« Poprzednie hasło: DUŻY | Następne hasło: [DWACET] » |
DWA (6255) nm
dw- (6226), gdw- (29); dw- : gdw- ZapWar (163 : 29 ‒ pisarz nr 100) [w tym: pisarz nr 100 gdw- : dw- (27 : 2)].
a jasne.
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | dwa, dwaj |
m an | dwa, dwaj | |
subst | dwa, dwie | |
A | m pers | dwu, dwa, dwuch, dw(o)ch |
m an | dwa, dwu, dwiu, dwuch | |
I | m | dwiema |
f | dwiema, dwoma | |
n | dwiema | |
inne formy | ||
pl N m pers i f - dwa; pl N subst n - dwie; pl N nsb - dwa, dwi(e); pl G m - dwu, dwiu, dwóch, dwuch; pl G f - dwu, dwiu, dwoch, dwuch; pl G n - dwu, dwiu; pl G nsb - dwu; pl D m - dwiema, dwima; pl D f - dwiema, dwi(e)m; pl D n - dwi(e)ma, dwum; pl D m i f - dwi(e)ma; pl A subst m - dwa; pl A subst f - dwie, dzwi(e), dwu; pl A subst n - dwie; pl A nsb - dwa; pl L m - dwu, dwoch, dwa; pl L f - dwu, dwiu, dwa; pl L n - dwu; dubium pl L - dwou |
N m pers dwa (675), dwaj (32); dwaj ReszList 162, 170, 174, ZapKościer 1585/55v, 61v [2 r.], KmitaSpit Cv, PowodPr 28, CzahTr L3v; dwa : dwaj LibMal (4 : 4; – : 1550/156v, 1553/176v, 1554/189, 190), Leop (26 : 1; ‒ : Matth 9/27), BielSpr (6 : 1; ‒ : 57), MycPrz (2 : 1; ‒ : II B4v), NiemObr (6 : 3; – : 158, 178 [2 r.]), GórnRozm (3 : 1; ‒ : G4), ActReg (1 : 6; – : 71, 74, 76, 156, 182; 183), Phil (2 : 1; – : C3), WujNT (45 : 2; ‒ : przedm 26, 33), SarnStat (29 : 3; ‒ : 431, 834, 1266); ~ -aj (16), -åj (3), -(a)j (13); -åj MycPrz, GórnRozm; -aj : -åj ReszList (2 : 1). m an dwa (34), dwaj (3); dwaj CzahTr D4 [2 r.]; dwa : dw(a)j LibMal (1 : 1; ‒ : 1545/109). m subst dwa (310). f dwie (405); -e (71), -(e) (334). m pers i f łącznie 'dwoje' dwa (4) Leop Mar 10/8, WerKaz 286, WujNT 1.Cor 6/16, SkarKazSej 690a. n dwie (87); -e (10), -(e) (77). Poza związkami z rzeczownikiem: dwa (11), dwi(e) (2). ◊G m dwu (384), dwiu (3), dwóch (4), dwuch (3); dwóch CiekPotrŚredz )?(4v; dwu : dwiu ZapWar (19 : 3 [pisarz nr 100]); dwu : dwuch Calep (11 : 2; ‒ : 130b, 223a), SkarKazSej (3 : 1; – : 690a); dwu : dwóch PaprUp (1 : 1; ‒ : Gv), SarnStat (46 : 2; ‒ : 418, 1209); ~ -óch : -och SarnStat (1 : 1), -(o)ch (2). f dwu (325), dwiu (19), dwoch (2), dwuch (2); dwoch KochDryas [A3], JanNKarOrz F3v; dwu : dwiu ZapWar (88 : 19 [pisarz nr 100]); dwu : dwuch Calep (3 : 2; – : 762b, [862b]). n dwu (75), dwiu (1); dwu : dwiu ZapWar (3 : 1 [pisarz nr 100]). Poza związkami z rzeczownikiem: dwu (1). ◊ D m dwiema (102), dwima (1) RejKup d4; -ema (29), -ęma (1), -(e)ma (72); -ema : -ęma MurzNT (1 : 1). f dwiema (23), dwi(e)m (1) LibLeg 11/55; ~ -ema (7), -(e)ma (16). n dwi(e)ma (1) SkarŻyw, dwum LibLeg (3) 10/96v, 97, 97v. m i f łącznie ‘dwojgu’ dwi(e)ma (1) SkarKaz 577a. ◊ A m pers dwu (456), dwa (51), dwuch (3), dw(o)ch (1); dwa RejPs, OrzRozm, GrzegŚm, HistHel, SiebRozmyśl; dwu; dwa MetrKor (3 : 1), LibLeg (11 : 5), RejKup (1 : 1), KrowObr (1 : 1), RejWiz (2 : 1), Leop (11 : 3), RejFig (3 : 1), RejZwierz (3 : 1), BibRadz (6 : 4), BielKron (97 : 8), HistRzym (10 : 6), RejPos (4 : 2), RejZwierc (2 : 1), BielSpr (2 : 2), BudBib (5 : 3), BudNT (4 : 2), ModrzBaz (1 : 2), LatHar (6 : 1), SarnStat (44 : 1); dwu : dwuch StryjKron (7 : 3; ‒ : 385, 552, 592); dwu : dw(o)ch PaprUp (2 : 1; ‒ : K2v).m an dwa (74), dwu (51) dwiu (2), dwuch (1); dwa BierEz, LudWieś (2), RejFig, RejZwierz (2), RejPos (8), BielSat (3), BielRozm (3); dwu MiechGlab, GliczKsiąż, UstPraw (4), GórnDworz, BielSpr (2), CzechRozm (3), SkarŻyw (2), StryjKron (2), KochMRot, KochAp; dwa : dwu LibLeg (20 : 1), LibMal (4 : 18), Leop (4 : 1), BibRadz (8 : 3), BielKron (6 : 4), Mącz (1 : 2), BudBib (5 : 1), HistHel (1 : 1), SarnStat (5 : 1); dwa : dwiu ZapWar (1 : 2 [pisarz nr 100]); dwu : dwuch CzahTr (1 : 1; ‒ : E2).m subst dwa (883). f dwie (1064), dzwi(e) [pseudorus.] (1), dwu (1); dwi(e) : dzwi(e) GórnDworz (25 : 1; ‒ : Pv); dwie : dwu KochFr (2 : 1; ‒ : 53); ~ -e (199), -(e) (865).n dwie (263); ~ -e (21), -(e) (242). Poza związkami z rzeczownikiem: dwa (1). ◊ I m dwiema (220); -ema (40), -ęma (2), -éma (1), -(e)ma (177); -ęma MurzNT, MurszOrt; -ema : -éma OpecŻyw (4 : 1).f dwiema (144), dwoma (3); -oma OrzRozm R4, KochJez B3v; -ema : -oma ZapWar (3 : 1; ‒ : 1527/2349); ~ -e- (20), -é- (1) OrzJan, -(e)- (123); -o- (1), -(o)- (2).n dwiema (56); -ema (2), -ęma (1), -(e)ma (53); -ema : -ęma JanNKarGórn (2 : 1). ◊ L m dwu (233), dwoch (1) OrzQuin K4v, dwa (1) FalZioł I 10d. f dwu (150), dwiu (1), dwa (1); dwa ActReg 124; dwu : dwiu ZapWar (1 : [pisarz nr 100]). n dwu (78). ◊ Dubium: L n dwou (1) SeklKat Nv [być może L sg n dwoju od DWOJ].
Składnia orzeczenia: dwa (kto, co, kogo, czego) są, byli, były (1077); dwa (kto, co, kogo, czego) jest, było (32) [w tym: w składni zgody liczebnika z wyrazem oznaczającym przedmiot liczony (20) (przy czym 15 r. w zdaniach z przydawką w G pl lub sg), w składni rządu (11), przy elipsie wyrazu oznaczającego przedmiot liczony (1)]; dwa (kto, co, kogo, czego) jest, było ZapWar, Diar; dwa (kto, co, kogo, czego) są, byli, były : dwa (kto, co, kogo, czego) jest, było FalZioł (21 : 1), MurzNT (4 : 1), KromRozm II (3 : 1), KromRozm III (4 : 1), GliczKsiąż (4 : 1), UstPraw (6 : 1), BibRadz (34 : 1), BielKron (153 : 10), SarnUzn (10 : 2), SienLek (13 : 1), LeovPrzep (5 : 1), BielSpr (9 : 2), CzechRozm (21 : 2), PaprPan (8 : 1), SkarŻyw (31 : 1), StryjKron (13 : 1), WysKaz (6 : 1), KmitaSpit (1 : 1).
Składnia zgody lub rządu liczebnika z wyrazem oznaczającym przedmiot liczony (z rzeczownikiem, a w razie jego braku z zaimkiem, przymiotnikiem i in.) dla poszczególnych przypadków: w składni zgody w du: N (339) [przy formach dwa i dwie], G (146) [przy dw(i)u], D (9) [przy dwi(e)ma], A (1345) [przy dw(i)u, dwa i dwie], I (123), L (112) [przy dwu i dwou [!]]; w pl: N (764), G (564), D (93), A (862), I (243), L (216); w du a. pl (z rzeczownikiem rodzaju męskiego i żeńskiego zakończonym na spółgłoskę miękką): N (99), A (247); w sg: G (1) PatKaz III 108 (czterdzieści i ze dwu pokolenia), I (3) BielKron 72v (dwiema śmiercią), OrzRozm R4, SkarŻyw 472 (z dwiema a. dwoma bracią); ◊ w składni rządu w G pl: N (35) [przy dwa i dwie], D (2) [przy dwi(e)ma], A (30) [przy dwa i dwie], I (6) [przy dwiema], L (71) [przy dw(i)u]; ◊ w składni zgody lub rządu: G (6) (dwu(ch) braciej), D (6) (dwiema braciej), A (6) (dwu braci(e)j), I (1) (z dwudziestą dwiema braciej). Uwaga: Przymiotnik przy rzeczowniku w du występuje zwykle w pl, wyjątkowo w du: March1 A3; jeden raz przy rzeczowniku w pl stoi przymiotnik w du: GrzepGeom E.
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.
- Liczebnik główny (6255)
W połączeniu z rzeczownikiem, zaimkiem, przymiotnikiem i in. wyrazami oznaczającymi przedmiot liczony (5153):
W składni zgody w du (1941): anym mv zadal dw Ranu krwaw wglowa ZapWar 1521 nr 2270; yakosch my nyeprzisli splugem maiąncz dviv volv vnyem ZapWar 1542 nr 2450, 1528 nr 2420 [2 r.], 2421, 2465, 2468 (109); MetrKor 34/134, 135, 135v, 37/4, 40/812 (33); Dobrzeciem rozſądźił miedzy dwiemá ſwowolnymá niewiáſtomá March1 A3; Po dwu gołębiu ná dzień iadł BierEz N, A2, Bv, E [3 r.], Ev, F, Mv, M2, Q3; OpecŻyw 11v, 28, 46v, 52v, 67 (20); A tak iedno ſama dwa do miaſta prziſzli ForCnR C4v, Cv; PatKaz III 153v; Murm 7; HistJóz D3v, D4; TarDuch B2, B3v, B7, B7v; Wezmi ſkleniczę wktoreyby było dwie kwarcie FalZioł II 18v; tak wiele czo dwa złotha zaważą FalZioł III 3c; pothym rozpuſć [...] ſmołę we dwu funtu oliwy FalZioł V 114v, I 3c, 5a, 6c, 7b, 10d (157); BielŻyw 47, 164; GlabGad A4v, B3v, B4v, Cv [2 r.], F3 (9); MiechGlab ktv, *2, 17, 25, 32 (12); KłosAlg A3v [6 r.]; March3 V8; LibLeg 6/116v, 117v, 118, 118v, 7/33 (25); WróbŻołt oo; yſch thak dwye nyedzieli ſprawyla kolacziyą LibMal 1552/172, 1543/68v [3 r.], 72v, 73 [3 r.], 76v, 1544/80 (148); RejRozpr B2; LudWieś A2v [6 r.], A3 [5 r.]; SeklWyzn a4, G; Wtym dwou [!] przykazaniu/ dziewiatym y dzieſiątim/ vkazuie pan Bog roſnoſc przikazania ſwego od przikazania luczkiego SeklKat Nv, Kv; RejKup c7v, i3v, k7v, ee6; HistAl A3, Cv, E3v, Iv, K8, L3v, M3v; MurzHist A3v; MurzNT Matth 14/17, 19, 18/8, 9, Mar 9/42 (10); KromRozm II d3v; Bo drugim ktorzy ſye też z temá dwyemá nye zgadzáli/ yuż precz kazano KromRozm III C2; Diar 41, 62, 79, 80; BielKom A4v, F7v; GliczKsiąż H8v, 18v, M3 [3 r.], M3v; LubPs S6v; GroicPorz a2v, iv, k2, k4v, 1 (18); pan Bog tzłowieká wſzelkiego ſtworzył ze dwu rzetzu KrowObr 116, 21, 76v [2 r.], 137, 146, 173 (35); RejWiz 27, 108v, 113, 121, 121v (11); Leop Gen 22/3, 26/34, 41/50, Ex 25/23, 30/4 (23); Skop zá dwá groſzá. UstPraw D2v, Av, Bv, G, C2, D2v (34); KochZuz A2, A2v; RejFig Bbv; RejZwierz 49v, 91v, 102, 118, 133v; Dwie ſczierczę zlote WyprKr 107, 6, 6v [2 r.], 7, 7v, 8 [2 r.] (30); BibRadz I *4, 2.Gen 4/19, 19/8, 15 (49); Goski A13; OrzRozm G2v; Był ná ſtolcu Papieſkim dwie lecie/ mieſięcy ośm. BielKron 162; tám też lećie bywa tylko dwie godźinie nocy. BielKron 433, 3, 3v [2 r.], 12, 12v, 13 (298); GrzegRóżn B3, K2v; KwiatKsiąż F2, H4; Gośćynne potowárzyſzenie miedzy dwiemá opcęma Mącz 159a, 5c, 8b, 11a, 17c, 23a (73); OrzQuin E3v, P4v; SarnUzn B3v, Dv, E6, E6v, F8v (8); SienLek 6, 7v, 10v, 16, 23 (33); LeovPrzep D2v, E, Ev; LeovPrzepSamb b4v; RejAp 59v, 89v, 90v, 103v, 104 [2 r.] (11); Ia pák wizu v ciebie nie dzwie hołowie/ ále odnu/ dá dobru. GórnDworz Pv, Fv, F7 [2 r.], M2v, N5, P (16); iż dwiemá kątomá proſtymi przenośi kąty Kliná iednégo. GrzepGeom E3v, C3v [2 r.], D, Dv, E, E3v (32); widząc dwá młodźieńcá vdátne y obycżáyne HistRzym 130v, 15v, 22v, 49v [5 r.], 50 [2 r.], 51 [3 r.] (30); Ty dwa wroblá właſnie nam figuruią dwá zakony náſze RejPos 47, 44v, 47 [2 r.], 56, 80v, 81 (28); BiałKat a4; BielSat B4, C, L4 [2 r.]; KwiatOpis C3v, C4; thedyby pewnie dwie duſzy muśiał mieć cżłowiek GrzegŚm 21; HistLan A3, C, D; RejZwierc 27v, 39, 64v, 88v [2 r.], 107 (23); BielSpr 4, 12v, 32, 33, 39v (10); WujJudConf 254v; RejPosWstaw [1432]; BudBib Gen 1/16, 22/3, Ex 12/7, 30/2, Deut 17/6 (32); HistHel B2, B4v [2 r.], Cv; MycPrz II C2v; Strum B3v [3 r.], B4v, C2v, C3v, D [2 r.] (25); WierKróc A3; BiałKaz I4v; BudNT przedm b6, Matth 14/17, 19, Mar 14/13, Luc 12/6 (11); CzechRozm 62, 136v [2 r.], 138v [3 r.], 139 [2 r.], 153v [2 r.] (13); PaprPan C2v, K; ModrzBaz 21, 24v [2 r.], 30, 52, 94 (9); SkarJedn A8v, 57, 194, 239, 240 (11); Owoż mamy dwie ſłońcy KochOdpr Dv [2 r.]; Oczko 4, 33v, [43]v; SkarŻyw A5v, 21, 30 [2 r.], 70, 76 (36); ZapKościer 1580/5 [4 r.], 6v, 13, 1582/45v, 1583/37 (18); StryjKron 210, 308, 315, 345, 416 [2 r.] (16); CzechEp 69, 70, 188, 190 [2 r.], 235 (18); Wypráwiłeś/ Hetmánie/ dwu świádomych ſzpiegu KochJez B3; gdźie miedzy dwomá Swiętéy Preczyſtéy Cérkieẃ świéći ſye rzekomá KochJez B3v, B3 [3 r.], B3v; NiemObr 12, 47, 62, 100, 111 [2 r.] (14); KochFr 35, 53 [2 r.]; KochPhaen 11, 12, 16; KochSz A2v, A3 [2 r.]; Dwá koniá w woźie idą KochMRot C, B4v; ReszPrz 99 [2 r.]; ReszList 180 [3 r.]; WerGośc 225; BielSen 10 [2 r.]; BielSjem 27; KochPieś 13; KochSob 68; PudłFr 8, 56, 69, 78, 79; Mierząc ſukno wyćiąga/ zginą go dwá łokćiá. BielRozm 14, 3, 15; GórnRozm Cv, C3v [2 r.], C4, D3v, D4 [2 r.] (18); KochProp 9 [2 r.], 10; PaprUp F; ActReg 11, 44 [2 r.], 45, 46, 51 (15); Calep 130b, 131b, 132a, 232a, 239b, 323a; GostGosp 40, 56, 66 [2 r.], 88, 90 [3 r.] (15); GórnTroas 42; KochCn B4v; KochAp 6, 10; WyprPl B, C2v; LatHar 706 marg; KołakSzczęśl Cv; WujNT przedm 6, 13, Matth 14/19, Mar 6/38, Luc 3/11 (41); WysKaz 4, 22; JanNKar E2, E3, Fv [2 r.], F4; JanNKar F3 [2 r.], Gv; SarnStat 29, 30, 31, 52, 63 [2 r.] (160); PowodPr 42, 55; SkarKaz 81b, 121a, 578a [3 r.], Oooo2a; VotSzl E; CzahTr A3v, K4; SkarKazSej 669b, 707b; KlonWor 4. Cf »mowić miedzy nama dwierna«, »być [nad kogo] na dwa palca«, »podnieść dwa palca«, »spuścić dwa palca na doł«.
W pl [Tu zamieszczono połączenia liczebnika z wszystkimi rzeczownikami twardotematowymi zakończonymi w N-A pl na -y (-i)] (2713): zynemy gdviema ziemyany ZapWar 1528 nr 2467; anym lupv oth nyey vzial dviv kop pienyądzi ZapWar 1540 nr 2498; dostalo ssię wthem ogrodzie Zbythkv Panu Synowczowi dwa pręnthi. ZapWar 1553 nr 2685, 1502 nr 1937, 1503 nr 1928, 1929, 1504 nr 2019 [2 r.], 1512 nr 1902, 1523 nr 2326 (69); ZapMaz III T 1/165, III G 1/113v; March1 A3v; Oto dwá woły ktore mam BierEz M, A2v, Bv, B2v, I4v, R; OpecŻyw 26, 29, 38, 41, 113v (11); OpecŻywSandR nlb 5v; ForCnR A3v; MetrKor 40/821, 59/76v; PatKaz II 61; PatKaz III 95, 112, 131, 153v, 154; Murm 6, 9, 10 [2 r.], 13; HistJóz C, C3v; BartBydg 18b [2 r.]; TarDuch B6v, C, C8; Też wezmi [...] borati/ Fenigreci/ po dwu vncijach FalZioł V 33, I 6c, II 21d [2 r.], III 13a, IV 38d, V 44 [3 r.] (125); BielŻyw 2, 14, 15 [2 r.], 59, 113 (10); GlabGad C, C4, Dv, D6, D6v (10); MiechGlab **5, 5, 10, 25, 40 (14); KłosAlg A2 [3 r.], A2v, F2v, F3v; abi thim dwm panſtwam waſzym zadney ſzkodj niebilo LibLeg 10/96v; a ta naſcha zyemia moldawſka bila tim ziemiam vengierſkiey y polſkiey wrota y klvcz y nietilo tim dwiem Ziemiam LibLeg 11/55, 6/55, 7/99, 8/161, 9/52v, 54 (36); RejPs 155; ComCrac 18; bili [ukradzione konie] dway ſziwy a yeden Byalawy LibMal 1545/109, 1543/67, 68v, 69, 69v [2 r.], 70 (71); SeklWyzn a3, Ev; RejJóz D6, E6v; SeklKat G4v, M4, Y4v; RejKup c6v, g4, t6v, ee5; HistAl F, F7v, 12, L3v, M3v, N4; KromRozm I Gv [2 r.], 12; MurzHist Iv, T4v; A to iſz teſz zonęmi dwięma i ktęmu zbiſkupem/ wſzyſtkę żydowską źięmię ſprawowali i ſądźili MurzNT 173v, Matth 2/16, 10/10, Luc 9/30, 32, 18/10 (15); KromRozm II dv, d4, o3v, r, r4v; KromRozm III B7v, C2v, C3, C5, C5v [2 r.] (13); Diar 78, 92; BielKom nlb 5; przywiodł przed nie dwu pieſkow rozno wychowánych GliczKsiąż A3v, D, G2, H7, H8v, M3 (12); A iako ſie też ty dwá koſcioły ſpráwuią/ tu każdy obacży ná oko LubPs Gv, O3, O6, P2v, V5v, V6v, Y2; GroicPorz b, d3, g4, h2v, 1 [2 r.] (28); KrowObr 27v, 33v, 37v, 49v, 57 (30); RejWiz 26v, 27, 27v, 31v, 36 (16); iáko był zbudował Sálomon dwá domy [duas domos] Leop 3.Reg 9/10, Ex 2/13, 25/18, Lev 8/2, Num 6/10, Ez 37/22 (62); UstPraw Bv, D3, E2, F [2 r.], G [2 r.] (12); á ći ſie dwá s kątá gdzyeś wyrwáli KochZuz A3; LeszczRzecz A3 [2 r.]; RejFig Cc5, Cc6v [2 r.], Cc7, Cc8v, Ddv [2 r.] (11); RejZwierz 15v, 27v, 28v, 90v, 117v (12); WyprKr 3v, 4, 5v [2 r.], 7 [2 r.], 11 (29); A Amán y ia ieſtechmy dwá ſmokowie [duo dracones] BibRadz Esth 10/7, I *4, Gen 1/16, 26, Lev 23/19, Ier 52/7 (84); Goski A12; OrzRozm D3, E2, P4v, Q2v; położywſzy ręce ná rámionach v dwu pánien BielKron 127; pálcá iego nie mogli dwá chłopi obiąć. BielKron 269v; kthorych [Hiszpanów] ieſzcże było dwá okręty BielKron 3, 3v [2 r.], 12, 12v, 17 (276); gdy dwu Bogow być powiedáią GrzegRóżn B3v, B2, B3 [2 r.], B4 [2 r.], C, C2v (20); KochZg A3; KwiatKsiąż F4v, Nv; Dicrotum [...] Latine biremis, Lódź o dwu rządziech wiósł. Mącz 87d, 17c [3 r.], 25a [4 r.], 25b [3 r.], 40c, 52a (60); ták téż ludźie w tych Kośćieléch dwoch między ſobą róznych mieſzkáiąc [...] nie ſą ſobie wierni áni życzliwi OrzQuin K4v, I, K4v, O3, V3v; Prot D, D3, E; SarnUzn B2, B3v, C7 [4 r.], D2v, E6 (15); SienLek 46, 57v, 64, 69v [2 r.], 76 (35); LeovPrzep B3, C4, D3, Ev, E2v, H4v; RejAp 19, 89v [2 r.], 90, 90v [3 r.], 91 (36); GórnDworz F6, F7, G5, H8v, O6v (41); Káżda tedy Figurá z proſtych liniy będąca dwiemá kątámi proſtemá więcéy ma niż tá co ieſt przed nią nabliżſza. GrzepGeom E, C2v, C3 [4 r.], C3v, C4 [2 r.], D (119); Dwá cżłowieki ktorzj mu ná drodze zábieżą/ [...] ieſtći boiaźń Boża/ y boiaźń piekielna HistRzym 66; á wźiąwſzy ſwe dwá ſyny z ſobą ſzedł HistRzym 129, 14, 22v, 44v, 46v, 49v (34); RejPos A4v, 1, 25v, 44v, 45 (72); RejPosWiecz2 93v; BiałKat b2v, 103v, 133v; BielSat B3, C2v, C4v, L4v, Nv; KwiatOpis A4v, C3, C3v, D; GrzegŚm A3, 19, 33, 56, 65; HistLan A3v, B4; KuczbKat 59, 60 marg, 100, 150, 165, 405; prze dwu ſpornych chćiwość/ Kreẃ lać niewinną co zá ſpráwiedliwość. RejZwierc 228v, B4v, 21v, 22v, 31 [2 r.], 32v (53); BielSpr 10, 11, 12, 17v, 25 (21); A Hektor dwu sług posłał KochMon 23, 30; WujJud 28, 178v, 185v [2 r.], 226, 257v (10); WujJudConf 74, 156, 159, 185v; KochList nlb 1v [2 r.]; RejPosWstaw [212] [2 r.], 22, [1433], [1433]v, [1434]v [2 r.]; BudBib b2v, ev, Gen 25/23, Ex 25/12 [2 r.], Lev 14/10 (60); HistHel B3, B4, C4v; MycPrz I B3v [2 r.], II B4v, C2 [2 r.]; Strum B2v, B3 [3 r.], C, F2v, F3 (11); BiałKaz D3v, G3v, H3; BudNT b4 [2 r.], C, c4v, Matth 2/16, Act 12/6 [2 r.] (16); StryjWjaz B4v, C3v [2 r.], C4v [2 r.]; CzechRozm 8, 12v [2 r.], 20, 29 [2 r.], 36v (77); PaprPan E, E2, F3, H4v, K [2 r.] (11); ModrzBaz 4, 18, 24v [2 r.], 32v, 34v (30); ModrzBazBud ¶6v; SkarJedn 57 [6 r.], 60 [4 r.], 65, 90 [3 r.], 93 (34); A Tenwi dwoch ochotna Rdziná nie wydawa KochDryas [A3]; bo dwá ſyropy/poránkowy/ y odwieczorny/ trzy kieliſzki czynią Oczko 20, 20v, 21, 22, 24v, 32, 32v, 38; KochPs 160; SkarŻyw A3v, A5 [2 r.], 16, 30, 31 (105); Prziſli przet prawo naſzyę dway braczya rodzeny ZapKościer 1585/61v, 1579/2v, 1580/5v, 6v, 12, 1585/55v (13); MWilkHist A2, D2, G3v, G4v, H2v [2 r.], I, K; wnet Pánowie przednieyſzy Litewſcy [...] wypráwili z poſrzodku ſiebie dwuch Kieizgałow Panow Zmodźkich StryjKron 592, 6, 16 [2 r.], 130, 170 [2 r.], 180 [3 r.] (58); CzechEp 38, 47, 69, 101, 139 (54); gdy przez niemáły cżás/ dwáy Papieżowie bywáli NiemObr 178, 17, 25, 29, 38, 47 [3 r.] (23); Y dwu ſynu/ iáko dwu źrzenic/ opłákawſzy KochFr 53, 132; KochPhaen 2, 9, 17, 18 [2 r.], 20; KochSz A2, A2v, A4 [2 r.]; KochWz 137; ReszPrz 55 [2 r.], 59 [2 r.], 99, 101, 112; ReszList 162, 170, 180; WerGośc 203, 247; BielSen 10; BielSjem 28; KochPam 85; KochPieś 13; PudłFr 79; ArtKanc G14, M2v; Trzebá poſłáć iednemu dwá Iednochodniki BielRozm 23, 1, 2, 12, 18; GórnRozm A2 [2 r.], A4v, B3v, C3, D2 (12); KochProp 9, 14, 15; [Król Węgrzyn] naddwoch podſkarbiow w Polſtze y trzeciego w wielkiem Xieſtwie Litewſkiem/ mial tzwartego wegrzina Wieſijelina PaprUp K2v, B2, C3v, F2 [3 r.], H2, H2v, I3v; ZawJeft 3, 25; ActReg 4, 4v, 11, 21, 22 (32); Calep 36b, 64a, 130b [4 r.], 131a [7 r.], b [3 r.] (51); GostGosp 40, 42, 52, 56, 106 (9); GrochKal 4; Phil C3 [2 r.], E3, F, K, M4, P [2 r.], Q4 [2 r.]; KochCn B3v; KochCz A4, A4v [2 r.], Bv,, B2; GrabowSet B3, K, S; KochAp 12 [2 r.]; KochFrag 43; KochFragJan 3; OrzJan 78, 92; WyprPl C3; LatHar +2 [2 r.], 56, 121, 194, 219 (29); KołakCath A4 [3 r.]; WujNT przedm 1, 2, 15, 24, 26 [2 r.] (134); WysKaz 4, 19, 32 [2 r.], 33, 35 [2 r.], 39; JanNKar A4v, E2; JanNKarKoch Ev; JanNKarOrz F3v; SarnStat *8, 6 [2 r.], 56, 128, 132 [2 r.] (156); SiebRozmyśl H4; WitosłLut A2; KlonKr wstęp A4; Spráwowáli dwáy wodze woyſko z káżdey ſtrony KmitaSpit Cv; PowodPr 13 [2 r.], 28 [2 r.], 47, 54 [2 r.], 60, 75, 77; Tym tylo dwiemá [P. Jezusowi i Matce Bożej] żadnego poświęcenia w żywoćie áni w národzeniu nie było potrzebá. SkarKaz 577a, kt, ) (2, 4b [2 r.], 41b, 79b (18); VotSzl Cv, D4v; CiekPotr A3, B4v, 31, 40, 47 (12); CiekPotrŚredz )?(4v; ieſzcże drugich dwu k ſobie przywołáią CzahTr L3v, D3v, D4 [2 r.], E2, E2v, L3v [2 r.]; GosłCast 50, 75; SkarKazSej 662a, 689a, 690b [2 r.], 694b, 697b; KlonFlis G4; SapEpit A2v; KlonWor 32; ZbylPrzyg ktv. Cf »tram położony obiema końcy na dwu sochach«.
W du a. pl (340): ZapWar 1508 nr 2040, 1548 nr 2668; Dwie myſzy były śię zetkáły BierEz M3v, E4; Dwie rzecży ſtaly ſie dzis OpecŻyw 21v, 50v, 67, 108v, 144; MetrKor 40/810, 811, 61/224; FalZioł I 2b, 9d, 47b, IV 1d, 3c (20); BielŻyw 16, 81; GlabGad F4, M; WróbŻołt Bv, 61/12; LudWieś A2v, A3; SeklWyzn ktv, 3v; RejJóz F6, G4v; LibMal 1546/111, 1550/152v, 1553/177v, 1554/188; SeklKat D3, E4, S; KromRozm I B4v; MurzNT Ioann 4/40; KromRozm III B8, B8v; Diar 25, 31, 65, 93, 95; GliczKsiąż Qv; LubPs A4, dd5 [2 r.], ee3; GroicPorz p4 [2 r.]; KrowObr 63v, 73v, 237; RejWiz 52v; Leop 4.Reg 11/7; ktorey winy ma ſię nam doſtáć dwie częſći UstPraw A2, D3v, F3v [2 r.]; RejFig Ee3; RejZwierz 27, 137; BibRadz I 9, Lev 23/13, Num 15/6, Iob 20/2, Eccli 26/32, 33/15, Luc 5/2, II 141; OrzRozm A3v, D2, D3v, F2v, G4, S3v, Tv [2 r.]; było theż Włochow dwie chorągwi BielKron 315, 4, 14, 31, 62, 160v (33); Mącz 7d, 19b, 24d [2 r.], 25b [3 r.], 28a (22); SarnUzn B5v, D3, E5, G7v; SienLek 23v, 56, 57, 67, 67v (20); GórnDworz Ccv, Gg8v, Hh3v [2 r.]; GrzepGeom D3v, D4, E4, F, F3 (9); HistRzym 104v; á nápełnili dwie łodzi RejPos 173v, 19, 38v, 39, 40v, 85v (11); RejPosWiecz2 90v; BiałKat 136 [2 r.], 376; KuczbKat 40, 70 [2 r.], 150, 220; RejZwierc 31, 66v, 75v, 129v, Aaa; WujJud 159; WujJudConf 67; RejPosWstaw [212], [1433], [1433]v; BudBib b2, 2.Reg 1/1, Esth 9/27, Cant 4/5, Ier 2/13; Strum I3, O3v; CzechRozm 6, 7v, 99 [2 r.], 103, 220, 253v, **2; ModrzBaz 2v, 75 [2 r.], 104; SkarJedn 43, 47, 313, 316; Oczko A2; całe dwá dni y dwie nocy wtymże trwáłá. SkarŻyw 583, 75, 257, 268, 301, 341 (12); ZapKościer 1580/14 [2 r.], 1582/40v, 1588/77; StryjKron 442, 452 [2 r.], 522; CzechEp 126, 178, 235, 291, 293 (10); NiemObr 59; KochFr 111; KochSz A4v; WerGośc 264; KochPieś 32; GórnRozm A2v, G; ActReg 10, 78, 106, 140, 185; Calep 131a, b, 321a, 325b; GostGosp 42, 86; GórnTroas 33; KochCn B3; OrzJan 15, 28, 45, 92; LatHar +2, + + +v, 111 [2 r.], 375, 688; WujNT przedm 1, Luc 5/2, s. 211, 306 [2 r.], Ioann 4/40 (10); WysKaz 22, 44; SarnStat 139, 271, 281, 287, 366 (12); SkarKaz 156a [2 r.], 315b, 352a [2 r.], 384a, 581a, Oooo2c, d; CiekPotr 89; SkarKazSej 667b, 696a [2 r.]; KlonWor 4.
W sg (3): A to tu przed tobą ze dwomá bráćią/ [...] ſtoię OrzRozm R4; zábiwſzy go wrzućili w doł y námiotháli nań kámienia/ áby dwiemá śmiercią zginął. BielKron 72v; SkarŻyw 472.
W składni rządu w G pl (138): MetrKor 26/62v, 40/822, 59/273v, 278v, 279, 280; BierEz 12; anym mv skody vegdvyv Cop huczynyl ZapWar 1528 nr 2422, 1518 nr 2209; HistJóz B; FalZioł I 92a, III 35c, IV 58b, V 27v, 95, 97; wzyely Cerwoſſowy pacholka y panczerzi dwa LibLeg 11/99v, 11/94, 99 [3 r.], 99v [3 r.], 100 [2 r.]; a dwye grzywyen pyekarcze [...] poziczela LibMal 1552/168, 1545/102, 1547/131v, 1550/156; RejJóz H2; Niemas czy tu iedno dwa naz. RejKup Iv; MurzNT 174; KromRozm III A5; GliczKsiąż I8v, L2; GroicPorz k2, r; Leop 3.Reg 3/18, Ier 28/10; UstPraw A3v, A4, E4v; czteri ſtuky po dwu perel WyprKr 6, 12, 16, 18, 53v, 90, 113, 119v [3 r.]; dwiemá łokiet dłuzſze były niż ony Cherubiny háftowáne BibRadz I 46, Gen 7/2, 11/10, I 46, 2.Reg 13/23, 1.Mach 1/30, Matth 28/2; Dwá ſie ich náyduie Micheaſzow Prorokow BielKron 92v; przyſzli Poſłow dwá ieden zá drugim BielKron 383v, 16v, 69v, 94v, 103, 143v (15), 25b, 88a, c, 249d; że by było dwá ſtworzycielow SarnUzn C6, E6v, H4; SienLek Vv; LeovPrzep C4v, II4v [2 r.]; tedy ſye to tu náyduie w tych dwu Klinów GrzepGeom G2; kthorych [łódek] dwie ſtały RejPos 174, 144; RejZwierc 64v; Záś dniá ſiodmego [ofiarujecie] ćielcow ſiedm/ báránow (ſtárych) dwa BudBib Num 29/32, Gen 41/1, 1.Mach 1/30, 2.Mach 10/3; Strum C3v, D; CzechRozm 189v; Dwá ſię Arcybiſkupow poſwarzą SkarJedn 60; Oczko 4 [2 r.], 31v, 35; ná ſzcżerey puſtyni ſam ieden/ ſtrawił záś lat dwie. SkarŻyw 86, 58, 201; MWilkHist A3; StryjKron 532; BielSen 10, 12; GórnRozm H4; ActReg 15, 80, 124; GostGosp 86; GostGospPon 170; WujNT Mar 14/1, Luc 9/3; WysKaz 29; JanNKar F3v; Z powiátu Włodźimirſkiégo [mają obrać] oſób dwie SarnStat 867, 29, 394, 531 [2 r.], 867 [3 r.], 892 [2 r.] (17); KlonKr F4v; CzahTr C.
W składni zgody albo rządu (18): oznaymił to dwiemá bráćiey ſwey [duobus fratribus suis] ná dworze. BibRadz Gen 9/22; BielKron 379v, 431; mieli [to] zá złe onym dwiemá bráciey. RejPos 312; KochMon 25; CzechRozm 151; SkarŻyw 253, 517, 565, 566 żp; KochFr 132; GórnRozm D2; Patrelis ‒ właſtnoſcz dziczi [!] dwuch bracziei.Calep 762b, 762b; Phil C3; vyźrzał drugich dwu bráćiy [alios duos fratres] WujNT Matth 4/21, Matth 4/18; SarnStat 86. Cf Zestawienia liczebnikowe.
Z elipsą wyrazu oznaczającego przedmiot liczony, jego skrótem lub wyrazem nieodmiennym (837): ZapWar 1508 nr 1991, 1520 nr 2248, 1548 nr 2667, 1549 nr 2657; BierEz B, C2v, E4v, I4, I4v, K4v; OpecŻyw 40v; WKxyązv od wozv po dwu gr ſzerokych czla Bvſkiego ſſoly ſtho. MetrKor 57/116, 57/114v, 115 [2 r.], 116v [2 r.], 118 [2 r.], 118v [3 r.] (21); FalZioł I 11c, 86c, II 2a, 19c, V 35v (28); BielŻyw 54, 116, 159, 169; GlabGad A2v, D3v, G8, K7; BierRozm 26; KłosAlg F2v [2 r.], G3v [3 r.], G4 [3 r.], G4v; WróbŻołt aa4; LibLeg 10/92, 11/43v, 85v; LibMal 1543/70, 1544/92v, 1545/95, 102, 1547/134v (10); RejRozpr C2; RejJóz C5, E2v, I8v; SeklKat X, Yv; RejKup d4, r8, t2v, v5 [2 r.]; HistAl M2v; KromRozm I A2, A3v, E, F3v, Nv; KromRozm II ev [2 r.], 1, m2v, q2; KromRozm III B6v, G3v, 13, K4, M6; Diar 24, 28, 72, 80, 90; musi cżás niemáły ná tem ſtráwić/ nye rok nye dwá nye trzy GliczKsiąż M8v, F2v, H5v, Iv, I5v, I8v, K4, N [2 r.]; LubPs gg5; GroicPorz b4, g4, h3v, mv, p2v, (11); KrowObr B2v, 10v, 127, 182v marg, 210 (8); RejWiz 25 [3 r.], 33v, 43, 57, 74, 82v, 182; Leop *A3v, Num 11/19, 4.Reg 7/16, Eccle 4/9, 11, 12 (16); będzyem dáwác Commiſſarze dwu z korony á dwu z Kſięſtwá UstPraw K3, A4v, C2 [2 r.], E4, F, Fv (11); RejFig Aa3v [3 r.], Aa4 [2 r.], Bb6, Bb6v [2 r.], Cc2 (18); RejZwierz 12 [2 r.], 35v, 57v, 102v; WyprKr 106v, 108v; BibRadz Num 11/19, Is 6/2 [3 r.], Ier 3/14, Matth 5/41, 25/17 (14); OrzRozm Q2; BielKron 9, 22 [2 r.], 34v, 40, 41 (50); GrzegRóżn K4v [2 r.], M3; A Rzym/ [...] Vpadł prze dwu niezgody KochZg A2v; KwiatKsiąż O2v; Neuter, Ani ten áni ów/ żaden ze dwu. Mącz 246b, 7b, 74d, 84c, 91b [2 r.], 106b (36); OrzQuin Ov, X; bo tym ſpoſobem byliby pewnie dwá IEHOVA álbo trzey SarnUzn D2, C6, D8v [3 r.], E5, E6v, E8v (13); SienLek 27v, 55, 55v, 56v, 63v (17); LeovPrzep C2; Wyznáwácże prawdy páńſkiey pod licżbą dwu proro. RejAp Ff3, 120, 188v; GórnDworz D4, D4v, Mv, M2v, N5 (15); dwá tákowé Actus, czynią Iugerum GrzepGeom N, D2, D2v [3 r.], F, M4, Nv (22); HistRzym 36, 49v [3 r.], 94, 130v; RejPos 13, 20v, 41v, 78, 112 (12); BiałKat 348v; KwiatOpis C3; GrzegŚm 36; HistLan A2v; KuczbKat 230; RejZwierc 9v, 32, 38v, 53, 54v (19); BielSpr 9, 15v, 18, 22v, 23 (14); WujJud 161, 194, 194v, 225v; WujJudConf 193v, 220; BudBib 1.Reg 18/21, I 202v marg, 4.Esdr 11/24, 28; MycPrz II C3, D; Strum B2v, G4, H3v, 13, 14 (11); BudNT przedm b2, b4 [2 r.], Matth 5/41, Luc 12/52 [2 r.], Ioann 1/40, 20/4, Eph 2/15; StryjWjaz B2; iżby nie było iedno ćiáło Chriſtuſowo duchowne/ ále dwie CzechRozm 77v, 4, 12v, 29v [2 r.], 36v, 38 (35); PaprPan B, Yv; ModrzBaz 28v, 37, 43v, 65v, 70v [2 r.] (13); SkarJedn A7v, 37, 57, 110, 160, 283, 290, 296; KochOdpr C; Oczko 20v, 21 v [2 r.], 24, 26, 27v [2 r.], 28, 39 [2 r.]; SkarŻyw 16, 21, 29, 76, 206 (15); MWilkHist B4, K3v; yſzyem przyął do ſzyebye wyny Pánſky 50 m przeſze dwu ZapKościer 1584/48v, 1580/4, 8, 1582/29; StryjKron 250; CzechEp 29 [2 r.], 75 [2 r.], 76 [2 r.], 115, 117 (27); NiemObr 47 [2 r.], 138, 178; KochFr 71; KochPhaen 12, 18 [2 r.]; KochMRot A4; KochSz A2v, B2v; ReszPrz 57; ReszHoz 119; ReszList 169, 174; WerKaz 286; BielSjem 19, 36; KochPam 86; PudłFr 14, 56; ArtKanc A10; BielRozm 4 żp; á ozwáli ſię dway. Q. Trebellius polnego woyſká człowiek/ á Digitus woyſká Morſkiego żołnierż GórnRozm G4, Av, A3v, C4v, D, D3v (12); PaprUp C2v, Gv, L3v; ActReg 84, 117, 118, 156; Calep 223a, 318a, [344]a, 549b [2 r.], 672a; GostGosp 1, 4, 20, 40, 74 (15); GostGospSieb +2v; KochAp 8; LatHar [ + +6]v, 189 [2 r.], 244, 303, 650, 698; WujNT przedm 26, 29, 32, Matth 18/16 [2 r.], 20 (36); predielięnie międy dwiemá ſſ musi byd na kſſtallt virgvllki JanNKarGórn Hv, Hv [2 r.]; SarnStat 31, 33, 86, 99, 146 (47); KmitaSpit B3v; SkarKaz 119a, 207a, 209a, 242b, 387a, 486b, 607b, 61 1b; GosłCast 36; PaxLiz E4; Nie ſtworzył dwuch áni trzech SkarKazSej 690a, 675b, 690a [3 r.], 691a, 697b; KlonWor 37; ZbylPrzyg B.
~ W konstrukcji przyimkowej: z + G pl (60): MetrKor 34/134, 40/814; OpecŻyw 167; BielŻyw 90; yzeſmi chcziely yednego abo dwv skomysarzow poſlacz kniemv LibLeg 11/77, 6/115v; dway zonych krzeſczyanow myeli gadky zyednym Zidem o wyerze LibMal 1554/190, 1547/128v, 1550/151v, 1551/162v; HistAl E7, M3; MurzNT Mar 11/1, Luc 19/29, Ioann 1/35; A gdy to/ i/ trafi śię miedzy dwięmá zwokaliſzów przerzeczonych MurzOrt B2; Leop 4.Esdr 12/20, Matth 18/19; BibRadz Ier 3/14, 4.Esdr 12/20, Mar 11/1, Act 19/22, 23/23; OrzRozm R3v; BielKron 64v, 101v, 215, 415, 427v, 450; s cżwicżeń y z nauk ludzkich/ dwie nazacznieyſze ſą KwiatKsiąż F2v; RejPos 8, 110v, 274; BiałKat 236; BudNT Mar 16/12, Luc 19/29; CzechRozm 89; SkarŻyw 75; Potym záśię dwiemá s nich/ chodzącym w drodze [duobus ex his ambulantibus Vulg Mar 16/12]/ widźian ieſt MWilkHist 13; CzechEp 253; LatHar 705; WujNT przedm 39, Matth 11/2, 18/19, Mar 11/1, 14/13 (13); SarnStat 39, 146, 199, 361, 1145. ~
W tytule utworu M. Bielskiego: »Rozmowa (a. przedmowa) (nowych prorokow) dwu baranu (a. baranow) o jednej głowie« (4): Rozmowá nowych Prorokow/ dwu Báránow o iedney głowie/ ſtárych obywátelow Krákowſkich/ o przemiennośći ninieyſzego wieku náprzećiw ſtáremu/ w porządkách/ w obycżáiách/ y w ſpráwách ludzkich. BielRozm 1, 2, 3, 4 żp.
Prius duo Echini amicitiam ineant. Aliud Proverbium, Pierwey ſie dwá yeżowie ſtowárziſzą. Mącz 99b.
A ſtobą zawſdy klopoty By wiednim worze dwa koty. RejKup g4; Dwu kotu w ieden wór zle ſadzác. KochAp 6.
Was rzekomo [waszy bożkowie] bronyą/ A day ſám dwye ná łęk/ yáko Stáńczyk mowi. KromRozm I A3v, E; RejZwierz 102v; A chociay to iáwnie á iáſnie ludzie widzą/ záſłoniwſzy przedſię pśiną oczy/ day dwie na łęk. RejZwierc 38v [ogółem 4r.].
RejJóz E2v; Iż kto czo ná ſię cżuie/ gdzie dwá mowią pilnie vpátruie. RejZwierc 96.
bo záwżdy więcey mogą dwá niżli ieden. RejZwierc 26; Dwie więcey niż iedná/ cżtery niż dwie ręce zrobią. GostGosp 40, 40.
źle bywa gdzye dwá pánowie rządzą. BielKron 125.
bibl. MurzNT Matth 6/24; Goski A13; SarnUzn Dv; RejPos 74v, 216v, 217v, 240, 264; Gdyż wedle Chriſtuſá Páná żaden dwiemá pánom ſłużyć nie może [nemo potest duobus dominis servire Matth 6/24]: ábo gdy więcey ſłucha Papieżá niż Chriſtuſá. CzechEp 91, 33, 121, 241; WujNT 23, Matth 6/24, s. 27, 260, Luc 16/13, Bbbbbb4v [ogółem 18 r.].
Ieden á dwá y trzey wiele/ Niechay będą przyyaćiele KochMRot A4.
Swiętaſz to/ gdy dwie ręce pomagáią tobie. WyprPl B.
bo ſtára przypowieść: Stáry á ſzalony iuż dwá rázy młod bywa. RejZwierc [121]v.
Dwie rzecży ſą radzie na przekazie, vkwapienie á gniew. BielŻyw 16.
Dwie tedy rzeczy człowieká ſzláchćią/ obyczáie/ á rozum KochCn B3.
miedzy dwiemá rżeczámi złemi/ mniey zlą obráli. GórnRozm E2v.
PRzy iednym ſczęſćiu dwie ſzkodźie bóg dáie KochFr 35.
Fráſowny dwie ſobie ſzkodzie cżyni z iedney. RejZwierc B; Fráſowny dwie ſzkodzie ćirpi. RejZwierc 85v marg, 85v [2 r.], 152, 224v, 230, Aaa3v [ogółem 8 r.]. Cf »dwie szkodzie (u)czynić«.
co poſpolićie o dobrych vcżynkách Polacy mowią: lepſza iedná świecká przed ſobą niżli dwie zá ſobą. LatHar 650.
Trudnei [!] iednemu niz dwima. RejKup d4; Lepſſa tedy ieſth być dwiemá ſpołem/ niż iednemu Leop Eccli 4/9; BielKron 80.
iż niepożytecżno dwiemá trzodom álbo ſtádom mieć iednego páſterzá StryjKron 451.
Y dla tego dwie vſzy/ ieden ięzyk dano/ Iżeby mniey mowiono/ á więcey ſłuchano. RejZwierz 133v.
Dwá ſporni wilcy o ſię ſie nie kuſzą/ Owiecżki nędzne ty wełnę dáć muſzą. RejZwierc 228v.
Więc kiedy ſie dwá zeydą to wnet wnidą w rádę RejWiz 57.
rychley ſie dwá zgodzą/ niż trzey GórnDworz M2v.
»obierać sobie ze dwu jedno« [szyk zmienny] (2): obieray ſobie ze dwu iedno: ábo ná ták zacnym Syná mego małżeńſtwie przeſtań: ábo [...] ná ſłuſzbę boginiey Weſty [...] oddána być maſz. SkarŻyw 68, 69.
praw. »podnieść, położyć dwa palca (wzgorę, ku słońcu)« [na znak przysięgi] [szyk zmienny] (3 : 1): Wſzyſcy iedną przyſyęgą/ podniowſzy dwá pálca ku Słońcu GroicPorz b4v; Może dwá pálcá położyć? może. GroicPorz z4, ov, x3.
»jednego za dwu położyć [= ocenić, ważyć]« (1): lecż tego iednego/ Może zá dwu położyć/ bá y zá trzeciego. RejZwierz 57v.
praw. »spuścić dwa palca na doł« [na znak wyroku skazującego] (1): Zátym Woyt s Przyſyężniki powſtawſzy y podniowſzy káżdy práwą rękę/ á ſpuſćiwſzy dwá pálcá ná doł/ ſkaże go na vpad GroicPorz n2.
»sta(ną)ć [komu], zdać się za dwu [jakich]« (2 : 1): Bo śię [liszka] byłá ták otkáłá/ Iż ſie zá dwie innych zdáłá. BierEz I2; RejZwierz 72; Wierz mi y ten Kowálſki [...] Stoi nám zá tákich dwu PaprPan Z3.
»jedna dusza we dwu cielech« (2): Czo ſą przyaciele, rzekł, iedna duſza we dwu cielech przebywaiąc. BielŻyw 89; Pozdrawiam ćię paro błogosłáwiona iedná duſzo we dwu ćiáłach/ Pietrze y Páwle SkarŻyw 595.
teol. »dwie naturze, osobie, personie, formie (Krystusa, w Chrystusie itp.) (31 : 3 : 3 : 1): Iedenći ieſt Kriſtus iedná perſoná iego/ ále dwie formie álbo dwoiáki ſtan iego. SarnUzn F4v, E5; GrzegŚm A3; WujJud 45; WujJudConf 254v; CzechRozm 20v, 57; [Nestoriusz] dwie perſonie w Chriſtuſie kłádąc/ á inego z Oycá bez wieku á innego z mátki docżeśnie być mienił. SkarJedn 315, 305 [2 r.], 315 [2 r.], 316; O dwu rozdzielnych náturách w Chryſtuſie Boſkiey y ludzkiey SkarŻyw 320, 318 [2 r.], 320, 337, 358, 393; CzechEp 77, 147 [2 r.], 247 [2 r.], 320, 321, 348; NiemObr 116, 138, 139 [2 r.], 140, 163 [2 r.]; LatHar 262; SkarKaz 515b, Oooo2a.
teol. »dwie osobie (sakramentu)« [w tym: pod(e) dwiema osoboma (42)] (44): SeklWyzn a3, Ev; KromRozm I 12; A tzemuſz tedy proſtym ludziom zupełney ſwiątośći niedawaćie/ to ieſt pod dwiemá oſobomá KrowObr 201, 200 [2 r.], 200v [4 r.], 204, 204v [5 r.], 205v [4 r.] (30); BielKron 166v, 189, 201v, 211v, 232v, 283, 326v, 327; O vżywániu dwu oſob Sákrámentu. ReszPrz 59, 59; LatHar 189.
»dwa przykazania (o miłości)« (3): SeklKat X; á ná dwu przykazániach o miłośći [In his duobus mandatis Matth 22/40] záwiſł wſzytek zakon y prorocy WujNT 790, Cccccc4v.
peryfr. »tram położony obiema końcy na dwu sochach« = szubienica (1): Nie może bydź cnotliwy ten, kogo od źiemie Podnioſą ku niebioſom. bywa to ná trąmie Położonym obiemá końcy ná dwu ſochách. CiekPotr 72.
bibl. »dwie tablicy (kamienne, przymierza, dziesięciora przykazania bożego)« (26): SeklKat G4v; Leop Deut 5/22; BibRadz Deut 9/10, 11, 15, 17, I 353v; [Mojżesz] vkazał dwie tablicy dzyeſięciorá przykazánia bożego BielKron 35, 34v, 35 [2 r.], 43v, 119; RejPos 141; WujJud 74; WujJudConf 74; BudBib Ex 34/1, 4 [2 r.]; CzechRozm 89, 174v; wziął [Mojżesz] im od Bogá nápiſanę [!] dzieśięćioro przykazánie Boſkie/ ná dwu tablicách kamiennych SkarŻyw 481, 491; ArtKanc M2v; SkarKazSej 678a, 697b.
»dwa wiersza, rymy« = dwuwiersz; distichon, distichum Mącz (2 : 1): Distichon, Dwá wierſzá/ Dwá rymy. Mącz 90d, 415b.
mat. Wyrażenie ułamkowe: dwie czwarte części (1): Haeres ex besse, Ná którego dwie czwarte częśći przypádáyą. Mącz 152c.
»dwa razy« = bis Cn [w tym: (nie)raz (albo, i, ani) dwa (26)] (73): March1 A3v; PatKaz II 61; Mogą też być [piłułki] po ſiedmi dwa razy w tydzień brane. FalZioł V 73v, I 86c, II 16a, 17d, III 2c, d (24); LibLeg 10/58v, 92; ze dwarazi the tho pyenyadze brall. LibMal 1544/84, 1546/122v, 1547/132, 1554/186v; GroicPorz y; UstPraw 14; BielKron 9v, 65v, 276v, 302v, 304 (9); Periuriis delibutus, Krziwoprzyſieſtwy opętany/ to yeſt nie ras áni dwa krzywo przyſyągł. Mącz 80d, 228d, 381b, 402d; SarnUzn C; SienLek 176v; RejPos 328; BielSat Nv; RejZwierc [121]v; BielSpr 4v, 73v; MycPrz II D; Strum K4v; PaprPan B; Oczko 21, 24, 24v; ReszHoz 119; BielSjem 36; ActReg 101; Calep 130b, 141b, 237a, 319a; GostGosp 34; WujNT 748; A Gdźieby ſie tráfiłá rózność/ álbo też paritas votorum, máią raz/ dwá/ trzy znowu per votá puśćić/ y przy téy ſtronie konkluzya zostáwáć ma/ która zá ſobą dowodów práwnych więcéy będźie miáłá: á potym maior pars konkludowáć ma. SarnStat 47, 703, 854, 868.
W funkcji zestawień liczebnikowych (2):
»dwa dziesiątki« = dwadzieścia (1): Item powyada yſz dwa dzyeſſyathky popyelicz [...] panu ſwemu vkradla LibMal 1548/148.
»dwa soroki« = osiemdziesiąt (1): Ná odpráwie/ dano im [...] dwá Soroki Soboli BielKron 435.
»mowić miedzy nama dwiema [= poufnie]« (1): ále byś też y ſzkálowáć ie [nasze prawa] w czym chćiał [...] tedy ſię to mowi/ miedzy namá dwiema/ ia tego co ſię do tąd mowiło/ [...] z tego mieyſcá nie wynioſzę. GórnRozm E.
bibl. »dwiema drogami chodzący, idący; ktory dwiema drogami chodzi« = dwulicowy (1 : 1; 1): March3 V8; Biedaſz [...] grzeſznikowi dwiema drogami idącemu [peccatori ingredienti duas semitas]. BibRadz Eceli 2/13; SkarKazSej 662a.
peryfr. »ośli ktorzy na dwu nogu chodzą« = ludzie głupi (1): Oſliceć go [osła] omyliły/ Ktore mu ná myſli były. Tymżeć ſie też oſli ſzkodzą/ ktorzy ná dwu nogu chodzą BierEz Q3.
Zestawienia liczebnikowe (254) [w tym: w składni zgody z przedmiotem liczonym, wyrażonym w du (133), w pl (29), w du a. pl (6), w sg (1); w składni rządu z przedmiotem liczonym, wyrażonym w G pl (6); w składni zgody a. rządu (1)]:
Spójnik „i” łączy dwa ostatnie człony (113):
dziesiątki i jednostki (83): ZapWar 1513 nr 2125, 1514 nr 2121, 1529 nr 2387, 1543 nr 2622, 1544 nr 2586, 1550 nr 2671; a tako czterdzyeſzczy y ze dwv pokolenya [wyszła Maryja] PatKaz III 108; Murm 200; Mymer1 42v; LibLeg 11/140v; HistAl N4v; KromRozm II G8v, H8v, Iv; A Dárius Krol Medſki wſtąpił ná kroleſtwo/ máiąc ſześćdzieſiąt lat y dwie [annos natus sexaginta duos]. Leop Dan 5/31, 2.Par 26/3, 2.Esdr 6/15, 7/28, 33, Apoc 13/5; WyprKr 107; Tákże Reu gdy był we trzechdźieſiąt y we dwu lećiech [triginta duobus annis]/ vrodźił mu ſię Sarug. BibRadz Gen 11/20, Ios 19/30, Iudic 10/3, 4.Reg 10/14, 15/2, 21/19; tylko dzyewki niewinne zoſtáwili/ ktorych było w licżbie trzydzyeśći y dwá tyſięcy. BielKron 43; s ktorych [żon] miał ſynow dwádzyeściá y dwu BielKron 83v, 34, 49, 50 [2 r.], 51 [2 r.], 60v (18); SienLek 29 [2 r.]; RejAp 90v, 107v; Czworá ośḿ/ vczyni trzydźieśći y dwá. GrzepGeom F2y, F2v [2 r.], H4 [2 r.], I [2 r.]; RejPos 67; WujJud 155v; BudBib 3.Esdr 8/66; HistHel C4v; Strum D2v, D3v, F2v; CzechRozm 139v, 141v; SkarŻyw 293, 583; ktora [Albina] z trzydzieśćią y dwiemá Sioſtr ſwoich/ [...] do Angliey Morzem przyżeglowáły StryjKron 61, 410; Calep 359a; GostGosp 126; moc niezliczoną bydłá (to ieſt/ ſto y dwádźieśćiá tyśięcy owiec/ á dwádźieśćiá tyśięcy y dwá wołow) ná cześć Pánu Bogu zárzezano [bovum viginti duo millia et ovium centum viginti millia Vulg 3.Reg 8/63] LatHar 215, [537]; WujNT 103, Luc 10/1, 17, Apoc 11/2, 13/5, s. 864; SarnStat 275, 279, 280, 976.
setki i jednostki (2): CzechRozm 139; A ći tám przednieyſzy Patreſowie stem y dwiemá lat, á drudzy więcey cżás ten vprzedzili CzechEp [405].
(ew. tysiące) setki, dziesiątki i jednostki (19): Leop 2.Esdr 7/8, 9, 10, 17, 31, 11/12, 13, 19; BibRadz Gen 3/18, 5/20, 26, 28, 1.Esdr 2/60, 2.Esdr 7/8; á zebráli okrętow wſzytkich dwánaſcie ſet y dwá BielKron 56; BielSpr 12; SkarŻyw 62; Roku ktorego pisać będą Tyśiąc PięćSeth Ośmdzieſiąt y dwie ZapKościer 1581/23v; WerGośc 263.
jednostki i dziesiątki (9): Ale y iemu poráźił Dawid dwá y dwádźieśćiá tyſięcy [viginti duo millia] mężow. Leop 1.Par 18/5, 2.Par 7/5, 13/21; Mącz 259b, 270d; á po dwu y czterdźieśći lat/ [...] iuż zwykli ludźie/ s śił przedtym zebránych/ ſchodźić LeovPrzep Iv; BudBib Gen 11/20; SkarKaz ) (2, 606b.
Spójnik „i” łączy więcej niż dwa człony (14): Item tho wſchithko srzebro, y tą zapona ieſt wſiedmi ſeth zlothich y woſmydzieſsyanth zlotich y wedwu zlotich MetrKor 62/171v; á wybrawſzy ſto y ſieſćdzieſiąt tyſiąc y dwa tyſiącá Ricerzow/ [...] pocżęli iecháć przez wielkie palenie ſlońcá. HistAl H4; Then ieſt rod ſynow Effráimowych: kthorych wobec było trzydzieśći y dwá tyſiące/ y pięćſeth [triginta duo millia quingenti]. Leop Num 26/37, Num 1/35, 38; BibRadz Num 1/35, 26/34, 37; BielKron 39 [2 r.], 39v; BudBib Num 26/14, 33, 36.
Spójnik „a” łączy dwa ostatnie człony (3):
jednostki a dziesiątki (3): MurzHist R; We dwu á trzydzieśći lath [triginta duorum annorum] pocżął Iorám Krolowáć nad ludem Iudſkim Leop 2.Par 21/5; ktorzy [pogani] miáſto ſwięte podepczą przez dwá a cżterdzieśći mieſięcy [mensibus quadraginta duobus Vulg Apoc 11/2] RejAp 89v.
Zestawienia bezspójnikowe (8):
dziesiątki, jednostki (8): BielKron 431v; iákoby dłuża tu byłá po obu dwu ſtronách ná dwu ná dwudźieſtu łokći GrzepGeom I; Y daná mu władza cżynić bitwy mieśięcy cżterdzieśći dwá [menses quadraginta duos]. BudNT Apoc 13/5, 11/2; SkarŻyw 461; y z dwudzieſtą dwiemá Bráciey poległ zábity. StryjKron 308; OrzJan 117; SarnStat 279.
»dwa tysiąca (a. tysiące, a. tysiąc)« (116): thedi placzi o de dwu thiſzianczv poltora gr MetrKor 57/118v, 59/279v; LibLeg 10/58v, 97, 11/64, 68v, 85, 89v; HistAl D3; MurzHist D2; KromRozm II g4v; Leop Ios 7/3, 3.Reg 7/26, 1.Par 5/21, 2.Mach 8/10, 3.Mach 3/21; BibRadz Is 36/8, Act 1/12; [Antenor] z dwiemá tyſięcy ludzi/ puśćił ſie wodą ná zachod ſłońcá BielKron 61; poległo też w ten cżás Turkow dwa tyſiąca BielKron 248v, A6v [3 r.], 46v, 48, 89v, 133 (34); Mącz 221c, 272a; SarnUzn C6v; kthory powiedźiał o tych oſtátecznych dwu tyśiącach lat/ tymi ſłowy LeovPrzep H3, Hv [6 r.], H2, H3; HistRzym 16 [2 r.]; BielSpr 52 [2 r.]; BudBib 1.Reg 13/2, 1.Mach 12/47; BudNT Mar 5/13; StryjWjaz B, B3; CzechRozm 87, 89v, 165v [3 r.], 168; Wſzytkich dwá tyſiąc zbili ná plácu Krzyżakow StryjKron 642, 165,309, 320, 592, 607, 752, 772 [2 r.]; názáiutrz záraz tyſiąc y dwá tyſiącá złotych w ſzpitálney ſkrzynce [...] ználázły ſię ReszHoz 124; ReszList 160; GórnRozm E3v; PaprUp L2; ActReg 64; WujNT Mar 5/13; SarnStat 26, 450, 1209 [2 r.]; KmitaSpit C2v; VotSzl E3 [2 r.].
~ Spójnik „i'' łączy dwa ostatnie człony (15):
»dwa tysiące« i setki (9): Leop 2.Par 26/12, 3.Esdr 2/13 [2 r.], 2.Mach 12/20; odkupił [...] Goſtynim dwiemá tyſięcy y trzemi ſty. BielKron 405v; dwá tyśiącá y śiedḿ ſeth Morgów/ vczynią dźiewięćdźieśiąt Włók GrzepGeom Kv, Kv; BudBib 1.Par 26/32, 2.Mach 12/20.
»dwa tysiące«, setki, dziesiątki i jednostki (ew. bez setek) (5): ſynow Iozue y Ioábowych: dwá tyſiącá/ ośmſet/ y ośmnaśćie [duo millia octingenti decem et octo]. Leop 2.Esdr 7/11; Synow Beguái: dwa tyſiące/ ſześćdzieſiąt y ſiedm [duo millia sexaginta septem] Leop 2.Esdr 7/19, 2.Esdr 7/8, 17; BibRadz 2.Esdr 7/8.
Rzeczownik,,tysiąc” powtarza się po dziesiątkach i jednostkach tysięcy (1): A wſzytkiego zgromádzenia poſpołu było czterdźieſći thyſięcy dwá tyſiącá trzy ſtá y ſiedmdźieſiąt [quater decem millia, duo millia trecenti sexaginta]. BibRadz 1.Esdr 2/64. ~
mat. Wyrażenie ułamkowe (2): á naydźieſz ſummę wſzytkiégo 50 2/7 – pięćdźieśiąt łokiet Kwádratowych/ y dwie śiódmé częśći łokćiá Kwádratowégo. GrzepGeom I2, I2v.
Cf DWADZIESTNY, DWADZIEŚCIA, DWAFUNTOWY, DWAKROĆ, DWAKROTNO, DWAKROTNY, DWANASTNY, DWANASTY, DWANAŚCIE, DWIELISTEC, DWIELISTNIK, DWIEROLEK, DWIEŚCIE, [DWOBARWNY], [DWOBOŻNIK], DWOCZELNY, DWOCZĘSTNY, DWODROŻE, [DWOGŁOŚNIK], [DWOGŁOWY], DWOKOLE, DWOKSIĘŻYCZNY, DWOKSTAŁTNY, DWOŁOTNY, DWOMIESIĘCZNY, DWONOGI, DWOPIENIĘŻNY, DWOPOŻYTNY, [DWORAŹNY], DWORYNKOWY, [DWOSŁOWNY], [DWOSPRZĘŻNY], DWOUSTY, DWUDŁONNY, DWUDZIENNY, DWUDZIESTY, DWUGARNCOWY, DWUGĘBY, DWUGRODNY, DWUGROSZOWY, DWUJĘZYCZNY, DWUKŁYKTY, [DWUKOLNY], DWULETNI, DWULISTNY, DWUŁOKIETNY, DWUŁOKTOWY, DWUNIEDZIELNY, [DWUNITNY], [DWUNOŻNY], DWUPALCOWY, DWUPIĘDZISTY, DWUPIĘTRY, DWUROCZNY, DWUROGACZ, DWUROGATY, DWUROGI, DWURZĘDNY, DWUSETNY, DWUSKRZYDLASTY, DWUSKRZYDŁY, DWUSTOPNY, DWUSTY, DWUWIERZCHNI, DWUWYKŁADNY, [DWUZYGLOWY], OBADWA
BC