![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: kt
1:
KROLOVV
2:
y Kſiążąt Polskich/
3:
pocżąwſzy od Lechá áż do dźiśiey
4:
ſzego Potomká Iágiełłowegͦ Naiáſniey=
5:
ſzey ANNY Krolowey Iey Mczi Pol=
6:
ſkiey/ y Małżonká I.K.M. Naiáſniey=
7:
ſzego STEFANA pierwſzego/ ꝛc:
8:
z łáſki Bożey Krolá Polſkiego/ Wielkiego Kſią=
9:
żęćiá Litewſkiego/ etć: á Woiewody Siedmi=
10:
grodzkiego/ etć: Kroćiuchne porządu
11:
záwárćie/ y opis/ nowo vcżyniony.
12:
Roku 1576.
13:
grafika
strona: Av
1:
Wielmożnemu Pánu á pánu Iano=
2:
wi Zborowſkiemu ze Zborowá/ Káſtellanowi
3:
Gnieznieńſkiemu/ ꝛć: Stárośćie Odalonowſkiemu/ Wen=
4:
denſkiemu/ Dubnickiemu/ Wolpnickiemu/ etć. Pánu ſwému M. powol
5:
nośći naniżſze zálecáiąc/ wſzego dobrá winſzuie.
6:
K
ROLE Polſkie do ćiebie nioſę/ możny Pánie/
7:
Acż twey oſobie ſnadź to zá dar lichy ſtánie.
8:
Gdyż wáſzmość godzien dáru coś okazálſzego:
9:
Ktorybe od Homerá ſkłádanb ył mądrego.
10:
Albo więc od Mároná onego wielkiego:
11:
Albo od Owidiuſa w wirſzách biegłego.
12:
A tu ſie rzecż/ ácż ważna ſproſtá wlot tocżyłá:
13:
Máterya tá godná y Homerá byłá.
14:
Ale że ſie ná prętce to w Summę zebráło:
15:
Coby wiela cżytánia piſm potrzebowáło.
16:
Mam zá to że tá máła rzecż pożytek przynieśie:
17:
Cżytelnikowi tor do wielkich piſm ponieśie.
18:
Gdyż ſie tu námienienie ſpraw Krolow záwárło:
19:
s cżym ſie indźiey dowodniey ſzerzey roſpoſtárło.
20:
Ná ten cżás tu porząd cnych Krolow ſie podáie:
21:
Pod wáſzmośći obronę/ y łáſkę ſie dáie.
22:
Rozumieiąc/ że wáſzmość/ ácż ſproſtá piſáną/
23:
Máteryą też będźieſz mieć zá zálecáną.
24:
Dotąd/ áż co lepſzego z cżáſem ſie wylęże:
25:
Choć rozum moy Homerá/ w piſmiech niedośięże.
26:
Wſzákoż ile rzecż można/ Oycżyznie tym ſłuży:
27:
Gdyż káżdy iey powinien/ y w poſługách dłuży.
28:
Ile mogę/ poſługą tą iey okázuię
29:
Chęć ſwoię: y Waſzey mośći ten dar przypiſuię:
30:
Rozumieiąc/ że káżdy prziymie to łáſkáwie:
31:
Y o moiey tey chęći będźie trzymał práwie.
32:
Iákoż y o to proſzę Wáſzmośći pokornie:
33:
Naniżſzy ſłużká W.M.
34:
ſwego M. Páná.
35:
Thomás Benedictides Gumo=
36:
wſki á Ciechanow.
strona: wstep A2
1:
Krolow y Xiążąt Pol=
2:
skich/ Kroćiuchne porządu záwárćie/
3:
y opis/ nowo vcżyniony.
4:
L
ECH, Słowiánin naypierwſzy pánował Polánom:
5:
Rowien/ w ſpráwie y w męſtwie/ walecżnym Rzymiá=
:
(nom. Lech pierwſzy Brát Cżechow.
6:
POTOMKOVVIE Lechowi/ niemal przez lat byli
7:
Pułtoráſtá: y ſzcżęſnie Páńſtwo to rządźili. Potomkowie Lechowi.
8:
VISMIR ieden z Potomkow Lechowych też rządźił:
9:
Duńcżyki morzem gromił: w ſpráwie cney nie błądźił. Wiſmir/ też ieden z potomſtwá Lechowego
10:
VVOIEVODOVV dwánaśćie potym pánowáło.
11:
Lecż ſie pánowánie ich Polſzce nie nádáło. Woiewod 12 pierwſzy raz.
12:
KROK Fráncuzy zbił mężnie: Láchy z Cżechy rządźił:
13:
Krákow miáſto záłożył: Smoká otruł/ zgłádźił. Krok/ álbo Krakus pierwſzy.
14:
LECH WTOry/ Kroká Brátá/ zábiwſzy/ Wtorego/
15:
Pánował. lecż zátrácon dla Morderſtwá tego. Lech wtory/ ſyn kroká pierwſzego brátá ſwego ſtárſzego Lechawtoreo/ zábiwſzy
16:
VANDA, po Bráćiey ſwoiey mężnie pánowáłá:
17:
Rottogárá przemogſzy/ w Wiſle ſie nurzáłá. Wándá/ Dziewicá czorká krokowá po ześćiu bráćiey.
18:
VVOIEVOD záś dwánaśćie powtore rządźiło:
19:
Lecż im/ iáko y pierwſzym/ ná rządźie zchodźiło.Woiewod 12 powtore.
| A 2 | Prze= |
strona: wstep A2v
1:
PRZEMYSL, lub LESKO PIRWSZY/ Mo=
:
(ráwczyki zgromił:
2:
Woyſká z pniakow ſtáwiwſzy/ fortelnie/ połomił. Przemyſl Pierwſzy Leſzko pirwſzy rzecżony.
3:
LESCZEK chytry/ przez zawod/ zdrádnie páńſtwá do=
:
(ſzedł. Leſzko Wtory/ po ſtráceniu Leſzká zdrádliweo.
4:
LESKO WTORY/ zań rządźił/ ktory go w tym pod=
:
(ſtrzegł.
5:
LESKO Trzeći/ Syn Leſzká wtorego/ pánował:
6:
w Węgrzech z Greki y z Włochy mężnie ſie koſztował.
Leſzko Trzeći/ Syn Wtorego Leſzká.
7:
POPIEL Pierwſzy/ Syn iego/ niewieśćiuch/ odrodek/
8:
Do Kruſzwice Stolicę przenioſł/ ſwych wyrodek. Popiel pierwſzy iego ſyn.
9:
POPIEL WTOry/ tákiſz też/ od Myſzy ziedźiony:
10:
Ze Stryie ná cżći potruł z namowy złey Zony. Popiel Wtory/ ſyn pierwſzego Popielá.
11:
PYAST, z Kruſzwice Kołodźiey/ lecż iśćie Krol práwy
12:
Do Gniezná Stolec przenioſł: cżynił mężne ſpráwy. Piaſt/ po zeſzćiu ſzcżątku Popielow/ y Potomſtwo iego.
13:
SYEMOVIT Syn/ zá Tátry/ s tąd Węgry zápłoſzył:
14:
Pomorzány/ też Pruſy zhołdował/ puſtoſzył. ZYEMowit/ Piaſtow ſyn.
15:
LESKO Cżwarty/ w pokoiu po Oycu pánował:
16:
Ná ſwoim przeſtawáiąc/ ſpokoyno ſie chował. Leſzko Cżwarty Zyemowitow ſyn.
17:
ZYEMOMYSLAVV, Syn Mieſzko ślepo ſie mu
:
(zrodźił:
18:
Ale ná Miánowinách przeyźrzał: wſzech ochłodźił. Zyemomyſlaw Leſzká cżwartego Syn.
| Mieſzko |
strona: wstep A3
1:
MIESKO, w Pogáńſtwie żyiąc/ okrzćił ſie y z ſwemi:
2:
Dźiewięć Biſkupſtw záłożył/ z Dochodmi wielkimi. Mieſzko Pierwſzy/ y Krześćijánin Monarchá Polſki naipier.
3:
BOLESLAVV CHABRY, gdy cżćił Ceſarzá Ottoná
4:
W Gnieźnie/ iemu/ y POLſzce/ daná ieſt KOroná. Boleſław pierwſzy/ CHAbry rzecżony naypirſzy Krol Polſki koronowány.
5:
MIESKO WTOry/ Syn iego/ niewieśćiuch/ wzgár=
:
(dzony:
6:
Ryſchá Zoná/ wygnána/ z Dźiedźicem w ſwe ſtrony. Mieſzko Wtory Syn Chábrego Boleſłáwá.
7:
KAZIMIERZ PIERWSY/ záś wźięt ná páń=
:
(ſtwo s klaſztoru.
8:
Máſłáwá ſkroćił: wielu pokárał z vporu. Káźimierz Pirwſzy Zakonnik/ Syn Mieſzká Wtorego.
9:
BOLESLAVV Smiáły/ mężny/ okrutnik złośliwy
10:
Stániſłáwá świętego zábił: krwie ſwych chćiwy. Boleſław Wtory/ Smiáły rzecżony Káźimierzá Pier: ſyn.
11:
VVLADZISLAVV PIERwſzy/ Herman/ po
:
(Bráćie pánował.
12:
Pomorcżyki/ y Pruſy/ też Cżechy/ zwoiował. Włádzyſław Pierwſzy/ Herman rzecżony/ brát Smiáłego Boleſłáwá.
13:
BOLESLAVV Krzywovſty/ Syn iego/ walecżny:
14:
Piąćiądźieſiąt wygránych bitew doſyć znácżny. Boleſław Trzeći Krzywovſty rzecżony/ Hermánow ſyn.
15:
VVLADZISLAVV WTOry/ Oycá odrodek ták
:
(cnego:
16:
Chćiwie bráckiego prágnąc/ wygnan y z właſnego. Włádzyſław Wtory/ Krzywovſtego ſyn.
17:
BOLESLAVV Kęndźierzáwy/ s Ceſarzem woiował:
18:
Zdrádnie od Pruſow zmożon/ gdy Wiáry wetował.Boleſław Cżwarty/ Kędźie: názwány/ Syn Krzywovſtego.
| A 3 | Mieſzko |
strona: wstep A3v
1:
MIESKO Trzeći/ á Stáry rzecżony z dźielnośći:
2:
Ale gdy zleniał/ wygnan z páńſtwá/ dla chćiwośći.
Mieſzko Trzeći Stári názwány ſyn Kędzierzá: Boleſłáwá.
3:
KAZIMIERZ SPRAWIEDLIWY/ prośbą
:
(przywiedźiony/
4:
Páńſtwo rządźił: ozdobił práwie z káżdey ſtrony. Káźimierz Wtory Spráwiedliwy rzecżony/ ſyn Kędźierzáweo Boleſłáwá
5:
LESKO BIALY/ z Stryiem ſwym Mieſzkiem woynę
:
(tocżył:
6:
Pomorcżyk go zdrádnie ſzcżedł w łáźniey/ y potłocżył. Leſzko Piąthy/ biały rzecżony/ ſyn Káźimierzá ſpráwiedliweo.
7:
BOLESLAVV WSTYDLIWY/ Syn w pánień=
:
(ſtwie z ſwą Zoną/
8:
Wyżył wiek: Sol Bocheńſką podał ználeźioną.
Boleſław Piąty/ Wſtydliwy rzecżony/ Syn Leſzká Białeo.
9:
LESKO CZARNY/ zá niegoż POLſká vćierpiáłá:
10:
Od Tátárow kilkákroć ſpuſtoſzenie miáłá. Leſzko Szoſty/ cżarny rzecżony
11:
HENRYK Wrocłáwſkie Kſiążę/ Lokietká podbieżał/
12:
Lecż ſie długo nie obył: otrut od ſwych/ wzleżał.
Henryk/ álbo Endrzych/ probus/ Wrocłáwſkie álbo Sląſkie Kſiąże.
13:
PRZEMYSL WTORY/ ácż krotko lecż ſzcżęſnie
:
(krolował:
14:
Od Márgrábiow zdrádliwie obſkocżon/ gárdło dał. Przemyſl Wtory álbo Przemyſław.
15:
VACZLAVV CZEch/ pod Lokietkiem ná páńſtwo
:
(wſadzony:
16:
Lecż ſie nie długo obył: zmárł/ gdy iął w ſwe ſtrony.
WáczławCżech Krol Cżeſki y Polſki.
17:
LOKIETEK cny/ WLADZISLAW/ po ſzcżęśćiu
:
(przewrotnym/
18:
Oſtał ſie záś ná Páńſtwie: był w męſtwie ochotnym. Lokietek/ Włádzyſław Trzeći názwány.
| Káźimierz |
strona: wstep A4
1:
KAZYMIERZ Trzeći/ Wielki prze ſpráwy był ná=
:
(zwan:
2:
Miaſt moc pomurowawſzy/ w pokoiu wyżył ſtan. Káźimierz Trzeći wielki názwány/ Lokietkow Syn.
3:
LVDVIG, Węgry s Polány rządźił/ ſam ſpołecżnie:
4:
Czorki dwie zoſtáwiwſzy: z świátá ſzcżedł ſtátecżnie.
Ludwig Węgrzyn/ krol Węgierſki y Polſki Sieſtrzeniecz káźimierzá Wiel.
5:
IAGIELLO Litwin/ z iedną w Małżeńſtwo wſtą=
:
(piwſzy:
6:
Polſkę męſtwem ozdobił/ z Litwą ſie okrzćiwſzy. Iágełło/ Włádzyſław cżwárty názwány/ Kſiążę Litew.
7:
VVLADZYSLAVV Piąty/ Węgry rządząc y Po
:
(lány/
8:
Poráżon ieſt od Turkow/ v Wárny z Láchámi. Włádzyſław Piąty/ ſyn IAgełłow.
9:
KAZIMIERZ Cżwarty/ Oycu y Brátu zrownány:
10:
Cżarze Tátárſkie ſkłádał: Krzyżakom met dány. KAźimierz Cżwarty/ ſyn Iágełłow.
11:
IAN OLBRACHT, po ſwym Oycu mężnie Turki
:
(gromił.
12:
Wołoſzyn Bukowiną zdrádną go połomił. Ian Olbrácht/ ſyn Káźimierzá Cżwartego.
13:
ALEXANDER, Brát iego/ by wieku dłużſzego/
14:
Iśćieby Alexándrá przeſzedł był wielkiego. Brát Olbráchtow/ ſyn Káźimierzá 4.
15:
ZYGMVNT PIERwſzy/ po Bráćiey ná wſzyſtkim
:
(Krol práwy:
16:
Oćiec oycżyzny názwan/ prze krolewſkie ſpráwy.
Zygmnnt Pierwſzy/ Brát ich/ ſyn Káźimierzá Cżwartego.
17:
ZYGMVNT AVGVST, po Oycu/ w pokoiu kro=
:
(lował:
18:
Vnią ſzcżeſnie ſpráwił: Liflánty zhołdował. Zygmunt wtory/ Auguſt rzecżony/ Syn Zygmuntá.
| Henryk |
strona: wstep A4v
1:
HENRYK FRANCVZ/ zá zgodą wśćiornaſtkich
:
(obrány:
2:
Lecż/ ſnadź prze niewdźięcżność złą/ ſtąd záſię wyzwá=
:
(ny. Henryk FRáncuz Krolowie Fráncuſcy/ kſiąże Andegáweńſkie/ á pothym krol Fráncuſki.
3:
ANNA, czorká ZYGmuntá/ iſta IAGIELLowná/
4:
S STEFANEM Małżonkiem ſwym/ Przodkom bę=
:
(dźie rowná. Anná Krolewná z Iágełłowego potomſtwá/ Zygmuntá Pirwſzego Czorká/ Krolowa z Stefánem Báthorym Krolem.
5:
❡Tylko trzebá Polánom s ſobą ſie pogodźić:
6:
Da Bog/ iże w Pogáńſkiey krwi/ Lách/ może brodźić. Zámknienie y nápominánie ku zgodzie á ziednocżeniu. Zgodá naypotrzebnieyſza/ á nawięcey dźiś Polſzce. Zgodá Polſkę rozſzerzyć może.
7:
Y Páńſtwo ſwoie s ſławą/ rozſzerzyć ſzeroko.
8:
Nie ieſt od tego/ wſzech Pan co śiedźi wyſoko.
9:
Moczen też dáć Potomſtwo/ ktore nie vſtánie:
10:
Dokąd świát/ poty iego pánowánie ſtánie.
11:
grafika
strona: A
| grafika |
1:
Lech naypierwſzy Monár
2:
chá Polſki.
3:
grafika
4:
M
Ezny Sławiánin LECH w ten kray wiáchawſzy
5:
Druzynie ſwoiey ſpłácheć rol rozdawſzy:
6:
Rozſzerzał z nimi włość w ſzerz, wzdłuz, ſzeroko,
7:
Gdzie záyrzeć mogło w ktory kray ich oko.
8:
Ná końcu Mieczow gránice ſwe máiąc,
9:
A nieprzyiáznym plácu doſtawáiąc.
10:
Z czego po dziśdzień cny Polánin ſławny,
11:
Spániáły vmyſł máiąc w ſobie dawny.
12:
Potkáć ſię w boiu, rzecz to iemu miła,
13:
Chęć pogotowiu, ieſt ſerce, ieſt śiłá.
14:
Nie długo czekáć, ledwie co lat minie,
15:
Gdy zdrádna Moſkwá, od Polánow zginie.
16:
Przyſzedł do tych kráiow/ Roku 550.| A | Wyzy= |
strona: Av
| Porzádek y Xiążąt |
1:
Wyzymir wnuk Lechow.
2:
grafika
3:
N
Ie wydał y ten cnych przodkow Słowiáńſkich
4:
W męſtwie, doſtáiąc ſlawy w grunćiech Duńſkich.
5:
Podchodząc morzem pod krolewſkie boki,
6:
Y iego myląc bucznoſtąpe kroki.
7:
Nie opárł ſię Krol nieprzyiázny nigdy,
8:
Choć mocą chćiał ſię pomśćić ſwoiey krzywdy.
9:
Hołd dáwáć muśiał Duńczyk bárzo ſzumny,
10:
Nie zápomogł go vmyſł iego dumny.
11:
Ták zuchwálce ſkracał: á z pokornemi,
12:
W pokoiu mieſzkał, nie wzgárdzáiąc niemi.
13:
Nie zoſtáwiwſzy potomká zadnego,
14:
Vmárł cnot pełen, y męſtwá ſławnego.
15:
Wyzymir z potomſtwem Lechowym pá=
16:
nował lat 150. | Woie= |
strona: A2
| y Krolow Polſkich. |
1:
Woiewod dwánaśćie.
2:
grafika
3:
G
Dy kilkánaśćie głow w Polſcze rządziło,
4:
Krzywd y niefortun ách wſzelkich zázyło
5:
To cne Sármátckie páńſtwo: nuz poddáni,
6:
Zbytnie z nich dárto podymne y dáni.
7:
Kázdy z nich ſczodrze trzos ſwoy náſypował,
8:
O ſpolnym dobrym ſwey głowy nie pſował.
9:
Co pobaczywſzy oni cni Lechowie,
10:
Wzgárdzili nimi, á o iedney głowie
11:
Z trzaſkiem myślili, chcąc iuz vyśdz tey ſzkody,
12:
Lákome z rządow znieśli Woiewody.
13:
A Krákus k temu gwałtem przymuſzony,
14:
Wziął kray Sármátcki do ſwoiey obrony.
15:
grafika
| A ij | Krákus |
strona: A2v
| Porządek Xiążąt |
1:
Crácus.
2:
grafika
3:
C
Rákus roſtropnie rządząc nie zábłądził
4:
W Powinnośći ſwey, gdy iák oćiec rządził.
5:
Dobre ſąśiády w przyiazń zaćiągáiąc,
6:
Vporne mieczem karząc, zwyćięzáiąc.
7:
Był to Pan wielkiey ſławy v poſtronnych,
8:
Ktorą mu czuyna biegłość w ſpráwách ſkłonnych
9:
Rycerſka dáłá: á ktemu w pokoiu,
10:
Rząd, ſpráwiedliwość, gotowość do boiu.
11:
Gdy ſię tá o kim dobra więc rozśiewa,
12:
Choćiaz w ćięmnośći ſwoię iáſność miewa.
13:
Vmárł Krák ſławny, á po śmierći iego,
14:
Wzięto zá Páná, z ſynow naſtárſzego.
15:
Obrano go zá Xiążę Polſkie/ około
16:
roku 700. | Lech |
strona: A3
| y Krolow Polſkich. |
1:
Lech II. ſyn Kràkuſow.
2:
grafika
3:
S
Yn młodſzy Krákow, chćiwy pánowánia,
4:
Wywiodſły w puſczą, iák dla zwierzu ſczwánia,
5:
Brátá ſtárſzego: tám go z świátá zgłádził,
6:
Przyiáchał, práwi, iz brát kędyś zbłądził.
7:
Mord ſię wyiáwił: tám twoy zamyſł chćiwy,
8:
Opłáćiłći ſię Kaimie zdrádliwy.
9:
Zle czynić zdrádę złośliwą nád brátem,
10:
Rad ſię iey Pan mśći, ktory ieſt nád świátem.
11:
Skáráć ten vmie złe, y zazdrośćiwe,
12:
Gdyz ma w opiece ludzie ſpráwiedliwe.
13:
Swey mizeryey ſameś ieſt przyczyną
14:
Lákomcze, ſkárzyć nie mozeſz ná iną.
15:
Zrzucony z ſtolice Xiążęcey y z źiemie zá
16:
ten wyſtępek wygnan.| A iij | Wándá |
strona: A3v
| Porządek Xiążąt |
1:
Vándá.
2:
grafika
3:
V
Andá ſwych przodkow ſercem nie wydáłá,
4:
Choć płeć pánieńſką y tez poſtáć miáłá.
5:
Bo iáko Rycerz cny pyſznoſtąpego,
6:
Gromiłá Niemcá bronią opátrznego.
7:
Gwałt tedy gwałtem odpędziwſzy zbroynie,
8:
Páńſtwo ſczęśliwie rządząc, y przyſtoynie.
9:
Czyſtość pánieńſką Bogom poślubiwſzy,
10:
A wrzącym wirom Wiślnym poruczywſzy
11:
Ciáło ſwe, z moſtu ſkoczyłá do wody,
12:
Dla ſławy wieczney, nábyła tey ſzkody.
13:
Częſto nam ſławo koniec táki wodziſz,
14:
Gdy boiazń śmierći z oczu nam odwodziſz.
15:
Wybrána zá Xiężnę około roku/ 730. | Woie= |
strona: A4
| y Krolow Polſkich. |
1:
Woiewod dwánaśćie.
2:
grafika
3:
R
Zadko tám bywa gdzie ich wiele rządzi,
4:
Porządek, zgodá, y częſto ſię błądzi.
5:
Co y pod ten czás Polſki nie minęło,
6:
Gdy w niey drugi raz dwánaśćie rządziło.
7:
Okrutnie kázdy vzywał ſwey mocy,
8:
Mozny ſłábſzego ſkubł miáſto pomocy.
9:
Pełno zazdrośći było miedzy Pány,
10:
Poſtrzegſzy tego cne Słowiáńſkie ſtany:
11:
Iednemu zwierzchność nád ſobą zlećili,
12:
Chcąc by pánkowie więcey nie błądzili.
13:
Zle z wielą Pánow, iednemu przyſoi
14:
Rząd czynić, tego niech ſię kázdy boi.
15:
Pánowáli roku 756. | Prze= |
strona: A4v
| Porządek Xiążąt |
1:
Przemyſl ábo Leſzko I.
2:
grafika
3:
P
Rzemyſl fortelnie mieczem vſkromiwſzy,
4:
Moráwce z Węgry, y z gránic wybiwſzy,
5:
Wnet iednoſtáynie zá Páná wybrány,
6:
Pátrz, cnotá iego śiádłá miedzy Pány.
7:
O iáki to czás w on wiek złoty bywał
8:
Gdy kázdy chlebá zá cnotą nábywáł.
9:
Dziś ieſli co maſz, o to ſię pytáią,
10:
Cnotá y mądrość máło mieyſcá maią.
11:
Przeco tez rzadko Oyczyce vczone
12:
Naydzieſz w oyczyznie miłe y vczczone.
13:
Cnotá, nie złoto, ſławá, nie kámienie,
14:
Mądrość záiſte miáłáby bydz w cenie.
15:
Wybrány roku 760. pánował lat 20.
16:
Vmárł roku 780 po nim Interregnum było. | Leſzko |
strona: B
| y Krolow Polſkich. |
1:
Leſzko wtory.
2:
grafika
3:
P
Rzypátrz ſię kázdy Boſkiey táiemnicy,
4:
Leſzko Kmiotowic záśiadł ná ſtolicy.
5:
Sczęśćie, iák ſztucznie nád ludzmi pánuieſz,
6:
Y dziwne fochy ná nich wypráwuieſz.
7:
Co Bog náznáczy, minąć to nie moze,
8:
Zdrádá y zazdrość w tym nic nie przemoze.
9:
Poboznie ten zył, y kázde ſwe ſpráwy,
10:
Záwſze obrácał w poczćiwe zabáwy.
11:
A zeby wſczęśćiu nie odſtąpił cnoty,
12:
Kładł ſwoie liche przed oczy choboty.
13:
Rządząc wiek długi tę poddáną ziemię,
14:
W ſławie zoſtáwił cne Sármátckie plemię.
15:
Wybrány zá Xiążę roku 780. gdy napierwey
16:
do ſłupá przybieżał/ ná ktorym byłá cżapká
17:
Xiążęca położoná.| B | Leſzko |
strona: Bv
| Porządek Xiążąt |
1:
Leſzko trzeći.
2:
grafika
3:
L
Eſzko, walecznych przodkow ſwoich, ſławne
4:
Odnawiał męſtwo: y ich ſpráwy dawne.
5:
Nieprzyiaćiele przywodząc ná haki,
6:
Z cnemi, y ſercá dobrego Słowaki.
7:
Nie waząc ſobie zá nic niepogody,
8:
Wyiezdzał z nimi iák ná iákie gody.
9:
Kto iedno przez gwałt to Páńſtwo vſzkodził,
10:
Tego on pod nim przez zbroię dochodził.
11:
Ták vſkromiwſzy Polſkie niepokoie,
12:
Vbiezał z świátá, zániechawſzy zbroie.
13:
Porzućił miecz ſwoy, y wſzyſtkie kłopoty,
14:
Vfáiąc, ze miał mieć nagrodę cnoty.
15:
Zábity od Kárłá ſyná Kárłá wielkiego v
16:
Odry rzeki/ Roku 801. | Popiel |
strona: B2
| y Krolow Polſkich. |
1:
Popiel pierwſzy.
2:
grafika
3:
P
Opiel po oycu Kśięſtwá doſtąpiwſzy,
4:
Spraw nieprzyſtoynych záraz ſię chwyćiwſzy.
5:
Wſzetecznie ſtrawił czás miedzy ſwáchnámi,
6:
Z tąd omierzł Lechom tákiemi ſpráwámi.
7:
Márny odrodku, czemuześ tez w cnoty
8:
Nie wſzedł oycowſkie, iák w inſłe kleynoty?
9:
A nie dziw, gdy więc komu záſmákuie
10:
Swawola. w cnoćie táki rad ſzwánkuie.
11:
Coz maſz zá korzyść zá wſzeteczne ſpráwy?
12:
Tuſzę ze w piekle nie lube zabáwy.
13:
Sławney dzielnośći nie máiąc tez w ſobie,
14:
Západłeś zaraz y ze wſzyſtkim w grobie.
15:
Náſtąpił ná páńſtwo po oycu/ Roku 815.
16:
Pánował lat 14. Vmárł roku 829.| B ij | Popiel |
strona: B2v
| Porządek Xiążąt |
1:
Popiel wtory.
2:
grafika
3:
P
Opiel potomká, tez rownego w onych
4:
Złośćiách zoſtáwił, ſobie przyrodzonych.
5:
Chćiwy łákomcá, z nawodu złey zony,
6:
Potruł ſwe Stryie, złośćią vwiedziony:
7:
Z ktorych ćiał Myſzy okrutne wzbudzone,
8:
Skazáły ná śmierć Poplá, dzieći, zonę.
9:
Ni miecz, ni wieze, áni tez kiryſzy,
10:
Zbronić ich mogły, od okrutnych myſzy:
11:
Tákową zgodę miedzy ſobą miáły,
12:
Nie odſtąpiły, áz zámordowáły.
13:
Roznie Bog karze złośliwe grzeſzniki,
14:
Iednych gádziną, drugich tez y łyki.
15:
Wybrány w młodych lećiech zá Xiążę roku 830.
16:
Pánował lat 11. Vmárł około roku 842. | Piaſt |
strona: B3
| y Krolow Polſkich. |
1:
Piaſt Kruſzwicki.
2:
grafika
3:
C
Okolwiek ná cne Kśiązę nalezáło,
4:
To wſzyſtko w Piaśćie ſwoie gniazdo miáło.
5:
Dobry, dobrym był, á vpornym ſrogi,
6:
Rozumem ſkracał domowe złe trwogi.
7:
Rząd piękny czyniąc w kráiu páńſtwá ſwego,
8:
Dzwigáć nie przeſtał Kśięſtwá vpádłego.
9:
(Czáſemći w Kmiotku cnoty przyſtoynieyſze
10:
Znaydzie, niz w Pánu, y ſerce męznieyſze.)
11:
W Polſcze potomſtwo trwáło długo iego,
12:
Az do Ludwiká krolá Węgierſkiego.
13:
Zyiąc wiek długi tu w poczćiwey cnoćie,
14:
Zywot przemienił w roſkoſz po kłopoćie.
15:
Wybrány zá Xiążę roku 842. pánował lat 20.
16:
Vmárł okolo roku 862. żyiąc lat 120.| B iij | Zemo= |
strona: B3v
| Porządek Xiążąt |
1:
Zemowit ſyn Piaſtow.
2:
grafika
3:
W
Tym męſtwo, dzielność, pánowáły tákie
4:
Spráwy y cnoty, iák w oycu wſzelákie.
5:
On zgodę mnozył przy ſpráwiedliwośći,
6:
On ſtrzegł we wſzyſtkim ſwoich powinnośći.
7:
Moráwce gromił y grube Slęzaki,
8:
Odeymuiąc im to, co przez Polaki,
9:
Pod ten czás gnuśne było vtrácono,
10:
Wſzyſtko to Polſcze przezeń przywrocono.
11:
Cny Zemowićie nie máło ozdoby,
12:
Przybyło Lechom z twey męzney oſoby.
13:
Przeto choć ziemiá ćiáło twe pozárłá,
14:
Sławy twey v nas ieſcze nie zátárłá.
15:
Wybrány zá Xiążę roku 866. pánował lat 31.
16:
Vmárł roku 900. w Gnieźnie/ támże pochowan. | Leſzko |
strona: B4
| y Krolow Polſkich. |
1:
Leſzko Czwarty.
2:
grafika
3:
L
Eſzko ten lubił pokoy przy wolnośći,
4:
Spráwuiąc Páńſtwo w zgodzie y w miłośći.
5:
Przeſtáiąc ná tym co przodek zoſtáwił,
6:
Niedbał áby ſię oſtrą bronią wſławił.
7:
To vpátrował, ze nie pewny częſto
8:
Ieſt koniec Marſá, nioſąc ſtrátę gęſto.
9:
Dobra rzecz pokoy, y nie ma przygany,
10:
Miła poddánym zgodá miedzy Pány.
11:
W pokoiu kwitnie wiárá, kwitną práwá,
12:
W walkę záś opák idzie kázda ſpráwá.
13:
Z roſterkow, z woyny, rzadki ſię wſpomoze,
14:
Przeto w pokoiu długo zyć day Boze.
15:
Wybrány zá Xiążę roku 902. Panował lat 20.
16:
Vmárł roku 921. | Zemo= |
strona: B4v
| Porządek Xiążąt |
1:
Zemomyſław.
2:
grafika
3:
T
En był oſtátni báłwochwálcá ſrogi,
4:
Chwaląc Báłwany zá prawdziwe Bogi.
5:
Ktorym przodkowie iego cześć dawáli,
6:
Lelum, Polelum, Ládo, Niá zwáli.
7:
Temu niepłodna gdy zoná powiłá
8:
Syná ślepego: tá rzecz go trapiłá.
9:
Gdy w śiedm lat przeyzrzał, wſzyſcy ſię zdumieli,
10:
Coby znáczyło, z Wieſczkow zrozumieli
11:
Odpowiedz táką: w rychle páńſtwo wáſze
12:
Swiátłość ogárnie, iákoz ćięmność náſze
13:
Oświećił promień niebieſkiey świátłośći,
14:
Gdy zniſczył wiárą w Polſcze błędow złośći.
15:
Wybrány zá Xiążę roku 921. pánował lat 44.
16:
Vmárł roku 964. | Mieczy= |
strona: C
| y Krolow Polſkich. |
1:
Mieczyſław ábo Mieſzko
2:
Pierwſzy.
3:
grafika
4:
M
Ieczyſław pierwſzy pan náſz Chrześćiáńſki,
5:
Doſtawſzy przy Chrzćie świętym łáſki Páńſki.
6:
Skoro wziął ná ſię znák Krzyzá świętego,
7:
Sſtał ſię dziedzicem kroleſtwá wiecznego.
8:
Ná tychmiaſt zniſczył wſzytkie Bozki one,
9:
Ku báłwochwálſtwu od Pogan ſpráwione.
10:
Y wydał Edykt, áby przy Mſzey kázdy
11:
Mieczá dobywał, ná znák tego záwzdy.
12:
Iz gotow czynić dla czći Bogá ſwego,
13:
Y zywot łozyć, dla ſłowá Bozego.
14:
Wiárę wſczepiwſzy, hoyną ręką dawał
15:
Iáłmuznę świętą, kośćioły fundował.
16:
Wybrány roku P. 965. Tegoż roku ochrzczony pánował
17:
lat 35. Vmárł roku 999. Pogrzebion w Poznániu.| C | Bole= |
strona: Cv
| Porządek Xiążąt |
1:
Boleſław Chrobry.
2:
grafika
3:
B
Oleſław Chrobry, tym miánem przezwány,
4:
Pierwſzy krol Polſki vkoronowány.
5:
Pan śmiáły, czuyny, y wſzytkie ſwe rzezy,
6:
Zwłaſczá Rycerſkie, miał ná pilney pieczy.
7:
Z ochotą ſławy we wſzem przeſtrzegáiąc,
8:
A nic milſzego nád nię ſobie maiąc.
9:
Rozſzerzał Polſkę w gránice ſzeroko,
10:
Poki miecz záśiągł, y záyzrzáło oko.
11:
Przypędził w trybut Pruſy z Pomorzány,
12:
Y hárde ſkroćił, Czeſkie, Ruſkie Pány.
13:
Oddawſzy ſyná zá Páná po ſobie,
14:
Z zalem pochowan od poddányćh w grobie.
15:
Wybrány y koronowány roku 1001. Vmárł wie=
16:
ku 58. w Poznániu pochowan 1025. Krolował lat 25. | Mie= |
strona: C2
| y Krolow Polſkich. |
1:
Mieczyſław wtory.
2:
grafika
3:
K
Adziel temu prząśdz, a nie cne Polaki,
4:
Przyſtało rządzić, ſerdeczne iunaki.
5:
Oycowſkich ſkutkow w kąćie zápomniano,
6:
Co Páni chćiáłá, to wſzytko dziáłano.
7:
Páni nieſławy wieczney nábáwiłá
8:
Głupiego Krolá, y w plotki wpráwiłá.
9:
Z dawná przypowieść tę piſzą ná śćienie,
10:
Biádá męzowi, ktory podległ zenie.
11:
Dobrze gdy zoná pilnuie kądziele,
12:
Gdy dworkom, prządkom, roſkázuie śmiele.
13:
Nie wdawáiąc ſię w nieprzyſtoyne rzeczy,
14:
Rządy domowe niechay ma ná pieczy.
15:
Koronowány Roku 1025. Vmárł w Pozná=
16:
niu 1034. Krolował lat 9. Zył lat 44.| C ij | Káźi= |
strona: C2v
| Porządek Xiążąt |
1:
Kázimierz I.
2:
grafika
3:
K
Azimierz zdiąwſzy ſzeroką kápicę,
4:
A przyoblokſzy głowę ſwą w przyłbicę.
5:
Wpráwiwſzy w klobę Polſkie złe zwyczáie,
6:
Co były weſzły w te Sármátckie kráie.
7:
Ná nieprzyiázne podnioſł potym zbroie,
8:
Y ſtaczał z nimi krwáwobitne boie.
9:
Pádli od niego Pruśi, Pomorczycy,
10:
Pádli Iáćwingi, Pieczyngi, nędznicy.
11:
Kśiązę Máśláwá z iego Mázowſzány,
12:
Poraził dwákroć bitne męzne Pány.
13:
Báweyze Mnichá iákić nábył ſławy:
14:
Nie ſądz z kápice, lecz z grzeczney poſtáwy.
15:
Koronowány roku 1041. Vmárł y pochowan
16:
w Poznániu 1058. pánował lat 18. | Bole= |
strona: C3
| y Krolow Polſkich. |
1:
Boleſław XI. śmiáły.
2:
grafika
3:
S
Miáłym ćię zwano, ále zá śmiáłego
4:
Sercá człowieká, nie máią tákiego
5:
Mądrzy, ktory ie obraca w zabáwy
6:
Tyráńſkie, brzydkie, y nieſławne ſpráwy.
7:
Wziąłeś Wołyń. zburzyłes Kijow, Pruſy:
8:
Węgryś poráził, vſkromiłeś Ruſy.
9:
Dobrześ ſię puśćił do ták zacney ſpráwy,
10:
Właſnie krolewſkie ſą tákie zabáwy.
11:
Zgáſło to wſzytko: gdyś ták piękne cnoty,
12:
Ná mord obroćił, y ſzpetne kłopoty.
13:
Zá co nagrodę o zły Boleſłáwie,
14:
Cierpiſz po śmierći, y trwaſz dziś w nieſławie.
15:
Koronowány 1058. ś. Stániſłáwá zábił Roku
16:
1079. Vmárł 1081. Krolował lat 23. Zył lat 38.| C iij | Włá= |
strona: C3v
| Porządek Xiążąt |
1:
Włádyſław Herman.
2:
grafika
3:
W
Ládyſław Herman po bráćie przyięty,
4:
Ktorego ręką zábit człowiek święty.
5:
Vſpokoiwſzy Polſkę od niezgody,
6:
Czechaczkom oddał y Pruſakom ſzkody.
7:
Moráwę burzył, więc y Pomorzány
8:
Zwoiował hárde, ſzumnych mozgow pány.
9:
Synowi ſwemu Rycerſkie zabáwy
10:
Zlećiwſzy: Rzeczypoſpolitey ſpráwy
11:
Poſtánowiwſzy: z woley Bogá ſwego,
12:
Rozłączywſzy ſię z nędzą świátá tego.
13:
Roſkoſz zázywa wiecznie trwáłych w niebie,
14:
Y tám z weſelem, co czćiſz, czeka ćiebie.
15:
Wybrány 1083. Vmárł roku 1102. pánował
16:
lat 20. | Bole= |
strona: C4
| y Krolow Polſkich. |
1:
Boleſław III. Krzywouſty.
2:
grafika
3:
B
Oleſław będąc w kwitnącey młodośći,
4:
Wpráwny w rycerſkie wſzelkie przyſtoynośći.
5:
Ruſnaki, Węgry, y Niemce z Czechámi,
6:
Moráwce ziádłe, z bitnymi Pruſámi.
7:
Ośm á czterdzieśćikroć te przećiwniki,
8:
Męznie porazał, myląc im ich ſzyki.
9:
A iz ná cnotę fortuná iák zywo,
10:
Nie zyczna, z oka pátrzy rádá krzywo,
11:
Ruſzyłá kołem, álić wnet ſpráwiłá,
12:
Ach cnego Páná ſławę oſzpećiłá.
13:
Gdy był oſzukan od zdrádliwey Ruśi,
14:
Tákći fortuná wzdy zbroić co muśi.
15:
Wybrány zá Páná 1103. Pánował lat 36.
16:
Vmárł 1139. Wieku 54. | Włády= |
strona: C4v
| Porządek Xiążąt |
1:
Włádyſław wtory.
2:
grafika
3:
W
Ládyſław wzgárdził wolą oycá ſwego,
4:
Z podwodu zony narodu hárdego.
5:
Gdy wybić bráćią y wniwecz obroćić
6:
Myślił, y wolność do ſczędu wywroćić.
7:
Nie zdárzyło ſię: bo Bog Oćiec práwy,
8:
Niewinnym záwſze bywa ſtroz łáſkáwy.
9:
Pomylił zamyſł brátá łakomego,
10:
Y nań obroćił właſnie śidłá iego.
11:
Mizernie od nich gdy był porázony,
12:
Poćieráć muśiáł w nędzy obce ſtrony.
13:
Gdzie odpoczywa y z złą zoną w grobie,
14:
Sławy nie máiąc tu zadney po ſobie.
15:
Wybrány Roku 1140. Pánował nie cáłych lat 6.
16:
Wygnany z páńſtwá roku 1145. Był ná wygnániu lat 13.
17:
vmárł roku 1158. | Bole= |
strona: D
| y Krolow Polſkich. |
1:
Boleſław IV. Kryſpus.
2:
grafika
3:
B
Oleſław czwarty, ſyn Krzywouſtego,
4:
Krolá mądrego y tez walecznego.
5:
To cne kroleſtwo wziąwſzy w rządy ſwoie,
6:
Vmyślił Polſkę ozdobić przez zbroie.
7:
Ná wſzytkim bácznie począł ſię ſpráwowáć,
8:
Z nieprzyiaćioły ſerdecznie woiowáć.
9:
Ten ſzáblę podnioſł przećiw Henrykowi,
10:
Y Bárbárośie iego ſynowcowi.
11:
Ktorzy gwałtownie bez zadnego práwá,
12:
Ná páńſtwo chćieli wſádzić Włádyſłáwá.
13:
Pruſy vſkromił: w tym po ziemſkiey pracy,
14:
Vſzedł do niebá od was cni Polacy.
15:
Wybrány zá Xiążę Roku 1145. Vmárł y pocho=
16:
wan w Krákowie roku 1178. pánował lat 27. Zył lat 46.| D | Mieczy |
strona: Dv
| Porządek Xiążąt |
1:
Mieczyſław III. Stáry.
2:
grafika
3:
T
En w okrućieńſtwie prowádził ſwe ſpráwy,
4:
Nie ſtrzegąc práwá, ni Polſkiey vſtáwy.
5:
By tego przeſtał gdy był ſtrofowány,
6:
Przegrázał pomſtą y gromił cne pány.
7:
Ták chćiwość zbytnia pieniędzy przeklętych,
8:
Vymuie ludziom ſpraw y myśli świętych.
9:
Zbrzydziwſzy ſobie iáko ſkazcę ſwego,
10:
Zrzucono z páńſtwá Krolá łákomego.
11:
Bo ten Sármáći z dawná zwyczay mieli,
12:
Pánow łákomych y złych nie nayzrzeli.
13:
Po dwákroć iednák obłudnemi ſłowy,
14:
Doſtawał rządow przez chytre vmowy.
15:
Wybrány roku 1175. pánował lat 4. Wygná=
16:
ny 1177. Vmárł roku 1202. lat máiąc 73. | Káźi= |
strona: D2
| y Krolow Polſkich. |
1:
Kázimirz II. ſpráwiedliwy.
2:
grafika
3:
K
Azimierz w dobry cel tę ziemię wſtáwił,
4:
Wyiął z nierządu, wczás y pokoy ſpráwił.
5:
Z Węgry przymierze poſtanowił wieczne,
6:
Chcąc mieć od ſąśiádá włośći ſwe bęſpieczne.
7:
Ruś y ich woyſko z zebránemi Pány
8:
Poráził: potym Pruſy z Pamorzány.
9:
Przy rządzie wielkim ktorego pilnował,
10:
Skarbu dla Boſkiey chwały nie litował.
11:
Pomniąc iz Pan Bog wſzytkie ludzkie rzeczy,
12:
Dobre iák y złe, ma ná ſwoiey pieczy.
13:
Zá co go ſławá pięknie zálećiłá
14:
Polſcze, y Bogu miłym vczyniłá.
15:
Wybrány Roku 1177. Pánował lat 17.
16:
Vmárł Roku 1194. Zył lat 71.| D ij | Leſzko |
strona: D2v
| Porządek Xiążąt |
1:
Leſzko piąty Biały.
2:
grafika
3:
L
Eſzko kroleſtwá po dwákroć pozbywał,
4:
W ktorym go Mieczſław chytrze podchwytywał.
5:
Z kąd miedzy nimi złe rozne przygody,
6:
Działy ſię woyny, y nieznośne ſzkody.
7:
Co ſczęśćiu dufaſz, ktore mydlić oczy
8:
Zwykło, pochlebnym gdy ſię kołem toczy.
9:
Czyniąc z Krezuſá w máiętność znácznego,
10:
V wſłego ludu Irá wzgárdzonego.
11:
Słuſznie przykłádem Leſzek krol cnotliwy,
12:
Niech tobie będzie kázdy człecze zywy.
13:
Ktory doznawſzy roznych igrzyſk iego,
14:
Zábity náwet, tenći zyſk miał z niego.
15:
Wybrány roku 1194. Pochowan w Kráko=
16:
wie roku 1227. Pánował lat 33. | Bole= |
strona: D3
| y Krolow Polſkich. |
1:
Boleſław V. wſtydliwy.grafika
2:
Z
A tego Chámcy trzykroć vtrapiwſzy
3:
Polſką włość, y krwią niewinną ſkropiwſzy.
4:
Kośćielne ſkárby wniwecz ſpuſtoſzyli,
5:
Y ślubne Bogu pánny zſromoćili.
6:
Lecz go Konradus Pan złego ſumnienia,
7:
Spolnie y z mátką wepchnął do więzienia.
8:
Nád ktorym iednák pomsćił ſię krzywd onych,
9:
(Gdy go poráził) ſobie vczynionych.
10:
Ruś tez pogromił przez hetmáná ſwego,
11:
Iáćwingi do Chrztu przypędził swiętego.
12:
Zyiąc lat wiele w pánieńſkiey czyſtośći,
13:
Dał duchá Bogu, ziemi z ćiáłem kośći.
14:
Wybrány w młodych bárzo lećiech Roku 1228.
15:
Obiął páńſtwo około roku 1228. Vmárł roku 1129.
16:
Pánował ábo żył lat 52.| D iij | Leſzko |
strona: D3v
| Porządek Xiążąt |
1:
Leſzko ſzoſty Czarny.
2:
grafika
3:
L
Eſzek po przeſzłym zá Páná przyięty,
4:
Pan czuyny, hoyny, y v obcych wzięty.
5:
Záraz ſię ná to vdał, idkby ſławy
6:
Nábywał wieczney, przez Rycerſkie ſpráwy.
7:
Tátárſkie woyſká ſpolnie z Ruſnakámi
8:
Potárł iák ſłomę: Litwę z Iáćwingámi
9:
Poráził wniwecz, y więznie wybawił:
10:
Toz im drugi raz v Rownego ſpráwił.
11:
Kśiązę Konradá prześládowcę ſwego,
12:
Y z pomocniki krolá Węgierſkiego
13:
Pogromił: zá tym iśdz mu z tąd kazano,
14:
Ná mieyſce támto, gdzie mu náznáczono.
15:
Wybrány 1279. pánował lat 10. Vmárł 1289.
16:
Pochowan v ś. Troyce w Krákowie. | Hen= |
strona: D4
| y Krolow Polſkich. |
1:
Henricus Probus,
2:
Kśiążę Wrocłáwſkie.
3:
grafika
4:
Z
Henrykiem weſzły w te Lechyſkie kráie,
5:
Częſte vtarczki, gęſte krwáwe boie.
6:
Gdy iedni chćieli Loktká Włádyſłáwá
7:
Mieć Pánem: drudzy Kśiązę Boleſłáwá.
8:
Henryká tego niektorzy wybráli,
9:
Y w miáſto Krákow wolnie mu wniśdz dáli.
10:
W tym Loktek przyſzedł, y Krákowá dobył,
11:
Zdrádne Mieſczány wyśćinał y pozbył.
12:
Wziął znowu Henryk, y Loktká z niego
13:
Wygnał, y ſkarał pomocniki iego.
14:
Schyłek ſkończywſzy w pokoiu zywotá,
15:
Dućh iego w niebo wprowádziłá cnotá.
16:
Wybrány Roku 1289. Vmárł 1290. | Prze= |
strona: D4v
| Porządek Xiążąt |
1:
Przemyſl wtory.
2:
grafika
3:
P
Rzemyſlon, Krol był dobry y cnotliwy,
4:
Swym gránicznikom ſrogi y ſtráſzliwy.
5:
Z nim Sceptrum, Tytuły, kleynoty ſtrácone
6:
Krolewſkie, Polſcze były Przywrocone.
7:
A gdy zámyślał by pańſtwo ſtrapione,
8:
Z wnętrzney niezgody było vprzątnione.
9:
Przez zazdrośćiwe Margrábie złe Pány,
10:
W Rogoznie zábit zdrádą, náiáchány.
11:
Pátrz iákie czyni ſłczęśćie w nas niezgody,
12:
Ieden z pozytkiem drugi nie bez ſzkody.
13:
Fortuná śklána dopiero swiećiłá,
14:
Iáko z śklenice, áli z niey ſłtuk śiłá.
15:
Wybrány roku 1295. Zábity 1296. śiodmego ábo oſmego
16:
mieśiącá po przyiętym kroleſtwie/ Roku 1082. Vtráco=
17:
na Koroná: záś doſtána: lát 213. Polſká byłá
18:
bez Tytułu krolewſkiego. | Wa= |
strona: E
| y Krolow Polſkich. |
1:
Wacław krol Polſki y
2:
Czeſki.
3:
grafika
4:
W
Acław, nie tylko Czeſkie miał przy ſobie
5:
Sceptrum, ále tez rząd k wſzelkiey ozdobie
6:
Korony Polſkiey: z trzećim tez iezdzili
7:
Poſłowie z Węgier, lecz nie vprośili.
8:
Bo krol ſam niechćiał przyiąć tey godnośći,
9:
Syná zá śiebie poſłał bez trudnośći.
10:
Był ſławy chćiwy ten Pan z kąd onemu
11:
Męznie ſię ſtáwiał Loktowi máłemu.
12:
Zá niego w náſze te Sármátckie włośći,
13:
Náprowádzono w miechy ſrebrnych gośći.
14:
Wdzięczni to gośćie kto ich śiłá miewa,
15:
Iuz táki nędze (gdy chce) nie zázywa.
16:
Koronowány Roku 1300. Krolował lát 5.
17:
Vmárł w Prádze Roku 1305.| E | Włády= |
strona: Ev
| Porządek Xiążąt |
1:
Władyſław IIII. rzeczony Loktek,
2:
grafika
3:
N
Atura Loktkow wzroſt vpośledziłá,
4:
Lecz mu to męznym ſercem nágrodziłá.
5:
Dwákroć ten cny Pan z páńſtwá wypędzony,
6:
Błąkáć ſię muśiał wygnániec ſtrapiony.
7:
Tákći fortuná zártkim kołem biega,
8:
Kochánych mija, zániedbánych śięga.
9:
Lecz gdy ſię iego potym vzaliłá,
10:
Y w pierwſzą klobę koło wyſtáwiłá.
11:
Pomorſkiey ziemie doſtał pod Krzyzaki,
12:
Pomsćił ſię ſwych ſzkod nad Czechy y Slęzaki.
13:
Podwákroć woyſko Miſtrzá Krzyzáckiego
14:
Gwałtem poráził, z ſzkodą wielką iego.
15:
Przez Henryká raz wygnány/ záś wybrány roku 1296. y wy=
16:
gnány. Záś po Wacłáwie wezwány 1306. koronowan 1320.
17:
Vmárł 1333. krolował lat 13. od koronácyey. | Káźi= |
strona: E2
| y Krolow Polſkich. |
1:
Kázimierz trzeći wielki.
2:
grafika
3:
I
Am ieſt on Kázimierz tu wielkim názwány,
4:
Ten Tytuł ieſt mi przez Lechy nádány.
5:
Ktorym nie tylko bronią Páńſtwo wſławił,
6:
Lecz y w rząd lepſzy Polſkie práwá wſtáwił.
7:
Skroćiłem Ruſá w ſłowie nieſtałego,
8:
Y krola z Czechy ſtłumiłem ślepego.
9:
Ale coć widzę? Gdziez one zabawy
10:
Stárych polakow, y rycerſkie ſpráwy.
11:
Wſzytkie dziśieyſze w zbytki obroćili,
12:
Y ich cną ſławę złośćiámi záćmili.
13:
Ey poniechayćie tych zbytkow przeklętych,
14:
A imćię ſię cnoty ſpraw onych świętych.
15:
Koronowány Roku 1334. krolowáł lat 37.
16:
Vmárł w Krákowie 1370. wieku 60.| E ij | Lud= |
strona: E2v
| Porządek Xiążąt |
1:
Ludwik krol Węgierſki
2:
y Polſki.
3:
grafika
4:
T
O ieſt konterfet krolá cnotliwego,
5:
Dwoygá pańſtw: męzá ſercá ſpániáłego.
6:
Aczći tu w Polſcze prze niebytność iego,
7:
Działy ſię zwády y niemało złego.
8:
Zbytek ſię krzewił, práwá vſtawáły,
9:
Lupieſtwá drugich ſrodze vćiſkáły.
10:
Kázdy ná ſwoy młyn pilno ćiągnął wodę,
11:
A Páni Hálſzká mnozyłá niezgodę:
12:
Iuz tego przebacz. Bo w Węgrzech walkámi
13:
Zábáwion będąc: nie mogł bydz z Lechámi.
14:
Iemu w tym winy dáwác nie potrzebá,
15:
Kto chce rząd widzieć, Páná doma trzebá.
16:
Koronowany roku 1371. Vmárł w Węgrzech
17:
1282. Krolował w Polſcze lát 12.| Zyg= |
strona: E3
| y Krolow Polſkich. |
1:
Zygmunt Márgrábiá ſyn Ceſárzá Kárłá
2:
y krolá Czeſkiego.
3:
grafika
4:
T
En náznáczony zá Páná przyięty,
5:
Lecz dla vporu y pychy przeklętey.
6:
Złozon z ſtolice, z Páńſtwá wyprowádzon,
7:
Koſztem Koronnym zá gránice zſádzon.
8:
Iádwidze zátym w Polſcze rząd oddano,
9:
Corce krolewſkiey Sceptrum dárowano.
10:
Ktorym przez ten czás roſtropnie rządziłá,
11:
Az ſię z Iágiełem w małzeńſtwo złączyłá.
12:
Brzydki człek pyſzny: bo ſię tákim hydzi
13:
Pán Bog: y człowiek, iák gádziną brzydzi.
14:
Skłáda wyńioſłych z máieſtatu ſwego,
15:
Gdy w wzgárdzie maią lud vbogi iego.
16:
Náznáczony od Ludwiká Krolá z pozwoleniem
17:
ſtanow ná Seymie we Zwoleniu Roku 1382. Wzgár=
18:
dzony potym wyiáchał z Polſki.| E iij | Włá= |
strona: E3v
| Porządek Xiążąt |
1:
Włádyſław Iágiełło.
2:
grafika
3:
W
Ládyſław będąc Chrztem przyozdobiony,
4:
Y Duchem świętym w wierze oświecony.
5:
Odwiodł poddáne od błędu pierwſzego,
6:
Samze ich vcząc znáć Bogá práwego.
7:
Litwę y z Zmudzią przyłączył ku temu,
8:
Wiecznemi czáſy kroleſtwu Polſkiemu.
9:
Przezeń zwalczeni Krzyzaćy, y oni,
10:
Na zgubę Polſki z nimi ziednoczeni.
11:
Wiele tyśięcy Grymoáldſkie pole,
12:
Nákryło piaſkiem głow w głębokim dole.
13:
Dziękuiąc zá to wiecznemu Krolowi,
14:
Wielkie dochody nádał kośćiołowi.
15:
Wybrány Roku 1384. Ochrzczony y koronowány 1386.
16:
Vmárł y pochowan w Krákowie 1434. krolował lat 50.
17:
y máło nie trzy mieśiące. | Włády= |
strona: E4
| y Krolow Polſkich. |
1:
Włádyſław Iágiełowicz.
2:
grafika
3:
K
Rolewic Polſki Włádyſław rzeczony,
4:
Męſtwem, dzielnośćią, ſczodrze ozdobiony.
5:
Krol dwoygá kroleſtw, y gromcá ſrogiego
6:
Biſurmániná Turczyná brzydkiego.
7:
Muśiał pohániec odſtąpiwſzy boiu,
8:
Pokornie prośić v niego pokoiu.
9:
Lecz płocha młodość wnet krolá vwiodłá,
10:
Záczym w podziemne páłace przywiodłá,
11:
Zginąłeś márnie o cny Włádyſłáwie:
12:
Nie márnie. Zyieſz zá to w wieczney ſławie.
13:
Smierć ſtráſzna: lecz kto dla oyczyzny ginie,
14:
Słodka przychodzi, dla niey kázdy ſłynie.
15:
Wybrány y koronowány w Polſcze 1434. w Węgrzech
16:
1440. Zábity pod Wárną 1444. wieku 21.
17:
lat 10. krolował. | Kaźi= |
strona: E4v
| Porządek Xiążąt |
1:
Kázimierz czwarty.
2:
grafika
3:
Z
Litwy ten wzięty do Polſki zá Páná,
4:
Ktoremu dána wielka w tym nágáná:
5:
Iz śierot płáczu y vbogich łkánia,
6:
Gdy było w Polſcze y krwie rozlewánia,
7:
Az názbyt: ták ich Kázimierz złych rzeczy
8:
Przeglądał: y ich nie miał ná ſwey pieczy.
9:
Wnet nápomniony iął pilnować ſwego,
10:
Y dwakroć Miſtrzá poráził Pruſkiego.
11:
Málborg odkupił, Choynicz dobył, ktemu
12:
Pomorza doſtał kroleſtwu Polſkiemu.
13:
Lepſzy karány bywa człowiek kázdy,
14:
Aleć y tá rzecz nie dárzy ſię záwzdy.
15:
Wybrány y koronowány 1447. Vmárł y pocho=
16:
wan w Krákowie roku 1492. wieku 64. krolował lat 45. | Ian |
strona: F
| y Krolow Polſkich. |
1:
Ian Olbrecht.
2:
grafika
3:
I
Eſt to Ian Olbrecht człowiek myśli wielkiey,
4:
Pełen mądrośći, pełen cnoty wſzelkiey.
5:
Temu Wołoſzyn pobił zacnych wiele
6:
Bukiem podtártym ludzi, Turcy śmiele,
7:
Nie mnieyſze ſzkody w Polſcze poczynili:
8:
Morzem pobići wnetze ſzyk zmylili.
9:
A gdy záś ſczęśćie ſwą ſkłádáć pocżęło
10:
Srogość, y z łáſką náſtępowáć ięło:
11:
Wyiáchał cny krol do Pruſkiego Páńſtwá,
12:
Chcąc rząd ſtánowić, y ſkáráć niedbálſtwá.
13:
Támzeć dokonał w krotce wieku ſwego,
14:
Z záłośćią wielką ludu Lechyckiego.
15:
Koronowány Roku 1492. Vmárł y pochowan
16:
w Krákowie 1501. Pánował lat 9.| F | Ale= |
strona: Fv
| Porządek Xiążąt |
1:
Alexánder.
2:
grafika
3:
W
Swey Alexánder kwitnącey młodośći
4:
Pánował hoynie: czym wielkiey miłośći
5:
Doſtał był ſobie z ludzi v kázdego,
6:
Ták v zacnego iáko v podłego.
7:
Brzydził ſię iák pſy złemi pochlebcámi,
8:
Y chytrze zdrádnemi zauſznikámi.
9:
Przyſtęp vbodzy k niemu wolny mieli,
10:
Láſkáwą rękę w iáłmuznách widzieli.
11:
Do niego Turcy, ſłáli Wołochowie,
12:
Pokoiá prośić, tákze Tátárowie.
13:
Zyiąc ſpokoynie ſkończył ſwoie látá,
14:
W łáſce v Bogá, á z chwałą v świátá.
15:
Koronowány 1501. Vmárł w Wilnie wieku 46.
16:
Krolował lat nie cáłych 5. | Zyg= |
strona: F2
| y Krolow Polſkich. |
1:
Zygmunt pierwſzy.
2:
grafika
3:
P
Ytaſł, cziy to ieſt ten wyraz odryty,
4:
Szátą ſzárłatną ſzeroką nákryty?
5:
Zygmunt to ſtáry: ten iáko krol práwy
6:
Lechom poddánym był ná wſzem łáſkáwym.
7:
Oćiec pokoiu miánowan od wſzytkich
8:
Moſkwy, Wołochow, y Tátárow brzydkich.
9:
Gromićiel męzny: inſze przećiwniki,
10:
Poczynił Polſcze wieczne, hołdowniki.
11:
Wſzelkie doſtátki z tym w Sármatckie kráie,
12:
Wpłynęły hoynie, y lube pokoie.
13:
Zdarz Boze, wſzycy by tácy bywáli,
14:
A nam iáko ten, ſczęſnie krolowáli.
15:
Wybrány y koronowány 1506. Vmárł y pocho=
16:
wan w Krákowie 1548. wieku 81. krolował lat 41.| F ij | Auguſt |
strona: F2v
| Porządek Xiążąt |
1:
Zygmunt Auguſt.
2:
grafika
3:
A
Vguſt Zygmuntow nie wydał tez Táty,
4:
Choć go nie doſzedł doyzrzáłemi láty.
5:
(Ze Lwá nie Ryś, lecz tákze Lew ſię rodzi,
6:
Toz ſię nam o tym cnym Krolu rzec godzi.)
7:
Nie wydał w cnoćie y w grzeczney dzielnośći,
8:
Nie wydał w ſpráwách Rycerſkich w zacnośći.
9:
Przezeń Inflantſki Miſtrz ſzumny ſkrocony,
10:
Z pokorą ſzukał łáſki, y obrony
11:
W Polſcze, tá święta oſobá wſczepiłá
12:
Roſkoſz, wczás miły, potym z ſobą wzięłá
13:
Wſzytko do niebá, á ſmutną záłobę,
14:
Nam zoſtáwiwſzy, záwzięłá ozdobę.
15:
W 10. lat koronowan roku 1530. Práwá poprzyśiągł 1537.
16:
Vmárł y pochowan w Krákowie 1572. wieku 52. Kro=
17:
lował lat 42. po nim Interregnum. | Hen= |
strona: F3
| y Krolow Polſkich. |
1:
Henryk.
2:
grafika
3:
D
Oſtátkiem zá tey przybyło oſoby,
4:
Náſzey Koronie bogactw y ozdoby.
5:
Hoynie panował ten Pan, więc y zbytkiem,
6:
On y poddani nárabiáli brzydkiem.
7:
Swiadkiem wypráwy ná przyięćie iego,
8:
Stroynie ſpráwiáne dla czći krolá ſwego.
9:
Alić koſzt wniwecz. Bo nád ſpodziewánie,
10:
Polſká dla niego przyſzłá w zámięſzanie.
11:
Gdy milczkiem ziechał wnet Francuſki pánic,
12:
Odbiegſły Polſkich tluſtorolnych gránic.
13:
Tę zdrádę zdrádą Mnich mu tez nágrodził,
14:
Gdy niepochybnym nozem w brzuch vgodził.
15:
Wybrány Roku 1273. Koronowány y wyiá=
16:
chał z Polſki 1574. Zábit we Fráncyey.| F iij | Ste= |
strona: F3v
| Porządek Xiążąt |
1:
Stephan Batory.
2:
grafika
3:
T
O maſz Stephaná Rycerzá godnego,
4:
Wieczney pámięći Krolá wlaecznego.
5:
Poznał Moſkwićin hárdy vſkromiony,
6:
Vznał nádęty Gdańſczánin ſkrocony.
7:
Z tym v nas w Polſcze wczás, pokoy, ochłoda,
8:
Roſkoſz, porządek, mieſzkała y zgodá.
9:
Ach śmierć nam tego muśi bydz záyzrzáłá,
10:
Ze go ták prędko zpośrzod nas porwáłá.
11:
Nie vmárł Stephan, zyie w Polſcze wiecznie
12:
Przez ſłáwę, mogę twierdzić to beſpiecznie.
13:
Bo choćiaz ćiáło ziemi ſię oddawa,
14:
Przedsię nam ſławá miáſto zyćia ſtawa.
15:
Wybrány y koronowány 1576. Vmárł 1587.
16:
krolował lat 11. Po nim Interregnum było. | Zyg= |
strona: F4
| y Krolow Polſkich. |
1:
Zygmunt Trzeći.
2:
grafika
3:
M
Aſz Polſko Paná, maſz oyca práwego,
4:
Wſzech cnot przeſławnych krolewſkich pełnego.
5:
Chwałę Bogu day: iemu zycz krzykliwie,
6:
Ziy, ziy cny Krolu, długo tu ſczęśliwie.
7:
Wſzechmocny Boze, iego nieprzyiázne,
8:
Zetrzy iák popioł, y ich śiły mozne.
9:
A cny Włádyſław twoy Polſki krolewic,
10:
Aby był w ſławie ſwoich przodkow dziedzic.
11:
Niech tez Krolowa kwitnie iák Lilia,
12:
W łáſce v Bogá, ktora częſte zwiia
13:
Cnot świętych kwiatki, ná vbogie ludzie,
14:
Zycz wſzytkim dobrze, nic tu po obłudzie.
15:
Wybrány y koronowány roku 1588. ktory y teraz
16:
(day Boże áby długo ſczęśliwie) pánuie. | Vpo= |
strona: F4v
| grafika |
1:
Vpominek Pánu Zoilowi.
2:
Z
Oile ſkrzętny z kłem twym wyoſtrzonym/
3:
Mijay prace me/ pyſkiem záiuſzonym.
4:
Nie riy łbie/ złyli moy Rym/ moiá ſzkodá/
5:
Dáy kuńſztownieyſzy (doydźie z námi zgodá)
6:
Oyczyznie k woli: więc y tey nie wádźi/
7:
Zoſtrzyć Minerwy/ nábędźieſz czeládźi.
8:
W vporze trwáć chceſz? záwśćiągni ſię máło/
9:
Dárow to żądaſz/ ábyć ſię doſtáło?
10:
Sąć ſą/ Zoilom wſkok nárychtowáne/
11:
Dwá ſześći pálcow przećiw nim ſtłoczone.
12:
Prziymże ten/ boć ieſt twey oſoby godny/
13:
O lepſzym niewiem/ ná zamyſł vporny.
14:
grafika