[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Piotr Skarga
tytuł:   O jedności kościoła bożego
rok wydania:   1577


strona: kt

1:
O Iednośći
2:
Kośćiołá Bożego pod ie
3:
dnym Paſterzem.
4:
Y o Greckim od tey Ie=
5:
dności odſtąpieniu.
6:
Z Przeſtrogą y vpominánim do
7:
Narodow Ruſkich/ przy Grekách ſto=
8:
iących: Rzecż krotka ná trzy cżęśći
9:
rozdzielona. Teras przez K.
10:
Piotrá Skárgę/ Zebránia
11:
Páná Iezuſowego
12:
wydána.
13:
Proſzę Oycże/ áby byli iedno/ iáko y my ie=
14:
dno ieſteſmy. Ioan. 17.
15:
W Wilnie/ z Drukárni IeoKxiążę=
16:
żęcey Miłośći Pá. Mikołáiá Chryſztophá
17:
Rádziwiłá Márſzáłká w. W. Kxię Lit. rć.
18:
Roku 1577.

strona: Ktv

1:
Herb Iego M. Pá. Miko. Chryſzto
2:
pha Rádziwi. Kxiażęćiá ná Oły=
3:
ce y Nieświżu. rć.
4:
grafika
5:
Ze cżcią Bożą ktorą ſzerzyſz/ w Kátholickiey
6:
wierze.
7:
Sławá twoiá/ Rádziwile/ niech ſię wzgorę
8:
bierze.
9:
Niechay ſię wſtydzi Heretyk/ z tey nagro=
10:
dy twoiey.
11:
A Rádziwiłom nie przycżyta obrony ſwoiey.

strona: A2

1:
Oświecone=
2:
mu Pánu á Pánu Kon
3:
ſtántemu Kśiążęćiu Oſtro
4:
wſkiemu Woiewodzie Kijow
5:
ſkiemu/ eć: Pánu
6:
mnie miłośćiwemu
7:
łáſki Bożey. eć.
8:
P
Atrząc ná ſromotne ro
9:
zerwánie ludu Chrześći=
10:
áńſkiego tych zwłaſzcżá cża
11:
ſow náſzych opłákánych/
12:
Oświecone Kśiążę/ każdy Bożą cżeść
13:
y zbáwienie ludzkie y ſławę narodow
14:
Chzreśćiáńſkich miłuiący/ ſerdecżnie
15:
ſię vżalić y záſmućić muśi/ iż wtákich
16:
niezgodách/ duſz krwią Bożą odkupio
17:
nych bez lidzby ginie/ wiára przeſław
18:
na zelżona/ imię Bogá zaſtępow od ſa
19:
mjchże Chrześćian zbluznione ieſt/ wie
20:
le Chrześćiáńſkich kroleſtw vpádło/ y
21:
moc ſię á ręká pogáńſka podwyżſzyłá.
22:
Y komuſz więcey zgodá y iedność przy
23:
ſtoi iáko Chrześćiánom? ktorym bez
A ijſpolney


strona: A2v

1:
ſpolney miłośći zwáć ſię vcżniámi
2:
Chryſtuſowymi nie kazano/
Ioán. 13.
14.
pokoy
3:
im zá háſło dano/ mocne á nie rozwią
4:
záne węzły zgody ich ſpolney záwiąza=
5:
no. Nie mogł być mocnieyſzy węzeł
6:
iednośći iáko zſpoienie cżłonkow w ie=
7:
dno ćiáło/ gdzie niepodobna rzecż áby
8:
ſię wádzić/ ábo cżłonek od cżłonka od
9:
ſtępowáć/ y głowy ſwey ſktorey po ży=
10:
łách y wiązániu ſpolnym żywot y wła
11:
dzą bierze/ nie ſłucháć miał. Wſzyſcy/
12:
powiáda S. Apoſtoł/ w iednochmy ſię
13:
ćiáło krzćili:
1 Cor. 12.
To ieſt chrzeſt S. ieſt ná
14:
ſze w iedno ćiáło ſkupienie: ták iż nie
15:
nábyta ále wrodzona ieſt chrześćiá=
16:
nom zgodá. Bo na krzćie S. rodząc ſię
17:
Chrześćiány záraz ſię z iednośćią ro=
18:
dzim: á cżłonkámi ſię iedneo ćiáłá Chry
19:
ſátuſowego y kośćiołá iego ſtáiem. A iż
20:
rzecży mocnieyſzey nie máſz nád te ſkto
21:
rąſię rodziem: twardſzj nád to węzeł do
22:
iednośći/ w ktorą ſię przyrodzenim Du
23:
chownym zraſtamj/ záwiązány być nie
24:
mogł.
1 Cor. 10.
A ktemu y iednego chlebá po=
25:
żywać nam dano/ abyſmy ſię/ iáko ten
26:
że Apoſtoł mowi/ wſzyſcy iednym chle
27:
bem ſtawáli. Ten chleb nie ieſt inſzy ie
28:
dno on przenadrożſzy to ieſt ćiáło y
krew


strona: A3

1:
krew Páná y Bogá náſzego Iezuſa:
2:
ktory on nam ná to dał/ áby táką po
3:
tráwą (w ktorey ſię wſzyſcy w iednę
4:
krew obracamy/ y iáko z iedney krwie
5:
idący bráćia z ſobą ſię powinowáćie=
6:
my) zgodę náſzę ſpolną zápiecżętował
7:
y záwiązał: y tákim cudem wſzechmo=
8:
cnośći ſwey pokazal/ iż miłość brá=
9:
terſką á powinowátą miedzy nas iáko
10:
rodzoną brąćią wſzcżepić racżył.
Ioán. 11.
Ná
11:
koniec y zá to vmárł Bog ten náſz/ á=
12:
by ſyny roſproſzone do kupy y iednośći
13:
zebrał. Cżemuſz złość y nie ſtworność
14:
Chrześćiáńſka ták mocne okowy ſpo=
15:
łecżney iednośći y zwiąſki tákiey miło
16:
śći rozbija? á ći ktorzy ſię do Chryſtu=
17:
ſa odzywáią ták rozdzieleni y niezgo=
18:
dni ſą? izali rozdzielony ieſt Chryſtus?
1. Cor: 1.
Ioan. 19.

19:
Izali ſię godzi łámáć kośći Báránká
20:
tego? izali przyſtoi rozdieráć niezſzy=
21:
wáną ſuknią iego. A iż káżda ſektá nie
22:
tylo ſwego vporu broni/ ále ſie też ie=
23:
dna z drugą ſrodze wádzi y niezgadza:
24:
wtym tylo wſzytkie zgodne ſą/ iż ná ie
25:
den kośćioł S. Rzymſki biją: cżym ſa=
26:
mym ſię wjdáią/ iż ſie żadna z nich zo=
27:
ſtáć przed Papieżem/ iáko śnieg przed
28:
ſłońcem nie może. Y przeto zgodnie go
A iijnienawi=


strona: A3v

1:
nienawidzą/ iáko zguby ſwoiey/ y win
2:
ny ſędzieo ábo woytá ſwego. Bo then
3:
ſam ieden ieſt kośćioł/ ktory kácerſtwá
4:
potępiáiąc w poſłuſzeńſtwie wiáry dzie
5:
ći ſwoie záchowuie/ á rozdziałow ża=
6:
dnych nie dopuśći:
2. Cor. 10
ále wſzjtkim wymy
7:
ſłow ſwoich odſtępowáć/ á ná iedney
8:
ſpolncy wierze v iednego stołu Sakrá
9:
mentow S. przeſtawáć każe. Ten ſam
10:
ieſt kośćioł S. iáko mátká wſzytkiego
11:
Chrześćiáńſtwá/ od ktorey dzieći nie=
12:
ſpokoyne á niepoſłuſzne odſtąpiwſzy/
13:
do zgody nigdy nie tráfią/ poki ſię do
14:
mátki nie wrocą. Y kto iedno kośćiel
15:
ne Hiſtorye cżyta/ najdzie okowiśćie iż
16:
wſzytki po wſzem świećie ſekty y krole=
17:
ſtwá Chrześćiáńſkie w Papieſtwie/ to
18:
ieſt pod ſpráwą/ rządem/ á hetmáń=
19:
ſtwem Biſkupá Rzymſkiego były: y od
20:
niego odſtąpiły. O Heretykách dziśiey
21:
ſzych/ ieſzcże ieſt świeża y żywa pámięć
22:
iż známi byli y od nas wyſzli: Ale o Gre
23:
kách wątpić niektorzy prze niewiádo=
24:
mość y ſtárość śmieią (zwłaſzcżá mie=
25:
dzy Ruśią/ ktorzy zá nimi idą) áby pod
26:
ſpráwą y rządem Papieſkim y w iedno
27:
śći kośćiołá Rzymſkiego kiedy byli. Tá
28:
cy ábo vporni ſą/ abo piſm ſwoich Ru=
ſkich


strona: A4

1:
ſkich nie cżytáią: ktore świadcżą iż
2:
Formoſemu ábo Chryſtofowi Papie=
3:
żom Grekowie naprzod poſłuſzeńſtwá
4:
zwykłego oddáć zániecháli/ y imie=
5:
nia ich z Liturgiey wymázáli/ żadney
6:
ſłuſzney przycżyny nie máiąc. Y teo nie
7:
wiedzą iż przez te piećſet lat/ práwie
8:
co pułtoráſtá lat/ zgodę S. odnawiá=
9:
li: y do tegoſzſię poſłuſzeńſtwá wracáli/
10:
a záſię lekkomyſlnie odſtępowáli: y o=
11:
ſtátnie ná oſmym Zborze przed ſtem y
12:
kilká dzieśiąt lat/ mocnieſię bárzo prze
13:
łożeńſtwo nád ſobą Papieſkie wyzna=
14:
wſzy/ z kośćiołem Rzymſkim ziednocżj
15:
li. O cżym gdy iá kazánia niektore
16:
tu w Wilnie z powinnośći y poſłuſzeń
17:
ſtwá S. cżynił/ á wiele zakonu Grec=
18:
kiego ludzi temu ſię przyſłucháło: zdá=
19:
ło ſię niektorym ábych to był dał ná pi
20:
śmie. A ktemu gdy przenawielebniey
21:
ſzy oćiec I. M. X. Wáleryan z łáſki
22:
Bożey Biſkup Wileńſki fundownik y
23:
dobrodziey Kollegium Wileńſkiego
24:
podáć mi Ruſkie kśiąſki racżył/ ná ko
25:
śćioł S. Rzymſki piſane: w ktorych
26:
nas z ohidzenia Grekow/ Heretyká=
27:
mi y chulę (iáko Słowieńſkim ięzy=
28:
kiem mowią) ábo bluznierſtwo ná
A iiijDuchá


strona: A4v

1:
Duchá S: mowiącemi zowią: y wiele
2:
innych potwarzy ná Kośćioł S. nie
3:
pokalány kłádli: vżaliwſzyſię nád naro
4:
dem Ruſkim ták od Grekow zwiedzio
5:
nym/ á chcąc áby im tákie potwarzy
6:
do iednośći kośćiołá Bożego nieprze=
7:
ſzkadzáli/ ſtárałem ſię oto ábych im
8:
dał o tym ná piśmie w tych kſiążkách
9:
ſpráwę doſtátecżną: a vpominał ich/ á
10:
by vpor burzliwych á nie poſłuſznych
11:
Grekow vznawſzy/ odſzcżepieńſtwá y
12:
błędow ich nie náſládowáli: ále ſię rá=
13:
cżey do iedności kośćiołá ś. z ktorey wy
14:
ſzli pod iedną głowę nawyżſzeo á iedneo
15:
ná ziemi Chryſtuſowego namieſtniká
16:
Piotrá Rzymſkiego/ ſkupili. Cżego z
17:
ſercá prágniem/ y to poſelſtwo Chry=
18:
ſtuſowe/ o pokoiu y o iednośći/ nam te
19:
ſtámentem Páná náſzego oddáney/ ácż
20:
niegodni/ ſpráwuiem: áby owce ro=
21:
ſproſzone/ á wilkom niezgodą wydá=
Ioan. 10.

22:
ne do iedney owcżárniey sktorey zdrá
23:
dą nieprzyiaćioł ſwoich wykrádzione
24:
ſą/ zdomádzone być mogły. To piſa
25:
nie moie gdy wyniść miedzy ludzie miá
26:
ło/ oſobliwem ná to oko miał/ ábych
27:
ie wáſzey Kx. M przypiſał dla wiela
28:
ſłuſznych przycżyn. Náprzod iż mi
ieſt w


strona: A5

1:
ieſt w dobrey pámięći/ gdyś wáſzá Kx.
2:
M. przy ćiele wielkiey pámięći godne=
3:
go Szurzego ſwego Ianá Chryſtofa
4:
Hrábie ná Tarnowie/ kázánia kośćiel
5:
nego/ z grzeſznych vſt moich/ w Gor=
6:
licżney y w Tharnowie/ pilnie ſłu=
7:
chał: y mnieś od nieprzyiaćiol wiáry
8:
ś. Heretykow bronił: tákeś był zemną
9:
zmowić racżył: iżeś mię y Kxię. Mál=
10:
cherá Dominikaná/ do śiebie za Lwo
11:
wá ná wolny cżás y mieyſce przyzwáć
12:
á známi o rzecżách zbáwiennych námo
13:
wy mieć miał. á iż do tego nie przyſzło
14:
á ię chęćią zbáwiennych ſkárbow z kto
15:
rymi chodziem/ ludziom ie zálecáiąc/
16:
y dobrodzieyſtwy domu Tharnowſkie
17:
go/ y W. Kx. M. pobudzony: zápo=
18:
mniećiem tego ſłowá/ y dobrego ſercá
19:
W. Kx. M. nie mogł. To co by ſię v=
20:
ſtnie mowić mogło: to w tym piſaniu
21:
wáſzey Kx. M. poſyłam: proſząc/ ábyś
22:
przecżytáć y vważyć racżył: á tym kto=
23:
rzy Greckiego odſzcżepieńſtwá bronią/
24:
á S. nie pokalány kośćioł Piotrá S.
25:
mátkę wſzyſtkiego Chrześćiáńſtwá/
26:
weſpołek z heretyki hidzą/ mieyſcá nie
27:
dawał: á nam też cáłe vcho záchował
28:
Obacżyſz wáſzá Kx. M. iż prawdá E=
wanie


strona: A5v

1:
wánieliey y náuká bogonoſnych oy=
2:
cow S. przy nas ieſt/
Mátt. 16
ktorzy ná mo=
3:
cney opoce wiáry Piotrá S. ſtoiem:
4:
á iákie ieſt niebeśpiecżeńſtwo tych kto
5:
rzy ziednośći kośćielney wychodząc/
6:
głowy ſię tey co y my nie trzymáią: bez
7:
ktorey duchowny y niebieſki żywot ſpá
8:
dáć/ ná oddzielone cżłonki/ nie może.
9:
Mam ktemu wielką w Pánu Bogu
10:
nádzieię/ iż wáſzá Kś. M. ſerce wielki=
11:
mi cnotámi żywotá Chrześćiáńſkiego
12:
y miłośćią ku Pánu Bogu y pobożno
13:
śćią wſzytkich ſpraw ozdobione/ do te
14:
go pobudzi: ábyſię co o koło ziednocże
15:
nia Narodow tych Ruſkich z kośćio=
16:
łem Bożym y wybáwieniu ták wiele
17:
duſz/ zácżęło/ y ſzcżeſliwie ſkońcżyło.
18:
Bo gdy Pan Bog chćiał/ przez ty cżáſy
19:
odſzcżepieńſtwá Greckiego/ zgodę S.
20:
wznáwiać: Pány bogoboyne ná to w=
21:
zbudzał. A iż wáſzá Kś. M: pierwſzym
22:
w tym Greckim zakonie/ y rodzáiem
23:
wielkich przodkow ſwoich/ y vprzey=
24:
mośćią ku rzecżom Boſkim y ſławą
25:
cnot á możnośćią wielką od Páná Bo
26:
gá obdárzony ieſteś/ tę powinność ná
27:
ſobie nieśieſz/ áby wáſzá Kś. M. tjch dá
28:
row Bożjch na to vżjć y ták nimi robić
racyłż


strona: A6

1:
racżył: iákoby/ ſławá Boża y wiáry
2:
Chrześćiáńſkiey rozmnożenie/ á du=
3:
ſzom krwią Bożą oblánym pomoc ſię
4:
cżynić mogłá. Bo tá ieſt powinność
5:
Panow Chrześćiáńſkich/ ktore Pan
6:
Bog możne y zacne cżyni ná to: áby z
7:
nich pożytecżnieyſze zbáwiewieniu ludzkie
8:
mu y podnieśieniu imieniá ſwego Bo
9:
ſkiego/ ſługi mieć mogł. Wieleby ſię zá
10:
przykłádem y ſtáránim y powagą y
11:
mądrośćią wáſzey Kś. M: do tego zie
12:
dnocżenia Norodow Ruſkich w tym
13:
páńſtwie/ o ktorym ſię w trzećiey cżęśći
14:
mowi/ pomoc mogło. Do cżego do=
15:
bre iuſz Pan Bog początki dziwną ſprá
16:
wą ſwoią vcżjnić/ j práwie fundáment
17:
záłożyć racżył: iż z oſobney łaſki ſwey/
18:
dom wáſzey Kś. M. zachodnią świá
19:
tłośćią/ ktora ná wſchodzie zgáſłá/ o
20:
świecáć iuż pocżął: á okrom I. M.
21:
Kśiężny Kátárzyny corki waſzey Kś.
22:
M. y ſyná też ſtárſzeo I. M. Kś. Iánu
23:
ſzá/ do iednośći kośćiołá S. w kto=
24:
rym wſzyſcy ſtárzy y bácżnieyſzy młodzi
25:
Grekowie zbáwienia ſwego ſzukáli/
26:
to ieſt do Rzymſkiey ſtolice/ á do ie=
27:
dney Chryſtuſowey owcżárnie/ przy
28:
wroćić/ á tą go łáſką do innych wiel=
kich


strona: A6v

1:
kich á iuż v wiela ludzi ſłáwnych iego
2:
cnot/ vcżćić racżył. Z cżego wáſzá
3:
Kxiążęca Miłość wielce Panu Bo
4:
gu dziękowáć/ y to iemu bárzo chwa
5:
lić/ y z tego ſię wielkiey poſpolitey
6:
y domowey poćiechy ſpodziewáć/
7:
winien ieſteś. Bo tym áni wáſzey Kx.
8:
M. áni ſwoich zacżnych przodkow ſła
9:
wy nie ſkaził/ ále ią przyozdobił: gdy o
10:
budwu dziádow ſwoich onych wiel=
11:
kich Hetmánow/ iednego z Greckie=
12:
go Konſtántyná oycá W. K. M. dru
13:
giego z Láćinſkiego kośćiolá Tharno=
14:
wſkiego/ idących/ iednę ná ſobie wiá=
15:
rę y zgodę ſtárowiecżną Grekow z Lá
16:
ćinniki vkazał. Y do tego ſię poſłuſzeń
17:
ſtwá y głowy/ pod ktorą wſzyſcy Gre=
18:
kowie byli/ ſłuſznie á mądrze vćiekł. Ie
19:
den to był kośćioł y ieden być ma iáko
20:
wáſzá Kx. M. z tego cżytánia zrozu=
21:
mieć będzieſz racżył. W ták młodych le
22:
ćiech/ ták wyſokie y wiela ludziom ku
23:
podziwieniu/ dáry Boże/ á zwłaſzcżá
24:
ták męſka przy rzecżách duchownych/
25:
dla ktorych prze miłość Bożą wiele
26:
ſię ćierpieć ofiáruie/ ſtátecżność: nie
27:
bez cudá ieſt opátrznośći Bożey nad
28:
domem wáſzey Kx. M. ktora z vſt nie
winnych


strona: A7

1:
winnych chwałę ſobie gotuiąc/ vpo-
2:
mina wáſzę Kx. M. áby ſię też ktemu
3:
przychylił/ iákoby y ſwoie y innych
4:
wiele/ zbáwienie vbeſpiecżył. Wielka
5:
by ſię tym y ſławna Pánu Bogu/ á
6:
zbáwieniu ludzkiemu bárzo potrzebna
7:
poſługá vcżyniłá/ y więceybyſię miłość
8:
y iedność Chrześćiáńſka/ zwłáſzcżá w
9:
tym kroleſtwie/ rozmnożyłá/ y wielom
10:
by ſię w Narodzie Ruſkim nabożne y
11:
Bogá ſzcżerze miłujące ſumnienie vſpo
12:
koiło. Proſze P. Iezuſa dla ſynow ro=
13:
ſproſzonych/ áby ie w iedno ſkupił/ v=
14:
krzyżowánego: áby ſerce W. Kx. M.
15:
y innych ktorzyby temu pomoc dáć iá
16:
ką mogli/ do tego S. ziednocżenia ko
17:
śćielnego wzbudzić racżył: á to dáć co
18:
ku wielkiey cżći Bożey/ y ku zbáwieniu
19:
duſz drogą krwią Bogá náſzego odku=
20:
pionych/ y ku ſławie wſzytkiego wo=
21:
bec Chrześćiáńſtwá / y ku poháńbieniu
22:
nieprzyiaćioł wiáry powſzechney/ y ku
23:
dobremu rzecży poſpolitey/ á więtſzey
24:
ſpolney miłośći/ bárzo ſłuży. Stym
25:
ſię pilnie y bogomolſtwo moie grze=
26:
ſne w łáſkę W. Kx. M. zálecam. w
27:
Wilnie 7o dniá Lutego 1577.
28:
W. Kx. M.
29:
Sługá y Bogomodlcá
30:
Piotr Skárgá zebránia P. Iezuſoweo.

strona: A7v

1:
Summá Rozdziałow pierw=
2:
ſzey cżęśći.
3:
Rozdział.
4:
1. Okrom Kośćielney iednośći nikt zbáwie
5:
nia mieć niemoze.
6:
2. Pierwey o prawdziwym kośćiele Bo=
7:
żym/ niſzli o prawdziwym słowię Bożym py
8:
táć ſię y wiedzieć potrzebá.
9:
3. Kośćioł Boży widomy ieſt.
10:
4. Kośćioł Boży łácno po cżterech rze=
11:
cżách poznáć/ kto ſię iedno dobrym ſercem
12:
onim pyta y wiedzieć prágnie.
13:
5. Kośćioł S. práwy/ ieden ieſt nie dwá á=
14:
ni trzy.
15:
6. Cżym ſię tá iedność Kośćiołá Bozego
16:
ſpaia y wiąże.
17:
7. Ten Páſterz nie ieſt tylko Iezus Chry=
18:
ſtus niewidomy/ ále z Chryſtuſem Namieſt
19:
nik teſz iego widomy.
20:
8. Bez iednego widomego/ wſzytkiego po=
21:
wſzechnego Kośćiołá/ Páſterzá iedność y
22:
rząd/ y pokoy kośćielny záchowány być
23:
nie może.
24:
9. Chryſtus Pan náſz Piotrá S. iednym y
25:
nawyżſzym Páſterzem vcżynił wſzytkich o=
26:
wiecżek y báránow ſwoich.
27:
10. Rząd ten ktory Pan Chryſtus w kośćie
28:
le ſwym poſtánowił z Piotrem S. vmrzeć nie
29:
mogł/ ále trfać ma do końcá świátá.
30:
11. Ná niewſtyd fałſzerzow tych Haerety=
31:
kow/ ktorzy mienią/ iſz Piotr S. nigdy w
32:
Rzymie nie był/ wywody iſz był: y on Rzym=
33:
ſki kośćioł fundował: y tám vkrzyżowan y
34:
vmárł.

strona: A8

1:
12. Ná przywileie y nawyżſze Páſterſtwo
2:
y Biſkupſtwo Piotrá S. w kośćiele Chryſtu
3:
ſowym/ wſtąpili práwem Bożym Biſkupo=
4:
wie Rzymſcy/ y zá to ie wſzyſtek kośćioł Ká=
5:
tholicki od ſtarowiecżnych cżaſow miał y ma
6:
13. Biſkup Rzymſki od wiekow Apoſtol=
7:
ſkich áſz do tego cżáſu zwierzchnośći ſwey od
8:
Bogá dáney/ nád wſzytkimi po wſzem świe=
9:
ćie Chrześćiáńſkimi kośćioły vżywał: A iſz
10:
Grekowie y wſchodne kośćioły/ y Pátryár=
11:
chie/ były iemu iáko ſwemu ſtárſzemu po=
12:
słuſzne.
13:
14. Zámknienie tey pierwſzey cżęśći.
14:
Summá Rozdziałow wtorey
15:
cżęśći.
16:
1. Co ieſt odſzcżepieńſtwo/ á cżym rozne
17:
od Heretyctwá.
18:
2. Iſz nie Láćinnicy od Grekow/ ále Gre
19:
kowie od Láćinnikow odſtąpili: á iſz nawyż
20:
ſzego Páſterzá Kośćiołá wſzytkiego Papie=
21:
żá nie słucháiąc/ odſzcżepieńcy ſą.
22:
3. Summá w krotkośći/ dlacżego y kie=
23:
dy Grekowie odſtąpili od iednośći kośćiołá
24:
Bożego y poſłuſzeńſtwá Stolice Apoſtol=
25:
ſkiey Rzymſkiey.
26:
4. Iáko ná wtorym Zborze Biſkupi Cá=
27:
rogroccy podwyżſzáć ſię/ y nád innymi wſcho
28:
dnymi Pátryárchy przełożenſtwá prágnąć
29:
pocżęli/ á iáko ſię im Dámáſus Papieſz oto
30:
záſtáwił.
31:
5. Iáko ná Cżwartym Zborze w Kálce=
32:
donie znowu Cárogroccy Biſkupi pierwſze=
33:
mi nád Pátryárchámi wſchodnymi być chćie
li: A


strona: A8v

1:
li: A iáko ſię im S. Leo Wielki Papieſz zá=
2:
ſtáwil.
3:
6. Iáko pocżwartym Zborze/ Cárogroc
4:
ka Stolicá posłuſzna byłá Rzymſkiey: y by=
5:
li áſz do ſzoſtego Zboru Grekowie w iedno=
6:
śći Kośćielney. Y o Ianie Cárogrockim/
7:
ktory ſię Ekumenickim Pátryárchą piſać
8:
pocżął.
9:
7. Iáko Grekowie z Ceſarzmi y z Pátry=
10:
árchámi/ w Heretyctwo Obrázoborſkie w=
11:
padſzy/ od iednośći kośćielney odſtąpiłi. Y
12:
o rozdzieleniu Rzymſkiego Páńſtwá ná dwu
13:
Ceſarzu.
14:
8. Iáko prozno tym/ iſz Páńſtwá
15:
świeckie záchodnie od Cárogrockich Ceſa=
16:
rzow/ Tyrránow/ y Heretykow odeſzli.
17:
Grekowie dowodzić chcą/ iſz kośćioł Rzym=
18:
ſki od Grekow/ á nie oni od niego odſtąpili.
19:
9. Iáko ſię Grekowie od Heretyctwá
20:
Monothelitow y Obrázoborcow náwroćili:
21:
y ná śiodmym Zborze w Nicey z Rzymſkim
22:
kośćiołem ziednocżyłi.
23:
10. Iáko znowu Grekowie z Ceſarzmi
24:
ſwemi y Phocyuſem/ ktory mocą chciał Pá=
25:
tryárchą Cárogrockim zoſtáć/ od iednośći
26:
ſię kośćielney odłácżyli: y kácerſtwo Mono
27:
telickie y Obrázoburſkie ozywili. Y o Bul=
28:
gárow do kośćiołá Rzymſkiego przyſtániu/
29:
o co Grękowie poruſzeni/ tu napierwey po=
30:
twarne ártykuły ná Rzymſki kośćioł piſali:
31:
A iáko ſię záſię ná oſmym (iáko Láćinnicy li
32:
cżą) Zborze ziednocżyli.
33:
11. Iáko Słowieńſkie narody/ miedzy
34:
ktoremi ſą Polacy y Ruś/ wiárę święta
35:
Chrześćiáńſką przyięli: á iedni ſię do Rzym
ſkiego


strona: A*

1:
ſkiego/ á drudzy do Greckiego kośćiołá obro
2:
[ć]ili: A iáko Grekowie znowu odſzcżepień=
3:
[ſt]wo ſrozſze niſzli pierwſze y dłużſze zácżęli/
4:
gdy Láćinſkie Kápłany z Bulgárycy mocą
5:
wygnáli.
6:
12. Ktore Artykuły iáko Hereſie y ká=
7:
cerſtwá Grekowie ná Rzymſki kośćioł kłádli
8:
13. Iáko zá Leoná Papieżá dziewiątego
9:
Grekowie o przáſny chleb przygániáć ko=
10:
śćiołowi Rzymſkiemu pocżęli/ á iáko ie Pa=
11:
pieżowie vpomináli y ná Synody y dyſpu=
12:
tácye wzywáli.
13:
14. Iáko zátwárdziáli byli Grekowie w
14:
vporze ſwym/ á iáką nieprzyiazń przećiw
15:
Láćinnikom pokázowali/ gdy ſzli ná zdoby=
16:
wánie od Turkow Bożego Grobu. A iáko
17:
potym poniewolnie byli z kośćiołem Rzym=
18:
ſkim ziednocżeni/ gdy Láćinnicy Cárogrod
19:
opánowali.
20:
15. O oſtátnim świeżym y niedawnym
21:
w Florencyey Grekow y Ruśi z kośćiołem
22:
Bożym ziednocżeniu. Y liſt wiecżney á nie=
23:
rozdzielney zgody y ziednocżenia/ y o piąći
24:
Artykulech ktore Grekowie wyználi.
25:
16. Iáko o pochodzeniu Duchá S. y od
26:
Syná/ Grekom ſię doſyć ſtáło/ y doſatecżnie
27:
wywiodlo/ iſz to wierna Ewánieliey S. y
28:
Kátolická prawdá/ ták iſz ná tym przeſtáli/
29:
y toſz wyznawáiąc roziechali ſię.
30:
17. Przećiw tym ktorzy tego S. Zboru
31:
Floręnckiego nie trzymáiąc iáko ſą winni/
32:
vpornie y bezrozumnie mu przyganiáią/
33:
iákoby tám Grekowie zniewoleni być do tá
34:
kiey vniey mieli: á iſz ieden Márek Biskup
35:
Epheſki tám nie przyzwalał: á iſz ſię więcey
A*Zborow


strona: A*v

1:
Zborow cżynić o krom ſiedmi nie godzi. Y [o]
2:
Teſtámenćie Iozephá Pátryárchy Cáro=
3:
grockiego: y wotowániu Grekow ná oſtá=
4:
tnim záſiedzeniu.
5:
18. Iáko ná tęn wielki Synod Floręncki
6:
(ábo iáko Grekowie zowią Oſmy) Ormiánie
7:
Iákobitowie/ y Murzynowie/ albo Ethyo=
8:
piáni byli przyzwáni/ y co ſię z nimi ſpráwiło.
9:
19. Summá liſtu ziednocżenia Ormian
10:
ná tymże oſmym S. Synodzie Floręnckim.
11:
20. Iáko Grekowie do domu przyiácha=
12:
wſzy/ zá wzburzenim Cżerncow proſtych á
13:
vpornych przez Márká Epheſkiego/ Syno=
14:
du S. y iednośći Kośćielney trzymáć nie
15:
chćieli/ y w ręce Pogáńſkie vpádli/ y o Sido=
16:
rze ábo Iſidorze Kiowſkim Metropolićie.
17:
Summá Rozdziałow trzećiey
18:
Cżęśći.
19:
1. Iáko ſą niebeśpiecżni zbáwienia ći/
20:
kiorzy przy Grekách odſzcżepieńcách ſtoią.
21:
2. Artykuły błędow tych/ ktore ſię w
22:
Ruſkim nabożeńſtwie náyduią.
23:
3. Iſz o wielkie rzecży idzie/ á iſz inná wiá
24:
rá ieſt v Ruśi zá Greki odſzcżepionemi idą=
25:
cey.
26:
4. Iáko ſię ſtárodawnośćią y przodká=
27:
mi ſwemi wymáwiáć nie mogą/ áni ſtárſze=
28:
mi ſwemi Duchownemi.
29:
5. Iáko dla trzech przyczyn ktore w koś=
30:
ćiele Ruſkim fundowáne ſą/ trudno ſię do
31:
brego rządu y obmyſlánia práwego o zbá=
32:
wieniu ludzkim ſpodziewáć kto ma/ ieſli ſię
33:
z kośćiołem Rzymſkim nie ziednocży.
Iákieby


strona: a*2

1:
6. Iákieby pożytki z tego ziednocżenia
2:
vrosły.
3:
7. O łácnym ziednocżeniu/ iſz tylo trzech
4:
rzecży potrzebá. A iſz ſię o Cerymonie y ob=
5:
rządki Greckie bać nie trzebá.
6:
8. Co do tego ziednocżęnia wiele Ruſkim
7:
narodom pomaga/ á co Grekom przeſka=
:
(dzáło.
8:
9. Kto ſię o to ziednocżenie ſtá=
9:
ráć nawięcey ma.
10:
10. Iáko tego poſpolitego ziednocżenia
11:
Chrześćiánin Ruſki ſwoie zbáwienie miłuią
12:
cy cżekáć nie ma: ale bez omięſzkánia wynić z
13:
odſzcżepieńſtwá winień ieſt.
14:
11. Zámknienie tey cżęśći/ y vpominánie
15:
Chrześćiáńſkie/ y o nieſzcżeśćiu Cárogroc=
16:
kiey/ A o Błogosłáwieńſtwie Rzymſkiey
17:
Stolice.
18:
grafika

strona: a*2v

1:
Ośm ábo dziewięć Zborow/ to
2:
ieſt Synodow powſzechnych/ kto
3:
re wzgodzie y iednośći Grekowie
4:
y wſzytkie wſchodne kośćioły
5:
z Láćinniki cżynili.
6:
1. w Nicyey 318 oycow/ zá Sylweſtrá Pa=
7:
pieżá/ á Ceſarza Konſtántyná wielkiego/
8:
około roku páńſkiego 328. Ná ktorym Ar
9:
ryuſz Boſtwo Chryſtuſowe bluzniący potę
10:
piony ieſt.
11:
2. w Cárogrodzie 150 oycow/ zá dozwole=
12:
niem Dámáſa Pápieżá pod Ceſarzem The=
13:
odoziuſzem wielkim/ około roku páńſkiego
14:
383. przećiw MácedonievCárogrockiev
15:
Pátryárſze ktory bluznił Boſtwo Duchá ś.
16:
3. w Ephezie 200 oycow zá Celeſtyná Pa
17:
pieżá zá Ceſarſtwá Theodoziuſa wtoreo/ o
18:
koło roku Páńſkiego 433. Ná ktorym potę
19:
piony ieſt Neſtor Cárogrocki Pátryárchá/
20:
ktory dzielił Perſonę w Chryſtuśie á Pán=
21:
ny Máryey Bogárodzice zwáć niechćiał:
22:
4. w Chálcedonie 630 oycow/ zá Pápieżá
23:
Leoná wielkiego y Marćiná Ceſarzá/ oko
24:
ło roku P. 454. Ná ktorym potępiony ieſt
25:
Ewthyches Cárogrocki Archimándrytá/
26:
ktory Boſką y ludzką náturę w Chryſtuśie
27:
zmieſzáną kładł.
28:
5. w Cárogrodzie 163 oycow/ zá Agápetá
29:
y Wigiliuſzá Papieżow/ zá Iuſtinianá Ce=
30:
ſarzá/ około roku 552. Ná ktorym Anti-
31:
mius Cárogrocki Pátryárchá potępiony
32:
ieſt/ ktory Neſtoryáńſkie kácerſtwo w
33:
znawiał/ á Bogárodzicę bluznił.
34:
6. w Cárogrodzie 351. ábo wedla innychUWAGA: Brak kartki z trzema dalszymi punktami.

strona: a*3



strona: B

1:
O iednośći ko
2:
śćiołá Bożego pod ie=
3:
dnym Paſterzem.
4:
Y
O Greckim od tey iedno
5:
śći odſtąpieniu.
6:
Z vpominánim y przeſtrogą/ do
7:
narodow Ruſkich/ przy Grekách
8:
ſtoiących.
9:
Pierwſza Cżęść.
10:
O iednośći Kośćiołá Bożego.
11:
Rozdział. 1.
12:
Okrom Kośćielney iednośći nikt zbáwie
13:
nia mieć nie może.
14:
O
Bwołaná y piſmem
15:
świętym y kazánim ko=
16:
śćielnym y Doktorow S.
17:
vćwierdzona rzecż ieſt/
18:
ktora ſię tu ná fundáment wſzytkie=
19:
go kłádzie: iż ſobie żaden o zbáwie=
20:
niu wiecżnym tuſzyć nie może ktory
Bſię


strona: Bv

O iednośći Kośćiołá Bożego:
1:
ſię w iednośći kośćiołá Bożego nie
2:
zámknie.
Luk. 11.
Bo iáſne ſą ſłowa Páná
3:
náſzego: kto/ práwi/ zemną nie ieſt/
4:
przećiw mnie ieſt/ á kto zemną nie
5:
zbiera/ ten roſpraſza.
1. Kor. 10.
Y Apoſtoł S.
6:
mowi: wſzyſcy w iedno ćiáło okrżcże
7:
nichmy ſą. Iáko tedy cżłonek żywo
8:
tá nie ma/ ktory przy ćiele nie trwá:
9:
ták zbáwienia nie ma/ ktory w ie=
10:
dnym ćiele kośćiołá Bożego zroſły z
11:
innemi cżłonki nie ieſt. Sámá tá ieſt
Ioan.10/

12:
owcżarniá domu Bożego zamcżyſta
13:
máiąca dzwierze y wrotnego/ ktora
14:
ma wſzytko od wilkow beſpiecżeń=
15:
ſtwo/ z ktorey kto ſię wychyli/ ná wil
16:
cże zęby pádnie
Eſái. 26.
Samo to ieſt miá=
17:
ſto murem mocnym/ obtocżone/ y w
18:
ſzelákimi do boiu duchowneo potrze=
19:
bámi y żywotnośćią opátrzone/ w kto
20:
rym kto ſię nie zámknie/ w okrućień
21:
ſtwo około leżącżych nieprzyiaćioł
22:
wpádnie. Samá tá ieſt łodká w kto=
23:
rey potopu vchodzą/ wktorą kto nie
24:
wſtąpi/ zátopiony będzie.
Luk. 15.
Sam ten
25:
ieſt dom oycowſki/ wktorym ćielcá
26:
onego vchowánego y tłuſtego poży=
27:
wáią. Tám tylko ſą gody/ na kto=
rych


strona: 3

Pirwſza cżęść.3.
1:
rych ſami wezwáni weſelą ſię/ okrom
2:
ktorych głod y nędzá pánuie.
Mátt. 26.
Kánti. 2.
Tá ſa=
3:
má ieſt winnicá y zamcżyſty ogrod
4:
páńſkiego kochánia: ná ktory tylko
5:
roſa iego z niebá ſzcżepione ziołká o=
6:
żywiáiąca pádnie. Okrom ktorego/
7:
nic ſię dobrego nie rodzi/ áni żádne
8:
dobre vcżynki/ áni iáłmużny/ ani po
9:
ſty/ áni męcżeńſtwo/ ná koniec y wjla
10:
nie krwie zá Páná Chryſtuſa nie ſłu=
11:
ży/ áni ieſt pożytecżne. Sam ten rze
12:
cżony ieſt kośćioł ś. iż okrom nieo ża
13:
den ſię poświęćić y Bogu podobáć
14:
nie może. To ziele świątobliwośći y
15:
vſpráwiedliwienia/ winſzym ſię ogro
16:
dzie nie rodzi. Przed śienią tego do
17:
mu wſzytko przeklęctwo z deſzcżem
18:
pádnie.
Dáni. 9.
Ezá. 60.
Wnim tylko ſamym ſwiá=
19:
tłość y promienie Boże świecą. O=
20:
krom niego Egipſkie ćiemnośći moc
21:
máią. Niegdzieſz plag onych ſrogich
22:
Egiptu y gniewu Bożego nie vcho=
23:
dzą/ iedno w pocżćie y licżbie ludu I=
24:
zráelſkieo.
Exod. 10.
A zámykáiąc tę rzecż/ mo
25:
wię z ś. Dawidem. O iako dobro y
26:
miło ieſt bráćiey/ y iednego oycá Ie=
27:
zuſa Chryſtá/ y mátki iedney kośćio/
B ijłá po=


strona: 4

4.O iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
łá powſzechnego dziećiom/ w iedno=
2:
śći y zgodzie mieſzkáć. Tám mowi
3:
święty Dawid/ dáie Bog błogoſłá=
4:
wieńſtwo y żywot ná wieki.
Pſal. 132.
Tám á
5:
nie indziey/ to ieſt w świętey iedno=
6:
śći/ błogoſłáwieńſtwo y żywot: á o=
7:
krom niey przeklęctwo y śmierć wie
8:
cżna.
Tract. 3.
de ſimp.
Prael.

9:
Toſz święći Doktorowie ćwierdzą/
10:
Láćinſcy y Greccy. Cyprian święty
11:
męcżennik ták mowi. Mieć Bogá
12:
zá oycá nie może/ ktory nie ma kośćio
13:
łá zá mátkę. Ieſli mogł kto potopu
14:
vść/ ktory w korabiu Noego nie bjł:
15:
tedy y ten zguby vydzie ktory w ko=
16:
śćiele nie będzie. Y niżey náucża/ iż
17:
okrom kośćiołá y iednośći iego nic
18:
ku zbáwieniu nie ſłuży: By dobrze
19:
kto y krew zá Chryſtuſa rozlal/ tedy
20:
być znim/ powiáda/ nie może/ kto=
21:
ry w kośćielney iednośći być niech=
22:
ćiał. By w ogniu gorzał/ y beſtyom
23:
ku pożárćiu dla Chryſtuſa porucżo=
24:
ny był/ nic nie zyſzcże: nie wezmie zá
25:
wiárę ſwą zápłáty/ ále zá ſwe niedo=
26:
wiárſtwo/ karanie odnieśie. To ś. mę
27:
cżennik Cypryán. Chryzoſtom świę
ty


strona: 5

Cżęść pirwſza.5.
1:
ty tákże piſze. Nic/ práwi/ ták Páná
2:
Bogá do gniewu nie pobudza/ iáko
3:
rozerwánie Kośćiołá iego.
Hom. 11.
in Epis:
ad Ephe.
Byſmy
4:
niezlicżone dobre vcżynki cżynili/ te
5:
dy przedſię nie mniey karáni bę=
6:
dziem/ iedno iáko oni/ ktorzy ćiáło
7:
iego tárgáli/ gdybychmy zupełność
8:
y cáłość kośćielną rozrywáli. Ieden
9:
święty powiedział (Ná S: Cypryá=
10:
ná vkázuie) co ſię zda śmiele być rze
11:
cżono/ á wſzákże ieſt rzecżono: iż ten
12:
grzech (to ieſt odſzcżepieńſtwo) y
13:
krwią męcżeńſtwá zgłádzony być nie
14:
może. Powiedzmi proſzęćię/ powiáda
15:
dla cżego męcżeńſtwo podeymuieſz?
16:
Y zali nie dla cżći Chriſtuſowey? A
17:
iákoſz zá Chryſtuſa żywot dáieſz/ á ko
18:
śćioł iego zá ktory on żywot ſwoy
19:
dał rozrywaſz? S. Auguſtyn tákże/
20:
Do zbáwienia/ mowi/ y żywotá wie
De vnit.
Eccle.
cap.16.

21:
cżnego nikt nie przechodzi/ iedno ten
22:
ktory ma zá głowę Chryſtuſa. A zá
23:
głowę go mieć nie może/ ktory w ćie
24:
le iego nie ieſt/ ktore ieſt kośćioł.
Epi. 152.
Y
25:
ná drugim mieyſcu: ktokolwiek/ po=
26:
wiádá/ od powſzechnego kośćiołá od
27:
dzielony ieſt/ by dobrze chwálebnie
B iijżył


strona: 6

6.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
żył/ tym ſamym grzechem/ iż ieſt od
2:
iednośći Chryſtuſowej oddzielony
3:
nie może żywotá mieć: ále gniew Bo
4:
ży trwá nád nim.
14. Mora
lium cap.
2.
Grzegorz teſz S.
5:
ták mowi/ święty kośćioł powſzech
6:
ny ták náucża/ iż zbáwiony być nikt
7:
wprawdzie okrom niego nie może.
8:
Y Koncylium Láteráneńſkie/
9:
na ktorym byli y Grekowie z ſwo=
10:
im Pátryárchą y Biſkupy/ ták mo=
11:
wi. Ieden ieſt wiernych powſzechny
12:
kośćioł/ krom ktorego/ żáden być
13:
zbáwion nie może. A ták niech tho
14:
będzie zá grunt tym kśięgom y prze=
15:
ſtrodze/ ták Heretykom/ iáko ſchi=
16:
ſmatykom álbo odſzcżepieńcom/ kto
17:
rzy iedność kośćiołá Bożego rozer=
18:
wáli.
19:
Rozdział 2.
20:
Pierwey o prawdziwym kośćiele Bożym/
21:
niżli o prawdziwym słowie Bożym/ py=
22:
táć ſię y wiedzieć potrzebá.
23:
P
Iſmo święte zowie
24:
kośćioł Boży domem/ á
25:
ſłowo Boże zowie potrá=
26:
wą y chlebem/ ktorym ſię
domo=


strona: 7

Pirwſza cżęść.7.
1:
domownicy iednego goſpodarzá kar
2:
mią.
1. Tim. 5.
Matt. 4.
Skąd obácżyć y naproſtſzy mo
3:
że/ iż pierwey muśi then do=
4:
mownikiem goſpodárſkim zo=
5:
ſtáć/ kthorym chlebá iego chce vſtá=
6:
wicżnie pocżywáć.
Galát. 4.
Tenże kośćioł mát
7:
ką ſię teſz zowiąc/ dáie znáć/ iż ſię pir-
8:
wey z mátki vrodzić y iey dziećięćiem
9:
zoſtáć/ toż potym v iey pierśi żyć/
10:
y iey dziedziſtwá vżywáć/ káżdy mu
11:
śi. pierwey mátkę poznáć/ toſz dopie=
12:
ro chlebá z iey reku prośić potrzebá.
1. Kor: 12.

13:
W kośćiele powiáda Apoſtoł poſtá=
14:
wił Pan B. pierwey Apoſtoły/ potjm
15:
proroki/ potym Doctory á náucży=
16:
ćiele y páſterze duſz ludzkich. Nie in=
17:
dziey/ iedno w kośćiele: znácżnie wy
18:
rażáiąc/ iż okrom kośćiołá/ żaden
19:
prawdziwy náucżyćieł być żaden ſło
20:
wá Bożego/ y zdrowey náuki przy
21:
nośić nie może. A ták pierwey ko=
22:
śćioł Boży poznáć ma/ kto ſię o pra=
23:
wdziwym y ſzcżyrym ſłowie Bożym
24:
pyta. Bo ſkoro kośćioł práwi pozna/
25:
wątpić o ſzcżerośći ſłowá Bożego w
26:
nim żadną miárą nie może. A ieſli
27:
Bogá nie znáią iedno w domu Bo=
B iiijżym


strona: 8

8.O Iednośći Ko. B.
1:
żym/ iáko Pſalm mowi: Bog w do=
2:
mách iego (to ieſt miáſtá Bożego) po
3:
znány będzie:
In Pſal.
47.
Pſal. 75.
y drugi: w Zydoſtwie/
4:
(to ieſt w kośćiele powołánych Bo=
5:
żych) znáiomy Bog ieſt: pewna iſta
6:
rzecż ieſt/ kto práwego y ſzcżerego
7:
ſłowá Bożeo prágnie/ pierwey dom
8:
ten w ktorym znáią Bogá poznáć
9:
muśi.
Ezai. 60.
Oświeć ſię mowi prorok/ o=
10:
świeć ſię Hieruſalem/ á w twey świá
11:
tłośći pogánie chodzić będą. Prze=
12:
toſz pierwey trzebá do Hieruzalem
13:
tráfić/ potym świátłośći Bożey w
14:
niey vżyć.
Matt. 2.
Dlá tegoſz ony Pátryár=
15:
chy náſze pogáńſkie trzy krole gwia
16:
zdá pierwey do Hieruzalem/ gdzie
17:
im ſłowo Boże obiawiono/ y piſmo
18:
prorockie przez vrząd kośćielny vka
19:
záne było/ niżli do Chryſtuſa w Be=
20:
tleiem leżącego prowádziłá. Aby ká
21:
żdy wiedział/ iz ſłowá Bożego prá=
22:
wego miec y vżyć y prawdziwego
23:
Chryſtuſa náleść nikt nie może/ kto
24:
ſię pierwey/ o kośćiele Bożym nie do
25:
pyta.
In Pſal.
30.
Conc. 2.
Dla tegoſz święty Auguſtyn
26:
ták náucżał. Iż prorocy powieda o
27:
Chryſtuśie dáleko ćiemniey á niżłi o
kośćie=


strona: 9

Pirwſza cżęść.9.
1:
kośćiele iego prorokowáli/ mni=
2:
mam iż to dla tego cżynili: Bo wie
3:
dzieli Duchem Bożym/ iż przećiw ko
4:
śćiołowi ludzie powſtáć/ na cżęśći y
5:
rozrywáć/ y oń ſię ſwárzyć mieli: á o
6:
Chryſtuśie nie ták wielki ſpor być
7:
miał. Przetoż to ieſt iáśniey opowie
8:
dziano/ oco więtſze nieſnaſki vrość
9:
miáły: áby potępieni ći byli/ ktorzy
10:
o kośćiele iáſne proroctwá widzą/ á
11:
przedſię z niego vćiekáią. To mowi
12:
święty Auguſtyn. A między inymi
13:
to co ku náſzey teſz rzecży ſłuży/ ono
14:
v Proroká Ezáiaſzá znácżne ieſt pro
15:
roctwo o kośćiele Chryſtuſowym.
Eſaie. 2.

16:
Będzie/ powiáda/ w oſtátnich dniách
17:
zgotowaná gorá páńſka ná wierz=
18:
chu gor/ y podnieśie ſię nád wſzytki
19:
págorki/ a zbieży ſię do niey wſzytko
20:
pogáńſtwo/ y poydzie narodow wie=
21:
le y rzekną. Podzmy wſtąpmy ná go
22:
rę páńſką/ y wdom Bogá Iákobo=
23:
wego/ y náucży nas drog ſwoich/ y
24:
chodzić będziem śćieſzkámi iego. Abo
25:
wiem z Syoná wynidzie zakon y ſło
26:
wo Boże z Hieruzálem. Pátrzayże
27:
iáko prorok mowi/ iz ſłowo Boże
B vnie


strona: 10

10.O Iednośći K. B.
1:
nie z inąd wynić ma iedno z Hieru=
2:
zálem. A Hieruzálem co ieſt inneo/ ie
3:
dno miáſto y kośćioł Chryſtuſow po
4:
wſzechny/ ktory iuſz nie z ſamych tyl=
5:
ko żydow/ ále ze wſzytkich narodow
6:
y ięzykow ludzkich zebrány ieſt. Kto
7:
tedy pierwey mieſzcżáninem tego
8:
miáſtá nie zoſtánie/ ſłowá Bożego
9:
mieć y drog Bożych okrom tego do
10:
mu naucżyćſię/ y vcżniem Chryſtu=
11:
ſowym być nie może.
Libr. 3.
cap. 40.

12:
Y ſtáry Ireneuſz ták przećiw He=
13:
retykom piſze/ w kośćiele/ mowi/
14:
poſtánowił Bog Apoſtoły/ Proro=
15:
ki/ Doktory/ y wſzytki inne ſkutki
16:
Duchá Bożego: ktorego vcżeſtniká
17:
mi być nie mogą/ ktorzy do kośćio=
18:
łá nie idą/ kędy ieſt kośćioł/ thám y
19:
Duch Boży/ á gdzie Duch Boży/ tám
20:
kośćioł/ y wſzytká łáſká: á Duch ieſt
21:
prawdá. Przeto ktorzy tego Duchá
22:
vcżeśnicy nie ſą/ pierśiámi ſię they
23:
mátki (to ieſt kośćiołá ś.) ku żywo=
24:
tu nie karmią/ áni vżywáią ćichego
25:
zrzodłá z ćiáła Chryſtuſowego pły=
26:
nącego: ále ſobie kopáią ſtudnie bło
27:
tne/ z rowow ziemſkich y z onego bło
tá


strona: 11

Pirwſza cżęść.11.
1:
tá piją wśmiárdłą wodę: vćiekáiąc
2:
od wiáry kośćielney/ y odmiátáiąc
3:
Duchá áby náucżeni nie byli. To mo
4:
wi ten Doktor. A obacż iáko Duchá
5:
Bożego y prawdę iego ták z kośćio
6:
łem ſpaia/ iż iedno bez drugiego być
7:
nie może: á iż cżyſtey wody zdrowey
8:
náuki y Ewánieliey nikt nie pije/ ie=
9:
dno z ćiáłá Chryſtuſowego ktore ieſt
10:
iáko mowi Apoſtoł święty/ kośćioł
11:
iego.
Colos. 1.
A ták iáko ſię rzekło pierwey
12:
o kośćiele/ niżli o piśmie/ y piſanym
13:
ſłowie Bożjm/ dowiedzieć ſię potrze=
14:
bá ieſt tev/ ktory zbáwienia ſweo ſzu=
15:
ka.
Kośćioł
pierwey
niſzli pi=
ſmo.
Bo teſz pierwey był kośćioł niżli
16:
piſmo/ ktore ſię od Moiżeſza pocżęło:
17:
á kośćioł Boży od Adámá: Y wno=
18:
wym zákonie tákże bez piſaney E=
19:
wánieliey był przez cżás nie máły ko
20:
śćioł Chryſtuſow.
21:
Rozdział 3
22:
Kośćioł Boży widomy ieſt.
23:
T
En kośćioł Boży ták
24:
ieſt widmy iż ſię znim ro
25:
zmowić y iego ſię dołożyć
26:
káżdy może:
Matt. 18.
Bo ſam pan
Iezus


strona: 12

12.O Iednośći K. B.
1:
Iezus roſkázuiąc brátá niepoſłuſzne
2:
go kośćiołowi opowiedzieć/ nie ka=
3:
zał do nie widomego:
Matt. 18.
ále do tego kto
4:
ry w ćiele widmym oſobę ná ſobie
5:
kośćiołá Bożego w vrzędzie porzą=
6:
dnym/ nośi.
Mátt. 5.
Ktemu do miáſtá ná
7:
gorze zbudowánego przyrownał ko=
8:
śćioł ſwoy ſyn Boży: ktore ſię zákryć
9:
nie może: ále racżey ná to poſtá=
10:
wione ieſt/ áby ná nie káżdy pátrzał.
11:
Iáko świece nie kłádą pod łáwę/ ále
12:
ná świecżnik/ żeby świećiłá wſzjtkim
13:
domownikom. Dlá tegoſz y pogánie
14:
niewierni ná kośćioł Boży pátrżyć
15:
mogą:
Philip. 2.
Bo ták mowi Páweł święty
16:
o Chrześćiánách onych pirwſzych:
17:
miedzy złym narodem y ſkáżonym
18:
powiáda/ świećićie iáko ſłońce y
19:
mieśiąc świátu/ ſłowo żywotá w ſo
20:
bie máiąc. A ieſli pogáńſtwu ktore
21:
do niego przyſtáć y w nim zbáwienie
22:
ſwe otrzymáć niechce/ táyny kośćioł
23:
Boży nie ieſt: dáleko więcey Chrześći
24:
áninowi niewidomym być nie może.
25:
Przetoſz święty Chryzoſtom mowi:
Hom. 4.
de verbis
Iſai.

26:
łaćniey kto ſłońce zgáśić/ niżli ko=
27:
śćioł Boży záćmić może. Y Auguſtjn
święty


strona: 13

Pirwſza część.13.
1:
święty przećiw Heretykom piſząc: iá
2:
ko to ſą ſlepi/ powiáda/ ktorzj ták w=
In Epiſt
Ioan.
Tract. 2.

3:
ielkiey gory nie widzą: ktorzy od świe
4:
ce ná świecżniku poſtáwioney o=
5:
cży kryią. Wſłońcu mowi piſmo po=
6:
ſtáwił przybytek ſwoy/ to ieſt/ ná iá=
7:
ſnośći y widoku. Przybytek iego/ ćiá
8:
ło ieſt iego/ przybytek iego/ kośćioł
9:
ieſt iego w ſłońcu poſtáwiony nie
10:
wćiemnośći/ ná dniu nie ná nocy.
Cont. lit.
Petilia.
libr. 2.
cap. 32.

11:
Y ná drugim mieyſcu. ná wſzytkę zie
12:
mię/ mowi/ wyſzedł dzwięk ich/ y ná
13:
kráie świátá ſłowá ich. Z tądże
14:
ieſt iż kośćioł práwi/ nikomu táyny
15:
być nie może. Przetoſz y ono w E=
16:
wánieliey ſam Pan mowi: Miáſto
17:
oſadzone ná gorze/ zákryć ſię nie mo
18:
że:
Pſal. 18.
Co ſię y z Pſalmem ſtoſuie/ w ſłoń
19:
cu/ powiáda/ położył przemieſzkánie
20:
ſwoie: to ieſt na iáwie y widoku.
21:
Ták zbijał Heretyki Auguſtyn świę=
22:
ty przed iedennáśćią ſet lat y dáley.
23:
Ktorzy toż mowili co też dziśiejſzych
24:
lat Heretykowie bárzo głupie y vpor
25:
nie plotą: iákoby kośćioł Boży nie
26:
widomy być miał: Bo tym ſamym
27:
gdy to niebacżnie ćwieredzą/ ſrodze
ſię


strona: 14

14.O Iednośći K. B.
1:
ſię ſamiż potępiáią: iż áni wiáry/ áni
2:
prawdy/ áni ſłowá Bożego/ y żá=
3:
dney do zbáwienia nádzieie nie má=
4:
ią: poniewaſz kośćiołá Bożego/ kto
5:
ry ſam ieſt/ iako mowi święty Pá=
6:
weł/ podporą y vćwierdzenim praw
7:
dy/ zá miſtrzá y náucżyćiela mieć nie
8:
mogą.
1. Tim. 3.
Bo cżłowiek od tego ſię náu
9:
cżyć nie może/ kogo nie widzi áni ſły=
10:
ſzy. Gdyſz wiárá nie ieſt tylko z ſa=
11:
mego obiáwienia Duchá świętego/
12:
ále też y z ſłuchánia/ wedle Apoſto=
13:
łu/ to vchá.
Rom. 10.

14:
Y tego nie bacżą/ iż ko
15:
śćioł Boży tu ná ziemi w ćielech ieſt
16:
ludzkich widomych/ á iákoſz nie wi=
17:
domym być ma/ gdyſz ludzie ſkto=
18:
rych ten kośćioł zebrány ieſt ćiáłá wi
19:
dome máią?
3. Reg. 19.
A tho co mowią/ iż zá
20:
cżaſu Heliaſzá kośćioł Boży táiemny
21:
był: bo o śiedmi tyśiącách ludu Bo=
22:
żego/ ktorzy ſię nie pokłonili Báálo=
23:
wi nikt niewiedział: omylnie y fał=
24:
ſzywie wykrącáią. Bo choćiaż śie=
25:
dmtyśięcy oná zákryta byłá/ przed
26:
ſię kośćioł Boży w vrzędnikách ſwo=
27:
ich/ wktorych ſię świátu wſzytkiemu
28:
ná ocży ſtáwi/ zákryty y táiemny y ná
on


strona: 15

Pirwſza cżęść.15.
1:
on cżás nie był/ wiedział káżdy/ y
2:
wiedzieć mogł o onym/ wſzem znáio
3:
mym/ vrzędniku kośćielnym He=
4. Reg. 2.

4:
liaſzu y o iego vcżniu Helizeuśie/ kto
5:
rego y dzieći ſamy ktore zá nim wo=
6:
láły dobrze znáły: y o innjch w Ieruzá
7:
lem kápłaniech w ktorych ſię kośćioł
8:
Boży ſławił/ gdzie piſmu y náuce Bo
9:
żey ſchowánie/ gdzie ofiárom y ſłuſz=
10:
bie Bożey prawdziwey/ mieyſce od
11:
Bogá náznácżone było. Acż żaden
12:
wſzytkich cżłonkow kościołá Boże=
13:
go káżdego z oſobná widzieć y o ká=
14:
żdym znich wiedzieć nie może/ iáko
15:
teſz y o tych śiedmi tyśiącách nie w=
16:
ſzyſcy wiedzieć mogli/ wſzákże o pir=
17:
wſzych y przednieyſzych tego ćiáłá
18:
cżłonkách/ to ieſt o páſterzách y wo=
19:
dzách trzody Bożey/ wiedzieć káżdy/
20:
y ná nie pátrzyć/ y wnich kośćioł Bo
21:
ży/ ktorego oni oſobę ná ſobie noſzą/
22:
oglądáć może. O tákich Pan rzekł
23:
w Ewánieliey iż świátu wſzytkie=
24:
mu świecą/
Matt. 5.
á zákryćſię nigdy iáko
25:
miáſto ná gorze nie mogą. A ktoby
26:
rzekł. Iákoſz kośćioł Boży widomy
27:
być ma/ ponieważ my w Kredzie wie
rzemy


strona: 16

16.O Iednośći K. B.
1:
rzemy kośćioł święty powſzechny:
2:
Bo co wierzem tego nie widziem.
3:
Tedy ná to niechay wie/ iż my nie to
4:
w cżłonkách wiary świętey wyzna=
5:
wamy y wierzemy/ iż kośćioł Boży
6:
ieſt (Bo to ſami ná oko widzim) ále
7:
wierzemy/ iż przezeń nas Duch świę
8:
ty vcży/ y wnim do nas mowi/ á iż
9:
zbłądzić nigdy iego ſłucháiąc nie mo
10:
żem/ y w iednośći iego zbáwienie y
11:
grzechom odpuſzcżenie otrzymáć ma
12:
my.
13:
Rozdział 4.
14:
Kośćioł Boży łácno po cżterzech rzecżách
15:
poznáć/ kto ſię iedno dobrym ſercem onim
16:
pyta y wiedzieć prágnie/
17:
D
Obrze święty Augu
Epiſ. 170.
ad Senue=
rinum.

18:
ſtyn nápiſał mowiąc. Lá
19:
cno powiáda/ tobie po=
20:
znác y obacżyć miáſto
21:
ná gorze záłożone: o ktorym Pan
22:
w Ewánieliey mowi: iż ſię zákryć
23:
nie może.
Matt. 5.
Bo kośćioł ieſt Kátolic=
24:
ki/ to ieſt po wſzytkim świećie rozla
ny


strona: 17

Pierwſza cżęść.17.
ni/
1:
o ktorym niewiádomośći żaden
2:
mieć niemoże: wſzakże po tych cżte=
3:
rzech rzecżách poznaż go y naproſtſzy
4:
ktory piſmá nie cżyta. Ten ieſt praw
5:
dziwy Kośćioł Boży/ ktory ma te
6:
cżterzy rzecży: to ieſt/ Chryſtuſowę
7:
iedność/ ſtárożytną trfáłość/ poſpo
8:
litą powſzechność/ á potomſtwo y
9:
rodzay Apoſtolſki/ ktory Succeſſyą
10:
zową. A zdrugiey ſtrony/ to ieſt/
11:
heretycki y fáłſzywy kośćioł/ ktory/
12:
ma około Boſkich w Chryſtuśie rze=
13:
cży/ Roſterki/ Nieuſtáwicżność/
14:
Pokątność/ y Samoſłáńſtwo. Kto
15:
re ſłowá áby ſię komu trudne nie zdá
16:
ły/ ták ſię obiáśniáią.
Pierwſzy
znák Koś
ćiołá Bo
żego w
Chryſtu=
śie.

17:
Naprzod to ieſt/ práwy Kośćioł
18:
Boży/ ktory iáko ieden ieſt/ ták teſz
19:
ma wſobie iedność j zgodę: nie pogáń
20:
ſką áni świecką/ ále Chryſtuſowę/
21:
w Bogu/ y w Duchu iego: nie wrze
22:
cżách świeckich widomych/ y tákich
23:
ktorych rozumem y wywody dość
24:
może: bo ſię ná táki rozum káżdy
25:
zgodzić muśi: ále w rzecżách Niebie
26:
ſkich/ ktorych nikt nie widział/ áni
27:
ich obiąć rozumem/ áni wywodem
Cżadnym


strona: 18

18.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
żadnym dowieść może. Wielki to cud
2:
ieſt ták zgodne w Kośćiele Bożym o
3:
Bogu w Troycy iedynym/ y práwym
4:
boſtwwie y cżłowiecżeńſtwie Chry=
5:
ſtuſowym/ o przenaświętſzym Sá=
6:
krámanćie/ y o innych rzecżach wiel
7:
kich/ ſkrytych/ y niebieſkich/ ná zie=
8:
mi między Kátoliki wyznánie:
9:
iż po wſzytkim świećie co ich ieſt/ ie=
10:
dno ſerce máiąy/ iedno wierzą: iedny
11:
vſtá máią/ y iedno wyznawáią.
Actu 4.
Przy
12:
wiedz Katoliká z Indyey/ z Rzyv/
13:
z Hiſzpániey: álić on toſz mowi/ co ten
14:
ktory ſię w Polſzcże wiáry ś. náucżył.
15:
Ieden Doktor Kátolicki ná wſchod
16:
ſłońcá/ drugi ná zachod: á obádwá
17:
toż mowią roznemi iézyki/ nigdy ſię
18:
nie znawſzy áni zmowiwſzy. Tenći
19:
znak ieſt/ iż iedenże Duch Swięty w
20:
nich mowi/ Duch Chryſtuſow: kto=
21:
ry ná to dány kośćiołowi ieſt/ áby z
22:
rozmáitych narodow y ięzykow/ po=
23:
gáńſtwo do iedney wiáry Kátolic=
24:
kiey ſkupił: áby wielki pocżet ludzi
25:
Chryſtuſowych miał/ ſerce iedno/ y
26:
duſzę iednę/ á Kośćioł Boży práwym
27:
ćiáłem Chryſtuſowym/ ktory ſię Du
chem


strona: 19

Pierwſza cżęść.19.
1:
chem ieo ożywia názwány być mogł.
2:
Duch Chryſtuſow do kupy y iednoś
3:
ći wiedzie/ bo ná to przyſzedł/ iáko
4:
Ian Swięty mowi: áby ſyny rozpro
5:
ſzone w iedność zebráć mogł/ Duch
6:
Chryſtuſow zbiera nie roſproſza.
Ioan. 17.
Ian. 11.

7:
Lecż z drugiey ſtrony Duch wilka
8:
onego piekielnego Antychryſtá/ ro=
9:
ſtárgiwa/ y rozdziela/ y wſzelkiey nie
10:
ſtwornośći przycżyną ieſt: iáko pier=
11:
wſzy Apoſtátá y miſtrz wſzytkiey py=
12:
chy y głowá hárdośći/ ktora záwżdy
13:
niezgody śieie. Bo miedzy hárdemi
14:
mowi piſmo záwżdy ſwary pánuią.
Pro. 13.

15:
Tá táka niezgodá miedzy dziśieyſzy=
16:
mi Heretyki/ około wiáry świętey
17:
wyznánia/ ták ieſt znácżna/ iż y ſa=
18:
mi tego nie przą. ſkoro od Kośćiołá
19:
świętego iednego Kátolickieo odſtą
20:
pili: ták do iednośći tráfić nigdy nie
21:
mogą/ á tám gdzie ſię ná ſwoich ſyno
22:
dziech o zgodę ſtáráią: niezgody y He
23:
retyctwá y ſect więcęy przycżyniáią.
Exo. 32.

24:
A iáko oni żydowie ná puſzcży gdy
25:
ćielcá ſobie vlali á iednego Bogá ſwe
26:
go odſtąpili: nigdy iednego nie wy=
27:
znáwali/ áni ták mowili: Owo Bog
C ijtwoy


strona: 20

20.O Iednośći K. B.
1:
twoy Izráelu: ále racżey owo Bogo
2:
wie twoi/ ktorzy ćię wywiedli z Egi
3:
ptu. Tákże y dziśieyſzy Heretykowie/
4:
wiáry iedney Kátolickiey odſtąpi=
5:
wſzy/ iedney ſobie nigdy vcżynić nie
6:
mogą: ále máią nędzny wiár wie=
7:
le/ y zátymże Bogow wiele. Inny
8:
Chryſtus Zwingliáńſki/ ktory to mo
9:
wi: A inny Sáſki/ ktory nie to. Inny
10:
Nowokrzcżeńſki/ ktory mowi ták/
11:
inny Aryáńſki ktory mowi nie ták. á
12:
gdyby Bog v wſzytkich był ieden/ ie
13:
dnoby mowili wſzyſcy. A iáko oni kto
14:
rzy z hárdośći wieżę do niebá w Bá=
15:
biloniey budowáli/ to karánie od
16:
nieſli/ áby ieden drugiego nie rozu=
17:
miał:
Gene. 11.
ták Heretycką hárdość ktorą
18:
wzgárdziwſzy przełożone ſwoie/ ſa=
19:
mi ſobie niebo otwarzáć chcą/ tym
20:
Pan Bog pokáráć y wſzytkim ich
21:
głupſtwo y ſromotę ná ocży pokázáć
22:
chciał: iż ſię nie rozumieią: á ták nie
23:
ſtworni ſą/ iż nie tylo iedná ſektá z
24:
drugą woynę wiedzie: ále y w ie=
25:
dnym dov/ inną ſyn inną oćiec/ inną mąż
26:
inną żoná/ inną cżeladká prowá
27:
dzi. A káżdy Miniſter iáko z ſwoią
głową


strona: 21

Pierwſza cżęść.21.
1:
głową/ ták też y z ſwoią wiárą idzie.
Libro 4.
capi. 69.

2:
Otychże ſtáry Ireneus nápiſál. Ták
3:
wiele ieſt/ powiáda/ miedzy nimi ro=
4:
żnego rozumienia/ o iednychże ſło=
5:
wách piſma świętego. Niechże ſię ſa=
6:
mi pierwey zgodzą/ o tym co w pi=
7:
śmie przepowiedziano ieſt: potym
8:
my odpor im dáwáć będziem. Lecż
9:
my iednego y ſamego Bogá náuki
10:
náſláduiąc/ y wzor prawdy máiąc:
11:
iednoſz záwżdy o iedney rzecży mo=
12:
wiem. To Ireneus. A ták tá iedność
13:
y zgodá wyznánia Kátolickiego/ we
14:
wſzytkich Kátolikách/ nie omylny
15:
znak ieſt Duchá Bożego y kośćiołá
16:
iego: A te niezgody/ rozerwánia/ y
17:
ſekty/ pewnym też ſą znákiem Here=
18:
tyctwá y fáłſzu/ y przeklętey Syná=
19:
gogi ſzátáńſkiey.
Drugi
znák Koś=
ćiołá B.

20:
Po drugim teſz znáku tákże iáſnie
21:
poznaſz Kośćioł Boży/ to ieſt/ po
22:
ſtátecżney y ſtárożytney trfáłośći y
23:
nieodmiennośći áni vſtániu zácżętey
24:
wiary/ y relijey Katolickiey. Co zbá
25:
wićiel w Pietrze S. kośćiołowi ſwe=
26:
mu obiecał.
Matt. 36.
Zbuduię/ mowi/ Koś=
27:
ćioł moy ná tobie Opoce: Boś ty o=
C iijpoká


strona: 22

22.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
poká/ á bramy piekielne nie przemo
2:
gą iego: Y prośiłem zá ćię Pietrze/ á
3:
by nie vſtawáłá wiárá twoiá. Krot
4:
ko mowiąc/ tá wiárá ktorą w Rzy=
5:
mie Piotr ś. ſzcżepił/ y Páweł ś. ros=
6:
ſzerzył/ ták ſtárożytnie przez pułto=
7:
rá tyśiącá lat trwa: iż iey żadne Ty=
8:
ráńſtwo/ áni Heretyctwo ſzkodzić
9:
nie może/ áni zwątlili iey mocnych
10:
gruntow/ wſzyſcy Heretykowie/ kto=
11:
rzy ná ten kośćioł cżęſto y gęſto pow
12:
ſtawáli: Aż do tego cżáſu iako ſię ten
13:
Kośćioł vgruntował/ kwitnie wiárá
14:
iego/ y pełnią ſię ná nim obietnice
15:
wiernych ſłow ſyná Bożego: Y ſpo=
16:
dziwienim wielkim á nie bez iáwney
17:
śiły Bożey/ ták wiele máiąc nieprzy
18:
iaćioł ten Kośćioł trwa/ á nigdy
19:
ſię nie mieni/ áni vſtawa. Przetoſz
20:
Chryzoſtom ś. temuſz ſię dziwuiąc/
21:
y tę trwałość zá Boſki cud znáiąc
22:
mowi:
In Mátt
Cap. 16.
To ſam Bog dać może grze=
23:
chow odpuſzcżenie/ á iżby Kośćioł
24:
ktory miał być/ miedzy tákimi na=
25:
wáłnośćiámi/ nie wzruſzony áni zwy
26:
ćiężony zoſtał. Chryſtus páſterz/ á
27:
głowá rybołow cżłowiek wzgárdzo=
ny


strona: 23

Pirwſza cżęść.23.
1:
ny/ przećiw wſzytkiemu świátu mo
2:
cnieyſię ſtáwił niżli iáki Dyáment.
3:
To obiecał co ſamemu Bogu ſłuży.
4:
A ieſliſz Chryzoſtom ś. cżterzy ſtá ty
5:
lo lat po Chryſtuſie żyiąc/ theyſię
6:
trwáłośći kośćiołá w ktorym Piotr
7:
cżłowiek ſłáby ieſt głową/ dziwo=
8:
wał/ y zá cud to Boży poznawał:
9:
dáleko my wiecey iuż lat pułtorá ty
10:
śiącá tę ſtárożytność y trwáłość ieo
11:
znáiąc/ boſką moc iemu przycżytáć/ y
12:
zá práwy go kośćioł przyznáć mamy.
13:
Zdrugiey ſtrony Heretyckie Sy=
Izái. 1.

14:
nágogi ſą wedle proroká iáko kucż=
15:
ká przy ogrodzie/ y chłodnicżek przy
16:
winnicy: ktory co rok buduią/ á co
17:
rok go wiátr roznieśie. Náſtawáią
18:
Heretyctwá ále prętko giną/ á co Mi
19:
niſter y Heretyk/ to nowiná. Za=
20:
dney ſtárożytnośći/ żadney trwáło=
21:
śći z ſobą nie nioſą.
Lib. 1. ca
30
Przetoſz o nich
22:
dawno Ireneuſz nápiſał. Wiele ich
23:
miedzy nimi y owſzem wſzyſcy chcą
24:
być Doktormi y náucżáć/ á odſtępu=
25:
iąc od iednego kácerſtwá w ktorym
26:
byli/ do innegośię vdáią: y od tego
27:
zaſię do drugiego idą/ nowinek v=
C iiijcząc


strona: 24

24.O Iednośći Ko. B.
1:
cżąc/ y ſami ſobie nowe wynálaſki
2:
ſkładáiąc. Ták iedná ſektá drugą
3:
pożeráiąc wſzytkie giną/ á wedle A=
4:
poſtołá ſamiſię iedząc/ fámiſię gubią
5:
y nietrwáią. To ták ten Doctor mo
6:
wi. Co tych Heretyckich kucżek y
7:
chłodnicżkow wiatr poroznośił. A
8:
gdze dziś Arriuſz/ Eunomiuſz/ Be=
9:
rengáriuſz/ Donátyſtá/ Wiclew/ y
10:
inni. Dawno vſtáli. A ieſli kto ich
11:
kácerſtwá pomorzone ożywia/ ták=
12:
że vſtánie. Iákie drzewo/ táka y roſzcż
13:
ká. Przetoſz Kátolicka náuká/ ſłuſz=
14:
nie do rzeki ktora vſtáwicżnie od wie
15:
ku płynie/ á nie vſtáie/ przyrowána=
16:
ná ieſt w piśmie.
Pſál. 45.
Rzecżne mowi
17:
Pſalm: bieżenie vweſela miáſto Bo=
18:
ze. A kácerſtwo deſzcżowi gwałtow=
19:
nemu podobne ieſt: z ktorego prętko
20:
vlice y rynſztoki wody ná bierzą y w=
21:
ſzytki plugáſtwá z miáſtá wynoſząc/
22:
pędem wielkim rowy y doły cżynią:
23:
wſzákże wnet vſtáią/ ſuche tylo miey
24:
ſca á przykre doły zoſtáwuią. Bo
25:
náuka kácerſka prętko powſtáie/ złe
26:
go ſumnienia ludzi wśię ná bierze/ á
27:
záśię prętko vſtáie/ á doły tákie zoſtá
wi


strona: 25

Cżęść pirwſza.25.
1:
wi w ktorych záſię potym ſlepi ich ná
2:
ſládownicy/ chcąc cżyſtą wodę pić/
3:
błoto naydą/ á drudzy ſzyie w onych
4:
rowiech łamią.
5:
Po trzećie/ to ieſt/ práwi/ Kośćioł
Trzeći
znák Koś
:
ćżołá Bo=
żego po=
wſzech=
ność.

6:
Chryſtuſow/ ktory ma poſpolitą po
7:
wſzechność: to ieſt/ iſz nie tylko po=
8:
wſzyckie cżáſy iáko ſię rzekło/ ále po
9:
wſzytkich ięzykach y narodach świá=
10:
tá wſzytkiego rozlany ieſt. Bo pro=
11:
roctw ieſt bez licżby/ iſz nie ieden na=
12:
rod/ ále wſzytkie narody ludzkie/
Pſal. 2.

13:
Chryſtuſowi zá dziedziſtwo dáne być
14:
y w iego ſię kośćiele zámknąć/ y ſtać
15:
ſię wſzytki iedną owcżárnią pod ie=
16:
dnym páſterzem miáły. iſz to ieſt nie=
17:
omylny znák Kośćiołá Bożego tá
18:
to powſzechność/ y zezwolenie ied=
19:
noſtáyne narodow y ięzykow wſzyt=
20:
kich. Przetoſz ieden ſtáry Doktor
21:
Vincentius Lirinenſis ták náucżał.
22:
Wkośćiele powiáda Kátolickim ſtá
23:
ráć ſię pilnie o to trzebá/ ábychmy to
24:
trzymáli co wſzędzie/ y co záwżdy/
25:
y od wſzytkich wierzono było. Bo to
26:
ieſt práwie y właſnie Kátolikom/ iá
27:
ko ſamo imię y wykład iego vkázuie/
C viſz wſzyt=


strona: 26

26.O iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
iſz wſzytko wobec powſzechnie zámy=
2:
ka. To ták będzie/ ieſli poydziem zá
3:
powſzechnośćią/ ſtárożytnośćią/ y
4:
zezwolenim narodow wſzytkich.
5:
S. Auguſtyn tákże mowi: Nieſłu=
De Ago=
ne Chri=
ſtia: cap:
29.

6:
chaymy tych ktorzy przą áby Koś=
7:
ćioł S. ieden Kátolicki/ po wſzytkim
8:
świećie rozlany niebył: ále tylo w A=
9:
fryce/ to ieſt/ v Donátyſtow zoſtał:
10:
Ták głuchemi zoſtáli/ iſz nie ſłyſzą co
11:
Prorok mowi.
Pſal. 2.
Syn moy ieſteś/ iam
12:
ćiebie dziś vrodził. Ząday odemnie/
13:
á damći narody zá dziedziſtwo two
14:
ie/ á zá dzierżáwę twoię/ okrągi zie=
15:
mie. Y wiele/ mowi/ innego piſma
16:
ſtárego y nowego zakonu/ iawnie
17:
vkázuią/ iſz Kośćioł Chruſtuſow po
18:
wſzytkiego świátá ziemi rozſzerzony
19:
ieſt.
20:
Przećiwnym záś obycżáiem kácer
21:
ſtwo/ pokątne ieſt iednego miáſtá á=
22:
bo iedney Nácyey y to nigdy nie cá=
23:
łey y iednego cżłowieká wymyſł nie
24:
trwały: nigdy to złe naśienie ták pło
25:
dne nie ieſt/ áby wſzytkę rolą páńſką
26:
zárázić miáło: nigdy w ocży światá
27:
wſzytkiego/ to ieſt/ ná Koncyliách
prawdy


strona: 27

Pierwſza Cżęść.27.
1:
prawdy ſwey ktorey nie ma/ nie po=
2:
każe: w ćiemnośći y wkąćie iednym
3:
zwodząc przed świátłośćią ſie pow=
4:
ſzechnośći Doktorow y páſterzow ko
5:
śćielnych kryie. Dla tegoſz ſłuſznie
6:
ty ſłowá Swięthy Auguſtyn w pi=
7:
śmie ſwym zoſtáwił.
De Sym=
bolo lib:
4. cap. 10.
7. 9.

8:
Oblubieńcá Chryſtuſowa (to ieſt ko
9:
śćioł Boży) wſzytko trzyma to co zá
10:
poſag od ſwego mężá wzięłá. Cży=
11:
tam zapis iey małżeńſki y przełożę
12:
iy. Słuchayćie/ mowi/ Heretyko=
13:
wie co nápiſano. Trzebá było tego á
14:
by Chryſtus vćierpiał y zmartwych
15:
wſtał/ żeby w imię iego pokutá opo=
16:
wiedzianá byłá ná odpuſzcżenie grze
17:
chow wſzytkim narodom.
Luk. 24.
Acto. 14.
Wſzythki
18:
narody/ świát ieſt wſzyſtek. Ko=
19:
śćioł cáło trzyma co wziął w poſa=
20:
gu od ſwego mężá. Każde zebránie
21:
wſzelákiego kácerſtwá w kąćie śiedzi/
22:
nałożnicá ieſt nie żoná vcżćiwa. O
23:
kácerſtwo Arryáńſkie cżemu nágra
24:
waſz y vrągaſz ſię/ cżemu ſobie do cżá
25:
ſu wiele przycżytaſz. Krzywdę ma
26:
goſpodyni od ćiebie niewolnice/ wie
27:
le potwarzy ná nie kłádzieſz: Acżi zá
łość


strona: 28

28.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
łość ma ále ſię ćiebie nie boi/ oblubie
2:
nicá Chryſtuſowá Kośćioł Kátolic=
Galat. 4. 1.

3:
ki. Gdy ná nię weyrzy oblubieniec/
4:
ty wyrzuconá będzieſz z dziećmi twe=
5:
mi.
Moiże. 21.
Bo nie będą dziedzicżyć ſynowie
6:
niewolnice/ z ſynmi wolney y prá=
7:
wey małżonki: To Auguſtyn świę=
8:
ty. Toſz ſię o dziśieyſzych Heretykách
9:
nie dawno od Lutrá powſtáłych mo
10:
wić może. Ieſli v nich wiárá Káto-
11:
licka/ cżemu dopiero powſtáłá? cże=
12:
mu nie Apoſtołá ktorego ále Lutrá
13:
ma przodká? cżemu o niey świát nie
14:
wiedzial? cżemu tákiey poganie nie
15:
przyięli? cżemu o tákiey przodkowie
16:
náſzy Polacy y Litwá báłwochwál=
17:
ſtwo porzućiwſzy niewiedźieli? Ieſli
18:
ich wiárá Kátolicka: cżev ſię ná wſzy
19:
ſtek świát y wſzytki nácye nie ros=
20:
ſzerzy? cżemu we Włoſzech/ w Hiſz=
21:
pániey/ w Indyách/ w Grecyey/ y
22:
w Azyey mieyſcá nie ma? cżemu ſię
23:
po pogáńſtwie po Turcech y Tátá=
24:
rzech nie rosſzerzy? cżemu ſamey ie=
25:
dney Niemieckiey ziemie przez lath
26:
pięćdzieśiąt y dáley/ zwoiowáć nie
27:
może? Bo po dziś dzień ſtatecżniey=
ſze


strona: 29

Pjerwſza Cżęść.29.
1:
ſze w Niemcech Kśięſtwá/ y miáſtá
2:
Kátolicką y Rzymſkiego Kośćiółá
3:
ſtárożytną wiárą trzymáią. Ieſli v
4:
nich Kátolicka wiárá: Cżemu ſię z
5:
nią pokątách kryią? cżemu ná Kon
6:
cylium Trydenckie/ ná ktorym ze w
7:
ſzytkich narodow páſterze y Dokto=
8:
rowie zebráni byli/ choćiaſz ich pozy
9:
wano nie vkazáli? cżemu dla niey ie
10:
ſli prawdziwa ieſt/ á niebeſpiecżeń=
11:
ſtwá ſię bali/ gárdłá ſweo nie náſtá
12:
wili? Ale znáćſię muśi/ iż ſwey rze=
13:
cży pokątniej niedufali/ iż ſwe wymy
14:
ſły/ nie powſzechność/ nie zezwole=
15:
nie narodach wſzytkich/ nie ſłowo
16:
Boże/ ktore po wſzytkim świećie zá
17:
brzmiáło/ ále ſwoie vpodobánia oſo
18:
bliwie/ przynoſzą.
19:
Cżwarty znák ieſt Kośćiołá Chry
Cżwarty
Znák
Ko=
śćiołá
Bożego
Succes=
ſya.

20:
ſtuſowego/ Succesſya y potomſtwo
21:
Apoſtolſkim rodzáiem porządnym/
22:
á nie rozerwánim aż do náſzych wie=
23:
kow idące. Bo iż Kośćioł Boży bez
24:
oycow/ Páſterzow/ y ſtarſzych głow
25:
być nie może/ duchowne ſynow Bo=
26:
żych rodzenie/ pokarm dla nich nie
27:
bieſki/ ſłowá Bożeo y ſakrámentow/
y kte=


strona: 30

30.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
y ktemu lekárſtwo ná chorobę grze=
2:
chow/ y ná odpuſzcżenie ich mieć mu
3:
śi. A ktemu iz mocy tey Páſterze
4:
mieć od ludzi nie mogą. Bo to ſá=
5:
mego Bogá ſpráwá: tedy ią ábo od
6:
ſamego Páná Bogá bráć/ ábo rodze
7:
nim y dziedziſtwem doſtáwać muſzą.
8:
Ták było wſtárym zakonie/ Aaron
3. Moiże.
17. y 18.

9:
od ſamego Bogá moc wziął náká=
10:
płáńſtwo y náukę ludu Bożego: y cu
11:
dem to onym roſkwitnienia rozgi ſu
12:
chey/ iż go Bog ná kápłańſtwo y ſprá
13:
wowánia zbáwienia ludzkiego o=
14:
brał/ pokazał. ſynowie záś iego/ ro
15:
dzenim/ y po krwi ſtępowanim thęſz
16:
moc bráli: ták iż kto z Aronowey
17:
liniey po krwi nie ſzedł/ ten powołá
18:
nia żadnego do kápłáńſtwá y do ná=
19:
uki ludu Bożego práwa nie miáł.
20:
Toſz ſię wnowym zakonie ſtáło/ ćie=
21:
leſne tylo rodzenie/ w zakonie ducho
22:
wnym/ w duchowne ſie obroćiło.
23:
Wzięli Apoſtołowie moc od ſamego
24:
Chryſtuſa y Bogá náſzego/ ná ſprá=
25:
wowánie zbáwienia ludzkieo/ ná ka
26:
zánie ná cżynienie ſakrámentow/ na
27:
odpuſzcżenie grzechow/ y to cudy po
kazali


strona: 31

Pirwſza Cżęść.31.
kazáli.
1:
A iż powzięćiu vrzędu tego/
2:
małżeńſtwu nie ſłużyli: áni ſię godzi=
3:
ło duchownym zakonie ćieleſną
4:
ſuccesſyą cżynić: moc też oná znimi
5:
vmrzeć nie mogłá: bo Kośćioł by bez
6:
niey zginął: coż ſię ſtáło? kłádzienim
7:
rąk dziedzice ſobie y potomki/ narod
8:
ſwoy zoſtáwuiąc/ cżynili: dáiąc im
9:
tę moc/ ktorą ſami od Páná Bogá
10:
mieli/ ná kazánie y ſakrámentow
11:
cżynienie y grzechow odpuſzcżenie:
12:
ábychmj zá nie mieli ſiny poſtáwione
13:
zá Kśiążętá ſwiatá wſzytkiego. gdy
14:
tedy tákim potomſtwem y ſucceſyą
15:
ieden brał tę moc od drugiego:
Pſal. 44.
y ták
16:
ſzło powołánie práwe ná ten wielki
17:
vrząd: to znák był záwżdy napew=
18:
nieyſzy Kośćiołá Bożego/ w ktorym
19:
to tákie potomſtwo rodzenie y dzie=
20:
dzictwo zoſtawáło. Y tymſię od ká=
21:
cerſtwá záwżdy przodkowie náſzy ſtá
22:
rzy bronili. Y tym w Apoſtolſkim ſię
23:
kośćiele być ſłuſznie chłubili.
Libro 4.
cá 43.
Libro. 4.
cáp. 63.
Lib. 3. ca. 3.
Tak
24:
ſtáry Ireneuſz przećiw Heretykom
25:
nápiſał. Tych potrzebá/ mowi/ ká=
26:
płánow ſłucháć ktorzy ſucceſyą á ro=
27:
dzay ábo wſtępowánie máiąc od A=
poſtołow


strona: 32

32.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
poſtołow/ iákoſmy vkazali/ ktorzy
2:
záraz z ſucceſyą/ ná Biſtupſtwá dar
3:
prawdy pewny wedle vpodobánia
4:
Duchá ś. wzięli. A inne ktorzy tey
5:
głowney ſucceſyey nie máią/ y ná lá
6:
dá ſię mieyſcách zbieráią/ podeyrzáne
7:
y iáko zá Heretyki mieć trzebá: kto=
8:
rzy zle trzymáią/ dzielą ſię/ pyśni/ y
9:
ſobie ſię ſami podobáiący ábo iáko
10:
przewrotni dla zyſku ſweo y prożney
11:
chwały to cżynią. Ták y Cypryan ś.
12:
Męcżennik dla tego Korneliuſzá
13:
Rzymſkiego Biſkupá prawdziwy ko
14:
śćioł mieć mieni/ iż po Fábiánie po
15:
rządnym ſtáwienim ſuccedował á=
16:
bo náſtąpił.
Lib. 1.
Epis. 6.
Nowáćiánus powiádá/
17:
Heretyk przeto w kośćiele nie ieſt/ á=
18:
ni zá Biſkupá pocżytán być może: iż
19:
podánim ś. Ewánieliey y Apoſto=
20:
łow wzgárdziwſzy/ po zadnym niew=
21:
ſtepuiąc/ ſam śiebie poſtáwił. Bo
22:
miec zaden y trzymáć ſię. Kośćiołá
23:
niemoże/ ktory ordynowány ábo po
24:
ſtáwiony w kośćiele nie ieſt. To Cy=
25:
pryan.
Depre
ſcriptio.
Heretic.
Ták ieſzcże ſtárſzy Tertulian
26:
ná Heretyki woła. Niechay powiá
27:
da vkażą pocżątek y zrzodła. Kośćio
przeſzłych


strona: 33

Pirwſza cżęść.33.
1:
łow ſwoich/ niech ſię rozpytáią wprze
2:
ſzłych wiekách maiąli ſucceſyą od po=
3:
cżątku idącą/ táką/ żeby pierw=
4:
ſzy ich Biſkup ábo był ktory Apoſtoł/
5:
ábo od Apoſtolſkich mężow ktorzy z
6:
Apoſtoły trwáli/ idący/ ktoregoby
7:
ſobie zá przodká mieli. Bo tak Ko=
8:
śćioły Apoſtolſkie dochody ſwoie má
9:
ią. Smierneńſki kośćioł ma Polikár
10:
pá/ ktorego Ian ś. poſtáwił. Rzym
11:
ſki ma Klimuntá ktorego Piotr ś.
12:
Tymſię też w kośćiele świętym Ká=
13:
tolickim Auguſtyn ś. zátrzymał ták
14:
mowiąc.
Con. Epi
ſto. Ma=
ich. cap.
4.
Trzyma mię w kośćiele Bo
15:
żym wyznánie wſzytkich narodów/ y
16:
powazność cudy zácżęta/ nádzieią
17:
vchowána/ miłośćią rozmnożona/
18:
ſtárożytnośćią vćwierdzona: Trzy=
19:
mamie od ſamey ſtolice Piotrá Apo=
20:
ſtołá/ ktoremu owce ſwoie ku páśie=
21:
niu pan po zmártwychwſtániu zlećił
22:
aż do dziśieyſzego Biſkupſtwá kápła
23:
now ſucceſya/ ábo iednego po dru=
24:
gim wſtępowánie.
Epiſto.
165.
et contr.
Fauſtum
libr. 11.
cap. 2.
Y ná drugim
25:
mieyſcu w Rzymſkim kośćiele wyli=
26:
cżáiąc Piotrá ś. potomſtwo aż do
27:
Anáſtáżeo/ ktory za cżáſu iego/ ſtoli
Dce Pio=


strona: 34

34.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
cę Piotrowę trzymał/ Heretykom
2:
odpor dáie táką ſukceſyą/ á tám ko=
3:
śćioł Apoſtolſki vkázuie/ gdzie ſię tá=
4:
ka od Apoſtołow aż do náſzych cżá=
5:
ſow ſukceſſya pokázuye. A ták Here=
6:
tyckie zgromádzenie/ y dziśieyſzych
7:
Sáſow/ Luteranow/ Zwingliánow/
8:
Nowokrzecżeńcow Synágogi/ pro=
9:
żnoſię Kośćiołęm Bożym pokrywá.
10:
ią. Bo tákich oycow zrodzáiu Apo
11:
ſtolſkiego nie vkázuią/ áni vkázáć
12:
mogą. Przeto ſamoſłáńcy ſą ich Mi
13:
niſtrowie/ ſami ſię w vrzędy do kto=
14:
rych nic nie máią wmiátáią: ſami ſo
15:
bie moc Boſką do kazánia y cżynie=
16:
nia ſakrámentow przecżytáią/ kto=
17:
rey áni od Bogá wzięli/ áni iey ża=
18:
dnym prawdziwym cudem pode=
19:
przeć mogą/ áni iey też potomſtwem
20:
rodzonjm/ y dziedzictwem wziąć mo=
21:
gli: Poniewaſz ſą owi bez oycow/
22:
bez przodkow/ bez trádycyi/ y podá
23:
nia dziedzictwá y mocy raz od Chry=
24:
ſtuſa wziętey. A iáko oni Hieroboá=
25:
mite/ z rodzáiu Lewitow Bożych
26:
nie idąc/ od świeckich pánow táką
27:
moc biorą/ iáką ſami mieli: Ták y dzi
śieyſzy


strona: 35

Pirwſza cżęść.35.
1:
śieyſzy Heretykowie/ ſtáwienie ſwo=
2:
ie na vrzędy Duchowne od pánow y
3:
zborow świeckich/ ktorzy do tego
4:
nic nie máią/ biorą: Prżeto błędy śie
5:
ią/ ludzie zwodzą do roznych wiar/
6:
y zátym do wiela Bogow vkázuią/
7:
żadnego ſakrámentu ná zbáwienie/
8:
y ku pożytku duſznemu/ ſpráwić ża=
9:
dną miárą/ áni dáć bez mocy od Chry
10:
ſtuſa przez Apoſtoły podáney/ nie mo
11:
gą.
12:
Pomniſz cżytelniku miły/ iáko maſz
13:
práwy Kośćioł po tych cżterzech ſło=
14:
wkách poznáć: A iáko też Heretycki
15:
przećiwnymi cżterzmi wytknąc maſz
16:
Tych báśni nie ſłuchay/ gdy mowią:
17:
potymći Kośćioł Bożj poznáć/ ktory
18:
ma ſzcżere ſłowo Boże/ y prawdziwe
19:
ſakrámentow Ewánielickich ſprá=
20:
wowánie. Bo to ſą Heretyckie po=
21:
krywki/ ktorzy ſzcżerymſię ſłowęm
22:
Bożym zdobiąc/ do piſmá vkázuią
23:
ktore ſobie iáko chcą y iáko im trze=
24:
bá wykłádáią y rozumieią. Iż miá=
25:
ſto ſłowá Bożego gdy ſię przypátrzyſz/
26:
nic innego iedno ich wykłády y z fal=
27:
ſzowáne rozumienia piſmá nie nay=
D ijdzieſz


strona: 36

36.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
dzieſz. W ktorym ſię nikomu ro=
2:
zeznáć y ſądzić nie dádzą/ iedno ſami
3:
oni rozumni być w ſwym vporze
4:
chcą. Tym płáſzcżem prawdziwego
5:
ſłowá Bożego/ káże ſię kácerſtwo
6:
pokryć może/ bo káżde z piſmem idzie:
7:
ále kośćiołem/ ták wedle onych cżte
8:
rzech ſłow opiſanym/ żadne ſię błę=
9:
dliwe ſekty pokryć nie mogą. wnet
10:
poznaſz gdy ſię w iedność/ wſtároży=
11:
tność/ wpowſzechność y w ſucces=
12:
ſyą od Apoſtołow przybieráć chcą: iż
13:
iáko máłpá ludzkie ſzáty ábo iako kár
14:
lik roſłego páchołká ſuknią náſię bio
15:
rą: obacżyſz że to nie ieſt vbior ich/
16:
vplotąſię wnetże w tey ſukni/ ábo ią
17:
opák włożą/ ábo poſtąpic wniey nie
18:
będą mogli.
Contra
Exeſco=
nium lib.
1. cap. 29.
Contra
Donati.
lib. 4.
cap. 19.
Auguſtyn ś. tákże He=
19:
retykom przygánia/ iż oni po ſakrá
20:
menćiech/ wierze y pełnieniu przy=
21:
kazánia Bożego kośćioł Boży vka=
22:
zowáli. To ſą ieſzcże powiáda/ omyl=
23:
ne y niedoſtátecżne znáki Kośćiołá
24:
Bożego. Bo okrom Kośćiołá może
25:
być chrzeſt/ iáko v Heretykow/ y wia
26:
rá/ iáko v Schiſmátykow: ale niepo
27:
żytecżna/ nie ná zbáwienie. A w ko=
śćiele


strona: 37

Pjerwſza Cżęść.37 ͦ
1:
śćiele żaden nie ieſt/ ktory w iedno=
2:
śći/ w miłośći/ y wpoſpolitowániu
3:
wſzytkiego świátá nie ieſt. To ś. Au.
4:
Rozdział 5.
5:
Kośćioł S./ práwy/ ieden ieſt nie dwá
6:
áni trzy.
7:
I
Edná ieſt wedle pi=
Cánti. 6.
Galát. 4.
Ioan. 10.
1. Cor. 10.
Gene. 7. 1.
Petri 3.
In Epi. 1.
ad Cor.
Hom. 1.

8:
ſmá oblubieńcá Chryſtuſo
9:
wá: Iedná Hieruzálem
10:
mátká ſynow iego: iedná
11:
owcżarniá owiec iego: iedno ćiáło
12:
cżłonkow iego: ieden Korab nowe=
13:
go Noego: á iáko ś. Chryzoſtom mo
14:
wi/ Kośćioł ieſli Boży ieſt/ ieden ieſt/
15:
nie w Koryńćie tylko/ ále po wſzyt=
16:
kim świećie muśi być kośćioł ieden.
17:
Przetoſz prożno ſię ná tym záwodźić/
18:
ábyſmy wiele kośćiołow ſobie prze=
19:
ćiwnych zá prawdziwe znáć mieli.
20:
Ieſli wiele ieſt tych ktorzy ſię wiárą
21:
Chryſtuſową/ y kośćiołem iego po=
22:
krywáią: ſami między ſobą w rze=
23:
cżách wierze należytych nie zgodni
24:
y rożni ſą: wſzyſcy prawdziwym ko=
D iijśćiołem


strona: 38

38.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
śćiołem być nie mogą. Iedná tylo
2:
między nimi ieſt oblubieńcá: á in=
3:
ne wſzytkie ſą nierządnice. Iedná ty
4:
lo ieſt owiec Chryſtuſowych owcżár=
5:
niá: á inne wſzytki iáſkinie ſą łoter
6:
ſkie. Iedno tylo ieſt żywe Chryſtuſo
7:
we ćiáło: á inne wſzytkie málowáne
8:
ſą á martwe. Ieden tylo zbáwien=
9:
ny korab y pewny: á inne wſzytkie ſą
10:
rozboynicże/ á nie pewne łodki. Dla
11:
tegoſz cżućſię káżdemu/ ktory ſię chrze
12:
śćiáninem zowie potrzebá: áby o tym
13:
iednym kośćiele/ ktory ſię wyſzſzey
14:
opiſał/ wiedział/ y vmiał/ ſię o nim
15:
ſpráwić y wypytáć. Bo nic trzećiego
16:
nie máſz/ iedno ábo ieſt przy prawdzi=
17:
wey oblubieńcy/ abo przy nie vcżći=
18:
wey nierządnicy: ábo ieſt Chryſtuſo=
19:
wym/ ábo ſzátáńſkim cżłonkiem:
2. Cor. 6.
Luk. 15.
ábo
20:
wdovpráweo oycá vżywa ſynowſkie=
21:
go chlebá/ ábo w głodney ſtronie v
22:
kmiećia plewámi ſię karmi. ábo w=
23:
śiadł w pewny okręt/ w ktorym głę
24:
bokie y burzliwe świátá tego y po=
25:
kus ná nim/ morze przepłynie: ábo
26:
wſprochniáłą łodkę/ w ktorey ſię ro
27:
zbiwſzy ná przepáść głębokośći pie=
kielney


strona: 39

Pierwſza Cżęść.39.
1:
kielney poydzie. Trzećiego nic być
2:
nie może/ iedno to ábo owo. Prze=
3:
toſz ieſli ieſt wiele wiar Chrześćiáń=
4:
ſkich/ y wiele ſobie kośćiołow ro=
5:
znych/ iż inny ieſt/ iáko tu w Wilnie
6:
ná to pátrzem/ Zwingliáńſki / inny
7:
Luterſki/ inny Nowokrzcżeńſki/ in
8:
ny Ruſki ábo Grecki/ inny Rzymſki
9:
álbo Láćińſki: ktore iednośći z ſobą
10:
w wyznániu iedney wiáry y prawdy
11:
Bożey y iedney ſpołecżnośći w miło=
12:
śći Chrześćiáńſkiej nie máią (o Cere=
13:
moniách nie mowię/ bo ty w iedney
14:
wierze y poſłuſzeńſtwie rożne być mo
15:
gą) tedy rzecż ieſt pewna/ iż tilo ie=
16:
den ieſt práwy Kośćioł Chryſtuſow
17:
miedzy nimi. á inne wſzytki fáłſzywe
18:
y tákie ſą/ iáko ſię rzekło. Ieden tylo
19:
prawdę ma y mowi/ á inni wſzyſcy
20:
fałſz przynoſzą y matáią. Spytaſz
21:
ktoryż to ieſt co práwdę mowi? ten
22:
ktory táki ieſt/ iáko ſię wyſzſzey opiſa
23:
ło: á ktory iednym będąc/ ma iedność
24:
tákimi trzemi węzłámi/ iáko ſie teraz
25:
powie/ ſpoioną.
Rozd=


strona: 40

40.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
Rozdział. 6.
2:
Cżymſie tá iedność kośćiołá Bożego ſpa=
3:
ia y wiąże.
4:
N
Apiſał Apoſtoł ś. Pá
5:
weł o Heretykách y od=
6:
ſzcżepieńcách: iż nádęći du
7:
mą ćieleſnośći ſwoyey gło
8:
wy ſię/ powiáda/ nie trzymáią:
Coloſ. 2.
z kto
9:
rey ſię wſzytko ćiáło po żyłách yſtá=
10:
wách ſpráwuiąc y buduiąc rośćie ná
11:
pomnożenie Boże. W ktorych ſło=
12:
wiech iáśnie dał znáć/ iż iáko to ie=
13:
dno ćiáło kośćiołá Bożego iednę ma
14:
głowę/ ták też ma y żyły/ ſpoienia/ á
15:
ſtáwy/ ktorymi ſię ieden cżłonek
16:
drugiego trzyma: y táką zwiąſką ie=
17:
dność ſię cżyni w ludziech/ ktorzy po
18:
wſzytkim świećie y po rozlicżnych
19:
ſtronách mieſzkáiąc iednym ćiáłem
20:
ſą kośćiołá Chryſtuſowego. Trzy te
21:
dy ſą iáko/ żyły y ſtáwy ktoremi ſię w
22:
tym ćiele ſpaiamy/ ktorych ná in=
23:
nym mieyſcu tenże Apoſtoł dotknął
24:
mowiąc. Ieden Pan iedná wiárá/
D vJeden


strona: 41

Pirwſza cżęść.41.
1:
Ieden chrzeſt. Temi ſię trzemi rzecżá
2:
mi w iednym ćiele Chryſtuſowym ie
3:
dnocżem. Iednym Pánem Bogiem
4:
y miſtrzem náſzym/ Iedną ſpolną
5:
Kátolicką wiárą/ á iednemi ſakrá=
6:
menty/ ktorych Chrzeſt ś. głowá ieſt
7:
y fortá do innych. Ták iż ten ieſt w
8:
práwey iednośći kośćielney/ ktory
9:
ty wſzytkie trzy rzecży w ſobie náy=
10:
duie. Miedzy ktorymi to ieſt przed=
11:
nieyſza/ áby był ieden Pan y ieden ná
12:
ucżyćiel náſz y páſterz. Bo gdzieby ie=
13:
den paſterz nie był/ wiáráby iedná y
14:
náuká á wyznánie iedno być nie mo=
15:
gło/ ániby były ſakrámentá iedny.
16:
Ileby páſterzow było/ tyleby ſię wiar
17:
y náuk roznych nálázło. Przetoż ſam
18:
náſz zbáwićiel powiedziáł. Będzie ie=
19:
den páſterz y owcżárniá iedná. Iáko
20:
by rzec chćiał/ gdzieby iednego pá=
21:
ſterzá nie było/ iedenby kośćioł w ie=
22:
dney wierze być nie mogł. A iż ten ie
23:
den Pan j páſterz á náucżyćił náſz nie
24:
ieſt nam widomy áni ſię od nieo wiá=
25:
ry vcżyć y Chrzſtu ś. a ſakrámentow
26:
bráć nie możem: muśi mieć namie=
27:
ſtniki ſwoie widome iákoſię zá tym i=
dącym


strona: 42

42.O iednośći Kościołá Bożego.
1:
dącym rozdziale pokaże/ przez ktore
2:
by nas wiáry vcżyl y ſakrámenty
3:
nam ſpráwował. miedzy ktorymi ie
4:
den być nawyſzſzy/ dla zgodney náuki
5:
y ſpráwy y porządku/ muśi: iákoſię
6:
w oſmym rozdziale obiáśni. ztądże
7:
ieſt/ iż wedla tego troygá ſpoienia/
8:
troiácy ſą ludzie/ ktorzy ſię zowiąc
9:
Chrześćiány/ w kośćielney ſpołecżno
10:
śći y w iednym ćiele Chryſtuſowym
11:
nie ſą/ Kátechumeni álbo ogłoſze=
12:
ni/ Heretycy á odſzcżepieńcy. Káte=
13:
chumeni/ to ieſt ći ktorzy ſię do Chrz
14:
tu ś. gotuią/ iednego páſterzá y wiá
15:
rę máią/ ále chrztu ś. nie máią: He=
16:
retykowie chrzeſt máią: ále wiáry
17:
nie máią: á odſzcżepieńcy y chrzeſt má
18:
ią y wiáre máią: ále głowy iedney y
19:
páſterzá iednego nie máią. przetoſz
20:
wſzyſcy ći kośćielnymi cżłonkámi nie
21:
ſą
22:
Rozdział. 7:
23:
Ten páſterz nie ieſt tylko Iezus Chryſtus
24:
nie widomy/ ále z Chryſtuſem namieſtnik
25:
też iego widomy.
Dwie


strona: 43

Pirwſza Cżęść.43.
1:
D
Wie rzecży ſobie prze
2:
ćiwne/ á ſtać poſpołu nie
3:
mogące/ w mądnośći Bo
4:
żey porownánie y zgodę
5:
nálázły. Iedná iż około
6:
rzecży zbáwiennych á niebieſkich ſło=
7:
wu tylo Chryſtuſowemu/ ktore ſa=
8:
mo nieomylne ieſt/ wiárá daná być
9:
ma: á ná cżłowieká wtákich rzecżách
10:
ktore wſzytek rozum ludzki przecho=
11:
dzą/ ſpuśćić ſię nikt nie ma. Druga
12:
iż pan Iezus náucżyćił náſz znikim
13:
nie mowiąc/ káżdego do ludzipo ná
14:
ukę wiáry świętey odſyła: iáko
15:
Korneliuſzá do ś. Piotrá/ y nas wſzy=
16:
kich do tych co śiedzą ná ſtolicy Mo
17:
iżeſzowey. To ſię rzecży zdádzą tru=
18:
dne y ſobie przećiwne. Ieſli tylo ſa=
19:
memu Bogu y ſłowu iego wiárę dáć
20:
mam/ wiáry nigdy mieć nie będę:
21:
Poniewaſz Bog zemną nie gada/ á=
22:
ni mię ták vcży/ iáko mnie trzebá. Bo
23:
ácżkolwiek mi przez proroki y Ew=
24:
ánieliſty/ piſmo ktorym ſłowo ſwoie
25:
pokrył/ zoſtáwić racżył: wſzákże go y
26:
ia ábo cżytać nie vmiem/ abo tego co
27:
cżtę/ iáko on rzezánieć krolowey.
Kánda=


strona: 44

44.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
Kándaces/ nie rozumiem y wiáry
Acto: 8.

2:
mieć nie będę/ y błędow ſię nie vſtrze-
3:
gę. Z drugiey ſtrony ieſli ſię do ludzi
4:
áby mi przecżli y wyłożyli vdám: w
5:
teyże boiázni y niebeśpiecżeńſtwie
6:
zoſtánę.
Pſal. 115.
Bo mię cżłowiek káżdy kto
7:
ry wedle piſmá kłamcą ieſt/ zwieść y
8:
záwieść może. Coż mam cżynić? Ie=
9:
ſli iedno od ſamego Bogá y Chryſtu
10:
ſa wiáry vcżyć ſię chcę: nigdy iey mieć
11:
nie będę. Bo wiárá ieſt z ſłuchánia/
12:
do tego ćieleſnego vchá/ ácż nie bez
13:
ś. Duchá.
Rom. 10.
A ieſli od cżłowieká vcżyć
14:
ſię iey mam: zwiedzenia ſię y omyłki
15:
boię. Iedno mi niebeſpiecżne á dru
16:
gie mi niepodobne. Ludziom nie
17:
więrząc wiáry nie mam: Chryſtuſa
18:
do náuki cżękáiąc/ rozumu nie mam.
19:
Bo nie doświadcżoná rzecż ieſt/ áby
20:
Pan Chryſtuſ potym gdy ſię nam
21:
ſtał niewidomym/ wiáry kogo/ bez
22:
widomego kápłáná y poſłáńcá ſweo
23:
vcżyć miał. Bo y ś. Páwłá ktoremu
24:
ſię ták iáwnie vkazał do Anániaſzá
25:
áby do náucżył wolej Bożey odeſłáł.
26:
Te táką trwogę y trudność mądrość
27:
nam Bogá oddaliłá j rozwiązáłá: dá
iąc


strona: 45

Pierwſza cżęść.45.
1:
iąc nam tákie ludzie poſłáńce ſwoie/
2:
w ktorych ſam Chryſtus mowi. O
3:
ktorych nas vpewnił y obwárował/
4:
iż ich ſłucháiąc ſamego Chryſtuſa
5:
ſłuchamy/ y przetoſz záwiedzeni y o=
6:
ſzukáni być nigdy nie możem.
Luk. 12.
O kto
7:
rych ſam rzekł. kto was ſłucha mnie
8:
ſłucha/ kto wámi gárdzi mną gár=
9:
dzi. Ták iż oboiáſię wnich rzecż zeſzłá
10:
iż náucżyć ſię od nich wiáry mogę:
11:
bo ſą ludzie widomi/ ktorzy mi do v=
12:
chá Ewánielią przynieść mogą: y o
13:
mylić ſię ná nich nie mogę. Bo w=
14:
nich ſam Chryſtus nie omylna prá
15:
wda mowi.
2. cor. 15.
Iáko Apoſtoł powie=
16:
dział/ iż we mnie Chryſtus mowi.
17:
Ták iż ten ktory poſłáńcom y namie
18:
ſtnikom Chryſtuſowym ludziom wie
19:
rzy: nie ludziom ktorzy záwieść mo=
20:
gą/ ále ſamemu Bogu wierzy. y nie
21:
ludzkie ſłowo/ ále Boże ſłowo przyi=
22:
muie.
1. Teſ. 2.
Iáko mowi Páweł ś. gdyśćie
23:
powiáda przyięli od nas ſłowo ſłu=
24:
chu Bożego/ nie przyięliśćie go iá=
25:
ko ludzkie: ále (ták iáko iſtotnie ieſt)
26:
iáko ſłowo Boże/ ktory to w nas
27:
ſpráwuie iżeśćie vwierzyli. Ztądże
ieſt


strona: 46

46.O Iednośći Ko. B.
1:
ieſt/ iż iáko niepodobna rzecż ieſt áby
2:
kogo Bog záwieść fałſzem y niepra=
3:
wdą miał: ták niepodobna ieſt/ aby
4:
ten ktorego Bog poſłał/ y dał mu
5:
credens ſwoy y pewną piecżęć ſwoię/
6:
onych do ktorych ieſt poſłány zá=
7:
wieść miał: ábo ći ktorego ſłucháią
8:
omyleni być mogli. Bo iuſzby ie nie
9:
cżłowiek ále ſam Bog oſzukał: ktory
10:
im błędniká poſłał y ſłucháć roſkozáł.
11:
A ták wſzytká rzecż ná tym ieſt kto
12:
chce prawdę y ſłowo Boże mieć/ mu
13:
śi ſię ná práwym namieſtniku y po=
14:
ſłáńcu Chryſtuſowym widomym
15:
cżłowieku dobrze znáć.
16:
A ktoby ſpytał iáko teraz práwego
17:
poſłáńćá Chryſtuſowego poznáć?
18:
Niech ná to ma náukę z piſmá Bo=
19:
żego y z Doktorow ś. pewną y daw
20:
no vtártą. ktorą wſzyſcy przodkowie
21:
náſzy ludzie Kośćiołá ſtárego/ ká=
22:
cerſtwá/ ktore ſię ſame ślą/ burzyli.
23:
Iáko kto ſię cżyim poſłáńcem być
24:
mieni/ liſt ręką iego piſany/ y pie=
25:
cżęć ábo inne pewne znáki vkázuie:
26:
ták kto ſię od Bogá poſłem cżyni/
27:
muśi też znák iáki y dowodny cre=
dens


strona: 47

Cżęść pirwſza.47.
1:
dens mieć. Bo mu nikt zgołá vwie=
2:
rzyć nie ma/ áni winien ieſt. Dwie te
3:
dy ſą w piſmie opiſane y zwycżáyne
4:
poſłow Bożych piecżęći/ Cudá/ á ro
5:
dzay ábo ſukceſyá. Ták Aaron obrá
6:
ny od Páná Bogá ná kápłáńſtwo ná
Num. 17:

7:
uki y ſpráwowánie zbáwienia ludz=
8:
kiego/ záraz z Moiżeſzem wielkie cu=
9:
dá cżynił: y poſelſtwu iego oſobliwe
10:
świádectwo Pan Bog dał/ go j laſkę
11:
iego ſuchą przez iednę noc roſkwi=
12:
tnioną y owoc ná ſobie máiácą vcży
13:
nił: ták iż o iego wiernym poſłániu
14:
nikt zwątpić nie mogł. A żeby po
15:
śmierći iego ludzie bez kápłaná nie
16:
byli/ dał mu ten ten przywiley/ áby z ro
17:
dzáiu y ſukceſyey/ y z ſynow ieokápła
18:
ni náſtawáli iedeń po drugim iż ſám
19:
rodzay był piecżęćią kápłáńſtwá ich
20:
z powołánia ná poſelſtwo Boże/ do
21:
ludzkiego zbáwienia ſpráwowánia.
22:
Kto ſię bjć potomkiem Aaronowjm
23:
nie pokazał/ práwá żadnego do ká=
24:
płáńſtwá/ náuki/ y ſpráwowánia
25:
ſakrámentow nie miał/ y był od te=
26:
go vrzędu odrzucon. (Iáko zá cżáſu
27:
Neemiaſzá.)
2. Eſd. 7.
ták iż krolowie doſtoy=
nośći


strona: 48

48.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
nośći tey przycżytáć ſobie nigdy nie
2:
mogli. ſkądże oni Hieroboámitſkie
3:
kápłany/ zá fałſzywe y zdrádliwe
4:
proroki/ práwowierny ználi: iż z ple
5:
mienia Aaronowego y zlinijey iego
6:
y ſucceſyey nie ſli:
2. par. 13.
ále tylo od vrzędu
7:
świętego krolewſkiego ſtáwieni ná
8:
kápłáńſtwo byli. Tymże obycżáiem
9:
w nowym zakonie od Chryſtuſa Pá
10:
ná náſzego zácżętym/ Apoſtołowie
11:
ś. poſłámi ſię od Bogá mieniąc/ po
12:
ſelſtwo ſwoie cudámi piecżętowáli.
13:
A iż doſkonáłość zakonu nowego
14:
nie nioſłá/ ábyśię żonámi y ćieleſnym
15:
rodzáiem báwili: moc tę krorą ſami
16:
od Páná Bogá/ ná poſelſtwo zbáwie
17:
nia ludzkiego/ wzięli/ duchowne=
18:
mu ſwemu rodzáiowi/ y potomſtwu
19:
przez ręce kłádzienie/ y święcenie ká
20:
płáńſkie zoſtáwili y polećili. Iako
21:
polećił á dał tę moc Páweł ś. Tytu=
22:
ſowi/ á Tytus kápłanom w Krećie
23:
od niego poſtánowionym.
Tit. 1.
2. Tim. 1.
Ták iż
24:
kto ſię poſłáńcem Bożym dziś mieni/
25:
ſucceſyą ſwoię od tych oycow vká=
26:
záć muśi: ieſli ſię przy práwie do ná
27:
uki ludzkiey y ſpráwowániu ſakrá=
mentow


strona: 49

Pierwſza cżęść.49.
1:
mentow zoſtáć chce: Y byłoby to ſcże
2:
re á práwie oſtátne głupſtwo/ tákie
3:
mu poſłowi mieyſce y wiárę dáć/ kto
4:
ry żadnego práwá ná powołánie ſwo
5:
ie ták wielkie vkázáć nie może/ á ſam
6:
ſię śle: y nie drzwiámi idzie/ ále ſię
7:
zdrádliwie do owcżárniey Chryſtu=
8:
ſowey podkopywa. Miáſtá y zámku
9:
nikt ſpráwować nie może/ ktory mo
10:
cy od Páná y krolá nie wezmie: á ſło
11:
wem Bożym y ſpráwowánim ſakrá
12:
mentow y zbáwienim ludzkim ſzáfo
13:
wáć ma káżdy/ kto ſię nie leni? Co
14:
od ludzi ieſt/ od ludzi ſię bierze: á co
15:
od Bogá/ to od Bogá wzięte być mu
16:
śi. moc ná kazánie/ Chrzcżenie/ y
17:
odpuſzcżenie grzechow/ nie krolew=
18:
ſka ieſt/ áni od ludzi. przetoż od lu=
19:
dzi nikomu daná być nie może/ lecż
20:
od ſamego Bogá ábo świeżo daná/
21:
y cudy poćwierdzoná/ ábo więc przez
22:
ludzkie podawánie iey iednego dru=
23:
giemu iść muśi. A ſtátut y piſmo ś.
24:
nikogoż vrzędnikiem nie cżyni/ áni
25:
cżynić y ſtáwić może. A iáko Pan B.
26:
raz ziołko cudownie z niſzcżego ſtwo=
27:
rzywſzy/ ná potym ie bez cuda w na=
Eśie=


strona: 50

50.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
śieniu záchowywa: ták iż toż ziołko
2:
ktore zimie obumiera/ lećie ſię przez
3:
naśienie wraca: ták moc ná náukę
4:
zbáwienną/ ktora Apoſtołom ráz od
5:
ſamego Bogá daná/ y cudy poćwier
6:
dzoná ieſt/ w naśieniu ſtawienia y
7:
święcenia kápłáńſkiego zoſtáie/ y
8:
śmierćią Apoſtołow y innych po nich
9:
idących nie ginie: ále záwżdy táż w
10:
potomſtwie y wſukceſyej bez nowych
11:
cudow trwa. A iáko ten kto chce o=
12:
no ziołko y wonność iego mieć co
13:
ták rok kwitło/ o náśieniu ſię pyta:
14:
ták kto tę náukę y tę moc Bożą ná
15:
ſpráwowánie ſwego zbáwienia/ kto
16:
ra byłá w Apoſtolech mieć chce/ o ich
17:
ſię rodzáiu naśieniu/ y potomſtwie
18:
przy ktorym ono dziedziſtwo zoſtá=
19:
wili/ ſłuſznie pytáć ma. Oglądáyże
20:
ſię ná to ábyś tego za poſláńcá Bożeo
21:
nie miał/ ktoryć vkázáć żadnej tákiej
22:
piecżęći ſwego prawdziwego poſel=
23:
ſtwá nie mogąc/ ſam ſię śle: y wſzete
24:
cżnie ſię w vrząd duchowny y w thę
25:
moc/ ktora mu nigdy zleconá/ áni
26:
od Bogá przez ludzkie śrzodki poda=
27:
ná nie ieſt/ wdáie. A ná to co záádią
Heretyko=


strona: 51

Pierwſza cżęść.51.
1:
Heretykowie mowiąc: iż ten Arry=
2:
us/ Dioſcorus/ Neſtoryus/ ſteyże
3:
ſukceſyey ſzli/ y moc táką poſyłánia
4:
o iákiey tu mowiem mieli/ á przed=
5:
ſię Heretykámi byli/ y wiele ludzi zá=
6:
wiedli: táka ieſt odpowiedz.
Ioán. 13.
Wedle
7:
náuki zbáwicielá náſzego/ poſłániec
8:
nie ieſt więtſzy/ nád tego ktory go po
9:
ſłał. Przeto wykracżáć nic nie ma/
10:
nád wolą tych/ przez ktore poſłány
11:
ieſt: to ieſt ſtárſzych ſwoich y kośćiołá
12:
Bożego/ od ktorego moc bierze. Bo
13:
w ten cżás poſłáńcy niewiernymi y
14:
fałſzywymi zoſtáią/ gdy ſię z poſłu=
15:
ſzeńſtwá y rządu ſtárſzych ſwoich wy=
16:
łámuią: á kośćielną náukę opuśćiw=
17:
ſzy/ zá ſwoią głową ſwowolnie idą.
Acto. 15.

18:
O tákich Apoſtołowie do Antiocheń.
19:
Chrześćian piſali w ty ſłowá. Vſły=
20:
ſzeliſmy iż niektorzy z nas wyſzedwſzy
21:
zátrwożyli nas ſłowy ſwemi/ prze=
22:
wracáiąc duſze wáſze: każąc ſie wam
23:
obrzezywáć/ y zakon chowáć: cżego=
24:
ſmy im nie porucżáli. Poſłáni byli
25:
od Apoſtołow y kośćiołá Bożego/ á=
26:
le z kośćiołem ſię/ y ſtymi od ktorych
27:
poſłáni byli/ niezgadzáiąc/ á wto
E ijſię wdá=


strona: 52

52.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
ſię wdáiąc co im porucżono nie było:
2:
ſwoiey ſię głowy á nieſtárſzych ſwoich
3:
przez ktore Pan Bog do nas mowi/
4:
rozumu trzymáli. Y dla tego ſłuſznie
5:
od ſtárſzych zá niewierne poſłáńce po
6:
cżytáni byli.
Libr. 12.
con. Fau
ſtum cá=
pite. 20.
Przetoż dobrze Augu=
7:
ſtyn ś. o gołębicy y kruku ktore był
8:
Noe z Korabiá ná wzwieſzcżenie
9:
ſchodzenia wod wyſłał/ nápiſał: iż
10:
przez gołębicę/ ktora z Korabia wy=
11:
ſzedſzy do Korabiá ſię wroćiłá/ do=
12:
brzy á wierni poſłáńcy ſię znácżą: á
13:
przez kruká/ zli y niewierni/ tym kto
14:
rzy ie wyſłáli. ktorzy z Korabiá wy=
15:
ſzedſzy á moc od kośćiołá wziąwſzy ná
16:
śćierwie ſię ſwey woley báwią/ á do
17:
ſwoich ſię ſtárſzych nie wracáią. By
18:
był Arriuſz y Neſtoryuſz y inni/ y cżá
19:
ſow náſzych przeklęty Luter/ ktory
20:
ná przodku poſyłánie od kośćiołá
21:
miął/ ſtárſzych ſwoich Biſkupow y
22:
kośćiołá ktory go poſłáł/ ſłuchał: áz
23:
iego ſię poſłuſzeńſtwá/ ſynowſką po=
24:
wolnośćią/ nie wyłamował: nigdy
25:
by był nie zbłądził/ y innych nie zá=
26:
wiodł. Głupſtwo tedy było onych
27:
ktorzy widząc/ iż on od tego kośćiołá
z ktorego


strona: 53

Pierwſza Cżęść:53.
1:
z ktorego wyſzedł/ y od ktorego po=
2:
ſláńcem był odſtępuie/ á ſtárſze ſwo=
3:
ie y Páná Bogá w nich zdradza: y to
4:
wnośi co mu porucżono nie było: iż
5:
mu vwierzyli/ á potępiáiącym go Bi
6:
ſkupom y wſzytkiemu Kośćiołowi
7:
Bożemu mieyſcá nie dáli. Ten ieſt te
8:
dy pewnym á nieomylnym poſłáń=
9:
cem Bożym/ ktory od Bogá moc
10:
przez potomki Apoſtolſkie podáną
11:
od kośćiołá biorąc/ z kościołem ſię z=
12:
gadza/ y w iego poſłuſzeńſtwie y ſtár
13:
ſzych ſwoich odpocżywa: Tháki zá=
14:
wieść nigdy y zbłądzić (bo kośćioł
15:
ſłup y podporá prawdy nigdy nie błą
16:
dzi) nie może.
1. Tim. 3.
To ſię w tym rozdzia
17:
le dołożyło/ ná obrzydzenie błędu
18:
tych Heretykow/ ktorzy páſterzem ſa
19:
mego tylo Chryſtuſa ſobie mieniąc/
20:
namieſtnikow y poſłáńcow iego
21:
bez ktorych nigdy Chryſtus nálezion
22:
być nie może/ y wiáry ſwey w niko=
23:
goż nie wlewa/ ſłucháć niechcą. ábo
24:
ſię ná nich nie znáiąc/ ſamoſłáńcom
25:
duſze ſwoie zá ich zdrádliwe ſłowá/
26:
przedáią. A drudzu ſobie ie ſami iá=
27:
ko chcąc ſtáwiąc/ Hieroboámitow
E iijonych


strona: 54

54.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
onych náſláduią/ ktorzy z pokole=
2:
nia Lewitow kápłanow mieć nie
3:
mogąc/ obycżáiem pogáńſkim ſami
4:
ie ſobie cżynili. táką im moc dáiąc
5:
iáką ſami mieli: to ieſt świecką y
6:
ziemſką/ á práwá żadnego do ducho=
7:
wnych ſkárbow y ſzáfowániá ich nie=
8:
máiącą.
9:
Rozdział. 8.
10:
Bez iednego widomego/ wſzytkiego po=
11:
wſzechnego Kościołá/ Páſterzá/ iedność
12:
y rząd/ y pokoy kośćielny záchowány być
13:
nie może.
14:
S
Am przyrodzony ro
15:
zum to znać muśi/ iż tám
16:
dobrze być nie może/ gdzie
17:
wiele pánow roſkázuie. Y
18:
wſzytko práwie ſtworzenie ná to wo=
19:
ła/ áby ieden wodz był miedzy wiel=
20:
kośćią y mnoſtwem/ ktoregoby wſzy
21:
ſcy ſłucháli y zá nim ſzli/ y do końcá á
22:
ſzcżeśćia ſobie náznácżonego/ zá iego
23:
rządzenim przychodzili. Widzim/ iá
24:
ko Hieronim ś. napiſał/ iż y pſzcżoły
25:
y żorawie/ y zwierz iednego ma wo
26:
dzá. z iednego pniá ták wiele gáłęzi y
27:
rozg ożywia ſię y rośćie: iedno ſłoń
ce


strona: 55

Pirwſza Cżęść.55.
1:
ce ná niebie/ wſzytkie gwiazdy o=
2:
świeca/ ieden ſędzia w iednym mieśćie
3:
ieden krol w iednym kroleſtwie rząd
4:
cżyni.
Ariſt.
Ethi.
Y niemáſz/ iáko to pogáńſki ro=
5:
zum znał/ lepſzego y pożytecżnieyſzego
6:
rządu/ miedzy ludzmi nád Monárchią/
7:
to ieſt iednego nád wſzytkimi władzą.
8:
Wtym ſpoſobie rządzenia/ iáko w na
9:
przewybornieyſzym/ poſtáwić chćiał P.
10:
Bog ſwoy święty kośćioł: iednego w=
11:
ſzytkim owcom ſwoim dáiąc widome=
Ioan.
Ioan.

12:
go páſterzá/ y to obiecuiąc iż ieden pá=
13:
ſterz y iedná owcżárniá być miáłá: pro=
14:
rockim y Ewánielickim piſmem to ſtá=
15:
nowiąc.
Ezech. y 37.
A poniewaſz Pan náſz zbáwi=
16:
ćil chćiał mieć miedzy wſzytkim Chrze=
17:
śćiáńſtwem iedność (bo dla niey ná
18:
świát przyſzedł/ mowi Ian ś. áby ſyny
19:
roſproſzone w iedność ſkupił:
Ioan. 1
Ioan. 1
y thę ná
20:
ſwoim teſtámenćie nam zleca: y o te pil
21:
nie oycá ſwego prośi) niepodobna rzecż
22:
áby tá święta iedność w kośćiele ſię Bo
23:
żym/ bez iednego nád wſzytkimi ſtárſze
24:
go/ záchowáć ſię miáłá. Iáko może być
25:
kośćioł Boży ná ziemi iednym ćiáłem/
26:
gdy iedney głowy mieć nie będzie? Iáko
27:
może być iednym domem/ gdyby wiele
E iiijGoſpo=


strona: 56

56.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
goſpodarzow w nim było? Iáko może
2:
być iedná owcżárniá/ bez iednego páſte
3:
rzá? A tu niech nikt onych głupich He
4:
retyckich ſłow nie przywodzi/ ná ktore
5:
ſię pocżęśći w przeſzłym rozdziale powie
6:
dziáło: Mamy Chryſtuſa iednę głowę/
7:
iednego ſprawcę/ iednego goſpodarzá/
8:
iednego páſterzá. Bo ſię tu nie mowi
9:
o pryncypále y o dziedzicżnym y przyro
10:
dzonym pánie y ſprawcy nam teraz nie
11:
widomym: ále ſie mowi o iego namie=
12:
ſtniku y poſłáńcu y prokuratorze win=
13:
nice iego widomym. Bez ktorego thu
14:
ná ziemi áni wiáry w Chryſtuſa/ áni
15:
chrztu/ áni ſakrámentow/ áni náuki
16:
żadney mieć nie możem. Poki Chryſtus
17:
Pan Bog náſz widomy to ná ziemi zná
18:
mi mieſzkał/ y w ludzkim przyrodzeniu
19:
y oſobie nas vcżył/ poty iemu Namieſt
20:
niká y Wikáryego nie potrzebá było. Y
21:
przeto nawyżſzego Páſterſtwá y klucży
Ioan. 21.

22:
Piotrowi S. ácż żá żywotá tego obiecał
23:
ále ich nie oddał/ áż po śmierći ſwey. Bo
24:
ſam obycżáiem ludzkim/ iáko ludziom
25:
trzebá/ widomie wſzytko ſpráwował. A=
26:
le iáko ſam v Lukaſzá S. w podobień=
Luk. 12.

27:
ſtwie mowi. gdy ná weſele odiáchał/ ie
dnemu


strona: 57

Pierwſza cżęść.57.
1:
dnemu porucżył cżeladkę ſwoię/ áby im
2:
vdawał obroku/ á wiernym był y pil=
3:
nym ná przyśćie ſię Páná ſwego oglą=
4:
dáiąc. Ten namieſtnik/ y Pan ſam/
5:
nie cżynią dwu głow/ áni dwu krolow/
6:
áni dwu miſtrzow/ ále iednę głowę/ ie=
7:
dnego krolá/ y iednego miſtrzá. Ponie=
8:
waſz Pryncypał/ á prokurator od pryn
9:
cypałá mowiąc/ iedná rzecż ieſt: Pleban
10:
á Wikáryi/ ná plebáńſkim mieyſcu ſie=
11:
dząc/ Krol á namieſtnik krolewſki wła
12:
dza trzymáiąc/ nie czynią dwu pleba=
13:
now áni dwu krolow/ ále iednego w v=
14:
rzędzie y páńſtwie/ ácż dwá ſą w oſobie.
15:
Ieden obecny á drugi dáleki: ieden ro=
16:
ſkázuie/ á drugi toż roſkazánie wykony
17:
wá. A iáko duſza á ćiáło nie cżynią dwu
18:
cżłowieku/ ále iednego: ták Chryſtus
19:
á Papieſz nie cżynią dwu miſtrzow y pá=
20:
ſterzow/ ále iednego. Bo iáko duſzá wſzy
21:
tko ſpráwuie/ y mowi przez ćiáło/ á
22:
przedſię duſze nie widziſz/ iedno ćiáło:
23:
ták w kośćiele ſwym wſzytko Chryſtus
24:
y Duch iego przez vrzędniki y poſłáńce
25:
ſwoie ſpráwuie/ náucża/ rządzi: á przed
26:
ſię Chryſtuſa nie widziſz/ iedno iego na
27:
mieſtniká: przez ktorego y wktorym
E vwedle


strona: 58

58.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
wedle Apoſtołá Chryſtus mowi/ Chry=
Kor. timo.

2:
ſtus rządzi. Iáko y ſam o ſwych poſłáń=
3:
cách powiedział: Kto was ſłucha mnie
4:
ſłucha. Iedná głowá w ćiele ludzkim
5:
dwoy ma rząd w cżłonkách: Ieden nie
6:
widomy/ przez żyły/ ktore od głowy idą
7:
y wſzytkimi cżłonkámi władną: drugi
8:
widomy przez ocży/ ktore vkázuią gdzie
9:
i iako ktory cżłonek ruſzyć ſię ma. Ták ie
10:
dná głowá Chryſtus dwoy ma rząd w
11:
kośćiele ſwoim: ieden táiemny w Du=
12:
chu/ ktory ożywia cżłonki kośćiołá Boże
13:
go: á drugi iáwny przez ſwoie poſłáńce
14:
ktorzy ſą iáko ocży iuſz zwierzchnie te=
15:
go tu ćiáłá/ vkázuiąc wiernym do vchá
16:
zwierzchniego/ duchowną wolą/ y ro=
17:
ſkazánie/ pryncypałá y przyrodzonego
18:
á ſpolnego páná náſzego. Miedzy ktore
19:
mi gdyby ieden nawyżſzy nie był/ wſzyt
20:
káby ſię iedność rozſypáłá y wnierząd
21:
obroćiłá.
Iedność
[w]ięcey
[ſi]ę dzier=
[ży] iedną
[g]łową
[n]iż iedną
[w]iárą.
Bo ácż ſie tá iedność/ iako ſię
22:
rzekło/ trzyma iedną wiárą y iednemi
23:
Sákrámenty: wſzákże więcey ſię zádzier
24:
żywa iednym páſterzem y iedną głową.
25:
Bo bráćia w iednym domu ácż do zá=
26:
trzymánia zgody/ máią wiele ſpołecż=
27:
nych rzecży/ ktore ich miłość wiążą:
máią


strona: 59

Pierwſza Cżęść.59.
1:
máią ieden ſtoł v ktorego iedzą/ iednę
2:
ſkárbnicę/ z ktorey ſię bogácą: wſzakże
3:
ieſli iednego oycá y nawyżſzego goſpo=
4:
darzá mieć nie będą: prętko ſię v ſtołu
5:
powádzą/ y potráwy popſuią/ y do ſkár
6:
bnice zamki poodbijáią. Ták Chrześćiá
7:
nie máiąc iednę wiáre/ y iedny Sákrá
8:
menta/ zátrzymać ſie wzgodzie długo
9:
nie mogą/ ieſli iednego páſterzá y náu
10:
cżyćielá powſzechnego mieć nie będą.
11:
prętko wiele wiar zniezgody vrośćie/
12:
prętko ſkárby ſzcżerych Sákrámentow
13:
y prawdziwego ſłowá Bożego z fáłſzo=
14:
wane y zniſzcżone by były.
15:
Dla tegoſz prorok y krol ś. Dawid
Pſál. 13.

16:
zgodę y iedność ſławiąc mowi: O iáko
17:
miła y wdzięcżna rzecż ieſt bráćiey w ie=
18:
dnośći mieſzkáć. ktorą przyrownáiąc
19:
do wonney máśći/ mowi: iáko wonny
20:
oleiek ná głowie Aaronowey/ kthory
21:
ſpada ná brodę y ná brzegi ſzáty iego.
22:
Daie znáć/ iż ieſli tá iedność z iedney
23:
głowy ſpadáć nie będzie: nigdy ſię zátrzy
24:
máć nie może. Iáko polać ſię wſzytki
25:
cżłonki ná ćiele nie mogą/ gdy zwierz=
26:
chnia wodá od głowy ſię láć nie pocż=
27:
nie: y doły ſię wodą nie nápełnią/ gdy
z ied=


strona: 60

60.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
z iedney gory śćiekáć do nich wodá nie
2:
będzie. Ták w iednośći bráćią ſię zoſtać
3:
nie mogą/ gdy tey iednośći z iedney gło
4:
wy pochodzącey mieć nie będą. Bo kto
5:
będzie niezgodną bráćią iednał y kroćił/
6:
gdy iáko ludzie do nieſnaſkow (bez kto=
7:
rych żywot tęn być nie może) przydą?
8:
Dwá ſię plebani powadzą/ ieden ie Bi=
9:
ſkup porowna: Dwá ſię Biſkupi pogry
10:
zą/ ieden ie Arcybiſkup zgodzi. Dwá ſię
11:
Arcybiſkupow poſwarzą/ ieden ie Pa=
12:
tryárchá poiedna. Dwá Pátryárcho=
13:
wie z ſobą w nieſnaſki zaydá/ ieden ie
14:
Papieſz vkroći. A ieſliby ieſzcże dwá Pa
15:
pieżowie byli/ końcáby nigdy niezgo=
16:
dzie nie było: a iednośćby nigdy miey=
17:
ſcá nie miáłá y oſtać by ſię z wiela głow
18:
nie mogłá. Rząd tu na ziemi kośćiołá
19:
Bożego/ ieſt ná wzor onego niebieſkie
20:
go: Iáko tám ony Hierárchie Anielſkie/
21:
do iednego ſię Páná Bogá śćiągáią:
22:
ták y to kroleſtwo tegoſz Páná Boga
23:
widomé ná ziemi/ do iednego ſię namie
24:
ſtniká Bożego śćiągáć ma. Iáko tám
25:
z wielá Aniołow ieden ſię vfiec y chor
26:
cżyni/ z wielá vfcow y chorow iedná
27:
Hierárchia/ z wiela Hierarchyi/ iedno
woyſko


strona: 61

Pierwſza cżęść.61.
1:
woyſko nád ktorym ieden krol kroluią=
2:
cych Chryſtus Iezus. Ták Kośćioł Bo
3:
ży ná ziemi z wiela ludzi cżyni iednę ple
4:
bánią: z wiela plebániy/ iedno Biſkup=
5:
ſtwo: z wiela Biſkupſtw/ iedno Arcy=
6:
biſkupſtwo: z wiela Arcybiſkupſtw/ ie=
7:
dnę Pátryárchią/ a z wiela Pátryárchyi
8:
iedno Papieſtwo/ ná ktorym ieden/ iá=
9:
ko Hetman nawyſzſzy nád wiele Roth=
10:
miſtrzow/ Namieſtnik widomy tegoż
11:
Chryſtuſa co kroluie nád Anioły/ śie=
12:
dzi. Tenże Pan Bog w ſtárym zako=
13:
nie porządek (gdzie wſzytko ná wzor gor
14:
neo Hieruzálem/ to ieſt niebieſkich Hie=
Exo. 2

15:
rárchyi/ budowáć roſkazał) poſtano=
16:
wił: gdy miedzy wielem Lewitow/ ie=
17:
dny ná kápłáńſtwo poſtáwił: miedzy
18:
ktorymi 24 było wielkich/ á nád nimi
19:
ieden nawyſzſzy kápłan/ ktorego wſzyt=
20:
kim ſłucháć y ná iego wyroku/ y wyná=
21:
laſku káżdemu pod vtrátą zdrowia prze
22:
ſtáwáć roſkazał. Boby ták nigdy ſwa=
23:
rom y nie zgodam około rzecży ducho=
24:
wnych / końcá nie było. Tymże obycżá=
25:
iem Chryſtus opátrzył kośćioł ſwoy/ á=
26:
by iednego wſzyſcy ſłucháli/ w rzecżách
27:
zwłaſzcża trudnych á wielkich: Kośćioł
też Bo=


strona: 62

62.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
też Boży do porządnego á vſzykowáne=
...nty. 6.

2:
go woyſká przyrownány ieſt. w ktorym
3:
gdyby dzieśiątnikow/ ſetnikow/ Rot=
4:
miſtrzow/ porucżnikow/ y nád wſzytki
5:
mi iednego Hetmáná nie było/ zwy=
6:
cięſtwáby nigdyſię ſpodziewáć krol nie=
7:
mogł. Ták kośćioł Boży nigdyby cżár=
8:
tom y Heretykom ſtráſzliwy nie był/ gdy
9:
by tákiego porządku nie miał. Dla te=
10:
goż zacny męcżennik Cypryan ś. thák
11:
nápiſał:
[E]piſt. 3.
[E]xo. 1.
Nie z inąd powſtáły kácerſtwá
12:
y národziło ſię odſzcżepieńſtwá/ iedno z=
13:
tąd iż kápłaná Bożego nie ſłucháią: á
14:
tego nie bacżą/ iż muśi być ieden w ko=
15:
śćiele do cżáſu ná mieyſcu Chryſtuſo=
16:
wym kápłan y ſędzia: ktoremu gdyby
17:
wedle poſtánowienia Boſkiego/ bráter
18:
ſtwo wſzytko poſłuſzne było/ niktby
19:
przećiw kápłáńſkiemu zebrániu/ nic nie
20:
pocżynał. żadenby ſię nád rosſądek Bo
21:
ſki/ y zezwolenie ludzkie/ y innych Bi=
22:
ſkupow/ ſędziąſię nie ták Biſkupim iá=
23:
ko Bożym nie cżynił: i żadenby rozer=
24:
wánim iednośći kośćielney nie tárgał/
25:
y nowegoby ſobie kácerſtwá ſamemuſię
26:
ſobie podobáiąc/ nie cżynił.
[C]ontra
[L]ucife
[r]a.
Tákże y Hie=
27:
ronim ś. ćwierdzi/ iż kośćiołá Bożego
zatrzyma=


strona: 63

Pierwſza cżęść.63.
1:
zátrzymánie ná doſtoynośći nawyſzſze=
2:
go kápłaná záwiſło. ktoremu/ powiá=
3:
da/ ieſli oſobna y nád wſzytkiemi na=
4:
wyſzſza moc daná nie będzie/ tyle w ko=
5:
śćiele odſzcżepieńſtw będzie/ ile kápła=
6:
now ieſt.
7:
Rozdział 9.
8:
Chryſtus Pan náſz Piotrá S. iednym y nay=
9:
wyżſzym Páſterzem vcżynił wſzytkich owie=
10:
cżek y báránow ſwoich.
11:
T
En rząd táki przenawy
12:
bornieyſzy Monárchiey P.
13:
náſz żbáwićil/ w kośćiele ſwo
14:
im poſtáwił: gdy ſamego ie=
15:
dnego Piotrá S. nád inne Apoſtoły/ y
16:
przy nich przełożył: y vcżynił go/ gło=
17:
wą y páſterzem wſzytkich owiec y bárá=
18:
now ſwoich po ſwym zmartwychwſtá=
19:
niu: pytáiąc go y doświadcżáiąc po trzy
20:
kroć/ ieſlibygo miłowáł.
Ioan. 2
y polećił mu
21:
przełożeńſtwo nád wſzytkimi owcami/
22:
to ieſt nád ludem wſzytkim wiernym/ y
23:
nád bárány/ to ieſt nád wſzytkimi prze
24:
łożonymi ich/ gdy mowił do niego ſa=
25:
mego: Páś owce moie: Páś bárány mo=
26:
ie. To ſą ſłowá Ewánieliey y prawdy
27:
Chryſtuſowey/ ták iáſne iż ſię żadney
potwarzy


strona: 64

64.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
potwarzy y wykrętnego Heretyckiego
2:
wykłádu nie boią. A drugie niemniey
3:
iáſne one/ gdzie Piotrá S. opoką y ká=
4:
mieniem zowie/ ná ktorym zbudowáć
5:
miał kośćioł ſwoy/ y iemu ſamemu klu
Matt. 16.

6:
cże do nieba obiecuiąc/ y dziwną moc
7:
mu zlecáiąc/ onego nád inne przekła=
8:
da/ gdy ták mowi: ia tobie (nie Iano
9:
wi áni Iędrzeiowi/ ále tobie) mowię i=
10:
żeś ty opoká/ á na tey opoce zbuduię ko=
11:
śćioł moy. Inne też mieyſcá z Ewán=
12:
ieliey ſłuſznie ſię o przełożeńſtwie Pio=
13:
trá S. wykładáią (iáko niżey vſłyſzyſz z
14:
S. Auguſtyná) Pierwſze ono/ iż zá ſię
15:
tylo/ á zá Piotrá Pan Chryſtus pobor/
16:
ktory tylo goſpodarze y oycowie cżelá=
17:
dni płáćili/ dáć kazał.
Matt. 17.
dáiąc znáć/ iż po
18:
nim Piotr S. iáko goſpodárz y ſtarſzy
19:
nád innymi być miał. Y przeto ſię wnet
20:
że zá tym vcżniowie o ſtárſzym pytáią.
21:
Przy wiecżerzy też oſtatniey/ gdy ſię
22:
Apoſtołowie tákże/ o ſtárſzym pytáią:
Luk. 22.

23:
Pán obracáiąc ſię do Piotrá rzekł: Iam
24:
ſię zá ćię modlił/ áby twoiá wiárá nie v=
25:
ſtałá/ á náwroćiwſzy ſię pośilay bráćią
26:
twoię. Práwie iáko palcem vkázuiąc iż
27:
onego zá ſtárſzego mieć chćiał ku pośile
niu


strona: 65

Pierwſza cżęść.65.
1:
nin bráćiey/ áby ſię wiáry iego ſtátecż
2:
nością przećiw ſzatáńſkim náwáłno=
3:
śćiom pokrzepiáli.
Matt 12.
Már. 3.
Luk. 6.

4:
Gdy też Mateuſz S. Apoſtoły miá=
5:
nuie/ mowi: Pierwſzy Piotr/ Y inni
6:
dwá Ewánieliſtowie ná pierwſzym go
7:
mieyſcu nád inne ſtáwią/ krom wąt=
8:
pienia pokázuią/ iż on był nád inne
9:
ſtárſzy. Sam też Pan Iezus ná pier=
10:
wſzym powołániu iego/ Głową go zo
11:
wiąc/ y to mu imię dáiąc Cephás/ bez
12:
pochyby ſtárſzym go nád inne mieć
13:
chćiał.
Ioan. 1.
Ktore ták iáſne ſłowá inacżey
14:
ſię rozumieć nie mogą/ iedno iż Piotr
15:
S. nád inne iáko głowá widoma y
16:
namieſtnik nawyżſzy Páná náſzego/
17:
przełożony ieſt/ y wſzytkiemu kośćio=
18:
łowi zá ſtarſzego dány. W cżym potwa
19:
rzy y wymyſły Heretyckie opuſćiwſzy/
20:
ſłuchaymy ſtárożytnych y świętych
21:
Doktorow Láćinſkich y Greckich/ iá
22:
ko oni te ſłowa Chryſtuſowe/ ktore ſię
23:
przywiodły o przełożeńſtwie Piotrá
24:
S. nád inne/ rozumieli: á zá to mieli
25:
iż on tymi ſłowy był dány opoką y gło
26:
wą Kośćiołá wſzytkiego.
27:
Hiláriuſz Swiety/ ták Piotrá S. ſła
Fwi.


strona: 66

66.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
wi.
In Mat.
Can. 16.
O ſzcżeſliwy fundámenćie kośćiel-
2:
ny tákim dánim iemienia nowego/ y
3:
godna do tákiego budowánia opoko.
4:
ktora ſpodnie práwá y piekielne wro
5:
tá/ y wſzytkie zamki śmierći obalaſz.
6:
O błogoſłáwiony wrotny niebieſki/
7:
ktoremu klucże niebieſkich przybyt=
8:
kow ná wolę dáią. Wi[d]ziſz iż tu Pio
9:
trá S. kośćielnym fundámentem we
10:
dle ſłow Páńſkich zowie.
Lib. 1. E.
1. Trac. 3.
de ſimpl.
Prel: lib.
4. Ep. 9. et
ſerm. de
pacienti.
et in Epi.
ad Quin.

11:
Cypryan tákże męcżennik ná wielu
12:
mieyſc trzyma o Pietrze S. iż ná nim
13:
zbudowány kośćioł ieſt. á choćiáſz wſzy
14:
ſcy Apoſtołowie mieli rowna moc/
15:
wſzakże/ powieda/ iednemu owce pole
16:
ćił/ y ná iednym zbudował Kośćioł
17:
ſwoy/ dla iednośći áby ſię od iednego
18:
pocżynáłá. Dáiąc znáć/ iż ácżkolwiek
19:
Apoſtołowie w mocy duchowney od=
20:
puſzcżánia grzechow/ byli rowni: ále
21:
wcżynieniu rządu/ y w przełożeńſtwie
22:
nie rowni.
Matt. 16.
Ioan. 21.
Piotr S. ſam ná rządzenie
23:
poſtáwiony ieſt. y bez Apoſtołow/ zu=
24:
pełniejſzą nád wſzytko y nád inne moc
25:
wziął/ á bez ktorego innym daná nie
26:
ieſt: á to dla iednośći/ ktora bez ied=
27:
nego ſtárſzego być nigdy nie może.
Orygenes


strona: 67

Pierwſza Cżęść.67.
1:
Orygenesták ná iednym mieyſcu o
In Mát.
Hom. 5.

2:
Pietrze S. náucża: To co rzecżono
3:
Piotrowi/ zda ſię iż też to wſzytkim rze
4:
cżono ieſt/ ktorzy trzy kroć grzeſzące
5:
karzą/ gdyby ich nie ſłucháli/ y zwię=
6:
zuią ná ziemi/ oſądzáiąc wyſtępnego
7:
zá iáwnogrzeſzniká y pogániná. Ale iż
8:
trzebá było áby co więtſzeo miał Piotr
9:
nád inne/ ktorzy trzy kroć karáli/ prze
10:
to iemu ták mowi: Tobie dam klucże
11:
kroleſtwá Niebieſkiego/ á co rozwią=
12:
żeſz ná ziemi/ będzie rozwiązano wnie
13:
bieśięch: á co zwiążeſz ná ziemi/ bę=
14:
dzie związano wniebieśiech.
S. Piotr.
dáne klu
cże wielu
niebio=
ſow.
Przeto
15:
nie máła ieſt rozność/ iż Piotrowi dá
16:
ne ſą klucże nie iednego niebá/ ále
17:
wielu niebioſow. iż cobykolwiek zwią
18:
zał ná ziemi/ związáne ma być/ nie
19:
tjlo w iednym niebie/ ále we wſzjtkich.
20:
A do tych ktorych wiele ieſt/zwięzu=
21:
iących y rozwięzuiących ná ziemi/ ták
22:
mowi: aby zwięzowáli rozwięzowá=
23:
li/ nie ná niebioſach iáko Piotr/ ále ná
24:
iednym niebie. Bo nie ſą kákiey doſko
25:
náłośći/ iáko Piotr: áby ná wſzytkich
26:
niebioſach zwięzowáć y rozwiezowáć
27:
mogli.
In E...
Ho...
Y ná innych mieyſcach toſz
28:
ten Doktor náucża.
F ijHie


strona: 68

68.O iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
Hieronim też S: ták mowi. Ná
Lib. 1. co.
Iouinia.

2:
Pietrze zbudował Pan Kośćioł. co
3:
ácżkolwiek ná innem mieyſcu ná dru=
4:
gich vcżynił/ y wſzyſcy klucże Krole=
5:
ſtwá niebieſkiego biorą/ áby ſię row=
6:
nie ná wſzytkich moc kośćielna vkrze
7:
piłá: wſzákże dla tego miedzy dwu na=
8:
śćią ieden obrány ieſt/ áby zá poſtá=
9:
wienim głowy/ odſzcżepieńſtwom
10:
przycżyná nie byłá. To mowi Hiero=
11:
nim S. przećiw Iowinianowi/ ktory
12:
chcąc ſtan Małżeńſki nád dziewicży
13:
wyſtáwić/ powiádał iż nie ná Ianie
14:
ktorj żjwot pánieńſki wiodł/ ále ná Pie
15:
trze ktory w małżeńſtwie bjł/ P. Chry=
16:
ſtus zbudował kośćioł ſwoy. ſkąd
17:
znáć/ iż to ták iáſna rzecż byłá/ iż y
18:
Heretykowie to ználi: iż Pan náſz ná
19:
Pietrze Kośćioł ſwoy zbudował. Y
20:
ná drugim mieyſcu tęnże S. Hiero=
21:
nim piſze:
Lib. 1. co.
Pelągia.
A co Plátonowi/ powiá=
22:
da/ z Piotrem/ Iáko on był Kxiążę=
23:
ćiem Philozophow/ ták ten był Kxią
24:
żęćiem Apoſtołow. ná ktorym Koś=
25:
ćioł Páńſki trfale fundowány ieſt/ iż
26:
ſię áni nawáłnośćią rzek/ áni żadne=
27:
mi pokuſami nie obala. Y żywot
Piotr


strona: 69

Pirwſza Cżęść.69.
1:
Piotrá S. opiſuiąc/ Kxiażęćiem go
2:
tákże Apoſtolſkim zowie.
In Ca.
thal.
In Mat.
Hom. 59.
Chryzo=
3:
ſtom S. ná wielu mieyſc Piotrowi S.
4:
zwierzchność nád inne Apoſtoły przy
5:
znáwa. Ná ony ſłowá piſząc/ Kto ieſt
6:
więtſzy w kroleſtwie niebieſkim/ mo=
7:
wi: Vcżniowie nie co ludzkiego ćierz=
8:
pieli/ y gorſzyli ſię wtym/ iſz Piotrá
9:
nád inne wſzytkie przełożył:
In Mát.
Hom. 55.
Y ná in=
10:
nym mieyſcu: Iá tobie mowię: tyś
11:
ieſt Piotr/ a ná tobie zbuduię Kośćioł
12:
moy Y indziey/ Iácobá/ mowi/ ná ie
13:
dnym mieyſcu ogranicżył: ále Piotrá
14:
wſzytkiego świátá miſtrzem/ y Dokto
15:
rem vcżynił. Y ieſzcże tęnże S. Chry=
16:
zoſtom:
In Ioan.
Hom. 87.
vltima.
Piotr/ powieda/ nad wſzytki
In Acta.

17:
mi ktorzy ſynowſcy ſą/ włádzą wziął/
18:
nie ták iáko Moiżeſz nad narodem ie=
19:
dnym/ ále nád wſzytkim świátem.
20:
Cyryllus Alexándryńſki piſze gdy
In Ioan
Libr. 12
cap. 64

21:
Pan pytał/ A wy cżym mię być mie=
22:
nićie Piotr S: iáko kxiążę y głowá
23:
innym pierwſzy/ záwołał: Thyś ieſt
24:
Chryſtus ſyn Bogá żywego. Bacżyſz
25:
iáko Piotrá kxiążęćiem y głową in=
26:
nych Apoſtołow zowie. Y ná drugim
27:
mieyſcu iáko ſtárzy Doktorowie znie=
F iijgo


strona: 70

70.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
go przywodzą.
Ex libr.
Theſaur.
S. Tho.
in opuſc.
de erro.
Grecor.
Iáką powiáda/ Chry
2:
ſtus wziął moc od oycá ná to wſzyt=
3:
ko co ieſt/ áby mu ſię wſzytko pokło=
4:
niło: ták y Piotrowi y iego potom=
5:
kom zupełnie zlećił. A nikomu inne=
6:
mu iedno Piotrowi Chryſtus to co ie
7:
go ieſt w zupełnośći nie dał. Ambro=
8:
ży S. tákże mowi/
De fide
Petri ſer
47.
Piotr S. iáko do=
9:
bry páſterz w obronę wziął trzodę
10:
Chryſtuſowę: áby ten ktory ſobie był
11:
mdły/ wſzytkim ſtał ſię podporą: á
12:
ten ktory ſię w pokuśie/ gdy był pytá
13:
ny záchwiał/ innych w ſtátecżnośći
14:
wiáry vgruntował. Tenże ſię ná po=
15:
krzepienie nabożeńſtwá kośćiołow
16:
opoką zowie. ták iáko mu Pan rzekł:
17:
Tyś ieſt opoká/ á na tey opoce zbudu=
18:
ię kośćioł moy.
Catech. 2.
et 11.
Cyryllus tymże ſpo
19:
ſobem Hierozolimſki/ Piotrá S: kśią
20:
żęćiem Apoſtolſkim naywyżſzym zo=
21:
wie. Y ná drugim mieyſcu tym go ty=
22:
tułem opiſuie. Piotr kśiążę Apoſtol
23:
ſkie y naywyżſzy kośćielny kaznodzie
24:
iá. Euzebiuſz Ceſaryiſki ták mowi.
Libr. 2.
cap. 14.

25:
zá cżáſu powiáda Klaudiuſzá opátrz
26:
ność łáſki Bożey przewybornieyſze=
27:
go y nawiętſzego nád Apoſtoły/ wiel=
kośćią


strona: 71

Pierwſza Cżęść.71.
1:
kośćią wiáry y zaſługi cnoty/ kśiążę
2:
nád pierwſzemi Piotrá do Rżymu po
3:
ſłał.
Queſt ex
nouo Te
ſte. 9. 75.
Auguſtyn S. ták piſze: Zbáwi
4:
ćiel/ gdy zá ſię/ y zá Piotrá pobor dáć
5:
kazał/ zá wſzytkie zápłáćił: Bo iáko
6:
w zbąwićielu beły wſzytki powody ná
7:
ucżenia/ ták po zbáwićielu w Pietrze
8:
wſzyſcy ſię inni zámknęli. Y iego po=
9:
ſtáwił ich głową/ áby był páſterzem
10:
trzody Páńſkiey. Bo miedzy innemi
11:
ſłowy mowi vcżniom:
Luk. 22.
cżuyćie á modl
12:
ćie ſię/ ábyśćie w pokuſę nie vpádli. á
13:
do Piotrá rzekł: owo ſzátanowi ſię zá
14:
chćiáło/ áby was prześiał iáko pſzeni
15:
cę: álem ia prośił zá tobą/ áby wiárá
16:
twoiá nie vſtawáłá: á ty náwrocony
17:
pośilay bráćią twoię. W cżymże tu
18:
powiáda/ wątpić? zá Piotrá ſię mo=
19:
dlił/ á zá Iákubá y Ianá nie modlił
20:
ſię? Iáſna rzecż ieſt iż ſię w Pietrze zá
21:
mykali wſzyſcy. Bo modląc ſię zá Pio
22:
trá/ za wſzytki ſię modlił. Poniewaſz
23:
w przełożonym/ lud ſię gáni ábo chwa
24:
li: To S. Auguſtyn. Widziſz iako tu
25:
Auguſtyn S. te oboie mieyſcá w E=
26:
wánieliey/ to ieſt/ danie poboru/ y mo
27:
dlitwę zá Piotrá o przełożeńſtwie Pio
F iiijtrá


strona: 72

72.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
trá Swiętego/ nád inne Apoſtoły mą
2:
drze y wiernie wykłada. Y ná in=
3:
nym mieyſcu mowi: A kto tego nie
4:
wie iż przodkowánie Apoſtolſtwá Pio
5:
trá S. nád káżde Biſkupſtwo przeło
6:
żone być ma.
De Bapt.
con. Do=
nati: lib.
2. cap. 1.
w Apoſtole Pietrze/ po=
7:
wiáda/ przodkowánie Apoſtolſkie prze
8:
wyżſzáiącą łaſką inne przechodzi.
Serm. de
ſanct. 15.
Te=
9:
goż Piotrá S. tenże Auguſtyn S. fun
10:
dámentem kośćiołá Bożeo zowie. Tjś
11:
ieſt Piotr/ á ná tey opoce zbuduię ko-
12:
śćioł moy. Piotrá/ powiáda/ Pán ná
13:
zwał oſnowánim kośćielnym/ prze=
14:
toſz ſłuſznie ten fundáment Kośćioł
15:
święći: ná ktorym kośćielnego budo
16:
wania wyſokość powſtáie.
Retrá. li.
1. cap. 21.
A iż ná ie=
17:
dnym mieyſcu/ wykład ten w ktorym
18:
ćwierdzi ná wielu mieſc// iż ná Pietrze
19:
zbudowány ieſt kośćioł/ ták obraca/ iż
20:
ſię o Chryſtuśie toſz rozumieć może/ iż
21:
ná tym zbudowány ieſt kośćioł ktore=
22:
go Piotr wyznał: tedy pirwſzego rozu
23:
mieniá nie gáni/ y owſzem iż dobre ieſt
24:
y z Ambrożeo/ y zſpoſpoliteo kośćielne=
25:
go rozumienia dowodzi. lecż ná wo
26:
lą dáie cżytelnikowi obieráć ſobie ztych
27:
obudwu wjkłádow ktoryby mu ſię po:
dobał


strona: 73

Pierwſza cżęść.73.
1:
dobał. Otoſz my ten obieramy iáko z
2:
innemi Doctory y z kośćiołem zgo=
3:
dnieyſzy/ y według textu właśnieyſzy.
4:
Nikt ták głupi nie ieſt/ áby Páná zbá=
5:
wićielá od fundámentu kośćielnego
6:
odſadzał: ábo iemu tego nieprzycży=
7:
tał iáko princypałowi/ y Bogu náſze
8:
mu/ w ktorym opoká ieſt zbáwienia
9:
náſzego: ále ſtymto ſtoi/ iż iáko Chry=
10:
ſtus páſterz/ y Piotr páſterz: Chry=
11:
ſtus światłość świátá/ y Piotr świá=
12:
tłość świáta: Chryſtus opoká kośćiel
13:
na/ y Piotr opoká kośćielna/ ále in=
14:
ſzym á inſzym ſpoſobem. Chryſtus iá=
15:
ko Princypał niewidomy/ á Piotr iá
16:
ko ſprawcá widomy. Chryſtus iáko
17:
Pan/ á Piotr iáko namieſtnik. Chry
18:
ſtus do ſercá/ á Piotr do vchá/ wiáry
19:
y kośćiołá fundamentem y zátrzymá
20:
nim ieſt/ ták iż ná nim y náuce iego/
21:
iáko ná mocney opoce kośćioł wſzy=
22:
ſtek polegá.
23:
Wieleby ſię innych y ſtárych y młod
24:
ſzych Doctorow przywieść mogło/
25:
gdybych ſię ná ſkrocenie tych kſiążek
26:
nieoglądał. Ná to tylo odpowięm
27:
co Heretykowie przećiw przodkowá=
F vniu


strona: 74

74.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
niu Piotrá S. nád innemi Apoſtoły
2:
zámiátáią/ chcąc iáſne ſłowá S. E=
3:
wánieliey wyſzpoćić gdzie mowi/ Mie=
4:
dzy Apoſtoły S. Pirwſzy Piotr: powiá
5:
dáią/ iż ieſt pierwſ[z]y w porządku á w
6:
niedoſtoynośći/ ábo iáko po Láćinie
7:
mowią/ ordine non dignitate. Cho=
8:
ćiaſz to glozá y przydatek ich/ wſzákże
9:
y tymi ſami ſię tępią/ á prawdę Káto
10:
licką bárziey ćwierdzą: Bo gdyż porzą
11:
dek tám nie ieſt/ gdzie wſzyſcy rowni y
12:
iednácy ſą. á ſtopniow żadnych nie
13:
máſz y rożnośći: wedla ich glozy/ Piotr
14:
S. ſtopień iáki nád inne mieć muśi/
15:
ieſli porządkiem ma być od innych ro
16:
żny. A to nie wlidzbie (bo lidzbá ſto=
17:
pniá y grádum nie cżyni) ále wdoſto=
18:
ieńſtwie onym/ ktoremu nád inne da
19:
ne ieſt/ iż ieſt opoká y páſterz kośćio=
20:
łá Bożego. Tobie mowię Pietrze/ nie
21:
wſzytkim/ áni tobie Iánie/ áni tobie
22:
Iakubie/ ále tobie Pietrze/ iż ná to=
23:
bie zbuduię kośćioł moy. Ktemu iż
24:
nie dármo mowi Ewánieliſtá/ Pirw
25:
ſzy Piotr: tedyć muśi być pierwſzy/ abo
26:
pirwośćią powołánia/ iż pierwey niżli
27:
inni do náuki Chryſtuſowey powołá=
ny


strona: 75

Pierwſza cżęść.75.
1:
ny był/ ábo iákim doſtoieńſtwem.
2:
Nie pierwośćią powołánia: bo ták
3:
Iędrzey S. ktory pirwey ieſt od Pá=
4:
ná wezwan/ y pierwey nálaſł Meſya
5:
ſzá ktorego Piotrowi vkazał pierw=
6:
ſzym ten być miał. Tedyć pewnie doſto
7:
ieńſtwem y vrzędem Piotr S. pirw=
8:
ſzym názwány ieſt. A też kto ſię przy=
9:
patrzy Ewánieliſtom/ naydzie to iż
10:
Mátteuſz S. nie dla lidzby rzekł pirw
11:
ſzy Piotr/ ále dla doſtoieńſtwá. Bo rze
12:
kſzy Pierwſzy Piotr/ miał mowić wto=
13:
ry Iędrzey/ trzeći Philip (cżego lidzbá
14:
potrzebowáłá) Lecż tego nie cżyni/
15:
dáiąc znác/ iż nie dla lidzby rzekł pierw
16:
ſzy Piotr/ ále dla doſtoieńſtwá. Kte=
17:
mu ná pierwſzym mieyſcu wſzyſcy trzey
18:
Ewánieliſtowie Piotrá kładą/ á ná
19:
wtorym y trzećim wſzyſcy rozno.
Matt. 10.
Mar. 3.
Luc. 6.
Lu=
20:
kaſz S. ná wtorym mieyſcu licży Ię=
21:
drzeiá/ á Márek S. Iákubá. Ná
22:
trzećim Márek S: kłádzie Ianá/ á
23:
Lukaſz Iákubá/ á Mátteuſz Philipá.
24:
A iednák wſzyſcy ná pierwſzym miey=
25:
ſcu Piotrá. To znáć iż ſię nie ná lidz=
26:
bie áni porządek w licżeniu/ ále ná do
27:
doſtoyność Piotrá S. y przodkowá=
nie nád


strona: 76

76.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
nie nád inne oglądáli/ gdy ná pirw
2:
ſzym mieyſcu Piotrá S. polożyli. A
3:
to co z Cypryáná S: przywodzą gdzie
4:
mowi/ iż wſzyſcy Apoſtołowie byli ro=
5:
wni/ ná to ſię iuſz wyżſzey przy iego
6:
świádectwie powiedziáło. Y ſam to
7:
ná tymże mieyſcu wykłáda/ iż dla ie=
8:
dnośći y rządu cżynienia/ iednego
9:
nawyżſzeo w kośćiele Bożjm potrzebá.
10:
Co mowią/ iż ná Koncylium Hiero
11:
zolimſkim przodkowánia Piotrá S.
Acto. 15.

12:
nieznáć/ mylą ſię: Y owſzem znácżne
13:
ieſt. Bo mowi piſmo/ było długie ga=
14:
dánie y wątpienie około obrzezánia:
15:
áſz Piotr S. iáko pierwſzy y przełożo=
16:
ny powſtawſzy/ Dekret vcżynił/ y wąt
17:
pienie rozwiązáł/ mowiąc: Wiećie
18:
Bráćia/ iż mnie zdawná Bog obrał
19:
ná náukę Pogáńſką. rć. Y zámyka/
20:
áby od zakonu wolność byłá/ á obrze
21:
zánie odrzucone było. Do ktorego de=
22:
kretu/ iż nieco przydáie Iákub S. Zy=
23:
dom ſwoim ktorych był Biſkupem/
24:
nieco ieſzcże vgadzáiąc: tymſię przeło=
25:
żeńſtwo Piotrá S. niepſuie. Bo rádę
26:
dobrą ſtárſzy u od młodſzych/ gdy do=
27:
bra ieſt/ przyimuie.
A iż


strona: 77

Pierwſza cżęść.77.
1:
A iż piſmo mowi: Poſłáli Apoſtoło=
2:
[wie] do Sámáryey Piotrá: nie iáko
3:
[niż]ſzego poſłáli (Bo y rownego tym
4:
obycżáiem poſyłáć ſię nie godzi) ále
5:
iáko do poſługi Bożey gorętſzego/ y
6:
do oney rzecży ſpoſobnieyſzego/ y tám
7:
gdzie go byłá więtſza potrzebá. nie ro
8:
ſkazuiąc/ ále rádząc. Iáko też y Se=
9:
nat wyſyła Krolá ná woynę/ nie iá
10:
ko niżſzego/ ále iáko tám wedle rády
11:
ich potrzebnieyſzego.
12:
Ná koniec ono bárzo iáſne piſmo
Ioan. 21.

13:
o zleceniu owiec Chryſtuſowych Pio=
14:
trowi/ ktore ich nabárziey bodzie/
15:
chćieliby ſwym martwym wykłádem
16:
zágłuſzyć/ gdy mowią. Na tym miey
17:
ſcu powiádáiąc troiákim wyznánim
18:
miłośći/ troiákie záprzenie Piotr S.
19:
nágradza. Dobrze/ niech ták będzie.
20:
A coſz zátym? śmieiąli mowić/ że mu
21:
Pan przytym páſterſtwá owiec ſwo=
22:
ich nie zleca? To prożno Pan rzekł:
23:
Páś owce moie/ Páś bárány moie?
24:
Nie prożno. Bo zá wyznánie y do=
25:
świadcżenie miłośći/ wtym mu ſię
26:
miłować y miłość ku ſobie okázowáć
27:
roſkázuie/ aby páſł y ſpráwował ow
ce iego


strona: 78

78.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
ce iego. Tu mu oſobnie ziśćił ono co o
2:
ſobnie obiecał nád inne. Tobie nie Ia
3:
nowi/ áni Iákubowi/ dam klucże
4:
Kroleſtwá niebieſkiego. ktora obie=
5:
tnicá iż ſamemu ſłużyłá/ ſamemu ſię
6:
teſz z iśćić miáłá. Y przetoſz nád inne
7:
więtſzą ná nim miłość wyćiąga/ kto=
8:
remu też więtſzy vrząd zlecá. Nie ieſt
9:
tedy wątpliwa rzecż/ z Ewánielijey y
10:
z ſłowá Bożego ták iaſnego/ y zwy=
11:
kłádu á rozumienia Doktorow S. y
12:
Kośćiołá wſzytkiego/ iż Pan náſz Pio=
13:
trá S. ſtárſzym nád inne Apoſtoły/ y
14:
iedynym páſterzem wſzytkich bárá=
15:
now y owiec ſwoich/ to ieſt/ wſzytkie=
16:
go powſzechnego kośćioła vcżynił. Y
17:
to chćiáł mieć/ áby pod iednym ſpraw
18:
cą y namieſtnikiem ſwoim/ iedność
19:
ſię y zgodá kośćiołá Bożego trzymałá
20:
y iáko na opoce vtwierdzáłá.
21:
Rozdział 10.
22:
Rząd ten ktory Pan Chryſtus w kośćiele
23:
ſwym poſtánowił z Piotrem S. vmrzeć nie
24:
mogł/ ale trfáć ma do końcá świátá
25:
M
Owić to/ iż tylo Piotro=
26:
wi ſamemu ten przełożeńſtwá
27:
Páſterſkiego przywiley ſłużył/ a znim


strona: 79

Pierwſza Cżęść.79.
1:
á znim vmárł/ nic innego nie ieſt/ ie=
2:
dno iákoby rzekł/ iż z Piotrem S. po=
3:
rządek vmárł/ y iedność kośćiołá Bo
4:
żego. áby iákoby iuſz owce Chryſtuſo=
5:
we zginąć miáły/ ktore bez páſterzá y
6:
iedney głowy widomey być nie mogą.
7:
Mowi Páweł S: Dał Pan Chryſtus
Ephe. 4.

8:
do kośćioła ſwego Apoſtoły/ Ewán=
9:
ieliſti/ Doktory/ Páſterze: nie ná cżás
10:
ieden/ ale áſz do ſkońcżenia świętych:
11:
to ieſt/ do oſtátnego Chrześćiániná/
12:
ktory ſię ná końcu świátá vrodzi. Dá
13:
leko więcey tęn ieden Páſterz nawyż=
14:
ſzy/ bez ktorego iedność kośćiołá być
15:
nie może/ trfać muśi. Przetoż nigdy
16:
Piotr/ y opoká/ y klucżnik á ſzafarz/
17:
kośćiołowi Bożemu vmrzeć nie może.
18:
Boby znim owce vpádły y głodem po
19:
márły. Szymon Gálileycżyk z Bethſa
20:
idy/ brát Jędrzeiow vmárł: ále Piotr
21:
do Páná vcżyniony y ták názwany/
22:
nigdy vmrzeć nie może. Bo ieſli inni
23:
Apoſtołowie potomki ſwoie z tą mo=
24:
cą ktorą ſami mieli zoſtáwili: á iako
25:
Piotr S. ktorego moc byłá więtſza/ y
26:
kośćiołowi potrzebnieyſza/ zoſtáwić
27:
iey potomkom ſwym y kośćiołowi nie
miał?


strona: 80

80.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
miał? A co ieſzcże więcey/ te przywile=
2:
ie/ ktoremi Pan S. Piotrá nádał/
3:
więcey ſłużą potomkom iego y cżaſom
4:
po Apoſtolſkim ześćiu náſtępuiącym/
5:
á niżli onym/ gdy tu ná ſwiećie Apo=
6:
ſtołowie żyli.
Rom. 8.
Bo oni S. Apoſtołowie
7:
y towárzyſze Piotrowi/ máiąc one pir
8:
wiaſnki Duchá S. mniey páſterſtwá
9:
Piotrá S. potrzebowáli/ iako na=
10:
wyżſzy Kośćiołá Bożego po wſzytkim
11:
świećie budownicy/ ktorzy zábłądzić
12:
niwcżym nie mogli. Lecż po nich in=
13:
ni wſtepuiąc Biſkupi/ ktorzy ták do=
14:
ſkonáłego Duchá nie mieli/ im dáley
15:
ſię od cżáſow Apoſtolſkich odſadzáli/
16:
tym więcey páſterſtwá y rządu Piotro
17:
wego potrzebowáli. áby około wyzná
18:
nia wiáry S. y náuki/ bez tey opoki
19:
nie pochybili/ á do rozerwánia iakie=
20:
go bez iedney głowy nie przyſzli. Prze
21:
toſz przywileie y zwierzchność ſtolice
22:
Piotrá S. im dáley w látá kośćioł S.
23:
poſtępował/ tymſię iáśniey y więcey
24:
pokázowáć y wynurzáć pocżęły. Bo
25:
imſię więcey kośćioł ſzerzył/ á do tego
26:
domu ludzi rozmáitych y narodow
27:
nieſtwornych nábierał/ y ku rozerwá
niu


strona: 81

Pierwſza cżęść.81.
1:
niu iákiemu ſkłániał: tym więcey te=
2:
go Páſterzá iednego nawyżſzego/ kto=
3:
ryby iedność cżynił/ á nie ſtwornośći
4:
kroćił/ potrzebował. Nie ták ſię zá
5:
cżáſu Apoſtołow/ tu ieſzcże ná ziemi ży
6:
wiących pokazáło/ co to ieſt Piotro=
7:
wá opoká y Páſterſtwo/ iáko zá cżáſu
8:
Arryuſzá/ Neſtorá/ Mácedoniuſzá/ y
9:
gdy ſie iuſz kośćioł ták ſzeroko rozkrze=
10:
wił/ á tákiemi kácerſtwy rozrywáć po
11:
cżął. Dopiero bárzo znáć było/ iáko ni
12:
żey vſłyſzyſz/ co to ieſt opoká Piotro=
13:
wey wiáry/ á co to Páſterza miec ied=
14:
nego/ ktoryby koncylia ſkłádał/ nie=
15:
zgodne Biſkupy iednał/ Kácerſtwá
16:
vkázował y potępiał/ á z podáney wiá
17:
ry bráćią pośilał. Dopiero one ſłowá
18:
ná Koncyliách ſłyſzáne były:
Chalce=
do. conci.
Sextae
genera=
lis act.
18.
Piotr
19:
przez Leoná mowi: Cżernidłośmy wi
20:
dzieli/ á Piotráſmy przez Agátoná mo
21:
wiącego ſłyſzeli. Bo Piotrá S. potom
22:
kowie/ byli záwżdy y będą/ wiáry S.
23:
powodem/ zátrzymánim/ y obronie=
24:
nim/ áſz do tego cżáſu/ przećiw wſzyt=
25:
kim nawáłnośćiam odſzcżepieńſtwá y
26:
kácerſtwá. Co mowi P. Piotrowi. Daj
27:
pośiłek bráćiey: To ſię więcey w po=
Gtomkach


strona: 82

82.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
tomkách piotrowych/ niſzli w ſamym
2:
S. Pietrze/ ktory miał bráćią ták mo
3:
cnie Dvchem S. pośiloną/ pokazáło.
4:
Gdy oni kxtałt y formę wiáry podá=
5:
ney mocnie trzymáiąc/ innym do
6:
prawdy Ewánieliey S. drogę vkázo
7:
wáli y vkázuią/ iáko ſię niżey powie.
8:
A ták bez tego Piotrá y namieſtniká
9:
Chryſtuſowego/ święty Kośćioł nig=
10:
dy być nie może. A iako Pryncypał
11:
Chryſtus Iezus/ y głowá niewidoma
12:
nigdy nie vmiera: ták też ſprawcá ie=
13:
go/ y głowá widoma záwżdy być mu=
14:
śi. ktory iż ieſt śmiertelny/ inne iáko
15:
dzieći duchownym rodzenim po ſobie
16:
zoſtáwuie. ktorzy po vmárłych y do=
17:
cżeſnych páſterzách/ docżeśnie wſtępu
18:
ią/ á lidzbę onemu iednemu pryncypa
19:
łowi/ y nigdy nieumieráiącemu Páſte
20:
rzowi náſzemu/ z ſwego włádárſtwá
21:
oddáią. Dla tegoſz Papież nie zowie
22:
ſię Potomkiem Chryſtuſowym/ bo po
23:
tomek ieſt po zmárłym/ á Chryſtus
24:
iáko pryncypał/ żywy ieſt/ wiecżny
25:
Páſterz náſz: ále ſię zowie Wikáryim
26:
y namieſtnikiem iego. Lecż ſię zowie
27:
Piotrowym potomkiem. Bo ponim
iáko


strona: 83

Pirwſza Cżęść.83.
1:
iáko po zmárłym y docżeſnym Páſte=
2:
rzu owiec Chryſtuſowych/ porządną
3:
ſukceſya docżeśnie wſtępuie.
4:
Rozdział 11.
5:
Ná niewſtyd fałſzerzow tych Heretykow/
6:
ktorzy mienią/ iſz Piotr Swięty nigdy w
7:
Rzymie nie był/ wywody iſz był:y on Rzym
8:
ſki Kośćioł fundował:/ y tám vkrzyżowan
9:
y vmárł:
10:
O
Przełożeńſtwie y przo
11:
tkowániu Piotrá S. nád
12:
innemi Apoſtoły/ á iż ieden
13:
nawyżſzy Páſterz widomy
14:
wkośćiele Bożym/ potomek Piotrow/
15:
być muśi/ ſpárći piſmem: Haeretyko=
16:
wie/ do oſtátniey ſię á práwie deſpe=
17:
ráckiey obrony vćiekli: prząc tego/
18:
iż Piotr S. nigdy w Rzymie nie był/
19:
przeto ſamo iż tego miánowićie wpiś
20:
mie ś. niemáſz. Cżuiąć to dobrze iż poki
21:
to ſtoi/ iż Piotr S: w Rzymie vcżył y
22:
vmárł/ poty Stolice S. Rzymſkiey
23:
y mocy iey od Bogá przez S. Piotrá
24:
dáney/ zátłumić nigdy nie mogą: á
25:
ieſliby to obálili/ ná wſzytkimby ſię
26:
im około vpadku (iáko oni mowią)
27:
Papieſtwá/ to ieſt/ wiáry od Apoſto
G ijłow


strona: 84

84.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
łow Piotrá y Páwłá fundowaney/ po=
2:
wiodło.
3:
Tym ſzátan zwątlić wſzytkę moc
4:
duchowną Stolice Rzymſkiey chcąc/
5:
śmiech z śiebie/ iáko Pſalm mowi/
6:
pokażał/ á łácnieyſzą nam drogę do
7:
ſwego poháńbieniá vcżynił. Bo łác=
8:
nieyby tym Haeretykom Słońcá pál=
9:
cem dośiąc/ łácnieyby im wſzjtki Chrze
10:
śćiáńſkie kxięgi y owſzem wſzytko
11:
Chrześćiáńſtwo wygubić/ á niſzli tę
12:
prawdę około byćia Piotrá S. w Rzy
13:
mie z fałſzowáć/ y z kxiąg ią wſzytkie=
14:
go świátá/ y z pámięći ludzkiey wy=
15:
głádzić. Co iedno od Apoſtołow Chrze
16:
śćiáńſtwá było/ co iedno Doktorow/
17:
y Hiſtorykow kośćielnych y świeckich
18:
y Chrześćiáńſkich piſało/ wſzyſcy to
19:
práwie iednemi vſty zgodnie ćwier=
20:
dzą: á ten nieſtátek y niewſtyd Here=
21:
tycki/ wſzytkiemu świátu y wſzyt=
22:
kim świętym Bożym/ męcżennikom/
23:
Biſkupom/ Doktorom/ mátáctwo
24:
ſromotne zádáiąc (rozumiey cny cży=
25:
telniku) do cżego przyſzli/ á iáko ſię im
26:
dufać maſz. Vkáſz nam/ powiádáią/
27:
z Dzieiow Apoſtolſkich ták iáſnie/ iá=
ko


strona: 85

Pjerwſza Cżęść.85.
1:
ko o S. Páwle piſmo ieſt/ iż Piotr S.
2:
był w Rzymie. Iakoby iuſz nic ſię ná
3:
świećie więcey nie dziáło/ iedno co
4:
ieſt w dzieiách Apoſtolſkich wypiſano:
5:
ábo iákoby áni Iędrzey/ áni Philip/ á=
6:
ni święći inni Apoſtołowie/ nie byli
7:
w Azyey/ w Indyey/ w Grecyey/ w
8:
Hiſzpániey/ przeto iſz tego wdzieiách
9:
Apoſtoliſkich niemáſz. O nie znośne
10:
głupſtwo: Kronikę świata wſzyt=
11:
kiego w Dzieiách Apoſtolſkich mieć
12:
chcą/ ktore tylo niektore ſpráwy krot
13:
kich lat/ zwłaſzcżá świętego Apoſto=
14:
łá Páwłá zámykáią: inne rzecży/ ko=
15:
śćielnym Kronikarzom y Doktorom
16:
zoſtáwuiąc. Lecż ći obrotni wężowie/
17:
gdy co złego o Papieżu y duchowień=
18:
ſtwie mowić chcą/ wnetże do kronik
19:
y Hiſtorykow bieżą/ prawdę im przy
20:
znawáiąc/ ktorą nie w piśmie świę=
21:
tym/ ále w kronikach náyduią.
22:
My ácżkolwiek ſię ná tym nie ſa=
23:
dziem/ áby nam ná byćie S. Piotrá
24:
w Rzymie/ wowodow z piſmá potrze=
25:
bá (bo to z świádectwá wſzytkiego
26:
świátá Doktorow y Hiſtorykow ko=
27:
śćielnych/ iáśniey niż w ſłońcu ma=
G iijmy


strona: 86

86.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
my) wſzákże y ná tym nam nie zeydzie
2:
iż z piſmá świętego wywieść to mo=
3:
żem. Iednák tych przeliſz krnąbrnych
4:
ludzi/ tym pierwey podkam. Niech v
5:
każą z piſmá S. kto Rzymſki kośćioł
6:
w wierze Chryſtuſowey fundował?
Rom. 1.

7:
kto Rzymian wiáry náucżył pierwey
8:
niſzli Páweł S. do nich piſał/ y pier=
9:
wey niżeli do Rzymu przyiechał/ á
10:
gdzie iáko Piotr S. y Páweł/ żywo
11:
tá tego dokonał? Cżego ieſli z piſmá
12:
nie pokażą/ niechſię też o bytności
13:
Piotrá S. w Rzymie wywodow z pi=
14:
ſmá S. nie vpominaią: á poniewaſz
15:
w tey mierze rzućić ſię do Hiſtorykow
16:
y do wſzytkiego świátá świádectwá
17:
muſzą/ cżemuſz im wiáry nie dáią?
18:
Ale my nád potrzebę y to z piſmá S.
19:
popieramy iż Piotr S: był w Rzymie.
20:
Bo ſam w liśćie ſwym pierwſzym kto
21:
ry w Rzymie piſał/ ták mowi: Poz=
22:
drawia was kośćioł/ ktory ieſt w Bá=
23:
biloniey: Rzym názwał Bábilonią/
24:
pod figurą gdzie pierwey wſzytkiego
25:
báłwochwálſtwá głowá byłá:
Serm in
natal. B.
Petri et
Pauli.
ktory zá
26:
cżáſem/ iáko mowi Leo S. z mięſzká=
27:
nia Dyabelſkiego y z Bábiloniey/
ſtał


strona: 87

Pierwſza cżęść.87.
1:
ſtałſię miáſtem świętym y ludem wy=
2:
bránym y krolewſkim kápłáńſtwem.
3:
Ten wykład y rozumienie piſmá te
4:
go zoſtáwił Papiás Hierápolitáńſki/
5:
vcżęń Ianá S. Ewanieliſty/ ktory
6:
ſam to od S. Ianá/ ábo od ſamego
7:
Piotrá S. ſłyſzeć mogł/ iż Bábilonem
8:
wtym liśćie Piotr S: Rzym/ wktorym
9:
y piſał/ názwał:
Lib. 2.
cap. 15.
in Cátál.
in vitá ś.
Márci
Nicep. li.
2. cáp. 15
o cżym wielcj ſą świád
10:
kowie/ Euzebiuſz Ceſaryiſki/ Hiero=
11:
nim S. y Nicephor Grecki: ktorzy to
12:
ták ćwierdzą/ iż ták Pápiás/ to ſłowo
13:
Piotrá S. wykłádał/ á iż w Rzymie
14:
ten ieſt piſał.
15:
Widziſzże iż y zpiſma świę: bytność
16:
Piotrá S. w Rzymie dowieść ſię mo/
17:
że. Ale iáśnieyſzy wywod ieſt z Dokto=
18:
row S. y Hiſtorykow/ y świátá wſzyt
19:
kiego świádectwá/ z ktorych tu prze
20:
ich niezbedny vpor/ niektore włożyć
21:
muſzę: inne bez lidzby opuśćiwſzy:
22:
Naprzod Egeſyppus práwie ſtary
Lib. 3. de
bello Iu
dáico cá.
2.

23:
y wnet po Apoſtolech będący kośćiel=
24:
ny Hiſtoryk wypiſał/ iáko Piotr S. y
25:
Páweł w Rzymie Symoná Cżárno=
26:
kxiężniká zwoiowawſzy/ tám zá cżá=
27:
ſu Neroná Koronę męcżeńſką odnie=
G iiijſli


strona: 88

88.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
śli. Y tám onę Hiſtoryą powiáda/
2:
ktorą S. Ambroży z niego w iednym
3:
kazániu ſwoim położył. iáko gdy go
4:
Chrześćiánie do tego áby z Rzymu v=
5:
chodził/ á ieſzcże ſię dla kośćiołá Bożeo
6:
záchował/
Inter e=
piſt. 32. et
33.
przywiedli/ przed bramą
7:
Láćinſką/ Pan Iezus mu ſię vkazał.
8:
A Piotr S: Páná ſwego poznawſzy py
9:
tał go/ Pánie gdzie idzieſz: A Pan od
10:
powiedział/ idę do Rzymu ábych był
11:
drugi raż vkrzyżowan. A Piotr S. po
12:
rozumiał iż to nań przymowká byłá
13:
á cżás iego przyſzedl/ áby ſię to ziśćiło/
14:
co mu był Pan o iego śmierći przepo=
15:
wiedział. Y wroćiwſzy ſię do Rzymu/
16:
á ono widzenie wiernym oznaymiw=
17:
ſzy/ rychło potym krzyżową śmierćią
18:
świádectwo dał Pánu y práwdzie ie=
19:
go tamże w Rzymie/ weſpołek z Pá=
20:
włem S.
21:
Klemens Alexándryiſki/ iáko tho
Libro 6:
Stroma=
rum.
In Ca=
thal. ſub
verbo
Clemens
Alexan.

22:
przywodzi y Hieronim S: świadcży iż
23:
Márek Ewánieliſtá Piotrá w Rzy=
24:
mie ſłucháiąc/ proſzony od Rzymian
25:
Ewánielią ſwoię nápiſał/ kthorą
26:
Piotr S. oglądawſzy/ pochwalił y
27:
poćwierdził.
Ireneus


strona: 89

Pierwſza cżęść.89.
1:
Ireneus ktory żył około roku 181
Libr. 3.
cap. 1. et.
3.

2:
wyznawa kośćieł Rzymſki od Pio=
3:
trá y Páwłá S. fundowány ieſt/ y do
4:
niego w káżdey wątpliwość około
5:
wiary odzywáć ſię każe. Támże Biſku
6:
py Rzymſkie wylicża Piotrá S: kłá=
7:
dąc pierwſzego.
8:
Tertulian ktory żył około roku
De prae=
ſcrip.
Háeret.

9:
214 ty ſłowá ma: Maż Rzjm powiáda
10:
zkąd my też moc mamy: Scżeſliwy
11:
to Kośćioł w ktory wſzytkę náukę zá
12:
raz ze krwią ſwoią Apoſtołowie wla=
13:
li: gdzie Piotr S. męce Páńſkiey zro=
14:
wnány/ á Páweł ześćiem Ianá koro=
15:
nowány ieſt. Gdzie Apoſtoł Ian we
16:
wrzącym oleiu ſmáżony y w ogniu v=
17:
topionj/ gdj żadnej ſzkody nie odnioſł/
18:
ná wygnánie ná wyſep wypędzony
19:
ieſt.
Libr. 2.
cap. 15. 25.

20:
Euzebius Cezáryiſki kośćielny Hi
21:
ſtoryk ná kielu mieiſc powiáda: iż Ne=
22:
ro w Rzymie Piotrá S. vkrzyżowáć
23:
kazał a Páwłá S. śćiąć.
24:
Gáius ieſzcże ſtárſzy Hiſtoryk Ko=
25:
śćielny też świadcży/ ktorego też ten
26:
że Euzebius świádectwo przywodzi
27:
ná tym mieiſcu vkazánym:
G vDyo


strona: 90

90.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
Dyonizy Korintſki tey prawdy po
2:
maga: iż w Rzymie Piotr S. vcżąc v=
3:
krzyżowány ieſt.
Epiſ. 3.
lib. 1.

4:
Cypryan S. męcżennik/ ſtolicę
5:
Rzymſką zowie ſtolicą Piotrá ś. Smie
6:
ią powiáda/ Heretykowie do ſtolice
7:
Piotrowey vćiekáć ſię/ do Kośćiołá
8:
przodkuiącego/ zkąd iedność kápłáń=
9:
ſka zácżęłá ſię. Y ná innſzych wielu
10:
mieiſc.
11:
Chryzoſtom S. ná iednym miey=
In Epiſt
ad Rom.

12:
ſcu ták piſze. Nie ieſt ták iáſne niebo/
13:
gdy ſię ſłonecżnemi promieńmi oświe
14:
ca/ iáko Rzymſkie miáſto/ dwiemá te
15:
mi pochodniámi (to ieſt Piotrem y
16:
Páwłem) wſzytkiey ziemi świecąc.
17:
ztámtąd Páweł wzięt będzie/ ztám=
18:
tąd Piotr: vważćie ſobie ná co Rzym
19:
pátrzyć będzie: gdy Páweł z Piotrem z
20:
grobu onego powſtáiąc przećiw Pá=
21:
nu wzgorę wynidą. Iáką rożą Rzym
22:
pośle Chryſtuſowi. Iákiemi dwiemá
23:
koronámi ozdobiło ſię to miáſto: o iá
24:
ko dwiemá temi złotemi łáncuchy przj
25:
bráne ieſt. iákie to ma zrzodłá. Przetoć
26:
ia zdumiewam ſię nád thym miáſtem.
27:
Nie prze doſtátek złotá/ nieprze ony
budowá=


strona: 91

Pierwſzá Cżęść.91.
1:
budowánia ktore ma/ áni dla inney
2:
rzecży/ ále iż ma ony ſłupy kośćielne.
3:
Ambroży tákże w kazániu ſwym
Serm. 66
Tom. 3.
żył około
roku 345.

4:
o Pietrze S. y Páwle ták mowi. Ie=
5:
dnego dniá męcżeńſtwo vćirpieli/ áby
6:
záraz obádwá do Chryſtuſa przyſzli.
7:
ná iednym mieyſcu/ áby ktoremu z=
8:
nich ná Rzymie nieſchodziło: pod ie=
9:
dnym przenáſládownikiem/ áby row
10:
nym okrućieńſtwem byli śćiśńieni: A
11:
ták dzień dla wjſługi/ miejſce dla chwa
12:
ły/ przenáſládowcá dla (doświadcże
13:
nia) cnoty ich dánj im bjł. á ná ktorjm
14:
że mieyſcu męcżeńſtwo/ powiáda/ wy
15:
ćierpieli? w mieyśćie Rzymſkim/ kto=
16:
re ma głowę y pánowánie nád naro=
17:
dámi. Dla tego/ áby tám gdzie byłá gło
18:
wá báłwochwalſtwá/ głowá świąto=
19:
bliwośći odpocżywáłá: gdzie pogáń=
20:
ſkie Kśiążętá mięſzkáły/ áby tám ko=
21:
śćielne kśiążętá przebywáły. To ſą ſło
22:
wá Ambrożego S.
23:
Hieronim też S. ták o Pietrze ś.
1 Cáthá:
ſcrip.

24:
piſze. Piotr S. ná zburzenie Symoná
25:
Magá ſzedł do Rzymu/ y tám dwádzie
26:
śćiá lat y pięć ſtolicę Kápłáńſką trzy=
27:
mał/ áż do oſtátnego roku Neroná
to ieſt


strona: 92

92.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
to ieſt cżternaſtego/ od ktorego vkrzy
2:
żowan ieſt z obroconą głową do zie=
3:
mie. Bo powiedał/ iżem ták iáko Pan
4:
moy záwieſzon być nie godzien: Po=
5:
grzebion ieſt w Rzymie ná Wátycá=
6:
nie wedle drogi gdzie triumphy cży=
7:
niono/ gdzie go wſzytko miáſto ſław=
8:
nie cżći.
Epi. 165.
ad Gene=
roſum
Contra
literas.
Petiliani
libr. 2. ca.
58.

9:
Auguſtyn S. wylicża Biſkupy
10:
Rzymſkie/ y kłádzie pierwſzego Pio=
11:
trá S. Y ná drugim mieyſcu ták mo
12:
wi do Heretyká: A coć winná ſtolicá
13:
Rzymſka/ ná ktorey S. Piotr śiedział
14:
y ná ktorey Anáſtázius dziś śiedzi. Y
15:
ná innych wiele mieiſc.
16:
Optatus prawie ták ſtáry iáko S.
Libr. 2.
contra
Párme=
nianum.

17:
Auguſtyn ták mowi. Záprzeć ſię nie
18:
możeſz Heretyku/ y to dobrze wieſz iż
19:
w mieśćie Rzymſkim Piotrowi ś. pier
20:
wſza ſtolicá Biſkupia podaná ieſt. Ná
21:
ktorey śiedziáłá głowá wſzjſtkich Apo
22:
ſtołow Piotr Cephás rzecżony/ áby w
23:
nim iedność ſtolice od wſzjtkich zácho
24:
wáná byłá.
25:
Athánáſius/ Piotr S. powiáda/
In Apo=
logia de
fuga ſua.

26:
y Páweł/ gdy vſłyſzeli iż w Rzymie mę
27:
cżeńſtwo podiąć mieli/ z rádośćią tam
28:
ſzli.
Dorothe=


strona: 93

Pierwſza Cżęść.93.
1:
Dorotheus powiáda/ Piotr S.
In Sy=
nopſi.

2:
wodz Apoſtołow pierwſzy w Rzymie
3:
káznodzieiá/ gdzie vkrzyżowány y po=
4:
grzebiony ieſt.
5:
Láctáncius/ Chryſtus powiáda/
Libr. 4.
Cap. 21.

6:
ſchodząc/ oznaymił vcżniom ſwoim
7:
rzecży wſzytkie przyſzłe/ ktore Piotr y
8:
Páweł w Rzymie opowiádáli/ y to
9:
ich przepowiádánie dla pámięći nápi=
10:
ſane ieſt. Y niżey gdy ie/ powiáda/
11:
Nero pozábijał/ Weſpezyanus imię y
12:
narod żydowſki zgłádził/ y to vcżynił
13:
co oni powiedzieli.
14:
Epiphánius/ w Rzymie/ powiáda/
Haereſt 27.

15:
byli naprzod Piotr y Paweł Apoſto=
16:
łowie y Biſkupi.
17:
Prudencius/ w Rzymie powiá=
In hym=
no. S.
Lauren=
tij.

18:
da/ iuż dwá kroluią Apoſtolſkie kśią
19:
żętá/ ieden náucżyćiel pogáńſtwá/ á
20:
drugi pierwſzą ſtolicę trzymáiący/ kto
21:
ry zwierzone ſobie bramy wiecżnośći
22:
zámyka.
23:
Leo S. wielki/ Piotr powiáda
In nata=
li Petri
et Pauli
ſermo. 1.
in Pſal.
116.

24:
Kśiążę Apoſtolſkie ná zamek Rzym=
25:
ſkiego páńſtwá był poſłány.
26:
Theodoretus/ wielki Piotr/ po=
27:
wiáda/ z Hieruzalem aż do Rzymſkie
go mia=


strona: 94

94.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
go miáſtá przyſzedł.
2:
Proſper w ſwych wierſzách/ Rzym
De ingra
tis.

3:
powiáda ſtolicá ieſt Piotrowá.
4:
Grzegorz wielki/ Piotr/ mowi/
5:
podnioſł ſtolicę Rzymſką/ ná ktorey
Lib. 6.
Epiſ. 37.

6:
żywotá tego ſkońcżyć racżył.
7:
Opuſzcżám wiele innych ſtárych ś.
8:
Doktorow y Hiſtorykow. Ci ktorem
9:
przywiodł ſą ták ſtárzy/ iż namłod=
10:
ſzemu ieſt bliſko tyśiąc lát. Opuſzcżam
11:
inne od tyśiącá lát/ młodſze bez lidz=
12:
by. Opuśćiłem też y one S. męcżen=
13:
niki Papieże/ ktorzy ná tey ſtolicy śie
14:
dząc to świadcżyli: Niech Heretyko
15:
wie pytáią/ Grekow/ Ormian/ In=
16:
dyanow/ Murzynow/ y gdzie iedno
17:
ſławá Chrześćiańſkiey wiáry záſzłá/
18:
wſzyſcy ich nie wſtydliwe kłamſtwo/
19:
ktorym przą tego/ áby Piotr S. ni=
20:
gdy w Rzymie nie był/ háńbić y im
21:
ſie brżydzić będą. Nie naydzieſz iedne
22:
go kośćielnymi ſię Hiſtoryámi báwią=
23:
cego/ ktoryby tego śmiał przeć. A
24:
przedſię Heretycki vpor przekonáć ſię
25:
nie da: á bez rozumu y bez wſtydu w=
26:
ſzelkiego ćwierdzić to śmieią/ cżego
27:
im wſzytkiego świátá świadectwo
nie


strona: 95

Pierwſza Cżęść.95.
1:
nie dopuśći. Iákoby mowili/ iż ſłoń=
2:
cá ná świećie niemáſz. Do tákiego v=
3:
poru przyſzli.
4:
Báwią ſię ná ſłábych niektorych
Gál. 2.

5:
dziećinnych wymyſłow páięcżynách/
6:
mowiąc/ oto Piotr z Páwłem miáł
7:
zmowę/ áby on tylo żydom á Páweł
8:
pogánom Ewánielią rozgłaſzał. Nę=
9:
dzne ich piſmá rozumienie y Egipſka
10:
ſlepotá. Nie widzą iż Piotr S. na=
11:
przod pogány w Korneliuśie onym
12:
pogáninie náwracáć y náucżáć pocżął.
Act. 10.
Act. 15.

13:
Nie ſłyſzą co mowi ná Koncylium
14:
Hierozolimſkim: wy wiećie/ powiáda/
15:
bráćia/ iż mnie Bog ná to obrał zdaw
16:
ná/ áby przez vſtá moie pogánie przy=
17:
ięli Ewánielią y wierzyli. A iákoż ten
18:
fałſz ſtáć może/ ktorym powiádáią iż
19:
Piotr S. pogáńſtwá nigdy nie vcżył/
20:
iedno żydy? Zmowá oná z Páwłem ś.
21:
ná ktorey ſię głupie ſadzą/ tylo ná cżás
22:
trwáć miáłá/ poki było trzebá/ áby
23:
Piotr ś. ná wzor P. Iezuſa (ktory tylo
24:
żydom kazał/ ktorym pierwey Ewán
25:
ielia poſłaná ieſt) od żydow nie odcho
26:
dził/ poki ieſzcże pogrzebiona Syná=
27:
gogá nie byłá/ y obrzezánie ieſzcże nie=
iakie


strona: 96

96.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
iákie mieiſce miáło.
2:
Lecż y drugi nie mniey ſłáby y wy
3:
krętny wywod ich/ y v naproſtſzych/
4:
chybá záſlepionych mieyſca mieć nie
5:
może/ gdy mowią. Páweł S. Pio=
6:
trá S. w Rzymie nie záſtał/ á tak ni=
7:
gdy w Rzymie nie był. Acż tego dzie=
8:
ie Apoſtolſkie v S. Lukaſzá niemowią
9:
nigdzieſz áby go nie záſtáł: wſzákże by
10:
go dobrze ná ten cżas nie záſtał/ iáko
11:
ná rozśiewániu ſłowá Bożego po in=
12:
nych kroleſtwách zábáwionego/ mo=
13:
żeli kto ztąd iuz wierzyć/ przeto iż go
14:
tám raz nie záſtáł/ iż nigdy w Rzymie
15:
Piotr S. nie był? Y dziećię oſądzi tá=
16:
kie głupie wymyſły ich: iż poſzli ná o=
17:
nego/ ktory wdeſzcż z Rzymu wyiá=
18:
chawſzy/ y po roku wdeſzcż tákże wiá=
19:
chawſzy/ mniemiał/ áby cáły rok w
20:
Rzymie deſzcż ſzedł.
21:
Co ſię dotycże oblicżánia lát/ kto
22:
rych Piotr S: był w Rzymie/ ktore gdy
23:
computuią Heretykowie/ wſzytki Hi=
24:
ſtoryki kośćielne/ y S: Doktory w hań
25:
bie zoſtáwić chcą: á z ſwym ſię fałſzem
26:
popiſać: A ono przewrotne zmyſły ich/
27:
iednym ſłowem ich ſamych w hańbie
pozoſta=


strona: 97

Pierwſza cżęść.97.
1:
zoſtáwuią. Acż innym wſzytkim S.
2:
męcżennikom y Doktorom kośćiel=
3:
nym od wſzeo świátá rozſławionym/
4:
ále oſobliwie Hieronimowi S. śmie=
5:
ią mátáctwo zádáwác w tym/ iż nápi
6:
ſał/ że roku wtoreo pánowánia Klaw
7:
diuſá Ceſarzá Piotr S. Rzymſką ſto=
8:
licę/ náuką ſwoią wſzcżepił: ná ktorey
9:
25 lat śiedział/ aż do oſtátnego roku
10:
Neroná Ceſarzá: vkázuiąc iákoby to
11:
fałſz był ſtego/ iż Piotr S. w tym cżá=
12:
sie/ to ieſt w tych dwudzieſtu y piąći
13:
lećiech/ był w Hieruzálem/ y w innych
14:
wſchodnych kráinách/ iáko dzieie A=
15:
poſtolſkie świadcżą. Nie bacżą tego
16:
nędznicy/ iż Hieronim S. nie mowi o
17:
vſtáwicżnym mięſzkániu Piotrá S. w
18:
Rzymie: ále pierwſze iego przyśćie z w
19:
torym złącża. Bo dwá kroć Piotr S.
20:
do Rzymu przychodził: pierwſzy raz
21:
zá Klawdiuſzá/ gdy tám ieſzcże przed pi
22:
ſanim y przyśćim Páwłá S. wiárę S.
23:
ſzcżepił/ iáko świadcży Chryzoſtom ś.
24:
y Theodoretus Cyri/
In Epiſt
ad Rom.
ná liſt do Rzy=
25:
mian. gdzie będąc cżterzy látá/ gdy ży
26:
dy z Rzymu wygániáć kazał Klawdi
27:
uſz/ vſtąpić muśiał: y tym cżáſem záſie
Hw Hieru=


strona: 98

98.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
w Hieruzálem był y wſchodne kráiny
2:
náwiedzał/ Rzymſkiego Kośćiołá Bi
3:
ſkupſtwo przez inne/ co ieſt Kletá y Li
4:
ná ſpráwuiąc/ ták iáko mogł ná on
5:
cżás. Drugi raz záſię ſzedł do Rzymu
6:
Piotr S. zá cżáſu Neroná y długi
7:
cżás tám ſtrawił/ y męcżeńſką Koro=
8:
nę weſpołek z Páwłem S. oſtátnieo ro
9:
ku panowánia Neronoweo odnioſł.
10:
Iáko ſię iuż wyżſzey pokazáło. Kto
11:
ſię temu dwoiemu iego byćiu w Rzy=
12:
mie y wyćiekániu Piotrá S. do inych
13:
kośćiołow poſługi/ w tych dwudzieſtu
14:
y piąći lat przypátrzy: á iáko w nieby=
15:
tnośći ſwey przez inne vcżnie ſwe/ Bi
16:
ſkupſtwo Rzymſkie ſpráwował: łácno
17:
wſzytki Hiſtoryki y S. Doktory poro=
18:
wna y pogodzi. Iednák nie láda pro=
19:
żność ieſt/ ná pytániu ſię punktow cżá
20:
ſow/ ktore w ták ſtárych dzieiách ták
21:
pewnie być nie mogą/ áni ſą w piśmie
22:
oznácżone báwić/ á rzecż ſamę opu=
23:
śćić. Wſzyſcy mowią/ iż Piotr S. był w
24:
Rzymie: ále kiedy y ktorego dnia y go
25:
dziny/ á kto ták dwornie á niepotrze=
26:
bnie wylicżyć może? Wiele rzecży w pi
27:
śmie S. ktorych ſię roku y dniá pewne
go


strona: 99

Pierwſza Cżęść.99.
1:
go/ nie dopytaſz: a ieden ták około
2:
cżáſu mowi/ á drugi owák. A kto kie
3:
dy pewnie ſię wywiedział ktorego ſię
4:
dnia zbáwićil náſz národził? ledwie ſię
5:
o roku pod Auguſtem Ceſarzem domy
6:
ſtáią Doktorowie/ y to nie iednáko: á
7:
więc przeto iuż národzenie páńſkie nie
8:
pewne będzie? Tákże j o trzech krolách/
9:
kiedy y ktorego roku do Bethleem
10:
przyſzli/
Mátt. 2.
pewnośći żadney nie maſz: á
11:
więc przeto mowić kto ma/ iż ſię ni=
12:
gdy w Betleem v iáſłek Chryſtuſowi
13:
nie pokłonili?
Dánie. 9.
tákże o Dánielá Proro.
14:
ká tegodniách ieſzcże ich nikt doſtáte
15:
cżnie nie wylicżył/ kiedy ſię pocżęły y
16:
kiedy ſię dokonáły: á więc przeto mo
17:
wić kto ma/ iż ſię nie dokonáły áni po
18:
cżęły? Boże teo nie day. Toż mowiem
19:
o S. Pietrze/ kiedy/ ktorego dniá/ ro=
20:
ku/ godziny do Rzymá przyſzedł/ cho=
21:
ćiabj w tjm doſtátecżnej pewnośći nie
22:
było/ á coż ná tym? á więc przeto mo
23:
wić kto ma iż nigdj w Rzymie nie błj?
24:
Głupi to vpor. Poniewáſz wſzyſtek
25:
świát woła/ iż Piotr S. w Rzymie v=
26:
cżył wiáry S. y krzyżową śmierćią v=
27:
marł: kiedy ktorego dniá/ roku/ go=
H ijdziny


strona: 100

100.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
dzyny/ nie potrzebna to dworność.
2:
Máłey rzecży po tych pletliwych lu=
3:
dziách y tuś my w Wilnie po Zwin=
4:
gliáńſkich Miniſtrách chćieli (gdj tym
5:
ludzie lekkie/ á żadney oſtrożnośći oko
6:
ło ſwego zbáwienia nie máiące/ zwo=
7:
dzili) żeby nam tylo iednego ſtárego
8:
kośćielnego Doktorá/ ábo iákiego wiá
9:
ry godnego Kátolickiego Hiſtoryká
10:
vkazáli/ ktoryby to mowił/ co oni
11:
niewſtydliwie pleść śmieią/ áby Piotr
12:
S. nigdy w Rzymie nie był: á náko=
13:
niec żeby tylo iákiego nie podeyrzá=
14:
nego w kácerſtwie Hiſtoryká dáli/ kto
15:
ryby nápiſał/ gdzie indziey á nie w Rzy
16:
mie/ y iáko Piotr S. męcżeńſtwo pod=
17:
iął/ y żywotá dokonał: Ale woleli z
18:
plácu vćiekáć/ á niżli ſię tego podiąć:
19:
woleli vſtá zámknąć á niżli o tjm dálej
20:
mowić. Aponieważ im o iedneo świád
21:
ká tákiego ná to trudno y nie podo=
22:
bno ieſt/ gdzie y iáko okrom Rzymu
23:
Piotr S. żywotá dokonał: á my ich
24:
ták wiele przywodzimy ieſzcże więcey
25:
przywieść możem/ iż nie indziey iedno
26:
w Rzymie krzyżową śmierćia zſzedł:
27:
niechże zá fáłſzerze pocżytáni będą/ á
nam


strona: 101

Pierwſza Cżęść.101.
1:
nam Kátolikom przy ták iáſnym
2:
świátá wſzytkiego świádeſtwu wiára
3:
iáko przyſtoi daná będzie/
4:
Rozdział. 12.
5:
Na przywileie y nawyżſze Páſterſtwo y Bi=
6:
ſkupſtwo Piotrá S. w kośćiele Chryſtuſo=
7:
wym/ wſtąpili práwem Bożym Biſkupo=
8:
wie Rzymſcy/ y zá to ie wſzytek kośćioł Ká=
9:
tholicki od ſtarowiecżnych cżáſow
10:
miał y ma.
11:
I
Eſli moc tá ktorą dał
12:
Chryſtus Apſtołom w ko-
13:
śćiele iego zoſtáłá (iakoż zo
14:
ſtáć muśiáłá. Bo bez niey
15:
niktby zbáwienia y wiáry nie miał.)
16:
tedy przy tych byłá y ieſt/ ktorzy ná
17:
ich mieyſcá porządnie wſtępowali. kto
18:
rem oni iáko duchownym ſynom ſwo
19:
im to dziedzictwo y ſkarb zoſtáwowá
20:
li/ y ná nie iáko potomki ſwoie wle=
21:
wáli. A iáko tá moc/ ktorą miał Ian
22:
S. przy Epheſkim ſię Biſkupie zoſtá=
23:
łá/ ták też tá ktorą miał Piotr S.
24:
przy Rzymſkim ſię Biſkupie zoſtáć
25:
muśiáłá. Boby bez niey kośćioł/ bez
26:
głowy widomey/ bez páſterzá powſze
27:
chnego/ bez rządu/ bez iednośći zoſtał.
H iijgdyby


strona: 102

102.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
gdyby kto ná Piotrá S. przywileie
2:
wſtąpić niemiał/ ktoryby opoką był
Luc. 22.
Matt. 16

3:
wyznánia wiáry wſzytkiemu kośćio=
4:
łowi/ poćwierdzáiącą bráćią. Ná kto
5:
regoby ſię klucże wſzyſcy oglądáli/ kto
6:
ryby owce Chryſtuſowe do kupy zbie=
7:
rał/ niezgodne kroćił/ y wątpliwośći
8:
około relijey (Bo nie zawżdy Koncy=
9:
lia zebráne być mogą) dáną mocą ro
10:
ſtrzygał. Bez tákiego mowię vrzędni
11:
ká/ niepodobna rzecż kośćiołowi być y
12:
trwáć. Tákiego/ ábo po wſzytkim
13:
świećie nie máſz áni było (co kto by
14:
śmiał rzec/ práwie by od rozumu od=
15:
ſzedł/ y śmierć á zgubę kośćiołowi Bo
16:
żemu przycżytáć by muśiał (ábo ſam
17:
ieden ieſt Rzymſki Biſkup. Bo wſzyt
18:
ki wieki iemu á nie innemu/ wſzyſcy
19:
S. oycowie y zwycżay Kośćiołá przez
20:
pułtorá tyśiącá lat vćwierdzony/ to
21:
przycżytá y ćwierdzi/ iż ſtolicá Rzym
22:
ſka ieſt ſtolicą Piotrá S. nád wſzytki=
23:
mi kośćioły przodkuiąca: á iż ná niey
24:
śiedzący/ ieſt páſterzem/ oycem y my=
25:
ſtrzem wſzytkiego Chrześćiáńſtwá.
26:
Przeto wyrokow y wyznánia o tey ſto
27:
licy y przywileiách iey/ ták oycow S.
iáko


strona: 103

Pierwſza Cżęść:103.
1:
iáko z Borow powſzechnych ſłuchay
2:
my.
3:
Naprzod ſtáry Ireneus ták mowi.
Lib. 3.
cáp. 3.

4:
vkázuiąc wielki y ſtárowiecżny y wſzyt
5:
kim znáiomy y od przeſławnych Apo=
6:
ſtołow Piotrá y Páwłá fundowány y
7:
poſtánowiony Kośćioł Rzymſki/ y to
8:
podánie ktore mu od Apoſtołow/ y ob
9:
wieſzcżoną ludziom wiárę przez wſtę=
10:
powánie y ſukceſyą Biſkupow aż do
11:
nas przychodzącą: háńbiem wſzyt=
12:
kich tych ktorzy z prozney chwały/ y
13:
ſlepoty y złego wyrozumienia inácżey
14:
vcżą nić trzebá. Do tego kośćiołá prze
15:
śilnieyſze przodkowanie/ wſzytki ſię
16:
kośćioły vćiekáć máią: to ieſt wſzyſcy
17:
zewſząd wierni/ w ktorym to podá=
18:
nie/ ktore ieſt od Apoſtołow záwżdy zá
19:
chowáne ieſt. To mowi Ireneus. A
20:
bacż iáko kośćioł S. Rzymſki/ nie ty
21:
lo od Piotrá S. fundowány być mie=
22:
ni/ ále go też ma zá przodkuiący Ko=
23:
śćioł/ y zá miſtrzá innych wſzytkich ko
24:
śćiołow. Toć ſtáry á w pułtoruſtu lat
25:
po Chryſtuśie będący Doktor kośćiel
26:
ny ták piſze.
27:
Cypryan S. o kośćiele Rzymſkim
H iiijták


strona: 104

104.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
ták też mowi.
Epis. 3.
Fáłſzywego Biſkupá po
2:
ſtáwiwſzy y ſobie (odſzcżepieńcy) śmieią
3:
ſię przewozić do ſtolice Piotrowey/ do
4:
kośćiołá przodkuiącego/ z ktorego ie
5:
dność kápłańſka poſzłá/ y tám liſty
6:
odſzcżepieńcow y niezbożnych nośić.
...ibr. 1.

7:
Nie pomnią iz to ſą ći Rzymiánie/ kto
8:
rych wiárá zá Apoſtolſkim w ſtawie=
9:
nim pochwaloná ieſt/ do ktorych nie
10:
dowiárſtwo przyſtępu nie ma. Obacż
11:
iáko y ten męcżennik zna przełożeń=
12:
ſtwo kośćiołá Rzymſkiego nád inne=
13:
mi/ y pocżątek wnim iednośći/ wyzna
14:
wáiąc zá głowę go ma: od ktorey ſię ie
15:
dność ćiáłá pocżyna. A co więcey/ to
16:
świádectwo y proroctwo znácżne v=
17:
cżynił/ iż Rzymſka ſtolicá Piotrá S.
18:
zábłądzić nigdy nie może: ponieważ
19:
do niey niedowiárſtwo przyſtępu nie
20:
ma.
21:
Athánáſi S: y z innemi Biſkupy z
22:
Egiptu piſząc do Márká Papieżá pro
23:
ſząc áby mu Koncylium Niceńſkie ná
24:
piſane poſłał (bo wſzytkie kśięgi Ká=
25:
tolickie/ powiáda/ Arryanowie byli
26:
popalili) ták mowi: Ządamy/ po=
27:
wiáda/ ábychmy to od ſtolice y kośćio ła ná


strona: 105

Pierwſza cżęść.105.
1:
ła wáſzego ktory ieſt mátką y głową
2:
wſzytkich kośćiołow ku pośileniu y o
3:
chłodzie wſzytkich práwowiernych
4:
przez ty poſły ninieyſze otrzymáli. Y
5:
do Liberyuſzá Papieżá z tymiſz Biſku=
6:
py piſząc onego vniuerſałem ábo po=
7:
wſzechnym Pátryarchą zowie.
8:
Tákże do Felixá Papieżá piſząc z w=
9:
ſzytkim Synodem Alexáńdryiſkim ná
10:
ktorym byli Biſkupi z wſzytkiego Egi
11:
ptu z Thebáidy/ z Libijey/ ták mowią.
12:
Dla tego przenabłogoſłáwieńſzy oy=
13:
cże/ iż przodkowie náſzy y my od A=
14:
poſtolſkiey Stolice waſzey świętey po=
15:
moc bráli: y ſtárániachmy waſzego o
16:
nas doználi/ do tey ſię nawyżſzey ſto=
17:
lice Apoſtolſkiey vćiekamy wedle
18:
praw kośćielnych/ ábychmy ztąd po=
19:
moc mieli/ z kąd przodkowie náſzy/
20:
ſtáwienie y náukę/ y podporę bráli.
21:
Do niey ſię iáko do mátki vćiekamy.
22:
Y niżey. Heretykowie nas/ powiádá
23:
ią/ śćiſkáią y męcżyć ſię grożą/ ieſli
24:
ná ich błędy nie przyzwolem. Cżego
25:
my bez wiádomośći wáſzey/ cżynić nie
26:
chcemy. Bo ták práwá Kośćielne v=
27:
kázuią/ áby bez Biſkupá Rzjmſkieo nic
H vo głow=


strona: 106

106.O iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
o głownieyſzych rzecżách ſtánowiono
2:
nie było. Y niżey. Dla tego was y
3:
przodki wáſze/ to ieſt Apoſtolſkie Bi=
4:
ſkupy/ ná nawy[z]ſzym zamku Pan
5:
Bog poſtáwił: y ſtáránie wam o
6:
wſzytki kośćioły zlećił: ábyśćie nam
7:
pomoc dáli/ y nas bronili. Bo wam
8:
ieſt wſzyćiek ſąd Biſkupow polecony.
9:
Bo wiemy/ iż ná wielkim Niceńſkim
10:
trzyſtá y ośmnaśćie Biſkupow ſyno=
11:
dzie/ od wſzytkich iednoſtáynie vćwier
12:
dzono ieſt. áby ſię Koncilia bez dozwo
13:
lenia Rzymſkiego Biſkupá nie zbyrá=
14:
ły/ áni żaden Biſkup potępiony był.
15:
Acżkolwiek tákie kośćielne vſtáwy/ y
16:
innych wiele rzecży potrzebnych/ od
17:
Heretykow/ ktorzy nas vſtáwicżnie/
18:
przenáſláduią y zgubić chcą/ popalo=
19:
ne ſą y zgubione/ dla tego żeby nas łá
20:
ćniey vłowić mogli. Y niżey/ Tákże
21:
od tychże przerzecżonych oycow mo=
22:
wią poſtánowiono ieſt iednoſtáynie:
23:
ieſliby ktory Biſkub/ podeyrzány
24:
miał rozſądek ſwego Mitropolitá/ á
25:
bo teyże prowincyey Biſkupow: áby
26:
do wáſzey Rzymſkiey ſtolice appello=
27:
wał. ktorey od ſamego Paná moc ieſt
daná


strona: 107

Pierwſza cżęść.107.
1:
daná związánia y rozwiązániá oſobli
2:
wym przywileiem nád inne. Y niżey
3:
Tyś ieſt kacerſtwá wſzelákiego/ y wſzy
4:
tkich nieſpokoynych ſędzią/ iáko Kśią
5:
żę y Doktor y głowá wſzytkiey práwo
6:
wiernej náuki/ y nie pokaláney wiáry.
7:
Poty ſą ſłowá S. Athánáżego z inne=
8:
mi Biſkupy iego Pátryárchiey Alexán
9:
dryſkiey. Obácż wierny cżytelniku/
10:
iáko ſtáry to Doktor/ y iáko nie ſam
11:
tylo/ ále imienim wſzytkiego wielu
12:
kroleſtw duchowieńſtwá/ ty przywile
13:
ie Piotrá S. kośćiołowi przyznawa.
14:
A iż cżyni wzmiankę Koncylium pier
15:
wſzego Niceńſkiego/ iáko na nim oy=
16:
cowie S. trzyſtá y oſmnáśćie/ tęſz moc
17:
w Rzymſkim Biſkupie ználi/ y to mu
18:
przypiſali/ co od ſamego Chryſtuſa
19:
miał: tedy ſię tu przypátrz co mowią.
20:
Iż ty Kanony prawdziwe tego Kon
21:
cylium Niceńſkiego Heretykowie po
22:
pálili/ á to co im wádziło wymiatáli.
23:
Zwłaſzcżá one/ ktore moc nád Biſku=
24:
py y zwierzchność Rzymſkiemu Bi=
25:
ſkupowi przyznawáły: Bo ta ſtolicá
26:
iáko złodzieiom vrząd woytowſki/ na
27:
więcey Heretykom wadzi/ y tey ſię o=
poki


strona: 108

108.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
poki ná ktorey ſię rozbiiáią/ y ktora
2:
ich błędy nawięcey tępi/ bárzo wiáru-
3:
ią. Tedy ſię nie dziwuy iż teraz wtych
4:
Kánoniech Koncylium Niceńſkiego
5:
tego ták iáśnie nie máſz. wſzákże to by
6:
ło y to tu Biſkupi znáią y w Rzym=
7:
ſkich autentykách zoſtáło. ktore Iu
8:
lius papieſz po zmárłym Felixie tymże
9:
Biſkupom wypiſawſzy poſyła. ktory
10:
zmjſlić ábo przydáć nic nie mogł: bo by
11:
mu ſproſność mátáctwá j ſrom tjch kto
12:
rzy ſami ná tymże Koncilium byli/ á
13:
świeżą pámięć tych Kanonow mieli/
14:
tego nie dopuśćiło. Przed tymi nie
15:
mogł nic zmyſláć. Zwłaſzcżá w tym
16:
co ſami znáią y świeżą pámięćią y ſwo
17:
ią przytomnośćią/ iż ták było/ świad=
18:
cżą. to ieſt iż ná vznánie przywile=
19:
iow kośćiołá Rzymſkieo tákie Kano=
20:
nj ná Niceńſkim Koncjlium były. kto
21:
rych było 70. iáko świadcży tenże A=
22:
thánázius do Márká Papieżá piſząc: á
23:
teraz ſię ich tylo 20. náyduie.
...n Re=
[ſc]ripto
[c]ontra o=
[r]ienta=
[l] es pro
[A]thana=
[si]o et ce=
[t]eris.
Między
24:
ktoremi śiedmidzieśiąt ten bjł 18. ták
25:
iáko Papieſz Iulius piſząc do/ wſcho=
26:
dnych Biſkupow wypiſuie: ſłowá ſą
27:
tego to Kanonu: Wſzyſcy Biſkupi w
ſprá


strona: 109

Pierwſza Cżęść.109.
1:
ſpráwach więtſzych niechay wolnie
2:
do ſtolice Apoſtolſkiey áppelluią y do
3:
niey ſię iáko do mátki vćiekáią. Bo
4:
roſſądkowi iey/ wſzytki celnieyſze ſprá=
5:
wy kośćielne ſtáre poſtánowienia A=
6:
poſtolſkie záchowáli.
7:
S. Ambroży ná liſt S. Páwłá do
Super
cap. 2.
1. ad Ti=
mote.

8:
Tymotheuſzá piſząc ták mowi: gdyſz w
9:
ſzyſtek ſwiát Boży ieſt kośćioł/ wſzák
10:
że Kośćioł ſię zowie domęm Bożym
Libr. 3.
de Sa=
cram.
cap. 1.

11:
ktorego dziś ſprawcą ábo rektorem
12:
ieſt Dámáſus (Biſkup Rzymſki) Y ná
13:
innych mieyſcách wielkie świádeſtwo
14:
dáie Rzymſkiemu kośćiołowi.
15:
S. Chryzoſtom tákże o Pánie ná=
Libr. 2.
de ſacer=
dotio.

16:
ſzym mowiąc: dla cżegoſz on rozlał
17:
krew ſwoię/ powieda? Dla tego zá=
18:
prawdę áby owce ſwe pozyſkał: około
19:
ktorych ſtáránie Piotrowi y Piotro=
20:
wym potomkom polecał Y gdy miał
21:
ten S. Chryzoſtom od Biſkupow wiel
22:
kie vbliżenie/ y nieznośne krzywdy z=
23:
tym duchowieńſtwem/ ktore przy nim
24:
ſtátecżnie ſtało/ będąc Pátryárchą
Nicepho=
rus lib. 13.
ca. 19.

25:
Cárogrockim/ odzywał ſię do rozſątku
26:
y ſpráwiedliwośći Biſkupá Rzymſkie
27:
go iáko ſię niżey námieni.
Hieronim


strona: 110

110.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
Hieronim S: mieſzkáiąc w ſchodnych
2:
kraiách/ gdzie ſię rozlicżne kácerſtwá
3:
Arryáńſkie ſzerzeły á do śiebie go ćią=
4:
gnęły/ ſamym ſię wyznánim ſtolice
5:
Rzymſkiey ćieſzył y od kácerſtwá bro=
6:
nił/ ták piſząc do Dámáſa Papieżá.
7:
Ná trzy cżęśći rozdzielił ſię ſam Ko=
8:
śćioły: ćiágną mię wſzytkie ſtrony do
9:
śiebie
Epiſ. 58.
A ia wołam/ ten moy ieſt kto
10:
ry z ſtolicą Piotrową trzyma. Mele=
11:
cius/ Witalis/ y Paulinus mienią ſię
12:
mieć ſpołecżność ztobą: wierzełbych
13:
gdyby to ieden mowił: lecż ábo dwá
14:
matáią/ áby wſzyſcy. Przeto ćię pro=
15:
ſze/ oznaymi mi przez liſt twoy ſkim
16:
ſam w Syryey w wierze ſpołecżność
17:
mieć mam. Y w drugim liśćie do te=
18:
goſz. Chćiałem ſię ſtolice Piotrowey y
19:
wiáry Apoſtolſkimi vſty wyſłowioney
20:
porádzić y bráć obrok duſzy mey. Y ni
21:
żey mowi. Ia zá pierwſzego ſobie nie
22:
máiąc iedno Chryſtuſa/ z tobą ſię to
23:
ieſt z ſtolicą Piotrową ſpaiam: Ná tey
24:
opoce wiem iż kośćioł zbudowany ieſt.
25:
Kto okrom dovteo báránká pożywa
26:
niezbożny ieſt. Y ná inych wielu mieſc.
27:
O gdyby na ten mądry Hieronimá ś.
rozſą=


strona: 111

Pierwſza Cżęść.111.
1:
rozſądek pámiętáli ći/ ktorzy dziś w
2:
tym rozerwániu ſłyſzą/ iż ich káżda ſe=
3:
ktá ktorych ſię námnożyło/ do śiebie
4:
ćiágnie: żeby ták mowili: z Piotrem ś.
5:
y ztolicą iego trzymam/ nikt mię od
6:
tey ſtárowiecżney opoki wiáry nie o=
7:
derwie.
8:
Auguſtyn S. w kośćiele Rzym=
Epiſ. 162.

9:
ſkim/ piſze/ záwżdy Apoſtolſkiey ſto=
10:
lice przodkowánie trwáło/ zkąd E=
11:
wánielia do Afryki przyſzłá. Y ná in=
12:
nych wielu mieiſc
13:
Optatus Milewitáńſki: Ná ſtoli=
14:
cy Rzymſkiey/ powiáda/ śiedziáłá gło
Con. Do.
Lib. 2.

15:
wá Apoſtołow Piotr/ áby z iedney ſto
16:
lice iedność ſię w wſzytkich záchowá=
17:
łá: áby inni Apoſtołowie káżdy ſię z
18:
ſwoią nie dzielił. Aby ten był odſzcże=
19:
pieniec y grzeſznik/ ktoryby przećiw
20:
tey iedney ſtolicy inną poſtáwił. A
21:
tak iedná ieſt ſtolicá/ ktora ieſt pier=
22:
wſza wpoſagu/ ná ktorey pierwſzy śie=
23:
dział Piotr/ ponim Linus/ Clemens/
24:
Anácletus. rć. Dziś śiedzi ná niey Sy
25:
ricius/ ktory nam towárzyſzem ieſt/
26:
ſktorym známi świát wſzyſtek przez
27:
poſpolitowánie formátow w iednego
towarzy=


strona: 112

112.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
towárzyſtwá ſpołecżnośći zgadza ſię.
2:
A wy (Heretykowie Donátyſtowie)
3:
vkáżćie/ zkąd ſię wáſzą ſtolicá wſzcżęłá?
4:
Ták tą ſtolicą ſtárzy Doktorowie He=
5:
retyki burzyli.
In Epiſ.
ad Rena=
tum pre=
ſbit.

6:
Theodorytus/ ſtolica Rzymſka/ po=
7:
wiáda/ trzyma rządzenie wſzytkich
8:
kośćiołow wſzytkiego świátá/ Y prze
9:
inne przycżyny/ y prze te/ iż byłá záw=
10:
żdy od ſmrodow Heretyckich prozna/
11:
á nikt ná niey nie śiedział ktoryby zle
12:
o wierze S. trzymał.
13:
Opuſzcżam przez lidzby świádec=
14:
twá świętych męcżennikow/ Biſku-
15:
pow Rzymſkich/ Anákletá/ Ewáry=
16:
ſtá/ Alexándrá/ Sixtá/ Piuſa/ Wi=
17:
ktorá/ Zepheryná/ Márcellá/ Ewze=
18:
biego/ Melchiádá: ktorzy ná tey ſto=
19:
licy śiedząc tego vcżyli/ y tę náukę y
20:
podánie od przodkow ſwoich Apoſto=
21:
łow mieli: iż Rzymſki kośćioł od Chry
22:
ſtuſa zá przedni y głowę wſzytkim po=
23:
ſtáwiony ieſt. Y tey prawdy y náuki
24:
gárdłem y krwią ſwoią popráwili.
25:
ktorych świątobliwośći żaden am=
26:
bicyey y fałſzu przycżytáć/ bez wielkie=
27:
go grzechu y nie wſtydu niemoże. O=
puſzcżam


strona: 113

Pierwſza cżęść.113.
1:
puſzcżam y ony ktorych ſię świątobli=
2:
wość/ gdy ná tey ſtolicy śiedzieli po w
3:
ſzytkim świećie wſławiłá: to ieſt Dá=
4:
máſa/ Leoná wielkiego/ Grzegorzá
5:
wielkiego/ Mikołáiá wielkiego. O=
6:
puſzczam y inne młodſze świádki/ kto=
7:
rzy wſzyſcy iednomyſlnie/ świádectwo
8:
przed Bogiem y świátem wſzytkim
9:
ſtolicy Rzymſkiey dáią/ iż ná niey śie=
10:
dzący/ ſą prawdziwi Piotrá S. potom
11:
kowie: bez ktorych/ iáko bez opoki/ wiá
12:
rá by Chrześćiáńſka vpádáć muśiáłá/
13:
rozerwánia y niezgod by ſię námnoży=
14:
ło: ktorey káżdy kto ſię owcą Chryſtu=
15:
ſową mieni/ podległ y ſłuchać z Bo=
16:
żego roſkazánia winien ieſt.
17:
Idę do świádectwá S. powſzech=
18:
nych zborow/ ná ktorych ile było Bi=
19:
ſkupow y Doktorow/ tyle świádkow
20:
ieſt: ktorzy wſzytki te przywileie Bi=
21:
ſkupow Rzymſkich przyznawáli.
22:
Bácżyliſmy iáko pierwſze Niceńſkie
23:
Koncilium/ przełożeńſtwo to zá świá
24:
dectwem Athkánázego y wſzytkiego E
25:
giptu y Libiey Biſkupow/ Rzymſkie=
26:
mu Biſkupowi przycżytá: áby ſię bez
27:
iego wiádomośći w kośćiele Bożym
Iw rze=


strona: 114

114.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
w rzecżách więtſzych y wierze należy=
2:
tych/ nic nie dziáło. Stądże vroſł on
3:
Kanon ábo práwo wſzytkiemu świá=
4:
tu rozſławiono/ ktore y Grekowie cżę
5:
ſto przywodżą/ iáko niżey vſłyſzyſz:
Theodo=
retus So=
zomenus
Socrateſ
Nicephr.
iſz
6:
kośćielny zwycżay z ſtárádawná to
7:
ma/ áby ſię bez woley Biſkupá Rzym=
8:
ſkiego żadne Koncylium zbieráć nie
9:
mogło.
10:
Ieſzcże y wtym Niceńſkie pierwſze prze
11:
łożeńſtwo Rzymſkiego Biſkupá nád
12:
inne wſtáwiło/ iż od Sylweſtrá Papie
13:
żá teo wſzytkiego/ co poſtánowili/ po=
14:
ćwierdzenia żądáią. Iákoſz Sylweſter
15:
odpiſuie y poćwierdza.
Tom.
Conci.

16:
Ná wtorym Zborze Cárogrockim/
17:
bárzo znácżnie przełożeńſtwo nád
18:
wſzytki Biſkupy oycowie oni wyználi
19:
gdy pierwſze mieyſce chcąc dáć Pátry=
20:
árſze Cárogrockiemu/ ták mowią:
21:
Niechay ma Cárogrocki Biſkup
Cano. 2.
vel 5.

22:
cżeść przodkowánia po Rzymſkim Bi
23:
ſkupie: poniewaſz ieſt nowy Rzym.
24:
Skąd káżdy bacży/ iſz Oycowie świę=
25:
ći naypierwſze mieyſce Rzymſkiemu
26:
Biſkupowi zoſtáwuią/ y przodkowá=
27:
nie iego nád wſzytkimi/ y nád tymże
Cárogroc


strona: 115

Pierwſza cżęść.115.
1:
Cárogrockim Biskupem znáią: y ná=
2:
deń nikogoſz przełożyć nie śmieią.
3:
Acż tego przełożeńſtwá Biſkupá Cá
4:
rogrodzkieo/ nigdy Dámáſus Papież y
5:
inni poćwierdzić niechćieli/ ále wpo=
6:
ćwierdzęniu tego Koncylim/ to záw
7:
żdy wyimowáli/ niechcąc áby ſię nád
8:
inne Pátryarchy prożney cżći prágnie
9:
nim wynośił.
10:
Ná trzećim w Ephezie ieſzcże znácż=
11:
niey przełożeńſtwo to Rzymſkiego Bi
12:
ſkupá pokazáło ſię/ iż ná nim Alexán=
13:
dryiſki Pátryárchá Cyryllus/ pierw=
14:
ſzym prezydentem był/ dla tego/ iż
15:
trzymał mieyſce Celeſtyná Papieżá/
16:
ktorego tám ſwym namieſtnikiem
17:
cżjniąc (iáko Grecki Ewágryus piſze)
18:
ná to Koncylium od ſiebie poſłał: y
19:
przy nim Arkádego y Proiectá Biſku=
20:
py z Philippem Kápłanem.
Lib. 1.
cap. 4.
A co ieſz=
21:
cże więcey/ pierwey Papież Celeſtyn
22:
w Rzymie Neſtora/ Heretjká/ prze
23:
ćiw ktoremu Koncjlium Epheſkie zło
24:
żone było potępił. y znáią to S. Oyco=
25:
wie tego zboru/ iáko tęnże Ewágry=
26:
us ná tymże mieyſcu piſze/ iſz przymu=
27:
ſzeni ták práwem kośćielnym/ iáko też
I ijy liſtem


strona: 116

116.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
y liſtem Celeſtyná Papieżá z płácżem
2:
do ták ſrogiego dękretu ná Neſtorá
3:
vcżynionego/ przywiedzieni ſą y przy
4:
muſzeni. Skąd dobrze znáć możeſz/
5:
cżytelniku/ iáko ſobie ći Oycowie prze
6:
łożeńſtwo y przodkowánie Swiętey
7:
Stolice Rzymſkiey vwáżáli: iż ná ſam
8:
liſt Celeſtyná Papieżá/ iáko ſtárſzego
9:
ſwego/ Neſtorá Cárogrockiego Bi=
10:
ſkupá potępili.
11:
Ná cżwartym w Kálcedonij wſzy=
12:
ſcy ſześćſet S. oycow powſzechnym y v=
13:
niuerſalnym Pátryárchą/ Leoná Pa=
14:
pieżá názwáli: y tym go tytułem pod=
15:
cżćili/ y iego ſtolicę Piotrá S. być ſto
16:
licę znali.
Gregori=
us ma=
gnus lib.
4. indic. 13
Epiſt. 32.
et 36.
Y nań iáko ná mieyſcu y v=
17:
rzędzie Piotrá S. śiedzącego/ gdy ie=
18:
go wyznanie wiáry/ w liśćie vſłyſzeli/
19:
ták záwołáli: Piotr przez Leoná prze
20:
mowił. A coſz moze być ná wyznánie
21:
zwierzchnośći Biſkupá Rzymſkiego
22:
znácżniey/ od wſzyckiego świátá Bis=
23:
kupow powiedziano? A co ieſzcże wię=
24:
cey/ choćiaſz tám poſłáńcy byli Leoná
25:
Pápieżá/ ktorzy ná pierwſzym miey=
26:
ſcu śiedzieli/ y napierwey ſię podpiſali
Act. 3.

27:
przedſię wſzyſcy święći oycowie oni
vcżynili


strona: 117

Pierwſza Cżęść.117.
1:
vcżynili dekret/ áby poćwierdzenie te=
2:
go wſzytkiego/ co ſię na onym zborze
3:
dziáło/ od Leoná Papieżá żądane by=
4:
ło: w ktorym liśćie ty ſłowá mowią.
5:
Cokolwiek ieſt dobrego w ſyniech/ do
6:
oycow ſię obrácá: á ták ćię proſiemy/
7:
ábyś twoim wyrokiem ſąd náſz vcżćił:
8:
á iáko my dobrego prágnąc/ ná toſmy
9:
ſię zgodzili/ ták twoiá zwierzchność/
10:
niech ſynom to/ co przyſtoi dołoży. To
11:
ſą ſłowá ſześćiſet trzydzieśći Biſku=
12:
pow/ ktoremi iáwnie zwierzchność
13:
Papieſką nád ſobą/ ſynmi ſię iego cży=
14:
niąc/ y oycowſką mu cżeść dáiąc/ wy
15:
znawáią. Leo wielgi poćwierdził
16:
wſzytko co tám około wiáry S. práwe
17:
go wyznánia/ przy iego poſlech poſtá
18:
nowili. okrom tego/ iż Cárogrockie=
19:
go Pátryárchę nád inne wſchodnie
20:
Pátryárchy pierwſzym po Rzymſkim
21:
poſtawić chćieli: iáko ſię w wtorey
22:
cżęśći pokáże. Onego też tutułu/ Vni
23:
uerſalis/ przijąć niechćiał S. Leo/ kto
24:
rym go vcżćili: nie iżby tákim nie był/
25:
á więcey mu przycżytáli niſzli miał
26:
w vrzędzie ſwym/ y nawyżſzym páſter
27:
ſtwie kośćiołá Bożego: ále iſz zpokory
I iijſtymſię


strona: 118

118.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
ſtymſię/ popiſowáć y chłubić niechćiał.
2:
Ná piątym w Cárogrodzie wielce
3:
ſię też zwierzchność Papieżá Rzymſkie
4:
go pokazáłá: gdj Agápetus Papież An
5:
tymá Pátryárchę Cárogrockieo here
6:
tyká wyrzućił/ á ná ieo mjieſce ſam ſwą
7:
ręką będąc w Cárogrodzie Mene w=
8:
ſadził/ ktory imieniem wſzytkiego zbo
9:
ru ták mowi.
Act. 4.
My ſtolice Apoſtolſkiey
10:
náſláduiem y iey poſłuſzni ieſteſmy iá=
11:
ko miłość wáſzá wie: y ktorzy znią ſpo
12:
łecżność máią/ my też znimi ſpołek
13:
mamy: á ktore oná potępiłá/ my też
14:
potępiamy.
15:
A na ſzoſtym tákże Cárogrodzie
16:
Koncylium/ gdy liſt Agátoná był cży=
17:
tan/ ktorym Monothelity potę=
18:
piał/ ták iáko ná cżwartym zborze w=
19:
ſzyſcy krzyknęli: iż to ták przyimowá=
20:
li iáko od Piotrá kśiążęćiá Apoſtol=
21:
ſkiego/ y iáko głos Duchá S. Y prze=
22:
to támże rzecżono ieſt: Chárteż my y
23:
cżernidło widzieli/ alesmy Piotrá
24:
przez Agátoná mowiącego ſłyſzeli.
Act. 18.

25:
Támże byli od Papieżá prezydentámi
26:
Theodorꝯ y Georgius kápłani y Ian
27:
Diakon/ ktorzy ſię ná pierwſzym miey
ſcu


strona: 119

Pierwſza cżęść.119.
1:
ſcu ták podpiſali: Namieſtnicy Aga=
2:
toná przenachwalebnieyſzego y vni=
3:
werſalſkiego ábo powſzechnego Pa=
4:
pieżá miáſtá Rzymu. Ciſz S. oycowie
5:
ſzoſtego zboru/ piſząc do Agátoná Pa
6:
pieżá ták mowią:
Conc.
Tom. 2
My do ćiebie iáko
7:
do tego/ ktory trzymaſz przodkowá=
8:
nie ſtolice w kośćiele po wſzjtkim świe
9:
ćie rozſzerzonym/ ktory ſtoiż ná mo=
10:
cney ſkále wiáry/ to co ſię dziać ma
11:
odnośim: y liſt wyznánia náſzego kto
12:
ry wáſze oycowſkie błogoſłáwieńſtwo
13:
do Ceſarzá poſłáło/ ták iáko od kśią=
14:
żęćiá Apoſtolſkiego cżytáliſmy.
15:
Tenże zbor S. y ná tym mieyſcu y
16:
ná drugim wyznawa/ iż Biſkup Rzjm
Sexta
Gener.
Act. 18.

17:
ſki Agato/ ieſt potomkiem Piotrá S.
18:
Kśiążęćiá Apoſtolſkiego.
19:
Ná śiodmym tákże Synodzie w
20:
Nicey/ tymże ſpoſobem cżytamy/ iż
21:
przyięty ieſt liſt od wſzytkich oycow o=
22:
nych Papieżá Adryaná/ piſanuy do
23:
Tháráſego Cárogrockiego Pátryár=
24:
chy: w ktorym naprzod niżli ná on
25:
Synod przyzwolić miał/ tego po wſzyt
26:
kich Biſkupow wſchodnych chce/ áby
27:
Synod fałſzywy Cárogrocki przećiw
I iiijobrá=


strona: 120

120.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
obrázom zháńbili y ſkázili. Potym im
2:
moc dáie ná cżynienie ſynodu. Y tám
3:
ty ſłowá przed wſzytkimi cżytáne ſą y
4:
przyięte/ ktore do Thátaſego Cárogro
5:
ckiego Pátryárchy piſze: Stolicá Pio=
6:
trá S. po wſzytkim świećie przełożeń=
7:
ſtwo máiąc świeći/ y wſzytkich kośćio
8:
łow Bożych głową ieſt.
Act. 2.
Epiſt. A
[d]ryani
[a]d Tha=
[r]aſium.
Przeto y Piotr
9:
S. Apoſtoł z roſkazánia Bożego/ Ko
10:
śćioł rządząc nic nieopuśćił: ale pow=
11:
ſzjtkim świećie przodkowánie miał/ y
12:
ma. Dla tego z ſtolicą náſzą błogoſłá
13:
wioną Apoſtolſką/ ktora ieſt głową
14:
Kośćiołow Bożych/ rad bych áby
15:
świątobliwość wáſzá práwym ſię ſer=
16:
cem y myſlą ſpoiłá rć. Ten liſt przyię=
17:
ty ieſt y pochwalony ná tym zborze
18:
głoſy wſzytkich tám będących.
19:
Opuſzcżam to co ſię ná oſmym zbo=
20:
rze działo w Cárogrodzie/ przećiw Pho
21:
cyuſowi zá Ignácem/ co ſię niżey ná=
22:
mieni. Y co ná dziewiątym w Floren=
23:
cyey ktory Grekowie oſmym zowią.
24:
bo ſię też niżey ſzerzey o tym wſpo=
25:
mni. Opuſzcżam innych bez lidzby
26:
świátkow Koncyliy Prowinciálſkich
27:
y wielkich/ á práwie też Generálſkich
na za=


strona: 121

Pierwſza Cżęść.121.
1:
na zachodnych ſtronách cżynionych: y
2:
bez lidzby Doktorow innych kośćiel=
3:
nych mężow náuką y świątobliwo=
4:
śćią wſzemu świátu znáiomych: kto=
5:
rzy wſzyſcy Rzymſkiego Biſkupá zá po
6:
tomka Piotrá S. y iedynego nawiż=
7:
ſzego námieſtniká Chryſtuſowego zá
8:
głowę kośćiołow wſzytkich y páſterzá
9:
powſzechneo/ y ſtolice ieo zá opokę Ko=
10:
śćiołá Bożeo znáią/ zowią/ y vcżą. Przy
11:
ſtępuie do teo/ áby ſię pokázáło iáko tey
12:
mocy y zwierzchnośći nád wſzytkimi.
13:
świátá wſzjtkieo Biſkupj/ Rzymſki Bi
14:
ſkup záwżdy vżywał aż do tego cżáſu.
15:
Rozdział 13.
16:
Biſkup Rzymſki od wiekow Apoſtolſkich áſz
17:
do tego cżáſu zwierzchnośći ſwey od Bogá
18:
dáney/ nad wſzytkimi po wſzem świećie
19:
Chrześćiáńſkimi kośćioły vżywał. A iſz Gre
20:
kowie y wſchodnie kośćioły/ y Pátryárchyie/
21:
były iemu iáko ſwemu ſtárſzemu poſłuſzne.
22:
N
A ſtarſzego wſzytkie=
23:
go kośćiołá Bożego/ trzy
24:
oſobliwe powinnośći ſą od
25:
Chryſtuſa włożone. Pier=
26:
wſza/ áby wiary S. y iey wyznániá y
27:
náuki niebieſkiey był opoką/ pośile=
Matt. 16.
I vnim


strona: 122

122.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
nim/ y vkrzepcżenim/ vkázuiąc co
2:
wiará/ á co niewiárá: co náuká Chry=
3:
ſtuſowá/ á co kąkol Heretycki. Druga
4:
áby z ſtrony klucży/ poſłuſznym á prá
5:
wowiernym do mocy kośćielney y ſprá
6:
wowánia zbáwienia ludzkiego/ do
7:
ſzáfunku ſkárbow Bożych otwarzał/
8:
á złe nieſpokoyne y Heretyki karał: á
9:
mocy kápłáńſkiey y do ſkarbow Chry=
10:
ſtuſowych wrotá im záwierał/ y one
11:
iáko wilki z owcżárniey Bożey wyga=
12:
niał.
Ioan. 21.
Trzećia/ áby iáko páſterz owce
13:
do kupy zganiał/ pokoy miedzy nieſpo
14:
koynymi cżynił/ zgodę S. fundował/
15:
Koncylia y Synody ſkładał/ porząd=
16:
ku w kośćiele Bożym pilnował/ á ie=
17:
dność ś. záchowáć we wſzjtkich vmiał:
18:
Ty vrzędy Piotrá S. y nawyżſzego
19:
paſterzá w kośćiele Bożym/ iáko Pa
20:
pieżowie/ to ieſt Biſkupowie Rzym=
21:
ſcy záwżdy odpráwowáli/ á żaden ſię
22:
inſzy Biſkup wmiotáć wnie nie śmiał
23:
áni mogł: chcę to w krotkośći poká=
24:
záć zwiela dzieiow kośćielnych máło
25:
co wybieráiąc/ á do dálſzego cżytánia
26:
tych ktorzy ſię tym báwić mogą/ odſy
27:
łáiąc. Bo tego ieſt bez lidzby przez tę
pułtorá


strona: 123

Pierwſza Cżęść.123.
1:
pułtorá tyſiącá lat gdzie Biſkup
2:
Rzymſki mocą ſobie od Bogá ná ſtoli=
3:
cy Piotrowey dáną/ wſzytkiego świá
4:
tá Biſkupy (nie tylo Greckie y wſcho
5:
dne) ſtáwił/ y zmiátał z ſtolic ich: y do
6:
wyznánia wiáry ś. on przodkiem/ y
7:
wodzem był/ Koncylia ſkładał y po=
8:
ćwierdzał/ y bez niego nic ſię nigdy o
9:
koło wiáry po wſzytkim świećie ſtáno
10:
wić nie mogło.
Lib. 3.
Cáp: 3.

11:
Naprzod wielgi y ſtary świádek
12:
Ireneus/ ktory zył około roku páń=
13:
ſkieo 181 (wyſłowiwſzy kośćioł Rzym
14:
ſki y to powiedziawſzy/ iż do tego ko=
15:
śćiołá prześilnieyſze przodkowánie ie
16:
go/ wſzytki kośćioły/ to ieſt wſzyſcy
17:
wierni/ vćiekáć ſię máią/ około náuki
18:
y podánia Apoſtolſkiego) to przykła=
19:
da/ iż zá cżáſu Klemenſa Papieża v=
20:
cżniá Piotrá S. gdy w Korynćie w
21:
Grecyey miedzy bráćią Chrześćiány
22:
wielka ſię niezgodá wſzcżęłá/ kośćioł
23:
powiáda/ Rzymſki nápiſał przemo=
24:
cny liſt Korincżykom do pokoiu ie
25:
zgániáiąc y napráwuiąc wiárę ich/ y o
26:
znáymuiąc im to świeże/ ktore od A=
27:
poſtołow mieli/ podánie. Ztych ſłow
y ztego


strona: 124

124.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
y ztego niepodeyrzánego świádká/ ká
2:
żdy bacżyć może/ iáko Rzymſkiemu
3:
kośćiołowi/ greckie poſłuſzne beły ſko
4:
re od Apoſtołow za Klemenſa: iż
5:
Rzymſki Biſkup liſt im táki piſał iá=
6:
ko páſterz: o nie ſię iáko o ſwoie owce
7:
ſtáráiąc/ y one do kupy zganiáiąc/ y ná
8:
práwuiąc wiárę ich/ iáko práwy Piotr
9:
vkázuiąc im/ iáko wierzyć mieli y ktorá
10:
ieſt náuká Apoſtolſka.
11:
Potym rychło zá cżáſu Wiktorá
12:
Papieżá męcżenniká około roku 196
Euse. li.
5. cap. 23.
24.

13:
gdy nie ná ieden dzień wielkiey no=
14:
cy święćili/ áni iednáko poſtu wiel=
15:
kiego pośćili Chrześćiánie/ zwłaſzcżá
16:
z Azyey z żydy w ſobotę święcąc/ z in
17:
nymi ſię kośćioły nie zgadzáli/ y z
18:
Rzymſkim/ ktory z innemi wſzytkiemi
19:
w niedzielę wielkąnoc święćił:
Pátrz iá=
ko Rzym=
ſki koś=
ćioł gło=
wá ieſt
od wicto=
rá Mę=
czenniká
názwány
Wi=
20:
ktor piſał do Azyanow y Biſkupow
21:
onych/ áby ſię wtym święćie z innemi
22:
zgadzáli: roſkázuiąc im to/ y te dáiąc
23:
prżycżyny/ iſz nie przyſtoi áby ſię cżłon
24:
ki z głową zgádzáć nie miáły: y gro=
25:
zieł im wyklęćim y odćięćim od koś=
26:
ćiołá: Co y vcżynił/ gdy poſłuſzni być
27:
niechćieli. Toć znáć iż nawyżſzym był
28:
Paſterzem wſzytkiego kośćiołá/ Bi=

strona: 125

Pierwſzá Cżęść.125.
1:
ſkup Rzymſki ktory ſię do głowy/ á
2:
ich do cżłonkow przyrownał/ ktory
3:
táki rząd cżynił po wſzytkim Chrze=
4:
śćiáńſtwie do zgody kupiąc/ a nie po=
5:
ſłuſzne y niezgodne karząc.
6:
Wiem co około tego Heretykowie
7:
ſzemrzą/ przywodząc z Ireneuſzá y E=
8:
wzebiego Hiſtoryká/ iż to ſkwápliwie v
9:
cżynił S. Wiktor Papieſz: y wiele mu
10:
Biſkupow w tym przyganiáło/ iż ták
11:
wyklął wiele kośćiołow/ y od ćiáłá ie=
12:
dnego odćiął: Mogłoć ſię to zdáć ták
13:
ná on cżás niktorym/ iż to ſkwápliwie
14:
vcżynił: wſzákże żaden tego mowić nie
15:
śmiał/ áby to nád práwo/ powinność/
16:
y vrząd ſwoy/ w cudzy ſię wtrącáiąc
17:
vcżynić miáł. A iż nie tylko vrzędow=
18:
ne/ ále y práwe á święte było to S. Wi
19:
ktorá roſkazánie/ á nie ſłuſzne Polikrá
20:
tá y innych Azyáńſkich Biſkupow z=
21:
przećiwienie: to potym cżás okazał y
22:
Koncylium Niceńſkie: ktore Rzym=
23:
ſkich Biſkupow ſtánowienie pochwa=
24:
láiąc/ wſzytkim w ten dzień roſkazáło
25:
wielkanoc święćić/ iáko Rzymſki ko=
26:
śćioł święćił. Ták piſze pierwſzy Ni=
27:
ceńſki Synod do kośćiołá Alexándryi
ſkieoAlexándryiſkiego


strona: 126

126.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
ſkiego/ á Grecki Theodoretus ten liſt
2:
w hiſtoryey ſwoiey kłádzie: Wiecćie/
3:
powiáda/ iż on ſpor/ o wielkieynocy
4:
mądrze vſpokoiony ieſt ták/ áby wſzy
5:
ſcy bráćia y ći ktorzy ſą ná wſchod
6:
ſłońcá y my y wy/ wſzyſcy zgodnie
7:
Rzymian náſládowáli/ y tego cżáſu
8:
ktorego y oni święćili.
Li. 1.
ca. 9.
Przypátrz ſię
9:
tym ſłowam/ iáko w nich ganić nie
10:
śmieią poſtępkow Papieżow/ ktorzj in
11:
ne kosćioły o táką niezgodę wyklina=
12:
li. áni tego mowią/ áby z ſpoſtáno=
13:
wienia Niceńſkiego zboru to cżynić/
14:
ále rácżey z náuki y náſládowánia
15:
Rzymſkieo kościoła/ winni byli. Wie
16:
dzieli záprawdę/ iż práwem Bożym
17:
kośćioł Rzymſki innym wſzytkim gło
18:
wą był y wzorem.
19:
Po Niceńſkim pierwſzym Koncyli=
20:
um wſchodni Biſkupowie Arryáńſcy
21:
Ewzebiꝯ/ Theogninꝯ/ Theodorꝯ y in=
22:
ni zrzućili z ſtolice S. Athánázeo Ale=
23:
xándryiſkieo/ y Páwłá Konſtántyno=
24:
polſkiego/ y inne práwowierne: y ná
25:
piſali liſt do Iuliuſzá Papieżá/ oznáy=
26:
muiąc mu to/ áby ná ich on dekret
27:
przyzwolił: y mowią te ſłowá: Ieſli
tego


strona: 127

Pierwſza Cżęść.127.
1:
teo nie vcżyniſz/ á onym więcey będzieſz
2:
zgadzał niżli nam: tobie ſię ſprzeći=
3:
wim ná potym/ y poſłuſzni was nie
4:
będziem.
In Epi=
ſtola ori=
entalium
ad Iuli=
um Pa=
pam tom
Conc. 1.
zkąd bacż/ mądry cżytelni=
5:
ku/ iż y ći Arryáńſcy Biſkupi ználi z=
6:
wierzchność Papieſką/ w tym iż wie
7:
dzieli/ że ich poſtępki mocy bez niego
8:
nie miáły: á w tym ieſzcże znácżniey/
9:
iż mowią/ poſłuſzni ćię dáley nie bę=
10:
dziem: To znáć iż poſłyſzni byli.
Theodor.
Trip. lib.
4. cap. 6.
Sozome=
nus lib. 3.
cáp.7.

11:
Co im odpiſał Iulius á iako mocy
12:
ſwey y przełożeńſtwá vżył/ niech Grec
13:
ki Hiſtoryk kośćielny powie. Euzebi
14:
us Arryánin/ y iego towárzyſze ſpiſa=
15:
ne ná Athánázego potwárzy Iuliuſzo
16:
wi Rzymſkiemu Biſkupowi poſłáli
17:
powiáda Theodoretus/ ktory kośćiel
18:
nego práwá náſláduiąc/ roſkazał áby
19:
ſami do Rzymu przyiecháli/ wielebne
20:
go też Athánázego ná ſąd práwnie
21:
pozwał/ ktory ná pozew Papieſki przy
22:
iechał/ ále iego potwarcy do Rzymu
23:
iácháć niechćieli/ wiedząc iż ſię tám
24:
ich matáctwo okdryć miáło.
25:
Ieſliby Papieżá świát wſzyſtek zá
26:
ſtárſzego w kośćiele Bożym nie miał/
27:
iákoby ná pozwy iego ſtawáli y áp=
pellacye


strona: 128

128.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
pelácyie do niego cżynili w rzecżách ko
2:
śćielnych więtſzych: ábo tey mu Iu=
3:
risdikcyey dopuśćili/ ktorą y ſami
4:
Heretykowie przyznawáli.
5:
O tych áppelácyách do Rzymſkiey
Epiſt. 4.
1. l[i]br. 1. et
Epiſt. 3.
libr. 1.

6:
ſtolice Piotrá S. ieſzcże ſtárſzy S. Cy
7:
pryan świadcży/ iż Bázylides y Már=
8:
cyalis z Hiſzpániey od innych Biſku=
9:
pow potępioni áppellowáli do Ste=
10:
phaná Papieżá/ná on cżás ieſzcże
11:
gdy Papieże pod Tyrrány práwie w=
12:
niewoli ich żyli. około roku páńſkiego
13:
252. A iż tákże y Felicisſimus z Afry=
14:
ki potępiony áppellował do Korneli=
15:
uſzá Papieżá/ tenże Doktor námie=
16:
nia. Drugi tákże Hiſtoryk Grecki So=
Trivar
libro 4.
cap. 9. et
19.

17:
krates pieſze: iż wſchodne Biſkupy Iu
18:
lis Rzymſki przez liſt ſwoy zgromił/
19:
iż śmieli przez iego wiádomośći Sy=
20:
nod cżynić: przywodząc práwo kośćiel
21:
ne/ ktorym ſię obwárowáło/ áby nic
22:
ná Synodziech bez wiádomośći Rzjm
23:
ſkiego Biſkupa ważnego y mocnego
24:
nie było. To nie omylne świádectwo/
25:
iż ko[ś]ćioł wſzyſtek od Apoſtołow ie=
26:
ſzcże/ znał tę zwierzchność Biſkupá
Rzym=


strona: 129

Pierwſza Cżęść.129:
1:
Rzymſkiego/ iż bez niego cżynić Syno
2:
dow y ſtánowić nic niemogli. Słowá
3:
ſą tego Hiſtoryká kośćielnego Grec=
4:
kiego: Do Antyochiey/ powiáda/ ná
5:
Synod zebráło ſię Biſkupow dziewięć
6:
dzieſiąt.
Trip. lib.
4. cap. 9.
Wſzákże tám Máximá Hie
7:
rozolimſkiego nie było/ ktory ſię tego
8:
obáwiał áby go nie oſzukáli/ żeby ná
9:
potępienie Athánázego przyzwolił.
Práwo ko
śćielne/
áby bez
Papieżá
Synod
niebył.

10:
Nie było też tám y Iuliuſa wielkiego
11:
Rzymu Biſkupá/ ani żadnego poſłáń
12:
cá iego. gdyſz práwo kośćielne ták ka
13:
że/ áby okrom zezwolenia Rzymſkie=
14:
go Biſkupá Koncylia nie były.
15:
Theodoryt Biſkup Cyry/ do Leoná
16:
Papieżá ták piſze po Grecku: Ieſli Pá=
17:
weł/ powiáda/ trąbá Duchá S. vćiekł
18:
ſię do Piotrá/ áby tym ktorzy w Anty
19:
ochiey o zakonie gadáli/ wątpienie ro
20:
ſtrzygnione y rozwiązáne przynioſł:
21:
dáleko my więcey podłemi będąc/ do
22:
ſtolice Apoſtolſkiey vćiekamy ſię/ áby=
23:
śćie náſzym ránom lekárſtwo podáli.
24:
Bo wam przyſtoi we wſzytkim mieć
25:
przodek. Y niżey/ Ia zkazánia ſtoli=
26:
ce Apoſtolſkiey/ ocżekiwam: y pokor=
27:
nie proſzę świątobliwośći wáſzey/ áby
Kmnie


strona: 130

130.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
mnie broniła/ iáko tego ktorym do ſą
2:
dowey wáſzey ſtolice ſpráwiedliwey áp
3:
pellował: á żebyśćie mi tego dozwoli=
4:
li/ żebych do was przyiáchał/ y náukę
5:
moię nic ſię od Apoſtolſkiey nie odſtrze=
6:
laiącą pokazał. To ſą iego ſłowá. Spo
7:
twarzon był o kácerſką náukę. wcżym
8:
iáko ſię do ſtolice Papieſkiey wedle z=
9:
wyczáiu vćieka/ y iey ſię rosſądkowi
10:
porucża zacny ten y wielce náuką w
11:
ſławiony Biſkup/ to káżdy bacżyć mo
12:
że: cżegoby nie cżynił/ gdyby Pá=
13:
pieſka ſtolicá tych oſobnych przywile=
14:
iow wſzemu kośćiołowi znáiomych
15:
nie miáłá.
16:
Ták y Chryzoſtom S. Pátryárchá
Około ro
ku 410. Niceph.
lib. 13.
cap. 31. 32.
33. 34.

17:
Konſtántynopolſki/ iáko ſami Gre=
18:
kowie piſzą/ vkrzywdzony do Inno=
19:
cencyuſzá Papieżá vćiekł ſię. Ktore=
20:
go gdy Pátryárchá Alexándryiſki The
21:
ophilus z innemi złemi Biſkupy/ zna
22:
mowy Ewdoxyey Ceſarzowey/ z ſto=
23:
lice iego/ fałſzywy Synod złożywſzy/ z=
24:
rzućili:
In vitá
Chriſoſto
mi.
záſtáwił ſię zá nim Innocency
25:
us Papieſz (iáko piſze Metáphrá=
26:
ſtes y Nicephor) y poſłał poſły ſwoie
27:
do Konſtántynopola. ktorych gdy
Ewdo


strona: 131

Pierwſza cżęść.131.
1:
Ewdoxya táiemnie poſadzáć y z wſzjt
2:
kiego złupić kazáłá/ y ſwoy vpor prze
3:
wiodłá: iż S. Chryzoſtom wypędzo=
4:
ny był/ y od onych złych Biſkupow z
5:
ſwey ſwolice zrzucony/ y potym ná wy=
6:
gnániu rychło vmárł: Innocencius
7:
Papieſz/ práwá ſwego y zwierzchno=
8:
śći vżył: y ná Biſkupy y ná Ceſarzá Ar
9:
kádyuſa y żonę iego/ nápiſał liſt klą=
10:
twy ſwey ſrogiey/ ktory ſamiſz Gre=
11:
kowie w Hiſtoryą włożyli. Y ma ſię/
12:
ták od ſłowá do ſłowá.
13:
Głos krwie brátá mego (piſze ták
Niceph.
lib. 13.
cap. 34.

14:
Innocentius Papież do Ceſarzá Ar=
15:
kádyuſa) Ianá woła do Bogá prze=
16:
ćiw tobie Ceſarzu: iáko niekiedy krew
17:
Ablowá wołáłá przećiw Kaimowi: á
18:
bez pomſty żadną miárą być nie może.
19:
Nie ták mi iuſz oń idzie/ bo wiem iſz
20:
ſię ná dobre mieyſce doſtał/ ácż y to
21:
ieſt niezmierna ſzkodá/ iáko o duſze wá
22:
ſze/ y tych ktorzy z iego mądrey y Bo=
23:
ſkiey náuki/ ogłodzeni ſą. Bo nie tyl=
24:
ko Kośćioł Konſtántynopolſki/ ále
25:
świát wſzytek ná onym ſłodkim ięzy=
26:
ku ſzkoduie: y nieiáko ośieroćiał.
Iud. 16.
Wła
27:
ſnie ćię tá Dálilá żoná twoiá ogoliłá/
K ijgrze=


strona: 132

132.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
grzechow do ſwoich grzechow przycży
2:
niáiąc.
Papież
Ceſarzá o
s Chryſoſto
má wy
klina.
A ták ia naymnieyſzy y grzeſz=
3:
ny (ktoremu ſtolicá wielkiego Apoſto
4:
łá Piotrż zwierzoná ieſt) odćinam ćię/
5:
Ceſarzu/ y odmiátam y żonę twoię/
6:
od przyimowánia niepomázánych tá=
7:
iemnic Páná Chryſtuſa Bogá náſzego:
8:
y káżdego Biſkupá y Kxiędzá kośćiołá
9:
Swiętego/ ktoryby wam śmiał ie po
10:
dáć/ od tego cżáſu gdy ten liſt klątwy
11:
tey moiey przedcżćićie/ ſkázuię áby tá=
12:
ki ſwoię doſtoyność ſtráćił. A ieſli iá=
13:
ko ludzie możni kogo do tego zniewo=
14:
lićie: á práwo wam od zbáwićielá wá=
15:
ſzego poſtánowione/ przez S. Apoſto
16:
ły/ przeſtąpićie: wiedzćieſz otym/ iſz
17:
ná ſtráſzliwym dniu ſądnym/ gdzie ni=
18:
kogoſz zácność świátá tego nie obro=
19:
ni/ á táiemnice wſzytki ſerdecżne od=
20:
kryte będą/ zá wielki grzech pocżyta=
21:
no to wam będzie.
Papież
ſkłáda Pá
triár. Cá
rogrockie
go y Ale=
xándry=
ſkiego.
Arſacyuſa ktore=
22:
gośćie ná ſtolicy Ianá wielkiego po=
23:
ſtáwili/ y po śmierći ſkłádamy ze wſzyt
24:
kimi Biſkupy/ ktorzy do niego przy=
25:
ſtáli: áby imię iego wpocżet Biſku=
26:
pow piſane nie było. Bo tego ſtanu
27:
nie godzien ten/ ktory Biſkupſtwo
cudzoło=


strona: 133

Pierwſza Cżęść.133.
1:
cudzołoſtwem pomázáł: A ieſzcże nád
2:
to coś my Theophilá (Pátryárchę A
3:
lexándryiſkiego) złożyli/ wyklinánie
4:
nań kłádziemy/ y wſzytko przeklę=
5:
ſtwo/ y od Chrześćiáńſtwá odćięćie.
6:
To nie łáćinnik ktory/ ále Gre=
7:
cżyn/ á co więcey ten/ ktory iuz po
8:
oddzieleniu Grekow od Stolice Apo=
9:
ſtolſkiey Hiſtoryą piſał/ y nie był prá=
10:
wym przyiaćielem ſtolicy Rzymſkiey/
11:
ták prawdą śćiśniony piſáć y wyznáć
12:
muśiał: iż Biſkup Rzymſki nawyż=
13:
ſzym ieſt ſędzią wſzytkich Biſkupow y
14:
Pátryárchow: ktore ſkłádáć z ſtolice
15:
y táko od Bogá poſtáwiony Páſterz
16:
káráć ie może. Dwu Pátryárchow tu
17:
z ſtolice ſkłáda/ á żaden tego nie gáni/
18:
áni śmiał kiedy mowić/ áby to nie
19:
práwnie/ nie vrzędownie cżynił/ ábo
20:
ſobie moc bráć miał/ ktoreybj niemiał:
21:
ále racżey wſzyſcy wierni Katholicy
22:
chwalili te poſtępki y iego dekretá/ ia
23:
ko ſwego ſtárſzego y vrzecżách ducho
24:
wnych/ y kośćielnych nawyżſzeo ſędzie
25:
go ſwego przyimowáli.
26:
Wiele innych/ zwłaſzcżá Konſtánty
27:
nopolſkich Pátryárchow/ Papieſz mo
K iijcą ſo=


strona: 134

134.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
cą ſobie od Bogá dáną z ich ſtolic ſkłá-
2:
dał/ gdj przycżynę dáli.
Ewagri
ꝯ Lib. 1.
cap. 4
Przed tym niſz
3:
li trzeći Zbor w Ephezie złożony był/
4:
Celeſtynus Papież wyklął/ y złożył Ne
5:
ſtoryuſa Pátryárchę Cárogrockiego
6:
Heretyká/ iáko ſię wjżſzey wſpomniáło.
Zonáras
Plátiná
In vitis
et in libro
Pontifi.

7:
Ieſt bárzo znácżna rzecż ták od Grec
8:
kich iáko y Láćinſkich Hiſtorykow ná
9:
piſana: ktora władzą y zwierzchność
10:
Papieſką/ zwłaſzcżá nád Konſtántjno
11:
polſkim Pátryárchą/ poćwierdza.
12:
Gdy miáło być zezwáne Koncylium
13:
piąte w Konſtántynopolu przećiw
14:
Theodorowi y innym vcżniom Ew=
15:
thycheſa (ktorzy zwáć pánny cżyſtey
16:
Bogárodzicą niechćieli/ y inne błędy
17:
ćwierdzili/ iákoby Boſtwo ná krzyżu
18:
ćierpiáło/ zkąd Theopáſchity zwáni by
19:
li) iáchał ſam oſobą ſwoią Agapet Pa
20:
pieſz do Konſtántynopolá/ y niżli ſię
21:
Biſkupi ziecháli/ gdy nálaſł Antyma
22:
Pátryárchę Konſtántynopolſkiego w
23:
tymże blędzie Ewtychego/ nie mieſzká
24:
iąc z ſtolice go y z Pátryárchoſtwá wy
25:
rzućił/ y przeklął. Ten Antymus był
26:
bárzo miełym człekiem Ceſarzowi Iu
27:
ſtynianowi y żenie iego Theodorze:
y záſtáwo=


strona: 135

Pierwſza Cżęść.135.
1:
y záſtáwowáli ſię zań pilnie/ grożąc y
2:
odpowiedáiąc Papieżowi: á on beſpie
3:
cżnie powiedział: Mniemiałem ábych
4:
do Iuſtynianá Chrześćiáńſkiego pá=
5:
ná przyiecháć miał: ále widzę/ żem ná
6:
Dioklecyaná tráfił: y śćiągnąwſzy ſzy
Papież
ſzyie ná=
ſtáwił Ce
ſarzowi.

7:
ię/ rzekł: wolę tey głowy zbyć/ á niżeli
8:
ná tey ſtolicy Heretyká ćierpieć.
9:
Tymi ſłowy y duchem Bożym Ce=
10:
ſarz ſkruſzony/ y ſam ſię od kácerſtwá
11:
vpámiętał/ y przeſzkadzáć mu w rzą=
12:
dzie kośćielnym niechćiał.
Papież
Cárogroc
kiego Pá
triar. zło=
żył.
A Agápet
13:
Menę nieiákiego ſam ſwią ręką po=
14:
święćił/ y ná mieyſce Antymá ná
15:
ſtolicę Konſtántynopolſką w ocżách
16:
Ceſarzá Iuſtynianá wſadził: Támże
17:
ſam ten Papieſz w Konſtántynopolu
18:
vmárł: ná ktorego mieyſce gdy wſtą
19:
pił Silwerius/ Ceſarzowa zmiękcżyw
20:
ſzy mężá Iuſtyniana Ceſarzá/ ſtáráłá
21:
ſię znowu o to/ áby Sylweryus Papież
22:
przywroćił ná ſwe mieyſce Antymá/ á
23:
zrzućił Menę. Y piſałá liſty do Pa=
24:
pieżá o to go żądáiąc.
Lib. Pon
tificali in
vita Syl=
uerij.
Gdj liſt przecżedł
25:
rzekł: O tę rzecż wmrzeć mam/ á tego
26:
nigdy nie vcżynię. Y odpiſał iey/ iż ia
27:
Heretyká dla ſwey złośći przeklętego/
K iiijnigdy


strona: 136

136.O Jednośić Kośćiołá Bożego.
1:
nigdy ná tę ſtolicę nie przywrocę. Tu
2:
obacż/ cny cżytelniku: gdyby był ko
3:
śćioł wſzyſtek y świát wſzyſtek zwierz=
4:
chnośći Papieſkiey nád Pátryárchą
5:
Konſtántynopolſkim y innemi nie
6:
znał/ trzebáz ſię było oto ták modlić
7:
Ceſarzowi/ ktory wſzytko miał w ſwey
8:
ręce y mocy/ y ſamego Papieżá ná on
9:
cżás? iákoſz ich o to dwu vmęcżono/
10:
to ieſt Marćiná y tego Sylweriuſa.
11:
Potym Ceſarzowa zmowiłá ſię znie=
12:
iákim Wigiliuſzem Archidyakonem
13:
kośćiołá Rzymſkiego: obiecuiąc mu
14:
do Papieſtwá dopomoc/ iedno żeby
15:
iey przyrzekł Antymá przywroćić. O
16:
biecał y ręką ſię ſwoią podpiſał. A o=
17:
ná przez Beliſáriuſza Hetmáná/ po=
18:
twarzywſzy Silweryuſa wygnáłá z
19:
Rzymu/ y ná wygnánie w cudzą ſtro=
20:
nę poſłáłá. ná ktorym w kilká mie=
21:
śięcy Sylwerius iáko męcżennik Bo
22:
ży z nędze vmárł. Zá przyiáznią Ceſa
23:
rzá Wigilius Papieżem zoſtał: vpomi
24:
nał mu ſię obietnice Ceſarz y z żoną:
25:
lecż iuż on ná tey S. ſtolicy śiedząc/
26:
Duchem Bożym y Piotrá S. iáko o=
27:
poká práwey wiáry odmieniony/ ták
Ceſarzo=


strona: 137

Pierwſza cżęść.137.
1:
Ceſarzowey odpiſał: Vchoway mię te
2:
go Boże/ abych ia to com zle y głupie
3:
obiecał z więtſzym grzechem wykonáć
4:
miáł. żadną miárą nie przyzwolę/ á=
5:
bych miał przywroćić potępionego y
6:
wyklętego Heretyká: Acżkolwiek ie=
7:
ſtem niegodnym potomkiem Piotrá
8:
S. y nie tákim iáko byli przodkowie
9:
moi/ Agápetus/ y Silweryus/ ktorzy
10:
tego Heretyká wyklęli/ wſzákże tego
11:
nie vćzynię. Tym rozgniewána nie=
12:
wiáſtá/ roſkazáłá poimáć Papieżá/ y
13:
przywieść do Konſtántynopolá mo=
14:
wiąc: chybá mu w kośćiele/ Piotrá S.
15:
przepuśććie/ ále go w innych wſzytkich
16:
poimayćie: y poimány był w kośćiele
17:
S. Cecyliey: Przyiąłgo/ Ceſarz Iuſty=
18:
nian ná przodku z wielką cżćią: lecż
19:
gdy mu ſię obietnice vpominał/ vká=
20:
zuiąc mu podpis ręki iego/ á on tąż
21:
ſtátecżnośćią teo ſię vcżynić zbraniał/
22:
abj miał ná ſtolicę Kōſtantjnopolſką
23:
Antimiego Heretyká przywroćić: bić
24:
go kiymi kázał/ y włocżyć w powrozie
25:
po wſzytkim mieśćie. A Papieſz ćierz=
26:
pliwie znoſząc mowił: wienceiem ie=
27:
ſzcże záſłużył zá grzechy moie. Potym
K vná więzie


strona: 138

138/O Jednośii Kośćiołá Bożego.
1:
ná więzienie długie dány był: w kto=
2:
rym kilá lat śiedząc był záſię ná ſtoli=
3:
cę ſwoię przywrocony: á iednák Here
4:
tyka Antymá ná ſtolicę Konſtántyno
5:
polſką nie przywroćił. Obácżże tu
6:
ieſli Pátryárchowie Konſtántynopol
7:
ſcy pod poſłuſzeńſtwem Papieſkim nie
8:
byli: a iáko Ceſarzowie poki Bogá
9:
ználi/ á ná Piotrá S. pomnieli/ poty ża
10:
dną mocą ſwoią/ nád wolą Papieſką
11:
Biſkupá Konſtántynopolſkiego po=
12:
dáć niechćieli áni mogli.
13:
Tákże zá cżáſu Pelágiuſzá około ro=
14:
ku 580. y Grzegorzá S. Papieżá/ kto
15:
rego y ſami Grekowie święcą/ Ian
16:
Konſtántynopolſki Pátryárchá/ gdy
Platina
in vita
Bonifa=
cili 2.
Volater.

17:
ſobie tytuł ten przywłaſzcżył vniuer=
18:
ſalis Pátryárcha y Pelagius go o tę
19:
hardość wyklął/ y Grzegorz go ś. ſwo
20:
ią pokorą ſkroćił/ y po tym Phocas
21:
Ceſarz tego mu tytułu zákazał/ przy=
22:
znawáiąc ſtárodawne Apoſtolſkie
23:
przywileie kośćiołowi Rzymſkiemu/ á
24:
by był iako przedtym głową wſzytkich
25:
kośćiołow.
26:
Tenże S. Grzegorz do Teſſalonicen
Lib: 2.
Epiſtol.

27:
ſkiego Biſkupá/ ktory záwżdy bywał
prze


strona: 139

Pierwſza Cżęść:139.
1:
prze dálekość Wikáryim y namieſtni
2:
kiem Papieſkim dla wſchodnich ko=
3:
śćiołow y innych Greckich/ piſze záká
4:
zuiąc: áby przj Ianie Konſtántjnopol
5:
ſkim nie ſtali/ ktory ſobie niezbożnie
6:
tytuł powſzechny Pátryárchá przypi=
7:
ſał/ mowiąc: iż to bez przyzwolenia
8:
ſtolice Apoſtolſkiey żadney mocy nie
9:
ma. A iákożby ten ták święty cżłek
10:
roſkázowáć miáł Grekom/ ktorzy mu
11:
nie podlegli/ á toby ſobie co iemu nie
12:
przyſtało tyráńſkim obycżáiem przy=
13:
cżytał?
14:
Tenże S. Grzegorz piſze do iedne=
Lib. 7.
Epiſt. ad
Ioan. Sy
racus.

15:
go Biſkupá w te ſlowá. O kośćiele/
16:
powiáda/ Konſtántynopolſkim nikt
17:
nie wątpi/ iż ſtolicy Apoſtolſkiey pod=
18:
legł. Co wyznawa y Bogoboyny Ce=
19:
ſarz/ y ſam brat náſz Ewzebius tego
20:
miaſtá Biſkup/ nigdy ſię teo nie przy.
21:
Widziſz iż po żeśćiu Ianá onego hár
22:
deo Ewzebius Konſtántynopolſki Bi
23:
ſkup poſłuſzny był Rzymſkiemu Papie
24:
żowi: á onego tytułu/ o ktory przodek
25:
iego był wyklęty/ nie vżywał.
26:
Potym w kilkánaśćie lat Pyr=
27:
rhus Konſtántynopolſki Pátryar=
cha ſtał


strona: 140

140.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
chá ſtał ſię Heretykiem Mákárego
2:
Antyochenſkiego náſláduiąc:
Zonaras
in vita
Conſtan=
tis Nepo=
ris Hera=
clii.
y prze=
3:
to był z ſtolice tey wyrzucony. na kto=
4:
rą gdy ſię zwroćić chćiał/ obłudnie po
5:
kutuiąc ſzedł do Rzymu do Papieżá
6:
Theodorá około roku 640. y przed
7:
nim ſię wſzytkiego ſpráwił y kácer=
8:
ſtwá ſię zárzekł/ y był od tego Theodo
9:
rá ná ſtolicę Konſtántynopolſką
10:
przywrocony. Ná ktorey potym śie=
11:
dząc gdy ſię zle záchował/ á do tegoſz
12:
ſię kácerſtwá iáko wieprz do błotá
13:
wroćił/ od tegoſz Papieżá zrzucon był.
14:
Ná mieyſce Pirrhá/ wſtąpił Pá=
Plátina
in vitá
Mart. 1.
Leo 9.
cap. 10.
ad Mi=
chae.

15:
weł Biſkup Cárogrocki/ ktory toż ká
16:
cerſtwo Monotelitow wzbudził. te=
17:
go Márćin pierwſzy Papieſz wyklął.
18:
A iż był Ceſarzá Konſtánſa wtorego
19:
zwiodł/ kazał o to Papieżá Marćiná
20:
poimáć: y o to go/ iż tego Páwłá Here
21:
tyká z ſtolice Cárogrockiey złożył/ ná
22:
wygnanie poſłał. ná ktorym/ iáko S.
23:
męcżennik vmárł. ten Marćin S. v
24:
cżyniwſzy w Rzymie ſynod 105 Bi=
25:
ſkupow trzech Pátryárchow Konſtan
26:
tynopolſkich Heretykow Monotheli
27:
tow/ to ieſt Sergiuſa/ Pyrrha/ y Pá=
włá


strona: 141

Pierwſza cżęść.141.
1:
włá po ſobie wſtępuiácych przeklął/ y
2:
ich im doſtoyność Pátryárchowſką y
3:
Biſkupią odiął. To widziſz iż dla Iu=
4:
risdikciey ſwey nád Biſkupem Cáro
5:
grockim Papieżowie gárdło kłádli/ á
6:
męcżeńſką koronę od złych Ceſarzow
7:
Cárogrockich odnośili.
8:
Ieſt ieſzcże v Zonáry Greckiego Hi
9:
ſtoryká to piſano: iż gdy Pátryárcho
10:
wie Konſtántynopolſcy trzey ieden
11:
po drugim weſpołek z Ceſarzmi Kon
12:
ſtántynopolſkimi w kácerſtwo obrá=
13:
zoborſkie wpádli/ powiáda iż ie Pa=
14:
pieżowie zwłaſzcżá Grzegorz trzeći wy
15:
klęli/ prze onę niepobożność.
Cżterzey
Pátriar.
Carogro.
Háereti=
ci obrazo
borce.
Aż ná
16:
koniec Páweł Pátryárchá/ ktory teſz
17:
tego kácerſtwá Ceſarzom pomagał/
18:
pocżął ſię vpámiętywáć/ y Pátryár=
19:
choſtwo z śiebie zkłádáć. Gdy go Ce=
20:
ſarz pytał cżemuby to cżynił: odpowie
21:
dział/ Boże bych był nigdy ná tey ſto
22:
licy nie śiedział: poniewaſz ſię ſtał ro=
23:
zdział między nią y innymi kośćioły
24:
Kátolickimi. Ieſli tych błędow Syno
25:
dęm Kátolickim nie popráwiem/ á ko
26:
śćielna ſię nam iedność nie wroći zgi
27:
nęlichmy/ zbáwieni być nie możem.
Ia zá


strona: 142

142.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
Ia zá to com zgrzeſzył plácżę y żáłuię
2:
y do miłośierdzia Bożego vćiekam:
3:
Obácż iáko ſobie klątwę Papieſką y
4:
wyrzucenie z kośćiołá ważył. ktora
5:
gdyby od przełożonego nie byłá/ y od
6:
zwierzchnego vrzędu/ zá nicby nie ſta
7:
łá.
8:
Rychło potym zá cżáſu Mikołaiá
Platiná
Leo 9.
cap. 22.
ad Mi=
cháe.

9:
Papieżá około roku 858. gdy ſię Pho
10:
cyus bez święcęniá kápłáńſkiego zá
11:
przyiáznią Ceſarzá Konſt. mocą w=
12:
dárł ná ſtolicę Cárogrocką/ á Igná=
13:
cego zniey wypchnął/ Ignácy ſię do
14:
Rzymſkiego Biſkupła Mikołáiá v=
15:
ćiekł: ktory Phocyuſa wyklął/ y po=
16:
ſłáwſzy ſwoie poſły do Konſtántyno=
17:
polá/ kośćioł S. Zophiey tak długo
18:
zámknąć y zápiecżętowáć kazał/ ażby
19:
ſię iego dekretom doſyć ſtáło: á Igná=
20:
cy ná ſtolicę ſwoię był przywrocon.
Kośćioł
s. Zophi
ey w Ca=
rog. Pa=
pieżowie
piecżęto=
wáli.

21:
O cżym po nim Adryan wtory zło=
22:
żył Synod w Cárogrodzie/ ten ktory
23:
Láćinnicy oſmym zowią (Bo Greko=
24:
wie Florencki we włoſzech cżyniony o
25:
ſmym miánuią) ná ktorym znowu o=
26:
brázoborce y Monothelity trzyſtá o=
27:
śmdzieśiąt y trzy Biſkupy
Plátiná
in vita
Adr. 2.
potępiwſzy Phocyuſa


strona: 143

Pierwſza Cżęść.143.
1:
Phocyuſa z ſtolice Cárogrockiey zrzu
2:
cono/ á Ignácego przywrocono we=
3:
dle liſtow Papieſkich.
4:
Odpuſzcżam inne bez lidzby świá=
5:
dectwa/ ktorych ſię też y we wtorey cżę
6:
śći przycżyni: Ktore Iurisdykcyą Pa
7:
pieżow y namieſtnikow Piotrá S. Bi
8:
ſkupow Rzymſkich dowodnie pokázu
9:
ią: ztych ktore ſię położyły vżywánie
10:
práwá y zwierzchnośći páſterſkiey nád
11:
wſzytkim kośćiołem Bożym Biſku=
12:
pow Rzymſkich/ káżdy nie vporny po
13:
znáć może/ á vpornemu y tyle ſtokroć
14:
świadectwá nie pomoże. zámykáiąc
15:
iuż tę cżęść mowię
16:
Rozdiał. 14.
17:
Zámknienie tey pierwſzey cżęśći.
18:
Z
Amykáiąc thę krotką
19:
rzecż/ około iednośći kośćio
20:
łá Bożego/ zrozumiećieś
21:
mogł/ cny cżytelniku/ ſtego
22:
co ſię dowodnie przywiodło: iáko
23:
Pan Bog w mądrym á dziwnym rzą
24:
dzeniu kośćiołá ſwego/ tę ſtolicę Pio=
25:
trá S. ſtolicę Rzymſką chciał mieć aż
26:
do tego cżáſu/ zá matkę iednośći ko=
śćiołá


strona: 144

144.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
śćiołá ſwego/ zá zamek wiáry Kátoli=
2:
ckiey/ zá podporę prawdy obiáwio=
3:
ney/ zá ſkárbnicę táiemnic niebieſkich/
4:
zá opokę nie zwyćiężoną y łodkę nigdy
5:
wiátry żadnymi nie pogrążoną: w
6:
ktorey kto ſię ná on brzeg wiecżney
7:
oycżyzny przewozi/ nigdy żaden nie
8:
dowiárſtwem y Heretyctwem pogrą
9:
żony być nie może. Bez tey ſtolice iá
10:
ko cżłonek bez głowy/ káżdy wiárę ś.
11:
tráćić y vmrzeć w niedowiárſtwie mu
12:
śi: od tego Piotrá Rzymſkiego y pá=
13:
ſterzá wſzytkich owiec Chryſtuſowych
14:
kto odſtąpi/ do prawdy Bożey nie
15:
tráfi. By nie tá ſtolicá S. iużby Chrze
16:
śćiáńſtwo z Heretyctwá obroćiło ſię
17:
w pogáńſtwo: iáko to iuż wielom ſię
18:
wſchodnym narodom/ ktore od niey
19:
odſtąpiły/ przydáło.
20:
Bez tey ſtolice Rzymſkiey y vſt Pio
21:
trá ſ. wielkie zgromádzenia Biſku=
22:
pow/ iáko owce bez páſterzá błądzili.
23:
Bez tego Rzymſkiego Piotrá/ w Afry
24:
ce zá Cypryaná S. więcey niż ośmdzie
25:
śiąt Biſkupow/ błąd około chrztu po
26:
ſtánowili: á ná Ariminſkim zebrániu
27:
o pięcſet Biſkupow bez tey głowy z=
wieść ſię


strona: 145

Pierwſza Cżęść.145:
1:
wieść ſię Arryanom y fáłſz w wierze v
2:
cżynić dáli.
Trip. lib.
4. cap. 9.
w Antyochiey dziewięć=
3:
dzieśiąt Biſkupow kácerſtwo poćwir
4:
dzili/ dla tego iáko mowi Grecki So
5:
krates/ iż tám Biſkupá Rzymſkiego
6:
áni iego poſłá nie było: Tákże w Phi=
7:
lippopolu/ wielgiſię/ pocżet Biſkupow
8:
z iáchał/ ále iáko wojſko bez Hetmáná
9:
poráżony niewiernosćią y fáłſz
10:
kácerſkim zoſtal.
Nicep.
Lib. 9.
cap. 12.
W Cárogrodzie
11:
tymże ſpoſobem/ wſchodne kośćioły
12:
chcąc z ſwemi zbor cżynić bez Papie=
13:
żá/ iáko owce bez páſterzá/ w błędy
14:
przyſzli: y Monothelickie y obrázo=
15:
borſkie kácerſtwo/ ktore rychło zá wo
16:
dzem potomká Piotrá S. przeklęli/
17:
poſtánowili. Y gdziekolwiek bez tey
18:
opoki Duchowni co o wierze z Rrolmi
19:
y pány Chrześćiáńſkimi ſtánowić
20:
chćieli/ w błąd wpádli: ták iż nie dár
21:
mo Stephan on Grecki (ktorego
22:
Grekowie zá wielkiego świętego má=
23:
ią) gdy bácżył iſz ſię Pátryárchá Cá=
Conc. Flo
rentino.
Act. 7.

24:
rogrocki z innemi kośćioły ná vcży=
25:
nienie wielkiego Synodu zbierał/
26:
śmiał ſię znich/ y nic im dobrego nie
27:
tuſzył/ y gromił ie mowiąc: Iáko wy=
Lbez


strona: 146

146.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
bez roſkazánia nawyżſzego Biſkupá/
2:
y bez namieſtniká iego Synod zebráć
3:
y cżynić możećie? Iákoby rzekł/ zle ſię
4:
wam inne bez niego powiodły/ y ná
5:
tym pobłądzićie/ á do wiáry práwey
6:
bez tłumácżá Piotrá Swię: Biſkupá
7:
Rzymſkiego nie tráfićie. Doznáło w=
8:
ſzytko Chrześćiáńſtwo/ iż nikt grun=
9:
towniey w náukę prawdy Chryſtuſo=
10:
wey nie tráfił/ iedno tęn ktory ná ſto=
11:
licy Piotrá S. y vrzędzie powſzechne=
12:
go páſterſtwá śiedział. Przetoſz do tey
13:
że Rzymſkiey ſtolice záwżdy wſzytko
14:
Chrześćiáńſtwo około wjznánia práw
15:
dy wiáry Chryſtuſowey vćiekáło/ iey
16:
ſamey dufało/ ná iey rozſądku/ iáko
17:
ná vśćiech Piotrá S. przeſtáwáło:
Sextá
Synno. A
ctio. 3.

18:
Ták iż wſzytki Koncylia powſzechnie
Trip.
Theo. lib
9. cáp. 2.
conc. To.
1. Synod
2 Gener.
In codi=
ce de ſum
ma Trini
et fide Cá
tol.

19:
zá Papieſkim wyznanim ſzli/ y iego tłu
20:
mácżem Piotrá S. zwáli. Y Ceſarzo=
21:
wie Chrześćiáńſcy/ iáko Grácyany y
22:
inni miedzy onym rozmáitym rozer=
23:
wánim Heretyckim/ te Biſkupy zá
24:
Kátholiki y práwowierne mieli/ kto=
25:
rzy z Papieżem ſpołecżność trzymáli.
26:
Y Iuſtynian do Ianá Papieżá pi=
27:
ſząc: nic/ powiáda/ około rzecży koś=
ćielnych


strona: 147

Pierwſza cżęść.147.
1:
ćielnych (by dobrze były łácne/ o kto=
2:
rych rozność ieſt) bez wiádomośći
3:
świątobliwośći wáſzey ſtánowić nie
4:
dopuſzcżamy. Bo wy głową ieſteśćie
5:
wſzytkich kośćiołow świętych. Y ná
6:
drugim mieyſcu/ vſtáwiamy/ powie=
7:
da/ iż wedle poſtánowienia cżterech
8:
Synodow/ naywyżſzy ſtárego Rzy=
9:
mu Papieſz/ pierwſzym ieſt nád wſzyt=
10:
kimi kápłany.
Collátio=
ne 9. tit. 6
vel Con=
ſtitutio=
ne 131.
Ták chćiał Pan Bog
11:
mieć/ ták chćiał nawyżſzy Páſterz náſz
12:
Chryſtuſ Iezus/ áby rząd kośćiołá
13:
iego/ poſłuſzeńſtwem á pokorą kwit=
14:
nął: aby zgłowy iedney namieſtniká
15:
iego ná ziemi/ błogoſáwieńſtwo ie=
16:
go ná cżłonki ſpadáło.
Act. 3.
O iáko dziwne
17:
á nabożne ſą ſłowa ſześćiſet y trzydzie=
18:
śći oycow zboru cżwartego do Leoná
19:
Papieżá: Tyś/ powieda/ náuki y wiá=
20:
ry iáko złotem przepletáney tkánice z
21:
ſzáty Chryſtuſowey zroſkazánia te=
22:
goż zakonodawce/ áſz do nas przy=
23:
chodzącey/ dochował: y ieſteś nam
24:
tłumácżem Piotrá S. poſtáwiony/
25:
ktory błogoſłáwieńſtwo wiáry iego/
26:
ná wſzytki przywodziſz. Tyś zgromá=
27:
dzenia náſzego ſtarſzym był nád námi
L ijiáko


strona: 148

148.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
iáko głowá nád cżłonkámi. rć. Te ſą
2:
ſłowá świátá wſzytkiego Biſkupow
3:
do Papieżá. To tákie dziwne á gorą=
4:
ce nabożeńſtwo/ ku tey ſtolicy Rzym=
5:
ſkiey tych ſześćiſet trzydzieśći oycow
6:
S. pokornych onych y poſłuſznych/ á
7:
zgody/ pokoiu/ iednośći Chrześćiáń
8:
ſkiey Duchem Bożym oświeconych
9:
miłoſnikow náucżyło nas: ábyſmy
10:
błogoſłáwieńſtwá wiáry Chryſtuſo=
11:
wey/ ſtey głowy potomká Piotrá S.
12:
y namieſtniká Chryſtuſowego Papie=
13:
żá/ ná nas ſpadáiącego iáko drogie=
14:
go wonnego oleyku z głowy Aaroná
15:
nawyżſzego Biſkupá/ cżekáli: á przy
16:
tey głowie/ iáko cżłonki żywotá ſzu=
17:
káli: y ná łonie mátki tey/ przykłádem
18:
wſzytkich S. ſtárych oycow odpocży=
19:
wáli. wiedząc iż tá ſamá ſtolicá/ ied=
20:
nośći kośćielney y miłośći Chrześći=
21:
áńſkiey/ bez ktorey nigdy zbáwieni być
22:
nie możem/ ſtrożem/ powodem/ y
23:
obrońcą ieſt.
[I]oan. 17.
[I]oan. 14.
Bez ktorey/ niezgodá/
24:
rozerwánie y odſzcżepieńſtwá/ pánu=
25:
ią/ y kroleſtwá Chrześćiáńſkie giną:
26:
ták iż ieſt rzecż doświadcżoná/ iż nie
27:
tylo duchowne błogoſłáwieńſtwo
z tey


strona: 149

Pierwſza Cżęść.149.
1:
ztey nam głowy iedney ſpada/ ále też
2:
y świeckie. Bo ktore ſię kolwiek Chrze
3:
śćiańſkie páńſtwo y kroleſtwo od tey
4:
głowy y iednośći ſtolice Piotrá S. od
5:
dzieliło/ nie tylo w rozmáite kácer=
6:
ſtwá y niedowiárſtwá á zgubę duſzną/
7:
ále też z wniewolą á rękę pogáńſką
8:
wpádło/ ábo ſamo zniſzcżáło. Lecż
9:
ktore mocniey ſię tey ſkáły trzyma/
10:
trfa znią weſpołek/ á żadna go przy=
11:
godá nie obáli. Ná koniec to tylo v=
12:
wáſz v ſiebie/ cny cżytelniku/ iákoby
13:
tho nie tylo Biſkupi świátá wſzyt
14:
kiego y Zbory święte/ ále y Ceſarze
15:
wſzyſcy Chrześćiáńſcy/ ćierpieć y tego
16:
dopuśćić mogli? gdy Papieżowie/ Pá
17:
tryárchy z vrzędow ſkłádáli/ doſto=
18:
ieńſtwá im prze ich záwinienie bráli/
19:
do śiebie wſzytkiego świátá duchow=
20:
ne ſądy y áppellácye obracáli/ gdy ná
21:
koniec y Ceſarſtwá przenośili/ od ie=
22:
dney nácyey do drugiey: gdy nie tylo
23:
nád wolą panow świeckich/ Biſkupy
24:
y Pátryárchy kośćiołom dawáli: ále
25:
gdy y ſame Ceſarze/ gdy byli kośćioło=
26:
wi Bożemu ſzkodliwi/ z Ceſarſtwá
27:
ſkłádáli: ná páńſtwá koronowáli/ Kro
L iijle y


strona: 150

150.O Iednośći Kośćiołá Bożego.
1:
le y inne wyklináli/ im korony bráli.
2:
iákoby to/ mowię/ świát wſzyſtek
3:
Chrześćiáńſki wytrfał/ gdyby w Pa=
4:
pieżách mocy Bożey ták wielkiey/ y
5:
zwierzchnośći nád wſzytkim Chrześći
6:
áńſtwem/ to ieſt owcámi Chryſtuſo=
7:
wemi/ nie znał? Iákoby wżdy zebraw
8:
ſzy ſię ſpołem Duchowni z świeckimi/
9:
Papieſtwá dawno nie zgubili/ y mocą
10:
nie wytráćili? gdyby ſobie z hárdośći/
11:
á zprożney świeckiey cżći/ y zTyránniej
12:
iákiey/ táką moc Pápieżowie przypiſo
13:
wáli? lecż tego nigdy nie vcżynili/ áni
14:
mogli/ áni vcżynią. A gdy Ceſarze nie
15:
ktorzy zli tego ſię ważyć chćieli/ wſzy=
16:
ſcy zle zginęli. A tá łodká płynie y ſły=
17:
nie: Tyráńſtwá wſzytki y Heretyctwá
18:
przetrfawſzy/ iáko mocna ſkáłá/ ſtoi.
19:
Ktemu iż cżas wſzytki zákryte y táiem
20:
ne rzecży otwarza/ y wynurzyć ſię złe
21:
zá cżáſem muśi/ y to co nie ieſt z Bogá
22:
nie trfa: ieſliby w tym vrzędzie Pa
23:
pieſkim iáka ſię niepobożność y obłu=
24:
dność á Hypokryzya táiłá/ iuſzby ſię
25:
ludziom przez lat ták wiele wynurzy
26:
łá/ á iuſzby dawno zginęłá. Lecż gdy
27:
widziem/ iż przez ták dawny á długi
cżas


strona: 151

Pierwſza cżęść.151.
1:
cżás więcey ſię tá ſtolicá y wſzytki ony
2:
iey od Syná Bożego dáne przywileie
3:
pokrzepiáią y roſtą: náproſtſzy to oſą
4:
dzi/ iż z Bogá ieſt/ á iż świát wſzytek
5:
przez pułtorá tyśiącá lath niepráwoś
6:
ći w Papieſtwie nie nálazł/ ktoreyby
7:
ſłuſznie z ſtrony iey vrzędu przygánić
8:
mogł: iedno iſz co Bog rzekł to trfa:
9:
Bramy piekielne nie przemogą iey.
Mátt. 16.
Y
10:
iśći ſię ſłowo iego: Nieuſtanie wiárá
11:
twoiá.
Luc. 22.
Y pełni ſię obietnicá iego: Po
12:
śilay bráćią: y zniſkąd do tego cżáſu
13:
pośiłku do wiáry S. nie mamy/ ie=
14:
dno z Rzymu. By nie Rzymſki ko=
15:
śćioł/ iużby chrześćiánie dawno z he=
16:
retycżawſzy ſpogánieli/ iáko ſię to
17:
iuż drugim przydáło: iużby Ewánie=
18:
lia w báśni ſię Ezopowe/ iákom rzekł/
19:
obroćiłá. Przeto zá tę S. ſtolicę
20:
Rzymſką proś zemną weſpołek Páná
21:
Bogá/ cny cżytelniku/ mowiąc: Opo
22:
kę wiáry twey Pánie y Boże náſz Iezu
23:
Chryſte y mátkę wſzytkiego Chrześći=
24:
áńſtwá/ y głową wydomą owcżárnie
25:
twoiey/ przeſławną Piotrá twego ſto
26:
licę Kośćioł S. Rzymſki/ rácż pod=
27:
nieść á wyſoce wſławić. á náwroć do
L iiijnamie


strona: 152

152.O Jednośći Kośćiołá Bożego.
1:
namieſtniká twego páſterzá páſte=
2:
rzow ná ziemi/ wſzytki bárány y ow=
3:
ce twoie/ y zgromadz ie pod iednę la=
4:
ſkę rządu twego. Ten zamek ſtrażey
5:
y obrony wiáry Kátolickiey/ zátrzy=
6:
may przy rámieniu mocnym two=
7:
iż aż do końcá. Niech prawdá
8:
twoiá ná wieki y obietnice twoie ſly=
9:
ną od narodu aż do narodu: áby mo
10:
dlitwá twoiá ſkutek miáłá: a tá wiá=
11:
rá tego Piotrá nigdy nie vſtáiąc/ po=
12:
śiláłá bráćią/ y w świętym twym
13:
pokoiu y iednośći/ bez ktorey
14:
ćiebie y zbáwienia ſweo nikt
15:
nie naydzie/ wſzytko Chrze
16:
śćiáńſtwo záchowáć mo
17:
głá.
18:
Amen.
19:
grafika
20:
Wtora Cżęść.
21:
O Greckim od Iedno=
22:
śći Kośćioła Bożego y ſtolice
23:
Apoſtolſkiey/ odſtą=
24:
pieniu.
25:
Przedmowá.
26:
S
Lyſzałeś i Iednośći
27:
Kośćiołá Bożego/ wierny
28:
y Bogu miły cżytelniku/
29:
iáka/ y iáko potrzebna ieſt/
30:
á nácżym ſię nawięcey wſpiera/ á iáko
31:
ſię iednym Piotrem Rzymſkim iáko
32:
głową wiąże y ſpaia: przy ktorym po
33:
wſzytkim świećie Chrześćiánie/ iedno
34:
mowią/ iedno wierzą/ y w iedney ſię
35:
ſpołecżnośći y miłośći bráterſkiey
36:
Chrześćiáńſkiey záchowuią: okrom
37:
ktorego rozdziały/ nieſnaſki y rozer=
L vwania


strona: 154

154.Odſtąpienie Grekow od Kośćiołá Boże.
1:
wánia być muſzą: Teraz vſłyſzyſz zkąd
2:
tey iednośći nawiętſze y naſzkodliw=
3:
ſze rozſtárgnienie vroſło. Grekowie
4:
wielką á ſrogą ránę w tym iednym
5:
ciele Chryſtuſowym/ odćinánim wie=
6:
le cżłonkow od niego/ vcżynili. Kto=
7:
rych odſzcżepieńſtwo długo trwáło/
8:
cżęſto ſię goiło/ záwżdy ſię odnawiá
9:
ło/ wiele narodow záwiodło/ y nie ty
10:
lo wierze S. ále rzecży poſpolitey świe
11:
ckiey Chrześćiáńſkiey/ niezmierną v=
12:
trátę vcżyniło. Ktorzy w vporze ná=
13:
koniec zoſtáiąc/ w ręku y niewoli po=
14:
gáńſkiey zoſtáli/ y wrotá Turkom do
15:
Chrześćiáńſtwá otworzyli/ iáko niżey
16:
vſłyſzyſz. A iż Schizmá/ to ieſt odſzcże=
17:
pienie w kośćiele vcżynili/ ſłuſznie ſię
18:
ichże ięzykiem Schiſmátjki/ to ieſt od=
19:
ſzcżepieńcy zowią. Acż potym ná pokry
20:
ćie vporu niepoſłuſzeńſtwá ſweo/ przy
21:
cżjnj ſzukáiąc/ inną ſobie wiárę vkowa
22:
li: á chcąc Láćinſki kośćioł potwarzáć
23:
ſami w kácerſtwo y Heretyctwo vpá=
24:
dli. Przetoż na przod co ieſt odſzcżepień
25:
ſtwo/ á co ieſt Heretyctwo poſłuchay.
26:
Rozdział 1.
27:
Co ieſt odſzcżepieńſtwo/ á cżym rozne od
28:
Heretyctwá.
Apo=


strona: 155

Wtora cżęść.155.
1:
A
Poſtoł wielki Páweł
2:
S. funduiąc v Grekow wiá
1. Cor. 1.

3:
rę S. gdy ie ſkłonne ieſzcże
4:
ná początku wiáry do hár=
5:
dośći/ y do nie zgody á rozerwánia kto
6:
re zniey roſtą/ być bacżył: pilnie ich
7:
prośił y vpominał piſząc do Koryn=
8:
tow miáſtá w Grecyey ná on cżás prze
9:
dnieyſzego/ áby iedno mowili/ iedno
10:
rozumieli/ á odſzcżepieńſtwá ábo ſchi=
11:
zmow miedzy ſobą nie cżynili. Wi=
12:
dział Duchem Prorockim/ iż im y ná
13:
potym tego vpominánia było potrze=
14:
bá/ y iáko ná koniec w tym odſzcże=
15:
pieńſtwie zoſtáć y zginąć mieli.
1. Cor. 12.
Y vká
16:
zował im z podobieńſtwá ná ćiele ludz
17:
kim/ táká iedność y zgodá w kośćiele
18:
Bożym być ma: Bo iáko cżłonki w ie
19:
dnym ćiele odſzcżepieńſtwá mieć nie
20:
mogą/ ále ſię ieden drugiego mocnie
21:
trzyma/ y ieden drugiego broni: tak
22:
też y w iednośći kośćiołá Chryſtuſo=
23:
wego/ narody Chrześćiáńſkie y wſzy=
24:
ſcy wierni być iáko iedno ćiáło winni
25:
ſą.
Celes. 2
Y ná drugim mieyſcu tenże Apo=
26:
ſtoł/ ták Schiſmátyká ábo odſzcżepień
27:
cá opiſał: ktory/ powiáda/ nádęty
prozną


strona: 156

156.Odſtąpienie 'Grekow od K. B.
1:
prozną dumą ćieleſnośći ſwey głowy
2:
ſię nie trzyma: zktorey wſzytko ćiáło
3:
po żyłach y wiązániu ſpráwuiąc ſię y
4:
buduiąc/ rośćie ná pomnożenie Boże.
5:
W tych ſłowiech co ieſt odſzcżepień=
6:
ſtwo y iáka ſzkodá zniego/ opiſáć ra=
7:
cżył: Bo ieſt cżłonkow od głowy/ kto
8:
rey ſię pierwey trzymáli/ odſtąpienie.
9:
A tę ſzkodę ma/ iż cżłonki iderwáne
10:
ſpołecżnośći z głową nie máiąc/ á żyły
11:
y wiązánie ſtárgáne máiąc/ żywe być
12:
y budowánia á rozmnożenia w Bogu
13:
mieć nie mogą. A tu nie mowi Apo=
14:
ſtoł S. o głowie tylo niewidomey: kto
15:
rá ieſt Pan y Bog náſz Chryſtus Ie=
16:
zus: ále też y o widomey/ przez ktorą
17:
nam do vchá Boſka náuká y obroná
18:
od kácerſtwá idzie. Bo iáko ſię wyż=
19:
ſzey pokazáło/ bez widomey głowy ie=
20:
dná wiárá y ieden kośćioł/ być nie mo
21:
że. káżdy ſobie wiárę z prozney dumy
22:
myſli ſwych wymyſláć/ y iedność ćiá=
23:
łá tego nie rozdzielnego tárgáć będzie
24:
ieſli w poſłuſzeńſtwie S. pod iedną
25:
głową y namieſtnikiem Chryſtuſo=
26:
wym rozumu ſwego nie vkroći: O
27:
cżym ſię w pierwſzey cżęśći doſyć mo=
wiło


strona: 157

Wtora cżęść.157.
1:
wiło. Przetoſz tácy żywotá w Bogu/
2:
ktory od głowy idzie/ mieć nigdy nie
3:
mogą. Bo iáko ná cżłonki zdrowie
4:
wſzytko y władza z głowy ſpáda: ták
5:
przez ſtárſze y námieſtniki Chryſtuſo=
6:
we/ iáko nacżynie łáſki iego y ſpraw=
7:
ce á ſzáfarze táiemnic iego/ ktorzy moc
8:
máią grzechow odpuſzcżenia na zie
9:
mi/ zbáwienie duſzne/ ná cżłonki y
10:
owce ich pochodzi.
1. Cor. 4.
Ioan. 21.
Matt. 18.
miedzy ktorymi
11:
ſzáfarzmi táiemnic Bożych ieden mu=
12:
śi być náwyżſzy Piotr/ iáko głowá w=
13:
ſzytkich: iáko ſię wyżſzey pokazáło.
Trzy żyły
kośćiel=
ney iedno
śći.

14:
A iż trzy ſą iáko żyły/ ktorymi ſię
15:
cżłonki duchowne w iednym ćiele ko=
16:
śćiołá Bożego ſpaiáią (to ieſt ieden pá
17:
ſterz/ iedná wiárá/ y iedny ſakrámen
18:
tá/ wedle Apoſtołá/ ktory do iedno=
19:
śći nas vpomináiąc/ y wcżym tá ie=
20:
dność należy/ y cżym ſię cżyni vkázu=
21:
iąc/ mowi:
Eph. 4.
ieden Pan/ iedna wiá=
22:
rá/ ieden chrzeſt) ten tedy ieſt w ćie=
23:
le tym y wtey kośćielney iednośći/ kto
24:
ry wſzytko to troie ma/ to ieſt iedne=
25:
go Páná/ á Páſterzá Chryſtuſa nie
26:
widomego/ weſpołek z namieſtnikiem
27:
iego widomym/ w ktorym Chryſtu=
ſa mo


strona: 158

158.Od ſtąpienie / Grekow od K. B.
1:
ſa mowiąceo ſłucha: y iednę wiárę y ie
2:
dnj ſakrámentá. Pretoż ći ſą Schiſmá
3:
tjkowie/ ktorzy tjło/ iednę wiárę ſpolną
4:
ze wſzytkimi Kátoliki Chrześćiánj má
5:
ią: ále iednej głowy y iednośći od Chry
6:
ſtuſa roſkazaney w poſłuſzeńſtwie nie
7:
máią: A to ſą Heretykowie ktprzy oboj
8:
gá nie máią/ ani wiáry/ áni iednośći
9:
przy głowie iedney widomey. A dla te
10:
goſz káżdy Heretyk ieſt odſzcżepieniec:
11:
Bo ſię od iednośći y głowy odſzcżepia:
12:
ále nie káżdy odſzcżepienieć/ ieſt Here=
13:
tyk. Bo wiárę dobrą Katolicką/ ácż o
14:
krom nádzieie zbáwienia (poniewaſz o
15:
krom iednośći kośćielney zbáwienia
16:
niemáż) mieć może.
Odſzcżepię
niec rzad
ko ieſt bez
kácer=
ſtwá.
Acżkolwiek odſzcże
17:
pieniec rzadko ieſt bez kácerſtwá. Bo
18:
ná obronę pychy/ y ſwej woley tákiey y
19:
odſtąpienia ſwego/ muśi ſobie iáką
20:
náukę vkowáć. ábo tę ſamę/ iż iedne=
21:
go powſzechnego wſzytkiego kośćio=
22:
łá páſterzá ſłucháć wſzytkim owcom
23:
Chryſtuſowym nie trzebá/ áni go
24:
Chryſtus vſtáwił. Toby iuż byłá kacer
25:
ſka náuká. Chybá żeby ták mowił ábo
26:
myſlił. Wiem iz ieden muſi być ſtár=
27:
ſzy páſterz/ y ſtárſza głowá od Chryſtu
28:
ſa poſtánowioná nád wſzytkimi Chrze

strona: 159

Wtora cżęść.159.
1:
śćiány/ wſzákże ia poſłuſzen iemu być
2:
niechcę/ acż to wſzjtko wierzę co on ná
3:
ucża: Toby było tylo ſamo odſzcżepień
4:
ſtwo. Lecz trudno długo ma trwáć ſa=
5:
mo odſzcżepieńſtwo/ ábj ſię do niego ká
6:
cerſtwo nie przymieſzáło. Bo gdzie gło
7:
wy nie máſz á práwego poſłuſzeńſtwá/
8:
właſnemu páſterzowi/ prętko owcá
9:
zábłądzi.
10:
Rozdział. 2.
11:
Iż nie Láćinnicj od Grekow/ ále Grekowie
12:
od Láćinnikow odſtąpili: á iż nawjzſzego Pá
13:
ſterza kośćioła wſzytkiego Papieżá nie słu
14:
cháiąc/ odſzcżepieńcy ſą/ ták iáko cżłonki od
15:
głowy oddzieleni.
16:
G
Dyż to ieſt nieomylna
17:
prawdá/ iż kośćielna ie=
18:
dność/ y rząd/ y pokoy/ bez
19:
iednego nawyżſzego wſzyt=
20:
kiego kośćioła páſterzá być nie może:
21:
á iż ten ieſt Piotr S. y Rzymſcy Biſku
22:
pi potomkowie iego/ iákoſz ie zá tákie
23:
miał kościoł wſzyſtek Boży/ y wſzyt=
24:
kie ośm zborow wielkich/ y inni wſzy=
25:
ſcy po świećie Biſkupi/ iáko ſwym ſtar
26:
ſzym y Grekowie z świętymi ſtárymi
27:
przodkámi ſwymi poſłuſzni przez dzie=
więć


strona: 160

160.Odſtąpienie Grekow od K. B.
1:
więćſet lat y dáley (iako ſię niżey po=
2:
każe) byli: nikt wtym wątpić nie mo=
3:
że/ iż teraz Grekowie y wſzyſcy tego
4:
ſtárſzego kościołá Bożego nie ſłuchá=
5:
iący/ y pod iednośćią głowy iego/ y ná
6:
opoce wyznánia iego/ wiáry ſwey w
7:
Chryſtuſie nie buduiący/ áni mocy y
8:
błogoſławieńſtwá od niego ná ducho
9:
wne paſterſtwo nie bierzący: odſzcże=
10:
pieńcy ſą/ y od Kośćiołá ſię Bożego z
11:
ſwym złym oddzielili.
12:
Kiedy dwá ſobie ſą rowni w iednym
13:
iákim páńſtwie/ gdy ſię pogniewáią/
14:
ták ten od teo/ iáko y drugi od drugie
15:
go odſtąpił: bo ſobie rowni byli: Ale
16:
kośćioł Grecki nigdy Rzymſkiemu ro
17:
wny nie był: záwżdy wſzyſcy Greko=
18:
wie y ſtárzy oycowie S. przodek y z=
19:
wierzchność ſtolicy Rzymſkiey Pio=
20:
trá S. dawáli/ y iey poſłuſzeńſtwo cży
21:
nili. Przeto mowić ſię krom wielkie=
22:
go vporu nie może/ áby Rzykſki ko=
23:
śćioł od Greckiego odſtąpił: v ktore=
24:
go nigdy w poſłuſzenſtwie nie był. Bo
25:
iáko Chore/ Datán/ Abiron/ zſchac
26:
ki ſobie cżyniąc od Aaroná ſię nawyż=
27:
ſzego Kápłaná oddzielili/ nie Aaron
kto=


strona: 161

Wtora cżęść.161.
1:
ktory był ſtárſzym ich/ od nich ſię od=
2:
dzielił:
Num. 16:
Ták Grekowie ktorzy Pa=
3:
pieżá zá ſtárſzego ſwego záwżdy ználi/
4:
od nas przytymże ſtárſzym ſtoiących/
5:
y od zwierzchnośći od Bogá poſtáno=
6:
wioney/ odſtąpili: á nie my od nich.
7:
Aponieważ moc káżda od Bogá ieſt/
8:
kto ſię mocy ſprzećiwi/ Bogu ſię we=
9:
dle Apoſtołá ſprzećiwi:
Rom. 13.
w wielki
10:
grzech wpádli Grekowie/ mocy ſię tey
11:
Piotrá S. y Bożey ſprzećiwiáiąc. O
12:
to ich tylo ſpytam: Przez dziewięćſet
13:
lat iáko y Ruſkie piſmá świadcżą/ aż
14:
do Chrjſtofa Papieżá byli Grekowie
15:
z ſwemi Pátryárchámi pod poſłuſzeń=
16:
ſtwem ſtolice Rzymſkiey/ y Papieżá
17:
iáko zá głowę ſwoię wyznáwáli: gdy
18:
Papież odſtąpił/ iáko oni mowią/
19:
przełożony od poddánych/ głowá od
20:
cżłonkow ſwoich: iáko cżłonki żywe
21:
bez głowy zoſtáć mogli? Sámi ſię/ zá=
22:
prawde/ tym Apoſtolſkim podobień=
23:
ſtwem potępiáią/ iż bez Papieżá/ to
24:
ieſt bez głowy/ nie tylo iednośći ko=
25:
śćielney/ ále y żywotá mieć w Bogu
26:
nie mogą. A poniewaſz odſtąpienie
27:
głowy od cżłonkow śmierć ieſt: mu=
Mśiałby


strona: 162

162.O O dſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
śiałby kośćioł vmrzeć á zginąć ná zie=
2:
mi (co ieſt rzecż niepodobna) gdyby
3:
Papieſz zbłądzić ábo odſtąpić miáł. A
4:
ieſli rzeką: Inąśmy ſobie głowę wſzyt
5:
kiego kośćiołá/ to ieſt Pátryárchę Cá
6:
rogrockiego/ poſtáwili: tedy ich ſpy=
7:
tám/ ktorą to mocą y práwem vcży=
8:
nić mogli? Bo moc tá przełożeńſtwá
9:
nád wſzytkim kośćiołem Bożym/ ábo
10:
muśi być od ſamego Chryſtuſa przez
11:
Apoſtołá ktorego daná/ ábo przez S.
12:
powſzechne zbory Pátryárchom Cá=
13:
rogrockim przypiſaná/ ábo więc ią ſa
14:
mi ſobie ſwowolnie przywłaſzcżyli. Od
15:
Bogá iey przez Apoſtoły mieć nie mo=
16:
gli: bo ná ſtolicy Cárogrockiey/ áni
17:
Piotr S. áni żaden Apoſtoł nie śie=
18:
dział. y owſzem ná wtorym zborze (iá=
19:
ko Theodoret Grecki piſze) nowo
20:
ſzcżepioną winnicą ſię zowie.
Trip. lib.
9. cap. 14.
Nie ma
21:
iey też od żadnego powſzechnego zbo=
22:
ru/ iák ich Grekowie ośm licżą: bo
23:
żaden z tych ośmi/ kośćiołowi Rzym
24:
ſkiemu wnicżem nigdy nie przygá=
25:
nił/ áni mu tey zwierzchnośći (ktorą
26:
miał od Bogá przez Piotrá S.) nie od
27:
iął/ áni odiąć mogł: ále racżey wſzyt=
kie


strona: 163

Wtora cżęść.163.
1:
kie ty Synody zgodnie Papieżá zá pá
2:
ſterzá wſzytkiego Chreśćiáńſtwá y zá
3:
głowę ſwoię/ iáko ſię iuż pokazáło/
4:
wyznawáli. A ták ſami ſię Cárogrod
5:
cy Pátryárchowie ſwowolnie y wſzete
6:
cżnie fałſzywą y málowáną głową
7:
wſzytkiego kośćioła/ cżynić chćieli.
8:
Co ták być może/ iáko gdyby ręká gło
9:
wą ſię vcżynić chćiáłá: ktora z przyro=
10:
dzenia ręką ieſt. Stolicá Piotrá S.
11:
práwem Bożym ná zwierzchnośći ko
12:
śćiołá wſtytkiego poſadzona/ żadnym
13:
ludzkim práwem tráćić ſwoich przy=
14:
wileiow nie może: ále iáko przyrodzo=
15:
na głowá trwa/ y trwáć będzie przy
16:
cżłonkách kośćiołá Bożego/ choćiaſz
17:
ſię od niey niektore cżłonki ná zgubę
18:
ſwoię odſzcżepieły. A iák o przez dzie=
19:
więćſet lat wedle wyznánia Grekow
20:
zábłądzić nigdy nie mogłá/ ták aż do
21:
końcá świátá wedle Chryſtuſowey o=
22:
bietnice/ wiárá iey nie vſtanie.
Luc. 22
Wielki
23:
by to był vſzcżypek wſzechmnocnośći/
24:
mądrośći y prawdzie Chryſtuſowey
25:
żeby kośćiołowi ſwemu/ błędliwą á
26:
nieſtátecżną głowę dáć: miáł : ktora ie
27:
ſliby po dziewięćſet lat ſtárośćią zgłu=
M ijpiáłá


strona: 164

164.O Odſtąpieniu Grekow od Kośćio. B.
1:
piáłá/ ábo vmárła: tedyć było trzeba
2:
znowu S. Piotrowi z niebá poſłánym
3:
być/ á ſtolicę y opokę y przełożeń=
4:
ſtwo kośćiołá wſzytkiego w Cárogro=
5:
dzie záłożyć y fundowáć.
6:
Ná oſtátek choćiaſz poddáni przeło
7:
żonego ſwego ſądzić nie mogą/ iednák
8:
żáłobę ná ktorym z tych śiedmi ábo o=
9:
śmi Synodách/ pierwey ná Rzymſką
10:
ſtolicę vcżynić/ y w ocżach wſzytkiego
11:
świátá przycżyny pokázáć Grekom
12:
przyſtało: niżli od ſtárowiecżnego po
13:
ſłuſzeńſtwá y iednośći kośćielney/ ták
14:
pierzchliwie odſtępowáć mieli. Lecż
15:
nigdy ná żadnym zborze iedney na=
16:
mnieyſzey przycżyny/ ná kośćioł Apo=
17:
ſtolſki nie pokalány/ wynaleść nie mo
18:
gli: ále w kąćie potwarzáiąc/ przed
19:
Synody vćiekáli/ á zboru ſię powſze=
20:
chnego/ iáko winni ſędziego/ bali. Y
21:
oſmy (ná ktorym potwarzy ſię ſwoich
22:
wſtydzili/ y kośćioł Rzymſki ocżyśći=
23:
li) rádziby zátłumili/ gdyby mogli.
24:
A to co mowią: podniebney ieſt kośćio
25:
łowi zoſtáć przy cżterzech Pátryár=
26:
chách/ iáko przy pocżćie więtſzym/ niżli
27:
przy iednym Papieżu: ácżby to nie dzi
wno


strona: 165

Wtora cżęść.165.
1:
wno nie było/ iż więcſza cżęść od mniej
2:
ſzey odſtąpiwſzy/ może przy fałſzu zo=
Exo. 23

3:
ſtáć: wedle piſmá/ ktore vpomina/ á=
4:
byſmy tłumu ludzi ná złe nie náſládo=
5:
wáli: Y w piśmie ieſt/ iż dzieśięć po=
6:
kołenia Izráelá/ odſtąpiło od iedne=
7:
go Ieruzálem:
3. Reg. 12.
wſzakże Kośćioł Boży
8:
przy Ieruzálem y nawyżſzych kápła=
9:
nách w Ieruzálem/ zdwoygiem týlo
10:
pokolenim zoſtał/ á ony dzieśięć po=
11:
kolenia odſzcżepieńcámi á potjm Here
12:
tyky y báłwochwálcy zoſtáli. Ktemu
13:
to ieſt rzecż płonna/ áby záraz z Cáro=
14:
grockimi inni trzey Pátryárchowie od
15:
ſtąpili. Bo długo Ierozolimſki/ Ale=
16:
xándryiſki Antyoſki z ſtolicą Rzym=
17:
ſką ſpołecżność trzymał po odſtąpie=
18:
niu Cárogrockiego/ aż gdy ſię teſz o=
19:
ni zá mocą złych Ceſarzow Cárogroc=
20:
kich pſowáć pocżęli/ y rozmaitych ká=
21:
cerſtw náſládowáć/ w ręce pogáńſkie
22:
wpádli y zniſzcżeli do tego cżáſu.
23:
Ták iż ſię śmiele może rzec/ okrom
24:
Grecyey w ktorey gęſtſzy ſą Chrześći=
25:
ánie/ więcey teráz w iednym Arcybi=
26:
ſkupſtwie Láćińſkim Chrześćiań=
27:
ſtwá/ niżli pod wſzytkimi trzemá Pa=
M iijtryár


strona: 166

166.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Bo.
1:
tryárchámi w ziemiách wſchodnych
2:
przy Alexándryey/ Antyochiey/ y Ie=
3:
ruzálem pod Turkiem. Bo tám ieſli
4:
co Chrześćian zoſtáło/ tedy bárzo má=
5:
ło práwowiernych: wſzytko Neſtory=
6:
ani/ Iakobite/ Ormiánie/ Ewty=
7:
chyani. A też vpadek tych Pátryár=
8:
chyi Pan Bog nágradzał do kośćiołá
9:
ſwego y iednośći Apoſtolſkiey ſtoli=
10:
ce/ Niemce/ Sżwedy/ Cżechy/ Pola
11:
ki/ Węgry/ Litwę/ Zmudz/ Ruś przy
12:
wodząc. A potym zá náſzych wiekow/
13:
Indyany/ nową Hiſzpánią/ Bráſilia=
14:
ny/ y inne pierwey nie znáiome áni ſły
15:
cháne narody/ y kroleſtwá ná wſchod
16:
ſłońcá y ná zachod niezlicżone przy=
17:
wieść do wiáry S. y Rzymſkiego Pio
18:
trá śieći y łodzi/ rácżył. Gdzie ſię za
19:
morzem dáleko/ aż práwie/ iáko mo=
20:
wią/ ná innym świećie/ Rzymſki ko=
21:
śćioł rożſzeſzył/ y zagony puśćił: ták
22:
iż tam więcey iuż Chrześćiáńſtwá w
23:
iednośći kośćielney/ niżli we wſzyt=
24:
kich wſchodnych kośćiołách/ y w Gre
25:
cyey teraz ieſt. Przeto niech Greko=
26:
wie o tych Pátryárchiách/ iuż práwie
27:
nie tylo w Heretyctwo/ ále w pogáń=
ſtwo


strona: 167

Wtora cżęść.167.
1:
ſtwo obroconych/ niepewnymiſię á
2:
prożnemi wieśćiámi nie karmią. má
3:
łe iuż tám znáki Chrześćiáńſtwá: By
4:
ſię ieſzcże Pan Bog nád námi zmiło=
5:
wał/ á tym pozoſtáłym przy kośćiele
6:
Rzymſkim kroleſtwom/ zgodę ſzcżeſłi
7:
wą dał/ áby ie z ręku pogáńſkich wybá
8:
wili. Vpádli práwie iáko oznych w I=
9:
zráelu dzieśięć pokolęnia/ ty cżterzy
10:
Pátryárchie: á ſamo ſię Ieruzálem/ to
11:
ieſt Rzym ſtolicá Piotrá S. głowá
12:
kapłáńſtwa y Chrześćiáńſtwá wſzyt=
13:
kiego zoſtáłá/ y zoſtoi do końcá świá
14:
tá/ wedle obietnice y modlitwy Chry
15:
ſtuſowey: Modliłem ſię zá ćię Pietrze
16:
áby wiárá twoiá nie vſtawáłá.
Luc. 22.

17:
Rozdział 3.
18:
Summá w krotkośći/ dla cżego y kiedy Gre
19:
kowie odſtąpili od iednośći Kośćiołá Bo=
20:
żego y posłuſzeńſtwá Stolice Apoſtolſkiey
21:
Rzymſkiey.
22:
C
Zterzy ſię przycżyny náj
23:
duią/ dla ktorych Greko=
24:
wie od iednośći Kośćiołá
25:
S. y poſłuſzeńſtwá głowy
26:
ſwey Piotrá Rzymſkiego odſtąpili
27:
Pierwſza/ hárdość y prozney cżći prá=
M iiijgnie


strona: 168

168.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
gnienie Pátryarchow Cárogrockich
2:
ktorzy máiąc wielkie Ceſarſkie miá=
3:
ſto/ y głowę wſzytkieo Pańſtwá świe
4:
ckiego/ a w nim ſtolicę Biſkupią no
5:
wą: nád inne Pátryárchy wſcho=
6:
dnie/ to ieſt nád Alexándryiſkieo w E
7:
ipćie/ nád Antyoſkieo w Syryey/ nád
8:
Ierozolimſkiego w ziemi S. pierwſzy
9:
mi bjć: j onę pod ſwoią mocą y władzą
10:
mieć chćieli. O co wielkie niepokoie
11:
y trudnośći/ iáko możni y ſławą pier=
12:
wſzego w páńſtwie Rzymſkim miáſtá
13:
podnieśieni/ w kośćiele Bożym cżyni
14:
li. Wcżym gdy ſię im mocnie Papie=
15:
żowie ſprzećiwili/ á do tego im ni=
16:
gdy przyść nie dáli: woleli od poſłu=
17:
ſzeńſtwá kośćiołá Rzymſkiego odſtą=
18:
pić/ á ſwey myſli doſyć cżynić.
19:
Wtora przycżyná/ kácerſtwá cżę=
20:
ſte y iadowite/ ktore ſię w Grecyey á
21:
zwłaſzcża w Cárogrodzie/ á co ieſzcże
22:
gorzey od ſamychże Pátryárchow/ ro
23:
dziłj.
Leo 9.
Papa ad
Micháe.
Conſtan=
ti. cap. 8.
Więcey niż dziewiędzieśiąt ká=
24:
cerſtw z Grecyey/ y z tjch tám ſtron ná
25:
ſkáżenie/ y otrućie prawdy Kátolic=
26:
kiey wyſzło: ſktorymi kośćioł Rzym=
27:
ſki walcżyć záwżdy á one zátłumiáć
muśiał


strona: 169

Wtora cżęść.169.
1:
muśial: á więcey niż piętnaśćie Here=
2:
tykow iádowitych ná ſtolicy Cárogro
3:
ckiey aż do śiodmego zboru śiędziáło/
4:
ktorzy záwżdy ſię odrywáć od ſtolice
5:
Apoſtolſkiey/ y poſłuſzeńſtwá iey mu=
6:
śieli: y ták gęſtym rozerwánim/ Gre=
7:
ki rozmáitymi kácerſtwy nápoione/
8:
przyucżyli/ iż ták ſkłonni byli do tár=
9:
gania iednośći kośćielney/ z ktorey ſię
10:
ná koniec w wielkim vporze wyłącży
11:
wſzy/ poginęli.
12:
Trzećia przycżyná/ Tyráńſtwo z=
13:
mieſzáne z Heretyctwem Ceſarzow Cá
14:
rogrockich: ktorzy nawięcey przed
15:
śiodmym zborem Monothelickie ábo
16:
Ewtychyáńſkie kácerſtwo wznawiá-
17:
iąc/ y obrázoborſkie pocżynáiąc/ mo=
18:
cą ie w Grecyey y po wſzytkich páń=
19:
ſtwách przez lat ſześćdzieśiąt rozmna=
20:
żáli: wiele Chrześćian Kátolikow/
21:
iáko oni pogáńſcy Decyuſzowie y Dy=
22:
oklecyanowie/ morduiąc/ y krew ich
23:
rozlewáiąc. Cżemu gdy ſię Papieżo=
24:
wie iáko mogli ſprzećiwili/ y one wy=
25:
klinali: tym ſię od iednośći świętey ko
26:
śćielney dzielili. Cżwarta á oſtátnia
27:
przycżyná/ pomſtá Ceſarzow Cáro=
M vgroc=


strona: 170

170.O Odſtąpieniu Grekow K. B.
1:
grockich/ ktorzy ſię nád Kośćiołem
2:
y iednośćią świętą iego/ y nád Papie
3:
żmi mśćić chćieli/ teo/ iż od nich świec=
4:
cj zachodni pánowie/ z ſwjmi pańſtwy
5:
y Kśięſtwy/ prze ich kácerſtwo y okru
6:
ćieńſtwo odſtąpili: y innego ſobie Ce=
7:
ſarzá Rzymſkiego/ ktorego im Papież
8:
trzeći Leo w Rzymie koronował/ to
9:
ieſt Károla wielkiego/ Krolá Fráńcu
10:
ſkiego/ poſtáwili. Co oni vcżynić mu
11:
śieli y było im to wolno/ gdy wiárę ś.
12:
záchowáć/ á od kácerſtwá ią obronić/
13:
y mężnieyſię pogáńſtwu/ ktore z puł=
14:
nocy ná nie przychodziło/ bronić ſa=
15:
mi ſiebie y wiáry świętey chćieli. Prze
16:
to iedność kośćiołá Bożego y ducho=
17:
wny wnim porządek/ nic ćierpieć nie
18:
miał: iáko ſię niżey dołoży. Dla tegoż
19:
Ceſarze Cárogroccy Pátryárchom
20:
ſwym zákazowáli/ áby Papieżowi po=
21:
ſłuſzni nie byli: chcąc ſię tym ábo nád
22:
Lácinniki mśćić/ ábo páńſtwo ſobie
23:
świeckie ná zad przywroćić. Wſzák=
24:
że wiele kroć vpámiętawſzy ſię/ iedná
25:
li kośćioły wſchodne/ y do poſłuſzeń=
26:
ſtwá ſtolice Piotrá S. przywodzili.
27:
Pierwſze z iednocżenie było/ tych nie
licżąc


strona: 171

Wtora cżęść.171.
1:
licżąc ktore aż do ſzoſtego zboru byli/
2:
na śiodmym zborze iuż pod dwiemá
3:
Ceſarzmi/ Károlem wielkim zacho=
4:
dnym/ á Konſtántynem ſzoſtym z
5:
mátką Irenę/ wſchodnym: gdzie zá
6:
Papieżá Adryaná pierwſzego y Tárá=
7:
ſego Cárogrockiego Pátryárchy/ ko=
8:
śćioł Grecki ziednocżył ſię z Rzym=
9:
ſkim: y przyznáł ſię do głowy ſwey y
10:
ſtárſzego ſwego/ od ktorego był odſtą=
11:
pił. Co ſię dziáło o koło roku 772/ á
12:
iáko drudzy licżą 792. Potym ſię cżę=
13:
ſto odrywáli y iednáli/ iáko niżey vſły
14:
ſzyſz. A oſtátnie ná Koncylium Flo=
15:
renckim roku páńſkiego 1438 ktore
16:
Grekowie oſmem zborem zowią/ zná
17:
cżnie ſię bárzo przy obecnośći Pátry=
18:
chy Iozephá/ y Ceſarzá Ianá Páleo=
19:
logá Cárogrockich/ ziednocżyli/ y po=
20:
ſłuſzeńſtwo kośćiołowi Rzymſkiemu
21:
oddáli. od ktorego iuż oſtátnie odſtą=
22:
piwſzy/ ſrogą kaśń Bożą w rękách y
23:
niewoley pogáńſkiey/ (cżego ſię żal Bo
24:
że) odnieſli/ gdzie iuż o tey vniey ſtá=
25:
nowić nic nie mogą.
26:
Toc ieſt ſummá przycżyn Greckie=
27:
go od iednośći kośćioła Bożego odſtą
pienia


strona: 172

172.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
pienia/ á to wſzytko/ iáko ſię działo/
2:
iuż ſię teraz z koncylia ábo iáko Ruś
3:
mowi z Soborow S. oycow/ ktore z
4:
Greckieo ięzyká przełożone ſą/ z Hiſtory
5:
kow więcej z Greckich niż z Láćińſkich
6:
y z innych Doktorow kośćielnych/ wy
7:
wodnie y prawdziwie pokaże
8:
Rozdział 4.
9:
Iáko ná wtorym Zborze Biſkupi Cárogroc
10:
cy podwyſzáć ſię y nád innymi wſchodnymi
11:
Pátryárchy przełożeńſtwá prágnąć pocżę=
12:
li/ á iáko ſię im Dámáſus Papieſz oto záſtá
13:
wił.
14:
I
Ako ſkoro Konſtán=
15:
tyn wielki pierwſzy z Ceſa=
16:
rzow Rzymſkich y Monár=
17:
chow świátá wſzytkiegd/
18:
Chrześćiánin/ Chryſtuſowi ſię Bogu
19:
práwemu y zbáwićielowi świátá y
20:
krolowi nád krolmi pokłonił: a od
21:
Silweſtrá Papieżá Rzjmſkieo ochrſcżo
22:
ny/ gorącym ſługą Páná náſzego Ie
23:
zuſa Chryſtuſa/ y wielgim wiary ś.
24:
obrońcą y po wſzytkim święćie roz=
25:
mnożyćielem zoſtał: Rzymu ktory bjł
26:
głową y pánem świátá wſzytkiego
27:
Sylweſtrowi y Papieżom Chryſtuſo=
wym


strona: 173

Wtora cżęść.173:
1:
wym nawyżſzym ná świećie namie=
2:
ſtnikom poſtąpił/ á ſam ſię do Bizan
3:
cium to ieſt do Konſtántynopolá/ ábo
4:
iáko Słowieńſki náſz ięzyk zowie/ do
5:
Cárogrodu/ ktory leży w Grecyey/ dla
6:
prętſzego wſchodnich pańſtw nieprzy
7:
iaćiołom odporu/ przenośić pocżął.
8:
Tedy mniemáli Grekowie/ áby ſię do
9:
nich páńſtwo Rzymſkie przenioſło/ y
10:
tym ſobie gorne myśli cżynili: chcąc
11:
Rzymſką y Láćinſką ſławę/ ktorey
12:
nie bárzo ſprzyiáli/ záćmić: á ſwego ię
13:
zyká y národu ſławę podnieść. Lecż
14:
Ceſarzowie wſzyſcy bárzo długo niech
15:
ćieli ſię zwáć Greckimi/ iedno Rzjmſki
16:
mi Ceſarzmi: y ięzykiem Rzymſkim/
17:
to ieſt Láćinſkim/ páńſtwo ono świá=
18:
ta práwie wſzytkiego ſpráwowáli/ y
19:
wiárę S. rozmnożyli/ y w kośćiołách
20:
go przy nabożeńſtwie ſwoim vżywá=
21:
li/ y im práwá ſwoie Ceſarſkie y ſądy
22:
ſpiſali.
23:
Gdy ſię tedy Cárogrod wielce pod=
24:
nioſł y w ſławił/ á ſtał ſię głową w=
25:
ſzytkiego Ceſarſtwá Rzymſkiego: Bi=
26:
ſkupi niektorzy Cárogroccy/ á prá=
27:
wie więtſza cżęść tákich byłá/ powagą
y zwierz=


strona: 174

174.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
zwierzchnośćią miáſta/ y łaſkę Ceſa=
2:
rzow tám mieſzkáiących/ y prozną á
3:
nádętą myſlą ſwoią ſkuſzenii: bráli to
4:
przedſię y to im záwżdy w głowie
5:
tkwiáło/ iż tám ma być głowá ducho
6:
wieńſtwá/ gdzie ſię przenioſłá głowá
7:
świeckiego pánowánia Rzymſkiego/
8:
to ieſt w Cárogrodzie: ktory wielkim
9:
y Ceſarſkim miáſtem y nowym Rzy-
10:
mem zwany był. Dla tegoſz nie ocho=
11:
tnie Pápieżowi ſtárego Rzymu/ podá
12:
nego y ſtáradawnego poſłuſzeńſtwá
13:
cżynili/ gdy iuż oną wielmożnośćią
14:
miáſta Cárogrodu gorne myſli bráli:
15:
wſzákże żaden z nich nigdy ták nie mą
16:
dry y bezrozumny nie był/ żeby ſię nád
17:
Papieża y ſtáry Rzym ſtolicę Piotrá
18:
S. podnośić/ y nád nią przełożeń=
19:
ſtwo ſie mieć mienił: To ich więcey
20:
boláło/ iż Alexándryiſkiego w Egi=
21:
pćie/ y Antyoſkiego w Syryey/ y Hiero
22:
zolimſkiego w ziemi S: ty wſchodne
23:
Pátryárchy/ ktorzy im w ſławie
24:
świeckiey dáleko byli podleyſzy/ przed
25:
ſobą ná pirwſzych mieyſcách widzieli.
26:
Y vpátrzywſzy cżáſy ná wtorym zbo=
27:
rze/ gdzie ſię byli do Cárogrodu zá po
zwole=


strona: 175

Wtora cżęść.175.
1:
zwolenim Dámáſa Papieżá (iáko ſię
Lib. 5.
cap. 9.

2:
z Greckiego Hiſtoryká Theodorytá
3:
pokazuie) ſami wſchodni 150 Biſkupi
4:
bez záchodnich Láćinſkich/ ná wyzná=
5:
nie wiáry o Duchu S. przećiw Máce
6:
doniev Biſkupowi Cárogrockiev z iá
7:
cháli:
Około ro
ku 383.
gdzie máiąc przytomnego Ce=
8:
ſarzá Theodoſego/ Nektárius nowo
9:
ná Cárogrocką ſtolicę poſadzony/ zá
10:
przycżyną Ceſarzá/ ktory tey ſłáwy y
11:
cżći mjáſtu ſámemu życżył/ táki ſobie
12:
dekret v onych 150 oycow ziednał.
Conc. 1.
Conſtan.
cap. 4.

13:
Niechay j ma Biſkup Cárogrocki
14:
przodkowánie cżći po Rzymſkim Bi
15:
ſkupie: przeto iż ieſt nowy Rzym.
16:
Ten tedy dekret łacno ſobie z iednáli/
17:
wtē cżás/ gdj nikt nie bjł z zachodnjch
18:
Biſkupow y innych Pátryárchow kto
19:
rjby ſię ſprzećiwił: poſłow też żadnjch
20:
tám Papieſkich nie było. A iż ono po
21:
ſtánowienie ich/ y wiáry wyznánie o
22:
Duchu S. bez Papieżá y innych Bi=
23:
ſkupow zachodnych/ mocy nie miáło:
24:
poſłáli oni oycowie wtorego zboru
25:
do Rzymu do Pápieżá Dámáſa:
Tripar.
Lib. 9.
cap. 16.
ktory
26:
w tenże cżás z Biſkupj zachodnymi y z
27:
Piotrem Alexándryiſkim Pátrjárchą
miał


strona: 176

176.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
miał wielki zbor w rzymie/ áby ono
2:
co wyználi y poſtánowili/ poćwierdzo
3:
no było.
Hieron.
in Chron.
Iſidor in
Damaso
Hugo Et
herian.
Libr. 3.
cap. 16.
de ſpir. 5
Tedy Papież Dámáſus z o=
4:
nym zborem Rzymſkim/ wſzytko co
5:
ſię wiáry wyznánia o koło Duchá S.
6:
dotkło poćwierdził. ono tylo ſłowo
7:
wyłożywſzy/ gdzie Zbor wtory mowi
8:
od oycá pochodzącego/ áby ſię rozu=
9:
miáło y od ſyná/ y iż ſpolne ieſt oycu z
10:
ſynem Duchá S. iáko od iednego po
11:
cżątku/ pochodzenie. Ná cżym wſzy=
12:
ſcy y wſchodni przeſtáli/ iż oboie wy=
13:
znánie y to krotkie od oycá/ y to zwy=
14:
kłádem y od ſyná/ dobre/ święte/ chwá
15:
lebne y Kátolickie ieſt. Y ták ſtym wy
16:
znánim śiedm wſzytkich Zborow cży
17:
nili: dopiero po śiodmym zborze po
18:
piąćiſet lat/ j dáley/ Grekowie odrywá
19:
nia ſię od kośćiołá Rzymſkiego/ przy=
20:
cżyny ſzukáiąc/ Lácinſkiemu Kośćio=
21:
łowi w tym przyganiáć pocżęli/ iáko
22:
ſię niżey powie. To ſię dla tego tu przy
23:
pomniáło: ábyś wiedział tych tru=
24:
dnośći z Greki pocżątek.
25:
Poćwierdziwſzy Dámáſus wſzytko
26:
to ná co ſię im był z iáchać kázał/ to
ieſt


strona: 177

Wtora cżęść.177.
1:
ieſt około wyznánia wiáry: tego po
2:
cżym nic ná onym zborze nie było/
3:
to ieſt około rządow kośćielnych y po=
4:
dnieśienia Cárogrockieo Biſkupá nád
5:
inne Pátryarchy/ nigdy poćwierdzić
6:
niechćiał: przeto iż ſię to pierwſzemu
7:
Niceńſkiemu wielkiemu zborowi prze
8:
ćiwiło/ ktory rząd ſtárodawny ko=
9:
śćiołow Bożych od Apoſtołow poſtá=
10:
nowiony/ y ná cżterzy Pátryárchie r o
11:
zdzielony/ vznáł y pochwalił. miedzy
12:
ktorymi/ po Rzymſkiey Piotrá S: y
13:
pierwſzey ſtolicy/ od ktorey ſami po
14:
ćwierdzenia ſweo poſtánowienia/ iáko
15:
ſię wyżſzey pokazáło/ od Silweſtrá zą
16:
dáli/ wynieſli Alexándryiſką/ Antyo
17:
ſką/ Hierozolimſką/ iáko przednieyſze
18:
y pierwſze Apoſtolſkie ſtolice: áby ſię
19:
do nich y do rządzenia ich inne kośćio
20:
ły odzywáły. Ten rząd ſtárodawny
21:
Apoſtolſki niechćiał Dámáſus Pa=
22:
pież/ áby ſię pſowáć miał: á nowá pią
23:
ta Pátryárchia/ o ktorey ná pierw=
24:
ſzym Nicenſkim zborze nic było nie
25:
ſłycháć/ ſtárodawny rząd kośćiel=
26:
ny wzruſzáć by y mieſzáć miáłá. A nie
27:
przez innego/ iedno prze prozną chwá
Nłę y


strona: 178

178.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
łę y ámbicyą Cárogrockickich Biſkupow:
2:
ktorzy innym pierwſzym Pátryár=
3:
chom cżći dawney vwłocżyć/ á ſobie ią
4:
przywłaſzcżáć chćieli. Przypátrzże ſię
5:
tu káżdy/ iż o Cárogrockiey ſtolicy ná
6:
pierwſzym zborze Nicenſkim nic było
7:
nie ſłycháć: ieſzcże ábo iey nie było/ á=
8:
bo miedzy proſtymi Biſkupy młoda
9:
byłá/ á dopiero po Nicenſkim zborze
10:
wynośić ſię y prożney cżći ſzukáć pocżę
11:
łá. Dla Konſtántyná wielkiego/ do=
12:
brodzieiá kośćiołow świátá práwie w
13:
ſzytkiego/ vcżynili to byli Papieżowie/
14:
iż miáſto ieo (w ktorjm ſię ták bárzo ko
15:
chał/ y nowym ie Rzymem zwáć ka=
16:
záł) Metropolitáńſką doſtoynośćią
17:
vcżćili/ y inne przywileie doſtoieńſtwá
18:
nád przyległymi Biſkupy dáli. Lecż
19:
oni ná tym nie przeſtáiąc/ wſchodne
20:
Pátryárchy pod ſobą mieć/ y ich daw=
21:
no záſłużoną od Apoſtołow doſtoy=
22:
ność ná ſię przenieść do Cárogrodu
23:
chćieli. Skąd ſię też pokázuie/ iż
24:
Cárogrocką ſtolicę nową ná on
25:
cżás zwáli/ ćiż ſami wtorego zbo=
26:
ru oycowie.
Trip. lib.
9. cáp. 14.
Bo ták iáko Theodore=
27:
tus Grecki kłádzie/ piſali do Dámáſa
w ty


strona: 179

Wtora cżęść.179.
1:
w ty ſłowá. Wyrwáliſmy/ powiáda/
2:
z páſzcżeki lwiey kośćioł nowy Cáro=
3:
grocki/ Heretycki błuznierſtwy pod
4:
kopány. Dáiąc znáć/ iáko ná tey ſto=
5:
licy śiedział wielki Heretyk Appoliná
6:
ryſtá Máxim Cynik/ á iáko ná pocżąt
7:
ku ieſzcże ſwego nowego ſzcżepienia
8:
to nieſzcżęśćie miáłá/ iż ná niey wiele
9:
y cżęſto Heretykow śiedziáło:ktorzy
10:
Greki rozmáitymi iády kácerſkimi zá
11:
razáli y do odſzcżepieńſtwá y oſobnjch
12:
rozumow burzliwych przyzwycżáili.
13:
To ſię mowi dla tego/ áby káżdy znał/
14:
iż ſię Cárogrocka ſtolicá w ſtárożytno
15:
śći Apoſtolſkiey/ nie tylo z Rzymſką/
16:
ále áni z Antyoſką/ áni z Alexándryi=
17:
ſką rownáć nigdy nie mogłá. Y nie
18:
dla tego ią ći wtorego Zboru oycowie
19:
S. vczćić chćieli/ áby ná niey kiedy kto
20:
ry Apoſtoł ábo Ewánieliſtá śiedział
21:
y onę fundował/ iáko ty cżterzy:
22:
ále iż nowe miáſto y głowę świeckiego
23:
páńſtwá/ kwoli Ceſárzom tjm/ ozdobić
24:
chćieli. Bo ſamiż dokładáią przyczy=
25:
ny/ dla cżegoby to mieć chćieli/ iż ieſt
26:
powiádáią nowy Rzym: to ieſt/ iż
27:
ieſt w tym mieśćie/ ktore ieſt głową
N ijpáń=


strona: 180

170.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
páńſtwá świeckiego/ iáko pierwey
2:
był Rzym ſtáry.
3:
Lecż Dámáſus ná to przyzwolić ni
4:
gdy niechćiał: bez ktorego nigdy ſię
5:
przytym co prágnęli Biſkupi Cáro=
6:
groccy/ zoſtáć nie mogli.
Leo 1. E=
piſt. 55.
ad Pulche
riam Au
guſtam.
Y przetoſz
7:
Dámáſa poſłucháli/ á onego dekretu
8:
nie vżywáli/ áni miał żadney mocy/ á
9:
niſię nád Pátryárchy inne przekłádáć
10:
śmieli. iáko ſię niżey ieſzcże iáśniey
11:
pokáże. Widzieli Papieżowie Du=
12:
chem Prorockim y Duchem Piotrá ś.
13:
iż to cżći prozney prágnienie Biſku=
14:
pow Cárogrockich/ wielkie niepoko=
15:
ie w kośćiele Bożym vcżynić miáło/
16:
iáko ſię to po tym pokazáło. Przeto
17:
tę iſkre na przodku gáśili/ ábyſię ſzko
18:
dliwy wszyſtkiemu Chrześćiáńſtwu o=
19:
gień zniey nie wzniećił.
20:
Rozdział 5.
21:
Iáko ná cżwartym Zborze w Kálcedonie
22:
znowu Carogroccy Biſkupi pierwſzemi
23:
nád Pátryárchámi wchodnymi być chćieli.
24:
A iáko ſię im S: Leo wielki Papież zá=
25:
ſtáwił/ y wynośić nie dopuśćił.
Po w=


strona: 181

Wtora cżęść.181.
1:
P
O wtorym zborze w ſze
2:
śćidzieśiąt lat/ był cżwárty
3:
w Kálcedonie:
Act. 16.
tám ná o=
4:
ſtátnim śiedzeniu/ Anátho
5:
lius Cárogrocki Biſkup y z Ceſarzem
6:
Márcyánem ná to oyce one przy=
7:
wodzjł/ áby ſtolicę Cárogrocką pier=
8:
wſzą po Rzymſkiey vcżynono/ á on v
9:
morzony dekret wtorego Zboru oży=
10:
wiono: wnet ſię temu ſprzećiwili po
11:
ſłowie Papieſcy/ Páſcháſius y Lucen
12:
cius Biſkup/ opowiedáiąc iż tego nie
13:
máią w porucżeniu/ y owſzem mocnie
14:
ſię o to záſtáwić chcą: ponieważ ſię to
15:
ſprzećiwi Kanonom Niceńſkim/ y
16:
ieſt z vbliżenim zacnych y wielkich
17:
trzech ſtolic/ ktore Koncylium Ni=
18:
ceńſkie w ſwey powadze záchowáło.
19:
á iż to vcżyni niepokoy/ y rożnice w
20:
kośćiele Bożym. Duchem to S. mo=
21:
wili: Bo tá byłá pierwſza przycżyná
22:
ták wielkiego rozerwánia/ ktora z
23:
tey tákiey hárdośći Biſkupow Cáro=
24:
grockich vroſłá. A gdy tym poſłom
25:
Papieſkim przywodzono Kanon wto
26:
rego Zboru ſtu y piąćidzieśiąt oycow:
27:
ná to ták powiedzieli Anátolemu: Ie
N iijſliśćie


strona: 182

182:O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Boż.
1:
ſliśćie to ná wtorym Zborze otrzymá
2:
li/ á cżegoż ná tym prośićie? A ieſli=
3:
śćie y po wtorym Zborze tego nie mie
4:
li/ á cżemu teraz nowe rzecży wno=
5:
śićie/ á tego ſię domagáćie cżegośćie
6:
nigdy nie mieli? Ná to nic powie=
7:
dzieć nie mogli. y z tąd znáć/ iz Ka=
8:
non wtorego Zboru mocy nie miał
9:
przez przyzwolenia Papieſkiego. Po
10:
tym gdy ſię Zbor cżwarty ſkończył/
11:
prośili wſzyſcy oycowie święći Leoná
12:
Papieżá/ áby to co oni poſtánowili po
13:
ćwierdził. Tedy im ták odpiſuie: chwa
14:
ląc wſzytko y poćwierdzáiąc co prze=
15:
ćiw Heretykom Neſtoremu y Ewty=
16:
cheſowi/ broniąc S: wiáry y ſzcżerośći
17:
iey/ poſtánowili: ále tego ná końcu do
18:
kłada: Vpominam/ mowi/ świątobli
19:
wość wáſzę/ około Niceńſkich nie=
20:
wzruſzonych dekretow/ áby ſię kośćiołj
21:
przy ſwoich práwách ták iáko oni trzy
22:
ſtá y ośmnaśćie oycow z duchá S. po
23:
ſtánowili/ záchowáły.
Leo ma=
gnus E=
piſt. 61.
ad Conc=
Chálcedo
nen.
Niech nic cu=
24:
dzego złoſliwa pychá nie pożąda: á z
25:
vbliżenia drugiego/ niech ſwego pod
26:
nieſienia nie ſzuka. Bo iákokolwiek
27:
myſl hárda ſwym pochlebſtwem ſobie
pomoc


strona: 183

Wtora cżęść.183.
1:
pomoc chce/ y ná vmocnienie złey żą
2:
dżey ſwoiey przyzwolenia świętych
3:
Zborow ſzuka: przedſię to ważno nigdj
4:
nie będzie/ co ſię z Kanony oycow S.
5:
Niceńſkich nie zgodzi: ktorych práwá
6:
iáko ſtolicá Apoſtolſka cżći/ z piſania
7:
mego/ ktorymem vśiłowánie y żadá=
8:
nie Biſkupá Cárogrockiego odrzućił/
9:
świątobliwość wáſzá zrozumieć może:
10:
y poznáć/ iż ia/ zá pomocą Páná náſze=
11:
go/ y Kátholickiey wiáry/ y oycow=
12:
ſkiego podánia ſtrożem ieſtem. To ſą
13:
ſłowá S. Leoná do Zboru cżwartego
14:
wktorych znácżnie nieprzyſtoyne pod
15:
nieſienie Biſkupá Cárogrockiego vká
16:
zuie: á temu ſię ſamemu ſprzećiwia/
17:
co przećiw Kanonom Niceńſkim/ y z=
18:
ubliżenim inſzych kośćiołow dziaćby
19:
ſię miáło.
20:
Kuśił ſię potym Cárogrocki Biſkup
21:
przez Ceſarzá Márcyaná v Leoná Pa
22:
pieżá/ áby mu to cżego prágnął pozwo
23:
lił: á onego nád Alexándryiſkiego y
24:
Antyoſkiego Pátryárchę pierwſzym
25:
po ſobie vcżynił. Y poſłali obádwá/ to
26:
ieſt Ceſarz y Anátolius Cárogrocki/
27:
poſły ſwoie do Rzymu/ Lucyaná Bi=
N iiijſkupá


strona: 184

184.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ſkupá y Bázylego Dyakoná o to pilnie
2:
proſząc.
Leo 1. E.
piſt. 53.
Ale Leo S. ták naprzod Aná=
3:
tolemu odpiſuie: miedzy innemi ſło=
4:
wy mowi: Zadney nigdy mocy to
5:
mieć nie będzie/ cokolwiekbj od náwięt
6:
ſzey wielkośći ludzi przećiw Niceń=
7:
ſkim Kanonom poſtánowiono było.
8:
Nie ſłuſzne y ſzkodliwe to rzecży/ ktore
9:
ſię świętym vſtáwom ſprzećiwiáią: Tá
10:
kie podnieſienie y hárdość/ zámieſzá=
11:
nie y niepokoy kośćiołá wſzytkiego
12:
przynieſie: ktora ták zle vżywáć chce
13:
Synodu (gdzie ſię bráćia tylo ná ſprá
14:
wy świętey wierze ſłużące ziácháli/ y
15:
tego co było trzebá ſkońcżyli) iż go ná
16:
ſwoie przyzwolenie/ ábo łágodnośćią
17:
ábo poſtráchem przymuſza. Przetoſz
18:
bráćia náſzy od ſtolice Apoſtolſkiey po
19:
ſłáni/ ktorzy mym imieniem pierwſze
20:
mieyſce ná Synodzie mieli/ dobrze ſię
21:
nieprzyſtoynemu żądániu ſprzećiwili:
22:
iáwnie teo nie dopuſzcżáiąc/ o co ſię py
23:
chá nowe rzecży wnoſząca kuśiłá. Y
24:
niemoże nikt o ich ſprzećiwieniu wąt=
25:
pić: ponieważ y ſam ſię wliśćie na nie
26:
żáłuieſz/ iż ſię twoiemu vśiłowániu
27:
ſprzećiwili. wcżym mi ie bárzo zálecaż
gdy


strona: 185

Wtora cżęść.185.
1:
gdy to piſzeſz: ále ná ſamego ſiebie ſkár
2:
żyſz/ iżeś ich ſłucháć niechćiał. rzecży
3:
ſię nieprzyſtoyney domagaſz/ á pro=
4:
żno tego prágnieſz/ cżegoć nigdy nie
5:
dozwolą: y co tobie ſamemu zdrowo
6:
nie ieſt/ ná to nigdy zezwolenia mego
7:
nie otrzymaſz. Nie day Boże tego w
8:
ſumnienie moie/ ábych iá tákiey złey
9:
chćiwośći pomágáć miał. y owſzem zá
10:
mym ſtáránim/ y tych wſzytkich kto=
11:
rzy nie gornie o ſobie rozumieią/ ále po
12:
kornym zezwaláią/ obálić ſię ma.
Rom. 12
Y ni
13:
żey mowi: Przeſtay káżdy ná ſwym/ á
14:
iáko kto może w miłośćiſię Bożey roz=
15:
przeſtrzeniay. ſktoreyby więtſzy poży=
16:
tek miał Biſkup Cárogrocki/ gdyby
17:
ſię ráczey pokory trzymał/ á prożną
18:
ſię pychą nie nádymał:
Złote Du=
chá ś. sło=
wá prze
vſtá Leo=
ná.
Nie gornie o
19:
ſobie trzymay/ Bráćie/ ále ſię boy/ á
20:
iuſz dáley Pánom ſię Chrześćiáńſkim
21:
y ich świętym vſzom nie przykrzy.
22:
Mam to zá pewne/ iſz ſię im więcey po
23:
korą/ á niżeli podnieſienim ſpodobaſz.
24:
Y niżey: Niechcę áby ſię co vwlokło
25:
doſtoieńſtwu ſtolicy Alexandryiſkiey
26:
ktore ſobie przez Márká Ewánieliſtę
27:
vcżniá Piotrá S. záſłużyłá. złość Dyo
N vſcorá


strona: 186

186.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
ſcorá niechay świátłośći ták zacńego
2:
kośćiołá nie záćmia. Antyoſki też ko=
3:
śćioł/ w ktorym ſię naprzod zá kazá=
4:
nim Piotrá S: imię Chrześćiáńſkie zá
5:
cżęło/ niechay trfa w oycowſkim po
6:
rządku: á trzećie mieyſce máiąc/ nie=
7:
chaj podleyſza/ niſzli pierwej/ nie będzie.
8:
Y ná koniec ták liſt zámyka: Vpomi=
9:
namćię Bráćie w Bogu/ ábyś tę pro
10:
żną pyche/ y cżći prożney prágnienie
11:
złożył/ á w miłośći ſię Bożęy zápalił:
1. Kori 13

12:
ktora gdy ſwych rzecży nie ſzuka/ ro=
13:
zumiey iáki grzech ma kto cudzego po=
14:
żąda.
Apok. 3.
Pomni ná ono piſmo: Trzymay
15:
to co wręku maſz/ áby drugo nie wziął
16:
cżći twoiey. Bo ieſli rzecży tobie nie
17:
dozwolonych ſzukáć będzieſz/ ſam ćię
18:
vcżynek twoy/ pokoiu powſzechnego
19:
kośćiołá/ zbáwi. Bráth y ſpolny Bi=
20:
ſkup náſz Lucyanus/ y náſz Bázyli
21:
us Dyakon/ ile wnich było pilnie to
22:
ſpráwowáli coś im polećił: ále iż nie
23:
ſłuſzney rzecży chćieli/ ſpráwić nic nie
24:
mogli. Poty święty Leo.
25:
Iáko to ſłowá práwie Piotrá
26:
mężnego/ á tego kory/ ſię cżuł być
27:
páſterzem/ y ſprawcą kośćiołá Boże=
go


strona: 187

Wtora cżęść.187.
1:
żego. y tu ſię podziwuy cżytelniku/ á
2:
poznay przodkowánie Biſkupá Rzym
3:
ſkiego. Ieſli ſobie Anátoli v Koncyli
4:
um on przywiley ziednał/ áby był pier
5:
wſzym po Rzymſkim/ cżemuſz o przy=
6:
zwolenie Papieżá prośił/ y Ceſarzá
7:
nań nápráwował? wiedział to świát
8:
wſzytek/ iſz nic ná Koncylium ważno
9:
nigdy nie było/ ná co ſtolicá Rzymſka
10:
ſwego zezwolenia nie podáłá. Lecż y
11:
Ceſarzowi/ ktory ſię zá Anátolim Cá=
12:
rogrockim Biſkupem wſtáwiał/ tym=
13:
że mężnym ſercem odpiſuie/ y z tego
14:
ſię o co prośił wymawia.
15:
Po ſzcżeſliwym/ powiáda/ dokonániu
16:
tego ná co ſię było ták wielkie zebrá=
17:
nie (ná Synodzie Kálcedońſkim) ká=
18:
płanow ſtáło:
Leo 1. E
piſt. 54.
dziwuię ſię Ceſarzu y żá=
19:
łuię/ iż pokoy kośćiołá powſzechnego
20:
od Bogá przywrocony/ záś znowu
21:
Duch ámbicyey ábo hárdośći pſuie. Y
22:
niżey: Zchrześćiáńſkim y práwie nabo
23:
żnym y práwowiernym Ceſarzem mo
24:
wię: Anatolius Biſkup/ gdy cudzą
25:
krzywdą vrość chce/ ſam ſwey cnoćie
26:
vwłocży. Zycżę miáſtu Cárogrockiev
27:
ſławy. wielkiey/ zá obroną Bożą/ niech
ſię w pá=


strona: 188

188.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Bo.
1:
ſie w pánowániu wáſzjm długo weſeli:
2:
ále inácżey idą rzecży duchowne/ á ina
3:
cżey świeckie:
Pátrz iá=
ki tu duch
prorocki
w Leonie
Papieżu.
Okrom oney opoki/ kto
4:
rą Pan ná fundáment założył/ żadne
5:
ſię budowánie nie zoſtoi. Swe tráći kto
6:
cudzeo prágnie.
Mát. 16.
Niech ma ná tym do
7:
ſyć Anátolius/ iż zá pomocą wáſzą á zá
8:
przyzwolenim moim/ Biſkupem tá=
9:
kiego miáſtá zoſtał. Niechże ná kro=
10:
lewſkim mieyſcu przeſtánie: Bo z nie
11:
go ſtolice Apoſtolſkiey vcżynić nie mo
12:
że.
Pátrz iá=
ko bez
przyzwo=
lenia Pa=
pieſkiego
nie mogł
być Biſku
pem Caro
grockim
Anátoli
us.
A nigdy ſię teo niechay nieſpodzie=
13:
wa/ áby ſię zkrzywdą innych podno=
14:
śić miał: Przywileie kośćiołow od oy
15:
cow świętych y wielebnego Zboru Ni
16:
ceńſkiego vćwierdzone/ pſowáć ſię ża-=
17:
dną złośćią nie mogą: áni ſię ża=
18:
dnym wznowienim odmienić mogą.
19:
O co zá pomocą Chryſtuſową wier=
20:
niem ſię ſtáráć winien. Bo mi to ſzá
21:
farſtwo zlecone ieſt. Moyby grzech
22:
był/ gdybych ia to pſowáć dopuścił/
23:
co ſię ná Niceńſkim Synodzie ná rząd
24:
kośćiołá wſzytkięgo/ z Duchá Boże=
25:
go poſtánowiło. Więcey ſobie poży=
26:
tek wſzytkiego domu Bożego ważyć
27:
mam/ á niżeli iednego brátá wolą.
Wiem


strona: 189

Wtora część.189.
1:
Wiem iſz wyſoce zacna łáſká wá-=
2:
ſzá/ o pokoy kośćielny y iedność ſtárá
3:
nie ma: proſzę ábyśćie ...e złą chę[ć]
4:
[ku] iednośći chrześćiáńſkiey/ y pokoio=
5:
wi przećiwną tłumili: á ná nie nigdy
6:
nie zezwaláli/ y to prágnienie brátá
7:
mego Anátolego (ktore iemu/ będzie
8:
li w nim trwał/ ſzkodzić będzie) kroći=
9:
li. áby ſławy wáſzey y cżáſow wáſzych
10:
nie pſował/ á ſam więtſzym niżli przod
11:
kowie ieo być niechćiał. Y niżey: Przy
12:
ſtoi to ſławie wáſzey/ y wierze wáſzey/
13:
ábyśćie ták hárdość y cżći prágnienie
14:
ſkruſzyli/ iákośćie zá pomocą Bożą ká
15:
cerſtwo zwalcżyli. Chrześćiańſkie to y
16:
krolewſkie dzieło: Niech Biſkup ojcow
17:
ſłucha/ pokoiowi z gadza/ prawá ko
18:
śćielne chowa nie przjſtojnie niewjkra
19:
cża: áby ſię zá ſwym niepokoiem od po
20:
wſzechnego kośćiołá nie odćiął. Ná ko
21:
niec tym zámyká/ iż Lucianus Biſkup
22:
y Báſilius Diakon poſelſtwo pilnie
23:
ſpráwowáli. y liſty oddáli/ ale prze
24:
rzecż nie ſłuſzną nic nie ſpráwili
25:
Toſz piſze do Ceſarzowey Pulchery=
26:
ey/ ktorey tenże Anátolius o przycży=
Epiſt. 55

27:
nę w tey rzecży do Papieżá vżywał:
gdzie


strona: 190

190:O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
gdzię tego dokładá: Iż ſie prożno te=
2:
go vpomina o co choćiaż ſię kto przez
3:
lat ſześdzieśiąt ſtárał/ ále tego nigdy
4:
nie otrzymał. Y prośi iey tákże/ áby
5:
hardość Biſkupá Cárogrockiego há=
6:
mowáłá.
7:
Táć byłá pierwſzá przycżyná rozer=
8:
wánia kośćiołow/ y oddzielenia ſię od
9:
poſłuſzeńſtwá Papieſkiego y iednośći
10:
od Chryſtuſa roſkazáney/ y od Apo=
11:
ſtołow zácżętey: o ktorey tu tákie pro
12:
roctwá ten wielki Leo Papieſz/ Du=
13:
chem Bożym cżyni. To ieſt/ prożney
14:
cżći prágnienie y hárdość Biſkupow
15:
Cárogrockich: ktorzy iſz pierwſze miá
16:
ſto y głowę páńſtwá wſzytkiego wſcho
17:
dnego mieli/ pierwſzy też być/ á wſzyt
18:
kiemu duchowieńſtwu wſchodnemu
19:
roſkazowáć chćieli. A tey ich hárdośći
20:
ſprzećiwiliſię/ iáko bacżem Papieżowie
21:
y rozſzerzyć ſię im nie dáli: y pychę ich
22:
kroćili poty/ poki/ iáko niżey vſłyſzyſz/
23:
Ceſarze Cárogroccy Kátolikámi byli/
24:
á Páná Boga ſię bali. Lecż gdy náſtá=
25:
li Heretykowie/ Ceſarze y inni niezbo=
26:
żni/ zgołá ſię znimi Pátryárchowie Cá
27:
rogroccy z poſłuſzeńſtwá Rzymſkiego
kośćio


strona: 191

Wtora cżęść.191.
1:
kośćiołá wyłamáli. ácż ſię záś cżęſto
2:
wracáli. Tęn to ieſt Leo Papież pierw
3:
ſzy/ ktorego kośćioł święty prze wiel=
4:
gą świątobliwość żywotá iego wiel=
5:
kim nazwał/ y święto ieo w kwietniu
6:
święći. Tęn od Attyle bicżem Bożym
7:
názwánego tyránná/ włoſką ziemię
8:
świątobliwośćią/ wymową śwoią y
9:
cudem obronił. Bo Attylá/ gdy go o
10:
pokoy prośił/ widział zá nim mężá w
11:
Biſkupim vbierze/ zmiecżem ſtoiące=
12:
go: ktorym mu grozieł/ ieſliby vcżynić
13:
tego niechćiał o co Leo S. prośił:
14:
ktorego ſię zlęknąwſzy/ nie iáko cżło=
15:
wieká/ ále iáko Anioła ábo ktorego
16:
zniebá świętego/ wſzytko vcżynił co
17:
kazał.
18:
Rozdział 6.
19:
Iáko po cżwartym Zborze/ Cárogrocka
20:
Stolicá posłuſzna byłá Rzymſkiey: y byli
21:
áſz do ſzoſtego Zboru Grekowie w iednośći
22:
kośćielney. Y o Ianie Cárogrockim/ ktory
23:
ſię Oekumenickim Pátryárchą hárdzie y nie
24:
przyſtoynie piſać pocżął.
25:
Z
Gromiony Anátolius
26:
vćichł: y inni po nim długo
27:
ſkromni byli y poſłuſzni ſtoli
28:
cy Rzymſkiey. Bo ná pią=
tym


strona: 192

192.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
tym Zborze w Cárogrodzie około Ro=
2:
ku 552. Antymá Cárogrockiego Pá
3:
tryárchę/ Agápetus Papieſz nád wo=
4:
lą Iuſtynianá Ceſarzá z ſtolice zrzućił
5:
iáko Heretyká: y ſam obecnie Menę
6:
Kátholiká ręką ſwą poświęćił y poſtá
7:
wił/ co ſię w pierwſzey cżęśći w 13. ro
8:
zdziále námieniło. Aſz po piątym Zbo=
9:
rze Ián Cárogrocki Biſkup/ z wiel=
10:
kiey hárdośći y wſzetecżnośći/ piſać ſię
11:
pocżął Oecumenicus Pátryárchá/ to
12:
ieſt/Generálſki ábo powſzechny Pá=
13:
tryárchá: na pokoy/ iedność/ y świę=
14:
te piſmo y poſtánowienia Zborow
15:
wielkich/ y ná pokorę Chrześćiáńſką
16:
nie pámiętaiąc. Vpominał go o tę ták
17:
rzecż nową y nieſłycháną/ Pelági Pa
18:
pieſz: á gdy przeſtáć tego tytułu y hár=
19:
dośći niechćiał/ wyklął go y wſzytki
20:
ná to zezwaláiące. Po ktorym gdy ná
21:
ſtał Grzegorz wielki (ktorego Greko=
22:
wie ſami święcą/ iáko wielkiego świę
23:
tego) pokorą ſwoią hárdość Ianá Cá
24:
rogrockiego ſkroćił/ y piſać ſię pocżął
25:
Gregorius ſeruus ſeruorum Dei: ſłu=
26:
ga ſług Bożych. ſprzećiwił mu ſię y pi=
27:
ſanim rozmáitym/ vkázuiąc mu
grzech


strona: 193

Wtora cżęść.193.
1:
grzech iego/ ktorym wſzyſtek kośćioł
2:
gorſzył/ iáko ſię też w pierwſzey cżęśći
3:
wſpomnáło.
Gregori.
lib. 4.
epis. 32.
36. 8.
Acżkolwiek ſię ten Ián
4:
Cárogrocki v S. Grzegorzá obma=
5:
wiał/ iż nie ták ten tytuł rozumiał/
6:
áby zwierzchnośći Kośćiołá Rzym=
7:
ſkiego nád ſobą nie znał/ y owſzem
8:
podległym ſię być znał Papieżom (iá=
9:
ko S: Grzegorz ſam wſpomina lib. 7
10:
Epiſt. 74) wſzákże mu tego nigdy S:
11:
Grzegorz dopuśćić niechćiáł/ áby miey
12:
ſce hárdośći do wiela złego y nie poko=
13:
iow nie vcżynił: á innym Pátryár=
14:
chom ktore pod ſwoię moc ćiſnął/ krzy
15:
wdá ſię nie działá. Aż potym tego Ia
16:
ná y inne Cárogrockie áby ſie tak nie
17:
piſali/ Ceſarz Phokás vſkromił: y prá
18:
wo nápiſał/ áby wedle ſtárowiecznych
19:
kośćienych praw/ ſtolicá Piotra S.
20:
náwyżſzą zwierzchność nád wſzytki=
21:
mi Pátryárchi miáła.
22:
A iż ſię Grzegorz S. y inni po nim
23:
vniuerſalnym abo powſzechnym Bi=
24:
ſkupem piſać niechćiał: chociaż mu
25:
ten tytuł cżwarty Zbor dawał: to cży
26:
nił z pokory. Nie iżeby ſię Páſterzem
27:
wſzytkiego kośćioła y Biſkupow wſzyt
Okiego


strona: 194

194.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
kiego chrześćiáńſtwá być nie cżuł (bo
2:
Iurisdykcyą ſwoię ná wſzytki rośćią
3:
gał/ iáko káżdy z iego liſtow obacżyć
4:
może) ále áby wzor pokory ná ſobie
5:
pokazał.
6:
Trwáłá tedy iedność Grekow z ko
7:
śćiołem Rzymſkim y do ſzoſtego Zbo=
8:
ru y dáley: á ta hárdość Ianá tego
9:
Patryárchy vgaſłá/ iż po ńim wſtępu
10:
iący poſłuſzni byli kośćiołowi Rzym=
11:
ſkiemu. Po ſzoſtym Zborze/ około ro
12:
ku páńſkiego 713 zá Grzegorzá wtore
13:
go Papieżá/ y zá Ceſarzą Philippusá
14:
Bárdyánjm názwánego/ nowe ſię nie
15:
pokoie z kośćiołá Cárogrockiego y od
16:
rywánia od iednośći kośćielney zácżę=
17:
ły/ z tákich przycżyn/ iáko iuż vſły=
18:
ſzym.
19:
Rozdział 7.
20:
Iáko Grekowie z Ceſarzmi y z Pátryárchá
21:
mi/ w Heretyctwo obrázoborſkie w pádſzy
22:
od iednośći kośćielney odſtąpili/ y záś ſię
23:
ná Siodmym Zborze z iednocżyli. Y o ro=
24:
zdzieleniu Rzymſkiego páńſtwá ná dwu Ce=
25:
ſarzu.
26:
T
Ak wielga w tym cżáśie o
27:
koło roku Páńſkiego 707.
28:
zgodá byłá miedzy Rzymſkim

strona: 195

Wtora cżęść.195.
1:
y Greckim kośćiołem po ſzoſtyn Zbo=
2:
rze/ iż Iuſtynián wtory Ceſarz (iáko
3:
piſze Paulus Dyakonus y Plátyná)
Paul. Di=
ac. lib. 8.
in vitá
Philipici

4:
prośił vprzeymie Papieżá Konſtánty
5:
ná/ áby do niego do Nycomedyey zá
6:
morze przyiáchał/ chcąc go tylo wi=
7:
dzieć/ á iáko nawyżſzego ná ziemi Chry
8:
ſtuſowego namieſtniká vcżćić.
Plátina
in vitá
Conſtan
tin. Pape
Y iá=
9:
chał do Ceſarzá Papieſz przez Cáro=
10:
grod/ gdzie był bárzo ſławnie od ſyná
11:
Ceſarſkiego Tyberyuſza/ y od Pátryár=
12:
chi Cárogrockiego Cyruſa/ przyięty:
13:
iſz zproceſſyámi przećiw iemu wyſzli áſz
14:
do oſmego kámieniá. Toſz w Nikome
15:
dyey Grekowie vcżynili. Gdzie Iu=
16:
ſtynian Ceſarz ták Papiezá przywitał
17:
iż pierwſzy z Ceſarzow do nog ſię iego
18:
porzućiwſzy/ prze wielką vcżćiwość ku
19:
nawyżſzemy ná ziemi Chryſtuſowe=
20:
mu namieſtnikowi/ nogi iego cáło=
21:
wał. A tu obácż cny cżytelniku/ zkąd
22:
ſię tá pokorá ku Pánu náſzemu zbáwi=
23:
ćielowi (ktorego oſobę nawyżſzy ká=
24:
płan potomek Piotrá S. nośi) pocżę=
25:
łá: iſz nie od ktorych podłego ſtanu lu
26:
dzi/ ále od Monarchow świátá wſzyt
27:
kiego: ktorzy chcąc tego vcżćić/ z kto
O ijrego


strona: 196

196.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
rego ręki Páńſtwo mieli/ ſługi iego/
2:
á zwłaſzcżá pierwſzeo ná ziemi kápłaná
3:
poniżenim takich oſob ſwoich/ iáko
4:
y Dáwid S. cżćili.
Plátiná
in vitá
Adryani.
Toſz vcżynił potym
5:
Károlus wielki Ceſarz Hádryanowi
6:
pierwſzemu. Przeto niemáią ſię z cże=
7:
go hárdzy Heretykowie gorſzyć/ kto=
8:
rych cżeść Chryſtuſowá (w ſługách y v
9:
rzędnikách iego) boli.
10:
Potym rychło wpádło Ceſarſtwo w
11:
ręce złego cżłeká Heretyká/ ná imię
12:
Philippiká. ktory będąc innemi kácer
13:
ſtwy zięty/ pierwſzym był Obrázobor
14:
cą y pſowáć w kośćielech obrázy po=
15:
cżął. Cyruſa Pátryárchę Cárogrockie
16:
go/ ktory mu ſię ſprzećiwił/ wygnał:
17:
á ná iego mieyſce Ipámnená mnichá
18:
kácermiſtrzá wſadził. Y piſał do Rzy=
19:
mu roſkázuiąc Pápieżowi y wſzytkim
20:
Rzymiánom/ áby obrázy wkośćiołách
21:
popalili y popuſtoſzyli. Lecż ſię tęmu
22:
Konſtántyn Papież ták mocno ſprze=
23:
ćiwił/ iſz y liſtow Ceſarſkich przyimo=
24:
wáć nie kazał: y vcżyniwſzy Synod w
25:
Rzymie/ kácerſtwo Obrázoborſkie po
26:
tępił.
27:
Po Philippiku był Anáſtázius Arte=
mius


strona: 197

Wtora cżęść.197.
1:
mius rzecżony/ y po nim Theodoſius
2:
Kátolikowie/ obádwá bárzo krotko
3:
przyſzło Ceſarſtwo do Leoná trzećieo:
4:
ktory nie tylo kácerſtwo Obrázobor
5:
ſkie wznowił/ ále dla niego wiele Grec
6:
kich Kátolikow y kápłanow pomę=
7:
cżył: mocą ie go tego ćiſnąc/ áby báłwo
8:
chwálſtwá/ iáko on mowił zdziśieyſzy
9:
mi Heretykámi/ przeſtáli/ á obrázy wy
10:
rzucáli.
Zonáras
in vitá
Leo 3.
Láonicuſ
y vcżynił wyrok po wſzytkim
11:
páńſtwie Rzymſkim/ áby wſzędzie obrá
12:
zy/ pod gárdłem máiętnośćią burzo
13:
no. Ktory wyrok gdy przyſzedł do Rzy
14:
mu Grzegorz wtory/ ktory był na
15:
mieyſce Konſtántego wſtąpił/ mo=
16:
cnie ſię o to záſtáwił/ áby w tey mierze
17:
żaden Ceſarzá nie ſłuchał. Y wſzytki
18:
zachodne kośćioły zátrzymał/ iż ná ieo
19:
vpominánie/ kácerſtwem ſię onym z=
20:
brzydzili y obrázy w kośćiołách zácho=
21:
wáli.
Platina
in vitá
Grego. 2.
Gdy nie mogł Ceſarz nic we
22:
Włoſzech wygráć/ wſzytkę Grecyą
23:
(gdzie był obecnym) záráził onym ká
24:
cerſtwem. A wypędziwſzy Germaná
25:
Pátryárchę Carogrockiego Kátoliká
26:
poſtáwił ná ſtolicy oney Anáſtázego
27:
Heretyká/ z ktorym zebrawſzy ſchac=
O iijke Bi=


strona: 198

198.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
kę Biſkupow wſchodnych w Cárogro
2:
dzie/ ktorą śiodmym Zborem prze=
3:
klęći oni Heretykowie zwáć chćieli/ ká
4:
cerſtwo vchwalili j rozmnożjli. Bo Bi
5:
ſkupi oni/ iedni z omjlnośći/ drudzj z
6:
vporu j kwoli Ceſarzom obrázoborſkie
7:
y Ewthychiáńſkie/ około iedney wo=
8:
ley w Chryſtuśie/ kácerſtwo iuż ná ſzo
9:
ſtym Zborze potępione poćwirdzili.
10:
Y cżterzy Pátryárchow Cárogroc=
11:
kich ieden po drugim w tym kácer=
Zonárás

12:
ſtwie byli/ y ono rozmnażáli. to ieſt A
13:
náſtázyus/ Konſtántyn/ Nicetás y
14:
Páweł/ ktory ſię przed śmierćią vpá=
15:
miętał. iáko piſze Zonáras Grecki: A
16:
Grzegorz Papież wtory vpominać Pá
17:
tryárchy y Ceſarzá y inne wſchodne
18:
Biſkupy nie przeſtał y przez piſanie y
19:
przez poſły ſwoie/ áby onych błędow
20:
kácerſkich y rozerwánia Kośćiołá Bo
21:
żego/ zániecháli.
Plátiná
in uitá
Greg. 2.
Lecż Ceſarz y Pátry
22:
árchowie Cárogroccy/ poſły Papie=
23:
ſkie/ poimáć y związáć ſromotnie ka=
24:
záli: y záwiezione ná dálekie oſtrowy/
25:
iáko práwe Chryſtuſowe męczenniki/
26:
niezbożnie pomorzyli. Ták Rzymſki
27:
kośćioł dla tey zgody/ do ktorey Gre=
ki przy=


strona: 199

Wtora cżęść.199.
1:
ki przywodził/ y dla obrony ich od ká=
2:
cerſtwá/ wiele Papieżow y ludzi świę
3:
tych/ ná wyznánie prawdy y náuki A
4:
poſtolſkiey tráćił. Po śmierći Grzego=
5:
rzá wtorego/ náſtał Grzegorz trzeći.
6:
Tęn ſkoro ná wſtępie Papieſtwá ſwe=
7:
go/ Ceſarzá Leoná y wſzytki iemu o=
8:
nego kácerſtwá pomagáiące/ Pátry=
9:
árchy y Biſkupy wyklął (iáko Greccy
10:
Hyſtorykowie świadcżą) potym gdy
11:
Longobárdowie zwielkimi woyſki Pa
12:
pieżá y Rzym oblegli/
Zonáras.
niewiedząc Grze
13:
gorz trzeći do kogo ſię miał po obronę
14:
kośćielną vćiec: wiedząc iż Ceſarze (do
15:
ktorychſię byli zwykli Papieżowie vćie
16:
káć) Heretykámi byli/ bał ſię áby przy=
17:
ſzedſzy zwoyſki/ mocą kacerſtwá nie
18:
rozmnożyli/ á gorſzy niſz ćieleſny roz=
19:
boy duſzny vcżynili:
Plátin. in
vitá Gre=
go. 3.
tedy ſię do Káro
20:
lá Krolá Fráncuſkiego/ ktory wielkim
21:
názwány był/ iáko do práwowierne=
22:
go/ y wielce cżeść Bożą y kośćielną
23:
miłuiącego Chrześćiániná/ po obro=
24:
nę vćiekłá ktory iednym piſanim ſwo=
25:
im do Luidbrándá Krolá Longobár-
26:
dow/ Rzym wybáwił/ y kośćioł Bo=
27:
ży wcále záchował. Od tego cżáſu Wło
O iiijſkie


strona: 200

200.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
ſkie y zachodne Páńſtwá od Ceſarzow
2:
Greckich ábo wſchodnych/ iáko od
3:
Heretykow ták długo przedtym y po=
4:
tym kośćioł Boży pſuiących/ y duſze
5:
Chrześćiáńſkie zárażáiących odſtąpili.
6:
Potym Leonie Ceſarzu/ ieſzcże gorſzy
7:
Konſtántyn piąty/ Copronim/ to ieſt
8:
plugawiec (Bo chrzeſt ſwoy w dziećiń
9:
ſtwie plugáſtwem ćieleſnym á potym
10:
duchownym zmázał) názwány ná=
11:
ſtał. Ten nie tylo był heretjkiem y Apo
12:
ſtátą:
Sygeber
t in Cro
nico.
ále złośći wſzytkich pełen/ dzia=
13:
tecżki niewinne dla Cżárnokxięſtwá
14:
mordomał/ Dyabłom ſłużył/ Kátho
15:
liki ktorzy obrázy mieli/ mękámi roz=
16:
máitemi zábijał/ Mnichom ſię
17:
żenić y ſluby łámáć kázał/ żony cudze
18:
niewſtydliwie gwałćił/ y więcey niſzli
19:
ktory pogáńſki on Dyoklecyan krwie
20:
Chrześćiáńſkiey rozlał. To bácżąc
21:
Páńſtwá zachodne/ Ceſarſtwo do Rzy
22:
mu gdzie też było pierwey przenieſli: á
23:
innego ſobie Ceſarzá Rzymſkiego Ká=
24:
rolá wielkiego vcżynili. ktorego po=
25:
tym Leo trzeći Papieſz w Rzymie ná
26:
Ceſarſtwo Koronował/ około roku
27:
Páńſkiego 796: po cżterech ſet lat y
dáley


strona: 201

Wtora cżęść.201.
1:
dáley/ iáko Konſtántyn wielki Kon=
2:
ſtántynopole zbudował.
3:
Rozdział 8.
4:
Iáko prożne tjm/ iż páńſtwá świeckie zacho
5:
dnie od Cárogrockich Ceſarzow/ Tyrrá=
6:
now y Heretykow odeſzli/ Grekowie do
7:
wodzić chcą/ iż kośćioł Rzymſki od Grekow
8:
á nie oni od niego odſtąpili.
9:
A
Cżkolwiek żadnemu
10:
bácżnemu tego wywodzić
11:
nie potrzebá/ iáko to ieſt
12:
płonna rzecż á gruntu ża=
13:
dnego nie ma/ gdy niektorzy Greko=
14:
wie mowią: Laćinnicj od Grekow od
15:
ſtąpili: bo ſobie innego Ceſarzá Rzym
16:
ſkiego obráli/ á tego ktory był w Cá=
17:
rogrodzie opuśćili: ponieważ káżdy
18:
rozumny bacży/ iż inne ieſt świeckie
19:
páńſtwo krolow y pánow Chrześćiáń
20:
ſkich/ á inne Kośćielne poſłuſzeńſtwo
21:
y iedność owiec Chryſtuſowych/ o kto
22:
rey ſię tu mowi. Niewinni ſą krolo=
23:
wie Chrześćiańſcy y inne rzecży poſpo
24:
lite/ iednego nád ſobą Ceſarzá mieć y ie
25:
mu poſłuſzeńſtwo ſwieckie cżynić/ y ie=
26:
dnáko rzecż ſwoię poſpolitą ſpráwo=
27:
wáć: ále iednáko wierzyć/ iednego pá
O vſterzá


strona: 202

202.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Boże.
1:
ſterzá duchownego nawyżſzego mieć/
2:
y w iednośći kośćielney być/ to ſą w=
3:
ſzyſcy winni/ y bez tego zbáwienia
4:
mieć nikt nie może. Ani práwo przy=
5:
rodzone/ áni práwo Boże tego nie v=
6:
cży/ áby ieden Pan był świecki wſzyt
7:
kiego Chrześćiáńſtwá. Bo tákim oby
8:
cżáiem Koroná Polſka z ſwymi Krol
9:
mi od tyle ſet lat w grzechuby byłá/
10:
iż Ceſarzow Chrześćiáńſkich nigdy
11:
nád ſobą nie miáłá/ áni im podległa
12:
byłá: winnaby mu ſię poddáć. Toż
13:
ſię o innych kroleſtwách y páńſtwách
14:
mowić może. Rzecż pewna ieſt/ iż ża
15:
dne kroleſtwo wolne/ ná to żadnym
16:
práwem obwiązáne nie ieſt iedno we
17:
dle potrzeby ſwey y zwycżáiu pány ſo=
18:
bie ſtáwi/ y práwá iákich wedle Bo=
19:
gá y rozumu ná dobry rząd ſwoy y po=
20:
koy potrzebuie. Lecż wſzytkiemu
21:
Chrześćiáńſtwu mieć iedneo naywyż=
22:
ſzego w rzecżách duchownych páſterzá
23:
y wodzá (dla iednośći wiáry y naby=
24:
wánia rzecży onych wiecżnych/ y kro=
25:
leſtwá onego bez końcá) nie tylo ieſt
26:
wielka potrzebá/ ále teſz y Chryſtuſo=
27:
we roſkazánie y poſtánowienie Boſkie
ktoremu


strona: 203

Wtora cżęść.203.
1:
ktoremu wſzyſcy na świećie Chrześći
2:
ánie podlegli. Bo Chryſtus iáko ſam
3:
nie ſpráwował ná świećie kroleſtwá
4:
tego świeckiego/ y owſzem rządu rze=
5:
cży poſpolitey świeckiey/ ktory ná ten
6:
cżás był/ nie odmieniał: ták też nie
7:
poſtánowił w Ewánieliey y w kośćie=
8:
le ſwoim żadnych krolow áni pánow
9:
świeckich zá vrzędniki/ iedno tylo A=
10:
poſtoły y mnieyſze kápłany/ y nád ni
11:
mi iednego nawyżſzego páſterzá wſzyt=
12:
kich owiec ſwoich.
Mátt. 16.
Luk. 10.
Ioán. 21.
á to dla tego/ dá=
13:
iąc znáć/ iż świeckim páńſtwom do=
14:
puśćił ták ſię rządzić/ iáko rozum przy
15:
rodzony vcży/ y iáką/ nalepiey wedle
16:
woley Bożey y dobrego ſwego/ rozu=
17:
mieią. nie roſkázuiąc im/ áby iedne=
18:
go Ceſarzá nád ſobą mieli: Ale ża=
19:
dney owce ſwoiey/ co ich iedno ieſt ná
20:
świećie nie dopuśćił/ áby w rzecżách
21:
duchownych do iednego ſię ſprawce y
22:
vrzędniká iego nawyżſzego Piotrá/
23:
znáć/ y iego ſłucháć nie miáłá. Bo w
24:
roznych kroleſtwách y ięzykách y na=
25:
rodách/ ma być iedná wiárá Chryſtu
26:
ſowá: y ma być táka iedność/ żeby w
27:
ſzyſcy Chrześćiánie w rzecżách du=
ſznych


strona: 204

204.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Bo.
1:
ſznych byli iáko mąſz ieden y ćiáło ie=
2:
dno/ ſerce iedno/ y duſzá iedná. A ie=
3:
dná wiárá/ y iedność/ y ćiáło iedno/ bez
4:
iednego widomego náucżyćielá y pá=
5:
ſterzá/ y iedney głowy być nie może.
6:
Zadna rzecż poſpolita ná ſwoię Mo
7:
nárchią y wytrwánie obietniće Bo
8:
żey nie ma: przeto ſię cżęſto mieni á w
9:
ſwey chlubie wſzelki świecki rząd nie
10:
ſtoi ſam tylo kośćioł Boży ten tákiej
11:
Monárchiey rząd/ właśnie od B. po=
12:
ſtánowiony ma. Y przeto ſię nigdy
13:
nie mieni/ áni mienić może aż do koń
14:
cá świátá. Przetoż widziem po dziś
15:
dzień/ iż wiele krolow Chrześćiáńſkich
16:
będąć rowni ſobie/ á ieden drugiemu
17:
nie podlegáiący/ wſzyſcy ſię do iedne=
18:
go Papieżá y namieſtniká Chryſtuſo=
19:
wego odzywaią: y iemu iáko ſynowie
20:
poſłuſzeńſtwá w duchownych rzecżách
21:
y wtych świeckich ktore ku iednośći y
22:
podwyżſzeniu wiáry S. ſłużą/ oddáią.
23:
Prawdá iżby ták bárzo lepiey/ gdyby
24:
wſzyſcy krolowie y pánowie Chrześći=
25:
áńſcy/ iednę świecka głowę/ y iedne=
26:
go Ceſarzá Monárchę mieli gdyby
27:
tá pewność byłá/ iżbj on ieden záwieść
ich y


strona: 205

Wtora cżęść.205.
1:
ich/ y pobłądzić nigdy nie mogł. Tę
2:
pewność ma kośćioł Boży w rzecżách
3:
wierze ſłużących: iż Papież około zbá
4:
wienney náuki y práwowierney wiá=
5:
ry nigdy zábłądzić nie może/ áni to
6:
ieſt podobna/ áby tá opoká ná ktorey
7:
Chryſtus kośćioł ſwoy záſadził/ zá=
8:
chwiać ſię iákim błędem miáłá.
Mátt. 16.
Bo
9:
tę ma od Bogá pewną nie odmienną
10:
obietnicę/ iż tego iednego wiárá vſtáć
11:
nigdy nie ma/ ná poćwierdzenie wſzyt
12:
kich bráćiey.
Luc. 22.
Gdy tedy świeckie páń=
13:
ſtwo y Monárchia tákiego od Bogá
14:
przywileiu nie ma: ale ludzie doználi/
15:
iż ći Monárchowie/ ktorzy świátem
16:
wſzytkim poki Pan Bog dopuśćił rzą
17:
dzili/ wielce w ſwym rządzie y powin
18:
nośći ſwey pobłądzili: ſłuſznie od nich
19:
(áby ſami przy nich nie zginęli) odſtę
20:
powáli. Y temi ſię ony cżterzy ſław=
21:
ne Monárchie rozerwáły. Toż ſię ſtá=
22:
ło Ceſarzom Cárogrockim. Poki za=
23:
chodne páńſtwá bacżyły/ iż im wedle
24:
Bogá y zpożytkiem dobrego rządu ich
25:
pánuią/ poſłuſzeńſtwo im cżynili: Ale
26:
gdy ſię ſzkodliwemi y iádowitemi He=
27:
retyki ztáli/ á kácerſtwá ty ktore ná
wſchod=


strona: 206

206.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
wſchodnych páńſtwách wſzcżepili/ po
2:
zachodnich rozſiewáć y mocą ie roz=
3:
mnazáć pocżęli/ y bronić ich od pułno
4:
cnych nieprzyiaćioł/ y poháńcow Got
5:
tow/ Longobárdow/ y innych nie mo
6:
gli: ſłuſznie ſobie dla obrony y zácho=
7:
wánia wiáry Kátolickiey innego Ce=
8:
ſarzá obráli/ y tám Ceſarſtwo Rzym
9:
ſkie/ to ieſt do Rzymu przenieſli: gdzie
10:
też było pierwey przed Konſtánty=
11:
nem wielkim/ niżłi ſię przez ieſzcże nowy
12:
Rzym vrodził. Lecż Papież/ y Chryſtu
13:
ſow Wikáryi ná ziemi od Chryſtuſa
14:
przez S. Piotrá w Rzymie fundowá=
15:
ny/ iáko był Papieżem y vrzędnikiem
16:
Chryſtuſowym nawyżſzym/ choćiáſz
17:
Konſtántyn páńſtwo świeckie do Cá=
18:
rogrodu przenioſł: ták też gdy ſię do
19:
Rzymu páńſtwo świeckich krolow
20:
wroćiło/ tymże Papieżęm zoſtał. Iá
21:
ko mu pierwſzą odmiáną świeckich
22:
rządow nic nie vbyło/ ták mu wtorą
23:
nic nieprzybyło. záwżdy ieden ieſt nie
24:
odmienny potomek Piotrá S. ná ie=
25:
go przywileie iemu od Bogá dáne w
26:
ſtępuiący: Co ludzie ſtánowią/ ludzie
27:
pſowáć y odmienić mogą: co Bog
ſam


strona: 207

Wtora cżęść.207.
1:
ſam vfunduie y poſtáwi/ tedy żaden
2:
cżłek wzruſzyć teo nie może. Bog ſam
3:
przęz Piotrá S. w Rzymie Papieżá o=
4:
ſadził/ y iemu wſzytkim owcom ſwoim
5:
poſłuſzeńſtwo przyſtoyne roſkazał/ iá
6:
ko ſię w pierwſzey cżęśći wywiodło. A
7:
ták tego ſtátutu żadne odmiánj y prze
8:
noſzenia páńſtw świeckich pſowáć nie
9:
mogą. Prozno ſię tym Ceſarze Cáro=
10:
groccy nád Papieżmi mśćić/ ábo wię=
11:
cey ſwemu zbawieniu ſzkodę cżynić
12:
chćieli. Dla świeckiego pánowánia/
13:
odſtąpili Bożego roſkazánia y ducho
14:
wnego rządzenia. Dla tego co ludzie
15:
poſtánowili/ to chćieli pſowáć co po
16:
ſtánowił ſam Bog: chcąc ſobie świec
17:
kie páńſtwá przywroćić/ duchowne po
18:
ſłuſzeńſtwo pſowáli/ á zá tym y ſwe
19:
świeckie vtráćili w niepoſłuſzeńſtwie/
20:
wroſtárgnieniu kośćiołá Bożego: zá
21:
ktorym inną ſobie wiárę (iáko niżey o
22:
bacżjm) vkowáli/ y w wiele błędow du
23:
chownych w pádli.
3 Reg. 11.
12.
Ták ſię rownie z=
24:
ſtáło z onymi dzieśiąćią pokolenia w
25:
żydoſtwie/ ktore tego rozerwánia fi
26:
gurą było. Dawidowe kroleſtwo
27:
świeckie/ Pan Bog dla grzechow ſyná
iego


strona: 208

208.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
iego Sálomoná ná dwoie rozdzielił: y
2:
on rozdział był zwoley iego: Lecż nie=
3:
chćiał Pan Bog/ áby ſię wiárá S. y
4:
Poſłuſzeńſtwo kośćielne dzieliło: ále że
5:
by wſzyſcy iáko pierwey ználi kápłany
6:
ſwoie y ſtárſze duchowne w Hieruzá=
7:
lem/ y do nawyzſzego kapłaná odzy=
8:
wáli ſię/ náukę iego/ y iedność wiá
9:
ry świętey trzymáiąc. Lecż Hierobo=
10:
am boiąc ſię áby tą iednośćią wiáry
11:
pod iednym nawyżſzym kápłanem w
12:
Hieruzáłem/ páńſtwá świeckiego nie
13:
ſtráćił: zákazał poddánym ſwoim áby
14:
do Hieruzálem/ nie chodzieli/ áni ká=
15:
płaná nawyżſzego ſłucháli. Y nácży
16:
nił im innych fałſzywych kápłanow/
17:
y innych Bogow ile chćiał. Tákże
18:
ſię z Cárogrockimi Ceſarzmi ſtáło
19:
zá ich grzechy y kácerſtwá rozdzielił
20:
Pan Bog páńſtwo/ y odiął im zacho
21:
dne pánowánie: ále niechćiał Pan B.
22:
ábyſię rząd kośćielny raz poſtánowio
23:
nj mienił/ iedno żebj toż poſłuſzeńſtwo
24:
duchowne Papieżowi oddawáli. A o
25:
ni ná pomſtę chcąc tym ſobie przywro
26:
ćić pańſtwá ſtrácone/ inſzych ſobie ká=
27:
płánow y Patryarchow okrom wo=
28:
ley Papieſkiey nacżynili: y zátym inną

strona: 209

Wtora cżęść.209.
1:
rozną wiárę vcżynić ſobie/ náwymo=
2:
wkę odſzcżepieńſtwá ſwego muśieli: á
3:
iáko ono dzieśięć pokolenia w vporze
4:
trwáiąc/ w ręce ná koniec pogáńſkiey
5:
zginęli.
6:
Rozdział 9.
7:
Iáko ſię Grekowie od Heretyctwá Mono=
8:
thelitow y Obrázoborcow náwroćili: y ná
9:
śiodmym Zborze y Niceyi z Rzymſkim ko=
10:
śćiołem z iednocżyli.
11:
P
O śmerći tego okrutni
12:
ká y Heretyká Konſtánte=
13:
go piątego Kopronimá Ce=
14:
ſarzá Cárogrockiego/ ktory
15:
przez trzydziesći lat pánuiąc Grecyą
16:
Heretyctwem záráził/ y wiele złego w
17:
kośćiele Bożym nácżynił/ krotko był
18:
ſyn iego Leo cżwarty ná páńſtwie. kto
19:
rego żoná Irene z ſynem máłym Kon
20:
ſtántynem ſzoſtym ná páńſtwie będąc/
21:
kośćioł Boży vſpokoiłá/ y Greki do ie
22:
dnośći kośćielney przywiodłá/ zá tá=
23:
ką iáko Grecki Zonárás nápiſał przy
24:
cżyną.
Zonárás
in vitá
conſtan.
6 et Ire=
ne.
Páweł Pátryárchá Cárogroc
25:
ki cżwarty ná tey ſtolicy obrázobor=
26:
cá/ w ſtárośći ſię vpamiętał/ y żáłu=
27:
iąc błędow ſwoich kácerſkich/ zpuśćił
PPatry


strona: 210

210.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
Pátryárchoſtwo/ y ſam ſię ná pokutę
2:
w klaſztorze zámknął. Tám gdy go Ce
3:
ſarzowa pytáłá/ dla cżegoby to cżynił:
4:
z żáłośćią y z płáczęm rzekł: bogday=
5:
bych był nigdy ná tey ſtolicy w tákim
6:
kośćiołá Bożego rozerwániu nie śie=
7:
dział: żałuię zá grzechy moie/ á rádzę
8:
áby ná moie mieyſce Táráſego dobre=
9:
go Kátoliká poſtáwiono/ á o Synod
10:
ſię pilnie poſtárano/ ná ktorymby
11:
ſię tákie rozerwánie kośćiołow Bożjch
12:
vſpokoliło. Sżłá w poſłuch dobra rá=
13:
dá/ poſtánowiony ieſt Taráżyus ná Pá=
14:
tryárchoſtwo/ y o Synod powſzech=
15:
ny pilne było ſtáránie.
In com=
pendio hi
ſtor. In
vitá Ire
nes et
Conſtán.
O tym Cedre=
16:
nuſz Grecki Hyſtoryk ták nápiſał: Po=
17:
ſławſzy powiáda Tárázyus/ liſty do
18:
Rzymu około Zboru vcżynienia/ y po
19:
ſławſzy wyznánie wiáry ſwey do Adry
20:
aná/ był od niego poćwierdzony. Wi
21:
dziſz iáko ſami Grekowie świadcżą/ iż
22:
káżdy Kátholicki y práwowierny Pá=
23:
tryárchá/ náſtępuiąc ná ſtolicę/ wy=
24:
znánie wiáry do Rzymu poſyłał/ á
25:
poćwierdzenia od Papieża prośił. Tedj
26:
Irene bárzo wielką w tym pilność v=
27:
cżyniłá/ á piśząc do Adryána Papieżá/
prośi=


strona: 211

Wtora cżęść.211.
1:
prośiłá áby Zbor S. zebrány był w
2:
Nicey.
Tom.
Conc. 2.
Vcżynił to ochotnie Papież
3:
Adryan/ y wezwáwſzy wſzytkiego
4:
Chrześćiáńſtwá Biſkupy przez poſły
5:
ſwoie y liſty w Nicey/ z onymi Biſku=
6:
py znowu Monothelity y Obrázobor
7:
ce potępił: á poſłuſzeńſtwo Grekowie
8:
wedle ſtárodawnego porządku gło=
9:
wie y páſterzowi ſwemu wyználi. Iá
10:
ko ſię z cżytánia liſtu Adryanowego
11:
ná tym Zborze pokázuie. To ſię dzia=
12:
ło około roku páńſkiego 794 gdy
13:
iuż páńſtwo Rzymſkie świeckie roz=
14:
dwoione było/ á Károlus wielki ná za
15:
chodnych kroleſtwách záśiadł.
Rok. páń
ſkieo 794.
Ná
16:
tym śiodmym Zborze zepſowáli oyco
17:
wie S. fałſzywy Zbor/ ktory w Cáro=
18:
grodzie byli oni Obrázoborce vcżynili/
19:
y názwáćgo śiodmym chćieli. Mie=
20:
dzy innymi przycżynámi dla ktorego
21:
fałſzywym go być náleźli/ ták mowią.
Conc. 7
Actio 6
Synod
bez Pa=
pieżá fáł
ſzywy ieſt.

22:
Ci ktorzy ſię ná nim zebráli Biſkupi/
23:
nie mieli przy ſobie ták iáko ten terá=
24:
znieyſzy Zbor S: Rzymſkiego Papie=
25:
żá/ áni ieo kápłanow/ ani ieo namie=
26:
ſtnikow/ ták iáko ná Zborze y Syno=
27:
dzie by ćma. Obacż y z tego mieyſcá/
P ijiż bez


strona: 212

212.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
iż bez Papieżá iáko bez głowy żaden
2:
práwy Zbor y Synod nigdy nie był/ a
3:
ni być może: á iáko bez tey głowy w
4:
wyznániu wiáry/ Biſkupi błądzą.
5:
Rozdiał 10.
6:
Iáko znowu Grekowie z Ceſarzmi ſwemi y
7:
Phociuſem/ ktory mocą chćiał Pátryárchą
8:
Carogrockim zoſtáć/ od iednośći ſię kośćiel
9:
ney odłącżyli/ y kácerſtwo Monothelickie
10:
y Obrázoborſkie ożywili. Y o Bulgárow
11:
do kośćiołá Rzymſkiego przyſtániu/ o co
12:
Grekowie poruſzeni/ tu napierwey potwar
13:
ne ártykuły ná Rzymſki kośćioł piſali. A iá
14:
ko ſię za ſię ná oſmym (iáko Láćinnicy li=
15:
cżą) Zborze z iednoćżyli.
16:
G
Dy doroſł Konſtán=
17:
tyn ſzoſty/ á z opieki mátki
Plátiná
in vitá
Hádriani
Primi.

18:
ſwey Ireny wyſzedł/ do oy=
19:
cowſkiey ſię złośći wroćił
20:
wznawiáiąc kacerſtwá o=
21:
ny potępione. A ponim więcey ieſzcże
22:
Michał trzeći Bálbus názwány/ ktorj
23:
znowu obrázy wymiátał. tákże y The
24:
ophilus/ ktory po tym Michále ná pań
25:
ſtwo wſtąpił/ tegoſz kácerſtwá poma
26:
gał. wſzákże iuż po śiodmym Zborze
27:
mocy ták wielkiey/ iad on Heretycki
28:
nie miał. zwłaſzcża gdy Cárogroccy
Pátry=


strona: 213

Wtora cżęść.213.
1:
Pátryárchowie w poſłuſzeńſtwie ko=
2:
śćielnym byli/ á Ceſárzom ſię vwodzić
3:
nie dáli. od Táráſego pocżáwſzy kto=
4:
ry na ſiodmym Zborze Heretyki z in=
5:
nymi Biſkupy potępił/ aż do Igná=
6:
cego przez lat niemal ſześćdzieśiąt/
7:
trwáłá iedność kośćielna. Aż gdy był
8:
Ignácy Cárogrocki Pátryárchá lath
9:
dwánaśćie ná ſtolicy oney/ Michał
10:
cżwarty Ceſarz Cárogrocki ſpotwa=
11:
rzywſzy wyrzućił go mocą z Pátryár=
12:
choſtwá/ y wſadził Marſzałká ſwego
13:
Laiká Phociuſa/ tylo przez kilá dni
14:
miedzy cżerncámi/ iáko Ruś mowi/
15:
poſtrzyżoneo/ ná onę ſtolicę/ y doſtoień
16:
ſtwo ták wielkie. Vćiekł ſię Ignácy on
17:
vkrzywdzony do Papieżá: było też
18:
innych wiele w Cárogrodzie/ ktorży
19:
tego Ceſarzowi nie chwalili: Widząc
20:
Ceſarz Michał iż ſię Phocius bez prży
21:
zwolenia Papieſkiego ná oney ſtolicy
22:
ná ktorą go mocą wſadził/ zoſtáć nie
23:
mogł: piſał do Papieżá Mikołáiá
24:
pierwſzego wielkim názwánego/ áby
25:
poſły ſwoie poſłáł do Cárogrodu/ ná v
26:
znánie y rozſądzenie rzecży oney. Y po
27:
ſłał mu dwoy libellus/ ieden ná Igná
P iijcego


strona: 214

214.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Boż.
1:
cego w ktorym byłá żáłobá nań ſpiſa=
2:
ná: á drugi o S. obráziech/ ieſliby ſtá=
3:
wiáne być miáły.
Nicol. 1.
in Epiſt.
ad Mich.
Imper.
Conſtan.
Tom.
Conc. 2.
(Bo y ten Ceſarz
4:
nie był práwy Kátolik) ſcżego bacżyć
5:
możeż cżytelniku/ iáko do roku cżáſu
6:
to ieſt aż do roku páńſkiego 858 Pátry
7:
árchá żaden Cárogrocki krom Papie=
8:
ſkiego poćwierdzenia/ być nie mogł: á
9:
iáko Papież był ſtárſzym y ſedzią Pátry
10:
árchow wſzytkich.
Rok. 858.
Tedy Papież Mi=
11:
kołay poſłał do Cárogrodu poſły ſwo=
12:
ie/ Roáldá y Zácháryaſzá/ to im tylo
13:
porucżáiąc/ áby Phociuſzá zá Láiká
14:
mieli/ a dobrą ſpráwę o Ignácym w=
15:
zięli/ y do ſtolice Apoſtolſkiey odnieſli.
Platiná
in vitá
Nicol. 1.

16:
Dał też y liſti do Ceſarzá gániąc mu to
17:
bárzo/ iż Ignácego nie obżáłowáne=
18:
go/ áni potępionego zmiátáć á cżłeká
19:
świeckieo mocą ná nię ſtáwić śmiał.
20:
Poſłowie oni Papieſcy zle ſię á nie wier
21:
nie záchowywáli/ Phociuſa ná Pátryár=
22:
choſtwie zoſtáwili: á przyiechawſzy do
23:
Rzymu/ nic innego nie powiedzieli Pá
24:
pieżowi/ iedno iż Ignácy złożon ieſt.
25:
Poſłał też był znimi Ceſarz ſekretarzá
26:
ſwego Leoná/ proſząc prze żeń Papie=
27:
żá/ áby Phociuſzá ná ſtolicy Cárogroc
kiey


strona: 215

Wtora cżęść.215.
1:
kiey zoſtáwił: Lecż Papież obacżyw=
2:
ſzy złą ſpráwę poſłow ſwoich/ zezwaw
3:
ſzy/ ktore ná prętce mieć mogł Biſku=
4:
py/ oświadcżył ſię przed nimi/ y onym
5:
poſłem Ceſarſkim Leonem: iż názło=
6:
żenie Ignácego nie przyzwalał/ áni
7:
przyjzwolić chćiał. Y piſał przeżeń do Ce
8:
ſarzá/ y do Phociuſzá karząc ie o to/ iż
9:
śmieli niewinneoáſtáreo Biſkupá po
10:
tępić/ y ták kośćioł Boży przećiw wſzyt
11:
kim zwycżáiom y práwom duchow=
12:
nym/ zámieſzáć: chcąc to mieć/ áby I=
13:
gnácego cáła rzecż byłá/ pokiby prze=
14:
ſadzon nie był: á roſkázuiąc áby obá=
15:
dwá/ to ieſt Ignácius y Phocius do
16:
Rzymu przyiecháli/ á ſwoię ſpráwie=
17:
dliwość pokazáli. Tym był Ceſarz
18:
Michał bárzo obruſzon: y nápiſał do
19:
Pápieżá liſt nie cudny.
Conc.
Tom. 2.
Ná ktory iá=
20:
ko mu ten ś. á wielki Mikołay odpiſu
21:
ie/ cżytay kto może w Konciliách: naj
22:
dzieſz práwie Apoſtolſki liſt/ y wielce
23:
ſię zniego zbuduieſz. Tám wycżytaſz
24:
iákiey byłá záwżdy powagi ſtolicá Pio
25:
trá S. á iákie v Ceſarzow przodkow
26:
tego Micháłá mieyſce miáłá. Mie=
27:
dzy innymi ſłowy/ ktoremi tego Ceſa
P iiijrzá


strona: 216

216:O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
rzá Papież Mikołay vpomina y ka=
2:
rze/ o to go też troſzcże/ iż śmiał ięzyk
3:
Láćińſki pogáńſkim y Tátárſkim ięzy
4:
kiem názwáć. Dziwuie ſię/ práwi/ iż
5:
ten ięzyk háńbiś/ ktory ná krzyżu pá=
6:
ná náſzego vcżcżonny ieſt/ ktorego má
7:
záć Bog y pogáninowi nie dopuśćił.
8:
A co więcey/ iż ſię Ceſárzem Rzym=
9:
ſkim piſzeſz/ á Rzymſkiego ięzyká nieu
10:
mieſz. Ieſli ſię im brzydziſz/ brzydzże
11:
ſię tytułem y páńſtwem ſwoim: á nie
12:
piſz ſię Ceſarzem Rzymſkim.
Wkośćio
łách Grec
kich po
Láćinie
ſpiewano
Ná ko=
13:
niec wyrzuć go z kośćiołá Greckiego.
14:
Bo wiem iż z zwycżáiu ſtárodawnego
15:
przy ſłużbie Bożey/ cżcąc ięzyk Rzym
16:
ſki/ y ſtolicę Piotrá S. pierwey po Lá
17:
ćinie Ewánielije/ y Epiſtoły Greko=
18:
wie cżytáią/ toż dopiero dla Grekow
19:
po Grecku wykładáią. Ty ſą ſłowá
20:
Pápieſkie. ktore dla tego kłádę/ áby ká
21:
żdy zrozumiał/ iż do tego cżáſu Gre=
22:
kowie ięzyk Láćinſki/ ktorym wiárá
23:
Chrześćiáńſká pod Rzymſkim páń=
24:
ſtwem rozſzerzona ieſt/ wtákiey zſtárá
25:
dawná podáney vcżćiwośći mieli/ iż
26:
go w kośćiołách ſwoich ná ſłużbie Bo
27:
żey vżywáli. w tymże liśćie y ná pogro
ſki


strona: 217

Wtora cżęść.217.
1:
ſki Ceſarzowi/ ktorymi do ſtráſzył/ od
2:
piſuie/ mowiąc: Nie grośćie nam/
3:
bo ſię zá pomocą Bożą przegrozek wá
4:
ſzych nie boiemy/ y dla nich nic ná ro=
5:
ſkazánie wáſze/ co by niewedle Bogá
6:
było/ nie vcżyniemy: á gotowiſmy
7:
dla prawdy krew náſzę rozlać/ á owiec
8:
ktore nam Bog porucżjł/ áni wam/ á
9:
ni komu inſzemu w moc nie damy.
10:
Ten to ieſt papież Mikołay pier=
11:
wſzy/ ktory w niebytnośći ná Papie=
Pontifica
le Rom.

12:
ſtwo obrány/ potyſię krył od tego do=
13:
ſtoieńſtwá vćiekáiąc/ poki mogł. ná
14:
ktorym tákie miał o ſwey świątobli=
15:
wośći záwołanie/ iż Ceſarz Rzymſki
16:
Lodwik wtory/ gdy ſię z nim z iáchał/
17:
ſkonia ſwego z śiadwſzy/ pod tym Pa
18:
pieżem koniá zá wodze przez milę wło
19:
ſką/ pieſzo idąc ręką ſwoią Ceſarſką wo
20:
dził. Gdy tedy Ceſarz Cárogrocki Mi
21:
chał wygrozić nic ná Papieżu/ y ſwe=
22:
go przewieść nie mogł/ chćiał ſobie
23:
przycżyn ſzukáć záraz z o nym Phociu
24:
ſzem/ ktoremiby niepoſłuſzeńſtwo ſwo
25:
ie przećiw ſtolicy Rzymſkiey pokryć
26:
byli mogli. Y nápiſáli pewne ártyku=
27:
ły ná kośćioł Rzymſki (o ktorych zá
P vtym


strona: 218

118.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
tym idącym rozdziale/ mowić ſię bę=
2:
dzie) pokázuiąc iż Lácinnicy ſą Here=
3:
tykowie. Tu iuż napierwey potwa=
4:
rzáć Láćińſki y Rzymſki kośćioł ſtoli
5:
cę y wiárę Piotrá S. niepokaláną
6:
Grekowie pocżęli: á przed tym nigdy
7:
áni ná ſiedmi Zborách/ áni domá/
8:
nic ná Rzymſki kośćioł kłáść nie przy
9:
ſtoynego nie śmieli. A zwłáſzcżá iż
10:
druga do teo rzecż przyjſtąpiłá/ ktorą ſię
11:
do wynaydowánia tákich potwarzy
12:
pobudzili. Tego cżáſu niektorzy z ko=
13:
śćiołá Rzymſkiego káżnodzieie/ ſłu=
14:
dzy Chryſtuſowi/ ięzyká ſłowieńſkie=
15:
go/ ſłowo Ewánieliey S. Bulga=
16:
rom/ z ktoremi Grekowie wielkie woy
17:
ny wiedli/ przynoſząc/ krolá Burgar=
18:
ſkiego y pány iego wiárą S. oświeći=
19:
li/ y z pogáńſkich ćiemnośći wywiedli:
Plátiná
in vitá
Nicol. 1.
Zonáras
Tom. 3. et
Cedren.

20:
ták iż krol poſłáł do Papieżá Miko=
21:
łáiá/ proſząc o náucżyćiele wiáry S.
22:
Tedy nic nie mieſzkáiąc Papież zácne
23:
do nich Biſkupy y káznodzieie wyprá
24:
wił/ y tam wiárę Chrześćiáńſką pow=
25:
ſzechną fundował. Bárzo tym Gre=
26:
kowie poruſzeni byli/ widząc iż Bul=
27:
gárowie bliſcy ſąśiedzi ich (ktorzy im
byli


strona: 219

Wtora cżęść.219.
1:
byli woyną cżęſto śilni) do Rzymu ſię
2:
po wiárę S: á nie do Cárogrodu vćie
3:
kli: y boláło ich to ták bárzo/ iż śmie
4:
li tu naprzod w tym cżáśie potwarz
5:
ná kośćioł Boży wymyſláć/ iákoby
6:
kośćioł Rzymſki złą á Heretycką wiá
7:
rę miał. Y ſpiſawſzy niektore árty=
8:
kuły/ w ktorych niezbożnie przygá=
9:
niáć S. kośćiołowi śmieli/ znimi po
10:
ſłi do Bulgáryey/ duchowne ſwoie
11:
Greki/ wyprawili. Y tám Ceſarz
12:
ten Michał z onym Phociuſzem/ nie=
13:
przyaćielem ſtolice Rzymſkiey/ iż im
14:
ná ich złe poſtępki y ná potępienie nie
15:
winnego Ignacego Pátryárchi przy=
16:
zwolić niechćiáłá/ odwroćić chćiał
17:
Bulgáry od kośćiołá Rzymſkiego: hy
18:
dząc im niepokaláną obłubiencę
19:
Chryſtuſowę/ a wnowe niewinnych
20:
Chrześćian wſzy ſzátáńſkie niezgody y
21:
odſzcżepieńſtwá śieiąc:
Greko=
wie Bul=
gárom
nowochrz
cżonym
Rzymſki
kośćioł
brzjdzili.
Tá rzecż bár=
22:
zo obráziłá y o wielki fráſunek przy=
23:
wiodłá S. Papieżá Mikołáiá: iáko z
24:
tego liſtu znáć/ ktory piſáł do Biſku=
25:
pow wſzytkiey Fráncyey/ oto ſię ná
26:
Greki żáłuiąc y ná to więcey boleiąc/
27:
iż miedzy nowe Chrześćiány śmieli tá
kie ro=


strona: 220

220/O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Boże.
1:
kie roſterki śiać/ á onych táką niezgo
2:
dą Chrześćiáńſką gorſzyć/ y wiárę
3:
im świętą hydzić. Polecał to Pánu
4:
Bogu on S: Papież/ gorącą modli=
5:
twą/ zgody y iednośći Chrześćiáńſkiey
6:
prágnąc. Y vprośił to v Páná Bogá
7:
iż zá iego żywotá Bulgárowie przed
8:
ſię w wierze S. przy kośćiele Rzym=
9:
ſkim trwáli/ á mieyſcá potwarzy Grec
10:
kiey nie dáli. Ná koniec y ſam ſię ten
11:
Michał Ceſarz obacżył/ iż niezbożnie
12:
kośćioł S. prże gniew ſwoy kthory
13:
miał ná niewinnego Papieża/ wiel=
14:
kiego Mikołáiá tárgał/ y zle zpotwa
15:
rzał wiárę S. zachodnich Chrześći=
16:
an/ y Piotrá S. opokę nie wzruſzo=
17:
ney wiáry. Przetoż pokutuiąc wyprá
18:
wił poſły do Pápieżá z wielkimi vpo=
19:
minki/ ktore do grobu Piotrá S. of
20:
fiárował:
Plátina
in vitá
Nicolai
Mágni.
proſząc aby Zbor S. w Cá=
21:
rogrodzie vcżynił/ á ty niepokoie y w=
22:
zgorſzenia Ignácego z Phociuſzem v=
23:
ſpokoił. Co obiecawſzy y poſły Ceſar
24:
ſkie odpráwiwſzy Papież Mikołay/
25:
wtym vmárł/ y Adryanowi wtoremu
26:
ktory po nim wſtąpił/ rzecży te ku wy
27:
konániu zoſtáwił.
Adry=


strona: 221

Wtora cżęść.221.
1:
Adryan tedy wtory/ trzyſtá ośm=
2:
dzieſiąt y trzech Biſkupow do Cáro=
Secun=
dum ali=
os. 376.

3:
grodu zábrawſzy/ Zbor S. vcżynił: ná
4:
ktorym znowu Monothelity y obrá=
5:
zoborce potępieni ſą: y Phocyus mo=
6:
cą ná Pátryárchoſtwo Cárogrockie w
7:
trącony złożony/ á Ignácyus ſtáry był
8:
przywrocony.
Plátiná
in vitá
Hadria.
2. Tom.
Conc. 2.
Ná tym Synodzie Bul
9:
gárowie mieli poſły ſwoie/ prez ktore
10:
o vſp okoieniu kośćiołow wiedzieć ch=
11:
ćieli/ Mocno ſię o to ſtárał ná tym Sy
12:
nodzie Ceſarz Cárogrocki Bázylius
13:
ktory był po Michále wſtąpił ná páń
14:
ſtwo/ ábj Bulgárowie do Cárogrockiej
15:
Pátryárchiey obroceni byli/ á po Grec
16:
ku wkościołách ſwoich ſłużbę Bożą
17:
mieli: lecż oycowie wſzyſcy/ kośćiołowi
18:
ie Rzyjmſkiemu/ ktory im pierwey świá
19:
tłość zbáwienną przynioſł/ przyſądzi=
20:
li.
Bulgaro
wie Rzjm
ſkiemu ko
śćiołowi przyſą=
dzeni.
O tym Synodzie nápiſał Cedrenus
21:
Grecki Hyſtoryk/ te ſłowá: Bázylius
22:
powiáda Ceſarz/ rzecży kośćielne ná=
In vitá
Baſilij.

23:
práwił/ z Biſkupſtwá Cárogrockiego
24:
mocą zebránego Zboru/ wygnał Pho
25:
cyuſa á przywroćił Ignácego: poſtá=
26:
nowił áby Pátryárchowie vcżcżeni by=
27:
li/ á zwłaſzcżá naświętſzy Papieſz ſtáre
go Rzy=


strona: 222

222.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
go Rzymu: á iż nie godzi ſię ná wiel=
2:
kim Generálſkim Synodzie ſądzić na=
3:
wyżſzego Biſkupá ſtárego Rzymu. O=
4:
bácż/ Cżytelniku/ co ten Grecżyn nápi
5:
ſał: á wiákiey cżći y powadze byłá ſto=
6:
licá Rzymſká v ſtárych Grekow/ áſz do
7:
onego cżáſu około roku 870. By to
8:
ktory łáćinńik mowił/ mnieyby ſię dzi
9:
wowáć mogł: ále Grecżyn piſze/ y Ce=
10:
ſarz Grecki twierdzi/ iż ták wielka
11:
ieſt Biſkupá Rzymſkiego iemu od Bo
12:
gá dána ſtátecżność/ około náuki wiá
13:
ry S. iż nigdy zbłądzić nie może.
In áctis
Conc. o=
ctaui.
Te=
14:
goſz Bázylego Ceſarzá ſłowá ná tymże
15:
zborze rzecżone/ cżytáią ſię tákie: Iſz
16:
naświętſzy Pátryárchá ná ſwoię ſtoli=
17:
cę przywrocony ieſt/ nie zmego to ro=
18:
ſkazánia poſzło: ále dáleko przedtym
19:
naświętſzy y przebłogoſłáwiony Pa=
20:
pieſz Mikołay/ o wſzytkim ſpráwę má=
21:
iác/ z Synodu to poſtánowił/ áby był
22:
przywrocon (Ignácego rozumie) y
23:
z wſzytkim świętym kośćiołem Rzym
24:
ſkim przeklął ty wſzytki/ ktorzyby ſię te
25:
mu ſprzećiwili.
Ceſarz
Grecki
klątwyſię
Papie=
ſkiey boi.
Przeto my o tym iego
26:
dekrećie wiedząc/ y boiąc ſię klątwy
27:
od niego wydáney/ zborowego rozſąd
ku koś


strona: 223

Wtora cżęść.223.
1:
uk kośćiołá Rzymſkiego/ poſłuſzniſmy
2:
być chćieli. y przetoſmy go ná iego ſto=
3:
licę przywroćili. Obácż y ztych ſłow
4:
tego Ceſarzá Cárogrockiego iákie po=
5:
ſłuſzeńſtwo cżynił kośćiołowi Rzym=
6:
ſkiemu/ á iáko ſię klątwy Papieſkiey
7:
boiał/ y ná rozſądku kośćiołá Rzym=
8:
ſkiego w kośćielnych rzecżách/ y około
9:
ſtáwienia Pátryárchow Cárogroc=
10:
kich przeſtawał. Ták byli Grekowie
11:
wkośćielney iednośći przez ten cżás/
12:
y był piękny á przyſtoyny Chrześćiá=
13:
nom miedzy temi kośćioły pokoy. To
14:
ſię dziáło około roku Páńſkiego 870.
870.

15:
Rozdział 11.
16:
Iáko Słowieńſkie narody/ miedzy ktoremi
17:
ſą Polacy y Ruś/ wiárę świętą Chrześćiáń=
18:
ſką przyięli/ á iedne ſię do Rzymſkiego/ á dru
19:
gie do Greckiego Kośćiołá obroćieły: A iá
20:
ko Grekowie znowu odſzcżepieńſtwo ſrożſze
21:
niſzli pierwſze y dłużſze zácżęli/ gdy Láćiń=
22:
ſkie Kápłany z Bulgáryey mocą wyganiáli.
23:
O
Koło tegoż cżáſu to ieſt
24:
roku od národzenia Páń=
25:
ſkiego 870. wyżſzey y po=
26:
zniey/ pocżąwſzy od Papie=
27:
żá Mikołáiá wielkiego/ y zá Micháłá
28:
cżwartego/ y potym zá Bázylego Ce=
ſarzow


strona: 224

224.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
ſarzow Cárogrockich po śiodmym do
2:
brze Zborze w Nicei/ y po oſmym kto=
3:
ry był przećiw Phocyuſzowi/ ſtárowie=
4:
cżne j bárzo ludne/ á ſzeroko po świećie
5:
rozſzerzone od ſławj názwáne Słowień
6:
ſkie narody/ to ieſt Bulgárowie/ Ser=
7:
bowie/ Boſnáći/ Ráſzkowie/ Słowa=
8:
cy/ Kárwaći/ Dálmáthowie/ Káry=
9:
thani/ Ilirycżánie/ Cżechowie/ Mo=
10:
ráwcy/ Polacy/ Slężacy/ Ruś biała
11:
y cżerwona/ Pánonnowie/ Pomorzá=
12:
nie/ Káſzubowie/ Wándali/ j inne Sło=
13:
wieńſkiego ięzyká wielkie Páńſtwá/ y
14:
ſzerokie nácye/ wiárę Chrześćiáńſką
15:
przyimowáć/ á z ćiemnośći pogáń=
16:
ſkiey wychodzić/ ná iáſność prawdy
17:
Ewánieliey świętey pocżęli.
Rom. 15.
Acżkol=
18:
wiek ten národ y ięzyk ieſzcże od Apo=
19:
ſtołow y od Páwłá S. (ktory w Iliry
20:
ku kazał) náucżony/ wiárę S. trzymał
21:
y z tego narodu oni ſtárzy bárzo y wiel
22:
cy święći po wſzytkim święćie wſła=
23:
więni/ to ieſt/ S. Marćin Biſkup
24:
Turrońſki/ y S. Hieronim Doktor
25:
kośćielny y inni/ poſzli: wſzákże nie=
26:
wiem cżemu iáwnie miedzy nimi wiá=
27:
rá S. nie kwitnęłá/ á iáko y cżemu
áſz do


strona: 225

Wtora cżęść.225.
1:
áſz do tego cżáſu wćiemnośćiách po=
2:
gáńſkich wiele ich zoſtawáło. niezbro=
3:
dzonym ſądom Bożym to zoſtáwuie.
4:
Napierwſzy byli do wiáry S. Bul=
5:
gárowie/ iáko ſię wyżſzey námieniło/
6:
po nich Ráſzcżánie/ Serbowie/Boſna
7:
cy/ po nich Cżechowie y Moráwcy y
8:
inne narody Słowieńſkie pułnocne.
Roku 858.
Bonfini
us Lib.
10. Dec. 1.
Blond
Dec. 2.
Lil. 2.
Cromer
Lib. 3.

9:
Po nich Polacy zá Mecyſłáwá: po
10:
nich Ruſkie páńſtwá zá Włodzimierzá
11:
ſyná Swiętoſłáwá/ ták iſz rychley niſz=
12:
li we ſto lath po Bulgárzech/ wſzytkie
13:
narodj Słowieńſkie Chrjſtuſowi ſię po
14:
kłoniły. W Náwroceniu y nauce do
15:
wiáry świętey wielką pracą cżynili
16:
ſławni y święći dwá Słowacy bráćia
17:
rodzęni/ Methodyus y Cyryllus Bi=
18:
ſkupi/ od Rzymſkiego kośćiołá poſłá=
19:
ni. A iż Słowieńſki narod rośćiągnął
20:
ſię od południá/ to ieſt/ od Włoſkiey
21:
ziemie y Wenecyey/ áż ná wſchod ſłoń
22:
cá/ ku Grecyey/ y ná pułnocy/ áſz do
23:
końcá Europy/ do Wołgi rzeki/ mie=
24:
dzy temi dwiemá Pátryárchiámi/
25:
Rzymſką y Cárogrocką: iedni ſię po
26:
wiárę S. vćiekli do Rzymu/ drudzy do
27:
Carogrodu: iedni káplány y náucży=
Qćiele


strona: 226

226.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ćiele y obrządki łaćińſkie/ drudzy Grec
2:
kie przyięli. Wſzákże więtżſza cżęść dá=
3:
leko od Rzymſkiego kośćiołá náucży=
4:
ćiele miáłá. nie tyło ći ktorzy byli do
5:
Włoch przylegleyſzy/ iáko Karwáći/
6:
Dálmátowie/ Serbowie/ Słowacy
7:
Kárytani/ ktorzy od włoch po gorách
8:
áſz do Węgier záſiedli: ále też Bulgáro
9:
wie ktorzy Grekom byli bliżſzy: á po
10:
nich Cżechowie/ Moráwcy/ Polacy/
11:
Slężacy/ Káſzubi/ Pomorzánie/ y in=
12:
ne Słowieńſkie narody/ wſzytki od
13:
Rzymſkiego kośćiola wnieśioną wiá
14:
rę S. máią/ Ruś iż tám byłá przyległá
15:
Cárogrockim Ceſarzom/ to ieſt/ Ki=
16:
iowſkie Kxiążętá y z innemi narody
17:
Ruſkiemi/ od Grekow (zktorymi powi
18:
nowáctwo y ſąſiectwo/ y woyny cżęſte
19:
mieli) wiáry ſię náucżyli zá Ceſarzá
20:
Bázylego Kátholiká. Acżkolwiek pi=
21:
ſzą Kroniki Ruſkie/ iſz Włodzimierz/
22:
poſły ſwoie rozſyłał po świećie: áby
23:
mu tę wiárę obráli/ ktoraby ſię im na
24:
lepiey podobáłá. Ktorzy iáko prośći á
25:
grubi gdy tylo ná ſtroie zwierzcho=
26:
wne y málowánia Kośćiołow y obrá=
27:
zow pátrzáli/ á v Grekow świetniey=
ſze y oz=


strona: 227

Wtora cżęść.227.
1:
ſze y ozdobnieyſze widzieli/ z Greki prze
2:
ſtáć woleli. Ná on cżás v Rzymian o=
3:
brázy y málowánia były ſtáre/ y láty
4:
zbotfiáłe (bo ich nie palili áni wy=
5:
miátáli nigdy z kośćiołow) á Greko=
6:
wie máło przyd tymi obrázy wſzytki y
7:
malowánia popaliwſzy/ z wielką ie zá
8:
ſię po śiodmym Zborze chęćią/ iako
9:
gdy ſię co zgubionego náyduie/ wra=
10:
cáli/ y nowe á świetne ſtáwili/ ná far=
11:
byſię y miſterne málárze przeſadzáiąc.
12:
Ták iż kośćioł Rzymſki ná on cżás od
13:
nich malarze brał/ iáko widziem wſtá
14:
rych kośćiołách Kátholickich/ y w ſa
15:
mym Rzymie gdzie málowánia ſą
16:
Greckie. By byli ći poſłowie Włodzi=
17:
mierzowi máło co przedtym do Gre=
18:
cyey przyiácháli (gdy w Heretyctwie
19:
y odſzcżepieńſtwie będąc przez cżás nie
20:
miáły obrázy z Kośćiołow wyrzucáli y
21:
palili) pewnie by byli ich Ceremonij
22:
nie obráli. Lecż ná ten cżás tráfili/ gdy
23:
iuſz Rzymſki kośćioł z onego kácer=
24:
ſtwá Greki wybáwił y náucżył/ iſz ſtá=
25:
wiáć w kośćiele obrázy/ rzecż ieſt świę=
26:
ta/ y od Apoſtołow ieſzcże podána.
27:
Wſzakże poſłow onym Pan Bog ná
Q ijich


strona: 228

228.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ich proſtotę y dobre ſerce pátrząc/ zbłą
2:
dzić nie dopuśćił/ dobrą S. Kátholic
3:
ką wiátrę przyięli: y wtęn cżás/ gdy ſię
4:
Grekowie mocnie ſtolicy Rzymſkiey
5:
iáko głowy ſwey trzymáli.
w Roz=
dziale
przeſzym
Iáko ſię
6:
wyżſzey o tym Ceſarzu Bázylem/ zá
7:
ktorego wiárę przyięli/ iáko práwo=
8:
wiernym y iákim iednośći Chrześćiáń
9:
ſkiey/ w poſłuſzeńſtwie Papieſkim mi=
10:
łoſnikiem był/ powiedziáło.
11:
Wſzákże nie długo potym zácżęli Gre=
12:
kowie ſrogi bárzo y iádowity y na
13:
dłużey trfaiący roſterk y nowe odſzcże
14:
pieńſtwo: nie mogli ſię długo pohamo
15:
wáć/ áby wpokorze y ćichośći Chryſtu
16:
ſowey/ iedność kośćielną y poſłuſzeń=
17:
ſtwo nawyżſzego Páſterzá trzymáli/
18:
wyłámywáć ſię z owcżárniey Bożey
19:
znowu pocżęli/ ztákiey przycżyny.
20:
Gdy Bulgáry kośćiołowi Rzym=
Plátiná
in vitá
Adria=
ni 2.

21:
ſkiemu ná Zborze oſtátnim Cárogroc
22:
kim/ iáko temu krorj/ ie naprzod wiáry
23:
S. náucżył przyſądzono (przećiw wo
24:
ley Bázylego Ceſarzá/ ktory ſię oto
25:
wielce záſtáwiał) znowu poſłał kośćioł
26:
Rzymſki do Bulgárycy święte ſługi
27:
Boże/ Leopárdá Ankonitáńſkiego/ y
Domini=


strona: 229

Wtora cżęść.229.
1:
Dominiká Táruiſkiego/ y Sylweſtrá
2:
Subdyakoná/ áby on narod Greckie
3:
mi ná kośćioł Rzymſki potwarzámi
4:
roztárgniony vſpokoili. Co oni poſłáń
5:
cy ták ſzcżeſliwie vcżynili/ iſz nie tylko
6:
Bulgáry/ ále y ine Słowieńſkie naro
7:
dy/ zwłaſzcżá bliſko Grecyey przyległe
8:
Pánu Bogu pozyſkowáli. Gryzłá tá
9:
rzecż barzo Greki/ iſz ſię ták kośćioł
10:
Rżymſki y Láćinſki ſzerzył/ zwłaſzcżá
11:
miedzy Bulgáry/ zktorymi oni woy=
12:
ny wielkie zá ich pogáńſtwá wiedli: y
13:
ſtáráli ſię oto/ iákoby byli znowu ko=
14:
śćioł im S. Rzymſki ohydzili. Poſłáli
15:
kápłany ſwe/ niezgody miedzy bráćią
16:
śieiące:
Plátiná
in vitá
Hádriani
2.
ktorzy znowu ony ártykuły
17:
ktoremi Rzymiány Heretyki cżynili/
18:
Bvlgárom pomiátáli. Ná koniec
19:
gdy ſłowy nic nie ſpráwili/ mocą y rę
20:
ką Rzymſkie wſzytko duchowieńſtwo
21:
kápłany y Biſkupy z Bulgáryey/ ſro
22:
motnie iáko Heretyki wygnáli: á ſwo
23:
iemi/ kośćioły ich oſadzili. To byłá wiel
24:
ka á nieznośna krzywdá kośćiołá
25:
Rzymſkiego y wſzytkich zachodnych.
26:
Y tą Grekowie záſlepieni/ nigdy v=
27:
przeymego y Chrześćiáńſkiego ſercá do
Q iijzgody


strona: 230

230.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
zgody S. y iednośći nie mieli/ ále mi=
2:
łośći Bożey zápomniawſzy/ wzgárdy/
3:
potwarzy/ y krzywdy bez przycżyny ná
4:
Rzymſki kośćioł przycżyniáli:
Rom. 1.
y ták in
5:
nym narodom ſwego poſłuſzeńſtwá
6:
wiárę Kátholicką Rzjmſką od Apoſto
7:
łá Páwłá S. wyſłowioną/ obrzydzili.
8:
iſz po dziś dzień w Moſkwie brzydſzeo
9:
cżłeká niemáſz/ iáko Kátholik: iż y koś
10:
ćioły ſwoie znowu poświącáią/ do kto
11:
rychby łáćinnik wſzedł. Ták Ruſi wiá
12:
rę S. przáſną y cżyſtą tym kwáſem ſtá
13:
rym rozerwánia ſzátańſkiego y nie=
14:
nawiśći zákwáśili/ y tę niepokaláną
15:
oblubienicę Chryſtuſowę kośćioł S.
16:
Rzymſki zpotwarzoną/ w poháńbie=
17:
nie/ tobie narodzie Ruſki/ podáli. Ale
18:
poſłuchaymy co to nam zá Herezye
19:
zádawáli.
20:
Rozdział 12.
21:
Ktore Artykuły iáko Hereſie y kácerſtwá
22:
Grekowie ná Rzymſki kośćioł kłádli.
23:
I
Z iuż Grekowie w tym
24:
cżáśie/ to ieſt po tjm wygná
25:
niu Rzymſkiego Ducho=
26:
wieńſtwá z Bulgáryey/ ſer=
ce byli


strona: 231

Wtora cżęść.231.
1:
ce byli do iednośći świętey ſtráćili/ y w
2:
wielką nienawiść przećiw Láćinni=
3:
kom wpádli: iáko piſmo mowi: Przy=
4:
cżyny ſzuka/ kto ſię z przyaćielem ro=
5:
ſtáć chce: nálezli ſobie przycżyny/ ktory
6:
mi/ odſzcżepieńſtwo od iednośći ko=
7:
śćiołá Bożego/ y niepoſłuſzeńſtwo ſwo
8:
ie/ przećiw ſtolicy Apoſtolſkiey/ po=
9:
kryć chćieli. Pierwey ośm ártykułow
10:
potym dziewięć/ potym dwádzieśćiá y
11:
ſzesć ná Rzymſki kośćioł nápiſali/ y
12:
Ruśi podáli. Phocius iáko ſię wyż=
13:
ſzey námieniło/ ośm ártykułow prze=
14:
ćiw ſtolicy Apoſtolſkiey nápiſał: kto=
15:
re Mikołay wielki Papież/ ktory ſię
16:
iego rozboiom y wſtąpieniu gwałto=
17:
wnemu ná Pátrjárchoſtwo ſprzećiwił
18:
wylicża/ piſząc do Igmará Arcybiſku
19:
pá Remenſkiego.
20:
1 Iż Rzymiánie wſobotę poſzcżą.
21:
2 Iż ćwierdzą/ áby Duch S. pochodził y
22:
od ſyná.
23:
3 Iż ſię małżeńſtwem S bzrydzą.
24:
4 Iż kápłanom bierzmowáć nie dopuſzczą.
25:
5 Iż zapuſtu przed wielkim poſtem dłu=
26:
żey przewłocżą.
27:
6 Iż ná ołtarzu záraz z ćiáłem Bożym
28:
baránká ná wielką noc poświęcáią.
29:
7 Iż kśięża ich brody golą.
O iiijIſz Dya


strona: 232

232.o Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
8 Iż Diakony bez kápłáńſtwá ná Biſkup
2:
ſtwo poświęcáią. Tych ártykułow Phoci
3:
us ná oſmym Zborze/ iáko my licżem zá A=
4:
dryaná wtorego Papieżá/ ná ktorym był z
5:
Pátryárchoſtwá zrzucon/ áni wſpomnieć
6:
śmiał.
7:
Potym we dwieśćie lat bliſko zá Leoná dzie
8:
wiątego/ iáko ſię niżey powie/ ten dzie=
9:
wiąty ártykuł przycżynili.
10:
9 Iż w przáſnym służą Rzymiánie/ to ieſt
11:
iż chlebá przáſnego do ſpráwowánia Sa=
12:
krámentu ćiáłá Bożego vżywáią.
13:
Potym wiele innych rzecży nápletli/ Ruś
14:
proſtą zwodząc/ ktore tu dlá tego wylicżę/
15:
z Ruſkich piſm wyięte/ ábyś poznał/ cny czy
16:
telniku/ iáko znienawiśći y gniewu ládá co
17:
plotąc/ proſtych ſercá zwodzili. okrom tych
18:
dziewiąći w Ruſkim piśmie wylicżáią inne
19:
tákie Láćinſkie/ iáko oni mowią/ Ierezie.
20:
10 Iż Biſkupi Rzymſcy ná woynę ieżdzą.
21:
11 Iż dziećiom w poſt zmlecżnem ieść dá
22:
ią.
23:
12 Iż obrázy rzezáne máią/ ná málowá=
24:
nych nie przeſtáiąc.
25:
13 Iż krzyſz cżynią ná ziemi pálcem/ y po
26:
nim depcą.
27:
14 Iż P. Máryey mátką Bożą nie zową.
28:
15 Iż do ołtárzá niewiaſty przypuſzcżáią.
29:
16 Iż dawione rzecży/ ptáki y inne zkrwią
30:
y liśice/ żáby/ niedzwiedzie iedzą.
31:
17 Iz ſol chrzſzcżonym wuſtá kłádą/ y zſlinj
32:
błoto vcżynione vſzy máżą.
33:
18 Iż ſię co dzień po Zydowſku wodą kro
pią


strona: 233

Wtora cżęść.233.
1:
pią.
2:
19 Iż cáłą ręką żegnáią/ y krzyſz S. ie=
3:
dnym pálcem cżynią.
4:
20. Iż Alleluiey od máſlnice aż do wiel=
5:
kiey nocy nie śpiewáią.
6:
21 Iż vmárłe ćiáłá Biſkupow przez kilá
7:
niedziel nie pogrzebione chowáią/ á ná krzjz
8:
im ręku nie ſkładáią.
9:
22 Iż kápłani ich trzy Mſze iednego dniá
10:
miewáią.
11:
23 Iż powinowáte w małżeńſtwo biorą.
12:
34 Iż Mniſzy ich mięſo iedzą.
13:
25 Iż krzyſz S. pośćie kryią/ áni mu ſię
14:
kłániáią.
15:
26 Iz miáſto przyſtępowánia do ſtołu
16:
Bożego tylo kápłáná ktory miał Mſzą po=
17:
cáłuią.
18:
Odpowiedz ná ty artykuły.
19:
Godzili ſię co ná to odpowiedáć á
20:
cżás prozno trawić/ bárzom wątpił.
21:
okrom tego iednego około pochodze=
22:
nia Duchá S. wſzytkiego ſię ná S.
23:
wielkich Zborách zámiatać kośćioło=
24:
wi Rzymſkiemu/ iáko proznych á bá=
25:
bich baśni wſtydzili. wſzákże dla pro
26:
ſtych chcę nie co/ nie na káżdy ártykuł
27:
ále ná niektore krotkio odpowiedzieć.
28:
Na pierwſzy. A co im zá krzywdá/ iż
29:
kto pośći? iáko my im nie przygánia=
30:
my/ iż ſobie zapuſtu vmnieyſzáią/ á po=
Q vśćić


strona: 234

234.O Odſtąpieniu Grekow od K. Bo.
1:
śćić pierwey pocżynáią: ták też y oni
2:
nie máią ſię oco gniewáć iż Soboty/ y
3:
inne wilie y ſuche dni pośćiem. Zwła
4:
ſzcżá iż ták ma kościoł Rzymſki od
5:
Piotrá S. y Páwłá y innych oycow
6:
S. podánie. Przyſtoyno ieſt bárzo
7:
Soboty pośćić lda trzech przycżyn:
8:
1 Abyſmy ſię Zydom ſprzećiwili/ á ich
9:
święto ſobotne/ ktore tylo do cżáſu/ po
10:
ki Chryſtus nie zmartwych wſtał/ po=
11:
ſtánowione/ iáko y inne Ceremonie/
12:
było/ odrzućili: Bo poſt przećiwny
13:
ieſt świętu. 2. Abyſmy ſię do świętá
14:
náſzego Niedzielnego/ y do gorętſzey
15:
modlitwj/ y ſłuchánia ſłowá y zakonu
16:
Bożego przypráwili.
17:
3 Abyſmy płácż y ſmutek Bogáro=
18:
dzice y Apoſtołow/ ktory w ten dzień
19:
mieli/ rozmyſlili: á zmartwychwſtá=
20:
nie ſyná Bożego zwiętſzym po pośćie
21:
weſelem roſzcżytáli.
22:
Ná wtory powie ſię niżey ſzeroko.
23:
Ná trzeći: weſpołek z Heretyki ſzcże=
Wroz=
dziale 16.

24:
rą ná nas potwarz Grekowie kłádą.
25:
Bo my małżeńſtwo S. cżćiemy/ y
26:
miedzj śiedmią Sákrámentj kłádziem
27:
y im ſię nigdy/ iáko cżynili Heretyko=
wie


strona: 235

Wtor cżęść.235.
1:
wie nie brzydzim/ áni go nikomu zá=
2:
kazuiem: ále czyśtość S: iáko lepſzą y
3:
od zbáwićielá y Apoſtołow iego radzo
4:
ną/ nád małżeńſtwo przekładamy.
Matt. 19.
1. Cor. 7.
Pſal. 75.
Eccleſ. 5.
Y
5:
kto ią Bogu obiecał/ trwáć w niey y
6:
żyć/ á Bogu ſluby y obietnice chowáć
7:
roſkázuiemy. A iż duchowni náſzy żo
8:
námi ſię nie báwią/ áni báwić mogą/
9:
dla rozdwoienia/ to wedle Apoſtołá
10:
cżynią: áby ſię nierozrywáli świecki=
11:
mi zabawámi/ ále obiemá rękomá ſłu
12:
żby ſię iego S. y zakonu y náuki Bo=
13:
żey chwyćili. żeby w kośćiele Bożym
14:
náuká zbáwienna nie zginęłá/ ták iá=
15:
ko v Ruśi przeto zginąć muſiáłá. Ie
16:
ſli ktorzy náſzy kápłani wyſtępuią/ á
17:
ſlubow ſwoich nie chowáią/ to ná ſwoj
18:
karb cżynią: z zakonu to nie idzie. Y
19:
v Ruśi tácy ſię Popi náyduią/ ktorych
20:
nie powśćiągliwość małżeńſtwem ſię
21:
vhámowáć nie może.
22:
Ná cżwarty. Ták ma być/ nie mo
23:
że proſty kápłan bierzmowáć. Bo iá=
24:
ſne ieſt piſmo/ iż tego niżſzy kapłani
25:
nie cżynili/ iedno ſami Apoſtołowie/
26:
ná ktorych mieyſcá Biſkupi wſtąpili.
Act. 8.

27:
Ná piąty. Boday zdrowi pośćili
Greko=


strona: 236

236.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
Grekowie/ by dobrze wſzytki dni w
2:
rok chćieli: My zá to Páná Bogá
3:
chwalić będziem/ gdy ie doſkonálſze/
4:
byle w iednośći kośćielney (bez ktorey
5:
áni poſty/ áni żadne dobre vcżynki po
6:
mocne nie ſą) bacżyć będziem.
7:
Ná ſzoſty. To ſzcżera potwarz. Bo
8:
oſobno ná Wielką noc rzecży ku ży=
9:
wieniu Klerykowie żegnáią.
10:
Ná śiodmy. Znamy ſię do tey
11:
wielkiey Ierezy: By Grekowie wro
12:
ćić ſię do S. iednośći chćieli/ nic ćięſz=
13:
ko by nam brody zápuśćić. Acż ich
14:
nam nie trzebá/ komu trzebá kośćioł
15:
nie zákázuie.
16:
Ná oſmy. Szcżerá potwarz. Nigdy
17:
tego nie cżynią.
18:
Ná dziewiąty niżey ſię powie w
19:
rozdziale trzynaſtym:
20:
Na dzieśiąty. Nigdy tego bez wiel
21:
kiey potrzeby duchowney żołnierzow
22:
Chrześćiáńſkich/ nie cżynią. A kośćioł
23:
żołnierzſtwá duchownym/ pod vtrá=
24:
tą ſpráwowániá kápłáńſtwa/ zákázuie.
25:
Ná iedenaſty. Głupſtwo to wiel=
26:
kie mowić iżby dzieći y inni/ ktorym
27:
poſt do cżego lepſzego y potrzebnieyſzeo
przeſzka=


strona: 237

Wtoraa cżęść.237.
1:
przeſkadza pośćić byli winni. Lecżyć
2:
nie morzyć chce mátká kośćioł ś. dzie=
3:
ći ſwoie. Lecż v Ruśi/ byle ſię nie o=
4:
ſkromił/ iáko oni mowią/ to ieſt mię
5:
ſa á máſłá nie ſkuśił/ choćiaby pięć
6:
kroć ná dzień iadł/ tedy to wielkim po
7:
ſtem zowią.
8:
Ná dwánaſty. Cżym rozny rzezá=
9:
ny obraz od malowánego/ niewiem:
10:
iáko tu drewno/ ták tám farbá. A o=
11:
biemá koniec ieſt/ áby znácżeły żywe o
12:
ſoby.
Exodi 25.
A też rzezánych y lanych przy=
13:
kład ieſt w piśmie ſtárym/ á málowá
14:
nych nie pomnię.
15:
Ná trzynaſty. Po krzyżu S. gdzie
16:
go znáć/ nigdy nie depcem.
17:
Ná cżternaſty. To ſzcżera potwarz
18:
Ná piętnaſty. Zaſłonę od ołtarzá
19:
męká Chryſtuſowá rozerwáłá:
Luc. 23.
y tá=
20:
iemnice zakonu ſtárego przez Ewan
21:
gelią S. zrozumiane ſą y odkryte/ gdy
22:
ſię ná Chryſtuśie Pánie náſzym táie=
23:
mne proroctwá ſpełniły/ á krew bá=
24:
ránka niewinnego do przybytku wie
25:
cżnego wnieśiona ieſt.
Heb. 9.
Amphi=
lochi in
vita Bá
ſilij
Przetoż Apo
26:
ſtołowie S. záſłony y przegrody v oł=
27:
tarzá nie mieli/ dopiero Bázyli wiel=
ki wſcho=


strona: 238

238:O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
ki wſchodnich kośćiołách to zácżął/
2:
gdy iego Diakon ſłużąc v ołtarzá/
3:
złym weyrzenim ná białą głowę ſku=
4:
ſzony od cżártá był: dla tego zaſłonę
5:
v ołtárza/ áby zá nię białe głowy nie=
6:
chodziły/ vcżynił. Lecż kośćioł S. A=
7:
poſtolſki Láćinſki/ ktory ieſt więtſzym
8:
przyiaćielem cżyſtośći niżli ſą Greko
9:
wie/ takich ſię pokus nie boiąc Apo
10:
ſtolſkie podánie záchowywa/ á Zydow
11:
ſkich zaſłon/ ktore Chryſtus ſtárgał
12:
ná ołtarz nie kłádzie.
13:
Ná ſzeſnaſty. Boday zdrowi y żáb
14:
ki iedli kiedy im zdrowe/ a mięſa nie=
15:
máſz. Stárego zakonu o brákowániu
16:
y cżyſtośći ábo niecżyſtośći potraw nie
17:
trzymamy.
Act. 15.
A to co o krwi y dawio=
18:
nym Apoſtołowie powiedzieli/ do cżá
19:
ſu tylo trwáć miáło/ poki ſię z tego Zy
20:
dowie gorſzyli. Iuż teraz Piotrowi
21:
S. wſzytkę zwierzynę przynieśiono/ y
22:
powiedziano/ iedz á nic niecżyſtym nie
23:
zow/ co Bog ſtworzył/ y co ku poſłu
24:
dze ludzkiey y potráwie ſłużyć może.
25:
Ná śiedmnaſty y oſmynaſty. W=
26:
tey mierze zgadzáią ſię z Heretykámi/
27:
ktorzy ſię z świętjch Ceremonij kośćiel
nych


strona: 239

Wtora cżęść.239.
1:
nych nátrząſaią. Przeto ie tám odſy=
2:
łam/ gdzie ná to Heretykom odpowie
3:
damy. My żadnych Ceremonij Grec
4:
kich nie gánim/ ktore od ſtárych S.
5:
przodkow máią/ byle ſię prawdzie Bo
6:
żey y piſmu S. nieſprzećiwiły. Mo=
7:
że ſobie kośćioł ſtánowić Ceremonie iá
8:
kie być wedle cżáſu zbáwieniu ludzkie=
9:
mu ku pomocy rozumie.
10:
Ná 19. 20. 21. niemaſz ná co od=
11:
powiedáć: Kośćioł S: gdy ſmutne rze
12:
cży roſzcżytá/ á ludzi do pokuty y płá=
13:
cżu przywodzi Alleluiey/ ktora pieśń
14:
ieſt weſela/ nieſpiewa.
15:
Ná 22: To tylo z przywileiu ná
16:
Boże Národzenie. nie ſpowinnośći/ ále
17:
zdobrey woley wedle ſwego nábożeń=
18:
ſtwá kápłani cżynią/ dla pewnych
19:
táiemnić/ o ktore ſię nam Grekom
20:
ſpráwowáć nie trzeba. Poniewaſz to
21:
pewna/ gdy tego dla ludzkiego zbá=
22:
wienia/ dla chorych y innych przygod/
23:
potrzebá ieſt/ á innego kápłaná nie
24:
máſz/ może ieden dwie Mſzy y trzy
25:
mieć/ byle nátſzcżo/ bez świeckiey po=
26:
tráwy. Bo ten Sakráment/ dla ludz
27:
kiey potrzeby y poćiechy zbáwienney
poſtá=


strona: 240

240.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Boże.
1:
poſtánowiony ieſt.
2:
Ná 23. Tego nigdy nie cżynią aż w
3:
piątym pokoleniu. Lecż nawyżſzy Bi
4:
ſkup/ gdy tego ieſt wielka potrzebá/
5:
dla dobrego wſzytkiego kośćiołá y kro
6:
leſtw Chrześćiáńſkich/ y pokoiu po=
7:
ſpolitego/ dozwolić pánom wielkim
8:
ná ktorych wiele należy/ może. Bo
9:
ná zakon Moiżeſzow około tego/ iá=
10:
ko y ná inne práwá/ gdzie práwo przy=
11:
rodzone y w nowym zakonie piſane
12:
niezákrocży/ obowiązány kościoł
13:
Chryſtuſow nie ieſt. Dwie żywe żenie
14:
mieć á rozwody węzłá máłżeńſkie=
15:
go cżynić/ to ieſt przećiw Ewánieli=
16:
ey/ y iáſnemu ſłowu Bożemu. Co v
17:
Grekow zá grzech ſię nie pocżyta.
Mátt. 19.

18:
Ná 24. 25. 26. cżáſu ſzkodá.
19:
Toć ſą ony wielkie/ iáko Ruś mowi
20:
Ierezie/ dla ktorych ſie námi ták bár
21:
zo Grekowie brzydzą/ y ktorymi pro=
22:
ſtą Ruś zwiedli/ y niewinnie kośćioł
23:
Boży do nich odnieſli/ y iedność im
24:
S. Chrześćiáńſką wzmierzyli. Tego
25:
tylo dotknę/ iż ták wielki był iad Gre
26:
kow przećiw Rzymſkiemu kośćioło=
27:
wi/ iż by byli y pod ziemią potwarzy
nań


strona: 241

Wtora cżęść.241.
1:
nań ſzukáli: lecż chwáłá Bogu/ nigdy
2:
nic nie nálezli/ coby ſię do vſzu ſtátecż=
3:
nych á biegłych wnáuce kośćielney/ y
4:
w piśmie S. przynieść mogło.
5:
Obácż/ Cny cżytelniku/ iż tego ni=
6:
gdy wſzyſcy ſtárſzy y młodſzy Greko=
7:
wie ná kośćioł Rzymſki mienic nie=
8:
śmieli (wcżym dziś niektorzy z Ruśi
9:
y Heretykow vſłyſzawſzy przygániać
10:
śmieią) áby wtym Kośćioł Rzymſki
11:
błądził/ iż poſpolitemu cżłeku pod ie=
12:
dną oſobą przenaświętſzy Sákráment
13:
dáie. Nigdy tego y nawiętſzy z Gre=
14:
kow nieprzyiaćiele Rzymiánom/ zádá
15:
wáć nie śmieli. á gdj ták rzecżj máłe j ni
16:
cżemne wymyſláli/ pewnieby tey ták
17:
wielkiey byli nie zániecháli. Bo y Gre
18:
kowie ſami/ kto ſię dobrze przypátrzy
19:
pod iedną oſobą dáią. Acż Ruſcy Popi
20:
nic około tego nie rozumieią/ co oſo=
21:
by/ á co rzecż ſamá w Sákrámeńćie
22:
tym dziwnym: y gdzie ieſt poświęce=
23:
nie krwie Páńſkiey/ á gdzie niemáſz/
24:
rzadko około tego co vmieią.
25:
Rozdział 13.
26:
Iáko zá Leoná Papieża dziewiątego/ Gre=
27:
kowie o przaſny chleb przygániáć kośćioło=
Rwi


strona: 242

242.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
wi Rzymſkiemu pocżęli/ á iáko ie Papieżo=
2:
wie vpomináli y ná Synody y dyſputácye
3:
wzywáli.
4:
T
Ak niewinną á niepo=
5:
kaláną Oblubienicę Chry=
6:
ſtuſowę zpotwarzywſzy y
7:
wzgárdziwſzy Grekowie/
8:
po gwałtownym wygnániu z Bulgáryey/
9:
nic nie opuśćili co ku wiecżnemu roz=
10:
działowi od kośćiołá y od przełożone=
11:
go ſwego/ y nieprzyiázni ku Láćinni=
12:
kom ſłużyć mogło.
Około ro
ku Páń=
ſkiego.
805.
Pápieże Rzymſkie
13:
po wſzytkiey Grecyey od Chryſztofá po
14:
cżąwſzj z Liturgiey wymiátáć y wymá=
15:
zywáć roſkazáli: (Bo we Mſzy iáko y
16:
my dziś ná pierwſzym ie záwżdy miey=
17:
ſcu modląc ſię zá Pátryárchy y Ceſarze
18:
kłádli) wyklińáli/ złorzecżyli/ y iáko
19:
zá przeklęte heretyki mieli. Lecż Pa=
20:
pieżowie/ miłosci Chrześćiáńſkiey
21:
krzywdy ſwey zápomináiąc/ zſercá nig
22:
dy tráćić przećiw im niechćieli: ale ie
23:
iáko oycowie/ nie mądre ſyny/ cżę=
24:
ſtym vpominánim y poſły ſwemi obſy=
25:
łáiąc/ lecżyli/ do zgody Chryſtuſowey
26:
przywodzili/ y ná Synody wzywáli.
Ale


strona: 243

Wtor cżęść.243.
1:
Ale iáko ichże Hiſtoryk Láonicus
Libro 10.
n prefa=
tione.

2:
świadcży Grekowei niechćieli: y ſam
3:
że ná ſwe Greki wypowiedá/ iſz ſie w
4:
ſwarách około wiáry kocháiąc Biſku=
5:
pom Rzymſkim do zgody ſię przywo=
6:
dzić nie dáli.
Roku.
1048.

7:
Potym około roku Páńſkiego 1048.
8:
wpułtora ſtá lath/ po oney krzywdzie
9:
ktorą Rzymſkiemu kośćiołowi w Bul
10:
gáryey vcżynili/ zá Leoná dziewiątego
11:
przed piąćiąſet lath/ náſtał ná ſtolicę
12:
Cárogrocką Michał: ktory wziąwſzy
13:
wthowárzyſtwo Leoná Arcydaná ná
14:
on cżás Biſkupá Bulgárſkiego/ cżłe=
15:
ká vcżonego ále vpornego/ pocżął zno
16:
wu pychę y wſzetecżność/ onego Ia=
17:
ná (ktorego był Grzegorz wielki vſkro
18:
mił) iuſz od cżterech ſet lat vmárłą/
19:
ozywiáć: á piſáć ſię y cżynić Pátryárchá
20:
Aekumenikus/ to ieſt/ náwyżſzy y ge=
21:
nerálſki Pátryárcha. Y pocżął Alexán
22:
dryiſkiego y Antyoſkiego Pátryárchę
23:
ktorzy do onego cżáſu przy Rzymſkiey
24:
ſtolicy ſtali/ á Grekow w odſzcżepień=
25:
ſtwie nie náſládowáli/ pod ſię y pod
26:
ſwoie práwo y przełożeńſtwo/ iako
27:
mowi Leo dziewiąty/ podbijáć. Ná ko
R ijniec


strona: 244

244.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
niec to cżego iego przodkowie nigdy
2:
w odſzcżepieńſtwie nie cżynili/ pocżął
3:
Láćińſkie kośćioły y klaſztory w Kon
4:
ſtántynopolu y w Grecyey pſowáć/ y
5:
do tego niewolić/ áby po Grecku w
6:
kośćiołách ſłużyli.
Leo 9. cá.
20. in Epi
ſto. ád
Micháel.
Conſtát.
Epiſ.
A co gorzey nową
7:
potwarz ná kośćiol łáćińſki włożył/ pi
8:
ſząc do Biſkupow w Apuliey/ názwał
9:
Lácinniki Heretyki Azymity/ iż w=
10:
przaſnym á nie wkwáśnym chlebie o=
11:
fiáruią: nowe im oto kácerſtwo zádá=
12:
iąc.
Greko=
wie Lá=
ćinſkie ko
śćioly w
Greciey
pſowáli.
Leo 9. in
Epiſt. 2
ad eun=
dem.
Leo dziewiąty Papieſz tego imie=
13:
niá o to ſię fráſuiąc/ nápiſał do onego
14:
Micháłá Cárogrockiego/ y do Akryda
15:
ná Bułgárſkiego Biſkupá wielki liſt y
16:
práwie Apoſtolſkie do iednośći vpomni
17:
nánie/ ktory ma rozdziałow cżterdzie
18:
śći y ieden. Słuſznaby tu wſzytek wło
19:
żyć: iedno te máłe kxiąſzki nie znio=
20:
ſą. kto może proſzę przecżytay/ wielce
21:
ſię vćieſzyſz y śiłá náucżyſz.
In 'Epiſt
áverſ
Micháe=
lem Con=
ſtán. Epi
ſcop.
Rowny ieſt
22:
onemu ktory Mikołay pierwſzy Pa=
23:
pieſz/ przed oſmjm Zborem do Micháłá
24:
Ceſarzá nápiſał. Ná ten liſt Papieſki/
25:
Bo ieſt mocnych y dziwnych z Duchá
26:
S. ſłow pełen/ nieco ſię vſkromiwſzy
27:
on hárdy Cárogrocki Biſkup Michał/
odpiſał


strona: 245

Wtora cżęść.245.
1:
odpiſał/ nie iáko ſię ku zgodzie máiąc/
2:
y tákże do zgody Papieżá vpominał.
3:
A Papieſz mu te ſłowá w drugim liśćie
4:
piſze.
5:
Piſanie twoiego cżći godnego brá=
6:
terſtwá doſzło nas/ wktorym nas do
7:
zgody y iednośći rzecży Chrześćiánom
8:
wiernym ze wſzytkich napotrzebniey=
9:
ſzey y nalepſzey/ przywodziſz:
Słowá
Leoná 9.
do Gre=
kow.
áby po
10:
długiey y ſzkodliwey niezgodzie/ corká
11:
(to ieſt ſtolicá Cárogrocka) z przeied=
12:
náney mátki vweſelić ſię mogłá. Y po=
13:
tym. Wiele/ práwi/ do vſzu náſzych o to=
14:
bie nieznośnych rzecży dochodzi. Snać
15:
nowymeś w ſtanie duchownym/ á nie
16:
po ſtopniácheś ná doſtoieńſtwo Biſku
17:
pie wſtąpił. Co ſię cżynić nie godzi. Bo
18:
tego y Apoſtolſka nauká y chwálebne
19:
Kanony nie dopuſzcżáią. ktemu no=
20:
wą hárdośćią y prágnienim przełożeń
21:
ſtwá Alexándryiſkiego y Antioſkiego
22:
Pátryárchę ná ſtárych prywileiách go
23:
dnośći ich vſzkodzić/ á onych nád prá=
24:
wo y ſłuſzność podbić pod ſię chceſz.
Ztąd znáć
iż inni Pá=
tryárcho=
wie od koś
ćiołá
Rzymſkie
go nie by
li odſtąpi
li.

25:
Prozną chwałą podnieſiony y pompą
26:
świecką/ ná Chrjſtuſa dla nas vbogie=
27:
go nie pomniſz: iż on vbogie miáſtecż
R iijko ná


strona: 246

246.O Odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
ko ná ſwoie národzenie obrał/ á wiá=
2:
ſkini nie wkrolewſkich goſpodách go=
3:
ſpodę miał. Iákie to ieſt y iáko brzyd=
4:
kie y opłákáne świętokrayſkiey cżći
5:
przywłaſzcżenie/ iſz ſię vniwerſalſkim
6:
Pátryárchą zowieſz y piſzeſz/ gdyſz do te
7:
go cżáſu ten kto Bogá miłuie nie=
8:
śmiałſię tym tytułem nigdy zdobić. A
9:
kto po Chryſtuſie ſłuſznieyby mogł
10:
tymſię ſłowem okraśić/ iáko ten kto=
11:
remu rzecżono: tyś Opoká ná ktorey
12:
zbuduię Kośćioł moy? A wżdy nie náy
13:
duiem áby ſię zwał Piotr święty vni=
14:
uerſalis Apoſtolus/ choćiaſz był Kxią
15:
żę Apoſtołow: y żaden z iego potom=
16:
kow tym ſię imieniem ták niezwycżáy
17:
nym zwáć nie przyzwolił. Acż wielkie
18:
mu Leonowi przodkowi náſzemu y ie=
19:
go potomkom/ S. Zbor Chálcedońſki
20:
tem tytuł przyſądził. Oto Ian wáſz
21:
ktory przed cżtermi ſthy y cżterdzieśći
22:
lath ten tytuł wynálazł/ w hárdośći
23:
ſwey zginął/ od Peláiuſzá y Grzego=
24:
rzá wielkiego y nnych wyklęty. Coſz
25:
mu pomogłá Pychá iego? Iáko ćień
26:
minęłá wſzytká. Iáko wy zdrowie zá
27:
bráćią położyćie/ ktorzy prożney chwa
28:
ły w tym tytule/ ktorymſię wſzytek ko

strona: 247

Wtora cżęść.247.
1:
ćioł gorſzy/ położyć niechcećie? vpámię
2:
tayćieſz ſię proſzę wtym ſzaleńſtwie/ á=
3:
byś tego vcżeśnikiem nie byl o kto=
4:
rym piſano. Ná nawyżſze pátrzy á on
5:
ieſt krolem nád wſzyſtkimi ſyny hárdo=
6:
śći.
Iob. 41.

7:
A ná ono (piſze tenże Papieſz) kto=
8:
ſię nie zdumieie/ iżeś ty teraz po świę=
Anno 1020.
O przaſ=
:
uym

9:
tych y práwowiernych oycách/ po ty=
10:
śiącu y dwudzieſtu lat nowych ſię po/
11:
twarcą ná Láćińſki kośćioł wyrwał/
12:
iſz wyklinaſz tych wſzytkich/ y iáwnie ie
13:
przenáſláduieſz/ ktorzykolwiek vcżeſni
14:
cy ſą Sákrámentu w przaſnym.
Obacż iſz
dopioro
po tyśią=
cu lat
Greko=
wie o
przaſuy
chleb nie=
słuſznie
przygá=
niáć Láći
nikom po
cżęli.
Tę
15:
śmiáłość twoię/ y zpowieśćiśmy po=
16:
żnáli/ y zliſtu ſię twego do Apulcżykow
17:
pokazáłá. Smieſz to twierdzić/ iſz kwá
18:
śny chleb był/ w ktorym Pan Apoſto
19:
łom ſwoim táiemnicę ćiáłá ſwego ná
20:
wiecżerzy zoſtáwił? Ten fałſz z oboygá
21:
Teſtámentu łácno pokázáć. Bo nie=
22:
przyſzedł był pſowáć zakonu ále pełnić
23:
przeto wedle rozkazánia zakonnego/
24:
zprzaſnym y zwinem ſtarą Páſchę
25:
ſpráwował/ y záraz zprzaſnego y zwi
26:
ná iáko Lukaſz S. powiáda/ nową
27:
vcżniom podał.
Luk: 22.
Exod. 12.
Bo przez ony ośm
R iiijdni


strona: 248

248.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Boż.
1:
dni niewidáć było nic kwáśnego po
2:
wſzytkich gránicách Zydowſkich/ á v=
3:
kogoſię kwás nálazł/ ginęłá duſzá iego
4:
z Ludu ſwego. Gdyby tedy był kwás
5:
ná wiecżerzy Páná Iezuſowey/ ábo że
6:
by go on y vcżniowie iego ſkuſili: ſłuſz
7:
nieby iáko przeſtępcy zginęli. Y pan
8:
by ſwym nieprzyiaćiołow mowić nie
9:
mogł: A kto mi zwas grzech moy vká=
10:
záć może? Tedy było nań fałſzywych
11:
świádkow ſzukáć nie trzebá.
Ioán. 8.
Lecż tęn
12:
ktory nigdy nie grzeſzył/ áni ſię zdrádá
13:
w vśćiech iego nálázłá: to co ſam idąc
14:
ná mękę vcżniom zlećił/ iáſnie przez A
15:
poſtołá/ w ktorym ſamże mowił/ po=
16:
wiedział: vżywaymy nie wſtárym
17:
kwáśie/ áni w kwáśie złośći y nieprá=
18:
wośći/ ále wprzaſney cżyſtośći y praw
19:
dy.
1. Cor. 5.
Y ná drugim mieyſcu. Trochá/ po
20:
wiáda/ kwáſu/ wſzytko zámieſzánie pſu
21:
ie. A gdzie ſię co pſuie/ tám ſię náturá
22:
ná gorſze mieni/ y wádę iáką przyimuie
23:
Y potym zámykáiąc tenże Papież mo
24:
wi: Ia tám poſły moie ſlę/ ktorzy ćię
25:
y otym y o innych rzecżách potwár=
26:
nych/ ſzerzey ſpiſania náſzego náucżą/
27:
teraz więcey ſię tym báwić niechce.
Náucż


strona: 249

Wtora część.249.
1:
Náucż ſię bráćie miły opátrznie á po=
2:
kornie mowić. Nápiſałeś nam: Gdy
3:
by ty do kośćiołá Rzymſkieo przyſtał/
4:
miałby z tobą Rzymſki kośćioł wſzyt=
5:
ki Kośćioły po wſzytkim świećie. A
6:
co to zá morſkie dziwy námilſzy brá=
7:
ćie?
Rzymſki
kośćioł
głowá
bez cżłon=
kow być
nie może.
Rzymſki koććiołbedąż głową y
8:
mátką kośćiołow/ ma być bez cżłon=
9:
kow y bez corek? A iákoſzby mogł być
10:
głową y matką nazwány? Wierzemy
11:
y dla tego mowiemy y ſtátecżnie wy=
12:
znawamy/ iż Rzymſki kośćioł/ nie
13:
ieſt ośierociáły/ áni ſam zoſtał iáko ty
14:
mnimaż: ále ktorakolwiek nácya po
15:
wſzytkim świećie od niego ſię w hár=
16:
dośći ſwey dzieli/ á znim niezgadza:
17:
nie ma być zá kościoł miáná áni zwá
18:
ná/ ále zá zborzyſzcże Heretyckie/
19:
y zá ſcháckę odſzcżepieńcow/ y ſynágo=
20:
gę ſzátáńſką.
Cżytay
pilnie.
Niech vſtáną kácerſtwá
21:
y odſzcżepieńſtwá/ á miłuiącym Bogá
22:
niech wzgorſzenia nie będzie/ ále po=
23:
koy wielki.
Pſál. 118.
Kto ſię w Chrześćiáńſkim
24:
imieniu kocha przeſtań złorzecżyć y
25:
gábáć kośćioł S. Rzymſki Apoſtol=
26:
ſki. Bo prozno goſpodarzá cżći/ kto
27:
małżonkę iego lży. Złey to ieſt ſławy
R vmowi


strona: 250

250.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
mowi mędrzec/ ktory ſię oycá wſtydzi:
2:
á przeklęty ktory mátkę gniewa.
Eccl. 3.
A
3:
na ono co kośćioły Láćinſkie wymio=
4:
táli/ ták piſze.
Aduer=
ſus Mich
cáp. 29.
Iáko mam ſpráwę/ w=
5:
ſzjtkiśćie Láćinſkie kośćioły zámknęli/
6:
Mnichom y Opátom klaſztoryśćie po
7:
bráli/ chcąc áby powáſzemu żyli. Pátrz
8:
iáko wtey mierze kośćioł Rzymſki
9:
więtſze ma bacżenie y miłość. Bo má
10:
iąc w Rzymie y przed Rzymem wiele
11:
Greckich klaſztorow/ ábo kośćiołow/
12:
żadneo niepokoiu do tąd nie ćierpią/ á
13:
ni im oycowſkiego nabożeńſtwá y zwj
14:
cżáiu zákázuią/ y owſzem rádzą im/ á=
15:
by przy nim ſtali. Bo nie ma kośćioł
16:
Rzjmſki ſercá heretyckieo ktore ſię wſzj
17:
tko w rozdziałách kocha mowiąc przez
18:
one dziatek rozboynicę nierządną: áni
19:
mnie/ áni tobie/ zábij á rozśiekay.
2. Reg. 3.

20:
Lecż miłośćią práwą máćierzynſką
21:
ná Sálomoná woła y prośi. Proſzę Pá
22:
nie/ day iey to dziećię żywe á nie zábi=
23:
iay go.
Ceremo=
nie rozne
w iedney
wierze nie ſzko=
dzą.
Bo wie iż rozne Ceremonie y
24:
zwycżáie/ nic zbáwieniu nie ſzkodzą
25:
gdźie iedna wiárá w miłośći robiąca
26:
co może/ iednemu Bogu wſzytkich zá=
27:
leca: Poty ſą święte y Duchá Boże=
go peł=


strona: 251

Wtora cżęść.251.
1:
go/ pełne ſłowá tego Leoná dziewiąte
2:
go przed piąćiąſetlat piſane. Skto=
3:
rjch wiele/ Cny cżytelniku/ zrozumieć
4:
możeſz. Naprzod iż Papież nigdy nie
5:
zaniechał ſtáráć ſię o ty zgubione ow=
6:
ce od owcżárnie ſwoiey/ y wten cżás za
7:
cne y wielce vcżone poſły do Konſtan
8:
tynopolá poſłał/ miedzy innemi Vm
9:
bertá Opátá Lenomáńſkiego: ktory
10:
tám przyiechawſzy/ błędy Greckie y v
11:
por ich vkázował/ y ná gadánie y diſpu
12:
tácyą wſzytkich Grekow wyzywał/
13:
ktorzyby Rzymſkiemn kośćiołowi w=
14:
cżym przygánę dáć śmieli Ale oni w
15:
vporze trwáli y máło co Papieſcy po=
16:
ſłowie ſpráwili. Wracáiąc ſię do domu
17:
kśięgi im dwoie ten Vmbert/ o ich od
18:
ſzcżepieńſtwie nápiſane/ w ktorych o=
19:
cżyśćiał kośćiołá Rzymſkiego nie po=
20:
pokaláną náukę/ zoſtáwił. Druga ſię
21:
ſtąd pokázuie/ iż Alexándryiſki y An=
22:
tyoſki Pátryárchá do tego cżáſu zá gło
23:
wę ſwoię y ſtarſzego/ nie Cárogrockie=
24:
go/ ále Rzymſkiego Papieżá ználi. Iá
25:
koſz potym we ſtu lat około roku 1137
26:
w Antyochiey był Synod wſchod=
27:
nych zá dozwolenim Papieſkim. ná
ktory


strona: 252

252.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ktory Papież Innocencius wtory ſwe
2:
go preſidentá poſłał Piotrá Arcybi=
3:
ſkupá Lugduńſkiego: iáko świadcży
4:
Tyrius lib. 15. cáp. 16. 17. ná kto=
5:
rym Synodzie Rádulfá Pátryárchę
6:
Antyoſkiego z ſtolice złożono.
Tyrius
lib. 15. cá.
16. 17.
Pod
7:
tymże cżáſem zá preſidencią tegoſz Le
8:
gatá Papieſkiego/ był Synod w Hieru
9:
zálem/ ná ktorym też był Máxim Ká
10:
tolik Ormiáńſki Biſkup. gdzie Or=
11:
miáńſkie błędy zgánione ſą/ zkto=
12:
rych wynić Kátolik Ormiáńſkj obie=
13:
cał. Co tenże Tyrius świadcży. To
14:
widziſz iż przed cżterzmiſtylat ći Pá=
15:
tryárchowie wſchodni zwierzchność
16:
Piotrá S. ználi.
Grego=
ras Nice
phorus
lib. 10
Rom. Hi=
ſtor.
Nápiſał y ieden Hi
17:
ſtoryk Grecki Gregorás Niceph: Gdy
18:
Grekow/ powiada/ papieżowie Rzym
19:
ſcy ná Synod zwieść nie mogli: poſłá
20:
li do Konſtántynopolá wielce vcżone
21:
Doktory y Biſkupy y Mnichy/ áby
22:
wſzytkim Grekom/ około pochodzeniá
23:
Duchá S. y od ſyná diſputacyą ſtáwi
24:
li. ći powiáda tákiego ſercá byli/ iż
25:
wołáli po rynkách Cárogrockich/ na
26:
diſputácyą wyzywáiąc/ zá tę prawdę
27:
ktorey bronili/ ieſliby przekonáni by=
li w o=


strona: 253

Wtora cżęść.253.
1:
li/ w ogień iść chcąc/ y zdrowie ſwoie
2:
ſadząc. Ale powiáda ten Gregorá iż
3:
ſię im żaden z Grekow nie ſtawił/ áni
4:
znimi gádáć chćiał. Pátrz iáko praw
5:
dziwie ná ſwoich Grekow vpor y ká=
6:
mienną twárdość świadcży/ wkto=
7:
rym ſtwárdzeni/ do zgody ſię mieć ták
8:
zápámiętále niechćieli.
9:
Rozdział 14.
10:
Iáko zatwárdziáli byli Grekowie w vporze
11:
ſwem/ á iáką nieprzyiazń przećiw Láćinni=
12:
kom pokázowáli gdy ſzli ná zdobywánie od
13:
Turkow Bożego grobu. A iáko potym po
14:
niewolnie byli z kośćiołem Rzymſkim zie=
15:
dnocżeni/ gdy Láćinnicy Cárogrod opáno=
16:
wáli.
17:
O
D tego cżáſu to ieſt po
18:
Leonie 9 Papieżu ieſzcże
19:
więcey w vporze ſwym y od
20:
ſzcżepieńſtwie twárdzieli iá
21:
ko ſkámieniáli Grekowie: iż mieyſcá
22:
żadnemu vpominániu Papieſkiemu
23:
nie dáli/ áni ná Synody ná ktore cżę=
24:
ſto przyzywáni byli/ przyiezdżáć/ á pra
25:
wdę ſwoię pokázáć/ niechćieli. Ná ko
26:
niec tę iádowitą á zápámiętáłą niena
27:
wiść przećiw Chrześćianom pokázo=
28:
wáli/ iż gdy ſię do ziemie S: ná zdoby=
wánie


strona: 254

254.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
wánie grobu Bożego y zręki pogáń-
2:
ſkiey ziemie oney po ktorey deptáły no
3:
gi Bogá náſzeo Iezuſa Chryſtuſa/ wy
4:
báwienie/ ſamym duchem Bożym w=
5:
zruſzeni/ krew ſwoię y gárdłá ofiáru=
6:
iąc/ zá vpominánim Pápieſkim wyprá
7:
wowali/ y ze wſzytkich zachodnych kro
8:
leſtw/ iedni morzem/ drudzy ziemią
9:
przez Polſkę y Podole vfámi wielkimi
10:
około roku páńſkieo 1088. ćiągnęli: Gre
11:
kowie wielce im przeſkadzáli.
Około ro
ku Pań.
1088.
Bo nie
12:
mogąc Cárogrodu minąć/ przez Grec
13:
kie páńſtwá ciągnąć muśieli. Nápiſał
14:
włáſny ich Hiſtoryk Grecki Nicetás/ iż
15:
Manuel Kommenus Ceſarz Caro=
16:
grocki Láćinniki do Syryey idące/
17:
miecżem/ zdrádą/ trućiznámi gubił/
18:
y w mąkę z ktorey chleb cżynić mieli
19:
wapno nie gáſzone kłáść kazał.
Libr. 1.
rerum a
Mánuele
Com. geſta=
rum.
A
20:
przed nim niebacżny Ceſarz Olexy
21:
pierwſzy/ zbráćiwſzy ſię z Turki/ prze
22:
chodu Chrześćiánom Láćinſkiego ko
23:
śćiołá do ziemie S. bronił/ y v Kon=
24:
ſtantynopolá gdy ſię nic złego woyſká
25:
Chrześćiánſkie od Chrześćian nieſpo
26:
dziewáły/ wiele ich pogubił:
Tyrius
Libro. 2.
ca. 5. 6. 7.
Viſper=
gen. an=
no Do.
1106.
Y krolá
27:
bábilońſkiego ná Láćinniki w ziemi
S. krew


strona: 255

Wtora cżęść.255.
1:
S. krew w grob Boży rozlewáiące/ po
2:
budzáć przez cżęſte poſły ſwoie do nie=
3:
go niezániechał. Táka byłá y niena=
4:
wiść y niewdzięcżność Grekow prze=
5:
ćiw Rzymſkieo kośćiołá ludziom/ kto
6:
rzy ich nieprzyiaćiołom/ y krzyżá S.
7:
ták ſię mocno záſtáwiáć chćieli/ o ſła=
8:
wę wſzytkiego chrześćiáńſtwá y imię
9:
Bogá náſzego Iezuſa Chryſtuſa.
10:
Y dokazáli tego Grekowie iż po
11:
ośmdzieśiąt lat/ przez ktore Láćinni=
12:
cy w ták dálekich ſtronách/ Hieruzálem
13:
y ziemię S. krwią ſwoią oblaną y od
14:
pogáńſtwá wyzwoloną trzymáli/ tá=
15:
kie przeſkadzánia od Grekow máiąc/
16:
Grob Boży vtráćili: A Grekowie zá=
17:
tym niezgody w odſzecżepieńſtwie śie
18:
iący y kośćioł Boży y iedność Chrze=
19:
śćiáńſką tárgáiący/ prędzey w pogáń=
20:
ſkie ręce wpádli.
21:
Dáli też znáć niektorzy niezbożni
22:
Ceſarzowie Greccy/ iż tylo ná złość
23:
Láćinie y Papieżowi/ Greckiego koś=
24:
ćiołá ziednocżyć niechćieli: á iedność
25:
S: kośćielną/ zá świeckie panowá=
26:
nie przedawáli/ świętokráyſkim y
nezbo=


strona: 256

256.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Boże.
1:
niezbożnym ſercem: Bo za cżáſu Pa=
2:
pieżá Alexándrá trzećiego około roku
3:
1165. Ceſarz Cárogrocki tenże Má=
4:
nuel Kommenus/ ktoreo ſyn Alexy Iá
5:
gniſkę corkę krolá Francuſkiego Phi=
6:
lipá zá żonę miał/ widząc iż Ceſarz
7:
Rzimſki Fryderyk Bárbároſſa rzecżo
8:
ny/ wielce Papieżá y Rzymſki Kośćioł
9:
przenáſládował: rozumieiąc żeby do o
10:
pánowánia zachodnich kroleſtw po=
11:
godę miał: zacne poſelſtwo do Papie=
12:
żá Alexándrá po dwá kroć wyprawił/
13:
obiecuiąc mu zá pewne ziednocżyć ko=
14:
śćioł Grecki z Rzymſkim/
Plátiná
in vitá A
łexán. 3.
ták iáko z
15:
ſtárodawná z iednocżony w poſłuſzeń=
16:
ſtwie iego był/ ktemu wielgą pomoc
17:
ná Ceſarzá Frydrichá/ by iedno ná to
18:
przyzwolić chćiał/ żeby Ceſarſtwo
19:
Rzymſkie do Cárogrodu iáko było pier
20:
wey przywroćił á iednego Ceſarzá v
21:
cżynił.
Przywro
cenia Ce=
ſarſtwá Greko=
wie v Pa=
pieżá pro
śili.
Potymże ſię ſpraw/ Cny cżytel
22:
niku/ iż Grekowie/ nie dlá złey náuki/
23:
áni dla żadnego Heretyctwá iáko ſię
24:
potwarzáć nie wſtydzieli/ od kośćio=
25:
łá ſię S. oddzielili: ále tylo dla świec
26:
kiego pánowánia y prożney cżći świec
27:
kiey. Pátryárchowie Cárogroccy dla
zwierz=


strona: 257

Wtora cżęść.257:
1:
zwierzchnośći nád innymi wſchodny=
2:
mi Pátryárchámi/ do ktorey im Pa=
3:
pieżowie przeſzkadzáli/ żeby ſami Pa=
4:
pieżmi nád innymi bjć mogli: á Ceſarze
5:
dla przywrocenia ku ſobie świeckieo
6:
zachodneo páńſtwá. y przeto poſłuſzeń
7:
ſtwá cżjnienia ſwjm duchownjm záká
8:
zowáli/ abj tjm do pozyſkánia ſobie kro
9:
leſtw zachodnych świeckich/ drogi ſzu=
10:
káli. Co ieſli ſię godziło/ vmiey káżdy
11:
vważyć. iáko to grzech wielki dla nędz=
12:
nego pánowánia/ ták wiele duſz tráćić
13:
á ſuknią Chryſtuſowę rozdzieráć y ćiá=
14:
ło duchowne iednośći kośćiołá iego
15:
tárgáć: ocżym iuſz ſię wyżſzey mowiło.
w Rozdz.
8 wtorey
cżęśći.

16:
Ieſzcże iedney drogi Pan Bog ná vpá=
17:
miętánie Grekow y przywrocenie ich
18:
do iednośći kośćielney vżyć racżył:
19:
chcąc ich tym poſłuſzeńſtwá S. y poko
20:
ry náucżyć/ á ich hárdość vkroćić/ y po
21:
kázáć wmáłym cżáſie/ iſz mu iedność
22:
y zgodá Kośćiołá S. iego miła ieſt.
23:
Około roku 1206 gdy ná Páńſtwie
Plátiná
in vitá
Innocen=
tij 3.

24:
Cárogrockim był Iſaák/ brát iego ro
25:
dzony Alexy/ zdrádliwie go poimaw=
26:
ſzj do więzienia wſadził/ y ocży iemu wy
27:
łupiwſzy/ ſam ſię na Pańſtwie poſadził.
SSyn


strona: 258

258.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
Syn Iſaákow Alexi vćiekł z cney trfo
2:
gi/ y vdał ſię do Pápieżá/ Ceſarzá/ y in=
3:
nych zachodnych Chrześćian: ktorzy
4:
na on cżás woyſká ſwoie ná obronę
5:
Bożego grobu gotowáli/ zwłaſzcżá
6:
Fráncuzowie y Weneći/ oznáymuiąc
7:
im tyráńſtwo y okrućieſtwo Stryiá
8:
ſwego: prośił ich dla Bogá/ áby oycá
9:
iego wyzwolili: obiecuiąc im to y po=
10:
przyſięgáiąc/ iż kośćioł Grecki do ie=
11:
dnośći y poſłuſzeńſtwá ſtárádawnego
12:
przywieść miał. Tedy dla tego ſame=
13:
go kośćiołá S. ziednocżenia/ Chrześći
14:
áńſkie ony woyſká do Cárogrodu ſię ru
15:
ſzyły: y podeń przyiáchawſzy trzećiego
16:
dniá miáſtá dobyli/ y ná Páńſtwo ſyná
17:
onego ſlepego/ tego to Alexego wſa=
18:
dzili: ktory prętko z oycem vmárwſzy/
19:
Ceſarſtwo wręku Láćiñſkich zoſtáwił
20:
Gdy tedy Kátolicy kośćiołá Láćińſkie
21:
go Greki opánowáli/ poſtáwili ná Ce
22:
ſarſtwie Báldwiná Fráncuſkiego/ á
23:
ná Pátryárchoſtwie Tomaſzá Máuro
24:
cená Wenetá/ ktorzy kośćioł S. nie ty
25:
lo Grecki/ ále y Antioſki y Hierozolim
26:
ſki/ do iednośći y poſłuſzeńſtwá Papie
27:
ſkiego zupełnie przywiedli/ zá dziwną
á oſobli=


strona: 259

Wtora cżęść.259.
1:
á oſobliwą opátrznośćią Boſką. ktory
2:
y tym tákim obycżáiem Grekow zgo=
3:
dy y iednośći náucżyć chćiał. Y trzymá
4:
iąc przez lat 60 Cárogrockie Ceſar=
5:
ſtwo/ znowu Greki ziednocżyli y ko=
6:
śćielny pokoy nápráwili: ták iſz ná
7:
wielkim Zborze Láteráńſkim/ zá In=
8:
nocentego Papieżá trzećiego/ około
9:
roku Páńſkiego 1216 (ná ktorym by
Roku P.
1216.

10:
ło 70 Arcybiſkupow/ y 400 Biſku
11:
pow Láćińſkich y Greckich y innych
12:
około ſześćiſet Doktorow) byli poſpołu
13:
z Láćinniki Pátryárchá Cárogrocki y
14:
Hierozolimſki. Y cżytamy/ iſz poſłu=
Con.
To. 3.

15:
ſzeńſtwo znowu Papieżom te kośćioły
16:
odſzcżepione oddáły. Co ſię lepiey zrozu
17:
mie z tych ſłow/ ktore tám miedzy ka=
18:
nony/ y poſtánowienia kośćielne/ piſa
19:
ne ſą. ták ſtoi w rozdziale cżwartym.
Con. Lá=
ter. Mág
cáp. 4. 5.

20:
Acżkolwiek Greko/ ktorzy ſię zá cżá
21:
ſow náſzych do poſłuſzeńſtwá ſtolice A=
22:
poſtolſkiey wroćili/ cżćić y pośiláć chce=
23:
my/ obycżáiom y obrzędom ich/ ile we=
24:
dług Bogá możem/ vgádzáiąc: wſzák=
25:
że wtym zgádzáć im nie możem/ áni
26:
chcem/ ſzcżego duſzne niebeśpiecżeń=
27:
ſtwo rośćie/ y co kośćielney vcżćiwo=
S ijśći vwło=


strona: 260

260.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
śći vwłocży. Bo iákoſię byl Grecki ko=
2:
śćioł zniektorymi ſwemi pomocniki/
3:
od poſłuſzeńſtwá ſtolice Apoſtolſkiey
4:
oderwał: tákſię bárzo Grekowie Lá=
5:
ćinniki brzydzić pocżęli/ iſz miedzy in=
6:
nymi rzecżámi/ ktore ku obrzydzeniu
7:
ich niezbożnie cżynili/ gdy ſię tráfiło
8:
iſz kápłan Láćińſki ná ich ołtarzu ofiá=
9:
rę cżynił/ nie pierwey ná onym ołta=
10:
rzu Mſzey mieć chćieli/ áſzby on iáko po
11:
mázány obmyli. ktemu Chrześćiánie
12:
od Láćinnikow znowu chrzćić ſię ich
13:
ważyli/ z śmiáłośći y z vporu. Y ieſzcże
14:
to niektorzy iáko ſłyſzem do tąd cżynią
15:
My tedy chcąc tákie wzgorſzenie od ko
16:
śćiołá Bożego oddálić/ zá zdánim S.
17:
Zboru ſurowie roſkázuiem/ áby ſię te=
18:
go więcey nie ważyli: ále ſię z kośćio=
19:
łem S. Rzymſkim zmátką ſwoią/ iá=
20:
ko ſynowie poſłuſzeńſtwá zgadzáli á=
21:
by byłá iedná owcżárnia y ieden Pá=
22:
ſterz. A ktoby ſię śmiał tego ważyć/
23:
miecżem wyklęćia vbity/ z doſtoien=
24:
ſtwá y vrzędu kośćielnego niech złożon
25:
będzie.
26:
Ná tymże dopiero Synodzie/ Pa=
27:
pieſz y oni oycowie ś. chcąc iuſz przy ſo=
bie


strona: 261

Wtora cżęść.261.
1:
bie zátrzymáć ſtolicę Cárogrocką/ kto
2:
ra ſię ták cżęſto odrywáłá/ dáie iey
3:
pierwſze mieyſce po ſtolicy Rzymſkiey.
4:
ále żadney Iuryſdykcyey ná inne Pá
5:
tryárchy nie dáie/ wte ſłowá mowiąc.
6:
Odnawiáiąc ſtáre przywileie ſtolic
7:
Pátryárchowſkich/ zá pochwalenim
8:
S. powſzechnego Zboru/ vſtáwiamy
9:
áby po Rzymſkim kośćiele (ktory zá po
10:
ſtánowienim páńſkim nád innymi w=
11:
ſzytkimi/ porządney mocy ma przod=
12:
kowánie/ iáko mátká y náucżyćielká
13:
wſzytkich wiernych Chryſtuſowych)
14:
miáłá pierwſze mieyſce Cárogrocka/
15:
wtore. Alexándryiſka/ trzećie Antyo=
16:
ſka/ cżwarte Hierozolimſka: zácho=
17:
wuiąc káżdey znich ſwoię doſtoyność/
18:
ták iż gdy tych ſtolic Biſkupi od Rzjm
19:
ſkieo Pállius/ ktorj ieſt známię zupełno
20:
śći mocy Biſkupiey/ wezmą/ y przyśię
21:
gę wiernośći y poſłuſzeńſtwá vcżjnią: á
22:
by też oni tenże Pállius ſwoim podle=
23:
głym Biſkupom dawáć mogli: przyi=
24:
muiąc od nich wyznánie zwycżáyne
25:
wedle Kanonow/ y ſlubowánie poſłu
26:
ſzeńſtwá kośćiołowi Rzymſkiev. krzyż
27:
páńſki niech kazą przed ſobą wſzędzie
S iijnośić


strona: 262

262.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
nośić/ chybá w Rzymie/ y gdzieby kol
2:
wiek náwyżſzy Biſkup ábo ieo poſeł A
3:
poſtolſkiey doſtojnośći herbow vżjwá
4:
iący był/ nośić go nie będą. á we wſzyt
5:
kich ziemiách/ ich Iurisdikciey podle=
6:
głych/ do nich appelácye być máią/
7:
chybáby kto/ do ſtolice Apoſtolſkiey
8:
áppelowáć chćiał/ temu pokornie miey
9:
ſce dáć máią. Poty ſą ſłowá Kon
10:
cylium wielkiego Láteráńſkiego Z
11:
ktorego ſię znácży/ iż też j ná tenże cżás
12:
Grekowie ſie znowu z ſtolicą Apoſtol=
13:
ſką ziednocżyli. y po Pállius/ to ieſt
14:
moc duchowną ná náſtawániu ſwo=
15:
im/ Pátryárchowie Carogroccy y inni
16:
do ſtolice Apoſtolſkiey ſłáli: lecż y to
17:
nie długo trwało.
18:
Po tym Koncilium Láteráńſkim
Rok Pá.
1273.

19:
wielkim/ około roku 1273 zá Grze=
20:
gorzá dzieśiątego Papieżá/ był wiel=
21:
ki Zbor oycow S. a Lugdunie mie=
22:
śćie Fráncuſkim/ około wypráwy do
23:
ziemie S. y około ziednocżenia Gre=
24:
kow ſkośćiołem Rzymſkim.
Platiná
in vitá
Greg. 10.
Grego
[r]as lib. 5
Było ná
25:
nim Biſkupow 500 Opátow 60 ná
26:
to Koncilium przyiáchał ſam Ceſarz
27:
Cárogrocki Michał 7 Páleologus z
wiele


strona: 263

Wtora cżęść.263.
1:
wiele Biſkupow y duchowieńſtwem
2:
ſwoim. Tám im znowu doſyć ſię ztáło
3:
około pochodzeniá Duchá S. y od ſy=
4:
ná: y zá powodem Ceſarzá Micháłá
5:
z iednocżeni ſą znowu/ y poſłuſzeńſtwo
6:
kosćielne przyięli.
Lib. 5.
in inicio.
Piſze ieden Grecki
7:
Hiſtoryk Nicephor Gregorás/ iż z tey
8:
vniey Lugduńſkiey Grekowie trzy
9:
Kondycye przyięli. Pierwſza/ áby Pa
10:
pieżá w ſwoich kośćielnych modli=
11:
twách z innymi Pátryárchámi miáno
12:
wáli. Druga áby áppellácyey do Rzy
13:
mu duchownym nie bronili. Trze=
14:
ćia/ áby we wſzytkim zwierzchność ko
15:
śćiołá Rzymſkiego ználi.
Becus
Grecki
Doktor.
Do ktorey
16:
zgody/ powiáda/ niektorzy Grekowie
17:
przywieść ſię nie dáli. Lećż Michał
18:
Ceſarz do tego ie prośbámi/ grośbá=
19:
mi/ y karanim przywodził. Y Ioze=
20:
phá Pátryárchę (od Papieżá wyklęte=
21:
go) przeto z ſtolice wygnał/ y nieiákie
22:
go cżłeká wielce vcżonego ná imię Be
23:
ká/ iż ná tę świętą zgodę vpornie przy
24:
zwolić niechćiał/ do więzienia dał. A
25:
chcąc Ceſarz żeby ten Bek prawdę v
26:
znał/ á niewinnośći ſię Láćinſkiego
27:
kośćioła/ y práwemu wyznániu oko=
S iiijło Du


strona: 264

264.O Odſtąpieniu Grekow od K. Bo.
1:
ło Duchá S. pochodzenia/ y od ſyná
2:
przypatrzył: poſłał mu do więzienia
3:
Xięgi Greckie/ nie Láćinſkiego/ ále
4:
Greckiego iednego Doktorá ná imię
5:
Blemmidy.
Blemmi=
das Grec
ki Rzym=
ſkiego ko=
śćiołá pi=
ſanim bro
nił.
ktory będąc vcżonym y do
6:
brym cżłekiem/ nápiſał był oſobliwe
7:
kśięgi (ácż táiemnie/ boiąc ſię nieprzy=
8:
iázni v ſwoich Grekow) w ktorych o=
9:
cżyśćiał Láćinſki kośćioł nieſłuſznie
10:
od Grekow ſpotwarzány: y nazbierał
11:
zwielá Doktorow Greckich ſtarych
12:
świádectwá/ około pochodzenia Du
13:
chá S. y odſyná. Y innych wiele rze=
14:
cży w te kśiąſki ten Blemmidá zebrał
15:
ku ſzcżyrośći wiáry/ y nie pokaláney
16:
náuki ſtolicy Rzymſkiey/ ſłużące. Ty
17:
kśięgi gdy Beko przecżytał/ prośił á=
18:
by mu ći Doktorowie ſtárzy Greccy
19:
ktorymi Blemmidás świadcżył/ przy
20:
nieśieni byli. Ták vcżynić Ceſarz ka=
21:
zał. Y obacżył/ długo ie y pilnie cżytá
22:
iąc: y ſtoſuiąc iedno z drugim/ iż przy
23:
Láćinſkim kośćiele prawdá/ ná koniec
24:
nie tylo ſię z Rzymſkim kośćiołem zie=
25:
dnocżjł/ ale też zſtárjch j świádectwá ś:
26:
oycow Greckich zá Láćinniki więcey
27:
do onjch kśiąg przjcżjnił. Y potjm gdj
Pátry


strona: 265

Wtora cżęść.265.
1:
Pátryárchą Carogrockim zoſtał/
Aż do ro=
ku p: 1273
Mſza v
Grekow
po Rzym=
ſku bywá=
łá.
nie
2:
tylo ony trzy Kondycye przyiął/ ále
3:
z Rzymſkim kośćiołem ná wſzytkim
4:
ſię z iednocżywſzy/ przeſtáwał. okrom
5:
tego/ powiáda ten Grecżyn/ iż iuż po
6:
Papieſku/ to ieſt Láćinſkimi obrząd=
7:
kámi Mſzey álbo Liturgiey w Cáro=
8:
grodzie nimieli/ chybá ieden raz wnie
9:
ktorym kośćiele.
10:
Tu ſię godzi vwáżyć/ wierny Chrze
11:
śćiáninie/ iáko miedzy Greki po wſzyt
12:
ki wieku oderwánia ich/ miał Pan
13:
Bog káżdego cżáſu y w káżdym prá=
14:
wie ſtu lat y gęśćiey/ ſwoie Greki kto
15:
rzy kośćioł Rzymſki ocżyśćiáli/ y znim
16:
ſię iednocżyli: o iego krzywdę ábo iáw
17:
nie mowili/ ábo táiemnie/ prze furyą
18:
ludu vpornego/ piſali.
Záwżdy
miedzy
Grekámi
byli/ kto=
rzy przy
Rzjmſkim
kośćiele
ſtali/ y oń
mowili.
Y teráz zá ná
19:
ſzych lat ná Koncilium Trydenckim
20:
wiele Greckich Biſkupow było/ kto=
21:
rzy wſpołecżnośći kośćiołá Rzymſkie=
22:
go przeſtáią. Bácżyć też możeſz iż
23:
przed trzemiſty lat/ zgodá ſię tá wzno
24:
wiłá bárzo znácżnie/ ktorey iáko y in=
25:
nych po śmierći tego Micháłá śio=
26:
dmego Ceſarzá/ y tego Beká Pátryár
27:
chi/ Grekowie nie trzymáli.
S vO oſtá


strona: 266

266.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Boż.
1:
Rozdział 15.
2:
O oſtátnim świeżym y nie dawnym w Fło=
3:
rencyey Grekow y Ruśi z kośćiołem Bo=
4:
żym z iednocżeniu/ y liſt wiecżney: á nie ro=
5:
zdzielney zgody y z iednocżenia/ y o piąći Ar
6:
tykulech ktore Grekowie wyználi.
7:
P
Rzyſliſmy do tak świe
8:
żych á niedawnych około z
9:
iednocżenia Grekow y Ru=
10:
śi z kośćiołem Bożym/ po=
11:
ſtempkow: iż ledwie ſpámięći ludzkiey
12:
wyſzły. Ieſli nie oycowie/ tedy dziádo
13:
wie narodow Ruſkich pámiętáć mo=
14:
gli o Sidorze/ iáko oni zową/ ábo o Izi
15:
dorze Metropolićie Kiiowſkim/ iáko
16:
im to z iednocżenie przynioſł/ opowiá
17:
dał/ y iáko práwy Apoſtoł Chryſtu=
18:
ſow y poſłániec/ pokoj z niebá ná ziemi
19:
ludziom dobrey woli z wiáſtował. kto
20:
rym iáko oni/ żal ſię Boże/ wzgárdzili/
21:
á wedle ſtárego vporu ſwego Láćin=
22:
ſkim ſię/ to ieſt kośćiołá Bożego/ y Pio
23:
trá S. ſtolicę towárzyſtwem/ zgodą
24:
Chrześćiáńſką zbrzydzili/ Heretyki y
25:
przeklętymi nas zowiąc: śmierć to á=
26:
bo racżey zacne męcżeńſtwo tego to
27:
Sidora pokazáło: ktorym on iáko
wierny


strona: 267

Wtoraa cżęść.267.
1:
wierny ſługá Chryſtuſow y miruno=
2:
śićil/ ſtátecżne ſwoie poſelſtwo zapie=
3:
cżętował. Co iáko ſię działo/ iuż teraz
4:
poſłuchaymy.
5:
Roku páńſkiego 1438 to ieſt przed
6:
ſtem trzydzieśćią y ośmią lat/ vcży=
7:
nione ieſt Koncilium w Florencyey/
8:
ábo iáko Grekowie mowią oſmy Zbor
9:
ták wſchodnich/ iáko y zachodnich Bi
10:
ſkupow: zá czáſu Papieżá Ewgeniu
11:
ſzá cżwartego: ktory ſię w Ferarzu
12:
pocżáł/ á drugiego roku ſkońcżył ſię
13:
w Florencyey. Ná nim co y iáko ſię
14:
działo/ wſzytko po Grecku od Gre=
15:
kow ſamych doſtátecżnie wypiſano
16:
ieſt: y ſkryć ſię ſtjm y táić Grekowie nie
17:
mogą. Ná ten wielki á nádewſzyt=
18:
ki/ ná ktorych ſię odſzecżepieńſtwo Grec
19:
kie gáśiło/ náznácżnieyſzy Synod/ do
20:
browolnie á ſwym ſumnienim przyći=
21:
śnien i Grekowie przyiácháli/ nie lá
22:
dá iácy/ áni przez poſły: ale ſam oſo=
23:
bą ſwoią Ian Paleologus Ceſarz
24:
Grecki/ y ſam oſobą ſwoią Iozeph Pá
25:
tryárchá Cárogrocki/ y przy nim wie
26:
le Metropolitow y Biskupow Grec=
27:
kich/ y innych przednich á ſprzewybor
niey


strona: 268

268:O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
nieyſzych Doktorow/ y co náucżeńſzych
2:
z Grecyey oſob. Przyiáchali też y po=
3:
ſłowie trzech drugich Pátryárch/ to ieſt
4:
Alexándryiſkiego/ Antyoſkiego/ y Ie
5:
rozolimſkiego/ ná tenże wielki Zbor.
6:
Był też ná nim imienim wſzytkich na
7:
rodow Ruſkich/ przy Grekách ſtoią=
8:
cych/ Iſidor ábo iáko oni mowią Si=
9:
dor Metropolitá Kijowſki. Ci wſzy=
10:
ſcj z Láćinniki y kośćiołem Rzymſkim
11:
iednoſtáynie/ iednomyſlnie/ w Du=
12:
chu Bożym/ w Duchu pokoiu Chry=
13:
ſtuſowego/ przez cżternaśćie mieśięcy
14:
namawiáiąc ſię/ y wolnie w miłośći
15:
gadáiąc/ táką vnią/ ziednocżenie/ y w
16:
iedno ciáło ſpoienie Chrześćiáńſtwá v
17:
cżynili/ nápiſali/ podpiſali/ zápiecżęto
18:
wáli/ iáko ſłowo od ſłowá położono
19:
ieſt.
Sesſione
vltimá.
Na ktorego liſtu piſanie/ obrał
20:
Zbor wſzyſtek ſzesć Grekow a ſześć Lá
21:
ćinnikow/ áby zporady oycow onych/
22:
nápiſali wiecżną zgodę. Co gdy vcży=
23:
nili zgodnie/ ná oſtátnim śiedzeniu z
24:
wielgą rádośćią wſzytkich/ był cżytá=
25:
ny liſt po Láćinie y po Grecku w ty
26:
ſłowá.
Liſt


strona: 269

Wtora cżęść.269.
1:
Liſt S. vniey ábo ziednocże=
2:
niá Grekow z Láćinniki.
3:
Ewgenius Biſkup sługá sług Bożych/ ná
4:
wiecżną pámiątkę/ zá przyzwolenim ná rze
5:
cży niżey opiſane/ namilſzego ſyná náſzego
6:
Ianá Páleologa Ceſarzá Romáńſkiego
7:
iáśnie vrodzonego/ y tych ktorzy
8:
záśiedli mieyſcá Pátryárchow
9:
bráćiey náſzych/ y innych wktor
10:
rych ſię ſtáwił kośćioł
11:
wſchodny.
12:
Weſelſię niebo y raduyſie ziemio: śćiá
13:
ná ſię ktora dzieliłá wſchodny kośćioł od za
14:
chodnego rozwáliłá: y náwroćił ſię pokoy
15:
y zgodá/ przez on węgielny kámień Chryſtu
16:
ſa/ ktory zdwoygá vczynił iedno: y iednę
17:
śćiánę mocnym miłośći y pokoiu y wiecżney
18:
iednośći przymierzem ſpoić racżył. Po wiel
19:
kiey mgle y chmurnych á niewdzięcżnych o=
20:
błokách/ roſterkow ſtárych/ iáſne nam po
21:
żądáney iednośći promienie záświećiły.
22:
Weſel ſię mátko kośćiele S. ktora ná dzie
23:
ći ſwe do tąd niezgodne/ iuż ziednocżone y
24:
ſpokoyne pátrzyſz. Nie dawność prze ich ro
25:
zdziały rzewno płákáłá: á teraz zá ich zgo=
26:
dą/ zniewymownym weſelem Bogu wſzech
27:
mogącemu dziękuieſz. Weſelćie ſię wſzy=
28:
ſcy wierni po wſzem świećie/ ktorzy ſię być
29:
Chrześćiány mienićie: á tey S. kośćiołowi
30:
powſzechnemu rádośći pomagayćie. Owo
31:
zachodni y wſchodni oycowie/ po długim ro
32:
ſtárgnieniu y rożnośćiách/ vdáiącſię ná nie=
beſpie=


strona: 270

270.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
beſpiecżnośći morzá y ziemie/ y zwyćiężyw
2:
wſzy wſzytki trudnośći/ ziácháli ſię tu ná ten
3:
święty y powſzechny Zbor/ zwielgim weſe
4:
lim y zwielkim przenaświętſzey iednośći/ y
5:
ſtárey miłośći wznowienia prágnienim. y
6:
na ſwym ſię przedſięwzięćiu nie omilili. Bo
7:
po długim y trudnym wybádániu/ zá łáſką
8:
Duchá S. do naświętcżey ktorey prágnęli
9:
iednośći przyſli. A kto ſię za to dobro=
10:
dzieyſtwo wſzechmogącego Bogá godnie
11:
wydziękowáć,może? Kto ſię nád Boſkiego
12:
zmiłowánia ſkárbem niezdumieie? cżyiego
13:
ták zeláznego ſerca tá wielkosć dobroći
14:
niebieſkiey niezmiękcży? zápewne nie ſą to
15:
vłomnośći ludzkiey wynálaſki/ ále Boſkie
16:
ſpráwy: ktore z wielką pokorą y vcżcżenim
17:
przemowáć y zá nie dziękowáć mamy.
18:
Tobie sławá/ tobie chwałá/ tobie dzięki
19:
Chryſtuśie ſtudnico miłośierdzia: ktoryś
20:
to dobrodziejſtwo oblubienicy twey powſze
21:
chnemu kośćiołowi dał/ y náſze cżáſy tymeś
22:
cudem miłośći twey vcżćić racżył: áby w=
23:
ſzyſcy wysławiáli dziwy twoie. Wielki bo
24:
wiem y Boſki dar/ Bog nam zesłał/ y ocży=
25:
máchmy to ogłądáli/ cżego ini przed námi
26:
ácz bárzo prágnęli/ widzieć nie mogli. Bo
27:
ziáchawſzy ſię Láćinnicy y Grecy ná then
28:
prześwięty powſzechny Synod/ wielkiey
29:
pilnośći y chęći vżyli/ áby miedzy nimi on
30:
też Artykuł/ o pochodzeniu Duchá S. vſtá
31:
wicżnym wypytániem był rozebran. A
32:
przytocżywſzy wywody ſpiſmá S. y wiele
33:
świádectw Doktorow wſchodnych y zacho
34:
dnych: gdy iedni mowili iż Duch S. pocho
dzi od


strona: 271

Wtora część.271.
1:
dzi od oycá y od ſyná/ á drudzy od oycá
2:
przez ſyná/ wſzyſcy ná iedno rozumienie/ ácż
3:
słowy roznemi/ oko mieli. Bo Grekowie
4:
to co mowią/ iz Duch S. od Oycá pocho=
5:
dzi/ nie tym vmysłem mowili áby ſyná od
6:
miátáli: ale iż ſię im tak zdáło (iáko oni mo
7:
wią) żeby Láćinnicy/ mowiąc iż Duch S.
8:
pochodzi o d oycá y od ſyná / dwá pocżątki y
9:
dwoie thchnienie cżynili. Y przeto niech=
10:
ćieli mowić/ iż Duch Swięthy pocho
11:
dzy od oycá y od ſyná. A Láćinnicy twier
12:
dzieli/ iż nie tym vmysłem mowią/ iż pocho
13:
dzi Duch S. od oyca y od ſyná/ żeby oycu
14:
odeymowáli to/ áby on być nie miał zrzo=
15:
dłem i pocżątkiem wſzytkiego Boſtwá/ to
16:
ieſt ſyná y Duchá S: ábo żeby tego co Duch
17:
S. od ſyná pochodzi/ Syn od oycá niemiał:
18:
ábo żeby dwá pocżátki y dwoie thchnienie
19:
cżynić mieli: lecż tylo ieden pocżątek być
20:
y iedno thchnienie Duchá S. twierdzą/ iá
21:
ko y do tąd twierdzieli. tak iż z tego wſzyt
22:
kiego iedno ſię prawdziwe rozumienie zbie
23:
ra y zchodzi. Przetoż to niżey nápiſane S.
24:
y Bogu miłe ziednocżenie/ iednym ſercem
25:
vcżynili y na nie zezwolili. A ták w imię
26:
S. Troyce/ Oycá/ y Syná/ y Duchá S. zá
27:
pochwalenim tego powſzechnego Zboru Flo
28:
renckieo/ ſkázuiem aby tę prawdę wiáry ká
29:
żdy Chrześćiánin wierzył y przyiął/ y wy=
30:
znawał: iż Duch S. z oycá y ſyná wiecżnie
31:
ieſt/ y iſtność ſwoię y ieſteſtwo ma záras z
32:
oycá y z Syná/ y zobudwu wiecżnie iáko zie
33:
dnego pocżątku/ y z iednego thchnienia po=
34:
chodzi. Obiáśniáiąc to co S. Doktoro=
wie


strona: 272

272.O Odſtąpieniu Grekow od K. B:
1:
wie y oycowie mowią: iż od oycá przez ſy=
2:
ná Duch S. pochodzi/ że ſię to do tego ro=
3:
zumienia śćiąga/ ábjſię to znácżjło/ iż też ſyn
4:
wedłe Grekow ieſt przycżyną/ á wedle Lá=
5:
ćinnikow ieſt pocżątek iſtnośći Duchá S.
6:
iáko y oćiec. A ponieważ wſzytko co ieſt
7:
oycowſkie dał rodzenim oćiec iednorodne=
8:
mu ſynowi ſwemu (okrom tego co ieſt być
9:
oycęm) to ſamo/iż Duch S. od ſyná pocho=
10:
dzi/ to tenże ſyn od oycá wiecżnie má/ od
11:
ktorego też wiecżnie rodzony ieſt. Ská=
12:
zuiem też/ iż obiáśnienie y wyłożenie słow
13:
onych y od ſyná/ dla pokazánia prawdy y dla
14:
potrzeby ná on cżás/ słuſznie y rozumnie
15:
do wyznániá wiárj ábo Credá włożono ieſt.
16:
Ktemu iż ták w przaſnym/ iáko w kwáſnym
17:
pſzenicżnym chlebie/ prawdziwe ſię ćiáło
18:
Chrjſtuſowe poświęca. y kápłani w oboygu
19:
ćiáło Boże poświęcáć máią/ káżdy wedle zwj
20:
cżáiu ſwego/ ábo wſchodniego álbo zacho=
21:
dniego. Nád co ieſli prawdziwie pokutu=
22:
iący wmiłośći Bożey zeydzie/ pierwey niż=
23:
li słuſznymi owocy pokuty/ zá dopuſzcżenie
24:
y opuſzcżenie dośić vcżyni/ duſze ſię ich ka=
25:
ranim Cżyscowym po śmierći cżyśćią. kto
26:
rych ſię im męk vlżywa/ gdy wierni żywi
27:
im pomagáią/ przez ofiárę Mſzey S. przez
28:
modlitwy/ y iáłmuzny/ y inne vcżynnośći po
29:
bożne/ ktore wierni zá wierne cżynią/ we=
30:
dle poſtánowienia kośćielnego. A duſze
31:
tych ktore po przyięćiu chrzſtu żádnego ſię
32:
grzechu nie dopuśćiły: y te ktore po zmazá
33:
niu grzechow/ ábo w ćielech ſwych/ ábo bez
34:
ćiał (iáko ſię rzekło) ocżyśćione ſą/ záraz
do nie=


strona: 273

Wtor cżęść.273.
1:
do niebá idą y iáśnie pátrzą na Bogá w
2:
Troycy iednego/ ták iáko ieſt. Acż wedle
3:
roznych zaslug ieden doſkonałey nizli dru=
4:
gi. A tych duſze ktore w vcżynionym grze=
5:
chu śmiertelnym ábo w ſamym pierworo=
6:
dnym ſchodzą/ záraz do piekłá idą/ wſzakże
7:
roznym karánim ſię karáć máią. nád to ſká
8:
zuiem iż S. Apoſtolſka ſtolicá y Rzymſki Bi
9:
ſkup ma nád wſzytkim świátem przodkowá
10:
nie/ y tęnże Rzymſki Biſkup ieſt potomek
11:
S. Piotrá Kśiążęćiá Apoſtolſkiego/ y pra
12:
wdziwy Chryſtuſow námieſtnik/ głową ko
13:
śćiołá wſzytkiego/ y chrześćiáńſtwá wſze=
14:
go ieſt oycem y náucżyćielem: y iemu w Pie
15:
trze S. daná ieſt zupełna moc/ ná paſzą/
16:
rząd y ſpráwowánie powſzechnego kośćio
17:
łá. Iáko ſię tez to w dzieiách powſzechnych
18:
Zborow y w świętych Kanoniech ábo prá=
19:
wách Duchownych zámyka. Nád to wyzna
20:
wamy/ porządek vcżyniony wpráwie ducho
21:
wnym/ około wielebnych Pátryárchow: iż
22:
Konſtántynopolſki Pátryárchá wtory ieſt
23:
po naświętſzym Kzymſkim Biſkupie// Trze
24:
ći Alexándryiſki/ Czwarty Antyoſki/ Pią=
25:
ty Ierozolimſki. Wcále ich práwá y przy=
26:
wileie wſzytkie záchowuiąc. Dat. w Flo=
27:
rencyey ná záśiedzeniu iáwnym Synodu
28:
ktore w Wielkim kośćiele było. Roku wćie
29:
lenia Páńſkiego 1439. ſzoſtego dniá
30:
Cżerwcá Biſkupſtwá náſzego Roku 1X.
31:
Teć ſą pięć Artykułow/ Cny cżytelniku
32:
o ktore grá ſzłá: to ieſt ná ktore ſię ie=
33:
dnomyſlnie w duchu S. y práwowier=
Tnym


strona: 274

274.O Odſtąpieniu Grekow od KośBo.
1:
nym wyznániu wiáry Kátholickiey
2:
zgodził kośćioł Grecki z Láćińſkim.
3:
Pierwſzy. Iſz Duch S. ták pochodzi
4:
od Syná iáko y od oycá: á iſz Láćińſki
5:
kośćioł żadney wtym przygány nie
6:
ma/ iſz do wyznania wiáry przyłożył
7:
y od Syná.
8:
Wtory/ iſz ták wprzáſnym iáko w
9:
kwáśnym chlebie/ poświęcony Sákrá
10:
ment przenaświętſzy być może: wedle
11:
zwycżáiu/ iáko ktorey ſtronie od przod=
12:
kow podano ieſt
13:
Trzeći/ iż świętych duſze idą do nie=
14:
bá záraz/ y widzą twarz Bożą/ á złych
15:
ná potępienie wiecżne.
16:
Cżwarty/ iż Cżyśćiec ieſt do ktorego
17:
po śmierći ći idą ktorzy tu w pokućie
18:
y włáſce Bożey ſtego świátá zchodzą/
19:
ná wypłácenie docżeſnego karánia:
20:
ktorzy ſię ofiárą Mſzey S. y iáłmu=
21:
żnámi/ y innemi dobremi vcżynkámi
22:
wiernych żywych/ porátowáć mogą.
23:
Piąty/ iż Biſkup Rzymſki ieſt na=
24:
wyżſzym ſpráwcą wſzytkiego kośćiołá
25:
powſzechnego Chrześćiáńſkiego/ ná=
26:
mieſtnik Chryſtuſow y potomek Pio=
27:
trá S. y głowá wſzytkich Chrześćian:
ktore=


strona: 275

Wtora cżęść.275.
1:
ktoremu w świętym w Pietrze/ daná ieſt
2:
zupełna moc/ ná rządzenie y ſpráwo=
3:
wánie wſzytkiego kośiołá.
4:
Tylo o pierwſzy Grekowie ſpor y ga
5:
dánie cżynili/ to ieſt/ o pochodzenie
6:
Duchá S. Lecż te inne cżtery/ wol=
7:
nie á vprzeymie wyználi/ iż ták ieſt/ á
8:
inacżey mowiący/ przeklęći ſą.
9:
Wcżym ſię obácż káżdy iáko bliſki
10:
potępienia ieſt/ ktory ná tym co ſię tu
11:
ſpolnie z Duchá S. poſtánowiło/ nie
12:
przeſtáie. á z głową wſzytkiego Chrze=
13:
śćiáńſtwá to ieſt/ z Papieżem iáko tu
14:
Grekowie wyználi ziednocżonj nie ieſt.
15:
Rozdział 16.
16:
Iáko o pochodzeniu Duchá S. y od ſyná
17:
Grekom ſię doſyć ſtáło/ y doſtátecżnie wy=
18:
wiodło iż to wierna Ewángeliey S. y Ká
19:
tolicka prawdá/ ták iż na tym przeſtáli/ y toż
20:
wyznáwáiąc roziecháli ſię.
21:
D
Ziwowáć ſię káżdy
22:
może ták wielkiemu Grec
23:
kiemu y Ruſkiemu/ iáko
24:
tu doznawamy/ vporowi:
25:
iż nas Kátholiki zwáć do tego cżáſu w
26:
piſmách ſwoich Ruſkich blizniercá=
27:
mi ná Duchá S. y Heretykámi nieprze
T ijſtáią


strona: 276

276.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo:
1:
ſtáią/ o to/ iſz tę prawdę Bożą y wy=
2:
znánie Troycey S. nierozdzielney/ tak
3:
ćwierdzim/ wedla S. piſmá y oycow
4:
S. ſtárowiecżnych/ Greckich y Láćiń=
5:
ſkich: iſz Syn Boży ták iáko oćiec przy
6:
rodzenno y zoycem iednoiſtotno Du=
7:
chá S. ma: y ták od niego iáko y od oy
8:
cá nierozdzielno/ iáko od iednego po=
9:
cżątku/ bez pocżątku/ pochodzi. Bo acż
10:
záwżdy tá prawda y to wyznánie tá=
11:
kie iáwnę było/ w wſzytkim kośćie=
12:
le Láćińſkim y ſtárym Greckim: wſzák
13:
że ná tym Zborze Florenckim bárzo ſię
14:
znácżnie wocżách wſzytkiego światá/
15:
j wocżách wſzjtkich Grekow obiáśnjło
16:
O ktorym wiedząc Grekowie/ śćiſne=
17:
ny ſumnięniem ſwoim/ y wſtydząc ſię
18:
ták vpornych ná kośćioł Láćińſky po=
19:
twarzy: nieśmieli ná pocżątku tego
20:
kośćiołowy Rzymſkiemv zádáć/ żeby
21:
wyznánie ich y náuká około pochodze
22:
nia Duchá ś. zła byłá/ á zſprawdąſię E
23:
wáńgeliey S. niezgadzała:
Sesſio. 3.
ale iż to w
24:
Kredo ábo w wyznánie wiáoy okrom
25:
Grekow włożyli/ á przydáli. Tę ná=
26:
więtſzą winę kladli na Rzymſki kośćioł
27:
dłá ktorey powiadá Márek Epheſki
Gre=


strona: 277

Wtora część.277.
1:
kowie od ſtąpili od Láćińnikow Lecż
2:
dobrze mu powiedziano. Ieſli to pra
3:
wdá iż Dnch S: przychodzi y od Syná/
4:
á cżemu ſię wyznáć tey práwdy niego=
5:
dzi:
ſesſione
ſeptima.
zwłáſzcżá gdy tego potrzebá prze=
6:
ćiw kácerſtwu ktore było ná on cżás?
7:
A gdyby dla tego Grekowie od Rzym
8:
ſkiego kośćiołá odſtąpić mieli: tedy
9:
by to byli dawniey vcżynili. Ale wie
10:
dząc to wyłożenie wyáry kośćiołá
11:
Rzymſkiego/ długo w iednośći iego ży=
12:
li/ y żaden z wſchodnych ſłuſznie te=
13:
mu nigdy przygánić nie śmiał: ále
14:
wſzyćiek świát w vcżeſniſtwie wiáry z
15:
ſtolicą Apoſtolſką Piotrá S. przeſta=
16:
wał. Dopiero po ſiodmym Zborze gdy
17:
ſię prze inne przycżyny doſyć nie ſłuſz=
18:
ne/ iáko wyżſzey pokazano ieſt/ Gre=
19:
kowie oddzielili: tą ſię iákoby ſłuſzną
20:
záſłonić/ y ſwoie odſzcżepieńſtwo y nie
21:
poſłuſzeńſtwo ku ſtolicy Rzymſkiey po
22:
kryć/ chćieli. Ná to Grekowie odpo=
23:
wiedzieć/ ná koniec nie mogąc: gdy
24:
im to w ich ſtárych Doktorách po=
25:
każáno ieſt/ iż ták vcżyli/ ták wierzyli:
26:
przeſtáć ná tym y to wyznáć muſieli/ iá
27:
ko ſię w liśćie tym vniey pokazáło.
T iijIam


strona: 278

278:O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
Iam tu wyznánie y náukę około tego
2:
Doktorow S. Greckich ná więtſze po
3:
háńbienie tych prożnych mow/ poło=
4:
żyć vmyſlił. ktore tákie ſą.
5:
Swiadectwá Greckich ſtá=
6:
rych y młodſzych Doktorow/ iż
7:
Duch S. pochodzi y od ſyná.
8:
Báſilius w kśięgách trzećich przećiw Eu=
9:
nomiuſzowi twierdzi/ iż Duch S. ma od ſy
10:
ná/ eſſe/ to ieſt iáko słowacy ſtárzy przeło
11:
żyli/ ieſteſtwo.
Sesſi. 20.
Y ná drugim mieyſcu (iá=
12:
ko ſami Grekowie ná Oſmym Zborze przy
13:
wodzili) od ſyná/ powiáda/ Duch S. ieſtez
14:
ſtwo ma/ od niego bierze y opowieda nam.
15:
A iákoż wedle tego S. Báſilego od ſyná nie
16:
pochodzi/ gdy to eſſe ábo ieſtezſtwo od ſyná
17:
ma/ ták iáko y od oycá.
18:
Athánázyus (lib. de vnitate fidei ad
19:
Theophilum) wielgi on S. ták mowi/ z mo
20:
cy oycá y ſyná pochodzi Duch S. moc ſamę
21:
boſtwá máiący.
In Epis.
ad Sera=
pionem.
Y ná drugim mieyſcu: Chry
22:
ſtus/ powiáda/ Duchá S. z ſwey iſtnośći
23:
Bogá z Bogá z śiebie iſtotnie będącego/
24:
ſwym Apoſtołom y oblubieńcy ſwey kośćio
25:
łowi pokázał/ mowiąc/ zmego wezmie/ to
26:
ieſt z iſtnośći moiey. Y ieſt Duch S. iedno
27:
iſtotny ſynowi od ktorego wſzytko ma co
28:
ma. Y on mnie vwielbi/ to ieſt/ ná ſobie
29:
Boſtwem ktore odemnie ma/ mnie słáw=
30:
nego Bogá być pokáże. Y ná drugim miey
31:
ſcu. Duch S. mowi/ cokolwiek má od sło=
wa Bo=


strona: 279

Wtora cżęść.279.
1:
wá Bożego ma/ y gáni kośćioł tu zebrány/
2:
wynálaſce tego kácerſtwá/ y wyznawa iż
In orati=
one de
concilio
Niceno

3:
Duch S. nieſtworzony práwy Bog obie=
4:
má iednoiſtotny ieſt.
5:
To ſą słowá S. Athánázego/ w ktorych ká
6:
żdy bacżyć może/ iſz pochodzenie Duchá S.
7:
tákże ſynowi iáko y oycu przypiſuie: ponie
8:
waſz wſzytko co Duch S. ma/ od ſyná ma/
9:
tákże iáko y od oycá/ iáko od iednego po=
10:
cżątku/ toć y pochodzenie bez wątpienia.
11:
Też ieſt w iego Credzie ábo w wyznániu
Libro 9.
cap. 44.
In Ioan=
nem:

12:
wiáry Cyryllus Alexándryiſki zacny/
13:
ſtáry/ y wielki Doktor ták też mowi v Ja=
14:
ná S. ná ono mieyſce: Prośić będę oycá á
15:
da wam innego poćieſzyćielá: Nikt nie wąt
16:
pi/ powiáda/ iż Duch ſynow ieſt. Bo ieſliby
17:
ſyn od oycowſkiey iſtnośći był oddalony/ á
18:
iákoſzby mogł Duchá oycowſkiego dawać
19:
ták iáko ſwego? Bo piſmo ieſt/ iż tchnął ná
20:
vcżnie mowiąc: Bierzćie Duchá S. To te
21:
dy mowić y wierzyć ſię muśi/ iż w dobrách
22:
przyrodzonych boſtwá ſyn ma z oycem iſto=
23:
tne vcżeſtnictwo/ y tymże ſpoſobem Du=
24:
chá ma iáko y oćiec/ nie przychodnego áni
25:
zwierzchnego (Boby to głupie y ſzalone by
26:
ło rozumienie) ále iáko káżdy znas/ włá=
27:
ſnego Duchá ſwego ma/ ktorego zwnętrzno
28:
śći ſwey ná wierzch wypuſzcża. Przetoż ćie=
29:
leśnie Chryſtus thchnął/ tym znákiem v=
30:
kázuiąc/ iż iáko z vſt cżłowiecżych cieleśnie
31:
duch ludzki pochodzi/ ták z Boſkiey iſtno=
32:
śći/ ták iáko boſtwu przyſtoi/ Duch ktory
33:
zniey ieſt wyćieka.
34:
Y ná drugim mieyſcu. Nie ieſt/ powiá=
T iiijdá od


strona: 280

280:O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
da/ od ſynowſkiey iſtnośći Duch oddalony/
2:
ále zniey przyrodzenno pochodzi. A coż
3:
może być iáśniey rzecżono?
Libro 10.
cap. 41.
in Ioan.

4:
Epiphánius/ bárzo też iáśnie/ mowi/
5:
Iáko nikt nie zna oycá iedno ſyn/ á nikt
In Anco
rato et
Hereſi 74

6:
nie zná ſyná iedno oćiec/ ták śmiem mo=
7:
wić/ iż Duchá nikt nie zna iedno oćiec y ſyn
8:
od ktorego pochodzi y bierze.
9:
Didimus Alexándryiſki preceptor S. Hie
10:
ronimá ták wyznawa.
Libro de
Spiritu
ſáncto.
Zbáwićiel ktory
11:
prawdá ieſt mowi: Niebędzie mowił (Duch
12:
S.) ſam od śiebie to ieſt nie bezemnie/ y nie
13:
bez moiej/ j oycowſkiey woley.
De conſe
crátione
diſtincti.
vltimá
ć. Salua
tor.
Bo ſam od śie
14:
bie nie ieſt ále od oycá j odemnie ieſt. Bo to
15:
ſamo co ieſt/ y cżym ſtoi/ j co mowi/ od ojca y
16:
odemnie on ieſt. Iá prawdę mowię/ y thchnę
17:
to co on mowi. Bo Duch prawdy ieſt. Y
18:
niżey mowi tenże Didimus: Duch S. ieſt
19:
Duch prawdy/ Duch mądrośći/ nie może słu
20:
cháć/ ſyná mowiącego cżegoby nie wiedział.
21:
Poniewaſz to on ieſt co ſię od ſyná podáie/
22:
to ieſt pochodzący Bog z Bogá/ Duch pra
23:
wdy pochodzący od prawdy (á prawdá ieſt
24:
ſyn iáko ſam o ſobie rzekł: iam ieſt praw=
25:
dá) Nád to nikt iáśnieyſzych słow/ o pocho
26:
dzeniu Duchá S. od ſyna prágnąć nie może.
27:
Chryzoſtom S. gdy mowi/ wſzytko to co
In Ioan=
nem:

28:
oćiec ma y ſyn tákże ma: okrom tego iż on
29:
ieſt rodzący á ſyn ieſt rodzony: iáśnie dá=
30:
ie znáć iż tákże ma pochodzenie Duchá S.
31:
iáko y oćiec/ poniewaſz pochodzenie y th=
32:
chnienie rodzenie nie ieſt.
33:
Simon Metháphráſtes ták też wyzna=
34:
wa w żywoćie S. Dionizego Aeropágiti/
Wnie=


strona: 281

Wtora cżęść.281.
1:
Wniebo/ powiada/ moy Chriſtus wſtąpił y
2:
do oycowſkiey ſię ſtolice wroćił/ y Duchá S.
3:
ktory od niegoſz pochodzi vcżniom ſwoim
4:
ſpuśćił/ áby narod nie wierny ſpráwował.
5:
Anáſtázius z gory ſiná ták też mowi: Z ćie
6:
łeſney właſnośći y podobieńſtwá Boſkich o=
Concilio
Florenti.
actio. 7.

7:
ſob miedzy ſobą złącżenie poymuiem: Bo
8:
iáko Duch vſt iego/ to ieſt Bożych/ Duch
9:
ſię S. zowie/ choćiaſz ieſt vſtámi iednorodne
10:
go. Y niżey Duch S. z niego (to ieſt z ſyná
11:
pochodzi/ y poſyłá ſię nie tylo od oycá/ ále też
12:
y od ſyná:
13:
Opuſzcżam inne Greki młodſze/ iáko Blem=
14:
midę/ Beká/ Beſſarioná/ y inne ktorzy o=
15:
tym wielkie kśięgi piſali przećiw ſwoimże
16:
Grekom/ á wiárę S. Kátolicką kośćiołá
17:
Rzymſkiego ocżyśćiáli/ práwie po wſzytki
18:
wieki Greckiego odſzcżepieńſtwá.
19:
Kłádę náde wſzytko/ iáwnie dwu wiel=
20:
kich Zborow S. wtorego y śiodmego napo
21:
ważnieyſze świádectwo.
22:
Wtory Synod dwuſet oycow w Ephezie
23:
ták mowi. Duch Boży/ powiada/ od ſyná
In ſymbo
lo. De con=
ſecra. di=
ſtinctio.
vltima.

24:
odłącżony nie ieſt: Bo ſię zowie Duch pra
25:
wdy/ á prawdá Chryſtus ieſt: przetoſz od
26:
niego tákże iáko y od oycá pochodzi.
27:
Ná śiodmym Zborze przywodzą oycowie
28:
z Athánázego S. kazánie o Obrázie Paná
Actione.
4.

29:
náſzego/ przy ktorym ſię w Beryćie wſzyſcy
30:
Zydowie náwroćili/ iż z Biſkupem ktory ie
31:
chrzśćił ták po chrześćie wyznawáli. Ieden
32:
Bog y oćiec á on nie rodzony/ ieden ſyn á on
33:
rodzony Chryſtus ktorego náſzy oycowie v=
34:
krzyżowáli/ á myſmy go zá práwego Paná
T vpoználi


strona: 282

282.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
poználi/ ieden Duch S. od obudwu pocho=
2:
dzący/ przez ktorego wierzem iż zbáwieni
3:
będziem.
Actione.
7.
Ieſzcże iáwnie wſzyćiek ten Zbor
4:
śiodmy w wyznániu wiáry ſwey mowi/ wie
5:
rzem w Duchá S. ktory od oycá y od ſyná
6:
pochodzi. Cżymże ſię tu Grecki vpor wy=
7:
mowi?
8:
To co około Dámáſcená zámiátáią/ iż ná
9:
iednym mieyſcu przy tego/ iż Duch S. nie
Zonaras
Tom. 3.

10:
pochodzi od ſyná: niechay wiedzą/ iż Ian Dá
11:
máſcen przed śiodmym Zborem ſwoie kśię=
12:
gi/ de fide orthodoxá/ piſał. bo wnich náu=
13:
ki o Obráziech/ przećiw ktorym w ten cżás
14:
mowiono brony/ w ktory też cżás iuż niekto
15:
rzy Grekowie około tego wyznánia o Du=
16:
chá S. pochodzeniu od ſyná/ ſzemráli. Dla
17:
tegoſz ná tym Synodzie oycowie wſzyſcy
18:
z Hádryanem z Rzymſkim y z Táraſem
19:
Cárogrockim ták wyználi/ iż Duch S: po=
20:
chodzi od oyca y od ſyná/ áby ſię ono wąt=
21:
pienie niektorych y tego to Dámáſcená/ vgá
22:
śiło. Ná tym Zborze siodmym będąc ten
23:
oſobą ſwoią Dámáſcenus/ y zowie ſię Ioán
24:
nes Monáchns/ vpomniał ſię/ widząc zgo
25:
dne wyznánie oycow S. około tego. y w
26:
Hiſtoryey ktorą potym piſał o Bárláámie
27:
y Iozápháćie tákie wyznánie cżyni. Syn/ po
28:
wiáda/ ieſt iáſność chwały/ y słowo iſto=
29:
tne ktore było ná pocżątku v Bogá/ y bez
30:
pocżątku ieſt y bez końcá/ przez ktore wſzy
31:
tko ſię ſtáło widome y niewidome. Wiedz
32:
powiáda/ y o iednym Duchu S. od oycá y od
33:
ſyná pochodzącym/ Bogu doſkonáłym y o=
34:
żywiáiącym. To ſą słowá Dámáſcená. A
nie


strona: 283

Wtora cżęść.283.
1:
nie dziw ſię w tym popráwił. Bo y wka=
2:
zániu o vmárłych dáie znáć/ iákoby potę=
3:
pieni w piekle/ znowu do poznánia wiáry
4:
S. przyść mogli.
Sesſio
vltima.
Dobrze powiedział Ce=
5:
ſarz Páleologus ná oſmym Zborze Fłorenc=
6:
kim: Ieden dwá ábo trzey Doktorow o=
7:
mylić ſię mogą: ále kośćioł S. o ktorym P.
8:
rzekł/ tyś ieſt opoká/ zbłądzić nie może.
9:
Toż ſię o Ianie Theophilákćie mowi/ iż bę=
10:
dąc około tegoſz cżáſu/ przetoſz Láćińni=
11:
kom w tey mierze przymowił/ iż ie zle zro=
12:
zumiał/ áby oni dwá pocżątki w Boſtwie
13:
kłádli. Nieiżby tego przeć miał/ iż tákże ſyn
14:
iáko y oćiec iſtotnie Duchá S. ma. kto ſię te
15:
mu tám iego piſaniu przypátrzy/ ták nay=
16:
dzie. A iż przećiw Cyryllowi Alex: mowi.
17:
Wſzyſcy Grekowie práwowierni nigdy
18:
tego przeć nie mogli áni mogą/ iż Duch S.
19:
ſynowſki ieſt: A iż od oycá pochodzi y od ſy=
20:
ná ábo przez ſyná. To wſzytkoż zá iedno
21:
gdy mowią od ſyná/ iáko gdy mowią przez
22:
ſyná. Bo to w Troycy S. zá iedno ſię po=
Libro de
Spirytus
ſancto.

23:
cżytá/ iáko náucżá S. Báſilius: Y iáko ſię
24:
w liśćie vniey Grekow z Láćinniki obiáśni
25:
To też ſłuſznie káżdy vważyć może/
26:
iż kośćioł Boży záwżdy po wſzytki wie
27:
ki Doktory y náucżyćiele máiąc/ nie
28:
tylko Greckie/ ále teſz miał y Láćiń=
29:
ſkie. Y owſzem niektorzy w Láćinſkim
30:
ięzyku ſtárſzy ſą dáleko niſzli Greccy:
31:
Iáko Ireneus/ Cypryanus/ Tertuli
32:
anus/ y inni ktorym wſtárożytnośći
żaduy


strona: 284

284.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo. ś.
1:
żadny ſię Grecki zrownáć nie może/ z
2:
tych/ ktorzy ſą w ręku y vżywániu koś
3:
ćielnym. Bo ći ſtárſzy ſą niſzli Báżyli=
4:
us/ Názyánzenus/ Chryzoſtom y in=
5:
ni. Dyonizego S. Arreopáity nie licżę
6:
Bo tęn Lácińſki kośćioł fundawałw
7:
Fráncyey/ y tám męcżeńſką koronę od
8:
nioſł. Gdy tedy ći Doktorowie Láćiń
9:
ſcy/ ták ſtárzy/ y drudzy/ iáko Hylá=
10:
ryus/ Ambrozyus/ Auguſtynus/ Leo
11:
Gregoryus/ Hieronimus/ y inni wſzy
12:
ſcy ták vcżyli/ y tym piſmá ſwoie zá=
13:
gęśćili/ iſz Duch S. pochodzi y od Sy=
14:
ná: toſz pewnie mowią co y Doktoro=
15:
wie Greccy. Bo ieden Duch S. przez
16:
nie náucżał: y rzecż nie podobna/ áby
17:
ſię zgádzáć nie mieli. Ieſli niektorzy
18:
wſchodni vcżyli/ iż Duch S. od oycá
19:
przez ſyná pochodzi: toſz mowili co y
20:
Láćinnicy/ iſz Duch S. od oycá y od
21:
ſyná/ iáko od iednego pocżątku pocho
22:
dzi. Táki wywod ná oſmym Floręc=
23:
kim Zbore/ bárzo Greki pokonał/
24:
gdy ich tym Beſſaryon Grecki tákże
25:
Biſkup przypierał. A tu Márek E=
26:
pheſki/ nie mogąc żadnego ná to od=
27:
poru dáć/ milcżeć muśiał. Nád to Sy
nod


strona: 285

Wtoraa cżęść.285.
1:
nod Piąty ták mowi. We wſzytkim ná
2:
ſláduiem S. Oycow Doktorow koś=
3:
ćielnych/ Athánázego/ Hilárego/ Bá
4:
zylego/ Grzegorzá Theologá/ Grzego
5:
rzá Niſená/ Ambrożego/ Auguſtyná/
6:
Theophilá/ Ianá Cárogrockiego/ Cy
7:
ryllá/ Leoná/ Probuſa: y przyimu=
8:
iem wſzytko/ to co o práwey wierze y
9:
potępieniu Heretykow wjłożyli. Piąći
10:
Doktorow Láćińſkich wyſłowili y po=
11:
ćwierdzili ich náukę y piſmá/ wiedząc
12:
iſz ći z Grekámi ktore wylicżyli/ iedney
13:
wiáry vcżyli. A poniewaſz v Hilárego/
14:
Ambrożego/ Auguſtyná/ Leoná/ nic
15:
gęſtſzego nie ieſt/ iáko to/ iż Duch S.
16:
pochodzi y od Syná: tedy pewnie tę
17:
ich náukę/ iáko z Greckimi zgodną/
18:
pochwalili y poćwierdzili. A co wię=
19:
cey/ kto tego przy/ áby Duch S. nie po
20:
chodził ták od ſyná iáko od oycá: cżyni
21:
w Boſtwie nie rowność/ á oycá w iſto
22:
tnośći Boſtwá/ roznego od ſyná rozu
23:
mieć muśi. Bo ieſli Duch S. od Oycá
24:
pochodzi/ á od ſyná nie pochodzi: iuſz
25:
ma oćiec to cżego ſyn nie ma. A to ieſt
26:
fałſz wielki/ y bluznierſtwo Arryáń=
27:
ſkie. Bo okrom rodzáyſtwá/ co ſamy
perſo=


strona: 286

286.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
perſony dzieli/ iſz ſyn oycem nie ieſt/
2:
áni oćiec ſynem/ wſzytko z oycem ro=
3:
wno/ iáko ieden Bog znim/ ſyn ma.
4:
Ná oſtátek roznośći w właſnośći
5:
perſony niebędzie miał Duch S. od ſy
6:
ná/ ieſli ábo Duch S. od ſyná/ ábo (co
7:
ieſt nie podobno) ſyn od Duchá S: po
8:
chodzić nie będzie. Bo w iednym Bo=
9:
ſtwie Troycey S. niemáſz żadney ro=
10:
znośći/ iedno z ſtrony perſon. A perſo
11:
ny pochodzenim tylo/ iſz tęn od tego á
12:
nie tęn od tego ſtoią/ y rozne od ſiebie
13:
ſą. kto rozumny w wyznániu S. wiá=
14:
ry [Troy]cyey nierozdzlelney/ zrozumie
15:
co mowię: á proſty/ niechay temu da
16:
pokoy/ by ſię ná tey głębokiey wodzie
17:
nie zanurzył.
18:
Temu ſię podziwuy/ Cny cżytelniku/
19:
iſz teraz náśiałoſię ták wiele Herety=
20:
kow/ ktorzy z vmyſłu z pilnośćią ſzu=
21:
káią/ wcżymby kośćioł S. Rzymſki
22:
vſzcżypáć/ á iemu przygánić mogli: ża=
23:
denſię nigdy tego ważyć nie śmiał (o=
24:
krom bluzniercow Troycey S. Nowo
25:
chrzeceńcow/ ktorzy ſię Bogá w Troycy
26:
iedynego z poháńcy zaprzeli) áby w=
27:
tym wyznániu kośćiołowi Rzymſkie=
mu


strona: 287

Wtora cżęść.287.
1:
mu przygánił. Y owſzem wſzyſcy ſię z
2:
Grekow śmieią/ iż wtym ták niebácż
3:
ni ſą/ á nie widzą/ iſz ieſli tego pocho=
4:
dzenia Duchá S. y od Syná przą/ vło
5:
mek wielki cżynią wyznánią Bogá w
6:
Troycy iedynego.
7:
Rozdział 17.
8:
Przećiw tym ktorzy tego S. Zboru Florenc
9:
kiego nie trzymáiąc iáko ſą winni/ vpornie
10:
y bezrozumnie mu przygániaią/ iákoby tám
11:
Grekowie znięwoleni być do tákiey vniej mie
12:
li á iż ieden Márek Biſkup Epheſki tám nie
13:
przyzwalał/ á iż ſię więcey Zborow cżynić o
14:
krom śiedmi niegodzi. Y o Teſtámenćie
15:
Iozephá Pátryárchi Cárogrockiego/ [y] wo
16:
towániu Grekow ná oſtátnim záśię [zborze.]
17:
C
I ktorzy ſobie ten [prze=]
18:
ſławny y wielki Syn [od lek=]
19:
ca ważą/ ábo im gárdz[ą bez]
20:
wątpienia ſamym Pánem
21:
Bogiem gárdzą: y nie wierzą áby
22:
Duch Boży kośćioł Kátholicki ſprá=
23:
wował y rządził.
[Reg.] 15.
Ieſli kto iednym po
24:
rządnym ſtárſzym ſwoim wzgárdziw=
25:
ſzy/ ſłyſzy onę ſrogą przymowkę od Pá
26:
ná Bogá: nie ćiebie wzgárdzili ále
27:
mnie:
1. Reg. 8.
dáleko więcey/ kto wſzytkiego
28:
świátá páſterzow y nawyżſzego kápła
ná


strona: 288

288.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Boż.
1:
ná cżterech Pátryárchow/ y ták wie=
2:
le Biſkupow nie ſłucha: pewnego po=
3:
tępienia nie vydzie.
Deut. 17.
Mowi piſmo: kto
4:
by kápłaná nawyżſzego nie poſłuchał/
5:
z wyroku ſędziego/ zábit być ma: iáko
6:
ſrodzey tęn zginie y karan będzie/ kto=
7:
ry y przy nawyżſzym kápłanie/ ze wſzyt
8:
kiego Chrześćiáńſtwá przednieyſzego
9:
duchowieńſtwá/ zá nic ſobie nie ma.
10:
To co ony ſiedm Zborow miáły/ y to
11:
cżym ich wyznánie y poſtánowienie
12:
było poważne/ to ſię wszytko na tym
13:
S. zborze náyduie. Ieſt ná nim obec=
14:
ny nawyżſzy Biſkup/ á páſterz świátá
15:
wſzytkiego/ y opoká oná kośćielna/
16:
bez ktorey żaden Synod ważny/ iáko
17:
Grekowie ſami znáią/ nie icſt: ſą cżte=
18:
rzey Pátryarchowie/ ſą głowy wſzyt=
19:
kiego Chrześćiáńſtwá duchowne/ po=
20:
rządnie wezwáne y zebráne: ieſt y Ce=
21:
ſárz obecny/ á świádek tego y execu=
22:
tor co kápłani Boży ſtánowią: ſą wol
23:
ne á żadną niewolą nieśćiśnione na=
24:
mowy. A iáko Grekowie przy ſwym
25:
Ceſarzu Greckim y obecnym/ zniewo
26:
leni być mogli? A chwałá Bogu iż
27:
tam Ceſarz Láćinſki obecny nie był/ á
ich


strona: 289

Wtora cżęść.289:
1:
ich Grecki był/ áby tey wymowki nie
2:
mieli. Przecżytay kto może oſtátnie oy
3:
cow tych záśiedzenie/ iáko ná nim Gre
4:
kowie oſobno miedzy ſobą ſami/ w do
5:
mu Pátryátchy ſwego wotowáli. tám
6:
vſłyſzyſz co ſam Ceſars Páleologus mo
7:
wił w ty ſłowá. Ia powiáda/ ten S.
8:
generalſki Synod/ nie mnieyſzy być
9:
rozumiem nád inne/ ktore ſię ábo więt
10:
ſzą lidzbą oycow/ ábo Grzegorzámi/
11:
Cyrillámi/ y innymi zacnymi Doktor=
12:
mi zálecáły/ y poważne były.
Ceſarz
Grecki o=
ſmy Zbor
ma zá
wielki y
práwy.
rozu=
13:
miem iż też ten Synod niemniey ieſt
14:
pobożny y święty/ y nie mnieyſzą v
15:
mnie ma vcżćiwość: przeto iż na nim
16:
trudnieyſze wątpienie/ rozbieráne ieſt:
17:
y ludzie przez ktore ſię to dzieie/ wiel=
18:
giey cżći godni ſą: á zwłaſzcżá nawyż=
19:
ſzy Biſkup/ y ktemu Pátryárchá náſz
20:
przenaświęcſzy. Gdy tedy ten Zbor
21:
táki ieſt y ták wielki/ ia złáſki Bożey
22:
Ceſarz/ przeſtáwáć chcę ná tym co on
23:
poſtánowi: y to co oſądzi:
Bácż iſz
więtſza
cżęść oy=
cow ná
Synodzie
zámyká.
ábo to ná
24:
cżym więtſza cżęść oycow przeſtánie/
25:
wedle zwycżáiu moich przodkow/ y we
26:
dle możnośći świętego Ceſarſtwá/ bez
27:
żadney wymowki/ bronić tego obiecu
Vie. Y


strona: 290

290.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ię.
Obácż
Grecki
náśládow=
niku Ce
ſárzá Grec
kieo dzi=
wne sło=
wá.
Y dla tych przycżyn przerzecżo=
2:
nych/ y dla tego/ iż ták rozumiem: iż
3:
gdzie ná wielkich y generalſkich Syno
4:
dách/ o náuce Bożey ſtánowią/ we=
5:
dle poſpolitego oycow zdánia/ kośćioł
6:
Boży zbłądzić nigdy nie może: Bo
7:
być może/ iż dwá ábo trzey y więcey/
8:
rzecż iáką iednę vwáżáiąc/ zábłądzić
9:
mogą: Lecż kośćioł powſzechny/ o kto
10:
rym Pán rzekł: Tiś ieſt opoká/ á ná
11:
tey opoce zbuduię kośćioł moy/ y bra
12:
my piekielne iego nie przemogą: zbłą=
13:
dzić nigdy nie może. Bo inácżey ſło=
14:
wá zbáwićielá náſzego/ prozneby były/
15:
y wiará by náſzá vpádłá. Co iż by by=
16:
łá wielka ſzkoda: wierzyć racżey ma=
17:
my/ iż kośćioł Boży omylić ſię nigdy
18:
nie może. A ták iákom rzekł/ muśi
19:
Ceſarſki Maieſtát kośćielnych wyro=
20:
kow bronić. Poty ſą ſłowá Ceſarſkie.
21:
Po nim Iſidor Ruſki rzekł. Rádzę á
22:
byſmy zachodnych Doktorow piſmá
23:
przyięli: á iż Duch S: od ſyná ieſtez=
24:
ſtwo má/ a oćiec y ſyn ſą iednym po=
25:
wodem Duchá S. to ia wierzę/ y wy
26:
znawam/ y przed Bogiem y wámi iá=
27:
wnie mowię. Po nim Beſſaryon Ni=
ceńſki


strona: 291

Wtora cżęść.291:
1:
ceńſki dłuo Láćinſkie wyznánie chwa
2:
ląc: ná koniec tym zámknął: iż ten
3:
Chrześćiánin zbáwion być nie może
4:
ktoryby nie wierzył iż Duch S. od oy
5:
cá y od ſyná pochodzi.
Cżuy ſię
Grecży=
nie co
Grecki
Beſaryon
mowi.
Po nim Bi=
6:
ſkup Mityleńſki rzekł: Iam zmłodo=
7:
śći ſrodze ſię o to z Láćinniki ſwarzył/
8:
y wielki ſpor trzymał. iż mi ſię zdáło
9:
iákoby dwá powody w Troyce S. kłá
10:
dli: ále teraz gdy ná Synodzie/ ich ſię
11:
náuká obiáśniłá: poznałem iż inácżey
12:
niżem mnimał/ y ſłuśnie trzymáią.
13:
Y niżey mowi: ia też ták iáko oni o
14:
Duchu S. przed Bogiem y ludzmi wie
15:
rzę y wyznawam. Toż y inni wyzná
16:
li. A drugiego dniá gdy ſię ná toż miey
17:
ſce Grekowie zeſzli/ to ieſt w dom Pá/
18:
tryárchi ſwego: przypomniał Ceſárz/
19:
áby inni tákże Biſkupi zdánia ſwe wol
20:
nie powiedzieli. y zdáło ſię wſzytkim á
21:
by pierwey Pátryárchá ſwoie wotum
22:
powiedział. Tedy ták rzekł Iozeph Pá
23:
tryárchá. Ia naſzey oycowſkiey náu=
24:
ki nie odſtąpię/ áni iey odmienię/ ále
25:
wniey pokim żyw trwáć będę: wſzák=
26:
że iż Láćinnicy nie bez przycżyny/ áni
27:
ſwoim właſnym zdánim/ ále świádec
V ijtwy


strona: 292

292.O Odſtąpieniu Grekow od K. Bo.
1:
twy świętych przywiedzieni/ wierzą/
2:
iż Duch S. od oycá y od ſyná pocho=
3:
dzi: przeto ia im przyzwalam/ y zni
4:
mi ſię iednocżę/ y przyzwalam ná to
5:
iż to ſłowko/ przez ſyná/ powod duchá
6:
S. znácży. To gdy mowił (mowią
7:
dzieie tego Zboru) Pátryárchá/ wſzy=
8:
ſcy oycowie á zwłaſzcżá ći/ ktorzy ſię
9:
pierwey nabárziey ſprzećiwili/ to ieſt/
10:
Cizycki/ Trápeſuńſki/ Monenbáſen=
11:
ſki/ y Herákleńſki Metrápolitowie y
12:
Biſkupi/ ná toż tákże zezwolili: o=
13:
krom iednego Epheſkiego (Márká)
14:
ktory w tym niedowierſtwie zoſtał/
15:
prząc tego iż Duch S: od ſyna nie po
16:
chodzi. Lecż Zbor wſzyćiek Grecki (mo
17:
wi Hiſtorya) ná tym ſtánął/ iż Duch
18:
S. pochodzi od oycá y od ſyná/ ták iá=
19:
ko od iednego pocżątku y powodu/ ie
20:
dną iſtotnośćią/ iednym thchnienim/
21:
przez ſyná iáko iednoiſtotnego y iedno
22:
przyrodzonnego. Názáiutrz/ powiá
23:
da/ Grekowie ſię zá ſię zeſzli/ y przytym
24:
że zoſtáli: y ná trzech liſtách to ſwoie
25:
wyznánie ſpiſali. Ieden poſłáli nay=
26:
wyżſzemu Biſkupowi/ drugi Ceſarzo
27:
wi/ á trzeći podáli Pátryárſze. Kto=
ry liſt


strona: 293

Wtora cżęść.293.
1:
ry liſt/ gdy náywyżſzy Biſkup oglądał/
2:
wielce ſię vweſelił: y zezwawſzy ná pręt
3:
ce ták Greckie iáko Láćinſkie Biſku=
4:
py (Ceſarzá tylo y Patryárchy nie by=
5:
ło.) Y kazał liſt on po Grecku y po Lá
6:
ćinie cżytáć. Gdy ſię cżytánie dokoná
7:
ło/ wſzyſcy ſię do obłápiánia y cołowá
8:
nia ſpolnego Grekowie z Láćinniki
9:
rzućili. O iáko to było miłe a lube po=
10:
cáłowánie/ y pokoiu danie bráćiey
11:
przez ták długi cżás niezgodnych. O
12:
iáko záśpiewáli w dzięcżnymi głoſy y
13:
ſercy on Dawidow Pſalm:
Pſal. 132.
O iáko ieſt
14:
dobro y miło w iednośći bráćiey mie-=
15:
ſzkáć. Tam Grekowie błogoſławień=
16:
ſtwo wzięli/ tám ná nie z głowy Aa=
17:
ronowey/ to ieſt naywyżſzego kápłaná
18:
on wonny oleiek łáſki y miłośierdzia
19:
Bożego/ y pokoiu niebieſkiego wyla=
20:
ny ieſt. w ktorjm/ by byli trwáli á wpier
21:
wſzy ſmrod odſzcżepieńſtwá niewpádli/
22:
nigdyby w táką zgubę y pogáńſkie rę=
23:
ce záprzedáni nie byli. Mowią ieſzcze
24:
dzieie tego Zboru po Grecku: Názá=
25:
iutrz gdy ſię ſpołem tákże zeſzli á inne
26:
rzecży námawiáli/ powiedzą iż Pátry=
27:
árchá Cárogrocki nagle ſkonał. Przy
V iijbieże


strona: 294

294.O odſtąpieniu Grekow od K. B
1:
bieżeliſmy wnet y nálezliſmy vmárłe=
2:
go. á pytáiąc ſię iáko vmárł/ ſłudzy
3:
powiedzieli: po wiećżerzy/ ſzedł ná ſwoj
4:
pokoy/ ták iáko był zwykł piſać/ á pi=
5:
ſząc/ drżeć y mgleć pocżął/ y ták vmárł:
6:
A chcąc widzieć co piſał/ tenże liſt świe
7:
żo á dapiero nápiſany nálezli.
8:
Teſtáment Iozephá Pátryár=
9:
chy Cárogrockiego Grekom wſzyt=
10:
kim práwie w godzinę śmierći piſany.
11:
Iozeph zmiłośierdzia Bożego Cárogrocki
12:
y nowego Rzymu Arcybiſkup y Ekumenicki
13:
Pátryárchá. Iżem ku końcu żywotá mego
14:
przyſzedł: dla tego z powinnośći mey/ ſy=
15:
nom milym z łáſki Bożey/ moie wyznánie
16:
tym liſtem oznáymuię: iſz to co Kátolicki y
17:
Apoſtolſki P: Iezu Chriſtuſow kośćioł Rzyv
18:
ſtáreo trzyma y święći: to ia wſzjtko trzjmam
19:
wierzę y wyznawam/ y ná nim wielce prze=
20:
ſtáię. Przebłogosláwionego teſz oycá oy=
21:
cow/ y nawyzſzego Bżſkupá Rzymu ſtárego
22:
Papieżá/ przyznawam być Pána naſzego
23:
Iezuſa Chryſtuſa namieſtnikiem. tudzieſz
24:
teſz iſz cżyśćiec duſzny ieſt nie przę. Da=
25:
tum w Florencyey oſmego dniá Mieśią=
26:
cá Cżerwcá Roku Páńſkiego 1439.
27:
Wyſtąpże tu kto/ á ták wolne po=
28:
ſtępki Grekow bacżąc śmiey bezro=
29:
zumnie mowić/ iſz ſię Grekom zniewo
30:
lenie iákie dziáło/ gdzie widziſz iſz Ce=
ſarz


strona: 295

Wtora cżęść.295.
1:
ſarz świecki potentat y obrońcá ich/
2:
ſam ták święte y wielkie y innym pier
3:
wſzym rowne to Koncylium zowie:
4:
gdzie Márkowi Epheſkiemu y vporo
5:
wi iego wolność dáią/ á nikt go od ie=
6:
go zákámiáłośći poniewolnie nie od=
7:
wodzi: y ſtym vporem wolnie do do=
8:
mu odieżdża: gdzie vmieráiący/ y ná
9:
ſąd Boży idący/ Pátryárchá w godzi=
10:
nę śmierći/ ktora ſię iuſz nic nie boi/
11:
cżym świát ten z ktorego zchodzim/
12:
grozić może/ ták wolnie y cudownie
13:
bez pytánia ſam z powinnośći ſwey
14:
dla przeſtrogi y náuki ſynow ſwych wy
15:
znawa/ y tym S. wyznánim żywot
16:
ſwoy y vprzejme do iednośći kośćielnej
17:
bez ktorey zbawion być niemogł/ ſer
18:
ce piecżętuie. Y ſyny ſwe wſzytki Gre=
19:
ki y Ruś y Moſkwę vpomina y nau=
20:
cża/ áby ná tym wſzytkim co kośćioł
21:
S. Rzymſki Apoſtolſki vcży przeſta=
22:
wáli: A Papieża zá nawyżſzego oy=
23:
cá oycow/ y Páſterzá páſterzow ználi.
1. Petr: 18

24:
O by ſie rozmyſlili á pomnieli ná ten
25:
wielki y zacny y cudowny Teſtáment
26:
Pátryárchy ſwego/ á iemu práwe iáko
27:
przyſtoi ſynom poſłuſzeńſtwá/ miey=
V iiijſce


strona: 296

296:O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Boż.
1:
ſce dáli: byliby ná dobrey zbáwienney
2:
drodze/ á tego co Duch S. przez cżtery
3:
Pátryárchy/ przez oycá oycow/ przez
4:
Biſkupy y przełożone kośćiołá wſzyt=
5:
kiego poſtánowił/ gánićby nie śmieli/
6:
ále rácżey znabożeńſtmem y pokorą w
7:
duchu pokoiu y iednośći przyimowáli
8:
ták iáko winni ſą.
9:
Co ſię Márká tego Epheſkiego cżłe
10:
ká ktory śiał miedzy bráćią niezgody/
11:
dotycże: wielka rzecż iſz ſię miedzy
12:
ſtem/ iedná vporna á nieunoſzona
13:
głowá naydzie: gdyſz miedzy dwunaś=
14:
ćią/ ieden ſię Iudaſz wſzkole Chryſtu
15:
ſowey nálazł. By to co dzieſięć row=
16:
nych ſobie poſtánowi/ ieden/ imże ro=
17:
wny/ ábo ieſzcże niżſzy/ rozpáráć miał
18:
świátby nigdy rządu niemiał. w vś=
19:
ćiech dwu ábo trzech świádectwo ſtoi/
20:
ná iednym nigdy. więtſza cżęść miedzy
21:
roznemi zámyka w káżdey ſpráwie. A
22:
tak iáko Ceſarz ſamże Páleologus
23:
powiedział/ co więcżſza cżęść oycow
24:
poſtánowi/ ná tym przeſtáwáć y tego
25:
bronić y podpieráć potrzebá: gdy tu
26:
nie tylo więtſza cżęść/ ále wſzyſcy o=
27:
krom Márká/ iedno mowią: śmiech
z śie=


strona: 297

Wtora cżęść.297.
1:
z śiebie rácżey cżynił tęn Márek/ á niſz
2:
liby miał był iákie oycom onym roztár
3:
gnienie vcżynić. Rozum przeprzeſz/ ále
4:
vporu bezrozumnego nigdy. Znowu
5:
Márká tego po kilá kroć ná dyſputá=
6:
cyą/ y mowienie y podpárćie tego co
7:
zle fałſzywie trzymał/ wyzywano: á on
8:
y ná ocży iść niechćiał/ iáko przeklety
9:
Heretyk. Bo to ieſt właſnie Heretyc=
10:
two/ piſmu wywodom/ oycow S.
11:
mieyſcá nie dáć: á ná ſwym tylo prze=
12:
ſtáwáć.
Vpor
wielki
Márká
Epheſkie=
go.
Mowił ná koniec tęn Márek
13:
áby był ſwoy hárdy vpor/ ieſli nie wſzy
14:
ćiek/ tedy iáką cżąſtkę iego przewiodł:
15:
Niechay tylo z kredá Láćinnicy to ſło
16:
wo y od ſyná wyrzucą/ á wſzędzie po
17:
innych kxięgách y modlitwách ich/
18:
niechay ſię to iáko prawdá wyznawa
19:
iſz Duch S. pochodzi od ſyná. Pátrz
20:
ná to głupſtwo y nieznośny vpor/ nie
21:
o prawdy temu ſzło vznánie (bo wi=
22:
dział iſz to prawdá Boża co mowił ko
23:
śćioł Rzymſki) ále o wygránie: áby
24:
ná iego ſię cokolwiek choćiaſz nie wſzyt
25:
ko z ſtáło. Ná Niceńſkim pierwſzym
26:
Zborze trzydzieśći Biſkupow/ nie ie=
27:
den Márek/ iáko tu/ od onych oycow
V votſtą=


strona: 298

298.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo:
1:
odſtąpili/ y podpiſać ich wjznania nie
2:
chćieli: ſzłoli to w poſłuch? izali dla teo
3:
Zbor S. mocy mieć y powagi ſwey nie
4:
miał? Ták to wpoſłuch ſzło/ iáko gdy
5:
przy kilká ſeth woiennych trąbách/ ie=
6:
dná piſzcżałká śpiewa.
7:
Lecż ieſzcże więtſza niebácżność tych
8:
ſię pokázuie/ ktorzy mowią: iż więcey
9:
Zborow y Synodow być/ iedno śiedm
10:
nie może. Bo Kośćioł Boży wedle
11:
Sálomoná ná tych śiedmi ſłupách zbu
12:
dowány ieſt: á iuſz oſmego niepotrze=
13:
bá. To ieſt/ tego ktory Greki potępia y
14:
błędy ich vkázuie/ y vpor á niepoſłuſzeń
15:
ſtwo ich odkrywa. Radby złodziey to
16:
ſtánowił gdyby to vſłuchano/ gdy wi=
17:
dzi/ iż towárzyſze iego karzą/ áby Woy
18:
tá/ y Burmiſtrzá dáley nigdy nie
19:
było: żeby wolno kráść mogł/ a ná ża=
20:
dne ſię karanie nie oglądał. Rowny
21:
ieſt tákiemu kto to mowi/ iż Zborow
22:
więcej okrom ſiedmi nie pokrzebá. Nie
23:
widzą ći ludzie/ iż ten ieſt koniec y tá po
24:
trzebá Zborow S: áby Heretyctwo wy
25:
korzenione było/ á zdrowa náuká cáła
26:
zoſtáłá: áby ſię wiárá roſtárgniona He
27:
retyctwem pośiláłá/ á zgorſzenia y złe
oby=


strona: 299

Wtora cżęść.299.
1:
obycżáie/ iáko złe ziele z ogrodá/ y win=
2:
nice B: wyplewione było.
Mátt: 18.
1. Cor: 11.
A ponieważ
3:
Apoſtoł mowi: iż Heretyctwá być mu=
4:
ſzą: y Zbáwićiel náſz świádcży/ iż zgorſze
5:
nia być muſzą: á iákoſzby to przeſtáło/
6:
nieprzyaćiele mieć/ á obrony nánie nie
7:
mieć? Nigdy złodzieie y rozboynicy nie
8:
vſtáią/ á vrząd ktory nas od nich broni
9:
ma vſtáwáć? Ieſli to obiecowáć y mo=
10:
wić kto może: iſz żadne kácerſtwo po
11:
śiodmem Zborze nie powſánie/ áni ſie
12:
roſterkow y wzgorſzenia w Kośćiele
13:
Bożym/ námnoży: tedy y to rzec mo=
14:
że/ iſz Zborow więcey nie potrzebá. Co
15:
iáko ieſt nie ludzka ále Anielſka/ nie
16:
Ziemſka ále Niebieſka/ nie tego cżáſu
17:
gdzie grzech ieſzcże mieyſce ma: ále one
18:
go gdzie bezgrzeſzni iuż zoſtániem/ ká=
19:
żdy to widzi. A iáko tu ná woynie po=
20:
koy ſobie Kośćioł obiecowáć może?
21:
Przetoſz nigdy tego miecżá/ kthorym
22:
Heretyki y złe pogorſzenia vmarza y
23:
zábija/ od boku nie odpáſze. Tácy co
24:
mowią/ iſz oſmego Zboru niepotrze=
25:
bá/ iuſz ná śiedmi doſyć: nieprzyaćie=
26:
le ſą zgody y iednośći Chrześćiáńſkiey:
27:
ktora ſie na Zborach zawięcey fundu=
ie/


strona: 300

300.O Odſtąpienin Grekow od Ro. Bo.
1:
ie/ y nápráwuie. Iákoby rzekł/ ſzko=
2:
dá poprawowáć/ co śie pſowáć pocży=
3:
na/ niech iuſz wſzyſtko zginie. To ieſt
4:
brzydkie á nie Chrześćiáńſkie ſłowo.
5:
A to piſmo ktore przywodzą o śie=
6:
dmi ſłupach/ ták do tego ſłuży/ iáko
Prou. 9.
[5.] Reg: 7.

7:
dwánaśćie lanych wołow/ ktore mo=
8:
rze ono ábo kadz wody/ ktora prze
9:
Chrzeſt wſzyſtek Kośćioł Chrześćiáń=
10:
ſki znacżyłá/ ná ſobie trzymáli. Du=
11:
chowne rozumienie piſmá/ ieſt záwżdy
12:
rozmáite á dziwne/ y niewycżerpány
13:
ſkarb máiące. Zniego żaden śie árty=
14:
kuł wiáry dowodzić niemoże. Bo toſz
15:
piſmo Doktorowie S: á dáleko praw=
16:
dziwiey/ o śiedmi Sákrámentach ko=
17:
śćielnych/ ktorych Kośćioł wſzyſtek
18:
przycżynić y vmnieyſzyć niemoże/ wy=
19:
kłádáią. Tákże y o śiedmi dárach Du=
20:
chá S. A ták wymowki niema nikt/
21:
przecżby tego S. Zboru oſmego przyi=
22:
mowáć/ á iáko głoſu Bożego ſłucháć
23:
káżdy wierny Chrześćiánin niemiał.
24:
ná ktorym on głos zebránych ſług y
25:
Kápłanow Bożych/ ktorzy mieyſcá
26:
Apoſtolſkie záśiedli/ brzmi: Ták ſie
27:
zdáło Duchowi S. y nam.
Acto: 15.
Tho ieſt
głos


strona: 301

Wtora cżęść.301.
1:
glos Kośćielny/ náuká Boża/ wiárá
2:
Powſzechna/ ktorą wſzytkiego świá=
3:
tá głowy/ y Kápłani Chryſtuſowi/ ná
4:
tym Swiętym y przeſławnym Zborze
5:
wyználi.
6:
Rozdział 18.
7:
Iáko ná ten wielki Synod Floręncki (ábo iá
8:
ko Grekowie zowią Oſmy) Ormianie/ Iáko
9:
bitowie/ y Murzynowie/ álbo Ethyopiáni
10:
byli przyzáwni y co ſię z niemi ſpráwiło.
11:
N
A w ſławienie thego
12:
wielkiego Synodu oſme=
13:
go/ to ieſzcże Pan Bog v=
14:
cżynić racżyl/ co vmnie ieſt
15:
w wielkim podziwieniu: iſz nań nie ty=
16:
lo Greki/ ále dálekie bárzo/ y dawno
17:
od iednośći Kośćiołá Bożego odłącżo
18:
ne Chrześćijáńſkie narody/ przypro=
19:
wádził: y one tákże iáko y Greki/ zwła=
20:
ſzcżá Ormiány do kupy S: owcżárniey
21:
ſwoiey/ przygárnąć racżył. Z cżego iá=
22:
ką Chrześćiánie rádość mieli/ zá przy=
23:
wroceniem ták rozproſzonych Owiec/
24:
do iedney owcżarniey/ z liſtu tegoſz Pa=
25:
pieżá Ewieniuſzá zrozumieſz. Tháka
26:
byłá pilność y chęć/ do pozyſkánia Duſz
27:
krwią Bożą odkupionych/ tego Pa=
pieża


strona: 302

302.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
pieżá Ewgeniuſzá/ iż po wſzytkim świe
2:
ćie/ gdzie iedno imię záſzło Chrześćiáń=
3:
ſkie/ poſły y liſty rozeſłał/ wzywáiąc
4:
ich ná ten wielki Zbor/ áby ábo ſámi
5:
ſtárſzy ich przyiácháli/ álbo poſły po=
6:
ſłáli. A iſz okrom Grekow (tho ieſt
7:
tych ktorzy Greckiego ięzyká vżywáli/
8:
álbo obrządki kośćielne od nich mieli)
9:
ſą ine wielkie trzy narody/ álbo Sekty
10:
Chrześćiáńſkie/ ieſzcże dáleko dawniey
11:
niżli Grekowie/ od Kośćielney iedno=
12:
śći oderwáne/ álbo dawnośćią y dále=
13:
kośćią/ á trudnośćią prześćia od Pa=
14:
pieżow zániecháne/ to ieſt Ormiánie/
15:
Iákobitowie álbo Suryani/ y Ethi=
16:
opiánie álbo Popiáni: tych wſzyſtkich
17:
obeſłał Papież. A iż nie wſzytkim zná=
18:
iomo ieſt/ co to zá Sekty ſą/ trochę
19:
dla oznaymienia przypomnię.
20:
Ormiánie ieſzcże zá Sylweſtrá Pa=
21:
pieżá/ y wielkiego Konſtántyná przez
22:
nieiákiego Grzegorzá Cudothworcá
23:
názwánego (nie onego Neoceſáryi=
24:
ſkiego/ ále inſzego) świátłośćią wiá=
25:
ry Niebieſkiey oświeceni ſą: zá Dyr=
26:
tháda álbo Terydátá Krolá wielkiey
27:
Armeniey Pogániná ſrogiego: ktory
ſię


strona: 303

Wtora cżęść.303.
1:
ſię ſłowu Ewángieliey S: przez tego
2:
Grzegorzá do iego Páńſtwá wznieśio=
3:
ney/ bárzo náprzodku ſprzećiwił:
Nicepho=
rus lib: 8.
Cap: 35.
Et Hiſto
ria Arme
nica ling=
ua con=
ſcripta.
y
4:
S: Grzegorzá do błotney głębokiey
5:
y ćiemney wieże poſadził/ gdzie od nie=
6:
iákiey Chrześćiáńſkiey wdowy karmio
7:
ny przez lat cżternaśćie/ okrutną nę=
8:
dzę Męcżennik Chriſtuſow ćierpiał.
9:
Aż gdy nieiákie Rzymſkie y zacne Pá=
10:
nienki/ dla przenáśládowánia ktore
11:
było zá Dyoklecyáná rozlewce krwie
12:
Chrzeńćiáńſkiey/ z gárdłem y pánień=
13:
ſtwem vćiekáiąc/ áż do wielkiey Ar=
14:
meniey záſzli: tám pokoiu ſzukáiąc/
15:
pokoiu nienálezli: chybá ten ktorego
16:
im nikth odiąć nie mogł. O ktorych
17:
gdy ſię ten Dyrthádes dowiedział/ ro=
18:
zmáitemi ie mękámi mordowáć y po=
19:
zábijáć kazał. Co gdj oná wdowá Grze
20:
gorzowi S: w więzieniu ſiedzącemu
21:
powiedziáłá: żáłośćią zięty mąż Boży
22:
prośił Páná Bogá/ áby onego okru=
23:
bniká Dyrthádá ręką ſwoią iáko Ná=
Dan: 4.

24:
buchodonozorá dothknął/ á iego do
25:
cżáſu miedzy beſtyie pocżytał/ żeby ſię
26:
wieprzem być vcżuł/ á w błoćie śie wa=
27:
láiąc potráwámi beſtyálſkimi żyw był.
Ták ſię


strona: 304

304.O Odſtąpieniu Grekow od Kość: Bo
1:
Ták ſię ſtáło/ Krol/ iáko wieprz iáki/
2:
ſzáleć pocżął/ y wſzyſcy domownicy ie=
3:
go/ y Pánowie niektorzy. Miedzy
4:
ktoremi ći/ co ná nie iáko ná wieprze
5:
pátrzyli/ bácżnieyſzy/ do S: Grzego=
6:
rzá vćiekli ſię: pomocy od iego Bogá
7:
proſząc. Ten miał wſtęp do pozyſká=
8:
nia wſzyſthkiey Ormiáńſkiey Ziemie
9:
Grzegorz S: Bo gdy Krolowi/ y do=
10:
mowi iego/ zdrowie y rozum modli=
11:
twą ſwoią przywroćił: wiáry ich S.
12:
náucżył/ y miał we wſzyſtkim Krolá
13:
y Pány powolne: do fundowánia y o=
14:
zdobienia wiáry Chrześćkáńſkiey: iſz
15:
wſzyſtkę ziemię onę do Chrztu Swię=
16:
tego przywiodł. Y pothym z onym
17:
Dyrthádem Krolem do Papieżá Syl=
18:
weſtrá po błogoſłáwieńſthwo/ y do
19:
Konſtántyná Ceſarzá/ po wiecżny po=
20:
koy iáchał. Thák Ormiánie gorąco
21:
bárzo y mocnie wiárę S: rozmnożyli/
22:
y do Perſyanow ią Sąśiad ſwoich w=
23:
nieśli. Y trwáli w iednośći kośćielney
24:
y pod poſłuſzeńſtwem ſtholice Rzym=
25:
ſkiey (á nie Carogrockiey/ bo teſz ie=
26:
ſzcże byłá Cárogrocka nie vroſłá) aż
27:
do cżwartego Zboru w Kálcedonie.
Bo ná


strona: 305

Wtora cżęść.305.
1:
Bo ná trzećim zá Celeſtyná Papieżá
2:
Neſtorá Cárogrockiego Pátryárchę/
3:
(ktory dwie perſonie kładł w Pánu ná
4:
ſzym Iezuśie/ á innego cżynił z Má=
5:
ryey narodzonego/ á innego z oycá
6:
przed wieki) z innymi Biſkupy/ Or=
7:
miánie też potępili: Potym zwiedze=
8:
ni przez Heretyki/ zwłaſzcżá Sergiuſzá
9:
nie iákieo vcżniá Ewtjcheſa/ iákobj ná
10:
cżwartym Synodzie w Kálcedonie
11:
Neſtorowá náuká pochwálona byłá:
12:
przeto iż tám S. oycowie zá/ powo=
13:
dem Leoná Papieżá dwie náturze w
14:
Chryſtuśie rozne y rozdzielne wyználi:
15:
nie mogli tego poiąć co perſoná á co
16:
náturá.
Nicepho=
rus lib: 18
Cap: 53.
przetoſz liſtu Leoná Papie=
17:
żá w ktorym Ewtycheſa Archimędry
18:
tę Cárogrockiego potępiał/ przyiąć
19:
Ormiánie nie chćieli: y Leoná zá Here
20:
tyká mieli/ y cżwarty Zbor przekliná
21:
li. Potym w inne błędy iáko to bywa
22:
gdy owcá od páſterzá ſię odłącży záſzli:
23:
á vpomnieć ſię przez lat dziewięćſet nie
24:
dąli. Y ták ręką y niewolą pogáńſką
25:
Turecką od Bogá pokaráni/ po ro=
26:
zmáitych kroleſtwách rozproſzeni ſą.
27:
Ci iáko ſię ná tym oſmem Zborze z ie=
Xdnocży


strona: 306

306.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
dnocżyli/ niżey ſię powie. Idę do Iá
2:
kobitow
3:
Otymże cżáśie to ieſt po cżwartym
4:
Zborze Kálcedońſkim Iákob nieiáki
Nicepho.
Libro 18. cap.
52.

5:
Zánzalus názwány Syryánim/ Ew=
6:
thychiáńſki błąd/ ktory iednę nátu=
7:
rę w Chryſtuśie y zmieſzánie boſtwá z
8:
cżłowiecżeńſtwem kłádzie/ w Sjriey roz
9:
mnożył. y wiele przyległych narodow
10:
y kroleſtw záráził/ y ſproſnych innych
11:
błędow náśiał: iákoby boſtwo w Chry
12:
ſtuśie ćierpiáło/ á cżłowiecżeńſtwo nie
13:
práwe wnim było: y na inne nieznoś=
14:
ne kácerſtwá odwodząc ie od Zboru
15:
cżwartego/ y oycow S. y poſłuſzeń=
16:
ſtwá kośćielnego/ ludzi wiele námo=
17:
wił. Y ták tá ſektá od Kátolikow ſię
18:
w Syryey (ktore ony Melchitás to
19:
ieſt/ Krolewſkie zwáli/ iſz Ceſarzá
20:
Márcyaná/ ktory cżwartego Syno=
21:
du wiáry bronił/ náśládowáli/) od=
22:
dzieliwſzy/ wiele narodow wſchodnych
23:
zwiodłá/ z ktorymi tákże w ręce po=
24:
gáńſkie/ od Bogá pokarána wpádłá.
25:
Ty Iákobity gdy Ewgenius Papież
26:
na Sjnod ten Floręncki wezwał/ Ian
27:
Iákobitá (ktory ſię zowie S. Márká
Alexan=


strona: 307

Wtora cżęść.307.
1:
Alexádryiſkiey ſtolice y wſzytkieo E=
2:
giptu Libiey/ Pentápolá/ y zachodniey
3:
Afryki Pátryárchá) odpiſał Papieżo=
4:
wi/ iż przyść nie mogł/ áni poſłow po=
5:
ſłáć/ prze niewolą y moc Turecką/ kto
6:
rzy mu tego nie dopuſzcżáią. W tym
In Epis.
Aſiatica.

7:
liśćie iáko piſze Iákob Náwárchus zo=
8:
wie/ ten Ian Iákobitow Pátryárchá/
9:
Biſkupá Rzymſkiego/ doſkonáłośćią
10:
kápłáńſtwá/ y wſzytkich kośćiołow A:
11:
poſtolſkich páſterzem/ kśiążęćiem ká=
12:
płáńſkim/ y wſzytkich pielgrzymuią=
13:
cych wodzem/ ktory im drogę zbáwie
14:
nia vkázuie/ y chorych ieſt lekárzem.
Patrz co
Iákobite
o kośćiele
Rzjmſkim
rozumie=
ią.

15:
Tákże tego to Pátryárchi Iákobitow/
16:
w Hieruzálem/ namieſtnik Iędrzey O
17:
pát Syryánin/ (Bo Iákobitowie/ Po
18:
piani/ y Ormiánie/ y Grekowie/ iako
19:
y Láćinnicy klaſztory ſwoie przy Bo=
20:
żym grobie w Ieruzálem máią) w
21:
ſwym tákże liśćie do Pápieżá Ewgeni
22:
uſzá zowie Papieżá/ głową y Dokto=
23:
rem powſzechnego kośćiołá. A o ko=
24:
śćiełe Láćinſkim trzyma/ iż on zoſtał
25:
przy tey náuce/ ktorą Piotr S. y Pá=
26:
weł podali: ktorą gdy inne kośćioły o
27:
puśćiły/ y od Rzymſkiego ſię kośćioła
X ijmatki


strona: 308

308.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
mátki y miſtrzá ſwego oddzielili/ dáne
2:
ſą pogáńſtwu ná pośmiech y vpa=
3:
dek. Iáko to iáſnie/ powiáda/ znáć
4:
ná Ormiánach/ ná Grekach/ y ná nas
5:
Iákobitách. Ná koniec/ wyznawa
6:
Bogá w Troycy iedynego/ á iż imię ie
7:
go zniepokáláney mátki/ ćiáło wzieło
8:
y z ſtáło ſię poyśrzednikiem náſzym.
9:
Poty ſą ſłowá wyięte ztych liſtow Ia=
10:
kobitow/ ktore kłádzie tęn to Nawár
11:
chus. ktorjm ſię przypátruiąc łzami ſię
12:
zálewam/ iáko ták wielkie národy w=
13:
ſchodnie/ y ſtárzy bárzo Chrześćiánie/
14:
teraz dopiero niewolą pogáńſką ſtra=
15:
pieni/ znáią co to iedność Chrześćiáń=
16:
ſka/ á ſtolice Piotrá S. poſłuſzeńſtwo.
17:
z ktorego ſię wyłamawſzy/ wbłędy
18:
y kácerſtwá/ y zátym wpogáńſką rękę
19:
wpádli: nieſłucháiąc ſtárſzego y nawyż
20:
ſzego kápłaná/ pokłonić ſię ſproſnemu
21:
Turcżynowi muſieli. A co więcey/ w=
22:
błędy tákie y iády duſz Chrześćiáńſkich
23:
záſzli. Terazby rádzi do iednośći ſię
24:
kośćielney wroćili/ gdyby mogli: Bo=
25:
że przyimi ſerce y ſkruchę ich.
26:
Co ſię Murzynow ábo Popianow
27:
dotycże: ći maiąc wiárę S. ieſzcże od
Thoma


strona: 309

Wtora Cżęść.309.
1:
Tomaſzá S. Apoſtáłá fundowáną/ ni
2:
gdy od niey nie odſtępowáli/ y byli
3:
záwżdy w iednośći kośćielney y wpo=
4:
ſłuſzeńſtwie kośćiołá Rzymſkiego: ie=
5:
dno iſz prze niebeśpiecżność drog/ y dá
6:
lekość ich tey tám krainy/ cżęſtego po=
7:
rozumienia z ſtolicą Apoſtolſką mieć
8:
nie mogli/ áby ſię iey około rzecży wie=
9:
rze S. náleżących dokłádáć y rádzić
10:
mogli: tedy wproſtoćie w wiele błę=
11:
dow/ ácż bez kácerſtwá y vporu/ wpáść
12:
muśieli. Co ſię lepiey ſtego liſtu zrozu=
13:
mie/ ktory ná tenże cżás do Ewgeniu
14:
ſa Papieżá/ gdy był ná Zbor S. przy=
15:
zwány/ Nikodem Opáth/ namieſt=
16:
nik Pátryárchi Etyopiáńſkiego piſał
17:
z Hieruzálem. z ktorego ſłowá wyię=
18:
the tęnże Náwárchus kłádzie tákie.
19:
Iáwna rzecż ieſt/ powiádá/ iſz ći kto=
20:
rzy od Rzymſkiego kośćiołá odſtąpili/
21:
vpádli: gdy káżdy ſwoię wiárę chwali
22:
(co z cżártá ieſt) á opuśćiwſzy náukę
23:
Apoſtolſką/ zá ſwoią głową idzie.
24:
wſzákże kośćioł Ethyopiáńſki/ cáły y
25:
wolny zoſtał: przeto/ iſz nigdy dobro=
26:
wolnie y zniedowiárſtwá/ ták iáko in
27:
ne kośćioły nie zgrzeſzył/ y przeto w=
X iijniewolą


strona: 310

310.O Odſtąpieniu Grekow od Xo. Bo.
1:
niewolą y wzgubę pogáńſką nie w=
2:
padł: ále iſz prze dálekość mieyſc y
3:
drog niebeśpiecżność/ oddzielony bę=
4:
dąc/ niedbálſtwem Papieżow y zánie=
5:
chánim w zápomnieniu był: iſz przez
6:
piętſet lat nas nie náwiedzali/ áni li=
7:
ſtow do nas ſłáli.
Pátrz co
Popiáni
o kośćiele
Rzym=
ſkim trzy=
máią.
Wſzákże my Etyo=
8:
piánie w tákiey wadze mamy ſtolicę
9:
Rzymſką: iſz tych nogi cáłuiem/ kto=
10:
rzy z Rzymu do nas przychodzą/ y ſzá=
11:
ty ich drápáiąc/ kęſy ony zá reliquie
12:
chowamy. A nie dziw temu. Bo ieſli
13:
Sábbá Krolowa/ iácháłá do Hieruzá
14:
lem/ áby ſłucháłá mądrośći Sálomo
15:
nowey: dáleko więtſzy ieſt Pápieſz Bi=
16:
ſkup nawyżſzy/ á niſzli Sálomon. Kte
17:
mu Krol náſz Etyopiáńſki/ ták wiel=
18:
ce ſobie ſławę Rzymſką y wiárę Láćiń
19:
ſką waży/ iż nic bárziey nie prágnie/ ie
20:
dno áby ſię Ethyopiánie z Rzymiány
21:
ziednocżyli: á żeby ſię pod nogi Papie=
22:
ſkie poddał/ y wſzytko to ochotnie
23:
przyimie/ co iedno ſię o zgodzie ná ſy=
24:
nodzie poſtánowi. Wyznawa być gło
25:
wą wſzytkich kośćiołow Papieżá/ kto
26:
ry iáſnośćią ſwoią świát oświeca/ y
27:
ktoremu ſię wſzyſcy Pátryárchowie/
Biſkupi


strona: 311

Wtora cżęść.311.
1:
Biſkupi/ Ceſarze y Krole kłániáią.
2:
A nie poſyłam/ powiáda/ poſłow na dy
3:
ſputácyą y gadánie/ iedno ná przyię=
4:
ćie tego wſzytkiego/ co Papieſz około
5:
wiáry poſtánowi. Bo kto do Słońcá
6:
świátło nośić ma? Wielka ieſt y ſtáro
7:
wiecżna Láćińſka náuká/ wſzytkiemu
8:
świátu znáioma. A nie trzebá ſię vcż=
9:
niowi nád miſtrzá przeſadzać. To pi-
10:
ſzą ći Etjhopiánie w liśćie do Ewgeni
11:
uſzá Papieżá roku Páńſkiego. 1441.
12:
18 dniá Octobrá. Y przydáie tęnto
13:
Nykodjm Ethyopſki/ iż przyiácháć do
14:
Papieżá miał táiemnie/ żeby ſię Pá=
15:
tryárchá Iákobitow/ y Sárácenowie
16:
nie dowiedzieli/ żeby mu nie przeſzkodzi
17:
li. Tenże Náwárchus powiáda/ iſz ná
18:
tenże cżás przyzwány Alexándryiſki y
19:
Egiptu Pátryárchá/ odpiſuiąc Papie=
20:
żowi/ zowie go opoką wiáry/ y od wil=
21:
kow obronićielem/ y głową wſzytkich
22:
Kośćiołow/ y wſzytkich Pátryárchow
23:
Protectorem: obiecuiąc to wſzyſtko
24:
przyiąć/ co on poſtánowi: á iż piſał
25:
Ianowi Páleogowi Ceſárzowi/ áby
26:
te iáko okrutniki wykorzeniał/ kto=
27:
rzyby tego co ná Synodzie S: poſtáno
X iiijwiono


strona: 312

312.O Odſtąpieniu Srekow od Koś. Bo.
1:
wiono ieſt/ nie przyimowáli. Datum
2:
1440. I. Septembrá. Poty ſą ſło=
3:
wá Pátryárchy Alexándryiſkiego/
4:
ktory miał ſwego poſłá ná tym S:
5:
Synodzie Obácż/ Cny cżytelniku/ iá=
6:
ko v tych ták dálekich narodow/ ſła=
7:
wá ſtolice Piotrá S. zgáſnąć żadną
8:
dawnośćią y żadnym kácerſtwem nie=
9:
mogłá. A iáko oniey trzymáią: áby
10:
ſie Chriſtuſowe ſłowá iśćiły. Popiá=
11:
ni ći/ y tych náſzych cżáſow do Papie=
12:
żá poſły ſłáli/ proſząc o náucżyćiele/ y
13:
práwemi ſie ſyny poſłuſzeńſtwá być
14:
znáiąc. Cżego ſie z inąd dowiedzieć
15:
możeſz. ∴ ∴
16:
Rozdział 19.
17:
Summá Liſtu ziednocżenia
18:
Ormian ná tymże oſmym S: Syno=
19:
dzie Floręnckim.
20:
Eugenius Biſkup sługá sług Bożych ná
21:
wiecżną pámiątkę.
22:
Raduyćie ſię Bogu wſpomnożyćielowi ná=
23:
ſzemu/ śpiewayćie Bogu Iákobá wſzyſcy po
24:
wſzytkim świećie Chrześćiánie. Owo ieſz=
25:
cże wſpomniawſzy Pan ná miłoſierdzie ſwo=
26:
ie/ drugi rozerwánia kámień/ przez dzie=
27:
więćſet lath/ y dáley záſtárzáły/ z kośćiołá
28:
ſwego wyrzućić racżył: á ten ktory ná nie=
29:
bie czyni zgodę á pokoy ná ziemi/ ludziom
dobrey


strona: 313

Wtora cżęść.313.
1:
dobre woley/ wielce pożądáne ziednocżenie
2:
Ormian/ ſwoią niewymowną łaſką ſpráwił.
3:
Błogosłáwiony Bog y Oćiec Páná náſzego
4:
Iezuſá Chriſtuſá/ Oćiec miłośierdzia/ y
5:
Bog wſzelákiey poćiechy: ktory nas ćieſzy
6:
we wſzytkich doleglośćiách náſzych. Bo wi=
7:
dząc łáſkáwy Pan/ iż Kośćioł iego y poſtron
8:
nym y domowym niepokoiem ſtrapiony był:
9:
żeby mogł w vćiſkach wytchnąć/ A mocniey=
10:
ſię nieprzyiáćiołom ſwoim ſtáwić/ rozmáitą
11:
go záwżdy poćiechą pośiláć racży. Bowiem
12:
y ono wielkie Grekow ziednocżenie/ ktore
13:
w ſobie ma wiele ſzerokich ięzykow y naro=
14:
dow/ y ten dziś Ormiáńſki lud/ ktory ſie po
15:
pułnocnych y wſchodnich ſtronách ſzeroko ro
16:
ſpuśćił/ w iedney wierze y zwiąſku miłośći z
17:
ſtolicą Apoſtolſką poſtánowił. Toć ſą zá=
18:
prawdę wielkie y dziwne Boſkiey łáſkáwo=
19:
śći dobrodzieyſtwá/ iſz nie tylo zá oboie/ ále
20:
y zá iedno wydziękowáć ſie rozum ludzki Bo
21:
ſkięmu máieſtatowi/ nie może. A ktoby ſie
22:
temu wielce nie dziwował/ iſz przez ieden
23:
ták krotki cżás/ dwie rzecży ták zacne/ y ták
24:
dawno pożądáne/ ták ſie ſzcżęſliwie ná tym
25:
Zborze ſkońcżyły. Záprawdę Pan to ſprá=
26:
wił/ á dziwno ieſt w ocżách naſzych. A iáko
27:
by wto ludzki dowćip y mądrość tráfić mo=
28:
głá/ gdyby łáſká Boża tych ták wielkich rze=
29:
cży nie zácżęłá y ſkońcżyłá? A ták chwalmy/
30:
y z cáłego ſercá błogosławmy Páná náſze=
31:
go/ ktory ſam ty wielkie/ cudowne rzecży
32:
cżyni: iemu śpiewaymy ſercem/ vſty/ y v=
33:
cżynki/ ile słábość ludzka náſzá przemoże.
34:
Dziękuymy zá ty dáry/ proſząc y modląc ſie/
X váby


strona: 314

314.O Odſtąpieniu Grekow od Kość. Boż.
1:
áby ták iáko Grekowie y Ormiánie iednoſię
2:
z Kośćiołem Rzymſkim ſtali: inne tákże na=
3:
rody/ á zwlaſzcżá piątnem Chrześćiáńſkim
4:
ozdobione/ wteyże ſię iednośći zámknęli: á
5:
żeby wſzyćiek lud Chrześćiáńſki/ nienawiśći
6:
ſpolne y woyny vgáśiwſzy/ w pokoiu ſię y w=
7:
bráterſkiey miłośći vweſelili y odpocżywá=
8:
li. A Ormianie wielkiey ſą ſławy godni/
9:
iſz ſkoro ná Synod od nas przyzwáni ſą/ chęć
10:
do Kośćielney iednośći pokázuiąc/ posły
11:
ſwe zacne/ nabożne/ y vcżone z doſtátecż=
12:
nym porucżenim/ ku przyięćiu tego wcżym=
13:
kolwiekby Duch S. ten Zbor S. oświećił/
14:
zdalekich bárzo kráiow/ z wielką pracą y nie
15:
beśpiecżeńſtwem ná Ziemi y ná morzu ná
16:
ten Synod S. wypráwili. A my wedle po=
17:
winnośći náſzey páſterſkiey/ cáłym ſercem
18:
chcąc ták świętą rzecż ſkońcżyć: cżęſtokroć o
19:
tym ziednocżeniu rozmowęſmy znimi mieli.
20:
á żeby ſie nic nie mięſzkáło/ ze wſzytkich ſta=
21:
now Synodu tego/ obráliſmy ludzie w prá=
22:
wie Bożym y ludzkim vcżone/ ktorzy o tym
23:
znimi pilnie ſpráwowáli/ o ich ſię wierze ták
24:
z ſtrony iedyney iſtotnośći Boſkiey/ y trzech
25:
Perſon/ iáko też z ſtrony cżłowiecżeńſtwá
26:
Páná náſzego Iezu Chryſtá/ y około śiedmi
27:
Sákrámentow/ y inych rzecży ku wierze y
28:
obrządkom powſzechnego Kośćiołá służą=
29:
cym/ pilnie wywiádowáli. A ták po dłu=
30:
gim gadániu/ rozmowách/ y ſpráwowániu/
31:
y oglądániu wiela świádectw Oycow S.
32:
kośćielnych/ ktore ſię do tych rzecży o kto=
33:
rych rozmowá byłá przywodziły: zdáło ſię
34:
nam być potrzebno/ áby ná potym miedzy
tymi


strona: 315

Wtora cżęść.315.
1:
tymi Ormiány/ o prawdzie wiáry S: żadne
2:
wątpienie nie było: á żeby iednoſz z ſtolicą
3:
Apoſtolſką rozumieli/ á ziednocżenie to wie=
4:
cżne y mocne/ bez przeſzkody żadney trfáć
5:
mogło: ábychmy im/ z vchwały tegoſz S:
6:
Zboru/ y zá żądánim tych ſamych posłow
7:
Ormiáńſkich/ krotki wyrok dáli o prawdzie
8:
práwowierney wiáry/ ktorą w tey mierze
9:
Kośćioł Rzymſki wyznawa.
10:
Naprzod tedy dáiem im S: Symbolum
11:
(álbo wyznánie wiáry) ktore ſto y pięćdzie
12:
śiąt Biſkupow/ ná powſzechnym Cárogroc=
13:
kim Zborze vcżynili: z przydánim onego sło=
14:
wá y od Syná/ ná obiáśnienie prawdj/ y dla
15:
potrzeby słuſznie y rozumnie włożone. Kto=
16:
re ſię ták ma. Wierzę w iednego Bogá. etć.
17:
Po wtore dáiemy im poſtánowienie
18:
cżwártego Zboru Powſzechnego Chálce=
19:
dońſkiego/ ktore ná piątym y ſzoſtym odno=
20:
wione ieſt/ o dwu náturách w iedney perſo=
21:
nie Chryſtuſowey/ etć. Summá wſzytkie=
22:
go ieſt/ áby Ormiánie z Kośćiołem S: wy=
23:
znawáli/ iſz w Pánie náſzym ſą dwie rozdziel
24:
ne á nie zmieſzáne náturze/ to ieſt/ ludzka y
25:
Boſka: iſz ſięani Boſka w ludzką/ áni ludz=
26:
ka w Boſką obroćiłá/ iáko przeklęty Ewty=
27:
ches mowił: ále ſię obiedwie w iedney per=
28:
ſonie Syná Bożego ziednocżyły. cżego nie=
29:
zbożny Neſtorius przał/ dwie perſonie w
30:
Chryſtuſie kłádąc/ á inego z Oycá bez wieku
31:
á innego z mátki docżeśnie być mienił.
32:
Trzećie. Dáiem im (mowi Zbor S.) poſtá=
33:
nowienie o dwoiey dzielno=
34:
śći Chryſtuſowey/ ná przerzecżonym ſzoſtym
Zborze


strona: 316

316.O Odſtąpieniu Grekow od K. Bo.
1:
Zborze obwieſzcżone. Ktore ſię ták ma:
2:
Dwoie przyrodzoną wolą w Pánie náſzjm/ y
3:
dwie przyrodzone dzielnośći nie rozdzielno/
4:
nie przemienno/ nie rozlicżno/ nie zmieſzen=
5:
no/ wedle S: Oycow náuki/ iednáko wyzna
6:
wamy. Y dwie woli przyrodzone/ nie ſobie
7:
przećiwne/ iáko niezbożni twierdzą Herety=
8:
cy/ ále powolną ludzką wolą iego/ á nie
9:
ſprzećiwiáiącą ſię/ á rácżey podległą iego
10:
Boſkiey y wſzechmocney woley/ etć.
11:
Cżwarte. Iż do tąd Ormiánie okrom
12:
trzech S. Zborow/ Niceńſkiego/ Cárogroc=
13:
kiego/ Epheſkiego/ żadnych inych powſzech=
14:
nych/ ktore ſię po tych cżyniły/ áni ſtolice tey
15:
S: Biſkupá Leoná/ zá ktorego powodem
16:
Zbor Chálcedońſki zebrány był/ nie przyię=
17:
li: powiádáiąc/ iſz ták byli ſpráwieni/ iſz
18:
Zbor Chálcedońſki/ y przerzecżony Leo/ po=
19:
tępionego błędu Neſtorowego náſládowáć
20:
miał: daliſmy im ſpráwę/ iſz fáłſzywie ſprá=
21:
wieni ſą/ á iſz Synod Chálcedońſki y prze=
22:
błogosłáwiony Leo/ świętobliwie y pra=
23:
wdziwie o dwu náturách/ w Chriſtuſie prze=
24:
ćiw niezbożney Neſtorowey y Ewtycheſo=
25:
wey nánce/ poſtánowił. Y roſkazáliſmy im
26:
áby tego przebłogosłáwionego Leoná kto=
27:
ry był práwym słupem wiáry/ świątobli=
28:
wośći wſzelákiey y náuki pełny/ zá święte=
29:
go/ y miedzy święte słuſznie pocżytánego/
30:
mieli y cżćili. Ażeby nie tylo trzy Zbory S:
31:
ále wſzytki ine powſzechne/ zá powodem Bi=
32:
ſkupow Rzymſkich porządnie vcżynione/ iá=
33:
ko y inni wierni/ ze cżćią przyięli.
34:
Piąte. Dla tychże Ormian ták terá=
zniey=


strona: 317

Wtora cżęść.317.
1:
znieyſzych/ iáko też y potomnych łácnieyſzey
2:
náuki/ około prawdy Sákrámentow Ko=
3:
śćielnych/ dáliſmy im tę w krotkośći záwią=
4:
záną náukę. Siedm ieſt Nowego Zakonu
5:
Sákrámentow/ etć.
6:
Krotká á potrzebna o śiedmi Sákrámen=
7:
tách kośćielnych náuká ieſt im podána. A
8:
około náświętſzego Sákrámentu ćiálá Bo=
9:
żego/ to im też polecono/ w te słowá:
10:
Ponieważ ták Kośćioł S: Rzymſki od prze
11:
błogosłáwionych Apoſtołow Piotrá y Pá=
12:
włá náucżony/ iáko teſz y inne kośćioły Lá=
13:
ćińſkie y Greckie (w ktorych wſzytkie świąto
14:
bliwośći y náuki świátłość/ od pocżątku ná=
15:
ſtawáiącego Kośćiołá świećiłá) ták chowá=
16:
li/ y chowáią: bárzo ieſt nie przyſtoyno/ á=
17:
by ktora ziemiá stym ſię powſzechnym y słu=
18:
ſznym zwycżáiem zgádzáć nie miáłá: ſkázu=
19:
iem áby ſię y Ormiánie z wſzytkim świátem
20:
Chrześiiáńſkim zgadzáli/ á żeby ich Kápłani
21:
w ofiárowániu kielichá trochę wody w Wi=
22:
no mieſzáli: Bo wedle świádectwá Dokto=
23:
row S: wierzem iſz ſam Pan ták ten Sákrá=
24:
ment w Winie z wodą mieſzánym poſtáwił.
25:
Co teſz służy ku známionowániu Páńſkiey
26:
męki. Bo ták mowi S: Alexánder Pápieſz
27:
piąty od Piotrá S. Iſz w ofiárze táiemnic
28:
ktore przy Mſzy Pánu ofiáruią/ Chleb tylo
29:
á Wino z wodą mieſzáne/ ná ofiárę kłáść ſię
30:
ma. Nie ſámo Wino/ nię ſamá Wodá/ ále
31:
oboie zmieſzáne. Bo oboie/ to ieſt/ Krew
32:
y Wodá z boku Chryſtuſowego wypłynęło.
33:
Ktemu teſz to służy/ ná znák pożytku tego
34:
Sákrámentu/ ktory ięſt ziednocżenie ludu
Chrześći=


strona: 318

318.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
Chrześćiáńſkiego z Chryſtuſem. Bo wodá
Apoca. 17

2:
lud znácży wedla onego piſmá/ wielkie wo=
3:
dy wielki lud ſą.
4:
Szoſte. Dáiem tym posłom krotkie ono
5:
wyznánie wiáry przez błogosłáwionego A=
6:
thánázego piſáne/ ktore ſią ták ma. Kto=
7:
kolwiek zbáwion być chce. etć.
8:
Siodme. Dáiem im dekret ziednocżenia
9:
z Greki ſkońcżonego/ y ná tym powſzechnym
10:
Zborze Floręnckim obwołánego. Ktore ſię
11:
ták ma. Ewgenius etć. Ráduyćie ſię. iáko
12:
wyżſzey. ∴ ∴
13:
Oſme. Miedzy innemi rzecżámi y o tem
14:
byłá z Ormiány gadká/ ktorychby dni świę=
15:
ćić mieli ty świętá/ to ieſt/ Ziáſtowánie
16:
P: Máriey dziewice/ Národzenie S: Ianá
17:
Chrzćićielé/ y Národzenie y Obrzezánie P:
18:
náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ y Ofiárowánie ie
19:
go w Kośćiele/ álbo ocżyśćienie P: Máry=
20:
ey dziewice y doſyć iáſnie prawda ſię po=
21:
kazáłá/ ták z świádectwá oycow S: iáko ze
22:
zwycżáiu Kośćoła Rzymſkiego/ y inych wſzy=
23:
tkich powſzechnie v Láćinnikow y Grekow.
24:
A ták áby w tákich świętách miedzy Chrze=
25:
śćiány rozne obrządki nie były: z cżegoby
26:
wzruſzenie miłośći vrość mogło: ſkázuiem/
27:
ták iáko prawdzie y rozumowi przyſtoi/ we=
28:
dle wſzytkiego świátá záchowánia/ áby teſz
29:
y Ormiánie święto Ziáſtowániá P: Má=
30:
riey dniá 25. Márcá/ Národzenie Ianá
31:
S. Chrzćićielá 24. Czerwcá/ Národzenie
32:
wedle ćiáłá Zbáwićielá náſzego 25. Gru=
33:
dniá/ Trzech Krolow 6. Stycżniá. Ofiá=
34:
rowánie Páńſkie do Kośćołá/ álbo Oczy=
śćienie


strona: 319

Wtora cżęść.319:
1:
śćienie Bogárodzice/ wtorego Lutego
2:
dniá/ znákomićie święćili.
3:
To wſzytko poſtánowiwſzy/ przerzecżeni
4:
posłowie Ormiáńſcy/ ſwym y ſwego Pátry=
5:
árchy/ y wſzytkich Ormian imieniem/ ten
6:
zdrowy Synodálſki dekret/ ze wſzytkimi ie=
7:
go ártykuły/ wykłády/ poſtánowienim/ po=
8:
dánim/ roſkazánim/ wſzytkę náukę wnim
9:
opiſáną/ y to wſzytko cżego vcży/ y co trzyma
10:
S: Stolicá Apoſtolſka y Kośćioł Rzymſki/
11:
ze wſzelákim nabożeńſtwem y posłuſzeń=
12:
ſtwem przyięli/ przyimuią/ y obłápiáią.
13:
Ktemu ty wſzytki Doktory y S. Oyce/ kto=
14:
re Kośćioł Rzymſki pochwalił/ teſz y oni z=
15:
vcżćiwośćią przyimuią: á ktore oſoby/ y
16:
rzecży ten Kośćioł Rzymſki gáni y potępia/
17:
oni teſz y zá zgánione y potępione máią:
18:
wyznawáiąc iáko prawdziwi ſynowie po=
19:
słuſzeńſtwá/ tym imieniem iáko ſię rzekło/ iſz
20:
tey Stolice Apoſtolſkiey/ cokolwiek poſtá=
21:
nowi y roſkaże wiernie posłuſzni będą. Da=
22:
tá w Floręncyey ná iáwnym záśiedzeniu w=
23:
Kośćiele wielki cżynionem Roku Páń=
24:
ſkiego 1439. 22 dniá Liſtopádá. Papie=
25:
ſtwá náſzego roku dziewiątego.
26:
Rozdział 20.
27:
Iáko Grekowie do domu przyiáchawſzy/
28:
zá wzburzenim Cżerncow proſtych á vpor=
29:
nych przes Márká Epheſkiego/ Synodu S.
30:
y iednośći kośćielney trzymáć nie chćieli/ y
31:
w ręce Pogáńſkie wpádli/ Y o Sidorze ábo
32:
Iſidorze Kijowſkim Metropolićie.
Gdy


strona: 320

320.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
G
Dy ſię Grekowie z O=
2:
ſmego Zboru/ w wielkiey
3:
zgodzie/ iednośći y miłośći/
4:
z Láćinniki roziácháli: Má=
5:
rek Epheſki/ rozſiewcá niezgody mie=
6:
dzy bráćią/ y ſługá Dyabelſki/ w Cá=
7:
rogrodzie y po wſzytkiey Grecyey/
8:
Cżernce proſte á vporne wzburzył/ y
9:
lud poſpolity: ktorzy po rynkách Cáro
10:
grockich biegáiąc iáko bez rozumni/
11:
Oyce ony S. y Zbor ich potępili/ y ná
12:
Láćinniki wołali: przeklęći/ y ći zni=
13:
mi co nam ich kácerſtwá przynieſli. A
14:
choćiaż Ceſarz Ian Paleologus ktory
15:
w Florencyey był/ ſtátecżnie ſię zácho=
16:
wał: y Gennádius Scholárius Ká=
17:
tolik/ ktory też ná oſmym Zborze był/
18:
ná ſtolicy y Pátryárchoſtwie Cárogroc
19:
kim/ po Iozephie śiedział/ y kśięgi o
20:
zwierzchnośći kośćiołá Rzymſkiego y
21:
Papieſkiey ten Grecżyn nápiſał:
Sande=
rus in
Monár=
chia Ec=
cleſia.
libro. 7.
wſzák
22:
że iſz ći krotko byli ná tych vrzędách/
23:
y prze bunty y wzburzenia/ popieráć
24:
rzecży poſtonowionych nie mogli: po
25:
ich śmierći gdy ſyn teo Ianá Ceſarzá/
26:
Konſtántyn iedenaſty/ ná páńſtwo
náſtąpił


strona: 321

Wtora cżęść.321.
1:
náſtąpił: wſzytek kośćioł Grecki iáw=
2:
nie ſię y z Ceſarzem y z Pátrjárchą od ie
3:
dnośći S. oderwał/ á znowu Rzymiá
4:
ny iáko Heretyki przeklinał.
5:
A Iſidor Metropolit Kijowſki iá=
6:
dąc ze Włoch do ſwey Ruśi/ nioſąc on
7:
S. pokoy y iedność/ ná gránicy Pol=
8:
ſkiey iáko piſze Miechowitá/ z wielką
9:
cżćią w Sandecżu álbo w Sącżu/ od
10:
Zbigniewá Kárdynáłá y Biſkupá Krá
11:
kowſkiego przyięty ieſt.
Miecho=
uień. lib.
4. cap. 57
Cromerꝯ
lib 22.
Y tám w ko=
12:
śćiele Rzymſkim po Grecku iáko ie=
13:
dney wiáry Kátolickiey Biſkup/ y ie=
14:
dney głowy cżłonek Mſzą S. ſłużył/ v
15:
iednegoż ołtarzá co y Biſkup Kráko=
16:
wſki. O iákoby to miłá iedność/ by=
17:
ſmy teo y tu w Wilnie docżekáli. Nio=
18:
ſąc tedy do Ruśi ieden liſt z iednocże=
19:
nia Papieſki z ołownymi/ á drugi Ce=
20:
ſarſki z złotjmi piecżęćiámi (iáko mowi
21:
Miechowitá.) iáko mniemam przez
22:
nieiáki cżás Ruſkie te narody ktore ſą
23:
pod Krolem Polſkim y wielkim Kśię
24:
ſtwie Litewſkim/ do iednośći S. przy
25:
wodził y náucżał. Ale gdy do Moſkwy
26:
(Bo Moſkwá w ten cżás nie miáłá
27:
inſzego Metropolitá iedno Kijowſkie
Ygo


strona: 322

322:O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo
1:
go) przyiechał/ tęnże Chryſtuſow po=
2:
koy przynoſzący/ gdzie iuż byli Greko=
3:
wie Cárogroccy znowu odſzcżepieńcy
4:
vprzedzili/ y niezgodę wśiali miedzy
5:
bráćią: poimány był/ y ná ſrogie wię=
6:
zienie od Moſkiewſkiego poſadzony/
7:
o to/ iż iedność y pokoy Chryſtuſow
8:
ktory oni kácerſtwem zwáli przyno=
9:
śił y opowiedał: Nie wſtydzili ſię Me
10:
tropolitá y iáko oni mowią mironośi
11:
ćielá ſwego od Bogá y ſtolice Piotrá ś.
12:
poſłanego/ ná ćięſzkie więzienie dáć y
13:
męcżyć/ y wſzytki iego dobrá pobráć/ y
14:
z Metropolictwá zkłádáć. Co on dla
15:
tey prawdy Bożey/ dla iednośći Chrze
16:
śćiáńſkiey/ ſktorą/ iáko práwi Chry=
17:
ſtuſow Apoſtoł chodził/ y ktorey ſię nie
18:
wſtydził/ áni wſproſnym więzieniu y
19:
okowách śiedząc záprzał/ ſkromnie y
20:
pokornie iáko Chryſtuſow męcżennik
21:
ćierpiał. Y ná śmierć ſię zá to vmrzeć
22:
gotował. Bo ſłyſzał iż go zgubić chćie
23:
li.
Acto. 12.
Lecż iáko Piotr S. Anielſką mo=
24:
cą zwięzienia wybáwiony od Bogá
25:
był/ áby tymże ſtátkiem y wtey Koro=
26:
nie męcżeńſkiey y Greki karał. Bo gdj
27:
ſię do Rzymu wroćił ten Iſidor Mi=
kołay


strona: 323

Wtora cżęść.323.
1:
kołay Papież piąty iáko Kárdynałá y
2:
wielce vcżonego cżłeká w Greckim y
3:
w Láćinſkim ięzyku:
Plátiná
in vitá
Nicol: 5.
wypráwił go do
4:
Cárogrodu/ Grekow wſzytkich y Ce=
5:
ſarzá Konſtánteo ktorzy iuſz bjli zgołá
6:
od kośćiołá znowu odſtąpili/ y Zbor
7:
oſmy zbluznili/ vpomináiąc/ áby ko=
8:
śćiołá S. nie tárgáli/ á w iednośći wiá
9:
ry żjli: grożąc im prętkim od Bogá ſka
10:
ranim. Bo iáko piſze Gennádiꝯ Scho
11:
lárius Grecki/ nápiſał był liſt do wſzy=
12:
tkich Grekow Papież: miedzy innymi
13:
ſłowy ták im prorokował: Cżwarty
Luc. 13.

14:
rok iuż temu nie płodnemu drzewu
15:
Greckiemu przychodzi/ w ktorym wy
16:
ćięte będzie: Co ſię w kila lat ábo w nie
17:
cáłe lećie zſtáło. Iáchał Iſidor do
18:
Cárogrodu/ vpominał/ mowił/ y śmie
19:
le Greki karał/ grzech ich táki y nieſtá
20:
tek y ſwą wolą przekładáiąc/ y pom=
21:
ſtą od Bogá grożąco: biecuiąc ieſli ſię
22:
do Páná Bogá y iednośći kośćiołá ie=
23:
go náwrocą iż w ręce pogáńſkie nie w=
24:
pádną. Ale gdy zákamiáli niechćieli/
25:
iáko Prorok Hieremias/ z Grzeſzniki
26:
onymi nie vkáránymi/ w obłężenie
27:
miaſtá wpadł. Bo przyſzli Turcy ro=
Y ijku


strona: 324

324.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ku páńſkiego 1453. á przez pięćdzie-
2:
śiąt y kilá dni miáſto oblekwſzy ſześć-
3:
dziesiątego dniá Cárogrod wzięli:
Cálcocon
dilas lib.
8.
Bo
4:
ſkie y ludzkie rzecży pogwałćili/ Ceſa=
5:
rzá ſamego zábili/ w krwi Chrześći=
6:
áńſkiey brodzili/ y głowę wſzytkiego w
7:
ſchodnego Chrześćiáńſtwá wziąwſzy/
8:
do Europy y do zachodnych kroleſtw
9:
wrotá ſobie/ odſzcżepieńſtwem y vpo=
10:
rem Greckim/ otworzyli. Ták ſię
11:
ſkońcżyło Páńſtwo Greckie/ ták ſię od
12:
ſzcżepieńſtwá y nie poſłuſzeńſtwá ku ko
13:
śćiołowi Bożemu zápłáćiły. Cżego ſię
14:
żál Boże.
Plátiná vt ſuprá.
Iſidor iáko Plátyná powiá
15:
da/ ktory dla wiáry S. y iednośći/ dru
16:
gie to więzienie y niebeſpiecżeńſtwo o=
17:
chotnie ćierpiał: zátáiony w grubych
18:
ſzáćiech pogáńſkiey ręki vſzedł:
Sanderꝯ
in Monár
chia fol.
556.
y ſnać
19:
ſię do Moſkwy wroćić/ y tám męcżeń=
20:
ſką Koronę odnieść ná koniec miał/
21:
o onę prawdę Kátolicką y iedność á
22:
pokoy Chryſtuſow zámordowány.
23:
Wielki to záprawdę cżłęk y mąż Apo=
24:
ſtolſki/ nie tyle mocnośćią wiáry/ ále
25:
y krzyżá Chryſtoſowego ćierpliwośćią
26:
wſławiony: Niemnieyſzy tu od onych
27:
zacnych y wielkich ſług y męcżenni=
kow


strona: 325

Wtora cżęść.325.
1:
kow Chryſtuſowych. ktoreo krew nie=
2:
winna woła ná ćię/ Narodzie Ruſki á
3:
byś Grekom tego ták zápámiętáłego
4:
vporu nie pomagał/ ále ieſli oni nie=
5:
chcą/ wroć ſię ty do onych S. oycow
6:
ſtárych Greckich/ ktorzy w iednośći
7:
powſzechnego kośćiołá y ſtolice Apo=
8:
ſtolſkiey żyli. Do cżego co ćię pobudzáć
9:
ma/ y coś zbáwieniu ſwemu winien/ z
10:
tey cżęśći trzećiey zrozumież.
11:
Zámknienie tey wtorey cżęśći
12:
Iáko cżterzmi cudy ten Oſmy Zbor P.
13:
Bog w sławić rácżył/ ná więtſze potępienie
14:
tych ktorzy go nie trzymáią. A iż o vporze
15:
Grekow ſami Grekowie świadcżą.
16:
A
Btyś obacżył każdy/ iá=
17:
ko ſam w dobrowolnie po=
18:
tępienie idzieſz/ ktory tego
19:
S. Zboru nie ſłuchaſz/ áni
20:
ná nim przeſtáieſz/ á tą vnią ktora ſię
21:
ná nim ſtáłá gárdziſz/ obácż iákiemi
22:
cudy/ iáko cżterzmi drogiemi kámień=
23:
mi ten Synod P. Bog ozdobić racżył.
24:
Pierwſzy ſię zda być nawiętſzy ze w=
25:
ſzytkich: Iſz národy Chrześćiáńſkie ze
26:
wſzytkiego świátá/ gdzie iedno imię y
27:
ſławá Chrześćiáńſka kiedy záſzłá/ o=
Y iijnim


strona: 326

326.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
nim nie tylo wiedzieli/ ále teſz nań ze=
2:
zwolili/ iednym ſercem/ iednemi vſty.
3:
á zwłaſzcżá iſz oni Chrześćiánie ták da=
4:
wno oddzieleni od iednośći Kośćiel=
5:
ney/ z ták dálekich ſtron/ zá dziwną
6:
pomocą Bożą nań przyiácháli/ ná ie=
7:
dno ſię/ iáko mąſz ieden y ćiáło iedney
8:
głowy Chryſtuſowey zgodzili. á co ie=
9:
ſzcże dziwnieyſzego ieſt: wſzytcy ſię do
10:
Mátki ſwey do Kośćiołá Rzymſkiego
11:
iáko corki przyználi. á tę ſtárą Mátkę
12:
ſwoię/ v ktorey mleko Ewánieliey S.
13:
zſali/ vcżćili. Krwie oney zniey wzię=
14:
tey żadna ſtárowiecżność wyniſzcżyć
15:
nie mogłá: przedſię Mátką ſwoię dzie=
16:
ći w ták długi cżás poznáły. To nie ſą
17:
ludzkie ſpráwy/ ále Boſkie dziwne.
18:
Drugi cud ieſt/ iſz P. Bog wzbudził
19:
Pátryárchę Cárogrockiego/ Iozephá/
20:
ktory po oney zgodzie z wielkiey rádo=
21:
śći/ iáko biały Lábęć z Symeonem
Luk. 2.

22:
ſtárcem Pioſnkę onę przed śmierćią
23:
záśpiewał. Iuſz teraz wpuść ſługę
24:
twego Pánie/ gdym tey iednośći do=
25:
cżekał. Y oznaymił mu P. Bog go=
26:
dzinę śmierći iego/ y kazał táki Teſtá-
27:
ment Grekom y wſzytkim ſynom ſwo=
im


strona: 327

Wtora cżęść.327:
1:
im Duchownym nápiſáć. To ſą zá=
2:
prawdę nie ludzkie ſpráwy.
3:
Trzeći iſz ſię Proroctwo Mikołáiá
4:
Papieżá piątego nád Greki/ ktorzy
5:
tym Zborem S. álbo więcey Pánem
6:
Bogiem/ y iednośćią Kośćiołá iego/
7:
wzgárdzili ſpełniło: iſz ſuche drzewo
8:
cżwartego roku/ to ieſt/ w cżwarte
9:
ſto lath/ iáko ſię dzielić od Papieżá po=
10:
cżęli (rok zá ſto ćierpliwość Boża li=
11:
cżyłá) od Turkow wyćięte ieſt. To
12:
proroctwo z Duchá S. á nie z ludzkie
13:
go dowćipu vroſło.
14:
Cżwarty ten ieſt cud/ iſz Iſidor te=
15:
go S. Zboru y iednośći Chrześćiáń=
16:
ſkiey broniąc/ cudownie y od Moſkwy
17:
y od Turkow wyzwolony ieſt: a ták
18:
wielkim á męcżeńſkim ſercem/ zdro=
19:
wia o to náſtáwiał. A co ieſzcże wię=
20:
cey ieſli ták ieſt/ iáko drudzy twierdzą/
21:
o ten pokoy y S. iedność y náwrocenie
22:
Grekow y Ruśi/ iáko Męcżennik zá=
23:
bity ieſt. Kto to pilnie y dobrym ſer=
24:
cem vważy/ pozna ſpráwy Boże/ á
25:
głoſu Bożego/ ktory go do iednośći
26:
S. Kośćiołá iednego wzywa/ vſłucha.
27:
Zámykáiąc tę wtorą cżęść/ á vpor
Y iiijniezno=


strona: 328

328.O odſtąpieniu Grekow od K. B.
1:
nieznośny Grekow pokázuiąc/ przy=
2:
wodzę ich Hiſtoryká Greckiego/ y zdá=
3:
nie iego o oſmym Zborze/ y o tákim
4:
nieſtátku nieſzcżęſliwych Grekow kto
5:
remu rychley podobno niźli Láćiń=
6:
ſkiemu wiárę dádzą/ ći ktorzy przy=
Rerum
Turcica=
rum lib. 1.

7:
nich ſtoią. Ty ſą ſłowá Láoniká Kál-
8:
kokondyle. ∴ ∴
9:
Rzymiánie/ powiáda/ y nawyżſzy Biſkup
10:
ich żadney pogody nie opuſzcżáiąc/ poſyłáli
11:
do Grekow/ áby ſię ziáchawſzy ná iedno
12:
mieyſce/ y Concylium ábo Zbor cżyniąc/
13:
zgodę z ſtrony wiáry S. miedzy ſobą ſpoili.
14:
Lecż Grekowie/ przez wiele lat ſwary prze=
15:
ćiw Rzymiánom wſzcżynáiąc/ niechćieli oy=
16:
cowſkiego nabożeńſtwá ſwego zámieſzáć.
17:
Ná koniec Ian Páleologus Krol Grecki/
18:
nábrawſzy w Cárogrodzie Biſkupow y v=
19:
cżonych Grekow/ ziáchał ſię z Biſkupem
20:
Rzymſkim Ewgeniuſzem Cżwartym. Tedy
21:
Grekowie y Rzymiánie z ſtrony rzecży wie=
22:
rze S: służących zgodzili ſię. Ale Greko=
23:
wie ktorzy byli domá zoſtáli/ nie chćieli te=
24:
go chowáć co ſię we Włoſzech ná Synodzie
25:
ſtánowiło. Stąd znáć/ powiáda/ iſz Gre=
26:
kowie z ſtrony Wiáry S. vſtáwicżne nie=
27:
zgody ſiali y mnożyli.
28:
Stych ſłow ták nie podeyrzánego
29:
świádká Grecżyná/ o ſwych Grekach
30:
táką prawdę/ ktora ſię w tey wſzyt-
31:
kiey cżęśći wtorey wywodziłá/ vzna=
wáią=


strona: 329

Wtora cżęść.329.
1:
wáiący/ obácż káżdy/ iáko Papieżo=
2:
wie/ y ten S. Láćińſki Kośćioł był zá=
3:
wżdy zgody/ y iednośći Chryſtuſowey
4:
przyiaćielem y fundownikiem/ y do=
5:
niey wieść y vpomináć Grekow nigdy
6:
nie przeſtał: wiedząc/ iſz okrom niey
7:
zbáwienia Duſz ſwoich mieć nie mogli.
8:
Z drugiey ſtrony dáie znáć/ tęnże
9:
Grecżyn/ iáko Kośćioł Rzymſki ża=
10:
dney przycżyny nie dał do rozerwá=
11:
nia. Lecż ſami Grekowie w roſter=
12:
kach ſię y niezgodzie kocháli/ one ſiali
13:
y mnożyli/ od iednośći vćiekáli/ y rze=
14:
cży ku pokoiowi á ſpołecżnośći S. po=
15:
ſtánowione pſowáli/ á tárgáć ie y roz=
16:
ſypowáć śmieli.
17:
Boże pokoiu y Páſterzu wielki náſz/
18:
fundowniku iednośći Iezu Chryſte/
19:
ktoryś przyſzedł zbieráć á nie rozprá=
20:
ſzáć: weyrzy ná nie/ á day im w tey
21:
niewoli Pogáńſkiey/ ktorąś ich dla
22:
tego odſzcżepieńſtwá dotknąć racżył/
23:
ſerce ſkruſzone. plagá twoiá niech ſię
24:
im ták iáko Pháráonowi/ ná zátwár=
25:
dzenie y záſlepienie ocżu ich nie obráca:
26:
ále rácżey ná powſtánie ich. w ktorym
27:
ćiebie y twego ná ziemi namieſtniká
Y vſzuká=


strona: 330

330.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo:
1:
ſzukáiąc/ y do twey iednośći S. z po=
2:
korą ſie wrácáiąc/ niechay naydą
3:
przed okiem twoim Boſkim hoyne
4:
miłoſierdzie/ y stey niewoley wyſwo=
5:
bodzenie/ ku niewoley ſłużbie twoiey.
6:
Zmiłuy się nád ludem twoim/ y owcá=
7:
mi owcżárniey iedney twoiey. A tym
8:
Ruſkim narodom day ten rozum/ że=
9:
by ich w ták ślepym vporze nie náſlá=
10:
dowáli/ ále rácżey imi ſię karząc w
11:
przybytku domu twego/ y w iedno=
12:
śći ćiáłá twego oſadzeni/ y ſobie/ y
13:
bráćiey ſwey zgubioney/ miłoſier=
14:
dzie twoie wielkie á nie prze=
15:
bráne ziednáli. Ktory z Oy
16:
cem y Duchem ś. Kro=
17:
luieſz ná wieki/
18:
Amen.
Trze=


strona: 331

331.
1:
Trzećia część.
2:
O przeſtrodze y vpo=
3:
minániu Narodow Ru
4:
ſkich przy Grekách ſtoiących
5:
áby ſię z Kośćiołem S.
6:
y z ſtolicą Rzymſką
7:
ziednocżyli.
8:
Przedmowá.
9:
N
A przeſtrogę y vpomi
10:
nánie narodow Ruſkich zá
11:
Grekámi idących/ vży=
12:
wam ſłow krolá Ezechia
13:
ſzá:
2. Pár. 30.
ktory oſtátki one z dzieśiąći poko=
14:
lenia/ od Ieruzálem y iednośći kośćio=
15:
łá Bożego odſzcżepione y ręką pogáń=
16:
ſką ſkaráne/ vpominał y wzywał do
17:
S. iednośći/ mowiąc: Synowie Izrá=
18:
elſcy/ wroććie ſię do páná Bogá Abrá
19:
hámá Izááká y Izráelá/ á on ſię teſz
20:
wroći do tych oſtátkow/ ktore vſzły rę
ki


strona: 332

332.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
ki Krolá Aſyryiſkiego: nie bądzćie iá=
2:
ko oycowie wáſzy y bráćia wáſzy/ kto=
3:
rzy odſtąpili od Páná Bogá oycow
4:
ſwoich: y dał ie Pan w záginienie/ iá
5:
ko ſami widzićie. nie zatwárdzáyćie
6:
krcżyce wáſzey/ iáko oycowie wáſzy/
7:
podayćie ſię Pánu/ á wroććie ſię do
8:
przybytku iego/ ktory ſobie poświęćił
9:
ná wieki. Tákże ia też mowię do ćie=
10:
bie/ Narodzie Ruſki: Synowie iedneo
11:
Bogá Iezuſa Chryſtuſa/ chrztem S.
12:
odrodzeni/ owce iedney owcżárnie y
13:
iednego páſterzá niewidomego/ pod ie
14:
dnym widomym Piotrem niegdy ſku
15:
pione/ Chrześćianie krwią Chryſtuſo
16:
wą oblani: wroććie ſię do Páná Bo=
17:
gá ktory w pokoiu w miłośći y w ie=
18:
dnośći mieſzka:
Pſal. 75.
1. Ioan. 4.
Ioan. 17
wroććie ſię do Chry=
19:
ſtuſa nie rozdzielnego/ y do Teſtámen
20:
tu iego/ ná ktorym nam miłość y ie=
21:
dność odkazáć racżył.
Ioan. 10.
wroććie ſie do
22:
wiáry iednej/ do owcżarnie iedney/ y do
23:
páſterzá iednego/ przy ktorym byli ſtá
24:
rzy y święći Grekowie oycowie wá=
25:
ſzy/ przez tyśiąc lat y dáley. Nie bądz=
26:
ćie iáko ći młodſzy Grekowie bráćia
27:
wáſzy/ ktorzy ták wiele kroć cżyniąc/
zgo=


strona: 333

Trzećia cżęść.333.
1:
zgodę/ poſtánowienia y z iednocżenia
2:
z kośćiołem Bożym/ nigdy nic ſtátecż
3:
nie nie trzymáli/ ále odmienni á nie
4:
práwi/ przećiw S. Zborem/ nád vmo
5:
wę/ nád práwo/ nád przyſtoyność/
6:
y poſtánowienie kośćielne/ y Duchá ś.
7:
niezſzywáną ſukienkę Chryſtuſowę ro
8:
zdzieráli/ y nie dawno przed pułtorą
9:
ſtu lat/ to ſromotnie vcżynili.
Ioan: 19.
Y prze
10:
to dał ie Pan Bog w rękę Turecką iá=
11:
ko ſámi widzićie. Nie zátwárdzayćie
12:
krzcżyce wáſzey/ abyśćie iárzmá Chry=
13:
ſtuſowego w poſłuſzeńſtwie namieſtni
14:
ká iego Piotrá S. y potomkow iego
15:
nośić pokornie nie mieli: á w hárdo=
16:
śći wáſzey ginęli. podayćie ſię pod rękę
17:
Bożą. Poććie do oney mocney opoki y
18:
przybytku/ do kośćiołá Rzymſkieokto
19:
ry ſobie Bog poświęćił ná wieki. iſz
20:
go do teo cżáſu żadna ſtáłość/ áni okru
21:
ćieńſtwo/ áni kácerſtwo/ obálić nie mo
22:
głá/ áni obálili ná wieki: dla ſłowá y o=
23:
bietnice oneo ktorym ziemiá y niebo
24:
ſtoi.
Matt. 16.
Luk. 22.
Do cżeo cżymſię nawięcey przywo
25:
dzić/ y iáko tę S. iedność wykonáć/
26:
maćie/ iuż zapomocą Duchá S. wtey
27:
oſtátney cżęśći przełożyć wam chcę.
28:
Rozdział 1.

strona: 334

334.O Odſtąpieniu Grekow od K. Bo.
1:
Iáko ſą niebeśpiecżni zbáwienia ći/ kto-
2:
rzy przy Grekách Odſzcżepieńcách ſtoią.
3:
W
Ezmi przedſię/ Naro=
4:
dzie Ruſki/ á vważ pilnie:
5:
w iákim niebeſpiecżeńſtwie
6:
zbáwienia twego ieſteś/ i=
7:
dąc zá temi ludzmi/ ktorzy ćię od ie=
8:
dnośći Kośćiołá Bożego/ y od práwe=
9:
go Paſterzá twego oddzielili/ á do mi=
10:
łośći y zgody/ y iednośći Chryſtuſo=
11:
wey tákie złe ſerce vcżynili. Pátrz iá=
12:
ko odniey vćiekáią/ práwo wiernemi
13:
ſię hydzą/ y ſami tylo Chrześćiánmi
14:
być chcą/ inne wſzytki zachodne ko=
15:
śćioły bez práwá/ bez rozumu/ bez
16:
dowodu potępiáiąc. Obácż ieſli to
17:
Duch ieſt Boży/ Duch miłośći Chry=
18:
ſtuſowey/ ktory rozpraſza/ rozdziera/
19:
ludzie wádzi/ á zgody nierad widzi.
20:
Powádzić ſię/ y w ſwary zaść bráćiey/
21:
rzecż ieſt ludzka y przygodna: ále dłu=
22:
go w gniewie trfáć nie ieſt rzecż Chrze=
23:
śćiáńſka: á zgody y iednośći niechćieć/
24:
y od niey biegáć/ á záwżdy ią rozpáráć/
25:
Dyiabelſkie ieſt dzieło. Powádzili ſię
26:
Grekowie z Láćinniki/ bráćiá iednego
27:
Oycá Chryſtuſa/ y iedney Mátki Ko
śćiołá


strona: 335

Trzećia cżęść.335.
1:
śćiołá S. nie dziwno: ieden drugiemu
2:
iáką do gniewu przycżyną dał: Lecż
3:
Láćinnicy przez Biſkupá nawyżſzego/
4:
iáko Oycá obudwu/ trfáć w roſter=
5:
kách nie chćieli/ Greki przenáydowá=
6:
li/ ták wielekroć do zgody vpomináli.
7:
Cżęſto bárzo Papieżowie przez liſty/
8:
kxięgi/ y piſania rozmáite/ y przez po=
9:
ſły ſwoie/ Greki obſyłáli/ y płácżli=
10:
wie nád ich oderwánięm nárzekáiąc
11:
wſkázowáli: Bráćia mili/ cżłokiś=
12:
ćie náſze y Krew ze krwie/ y kośći z ko=
13:
śći náſzych: cżemuśćie ſię od nas odłą=
14:
cżyli/ á od iedney głowy ſwoiey od na=
15:
wyżſzego Kápłaná oddzielili?
Ioſu. 23.
Cżemu=
16:
śćie P: Bogá/ to ieſt/ iednośći y miło=
17:
śći Chrześćiáńſkiey odſtąpili/ á inny=
18:
śćie ſobie Ołtarz/ inny Kośćioł vcży=
19:
nili/ okrom tego w ktorymeśćie przez
20:
tyſiąc lat práwie z ſwemi przodkámi
21:
zbáwienie ſwoie náydowáli? Cżemu=
22:
śćie námi z towárzyſtwem náſzym w=
23:
zgárdzili? Ieſliſz my wam iáką przy=
24:
cżynę dáli/ z iedzmy ſię do kupy/ ná
25:
Synod S zdaymy ſię ná wyrok Du=
26:
chá S. Ktory w Synodziech porzą=
27:
dnych Kośćioł Chryſtuſow rządzi:
przeſtá=


strona: 336

336.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
przeſtániem ná tym co Biſkupi świá=
2:
tá wſzytkiego naydą. iedno ſię nie tár=
3:
gaymy/ á roſterkow w Chrześćiáń=
4:
ſtwie nie rozmnażaymy. Niedaymy
5:
poćiechy Pogáńſtwu/ y nieprzyiaćie=
6:
lom wiáry S. áby ſię z náſzych roſter=
7:
kow weſelili/ á rozdwoione y niezgo=
8:
dą oſłábione opánowáć/ y Kośćioł
9:
Chryſtuſow gubić mogli.
10:
Ták ná Greki wołáli wſzyſcy iák=
11:
miarz od piąći ſet lat y dáley Papieżo=
12:
wie/ iáko y ſami Grecy znáią/ (okrom
13:
onych ſtárſzych ktorzy Greki z rozmái=
14:
tego Heretyctwá wyrywáli/ y zá tę ie=
15:
dność iáko Márćin y Sylueryus Pa=
16:
pieżowie krew rozlali/ y innych wiele
17:
poſłow Papieſkich Grekowie pogubi=
18:
li) Szcżęśćiło ſie niektorym/ iáko A=
19:
dryanowi wtoremu/ Innocentemu
20:
trzećiemu/ Grzegorzowi dzieſiątemu/
21:
ále nie długo. co ſię około iednośći z=
22:
Greki ná S. Zborách poſtánowiło/
23:
to Grekowie tárgáli/ á nic ſtátecżnie
24:
nie trzymáli. ∴ ∴
25:
Nakoniec/ poſzcżęśćił P. Bog Ew=
26:
geniuſzowi Cżwartemu w Floręcyey/
27:
iáko ſię rzekło: Przyiácháli Greko=
wie


strona: 337

Wtora cżęść.337.
1:
wie z Pátryárchą y Ceſarzem ſwoim:
2:
Láćinniki o przydánie onego ſłowká
3:
w Kredo (y od Syná) obżáłowáli/
4:
ſpráwę wzięli/ Prawdę y niewinność
5:
Kośćiołá Rzymſkiego nálezli/ zgodę
6:
S y iedność poſtánowili/ podpiſali/
7:
zápiecżętowáli/ Zwierzchność Papie=
8:
żowi mocą wielkiego Synodu wyzná=
9:
li/ y przy ſwoim Ceſárzu y z pocáło=
10:
wániu/ y ſpolnym obłápieniu y wdá=
11:
niu pokoiu Chryſtuſowego z wielkim
12:
ſię weſelim roziácháli. Ale (nieſtety y
13:
wſpomnieć przykro) do domu przyiá-
14:
chawſzy/ wſzytko wniwecż obroćili/
15:
miłość y iedność zrzućili/ pokoy ſká=
16:
zili/ poſtánowienie Duchá S. zbluzni=
17:
li/ znowu Láćinniki domá pokątnie
18:
potępiwſzy/ do ſwego ſię błotá y Dya=
19:
belſkiego dziełá/ to ieſt/ roſterkow y
20:
odſzcżepieńſtwá wroćili.
21:
Obácżże/ Narodzie Ruſki/ zá iá=
22:
kim vporem y niewſtydem y práwie/
23:
iż ták mam rzec/ ſzaleńſtwem/ idzieſz.
24:
Izali to nie Dyabelſkie dzieło/ od zgo=
25:
dy vćiekáć/ á nigdy ſię niechćieć ied=
26:
náć? A po ieſzcże gorzey/ Wiáry/ ſło=
27:
wá/ ślubow/ Sądow/ z mowy przy=
Zſtoyne


strona: 338

338.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ſtoyney/ y porządney nie trzymáć?
2:
Iuſz v ludzi nigdy nic pewnego/ áni
3:
w Duchownych/ áni w świeckich ſprá=
4:
wách nie zoſtánie? Iuſz y po Syno=
5:
dách nic/ y Sądow żadnych nie trze=
6:
bá: iuſz pokoiu/ miłośći/ ſprá=
7:
wiedliwośći/ nigdy miedzy ludzmi nie
8:
będzie. Rychleyby bez ſłońcá świát
9:
być mogł/ niżli ludzie bez rządow y trzy=
10:
mánia rzecży tych ktore ſię raz poſtá=
11:
nowią. A zwłaſzcżá ná porządnych
12:
S. Zborách powſzechnych/ gdzie ká=
13:
żdy Chrześćiánin wyznawa/ y wierzy:
14:
iſz tám Duch S. gdy o Wiárę S. rzecż
15:
ieſt/ wſzytko ſtánowi. Y tám ono
16:
ſłowo Apoſtolſkie brzmi.
Acto. 15.
Ták ſię nam
17:
zdáło y Duchowi S. Obácżże zá iá=
18:
kimi ludzmi idzieſz/ á iáko ćię nie tyle
19:
w to ſproſne á vporne odſzcżepieńſtwo/
20:
ále y winę zbáwienia twego niebeś=
21:
piecżnośći/ prowádzą. Bo wſzytcy v
22:
Grekow y z Greckiego Kośćiołá prze=
23:
łożeni Duchowni/ zá tym odſzcżepień=
24:
ſtwem/ ná doſtoynośći nie wchodzą
25:
drzwiámi/ ále inędy iáko wlázowie.
Ioan. 10.

26:
Ponieważ od głowy/ y od nawyżſzego
27:
Biſkupá/ iáko byli przez lat dziewięć=
ſet


strona: 339

Trzećia Cżęść.339.
1:
ſet zwykli/ mocy niebierzą: áni ná
2:
Pátryárchę żadnego Cárogrockiego/
3:
á pogotowiu ná żadnego ktory od nie=
4:
go moc Duchowną bierze/ Papież nie
5:
zezwala:
In bulla
Coenae.
Domini.
y owſzem iego wyklina/ y
6:
innego Cárogrockiego Pátryárchę w=
7:
Włoſzech miánuie.A iákoſz oni do
8:
ſkárbow Chryſtuſowych otworzyć ko=
Matt.16.

9:
mu mogą/ ponieważ klucży od nawyż
10:
ſzego klucżniká Piotrá S. y potomká
11:
iego/ ktoremu ſamemu iáko ſtárſze=
Matt. 16.
Ioan. 21.

12:
mu/ wſzytkiego Kośćiołá klucże dáne
13:
ſą/ nie bierzą? Zátymże idzie/ iſz wſzy=
14:
ſcy ich Biſkupi y Popowie/ ácżkolwiek
15:
poświęcenie máią (ieſli ſukceſia v nich
16:
nie rozerwána trfa. Bo y w tym po=
17:
domno mogłby kto zá tákim niepo=
18:
rządkiem ich wętpić) ále mocy ná roz=
19:
grzeſzenie/ y rozwiązánie nie máią.
20:
Wſzytkim ieſt w tákiey klątwie y od=
21:
dzieleniu/ od głowy y ſtárſzeo/ záhámo
22:
wána. Przetoſz nikogoż prawdziwie
23:
nie rozgrzeſzáią/ y vrzędy ſwoie Ká=
24:
płáńſkie ſpráwuiąc/ grzeſzą. Y ći co od
25:
nich Sakrámentá biorą/ wtym że
26:
grzechu ſą/ y nic ſię od nich ku pożyt=
27:
kowi zbáwiennemu bráć nie mogą.
Z ijO byś


strona: 340

340.O Odſtąpieniu Srekow od Koś. Bo.
1:
O byś ná to ocży otworzył Naro=
2:
dzie Ruſki/ á vważył/ iáko to ſą wielkie
3:
y prawdziwe rzecży/ ktorych byſmy/
4:
my Kátholicy/ ktorzy iáśniey ná ty
5:
Duchowne ſpráwy/ y táiemnice wiáry
6:
pátrzem/ mowić nie śmieli. Lecż y
7:
wy ſami to bácżyć możećie: iſz Popowi
8:
może moc ná rozgrzeſzánie y ná ſłuże=
9:
nie/ y ná inne Kápłáńſkie vcżynnośći/
10:
Włádyká záhámowáć: á Władyce
11:
Metropolith/ á Metropolitowi Pá=
12:
tryárchá. A ponieważ Pátryárchá
13:
Cárogrocki/ ma y mieć muśi ſtárſze=
14:
go/ á inny nie ieſt/ iáko ſię pokazáło/ ie
15:
dno Papież: może Papież wſzytkę moc
16:
zátrzymáć Pátryárſze/ iſz iey áni ſam
17:
vżywáć/ áni innem wolnie y ſłuſznie
18:
podáć nie może. Iákoſz ſię ták dzieie.
19:
Toć ieſt wierna á iſta Prawdá/ y ná=
20:
uká/ y Wiárá Kośćiołá Bożego. Ná
21:
ktorą gdy ſię rozmyśliſz/ maſz ſię ná co
22:
wezdrgnąć/ á o S. iednośći y obroce=
23:
niu ſię do tych klucży y ſkárbow Bo=
24:
żych/ y do Klucżniká Chryſtuſowego
25:
pomyślić.
26:
Nákoniec/ Odſzcżepieńſtwo ták ieſt
27:
od Kácerſtwá bliſkie/ iáko kłos od
ziárná


strona: 341

Trzećia Cżęść. 341.
1:
ziárná w ziemię wrzuconego. Bo iá=
2:
ko máła ráná ná pocżątku co dzień
3:
więcżſza/ gdy iey nie goiſz rośćie: ták
4:
odſzcżepieńſtwo od Kośćiołá/ co dzień
5:
w nowe y więtſze błędy idzie/ iż ſię z nie
6:
go rozna y kácerſka wiárá vcżyni. Bo
7:
bez wodzá y bez głowj prętko owce zá=
8:
błądzą/ a im dáley tym więcey błędy ro
9:
ſtą. A zwłaſzcżá zá długim y ſtárym
10:
bárzo zániechánim/ gdzie ſię rola zále
11:
ży/ á niechędoży: gdzie ogrod bez plewi
12:
dłá ieſt/ chwaſtow y byla prętko ná=
13:
rodzi/ y práwie wſzyćiek zárośćie y do=
14:
bre naśienie ſtráći. Ták Grecki y Ru
15:
ſli kośćioł/ będąc bez Zborow S. bez
16:
náuki/ bez porządnych páſterzow/ y
17:
to co dobrego ſię z pocżątku wśiało/ ze
18:
pſowáć ſię muśi/ tákim oddzielenim y
19:
zaniechánim. A zwłaſzcżá gdy Chrze
20:
śćiánie w ręce pogáńſkie w pádną/ w
21:
ktorych do porządku/ náuki/ y z inny
22:
mi narody Chrześćiáńſkimi porozu=
23:
mienia/ przyść bárzo trudno.
24:
Rozdział. 2.
25:
Artykuły błędow tych/ ktore ſię w Ruſkim
26:
nabożeńſtwie náyduią.
Z iijIa


strona: 342

342.O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo.
1:
I
á tych niżey położo=
2:
nych błędow/ z vrągánia ża
3:
dnego áni znie chući/ nie wy
4:
licżam (nie day Boże cże=
5:
go bez vprzeymey miłośći y ku zbáwie
6:
niu bliznich náſzych vprzeymego ſercá
7:
tu mowić) z pożalenim to wycżytam/
8:
á wtákim żániechániu y nieumiętno=
9:
śći Duchownych Ruſkich/ dziwuię ſię
10:
iż ieſzcże czego gorſzego nie máż. Ty=
11:
lo bych rad ábyś teo/ Narodzie Ruſki
12:
práwie pálcem dotknął/ iż odſzcżepień
13:
ſtwo od kośćielney iednośći/ bez wiel=
14:
kich błędow/ y heretyctwá y zbáwie=
15:
niu ſzkodliwych zabobonow/ być nie
16:
może.
17:
1. Pierwſzy á głownieyſzy ieſt ártykuł błę
18:
dow Greckich/ złe o Duchu ś. rozumienie/ á v
19:
włecżenie ſynowſkiey z oycem wpochodzeniu
20:
duchá S. rownośći. Ocżym ſię iuż doſyć mo
21:
wiło. w ktorym ieſli vpornie ſtoią/ á tego
22:
przą/ iż Duch S. nie pochodzi od ſyná ták iá
23:
ko y od oycá: nie tylo błąd ieſt/ ále y kácer=
24:
ſtwo ſproſne.
25:
2. Przeto odſzcżepienie od kośćiołá/ mowić
26:
śmieią: iż kośćioł Rzymſki ná mieyſce Pio=
27:
trá S. wſtępuiący/ nie ma zwierzchnośći y
28:
władzey od Bogá dáney nád kośćiołmi wſzy
29:
tkiego świátá. To ieſt przećiw Ewánieliey
ktora


strona: 343

Trzećiá cżęść.343.
1:
ktora iednego Páſterzá Piotrá widomego
2:
y namieſtniká Chryſtuſowego wſzytkich bá=
Ioan. 21.

3:
ránow y owiec Bożych vkázuie. Przećiw
4:
wſzytkim ośmiom Zborom/ ktore zá to/ iá=
5:
ko ſię vkazáło Biſkupá Rzymſkiego záw=
6:
żdy miáły.
7:
3. O świętych trzymáią/ iákoby ieſzcże w
8:
niebie nie byli/ á ná twarz Bożą nie pátrzi
9:
li: ale do widzenia twarzy Bożey ćiał z/
10:
martwychwſtánia cżekaią.
2. Cor. 5.
Co im też ná O
11:
ſmym Zborze zádano. To ieſt przećiw pi=
12:
ſmu S. y Apoſtolſkiey náuce/ y przećiw w=
13:
ſzytkim Doktorom Greckim y Láćinſkim.
14:
4. Trzymáią iż żadnego cżyiſcu niemáſz/ á
15:
przedſię ſię zá vmarłe modlą:mieniąc po=
16:
dobno/ iż potępionym w piekle pomoc dáć
17:
ſwemi modlitwámi/ ofiárami/ y iáłmużná=
18:
mi mogą. Co ieſt ſproſny błąd/ kácerſtwo/
1 Cor. 3.

19:
y fałſzywa náuká przećiw Ewánieliey/ Apo
20:
ſtolſkiemu piſmu y Doktorom S. Co ſię ná
21:
innym mieyſcu wywodzi.
22:
5. O małżeńſtwie S. y zwiąſku iego nie ro
23:
zdzielnym w nowym zakonie nic nie trzy=
24:
máią. rozumieiąc iż ſię rozwiązáć to może
25:
od ludzi/ co ſię od ſamego Bogá wiąże. y
26:
przeto około tego wielkich ieſt y iawnych
27:
błędow doſyć miedzy nimi. Ieden ma kilá
28:
żon żywych: á Popowie y Włádykowie/ ſlu=
29:
by Bogu vcżjnione y Sákráment też rozwią
30:
zuią: á możni poſtrzikſzy ná cżernjce iedne
31:
drugą wolnie biorą y ile ich chcą. Co ieſt
32:
przećiw słowom Bożym y náuce Kátolic=
33:
kiey.
Matt. 19.
Ażeby kto nie rzekł iż to z ſwey woley
34:
ludzkiey/ y złey ſpráwy Duchownych idzie/ á
Z iiijnie


strona: 344

344.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
nie z zakonu Greckiego: tedy niech wie/ iż
2:
im to ná oſmym Zborze zádano iáwnie: y
3:
ſpráwuiąc ſię o to/ mienili/ iż bez przycżyny
4:
nie rozwodzą. A ono iedná ná świećie przy
5:
cżyná ſię nie náydzie: dlá ktoreyby ten ſię
6:
węzeł/ gdzie ſię porządnie raz ſtánie rozwią
7:
záć ſię ták mogł/ áby drugą żonę ábo drugie
8:
go mężá zá żywotá kto miec mogł ábo mo=
9:
głá. Inna rzecż/ gdzie nigdy prawe mał=
10:
żeńſtwo nie było/ áni byc mogło/ ábo gdy
11:
ie od mieſzkánia z ſobą kośćioło wyzwoli/ á
12:
żyć w cżyſtośći obiemá/ ábo ſię zgodzić/ każe.
13:
6. Powiádáią/ iż nie może być więcey ie=
14:
dno śiedm Synodow ábo Zborow pow=
15:
ſzechnych: y ktoryby iedno był oſmy ábo dzie
16:
wiąty y dáley/ tedy iuż ieſt przeklęty. To
17:
ieſt wielkie głupſtwo y fałſz y do zguby ko=
18:
śćiołá Bożego drogá. Bo nigdzieſz ſię pokoy
19:
y iedność Chrześćiáńſka y obroná wiáry S.
20:
przećiw kácerſtwom/ ktore záwżgy powſtá
21:
ią nie ſtánowi/ iedno ná S. Zborách. ktore
22:
im ſą gęſtſze y cżęſtſze: tym więtſza iedność
23:
Chrześćiáńſtwá y porządek kośćielny ro=
24:
śćie/ y przećiw fałſzu obroná. Znáć że ſię Gre
25:
kowie oſmego Zboru boią/ ná ktorym ſię
26:
błędow ſwych wſtydzili/ y ocżyśćić kośćioł
27:
Rzymſki muśieli. Y teraſz od Zboru S. iá=
28:
ko winni od ſędziego vćiekáią. kto zle cży/
29:
ni/ piſmo mowi/ od świátłośći vćieka: á
30:
kto dobrze/ żadnego ſię ſądu nie boi/ ále i=
Ioan. 3.

31:
dzie ná świátłość/ áby ſię pokazáły ſpráwy
32:
iego.
33:
7 Cżwierdzą iż w przaſnym chlebie prze=
34:
nachwálebnieyſzy Sakrament/ poświęcon
być


strona: 345

Trzećia cżęść.245.
1:
być nie może. Co ieſt głupi błąd á nie rozu=
2:
mny/ przećiw piſmu S. ktore nie tylo to mo
3:
wi iſz Pan wziął chleb (á nie mowi ieſli przá
4:
ſny ábo kwaśny) ále iż cżáſu tego wiecżerzą
Exod. 12.

5:
ſwoię ſpráwował/ gdy kwás wedle zákon
6:
ney vſtáwy/ nie tylo zdomow/ ále y ze wſzyt
7:
kiego Kroleſtwá Zydowſkiego wymiátano.
8:
8. Ná Mſzy ſwoiey ábo obiedniey/ chlebu
9:
proſtemu á ieſzcże nie poświęconemu kłá=
10:
niáią ſię y pádaią: á po poświęceniu żadney
11:
cżći przenaświętſzemu Sákrámentowi y ćiá
12:
łu Bożemu/ nie cżynią. Co poſzło ná báł=
13:
wochwálſtwo/ ieſli nie ieſt ſzcżere báłwo=
14:
chwálſtwo.
15:
9. Twierdzą/ iſz ſię nie tylo słowem Bo=
16:
żym/ ále y Modlitwą Kápłáńſką ſtáie Ciało
17:
Boże y Krew ná Ołtarzu: iáko ná oſmem
18:
Zborze przećiw temu ichże Beſſarion piſał
19:
y mowił. Co ieſt wielki błąd/ áby ſię co w=
20:
tey mierrze modlitwie Kápłáńſkiey przy=
21:
piſać miáło: ktora drugdy ieſt brzjdka przed
22:
Bogiem gdy w grzechu v ołtarzá służy: á ie
23:
dnák y nagorſzy kápłan/ nie modlitwą ſwo=
24:
ią áni zásługą/ ále ſamym mocnym sło=
25:
wem Bożym/ ten wielki Sakráment cżyni.
26:
10. Przenachwálebnieyſzy Sakráment/ raz
27:
w Wielki cżwartek poświęcony/ cáły rok
28:
dla chorych chowáią: mieniąc iż ſię innych
29:
dni święże poświęconego chorym dáć nie go
30:
dzi. To ieſt wielka nie vczćiwość ćiáłá Bo=
31:
żego: Poniewaſz oſobá chlebá trwáć ták
32:
długo ćáło/ bez zprochnięnia/ ábo zápſowá
33:
nia nie może. Gdzie iesli oſobá y ſmák chle=
34:
bowy ginie/ pewna rzecż ieſt iż tám ćiáłá
Z vBoże=


strona: 346

346.O Odſtąpieniu Grekow od Ro. Bo.
1:
Bożego nie máſz/ y ieſt ſzcżere báłwochwál
2:
ſtwo/ y chorych oſzukánie.
3:
11. Popowie ich gdy co ćiáłá Bożego zo=
4:
ſtánie po przyimowániu wiernych/ po obie
5:
dzie y náiadſzy ſię/ idą do Cerkwie y ono co
6:
zbyło bez vcżćiwośći/ ábo zmáłą cżćią nie
7:
przyſtoynie iedzą. To ieſt wielka nie vcżći
8:
wość ták wielkiego Sakrámentu/ o ktorym
9:
kośćioł S. poſtánowił/ áby nátſzcżo brány
10:
był. Y tráſią ſię iż ſobie popowie ná obie=
11:
dzie podpiją.
12:
12. Nic o to niedbáią gdj w niedoſtátku wi
13:
ná gdzie ludzi wiele do ſtołu Bożeo idzie wo
14:
dę mieſzáią po poświęceniu kielichá/ ták bár
15:
zo iż tám ſmáku winnego nic cżuć nie będzie.
16:
To gdy ták ieſt/ ſzcżera ieſt omyłká ludzi
17:
ktorzy mniemáią áby tám krew byłá Páń=
18:
ſka. poniewaſz gdzie práwego winá y winne
19:
go ſmáku nie máſz/ poświęcona być krew
20:
Páńſká nie może/ áni tám ieſt:
21:
13. Spowiedz teſz S. v nich w lekkiey wadze
22:
ieſt. Bo Popowie idą do Mſzey bez ſpowie
23:
dzi w nawiętſzych grzechách/ á nie ſpowiá=
24:
dáią ſię iedno iáko lud poſpolity/ raz w rok
25:
To ieſt nie tilo wielka krzjwda przenaświęt
26:
ſzęmu Sákrámentu/ ták do nieo ſprośnie iść
27:
mogąc ſię ſpowiedzią S. (bez ktorey gdy być
28:
może/ żadne odpuſzcżenie grzechow nie ieſt)
29:
ocżyśćić: Ale też zátrácenie duſzne tego kto
30:
ry nie godnie wedle Apoſtołá przyſtępuie.
1. Cor. 11.

31:
Bo nie ták ſą święći Popowie ich/ áby przez
32:
rok zgrzeſzyć nie mieli
33:
14. Bierzmowánia S. y potwierdzenia zá
34:
Sákráment Kośćielny niemáią: a wſzytcy
przećiw


strona: 347

Trzećia cżęść.347.
1:
przećiw S. Piſmu twierdzą/ żeby ie Pop
2:
dáwáć záwżdy mogł. iákoſz y káżdy znich dá=
3:
ie. Co ſię slowu Bożemu ſptzećiwi: ktore
4:
vkázuie/ iſz tego Sákrámentu żaden mniey=
Acto. 8:

5:
ſzy Kápłan okrom Apoſtołow/ ná ktorych
6:
mieyſce Biſkupowie wſtąpili/ nie dawał.
7:
15. Pomázánie oſtátnie Oleiu S. kłádą ná
8:
vmarłe/ y tego Sákrámentu nád ſamym bez
9:
duſznym ćiałem vżywáią. To ieſt błąd
10:
wielki y nieznośny/ áby Sákráment ktory
11:
ſamym tylo ćiáłom y ziemi okrom duſze/ słu=
12:
żył. 16. Ná potłumienie cżyſtośći S. w=
13:
Piśmie S. záleconey/ y cnoty wyſokiey no=
14:
wego Teſtámentu/ żadnego do Kápłáńſtwá
15:
nieprzypuſzcżá/ z vſtáwy y z zakonu/ ktory=
16:
by żony niemiał: ták iſz żadnego Popu vnich
17:
bez żony nie naydzieſz. To ieſy ſrogi grzech
18:
dáry Boże cżyſtośći S. pſowáć/ á wſzytkim
19:
łáſki tey/ ktorą Bog nie ktorym hoynie dáć
20:
może/ vwłocżyć. Ieſt teſz to nie máła krzy
21:
wdá S. cżyſtośći: ktora ták zelżona ieſt/ iſz
22:
ią od doſtoieńſtwá kápłáńſkiego odmiátáią.
23:
17. Gdy ná Kápłáńſtwo y inne Stany Du=
24:
chownę Włádykowie święcą/ żadną miárą
25:
bez pieniędzy być nie może: áby tyle á tyle
26:
kop zá to dáć nięmiał poświęcony. Cżego
27:
ſobie zá grzech nie máią. A ono to ieſt ſpro=
28:
ſne świętokupſtwo/ w ktorym dáry Duchá
29:
S. pieniądzmi z Symonem Cżárnokxiężni=
Acto. 18.

30:
kiem/ ktorego Piotr S. oto zgromił/ ſzácuią.
31:
18. Chrzyſmá S. powiádáią/ iſz poświęćić ża=
32:
den Wládyká y Metropolit nie może/ o=
33:
krom ſamego Pátryárchy. To ieſt błąd
34:
wielki/ y ćiągnie z ſobą wiele nieprzyſtoy=
nośći


strona: 348

348.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
nośći. Bo doſtáiąc z ták dáleká Krzyżmá/
2:
Bez ktorego Sákrámenty niektore być nie
3:
mogą/ wiele ludzi záwodzą/ y ſami ſię omy=
4:
láią. Gdy álbo zginie álbo ſię z fałſzuie/ ál=
5:
bo ſię dawnośćią cżáſu zepſuie. A ono w=
6:
Kátolickim Kośćiele/ co rok ſię odnawia od
7:
Biſkupá dla potrzeb Chrześćiáńſkich.
8:
19. Zwierzchnym Cerymoniam y obrządkom
9:
więcey dufaią niżli trzebá. Y w obrázách
10:
S. y około wzywánia S. Bożych/ y w in=
11:
nych Kośćielnych rzecżach wiele máią nie=
12:
práwośći: iáko to zá nie vmieiętnośćią/ y
13:
wielkim przez ták długi czás Synodow y na
14:
práwy potrzebney zániechánim być muśi:
15:
iſz ſię bez ſpráwy y náuki/ y cżyśćieniá á ple=
16:
widłá Kápłáńſkiego/ z nabożeńſtwá wiele
17:
rzecży w zabobony y złe vzywánie/ obráca.
18:
Rozdział 3.
19:
Iſz o wielkie rzecży idzie/ á iſz inna wiárá
20:
ieſt v Ruśi zá Greki idącemi.
21:
T
V iáko bacżyſz/ Ná=
22:
rodzie Ruſki/ nie licżą ſię
23:
rzecży te/ ktore ku Cery=
24:
moniam/ to ieſt/ ku temu
25:
ná cżym Wiárá nie należy/ ſłużą: z
26:
cżym y bez cżego Wiárá być dobra mo=
27:
że: nie idzie tu o śpiewánie Alleluiey/
28:
áni o święconą wodę (iáko nam Gre=
29:
kowie zádáią) áni o dłuſzſze álbo krot=
30:
ſze poſty/ áni o brody zapuſzcżone álbo
podſrzy


strona: 349

Trzećia cżęść.349.
1:
podſtrzygáne: ále o rzecży Wierze S.
2:
ſłużáce/ ktore wyznáć ná Zbáwienie
3:
potrzebá: bez ktorych zdrowa náuká
4:
y cáła wiárá być nie może: á o ktorych
5:
iedná Wiárá/ y iedno wyznánie/ ie=
6:
dno ſerce/ y iedny vſtá być máią/ mie=
7:
dzy wſzytkimi ná świećie Chrześciány.
8:
Wcżym ieſli ſię nie zgadzamy/ wiáry
9:
iedney nie będzie. A dwie ſobie rozne
10:
być dobre nie mogą: álbo tá dobra/ á
11:
oná zła: álbo tá zła/ á oná dobra.
12:
Wiem iſz miedzy wámi wiele ieſt tá=
13:
kich/ ktorzy mowią: iednáć to wiá=
14:
ra v Grekow y v Rzymian/ ſami tyl=
15:
ko Heretykowie/ Zwingliani/ Lute=
16:
rani/ Nowochrzcżeńcy/ y inni złą
17:
wiárę máią: Boże day by ták było.
18:
Prawdá iſz oni ſtárzy święći Greko=
19:
wię/ y práwie świát wſzyſtek niemiał
20:
inney wiáry rozney iedno tę/ ktorey
21:
Rzymian náucżył Piotr S. y Páweł:
22:
ále kto ſię dziś przypátrzy/ á tych wá=
23:
ſzych Grekow ktore ſobie zá ſtárſze ſwo
24:
ie duchowne máćie/ pilnie ſpyta/ co
25:
o Rzymſkim y Láćińſkim Kośćiele
26:
trzymáią: wielka ſię rozność y wielka
27:
nienawiść przećiw nam Kátolikom
VGre=


strona: 350

350.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
v Grekow naydzie. Słyſzę iſz przed
2:
lat kilkiem álbo kilánaśćie/ tu w Wil=
3:
nie był nieiáki náucżony cżłek Ducho=
4:
wny/ z Cárogrodu poſłány od Pátryár=
5:
chy do was: tego/ iáko mam ſpráwę/
6:
námowićieśćie żadną miárą nie mo=
7:
gli/ áby do I. M. K. Biſkupá dziſiey=
8:
ſzego Wileńſkiego Wáleryaná/ ſzedł á
9:
iego przywitał. Mienił iż známi Ká=
10:
toliki ſpołecżnośći żadney około wiá=
11:
ry y rzecży Duchownych mieć ſię nie=
12:
godzi/ zá Heretyki nas pocżytáiąc.
13:
A w Moſkwie ták rzecż ieſt brzydka
14:
Rzymſkiego Kośćiołá Chrześćiánin/
15:
iſz go zá pogániná pocżytáią/ y zá po=
16:
ſługę Bogu máią tákiego tráćić y zá=
17:
bijáć. To ſię ktemu mowi/ iſz terá=
18:
znieyſzy Grekowie/ nie tey Wiáry ſą/
19:
ktorey byli/ gdy známi żyli w iednośći
20:
S. iuż inną ſobie vcżyniwſzy/ nas He=
21:
retykámi zowią: á inácżey o nas niżli
22:
wy ktorzyśćie ſię prawdzie náuki ná=
23:
ſzey przypatrzyli/ rozumieią. Oddzie
24:
láiąc ſię od nas/ oddzieloną też y od
25:
ſzcżepioną wiárę ſobie vcżynili: ktora
26:
iuż nie ieſt wiárá/ ále ieſli w niey vpor
27:
ni ſą/ heretycſtwo ieſt y náuká obłędli
wa.


strona: 351

Trećia cżęść.351.
1:
wa. Przetoż ćię wiernie przeſtrzegá=
2:
my/ ábyś tym Grekom nie dufał: á nie
3:
tych ſię mlodych/ ále onych ſtárych kto
4:
rzy w zgodzie byli z kośćiołem Rzym=
5:
ſkim/ trzymał: y zá tymi ſzedł/ ktorzy
6:
oſtrożnieyſzy około ſwego zbáwieniá
7:
będąc/ záwżdy ſię z ſtolicą Piotrá S. y
8:
z ſwym nawyżſzym Páſterzem iedno=
9:
cżyli: á teraz przed pułtorem ſtu lat iá
10:
wnie ná oſmym Zborze tego poprá=
11:
wili.
12:
Rozdział 4.
13:
Iáko ſię ſtárodawnośćią y przodkámi
14:
ſwemi wymáwiáć nie mogą/ áni ſtárſzymi
15:
ſwoiemi Duchownemi.
16:
R
Zekł by kto z was/ da=
17:
wna y ſtára ieſt Wiárá Gre
18:
kow/ ktorych ieſzcże y Apo=
19:
ſtoł Páweł S. nauczał/ y
20:
ták wiele S. Oycow w niey ſię poświę=
21:
ćili/ y Pánu Bogu podobáli. Praw=
22:
dá/ á kto tego przeć może? Do teyże
23:
my ſtárey S. Wiáry onych wielkich
24:
zacnych oycow wſchodnich Bázylego/
25:
Chryſoſtomá/ Grzegorzá/ Athaná=
26:
zego/ Máximá/ y innych/ was wzy=
27:
wamy. Bo ći wſzytcy y inni/ áż po
ſiodmym


strona: 352

352.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ſiodmym Zborze we ſto y niemal dwie
2:
sćie lat w iednośći z Kośćiołem Lá=
3:
ćińſkim żyli/ Zwierzchność Papieſką
4:
nád ſobą ználi/ w pokorze y ćichośći
5:
ſercá/ y w poddáńſtwie Vrzędniká ko=
6:
śćielnego nawjżſzeo Pánu Bogu ſię po
7:
dobáli. Do tych my was wzywamy/
8:
y proſiem Bogá/ áby onych Oycow
9:
ſercá y wiárę/ w was ſyny ich wlać ra=
10:
cżyl: żebyśćie ták iáko oni w miłośći
11:
Bożey/ y pokoiu/ á zgodzie/ á iedno=
12:
śći Chrześćiáńſkiey/ zbáwienie ſwoie
13:
naydowáli. Odſtąpćie onych zuchfá=
14:
łych/ hárdych/ niepoſłuſznych/ Gre=
15:
kow/ Ianow/ Phocyuſow/ Michá=
16:
łow y teráznieyſzych vpornych/ á zgo=
17:
dy Chrześćiáńſkiey nie nawidzących/
18:
Pátr. Cárogrockich: (ieſli tácj ſą) Ná
19:
śláduyćie y tych Grekow/ ktorzy y da
20:
wno y świeżo ná ſtolicy Cárogrockiey
21:
ſiedząc/ tę iedność S. Kośćielną ráili/
22:
do niey was wzywáli/ onych Menow/
23:
Tháráſiuſow/ Páwłow/ Bekow Scho
24:
láriuſzow: ſłuchayćie Teſtámentu prá
25:
wego ſwego oycá Iozephá Patryar=
26:
chy Cárogrockiego. Idzćie zá tymi
27:
Greckimi Doktormi/ ktorzy w tych
piąći


strona: 353

Trećia cżęść.353.
1:
piąći ſet lat przed námi/ z ſzcżereo ſercá
2:
z kośćiołem ſię Rzymſkim iednocżyli/
3:
á was do tegoż przywodzili/ iáko ſyno
4:
wie ſtárych onych S. Grekow. Pom=
5:
nićie na Iozephá iáki wam Teſtá=
6:
ment zoſtáwił. Nie zápominayćie I=
7:
ſidorá ábo Sidorá/ ktory oto więzie=
8:
nie ćierpiał y ſnać gárdło dał y krew
9:
rozlał/ áby was był do tego przywieść
10:
mogł/ co my wam teras rádziem.
11:
Prozno ſię przodkámi wymawiáć
12:
maſz/ bez lidżby ieſt Grekow ſtárych y
13:
młodych/ ktorzy wam przykład tey ie
14:
dnośći vkazáli/ á ciebie narodzie Ru=
15:
ſki przeſtrzegáli y náucżyli/ y teras
16:
świeżym S. oſmem Zborem cudow=
17:
nieć Pan Bog iáko ſię rzekło pokażał/
18:
iáko mu ſię to z iednocżenie podobáło:
19:
á odſtąpieniá y rozerwánia kośćielne
20:
go dłużey ćierpieć niechćiał/ ále odſzcże
21:
pieńce pogáńſką ręką pokarał.
22:
Ieſli tych S. Grekow przodkowie wá
23:
ſzy ſłucháć niechćieli/ á zá hárdemi ſię
24:
nie zápokornymi/ zá odſzcżepieścy/ á
25:
nie zá tymi ktorzy iednośći y zgody
26:
Chrześćiáńſkiey vcżyli/ vdawáli: oni
27:
zá to teraz odpowiádáią. Te grze=
28:
chow y głupſtwá oycow twoich nie ná
aſládny


strona: 354

354.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
ſláduy: á to cżyń co widziſz lepſzego y
2:
ná co ſię narody wszytkie Chrześćiáń=
3:
ſkie y oycowie Ośmi S. Zborow Du=
4:
chem S. zgodzili. Miałby więtſzą wy
5:
mowkę/ gdyby wſzyſcy Grekowie y
6:
zawżdy przyjtym odſzcżepieńſtwie ſtali:
7:
ále gdy wielka cżęść y po wſzytki cżáſy/
8:
y owſzem wſzyſcy bácżnieyſzy y nabo=
9:
żnieyſzy/ ſwych ſię Grekow vporem
10:
brzydzili/ á doiednośći zkośćiołem
11:
Rzymſkim/ rádzili wymowki mieć
12:
nie możeſz. Leſli też ktorzy przodko=
13:
wie wáſzy o tych odſzcżepieńſtwách
14:
Greckich niewiedzieli/ á ieden kośćioł
15:
S. iáko máią w Kredzie ſwoim/ wy=
16:
znawáli: tych potępić/ mym zdánim/
17:
nie możem: wſzákże ich też wymawiáć
18:
ſię nie godzi/ ieſli o tym odſzcżepień=
19:
ſtwie wiedząc/ z niektoremi Greki ko=
20:
śćioł ś. Rzymſki bluznili: do ktorego
21:
iednośći/ zdrády Grekow odſzcżepień
22:
cow zrozumiawſzy/ vdáć ſię byli win=
23:
ni. To wiemy/ iż ſtárość nie cżyni rze
24:
cży dobrey ktora ná przodku zła byłá.
25:
Y pułtorá tyśiącá lat Zydom nie po=
26:
moga/ iż ſwych przodkow w niedo=
27:
wiárſtwie náſláduią. Y nikogoſz ſtá
rowie=


strona: 355

Trzećia cżęść.355.
1:
rowiecżność/ w tym co ieſt przećiw
2:
Bogu nie wymowi. Stárſzy Iákobito
3:
wie/ y dawniey/ to ieſt od cżwartego
4:
Zboru odſtąpili/ á przed ſię w Heretyc
5:
twie przodkow ſwych wymowki nie
6:
máią. Tákże Ormiánom y iáko Zbor
7:
Floręncki mowi/ dziewięćſet lat nie=
8:
wadziła/ áby ſię z kośćiołem S. zie=
9:
dnocżyć/ á błędow przodkow ſwoich
10:
odſtępić nie mieli. Lecż tobie narodzie
11:
Ruſki mnieyſza wymowká/ bo cho=
12:
ćiáż od piąćiſet lat był w tym przy zu=
13:
chwáłych Grekách/ odſzcżepieńſtwie:
14:
iednákież po wſzytki cżáſy tych piąćiſet
15:
lat/ miał Greki ſwoie Kátoliki/ kto
16:
rzy ćię ſwym przykłádem do iednośći
17:
S. y wiáry práwey/ przywodzili y vpo=
18:
mináli. Miáłeś zawżdy onj Stepháni
19:
Nicephory/ Blemmidy/ Metáſráſty/
20:
Beki/ Beſſarioni/ Iſidory/ Scholá=
21:
ryuſze/ Iozephi/ miałeś przed puł=
22:
torąſtą lat Zbor Floręncki wſzytkich
23:
Grekow/ ktorzyć to odſzcżepieńſtwo
24:
zgánili: miałeś y tu przy ſobie przez
25:
tęn wſzjtek cżás/ ſąśiádj twoie Polaki/
26:
ktorzy ćię do iednośći S. wzywáli/ y
27:
tweo tobie zbáwienia niebeśpiecżność
28:
vkázowáli: miałeś y bráćią ſwoię wie

strona: 356

356:O Odſtąpieniu Grekow od Ko. Bo:
1:
le zacnych ludzi z Ruſkieo pokolenia/
2:
przez te wſzytkie pięćſet lat/ ktorzy ſię
3:
do kośćiołá S. Rzymſkiego iáko do
4:
głowy ſwey od odſzcżepieńſtwá náwra
5:
cáli/ ćiebie przykłádem ſwym do te=
6:
goż wzywáli. A ták wymowki ża=
7:
dney z przodkow ſwych y z tey záſtárzá
8:
łośći y dawnośći mieć nie możeſz.
9:
Rozdział 5.
10:
Iáko dla trzech przyczyn ktore w kośćiele
11:
Ruſkim fundowáne ſą/ trudno ſię dobrego
12:
rządu y obmyſlánia práwego o zbáwieniu
13:
ludzkim ſpodziewáć kto má/ ieſli ſię z kośćio
14:
łem Rzymſkim nie ziednoczy.
15:
T
O ćię ieſzcże więcey wzru
16:
ſzáć ma gdy obacżyż/ Narodzie
17:
Ruſki/ iáko zle vćiebie wiárá
18:
Chrześćiáśſka vgruntowána ieſt/ iż z
19:
niey nigdy práwey poćiechy y ochłody
20:
duſzy twey/ y pokármu á náuki ducho
21:
wney mieć nie możeſz. Okrom tego iż
22:
ći wiárę twoię ći ſwarliwi Grekowie
23:
prętko ſproſnym odſzczepieńſtwem zá
24:
kwáśili/ y roſterk á nie pokoy z kośćio
25:
łem Bożym rychło po przyięćiu wiáry
26:
do ćiebie wnieſli/ iedność y miłość to
27:
bie brzydząc/ á nas niewinnie do ćie=
bie


strona: 357

Trzećia cżęść.357.
1:
bie odnoſząc: okrom tego mowię trzy
2:
inne rzecży tobie ku wielkiey przeſko=
3:
dze duchowney/ od Grekow podáne
4:
ſą/ z ktorymi ſię nie vmieiętność wko
5:
rzeniłá: zá ktorą nigdy beśpiecżney
6:
á gruuntowniey náuki y spráwy zbá=
7:
wienney miec nie możeſz. To ieſt mał
8:
żeńſtwo Duchownych twoich/ á ięzyk
9:
Słowieńſki/ á złe vtwierdzone poſłu=
10:
ſzeńſtwo świeckich przećiw duchow=
11:
nym. Zá tymi trzemi rzecżámi/ tobie
12:
náuką Boża ginie/ ſproſność ſię y gru
13:
bość korzeni/ do vznánia prawdy
14:
ocży ſię ćmią/ zá nieumieiętnośćią błę
15:
dy náſtáią/ obroki duſzy twoiey ktore
16:
z ſłowá Bożego mieć maż vſtáią/ rząd
17:
żádny dobry y nic doſkonáłego być nie
18:
może. Acż wſchodnim kośćiołom/ kto
19:
re małżeńſtwu dopuśćiło kápłáńſtwá/
20:
(to ieſt żonáte y z zonámi mieſzkáią
21:
ce/ ná Popoſtwá bierzą) tego my iáko
22:
nie chwalem/ ták też zá rzecż znośną
23:
á nie zá wielki błąd pocżytamy: wſzák
24:
że ná rádę Páná náſzego/ ná przykłá=
25:
dy ś. Bożych/ ná one wielkie we wſcho
26:
dnych y zachodnych kośćiołách ludzie
27:
pátrząc/ zá to mamy y ták vcżem: iż
a iijkápła=


strona: 358

358.O Odſtąpieniu Grekow od Koś. Bo.
1:
kápłanom bez żon ieſt przyſtoyniey/ á
2:
kośćiołowi Bożemu y náuce zbawien
3:
ney pożytecżniey. Moglić to Greko=
4:
wie dobrym ſercem cżynić: áby ſię nie=
5:
rządem y nie vcżćiwośćią S. ſtan ká=
6:
płánſki nie zelżył: wſzakże ná inne ſię
7:
więtſze rzecży oglądáiąc/ nie mądrze
8:
to vcżynili. Acż to znáć káżdy mu
9:
śi/ iż ná nierządy y zbytki ćiełeſne/ nie
10:
ieſt doſkonałym lekárſtwem S. mał=
11:
żeńſtwo (Bo widziem iż mało nie ták
12:
wiele cudzołożnikow/ iáko y tych ſpro=
13:
śnikow) wſzákże by dobrze S. małżeń
14:
ſtwo wſzytkie nierządną chuć gáśiło:
15:
przedſię kośćiołowi Bożevpożjtecżno
16:
nie ieſt/ ábj ſię páſterże y náucżjćiele ieo
17:
y kápłáni żonámi báwili.
1. Cor. 7.
Bo wedle
18:
Apoſtołá S. rozdwoionymi będąc á
19:
iednę rękę do goſpodarſtwá/ dzieći/ żo
20:
ny/ obracáiąc/ á drugą do zakonu y ná
21:
uki ſwey y ludzkiey: dobrze vrzędu ſwe
22:
go duchownego/ ktory obu ręku po=
23:
trzebuie/ odpráwowáć nie mogą. A
24:
iáko cżłek ſkłonnieyſzy do świátá: y
25:
druga ſie ręká do świeckich rzecży o=
26:
broći. Za tym nieumieiętność w ſtan
27:
ſię duchowny korzeni: zá nią błędy/ zá
nią o


strona: 359

Trzećia cżęść.359.
1:
nią opuſzcżenie náuki ludzkiey y ſłowá
2:
Bożego. Stąd idzie iż lud Boży/ ká=
3:
znodziei y obrokow duchownych zbá
4:
wieniu potrzebnych mieć nie może. A
5:
gdy kácerſtwo náſtánie/ bronić ſię pá=
6:
ſterze nie mogą/ áni vmieią/ áni owiec
7:
od błędow wybawić mogą. Wilkom ſię
8:
nieodeymą/ y owce pogubią/ y ſami śie
9:
bie ná koniec. Wielki rozum kośćiołá
10:
Rzymſkiego/ iáko głowj/ y cżołá doſko
11:
náłośći Chrześćiáńſkiey. Czyſtość ká
12:
płanom y dla ofiar vſtáwicżnych/ kto=
13:
rych kośćiołowi potrzebá/ y dla náu=
14:
ki chowáć każe. Ieſli ktory niecżyſty
15:
karze go y káráć y z vrzędu zlożyć ro=
16:
ſkázuie: widzi iż ſam ſobie y duſzy ſwey
17:
ſzkodzi/ ále kośćioł ſię nieumieiętnośćią
18:
nie záraża. Ieſli oboygá to yeſt y náu=
19:
ki y przykládu mieć nie może/ tedy w=
20:
żdy náukę ma. złemu zgubá/ ále ko=
21:
śćiołowi vtráty wnáuce zdrowey nie
22:
máż. Lecż v Ruśi to znáć/ iż tym w
23:
ſzytká náuká vpádłá/ á Popi z chłopie=
24:
li/ y nigdy znich tákiey iákiey trzeba
25:
poćiechy/ owce mieć nie mogą.
26:
Ktemu wielce ćię oſzukáli Greko=
27:
wie/ Narodzie Ruſki/ iż ći wiárę S.
a iiijpodá=


strona: 360

360.O Odſtąpieniu Srekow od Koś. Bo.
1:
podáiąc/ ięzykáć ſweoGreckieo nie po
2:
dáli: Aleć ná tym Słowieńſkim prze
3:
ſtáć kazáli/ ábyś nigdy do práwego ro
4:
zumienia y náuki nie przyjſzedł. Bo tjlo
5:
ty dwá ſą ięziki Grecki á Láćinſki/ kto
6:
rymi wiárá S. powſzem świećie roż=
7:
ſzerzoná y ſzcżepioná ieſt: okrom kto=
8:
rych nikt w żadney náuce á zwłaſzcżá
9:
w Duchowney wiáry S. doſkonáłem
10:
być nie może. Nie tylo przeto/ iż inne
11:
ięzyki vſtáwicżnie ſię mięnią á wſwey
12:
klubie vzywánia ludzkiego ſtać nie
13:
mogą (Bo ſwych Grámmátyk y Ká
14:
lepinow pewnych nie máią/ ty dwá ty
15:
lo záwżdy iednákie ſą á nigdy ſię nie
16:
mienią) ále też y przeto/ iż w tych ty=
17:
lo dwu/ náuki vfundowáne ſą/ á prze
18:
łożyć ſię ná innne ięzyki doſtátecżnie
19:
nie mogą. Y nie było ieſzcże ná ſwie=
20:
ćie/ áni będzie żadney Akádemiey/ á=
21:
ni Kollegium/ gdzieby Theologia/
22:
Philozophia y inne wyzwolone náuki
23:
inſzym ſię ięzykiem vcżyły y rozumieć
24:
mogły. Z ſłowieńſkiego ięzyká nigdy
25:
żaden vcżonym być nie może. A iuż go
26:
teraz práwie nikt doſkonále nie rozu
27:
mie. Bo tey náświećie Nácyey nie
máſz


strona: 361

Trzećia Cżęść.361.
1:
máſz/ ktoraby im ták iako w kśięgách
2:
ieſt mowiłá: áſwych też reguł Grám=
3:
mátyk y Kálepinow do wykłádu nie
4:
ma/ áni iuſz mieć może. Y ſtąd Popi
5:
wáſzy/ gdy co w Słowieńſkim chcą ro
6:
zumieć do Polſkieo ſię vdáć po tłumác
7:
two muſzą: