Słownik polszczyzny XVI wieku

Korpus
- Teksty
- Zalążek korpusu

metryczka tekstuautor:   Józef Wereszczyński
tytuł:   Kazanie przy przyjmowaniu świątości małżeństwa
rok wydania:   1585

strona: kt

KAZANIE

PRZY PRZIYMO-

WANIV SWIATOSCI

MALZENSTWA.

Vczynione

Przez Kſiędzá IOZEPHA WERESZCZYN-

SKIEGO z Wereſzczyná, z przeyzrze-

nia Bozego Opátá Sieciecho-

vvskiego.

10:

EPHE: 5.

11:

Sákráment ten wielki ieſt.

12:

W Krákowie/

13:

W Drukárniey Andrzeiá Piotrkow-

14:

cżyká. Roku Páńſkiego/ 1585.

strona: 274

Ná Kleynot Stárodawny

Iáſtrzębiec.

grafika

POwiem kroćiuchno nie báwiąc ſię ſłowy/

Iż tego Krzyżá tákże y Podkowy:

Doſtawſzy męſtwem á wielką ochotą/

Vpſtrzono potym ták ozdobnie cnotą:

Iże odmienić iuż gláńcu nie może/

Bo ieſt nábyty w imię twe moy Boże.

10:

Prze coś oſádźił to potomſtwem iego/

11:

Káżdy kray znácżnie Kroleſtwá Polſkiego.

12:

B. P.

strona: 275

grafika

275.

Vrodzonemu Pánu

Stániſłáwowi Piotrowſkiemu z

Sieſtrzytowá/ Podſtárośćiemu

Luckiemu. ꝛć.

Iozeph Wereſzcżyńſki z Wereſzcżyná/ z przeyźrzenia Bo=

żego Opát Siećiechowſki/ łáſki Bożey y wſzelákich

poćiech y ſzcżęśliwośći wiernie żąda.

Iedzy inſzemi zdrowemi náukámi

ludźi zacnych/ ktorych ták Grecya/ iáko y

10:

Latium, mnogo wychowáłá/ mnie wielce łá-

11:

ſkáwy Pánie Piotrowſki/ tę iednę niepośle-

12:

dnieyſzą nam ku przeſpiecżnieyſzemu żyćiu zá oſobliwy v-

13:

pominek y rzecż zdrową á známienitą/ iáko ia rozumieć

14:

mogę/ zoſtáwili/ ábyſmy wietſze záwſze ſtáránie cżynili o

15:

zátrzymawániu ſtárych/ znáiomych/ y zwykłych ſobie

16:

przyiaćioł; á niżli o nábywánu á ziednániu nowych:

Theognis, Bion Boristenes, ex Laertio lib. 4. cap. 7. Cice. de Amititia.

17:

Abowiem w tym nie záwſze iednáko może ſię nam dobrze

18:

powodźić/ gdyż ludzkie obycżáie ſą rożne/ ſkryte/ táiem-

19:

ne/ y nam trudne ku wybacżeniu.

Eccle: 9.

Y dla tegoż piſze Ek-

20:

klezyáſtykus w kśięgách ſwych o tym/ vpomináiąc y prze

21:

ſtrzegáiąc káżdego/ temi ſłowy:

Euripides in Andromache. Cato Cenſorius apud Cic. de Amititia.

Nie opuſzcżay/ práwi/

22:

przyiaćielá ſtáre^go/ boć wſzelki nowy przyiaćiel rowny nie

23:

będźie ſtáremu. A według zdánia Eurypideſá Greckiego:

24:

Nic známienitſze^go być nie może/ nád znáiome^go á dawne

strona: 276

276.	Przedmowá.

go przyiaćielá/ ktorego ſpołecżnosć y przyiaźń raz zácżę-

ta/ á cżáſem y zwycżáiem vmocniona/ nie ma być rwána

áni tárgána. Abowiem iáko nowy żeglarz/ nie świá-

dom będąc wody/ cżęſto przychodźi o nieprzeſpiecżność

zdrowia ſwego; ták y tym tráfiáć ſię muśi/ ktory dawne

záchowáłe przyiaćielſtwo zá ládá przycżyną opuſzcżáiąc/

nowych ſzukáią y nábywáią/ iż wiele ná tym chramywá-

ią/ á żadnego ſmáku/ iáko w winie młodym burzliwym/

nie doznawáią.

Eccle: 9.

Ia ták dobrey y pożytecżney rádyMędr

10:

cow nie vpośledzáiąc/ mam ná dobrey piecży y bacżeniu

11:

W. M. záchowáłe y ſtárodawne przyiaćielſtwo/ áni go

12:

z ocżu y z ſercá/ nie vfáiąc młodym przyiaćiołom/ chcę

13:

ſpuśćić. Tego ábyś y W. M. ſam/ y inſzy iſtotnie do-

14:

znáć mogli/ iáko ſię ſerce z rzecżą zgadza (veritas enim ſem-

15:

per ſibi ipſi conſona) wiedząc też właſny prawdźiwey przyiá-

16:

źni obycżay/ iáko Cypryan święty pięknie nápiſał:

Cyprian. lib. de Compunctione cordis.

iż

17:

áffektu ſwego przyiáznego zátáić miedzy ſobą nie mogą/

18:

ále go miłym przyiaćiołom y powinnym rádźi pokázuią/

19:

nic chęći ſwey zarzyſtey ná ſercu ſwym pokryć nie vmie-

20:

iąc/ tę moię rowną pracą chcę być świádkiem y vſtáwi-

21:

cżną pámiątką náſzey vprzeymey przyiáźni. Ktorą to

22:

pracą podiąłem był nád tym vpominecżkiem/ ieſzcże bę-

23:

dąc Kánonikiem Chełmſkim/ w Roku 1577. máiąc tę

24:

wolą W. M. ákt zacny Sákrámentu Małżeńſtwá świę

25:

tego/ bytnośćią ſwą ozdobić: ále iżem ná ten cżás nie

26:

mogł przybydź oſobą ſwą do W. M. dla wielkich á gwał-

27:

townych ſpraw; przedſię iednák ſtárałem ſię o to/ iáko-

28:

by tá moiá praca nie byłá dáremna/ áni z oną grzywną/

29:

od Páná zwierzoną/ byłá zákopána.

Matt. 25.

Y dla tegoż teraz

30:

to piſánie moie krotkie de Matrimonio ku W. M. poſyłam:

strona: 277

Przedmowá.

277.

ktemu też áby W. M. ſam tego doznawał/ żebym ze

wſząd/ podług możnośći mey/ W. M. iáko przyiaćielo-

wi mnie zdawná záchowáłemu/ vcżynność moię y chęć

wſzeláką rad pokázował. Pilnie tedy proſzę/ tę rowną

pracą moię/ iáko od ſwego dawnego przyiaćielá y wier-

nego/ z łáſką rácż W. M. przyiąć/ á pámiętnikiem być

náſzey ſtárodawney przyiáźni/ ktorey ſię ia pilnie zále-

cam. Dan z Gárbátki wśi Klaſztoru Siećiecho-

wſkiego/ Mieśiącá Máiá/ dniá trzydźie-

10:

ſtego. Roku Páńſkiego/

11:

1583.

12:

grafika

Oo iij

Kazánie

strona: 279

grafika

279.

KAZANIE

PRZY PRZIYMO-

WANIV SWIATOSCI

MALZENSTWA.

Vcżynione przez Kśiędzá Iozephá Wereſzcżyńſkiego z Wereſzcżyná/

z przeyźrzenia Bożego Opátá Siećiechowſkiego.

Ráćia namilſzy y śioſtry/

rozumiem temu dobrze/ iż żadnemu

z nas nie ieſt tá rzecż táiemna/ dla

10:

cżegoſmy ſię tu zeſzli ná ten cżás do tego zacne-

11:

go domu/ iedno ábyſmy oſobámi náſzemi ozdo-

12:

bili y ośláchćili ten vcżynek Boſki/ ktory ſam Pan

13:

vcżćić y ośláchćić racżył/ ieſzcże ná on cżás w

14:

Ráiu/ iáko o tym pierwſze Kśięgi Moyzeſzowe

15:

ſtátecżną nam ſpráwę dáią.

Gene. 1.

Y Chryſtus Pan

16:

Syn Bogá żywe^go/ zMárią mátką ſwoią y z Apo

17:

ſtoły/ racżył w Chanie Gálileyſkiey być przy tey

18:

ſpráwie.

Ioan. 2.

A ták o ſpráwie ſwiętey/ y o Sákrámen

19:

ćie Małżeńſtwá ś. cżtery rzecży ſobie ná pámięć

20:

co nakrocey może być/ przywiedźiemy. Iedno

21:

proſzę ábyśćie pilnośći przyłożyli ku ſłuchániu.

strona: 280

280.

KAZANIE O

Naprzod będziem mieć/ co ieſt Mał-

żeńſtwo S. y ktora doſtoyność iego.

Druga: Ku ktoremu końcu PAn

BOg Małżeńſtwo poſtánowić ra-

cżył/ á ktore powinowáctwo iego.

Trzećia: Iáko Pan Bog gniewa

ſię ná ćieleſne á niecżyſte ludźie/ y iá-

ko ſię nimi brzydźi.

Cżwarta: Iż Małżeńſtwo ma być

10:

dobrowolne á nieponiewolne

11:

Apierwey pilnie bácżmy co ieſt Małżeń-

12:

ſtwo: iż Małżeńſtwo nic innego nie ieſt/

13:

iedno porządne złącżenie Mężá y Niewiáſty od

14:

Bogá poſtánowioney/ ku záchowániu nieroz-

15:

dźielnego towárzyſtwá miedzy ſobą zgodnym

16:

á ſpolnym przyzwolenim áż do śmierći/ ku roz-

17:

płodzeniu dźiatek/ y dla vwiárowánia grzechu

18:

niecżyſtego.

19:

W ktorym oznaymieniu/ álbo iáko Láćinni-

strona: 281

MALZENSTWIE.

281.

cy zową deffinitione Małżeńſtwá świętego/

trzy rzecży ſię porządkiem zámykáią. Naprzod

iż Małżeńſtwo ieſt porządne złącżenie Mężá y

Niewiáſty. ktoremi ſłowy dáie nam rozumieć/

iż tákie złącżenie Pánu Bogu ſię podoba. A

porządne ieſt rzecżone/ gdy ieſt wola álbo ze-

zwolenie oycá y mátki/ y przyiaćioł/ powinowá

tych/ krewnych/ y ſámey dźiewecżki. A z ſtrony

młodźieńcá tákże być ma rozumiano: á to ſię ná

10:

ten cżás dźieie iáwnie przed obecnośćią Kośćio-

11:

łá wſzytkiego/ iáko teraz bacżyćie. Ale záś kto-

12:

rzy potáiemnie ſię złącżáią/ nieporządne bywa

13:

złącżenie/ y práwie dyabelſkie: á nie inácżey być

14:

ma rozumiano/ iedno pſotliwość/ y plugáſtwo

15:

ſproſne; ktore nieporządne złącżenie/ iáko ſię Pá

16:

nu Bogu podoba/ vſłyſzymy w Trzećiey cżęśći

17:

tego Kazánia.

Przecż Małżeńſtwo ś. ták zacne przycżyná 1.

18:

Drugą rzecż w opiſániu Małżeńſtwá świę

19:

tego/ od Páná Bogá vſtáwionego. Tu pilnie

20:

bácżyć mamy/ kto ten chwálebny á święty y do

21:

ſtoyny ſtan y Sákráment Małżeńſtwá świę-

22:

tego poſtánowił? iż nie Licurgus/ nie Solon/

23:

nie Moyzeſz/ nie Archányoł/ áni Anyoł/ áni ża-

24:

den z Pátryárchow/ áni z Prorokow/ áni z Apo-

25:

ſtołow/ álbo z ludźi; ále Swięty z świętych/

strona: 282

282.

KAZANIE O

ſam Pan Bog Troycá S. Bo ták nápiſano w

Kśięgách Geneſis, álbo Rodzáiu/ w pierwſzym

y we wtorym Kápitulum:

Gene. 1. et. 2.

Gdy Pan Bog w

Troycy ſwey iedyny/ vcżynił rádę o ſtworze-

niu cżłowieká ná wyobráżenie y podobieńſtwo

ſwoie/ y rzekł: Vcżyńmy cżłowieká ná wyobrá

żenie y podobieńſtwo náſze. Stworzył tedy

Pan Bog cżłowieká z ziemie/ y wlał w niego

duchá żywotá. Potym Pan Bog powtore v-

10:

cżynił rádę w Troycy ſwey/ o ſtworzeniu nie-

11:

wiáſty/ mowiąc: Nie ieſt rzecż dobra cżłowie-

12:

kowi być ſámemu/ vcżyńmy mu towárzyſzá po-

13:

dobnego iemu. Y dopuśćił Pan Bog ná Iá-

14:

dámá ſen twárdy; á gdy vſnął/ wźiął iedno źie

15:

bro iego/ y nápełnił mieśce ono ćiáłem/ y vcżynił

16:

Pan Bog niewiáſtę z źiebrá/ ktore był wźiął z

17:

Iádámá/ y do Iádámá ią przywiodł. Tám Iá-

18:

dam rzekł: To teraz kość z kośći moich/ y ćiáło

19:

z ćiáłá moiego. Tá będźie názwána Mężátką/

20:

iż z mężá wźiętá ieſt. A przeto opuśći cżłowiek

21:

oycá ſwego/ y mátkę/ á przyſtánie ku żenie ſwey/

22:

y będą dwoie w ćiele iednym. Támże záraz

23:

błogoſłáwił im Pan Bog/ y rzekł: Rośććie á

24:

mnożćie ſię/ y nápełniayćie wſzytkę źiemię/

Matt. 19.

kto-

25:

re ſłowá/ iáko ſam v Máttheuſzá S. świád-

strona: 283

MALZENSTWIE.

283.

cży/ to pokázuią/ że małżeńſtwo od Páná Bogá

ieſt poſtánowione: A iż táki Pan ten ſtan y Sá

krament poſtánowić racżył/ co innego ſtąd bá-

cżyć mamy/ iedno iż Małżeńſtwo święte/ kto-

re cnotliwie ſię ſpráwuie/ ieſt święty ſtan/ y ći

ktorzy w nim mieſzkáią/ ſą ludźie święći/ cżyśći/

Bogu mili/ y Pan Bog ná nie łáſkaw/ y one

miłuie/ co ſię nam pokázuie w wielu przykłá-

dźiech:

Gene. 27.

w Abráámie y w Sarze/ w Izááku y

10:

w Rebece/ w Tobiaſzowey Sarze Raguelo-

11:

wey. rć. Izali Pan cnotliwy/ święty/ może iá-

12:

ki nierząd miłowáć/ álbo ſtánowić? Záiſte nie;

13:

ále iáki/ powiádáią/ kram/ taki pan/ poſpolita to:

14:

A iż Pan Bog ieſt święty/ cżyſty/ dobry/ pra-

15:

wdźiwy; bez wątpienia tedy też ten ſtan ieſt

16:

święty/ dobry. Oto tá ieſt pierwſza doſtoy-

17:

ność Małżeńſtwá świętego. Wtora doſtoy-

18:

ność/ iż ieſzcże przed grzechem ieſt poſtánowiony.

19:

Trzećia doſtoyność y zacnośc Małżeńſtwá ś-

20:

więtego/ iż ná vcżciwym mieścu/ y bárzo we-

21:

ſołym/ to ieſt w Ráiu.

Małżeńſtwá wiecżny ieſt węzeł. Concil. Trid. ſeſs. 24.

22:

A nie tylko Pan Bog Małżeńſtwo vſtáwił/

23:

ále też (iáko święte Koncylium Trydentſkie po-

24:

kazáło) pzzydał mu wiecżny/ y nigdy nie rozwią

25:

zány węzeł. Abowiem mowił zbáwićiel: Co

strona: 284

284.

KAZANIE O

Bog złącżył/ cżłowiek tego niech nie rozłącża:

Matt. 19.

Co też y z drugiego świádectwá Páná Chry-

ſtuſowego łatwie ſię to dowiedźie: iż zwiąſká

Małżeńſtwá/ żadnym rozwodem rozwiązána

być nie może:

Rozwod Sákrámentu nie pſuie. Matt. 19. Mar. 10. Luc. 16.

Bo ieſliby po rozwodźie niewiá-

ſtá od poſłuſzeńſtwá mężá ſwego wolna byłá/

tedyby ſię iey bez wſzelákiego cudzołoſtwá go-

dźiło poiąć mężá inſzego.

Zwiąſkę Małżeńſką ſamá tylko śmierć tárga. 1. Cor. 7.

A iednák Pan Bog

iáśnie powiáda/ że káżdy cudzołoży/ kory żonę

10:

ſwą opuſzcża/ á drugą poymuie. Iáſna tedy

11:

rzecż ieſt/ iże zwiąſká Małżeńſtwá/ ſámą tylko

12:

śmierćią/ á nie cżym innym/ rozwiązána byc nie

13:

może. Co też Apoſtoł potwierdza/ kiedy mo-

14:

wi: Niewiáſtá poddána ieſt zakonowi (to ieſt

15:

poſłuſzeńſtwu mężá) ták długo iáko mąż iey ży-

16:

wie; á ieſliby vmárł mąż iey/ wyzwoloná ieſt

17:

od zakonu; kogo chce niechay poymie/ tylko w

18:

Pánie Bodze. Y záſię: Tym ktorzy ſą w Mał

19:

żeńſtwie przykázuię/ nie ia/ ále Pan/ áby żoná

20:

od mężá nie odchodźiłá: á ieſliby odeſzłá/ áby

21:

zá mąż nie chodźiłá/ álbo żeby ſię z mężem poie-

22:

dnáłá. Y dał to Apoſtoł S. ná wybor nie-

23:

wieśćie/ ktoraby zá ſłuſzną przycżyną opuśćiłá

24:

mężá/ iżeby álbo zá mąż nie chodźiłá/ álbo ſię z

25:

mężem ſwoim ziednáłá. Abowiem Kośćioł

strona: 285

MALZENSTWIE.

285.

święty/ áni mężowi/ á ni żenie tego nie dopu-

ſzcża/ żeby ieden od drugiego bez wielkiey przy-

cżyny odeyść mogł.

Drugą rzecż weźmiemy y obacżymy/

ku ktoremu końcu ten ſtan Swięty y

Sákráment Pan Bog poſtáno-

wić racżył/ á ktore powinowá-

ctwo ieſt iego.

Sakráment Małżeńſtwá S. PAn Bog dla cże^go poſtánowić racżył/ á ktora powinność iego.

En ſtan Małżeńſtwá S. y Sákráment

10:

Pan Bog poſtánowić racżył/ nie dla cże-

11:

go inſzego/ iedno ku ſpłodzeniu dźiatek/ y ku v-

12:

chronieniu á vwiárowániu grzechu niecżyſte-

13:

go/ to ſię godźi obácżyć z oznaymienia Małżeń-

14:

ſtwá. Pierwſzy koniec y vrząd przed grzechem

15:

po ſtworzeniu mężá y niewiáſty włożył ná nie

16:

Pan Bog/ mowiąc do nich:

Gene. 7.

Rośććie á mnożćie

17:

ſię/ á napełniayćie wſzytkę źiemię.

18:

Drugi koniec ieſt potomkom lekárſtwo/ iáko

19:

Páweł święty powiáda/ piſząc do Koryntow:

1. Cor. 7.

20:

Dobra rzecż ieſt cżłowiekowi/ nie dotykáć ſię

21:

niewiáſty; á wſzákoż dla vchronienia ſproſne-

22:

go y plugáwego grzechu/ káżdy niech ma żonę

strona: 286

286.

KAZANIE O

ſwoię/ y każda też niechay ma mężá ſwego.

Powinność mężá. Epheſ. 5.

Przeto powinowáctwá Małżeńſtwá te ſą/ kto

re opiſał Páweł S. do EPhezow/ mowiąc:

Mężowie miłuyćie żony wáſze/ iáko y Chry-

ſtus vmiłował Kośćioł/ y ſámego śiebie wy-

dał zań. Aby go poświęćił/ ocżyśćiáiąc omy-

ćiem wody przez ſłowo. Aby go ſobie ſtáwił

chwálebnym Kośćiołem/ ktoryby niemiał zmá-

zy álbo zmárſku/ álbo cokolwiek tákowego/ ále

10:

iżby był święty/ y okrom przygány. Tákże mę-

11:

żowie máią miłowác żony ſwoie/ iáko ſwoie ćiá-

12:

łá właſne. kto miłuie żonę ſwoię/ ſam śiebie mi-

13:

łuie. Abowiem nigdy żaden ſwego właſnego

14:

ćiáłá nie miał w nienawiśći/ ále ie karmi y ży-

15:

wi/ ták iáko y Pan Chryſtus Kościoł ſwoy/ á-

16:

bowiem ieſteſmy cżłonkámi iednego ćiáłá/ z ćiá

17:

łá iego/ y z kośći iego:

1. Moy. 2. Matt. 10. Mar. 10. 1.Cor. 6. Małżeńſtwo prawdźiwe ieſt świątośćią. Pan Chryſtus ieſth oblubieniec á kośćioł iego ieſt oblubienicą.

Y dla tego opuści cżło-

18:

wiek oycá y mátkę ſwoię/ á przyſtánie do żony

19:

ſwey/ y będą dwá w iednym ćiele. Y támże

20:

dokłáda Páweł S. mowiąc: Wielki to ieſt

21:

Sákráment/ ále to powiádam w Chryſtuśie y

22:

w Kośćiele. W Pánie Chryſtuśie/ ábowiem

23:

znacży iedność nátury Boſkiey y cżłowiecżey/

24:

ktora ieſt nie rozdźielna. W Kośćiele záś ábo-

25:

wiem Pan Chryſtus oblubieniec/ á Kośćioł

strona: 287

MALZENSTWIE.

287.

oblubienicą iego. Pan Chryſtus ieſt głową

Kośćiołá/ á ten Kośćioł ieſt zupełnym ćiáłem

y cżłonkámi iego.

Coloſ. 3. 1. Petr. 3.

Y ieſzcże ná drugim mieścu

Páweł S. piſze: Mężowie miłuyćie żony ſwo

ie/ áni ſię ſrożćie przećiwko nim: wiedząc to/ iż

żony nie ſą podnożámi/ áni niewolnicámi mę-

żow ſwych: Iáko nie ſą przednieyſzemi w roſka-

zániu nád męże ſwe. Co ſię ſtąd pokázáć może/

iże Pan Bog ſtworzył niewiáſtę nie z głowy/

10:

ále z kośći tey/ ktorą z boku y z pośrzodku wy-

11:

iął/ chcąc to miec/ áby nie były rzędźiochámi.

1. Tim. 2.

12:

Iáko y Apoſtoł Páweł ś. o tym nápiſał: Náu-

13:

cżác niewieśćie nie dopuſzcżam/ áni żeby miáłá

14:

pánem być nád mężem.

Aſculanus.

Y Aſculanus nápiſał:

15:

Nie podoba mi ſię ten dom/ w ktorym/ kiedy y ko-

16:

koſz gdacże/ kur milcży. Nie z nogi też ſtwo-

17:

rzone ſą/ áby nie były w máłey ważnośći v mę-

18:

żow. Gdyż y Piotr S. náucża męże/ áby oni

19:

z żonámi ſpołem mieſzkáiąc/ wyrządzáli im cżeść

20:

iáko to mdleyſzemu nacżyniu niewieśćiemu.

1. Petr. 3.

21:

Stworzone tedy ſą niewiáſty w śrzodku/ w

22:

mierze: nie iáko páni/ nie iáko też ſługá; ále śrzo

23:

dek/ to ieſt/ iáko wierny miły towárzyſz.

Gene. 3.

A w-

24:

ſzákoż dobra małżonká ſłuſznie może byc miáno-

25:

wána pánią domu/ y mátką cżeládną/ rodźićiel-

Małżonká dobra á pocżćiwa.

strona: 288

288.

KAZANIE O

może być ſłuſznie názywána pánią domu/ y mátką cżeládną.

ką dźiatek/ z ktorey dźiatki/ w twoiey maiętno-

śći po tobie pozoſtawſzy/ ćiebie wſpomináć/ Pá

ná Bogá proſząc/ imię twoie ná potomſtwo dłu

gie od narodu do narodu odnioſą. A iż to ie-

ſzcże przydam: kto nie ma żony/ iákoby ná świe-

ćie nie był. Pámiątki po ſobie miec nie może/

gdy ſynow właſnych/ áni pokolenia á potom-

ſtwá poſtánowić nie może: Dom/ Herby/ Fá-

milia zginąć á zeyść muśi/ kto żony nie ma: By

10:

też naybogátſzym był/ nic nie ma ſwego/ bo nic

11:

nie ma ſwobodnego á wolnego od nieprzyiáźni/

12:

nie ma komu tego zwierzyć/ nie ma komu po ś-

13:

mierći tego pozoſtáwic/ ná wſzem opuſzcżony y

14:

ośieroćiáły; cżeladź ze wſząd krádnie/ towárzy

15:

ſze oſzukawáią/ krewni á powinowáći nie do koń

16:

cá przyiaćiele; á ieſli ktorzy ſą/ ná puśćiznę cże-

17:

káią/ ſłucháiąc rychłoli záſtękaſz/ rádźiby rzekli/

18:

Boże mu bądź miłośćiw conarychley.

Powinność żony.

19:

Záśię powinowáctwá białych głow/ ktore

20:

w Małżeńſtwo wſtępuią/ ſą te. Naprzod á-

21:

by były poddáne mężom/ pod ktorą poddáność

22:

poddał Pan Bog Iewę Iádámowi/ mowiąc

23:

do niey:

Gene. 3.

Pod mocą mężá będźieſz/ á on będźie

24:

tobie pánem. Iáko też y Apoſtoł Páweł S.

25:

do Ephezow piſząc/ ták vcży:

Epheſ. 5. 1. Corin. 11.

Zony bądźćie pod

strona: 289

MALZENSTWIE.

289.

dáne mężom/ iáko Pánu. Abowiem mąż ieſt

głową żony/ iáko y Chryſtus ieſt głową Ko-

śćiołá ſwego. A ták iáko Kośćioł poddány ieſt

Chryſtuſowi/ ták też żony ſwym mężom niech

będą we wſzem poddáne.

Coloſ. 3.

A do Koloſſenſow

Páweł ś. ták piſze: Zony bądźćie poddáne ſwo

im mężom/ iáko przyſtoi w Panie Bodze. Tám

że też: Mężowie miłuyćie żony ſwoie iáko ſá-

mych śiebie/ á żoná niech ma w vcżćiwości mę-

10:

żá ſwego.

1. Petr. 3.

Trzećie powinowáctwo ieſt/ ktore

11:

Piotr S. wylicża/ ták mowiąc: Niewiáſty nie

12:

chay będą poddáne mężom ſwoim/ áby y ći kto-

13:

rzy nie wierzą ſłowu Bożemu/ przez przemieſzka

14:

wánie z niewiáſtámi ſwemi/ bez ſłowá byli po-

15:

zyſkáni/ obacżáiąc w boiáźni święte obcowá-

16:

nie wáſze. Máią też mieć żony w vcżćiwo-

17:

śći męże ſwoie/ przykładem oney pániey zacney

18:

Sary/ ktora mężá ſwego Abráámá pod cżás miá

19:

nowałá pánem:

1. Petr. 3. Gen. 18.

1. Cor. 11. Gene. 2. 1. Moy. 2.

Abowiem mąż ieſt głową żo-

20:

ny ſwey/ y pierwey ſtworzony/ nie dla żony/ á-

21:

le żoná dla niego. Przeto żoná/ gdy ſię przytáfi

22:

(iákoż przytráfić ſię w tym iárzmie muśi) iáki

23:

fráſunek/ tedy ma mężá poćieſzáć/ vſługuiąc mu/

24:

dobrey nádźieie dodawáiąc/ tuſząc lepſzą fortu-

25:

nę/ á wſzytko ku lepſzemu obiecuiąc/ á práwie

ſzcżęście

strona: 290

290.

KAZANIE O

ſzcżęśćie życżliwe przyrzekáiąc. Nie ma też być

świegotliwa/ nie ma ſię po goſpodách tułáć/

wieśći á nowin nośić/ nie ma proznowáć/ ále

vſtáwicżnie przy dźiatkách á cżeládźi w domu

być. A ma náśládowáć żołwiá (iáko ſtároda-

wna przypowieśc ieſt) ktory z ſwoiey ſzázuły nie

wynidźie. A ieſliby wyniść iáka potrzebá by-

łá/ bez woley mężowey niech nigdy cżynić nie

śmie. Abowiem Apoſtoł S. piſze:

1. Cor. 2.

Zoná ſwo

10:

im ćiáłem nie władnie/ ále mąż: Tákże mąż nie

11:

władnie ſwym ćiáłem/ ále żoná. Niech też to

12:

ná pámięci máią żony/ iż dla pomocy ſwych/ y

13:

dla mężá ſą ſtworzone/ iákom pierwey rzekł. A-

14:

by pod mocą iego były:

Gene. 3. 1. Corin. 11.

Niewiáſty cżemu záwijáią głowy.

Y ná znák á wiecżną

15:

pámiątkę tego głow ſwoich okrom zákryćia iá-

16:

kiego nie miewáią; y owſzem záwżdy ie przy-

17:

krywáią/ áby nad mężámi nie przewodźiły: A

18:

wſzákoż pod cżas dla tego rády żeniney nie wá-

19:

dźi ſłucháć; ále tym ſpoſobem/ áby páni ná wę-

20:

dźidłá mężá nie wźięłá/ á przewodźić nie pocżę-

21:

łá; bo wſzytkie práwá Boſkie y ludzkie tego im

22:

dla ich krewkośći nie pozwoliły/ ále męże w rzą

23:

dzeniu przełożyły: wyiąwſzy iżby mąż był iáki

24:

wielki proſtak/ coby krup ſtudźić nie vmiał.

1. Reg. 25.

Iá-

25:

ko był on Nábál chłop głupi á proſty biernat/ kto

strona: 291

MALZENSTWIE.

291.

re^go Dawid y z potomſtwem iego przez pochyby

wygubiłby był; ále Abigáil mądra małżonká ie-

go temu byłá rozumem ſwym zábiegłá. Dla

tego gdy żoná mądra obacży/ iż ku ſzkodźie co

ſię ſkłánia/ godźi ſię áby temu záſkocżyłá/ po-

mogłá/ porádźiłá. Wſzákże to ma cżynić mier-

nie/ vcżciwie/ nieprzekłádáiąc ſię tym nád mężá:

iáko poſpolićie mowią.

Eccle: 25.

Gdy ktora cżym nád

mężá ma/ tedy ſię chlubi/ co nie ma być: bo káż-

10:

da dobra rzecż ſámá ſię dobrze/ ále zła/ źle záleći.

Krzyż ktory włożył ná mężá Pan Bog.

11:

Przytym káżdy/ ktory álbo ktora wſtępuie w

12:

Małżeńſtwo/ ma v śiebie vwáżyć/ krzyż ktory

13:

máią nośić w tym ſtanie. Ná mężá krzyż wło-

14:

żył Pan Bog/ gdy mowił do Iádámá temi ſło-

15:

wy: Ześ vſłuchał ſłow twey żony/ y iadłeś z drze

16:

wá zákazánego/ przeklęta źiemiá w ſpráwie two

17:

iey/ w pracey będźieſz pożywał ſwey/ przez w-

18:

ſzytek cżás żywotá twego.

Gene. 3.

Ziemia ćiernie y oſzet

19:

będźie rodźiłá tobie/ y będźieſz pożywał chlebá

20:

w poćie cżołá twego/ áż ſię wroćiſz w źięmię/ z

21:

ktorey ieſteś wźięt.

22:

W ktorym krzyżu/ tu niech poćiechę ma małżo

23:

nek/ iż ten krzyż/ ácż ieſt ſrogi y przykry/ á wſzákże

24:

nie wiecżnie trwáiący/ tylko do końcá tego ży-

25:

wotá docżeśnego/ á nie duſze.

strona: 292

292.

KAZANIE O

Krzyż niewieśći.

Krzyż záś ná niewiáſtę Pan Bog ten wło-

żył/ mowiąc Pan temi ſłowy do niewiáſty: Ześ

vſłucháłá mowy wężowey/ y vżywáłáś z owo-

cu tego/ z ktoregomći zákazał/ rozmnożę fráſun-

ki y trudnośći twoie/ y będźieſz pod mocą mężá

twego/ á on tobie będźie roſkázował.

Gene. 3.

W kto-

rym krzyżu/ iáko y mąż/ ma wielką poćiechę/ kto-

ra ácż w boleśći będźie rodźić dźiatki dla zwie-

dźienia ſzátáńſkiego/ wſzákże/ iáko Páweł świę

10:

ty piſze do Tymotheuſzá/

2. Timot. 2.

będźie zbáwiona przez

11:

rodzenie dźiatek/ ieſli będźie trwáłá w wierze/

12:

w miłośći/ świątobliwośći/ y trzeźwośći.

13:

Trzećia rzecż ieſt/ ktorą bacżyć ma-

14:

my: iáko ſię Pan Bog gniewa ná

15:

ćieleſne á niecżyſte ludźie á iáko

16:

ſię nimi brzydźi.

Cżyſtość ieſt v Páná Bogá w wielkiey powadze y ná wielkiem bacżeniu. Apocal. 14.

17:

ACż tego żaden zátáić nie może/ iáko káżdy

18:

ludzki żywot pocżćiwy/ to ieſt w pánień-

19:

ſkiey cżyſtośći záchowány/ był w wielkiey po-

20:

wadze/ y ieſt záwżdy ná wielkim bacżeniu v Pá

21:

ná Bogá wſzechmogącego/ o cżym Ian S. iá-

22:

wnie świádcży w Obiáwieniu ſwoim/ iáko wi

strona: 293

MALZENSTWIE.

293.

dźiał Báránká ſtoiącego nád gorą Syon/ á z

nim ſto cżterdźieśći y cżtery tyśiące/ ktore ſą ku-

pione z źiemie: Cić ſą ktorzy ſię nie pokaláli z

niewiáſtámi; bo ſą pánnámi: Cić náśláduią

Báránká/ kędykolwiek idźie: Cic ſą kupieni ſłu-

dzy zá pierwiaſtki Bogu y Báránkowi. Tákże

też y ná drugim mieścu:

Sap. 3.

Szcżęśliwa/ práwi/

niepłodna y niepokalána/ ktora nie vznáłá łożá

w grzechu/ będźie miáłá owoc/ y oſobną chwa-

10:

łę miedzy duſzámi świętymi.

Iſai. 56.

Tákowym też y

11:

v Izáiaſzá Proroká Bożego/ wiecżne imię dác

12:

obiecuie/ ktore ná wieki nie záginie. Toż też y

13:

Pan Chryſtus Boſkimi vſty ſwemi w nowym

14:

teſtámenćie powiedźieć to racżył temi ſłowy:

Matt. 19. 1. Cor. 5.

15:

Błogoſłáwieni ktorzy ſię obrzezáli dla kroleſtwá

16:

Bożego. A Apoſtoł iego Páweł S. tego po-

17:

świadcża/ piſząc do Koryntow: Dobra rzecż

18:

ieſt cżłowiekowi nie dotykáć ſię niewiáſty. Co

19:

też nie bez przycżyny oni mili Prorocy ſtárego

20:

zakonu w cżyſtośći ſię byli bárzo zákocháli áż do

21:

śmierći/ iáko Heliaſz/ Helizeuſz/ Dányel/ y in-

22:

ſzych wiele. Tákże też w nowym zakonie ma-

23:

my/ ktorzy w pánieńſtwie z młodych lat ſwoich

24:

áż do śmierći trwáli. Iáko błogoſłáwiona dźie

25:

wicá Pánná Mária/ Ian Chrzćićiel/ Ian A-

strona: 294

294.

KAZANIE O

poſtoł/ Paweł S. Tymotheuſz/ Tytus/ Agnie-

ſzká S. Káthárzyná/ Pellágia/ Appollonia/ y

wiele inſzych pánienek świętych/ ktorzy áż do ś-

mierći ſię w pánieńſtwie á w cżyſtośći zácho-

wáli. A co też ieſt niezlicżona moc onych S.

Biſkupow/ Opátow/ Zakonnikow/ Puſtelni-

kow/ ktorzy ſię w tym pánieńſtwie y w cżyſto-

śći zákocháli áż do śmierći. Iáko też im Pan

Bog błogoſłáwił/ y w iákiey ie łáſce ſwey zá-

10:

wżdy záchowywáć racżył/ á iáko ie záwżdy z

11:

káżdey przypádłey przygody/ z wielkiemi ich po

12:

ćiechámi/ wywodźić racżył/ y iáko dźiwnie ro-

13:

zmnażał rozmáite poćiechy á vſtáwicżne rádo-

14:

śći ich/ to iuż tám ſnádnie ſię tego káżdy do-

15:

cżytáć może.

Cudzołoſtwo iáko Pan Bog karze.

16:

Pátrzayże záś z drugiey ſtrony álbo cżytay/

17:

iáko żywot ſwowolny ták w zakonie iáko bez

18:

zakonu żywiący był záwżdy v Páná Bogá/ y v

19:

wſzytkiego świátá w wielkim obmierżeniu/ y

20:

iáko gniew Páńſki wiśiał y wiśi záwżdy nád

21:

káżdym tákim cżłowiekiem. Abowiem gniew

22:

iego ſtąd naprzod vcżuć mamy/ iż wſzetecżne á

23:

niecżyſte ludźie karze Pan Bog kaźniámi ták ćie-

24:

leſnymi ná tym świećie/ iáko też y duſznemi y

25:

wiecżnemi ná onym świećie. Ná tym świe

strona: 295

MALZENSTWIE.

295.

ćie karze Pan Bog chorobámi/ niedoſtátkiem/

háńbą/ y inſzym tym podobnemi złemi przygo-

dámi. Ieſli chceſz też przycżyny wiedźieć/ cże-

mu ták wiele ludźi chorych? cżemu z wielkich

ſtanow sſtáią ſię vbodzy? cżemu powodźi? cże-

mu mory? cżemu ognie? cżemu głod? cżemu nie

przyiaćiel? Tedy wiedz że Pan Bog nie dla cże-

go inſzego iáwnie pomſtę ſwoię nád káżdym tá-

kowym rośćiąga/ iedno dla niecżyſtoty. A ieſli-

10:

byś temu nie wierzył/ cżytayże iedno ſobie o

11:

tym v Ianá S. ktory ták powiáda: Ktorzy cu-

12:

dzołożą/ ći w wielkich fráſunkách/ y ćięſzkoś-

13:

ćiách będą.

Apocal. 2. Prouer. 6.

Y ná drugim mieścu mamy o tym:

14:

Kto ieſt cudzołożnikiem/ ten dla niedoſtátku

15:

ſercá/ ſtráći duſzę ſwoię/ zgromadza ſobie lek-

16:

kość/ y ſromotę á zelżywość iego nigdy nie bę-

17:

dźie zgłádzona. Ieſli mało ná tym dowodźie

18:

maćie/ weźmićie przykład z piſmá świętego.

Gene. 6. et. 7.

19:

Cżemu Pan Bog zátopił był świát? Pátrz

20:

przycżyny w Bibliey/ znaydzieſz iż nie dla cżego

21:

inſzego iedno dla niecżyſtośći: Cżemu P. Bog

22:

Sodomę y Gomorę ogniem popalił? prze nie-

23:

cżyſtość:

Gene. 19. Gene. 34.

Sychymitom co ſię przydáło od ſy-

24:

now Iákobowych/ iáko przez nie doſzcżątku wy

25:

tráceni y wykorzenieni ſą? nie dla cżego inne-

strona: 296

296.

KAZANIE O

go/ iedno dla zgwałcenia/ ktore ſię sſtáło przez

Sychemá/ nád pánną Dyną/ corką Liey.

Num. 27.

Cże-

mu dwádźieśćiá y cżtery tyśiące ludźi ná pu-

ſzcży Pan Bog potrácił? prze niecżyſtośc. Cże-

mu narod wſzyſtek Beniáminow/ okrom ſześći

ſet młodźieńcow/ ieſt wygłádzony? nie prze kto

rą inſzą przycżynę/ iedno dla oſzkárádzenia żony

iednego Lewity/ z narodu Lewi.

Iudic. 20. 2. Reg. 2.

Dawid krol

iáko był ſrodze karan od Pána Bogá/ y poddá-

10:

ni iego dla niego/ choć byli nie winni/ iáwna ieſt

11:

Hiſtorya.

2. Reg. 13.

Ano y Ammon ſyn Dawidow/ iáko

12:

ſproſnie zginął od brátá rodzonego? nie dla cże-

13:

go inſzego/ iedno dla niecżyſtości. Tákże też y

14:

drugi ſyn iego Sálomon/ ſkoro ſię iedno ná nie-

15:

rząd z niewiaſtámi vdał/ ták ſię ſzkárádźie wſzy

16:

tek odwroćił od chwały Bożey/ iż też bogom ob-

17:

cym ſłużył.

3. Reg. 11.

Y Abſolon ſyn iego trzeći iáko ſpro

18:

ſnik zginął? nie dla cżego innego tę pomſtę ná

19:

ſobie odnioſł/ tylko dla niecżyſtośći. Słycha-

20:

my bá y cżytamy o onych przodkách náſzych/ o

21:

co ie wężowie ogniśći kąſáli/ álbo co Finees ká-

22:

płan vcżynił/ y iáko to wdźięcżnie Pan Bog od

23:

niego przyiął/ gdy dwoie záſtawſzy ná ſwowol-

24:

nym grzechu/ oboie miecżem ku źiemi przebił.

Num. 21. 1. Cor. 10.

1. Reg. 2. et. 3.

25:

Toż też cżytamy/ co ſię sſtáło onym ſwowol-

strona: 297

MALZENSTWIE.

297.

nym ſynow onego swiętego ſtarego zakonu He-

li Biſkupá/ iáko wiele dla káżdego z tych ſwo-

wolnikow ludźi poginęło/ y iáko nád ſobą pom-

ſty bráli/ y iákie bywáły ſpráwy y dokońcżenia

ich. Ale nie tylko miedzy Bożym ludem ſą

tákowe przykłády/ ále też w Hiſtoryách Pogáń-

ſkich/ ktore okázuią/ iż wiel e Kroleſtw y Rzecży-

poſpolitych dla niecżyſtośći/ nie tylo ſię odmię-

niło/ ále też záginęło.

Pub. Vergilius ex Dicte Cretenſe, et Darete Phrygio.

Iáko Grecya álbo Tro-

10:

iá dla Heleny.

Dyon. Halicarnaſeus lib. 4. antiquitat. Romanorum. Q. Curtius et Arrianus Historic.

Z Rzymu Krolowie wygná-

11:

ni dla Lukrecyey. Philip Mácedońſki Krol/

12:

dla nierządney pożądliwośći ieſt zábity. Zgi-

13:

nął też y Alexánder Wielki w wielkich roſko-

14:

ſzách. Mácedońcżykowie zgłádzeni ſą/ gdy nie

15:

ktorzy oſzpećili corkę gośćiá iednego/ y potym ią

16:

zábili. Ktore to niebeſpiecżeńſtwá widząc oni

17:

mili oycowie ſtare^go Zakonu/ nie bez przycżyny o

18:

cudzołoſtwo ſrodze karáli/ y práwá zacne vſtá-

19:

wiáli: iáko mamy Moyzeſzowe práwo w kśię-

20:

gách Deutoronomij, áby miedzy Izráelſkiemi

21:

corkámi nie byłá żadna niewiáſtá nierządna.

Deut. 23. Deut. 22.

22:

Iáko to y drzewiey Pan Bog w zakonie ſwo-

23:

im to práwo vſtawił. Iż ieſli mąż będźie ſpał

24:

z żoną drugiego/ tedy niechay oboie vkámionu-

strona: 298

298.

KAZANIE O

ią/ y cudzołożniká y cudzołożnicę/ á zgłádźić z

źiemie złość.

Deut. 27.

Cżytay ſobie ieſzcże w Kśięgách

Moyzeſzowych o przeklęctwách Páńſkich/ kto-

remi przeklina ludźie wſzetecżne.

Tob. 4.

Co też nie

bez przycżyny vpominał Tobiaſz ſyná ſwego/ á-

by ſię ſtrzegł wſzetecżeńſtwá ſzkárádego/ mo-

wiąc temi ſłowy do niego: Strzeż ſię ſynu mi-

ły od wſzelákiey ſproſności.

Eccle: 41.

Y Sálomon po-

wiedźiał: Wſtydayćie ſię pátrzyć ná niewiá-

10:

ſtę nierządną.

Matt. 5.

W Ewángeliey też Pan Ch-

11:

ryſtus mowił: Wychodzą z ſercá cudzołoſtwá

12:

y nierządy/ ktore plugáwią cżłowieká. A Pá-

13:

weł S. Apoſtoł cżęſto poważnemi ſłowy tym

14:

ſię grzechem bárzo brzydźił: iáko piſze naprzod

15:

do Gálátow temi ſłowy:

Gallat. 5.

Iáwne ſą ſpráwy

16:

ćiáłá/ ktore to ſą: cudzołoſtwo/ niecżyſtość/ w-

17:

ſzetecżeńſtwo/ niepowśćiągliwość.

1.Teſſa. 4.

Tákże też y

18:

ná drugim mieścu vpomina Páweł święty:

19:

To ieſt/ práwi/ wola Boża/ świątobliwość

20:

wáſzá/ iżebyśćie ſię wściągáli od niecżyſtośći.

1. Cor. 6. Epheſ. 5.

21:

Y ieſzcże: Vćiekayćie przed plugáwośćią. Y

22:

záſię: Nie mieſzayćie ſię z nierządnemi ludźmi.

23:

Nád to: Niecżyſtotá/ práwi/ y wſzelákie plugá-

24:

ſtwo álbo łákomſtwo/ niech nie będźie áni po-

strona: 299

MALZENSTWIE.

299.

mienione miedzy wámi. Abowiem tá be-

zecna pſotliwośc á wſzetecżna miłość/ ták nie

fortunna ieſt/ iż porubnikowi ledwie kęs chlebá

zoſtáwi/ á náwet go w wielkie vboſtwo przy-

wiedźie.

Luc. 15.

Przykład w ſynu onym márnotraw-

nym możem obácżyć/ ktory ono wźiąwſzy dźiał

oycżyſty od oycá ſwego/ vdał ſię do cudzey krái-

ny dla ſwey woley/ á wſzetecżeńſtwá ſzkáráde-

go/ przez co potym przyſzedł do nędze á bárzo v-

10:

boſtwá wielkiego/ że muśiał wſzetecżnicżek z

11:

głodu potym ieść młoto z wieprzámi z korytá

12:

plugáwego. Tęć ſławę odnośi/ y do tákiego

13:

kreſu przychodźi káżdy cżłowiek wſzetecżny:

Prouer. 5.

14:

Cżego nam poświádcża y Sálomon temi ſło-

15:

wy: Towárzyſz nierządnych á niecżyſtych nie-

16:

wiaſt vtráći máiętność: iákoż k rzecży to ieſt/

17:

cżego doznawamy po wielu ludźiách/ iż gdy ſię

18:

w ktorym zámnoży to bezecne wſzetecżeńſtwo/

19:

ieſli w duchownym álbo młodźieńſkim ſtanie/

20:

to iuż mi wierz/ że tám rząd v tákiego w do-

21:

mu káżdego/ iáko w gęśim chlewie: bo cokol-

22:

wiek iedno pocżnie/ to mu ná wſzytkim nie ſpo-

23:

ro/ iuż w komorze/ iuż w oborze/ iuż ná polu y

24:

w ſtodole/ tudźież też y w ogrodźie/ náwet y w

strona: 300

300.

KAZANIE O

mieſzku trwogá: A to niſkąd inąd pochodźi/ ie-

dno z przeklęctwá Páńſkiego/ ktore wiśi nád gło

wą cżłowieká káżdego tákiego.

Deut. 25.

O cżym ſobie

ſzerzey cżytay v Moyzeſzá świętego.

A ieſli też to wſzetecżeńſtwo záplunie ſię w

ſtanie Małżeńſkim/ álbo iáko oná ſtára przypo-

wieść iednego śláchćicá Polſkiego/ iż ſię mitrę-

gá miedzy nimi zámnoży/ że ſię pan imie woy-

towey/ á páni też náſypie pełen wor woytowi/

10:

áż więc y krup cżaſem nie doſtánie do káſze ná

11:

wiecżerzą; á woyt powiáda iż ſię mitręgą ży-

12:

wi: Ale Bog day zábit z táką mitręgą/ bo więt

13:

ſza mitręgá w dworze/ kiedy iuż w pudle nie

14:

máſz nic. Ale ieſzcżeby to byłá máła rzecż/

15:

gdyby iedno tym karał Pan Bog/ że nam krup

16:

nie doſtánie do káſze ná wiecżerzą/ álbo też że

17:

kotki náwet nie máſz cżym z zapiecżká dla mi-

18:

tręgi wybáwić/ ale karze Pan Bog tákie ſpro-

19:

ſniki wiecżnym ogniem/ ieſli ſię nie vpámiętáią/

20:

á nie náwracáią do Paná Chryſtuſa zbáwićie-

21:

lá ſwego. A iżby to ták było?

1. Cor. 5.

Słuchay iáko

22:

Páweł święty piſze do Koryntow: Ani nie-

23:

cżyśći/ áni cudzołożnicy/ áni ſproſnie plugáwi/

24:

áni płći ſwoiey nieprzyſtoynie vżywáiący Bo-

strona: 301

MALZENSTWIE.

301.

żego kroleſtwá otrzymac mogą. Tákże też y ná

drugim mieścu:

Hebr. 13. Apoc. 21.

Niecżyſte ludźie y cudzołożni-

ki Pan BOg ſądźić będźie. A Ian święty

mowi: Iż cżąſtká ich będźie w ieźierze pałá-

iącym śiárką y ſmołą; to ich dźiedźictwo y tá

zapłátá ná wieki będźie.

O nieſzcżęſnyſz to cżłowiek káżdy/ ktory ſię

tym bezecnym wſzetecżeńſtwem pará/ lepieyby

mu było ná świát nigdy ſię nie rodźić/ á niż ſię

10:

tám doſtáć. Przetoż rádzę káżdemu wſzetecżne-

11:

mu cżłowiekowi/ iż poki cżás ma/ ábyſię w cżás

12:

vznał/ á przeſtał iuż od tych złośći ſwoich/ á cży

13:

nił godne owoce pokuty zá niepráwośći ſwoie/

14:

bo inácżey káżdy tákowy wiecżnie zginąc muśi.

15:

A przetoż wy wſzyścy mili rodźicy/ ktorzy ie-

16:

dno ſobie tego życżyćie/ ábyśćie poćiechy rádo-

17:

ſney po ſwych dźiatkách docżekáli/ y tych mąk

18:

piekielnych ich pozbáwili.

Vpominánie do rodźicow z náuką.

Tedy ſię o to ſtaray-

19:

ćie z pilnośćią/ iákobyśćie dźiátki ſwe w boiá-

20:

źni Bożey z młodości ich wychowáli/ vcżąc ich

21:

woley Bożey/ przykazánia iego świętego/ iáko-

22:

by oni zá łáſką Bożą cnotliwie ſię w ſtanie ſwo

23:

im ſpráwowáli/ przez coby ſię Pánu Bogu na-

24:

przod/ potym y ludźiom dobrym mogli podo-

strona: 302

302.

KAZANIE O

bać. Nie dopuſzcżayćieſz dźiatkom ſwym ſwey

woley vżywáć;

Prouer. 23. Eccle: 7.

y owſzem gdźieby was po do-

brey woley ſłuchác niechćieli/ tedy rozgą álbo

bicżem káráć ich maćie/ iáko piſmo święte vpo-

mina. Abowiem ieſli ty ſyná álbo corki twey

w młodych lećiech káráć nie będźieſz/ wierz mi/

żeć ſię nie da káráć gdy w inſze ſtrzemię wſtą-

pi: Ale kiedy ty dźiećię ſwe w boiáźni będźieſz

chował/ tedy ſię ono ćiebie będźie bało/ y nie bę-

10:

dźie śmiáło rozmow proznych cżynić pokątnie.

11:

Cżwartą rzecż á oſtátecżną mamy o-

12:

bacżyć/ iż Małżeńſtwo ma być dobro-

13:

wolne á nieponiewolne.

Małżeńſtwo ma być dobrowolne á nie poniewolne.

14:

MAią też to rodźicy mieć ná bácżnośći ſwo

15:

iey/ iákoby corká twoiá y ſyn twoy nie

16:

byli poniewoleni ku tey świątośći Małżeńſtwá

17:

świętego. Wiedząc że to z dobrey woley káż-

18:

dego ma być/ á nie poniewoli. A przeto gdy ty

19:

dźiećię chceſz mieć w Małżeńſtwie świętym/

20:

tedy przykłádem onego ſtárcá Betuelá/ ſłuſzna

21:

y pobożna rzecż ieſt zopytáć y wywiedźieć ſię

22:

woley y myśłi dźiećięćiá/ iáko ſtoi w piśmie ś-

strona: 303

MALZENSTWIE.

303.

więtym/ temi ſłowy:

Gene. 24.

Przyzowmy dźiewkę/ á

dowiedzmy ſię iey woley.

Malżeńſtwo poniewolne/ nie ku dobremu ſię końcowi śćiąga.

Abowiem gdźie to nie bywa/ á poniewolnie

ſię zeymuią/ nie bywa nigdy/ álbo rzádko bywa

dobrze: ſtąd roſtą miedzy Małżeńſtwem roſter-

ki/ nienawiśći/ nieprzyiáźni/ cudzołoſtwá/ vſtá-

wicżne kłopoty/ rozwody/ trućizny/ zábijánia/

y inne nierozlicżne grzechy/ y ſtąd znácżno bywa/

że nie P. Bog tákowe Małżonki/ ále chuć docże-

10:

śne^go mienia/ łákomſtwo/ álbo ſam dyabeł/ ktory

11:

ieſt miſtrzem grzechu y wſzech roſterkow/ złącża.

Małżeńſtwo porządne ſam Pan Bog łącży z dárámi oſobliwemi.

12:

Gdźie tedy záſię z rozmyſłem dobrym/ y z do-

13:

browolnym z obu ſtron przyzwolenim poymu-

14:

ią ſię/ tám práwie Pan Bog ręką ſwą to Mał-

15:

żeńſtwo łącży. Stąd też miedzy nimi wielka

16:

ſię mnoży miłość/ wſzytkiego ſobie dobrego ży-

17:

cżą/ w ni wcżym ſobie nie zayźrzą; co wola ie-

18:

dnego/ ná tym drugi przeſtawa; iedno ćiáło/ ie-

19:

dná wola; rowna zgodá/ iednákie pozwolenie;

20:

iednáki żal y troſką iednáka poćiechá; iednáka o-

21:

biemá y rowna wolność; ſpolna vtrátá/ ſpolny

22:

zyſk/ ſpolne bogáctwá/ tákże y vboſtwo ſpolne;

23:

rowna doſtoyność/ towárzyſtwo iedney komo-

24:

ry/ ſkrzynie y záwárćia; ſpolność we wſzytkich

strona: 304

304.

KAZANIE O

ſpráwách/ pracách/ nieprzeſpiecżnośćiách/ iedná

ka ſpolność/ ſłużą ſobie zobopolnie/ á nie rozſta-

wáią ſię/ áni opuſzcżą áż do śmierći/ y niekiedy

wnet/ iedno po drugim/ álbo zárázem oboie v-

mieráią.

Zwiąſkę Małżeńſtwá ſámá tylko śmierć tárga.

Táka ieſt y ták wielka á gorąca

miłość w bogoboynym Małżeńſtwie/ że dobry

mąż dla żony/ á żoná też dla mężá y gárdłá ſwe

go nádſtáwi. Aza nie ſłychamy/ á cżáſem też

y widamy/ iáko żoná/ gdy mężá biją/ ſámá go

10:

ſobą záſtáwia? zań záſtáwia? ná nim vlega:

11:

A to nie ſkąd inąd płynie/ iedno iż tám PAn

12:

Bog łáſkę ſwoię/ zá ſpráwą Kápłáńſką/ oſobli-

13:

wie wlewa/ gdźie ſię poymuią z rozmyſłem do-

14:

brym/ y z dobrowolnym z obudwu ſtron przy-

15:

zwolenim.

16:

To tu iuż káżdy ſnádnie v śiebie vwáżyć mo-

17:

że/ iákie roſkoſzy/ iákie miłe przypadki/ z tákiego

18:

wdźięcżnego á dobrowolnego ſtanu/ káżdemu

19:

przypáść mogą. Iuż przygodá/ iuż chorobá/

20:

iuż káżdy niedoſtátek lżeyſzy być muśi/ niżli ko-

21:

mu innemu/ gdy iuż iedno drugiego onym w-

22:

dźięcżnym vpominánim ćieſzy/ rátuie/ y cżym

23:

może wſpomaga. Iuż záwżdy dwoiá rádość/

24:

y żáłość dwoiá poſpołu z ſobą chodźi: Iuż zá-

strona: 305

MALZENSTWIE.

305.

wżdy wſzytko ſporo/ bo iedno drugiego o wſzy-

tko ſię rádźi/ wſzytko ſię nadobnie á roſtropnie

ſtánowi/ wſzytkie^go ſię á wſzytkiego ſporo przy-

mnaża. Przyiedźie przyiaćiel/ iuż mu miło ná

onę nadobną zgodę/ y ná onę wdźięcżną ſpołe-

cżność pátrzyć/ á ono mu oboie vſługuią/ oboie

wdźięcżną ochotę vkázuią/ ták iż ná rowney

rzecży/ przy oney ochoćie/ woli tám káżdy zoſtáć/

niżeli tám/ gdźieby mu y korcem/ záſępiwſzy

10:

nos/ doſypowano. Nuż gdy ſię też záſię gdźie

11:

miedzy ludźie tráfi/ oná ták wdźięcżna á zgo-

12:

dliwa pará/ w iákiey pocżćiwości/ w iákiey po-

13:

wadze y w bacżeniu oſobnym v káżdego być

14:

muśi: Iuż ſię tu do nich wſzyścy kupią: iuż tu

15:

z nimi ſobie nadobne rozmowki máią: iuż ſię

16:

tu ſobie ládá cżemu vśmieią.

17:

A oná záś pará ludźi/ ktorzy ſię nie dobrowol

18:

nie/ ále poniewolnie zeymuią/ gdy ſię tráfi mie-

19:

dzy ludźmi/ vyźrzyſz álić oni z ſobą rożno cho-

20:

dzą/ á iáko wilcy zdáleká ná ſię záglądáią; też

21:

ſię im ludźie iáko wilkom zdáleká dźiwuią/ y o-

22:

wſzem ſię ich ſtrzegą/ á żonom ſwym vcżciwym

23:

zákázuią/ áby z tákiemi towárzyſtwá nie mie-

24:

wáły/ á ich ſię onych záſępionych obycżáiow

25:

nie vcżyły.

strona: 306

306.

Vpominánie do rodźicow áby ná weſelu byłá záchowána ſtátecżność.

In ſumma; Wy też mili rodźicy/ ieſli chcećie

áby ná weſelu ſyná twoiego/ álbo corki twoiey

Pan IEzus Chryſtus racżył być/ ſtáray ſię o

to z pilnośćią/ áby ná tym weſelu/ ſtátecżność/

vcżćiwość/ y cnotá byłá záchowaná/ zá co Pan

BOg Małżenſtwu temu będźie błogoſłáwił.

A z tym zátym błogoſłáwieńſtwem/ żadna prze

ćiwna rzecż nie záſzkodźi: ále tu ná świećie

Kroleſtwo Niebieſkie á zbáwienie pocżnie ſię;

10:

á ná onym po śmierći Chwałá wiecżna.

11:

Przez Páná náſzego IEzuſá Chryſtuſá/

12:

ktoremu z Oycem y z Duchem świętym

13:

Bogu w Troycy iedynemu/ niech

14:

będźie cżeść y chwałá/ ná

15:

wieki wiecżne.

16:

AMEN.