![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: I kt
1:
Przeſtrogá.
2:
To ieſt pokazánie vpadkow
3:
inſzych źiem/ tákże y Korony Pol=
4:
ſkiey/ z obieránia Pá=
5:
ná s poyſrzod=
6:
ká ſiebie.
7:
grafika
strona: I A2
1:
AVTOR.
2:
PIOłyn ácz gorzki bywa wżdy go vżywáią/
3:
Tákże gdźie ſrogość czuią k dobremu ſie máią.
4:
TRudno ſie w tym obáczyć bes dáru Bożego/
5:
By ſie miał vwiárowáć vpadku przyſzłego.
6:
MYſl oſtrożną w tym máiąc żeby przyſzłe ſzkody/
7:
Roſądzał ſobie káżdy przypádłe przygody.
8:
CIELeſnym ſie poſtępkiem może s czáſem zdobić/
9:
A ſkáżone zwyczáie ſłuſznie mamy borzyć.
10:
SKIńie Pan Bog pyſznego do końcá go ſtłumi/
11:
A roſądek z baczenim w głupſtwo mu odmieni.
12:
TO káżdy przed ſię wźiąwſzy iż ſie Bog ſprzećiwi/
13:
W pyſze ſie ſzcześćim wznoſząc on tákich ńie ży=
:
(wi
14:
MA káżdy boiaźń Bożą przodkiem mieć ná pieczy
15:
Odrzućiwſzy ná ſtronę wſzyſtkie márne rzeczy.
16:
SOwićie Bog nádgradza káżdemu wiernemu/
17:
Zywiąc w boiáźni Bożey ſłużąc we wſzem iemu.
18:
VIC to wſzák naywiętſza kto więc zniſzczy złego/
19:
Bes pobudzánia cnotá ćiągnie więc do tego.
20:
By zli ginęli
21:
Cnotliwi żyli.
| A ij | Cui |
strona: I A2v
1:
CVI INTEREST przypiſánie
2:
tego Opuś.
3:
STAn to zdawná ieſt wźięty ieſzcze zdaw
:
(nych przodkow
4:
Gdyż w tym domu nie było ni żadnych wy=
:
(rodkow
5:
NIe vnieſie ſie młodość gdyż cnotá wrodzona/
6:
Z onym cnym wychowánim ieſt dobrze ſpoioná.
7:
SLAwá choć v młodego/ práwie ẃięc ná mieyſce/
8:
Znáć to iuż po poſtępkach do czego ſie mieć
:
(chce/
9:
VOobec ſie przypodobáć chcąc we wſzem káż
:
(demu
10:
Co iedno przynależy ſtanu pocżćiwemu.
11:
VIelom tu zdobna młodość może ſie podobáć.
12:
Iż ią czyſtym poſtępkiem vmie pokázowáć.
13:
RIchły nam czás/ da Pā Bog/ przydźie s poćiechámi/
14:
Ze godnego człowieká z niego obaczymy.
15:
DZIelność w Rycerſkich ſpráwách da Bog ią mieć
:
(będźie
16:
A o Rżeczpoſpolitą oprzeć ſie też wſzędźie.
17:
Nie mieńiąc ſie w ſwych ſpráwách iak krewni przod=
:
(kowie
18:
Ktorzy záwſze ſłużyli tey Koronie práwie.
19:
SKIErowáć ſie nie dali s práwego gośćyncá/
20:
Prywatá nie miewáła v cnych przodkow
:
(mieyſcá.
21:
MVſi to káżdy przyznáć nic nie ieſt lepſzego/
22:
Coſz po ſobie zoſtáwić każdy ma trwalſzego.
23:
Wiárę prawdźywą/
24:
Sławę poczćiwą.
25:
STAránie ſie nie zmieni nic Przodkow poſtępkow/
26:
By ſie to pokazáło ſtrżegąc ſie vpadkow.
27:
NIe odmieniáiąc ſie nic nad ſpráwy przodkow ſwych/
28:
Owſzem celuiąc onych w poſtępkach vczćiwych.
29:
SLAwy ſobie w ſpráwách ſwych ſłuſzńie zdobyẃáiąc/
30:
O miłość Bożą przodkiem z ludſką ſie ſtáráiąc.
31:
VOlen będąc od tego w czym ſie źli kocháią/
32:
Ktorzy pobożność wſzyſtkę ná ſzrot odkładáią. | Widząc |
strona: I [A3]
1:
VIdząc iż wſzyſtko w klobie iednáko zoſtawa/
2:
Baczny złość zaraziwſzy przećiw żłym przeſtawa.
3:
CO káżdy przed ſie wźiąwſzy pokáże ſie iuż w tym/
4:
W poſtępkach Przodkow ſwoich zawſze vżytecz=
:
(nym.
5:
VIęcey tedy nie pragnąc że ſie poćieſzemy/
6:
A w poſtępkách przodkow ſwych że ich celuiemy/
7:
W poczćywey ſławie.
8:
Zywiąc w niey prawie.
9:
Pieśń de Interregno/ ná notę. Ach
10:
wſzechmogący dobrotliwy. etć.
11:
A
Ch ẃieczny Pánie obrońćo łáſkáwy/ ty
12:
widziſz teras w náſzym Páńſtwie ſpráwy/ ktore
13:
tym czáſem iuż ośiroćiáło/ ku vpaku podáło.
14:
¶ Bo podeyrżenia wielkie iuż powſtáły/ dziwne prak
15:
tyki tak ſie rozmnożyły/ przes ktore możem tego ſie ſpo=
16:
dziewać/ ocz ſie ći chcą ſtáráć.
17:
¶ By nas w niewolą kák wieczną przedáli/ ták byſmy
18:
ſami ná ſie nárzekali/ będąc roźlicznie zewſząd vtrapie
19:
ni/ á w vćyſk podáni.
20:
¶ Rácz nas tego ſtrżec Boże wſzechmogący/ ſam nas
21:
podpomoż iáko Pan w ſwey mocy/ rácz wſzyſtkie ſzyki
22:
tych zdrayćow pomieſzáć/ one ták pokárác.
23:
¶ Iakoś więc karał one besbożniki/ w ludu Zydow=
24:
ſkym zdrádne przećiwniki/ ktorzy s potomſtwem wy=
25:
głádzeni byli/ by więcey nie żyli.
26:
¶ Rácz też w nas ſercá Panie tákie ſpráwić/ w oney
27:
ſtałośći przodkow ſwych poſtáwić/ ábyſmy my tak iuż
28:
będąc ſtałęmi/ á w tym trwáiącymi.
29:
¶ Zdrády ná ſtronę wſzyſtkie odrzućiwſzy/ w ſtałośći
30:
w zgodzie w iedno ſie ſpoiwſzy/ byſmy obráli Krolá tá
31:
kowego/ tobie ſłużącego.
32:
Niechże będziemy Pánie w twey obronie/ gdyż wſzy=| B iij | ſtko w |
strona: I [A3]v
1:
ſtko w tobie mámy ſwe vfánie/ że ſam oddáliſz wſze nie
2:
przyiaćioły/ bym w pokoiu żyli.
3:
¶ Pánie Boże náſz ráczże nas wyſłucháć/ w imieniu
4:
Kryſtá rácz nám to wſzyſtko dác/ boć my bes ćiebie w
5:
tym nic nie możemy/ y w tobie dufamy.
6:
Druga pieśń/ notá iey. Iuż ſie godzi
7:
ſerce ſwe etc.
8:
P
Odnieśmy teras wſzyſcy myſli náſze wzgorę/ á
9:
máiąc w ſercách náſżych ſkruſzoną pokorę/ żałość
10:
ẃielką máiąć s tego/ iż dobrotliweo/ ták częſto obrażámy/
11:
onego gniewamy.
12:
¶ Przetoſz iuż do pokuty świętey ſie vćieczmy/ á doẃ=
13:
iernym vmyſłem k niemu ſie obroćmy/ ẃierząc iż on
14:
nas wytárgnie/ bo to iemu ſnádnie/ od nieprzyiaćioł
15:
náſzych/ on nas ſam ogárnie.
16:
¶ Gdyż ieſt oſieroćiáłe w tych to czáſiech Páńſtwo/ ná=
17:
ſady nieprżyiaćioł ná náſze zwoleńſtwo/ ktoremi ſie ná=
18:
ſadźili/ by nas pochwyćieli/
á w tym to Páńſtwie ná=
19:
ſzym co chcieli czynili.
20:
¶ Pánie Boże tyś Krolem tu Páńſtwá náſzego/ zda=
21:
wná będąc y teras raczyłeś wźiąć tego/ ktoregoś nam
22:
był pomázał/ áby nam pánował/ leć on przećiw wo=
23:
ley twey inák ſie ſpráwował.
24:
¶ Ráczże nam dáć tákiego coby tobie ſłużył/ á woley
25:
twoiey ſwiętey ták náwſzem pilen był/ drogámi two=
26:
imi chodząc/ ſłowem ſie twym rządząc/ będąc wſzem
27:
ku przykłádu nauk twych náſláduiąć.
28:
¶ Niemniey dobro Koronne wſzyſto opátruiąc/ thák
29:
że Rzecz Poſpolitą náwſzem rozmnażáiąc/ wſze niepozyt
30:
ki Koronne były by zgłádzone/ á zábobony prożne od
31:
nas odrzucone. | K temu |
strona: I A4
1:
¶ K temu ńieprzyiaćioły wſze ty ſam rácz ſkromić/ ...
2:
nas od wſzelkich walek nas iuż záwſze bronić/ boć
3:
ich wiele okolicznie zwłaſzczá pográniczńie/ máiąc ich ná
4:
ſię wiele niech żywiem beſpiecznie.
5:
¶ Wierzym że to vczyniſz zá prżyczyną tego/ ná prá=
6:
ẃicy thẃeyſiedżąć za nas proſzącego/
kthory zá nás
7:
kreẃ ſwą przelał y ofiárá ſie ſtał/ dayże nam dufáią=
8:
cym/ wſze dobre ſpráwował.
9:
¶ Kryſte Boże prawdźiwy od wieku będący/ ty ſam
10:
rácz być nad námi wiecznie pánuiący/ ráczże ſie o=
11:
piekáć námi/ w ćię dufáiącymi/ w thobie
12:
mocną nádźieię pokłádáiącymi.
13:
Amen. grafika
strona: I A4v
1:
Do tego co ma czyść.
2:
Nawięcey temu Bog dał ktory to ma w ſobie/
3:
Gdy kto cudze podánie rad vważy ſobie.
4:
Bo rozmaite dary pan Bog ludziem dáie/
5:
Zwłaſzczá ten ktory woley Bożey náſláduię.
6:
Z páſterſtwá Moizeſz wźięt także Amos Prorok/
7:
Ná ſłowá páńſkie wſzemu ludu czyniąc wyrok.
8:
Zdawná on ſprawy wielkie przes tákie ſpráwował/
9:
K temu ná Apoſtolſtwá rybitwy był pobráł.
10:
A nie z Biſkupow/
11:
Pháryzeuſzow.
12:
Coſz rozumieſz tym czáſem iák to Pan Bog przeyzrzał/
13:
Iaki ſtan ten przypadki by ie pokázował.
14:
Ktoreby ták przyść mogły ze złego roſądku/
15:
Z nieſłuſznego obráńia Krolá niepożytku.
16:
Gdyż mądrzy rozumowi ták ná wſzem folguiąc/
17:
Niechcą ſobie vwáżyć co s tąd muſim podiąć.
18:
Ieſlibyſmy s poyſrzodká Krolá ſobie wźięli/
19:
Trzebá ſie nam obáwiáć byſmy nie zginęli.
20:
Rozum nie káżdy
21:
S pożytkiem záwżdy.
22:
Wſzák nietráfny poſtępek gdy kto ſobie pocznie/
23:
Rádę od mądrych biorąc okaże ſie znácznie.
24:
Iż vpadek muſi wźiąć choć on mądrym dufał/
25:
A od nich rádę máiąc bárzo ſie oſzukał.
26:
Coż więc przy práwiech będąc vſłyſzy to káżdy/
27:
Czyieſz to ten nieborak vżywał w tym rády.
28:
Owſzem w tey głowney rzeczy trzeba ſie oględáć/
29:
A mowy wſzech s podánim s pilnośćią rozbieráć.
30:
Proſzę podáne
31:
Cżytay me zdánie. | Przeſtrogá |
strona: I B
1:
Przeſtrogá.
2:
M
ądrze trzebá poczynáć wſzem w ſwey właſney
:
(ſpráwie/
3:
Máiąc káżdy ná pieczy to ſtare przyſłowie.
4:
Przypadkom ſie przypátrzyć potrżebá ẃięc záwżdy/
5:
Strzegąc ſie w ſwoich ſpráwách ták ná złe zaſády.
6:
Iezli zdániu mnimániu ſwemu folguiemy/
7:
Przypadkom ſie wſzelákim w tym nie przypátrzymy.
8:
Gdyż zła rada záwodzi práwie tego káżdy/
9:
A gdy ſie iey kto imie wiecznie mu záwádzi.
10:
Iuż więc ták radźćie
11:
W dobrym nie ſzkodźćie.
12:
A gdyż w Polſzcze niktorzy ták ſławią bogáctwá/
13:
A wielkie przekładaią tu dochody Páńſtwá.
14:
Bo ludzie záwżdy roznie wſzyſtko rozumieią/
15:
Cieſzy ſie też nie ieden iák ná wiátr nádzieią.
16:
Lácniey temu ták mowić gdyż on vmiárkował/
17:
Iákoby miał ſwoy ſtan wieść to ſobie z ſūmował.
18:
Wſzak Krolowi do ſtołu ná gárnec więc winá/
19:
Muſiano ſie zápiſác/ táć byłá Koroná.
20:
Káźimirzowi
21:
Krolá dźiádowi.
22:
Wiele ſie Pańſtw bogátſzych wniwecz obroćiło/
23:
Bo plemię Otomáńſkie ony poniſzczyło.
24:
Záś Greckie/ iák Egipſkie/ choć bogáte były/
25:
Iák ſie teras w ich Pańſtwách Turcy rozſzyrzyli.
26:
Nuż Epirinſkie Páńſtwá ktore mocne były/
27:
Acz on mężny lud máiąc długo ſie bronili.
28:
Wyſpy Morſkie nie vſzły tákże mocy iego/
29:
A ten nieſzczeſny pożar doſzedł nie iednego.
30:
Srogi bicz Boży
31:
Wſzem práwie groźi.
32:
Podźmyſz dáley do tych Pańſtw ktore pohołdował/
33:
Od Ceſarza/ Wenetow/ iako wielki hołd brał. | B | Zgołá |
strona: I Bv
1:
Zgołá Pan wſzechmogący tych tu kątow bronił/
2:
Hołdu od poganiná że nas ſam wyzwolił.
3:
Day tak P. Bog do końcá ſtrzedz nas zawżdy raczył/
4:
Gdyż Sarmatow Monárcha żaden nie przewalczył.
5:
Alexánder Sarmati ták wielce miłował/
6:
Iż nad inſze nacie łaſkę pokazował.
7:
Niemniey Rżymiánie
8:
Mieli wzgląd ná nie.
9:
Leć iedno wnętrzny rozdruch przed oczy weźmimy/
10:
Gdyż Páńſtwom ieſt ſzkodliwy tego ſie wiáruymy.
11:
Prędſzey iuż być niemoże gdy ſie w to poddamy/
12:
Ieſli s poyſrzodká ſiebie Krolá obierzemy.
13:
Wnet wzgárda od granicznych y od ſwoich będzie/
14:
Ziemiá Pomorſka s Pruſką wnet od nas odeydzie.
15:
Sámi ſie też ſzácowáć tak nie przeſtaniemy/
16:
Ták iego ſpraw y Przodkow też nieprzepomnimy.
17:
Ludźiem go brzygząc
18:
A ták go hydząc.
19:
Piaſtá ſie nápieráiąc y ták to zdobićie/
20:
Scześćie z iego potomſtwem na plać przywodzićie.
21:
Leć iedno czás dziſieyſzy z onym ſpoł złożywſzy/
22:
Spráwom ſie we wſzech ſtaniech ſłuſznie przypátrzy
:
(wſzy.
23:
Iáko ſie pycha z wzgardą v nas zámnożyłá/
24:
Lekkoważność z zazdrośćią tá ſie rozſzyrzylá.
25:
Gdy był kto wźięt ná vrząd iaki zawołany/
26:
Z vboſtwá nie z zacnośći/ od Panow wzgárdzony.
27:
Krol żyw był/ co dał
28:
A Pan Bog przeyrzał.
29:
Dáley ſie iuż nie báwiąc Lokietka onego/
30:
S poyſrzodka Pańſtwá maiąc ſobie obránego.
31:
Przed tym będąc ſzczeſl[i]wy roku Piaſtowego/
32:
S Kſięſtw kilku będąc wzięty awzdy wiele złego.
33:
Stało ſie przeń Koronie/ gdy Sląſko odpadło/
34:
A o Pruſy z Pomorzem wiele krwie przelało. | A przed |
strona: I B2
1:
A przed tym był ſam zrzucon ták iego podkáło/
2:
A Páńſtwo Wáćłáwowi w ręće ſie doſtáło.
3:
Wſzák ſie ták ſtáło
4:
Cżechá doznáło.
5:
Pozdnieyći był Lokietek obrány s poyſrzodká/
6:
Vpádło męſtwo dzielność iego ſpráwá wſzyſtká.
7:
Ieſzcze czáſy dźiś gorſze niż na on czás były/
8:
Gdyż ſie nie ták wſze ſtany w pychę podnoſiły.
9:
Bo Krolowie w báraniech obecnie chodzili/
10:
Tym czáſem máſztalerze liſami nákryli.
11:
A práwie tą wyſtáwą wſze ſtany námdláły/
12:
Ledwoby ku obronie w czym á ná czym mieli.
13:
A wżdam ſie bronić/
14:
Wſze chcećie gromić.
15:
Wyſtáwá nie vſtánie w pićiu y w iedzeńiu/
16:
W onych zbytnich pułmiſkach ſobie przećiwiániu.
17:
Nuż ſtroiámi páchołki iáko przewielżáią/
18:
Nád dochody ſwe właſne práwie wyćiągáią/
19:
Pomńiąc to gdy więc ktory iż ná vrząd w ieżdżał/
20:
To ſie ieden drugiemu wyſtáwnie pokazał.
21:
Bárzieyby ſie ćiągnęli chcąc ſie przypodobáć/
22:
Krolowi iego krewńi by y wſzego ſtradáć.
23:
A Krolby s kąd miał/
24:
By ſie wyſtáwiał.
25:
Vdał by ſie w práktyki iáko Krol nieboſzczyk/
26:
A był by w krotkim czáſie v nas wielki vćiſk.
27:
Dánie częſte y woyny wnetby ſie záczęły/
28:
Ták iżbym ſie ná ſwiećie w zalu żyć ſteſknili.
29:
Więc by krewni Krolewſcy gebę nádymáli/
30:
Nizacz ſobie wſze máiąc krzywdę wyrżądżáli.
31:
A gdy by o co pozwan/ ſąd by mu folgował/
32:
Tego ſie pilno ſtrzegąc by ſie Krol nie zgniewał.
33:
Gdzież ápelowáć
34:
Do Boga wołáć. | B ij | A ieſli |
strona: I B2v
1:
A ieſliby ſie zwaśnił ocz zdawná ná kogo/
2:
Pewnie ſobie ſ[a]mſi[a]d[a] m[i]ałby nierownego.
3:
Starałby ſie ták o to/ by go zewſząd niſzczył/
4:
A k temu by nań drugie ćichuchno poduſzczył.
5:
Prawoby nie płużyło tákiemu káżdemu/
6:
Gdyby ſie mocą bronił ſrogie práwo iemu.
7:
Swoy czáſem gorſzy bywa na ſwego właſnego/
8:
Ciężey ćirpieć przychodźi á niż od obcego.
9:
Zła ſprawiedliwość
10:
Gdźie ieſt zemśćiwość.
11:
Spráwiedliwośćby rychley ták prawie niſzczáłá/
12:
Bowiem tych przeſzłych czáſow przedáyná bywáłá.
13:
Powinowátymby rad iák nawięcey pomogł/
14:
Albo ktoryby go też na Kroleſtwo wſpomogł.
15:
Nużby mu ſie też tego ći vpomináli/
16:
Ktorzy mu ná Kroleſtwo przyść dopomagáli.
17:
Rádom by też s poſłami dla tego folgował/
18:
By ná dań przyzwolili iak przeſzły Krol dźiáłał.
19:
Tego ſie ſtrzeżmy
20:
Bogaczá bierzmy.
21:
W chudobie zacne ſtany wſzák ſie odmieniáią/
22:
A cne ſpráwy Przodkow ſwych w ſobie poháńbiáią.
23:
Rzadki potomek oycá w tym celuiąc ſwego/
24:
Zeby on miał vgodźić we wſze ſpráwy iego.
25:
Zacne ſtany tym czáſem wſzak ſie odmieniały/
26:
Z onych pobożnych ludzi tákimi ſie ſtáli.
27:
Lekkoważnie w tym ſobie innych pokładáli/
28:
Byſtrze á popędliwie ná bráćią fukáli.
29:
Coſz gdyby Krolem
30:
Doznałby z żalem.
31:
Ze też niktorzy zdobiąc ták to wſpomináią/
32:
Będąc s poyſrzodká wzięty ták o nim mawiáią.
33:
Obiecuiąc to o nim żeby nas miłował/
34:
Máiąc baczenie ná to że go ná ſtan obrał. | Leć przed |
strona: I B3
1:
Leć przed tym Cudzoźiemce więćey miłowáli/
2:
Nizacz ſynow Slacheckich ſobie pokłádáli.
3:
Ieſzcze k temu niktorzy do drugich mawiáli/
4:
Niż Rycerſkiego ſyná/ parę pſow woleli.
5:
Iák łáſkę mamy
6:
To obaczamy.
7:
Wolność ktora dla práktik ták byłá námdlałá/
8:
Priuatá nieſláchetna ták iey nápſowałá.
9:
Bo nie tylko że obcy tego nam záyzrzeli/
10:
Ale niktorzy s Pánow o tho ſie ſtarali.
11:
Byſmy wolność ſtráćiwſzy Mánámi ich byli/
12:
Y táką obietnicę od Ceſárzá wźięli.
13:
Stáraymyſz ſie byſmy ią potomkom oddáli/
14:
Wſzák nam Przodkowie cále do ręku podáli.
15:
Przes Przywileie
16:
Conſtitucie.
17:
Dobrzeć ſie Hipoćriſis w Polſzcze zámnożyłá/
18:
Te to zdrádne práktyki ku ſobie przyięłá.
19:
Ktorym práwie z wſzech ſtanow wiele ſie podáło/
20:
To ſławne Páńſtwo náſze hańbą ſie zmázało.
21:
A iuż ſie tego w Polſzcze dobrze przevczyli/
22:
Y vmieią to czyśćie choć w Włoſzech nie byli.
23:
Náſzy Przodkowie záwżdy tych ſie wiárowáli/
24:
Wſzyſcy tych przeſzłych czáſow zdraycom zábiegáli.
25:
Giżance Mniſzkom
26:
Ich towárżyſzkom.
27:
Z wźięćia Páná s poyſrzodká toby nie vſtáło/
28:
Ieſzczeby tych pochlebcow więcey przybywáło.
29:
Ktorzyby ſie Krolowi chcąc czym przypodobać/
30:
Drugiego oſoczywſzy by mogł łaſki doſtáć.
31:
W ktorym Páńſtwie the ſpráwy tákie ſie náyduią/
32:
Iuż ono o vpadek záwżdy przyprawuią.
33:
Lepſzy by obcy Tyran by ſie to ſkromiło/
34:
Gdyż by ſie to zá niego rychley nápráwiło. | B iij | Moſkiew |
strona: I B3v
1:
Moſkiewſkić też ſwoy/
2:
Wierę zdraycá ſtoy.
3:
Nuż przyiáćioły ſwymi rádęby oſadzał/
4:
Poſły też krewne máiąc to coby chciał dziáłał.
5:
Tak iżby więc vrzędy wſzyſtkie Dignitárſtwá/
6:
Nie byłyby dawane wedle doſtoieńſtwá.
7:
Gdyby Poſły obieráć prozno ſie ſprzećiwiać/
8:
Wierę go iuż nie chćieymy nie śmiałby záwołáć.
9:
Wſzák ſie tych przeſzłych czáſow ſámi obieráli/
10:
Dla priuaty Krolowi wiele pozwaláli/
11:
Iuż ſie wiáruymy/
12:
A rządu chćieymy.
13:
Iakożby go miał káráć gdyż on praktikámi/
14:
Pokryie wſzyſtki błędy pomogą mu ſami.
15:
Niktorzy z Rad y poſłow iak przed tym dziáłáli/
16:
Ruſzeniá woiennego záwżdy przyſtrżegáli.
17:
Boby pewne wymowki od nas ich podkáły/
18:
A zdradliwe ſpráwy ich w oczy pokazáli.
19:
Gdyż wolny ſtan Rycerſki może gromić złego/
20:
Ktemu s poyſrzodká ſiebie zgládzić zdrádliwego.
21:
Pan nie wykrętny/
22:
Nam pożyteczny/
23:
A ná to iedno bacząc że Krolá przeſzłego/
24:
Nie mieli ſobie nizacz záwolánia iego.
25:
Nic práwni konſtytucyi tak nie poważáli/
26:
Mężoboyſtwá/ ſtrzelánia/ iák chćieli dźiáłáli.
27:
A coſz gdyby s poyſrzodká ták będąc obrány/
28:
Zeby mogł więc przywodźić nád hárdymi pány/
29:
Gdyby práwem chćiał káráć wnet by Wincentego/
30:
Onego to s Pomrzan abo więc Glinſkiego.
31:
Wnet byſmy mieli
32:
Czegom nie chćieli.
33:
Wiemy co ſie przes tych dwu wielce złego ſtáło/
34:
Ziem kilká od tych dwu Pańſtw nam ſie oderwáło. | Przes |
strona: I B4
1:
Przes Glinſkiego námowy Smolinſko odpádło.
2:
Przes Wincentego ſprawy/ w Polſzcze ſie to dźiáło
3:
Pożytecznego Pána iuż ſobie ſzukaymy/
4:
A przypadkom ſzkodliwym teras zábiegaymy.
5:
Sam ten Pan wſzechmogący niech to nam ſzykuie/
6:
A koniec w tym k dobremu niech nam pokazuie.
7:
A nam ſławnego
8:
Pożytecznego.
9:
Cić to nam iedno zdobią co ſie ſpodźiewaią/
10:
O ſwey właſney oſobie niktorzy niemáią.
11:
Albo powinowátym ſwym tego ſzykuiąc/
12:
Opatrzeniu wſzem ſtanom zá to rozumieiąc.
13:
Także y w towárzyſtwie będąc z nim ſchowany/
14:
Dufaiąc iż ie może zá to ſzczynić Pany.
15:
Gdy mu będą pomágáć że by Krolem zoſtáł/
16:
Niech ſie iuż iak chće dzieie ná toby nic niedbał.
17:
By więc y zginąć/
18:
Złego nie minąć.
19:
Gdyż ſłyſzemy od inſzych co nam odnaſzaią/
20:
Ze Pańſtw wiele ták o nas dobrze rozumieią.
21:
Iżby przes nas z niewolſtwa wyzwoleni byli/
22:
Z wielkiego vtrapienia ony wybawili.
23:
Znaiąc iż mamy wolność dobrze opatrzoną/
24:
Ktorey gdy ſtrzec będziemy nie będzie ſkażon[ą].
25:
By nam iedno raczył dáć Pan Bog wſzechmogący/
26:
Byſmy byli Przodkow ſwych ſpraw naſladuiący.
27:
Nie tym ſpoſobem/
28:
Być wartogłowem.
29:
Pánowie nie ná rękę nam ſtanom Rycerſkim/
30:
O czym ſie pokazało tu wywodem krotkim.
31:
Chudźina też ná ten ſtan nie może być wźięty/
32:
Lekce ważą ſtan zacny nierzkąc żeby P[i]aſty.
33:
Wſzakże kiedy vbogi przychodzi k doſtatku/
34:
Hardość ſie w nim nayduie y wiele nieſtátku. | Sámi |
strona: I B4v
1:
Sámi ná oko widząć ſnádnie obaczamy/
2:
A pod tak trudnym czaſem czegoſz iuż żądamy.
3:
Ieſli zginienia/
4:
Swoiego zdaniá.
5:
Báczmyſz iedno iż Páńſtwo ták ieſt zaẃiedźione/
6:
Traktatámi/ długami/ wielce ieſt ſtrwożone.
7:
Traktaty Krol nieboſczyk s Ceſarzem vczynił/
8:
Ale niedziw bo wiedział iż w Polſzcze nie ważył.
9:
Siedmnaśćie kroć ſto tyſiąc długu miánowano/
10:
S poyſrżodká Páná wźiąwſzy/ ſkądby gi płacono.
11:
Zá pieczęćią Koronną tego pożyczano/
12:
Iakoby nam tego zbyć żeby pokazano.
13:
S poyſrzodká rádząc/
14:
Zeby go nam wźiąc.
15:
Coż też Węgierſkie Páńſtwo w vpadek w prawiło/
16:
Bacząc że przez Contacti ták było zniſzczało.
17:
Gdy Ferdynánd Rakuſki walcił z Siedmigrodſkim/
18:
Woyewodą s tym Ianem co Krolem Węgierſkim.
19:
Cak był obran od Węgrow też s poyſrzodká ſiebie/
20:
Práwie źiemia ich byłá ták ná wielkiey probie.
21:
A to mieyſcá mocńieyſze niż w Polſzcze k obronie/
22:
A przećię tam pánuią bezbozni pogáni.
23:
To złote iábłko/
24:
Vpádło prętko.
25:
Máiąc w ſobie lud biegły ku Rycerſkim ſprawam
26:
K temu mieyſcá ſpoſobne ku wſzyſtkim obronam.
27:
Skarbow/ bogaſtw/ obfitość iuż dáleko więtſza/
28:
Czego w ſobie Koroná niema nigdy náſzá.
29:
Ieſzcze tak nieprzyiaćioł w około niemieli/
30:
Iak teras náſze Pańſtwá w zawiśći zoſtáły.
31:
Chćiwość tu panowánia práwie wſzyscy maią/
32:
A tak z rozlicznych kraiow do nas poſiłáią.
33:
Tak ofiáruiąc/
34:
Nam zálecáiąc. | Prawie |
strona: I C
1:
Práwie ſie ſzcześćie mieni ták ſtanom iák Páńſtwom/
2:
A prozno kto ma dufáć ſwym ſiłom y męſtwom.
3:
Przyſzłoć ná Boleſławá co go Krzywouſtym
4:
Zwano gdy ták do walek bárzo był ſzczeſliwym.
5:
Ze wſzyſcy okoliczni práwie ſie go bali/
6:
A przećię nim Ruſacy długi czás trwożyli.
7:
Gdyż był od nich przes zdradę ſrodze poráżony/
8:
Iż poki iedno żyw był nie był poćieſzony.
9:
Nie będźie táki
10:
Polak do walki.
11:
Karzmyſz ſie iuż cudzymi tymi przygodámi/
12:
Nie bieząc ták ſámo páſz ſwoimi myſlámi.
13:
Ná pewną iuż nie każmy iáko tego wiele/
14:
Ze ſie wſzem chcemy bronić/ możem mowić ſmiele.
15:
Czegoſmy nie doznali ni day tego Boże/
16:
Kraſomowność do walek nic nam nie pomoże.
17:
Wiele ich pięknie zdobiąc s poyſrzodká go chcećie/
18:
Wſzem ſie nieprzyiaćiołom bronić niemożećie.
19:
Gdy Páńſtwo w koło
20:
W waśni zoſtáło
21:
PERICVLA EXTRANEA.
22:
Turká máiąc w gránicy iuż ſie teras czuymy/
23:
Przeſtoż ſie iego władzy tym czáſem wiáruymy.
24:
Ieſliż ſie tym ćieſzymy iż ták do nas wſkazał/
25:
Gdy s poyſrzodká weźmimy to nam obiecował.
26:
Ták nam przymierze dźierżeć wiecznie ofiáruie/
27:
Leć że ſie w tym narodźie odmienność náyduie.
28:
Wiedząc to iż w rozdruchu Pańſzw poſiedli wiele/
29:
Y naſze też Podole iuż nie práwie w cale.
30:
Przekop Oczakow
31:
Iuż ieſt v Turkow.
32:
W Wołoſzech też Sędźiaká tymi czaſy mamy/
33:
Niewiem czego zaś daley potym doczekamy. | C | Leć nam |
strona: I Cv
1:
Leć nam hárdzi bywáli zá innych Woiewod/
2:
A wiele czyniwali temu to Páńſtwu ſzkod
3:
A coż owſzem pod Turkiem to báczyć możemy/
4:
Iáko s nimi turmieiow wiele pożywiemy.
5:
Ieſli Páná możnego ſobie nie wezmimy/
6:
Prętko do nich Pokućie w trwodze vtráćimy.
7:
W źiemi Podolſkiey/
8:
Pewne vćiſki.
9:
Tátárom iż s Korony niewiem prżecz dawáią/
10:
Táki nieznośny vrgielt ktory odbieráią.
11:
Ktorzy Páńſtwá częſtokroć nam zwykli puſtoſzyć
12:
Ieſli zacz vpominki máią s tąd odnośić?
13:
Iáko w Kronice ſtoi gdy ſie mieli podkáć/
14:
Náſzy Przodkowie z Moſkwą ięli tego czekáć.
15:
Ktoraby ſtroná w walce klęſtkę podiąć miáłá/
16:
Pewnie tá Pogáńſka krew powſtać by nie dáłá.
17:
Iáko pśi ſzkody/
18:
Czynili záwżdy/
19:
Wiedząc też to y Miemcy rozdruchy dziáłáią/
20:
A rádźi wſzem ſumſiadom złośći wyrządzáią.
21:
Ktoż był źiemię Węgierſką k vpadku przyprawił/
22:
A zá czyiąſz przyczyną Turek ſie roſkrzewił.
23:
Iegoż ſie my też w Polſzcze tym czáſem wiáruymy/
24:
Gdyż ſą przyczyny ſłuſzne temu zabiegaymy.
25:
Iákoby nas też w trwogę iaką nie w práwili/
26:
Albo więc do vpadku nas nie przyprawili.
27:
Choć nie wygráią/
28:
Złość wyrządzáią.
29:
Niemniey też Kſiążę Pruſkie coby poczynáło/
30:
By Páná niemożnego w Koronie widźiáło.
31:
Pruſy/ Rzeſza Miemiecka/ ſzpitalem nazwáli/
32:
A wſzák to dobrze wiemy że go nienádáli.
33:
Kſiążę Pruſkie s Ceſárzem iuż ſie też ſpiknęło/
34:
Iego ſieſtrzankę właſną zá małżonkę wzięło. | W tymći |
strona: I [C2]
1:
W tymći go ia nie ſądzę co on obmyſlawa/
2:
A iáki vmyſł czáſem przy ludziech zoſtawa.
3:
Bo dlá Pruſakoẃ
4:
Wiele vpadkow.
5:
Z Kſiążąt źiemie Pomorſkiey czego też czekamy/
6:
Gdyż iákoby nie náſzy wſzák to dobrze znamy.
7:
Korony tey nie znáią ſą ſobie wolnymi/
8:
A więcey ſie ſnadz bráczą s Pány Dáſtychtámi.
9:
Iuż krwie przelania wielkie o tę źiemię były/
10:
Przodkowie náſzy trudność o Pomorze mieli.
11:
Nie chćieymyſz ſie w tę trudność dáley wiecey wdáwáć/
12:
Gdyż to możem tym czáſem dobrze opátrowáć.
13:
Bogá wzywáiąc/
14:
O to żądáiąc.
15:
Duńſki też Krol zá tego Krolá nieboſzczyká/
16:
Pobrał wiele Okrętow wſzem żegłárżom z Gdańſká.
17:
A wolne żeglowánie Koronie zginęło/
18:
Prze niemożnego Páná wſzyſtko ſie to dziáło.
19:
S tądći Koroná Polſka bogaſtw doſtawáłá/
20:
Trzebáćby iey záś tego/ by Páná doſtáłá.
21:
Zá ktoregoby porty záſię wolne były/
22:
S kądby ſie wſzyſtkie ſtany záwſze bogáćiły/
23:
Przes goſpodárſtwá/
24:
A nie przes łgárſtwá
25:
Szwedſki też Krol w Inflāćiech będzie ſie roſzyrzał/
26:
Ze ſyn ábo on nie wzięt będzie s tąd záłość miał.
27:
Z Duńſkim ſie iáko z brátem ſpiknąwſzy ſpołecznie/
28:
Zeglowánie ná Morzu nie będzie beſpieczne.
29:
W Inflanćiech nam też Rigá ták ſnádnie odpádnie/
30:
Gdyż Pan niemożny będzie przydzie im to ſnádnie.
31:
Iuż dla Inflāt trudnośći wiele ſie podięło/
32:
Háńbáby sie ich márnie vtráćic więc miáło.
33:
Prze złe ſádzenie/
34:
Krolá obránie. | B ij | Nuż |
strona: I [C2]v
1:
Nuż też y Litwá ktora incorporowaná/
2:
Z naſzą Koroną Polſką/ po pięć kroć ſpoioná.
3:
Leć nie wiem co za vmyſł w ludziech ſie nayduie/
4:
Ktory tak zacne ſprawy ná ręby nicuie/
5:
A przyſięgi Przodkow ſwych y ſwe odr[z]ućiwſzy/
6:
A dobro s pomnażanim miłe zarzućiwſzy.
7:
Ktore Przodkowie naſzy dobrze opatrzeli.
8:
Nie iżbyſmy nad Litwą tak panowac mieli.
9:
Iedno w wolnośći
10:
W ſpolney miłośći.
11:
Moſkiewſkiego też lekce w tym nie pokładaymy/
12:
Czułość y biegłość iego iedno rozſądzaymy.
13:
Ktora ieſt dobrze znáczna s pobrania ziem wiele/
14:
Gdyż ie on y s przodkámi tak poſiadał ſmiele.
15:
Wſzak Nowogrod y Smolinſk w pokoiu odięty/
16:
Gdy Kázimierz z Zygmūtem v wſzech práwie wźięty.
17:
Przećię mu tego wydrzeć iuż nigdy nie mogli/
18:
A w iego panowaniu Pańſtw ſwych odvmárli.
19:
Nuż y Połocko/
20:
Poſzło to wſzyſtko.
21:
Turcy dawno z Miemcámi Moſkwy ſie lękáli/
22:
Fatum to prawie dziwne byſmy ie poználi.
23:
Bacząc Páná możnego k temu y czułego/
24:
Nie rad wczáſu vżywa czáſu woiennego/
25:
A ten pożar Pogáńſki ſnadnie nas ták minie/
26:
A każdy nieprzyiaćiel Koronny iuż zginie.
27:
Nie będźie ſie ſmiał kuſić bacząć tu takiego/
28:
Páná we wſzyſtkich ſprawach dobrże oſtrożnego.
29:
Strach práwie będźie
30:
W około wſzędźie.
31:
Tiráńſtwá ſie żadnego by namniey nie boymy/
32:
Iedno z ſobą w ſtałośći iak Przodkowie ſtoymy.
33:
Gdyż więc opiſanych praw takich nie miewali/
34:
A przecię o ſwą krzywdę ſtale popierali. | Lepiey/ |
strona: I C3
1:
Lepiey oni z zwyczáiu ſwobod przyſtrzegáli/
2:
Niż my tych przeſzłych czáſow tego doglądáli.
3:
Zeby prawá/ wołnośći/ zoſtały nam w cale/
4:
Wſzyſtkoſmy przeſzłych czaſow czynili niedbále.
5:
Dźiało ſie námi/
6:
Złymi ſpráwámi.
7:
Gdy Tyrāná nád ſobą ták będziemy mieli/
8:
Zoſtániemy Przodkow ſwych w wſzelkiey ſławie ſtali.
9:
Cżułość/ ſtáteczność/ miłość/ w ſobie záchowuiąc/
10:
Z drugich ſie potyczeli w niwczym nie ráduiąc.
11:
Czego ſie przeſzłych czáſow wiele záwádzáło/
12:
Prze niczemność nieſtátku tak ſie znáydowáło.
13:
Zá dworſtwo ſobie máiąc gdy kto kogo podſzedł/
14:
A ſzkáradny vczynek popełnić ſie złym ſzczedł.
15:
Wſzyſtkę pobożność
16:
Obracali w złość.
17:
Bierzmyſz Páná tákiego żeby wſzyſtkie złośći/
18:
Vſtáły we wſzech ſtaniech tákowe brżydkośći.
19:
Bo gdy będźiemy mieli Páná tákowego/
20:
Ktory záwżdy rad karze wſzelákiego złego.
21:
Wiele Piſm Bożych o tym czytamy częſtokroć/
22:
Iak ſie przes okrutniki mieniałá wſzyſtká złość/
23:
Boiaźń Boża s cnotámi zá tákich płużyłá/
24:
A Rzeczypoſpolitey ſpráwá ſie ſzyrzyłá.
25:
W Piſmiech Pogáńſkich
26:
To naydźiemy w nich.
27:
Tákże y pericula co ie ze wſząd znamy/
28:
Páná Bogá wzywaiąc iako ich zbędziemy?
29:
Iedno gdy weźmim ſobie Paná ſurowego.
30:
A prżeſtawſzy wſzech zbytkow wiáru[i]ąc ſie złego.
31:
Záwżdy do Pana Bogá w tym ſie vćiekaiąc/
32:
Zeby od nas Tiráńſtwo ſrogie ráczył odiąć.
33:
Niemniey y wſzech złych przygod ktorych ſie lękamy/
34:
By nas raczył vczynić odewſzech wolnymi. | C ij | Ták po= |
strona: I C3v
1:
Ták pogránicznych
2:
Iąk y domowych.
3:
A ták pięć ſmyſłow maiąc od Bogá nádánych/
4:
Vżywaymy ich teras żá czáſow potrzebnych.
5:
Bacząc to iż tiráńſtwo ták Páwłá świętego/
6:
Spráwiło Krześćiánom wſzem wiele dobrego.
7:
Niewaſz też ſobie lekce także Moſkiewſkiego/
8:
Wiedźieć tu nikt niemoże co Pan chce mieć z niego.
9:
Gdyż go przodkiem od Pogan Tátárow wybáwił/
10:
Scześćić w walecznych ſpráwách ná pogániech zdá=
:
(rzył.
11:
Czego też y my
12:
Dobrze świádomi.
13:
Gdyż przed tym Tátárowie w Moſkwi ſzáfowáli/
14:
A kogo oni chćieli ná Páńſtwo wſadzáli.
15:
Ieſzcze k temu gdy poſeł Carzá Tátárſkiego/
16:
Przyiáchał więc do Moſkwy do Kniaźá wielkiego.
17:
Siedząc ſobie/ poſelſtwo od Carzá ſpráwował.
18:
Stoiąc przed nim Moſkiewſki poſelſtwo przymował.
19:
Dom ſwoy obecny w Moſkwi za dziedzictwo máiąc/
20:
A Hołd roku káżdego wielki odbieráiąc.
21:
Wſio tam ſtráćili
22:
Y ludu zbyli.
23:
A tá zacna Koroná przecz ták długo ćirpi?
24:
Muſim ſobie prżypiſać żeſmy práwie głupi.
25:
Vrgielt dawáć pogánom ſkaźcom Páńſtwá ſwego/
26:
Ktorzy nam zwykli czynić práwie wiele żłego/
27:
Kilkádzieśiąt tyſięcy podarzá koſztuią/
28:
Oni ie od nas wźiąwſzy a przećię woiuią.
29:
Niewiem przeco Koroná to ná ſobie nośi/
30:
A s ſwych kráiow poháńcow iże nie wypłoſzy.
31:
Iák z láſá wilkow/
32:
Złych vrgieltńikow.
33:
Gdyſz ieſt iárzmo Pogáńſkie z Moſkwy iuż znieſione/
34:
A zá przeyrzenim Bożym od nich oddalone. | Ktorzy |
strona: I C4
1:
Ktorzy ácz niczemnieyſzy iuż do boiu byli/
2:
Przećię Turki/ Tátáry/ w ſwoiey źiemi zbili.
3:
Tákić ieſt pożyteczny Pan Páńſtwu káżdemu/
4:
Ktory broniąc źiem ſwoich że zábiega temu.
5:
Iżby háńbá s ſzkodámi ták ſie nie ſzyrzyłá/
6:
Czego ſie náſzá Polſká dość náodnoſiłá/
7:
Cák przes Pogány/
8:
Iák Krześćiány.
9:
Iuż to Woyſko káżde mdłe gdzie Yeleń Hetmánem/
10:
A choćby wſzyſto Lwy miał pod ſwoim rządzenim.
11:
Iuż tám bitwá ſtráconá w tákim káżdym Woyſku/
12:
Gdyż boiáźliwe ſerce záwżdy ieſt w vćiſku.
13:
Ale gdy Krol bądz Hetman ſerce ma Lwie w ſobie/
14:
Záwſze ieſt myſl tákiego práwie w iedney klobie.
15:
Zaden ſtrach tákowego nigdy nie vwiedźie/
16:
Ktemu w przećiwnych rzeczách/ trwożyć ſie nie będzie/
17:
Moſkiewſkić táki/
18:
Ná ſercu wielki.
19:
Chćieymyſz tedy przypadki te wſzyſtkie vważać/
20:
A k woley iedni drugim niechćieymy pobłáżáć.
21:
Przed czáſemći chorobom trzebá więc zábiegáć.
22:
Owſzem też złych przypadkow przed czáſem oſtrzegáć.
23:
Iáko Ruśin więc mowi/ że odna lichotá/
24:
Nie radá więc przypádnie od tego tu świátá.
25:
A gdy ieden vpadek iáki więc przypádnie/
26:
Zá nieſzcześćim przybywa złego názbyt ſnádnie.
27:
O tych przypadkách
28:
Mamy w Krońikach.
29:
Ieſli Boleſłáwowi ſzcześćie nie płużyło/
30:
Owſzem nim áſz do ſmierći nieſzcześćie trwożyło.
31:
Aczći on był walecznym/ iák ieden Hánnibał/
32:
A męſtwem ni czułośćią nigdy nie oſłabiał.
33:
Czterdzieśći y ſiedm bitew on wygránych máiąc/
34:
K temu ſie pod Hálicem iako Hector biiąc. | Ktory/ |
strona: I C4v
1:
Ktory gdzie ſie obroćił tám wſzędy wygrawał/
2:
A káżdy nieprzyiaćiel iego ſie obawiał.
3:
Pożyt fortylem/
4:
Stąd vmarł z żalem.
5:
Wiele tákich co rádzi częſto wſpominaią/
6:
Priuátim ſobie mowiąc tak to pokazuią.
7:
Obrawſzy go s poyſrzodká wſzem możem być ſrodzy/
8:
Wziąć za krotki czás Moſkwę ták to drugi twirdzi.
9:
Leć ná to iedno pomniąc Káźimierz Iagiełow/
10:
Ktory miał kilká ſynow práwie czyſtych mężow.
11:
Co s nim czynić niewiedział y ſtradał Nowogrod/
12:
Niemniey Zygmūt Smolniſko ácz też miał możny rod.
13:
Brat w Páńſtwie Czeſkim/
14:
Także Węgierſkim.
15:
Latwiey było tym Krolom ktorem tu pominił/
16:
Wziąć tę źięmię Moſkiewſką by Pan Bog dozwolił.
17:
Máiąc iuż pokoy zewſząd leć trochę s Pruſami/
18:
Wſzák ſie byli zrownali bárzo prętko s nimi
19:
Wźiąwſzy ſobie na pomoc lud od Wládiſłáwá/
20:
Snadnieyby ſie wykończyć mogłá táka ſpráwá.
21:
Niż teras nieprzyiaćioł ze wſząd máiąc doſić/
22:
Gdy przećiw nam powſtaną muſim ſobą trwożyć.
23:
Mieyćie w roſądku
24:
Strzegąc vpadku.
25:
Nie każmyſz ná niepewną temu ſie przypatrzmy/
26:
Rády Krola Zygmuntá teras ſie iuż dźierzmy.
27:
Bo on miłuiąc dobro tu Páńſtwa Polſkiego/
28:
Nie rádźił wziąć ná Pańſtwo żadnego krewnego.
29:
Gdyby ſzczedł bes potomſtwá ten Auguſt ſyn iego.
30:
Acz mu był nieprzyiaćiel tedy Moſkiewſkiego.
31:
Pożytecznym obierał iego być Koronie/
32:
Zaden prędzey poproſtać niemoże obronie.
33:
Gdyż nieprzyiaćioł
34:
Mamy dość w okoł. | Ieſliſmy |
strona: I [D]
1:
Ieſliſmy miłośnicy iuż dobrá náſzego/
2:
Páná Bogá wzywáiąc á piłnuiąc tego.
3:
Byſmy wſzyſtko s poćiechą ták dobrze ſpráwili/
4:
Páná Bogá s tąd chwaląc záś w pokoiu żyli.
5:
Zeby w popioł náſzych dobr iuż nie obracano/
6:
Iák też Przodkom y innym tym czáſem czyniono.
7:
Będąc w ſpokoynych kąćiech/ żeſmy nie ſwiádomi/
8:
A ſiedzimy w pokoiu przes dawny czás ſámi.
9:
Więc chcem s poyſrzodká/
10:
Wźiąć ledá Pánká.
11:
Co iuż wſzyſtko przypuſzczam káżdemu bácznemu/
12:
Kto ſie ſłuſznie przypátrzyć będzie chćiał wſzyſtkiemu.
13:
Ieſzcze więcey obaczy wſzech niebeſpiecznośći.
14:
Iákieby ná Koronę przypádły trudnośći.
15:
Z wźięcia Páná s poyſrzodká com wyſzey pokazał/
16:
Więrzę że káżdy báczny to będzie vważał.
17:
Idzieć grá o káżdego czuymyſz ſie tym czáſem/
18:
Stráćiwſzy pokoy z dobrem y zoſtáć z niewczáſzem.
19:
Przetoſz to bacząc/
20:
Co lepiey począć.
strona: I [D]v
1:
Do tego co cżedł.
2:
R
Ozmiē że nie káżdemu będźie ſie to zdáło/
3:
Co ſie tu miedzy bráćią kroćiuchno podá
:
(ło.
4:
Leć iż ſie nā trzebá czuć o káżdegoć idźie/
5:
Byſmy ſie nie opárli práwie w iákim błędźie.
6:
Iuż ſie vpadku boymy tego ſie wiáruiąc/
7:
A ſobie tym to czáſem dobrze opátruiąc.
8:
S czegobyſmy poćiechę y s potomſtwē mieli/
9:
Páná Bogá s tąd chwaląc w pokoiu mieſká
:
(li.
10:
Przymi to proſzę/
11:
Zyſk ten odnioſę.
12:
grafika
strona: II A
1:
Przeſtrogá.
2:
S pokazánim niepo=
3:
żytkow z wźięćia Páná s
4:
poyśrżodku ſiebie.
5:
grafika
6:
Z
ądośćiw będąc dobrá
7:
Rzeczypoſpolitey/ nie mniey
8:
też prágnąc pożytkow trwá
9:
iących temu tho Páńſtwu
10:
Korony Polſkiey/ á nie iáko
11:
then ktory ſie wyſzu chwy=
12:
ta ná byſtrym á głębokim mieyſcu/
ále przy
13:
pátruiąc ſie przyſzłym przypadkom ktoreby
14:
prżyść mogły z nieroſtropnego á z nieobácz=
15:
nego przedſięwźięćia náſzego/ á zwłaſzczá w
16:
tym Akćie/ Vnde ſit eligendus Rex, á pá=
17:
trżąc in futura pericula, kthoreby ná nas
18:
przypáść mogły z wźięćia Páná s pośrzod=
19:
ká ſiebie/ gdyż in circumſtantia/
á práẃie
20:
ze wſzech ſtron w ẃielkim záiątrzeniu á w
21:
wielkiey nienawiśći v wſzech Pańſtw thá
22:
Koroná náſzá zoſtáłá/ etc. A przetoſz/ káżde
23:
mu z nas powinna rzecz ieſt o to ſie vſiło
24:
wáć/ ábyſmy to oſieroćiáłe y nákłonione do
25:
vpadku Páńſtwo k dobremu y ku poćieſze| A | przywieść |
strona: II Av
1:
przyẃieść mogli/
Salubre enim conſilium ae=
2:
grotis ſami facile dant, et ubi ipſi decum=
3:
bunt conſilio egent. A ták my theż nic nie=
4:
poſłábiaymy zowiąc ſie być Rycerſkimi lu=
5:
dźmi/ Paná Bogá wzywaiąc/ bo niethelko
6:
mieczem przyſtogi nam boiowáć/ ále theż y
7:
domowy boy przyſtogi wieść y opátrowáć/
8:
Conſilium nobis res locus dabunt.
Boć
9:
to káżdy ſzczeſliwy/ kthory co w iákiey ſprá=
10:
wie ſwoiey bacznie á roſtropnie poczyna/ á
11:
propoſitum ſwe ſłuſznie pokázuie/ á ku dob
12:
remu wiedźie/ bo nie iuż ten wygrawa/ co
13:
ná Woynę woła/ iáko to ieſt miedzy námi
14:
że ták ſobie mawiamy: Obrawſzy go s poy
15:
śrzodka ſiebie może káżdemu nieprzyiaćielo
16:
ẃi odpor vczynić/
prżypomináiąc bogactwá
17:
Koronne/ y ludźi wielką wielkość/ niepom-
18:
niąc ná to/ Iż Regna quo maiora ſunt eo
19:
ad grauiorem caſum ſunt proniora. Ale dá
20:
ley ſie nie w dawáiąc w rzecz. Kroleſtwo
21:
Węgierſkie ieſli nie bogátſze y ieſli nie lud=
22:
nieyſze y biegleyſze Rycerſtwo miáło niż dziś
23:
náſzá Koroná Polſka/
to ia káżdemu báczne
24:
mu vważeniu poruczam/ á ná Woynę wo=
25:
łáć/ iáko ná nię wołamy/ to ieſt bronić ſie
26:
wſzyſtkim nieprzyiaćiołom okolicznym/ czego
27:
ſmy ſkutkiem ieſzcze nie doználi/ áni Boże day
28:
tym że nam łácno moẃić/ áno Omnia pri=
29:
us experiri cōſilioquā armis ſapiētē decet.
30:
Nie gońmyſz thedy ná niebeſpieczeńſtwá/ á
31:
máiąc czás po temu/ opátruymyſz to iákoby | nam s po |
strona: II A2
1:
nam s pożythkiē przychodźiło náſzey zbroie
2:
podnieſienie/ á ſtrzeżmy thego że by ná nas
3:
żáłoſna ánguſtia nieprzypádłá/ Facile oēs=
4:
cum ualemus recta conſilia ægrotis damus.
5:
A gdyż iuż o nas grá idźie/ nie komu inſze=
6:
mu ále ſámi ſobie radźmi y temu oſieroćia
7:
[ł]emu Páńſtwu Korony Polſkiey/ gdyżeſmy
8:
ſynámy iey á w niey s chowáłymi/ á pra=
9:
wie by nam rzeczono/ Nonne flagitium est
10:
aliis conſilium dare foris ſapere ſe autem nō
11:
poſſe auxiliare, bo weyrzawſzy w Kroniki
12:
co ſie zá náſzych przodkow dźiáło/
á nietyl
13:
ko thu w Páńſtwie Korony Polſkiey/ ále
14:
przypátruiąć ſie/ co ſie we wſzech Naciách
15:
dźiáło/ o czym Poetowie rozmáići dźiwnie
16:
piſáli/ o opátrznośćiach y vpadkách Pańſtw.
17:
A przetoż ták Piſmá Boże iáko y inne/ nie
18:
dla czego innego piſáne ſą/ iedno dla thego
19:
áby nam ku pożythku á przeſtrodze by=
20:
ły/
gdyż
Fœlix ille homo quem aliena peri=
21:
cula faciunt cantum. A thák thego ná ten
22:
czás roſądku vżywaymy/ s czegobyſmy my
23:
y potomſtwo náſze poćiechy ná potomne
24:
czáſy vżywáli/ áże by nam do thákowey
25:
żáłośći y nárzekánia nie przyſzło.
26:
Quid faciam, men rogas? tu quidem ante
27:
hac aliis ſolebas dare conſilia mutua.
28:
Tho przed ſię biorąc/ że żadne Páńſtwo
29:
w Sẃiećie nie było thák wolnośćiami o=
30:
páthrzone/ iáko náſzá Koroná Polſka/ w
31:
czym nas PRZOdkowie náſzy od vmárli/| A ij | ktorzy |
strona: II A2v
1:
kthorzy práwie byli conſultores ſibi.
Tho
2:
też bacząc/ iż tym wolnośćiam náſzym kto=
3:
re mamy/ inſzy wſzyſcy poſtrōni ſie dźiwuią/
4:
iáko ſą opátrzone y przywileymi vgrunto=
5:
wáne/ to dla przedłużenia loco ſuo ſtet/ á te
6:
go ſie wiáruymy/ Ne malum conſilium con
7:
ſultori ſit peßimum, gdyż wiele w Koronie
8:
Polſkiey/ iáko ono moẃiąc/ ná ſwoy Młyn
9:
wodę wiodąc/
s poyśrżodká ſiebie chcą mieć
10:
ſpodźiewáiąc ſie czego/ ábo de ſua perſoná/
11:
ábo de conſanguineisd/ ábo też w towarzy=
12:
ſtwie educatos. etc.
13:
Ledwá nie możemy być ſyći Pánow przyiá
14:
źni y záchowánia przećiw nam ſtanom Ry
15:
cerſkim/ á coſz owſzem/ kiedybyſmy s poyśrzo
16:
dká ſiebie obrali/
nie máiąc ná wálki doſta=
17:
tku/ y ku wiedźieniu ſtanu ſwego Krolew=
18:
ſkiego/ áno to widźimy/ że Pánoẃie Krolo=
19:
wi ſie rownáli/ Pánom záſię Rycerſtwo/ nie
20:
máłoby wyſzło ná pychę/ ktora ſie v nas w
21:
Polſzcze rozmnozyłá/ á łácnieyby w Prákty=
22:
ki wpadł/ ktore nam były tych czáſow wiel
23:
ce ſzkodliwe/
niżli obcy Tyran nie wyſtaw
24:
ny/ gdyż czáſem gorſzy ſwoy bywa niż obcy.
25:
Może nam być w pámięći Lowicki ziazd/
26:
co byli drudzy ná nim ſpráwili/ czego y dru
27:
dzy odſtąpić niechćieli/ y ták to mawiali/ że
28:
do gardł ſwych tego nie odſtąpimy/ á to w
29:
ſzyſtko ſzło z lekkiego vważenia nas wſzech
30:
ſtanow Rycerſkich/ á przegorna myſl Pá=
31:
now niektorych/
gdyż
Superbia mores egre
32:
gios inquinat, bo to widamy/ gdy z vbogie
33:
go kto bywá Pánem/ iáko wielkiey pychy y | wzgárdy |
strona: II A3
1:
wzgárdy ku innym vżywa/ zá czymby do te
2:
go przyść mogło/ gdybyſmy Páná s poy=
3:
śrzodká ſiebie obráć mieli/ tedy byłyby roz=
4:
máite przymowki miedzy ſtany panięcymi/
5:
że byłem ia tego godnieyſzy niż on/ bom za
6:
cnieyſzego domu. Drugi by theż rzekł/ żem
7:
miał więtſzy doſtátek. Nuż też Boże vcho=
8:
way iákiego nieſzcześćia w Walce/ thedyby
9:
drugi rzekł/ á kogoſmy obáli/ tákżeby mu=
10:
ſiał być wielki contemptus w Koronie Pol
11:
ſkiey/ zá czymby przyść muſiáło do rozdru=
12:
chu wielkiego/
o ktorym Largius Rżymſki
13:
mowił/ że nad tho niemaſz nic ſroſzſſego ná
14:
Páńſtwo káżde. Aże drudzy mowią/ że był
15:
też Piaſt ſzczeſliwy/ y iáko potomſtwo iego
16:
długo trwáło. Ale że inſzy ſpoſob był ná on
17:
czás/ y w ſtaniech Páńſkich tákże y w Ry=
18:
cerſkich nie byłá tháka pychá y l[e]kkowáż=
19:
ność/ zazdrość/ nienawiść/ obłudność.
Ná to
20:
ieſzcze pátrżąc/ że ledwo zacz mieli Páná the=
21:
go przeſzłego/ ktory był z Genálogiey Kro=
22:
lewſkiey/ y Conſtitutiy iego ktore były pu=
23:
blicowáne/ tedy prze Pány niktore ad effe=
24:
ctum executionis nigdy nie przyſzli/ á czyni
25:
li to co chćieli contra leges/ leć chudźinki czá
26:
ſem exequutią gnąbili.
A ieſlić ten ktory był
27:
z Genálogiey Krolewſkiey muſiáł kákCōni=
28:
uentibus oculis et obturatis auribus, iedne
29:
go przepatrzáć drugiego nie ſłucháć/ co ſie
30:
dźiá[ł]o pod rámieniem iego/ ſtrzelánia/ mor=
31:
dy/ zábiiánia/ etc.
A coſz owſzem ten ktore-
32:
go byſmy s poyśrzodká ſiebie obrali/ bo by
33:
drugi rzękł/ gdyby pro exceſſu práwem był/| A iij | konan. |
strona: II A3v
1:
konan/ iam mu do tego dopomogł/ że Pá-
2:
nem náſzym zoſtał/ á przyiaćielá álbo mnie
3:
ſámego o złe chce prypráwić/ etc/ zá tym
4:
by przyſzło do ſzácunku iego ſpraw abo ie
5:
go Prżodkow przed drugimi ku wzgárdźie
6:
onego/
á gdyby ſzło
ad finalem proceßum
7:
iuris byłby z drugiego Wincenti s Pomo
8:
rzan álbo Glinſki.
9:
A gdyż tho ná nas przyſzło/ że Noua res
10:
uarios euentus habet, przetoż in tanto ca=
11:
ſu potrzebá nam ſobie rozmyſlnie poczynáć á
12:
cum magno iudicio futura pericula,
13:
kthoreby ná nás w thym tho Páńſtwie
14:
przyść mogły/ z náſzego nie trefnego poſtę=
15:
pku/ vważáć/ b yſmy ná ſię nie nárzekáli.
16:
Cum poteram recto tranſire Ceraunia ve=
17:
lo, vt fera vitarem ſaxa monendus eram,
18:
nunc mihi naufragio quid prodest dicere fa
19:
cto, qua mea debuerit currere Cymba via?
20:
Acz drudzy mowią żeby nas miłował żes
21:
my go s poyśrzodká ſiebie wźięli/ ſpráwie=
22:
dliwość by nam czynił będąc ſpraw náſzych
23:
ſwiádom. Zaſz ich też nie był ſwiádom Krol
24:
przeſzły? że ſnadź Práktiká nádeń niechćieli
25:
mieć w práwie więtſzego: Owa/ ſpráwied=
26:
liwość by ſłużyłá w Polſzcze prżyiaćiołom
27:
Krolewſkim/ á Pánom/ á iáko oná prze=
28:
powieść/
Pánom ſie zmele vbogim ſie s=
29:
krupi. A my ſtany Rycerſkie/ cozmy the=
30:
ras wzgárdzeni od Pánow/ thobyſmy do=| pieroż |
strona: II A4
1:
pieroż ad maiorem contemptum przyść mu
2:
ſili/ co iuż káżdemu bacznemu przypuſz=
3:
czam/ bo bym thego nie rad widźiał/ cze=
4:
goſmy ſie ná ſobie doſić náodnoſili thych
5:
przeſzłych czáſow/ nie rad bym theż ſłyſzał
6:
mowiąc:
Hypocrytæ regnant quia nigrum
7:
in candidum hos est malū in bonum uertūt:
8:
Bo czyśćie iuż v nas vmieią the Prakti=
9:
ki Włoſkie/ bo iedni we Włoſzech á dru=
10:
dzy záś w Polſzcze ſie ich náuczyli/ á práwie
11:
Hipocriſis czyśćie ſie zámnożyłá w Polſz=
12:
cze/ p[á]trzmyſz ieno k czemu tho przyidzie
13:
regnum enim inſtabile est,
vbi pudor iu=
14:
ris cura, fides, pietas, ſanctitas abest,
15:
przetoſz ſie my też poráchuymy/ będźieli ſie
16:
tho w nas náydowáło/ w czym Przodko=
17:
wie náſzy dobrze educati byli/ ále thymi
18:
czáſy możem thák ſobie rzec/ Multi uoca=
19:
ti, pauci elect[i], gdyż tho Pańſiwo dla te
20:
go nawięcey zánioſło ſie ná vpadek/
żes=
21:
my PANA BOGA wielce obraźi=
22:
li/ pothym theż/ nie przyſtrżegamy ſłáwy
23:
kthorey záwſze Przodkowie naſzy zwykli
24:
prżyſtrzegáć/ á publica commoda nie ſą
25:
nam ná pieczy/ iedno priuata the ſie przy
26:
nas zábáwiły bárzo
A gdyż Ko=
27:
roná POLSKA iákom wyſzey pomie=
28:
nił zoſtáłá w nienawiśći v wſzech Pańſtw
29:
á chćiẃośćią ſą ogárnieni panowánia w
30:
niey. Nie mniey theż w tych wolnośćiách | w ktorych |
strona: II A4v
1:
w ktorych záchowáni ieſteſmy przes czás ták
2:
długi záyrząc nam tego/ á zá tym ſtáráią ſie
3:
o tho/ żebyſmy im ſimiles byli w niewolſt-
4:
wie w ktorym oni być muſzą.
A nietelko ſie
5:
ná to extránei ſadzą/ ále też y niektorży s ſta
6:
now Páńſkich wielce nam tego zayźrzą/ y
7:
ták rumores ſą żeby im tho Ceſarz obiecał/
8:
żebyſmy Manami mieli być v nich/ czego
9:
da Pan Bog áni Ceſarz áni żaden nie do=
10:
czeka.
Ale ad propoſitum idąc/ niechay mi
11:
to kto pokaże co zá pożytek kiedy ći vczyni
12:
li/ s poyśrzodká wźięći/ iáko oni po dwá kroć
13:
Woiewodowie ku rządzeniu wźięći/ tedy ká
14:
żdy s nich iedno łupu ſwego pilował/ á nie
15:
przyiaćiołom prżes nie drogá byłá otwo=
16:
rzoná do Páńſtwá.
Nuż też Lokietek/ cho=
17:
ćia było Kſiążę známienite/ á iáko záſię był
18:
obyczáiow ſkáżonych ták że go s Kroleſtwá
19:
zrzućić muſili/ á to też był z rodzáiu Piáſto
20:
wego/ á ták náń przyſzło/ Pœnas quidē ſol=
21:
uit graues regnauit Iocas, est hæc pœna.
22:
Bo Páńſtwu káżdemu cáłemu á roſtropne=
23:
mu/ ktore ſie ma ná ſwey pilney pieczy/ nic
24:
żaden Krol ſkáżonymi obyczáymi ſwymi ſzko
25:
dźić nie może/ kto ſie żywym á cáłym poká
26:
zuie ile w Tiráńſtwie iáſnym/ Ale Prakty=
27:
ki nagorſze ktorych ſie námnożyło w Páńſt=
28:
wie Korony Polſkiey/ á priuatá bárzo ſie
29:
w páſłá ták w ſtan Dignitárſki iáko y Ry=
30:
cerſki/
że nie będźieli łáſki oſobliwey Páná
31:
Bogá wſzechmogącego/ iżby nam raczył dáć
32:
thakowego ſurowego Páná (gdyżby prze=
33:
ćiw cnotliwym v nas w Koronie nic nie | mogł/ |
strona: II B
1:
mogł/ iedno złe káráć á one niſzczyć á ktoryby
2:
ná ten czás obronę czynil przećiw nieprzyia
3:
ćiołom Koronnym okolicznym. etc.
Ażeby
4:
mi też Piaſtá kto chćiał przypomnieć/ tedy
5:
nie bylá táka chćiwość zá niego okolicznych
6:
Pánow ná pánowánie Páńſtwá Polſkiego.
7:
Nie mniey iákom wyſzey przytoczył/ nie by
8:
ły thák ſkáżone ſpráwy we wſzech ſtaniech
9:
we wnętrznych to ieſt w Koronie Polſkiey.
10:
Podźmyſz theż do ſtanow Páńſkich ktorzy
11:
ná Dignitárſtwách tákże y vrzędźiech Grod
12:
ſkich y źiemſkich ſiedzą/ iáko gdy go kto s czeo
13:
vpomina thák wnetże odpowie/ iuż thy
14:
mnie nie vcz/ wiem ći ia co mam czynić/ á
15:
coſz kiedyby był KROLEM kthory=
16:
kolwiek z nich/ iáko thego chcemy s poy=
17:
ſrzodká ſiebie/
tam byſmy tego dopiero do=
18:
ználi czego Boże vchoway. Przethoſz lepiey
19:
proſtaká wźiąć ktoryby ſie dał vczyć/ á niż
20:
tego qui ſe doctum eſſe putat/ á ſnadź czło=
21:
wiek by ſie nie náwylicał/ iákieby ſzkody
22:
przyść mogły z wźięćia s poyśrżodká ſiebie
23:
gdyż y on Boleſław krzywouſty/ ácz był
24:
walecznym y ſzczeſliwym/
przed kthorym y
25:
po nim ńie ẃie by ſie táki nálaſł w Ko. Pol.
26:
á wżdy przećię dla onego Zbygniewá bękár
27:
tá Oycowſkiego/ iákie ſzkody podiął y ſpu=
28:
ſtoſzeńia źiemie/ co niepodobna żeby Nothus
29:
kiedy dźiedźiczyć miał mimo tego ktory ieſt
30:
s práwego Małżeńſtwá práwym dźiedźicē/
31:
á przećię mu tego pomagáli/ Krol Cżeſki/
32:
Pruſacy y Pomorzánie/ A coſz owſzem the=
33:
ras/ iáko Ceſarz powiáda/ o czymeſmy y ſá=
34:
mi ſłycháli/ że Krol nieboſzczyk przes poſły| B | ſwe/ Con= |
strona: II Bv
1:
ſwe Contrákti iákieś miał czynić o Kroſtwo
2:
Polſkie/
co by ták
grūtownie było iako kiedy
3:
Pomorſką źięmię Kſiążętá z Brándenburgu
4:
przedáli. Nuż by też Sieſtrankowie nieboſz=
5:
czyká Krola także y ſzwágrowie/ ácz to ká=
6:
żdy wie/ że v nas liberá Electio Regis/ co
7:
y káżdy Krol wyznawa/ ále zá rádą iákąż
8:
kolwiek widząc Páńſtwo záwiedzione
z inſzy
9:
mi nieprzyiaćioły w walkách nie omieſzká=
10:
liby Koro: trwogi á vpadku pokázáć/ gdyby
11:
czuli Páná nie możnego/ áżeby s ſobą miał
12:
co czynić z inſzymi walcząc. Kſiążętá by też
13:
Pruſkie y Pomorſłie mogłyby ták rzec/ że
14:
nie przyſtoyna rzecz by nadēną miáł roſká=
15:
zować s Slácheckiego Domu/
gdyżem ia
16:
ieſt s Kſiążęcego rodzáiu. Podźmyſz też do
17:
Litewſkiey źiemie iáko ſie od naſz oderwáć
18:
chcą/ chcąc od nas oddzielone źiemie mieć/
19:
y dźiwne rumores dźieią ſie około ich ſpráw
20:
Pátrzmyſz iáko ſie nam ſzykuie Elekcia s
21:
poyśrzodká ſiebie/ á ieſlibyſmy to w przed
22:
ſięwźięćiu ſwym wykonywáć chćieli/ pá-
23:
trzmyſz końcá w they ſpráwie/ Finis enim
24:
acta probat. Nuż theż tá wyſtawá nie
25:
pothrzebna/ thedyby nie vſtáłá/ thak w
26:
pićiu/ w ſzáthách/ w iedżeniu/ thák y w
27:
innych rzeczách/
dlá ktorey ſtany wſzyſtkie
28:
wielce ná wętláły/ á spoyśrzodká ſiebie pá
29:
ná wziąwſzy/ ták przyiaćiele Krolewſcy iá=
30:
ko y thowárzyſze iego kwoley iemu ćiągnę
31:
li by sie/ bo widźiemy gdy kto z iakiego
32:
domu żawołánego ná iakie Dignitarſtwo
33:
ábo vrząd wſtąpi/
iáko iemu kwoley ćiąg=
| ną ſie |
strona: II B2
1:
gną ſie ſzáty/ y inſzym koſztem/ bo wiel=
2:
ki affectus hominum/ á káżdy ſie przy=
3:
podobáć chce ieden drugiemu/ Eſt enim
4:
genus hominum/ qui ſe primos om=
5:
nium rerum eſſe uolunt/ á theż iuż w
6:
thym przećiwiániu iedni drugim/ iákom
7:
wyſzey pomienił/
domy Páńſkie Rycerſkie
8:
ſie wyćiągnęły/ Inquinat egregios adium=
9:
cta ſuperbia mores/ á gdyby by potrzebá
10:
Koronná przypádłá tedy by drugi żnás
11:
ledwo miał na czym ábo o czym/ á w
12:
żdy śie nam chce wſzytkim okolicznym
13:
nieprzyácziołom bronić.
Nuzthez opa
14:
trzęnie prze rozrodzenie we wſzech ſtha=
15:
niech/ iákieſzby nam przybyło z wźięćia pá
16:
ná ż poiśrżodká śiebie gdyż by woláł
17:
prżyáczioły swe álbo the kthorży mu do=
18:
pomogli iż Pánem zoſtał/ ábo kthorzyby
19:
mu Prákthyk pomagali ku wſpomożeniu
20:
iego á ſkáźie náſzey/ bogáćić/ áno by ták miá=
21:
ło być/
tu ciuem patrem geras tu conſule
22:
cunctis, nec tibi, nec tua te moneāt, ſed pu
23:
blica uota, bo káżdy Pan káżdemu iednáko
24:
powinien thák ſwemu iáko y obcemu/ ále
25:
naturalis affectus do thego by go przy-
26:
wodźił/ żeby wolał ſwe bogáćić.
27:
Nuż też y to ieſliby ná kogo miał waśń
28:
boday by gi ſobie nie wſpomionął/ gdyby
29:
Panem zoſtał/ áno iuż prozno/ quis eū arguet
| B ij | grauis |
strona: II B2v
1:
grauis ira regum ſemper, ſecundum illud.
2:
Non ex iure manu conſertū, ſed Mage fero,
3:
rē repetunt regnū petunt vadunt ſolida vi,
4:
czegoſmy doznali ná tym przeſzłym Krolu
5:
iáko on wiele domow zacnych Páńſkich/
6:
prze niecnotliwe Práktiki zniſzczył/ ktore ſie
7:
wielce rozmnożyły ná vpadki rozmáite. etc.
8:
A wſzákże dáley ſie nie bawiąc de periculis
9:
internis/ ktoreby ſzerzy pokazáne być mog-
10:
ły/ niechay mi to ten wywiedźie kthory go
11:
s poyśrzodká ſiebie chce/ ták tęn ktory tho
12:
mową ſwą/ ták też per ſcripta ſua twirdźi.
13:
Acz to wywodzą piſmem z ſtárego Zakonu
14:
że s poyśrzodká ſiebie Pan Bog był roſka=
15:
zał Zydom Krolá obrać. Y ſam bych ná to
16:
przyzwolił bych nie baczył thych pericula
17:
ktorem wyſzey przytoczył/ y tákże okoliczne=
18:
go záwiedźienia z nieprzyiaćioły Koronny=
19:
mi s chćiwośći Pánowánia iego.
Niemńiei
20:
iż káżdy chce odrywáć Páńſtwá niektore od
21:
Korony Polſkiey/ co ſwym porządkiem ni=
22:
żey chcę pokázáć/ ále temu to napirwey po
23:
kázáć/ co piſmem Bożym pokázuią ze s poy
24:
śrzodká ſiebie ma być obran. Przećiwko pis
25:
mu Bożemu prozno by kto miał ták piſáć
26:
iáko y mowić.
Ale ná krotce tak árgumen
27:
tuiąc/ czemuż theż offiáry zginęły? Obrzázo=
28:
wánie/ pirworodźieńſtwá y inſze rzeczy/ á dzi
29:
wnym kſztałtem tho Pan naſz Iezus Kry
30:
ſtus wypełniwſzy od mienić raczył.
31:
Y długoż trwał on Sául Krol s poyśrzo=
32:
dká obrany? y iáko dokończenie wźiął żywo
33:
tá ſwego/
Nuż też Roboam/ iáko przepło=
| chą rádą |
strona: II [B3]
1:
chą rádę ſwą dźieſięćioro pokolenie od pá=
2:
nowánia vtraćił. Nuż Acháb on Krol kto
3:
ry s pothomſtwem ſwym był wygładzon.
4:
Nuż oni inſzy Krolowie/ ktorzy byli zabrá
5:
ni w niewolą do Babilonu/ á ktoby ſie y te=
6:
go ſnadź nie náwyliczał. Podźmyſz też y do
7:
thego/ co ſie w Páńſtwie Polſkim dźiáło zá
8:
onego Lokietká/ ktory będąc Kſiążęćiem zná
9:
mienitym y będąc biegly w Rycerſkich rze=
10:
czách/ ktoremu ſie y ſzcześćiło pirwey niż był
11:
wźięt ná Kroleſtwo Polſkie/
á iáko záś przy
12:
ſzed[ł]ad contemptum/ thák że muſiał po le=
13:
ſiech ſie tułáć y pieſzo do Rżymá chodźić.
14:
A gdy był záś znowu obrā po Wacłáwie/ te
15:
dy odpádło Sląſko y Pomorſka źiemiá zá
16:
iego pánowánia: á wielka Polſká s Kuiá=
17:
wámi niemal wſzyſtká w popioł obroconá/
18:
y krwie Krześćiáńſkiey wielkie przelanie ſie
19:
ſtáło/
bo to baczyć możemy/ iż opera noſtra
20:
a Deo dependent/ á muſim ták rzec/ illo no
21:
lente nihil agere po ſſumus. Iuż ći go Pan
22:
Bog przeyrzał y náznáczył/ y prozne ſwary
23:
náſze po bieſiádách/ lećſcripta te nic niewá
24:
dzą/ áby káżdy vważał poczćiwą pracę kto
25:
ią miedzy ludźie podawa/
gdyż to
rozumiē
26:
o káżdym że dla dobrego Rzeczypoſpolitey
27:
tho czyni/ thákze y pożythkow Pańſtwá
28:
Koronnego/ nic prace ſwey nie żáłuiąc/
29:
deni quid uerbis op est ſpectemur agendo
30:
gdyż práwie uariatur ſenſus miedzy wſzy=
31:
ſtkimi ſtany.
A ták iuż iednym vſtaw=
32:
my myſl ſwą/ á pożytkow życzmy ſobie y
33:
potomkom náſzym/ á ſwego Páńſtwá przo
34:
dkiem przygodámi/ potym y inſzych/ ná ten | B ij | Czás ſie |
strona: II [B3]v
1:
czás ſie kárżmy/ Virtus eſt vbi occaſio
2:
admonet deſpicere/ gdyſz nám wtych czá
3:
siech vigiłaredecet qui vułt ſua tempo=
4:
ri conficere officia/
á my niethylko byſmy
5:
ſie czuć mieli/ ále áni ſłucháć iedni drugich/
6:
áni ſcripta kthore podawáią przyimowáć
7:
chcemy/ pokázuiąc pożytki y nie pożytki. O
8:
nas ći grá idźie byſmy ná to pomnieć chćie
9:
li/ y możem thák ſobie rzec/ Res tua agi=
10:
tur paries cum proximus ardet, & negle=
11:
cta ſolent incendia ſummere uires.
12:
Zaſz nie zacne Páńſtwo było Greckie/ kto=
13:
re przes Amuráthá było poſiedzone. Nuż
14:
theż Epirinſkie/ Albánſkie/ y inſze okoliczne
15:
Páńſtwá ich/ ácz mieli mężne ludźie y miey
16:
ſcá mocne ku obronom/ á wżdy przećię ſą
17:
poſiedzone przes Othomáńſki rodzáy.
Nuż
18:
źięmiá Egipſka/ á prawie iáko pożarem do=
19:
chodźiłá moc ich do wſzyſtkich Pańſtw o=
20:
kolicznych/ ták ná Wyſpach Morſkich iáko
21:
y indźięy. Zaſz theż nie mocne było Kroleſt
22:
wo Węgierſkie z ſwymi Páńſtwy/ A iuż ten
23:
nieſzczeſny pożar práwie do nas przyſiedł/
24:
y możem thák rzec/
Heu miſeris nunc illud 25:
verū verbum eſſe experimur/ vetus aliquid
26:
mali eſſe propter uicinum malum A gdyż
27:
widźimy co ſie inſzym ſtało/ y co iuż ná ſo=
28:
bie odnoſzą/ vćieczmyſz ſie do Páná Bogá/
29:
á iemu ſie vpokorżmy że wſzyſtkich złośći
30:
náſzych żądáiąc iego s. pomocy przećiw the=
31:
mu Otomáńſkiemu rodżáiowi/
áby nas ich
32:
ſrogośći záchowáć raczył/ niemniey theż y
33:
Hołdu dawánia tego nieznośnego ierzmá/ á | byſmy |
strona: II B4
1:
byſmy po iego woley táńcowáć nie muſili.
2:
A przetoż dla Pána Boga/ s poyśrzodká ſie
3:
bie go nie bierzmy/ bo gdybyſmy go wźięli
4:
tych wſzyſikich rzeczy obawiáć ſie potrzebá
5:
ktorem wyſzey prżytoczył/
to ieſt inteſtina pe
6:
ricula/ niemniey y tych pericula/ ktore niżey
7:
pokázáć chćę/ á zwłaſzczá okoliczność nieprzy
8:
iaćioł Pańſtwá Ko. Pol. á práwie ſteſkniw=
9:
ſzy ſie w wielkim vtrapieniu muſilibyſmy
10:
ták mowić: Nunquam ille eſt miſer cui fa=
11:
cile mori/ gdyż tho baczyć możemy/ że om=
12:
nia ſunt hominum tenui pendentia filo/
et
13:
ſubito caſu quae valuere ruunt. A przeſtoż
14:
vpadek máiąc prżed oczymá Paná Boga w=
15:
zywaymy żebyſmy ſie w niebeſpieczęńſthwá
16:
nie wdawáli/ ktore tak pokázuię.
17:
Pirwſze niebeſpie. extraneum.
18:
Iż ſie thym ćieſzymy/ że Turek wſkazał przes
19:
poſłá.
Ieſli s poyśrżodká ſiebie Páná weźmie
20:
my obiecuie nam prżymierze dźierżeć. Zaś ied=
21:
no Páńſtwo w obietnicy iego ieſt záwiedźio=
22:
ne/ á dáley nie chodząc Páńſtwu Węgierſkie
23:
mu co ſie ſtáło/ iako przes zalety pobrał im
24:
Zamkow niemáło on Soliman/ y iáko Skán
25:
deberg iego ſpráwy wyliczał iákim kſztałthē
26:
ōPāſtwá poſiada/
bo był tego dobrże świá
27:
dō będąc wychowány v Amuratá/ o czym káż
28:
dy ſzerzy doczyść ſie może w kſię. Skādebergo
29:
wych. A nie tilko teo vżywa Turek ale y Rzy
30:
miáńie gdi poráźili Atilę krolá Węgierſkieo/ y
31:
iákieo fortilu vżili/ w Kronikách káżdi docziść
32:
ſie może.
Nuż też
Iā z Hunida Turki wygna
33:
wſzy z Czákielſkiey źiemie/ ſā zamki poſiadł
34:
Deſzpotowy. Abo on Amurates wezwany | od Ceſárzá |
strona: II B4v
1:
od Ceſárzá Konſtántinopolſkiego na pomoc
2:
gdy byli ná ten czás dway Ceſárze obráni/
3:
tam pirwſze w ſzrobowánie Otomáńſkie ſie
4:
ſtáło w Grecką źiemię/ ſtrzeſz nas też Pánie
5:
Boże tego/
iáko theż wypędźiwſzy Miemce
6:
część więtſzą źiemie Węgierſkiey poſiadł/ á
7:
Ceſarz Krześćiáńſki z oſtátká nie znośny mu
8:
hołd dáie: A gdyż go teras mamy w Woło-
9:
ſzech w Węgrzech/ rozmyſlmy ſobie że nam ſą
10:
ſzkodliwi Sędźiakowie/ káżdy to foelix qui
11:
poteſt cognoſcere rerū cauſas/ Możemy też to
12:
pomnieć/ że iuż część poſiadł Podolſkiey źie=
13:
mie/ Oczakow y Przekop/ etc.
Przetoſz nie
14:
dufaymy głádkim ſłowkom iego/ bo on czás
15:
vpátrzywſzy zwykł przymierze łamáć/ á ich
16:
to poćiechá/ gdy Páńſtwo iákie do vpadku
17:
prżypráwią/ á zwłaſzczá gdy widźi że co s ſo
18:
bą ma czynić iáka źiemiá/ ábo Kroleſtwo/
19:
nie rad zámieſka do vpadku.
Co iuż ia ro-
20:
ſądkowi káżdego poruczam/ był liby nam s
21:
pozytkiem Pan s poyśrzodká wźięty.
22:
Wtore. Od Miencow/ iáko oni ſą życzli=
23:
wi wſzem narodom á zwłaſzczá nam Pola=
24:
kom/ ktorzy y ſámi ſobie nie przepuſzczą/ á
25:
coſz owſzem komu obcemu.
Ktoż do vpad
26:
ku przyczyną Węgrom iedno Miemcy/ kto=
27:
rzy prze vſtáwiczne ẃalki/ ktore czynili przes
28:
kilká dzieſiąt lat vkazáli do Węgierſkiey źie
29:
mie przyſtęp Turkowiaſz ná oſtátek on Iā
30:
Siedmiogrodſki muſiał Turkow ná pomoc
31:
ſobie wezwáć/ ku vpadku y ſtráchu wſzemu
32:
Krześćiáńſtwu/
y ſyná ſwego iemu w opie
33:
kę oddać/ á thák theż y ſámi wygráli że ſie | ſtáli |
strona: II C
1:
ſtáli Ołdownikámi Turkowi oni Pánowie
2:
hárdźi/ Deus enim ſuperbis reſiſtit atque e 3:
os humilat/ gdyż Narod Miemiecki káżde
4:
go ſobie lekce waży/ á one też tákże káżdy
5:
Narod/
Ale
a propoſito nie odſtępuiąc/ w
6:
co by nas też y Miemcy przywieść mog=
7:
li/ gdybyſmy s poyśrzodká ſiebie Páná w=
8:
źiąć mieli/ tō wyſzey przytoczył co Węgrow
9:
od nich podkáło/ tożby nas też od ńich bes po
10:
chybypodkáć mogło/ prze te przyczyny.
11:
Pirw
12:
ſza. Iż pięniędzy wydał tu niemáło/ chcąc kro
13:
leſtwo odkupić v Pánow. Druga. że ſie tu
14:
nam przes Małżeńſtwo chce w ſzrobowáć/
15:
y ma tu w Polſzcze niemało Dźięwoſłębow/
16:
ktorzy czegoby godni byli/ y co tákim prżo
17:
dkowie náſzy czynili. Trzećia. Práktiki/ przes
18:
ktore tu do nas chce w niśc ku ſzkodźie á
19:
ku vpadku Páńſtwá Korony Polſkiey.
20:
Cżwarta. żeby zá roſkazánim Papieſkim mu
21:
ſilibyſmy go wźiąć zá Páná/ iáko to nikto=
22:
rży thwirdzą/ ile z Duchownych/ á v nas
23:
Krol nic vczynić nie może á cożby Papież/
24:
bo my Iurisdiciey żadney s Papieżem nie
25:
mamy.
I tho theż k temu że niktorzy w z=
26:
miąnkę czynią/ żeby Ceſarz miał tráktathy
27:
iákieś mieć s Krolem nieboſzczykiem prżes/
28:
poſły ktore v nas nic nie ważą// ále v po=
29:
ſtronnych máią to ſobie zá rżecz ważną/ kto
30:
rzy nie ſą świádomi praw á wolnośći ná=
31:
ſzych.
Dawno ſie też prżypytawa do Sżpi
32:
talá/ to ieſt Pruſkiey źiemie rzeſza Miemie=
33:
cka/ kthorzy do niego nigdy nic nie mieli/
34:
co ſie s Kronik łácno pokaże/ A toż zá ty=
35:
mi przyczynámi od Miemcow wolni być | C | nie może |
strona: II Cv
1:
nie możemy/ á ſnadz by ſie tego y więcey ná
2:
lázło/
ále ná ten czás krotkosći czáſu folgu=
3:
iąc/ bo nie máłą krzywdę ćirpi Koro. Pol=
4:
ſka od Miemcow w poſiadániu gruntow/
5:
zá czym ſnadnie do złego przyść może/ á s=
6:
trzeſz Boże by nas Turek nie rozwádźił/ ie=
7:
ſl[i]by nam przyſzło do zátárgnienia z nimi/
8:
co iuż káżdy niechay vważe wyſzſſe zdánie
9:
moie.
10:
Trzećie. Pruſkiego s Pomorſkimi Kſią=
11:
żęty/ nie wiem ieſlibyſmy ich też nie odpło=
12:
ſzyli od ſiebie/ z wźięćia Páná s poyśrzod=
13:
ká ſiebie/ dla kthorych źiem wielkie krwie
14:
przelanie ſie ſtáło y vpadek wielki w pu=
15:
ſtoſzeniu źiem/ y tákby temu zábiegáć/ żeby
16:
ſmy ich lekkoważnie nie vtráćili/
á oni łác=
17:
no by nas odſtąpili/ gdyby Páná niemoż=
18:
nego widźieli/ k temu żeby ludźi nie prżyby
19:
ło/ á my byſmy s ſobą co czynić mieli/ gdyż
20:
y Sląſko odpádło prze nie porządne obierá
21:
nie Lokietká. Niemniey y o Pomorſką źię=
22:
mię zá niego wielka thrudność byłá/ ergo
23:
periculum cauendum eſt nobis.
24:
Cżwarthe. Krol Duńſki iákie ſzkody vczy
25:
nił zá tego Krolá przeſzłego Gdańſzczánom/
26:
bo pobrał kilkádźieſiąt Okrętow/ Niemniey
27:
y wolne żeglowánie ku ſzkodźie R. P. tedy
28:
dla iego Freybiterow pohámowáne ieſt/ á s
29:
nadz portow y Wyſpow przezeń wiele ieſt
30:
odiętych od Koro. co ieſliby baczył/ żeby Ko.
31:
Pol. miáłá co czynić s ſobą/ pewnie ieſzcze by
32:
tym więcey czynił ſzkody y pobieránia.
33:
Piąte. Krol Szwedſki máiąc żal s tego że | ſmy ſáme |
strona: II C2
1:
ſmy ſámego ábo ſyná iego zá Páná ſobie nie
2:
wźięli/ y chćiałby ſie roſzyrzáć w Inflāćiech/
3:
á k temu żeglowánie ku ſzkodzie Páńſtwu te
4:
mu iużby nie mogło być beſpieczne po morzu/
5:
ták od Pruſkich iáko y Inflandſkich miaſt.
6:
Sżoſte.Inflādſkiey źiemie miáſtá niktore/
7:
iáko ná imię Rigá/ to ieſzcze ieſt wolne/ ktore/
8:
gdybyſmy Páná niebiegłego w Rycerſtwie
9:
wźięli/ łácnoby od nas odſtąpiło/ ábo prżes
10:
moc było odięte/ gdyby nieprzyiaćiel baczył
11:
náſze zátárgnienie w walkách/ y te inſze/ kto=
12:
re ſą pod mocą Korony tym czáſem/
dla kto=
13:
rych iuż ſie ſzkody podięło niemáło/ ſzkodá by
14:
ich vpuſzczáć prze náſze niedbáłośći y nievmie
15:
iętny poſtępek ¶ Siodme. Iż Pánowie
16:
Litewſcy niktorzy/ zápomniawſzy przyſiąg
17:
przodkow ſwych/ y ſwych teráźnieyſzych/ nie
18:
wiem quo Spiritu ducti/
chcą od nas oddźie
19:
lone źiemie mieć/ y wniwecz obrácáć vnionem
20:
regni cum ſuo Ducatu/ a przeſtoż tákby nam
21:
w to tráfiáć/ iákobyſmy Páná tákoweowźię
22:
li/ ktoryby tę nievſtáwiczność we wſzech ſta=
23:
niech nápráwić mogł/ á Páńſtw ſpoienie/ kto
24:
re ſie iuż po pięć kroć ſtáło/ żeby to iuż czáſy ẃ
25:
iecznemi ſtáło.
Bo ieſliby dwá Pánowie mieli
26:
być/ ieden w Koro. Pol. drugi záś w Kſię.
27:
Litew. s tąd byłby prętki vpadek oboygu
28:
Páńſtwu/ nullum enim regnum duos ca=
29:
pit/ iáko theż było gdy Konſtántinopols=
30:
cy dwá Ceſárze obráni byli.
31:
Oſme. Tátárowie/ kthorży czynić zwykli
32:
wielkie ſzkody w Ruſi ná Podolu/ ná Wo=| C ij | liniu y |
strona: II C2v
1:
liniu y ná Pokućiu/
y indźiey/ ktorzy iedno
2:
czekáią żeby Koroná iáką klęſkę wźięłá/ ábo
3:
żeby iákie rozerwánie było/ y ći więc nie rá
4:
dźi pomogą wſtáć/ czego ſie w Kronikách ká
5:
żdy doczyść może/ iáko oni Koronę przecho=
6:
dzili ná ten czás gdy oni Krolowie s Kſiążę
7:
ty walczyli zá Boleſłáwá Pudiká y zá innych/
8:
ták aż ſie o Włoſkie Krainy opierali/ á nie
9:
vſtáli nieprzyiaćiele Korony Polſkiey/ aż zá
10:
Iágieła/ toż dopiero ſiły ſwe vtráćili/ ktho=
11:
ry ácz był s Pogańſkiego rodzáiu wźięty k
12:
temu Tyran/ á wżdy iáko był pożyteczny Ko
13:
ronie/ o tym ná ſwym mieyſcu ſtoiy.
14:
Dźiewiąte. Wołochowie zwykli záw=
15:
ſze ſzkody czynić/ y o co byli przypráwili o=
16:
nego Ianá Olbruchtá Krolá.
Nuż też y zá
17:
Krolá Zygmuntá/ ktore on był Ian s Tar
18:
nowá Hetman Koronny poráźił/ thoż im
19:
dopiero vpádło ſerce/ wſzák ieſzcze teras no=
20:
wo ſą znáki ſwieże popalenia ná Pokućiu
21:
łońſkiego roku/ á coſz owſzem byłoby gorzey
22:
gdyby Sędźiakowie mieły rżędźić w Woło=
23:
ſzech/ iáko ſłyſzę że iuż tam rządzą.
Przetoż
24:
dla Bogá weyrzymy w to iákoby to opá=
25:
trzono być moglo/ żebyſmy pothym ná ſię
26:
nie nárzekali/ gdyżby nam hárdſzy być mo=
27:
gli pod Turkiem/ niż przed tym byli.
28:
Dźieſiąte. Moſkiewſki/ ktory/ iáko ieſt
29:
ſerca wielkiego á práwie ná wytrwáną y w
30:
ielkim doſtátkiem on woynę wiedźie.
Theż
31:
by ten nie zámieſzkał czego/ ták iáko zá Zy=
32:
gmuntá Krola/ iako theż y zá tego Krolá
33:
przeſzłego dwie źiemi pobrał/ á nic mu nie | pomogło |
strona: II C3
1:
pomogło/ choć go Zygmunt był poráźił/ á zá
2:
Káźimierzá Nowogrod wźięt.
A tak w to
3:
káżdy weirzawſzy że on za teo Krola przeſzłeo
4:
Zamki ſobie budował na właſnym grunćie
5:
Kſię. Lite. przymykaiąc ſię do Infl[ą]t y do
6:
Litwy/ A gdyby ſie Koroná zatargnęła s
7:
ktorymkolwiek nieprzyiaćielem/ y ten by nie
8:
pomogł wſtáć.
9:
A gdyżem thu pokazał pericula extramea/
10:
ktore/ rádbym widźiał żeby mi ie kto reſol=
11:
wował/ á iakoby ſie tym niebeſpieczeńſtwō
12:
zábieżáło/ około bronienia ſie nieprzyiaćio=
13:
łom okolicznym/ á na to bacząc/ że thymi
14:
czáſy ſthany wſzyſthkie ćiągnęły ſie nád
15:
ſtan ſwoy bardzo náwętlały przećiwiáiąc
16:
ſie iedni drugim/
ſtroymy páchołki/ pićim/
17:
iedzenim/ czegom wyſzey dołożył. Karżmy ſie
18:
też inſzych Pańſtw przygodami/ gdyz/ Foe= 19:
liciter is ſapit qui alieno periculo ſapit.
20:
Podoba mi ſie w onym piſániu że pobudza
21:
do Modlitwy ku Pánu Bogu/ gdyż Ora= 22:
tio Deum ad miſericordiam ſaepe inducit.
23:
Zgołá trzebá nam w tym vpokorzenia to
24:
ieſt pokuty świętey/ á do Páná Bogá vſtá
25:
wicznie wołánia/ gdyż on ieſt ſprawcą w=
26:
ſzyſtkiego/ á nikt nas rátowáć nie może ied=
27:
no on ſám. Deus ipſe canatur qui popu= 28:
los vrbesque regit pacēquetogatū
A co
29:
ſie tknie koło Loſow/ żeby przes Loſy Krol
30:
s poyśrzodká ſiebie miał być obieran/ tedy
31:
by to nie przes niedźielę áni przesdwie by
32:
ło/ ále ledwo przes rok temu by koniec byl/
33:
ile themu zábiegáiąc żeby vbliżenia żadny
34:
ſtan nie miał/ áżeby przyczyná nie byłá do | C iij | wymo= |
strona: II C3v
1:
wymowek/ żem ia zacnieyſzego rodu/ iákom
2:
wyſzey dołożył.
Ale do tego ſie wracáiąc/ o
3:
vbliżeniu ſtanow/ bo ieſzibyſmy ſobie obráli
4:
s Panięcego ſtanu Elektá ábo Elekti/ tedy=
5:
byſmy wielkie vbliżenie ſucceſſorom ſwym v
6:
czynili/ á z właſzczá gdyby táki Akt pothym
7:
przypadł/ ile Interregnum/ gdyżeſmy doz=
8:
náli tych teráznieyſzych czáſow chęći Pánow
9:
ſkoro po ſmierći Krolewſkiey/
y do tych czá=
10:
ſow ieſzcze doznawamy/ powiádáli/ iż do o=
11:
bieránia KRolá Gmin niema nic. Nuż
12:
theż około Primáſá/ co Długoſzewą Kro=
13:
niką per colloquia dowodzili particulatim/
14:
że ták być ma. A thákby rzekli/ że iedno s
15:
ſtanow Páńſkich Krol ma być obieran/ ták
16:
było po Auguśćie.
Nuż theż iáko ná nas
17:
bes nas w Lowiczu ſtánowili/ ſobie to przi
18:
piſuiąc/ że nam rząd thym czáſem należy/
19:
tempore Interregni. A gdyby przes loſy
20:
miáły być the rżeczy ſpráwowáne/ thedyby
21:
muſiáły być w káżdym rodzáiu w káżdym
22:
ſtanie/ od nabogátſzego do nauboſzego/ w
23:
domiech Páńſkich tákże y Rycerſkich/
gdiż
24:
káżdy z nas ma iednáką moc do Elekciey/
25:
ieſli Pan nád mię ma Dignitarſtwem ál=
26:
bo Wioſkámi/ thedy Pánu Bogu niechay
27:
dźiękuie/ ále dáley nic/ fidem secunda pos= 28:
cunt/ aduerſa exigunt. A prżeſtoſz the loſy
29:
do tego by przyść mogły/ iáko niktorzy prá
30:
ktiki puśćili/ żeby do czterzech lat Interre=
31:
gum ſtáć miáło/
co baczę żeby ſie to dru=
32:
giemu nie vprzykrzyło/ y o to ſie ſtáráią ni
33:
ktorzy s Pánow. A ták byłby práẃie a De
34:
o datus iáko nikthorzy w ſwych ſentenci=| ách piſá |
strona: II C4
1:
ách piſáli/ gdyby przes porządne ſpráwy lo
2:
ſow ze wſzech ſthanow był obran/ gdyż y
3:
Piaſt z Mieyſkiego rodu był wźięt/
ále ná
4:
ten czás inákſzy lud był/ iż nie byłá táká w
5:
zgárdá y pychá/ iákom wyſzey dołożył. Ták
6:
że in extraneis nie byłá tháka chćiwość do
7:
Pánowánia Pańſtw iego. Co iuż káżdy nie
8:
chay roſądźi wyżſze podanie moie/ tákże y ńie
9:
beſpieczeńſtwá tu przywiedźione/ tam inter=
10:
na quam externa/ ktoreby Koro. do vpad=
11:
kow przywieść mogły.
I mam zá to że ká=
12:
żdy odemnie z wdźięcznośćią przymie/ iáko w
13:
tey mierze niebiegłego/ gdyż mie do thego
14:
nic nieprzywiodło inſzego/ iedno dulcis im=
15:
menſusque patriae amor.
16:
SENTENCIA VNDE
17:
SIT ELIGENDVS REX
18:
ALIQVOT CVM COM=
19:
MODIS.
20:
Pirwſzy pożytek. Bacząc wzgárdę y nie
21:
vſtawiczność ták miedzy ſtany Páń[ſkim]i iá
22:
ko y Rycerſkimi/ aże ſie y tho rozmnożyło
23:
miedzy wſzemi ſtany/ że nie iedni ráduią ſie
24:
z drugich potyczeli/ przeſthoż bych mym zdá=
25:
nim Moſkiewſkiego wolał/ áby ſie w klobę
26:
thę tho w práwiło/ żeby do zgody á do mi=
27:
łośći ſthany Páńſkie z náſzymi Rycerſki=
28:
mi przyſzły/
iáko zá Przodkow náſzych
bylo/
29:
á zá żadnego Páná prędzey iáko zá niego/ bo
30:
widząc Páná tákieo ktory ieſt Tirānē iáſnym | leć że ie |
strona: II C4v
1:
leć że ieno práktik nie vmie/ mocą też trud=
2:
no przełomić ma/ gdy ſie ſtany wſzyſthkie
3:
ſpoiemy w iedno Páńſkie z Rycerſkimy/ á
4:
w ten czás poydźie o káżdego grá/
bo co ie=
5:
dnemu dźiś toby ná potym drugiego pod=
6:
káć mogło/ gdyż źleby mu w czym y nam=
7:
niey pozwolić wſzem ſtanom/ y owſzem/ bę
8:
dąc ſpoieni bylibyſmy w tym czułymi/ iako
9:
by Tyráńſtwo iego ná żadny ſtan s ćięgáć
10:
ſie nie mogło/ oni w namnieyſzy rzeczy/ aż
11:
by ſie pirwey práwie práwnie ſtáło/
y prá=
12:
wem ſie przewiodło/ á w ten czás by iuż cō=13:
temptus miedzy wſzemi ſtany vſtał/ á affe
14:
ctus wſzech ſtanow muſiałby ſie do thego
15:
śćięgáć/ żebyſmy iednáko o Rżeczypoſpolitei
16:
y o wolnośći náſzey omyſlawáli/ co thym
17:
czáſem prze niedbálſthwo náſze/
á lekkowáż=
18:
ność ná ſzrot puśćili/ á lekkoważniey te mi
19:
łą R. P. y wolność náſzę mieli.
20:
Drugi pożytek. Wźiąć Páná z niemá=
21:
łym ludem ku pomoczy y obronie przećiw
22:
nieprzyiaćiołom Páńſtwá tego/ ktorzy chći=
23:
wośćią ſą przywiedzeni do Pánowánia ie=
24:
go/ á práwie w wielkie niebeſpieczeńſtwo ná
25:
ten czás Koroná ieſt położoná.
A ácz by też
26:
kto rzekł/ coż zá lud Moſkiewſki/ boiáźliwy
27:
do boiu/ k themu y Mothłoch/ ále chćieimy
28:
iedno báczyć/ iáki theż był lud Litewſki y
29:
Ruſki przed tym: á Moſkiewſki lud też ieſt
30:
Ruś/ y toż plęmię/ á iáko nas dźiś iż ták mu
31:
ſzę rzec męſtwęm y biegłośćią przewyſzáią/
32:
iáko też byłá zá Iágiełá Litwá náſzym przo
33:
dkom ná pomocy przećiw Miemcō/ o tym
34:
káżdy w Kronikách ſnádnie ſie doczyść mo | że y o in= |
strona: II D
1:
że y o innych wiele rzeczách.
2:
Trzeći. Pokoy Pańſtw náſzych wiecznymi
3:
czáſy s Páńſtwy iego/ y Portow prżybędźie
4:
niemáło/ y inſzych pożytkow wiele.
5:
Cżwarty. Ze ſie nieprzyiaćiel káżdy muſi
6:
pohámować w przedſięwźięćiu ſwym/ bacząc
7:
ſerce iego ták wielkie y ták chćiwe do Ry
8:
cerſkich á do boiowych rzeczy/ k themu theż
9:
máiąc ták wiele ludu Koronnego Polſkie=
10:
go tákże y ſwego/ máiąc w ſobie prętkość
11:
y czułość wielką/ á przywykły będąc wſzyſt=
12:
kim niewczáſom/
máiąc k temu ſkárby y bo
13:
gáctwá wielkie/ á ſam záwſze obecnie w woi
14:
ſku rad bywa/ gdyż to ieſt iedná nácia z ná
15:
mi/ á nigdy Sármáte nie byli Ołdowniki
16:
áni Alexándrowi wielkiemu áni Pańſtwu
17:
Rzymſkiemu/ owſzem ieſzcze ſie w Kronikach
18:
náyduie/ o wielkiey miłośći Alexándrá prze=
19:
ćiw Sármátom.
I Ouidius piſał do Rzy=
20:
mu dziwuiąc ſie ich męſtwu. A thák zá po=
21:
mocą Bożą y Turkowi on ſnádnie oprzećby
22:
ſie mogł/ á mybyſmy niebeſpieczeńſtwá y Oł
23:
du dawánia vść mogli/ co iuż vważeniu ká
24:
żdego przypuſzczam ktoryby Pan temu ſná=
25:
dniey ſproſtáć mogł.
26:
Piąty. Miemcy choćby ſie pokuſili/ á z ras
27:
abo ze dwá dáło ſie im znáć iáko Iágiełło/
28:
widzimi ſie żeby nas zániecháli o ten Sżpi=
29:
tal/ to ieſt Pruſką źięmię/ kthorego ſie ná=
30:
pieráią. Niemniey też y Kſiążętá ktore grū
31:
ty poſiadáią thák Krolewſkie y Rycerſkie/
32:
wśi młyny ſobie buduiąc/ widźimi ſie że by
33:
thego zá Moſkiewſkiego nie czynili/
iáko zá
| D | Krolá |
strona: II Dv
1:
Krolá tego przeſzłego/ nie byłby táki ſkwierk
2:
bo by on Koronnego y namniey nie vpu=
3:
śćił.
4:
Sżoſty. Pruſkie s Pomorſkimi Kſiążęty
5:
muſiałyby być poddáne Koro. iáko przed
6:
tym byli.
Hołdy y inſze powinnośći dáwać
7:
ktore czynili y dawali zá innych Krolow.
8:
Siodmy. Nievſtáwiczność niktorych Pá=
9:
now Litewſkich/ ktore pokázuią ná ten czás
10:
przećiw temu oſieroćiáłemu Páńſtwu Ko=
11:
ronnemu tákże y Kſięſtwu ſwemu/ á prá=
12:
wie iáko do vpadku przywodząc tho oboie
13:
Páńſtwo/ co wſzyſtko zá Moſkiewſkiego v=
14:
ſtáć muſi/ y nápráwiona Vnia być może.
15:
Oſmy. Infląty mogą być gruntownie in
16:
corporowáne ku Koro. zá niego/ á Zamki
17:
y miáſtá przywrocone ktore odięte ſą/ thák
18:
przezeń iáko przes kogo inſzego/ gdyż ſnád=
19:
niey s proſtym czułym niż z wykrętnym prá
20:
ktikiem poſtępowáć może/ y więtſzą miłość
21:
pokázáć może przećiw wſzemu Rycerſtwu.
22:
Dźiewiąty. Práktiki/ to ieſt zdrády zá nie
23:
go by vſtáły/ nuż też y wyſtáwy niepotrze=
24:
bne Bogu prżodkiem y ludźiem przećiwne/
25:
ktore ſie zámogły w Koronie ku vpadku á
26:
zniſzczeniu wiela ſtanow.
27:
Dźieſiąty. Zá kthoreby Páná wſze ſtany/
28:
ták Páńſkie iáko y Rycerſkie dobrze záſłużone
29:
Rzeczy poſpolitey/ opátrżone być mogły/ á s
30:
nadz y te choć ſą nie záſłużone/ zá ktorego
31:
by Páná tá zdrobniáłość wſzech ſtanow o
32:
pátrzoná być mogłá iáko zá Moſkiewſkie=
33:
go/
á iáko zá Iágiełá domy Rycerſkie pow=
| ſtały/ toż |
strona: II D2
1:
ſtáły/ tożby zá Moſkiewſkiego być mogło.
2:
Co iuż każdy me podánie z mey oſoby nie=
3:
chay v ſiebie vważy/ gdyż ſie bacząc być w
4:
olnym człowiekiem Rycerſkim á żądośći=
5:
wym dobrá Ko. A tak tile ile mi Pan Bog
6:
roſądku z łáſki ſwey świętey vżyczyć raczył/
7:
tedy podawam W. M. wſzem ſtanom Ry
8:
cerſkim/ y mam zá to/ że W. M. odemnie
9:
zá wdźięczne przyiąć będą raczyli/ iako od
10:
nievmieiętnego leć dobrá Koronie życzączego/
11:
Datum e domo cuiusdam Equitis Distri=
12:
ctus Caliſienſis 10. Ianuary. Anno Domi=
13:
ni 1. 5. 7. 3.
14:
grafika