[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Marcin Laterna
tytuł:   Harfa duchowna
rok wydania:   1592


strona: kt

1:
HARFA DV-
2:
CHOWNA.
3:
To ieſt/
4:
Dźieśięć rodźiałow
5:
Modlitw Kátholickich/ z
6:
rozlicżnych Kośćiołá Powſze=
7:
chnego Doktorow/ y z Rzymſkich
8:
Mſzałow y Brewiarzow/ po
9:
wielkiey cżęśći zebránych.
10:
Przydano do káżdego rozdziału NA=
11:
VKI, o tych rzecżách/ ktore ſię w Mo=
12:
dlitwách zámykáią: á ná niekto [rych]
13:
mieścách wykłádem Pſálm[ow]
14:
Modlitwy obiá[śniaią]
15:
Nápiſá[na przez D.]
16:
[Marcina Laterny]
17:
[Th. S. J.]
18:
[Krakow]
19:
[w drukarni And. Piotrowczyka]
20:
[1592]

strona: ktv

grafika
1:
Dawid Krol y Prorok
2:
w Pſálmie 143.
3:
O Boże/ pieśń nową śpiewáć tobie
4:
będę/ ná Hárfie dźieśięćioſtrunney ch=
5:
walić ćię będę.
6:
grafika

strona: +2

grafika
1:
PRAWOWIER=
2:
NEMV CHRZE-
3:
SCIANINOWI,
4:
MARCIN LATERNA,
5:
niegodny Kápłan y Theolog
6:
Societatis IESV, łáſki Bożey/ y w
7:
nabożeńſtwie pomnożenia życży.
Powin=
ność Ch=
rześćijáń=
ſka dwo=
iáka.

8:
P
Owinność wſzyſtkę
9:
twoię/ Chrześćijáninie w
10:
Pánu Bogu miły/ iáko ſtá=
11:
rożytni Kośćiołá Powſze=
12:
chnego Doktorowie/ ná
13:
dwu rzecżách záſádźili
Aug: Ser:
59. de tēp.
Chryſ. ho:
16. ſup. E-
phe. Proſp
lib: ſen. ſ.
98. Bern:
ſer. 1. Pēt.
(zwłaſzcżá Au=
14:
guſtyn ś. Ian Złotouſty/ Proſper Aqui=
15:
táńſki/ y wielebny Bernárd) ták też y
16:
ſámo piſmo S. dwiemá niemal ſłowy/
17:
krotkoć ią/ ále węzłowáto záwiązáło.
18:
Abowiem ieſli chceſz być praw P. Bogu
19:
twemu; potrzebáć tego koniecżnie/ á=
20:
byś nie dał mieścá/ w duſzy y ſumnieniu
21:
twym/ żadney niepráwośći; á iął ſię z
22:
ſercá/ á iáko ono mowią/ obiemá ręko=
23:
má/ rozlicżney pobożnośći. Tákći te
24:
dwie rzecży przekłáda/ w zakonie ſtárȳ/
25:
okazáły on w cnoćie Krol y Prorok Da=
Pſal: 36.
+ awid:


strona: +2v

Przedmowá
1:
wid: Odſtąp (mowi) złego á cżyń dobrze. O
2:
tę rzecż ná káżdeo z nas woła też/ y on o
3:
cnotę vmęcżony Izáiaſz:
Iſa: 1.
Przeſtańćie (po=
4:
wiáda) cżynić przewrotnie/ á vcżćie ſię żywot
5:
wieść przyſtoynie. Do tego ćię y w nowym
6:
Teſtámenćie Páńſkim/ zá rękę práwie
7:
wiedźie wybráne nacżynie P. Chryſtuſo
8:
we/ Páweł Apoſtoł:
Coloſ: 3.
Tit: 2.
kiedyć álbo rádźi
9:
wyzuć ſtárego cżłowieká/ á oblec ná ſię
10:
nowego; álbo roſkázuie wyrzec ſię bez=
11:
bożnośći/ y świeckich pożądliwośći/ á
12:
żyć trzeźwo (z ſtrony ſámego śiebie)
13:
ſpráwiedliwie (z ſtrony bliźniego twe=
14:
go) y pobożnie (z ſtrony P. Bogá ná=
15:
ſzego) álbo gdyć nákoniec cnoty rozmá=
16:
ićie záleca/ y od wſzelkiey ćię niepráwo=
17:
śći odwodźi.
Do tey
powinno
śći modli
twá po=
maga.
Propoſi=
tia.

18:
Do ktorey powinnośći dwoiákiey/
19:
przyſtoynego odpráwienia/ drogę śćiele
20:
y dopomaga modlitwá święta: o ktorey
21:
pożytkách/ y ſpoſobie odpráwowánia/
22:
tu ſię cokolwiek powie/ ſkoro ſię przycży=
23:
ny wydánia tych kśiążek/ y autorowie/ z
24:
ktorych ſą po wielkiey cżęśći zebráne/ wy
25:
licżą. Bo docżytaſz ſię tego w piſmie ś.
26:
iż obćiążony ćiężarem grzechow ſwych/
27:
licżbę piaſku morſkieo przechodzących/
28:
roźlewcá krwie niewinney/ y mordercá
okrutny


strona: +3

Do Cżytelniká.
2. Par: vlt.
1:
okrutny Mánáſſes Krol/ modlitwą ſię
2:
z plugáwych káłuż niezmierneo tyráń=
3:
ſtwá ſwego/ potężnie wyważał. Nay=
4:
dźieſz y to/ iż kiedy Dawidowe biodrá/
5:
rozmáite nágrawánia/ nád iego wolą
6:
ćierpiáły/ z wielkim pożytkiem ſwoim/
7:
w trzećim Pſálmie pokutnym/ z niebá
8:
pomocy/ przez prośby gorące ſzukał.
Pſal: 37.
A
9:
gdy go ćieleſney pożądliwośći ognie pa
10:
liły/ y márnośći świeckie/ iáko byſtrych
11:
rzek wáły nań biły/ zdobywał ſię ná ten
12:
duchowny rátunek/ vprzeymym ſercem
13:
do P. Bogá wołáiąc/ y mowiąc:
Pſal: 118.
Przeraź
14:
boiáźnią ćiáło moie: bom ſię ſądow twych lękał
15:
A kiedy záſię ná rozum y ná rozlicżne
16:
cnoty/ zdobyć ſię chćiał Syn Dawidow
17:
Sálomon/ do modlitwy/ iáko do orędo=
18:
wnicżki v Páná BOgá pewney/ pręd=
19:
kiey y ſkutecżney/ vćiekał ſię/ ták w kśię=
20:
gách mądrośći mowiąc:
Sap: 9.
Pośli (Pánie)
21:
mądrość z niebios S. twoich/ y z ſtolice wielmo=
22:
żnośći twoiey: áby zemną byłá/ y ſpołecżnie zem=
23:
ną robiłá: ábym wiedział/ co ſię tobie podoba.
24:
A w Przypowieśćiách záſię:
Prou: 3.
Lekkomyśl=
25:
ność (powiáda) y ſłowá z prawdą ſię mijáiące/
26:
oddal odemnie Pánie/ etc. Do cżego y Dawid
27:
nie záſpał: iedno ſię z pilnośćią Pſál=
28:
mom iego chćiey przypátrzyć.

strona: +3v

Przedmowá
1:
Ponieważ tedy do odpráwienia dwo=
2:
iákiey obowiązki Chrześćijáńſkiey/ ták
3:
znácżnie modlitwá święta dopomaga/
4:
ſtáray ſię z pilnośćią o to/ Chrześćijá=
5:
ninie miły/ ábyć y ná niey/ y ná náukách
6:
o niey/ iáko ná pobudce do cnoty/ y wę=
7:
dźidle do záhámowánia wſzelkiey nie=
8:
práwośći/ nigdy nie ſchodźiło.
Przycżyny wydánia tych kśiążek. 1.

9:
Y tá ieſt pierwſza przycżyná wydánia
10:
tych kśiążek/ ktore ćię do opiſáney teraz
11:
dwoiákiey powinnośći ſnádnieyſzeo od=
12:
práwowánia y prowádźić y wabić mo=
13:
gą: ktorebyś mogł od rzecży/ ktore w ſo=
14:
bie záwieráią/ y od dźieśiąći cżęśći/ ná
15:
ktore ſą rozdźielone/ názwáć/ wźiąwſzy
16:
ſłowo z Pſálmow/ Pſalterium Decachordum.
17:
to ieſt Hárfą o dźieśiąći ſtrunách. Maſz
18:
do tego cżáſu vćieſzne Zywoty świętych/
19:
maſz Kátholickie wykłády Ewángeliy
20:
rocżnych/ maſz duchowne źwierćiádłá/
21:
przewodniki/ wizerunki/ y inne nabożne
22:
mu Chrześćiáninowi pożytecżne kſiążki
23:
ná świát świeżo wydáne: będźieſz miał
24:
zá pomocą Bożą przyſzłych cżáſow wię=
25:
cey tego: niechayći też nie ſchodźi y ná
26:
rozmáitych modlitwách. ktorych ieſli
27:
vżywáć cżęſto á gorąco nie będźieſz/ ża=
28:
dnego pożytku znácżnego z cżytánia ſá=
29:
mego nie odnieśieſz.

strona: +4

do Cżytelniká.
II.
1:
Może też tu wſpomnieć/ iáko ná dru=
2:
gą przycżynę piſánia tego/ ná ono v=
3:
przeyme wiernych Bożych ſtározakon=
4:
ne nabożeńſtwo/ ktorym ſię popiſáli/
5:
kiedy mieśce y przybytek P. Bogu ſwe=
6:
mu/ do oddánia chwáły máieſtatowi ie=
7:
go chętliwie gotowáli. Chćiał ſię tám
8:
káżdy P. Bogu przyſłużyć iáko mogł:
9:
á nie iednáka przyſługá ich byłá. Abo=
10:
wiem iedni kubki y nacżynia złote do
11:
Moyzeſzá nośili: drudzy kámieni dro=
12:
gich y pereł nie żáłowáli: nie ćiężko było
13:
y żeńſkiey nabożney płći ſtroiow ſwych
14:
białogłowſkich doſyć koſztownych moc
15:
wielką ná cżeść Boſką obroćić:
Exo: 35.
náydo=
16:
wáli ſię y ći/ ktorzy bryły śrebrá przyno=
17:
śili: á inſzy miedźią/ ſkorámi/ ſuknem/
18:
oleiem/ wonnemi máśćiámi/ y cżym mo=
19:
gli/ ſerce ſwe ochotne ku Pánu BOgu
20:
pokázowáli. Nie będźieſz ſię tedy dźiwo=
21:
wał/ ieſli ſię ná ozdobę domu Bożego/ y
22:
wzniecenia nabożeńſtwá twego/ y dro=
23:
bnieyſze rzecży przynoſzą: zwłaſzcża zá wo
24:
lą y rádą tych/ ktorych mi ſię w zakonie
25:
ſłucháć godźi.
III.

26:
Więc y to zámilcżeć ſię tu podobno
27:
nie ma/ żeć ieſzcże do tego doſtátku nie
28:
przyſzło/ zwłaſzcżá v nas w Polſzcże/ iżby

strona: +4v

Przedmowá
1:
ták wiele tákich podárkow nánoſzono/
2:
áby Moyżeſz miał roſkázáć woźnemu
3:
wołáć/ żeby więcey żadney rzecży ná ku=
4:
pę nie przycżyniano.
Exo: 36.
Bo ácżkolwiek nie
5:
iedne maſz modlitwy Polſkie/ ále nie w=
6:
ſzyſtko złoto co ſię świeći: nie wſzyſtko
7:
zdrowo co ſłodko.
Zwingliáńſki Kátechizm.
Maſz dźiſieyſzych No=
8:
wowiernikow Kátechizm Polſki/ z pio=
9:
ſnek rozlicżnych/ iáko ćierniowy iáki w=
10:
ianek vwity/ y iákąkolwiek muzyką o=
11:
zdobiony: ále ieſli ocży y rozum maſz/ te=
12:
mu ſię tám łácniuchno przypátrzyſz/ że
13:
iáko ono zdawná poſpolićie mowiono/
14:
w iedneyći ręce chleb podáią/ drugą ká=
15:
mieniem ſię ná ćię zámierzáią: kiedy z
16:
iedney ſtrony cżeść Páná BOgá twego
17:
zálecáią/ á z drugiey/ ſwięte iego niebie=
18:
ſkie/ y namiáſtki źiemſkie z godnośći y
19:
mocy/ ná nie od Bogá włożoney/ ſzpe=
20:
tnie obnażáią.
Modlitwy krotkie niektore.
Maſz y mnieyſzych mo=
21:
dlitw nieco/ ná rozlicżnych mieścách
22:
drukowánych: ále pod płaſzcżem krot=
23:
kośći/ ktorą ſię nawięcey zálecáią/ nay=
24:
dźieſz nie máło rzecży wierze powſzech=
25:
ney przećiwnych/ á nie ták też cżáſem/ y
26:
w rzecżách przednieyſzych/ ná Polſki ię=
27:
zyk przełożonych/ iáko ſię náydowáły v
28:
Kátholickich Doktorow. coć ſię ná oko

strona: +5

do Czytelniká.
1:
pokaże/ kiedy zechceſz/ od tych/ ktorym
2:
nie nowiná piſmá rozliczne czytáć.
Pſálmy Brzeſkie.
Wy=
3:
danoć y z Litweſkiego Brześćia Pſálmy
4:
oſobno/ dla twego nabożeńſtwá rzko=
5:
mo/ Chrześćijáńſki człowiecze/ áleć y
6:
tám/ iáko częſto Kátholickiego wykłá=
7:
du chybił tłumácz; ták też nie raz fał=
8:
ſzem y wykręty nárabiał. czegoć dowieść
9:
nie trudno.
Hortuluſy ſtáre.
Kátholickich záſię modlitw
10:
ktorychkolwiek/ gánić nie godźi ſię: y o=
11:
wſzem praca piſárzow álbo tłumáczow
12:
ich/ pewnie więtſzą zapłátą/ niżli kubek
13:
wody źimney/ o ktorym w Ewángeliey
14:
świętey Pan mowi/
Matt: 10.
od Bogá będźie o=
15:
pátrzona: iedno iż niektora/ niepewne=
16:
mi odpuſty/ drugie opácznym nabożeń=
17:
ſtwem/ y inſzym drobnieyſzym proſzkiem
18:
nieco ſię przykurzyły/ á niektore też/ prze
19:
krotkość/ niemáło rzeczy tym czáſom po
20:
trzebnych nie dołożyły; nie wiem ieſliż
21:
ſię tym obráźiſz/ żeć ſię po wielkiey częśći
22:
Kośćielne y z Doktorow S. zebráne
23:
modlitwy/ á (co v ćiebie w máłey cenie
24:
być nie ma/ y co ſię przy modlitwách
25:
rzadko náyduie) przy nich pożyteczne
26:
náuki tu podáią.
IIII.

27:
Poczwarte/ przypátrz ſię iedno temu/
28:
wierny ſługo Boży/ iáko wiele kśiąg/ o

strona: +5v

Przedmowá
1:
káżdey práwie náuce popiſano. Wie=
2:
le/ proſzę ćię/ mamy ná świećie porząd=
3:
nych Grámmátyk? wiele ſubtylnych
4:
Dyálektyk? wiele Kśiąg Aryſtoteleſo=
5:
wych vczonych tłumáczow? wiele ná
6:
Ciceroná godnych Commentarzow?
7:
wiele ná Poety rozliczne/ wymownych
8:
páráphráſtow? A co więtſza/ Márchuł=
9:
tow zmyślonych/ obráźliwych fábuł/
10:
ſproſnych kuńſztow/ y nie do końcá vcz=
11:
ćiwych fráſzek y ſnow w Polſzcze wydru=
12:
kowánych pełno: á więc Kátholickim
13:
piſárzom nie będźie ſię godźiło/ o tey
14:
wſzyſtkim ludźiom potrzebney cnoćie
15:
Modlitwy świętey częſto y wiele rzeczy
16:
piſáć/ ieſli ſię godźi drugim/ rzeczy/ ktore
17:
gorzey niżli ſtrzały/ duſze ludzkie obrá=
18:
źliwie przenikáią/ do oczu/ vſzu/ y ręku
19:
ludzkich podáwáć?
V.

20:
Y to ieſzcze ná pámieć ſię tu przy=
21:
wieść może/ iż áppetyt rozmáitymi przy
22:
ſmákámi oſtrzyć czáſem potrzebá: y po=
23:
ſpolićie ludźie mowią/ varietas delectat; iá=
24:
koby rzekł: Człowiek ſkłonny do nowośći rad
25:
ſię kocha w rozlicznośći: przetoż gdy ſię in=
26:
ſzych nabożnych modlitw mile nápiá=
27:
ſtuieſz/ będźieſz mogł y tych duchownych
28:
przyſmákow kiedy ſkoſztowáć/ ázać ſię

strona: +6

Do Czytelniká.
1:
też czáſem twoy duſzny żołądek onymi
2:
iákożkolwiek porátuie y zágrzeie.
VI.

3:
Nákoniec/ widźiſz/ żeć/ iáko ono po=
4:
ſpolićie mowią/ ná ſchyłku teraz wſzyt=
5:
ko: y iużeſmy do tych czáſow przyſzli/ w
6:
ktore według Páńſkieo Proroctwá/
Matt: 24.
mi=
7:
łość Boża ſrodze gáſnąć/ á niepráwość
8:
rozliczna rozmáićie ſię krzewić miáłá:
9:
dobrze tedy rozlicznȳſpoſobē/ ten miło=
10:
śći Bożey zátłumiony ogień wzniecáć/
11:
y nieprawośći iáki táki kres zámierzáć.
12:
Maſz przyczyny piſánia tych kśiążek:
13:
powieć ſie nieco záraz y o cenie ich. A
14:
tę poznaſz z Autorow/ z ktorych ſię po
15:
niemáłey częśći zebráły.
Wyliczenie rozlicznych authorow/ z ktorych te modlitwy ſą zebráne.

16:
Napewnieyſza to/ y z náuką piſmá ś.
17:
bárzo zgodna rzecz ieſt/ tych czáſow kto
18:
rych z gośćińcá rozlicznie vſtąpiono/
19:
ſtárych ſię drog trzymáć/ álbo pewnych
20:
wodzow. Maſz tedy y w tych modli=
21:
twách tákie przewodniki/ ktorych to=
22:
rem idąc/ kreſu/ do ktorego ſię myślą zá=
23:
nośiſz/ nie chybiſz. Maſz tu naprzod mo=
24:
dlitwy z piſmá S. wyięte: iáko Pſálmy
25:
rozmáite/ Modlitwę od Chryſtá Páná
26:
twego podáną: Pozdrowienie Anyel=
27:
ſkie: Hymn B. P. Máriey/ Zácháryaſzow
28:
y Symeonow: y w Láćinſkich Bibliách

strona: +6v

Przedmowá
1:
wydrukowáną nábożną prośbę Máná=
2:
ſeſſá pokutuiącego krolá. Maſz wyzná=
3:
nie wiáry świętych Apoſtołow/ y modli=
4:
twy z Liturgiey Iákubá świętego/ w
5:
powołániu poślednieyſzego/ y dla tego
6:
mnieyſzym názwánego/ wyięte. Maſz
7:
Kredo/ ták Niceńſkich oycow/ trzech
8:
ſet y ośmnaſtu/ iáko y Konſtántyno=
9:
polſkich/ álbo Czárogrodzkich ſtá y pią=
10:
ćidźieśiąt. Maſz modlitwy przypiſáne
11:
Swiętemu Cypryanowi/ Męczenniko=
12:
wi y Biſkupowi Kárthágineńſkiemu.
13:
Maſz ſpoſob prośby S. Auguſtyná/ Bi=
14:
ſkupá Hipponeńſkiego: Swiętego Am=
15:
brożego/ Biſkupá Medyoláńſkiego: S.
16:
Bázylego/ Biſkupá Cezáryiſkiego w
17:
Káppádocyey: Swiętego Athánázyu=
18:
ſzá/Biſkupá Alexándryiſkiego: Swięte=
19:
go Ianá Chryzoſtomá/ álbo po náſzemu
20:
Zlotouſtego/ Pátryárchy Czárogrodz=
21:
kiego: wielebnego Ianá Káſſyaná/ za=
22:
konniká w cnoćie y náuce świetnego/
23:
(lecz niektorzy kśiąg/ ktorȳ tytuł dano
24:
confeſsio Theologica, zá Káſſyanowe mieć
25:
niechcą:) maſz y błogoſłáwionego E=
26:
phremá/ Dyákoná Edyſſeńſkiego. kto=
27:
rzy wſzyścy/ iż lekko rzekę/ przed tyśią=
28:
cem lat żyli/ y ták ſię ſámi zá żywotá

strona: +7

do Czytelniká.
1:
ſwego modlili/ iáko ćię tu y po śmierći
2:
náuczáią. áczkolwiek ſię czáſem nieco
3:
ich modły ſkroćiły. Maſz ieſzcze modli=
4:
twy Swiętego Grzegorzá wielkiego/
5:
nawyżſzego Biſkupá y páſterzá kośćiel=
6:
nego: Maſz wielebnego Bedy/ Kápła=
7:
ná Angelſkiego: Swiętego Anzelmá/
8:
Biſkupá Kántuáryiſkiego: Swiętego
9:
Bernárdá/ Opátá Klárewáleńſkiego:
10:
Innocencyuſzá trzećiego Papieżá náu=
11:
ką y żywotem znácznego: Swiętego
12:
Thomaſzá z Aquinu/ Doktorá w Ko=
13:
śćiele Bożym ſławnego: y drugiego/ te=
14:
goż imieniá Thomaſzá Kempizyuſzá/ za=
15:
konniká świętego Auguſtyná/ dźiwnie
16:
nabożnego: Ianá Gerſoná/ Kánclerzá
17:
Páryſkiego. Z ktorych/ Grzegorz S. żył
18:
przed dźiewiąćią ſet lat/ Bedá przed o=
19:
śmią/ Anzelmus przed piąćią/ Bernárd
20:
przed czteremá ſty: inſzy czáſy byli pośle=
21:
dnieyſzy. Maſz y młodſzych niektorych/
22:
ále Duchá Bożego pełnych: iáko Ianá
23:
Roffeńſkiego/ biſkupá y męczenniká ch=
24:
wálebnego: Ludowiká Blozyuſzá/ O=
25:
pátá Letyeńſkiego/ ſługi Bożego wier=
26:
nego: Ianá Lánſpergiuſzá Kártuzá/ in=
27:
ſzȳ ſtárowiecznȳzakonnikom naprzod
28:
w nabożeńſtwie nie dáiącego/ y kilká i=

strona: +7v

Przedmowá
1:
nych. Do czego wſzytkieo pomogłá nam
2:
práca y pilność vczonego y pobożnego
3:
mężá Symoná Werepeuſzá/ ktorą pod=
4:
iął/ gdy Láćińſkie modlitwy z rozlicz=
5:
nych Kośćiołá powſzechnego autorow/
6:
nie dawno przeminęłych lat/ wydał ná
7:
świát pożytecznie. A co w wielkiey wa=
8:
dze v ćiebie być ma: naydźieſz tu modli=
9:
twy/ Hymny/ Prozy/ wyięte ze Mſza=
10:
łow/ y Brewiarzow/ ktorych po świę=
11:
tym Koncylium Trydentſkim Kośćioł
12:
święty Powſzechny zbáwiennie vżywa.
13:
Nie zániecháły ſię też do końcá y Ráie
14:
duſzne/ álbo Hortuluſy ſtáre/ ále z wy=
15:
borem: áby y ná tych tu modlitwách to=
16:
bie nie ſchodziło/ ktorymeś zdawná/ ál=
17:
bo ſkoro od máćierzyńſkich pierśi odſá=
18:
dzony przywykł. A ieſliż ſię okrom tych/
19:
nieco inſzych nowo złożonych modlitw
20:
do rozmáitych náuk tu przyczyniło (iá=
21:
koż przyczynić nieco/ teráznieyſzym czá=
22:
ſom potrzebno mi ſię zdáło) przyznaſz
23:
to podobno łácniuchno/ gdy ie przeczy=
24:
taſz/ iż ſię z łáſki Bożey pożytecznie przy=
25:
łączyły. Poznawſzy drogość tey Hárfy/
26:
chćiey nieco o pożytku ś. modlitwy/ iá=
27:
ko o dźwięku duchownym wyrozumieć.
28:
Nie máło tedy znácznych pożytkow
Cztery pożytki modlitwy.


strona: +8

Do Czytelniká
1:
ſpodzieway ſię káżdy Chrześćijáninie/
2:
ktory ſię modlitwą świętą nabożnie y
3:
częſto zábáwiáć będźieſz.
I.
Naprzod y
4:
Páná Bogá twego/ y Swięte iego/ ro=
5:
wną tą poſługą twoią vczćiſz. Bo ták
6:
ſam w Pſálmie raczy wyraźnie mowić:
7:
y owſzem ieſzcze nie dla śiebie ſámego/
8:
ále dla pożytku twego/ tey poſługi iá=
9:
koby ſię domaga:
Pſal: 49.
Izali ſię ia (powiáda)
10:
karmić będę mięſem wołowym? álbo krew kozlą
11:
pić będę? ofiáruy Bogu ofiárę chwały/ á odday
12:
nawyżſzemu śluby (álbo prośby) twoie. Y ná
13:
tymże mieścu. Ofiárá chwały vczći mię: á
14:
támći ieſt gośćiniec/ ktorym mu vkaże zbáwienie
15:
Boże. A toć to ieſt ono kádzenie/ ktore
16:
ſię w niebieſkich páłacách náyduie/ iá=
17:
ko Ian S. nápiſał.
Apoc: 5.
2.

18:
Potym zá grzechy nagrodę iákążkol=
19:
wiek/ y modlitwą Pánu Bogu vczynić
20:
możeſz. Pewien tego bądź/ y tego ſię w
21:
piſmie S. doczytaſz/ że rozgniewánego
22:
Páná Bogá ręce (ieſli ták rzec mam)
23:
nieiáko hámowáłá Moyzeſzowá modli=
24:
twá:
Exo: 32.
á zápálczywośći Bozkiey/
2 Reg: vlt.
y záraz
25:
ſurowey kaźni/ vchodźił Dawid nie raz/
26:
prośbą vniżoną:
2. Reg: 12.
y żaden nigdy pokuty
27:
nie czynił/ ktoryby ſię modlitwą/ iáko
28:
pokutuiących podporą/ pożytecznie nie

strona: +8v

Przedmowá
1:
ſzczyćił.
3.
Nád to/ niechay v ćiebie
2:
będźie tá pewna rzecz/ iż záwżdy/ kiedy
3:
z dobrym ſumnienim modlitwę czyniſz/
4:
zapłáty ſobie v P. Bogá przyczyniaſz: y
5:
máłą pracą twoią/ z zaſługámi Syná
6:
Bożego złączoną/ niebieſką koronę/ z o=
7:
bietnice y łáſki Páná tweo ſobie wyſłu=
8:
guieſz. Abowiem ieſli nie tráći nagrody
9:
ſwey/
Matt: 10.
ktorȳ kubek źimney wody/ w imię
10:
álbo ná imię/ álbo dla imieniá vczniá P.
11:
Chryſtuſowego dáie; iáko ten ią tráćić
12:
ma/ ktory ſámemu Pánu właſnie cześć
13:
oddáie?
Matt: 20.
Jeſtći też to ieden dźienny ćię=
14:
żar y vpalenie/ przyſtoynie modlitwę
15:
odpráwić: bo nie káżdy w to tráfi/ y nie
16:
iedno duchowne ptáſtwo ogániáć z A=
17:
bráámem potrzebá/
Gene: 15.
gdy Pánu Bogu o=
18:
fiáry kto czyni: y nie raz twoię myśl ro=
19:
ſpuſzczoną y rozerwáną/ iáko pſá ná
20:
łáncuchu/ krotko wiązáć/ ſługo Boży/
21:
muśiſz: przetoż y zá to ſię groſzá dźien=
22:
nego ſpodźiewáć maſz. y będźieſzli ſkąpo
23:
śiał/ ſkąpo żąć będźieſz/
Matt: 20.
hoynemu záſię
24:
ſowito ſię wſzytko nágrodźi.
2. Cor: 9.
4.

25:
Nákoniec możeſz ſobie nie iednę łáſkę
26:
v Páná Bogá modlitwą ziednáć. iáko
27:
Moyzeſz/
Exo: 17.
y Sámuel znáczne ále cudow=
28:
ne z nieprzyiaćioł zwyćięſtwo:
1. Reg: 7.
Dan: 6.
Dániel/

strona: [+9]

Do Cżytelniká
1:
w iámie śiedmi okrutnych/ y głodem z=
2:
morzonych lwow/ żywot w cále zácho=
3:
wány:
Dan: 3.
Trzey młodźieńcy od ogniá Ná=
4:
buchodonozorowego zaſłonę chłodzą=
5:
cą:
Ioan: 2.
Ionás w brzuchu wielorybowym
6:
nienáruſzone zdrowie:
Iſai: 38.
Ezechiaſz ná ś=
7:
miertelney pośćieli leżący/ choroby cię=
8:
ſzkiey prędkie oddalenie y lat żywotá
9:
ſwego przycżynienie:
1. Reg: 1.
Anná mátká Sá=
10:
muelowá niepłodna/ vćieſzne potom=
11:
ſtwo:
Luc: 23.
Lotr prawdźiwie pokutuiący/
12:
duchowny Ray:
Luc: 18.
Iáwnogrzeſznik po=
13:
kutę przyſtoynie cżyniący/ dźiwne vſprá=
14:
wiedliwienie:
Acto: 7.
Szcżepan ś. weſołe nie=
15:
bios otworzenie. A iákoż ſię tu w mo=
16:
dlitwie nie kocháć/ z ktorey ták wiele
17:
dobrego ná ſię zlewa/ y przez nię iá=
18:
ko przez rurę duchowną z niebieſkich pá
19:
łacow zdroie łáſki Bożey rozmáitey/ do
20:
ſerc náſzych płyną?
Mala: 1.

21:
Iedno iż niepochybna rzecż ieſt/ że/
22:
niełáſkáwą twarzą ná chrome y nedo=
23:
łężne ofiáry P. Bog v Máláchiaſzá Pro
24:
roká poglądał; przetoż chęć tu/ cżytel=
25:
niku nabożny/ ná końcu przypomnieć/
26:
w iákiey ſádzáwce płokáć y omywáć
27:
maſz te owiecżki duchowne/ ktore ſię ná
28:
cżeść y ná chwałę Bożą duchownie zá-
Ioan: 5.


strona: [+9]v

Przedmowá
1:
bijáią y palą. Nie iednęć tedy rzecż pi=
2:
ſmo Boże záleca/ do odpráwienia przy=
3:
ſtoynego modlitwy świętey należącą
I. Ná co ſię temu zdobywáć/ ktory pożytecżnie chce modlitwę odpráwić.

4:
Chce po tobie naprzod przygotowá=
5:
nia iákiegokolwiek: ktore możeſz vcży=
6:
nić/ vważáiąc/ co to zá Pan/ z ktorym
7:
rozmáwiáć maſz/ á ktoś ty ieſt/ ktory do
8:
rozmowy z nim ſię gotuieſz. Záraz też
9:
w myśli twoiey ſtánowiąc/ o co prośić
10:
maſz/ ábo zá kogo modlitwę cżynić maſz.
Eccle: 18.

11:
Ták o tym nadobnie mowi w zakonie
12:
ſtárym Mędrzec: Przed modlitwą przygo=
13:
tuy duſzę twoię: á niechćiey być/ iáko cżłowiek ten/
14:
ktory kuśi Páná Bogá.
II.

15:
Chce y wiáry z nádźieią złącżoney/ iá=
16:
ko fundámentu: bez ktorego żaden do
17:
Páná Bogá przyſtępu nie miał/ według
18:
náuki Páwłá świętego
Hebr: 11.
Mar: 7.
Tę Chryſtus
19:
Pan/ nie tylko záleca v Márka S. ále
20:
ieſzcże ią rozlicżnymi dowody v Mát=
21:
theuſzá Swiętego potwierdza.
Mátth: 6.
Bo
22:
iako wielebny Apoſtoł Iákub náucża:
Iacob: 1.

23:
Ten ktory wątpliwie y z niedowiárſtwem prośi/
24:
pobobny ieſt wáłom morſkim/ ktore ſię wiátrem
25:
y tám y ſám vnoſzą.
III.
Chce pilnośći y cżuy=
26:
nośći/ przez wſzyſtkę modlitwę vprzey=
27:
mey. do ktorey ſię záraz ná pocżątku
28:
modły pobudźiwſzy/ wſzelkim myślom/

strona: [+10]

do Cżytelniká.
1:
ktoreć nabożeńſtwo/ álbo z krewkośći
2:
ludzkiey/ álbo z nieoſtrożnośći twoiey/
3:
álbo z pokuſy ſzátáńſkiey rozrywáią/ po=
4:
tężny/ prędki/ y cżęſty odpor daway.
Hier: 48.

5:
Abowiem przeklęty ieſt (mowi Hieremiaſz
6:
męcżennik y Prorok) ktory ſłużbę Páńſką
7:
odpráwia zdrádliwie. y oźiębłemu/ w kśię=
8:
gách obiáwienia ś. Ianá/ przykrym wy=
9:
rzuceniem z vſt ſwoich/ Pan Bog groźi.
Apoc: 3.

10:
Piękna też to/ ieſliż nie w wylewániu
11:
krwáwego potu/ przynamniey w przy=
12:
kłádániu pilnośći/ y vżyćiu trudu iákie=
13:
go ná modlitwie/ Páná Iezuſá náślá=
14:
dowáć.
IIII.
Luc: 18.
Chce po tobie ieſzcże duchá we=
15:
wnątrz pokornego/ ábyś z Pháryzeu=
16:
ſzem onym/ ná twey godnośći polegá=
17:
iąc lat twych niepożytecżnie nie ſtra=
18:
wił/ y troſkliwey prace bez nagrody nie
19:
vżył.
Pſal: 101.
Bo weyźrzał Pan (iáko Krol y Prorok
20:
Dawid wſpomina) ná modlitwę pokornych/
21:
á nie wzgárdził prośbą ich.
Eccle: 35.
Y iáko Mędrzec
22:
nápiſał: Modlitwá vpokarzáiącego ſię cżło=
23:
wieká przenika niebioſá. Zálecać y Chry=
24:
ſtus Pan/
V.
ſwoim ná koláná y ná twarz
25:
padániem/ y Apoſtoł S. Páweł/
Luc: 22.
Matt: 26.
Epheſ: 3.
ſwym
26:
do Oycá Páná náſzego Iezuſa Chryſtu=
27:
ſá/ klękániem/ vcżćiwość z zwierzchnią
28:
pokorą złącżoną.
3. Reg. 8.
ktorey y Sálomon nie

strona: [+10]v

Przedmowá
1:
zániechał przy poświącániu Kośćiel=
2:
nym/ długą y gorącą modlitwę cżynią=
3:
cy;
Dan: 9.
y Dániel/ zá lud Izráelſki prośby Pá=
4:
nu Bogu oddawáiący; y Krol Niniw=
5:
ſki/ ze wſzytkimi poddánymi/ pokutą v
6:
Pogan nieſłycháną/ zá cżáſow Iona=
7:
ſzowych/ gniew Páńſki vbłagáiący.
Ioan: 3.
VI.

8:
Chce po tobie piſmo święte y ſumnie=
9:
nia dobrego.
Iſa: 1.
Tak o tym ſámże Pan v
10:
Izáiaſzá beſpiecżnie mowi: Gdy wy=
11:
ćiągniećie ręce wáſze/ odwrocę ocży moie: á gdy
12:
przycżyniáć prośb będziećie/ nie wyſłucham was.
13:
Abowiem ręce wáſze krwie ſą pełne. Okrom
14:
tego/ co o ſobie też ſámym Dawid po=
15:
wiedźiał:
Pſal: 65.
Ieſlim obacżył niepráwość w ſercu
16:
moim/ nie wyſłucha mię Pan Bog. Chce y do=
17:
brych vcżynkow inſzych:
VII.
ktore y onego
18:
cnego Rotmiſtrzá Korneliuſzá modlit=
19:
wie/ prędſzy y łácnieyſzy do P. Bogá przy
20:
ſtęp ziednáły.
Acto: 10.
Głos Anyelſki/ ták v Tho
21:
biaſzá S. dawno zábrzmiał:
Tob: 12.
Dobra ieſt
22:
modlitwá z poſtem y iáłmużną.
Matt: 5.
Y ſam zbá=
23:
wićiel náſz mowi: Blogoſłáwieni miłośier=
24:
ni/ ábowiem doſtąpią miłośierdzia. A teć to
25:
ſą duchowne ſkrzydłá duchownego pta=
26:
ká tego/ prędko do niebá lecącego.
VIII.
Wy=
27:
ćiąga od ćiebie ieſzcże zakon Páńſki/ y
28:
dobrą intencyą álbo koniec: ábyś do o=

strona: [+11]

do Cżytelnika.
1:
nych cżterech przerzecżonych modlitwy
2:
S. pożytkow myślą y chęćią zmierzał:
3:
y áby oko twoie duſzne/ bielmem iákim
4:
nieſzcżerośći z Pánem Bogiem nie zá=
5:
chodźiło/ ábo ſerce ktoremikolwiek wiá=
6:
try ſwieckimi ná ſtrony ſię rozlicżne pło
7:
cho y lekkomyślnie nie vnośiło. Dla te=
8:
goć cżáſem ſam Pan oſobne mieśce zále=
9:
ca: dla tegoć też beſpiecżnie mowi: Ieſli
10:
oko twe ſzcżere będzie/ ćiáło wſzytko iáſne będzie.
Matt: 6.
IX.

11:
Nákoniec miey to w obycżáiu/ z ko=
12:
śćiołem Bożym/ w imię Páńſkie/ iáko
13:
ćię też ſam Pan náucżał/ o wſzytko pro=
14:
śić.
Ioan: 16.
Co ácżkolwiek rozmáićie ſię y od ie=
15:
dnegoż S. Auguſtyná wyłożyło;
Tra. 10. in Ioan.
wſzá=
16:
koż y ná tym ſię wykłádźie nie omyliſz/
17:
kiedy to rozumieć będźieſz o modlitwie/
18:
ktora o żadną rzecż zbáwieniu przećiw=
19:
ną nie prośi/ á cżego iedno żąda/ przez
20:
zaſługi Páná Iezu Chryſtuſá żąda. Bo
21:
nie maſz żadnego imieniá inſzego/ przez
22:
ktorebyſmy zbáwienie otrzymáć mogli/
23:
okrom tego.
Acto: 4.
przetoż y świętych Bożych
24:
ták o przycżynę prośimy; że ich nigdy z
25:
Chryſtuſem Pánem/ dawcą łáſki y ch=
26:
wały/ nie rownamy.
27:
W tych kilku rzecżách w tey Przed=
28:
mowie przeſtrzeżony y vpomniány/

strona: [+11]v

Przedmowá
1:
Chrześćiáńſki cżłowiecże/ weźmi z ocho=
2:
tą w ręce/ tę dźieśięćioſtrunną Hárfę
3:
duchowną/ z łáſki Bożey pierwey krot=
4:
cey: potym/ zá prośbą niektorych ludźi/
5:
ſzerzey nápiſáną y cżwarty raz/ przeto/
6:
iż dawnych exemplarzow nie sſtáło/ wy=
7:
drukowáną; y z zámilcżánym vmyślnie
8:
przedtym/ imieniem piſárzá y autorá iey/
9:
zá roſkazániem ſtárſzych/ Polſzcże podá=
10:
ną: ná niey y przez nię Páná Bogá ch=
11:
waląc; á tey iákieykolwiek prace náſzey
12:
cżáſem vżywáiąc: y nas też wſzyſtkich w
13:
świętȳ nabożeńſtwie twoim/ przed má=
14:
ieſtatem Páná Bogá twego w Troycy ie=
15:
dynego/ z miłośći Chrześćijáńſkiey/ nie
16:
zápomináiąc. Miey ſię zá tym dobrze/
17:
Cżytelniku miły/ w łáſce Bożey: á Pan
18:
Iezus/ niech z duchem twoim przebywa
19:
ná cżáſy wiekuiſte. W Krákowie
20:
ná końcu Mieśiącá Sierpniá
21:
Roku Páńſkiego/
22:
1592.

strona: [+12]

1:
Co ſię w Dzieśięćiorgu
2:
Rozdzieleniu tych Kśiążek
3:
przekłáda.
4:
W Pierwſzym naydzieſz náuki o nabożeńſtwie
5:
dziennym/ od poránku/ áż do wiecżorá/ y
6:
do záſnienia z modlitwámi.
7:
W Wtorym/ maſz ſpoſob ſłuchánia nabożnie
8:
Mſzey świętey/ z wykłádem iey krotkim/ ná po=
9:
cżątku rozdzielenia położonym.
10:
W Trzećim pokutę przekłádáią/ y modlitwy/
11:
ludziom o grzechy przypráwionym ſłużące/ z Pſál=
12:
my pokutnemi.
13:
W Cżwartym/ mowi ſię o vżywániu przena=
14:
chwálebnieyſzego Sákrámentu Ciáłá y Krwie
15:
Páńſkiey.
16:
W Piątym/ mękę Páńſką nabożnym zálecáią/
17:
y modlitwy o niey rozlicżne dáią do rąk.
18:
W Szoſtym/ o świętách rocżnych náuki ſzukay
19:
z modlitwámi.
20:
W Siodmym/ w nabożeńſtwo rozmáite ku B.
21:
Pánnie/ Mátce Bożey Máryey/ Chrześćijániná
22:
wpráwuią.
23:
W Oſmym/ naydą ſię piękne dziękowánia/ zá
24:
dobrodzieyſtwá Boże.
25:
W Dziewiątym/ ták náuki/ iáko y modlitwy/ po=
26:
trzebom y przygodom mizernego żywotá tego zá=
27:
biegáią/ y prośby zá rozmáite ſtany/ ludzi żywych
28:
y vmárłych/ pożytecżnie ſię w nim zámykáią.
29:
W Dzieśiątym położyły ſię rozlicżne Chrześćijáń=
30:
ſkiego cżłowieká/ przez cáły tydzień rozmyślánia.
Kálendarz


strona: [+12]v

1:
KALENDARZ
2:
ROCZNY.
3:
PRZESTROGA.
4:
OPuśćiły ſię w Rocżnym Kálenda=
5:
rzu vmyślnie rzecży niektore (iáko
6:
te ktore zdawná Láćinnicy názywáią/
7:
álbo Nonas, albo Idus, albo Kalendas, etc) cżę=
8:
śćią iż cżłowiek poſpolity/ ktoremv te kſią=
9:
żki nawięcey ſłużą/ tego ták łatwie y nie
10:
poymuie/ y nie potrzebuie; cżęśćią iż ie=
11:
ſzcże do tego cżáſu/ iáko w inſzych niekto=
12:
rych ięzykách/ ták y w Polſkim/ ſłow do
13:
wyráżenia tych rzecży/ właſnych y przy=
14:
ſtoynych nie náleźiono. Cżtery tedy rze=
15:
cży tylko w nim ſię zámykáią: to ieſt/ Dni
16:
Mieśięcy dwunaſtu: y przed nimi Epá=
17:
kty/ noẃ mieśiącá káżdego pokázuiące:
18:
Litterá/ Niedźielę káżdą wyrażáiąca/
19:
ktora ſie co rok odmienia: á nákoniec ś=
20:
więtá iáko Rzymſkie/ z brewiarzá/ y Ká=
21:
lendarzá wyięte/ ták y náſze Koronne.
22:
Dni mieśięcżne y Epákty wiedźieć/ po=
23:
żytecżna rzecż káżdemu ſpráwnemu á bá
24:
cżnemu cżłowiekowi. Litterá Niedziel=
25:
na/ do prędkiego ráchunku dopomoże do=
26:
bremu goſpodarzowi: á ſwiętá zwłaſzcżá
27:
powinne/ y vrocżyſte/ nie máią być táy=
28:
ne pobożnemu Chrześćijáninowi.

strona: [++]

Stycżeń/ Ianuarius.
1:
Ma dni trzydźieśći y ieden.
2:
A Mieśiąc dwádźieśćiá y dźiewięć.
3:
Epákty. Dni Stycż. Litery Nie.
:
Napisy umieszczone pionowo nad kolejnymi rubrykami cyfr i liter. *1 A Obrzezánie P. Iezuſá Chryſt. y Nowe Láto.
4:
29 2 b Oktawá S. Szcżepaná
5:
28 3 c Oktawá S. Ianá Apoſtołá.
6:
27 4 d Oktawá SS. Młodziankow.
7:
26 5 e Wigilia bez poſtu. y Edwárdá kro: Ang: w.
8:
25 6 f Trzech krolow/ álbo wziáwienie P. Iezuſá.
9:
24 7 g Lucyaná męcżenniká y kápłaná.
10:
23 8 A Seweryná Opátá y wyznawce.
11:
22 9 b Iulianá męcż. y Bázyliſſy żony iego/ pánny.
12:
21 10 c Nikánorá męcżen. Apoſtolſk: Dyákoná.
13:
20 11 d Higiniuſzá Papieżá y męcżenniká.
14:
19 12 e 42. zakonnikow/ dla obrázow vmęcżonych.
15:
18 13 f Oktawá trzech Krolow/ y Leoncyuſzá Biſk.
16:
17 14 g Hiláryuſzá Biſkupá y wyznawce.
17:
16 15 A Páwłá pierwſzego puſtelniká.
18:
15 16 b Márcella Papieżá y męcżenniká.
19:
14 17 c Antoniego Opátá.
20:
13 18 d S. Piotrá ſtolicá w Rzy. y Pryſki mę: y pán.
21:
12 19 e Máryuſzá/ Marthy/ y dziatek ich męcżen.
22:
11 20 f Fábianá y Sebáſtyaná męcżen.
23:
10 21 g Agnieſzki męcżennicżki y pánny.
24:
9 22 A Wincentego y Anáſtázyuſzá męcżen.
25:
8 23 b Emerencyany . y. pán. y Ianá Iáłmużniká
26:
(B. y W.) 7 24 c Tymotheuſzá męcżen: y Biſk.
27:
6 25 d Náwrocenie S. Páwłá Apoſtołá.
28:
5 26 e Polikárpá męcż: y Biſk. y Paule wdowy.
29:
4 27 f Ianá Chryzoſtomá Biſkupá y Doktorá.
30:
3 28 g Agnieſzki oktawá/ y Iákubá puſtelniká.
31:
2 29 A Sewerá Sulpicyuſzá bi: vcżniá ś. Marćiná
32:
1 30 b Felicyaná/ y towárzyſzow iego 125. męcżen.
33:
*31 c Przenie: ś. Márká Ewán. y Márcel: wdowy

strona: [++]v

Luty/ Februarius.
1:
Ma dni 28. á Mieśiąc 30.
2:
Roku przeſtępnego/ Luty ma dni 29.
3:
Epákty. Dni Lut. Litery Nie.
:
Napisy pionowe. p. matryca 23c 29 1 d Ignácyuſzá Biſk: y męcż: y Brygidy pán.
4:
28 2 e Ocżyśćienie B. P. Máryey. álbo święto(Gromnic. 1)
5:
27 3 f Blázyuſzá męcż: y biſkupá.
6:
26 4 g Páleſtyńſkich męcżęnnikow 39.
7:
25 25 24 5 A Agáthy męcżennicżki y pánny.
8:
23 6 b Doroty męcżennicżki y pánny.
9:
22 7 c Rychárdá krolá Angielſkiego.
10:
21 8 d Kointhy męcżennicżki.
11:
20 9 e Apolloniey męcżennicżki y pánny.
12:
19 10 f Wilhelmá kśiążęćiá W. y Scholáſtyki pán.
13:
18 11 g Lucyuſzá biſk: y towárz: iego/ od Arya: pomę.
14:
17 12 A Euláliey pánny vkrzyżowáney męcżen.
15:
16 13 b Agábá Proroká/ w Dzieiách Apoſt: wſpom.
16:
15 14 c Wálentego męcżenniká.
17:
14 15 d Fauſtyná y Iowity męcżen.
18:
15 16 e Iuliány męcżennicżki y pánny.
19:
12 17 f Fauſtyná męcżen. y innych 44.
20:
11 18 g Symeoná męcżenniká y Biſkupá.
21:
10 19 A Máłgorzáty krolewny Węgierſkiey.
22:
9 20 b Niezlicżonych męcżennikow Fenickich.
23:
8 21 c Sycylyiſkich męcżennikow 79.
24:
7 22 d S. Piotrá ſtolicá w Antyochiey.
25:
6 23 e Wigilia y mieśce roku przeſtępnego.
26:
5 24 f Máćieiá Apoſtołá.
27:
4 25 g Nicephorá męcżenniká/ y towárzyſzow iego.
28:
3 26 A Alexándrá biſk: Alexándryiſkiego wyzna.
29:
2 27 b Iulianá męcżenniká/ y towárzyſzow iego.
30:
1 28 c Alexándryiſkich męcżennikow/ w poſłudze zá=
:
(powietrzonych/zmárłych.)

strona: [++2]

Márzec/ Martius
:
Epákty. Dni Márc. Litery Nie (Napisy pionowe... p. matryca 23c
1:
Ma dni trzydźieśći y ieden.
2:
A Mieśiąc dwádźieśćiá y dźiewięć.
3:
*1 d Rzymſkich męcżennikow 260.
4:
29 2 e Kámpáńſkich męcżennikow 80.
5:
28 3 f Kunegundy Ceſárzowey/ w małżeńſtwie pā.
6:
27 4 g Ześćie Kázimierzá krolewicá Polſk: wyzna.
7:
26 5 A Adryaná męcżen: y towárzyſzow 23.
8:
25 25 6 b Syryiſkich męcżennikow 42
9:
24 7 c Thomaſzá z Aquinu Dokt. Też Szcżeſney
:
(y Wiecżney męcżen.)
10:
23 8 d Iulianá Biſkupá.
11:
22 9 e Cżterdzieſtu męcżennikow Ormiáńſkich.
12:
21 10 f Perſkich męcżennikow 42.
13:
20 11 g Eutymiuſzá biſk: y męcż: dla obrázow dręcż.
14:
19 12 A Grzegorzá Papieżá y Doktorá.
15:
18 13 b Eufrázyey pánny.
16:
17 14 c Rzymſkich męcż: 47. od Piotrá S. ochrzcżo.
17:
16 15 d Longiná żołnierzá y męcżenniká.
18:
15 16 e Abrámiuſzá wyznawce.
19:
14 17 f Gertrudy pánny.
20:
13 18 g Cyryllá Biſkupá y wyznawce.
21:
12 19 A Iozephá/ mężá Pánny Máryey.
22:
11 20 b Ioáchimá/ oycá Pánny Máryey.
23:
10 21 c Benedyktá Opátá.
24:
9 22 d Káthárzyny/ corki ś. Brygydy/ w małżeń: p.
25:
8 23 e Szcżeſnego męcżenniká/ y innych 20.
26:
7 24 f Symoná pácholęćiá męcżenniká.
27:
6 25 g Zwiáſtowánie B. Pánny Máryey
28:
5 26 A Emánuelá/ y innych 42. męcżen.
29:
4 27 b Dzień Zmartwychwſtánia Páná náſzego Ie=
:
(zuſá Chryſt.
30:
3 28 c Rogatá męcżen. y innych 17.
31:
2 29 d Ionaſzá y Báráchizyuſzá mę. od here: zám.
32:
1 30 e Konſtántynopolſkich męcżen: oboiey płći.
33:
31 f Amoſá Proroká ſtározakonnego/ y męcżen.

strona: [++2]v

Kwiećień/ Aprilis.
:
Epákty. Dni Kwiet. Litery Nie Napisy pionowe... p. matryca 23c
1:
Ma dni trzydźieśći.
2:
Mieśiąc tákże trzydźieśći.
3:
29 1 g Mákárego wyznawce.
4:
28 2 A Fránćiſzká z Paule W. y Máryey Egipcyáki
5:
27 3 b Nicety Opátá/ dla obrázow męcżonego.
6:
26 4 c Ambrożego Biſkupá y Doktorá zeſzćie.
7:
25 25 24 5 d Wincentego z Wálencyey wyzna.
8:
23 6 e Celeſtyná Papieżá wyznawce.
9:
22 7 f Hegezyppá wyzna: hiſtoryká ſławnego.
10:
21 8 g Edezyuſzá mę: dla obro: cżyſto: pán: vtopio.
11:
20 9 A Máryey Kleophy/ śioſtry B. P. Máryey.
12:
19 10 b Ezechielá Proroká ſtároza: y męcżen.
13:
18 11 c Leoná Papieżá y wyznawce.
14:
17 12 d Sábby męcżenniká/ y towárzyſzow iego.
15:
16 13 e Iuſtyná Filozophá męcżenniká.
16:
15 14 f Tyburcego/ Wáleryaná/ y Máxymá męcż.
17:
14 15 g Bázyliſſy y Anáſtázyey męcżennicżek.
18:
13 16 A Opatá męcżen: Hiſzpáńſkiego/ y innych 17.
19:
12 17 b Anicetá Papieżá y męcżenniká.
20:
11 18 c Enkrátydy męcżen: Hiſzpáńſkiey y pánny.
21:
10 19 d Tymoná mę: vkrzyżowánego Apoſt: dyáko.
22:
9 20 e Theodorá wyzna: cudy y żywotem ſławnego.
23:
8 21 f Anzelmá Arcybiſkupá y wyznawce.
24:
7 22 g Soterá y Gáiá Papieżow y męcżennikow.
25:
6 23 A Woyćiechá męcżen: y Biſk. Pátroná Polſk.
26:
5 24 b Ierzego męcżenniká.
27:
4 25 c Márká Ewángel. y Litánia z Proceſſyą.
28:
3 26 d Kletá y Márcelliná Papie: y męcżen.
29:
2 27 e Anáſtázyuſzá Papieżá wyznawce.
30:
1 28 f Dzień w niebo wſtąpienia Páná náſzego Ie=
:
(zuſá Chryſtuſá.
31:
*29 g Káthárzyny z Senny pán.
32:
29 30 A Oktawá ś. Woyćiechá. y Zophiey mę: y pán.

strona: [++3]

May/ Maius.
:
Epákty. Dni Máio. Litery Nie. (Napisy pion... p. mat. 23c
1:
Ma dni trzydźieśći y ieden.
2:
A Mieſiąc dwádźieśćiá y dźiewięć
3:
28 1 b Filippá y Iákubá Apoſt. y Hieremiaſzá pro.
4:
27 2 c Athánázyuſzá biſk. y dokt. y Zygmuntá kro=
:
(lá męcżen.
5:
26 3 d Nálezienie S. Krzyżá
6:
25 25 4 e Floryaná męcżen. Pátrona Polſk. y Moni=
:
(ki wdowy.
7:
24 5 f Náwroce: ś. Auguſt: od kácer.
8:
23 6 g Ianá Ap: ſmáżenie. y Iędrzeiá Zorawká Pol.
9:
22 7 A Domicylle męcżen: y pán.
10:
21 8 b Stániſłáwá męcżen: y Biſk. Pátr. Pol. y Du=
:
(chá S. zeſłánie
11:
20 9 c Grzegorzá Biſk: Názyán: y Doktorá.
12:
19 10 d Ziáwienie S. Micháłá Archán. y pámiątká
:
(Gotdyaná y Epimá: mę.
13:
18 11 e Mámertá biſk.
14:
17 12 f Nereuſzá/ Archileuſzá/ y Pánkrácego męcż.
15:
16 13 g Poświęcenie kośćiołá P. Már. ad martyres,
:
(w Rzymie.
16:
15 14 A Bonifacyuſza męcżenniká
17:
14 15 b Zophiey wdowy/ y trzech corek iey/ mę: y pá.
18:
13 16 c Máxymy pánny.
19:
12 17 d Reſtytuty męcż: y pánny.
20:
11 18 e Eryká krolá Szwedzkiego męcżenniká.
21:
10 19 f Potencyany pánny.
22:
9 20 g Bernárdyná wyznawce.
23:
8 21 A Alexándryiſkich męcżen. od heretykow ſpalo=
:
(nych.
24:
7 22 b Iuliey pánny vkrzyżowáney.
25:
6 23 c Dezyderyuſzá biſk: y męcżen. y towárzy: iego.
26:
5 24 d Mielecyuſzá/ y towárzyſzow iego 250. męcż.
27:
4 25 e Vrbaná Papieżá y męcżenniká.
28:
3 26 f Eleuteryuſzá Papieżá y męcżenniká.
29:
2 27 g Ianá Papieżá y męcz. y Bedy kápłaná y wy.
30:
1 28 A Helkonidy męcżennicżki.
31:
*29 b Theodozyey/ y 12. innych białych głow śćię=
:
(tych męcż.
32:
29 30 c Szcżęſnego Papieżá y męcżen.
33:
28 31 d Petronelle pánny/ corki S. Piotrá.

strona: [++3]v

Cżerwiec/ Iunius.
1:
Ma dni trzydźieśći.
2:
Mieśiąc tákże trzydźieśći.
:
Epákty. Dni Cżerw. Litery. Nie Napisy pionowe... p. matryca 23c
3:
27 1 e Pámfilá káp: ymę. y Sálomei Xiężny Polſk.
4:
26 2 f Márcelliná/ Piotrá/ y Erázmá męcżen.
5:
25 25 24 3 g Krotyldy krolowey Fráncuſkiey.
6:
23 4 A Opatá Biſkupá y wyznawce.
7:
22 5 b Bonifácyuſzá Biſkupá Maguntyńſkiego.
8:
21 6 c Filippá Dyákoná Apoſt: wyznawce.
9:
20 7 d Roberta Opátá y wyznawce.
10:
19 8 e Medárdá Biſkupá wyznawce.
11:
18 9 f Prymuſá y Felicyaná męcżen.
12:
17 10 g Máłgorzáty krolowey Szkockiey.
13:
16 11 A Bárnáby Apoſtołá.
14:
15 12 b Bázylideſá/ Cyryná/ Náborá/ y Názáryuſzá
:
(męcżen.
15:
14 13 c Antoniego z Padwy wyzna.
16:
13 14 d Bázyliuſzá Biſkupá y Doktorá.
17:
12 15 e Witá/ Modeſtá/ y Kreſcencyey męcżen.
18:
11 16 f Ludgárdy dziewice.
19:
10 17 g Rzymſkich męcżennikow 262.
20:
9 18 A Márká y Márcelliná męcżen.
21:
8 19 b Gerwázego y Protázego męcżen.
22:
7 20 c Sylweryuſzá Papieżá y męcżenniká.
23:
6 21 d Euzebiuſzá biſk: y męcżen. od Aryanki zábit.
24:
5 22 e 10000 rycerzow y męcżen. y ś. Pauliná biſk.
25:
4 23 f Wigilia. y Edyltrudy krolowey y pánny.
26:
3 24 g Národzenie Ianá Chrzćićielá.
27:
2 25 A Gállikaná męcżenniká.
28:
1 26 b Ianá y Páwłá męcżen.
29:
*27 c Ládyſłáwá krolá wyznawce.
30:
29 28 d Wigilia. y Leoná Papieżá y wyznawce.
31:
28 29 e Piotrá y Páwłá Apoſt.
32:
27 30 f Wſpominánie S. Páwłá Apoſt.

strona: [++4]

Lipiec/ Iulius.
1:
Ma dni trzydźieśći y ieden.
2:
A Mieśiąc dwádźieśćiá y dźiewięć.
:
Epákty. Dni Lipco. Litery Nie. Napisy pionowe... p. mat. 23c
3:
25 26 1 g Oktawá Ianá Chrzćićie. y Aaroná biſk: Zyd.
4:
25 2 A Náwiedzenie B. Pánny Máryey.
5:
24 3 b Tryfoná męcżenniká/ y innych 12.
6:
23 4 c Przenieśienie y oświecenie ś. Márćiná Bi.
7:
22 5 d Athánázyuſzá Dyákoná/ od Heretykow zábi.
8:
21 6 e Okt: Piotrá y Pá: Ap. y Izáiaſzá Pro: y mę.
9:
20 7 f Edylburgi krolewny Angielſkiey pánny.
10:
19 8 g Prokopá męcżen. y Kilianá męcżen: y Biſk.
11:
18 9 A Zenoná męcżenniká/ y innych 10203.
12:
17 10 b Siedmi bráćiey męcżen. y Rufiny z Sekundą
:
(śioſtr pán: męcż.
13:
16 11 c Piuſzá Papieżá y męcżen.
14:
15 12 d Náborá y Szcżeſnego męcżen.
15:
14 13 e Máłgorzáty męcżennicżki y pánny.
16:
13 14 f Bonáwentury Biſkupá y wyznawce.
17:
12 15 g Rozeſłánie Apoſtołow.
18:
11 16 A Anákletá Papieżá y męcżenniká.
19:
10 17 b Alexego wyznawce.
20:
9 18 c Arnulfá Biſkupá.
21:
8 19 d Mákryny pánny/ śioſtry S. Bázyliuſzá.
22:
7 20 e Symphorozy/ y 7. ſynow iey mę. y Brygidy
:
(wdowy.
23:
6 21 f Práxedy pánny. y Dánielá Proro.
24:
5 22 g Máryey Mágdáleny.
25:
4 23 A Apollináryuſzá mę: y Biſk.
26:
3 24 b Wigilia. y Chryſtyny pánny. y Kunegundy
:
(Xiężny Polſk.
27:
2 25 c Iákubá więtſzego Apoſt. y Krzyſztofá mę.
28:
1 26 d Anny mátki Pánny Máryey.
29:
*27 e Pántáleoná męcżenniká.
30:
29 28 f Názáryuſzá/ Celſá/ y Wiktorá męcż. y Inno=
:
(cen: Pap: y wy
31:
28 29 g Marty pánny/ goſpodyniey P. Iezuſowey.
32:
27 30 A Abdoná y Sennená męcżen.
33:
26 31 b Ianá Kolumbiná w. y ześćie b. Ignác: fun=
:
(dat: Soc Ieſu.

strona: [++4]v

Sierpień/ Auguſtus.
1:
Ma dni trzydźieśći y ieden.
2:
A Mieśiąc trzydźieśći.
:
Epákty. Dni Sierp. Litery Nie. Napisy pionowe., p. matryca 23c
3:
25 24 1 c Więzienie S. Piotrá/ y śiedmi bráćiey Má=
:
(chábeycżykow mę.
4:
23 2 d Szcżepaná Pap: y męcż.
5:
22 3 e Nálezienie S. Szcżepaná męcż: pierwſzego.
6:
21 4 f Dominiká wyznawce.
7:
20 5 g Snieżney P. Máryey. y Afry grzeſznice mę.
8:
19 6 A Przemienienie P. náſzego Iezuſá Chryſtuſá
9:
18 7 b Donatá męcżenniká y Biſkupá.
10:
17 8 c Cyryáká/ Lárgá/ y Smárágdá męcżen.
11:
16 9 d Wigilia. y Romaná męcżenniká.
12:
15 10 e Wáwrzyńcá męcżenniká.
13:
14 11 f Tyburcego/ y Zuzánny męcżen.
14:
13 12 g Klary pánny/ y Hiláryey mátki ś. Afry.
15:
12 13 A Hippolitá z towárzyſzámi męcżen.
16:
11 14 b Wigilia. y Euzebiuſzá wyznawce.
17:
10 15 c W niebo wzięćie B. P. Máryey.
18:
9 16 d Iácká wyznawce Pátro: Polſk. y ś. Rochá.
19:
8 17 e Oktawá ś. Wáwrzyńcá/ y Mámántá męcż.
20:
7 18 f Agápitá męcżenniká.
21:
6 19 g Ludwiká Biſkupá/ krolewicá Sycyliyſk.
22:
5 20 A Bernárdá opátá. y Stephaná krolá Węg.
23:
4 21 b Cyryáki wdowy/ wielkiey iáłmużni: y męcż.
24:
3 22 c Okt: w niebo wzięćia P. Már. y Tymotheu=
:
(ſzá b. y .
25:
2 23 d Wigilia. y Ireneuſzá biſk: y mę.
26:
1 24 e Bártłomieiá Apoſtołá.
27:
*25 f Ludwiká krolá y wyzna: y przenieśienie S.
:
(Iádwigi P. P.
28:
29 26 g Zepheryná Pap: y męcżen.
29:
28 27 A Eutháliey męcżen: y pánny.
30:
27 28 b Auguſtyná Biſkupá y Doktorá.
31:
26 29 c Sćięćie Ianá Chrzćićielá.
32:
25 25 30 d Szcżęſnego y Adauktá męcżen.
33:
24 31 e Pauliná męcż: y biſk. od Aryan: długo męcż.

strona: ++5

Wrześień/ September.
1:
Ma dni trzydźieśći.
2:
A Mieſiąc dwádźieśćiá y dźiewięć
:
Epákty. Dni Wrześ. Litery Nie. Napisy pionowe..., p. matryca 23c
3:
23 1 f Idziego Opátá/ y dwunaſtu bráćiey męcż.
4:
22 2 g Iuſtá Biſkupá y wyznawce.
5:
21 3 A Serápiey męcżennicżki y pánny.
6:
20 4 b Bábile mę. y miſtrzá z 80. żakow/ dla wiáry.
:
(zábitego.
7:
19 5 c Eudoxyuſzá rycerzá y mę. y towá: iego 1104.
8:
18 6 d Fauſtá/ y towárzyſzow iego 11. męcżen.
9:
17 7 e Reginy męcżen: y pánny/ śćiętey dla wiáry.
10:
16 8 f Národzenie B. P. Máryey.
11:
15 9 g Gorgoniuſzá męcżenniká.
12:
14 10 A Mikołáiá z Tolentynu wyznawce.
13:
13 11 b Prothá y Iácynktá męcżennikow.
14:
12 12 c Gwidoná wyznawce.
15:
11 13 d Filippá męcżen. oycá ś. Eugeniey pánny.
16:
10 14 e Podwyżſzenie S. Krzyżá.
17:
9 15 f Okta: národzenia P. Máryey. y Nykome=
:
(dá męcż.
18:
8 16 g Korneliuſzá y Cypryaná męcżen: y Biſk. y ś.
:
(Euph: p. .
19:
7 17 A Sátyrá W. brátá ś. Ambro.
20:
6 18 b Methodyuſzá Biſkupá y męcżenniká.
21:
5 19 c Iánuáryuſzá Biſk: y mę. y towárzy: iego.
22:
4 20 d Wigilia. y ś. Euſtách: z towárzyſzá: męcż.
23:
3 21 e Máttheuſzá Apoſtołá
24:
2 22 f Maurycego y towárzyſzow iego mę: 6666.
25:
1 23 g Liná Pap: y męcżen. y Tekle pánny y męcż.
26:
*24 A Páfnucyuſzá y towárzyſzow iego męcżen.
27:
29 25 b Kleofáſá męcżenniká/ vcżniá Páńſkiego.
28:
28 26 c Cypryaná y Iuſtyny męcżen.
29:
27 27 d Przenieśienie ś. Stániſłá: mę: y Biſk. Pátr.
:
(Polſk.
30:
26 28 e Wacłáwá męcż. Pátr: Polſk.
31:
25 25 24 29 f Micháłá Archányołá.
32:
23 30 g Hieronymá wyznawce y Doktorá.

strona: ++5v

Pázdziernik/ October.
1:
Ma dni trzydźieśći y ieden.
2:
A Mieśiąc trzydźieśći.
:
Epákty. Dni Pázdź. Litery Nie. Napisy pion., p. mat. 23c
3:
22 1 A Remigiuſzá Biſkupá y wyznawce.
4:
21 2 b Eleuteryuſzá męcżen: y towárzy: iego niezli.
5:
20 3 c Máxymianá Biſk: od Donátyſtow męcże.
6:
19 4 d Fránćiſzká wyznawce.
7:
18 5 e Plácydá Opátá/ y towárzy: iego męcżen.
8:
17 6 f Brunoná Kártuzá wyznawce.
9:
16 7 g Márká Papieżá y wyznawce
10:
15 8 A Symeoná piáſtuná P. Iezuſowego y Pelágiey
:
(grzeſznice.
11:
14 9 b Dyonizyuſzá Areop. y towárzyſzow iego mę.
12:
13 10 c Gereoná/ y towárzyſzow iego męcżen. 318.
13:
12 11 d Zenáidy y Filonylle/ powinnych ś. Páw: Ap.
14:
11 12 e Cypryaná męcżen: y towárz: iego 4965. w A=
:
(fryce pomęcż.
15:
10 13 f 7. bráćiey męcżen: Fránćiſzk.
16:
9 14 g Kálixtá Papieżá y męcżenniká.
17:
8 15 A Iádwigi wdowy/ Pátronki Polſkiey.
18:
7 16 b Gáwłá wyznawce.
19:
6 17 c Iędrzeiá z Krety zakonniká/ dla obráz: męcż.
20:
5 18 d Lukaſzá Ewángeliſty.
21:
4 19 e Pelágiey pánny/ y innych 50.
22:
3 20 f Przenieśienie S. Woyćiechá.
23:
2 21 g Vrſzule pán. y iedennaśćie tyśiąc pán: y mę.
24:
1 22 A Máryey Sálomy.
25:
*23 b Seweryná Biſkupá.
26:
29 24 c Arety y towárzyſzow iego 340. męcżen.
27:
28 25 d Chryzántá/ y Dáryey męcżen.
28:
27 26 e Ewáryſtá Papieżá y męcżenniká.
29:
26 27 f Wigilia. y Elezbááná krolá Egiptſkiego/ á
:
(potym mnichá w.
30:
25 25 28 g Symoná y Iudy Apoſt.
31:
24 29 A Nárcyzá Biſkupá Hierozolimſkiego.
32:
23 30 b Germaná Biſkupá.
33:
22 31 c Wigilia. y Wolfgángá Biſkupá.

strona: ++6

Liſtopad/ Nouember.
1:
Ma dni trzydźieśći.
2:
A Mieſiąc dwádźieśćiá y dźiewięć
:
Epákty. Dni Liſtop. Litery Nie. Napisy pion.. p. matryca 23c
3:
21 1 d Wſzyſtkich Swiętych.
4:
20 2 e Dzień Zaduſzny. y Wiktorzyná biſk: y męcż.
5:
19 3 f Máláchiaſzá Biſkupá.
6:
18 4 g Witaliſzá y Agrykole męcż. y Emeryká kro=
:
(lewicá Węgier.
7:
17 5 A Zácháryaſzá kápłaná/ oycá ś. Ianá Chrzći.
8:
16 6 b Lenartá wyznawce.
9:
15 7 c Willibrordá Biſkupá.
10:
14 8 d Oktawá wſzyſtkich Swiętych
11:
13 9 e Poświąc: kość: w Rzy: ś. Sálwatorá y The=
:
(od. męcż.
12:
12 10 f Tryfoná/ Reſpicyuſzá/ y Nymphy męcżen.
13:
11 11 g Marćiná Biſkupá y wyznawce.
14:
10 12 A Marćina Papieżá y męcżen. y piąći bráćiey
:
(męcżen. Pátr: Polſk.
15:
9 13 b Brykcego Biſk.
16:
8 14 c Wielu pań Arábſkich/ dla wiáry vmęcżon.
17:
7 15 d Leopoldá Biſkupá.
18:
6 16 e Edmundá Biſkupá.
19:
5 17 f Grzegorzá cudotworce Biſk: y wyznawce.
20:
4 18 g Poświąc: Koś: ś. Piotrá y Páwłá w Rzy.
21:
3 19 A Elżbiety wdowy/ y Poncyaná Pap.
22:
2 20 b Edmunda krolá Angielſkiego męcżen.
23:
1 21 c Ofiárowánie B. Pánny Máryey.
24:
*22 d Cecyliey mecżennicżki y pánny.
25:
29 23 e Klimuntá Papieżá y męcżenniká.
26:
28 24 f Chryzogoná męcżenniká.
27:
27 25 g Káthárzyny męcżennicżki y pánny.
28:
26 26 A Piotrá Alexándr: męcżen: y Biſkupá.
29:
25 25 24 27 b Iákubá męcżen: po cżłonku rozbieránego.
30:
23 28 c Ruffá męcż: ze wſzytkim domem męcżonego.
31:
22 29 d Wigilia. y Sáturniná męcżenniká.
32:
21 30 e Andrzeiá Apoſtołá.
Grudzień/


strona: ++6v

Grudźień/ December.
1:
Ma dni trzydźieśći y ieden.
2:
A Mieśiąc trzydźieśći.
:
Epákty. Dni Grud. Litery Nie. Napisy pion.. p. mat. 23c
3:
20 1 f Adwent Páńſki. y Nátáliey wdowy.
4:
19 2 g Bibiany męcżennicżki y pánny.
5:
18 3 A Klaudyuſzá/ y żony/ y ſynow iego dwu męcż.
6:
17 4 b Bárbáry męcżennicżki y pánny.
7:
16 5 c Sábby Opátá.
8:
15 6 d Mikołáiá Biſkupá y wyznawce.
9:
14 7 e Ambrożego Biſkupá y Doktorá.
10:
13 8 f Pocżęćie B. P. Máryey niepokaláne.
11:
12 9 g Gorgoniey/ śioſtry ś. Grzegorzá Názyán.
12:
11 10 A Melchiádeſá Papieżá y męcżenniká.
13:
10 11 b Dámázá Papieżá y wyznawce.
14:
9 12 c Ammonáryey pán: y męcż. y innych 4. páń. .
15:
8 13 d Lucyey męcżennicżki y pánny.
16:
7 14 e Spirydyoná Biſkupá ſławnego.
17:
6 15 f Wáleryaná Biſk: długo od Aryanow męcż.
18:
5 16 g Anániaſzá/ Azáryaſzá/ y Mizáelá ſtáro: wyz.
19:
4 17 A Lázárzá Biſk. od P. Iezuſá wſkrzeſzonego.
20:
3 18 b Ruffá y Zozymá/ vcżniow Apoſt: męcżen.
21:
2 19 c Fauſty/ mátki ś. Anáſtázyey.
22:
1 20 d Wigilia. y Filogoniuſzá Biſkupá.
23:
*21 e Thomaſzá Apoſtołá.
24:
29 22 f Theodory y ſynow iey trzech męcżen.
25:
28 23 g Wiktoryey męcżennicżki y pánny.
26:
27 24 A Wigilia. y 40. pánien Antyocheń. męcż.
27:
26 25 b Národzenie P. náſzego Iezuſá Chryſtuſá.
28:
25 25 26 c Szcżepaná męcżenniká napierwſzego.
29:
24 27 d Ianá Apoſtołá y Ewángeliſtý.
30:
23 28 e Młodźiankow.
31:
22 29 f Thomaſzá Arcybiſk: Kántuár: męcżen.
32:
21 30 g Wznowienie národzenia P. Iezuſowego.
33:
19 20 31 A Sylweſtrá Papieżá y wyznawce.

strona: ++7

1:
Rozlicżenie Roku rozdźielenie.
2:
Rok ma w ſobie Mieśięcy 12. Niedziel 52. y dźień ieden.
3:
Dni 365. y 6. godzin. Z ktorych ná káżde cżtery látá/ iż
4:
ieden dzień przybywa/ ſtąd Rok przeſtępny bywa.
5:
Miedzy Mieśiącámi/ Luty ma dni 28. Kwiećień záſię/
6:
Cżerwiec/ Wrześień/ y Liſtopad 30. Inſze iednym więcey.
7:
Kiedy Suchedni poſzcżą.
8:
Po Popielcu/ po Swiątkách/ po Podwyżſzeniu S. Krzy=
9:
żá/ y po S. Lucyey/ pierwſze Srzody y Soboty.
10:
Pierwſza w poſt Niedzielá/ Swiątki/
11:
Krzyż z Lucyą ma iák Piątki
12:
Bliżſze Srzody: poſty dawne
13:
Apoſtolſką ſpráwą ſławne.
Act: 13. et 14.

14:
Kiedy Kośćioł ślubow zákázuie.
15:
Od Adwentu ślub vſtawa/
Concil: Trident. Seſs: 24. cap: 10.

16:
Po trzech Krolách wnet náſtawa.
17:
Toż od Popielcu w Kośćiele/
18:
Ieſt do Przewodney Niedziele.
19:
Wſzyſtkie rzecży cżáſy máią:
20:
Niebá też cżáſem ſzukáią.
21:
Pewne cżęśći Roku/ y cżáſy ich.
22:
Klimunt z Zimą v nas leży/
23:
Piotr Stolecżny z Wioſną bieży.
24:
Láto przynośiſz Vrbanie/
25:
Z Bártłomieiem Ieśień wſtánie.
26:
Z Ianem Chrzcżącym dni vbywa/
27:
Z Rodzenim Páńſkim przybywa.
28:
Benedykt dzień rowna z nocą/
29:
Y Máttheuſz z Bożą pomocą.
30:
Swiętá rozmáićie przypadáiące.
31:
Adwent/ Dni poſtu wielkiego/ Wielkanoc/ w Niebo
32:
wſtąpienie Páńſkie/ Swiątki/ dzień Troyce świętey/ y
33:
dzień Bożego Ciáłá.
34:
Kto ná nie Regułek nie ma/
35:
Almánáchow niech ſię trzyma.

strona: ++7v

1:
Swiętá y cżáſy pewnych dni w Kálendarzu nie máiące/ do ro=
2:
ku 1614. tu położone.
3:
Látá Páńſkie. Litterá Niedź. Stáry za=
4:
puſt. Wſtępna Srzodá. Wiela noc.
5:
1592 ed 26. Stycżn. 12. Lutego 29. Márcá
6:
1593 c 14. Lutego 3. Márcá 18. Kwietn.
7:
1594 b 6. Lutego 23. Lutego 10. Kwietn.
8:
1595 A 22. Stycżniá 8. Lutego 26. Márcá
9:
1596 g f 11. Lutego 28. Lutego 14. Kwietn.
10:
1597 e 2 Lutego 19. Lutego 6. Kwietniá
11:
1598 d 18. Stycżniá 4. Lutego 22. Márcá
12:
1599 c 7. Lutego 24. Lutego 11. Kwietn.
13:
1600 b 30. Stycżn. 16. Lutego 2. Kwietniá
14:
1601 g A 18. Lutego 7. Márcá 22. Kwietn.
15:
1602 f 3. Lutego 20. Lutego 7. Kwietn.
16:
1603 e 26. Stycżn. 12. Lutego 30. Márcá
17:
1604 d c 15. Lutego 3. Márcá 18. Kwietn.
18:
1605 b 6. Lutego 23. Lutego 10. Kwietn.
19:
1606 A 22. Stycżn. 8. Lutego 26. Márcá
20:
1607 g 11. Lutego 28. Lutego 15. Kwietn.
21:
1608 f e 3. Lutego 20. Lutego 6. Kwietn.
22:
1609 d 15. Lutego 4. Márcá 19. Kwietn.
23:
1610 c 7. Lutego 24 Lutego 11. Kwietn.
24:
1611 b 30. Stycżn. 16. Lutego 3. Kwietn.
25:
1612 A g 19. Lutego 7. Márcá 22. Kwietn.
26:
1613 f 3. Lutego 20. Lutego 7. Kwietn.
27:
1614 e 26. Stycżn. 12. Lutego 30. Márcá

strona: ++8

1:
Boże wſtąpienie.
2:
Swiątki. Boże Ciáło.
3:
Niedz. po S.
4:
Niedzielá 1. w Adwent.
5:
7. Máiá 17. Máiá 28. Máiá 27. 29. Liſtopá.
6:
27. Máiá 6. Cżerwcá 17. Cżerwcá 24. 28. Liſtopá.
7:
19. Máiá 29. Máiá 9. Cżerwcá 25. 27 Liſtopá.
8:
4. Máiá 14. Máiá 25. Máiá 28. 3. Grudniá
9:
23. Máiá 2. Cżerwcá 13. Cżerwcá 25. 1. Grudniá
10:
15. Máiá 25. Cżerwcá 5. Cżerwcá 26. 30. Liſtopá.
11:
30 Kwietn. 10. Máiá 21. Máiá 28. 29. Liſtopá.
12:
20. Máiá 30. Máiá 10 Cżerwcá 25. 28. Liſtopá.
13:
11. Máiá 21. Máiá 1. Cżerwcá 27. 3. Grudniá
14:
31. Máiá 10 Cżerwcá 21. Cżerwcá 24. 2. Grudniá
15:
16. Máiá 26. Máiá 6. Cżerwcá 26. 1. Grudniá
16:
8. Máiá 18. Máiá 29. Máiá 27. 30. Liſtop.
17:
27. Máiá 6. Cżerwcá 17. Cżerwcá 24. 28. Liſtopá.
18:
19. Máiá 29. Máiá 9. Cżerwcá 25. 27. Liſtop.
19:
4. Máiá 14. Máiá 25. Máiá 28. 3. Grudniá
20:
24. Máiá 3. Cżerwcá 14. Cżerwcá 25. 2. Grudniá.
21:
15. Máiá 25. Máiá 5. Cżerwcá 26. 30. Liſtop.
22:
28. Máiá 7. Cżerwcá 18. Cżerwcá 24. 29. Liſtopá.
23:
20. Máiá 30. Máiá 10. Cżerwcá 25. 28 Liſtopá.
24:
12. Máiá 22. Máiá 2. Cżerwcá 26. 27. Liſtop.
25:
31. Máiá 10. Cżerwcá 21. Cżerwcá 24. 2. Grudniá
26:
16. Máiá 26. Máiá 6. Cżerwcá 26. 1. Grudniá
27:
8. Máiá 18. Máiá 29. Máiá 27. 30. Liſtop.

strona: ++8v

Summá náuki
1:
SVMMA NAVKI
2:
CHRZESCIANSKIEY.
kolumna: a
1:
Modlitwá Páńſka.
2:
Pozdrowienie Anyelſkie.
3:
Wyznánie Wiáry Apo=
4:
ſtolſkie.
5:
Dźieśięćioro Boże przy=
6:
kazánie
7:
Pięćioro Kośćielne ro=
8:
ſkazánie.
kolumna: c
1:
w pierwſzym ro
2:
zdzieleniu nay=
3:
dzieſz. ná kárćie
4:
5.7.8.
5:
w trzećim maſz
6:
rozdziale z wy=
7:
kłádem ná kár=
8:
ćie 112. 119.
9:
Siedm Sákrámentow.
10:
Chrzeſt/ Bierzmowánie/ Ciáło y
11:
Kreẃ Páńſka/ Pokutá/ Oſtátecżne po=
12:
mázánie/ Kápłáńſtwo/ y Małżeńſtwo.
13:
wſzytkie te w piſmie S. ſą wyráżone/ y
14:
od Doktorow Kośćielnych wykłádem
15:
obiáśnione: cżego dowieść nie trudno.
16:
Trzy cnoty Boſkie.
17:
Wiárá/ Nádźieiá/ Miłość: o ktorych
18:
Páweł S. piſze w 1. do Koryntow/ we
19:
13. Rozdźieleniu.
20:
Cżtery naprzednieyſze cnoty.
21:
Mądrość/ Mierność/ Spráwiedli=
22:
wość/ y Męſtwo. ktore y Chrześćijánie
23:
y Pogánie nadobnie opiſáli. wyráźił ie

strona: +++

Chrześćijáńſkiey.
1:
y Sálomon Krol/ w oſmym rozdźiele=
2:
niu kśiąg Mądrośći/ y Páweł S. do Ty=
3:
tuſá Biſkup á w rozdźiale wtorym.
4:
Siedm dárow Duchá S.
5:
Mądrość/ rozum/ rádá/ męſtwo/v=
6:
mieiętność/ pobożność/ y boiaźń Páń=
7:
ſka. o ktorym Izáiaſz nápiſał w ieden=
8:
naſtym rozdźieleniu.
9:
Dwánaśćie owocow Duchá S.
10:
Ták ie Apoſtoł Páweł do Gálátow w
11:
piątym wylicża: Miłość/ weſele/ pokoy/
12:
ćierpliwość/ trwáłość/ dobrotliwość/ łá
13:
ſkáwość/ ćichość/ wierność/ ſkromność/
14:
mierność/ y cżyſtość.
15:
Dwoie naprzednieyſze przykazánie zakonne.
16:
Miłowáć Páná Bogá/ ze wſzytkiego
17:
ſercá ſwego/ duſze/ myśli/ y śiły/ á bliźnie
18:
go iáko śiebie ſámego. Tego ćię y zakon
19:
ſtáry/ y Chryſtus Pan vſty ſwemi Boſki=
20:
mi náucża v Lukaſzá S. w dźieśiątym.
21:
Siedm vcżynkow miłośiernych/ opátrze=
22:
niu ćiáłá ſłużących.
23:
Docżytaſz ſię ich v Máttheuſzá S. we
24:
dwudźieſtym y piątym. y v Thobiaſzá w
25:
pierwſzym. A ſą te/ łáknącego nákar=
26:
mić: prágnącego nápoić: nágiego przy=
27:
odźiać: więźniá wykupić: chorego ná=
28:
wiedźić: gośćiá w dom przyiąć: vmár=
29:
łego do grobu doprowádźić.

strona: +++v

Summá náuki
1:
Siedm vcżynkow miłośiernych duchownych.
2:
Z oboygá teſtámentu Páńſkiego ták
3:
ie ſobie w kupę zbierz. Wyſtępnego po=
4:
práwić: nieumieiętnego náucżyć: wąt=
5:
piącemv dobrey rády dodáć: zá bliźnie ſwe
6:
P. Bogá prośić: ſmutnego ćieſzyć: krzy=
7:
wdy ſkromnie znośić: winy odpuśćić.
8:
Chrześćijáńſka ſpráwiedliwość.
9:
Dwie rzecży w ſobie záwiera: Złego
10:
ſię ſtrzedz/ á cżynić dobrze. O tey ſię w
11:
przedmowie nieco powiedźiáło.
12:
Troiákie zá grzechy doſyć vcżynienie.
13:
Modlitwá/ poſt/ iáłmużná. o tym
14:
Tobiaſz we dwunaſtym. Páweł święty
15:
do Tytuſá we wtorym.
16:
Ośmioro Ewángeliey S. błogoſłáwieńſtwo.
kolumna: a
1:
Vbogim w duchu
2:
Cichym
3:
Płácżem vtrudzonym
4:
Láknącym y prágnącym
5:
ſpráwiedliwośći
6:
Miłośiernym
7:
Cżyſtego ſercá ludziom
8:
Pokoy cżyniącym
9:
Prześládowánie ćierpią=
10:
cym
kolumna: b
1:
obiecano w
2:
ś. Ewánge=
3:
liey v Mát=
4:
theuſzá w
5:
piątym.
kolumna: c
1:
Niebo.
2:
Ośięgnie=
3:
nie ziemie.
4:
Poćiechę.
5:
Náſyce=
6:
nie.
7:
Miło=
8:
śierdzie.
9:
Oglądá=
10:
nie Bogá.
11:
Synow
12:
Bożych
13:
tytuł.
14:
Krole=
15:
ſtwo wie=
16:
cżne.

strona: +++2

Chrześćijáńſkiey.
1:
Pięć ſmyſłow zewnętrznych.
2:
Widzenie/ ſłyſzenie/ powonienie/ vku=
3:
ſzenie/ dotknienie. ktore ná oko widźiſz.
4:
Siedm grzechow głownych.
5:
Pychá/ łákomſtwo/ niecżyſtość/ za=
6:
zdrość/ obżárſtwo/ gniew/ leniſtwo ku
7:
ſłużbie Bożey. o ktorych S. Grzegorz
8:
31. Moral. cap: 31.
9:
Grzechy do niebá wołáiące.
10:
Piſmo ś. ná rożnych mieścách te cżte=
11:
ry wſpomina: Dobrowolne mężoboy=
12:
ſtwo/ Sodomia/ vćiśnienie vbogich y
13:
śirot: á nákoniec robotnikow náiętych
14:
w zapłáćie oſzukánie. o tych Gen: 4. Exod: 18.
15:
Exod: 20. Iacob 5.
16:
Dziewięć grzechow cudzych/ to ieſt/ ktore
17:
drugim też/ okrom tego co ie pełni/ by=
18:
wáią przycżytáne Pſal: 18.
19:
Rádá ná grzech/ roſkazánie/ ſpolne z
20:
grzeſzącym zezwolenie/ pobudká do zło=
21:
śći/ niecnoty pochwalenie: cudzego
22:
grzechu ſzkodliwe zámilcżenie/ nieoſtro=
23:
żne folgowánie/ vcżeſtnictwo w nie=
24:
práwośći/ obroná cudzey złośći.
25:
Te ná rozmáitych mieścách w piſmie świę=
26:
tym rozgłoſzono/ y przykłády obiáśniono.
27:
Sześć grzechow przećiwko Duchowi S.
28:
Chryſtus Pan kroćiuchno ich v Mát=
29:
theuſzá S. we dwunaſtym dotknął: ále
30:
z zakonu Bożego oboygá/ y z Doktorow

strona: +++2v

Summá náuki Chrześćijáńſkiey.
1:
Kátholickich/ ſześć ich názbieraſz. Ro=
2:
ſpácż/ prozne ná miłośierdźiu Bożym y
3:
niekarániu zá grzech polegánie. Po=
4:
znáney prawdy nágánienie/ y przećiw=
5:
ko niey mowienie. Miłośći bráterſkiey
6:
zayrzenie/ y ſercá vporne zátwárdzenie.
7:
Trzy głowne Páńſkie rády w S. Ewángeliey.
8:
Vboſtwo dobrowolne/ cżyſtość wie=
9:
kuiſta/ y poſłuſzenſtwo doſkonáłe/ cżło=
10:
wieku dla Páná Bogá obiecáne. o tych
11:
maſz Matt: 19. Matt: 16. Luc: 9. Acto: 4.
12:
Cżtery rzecży oſtátecżne.
13:
Smierć/ Sąd Páńſki/ Piekło/ y Nie=
14:
bieſkie kroleſtwo. Y tych w Ewánge=
15:
liey S. nie zámilcżano: á v Ekklezyáſtá
16:
(w śiodmym) ogołem ie wſpomniano.
Pierwſze


strona: 1

1:
PIERWSZE
2:
ROZDZIE=
3:
LENIE.
4:
O nabożeńſtwie Dźien=
5:
nym: to ieſt tym ktorego ná ká=
6:
żdy dźień Chrześćijánin vży=
7:
wáć może.
8:
NAVKA
9:
WIele ná tym należy/ Chrześćijáninie miły/
10:
ábyś káżdy dźień nabożnie/ vcżćiwie y przy=
11:
ſtoynie w boiáźni Bożey ſtrawił. Abowiem na=
12:
łog/ iáko okazáły on w náuce y cnoćie Doktor/ Au
13:
guſtyn S. nápiſał (lib: 6 de Muſica.) ieſt druga
14:
náturá/ y przycżynione przyrodzenie. Przetoż tym
15:
znácżnieyſze poſtępki w cnotách y nabożeńſtwie
16:
vcżyniſz/ im lepſze grunty ná nie káżdego dniá zá=
17:
łożyſz: y vſtáwicżne ćwicżenie obroćić ſię ná poły
18:
w przyrodzenie. Mieyże oko ná káżdy dźień ná
19:
te pięć rzecży.
Ná pięć rzecży káżdego ſię dniá oględáć.

20:
Naprzod ſkoro wſtánieſz/ myśl twoię ochotnie
21:
á vprzeymie ſkłoń y obroć ku PAnu BOgu twe=
22:
mu. Bo ieſli ſię záraz w ſerce twoie wkrádnie/
23:
álbo świát obłudny z płonnymi kuglárſtwy ſwe=
24:
mi/ álbo ćieleſna pożądliwość z zdrádliwemi przy
25:
ſmákámi ſwemi/ álbo y ſzátan przeklęty (ktory
26:
rad bárzo ná pierwſzy owoc y kwiát niewinnośći

strona: 2

2. Modlitwy
1:
zmierza/ y iáko drugi Fáráo
Exo: 1.
álbo Herod niewin=
2:
nośći dźiećinney o zdrowie ſtoi)
Matt: 2.
z orſzakiem rozli=
3:
cżnych pokus ſwoich/ nie ták łatwie gośći tych z
4:
domu duſze twoiey zbędźieſz. Pierwſza tedy myśl
5:
twoiá niech będźie o Pánu Bogu twoim/ álbo o
6:
rzecżách Boſkich. Nápiſał ieden Poetá á nie złe:
7:
Połowicę odpráwił/ kto dobre grunty záłożył.
II.

8:
Potym ſtáray ſię o to záwżdy/ ábyć żaden dźień
9:
nie vpłynął/ bez oddawánia cżći y chwały ſpániá=
10:
łemu máieſtatowi Troyce przenadoſtoyniejſzey/ y
11:
modlitwy/ ieſliż nie długiey/ przynamniey nabo=
12:
żney y gorącey. Bo nic dobrego y znácżnego po=
13:
ſpolićie nie miewa/ kto ſercá do modlitwy/ y ſtá=
14:
ránia o niey nie miewa. iáko o tym dowodnie.
15:
piſze on Złotouſty Jan/ Chryzoſtom S. y bárzo
16:
ſię prędko
Chryſ. in lib. de orando Deum.
tám nieprzyiaćiel podſzáńcuie/ gdźie ná
17:
przyſtoyney obronie y opátrzeniu miáſtu ſchodźi:
18:
y niewiem iáko możeſz weſołym ſercem á beſpiecż
19:
nym ſumnieniem/ tego dniá dárow y dobr Páń=
20:
ſkich vżywáć/ ktorego mu zá to/ coć z ſzcżodrobli=
21:
wey ręki iego płynie/ iákożkolwiek nie podźięku=
22:
ieſz/ y powinnego pokłonu świętemu máieſtato=
23:
wi iego nie oddaſz: zwłaſzcżá iż o powſzedni y iá=
24:
koby dźienny chleb prośić w Ewángeliey świętey
25:
nas náucżono:
Luc: 11.
Tob: 4.
y káżdego cżáſu Páná Bogá bło=
26:
goſłáwić/ á o ſpráwowánie drog wſzelkich onemu
27:
ſię modlić/ Tobiaſzowi młodſzemu/ á zátym y ſłu=
28:
dze Bożemu káżdemu porádzono. Nie przyſtoi
29:
ktemu nic ná vcżcżenie P. Bogá ſwego co dźień
30:
nie cżynić Chrześćijáninowi/ gdyż nie ćięſzko było
31:
śiedm kroć przez dźień modlić ſię rozmáićie rozer=
32:
wánemu y zábáwionemu Krolowi Dawidowi.
Pſal: 118.


strona: 3

Dźienne. 3
1:
Potrżećie/ przebieſz myślą wſzytek dźień/ możeli
III.

2:
być/ á rozłoż ſobie w ſercu twoim porządnie wſzy=
3:
tkie godźiny y ſpráwy/ ktore maſz w nie odpráwo=
4:
wáć. Bo ſámá oná dźienna ſpráwá w myśli two=
5:
iey vłożona/ będźie ćię do śiebie mile wabiłá/ y
6:
drogęć do proznowánia/ ktore według náuki pi=
7:
ſmá Bożego/ wſzelkiey niepráwośći náucżyło/ pię=
8:
knie zágrodźi.
Eccle: 33.
A przynamniey poſtánow to potę=
9:
żnie w ſercu twoim/ o co y Tobiaſzá młodſzego z
10:
pilnośćią oćiec pobożny vpominał/
Tob: 4.
że niechceſz
11:
onego dniá/ Páná Bogá twego/ żadną rzecżą/ ile
12:
ludzka krewkość znieśie/ obráżáć/ y o to zpilnośćią
13:
proś tegoż Páná: ponieważ bez IEzuſá miłego/
14:
żadnym náſzym ſpráwom nieſporo.
Ioan: 15.
IIII.

15:
Po cżwarte/ pobudzony przykłádem Swiętych
16:
Bożych/
Libro I. De orando Deum.
y náuką przeſławnego Chryzoſtomá/ cżę=
17:
ſto á gęſto podnoś ſerce y myśl twoię we dnie ku
18:
Pánu BOgu twemu: álbo przez kroćiuchną mo=
19:
dlitwę/ ábo przez iákie nabożne rozmyślánie/ kto=
20:
regoć káżde ſtworzenie boſkie doda/ będźieſzli pil=
21:
nym á cżuynym. Abowiem iż ſię cżęſto potykáć
22:
muśiſz z nieprzyiaćioły twemi duſznymi/
Iob 7.
dla tego
23:
żeś ná ten świát/ iáko ná wionę iáką wypráwio=
24:
ny: ſzukáć potrzebá pomocy od tego/ ktorego y ſá=
25:
mo imię ſtráſzliwe/ iáko Dawid ś. nápiſał/ y świę
26:
te ieſt.
Pſal: 110.
Gene: 8
Więc iż to wieſz do śiebie/ y z piſmá Bo=
27:
żego iużći to rozgłoſzono/ żeś do złego y márno=
28:
śći świeckich ſkłonny/ wołáć do tego potrzebá/
29:
ktory Piotrá tonącego/ á Páwłá iuż niemal po=
30:
grążonego/ z ćiáſney bárzo toniey wyſwobodźił/
Mátt: 14. 2. Cor. 11.

31:
áby ćię potężnie iego práwicá wſpieráłá/ vmac=
32:
niáłá/ y od nieſzcżęſnego iákiego duchownego po=

strona: 4

4. Modlitwy
1:
śliźnienia miłośćiwie obraniáłá.
Lib: med: cap: 6.
Dobrze y Ber=
2:
nárd S. o tym nápiſał. Iáko niemáſz żadnego y
3:
namnieyſzego cżáſu/ ktoregoby cżłowiek łáſki y mi=
4:
łośierdźia Bożego nie vżywał: ták żaden moment
5:
y chwilá być nie ma/ w ktorąby ná Páná Bogá
6:
nie wſpominał.
7:
Nákoniec co dźień rozbieray ſumnienie twoie/
8:
ábyś wiedźiał/ iáko pilny goſpodarz/ wieleć vby=
9:
ło/ ábo przybyło. Nádobnie o tym przedźiwny on
10:
Chryzoſtom (Hom: 2. in Pſal: 50.) Miey ſumnie=
11:
nie iáko xięgi iákie/ y piſz ná nim dźienne grzechy.
12:
Kiedy ſię vſpokoiſz/ y od zabaw ludzkich vlácniſz/
13:
pierwey niżli záſnieſz/ dobądź xiąg ſumnienia twe
14:
go/ wſpomni ná grzechy twoie/ ieſliś w cżym ábo
15:
ſłowem/ ábo vcżynkiem/ ábo myślą wykrocżył. A
16:
ieſliś co dobrego vcżynił/ dźiękuy Pánu Bogu: ie=
17:
ſli co złego/ nie dopuſzcżay ſię więcey tego. Poty ś.
18:
Chryzoſtom. A toć to ieſt/ co w Pſálmie cżwar=
19:
tym nápiſano: Co mowićie w ſercách wáſzych/
20:
(we dnie y zle) zá to y w komorách (ábo y łożách)
21:
wáſzych ná ſkruchę ſię zdobywayćie. Bo ták te ſło=
22:
wá wyłożył Grecki Doktor Eutymius.
23:
MODLITWY
24:
DZIENNE.
25:
Skoro wſtánieſz/ moẃ z Ko=
26:
śćiołem BOżym.
Z brewiarzá Rzymſkiego.

27:
W Imię Oycá + y Syná + y Duchá
28:
świętego + Amen.
Iezus


strona: 5

Dźienne. 5.
1:
IEzus + Názáráńſki + Krol + Zy=
2:
dowſki.
Ioan: 19.

3:
Przez známię Krzyżá + świętego/ rácż
4:
mię Pánie IEzu Chryſte wybáwić od
5:
nieprzyiaćioł zdrowia mego duſznego y
6:
ćieleſnego. Amen.
7:
Niech będźie błogoſłáwiony BOG
8:
Oćiec/ y iednorodny Syn BOży/ tákże
9:
też y Duch Swięty: iż pokazał nád ná=
10:
mi miłośierdźie ſwoie. Amen.
Matth: 6.
Luc: II.

11:
Modlitwá Páńſka.
12:
OYcże náſz ktoryś ieſt w niebieśiech:
13:
Swięć ſię imię twoie.
I.

14:
Przydź Kroleſtwo twoie.
II.

15:
Bądź wola twoiá iáko w niebie ták
16:
y ná źiemi.
III.

17:
Chlebá náſzego powſzednego day
18:
nam dźiśia.
IIII.

19:
Y odpuść nam náſze winy iáko y my
20:
odpuſzcżamy náſzym winowáycom.
V.

21:
Y nie wwodź nas w pokuſzenie.
VI.

22:
Ale nas zbaẃ ode złego. Amen.
VII.

23:
NAVKA.
24:
O Modlitwie Páńſkiey to ſię beſpiecżnie rzecz
25:
może: iż bárzo wiele inſzych modlitw prze=
26:
chodźi/ godnośćią/ krotkośćią/ y pożytkiem. Go=

strona: 6

6. Modlitwy
1:
dnośćią:
Troiáko przechodźi wiele modlitw Paćierz. Coloſ: 2.
bo iey nas náucżył on przedwiecżny Syn
2:
Boży/ w ktorym/ iáko Páweł S. mowi/ wſzytkie
3:
ſkárby mądrośći y vmieiętnośći ſą zákryte. Krot=
4:
kośćią: bo ná śiedm cżęśći/ iáko widziſz/ krotko á
5:
węzłowáto ieſt rozdźielona. Pożytkiem: bo w
6:
niey wſzytko kroćiuchno mamy/ o co P. Bogá pro
7:
śić mamy. Prośimy o dobrá troiákie:
Wykład krotki Paćierzá.
Dobrá przy
8:
rodzone/ iáko o chleb/ to ieſt o żywność y potrze=
9:
bne wychowánie. Dobrá łáſki/ gdy mowimy:
10:
Bądź wola twa. Dobrá chwały/ mowiąc: Przydź
11:
Kroleſtwo twoie. Prośimy y o oddalenie ſzkody
12:
troiákiey: Naprzod przeminęłey (odpuść nam.)
13:
Potym przyſzłey (nie wwodź nas.) Więc niniey=
14:
ſzey (zbaw nas.) Prośimy nákoniec w tey modli=
15:
twie o vtwierdzenie tych dwoiákich rzecży/ temi
16:
ſłowy: Swięć ſię imię twoie: Bo doſyć znácżnie
17:
ſię to imię ſwięći/ wſzelákich dobr przycżynieniem/
18:
á wſzego złego oddaleniem. Przetoż dobrze o tey
19:
to modlitwie Auguſtyn ś. nápiſał: Gdybyś też
20:
y wſtytkie świętych modlitw ſłowá przebieżał/ nic
21:
iáko mnimam tám nie naydźieſz/ cżegoby w ſo=
22:
bie tá Páńſka modlitwá nie zamykáłá.
Epiſt: 121. cap. 12.
W ktorey
23:
y to mądrze obacżył tenże práwowierny Doktor:
24:
że y o docżeśne y o wiecżne rzecży prośić w niey nas
25:
náucżono: á pierwey przedſię wiecżne położono/
26:
iáko godnieyſze niżli cżeśne: iáko to roſtrząſza ten
27:
że Swięty Lib. 2. de ſerm: D. in mon: cap. 17.
Enchirid: cap: 115.

28:
Pozdrowienie PAnny S.
29:
Máryey.
Zdrowáś


strona: 7

Dźienne. 7.
Luc: 1.
1:
ZDrowáś Márya/ łáſki pełná/ Pan
2:
z tobą: Blogoſłáwionáś ty miedzy
3:
niewiáſtámi/ y błogoſłáwion owoc ży=
4:
wotá twego IEzus.
Drudzy wolą mowić/ Pozdrowioná bądź/ álbo weſel ſię P. Márya/ z Greckiego ięzyká. Skąd mamy to pozdrowienie.

5:
Swięta Márya Mátko Boża/ modl
6:
ſię zá námi grzeſznymi/ ninie/ y w godźi
7:
nę śmierći náſzey. Amen.
8:
NAVKA.
9:
WYſławiánie to przenadoſtoynieyſzey Pán=
10:
ny y Mátki Bożey Máryey/ Archányoł Gá
11:
bryel z niebá świátu od Páná Bogá przynioſł.
12:
Cżąſtkę iego oſtátecżną/ Helżbietá ś. mátká Ianá
13:
Chrzćićielá/ dla tego/ według náuki ś. Ambroże=
14:
go powtorzyłá/ ábyś ty tego pewien był/ że zgo=
15:
dny ieſt w náuce ſwoiey Duch Boży. Nie ieſt też
16:
od tego tenże Duch BOży/ ábyſmy tę Pánnę y
17:
mátkę Bożą/ iáko nacżęśćiey wyſławiáli/ y iáko
18:
nalepiey cżćili. Kilká záśię ſłow od Anyołá ná ten
19:
cżás opuſzcżonych/ kiedy ſię ieſzcże Syn BOży z
20:
Pánny nie pocżął był/ táż Helżbietá Duchá ś. peł=
21:
ná przycżyniłá: cżęśćią Syná z mátką wyſławiá=
22:
iąc/ cżęśćią też z oſobliwey ſpráwy Duchá S. pe=
23:
wnemi/ ſłowy nie iedno kácerſtwo (zwłaſzcżá Eu=
24:
tychianow/ Mánicheycżykow/ Apollináryſtow/
25:
y inſzych niektorych herezyą zápowietrzonych lu=
26:
dźi) ná głowę porażáiąc. Modlitwę do teyże to
27:
niepokaláney Pánny Kośćioł przycżynił/ áby zá=
28:
raz y Iezuſá Páná z mátką iego wychwalał/ y
29:
przez przycżynę Pánny Máryey/ rozlicżną ſobie v

strona: 8

8. Modlitwy
1:
Syná iey migłeo łáſkę y pomoc iednał. Ma te=
2:
dy to pozdrowienie trzy cżęśći: iednę od Anyołá/
3:
drugą od świętey Helżbiety/ á trzećią od Kośćio=
4:
łá Bożego. Ktore w ták wielkiey cenie ſtárożytni
5:
Kośćiołá powſzechnego Doktorowie mieli/ że ie
6:
z Ewángeliey ś. wyięte/ y w Liturgiey ábo Mſzey
7:
ſwey/ S. Ian Chryzoſtom cáło położył. A prze=
8:
dźiwny on/ y nigdy w náuce nienágániony Athá=
9:
názyuſz (in Euang: de noſtra Deip.) zupełnie też ie
10:
z piſmá S. powtorzywſzy/ te ſłowá z Kośćielnym
11:
przydátkiem zgodnie/ ná końcu nápiſał. Przycżyń
12:
ſię/ o goſpodze y páni/ y krolowa/ y mátko Boża
13:
zá námi. Iedno iż naniebeſpiecżnieyſze ieſt y na=
14:
ſrożſze ná ludźie/ z tym świátem rozſtánie/ mądrze
15:
y pożytecżnie w godźinę śmierći náſzey/ pzycżyny
16:
mátki Bożey z Kośćiołem Bożym ſobie życżymy/
17:
iáko mátki miłośierdźia/ y tey/ o ktorey ták nápi=
18:
ſano Gen: 3. Oná (o wężu) zetrze głowę twoię.
19:
Bo ták te ſłowá cżyta y Ambroży S. lib: de fug:
20:
ſec: cap: 7. y Auguſtyn Lib: 11. de Gen: cap: 36.
21:
y Chryzoſtom hom: 46. in Matth. y Grzegorz lib.
22:
1. Moral: cap: 38. y niektorzy inſzy. Wykład tego
23:
przedźiwnego Pozdrowienia położy ſię w náuce
24:
śiodmego rozdźielenia ná pocżątku.
25:
Wyznánie wiáry Apoſtolſkie.
Ma Artykułow dwánaśćie.

26:
WIerzę w Bogá Oycá wſzechmogą=
27:
cego/ ſtworzyćielá niebá y źiemie.
1.

28:
Y w Iezu Chryſtá Syná iego iedy=
29:
nego Páná náſzego.
2.


strona: 9

Dźienne. 9.
1:
Ktory ſie pocżął z Duchá świętego/
2:
národźił ſię z dźiewice Máryey:
3.

3:
Vmęcżon pod Pontſkim Piłatem/ v=
4:
krzyżowan/ vmárł/ y pogrzebion.
4.

5:
Stąpił do Piekieł/ trzećiego dniá
6:
zmartwychwſtał.
5.

7:
Wſtąpił ná Niebioſá/ śiedźi ná prá=
8:
wicy Bogá Oycá wſzechmogącego.
6.

9:
Stámtąd ma przyść ſądźić żywych y
10:
vmárłych.
7.

11:
Wierzę w Duchá świętego.
8.

12:
Swięty Kośćioł Powſzechny. Swię=
13:
tych obcowánie. [Drudzy wolą mowić]
14:
[Swiętych ſpołecżność ábo vcżeſtnictwo.]
9.

15:
Grzechow odpuſzcżenie.
10.

16:
Ciáłá zmartwychwſtánie.
11.

17:
Y żywot wiecżny. Amen.
12.

18:
NAVKA.
19:
IZ to wyznánie złożyli Apoſtołowie/ swiád=
20:
cży S. Klemens Epist: ad Iacob. S. Irene=
21:
uſz lib: 3. cap: 9. S. Hieronym ad Pamm. S. Am=
22:
broży Epist: 81. S. Auguſtyn ſer: 2. Dom: Palm:
23:
S. Leo Epist: 13. y inſzy.
Kredo od Apoſtołow mamy.
Ma dwánaśćie ártyku=
24:
łow/ ábo iáko ś. Auguſtyn zowie ſentencyi:
Aug. Ser. 1. in Vig. Pent.
iáko
25:
niebieſkie ono Hieruzálem dwánaśćie fundámen=
26:
tow/ według licżby dwunaſtu Apoſtołow.
Iáko ie przypiſano Apoſtołom.
Rozmá
27:
ićie ie Apoſtołom ś. przypiſuią: á niektorzy názná=
28:
cżyli pierwſzy ártykuł Piotrowi ś. drugi Iędrzeio
29:
wi/ trzeći Ianowi/ cżwarty Iákubowi/ (w powołá

strona: 10

10. Modlitwy
1:
niu) ſtárſzemu/ piąty (w tymże) młodſzemu/ ſzoſty
2:
Thomaſzowi/ śiodmy Philipowi/ oſmy Bártło=
3:
mieiowi/ dźiewiąty Máttheuſzowi/ dźieśiąty Sy
4:
monowi/ iedennaſty Thádeuſzowi/ dwánaſty
5:
Máćieiowi. ále o tym nie mamy nic dowodnego
6:
y pewnego.
Serm: 115. de temp.
Auguſtyn S. inácżey trochę te árty=
7:
kuły rozdźiela/ y niektore miedzy nimi/ inſzym A=
8:
poſtołom przypiſuie: rozno nieco od tego co ſię tu
9:
położyło. Ale tá rozność niechay żadnego myśli y
10:
wiáry nie rozrywa. Bo to nie ma nic do wiáry.
Náuki o Kredźie.

11:
W tym ćię przeſtrzegam Chrześćijáninie miły z
12:
S. Cyrylluſem Alexándryiſkim/
Cyril: epiſto: ad Neſtorium.
ábyś nietylo ſło=
13:
wy iákożkolwiek wiárę tu z Apoſtoły wyznawał
14:
(bo w to y Nowowiernicy dźiśieyſzy wybornie
15:
tráfią) ále y o prawdźie wyrozumienie tych árty
16:
kułow ſię ſtárał.
Augu: lib. 1. de Sym.
Rádzić też to wyznánie Augu=
17:
ſtyn S. ná ſercu ſobie nápiſáć/ y co dźień ie kłádąc
18:
ſię y wſtáiąc powtárzáć. Boć ſtánie zá tarcż y
19:
broń duchowną/ potężna wiárá vprzeymie y go=
20:
rąco wyznána.
Hiero: ad Pam.
Porządek w tym wyznániu maſz
21:
oſobliwy/ ktorego też Hieronym S. nieiáko dot=
22:
knął:
Summá ſkłádu Apoſtolſkiego.
Od Páná Bogá w Troycy iedynego wiárę
23:
pocżynáiąc/ idźiemy do Kośćiołá iego/ á tám v=
24:
cżynkow dobrych z wiárą złącżonych zálecenie od=
25:
noſząc/ ſpodźiewáć ſię nam każą troiákiego wiáry
26:
y miłośći Bożey pożytku/ grzechow odpuſzcżenia/
27:
ćiáłá zmartwychwſtánia/ y żywotá wiecżnego.
28:
Kiedy ná Paćierze w Kościele
29:
Dzwonią ráno ábo wiecżor/ moẃ
Luc: 1.

30:
ANyoł Páńſki poſelſtwo z niebá przy
31:
nioſł do Pánny świętey Máryey/ y

strona: 11

Dźienne. 11.
1:
pocżęłá z Duchá S. Zdrowáś Márya.
2:
Oto ſłużebnicá Páńſka/ niech mi ſię
3:
sſtánie według ſłowá twego. Zdro: Már.
4:
Słowo sſtáło ſię ćiáłem/ y mieſzkáło
5:
miedzy námi. Zdrowáś Márya.
Ioan: 1.
Z Rzym: Mſzałá

6:
O Pánie Boże/ ktoryś chćiał áby ſło=
7:
wo twoie/ po Anyelſkim zwiáſto=
8:
wániu/ z żywotá błogoſłáwioney Pán=
9:
ny Máryey ćiáło przyięło: rácż to dáć
10:
pokornie ćiebie proſzącym ſługom two=
11:
im/ áby my/ ktorzy ią zá prawdźiwą Bo
12:
gárodźićielkę mamy/ y táką być wierzy=
13:
my/ cżęſtą modlitwą iey/ byliſmy przed
14:
Boſkim máieſtatem twoim porátowá=

strona: 12

12. Modlitwy
1:
ni. Przez tegoż Páná náſzego IEzuſá
2:
Chryſtuſá Syná twego: ktory ztobą żywie
3:
y kroluie w iednośći Duchá ś. Bog pra=
4:
wdźiwy ná wſzelkie wieki wiekow A.
5:
NAVKA.
Cżemuná Paćierze dzwonią.

6:
BYwa to ná pámiątkę dobrodźieyſtwá/ nie=
7:
przeſtáynego á wiecżnego dźiękowánia go=
8:
dnego/ wćielenia y národzenia SYná BOżego/
9:
ktore ſię wieku oſtátecżnego/ á iákoby w wiecżor
10:
świátá tego sſtáło (iáko w Hymnie Adwento=
11:
wym od ś. Ambrożego złożonym Kośćioł powſze=
12:
chny śpiewa) z vſtáwy Honoryuſá trzećiego Pa=
13:
pieżá/ y Grzegorzá dźiewiątego/ y Ianá dwudźie=
14:
ſtego y wtorego. Dotknął tego w Kronice ſwey
15:
Theolog záwołány Genebrárdus. Máią to
16:
zá rzecż bárzo podobną niektorzy/ iż to weſołe nie
17:
bieſkie poſelſtwo/ dobrze z południá/ y nieco k wie
18:
cżoru Anyoł do B. Pánny Máryey przynioſł: iá=
19:
ko y Dánielowi ś. w wiecżor/ tenże Gábryel wćie
20:
lenie Syná Bożego obiáwił (cap: 9.) Ktore obiá=
21:
wienie po wypełnieniu ſiedmidźieſiąt tegodniow
22:
w wiecżor też koniec ſwoy wźiąć miáło. áby ſię
23:
przytym y ono Ozeaſzowe proroctwo wypełniło.
Cap: 6.

24:
Przyidźie do nas/ iáko deżdż ſwego cżáſu źiemi dá
25:
ny/ y wiecżorny. Zwykli drudzy ná ten cżás/ zwła=
26:
ſzcżá poránu/ ná weſołe Páńſkie zmartwychwſtá=
27:
nie wſpomináć/ ktore ſię przede dniem sſtáło/ iá=
28:
ko y Márek S. y Lukaſz wielebny w oſtátecżnym
29:
rozdźieleniu znáć dáią. y Doktorowie Kośćielni
30:
niektorzy rozumieią/ zwłaſzcżá S. Hieronym ſuper
31:
Pſal: 56. y Auguſtyn 4. de Trin. Maſz o nim mo=

strona: 13

Dźienne. 13.
1:
dlitwę w ſzoſtym rozdźieleniu: ábo tę zmow z Go
2:
dźin P. Már. Rzymſkich.
3:
RAcż Pánie/ prośimy cię/ wlać łáſkę
4:
w ſercá náſze: ábyś nas/ ktorzyſmy
5:
przez Anyelſkie zwiáſtowánie Chryſtu=
6:
ſá Syná twego wćielenie poználi/ przez
7:
mękę iego y krzyż/ chwały zmartwych=
8:
wſtánia domieśćił. Przez tegoż Iezuſá
9:
Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
10:
Przygotowánie do Modlitwy.
Z Brew: Rżymſk.

11:
Pierwſze Kośćielne.
12:
PRośimy ćię/ Pánie Boże náſz/ ábyś
13:
ſpráwy náſze/ Boſkim twym nátch=
14:
nienim vprzedzał/ y rátunkiem do for=
15:
tunnego końcá przywodźić racżył: áby
16:
wſzelka náſzá modlitwá y ſpráwá/ od ćie
17:
bie záwżdy pocżątek bráłá/ y przez ćię po
18:
zácżęćiu dokońcżenie miáłá. Przez Pá=
19:
ná náſzego Iezuſá Chryſtuſá. Amen.
20:
DRVGIE.
21:
O Oycże niezmierney świątobliwo=
22:
śći/ ktoremu ia naniegodnieyſze o=
23:
blicża twego ſtworzenie/ chcę y prágnę
24:
oddáć cżeść y chwałę przyiemną/ przed
25:
niezlicżoną mocą y pocżtem Swiętych

strona: 14

14. Modlitwy
1:
Anyołow y wybránych twoich/ iáko Bo
2:
gu nád wſzytkie rzecży nagodnieyſzemu/
3:
y ſtworzyćielowi á dobrodźieiowi moie=
4:
mu nałáſkáwſzemu/ proſzę Boſkiego má
5:
ieſtatu twego/ rácż ſerce moie ſplugá=
6:
wione grzechámi ocżyśćić/ rozerwáne
7:
myślámi vſpokoić/ y do ſámego ſiebie te=
8:
raz ſkłonić y obroćić. Rácż ktemu oświe
9:
ćić ocży duchowne y wnętrzne wiáry mo
10:
iey/ y łáſki záraz obfićie vżycżyć/ ábym z
11:
vcżćiwośćią/ vprzeymośćią/ y nie ſtra=
12:
chláłą nádźieią ſtał przy obecnym wſzę=
13:
dźie/ ſtráſzliwym/ y przedſię dobrotliwȳ
14:
máieſtaćie twoim. Rácż też máluchną
15:
tę niegodney modlitwy moiey ofiárę/ z
16:
Bogiem Synem y Bogiem Duchem ś.
17:
łáſkáwie przyiąć y przypuśćić/ z zaſługá
18:
mi Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ y prze
19:
nachwalebnieyſzey mátki iego Máryey/
20:
y wſzytkich Swiętych. Rácż ią náko=
21:
niec y mnie ſámemu/ y bliźnim moim ży
22:
wym y vmárłym pożytecżną y pomocną
23:
vcżynić: tym oſobliwie/ zá ktorem ſię mo
24:
dlić iákożkolwiek powinien/ ábo też
25:
ſam zá nie ſię modlić rádźiſz/ chceſz y ro=
26:
ſkázuieſz. Amen.

strona: 15

Dźienne. 15.
1:
Pſalm S. Dawidá 94. piękną
2:
pobudkę do oddawánia chwały Pá=
3:
nu Bogu/ w ſobie záwieráiący.
4:
Venite exultemus.
Tego kościoł co dźień ná Iutrzni vżywa/ y ták ſię tu położył/ y wierſzámi rozdźielił/ iáko ná Iutrzni śpiewáią.

5:
POdźćież rozráduymy ſię Pánu/ śpie=
6:
waymy z weſelem Bogu zbáwićie=
7:
lowi náſzemu: w cżás zábiegaymy przed
8:
oblicżność iego z wyſławieniem: á pie=
9:
śni weſoło mu śpiewaymy.
10:
Abowiem Bog (náſz) wielkim ieſt
11:
Pánem/ y wielkim Krolem/ nád wſzemi
12:
Bogi
Bogi/ to ieſt te wſzytkiektore/ ludźie máią zá bogi/ ábo Bogu w mocy y zwierzchnośći podobne
(ácżkolwiek nie odpędźi od śiebie
13:
ten Pan ludu ſwego) iż w ręku iego ſą
14:
wſzytkie gránice źiemſkie/ á ná wyſoko=
15:
śći gor on pogląda.
16:
Iż też iego ieſt morze/ á on ie ſam ſtwo=
17:
rzył/ á ſuchą źiemię vgruntowáły ręce
18:
iego. Podźćież tedy pokłońmy ſię mu/ y
19:
vpádnimy przed Bogiem: łzámi ſię zá=
20:
leymy przed Pánem/ ktory nas ſtworzył:
21:
bo on ieſt Pánem Bogiem náſzym/ á my
22:
lud iego/ y owiecżki páſtwiſká iego.
23:
A ták ieſli dźiś głos iego vſłyſzyćie/ nie
24:
zátwárdzayćieſz ſerc wáſzych/ iáko ſię
25:
sſtáło w záiątrzeniu w on dźień kuſze=
26:
nia ná puſzcży/ kiedy mię kuśili oycowie
Exo: 17. Num: 20.


strona: 16

16. Modlitwy
1:
wáſzy/ doświádcżáli mię/ y odlądáli ſprá
2:
wy moie.
3:
Przez cżterdźieśći lat byłem bliſki (do
4:
pokaránia) narodu tego:
W Zydowſkim y Greckim gniewałem ſię.
y mowiłem/
5:
záwżdy ten lud błądźi w ſercu: á oni nie
6:
poználi drog moich: y przetożem przy=
7:
śiągł w popędliwośći moiey/ żeć nie w=
8:
nidą do odpocżynienia mego.
9:
Chwałá Oycu/ y Synowi/ y Ducho=
10:
wi świętemu.
11:
Iáko byłá ná pocżátku/ y teraz/ y zá=
12:
wżdy/ y ná wieki wiekow. Amen.
13:
Modlitvvá ſ. Auguſtyná y Koſcio=
14:
łá wſzyſtkiego do Troyce przenaświętſzey.
Ciebie


strona: 17

Dźienne. 17.
Aug. Medi: cap. 11.
1:
CIebie Bogá Oycá nierodzonego/
2:
ćiebie Syná iednorodnego/ ćiebie
3:
Duchá świętego poćieſzyćielá/ świętą y
4:
nierozdźielną Troycę zupełnym ſercem
5:
y vſty wyznawamy/ chwalimy/ y bło=
6:
goſłáwimy. Tobie niech będźie cżeść y
7:
chwałá ná wieki wiekow. Amen.
8:
Druga Modlitwá ś. Auguſtyná
9:
do Troyce przenachwálebnieyſzey/
10:
ktorey też ráno vżywáć możeſz.
Aug. Medi: ca: 30.

11:
O Troyco święta/ rácż mię wyſłucháć
12:
y obronić/ y dniá dźiśieyſzego/ y
13:
przez wſzyſtek cżás żywotá mego/ od w=
14:
ſzego złego/ od przewinienia káżdego/
15:
od grzechu wſzelkiego śmiertelnego/ od
16:
wſzelákich zdrad y przenágábánia złych
17:
duchow/ y od nieprzyiaćioł widomych y
18:
niewidomych. Przez modlitwy ś. Pátry=
19:
árchow/ przez zaſługi S. Prorokow/
20:
przez przycżyny S. Apoſtołow/ przez
21:
męſtwo S. Męcżennikow/ przez wiárę
22:
ś. Wyznawcow/ przez cżyſtość S. Pá=
23:
nienek/ przez modlitwy wſzytkich Swię
24:
tych twoich/ ktorzy iedno od ſtworzenia
25:
świáta/ máieſtatowi twemu wdźięcżny
26:
mi ſię sſtáli y przyięmnymi. Amen.

strona: 18

18. Modlitwy
1:
Druga Modlitwá tegoż świę=
2:
tego poránna.
Aug: Medi: ca: 30.

3:
PAnie Boże wſzechmogący/ tobie po=
4:
lecam dniá/ dźiśieyſzego/ y cżáſu káż=
5:
dego/ duſzę moię/ ćiáło moie/ widzenie/
6:
ſłyſzenie/ vkuſzenie/ powonienie/ dotknie
7:
nie moie/ wſzyſtkie myśli/ chęći/ ſłowá/
8:
vcżynki moie/ wſzyſtkie wnętrzne y zew=
9:
nętrzne rzecży moie/ ſmyſł y rozum moy/
10:
pámięć moię/ wiárę moię/ y ſtátecżne w
11:
cnoćie wytrwánie moie. Polecam to w
12:
ręce wſzechmocnośći twoiey/ ábyś ra=
13:
cżył ſtrzedz tego wſzyſtkiego/ we dnie y
14:
w nocy/ w godźiny y momenty. Amen.
15:
Do Bogá Oycá Kośćielna mo=
16:
dlitwá poránná.
Z Brew: Rzymſk.

17:
PAnie BOże wſzechmogący/ ktoryś
18:
nam dał docżekać pocżątku dniá dźi
19:
śieyſzego/ rácżże nas dźiś twą mocą zá=
20:
chowywáć y wſpomágáć/ ábyſmy ſię te=
21:
go dniá do żadnego grzechu nie ſkłoni=
22:
li/ ále záwżdy ná wykonánie świętey
23:
ſpráwiedliwośći twoiey/ niech ſię náſze
24:
rozmowy biorą/ niech ſię też myſli y ſprá
25:
wy obracáią. Przez Chryſtuſá Páná
26:
náſzego. Amen.

strona: 19

Dźienne. 19.
1:
Druga do Bogá Oycá o rozli=
2:
cżne dáry Boſkie/ S. Cypryanowi
3:
przypiſána.
Ma ia Verepaeus capi: 8 prec.

4:
O Pánie Boże/ OYcże Páná náſzego
5:
IEzuſá Chryſtuſá/ Syná twego/
6:
Boże S. Pátryárchow/ Boże S. Pro=
7:
rokow/ Boże S. Apoſtołow/ Boże S.
8:
Pánienek/ Boże wſzyſtkich wiernych/
9:
proſzę ćię Oycże wynioſłego maieſtatu/
10:
rácż mię wſpomoc miłośćiwie: nie rácż
11:
mię według ſpraw moich ſądźić: wiem
12:
żem przeſtąpił przykazánie twoie/ ále
13:
wyznawam wſzyſtkie niepráwośći mo=
14:
ie/ przed Boſkim oblicżem twoim. Ty
15:
ktory ſię w pokućie kochaſz/ zmiłuy ſię ná
16:
demną: á iáko ćię Dawid ſługá twoy
17:
prośił/
Pſal: 78 et 142.
abyś dla imieniá twego/ Pánie/
18:
racżył mu odpuśćić grzech iego: ták y ia
19:
proſzę máieſtatu twego/ zgładź wſzytkie
20:
złośći moie. Day mi przytym w Kośćie=
21:
le twoim ſwiętym ſtátecżne wytrwánie
22:
w wierze nienáruſzoney/ w ſumnieniu
23:
dobrym/ w nabożeńſtwie cżerſtwym/ w
24:
miłośći y w Chrześćijáńſkiey pobożno=
25:
śći vſtáwicżney. Rácż mię też wyſwobo=
26:
dźić od ogniá y męki wiekuiſtey/ od wſzel
27:
kiego kátowánia y dręcżenia bezbożnym
ludziom


strona: 20

Modlitwy
1:
ludźiom nágotowánego/ przez dobrego
2:
á błogoſłáwionego Iezuſa/ Zbáwićielá
3:
náſzego. przez ktorego niech máieſtato=
4:
wi twemu będźie chwałá/ cżeść/ moc/ y
5:
wyſławiánie ná wieki wiekow. Amen.
6:
Do Syná Bożego Páná Iezuſá
7:
poránna modlitwá kośćielna.
Z Brew: Rzymſk.

8:
RAcż proſtowáć/ poświęcáć/ ſpráwo=
9:
wáć y rządźić dniá dźiśieyſzego Pá=
10:
nie Boże (Iezu nadobrotliwſzy) Kro=
11:
lu niebá y źiemie/ ſercá y ćiáłá náſze/ zmy
12:
ſły/ mowy/ y poſtępki náſze/ w zakonie
13:
twoim/ y w ſpráwách roſkazánia twego/
14:
áby y tu y w one wiekuiſte cżáſy/ zá po=

strona: 21

Dźienne. 21.
1:
mocą twoią/ mogliſmy być zbáwieni/ y
2:
od wſzego złego wyſwobodzeni. Day to
3:
nam o Zbáwićielu świátá/ ktory żywieſz
4:
y kroluieſz ná wieki wiekow. Amen.
5:
NIech nam Pan Bog + błogoſłáwi/
6:
y od wſzelkich + niebeſpiecżeńſtw y
7:
przygod nas broni/ y do żywotá + wie=
8:
kuiſtego doprowádźi. A wiernych Páń=
9:
ſkich duſze z łáſki y miłośierdźia iego/
10:
niech odpocżywáią w pokoiu. Amen.
11:
Do tegoż Syná Bożego/ świę=
12:
tego Thomaſzá z Aquinu prośbá o
13:
rozmáite dáry.
Naydzież ią w Godzinách Rzym: P. Máryey.

14:
O Miłośierny BOże (Iezu naſłod=
15:
ſzy) rácżże mi to miłośćiwie dáć/ á=
16:
bym ia rzecży tobie miłych gorąco prá=
17:
gnął/ o nich ſię bácżnie pytał/ ná nich ſię
18:
prawdźiwie znał/ y one doſkonále peł=
19:
nił/ ku cżći y chwale imieniá twego S.
20:
Rácż ſtan moy ſpráwowáć: á co chceſz
21:
ábym cżynił/ rácż mi dáć ábych wiedźiał
22:
y ták wykonał/ iáko ieſt potrzebno y po=
23:
żytecżno duſzy moiey. Dayże mi to Pá=
24:
nie Boże moy/ ábym ſię w ſzcżęśćiu y w
25:
nieſzcżęśćiu niepotknął: w tym ſercá nie
26:
trácąc/ w onȳ ſię nie podnoſząc: y ábym

strona: 22

22. Modlitwy
1:
o żadną ſię rzecż nie fráſował/ iedno o tę
2:
ktora odćiąga od ćiebie: á w żadney ſię
3:
nie kochał/ iedno w tey ktora przywodźi
4:
do ćiebie. Niech ſię o żadnego łáſkę ták
5:
nie ſtáram iáko o twoię/ y z żadnego nie
6:
łáſki ták ſię boiáźnią nieprzerażam iáko
7:
z twoiey. O Pánie Boże moy (namiło=
8:
śćiwſzy Iezu) rácż to we mnie ſpráwić/
9:
áby ſtániáły v mnie wſzyſtkie docżeśne
10:
rzecży/ á mile ſię wkorzeniły w ſerce mo=
11:
ie rzecży twoie dla ćiebie: á ty naprzod y
12:
náde wſzyſtko Boże moy. Niechże te=
13:
ſkliwe v mnie będźie wſzelákie weſele
14:
bez ćiebie/ y niech żadney rzecży nie prá=
15:
gnę w ktorey ćiebie nie náyduię. Pánie
16:
moy/ day mi to ábym ſię kochał w pracy
17:
ktorą podeymuię dla ćiebie/ á teſkliwe ro
18:
zumiał odpocżynienie/ ktore ieſt bez ćie=
19:
bie. Day Pánie ábym przyſtoynie/ y cżę=
20:
ſto ſerce moie do ćiebie obrácał/ á niedo=
21:
ſtátki moie/ z żalem y z ſercem do pole=
22:
pſzenia w myśli moiey rozbierał.
Doſkonáłość Chrześćijáńſkich cnot
Vcżyń
23:
mię Pánie Boże moy (IEzu nadobro=
24:
tliwſzy) poſłuſznym bez ſprzećiwienia/
25:
vbogim bez vprzykrzenia/ cżyſtym bez
26:
náruſzenia/ ćierpliwym bez ſzemránia/
27:
pokornym bez obłudnego zmyślenia/

strona: 23

Dźienne. 23.
1:
weſołym bez roſpuſty/ ſmutnym bez ſtru
2:
chláłośći/ ſtátecżnym bez oćiężáłośći/ o=
3:
chotnym bez lekkomyślnośći/ boiáźli=
4:
wym bez roſpácżnośći/ prawdźiwym bez
5:
pokrytośći/ w vcżynkách dobrych práco=
6:
witym bez wynioſłośći/ karzącym bliź=
7:
niego bez wſzelkiey gornośći/ przykład
8:
dobry dáiącym ſłowy y vcżynkiem bez o=
9:
błudnośći Pánie Boże moy (Iezu nałá
10:
ſkáwſzy) day mi ſerce cżuyne y oſtrożne/
11:
áby go żadna świecka dworność od ćie=
12:
bie nie odtrąćiłá. Day wſpániáłe/ áby
13:
go żadna żądza nieprzyſtoyna do źiemie
14:
nie śćiągnęłá. Day ſzcżere/ áby go żadna
15:
przewrotność nie nákrzywiłá. Day mę=
16:
żne/ áby go żadna boleść y troſká nie
17:
zwyćiężyłá. Day wolne/ áby go żadna
18:
złośliwa y gwałtowna chęć y miłość
19:
nie vłowiłá. Pánie Boże moy (Iezu na=
20:
miłośiernieyſzy) rácż mi dáć rozum ćie=
21:
bie znáiący/ pilność ćiebie ſzukáiącą/
22:
mądrość ćiebie náyduiącą/ żywot tobie
23:
ſię podobáiący/ ſtátecżność ćiebie wier=
24:
nie cżekáiącą/ nádźieię przy tobie wier=
25:
nie ſtoiącą. Day mi wytrwánie karánia
26:
twego przez pokutę: vżywánie dobro=
27:
dźieyſtw twoich przez łáſkę: mieſzkánie

strona: 24

24. Modlitwy
1:
w niebieſkich rádośćiách wiekuiſtych
2:
páłacow twoich przez chwałę. Ktory z
3:
Oycem y z Duchem ś. żywieſz y kroluieſz
4:
Bog ná wieki błogoſłáwiony. Amen.
Rom. 9.

5:
O naſłodſzym imięniu IESVS,
6:
Modlitwá S. Bernárdyná.
Położono ią w Rzymſkichgodźinách P. Máriey. A Yerepaeus y ſtáre Hortuluſy/ ś. Bernárdjnowi tę modlitwę przypiſáły.

7:
O Dobry IEzu/ o namiłośćiwſzy Ie=
8:
zu/ o naſłodſzy Iezu/ o IEzu Sy=
9:
nu Panny Máryey/ pełny miłośierdźia
10:
y łáſkáwośći. O ſłodki Iezu/ zmiłuy ſię
11:
nademną/ według wielkiego miłośier=
12:
dźia twego. O nałáſkáwſzy Iezu/ proſzę
13:
ćię przez onę przenadrożſzą kreẃ/ ktorąś
14:
chćiał zá grzeſzne ludźie/ z ćiała twego
15:
obfićie wylać/ ábyś racżył omyć wſzytkie
16:
niepráwośći moie: y racżył miłośćiwym
17:
twym okiem weyźrzeć ná nizernego y
18:
niegodnego ſługę twego/ ćiebie pokor=
19:
nie o odpuſzcżenie proſzącego/ y tego ś=
20:
więtego imieniá twego Iezus wzywá=
21:
iącego. O imię Iezus/ imię ſłodkie: i=
22:
mię Iezus/ imię roſkoſzne: imię Iezus/
23:
imię pośiláiące y zbawiáiące. Bo co
24:
ieſt IESVS, iedno Zbáwićiel? Przetoż
25:
Iezu miły/ dla imieniá twego/ badź mi
26:
Iezuſem/ bądź mi zbáwićielem. Nie do
Matt: 1. IEzus z Zydowſkiego ię-


strona: 25

Dźienne. 25.
zyká Zbawićielá znácży: z Gerckiego lekárzá.
1:
puſzcżayże ábym był wiekuiśćie potępio
2:
ny/ ktorym ieſt od ćiebie z nicżego ſtwo=
3:
rzony. O dobry Iezu/ niech mię nie zá=
4:
gubia nieprawość moia/ ktorego ſtwo=
5:
rzyła wſzechmocna dobroć twoia. O ſło
6:
dki Iezu/ rácż ſię przyznáć do tego co we
7:
mnie ieſt twego/ á rácż otrzeć z ſercá me=
8:
go/ cokolwiek rozumieſz być cudzego/ á
9:
nieprzyſtoynego. O nałáſkáwſzy Iezu/
10:
zmiłuy ſię nádemną/ poki ieſzcże cżas
11:
mam do miłośierdźia: ábyś mię nie po=
12:
tępił w onę chwilę/ kiedy wſzelkie ſtwo=
13:
rzenie rozumne przed ſtráſzliwy ſąd
14:
twoy będźie poſtáwione. Bo coż zá
15:
pożytek krwie moiey/ ieſli nie vydę wie=
16:
kuiſtey kaźni twoiey? Ey nie vmárlić
17:
ćiebie chwalić máią/ Pánie Iezu/ áni
18:
ći wſzyścy ktorzy do piekłá wſtępuią.
O Potępionych mowi/ kthorym drugą śmierć piſmo przypiſuie. Apoc. 20.

19:
O namilſzy Iezu/ o naroſkoſznieyſzy Ie=
20:
zu/ o naćiżſzy Iezu/ o Iezu/ Iezu/ Iezu/
21:
rácżże mię przypuśćić w pocżet y licżbę
22:
wybránych twoich. O Iezu zbáwienie
23:
wćiebie wierzących/ o Iezu poćiecho do
24:
ćiebie ſię vćiekáiących/ o Iezu roſkoſzne
25:
odpuſzcżenie wſzyſtkich pod ćiężarem
26:
grzechow ſwych żáłoſnie wzdycháią=
27:
cych. O IEzu Synu P. Máryey/ rácż=

strona: 26

26. Modlitwy
1:
że w ſerce moie wlać łáſkę twoię/ mą=
2:
drość/ miłość/ cżyſtość/ y pokorę: ábym
3:
ćię mogł doſkonále miłowáć/ ćiebie ch=
4:
walić/ w tobie ſię wiekuiśćie kocháć/
5:
tobie ſłużyć/ z ćiebie y od ćiebie chwałę
6:
odnośić. Co też day tym wſzyſtkim/ kto
7:
rzy wzywáią naſłodſzego imieniá twe=
8:
go IEzus. Amen.
9:
Dźiękowánie Pánu IEzuſowi/
10:
zá rozlicżne dobrodźieyſtwá iego/ ktore
11:
W. Blozyus nápiſał/ y co dźień go Chrześćijá=
12:
ninowi vżywáć rádźił.
Bloſius in Scrin: Spiritu.

13:
DZiękuię tobie/ o namilſzy Pánie Ie=
14:
zu Chryſte/ zá wſzelkie dobrodźiey=
15:
ſtwá/ ktoreś y mnie/ y ktorymkolwiek
16:
inſzym ludźiom kiedyżkolwiek dáć ra=
17:
cżył/ ábo ieſzcże dáć myśliſz.
18:
Dźiękuię tobie/ że z ſzcżerey miłośći ra=
19:
cżyłeś mi dáć ćiáło y duſzę: á z ſtrony du=
20:
ſze/ racżyłeś mię ſtworzyć ná wyobráże=
21:
nie y podobieńſtwo twoie.
22:
Dźiękuię tobie/ żeś mię do Chrztu ś.
23:
przypuśćił/ y prawdźiwey á powſzech=
24:
ney wiáry poznániem ośláchćił.
25:
Dźiękuię tobie/ żeś mię roſpuſtnie y
26:
ſwowolnie żyiącego ták ćierpliwie zno=

strona: 27

Dźienne. 27.
1:
śił/ á potym do ſamego śiebie náwro=
2:
ćić racżył.
3:
Dźiękuię tobie/ żeś niezlicżone á bár=
4:
zo ćięſzkie grzechy moie/ przez ktorem
5:
ták cżęſto piekielne męki záſłużył/ tak
6:
miłośćiwie odpuśćić racżył.
7:
Dźiękuię tobie/ że co godźiná ábo y
8:
chwilá nie przeſtáieſz dobrodźieyſtw
9:
twoich ná mię wylewáć/ y zbáwieniu
10:
memu we wſzyſtkim pomocy dodáwáć.
11:
Dźiękuię tobie/ zá wſzelkie fráſunki/
12:
vćiſki/ vtrapienia/ y karánia/ ktoreś ná
13:
mię do tego cżáſu dopuśćił. Te wſzyſtkie
14:
ofiáruię tobie/ ná wiekuiſtą chwałę t=
15:
woię/ złącżone z wielebną męką twoią.
16:
Dźiękuię tobie/ zá wſzelkie miłośier=
17:
dźia y litośći wielce przyięmney łáſká=
18:
wośći twoiey.
19:
Dźiękuię tobie zá wćielenie/ náro=
20:
dzenie/ dźiećińſtwo/ kwitnącą młodość/
21:
y mężki wiek twoy: á przytym zá wſzel=
22:
kie prace/ fráſunki/ mękę/ śmierć/ zmar=
23:
twychwſtánie/ y w niebo wſtąpienie
24:
twoie.
25:
Dźękuię tobie/ zá poſtánowienie prze=
26:
nachwálebnieyſzego y przenaświętſzego
27:
Sákrámentu Eucháryſtyiey;
Ták Grekowie Sákráment ćiáłá y krwie Páńſkiey názywáią.
w ktory=

strona: 28

28. Modlitwy
1:
meś nam ſámego ſiebie zoſtáwić racżył.
2:
Rácżże ſię zmiłowáć nádemną nani=
3:
kcżemnieyſzym grzeſznikiem. Zmiłuy
4:
ſię nádemną/ według mnoſtwá rozlicż=
5:
nego miłośierdźia twego. Rácż mię
6:
ocżyśćić y wolnym vcżynić od káżdego
7:
grzechu/ od wſzelkiey niepilnośći y nie=
8:
cżyſtośći. Rácż ozdobić vbogą duſzę
9:
moię/ twemi zaſługámi y cnotámi: á=
10:
bym ſię ták sſtał przyiemnym y wdźię=
11:
cżnym tobie Pánu memu. Amen.
12:
Zá rozlicżne ſtany/ Modlitwá
13:
do P. Iezuſá/ W. Ianá Lánſpergiuſzá
14:
z śiedmi ſłow Páńſkich vcżyniona/ ktorą może
15:
pożytecżnie co dzień mowić pobożny
16:
Chrześćijánin.
In Phar: diu: amo: Libro 1. par: 4.

17:
O Naſłodſzy Pánie Iezu Chryſte/ po
18:
ſzę ćię przez onę miłość/ z ktoreyieś
19:
racżył śiedm oſtátecżnych ſłow ná krzy=
20:
żu/ dla zbáwienia náſzego wymowić/
21:
rácżżę ſię zmiłowáć nad wſzyſtkimi nę=
22:
dznymi/ bądź żywemi/ bądź też iuż zmár
23:
łemi: day nam grzechow odpuſzcżenie/
24:
y łáſki twey obfite vżycżenie.
25:
O namiłośćiwſzy Pánie Iezu/ ktoryś
26:
rzekł:
Luc: 23.
Oycże odpuść im/ bo niewiedzą

strona: 29

Dźienne. 29.
1:
co cżynią; rácż odpuśćić grzechy/ y nam/
2:
y nieprzyiaćiołom/ nienawiſtnikom/ y
3:
prześládownikom náſzym. Pokaż łáſkę
4:
y tym/ ktoremyſmy y my kiedy ſzkodę ábo
5:
przykrość iáką vcżynili.
6:
A ktoryś rzekł (do pokutuiącego y ćie
7:
bie broniącego złocżyńce y rozboyniká)
Luc: 23.

8:
Dźiś zemną będźieſz w ráiu/ rácż y nam/
9:
y przyiaćiołom/ y dobrodźieiom náſzym/
10:
dla imieniá twego świętego/ dáć za=
11:
płátę żywotá wiekuiſtego.
12:
Ktoryś záśię Mátce twey namilſzey
13:
racżył rzec:
Ioan: 19.
Niewiáſto/ owo ſyn twoy;
14:
Rácż ſię zmiłowáć nad námi/ nád ro=
15:
dźicámi náſzemi/ ſtárſzemi/ braćią/ pod=
16:
dánemi/ krewnemi/ y iákimkolwiek ćie=
17:
leſnym ábo duchownym powinowác=
18:
twem z námi ſpoionemi. Day nas zá
19:
duchowne ſyny wielce miłośierney mát
20:
ce twey/ áby o nas ſtáránie cżyniłá/ te=
21:
raz y w oſtátnią godźinę ſmierći náſzey.
22:
Ktoryś też záwołał: O Boże moy/
23:
Boże moy/ cżemuś mię opuśćił;
Mat: 27.
Rácż
24:
ſię zmiłowáć nád námi/ y nád wſzelki=
25:
mi ludźmi pokuſámi ſtrapionemi/ frá=
26:
ſunkámi ſtreſktánemi/ nędzą śćiśnio=
27:
nemi/ od ludźi vdręcżonemi/ y iákożkol=

strona: 30

30. Modlitwy
1:
wiek z twego dopuſzcżenia ośieroćiáłe=
2:
mi: á rácż wſzyſtkie z vtrapienia ich mi=
3:
łośćiwie wyſwobodźić.
4:
Ktoryś tákże rzekł: Prágnę:
Ioan: 19.
Pokaż
5:
miłoſierdźie nam y wſzelkim ludźiom w
6:
grzechách ponurzonym/ błędy rozlicżne
7:
mi vwikłánym/ iákożkolwiek ná rozu=
8:
mie záſlepionym/ ná woley zátwárdźiá=
9:
łym/ y nákoniec o roſpácż przypráwio=
10:
nym. Ty Pánie zmiłuy ſię nád niemi/
11:
ktoryś ták vprzeymie prágnął zbáwie=
12:
nia ich ná krzyżu: á rácż dáć wſzyſtkim
13:
vpámiętánie/ y do ćiebie náwrocenie.
14:
A ktoryś rzec racżył; Wypełniło ſię:
Ioan: 19.

15:
rácż potwierdźić nas/ y wſzelkie ludźie
16:
pobożne w vcżynkách dobrych. Day im
17:
w łáſce twey vſtáwicżne poſtępowánie
18:
y ſtátecżne w niey wytrwánie: A cokol=
19:
wiek ſię dobrego/ prze niepilność ábo
20:
nieoſtrożność náſzę/ do tego cżáſu opu=
21:
śćiło/ rácż tego ſam miłośćiwie doło=
22:
żyć/ y to nágrodźić.
23:
Ktoryś nákoniec záwołał: Oycże w
24:
ręce twoie polecam Duchá mego:
Luc: 27.
rácż
25:
vprzedźić łáſką twą wſzyſtkie te/ ktorzy
26:
ſię ieſzcże ná świát nie vkazáli. Rácż v=
27:
chowáć vpadku y pośliźnienia/ ludźie

strona: 31

Dźienne. 31.
1:
z młodośći lat ſwych do grzechu ſkłon=
2:
ne. Rácż dáć vpadłym obacżenie/ y po=
3:
lepſzenie: w lećiech podeſzłym/ y śmierći
4:
bliſkim ſkruchę/ y grzechow odpuſzcże=
5:
nie: vmárłym pokoy y wiekuiſte odpo=
6:
cżynienie: dla oney miłośći/ ktora ćiebie
7:
(żywot wſzyſtkich rzecży żywiących)
Ioan: 14.
dla
8:
odkupienia tych wſzytkich/ zdrowie ſwe
9:
położyć/ y vmrzeć przymuśiłá. Rácż y
10:
duſze náſze z tym ſię świátem żegnáiące
11:
przyiąć w ręce twoie: a zá rátunkiem
12:
świętych zaſług twoich/ rácż ie obronić
13:
od naiázdow wſzelkich nieprzyiaćioł
14:
ich: y rácż ie zbáwienia wiecżnego do=
15:
mieśćić/ dla nieſkońcżonego miłośier=
16:
dźia twego. Amen.
17:
Do S. Duchá modlitwá/ świę=
18:
temu Cypryanowi przypiſána.
Ma ią Verepeaus capi: 8. prec.

19:
O Duchu święty/ rácżże przy nas obe=
20:
cnie być/ á nas poćiechą twoią y o=
21:
broną/ ktorey cżekamy z niebieſkiey wyſo
22:
kośći/ opátrzyć. Rácż poświęćić kośćioł
23:
ćiáłá náſzego/ á ná mieſzkánie tobie od=
24:
dáne obroćić. Rácż vweſelić obecnośćią
25:
twoią duſze náſze ćiebie prágnące. rácż
26:
nágotowáć godny przybytek máieſtato

strona: 32

32. Modlitwy
1:
wi twemu: przyſtroy gmách twoy/ á po
2:
koy twoy ozdob cnotámi rozlicżnemi:
3:
każ vſtąpić wſzelkiey oźiębłośći/ wy=
4:
pądź pobudki wſzelkiey niepráwośći.
5:
Rácż weſele tu náſze trwáłym y długo=
6:
wiecżnym vcżynić: y rácż napráwę y od=
7:
nowienie ſtworzenia twego/ w nieſká=
8:
źitelney okráśie y ślicżnośći ná wieki v=
9:
twierdźić. Amen.
10:
Druga do Duchá Swiętego
11:
Modlitwá.
12:
NAmiłośiernieyſzy y nałáſkáwſzy duſz
13:
ludzkich poćieſzyćielu/ Duchu S.
14:
Boże prawdźiwy/ Oycu y Synowi we
15:
wſzyſtkim rowny.
Ioan: 16.
y od obudwu niedo=
16:
śćigłym obycżáiem przedwiecżnie po=
17:
chodzący/ tobie cżeść y chwałę powin=
18:
ną teraz oddáię/ iáko ſtworzyćielowi/
19:
rządźcy/ náucżyćielowi/ y opiekunowi
20:
náſzemu: dźiękuiące zá wſzelkie dobro=
21:
dźieyſtwá/ ktoremiś do tego cżáſu y mnie
22:
grzeſznego/ y wſzyſtek Kośćioł powſze=
23:
chny/ y wſzelki ſtan narodu ludzkiego z
24:
Bogiem OYcem/ y z Bogiem SYnem
25:
opátrzyć racżył/ y ná potym opátrzyſz.
26:
Proſząc przytym ſpániáłego y wielmo=

strona: 33

Dźienne. 33.
1:
żnego maieſtatu twego/ ábyś mię y dniá
2:
dźiśieyſzego/ y przez wſzyſtek cżás żywo=
3:
tá mego/ grzechu każdego łáſkáwie v=
4:
chował/ od niego odwodźił/ pokuſam
5:
ſłáby odpor cżáſem dáiącego vpominał/
6:
gromił/ y potwierdzał/ zá przeſzłe nie=
7:
práwośći moie przyſtoyną ſkruchę w ſer
8:
ce y duſzę moię grzeſzną miłośćiwie w=
9:
lał/ y one według mnoſtwá litośći two=
10:
ich odpuśćił y zgłádźił/ á zátym od wſzel=
11:
kiey przećiwnośći y niebeſpiecżeńſtwá
12:
duſznego y ćieleſnego dobrotliwie mię
13:
obronił/ y łáſką twą rozlicżną opátrzył/
14:
y ozdobił. Bo tobie karánie świátá z
15:
grzechu dopuſzcżonego/ ſpráwiedliwo=
16:
śći zániecháney/ y ſądu zápomniánego
17:
przypiſano:
Ioan: 16.
y kiedy Apoſtołom S. mo=
18:
cy ná rozwięzowánie y odpuſzcżánie
19:
grzechow/ w dźień cudownego Zmar=
20:
twychwſtánia SYná BOżego vżycżyć
21:
miano/ twoię ie naprzod łáſką/ dla te=
22:
go przy onym táiemnic pełnym tegoż
23:
Syná Bożego tchnieniu/ hoynie opá=
24:
trzono/ mowiąc: Weźmićie Duchá S.
25:
ktorych odpuśćićie grzechy/ będą odpu=
26:
ſzcżone.
Ioan: 20. Luc: 12.
Y ty ieſteś on niebieſki ogień/
27:
ktory po świećie rozſypowáć miał Zbá=

strona: 34

34. Modlitwy
1:
wićiel náſz: ogień/ ſumnienia náſzego
2:
zmázy ocżyśćiáiący/ y trawiący/ rozumy
3:
ludzkie oświecáiący/ wolą nákoniec
4:
ludzką zápaláiący/ y do wſzelkiey pobo=
5:
żnośći wzbudzáiący. O świátłośći na=
6:
błogoſłáwieńſza/ rácżze oświećić ſerce
7:
moie/ y duſzę moię rácż śiedmiorákimi:
8:
dáry twemi osláchćić y zbogáćić. Rácż
Siedm dárow Ducha ś.

9:
mi dáć rozum więtſzy/ táiemnic wiáry
10:
náſzey wyrozumienie doſkonálſze/ o po=
11:
winnośći Chrześćijáńſkiey náukę y v=
12:
mieiętność znácżnieyſzą/ rozſądek y rá=
13:
dę w rzecżách duchownych y świeckich
14:
doyźrzálſzą/
Iſa: 11.
męſtwo ná wſzelkie fráſun=
15:
ki/ przypadki/ y pokuſy mizernego ży=
16:
wotá tego ſtátecżnieyſze/ nabożeńſtwo
17:
Chrześćijáńſkie gorętſze/ á boiaźń Bożą
18:
obfitſzą y gruntownieyſzą.
Acto: 2.
O ogniu mi=
19:
le ſercá ludzkie zágrzewáiący/ rácż mi
20:
dáć cżąſtkę oney łáſki/ ktorąś hoynie w
21:
dźień Swiątecżny wylał/ naprzod ná ś.
22:
Apoſtoły/ y vcżnie odkupićielá náſzego
23:
Páná Iezuſá Chryſtuſá/ potym ná trzy
24:
tyśiące ludźi/ kazániem Piotrá S. ſkru=
25:
ſzonych/ áby zá opátrzeniem ták łáſká=
26:
wym y dobrotliwym nędzney duſzy mo=
27:
iey/ nie ſchodźiło mi ná onych duchow=

strona: 35

Dźienne. 35.
1:
nych twoich owocách/ ktore nam przez
2:
naukę Apoſtołá S. Páwłá rozgłoſzono:
3:
to ieſt ná miłośći Bożey gorącey/ weſe=
4:
lu duchownym vſtáwicżnym/ pokoiu
5:
przyięmnym/ ćierpliwośći mężney/ ſtá=
6:
tecżnośći y trwáłośći nieodmienney/
7:
dobrotliwośći Chrześćiánom ſłużącey/
8:
łáſkáwośći ſługi Boże zdobiącey/ ćicho=
9:
śći pokorney/ wiernośći prácowitey/
10:
ſkromnośći przyſtoyney/ miernośći nie
11:
nágánioney/ y cżyſtośći nienáruſzoney.
12:
A przy tákim z łáſki twey Boſkiey opá=
13:
trzeniu/ ſpráw to/ áby ſię tákie dáry y o=
14:
woce w ſercu moim krzewiły y rozmna=
15:
żáły/ y ſtátecżnie do końcá żywotá mego
16:
záchowáły. Wiem że możeſz/ iáko w=
17:
ſzechmocny/ y vmieſz/ iáko niewyſłowio=
18:
nym obycżáiem mądry/ y chceſz/ iáko be=
19:
zmiernie dobry/ dogodźić duchowney
20:
tey potrzebie moiey/ ile będźie pożyte=
21:
cżno zbáwieniu nędzney duſzy moiey.
22:
Zmiłuyże ſię nádemną nieprzebrány w
23:
miłośierdźiu Boże/ według wielkiego
24:
miłośierdźia twego. Amen.
25:
Hymn Kościelny o Duchu S.
26:
Veni Creator.
Duchu


strona: 36

36. Modlitwy
Z Brew: Rzymſk.
1:
DVchu Swięty ſtworzyćielu/
2:
Serc ludzkich náwiedźićielu:
3:
Rácż łáſką twoią obdárzyć/
4:
Sercá ktoreś racżył ſpráwić.
5:
Tyś Párákletem názwány/
6:
Dárem Bożym miánowány:
7:
Zywą ſtudnią y miłośćią/
8:
Ogniem y duſzną świątośćią.
9:
Dárow twoich śiedm licżymy/
10:
Pálcem Bożym być ćię wiemy:
11:
Obietnicąś ieſt Oycowſką/
12:
Zdobiąc w nas miłość Synowſką.
13:
Rácż dáć ſmyſłom dar świátłośći/
14:
Przymnażay w ſercách miłośći:
Ioan: 15. Acto: 2. Rom: 5. Ioan: 7. Acto: 2. Iſa: 11. Luc: 11. Ioan: 14. Rom: 8. Páráklet miedzy inſzemi rze-


strona: 37

czami/ z Greckiego ięzykáznácży poćieſzyćielá.
Dźienne. 37.
1:
Krewkośći też ćiáłá náſzego/
2:
Mocą twierdz Boſtwá twoiego.
3:
Odpądź od nas złośliwego/
4:
Nábáẃ pokoiu twoiego:
5:
Aby z twoią obroną/
6:
Złe odeſzło inſzą ſtroną.
7:
Domieść nas wiecżnych rádośći/
8:
Vżycż łáſki obfitośći:
9:
Oddal nieſnaſki troſkliwe/
10:
Ziednocżenie day ſzcżęśliwe.
11:
Oycá poznáć niebieſkiego/
12:
Rácż nam dáć y Syná iego:
13:
Y ćiebie Duchá świętego/
14:
Od obu pochodzącego.
Apoc: 22.

15:
Bogu Oycu wſzechmocnemu/
16:
Synowi zmartwychwſtáłemu:
17:
Z Duchem świętym cżeść ſpołecżna/
18:
Niech będźie oddána wiecżna.
19:
Modlitwá do Pánny Máryey/
20:
W. Ianowi Káſſyanowi przypiſána/
21:
ktorą ráno możeſz mowić.
Ma ią Verepaeus capi: 2 prec.

22:
O Krolowa niebieſka/ Páni źiemſka/
23:
Pánno záwżdy świątobliwośćią
24:
inſze przechodząca/ Mátko Bogá y Pá=
25:
ná náſzego Iezu Chryſtuſá/ modl ſię zá
26:
námi dźiśieyſzego dniá y vſtáwicżnie/ y

strona: 38

38. Modlitwy
1:
owſzem bez przeſtánku rácż ſię przycży=
2:
niáć zá mną grzeſznym ſługą twoim/ y
3:
zá wſzytkim Kośćiołem Bożym. Proś o
4:
grzechow odpuſzcżenie/ złośći wykorze=
5:
nienie/ cnot rozmnożenie/ y doſkonáłe
6:
wypełnienie: proś o pokoy y o zdrowie
7:
wiernych ludźi/ o dánie y záchowánie o=
8:
wocow ktore źiemiá rodźi/ o cáłość ko=
9:
śćiołá Bożego: modł ſię zá wſzelákiemi
10:
ſtany wiernych Bożych/ zá wſzytkiemi
11:
ſługámi y ſłużebnicámi Bożymi/ ták ży=
12:
wemi iáko też vmárłemi: áby racżył być
13:
miłośćiw tu y ná wieki Pan Bog wſze=
14:
chmogący/ narodowi złośliwemu/ lu=
15:
dowi grzechow y niepráwośći pełne=
16:
mu/ vbłagány modlitwámi y świętymi
17:
zaſługámi twoimi. Amen.
18:
Pozdrowienie nabożne Pán=
19:
ny Maryey.
Z Hortuluſow ſtárych po więtſzey cżęśći.

20:
BAdź pozdrowioná Pánno Márya/
21:
ſłużebnico przenaświętſzey Troyce
22:
napokornieyſza. Bądź pozdrowiony wy
23:
brány ſtátku Bogá Oycá wſzechmogą=
24:
cego Márya naśláchetnieyſza. Bądź
25:
pozdrowioná oblubienico Duchá ś. na=
26:
godnieyſza. Bądź pozdrowioná mátko

strona: 39

Dźienne. 39.
1:
Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá przena=
2:
doſtoynieyſza. Bądź pozdrowioná śio=
3:
ſtro świętych Anyołow naślicżnieyſza.
4:
Bądź pozdrowioná Pánno Prorokom
5:
w obietnicách napożądnieyſza. Bądź
6:
pozdrowioná miſtrzyni S. Ewángeli=
7:
ſtow naumieiętnieyſza. Bądź pozdro=
8:
wioná náucżyćielko S. Apoſtołow na=
9:
rozumnieyſza. Bądź pozdrowioná pod=
10:
poro świętych Męcżennikow (po Bo=
11:
gu) napotężnieyſza. Bądź pozdrowio=
12:
ná Márya/ świętych wyznawcow ſtu=
13:
dnio y doſkonáłośći nawdźięcżnieyſza.
14:
Bądź pozdrowioná ozdobo y korono
15:
ſtanu pánieńſkiego naiáśnieyſza. Bądź
16:
pozdrowioná poćieſzyćielko żywych y v=
17:
márłych naochotnieyſza. Rácż mię dniá
18:
dźiśieyſzego y záwżdy/ we wſzelákich mo
19:
ich pokuſách y fráſunkách/ potrzebách
20:
y trudnośćiách/ modlitwą ſwoią świę=
21:
tą podźwignąć y porátowáć: á oſobli=
22:
wie w godźinę śmierći moiey nie odſtę=
23:
puy mię. Ziednay mi złośći y grzechow
24:
moich odpuſzcżenie/ łáſki BOżey roz=
25:
mnożenie/ cnot rozmáitych przycżynie=
26:
nie/ w nich ſtátecżne do śmierći wytr=
27:
wánie/ pobożne z tym świátem rozłą=

strona: 40

40. Modlitwy
1:
cżenie/ y miłe w Pánu Bogu moim Sy
2:
nu twoim/ záſnienie/ á potym ſkáźitel=
3:
nym żywoćie/ chwały wiekuiſtey pewne
4:
y weſołe domieſzcżenie. Amen.
5:
Do właſnego Anyołá ſtrożá/
6:
Modlitwá.
Ma ią Verepaeus trochę dłużey capite 6.

7:
DZiękuię tobie wielce/ o święty An=
8:
yele/ zá te dobrodźieyſtwá/ ktore=
9:
mi mię vſtáwicżnie obdarzaſz. Proſzę
10:
ćię vprzeymie (pośle y przyſtáwie Bo=
11:
ży/ mnie od Páná mego zá ſtrożá y prze=
12:
wodniká ku wiecżney chwale przydány)
13:
ábyś mi do końcá dobrze cżynić nie prze=
14:
ſtawał: odwodź mię od wſzelkiey nieprá
15:
wośći: przymuſzay mię/ ſerce od dobre=
16:
go odwracáiącego: pobudzay/ myśl ku
17:
dobrem ſkłániáiącego: popędzay/ dro=
18:
gámi Páńſkimi idącego: á nákoniec ták
19:
mię prowadź/ żebyś mię do oney chwały
20:
y błogoſłáwieńſtwá doprowádźił/ kto=
21:
rey ty wiecżnie vżywaſz. Amen.
22:
Modlitwá świętego Auguſty=
23:
ná do wſzytkich Swiętych.
Aug: cap: 40. Meditat.

24:
O święta á niepokalána Pánno/ Bo
25:
ża rodźićielko Márya/ Mátko Pá=

strona: 41

Dźienne. 41.
1:
ná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ rácż ſię zá
2:
mną przycżynić do tego/ ktoregoś koś=
3:
ćiolem być záſłużyłá. O święty Michá=
4:
le/ S. Gábryelu/ S. Ráphale/ święte
5:
chory wſzytkich Anyołow/ Archányołow
6:
Pátryárchow/ Prorokow/ Apoſtołow/
7:
Ewángeliſtow/ Męcżennikow/ Wy=
8:
znawcow/ Kápłanow/ Lewitow/ Za=
9:
konnikow/ Pánien/ y wſzytkich ſpráwie
10:
dliwych/ proſzę was przez tego/ ktory
11:
was wybrał/ y ná ktorego máieſtat Bo=
12:
ſki wy poglądáiąc roſkoſzámi opływa=
13:
ćie/ ábyśćie ſię racżyli zá mną grzeſznym
14:
do Páná Bogá miłośćiwie przycżynić/
15:
ábym y z páſzcżęki ſzátáńſkiey mogł być
16:
wybáwiony/ y od śmierći wiekuiſtey wy
17:
ſwobodzony. Amen.
18:
Druga do tychże/ Kośćielna.
Z Rzymſkich godźin Pánny Máryey. Pſal: 31.

19:
WSzyścy ſwięći Boży rácżćie ſię przy
20:
cżynić o náſze y świátá wſzyſtkiego
21:
zbáwienie. Weſelćie ſię w Pánu y
22:
ráduyćie ſię ſpráwiedliwi: Chwałę
23:
odnośćie wſzyścy ludźie ſercá práwego.
24:
O Pánie Boże wſzechmogący/ niech=
25:
że nas ná káżdym mieścu Swięći twoi
26:
porátuią/ ábyſmy ich modlitwą byli w=

strona: 42

42. Modlitwy
1:
ſpomożeni/ gdy ich zaſługi mile á cżęſto
2:
wſpominamy. Rácż vżycżyć pokoiu cżá=
3:
ſom náſzym. Rácż od Kośćiołá twego
4:
wſzelákie złośći y niepráwośći oddálić.
5:
Rácż drogi/ poſtępki y myśli náſze/ y w=
6:
ſzytkich ſług twoich w łáſce y błogoſłá=
7:
wieńſtwie twoim ſpráwowáć. Rácż do=
8:
brodźieiom náſzym wiekuiſtą zapłátą
9:
być/ y wſzytkie wierne zmárłe/ wiecżne=
10:
go odpocżnienia domieśćić. Przez Pá=
11:
ná náſzego Iezuſá Chryſtuſá. A.
12:
O tychże y do tych/ modłá W.
13:
Ianá Lánſpergiuſzá.
Lib: 1. phare: diuin: amo: parte 4.

14:
O Namilſzy IEzu/ Boże moy/ dźię=
15:
kuię tobie/ zá wſzelkie łáſki y dáry/
16:
ktoremiś ty Swięte twoie/ y przed tym/
17:
gdy ieſzcże śmiertelny ten żywot z námi
18:
prowádźili/ y teraz w niebieſkiey chwa=
19:
le twoiey/ ośláchćić rácżył: á zwłaſzcżá
20:
te wybráne twoie/ ktorych dniá dźiśiey=
21:
ſzego święto w niebie/ y w Kośćiele pá=
22:
miątká ſię obchodźi: y miánowićie ie=
23:
ſzcże pátrony y przycżyńce moie do ćiebie.
24:
(ktore tu krotko wſpomnieć ábo wylicżyć możeſz)
25:
Tych wſzytkich modlitwy y zaſługi ofiá=
26:
ruię tobie zá mię/ y przez nie teraz od=

strona: 43

Dźienne. 43.
1:
dawam ſię/ y purucżam miłośćiwemu
2:
ſercu twemu. Ale y wy wſzyścy Swięći
3:
Boży/ rácżćie ſię zá mną przycżynić/ y
4:
mnie do śiebie (przycżyną wáſzą)
5:
przyćiągnąć. A.
6:
Drugie krotſze poránne
7:
modlitwy/ W. Ludowika
8:
Blozyuſzá.
9:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya. Wierzę w Bogá.
10:
Do Troyce S. Modlitwá.
Bloſius in Scrin: ſpirituali.

11:
ODdawamći cżeść y chwałę/ o prze=
12:
ſławna y záwżdy ſpokoyna Troy=

strona: 44

44.Modlitwy
1:
co święta. Chwalę ćię o Pánie naywż=
2:
ſzego máieſtatu/ ſtworzyćielu niebá y źie
3:
mie/ y wſzytkich rzecży widomych y nie=
4:
widomych. Chwalę ćię o nawyżſzy y na=
5:
łáſkáwſzy Boże/ wiekuiſte dobro moie.
6:
Tobie Oycu y Synowi y Duchowi świę
7:
temu niechay będźie cżeść y chwałá ná
8:
wieki wiekow. Amen.
9:
Do Páná IEzuſá.
Thegoż authorá.

10:
POzdrawiam ćię/ o Synu Bogá ży=
11:
wego/ Pánie IEzu Chryſte/ odku=
12:
pićielu nałáſkáwſzy/ ktoryś ſię racżył cżło
13:
wiekiem sſtáć/ ná męki wydáć/ y okru=
14:
tną śmierć podiąć dla mnie. Rácż być
15:
miłośćiw mnie grzeſznemu. Rácż mię
16:
doſkonále od grzechow moich ocżyśćić.
17:
Day mi ſzcżodrobliwie Ducha twego/ y
18:
łáſkę zbáwieniu memu potrzebną. Dźię
19:
kuię dobroći twoiey/ zá ſzcżęśliwe prze=
20:
minęłey nocy przeſpánie: odpocżynienie
21:
to moie ofiáruię tobie/ ku cżći á chwale
22:
wiekuiſtey twoiey/ złącżone z oną miło=
23:
śćią/ z ktorey ty P. Bog moy/ dla mnie
24:
według ćiáłá odpocżywałeś ná źiemi/ ku
25:
cżći OYcá twego/ y zbáwieniu narodu
26:
ludzkiego. Polecam w Boſką opátrz=

strona: 45

Dźienne. 45.
1:
ność twoię dnia dźiśieyſzego duſzę moię
2:
y ćiáło moie. Rácż mię káżdego grze=
3:
chu miłośćiwie vchowáć. Rácż mię go=
4:
śćińcem pokoiu twego Boſkiego pro=
5:
wádźić. náucż mię pełnić záwżdy świę=
6:
tą wolą y roſkazánie twoie. Proſzę twey
7:
Boſkiey miłośći (o naſłodſzy Iezu) wiel
8:
ce prágnąc ábyś to racżył vcżynić/ żeby
9:
káżda ſpráwá/ ſłowo/ myśl/ ruſzenie y
10:
weſtchnienie moie obracáło ſię ná cżeść
11:
y chwałę imieniá twego świętego. Niech
12:
ćię (proſzę) miáſto máłey poſługi moiey/
13:
nieprzeſtáynie chwalą wſzyścy Anyoło=
14:
wie twoi/ y niezlicżona moc świętych
15:
wybránych twoich. bo ty ieſteś Bog ná
16:
wieki wiekow błogoſłáwiony. Amen.
Rom: 9.

17:
Hymn Swiętego Zácháryáſzá/
18:
Oycá Ianá Chrzćićielá.
19:
Benedictus Dominus.
20:
BLogoſłáwiony Pan Bog Izráelſki/
21:
iż náwiedźił/ y ſpráwił odkupienie
22:
ludowi ſwemu.
23:
Y wyſtáwił nam moc zbáwienia/ w
24:
domu Dawidá ſługi ſwego.
Zydowie tę moc rogiem názywáią. Ezech: 29 Pſal: 131.

25:
Ták iáko powiedźiał przez vſtá ſwiętych
26:
ktorzy ſą od wiekow Prorokow ſwoich.

strona: 46

46. Modlitwy
Pożythki Páńſkiego wćielenia
1:
Wybáwienie (obiecuiąc) od nieprzy=
2:
iaćioł náſzych/ y z ręki wſzytkich/ ktorzy
3:
nas w nienawiśći máią.
4:
Aby pokazał miłośierdźie oycom ná=
5:
ſzym/ y áby wſpomniał ná Teſtáment
6:
ſwoy święty.
7:
Y ná przyśięgę/ ktorą przyśiągł Abrá=
8:
hámowi/ Oycu náſzemu. Iż nam to
9:
miał dáć.
10:
Abychmy bez boiáźni/ z ręki nieprzyia=
11:
ćioł náſzych wybáwieni/ ſłużyli iemu.
Pięć cnot ſług Bożych/ y kōdycye ſłużby ich.

12:
W świątobliwośći y ſpráwiedliwośći
13:
przed oblicżnośćią iego/ przez wſzyſtkie
14:
dni náſze.
Vrząd Ianá S.

15:
A ty dźiećię Prorokiem nawyżſzego bę=
16:
dźieſz názwáne: ábowiem vprzedźiſz obli
17:
cżność Páńſką dla gotowánia drog iego.
18:
Y dla podawánia náuki zbáwienney
19:
ludowi iego/ ná odpuſzcżenie grzechow iego
O tym ſłońcu świádectwá/ Zach: 3. Malac: 4.

20:
Przez ſerdecżne miłośierdźie BOgá
21:
náſzego/ w ktorym náwiedźiło nas (ono
22:
ſłońce) wſchodzące z wyſokośći.
23:
Aby oświećiło te/ ktorzy w ćiemnoś=
24:
ćiách/ y w ćieniu śmierći śiedzą: áby ſię
25:
proſtowáły nogi náſze/ na drogę pokoiu.
26:
Chwałá Oycu y Synowi etc. iáko ná
27:
kárćie 16.

strona: 47

Dźienne. 47.
1:
Do Pánny S. Máryey Mo=
2:
dlitwá W. Blozyuſzá.
Też mowił y Iob capi: 19. przyaćiołom/ zmiłuyćie ſię aleinſzym ſercem/ niżli Dawid Pánu Bogu Pſal: 50. Toż rozumiey o tej modlit.

3:
POzdrawiam ćię/ o Krolowa niebie=
4:
ſka/ Mátko Boża wielebna/ Páni
5:
moia nadobrotliwſza/ Pánno Márya/
6:
zmiłuy ſię nádemną grzeſznym. w opie=
7:
kę y obronę twoię polecam dźiś śiebie
8:
ſámego. Prowadz mię y rátuy y broń
9:
(modlitwą twoią) we wſzytkim/ żeby
10:
gory nie wźiął nádemną nieprzyiaćiel
11:
moy. ziednay mi to przycżyną twoią/
12:
ábym y Syná twego miłego łáſki/ y two=
13:
iey máćierzyńſkiey przycżyny nigdy nie
14:
vtráćił. Amen.
15:
Do Anyoła S. ſtrożá ſwego.
Tegoż. Pſal: 90.

16:
POzdrawiam ćię święty Anyele Bo=
17:
ży/ kwitnący kwiatku niebieſki/ kśią
18:
żę śláchetne/ ktoremu ieſtem od Páná
19:
Bogá porucżony: miey lutość nádemną
20:
grzeſznym. Polecam ſię tobie dniá dźi=
21:
śieyſzego: prowadz mię/ proſzę/ śćieſzká=
22:
mi przykazánia Bożego/ broń vſtáwi=
23:
cżnie od nieprzyiaćielá zdrowia duſzne=
24:
go y ćieleſnego: á ziednay to/ żebym ni=
25:
gdy z łáſki Bożey nie wypadł. Amen.

strona: 48

48. Modlitwy
1:
Do wſzyſtkich Swiętych.
Z Rzym: Mſzałá.

2:
O Wſzechmogący Boże/ rácż to dáć/
3:
prośimy ćię/ áby nas świętey Bo=
4:
żey rodźićielki Máriey y wſzytkich świę
5:
tych Apoſtołow/ męcżennikow/ wyzna=
6:
wcow/ pánien/ y wſzyſtkich wybránych
7:
twoich przycżyná wſzędźie vweſeláłá: á
8:
byſmy ich modlitwą byli porátowáni/
9:
gdy zaſługi ich wſpominamy. Amen.
10:
Druga do tychże Swiętych/
11:
W. Ludowiká Blozyuſzá po
12:
wielkiey cżęśći.
In Scrini. ſpirituali.

13:
POzdrawiam was przeſlicżne kwiat=
14:
ki niebieſkie/ o wielebni rayſcy oby=
15:
wátele/ błogoſłáwiona Pánno Márya/
16:
mátko Boża/ święći Anyołowie/ Pá=
17:
tryárchowie/ Prorocy/ Apoſtołowie/
18:
Męcżennicy/ Wyznawcy/ Pánny/ y w=
19:
ſzyścy/ w ktorymkolwiek ſtanie cżyſtość
20:
miłuiący. Dźiękuię Pánu Bogu zá w=
21:
ſzelkie dobrodźieyſtwa/ ktorymi was v=
22:
racżył. Modlćie ſię zámną nędznȳgrze=
23:
ſznikiem. Ziednayćie mi grzechow od=
24:
puſzcżenie/ y łáſkę ſwiętą Bożą. Nie opu
25:
ſzcżayćie mię y teraz/ y w godźinę śmier=
26:
ći moiey/ ktorą pilnie wam zálecam/

strona: 49

Dźienne. 49.
1:
ćieſzćie mię ná ten cżás łáſkáwie/ á mo=
2:
dlitwámi ſwemi świętymi pośilayćie/
3:
y brońćie mię. Pomożćie mi do tego za=
4:
ſługámi wáſzymi/ áby duſzá moiá ſtąd
5:
cżyſta wyſzłá/ á potym do żywotá wie=
6:
kuiſtego przyſzłá. Amen.
7:
Inſze modlitwy (iáko cżynienia dźięk zá rozli=
8:
cżne dobrodźieyſtwá Páńſkie/ Pſálmy pokutne etc.)
9:
niżey naydźieſz: ktorych według woley y nabożeń=
10:
ſtwá twego vżywáć możeſz.
11:
Zámknienie modlitw/ zwła=
12:
ſzcżá dłużſzych.
Ma ią Verepaeus capi: 2. prec.

13:
O Iákom ia nieſzcżęſny ieſt y nędzny
14:
cżłowiek/ ktory ták niedbále cżeść y
15:
chwałę Pánu Bogu memu oddawam.
16:
Oto Pan Bog moy (Iezus namiłośći=
17:
wſzy) przez cáłą noc/ gorzką mękę ćier=
18:
pieć racżył/ y żadnego odpocżynienia y
19:
wytchnienia nie miał: á ia y przez iednę
20:
godźinkę ſtraży trzymáć/ ábo w cżuyno=
21:
śći trwáć przy nim nie mogę. Wſpo=
22:
możże mię P. Boże moy/ ábymći mogł
23:
mądrze chwałę oddáwáć/ á záwżdy w=
24:
dźięcżną poſługę odpráwowáć. A.
25:
DRVGIE.
26:
O Niezmierna Boſka dobroći/ rácż
27:
mi odpuśćić miłośćiwie oźiębłość

strona: 50

50. Modlitwy
1:
moię/ y rozerwáną myśl moię: á niedo=
2:
ſtátki niedoſtoyney modlitwy moiey/
3:
rácż zákryć w głębokośći miłośierdźia
4:
twego/ y doſkonáłą vcżynić z niezmier=
5:
nych zaſług zbáwićielá mego. Rácż też
6:
iey łáſkáwie mocy y śiły dodáć/ áby mnie
7:
ſámemu y kośćiołowi wſzyſtkiemu/ y oſo
8:
bliwie tym/ ktorymem więcey powi=
9:
nien/ byłá pożytecżna. Amen.
10:
TRZECIE.
Z Rzym: godzin P. Máryey.

11:
RAcż przyiąć nałáſkáwſzy BOże/ zá
12:
przycżyną y zaſługámi błogoſłáwio
13:
ney Máryey wiekuiſtey Pánny/ y wſzyt=
14:
kich świętych/ tę poſługę powinną ná=
15:
ſzę: á ieſliſmy co godnego pochwalenia
16:
vcżynili/ rácż ná to miłośćiwie poźrzeć:
17:
á cokolwiekeſmy niedbále odpráwili/
18:
rácż miłośćiwie odpuśćić: ktory w Troy
19:
cy doſkonáłey żywieſz y kroluieſz Bog ná
20:
wieki wiekow. Amen.
21:
Krotkie podnieſienie myśli ku P.
22:
Bogu/ przez cáły dźień/ z piſmá S.
Dwoiáki ſpoſob rozmowj cżęſtey z P. Bogeim.

23:
NAVKA.
24:
DWoiákim to obycżáiem vcżynić możeſz/ mo=
25:
dlitwą y rozmyślánim. A to nalepſza/ z rze=
26:
cży ſámey bráć tey oboiey rzecży pobudkę. Bo iná=
27:
cżey ſię modlić możeſz/ y cżáſem maſz/ kiedy ćię de=

strona: 51

Dźienne. 51.
1:
ſperácyą ſzátan trwoży: á inácżey kiedy do świe=
2:
ckich márnośći wiedźie/ y w nich ſerce twoie topi.
3:
inácżey záſię gdy ná Páńſkie dobrodźieyſtwá w=
4:
ſpomniſz/ y poćiechámi iego opływáć będźieſz. etc.
5:
Owo krotko mowiąc/ dobrze nápiſał Sálomon/
6:
iż ſłowo ſwego cżáſu wymowione/ nalepſze ieſt.
Prou: 15.

7:
Toż rozumiey o modlitwie.
8:
Rozlicżny ſpoſob krotkiego na=
9:
bożeńſtwá dźiennego/ przez ro=
10:
zmyślánie y modlitwę.
11:
O Marto Marto/ fráſuieſz ſię y wie=
12:
lą rzecży troſkliwie ſię zábawiaſz: á
13:
ono iedney potrzebá.
Luc: 10.

14:
Márność nad márnośćiámi/ á wſzy=
15:
ſtko (ná świećie) márnośćią ieſt.
Eccle: 1.

16:
Náznácżono ludźiom raz śmierć/ po=
17:
tym ſąd.
Hebr: 9.

18:
O ſzaleńcże/ tey nocy wydrą z ćiebie
19:
duſzę twoię/ á to coś nágotował w cżyie
20:
ręce przyidźie?
Luc: 12.

21:
Cżuyćie/ bo niewiećie dniá áni godźiny.
Mat: 27.

22:
Sprzećiwiayćie ſię cżártu/ á vćiecże
23:
od was.
Iacob: 4.

24:
Zaden zapłáty nie weźmie/
25:
ktory ſię przy
26:
ſtoynie z nieprzyiaćielem nie potyka.
1. Tim: 2.

27:
Błogoſłáwiony ktory w zakonie Páń
28:
ſkim obiera ſię we dnie y w nocy.
Pſalm: 1.


strona: 52

52. Modlitwy
1:
Lepſzy ieſt ieden boiący ſię P. Bogá/
2:
niżli tyśiąc ſynow złośliwych.
Eccle: 16

3:
Błogoſłáwieni vmárli ktorzy w Pá=
4:
nu Bogu vmieráią.
Apoc: 14.

5:
O błogoſłáwionyż to cżłowiek/ kto=
6:
ry będźie pożywał chlebá w kroleſtwie
7:
niebieſkim.
Luc: 14.

8:
O iednem rzecż P. Bogá prośił: y tey
9:
ſzukáć będę/ ábym mieſzkał w domu Páń
10:
ſkim przez wſzyſtkie dni żywotá mego.
Pſal: 26.

11:
A ia w Pánu Bogu weſelić ſię będę:
12:
y rozráduię ſię w Bogu/ Iezuśie (to ieſt
13:
zbáwićielu) moim.
Abac: 3.

14:
Oświeć ocży moie Pánie/ ábym ſię kie=
15:
dykolwiek nie zdrzymał ſnem śmierći:
16:
żeby kiedy nie chełpił ſię nieprzyiaćiel
17:
moy/ mowiąc: otom gorę wźiął nád nim.
Pſal: 12.

18:
Y coż ia mogę mieć ná niebie/ y cżego
19:
mogę okrom ćiebie prágnąć na źiemi/
20:
Boże ſercá mego/ Boże cżąſtko moiá
21:
ná wieki?
Pſal: 72.

22:
Oto ći ktorzy dáleko ſię odłącżáią od
23:
ćiebie (Pánie) zginą: á mnie dobrze
24:
trwáć mocno przy Pánu Bogu: pokłá=
25:
dáć w Bogu nádźieię moię.
Pſal: 72.

26:
Pánie rácż ſię ſkłonić ná porátowá=
27:
nie moie: pokwáp ſię Pánie ná wſpo-
Pſal: 69.


strona: 53

Dźienne. 53.
1:
możenie moie.
2:
Nie opuſzcżayże mię Pánie Boże moy/
3:
nie odſtępuyże odemnie.
Pſal: 37.

4:
O iákom ſię Pánie rozmiłował przy=
5:
kazánia twego? przez cáły dźień to ieſt
6:
rozmyślánie moie.
Pſal: 118.

7:
Pánie Pánie náſz/ o iáko ieſt dźiwne
8:
imię twoie po wſzyſtkim świećie.
Pſal: 8.

9:
Błogoſłaẃ duſzo moiá Páná/ y wſzyſt=
10:
kie wnętrznośći moie chwalćie święte
11:
imię iego.
Pſal: 102.

12:
O iáko miłe ſą przybytki twoie Pá=
13:
nie zaſtępow: prágnieć vprzeymie duſzá
14:
moiá/ y z omdlewániem żąda wniść do
15:
páłacow Páńſkich.
Pſal: 83.

16:
Cżemu ſię ſmućiſz duſzo moiá/ y cżemu
17:
mi ſerce pſuieſz? miey w Pánu BOgu
18:
nádźieię.
Pſal: 41.

19:
Nie záſiaday Pánie ná ſąd z ſługą twȳ:
20:
boć żaden żywy cżłowiek przed oblicżno
21:
śćią twoią vſpráwiedliwion nie będźie.
Pſal: 141.

22:
Od ſkrytych grzechow moich rácż mię
23:
ocżyśćić Pánie; á cudze rácż odpuśćić
24:
ſłudze twemu.
Pſal: 18.

25:
Ná grzechy młodośći moiey y niewiá=
26:
domośći moie/ nie rácż pámiętáć PA=
27:
nie Boże moy.
Pſal: 24.


strona: 54

54. Modlitwy
1:
Kiedy zegar bije ták ſię modlić
2:
możeſz.
3:
NIech będźie błogoſłáwiona godźi=
4:
ná/ ktorey Pan moy IEzus Chry=
5:
ſtus dla mnie ſię národźił y vćierpiał.
6:
O Pánie Iezu Chryſte cżásu śmierći
7:
moiey przyimi do śiebie duchá mego/ te=
8:
raz w płácżliwym wygnániu y piel=
9:
grzymſtwie będącego.
10:
BOże rácż być miłośćiw mnie grze=
11:
ſznemu.
Luc: 18.

12:
Márya mátko łáſki/ mátko miłośier=
13:
dźia/ ty od nieprzyiaćielá broń nas/ á w
14:
godźinę śmierći przyimi nas. Amen.
Z Rzymſkich godźin Pánny Máryey.

15:
Modlitwá kośćielna kiedy dzwo
16:
nią w południe/ o męce Páńſkiey/
17:
zwłaſzcżá w Piątek.
Z Rzym: Mſzałá.

18:
RAcż weyźrzeć Pánie/ prośimy ćię/
19:
ná ten lud y cżeladkę twoię/ dla kto=
20:
rey chćiał Pan náſz Iezus Chryſtus/ w
21:
ręce złośliwych być podány/ y okrutną
22:
krzyżową śmierćią ſrodze vdręcżony/
23:
ktory żywieſz y kroluieſz BOg ná wieki
24:
błogoſłáwiony. Amen.
25:
NAVKA.
Niektorzy


strona: 55

Dźienne. 55.
Cżemu w Południe dzwonią ná niektorych mieyſcách.
1:
NIektorzy twierdzą/ iáko Genebrárdus w
2:
Kronice piſze/ iż to dzwonienie Kálixtus Pa=
3:
pież vſtáwił/ dla pomocy przez modlitwę Chrze=
4:
śćijánom z Turkiem walcżącym. A ſam Ianowi
5:
dwudźieſtemu y wtoremu tę vſtáwę przypiſuie.
6:
Możeſz tedy ná ten cżás modlitwę zmowić/ álbo
7:
przećiwko Pogánom/ ktorą naydźieſz w dźiewią=
8:
tym rozdźieleniu/ álbo onę/ ktorą o pokoy Páná
9:
BOgá prośimy. á tá y támże/ y miedzy Pſálmy
10:
pokutnymi w trzećim ſię rozdźiale położy. Mo=
11:
żeſz y ná mękę Páná twego wſpomnieć/
Ioan: 19.
ktory oko=
12:
ło ſzoſtey godźiny ná dźień (cżego Ian ś. dotknął)
13:
o południu ná krzyż ieſt przybity/ iáko y Wielko=
14:
nocny báránek około tegoż cżáſu do ofiáry był go=
15:
towány:
Exo: 12.
y Adam pierwſzy Oćiec náſz/ o południu
16:
do grzechu zda ſię być ſzátáńſką zdrádą náchylo=
17:
ny. bo z południá trochę od Páná BOgá w ráiu
18:
ieſt ná pokaránie przeſtępſtwá ſwego náwiedzo=
19:
ny. o cżym Moyzeſz ś. nápiſał.
Gene: 3.
Dla tego ſię też tu
20:
modlitwy o Męce Páńſkiey położyły.
21:
Wtora też Kośćielna.
Z Rzym: Mſzałá.

22:
O Pánie Iezu Chryſte Synu Bogá
23:
żywego/ ktoryś o ſzoſtey godźinie
24:
ná dźień/ dla odkupienia świátá wſzyſt=
25:
kiego/ ná drzewo krzyżowe wſtąpił/ y
26:
przenadrożſząś kreẃ twoię/ ná odpu=
27:
ſzcżenie grzechow náſzych wylał: prośi=
28:
my ćię pokornie/ ábyś po śmierći náſzey
29:
rayſkiego twego mieſzkánia z weſelem

strona: 56

56. Modlitwy
1:
nas miłośćiwie domieśćił. ktory żywieſz
2:
y kroluieſz z OYcem y z Duchem S. ná
3:
wieki wiekow. Amen.
4:
Przeżegnánie Stołu.
5:
NAVKA.
Modlitwa przy iedzeniu ſkąd.

6:
PRzeżegnánia Stołu/ ábo rácżey tych rzecży/
7:
ktorych z łáſki Bożey pożywamy ná ſtole/ ie=
8:
dni ſię wſtydzą/ iáko málowáni y oźiębli Kátho=
9:
licy/ drudzy ſię onym brzydzą/ iáko niektorzy No=
10:
wowiernicy. Ale niewiem cżego ſię tu wſtydźić/
11:
ábo cżym ſię brzydźić ma práwowierny Chrześćiá=
12:
nin. Ieſli naprzod o modlitwę idźie/ ktora ſię cży=
13:
ni nád rzecżámi nam do pośiłku ſkáźitelnych ćiał
14:
náſzych nágotowánymi; wiedźiałći y Zbáwićiel
15:
náſz Chryſtus IEzus/ iż wſzelkie rzecży przezeń ná
16:
pocżątku ſtworzone były bárzo dobre/ iáko mowi
17:
y Moyzeſz/ y po nim ś. Páweł:
Gen: 1. 1. Tim: 4.
przedſię iednák cżę=
18:
ſto w Ewángeliey ś. bezduſznym tym rzecżom do
19:
pokármu náznácżonym błogoſłáwił.
Ioan: 6. Mar: 8.
Raz pięćior=
20:
gu chłebá/ y dwiemá rybkom: Drugi raz śied=
21:
miorgu chlebá/ y troſze rybek. okrom tego co ſię
22:
dźiało przy oſtátecżney wiecżerzy iego/ y w Ema=
23:
us/ po wielebnym zmartwychwſtániu iego. A też
24:
bárzo iáśnie nas Apoſtoł ś. Páweł ná kilku miey=
25:
ſcách náuczył/ ábyſmy wſzytko co cżynimy/ w imię
26:
P. IEzuſowe cżynili: y cokolwiek ieſt pobożne=
27:
go/ y pochwalenia godnego/ o tym myślili/ y to
28:
ſkutkiem wypełniáli: áby BOg pokoiu był z ná=
29:
mi.
Coloſ: 3. Phil: 4.
Y ſtąd w ſtárodawnych Kośćielnych Hiſto=
30:
ryách/ przykłády niezlicżone práwie/ tákowego

strona: 57

Dźienne. 57.
1:
błogoſłáwienia y żegnánia chlebá/ winá/ oleiu/
2:
świec/ wody/ ſoli/ y inſzych rzecży náyduiemy: ták
3:
że niektorzy przeżegnánym chlebem chorob zby=
4:
wáli: cżego v poważnych y wiáry godnych/ y ſtá=
5:
rożytnośćią záleconych Kośćiołá powſzechnego
6:
hiſtorykow pełno; drudzy nie żegnánego pokár=
7:
mu vżywáiąc/ od cżártow opętáni bywáli: co o
8:
iedney Bogu oddáney pánnie S. Grzegorz/ da=
9:
wny Kośćielny Doktor/ y nawyżſzy Páſterz/ lu=
10:
dźiom do cżytánia w ſwych kśięgách podał (lib 1.
11:
Dialog. cap. 4.)
Niebeſpiecżno nie żegnáć ſtołu.
A ieſli idźie o Krzyż święty/ An=
12:
tychryſtowáć to zabáwká miedzy inſzemi będzie/
13:
nie dopuſzcżáć vżywánia znáku Krzyżá S. iáko o
14:
tym cżytamy v Hippolitá ś. męcżenniká y Biſku=
15:
pá ſławnego (orat. de conſu: mundi.)
Krzyżem ś. żegnánie dobrze ieſt.
Y niewiem
16:
[c]żemu nád chlebem znáku tego/ cżártom ſtráſzli=
17:
wego vżywáć nie mamy/ gdyż cżołá náſze/ z przy=
18:
kłádow rozlicżnych piſmá świętego/ y z náuki ſá=
19:
mychże Apoſtolow/ y ich namiáſtkow/ onym zná=
20:
cżymy/ piecżętuiemy/ zdobimy/ y nákoniec nieiá=
21:
ko poświącamy?
Ezech: 9. Apoc: 17.
Ieſliż záſię kogo obraża ſtanie
22:
przy oney krotkiey modlitwie/ ktora rzadko po=
23:
dobno ſię cżyni bez wſpomnienia ſłow piſmá S.
24:
á przynamniey bez modlitwy Páńſkiey/ niechayże
25:
mu to táyno nie będzie/ że y ſamże przedwiecżny
26:
Syn Boży wſtał/ kiedy w Názáreth/ w Zydow=
27:
ſkiey ſzkole/ ábo bożnicy/ Izáiaſzowe proroctwo
28:
cżytał.
Stanie w modlitwę ſtołową/ godne pochwalenia.
Luc: 4.
A gdy chlebom onym y rybom przerzecżo=
29:
nym miał błogoſłáwić/ podnioſł pierwey Boſkie
30:
ſwe ocży w niebo: iáko S. Máttheuſz y Márek
31:
wſpomináią: obrzędy y ceremonie pewne nam
32:
zálecáiąc.
Mat: 4 Mar: 6.
Cżym ſię tedy Bog prawdźiwy/ y wſzy=

strona: 58

58. Modlitwy.
1:
ſtek Kościoł iego/ wnáuce ſwey y świątobliwych
2:
zwycżáiách/ nigdy ſłuſznie nienágániony/ nie brzy=
3:
dźi/ y cżego ſię nie wſtydźi; cżemu to mierziąćżkę
4:
iednáć y wſtyd przynośić ma/ cżłowiekowi grze=
5:
ſznemu/ doiutrkowi ták doyźrzáłego rozſądku/ iá=
6:
ko oni bliſcy Apoſtołow/ Oycowie święći/ y tak
7:
okazáłey cnoty/ ábo ták wielkiey dárow Duchá ś.
8:
obfitośći/ iáko oni/ nie máiącemu? A co ſię o prze=
9:
żegnániu mowi/ toż o dźiękowániu rozumieć.
Zálecenie dźiękowánia po iedzeniu.
Bo
10:
tego nas ſwym dźiękowánim/ przy cudownych o=
11:
nych oſtátecżney wiecżerzy táiemnicách Zbáwićiel
12:
náſz náucżył/ iáko to mądrze nie ieden z Doktorow
13:
Kátholickich obacżył: á miedzy inſzemi ś. Chryzo=
14:
ſtom (Hom: 83. ſup Mat.) Y one ſłowá Máttheu=
15:
ſzá S. rozbieráiąc tenże przedźiwny Chryzoſtom
16:
(Ho: 83. in Matth:) A modlitwę (ábo śpiewánie)
17:
odpráwiwſzy/ wyſzli ná gorę Oliwną/ ták mowi:
Mat: 27.

18:
Dziękował (Pan Iezus) przed rozdawániem v=
19:
cżniom świętych táiemnic/ ábychmy y my dźię=
20:
kowáli. Modłę odpráwił/ gdy wiecżerzą ſkońcżył/
21:
ábyſmy y my toż cżynili.
22:
Przeżegnánie pierwſze Ko=
23:
śćielne.
Z Brew: Rzymſk.

24:
RAcż błogoſłáwić + Pánie nam y dá=
25:
rom tym/ ktorych z twey ſzcżodrobli=
26:
wośći vżywáć mamy. Przez Chryſtuſá
27:
Páná náſzego. A. Oycże náſz aż do końcá.
Chriſost: Hom: 56. in Matth.

28:
Drugie S. Ianá Chryzoſtomá.
29:
BLogoſłáwiony bądź PANIe BOże/

strona: 59

Dźienne. 59.
1:
ktory mię karmiſz z młodośći moiey/
2:
ktory káżdemu ſtworzeniu pokármu do=
3:
dawaſz. Rácż nápełnić ſercá náſze we=
4:
ſelem y rádośćią/ ábyſmy máiąc doſtá=
5:
tek wſzeláki/ niedoſtátku dobrych vcżyn=
6:
kow nie ćierpieli/ w Chryſtuśie Iezuśie
7:
Pánie náſzym/ z ktorym tobie y z Du=
8:
chem S. cżeść/ chwałá y pánowánie ieſt
9:
ná wieki wiekow. Amen.
10:
Dźiękowánie po ſtole.
11:
Pierwſze Kośćielne.
Z Brew: Rzymſk.

12:
DZięki tobie oddáiemy wſzechmogą=
13:
cy Boże/ zá wſzytki dobrodźieyſtwá two
14:
ie/ ktory żywieſz y kroluieſz ná wieki. A.
15:
RAcż wſzechmogący Boże ſowićie w=
16:
ſzyſtko nágrodźić wſzyſtkim dobrodźie=
17:
iom náſzym/ żywotem wiecżnym/ dla i=
18:
mieniá twego świętego. Amen.
19:
A duſze wiernych Bożych niech z mi=
20:
łośierdźia BOżego w pokoiu odpocży=
21:
wáią. Amen. Oycże náſz. etc.
22:
Drugie S. Chryzoſtomá.
Chryſost: Hom: 56. in Matth.

23:
CHwałá tobie Pánie/ chwałá tobie
24:
ſwięty/ chwałá tobie Krolu/ żeś nas
25:
nákarmić y vweſelić racżył. Rácż nas

strona: 60

60. Modlitwy
1:
Duchem S. nápełnić/ ábyſmy byli nále=
2:
źieni wdźięcżnemi przed oblicżnośćią
3:
máieſtatu twego/ żebychmy nie byli
4:
poháńbieni/ kiedy káżdemu we=
5:
dług ſpraw iego płáćić bę=
6:
dźieſz. Amen.
7:
Modlitwy Nieſzporne y
8:
Wiecżorne/ z Kośćielnych
9:
wyięte.
Z Rzym: godźin P. Máryey.

10:
W Imię Oycá + y Syná + y Duchá
11:
świętego + Amen.
12:
BLogoſłáwiony bądź Pánie BOże w

strona: 61

Wiecżorne. 61.
1:
Troycy iedyny/ teraz y záwżdy/ y przez
2:
nieſkońcżone wieki wiekow. Amen.
3:
Pſalm 99. piękną do chwa=
4:
ły Bożey pobudkę w ſobie
5:
zámykáiący.
6:
Iubilate Deo.
7:
SPiewayćie BOgu wſzyścy ná źiemi
8:
mieſzkáiący: ſłużćie Pánu z weſelem.
9:
Przychodźćie przed oblicże iego w rá=
10:
dośći.
11:
Wiedzćie to/ iż tan Pan ieſt Bogiem:
12:
od niego ieſteſmy ſtworzeni/ a nie ſámi
13:
od śiebie.
14:
O ludu iego/ y owiecżki páſtwiſká ie=
15:
go/ wnidźćie w bramy iego z wyſławiá=
16:
niem: á w páłacách iego/ w pieśniách
17:
go wychwalayćie.
18:
Chwalćie imię iego/ ábowiem wdźię=
19:
cżny Pan ieſt: ná wieki (trwa) miłoſier=
20:
dźie iego/ á od narodu do narodu pra=
21:
wda iego.
22:
Chwałá Oycu/ y Synowi/ y Ducho=
23:
wi świętemu:
24:
Iáko byłá ná pocżątku/ y teraz/ y zá=
25:
wżdy/ y ná wieki wiekow. Amen.
26:
Pſalm 116.
Chwalćie


strona: 62

62. Modlitwy
1:
CHwalćie Pána wſzyścy narodowie:
2:
wyſławiayćie go wſzyścy ludźie.
3:
Abowiem vtwierdźiłá ſię nád námi
4:
dobrotliwość iego: á prawdá Páńſka
5:
trwa ná wieki.
6:
Chwałá Oycu/ y Synowi/ y Ducho=
7:
wi świętemu:
8:
Iáko byłá ná pocżątku/ y teraz y zá=
9:
wżdy/ y ná wieki wiekow. Amen.
10:
Pſalm 133.
11:
OTo teraz oddayćie chwałę Pánu:
12:
wſzyścy ſłudzy Páńſcy.
13:
Ktorzy ſtoićie w domu Páńſkim:
14:
w śieniách gmáchu Bogá náſzego.
15:
Y w nocy ku iego świętemu mieſzká=
16:
niu ręce wáſze śćiągayćie: y błogoſłáw=
17:
ćie Pánu.
18:
Niechże y tobie PAN błogoſłáwi z
19:
Syonu: ktory ſtworzył niebo y źiemię.
Temu to Dawid mowi/ ktory iego náuki o chwale Páńſkiey vſłucha.

20:
Chwałá Oycu. etc.
21:
Hymn Kośćielny.
Z Brew: Rzymſk.

22:
PRzed dokońcżeniem dniá tego/
23:
Prośimy ćię Páná ſwego:
24:
Rácż nas ſtrzedz ſwoie ſtworzenie/
25:
Anyelſkie day obronienie.

strona: 63

Wiecżorne. 69.
1:
Sny od nas oddal ſzkodliwe/
2:
Nocne obłudy zdrádliwe:
3:
Nie day ćiał náſzych cżyſtośći/
4:
Szátáńſkiey plugáwić złośći.
5:
Oycże náſz przez Syná twego/
6:
Day to/ Iezuſá miłego:
7:
W iednośći Duchá świętego/
8:
Z tobą kroleſtwá iednego.
9:
O świętym imieniu IEZVS,
10:
cżęść Hymnu S. Bernárdá.
11:
Ieſu dulcis memoria.
Náyduie ſię w kśięgách iego
Ieſu dulcis

12:
IESV twoie wſpominánie/
13:
Práwe ieſt náſze kochánie/
14:
A żadna roſkoſz/ godnośćią
15:
Nie zrowna z twą przytomnośćią.
Nil canitur.

16:
Nic ku śpiewániu milſzego/
17:
Ku ſłuchániu wdźięcżnieyſzego/
18:
Ku rozmyślániu ſłodſzego/
19:
Nie máſz nád Syná Bożego.
Ieſu dulcedo.

20:
IESV przedźiwna ſłodkośći:
21:
Myśli przedźiwna świátłośći:
22:
W weſelu/ ſtudnio żywiąca/
23:
Y w roſkoſzy przodkuiąca.
Ieſu ſpes.

24:
Nádźieio pokutuiącym/
25:
Iákoś łáſkáwy proſzącym?
26:
Iákoś dobry ſzukáiącym?

strona: 64

64. Modlitwy
1:
IESV á coż náyduiącym?
Ieſu rex.

2:
O IESV Krolu przedźiwny/
3:
Zwyćiężco w mocy prześilny:
4:
Słodkośći niewyſłowiona/
5:
W poćiechách nieogárniona.
Neo lingua.

6:
Ięzyk nie może wyſłowić/
7:
Pioro nie może wyłożyć:
8:
Co to ieſt ćiebie miłowáć/
9:
Wie komuś pocżął ſmákowáć.
Deſidero te.

10:
Pragnę ćię cżęſto moy Pánie/
11:
Hey/ náwiedz grzeſzne mieſzkánie:
12:
Kiedyż mię twą łáſkáwośćią
13:
Vćieſzyſz y obecnośćią?
Ieſu ſūma.

14:
IESV dźiwna łáſkáwośći/
15:
Cudowna ſerca wdźięcżnośći:
16:
Nieogárniona litośći/
17:
Ciągni mię do twey miłośći.
Ieſu mi bone.

18:
Dayże IESV, mey krewkośći/
19:
Vcżućie twoiey ſłodkośći:
20:
A po tey świeckiey márnośći/
21:
Domieść mię wiecżnych rádośći.
Tu mētis.

22:
Tyś myśli moiey kochániem/
23:
Miłośći piecżętowániem:
24:
Tyś/ IESV mym vwielbieniem/
25:
Swiátá wſzyſtkiego zbáwieniem.
Te coeli.

26:
Twoie IESV wyſławiánie/
27:
Nigdy w niebie nie vſtánie:

strona: 65

Wiecżorne. 65.
1:
Tyś twego ludu kochániem/
2:
Grzeſznych z Oycem poiednániem.
Quē proſequamur

3:
Y teraz my twe ſtworzenie/
4:
Weſołeć śpiewamy pienie:
5:
Day IESV dobre ſkonánie/
6:
W twoiey chwale przebywánie. A.
7:
Rácż Pánie iáko w oku źrzenice
8:
ſtrzedz nas. Pod ćieniem ſkrzydeł
9:
twoich rácż záchowáć nas.
Pſal: 16.

10:
Antiphona. Záchoway nas Pánie cżu=
11:
iące: rácż nas ſtrzedz ſpiących: ábyſmy
12:
z Pánem Chryſtuſem w cżuynośći trwá
13:
li/ á w pokoiu odpocżywáli.
Z Brew: Rzymſk.

14:
Hymn Pánny S. Máryey.
15:
Magnificat.
Luc: 1.

16:
WIelbi wielce duſzá moiá Páná.
17:
Y rozrádował ſię duch moy/ w
18:
Bogu zbáwićielu moim.
Drudzy wolą mowić wyſławia wielce.

19:
Abowiem weyźrzał ná poniżenie ſłu
20:
żebnice ſwoiey: bo od tego cżáſu błogo=
21:
ſłáwioną mię názywáć będą wſzyścy
22:
narodowie.
23:
Bo ſpráwił mi wielkie rzecży/ ktory
24:
w sile potężny ieſt/ á święte imię iego.
25:
A miłośierdźie iego od pokolenia do
26:
pokolenia (tym pokazáne) ktorzy ſię

strona: 66

Modlitwy
1:
go boią.
2:
Dokazał mocy w rámieniu ſwoim:
3:
roſproſzył hárde w myśli ſercá ſwego.
4:
Złożył mocarze z máieſtatu/ á pod=
5:
wyżſzył pokorne.
6:
Láknące nápełnił dobrámi/ á bogáte
7:
głodne opuśćił.
Bogáte/ to ieſt/ doſtátkiem vnieśione.

8:
Przyiął Izráelá ſługę ſwego/ wſpo=
9:
mniawſzy ná miłośierdźie ſwoie.
10:
Ták iáko mowił do przodkow náſzych
11:
do Abráámá/ y naśienia iego (trwáią=
12:
cego) ná wieki.
13:
Chwałá Oycu y Synowi y Duchowi ś.
14:
Iáko byłá ná pocżątku/ y teraz/ y zá=
15:
wżdy/ y ná wieki wiekow. Amen.
16:
NAVKA.
Dźieśięć rzecży ma w ſobie Magnificat.

17:
OKazáły w nacue y w cnoćie Theolog Ian
18:
Gerſon tę pioſnkę názwał nie zle inſtru=
19:
mentem o dźieśiąći ſtrunách. Bo w niey w dźie=
20:
śiąći wierſzách/ dźieśięć rzecży Pánná przenado=
21:
ſtoynieyſza wyſławia w Pánu Bogu: Wielmo=
22:
żność/ doſtátek/ Miłośierdźie oney ſámey poka=
23:
záne/ Swiątobliwość/ Litość drugim pokazáną/
24:
Moc/ Spráwiedliwość/ Szcżodrobliwość/ w ſło
25:
wie niepochybność/ y miánowićie łáſkę y táiem=
26:
nicę wćielenia Páńſkiego. Nadobnie w niey pier=
27:
wey zá ſwoie/ potym zá wſzytkiego świátá dobro
28:
dźieyſtwá Pánu Bogu dźiękuie święta y mądra

strona: 67

Wiecżorne.
1:
Pánná.
Wykład tey pieśni
Duſzę y duchá w tym pieniu Bázylius ś.
2:
zá iedno bierze. Może ſię przedſię duſzá do rozu=
3:
mu/ duch do woley śćiągáć. Dotknął tego wykłá=
4:
du Orygenes in Lucam. Poniżenie o pokorze rozu
5:
mie W. Bedá in Lucam. drudzy o niegodnośći.
6:
Hárdość w myśli cżártom tu przypiſał Cyryllus:
7:
Theophiláktus Zydom. Przyięćie w łáſkę Izráe=
8:
lá/ o wćieleniu Páńſkim Doktor ieden in Catena
9:
D. Thomae wyłożył.
Zdawná wſtawáią ná Magnificat.
Stárowiecżnośći wſtawá=
10:
nia ná śpiewánie tey pioſnki/ nie zámilcżał w pi=
11:
ſániu ſwym przed ośmią ſet lat W. Bedá. Go=
12:
dne tey vcżćiwośći y ſámo prorockie práwie (iáko
13:
to Orygenes obacżył) pienie/ y piſmo zgołá S. y ſá
14:
má przenadoſtoynieyſza Pánná y Mátká BOża
15:
Márya. ktora ná inſzych mieścách Ewángeliey ś.
16:
krotko/ ſześć kroć mowiąc/ w dźiękowániu Pánu
17:
Bogu nadłużſza ieſt/ nie bez táiemnice/ y náuki.
18:
Antiphonę powtorz. Záchoway nas. etc.
Z Brew: Rzymſk.

19:
Kyrie eleiſon. Chryſte eleiſon. Kyrie
20:
eleiſon. Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
21:
Wierzę w Bogá etc. Błogoſłáwio=
22:
ny ieſteś Pánie Boże oycow náſzych.
23:
Chwálebny y wyſławiánia godny ná
24:
wieki. Blogoſłaẃmy Oycá y Sy=
25:
ná z Duchem świętym. Chwalmy
26:
go/ y wielce wyſławiaymy ná wieki.
27:
Błogoſłáwiony ieſteś Pánie ná nie=
28:
bieſkiey wyſokośći. Godny cżći/ wie=
29:
lebny/ y nád wſzyſtko podwyżſzony ná

strona: 68

Modlitwy
1:
wieki. Niechayże nam + błogoſłáwi
2:
y ſtrzeże nas wſzechmocny y miłośier=
3:
ny Pan. Amen. Rácż Pánie w
4:
te nocne ćiemnośći. Vchowáć nas
5:
wſzelkiego grzechu plugáwośći. Zmi
6:
łuy ſię nád námi Pánie. Zmiłuy ſię
7:
náſz Pánie. Niechay miłośierdźie
8:
twoie/ Pánie/ pokaże ſię nád námi.
9:
Gdyż w tobie nádźieię pokłádamy. V.
10:
Rácż Pánie wyſłucháć modlitwę moię.
11:
A wołánie moie niechay przyidźie
12:
przed oblicżność twoię.
13:
Modlitvva.
Z Brew: Rzymſk.

14:
RAcż náwiedźić Pánie/ prośimy ćię/
15:
mieſzkánie náſze/ á wſzelkie zdrády
16:
niepzyiaćielſkie rácż od niego oddálić:
17:
niechay święći Anyołowie twoi w nim
18:
przebywáią ktorzyby nas w pokoiu ſtrze
19:
gli: á twoie błogoſłáwieńſto + nie=
20:
chay nád námi przebywa wiecżnie. Przez
21:
Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
22:
O Niechayże nam błogoſłáwi y ſtrze=
23:
że nas wſzechmocny y miłośierny Pan/
24:
Oćiec + Syn + y Duch + święty. Amen.
Rozbieranie


strona: 69

Wiecżorne.
1:
ROZBIERANIE
2:
SVMNIENIA NA KA=
3:
ZDY DZIEN.
4:
NAVKA.
Pięć rzecżj ma rozbieránie ſumnienia.

5:
PIęć rzecży w ſobie záwiera Dźienne z ſwym
6:
ſumnieniem obráchowánie.
1.

7:
Naprzod podźiękowánie zá bobrodźieyſtwá Bo
8:
że/ zwłaſzcżá te ktoremiś ieſt tego dniá opátrzony.
2.

9:
Potym prośbę o poznánie przewinienia dniá
10:
onego/ ieſli ſię iákim máieſtat Páńſki wiádomie
11:
ábo niewiádomie obráźił.
3.

12:
Potrzećie przebieżenie myślą krotkie wſzytkich
13:
godźin dźiennych/ vważáiąc iáko ſię ſtrawiły.
4.

14:
Pocżwarte żal zá grzechy/ ieſli ſię ktore w duſzę
15:
twoię wkrádły dniá onego: ábo podźiękowánie
16:
Pánu Bogu/ ieſli ſię nic znácżnego nie przydáło.
5.

17:
Nákoniec wolą do polepſzenia/ z krotką Mo=
18:
dlitwą.
19:
Modlitwy przy rozbierániu
20:
ſumnienia.
Ma ią Verepaeus capi: 1. prec. ex Virid. ſpirituali.

21:
O Wſzechmogący wiecżny Boże/ dźię
22:
kuię ia tobie/ żeś mię racżył z łáſki
23:
twoiey dnia dźiśieyſzego ſtrzedz y bro=
24:
nić ode złego (tego ábo owego.)
25:
Możeſz przydáć y to Kośćielne podźiękowánie.
26:
CHwałá Oycu y Synowi y Duchowi
27:
świętemu: Iáko byłá ná pocżątku/ y te=

strona: 70

Modlitwy
1:
raz/ y záwżdy/ y ná wieki wiekow. A.
2:
PRoſzę záś máieſtatu twego/ ábyś ra=
3:
cżył mnie grzeſznemu wiłośćiwie odpu=
4:
śćić/ cżymemkolwiek dniá dźiśieyſzego/
5:
myśląc/ mowiąc/ y cżyniąc/ wyſtąpił.
6:
A to rácż vcżynić przez mękę gorzką/ y
7:
niewinną śmierć twoię.
8:
Przyday chceſzli ktory Pſalm Pokutny.
9:
RAcżże mię nápotym (Boże miłośći=
10:
wy) od wſzelkiego niebeſpiecżeńſtwá du
11:
ſznego y ćieleſnego bronić: ábym zdro=
12:
wo wſtał ku oddániu chwały imieniu
13:
máieſtatu twego: y ábym tobie w dźię=
14:
kowániu cżyſtym ſercem/ y nie pomázá=
15:
nȳ ćiáłem ochotnie y weſoło ſłużyl. A.
16:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya. Wierzę
17:
w Bogá. Boże bądź miłośćiw mnie
18:
grzeſznemu.
19:
Márya/ mátko łáſki/ mátko miłośier=
20:
dźia: Ty od nieprzyiaćielá broń nas/ á w
21:
godźinę śmierći przyimi nas. Amen.
22:
Modlitwy wiecżorne ábo
23:
nocne/ po rozebrániu ſumnie=
24:
nia/ W. Ludowiká Blozyuſzá.
In Scrin: ſpirituali


strona: 71

Wiecżorne.
1:
Do Páná IEzuſa.
2:
O Pánie Iezu Chryſte/ zgrzeſzyłem/
3:
zgrzeſzyłem: zmiłuy ſię nádemną/
4:
boś ieſt łáſkáwy y miłośierny. Ia wſzy=
5:
ſtkie grzechy moie/ wſzelkie wyſtępki y
6:
niepilnośći moie/ kłádę w krwáwe rá=
7:
ny twoie: wſzelákie przewinienia moie
8:
wrzucam w niezbrodzone morze miło=
9:
śierdźia twego/ áby ſię tám wniwecż o=
10:
broćiły. Mam nadźieię w niezmierney
11:
dobroći twoiey. Rácż mię omyć przena=
12:
cżyſtſzą krwią twoią: odpowiáday (Oy=
13:
cu niebieſkiemu) y vcżyń doſtátecżną na
14:
grodę zá mię. Oto prágnę tego/ ábym ſię
15:
zá pomocą twoią popráwił/ y o to ſię
16:
ſtáráć będę. Wyrzekam ſię wſzyſtkiego co
17:
ſię tobie nie podoba. Rácż mię potwier
18:
dzáć łáſką twoią/ Pánie Boże moy. A.
19:
Druga do tegoż Páná.
Tegoż.

20:
O Dobry Iezu/ dźiękuię tobie zá wſzel
21:
kie dobrodźieyſtwá y dáry/ ták du=
22:
ſzy/ iáko y ćiáłu ſłużące/ ktorychem nie
23:
godźien. Polecam dobrotliwośći two=
24:
iey tey nocy duſzę y ćiáło moie: polecam
25:
y to miáſto/ y ten dom. Rácż mi to dáć/
26:
ábym wſtydliwie y świątobliwie tę noc

strona: 72

Modlitwy
1:
przeſpał/ ná cżeść y chwałę imieniá twe
2:
go: złącżywſzy záſnienie moie/ z oną mi
3:
łośćią twoią/ ktorą ty przywiedźiony/
4:
BOg moy/ w przyiętym cżłowiecżeń=
5:
ſtwie/ racżyłeś odpocżywáć/ y ſpáć ná tȳ
6:
świećie/ ku cżći Oycá twego/ y dla zbá=
7:
wienia wſzyſtkiego narodu ludzkiego.
8:
Proſzę y prágnę tego/ áby káżde tchnienia
9:
moie tey nocy (możeli być) ná twoię ſię
10:
chwałę obracáły/ y tobie (Panu memu)
11:
miłość y wdźięcżność pokázowáły. A.
12:
Do błogoſłáwioney Pánny
13:
Máryey.
Tegoż.

14:
O Márya (prawdźiwa Pánno/ y mát
15:
ko Bogá prawdźiwego) pokaż mi=
16:
łoſierdźie nádemną: ábowiem miłoſier
17:
na ieſteś/ y litośći pełná. Ziednay mi
18:
grzechow odpuſzcżenie. Porucżam ſię
19:
opiece twey tey nocy: broń mię (modli=
20:
twą ſwiętą twoią) od wſzelkich nieprzy
21:
iaćielá duſznego náiázdow/ ábym cżyſto
22:
potrzebnego ſnu vżyć mogł/ ná chwałę
23:
Bożą. Amen.
24:
Do właſnego Anyołá ſtrożá.
Tegoż.

25:
O Swięty Anyele Boży/ kśiążę ślá=
26:
chetne/ ſtrożu y przyſtáwie moy

strona: 73

Wiecżorne
1:
wierny/ pokaż miłośierdźie nádemną.
2:
Dźiekuię tobie za ſtraż twoię y zá mi=
3:
łość/ ktorą mnie niegodnemu pokázu=
4:
ieſz. Polecamći tey nocy duſzę y ćiáło
5:
moie: Rácż mię (przycżyną twą) bro=
6:
nić ode wſzego złego/ ábym w świętym
7:
pokoiu záſnął y odpocżywał. Amen.
8:
Kłádąc ſię modlitwá/ W.
9:
Ianá Lánſpergiuſzá.
In phar: diuin: am: lib: 2. parte.1.

10:
POkoy + Páná náſzego Iezuſá Chry
11:
ſtuſá/ niepokalána niewinność na=
12:
świętſzey y wiekuiſtey Pánny Máryey/
13:
známię + Krzyżá S. moc męki + zbá=
14:
wićielá náſzego/ ſtraż świętych Anyo=
15:
łow/ przycżyná wſzyſtkich Swiętych/
16:
niechay odemnie odpędzą wſzelkie nie=
17:
przyiáćioły moie/ y niechay mię vcho=
18:
wáią káżdego grzechu/ y wſzelkiego nie
19:
beſpiecżeńſtwá duſznego y ćieleſnego. A.
20:
W imię Oycá + y Syná + y Duchá
21:
świętego + A. Oycże náſz. Zdrowáś Már.
22:
Wierzę w Bogá. etc.
23:
NAVKA.
24:
MOdlitwy te/ ábo tym podobne odpráwiwſzy/
25:
miey ná to pilne oko/ ábyś w iákim dobrym y po=
26:
bożnym rozmyślániu záſnął: żeby y oſtátki myśli
27:
twoich/ iáko mowi Krol y Prorok Dawid/
28:
święto cżyniły P. Bogu twemu.
Pſal: 75.


strona: 74

Modlitwy
1:
ROZDZIE=
2:
LENIE WTORE.
3:
O przenadoſtoynieyſzey Ofie=
4:
rze Mſzey świętey.
5:
NAVKA.
Skąd to ſłowo Mſza.

6:
VWaż tu/ Chrześćijáninie miły/ z pilnośćią te
7:
rzecży. Naprzod iż Ofiárá tá święta/ ktorą
8:
po Polſku Mſzą názywamy/ bądź z Láćińſkiego
9:
ſłowá Miſſa, bądź rácżey z Zydowſkiego Min=
10:
chách/ álbo Miſſáth
O Mſzey S. świádectwá.
(z ktorych ſłowek pierwſze
11:
znácży v Máláchaſzá w pierwſzym/ ofiárę zwierz=
12:
chnią/ drugie záſię v Moyzeſzá w piątych Kśię=
13:
gách/ w ſzeſnaſtym rozdźiale/ ofiárowánie dobro=

strona: 75

przy Mſzey.
1:
wolne) oná to ieſt ofiárá/ ktorą kápłan nawyżſzy
2:
przed Zakonem Moyzeſzowym Melchiſedech w
3:
chlebie y w winie figurował:
Gene: 14. Dan: 11.
y ktorą Dániel vſtá=
4:
wicżną ofiárą názwał/ y naiázdy Antychryſtowe
5:
przećiwko niey/ dawno opowiedźiał: y ktorey
6:
ſam Pan BOG ofiáry cżyſtey v Máláchiaſzá ty=
7:
tuł dał:
Mala: 1.
y ktorą Chryſtus Pan/ iáko kápłan/ we=
8:
dług obrzędu Melchiſedechowego/ przy oſtátecż=
9:
ney wiecżerzey odpráwił/ gdy v Lukaſzá S. mo=
10:
wił:
Luc: 22.
To ieſt Ciáło moie/ ktore zá was bywa da=
11:
wáne: y poſtánowił/ gdy rzekł do Apoſtołow:
12:
To cżyńćie ná pámiątkę moię (iáko tego dowo=
13:
dźi S. Ireneus/ Cypryan/ Auguſtyn/ y inni Ko=
14:
śćiołá powſzechnego Doktorowie)
Iren: li: 4. cap: 32. Cypr: li: 2. epiſt: 3. Auguſt: in Pſalm: 33.
y ktorą P. Bo
15:
gu Apoſtołowie święći oddawáli/ gdy Száwłá y
16:
Bárnábę ná Apoſtolſtwo wyſádźić mieli. iáko o
17:
tym ſpráwy Apoſtolſkie doſyć wyráźne świádec=
18:
two dáią:
Acto: 13.
y ktora ná koniec przez pułtorá tyśiącá
19:
lat/ y więcey/ ná mieścách roznych/ z poćiechą y
20:
pożytkiem Kośćiołá Bożego/ nieprzeſtáynie prá=
21:
wie/ byłá do tego cżáſu Pánu Bogu oddawána/
22:
y będźie do dniá ſądnego ofiárowána.
Pożytki Mſzey ś. rozmáite. Matt: 26. Luc: 22. Amb: Li: 4. de Sac: ca: vltimo. Aug: Li: 4. de Trinit

23:
Potym bądź tego pewien/ że y z cżytánia y z ſłu=
24:
chánia iey/ niewyſłowiony pożytek wiernym Ch=
25:
ryſtuſowym rośćie. Tá iż ná odpuſzcżenie grze=
26:
chow miáłá być ofiárowána/ ſam ćię P. Chryſtus
27:
náucżyć tego racżył przy oſtátecżney wiecżerzy/ ie=
28:
dno ſię dołoż o tym S. Ewángeliſtow/ y praw=
29:
dźiwych Ewángeliey Páńſkiey wykłádácżow/
30:
Ambrożego S. y Auguſtyná wielebnego.
31:
Iż też Pánu Bogu przyięmna miáłá być/ doſyć
32:
znácżnie v Máláchiaſzá Proroká o tym ſamże ten

strona: 76

Modlitwy
1:
powiedźiał/ ktory vkochánie y vpodobánie ſwo=
2:
ie w namilſzym Synu/ świátu potym opowie=
3:
dźiał.
Mala: 1.
Tę zá fortunne rzecży potocżnych poſtępki
4:
Pánu Bogu dawno y ſwieżo przeminęłych cżáſow
5:
ofiárowano/ o cżym naydźieſz v S. Klemenſá v=
6:
cżniá Apoſtolſkiego/ S. Ianá Złotouſtego/ y in=
7:
nych Kośćielnych Doktorow niepochybne świá=
8:
dectwá.
Clemēs li: 8. Con: Apo: ca: 18. Chryſost: Homil: 21. in Act.
Tą cżártá przeklętego z domu wypędzo=
9:
no/ iáko Auguſtyn S. świádcży.
Aug: li: 22 de Ciuita: cap: 8.
Tę ná vcżcżenie
10:
świętych Bożych Pánu Bogu oddawano. O cżym
11:
miedzy inſzymi Cypryan przeſławny męcżennik
12:
nápiſał.
Cyp: li: 4. Epist: 3.
Tą y zá vmárłe Páná Bogá vbłagano/
13:
o cżym wiele piſmá ś. Auguſtyná/ ſtárowiecżne=
14:
go Tertulianá/ y inſzych naydźieſz S. oycow.
Aug: li: 9. confe: ca: 11. 12. Ter: li: de cor: mili.
A
15:
krotko mowiąc iedną tą ofiárą y ná duſzy y ná ćie
16:
le y ná zwierzchnich rzecżách nie iednego rátowa=
17:
no: iáko to teraz wſpomniáne świádectwá poká=
18:
zuią: y ſámá iedná/ wſzytek pożytek onych troiá=
19:
kich ofiar Zydowſkich/ to ieſt cáło palonych/ zá
20:
grzechy ofiárowánych/ pokoiowych (álbo ſpokoy
21:
nych) pewnie záwiera/ iáko ćię y te świádectwá
22:
Doktorow S. teraz námienione/ tego náucżáią.
23:
Nápiſał to przeſławny Láćińſki Doktor Bedá (in
24:
quodam tractatu) o Mſzey ś. Kápłan bez ſłuſzney
25:
przeſzkody Mſzą opuſzcżáiący/ vymuie/ ile w nim
26:
ieſt/ Troycy ś. cżći y chwały/ Anyołom weſela/
27:
grzeſznym odpuſzcżenia/ ſpráwiedliwym pomocy
28:
y łáſki/ w cżyścu będącym ochłody/ Kośćiołowi
29:
duchownego Chryſtuſowego dobrodźieyſtwá/ á
30:
ſámemu ſobie lekárſtwá y rátunku. Toż rozumiey
31:
o tym/ ktory o iey ſłuchánie máło dba/ ábo przy
32:
niey nie rad bywa. A ieſli roſkoſzna rzecż y poży=

strona: 77

przy Mſzey.
1:
tecżna byłá poglądáć ná Boſką twarz Iezuſá Ch=
2:
ryſtuſá z narodem ludzkim ná tym płácżliwym pá
3:
dole miłośćiwie mieſzkáiącego:
Luc: 10.
rozumiey żeć y to
4:
nie máła/ ſtać przy prawdźiwey y rzecżywiſtey o=
5:
blicżnośći/ á co więtſza/ ofierze tegoż Páná twego/
6:
iſtotnie w Sákrámenćie naświętſzym przytomne
7:
go: ácżkolwiek y z ſtrony Boſtwá/ y z ſtrony cżło=
8:
wiecżeńſtwá cudownym obycżáiem zákrytego. Bo
9:
omylnym w ſłowie nie ieſt/ áni był/ ktory mowił:
1. Cor: 11. Ioan: 6.

10:
To ieſt ćiáło moie/ ktore zá was będźie wydáne. y
11:
ktory rzekł: kto pożywa mnie/ będźie żył dla mnie.
12:
Nákoniec co ſię dotycże Ceremoniy Mſzey ś.
13:
ták rozumiey/ iż ácżkolwiek tá przenadoſtoyniey=
14:
ſza ofiárá/ według náuki S. Klemenſá Alexán=
15:
dryiſkiego/ należy oſobliwie ná tych trzech rze=
16:
cżách
Clemēs li 4. Stron Mſza ná czym należy.
(ktore przy wiecżerzy Páńſkiey w Ewánge=
17:
liey S. naydźieſz) to ieſt ná poświącániu/ ofiá=
18:
rowániu y vżywániu/ á naprzod y oſobliwie ná
19:
poświącániu/ wſzákoż iednák y przycżynić ſię mo=
20:
gły ceremonie niektore/ y pożytecżnie ſię przycży=
21:
niły.
1. Cor: 14.
Mogły ſię przycżynić. bo chce S. Páweł/
22:
áby wſzytko miedzy námi vcżćiwie y porządnie ſię
23:
odpráwowáło. A ktoż ná oko nie widźi więtſzey
24:
vcżćiwośći y porządku/ kiedy y przed poświącá=
25:
niem y po poświącániu rozmáite ſię pobudki do
26:
nabożeńſtwá ludzkiego daią?
Co o ceremoniách rozumieć
á tákie ieſzcże pobud
27:
ki/ że ie maſz ábo od ſámych Apoſtołow/ ábo od
28:
ich namiáſtkow: iákoć ſię przy káżdey cżąſtce S.
29:
Mſzey to niżey w modlitwách krotko (ná kráiu)
30:
pokaże. Náucża też tenże Apoſtoł Philipenſy/
Phil: 4.
á=
31:
by cokolwiek ieſt wſtydliwego/ ſpráwiedliwego/
32:
świętego/ pobożnego etc. tego ſię trzymáli: á Ko=

strona: 78

Modlitwy
1:
śćielne śpiewanie (ktore ſię trzemá ięzykámi/ Zy=
2:
dowſkim/ Greckim/ y Láćińſkim/ dla zgody/ y tych
3:
ięzykow ſpániáłośći/ y poſpolitośći/ przy Mſzey ś.
4:
odpráwuie) áza nie święte y nie pobożne ieſt?
Stárodawność ich.
ábo
5:
y vbiory kápłáńſkie/ áza nieprzyſtoyne y nie vcżći
6:
we? á ieſzcże ſtárowiecżnośćią zálecone.
Heb: 13.
Bo Oł=
7:
tarze naydźieſz v Páwłá S. y owſzem w náuce
8:
Chryſtá Páná náſzego.
Matt: 5.
okrom rozlicżnych o nich
9:
hiſtoryi y świádectw. Alby y Biſkupie infuły v
10:
Euzebiuſzá hiſtoryká ſtárodawnego.
Euſe: li: 10 cap: 4.
Ornaty/ pá=
11:
ſy/ mánipularze/ korporały/ y humerały w Litur=
12:
giách Bázyliuſzá y Chryzoſtomá S. Obruzy y
13:
kielichy v Opátá ſtárowiecżnego Biſkupá Mi=
14:
lewitáńſkiego.
Opt: li: 6. cō: Parm
Swiece v Hieronymá wielebne=
15:
go/
Hier: contra Vigil.
okrom inſzych rzecży kośćielnych y ſwiádectw/
16:
ábo dowodow o nich. Pożytecżnie ſię też te cere=
17:
monie przycżyniły. bo okrom inſzych pożytkow/
18:
maſz w nich krotkie zámknienie y ſummę żywotá
19:
y Męki Páńſkiey/ tym/ ktoryć ſię tu záraz
20:
przełoży/ obycżáiem.
21:
Wykład Ceremoniy ábo obrzę=
22:
dow Mſzey świętey/ to ieſt śpie=
23:
wánia y vbiorow iey.
24:
DAieſz ſię naprzod winnym Pánu Bogu twe=
25:
mu/ y Swiętym iego/ ktoreś z Pánem o
26:
gniew przypráwił: ábyś ono wypełnił co Sálo=
27:
mon powiedźiał:
Prou: 18.
Spráwiedliwy ná pocżątku mo
28:
wy ſwoiey/ ſam ná ſię ſkárży: ábyć ſumnienie złe
29:
murem y przegrodą do miłośćiwego wyſłuchánia
30:
prośb twoich nie było: y záraz myślą ſię nabożnie
31:
zánośić maſz ná kápłaná nawyżſzego Iezuſá Chry=

strona: 79

przy Mſzey.
1:
ſtuſá/ ná ktorego wſzytek ćiężar grzechow twoich
2:
z ſtrony kaźni y vćierpienia/ obálił ſię z Boſkiego
3:
przeyźrzenia/ á nád tobą łáſkáwego zmiłowánia.
Wykład śpiewánia Mſzej świętey.
Iſa: 45.

4:
Introit y Kyrie wznawia káżdemu one gorące
5:
prośby Swiętych Bożych/ przyśćia ná świát Sy
6:
ná Bożego przez kilká tyśięcy lat vprzeymie y
7:
chętliwie cżekáiących.
8:
Pienie Anyelſkie znácży národzenie iego.
Luc: 2.

9:
Winſzowánie pokoiu y łáſki onemi ſłowy wy=
10:
ráżone (Pax vobis, Dominus vobiſcum) przekłádać
11:
rozlicżne á bárzo łáſkáwe iego wziáwienie/ ktore
12:
ſię sſtáło páſterzom/ Krolom/ Symeonowi/ An=
13:
nie/ y Doktorom.
Luc: 2. Mat: 2.

14:
Modlitwy wznawiáiąć gorące nabożeńſtwo
15:
iego/ od dźiećinnych lat/ áż do chrztu iego S.
16:
Epiſtołá kazánieć Ianá Chrzćićielá ná pámięć
17:
przywodźi.
Luc: 3.

18:
To co po niey śpiewáią (Grádałem to poſpo=
19:
lićie y Tráktem zowią) ſtáwi ocżom ſercá twego
20:
potężne ſkruſzenie opocżyſtych ſerc Zydow bezbo=
21:
żnych przez Ianá S. kazánie y náukę.
22:
Ewángelia brzmi w vſzách twoich miaſto ka=
23:
zánia Páná Iezuſowego.
Luc: 4.

24:
Kredo/ náwrocenie niezlicżoney mocy ludźi/
25:
przez náukę Páná twego/ Chrześćijánom przed o=
26:
cży kłádźie.
Luc: 8.

27:
Ciche modlitwy przed Praefácyą/ znáczą táiem=
28:
ne á ſkryte mieſzkánie Páńſkie w Ephrem miá=
29:
ſtecżku przed męką iego.
Ioan: 11.

30:
Praefácya y Sanctus wyraża one Zydowſkie gło=
31:
ſy/ ktoremi weſoło Páná ná ośiełku iádącego z
32:
tryumphem witáli.
Mat: 24.


strona: 80

Modlitwy
1:
Drugie ćiche modlitwy/ onoć táiemne z miłymi
2:
przyiaćiołmi mieſzkánie ná myśl przywodzą/ ktore
3:
Pan twoy miał tuż práwie przed śmierćią ſwoią.
4:
Podnoſzenie Ciáłá Páńſkiego/ przekłádać vmę=
5:
cżenie/ vkrzyżowánie/ y z Krzyżem świętym pod=
6:
nieśienie Iezuſá miłego.
Ioan: 19.

7:
Trzećie ćiche modlitwy/ vpomináią ćię/ ábyś
8:
wſpomniał ná one trzy godźiny/ przez ktore Pan
9:
twoy hániebnie roſpięty wiśiał ná krzyżu/ po w=
10:
ielkiey cżęśći milcżąc/ á ledwie ſiedm ábo ośm ſłow
11:
táiemnic pełnych vſty Boſkimi wymawiáiąc.
Mat: 27.

12:
Paćierz y to co po nim ieſt/ wyznánie wiáry
13:
Setnikowey/ Nykodemowey/ y inſzych do ſercáć
14:
przywodźi.
Matt: 27. Ioan: 19.

15:
Vżywánie Sákrámentu przenachwalebniey=
16:
ſzego/ pogrzeb znácży.
Ioan: 19.

17:
Weſołe oſtátecżne modlitwy/ vweſeláią ſerce
18:
twoie pámiątką wielebnego Páńſkiego Zmar=
19:
twychwſtánia.
Mar: vlt.

20:
Ite miſſa est, w niebo wſtąpienie ono wielebne
21:
w myśl twoię wbija.
Acto: 1.

22:
Nákoniec przeżegnániem kapłáńſkim/ wyraża
23:
ſię Duchá S. w dźień Swiątecżny zeſłánie. Nay=
24:
dźieſz y inſze tych wſzytkich rzecży wykłády.
Acto: 2.
Wykład vbioru/ ktorego przy Mſzey S. vżywáią.

25:
Co ſię dotycże vbiorow/ ktorych przy Mſzey ś.
26:
vżywáią/ Humerał/ ktory od kłádźienia ná głowę
27:
Amiktem po Láćinie niektorzy zowią/znácży one
28:
chuſty/ ktoremi ocży Páńſkie w domu Káiphaſzo=
29:
wym záwięzowano. Albá wyraża onę błazeńſką
30:
ſzátę/ ktorą zá Herodowym roſkazániem ná P. Ie
31:
zuſá z nátrząſániem włożono. Pás y mánipularz/
32:
powrozy/ ktoremi Pan náſz/ ábo przy poimániu/

strona: 81

przy Mſzey.
1:
ábo przy bicżowániu ſwym był związány. Stołá/
2:
krzyż ktorym P. Iezus przy wyprowádzeniu z miá=
3:
ſtá ieſt obćiążony. Ornat/ ábo po Láćinie caſſula,
4:
znákiem ieſt páwłoki/ ktorą Pan twoy w domu
5:
Piłatowym z pośmiewiſkiem ieſt przyodźiany.
6:
Ołtarz ma wznáwiáć Chrześćiáninowi krzyż/ ná
7:
ktorym zbáwićiel náſz ieſt zá grzechy świátá wſzyt
8:
kiego ofiárowány. Kielich znácży grob Páńſki:
9:
Pátená kamień grobowy: Pállá/ ktorą ná kielich
10:
ábo pátenę kłádą/ piecżęći grobowe. Korporał
11:
prześćierádłá/ w ktore Iezus miły po ſkonániu był
12:
vwiniony:
Cżemu te Ceremonie przydano.
ktore to rzecży/ gdy w Kośćiele Bożym
13:
ná oko widźiſz/ niezápominay tego/ coć święte
14:
Koncylium Trydentſkie o obrzędách tey wiele=
15:
bney ofiáry/ á miánowićie/ o ſzáćiech/ świecách/ y
16:
inſzych podobnych rzecżách/ powiedźiáło:
Seſsio: 22. capi: 5.
że ie z
17:
podánia Apoſtolſkiego mamy: cżęśćią dla tego
18:
poſtánowione/ áby ták wielkiey ofiáry ſpániáłość
19:
byłá nam zálecona/ cżęśćią áby myśli wiernych
20:
Bożych/ przez te widome nabożeńſtwá Chrześći=
21:
áńſkiego znáki/ do vważánia wyſokich wielce rze=
22:
cży/ ktore w tey ofierze zákryte ſą/ były pobudzone.
23:
Przetoż nie wſtydźili ſię y o tych ceremoniách pi=
24:
ſáć/ ábo one wykłádáć/ záwołáni w náuce y oka=
25:
záli w cnoćie ludźie: iáko S. Dyonizyus Areopá=
26:
gitá vcżeń ś. Páwła/ Innocencyus trzeći Papież/
27:
Rábanus Arcybiſkup Trewireńſki/ Anzelmus Ar=
28:
cybiſkup Kántuáryiſki/ Remigius Biſkup Alty=
29:
ſyodoreńſki/ S. Thomaſz z Aquinu/ y inſzych nie
30:
máło.
Zdawná Doktorowie te obrzędy piſánim obiáśnili.
A ták práwowierny Chrześćijáninie/ y o
31:
tych obrzędźiech Kośćielnych przyſtoynie rozu=
32:
miey/ y przy tey przenaświętſzey ofierze cżęſto y na

strona: 82

Modlitwy
1:
bożnie/ zwłaſzcżá w świętá/ byway á oney z pil=
2:
nośćią y nabożeńſtwem ſłuchay. álbo rozmyślá=
3:
iąc żywot y mękę Páná twego przy niey/ ábo ni=
4:
żey położone modlitwy Pánu Bogu vprzey=
5:
mym ſercem oddáiąc.
6:
Modlitwy przy Mſzey
7:
świętey.
8:
Wychodząc z domu.
9:
W Imię OYcá + y Syná + y Duchá
10:
świętego + Amen.
Z Pſálm: 118. y 16.

11:
RAcż mi Pánie gośćińce twoie poká=
12:
záć/ á drog ſwoich rácż mię náucżyć.
13:
Sćieſzki moie rácż proſtowáć/ według

strona: 83

przy Mſzey.
1:
roſkazánia twego/ áby nie wźięłá gory
2:
nádemną żadna niepráwość. Vmocni
3:
nogi moie ná drogách twoich/ áby nie
4:
sſtąpiły z plácu ſtopy moie.
5:
Do Kośćiołá wchodząc.
Z Pſál: 5.

6:
PAnie w wielkośći miłoſierdźia twe=
7:
go/ wnidę do kośćiołá twego: dam=
8:
ći cżeść y chwałę/ przy kośćiele świętym
9:
twoim/ y będę wyſławiał imię twoie.
10:
Kropiąc ſię święconą wodą.
Pſal: 50.

11:
POkrop mię/ Pánie/ Hizopem á będę
12:
ocżyśćiony. Omyi mię/ á będę nád
13:
śnieżną iáſność wybielony. Zmiłuy ſię
14:
nádemną Boże/ według nieprzebráne=
15:
go miłośierdźia twego.
16:
Przed naświętſzyn Sákrá=
17:
mentem klęknąwſzy moẃ.
Z Rzym: godźin P. Máriey.

18:
ZAwitay prawdźiwe ćiáło/ národzo=
19:
ne z Pánny Máryey/ prawdźiwie v=
20:
męcżone y ofiárowáne ná krzyżu dla cż=
21:
łowieká. Z ktorego boku przekłotego wy
22:
płynęłá kreẃ y wodá. Rácżże być pokár=
23:
mem moim/ przyzeſzćiu y ſmierći moiey.
24:
o ſłodki/ o miłośćiwy Iezu/ Synu Má=
25:
ryey/ zmiłuy ſię nádemną. Amen.

strona: 84

Modlitwy
1:
Modlitwá Kośćielna przed zá=
2:
cżęćiem ofiáry Mſzey S.
Z Rzym: godźin P. Máryey.

3:
O Nałáſkáwſzy Oycże rozlicżnego mi=
4:
łośierdźia/ y Boże wſzelkiey poćie=
5:
chy/ ktoryś nie tylko raz ná Krzyżu (w
6:
krwáwey ofierze) iednorodnego Syná
7:
twego ná zbáwienie dał nam/ áleś ieſzcże
8:
chćiał áby nawdźięcżnieyſza tobie (nie tylko
9:
krwáwa) ofiárá w Kośćiele twoim/
10:
ná káżdy dźień/ ná odnowienie pożyt=
11:
ku śmierći iego/ mile wznawiána byłá:
Luc: 22. 1. Gor: 11.

12:
prośimy ćię rácż nam to dáć/ ábyſmy
13:
przy tey ták cudowney/ á zbáwienney łá
14:
ſkáwośći pełney táiemnicy/ z táką pil=
15:
nośćią/ vcżćiwośćią/ y miłośćią trwáli/
16:
żebyſmy iáko naſkutecżniey być może/ v=
17:
cżeſtnikámi iey ſię sſtáli. Przez tegoż
18:
Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
19:
Powſzednia ſpowiedź kośćielna.
Powſzednią Spowiedź iedni Dámáſowi Papieżowi przypiſuią/ drudzy Poncyanowi.

20:
SPowiádam ſię Pánu Bogu wſzech=
21:
mogącemu/ błogoſłáwioney Pánnie
22:
Máryey/ błogoſłáwionemu Micháło=
23:
wi Archányołowi/ błogoſłáwionemu
24:
Iánowi Chrzćićielowi/ świętym Apo=
25:
ſtolom/ Piotrowi y Páwłowi/ wſzytkim
26:
świętym/ y tobie oycże duchowny: ábo=

strona: 85

przy Mſzey.
1:
wiem zgrzeſzyłem ćięſzko myślą/ ſłowē/
2:
y vcżynkiem: tego mi żal/ tego mi żal/
Drudzy mowią/ moiá w tym winá/ miáſto thego mi żal.

3:
tego mi ćięſzko żal. Przetoż proſzę błogo=
4:
ſłáwioney Máryey záwżdy cżyſtey Pán=
5:
ny/ błogoſłáwionego Micháłá Archán=
6:
yołá/ błogoſłáwionego Ianá Chrzćićie=
7:
lá/ świętych Apoſtołow Piotrá y Páw=
8:
łá/ y wſzyſtkich Swiętych/ y ćiebie oycże/
9:
ábyśćie ſię wſzyścy zá mną modlili do
10:
Páná Bogá náſzego.
11:
Przy pocżątku Mſzey S. moẃ
12:
z Kośćiołem świętym.
13:
NIech będźie błogoſłáwiona Troy=
14:
cá święta/ y nierozdźielna iedność:
Introity zá Apo-


strona: 86

ſtołow z pſálmow brano. Ták Areopag: 3. Ec: Hier. Celeſtyn Pap: ich przycżjnił.
Modlitwy
1:
cżeść y chwałę iey oddaymy/ bo nád ná=
2:
mi pokazáłá miłośierdźie ſwoie. Pánie
3:
Pánie náſze/ o iáko ieſt cudowne twoie
4:
imię po wſzytkiey źiemi. Chwałá Oycu
5:
y Synowi y Duchowi świętemu: Iáko
6:
byłá ná pocżątku/ y teraz y záwżdy/ y ná
7:
wieki wiekow. Amen.
Kyrie od Grekow wźiął Sylweſter Papież. Grzegorz S. kazał ie powtárzáć przy Mſzey.

8:
Kyrie eleiſon. Chryſte eleiſon. Ky=
9:
rie eleiſon. Pánie zmiłuy ſię. Chryſte
10:
zmiłuy ſię. Pánie zmiłuy ſię. Oycże nie=
11:
bieſki Boże zmiłuy ſię nád námi. Synu
12:
odkupićielu ſwiátá Boże zmiłuy ſię nád
13:
námi. Duchu święty BOże zmiłuy ſię
14:
nád námi. Troyco święta/ iedyny Bo=
15:
że zmiłuy ſię nád námi.
16:
Hymn Anyelſki y Kośćielny.
Luc: 2. Anyołowie święći/ Teleſphor Papież/ y ś. Hiláryus ten nam Hymn podáli.

17:
CHwałá ná wyſokośći BOgu/ á ná
18:
źiemi pokoy ludźiom dobrey woley.
19:
Chwalimy ćię/ błogoſłáwimy tobie/
20:
cżeśćći oddawamy/ wielbimy ćię. Dźię=
21:
kuiemy tobie przez wielką chwałę twoię.
22:
Pánie Boże Krolu niebieſki/ Boże Oy=
23:
cże wſzechmogący. Pánie iednorodny
24:
Synu/ IEzu Chryſte. O Pánie Boże
25:
Báránku Boży/ Synu Oycowſki/ kto=
26:
ry zgładzaſz grzechy ſwiátá wſzytkiego/

strona: 87

przy Mſzey.
1:
przyimi prośbę náſzę. Ktory śiedźiſz ná
2:
práwicy Oycowſkiey/ zmiłuy ſię nád ná=
3:
mi. Abowiem tyś ſam ieſt świętym/ tyś
4:
ſam Pánem/ tyś ſam nawyżſzym IEzu
5:
Chryſte z Duchem świętym w chwale
6:
Bogá Oycá. Amen.
7:
Przy krotſzych prośbách Kościel=
8:
nych/ ktore Kollektámi názywá=
9:
ią/ modl ſię ták.
Z Rzym: Mſzałá. Kollekty od Gelázyuſzá P. y Ambrożego S. po wielkiey cżęśći mamy.

10:
RAcż nas Pánie BOże bronić od ká=
11:
żdego niebeſpiecżeńſtwá duſznego y
12:
ćieleſnego: á zá przycżyną błogoſłáwio=
13:
ney y wielebney záwżdy cżyſtey Pánny/
14:
Bożey rodźićielki Máryey/ y świętych
15:
Apoſtołow twoich/ Piotrá y Páwłá/ y
16:
świętego N. ábo świętey N. y wſzytkich
17:
świętych/ rácż nam miłośćiwie vżycżyć
18:
zdrowia y pokoiu: áby Kośćioł twoy z=
19:
bywſzy wſzelkiey przećiwnośći y obłęd=
20:
nośći/ w beśpiecżney ſwobodźie ſłużył
21:
máieſtatowi twemu świętemu. Przez
22:
Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
23:
O Wſzechmogący wiecżny Boże/ ktory
24:
nád żywemi y vmárłemi páńſtwo twe
25:
rośćiągaſz/ á nád temi miłośierdźie po=
26:
kázuieſz/ o ktorych od wieku wieſz/ że

strona: 88

Modlitwy
1:
twoimi być máią wiárą y vcżynkiem:
2:
prośimy pokornie máieſtatu twego/ á=
3:
by ći wſzyścy/ zá ktore vmyśliliſmy mo=
4:
dlitwy cżynić/ y ktorzy ieſzcże ábo ná tym
5:
świećie ćiáłem obłożeni żyią/ ábo ſię iuż
6:
z nim/ ćiężar ćiáłá tu zoſtáwiwſzy/ roz=
7:
ſtáli/ zá przycżyną wſzyſtkich świętych
8:
twoich/ odpuſzcżenia doſtąpili. Przez
9:
Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
10:
Ná wielkie świętá mow modlitwę o świę=
11:
ćie niżey położoną.
12:
Przy Epiſtole ták ſię możeſz
13:
modlić.
Z Rzym: Mſzałá. O Epiſtołách Areopag: 3. Eccle: Hier

14:
WSzechmogący wiecżny Boże/ rácż=
15:
że nam y wiáry y nádźieiey y miło=
16:
śći przycżynić: á iżbyſmy tego/ coś obie=
17:
cał/ doſtąpili/ ſpráẃ to/ ábyſmy ſię tego
18:
co ty roſkázuieſz/ rozmiłowáli. Przez
19:
Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
20:
Możeſz też ná ten cżás tego vżywáć rozmy=
21:
ślánia z piſmá świętego.
Pſalm: 1.

22:
O Iáko błogoſłáwiony ieſt cżłowiek/
23:
ktorego wola obiera ſię w zakonie Páń=
24:
ſkim/ y o nim myśli we dnie y w nocy.
Iſa: 1.

25:
Záprawdę być nam był Pan Bog za=
26:
ſtępow nie zoſtáwił naśienia ſłowá ſwe

strona: 89

przy Mſzey.
1:
go/ bylibyſmy iáko Sodomá/ y Gomorze
2:
sſtálibyſmy ſię byli podobnemi.
3:
Po Epiſtole ták ſię modl z Pſál=
4:
mu z Kośćiołem Bożym.
Pſal: 78.
Trákty Gelázyuſowi Grádały Celeſtynowi Papieżowi przypiſuią.

5:
PAnie nie obchodź ſię z námi/ według
6:
zaſług złośći náſzych: á według nie=
7:
práwośći náſzych/ nam nie oddaway.
8:
Pánie nie rácż pámiętáć ná záſtárzáłe
9:
złośći náſze/ niech nas conarychley v=
10:
przedźi miłośierdźie rozlicżne twoie/ bo
11:
ſmy ſię niedoſtátecżnymi bárzo sſtáli.
12:
O Boże zbáwićielu náſz/ rácżże nas po=
13:
rátowáć/ rácż nas dla chwały imieniá
14:
twego wyſwobodźić/ á grzechy náſze miło
15:
śćiwie odpuśćić dla imieniá twego. A.
16:
Przy Ewángeliey Modlitwá
17:
Kośćielna.
Z Rzym: Mſzałá. O Ewángelieyprzj Mſzey Areopa: 3. Ec: Hier.

18:
PAnie Boże ktoryś niewidome dobrá
19:
nágotował miłoſnikom ſwoim/ rácż
20:
wlać w ſercá náſze vprzeymą miłość má
21:
ieſtatu twego/ ábyſmy ćię we wſzyſtkim
22:
y nád wſzytko miłowáli/ á potym doſtą=
23:
pili onych obietnic twoich/ ktore wſzel=
24:
kie pożądánia náſze zacnośćią przecho=
25:
dzą. Przez Chryſtá Páná náſzego. A.
26:
Możeſz ták rozmyśláć z Páwłá S.
Nie


strona: 90

Modlitwy
Rom: 1.
1:
NIe wſtydzę ſię Ewángeliey. bo ieſt
2:
mocą Boſką/ ku zbáwieniu káżde=
3:
mu wiernemu.
1. Cor.: 2.

4:
Iam o ſobie rozumiał/ żem nic inſzego
5:
miedzy wámi nie vmiał/ iedno IEzuſá
6:
Chryſtuſá/ á tego vkrzyżowánego.
Rom: 8.

7:
Nie ći ktorzy ſłucháią zakonu Páńſkie=
8:
go vſpráwiedliwienia doſtąpią przed
9:
Pánem Bogiem/ ále ći ktorzy go ſkut=
10:
kiem pełnią.
11:
Wyznánie wiáry Koncylium
12:
Niceńſkiego/ y Konſtántynopol=
13:
ſkiego/ ábo Cárogrodzkiego.
Dámáſus Papież do Mſzey ie przyłącżył.

14:
WIerzę w iednego Bogá/ Oycá w=
15:
ſzechmogącego/ ſtworzyćielá niebá
16:
y źiemie/ wſzyſtkich widomych rzecży y
17:
niewidomych. Y w iednego Páná ná=
18:
ſzego IEzu Chryſtá/ Syná Bożego ie=
19:
dnorodnego/ y z Oycá przed wſzytkiemi
20:
wieki vrodzonego: Bogá z Bogá/ świá
21:
tłość z świátłośći/ Bogá prawdźiwego
22:
z Bogá prawdźiwego/ vrodzonego nie
23:
ſtworzonego: ſpołiſtnego Oycu/ przez
24:
ktorego wſzyſtkie rzecży ſpráwione ſą.
25:
ktory dla nas ludźi/ y dla náſzego zbáwie
26:
nia z niebá sſtąpił. y wćielił ſię z Duchá

strona: 91

przy Mſzey.
1:
S. z Máryey Pánny/ y sſtał ſię cżłowie=
2:
kiem vkrzyżowan też dla nas pod Pont
3:
ſkim Piłatem/ vmęcżony y pogrzebiony
4:
ieſt. Y wſtał z martwych trzećiego dniá
5:
według piſmá/ y wſtąpił ná niebioſá/ ſie
6:
dźi ná práwicy Oycowſkiey. Y powto=
7:
re ma przyść z chwałą ſądźić żywe y v=
8:
márłe/ ktorego kroleſtwo końcá nie we=
9:
źmie. Wierzę y w Duchá S. Páná y o=
10:
żywiáiącego/ ktory od Oycá y od Syná
11:
pochodźi/ ktory z Oycem y z Synem ſpo
12:
łecżnie bywa chwalon/ y ſpolnie wiel=
13:
bion/ ktory mowił przez Proroki. Wie=
14:
rzę y ieden święty Powſzechny y Apo=
15:
ſtolſki Kośćioł. Wyznawam Chrzeſt ie=
16:
den ná odpuſzcżenie grzechow/ y cżekam
17:
zmartwychwſtánia vmárłych/ y żywo=
18:
tá przyſzłego wieku. Amen.
19:
Modlitwá przed Kazániem S.
20:
Ephremá Dyakoná.
Lib: de armat: Spi. cap: 8.

21:
RAcż otworzyć/ Pánie Iezu Chryſte/
22:
vſzy y ocży ſercá mego/ ábym ſłuchał
23:
náuki twoiey/ y wyrozumiał ią/ y był po
24:
ſłuſzen woley twoiey. Ieſtemći ia piel=
25:
grzymem ná źiemi/ niechże mi táyne nie
26:
będą twoie przykazánia. Rácż oświećić
Pſal: 118.


strona: 92

Modlitwy
1:
ocży moie/ ábȳ cudowne rzecży w zako=
2:
nie twȳ záwárte/ mogł wyrozumieć. A.
3:
Przy Offerćie (po Ewángeliey/
4:
ábo wyznániu wiáry) Modlitwá
5:
W. Ianá Lánſpergiuſzá.
Ofiárowániechlebá y winá/ y ofiárę wiernych Bożych przy Mſzey wſpomina ś. Iuſtynus Apol: 2.

6:
O Namiłośćiwſzy Oycże rozlicżnego
7:
miłośierdźia/ y Boże wſzelkiey po=
8:
ćiechy/ ná ocżyśćienie grzechow moich/
9:
y niepráwośći moich/ ofiáruię tobie ie=
10:
dynego Syná twego doſyć vcżynienie
11:
wielce doſkonáłe/ ále bárzo boleſne: to
12:
ieſt/ gorzką mękę y niewinną śmierć ie=
13:
go. A ná nagrodę wſzelkiego niedbál=
14:
ſtwá y niedoſtátkow moich/ y záraz ná
15:
podźiękowánie zá wſzelkie dobrodźiey=
16:
ſtwá twoie/ ofiáruię tobie tegoż Syná
17:
twego niepokalánego żywotá ſpráwy/
18:
cnoty/ y zaſługi. A ná cżeść/ chwałę/ y
19:
vracżenie twoie/ ofiáruięć ćiáło y duſzę
20:
moię/ ábyś ie ty opánował/ y onemi rzą=
21:
dźił/ iákoć ſię nalepiey podoba. Rácżże
22:
mię wſzytkiego ná cżeść y chwałę twoię
23:
obroćić/ y ták z ſobą ziednocżyć/ ábym
24:
nigdy żadney rzecży nie prágnął/ y prá=
25:
gnąć woley nie miał/ iedno tey ktora ſię
26:
tobie podoba/ y w ktorey ſię ty kocháć
27:
racżyſz. Amen.

strona: 93

przy Mſzey.
1:
Kiedy Kápłan obrociwſzy ſię do
2:
ludu mowi: Orate fratres, to ieſt/ Modlćie
3:
ſię bráćia/ Modlitwá Kośćielna.
Z Rzym: Mſzałá.

4:
NIech przyimie Pan ofiárę z rąk two
5:
ich/ ná cżeść y chwałę imieniá ſwe=
6:
go/ ná pożytek też náſz/ y wſzytkiego ko=
7:
śćiołá ſwego świętego. Amen.
8:
RAcż nas wyſłucháć BOże wybáwi=
9:
ćielu náſz: ábychmy mocą tego Sákrá=
10:
mentu/ byli od wſzelkich nieprzyiaćioł
11:
duſze y ćiáłá náſzego obronieni/ y ná tym
12:
ſwiećie łáſką/ á ná przyſzłym chwałą mi=
13:
łośćiwie opátrzeni. Przez Chryſtuſá
14:
Páná náſzego. Amen.
15:
PAnie Boże/ ktory ſam racżyſz wiedźieć
16:
o licżbie tych wybránych twoich/ ktorzy
17:
w oney niebieſkiey ſzcżęśliwośći máią
18:
być poſádzeni: rácżże nam to dáć/ zá
19:
przycżyną wſzytkich świętych twoich/
20:
áby y tych/ ktorycheſmy ſię podięli zále=
21:
cáć w modlitwách máieſtatowi twe=
22:
mu/ y wſzytkich wiernych/ imioná zácho
23:
wáły nieodmiennie/ kſięgi błogoſłáwio
24:
nego twego przeyźrzenia/ y do chwały
25:
náznácżenia. Przez Chryſtuſá Páná
26:
náſzego. Amen.

strona: 94

Modlitwy
1:
W Prefacyą Kośćielną/ ſkoro ká=
2:
płan rzecże: Gratias agamus, to ieſt/
3:
dźiękuymy P. Bogu náſzemu/ mow.
Z Rzym: Mſzałá.

4:
O Záprawdę to godna y przyſtoyna/
5:
ſłuſzna y zbáwienna rzecż ieſt/ áby=
6:
ſmy tobie záwżdy y wſzędy dźięki cżynili/
7:
Pánie święty/ Oycże wſzechmocny/ wie=
8:
cżny Boże/ przez Chryſtuſá Páná náſze=
9:
go. Przez ktorego máieſtat twoy chwa=
10:
lą Anyołowie/ y cżeść tobie oddawáią
11:
páńſtwá/ drżą przed tobą mocárátwá/
12:
niebioſá y śiły niebieſkie/ y błogoſłáwie=
13:
ni Seráphinowie ſpołecżną rádośćią
14:
zgodnie ćię wyſławiáią. Z ktoremi y gło
15:
ſy náſze/ ábyś roſkazał przypuśćić/ prośi=
16:
my ćię/ z vniżonym chwały twoiey wy=
17:
ſłáwiániem/ ták mowiąc.
18:
Po Prefácyey moẃ záraz.
Iſa: 6. Xyſtus Pap: to do Mſzey przycżynił.

19:
SWięty/ Swięty/ Swięty Pan Bog
20:
zaſtępow. Pełne ſą niebioſá y źiemiá
21:
chwały twoiey. Hoſánná (to ieſt zbaẃ
22:
nas) ktoryś ieſt ná wyſokośći. Błogo=
23:
ſłáwiony ktory przyſzedł w imię Páńſkie.
24:
Zbaẃ nas ktoryś ieſt ná wyſokośći.
25:
Ták ſię potym możeſz z świętym
26:
Ambrożym modlić zá żywe.
Pánie


strona: 95

Amb: praepa: 1. ad Miſſam.
przy Mſzey.
1:
PAnie Boże wſzechmogący/ proſzę łá=
2:
ſkáwego miłośierdźia twego/ ábyś
3:
racżył weſołą twarzą poyźrzeć ná ſługi
4:
twoie/ ſłużby imieniá twego świętego
5:
cżekáiące/ y przy niey trwáiące: á iżby
6:
żaden ſtąd nie odſzedł bez pożytku ſwe=
7:
go/ y wyſłuchánia prośby ſwoiey/ ty rácż
8:
nas náucżáć tákiego modlenia/ ktore
9:
byś rád ſam łáſkáwie przypuſzcżał/ y ono
10:
miłośćiwie wypełniał. Amen.
Amb: praeparat: 2.

11:
PRoſzę ćię tedy PANie/ zá Kápłany
12:
Kośćiołá twego/ áby y náuką y ży=
13:
wotem lud zwierzony ſobie/ do niebie=
14:
ſkiey oycżyzny prowádźili. Proſzę zá krol=
15:
mi/ kśiążęty/ y przełożonemi wſzelkiemi
16:
(á miánowićie zá Papieżem náſzym N.
17:
y Biſkupem náſzym N. y Krolem ná=
18:
ſzym N.) day im to áby ſię ſtáwili śiero=
19:
tom oycámi/ wdowom ſędźiámi/ áby
20:
nád nędzą niedoſtátecżnych á wzdychá=
21:
niem vbogich/ litość mieli: áby w ſą=
22:
dźiech ná ſámę tylko ſpráwiedliwość ſię
23:
oglądáli/ á ták ſpráwowáli rzecży docże=
24:
śne/ żeby wiecżnych nie vtráćili. Proſzę
25:
ćię y zá pánicámi/ pánnámi/ cżyſtość mi
26:
łuiącymi/ y świátá ſię wyrzekáiącymi:
27:
áby tutecżnymi rzecżámi gárdźili/ przy=

strona: 96

Modlitwy
1:
ſzłych ſzukáli/ ſpráwámi ſię świeckiemi
2:
nie plątáli/ ále tobie iáko wierni żołnie
3:
rze ſłużyli/ ná ktorego ſię ſłużbę z zálece=
4:
niem vdáli. Proſzę też y zá małżonká=
5:
mi/ áby ták ſię ſpołecżnie miłowáli/ żeby
6:
ochotnego ſercá do niebieſkiey oycżyzny
7:
ſobie nie pſowáli. Proſzę zá wſzyſtkim
8:
kośćiołem twoim: zá męſką y białogło=
9:
wſką płćią/ zá duchownemi y ſwieckimi
10:
ſtany/ zá wſzelkimi pány Chrześćiáńſki=
11:
mi/ y zá wſzytkiemi wiernemi twoimi/
12:
ktorzy dla miłośći twoiey ſwiętey prace
13:
podeymuią/ áby w dobrych vcżynkách
14:
ſtátecżne wytrwánie otrzymáli. A.
15:
A bo ták z świętym Auguſtynem krocey.
Aug: Medi: ca: 40.

16:
RAcżże dáć Pánie Boże/ Krolu wie=
17:
cżny/ pánnom cżyſtość/ Bogu od=
18:
dánym wſtrzymięźliwość małżonkom
19:
świątobliwość/ wdowom y śirotom ſłu
20:
ſzne wychowánie/ vboſtwu obronę/ piel
21:
grzymom fortunne wrocenie/ żegluią=
22:
cym port/ fráſunkiem ſtrwożonym po=
23:
ćiechę/ pokutuiącym odpuſzcżenie/ do=
24:
brym bárzo w cnoćie wytrwánie/ śrze=
25:
dnim poſtępowánie/ wyſtępnym pręd=
26:
ką popráwę. Amen.

strona: 97

przy Mſzey.
1:
Przy podnoſzeniu Ciáłá Páná
2:
IEzuſowego.
O podnoſzeniu ćiáłá Páńſkiego/ Iren: lib. 5. contra haer: Baſil: lib: de Spiritu S.

3:
Modlitwá Pierwſza.
Z Verepeuſzowych y Kánizyuſzowych modlitw

4:
WItay (o namiłośćiwſzy Pánie Ie=
5:
zu Chryſte) zbáwienie świátá w=
6:
ſzyſtkiego/ wiecżne ſłowo Oycá niebie=
7:
ſkiego/ ofiáro prawdźiwa. Witay ćiáło
8:
żywe/ boſtwo zupełne/ żywoćie wiekui=
9:
ſty. o Pánie Iezu Chryſte/ rácżże być mi
10:
łośćiw mnie grzeſznemu.
11:
Wtora Kościelna.
Z Brew: Rzymſk.

12:
CHwalimy ćię/ o Pánie Iezu Chry=
13:
ſte/ y błogoſłáwimy tobie/ iżeś przez
14:
święty krzyż twoy (y gorzką mękę two=

strona: 98

Modlitwy
1:
ię) racżył świát (miłośćiwie) odkupić.
Z Rzym: Mſzałá.

2:
PAſterzu dobry/ chlebie żywy/ o Pánie
3:
Iezu/ rácż ſię zmiłowáć nád námi. Rácż
4:
nas (ná tym świećie) karmić/ bronić/ á
5:
wiekuiſtych dobr w źiemi żywiących po
6:
tym domieśćić. Amen.
7:
Przy podnoſzeniu krwie Páńſkiey
8:
Modlitwá Pierwſza.
Io: Grop. in preca.

9:
ZAwitay krwi przenaśláchetnieyſza/
10:
ktoraś z boku Páná mego Iezu Ch=
11:
ryſtá wypłynęłá/ y wſzytkie ſtáre y nowe
12:
niepráwośći grzechow ludzkich omyłá.
13:
Racż (o Pánie IEzu Chryſte) ocżyśćić
14:
y poświęćić duſzę moię/ y rácż iey ſtrzedz
15:
do żywotá wiecżnego. Amen. Boże
16:
bądź miłośćiw mnie grzeſznemu.
17:
Przydáć możeſz záraz S. Anzel=
18:
má Modlitwę.
Anſel: ca: 2. Specu.

19:
CHwalimy ćię/ o Pánie IEzu Chry=
20:
ſte Krolu Izráelſki/ świátłośći w=
21:
ſzytkich narodow/ Krolu nád krolmi w=
22:
ſzytkimi/ Pánie zaſtępow/ mocy Bogá
23:
wſzechmogącego napotężnieyſza.
24:
Chwalimy ćię/ o droga náſzego odku=
25:
pienia zapłáto/ ofiáro pokoy cżyniąca/
26:
ktoraś ſámá nieoſzácowáną wdźięcżno=

strona: 99

przy Mſzey.
1:
śćią wonnośći twoiey/ Oycá niebieſkie=
2:
go do tego ſkłoniłá/ żeby weyźrzał miło=
3:
śćiwie ná te niſkośći/ á nam ſynom ſwȳ
4:
odpuśćił wſzelkie przewinnośći. Twoie
5:
miłośierdźie rozlicżne Pánie Iezu Chry
6:
ſte wyſławiamy: twoiey wdźięcżnośći
7:
wſpominánie rozgłaſzamy: Tobie Chry
8:
ſte Pánie ofiárę cżći y chwały oddawa=
9:
my/ zá wielkość dobrotliwośći twoiey/
10:
ktorąś vkazał nam narodowi złemu/ ſy=
11:
nom złośliwȳ/ y ná zátrácenie podanȳ.
12:
Podźiękowánie zá mękę Páńſką/
13:
ktorego w Kośćiele poſpolićie vży=
14:
wáią. Tibi laus, tibi gloria.
15:
TObie cżeść/ tobie chwałá/ tobie dźię=
16:
kowánie/ o namilſzy/ o nałáſkáwſzy/
17:
o naſłodſzy Pánie IEzu Chryſte/ zá w=
18:
ſzytkie przenaświętſze kropie krwie two
19:
iey/ kthoreś wylał dla nas nędznych á
20:
grzeſznych ludźi/ przy obrzezániu/ krwá=
21:
wym poceniu/ bicżowániu/ koronowá=
22:
niu/ z przenáświętſzych ręku y nog two=
23:
ich/ z namilſzego Boſkiego ſercá/ twego/
24:
y ze wſzytkiego naśláchetnieyſzego ćiáłá
25:
twego.
Siedmiorákie Krwie Páńſkiey wylanie.
Rácżże być miłośćiw tym/ ktoreś
26:
odkupił krwią twoią przenadrożſzą. A.

strona: 100

Modlitwy
1:
Pámiątká vmarłych przy Mſzey
2:
Swiętey.
Zá vmárłe modlitwy maſz 2. Mach: 12. A przy Mſzey/ v Cyp: li: 1. Epist: 9. Aug: li: 9. conf: c. 19. y Baſil: in Liturg.

3:
RAcż wſpomnieć Pánie/ ná wſzyſtkie
4:
wierne twoie zmárłe/ Pátryárchy/
5:
Arcybiſkupy/ Biſkupy/ Kápłany/ Dyako
6:
ny/ Krole/ Kśiążętá/ Pány/ y ktorekol=
7:
wiek ſługi y ſłużebnice twoie. Wſpowni
8:
y ná rodźice/ krewne/ dobrodźieie/ przy=
9:
iaćiele y nieprzyiaćiele moie. Wſpo=
10:
mni y ná te/ ktorzy zá żywotá ſwoiego/
11:
mnie o modlitwę prośili/ y zá ktorem ią
12:
iákokolwiek cżynić powinien. Wſpo=
13:
mni y ná te/ ktorzy żadnych do máieſta=
14:
tu twego świętego po śmierći ſwoiey
15:
przycżyńcow nie máią/ y ktorych też ćiá=
16:
łá przy tym Kośćiele pogrzebione leżą.
17:
Wſpomni nákoniec ná wſzytkie te/ kto=
18:
rzy w dobrey wierze z tym ſię świátem
19:
rozſtáli. Rácż ie z nieprzebránego mi=
20:
łośierdźia twego onych niebieſkich przy
21:
bytkow twoich domieśćić/ do ktorycheś
22:
przyiął záraz po ſmierći pierwſzego mę=
23:
cżenniká twego Szcżepaná vkámiono=
24:
wánego/
Acto: 7.
y do ktorycheś záprowádźił w
25:
dźień wielebnego w niebo wſtąpienia
26:
twego/ wielką moc ludu/
Ephe: 4.
z odchłáni pie
27:
kielney/ y łoná Abráámowego/ po ſmier

strona: 101

przy Mſzey.
1:
ći twey/ y ſtąpieniu do piekłow/ potę=
2:
żnie wywiedźionego. Amen.
3:
Potym mow z Kápłanem.
Z Rzym: Mſzałá.

4:
A Nam też grzeſznym/ ſługom two=
5:
im/ w wielkośći rozlicżnego miło=
6:
sierdźia twego nádźieię pokłádáiącym/
7:
rácż dáć cżąſtkę iáką y vcżeſtnictwo z ś=
8:
więtymi Apoſtołámi y Męcżennikámi
9:
twemi/ y ze wſzytkiemi świętymi twoi=
10:
mi. Do ktorych ſpolnego mieſzkánia
11:
rácż nas miłośćiwie przypuśćić/ nie ná
12:
zaſługi ſię náſze oglądáiąc/ ále grzechy
13:
nam łáſkáwie odpuſzcżáiąc. Przez Chry=
14:
ſtuſá Páná náſzego przez ktorego ty Pá
15:
nie Boże/ te wſzytkie rzecży ſtwarzaſz/
16:
poświącaſz/ ożywiaſz/ onym błogoſłá=
17:
wiſz/ y nam ich vdźielaſz. Przez tegoż/ y
18:
z tym/ y w tym ieſt tobie Bogu Oycu w=
19:
ſzechmogącemu/ w ſpołecżnośći Duchá
20:
świętego/ wſzeláka cżeść y chwałá/ ná
21:
wieki wiekow. Amen.
22:
Paćierz mow z Kápłanem: po=
23:
tym te przyday Kośćielne prośby.
Z Rzym: Mſzałá.

24:
RAcż nas Pánie od wſzego złego/ prze
25:
minęłego/ ninieyſzego/ y przeſzłego
26:
wyſwobodźić/ á zá przycżyną błogoſłá=
27:
wioney y wielebney Pánny/ záwżdy cży=
Paćierz przy Mſzey iż od


strona: 102

cżáſow ieſt Apoſtolſkich/ świádcży S. Grzegorz li: 9. Epiſt. 63.
Modlitwy
1:
ſtey/ Bożey rodźićielki Máryey/ y świę=
2:
tych Apoſtołow twoich/ Piotrá y Pá=
3:
włá/ y N. y wſzyſtkich świętych/ rácż dáć
4:
miłośćiwie pokoy cżáſom náſzym: áby
5:
zá porátowániem miłośierdźia twego/
6:
moglichmy być y od grzechow káżdych
7:
wolnymi/ y od wſzelkich rozruchow be=
8:
ſpiecżnemi. Przez tegoż Páná náſzego
9:
Iezuſá Chryſtuſá. Amen.
10:
Pokoy + Boży + niech + będźie zá=
11:
wżdy z námi. Amen.
Agn Dei S. Soterowi Papieżowi przypiſuią. Ieſt w Liturgiách wſzyſtkich.

12:
O Báránku BOży ktory zgładzaſz
13:
grzechy świátá wſzyſtkiego/ zmiłuy ſię
14:
nád námi. O Báránku Boży ktory z=
15:
gładzaſz grzechy świátá wſzyſtkiego z=
16:
miłuy ſię nád námi. O Báránku Bo=
17:
ży ktory zgładzaſz grzechy świátá wſzy=
18:
tkiego/ rácż nam dáć pokoy.
Iż o pokoy przy Mſzey zá Apoſtołow proſzono/ Areopag: 3. Ec: Hier. ſwiádcży.

19:
O Boże wſzechmogący/ od ktorego ſą
20:
święte żądze/ dobre rády y pobożne ſprá
21:
wy/ rácż opátrzyć ſługi twoie/ tákim po
22:
koiem/ iákiego świát dáć nie może. áby
23:
y ſercá náſze przykazániu twemu były
24:
poddáne/ y po oddaleniu trwogi nie=
25:
przyiaćielſkiey/ cżáſy náſze zá obroną t=
26:
woią były ſpokoyne. Przez Chryſtuſá
27:
Páná náſzego. Amen.

strona: 103

przy Mſzey.
1:
Przy vżywániu nayświętſzego
2:
Sákrámentu z Kápłanem moẃ
3:
trzy kroć bijąc ſię w pierśi.
Iż ták zdawná mowiono przy vżywániu/ świádćży Orig Ho: 5. in diu.

4:
PAnie nie ieſtem doſtoyny/ ábyś wſzedł
5:
pod przykryćie ſercá mego/ ále tylko
6:
rzecz ſłowem/ á będźie zbáwioná duſzá
7:
moiá.
8:
O iákoż to święte ſą gody/ ná ktorych
9:
Chryſtuſá pożywamy/ ná mękę iego w=
10:
ſpominamy/ łáſki ſię iego nápełniamy/ á
11:
zaſtáwę chwały przyſzłey otrzymawamy
Z Rzym: Mſzałá.

12:
O Pánie Boże/ ktoryś nam w tym
13:
cudownym Sákrámenćie zoſtáwił pá=
14:
miątkę męki twoiey/ rácż nam to dáć/ á
15:
byſmy ták święte táiemnice Ciáłá y Kr=
16:
wie twoiey/ vcżćiwie ſpráwowáli/ żeby=
17:
ſmy pożytku odkupienia twego/ ſámi w
18:
ſobie vſtáwicżnie doznawáli. Amen.
19:
Przyday ſłowá S. Symeoná ieſli chceſz.
Luc: 2.

20:
TEraz opuſzcżaſz Pánie ſługę twego/
21:
według ſłowá twego w pokoiu.
S. Ambroży cżyta: Teraz opuść.

22:
Bo oglądáły ocży moie/ zbáwienie od
23:
ćiebie zrządzone.
24:
Ktoreś nágotował przed oblicżnośćią
25:
wſzyſtkich narodow.
26:
Swiátłość ná oświecenie pogáńſtwá
27:
á chwałę ludu twego Izráelſkiego.

strona: 104

Modlitwy
1:
Chwałá Oycu y Synowi y Duchowi
2:
świętemu: Iáko byłá ná pocżątku etc.
3:
Przy oſtátecżnych Kollektách
4:
moẃ z Kośćiołem Bożym.
Z Rzym: Mſzałá. O thych modlit. Aug: Epist: 59.

5:
NIechże nas/ Pánie Boże/ ocżyśći y
6:
obroni/ Boſkiego Sákrámentu twe=
7:
go ofiárá tobie oddána: á zá przycżyną
8:
błogoſłáwioney Pánny/ Bożey rodźi=
9:
ćielki Máryey/ y Swiętych Apoſtołow
10:
twoich/ Piotrá y Páwłá/ y świętego N.
11:
ábo świętey N. y wſzytkich Swiętych
12:
twoich/ niech nas y ocżyśći od wſzelkich
13:
niepráwośći/ y wyſwobodźi ze wſzelá=
14:
kich przećiwnośći.
15:
O Wſzechmogący á miłośierny Boże/
16:
niech nas ocżyśćią ſwiątośći twoie/ kto
17:
rycheſmy vżywáli (ábo vżywamy) á zá
18:
prośbą wſzytkich S. twoich/ rácz to dáć
19:
áby ten twoy Sákráment/ nie był nam
20:
obowiąſką ná karánie/ ále przycżyną z=
21:
báwienną ná odpuſzcżenie: niech będźie
22:
oczyśćieniem złośći/ vmocnieniem kre=
23:
wkośći/ obroną przećiwko káżdey świe=
24:
ckiey niebeſpiecżnośći: odpuſzcżeniem
25:
wſzelkiey żywych y vmárłych ludźi nie=
26:
práwośći. Przez Chryſtá P. náſzego. A.

strona: 105

przy Mſzey.
1:
Przy przeżegnániu Kapłań=
2:
ſkim moẃ.
O thym Con: Agáteńſkie cano: 47. y Aurel: 1. cano: 28.

3:
O Niechże nam błogoſłáwi wſzechmo
4:
cny Pan Bog/ Oćiec + Syn + y Duch
5:
święty + Amen.
6:
Pocżątek Ewángeliey S. Ianá.
Ioan: 1. Ten pocżątek godny być złotego piſmá rozumiał iedē Plátonik iáko ſwiádcży Aug: lib: 10. de ciu: ca: 29.

7:
NA pocżątku było Słowo/ á Słowo
8:
było v Bogá/ á Bogiem było Sło=
9:
wo. to było ná pocżątku v Bogá. Przez
10:
to wſzytko ſię sſtáło/ á bez onego nic ſię
11:
nie sſtáło/ cokolwiek ſię sſtáło. W nim
12:
był żywot/ á żywot był świátłośćią ludz
13:
ką/ á świátłość w ćiemnośćiách świeći/
14:
á ćiemnośći iey nie ogárnęły. Był cżło=
15:
wiek poſłány od Bogá/ ktoremu było i=
16:
mię Ian. Ten przyſzedł ná świádec=
17:
two/ áby dał świádectwo o świátłośći/
18:
áby wſzyścy przezeń wierzyli. nie byłći
19:
on świátłośćią/ ále przyſzedł żeby dał ś=
20:
wiádectwo o świátłośći. Byłá praw=
21:
dźiwa świátłość/ ktora oświeca káżde=
22:
go cżłowieká przychodzącego ná ten ś=
23:
wiát. Ná świećie był/ á świát przezeń
24:
ſtworzony ieſt/ á świát go nie poznał.
25:
Do ſwego właſnego przyſzedł/ á ſwoi go
26:
nie przyięli. A ile ſię ich nálázło co go

strona: 106

Modlitwy
1:
przyięli/ dał im moc/ áby ſię sſtáli ſyná=
2:
mi Bożymi/ tym ktorzy wierzą w imię
3:
iego ktorzy nie ze krwie/ áni z woley ćiá
4:
łá/ áni z woley męſkiey/ ále z Bogá ſię ná
5:
rodźili. Y ſłowo sſtáło ſię ciałem/
6:
y mieſzkáło miedzy námi (y widźieliſmy
7:
chwałę iego/ chwałę iáko iednorodne=
8:
go od Oycá) pełne łáſki y prawdy.
9:
Po Mſzey S. Modlitwá.
Vżywáią iey zdawná w kośćiele/ y po Godźinách.

10:
PRZEnayświętſzey y nierozdźielney
11:
Troycy/ vkrzyżowánego Páná ná=
12:
ſzego cżłowiecżeńſtwu/ y błogoſłáwio=
13:
ney á wielce wielebney Pánny Máryey
14:
płodnośći/ y wſzytkich Swiętych pow=
15:
ſzechnośći/ niechay będźie wiekuiſta
16:
cżeść y chwałá/ od ſtworzenia wſzelkie=
17:
go. A nam niech dáne będźie grzechow
18:
odpuſzcżenie/ ná nieſkońcżone wieki
19:
wiekow. Amen.
20:
Przydáć ſię y tá Modlitwá Ko=
21:
śćielna może.
Z Rzym: Mſzałá.

22:
O Przenaświętſza Troyco/ rácż przy=
23:
iąć tę (niepokaláną á máieſtato=

strona: 107

przy Mſzey.
1:
wi twemu Boſkiemu dźiwnie przyięm=
2:
ną) ofiárę/ ktorą tobie (z ſługámi twe=
3:
mi/ kápłany) oddáiemy y ofiáruiemy/
4:
(y terazeſmy oddáli) ná pámiątkę mę=
5:
ki/ zmartwychwſtánia/ y w niebo w=
6:
ſtąpienia Iezuſá Chryſtuſá/ Páná ná=
7:
ſzego. Rácż ią przyiąć/ y ku czći błogo=
8:
ſłáwioney Máryey/ wiekuiſtey Pánny/
9:
y wſzyſtkich Swiętych: áby im ſię to ná
10:
ich vcżcżenie obracáło/ á nam zbáwie=
11:
nie iednáło: y oni ſię racżyli przycżynić
12:
zá námi (do świętego y ſpániáłego
13:
máieſtatu twego) ná niebie/ kto=
14:
rych pámiątkę obchodźimy
15:
ná źiemi. Amen.

strona: 108

Spowiedź.
1:
ROZDZIE=
2:
LENIE TRZE=
3:
CIE.
4:
O Pokućie zá grzechy
5:
NAVKA.
Thrzech rzecży do pokutj potrzebá.

6:
POkutá Chrześćiáńſkiego cżłowieká/ ná trzech
7:
rzecżách należy: to ieſt/ ná ſkruſze/ ſpowiedźi/
8:
y doſyć vcżynieniu. Bo tych trzech rzecży chćiał
9:
Pan Bog poſpolićie po tych wſzytkich/ ktorzy po=
10:
kutę cżynili/ y przed zakonem/ y w zakonie/ y po za=
11:
konie: iáko ſię temu przypátrzyć możeſz w poſtęp=
12:
kách Bożych z Adámem y Ewą/ pierwſzemi ro-
Gene: 3.


strona: 109

Spowiedź.
1:
dźicámi náſzymi: z Kaimem pierwſzym mężoboy=
2:
cą:
Gene: 4.
z Dawidem Krolem pożądliwośćią ocżu vło=
3:
wionym/ y z Zydy/ rozlicżnemi grzechámi w Bábi
4:
lonie ſplugáwionemi.
2. Reg: 12. 2. Eſd: 9.
W zakonie też nowym na=
5:
dobnie te trzy rzecży iákoby w figurze iákiey wyrá
6:
żono/ w pokućie márnotráwnego ſyná/ y iáwno=
7:
grzeſzniká vſpráwiedliwionego.
Luc: 15. Luc: 18.
A miánowićie
8:
ſkruchę w zakonie Páńſkim zálecono/ kiedy ſerce
9:
kráiáć przez Ioelá kazano:
Ioel: 2.
y on ſerdecżny żal y
10:
wſtyd iáwnogrzeſzniká pokutuiącego/ y Mágdá=
11:
leny obfite łzy wylewáiącey/ y Piotrá S. rzewli=
12:
wie płácżącego przykłády w Ewángeliey przeło=
13:
żono.
Luc: 18. Luc: 7. Mat: 27.
Spowiedź záſię zálecono/ kiedy z rozmái=
14:
tym trądem do Kápłanow iść w oboim Páńſkim
15:
zakonie niektorym kazano:
Leuit: 13. et 14.
kiedy przed Ianem
16:
Chrzćićielem grzechy iáwnie opowiádano: kiedy
17:
Lázárzá śmierdzącego rozwięzowano:
Luc: 17. Matth: 3.
kiedy Pio=
18:
trowi klucże/ á Apoſtołom wſzyſtkim moc wiązá=
19:
nia y rozwiązánia obiecowano.
Ioan: 11. Matt: 16. et 18.
A iżbyś nie ro=
20:
zumiał/ że to ná wolą tylko twoię puſzcżáno:
Ioan: 20.
w
21:
dźień zmartwychwſtánia ſwego/ on nałáſkáwſzy
22:
náſz Sámárytan Iezus Chryſtus/ tym ćię ſámym
23:
Chrześćijáninie/ ná ſpowiedź obowiązał/ iż Apo=
24:
ſtolom obiecáną przed tym moc rozgrzeſzenia/ iá
25:
wnie podał. ktorey mocy/ iż Apoſtolowie nád w=
26:
iernemi Bożymi vżywáli/ w Dźieiách/
Acto: 19.
y w liś=
27:
ćiech Apoſtolſkich tego ſię v S. Lukaſzá/ S. Pá=
28:
włá/ y S. Iakubá docżytaſz.
2. Cor: 5. Iaco: 5.
Doſyć vcżynienie
29:
tákże tám zálecono/ kiedy v Ezechielá ſpráwiedli=
30:
wość pokutuiącemu cżynić/ v Dánielá Proroká
31:
grzechy iáłmużnámi wykupowáć/
Ezech: 18 et 33. Dan: 4.
v Máttheuſzá
32:
S. owoce godne pokuty świętey przynośić/
Matth: 3.
y v

strona: 110

Spowiedź.
1:
S. Páwłá cżłonki niepráwośći ſłużące/ ná cnotli=
2:
we poſtępki y ſpráwy obrácáć w obudwu Teſtá=
3:
menćiech Boſkich roſkazano.
Rom: 6.
A iáko máieſtat
4:
Boſki troiáko gniewaſz/ ſercem/ vſty/ y vcżyn=
5:
kiem: ták też troiáko vbłagaſz/ Skruchą ſerdecż=
6:
ną/ ſpowiedźią vſtną/ á doſyć vcżynieniem vcżyn=
7:
kowym.
Skruchá cżtery rzecży záwiera.

8:
Skruchę ná cżterzech rzecżách záſadzamy. Bo
9:
naprzod grzech poznáć potrzebá/ rozebrawſzy ſu=
10:
mnienie ſwoie/ y w zakonie Boſkim/ iáko w iá=
11:
kim źwierćiedle przypátrzywſzy ſię/ ieſliś głádki
12:
ná duſzy/ cżyli ſzpetny á błotem grzechu iákiego
13:
ſplugáwiony.
1.
Abowiem cżego niewiemy/ zá to
14:
nie żáłuiemy.
2.
Potym ná żal ſerdecżny zdobyć ſię
15:
muśiſz/ y oń Páná Bogá prośić: łzámi obfitymi/
16:
możeli być (ácżkolwiek y bez zwierzchniego łez wy=
17:
lewánia/ pokutá odpráwić ſię prawdźiwie może/
18:
by iedno wnętrzna ſkruchá przyſtoyna byłá) łoże
19:
twoie záraz z Dawidem polewáiąc/ ábo Páńſkie
20:
nogi z Mágdáleną pokrapiáiąc.
Pſal: 6. Luc: 7.
wſpomniawſzy
21:
ná to/ żeś ſię ták niewdźięcżnym niezlicżonych do
22:
brodźieyſtw Bożych/ y niezmiernych onych bole=
23:
śći y śmierći okrutney Páná Iezuſowey sſtał żeś
24:
przywiley ná dźiedźictwo wiekuiſte ſtráćił/ żeś ſo=
25:
bie płomienie piekielne/ duſze twey miłey ſplugá=
26:
wienie/ dárow Boſkich vſzcżerbienie/ y ſławy ná=
27:
ruſzenie ziednał/ y o inſze rozlicżne vtráty y ſzkody
28:
ſię przypráwił.
Pobudki do żalu zá grzechy.
Acżkolwiek więcey ſię tu maſz mi=
29:
łośćią niżli boiáznią do żalu pobudzáć.
3.
Potrzećie
30:
obrzydzenia potrzebá grzechu káżdego: ktoregoć
31:
każde piſmo ſtrzedz ſię iáko wężá. á toć beſpiecżnie
32:
opowiáda/ że lwie zęby/ zęby grzechu káżdego:
Eccle: 21. Prou: 5.
y

strona: 111

Spowiedź.
1:
pocżątki iego ſłodkie y miłe/ ále koniec bárzo gorz=
2:
ſki. Bo tám nie trudne do grzechu wrocenie/ gdźie
3:
nie było prawdźiwe iego obrzydzenie.
4.
Nákoniec
4:
ſerce mieć ma káżdy do popráwy żywotá ſwego/
5:
áby Iudaſzem y zdraycą Páná ſwego nie był/ y á=
6:
by z śiedmią złych duchow gorſzych ieſzcże/ nie
7:
przylećiał z nowu Szátan do mizernego á prozne=
8:
go gmáchu ſercá twego.
Luc: 11.
Ná Spowiedźi ná dwie ſię rzecży oglądáć.

9:
Ná ſpowiedźi miey oko ná dwie rzecży/ to ieſt/
10:
ábyś ſzcżerze y pokornie wyznał te wſzytkie nieprá=
11:
wośći/ ktoremi widźiſz ſumnienie twoie zmázáne
12:
y obćiążone: á ktemu żebyś w śmiertelnych grze=
13:
chách (inſza rzecż o powſzednich/ ktorym ſłuży ono
14:
mieśce Dawidowe: Grzechy á ktoż wyrozumie?)
Pſalm: 13.

15:
licżby ile możeſz pámiętáć/ nie opuſzcżał. Bo y
16:
trąd miánowićie opowiádano w zakonie ſtárym:
Leuit: 13. et 14.

17:
y w ſpráwách Apoſtolſkich to naydźieſz/ żeć grze=
18:
chy przed Apoſtoły wylicżano:
Acto: 19.
y trudno rozeznáć
19:
Apoſtolſkiemu vrzędowi/ komu grzechy zátrzy=
20:
máć/ á komu odpuśćić/ ieſli wſzyścy iednáko mo=
21:
wić będźiemy/ żeſmy tylko niepráwośći pełni. A iż
22:
inácżey ſię obchodzą z máłym dłużnikiem/ á iná=
23:
cżey z tym ktory długow więcey ma niżli włoſow/
24:
inákſzy też poſtępek kośćielny ieſt z temi co máło
25:
Pánu Bogu winni/ niż z temi ktorzy grzechow
26:
nád licżbę piaſku morſkiego názbieráli. Przeto y
27:
pokuty inákſzey/ y przygotowánia więtſzego/ y
28:
ſpowiedźi pilnieyſzey potrzebá temu/ ktory ná ſię
29:
cżuie grzechy śmiertelne/ niżli owemu/ ktory ſię iá=
30:
kimkolwiek po niedawney zwłaſzcżá á przyſtoynie
31:
przedtym odpráwioney ſpowiedźi/ prochem grze=
32:
chow powſzednich przykurzył. iáko inácżey rány

strona: 112

Spowiedź.
1:
wielkie lecżą/ á inácżey liſzay świerzbiący: inácżey
2:
ſobie z błotem/ inácżey z prochem pocżynáią/ kie=
3:
dy ſzáty wyćieráią.
Doſyć vcżynienie cżego potrzebuie.

4:
Doſyć vcżynienie chceſzli ſtátecżnie odpráwić/
5:
nie mieyże ná tym doſyć/ iż ſędźiego vſłuchaſz/ y
6:
náznácżoną od Kápłáná pokutę odpráwiſz (ktory
7:
ieſli ćię może ná wiecżną mękę obowiązáć/ według
8:
náuki piſmá Bożego/ pewnie może y ná docżeś=
9:
ną)
Matt: 17. Ioan: 20.
ále odnowiwſzy/ iáko orzeł/ látá twoie/ oblecż
10:
ná ſię nowego Adámá/ á nagrodę przyſtoyną te=
11:
go coś komu winien/ iáko być może/ vcżyniwſzy/
12:
ćwicż y obieray ſię w modlitwách/ pośćiech/ y iáł=
13:
mużnách:
Troiáka zá grzechy nagrodá.
Pánu Bogu przez modlitwy/ ſámemu
14:
ſobie przez poſty/ nagrodę nieiáką cżyniąc/ á bli=
15:
źniemu przez iáłmużny: ktorych vcżynkow dobrych
16:
cená dla tego wielka być muśi/ iż ſą krwią niewin
17:
ną niepokalánego báránká polane/ y z iego świę=
18:
tymi Boſkimi zaſługámi złącżone.
Apoc: 1. et 7.

19:
A iż nie káżdy wie z cżego ſię ſpowiádáć ma/ po=
20:
łoży ſię tu Boſkie y Kośćielne przykazánie/ z kro=
21:
ćiuchnym obiáśnieniem y wykłádem: z ktorego
22:
ſię maſz dáć winnym/ ieſliś ie w cżym przeſtąpił.
23:
Bo mándatow Boſkich znácżne przeſtąpienie pie
24:
kłá bliſkie. Kośćiołá też kto nie ſłuchá/ zá pogáni=
25:
ná y iáwnogrzeſzniká bywa pocżytány/ ktorym
26:
pewnie ſzerokie do piekłá wrotá otworzono.
Gallat: 5. Luc: 10. Mat: 18.
Exo: 20.

27:
Dźieśięćioro Boże Przykazánie
28:
TE ſą Boże przykazánia/
29:
Drogá náſzego zbáwienia.
30:
Wierz záwżdy w Bogá iednego.
I.


strona: 113

Spowiedź.
1:
Nie bierz prozno imieniá iego.
II.

2:
Pomni záwżdy świętá święćić.
III.

3:
Oycá ſwego y mátkę cżćić.
IIII.

4:
Nie zábijay też żadnego.
V.

5:
Nie cżyń grzechu niecżyſtego.
VI.

6:
Nie krádni nigdy nie cudzego.
VII.

7:
Nie świádcż fáłſzu ná żadnego.
VIII.

8:
Nie żąday żony bliźniego.
IX.

9:
Ani żadney rzecży iego.
X.

10:
Kto to będźie záwżdy pełnił/
11:
Ten będźie Pánu Bogu mił.
12:
Wylicżenie krotkie grzechow prze
13:
ćiwko Dźieśięćiorgu Przykazániu
14:
Bożemu popełnionych.
15:
Przećiwko Pierwſzemu.
16:
WYrzecżenie wiáry: ábo do Pogáńſtwá przyſtánie.
17:
Kácerſtwo iáwne ſtánie/ ábo obroná/
18:
y pochwalenie iego.
19:
Odſzcżepieńſtwo: iákie ieſt v Ruśi/ y Grekow.
20:
Wątpliwość w wierze/ z zezwoleniem.
21:
O rzecżách Boſkich nieprzyſtoyne rozumienie.
22:
Bluznierſtwo/ ktorymkolwiek ſpoſobem vczynio=
:
(ne.
23:
Vporne kuſzenie P. Bogá ſwego iákiekolwiek.
24:
Práktyki/ cżáry/ wrożki/ y z cżártem porozumienie.
25:
Zbytnie y nieoſtrożne ſnom wierzenie.
26:
Opácżne nabożeńſtwo/ ábo zabobony iákiekol=
:
(wiek.
27:
Deſperácya/ ábo roſpacż.
28:
W nádzieię odpuſzcżenia beſpiecżne grzeſzenie.

strona: 114

Spowiedź.
1:
Cżytánie/ ſłuchánie/ ábo chowánie kśiąg/ ábo
2:
náuk zákazánych.
3:
Slepe zámiłowánie świátá tego/ z wzgárdą rze=
4:
cży niebieſkich.
5:
Nieumieiętność dobrowolna rzecży do zbáwienia
:
(potrzebnych.
6:
Zborow kácerſkich/ ábo bożnie Pogáńſkich bu=
7:
dowánie.
8:
Przećiwko Wtoremu.
9:
SLubow Pánu Bogu vcżynionych łamánie: á=
10:
bo nierozmyślne ich cżynienie.
11:
Krzywoprzyśięſtwo.
12:
Niepotrebna/ ſkwápliwa/ ábo o rzecż złą vcży=
13:
niona przyśięgá.
14:
Páná Bogá y Swiętych iego/ ábo ſtworzenia ie=
15:
go przeklinánie.
16:
Przygáná ſpráwom Boſkim dána/ ábo ná Páná
17:
Bogá nárzekánie.
18:
Piſmá S. y rzecży Boſkich/ ná żárty/ y rzecży nie=
19:
przyſtoyne vżywánie.
20:
Obroná grzechu ſwego/ przykłádem S. niektorych.
21:
Obietnic ſzkodliwe nie ziſzcżenie.
22:
Modlitw powinnych/ ábo ślubowánych zánie=
:
(chánie.
23:
Grzechow śmiertelnych vmyślne ná Spowiedźi
24:
táienie.
25:
Przećiwko Trzećiemu.
26:
RObotá w święto/ bez gwałtowney potrzeby.
27:
Mſzey świętey zániedbánie/ álbo nie nabo=
28:
żne iey ſłuchánie.
29:
Poſtow powinnych łamánie/ ábo nie wierne od=
30:
práwowáne.
31:
Hándlem y targiem długim/ bez potrzeby wiel=
:
(kiey zábáwienie.

strona: 115

Spowiedź.
1:
Nieprzyſtoynie ſzáfowánie ábo vżywánie Sákrá=
2:
mentow świętych/ ábo ich vżywánia długie
3:
odkłádánie.
4:
Znieważenie mieśc świętych/ przez przechadzki/
5:
y inſze rzecży.
6:
Przećiwko Cżwartemu.
7:
ROdźicom lekkość vmyślnie wyrządzona.
8:
Zániedbánie ich ábo opuſzcżenie cżáſu potrze
:
(by.
9:
Wzgárdá ſtárſzych ktorychkolwiek/ y niepo=
10:
ſłuſzeńſtwo/ ábo obmowá/ ábo z nich naśmie=
:
(wiſko.
11:
Powinnych ſzkodliwe znieważenie.
12:
Duchownych zbićie/ ábo zelżenie.
13:
Szemránie przećiwko Dekretom Kośćielnym.
14:
Pokut ſpowiednych nie wypełnienie.
15:
Máiętnośći dźiedźicżney złe vżywánie.
16:
Wſtyd vbogich rodźicow/ ábo z ich niedoſtát=
17:
kow nátrząſánie.
18:
Przećiwko Piątemu.
19:
MEżoboyſtwo/ ábo pomoc/ ábo rádá do nie=
:
(go.
20:
Ránienie ábo obráżenie ná zdrowiu.
21:
Inſzych przez cżáry pſowánie.
22:
Ná rękę vporne y hárde wyzywánie.
23:
Iákakolwiek przycżyná do śmierći cżyieykolwiek/
24:
nie mądrze y nieumieiętnie dánymi lekárſtwy/
25:
ábo cżym inſzym.
26:
Zániedbánie obrony od śmierći/ ábo rány/ kiedy
27:
kto obronić ſnádnie może/ ábo powinien.
28:
Woyná nieſpráwiedliwa.
29:
Przeſzkoda w małżeńſtwie/ ábo okrom małżeń=
30:
ſtwá do rodzenia dźiatek.
31:
Przymuſzenie inſzych do grzechu.

strona: 116

Spowiedź.
1:
Dźiatek dobrowolne poſtradánie.
2:
Zycżenie śmierći złośliwe/ ſobie ábo drugiemu.
3:
Zdrowia przez obżárſtwo ábo pijańſtwo náruſze=
:
(nie.
4:
Karánie bez winy/ ábo zá winą bez miáry.
5:
Gniew znácżny/ ábo nienawiść.
6:
Pomſtá właſna ná ſtárſze ábo ná vrząd iey nie
:
(włożywſzy.
7:
Zgorſzenie bliźniego.
8:
Wdáwánie ſámego śiebie w iáwne niebeſpiecżeń
9:
ſtwá duſzne ábo ćieleſne.
10:
Roſterkow roźśiewánie.
11:
Rádość vmyślna y zawiſzna/ ábo ze złego ſercá
12:
pochodząca/ z cudzey ſzkody ábo śmierći.
13:
Przećiwko Szoſtemu.
14:
CVdzołuſtwo/ y wſzelki ſpoſob niecżyſtośći v=
15:
cżynkowey.
16:
Dotykánie nierządne kogożkolwiek.
17:
Tańce nieucżciwe ábo niebeſpiecżne.
18:
Małżeńſtwo z krewnymi do cżawrtego ſtopniá;
19:
ábo z powinnemi/ cżáſem do cżwartego/ á cżá=
20:
ſem do wtorego/ w pewnych przypadkách/ w
21:
kośćiele powſzechnym opiſánych.
22:
Slub z inſzą/ ábo inſzym/ brány zá żywotá pierw=
23:
ſzey ślubney/ ábo tákże pierwſzego ślubnego.
24:
Ożenienie z ktorąkolwiek przeſzkodą przyrodzo=
25:
ną/ Boſką/ ábo Kośćielną.
26:
Pewna nieucżćiwość w małżeńſkich ſpráwách.
27:
Po ślubie Pánu Bogu vcżynionym/ ábo święce=
28:
niu Kośćielnym więtſzym/ ożenienie.
29:
Pobudek y przycżyn do niecżyſtośći vmyślne ſzu=
30:
kánie ábo dawánie.
31:
Nieucżćiwych niewiaſt w domu chowánie/ ábo

strona: 117

Spowiedź
1:
grzechow komukolwiek odpuſzcżánie.
2:
Dobrowolne ćieleſne pomázánie.
3:
Ná ſny plugáwe zezwolenie/ ábo przycżyná do
4:
nich dána/ z myśli przeſzłey/ ábo z pijańſtwá/
5:
y obżárſtwá.
6:
Po ſlubie cżyſtośći małżeńſkiey/ ſpráwá małżeńſka.
7:
Przećiwko Siodmemu.
8:
KRadźież/ y iákiekolwiek w ſzáfunku przenie=
9:
wierzenie/ ábo rzecży iákiey/ nád wolą tego
10:
cżyiá ieſt/ przywłaſzcżenie ſobie/ ábo inſzemu
11:
dárowánie.
12:
Lupieſtwo/ y cżynienie ſzkody drugiemu/ by też y
13:
ná woynie nieſpráwiedliwey.
14:
dźieśięćin zátrzymánie/ ábo kośćiołow y rzecży
15:
Pánu Bogu oddánych pſowánie.
16:
Swiętokupſtwo/ ábo Swiętokradźſtwo.
17:
Hándle y zyſki nieſpráwiedliwe.
18:
Długow zátáienie.
19:
Podatkow nieſłuſznych vſtáwá/ ábo poddánych
:
(vćiśnienie.
20:
Zbytnie wyćiągánie zá robotę/ ábo robotá nieſprá=
:
(wiedliwa.
21:
Máiętnośći ná zbytki rozſzáfowánie.
22:
Mytá robotnikom zátrzymánie.
23:
Rzecży náleźionych ſkwápliwe ſobie przywłaſzcże=
:
(nie.
24:
Pożycżonych/ záſtáwionych/ ábo zápomniánych
25:
rzecży nieſłuſzne zátrzymánie.
26:
Vdawánie/ ábo odmiáná pieniędzy/ ábo inſzych
27:
rzecży zdrádliwa.
28:
Gry zbytnie/ ábo nieucżćiwe/ ábo zdrádliwe.
29:
Niewierna teſtámentow exekucya.
30:
Vmyślne ſpráwiedliwośći zwłacżánie.
31:
Zywienie ſyná z cudzołoſtwá pewnie pocżętego/
32:
nád wolą mężá ſwego.

strona: 118

Spowiedź.
1:
Lichwá: ktora záwżdy bywa/ gdy ſię cokolwiek
2:
nád ſummę pożycżoną/ z vgody/ y tylko zá ſá=
3:
mo pożycżenie/ bierze.
4:
Przećiwko Oſmemu.
5:
KLamſtwo y fałſz wſzelki.
6:
Fáłſzywe ſądy y dekrety.
7:
Obroná rzecży ábo kauzy nieſpráwiedliwey.
8:
Spowiednych grzechow obiáwienie.
9:
Rzecży táiemnie zwierzonych ſzkodliwe inſzym o=
10:
powiedzenie.
11:
Sámego śiebie ábo inſzego przeklinánie.
12:
Obmowy/ ábo ich ſłuchánie z pochwaleniem.
13:
Poſądzánia ſkwápliwe.
14:
Cudzych grzechow obiáwienie/ temu komu nie
:
(należy.
15:
Nátrząſánie z cnoty y nabożeńſtwá cudzego/ ábo
16:
iey nágánienie zawiſne.
17:
Niezmierne ſámego śiebie/ y niepożytecżne wy=
:
(chwalánie.
18:
Pochlebſtwo.
19:
Płonne obietnice.
20:
Namowá inſzych do grzechu ktoregokolwiek.
21:
Przećiwko Dźiewiątemv y Dźieśiątemu.
22:
ZEzwolenie ná myſl ábo ſpráwę niecżyſtą/ prze
23:
ſzłą/ ninieyſzą/ ábo przyſzłą/ y w niey kochánie
24:
Zbytnie ábo nieucżćiwe/ ábo złym ſercem wymy=
25:
ślone/ ábo ná ſię włożone ſtroie/ y głádzenia/
26:
od kogokolwiek.
27:
Poddánych ábo ſług od innych odwodzenie zło=
:
(śliwe.
28:
Zayźrzenie drugiemu ſzcżęśćia iego vmyślne y zło=
29:
śliwe.
30:
Przeſzkodá bliźniemu złośliwa w pożytkách iego.
31:
Ná gránie w kárty o pieniądze inſzych przymuſzá=

strona: 119

Spowiedź.
1:
nie/ ábo tych ktorzy ſwych pieniędzy nie máią
2:
námawiánie.
3:
Wola do ktoregokolwiek grzechu vmyślna.
4:
Zadnego z tych grzechow lekko ſobie pokłádáć
5:
nie potrzebá. Bo czyſte ſa/ iáko náucża Abakuk
6:
Prerok/ ocży Páná Bogá náſzego/ á ná nieprá=
7:
wość poglądáć nie może.
Abac: 1.
Y ma w nienawiśći
8:
Pan Bog (mowi Krol Sálomon) złośliwego
9:
cżłowieká/ y złość iego.
Sap: 14.
A przetoż ábo pokaránie/
10:
ábo zgánienie przeſtępſtwá przykazánia Bożego
11:
káżdego z tych dźieśiąći/ w piſmie S. naydźieſz.
12:
Pięcioro przykazánie Kośćielne/
13:
wſzytkim Chrześćijánom ſłużące.
I.

14:
DNi święte poſtánowione od Ko
15:
śćiołá święć.
II.

16:
Ná káżde święto Mſzey świętey vcżći=
17:
wie ſłuchay.
III.

18:
Náznácżone pewnych dni poſty zácho=
19:
way.
IIII.

20:
Grzechow twoich/ właſnemu Kápła=
21:
nowi co rok ſię ſpowiáday.
V.

22:
Naświętſzego Sákrámentu Ciáłá y
23:
Krwie Páńſkiey/ przynamniey raz w
24:
rok/ około Wielkieynocy vżyway.
25:
Náuká o przykazániu Ko=
26:
ścielnym.
27:
NAucż ſię/ Chrześćijáninie práwowierny/ o
28:
tym przykazániu tych rzecży. Naprzod iż o=
Kośćielnych ſtár-


strona: 120

ſzych ſłucháć potrzebá.
Spowiedź.
1:
krom mándatow Boſkich/ podległeś y Kośćiel=
2:
nemu poſłuſzeńſtwu/ ktore y Apoſtołom ſámym/
3:
y namiáſtkom ich oddáwáć káżdy powinien.
Acto: 15.
Ná=
4:
piſał to o S. Páwle Lukaſz Ewángeliſtá w Dźie=
5:
iách Apoſtolſkich/ iż rozśiewáiąc po Syryey y Cy=
6:
licyey przenáwybornieyſze naśienie ſłowá Boże=
7:
go/ roſkázował chowáć przykazánia Apoſtołow
8:
S. y ſtárſzych. á miánowićie iáko ná inſzym mie=
9:
ścu wſpomina S. Lukaſz/ ſtárſzych Hierozolim=
10:
ſkich.
Acto: 16.
Powiedźiał to y ſam Páweł S. beſpiecżnie
11:
Teſſalonicenſom.
1. Teſſ: 4.
Wiećie com wam zá roſkazá=
12:
nia podał: á ták kto temi gárdźi/ nie cżłowiekiem
13:
gárdźi/ ále Bogiem/ ktory nam też dał Duchá
14:
ſwego świętego.
Luc: 10.
Powiedział y Chryſtus Pan o
15:
Apoſtolech ſwoich: iż kto onych ſłucha/ ſámego
16:
Chryſtuſá ſłucha. A nie tylko Apoſtołow/ ále y
17:
tych wſzytkich/ ktorzy porządnie ná Káthedrze
18:
Moyzeſzowey vśiedli/ ſłucháć przykazał:
Matt: 23.
Y Ko=
19:
śćiołá ktoby nie ſłuchał (według náuki iego) od
20:
inſzych wyłącżony być miał.
Matt: 18.
Gdźie to pięćioro przykazánie nayduie ſię.
Ponieważ tedy o
21:
pierwſzym Przykazániu maſz wyráźne Dekrety
22:
Koncylium Lugduńſkiego cap: 3. Mátyſkoneń=
23:
ſkiego can: 36. et 37. y Tryburyeńſkiego can: 35.
24:
o wtorym Agátheńſkiego can: 47. Tryburyent=
25:
ſkiego can: 35. y Aureliáneńſkiego cap: 28. o trze=
26:
ćim/ Seymu duchownego Gángreńſkiego can: 19
27:
Moguntyńſkiego can: 34. et 35. Sálegunſtády=
28:
eńſkiego can: 1. et 2. o cżwartym Láteráńſkiego
29:
can: 21. y Trydentſkiego Seſs: 14. can: 8. o piątym
30:
tychże oboygá wálnych Kośćielnych Seymow. o
31:
krom tego coć ſię w Kánoniech Apoſtolſkich/ ábo
32:
o święćiech can: 68. ábo o Mſzey S. can: 9. ábo

strona: 121

Spowiedź.
1:
o Pośćiech can: 13. 20. et 68. podáło niechćiey
2:
iárzmá tego zbáwiennego z śiebie ſkłádáć: zwła=
3:
ſzcżá iż ſię káżda rzecż z tych piąći/ y mądrze y przy=
4:
ſtoynie y pożytecżnie bárzo poſtánowiłá. iáko ćię
5:
tego y kazániem y piſániem Kátholiccy páſterze y
6:
Káznodźieie náucżáią: y ſam bárzo prędko te v=
7:
ſtáwy pochwaliſz/ kiedy ſię ná poſtánowienia ich
8:
y pożytki duchowne/ ktore ſtąd zbáwieniu twemu
9:
roſtą/ przyſtoynie rozmyśliſz.
Swiętá dwoiákie

10:
Potym niechayći to nie będźie táyno/ co do ob=
11:
iáśnienia tego przykazánia należy. Swiętá Koś=
12:
ćielne/ iedne ſą wſzytkiemu świátu poſpolite/ iáko
13:
Swiątki/ ná ktore ſię y S. Páweł do Hieruzálem
14:
kwápił/ o cżym Lukaſz S. świádcży:
Acto: 20.
drugie pew=
15:
nym mieścom/ ábo miáſtom przyzwoite/ iáko v
16:
nas święto świętego Stániſłáwá. O tych toż ſię
17:
rzecz może/ co o pośćiech powiedźiał świętey Mo
18:
nice/ mátce S. Auguſtyná/ wielebny Ambroży/
19:
iáko to nápiſał ſámże Auguſtyn epist: 86. Do kto=
20:
regokolwiek Kośćiołá przyidźiećie/ zwycżay iego
21:
chowayćie: ieſli niechcećie ábo z inſzych ſię zgor=
22:
ſzyć/ ábo inſzym wzgorſzenia dáć.
Mſzey cáłey ſłucháć.

23:
Słuchánie Mſzey ś. przy ktorey ná mękę Páná
24:
náſzego/ przynamniey w świętá/ wſpomináć ma=
25:
my/ dwu rzecży potrzebuie. Naprzod ábyś zupeł=
26:
nie Mſzey ś. ſłuchał/ nie odchodząc od niey áż po
27:
Kápłáńſkim ludźi przeżegnániu. Bo nie bez przy=
28:
cżyny nie tylko Koncylium Agátheńſkie can: 47.
29:
ále y Kanon Apoſtolſki iedennaſty każe ſrodze ká=
30:
ráć te wſzytkie/ ktorzy przed końcem wychodzą/ iá
31:
koby teſkniąc ſobie ná ſłużbie Pána ſwego/ á ná
32:
ono co Hieremiaſz powiedźiał nie pámiętáiąc:
Hier: 48.


strona: 122

Spowiedź.
1:
Przeklęty ieſt/ ktory odpráwia ſłużbę Páńſką zdrá=
2:
dliwie. á toć też ná zdrádę poſzło/ Bogu vwłácżáć
3:
co ſię Bogu náznácżyło.
Mſzey nabożnie ſłucháć.
Potym ábyś iey nabo=
4:
żnie y vcżćiwie ſłuchał. Smie beſpiecżnie Chryzo=
5:
ſtom S. Serm: de Euchar. zá kłamliwe ludźie po=
6:
cżytáć te wſzytkie/ ktorzy przy tey ofierze Kápłano=
7:
wi odpowiádáią/ Habemus ad Dominum, to ieſt/
8:
mamy ſercá ku Pánu Bogu/ á przedſię ná ten cżás
9:
bynamniey o przyſtoynym nabożeńſtwá ſwego
10:
odpráwieniu nie myślą: á máieſtat Chryſtá Pá=
11:
ná/ y ſtráſzliwego onego (iáko támżeChryzoſtom
12:
Mſzą ś. názywa) duchownego ſtołu wagę y cenę
13:
lekce ſobie pokłádáią. A toć ieſt iedno świąt świę
14:
cenie: Ofiáry tey przenachwálebnieyſzey/ y ieſlić
15:
co bárzo pilnego nieprzeſzkadza/ kazánia nabożne
16:
y doſkonáłe wyſłuchánie (bo tá oboiá rzecż iż zá
17:
Apoſtolſkich cżáſow byłá/ dwudźieſte rozdźiele=
18:
nie ſpraw ich wyráźnie pokázuie) okrom tego/ że
19:
ná ten cżás z roſkazánia Kośćielnego/ ktore ſię przy=
20:
kłády ſtárego Zakonu y świádectwy pięknie v=
21:
twierdza/ roboty ręcżney/ ktora gwałtowney po=
22:
trzeby nie ma/ zániecháć maſz:
W ſwiętá nie robić.
ábyć tá mánná/
23:
ktorą nád wolą Boſką zbieráć będźieſz/ w robác=
24:
two ſię ſproſne nie obroćiłá/ iáko Zydom w Kśię=
25:
gách Moyzeſzowych: ábo nie zniknęłá/ iáko też o=
26:
ná/ ktorey Zydowie w Szábát ſzukáli.
Exo: 16. Támże.
Poſty kośćielne rozmáite.

27:
Poſty przykazáne/ ábo też obowiązuiącym nas
28:
zwycżáiem vtwierdzone/ te ſą.
I. Poſt wielki.
Naprzod poſt
29:
wielki przed Wielkąnocą/ ktory maſz od ſámych
30:
Apoſtołow. Bo o nim ieſt dekret ábo kanon A=
31:
poſtolſki 63. y 68. cżyni o tymże zmiánkę vcżeń
32:
S. Ianá Apoſtołá Ignácyus Epist: od Philip. y

strona: 123

Spowiedź.
1:
Klemens vcżeń S. Piotrá lib: 5. const: Ap: cap: 13.
2:
Orig: Hom: 10. in Leuit. y inſzy cżáſu pośledniey=
3:
ſzego/ iáko Baſil. Chryſost. Epiph. August. Hier.
4:
Cżyni y Koncylium Niceńſkie ſtárodawne/ y inſze
5:
duchowne Seymy. w ktore to poſty iáko y wſzy=
6:
ſtkie inſze/ iż raz przez dźień y v Láćinnikow y v
7:
Grekow iadano/
Raz w poſthy przez dźień iadano.
nie trudno tego dowieść y z Bá=
8:
zyliuſzá S. conc: de ieiun. y z świętego Chryzoſto=
9:
má Hom: de ieiun. y z Auguſtyná S. lib: de morib.
10:
eccl: cap: 33. y z Bernardá wielebnego Serm: 3. de
11:
Quad. y inſzych. co też y w zakonie Páńſkim bywá=
12:
ło w poſty Zydowſkie. Iud: 20. 2. Reg: 1. Act: 23.
II. Wigilie.

13:
Potym Wigilie pewne/ ktore od cżuynośći ná
14:
modlitwie długiey zdawná ták názwano: á zbá=
15:
wienne ono ſtrażey nocney od Apoſtolſkich cżá=
16:
ſow trzymánie/ w poſty odmieniono/ świętá wiel
17:
kie vprzedzáiące/ y nas do cżuynośći y pilnośći o=
18:
koło zbáwienia náſzego pobudzáiące. Wſpomi=
19:
na S. Auguſtyn Serm: 25. ad Erem. pewne tákie
20:
poſty/ iáko wigilią w niebo wźięćia P. Máryey/
21:
národzenia S. Ianá/ y inſze/ zwłaſzcżá Apoſtol=
22:
ſkie. Cżynili też święći Doktorowie Kośćielni ka=
23:
zánia w wigilie/ iáko Auguſtyn w wigilią Swią=
24:
tecżną/ Bernárd S. w wigilią Národzenia Páń=
25:
ſkiego/ tákże też S. Iędrzeiá/ y S. Piotrá y Pá=
26:
włá/ co ſię w ich kśięgách obacżyć może. Nay=
27:
dźieſz też te poſty na Koncylium Oxonieńſkim
28:
can: 4. y Sálegunſtádyeńſkim can: 10.
III. Suche dni.

29:
Potrzećie/ Suchedni/ ktorym Polacy tytuł dáli
30:
y imię od ſuſzenia: ácż tego ná ten cżás Kośćioł
31:
nie roſkázuie: choćiaż ſię to ſłuſznie y pokármow
32:
wárzonych zániechánie ſtárożytnośćią záleca/ w

strona: 124

Spowiedź.
1:
kśięgách Tertulianowych/ y inſzych/ y przykłádem
2:
ś. Ianá Chrzćićiela. O ſuchych dniách Swiąte=
3:
cżnych y letnich cżyni zmiánkę Klemens S. vcżeń
4:
Apoſtolſkie li: 5. cost: Ap. y Athánázyus ś. in Apol.
Acto: 13. et 14.

5:
O tych ktore w Ieśieni bywáią/ piſze ś. Leo Ser:
6:
7. de ieiu: Me. 7. Adwentowym y źimie ſłużącym to
7:
właſnie należy/ co o pośćiech Apoſtolſkich przy
8:
poświącániu y poſyłániu pewnych Apoſtołow v
9:
Lukaſzá ś. cżytamy. Bo poſpolićie mieſiącá Grud
10:
niá Kápłany święcono/ iáko ſię nie trudno tego
11:
w hiſtoryách Kośćielnych docżytáć. O wielgopo
12:
ſtnych/ y ná Wioſnę zdawná chowánych świádec
13:
twá mamy ná Koncylium Oxonieńſkim cap: 5. y
14:
Moguntyńſkim can: 34. A krotko mowiąc/ do
15:
wieść tego nie trudno/ że ſuche dni troie/ od Apo=
16:
ſtolſkich cżáſow mamy: cżwarte Kálixtus S. Pa=
17:
pież y męcżennik/ piętnaſty od S. Piotrá/ przycży=
18:
nił/ iáko ſamże to wſpomina epiſt. ad Benedictum
19:
Chryzoſtom S. Hom: de natiuit: Ioan: Bapt. opo=
20:
wiedźiáne być te poſty przez Zácháryaſzá Proroká
21:
w oſmym/ nádobnie dowodźi. Wiele Kośćioło=
22:
wi Bożemu należy ná dobrych Kápłanách/ ktore
23:
ná ten cżás święcą.
Acto: 13. et 14.
przetoż przykłádem S. Apo=
24:
ſtołow/ y modlitwy ná ten cżás cżynimy/ y poſtem
25:
ſię nieco dla tego trudźimy. iáko y zbáwićiel náſz
26:
v Lukaſzá S. w ſzoſtym/ kiedy ná vrząd Apoſtol=
27:
ſki wyſádźić vcżnie ſwoie miał/ y modlitwę przez
28:
cáłą noc cżynił/ y nieſpániem ſię dręcżył. ácżkol=
29:
wiek ſą inſze też tego przycżyny. o cżym ná wielu
30:
mieścách S. Leo náucża.
IIII. Piątki.

31:
W tęż licżbę wchodzą y Piątki. O wielkopiąt=
32:
kowym pośćie zmiánkę cżyni S. Klemens lib: 5

strona: 125

Spowiedź.
1:
con: Ap. cap: vlt. Inſzych piątkow poſty/ktore
2:
ná pámiątkę męki Páńſkiey pośćimy/ wſpomina
3:
przed dwunaśćią ſet lat niemal Epiphánius Bi=
4:
ſkup in cōp doct: fidei. y po nim ś. Auguſtyn ep: 86.
V. Srzody.

5:
Srzody też że od Apoſtolſkich cżáſow niektore
6:
mieścá paſzcżáły/ ná przedánie Páńſkie wſpomi=
7:
náiąc/ pokázáć ſię może z Ignácyuſzá S. vcżniá
8:
Apoſtolſkiego epiſt: 4. ad Philip. Orygeneſá in
9:
Leuit, Epiphániuſzá y Auguſtyná ná mieścách
10:
teraz námienionych.
VI. Soboty.

11:
Sobotnią záſię ábſtynencyą/ przed tyśiącem lat
12:
y więcey wſpomina Innocencyus Papież ep: 1 ad
13:
Decent: cap: 4 tákże y Auguſtyn wielebny epiſt 86
14:
y Ambroży ś. od tegoż Auguſtyná ná tymże mie=
15:
ścu wſpominány. Wznawiamy ſobie tym row=
16:
nym mięśnych pokarmow vięćiem/ żáłoſny po=
17:
grzeb Páńſki/ y płácż Apoſtolſki: á niechcąc po=
18:
ſpolitego z Zydy mieć weſela/ do Niedźiele świę=
19:
tey iákożkolwiek ſię gotuiemy.
VII. Krzyżowe dni/ y dźień S. Márká.

20:
Máią ſwoię ſtárożytność y dni krzyżowe: kto=
21:
re przed tyśiącem lat/ ná Koncylium Aureliáreń=
22:
ſkim/ z proceſſyámi/ y od mięſá wſtrzymawánim/
23:
dla kilku poważnych przycżyn támże wyráżonych/
24:
á miedzy inſzymi/ dla záchowánia pośianego zbo
25:
ża/ y owocow/ y powietrza morowego oddale
26:
nia obchodzić kazano cap: 6. Toż bywa w dźień
27:
S. Márká/ z ſtárodawney S. Grzegorzá Papie
28:
żá vſtáwy: o ktorey piſze rowiennik iego Grego
29:
rius Turonenſis lib: 10 hist. Franc. y ſam S. Grze=
30:
gorz lib: 11. epiſt: ep 2.
31:
W cżwartym przykazániu Kośćielnym Kápłan
32:
wlaſny/ Biſkup ábo pleban twoy ſię rozumie. lecż
Co ſię rozumie


strona: 126

Spowiedź.
przez Kápłaná właſnego.
1:
ſą niektorzy kápłani/ zakonni zwłaſzcżá ludźie/ kto
2:
rym ná ſłuchánie ſpowiedźi rozlicżnych mieśc y
3:
ſtanow/ Apoſtolſka ſtolicá dáłá dozwolenie. Są
4:
też y pewni ludźie/ ktore od śćiſłey/ ále potrzebney/
5:
porządney/ ſtárodawney/ y grunty ſwe w piśmie
6:
máiącey/ w tey rzecży obowiąſki/ przywileie Koś=
7:
ćiołá powſzechnego wyięły.
Ieſli ſię raz tylko do roku ſpowiedáć.

8:
W tym ćię przeſtrzegam/ Chrześćijáninie/ ábyś
9:
nie rozumiał żeć tákim poſtánowieniem drogę
10:
do cżęſtey ſpowiedźi/ ábo do cżęſte go naświętſzego
11:
Sákrámentu vżywánia zágrodzono. Bo y przed
12:
tym zá cżáſow ś. Fábianá Papieżá y męcżenniká/
13:
powinni byli wſzyścy trzykroć to do roku cżynić/
14:
to ieſt/ ná Wielkąnoc/ ná Swiątki/ y ná Boże ná=
15:
rodzenie: y teraz też gwałtowna potrzebá y pew=
16:
ne przycżyny/ iáko śmierć pewna/ y bliſka/ drogá
17:
ábo zabáwá niebeſpiecżna (iáko v niewiaſt nie=
18:
ktorych ćięſzkie dźiatek rodzenie) ślub o tym Pánu
19:
Bogu vcżyniony/ pokutá też táka náznácżona/ y
20:
pokuſy niebeſpiecżne á długie/ y ktorym ſię inácżey
21:
zábieżeć nie może/ koniecżnie to od ćiebie wyćią=
22:
gáią/ według náuki Kośćielnych Doktorow/ á=
23:
byś tego duchownego lekárſtwá w tákich przy=
24:
godách z powinnośći ſzukał y vżywał.
25:
Co rozumieć o przykazániu
26:
z ſtrony Dźieśięćin.
27:
ZAſmákowáłá dźiś bárzo/ Wiklefá kácermi=
28:
ſtrzá náuká/ łákomym Kátholikom/ y ſką=
29:
pym Nowowiernikom/ z ſtrony nie dawánia dźie
30:
śięćin: pod tym płaſzcżem/ że niepilność ábo złą
31:
ſpráwę w ſługách Kośćielnych vpátruią. Nie=
Iákie przykazánie ieſt o


strona: 127

dźieśięćinách.
Spowiedź.
1:
chayże to żadnemu táyno nie będźie/ iż ácżkolwiek
2:
niektorzy Theologowie/ mándat y roſkazánie o
3:
dźieśięćinách kłádą miedzy przykazániem kośćiel=
4:
nym: wſzákoż właſniey ieſt przyrodzone y Boſkie/
5:
niżli kośćielne. Bo Kośćioł Boży/ w tey rzecży/
6:
ábo tylko przyrodzone y Boſkie práwo obiaśnia
7:
y wykłáda: ábo ſpoſob dźieśięćin nowozakon=
8:
nych náznácża. przeto miedzy inſzymi przycżyná=
9:
mi/ iż nie wſzytkie ſtározakonne dźieśięćiny/ v nas
10:
mieśce máią/ iáko ſię z tego poznáć może/ co ſię
11:
niżey trochę powie.
12:
Co ſię dotycże práwá przyrodzonego y Boſkie=
13:
go/ nie zámilcżał oboygá Apoſtoł S. Páweł/ ták
14:
do Koryntow piſząc:
1. Cor: 9.
Kto kiedy żołnierſką ſłuzy
15:
o ſwym nakłádźie? kto ſádźi winnicę/ á owocu
16:
iey nie vżywa? kto páśie ſtádo/ á mleká z ſtádá
17:
nie ie? Izali/ według ludzkiego rozſądku/ to tyl=
18:
ko mowię? áza y zakon tego nie roſkázuie? Bo
19:
ták nápiſano w zakonie Moyzeſzowym:
Deu: 25
nie zá=
20:
wiązeſz gęby wołowi młocącemu (álbo rácżey/
21:
iáko w inſzych kráinách bywa/ depcącemu.) Ie=
22:
ſliſmy wam duchowne rzecży pośiali: wielkali to/
23:
że wáſze ćieleſne żniemy? Ieſli inſzy (to ieſt fáłſzy=
24:
wi prorocy) vcżeſtnikámi ſą mocy wáſzey (to ieſt
25:
dozwolenia wáſzego/ ná vcżeſtnictwo máiętno=
26:
śći wáſzey) cżemu nie rácżey my? Izali niewiećie/
27:
iż ći ktorzy świątośći w świątnicy ſpráwuią/ z o=
28:
ney świątnice obrok biorą? y ktorzy przy ołtarzu
29:
ſłużą/ z ołtarzem ſię dźielą?
Deu: 18.
Tákżeć też y Pan (Ie=
30:
zus) poſtánowił/ áby przepowiadácże Ewánge=
31:
liey/ żyli z Ewángeliey. Ták wybráne ono Páń=
32:
ſkie naczynie o żywnośći kápłáńſkiey. á obácż to

strona: 128

Spowiedź.
1:
tu/ że y fáłſzem robiącym vcżyćielom/ ná obrokách
2:
y datkách nie ſchodźiło/ iáko y złym Lewitom v
3:
Zydow.
Dźieſięćiny zdawná dawano.
A ieſzcżeć ná świećie Páwłá S. nie
4:
było/ kiedy dał Abráhám dźieśięćinę Melchiſe=
5:
dechowi nawyżſzemu Kápłanowi ze wſzyſtkiego:
Gen: 14.

6:
y ná toż ſię ślubem obowiązał Pánu Bogu wnęk
7:
iego Iákob Pátryárchá/ z nátchnienia Duchá ś.
Gen: 28.

8:
Y ieſzcże tenże Apoſtoł/ przenawybornieyſzego
9:
naśienia ſłowá Bożego nie rozśiewał/ kiedy P.
10:
Bog przez Moyzeſza/ w ſtárym zakonie/ troiákie
11:
dźieśięćiny dáwáć roſkázował.Troiákie dźieśięćiny ſtározakonne.Iedne w cżwar=
12:
tych kśięgách Moyzeſzowych/ Lewitom y ſługom
13:
kośćielnym ſłużące.
Num: 18.
Drugie do ofiar Boſkich na=
14:
leżące. o ktorych piąte kśięgi tegoż nienágánione=
15:
go práwodawce wſpomináią.
Deu: 26.
Trzećie/ vbogich
16:
potrzeby zákłádáiące. ktore támże ten zakonoda=
17:
wcá przekłáda. Y ieſzcże ſobie zá káznodźiei
18:
Zydowſkiey y Pogáńſkiey nácyey/ tegoż Apoſto=
19:
łá ſwego/ Pan Iezus był nie obrał/ kiedy Boſki=
20:
mi ſwemi vſty/ kazał dáwáć Bogu/ co ieſt Boże
21:
go: y oſądźić to racżył/ że godźien ieſt robotnik/
22:
zapłáty ſwoiey:
Matt: 22. Matt: 10.
y o dźieśięćinách/ z mięty/ kmi=
23:
nu/ y hányżu oddánych/ cżáſu iednego mowiąc
24:
to przydał:
Matt: 23
To potrzebá było cżynić/ á onego
25:
(to ieſt ſądu/ miłośierdźia/ y wiáry) nie opuſzcżáć.
Zle dźieſięćinj zátrzjmáwáć.

26:
Troiákie tedy práwo łamie/ kto powinnych dźie
27:
śięćin nie dáie: Naprzod przyrodzone/ ktore y
28:
Pogánie záchowáli y przedzakonni ludźie/ ná ten
29:
cżás ieſzcże/ kiedy pierworodni ſynowie Kápłáń=
30:
ſkie vrzędy/ y ná to dwoiáką z oycżyzny ſwey cżęść
31:
miewáli. Potym Boſkie/ y nowego zakonu/ y
32:
ſtárego. z ktorego pierwſze y trzećie dźieśięćiny/

strona: 129

Spowiedź.
1:
ieſzcże y w Chrześćijáńſtwie mamy: wtorych/ iá=
2:
ko do ceremoniy y obrzędow Zydowſkich należą=
3:
cych/ nie przypuſzcżamy. Potrzećie Kośćielne:
4:
ktore zdawna ná rozlicznych duchownych Sey=
5:
miech wydáne/ ták święte ono Trydentſkie Kon=
6:
cylium odnowiło/
Seſsio: 25. cap: 12.
że wſzytkie te/ ktorzyby powin=
7:
nych dźieśięćin ábo nie oddawáli/ ábo do odda=
8:
wánia ich przeſzkadzáli/ każe od kośćielney iedno=
9:
śći/ y Sákrámentow Páńſkich vcżeſtnictwá/ klą=
10:
twą odłącżyć. Pánu Bogu też to właſnie ten wy=
11:
dźiera/ ktory cokolwiek ſługom kośćielnym wy=
12:
dźiera. Bo gumná kośćielne/ gumny ſwemi ná=
13:
zywa tenże Pan v Máláchiaſzá Proroká.
Mala: 3.

14:
O grzechách głownych.
Siedm grzechow głownjch.

15:
TRzy rzecży o nich krotko ſię tu przypomnią:
16:
Naprzod iż śiedm ich poſpolićie licżą: Pychę/
17:
Lákomſtwo/ Niecżyſtość/ Obżarſtwo/ Gniew/
18:
Zazdrość/ y Leniſtwo ku ſłużbie Bożey. O tych
19:
Grzegorz S. 31. mor. cap: 31. y przed nim Káſſya=
20:
nus collat: 5.
Nie záwżdy káżdy z nich śmiertelny.
Potym iż nieumieiętnie cżłowiek po=
21:
ſpolity śmiertelnymi ie názywa. bo y śmiertel=
22:
nych moc práwie niezlicżona ieſt/ gdyż y ſámey
23:
Pychy ták S. Grzegorz 23. moral. cap. 7. iáko y
24:
S. Bernárd Serm: 3. in paruis ſerm. cżterzy ſpoſo=
25:
by kłádźie: y ktemu nie káżdy z tych záwżdy śmier=
26:
telny ieſt. Abowiem prozna chwałá y nalepſze=
27:
mu cżáſem dokucża: y gniew nie káżdy grzechem
28:
wielkim ieſt/ iako y leniſtwo/ y nieznácżne miáry
29:
w iedzeniu przebránie. Przetoż lepiey ie Theolo=
30:
gowie głownymi názywaią/ dla tego/ że z nich
31:
iáko z głowy y z źrzodłá iákiego rozlicżne wády y

strona: 130

Spowiedź.
1:
grzechy/ y pogorſzenia/ powod y przycżynę ſwoię
2:
máią.
Dekálog głowne grzechy zámyka.
Nákoniec iż te wſzytkie grzechy mogą ſię
3:
ſnádnie do dźieśięćiorgá przykazánia śćiągáć/ iá=
4:
ko pychá do pierwſzego y oſmego: łákomſtwo do
5:
śiodmego: niecżyſtość do ſzoſtego: zazdrość do
6:
piątego y oſmego/ obżárſtwo y gniew do piąte=
7:
go: leniſtwo do trzećiego: wſzákoż iednák iż nie
8:
wſzyścy doſkonáłego ſą rozumu/ y doźrzáłego
9:
rozſądku/ nie záwádźi cżáſem oſobno o káżdym
10:
z nich ſumnienia ſwego ſpytáć/ y z nim ſię przed
11:
Spowiedźią obráchowáć.
12:
Spowiedź cżęſtą cżyniącym/
13:
ábo cżynić wolą máiącym/ náuká
14:
y przeſtrogá.
15:
TYm ktorzy cżęſto ſię ſpowiádáią/ ábo wolą
16:
do tego máią/ cżworáka ſię tu náuká z prze=
17:
ſtrogą/ pożytecżnie dáć może.
Spowiedź od rozumu wźięćia dobrze kiedy vcżynić.

18:
Naprzod niżli tákim ſie nabożeńſtwem zbá=
19:
wiennie zábáwiáć pocżną/ niechay w więtſzych le=
20:
ćiech ſwych/ o ſpowiedźi odurodzáyney/ to ieſt/
21:
od rozumu wźięćia vcżynioney/ z pilnośćią pomy=
22:
ślą. Bo w máłych y młodych lećiech/ w máłey
23:
cenie poſpolićie wſzyſtko v ludźi bywa: á oſobli=
24:
wie Pan Bog/ y łáſká iego/ chwałá iego/ ſądy ie=
25:
go/ wiekuiſte karánia złym zgotowáne od niego/
26:
tákże też grzech/ y ſproſność ábo ćięſzkość iego.
1. Cor: 13

27:
Y nie bez przycżyny Páweł S. o ſobie nápiſał:
28:
Będąc dźiećięćiem/ mowiłem iáko dźiećiná/ ro=
29:
zumiałem iáko dźiećiná/ myśliłem iáko dźiećiná.
30:
A ktemu bárzo ſię to cżęſto tráfia/ że wſzelkie prze=
31:
minęłe ſpowiedźi nie ważne bywáią. co ſię roz=

strona: 131

Spowiedź.
1:
máitym obycżáiem przygodzić może. Abo że zgo=
2:
łá pokutuiący cżłowiek/ ná ten cżás/ zá ćięſzkie grze
3:
chy ſwe nic nie żáłował/ y woley do polepſzenia
4:
nie miał. ábo że vmyślnie grzech iáki śmiertelny/
5:
ábo miány zá śmiertelny zátáił. ábo że w klątwie
6:
będąc/ y być ſię wiedząc/ przed tym ſpowiedź cży=
7:
nił/ ktory go od klątwy wolnym vcżynić niemogł.
8:
ábo nákoniec/ że przed tákim kápłanem ſpowiedź
9:
cżynił/ ktory przyſtoyney mocy/ do rozgrzeſzenia
10:
potrzebney (tę po Láćinie/ Doktorowie Kośćiel=
11:
ni/ názywaią mocą Iuriſdictionis, to ieſt zwierz=
12:
chnośći) nie miał/ y zgołá/ prze nieumieiętność
13:
ſwoię rozſądku o grzechách dáć nie mogł. O cżym
14:
dowodnie y ſzeroko piſzą Doktorowie Kośćiołá
15:
powſzechnego. Cżáſem ſię tedy ſpowiedź táką cży=
16:
nić muśi z powinnośći/ áby ſię iedney z onych
17:
cżterech/ teráz dotknionych/ przeſzkod rozgrzeſze=
18:
nia/ co nalepiey zábieżáło: cżáſem z przyſtoynośći/
19:
áby ſię w więtſzych lećiech/ y doźrzálſzym o wſzyt=
20:
kim rozſądku/ lepiey ſumnienie porátowáło. A
21:
w tey żywotá wſzytkiego ſpowiedźi/ one Ezechia=
22:
ſzá Krolá ſłowá rozbieráć może nábożny Chrze
23:
śćijánin:
Iſa. 38.
Wſpomnię przed tobą (Pánie) ná w=
24:
ſzytkie láta moie/ w gorzkośći duſze moiey.
25:
Powtore to ſię przypomnieć może/ iż kto raz przy
26:
ſtoynie táką odurodzáyną/ ábo odżywotną ſpo=
27:
wiedź vcżynił/ przed tym/ ktoremu y ná mocy ná
28:
rozgrzeſzenie/ y ná náuce y bacżeniu ná rozeznánie
29:
grzechow iego/ nie ſchodźiło; może iey do śmier=
30:
ći ſwoiey nigdy zgołá nie powtárzáć. Bo ieſli
31:
wylicżonych w pierwſzey náuce zawad niebyło/
32:
á z drugiey ſtrony/ ná ſkruſze śrzedniey/
Może iey nigdynie powtárzáć.
ſpowie=

strona: 132

Spowiedź.
1:
dźi ſzcżerey/ y doſyć vcżynieniu tákim/ iáko być mo
2:
gło/ nic mu nie zeſzło; może być tego pewien/ że
3:
mu Pan Bog grzechy odpuśćił/ y zgłádźiłá ie/ á
4:
práwie doſkonále omyłá/ nieprzepłácona krew/
5:
niepokalánego Báránká Bożego/ Páná Iezuſá/
6:
zá grzechy świátá wſzytkiego wylana. A co Pan
7:
Bog raz vcżyni/ tego nigdy nie żáłuie/ iáko nas
8:
y ſtározakonne y nowozakonne piſmo w tym v=
9:
pewniło: y dwákroć o iednę rzecż Pan Bog nie
10:
karze: iáko y z Nahumá Proroká/ y z liſtow S.
11:
Páwłá dowieść tego nie trudno.
1. Reg: 15. Rom: 11. Naum 1. 1. Cor: 11.
Pożythki cżęſtejſpowiedźi.

12:
Potrzećie/ ten ktory cżęſto miotełką ſpowiedźi
13:
świętey/ dom ſumnienia ſwego vmiátáć pocżnie/
14:
niechy ſobie tego nabożeńſtwá lekce nie waży.
15:
Cżćimy naprzod Páná Bogá grzechow wyzná=
16:
niem/ y pokutą/ iáko náucżá ſtárowiecżny on Ter=
17:
tulian (lib: de poenitentia.) Bo ſercem ſkruſzonym
18:
y vpokorzonym ten Pan/ z náuki ś. Dawidá/ nie
19:
gárdźi.
Pſal: 50.
Vweſelamy niebieſkie Anyoły/ iáko nas v=
20:
cży Ewángelia święta.
Luc: 15.
Wędźidło y munſztuk ná
21:
grzechy zákłádamy/ iáko tego dotknął S. Am=
22:
broży (lib: de Ioſeph.) Bo ſię cżęſto/ iáko oni ſtár=
23:
cy Bábilońſcy/ ludźi więcey/ niżli Páná Bogá/
24:
wſtydźimy.
Dan: 13.
Láſki ſobie Bożey przycżyniamy/ wiá=
25:
rą przyſtoyną/ y wyznániem iey/ pokorą głęboką/
26:
wſtydem vcżciwym/ ſzcżerośćią vprzeymą/ oſkar=
27:
zániem y ſądzeniem ſámych śiebie/ y w máłych
28:
rzecżách ſurowym. ktore to rzecży/ iż ſą Pánu Bo=
29:
gu w pokutuiącym miłe/ w ſtárym zakonie/ przy=
30:
kład Achábá złośliwego krolá pokázuie;
3. Reg: 21.
á w no=
31:
wym/ miłośierdźie márnotrawnemu ſynowi po=
32:
kazáne w tym nas vpewnia.
Luc: 15.
Okrom tego/ że y po=

strona: 133

Spowiedź.
1:
ciechę/ y náukę/ y przeſtrogę/ y pokoy ſumnienia/
2:
cżęſto ſobie ten iedna/ ktory ſpowiedź przed vmie=
3:
iętnym/ bácżnym/ pobożnym/ á duſze ludzkie/ y
4:
zbáwienie ich/ ſerdecżnie miłuiącym Kapłanem
5:
cżyni. Owo dobrze náucżá Grecki on ſtároży=
6:
tny Doktor Orygenes Hom: 2. in Pſal: 37. iż ná
7:
womit/ ábo wrácánie poſzłá ſpowiedź: ćięſzka
8:
ieſt/ y cżęſto brzydka/ ále zdrowa. Sądem ſame=
9:
go śiebie ieſt ſpowiedź/ z nauki ś. Auguſtyná lib:
10:
50. Homil: gdźie grzeſzny cżłowiek miáſto inſty=
11:
gatorá ma ſumnienie/ miáſto świádkow/ Páná
12:
Bogá y Anyoły iego/ miáſto ſędźiego/ kápłaná:
13:
Błogoſłáwiony/ ktory ſię tu ſam ſądźi y karze/ a=
14:
by y po ſmierći ſwey záraz/ y ná onym wálnym ſą
15:
dźie nie był ſurowiey ſądzony/ y tyśiąc kroć ſro=
16:
dzey karány. Bo niewyſłowioną ſrogość/ y ſądu
17:
poiedynkowego/ y ſądu powſzechnego/ piſmo
18:
święte nam rozgłośiło.
19:
Oſtátecżna o tey ſpowiedźi náuká być może tá.
20:
Cżęſto ſię ſpowiádáiącemu/ a śmiertelnych grze=
21:
chow/ dźieśięćiorgu przykazániu Bożemu/ y pię=
22:
ćiorgu Kośćielnemu przećiwnych/ z pilnośćią ſię
23:
ſtrzegącemu/ dobrze mieć oko ná to/ w cżym na=
24:
więcey ſumnienie ſwe rozſtrząſáć/ y z cżego nacżę=
25:
śćiey ſię P. Bogu przed Kápłanem winnym dá=
26:
wać ma. Przetoż położy ſię tu záraz krotkie dot=
27:
knienie wad niektorych/ ktore ſię przy ſługách Bo=
28:
żych náyduią/ y náleść mogą. Bo y ſpráwiedli=
29:
wy/ iáko nápiſal Krol Sálomon/ śiedm kroć
30:
przez dźień vpada/ to ieſt/ cżęſto/ ábo kuſzony/ ábo
31:
fráſunkámi náwiedzony/ ábo o drobnieyſze grze=
32:
chy przypráwiony bywa.
Prou: 24.


strona: 134

Spowiedź.
1:
W cżym naywięcey ſumnienie
2:
ſwe rozbieráć ma/ ktory grzechow
3:
ſię śmiertelnych ſtrzegąc/ cżęſto ſpo=
4:
wiedźi S. vżywa.
1.

5:
IAko ſię do ſpowiedźi ś. y do nachwálebniey=
6:
ſzego Sákrámentu Ciáłá y Krwie Páńſkiey
7:
zwykł gotowáć.
2.

8:
Ieſli pokuty ná ſpowiedźi náznácżone pełni.
3.

9:
Ieſli ſzcżerze dla chwały Bożey/ y zbáwienia ſwe=
10:
go/ to nabożeńſtwo/ y inſze odpráwuie.
4.

11:
Ieſli z vgęſzcżánia tych Boſkich świątośći/ dozna=
12:
wa w ſobie pożytku znácżnego.
5.

13:
Ieſli pokus iákich przećiwko nabożeńſtwu temu
14:
nie ma; á ieſli ma/ iáko ſobie z nimi pocżyna.
6.

15:
Ieſli dla wſtydu/ boiáźni/ ábo inſzych nieſłuſznych
16:
przycżyn/ zwykłe nabożeńſtwo/ Duchá S. wnę
17:
trzne ábo zewnętrzne rády/ ábo co dobrego
18:
opuſzcża.
7.

19:
Ieſli ſię ſtára o poſtępowánie y wytrwánie w
20:
miłośći Bożey/ y cnotách Cbrześćijáńſkich.
8.

21:
Ieſli dla rzecży niepowinnych/ nie opuſzcża po=
22:
winnych: y z iákim nabożeńſtwem oboie zwykł
23:
odpráwowáć.
9.

24:
Ieſli cżęſto we dnie do Páná Bogá ſerce podno=
25:
śi/ y o nim myśli.
10.

26:
Ieſli dobrodźieſtw Bożych/ iákożkolwiek wdźię=
27:
cżnym ſię być cżuie.
11.

28:
Iáko znośi rzecży przećiwne/ ábo w nabożeńſtwie
29:
przymowki.
12.

30:
Iáko cżyni doſyć vrzędowi ſwemu/ ieſli iáki ma.
13.

31:
Ieſli zmyſłow ſwych/ y ſercá z pilnośćią ſtrzeże.

strona: 135

Spowiedź.
14.
1:
Ieſli ma nienawiść y gniew przećiwko komu.
15.

2:
Ieſli ták w rzecży iákiey świeckiey poćiechę ſwą zá
3:
ſádźił/ żeby wolał Páná Bogá obráźić/ niż w=
4:
cżáſu z oney rzecży roſtącego odſtąpić.
16.

5:
Ieſli w poſądzániu ſkwápliwym/ y w ſłowiech/ á
6:
oſobliwie w przymowkách/ y łáiániu popędli=
7:
wym nie ieſt.
17.

8:
Ieſli ćiáłu więcey vgadza w iedzeniu/ pićiu/ y in=
9:
ſzych potrzebách iego/ niżli przyſtoi.
18.

10:
Ieſli zdrowie znácżnie ſobie pſuie/ bezmiernym na
11:
bożeńſtwem/ ábo nieoſtrożnym ćiáłá ſwoiego
12:
martwieniem.
19.

13:
Ieſli ſtára ſię o vmartwienie tych namiętnośći/
14:
do ktorych ieſt ſkłonny z przyrodzenia/ ábo z
15:
nałogu.
20.

16:
Nákoniec cokolwiek ſię przydáło po oſtátecżney
17:
ſpowiedźi/ z krewkośći ludzkiey/ ábo inſzey przy
18:
cżyny/ w myślách/ ſłowiech/ vcżynkách/ y opu=
19:
ſzcżeniu/ niechay ſię da z tego winnym/ według
20:
tego ſpoſobu/ ktory ſię záraz położy.
21:
Spoſob odpráwowánia ſpo=
22:
wiedźi przed Kápłanem.
Náuki o Spowiedźi.
I.

23:
NAprzod/ ieſlić zdrowie dopuſzcża/ poklękni:
24:
więcey ſnadź ſobie przed ocży ſercá twego/
25:
Páná Bogá/ niżli namiáſtká iego/ przywodząc.
26:
Ták cżyniono zdawná: iáko o tym cżytamy v Dy=
27:
onizyuſzá Areopágity Epi: ad Demoph. Tertulia=
28:
ná lib: de poenit. y ś. Bernárdá ſup can. Serm: 16.
II.

29:
Potym włoż ná ſię známię Krzyżá S. bo káżdą
30:
ſpráwę od tego známieniá zácżynáć rádźi S. Hie=
31:
ronym Epi: ad Euſtochium, y inſzy Doktorowie.

strona: 136

Spowiedź.
III.
1:
Możeſz też prośić Kápłaná o przeżegnánie/ dla
2:
otrzymánia pomocy z niebá/ ná ſpráwę ták tru=
3:
dną temi ábo podobnemi ſłowy: Duchowny
4:
Oycże/ proſzę was o błogoſłáwieńſtwo.
IIII.

5:
Więc záraz po przeżegnániu mow/ dla pobud=
6:
ki do nabożeńſtwá/ powſzednią ſpowiedź tym ſpo=
7:
ſobem. Ia grzeſzny cżłowiek/ ſpowiá=
8:
dam ſię Pánu Bogu wſzechmogącemu
9:
w Troycy iednyemu/ naświętſzey Pán=
10:
nie Máryey/ wſzyſtkim Swiętȳ/ y tobie
11:
oycże duchowny/ moich wſzyſtkich grze=
12:
chow/ ktorychem ſię dopuśćił od pośle=
13:
dniey ſpowiedźi (ábo od rozumu wźię=
14:
ćia) áż do dniá dźiśieyſzego. com zgrze=
15:
ſzył/ myſlą/ mową/ vcżynkiem/ y opuſzcże
16:
niem. tego mi żal/ tego ſię ſpowiádam.
V.

17:
Po powſzedniey ſpowiedźi/ powiedz iákoś ſię
18:
dawno ſpowiádał/ y ieſliś pokutę ná przeſzłey ſpo
19:
wiedźi náznácżoną wypełnił: áby wiedźiał Ká=
20:
płan/ iáko ſobie z tobą pocżynáć ma.
VI.

21:
Tuż dopiero wylicżay grzechy twoie/ żadnego
22:
nie táiąc/ zwłaſzcżá śmiertelnego. Bo nie ma
23:
przyść przed oblicżność Boſką/ mowi ś. Iob ca: 13.
24:
żaden obłudny cżłowiek: y nádźieiá pokrytego
25:
cżłowieká zginie. mowi tenże cap: 8.
Cżego ſię ſpowiádáć.
Porządek w
26:
wylicżániu ten chowáć możeſz. Rozdźiel ſobie w=
27:
ſzytkę ſpowiedź ná cżtery cżęśći/ ná myśli/ ſłowá/
28:
vcżynki/ y opuſzcżenia. Dayże ſię winnym z tych
29:
cżworákich rzecży/ iákoć ſumnienie pokázuie/ nic
30:
nie przycżyniáiąc/ áni vmnieyſzáiąc/ ile pámiętáć

strona: 137

Spowiedź.
1:
możeſz/ á ſpoſob grzechu (to ieſt bądź obżárſtwo/
2:
bądź kradźież/ bądź co inſzego) y licżbę śmiertel=
3:
nych/ ile być może/ namieſtnikowi Páńſkiemu y
4:
ſędźiemu ſumnienia twego opowiádáiąc. A ieſli
5:
ſię grzechow ſtrzeżeſz/ ábo cżęſto miotełką ſpowie
6:
dźi świętey dom ſumnienia twego vmiátaſz y o=
7:
cżyśćiaſz/ nie wiele ſię trwożąc/ to powiedz/ co po
8:
oſtátniey ſpowiedźi pámiętaſz.
VII.

9:
Grzechy wylicżywſzy/ ták ná końcu mow:
10:
Z tych y wſzyſtkich inſzych grzechow/
11:
ktorem przećiwko P. Bogu y powołá=
12:
niu memu Chrześćiáńſkiemu popełnił/
13:
dáię ſię winnym/ y ſpowiádam ſię: pro=
14:
ſząc PANA BOgá o miłośierdźie y
15:
odpuſzcżenie/ á ćiebie kápłanie o pokutę
16:
y rozgrzeſzenie. Proſzę też záraz na=
17:
świętſzey Pánny Máryey/ y wſzyſtkich
18:
Swiętych/ y ćiebie oycże duchowny/ áby
19:
śćie ſię zá mną wy wſzyścy modlili do
20:
Páná Bogá náſzego.
21:
Pobudká S. Auguſtyná/ do o=
22:
chotney y ſzcżerey ſpowiedźi.
Lib: 2. de viſit: infir. cap: 4.

23:
NIe wſtydz ſię wyznáć ná ſię przed iednym/
24:
cżegoś ſię nie wſtydźił cżynić/ podobno nie
25:
przed iednym/ y nie z iednym. Bo ludzka rzecż ieſt
26:
zgrzeſzyć: Chrześćijáńſka/ grzechu przeſtáć: Dya=
27:
belſka/ w grzechu leżeć. Gdy ſię co zátái/ ábo
28:
chytrze zaſłoną iáką pokryie/ duſzę zábije. á ieſli
29:
ſię ſzcżerze oznaymi/ przez pokutę zniſzcżeie. O nie

strona: 138

Modlitwy
1:
ſtetyż ná ćię: cżemu ſię tego wſtydźiſz ſpowiádáć/
2:
cżegoś ſię nie wſtydźił popełniáć? lepiey przed ie=
3:
dnym trochę wſtydu odnośić/ niżli dniá ſądne=
4:
go/ przed ták wielą tyśięcy ludźi/ z znácżną w=
5:
zgárdą y odrzuceniem/ ſchnąć od ſmutku.
6:
MODLITWY PO=
7:
KVTNE.
8:
Prośbá Kośćielna o Skruchę.
Z Rzym: Mſzałá. Num: 20.

9:
O Wſzechmogący á nałáſkáwſzy Pá=
10:
nie Boże/ ktoryś ludowi twemv prá=
11:
gnieniem zmorzonemu/ wywiodł z opo=
12:
ki źrzodło żywey wody/ rácż też wyćiſnąć
13:
z zátwárdźiáłośći ſercá náſzego pácż y

strona: 139

Pokutne.
1:
ſkruchę: ábyſmy zá grzechy náſze rzewli=
2:
wie mogli płákáć/ á zá twoim zmiłowá
3:
niem grzechow odpuſzcżenie otrzymáć.
4:
Przez Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
5:
Cżęść modlitwy Mánáſſeſſá
6:
złośliwego Krolá.
Náyduie ſię w Bibliách Láćińſkich.

7:
ZGrzeſzyłem/ Pánie/ nád licżbę piaſku
8:
morſkiego: á roſkrzewiły ſię nieprá=
9:
wośći moie: rozmnożyły ſię złośći moie:
10:
y niegodźienem weyźrzeć ná wyſokość
11:
niebieſką/ y przypátrzyć ſię iey/ dla roz=
12:
licżnośći grzechow moich. Pobudźiłem
13:
przećiwko ſobie gniew twoy: nábroiłem
14:
wiele złego przed oblicżnośćią twoią:
15:
niepełniłem woley twoiey/ nie przeſtrze
16:
gałem przykazánia twego/ przycżyni=
17:
łem obráżenie máieſtatu twego rozlicż=
18:
ne. Aleć teraz padam poniżonym ſer=
19:
cem przed tobą/ proſząc ćię o zmiłowá=
20:
nie y o łáſkę. Zgrzeſzyłem/ Pánie/ zgrze=
21:
ſzyłem/ y wyznawam nieprawośći moie/
22:
przetoż proſzę ćię/ odpuść mi Pánie/ od=
23:
puść mi: á nie rácż mie záraz zátrácáć z
24:
nieprowośćiámi moimi: nie rácż z po=
25:
pędliwośći gniewu twego/ wiekuiście
26:
chowáć mię ná pomſtę złośći moich: nie

strona: 140

Modlitwy
1:
poſyłay mię do naniżſzych mieśc źiem=
2:
ſkich: boś ty Bogiem ieſt/ Bogiem mo=
3:
wię pokutuiących/ y we mnie wſławiſz
4:
wſzelką dobrotliwość twoię: bo mnie
5:
nędznemu daſz zbáwienie/ według wiel=
6:
kiego miłośierdźia twego. A ia/ będę ćię
7:
chwalił záwżdy/ przez wſzyſtkie dni ży=
8:
wotá mego. Bo ćiebie chwali wſzelka
9:
moc niebieſka/ y ieſteś błogoſłáwionym
10:
ná wieki wiekow. Amen.
11:
Modlitwá pokutuiącego/ od S.
12:
Ephremá Dyákoná złożona.
Ephrem cap: 2. in diu: ope. Luc: 15.

13:
O Pánie Boże wſzechmogący/ zgrze=
14:
ſzyłem przećiwko niebu/ y przećiwko
15:
tobie. Iużemći niegodźien/ ábym był
16:
názwány ſynem twoim: niegodźienem/
17:
ábym ocży do niebá podnioſł/ prze rozli=
18:
cżność grzechow moich/ y ábym plugá=
19:
wymi vſty moimi wzywał wielebnego
20:
imieniá twego. Bo tym ſámym/ żem ćie=
21:
bie Bogá nałáſkáwſzego rozgniewał/
22:
sſtałem ſię niegodnym y niebá y źiemie.
23:
Proſzę ćię Pánie/ proſzę ćię/ nie rácżże
24:
mię od oblicża twego odrzucáć/ nie rácż
25:
ſię odemnie oddáláć/ ábym nędznik nie
26:
zginął. Abowiem ieſli mię łáſká twoiá

strona: 141

Pokutne.
1:
bronić v ſzcżyćić nie będźie/ zginąłem bę=
2:
dę iáko proch od wiátru porwány/ á prá
3:
wie wniwecż ſię obrocę. Vkażże wiel=
4:
kość miłośierdźia twego nádemną/ iá=
5:
koś przed tym nád ſynem márnotraw=
6:
nym vkazał. Zmiłuy ſię nádemną/ Bo=
7:
że/ á nie pámiętay ná niepráwośći mo=
8:
ie. zmiłuy ſię nádemną/ iákoś ſię zmiło=
9:
wał nad łotrem onym/ y nád iáwno=
10:
grzeſznikiem.
Luc: 15. Luc: 23. Luc: 18.
Przyimi pokutę niepoży=
11:
tecżnego ſługi twego: bomći iuż od w=
12:
ſzytkich wzgárdzony/ á práwie ſtrácony
13:
y w roſpácż przywiedźiony. Abowiemeś
14:
ty/ Pánie/ przyſzedł/ nie ſpráwiedliwych/
15:
ále grzeſznych wzywáć do pokuty. To=
16:
bie chwałá ná wieki wiekow. Amen.
Matt: 9.

17:
Druga/ W. Ianowi Káſſya=
18:
nowi przypiſána.
Caſs: par: 1. confeſs. Theolog.

19:
PRoſzę ćię nałáſkáwſzy BOże/ przez
20:
ſámego ſędźiego wiekuiſtego (Pá=
21:
ná Iezuſá Chryſtuſá) przez tego ktory
22:
ſię sſtał odpuſzcżeniem grzechow ná=
23:
ſzych/ rácż mi dáć ſkruchę ſerdecżną/ y ſtu
24:
dnią łez/ ábym we dnie y w nocy nieprze
25:
ſtáynie płákał/ nád zránioną duſzą mo=
26:
ią: poki wżdy ieſzcże ieſt cżás przyięmny/

strona: 142

Modlitwy
1:
y dni zbáwienne: áby niepráwość moiá
2:
rozlicżna/ y grzechy moie niezlicżone/
3:
ktore teraz ludźiom ſą táyne/ nie przyſzły
4:
ná plác/ przed ocży wſzytkich Anyołow/
5:
y Archányołow/ Prorokow/ y Apoſto=
6:
łow/ świętych/ y ſpráwiedliwych wſzyſt=
7:
kich/ w dźień ſtráſzliwego ſądu twego.
8:
Zmiłuy ſię nádemną Pánie Boże/ zmi=
9:
luy ſię. nie rácż mię zátrácáć z grzechá=
10:
mi/ złośćiámi/ przeſtępſtwy y niedbál=
11:
ſtwy moimi.
Ezec: 18.
Ty ktory nie prágnieſz ś=
12:
mierći cżłowieká grzeſznego/ ále náwro=
13:
cenia y żyćia iego/ zmiłuy ſię nádemną.
14:
nie rácż záchowywáć ná kaźń złośći mo=
15:
ich/ do onego przyſzłego żywotá/ do one=
16:
go piekielnego kátowánia/ do onego
17:
ſtráſzliwego ná ſądźie rozbieránia. karz
18:
ie rácżey ná tym świećie/ iáko chceſz/ y
19:
iákoć ſię podoba. Otom w rękách two=
20:
ich ieſt/ cżyń zemną coć ſię podoba. Day
21:
mi to/ przywiedźiony zwykłą dobrotli=
22:
wośćią y łáſkáwośćią twoią/ ábym pier
23:
wey niżli ſię z tȳ świátem rozſtánę/ zu=
24:
pełnie y doſkonále mogł pokutowáć/ y
25:
z płácżem żáłowáć zá grzechy wſzyſtkie
26:
moie/ ktorem iedno popełnił przećiwko
27:
woley twey/ z dźiećińſtwá y z młodośći

strona: 143

Pokutne.
1:
moiey/ ſercem/ vſty/ y vcżynkiem: á rácż
2:
ſam ocżyśćić doſtátecżnie plugáſtwo
3:
grzechow moich/ ták iáko racżyſz/ y tym
4:
porządkiem ktorym racżyſz. Wieſz wſzy=
5:
ſtko/ możeſz wſzyſtko. Proſzę ćię przez
6:
wſzechmocną á łáſkáwą dobrotliwość
7:
twoię/ ktorą grzeſzne vſpráwiedliwiaſz/
8:
day mi to/ ábȳ on ſtráſzliwy dźień miał
9:
záwżdy przed ocżyma/ y rzewliwie zá
10:
grzechy moie ná káżdy dźień płákał/ á=
11:
bym w onę ſtráſzliwą godźinę/ nálazł
12:
miłośierdźie przed oblicżnośćią onego
13:
wiekuiſtego ſędźiego/ y poyźrzał weſoło
14:
á beśpiecżnie ná twarz iego/ poſtáwio=
15:
ny ná práwicy ze wſzyſtkimi Swiętymi.
16:
Co rácż vcżynić dla wielkiego miłośier=
17:
dźia y łáſkáwośći twoiey. Amen.
18:
Trzećia/ W. Ianá Lánſpergi=
19:
uſzá/ po wielkiey cżęśći.
Li: 1. Phare: par: 1.

20:
O Wſzechmogący/ wiecżny/ y dźiw=
21:
nie łáſkáwy á miłośierny/ Pánie
22:
Iezu Chryſte/ ſtworzyćielu y odkupićie=
23:
lu duſze moiey: oto ſię ſtáwię ocżom
24:
Boſkiego máieſtatu twego/ ia on nie=
25:
práwośći y rozlicżney złośći pełny grze
26:
ſznik/ ktorym ták ćięſzko/ y ták cżęſto/ y

strona: 144

Modlitw
1:
ták bespiecżnie/ y owſzem ták niewſty=
2:
dliwie zgrzeſzył: máieſtatu twego świę
3:
tego y obecnośći twey ſpániáłey nie v=
4:
cżćiwſzy/ ſwiątobliwość twoię niezmier
5:
ną obráźiwſzy/ dobrotliwośćią y miło=
6:
śierdźiem twoim nieprzebránym wz=
7:
gárdźiwſzy/ przykazánie twoie przeſtą=
8:
piwſzy/ ná rády twoie nie zezwoliwſzy/
9:
dáry twoie zle obroćiwſzy/ zá dobro=
10:
dźieyſtwá twe wdźięcżnośći nie poka=
11:
zawſzy/ iárzmo twe nawdźięcżnieyſze z
12:
ſiebie złożywſzy/ y od ćiebie/ Páná Bo=
13:
gá mego/ ſerce y myśl odwroćiwſzy/ y od
14:
ſtąpiwſzy/ á zá krotką/ nikcżemną/ y
15:
plugáwą obrádę y roſkoſz z grzechu/ Dy
16:
abłu ſię w niewolą podawſzy/ zmyſłow
17:
moich/ y śił duſze moiey/ y cżáſu/ y dárow
18:
twoich ná obelżenie twoie vżywſzy/ á
19:
teraz do ſłużby twoiey ſłábym/ y nieſpo
20:
ſobnym ſię vcżyniwſzy. O namiſłośier=
21:
nieyſzy zbáwićielu/ Pánie Iezu Chry=
22:
ſte/ ty wieſz/ iákom wiele złego ia ná=
23:
broił/ y iákom wiele dobrego opuśćił. A
24:
ieſzcże ná ſwych niepráwośćiách nie prze
25:
ſtáiąc/ inſzymem przycżyną był y powo=
26:
dem cżáſem do grzechu. O iákom wiele
27:
duſz/ przenadrożſzą krwią twoią/ y nie=

strona: 145

Pokutne.
1:
winną mękę twoią odkupionych y oży=
2:
wionych/ zgorſzył/ zawiodł/ y iákoby zá=
3:
bił? Záprawdęmći y dla tego niegodźien
4:
ábym podniozł do ćiebie/ iáko y on iáw=
5:
nogrzeſznik/ grzeſzne ocży moie/
Luc: 18.
y prośił
6:
Boſkiey dobrotliwośći twoiey/ o iáką=
7:
kolwiek łáſkę twoię. O Pánie BOże
8:
moy/ ſtráſzliwy ſędźia/ y Krolu wiekui=
9:
ſtey chwały/ iamći to on nieſzcżęſny grze
10:
ſznik: ktorym y w ſámym ſobie/ y w in=
11:
ſzych/ pożytek męki y ſmierći twoiey wy=
12:
niſzcżył/ y onę ſobie y drugim niepożyte=
13:
cżną doſyć długo vcżynił. Wſtydząć ſię
14:
záprawdę/ o Pánie moy/ podnieść obli=
15:
cża mego/ w wyſokość prześlicżnego nie
16:
bá twego. Rozkrzewiły ſię/ iáko y w Má
17:
náſſeſśie krolu/ bez miáry grzechy moie/
18:
przeſzły licżbę włoſow głowy moiey/ á iá
19:
ko ćięſzkie brzemię/ ſrodze mię z Dawi=
20:
dem przyćiſnęły. O iákom ſobie niemą=
21:
drze pocżął/ do grzechow ſię y grzeſzni=
22:
kow prędko z ſynem onym márnotra=
23:
wnym/ iáko do młotá iákiego/ y świnio=
24:
páſtwá ſkłoniwſzy/ twoią niewyſłowio=
25:
ną dobrotliwośćią wzgárdźiwſzy/ y dá=
26:
row twoich zle z Mágdáleną vżywſzy/
27:
á łáſkę twoię precż od śiebie zárzućiwſzy.

strona: 146

Modlitwy
1:
Zmiłuyże ſię nádemną/ nieprzebrány w
2:
miłośierdźiu Boże: zgładz niepráwość
3:
moię/ według mnoſtwá miłośierdźia
4:
twego rozlicżnego. Nie rácż záchowy=
5:
wáć ná pomſtę y karánie grzechow mo=
6:
ich/ do ſurowego ſądu twego. Rácż w=
7:
ſpomnieć ná ſłábość y krewkość moię:
8:
wſpomni y ná niedośćigłe miłośierdźie
9:
twoie/ y ná nieprzepłáconą mękę two=
10:
ię. Nie dopuſzcżayże ná mię nieſpodźie=
11:
wáney y nagłey śmierći: y nie rozłącżay
12:
duſze moiey z grzeſznym ćiáłem moim/
13:
áż wżdy ią przyſtoynie/ przez święte Sá=
14:
krámentá y świątośći twoie omyię/ po=
15:
święcę/ cnotámi ozdobię/ y iákokolwiek
16:
zá grzechy moie vcżynię doſyć/ złącżáiąc
17:
ſłábe bárzo nagrody moie/ z nieoſzácow=
18:
wáną Krwią twoią/ y názbyt drogą/ y
19:
zá świátá wſzyſtkiego grzechy doſyć cży=
20:
niącą bárzo doſtátecżnie y doſkonále mę
21:
ką twoią. Tu rácżey ná mię krzyże/ bole=
22:
śći/ y fráſunki dopuſzcżay/ ábyś nádemną
23:
po śmierći/ wiekuiśćie ſpráwiedliwośći
24:
nie dochodźił/ y ogniem mię wiecżnie
25:
nieugáſzonym nie karał. Ale iáko y o to
26:
nikcżemny y ſproſny grzeſznik/ śmiem
27:
prośić ćiebie P. y Bogá mego? Dodáie

strona: 147

Pokutne.
1:
mi ſercá przedźiwne miłoſierdźie twoie
2:
Pánie BOże moy/ cżyni mi wielką ná=
3:
dźieię/ ſroga męká/ y święta śmierć two
4:
iá. Tyś zá mię vcżynił doſyć: y twoim do=
5:
ſyć vcżynienim ſpráwiłeś to/ áby przyię=
6:
mne były rowne pokuty y prace moie/ z=
7:
iednocżone z pokutą y pracą twoią/ dla
8:
mnie/ y zá mię przez trzydźieśći lat y puł
9:
cżwártá podiętą. Ia grzeſznik/ nie ſam
10:
z śiebie záſłużyć nie mogę. A nie máiąc
11:
nic inſzego/ iedno grzechow pełną du=
12:
ſzę/ y grzeſzne ćiáło/ y to ná cżeść y ch=
13:
wałę twoię teraz ofiáruię. Przyimi to
14:
wdźięcżnie/ Boże moy: á ſpraẃ/ potęż=
15:
ną mocą twoią/ y przedźiwną dobroćią
16:
twoią/ áby to/ cżym ſię ćiáłu/ świátu/ y
17:
cżártu ſłużyło/ ſzcżyrze/ doſkonále y ſtáte
18:
cżnie ná chwałę ſię twoię obroćiło. Rácż
19:
zátym/ zá wſzelkie grzechy moie/ y zá po=
20:
dźiękowánie zá niezlicżone dobrodźiey=
21:
ſtwá twoie/ przyiąć zaſługi błogoſłá=
22:
wionego wćielenia twego/ świątobli=
23:
wego żywotá twego/ gorzkiey męki y ś=
24:
mierći twoiey/ tákże też zaſługi wſzyſt=
25:
kich Swiętych twoich. Proſzę ćię tedy/
26:
przez niewypowiedźiáną dobrotliwość
27:
twoię/ przez modlitwy namilſzey mát=
28:
ki twoiey/ Pánny wiekuiſtey Máryey/ y

strona: 148

Modlitwy
1:
wſzyſtkich wybránych twoich/ rácż odpu
2:
śćić mnie grzeſznemu grzechy/ bądź z kre
3:
wkośći/ bądź z niewiádomośći/ bądź ze
4:
złośći popełnione. O Iezu/ Iezu/ Iezu/
5:
rácżże być miłośćiw mnie grzeſznemu.
6:
Zmiłuy ſię Pánie: odpuść Pánie: zgładz
7:
niepráwość Pánie: omyi mię y ocżyść
8:
doſkonále Pánie Iezu. Rácż mię też ná
9:
potym grzechu káżdego miłośćiwie v=
10:
chowáć/ y w łáſce twey vtwierdźiwſzy/ y
11:
ſtátecżnym wytrwániem opátrzywſzy/
12:
rácż mi dáć iákąkolwiek/ cżąſtkę w chwa
13:
le twoiey/ z namnieyſzymi Swiętymi
14:
twoimi. Boże ná wiekuiſte cżáſy miło=
15:
śierdźie ludźiom pokázuiący/ á nád grze
16:
ſznikámi litość y miłoſierdźie/ od pocżą=
17:
tku świátá/ máiący. Amen.
18:
Modlitwá bárzo nabożna ś. An=
19:
zelmá/ tym ſłużąca/ ktorzy przez grzech/
20:
niewinność márnie ſtráćili.
Anzelm w Kśięgách rozmyślán.

21:
O Duſzo moiá/ duſzo mizerna/ duſzo
22:
nędzna/ nędznego cżłowiecżká/ o=
23:
trząśni ſię z leniſtwá twoiego: vważ z=
24:
łość twoię/ przeraź ſtráchem myśl two=
25:
ię. Pátrz/ nędznico/ pátrz ná ſproſną z=
26:
łość twoię. ty/ ktoraś kąpielą niebieſką
27:
byłá wybieloná/ Duchem świętym ob=

strona: 149

Pokutne.
1:
dárzoná/ ślubem Chrześćijáńſkim obo=
2:
wiązána/ Chryſtuſowi w pánieńſtwie
3:
poślubiona. Ale kogom ia wſpomniał
4:
teraz? kogo? iuż nie łáſkáwego oblu=
5:
bieńcá pánieńſtwá mego/ ále ſtráſzliwe=
6:
go ſędźiego plugáſtwá mego. Ey/ nie=
7:
ſtetyż/ iáko to mizerna rzecż: ſtráćić to/
8:
cżego niemożeſz powetowáć/ y coś mogł
9:
był wiekuiśćie chowác?
Nędze grzeſznego.
iáko żáłoſna
10:
rzecż/ ſtráćić to/ co nie tylko iedna rozli=
11:
cżnego dobrá poſtradánie/ ále przyprá=
12:
wuie o rozlicżne kátowánie? O pánień=
13:
ſtwo moie/ iuż nie zámiłowáne teraz/
14:
ále poſtradáne/ iuż nie lubośći moiá/ ále
15:
roſpácży moiá/ ná ktoryś hak przyſzło?
16:
w iákimżeś mię błoćie podrożnym/ y iá=
17:
ko ſmrodliwym porzućiło? O niecżyſto=
18:
śći (przeklęta) ſplugáwienie myśli mo=
19:
iey/ y zarázo duſze moiey/ y ſkądżeś ſię w
20:
ſerce moie wkrádłá? á iákoś ślicżnego y
21:
weſołego ſtanu mię zbáwiłá? ſtąd mię
22:
piecżeſz/ o ſmętku gorzki/ że ſię to dobre
23:
ſtráćiło: zowąd mię dręcżyſz/ o ćięſzka bo=
24:
leśći/ o ćiężſza boiáźni/ że ſię owo złe ná=
25:
było: ſtámtąd ſzkodá niepoćieſzna/ ſtąd
26:
męká nieznośna. Biádáſz mnie y ſtąd y
27:
zowąd. Ale ieſlić ſię ták iuż złe y dobre

strona: 150

Modlitwy
1:
pomieſzáło/ ſłuſznie tákie kátowánie
2:
mnie nędznemu á grzeſznemu ſię doſtá=
3:
ło. Słuſznie záprawdę/ ſłuſznie. Abo=
4:
wiem oto ty duſzo moiá ślubu BOgu
5:
nie oddawſzy/ przyśięgę złamawſzy/ cu=
6:
dzołożnicą ſię odłącżoną od Chryſtuſá
7:
sſtawſzy/ doborwołnieś ſię/ ále mizernie
8:
ſpuśćiłá z wyſokośći pánieńſtwá cżyſte=
9:
go/ w przepáść nierządu ſmrodliwego.
10:
Ty przedtym będąc oblubienicą Krolá
11:
Niebieſkiego/ sſtáłáś ſię śmiele nierzą=
12:
dnicą kátá piekielnego. Hey nieſtetyż/
13:
iákoś od Bogá odćięta? iákoś od cżár=
14:
tá przyięta? y owſzem iákoś Bogá po=
15:
rzućiłá/ á dyabłáś ſię chwyćiłá? O wiel=
16:
ce nędzne odmienienie. Hey iákoś z wy=
17:
ſoká ſpádłá? hey iákoś głęboko wpádłá?
18:
Hey iákoś łáſkáwym wzgárdźiłá/ á z iá=
19:
kim mordercąś ſię złącżyłá? coś vcży=
20:
niłá? w niebieś opuśćiłá cżyſtego miło=
21:
śniká twego/ á w piekleś ſzukáłá mierźio=
22:
nego ſkaźce twego? Dźiwny ſtrách/ w
23:
tey przewrotnośći? ſtráſzliwe cudo/ z
24:
tey dobrowolney złośliwośći. A ſkądże
25:
ſię ia Pánie BOże moy zdobędę ná po=
26:
práwę ták wielkiey przewinnośći? ſkąd=
27:
że BOże moy zdobędę ſię ná doſyć vcży=

strona: 151

Pokutne.
1:
nienie ták ćięſzkiey plugáwośći? Iuż
2:
tedy teraz/ nędzny cżłowiecżku/ wpuść
3:
ſię w głębokość ſmutku niezmiernego/
4:
ktoryś ſię dobrowolnie ſpuśćił w prze=
5:
páść grzechu ſtráſzliwego.
Pokutá grzeſznego.
Znoś nie=
6:
ſzcżęſny ćiężar okrutney boleśći/ ktoryś z
7:
ochotą wpadł w błoto piekielney ſmro=
8:
dliwośći. Przedłużay bezmiernie/ grze=
9:
ſzniku/ pokutę y płácż troſkliwy/ ktoryś
10:
przedłużał doſyć długo ſmrod brzydli=
11:
wy. Wrácay ſię cżęſto/ do teyże żáłośći/
12:
ktoryś ſię ták cżęſto wracał do ćieleſney
13:
plugáwośći. Vſtąp teraz ná ſtronę my=
14:
śli weſoła/ myśli ſwobodna/ poćiecho
15:
wſzekla/ niechcę was/ áż mi nádźieiá od=
16:
puſzcżenia grzechow przywroći was.
17:
Niech sſtąpi myśl moiá/ do źiemie ćie=
18:
mnośćiámi y mgłą śmierći oſzpeconey:
19:
niech ſię przypátrzy/ co tám złośliwey
20:
duſzy moiey nágotowano. niech ſię przy=
21:
pátrzy y vważa/ niech obacży á ſtráchem
22:
ſię przeraża. Y coż wżdy ieſt Boże moy/
23:
co widzę w źiemi nędze y ćięmnośći ná=
24:
pełnioney? ſtrách/ ſtrách.
Męki piekielne.
Ach nieſtetyż:
25:
támći ieſt pomieſzánie głoſow z rykiem
26:
wołáiących: tám tumult ludźi zębomá
27:
zgrzytáiących: tám moc ludu niezlicżo=

strona: 152

Modlitwy
1:
na/ rządu nie máiąca. Tám/ nieſtetyż/
2:
ogień śiárcżyſty/ płomień piekielny/
3:
mgliſte nawáłnośći: tám robáctwo w
4:
ogniu nigdy nie vmieráiące/ ktoremu
5:
ſtráſzliwym rykiem teraz ſię przypátru=
6:
ię. O cżárći z potępionemi goráiący/
7:
dla vpalenia niezmiernie ſię gniewáią=
8:
cy/ z zápálcżywośći zgrzytáiący/ cżemu
9:
tákiego morderſtwá nád temi dokázu=
10:
iećie/ ktore do ſwego mieſzkánia záwle=
11:
cżećie? A też to/ o wielkiego máieſtatu
12:
Boże/ męki ſą od ćiebie nágotowáne w=
13:
ſzetecżnikom/ tym ktorzy tobą gárdzą?
14:
miedzy ktoremi y ia ieſtem. Lękay ſię du=
15:
ſzo moiá/ vſtaway myśli moiá/ kruſz ſię
16:
ſerce moie. Ale dokąd mię ćiągniećie ká=
17:
towie zá grzech moy náznácżeni? komu
18:
mię w ręce podáieſz niepráwośći moiá?
19:
komu mię w garść dáieſz/ o Boże moy?
20:
Hey ieſliżemći to ſpráwił/ żem ſię sſtał
21:
dłużnikiem twoim/ izalim y tego doká=
22:
záć mogł/ ábym nie był ſtworzenim two
23:
im? Ieſliżem ſámego śiebie zbáwił pá=
24:
nieńſkiey cżyſtośći/ izalim ćiebie złupił z
25:
twey dobrotliwośći?
Nádźieiá y otuchá w pokućie.
Pánie/ Pánie/ ie=
26:
ſlimći ia to zbroił/ o coś ty zwykł pie=
27:
kłem káráć/ izaliś y ty to ſtráćił/ cżymeś

strona: 153

Pokutne.
1:
zwykł ludźie zbawiáć? Nie rácż Pánie
2:
ták ocżu ſkłániáć do moiey niepráwośći/
3:
żebyś zápomniał twey łáſkáwośći. A
4:
gdźież ſię ono podźieie/ o prawdźiwy y
5:
w ſłowie niepochybny Boże/ gdźie ſię o=
6:
no podźieie: niechcę śmierći grzeſznego/
7:
ále rácżey żeby ſię náwroćił/ y żył?
Ezech: 18 et 33.
Pámię
8:
tay/ ſpráwiedliwy/ święty/ miłośierny
9:
Boże/ pámiętay żeś lutośćiwym ieſt/ żeś
10:
ſtworzyćielem ieſt/ y odkupićielem mo=
11:
im. Nie pámiętayże dobrotliwy Pá=
12:
nie ná ſpráwiedliwość twoię przećiw=
13:
ko grzeſznikow twemu/ ále pámiętay
14:
ná łáſkáwość twoię/ przećiwko ſtworze=
15:
niu twemu. Prawdáć ieſt/ że ſumnienie
16:
moie záſłużyło potępienie: z pokutą
17:
moią nie zrowna doſyć vcżynienie: áleć
18:
y to pewna/ że miłośierdźie twoie prze=
19:
chodźi wſzelkie przewinienie. A ták ty
20:
dobry/ ktoremu zbáwiáć ieſt rzecż przy=
21:
zwoita/ y ktory śmierći grzeſznego cżło=
22:
wieká nie prágnieſz/ odpuść mi/ odpuść
23:
grzeſzney duſzy moiey. Boć ſtráchem
24:
przeráżona vćieka od ogromney ſprá=
25:
wiedliwośći twoiey/ do poćieſzney łáſká
26:
wośći twoiey/ ſzukáiąc napráwy náru=
27:
ſzoney cżyſtośći ſwoiey. A ieſliż/ nieſte=

strona: 154

Modlitwy
1:
tyż/ nie może być pánieńſtwá nápráwie
2:
nie; niech wżdy mnie pokutuiącego mi=
3:
nie náznácżone wſzetecżnikom wiekui=
4:
ſte potępienie. Boć to nie ieſt rzecż nie=
5:
podobna twoiey wſzechmocnośći: álbo
6:
nieprzyſtoyna twey ſpráwiedliwośći:
7:
ábo niezwykła twoiey łáſkáwośći. Boś
8:
ty ieſt dobry/ y ná wiecżne cżáſy trwa mi
9:
łośierdźie twoie/ ktoryś ieſt Bogiem ná
10:
wieki błogoſłáwionym. Amen.
11:
Modlitwá przed Spowiedźią
12:
Kośćielna.
Z Rzym: godźin P Máryey.

13:
RAcż wdźięcżnie przyiąć ſpowiedź mo
14:
ię/ o namiłośćiwſzy y nałáſkáwſzy P.
15:
Iezu Chryſte/ ktoryś ieſt iedyną nádźie=
16:
ią zbáwienia duſze moiey: rácż dáć (pro
17:
ſzę ćię) ſkruchę ſercu memu/ á płácż o=
18:
cżom moim: żebym we dnie y w nocy z
19:
pokorą y ſzcżerośćią ſtátecżnie płákáć
20:
mogł zá wſzyſtkie niedbáłośći y nieprá=
21:
wośći moie. Niechay ſię przybliży mo=
22:
dlitwá moiá przed oblicżność twoię/
23:
Pánie. A ieſlibyś ſię ty ná mię gniewem
24:
poruſzył/ y v kogoż rátunku ſzukáć mo=
25:
gę? kto ſię nádemną zmiłuie grzeſznym?
26:
Rácż do mnie Boſkie ſerce twoie ſkłonić

strona: 155

Pokutne.
1:
Pánie/ ktoryś niewiáſtę Kánáneyſką y
2:
iáwnogrzeſzniká (łáſkáwie) do pokuty
3:
wezwał/ á Piotrá płácżącego miłośći=
4:
wieś w łáſkę przyiął. O Pánie IEzu/
5:
Boże moy/ rácżże przyiąć prośby moie.
6:
O zbáwićielu świátá/ dobry Iezu/ ktory
7:
dla zbáwienia grzeſznych ludźi dałeś ſię
8:
vkrzyżowáć/ weyźrzy ná mię mizernego
9:
grzeſzniká/ ktory imieniá twoiego wzy=
10:
wam: á niechćiey ták pomnieć ná to/
11:
co ieſt ze mnie złego/ ábyś tego miał zá=
12:
pomnieć/ co ieſt z ćiebie we mnie dobre=
13:
go. Y ácżkolwiekem ia dopuśćił ſię te=
14:
go (ábo teraz po oſtátecżney moiey ſpo=
15:
wiedźi/ ábo przed tym) ſkąd mogłbyś
16:
mię potępić: ty iednák nie vpuśćiłeś te=
17:
go/ ſkąd zwykłeś zbáwiáć. odpuśćże mi
18:
zbáwićielu moy/ á zmiłuy ſię nád grze=
19:
ſzną duſzą moią. Rozwiąż iey związki
20:
y powrozy: rácż vzdrowić rány. O Pá=
21:
nie Iezu/ ćiebie ia prágnę: ćiebie ſzukam:
22:
ćiebie chcę. Vkaż mi oblicże Boſkie two=
23:
ie/ á nie minie mię zbáwienie moie. Day
24:
że day/ o namiłośćiwſzy Pánie/ zá zaſłu=
25:
gámi nacżyſtſzey/ á nigdy niepokaláney
26:
Pánny mátki twoiey Maryey/ y Swię=
27:
tych twoich/ day (proſzę) duſzy moiey o=

strona: 156

Modlitwy
1:
nę świátłość twoię y prawdę twoię/
2:
ktoraby mi prawdźiwie pokazáłá te w=
3:
ſzyſtkie niedoſtátki (y grzechy) moie/ kto
4:
rych potrzebá mi ſię ſpowiádáć/ y ktora=
5:
by też rátowáłá mię y náucżyłá oſkárżyć
6:
ie doſtátecżnie y ſkruſzonym ſercem. kto=
7:
ry żywieſz y kroluieſz z Bogiem Oycem
8:
y z Duchem świętym Bog ieden ná wie=
9:
ki wiekow. Amen.
10:
Modlitwá po Spowiedźi
11:
Kośćielna.
Z Rzym: godźin P. Máryey.

12:
RAcżże to dáć/ proſzę ćię/ Pánie: áby zá
13:
zaſługámi błogoſłáwioney záwſze
14:
Pánny y mátki twoiey Máryey/ y wſzyt=
15:
kich S. tá moiá ſpowiedź byłá tobie w=
16:
dźięcżna y przyięmna: á cżegokolwiek mi
17:
y teraz y przedtym nie doſtawáło do
18:
ſkruchy doſtátecżney/ do ſzcżerey y doſko=
19:
náłey ſpowiedźi tu ná źiemi/ niechay łá=
20:
ſká twoiá y miłośierdźie twoie tak w=
21:
ſzytkiego dołoży/ żebyś według nieprze=
22:
bránego miłośierdźia twego racżył mię
23:
zupełniey á doſkonáley mieć rozgrze=
24:
ſzonym ná niebie. ktory żywieſz y
25:
kroluieſz ná wieki wie=
26:
kow. Amen.
Pſálmy


strona: 157

1:
PSALMY PO=
2:
KVTNE DA=
3:
WIDOWE.
4:
NAVKA.
Godność tych Pſálmow.

5:
W Tákiey cenie y wadze te Pſálmy ſtárowie
6:
cżni Doktorowie mieli/ że okrom tego iż ie
7:
nadobnym wykłádem zdoblili/ ſámi ich też ocho=
8:
tnie y nabożnie vżywáli. Miánowićie o S. Au=
9:
guſtynie to nápiſał Poſſydonius biſkup Kálámi=
10:
neńſki/
Poſsid: in vita Aug: cap: 31.
że będąc bliſkim rozłącżenia z tym świá=
11:
tem/ kazał ſobie dáć Pſálmy Pokutne/ ktore z rze=
12:
wliwym płácżem cżęſto w chorobie cżytał. A to
13:
rad mawiał: że y ten ktoryby ná ſię grzechu ćięſz=

strona: 158

Pſálmy
1:
kiego nie cżuł/ bądź duchowny/ bądź świecki/ by
2:
też nalepſzy/ nie miałby bez pokuty ſchodźić z tego
3:
świátá. Bo ták ſą ſtráſzliwe ſądy Páná Bogá ná=
4:
ſzego/ że/ gdyby záśiadł ná ſąd śćiśle názbyt y ſu=
5:
rowo z ſtworzeniem ſwoim/ nie vſpráwiedliwił=
6:
by ſię przed oblicżnośćią iego/ żaden żywy cżło=
7:
wiek.
Pſal: 142.
Te Pſálmy niektorzy ták rozdźieláią/ że ká=
8:
żdy iáko przyſtoyne lekárſtwo iednego z śiedmi
9:
głownych grzechow pokłádáią.
Cżworáką intencyą może mowić te Pſálmy.
Lecż twoie niech
10:
to będźie naprzednieyſze ſtáránie/ ábyś w vżywá=
11:
niu tych Pſálmow/ cżterech onych pożytkow do=
12:
ſtał/ ktoreć przekłáda Dyonizyus Kártuzyan oka=
13:
záłey náuki y cnoty Theolog ſuper Pſal: 6. to ieſt/
14:
ábyś ſię w nich iáko w źwierćiadle ſámemu ſobie
15:
przypátrował: ábyś ćięſzkość y ſproſność grze=
16:
chow/ Prorocką náuką pobudzony/ w ſercu rozbie
17:
rał: ábyś ſię ſrogich ſądow Páńſkich/ ktorych tám
18:
cżęſto dotykáią/ lękał: á nákoniec ábyś gniew
19:
Páńſki ſurowy z Dawidem vbłagał. Ná twey zá=
20:
ſię woley będźie/ zá pewne grzechy/ Pſalm ktory z
21:
tych śiedmi miánowićie mowić.
Iáki pożytek y koniec tych pſálmow
To też niechayći
22:
nie będźie táyno: że wſzytkie te pokutne Pſálmy
23:
pocżątek ſmutny máią/ koniec záſię weſoły. Bo to
24:
nie puł rzecży z Bogiem woynę wieść: y nie ládá
25:
ſzcżęśćie/ w iego łáſkę znowu przyść: oná rzecż ſer=
26:
ce trwoży/ á tá záśię niewyſłowioną poćiechę
27:
przynośi.
28:
ANTIPHONA.
Tob: 3

29:
NIe rácż pámiętáć/ Pánie/ ná wyſtę=
30:
pki náſze/ ábo rodźicow náſzych: y nie
31:
rácż nas káráć zá grzechy náſze.

strona: 159

Pokutne.
1:
Pſalm pierwſzy pokutny/ á w li=
2:
cżbie Pſálmow Dawidowych ſzoſty.
Pſal: 6.

3:
PANie w zapálcżywośći twoiey nie
4:
karz mię/ á w rozgniewániu twoim
5:
nie bierz pomſty ze mnie.
Auguſtin ś. o oddaleniu męki wiecżney y cżyścowey to wyłożył.

6:
Zmiłuy ſię nádemną Pánie/ bom ſłá=
7:
by ieſt/ vzdroẃ mię Pánie/ ábowiem v=
8:
dręcżone ſą kośći moie.
9:
Y duſzá moiá záfráſowáłá ſię bárzo:
10:
ále ty Pánie długoż mię ták trzymáć bę=
11:
dźieſz?
Szkody grzechowe.

12:
Obroć ſię Pánie/ á wyrwi duſzę moię:
13:
wybaẃ mię dla miłośierdźia twego.
14:
Abowiem w śmierći nie máſz tego/
15:
ktoryby wſpomniał ná ćię: á w piekle
16:
y ktoż ćię wyſłáwiáć będźie?
17:
Prácowałem w wzdychániu moim:
18:
będę ná káżdą noc vmywał łożko moie/
19:
y łzámi memi poſłánie moie pokrapiał.
Skruchy Dawidowey wielkość.

20:
Zaćmiło ſię dla zbytniego (ná ſię) gnie
21:
wu oko moie: y záſtárzałem ſię miedzy
22:
wſzytkiemi nieprzyiaćiołmi moimi.
23:
Odſtąpćie odemnie/ ktorzy cżynićie
24:
niepráwość: ábowiem vſłyſzał PAN
25:
głos płácżu mego.
Tákći pokutuiącemu trżebá z grzechem pożegnánia.

26:
Wyſłuchał Pan modlitwę moię/ Pan
27:
przyiął prośbę moię.

strona: 160

Pſálmy
1:
Niech ſię záwſtydzą y zátrwożą bár=
2:
zo wſzyścy nieprzyiaćiele moi: niech ſię
3:
náwrocą/ y bárzo prędko ſię zapłoną.
Zyczy náwrocenia ſpołgrzeſznikom.

4:
Chwałá Oycu y Synowi y Duchowi
5:
świętemu:
6:
Iáko byłá ná pocżątku/ y teraz/ y zá=
7:
wżdy/ y ná wieki wiekow. Amen.
8:
Pſalm wtory Pokutny.
Pſal: 31.

9:
BLogoſławieni ſą ktorym niepráwo=
10:
śći odpuſzcżono: á ktorych grzechy
11:
zákryto.
Zákryćie o niekarániu rozumie Auguſtyn ś.

12:
Błogoſłáwiony cżłowiek/ ktoremu
13:
Pan nie przycżytał grzechu: á w duchu
14:
iego nie máſz zdrády.
15:
Iżem zátáił (grzechy) záſtárzáły ſię
16:
kośći moie/ gdym przez cáły dźień wołał.
Zániechánie pokuty ſzkodliwe bywa

17:
Abowiem we dnie y w nocy oćiężáłá
18:
nádemną ręká twoiá: ále náwroćiłem
19:
ſię w vćiſku moim/ gdym był ćierniem
20:
kłoty.
Cirnie rozumie S. Hier. gryźienie ſumnienia.

21:
Grzech moy oznaymiłem tobie: y nie
22:
zátáiłem nieſpráwiedliwośći moiey.
23:
Rzekłem/ będę ná ſię wyznawał Pá=
24:
nu popełnioną niepráwość moię/ á tyś
25:
odpuśćił złośliwość grzechu mego.
Pożytek pokuty.

26:
Otoć będźie prośił ćiebie wſzelki świę=
27:
ty/ cżáſu pogodnego.
Swięty: to ieſt by był y święty. bo


strona: 161

wſzyścy grzechy iákie mamy.
Pokutne.
1:
A wſzákoż w powodźi wod wielkich/
2:
do niego ſię nie przybliżą.
3:
Tyś ieſt vćiecżką moią od vdręcżenia/
4:
ktore mię ogárnęło. o rádośći moiá/
5:
wyrwi mię od tych ktorzy mię obtocżyli.
6:
Opátrzę ćię rozumem/ y náukę damći
7:
ná tey drodze/ ktorą ſię vdaſz/ y vmocnię
8:
nád tobą ocży moie.
Páńſka przeſtrogá y odpowiedź.

9:
Nie bądźćieſz iáko koń y muł/ ktorzy
10:
rozumu nie máią.
11:
Wędźidłem y vzdą gęby ich záhámuy/
12:
ktorzy ſię do ćiebie nie przybliżáią.
Głos Dawidow.

13:
Rozlicżne karánie ná grzeſzniká (przy
14:
pada) ále vfáiącego w Pánu miłośier=
15:
dźie ogárnie.
Dobrze tedy Bogu ſłużyć.

16:
Weſelćie ſię w Pánu/ á ráduyćie ſię
17:
ſpráwiedliwi: á chwałę odnośćie wſzy=
18:
ścy ludźie ſercá ſzcżerego.
19:
Chwałá Oycu etc.
20:
Pſalm trzeći Pokutny.
Pſal: 37.

21:
PANie w popędliwośći twoiey nie
22:
karz mię/ á w gniewie twoim nie
23:
bierz pomſty ze mnie.
24:
Abowiem ſtrzały twoie vtknęły we
25:
mnie/ á mocnie przyćiſnęłá mię ręká
26:
twoiá.
Pięknie rozlicżne ſzkody z


strona: 162

grzechu roſthące wymálował.
Pſálmy
1:
Nie máſz zdrowia nic w ćiele moim
2:
prze oblicżność gniewu twego: nie má=
3:
ią odpocżynku kośći moie/ dla obecno=
4:
śći grzechow moich.
5:
Abowiem niepráwośći moie ſtánęły
6:
nád głową moią: á iáko ćięſzkie brzemię
7:
obćiążyły mię.
8:
Zgniły y ſkáźiły ſię blizny moie/ prze
9:
głupſtwo moie.
Káżą ſię blizny. bo ſrodzej karzą powtarzáiące go grzech

10:
Stałem ſię nędznym y pochyliłem ſię
11:
práwie do końcá: przez cáły dźień cho=
12:
dźiłem ſmutno.
13:
Abowiem biodrá moie pełne ſą ná=
14:
grawánia/ á nie máſz zdrowia w ćiele
15:
moim.
Luc: 11.

16:
Vdręcżonym y poniżonym bárzo wiel=
17:
ce/ rycżałem dla ſtrwożenia ſercá mego.
18:
Pánie przed tobą wſzytká żądza mo=
19:
iá: á wzdychánie moie nie ieſt táiemne
20:
tobie.
21:
Serce moie ſtrwożone we mnie/ od=
22:
ſtąpiłá mię moc moiá/ á iáſnośći ocżu
23:
moich nie máſz przy mnie.
24:
Przyiaćiele moi y bliźni moi ná prze=
25:
ćiwko mnie (będąc) przybliżyli ſię do
26:
mnie y ſtánęli.
Ach/ toć nie iedná rzecż od pokuthy odwodźi

27:
A ktorzy podle mnie byli/ dáleko ſię

strona: 163

Pokutne.
1:
odłącżyli: gwałt mi cżynili ktorzy o du=
2:
ſzę moię ſtali.
3:
A ktorzy ſię o złym (moim) pytáią;
4:
márnośći przedemną wſpomináli/ á z=
5:
drády przez cáły dźień wymyśláli.
6:
A iam przedſię iáko głuch nie ſłuchał:
7:
á iáko niemy nie otwierałem vſt moich.
Tákiego męſthwá potrzebá do dánia cżártu pogębka.

8:
T sſtałem ſię iáko cżłowiek ktory nie
9:
ſłyſzy/ y iáko ten ktory nie ma w vśćiech
10:
ſwoich odporu.
11:
Abowiem w tobie Pánie nádźieięm
12:
pokłádał: ty mnie wyſłuchaſz o Pánie
13:
Boże moy.
PAn pokutuiącego podporá.

14:
Bom ták mowił/ by do tego nie przy=
15:
ſzło/ áby ſię kiedy nie ćieſzyli zemnie nie=
16:
przyiaćiele moi: ktorzy ſkoro ſię záchwie=
17:
ią nogi moie/ wielkie rzecży przećiwko
18:
mnie mowili.
19:
A ia ná (odnieſienie) kaźni gotow ie=
20:
ſtem: á boleść moiá przed oblicżnośćią
21:
moią ieſt záwżdy.
Zá grzechj trzebá co ćirpieć

22:
Abowiem złość ſwoię opowiádáć bę=
23:
dę/ y będę myślił o grzechu moim.
24:
A przedſię żywi ſą nieprzyiaćiele moi/
25:
y zmocnili ſię nádemną/ á názbieráło ſię
26:
tych/ ktorzy mię nienawidzą nieſprá=
27:
wiedliwie.

strona: 164

Pſálmy
1:
Y ći ktorzy złym zá dobre oddawáią/
2:
ſławy mi vwłocżyli. dla tego żem ſię ch=
3:
wyćił dobroći.
4:
Nie opuſzcżayże mię/ o Pánie BOże
5:
moy nie odchodźże odemnie.
6:
Weyźrzy (z pilnośćią) ná poratowá=
7:
nie moie/ Pánie Boże (ſprawco) zbá=
8:
wienia mego.
9:
Chwałá Oycu etc.
10:
Pſalm cżwarty Pokutny.
Pſal: 50.

11:
ZMiłuy ſię nádemną BOże/ według
12:
wielkiego miłośierdźia twego.
13:
Y według mnoſtwá litośći twoich/
14:
zgładz niepráwość moię.
15:
A ieſzcże więcey omyi mię z niepráwo=
16:
śći moiey/ á od grzechu mego ocżyść mię
Dla tego mowi/ więcey omyi mię/ iż poſpolićie y po pokućie kaźń docżeśna y złenałogi zoſtáią/ á żaden pewnie nie wie ieśli doſthátecżnie pokutował.

17:
Abowiem znam ia niepráwość moię/
18:
á grzech moy przećiw mnie ieſt záwżdy.
19:
Tobiem ſámemu zgrzeſzył/ á złość v=
20:
cżyniłem przed tobą: ábyś ſię ty vſprá=
21:
wiedliwił w mowách twoich/ y przeko=
22:
nał nieprzyiaćiele/ gdy ćię z niemiłoſierdźia poſądzáią.
23:
Otomći ia w niepráwośćiách ſię po=
24:
cżął: á w grzechách pocżęłá mię mátká
25:
moiá.
Tobie ſámemv mo-


strona: 163

wi. bo w káżdym grzechu/ iákiekolwiek ſię przykazánie Boſkie łamie.
Pokutne.
1:
Oto ty záſię w práwdźie ſię kochaſz/ y
2:
obiáwiłeś mi nie wſzyſtkim wiádome y
3:
iáwne ſkrytośći mądrośći twoiey.
4:
Pokropiſz mię Pánie Hizopem/ á bę=
5:
dę ocżyśćiony: omyieſz mię á będę nád
6:
śnieg wybielony.
Niecżyſte w Zakonie dwoiáko ocżyśćiano/ pokropieniem y omyćiem/ o tym tu oboygu mowi.

7:
Vćieſzyſz rádośćią y weſelem ſłuch
8:
moy: á rozráduią ſię kośći poniżone.
9:
Odwroć twarz twoię od grzechow mo=
10:
ich/ á zgładz wſzytkie niepráwośći moie.
11:
Serce cżyſte ſtworz we mnie Boże/ á
12:
duchá práwego odnoẃ we wnętrzno=
13:
śćiách moich.
14:
Nie odrzucay mię od oblicża twego:
15:
á duchá twego S. nie oddalay odemnie.
16:
Przywroć mi weſele zbáwienia (od
17:
ćiebie zrządzonego) á duchem przedniey
18:
ſzym potwierdz mię.
Maſz tu trzy Boſkie perſony.

19:
Będę náucżał przeſtępcow drog two=
20:
ich/ á złośliwi do ćiebie ſię náwrocą.
21:
Wybaẃ mię ze krwi/ o Boże zbáwie=
22:
nia mego: á z rádośćią będźie wyſławiał
23:
ięzyk moy ſpráwiedliwość twoię.
Krwiámi názwano ná thym mieścu w Greckiey y Zydowſkiey Bibliey grze-


strona: 166

chy/ álbo dla tego/ iż z ſkáżoney nátury płyną/ álbo dla mężoboyſtwá Dawidowego. c. d. S. 165.

:
Pánie otworzyſz wárgi moie/ á vſtá
:
moie opowiádáć będą chwałę twoię.
:
Abowiem gdybyś ty chćiał (v mnie) o=
:
fiáry/ wżdyć bymći ią oddał: ále ſię ty nie
Pſálmy
1:
vkochaſz w cáleſpalonych ofiárách.
2:
Ofiárá Bogu ieſt duch ſkruſzony: ſer=
3:
cem ſkruſzonym y vniżonym BOże nie
4:
wzgárdźiſz.
5:
Vcżyń dobrze Pánie Syonowi w do=
6:
brey woley twoiey: áby ſię Hierozolim=
7:
ſkie mury pobudowáły.
Zá ine ſię modli.

8:
Ná ten cżás (wdźięcżnie) przyimieſz
9:
ofiárę ſpráwiedliwośći/ obiáty/ y cáło=
10:
ſpalone ofiáry: ná ten cżás ćielcow ná
11:
ołtarz twoy nákłádą.
Troiákie ofiáry Zydowſkie

12:
Chwałá Oycu etc.
13:
Pſalm piąty Pokutny.
Pſal: 101.

14:
PANie wyſłuchay modlitwę moię: á
15:
wołánie moie niech k tobie przydźie.
16:
Nie odwracay oblicża twoiego ode=
17:
mnie: ktoregokolwiek dniá vćiśniony
18:
ieſtem/ nákłoń ku mnie vchá twego.
19:
Ktoregokolwiek dniá wzywáć cię bę=
20:
dę: prędko wyſłuchay mię.
21:
Abowiem zniſzcżáły dni moie iáko
22:
dym: á kośći moie iáko ſkwárk wyſchły.
Wizerūk cżłowieká záfráſowánego dla grzechow.

23:
Pośiecżony ieſtem iáko śiáno/ y wy=
24:
ſchło ſerce moie: iżem zápomniał poży=
25:
wáć chlebá mego.
26:
Od głoſu wzdychánia mego: przy=

strona: 167

Pokutne.
1:
ſchłá kość moiá do ćiáłá mego.
2:
Stałem ſię podobnym Pelikanowi
3:
w puſzcży mieſzkáiącemu sſtałem ſię iá=
4:
ko kruk nocny.
Ptak Pelikan rad puſthym mieścom Hiero: ś. położył Puhácżá miáſtho kruká nocnego.

5:
Cżułem y sſtałem ſię iáko wrobl/ kto=
6:
ry zoſtawa ná dáchu.
7:
Przez cáły dźień vrągáli mi nieprzy=
8:
iaćiele moi: á ći ktorzy mię chwalili/
9:
przećiwko ſię mnie ſprzyśięgáli.
10:
Bo popioł iadałem iáko chleb: á na=
11:
poy moy mieſzałem z płácżem.
Albo popioł właſnie iadał bo to dáie znáć Zydowſki text/ ábo popioł z chlebem/ ábo chleb thák mu nie ſmákował/ iáko popioł

12:
Od oblicżnośći gniewu twego: ábo=
13:
wiem podwyżſzywſzy mię/ o źiemię vde=
14:
rzyłeś mię.
15:
Dni moie iáko ćień zeſzły: á iam v=
16:
ſechł iáko śiáno.
17:
Ale ty Pánie trwaſz ná wieki: á pá=
18:
miątká twoiá od rodzáiu do rodzáiu.
19:
Ty powſtawſzy zmiłuieſz ſię nád Syo=
20:
nem: boć iuż cżás zmiłowánia nád nim/
21:
iuż przyſzedł cżás.
W ſwey nędzy y poſpolitey nie zápomina Kościelney.

22:
Abowiem vpodobáły ſię ſługom two=
23:
im kámienie iego: á vżáłuią ſię źiemie
24:
iego.
25:
Y będą ſię narody bały imieniá twe=
26:
go: y wſzyścy krolowie źiemſcy wielmo=
27:
żnośći twoiey.

strona: 168

Pſalmy
1:
Abowiem pobudował Pan Syon: y
2:
okaże ſię w chwale ſwoiey.
3:
Weyźrzał ná modlitwę poniżonych:
4:
y nie wzgárdźił prośbą ich.
5:
Niechże te rzecży nápiſáne będą y na=
6:
rodowi drugiemu: á lud ktory ſtworzo=
7:
ny będźie/ chwalić Páná będźie.
O Zakonie Nowym proroctwo.

8:
Abowiem weyźrzał z wyſokośći ſwię=
9:
tey ſwoiey: Pan z niebá ná źiemię poy=
10:
źrzał.
11:
Aby wyſłuchał wzdychánia okowá=
12:
nych/ y áby rozwiązał ſyny zámordo=
13:
wánych.
14:
Aby wyſławiono imię Páńſkie w Sy=
15:
onie/ y chwałę iego w Hieruzálem.
16:
Gdy ſię narodowie zbiorą poſpołu: á
17:
Krolowie áby ſłużyli Pánu.
18:
Odpowiedźiał mu w drodze mocy ſwo
19:
iey: krotkość dni moich obiaẃ mi.
Słowá ludunáwroconego opoſtępowánie á wytrwánie proſzącego. Inſzy inácżej to wykłádáią.

20:
Nie bierz mię z tego świátá w poło=
21:
wicy dni moich: látá twoie (trwáią)
22:
od narodu do narodu.
23:
Tyś Pánie ná pocżątku źiemię vgrun=
24:
tował: y niebioſá ſą ſpráwy rąk twoich.
25:
Oneć przeminą/ á ty zoſtáieſz: á wſzy=
26:
ścy iáko odźienie sſtárzeią ſię.
27:
Y iáko vbior odmieniſz ie/ y przemie=

strona: 169

Pokutne.
1:
nią ſię: á ty záwżdy iednákim ieſteś/ y
2:
látá twoie nie vſtáną.
3:
Synowie ſług twoich mieſzkáć będą/
4:
á potomſtwo ich ná wieki będźie rzą=
5:
dzone.
6:
Chwałá Oycu etc.
7:
Pſalm ſzoſty Pokutny.
Pſal: 129.

8:
Z Głębokośći wołałem do ćiebie Pá=
9:
nie: Pánie głos moy wyſłuchay.
10:
Niech będą vſzy twoie nákłonione ná
11:
głos modlitwy moiey.
Troiáko ſię tá głębokość wykłáda o fráſunkách/ o pokuſách/ y o ſerdecżnym wzdychániu.

12:
Ieſliż będźieſz Pánie pilnie obacżał
13:
niepráwość/ á ktoż wytrwa Pánie?
14:
Abowiem v ćiebie ieſt miłośierne od=
15:
puſzcżenie: y dla zakonu twego znośi=
16:
łem ćię Pánie.
17:
Cżekáłá (ćierpliwie) duſzá moiá/ dla
18:
ſłowá iego: duſzá moiá nádźieię w Pá=
19:
nu pokłádáłá.
Pięknie ſobie y drugim ſercá dodáie. To cżyni z Bogiem poiednánie

20:
Od ſtraży poránney áż do nocy/ niech
21:
Izráel vfa w Pánu.
22:
Abowiem v Páná ieſt miłośierdźie/
23:
y obfite v niego odkupienie.
24:
A on wyzwoli Izráelá ze wſzelkiey
25:
niepráwośći iego.
26:
Chwałá Oycu etc.

strona: 170

Pſálmy
1:
Pſalm śiodmy Pokutny.
Pſal: 142.

2:
PAnie vſłyſz modlitwę moię/ przyimi
3:
w vſzy prośbę moię: w prawdźie two
4:
iey y ſpráwiedliwośći twoiey wyſłuchay
5:
mię.
6:
Y nie wchodź PANie w ſąd z ſługą
7:
twoim: ábowiem nie vſpráwiedliwi ſię
8:
przed oblicżnośćią twoią żaden żywy.
9:
Abowiem prześládował nieprzyaćiel
10:
duſzę moię: poniżył ná źiemi żywot moy.
Przeſzły ſwoy ſtan gdy leżał w grzechu wſpomina.

11:
Poſádźił mię w ćięmnych mieścách/
12:
iáko zdawná pomárłe: y vtrapił ſię
13:
ſmutkiem we mnie duch moy/ ſerce mo=
14:
ie we mnie ſię ſtrwożyło.
15:
Pámiętałem ná dni ſtáre: rozmyśla=
16:
łem we wſzyſtkich ſpráwách twoich/ y
17:
vcżynki rąk twoich rozbierałem ſobie.
18:
Wyćiągnąłem ku tobie ręce ſwoie:
19:
duſzá moiá ku tobie ſię ma iáko źiemiá
20:
bez wody.
Prośi o rátunek/ áby ſię ná ſtáreſmieći niewrácał.

21:
Wyſłuchayże mię prędko Pánie/ boć
22:
vſtał iuż duch moy.
23:
Nie odwracay oblicża twego odem=
24:
nie/ boć będę podobny sſtępuiącym do
25:
dołu.
26:
Niech ráno vſłyſzę o miłośierdźiu

strona: 171

Pokutne.
1:
twoim: bom w tobie nádzieię pokłádał.
2:
Oznaymże mi drogę ktorą mam cho=
3:
dźić: bom do ćiebie podnioſł duſzę moię.
4:
Wyrwi mię od nieprzyiaćioł moich
5:
Pánie/ do ćiebiem ſię vćiekł: náucż mię
6:
pełnić woley twoiey/ ábowiem ty ieſteś
7:
Bogiem moim.
8:
Duch twoy dobry/ záprowádźi mię do
9:
źiemie rowney. dla imieniá twego Pánie
10:
ożywiſz mię/ w ſpráwiedliwośći twoiey.
Otuchę ſobie cżyni.

11:
Wywiedźieſz z vtrapienia duſzę mo=
12:
ię: á dla miłośierdźia twego wytráćiſz
13:
wſzytkie nieprzyiáćiele moie.
14:
Y zágubiſz wſzytkie ktorzy dręcżą du=
15:
ſzę moię: ábowiem iam ieſt ſługá twoy.
16:
Chwałá Oycu etc.
17:
Powtorz Antyphonę wyżſzey położoną.
18:
Nie rácż pámiętáć/ Panie etc.
19:
LITANIA.
20:
NAVKA.
Litánia co.

21:
LItánia Greckie ſłowo ieſt/ ktoreſmy vſtáwi=
22:
cżnym zwycżáiem/ w Láćińſkie y Polſkie nie=
23:
iáko przemienili: wykłáda ſię prośby cżynienie/ á=
24:
bo ſupplikácya/ bądź o przycżynę/ bądź o rátunek
25:
kogo proſząc. A iż do Páná Bogá o pomoc/ do
26:
Swiętych iego o przycżynę ſię vćiekamy/ ſłuſznie
27:
tym niżey położonym prośbom/ dał ſię tytuł Litá

strona: 172

Litánia.
1:
niey. o wzywániu Swiętych niżey nieco naydźieſz
2:
w ſzoſtym rozdźieleniu.
Dawno ieſt w kośćiele.
Tu tego ſię náucż/ iż nie
3:
tylko zá cżáſow S. Grzegorzá/ nawyżſzego Biſku=
4:
pá y Doktorá Kośćielnego/ Litániey vżywano/ á=
5:
le y przed dwunaśćią ſet lat/ zá wieku błogoſłá=
6:
wionego Bázyliuſzá/ iáko ſię o tym v onegoż ſá=
7:
mego Epist: 63. docżytaſz. Y owſzem wſzyſtek Ko=
8:
śćioł przyiął ią y potwierdźił przed tyśiącem lat
9:
ná Duchownym Seymie ábo Koncylium Aureli=
10:
áneńſkim/ á potym Gángreńſkim/ Toletáńſkim
11:
piątym y ſzoſtym/ y Brákáryeńſkim.
Kiedy iej vżywáć.
Możeſz Li=
12:
tániey vżywáć z poćiechą twoią y pożytkiem w ká=
13:
żdey potrzebie/ bądź poſpolitey/ bądź oſobliwey.
14:
Bo iż do niey ſię vdawano w rozlicżnych przygo=
15:
dách/ iáwnie o tym świádcży wielebny Euzebiuſz
16:
Emiſſeńſki Hom: in Litaniis, ktory żył Roku Páń=
17:
ſkiego 350. Naydźieſz y ſáme Krzyżowe dni/ w
18:
ktore cżęſto Litánią powtarzamy/ przed tyśiącem
19:
lat ná Koncylium ábo Seymie duchownym Aure=
20:
liáneńſkim pierwſzym (can: 12) iáko ſię też wyżſzey
21:
o tym powiedźiáło/ w tymże trzećim rozdźieleniu.
22:
MODLITWA.
Kyrie eleiſon wykłáda ſię z Greckiego/ Pánie zmiłuy ſię.

23:
KYrie eleiſon. Chryſte eleiſon. Kr=
24:
rie eleiſon.
25:
Chryſte vſłyſz prośby náſze. Chryſte wy=
26:
ſłuchay modlitwy náſze.
27:
OYcże Niebieſki BOże Zmiłuy ſię
28:
nád námi.
29:
Synu odkupićielu świátá Boże Zmiłuy ſię nád námi.

strona: 173

Litánia.
1:
Duchu Swięty Boże Zmiłuy ſię
2:
Troyco S. iedyny Boże Zmiłuy ſię.
3:
Swięta Pánno Márya modl ſię zá.
4:
Swięta Boża rodźićielko modl ſię zá.
5:
Swięta Dźiewico nád dźiewicámi mo.
6:
Swięty Michále modl ſię zá námi.
7:
Swięty Gábryelu modl ſię zá námi.
8:
Swięty Ráphale modl ſię zá námi.
9:
Wſzyścy Swięći Anyołowie y Archán=
10:
yołowie modlćie ſię zá námi.
11:
Wſzyścy Swięći niebieſcy Duchowie m.
12:
Swięty Ianie Chrzćićielu modl ſię.
13:
Wſzyścy Swięći Pátryárchowie y Pro=
14:
rocy modlćie ſię zá námi.
15:
Swięty Pietrze modl ſię zá námi.
16:
Swięty Páwle modl ſię zá námi.
17:
Swięty Iędrzeiu modl ſię zá námi.
18:
Swięty Iákubie modl ſię zá námi.
19:
Swięty Iánie modl ſię zá námi.
20:
Swięty Thomaſzu modl ſię zá námi.
21:
Swięty Iákubie modl ſię zá námi.
22:
Swięty Filipie modl ſię zá námi.
23:
Swięty Bártłomieiu modl ſię zá námi.
24:
Swięty Máttheuſzu modl ſię zá námi.
25:
Swięty Symonie modl ſię zá námi.
26:
Swięty Thádeuſzu modl ſię zá námi.
27:
Swięty Máćieiu modl ſię zá námi.

strona: 174

Litánia.
1:
Swięty Bárnábo modl ſię zá námi.
2:
Swięty Lukaſzu modl ſię zá námi.
3:
Swięty Márku modl ſię zá námi.
4:
Wſzyścy Swięći Apoſtołowie y Ewán=
5:
geliſtowie modlćie ſię zá námi.
6:
Wſzyścy Swięći vcżniowie Páńſcy mo.
7:
Wſzyścy Swięći niewinni Młodźian=
8:
kowie modlćie ſię zá námi.
Może według nabożeńſtwá ſwego kláść tu káżdy/ ktore zechce święte.

9:
Swięty Szcżepanie modl ſię za námi.
10:
Swięty Wáwrzyńcże modl ſię zá námi.
11:
Swięty Stániſławie modl ſię za námi.
12:
Swięty Woyćieſze modl ſię zá nami.
13:
Swięty Wacłáwie modl ſię zá námi.
14:
Swięty Floryanie modl ſię zá námi.
15:
Swięty Sebáſtyanie modl ſię zá námi.
16:
Wſzyścy Swięći Męcżennicy modlćie.
17:
Swięty Grzegorzu modl ſię zá námi.
18:
Swięty Ambroży modl ſię zá námi.
19:
Swięty Auguſtynie modl ſię zá námi.
20:
Swięty Hieronymie modl ſię zá námi.
21:
Swięty Marćinie modl ſię zá námi.
22:
Swięty Mikołáiu modl ſię zá námi.
23:
Wſzyścy Swięći Biſkupi y Wyznawcy/
24:
modlćie ſię zá námi.
25:
Wſzyścy Swięći Doktorowie modlćie.
26:
Swięty Benedykćie modl ſie zá námi.
27:
Swięty Antoni modl ſię zá námi.

strona: 175

Litánia.
1:
Swięty Bernárdźie modl ſię zá námi.
2:
Swięty Dominiku modl ſię zá námi.
3:
Swięty Fránćiſzku modl ſię zá námi.
4:
Wſzyścy Swięći Zakonnicy y Puſtel=
5:
nicy modlćie ſię zá námi.
6:
Wſzyścy Swięći Kápłani y Lewitowie
7:
modlćie ſię zá námi.
8:
Swięta Anno modl ſię zá námi.
9:
Swięta Márya Mágdáleno modl ſię.
10:
Swięta Iágnieſzko modl ſię zá námi.
11:
Swięta Doroto modl ſię zá námi.
12:
Swięta Márgorzęto modl ſię zá námi.
13:
Swięta Káthárzyno modl ſię zá námi.
14:
Swięta Bárbáro modl ſię za nami.
15:
Swięta Vrſzulo z towárzyſzkámi ſwoi=
16:
mi/ modl ſię zá námi.
17:
Swięta Iádwigo modl ſię zá námi.
18:
Swięta Helżbieto modl ſię zá námi.
19:
Wſzytkie świętw pánny y wdowy modl=
20:
ćie ſię zá námi.
21:
Wſzyścy Swięći Boży/ Przycżyńćie ſię
22:
zá námi.
23:
Bądź nam miłośćiw Pánie/ Odpuść
24:
nam Pánie.
25:
Bądź nam miłośćiw Pánie/ Wyſłu=
26:
chay nas Pánie.
27:
Ode wſzego złego/ Wybaẃ nas Pánie.

strona: 176

Litánia.
1:
Od grzechu káżdego wybaw nas Pán.
2:
Od grzechu twego wybaw nas Pánie.
3:
Od powietrza/ woyny/ y głodu wybaw.
4:
Od nagłey á nieſpodźiewáney śmierći/
5:
wybaw nas Pánie.
6:
Od gniewu/ nienawiśći/ y wſzelákiey
7:
złey woley wybaw nas Pánie.
8:
Od duchá niecżyſtego wybaw nas Pá.
9:
Od piorunow y gwałtowney niepogo=
10:
dy/ wybaw nas Pánie:
11:
Od potępienia wiekuiſtego wybaw.
12:
Przez táiemnicę świętego Wćielenia
13:
twego wybaw nas Pánie.
14:
Przez przyſzćie twoie wybaw nas Pán.
15:
Przez Národzenie twoie wybaw nas.
16:
Przez Chrzeſt/ y święty poſt twoy wyb.
17:
Przez Krzyż y mękę twoię wybaw nas.
18:
Przez śmierć y pogrzeb twoy wybaw.
19:
Przez święte Zmartwychwſtánie twoie
20:
wybaw nas Pánie.
21:
Przez cudowne w Niebo wſtąpienie
22:
twoie wybaw nas Pánie.
23:
Przez Duchá S. poćieſzyćielá zeſłánie/
24:
wybaw nas Pánie.
25:
W dźień ſądu twego wybaw nas Pá.
26:
My grzeſzni wołamy/ wyſłuchay nas P.
27:
Abyś nam grzechy odpuśćić raczył. wyſł.

strona: 177

Litánia.
1:
Abyś karánie od nas oddálić raczył wy.
2:
Abyś nas od pokuty prawdźiwey przy=
3:
prowádźić racżył wyſłuchay nas.
4:
Abyś Kośćioł twoy święty ſpráwowáć
5:
y záchowáć racżył wyſłuchay nas.
6:
Abyś namiáſtká przednieyſzego Apoſtol
7:
ſkiego/ y wſzyſtkie duchowne ſtany
8:
w świętey pobożnośći záchowáć
9:
racżył wyſłuchay nas Pánie.
Namiáſtká tegoPapieżē názywamy: iákobj oycá oycow Bo theż ták Dámázá Papieżá niektore Cōcylianázwáły.

10:
Abyś nieprzyiaćiele Kośćiołá świętego
11:
poniżyć racżył wyſłuchay nas.
12:
Abyś Krolom y Pánom Chrześćijáń=
13:
ſkim pokoy y zgodę prawdźiwą dáć
14:
racżył wyſłuchay nas Pánie.
15:
Abyś wſzytek lud Chrześćijáńſki pokoiē
16:
y iednośćią opátrzyć racżył/ wyſł.
17:
Abyś też nas ſámych w ſłużbie twoiey
18:
świętey vtwierdźić y záchowáć ra
19:
cżył wyſłuchay nas.
20:
Abyś myśli náſze ku niebieſkich rzecży po
21:
żądániu podnieść racżył wyſłu.
22:
Abyś wſzytkim dobrodźieiom náſzȳ wie=
23:
kuiſtą zapłátą vcżynność ich ná=
24:
grodźić racżył wyſłuchay nas.
25:
Abyś duſze náſze/ bráćiey/ powinnych/ y
26:
dobrodźieiow náſzych od wiekui=
27:
ſtego zátrácenia wyſwobodźić ra=

strona: 178

Litánia.
1:
cżył wyſłuchay nas.
2:
Abyś vrodzáie źiemſkie dáć/ y one w cále
3:
záchowáć racżył wyſłuchay nas.
4:
Abyś wſzytkie wierne vmárłe/ wiekui=
5:
ſtego odpocżynienia domieśćić ra
6:
cżył wyſłuchay nas Pánie.
7:
Abyś prośby náſze miłośćiwie przyiąć ra
8:
cżył wyſłuchay nas Pánie.
9:
Synu Boży Ciebie prośimy wyſłu. n.
10:
Báránku Boży ktory zgładzaſz grzechy
11:
świátá wſzyſtkiego Odpuść.
Może też z Greckiego ięzyká przełożyć ták/ ktory bierzeſz ná ſię. 1. Petr: 2.

12:
Báranku Boży ktory zgładzaſz grzechy
13:
świátá wſzyſtkiego Wyſłuchay.
14:
Báránku Boży ktory zgładzaſz grzechy
15:
świátá wſzyſtkiego Zmiłuy ſię.
16:
Chryſte vſłyſz prośby náſze/ Chryſte wy=
17:
ſłuchay modlitwy náſze.
18:
Kyrie eleiſon. Chryſte eleiſon. Kyrie
19:
eleiſon. Oycże náſz. áż do końcá.
20:
Pſalm.
21:
BOże/ rácż ſię ſkłonić ná porátowá=
22:
nie moie: Pánie pokwáṕ ſię ná w=
23:
ſpomożenie moie.
24:
Niech będą záwſtydzeni y poháńbie=
25:
ni/ ktorzy ſtoią o duſzę moię.
26:
Niechay ſię názad wrocą/ y zápłoną
27:
ſię/ ktorzy mi życżą złego.

strona: 179

Litánia.
1:
Niechay ſię prędko odwrocą/ z záwſty=
2:
dzenim/ ktorzy mi mowią/ Ehey/ Ehey.
O ludzkim nátrząſániu to rozumie.

3:
Niechay ſię rozráduią y rozweſelą w=
4:
ſzyścy/ ktorzy ćię ſzukáią. y niechay mo=
5:
wią záwżdy/ ći ktorzy ſię rozmiłowáli
6:
porátowánia twego/ niech będźie v=
7:
wielbiony Pan Bog.
8:
Ale ia ieſtem niedoſtáteczny y vbogi:
9:
o Boże rátuyże mię.
10:
Tyś ieſt pomocnikiem moim/ y wy=
11:
báwićielem moim: Pánie/ rátunku nie
12:
odkłáday.
13:
Chwałá Oycu etc.
14:
Rácż zbáwić ſługi twoie. Bo=
15:
że moy w tobie nádźieię pokłádáiące.
16:
Bądź nam Pánie miáſto zamku o=
17:
bronnego. W oblężeniu nieprzyia=
18:
ćielá náſzego. Niechay nieprzyiaciel
19:
nie bierze gory nád námi. A ſyn nie=
20:
prawośći niech do tego ſię nie ſkłánia/
21:
áby ſię paſtwił nád námi. Pánie we=
22:
dług grzechow náſzych nie obchodź ſię z
23:
námi. A według niepráwośći ná=
24:
ſzych/ nie dochodź pomſty nád námi.
25:
Modlmy ſię zá Papieżá náſzego N.
26:
Niech go Pan Bog ſtrzeże y zdrowo
27:
chowa y łáſką hoynie opátrzy ná źiemi/

strona: 180

Prośby przy Litániey.
1:
á niech go nie podáie ná wolą nieprzy=
2:
iaciołom iego. Modlmy ſię zá do=
3:
brodźieie náſze. Rácż Pánie ſowićie
4:
wſzytko nágrodźić wſzelkim dobrodźie=
5:
iom náſzym/ żywotem wiecżnym/ dla
6:
imieniá twego świętego. Amen.
7:
Modlmy ſie zá wierne vmárłe.
8:
Rácż im Pánie dáć wiecżne odpocżnie=
9:
nie: á świátłośc wiekuiſta niechay im
10:
świeći. Niechay odpocżywáią w po=
11:
koiu. Amen. Modlmy ſię zá brá=
12:
ćią náſzą tu teraz nie będącą.
O ktorey chceſz bráćiey to rozumiey.
Rácż
13:
záchowáć zdrowo ſługi twoie/ w tobie/
14:
Boże moy/ nádźieię pokłádáiące.
15:
Rácż ie obeſłáć porátowániem twoim z
16:
świętych gmáchow twoich. A z Sy=
17:
onu rácż bronić ich. Panie rácż wy=
18:
ſłucháć modlitwę moię. A wołánie
19:
moie niechay przyidźie przed oblicżność
20:
twoię.
21:
Prośby przy Litániey/
22:
o rzecży rozlicżne.
Zá grzechy.

23:
O Boże/ ktoremu rzecż właſna ieſt y
24:
przyzwoita/ miłośierdźie záwżdy
25:
pokázowáć y folgowáć: rácż przyiąć
26:
prośby náſze/ áby zmiłowánie twoiey łá=

strona: 181

Prośby przy Litániey.
1:
ſkáwośći/ te wſzytkie rozwiązáło/ kto=
2:
re ſpętánie wyſtępkow rozlicżnych po=
3:
wiązáło.
4:
RAcż wyſłucháć Pánie/ prośimy ćię/
5:
prośby pokornie ćię proſzących/ y odpuść
6:
grzechy przed tobą ie wyznawáiącym:
7:
ábyś nas miłośćiwie y odpuſzcżeniem
8:
obdárzył y pokoiem.
Zá grzechy.

9:
NIewyſłowione miłośierdźie twoie/
10:
rácż nam/ Pánie/ łáſkáwie pokázáć/ á=
11:
byś nas y od grzechow wſzelkich ocżyś=
12:
ćił: y od kaźni/ ktorąſmy zá nie záſłużyli/
13:
wyſwobodźił.
14:
O Boże/ ktory ſię grzechem obrazaſz/ á
15:
pokutą nam ſię vbłagáć dopuſzcżaſz/
16:
rácż weyźrzeć miłośćiwie/ ná prośby lu=
17:
du twego/ do ćiebie z pokorą modlitwę
18:
cżyniącego: á pokaránie zápálcżywośći
19:
twoiey/ ktoreſmy dla grzechow náſzych
20:
záſłużyli/ rácz od nas odwroćić.
21:
WSzechmogący wiecżny Boże/ rácż
22:
ſię zmiłowáć nád ſługą twoim/ nawyż=
23:
ſzym Biſkupem náſzym N. á rácż go we-
Zá Papieżá ábo kogo inſze-


strona: 182

go imię odmieniwſzy.
Prośby przy Litániey.
1:
dług miłośierdźia twego/ ná gośćiniec
2:
wiekuiſtego zbáwienia prowádźić/ áby
3:
z dáru twego/ do tego co ſię tobie po=
4:
doba/ chętliwie ſię miał/ y to wſzytką śi=
5:
łą ſwą vprzeymie wypełniał.
O pokoy.

6:
O Pánie Boże/ od ktorego ſą święte żą
7:
dze/ dobre rády y pobożne ſpráwy/ rácż o=
8:
pátrzyć ſługi twoie/ tákim pokoiem iá=
9:
kiego świát dáć nie może: áby y ſercá ná
10:
ſze przykazániu twemu/ były poddane/ y
11:
po oddaleniu trwogi nieprzyiáćielſkiey/
12:
cżáſy náſze zá twą obroną były ſpokoyne.
O cżyſtość.

13:
RAcż palić ogniem Duchá świętego
14:
nyrki náſze/ y ſercá náſze/ Pánie Boże/
15:
ábyſmy niezmázánym ćiáłem w twoiey
16:
ſię ſłużbie obieráli/ á cżyſtym ſercem to=
17:
bie ſię podobáli.
Zá vmárłe.

18:
O Boże ktoryś ieſt ſtworzyćielem y od=
19:
kupićielem wſzytkich wiernych/ rácż du=
20:
ſzom ſług y ſłużebnic twoich/ dáć odpu=
21:
ſzcżenie wſzyſtkich grzechow ich: áby zá
22:
nabożną przycżyną y prośbą/ onego po=
23:
folgowánia doſtąpili/ ná ktore ſię tu v=
24:
przeymą myślą y pożądániem zánośili.
O fortunne poſtępki.

25:
PRośimy ćię Pánie Boże náſz/ ábyś

strona: 183

Prośby przy Litániey.
1:
ſpráwy náſze Boſkim twym nátchnie=
2:
niem vprzedzal/ y rátunkiem do for=
3:
tunnego końcá przywodźić racżył: áby
4:
wſzelka náſzá modlitwá y ſpráwá/ od
5:
ćiebie záwżdy pocżątek bráłá/ y przez ćię
6:
po zácżęćiu dokońcżenie miáłá.
Zá wſzytkie żywe y zmárłe.

7:
O Wſzechmogący wiecżny Boże kto=
8:
ry nád żywymi y vmárłymi/ páńſtwo
9:
twoie rośćiągaſz/ á nád tymi miłośier=
10:
dźie pokázuieſz/ o ktorych od wieku wieſz
11:
że twoimi być máią wiárą y vcżynkiem:
12:
prośimy pokornie máieſtatu twoiego/
13:
áby ći wſzyścy/ zá ktore vmyśliliſmy mo=
14:
dlitwy cżynić/ y ktorzy ábo ieſzcże ná tym
15:
świećie/ ćiáłem obłożeni żyią/ álbo ſię
16:
iuż z nim/ ćiężar ćiáłá ſwoiego tu zoſtá=
17:
wiwſzy/ rozſtáli/ zá przycżyną wſzyſtkich
18:
Swiętych twoich/ z litośćiwey łáſkáwo
19:
śći twoiey/ wſzyſtkich niepráwośći ſwo=
20:
ich/ odpuſzcżenia doſtąpili. Przez Páná
21:
náſzego Iezuſá Chryſtuſá Syná twego:
22:
ktory z tobą żyie y kroluie/ w ſpolecżno=
23:
śći Duchá świętego/ Bog ná wſzelkie
24:
wieki wiekow. Amen.
25:
Pánie rácż w vſzy twe przyiąc mo=
26:
dlitwę moię. A wołánie moie/ niech

strona: 184

Prośby przy Litániey.
1:
przyidźie przed oblicżność twoię.
2:
Niechay nas wyſłucha wſzechmocny y
3:
miłośierny Pan. Amen. A wiernych
4:
Bożych duſze/ z miłośierdźia Bożego/
5:
niech odpocżywáią w pokoiu. Amen.
6:
Modlitwá S. Grzegorzá Pa=
7:
pieżá/ ktorą przy wykłádźie Pſálmow
8:
pokutnych położył.
Najdźieſz ią ná końcu wykłádu tych Pſálm: v S. Grzegorzá.

9:
O Dobry Iezu/ ſłowo oycowſkie/ iáſno
10:
śći wiekuiſtey chwały/ ná ktorego
11:
vprzeymie prágną poglądáć święći An
12:
yołowie/ náucż mię pełnić woley twey/
13:
ábym prowádzony będąc od dobrego du
14:
chá twego/ mogł przyść do miáſtá one=
15:
go błogoſłáwionego: gdźie ieſt dźień wie=
16:
kuiſty/ y ieden duch wſzyſtkich: gdźie ieſt
17:
pewna beſpiecżność/ á beſpiecżna wie=
18:
cżność/ y wiecżna ſpokoyność/ á ſpokoy=
19:
na ſzcżęśliwość/ y ſzcżęśliwa przyięm=
20:
ność/ á przyięmna ſłodkość. gdźie
21:
ty Bog/ z Oycem y z Duchem
22:
świętym/ żyieſz y kroluieſz/
23:
przez wſzytkie wieki
24:
wiekow. Amen.
Cżwarte


strona: 185

1:
CZWARTE
2:
ROZDZIELENIE.
3:
O Przenachwálebnieyſzym Sá=
4:
krámenćie Ciáłá y Krwie Páńſkiey.
5:
NAVKA.
Zacność tego Sákrámentu. Ioan: 6:

6:
Z Strony naświętſzego Sákrámentu/ vważ
7:
naprzod z pilnośćią godność y zacność iego.
8:
Samże Pan/ zbáwićiel twoy/ názwał go prawdźi=
9:
wym pokármem y práwym napoiem/ chlebem ży=
10:
wym y chlebem z niebá sſtępuiącym. Bo chle=
11:
bem ſię cżáſem ten Sákráment názywa/ miedzy
12:
inſzymi przycżynámi dla tego/ iż to w duſzy ducho=

strona: 186

O Sákrámenćie
1:
wnie ſpráwuie/ co chleb w ćiele ćieleſnie. Páweł
2:
S. tenże Sákráment názywáiąc vcżeſtnictwem
3:
Ciáłá Páńſkiego y Krwie Páńſkiey/ tym ſámym
4:
doſyć o nim vcżćiwie mowi y piſze.
1. Cor: 10. et 11.
Tytuły tey świątośći.
Miedzy Do=
5:
ktorámi też świętymi/ ten go zowie Eucháryſtyą
6:
po Grecku. to ieſt cżynieniem dźięk ábo dobrą łá=
7:
ſką/ iáko S. Cypryan Sermon: de orat. Ambroży
8:
lib. 5 de Sacram: cap: 3. y Hieronym in Soph: vlt.
9:
ow záſię Synáxim/ to ieſt ſpołecżnośćią/ iáko Dá=
10:
máſcenus 4. fid: cap: 14. dla tego iż nas y z Chry=
11:
ſtuſem Pánem y wiernymi iego duchownie wią=
12:
że: y do vcżeſtnictwá zaſług Páńſkich pewnie przy
13:
puſzcża. drudzy Hoſtyą ábo ofiárą/ iáko S. Dyo=
14:
nizyus 3. Eccl: Hier. Cypryan lib: 2. epiſt: 3. y Au=
15:
guſtyn 22. de ciuit: cap: 8. inſzy Sákrámentem łá=
16:
ſkáwośći/ iáko Auguſtyn wielebny: niektorzy le=
17:
kárſtwem nieśmiertelnośći/ iáko vcżeń S. Ianá
18:
Ignácyus ad Eph. drudzy świątośćią Páńſką/ iá=
19:
ko Cypryan de lapſ. inſzy żywotem náſzym/ iáko
20:
Auguſtyn 1. de temp. Koncylium záſię Kárthá=
21:
gineńſkie cżwarte can: 77. ſtráwą podrożnych.
22:
Chryzoſtom święty Báránkiem Bożym/ de enc.
23:
Gerkowie poſpolićie/ iáko Bázylius y Chryzo=
24:
ſtom (in Liturgiis) Liturgią ábo ſłużbą/ z ſtrony
25:
ofiáry poſpolitey y iáwney.
Imię Mſzey ś. dawne ieſt.
Láćinniey Mſzą/ w=
26:
źiąwſzy to imię od S. Klemenſá (Epiſt: 3.) y Kon=
27:
cylium Milewitáńſkiego can: 12. y Kárthágineń=
28:
ſkiego wtorego cap: 3. Ono też ſtárowiecżne Ni=
29:
ceńſkie Koncylium pierwſze can: 12. háſłem ábo
30:
znákiem zmartwychwſtánia przyſzłego. Náydu=
31:
ią ſię y ći/ ktorzy chlebá onego/ o ktory w Paćierzu
32:
prośimy/ tytuł mu przypiſuią:
Matth: 6.
iáko Cypryan S.

strona: 187

Ciáłá Páńſkiego.
1:
in orat: Do. Kośćioł wſzytek názywa go we Mſzey
2:
S. táiemnicą wiary. Nákoniec Apoſtolſki vcżeń
3:
Dyonizyus Areopágitá cap: 6. Eccle: Hier. świą=
4:
tośćią/ wſzytkie świątośći przechodzącą.
5:
A iż táka zacność y cená ieſt tego Sákrámentu/
6:
pátrz iákąby ſię ochotą do tych nieoſzácowánych
7:
ſkárbow cżęſto ćiſnąć: á záraz vważ iáko ſię do
8:
przyięćia tey przenadoſtoynieyſzey świątośći go=
9:
towáć. Niepochybna ieſt záprawdę z ſtrony po=
10:
żytku tego Sákrámentu náuká Doktorow Koś=
11:
ćielnych/ zwłaſzcżá láty poślednieyſzych/ á bárzo
12:
nadobnie ſię zgadzáiąca/ cżęśćią z piſmem Bo=
13:
żym/ cżęśćią z ſtárożytnych oycow náuką: iż ten
14:
Sákráment dwánaśćie znácżnych pożytkow z śie
15:
bie/ nie inácżey iedno iáko ono drzewo Rayſkie
16:
dwánaśćie owocow mieśięcżnych wydáie.
Dwánaśćie pożytkow S. Eucháryſtyey. Apoc: 22.
Wiárę
17:
vmacnia: nádźieię wſpiera: miłość Bożą wznie=
18:
ca: mękę Pańſką wznawia: duſzę poświąca (tákże
19:
też y ćiáło) karmi/ y pośila: od nieprzyiaćioł ſzcży=
20:
ći: cnot y dárow Boſkich przymnaża: grzechy po=
21:
wſzednie ocżyśćia: od śmiertelnych broni y ſtrze=
22:
że: w kłopotách y trwogách ćieſzy: z Pánem IE=
23:
zuſem złącża/ y do vcżeſtnictwá nieprzepłáconych
24:
záſług iego przypuſzcża: nákoniec ſkłonność ku
25:
márnośćiom świeckim/ y pożądliwość ćieleſną
26:
martwi y vśmierza/ do záchowánia cżyſtości zná=
27:
cżnie pomagáiąc.
Ioan: 6.

28:
Co ſię dotycże przygotowánia/ pewna to rzecż/
29:
iż zbáwienie bierzeſz/ kiedy godnie tego Sákrámen=
30:
tu vżywaſz: nieomylna y to/ á doſyć iáwnie od Pá=
31:
włá ś. wyráżona/ iż potępienie ſobie iednaſz/ kie=
32:
dy niegodnie.
1. Cor: 11.
Mieyże te o przygotowániu náuki.

strona: 188

O Sákrámenćie
1:
O przygotowániu do tego świę=
2:
tego Sákramentu.
3:
ZDobądź ſię ná iedne rzecży przed przyięćiem: ná
4:
drugie przy przyięćiu: trzećie przyday po przyięćiu.
5:
Co cżynić przed przyięćiem.
Cżworákie przed przyięćim przygotowánie.

6:
PRzed przyięćiem/ cżteryć rzecży zálecam.
I.
Na=
7:
przod wielką wiárę/ iáko świecę/ z ktorą maſz
8:
zábieżeć w drodze twemu oblubieńcowi z mądry=
9:
mi pánnámi.
Matt: 25. Ioan: 6.
Tey náucżał Pan twoy doſyć ſzeroko
10:
y dowodnie Káphárnáitow. Ná tey ták nie zeſzło
11:
świętym Apoſtołom przy oſtátecżney wiecżerzy/ iż
12:
żaden z nich Páńſkiey ſię powieśći y ſłowom nie
13:
ſprzećiwił: ále káżdy vcżćiwie a przyſtoynie duſzę
14:
ſwoię/ nową ále koſztowną potráwą nákarmił.
Exo: 12.

15:
Tęć zálecono y pod figurą/ kiedy kośći w báránku
16:
Wielkonocnym żadney łamáć nie kazano. y dwo=
17:
ie cudá w pięćiorgu y śiedmiorgu chlebá/ dla tey
18:
wiáry vtwierdzenia w Ewángeliey vcżyniono.
Ioan: 6. Mar: 8.
Summá wiáry o tym Sákrámenćie.
A
19:
wiárá tá/ tych rzecży oſobliwie po tobie chce/ á=
20:
byś naprzod wyznawał prawdźiwą obecność y
21:
przytomność Boſtwá y Cżłowiecżeńſtwá Syná
22:
Bożego/ tegoż ktory ná práwicy Boſkiey teraz
23:
śiedźi. Bo mowi v Ianá S. Kto pożywa mnie/
24:
y on będźie żył dla mnie.
Ioan: 6.
Potym ábyś po po=
25:
święceniu żadnego mieścá iſtnośći chlebowey nie
26:
zoſtáwiał. Abowiem nie mowi Pan/ ten chleb
27:
Ciáło moie/ ábo w tym chlebie: ále zgołá/ to ieſt
28:
Ciáło moie. Lecż winnym y chlebowym przypa=
29:
dkom y oſobom/ to ieſt okrągłośći/ ſzerokośći/
30:
woniey/ białośći etc. mieśce ſię dáć muśi: bo y przy
31:
oſtátecżney wiecżerzy/ łamánie tego Sákrámentu

strona: 189

Ciáłá Páńſkiego.
1:
bez náruſzenia Ciáłá Páńſkiego/ przyznáć ſię muśi.
2:
Nákoniec ábyś tego był pewien/ że niemniey bie=
3:
rzeſz pod iedną oſobą/ niżli pode dwiemá. iáko y
4:
mánnę/ iednáko zbierano y rowno/ w nacżynia
5:
wielkie y máłe.
Exo: 16.
á zbáwićiel twoy ták pewnie y ták
6:
iáwnie/ łáſkę y żywot wiecżny przypiſał iedney o=
7:
ſobie/ iáko y dwiemá. y Chryſtus nie ieſt rozdźie=
8:
lony/ y więcey iuż nie vmiera/ iáko náucża Páweł
9:
S. y Apoſtołowie/ wźiąwſzy powod z ſpraw Páń
10:
ſkich w Emaus/ gdy pod iedną oſobą w Hieru=
11:
zálem ten naświętſzy Sákráment dawáli/ pew=
12:
nie cáłego Chryſtuſá dawáli.
Ioan: 6. 1. Cor: 1. Rom: 6. Luc: vlt. Acto: 2.

13:
Miey powtore/ przed przyięćiem dobre ſumnie=
14:
nie.
II. Dobre ſumnienie.
Smierćią grożą wiekuiſtą/ vżywáiącym te=
15:
go Anyelſkiego pokármu w grzechu śmiertelnym/
16:
ktory náſię cżuiąc/ pokutę go pierwey niezgłádźiſz.
1. Cor: 11.

17:
Tego ćię náucżano/ kiedy biodrá przy wiecżerzy
18:
Wielkonocney w zakonie przepáſowano/
Exo: 12.
y bárán=
19:
ká z rzeżuchą gorzką pożywano. y kiedy niewolni
20:
kom/ naiemnikom/ przychodniom/ y nieobrzezáń=
21:
com tegoż báránká ieść nie dopuſzcżano. Tego
22:
náucżano/ gdy nogi Apoſtołom przed vżywániem
23:
tey przenadoſtoynieyſzey świątośći ná wiercżerzy
24:
vmywano.
Ioan: 13. Cor: 11.
Tego náucżano/ gdyć ſię doſtátecż
25:
nie doświádcżáć kazano/ pierwey niżli tego Sá
26:
krámentu vżywáć będźieſz.
III. Nabożeńſtwo.

27:
Potrzećie zdobądź ſię ná rowne przymamniey
28:
nabożeńſtwo. Z kwápliwośćią ieść báránká ka
29:
zano: á z kiymi w rękách/ nie bez przycżyny.
Exo: 12. Gene: 18.
A
30:
przed zakonem ieſzcże/ pod drzewem/ trzy one nie
31:
bieſkie męże Abráám poſádźił/ kiedy ie podpło
32:
mykámi karmił/ nie bez táiemnice. Kazániem te

strona: 190

O Sákrámenćie
1:
oſobliwym wiecżerzą oſtátecżną w zakonie No=
2:
wym ozdobiono:
Ioan: 13. 14. 15. 16.
tobie rozmyślánie rzecży Bo=
3:
ſkich przy tym nabożeńſtwie świętym zálecáiąc.
Iáko tego nabożeńſtwá ſzukáć.

4:
Zábawże ſię/ choćiaż krotko/ ná rozbierániu go=
5:
dnośći y drogośći tego Sákrámentu: ábo ná v=
6:
ważániu nabożnym/ żywotá y męki Páná twego/
7:
ábo ná opłákániu niepotężnośći/ oźiębłośći/ y nie
8:
godnośći twey: ábo iákim inſzym nabożeńſtwem
9:
wznieć ſobie ogień miłośći Bożey.
IIII. Modlitwá.

10:
Nákoniec iż ſámi z ſiebie y pomyślić nic dobre=
11:
go nie możemy/ proś Páná tego wielce dobrotli=
12:
wego/ áby dołożyć racżył wſzytkiego/ cżegoć nie
13:
doſtáie/ á niedoſkonáłość y niepotężność twoię
14:
w niezbrodzonym morzu miłośierdźia ſwego iá=
15:
koby vtopiwſzy/ y grzechow przeminęłych twoich
16:
zábacżywſzy/ áby ſam ſobie racżył godny w duſzy
17:
twoiey przybytek y mieſzkánie nágotowáć. Bo to
18:
vcżynić y może iáko wſzechmocny/ y vmie iáko nie
19:
dośćigłey mądrośći pełny: y chce iáko niewyſło=
20:
wionym obycżáiem dobry.
2. Cor: 3.

21:
Ná co ſię zdobywác przy ſámym
22:
przyięćiu.
Dwoiákie záoſtrzenie duchownego ápetytu/ z ſtrony tegoSákrámētu.

23:
PRzy ſámym záſię przyięćiu/ wzbudź w ſobie ſer
24:
decżne y gorące prágnienie tego duſzy twoiey
25:
pośilenia/ iednym/ z tych dwu/ ſpoſobem: Abo
26:
modlitwą oną/ ktorąć rotmiſtrz od Páná wielce
27:
pochwalony podał/ y ktorey Kośćioł święty od
28:
cżáſow Apoſtolſkich/ iáko z Orygeneſá Greckiego
29:
Doktorá wiemy/ przy ſzáfowániu tego Sákrámen
30:
tu nabożnie vżywał: Pánie Iezu Chryſte/ nie ie=
31:
ſtem doſtoyny etc.
Matth: 8. Orig: Ho: 5. in diu: Euan: loc.
Abo nabożnym rozmyślánim:
32:
myśląc w ſercu ſwym/ iákobyś teraz z Pánną bło=

strona: 191

Ciáłá Páńſkiego.
1:
goſłáwioną miał Syná Bożego (iákoż ták ieſt)
2:
mile przyiąć. ábo z páſtuſzkámi vbogimi w pielu=
3:
ſzkách błáhych/ y żłobie kámiennym Pánu ſię po=
4:
kłonić:
Luc: 1. Luc: 2.
ábo ze trzemá Krolmi vracżeniem przyſtoy
5:
nym/ y podárkiem duchownym IEzuſá miłego
6:
vcżćić: ábo z Symeonem máluchne ono á niewin=
7:
ne dźiećiątko ná rękách roſkoſznie piáſtowáć/ ábo
8:
iáko ćię duch S. náucży/ ták vcżyń.
Matth: 2. Luc: 2.

9:
Iáko ſię záchowáć po przyięćiu.
Ná trzy rzecży oko mieć po przyięćiu.
I.

10:
PO przyięćiu miey oko ná trzy rzecży: Podźię=
11:
kuy naprzod zá tákie vracżenie Boſkie/ two=
12:
iey podłośći/ y zá ták drogi y nieprzepłácony Kro
13:
lá wiecżney chwały pokarm. Do tego ćię zdawná
14:
wiodąc krol nabożny Dawid mowi: Ieść będą
15:
y náiedzą ſię vbodzy/ y Pánu chwałę oddádzą.
Pſal: 21.
II.

16:
Więc záſię ná ten cżás oſobliwie/ dźień/ lub w=
17:
ſzytek/ lub cżęść iego wielką/ ſtraw ná rzecży Bo=
18:
ſkich vważániu y rozbierániu: pámiętáiąc ná S.
19:
Apoſtoły/ kthorzy po oſtátecżney oney wiecżerzy
20:
P. Bogu podźiękowáli: y ná Oliwną ſię gorę z Pá
21:
nem vdáli/ długą tám modlitwą zábáwionym.
Mat: 26.
III.

22:
Nákoniec pátrz ábyś ná ten hak nie przyſzedł/
23:
ná ktory Iudaſz/ ktory ná Páná/ záraż po wiecże=
24:
rzy/ moc niezlicżoną ludu zbroynego przywiodł z=
25:
drádliwie:
Mat: 26.
ábo do tey toniey/ wktorą wpadł Piotr
26:
teyże nocy/ z klątwą y przyśięgą Páná ſię ſwego zá
27:
pieráiący.
Mar: 14.
Biegayże z gorącym onym miłośni=
28:
kiem bożym Heliaſzem pośilony tym Anyelſkim
29:
pokármem/ ochotnie á potężnie po drogách mán
30:
datow Páná Bogá twego: áż ſobie wytchnieſz
31:
ſpokoyniuchno y miluchno/ iuż nie ná gorze Oreb/
3. Reg. 19.


strona: 192

O Sákrámenćie
1:
to ieſt puſtey/ ále ná gorze Thabor/ to ieſy gorze
2:
cżyſtosći y wielebnośći Boſkiey: w chwale/ mo=
3:
wię/ oney wiecżney/ niedośćigłey rozumem ludz=
4:
kim/ á w cenie nieoſzácowáney. Amen.
5:
Obiáśnienie krotkie wiá=
6:
ry Kátholickiey o tym naświęt=
7:
ſzym Sákrámenćie z Doktorow S.
O obecnośći Ciáłá j krwie Páńſkiey

8:
Wyznánie prawdźiwey obec=
9:
nośći Páná Chryſtuſowey w tym
10:
Sákrámenćie.
11:
Hiláryus S. Biſkup Piktáwſki/ ktory
12:
żył przed dwunaśćią ſet lat y więcey.
8. de Tri.

13:
O Prawdźie Ciáłá y Krwie iego/ nie zoſtáie
14:
mieśce wątpieniu.
Ná dwunaſtu mieścách przjnamniey to w Ewángeliey ś. mamy
Bo z ſámego Pán wy=
15:
znánia/ y z wiáry náſzey/ prawdźiwe Ciáło ieſt/ y
16:
prawdźiwie Krew ieſt: y gdy to bierzem y pijem/
17:
to ſię sſtáie/ iż my w Chryſtuśie ieſteſmy/ á Chry=
18:
ſtus w nas. Izali to nie ieſt prawda? Niech tym
19:
to prawdá nie będźie/ ktorzy przą/ áby Chryſtus
20:
Iezus prawdźiwym Bogiem nie był.
21:
Swięty Ian Chryzoſtom/ máło co
22:
cżáſy poślednieyſzy.
Hom: 60. ad popu: Antio: et Hom: 83. in Matth.

23:
O Iáko ich wiele teraz mowi/ radbym obacżył
24:
poſtáwę y vrodę iego (o Pánu Iezuśie mo=
25:
wi) radbym oglądał ſzáty ſáme y boty iego: otoż
26:
onego ſámego maſz/ onego ſię dotykaſz/ onego
27:
pożywaſz.

strona: 193

Ciáłá Páńſkiego.
1:
Ambroży Swięty/ ktory żył roku
2:
Páńſkiego/ 380.
Lib. 4. de Sacram: cap: 4.

3:
CHleb ieſt przed ſłowy Sákrámentálnymi: á
4:
gdy przyſtąpi poświęcenie/ z chlebá sſtáie ſię
5:
Ciáło Chryſtuſowe.
6:
Tenże ná inſzym mieścu.
Lib. de his qui miſteriis initi: cap. 9.

7:
IEſli ſłowo Heliaſzowe/ ták ważne było/ iż ogień
8:
z niebá zwiodło:
4. Reg. I.
izali ważne nie będźie ſłowo
9:
Chryſtuſowe/ áby elementy odmieniło? Słowo
10:
Chryſtuſowe mogło vczynić z niſzcżego/ to co ie=
11:
ſzcże nie było: á nie możeſz tego co iuż ieſt/ w to
12:
co nie ieſt odmienić?
13:
Bernárd Swięty/ ktory żył około
14:
roku Páńſkiego/ 1141.
Ser: 1. de coena Do.

15:
WIelebna á miła oblubienico/ maſz oblu=
16:
bieńcá ná ziemi w Sákrámenćie (to ieſt pod
17:
zaſłoną) będzieſz miáłá w niebie bez zaſłony: y tu
18:
prawdá/ y tám: ále tu zákryta/ tám odkryta.
19:
Wyznánie zoſtawánia oſob
20:
chlebowych ábo winnych/ po
21:
poświęceniu.
O zoſtawániu oſob.

22:
Orygenes Kápłan/ bliſki cżáſow
23:
Apoſtolſkich.
Hom: 7. in Nume.

24:
PRzedtym pod zaſłoną/ mánná pokármem by=
25:
łá: teraz pod oſobą/ Ciáło ſłowá Bożego/ ieſt
26:
prawdziwym pokármem: iáko y on ſam mowi:
27:
Ciáło moie prawdziwym ieſt pokármem.
Ioan: 6.

28:
Cyryllus Arcybiſkup Hierozolimſki/
29:
ktory żył roku Páńſkiego/ 380.
Catec: 4.


strona: 194

O Sákrámenćie
1:
DAieć ſię Ciáło pod oſobą chlebá/ y Krew pod
2:
oſobą winá/ ábyś ty wziąwſzy Ciáło y Krew
3:
sſtał ſię iednego ćiáłá z nim y krwie.
4:
Wyznánie rozdawánia prawdźi=
5:
wego Ciáłá Páńſkiego w Emaus/
6:
gdzie iednę oſobę piſmo wſpomina.
O iedney oſobie. Luc: vlt.

7:
Auguſtyn Swięty rowiennik Swię=
8:
tego Ambrożego.
Aug. li: 3. de confe: Euā: cap: 15. et Epist: 59.

9:
NIe bez przycżyny wzięliſmy to/ iż przeſzkodá
10:
oná/ ná ocży/ ich/ od ſzátáná byłá włożoná/ á=
11:
by IEzus poznány nie był: ále Chryſtus ták do=
12:
puśćił/ áż do Sákrámentu chlebá/ żeby iednośći
13:
Ciáłá iego ſkuśiwſzy/ nieprzyiaćielſka przeſzkodá
14:
odpádłá: á Chryſtus poznány być mogł.
15:
Theophiláktus Arcybiſkup Bulgárſki/
16:
ktory żył roku Páńſkiego/ 880.
In Luc: vlt.

17:
DAie co inſzego (Pan) znáć (mowi o otwo=
18:
rzeniu ocżu dwu vcżnikow Páńſkich) to ieſt/
19:
iż tym/ ktorzy przyimuią chleb święty/ ocży ſię o=
20:
twieráią. Bo wielką y niewyſłowioną moc miá=
21:
ło Páńſkie Ciáło.
O ofierze.

22:
Wyznánie ofiárowánia Ciáłá
23:
y Krwie Páńſkiey.
24:
Dyákonowie Acháiey/ te ſłowá S. Ię=
25:
drzeiá Apoſtołá wſpomináią.
Epist: ad Eccle: Achaiae.

26:
IA ná káżdy dzień ofiárę cżynię/ nie z dymu kádze=
27:
nia/ áni z wołow rycżących mięſá: ále báránká
28:
niepokalánego co dzień ná ołtarzu krzyżá ofiáru=

strona: 195

Ciáłá Páńſkiego.
1:
ię/ ktorego Ciáłá gdy wſzyſtek lud wierny poży=
2:
wa/ y Krew iego pije/ báránek ofiárowány cáły
3:
y żywy zoſtáie.
4:
Epiphánius Biſkup Sálámińſki/ ktory
5:
żył roku Páńſkiego/ 390.
Lib: 2. cō: Haer: Hae: 55.

6:
ZDáło ſię Pánu BOgu/ áby Kápłáńſka do=
7:
ſtoyność/ w ſtárym Kápłáńſtwie niezoſtáłá/
8:
ále żeby to/ ktore było w Lewitách/ y w Aaronie/
9:
ná porządek Melchiſedechá przenioſło ſię Kápłáń=
10:
ſtwo: ktore záiſte teraz w Kośćiele kwitnie od
11:
Chryſtuſá áż do tąd.
12:
Cypryan S. Biſkup Kárthágineńſki/
13:
ktory żył roku Páńſkiego/ 240.
Libro 3. Epist: 3.

14:
IEzus Chryſtus Pan y BOg náſz on ieſt nay=
15:
wyżſzy Káplan Bogá Oycá/ on ofiárę Bogu
16:
Oycu ſam pierwey ofiárował/ y to cżynić ná ſwo=
17:
ię pámiątkę roſkazał.
18:
Tenże ná inſzym mieścu.
Libro 2. Epist: 3.

19:
A Ktoż więcey Kápłanem Bogá nawyżſzego/
20:
iáko Pan náſz Iezus Chryſtus? ktory ofiárę
21:
Bogu Oycu ofiárował/ y tęż ofiárował co Mel=
22:
chſedech: to ieſt chleb y wino/ to ieſt ſwoie Ciá=
23:
ło y Krew.
24:
Oddawánie cżći y pokłonu temu
25:
Sákrámentowi.
26:
Auguſtyn Swięty.
O pokłonie y cżći. In Pſal: 98

27:
ZAden onego Ciáłá niepożywa/ ieſli ſię pier=
28:
wey nie pokłoni: á nie tylko nie grzeſzymy/
29:
kłániáiąc ſię (álbo cżeść Boſką oddáiąc) ále grze=
30:
ſzymy/ nie kłániáiąc ſię.

strona: 196

O Sákrámeńćie
1:
Ian Złotouſty/ ábo Chryzoſtom.
Hom: 7. in Matth.

2:
TO Ciáło vcżćili Krolowie: á ludzie poſtron=
3:
ni/ długą drogę przebieżawſzy/ z boiáźnią y
4:
drżeniem kłániáli ſię. náśláduymy obcych/ my ſą=
5:
ſiedzi niebieſcy.
6:
Swięty Euzebius Emiſſenus/ ktory
7:
żył roku Páńſkiego/ 520.
Hom: 5. de Paſch.

8:
KIedy do godnego vcżcżenia/ ołtarzá przyſtę=
9:
puieſz/ ábyś ſię pokármem y napoiem pośi=
10:
lił/ ná święte Bogá twego Ciáło y Krew/ wiárą
11:
pogląday/ cżeść mu odday/ y onemu ſię dziwuy.
O vżywániu nabożnym.

12:
Pobudká do vżywánia nabo=
13:
żnego tey Swiątośći.
14:
Swięty Grzegorz Niſſeńſki Biſkup/
15:
ktory żył roku Páńſkiego/ 380.
Orat. Catec. de Euchar.

16:
GDyżeſmy iadu/ ktorym ſię przyrodzenie naſze
17:
rozſypuie/ ſkuśili; lekárſtwá/ ktorym ſię ná=
18:
práwuie/ vżywamy (ábo vżywaymy) áby on iad/
19:
potrzebną iego mocą wypędzony był. A ktoreż to
20:
lekárſtwo? nie inne/ nád ono/ ktore śmierć zwyćię=
21:
żyło/ y ieſt zbáwienia náſzego przycżyną.
22:
Ephrem Dyákon Edeſſeńſki/ ktory
23:
żył práwie tegoż cżáſu.
Tract. de die iudic. cap: 3.

24:
BAdź wiernym á niewinnym: sſtań ſię vcżeſt=
25:
nikiem niepokalánego Ciáłá Páná twego/
26:
wiarą nadoſkonálſzą: będąc pewien tego/ iż bá=
27:
ránká ſámego zupełnego bierzeſz. Táiemnice Ch=
28:
ryſtuſowe/ ogniem ſą nieśmiertelnym: vpornie
29:
y dwornie ſię o nich nie báday/ ábyś w tym bá=
30:
dániu nie zgorzał.

strona: 197

Ciáłá Páńſkiego.
1:
Chryzoſtom S. Pátryárchá Cá=
2:
rogrodzki.
In vita S. Philog.

3:
A Iákoż nam tę winę odpuſzcżą/ ieſli on (to ieſt
4:
Pan Iezus) dla nas z niebá sſtąpił/ á my ſię
5:
dla niego y wychylić z domu lenimy? Poſtronni
6:
ludzie z Perſyey przyiácháli/ áby go we żłobie le=
7:
żącego oglądáli: á ty kroćiuchney drogi podiąć
8:
niechceſz/ ábyś go we żłobie leżącego oglądał?
O trzech Krolach mowi Matth: 2.

9:
Bo ten ſtoł ná mieśce żłobu náſtąpił: ábowiem y
10:
tu kłádą Ciáło Páńſkie/ iuż nie w pieluſzki vwi=
11:
nione/ iáko ná ten cżás/ ále zewſząd Duchem świę=
12:
tym przyoblecżone. A mędrcy oni/ tylko oglądáli
13:
Páná/ y onemu ſię pokłonili: ále ty y przyiąć go
14:
możeſz. Wſzákoż ofiáruy Pánu złoto wſtrzymię=
15:
zliwośći y pobożnośći/ kádzidło modlitwy/ á mir=
16:
rę ſercá ćichego y pokornego z iáłmużną. A ieſli
17:
ná święto ſzáty wyćieraſz/ y ſtoły/ cżemu duſzę bez
18:
przybránia ábo ochędożenia zoſtáwiaſz? Iáko tu
19:
Páná Chryſtuſá przyimieſz z wielką vcżćiwośćią/
20:
ták od niego będzieſz w niebie przyięty z chwałą.
O vżywániu cżęſtym.

21:
Zálecenie vżywánia cżęſtego na=
22:
świętſzego Sákrámentu.
23:
Ambrozy S. Biſkup Medyoláńſki.
Lib. 5. de Sacramē. cap. 4.

24:
IEſli powſzedni chleb ieſt (bo go ták Ewánge=
25:
lia ś. názywa) cżemu go raz tylko w rok bierzeſz?
Luc: 11.

26:
Bierz co dzień/ co tobie co dzień pomocno. ták żyi
27:
ábyś co dzień bráć był godzien. kto co dzień nie
28:
gotow/ y po roku nie będzie gotow.
29:
Auguſtyn S. Biſkup Hipponeńſki.
Libro de Eccl: dog. cap. 53.

30:
CO dzień kommunikowáć y bráć Eucháryſtyą/

strona: 198

O Sákrámenćie
1:
(ták ten Sákráment po Grecku zową) áni chwa=
2:
lę/ áni gánię: wſzákoż ná káżdą niedzielę to cżynić
3:
rádzę y vpominam: by iedno ſerce bez woley do
4:
grzechu zoſtawáło.
5:
Swięty Ian Chryzoſtom.
Hom: 5. in 1. Tim.

6:
NIe toć śmiáłość/ iż kto do ſtołu Páńſkiego
7:
cżęſto przyſtępuie: ále to/ iż niegodnie kto przy
8:
ſtępuie: by też iedno raz przez wſzyſtek cżás żywo=
9:
tá ſwego przyſtąpił. Ten ktory Chryſtuſá ná mę=
10:
kę wydał/ raz go tylko wydał: izali dla tego mę=
11:
ki vſzedł y karánia?
12:
Tenże.
Hom: 61. ad Pop: Antioch.

13:
INſzych cżáſow/ y ſumnienia cżyſte máiąc/ do ſto=
14:
łu Páńſkiego nie przyſtępuiećie: á ná wielkąnoc
15:
y grzechu ſię iákiego ważąc przyſtępuiećie. O zwy=
16:
cżáiu/ o vporna beſpiecżnośći. A tákże to prozno
17:
co dzień ofiárá bywa? prozno przy ołtarzu ſtoimy?
18:
nie widáć żadnego do tey świątośći vżywánia?
19:
Nie dla tegoć to mowię/ ábyśćie ſię bez rozmyſłu
20:
do vżywánia tego ćiſnęli: ále ábyśćie ſię godny=
21:
mi cżynili. Powiádaſz/ żeś niegodzien tey Ho=
22:
ſtyey/ ábo tego vżywánia? toś tedy niegodzien y
23:
modlitwy. Vważ iedno/ proſzę ćię/ iż tu ſtoł Kro=
24:
lewſki poſtáwiony: Anyołowie ſłużą do tego ſto=
25:
łu: Sam Krol obecnie ieſt/ á ty ziewáiąc ſtoiſz?
26:
ſzáty maſz ſplugáwione/ á przedſię nic niedbaſz?
27:
Rzecżeſz/ iż mam chędogie: á więc day pokłon/ á
28:
tey ſię świątośći sſtań vcżeſtnikiem.
29:
Rozmáite pobudki y pożytki
30:
tych/ ktorzy ſię do Páńſkiego
31:
ſtołu gotuią.
Sześć przycżyn vſtáwy
Swięte


strona: 199

tey świątośći.
Ciáłá Páńſkiego.
1:
SWięte Koncylium Trydentſkie dotknęło (Seſs:
2:
13. cap. 2.) ſześći przycżyn poſtánowienia te=
3:
go przenaświętſzego Sákrámentu/ ktore gruny y
4:
fundáment ſwoy w Ewángeliey S. máią.
I.

5:
Pierwſza ieſt/ miłośći Páná Iezuſowey przedzi=
6:
wney przećiwko narodowi ludzkiemu pokazánie.
2.

7:
Wtora/ pámiątká iego/ á miánowićie śmier=
8:
ći iego.
3.

9:
Trzećia/ nákarmienie y pośilenie duſz náſzych.
4.

10:
Cżwarta/ lekárſtwo náſze duchowne/ przez ktore
11:
bierzemy grzechow powſzednich odpuſzcżenie/ á
12:
ná śmiertelne (iáko y ná rozlicżne pokuty y przy=
13:
gody żywotá tego) obronę.
5.

14:
Piąta/ fánt y zadátek wiekuiſtey chwały.
6.

15:
Szoſta/ ziednocżenie z Pánem/ y znák ábo háſło
16:
zgody y iednośći/ ktora ma być miedzy námi wſzy=
17:
tkimi/ iáko iednego ciáłá cżłonkámi.
Sześćioráka pobudká do vżywánia tego Sákrámentu y pożytki iego.

18:
Możeſz tedy y ty/ nabożny Chrześćijáninie/ ſześć
19:
pobudek mieć/ ábo ſześć pożytkow przed ſię wziąć/
20:
ktorych maſz ſzukáć idąc ná te Anyelſkie gody.
I. Podziękowánie.

21:
Pierwſza pobudká/ podziękowánie zá onę nie=
22:
dośćigłą y niewyſłowioną miłość/ y wſzytkie do=
23:
brodzieyſtwá Páná twego. Bo tá też ieſt/ miedzy
24:
inſzymi/ przycżyná/ cżemu ten Sákráment po
25:
Grecku názwano Eucháryſtyą/ iáko dał znáć Cy=
26:
pryan S. Serm: de orat. y Hieronym ſuper Soph.
27:
iż przezeń Pánu BOgu zá iego dobrotliwą ſzcżo=
28:
drobliwość/ y ſzcżodrobliwą dobrotliwość dzięku=
29:
iemy. Co cżynimy przykłádem Dawidá Krolá/ zá
30:
rozlicżną łáſkę Páńſką/
Pſal: 115.
kubek zbáwienny/ iáko pod
31:
figurą iáką tego nabożeńſtwá náſzego/ Pánu Bo=
32:
gu oddáiącego. Niechayżeć y to podziękowánie

strona: 200

O Sákrámenćie
1:
przy tym nabożeńſtwie z myśli nie wypływa/ zá
2:
ktore chceſz dobrodzieyſtwá.
II. Pámiątká trzech rzecży.

3:
Wtora/ pámiątká Páná twego/ ktorą nadobnie
4:
Thomaſz S. záwołány Kośćielny Doktor/ ná
5:
trzy cżęśći rozdzielił in opuſc. de Sacr. alt. to ieſt/
6:
ábyś pámiętał y ná przeſzłe/ y ná ninieyſze/ y ná
7:
przyſzłe ſpráwy IEzuſá miłego. Zá przeſzłą kłá=
8:
dzie mękę iego/ ná ktorą Páweł S. wſpomináć
9:
przy vżywániu każe.
1. Cor: 11.
Zá ninieyſzą/ obecność iego
10:
ná wſzyſtkie rzecży poglądáiącą. Bo w tym Sá=
11:
krámencie/ może mieć/ według náuki tegoż Do=
12:
ktorá S. mieśce y to/ co nápiſał o tym oblubień=
13:
cu duſz náſzych Sálomon:
Cant: 2.
Oto on ſtoi zá śćiáną
14:
náſzą (to ieſt zaſłoną ćiáłá náſzego) z okien wy=
15:
glądáiący/ á przez kratę poglądáiący. ábowiem
16:
nie máſz żadney rzecży zákrytey ocżom Páńſkim/
17:
iáko nápiſał Mędrzec.
Eccle: 39.
Zá przyſzłą położył Sąd
18:
Páńſki/ ná ktory ſamże zbáwićiel náſz każe ſię cżę=
19:
ſto nam oglądáć.
Matt: 25.
Tę troiáką pámiątkę wznowić
20:
możeſz w ſercu twoim/ idąc do ſtołu Páńſkiego.
III. Pośilenie.

21:
Trzećia/ pośilenie duſze twoiey. Trzy one Bo=
22:
ſkie męże Abráámá náwiedzáiące/ á táiemnice
23:
Troyce S. wyrażáiące/ chlebem proſtym cżeſto=
24:
wano: Zydom ośiádłośći pewney ieſzcże nie má=
25:
iącym/ mánny dodawano: Dawida głodnego
26:
pokłádnym onym zakonnym chlebem opátrzono:
Gen: 18. Exod: 16. 1. Reg: 21.

27:
Heilaſza ná drogę cżterdzieśći dni y nocy gotuią=
28:
cego ſię/ podpłomykámi przez Anyołá pośilono:
3. Reg: 19.

29:
Tobie zá naprzednieyſzy pokarm/ napoy/ y pośile=
30:
nie duſzy twoiey/ Ciáło y Krew Páná twego zoſtá
31:
wiono. cżego y ſam v Ianá ś. niezámilcżał.
Ioan: 6.
Mow=
32:
że ſobie ták/ ná to nabożeńſtwo ſię zbieráiąc: ćiáło

strona: 201

Ciáłá Páńſkiego.
1:
ma ſwoy obrok/ duſzá ſwoy: ktory ćiáło záwżdy o=
2:
pátruię/ y duſzę cżáſem ſłowem Páńſkim pośilam;
3:
dziś iey naprzednieyſze pośilenie z łáſki Páná me=
4:
go podam.
IIII. Lekárſtwo troiákich chorob.

5:
Cżwarta/ lekárſtwo chorob náſzych. Choroby
6:
náſze ſą grzechy náſze/ pokuſy náſze/ á nákoniec
7:
fráſunki náſze. Ten święty Sákráment lecży ná=
8:
przod grzechy. Bo powſzednie głádźi/ iáko Au=
9:
guſtyn S. tract: 26. in Ioan. y Koncylium Trydent=
10:
ſkie ná mieścu wyżſzey położonym náucza. dla te=
11:
go/ iż Pan Bog náſz/ ogniem trawiącym ieſt od
12:
Moyzeſzá názwány:
Deu: 4.
y nie może być áby tám nie
13:
vbywáło niepráwośći/ gdzie przybywa Boſkiey
14:
miłośći: ktora/ według náuki S. Piotrá/ po=
15:
krywa mnoſtwo grzechow.
1. Pet: 4.
Od śmiertelnych zá=
16:
ſię broni: iáko to nadobnie S. Bernárd Serm: de
17:
coena Domini przełożyl/ y Trydentſkie Koncyli=
18:
um obiáśniło. Dał to Pan Bog ziemſkiemu chle=
19:
bowi/ że od śmierći (ácż do cżáſu tylko) broni/ zdro=
20:
wie y żywot záchowywáiąc: dał to y temu niebie=
21:
ſkiemu pokármowi/ że przećiwko ćiężſzym grze=
22:
chom/ przez łáſki dodánie/ y duſze potwierdzenie/
23:
oſobliwą nam pomocą ieſt y obroną. Cżego Pan
24:
IEzus dotknął/ gdy ták mowić raczył. Ten ieſt
25:
chleb z niebá sſtępuiący: kto onego pożywáć bę=
26:
dzie/ nie vmrze:
Ioan: 6.
ktorą śmierć o záchowániu ábo
27:
obronie duſz náſzych wyłożył święty Chryzoſtom
28:
Hom: 45. in Ioan. Toż rozumiey o pokuſách y frá=
29:
ſunkách. Abowiem tey Swiątośći ſłuży ono/ co
30:
dawno nápiſał Dawid:
Pſal: 22
Nágotowałeś (Pánie)
31:
przed oblicżnośćią moią stoł/ przećiwko tym/ kto=
32:
rzy mię fráſuią. Ná co ſię oglądáiąc Chryzoſtom

strona: 202

O Sákrámenćie
1:
święty/ ták nam ſercá dodáie Hom: 61. ad po: Anti.
2:
Iáko lwi ogniem tchnący od onego ſtołu odſtę=
3:
puymy/ sſtawſzy ſię dyabłu ſtráſzliwemi. Dla
4:
tegoć też przeſławni oni oboiey płći męcżennicy/
5:
y w naſrożſzych mękách/ nieuſtráſzone ſerce mie=
6:
wáli: bo ſię cżęſto tym pokármem pośiláli. co o
7:
świętym Wáwrzyńcu Auguſtyn S. miánowićie
8:
nápiſał Tract: 27. In Ioan. Pokuſámi tedy y frá=
9:
ſunkámi ſtreſktány/ z tey ſwiątośći poćiechy ſzukay
10:
y rátunku/ od Páná w niey rzecżywiśćie będącego.
V. Zadátek.

11:
Piąta/ zadátek niebieſkiey oney ſzcżęśliwośći.
12:
Możeſz ſię beſpiecżnie obietnice Páná twego o ch=
13:
wale wiecżney vpomináć/ ten ták koſztowny fánt
14:
y zaſtáwę máiąc. boż ſię pewnie w ſłowie viśći
15:
ktoryć ták powiedział: kto pożywa ćiáłá mego/
16:
y pije Krew moię/ ma żywot wiecżny.
Ioan: 6.
Możeſz też/
17:
y dla tego ſámego vżywánia Ciáłá Páná twego/
18:
pewnieyſzy być wſkrzeſzenia y ożywienia obumár=
19:
łego/ á w proch rozſypánego ćiáłá twego. Boć
20:
ſtrzyma ſłowo/ ktory to támże przydał: A ia go w=
21:
ſkrzeſzę dniá oſtátecżnego. Przetoż cżęſte vżywánie
22:
niechay będzie nádzieie twoiey o chwale wiecżney/
23:
y o wálnym w zmartwychwſtániu/ y po nim/ o
24:
więtſzey chwale/ y iáſnośći duſze y ćiáła twego/ z
25:
Pánem ták cżęſto ziednocżonego/ wſpieránie: iáko
26:
y Auguſtyn S. ſuper Ioan: 6. Pánu mowi: Mám
27:
żywot wiecżny/ w ſzáfowániu Ciałá y Krwie two=
28:
iey. Stąd też to bywa/ iż pobudzeni náuką Ko=
29:
śćielną ná Koncylium Niceńſkim pierwſzym od
30:
trzech ſet y ośmnaſtu oycow (can: 12.) podáną/ y
31:
przykłádem Swiętych Bożych/ á miánowićie S.
32:
Ambrożego/ Hieronymá/ Mágdáleny/ Lucyey/
Bliſkim śmierći cżemu ten Sákrá-


strona: 203

ment dáią.
Ciáłá Páńſkiego.
1:
Petronelle/ y inſzych/ będąc bliſcy śmierći/ ten Sá=
2:
kráment święty przyimuiemy: iáko znák nieśmier
3:
telnośći náſzey/ zadátek niebieſkich rádośći/ y zá=
4:
raz duchowny obrok/ ná onę ták dáleką y nie ká=
5:
żdemu beſpiecżną drogę. Doſyć piękna y tá do v=
6:
żywánia pobudká/ y pożytek nieprzepłácony.
VI. Ziednocżenie.

7:
Szoſta/ ziednocżenie z P. Iezuſem Bogiem y
8:
cżłowiekiem prawdziwym/ á namilſzym zbáwićie=
9:
lem twoim. iż ná ten cżás duchowna ſpołecżność
10:
y ziednocżenie Chrześćijan wſzyſtkich miedzy ſobą
11:
opuſzcżę. Niepochybny ieſt w ſłowie/ ktory rzekł:
12:
kto pożywa Ciáłá mego/ we mnie mieſzka/ á ia w
13:
nim.
Ioan: 6.
ktore mieſzkánie ták rozumiey z Doktorámi ś.
14:
ábyś wierzył y tego pewien był/ że prawdziwie sſtá=
15:
ieſz ſię vcżeſtnikiem oboiey nátury Páná twego:
Co ieſt ziednocżenie z Pánem Iezuſem. Troiáki ſkutek tego ziednocżenia.

16:
iáko to doſyć iáwnie Ambroży S. Ora: 1. praep: ad
17:
Miſ. powiedział. y dla tego też y Cyryllus Hiero=
18:
zolimſki nápiſał Catec. 4. iż ſię sſtawamy Chry=
19:
ſtophorámi/ to ieſt Chryſtonośićielmi/ gdy Ciáło
20:
iego y Krew przyimuiemy. ktore ziednocżenie/ te
21:
przedziwne rzecży w nas ſpráwuie.
I.
Naprzod iż
22:
nas do vcżeſtnictwá zaſług żywotá y śmierći Pá=
23:
ná náſzego przypuſzcża. Bo ten ziednocżenia tego
24:
pożytek położył Ireneus ś. cont: Valent. y przeſła=
25:
wny on Hiláryus/ miſtrz ś. Marćiná lib: 8. de Tri=
26:
nit. Y tám właſnie płocżeſz ſzáty twoie we krwi
27:
Báránkowey/ iáko o niektorych v Ianá S. nápi=
28:
ſano.
Apoc: 7.
Y vdáieſz ſię duchownym obycżáiem zá pir=
29:
worodnego ſyná/ duchownemu náſzemu Izááko=
30:
wi/ w ſzáty Ezau brátá twego przyſtroiony/ ktoryś
31:
práwá nie miał ſam z śiebie/ ná wielkie ono oyco=
32:
wſkie błogoſłáwieńſtwo.
Gene: 27.
Y ieſliś przed tym miły

strona: 204

O Sákrámenćie
1:
P. Bogu był/ przeto żeś w iego łáſce świętey żył y
2:
mieſzkał/ tą ſzátą przyodziany (bo ten Sákráment
3:
do drogiey á świetney ſzáty/ przyrownał ś. Chry=
4:
zoſtom Hom: 14. op. imp. iżći okráſy y ochędo=
5:
ſtwá duchownego przybywa/ przyięmnieyſzym ſię
6:
ocżom Máieſtatu Bożego sſtawaſz.
2.
Potym toć
7:
dáie tákie ziednocżenie/ iż ſię ná cnoty rozmáite z=
8:
dobyć możeſz/ z tym Pánem niewidomie/ ále pra=
9:
wdziwie złącżony. Abowiem ieſt ten Sákráment/
10:
iáko náucża ś. Dyonizyus de coel: Hier. iáko ogień/
11:
wſzytko co pali w podobieńſtwo ſwey nátury od=
12:
mieniáiący/ ábo iáko Cyryllus ś. wſpomina li: 4.
13:
in Ioan. zimność ziemſkiey wody/ to ieſt ſkázitel=
14:
ność nátury náſzey/ ſwą gorącośćią zágrzewáiący.
15:
Przetoż tám ſię prędko zdobędzieſz ná więtſze o=
16:
świecenie rozumu/ zápalenie woley/ vſpokoienie
17:
pámięći/ ná ćichość/ ćirpliwość/ męſtwo/ cżyſtość/
18:
trzeżwość/ y wſzelkie inſze cnoty. Bo iáko ten/ kto=
19:
ry z pyſznym towárzyſzy/ mowi piſmo S. prędko
20:
pychę ná ſię oblecże:
Eccle: 13.
ták kto z Pánem tym/ cnot y
21:
dárow pełnym/ cżęſto przebywáć/ y owſzem w nim
22:
mieſzkáć będzie/ łácniuchno ſię ná wyſokie á oká=
23:
záłe cnoty zdobędzie.
3.
okrom tego/ żeć tákie ziednocżenie/ ábo záwżdy/ ábo
24:
cżęſto niewyſłowioną po=
25:
ćiechę ziedna ná tym duchownym twoim y Bá=
26:
ránkowym weſelu: ktore Swięći Boży w niebie
27:
doſkonáley máiąc y odnoſząc ták mowią.
Apoc: 19.
Rá=
28:
duymy ſię y weſelmy ſię/ iż przyſzło weſele Bárán=
29:
kowe/ á oblubienicá iego przygotowáłá ſię. Iá=
30:
koż ſię tedy nie kwápić do niewyſłowionych zie=
31:
dnocżenia z Pánem Iezuſem pożytkow? A przetoż
32:
miey to w obycżáiu/ o iákąkolwiek miánowićie

strona: 205

Ciáłá Páńſkiego.
1:
cnotę prośić Páná tego záwżdy/ kiedy tey świąto=
2:
śći vżywaſz/ ábyć ią dáć/ ábo záchowáć/ ábo roz=
3:
mnożyć racżył. Przy tym oſtátecżnym pożytku/ á=
4:
bo pobudce/ y ná to ſię oglądáć możeſz/ ábyś Pá=
5:
ná twego tym z Zácheuſzem/ ábo Martą/ w dom
6:
twoy przyięćiem iákożkolwiek vcżćił.
Cżćimy Pána y święte iego kommunią.
bo to roſkoſz
7:
iego/ iáko ſamże v Sálomoná mowi/ mieſzkáć z
8:
ſynmi ludzkimi. ábo też y Swięte Boże vćieſzył/
9:
y vweſelił rownym nabożeńſtwem twoim/
10:
ktory ie vweſelaſz ſerdecżnym zá grze=
11:
chy żalem twoim.
Luc: 19. et 10. Prou: 8. Luc: 15.

12:
Modlitwy przed przyię=
13:
ćiem naświętſzego Sá=
14:
krámentu.
15:
Pierwſza S. Ambrożego.
Do


strona: 206

Modlitwy
Maſz ią w Rzymſkich godzinách Pánny Máryey/ y v rozlicżnych autorow.
1:
DO Stołu nayroſkoſznieyſzych god
2:
twoich/ o łáſkáwy Pánie Iezu Ch=
3:
ryſte/ nie śmiem/ y boię ſię przyſtąpić ia
4:
grzeſzny: ácżkolwiek ná zaſługi moie
5:
nic ſię nie ſpuſzcżam/ ále nádźieię w do=
6:
broći y miłośierdźiu twoim pokłádam.
7:
Abowiem ſerce y ćiáło moie mam rozli=
8:
cżnemi grzechámi ſplugáwione: á ro=
9:
zum y ięzyk mam nieoſtrożnie zácho=
10:
wány. Ia tedy nędzny cżłowiek/ ták ze=
11:
wſząd będąc rozerwány y vćiśniony/ do
12:
ćiebie iáko do źrzodłá miłośierdźia vćie=
13:
kam ſię/ o miłośćiwy BOże/ o ſtráſzli=
14:
wy Pánie: do ćiebie/ ábyś mię vzdrowił/
15:
kwápię ſię: pod twoię obronę ſkłániam
16:
ſię: á ktorego nie mogę znieść ſędźiego/
17:
zbáwićielá mieć prágnę. Tobie ia/ Pá=
18:
nie/ rány moie vkázuię/ tobie záwſty=
19:
dzenie z nieprawośći moich opowiá=
20:
dam. Znam grzechy moie/ y wielkie y
21:
rozlicżne/ dla ktorych ſię boię: wſzákże
22:
nádźieię mam w twoim miłośierdźiu/
23:
ktore licżby ábo miáry nie ma. Rácżże
24:
ná mię weyźrzeć okiem miłośierdźia t=
25:
wego/ o Pánie Iezu Chryſte/ Krolu wie
26:
cżny/ BOże y cżłowiecże vkrzyżowány
27:
dla cżłowieká: wyſłuchay mię/ nádźieię

strona: 207

Przed przyięćiem.
1:
pokłádáiącego w tobie: á zmiłuy ſię ná=
2:
demną cżłowiekiem ze wſząd mizernym
3:
y grzeſznym: ty Pánie (proſzę) zmiłuy ſię/
4:
kthorego miłośierdźia źrzodło płynąć
5:
nigdy nie przeſtawa. Pozdrawiam ćię/
6:
o zbáwienna ofiáro/ ktora zá mię/ y zá
7:
wſzyſtek ludzki rodzay/ ná krzyżu ieſteś
8:
ofiárowána. Pozdrowioná bądź o ślá=
9:
chetna á droga krwi/ ktora z ran vkrzy=
10:
żowánego Páná mego Iezuſá Chryſtu=
11:
ſá płynieſz/ y wſzytkiego świátá grzechy
12:
omywaſz. Rácż pámiętáć/ Pánie ná
13:
ſtworzenie twoie/ ktore twoią właſną
14:
krwią racżyłeś odkupić. Zal mi żem z=
15:
grzeſzył: chcę popráwić com zle cżynił.
16:
A przetoż rácż oddálić odemnie/ nami=
17:
łośćiwſzy Oycże/ wſzytkie grzechy y nie=
18:
práwośći moie: ábym zá tym ocżyśćie=
19:
niem duſze y ćiáłá mego/ był godźien go
20:
dnie pożywáć pokármu naświętſzego:
21:
á day to z łáſki twoiey/ áby to święte ćiá
22:
łá y Krwie twoiey przyięćie/ do ktorego
23:
ia niegodny gotuię ſię/ było grzechow
24:
moich odpuſzcżeniem/ wyſtępkow mo=
25:
ich doſkonáłym ocżyśćieniem/ myśli ſká
26:
rádych wypędzeniem/ dobrych zmyſłow
27:
odrodzeniem/ vcżynkow tobie miłych

strona: 208

Modlitwy
1:
zbáwiennym rozmnożeniem/ á duſze y
2:
ćiáłá mego przećiw zdrádom nieprzyia=
3:
ćioł moich mocnym obronieniem. A.
4:
Druga S. Thomaſzá z Aquinu.
Y tę tám naydzieſz gdzie y pierwſzą.

5:
WSzechmogący y wiecżny Boże/ o=
6:
to ia przyſtępuię do Sákrámentu
7:
iednorodnego Syná twego/ Páná ná=
8:
ſzego Iezuſá Chryſtuſá: á przyſtępuię/ iá
9:
ko niemocny do lekárzá żywotá/ niecży=
10:
ſty do źrzodłá miłośierdźia/ ślepy do ś=
11:
wiátłośći wiecżney iáſnośći/ y iáko vbo=
12:
gi y niedoſtátecżny do Páná niebá y źie=
13:
mie. Proſzę tedy niezmierney y obfitey
14:
ſzcżodrobliwośći twoiey/ ábyś racżył mo
15:
ię niemoc vzdrowić/ plugáwość ocżyś=
16:
ćić/ ślepotę oſwiećić/ vboſtwo zbogáćić/
17:
nágość przyodźiáć/ ábym ten Anyelſki
18:
chleb/ Krolá nád krolmi/ y Páná nád
19:
pány/ z táką vcżćiwośćią y pokorą/ z tá=
20:
ką ſkruchą y nabożeńſtwem/ z táką cży=
21:
ſtośćią y wiárą/ z tákim nákoniec ſer=
22:
cem y vmyſłem mogł przyiąć/ iáko po=
23:
trzebá zbáwieniu duſze moiey. Rácż mi
24:
dáć/ Pánie/ proſzę/ nie tylko zwierzchne=
25:
go Sákrámentu Ciáłá y Krwie Páná
26:
mego vcżeſtnikiem ſię sſtáć/ ále też y rze
Dla tego to mowi: bo y nagorſzy ćiáło Páńſkie praw


strona: 209

dziwe bierz/ ále pożjtkow iego zły nie bierze. 1. Cor: 11.
przed przyięćiem.
1:
czy ſá mey ábo ſkutku tego Sákrámentu
2:
doſtąpić. Rácz mi dáć/ o nałáſkáwſzy
3:
Boże/ to ćiáło iedynego Syná twego/
4:
Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ ktore
5:
wźiął z Pánny Máryey/ ták przyiąć/ á=
6:
bym był godźien z ćiáłem ſię iego ducho
7:
wnym ziednoczyć/ y przyść w liczbę wier
8:
nych iego. Day mi to z łáſki ſwey/ o na=
9:
milſzy Oycze/ ábym ná miłego Syná twe
10:
go/ ktorego ná drodze żywotá tuteczne=
11:
go pod zaſłoną chcę przyiąć/ mogł kie=
12:
dyżkolwiek bez zaſłony ná wieki poglą=
13:
dáć: ktory z tobą żywie y kroluie w ſpo=
14:
łecznośći Duchá świętego Bog ná wie=
15:
ki wiekow. Amen.
16:
Trzećia z Liturgiey S. Iáku=
17:
bá/ poślednieyſzego w powołá=
18:
niu Apoſtołá.
Ma pewne dowody ſwe tá Liturgia Luc: 15.

19:
PAnie Boże náſz/ niebieſki chlebie/ ży=
20:
woćie świátá wſzytkiego/ zgrzeſzy=
21:
łem przećiwko niebu/ y przećiwko tobie/
22:
niegodźienem sſtáć ſię vczeſtnikiem nie
23:
pokalánych táiemnic twoich. Ale ty mi=
24:
łośierny Boże/ rácz mię vczynić godnym
25:
łáſki twoiey/ ábym bez potępienia wie=
26:
kuiſtego był przypuſzczony do vżywánia

strona: 210

Modlitwy
1:
świętego Ciáłá y drogiey Krwie two=
2:
iey/ ná odpuſzczenie grzechow/ y otrzy=
3:
mánie żywotá wiekuiátego. Amen.
4:
Czwarta świętemu Bázyliu=
5:
ſzowi przypiſána.
Ma ią Verepeus wyiętą ex orationib. veterum Graecorū1. Cor: 11.

6:
ZNamći ia Pánie to/ żem ieſt niego=
7:
dny vczeſtnictwá/ niepokalánego
8:
Ciáłá twego/ y Krwie drogiey: y ieſli
9:
nie czynię rozſądku Ciáłá y Krwie two=
10:
iey/ Pánie IEzu Chryſte/ Boże moy/
11:
winienem/ y ná ſąd ſobie pożywam y
12:
piję. Wſzákoż nádźieię pokłádam w ro=
13:
zlicznym miłośierdźiu twoim/ ktoryś
14:
rzekł: Kto pożywa Ciáłá mego/ y pije
15:
Kreẃ moię/ we mnie mieſzka/ á ia w
16:
nim. y dla tego do ćiebie ſię gárnę. Pá=
17:
nie zmiłuy ſię/ nie rácz oſłáwiáć mnie
18:
grzeſznego: ále obchodź ſię zemną we=
19:
dług miłośierdźia twego.
Ioan: 6.
Piękne tego Sákrámētu pożytki.
á święte tá=
20:
iemnice niech wezmę ná vleczenie/ o=
21:
czyśćienie/ oświecenie/ vzdrowienie z=
22:
báwienne/ y poświęcenie duſze y ćiáłá
23:
mego: y ná oddalenie wſzelkiey myśli y
24:
ſpráwy nieprzyſtoyney/ y zdrády ſzátáń=
25:
ſkiey/ ktorą we mnie pokázuie/ ćiáłu mo=

strona: 211

przed przyięćiem.
1:
iemu pokoiu nie dáiąc. Niech mi te
2:
świątośći będą pomocne/ ku nádźieiey
3:
y miłośći/ ktora ſię ná ćię śćiąga/ ku po=
4:
práwie y obronie żywotá mego/ ku ro=
5:
zmnożeniu cnoty y doſkonáłośći/ ku wy=
6:
pełnieniu przykazania/ ku vczeſtnictwu
7:
łáſki Duchá świętego/ ku pomocy w
8:
pielgrzymowániu do żywotá wiecżne=
9:
go/ y ku przyiemney obronie/ przed ſtrá=
10:
ſzliwym ſądem twoim. Amen.
11:
Piąta S. Chryzoſtomá.
Chryſ: lib: orat: vete: Graecorū. 1. Tim: 1.

12:
WIerzę y wyznawam/ żeś ty ieſt pra=
13:
wdźiwy Chryſtus Syn Bogá ży=
14:
wego/ ktoryś ná ten świát sſtąpił/ ábyś
15:
grzeſzne zbáwił/ miedzy ktoremi napir=
16:
wſzy ia ieſtem. Proſzę ćię tedy/ zmiłuy ſię
17:
nademną/ á odpuść mi grzechy moie/
18:
dobrowolnie y poniewolnie popełnio=
19:
ne/ ſłowy y vczynki/ wiádomie y niewiá=
20:
domie. Day mi to/ ábym nie przyprá=
21:
wił ſie o ſąd/ tym vżywániem niepoka=
22:
lánych táiemnic twoich/ ále ábym ie
23:
przyiął na odpuſzczenie grzechow moich
24:
y żywotá wiecznego otrzymánie. A.

strona: 212

Modlitwy
1:
Nabożne rozmyślánia z
2:
modlitwą złączone/ przed przyię=
3:
ćiem nachwálebnieyſzey świątośći
4:
Ciáłá y Krwie Páńſkiey.
:
I.
5:
O Nadobrotliwſzy Iezu/ Pánie moy/
6:
y Boże moy/ wſpominam ſobie te=
7:
raz ná to/ że on przeſławny Ian/ Chrzći=
8:
ćiel twoy/ ták świątobliwego żywotá
9:
człowiek/ á ták znácznie od ćiebie Páná
10:
ſwego zálecony mąż y poſłániec twoy/
11:
zbraniał ſię dotknienia/ przy chrzćie/ ś=
12:
więtey głowy twoiey:
Matth: 3.
y czáſu inſze go miał

strona: 213

przed przyięćiem.
1:
ſię zá niegodnego do rozwiązánia rzemy=
2:
czká/ y vczynienia namnieyſzey poſługi
3:
tobie Pánu ſwemu: prze toż y ia ſam dla
4:
niegodnośći moiey/ y rozlicznośći á wiel
5:
kośći grzechow moich/ boiáźnią świę=
6:
tą przeráżony/ y wſtydem odwiedźiony/
7:
nieśmiem iść do Bozkiego ſtołu twego:
Ioan: 1.

8:
nieśmiem ſię bráć do vczeſtnictwá po=
9:
żytkow przenachwálebnieyſzego Sákrá
10:
mentu tego. wołam tedy z ſercá: Nie
11:
ieſtem/ Pánie IEzu/ godny/ nie tylko
12:
mieſzkánia w tobie y z tobą/ ále y ſtania
13:
przy Bozkiey obecnośći twoiey: vczyń
14:
mię ty ſam z łáſki twoiey godnym przy=
15:
tomnośći twoiey: niech mi to da miło=
16:
śierdźie twoie/ czego nie ma przyrodze=
17:
nie moie/ y czego mi nie ziedna y napil=
18:
nieyſze przygotowánie moie.
:
II.
19:
O Namiłośćiwſzy Pánie Iezu Chry=
20:
ſte/ ieſliż święty Piotr/ gorący on
21:
miłośnik twoy/ zbraniał ſię vmyćia nog
22:
ſwoich/ od niewinnych ręku twoich/
Ioan: 13. Luc: 5.
á=
23:
bo przypadſzy do Bozkich kolan twoich/
24:
ták wołał po cudownym onym ryb ob=
25:
łowie/ wynidź odemnie Pánie/ bomći ia

strona: 214

Modlitwy
1:
człowiek grzeſzny: á coż ma być teraz zá
2:
głos moy? iákie niegodnośći wyznawá=
3:
nie? iáki zá grzechy żal? iákie przed to=
4:
bą pádánie? iákie y mocy twey y dobro=
5:
tliwośći wyſławiánie? Niegodźienem/
6:
Pánie Iezu/ tey przedźiwney łáſki two=
7:
iey/ ktorą mi pokázuieſz z hoyney ſzczo=
8:
dobrotliwośći ſwoiey.
:
III.
Po Láćinie propoſitionis. 1. Reg: 21. Exo: 12. 1. Reg: 6. 2. Reg: 6.

9:
WSpominam to ſobie/ o nałáſkáwſzy
10:
Pánie Iezu Chryſte/ iż do chlebá o=
11:
nego Zydowſkiego/ ktory pokłádnym
12:
zwano/ ábo do vżywánia báránká wiel=
13:
konocnego/ ábo do noſzenia Arki ſtáre=
14:
go zakonu/ ábo też nákoniec do poglą=
15:
dánia tylko ná onę/ záwżdy oczom ludz=
16:
kim/ nie bez táiemnice wielkiey zákrytą
17:
ſkrzynię/ nie máłego przygotowánia po
18:
trzebá było: á coż rozumieć mam o tym
19:
żywym chlebie niebieſkim/ o Báránku
20:
Bożym/ y o żywey Arce? A moie iákie
21:
teraz przygotowánie? Gdźież ieſt v
22:
mnie oná niewinność/ ktorą Zydowſki
23:
kápłan Achimelech/ ná Dawidźie Kro=
24:
lu/ przed vżywániem chlebá onego/ świę
25:
tym názwánego/ wyćiągał? gdźie ieſt

strona: 215

przed przyięćiem.
1:
gorzka oná rzeżuchá ſkruchy ſerdeczney/
2:
z ktorą Zydowie báránká wielkonocne=
3:
go iadáli? gdźie chleb przaſny ſumnie=
4:
nia niepokalánego? gdźie biodrá prze=
5:
páſáne przyſtoyną duſze y ćiáłá moiego
6:
czyſtośćią? gdźie boty ochotnego á v=
7:
przeymego ſercá y woley do ſłużby świę=
8:
tey twoiey? gdźie kije duchowne y laſki
9:
vczynkow dobrych/ ktorych v mnie bár=
10:
zo ſkąpo? gdźie ono przeiáſne rozlicz=
11:
nych cnot złoto/ ktorym byłá ſtároza=
12:
konna oná Arká okowána? Dopomoż
13:
Pánie Iezu/ krewkośći moiey: rátuy y
14:
zágrzey oźiębłość moię: zmiłuy ſię nád
15:
ſłábośćią y niepotężnośćią moią.
:
IIII.
16:
PRzerażam ſię ſtráchem y z tákiego
17:
rozmyślánia grzeſzny człowiek/ iż ko
18:
ráb Noego/ ośmiorgiem ludźiom y bez=
19:
rozumnym źwierzętom ſto lat niemal
20:
budowano:
Gen: 7.
á przy poświącániu kośćio=
21:
łá Sálomonowego moc niezliczoną by=
22:
dłá (to ieſt/ ſto y dwádźieśćiá tyśięcy o=
23:
wiec/ á dwádźieśćiá tyśięcy y dwá wo=
24:
łow) ná cześć Pánu Bogu zárzezano/
3. Reg: 8.
y
25:
prace przy tych obrzędách niezmierney

strona: 216

Modlitwy
1:
vżyto: á moie przygotowanie do przyię=
2:
ćia Páná nieogárnionego máieſtatu iá
3:
ko błáhe? iáko máłe? iáko krotkie? iá=
4:
ko oźiębłe? Wyrozumiey/ Pánie Iezu/
5:
krewkośći moiey: doday pomocy niepo=
6:
tężnośći/ rátuy niedoſkonáłość moię:
7:
ſam ſobie vczyń/ iáko rozumieſz y raczyſz/
8:
duchowny koráb/ y duchowny kośćioł z
9:
ſplugáwionego ſercá mego: ſam ie rácz
10:
ozdobić łáſką twą y poświęćić: ſam rácz
11:
podáć myśl moiey ofiáry te/ ktore ſię
12:
máieſtatowi twemu podobáć/ á ode
13:
mnie ſtworzenia twego niegodnego/
14:
oddáne być iákożkolwiek mogą/ z du=
15:
chownym pożytkiem moim.
:
V.
16:
PEwienem ia tego/ o naśláchetniey=
17:
ſzy Pánie Iezu/ iż gdybym ſię Anyel=
18:
ſką pilnośćią y vprzeymośćią przez wſzy
19:
ſtek czás żywotá mego gotował/ ábym
20:
raz tylko godnie przyiął ten nachwále=
21:
bnieyſzy Sákráment/ ieſzczebȳ nie mogł
22:
duſze ſwey ná vczczenie ćiebie wielmo=
23:
żnego y ſpániáłego Máieſtatu Páná/
24:
ſłuſznie przygotowáć: á coż teraz/ gdy
25:
ták krotko y niedokońcá pilnie ſię gotu=

strona: 217

przed przyięćiem.
1:
ię/ o tobie y o ſobie rozumieć mam? Nie
2:
chayże mi tá ſłábość y oźiębłość moiá/
3:
nie iedna łáſki twoiey náruſzenia: ále
4:
ráczey niechay náchyla y ſkłánia litośći=
5:
wą y łáſkáwą Bozką dobrotliwość two=
6:
ię/ do niepotężnośći moiey pośilenia/ y
7:
wſzelkiey oźiębłośći y niedoſkonáłośći/
8:
ábo niepilnośći oddalenia. Boć ia nie
9:
idę do ćiebie Pánie/ iedno dla porátowá
10:
nia mego:
Luc: 12.
źimnym ieſt/ y dla tego ogniá
11:
onego/ ktoryś ty po świećie rozſypowáć
12:
y żarzyć przyſzedł/ potrzebą przyćiśnio=
13:
ny ſzukam: prágnienie mię morzy rozli=
14:
czne ná duſzy; dla tego ſię do żywey oney
15:
wody/ ktorąś ty y Zydom obiecował/
16:
vmyślnie kwápię.
Ioan: 7. Luc: 10.
Złupiono mię z
17:
ſzat niewinnośći moiey/ á pewnie nie
18:
raz: zádano mi w márnym świátá te=
19:
go Hierychu nie iednę ránę/ á práwie
20:
nápoły żywego mię zoſtáwiono: do ćie=
21:
bie niebieſkiego Sámárytaná wzdy=
22:
cham/ ćiebie o vleczenie ran moich/ y o
23:
pokryćie nágośći moiey pokornie proſzę/
24:
nie odrzucay mię grzechámi ſplugáwio=
25:
nego/ ktoryś ná ten świát przyſzedł tylo
26:
dla zbáwienia ludzkiego:
Luc: 19.
y ktoryś ſię
27:
ſam dobrowolnie záprośił do domu Zá=

strona: 218

Modlitwy
1:
cheuſzá grzeſznego/ y nie gárdźiłeś ſto=
2:
łem Máttheuſzá łákomſtwem vwieźio
3:
nego/ y ochotnieś ſię ofiárował ná ná=
4:
wiedzenie y vleczenie ſługi Setniko=
5:
wego/ powietrzem ruſzonego.
Matth: 9. Matt: 8.

:
VI.
6:
O Namiłośiernieyſzy Pánie IEzu
7:
Chryſte/ ktoryś ſię nie rozgniewał/
8:
kiedy grzeſzna oná niewiáſtá Mágdále=
9:
ná do nog twoich świętych z rzewli=
10:
wym płáczem przypádłá:
Luc: 7.
ábo kiedy ćmá
11:
ludźi rozlicznemi á mierźionemi choro=
12:
bámi záráżonych/ do ćiebie ſię o pomoc
13:
ćiſnęłá:
Matt: 8.
y miánowićie iedná z białey płći
14:
pogánká/ niemoc krwáwą ćierpiąca/
15:
kráiow ſzáty twoiey z nádźieią vprzey=
16:
mą ſię dotknęłá:
Matt: 9.
á druga tákże po=
17:
gáńſtwem vwikłána ſerdecznie zá v=
18:
trapioną od ſzátáná corką ſwą/ ták do
19:
ćiebie wołáłá: zmiłuy ſię nádemną Sy=
20:
nu Dawidow.
Matt: 15.
Nie ráczże ſię gniewem
21:
obruſzáć y przećiwko mnie nędznemu á
22:
grzeſznemu twoiemu ſtworzeniu/ do ćie=
23:
bie ſię teraz o rátunek gárnącemu/ y do=
24:
ſtąpienia niewyſłowionych tego Sá=
25:
krámentu naświętſzego pożytkow/ ſo=

strona: 219

przed przyięćiem.
1:
bie ſerdecznie życzącemu. Pſuieć mi ſer=
2:
ce y zágradza drogę niegodność moiá
3:
do ćiebie: ále mię wabi y ćiągnie moc y
4:
dobroć twoiá do ćiebie: y gwałtem mię
5:
pędźi nędzá moiá o pomoc do ćiebie. od
6:
puść Pánie/ rátuy Pánie/ zmiłuy ſię Pá=
7:
nie: zlecz niedoſtátki moie/ y duſzne (á=
8:
bo też y ćielſne) choroby moie Pánie.
9:
Oświeć mię/ prześliczna niebieſka świá
10:
tłośći/ ktoraś dwiemá vczniom w Ema=
11:
us ćieleſne oczy tym Sákrámentem o=
12:
ſwiećiłá.
Luc: vlti.
Zápal ogniem Bozkiey miłośći
13:
twoiey/ Boże moy/ oźiębłą duſzę moię/
14:
ktoryś częſtym vżywánim tey ſwiątośći
15:
niezliczną moc wiernych twoich/ do=
16:
ſyć znácznie/ y zá czáſow Apoſtolſkich/ y
17:
potym/ do okazáłych cnot/ y wielkiey
18:
doſkonáłośći pobudźić y przywieść ra=
19:
czył.
Acto: 2.
Pokaż nádemną miłośierdźie two=
20:
ie/ ktoryś ná one chore/ ták miłośćiwie
21:
śćiągał Bozką rękę twoię/ y nád nimi
22:
pokázowałeś niezmierną moc y do=
23:
broć twoię.
Matth: 8.

:
VII.
24:
O Namilſzy Pánie Iezu Chryſte/ kto=
25:
ryś w Pánnie przenadoſtoynieyſzey
26:
Máryey godny przybytek y mieſzkánie
Luc: 1.


strona: 220

Modlitwy
1:
ſobie nágotował/ dopomoż/ proſzę ćię/
2:
niepotężnośći mey/ vczyń mię teraz z łá=
3:
ſki ſwey godnym twoiey wielce ſpániá=
4:
łey obecnośći.
5:
Nie zrownam ná wieki
6:
w niewinnośći z oną Pánną niepoka=
7:
láną: dayże mi z łáſki twey niezmierney
8:
áby cząſtkę cnot iey: day cząſtkę przy=
9:
gotowánia iey. niechay ogárnie y po=
10:
kryie niedoſtátki moie/ niewyſłowione
11:
miłośierdźie twoie. Amen.
12:
Przy ſámym przyimowá=
13:
niu/ Modlitwá Kośćielna.
Z Rzym: Mſzałá.
grafika
14:
P
Anie Iezu Chryſte/ nie ieſtem doſtoy
15:
ny/ ábyś wſzedł pod przykryćie ſercá
mego


strona: 221

221.przed przyięćiem.
1:
mego (grzeſznego) ále tylko rzecz ſło=
2:
wem/ á będźie zbáwioná duſzá moiá.
3:
Boże bądź miłośćiw mnie grzeſznemu.
Luc: 18.

4:
Ciáło y Kreẃ Páná náſzego Iezuſá
5:
Chryſtuſá niech ſtrzeże duſze moiey do
6:
żywotá wiecznego. Amen.
7:
Pozdrawiánia nabożne Pá=
8:
ná IEzuſá.
Z Hortuluſow y Ráiow duſznych ſtárych.

9:
W
Itay Pánie Iezu Chryſte/ ſłowo
10:
Oycowſkie/ Synu Pánieńſki/ Bá=
11:
ránku Boży/ zbáwienie świátá/ ofiáro
12:
święta/ ſłowo wćielone/ zdroiu miłośći.
13:
Witay Pánie IEzu Chryſte/ weſele
14:
Anyelſkie/ chwało Swiętych/ widzenie
15:
pokoiu/ boſtwo zupełne/ práwy człowie=
16:
cze/ kwiatku y owocu pánieńſki.
17:
Witay Pánie Iezu Chryſte/ iáſnośći
18:
Oycowſka/ Kśiążę pokoiu/ vliczko nie=
19:
bieſka/ chlebie żywy/ Synu pánieńſki/
20:
naczynie boſtwá.
21:
Witay Pánie Iezu Chryſte/ świátło=
22:
śći niebieſka/ odkupienie świátá/ rádo=
23:
śći náſzá/ chlebie Anyelſki/ kochánie ſer=
24:
deczne/ krolu y oblubieńcze twey mátki.
25:
Witay Pánie IEzu Chryſte/ drogo
26:
proſta/ prawdo doſkonáła/ zapłáto ná=
ſzá miło=


strona: 222

222.Modliwty
1:
ſzá/ miłośći naywyżſa/ ſtudnio łáſki/ po=
2:
koiu trwáły/ odpoczynienie práwe/ ży=
3:
woćie wieczny.
4:
Pánie Iezu Chryſte/ zmiłuy ſię náde=
5:
mną. Amen.
6:
Możeſz y tego rozmyślánia z
7:
modlitwą złączonego ná ten
8:
czás vżywáć.
Luc: 2. Iſa: 1.

9:
O
Nadobrotliwſzy Iezu/ y tákże zno=
10:
wu we żłobie bydlęcym chceſz być
11:
położony? znowu w pieluſzki błáhe v=
12:
winiony? znowu od oſłá y wołu obſtą=
13:
piony? Plugáwſzeć ieſt ſerce moie/ niżli
14:
to tám wſzytko: oczyśćże ie/ á nágotuy
15:
ſobie ſamże przyſtoyne mieſzkánie we
16:
mnie. Amen.
17:
Abo tego.
Luc: 2.

18:
I
Ezu naſłodſzy/ rácz mię teraz z onym
19:
miłym piáſtunem twoim Symeonem
20:
duchownego weſela nápełnić: rácz mię
21:
też tákim błogoſłáwieńſtwem opátrzyć
22:
iákimeś trzy krole obdárzył/ z pokło=
23:
nem á táiemnic pełnymi dáry/ żłob
24:
twoy náwiedzáiące. A.
Matt: 2.
Modlitwy


strona: 223

223.po przyięćiu.
1:
Modlitwy po przyięćiu
2:
tegoż nadoſtoynieyſzego
3:
Sákrámentu.grafika
4:
Hymn S. Symeoná.
5:
T
Eraz opuſzczaſz Pánie ſługę twego/
6:
według ſłowá twego w pokoiu.
7:
Bo oglądáły oczy moie/ zbáwienie od
8:
ćiebie zrządzone.
9:
Ktoreś nágotował przed obliczno=
10:
śćią wſzyſtkich narodow.
11:
Swiátłość ná oświecenie pogáńſtwá/
12:
á chwałę ludu twego Izráelſkiego.
13:
Chwałá Oycu. rć. iáko wyżſzey ná kárćie 104
Modlitwá


strona: 224

224.Modlitwy
1:
Modlitwá S. Chryzoſtomá
2:
do Páná Iezuſá.
Z Liturgiey święteo Chryzoſtomá.

3:
D
Ziękuię tobie namiłośćiwſzy Pánie
4:
odkupićielu duſz náſzych (Iezu Ch=
5:
ryſte) iżeś dźiśieyſzego dniá raczył nas
6:
(ábo mnie) przypuśćić do niebieſkich á
7:
nieśmiertelnych táiemnic twoich. Ty
8:
rácz drogi náſze (według woley twoiey
9:
ſwiętey) ſpráwowáć: rácz w boiáźni two
10:
iey nas záchowáć: bądź obrońcą żywo=
11:
tá náſzego (y zdrowia duſznego y ćiele=
12:
ſnego) vtwierdź śćieſzki náſze) y iákiekol
13:
wiek w miłośći y boiáźni twoiey poſtę=
14:
pki náſze) zá przyczyną y modlitwą ś=
15:
więtey y wielebney Bożey rodźićielki/
16:
y wiekuiſtey P. Máryey. Bądź nád nie=
17:
bioſá podwyżſzony P. Boże: á niech po
18:
wſzyſtkim świećie ſłynie chwałá twoiá/
19:
teraz y záwżdy/ y ná wieki wiekow. A.
20:
Druga S. Thomaſzá z Aquinu
21:
do Bogá Oycá.
22:
D
Zięki tobie czynię/ o święty Pánie/
23:
Oycze wſzechmogący/ wieczny Bo=
24:
że/ żeś mię grzeſznego y niegodnego ſłu=
25:
gę tweo/ nie z żadnych zaſług moich/ ále
26:
z ſámego miłośierdźia twego raczył po=
śilić dro=


strona: 225

225.Po przyięćiu.
1:
śilić drogim ćiáłem y krwią Syná tweo
2:
Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá. Pro=
3:
ſzę ćię o to/ áby święte Ciáłá y Krwie
4:
Páńſkiey pożywánie/ niebyło mi obowią
5:
ſką ná karánie/ ále zbáwienną v ćiebie
6:
przycżyną ná odpuſzcżenie. Niech mi też
7:
będźie zbroią wiáry/ y tarczą dobrey wo=
8:
ley: niech będźie wyſtępkow moich wy=
9:
niſzcżeniem/ żądze złey y niecżyſtośći wy=
10:
korzenieniem/ miłośći y ćierpliwośći/ po
11:
kory y poſłuſzeńſtwá rozmnożeniem/
12:
przećiwko zdrádom nieprzyiaćioł moich
13:
ták widomych iáko y niewidomych mo=
14:
cnym obronieniem: namiętośći mo=
15:
ich ćieleſnych/ y duchownych doſkoná=
16:
łym vſpokoieniem/ ku tobie o iedyny á
17:
prawdźiwy Boże moy/ ſtałym á ſtátecż=
18:
nym przyłącżeniem/ y kreſu żywotá me=
19:
go ſzcżęśliwym dokońcżeniem. Proſzę ćię
20:
też o to o Pánie moy/ żebyś mnie grze=
21:
ſznego przywieść racżył ná niewyſłowio
22:
ne gody one: gdźie ty y z Synem twoim
23:
y z Duchem S. ieſteś Swiętym twoim
24:
świátłośćią práwdą/ náſyceniem doſko=
25:
náłym/ weſelem wiecżnym/ kochániem
26:
zupełnym/ y wiekuiſtą ſzcżęśliwośćią:
27:
Przez Chryſtuſá Páná náſzego. Amen.
PTrzećia


strona: 226

226.Modlitwy
1:
Trzećia Kośćielna do Páná
2:
Iezuſá.
Z Rzym: godźin P. Máriey/ y Hortuluſow ſtárych.

3:
N
Iewyſłowionego miłoſierdźia twe
4:
go/ o Pánie Iezu Chryſte pokornie
5:
proſzę: áby ten ćiáłá y krwie twoiey Sá
6:
kráment/ ktorym ia niegodny cżłowiek
7:
przyiął/ był mi grzechow moich ocżyśćie
8:
niem/ krewkośći moiey pośileniem/ prze
9:
ćiwko niebeſpiecżeńſtwom świátá tego
10:
vmocnieniem/ przewinienia mego od=
11:
proſzeniem/ łáſki twey vtwierdzeniem/
12:
zdrowia meo porátowániem/ męki two=
13:
iey wznowienim/ mdłośći moiey vtwir=
14:
dzeniem/ ná drodze pielgrzymowánia
15:
mego pożywieniem. Niechay mię idące
16:
go w drogę prowádźi/ błądząceo ná go=
17:
śćiniec náwodźi/ wracáiącego ſię przyi=
18:
muie/ w pośliźnieniu pochylonego trzy=
19:
ma/ vpadáiącego podnośi: á trwáiące=
20:
go w cnoćie/ do chwały wiecżney prowá
21:
dźi. O naywyżſzy Boże/ wielce błogoſłá=
22:
wiona obecność Ciáłá y Krwie twoiey/
23:
niech ták odmieni ſmák ſercá meo/ żeby
24:
ono żadney/ okrom ćiebie/ niecżuło ſwiá
25:
tá tego ſłodkośći/ żadney ſię nie rozmi=
26:
łowáło ślicżnośći/ żadney nieprzyſtoy=
ney nie=


strona: 227

227.Po przyięćiu.
1:
ney nieſzukáło miłośći/ żadney nie żądá=
2:
ło świeckiey poćiechy/ żadney niegdy nie
3:
przypuſzcżáło roſkoſzy/ o żadną ſię cżeść
4:
márną nie ſtáráło/ y okrućieńſtwá ża=
5:
dnego nigdy ſię nie lękáło: ktory żywieſz
6:
y kroluieſz z Bogiem Oycem w ſpołecż=
7:
nośći Duchá S. Bog ieden ná wieki
8:
wiekow. Amen.
9:
Cżwarta z Liturgiey świętego
10:
Iákubá mnieyſzego/ Apoſtołá.
Mſza iáko rzecż nie nowa ták y modlitwy ze Mſzey ábo Liturgiey.

11:
R
Acż nápełnić Pánie Boże/ vſtá ná=
12:
ſze chwałą: rácż y wárgi náſze nápeł
13:
nić weſelem: ábyſmy wyſławiáli chwa=
14:
łę twoię/ y przez cáły dźień wielbili wiel
15:
możność twoię. Dźiękuiemy tobie Ch=
16:
ryſte Pánie/ Boże náſz/ żeś racżył nas v=
17:
cżynić vcżeſtnikámi Ciáłá y Krwie two=
18:
iey/ ná odpuſzcżenie grzechow náſzych/
19:
y żywotá wiekuiſtego otrzymánie. Pro=
20:
śimy ćię/ iáko tego ktoryś ieſt dobrym y
21:
łáſkáwym/ ábyś nas od wiekuiſtego po=
22:
tępienia obronić y vchowáć racżył. A.
23:
Do Pánny Máryey Modlitwá
24:
po przyſtępowániu.
P 2O przena=


strona: 228

228.Modlitwy
Z Hortuluſow ſtárych.
1:
O
Przenaiáśnieyſza y przenaſłáwniey
2:
ſza P. Márya/ mátko Páná náſze=
3:
go Iezuſá Chryſtuſá/ Krolowa niebá y
4:
źiemie/ ktoraś tegoż ſtworzyćielá wſzel=
5:
kiego ſtworzenia/ godná ieſt náleźiona
6:
nośić w świętym żywoćie twoim/ ktore
7:
gom y ia niegodny a grzeſzny cżłowiek/
8:
prawdziwego y iſtotnego ćiáłá y krwie
9:
sſtał ſię vcżeſtnikiem: proſzę ćię przez pá
10:
nieńſką twoię pokorę/ y przez mękę y ś=
11:
mierć tegoż namilſzego Syná twego/
12:
ábyś ſię zá mną nędznym á grzeſznym/
13:
racżyłá do niego przycżynić: áby to wſzy=
14:
tko/ co ſię iedno/ przy vżywániu niewy=
15:
ſłowionego Sákrámentu iego opuśći=
16:
ło wiádomie/ obo niewiádomie/ ábo y z
17:
przypadku iákiego/ racżył miłośćiwie
18:
mnie odpuśćić/ twoią świętą modli=
19:
twą y dobrotliwośćią ſwoią niewymo=
20:
wną/ y miłośierdźiem nieogárnio=
21:
nym przywiedźiony y zwyćię=
22:
żony. Amen.
Inſzy ſpo=
grafika

strona: 229

229.Po przyięćiu.
1:
Inſzy ſpoſob modlitwy y
2:
rozmowy z PAnem IEzuſem/
3:
po przyięćiu teyże nadrożſzey świą=
4:
tośći/ ktory y po obiedźie odpráwić
5:
álbo powtorzyć ſię może.grafikaI.
6:
H
EY niechayże ćię błogoſłáwią/ o
7:
namiłośćiwſzy IEzu/ wſzyścy nie=
8:
bieſcy twoi Anyołowie/ zá niezmierne
9:
dziśieyſze dobrodźieyſtwo twoie/ y za to
10:
nigdy odemnie nie záſłużone vracżenie
11:
twoie. Swięty/ Swięty/ święty P. Bog
12:
zaſtępow/ ták łáſkáwy/ ták dobrotliwy/
13:
ták niewyſłowionȳ obycżáiem miłośći=
Iſa: 6.
P 3wy y ſzcżo=


strona: 230

230.Modlitwy
1:
wy y ſzcżodrobliwy. Wyſławiay duſzo mo=
2:
iá Páná:
Pſal: 145. Pſal: 117.
będę ia chwalił z Dawidem kro
3:
lem Páná Bogá mego/ przez wſzyſtkie
4:
dni żywotá mego: Bo wielce dobry: y
5:
ná wiekuiſte cżáſy trwa miłośierdźie
6:
iego.
Pſal: 102.
Błogoſłaẃ duſzo moiá Pánu/ á
7:
wſzyſtkie wnętrznośći moie/ chwalćie
8:
imię święte iego. Vćieſzył mię dniá dźi=
9:
śieyſzego miłośierdźiem ſwoim/ y rozli=
10:
cżnośćią litośći ſwoich ozdobił mię/ iá=
11:
ko prześlicżną koroną: y dogodźił prá=
12:
wie obfićie/ práwie doſtátecżnie/ w tym
13:
rownym moim nabożeńſtwie/ ducho=
14:
wnemu prágnieniu memu: Bo wielce
15:
dobry: y ná wiekuiſte cżáſy trwa miło=
16:
śierdźie iego.
Pſal: 135.
Spiewayćieſz Pánu świę=
17:
ći Anyołowie: wyſławiayćie Páná wſzy=
18:
ścy niebieſcy Duchowie: Bo wielce do=
19:
bry: y ná wiekuiſte cżáſy trwa miłośier=
20:
dźie iego.
Pſal: 80.
Chwalćie zemną z weſelem
21:
wſzyścy ludźie/ Bogá pomocniká náſze=
22:
go: Bo wielce dobry: y ná wiekuiſte
23:
cżáſy trwa miłośierdźie iego. Wyſła=
24:
wiayćie z rádośćią Bogá/ nie tylko iuż
25:
Izráelſkiego/ ále y Chrześćijáńſkiego/
26:
wſzelkie narody: Bo wielce dobry: y ná
27:
wiekuiſte cżáſy trwa miłośierdźie iego.
Nákarmił


strona: 231

231.Po przyięćiu.
1:
Nákarmił nas przenaywybornieyſzym
2:
pokármem: á wywiedźionym z opoki
3:
duchownym miodem doſkonále náſyćił
4:
nas:
Deut: 4.
Bo wielce dobry: y ná wiekuiſte
5:
cżáſy trwa miłośierdźie iego. Y nie
6:
máſz záprawdę żadnego narodu ták ſła=
7:
wnego/ ktoryby miał ták bliſkiego ſobie
8:
y towárzyſkiego práwie Bogá/ iáko ieſt
9:
narod Chrześćijáńſki. Badźże zá tę prze
10:
dźiwną łáſkę twoię pochwalon ná wie=
11:
ki/ Iezu dobry/ Iezu ſzcżodrobliwy/ Ie=
12:
zu miłośćiwy. Amen. II.
13:
O
Pánie Iezu/ Boże moy/ y zbáwićie
14:
lu moy/ widzęć ia to/ żeś ty dniá
15:
dziśieyſzeo vcżynił mię duchownym gro=
16:
bem twoim; dayże mi to niewidomie y
17:
duchownie/ co miał on nowy grob twoy
18:
widomie.
Ioan: 19. Matt: 27.
Niechay będźie ſerce moie no
19:
we/ z ſtrony ſpraw moich w lepſze odmię
20:
nienia: niechay będźie w opoce wyko=
21:
wáne/ z ſtrony mego przez łáſkę twoię w
22:
Chrześćijáńſkiey powinnośći y doſkoná
23:
łośći vtwierdzenia: niechay będźie ká=
24:
mieniem przywálone/ z ſtrony vſtáwi=
25:
cżnego ná Boſkie twoie przykazánie/ ná
P 4kámien=


strona: 232

232.Modlitwy
1:
kámiennych przedtym táblicách podá=
2:
ne/ wſpominánia: niechay będźie pie=
3:
cżęćiámi opátrzone/ z ſtrony cżęſtego
4:
duſze moiey/ boiáźnią twą przeráżenia/
5:
álbo miłośćią twoią Boſką pobudze=
6:
nia: niechay będźie ſtrażą dźienną y no=
7:
cną obtocżone/ z ſtrony wiekuiſtego dźi=
8:
śieyſzey łáſki twoiey záchowánia. przez
9:
pomoc y obronę twoię/ y modlitwę w=
10:
ſzyſtkich Swiętych twoich. Amen. III.
11:
V
Cżćiłeś mię dźiś naſzcżodrobliwſzy/
12:
Pánie Iezu Chryſte/ tą po wielkiey
13:
cżęśći łáſką/ ktorą y przenadoſtoynieyſzą
14:
Pánnę y Mátkę twoię Máryą/ kiedyś
15:
ſię w iey Pánienſkim żywoćie cudow=
16:
nym y niedośćigłym obycżáiem záwárł.
Luc: 1.

17:
Ty tedy nieprzebrány w miłośierdźiu
18:
Boże/ á w cudách podobnego nie má=
19:
iący Pánie/ ktory tenże prawdźiwie ie=
20:
ſteś w tym naświętſzym Sákrámenćie/
21:
ktoryś z Bogá Oycá przedwiecżnie/ á z
22:
niepokaláney Pánny docżeśnie vrodzo=
23:
ny z ludźmi dźiwnie y łáſkáwie trzydźie=
24:
śći lat y pułcżwártá przebywáć y mie=
25:
ſzkáć racżył ná świećie/ day mi cżąſtkę
przyna=


strona: 233

233.Po przyięćiu.
1:
przynaniey iáką/ niezlicżonych cnot y
2:
dárow tey świętey Pánny: á oſobliwie
3:
wiecżne tey łáſki nieoſzácowáney zácho=
4:
wánie/ obłudnego świátá tego y rzecży
5:
iego/ przykłádem ieſt/ ſerdecżne wzgár=
6:
dzenie/ niebieſkiey ſzcżęśliwośći y chwa=
7:
ły gorące zámiłowánie/ vſtáwicżne á
8:
znácżne w cnotách rozmáitych/ pokory
9:
głębokiey/ cżyſtośći ſtanowi memu przy
10:
ſtoyney/ ćierpilwośći mężney/ wdźięcż=
11:
nośći dobrodźieyſtw twoich nieodmien
12:
ney/ y inſzych podobnych/ poſtępowá=
13:
nie/ y w nich do końcá ſtátecżne wytr=
14:
wánie. Przez przycżynę teyże naświęt=
15:
ſzey mátki twoiey/ y Pánny przed poro=
16:
dzeniem/ przy porodzeniu/ y po porodze=
17:
niu cżyſtey. Amen.IIII.
18:
O
Naſłodſzy IEzu/ nie puſzcżę ćię zá=
19:
prawdę/ iáko Iákob Pátryárchá
20:
Anyołá
Gen: 32.
(odpuść śmiáłośći moiey/ kto=
21:
rey mi nieogárniona dobrotliwość two
22:
iá dodáie) áż mię dźiś iákim błogoſłá=
23:
wieńſtwem miłośćiwie opátrzyć bę=
24:
dźieſz racżył. Schodźi mi ná pokorze/
25:
ſchodźi ná ćichośći/ ſchodźi ná ćierpli=
P 5wośći/


strona: 234

234.Modlitwy
1:
wośći/ vprzeymym nabożeńſtwie/ wz=
2:
gárdźie mizernego świátá tego/ y go=
3:
rącey twoiey miłośći. Oto ták cżęſto ći=
4:
ſnę ſię do ćiebie; á ták rzadko z wznie=
5:
ceniem ogniá miłośći twoiey/ y przy=
6:
mnożeniem nabożeńſtwá práwego od=
7:
chodzę od ćiebie. Z mánny niebieſkiey
8:
ſmáku roſkoſznego cżęſto nie cżuię: ſchy=
9:
lam ſię z niezwyćiężonym onym Sám=
10:
ſonem/ y Ionátą Krolewicem do du=
11:
chownego miodu/ Anyołom ſámym y
12:
niebieſkim duchom bárzo przyięmnego:
Iudic: 13. 1. Reg: 14.

13:
á wżdy ták rzadko doświadcżam w ſer=
14:
cu ſwym ſłodkośći iego. karmię ſię cżę=
15:
ſto onym v Zácháryaſzá Proroká opo=
16:
wiedźiánym zbożem wybránych two=
17:
ich/ y pośilam ſię winem/ iáko tenże
18:
mowi/ pánny rodzącym:
Zach: 9.
á wżdy o Pá=
19:
nie BOże náſz/ iáko ćięſzki w duchow=
20:
nych rzecżách głod moy? iáko wielka o=
21:
źiębłość moiá? iáka do świeckich már=
22:
nośći ſkłonność moiá? iákie przeſzkody
23:
do záchowánia świętey cżyſtośći/ y Ch=
24:
rześćijáńſkiey niewinnośći? Rátuy mię
25:
o dobrotliwy IEzu/ Boże y Pánie moy.
26:
Bądź mi IEzu Pánie/ Iezuſem: bądź
27:
lekárzem/ bądź y zbáwićielem. nie dopu=
ſzcżay/ áby


strona: 235

235.Po przyięćiu.
1:
ſzcżay/ áby mi to ták cżęſte vżywánie/
2:
wiekuiſte potępienie/ y łáſki twey náru=
3:
ſzenie iednáło: ále áby rácżey mię z tobą
4:
ziednocżonego/ pámiątką twoią vćie=
5:
ſzonego/ ná duſzy roſkoſznym pokármem
6:
poſilonego/ od grzechow ocżyśćionego/
7:
obecnośćią twą Boſką/ y vdźieleniem
8:
łáſki twoiey poświęconego/ od pokus
9:
obronionego/ rozlicżnych przygod tego
10:
świátá vchowánego/ w łáſce twoiey v=
11:
twierdzonego y rozmnożonego/ do wie=
12:
kuiſtych rádośći gotowáło.
Możeſz miánowićie prośić o co/ według cżáſu y potrzeby.
Nie puſzcżę
13:
ćię Pánie IEzu/ áż mi daſz nowe dniá
14:
dźiśieyſzego/ iáko S. Iákobowi Pátry=
15:
árſze/ twoie błogoſłáwieńſtwo/ nową
16:
poćiechę/ nowe ku temu nachwálebniey
17:
ſzemu Sakrámentowi/ y gorzkiey męce
18:
twoiey nabożeńſtwo/ nowe do poſtęp=
19:
kow w cnotách Chrześćijáńſkich ſerce/
20:
y nową pomoc y rátunek. Zmiłuy ſię
21:
Pánie: IEzu Pánie rácż być miłośćiw
22:
mnie grzeſznemu. Amen.V.
23:
W
Ypráwiłem dniá dźiśieyſzego do
24:
ćiebie/ o wiekuiſty Krolu niebá y
25:
źiemie/ Pánie IEzu Chryſte/ z onym
Pogáńſkim


strona: 236

236.Modlitwy.
Mat: 8.
1:
Pogáńſkim rotmiſtrzem/ od ćiebie dla
2:
wiáry pochwalonym/ iákiekolwiek po=
3:
ſły rownego nabożeńſtwá mego/ y nie=
4:
godney modlitwy moiey. Rácżże zle=
5:
cżyć/ przedźiwny cudotworco/ ruſzoną
6:
powietrzem rozlicżnych namiętnośći/
7:
y do grzechow ſkłonnośći/ grzeſzną du=
8:
ſzę moię. Amen.
Luc: 19.

9:
S
Tánąłem dźiś przed tobą z onym po
10:
kutuiącym Arcycelnikiem Zácheuſzem/
11:
o pełny niewycżerpánego miłośierdźia
12:
BOże/ Pánie IEzu Chryſte. Rácżże
13:
mię vćieſzyć/ weſołym onym głoſem two
14:
im: Dźiś ſię ſpráwiło zbáwienie domo=
15:
wi temu. Pewienem z łáſki Boſkiey
16:
twoiey/ grzeſzny cżłowiek/ wiekuiſtego
17:
zbáwienia/ kiedy mi nie odeymieſz w
18:
fráſunkách y pokuſách moich/ potężne=
19:
go y prędkiego twego obronienia/ y ſam
20:
mię pobudzáć y przywodźić będźieſz ra=
21:
cżył/ do znácżnego w cnotách rozmái=
22:
tych poſtąpienia. Amen.
Mat: 15.

23:
S
Táwiłem ſię dźiś ocżom ſpániáłego
24:
Máieſtatu twego/ z oną Chánáneyſką
25:
niewiáſtą/ o przedźiwny duſz ludzkich
26:
miłośniku/ y pomocniku/ Pánie IEzu
27:
Chryſte. Zmiłuy ſię nád grzeſzną duſzą.
moią/


strona: 237

237.Po przyięćiu.
1:
moią/ pokuſámi rozlicżnemi záfráſo=
2:
wáną/ y od nieprzyiaćioł moich/ świá=
3:
tá/ ćiáłá/ y cżártá/ cżęſto y nędznie vtra=
4:
pioną. Niechay ſpádnie z ſtołu twego
5:
niebieſkiego/ mnie grzeſznemu ſtworze=
6:
niu twemu/ á práwie iákoby ſzcżęnięćiu
7:
twemu/ iáka odrobiná poćiechy twoiey/
8:
y miłośierney obrony twoiey. Amen.
Luc: 2.

9:
O
Glądáły dniá dźiſieyſzego ocży mo=
10:
ie/ z Symeonem/ wiernym ſługą two=
11:
im/ ćiebie Pánie IEzu Chryſte/ zbáwi=
12:
ćielá mego/ świátłość narodu Pogáń=
13:
ſkiego/ á chwałę ludu Izráelſkiego.
14:
Odpuść y odeśli ſługę twego w pokoiu.
15:
Odpuść mi grzechy/ oddal pokuſy/ przy=
16:
cżyń łáſki/ doday przy śmierći pomocy/
17:
przyimi nákoniec cżáſu ſwego grzeſzną
18:
duſzę moię/ do wiekuiſtey chwały. A.
19:
W
Szedłeś dźiś do nikcżemnego miá
20:
ſtecżká duſze y ćiáłá mego/ o nawdźię=
21:
cżnieyſzy gośćiu wiernych twoich/ Pá=
22:
nie IEzu Chryſte/ iáko do miáſtecżká
23:
Marty y Mágdáleny/ ſłużebnic twych.
Luc: 10.

24:
Náucż mię ſzukáć cżąſtki dobrey/ z Mar
25:
tą świętą/ żywotá prácowitego: y lep=
26:
ſzey/ z Máryą Mágdáleną/ żywotá Bo=
27:
gomyślnego: á po náleźieniu iey/ day
vkochánie


strona: 238

238.Modlitwy
1:
vkochánie w niey/ y ſtátecżne przy niey
2:
do śmierći wytrwánie. Amen.
3:
Z
Aprośiłem ćię dźiś/ przedwiecżny z=
4:
báwićielu y odkupićielu narodu ludzkie
5:
go/ Pánie IEzu Chryſte/ grzeſzny cżło=
6:
wiek/ z onym pokutuiącym mytnikiem/
7:
á potym Apoſtołem twoim/ Máttheu=
8:
ſzem/ do bláhego przybytku y mieſzkánia
9:
mego/ vpadkom podległego.
Matth: 9.
Niechay
10:
zábrzmią w vſzách moich vćieſzne one
11:
ſłowá twoie: Nie przyſzedłem wzywáć
12:
ſpráwiedliwych/ ále grzeſznych do po=
13:
kuty. Niech zmiękcży opocżyſte/ y do
14:
ſkruchy trudne ſerce moie/ kruſząca o=
15:
poki kreẃ twoiá: ktorą dźiś/ z świętym
16:
ćiáłem twoim/ ieſt poświęcona y pośi=
17:
lona duſzá moiá. Day mi zá grzechy mo=
18:
ie ſerdecżny płácż y żáłowánie/ day znich
19:
tákie powſtánie/ áby do nich kiedykol=
20:
wiek nie przydáło mi ſię nieſzcżęſne iákie
21:
wracánie. Amen.
22:
N
Awiedźiłem w ten/ weſoły duſzy mo
23:
iey/ dźień (Może Swięto miánowáć/ ieſli ieſt
24:
iákie ná ten cżás/ tákże też y dzien Niedzielny)
25:
z onemi trzemá wſchodnemi Mędrcá=
26:
mi y Krolmi/
Matth: 2.
o nieśmiertelny Krolu/ y
27:
nád wſzyſtkimi pánuiącymi/ páńſtwo
rośćiągáią=


strona: 239

239.Po przyięćiu.
1:
rośćiągáiący Pánie/ Iezu Chryſte/ du=
2:
chowny żłob ołtarzá twego: y przynio=
3:
ſłemći iákiekolwiek vpominki/ iáko pra
4:
wdźiwemu Bogu/ y práwemu cżłowie=
5:
kowi/ y nawyżſzemu á wiekuiſtemu Ká=
6:
płanowi/ Złoto ſtátecżney wiáry o tym
7:
chwálebnym Sákrámenćie/ Mirrhę o=
8:
cżyśćionego przez pokutę ſumnienia/ y
9:
Kádźidło ſłábego y niedoſkonáłego na=
10:
bożeńſtwá mego. Rácż weyźrzeć łáſká=
11:
wym okiem/ miłośierdźia twego/ ná
12:
mię grzeſznego cżłowieká/ potomká A=
13:
dámoweo/ na tym świećie pielgrzymu=
14:
iącego/ á niebieſkieo onego miáſtá tweo
15:
duchownego Bethleem/ wiárą/ y vcżyn
16:
kámi dobremi iákożkolwiek ſzukáiąceo.
17:
Rácż przyiąć wdźięcżnie/ y te máłe po=
18:
dárki moie przerzecżone/ z powinnȳ po=
19:
kłonem/ y wyznániem prawdźiweo Bo=
20:
ſtwá y Cżłowiecżeńſtwá twego/ w tey
21:
świątośći iſtotnie będącego/ tobie od=
22:
dáne. Niechayże ſię też/ zá pomocą łáſki
23:
twoiey/ inſzym gośćińcem do niebieſkiey
24:
oycżyzny wracam: nie ćiáłu ſkáźitelne=
25:
mu/ áni świátu obłudnemu/ áni dyabłu
26:
przeklętemu/ ále tobie/ Pánu/ ſtworzy=
27:
ćielowi/ odkupićielowi/ á potym y ſę=
dźiemu


strona: 240

240.Modlitwy
1:
dźie mu memu/ ſłużąc/ w świątobliwo=
2:
śći/ y ſpráwiedliwośći/ przez wſzyſtkie
3:
dni żywotá mego:
Luc: 1.
áż do onych niebie=
4:
ſkich twoich nieſkáźitelnych páłacow/ y
5:
wiekiem nieokreſzonego błogoſłáwień=
6:
ſtwá y rádośći/ będę/ z miłośierdźia twe
7:
go/ przypuſzcżony: gdźie ty z Oycem/ y
8:
z Duchem świętym kroluieſz wiecżnie/
9:
Bog ná cżáſy niezámierzone błogoſłá=
10:
wiony. Amen. VI.
11:
O
Namiłośiernieyſzy Pánie IEzu/
12:
zoſtańże zemną: boć ſię iuż ducho=
13:
wny wiecżor przybliża.
Luc: vlt.
Doświádcży=
14:
łem tego Pánie/ żeć to y mnie cżęſto po=
15:
tyka/ co on wierny ſługá twoy Iob w=
16:
ſpomina/ o káżdym cżłowieku mowiąc:
17:
náwiedzaſz go nád świtániem/ á wnet=
18:
że go doświadcżaſz.
Iob 7.
Cżev P. Bog poćiechy cżáſem odeymuie.
Bo niechceſz áby=
19:
ſmy tu vſtáwicżnemi poćiechámi opły=
20:
wáli: dla tego ábyſmy płácżliwego pá=
21:
dołu świátá tego/ zá niebieſki ray ſobie
22:
niepocżytáli/ y ábyſmy nie naięmnikámi
23:
v ćiebie/ ále ſynámi byli/ y ábyſmy gorną
24:
myſlą vnieśieni/ do vtráty nieoſzácowá
25:
ney zapłáty/ zá rowne prace náſze/ nie
26:
byli przywiedźieni. Przetoż po ſłodkich
twoich


strona: 241

241.Po przyięćiu.
1:
twoich y vćieſznych teráznieyſzych po=
2:
ćiechách/ ſpodźiewam ſię prędkiego do=
3:
świadcżenia twego. po doſtąpieniu ták
4:
wielkich ſkárbow/ obawiam ſię łáko=
5:
mych y okrutnych duchownych zboy=
6:
cow. Bądźże wiecżnie zemną/ IEzu
7:
miłośćiwy/ mieſzkayże wiekuiśćie we
8:
mnie/ IEzu niewypowiedźiánym oby=
9:
cżáiem dobrotliwy. nie opuſzcżayże mię/
10:
nie odſtępuyże odemnie Iezu/ w poká=
11:
zowániu łáſki twey nędznym ludźiom/
12:
y dodawániu rátunku twego mizernȳ
13:
Adámowym potomkom y wygnáńcom
14:
dźiwnie miłośierny y ſzcżodrobliwy.
Pſal: 37. Pſal: 12.
Nie
15:
dopuſzcżay ná mię zdrzymánia álbo ſnu
16:
śmierći: nie ćieſz głownego nieprzyia=
17:
ćielá mego cżártá rádośćią táką y wy=
18:
krzykániem: otom go podbił pod moc
19:
ſwoię: otom z przyiaćielá Chryſtuſowe=
20:
go vcżynił więźniá piekielnego. Pánie
21:
Iezu pokwáp ſię ná porátowánie moie
22:
w pokuſzeniu/ dopomoż mi Pánie Iezu
23:
w pośliźnieniu. Pátrz Pánie IEzu z
24:
wyſokiego niebá/ ná mnie mizernego
25:
cżłowieká z nieprzyiaćioły walcżącego:
26:
rátuy/ odpor im dáiącego: piśilay y v=
27:
twierdzay ſerce trácącego/ álbo ná v=
Qſtąpie=


strona: 242

242.Modlitwy
1:
ſtąpienie z plácu/ iákożkolwiek myślą
2:
ſię zánoſzącego: rácż nákoniec P. Iezu
3:
Chryſte/ y łáſką twoią opátrzyć/ y po=
4:
tym koroną chwały y nieśmiertelnośći
5:
ozdobić ſługę twego/ zá pomocą twoią/
6:
cżęſte tryumphy y zwyćięſtwá z nieprzy=
7:
iaćioł ſwoich odnoſzącego. Przez zaſłu=
8:
gi niepokalánego żywotá/ y okrutney
9:
śmierći twoiey/ ná ktorą przy tym vży=
10:
wániu wſpominamy: przez ten nachwá
11:
lebnieyſzy Sákráment Ciáłá y Krwie
12:
twoiey/ w ktorym Boſtwu y Cżłowie=
13:
cżeńſtwu twemu/ przedźiwnȳ/ ále nam
14:
pożytecżnym obycżáiem zákrytemu/ po=
15:
winną cżeść y chwałę oddawamy: y
16:
przez przycżynę y zaſługi przenaświęt=
17:
ſzey mátki twoiey wiekuiſtey P. Máryey
18:
y wſzyſtkich S. wybránych twoich. A.
19:
Zámknienie nabożeńſtwá w dźień
20:
vżywánia naświętſzeo Sákrámentu.
21:
PIERVVSZE.
Z Rzym: Mſzałá po więtſzey cżęśći

22:
O
Pánie Iezu Chryſte/ rácżże nam to
23:
dáć/ ábyſmy wiekuiſtym onym y ro=
24:
ſkoſznym ná twarz twoię poglądániem
25:
byli náſyceni/ ktorzy dniá dźiśieyſzego/
26:
docżeśnym vżywániem/ nadrożſzeoćiá=
łá y krwie


strona: 243

243.Po przyięćiu.
1:
łá y krwie twoiey/ ieſteſmy oświeceni/ z=
2:
bogácżeni/ pośileni/ y vweſeleni. ktory ży
3:
wieſz y kroluieſz ná wieki wiekow. A.
4:
DRVGIE.
Z Hortuloſow ſtárych.

5:
O
Nałáſkáwſzy P. Iezu Chryſte/ rácż=
6:
że weyźrzeć ná mię niegodnego ſłu
7:
gę twego/ ocżymá miłośierdźia twoieo/
8:
ktoremiś poźrzał ná Piotrá w śieni Kái
9:
faſzowey/ y ná Mágdáleną w domu Li=
10:
cemiernikowym/ y ná Lotrá ná drzewie
11:
krzyżowym.
Luc: 22. Luc: 7. Luc: 23.
A day mi to/ żebym z Pio=
12:
trem zá grzechy moie przyſtoynie płá=
13:
kał/ á z Mágdáleną doſkonále ćiebie mi
14:
łował/ á z Lotrem w niebieſkim Ráiu
15:
ná wieki ná twarz twoię poglądał. A.
16:
NAVKA.
17:
M
Ożeſz tegoż dniá ná rozcżytániu męki Páń=
18:
ſkiey (ktorąć rozdźiał piąty záraz przełoży)
19:
zábáwić ſię nieco. Zwłaſzcżá iż ten Sákráment/
20:
ma być wznowieniem śmierći Páná Iezuſowey/
21:
iáko ćię y ſam Pan/ y Apoſtoł iego vpomina.
Luc: 22. 1. Cor: 11.

22:
Możeſz też y zá dobrodźieyſtwá rozlicżne dźięko=
23:
wáć/ bądź poránu/ bądź po obiedźie: iáko ćię w
24:
oſmym rozdźiale náucżą. A to nabożeńſtwo/ ſtá=
25:
nieć zá ono Apoſtolſkie wyſzćie z Pánem ná gorę
26:
Oliwną po wiecżerzy oſtátecżney.
Matt: 26.
Máią w dźień
27:
vżywánia tego naświętſzego Sákrámentu/ mie=
28:
śce/ wſzytkie modlitwy/ ktore ſię w dźień Boże=
29:
go Ciáłá położą/ w rozdźiale ſzoſtym.
Q 2Przeſtrogi


strona: 244

244.Modlitwy
1:
Przeſtrogi y poćiechy/ dla
2:
tych oſobliwie położone/ ktorzy
3:
cżęſto naświętſzego Sákrámentu
4:
Ciáłá y Krwie Páńſkiey vżywáią.
I. Nieprzyſtoi kommunikowáć bez przygotowánia.

5:
N
A te niebieſkie y Anyelſkie práwie gody/ nie
6:
przyſtoi żadnemu/ by też nacżęśćiey tey nay=
7:
drożſzey świątośći vżywał/ iść/ bez iákiegokolwiek
8:
przygotowánia. Bo ácżkolwiek mogłby ſię o nie=
9:
łáſkę Bożą/ y wiekuiſte potępienie/ táki cżłowiek
10:
nie przypráwić/ ktoryby nie cżuiąc ná ſię grzechu
11:
śmiertelnego/ bez przygotowánia do ſtołu Páń=
12:
ſkiego przyſtąpił: zwłaſzcżá/ że y niemowlętom/ y
13:
dźiećiom przedtym ten Sákráment dawano/ iáko
14:
o tym cżytamy v S. Dyonizyuſzá/ vcżniá S. Pá=
15:
włá cap: 2. et 7. Eccle: Hier. y v ſtárowiecżnego
16:
onego Doktorá Cypryaná Serm: de lapſis. wſzá=
17:
koż iednák nowey łáſki BOżey poſpolićie nie
18:
bierze/ kto ſię do niey znowu gotuie: cżego y z
19:
piſmá świętego dowieść nie trudno/ Act: 2. Apo=
20:
cal: 3. Iſa: 66. A daymy to/ żeby y ſámo ono z
21:
Pánem Iezuſem ziednocżenie/ y oboiey nátury ie=
22:
go vcżeſtnictwo/ cżłowieká tę świątość przyimu=
23:
iącego/ łáſki domieſzcżáło; przedſię iednák zá rzecż
24:
pewną tu mieć mamy/ że táki cżłowiek wietſząby
25:
był łáſkę BOżą otrzymał/ gdyby ſię był lepiey y
26:
pilniey do tego Sákrámentu gotował.
2. Cor: 9.
Abowiem
27:
kto ſkąpo śieie/ ſkąpo żnie/ iáko mowi S. Páweł.
28:
y hoynie ten/ á w ſzáfowániu ſkárbow ſwych dźi=
29:
wnie mądry/ niebá y źiemie Krol/ iednemu dáie
30:
pięć tálentow/ drugiemu dwá/ trzećiemu ieden/
káżdemu/


strona: 245

245.Po przyięćiu.
1:
káżdemu/ iáko ś. Máttheuſz wſpomina/
Matt: 25.
według
2:
śiły iego. to ieſt/ iáko S. Thomaſz/ Anyelſki on
3:
Kośćiołá Bożego Doktor w kśięgách ſwych wy=
4:
łożył/ według przygotowánia iego. Stąd też ro=
5:
zmáite náydiem v świętych onych Oycow/ vcży=
6:
ćielow y Doktorow náſzych/ modlitwy/ ktoremi
7:
ſię ſámi/ ácż okazáłey cnoty mężowie/ do tey świą=
8:
tośći prácowićie gotowáli. á miánowićie v S.
9:
Ambrożego ante Miſſam. Chryzoſtomá/ Bázyle=
10:
go/ Dámáſcená in orat: veter: Græc. Anzelmá ca=
11:
pi: 11. Manual. y inſzych. y owſzem y v ſámych A=
12:
poſtołow/ iáko v S. Iákubá mnieyſzego w Li=
13:
turgiey/ álbo Mſzey iego. Stąd y w zakonie ſtá=
14:
rym/ Aaronowi/ y ſynom iego śmierćią zágrożo=
15:
no/ ieſliby kiedy śmiał do ołtarzá/ ná oddánie o=
16:
gniſtey ofiáry przyſtąpić/
Exo: 30.
nog y ręku ſwych w mie
17:
dźiáney wánnie/ ná to w przybytku Páńſkim ná=
18:
gotowáney/ nie vmywſzy. Stąd y Dawidá y
19:
dwor iego pierwey o cżyſtość w małżeńſtwie ſpy=
20:
tano/ niżli mu chleby one ſtározakonne/ pokłádne=
21:
mi názwáne/ z ſtołu przybytku Páńſkiego/ wźięte/
22:
przez kápłáná Achimelechá/ w ręce podano.
1. Reg: 21. Exo: 25.
Y przy
23:
płáćił teo nagłą śmierćią ieden miedzy Zydy/ imie=
24:
niem Ozá/ ktory ſię vpornie/ y iáko Zydowſcy Ráb=
25:
binowie rozumieią/ z zmázániem małżeńſkim/ dot
26:
knął Arki Páńſkiey. iáko y miedzy báłwochwálcy
27:
Bethſámitámi/ pięćdźieſiąt tyſięcy z poſpoliteocżłe
28:
ká/ á śiedmdźieſiąt mężow/ z ludu celnieyſzego/ na
29:
gle poumieráło/
2. Reg: 6. 1. Reg: 6.
że/ álbo w ſkrzynię Páńſką záglą=
30:
dáli/ ábo ſię iey zwierzchu dwornie przypátrowáli.
II.

31:
Niechay żaden nie rozumie/ áby ſię kiedy ták
32:
godnie y przyſtoynie nágotowáć do tego Sákrá=
Q 3mentu


strona: 246

246.Modlitwy.
1:
mentu miał/ by ſię też nalepiey y nadłużey goto=
2:
wał/ iáko potrzebuie zacność y ſpániáłość zbáwi=
3:
ćielá náſzego/ w tey świątośći rzecżywiśćie będą=
4:
cego.
Przygotowánie wielmożnośći Páńſkiey godne/ nam niepodobne.
Nie bez przycżyny ſzoſtoſkrzydlni oni Se=
5:
ráphinowie Niebieſcy/ twarz y nogi Pánu temu
6:
ſkrzydłámi záſłániáią: bo to Izáiaſzowe mieśce/
7:
o náſzym odkupicielu S. Ian wyłożył.
Iſa: 6. Ioan: 12.
Nie dár=
8:
mo w Kośćiele mowił y Sálomon: Ieſli niebo/
9:
y niebioſá niebios ogárnąć ćię nie mogą: dáleko
10:
mniey dom ten.
3. Reg: 8.
Słuſznie y Rotmiſtrz on pogáń=
11:
ſki woła: Pánie nie ieſtem doſtoyny/ ábyś wſzedł
12:
pod przykryćie moie. Y Ian S. Chrzćićiel/ ma
13:
ſię zá niegodnego namnieyſzey poſługi iego.
Matth: 8. Ioan: 1.
Ták=
14:
że też y grzeſzna oná Mágdálená nie bez przycży=
15:
ny ocżom ſię iego ſtáwić nie śmie/ przy pokućie
16:
ſwey: iáko y Pogánká oná w krwáwey chorobie
17:
ſwey.
Luc: 7. Matth: 9
Wiemy dobrze co to zá pan: świádomi=
18:
ſmy dobrze y nikcżemnośći náſzey/ y w przygoto=
19:
wániu/ ná przyięćie gośćiá tákiego/ ſłábośći y o=
20:
źiębłośći náſzey. Ieſliż tedy/ z náuki piſmá Bo=
21:
żego/ ſámi z śiebie nie możemy nic pomyślić: y nie
22:
możemy wymowić (z ſercá) imieniá IEzus/ bez
23:
Duchá świętego/ pewnie tey więtſzey rzecży nie v=
24:
cżynimy doſyć/ bychmy ſię też/ iáko beſpiecżnie/
25:
ále prawdźiwie mowi on wierny ſługá BOży/
26:
Thomás Kempizyuſz/
2. Cor: 3. 1. Cor: 12. Lib: 4. de imi: Chr: cap: 2.
cáły rok do tey świąto=
27:
śći gotowáli; á o żadney inſzey rzecży nie myśli=
28:
li/ iedno o tey.
29:
Przygotowánie/ ktore do otrzymánia łáſki w
30:
tym Sákrámenćie záwártey/ nam ſłuży/ ná onych
31:
rzecżách należy/ ktore ſię ná pocżątku cżwartego
32:
rozdźiału położyły. Cżyniąc z ſwey ſtrony co mo=
III. Ná kthorym przy
żemy/


strona: 247

247.Po przyięćiu.
gotowániu doſyć Chrześćiáninowi.
1:
żemy/ bądźmy tego pewni/ iż dołoży y doſypie nie
2:
doſkonáłośći y niepotężnośći náſzey ten Pan/ kto=
3:
ry nas y zápraſza ná te gody/ y onemi gárdzą=
4:
cym/ śmierćią y żywotá ſtráceniem groźi.
Matt: 26.
Tákći
5:
przenaświętſzey Pánnie Máryey/ ſwey podłośći z
6:
ſtrony pocżęcia Syná BOżego nie zápomináią=
7:
cey/ Duchá S. rátunek/ y mocy nawyżſzego zaſło=
8:
nę obiecano.
Ioan: 6. Luc: 1.
Ták y chwálebnego męcżenniká y
9:
Proroká Izáiáſzá/ ná vſtá ſwe zmázáne/ y rozgła=
10:
ſzánia Páńſkich táiemnic niegodne/ żáłoſnie ſię v=
11:
ſkarżáiącego/
Iſa: 6.
zeſłániem Anyołá iednego z Será=
12:
phinow/ ogniſtym wąglem kleſzcżámiz ołtarzá w=
13:
źiętym/ wárgi iego przecżyśćiáiącego/ vćieſzono.
Troiáka godność kommunikuiących.

14:
Dobrze tedy práwowierni Kośćiołá Bożego Do=
15:
ktorowie/ troiáką godność z ſtrony tey świątośći
16:
w ſtworzeniu rozumnym vpátruią. Iednę/ kto=
17:
raby z zacnośćią y godnośćią Páńſką zrownáłá:
18:
á tá y ſámym Anyołom ieſt niepodobna. Drugą/
19:
ktoraby w ſobie wſzelką cnot Chrześćijáńſkich do=
20:
ſkonáłość y znácżnie gorące nabożeńſtwo záwie=
21:
ráłá. A tá/ święta y dobra ieſt; ále ieſliby ná niey
22:
ludźiom ſchodźiło/ potępienia vżywáiącym tey ś=
23:
wiątośći/ nie iedna. Trzećią śrzednią/ ktora ſię
24:
wyżſzey trochę/ w tym rozdźiale wymálowáłá/ y
25:
piſmem świętym obiáśniłá. ná kárćie 185.
IIII.

26:
Nie miey ſobie Chrześćijáninie miły/ zá niego=
27:
dne vżywánie/ tego/ kiedy przy tym nabożeńſtwie/
28:
nie cżuieſz oney gorącośći ſercá/ ktoreybyś ſobie
29:
życżył/ y kiedy poćiechámi Boſkimi znácżnie nie
30:
opływaſz. Bo naprzod iáko ſię z cnotámi nie ro=
31:
dźimi/ ták też y z nabożeńſtwem/ y z poćiechámi:
32:
ktoremi Pan Bog ſzáfuie/ iáko chce/ y iáko nam
Q 4potrzebá.


strona: 248

248.Modlitwy
1:
potrzebá.
Co rozumieć o ſłábym nabożeńſtwie przed przjſtępowániem.
Potym pewna to/ że nie tylko Swięći
2:
Boży/ tákiey odmiánie w nabożeńſtwie podlegá=
3:
li/ iáko ſię to y o S. Iobie wyżſzey wſpomniáło/
4:
y o inſzych Swiętych/ piſmá pełno: ále y zbáwi=
5:
ćiel náſz/ dla poćiechy náſzey/ ná ten cżás/ gdy ś=
6:
wiátá wſzyſtkiego odkupienie ſkońcżyć y ſpráwić
7:
miał/ ták ſię dobrowolnie z tych poćiech zgołoćił/
8:
że y w ogroycu przy krwáwym poćie/ y trzy kroć
9:
vcżynioney modlitwie/ Anyołowi niebieſkiemu
10:
ćieſzyć ſię dopuśćił: y ná krzyżowym twárdym ło=
11:
żu/ on nam poćieſzny głos/ z Boſkich vſt ſwoich
12:
wypuśćił: Boże moy/ Boże moy/ cżemuś mię o=
13:
puśćił.
Luc: 22. Mat: 27.
A nád to/ wieſz to dobrze/ że ty do teo Páná
14:
nie idźieſz/ iedno áby zbogáćił vboſtwo twoie/ o=
15:
świećił ślepotę twoię/ pobudźił y rátował oźię=
16:
błość twoię. Przetoż miáſto zbytniey iákiey trwo=
17:
gi/ zdobądź ſię ná głęboką pokorę: á niedoſtátek
18:
oney gorącey miłośći Bożey/ nágradzay poniże=
19:
niem wielkim:
Luc: 18.
y z onym ślepym Hierychuntſkim/
20:
do Páná tym bárdźiey y głośniey o rátunek wołay/
21:
imći bárdźiey ſerce pſuie tłuſzcża przemijáiąca/ my=
22:
śli rozmáitych/ á zwłaſzcżá vważániem ſtruchlá=
23:
łym niegodnośći twoiey/ ſumnienie twoie rozry=
24:
wáiących. Pieſzcżone też to nabożeńſtwo/ y nie z
25:
ſynowſkiego/ ále z naiemnicżego ſercá pochodzą=
26:
ce/ ná ten cżás Pánu Bogu tylko ſłużyć/ kiedyć ná
27:
obfitych poćiechách iego nie ſchodźi. Miłuie do=
28:
bryſyn oycá/ y w ten cżás/ kiedy mu nic nie dáie
29:
álbo go też gromi/ y karze.
Mat: 20.
Aza nie wolno y w
30:
tym poćiech niebieſkich ſzáfunku cżynić Pánu Bo=
31:
gu náſzemu/ co ſię mu podoba? Azaſmy też záw=
32:
żdy tych poćiech iego wdźięcżni/ álbo onych go=
dni? cżyli


strona: 140, zam. 249

[140.]Po przyięćiu.
1:
dni? cżyli podobno ray mieć chcemy ná tym wy=
2:
gnániu? cżyli nagrody tu zá prace náſze ſzukamy/
3:
á nie w niebie/ po śmierći/ rácżey ſię iey ſpodźie=
4:
wáć mamy? Nákoniec bácżni Doktorowie/ ſłá=
5:
bego żołądká/ y ſchorzáłego zdrowia cżłeku/ y przez
6:
dźięki á gwałtem ieść każą. Ma też to y tu mieśce/
7:
ſwym obycżáiem. Wolno tedy będźie/ o tákie na=
8:
bożeńſtwo y gorącość ſercá/ P. Boga prośić. y o=
9:
wſzem dobra rzecż o nie ſię ſtáráć/ y ná nie ſię zdo=
10:
bywáć rozmyślániem/ rozmową/ cżytániem/ kazá=
11:
nia ſłuchániem/ modlitwą/ y inſzemi ſpoſoby. A
12:
ieſli ćię poćiechą ſwą miłośćiwie P. Bog obeśle/
13:
bądź wdźięcżen tego: ieſli ią odłoży/ y odwlecże/
14:
ſercá nie trácąc/ cżekay iey ćierpliwie/ y co dźień
15:
ná krzyże y doświadcżenia Boſkie ſię gotuy: á
16:
wiedz to/ z náuki wielebnego Thomáſzá Kempizy=
17:
uſzá/ że cżęſto P. Bog iedney godźiny dáie/ cżego/
18:
dla pewnych przycżyn/ przez niemáły cżás nie dáie.
Lib: 4. de imit: Chr.
V. Poćiechá ná trwogę o nie poſtępowániu w cnotách.

19:
Nie trwoż ſie y ná ten cżás/ kiedy zdaſz ſię ſo=
20:
bie/ po cżęſtym tego Sákrámentu vżywániu/ zná=
21:
cżnie w cnotách nie poſtępowáć.
Mar: 4.
Abowiem y ro=
22:
la/ iáko náucża zbáwićiel náſz/ nie záraz doſkonáły
23:
kłos rodźi: y źielone á ſurowe drwá/ długo ſię ſu=
24:
ſzyć muſzą/ y záraz ſię zápalić nie mogą. y po dłu=
25:
gim w pęćie śiedzeniu/ rzadko więźień bez iákiego
26:
vchrámowánia z wieże wychodźi. y po długiey
27:
chorobie/ nie záraz chory iáko ieleń wyſkákuie. y
28:
Meláncholicżnego cżłowieká/ nie zárázem w prá=
29:
wokrewnego y nalepſze potráwy y napoie odmie
30:
nią. y ku wielkim pieniądzom/ y naprácowitſzy
31:
kupiec/ nie záwżdy z trzaſkiem przychodźi. Trze=
32:
bá tedy y Chrześćijáninowi/ ktory ſię gwałtem
Q 5świátu


strona: 250

250.Modlitwy.
1:
świátu wydzieráć muśi/ á cżáſem też doſyć długo
2:
onemu ſłuży/ wielkiey prace/ y długiey. A wiedz
3:
też to pewnie/ ſługo Boży/ że ieſli po ták cżęſtym
4:
kommunikowániu/ ná duchowne vboſtwo nárze=
5:
kaſz: znácżnieyćiby ieſzcże ná cnotách ſchodziło/
6:
gdyby ſie to nabożeńſtwo święte opuśćiło. Lecż
7:
gdybyś z Chrześćijáńſką pokorą/ trochę w ſię
8:
weyźrzał/ pewienem ia tego/ że przez dźiwną moc
9:
tey przednieyſzey świątośći/ inakſzymbyś ſię teraz
10:
nálazł/ niżeliś był przed rokiem/ álbo trzemá.
11:
Doſyć dobrze y ten tylko w cnotách poſtępuie/ kto
12:
ry ſię grzechow śmiertelnych wiáruie/ á iákąkol=
13:
wiek ochotę y wolą do poſtępowánia w cnoćie/
14:
w ſobie cżuie. Nákoniec nápiſał ták/ bárzo mą=
15:
drze y poćieſznie/ święty Hieronym: Tá ieſt we
16:
wſzyſtkim ſámá doſkonáłość/ znáć do śiebie ſwo=
17:
ię niedoſkonáłość.
Epist: ad Theop.
VI.

18:
Nie trać y w ten cżás ſercá/ kiedyć álbo przed
19:
przyięćiem/ álbo przy ſámym przyięćiu/ álbo po
20:
przyięćiu tey świątośći/ pokuſy iákie dokucżáią/
21:
ieſzcżeć to nie przegrána. Bo nie tylko pokuſy/ ále
22:
y kácerſtwá o tym Sákrámenćie/ y zgorſzenia z
23:
niego/ zbáwićiel náſz/ po ſwym w niebo wſtąpie=
24:
niu/ więtſze niżli zá śmiertelnego żywotá ſwego/
25:
Káphárnáitom v Iáná S. opowiedźiał.
Ioan: 6.
Ktore
26:
herezye y obrazánia/ one ſzemránia Zydowſkie/ o=
27:
koło Mánny/ z nárzekániem y lámenty cżęſtymi
28:
złącżone/ nam bárzo dobrze figurowáły.
Num: 11. et 27.
A przy
29:
nabożeńſtwie/ áza to nowiná pokuſá? Ci ktorzy
30:
wtory Hierozolimſki Kośćioł budowáli/ nie bez
31:
wielkiey táiemnice/ iedną ręką robili/ á w drugiey
32:
miecż trzymáli.
2. Eſd: 4. Gene: 15.
Abráhám też Pátryárchá/ gdy
bydło


strona: 251

251.Po przyięćiu.
1:
bydło rozlicżne y ptáſtwo pewne/ Pánu Bogu o=
2:
fiárował/ wielka od ptáſtwá powietrznego prze=
3:
ſzkodę miał: á on przedſię ofiáry nie opuſzcżáiąc/
4:
ptáſtwo ná mięſo latáiące z pilnośćią odganiał.
5:
Toż y tu cżynić przyſtoi. Náoſtátek/ y ná ſáme
6:
Apoſtoły/ y po przyięćiu naświętſzego Sákrá=
7:
mentu/ w noc wielkopiątkową/ y trwogi/ y po=
8:
kuſy ták vderzyły/ że ie też cżęśćią o odſtąpienie/
9:
cżęśćią o záprzenie Páná ſwego przypráwiły.
Matt: 26.
Nie
10:
przepominayże tu oney przeſtrogi S. Bernárdá:
11:
de inter: do: cap: 14. Dyabelſki to/ powiáda/ v=
12:
rząd/ złym poduſzcżániem nam dokucżáć: á náſzá
13:
powinność/ ná te dopuſzcżánia/ nie zezwáláć. Bo
14:
ilekroć odpor im dawamy/ dyabłá zwyćiężamy/
15:
Anyoły vweſelamy/ Páná Bogá vwielbiamy.
VII. Dar Boży/ wiárá o tym Sákrámēćie.

16:
Miey to ſobie zá ieden oſobliwy dar Boży/
17:
ieſlić ná przyſtoyney/ o tym naychwálebnieyſzym
18:
Sákrámenćie/ wierze nie ſchodzi. Temu ſzcżęśćiu
19:
ſłużą one ſłowá náſzego zbáwićielá/ przy náuce o
20:
tey świątośći w Káphárnaum wymowione: Dla
21:
tegom wam powiedźiał/ iż żaden nie może przyść
22:
do mnie/ ieſli mu tego Oćiec moy nie da.
Ioan: 6.
Doſyć
23:
trudny ieſt ártykuł wiáry náſzey o nayświętſzey Troycy:
24:
trudny y o wćieleniu zbáwićielá náſzego:
25:
trudny y o tym przedźiwnym Sákrámenćie. Iá=
26:
ko tedy błogoſłáwionym Piotrá S. názwano/
27:
gdy wyznał Chryſtuſá Páná/ być Synem Bogá
28:
żywego:
Matt: 16.
y iáko Pánnie naświętſzey Máryey/ zá
29:
wielkie to błogoſłáwieńſtwo Elżbietá S. pocży=
30:
táłá/ iż vwierzyłá poſelſtwu y powieśći Anyel=
31:
ſkiey;
Luc: 1.
ták ſzcżęścia duchownego niemáłego doſtą=
32:
pił ktory namniey z plácu wyznánia práwowier=
nego o


strona: 252

252.Modlitwy
1:
nego o tym Sákrámenćie nie vſtąpił. Abowiem
2:
błogoſłáwieni ſą/ ktorzy nie widźieli/ á vwierzyli.
Ioan: 20.
VIII. O cżęſtjm przyimowániu Sákrámētu.

3:
Nie pokłáday ſobie/ proſzę/ lekce/ ſługo Boży/
4:
cżęſtego y nabożnego tey nadrożſzey świątośći v=
5:
żywánia. Pámiętay/ że y onę ſkáźitelną Mánnę/
6:
co dźień/ okrom Soboty/ zbierano/ ná zálecenie
7:
tego nabożeńſtwá.
Exo: 16.
Nie zápominay y tego/ że zá
8:
Apoſtolſkich cżáſow/ trwano (przez cżęſte vżywá=
9:
nie) ná łamániu chlebá.
Acto: 2
to ieſt/ iáko S. Augu=
10:
ſtyn wyłożył epiſt: ad Pauli. ſzáfowániu tego to
11:
Sákrámentu álbo Eucháryſtyey. Y byłá tá v=
12:
ſtáwá/ trzećiego po S. Pietrze/ nawyżſzego Bi=
13:
ſkupá y Męcżenniká Anákletá diſ: 2. cap: peracta.
14:
áby wſzyścy ołtarzá Páńſkiego ſłudzy/ tych cudo=
15:
wnych táiemnic/ po poświęceniu/ co dźień vcże=
16:
ſtnikámi ſię sſtawáli. ktore nabożeńſtwo ták po=
17:
tym wiernym Páńſkim wſzelkim zálecano/ że ie
18:
do vżywánia tego Sákrámentu/ ná káżdy tydźień
19:
pobudzano. iáko ſię to w kśięgách S. Auguſtyná
20:
epiſt: 118. y wielebnego Hieronymá ſup: Galat: 4.
21:
obácżyć może. A gdy nabożeńſtwo ſłábieć pocżę=
22:
ło/ trzy dni tylko do roku/ y S. Fábian Papież
23:
y męcżennik/ cżáſow Apoſtolſkich bliſki/ y Oyco=
24:
wie Koncylium Agáteńſkiego cap: 81. y Eliber=
25:
tyńſkiego de conſ: d. 2. náznácżyli. Co teraz z po=
26:
winnośći raz iedno po Láteráńſkim Koncylium
27:
bywa. Lecż my gdy o powſzedni chleb prośimy/
28:
záraz/ z náuki S. Cypryaná ſerm: de orat: Do. y
29:
Hieronymá contra Pelag. y Tertulianá lib: de ora.
30:
temiż ſłowy o ten Sákráment prośimy.
Luc: 11.
Dobrze=
31:
by tedy/ áby ſię ſpráwy náſze z tą prośbą zgadzá=
32:
ły/ y vcżynki z mową. Wiemy co zá nabożeńſtwo
w pier=


strona: 253

253.Po przyięćiu.
1:
w pierwſzych Chrześćijánách kwitnęło/ y do iákiey
2:
wzgárdy rzecży świáta tego/ á nákoniec y zdrowia
3:
ſwego przychodźili/ tym niebieſkim pokármem
4:
cżęſto karmieni y pośiláni. cżego y w Dźieiách A=
5:
poſtolſkich S. Lukaſz nie zámilcżał.
Acto: 2.
Moglibyſmy
6:
do wyſokich y okazáłych cnot przyść y my/ tą świą
7:
tośćią rátowáni.
Odpowiedź ná wymowki ludzkie.
A ieſli ſię niegodnośćią wyma=
8:
wiamy/ dobrze odpowiedźiał ná to S. Cyryllus
9:
Alexándryiſki Biſkup Lib: 4. in Ioan: cap: 17. że
10:
tym ſpoſobem nigdy do ſtołu Páńſkiego nie poy=
11:
dźiemy. boſmy záwżdy niegodni/ y záwżdy grze=
12:
ſzymy/ y o odpuſzcżenie win náſzych w Paćierzu
13:
prośimy.
Matt: 6.
Ieſli záś idźie o pracą; błogoſłáwiony
14:
to cżłowiek/ ktory zá rownym potem cżołá/ álbo
15:
ſercá ſwego/ doſtáie chlebá tego Anyelſkiego.
16:
Nie rozumiey/ áby zá przyięćie źiemſkiego gośćiá/
17:
niebem płáćić miano: á zá przyięćie kołácącego
18:
do drzwi twoich/ Syná Bożego/ zapłáty dáć nie
19:
miano.
Matt: 25. Apoc: 3.
Ieſli poſtow ſię lękaſz; dobrze cżyni/ kto
20:
ſię przez nie záwżdy gotuie; ále nie grzeſzy/ kto y
21:
bez nich/ kiedy powinnych nie máſz/ do tego Sá=
22:
krámentu przyſtępuie. gdyż żadney ná tákie do=
23:
browolne poſty obowiązki Boſkiey y Kośćielney
24:
nie máſz. okrom tego/ co od ſámych Apoſtołow
25:
mamy/ iáko o tym/ miedzy inſzemi/ vcżeń S. Pio=
26:
trá Klemens wſpomina epist: 2. że ná cżcżo/ to
27:
ieſt po pułnocy/ nic nie iadſzy áni piwſzy/ káżdy
28:
powinien tey świątośći vżywáć: wyiąwſzy gwał=
29:
towną y iuż práwie duſzę z ćiáłá wyćiſkáiącą cho=
30:
robę. iáko y tego Koncylium Wormácyeńſkie do=
31:
łożyło de conſ: d. 2. Ieſli záſię idźie o ludzkie po=
32:
ſądzánia y przymowki/ á kto kiedy wſzytkim do=
godźi?


strona: 254

254.Modlitwy
1:
godźi? Y poſtem Ianá S. y mnieyſzą w żyćiu o=
2:
ſtrośćią Zbáwićielá náſzego/ nie máło ſię Zydow
3:
obrażáło:
Luc: 7.
onego opętánym názywáiąc/ tego iá=
4:
wnogrzeſznikow przyiaćielem/ á iáko náſzy Pola=
5:
cy mowią/ łotrom brátem/ cżyniąc. o cżym Ewán=
6:
gelia święta świádcży. Ieſlić nákoniec domowe
7:
zabáwy przeſzkadzáią: áza to wielka/ raz w tydźień
8:
álbo w mięśiąc od nich ſię trochę oderwáć/ y my=
9:
śli ſwe vſpokoić? á przynamniey poránny cżás/
10:
dniá ktorego świętego/ ná to vſpokoienie obło=
11:
żyć? A też do tego Sárkámentu/ nie prace álbo
12:
zabáwy przeſzkadzáią (bo też y o powſzedni chleb
13:
ſtáráć ſię potrzebá) ále ſáme grzechy/ y to ieſzcże
14:
śmiertelne tylko. Dobrze też y ná te zabáwy/ iáko
15:
zarázy cżáſem ſumnienia ludzkiego/ y duchowne
16:
iákieś powietrza/ bráć iákie lekárſtwá/ y preſer=
17:
wátywy. ná co ſię pewnie zdobędźie/ ktory nád
18:
tym nabożeńſtwem trochę vśiędźie.
IX. Po przyięćiu pilney nád ſobą ſtraży potrzebá.

19:
Pámiętay y ná to nákoniec/ ábyś nie mnieyſzą
20:
ſtraż miał nád ſobą po przyięćiu/ niż przed przyię=
21:
ćiem tego cudow pełnego/ iáko to S. Chryzo=
22:
ſtom/ Cypryan/ y inſzy obacżyli/ Sákrámentu.
23:
Służą wſzyſtkim nam/ one Páná Iezuſowe ſło=
24:
wá/ po oſtátecżney wiecżerzy wymowione:
Matt: 26.
Cżuy=
25:
ćie/ y modlćie ſię/ ábyśćie nie weſzli w pokuſę. Ro=
26:
ſkazał y w zakonie ſtárym Pan Bog/ áby y Aaro=
27:
nowey Biſkupiey ſzáty dzwonkow z pomágrána=
28:
ty pomieſzánych brzęk ſłyſzány był/ nie tylko gdy
29:
wchodźił do świątnice/ ále y gdy z niey wycho=
30:
dźił.
Exo: 28.
Y máło ná tym/ iż kto ná wielkie ſkárby/
31:
álbo dobre zdrowie ſię zdobędźie/ ieſli onego nie
32:
záchowa. A nákoniec dobrze ieden Poetá nápi=
ſał: le=


strona: 155 zam. 255

[155.]Po przyięćiu.
1:
ſał: lepiey gośćiá nie przyimowáć/ niżli przyiąw=
2:
ſzy/ ſromotnie go z domu wyrugowáć. Trzymay=
3:
że ſię tu zbáwienney rády/ Apoſtolſkiego vcżenni=
4:
ká/ świętego Klemenſá lib: 8. const: Apost: ca: 22.
5:
ábyś po vżywániu tey niebieſkiey Mánny/ Pánu
6:
twemu zá tę łáſkę z ſercá podźiękował: bo tym
7:
tylko żebrak Pánu/ cżęſtowánie nágradza: á
8:
o łáſkę iáką Páná tego z pilnośćią pro=
9:
śił/ ták iáko ćię też wyżſzey w náu=
10:
kách y modlitwách tego rozdźia=
11:
łu náucżono. grafika
Rozdźie=


strona: 256

256.Modlitwy
1:
ROZDZIE=
2:
LENIE PIATE.
3:
O gorzkiey á niewinney męce Pá=
4:
ná náſzego Iezuſá Chryſtuſá.grafika
5:
NAVKA.
Miłe ieſt Pánu męki ieo rozmyſlánie.

6:
K
To ſię w nabożne rozcżytánie męki Páńſkiey
7:
przyſtoynie wpráwi/ ten y Pánu Bogu rzecż
8:
miłą/ y ſobie bárzo pożytecżną vcżyni. Bo iż Pan
9:
Bog wdźięcżnie od ludźi przyimuie tákie nabożeń
10:
ſtwo/ nie z iedney ſię rzecży domyśliſz. Poznaſz to
11:
naprzod z onego proroctwá Zácháryaſzowego/ w
12:
ktorym ſamże P. Bog obiecuie Kośćiołowi ſwemu/
13:
iáko duchownemu Hieruzálem/ duchá łáſki y
14:
prośb rozlicżnych:
Zach: 12.
do ktorych ſkłonieni wierni ie=
go/ nád


strona: 257

257.o Męce Páńſkiey.
1:
go/ nád zábitem Meſſyaſzem (ktorego máło co
2:
potym Prorok do zábitego páſterzá przyrownał)
3:
mieli lámenty ták boleſne cżynić/ iákie cżyni mát=
4:
ká nád ſmierćią iedynego ſyná ſwego. Poznaſz z o=
5:
nego vpominánia/ ktore z Hieremiaſzowych Thre
6:
now wźięte/ poſpolićie Pánu náſzemu vkrzyżowá=
7:
nemu/ wykłádácże práwowierni piſmá S. ducho=
8:
wnym obycżáiem przypiſuią/ y wſzytek kośćioł ie
9:
w wielki Piątek śpiewa.
Thren: 1.
O wy wſzyścy/ ktorzyśćie
10:
ſię gośćińcem puśćili/ z pilnośćią ſię przypátrzćie
11:
y vważćie/ ieſli boleść ieſt ná świećie/ ktoraby
12:
zrownáłá z boleśćią moią. A máło
Thren: 3.
co potym v=
13:
pomina/ ábychmy pámiętáli miedzy inſzemi rze=
14:
cżámi/ ná vboſtwo y żołć iego. Poznaſz z przychyl=
15:
nośći Páná twego ku tym ktorzy rzewliwie męki
16:
iego żáłowáli/ iákoć to hiſtorya o Máryey Má=
17:
gdálenie/ y inſzych S. niewiáſtách w piſmie S.
18:
ná oko pokaże.
Mar: vlt. Ioan: 20. et 21.
Bo naprzod ſię Máryey Mágdá=
19:
lenie (Pánnę przecżyſtą mátkę iego ná ten cżás tu
20:
opuſzcżam) y niewiáſtom do grobu idącym po
21:
ſwym wielebnym zmartwychwſtániu vkazał/ y na
22:
cżęśćiey/ y nawięcey te ćieſzył/ ktorzy z żalem śmier
23:
ći iego vżywáli. Poznaſz nákoniec z przywileiow
24:
wielkich/ ktoremi cudowniepráwie obdárzono te/
25:
ktorzy w męce Páńſkiey oſobliwie ſię byli roſko=
26:
cháli. iáko S. Brygidy wdowy/ S. Fránćiſzká/
27:
S. Káthárzyny z Senny/ y inſzych nie máło.
Pożytki troiákie tego rozmyślánia.

28:
Ieſt też tá rzecż Chrześćijánom dźiwnie pożyte=
29:
cżna. Możeſz vprzeymy miłośniku Páná Iezuſá
30:
vkrzyżowánego/ te trzy znácżne pożytki odnieść z
31:
tego rozmyślánia: ktore odnośił Dawid z cżęſte=
32:
go ná Páná Bogá wſpominánia.
Pſal: 76.
vkochaſz ſię/
Rnáucżyſz


strona: 258

258.Modlitwy
1:
náucżyſz ſię/ y vſtánie duch twoy.
I. W męce Páńſkiey wznowienie figur.

2:
Vkochaſz ſię/ kiedyć mile męká Páńſka wznowi
3:
Ablá niewinnie zábitego: Noego ſromotnie ob=
4:
náżonego: Izááká pokornie drwá nioſącego: Io=
5:
zephá zdrádliwie záprzedánego: Iobá wrzodem
6:
ſzkárádym ſrodze oſzpeconego: Sámſoná okru=
7:
tnie związánego: Dawidá z gárdłem vćiekáiące=
8:
go: Micheaſzá iáwnie policżkowánego: Eli=
9:
zeuſzá nátrząſániem chłopięcym wielce zelżonego:
10:
Dánielá do iámy lwiey popędliwie wrzuconego:
11:
Ionaſzá w głębokość morſką żáłoſnie pogrążo=
12:
nego: Wężá nákoniec od Moyzeſzá nie bez cu=
13:
downych ſpraw y táiemnic záwieſzonego.
Gene: 4. 9. 22. 37. Iob 1. Iudic: 16. 1. Reg: 21. 3. Reg: vl.4. Reg: 2. Dan: 6. Ioan: 1. Num: 21.
Bo
14:
naprzednieyſze figury w męce Páńſkiey ſkutek y
15:
koniec ſwoy wźięły.
II. Rozmáite náuki z męki Páńſkiey.

16:
Náucżyſz ſię też niezmierney Boſkiey ku tobie
17:
miłośći/ ktorą roſpalony/ ſobie dla ćiebie nie fol=
18:
gował. Náucżyſz ſię ſurowey iego ſpráwiedliwo=
19:
ści/ ktorey nád źieloną gáłąſką ták ſrodze docho=
20:
dźił y dokázował. Náucżyſz ſię nieogárnioney ie=
21:
go mądrośći/ ktory táką wędę wynálazł/ ná tę ry=
22:
bę/ káżdemu ſrogą rybitwowy.
Rom: 8. Luc: 23. Iob 40. Apoc: 1.
Náucżyſz grzechu
23:
śmiertelnego ćięſzkośći. Bo Bog żywot dla omy=
24:
ćia grzechow náſzych ná krzyżu położył. Náucżyſz
25:
piekielnych mąk okrutnośći. Bo ieſliż tákie vdrę=
26:
cżenie/ y ták okrutną śmierć miał ćierpieć BOg/
27:
pierwey tu zá grzechy náſze przez trzydźieśći lat y
28:
pułcżwártá/ rozlicżnych trudow dobrowolnie vży
29:
wſzy: coż mniemaſz/ iáko ſą okrutne w ogniu śiár=
30:
cżánym/ piekielne od złych duchow kátowánia/ od
31:
ktorych ćię męką Syná Bożego (byś iedno ſam o
32:
to ſię ſtárał) wyſwobodzono.
Col: 2.
Náucżyſz niebieſkich
roſkoſzy


strona: 259

259.o Męce Páńſkiey.
1:
roſkoſzy nieoſzácowáney zacnośći.
Hebr: 10.
Bo drogoć ie
2:
názbyt kupiono/ gdy ie śmierćią Bogá prawdźi=
3:
wego/ Páná Iezuſá twego/ zápłácono.
III. Munſztuk ná grzechy wſzelkie/ Páńſka męká.

4:
Vſtánie nákoniec w tobie duch twoy: to ieſt/
5:
vſkromi ſię w tobie namiętność ćieleſna. Bo duch
6:
twoy/ pędem do márnośći świeckich od ſámego
7:
práwie dźiećińſtwá bieży: ále mu męká Páńſka wę
8:
dźidło pożytecżnie záłoży. Nie ták ćię łatwie vnie=
9:
śie pychá y gorna myśl/ kiedyć ſię ná pámięć przy=
10:
wiedźie Bog wielce poniżony. Nie chwyći ſię ćie=
11:
bie ták łatwiey łákomſtwo nienáſycone/ kiedy ná=
12:
giego IEzuſá w ſercu twym nadobnie ſobie wy=
13:
máluieſz. Wyrzecżeſz ſię wſzelkiey ćieleſney ſproſno=
14:
śći/ kiedy wſpomniſz á ono y dla niey/ y dla inſzey
15:
rozlicżney ſweywoley ludzkiey/ od wierzchu głowy
16:
áż do ſtopy nożney/ cżłonká zdrowego w Synu
17:
Bożym nie było. Vmorzy w tobie Męká Páńſká
18:
łácniuchno y przeklętą nienawiść/ kiedy ſię w niey
19:
dobrotliwey ſzcżodrobliwośći y ſzcżodrobliwey do
20:
brotliwośći Páná twego przypátrzyſz. A wo=
21:
dzow ná obżárſtwo y opilſtwo nie ták łatwie pod
22:
ległemu ſkáźie ćiáłu twemu popuśćiſz/ kiedy żołć y
23:
ocet/ y gorzkie dwá napoie (o ktorych maſz świá=
24:
dectwo S. Ewángeliſtow) Páná twego/ do ſercá
25:
z rozmyślániem przypuśćiſz.
Matt: 27. Mar: 15. Ioan: 19.
Więc y gniew nie ták
26:
ćię prędko y cżęſto palić będźie/ kiedy ná to tylko
27:
ſłowko Páná twego wſpomniſz/ ktorym vbłagał
28:
rozgniewánego Oycá ſwym głownym nieprzyia=
29:
ćiołom: Oycże/ odpuść im/ boć nie wiedzą co cży=
30:
nią.
Luc: 23.
Powſtánieſz nákoniec z oćiężáłego leniſtwá
31:
twego/ kiedy to ſobie w myśl dobrze wbijeſz/ że
32:
przez cáłe trzy godźiny/ y trochę więcey/ wiśiał
R 2Pan twoy


strona: 260

260.Modlitwy
1:
Pan twoy ná drzewie krzyżowym/ w fráſunku tro=
2:
ſkliwym/ w bolu nieznośnym/ po ſkátowániu ro=
3:
zlicżnym/ w vrągániu y nátrząſániu rozmáitym/ z
4:
dobrowolnym zgołoceniem/ y iákoby złupieniem
5:
ſámego ſiebie ze wſzytkich wnętrznych y zewnętrz=
6:
nych poćiech. To wiedząc/ mow z świętym Pá=
7:
włem beſpiecżnie:
1. Cor: 2.
miałem zá to/ żem miedzy wá=
8:
mi nic więcey nie vmiał/ iedno IEzuſá/ á tego
9:
vkrzyżowánego.
10:
Siedmioráki ſpoſob rozmyślá=
11:
nia Męki Páńſkiey.
Siedmioráki ſpoſob rozcżjtánia męki Páńſkiey.

12:
K
Rotko ále węzłowáto/ Bernárd ſwięty: ſerm:
13:
de paßi: Do. trzy rzecży w rozmyślániu męki
14:
Páńſkiey vważáć rádźi: to ieſt hiſtoryą y ſpráwę
15:
męki: ſpoſob znoſzenia onych niezmiernych bole=
16:
śći: á przycżynę ták wielkich Páná náſzego ćięſzko=
17:
śći. Te trzy rzecży ſzerzey y prośćiey tu przełoży=
18:
wſzy/ możeſz mieć/ nabożny Chrześćiáninie/ śiedm
19:
ſpoſobow rozmyślánia męki zbáwićielá twego.
I.

20:
Pierwſzy záwiera w ſobie podźiękowánie zá ták
21:
wielkie dobrodźieyſtwo. To cżynią Anyołowie
22:
święći w niebie/ gdy ták v Ianá S. mowią: Go=
23:
dny ieſt Báránek/ ktory zábity ieſt/ wźiąć (miedzy
24:
inſzymi rzecżámi) cżeść/ chwałę/ y błogoſłáwień=
25:
ſtwo.
Apoc: 5.
Bo też y ná Anyoły zlał ſię pożytek męki
26:
Páńſkiey:
Pſal: 109.
ktorych vpadki/ śmierćią iednorodne=
27:
go Syná Bożego nápráwiono: y dla przeyźrzáney
28:
od wieku śmierći Páná Iezuſowey/ w wielu rze=
29:
cżách dobrze im vcżyniono/ ktorych y Ian S. w
30:
kśięgách obiáwienia/ y Apoſtoł Páweł piſząc do
31:
Zydow dotknął/
Apoc: 12. Hebr: 2.
y Doktorowie Kośćielni doſyć o
tym iá=


strona: 261

261.o Męce Páńſkiey.
1:
tym iáwnie piſáli/ iáko Ambroży S. ſuper Eph: 4.
2:
y wielebny Hieronym ſuper Ephe: 1. Toż cżynią
3:
y inſzy wybráni Páńſcy/ w oney nieśmiertelney
4:
niebieſkiey ſzcżęśliwośći: ktorych dźiękowánie pe=
5:
wnemi ſłowy opiſał S. Ian Ewángeliſtá.
Apoc: 5.
Toż
6:
cżyni Kośćioł Boży co dźień/ przy chwálebney o=
7:
fierze Mſzey S. á bárzo ſłuſznie y przyſtoynie. A=
8:
bowiem pokazáłá ſię nam w męce Páńſkiey/ iáko
9:
S. Bernárd ſuper cant. náucża/ ſpráwá przykłá=
10:
du podobnego nie máiąca/ łáſká niezáſłużona/
11:
miłość niezmierna.
II.

12:
Wtory ma w ſobie vżáłowánie nád niewinno=
13:
śćią Páná náſzego/ ták ſrodze dla nas vmęcżone=
14:
go.
Matt: 27.
Vſkarża ſię Hieronym S. ſuper Matt. ná lu=
15:
dzką oźiębłość y niepilność/ iż wſzelkie práwie
16:
ſtworzenie/ żal nieiáko ſwoy przy śmierći Páńſkiey
17:
pokazáło/ iáko ſłońce/ źiemiá/ opoki/ kośćielna za=
18:
ſłoná/ y groby: á miedzy ludźmi tákich moc niezli=
19:
cżoną naydźieſz/ z ktorych nigdy żaden/ vżaleniem
20:
iákim niewinnośći Páná Iezuſowey nie bywa po
21:
ruſzony/ choćiaż dobrze wiedzą/ iż dla nich tenPan
22:
ieſt vmęcżony. Mieyże y ná tę drugą rzecż oko:
23:
bo y tákiego nabożeńſtwá Zácháryaſzowe proro=
24:
ctwo/ y Hieremiaſzowe Threny nie zámilcżáły.
Zach: 12. Thren: 1.
III.

25:
Trzeći do ſkruchy ſerdecżney zá grzechy wiedźie/
26:
ktore Páná náſzego o ták hániebną śmierć przy=
27:
práwiły. Bo przyſtoyna rzecż ieſt/ ábyſmy ſię w=
28:
żdy kiedy y z tey przycżyny ná ſkruchę zdobywáli:
29:
á z onemi Zydy/ ktorzy przy ześćiu Páná náſzego
30:
ſercá ſwe ſtrwożone/ ponurzyli w żalu/ w pierśi
31:
ſię vderzyli:
Luc: 23. Thren: 5.
ábo też y z Hieremiaſzem/ ták zawo=
R 3łáli:


strona: 262

262.Modlitwy
1:
łáli: Spádłá koroná z głowy náſzey/ ách biádá
2:
nam iżeſmy zgrzeſzyli.
IIII.

3:
Cżwarty/ potwierdzenie wiáry z nádźieią złą=
4:
cżoney podáie. bo iż Pan Iezus vkrzyżowány/ ieſt
5:
pocżątkiem y dokońcżeniem wiáry/ według náuki
6:
Páwłá S.
Hebr: 12.
á w męce Páńſkiey niezlicżone ſię figu=
7:
ry ſpełniły; możemy y z ſámey męki Páńſkiey wiá=
8:
rę náſzę o pewnym przyśćiu pożądánego onego
9:
Meſſyaſzá dobrze vgruntowáć. A zá tą wiárą/ ná=
10:
dźieiá vrośćie/ y o łáſce y o chwale tegoż Páná ná=
11:
ſzego/ ktory dla tego ná te niſkośći sſtąpił/ áby ká
12:
żdy z nas żywot miał: y owſzem obfićiey ieſzcże
13:
miał/ iáko ſamże v Ianá S. mowić racżył.
Ioan: 10.
V.

14:
Piąty w ſobie zámyka zádźiwowánie y zdumie=
15:
nie nád temi rzecżámi/ ktore ſię przy męce Páńſkiey
16:
ſtáły.
Zach: 13.
Bo miał być y ten cżás w Kośćiele Bożym/
17:
iáko nápiſał Zácháryaſz Prorok/ kiedy Páná zbá=
18:
wićielá náſzego pytáć miano: A coż to zá rány kto=
19:
re maſz w pośrzodku rąk twoich? A my ná ten
20:
cżás to pytánie odpráwimy/ kiedy ſię nabożnie v=
21:
ważániem pocżątku/ poſtępku y końcá męki Páná
22:
náſzego zábáwimy. Tám naydźieſz Chrześćijáni=
23:
nie śiedmioráką kąpiel ná omyćie grzechow two=
24:
ich: naydźieſz w iedney Boſkiey perſonie rzecży
25:
iákoby przećiwne/ ode dwu iego świętych nátur
26:
prawdźiwie płynące. Tám obacżyſz krewkość lu=
27:
dzką w Apoſtolech: obłudę y zdrádę w Iudaſzu:
28:
pochlepſtwo w ſłudze Annaſzowym: niewdźięcż=
29:
nośc w Zydźiech: zawiſną złość/ y potwarz cżęſtą
30:
w Biſkupiech: pierzchliwość y dworność świecką
31:
w Herodźie: lekkomyślność/ y nieſpráwiedliwość
32:
w Piłaćie: okrutność y łákomſtwo w káćiech: na=
bożeńſtwo


strona: 263

263.o Męce Páńſkiey.
1:
bożeńſtwo w pewnych białych głowách: dźiwny
2:
ſąd Páńſki ná krzyżowym trybunale w łotrách:
3:
cudá w opokách/ źiemi/ plánetách/ grobiech: mę=
4:
ſtwo ſpániále w żáłoſney oney Pánnie y Mátce
5:
Bożey Máryey/ pod krzyżem ſtoiącey/ bez nárze=
6:
kánia/ ręku záłámowánia/ włoſow tárgánia/ y
7:
inſzych znákow niećierpliwośći. Naydźieſz y in=
8:
nych rzecży dźiwnych moc niezmierną: miedzy kto=
9:
remi nie zápominay y tych/ ktoreć ſię wyżſzey w
10:
pożytkách krotko dotknęły.
Ioan: 19.
VI.

11:
Szoſty/ zámiłowánie Páná náſzego záleca: kto
12:
ry iż nas wielce vmiłował/ przeto żadney zgołá
13:
rzecży/ ktorąſmy mogli być porátowáni/ ozdobie=
14:
ni/ y zbogáceni/ dla nas nie żáłował.
Rom: 8.
Bo y Páweł
15:
S. ná mękę Páná ſwego/ trochę coś tylko do Rzy
16:
mian ná iednym mieścu wſpomniawſzy/ táką
17:
ſtąd miłośći BOſkiey pobudkę bierze/ że żadney
18:
rzecży ſtworzoney oderwáć ſię od miłośći Bożey/
19:
ktora ieſt w Pánie Iezuśie Chryſtuśie/ dopuśćić
20:
niechce. Zábrzmiał dawno w Kośćiele Bożym/ y
21:
on nabożny S. Bernárdá głos/ w iednym kazá=
22:
niu iego położony.
Bernard. ſup: Cant: ſer: 20.
Náde wſzytko cżyni mi ćię go=
23:
dnym miłośći/ o dobry Iezu/ kubek ktoryś pił (to
24:
ieſt) ſpráwá zbáwienia náſzego. Tá rzecż miłość
25:
náſzę koniecżnie ſobie przywłaſzcża: tá nabożeń=
26:
ſtwo w nas wdźięcżniey wznieca/ ſpráwiedliwiey
27:
wyćiąga/ mocniey wiąże/ y potężniey nas wzru=
28:
ſza. Ták S. Bernárd.
VII.

29:
Siodmy/ náśládowánie cnot IEzuſá miłego
30:
przekłáda: do ktorego cżęſto káżdego z nas wio=
31:
dą Swięći Apoſtołowie w liśćiech ſwoich.
Hebr: 12. 1. Petr: 4.
Tám
32:
naydźieſz ono ośmioro błogoſłáwieńſtwo/ ktore
R 4vcżniom


strona: 264

264.Modlitwy
1:
vcżniom ſwym ná gorze Pan twoy vſty ſwemi
2:
Boſkimi zálecał:
Matth: 5.
vboſtwo w duchu/ ćichość/
3:
płácż (o ktorym Páweł S. wſpomina) łáknienie
4:
y prágnienie ſpráwiedliwośći/ cżyſte á niepoka=
5:
láne ſerce/ do cżynienia pokoiu ſkłonność/ y wytr=
6:
wánie ćięſzkich ſtuſow rozlicżnego prześládowá=
7:
nia.
Hebr: 5.
Tám ſą wędźidłá wſzyſtkie grzechy: Tám
8:
ocukrowánie wſzelkiey prace twoiey/ vlżenie ćię=
9:
żaru/ poćiechá w fráſunkách/ vmocnienie w ſtru=
10:
chláłośći/ wzniecenie wſzelkiey pobożnośći. In
11:
ſumma, y krotko mowiąc/ gorcżycżne źiárno/ iáko
12:
náucża Euzebius Emiſſenus Homil: de nat: Dom.
13:
ieſt męká Páńſka:
Matt: 13.
ſámá w ſobie wzgárdzona/ ále
14:
w ſkutkách y pożytku nie prepłácona. Skarb nie
15:
oſzácowány/ ieſt męká zbáwićielá náſzego: ná rá=
16:
ny lekárſtwo/ płomień miłośći Bożey/ oſtátecżna
17:
grzeſznych vćiecżká/ oſobliwy rátunek/ kiedy ná
18:
mądrośći ſchodźi/ kiedy ſpráwiedliwośći nie sſtá=
19:
ie/ iáko ią rad názywa ná rozlicżnych mieyſcách
20:
S. Bernárd.
Bernard. ſup. Cant. ſer: 22.
Nákoniec/ morze niezbrodzone ieſt
21:
męká Páná IEzuſowá/ y krotkie zámknienie w=
22:
ſzelkiey Chrześćijáńſkiey doſkonáłośći. Te śiedm
23:
ſpoſobow rozmyślánia/ ábyś ſnádniey odprá=
24:
wił/ otoć záraz położą modlitwy/ po=
25:
wielkiey cżęśći teraz podáney
26:
náuce ſłużące. grafika

strona: 265

265.o Męce Páńſkiey.
1:
Modlitwy o Męce Pá=
2:
ná IEzuſowey.grafika
3:
Pozdrowienie wſzyſtkich cżęśći
4:
ćiáłá Páná Iezuſá vmęcżonego.
Z Rzym: godźin P. Máryey.

5:
B
Adź pozdrowioná ſtráſzliwa wſzyt=
6:
kim mocárſtwom głowo Páná ná=
7:
ſzego Iezuſá Chryſtuſá/ zbáwićielá ná=
8:
ſzego/ dla nas ćierniem vkoronowána/
9:
y trzćiną zbita.
10:
Bądź pozdrowione naślicżnieyſze o=
11:
blicże zbáwićielá náſzego/ Páná Iezuſá
12:
Chryſtuſá/ dla nas zeplwáne y ſpolicż=
13:
kowáne.
R 5Bądźćie


strona: 266

266.Modlitwy
1:
Bądźćie pozdrowione nałáſkáwſze o=
2:
cży Páná Iezuſá Chryſtuſá/ zbáwićielá
3:
náſzego/ dla nas łzámi oblane.
4:
Bądźćie pozdrowione przyięmne v=
5:
ſtá y gárdło nawdźięcżnieyſze Páná ná=
6:
ſzego Iezuſá Chryſtuſá/ dla nas żołćią y
7:
octem nápoione.
8:
Bądźćie pozdrowione vſzy naśláche=
9:
tnieyſze Páná Iezuſá Chryſtuſá zbáwi=
10:
ćielá náſzego/ dla nas potwarzą y ná=
11:
trząſániem zeſromocone.
12:
Bądź pozdrowioná pokorna ſzyio Ie=
13:
zuſá Chryſtuſá/ dla nas poſzyikowána:
14:
y grzbiećie naświętſzy/ dla nas bicżowá=
15:
niem pośiecżony.
16:
Bądźćie pozdrowione vcżćiwe ręce y
17:
rámioná Páná náſzego IEzuſá Chry=
18:
ſtuſá/ dla nas ná krzyżu rośćiągnione.
19:
Bądźćie pozdrowione naćiżſze pierśi
20:
Páná Iezuſá Chryſtuſá zbáwićielá ná=
21:
ſzego/ dla nas przy męce ſmutkiem ſtr=
22:
wożone.
23:
Bądź pozdrowiony boku wielebny Pá=
24:
ná náſzego IEzuſá Chryſtuſá/ dla nas
25:
włocżnią żołnierſką ſzeroko otworzony.
26:
Bądźćie pozdrowione ſwięte miłoſier
27:
dźia koláná Páná náſzego Iezuſá Ch=
ryſtuſá/


strona: 267

267.o Męce Páńſkiey.
1:
ryſtuſá/ dla nas ná modlitwie ſchylone.
2:
Bądźćie pozdrowione godne cżći no=
3:
gi Páná IEzuſá Chryſtuſá zbáwićielá
4:
náſzego/ dla nas ná krzyżu przybite.
5:
Bądź pozdrowione wſzytko ćiáło Pá=
6:
ná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ dla nas
7:
ná krzyżu záwieſzone/ zránione/ vmo=
8:
rzone/ y potym pogrzebione.
9:
Bądź pozdrowioná krwi przenadroż=
10:
ſza/ ktoraś z ćiáłá Páná IEzuſá Chry=
11:
ſtuſá/ zbáwićielá náſzego ieſt wylana.
Káżdy to mow według ſtanu ſwego

12:
Bądź pozdrowioná naświętſza duſzo
13:
Páná náſzego Iezuſá/ ná krzyżu dla nas
14:
w ręce Oycowſkie oddána. Przy tym od=
15:
dániu ia tobie dźiś j záwżdy polecam du
16:
ſzę moię/ żywot moy/ ſerce y ćiáło moie/
17:
y wſzytkie zmyſły y ſpráwy moie/ wſzytkie
18:
przyiaćiele/ dobrodźieie/ y krewne mo=
19:
ie: duſzę rodźicow/ bráćiey/ śioſtr/ y
20:
wſzytkich przyiaćioł y nieprzyiaćioł mo=
21:
ich: ábyś nas racżył ſzcżyćić/ wybáwiáć/
22:
y bronić od wſzelkiey zdrády nieprzyia=
23:
ćioł náſzych widomych y niewidomych/
24:
teraz y ná wieki. Amen.
25:
Vżalenie niewinnośći Páná Ie=
26:
zuſá vkrzyżowánego z pobudką do
27:
ſkruchy/ S. Auguſtyná.
Aug: cap: 7. Medit.
A cożeś


strona: 268

268.Modlitwy
1:
A
Cożeś wżdy vcżyniło/ o nayſłodſze
2:
dźiećiątko/ że ćię ták ſądzono? w
3:
cżymeś wżdy przewinił/ o namilſzy mło=
4:
dźieńcże/ że ták ſurowie z tobą ſobie po=
5:
cżynano? y ktoryż ieſt grzech twoy? kto=
6:
ra winá twoiá? co zá przycżyná śmier=
7:
ći? co zá powod do ſkazánia ná vmęcże=
8:
nie? Ia ia ieſtem karániem twoiey bo=
9:
leśći/ ia winą twego zámordowánia:
10:
ia twoiey śmierći zaſługą. O cudowna
11:
ſpráwiedliwośći/ y niewyſłowione táie=
12:
mnice zrządzenie. Grzeſzy nieſpráwie=
13:
dliwy/ á karány bywa ſpráwiedliwy: wy=
14:
ſtępuie winny/ á ćierpi niewinny: obra=
15:
ża złośliwy/ á ná śmierć ſkazány bywa
16:
bogoboyny: co záſłużył zły/ ćierpi dobry:
17:
w cżym ſię zádłużył ſługá/ pan wypłaca:
18:
cżego ſię dopuśćił cżłowiek/ zá to BOg
19:
kaźń odnośi. O Synu Boży/ á dokądże
20:
sſtąpiłá pokorá twoiá? o iákoż ſię mi=
21:
łość twoiá rozżarzyłá? y dokądże ſię w=
22:
zbiłá twoiá dobrotliwość? dokąd ſię
23:
wznioſłá łáſkáwość? iáko wyſoko wſtą=
24:
piłá miłość? dokąd przyſzło zlitowánie?
25:
Otom ia niepráwośći doſyć nábroił/ á
26:
ćiebie ná mękę podáią: iam ſię złych rze=
27:
cży ważył/ á nád tobą pomſty ſzukáią:
iam ſie


strona: 269

269.o Męce Páńſkiey.
1:
iam ſię grzechu dopuśćil/ á ćiebie rozli=
2:
cżnie kátuią: iam ſię pychą vnioſł/ á ćie=
3:
bie poniżáią: iam ſię nádymał/ á ćiebie
4:
znieważáią: iam poſłuſzeńſtwo złamał/
5:
á ty poſłuſzeńſtwem niepoſłuſzność wy=
6:
płacaſz: iam obżárſtwá vſłuchał/ á ty
7:
głodem bywaſz morzony: mnie do nie=
8:
przyſtoyney pożądliwośći drzewo gwał
9:
tem porwáło/ á ćiebie do krzyżá miłość
10:
doſkonáła przyćiągnęłá: iam śćiągnął
11:
rękę ná rzecż zákazáną/ á tobie nágoto=
12:
wano śmierć krzyżową: iam ſię vkochał
13:
iábłkiem/ ty ſię dręcżyſz krzyżowȳdrzewē:
14:
mnie roſkoſzj roſpycháią/ ćiebie gwoźdźie
15:
tárgáią: ia koſztuię z iábłká ſłodkośći/ ty
16:
z żołći koſztuieſz gorzkośći. Zemną weſe=
17:
li ſię Ewá żártuiąca/ z tobą ćierpi Má=
18:
rya płácżąca. Oto Krolu chwały/ pátrz
19:
iáko ſię wſławiłá złość moiá/ á dobroć t=
20:
woiá? pátrz iáko ſię wyiáwiłá nieprá=
21:
wość moiá/ á ſpráwiedliwość twoiá?
22:
A cożći oddam krolu moy/ y Boże moy/
23:
zá to wſzytko coś mi dáć racżył? Nie
24:
możeć ſię náleść nic w ſercu ludzkim/
25:
cżymby ſię tákie dobrodźieyſtwá ſłuſznie
26:
nágrodźiły.
Cżym nágrádzáć Páńſkie boleśći.
Ieſtći/ o Synu Boży/ coś/
27:
cżymby ſię temu dźiwnemu zrządzeniu
z krewko=


strona: 270

270.Modlitwy
1:
z krewkośći moiey/ iákożkolwiek dogo=
2:
dźić mogło: to ieſt/ gdyby myśl moiá/
3:
przywiedźioná z łáſki twey/ do ſkruchy
4:
ſwey/ ćiáło ſwoie z grzechámi y pożądli=
5:
wośćiámi vkrzyżowáłá. Bo gdy to iey
6:
dáć racżyſz/ iuż z tobą nieiáko ćierpieć
7:
pocżyna: ábowiemeś y ty dla grzechu
8:
mego vmrzeć racżył. Niechże mi tedy
9:
żadna rzecż/ przy ktorey ćiebie nie máſz/
10:
nie ſmákuie: niech myśl moiá w żadney
11:
ſię drogośći nie kocha/ y w żadney śli=
12:
cżnośći/ okrom ćiebie poćiechy nie záſa=
13:
dza. Proſzę ćię/ niechże v mnie ſtánieią
14:
wſzytkie rzecży/ ktore ſą bez ćiebie: niech
15:
że mi omierzną. Cżym ſię ty brzydźiſz/
16:
niech ſię ia też brzydzę: Co tobie miło/
17:
niech to trwa nieprzeſtáynie w myśli
18:
moiey. Niech mi będźie teſkliwe weſe=
19:
le/ ktore ieſt bez ćiebie: niech mi będźie
20:
miłe záſmucenie/ ktore ieſt dla ćiebie.
21:
Imię twoie niech będźie moim ochło=
22:
dzeniem/ á pámiątká twoiá niechay bę=
23:
dźie moim poćieſzeniem. Amen.
24:
Potwierdzenie wiáry z rozcżytá=
25:
nia męki Páńſkiey/ S. Anzelmá.
Rácż wey=


strona: 271

271.o Męce Páńſkiey.
Anſel: in Stim: diu: amo: cap: 14. et 15.
1:
R
Acż weyźrzeć Pánie/ święty Oycże/
2:
z świętego páłacu twego/ y z wyſo=
3:
kiego niebieſkiego mieſzkánia twego/ ná
4:
tę przenaświętſzą ofiárę/ ktorą tobie o=
5:
fiáruie wielki Biſkup náſz/ święte dźie=
6:
ćiątko twoie/ Pan IEzus Chryſtus/ zá
7:
grzechy bráćiey ſwoiey: á rácż być miło=
8:
śćiw rozlicżnośći złośći náſzey. Oto głos
9:
krwie brátá náſzego/ Páná Iezuſá/ wo=
10:
ła do ćiebie z krzyżá.
Gene: 4. Gene: 37.
Poznay Oycże/ ie=
11:
ſliż to ieſt ſukienká prawdźiwego ſyná
12:
twego Iozephá/ czyli nie? o záprawdęć
13:
źwierz go okrutny rozſzárpał: podeptał
14:
z zápálcżywośći ſwoiey ſukienkę iego: á
15:
wſzytkę ślicżność iego/ krwią pozoſtáłą
16:
oſzpećił: y oto pięć ran/ godnych opłá=
17:
kánia ná nim zoſtáwił.
Gene: 39.
Weyźrzy Pánie
18:
ná płaſzcż/ ktory w ręce cudzołożnego
19:
narodu/ ſwowolney oney Murzynki/
20:
ten wſtydliwy młodźieniec zoſtáwił.
21:
Weyźrzy PANie ná twarz pomázáńcá
22:
twego/ ktory byłći poſłuſznym áż do ś=
23:
mierći/ á niech nie ſchodzą z ocżu twych
24:
blizny ran iego ná wieki:
Pſal: 83. Phil: 2.
ábyś pámię=
25:
tał iákąś nagrodę zá grzechy náſze od
26:
niego wźiął. o byś ty/ Pánie/ ná wadze
27:
położył grzechy náſze/ ktoremiſmy twoy
gniew zá=


strona: 272

272.Modlitwy
1:
gniew záſłużyli/ á mękę rozlicżną/ ktorą
2:
vćierpiał dla nas niewinny Syn twoy/
3:
záprawdęć/ Pánie/ táby przeważyłá/ y
4:
godnieyſzaby byłá/ ábyś ty dla niey wy=
5:
lał miłośierdźie twoie ná nas; á niżli/
6:
ábyś dla grzechow/ zátrzymał miłośier=
7:
dźie twoie w rozgniewániu ná nas.
Rom: 8.

8:
Niechże ćię wſzelki ięzyk wyſławia/ dla
9:
wielce obfitego miłośierdźia twoiego/
10:
ktoryś iednorodnemu Synowi ſercá t=
11:
wego nie zfolgował/ áleś go dla nas ná
12:
śmierć wydał: ábyſmy ták zacnego y ták
13:
wiernego zaſtępcę mieli w niebie przed
14:
twoią oblicżnośćią. Amen.
15:
Nabożne wznowienie wſzyſtkiey
16:
Hiſtoryey Zywotá y Męki Páńſkiey/
17:
świętemu Ambrożemu przypiſáne.
Ma ie Verepæus capi: 10. y ſtáre Hortuluſy.

18:
O
Pánie IEzu Chryſte/ Synu Bogá
19:
żywego/ ſtworzyćielu y ożywićielu
20:
narodu ludzkiego/ oddáiemyć dźięki/ ácż
21:
kolwiek niegodne/ ále day to Pánie/ że=
22:
by nabożne y tobie przyięmne/ iżeś ra=
23:
cżył dla nas nanędznieyſzych z niebá ſtą=
24:
pić/ y z błogoſłáwioney wielce Pánny
25:
Máryey ćiáło przyiąć/ y z niey ſię náro=
26:
dźić. W pieluſzkiś był vwiniony/ we żło=
27:
bie położony/ pierśiámi karmiony/ ná
ćiele o=


strona: 273

273.o Męce Páńſkiey.
1:
ćiele (oſmeo dniá po národzeniu) obrze=
2:
zány/ Krolom obiáwiony/ y od onych po
3:
kłonem (y podárkámi) vcżcżony/ w Koś=
4:
ćiele (dniá cżterdźieſteo) ofiárowány/ do
5:
Egiptu zánieśiony/
Pięć lat iedni/ drudzy ſiedm licżą.
do oycżyzny (w kil=
6:
ká lat) odnieśiony/ rodźicom poddány/
7:
od Ianá (trzydźieſtego roku) ochrzcżo=
8:
ny/ poſtem cżterdźieśći dni y nocy vtru=
9:
dzony/ trzy kroć (widomie) od dyabłá
10:
kuſzony/ drogámi zmorzony/ cżuynośćiá=
11:
mi/ głodem y prágnieniem vdręcżony/
12:
kazániem ſprácowány/ á z litośći do płá
13:
cżu przywiedźiony/ od Zydow wzgár=
14:
dzony/ y cżęſtokroć od tychże/ krzywdą
15:
obelżony. A gdy ſię iuż przybliżáłá mę=
16:
ká twoiá/ chćiałeś ſmutek y żáłość ná ſię
17:
przyiąć iáko cżłowiek prawdźiwy: chćia
18:
łeś boiáźni y teſkliwośći dobrowolnie
19:
podledz: padłeś ná koláná twe (y ná
20:
twarz twoię) ná modlitwie. á dla boiu
21:
wielkiego/ miáſto potu/ w kropiách kr=
22:
wie płynącey omocżyłeś ſię. Byłeś po=
23:
tym od Iudaſzá (zá trzydźieśći śrebrni=
24:
kow) przedány/ y zdrádliwie cáłowány:
25:
od złośliwych Zydow popędliwie poi=
26:
mány/ powrozy iako łotr związány/ ſam
27:
tylko w rękách nieprzyiaćielſkich zoſtá=
Swiony/


strona: 274

274.Modlitwy
1:
wiony/ gdy dla ſtráchu/ pierzchnęli v=
2:
cżniowie twoi. Byłeś y do Annaſzá pro=
3:
wádzony/ gdźieś policżek odnioſł. By=
4:
łeś od tegoż do Káiphaſzá odeſłány/ y
5:
tám rozmáitym nátrząſániem (w nocy
6:
y ráno) zeſromocony. przed rádą y vrzę=
7:
dem Zydowſkim byłeś poſtáwiony przez
8:
ſwiádki fáłſzywe oſkárżony/ ſmierći wiel
9:
ce hániebney godnym być oſądzony/ ze=
10:
plwániem twarzy twey ſplugáwiony/
11:
wzgárdą rozmáitą zelżony/ ſłowy dot=
12:
kliwemi obćiążony/ poſzyikámi zbity/
13:
policżkowániem powtore roſkrwáwio=
14:
ny/ rozmáićie bluźniony/ w łáńcuchách
15:
Piłatowi podány/ ná śmierć gwałtow=
16:
nie v niego proſzony. od Piłatá do Hero
17:
dá poſłány/ y tám przedſię ſpotwarzo=
18:
ny: od Herodá y dworu iego wzgardzo=
19:
ny/ w białym odźieniu do Piłatá odeſłá=
20:
ny/ nágo do ſłupá/ zá roſkazániem Pi=
21:
łatowym przywiązány/ okrutnie áż do
22:
krwie/ obfićie wylaney/ bicżowány/ y od
23:
tegoż ná śmierć oſądzony: żołnierzom
24:
do vkrzyżowánia podány: od ktorych
25:
byłeś powtore obnáżony/ w páwłokę o=
26:
blecżony/ cżerniſtą koroną vkoronowá=
27:
ny/ trzćiną miáſto laſki krolewſkiey ob=
dárzony/


strona: 275

275.o Męce Páńſkiey.
1:
dárzony/ z vlękániem (naśmiewiſká
2:
pełnȳ) pozdrawiány/ á z nátrząſániem
3:
krolem Zydowſkim miánowány/ trzeći
4:
raz policżkámi vdręcżony/ drugi raz ze=
5:
plwány/ trzćiną w głowę bity/ z páwło=
6:
ki wyzuty/ krzyżem obćiążony/ ná miey=
7:
ſce męki twey záprowádzony/ y tám wi=
8:
nem z mirrhą (y żołćią) pomieſzánym
9:
nápoiony/ y trzeći raz z ſzat zewlecżony/
10:
ná krzyżu potym rośćiągniony/ w rę=
11:
kách y nogách do krzyżá przybity/ á ták
12:
miedzy dwiemá łotry poſtáwiony/ y w
13:
licżbę złośliwych pocżytány: od mijáią=
14:
cych y ſtoiących (tákże też od ſiedzących
15:
y wiſzących) ſproſnie ná krzyżu zbluźnio
16:
ny/ zwłaſzcżá/ gdyś wołał: Boże moy/
17:
cżemuś mię opuśćił. Potym w prágnie=
18:
niu octem ieſteś nápoiony/ ſchyliwſzy
19:
głowę z świátem rozłącżony/ od żołnie=
20:
rzá włocżnią w boku przebity/ ſkąd kreẃ
21:
y wodá cudownie wypłynęłá. w wiecżor
22:
z krzyżá złożony/ w grobie od Iozephá
23:
(y Nykodemá) położony. á gdyś trzećie
24:
go dniá zmartwychwſtał/ ſwoimeś ſię
25:
cżęſto vkazał/ cżterdźieſtegoś dniá ná
26:
niebioſá wſtąpił/ y vśiadſzy ná práwicy
27:
Oycowſkiey/ zeſłałeś vcżniom obiecáne
S 2go poćie=


strona: 276

276.Modlitwy
1:
go poćieſzyćielá. Nákoniec maſz przyść
2:
na ſąd/ ábyś káżdemu według zaſługi/
3:
niebem álbo piekłem zápłáćił.
4:
Ty Pánie IEzu Chryſte/ przez te na=
5:
ſwiętſze vdręcżenia twoie/ y przez śmierć
6:
twoię nadrożſzą/ y przez nakoſztowniey=
7:
ſzą kreẃ twoię dla nas wylaną/ y przez
8:
wſzytkie inſze rzecży/ tu miánowáne/ ták
9:
że też/ przez twoie niewyſłowione miło=
10:
śierdźie/ y przez modlitwy y zaſługi wiel
11:
ce błogoſłáwioney y wiekuiſtey Pánny
12:
Máryey/ y wſzytkich świętych twoich/
13:
rácż mię plugáwego grzeſzniká/ y rodźi=
14:
ce moie/ bráćią/ śioſtry/ przyiaćiele y nie=
15:
przyiaćiele moie/ y wſzytkie vbogie/ po=
16:
kuſą ſtrapione/ ſłábe/ ſtruchláłe/ do wię=
17:
źienia wſádzone/ chorobą złożone/ y w=
18:
ſzelkie/ zá ktorem powinien modlitwę
19:
cżynić/ y wſzytek lud Chrześćijáńſki/ wy=
20:
báwić z fráſunkow y vćiſkow. Rácż też
21:
od śideł ſzátáńſkich/ od związek grzechu
22:
káżdego/ y od wſzego złego duſznego y
23:
ćieleſnego/ wyſwobodźić nas/ vchowáć
24:
nas/ y obronić nas. wſzytkie myśli y ſprá
25:
wy náſze/ ták rácż ſpráwowáć/ áby to=
26:
bie były przyiemne. Rácż nas nápełnić
27:
łáſki twoiey/ opátrz nas pokoiem świę=
tym/


strona: 277

277.o Męce Páńſkiey.
1:
tym/ obdarz cnotą wſzeláką/ á w niey
2:
day nam do śmierći náſzey/ wytrwá=
3:
nie ſtátecżne/ y żywotá tego dobre do=
4:
końcżenie.
5:
Nákoniec y te wſzyſtkie miánowáne/
6:
bądź ieſzcże żywe/ po śmierći ich/ bądź
7:
iuż z tym świátem rozłącżone/ y wſzyſt=
8:
kie wierne zmárłe/ rácż od wſzelkiey mę=
9:
ki wolne vcżynić/ y miłośćiwie wiekui=
10:
ſtey chwały kroleſtwá niebieſkiego do=
11:
mieśćić. ktory z Oycem y z Duchem ś. ży
12:
wieſz y kroluieſz ná wieki wiekow. A.
13:
Drugie wznowienie pierwſzemu
14:
podobne/ ále krotſze/ S. Innocen=
15:
cyuſzá Papieżá.
Innoce. 3. in calce ſuorū operum.

16:
O
Pánie Iezu Chryſte/ Synu Bogá
17:
żywego/ ktoryś racżył dla odkupie=
18:
nia náſzego národźić ſię/ y dopuśćiłeśſię
19:
obrzezać/ od Zydow ná wzgárdę podáć/
20:
poimáć/ związáć/ á w powrozách Anna=
21:
ſzowi/ Káiphaſzowi/ Herodowi/ y Piła=
22:
towi ſtáwić/ y przed nimi odnieść ná=
23:
trząſánie/ poſzyikowánie/ policżkowá=
24:
nie/ bicżowánie/ trzćiną bićie/ twarzy
25:
záſłonienie/ zeplwánie/ zeſromocenie/
26:
ćierniem vkoronowánie/ od fáłſzywych
S 3świád=


strona: 278

278.Modlitwy
1:
ſwiádkow oſkárżenie/ ná ſmierć oſądze=
2:
nie: chćiałeś też iáko niewinny Bárá=
3:
nek/ z obćiążeniem od krzyżá/ ná ofiárę
4:
być prowádzony/ gwoźdźmi przybity/
5:
żołćią y octem nápoiony/ ná krzyżu o
6:
hániebną śmierć przypráwiony/ y wło=
7:
cżnią przekłoty. Ty (Pánie Iezu Chry=
8:
ſte) przez te naświętſze męki twoie/ od
9:
wſzelkich grzechow y mąk rácż nas wy=
10:
ſwobodźić: y przez święty krzyż twoy/
11:
tám nas grzeſzne rácż záprowádźić/
12:
gdźieś z ſobą záprowádźił łotrá vkrzy=
13:
żowánego/ ácżkolwiek nie rychło poku=
14:
tuiącego. ktory z Oycem y z Duchem ś.
15:
żywieſz y kroluieſz ná wieki wiekow. A.
16:
Pobudká do miłośći męki Páń=
17:
ſkiey/ y inſzych dobrodźieyſtw iego/ z v=
18:
twierdzeniem nádzieiey/ S. Auguſtyná.
Aug. cap. 24. Manua.

19:
O
Duſzo moiá/ obrázem Bożym ozdo=
20:
biona/ Krwią Páná Chryſtuſową
21:
odkupiona/ wiárą poślubiona/ duchem
22:
opátrzona/ miłuyże tego/ ktory ćię ták
23:
wielce vmiłował: obroć pilnie myśl do
24:
tego twoię/ ktory do ćiebie obroćił ſwo=
25:
ię: ſzukay tego/ ktory ćię ſzuka: miłuy
26:
miłośniká twego/ ktory ćię miłuie/ kto=
ry ćię


strona: 279

279.o Męce Páńſkiey.
1:
ry ćię w miłośći vprzedźił/ y miłośći two
2:
iey przycżyną ieſt. Onći ieſt twoią za=
3:
ſługą/ on zapłátą twoią/ on owocem t=
4:
woim/ on vżywániem/ on końcem. Prá=
5:
cuyże z prácuiącym/ odpocżyway z od=
6:
pocżywáiącym/ bądź cżyſta z cżyſtym/
7:
święta z świętym. Iáko ſię poſtáwiſz
8:
Pánu Bogu/ tákći ſię poſtáwi P. Bog:
9:
ćichy/ łáſkáwy/ y wielkiego miłoſierdźia/
10:
ćichych/łáſkáwych/ vkłádnych/ pokor=
11:
nych y miłośiernych potrzebuie.
Zapłátá miłośnikow Bożych.
Ey mi=
12:
łuyże tego/ ktory ćię z ieźiorá nędze two=
13:
iey/ y z błotá pługáſtwátweo wywiodł:
14:
odbierz go ſobie zá przyiaćielá/ nád wſzyt
15:
kie inſze przyiaćiele. Bo gdy wſzyſtkie
16:
inſze rzecży od ćiebie będą oddalone/ on
17:
ſam wiáręć w cále záchowa: á w dźień
18:
pogrzebu twego/ gdy ćię wſzyścy przyia=
19:
ćiele odſtąpią/ on od ćiebie nie odſtąpi:
Eccle: 51.

20:
ále będźie ćię bronił/ od lwow rycżących
21:
ná rozſzárpánie nágotowánych: y bę=
22:
dźie ćię prowádźił przez kráinę nieświá
23:
domą/ y przywiedźie do vlic niebieſkieo
24:
Syonu: y tám ćię poſádźi z Anyoły przed
25:
oblicżnośćią máieſtatu ſwoiego: gdźie
26:
vſłyſzyſz ono Anyelſkie śpiewánie/ świę=
27:
ty/ ſwięty/ ſwięty/ P. Bog zaſtępow. A.
S 4Podźięko=


strona: 280

280.Modlitwy
1:
Podźiękowánie zá mękę Páń=
2:
ſką/ z prośbą o rzecży rozlicżne.
3:
S. Grzegorzowi przypiſáne.
Z Rzymſkich godzin Pánny Máryey/ y ſtarych Hortuluſow.

4:
O
Pánie IEzu Chryſte/ oddawamći
5:
chwałę ná krzyżu wiſzącemu/ y ko=
6:
ronę ćierniową ná głowie nioſącemu.
7:
á proſzę ćię/ áby krzyż twoy wybáwił
8:
mię od Anyołá zábijáiącego. Amen.
9:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
10:
O
Pánie Iezu Chryſte/ chwałęć dáię ná
11:
krzyżu zránionemu/ żołćią y octem ná=
12:
poionemu: á proſzę ćię/ áby rány twoie/
13:
były lekárſtwem duſzy moiey. Amen.
14:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
15:
O
Pánie Iezu Chryſte/ dla oney gorz=
16:
kośći twoiey/ ktorąś dla mnie bárzo mi=
17:
zernego ćierpieć racżył ná krzyżu/ á z=
18:
właſzcżá w onę godźinę gdy duſzá twoiá
19:
przenaśláchetnieyſza z błogoſłáwione=
20:
go ćiáłá twego wyſzłá/ proſzę ćię o to/ á=
21:
byś ſię zmiłowáć racżył nád duſzą moią/
22:
przy ſkonániu moim/ y przywiodł ią do
23:
żywotá wiecżnego. Amen.
24:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
25:
O
Pánie IEzu Chryſte/ chwałęłć dáię
26:
do piekłow sſtępuiącemu/ y więźnie
wybawiá=


strona: 281

281.o Męce Páńſkiey.
1:
wybawiáiącemu: á proſzę ćię/ ábyś mię
2:
náznácżonego potępionym piekłá v=
3:
chowáć racżył. Amen.
4:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
5:
O
Pánie IEzu Chryſte/ chwałęć dáię
6:
zmartwychwſtániem wſławionemu/
7:
ná niebioſá wſtępuiącemu/ y ná práwi=
8:
cy Oycá twego śiedzącemu: á proſzę ćię
9:
ábym był godźien tám iść zá tobą/ y ſtá=
10:
wić ſię przed tobą. Amen.
11:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
12:
O
Pánie Iezu Chryſte/páſterzu dobry/
13:
ſpráwiedliwe rácż vtwierdzić/ grzeſzne
14:
vſprawiedliwić/ y zmiłowáć ſię nád w=
15:
ſzytkimi wiernemi/ á rácż przy tym być
16:
miłośćiw mnie grzeſznemu. Amen.
17:
Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
18:
O
Pánie IEzu Chryſte/ chwałęć dáię
19:
w grobie pochowánemu/ mirrhą y won
20:
nemi máśćiámi pomázánemu: á proſzę
21:
ćię/ áby śmierć twoiá żywotem moim
22:
byłá. Amen. Oycże náſz. Zdrowáś Márya.
Z Rzym: godzin P. Máriey/ y Hortuluſow ſtárych.

23:
Modlitwá o śiedmi ſłowiech/
24:
ktore Pan Iezus ná krzyżu mowił.
25:
W. Bedzie Kápłanowi przypiſána.
S 5O Pánie


strona: 282

282.Modlitwy
I.
1:
O
Pánie Iezu Chryſte/ Synu Bogá
2:
żywego/ ktoryś ná krzyżu wiſząc
3:
mowił/ Oycże/ odpuść im/ bo niewiedzą
4:
co cżynią:
Luc: 23.
rácż to ſpráwić ábym ia dla mi
5:
łośći twey odpuſzcżał krzywdy wſzytkim
6:
tym/ ktorzy mi złość iáką wyrządzáią.
II. Luc: 23.

7:
A iákoś ty do łotrá rzekł: Dźiś zemną
8:
będźieſz w ráiu: ták day mi to/ ábym tá=
9:
kim ſpoſobem ſwoy żywot prowádźił/
10:
żebyś rzekł do mnie/ w godźinę śmierći
11:
moiey: dźiś zemną będźieſz w niebie.
III. Ioan: 19. Te ſłowá drudzj ná dwoie dzielą dla tego ſłow Páńſkich ośm licżą.

12:
Ktoryś też do mátki mowić racżył:
13:
Niewiáſto/ oto Syn twoy/ y do vcżniá/
14:
owo mátká twoiá: vcżyń to/ áby mię
15:
twoiá dobrotliwość y prawdźiwa mi=
16:
lość nie odłącżáłá od opieki mátki twey.
17:
A ktoryś do Oycá wołał: Eli/ Eli/ lá=
18:
máſabáchtáni/ to ieſt: Boże moy/ Bo=
19:
że moy/ cżemuś mię opuśćił.
IIII. Matt: 27.
day to á=
20:
bym ia w káżdym fráſunku y vćiſku mo=
21:
im/ mogł mowić; Oycże/ Pánie miły/ z=
22:
miłuy ſię nádemną grzeſznym/ y rátuy
23:
mię/ Krolu moy/ y Boże moy/ ktoryś
24:
mię krwią właſną odkupić racżył.
V. Ioan: 19.

25:
Ty záśię/ ktoryś záwołał: Prágnę/
26:
ſpraw to/ ábym záwżdy prágnął ćiebie
27: