![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: 180v
kolumna: a
| L ante A. |
1:
¶Collabor, Wſziſtek weſpołek pádam álbo
2:
vpádam. Collapſum ædificiū, Vpádły dóm
3:
Collabi ruina, Do gruntu vpáść. Iter eius
4:
collapſum eſt, Zápádła mu drógá.
5:
¶Collabaſco, is, ere, ruinam mini=
6:
tari, Pochyláć ſie/ zálomić ſie ku vpádnie=
7:
niu.
8:
¶Collabefacere, Rozwálić/ Rozrzućić.
9:
Collabefactari teſtula, id eſt, ex urbe
10:
eijci per ſigna teſtarum, Calepi=
11:
nus.
12:
¶Delabor, Spádam. Delabi de cœlo &
13:
e cœle, Z niebá ſpáść Signum cœlo de=
14:
lapſum, Znák dźiw z niebá ſpadł. Delabi
15:
res familiaris dicitur, Roſprászáć ſie. De=
16:
labi in uicium, Dopuśćić ſie yákiego grze=
17:
chu. Delabi in aliquem ſermonem, Z
18:
rzeczi w drugą recz wpáść. Magis dela=
19:
bor ad Clodiam, Skłonnieyſzym k niey.
20:
Aues ex aere delabuntur, Spuſzczáyą ſie
21:
po powietrzu. In ſummam turpitudi=
22:
nem delapſus, Dopuśćił ſie wielkiego nie=
23:
rządu/ nieſtátku. Delapſus in idem genus
24:
morbi, W chorobę wpadł.
25:
¶Dilabor, Rozſchodzę/ roſpływam/ rośćie=
26:
kam ſie/ też w niwecz ſie obrácam. Dilabitur
27:
fluuius per agros, Rośćieka ſie rzeká po
28:
polách. Male parta male dilabuntur, Zlie
29:
nábyte zlie ſie rozchodzą álbo obrácáyą. Dila=
30:
bunt diſcordia res maxime, Wielkie bo=
31:
gáctwá wniwecz ſie obrácayą dla roſtirków.
32:
In turpitudinem aliquam dilabi, Do=
33:
puśćić ſie yákiego nierządu. Plures mea
34:
memoria dilabuntur, Nie mogę wſziſt=
35:
kich miánowáć nápoły mi ych z pámięći wy=
36:
pádło. Dilabitur ueſtis condita ſitu &
37:
corrumpitur, Káźy ſie ſzátá od pleś=
38:
ni/ etć.
39:
Dilapſus participium, Rozeſchły/ rośćie=
40:
czony. Dilapſus rapide fluuius, Rośćieka
41:
ſie rzeká bárzo prętko. Glacies liquefacta
42:
& dilapſa, Lód rośćiekły.
43:
¶Elabor, Wypádam/ vciekam. Elapſus
44:
ſum Bachidi, Vćiekłem Báchidzie. Latro=
45:
nibus uix elapſus eſt, Ledwey zboycóm
46:
vćiekł. Facile memoria elabitur, Lat=
47:
wie z pámięći wypádnie. Elapſus ex præ=
48:
lio, Vciekł z woyny. Elapſa eſt ea ſpes,
49:
Iuſz tá nádzieyá ominęłá.
50:
¶Illabor, Wpádam/ Wćiekam. Illabitur
51:
mari, Wpáda w morze. Medios illapſus
52:
in hoſtes, Wpadſzy miedzy nieprziyaćie=
53:
le.
54:
¶Illapſus, huius illapſus, Wpádánie/ w=
55:
pływánie.
56:
¶Interlabor, W poſrzód wpádam miedzykolumna: b
| L ante A. |
1:
poſrzodek ćiekę. Interlabitur ciuitati, Cie=
2:
cze przes poſrzodek miáſtá. Prælabor, Pier=
3:
wey pádam/ ciekę. Prælabentis tem=
4:
poris fuga, Przeſzłego czáſu vciéczká.
5:
¶Præterlabor, Ciekę mimo. Prȩterlabitur
6:
ciuitatem, Ciecze mimo miáſto.
7:
¶Prolabor. Ciekę dáley álbo ná dálą/ Da=
8:
leko pádam álbo wpádam.
9:
¶Relabor, Wrácam ſie/ záś ćiękę
10:
wſpák.
11:
¶Sublabor, Podchodzę/ podćiekam/ pod=
12:
rywam. Sublabitur agger, Grobla bywa
13:
podriwána.
14:
Labor, priore cor laboris, maſc. ter Ro=
15:
botá/ pracá. Conſumere multum operæ
16:
ac laboris in aliqua re, Wielką pra=
17:
cę podyąć/ Pożić wielkiey prace. Frangere
18:
ſe laboribus, Zniſzczeć/ znędzić od roboty
19:
Labor infinitus. Nieskończona pracá. Nul
20:
lo labore aliquid facere, Bes trudnośći
21:
co czynić. Perfunctus ſum maximis labo=
22:
ribus, Pożyłem wielkich prac. Labori eſſe
23:
alicui, Zádáwáć komu trudność.
24:
Labos laboris, idem.
25:
Laborioſus, a, um, Robotny/ a/ e. Laborio=
26:
ſiſsimus hominis ſocius in agricultura
27:
bos, Wół dobry pomáfácz oráczowi ná ro=
28:
lą.
29:
Laborioſus ager, Cięſzká rola ku wyprá=
30:
wieniu. Laborioſa deambulatio, Práco=
31:
wita przechadzká.
32:
Laborioſe, laborioſius, laborioſiſsime,
33:
Robotnie s wielką pracą.
34:
Laboro, ras, laborauit, laborare, neu. pri=
35:
Robię/ prácuyę/ czinię.
36:
Laboro etiam, Ieſtem chory/ Stáram ſie. La
37:
borat febri, Ma febrę. Laborat inedia,
38:
Ciérpi głód. Laborat ambitione, Wyſo=
39:
kiey myſli yest. Et cum membri dolo=
40:
rem ſignificamus fere ſemper præpo=
41:
ſitionem addimus, Vt laborat ex ſto=
42:
macho, Boli fo brzuch. E dolore labo=
43:
rare dicitur puerpera, Męczyć ſie dzie=
44:
ćiątkiem. Laborare ex inuidia, Być w nie=
45:
nawiśćy. Cauſa laborare, Nie dobrą rzecz
46:
mieć. Labore iniuria, Krziwdę cierpieć. Re
47:
frumentaria laborare, Niedoſtátek ćier=
48:
pieć ná żićie. Laboraui amari ab eo, Stá=
49:
rałem ſie o to áby był ná mię łáskaw. Non
50:
laboro de nomine, Nie ſtáram ſie o ymię
51:
Non multum laboro, Nie ſtára ſie o ſię.
52:
Nihil eſt quod labores, Niemaſz ſie
53:
przecz ſtáráć. Valde laboro ne id fiat,
54:
Obáwam ſie bárzo áby ſie to nie ſtáło. Quaſi
55:
de uerbo non de re laboretur, Iákoby| to ná |
strona: 181
kolumna: a
| L ante A. |
1:
to ná słowiech á nie ná rzeczi leżáło. La=
2:
boratur uehementer, inclinata res eſt,
3:
Pilnie ſie trą álbo ſpieráyą o to. Náchiliłá ſie
4:
rzecz nieyáko. Vitijs laborare, Złośliwym
5:
być. Haud ita multo poſt peſtilentia la
6:
boratum, Máło potym powietrze páno=
7:
wáło. Cic. Domeſticis hoſtibus labo=
8:
ramus, Mamy miedzy ſobą nieprziyaciele
9:
domowe.
10:
Laboratus, Zrobiony s pracą á s pilnośćią
11:
vcziniony.
12:
¶Compoſita, Collaboro, Pomagam
13:
robić/ weſpołek robię.
14:
¶Elaboro, Wyrabiam. In literis certe
15:
elaboraui, Owſzekim ſie pilnie vcził. In
16:
his potiſsimum elaborabimus, Ná to
17:
nawiętſzą pilnóść włożimy. Elaborare ali
18:
quid, S pilnośćią co czinić.
19:
¶Elaboratus, a, um, Foremnie s pilno=
20:
śćią wypráwiony. Elaboratum poculum
21:
Piękny Foremny kubek. Elaborata ora=
22:
tio, S pilnośćią vcziniona/ Rządnie wy=
23:
práwiona.
24:
¶Inelaboratus, a, um, Nieforemny/ nie
25:
s pilnośćią vcziniony. Inelaborata oratio
26:
Niedbáła rzecz.
27:
¶Illaboratus, Latwi/ niecięſzki/ to yeſt/
28:
nie s trudnośćią vcziniony. Vt illabora=
29:
tum carmen, Latwie piękne wierſze. Ine=
30:
laboratum reprehenditur, Illaboratū
31:
laudatur.
32:
Laboriæ, arum, Italiæ pars illa quæ uul=
33:
go Terra laboris dicitur.
34:
Laborinus, a, um, adiectiuum, Ieden
35:
ztámtąd.
36:
Labruſca, æ, fem. prim. genus uitis aggre
37:
ſtis quæ erratica dicitur, quod in ter=
38:
ræ marginibus & ſepibus naſcatur,
39:
Płonne álbo dźikie wino.
40:
Labruſcum in gen. neutro dixit Vergi=
41:
lius in Culice.
42:
Labyrinthus, Lábirint/ Dedáluſowe/ budo=
43:
wánie bárzo dźiwne wiele obchodów y gan=
44:
ków w ſobie máyące/ w które gdy yeden
45:
wſzedł trudno ſie ztámtąd mógł wypleść.
46:
Vnde accipitur pro re defficili & per=
47:
plexa, Miáſto rzeczy bárzo zátrudniony/
48:
záwikłány y zámotány. Fuerunt autem
49:
quatuor Labyrinthi, Yeden w Egypćie.
50:
Drugi w Krećie/ Trzeći w Lemnie/ Czwarty
51:
we Włoſzech.
52:
Lac, lactis, neut. tert. Mlieko. Lac ſubdu=
53:
citur agnis, Zoſtáwiáyą yágniętá nie dá=
54:
dzą ym więcey ſáć. Lactes in plurali, Má=
55:
łe yelitká. Gaza interpretatur Meſen=
56:
terion.kolumna: b
| L ante A. | 181 |
1:
Lacteus, a, um, Mlieczny. Lacteus porcus,
2:
Oſeſel/ proſiątko któr yeſzcze ſie.
3:
Lacteus orbis circulus eſt in cœlo, uulgo
4:
Swiętego Iákubá drógą zową. Et Meta=
5:
phorice Lacteus, Biały. Lactea crura,
6:
Białe nogi.
7:
Lactarius, a, um, idem, Item Lactarius,
8:
Mlieko dawáyący. Vt herba lactaria.
9:
Lactarius ſubſtantiue, Który rozmáyite po=
10:
tráwy vmie z mielká przipráwowáć.
11:
Lacticinia, Mlieczno.
12:
Lacto, as, are, neut. prim. & Lacteo, es,
13:
ere, neut. ſec. Sę. Lactare per transla=
14:
tionem, Nęćić kogo/ piękne słówká kómu
15:
dáwáć.
16:
Lacteſco, is, ere, neut. tert. Mliecznieyę/ to
17:
yeſt/ mliekiem ſie ſtawam.
18:
Lactans, lactantis, Sący. Vbera lactan=
19:
tia, Mlieczne wymioná.
20:
Lactantia etiam, Rzeczy mlieko dáyące.
21:
Lactatus, huius lactatus, Sánie/ dzierże=
22:
nie.
23:
¶Compoſita, Avlacto, as, are, Oſtá=
24:
wiam/ odſádzam od mlieká.
25:
¶Ablactatio, onis, Oſtáwienie.
26:
¶Collactaneus, a, um, Collectanei in
27:
plurali, Którzy yednych pierśy pożywa=
28:
li.
29:
Collacteus, a, ū, idem, Towárziſz z dzie=
30:
ćińſtwá.
31:
Lacedæmon ſiue lacedæmonia urbs Pe=
32:
loponenſi alias Sparta cuius ciues La
33:
cedæmonij, Spártánowie.
34:
Laconicus, a, um, Spártáński álbo co ktemu
35:
miáſtu należy.
36:
Lacon, laconis, Ieden z Pártiey.
37:
Lacæna, Niewiáſtá Spártáńska.
38:
Laconiſmus, laconiſmi, Id eſt, breuilo=
39:
quentia, Krótka mowá/ yáko Spártani zwy
40:
kli mówić. Et Laconia regio Pelo=
41:
poneſi.
42:
Lacer, lacera, lacerum, Oſzárpány/ Odárty/
43:
a/ e.
44:
Lacer a ueteribus dicebatur qui auribus
45:
orbatus erat, Któremu vſzy były obrzezá=
46:
ne. Laceras gentes colligare, Roſproſzo=
47:
ne ludzie zebráć.
48:
Lacero, as, are, act. prim. Szárpam/ Drapię
49:
Drę. Aliquem uirgis lacerare, Vśiec ko
50:
go rózgámi aż do krwie. Rem ſuam lace=
51:
rare, Imienie ſwoye roſproſzyć. Famam
52:
alicuius lacerare, W złą sławę kogo
53:
wpráwić. Probris lacerare, Názłorzeczić
54:
Náłáyáć. Lacerarūt omni ſcelere patriā
55:
Wſziſtki niecnoty płodźili.| Hh | Laceratio |
strona: 181v
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Laceratio, Odárcie/ Oſzárpánie.
2:
¶Dilacero, as, are, idem quod La=
3:
cero.
4:
Lacerna, æ, fem. prim. Deſzczowy płaſzcz ták
5:
męski yáko y niewieśćy.
6:
Lacernatus, a, um, Który deſzczowy płaſzcz ná
7:
ſobie ma.
8:
Lacerta, æ, f. p. uel lacertus, lacerti, Rodzay
9:
wężów we włoſzech zielonych/ też yáſzczórká.
10:
Lacertus etiam genus piſcis.
11:
Lacertus & lacertoſus, Vide Brachium.
12:
Laceſſo, laceſſis, laceſsiui, & laceſſij, la=
13:
ceſsitum, laceſſere, Nágábam/ Niedá=
14:
yę pokoyu/ pobudzam ku gniewowi/ też wy=
15:
wabiam ná bitwę. Fere ſemper in malam
16:
partem accipitur, Voce laceſſere, Ná=
17:
ziwáć. Ad pugnam laceſſere, Wywábiáć
18:
ná rękę.Laceſſere bello & tentare po=
19:
pulos, Złośćy wyrządzáć/ w ziemię wtár=
20:
gáć. Iurgijs maledictis laceſſere, Poſwar=
21:
ki czinić/ złorzeczić.
22:
Laceſſor paſsiuum, Bywam náygráwan.
23:
Laceſsitus, Ziątrzony/ rozgniewány.
24:
Lachanum, naut. ſec. Latine olus, Ziele ku
25:
yedeniu dobre/ Niektórzy też chcą mieć nie=
26:
yáką łákoć z mąki á z ziela.
27:
Lachanopola, Który ziołá przedawa.
28:
Lachanopolειum, Rynek zielny.
29:
Lacheſis pen. cor. Iedna z bogiń które par=
30:
ce ſą wezwáne. Vide ſupra in Cloto.
31:
Lachryma, ſe prim Lzá. Tenere lachry=
32:
mas. Odyąć ſie płáczu. Profundere la=
33:
chrymas, Rzewno płákáć.
34:
Lachrymas excutere, Rozrzewnić. Lachry
35:
mas non teneres, Cic. Nie mógł byś ſie
36:
zdzierżeć od płáczu.
37:
Lachrymula, læ, Lezká.
38:
Lachryme arboris, Gumi álbo kley z drze=
39:
wá płynący.
40:
Lachrymo, as, are, Neutrū p. Et Lachry=
41:
mor lachrymaris, deponens, Płáczę.
42:
Lachrymare ex abitu amici, Záłowáć
43:
odyechánia prziyaćielá. Num id lachry=
44:
mat uirgo, A dla tegoſzto płácze.
45:
Lachrymans, antis, Płáczący/ a/ e.
46:
Lachrymatio, Płácz/ Lkánie.
47:
Lachrymoſus, a, um, Pełny łeż/ Rzewliwy.
48:
Lachrymoſe aduerbiū, Płáczliwie/ Rzew=
49:
liwie.
50:
Lachrymabundus, a, ū, Płáczący/ Płáczek.
51:
Lachrymabilis pro lachrymando in
52:
Biblijs.
53:
Lachrymare etiam dicitur de uitibus &
54:
alijs arboribus, Gdy kropki pádáyą z
55:
drzew. Vnde lachrymans & aridus ca
56:
lamus arboris contraria, Soſzik z które=
57:
go krople pádáyą.kolumna: b
| L ante A. |
1:
¶Compoſita, Collachrymo Weſpołek
2:
s kim płáczę/ Pomagam żáłowáć. Terent.
3:
Triſtis interim nonnunquam colla=
4:
chrymabat, Przes ten czas byl ſmutny/
5:
pod czás mu ſie łzy z oczu rzućiły.
6:
¶Delachrymo, id, eſt, deorium lachry
7:
mo, Záłomiwſzy glowę płáczę.
8:
¶Illachrymo, ualdelachrymo, Rzewno
9:
płáczę.
10:
¶Superlachrymo, Opłákawam też z
11:
wierſzchu kropki puſzczam.
12:
Lacyburgum ciuitas Germaniæ in Du
13:
catu Mechelburgenſi, Po niemiecku
14:
Roſtok.
15:
Lacina, æ, Brzég álbo obłogá v ſzáty. de=
16:
coris cauſa.
17:
Lacinia, Fałd/ też ſztuczki w ſzáciech.
18:
Laciniatus, a, um, ut laciniata ueſtis, Z
19:
máłych ſztuczek vcziniona/ fałdźiſta/ yákie
20:
przed tym niewiáſty miewáły od wierzchu
21:
do ziemie pełne ſzwów y fałdów. Transfer=
22:
tur etiam ad alia non ſolum ad ue=
23:
ſtes, ut Columella iubet in lacinias pe=
24:
cus egrotum diſtribui, Ná máłe ſztuczki
25:
rozebráć.
26:
Laciniatim aduerbium apud Apul. Fał=
27:
downie/ też ná ſztuczki.
28:
Lacinioſus, a, um, idem quod laciniatus,
29:
lacinioſa folia, Fałdźiſte liśćie.
30:
Lacinioſus, flexuoſus, alias.
31:
Lacinium, promontorium Italiæ inter
32:
Adriaticum & Ionium mare, Podgo=
33:
rze we włoſzech.
34:
Lacio, lacis, lexi uel lacui ſecundum Pri
35:
ſcianum, Lacitū & lectum lacere, act.
36:
ter. Id eſt, In fraudem inducere, W
37:
zdrádę w wieść. obſoletū, Feſtus, Com=
38:
poſita magis ſunt in uſu, Allicio, Przy
39:
wabiam/ nęcę. Allicere & attrahere ad ſe
40:
idem, allicere & permulcere fere idem
41:
Allici beneficijs, Dobrodzieyſtwy być przi
42:
nęcón. Beneuolentiam alicuius allicere,
43:
Chuć cziyę ſobie yednáć.
44:
¶Allecto, as, are, frequentatiuum, idē.
45:
¶Allector, uerbale ab allicio, Przi=
46:
wábiácz/ nęćićiel.
47:
¶Allicefacio, allicefacis, allicefeci, alli=
48:
cefactum, allicefacere, idem quod alli=
49:
cere.
50:
¶Allicefactus, a, ū, Przinęcony. Sueto=
51:
nius de Vitellio, id eſt Allectus.
52:
¶Delicio idem.
53:
¶Delecto, as, are, Rozkoſzuyę/ Ochładzam
54:
Vweſelam. Cum muſis ſe delectare, Ro=
55:
skoſzowáć ſie w naukách. In re aliqua &
56:
re aliqua delectari, Chuć mieć ku niektó=
57:
rey rzeczi.| ¶Delectatio |
strona: 182
kolumna: a
| L ante A. |
1:
¶Delectatio, Roskoſz/ Weſele/ ochłodá.
2:
¶Delectamentum & delectamen idem.
3:
Delectatio, Iucunditas, Suauitas, idē.
4:
¶Delectabilis, le, Roskoſzny/ miły/ wdzię=
5:
czny/ prziyemny.
6:
¶Deliciæ, arum, plurale tantum, Ro=
7:
skoſzy/ loſtowánie. Aliquando reperitur
8:
in ſingulari, Delicium pro eodem
9:
Deliciæ meæ Dicæarchus, Moya roſ=
10:
koſz. Eſſe alicui in delicijs, W kochániu
11:
być v tego. Habere in delicijs, Kocháć ſie.
12:
¶Deliciæ aliquando in malum, Swą
13:
wolą płodźić/ Bieſiad pátrzić. Deliciarum
14:
cauſa & animi cauſa, Dla dobrey myſli
15:
á krotofile.
16:
¶Delicatus, a, um, Roskoſzny/ Miękki
17:
Pieſzczący/ roſpuſtnie wychowány.
18:
¶Delicata, delicatorum dicebantur
19:
Dijs conſecrata, quæ nunc dicata ap=
20:
pellantur, unde adhuc manet Deli=
21:
catus quaſi luxui dicatus, Puer lepi=
22:
dus & delicatus, Miłe á rośkoſzne chło=
23:
piątko. Libidinoſa & delicata iuuentus
24:
Roſpuſtną młódź. Voluptaria & delicata
25:
diſciplina, Swa wola. Delicatiſsimus
26:
amnis, Rzeká bárzo weſoła. Conuiuium
27:
delicatum, Hoyna vcztá.
28:
¶Delicate aduerbium, Roskoſznie. Vt
29:
delicate cœnitare, Pyſzno/ Hoyne/ wiecze=
30:
rzáć. Veſtiri delicate, Koſztowne odzienie
31:
ſpráwowáć.
32:
¶Delicia etiam dicitur genus tigni
33:
quod a cacumine ad tegulas angu=
34:
lares infimitas uerſus faſtigium collo=
35:
catur, Feſtus.
36:
¶Elicio, elicis, pen. cor. elicui, elicitum
37:
uel elixi electum. Antique elicere, Wy=
38:
łudźić/ wywábić. Elicere ſentētiam alicu=
39:
ius, Wywiedzieć ſie cziey woley. Elicere ad
40:
pugnam. Ná bitwę wywábiáć/ Draźnić.
41:
Elicere aluum, Wypróźnić ſie. Flicere la=
42:
chrymas, Rozrzewnić Sudorem elicere
43:
Zápoćić álbo zgrzać ſie aż do zápocenia. Eli=
44:
cere arcana alicuius, Wyſperowáć cziye
45:
táyemnice. Verum elicere, Prawdy ſie doż=
46:
dáć/ doczekáć álbo dobyć.
47:
¶Electo, as, are, pro elicio dixit Plaut.
48:
¶Elicito, as, are, frequentatiuum idem.
49:
¶Elicius cognominatis eſt Iupiter Ro
50:
mæ cultus. Elix, elicis, in plurali, Eli=
51:
ces, pe. cor. ſulci aquarij, Brózdy miedzy
52:
rolámi.
53:
¶Illicio idem quod allicio. Illectus par
54:
ticipium, Przinęcony/ prziwabiony.
55:
¶Illecto, as, are, frequentatiuum idem.
56:
¶Illicium, illicij. Wabienie/ Nęcenie.kolumna: b
| L ante A. | 182 |
1:
¶Illex, illicis, gen. om. idem. Hinc ue=
2:
niunt Illecebræ Vide in loco.
3:
¶Oblicio & oblecto frequentatiuum
4:
Roskoſzuyę/ vweſelam. Oblectare aliquē
5:
falſo gaudio, Nieprawdźiwym kogo we=
6:
ſelém ćieſzić. Qui ſe agricolatione oble=
7:
ctant, Ktorzy ſie roskoſzuyą w oráninie. Vbi
8:
te oblectaſti tam diu, Gdzieś ták dłu
9:
go bieſiádował. In eo me oblecto & ſo=
10:
lum id eſt charum mihi, W tym ſie ye=
11:
dno kocham/ Oblecta te cum Cicerone
12:
noſtro quam belliſsime, Twoyá roskoſz
13:
niechay będzie Cicero náſz.
14:
¶Oblector, aris, ari, deponens idem
15:
quod oblecto.
16:
¶Oblectamentum, Kochánie/ vciechá.
17:
¶Oblectatio, idem, Też krotochwilá. Ob=
18:
lectamen idem.
19:
¶Pellicio & Pelliceo, Pięknemi á głád=
20:
kiemi słowki kógo prziwabiam/ przićiągam
21:
ná moyę ſtronę przimawiam. Veſtes a ui=
22:
ris pellicere dicuntur mulieres, Wy=
23:
świekotáć/ wylizáć/ etć.
24:
¶Pellicator huius pellicatoris, Wyłu=
25:
dzácz/ przerzućinoſzká też zową/ to yeſt ten
26:
który vmié ludzie przes nogę przerzucać. to
27:
yeſt Zdradzáć. Pellax pellacis, idem, hoc
28:
eſt qui per blanditias decipit.
29:
¶Pellacia, pellaciæ, per blanditias de=
30:
ceptio, Piętroſzki słów pod któremi zdrádá
31:
leży.
32:
¶Pellex, pellicis, pen. cor. Kurwá która
33:
s żonátym nierząd płodźy.
34:
¶Pellicatus, huius pellicatus, Kureſtwo
35:
á nierząd tákowy. Veel actus quem pellex
36:
exercet, ſicut concubinatus quem con
37:
cubina.
38:
Prolicio & prolecto idē quod Allicio.
39:
Lacon, laconia, laconium, laconiſmus,
40:
Vide Lacedæmon.
41:
Lactonis genus herbæ.
42:
Lactuca, lactucæ, a lactis copia dicta eſt
43:
quod abundantiam lactis exuberet,
44:
To yeſt ziele które ſáłatą zowiemy. La=
45:
ctula diminutiuum.
46:
Lacuna, lacunæ, fem. prim. & Lacunar,
47:
Vide Lacus.
48:
Lacus huius lacus uel laci, maſ. ſe. & q.
49:
declin. Ieźioro.
50:
Lacus etiam, Kadź/ przikádek álbo ſtągiew
51:
w którą wino śćieka z práſi.
52:
Lacus in ædificijs, Bałki álbo głádkie dyle
53:
álbo tramy ná których połogá leży. Genera=
54:
li uocabulo, Strop álbo áſtrych nadomny
55:
Lacunar idem ſignificans alias laquea=
56:
tium & laqueare dicitur & Lucanariū.| Hh 2 | Lacubus |
strona: 182v
kolumna: a
| L ante AE. |
1:
Lacubus diſtinguntur granaria ut ſepa=
2:
ratim quæ legumina ponātur, Prze=
3:
grody w ſolech álbo w ſpichlierzách.
4:
Lacus aliquando ſignificat carcerem,
5:
Ciemnicę.
6:
Lacuſculus, li, dimin, Ieźiorko.
7:
Lacuna. lacunæ, Káłużá błoto/ też grubá álbo
8:
rów ná polách ku ſpuſzczániu wody z pól.
9:
Lacuna in pauimento, Dół w áſtrichu gdy
10:
ſie yáko przedchnie. Lacunam explere pro=
11:
uerbialiter, Wziętey ſzkody powetowáć.
12:
Lacunoſus, a, um, Pełny grub/ rowów/ nie=
13:
rownych mieyſc y dołów.
14:
Lacunatus, a, um, Doliſty yákoby dół.
15:
Lada appellatur herba ex qua ladanū fit
16:
in Cypro, Ladanū Sok z tego ziela Ladá
17:
Ladon, onis, maſ. ter. pen. prod. Fluuius
18:
Arcadiæ.L ante AE.
19:
Lædo, lædis, læſi, læſum, lædere, act. tert.
20:
Obráżam/ Szkodzę też ſromocę Lædere pe=
21:
dem, Obráźić kogo ná dobrey powieśćy.
22:
Sic lædere os alicui, Zlie o kim mowić.
23:
Vergil. Ach ne te frigora lædant, Ach
24:
byś nie vmárzłá. Lædere aliquem iniu=
25:
ria, Krziwdę komu wyrządźić. Ludibrio
26:
lædere, Náśmiać ſie z kogo. Lædere ferro
27:
Ránić. Lædi odore, ſmrodem być záráżony.
28:
Læſus, Obráżony/ a/ e. Læſe maieſtatis reus,
29:
Náleźión być winnem yż obráźił máyeſtat.
30:
Læſio, Obráżenie. Læſura, æ, pro leſione
31:
in Biblijs inſolens.
32:
¶Compoſita, Allido, allidis, alliſi, al=
33:
lidere, alliſum, pen. prod. Otrącam ſie/
34:
Przipádam. Allidere caput hoſtio, uel
35:
ad hoſtium, Vderzić ſie w głowę o drźwi/
36:
ſtrąćić z podwoyá wosk/ w przipowieśći. Alli
37:
di aliquis dicitur per Metaph. Otrąćić
38:
ſie/ gdy to yáką ſzodę popádnie. Allidi in
39:
re aliqua, Wziąć ſzkodę w czym.
40:
¶Alliſio in ſacris legiur, Otrącenie.
41:
¶Collido, Trącam á tráfiam ſie s kim we=
42:
ſpołęk. Confligunt & colliduntur leges
43:
Ieden ſtátut yeſt przećiwko drugiemu. Są
44:
ſobie przećiwni.
45:
¶Colliſus, huius colliſus, & colliſio
46:
Otrącenie/ przećiwiánie yedno drugiemu.
47:
¶Elido, Wytrącam/ Wyrzucam. Elidunt
48:
fœtus ſues, Proſzą ſie świnie. Elidere her=
49:
bas, Wykopáć/ wywáć. Elidi ex turba,
50:
Być wytrącón z gromády ludźy Elidi æ=
51:
gritudinib. Strzeſtan być chorobą. Elidere
52:
ignem e ſilice, Skrzoſáć ogień z krzemieniá
53:
A quo Eliſio, Wytrącenie/ Wybicie. Et fi=kolumna: b
| L ante AE. |
1:
gura quæ Eliſio dicitur, fit quando uo
2:
calis cum litera in uno uerſu eliditur,
3:
Bywa wyrzucona.
4:
¶Illido, Wtrącam/ vderzam ſie. Illidit ca
5:
put parieti, Dał ſobie w łep o ſciánę. Illide
6:
re ſaxis, otrąćić zábić ſie o kámienie álbo páść
7:
ná kámienie. Fluctus illiduntur, Wełny
8:
ná wodzie otrącáyą ſie yedny o drugie.
9:
¶Illiſus, huius illiſus, m 1. Vderzenie/
10:
Otrącenie.
11:
¶Oblido, Ze wſząd ſie pourażam też potłu=
12:
miam. Oblædo, oblædis, oblæſi, oblæ=
13:
dere, idem.
14:
Lærmagia, fem. prim. Latine Ingluuies,
15:
Obzárſtwo.
16:
Laëna ſiue læna, æ, Płaſzcz którego przed
17:
czáſy ná woynie zołnierze & Angures
18:
Romæ, Vżiwáli.
19:
Laërte, laërtes, nomen urbis Ciliciæ.
20:
Laertes. g. m. Ociec Vliſſis.
21:
Laerciades patronymicum.
22:
Lætus, a, um, Weſoły. Lætus at alacer,
23:
Weſoły y ochotny. Lætus lætitijs omni=
24:
bus, Záwżdy dobrey myſly.
25:
Lætus etiam pro fauſto & fortunato,
26:
Fortunny ſzczęſliwy. Et ad inanimata etiā
27:
transfertur, ut læte ſegetes, id eſt, fer=
28:
tiles, Nádobne żyto. Lætum ſolum, Tłu=
29:
ſta á czarna ziemiá. Læta corpora, Do=
30:
brze ſie máyące/ nie chude. Læta indoles,
31:
Czirſtwe przirodzenie. Lætus id facio, Rad
32:
to czinię.
33:
Læte aduerbium, Weſoło. cui opponi=
34:
tur Seuere, lætius, Weſeley. Lætius dice=
35:
re, Powiedzieć co milſzego. Læte ſurgunt,
36:
ſegetes, Nádobnie wſchodźi zboże.
37:
Lætitia, æ, f. pri Weſele/ ſwiebodá/ ochotá/
38:
czerſtwość.
39:
Lætabilis, le, idem quod lætus.
40:
¶Illetabilis, Smutny/ Pochmurny. Affice=
41:
re læticia, Vweſelić. Efferri læticia, Przed
42:
weſelem niewiedzieć co czinić.
43:
Lætandus, a, um, Weſelący ſie/ cziſtey myſi.
44:
Cic. illud inprimis mihi lætandū eſſe
45:
uideo, To nam naypierwey dobrey myſli do
46:
dáwáć ma.
47:
Lætamen, lætaminis, Gnóy który ná rolą
48:
wywożą.
49:
Lætitudo pro læticia, Obſoletum.
50:
Lætor, lætaris, lætari, Weſelę ſie/ Dobrey
51:
myſly yeſtem. Vtrun lætor & ſine do=
52:
lore corporis te fuiſſe, & animo ua=
53:
luiſſe, Ráduyę ſie dla obu rzeczy yżeśy ná
54:
ciele czyśćie zdrów był/ y ná dobrey myſly
55:
nic nieſchodźiło. | Lætor |
strona: 183
kolumna: a
| L ante AE. |
1:
Lætor malorum Græcorum more di=
2:
ctum eſt.
3:
Lætare uoce actiua pro lætum reddere,
4:
Vweſelić. Antiqui dixerunt.
5:
Lætans, lætantis participium, Weſoły.
6:
Lætifico, as, are, Vweſelam/ też nágnayam.
7:
Lætificus, a, um, Vweſeláyący. Vt lætifi=
8:
cæ uites, Vweſeláyące wino.
9:
Lætificor, aris, ari, deponens, Weſelę ſie.
10:
Lætiſcere, Poczináć weſołym być. Obſole=
11:
tum.
12:
¶Compoſita, Collætor, Weſelę ſie we=
13:
ſpołek.
14:
Læua, læuæ, fem. prim, Lewa ręká. Verſi
15:
ad læuam petebamus Coloniam,
16:
Vdawſzy ſie ná lewą rękę pochadzáliſmy ku
17:
Kólnu. Dextra montibus læua Tybe=
18:
ri amne ſeptus, Z práwey ſtrony ma góry
19:
á z lewey rzékę Tybrym.
20:
Læuus, a, um, Lewy. Vt oculus leuus, Le=
21:
we oko. Læuus etiam, Przećiwny/ Niefor
22:
tunny. Vt læua auſpicia, Przećiwne ſzczę=
23:
śćie.
24:
Læuum cum de humanis rebus loqui=
25:
mur ſignificat contrarium & ſtultum
26:
Vergil. Si mens non leua fuiſſet. By
27:
vmysł móy nie lewy był/ to yeſt by było
28:
dobre baczenie we mnie/ bych był ná ten
29:
czás przi rozumie. E diuerſo cum de cœ=
30:
leſtibus rebus loquimur, ſignificat pro
31:
ſperum & ſecundum, ut intonuit læ=
32:
uum. Okazáło ſie ſzcześćie. Læuum lu=
33:
men, Przećiwna ſzkodliwa ſwiátłość.
34:
Læuorſum aduerbium, Ná lewą rękę.
35:
Læuis, Vide infra leuis.L ante A.
36:
Lagari uersus qui in medio claudicant
37:
pede.
38:
Lagena, æ, fem. prim. Lagwicá/ Fláſzá.
39:
Laguncula, æ, dim. Lagwiczká/ Fláſzká.
40:
Lageos, fem, Nieyákie ziele w którym ſie zá=
41:
yące wielim kocháyą.
42:
Lagia, unum ex nominibus Deli inſu=
43:
læ. CC.
44:
Lagois, gen. fem. genus auis.
45:
Lagophtalmus, gen. maſ. genus mali eſt
46:
apud Celſum quoties in aliqua cu=
47:
ratione plus æquo exciſa cute, uel a=
48:
lia cauſa eueriit, uti oculus non con=
49:
tegatur, Któremu ſie nie mogą powieki ſtu=
50:
láć álbo ſchodźić.
51:
Lagopus, pen. prod. Lagopodis, pen. co.
52:
Nieyáki ptak máyąc włocháte nogi yákoby
53:
záyąc.kolumna: b
| L ante A. | 183 |
1:
Lagopus etiam, Benediktá ziele.
2:
Lagotrophium, Ogród álbo ynſze mieyſce
3:
gdzie záyące chowáyą.
4:
Lagyges populi Sarmatiæ.
5:
Lagyra urbs Tauricæ Cherſoneſi, CC.
6:
Laicus, a, um, pe. cor. Láik/ poſpolity/ ſwiet=
7:
cki który żadnego ſwięcenia nie ma. Popu
8:
laris idem.
9:
Lais, laidis, fem. ter. Sławna kurwá w KO=
10:
rincie.
11:
Laletania Hiſpaniæ Regio.
12:
Laliſio, laliſionis, maſc. ter. Młody/ dźyki
13:
ośieł.
14:
Lallo, as, are, more infantium blandiuſcu
15:
lis uocibus loqui, Háláć/ Lálkáć/ Blego=
16:
táć yáko dzieći czinią.
17:
Lama, æ, aquæ collectio inquit Feſtus.
18:
Lamach a Zabthani Hæbraicæ uo=
19:
ces, id eſt, cur me dereliquiſti.
20:
Lambo, lambis, lambi, lambium, ſecū=
21:
dum Priſcianum lambere. Loczę álbo
22:
liżę/ lepcę/ yáko pśi czinią. Cibos lam=
23:
bere, Lokáć. Lambunt muſcæ, Piyą. Lā=
24:
bunt flumina, Podlizuyą ſie. Lambere
25:
per translationē, Przemáwiáć/ przerádzáć
26:
kogo.
27:
Lambrus fluuius Ciſalpinæ Galliæ cu=
28:
ius accolæ Lambrani.
29:
Lamentor, aris, ari, dep. pri. Lámentuyę/ ná=
30:
rzekam/ łkam.
31:
Lamentatio, onis, fem. ter. Lámentowánie/
32:
Rzewne nárzekánie.
33:
Lamentabilis, le, Płáczliwy/ lámentliwy. La=
34:
mentabilis gemitus, Rzewne wzdichánie
35:
Lamentabili uoce deplorare, Rzewnym
36:
głoſem opłákáwáć.
37:
Lamentarius pro lamentabili Obſoletū.
38:
Lamentum, lementi, Láment/ Płácz/ Nárze
39:
kánie/ łkánie.
40:
Lamentas pro lamentationibus ſcripſere
41:
ueteres
42:
Lamia, æ, Nocna yędzá Matółká/ nocne ſtrá=
43:
ſzidło/ Duch álbo czárownicá. Et idem ani=
44:
mal muliebri facie pedibus equinis,
45:
Zwierzę máyąc twarz niewieśćią á nogi
46:
końskie. Alias Stryx.
47:
Lamius mons Ioniæ.
48:
Lamina, æ, fem. p. Miedziána/ Cenowa/ łu=
49:
prowa y tákowych metállów bláchá. Lami=
50:
nas cādentes admouere, Roſpalone błá=
51:
chy prziłożić.
52:
Lamna pro lamina dixit Horatius.
53:
Lamella, læ. dimin. Bláſzká.
54:
Laminarius, Bláchownik/ Płátnérz.
55:
Lamium, Mártwe pokrziwy.
56:
Lampas, lampadis, fem. tert. Latine fax.| Hh 3 | Lampa |
strona: 183v
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Lampa, Pochodnia kágániec. Vel etiam idē
2:
quod ſplendor, Iáſność. Eſt autem
3:
Græca dictio, in accuſatiuo Lampa=
4:
da fecit, Lampada curſu tradere, Pro
5:
uerbium, Swoy vrząd á doſtoyność yn=
6:
ſzemu ſpuśćić.
7:
Lampada, æ, idem, ab accuſatiuo lam=
8:
pada.
9:
Lamperta, genus piſcis alias Murena ut
10:
quidam uolunt.
11:
Lampheus mons Arcadiæ.
12:
Lampſacus, pe. co uel Lampſacum, gen.
13:
neut. nomen urbis in littore Helleſpon
14:
ti in ora Aſiatica.
15:
Lampſacenus, a, um, Który z támtąd yeſt.
16:
Lampyris huius lampyridis, ſe. ter. Ro=
17:
baczek który w nocy ſwiećy.
18:
Lamyrus lacertarū genus Plin.
19:
Lana, æ, ſem prim. Wełná.
20:
Lanarius, lanarij, ſubſtantiuum, Knap/ rze
21:
mięśnik który wełną robi.
22:
Lanaris & hoc lanare, Wełniany. Vt pe
23:
cus lanare, Bydlę ktore wełnę nosi/
24:
owcá.
25:
Lanatus, a, um, idem, Wełniſty. Pelles la=
26:
nate, Skóry wełniſte/ owcze. Vites lanatæ
27:
Nieyáki rodzay winá/ ná których ſie białe
28:
pſtróćińki yákoby wełná vkázuyą.
29:
Laneus, a, um, Wełniány. Laneus pannus,
30:
Sukno.
31:
Lanicium, lanicij, Wełniána robotá/ będź
32:
tkána bądź też więźiona yáko kobierce.
33:
Lanificium, lanificij, idem.
34:
Lanificus, Ten który welną robi/ knap/ tkacż
35:
wełniány.
36:
Lanifer, a, um, Vt laniferæ arbores, Drze
37:
wá ná których báwełná rośćie.
38:
Laniger, a, um, idem.
39:
Lanoſus, a, um, Co wiele wełny dáye.
40:
Lanaria ȩ, herba uulgo Cotonaria, Gna
41:
phalion, Dioſcorides.
42:
Lanugo, lanuginis, Mech też pierwſza brodá
43:
która ſie náprzod młodzieńcom puſzcza wąs
44:
Lanuginoſus, Mſzyſty/ Włocháty/ koſmáty.
45:
Lancea, æ, fem. prim. Włocznia ſzefelin też
46:
drzewo gończe.
47:
Lanceola, diminutiuum, Włóczenká.
48:
Lanceatus, a, um, Który s włocznią yeżdza.
49:
Lancearius, lancearij, Drab/ Láncknet. Sic
50:
etiam & lanceatus idem, álbo który wło=
51:
cznią yeſt przebodzión.
52:
Lancino, as, are. pen. cor. Przebość/ Prze=
53:
kłoć. Ferio.
54:
Langa, æ genus animalis quod alij lan=
55:
gnariam uocant.
56:
Langia, æ, nomen fontis. CC.
57:
Languor, languoris, maſ. ter. Niemoc/ Cięſz=kolumna: b
| L ante A. |
1:
kość/ mdłość/ y chorobá. Et aliquando re=
2:
fertur ad animum, Niedbálſtwo. Lan=
3:
guor etiam Sprácowánie.
4:
Languidus, a, um, Chory/ Mdły. Langui=
5:
dior indies, Co dzień chorſzy. Langui=
6:
dus uino, Leniwy. Pecus languida ad
7:
paſtum, Leniwe bydlę ná páſtwę. Langui=
8:
dus ictus ſeu pulſus cui creber op=
9:
ponitur, Leniwy. Languidior autoritas
10:
patrum facta eſt, Nie tá yuſz o nie dbáyą
11:
zeſzło ym ná powadze. Laanguid, Leniwo
12:
choro/ mdło. Languidius in opere uer=
13:
ſari, Przeleniwſzym ſie ſpráwowáć.
14:
Langueo, es, langui, languere, neut. ſec.
15:
Mdleyę/ Ciężeyę. Otio laguere, Od
16:
proznowánia gnić. Nam languere ſigni=
17:
ficat etiam, Prożnowáć. E uia languere,
18:
Z drógi ſprácowanym być. Item languere
19:
Niedbáć/ Niedbále co czinić/ też nie śmieć
20:
popuśćić. Languet animus, Nie śmiem/
21:
niemam ſercá Si te languere uiderit fe=
22:
rocior fiet, Iáko ci vzna być boyáznego
23:
tym będzie gorſzy.
24:
Langueſco, is, ere, Lenieye/ Gniyę/ Schodźi=
25:
mi ná czerſtwośćy y mocy. Omnium rerū
26:
cupido langueſcit cum occaſio eſt,
27:
Wſziſtkich rzeczi chćiwośći lenieyą gdy máyą
28:
prziczinę/ to yeſt nie ták ſie bárzo tego zwy=
29:
kli ludzie domágáć co ſie ym łatwie może
30:
ſtáć. Langueſcente colore in album,
31:
Przebiyáyąc álbo ćiągnąc ná białą fárbę.
32:
¶Compoſita, Flangueo, Niſzczeyę ná
33:
mocy/ Mdleyę/ lenteyę/ Oćieżeyę. Differen=
34:
do deinde elanguit res, Przes odwło=
35:
kę zniſzczálá rzecz. Ne tum elanguit cu=
36:
ra hominum e mora, Nie zliemało ſtá=
37:
ránie ludzkie dla dawnośćy/ to yeſt nic
38:
ym nie zeſzło ná ſtárániu.
39:
¶Elangueſco, is, ere, idem.
40:
¶Relangueo, & Relangueſco fere idem
41:
uel etiam, Záś ſie pokrzepczam.
42:
Lanio, as, are, act p. Drę ná ſztuki rozbieram
43:
Drápię.
44:
¶Dilanio, as, are, Rozdzieram/ roſzárpuyę
45:
Dentibis laniare, Zębámi skąſáć. Vn=
46:
guibus laniare, Páznokćiámi zdrápáć.
47:
Laniatus, huius laniatus, Drápánie/ Ro=
48:
zebránie.
49:
Laniena, pen. prod. Rześ/ Rzeźnicze rze=
50:
mięsło/ też ſzárpániná.
51:
Lanius, lanij, Rzeźnik.
52:
Lanio, lanionis, maſ. ter idem.
53:
Lanionius, a, um, Rzezniczy.
54:
Lanionia menſa, Rzeźnicza łáwá álbo pień
55:
ná którym bydlętá rozbierayą.
56:
Lanarium neutro gen. pro laniena,
57:
Rześ.| Laniſta |
strona: 184
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Laniſta, tæ, Szermierz.
2:
Laniſtæ auium apud Columellam qui
3:
aues certaminibus præparabant.
4:
Lanoculus, qui lana uitium oculi tegit
5:
inquit Feſtus.
6:
Lanugo, Vide Lana.
7:
Lanx, lancis, fe. ter. Krzinów/ ſzeroka miſá/
8:
też wagá/ & lances, Miſy v wagi. Bi=
9:
lanx idem.
10:
Laodicea, urbs Aſiæ Lito flumini im=
11:
poſita.
12:
Laomedon, pen. cor. gen. maſc. Król Tro=
13:
yański/ oćiec Priámuſów. Vnde Laome=
14:
dontiades patronymicum, Potomek
15:
Laomedontis.
16:
Lapathos, pen. cor. ſiue lapathium ſiue
17:
lapathum herba eſt, Szczaẃ kobyli/ uel
18:
ut quidam uolunt, Szpynák. Alias Ru=
19:
mex.
20:
Lapathos uel lappa, Lopian.
21:
Lapathes, in plurali numero tantum,
22:
in Biblijs, Nieyáki kuch.
23:
Lapis, lapidis, maſ. ter. Kámień.
24:
Lapis precioſus, Drogi kámień.
25:
Lapis molaris, Młyński kámień. Item ad
26:
tertium lapidem, Trzy mile drógi. Nam
27:
olim lapidibus erectis miliaria ſigna=
28:
bantur, ea forma loquendi ſæpe uti=
29:
tur Liuius. De lapide emptus, Nápo=
30:
dleyſzy sługá/ Gołotá.
31:
Lapis angularis, Węgielny kámień.
32:
Lapidem etiam hominem dicimus, Nie=
33:
my/ iebáczny. Lapidem ferre altera ma=
34:
nu panem oſtentare altera, Prouer=
35:
bialiter dixit Plautus, Pięknie ſie okázo=
36:
wáć á zle myſlić. Lapidem uerberare,
37:
id eſt in uanum, prouerbialiter, Po
38:
prożnu.
39:
Lapideus, a, um, Kámienny. Murus lapi=
40:
deus, Kámienny mur. Imber lapideus,
41:
Deſzcz kámienny. Lapideo imbri pluit,
42:
Kámienie z niebá pádáyą.
43:
Lapidoſus, a, um, Pełny kámienia/ kámieni=
44:
ſty. Ager lapidoſus, Kámieniſte pole.
45:
Lapidarius, a, um, Co ku kamieniu nale=
46:
ży.
47:
Lapillus, lapilli, dimi. Kámiſzczek.
48:
Lapilli, Drogie kámienie yáko ſą perły.
49:
Lapicida, æ, Kamieniczny ten który kámienie
50:
ćieſze/ kámienny ćieſlá.
51:
Lapicidina, æ, fe. p. Mieyſce gdzie kámienie
52:
cięſzą.
53:
Lapido, as, are, Kámionuyę. Lapidauit,
54:
Deſzcz kámienny był.kolumna: b
| L ante A. | 184 |
1:
Lapidatio, fem, ter. Kámionowánie/ to yeſt
2:
gdzie gęſte kamienie lecą. Fit magna lapi=
3:
datio a muris, Gęſte ámienie lecą od mu
4:
rów.
5:
Lapidator, aliud uerbale. Ten który ká=
6:
mienmi ćiska/ kámienuyący.
7:
Lapideſco, is, ere, neu. te Kámienieyę/ twár=
8:
dnę yáko kámień. Lapideſcere in duritiam
9:
Zátwárdźyć yáko kámień. Lapire pro du=
10:
rum facere, Obſoletum.
11:
¶Compoſita, Delapido, Pokładam ka=
12:
mienie. Delapidati muri, Mury ká=
13:
mienie położone.
14:
¶Dilapido, Od kámienia obieram. Et Me
15:
taphoricos, Vtracam/ Roſproſzam. Dila=
16:
pidare bona ſua, Vtráćić ymienie/ Ro=
17:
ſproſzić.
18:
¶Dilapidatio, Roſproſzenie/ Vtrátá.
19:
Lapithæ, pen. cor. populi Theſſaliæ fue=
20:
runt.
21:
Lapithos urbs Cypri, Calep.
22:
Lappa, lappæ, fem. pri. Lopian. Alias Ca=
23:
naria philantropos Aparinæ perſo=
24:
nata, Vide ſupra.
25:
Lappago, herba ſimilis Angalli=
26:
di.
27:
Lapithæ, pen. cor. ge. maſ. Populus Theſ=
28:
ſaliæ quondam.
29:
Lapſana, æ, nomen herbæ.
30:
Lapſio, lapſus, Vide Labor.
31:
Laquear, laquearis, uel laqueare, laquea=
32:
ris, Item laquearium a Lacus uenit idē
33:
quod lacunar, Vide ſupra in dictione
34:
Lacus, lauqeatum auro templum, Ma
35:
podniebienie pozłocone. Laqueata tecta,
36:
Laskowáne podniebienie.
37:
Laqueus, laquei, maſ. ſe. Stryk/ Powrozek.
38:
Laqueus etiam, Wſzelka rzecz przes którą
39:
bywa kto zdradzón/ śydło. Laqueo ui=
40:
tam finiuit, Obiesił ſie. Incidit in la=
41:
queum, Wpadł w śydło. Laquei Legum
42:
& Iudiciorum, Sądowne zdrády y chi=
43:
trośći. Ad Chryſippi laqueos, Do chy=
44:
trośćy Chryſipuſowych.
45:
Laqueatus, a, um, Stryckámi/ powrózki zięty.
46:
Laqueum mandare Prouerbium, Ná
47:
ſzubienicę odesłáć/ to yeſt/ Zgárdźić.
48:
¶Compoſita, Ablaqueo, Odwięzuyę/
49:
Wypuſzczam z ſtryczków/ z śidł. Ablaquea
50:
re arbores, Vrumowáć około drzéw.
51:
Quanquam uideatur, a lucu deriua=
52:
tum.| Hh 4 | Lar |
strona: 184v
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Lar, genius in plurali lares, gen. maſ. Do=
2:
mowy bożek. Et pro domibus accipi=
3:
tur, unde dicimus ad patrios lares
4:
redijt, Wroćył ſie do domu. Ad larem
5:
ſedet, Siedźi v ogniá/ v kóminá. Nam fo=
6:
cus laribus ſacer erat, Ognisko było.
7:
Laribus/ poslubiono/ poſwięcono. Hinc la=
8:
rarium ſacrarium domeſticum in quo
9:
lares ſuos colebant antiqui, Domowa
10:
kápliczká w którey pogáńſtwo ſwe boskie
11:
bálwochwálſtwo zwykło miewáć. Cæte=
12:
rum antiquitas ſingulis hominibus
13:
& domibus ſuos lares tribuit,
14:
Laranda ciuitas Lycaoniæ.
15:
Lardum & laridum, gen. neut. Słoniny/
16:
wieprzowe mięſo ſolone.
17:
Larentia, æ, fem. prim. Imię słáwnei á bo=
18:
gátey kurwy którą Rzimiánie zá boginią
19:
chwalili/ Floria zwána. Vide in dictione
20:
Flos.
21:
Largior, largiris, largitus ſum, largiri,
22:
com. q. Dáyę/ Vdzielam/ okficie/ hoyne
23:
vpominki dáyę. Cœnam largiri, Wie=
24:
czerzą ſpráwić. Largiri ciuitatem idem
25:
quod donare ciuitate, Práwo mieyſckie
26:
dáć. Libertatem populo largiri, Wolnym
27:
vczinić/ wyświebodźić. Largiri ſe ultro,
28:
Dobrowolnie ſie podáwáć. Si tempu non
29:
largitur, Ieſli czás nie wynieſie.
30:
Largitor uerbale pen. prod. Dárównik
31:
hoyny.
32:
Largitio, onis, fe. tert. Dárowánie/ Hoyność/
33:
też vpominkámi przenáymowánie. Largi=
34:
tione redemit, militum uoluntates,
35:
Przes hoyne dáry ziednał ſobie łáskę v
36:
żołnierſtwá.
37:
Largitas, largitatis, fem. tert. Sżczodrość.
38:
Largitas & parſimonia contraria.
39:
Largus, largi, Szczodry/ też ſzeroki. Larga
40:
ueſtis, Szeroka ſuknia/ Largum alimen=
41:
tum, Hoyne wżywánie. Largæ opes,
42:
Wielkie bógáctwá. Largus opera ſua,
43:
Wierny á żiczliwy pomocnik. Largꝰ lachry
44:
marum, Wielmiſie rozrzewnił. Vino lar=
45:
giore uti, Nád ſwóy obyczay więcey pić.
46:
Large aduerbium, Okficie/ ſzczodrze/ nie=
47:
skąpie. Large blandus, Czyſty/ wdzięczney
48:
mowy. Vino largius epulas celebrare,
49:
Ochotnie kázáć nálewáć. Recipit hominē
50:
nemo largius, Nikt ták hoynie gośći nie
51:
czćy yáko on.
52:
Largiter aliud aduerbium iem quod
53:
large, & largitus pro largiter obſole=
54:
tum, Largiloquus qui abundanter lo=
55:
quitur, Wielomowny. Apud Plautum.
56:
Largifluus, a, um, adiectiuum, apud Ci=kolumna: b
| L ante A. |
1:
ceronem 3. de Oratio, inuſitatum.
2:
Lariſſa nomen ciuitatis Theſſaliæ, Z któ=
3:
rego był Achilles, Vnde Lariſſeus dictus
4:
eſt.
5:
Lariſſa etiam, Drugie miáſto w Aſiey/ y
6:
Krecie.
7:
Larinæ, gen. maſc. nomen fontis in At=
8:
tica.
9:
Larius, maſ. ſe. Iezioro. Iuxta alpes Rhe=
10:
ticas, Po niemiecku Kumerſee. Largius la=
11:
cus etiam dicitur.
12:
Larix, laricis, genus arboris de genere
13:
abietum.
14:
Larodij populi in Scythia Aſiatica.
15:
Larua, laruæ, fem. pri. Máſzkará/ Lárwá.
16:
Laruatus, a, ū, Máſzkáráty/ Lárwiſty który
17:
lárwę nośy.
18:
Laruæ in plurali, Nocne pokuſy. Vnde lar=
19:
uatus etiam dicitur, Duchem złym opętá=
20:
ny/ álbo ſzalony/ wśćiekły.
21:
Larualis, & hoc laruale apud Sido.
22:
Száráda á ſzpátna twarz.
23:
Larus latine Fulica, auis marina uiliſsi=
24:
ma, Vide ſupra.
25:
Laſanum, laſani, Nieyákie naczinie u wy=
26:
prożnieniu zołądká.
27:
Laſciuus, a, um, Waśniwy. skokliwy/ pieſz=
28:
czący/ roſpuſtny/ nieſromieżliwy/ yurzny. La
29:
ſciuus iocus uxoris cum marito, Nie=
30:
wſtydliwy śmiech/ Capella laſciua, Kóz=
31:
ká lekcywa.
32:
Laſciuia, æ, f. p. Pieſzczotá/ roſpuſtá/ przekwie=
33:
cánie. Maledicendi laſciuia, Popędliwość
34:
niewſtydliwość ku zlie mówieniu. Laſci=
35:
uia orationis, id eſt, oratio ludibunda
36:
& exultans.
37:
Laſciuio, is, ire, neut. q. Pieſzczę ſie/ Prze=
38:
kwintuyę ſobie. Laſciuire etiam dicun=
39:
tur arbores, Gdy ſie nadobnie roskwitáyą.
40:
Laſciuibundus apud Plautum, inuſita=
41:
tum.
42:
Laſer, laſeris, neut. tert. herba. uulgo Aſa
43:
odorifera, Laſerpitium, laſerpitij, Nie=
44:
yákie drzewo/ in Cyrenaica prouincia, Z
45:
którego ćiecze nieyáki ſok koſztowny Laſer
46:
zwány.
47:
Laſerpitiatus, a, um, ut laſerpitiatū ace=
48:
tum, Ocet s lázerem zmieſzány.
49:
Laſibus pro laribus dixerunt ueteres,
50:
CC.
51:
Laſsia inſula quæ & Andros.
52:
Laſſus, a, um, Sprácowány/ a/ e. Laſſus ope
53:
re faciendo, Sprácował ſie robiąc. Laſſa
54:
terra, Wypleniona rola.
55:
Laſsitudo, Laſsitudinis, Sprácowánie.
56:
Laſſeſco, is, ere, Vſtáwam/ nie mogę dáley.| Laſſo |
strona: 185
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Laſſo, as, are, Prácuyę. Laſſare equū, mor=
2:
dowáć koniá.
3:
Laſſatus, Sprácowány/ Zmordowány/ a/ e.
4:
¶Delaſſo idem quod laſſo.
5:
Lateo, es, latui, latere, net. ſe. Táyę ſie/ kriyę
6:
ſie/ Nie dam ſie znáć. Latuit per multos
7:
annos, Táyił ſie przes wiele lat/ nie dał o ſo
8:
bie sliſzeć. Abdite & in occulto latere.
9:
Táyić ſie. Me latet, Nie wiem. Nec latuere
10:
doli frenum Iunonis & iræ, Nie táyemne
11:
były. Apud Germanos latet, Miedzy
12:
Niemcy ſie chowa.
13:
Latito, ar, are, frequentatiuum, Przechowa=
14:
wam ſie táyemnie.
15:
Latitatio uerbale, Táyemne przechowawánie.
16:
Latenter aduerbiū, Táyemne/ ćycho/ zákrićie.
17:
Latibumu, latibuli, Iásinia w których dźi=
18:
kie zwierzęta legáyą.
19:
Latebra, uel latebræ, arū, idem.
20:
Latebræ ferarum, Iáskinie zwierzęce.
21:
Latebræ tabellæ, Táyemne oſądzenie/ albo
22:
dekret który przed tym ná cedułkách ſędzio=
23:
wie zwykli dáwáć á nie vſtnie pronuctio=
24:
wáć. Adhibere latebram obſcuritatis,
25:
Záćmić nieco. Ex latebris erumpere, Z
26:
ciemnośći wybrnąć. Latebram periurio
27:
querere, Krziwoprziſięſtwu ſwemu deki
28:
ſzukáć/ to yeſt omáwiáć/ ográdzáć.
29:
Latebricola qui latebras colit, Plautus.
30:
Latebroſus, a, um, Táyemny/ Skáliſty. Lo=
31:
cus latebroſus, Pełne mieyſce skał/ yáskiń
32:
skrytych á táyemnych mieyſc. Latebroſe ad
33:
uerbium, Skryćie.
34:
¶Compoſita, Deliteo, delites, delitui, a
35:
quo Deliteſco, deliteſcis, delitui, delite=
36:
ſcere, Vleżeć/ vkryć ſie zátáyić ſie. Delite=
37:
ſcunt in uirgultis at graminibus,
38:
Lezą w chrośćiech álbo w trawiech. Deli=
39:
teſcere & ſe aperire contraria, uix tan
40:
dem delitui, Ledwem vleżał/ Máluczkom
41:
nie był wyſpiegowan. Delitens, delitentis,
42:
participium a deliteo, Zákrity/ zátáyony.
43:
¶Illatebro, as, are, id eſt, in latebras
44:
me abdo, Kriyę ſie. Apud Gellium
45:
Obſoletum.
46:
Latex, laticis, Wſzeláka mokrość wnętrzna.
47:
Laterna, æ, Láterná.
48:
Laternarius, laternarij, Który laternę nośy.
49:
Later, lateris, maſ. te. Cegłá. Laterem laua=
50:
re, Prouerbium, Prożno co czinić.
51:
Laterculus, dimi. Cegiełká. Later crudus,
52:
Nie palona Cegłá. Sed ſole ſiccatus ex
53:
quo ſtructuræ quondam fiebant, later
54:
coctus uel coctilis laterculuss, Pałona Ce=
55:
głá. Ex quo ſtructura fit quæ teſtacea
56:
uocatur.kolumna: b
| L ante A. | 185 |
1:
Lateritius, a, um, Cegielny/ a/ e.
2:
Lateritius murus, Cegielny mur.
3:
Lateritiæ ædes, Kámienicá.
4:
Lateritium templum, Murowány kośćioł.
5:
Laterarius, laterarij, maſc. ſec. Cegielnik/
6:
ſtrycharz/ Murasz.
7:
Lateraria, laterariæ, Cegielnicá álbo też Ce=
8:
gelny piec.
9:
Laterarium genus tigni Victruuio libro
10:
10. cap. 12.
11:
Lateralis, Vide, Latus.
12:
Laterna, laternarius, Vide Later.
13:
Lateſco, Vide Latus, adiectiuum.
14:
Latex, Vide Later.
15:
Lathyris, herba.
16:
Latibulum, Vide Lateo.
17:
Latibulare, pro latere Obſoletum.
18:
Laticlauium, latifolium, latifundiū, Vide
19:
Latus adiectiuum.
20:
Latine, latinus, Vide Latium.
21:
Latio, onis, Vide Fero.
22:
Latitudo, Vide Latus, a, um.
23:
Latium, latij, Láćińska źiemiá/ Teras zową
24:
włoską źięmią. Propriæ tamen latium.
25:
Kráyiná we włoſzech około rzeki Tubru prze
26:
ćiwko morzu leżąca.
27:
Latialis, le, Co z łáćińskiey źiemie yest.
28:
Latius, a, um, idem.
29:
Latinus, Król w łáćińskim páńſtwię/ Aenea=
30:
ſów ſzwagier.
31:
Latinus, a, um, adiectiuum, Láćiński. Lati=
32:
na lingua, Láćiński yęzik. Romana lin=
33:
qua, idem.
34:
Latine aduerbium, Po łácinie.
35:
Latinitas, Láćińska rzecz. Latine conſuetu=
36:
dini tradere, Wyłożić ná łácińśki yęzyk.
37:
Vertere in latinum, ſubaudi ſermonem
38:
idem, Parum latina uocabula, Nie
39:
dobrá łáciná.
40:
Latinæ, arū. feriȩ latinæ, Swięto ku chwale á
41:
czći Iowiſzowey od łáćinników vſtáwione.
42:
Latimenſis, & ſe. idem quod latinus.
43:
Latonia, æ, f. p. Latine lapicidina, Mieyſce
44:
gdzie kámienie kopáyą y też cieſzą. Olim ad
45:
lapicidinas dabantur homines in ſer=
46:
uitutem, unde pro carcere plerun ac=
47:
cipitur, Miaſto ćiemnice.
48:
Latomus, latomi, maſ. ſ. Latine lapicida,
49:
Cieſlá kámienny.
50:
Latinus & latimus, g. m. mons in Ionia.
51:
Lator, latoris, uerbale, a Fero, Vide Fero.
52:
Latona, ge. fe. Mátá Appollowá y Diany.
53:
Latria, æ, f. p. Latine cultus, Cwałá/ Cześć
54:
Vnde Idolatria ſimulachrorum ſerui=
55:
tus, Vide ſupra.
56:
Latrina, æ, f. p. Sácret. Vide Forica.| Latrina |
strona: 185v
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Latrina etiam, Grubá ná którą domowe plu=
2:
gáſtwá/ gnoy y ſmieći wirzucáyą.
3:
Latro, as, aui, are, neu. pri. Szczekam. Pro=
4:
prie canum.
5:
Latrare etiam ad hominem transfertur,
6:
Iad ſwoy ná kágo wyrzignąć.
7:
Latratus, us, ui, Szczekánie. Grauis latra=
8:
tus, Wielkie pſów ſzczekánie.
9:
Latrator uerbale, Szczekácz.
10:
¶Compoſita Allatro, Prziſzczekawam/
11:
náſzczekawam.
12:
¶Oblatro, as, are, Obſzczekawam/ oma=
13:
wiam/ też odſzczekawam/ odmawiam.
14:
Latro, latronis, pen. prod. maſ. ter. Zbóycá
15:
morderz/ łotr. Qui ex rapto uiuit.
16:
Latrones apud ueteres etiam uocaban=
17:
tur condicti milites, Drábáńći.
18:
Latrunculus dimin. Lotrzik/ zboyczik.
19:
Latrunculus etiam, Szách.
20:
Ludus latrunculorū, alij ludū Scachia
21:
uocant, Grá ſzáchów.
22:
Latrocinor, latrocinaris, latrocinari, dep.
23:
q. Ieſtem zboycą/ łotroſtwem ſie obchodzę.
24:
Ex occulto latrocinari, Z kątá gdzie ná
25:
ludzie wyskákowáć y odzieráć. Latroci=
26:
nari pro mercede militari apud Plau.
27:
Latrocinium, Morderſtwo/ krádzieſz.
28:
Latrocinum pro militia apud Plautum.
29:
Miáſto zołnierzowánia.
30:
Latrocinatio, onis, idem. Latrunculatur,
31:
Który złodzieye zbiera y wieśi/ opráwcá.
32:
Iudex rerum capitalium qui de latr=
33:
cinijs iudicat.
34:
Latamiæ, arum, Kopánie kámieni.
35:
Latus participium a Fero fers, Vide
36:
ſuo loco.
37:
Latus, a, um, latior, latiſsimus, adiectiuū,
38:
Szeroki. Cuius contrarium eſt angu=
39:
ſtus, Wąski. Latus pectore, Szeroki w
40:
pierſiách.
41:
Late aduerbium, Szeroko. Longe late
42:
diffuſa laus Pompeij, Dáleko y ſzeroko
43:
słynie chwałá Pompeiuſowá. Late uagatur
44:
ignis, Bárzo ſie ſzerzy/ Bierze wielką moc.
45:
Latius opinione deſſeminatum eſt hoc
46:
malum, Dáleyſie rozniosło niżliſmy mnie=
47:
mali. Late perſcribere omnia ad ali=
48:
quem, Szeroko opiſáć. Late pater & la=
49:
tiſsime patet hæc diſputatio, Siłá by
50:
około tego trzebá mówić. Latius loqui cui
51:
comprehenſe opponitur. Late patet,
52:
Szeroko lężi/ Szeroko ſie roſciąga.
53:
Latusclauus, Senatorskie odzienie.
54:
Laticlaui, Senatorowie álbo pátricij. Latifo=
55:
lium, Szerokiego liśćia. Latifolia, æ, etiā
56:
dicitur.kolumna: b
| L ante A. |
1:
Latitudo, latitudinis, fem. tert. Szerokość.
2:
Latitudo poſſeſionum, Szerokość ymienia.
3:
Lateſco, lateſcis, ere, neut. tert. Szeroko ſie
4:
rozraſtam. In uentrem lateſcere, Siádło
5:
rość. Lato, as, non uſurpatur.
6:
¶Compo. Dilato. pen. pro. Roſzerzam/
7:
Roſpośćieram. Dilatare & contrahere
8:
contraria, Aciem exercitus dilatare,
9:
Szerzey woysko roſtáwić. Pomeria re=
10:
gni ſui dilatare, Páńſtwá ſwego roſzerzáć.
11:
Dilatata lex coanguſtari poteſt, Sze=
12:
roko omawiáyący ſtátut może być vkrócon.
13:
¶Dilatatio, Roſzerzeánie.
14:
Latifundium, latifundij, Szerokość/ Szero=
15:
ka poległość.
16:
Latus, lateris, pe. cor. neu. t. Bok/ Stroná.
17:
Homines a latere, Prziyaćiele którzy przi
18:
kim ſtoyą/ powinowáći.
19:
Latera inſulæ dicuntur etiā, Strony wyſpy
20:
Lateranus, laterani, Drábánt. Qui latus
21:
princeps ſtipat, Stipator uel ſatelles
22:
potius.
23:
Lateranus, Właſne ymię yednego Rzymiániná
24:
a quo Lateranenſe palatium.
25:
Latyris, f. Vulgo cataputia maior Skoczek
26:
Lauacrum & lauatio, Vide Lauo.
27:
Lauce Inſula in Ponto.
28:
Laudicœnus, nomen, apud Plin. Epiſt. 38.
29:
Laudo, Vide Laus.
30:
Lauerna, æ, f. p. Bogini złodzieyſtwá v Rzi=
31:
miánów.
32:
Lauernio, Złodziey.
33:
Lauernalis porta Romæ, Bramá w Rzimie
34:
nie dáleko od kośćiołá Lauerny boginiey.
35:
Lauer, laueris, n. t. & aliquando fem. her=
36:
ba, Niektórzi mniemáyą wodny Iſop.
37:
Lauinium, ij Miáſto we włoſzech. Quæ &
38:
Laurentum dicta eſt.
39:
Lauo, lauas, laui, lautum & lotum, & an=
40:
tique lauatum, lauare, act. p. Vmywam
41:
miyę ſie. Lauare laterem, Prouer. Próżno
42:
czinić. Lauare peccatum ſuum, Omyć
43:
ſwóy grzéch.
44:
Lauo, lauis, antiqui dixerunt. Lauatio, la
45:
uationis, Myćie/ Kąpánie.
46:
Lauacrum, lauacri, idem, też łáźniá.
47:
Lauatrinæ olim dictæ ſunt quæ nunc la=
48:
trinæ, Wychody Sacrety.
49:
Lautulæ, id eſt, thermæ, Cieplice, Calepin.
50:
ſine authore.
51:
Lautus ſiue Lotus, a, um, Zmyty/ czyſty/ a/ e
52:
Lautus homo, Chędogi/ Dworski/ Wy=
53:
ſtrychniony/ Doſtátnye koſztownie á hoynie
54:
vżywáyący człowiek.
55:
Laute aduerbium, Okficie.
56:
Lauatitia, æ, Lákotká/ páńska potrawká.| Lautitia |
strona: 186
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Lautitia etiam in ueſtitu, Foremne miękkie
2:
á koſztowne ſzáty.
3:
Lautus etiam ſignificat, Roskoſzny mięki.
4:
Lautulus dim. Pieſzczący/ Subtilno chowány.
5:
Lautia, lautioris, Dáry które Rzimiánie po=
6:
ſtronnym posłóm zwykli dáwáć. Liuius in
7:
ſingulari gener. femin. uſus eſt. Lau=
8:
tia, æ, a Lauo fit lotrix, Praczká. In=
9:
de lotorius, a, um, Co ku prániu należy.
10:
Malleus lotorius, Kiyań álbo kiyáni=
11:
tá. Et lotura. loturæ, Pránie. Et lotium,
12:
Szcziny. Compoſita require in Luo.
13:
Laureotis, tis, genus cineris quod inipſa
14:
fornacis area colligitur, ex fauillis
15:
argenteis ſurſum aſcendentibus ac de=
16:
inde in aream deſcendentibus dum ar
17:
gentum in fornace uritur.
18:
Laurion locus Atticæ.
19:
Laurolauinium urbs Latij proxima Lau
20:
rento, Laurolanium quidam ſcribunt.
21:
Laurus, lauri, fem. ſec. & q. declin. Lauro=
22:
we álbo bobkowe drzewo. Bacca lauri, Ia
23:
gody bobkowe.
24:
Laurea idem quod laurus & laurea, Li=
25:
ście Bobkowe.
26:
Laurifolium idem.
27:
Laurea & item laureola dimin. Wieniec
28:
z bobkowego liścia który bywał da=
29:
wan temu który zwićięſtwo otrzimał. Vn=
30:
de laureā adeptus eſt & laureā meruit,
31:
Vkoronowan yeſt/ godźien czći y chwały.
32:
Laureatus, a, um, Tákowym wiencem bobko=
33:
wym vkoronowány.
34:
Laureus, a, um, adiectiuū, Vt laurea co=
35:
rona, Bobkowa koroná.
36:
Laureus ramus, Rozgá bobkowa.
37:
Lauretum, laureti, Sad mieyſce gdzie drze=
38:
wo bobkowe rośćie/ álbo bywa ſzczepione.
39:
Laurifer, a, um, Vt laurifer tellus, Ziemiá
40:
ná którey ſie rodźy bobkowe drzewo.
41:
Lauriger, a, um, Który nieco Bobkowego
42:
drzewá nośy.
43:
Laurinus, a, um, Bobkowy/ a/ e. Vt oleum
44:
laurinum, Oley bobkowy. Laurina folia,
45:
Liśćie bobkowe.
46:
Lauream & Laurum mutata diphtongo
47:
Loream pro eodem accipit Cato.
48:
Laureolus nomen proprium ciuiſdā ne=
49:
bulonis.
50:
Laurentum, Miáſto we włoſzech.
51:
Laurens & Laurētinus, Który z támtąd yeſt.
52:
Laurentia, Zoná Fauſtuli páſturzá/ który Ro=
53:
mulum y Rhemum wychował.
54:
Laurentalia, orum, Swiętobliwość gry ku
55:
czćy w Rzymie/ etć.
56:
Laus, laudis. fem. tert. Chwałá/ cześć. Lau=kolumna: b
| L ante A. | 186 |
1:
dibus ad cœlum extollere, Wychwáláć
2:
Celebratus laude illuſtri, Wyſoko wy=
3:
chwálóń. Summis laudibus efferre,
4:
Bárzo wiele dźierżeć o kim. Ornare ueris
5:
laudibus aliquem, To przipiſáć czego go=
6:
dzien yeſt. Latine pure loqui eſt in ma=
7:
gna laude ponendum, Rzecz chwalebna
8:
yeſt dobrze móc po łáćinie mówić.
9:
Laudo, as, are, act. pri. Chwalę. Probare &
10:
laudare idem, Laudare laudibꝰ, Wiel=
11:
mi wychwáláć.
12:
Laudatus participium ſiue nomen ex
13:
participio, Chwálny/ chwálebny/ a/ e.
14:
Laudator, laudatoris, maſ. ter Wychwálácz
15:
Laudator uolūtarius, Zyczliwy/ vprzey=
16:
my wychwálácz.
17:
Laudatrix uerbale fem. Cwalicielká.
18:
Laudatio, onis, Chwalenie.
19:
Laudabilis & hoc bile, Chwalebny/ a/ e.
20:
Laudabiliter, Chwalebnie/ Rządnie.
21:
Laudatiuus, a, ū, ut laudatiuū genus ora
22:
tiōis, Rzecz komu ku czćy á chwale vcziniona.
23:
Laudo item idem ſignificat quod Cito
24:
Prziwodzę/ dowodzę, potwierdzam. Cicero
25:
Autores certiſsimos laudare poſſum
26:
Mogę pewne skłádácze ná to prziwieść
27:
álbo niemi dowieść/ á rzecz ſwą potwir=
28:
dźić. Sed eſt uerbum Iuris hoc loco
29:
¶Illaudatus, a, um, Którym ſie nie godźi
30:
dowodźić/ niechwalny. Illaudatus author
31:
Niesławny/ niewzięty Autor. Et illauda=
32:
bilis, idem.
33:
¶Compoſita, Collaudo, Pochwalam.
34:
¶Collaudatio, Pochwalenie.
35:
Laudicœnus, Który vpominki komu dáye zá
36:
to iż go chwalił. Sophocles Græce di=
37:
ctus ut Plin. in Epiſt. teſtatur.
38:
Elaudo, as, are, pluſ nominare, Feſt.
39:
Lautia, æ, Vide Lautus, a, um.
40:
Lautomia, idem quod latomia, Mieyſce
41:
gdzie dobywáyą kámieni. Latine Saxifo=
42:
dina uel lapidicina, Item carcer Sy=
43:
racuſanus ſubterraneus immenſus ac
44:
profundus, Głęboka wieża v miáſtá. Sy=
45:
racuſę/ in Sicilia, & pro quouis carcere
46:
& loco ſubterraneo aut Hypogæo in
47:
ſaxo inciſo accipitur.
48:
Lautitia, lautus, lautulus, Vide Lauo.
49:
Lautrices duorum fratrum uxores, Cal.
50:
ſine authore.
51:
Lax fraus eſt inquit Feſtus, unde lacire
52:
decipere utrum obſoletum.
53:
Laxus, a, um, Przeſtrony/ Szeroki/ a/ e. La=
54:
xus ager cui opponitur anguſtus. Sze
55:
ronie pole. Laxas dare habenas, Puśćić
56:
wodze. Laxæ opes, Wielkie bogactwá.| Laxe |
strona: 186v
kolumna: a
| L ante A. |
1:
Laxe aduerbium, Szeroko. Laxiſsime
2:
pererrare, Dáleko wędrowáć.
3:
¶Compoſita, a laxus. Prolixus, a, ū,
4:
Długi/ a/ e. Laxitas, Szerokość. Proli=
5:
xitas, Długość.
6:
Laxo, as, are, act. prim. Rośćiągam/ Roſpo=
7:
śćieram/ też otwarzam. Laxari a uinculis,
8:
Być wypuſzczon z więzienia. Laxare ani=
9:
mum a laboribus, Odpoczináć. Laxatus
10:
curis, Wyświebodzony od prac á ſtáránia.
11:
Ammona haud multum laxauerat,
12:
Nic ſie drogość nie vſtąpiłá. Aſtringere
13:
& laxare contraria.
14:
Laxatus participium ſiue nomen ex par=
15:
ticipio, Roſzerzony/ roſprzeſtroniony. La=
16:
xatior area, Przeſtrońſze śiedlisko.
17:
Laxitas, Vide paulo ſupra.
18:
Laxamentum, Przeſtreńſtwo/ roſprzeſtronie=
19:
nie też odpoczinienie. Laxamentum & ue=
20:
niam non habet leges ſi modum ex=
21:
ceſſeris. Nie máyą żadnego odpoczinienia
22:
áni odpuſtu. Laxamentum dare, Dáć
23:
odpoczinąć.
24:
¶Compoſita, Relaxo, as, are, Rozſzer=
25:
zam/ Roſprzeſtrzeniam/ też ochłádzam. Rela=
26:
xare & conſtringere contraria, Rela=
27:
xare animum & dare ſe iucunditati,
28:
Ochłodźić ſie y dáć ſie ná dobrą myſl. Rela=
29:
xatus ſomno animus, Ochłódzony/ po=
30:
krzeźwiony. Se occupatione relaxare,
31:
Odpoczinąć od prac.
32:
¶Relaxus, a, um, Roſprzeſtroniony/
33:
a/ e.
34:
¶Relaxatio, Roſprzeſtrzenienie/ ochłodá/
35:
odpoczinienie. Contētio animi & relaxa=
36:
tio contraria.L ante E.
37:
Lea, æ, quæ & leæna femin. prim. Lwi=
38:
cá.
39:
Lea item Braſsice genus, Cwikłá. Leæ etiā
40:
Inſula iuxta Cyrenaicam Africæ re=
41:
gionem.
42:
Leander, maſc. ſec. Właſne ymię/ Cuiuſ=
43:
dam ex Abydo.
44:
Lebadia urbs Bœotiæ.
45:
Lebedus, pen. prod. Ciuitas a Colopho=
46:
ne 120. ſtadijs diſtans.
47:
Lebes, lebetis, pen. prod. maſc. uel fem.
48:
Miedźiany gárniec álbo też koćieł.
49:
Lebeſum pro liberum dixerunt uete=
50:
res.
51:
Lecherum alterius maris portū appellari
52:
tradit Liuius de bello Macedonico.kolumna: b
| L anet E. |
1:
Lectrum promontorium Aſiæ.
2:
Lectus, lecti, m. ſec. Loże. Eſt in lecto, Ieſzcze
3:
ſpi. Lecto teneri, Chorowáć. Lectus etiam
4:
Loże ná którich przed czáſy do ſtołá ſia=
5:
dano.
6:
Lectulus & lecticulus, diminutiuum Loż=
7:
ko.
8:
Lectiſternium cum ſacrorum gratia lecti
9:
in templis ſternebantur ad diſcum=
10:
bendum ſiue pernoctandū apud Ro=
11:
manos, Feſtus.
12:
Lectiſternator, oris, Ten który śćie=
13:
le.
14:
Lectica, æ, pen. prod. Lożko noſzące/ my zo=
15:
wiemy kolebką. Abuſiue lecticula di=
16:
min. Lóżeczko/ kolebeczká.
17:
Lecticarius, Który tákowe łoſzko nośy yáko
18:
przed czáſy bogáći miewali. Nunc uoca=
19:
mus equos, Woźniki kolebczáne.
20:
Lecticariola quaſi parua lectica. Mar=
21:
tialis.
22:
Lecythus, lecythi uel ut quidam ſcribunt.
23:
Lechytus, pen. cor. maſc. ſec. Oleyowa
24:
bániá.
25:
Legerda urbs Armeniæ maioris.
26:
Legio, onis, a delectus militum dicta eſt
27:
teſte, Var. lib. 4. de lingua latina eo
28:
legionis milites uiritim legi, hoc eſt ele
29:
gi ſoleant, Vide Lego.
30:
Lego, legas, aui, are, Poſyłam/ slię. Primæ
31:
coniugationis, Legare negotium alicui
32:
Poliećić. Legare aliquid alicui, Odkázáć
33:
co komu ná Teſtámencie.
34:
Legatus, legati, Poſeł/ Legat.
35:
Legatus etiam, Namieſtnik Hetmáński/ ták
36:
ná woynie miedzy zołnierſtwem yáko y
37:
nád miáſtem álbo prowincią nieyáką. Obije
38:
legatus Ægyptum & Syriam, Poſel=
39:
skim obyczáyem przeyechał.
40:
Legatio onis, fem. tert. Poſelſtwo. Mittere
41:
legationem ad aliquem, Posłáć poſel=
42:
ſtwo ku komu. Eſſe in legatione, W poſel=
43:
ſtwie być.
44:
Legaticus, a, um, Poſelski. Vt Legaticum
45:
mandatum, Poliecenie poſelskie.
46:
Legatum, legati, net. ſe. ſubſtantiue, Odka
47:
zánie teſtámentne. Nam legare ſignificat
48:
etiam teſtamento relinquere, Ná teſtá=
49:
mencie odkázáć. Et Legator, Teſtámentarz
50:
ten który komu co odkazał.
51:
Legatarius, a, um, Ten komu co yeſt odka=
52:
zane/ też który czeka ſpadku po kim. Nam
53:
Teſtator & Legatarius opponuntur
54:
inter ſe relatiue.
55:
Legatiuum legatiui, Koſztunek álbo wyprá=
56:
wá ná poſelſtwo/ pieniądze ná ſtráwę.| Legatitium |
strona: 187
kolumna: a
| L ante E. |
1:
Legatitium pro legatiuo.
2:
Legatitius, a, um, idem quod legaticus,
3:
ut Legatitium uiaticum, Pieniądze ná
4:
ſtráwę posłowi.
5:
¶Compoſita, Ablego, as, aui, are,
6:
Odſyłam/ odpráwuyę. Pueros uenatum
7:
ablegauit, Wysłał ná myſliwſtwo. Pecus
8:
a prato albegandū, Bydło z páśi wźiąć
9:
Hoc me a te ablegat, Tomię odtrąca od
10:
ćiebie. Remouere & ablegare aliquem
11:
Odpráwić kogo przecz. Ablegatio, onis,
12:
Odpráwá/ odesłánie.
13:
¶Allego, id eſt, cito ad aliquem lo=
14:
cum mitto, Poſyłam/ Przipominam/ przi=
15:
wodzę. Ad aliquem allegare, Wziąć ſo=
16:
bie do kogo. Allegare aliquem alicuius
17:
re gratia, Posłáć ku kómu ná pytánie o nie=
18:
którą rzecz. Multorum allegabat teſti=
19:
monia, Wiele ich ſwiádectwá prziwodźił/
20:
przipomniał. Inter allegatos Oppiniaci
21:
nomen primum eſſe conſtat, Miedzi
22:
temi którzi byli prziwodzeni náprzednieyſze
23:
mieyſce miał Oppiniacus.
24:
¶Allegatio, uerbale, Prziwodzenie/ przi=
25:
pomnienie.
26:
¶Delego, Poliecam/ Skłádam ná kogo,
27:
Rem aliquam ad alterum delegare,
28:
Ku ynſzemu odesłáć. Delegare officium
29:
alicui, Spuśćić komu vrząd. Delegare ali=
30:
quem alicui cauſæ, Wyſádźić kogo ku
31:
náydźieniu poſrzodku miedzi ſtronámi. Pro=
32:
uinciam alicui delegare, Spuśćić vrząd
33:
Delegatio iuriſdictio, Spuſzczona/ Pole=
34:
cona ſpráwá. Delegatum munus, Pole=
35:
cony vrząd/ álbo ſprawá.
36:
¶Delegatio, Polecenie/ Dánie mocy ku
37:
czemu.
38:
¶Subdelego, Spuſzczam á polecam ynſze=
39:
mu co ná mię włozą. Sub delegatus iu
40:
dex, Podkomiſarz.
41:
¶Collego non legitur, ſed collega, æ,
42:
Towárziſz w vrzędzie álbo w kommiſiey
43:
vczeſnik polecenia á vrzędu tego który ná
44:
mię włozón yeſt.
45:
Collegium, Zgromádzenie vczeſników ye=
46:
dnego vrzędu też wſzelakie towarziſtwo álbo
47:
bráctwo.
48:
¶Collegium ſacerdotum, Zgromádze=
49:
nie xięży. Cooptare aliquem in colle=
50:
gium, Wziąc kogo miedzy ſię.
51:
¶Relego, Odſyłam/ záś wrácam/ odprá=
52:
wiam/ oddalam. Longe relegati a cæte=
53:
ris, Dáleko oddaleni od drugich. Hunc in
54:
prædia ruſtica relegarat, Odesłał go
55:
był ná wieś. Ad authores relegare, Ode=kolumna: b
| L ante E. | 187 |
1:
słáć. In exilium relegare, Z ziemie wy=
2:
wołáć.
3:
¶Relegatio, Oddalenie/ odesłánie. Rele=
4:
gatio & amandatio, idem.
5:
¶Relegatus, Odesłány/ a/ e/ też wywołá=
6:
ny.
7:
¶Sublego, Iuſzym prożne mieyſce záſadzam
8:
wſtáwiam ynſzego ná to mieyſce.
9:
Lego, legis, legi, legere, act. tert.
10:
Czytam/ też zbieram/ zgromádzam/ też obie=
11:
ram. Legi literas tuas, Czitałem twoyę li=
12:
ſty. Eos libros per te ipſe legas, Xięgi
13:
ty czitay ſam przes ſię. Remiſſius legere,
14:
Nie ták prętko czitáć. Item legere flo=
15:
res, Zbieráć kwiatki. Spolia legere, Lupy
16:
zgromádźić. Legere ueſtigia, Cziych trepów
17:
álbo ſliadu náſliádowáć. Legere picturam
18:
Málowánie przeględáć. Legere littus, podle
19:
brzegu ſie wieść. Item Cæſar in Sena=
20:
tum eum legit, Cic. Ceſars go zá páná
21:
rádnego obrał. Legere in demortui lo=
22:
cum, Na vmárłego mieyſce ynſzego obráć.
23:
Milites legere, Popis mieć służebnych.
24:
Legio, onis, fe. ter. Inde deriuatur, Woy=
25:
sko á zaſtęp służebnych ludźi/ ták wielki yá=
26:
ko 12500. oſób álbo yáko Vegetius chce
27:
6000. mniey álbo więcey. Alij dicunt le=
28:
gionem comprehendere decem co=
29:
hortes, Dzieſięć hufców. Cohors diuidi=
30:
tur in 50. manipulos Ná pięćdzieſiąt rot.
31:
Manipulus in 25. milites, W pięć á dwá=
32:
dzieśćiá oſób.
33:
Legionarius, a, um. Co ku záſtępowi á woy=
34:
sku należy. Legionariæ cohortes, Hufy
35:
zaſtępskie.
36:
Leguncula, æ, diminutiuum a legione,
37:
Záſtępik.
38:
Legulus, leguli, Zbierácz który yágody wino
39:
rozinki/ y co tákowego zbiera.
40:
Legumen, leguminis, Iárziná.
41:
Lector, lectoris, Czitelnik też zbierácz.
42:
Lectus participium ſiue nomen ex par=
43:
ticipio, Wybrány/ też zebrány/ zgromadzo=
44:
ny/ czitany/ a/ e. Lectiſsimus adoleſcens,
45:
Przewyborny młodzieniec. Lectiſsimi at
46:
ornatiſsimi uiri, Náypierwſzy á naywy=
47:
bornieyſzi mężowie.
48:
Lecte, lectius, lectiſsime, Wybierayąc po ye=
49:
dnemu.
50:
Lectio, onis, Czitánie lekciya.
51:
Lectio literarum, Czitánie liſtów.
52:
Lectio lapidum, Zbieránie kámieniów.
53:
Lectio militum, Popis rycerſtwá.
54:
Lectio Senatorum, Obieránie rády.| Ii | Lectito |
strona: 187v
kolumna: a
| L ante E. |
1:
Lectito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
2:
nie czitam.
3:
Lecturio deſyderatiuum, Rad bych czi=
4:
tał.
5:
Legumentum, legumenti idem quod
6:
legumen, Iárziná,
7:
Legarium, idem.
8:
¶Compoſita, Allego, Prziwodzę. Vi=
9:
de ſupra in dictione Lego, as, are, Al=
10:
lego idem enim eſt.
11:
¶Allectus participium, ut allectus eſt
12:
in ſenatum, Wzięty yeſt w rádę.
13:
¶Colligo, Zbieram/ zgromádzam. Col=
14:
ligere iram, Gniewáć ſie. Colligit ſe in
15:
arma, Vbiera ſie we zbroyę. Colligere
16:
exercitum, Przymowáć służebne. Col=
17:
ligere ueſtem, Záwziąć ná ſię ſuknią álbo
18:
ſie wskáſáć. Omnes laudes colligere,
19:
Wſziſtki chwały oſięgnąć. Breuiter quæ
20:
dicta ſunt colligere, Krotkiemi słowy
21:
oſięgnąć. Conſiderate & animo col=
22:
ligere, Bráć ſobie ná mysl. Colligere
23:
animum & cogitationem, Pokrzepczić
24:
ſie.
25:
Vbi ſe colligit, Iáko ſie pokrzepczył.
26:
Cauſas colligere, Wymowek ſzukáć. Col
27:
ligere rationes, Ráchowáć.
28:
¶Collectus participium, Zgromádzo=
29:
ny.
30:
Collectio, Zgromádzenie. Item ex hoc
31:
potes colligere, Ztąd ſie możeſz dobá=
32:
czić/ dorozumieć. Sic collige hoc, Pá=
33:
miętay to yedno/ weźmi to przed ſię.
34:
¶Collecta, æ, Zgromádzenie/ zebránie.
35:
Item collecta, id eſt, Symbolum,
36:
Składá zrzucenie pieniędzy na co tákowe=
37:
go.
38:
¶Collectaneus, a, um, Zgromádzony/
39:
zrzucony/ a/ e/ Vt æs collectaneum. Pie=
40:
niądze przez poſpolitego człowieká zdá=
41:
ne.
42:
¶Collectanea, Zebránie á náznáczenie ze
43:
wſzech xiąg.
44:
¶Collectitius, a, um, idem.
45:
¶Collectiuus, a, um, idem.
46:
¶Deligo, Wybieram/ obieram. Deligere
47:
locum idoneum caſtris, Godne mieyſce
48:
obozowi obráć. Delige quem diligas,
49:
Cic. Obierz ſobie kogo byś mógł miło=
50:
wáć
51:
Aliquem deligere ad imitandum, O=
52:
bráć kogo ſobie ku náſliádowániu.
53:
¶Delectus participium, Wybrány. De=
54:
lectus rem aliquam, Ku niecznemu wy
55:
brány. kolumna: b
| L ante E. |
1:
¶Delectus, huius delectus nomen uer=
2:
bale, Vt datus eſt illi delectus, prouin=
3:
ciarū, Dano mu wybór w ſtároſtwách. Ha=
4:
bere delectum uel agere delectum mi=
5:
litum, Popis trzimáć.
6:
¶Delectus & diſcrimen, Rózność. Vn=
7:
de ſine delectu, Króm rozności álbo bra=
8:
ku.
9:
Recipiebantur milites ſine delectu, Lá=
10:
dá kogo prziymowano nie brákowano ni=
11:
kim kto w ymię boże okrzczón tego piſa=
12:
no.
13:
¶Diligo, diligis, dilexi, diligere, dile=
14:
ctum, pe. cor. Miłuyę.
15:
Diligere, Charum habere, & Colere,
16:
idem.
17:
¶Diligens, diligentis, Miłuyący. Et di=
18:
ligens nomen ex participio, Pilny=
19:
pracowity/ a/ e.
20:
Diligens ac Studioſus idem, Diligen=
21:
tiſsimus rei familiaris, Cziſty goſpo=
22:
darz.
23:
Diligens, attētus, aſsiduus, idem. Aſsi=
24:
dua & diligens ſcriptura, Pilne piſa=
25:
nie.
26:
¶Diligentia, æ, Pilność. Aſsiduitas, In
27:
duſtria, diligentia, idem.
28:
¶Indiligens, Niebáczny/ niepilny/ a/ e.
29:
¶Indiligentia, Niebáczność. Negligētia
30:
idem.
31:
¶Diligenter aduerbium, Pilnie, Stu=
32:
dioſe ac diligenter curare aliquid,
33:
Rządnie co ſpráwić.
34:
Diligenter hic eram, Nie odſtępowałem
35:
ztąd ſtopą/ álbo miałem wſzeláką pilność
36:
ná wſziſtko.
37:
¶Eligo, idem quod deligo, Vnde Ele=
38:
ctio, Wybránie.
39:
¶Elector, oris, Wybierácz.
40:
¶Electris, uerbale fœm. Wybierácz=
41:
ká.
42:
¶Electus participium, Wybrány.
43:
¶Electus, huius electus, Wybrá=
44:
nie.
45:
¶Elegans, elegantis, Wybrány/ Nádob=
46:
ny/ piękny.
47:
Elegans formarum ſpectator, Niepo=
48:
ſpolicie ſie znáyąc ná pięknośći. Vir mun=
49:
dus & elegans, Piękny y ochędożny. Ele=
50:
gantem regem narras, O niepoſpolitym
51:
krolu powiedaſz. Elegans in cibis, Piękne
52:
á ochędożne czinienie yeść.
53:
¶Elegantia, Piękność/ Ochędożność.| Elegantia |
strona: 188
kolumna: a
| L ante E. |
1:
Elegantia ſermonis latini, Foremność
2:
rzeczi łáćińskiey.
3:
¶Eleganter aduerbium, Pięknie/ Ná=
4:
dobnie/ chędogo.
5:
Eleganter acta uita, Vczćiwe wiedzienie żi=
6:
wotá.
7:
¶Intelligo, is, xi, ere, ctum. Rozumiem.
8:
Antiqui intelligo ſcribebant per e
9:
ſecundam uocalem in penultima, Ani
10:
mum alicuius intelligere, Rozumieć co
11:
kto myſli. Tibi po ab iſto hera ca=
12:
uendum intelligo, Ia tobie rádzę páni
13:
ábyś temu niedowierzáłá.
14:
¶Correxit miles quod intellexi mi=
15:
nus, Złáyał yą pan rycerz czegom ya nie wy
16:
rozumiáłá.
17:
Non intelligo ſatis quæ loquatur, Nie
18:
owſzeki rozumiem co mówi.
19:
¶Intelligetur impersonale, ut, Non in=
20:
telligitur quando obreperat ſenectus.
21:
Nic ſie nie baczy gdy ſtárość kogo nápá=
22:
dnie.
23:
¶Intellectus participium, Wyrozmieyą=
24:
cy/ a/ e.
25:
¶Intellectus huius intellectus, Rozum
26:
Wyrozumienie. Intellectu conſequi, Do=
27:
myſlić ſie.
28:
Columbis ineſt quidam gloriæ in=
29:
tellectus, Gołębie máyą nieyáki rozum gdy
30:
ye chwalą.
31:
¶Intelligens participium, Rozumieyący.
32:
& nomen ex participio Ingenuoſus &
33:
Intelligens idem.
34:
Intelligens princeps, Dobrze báczne
35:
Xiążę.
36:
¶Intelligentia, æ, Rozum/ Bacz=
37:
ność.
38:
¶Intelligenter, Bacznie/ Rozumnie.
39:
¶Intelligibilis, & hoc intelligibile, Ro
40:
zumny/ báczny. In Biblijs tantum legi=
41:
mus.
42:
¶Subintelligo, Baczę/ Dobaczawam
43:
ſie.
44:
¶Subintelligitur imperſonale, Ma być
45:
rozumiano.
46:
¶Negligo, Niedbam/ zgárdzam/ zamieſz=
47:
kawam/ opuſzczam/ puſzczam mimo ſię. Ne=
48:
gligere ueſtem, & ueſtitum, Nieſtroyć
49:
ſie/ niedbáć nic ná pyſzne noſzenie. Ne=
50:
gligere mandatum alicuius, Zgárdźić
51:
cziye przikazánie.
52:
Negligere minas, Nie dbáć ná groże=
53:
nie.kolumna: b
| L ante E. | 188 |
1:
Negligere periculum capitis & fortu=
2:
narum, Nieważić ſobie nic zdrowia y má=
3:
yętnośćy.
4:
¶Negligens, om. Niedbáły. Negligens
5:
in amicis colendis, Nie dbá o záchowánie
6:
á miłość prziyacielską.
7:
¶Negligentia, æ, Niedbáłość.
8:
¶Neglectio, Zgárdzenie.
9:
¶Neglectus, huius neglectus, Niedbá=
10:
łość.
11:
¶Neglectus, a, um, ut Neglecta coma,
12:
Nieugłaskáne włoſy.
13:
¶Negligenter aduerbium, Niedbá=
14:
le.
15:
Negligenter habere, Nic nie dbać o ko=
16:
go.
17:
Neutiquam hæc res neglectui eſt mi=
18:
hi, Niegodźi mi ſie tey rzeczi opuśćić.
19:
¶Perlego, is, legi, ctum, ere, Przeczitam.
20:
Perlegere oculis Vergilium, Dobrze á s
21:
pilnośćią przeyźrzeć.
22:
¶Prælego, Czitam komu/ vczę kogo wy=
23:
kłádam niekrórego Autora ſtudentóm á vcz=
24:
nióm ſwym.
25:
¶Prælectio, Czitánie/ vczenie. Prælector,
26:
Przeczitácz/ myſtrz który vczy.
27:
¶Relego, Czitam z nowu/ Przeczitam dru=
28:
gą ras.
29:
¶Sublego, ſublegis, ſublegi, ſublegere
30:
ſublectum, id eſt, furto aliquid ſurri=
31:
pio, Potáyemnie ſchraniam ſie/ też wybie=
32:
ram.
33:
In locum demortui ſublegere, Ná
34:
zmárłego mieyſcu poſtáwić. Sublegere ſeſe
35:
Schrónić ſie potáyemnie.
36:
¶Sacrilegus, Złodziey kośćielny.
37:
¶Sacrilegium, Kośćielne złodziey=
38:
ſtwo.
39:
¶Seligo, Wybieram/ wydzielam/ wyłą=
40:
cząm.
41:
¶Selectus participium, ut, Selectæ bre=
42:
ueſ ſententiæ, Wybráne ſenten=
43:
tie á namowy.
44:
¶Translego, Przeczitam aż do koń=
45:
cá.
46:
Laguleius, Vide Lex.
47:
Leleges, uel lelegæ, pen. cor. populi erra=
48:
bundi, Błąkáyący ſie ludzie którzy przed
49:
tym Theſſalią dzierżeli. Et alia plurima
50:
loca, Cariam, &c.
51:
Lema in oculis lachryma congelata, La
52:
tine lippitudo, Płákánie álbo ćieczenie
53:
vſtáwiczne z oczu.| Ii 2 | Lemoſus |
strona: 188v
kolumna: a
| L ante E. |
1:
Lemoſus, a, um, Komu zápływáyą oczi.
2:
Lemannus, Ieźioro w niemieckich ſtronách
3:
miedzi Yenewą y Lozáną leżące.
4:
Lembus, lembi, maſc. ſec. Máła łodká/
5:
Czółn.
6:
Lemma, lemmatis, neut. tert. latine ſum=
7:
ptio ſiue aſſumptio, argumentū, Cic.
8:
Aſſumptum uocat, Potwierdzenie dowód
9:
Hinc dilemma, Vide ſupra.
10:
Lemniſci, lemniſcorum, Iáſtrzębowie/ kro=
11:
gulce/ y ynſzy ptacy które ná ręce noſzą/ też
12:
paski/ albo co ochędożnęgo v wienców y ko=
13:
ron wiſzącego.
14:
Lemniſcatus, a, um, Vt manus lemni=
15:
ſcata, Ręka nieyákiemi vpominkámi obo=
16:
wiązána.
17:
Lemmus Inſula in Ægeo mari, Miedzy
18:
Troyą á miedzy górą Atho w Mácedoniey
19:
która Wulkanuſowi poſlubiona yeſt. Lem=
20:
nium malū prouerbium, Wielkie nieſza=
21:
częśćie.
22:
Lemonium nomen herbæ alias Cin=
23:
nara.
24:
Lemures, lemurum, maſc. Stráſzidłá/ á lár=
25:
wy álbo obłudy nocne.
26:
Lenæus cognomen Bacchi.
27:
Lenia ornamenta tunicarū aurea, Brá=
28:
my. CC.
29:
Lenis, & hoc lene, Miętki/ Liekky. Et Me=
30:
taphorice, Nieſrogi/ powolny. Leue uinū
31:
Liekkie wino. Non aſperum fere idem
32:
quod lenis prima longa, Ego ſum ani
33:
mo leni natus, Iam yeſt miękkiego przi=
34:
rodzenia. Lene uenenum, Które z nienacká
35:
o śmierć przipráwuye. Leuiſsimus homo
36:
eſt & natura & conſuetudine, Człowiek
37:
powolniuchny by dziecię.
38:
Leniter aduerbium, Z nienacká/ Lekko. Le=
39:
niter pungit animi dolor, Nie bárzp
40:
yem żal. Leniter arridere, Milie ſie ku ko=
41:
mu vſmiecháć.
42:
Lene aduerbium idem.
43:
Lenitas, lenitatis, fem. ter. Powolność/ mięk=
44:
kość/ łátwość.
45:
Lenitudo, lenitudinis, idem.
46:
Lenimentum, Pogładzenie/ vkoyenie/ Vbłá=
47:
gánie.
48:
Lenio, is, lenij, uel leniui, lenitum, lenire,
49:
act. q. Vbłágáć/ vkoyić/ miękczić. Lenitur
50:
ægritudo, Koyi ſie chorobá. Lenire tem=
51:
peſtates inimicitiarum, Vſpokoić zmięk=
52:
czić zámieſzánie nieprziyáśnośćy. Lenire do
53:
lorem, Vſpokoić ból.
54:
Lenimen, idem quod lenimentum.
55:
¶Delenio idem quod Lenio.
56:
Leno, lenonis, maſc. ter. uel com. quam=kolumna: b
| L ante E. |
1:
uis habeat fem. Lena ut ait Priſcianus
2:
Goſpodarz który kurwy chowa/ Kurwigo=
3:
ſpodarz/ Rufian też niektórzi zową.
4:
Lena, lenæ, Goſpodini takowych pániduſzek
5:
kurwogoſpodini.
6:
Lenonius, a, um, Vt fides lenonia, Wiárá
7:
Rufiańska.
8:
Lenonicium, lenonicij, Goſpodá/ páń tá=
9:
kowych/ zántus.
10:
Lenocinium, Kurewskie przibieránie/ vbio
11:
ry/ ſtroyenię/ Piękroſzki/ y wyſmuknienie.
12:
Lenocinium etiam. Pieſzczotá/ gábánie/ prze
13:
kwintowánie. Sine ullo uerborum le=
14:
nocinio, Króm którego przekwintowánia
15:
álbo zdobywánia ná piękne á foremne sło=
16:
wá. Omnis lenocinij negligens, Niedba
17:
nic o ty piękroſzki.
18:
Lenulus, lenuli, dimin. Rufianek.
19:
Lenocinor, aris, ari, S pániámi duſzkámi ſie
20:
obchodzę/ Rufianski żiwot wiodę/ też gá=
21:
bam.
22:
Lenocinari per translationem, Piękrzić
23:
ſie/ piékroſzek pilen być.
24:
Lenunculus, aliud dimin. Ryfianek. Et le=
25:
nunculus, Czołnek ribitwi.
26:
Lens, lendis, fem. ter. Gnidá.
27:
Lendinoſus, a, um, Gnidźiſty. Vel Lendi=
28:
ginoſus, a, um, idem, CC.
29:
Lens, lentis, fem. ter. Szoczká/ álbo Szocze=
30:
wicá.
31:
Lentim pro lentem, frequentatiuū apud
32:
Catonem.
33:
Lenticula diminutiuum, Szoczká máła.
34:
Lenticulæ etiam, Nieyákie mákułki poćie=
35:
lie/ też nieyákie naczinie bárzo máłe/ miſecz=
36:
ká.
37:
Lenticula etiam nomen gemmæ.
38:
Lenticularis, & hoc lēticulare, Apul. Len=
39:
ticularis forma, Xtałt ſzoczczány.
40:
Lentigo, lentiginis, ſe. Piegá.
41:
Lentiginoſus, a, um, Piegáty.
42:
Lentiſcus, lentiſci, fem. ſec. Drzewo z które=
43:
go gumi ciecze máſtich zwáne.
44:
Lentiſcinus, Máſtichski.
45:
Lentulitas, nomen a Cicerone fictum,
46:
id eſt lentuli ſtudium, Chuć á żiczliwość
47:
Letituluſową.
48:
Lentus, a, um, Cienki/ ſubtilny/ miękki/ też le=
49:
niwy/ prożnuyący/ pániczkuyący. Lenta fœ=
50:
mina, Roskoſzna niewiáſtá. Lentus hu=
51:
mor, Zimna mokrość Lentus ignis e fa=
52:
go, Długo trwáyący ogien bukowy.
53:
Lente aduerbium, Z nienaczká/ poliekku.
54:
Lente ferre iniurias, Pokornie cierpieć
55:
krziwdy. Lente agere, Leniwo ſie ſpráwo=
56:
wać. Lentiſsime procedere, Nayleniwiey| poſtępowáć. |
strona: 189
kolumna: a
| L ante E. |
1:
poſtępowáć. Lente naſci, Pozno ſie vro=
2:
dźić.
3:
Lentitia, æ, Miękkośc.
4:
Lenitudo, lenitudinis, Leniwſtwo/ Polekku
5:
poczinánie.
6:
Lento, as, are, act. prim. Kręcę czinię miękko
7:
Vnde lentandus remus apud Vergi=
8:
lium, Kręcony ſtyr.
9:
Lentor, lentoris, maſc. ter. Miękka mokrość
10:
yákoby flágmá.
11:
Lenteo, es, ere, id eſt lentum eſſe, obſole=
12:
tum.
13:
Lenteſco, lenteſcis, lenteſcere, Cienczeyę/ ſub
14:
tilnieyę/ też przilipam. Ad digitos lente=
15:
ſcit, Przilipa do pálców.
16:
Lenulus & lenuculus, Vide Leno.
17:
Leo, les, leui, id eſt, imprimo & formo,
18:
Hor. lib. 1. Carm. Leni id eſt aperui &
19:
protuli inuſitatum.
20:
¶Compoſita, Deleo, es, eui, Zgłádzam
21:
Gubię/ zmázuyę. Delere epiſtolas lachry=
22:
mis, Polać łzámi liſt.
23:
¶Delere per translationem pro fundi=
24:
tus abolere, ut delere urbē, Do gruntu
25:
wywroćić/ wykorzenić/ przewroćić. Delere
26:
urbem cruore & flamma, Wyśiec y wy=
27:
palić miáſto. Extinguere & funditus de=
28:
lere idem, Veritatem delere, Zgłá=
29:
dźić.
30:
¶Deletio, Zgłádzenie.
31:
¶Delebilis, & hoc delebile, Co łátwie
32:
zgłádźić y záginąć może.
33:
¶Deletor, & deletrix, deletricis, fe. ter.
34:
Zgładźiciel/ poráźiciel/ poráźicielká.
35:
¶Deletilis, & hoc deletile, ut Spongia
36:
deletilis, Gębká którą może nieco zmázáć/
37:
Omyć.
38:
Leo, onis, maſc. ter. Lew.
39:
Leæna, Lwicá.
40:
Leo marinus ex cancrotū genere.
41:
Leo ſignum cœleſte, Niebieskie zná=
42:
mię/ Lew.
43:
Leunculus diminutiuum in Biblijs, Le=
44:
wek.
45:
Leoninus, a, um, Lwowy. Leonina exu=
46:
uies, Lwowá skórá.
47:
Leopardus, & Leopardalis, Zwierzę ze
48:
Lwu á Párdu vrodzone/ Lwopard.
49:
Leodium oppidum Herniorum in Ger
50:
mania, Luttich po niemiecku.
51:
Leontice, leontices, fe. herba quæ & Ca=
52:
calia.
53:
Leoncios, gemma Plinio.
54:
Leontopetalon, herbæ genus. Wald bene=
55:
dicten/ Leśna benediktá.kolumna: b
| L ante E. | 189 |
1:
Leontophonon, Máły robaczek roſtący
2:
tilko tám gdzie ſie lew rodźi/ którego gdy
3:
lew zye hnet zdechnie.
4:
Lepaduſa ſiue lopaduſa Inſula Siciliæ.
5:
Lepidium, lepidij, neut. ſec. herba, Ziele
6:
gorskością podobne gorczicy y pieprzo=
7:
wi.
8:
Lepidotes, is, fem gemma, Plinio.
9:
Lepidus, a, um, Tam de hominibus quā
10:
de oratione & alijs dicitur rebus,
11:
Wdzięczny/ rozmowny/ miły. Lepidus ad
12:
omnes res, Co pocznie to mu wſziſtko przi=
13:
ſtoyi.
14:
¶Illepidus, a, um, Nietráfny/ Nieforem=
15:
ny. Lepida & ſuauis cantio, Piękna á
16:
wdzięczna pieśń. Lepida forma, Piękna
17:
vrodá. Lepidi mores, Piękne obyczáye.
18:
Lepidum nuntium, Prziyemne poſel=
19:
ſtwo.
20:
Lepide aduerbium, Pięknie/ wdzięcznie. Le=
21:
pide ſtratus lectus. Foremnie/ pięknie vsłá
22:
ne łoże. Lepide hercle adiuuas, Cziśćie
23:
pomagaſz.
24:
Lepidule aduerbium diminutiuum, I=
25:
dem.
26:
Lepiditas, atis, fe. ter. Piękność. okráſá/ vro=
27:
dá.
28:
Lepiſta, æ, fem. prim. Nieyáka flaſzá/ álbo
29:
bębeneczek.
30:
Lepor, & lepos, leporis, pen. pro. m. ter.
31:
Wdzięczność/ piękność. Venuſtas. i. lepo=
32:
re & uenuſtate affluens, Pełen pięknych
33:
á wdzięchnych obyczáyów. Lepos quidam
34:
facetiæ hominem ornant, Ochotá
35:
kunſztowánie/ á roſpráwność człowieká krá-
36:
ſzą. Leporem quendam & ſalem eſt
37:
conſecutus, Tráfnym á roſpráwnym ſie
38:
ſtał.
39:
Sermonis lepor, lepor dicēdi. Wdzięcz=
40:
ność mowy. Inde uenit adiectium lepi=
41:
dus, ut ſupra.
42:
Leporinus, leporarium, Vide Le=
43:
pus.
44:
Lepra, lepræ, fem. prim. Trąd. Sic uulgo
45:
putatur, Cum ſit proprie cutis uitium
46:
alias mala ſcabies, Złe kroſty/ álbo zły
47:
ſwierzb. Et quod lepra dicitur Elephan
48:
tiaſis eſt, uide ſupra.
49:
Leproſus, a, um, Trędowáty/ a/ e.
50:
Leprium ciuitas Achaiæ unde Lepriatæ
51:
populi, & altera in Arcadia.
52:
Leptenacra promontorium Indiæ.
53:
Leptis ciuitas in Africa, unde Lepita=
54:
nus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.| Ii 3 | Leptoludiæ |
strona: 189v
kolumna: a
| L ante E. |
1:
Leptoludiæ genus ficorum, CC.
2:
Lepton herba, ſpecies fellis terræ, Lepton
3:
Græce, Latine minucia ſeptima pars
4:
Æreoli, quod eſt ſexta pars obo=
5:
li.
6:
Leptophyllon Tithymali genus.
7:
Leptorax uuæ genus, CC.
8:
Lepus, leporis, penult. corre. maſcul. ter.
9:
Záyąc.
10:
Lepus rtiam piſcis ex lacertorum ge=
11:
nere.
12:
Lepuſculus dimin. Záyączek.
13:
Leporinus, a, um, Záyęczy. Vt leporinum
14:
lac, Záyęcze mlieko.
15:
Leporarium, leporarij, Zwierziniec/ ogród
16:
zwłaſzczá gdzie zwierzętá rozmáyite chowá=
17:
yą.
18:
Lerna ſiue lerne, fem. Miáſto w Greciey.
19:
Vel ut quidam uolunt Argiui &
20:
Myceni agri locus.
21:
Lernæus, a, um, ut Lernæa palus, Błoto ál
22:
bo yezioro támże w którym Hidrá leżáłá.
23:
Hinc prouerbium, Lerna malorum,
24:
Cáły huf álbo gromádá nieſzczęśćia. Le=
25:
ros ſiue Leria. Inſula in Icario ma=
26:
ri.
27:
Leſbos, maſ. Wyſpá in mari Ægeo, Támże
28:
miáſto Mitilene.
29:
Lesbius, a, um, & Lesbous, Kto ztámtąd
30:
yeſt.
31:
Leſſus huius leſſus, maſc. Lugubris eiu=
32:
latio, Rzewne nárzekánie dla czyiey ſmier=
33:
ći.
34:
Leſtorum regio Indorum extra Gan=
35:
gem.
36:
Leſtrygones, pen. cor. maſc. populi in ex
37:
tremo Italiȩ, Nie dáleko od miáſta, Eormiȩ
38:
którzy mięsem człowieczym żyli.
39:
Letalis, Vide Letum.
40:
Lethargus, lethargi, m. ſ. Spiąca chorobá/
41:
niemoc gdy yeden vſtáwicznie á vſtáwicznie
42:
ſpi nie máyac żadney pámięćy o przeſzłych
43:
rzeczách.
44:
Lethargia, æ, fem. prim. idem.
45:
Lethargicus, a, ū, Który tę chorobę ma. Me=
46:
tapho. Głupi/ niemądry.
47:
Lethe, fem. latine obliuio, Zápámiętánie. Et
48:
fluuius apud Inferos a poëtis fictus.
49:
Która rzeká zápámiętánie wſzelákich rzeczi
50:
prziwodźi/ kto z niey wody skoſztuye.
51:
Lethus, a, um, Co ku tey rzece należy.
52:
Lethum, lethi, n. ſ. ſubſtantiuum, Smierć.
53:
Letho interire, Vmrzeć.
54:
Lethalis, le, Smiertelny. Lethale uulnus,
55:
Smiertelna ráná.
56:
Lethifer, a, um, & Lehificus, a, um, idem.kolumna: b
| L ante E. |
1:
Lethaliter aduerbium, Smiertelnie.
2:
Letho, as, are, act. pri. Zábiyam. Vt lethata
3:
corpora, id eſt, interempta apud Oui=
4:
dium, Zábite. Vtrum inuſitatum.
5:
Leua, Vide Læua.
6:
Leuamen, leuamentum, & leuatio, Vide
7:
Leuis.
8:
Leucacantha herba apud Plin. alijs fru=
9:
tex.
10:
Leucachates, tis, maſ. gemma.
11:
Leucanthemis, leucanthemidis, fem. her=
12:
ba Camilla.
13:
Leucargillion cādida argilla, Biała gliná
14:
Plinius.
15:
Leucathes promontoriū Epiri, Podgórze
16:
ná którym Appolineſów kośćioł był. Leu=
17:
cadius dictus & Leucadia uel Leucas,
18:
Wyſpá w Epirze.
19:
Leuci populi Galliæ, in Ducatu Lotho=
20:
ringiæ.
21:
Leucochryſos gemma.
22:
Leucogabi, Gory w Kámpániey.
23:
Leucogæa, gemma,
24:
Leucoion, Wſzelákie fiołki yákieykolwiek
25:
fárby/ też goźdźiki y ynſze kwiatki.
26:
Leucoma, neu. pen. prod. Latine album
27:
Biała tablicá ná którey ymioná ſędźiów
28:
Rzimskich były nápiſáne.
29:
Leuconium idem quod Goſsipium, Bá=
30:
wełna. Tomentum.
31:
Leucopetra promontoriū Siciliæ, Przed=
32:
gorze Siciliey.
33:
Leucopæus, pen. prod. Biała/ śiwa fárbá.
34:
Alij ſcribunt per h, Leucophȩus, hinc
35:
Leucopæatus ſiue leucophæatus, Któ=
36:
ry proſtą ſzárą á śiwą ſuknią yeſt przio=
37:
bleczón/ niepoczeſny.
38:
Leucophlegmatias ſpecies aquæ intercu=
39:
tis, Leucophorum glutinum auri, Pli=
40:
nius.
41:
Leucophtalmos gemma quæ candidam
42:
nigram oculi ſpeciem continet, alias
43:
Rutila.
44:
Leucoſia Inſula contra Peſtamon ſinum
45:
in mari Tyrrheno.
46:
Leucoſyria olim dicebatur quæ hodie
47:
Cappadocia.
48:
Leucothea, fem. latine Matuta, Switánie
49:
gdy zorze wſchodzą.
50:
Leuctram ſiue leutra, fe. & leuctrum, neut.
51:
leuctra, orum, & leuctræ, arum, fem.
52:
oppidum Bœotiæ.
53:
Leuidenſa, Miąſzſze grube zgrzebne odźienie
54:
Hinc leuidenſæ munus, Proſty dar.
55:
Leuigo, Vide Læuis.
56:
Leuir, leuiri, Mego mężá brát. Dziewierz.| Leuis |
strona: 190
kolumna: a
| L ante E. |
1:
Leuis, leue, prima breui, Lekki/ łatwi. Et
2:
Metaph. Nieſtáteczny. Leuis labor, Lekka
3:
robotá. Pluma leuior, Lekczyſzy niżli pióro
4:
Leuis homo, Nieſtáteczny by wiátr.
5:
Leuis homo etiam, Proſty/ niepoczeſny.
6:
Leuis author, Niewiźięty niepoważny. Leui
7:
brachio aliquid agere, Niedbále/ niepilnie.
8:
Leuiculus, a, ū, dimin. Latwi/ Prośćuchny.
9:
Leuifidus, adiectiuum apud Plautum qui
10:
leui fide eſt, Nieſtáteczney wiáry. Inſuli=
11:
tatum.
12:
Leuitas, leuitatis, fe. ter. Lekkość/ Latwiość.
13:
Et Metaph. Proſtotá/ nieſtátek/ Niepo=
14:
czeſność.
15:
Leuiter aduerbium, Snádnie/ Latwie.
16:
Leuiter attingere ſtudia. Máło ſie pouczić.
17:
Inter ſe leuiter diſsident, Nie wielka roz
18:
nicá yeſt miedzi niemi Leuiter in tranſitu
19:
attingere aliquid, Ledwy ſie doktnąć. Le=
20:
uiter bene uelle alicui, Ták w czás kómu
21:
być dobrze. Leuiter eruditus homo, Ták
22:
wczás náuczony. Leuiter inflexum, Má=
23:
ło nákrziwione.
24:
Leuo, as, are, act. prim. Podnoſzę wzgorę/
25:
zápomagam/ też vmnieyſzam pracey álbo czięſz=
26:
kośćy. Leuare in ſublime, Wzgorę po=
27:
dnieść. Leuare uincula, Rozwięzáć. Mul=
28:
tum inopiam leuat, Wiele pomaga vbo=
29:
ſtwu/ to yeſt vmnieyſza nędze y vboſtwá. Spe
30:
rat ſumptum ſibi leuatum iri harum
31:
abitu, Terent. Nádźiewa ſie że mu vbędzie
32:
koſztunku przes odeśćie tych. Leuare mor
33:
bum, Vlżyć niemocy. Leuare dolorem
34:
Vlżyć boleśći. Hoc te faſce leuabo, Chcę
35:
cię tych burd pozbáwić. Leuare ueſicam,
36:
Wymokrzić ſie. Leuare uentrem, Przecho=
37:
dowáć ſie. Leuare ſitim, Prágnienie vlżyć.
38:
Leuare tædium, Vlżyc álbo odyąć komu
39:
tesknośći. Leuare aliquem onere & le=
40:
uare alicui onus, Złożić z kogo brzemię ál=
41:
bo pomágáć komu nośić brzemieniá. Leuare
42:
laborem alicui, Vlżyć vmnieyſzyć roboty.
43:
Leuare aliquem cura, Nie dáć ſie komu
44:
ſtáráć/ troskáć. Leuare facinus alicuius,
45:
Wymáwiáć. Leuare metum alicui
46:
& aliquem metu leuare, Odyąć ko=
47:
mu boyáźni/ kázáć dobrego ſercá być. Leua=
48:
ri fœnore, Od lichwy ſie wybáwić/ Wyz=
49:
wolić.
50:
Leuaſſo pro Leuo antique.
51:
Leuatus participium, Vlżony/ vmnieyſzony/
52:
a/ e/ Leuatio, Vlżenie. Leuatio uitiorum
53:
Złożenie/ przeſtánie od grzechów.
54:
Leuamen, leuaminis, idem, Leuamentum
55:
leuamenti, idem. Leuamento eſſe, Vlżyć
56:
Ná pomocy być.kolumna: b
| L ante E. | 190 |
1:
¶Compoſita, Alleuo, alleuas, pe. cor.
2:
alleuare, Podnoſzę też vlżam brzemieniá.
3:
Alleuare onus, Vlżyć brzemieniá. Alleua=
4:
tum corpus per translationem, Gdy
5:
nie ták doymuye chorobá. Alleuor cum
6:
loquor tecum abſens, Mam poćiechę y
7:
ochłodę ſercu memu gdy twoy liſt álbo xięgi
8:
czitam.
9:
¶Alleuatio, onis, uerbale, Vmnieyſzenie
10:
vlżenie. Alleuamentum, idem.
11:
¶Alleuiare, pro alleuare Calep. ſine
12:
authore.
13:
¶Colleuo, fere idem.
14:
¶Eleuo, Podnoſzę Et Metaph. Vwłoczę
15:
komu powagi/ álbo Niſzczę yego záchowá=
16:
nie. Eleuare & extollere ad aſtra, Po=
17:
dnośić aż do niebá. Eleuare alicuius au=
18:
thoritatem, Vwłoczyć komu powá=
19:
gi.
20:
Eleuare teſtimonium alicuius, Odrzućić
21:
ſwiádectwo cziye. Niedodáwáć mu wiáry.
22:
Eleuatio, Podnoſzenie. Et Eleuator, Po=
23:
dnośićiel/ in Biblijs legitur.
24:
¶Releuo, Záś podnoſzę/ też wyſwiebodzam
25:
wyzwalam. Animum alicuius releuare.
26:
Ochłodźić kogo/ ćieſzyć. Id eſt relaxare,
27:
Cauſam communem releuare, Cieſzić ſie
28:
w poſpolitey przigodźić.
29:
¶Subleuo, Podpomagam/ zámagam/ też
30:
Podnoſzę.
31:
Leuis, & hoc leue, quidam ſcribunt cum
32:
diphtongo quod probatius eſt Læuis
33:
Głádki/ nieskropowáty. Læue ſpeculum,
34:
Głádkie/ wypolerowáne wierćiádło. Hinc
35:
Læuor & læuitas, Głádkość. Læuo, læ=
36:
uas, are, act. prim. Et Læuigo, as, Głá=
37:
dzę. Dente læuigat chartam, Zębem głá=
38:
dźi pápir.
39:
Leui, Imię pátriárchy/ ſyn Iákobów/ też pátriár
40:
chá. Vnde Leuites & leuita, Ieden z poko=
41:
lenia przerzeczonego Pátriarchy.
42:
Leuiticus, a, um, poſſeſsiuum, Co k temu po
43:
koleniu Leui należy.
44:
Leuus. Vide ſupra in dictione Leua.
45:
Lex, legis, fem. ter. Zakon. Legibus ſoluere
46:
uulgo diſpenſare, Wyzwolić/ Wyświe=
47:
bodźić od zakonu/ álbo ynſzego powinowác=
48:
twá. Vnde legibus ſolutus. Wiświe=
49:
bodzony. Lege agere, Práwem ſie obchodźić
50:
Hac lege, uel ea lege, Tym obyczáyem/
51:
ſpoſobem. Ea lege adeo hoc faciam,
52:
Teren. Tym ſpoſobem to vczinić chcę. Le=
53:
ge cautum eſt, Zágrodzono tę rzecz prá=
54:
wem.
55:
Lex Cornelia quam Cornelius Sylla di=
56:
ctator tulit aduerſus falſarios.| Ii 4 | Lex |
strona: 190v
kolumna: a
| L ante E. |
1:
Lex Lepidana quæ & ſumptuaria dicta
2:
eſt, quod cœnarum ſumptus reſtrin=
3:
geret.
4:
Lex Maria pontes fecit auguſtos.
5:
Lex Iulia qua ciuitas eſt ſocijs & latinis
6:
data, Lex Papyria uetat ædes iniuſſu
7:
plebis conſecrari, Lex Licinia, ne quis
8:
ipſe ſibi curationem ferret, Lex Soda=
9:
litia quæ eſt de Sodalitijs, Lex Muni=
10:
cipalis, quam unaque urbs ſibi pri=
11:
uatim conſtituit, Lex Orchia numerū
12:
conuiuarum præſcribebat, Lex Pla=
13:
giaria, quæ & Fannia, Lex Satyra di=
14:
cebatur quæ uno rogatu multa ſi=
15:
mul comprobabat. Lex Tabellaria
16:
ſuffragia ſcribere non permittebat, ſed
17:
puncto notare, Aſtringi legibus, Być
18:
przićiśnión práwem. Conſtituere, compo
19:
nere, dare, ſcribere & ſancire leges, Vſtá
20:
wić yáki ſtátut. Deuincere, perfringere
21:
perrumpere, diſſoluere leges, Pokáźić ſtá
22:
tutá.
23:
Legisdoctor & legiſperitus in Biblijs di=
24:
cuntur Iuris diuini periti, W piśmie á
25:
w zákonie świętym vczeni.
26:
Legislator, oris, qui etiam legumlator di
27:
citur, & ſeparatim lator legum uel le=
28:
gis denominatiuum, Vſtáwcá praw/ za=
29:
konu/ Státutu.
30:
Legislatio in Biblijs pro lege lata.
31:
Legifer, a, um, idem.
32:
Legiruptio, qui rumpit leges, Plautus in=
33:
ſolens.
34:
Legirupa pro eodem æque Inſolenter.
35:
Leguleius, leguleij, Który ſie ćwiczy w prá=
36:
wie á yeſt dobrze w nim ćwiczony.
37:
Legitimus, a, um, Właſny/ zakonny wedle
38:
práwá.
39:
Legitimi dies, Słuſzny czás w práwie ſtro=
40:
nóm opiſány áby ſie mogli ku práwu przugo=
41:
towáć.
42:
Legitima ætas ad petendum conſulatum
43:
Słuſzne látá ku ſtárániu ſie áby był wzięt do
44:
rády. Legitimum impedimentū, Słuſz=
45:
na przekaská ku wymówce. Legitima uxor
46:
Właſna práwa żoná. Legitimus filius,
47:
Właſny ſyn.
48:
Legitime aduerbiū, Wedle práwá/ słuſznie
49:
przizwoycie. Legitime natus, Wedle práwá
50:
to yeſt w małżeńskim ſtanie. Legitime &
51:
iuſte imperanti obediendum eſt, Któ=
52:
ry wedle prawá ſpráwiedliwośći pánuye/
53:
powinne mu yeſt posłuſzeńſtwo.
54:
¶Illegitimus, a, um, Niepráwy/ ná prze=
55:
ćiwko zakonny/ niesłuſzny.
56:
¶Illegitimus filius, Bękárt.kolumna: b
| L ante I. |
1:
¶Illegitima uxor, concubina, Kur=
2:
wá.
3:
Legalis, & hoc legale, Zákonny/ co ku zako=
4:
nowi należy. Priuilegium, Przywiley, to
5:
yeſt oſobliwe práwo na którą rzecz.
6:
Lexis Græce, latine dictio, Słowo.L ante I.
7:
Liæ foramina quæ ſummo mali reci=
8:
piunt funes, Dziury w żaglu zá które po=
9:
wrozy záwodzą/ CC.
10:
Liba Inſula in mari Ionio.
11:
Libæ in plurali fem. idem quod liæ.
12:
Libadium, Herba idem quod Centau=
13:
rion minus, Strzałki podobno któremi fár
14:
buyą ſukno.
15:
Libamen, libamentum, libatio, Vide Libo
16:
Libanius, Imię sławnego wymówce czaſów
17:
Iuliana Ceſárzá.
18:
Libanochnes uel alij legunt apud Plin.
19:
Libanochros gemma.
20:
Libanotis, huius libanotis, fem. herba.
21:
Roſmáryn.
22:
Libanus, maſ. pen. cor. Górá miedzy Ará=
23:
bią á Phenicią.
24:
Libanus etiam eſt arbor thurifera tam
25:
maſ. quam fem. gen. Drzewo kádźidło=
26:
we. Sæpe accipitur, Miáſto ſámego ká=
27:
dźidłá y kádzenia. Sed tum Libanum in
28:
gen. neut. dicitur.
29:
¶Antibanus, Druga górá nie náleko od
30:
tey álbo ſnadź część á wierſzch tey przerze=
31:
czoney góry Libanus, Z którey ſie Iordan
32:
rzeká poczina.
33:
Libanotus, maſ. pen. cor. Ventus flans
34:
inter Liba, hoc eſt, Africum & Notū
35:
Plin. lib. 2. cap. 47.
36:
Libella, Vide Libra.
37:
Libellus, Vide Liber.
38:
Libens, libenter, libet.
39:
Libentina Dea Venus ſeu Proſerpina.
40:
Liber, id eſt, Bacchus interdum pro uino
41:
ponitur.
42:
Liber etiam pro Sole ponitur.
43:
Liberalia, orum, ne. Plurale tamen, świą=
44:
tobliwośćy ku czći bachuſowi.
45:
Liber, libera, liberum, Wolny/ świebodny/
46:
a/ e. Libera uti lingua, Mowić co ſie zda
47:
świebodnie. Liberum arbitrium alias li=
48:
bera uoluntas, Swiebodna/ właſna wola
49:
którą w mocy á śyłách ſwych mamy. Mihi
50:
non eſt liberum hoc facere, Nie godźi
51:
mi ſie tego vczinić nie mam tey mocy. Eſt
52:
mihi adhuc liber lectus, Mam yeſzcze
53:
świebodne łóſzko/ to yeſt/ nie ożeniłem ſie.
54:
Liber at immunis ab omnibus one=
55:
ribus, Wolny od wſzelákich poſtępków.| Libere |
strona: 191
kolumna: a
| L ante I. |
1:
Libere aduerbium, Swiebodnie/ Dobrze/
2:
Cziście. Libere educari, Rządnie być wy=
3:
chowan. Libere loqui, Swiebodnie mo=
4:
wić. Tuto ac libere, Przeſpiecznie y świe=
5:
bodnie.
6:
Libertas, atis, Swiebodność/ wol=
7:
ność/ wola. Libertas & licentia in ma=
8:
lum, ut Cic. Vereor ne ei largiar ma=
9:
iorem libertatem ac licentiam, Oba=
10:
wam ſie ábych mu nie názbyt popuśćił wo=
11:
dze. Libertatem adimere, & admittere,
12:
Wolą odyąć y vtráćić. In libertatem uin
13:
dicare ſeſe. Wyzwolić á wyświebodźić ſie
14:
z cziyey mocy. Libertate donare, Wol
15:
dać/ z sługi á z niewolniká wolnego vczi=
16:
nić.
17:
Liberalis, & hoc liberale, Swiebodny/ Po=
18:
czeſny/ y rodźiwy. Liberalis cauſa, Spráwá
19:
ſądowna/ opuſzczenie z niewolſtwá. Libe=
20:
ralis forma, Swiebodna á vrodźiwa
21:
twarz. Lepida & liberali forma eſt, Pię=
22:
kney y vrodźiwey á przestronney twarzy.
23:
Non ſolum neceſſarij, ſed etiam libe=
24:
rales ſumptus, Nie tylko potrzebne/ ále
25:
dobrze ſzczodre nákłady.
26:
Liberalis etiam ſignificat, Szczodry. Cu=
27:
ius contrarium eſt Auidus, Skąpy.
28:
Liberales artes, Cicero ingenuas appel=
29:
lat, Z ſiedmi nauk wyzwolonych które czło=
30:
wieká świebodnym á wolnym czinią.
31:
¶Illiberales artes, Nieświebodne nauki/
32:
yáko ſą rzemiosłá ręczne. Liberalis uxor
33:
Zacnego domu żoná. Liberale reſpon=
34:
ſum, Cziſtá śmiáła odpowiedź.
35:
¶Illiberalis, Nieświebodny/ niepoczeſny/
36:
skąpy/ niebezpieczny. Illiberale ingenium
37:
Chłopskie przirodzenie. Illiberalis forma
38:
Niepiękna twarz. Illiberale factum, Nie
39:
śliachetny vczinek.
40:
Liberalitas, liberalitatis, Swiebodność/
41:
ſzczodrość/ hoyność. Pudore ac liberali=
42:
tate liberos retinere ſatius eſſe credo
43:
quam metu, Przes ſromieźliwe á ſwiebo=
44:
dne wychowánie.
45:
Liberaliter aduerbium, Swiebodnie/ hoynie
46:
okficie.
47:
¶Illiberaliter, Nieświebodnie/ skąpie.
48:
Large & liberaliter æſtimare, Drogo ſo
49:
bie ważić/ álbo też czinić. Liberaliter ali=
50:
quem tractare, Hoynie kógo czić Inge=
51:
nuus & liberaliter educatus, Sliachetny
52:
á dobrze wychowány wyćwiczony. Libera=
53:
liter eruditus, Dobrze nauczony. Libe=
54:
raliter polliceri, Wiele obiecowáć. Libe=
55:
raliter ſeruire, Służąc ku czćy być pánukolumna: b
| L ante I. | 191 |
1:
ſwemu. Liberaliter uiuere, Hoynie żić.
2:
Vel etiam, Vczliwie ſie záchowáć. Exerci=
3:
tum quem in Aſia ductauerat luxu=
4:
rioſe nimis liberaliter habuerat.
5:
Woysko które w Aſiey w ſwym porucze=
6:
niu miał/ zbytków y zbytney hoynośći do=
7:
puſzczał. Liberi in numero plurali di=
8:
cuntur Filij & filiæ, Dziećy ták ſynowie
9:
yáko y córki. Quamuis in ſingulari ali=
10:
quando reperiatur, Dicitur in plu=
11:
rali etiam de uno filio filiaue. Habet
12:
ne liberos, Malidźieći. Quot liberos
13:
ſuſcepit ex priore uxore, Wiele dziećy
14:
ma s pierwſzą żoną.
15:
Libertus, & liberta ſubſtantiuum cuius
16:
correlatiuum eſt patronus, Libertus
17:
meus, Wiświebodzony moy któregom ya
18:
vczinił wolnego/ álbo którego ſie ſpráwá ná
19:
ſądzie toczy.
20:
Libertinus, a, um, in ablatiuo facit liber=
21:
tino & habet correlatiuum ingenuus
22:
Ten który ſie národźił z niewolniká ále
23:
yuſz świebodnie puſzczonego/ też ten który
24:
yeſt vczinión wolnym.
25:
Libero, as, are, act. prim. Wybawiam/ wyz=
26:
walam/ Rátuyę/ wyſwiebadzam. Liberatus
27:
ſum Daue tua opera, Ieſtem wybáwion
28:
vſzedłem/ etć. Liberare fidem ſuam, Obie
29:
cáną rzecz płáćić álbo wypełnić. Liberare
30:
ſe ære alieno, Popłáćić ſwoye długi. Li=
31:
berare animos errore, Wywieść z błędu
32:
Liberare ſe inuidia magna & inuete=
33:
rata, Wyzwolić sie od wielkiey á záſtárzáły
34:
nieprziyáźniey. Liberaſti me magno metu
35:
Odyąłeśmi wielką boyaźń.
36:
Liberator, oris, maſ. ter. uerbale, Wybá=
37:
wiciel/ zbáwiciel/ Wyświebodźiciel/ odku=
38:
piciel. Te propter Ieſum Chriſtum libe
39:
ratorem noſtrum peto. Proſzę cię dla
40:
páná Kriſtuſá zbáwicielá y wybáwyciela ná=
41:
ſzego.
42:
Liberatio, Wybáwienie/ wyświebodze=
43:
nie.
44:
¶Delibero, as, aui, are, Rozmyſlam ſie/
45:
rádzę sie/ też niekiedy wątpię/ niewiem cze=
46:
go ſie yąć mam. Quidam uolunt a libra
47:
deductum eſſe. Deliberant utrum traij=
48:
ciant legiones ex Africa nec ne, Roz=
49:
myſliáyą ſie máyąli záſtępy z Afryky prze=
50:
wieść álbo nie.
51:
Cum amicis deliberare, Rádźić ſie/ roz=
52:
máwiáć ſie s prziyaćioły.
53:
Amplius deliberandum cenſeo, Rádzić
54:
ſie yeſzcze więcey rádzić mniema.| ¶Deliberatur |
strona: 191v
kolumna: a
| L ante I. |
1:
¶Deliberatur imperſonale, Cæſar de=
2:
liberatur de Auarico in cōmuni con=
3:
ſilio, Máyą rádę rozmiſláyą ſie/ etć. De=
4:
liberatum eſt mihi & conſtitutum, &
5:
deliberatum habeo, Wziąłem przed ſię
6:
Tákiem ſie ſam s ſobą vrádźił/ ták mi ſie
7:
zda.
8:
¶Deliberatus, a, ū, Cic, Ne illi quic=
9:
quam deliberatus fuit, quam me, Nic
10:
nie miał pewnieyſzego v ſiebie/ álbo nic
11:
bárziey przed ſię był nie wziął.
12:
¶Deliberator, oris, m. ter. Rozmyſliácz
13:
ten który ſie rozmyſlia. Cic. Illi interea
14:
deliberatori merces duplicata eſt, Te=
15:
mu rozmyſliáczowi podwyſzono w dwóy
16:
naſób myta.
17:
¶Deliberatio, Rozmyſlánie/ Rádá. Suſci=
18:
pe nunc meam deliberationem, Weźmi
19:
przed ſie moye przeſię wzięcie. Moyę rádę
20:
Deliberatio & Conſultatio idem,
21:
Quod in deliberationem cadit, Oko=
22:
ło czego ſie rádźić muśi.
23:
¶Deliberatorium, Mieyſce gdzie rádá
24:
bywa.
25:
¶Deliberatiuus, a, um, Rozmyſliáyący
26:
ſie/ Rádzący ſie. Genus deliberatiuum
27:
orationis, Rádząca ſpráwá/ też nápomi=
28:
náyące á prziwodzące mówienie ku czemu=
29:
kolwiek. De quo uide oratores.
30:
¶Deliberabundus, a, ū, Myſliacy/ a/ e.
31:
Deliberabundus incedit, Chodząc wſzi=
32:
ſtko coś myſli.
33:
Liber, libri, ſubſtantiuum, maſc. ſec.
34:
proprie pars corticis interior quæ li=
35:
gno ahæret, Wnętrzna skórá ná drze=
36:
wie z którey łyká czinią.
37:
Liber etiam, Xięgi. nam olim in corti=
38:
cibus arborū ſcribebatur, unde & co=
39:
dices appellati ſunt libri ab arborum
40:
truncis.
41:
Liber aliquando ponitur, Miáſto cáłych
42:
xiąg/ yáko ſą xięgi Vergilius cáły/ niekie=
43:
dy miáſto yedney częśći xiąg/ yáko Buco=
44:
lica/ Georgica Vergilij/ które też xięgami
45:
bywáyą zwáne.
46:
Liber & uolumē, Cáłe zupełne xięgi. Libros
47:
edere, Xięgi ná świátłość wydáć. Vol=
48:
uendi ſunt libri Catonis, Máyą być
49:
czitáne y przeczitáne etć. Libri tres ſub=
50:
tiles & diligentes, Troye Xięgi wyborne
51:
s wielkim rozumem á pilnośią nápiſá=
52:
ne.
53:
Libellus, libelli, dimin. Xiąſzki.
54:
Libellus etiam dicitur quem uulgus ſup=
55:
plicationem appellat, Proźbá w piſániu
56:
oſięgniona. Libelli ſupplices, Záłobny liſtkolumna: b
| L ante I. |
1:
Proſzący liſt/ gdy ócz poddáni páná ſwego
2:
żądáyą.
3:
¶A libellis & magiſter ſcriniorū, Pi=
4:
ſarz álbo Kánclerz/ którzy tákowe liſty od=
5:
bieráyą y chowáyą.
6:
Libellus, Sądowna záłobá ná piśmie dá=
7:
na.
8:
Libellus memorialis, Cedułká pámiętna.
9:
Libelli etiam, Liſty które yeden do drugiego
10:
piſzemy.
11:
Libellus aliquando pro literis quas uul=
12:
gnus literas paſſus uocat, Pielgrzimuyą=
13:
cy liſt áby był dobrowolnie przepuſzczón
14:
króm cła/ Dobrowolny liſt.
15:
Libellus genus menſuræ apud Cato=
16:
nem.
17:
Libellio, libellionis, Poſeł liſtowny/ Curſor
18:
który s liſty chodźi.
19:
Librarius, a, um, adiectiuū, Co ku xięgóm
20:
należy. Vt librarium atramentum, In=
21:
káuſt/ czernidło.
22:
Librarius, librarij ſubſtantiuum, Który
23:
xięgi z mytá przepiſuyę/ Drukarz. Item ali
24:
quando, Piſarz álbo Kánclerz.
25:
Librariolus diminutiuum, Podpiſek/ Piſá=
26:
rek. Alias Subſtitut & Amanuenſis.
27:
Librarium ſubſtantiuum, Regiſtr.
28:
Libraria, librariæ, Librárya/ mieyſce przedá=
29:
wánia xiąg. Libraria taberna idem Bi=
30:
bliotheca alias.
31:
¶Delibero, as, are, Drzewo z skóry odzie=
32:
rám/ obłupiam.
33:
¶Delibero etiam pro pondero Gellius
34:
dixit ubi tamen quidam legunt Deli=
35:
bari, libro 15. cap. 8.
36:
Libet, libuit, & collibet, collibuit, imper=
37:
ſonale uerbum, Podoba mi ſie/ Bá do=
38:
brze. Cur id auſus es facere B. libuit
39:
mea fuit, Iákoś to ſmiał vczinić B. Po=
40:
dobáło mi ſie/ ták mi ſie zdáło/ á zaſz nie
41:
moyá byłá. De quo libitum mihi eſt
42:
paulo plura dicere. Podoba mi ſie wię=
43:
cey mówić. Quæ cui libuiſſent, Coby
44:
ſie komu podobáło.
45:
Libens, libentis, Rad/ dobrowolny. Liben=
46:
ti animo & libentibus animis ali=
47:
quid facere. Rad á ſ cziſtą chucią co czinić
48:
Lebentiſſimus omnibus, Zá dobrą wo=
49:
lą y życzliwością wſziſtkich.
50:
¶Lubens, pro lubenter apud Terent.
51:
B. Ego uero ac lubens, Bárzo rad.
52:
Libenter aduerbium, Rad s dobrą wolą s
53:
czyſtą chucią. Libenter cœnitat, Rad do=
54:
brze wieczerza.
55:
Libentia, æ uoluptas uel gratia apud
56:
Gellium, Roskoſz.| Libethrus |
strona: 192
kolumna: a
| L ante I. |
1:
Libethrus, maſc. Studnia w Macedoniey
2:
Muſis poſwięcona. Vnde Libethrydes
3:
dictæ ſunt.
4:
Libethra, Iáskiniá támże.
5:
Libido, libidinis, fem. ter. Wſzeláka złá á
6:
nierządna pożądliwość.
7:
Libido dominandi Ządliwość pánowá=
8:
nia. Libido ulciſcendi, Zádliwość pom=
9:
ſty. Sed fere cum abſolute ponitur ſi=
10:
gnificat, Nieczyſtość/ nierządna cieleſna
11:
pożądliwość. Aliquando tamen in bonā
12:
partem etiam accipitur, Saluſtius, ma=
13:
gis in decoris armis libidinem habe=
14:
bant, Bárziey ſie w piękney zbroyi kocháli.
15:
Si tibi bona libido fuerit patriæ, Bę=
16:
dzieſzli ſie kochał/ w oyczyznie/ álbo miłował
17:
oycziznę.
18:
Libidinoſus, a, um, Niepowśćiągliwy/ Cie=
19:
leſny/ nieczyſty który ſie vdał ná ſwą wo=
20:
lą á nierządność cięleſną/ Roſpuſtny/ za=
21:
pálcziwy ku nierządney miłośći. Libidi=
22:
noſa uoluptas, Cieleſna roskoſz á żą=
23:
dza.
24:
Libidinoſæ dapes, Lákotne potrá=
25:
wy.
26:
Libidinoſe aduerbium, Roſpuſtnie/ zá=
27:
palcziwie/ niepowśćiągliwie/ cieleſnie. Li=
28:
bidinoſe aliquid agere, Niepowściągli=
29:
wie króm ſrómu.
30:
Libidinoſe & crudeliter Wedle ſwey
31:
wolei y okrutnie.
32:
Libidinor, aris, ari, Nierząd á ſwą wolą
33:
płodzę.
34:
Libidinoſus, Vide Libet.
35:
Libitina, æ, fem. prim. pen. prod. Dea, Bo
36:
gini w którey kośćiele potrzebne rzeczi ku
37:
pogrzebowi przedawano. Inde accipitur,
38:
Miáſto tych rzeczi które ku pogrzebo=
39:
wi ſą potrzebne. Aliquando pro ipſa
40:
morte, Miáſto śmierći. Seu pro lecto in
41:
quo mortui ferebantur, Miáſto
42:
mar.
43:
Libitinarius, libitinarij, Który vmárłe cho=
44:
wa/ álbo też ku pogrzebowi rzeczi potrebne
45:
przedáye.
46:
Libitinam exercere, handlem pogrzebnym
47:
ſie obchodźić/ też ludzie chowáć.
48:
Libo, as, are, aui, id eſt, leuiter deguſtare
49:
& quaſi primis labris attingere, Po
50:
páńsku koſztuyę/ máluczko ſie dotykam.
51:
Oſcula libauit natæ, Cáłował cór=
52:
kę.
53:
Libare etiam, Ofiárowáć/ też co piękniey=
54:
ſzego á lepſzego z xiąg wybráć y zgromádźić.
55:
Id eſt, excerpere & libare, idem.kolumna: b
| L ante I. | 192 |
1:
Libatio, onis, Ofiárá.
2:
Libatus participium, Skoſztowány/ a/ e.
3:
Libamen, libaminis, & libamentum, li=
4:
bamenti, pro eodem ſumitur, Wſzeláka
5:
ofiárá. Libatorium uas, quo libamus in
6:
Biblijs.
7:
Libū, libi. n. ſ. Kuch álbo kołacz z ſzczyrey mąki
8:
miodu a z oliwy który ſtárzy dawáli ná
9:
ofiárę.
10:
¶Compoſita, Delibo, as, are, idem
11:
quod libo, Wárgámi ſie tylko dotykam.
12:
Delibare floſculos, Wierſzchołki kwiat=
13:
ków ſzczikáć. Flos populi delibatus, Ze
14:
wſzego ludu wybrány.
15:
¶Delibare etiam, Pomázáć/ Zeſromoćić.
16:
Honeſtatem delibare, Delibatio,
17:
Koſztowánie. Delibationem locus deli=
18:
bationi accommodatus.
19:
¶Illibatus, a, um, Niepokáláni/ Czyſty/
20:
a/ e.
21:
¶Praelibo, Koſztuyę naprzód.
22:
¶Prælibatio, Credencowánie/ Przipiyá/
23:
nie ku komu.
24:
Libra, libræ, quæ & As aſsis mina ſeu
25:
μνα & pondo dicitur, Funt 24. łotów
26:
máyąc w ſobie.
27:
Libra argenti, Grziwná śrebrá.
28:
Libra argenti quadrigenti ſeſtertij,
29:
idem, Libra Romana duodecim un=
30:
cias continebat uel 96. Drachmas, Czi=
31:
ni v nas 24. Lotow álbo skoyci. Nam ſe=
32:
miuncia Romana, Ieſt v nas ták wiele yá
33:
ko łot álbo skociec.
34:
Libra etiam, Wagá. Libra też známię niebie=
35:
skie wagá. Et inſtrumentum fabrile,
36:
Sznur cieſielski.
37:
¶Seſquilibra, Pułtora funtá.
38:
¶Seſquilibra argenti, Pułtory grziwny
39:
śrebrá.
40:
¶Bilibris & hoc bilibræ, Dwá funty
41:
ważący.
42:
¶Trilibris, trilibræ, Trzi funty ważą=
43:
cy.
44:
Libralis, librale, Funtowny/ co tylko yeden
45:
funt waży.
46:
Libella, libellæ, Máła ważká też ołowna
47:
ważká/ álbo klóbká cieſielska.
48:
Libella nummus argentus qui & As
49:
dicitur, Był przed láty ſrzebrny. Ad li=
50:
bellam aliquid facere, Rządnie/ Doſtá=
51:
tecznie/ pilnie/ pod miárą.| Librarius |
strona: 192v
kolumna: a
| L ante I. |
1:
Librarius, a, um, ut libraria fruſta, Sztu=
2:
ki ważne.
3:
Libraria, ſubſtantiuum, Wełniána wagá.
4:
Lubripens, libripendis, maſ. ter. Ważnik.
5:
Libro, as, are, act. prim. Ważę/ mierzę/ przi=
6:
mierzam. Librare lanam, Ważić wełnę.
7:
Libro etiā, Strelam. Librare telum, Puś=
8:
ćić z łuku/ ſtrzeláć.
9:
Librare etiam, Záwieſzáć ſie. Aues librant
10:
corpus in aëre, Záwieſzáyą ſie ná powie=
11:
trzu. Librat ſeſe ex alto aquila, Spuſz=
12:
cza ſie z wierſchu orzeł.
13:
Librator, libratoris, maſ. ter. Rurmiſtrz/
14:
który vmierzić może yáko wyſoko wodę przi=
15:
wleść.
16:
Libratores etiam, Drabi którzy tylko ſtrzel=
17:
by á ćyskánia przećiw nieprziyacielowi vżi=
18:
wáli.
19:
Libramentum, libramenti, & æquilibriū
20:
Odważenie/ práwa miárá/ gdy wagá w
21:
klóbie ſtoyi.
22:
¶Æquilibrium facere, Odważić/ rowno
23:
vczinić.
24:
Libs, libis, uentus alias Africus, Vide
25:
ſupra.
26:
Liburnia, Kráyina miedzy Illirią á Dal=
27:
mácią miásto yeſt miedzysławáckiemi ziemiá=
28:
mi/ Bo ty obie ziemie Dalmate y Illirici
29:
máyą sławácki yęzyk/ to yeſt/ naſz pol=
30:
ski.
31:
Liburni, Sławácy. Liburni uiatores etiam
32:
dicti ſunt, Posłowie ſzołtyſcy/ Mieſtci
33:
słudzi.
34:
Liburnum et liburna, æ & liburnica, æ,
35:
Náſad/ álbo łódź bárzo prętka.
36:
Libya, æ, & libye, libyes, Afrika, Libys,
37:
Ieden z Libiey.
38:
Libyſſa, Iedná ztámtąd.
39:
Libyſtis, libyſtidis, idem.
40:
Libyſſinus & lybycus, a, um, idem álbo
41:
co ku Afryce należy.
42:
Libyx, libycidis, idem.
43:
Libycis, libycidis, Miáſto w żydoſtwie. Ab
44:
orientali parte Iordanis.
45:
Libyconis genus carbunculorum,
46:
CC.
47:
Liceo, lices, licuis, cuius ſupinum eſt ab
48:
imperſonali licitum eſt, paſsiuam ha=
49:
bet ſignificationem, Bywam ceniony/ ſzá=
50:
cowan.
51:
Liceor, liceris, licitus, ſum liceri, actiue ſi=
52:
gnificationis, Cenię. Quanti liceris, Iá=
53:
ko drogo ceniſz. Si exiſtat qui plus licea=
54:
tur, Któryby więcey podáwał. Pluris lice
55:
tur, Któryby więcey podáwał. Pluris lice
56:
ris quam fortaſsis ille uenditurus e=kolumna: b
| L ante I. |
1:
rat, Drożey ceniſz niżliby on ſam przedáć
2:
chciał.
3:
Licitor, licitaris licitari, frequentatiuum
4:
a liceor, idem ſignificat, Tárguyę. Qui
5:
pluris licitatur ei addicetur, Kto więcey
6:
poda ten otrzima. Licitans, licitantis par
7:
ticipium, Podáyący/ tárguyący.
8:
Licitatio, Tárgowánie/ podáwánie. Licita=
9:
tionem facere, Tárgowáć ſie.
10:
Licitator uerbale, maſc. ter. Który tárguye
11:
á który nád drugiego więcey podáye/ pod=
12:
kupnik.
13:
¶Polliceor inde deriuatur, Obiecuyę/
14:
przirzekam.
15:
¶Pollicitor, aris, ari, frequentatiuum,
16:
Dobrym słowem obiecuyę. Vnde pollice=
17:
ri alicui operam ſuam, Obiecáć pomá=
18:
gáć. Polliceor me buccinatorem fore
19:
exiſtimationis tuæ, Chcę wyſoko sławić
20:
cnotę á powagę twoyę. Auſim tibi tan=
21:
tum polliceri, Smiemćy to obiecowáć. Ha
22:
beo polliceri, Mogę zá to przirzec.
23:
¶Pollicitatio, Obiecánie/ zálecánie ſie ko=
24:
mu w łáskę. Pollicitum, polliciti, Przi=
25:
rzeczenie/ sliubienie.
26:
Licet, licebat, licuit, licere, Imperſonale,
27:
Godźi ſie. Per me tibi licet facere quod
28:
lubet, Z moyey ſtrony możeſz czinić co chceſz.
29:
Si per te licet, Ieſli mi dozwoliſz. Si per
30:
patrem liceret, By mi ſie godźiło/ álbo
31:
bych śmiał przed oycem. Non licet mihi
32:
uenire per negotia, Nie mogę pred tru=
33:
dnośćiámi prziść. Licuit eſſe ocioſo The
34:
miſtocli, licuit Epaminondæ, Mógł
35:
Themiſtocles vżywáć prożnowánia y pokoyu
36:
Nobis non licet eſſe tam diſertis, My
37:
niemożemy być ták wymowni. Licet
38:
me id ſcire quid ſit, Godźimi ſie też to
39:
wiedzieć. Vt paſsim uidere licet, Iáko ſie
40:
wſzędzie nayzrzyſz gdzie yedno oczy obro=
41:
ćyſz.
42:
Licet coniunctio, & particula aduerſa=
43:
tiua pro Quamuis, & fere ſemper ſe=
44:
quitur tamen, Cic. Licet nos ipſos a=
45:
memus tamen nec numero Hiſpanos
46:
nec numero Gallos, Aczkolwiek ſie ſá=
47:
mi miłuyemy/ wſzákże/ etć.
48:
Licet aduerbium concedendi quemad=
49:
modum Eſto, Dobrze/ niechay ták bę=
50:
dzie.
51:
Licitum eſt, idem quod licet, Godźy ſie.
52:
Expectaſſem Brunduſij ſi eſſet licitum
53:
per nautas, By mi ſie godźiło przed że=
54:
glarzmi/ etć.| Licite |
strona: 193
kolumna: a
| L ante I. |
1:
Licite Aduerb, Wolnie. Cale. ſine Autore
2:
Licentia, æ, fe. prim. Odpuſzczenie/ Wenia/
3:
Też Pozwolenie/ Roſpuſta/ Swa wola.
4:
Deteriores omnes ſumus licentia.
5:
Wſziſcyſmy gorſzy gdy ſie nam wodze po=
6:
puśćy. Albo gdy nam dadzą wolą.
7:
Pœna abeſt licentia conſequuta eſt.
8:
Zadney kaźny nie máſz/ ſwey woley pełno. Ali
9:
quando in bonam partem accipitur
10:
Licentiam dare, Dozwolić/ Dopuśćić.
11:
Licentiam dare pecunias ab alieno re=
12:
petēdi, Dáć komu moc vpomináćſie długu.
13:
Licentior, et hoc licentius, Swowolnieyſzi/
14:
Roſpuſtnieyſzi. Licentiore Epiſtola te=
15:
cū agam, Swiebodnie do ciebie piſáć chcę
16:
Licentior uita, Ropuſtnieyſzi żywot niżli
17:
trzeba.
18:
Licentioſus, a, um, Swowolny/ Roſpuſtny
19:
a/ e.
20:
Licenter Aduerb, Swowolnie/ Roſpuſtnie.
21:
Lichas menſuræ genus, uel ſpacium ab
22:
indice extremo ad pollicem uſque,
23:
Piądź.
24:
Lichen, huius lichenis, maſ. uel lichene, li=
25:
chenes f. idem quod Mentagra uel Im=
26:
pertigo, Suchy liſzay álbo ſwierzb łupiący
27:
ſie ná twarzy.
28:
Lichen etiam Ziele nieyákie. Quidam pu=
29:
tant idem eſſe quod Muſcus latine,
30:
Mech. Quidam uocant herbam He=
31:
paticam, To yeſt wątrobne ziele ná mokrych
32:
mieyſcách roſtące.
33:
Licium, et licia, liciorū, Nići tkáckie przes
34:
które poſtáwá płoćienna bywa przećiągána/
35:
którą wzór ná płotnie czinią. Vnde ueſtem
36:
tricilem dicimus, O trzech wzorzech, która
37:
niciámi tkána yeſt/ yáko bywayą ręczniki.
38:
Obruſt.
39:
Licitatorium, rij, lingum circa quod li=
40:
cia inuoluūtur, Laski ná którich nići wiſzą/
41:
álbo drzewo ná którym nići czinią.
42:
¶Trilix, licis O trzech wzorzech/ Albo tro=
43:
yákiem nićiámi tkákny.
44:
Licima, mȩ, genus oliuæ, quæ & licinia=
45:
ta dicitur, Nieyáka oliwá.
46:
Licitator, torum, Vide Liceo.
47:
Licus, lici, m. ſ. Rzeká v Auſpurka ciekąca.
48:
Lech niemcy zową.
49:
Lictor, uide Ligo.
50:
Lidoron, n. pe, pro. Cegłá ná pułtory ſtopy
51:
długa/ á ná ſtopie ſzeroka.
52:
Lien, lienis, m. Lienis, huius nis, idē quod
53:
ſplen, Słodzoná.
54:
Lienoſus, ſiue Lientoſus, Który słodzonę
55:
wrzedliwą ma. Splenicus alias lienicus
56:
idem.
strona: 193
kolumna: a
| L ante I. |
1:
Lienteria. lienteriæ, Sráczká/ Biegunká
2:
Ligellum, n. ſ. Máłá cháłupká. Et diminut.
3:
a ligno, Drewienko.
4:
Liger, ris, & ligeris huius ligeris, Rzeká we
5:
Franciey która miedzy Celtas y Biturgi=
6:
nes, w morze Angielskie wpáda.
7:
Lignum, huius ligni, n. ſ. Drewno.
8:
Ligneus, a, um, Drewniány/ a/ e.
9:
Lignarius, a, ū, ut faber lignarius, Cieſlá.
10:
Lignoſus, a, ū, Pełny drew/ álbo ták twár=
11:
dy by drewno.
12:
Lignile, huius lignilis, Wierzysko. Mieyſce
13:
gdźie drwá chowáyą. Nakón też zową
14:
Ligneolus Cic ad Quint, fratrem, lib. 3.
15:
Lignor, lignaris, lignari deponens, Drew
16:
przycziniam/ Gromądzę.
17:
Lignatio, Wożenie álbo przyczyniánie drew.
18:
Lignatio, Porębá. Mieyſce w leſie gdzie drwá
19:
rąbią.
20:
Lignator, lignatoris, Porębnik/ Przicziniácz
21:
drew/ Leśnik.
22:
Ligo, as, ligaui, are, a, p. Wiążę Zwięzuyę.
23:
Spayam.
24:
Ligamen, ligaculum ligamentum & liga=
25:
tura, æ, Nieyáka rzecz którą co zwięzuyą/
26:
rzemień/ Powrozek.
27:
Ligula, Wſtęgá.
28:
¶Subligaculū, Lázienne odzienie/ fámurały
29:
¶Subligamen, Podwiąská.
30:
Lictor, oris, Oprawcá álbo mieyski sługá ſzar=
31:
garz/ buttel á kát który złoczince ymuye y tráćy
32:
Romæ maiorem Senatum, ſeu ma=
33:
iores magiſtratus lictores præcedebāt
34:
faces, uirgas, & ſecurim portantes.
35:
Lictorius, a, um, Co ku ſzargartóm á butlóm
36:
należy.
37:
¶Comp. Alligo, as, are, pen. cor. Przi=
38:
więzuyę. Ad palum alligare, Do palá przi
39:
wiżeáć. Alligare & uincere dolia Cato,
40:
Pobiyáć ſtátki domowe. Hic furti ſe alli=
41:
gat Terent. Ten ſie dobrowolnie ku zło=
42:
dzieyſtwi prziznawa/ albo ſie w złodzieyſtwio
43:
wdawa. Nuptijs alligatus, Stanem mał=
44:
żeńskim obowiązány. Alligata fœdere ciui=
45:
tas, Zbuntowáne. Alligatꝰ et ſolutꝰ cont.
46:
¶Alligatio, Prziwiązánie.
47:
¶Alligator, Prziwięzća/ ten który prziwię=
48:
zuye.
49:
Alligatura æ, idem quod alligatio.
50:
¶Colligo, Zwięzuyę. Colligare in fa=
51:
ſciculos, Zwięzáć w ſnopeczki. Verbis col=
52:
ligare ſententiam, Słowy oſięgnąć á ogar
53:
nąć mniemánie. Colligare uno libro om=
54:
nia, Wſziſtko w yedney xięgi zgromádźić.
55:
Colligare impetum furentis, Vſmierzyć
56:
ſzalonego.| Kk | ¶Cir= |
strona: 193v
kolumna: a
| L ante I. |
1:
¶Circumligo, Obwięzuyę wkoło/ ob=
2:
więzuyę.
3:
¶Deligo idē quod Colligo, Zwięzuyę
4:
Deligare ſub mēſam, Pod ſtół prziwięzáć.
5:
¶Illigo, Wwięzuyę. Zámotuyę. Záwikła=
6:
wam. Illigare alicui bello gentem ali=
7:
quam/ Więść niepotrzebnie woynę.
8:
¶Obligo, Obowięzuyę/ prziciskam kogo k
9:
czemu. Obligare uulnus, Obwięzáć ránę/
10:
Obligare ſibi aliquem beneficio, Znie=
11:
wolić ſobie kógo dobrodzieyſtwem. Obliga=
12:
re fidem ſuam, Záſtáwić wiárę ſwoyę/ To
13:
yeſt obowięzáć ſie. Obligatus pecunia,
14:
Wiele dłużen/ długámi obowiązány. Obli=
15:
gare ſacramento, Pod prziśięgą obowię=
16:
záć. Nemini magis obligatus ſum quā
17:
tibi, Ieſtem ći ták wiele winien yż nikomu
18:
więcey. Obligare apud Iuriſconſultos ſi
19:
gnificat, Zeznáć dług v Xiąg y zápiſáć ſie
20:
yei płáćić ná pewny czás.
21:
¶Obligatio, Obowiązánie/ Winność prze=
22:
ćiwko komu/ Też zapis/ zeznánie długu.
23:
¶Præligo, Przewięzuyę. Præliganeum
24:
uinum, Wnio nowo otworzone od czopu ál=
25:
bo też od pierſzych grón.
26:
¶Religo, Odwiżeuyę/ Wypuſzczam/ ali=
27:
quando tamen idem quod ligo, Albo
28:
ná zad záwięzuyę.
29:
¶Religatio, Odwiązánie.
30:
¶Subligo. Podwięzuyę. Hinc ſubliga=
31:
culum & Subligar, Lazienne odzienie fá=
32:
murały.
33:
Ligo, ligonis, m. ter. pen. prod. Motyká.
34:
Liguria Italiȩ regio, Pográniczna Thuſciey
35:
tám miáſto głowne Genuá leży.
36:
Ligur, Ziemek z teyże źiemie.
37:
Liguſticus, a, um, Co k tey kráyinie należy.
38:
Ligus, liguris, idem quod Ligur,
39:
Ligurio, ris, iui, uel rij, tū, rire, Ná łákot=
40:
kách przetrawiam/ vtracam. Item ligurio,
41:
Iém po páńsku/ Leniwo a pomáłym kąsku.
42:
Liguritio, Láotki/ łákoćy pátrzánie.
43:
¶Abligurio idem, Omnia bona albi=
44:
guriuit, Wſziſtkę máyęſtność marnie vtráćił.
45:
Liguritor & abliguritor, Strawcá/ Vtrá=
46:
tny żárłok/ Piyanicá/ brzuch/ bęben.
47:
Liguſtrum. genus arboris.
48:
Ligyes populi Aſiæ.
49:
Lilium, lilij, herba hortenſis genus, Liliya.
50:
Lilietum, Gdźi wiele liliey rośćie.
51:
Lirinus, a, um, Vt lirinum oleum. Liliyo=
52:
wy oleyek.
53:
Lilibæum, Przedgorze Siciliey przećiwko
54:
Affrice. Item urbs eiuſdem nominis.
55:
Lima, limæ, f. p. Naczynie kowálskie álbo też
56:
ſlioſárskie którym piłuyą/ Trą/ Piłká/ Tárká kolumna: b
| L ante I. |
1:
Limula, diminutiuum, Piłeczka. Limā ad=
2:
hibere, Wypolerowáć/ Wychędożić. Lima
3:
opus habet, Trzebá popráwić/ polepſzić.
4:
Limo, mas, are, Połuyę. Głádzę/ Poleruyę.
5:
¶Delimo & Elimo, Wypolerawam/
6:
Wyczyśćiam/ Wygłádzam. Policitus eſt
7:
limare aliquot opus, Obiecał yeſt nieya=
8:
kie xięgi przeźrzeć y wypráwić yáko ſie godźi.
9:
Moribus dimeſticis & urbanitate li=
10:
matus, Dobrze wypolerowány páchołek.
11:
Oratione maxime limatus at ſubti=
12:
lis, Foremnie piſze y mówi. Limare coo=
13:
da alicuius, Piłowáć to yeſt mnieyſzić vtrá=
14:
cáć. Limatur ueritas in ipſa diſputatiōe,
15:
Przes diſputowánie á ſpieranie/ ſzczyrey ſie
16:
prawdy domawiamy. Scalpere at limare
17:
gemmas, Rownáć/ Piłowáć perły,
18:
Limatus, a. um, & Elimatus, a, um. Wy=
19:
polerowány/ a/ e. Limatulus. diminutiūm.
20:
Cic, Opus eſt hic limatulo & polito
21:
iudicio tuo, Polerowánego á oſtrego ba=
22:
czenia twego potrzebá tu yeſt.
23:
Limatura, Proch który pádá pod piłę od pi=
24:
łowánia/ alias Scops,
25:
Limagus fluuius Helueticus quem lacus
26:
Tigurinus emittit influit Rhenum in=
27:
ter Baſileam & Tigurum.
28:
Limax, acis, Ziemny żółẃ/ Też złodziey ſzpie=
29:
gownik.
30:
Limbus, maſ. ſe. Obłógá/ Bramá v niewieś=
31:
ćich ſzat. Inſtita idem.
32:
Limbalus & limbellus diminu Obłoſzká/
33:
Brámik.
34:
Limbolarius, Kráwiec który bramuye á o=
35:
kłáda ſzáty.
36:
Limen, nis, ne. te. Próg. Limen ſuperū &
37:
ſuperliminare, Podwóy. Limē inferum,
38:
Próg. Nonio, Et limen Sinecdochicos,
39:
pro ianua, Miáſto vliczi/ drzwi. Tez miá=
40:
ſto prziſtępu ku któreykolwiek rzeczi. Inde
41:
prouerbium, In limine deficere, Ná po=
42:
czątku vſtáć. In limine offeneder, Ná po=
43:
czątku chybyć. A limine ſalutare, Przed
44:
wroty czołem vderzić/ To yeſt/ Z dáleká á
45:
máło ſie czego dotknąć. Ad limina ſeruus,
46:
Odwierny Stróż/ wrotny. Alias Atrienſis
47:
Limina imperij/ Gránice Krolewſtwá/
48:
Páńſtwá.
49:
Liminaris, & hoc liminare, Prożny/ co ku
50:
progu należy.
51:
¶Poſtliminium, Prziwrocenie/ to z cu=
52:
dzych rąk záś ku náſzey mocy przyidźie. Poſt=
53:
liminio recipere, To coſmy vtráćili á co
54:
w obcych á w nieprziyaćielskich rękách długo
55:
było záś doſtáć.
56:
¶Elimino, as, are, Wyrzucam/ Wypy=
57:
cham/ Wykorzeniam.| ¶Eliminatio |
strona: 194
kolumna: a
| L ante I |
1:
¶Eliminatio, Wypchnienie. Præterea (ut
2:
quidam uolunt, a ſupero limine fit
3:
ſublimis & hoc ſublime, pen. produ,
4:
Wyſoki Známienity.
5:
¶Sublimitas, Wyſokość. Podnieſienie.
6:
¶Sublimiter aduerb. Wyſoko/ Niepo=
7:
ſpolicie.
8:
¶Sublimo, as, are, Podnoſzę/ Powyſzam.
9:
Sublime pro ſublimiter cui. apponi=
10:
tur Humi.
11:
Limenarcha maſ. Græca uox eſt, Latine
12:
portuum præfectus, Stároſtá álbo poru=
13:
cznik nád porty morskiemi.
14:
Limen, limenos, Græce, Latine Portus
15:
archos Princeps, Dux.
16:
Limes, tis, pen, corr. m. t. Gránicá/ też przecz=
17:
nia drógá przes máyętność ſcieſzká. Sūt aūt
18:
duo maximi limites in agris Cardo et
19:
decumanus, Dwie ſą gránice/ álbo dziele=
20:
nie ymienia w polách/ Iedná Cardo druga
21:
Decumanus, Bywáyą zwáne. Limes De=
22:
cumanus, Gránicá Decumáńska od wſcho=
23:
du do zacjodu słońcá bywa mierzona/ To ieſt
24:
w dłuſz/ zás Gránicá. Cardo/ od południá ná
25:
pułnoćy/ To yeſt/ ná przek wſzerzą. Cardi=
26:
nes limitū, Náſzy węgelniki podobno zową
27:
Et Decumanes limites, Sćiány gránicżne
28:
Limito, as, are, & limitor, taris, tari, Kón=
29:
czę/ Grániczę/ Zágradzam.
30:
Limitatio, onis, Ográniczenie.
31:
Limitaneus, a, um, Ográniczny. Limitanei
32:
milites, Którzy ná gránicách leżą.
33:
Limentinus, putabatur Deus qui limini=
34:
bus præeſſet.
35:
¶Collimicium, cij, Schodzenie ról y pól.
36:
Lineum herba apud Plin.
37:
Limoniū herba, Wiſenmangolt/ po niemiecku
38:
Limonia, æ, Alterum genus Auemones,
39:
Limoniates, gemma eadem uidetur cum
40:
Smaragdo Plin.
41:
Limpha, æ, aqua, Wodá. Vide Lympha.
42:
Limpidus, a, um, Cżyſty/ Przezrocziſty/ a/ e.
43:
Limpidiſsimus fons, Wyborney wody
44:
zrzródło.
45:
Limpitudo, nis, Przezrocziſtośc.
46:
Limus, limi. m. ſ. Błoto/ Kał.
47:
Limoſus, a, ū, Káliſty/ Błoćiſty/ Lgnący/ a/ e.
48:
Limoſa aqua, Káliſta/ Niecziſta wódá.
49:
¶Illimis, e, pen. prod. Cziſty/ niebłotny.
50:
¶Oblimo, as, are, Kálę/ błotem okalam.
51:
Metaphoricos, Záſliepiam/ Máżę. Et pe=
52:
nultimam product. producit.
53:
Limus, a, um, Rozoki też krżiwooki. Et limis
54:
& hoc lime, tert. delcin. idem. Limis o=
55:
culis inſpicere aliquem, Po oku weyźrzeć
56:
ná kogo.kolumna: b
| L ante I | 194 |
1:
Limimulus, a, ū, adie. dim. Nie bárzo rozoki
2:
Linamentum, Vide Linum.
3:
Linea, æ, fe. pri. Liniya/ Kryská. Ducere li=
4:
neam, Poćiągnáć kryskę.
5:
Linea etiam, Wſzeláki ſznur álbo nićy któremi
6:
co koſztuyą áby proſto było. Linea etiam,
7:
Wędny ſznur którym ryby łowią.
8:
Linearis, & hoc are, Co ku liniey álbo linio=
9:
wániu należy. Linearis pictura, Græce
10:
Graphis, Liniámi tylko álbo kreskami ná=
11:
znáczone málowánie.
12:
Lineo. a, are, a. pri. Liniyuyę/ kryſzę/ kriski
13:
czinię.
14:
Lineamentum, ti, Liniya ná twarzi/ ręku/ y
15:
ynſzych członkách. Lineamenta animi, Spo=
16:
ſob vmysłu człowieczego.
17:
¶Delineo, nes, ere, Kryskámi cechuyę má=
18:
lowánie.
19:
Lino, linis, lini, liui uel leui, linire, Po=
20:
muskam.
21:
Lingo, gis, linxi, ctum, gere, a. t. Liżę też w
22:
vśćiech dzierżę áż ſie rozeydźie.
23:
Linctus. huius linctus. m. q. Lizánie.
24:
¶Elingo, is, xi, ctum. ere, Wylizuyę.
25:
Lingones, m. pe. cor. Lud Francuski/ Bur=
26:
gándiey pográniczny po Fráncusku zową
27:
Langres.
28:
Lingua, guæ, fem. prim. Ięzyk też mowá á
29:
rzecz oſobliwa którego narodu. Vt lingua
30:
Græca, Ięzyk Grecki/ To yeſt mowá.
31:
Lingua Herbraica, Ięzyk żydówski. Vnde
32:
uarietas linguarum, Rozmáitość yęzy=
33:
ków. Varias linguas ſcire, Rozmáyite
34:
yęziki vmieć. Lingua hæſitare, Záyąkáć
35:
ſie. Linguas hominum effugere, Vſtrzedz
36:
ſie ludzkich omowek.
37:
Lingua quæ et lingula herba quædam
38:
Plinio. Et lingula diminut, Siue ligula,
39:
Ięzyczek.
40:
Ligula calceorum, Rzemień którem ſpináyą
41:
trzewiki.
42:
Ligula etiam, Wſtęgá.
43:
Lingula ſeu ligula, Zelázna kopyſtká którey
44:
Bárwierze y Aptekárze vżywáyą/ y wſzeláki
45:
ynſzy Inſtrument który od yednego końcá
46:
ſzeroki á płáski yest/ Szpatel/ zową.
47:
Lingula etima, Podługowáta górá przi mor=
48:
zu álbo ynſzey wodźie. Vnde dicuntur,
49:
Lingulæ & promontoria.
50:
Linguax, cis, Wielomowny/ Swiekotliwy.
51:
Lingula, læ, Swiekotká.
52:
Lingulaca, quæ & lingua herba.
53:
Lingulatus, a, um, apud Victrouium. O
54:
yednym vchu yáko ſzaflik.
55:
Linguatus & linguoſus in Biblijs tantum
56:
leguntur pro linguax.| Kk a | ¶Com= |
strona: 194v
kolumna: a
| L ante I |
1:
¶Compoſita, Elinguis et hoc elingue,
2:
Nie máyący yęzyká/ Głuch/ Niemy.
3:
¶Elinguo, as, are, Wyrywam yęzyk.
4:
¶Bilinguis, e, Nieſtały/ W rzeczy nie
5:
pewny/ Dwoyęziczny/ też mówiemy Omyłny.
6:
Trilinguis. e, Który trzy yęzyki vmié.
7:
Lino, linis, lini, liui uel leuilitum, linere,
8:
act. tert. &
9:
Linio, is, ire, quart. coniugg. Muſzczę/ Po=
10:
mázuyę. Dolium ſi recte lineris, Ieſli
11:
dobrze pomuſzczeſz. Mariti tui ſanguine
12:
parietem liniſti, Pomázáłáś mężá twego
13:
krwią śćiány.
14:
Litura inde, deriuatur, Wymázánie álbo
15:
przekriſzenie, Et aliquando pro linitio=
16:
ne, Miáſto pomuskánia. Ne lituris coar=
17:
gui poſsit, Aby żadney zmázy nie było.
18:
Lituro, as, are, a. p. Wimázuyę/ Przekriſzam.
19:
Litus, a, um, Pomuskány/ a/ e. Vergil. Pari=
20:
bus lita corpora guttis, Pomusáne/
21:
Pokropione.
22:
¶Compoſita, Allino, pen. cor. Pomu=
23:
skuyę.
24:
¶Collino idem.
25:
¶Collinere pro coinquinare apud
26:
Plaut. Błotem pomázáć.
27:
¶Circumlino, Ze wſząd omuskuyę.
28:
¶Elino & Delino, Odmuskuyę.
29:
¶Delinio, nis, pen. cor. deliniui, tum,
30:
re, Máśćią nieyáką pomuſnąć/ Odmiękcżić.
31:
Et per translationem, Pięknemi słówki
32:
námowić. Pellicere at delinire, Przi=
33:
wabić/ Przemowić. Blanditijs delinire,
34:
Lágodnem mowieniem k ſobie prziciągnąć.
35:
¶Delinitor uerbale. Námownik/ Vbłá=
36:
gácz. Delinitio, Vlżenie/ Vbłagánie. Deli=
37:
nimentum idem.
38:
¶Illinio & illino, Muſzczę/ Pomuskuyę.
39:
Idem quod ſimplex, Illita Tela, Pomu=
40:
skána poſtáwá. Illutus homo, Pomuśká=
41:
ny/ Vpiękrzony.
42:
¶Illitus huius illitus, Pomuskánie. In=
43:
terlino, Przed poſrzodek muſzczę/ Máżę.
44:
Corruptæ at interlitæ tabulæ, Ská=
45:
żony y Pomázány liſt.
46:
¶Oblino, id eſt circumfœdo, Obmázu=
47:
yę/ Oblewam. Stomachus cibis obli=
48:
tus, Zołądek pokármy oblany.
49:
¶Oblitus, a, ū, Obmázány/ Pokalány/ a/ e.
50:
Cœno obliti, Błotem popluskáni.
51:
¶Pelino, Pomázuyę/ Poliewam.
52:
¶Perlitus, a, um, Polány/ Pomázány.
53:
¶Perlinio, Pomuskiyę. Perliniat intus
54:
prædictis herbis, Niechay we wnątrz po=
55:
muſzcze przerzeczonym zieliem.
56:
¶Relino, Otwarzam/ odmuskuyę/ od=
57:
dzieram com przimuskał.kolumna: b
| L ante I. |
1:
¶Relinere epiſtolam, Otworzić/ od=
2:
pieczętowáć liſt. Relinere dolia, Záſzpun=
3:
towáć álbo czopy zátknąć w kłód. Releui
4:
dolia omnia, Zaſzpuntowwałem/ Zátkną=
5:
łem czopy wſziſtkim kłodóm, Eſt hoc lo=
6:
co Metaphoricos dictum, quia obtu=
7:
rantur & oblinuntur dolia picȩ & alia
8:
re huiuſmodi.
9:
¶Sublino, Podmuskuyę/ Przimuskuyę.
10:
Aliquantulum tingo ſeu noto, Subli=
11:
nere os, prouerbium, Oſzukáć/ Zdrá/
12:
dźić kógo miáſto skoſztowánia pomuſnąć mu
13:
po gębie.
14:
Linoſtrophon herba quæ alias Marru=
15:
bium dicitur.
16:
Linozoſtis herba quæ alias Mercurialis
17:
dicitur.
18:
Linquo, linquis, linqui, ctum, ſecundum
19:
Priſcianum, linquere, Puſzczam/ Odpuſz=
20:
czam.
21:
¶Relinquo et derelinquo idē, Reliquit
22:
me febris, Opuśćiłá mie febrá/ álbo przeſtá=
23:
łá mi febra. Linqui animo, Zápámiętáć ſie.
24:
Reliquit me ſomnus, Ocućiłem ſie. Nu=
25:
ces relinquere prouerbium, Przeſtáć
26:
dziećinnych rzeczi/ mieć ſie ku ſtátkowi. In me=
27:
dio relinquere, W poſrzodku zoſtáwić. To
28:
yeſt ynſzym zoſtáwić/ Wypełnić/ álbo do=
29:
kończić. Animam relinquam potius
30:
quam illas deſeram, Radſzey pirwey
31:
vmrę niźli bych ony opuśćić miał. Hæredem
32:
teſtamento relinquere, Teſtamentem o=
33:
my ymienie odkázáć/ Dziedzicem vczinić. In
34:
ſuſpenſo delinquere, Ná wątpieniu zo=
35:
ſtáwić.
36:
¶Relictus participium, Oſtáwiony. Re=
37:
lictis rebus omnibus queſiui, Opu=
38:
śćiwſzy wſziſtki rzeczi ſzukałem, Ab omni
39:
honeſtate relictus, Ze wſzelákiey poczćiwo=
40:
śći obnażony. Relictum cui arbitrium
41:
intelligendi, Może rozumieć yáko kto chce.
42:
¶Reliquus, a, um, Zoſtáły/ a/ e. Nihil
43:
mihi reliquū fecit, Nic mi nie zoſtáwił. Re=
44:
liquum eſt ut certemus officijs inter
45:
nos, To zoſtáwa ábyſmy ſie ná potym ſobie
46:
weſpołek záchowawáli. Reliquū omne tem
47:
pus, Wſziſtek ynſzy czás. Reliqui nihil fe=
48:
cit de bonis, Nic nie zoſtáło po niem ymie=
49:
nia. Reliquum uitæ, Oſtátek żiwotá.
50:
¶Reliquiæ, reliquiarum, pluraliter, O=
51:
ſtátki. Reliquiæ cœnæ uel prandij, Oſtá=
52:
tki wieczerzne.
53:
¶Reliquiæ etiam, Martwe kośći. Vnde
54:
legere reliquias & legere oſſa, Zebráć
55:
vmárłych kośći do koſnice. Reliquiæ fe=
56:
bris, Oſtátki febry.| ¶Reliquor, |
strona: 195
kolumna: a
| L ante I. |
1:
¶Reliquor, aris, ari, deponens, Et Re=
2:
liquator, reliquatoris uerbale, W oſtát=
3:
kách długów zoſtáwuyący.
4:
¶Delinquo, Pozoſtáwſzi powinnośći/ Też
5:
grzeſzę/ Opuſzczam co ná mię należy. Delin=
6:
quere aliquid, Opuśćić co. Delinquere
7:
contra aliquem. Wyſtąpyć/ Wykroczić
8:
przećiw komu. Peccare & Delinquere
9:
idem.
10:
¶Delictum, cti, inde deriuatur, Wy=
11:
ſtęp/ Grzéch. Delictum admittere, Do=
12:
puśćić ſie grzéchu.
13:
¶Deliquium, Niedoſtátek. Vt deliqui=
14:
um ſolis, Záćmienie słóńcá. Deliquium
15:
animi, Błądzenie vmysłu. Deliquum, id
16:
eſt minus apud Plaut. Obſoletum.
17:
Linternus, m. ſ. fluuius in Campania.
18:
Linteum, ci, a lino fit neut. ſe, Prześcierá=
19:
dło/ Płáchtá płoćienna.
20:
Lintea, Zagiel/ Płáchtá ná łodźiách.
21:
Linteolum diminut. Prześcieradłko/ Szátká
22:
máła.
23:
Linteamen, nis, idem quod linteum.
24:
Linteus, a, um, Płocienny/ Płáchciány. a/ e.
25:
Vt lintea ueſtis, Płoćienna ſzátá.
26:
Linteatus, a, um, Który płocienne odzienie
27:
nośy.
28:
Linteo, onis, Tkacz.
29:
Lintearius, rij, idem, Albo krámarz płótnem
30:
kupczący.
31:
Linter, tris, fe. ter. Koryto/ Też cżółn/ Mono=
32:
xylon/ Cżołn z yednego drzewá wycioſány.
33:
Linum, lini, neu. ſe. Len/ Przędźiwo.
34:
Lineus, a, um, Lniány/ a/ e. Linea tunica,
35:
Płocienna lniána ſuknia.
36:
Linarius, rij, Tkacz.
37:
Linamentum, ti. Przędźiwo/ yáko yeſt len/
38:
nići przędźione.
39:
Linamentum etima, Wełná álbo mech pło=
40:
cienny który w rány kłádą.
41:
Lippara, ræ, fem. pri pn. cor. Iedná wy=
42:
ſpá z tych które Acolias. Vulcanias et Me=
43:
pheſtades bywayą zwáne/ Tych yeſt ſiedḿ/
44:
mieczy włoská źiemią á miedzy Sicilią/ ná
45:
morzu Tyrrenskim.
46:
Lipareus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
47:
Liparis Ciliciȩ fluuius et genus lacertorū
48:
& nomen gemmæ.
49:
Lειpopſychia, fem. Et Lειpothymia a=
50:
lias Syntexis & Latine defectus animi
51:
uel deliquium animi, Zápámiętánie/ Zá=
52:
chwycenie.
53:
Lippus, maſ. ſecund. Któremu oczy płáczą/
54:
álbo łzámi záciekáyą/ Slieṕ.
55:
Lippitudo, Chorobá tákowa.
56:
Lippio, lippis, lippiui, lippitum, lippire,kolumna: b
| L ante I | 195 |
1:
Bolą mie oczy/ záciekáyą mi łzámi.
2:
Lippoſus, a, um, Który tákową chorobę
3:
ma.
4:
Lippus, a, um, adiectiuum eſt, Omnibus
5:
& lippis & tonſoribus notum eſſe,
6:
prouerbium apud Hor. Wſzemu ſwiá=
7:
tu yáwno.
8:
Liptote figura eſt cum minus dicitur &
9:
plus intelligitur, ut Non indoctus pro
10:
perquam doctus.
11:
Liquentia fluuius Galliæ Ciſalpinæ.
12:
Liquio, es, licui, ere, neut. ſec. ſiue liqueſco,
13:
ſcis, ere, neut. tert. Cui opponitur du=
14:
reſcere, Roſchodźić/ Roſtąpiáć ſie. Cera li=
15:
queſcit ad ignem, Wosk ſie roſtapia przy
16:
ogniu.
17:
Liquet imperſon. Iáwna rzecz yeſt. Liquet
18:
mihi deierare, Mogę prziſiąc. Non li=
19:
quet, yeſzcże rzecz nie yáſna yeſt/ Był obyczay
20:
mowienia ná ſądziech/ gdy która rzecz potrze=
21:
bowáłá więtſzych dowodów/ tedy ták Sę=
22:
dzia mówił, Non liquet.
23:
Liquidus, a, um, Miękki co ſie może topić y
24:
roſchodźić od ogniá/ álbo od słońcá.
25:
Liquidus, Iáſny/ Przezroczyſty/ a/ e. Li=
26:
quidus fons, Czyſtey wody zrzódło/ Stu=
27:
dnia. Purum liquidum idem.
28:
Liquido, aduerbium, Iáwnie. Liquido
29:
dicere, Iáwnie rzec. Liquido diſcere ab
30:
aliquo, Doſtátecznie ſie wywiedzieć od ko=
31:
go.
32:
Liquide, liquidius, liquidiſsime, idem.
33:
Liquido, as, are, pro manifeſtare, Calep.
34:
ſine authore.
35:
Liquor, liquoris, pen. cor. m. Káżda cieką=
36:
ca rzecz.
37:
Liquor, priore prod. liqueris pen. corre.
38:
liqui, deponens, Roſtapiam ſię.
39:
Liquo. liquas. are, a. p. Topię ſie/ Roſtapiam
40:
ſie/ Actiuum a cuius paſsiuum Liquor,
41:
Roſtopion bywam.
42:
¶Eliquo, Wytapiam.
43:
Liquatum, liquati nomen ſubſtantiuum,
44:
Et liquamen, liquaminis, Co ſtopionego
45:
yeſt/ yáko yeſt ſmalc y Tłuſtość.
46:
Liquo, liquis, prima longa, Kápię/ Wycie=
47:
kam.
48:
¶Colliquo. Sciekam ſie/ Spuſzczam ſie we=
49:
ſpołek.
50:
Liquefio, liquefis, liquefieri idem quod
51:
liqueſcere, Roſtapiam ſie.
52:
Liquefacio, liquefacis, liquefacere, a. p.
53:
Roſtapiam/ Topię.
54:
¶Compoſita a Liqueo, Colliqueo,
55:
& Colliqueſco, Stapiam ſie weſpo=
56:
łek.| Kk 3 | ¶Deliqueo |
strona: 195v
kolumna: a
| L ante I |
1:
¶Deliqueo & Deliqueſco, Roſtápiam/
2:
Rozchodzę ſie wſziſtek/ Roſtápiam ſie.
3:
Lira, liræ, fem. prim. Skibá roley/ też zagon
4:
álbo łéchá roley miedzy dwiemá brozdomá.
5:
Alias Porca.
6:
Liro, liras, lirare, Włoczę nákriwam ſiemię
7:
bróną. Nam ita colitur ager, Ták bywa
8:
ſpráwowána rola. Primum aratur quod
9:
eſt proſcindere, Zoráć. Deinde iterum
10:
aratur quod uocant effingere, Przeo=
11:
ráć álbo łomić. Poſtremo ſemine iacto
12:
crate dentata uel tabula operiunt, Ná
13:
oſtátek bróną włoczą roſiawſzy pierwey na=
14:
ſienie. Et id uocant lirare, Włoczić.
15:
¶Deliro, as, are, inde deriuatur, Wy=
16:
krącam z brozdy nie po zagonie włoczę. Et
17:
Metaphorice, Deliro, Száleyę/ Głupie a
18:
niemądrze czinię. Aegrotantes aliquando
19:
delirant, Choruyący błądzą rzeczą niekie=
20:
dy.
21:
¶Deliramentum, deliramenti, Błąd/
22:
błądzenie rzeczą/ Szaleńſtwo/ Głupſtwo.
23:
¶Delirius, a, um, Głupi./ Niemądry/
24:
Głuchy/ Szalony/ a/ e.
25:
Liræ etiam ſunt nugæ, Gerræ, Báſni/
26:
Bayki.
27:
Liratim aduerbium, Wedle zagonu nie wy=
28:
ſtępuyąc z brozdy.
29:
¶Delirans, tis, Száleyący/ a/ e.
30:
Lirimeris, Saxonum oppidum in Ger=
31:
mania, Po niemiecku Nulheim.
32:
Liris fluuius Campaniæ.
33:
Lis, litis, fem, tert. Zwádá/ Hádrunek. Pro=
34:
prie tātum eſt, Sądowna ſpráwá. Litem
35:
alicui intendere, Pozwáć kógo ná práwo.
36:
Litem ſuam facere, Táką pilność czinić
37:
około cudzey rzeczi yákoby właſna byłá. Li=
38:
tem æſtimare, Koſztunek oſzácowáć/ który
39:
ſie w práwie vczinił. Hinc lis æſimata
40:
eſt, Temu prziſądzono nákłády ſądowne
41:
płáćić. Litem conteſtari, Wdáć ſie w prze=
42:
ſtroną w práwie/ odpowiedzieć ná żáłobę ták
43:
álbo owák. Inſtrumentum litis, Wypis
44:
wſziſtkiey ſpráwy xiąg ſądownych. Litem
45:
perdere, Vtráćić rzecz ná ſądzie.
46:
Lite cedere, Odſtąpić rzeczy. Lite cadere
47:
idem quod litem perdere.
48:
Litigo, as, are, ne. p. Práwuyę ſie. Też wádzę
49:
ſie. Qua de re nunc litigatis inter uos,
50:
Co macie zá ſpráwę na ſądzie miedzy ſobą/
51:
álbo też ocz ſie wádźicie.
52:
Litigium, gij, neut. ſecun. Práwowánie/
53:
wádzenie. Litigium tibi eſt cum uxore,
54:
Maſz rzecz ná ſądzie s żoną.
55:
Litigioſus, a, um, Zwádliwy/ Swarliwy/
56:
a/ e/ Też który ſie vſtáwicznie práwuye.kolumna: b
| L ante I. |
1:
Litigoſum ſubſtantiuum, Ocz ſie práwu=
2:
yą.
3:
Ligitator, oris, uerbale ma. tert. Hadro=
4:
wnik/ Zwadźcá.
5:
Litigatrix, fem. tert. Hádrowniczká/ Zwá=
6:
dźicielka/ Práwuyąca ſie.
7:
Litera, literæ, fem. prim. alias elemen=
8:
tum, Słówko yedná z obiecádłá. Literá.
9:
Litera ſalutaris, Litera A. przes którą ſę=
10:
dźiowie wolno puſzczáli oskárżonego. A, id
11:
eſt abſoluimus, Wolno puſzczamy. Edi=
12:
uerſo litera triſtis, C. id eſt condemna
13:
mus, Skázuyemy/ Potępiamy. Et eadem
14:
apud Perſium nigrum o Thita uoca
15:
tur, Nam tres iudicibus tabulȩ daban=
16:
tur Romæ, a Queſtore h. eſt a Iudicū
17:
præfecto in quibus ſingulis unica
18:
litera ſententiā Abſolutionis, Condem
19:
nationis, & Ampliationis ferebant.
20:
Literam longam ex ſe facere, Sam ſie
21:
obieśić. Trium literarum homo, Zło=
22:
dźiey.
23:
Litura uide in uerbo Lino.
24:
Litera etiam Właſne piſmo cziye. Vt tua
25:
eſt iſta litera, Tyś to piſał/ Twoyá to ręká.
26:
Literæ, literarum in plurali, LIſt/ Też nau=
27:
ki. Vnæ literæ, Ieden liſt. Binæ literæ,
28:
Dwoye liſty. Studia & literæ, Nauki.
29:
Literæ publicæ. Otworziſte pod pieczęcią
30:
liſty.
31:
Literarum exemplum uulgo uocant
32:
Copia, Przepis/ Copia. Dare operam lite=
33:
ris, Vczić ſie.
34:
Literula diminut. Słoweczko też nauká od
35:
słowek poczęta. Grammatica ſcilicet,
36:
Literulæ, Liſteczek. Et literulæ pro ſtu=
37:
dijs.
38:
Literatus, a, um, Nánczony/ a/ e. Qui
39:
Grammaticus dicitur, Viri literali ac
40:
ſtudijs doctriniſ dediti, Vczeni ludzie
41:
ku naukám y vczeniu vdáni.
42:
Literate, literarius literatiſsime, aduer=
43:
bium, Vczenie.
44:
Literatulus diminutiuum. Ták wczas vczo=
45:
ny.
46:
¶Illiteratus, a, um, Nieuk/ proſty/ Nie=
47:
umieyętny który nigdy nie chodźił do ſzko=
48:
ły/ Láik.
49:
Literarius, a, um, Vt ludus literarius,
50:
Szkołá/
51:
Literator, literatoris, maſ. tert. Ták wczás
52:
náuczony przezák. Grammatiſtes Græce
53:
Literatura, æ, Piſmo/ Też nauká.
54:
Literoſus, pro literato antiquum.
55:
Oblitero, as, are, Wymázuyę/ Głádzę/ W
56:
zápámiętánie w wodzę. Obliterare famam| rei |
strona: 196
kolumna: a
| L ante I. |
1:
re male geſtȩ, Zágáśić á zátłumić co ſie zlie
2:
poczináło. Nondum obliterata memoria
3:
ſuperioris belli, Ieſzcze nie wyſzłá z pámię
4:
ćy przeszła walká. Vetuſtate obliterata
5:
re, Záſtárzáła rzecz.
6:
¶Obliteratio, Zágłádzenie/ Záſtárzenie.
7:
Lithos latine lapis, Kámień.
8:
Lithargyrium uel Lithargyrum, Złota
9:
piáná. Pharmacopole Lithargyron ar=
10:
genti corrupte appellant.
11:
Lithocolla, Kámienny kłey którym kámienie
12:
ſpoyáyą.
13:
Lithiaſis, latine Calculus, Kámień/ Nie=
14:
moc.
15:
Lithoſtrotus uel Lithoſtrotum, Páwiment
16:
álbo kámienny bruk/ Tło.
17:
Lithiaſis lithocolla uide Lapis.
18:
Lithoſtrotum ibidem.
19:
Lithron herba CC.
20:
Lithoſpermum herba quam & officinæ
21:
& medici Milium ſolis appellant, Iá=
22:
gly/ Ber.
23:
Lito, as, aui, are, & Litor, litaris, ari, De=
24:
ponens ſacrificio facto Deos placo,
25:
uotum impetro, Przes ofiáry boski
26:
gniew błagam.
27:
¶Perlito, Doskonale/ doſtátecznie ſliub
28:
ſwóy wypełniam.
29:
Litatio, onis, Ofiárowánie/ Wypełnienie ſlu=
30:
bu.
31:
Littus, oris, neut. pen. corr. Brzég. Proprie
32:
maris, Brzég morski. Nam ripa eſt flu=
33:
uiorum & lacuum.
34:
Littoreus, a, um, Brzeżny/ co ku brzegowi
35:
należy. Littorea domus, Dóm ná brzegu.
36:
Littoreæ aues, Które ſie ná brzegách mor.
37:
skich łęgą.
38:
Littoralis & hoc littorale idem Littoralis
39:
Piſcis, Przi brzegách ſze chowáyąca.
40:
Littoroſus, a, um, Zábrzeżiſty/ a/ e. Littoro=
41:
ſo mari ſimilis, Wodźie morskiey pole=
42:
breżney podobny.
43:
Litura, Vide Lino.
44:
Littus, litui, maſc. Pálcat biskupi kurwátur=
45:
ze podobny/ przed czáſy. Apud Autores
46:
fuit in uſu.
47:
Lituus, Rożek/ álbo krziwa trąbá/ Puſan. Liti=
48:
cen qui lituo canit, Puſániſtá/ Trębácz.
49:
Liuor, liuoris. maſc. tert. Siność/ Dęgi od
50:
bicia. Metapho. Zazdrość/ Nienawiść. Id
51:
eſt Inuidia.
52:
Liuidus, a, um, Siny czarny yáko błoto od
53:
plag álbo dąg. Metaph. Zazdośćiwy/ Nie/
54:
żiczliwy.
55:
Liuidulus. li, diminutiuum, Przizazdro=
56:
sćiwſzym.kolumna: b
| L ante I | 196 |
1:
Liueo, liues, liuere, Sinieyę/ też yeſtem za=
2:
wyſny zayźrzę, Metaph, Liueſco, cis, ere,
3:
idem.
4:
Lix, femininum, idem quod cinis, Po=
5:
piół.
6:
Lixiuium, lixiuij, ſiue lixiuia, lixiuiæ,
7:
Lug.
8:
Lixa, lixæ, pluraliter, lixæ, lixarum, maſ.
9:
Kuchárz/ y tákowi ludźie którzy ciągną zá=
10:
obozem ná woyne ku nieyákiey posłudze żoł=
11:
nierzóm. Lixam aquam ueteres dixe=
12:
runt CC.
13:
Lixus, a, um, Warzony.
14:
¶Elixus, a, um, idem. Elixa caro,
15:
Wárzone mięſo.
16:
Lixo, as, are, Wárzę/ Kuchárzę.
17:
Elixo idem.
18:
Lixabundus qui exigue mercedis gratia
19:
uiliſsimis ſe obſequijs immiſcet Plau=
20:
tus.
21:
Lixos Colonia in Africa a Claudio Cȩ=
22:
ſare deducta.L ante O
23:
Loba, lobæ, Kłos/ yáko ná żicie.
24:
Locellus, Vide Locus.
25:
Locri, orum, maſc plurale tantum, Miá=
26:
ſto we włoſzech było ná pográniczu Sicili=
27:
eyskim.
28:
Locri, Ludák zwány w Greciey Pográniczny
29:
Bococium, Alias Epicnemidij & Opon=
30:
cij.
31:
Locris, locridis, Kráyiná w Greciey pográ=
32:
niczna Phocidi. Vnde Locrenſes populi
33:
ibidem alias, Ozolæ.
34:
Locus, loci in ſingul. m. plu n. Mieyſce/
35:
Pláć. Loco mouere, Ruſzić kógo z ſwego
36:
mieyſcá y doſtoynośćy. In locum demortui
37:
ſubſtituere, Ná mieyſce zmárłego wſádźić.
38:
In unum locum conuenire, Ná yedno ſie
39:
mieyſce zeiść. Locus opacus & frigidus
40:
in ſylua, Mieyſce ciemne y chłodne w leſie.
41:
Locus amœnus ab arbitris remotus,
42:
Mieyſce weſołe y oſobliwe. Locus opor=
43:
tunus captus ad eam rem, Mieyſce po te=
44:
mu. Loca editiora, Wyſzſze mieyſvá. Loco
45:
filij habere, Miáſto ſyná mieć. Primo lo=
46:
co, Pierwey/ Ná pierwym mieyſcu. Priore
47:
loco cauſam dicere, Pierwey rzecz ſpráwo=
48:
wáć. Secundo loco, Powtore. Ná wtó=
49:
rym mieyſcu. Quo loco ſunt re tuȩ uelim
50:
mihi ꝑſcribas. Iákoć ſie tam wodźy piſz do
51:
mnie. Noſtrȩ res meliore loco uidebātur
52:
Widziáłó ſie nám że to ku rzezi náſzey było.| Kk 4 | Eſſe |
strona: 196v
kolumna: a
1:
Eſſe magno loco apud Regem, Być w
2:
powádze v Krolá. Eo loco habet hone=
3:
ſtatem ut ſine ipſa uitam mortem exi=
4:
ſtimet, Ták wyſoko waży pocżćiwość iż by
5:
radſzey vmárł/ niżby czego nierządnego do
6:
puśćić ſie miał.
7:
Loci plurale tantum, Mácice w niewiáſtách.
8:
Alias uterus & uulna uulgo matrix.
9:
Loci plurale, apud Dialecticos & Rhe=
10:
toricos, Pewne nauki z których potwier=
11:
dzenia y dowody bywayą prziwodzone. To=
12:
pica Græce.
13:
Locus, Czáſu potemność. Nunc non eſt nar=
14:
randi locus, Teraz czaſu nie maſz ku powie=
15:
dániu álbo nie godźi ſie teraz powiedáć. Res
16:
eſt facili loco, Racz łatwia ku otrzimániu.
17:
Summo loco natus, Známienitego rodu.
18:
Humili loco natus, contrarium, Z ubo=
19:
giego rodu. Locum dare precibus, Wy=
20:
słucháć proźby. Locum dare iræ, Przeſtáć
21:
ſie gniewáć.
22:
Loculus diminutiuum, Máłe mieyſce.
23:
Locellus, locelli, aliud diminut. Máluczkie
24:
mieyſce/ Też mieſzek/ pytlik/ álbo táſzká. Mar=
25:
ſupium & c.
26:
Loculus ſeu loculum in g. neutro, Máry.
27:
Alias Feretrum,
28:
Loculamentum, ti, Nieyáki koſz álbo kázub
29:
ku gniźdźieniu ptákóm dobry.
30:
Locuples, tis, om. tert. ſecundum Proſcia=
31:
num in ablatiuo habet Locuplete uel
32:
locupleti, Bogáty/ Máyętny. Et Meta.
33:
Doſtáteczny/ Pewny. Locuples teſtis,
34:
Pewney wiáry ſwiádek. Homo domi ſuæ
35:
cum primis locuples, Człowiek w domu
36:
ſwym wielmi doſtáteczny. Locuples, tenuis
37:
aut egens, contraria. Locuples tabella=
38:
rius, Pewny/ Rządny poſeł liſtowny.
39:
Locupleto, as, are, Vbogácam á zwłaſzczá ná
40:
leżącym ymieniu. Locupletare fortunis,
41:
Pomnożić wſzem dobrym. Locupletatus,
42:
argento, auro, Vbogácony w śrébro/ w
43:
złoto.
44:
Locupletatio, Pomnożenie/ Vbogácenie. Au=
45:
gmentatio.
46:
¶Collocupleto, Hoynie vbogácam.
47:
Loco, locas, aui, are, Stáwię/ Kłádę. Ca=
48:
ſtra locare, Oboz położyć.
49:
Locare etiam, Náyąć. Locare domum.
50:
Nayąć domu. Locaui hunc agrum fo=
51:
diendum, Náyąłem tę rolą. Locari ar=
52:
gentum fœnori, Nároſpożiczáć. Locare
53:
fundamenta in firmo at ſolido ſolo,
54:
Ná twárdey ziemi fundáment záłożić. Fili=
55:
am locare, Dziewkę wydáć zá mąſz/ quod
56:
elocare potius dicitur, hinc Illocabilis,kolumna: b
| L ante O |
1:
Nienáyemny. Locito, locitas, locitare,
2:
frequentatiuum formatum a ſupino a
3:
ini mutata, Roſpożiczam/ Roznaymuyę.
4:
Locarium precium quod datur in ſta=
5:
bula & tabernas, Calep. Myto od koni
6:
ſtáyenne/ Czynſz/ Náyem.
7:
Locator, locatoris, & locatarius, Nayem=
8:
nik domu álbo rolei.
9:
Locatio, locationis, Pożyczenie/ Náyę=
10:
cie.
11:
¶Compoſita, Abloco, as, pen. prod.
12:
Naymuyę z czynſzu.
13:
¶Colloco, Kłádę/ Dáyę. Collocare in
14:
aliquem beneficium, Okázáć kómu dobro=
15:
dźieyſtwo. Collocare aliquem in lecto,
16:
Poſádźić ná łożu. Suo que loco collo=
17:
care, Káżdą rzecz ná ſwem mieyſcu położić.
18:
Multa in pectore collocare, Rozmayite
19:
myſli mieć ná ſię. Male collocare horas,
20:
Zlie trawić czás. Præſicium collocare in
21:
urbe, Oſádźić miáſto draby. Collocare,
22:
inſidias alicui, Záſádźić ſie ná kógo. Col=
23:
locare aliquem in aliquo gradu, Wſá=
24:
dźić kógo ná vrząd. Collocare ruſticum
25:
in agro, Oſadźić kmieciá.
26:
¶Collocatio, Rządne poſtáwienie rzeczy/
27:
káżdą ná ſwym mieyſcu. Collocatio filiæ,
28:
Wydánie córki zá mąſz.
29:
¶Eloco, as, are, Roſpożiczam/ też z ſwego
30:
mieyſcá wytrącam.
31:
Elocare fundum. Náyąć rolią. Elocare fi=
32:
liam, Wydáć dźiewkę zá mąſz.
33:
Elocatio, Wypoſáżenie/ Wyrzucenie.
34:
Locuſta, locuſtæ, fem. prim. Száráńcza.
35:
Lodix, lodicis, pen. prod. fem. tert. Ko=
36:
bierżec/ Pláchta łożowa álbo deká płocienna
37:
ná łoże.
38:
Lodicula diminut. Kobierczik.
39:
Logice uel logica, æ, fem. prim. Nauká
40:
rozmawiánia/ Diſputowánia prawdy od
41:
fáłſzu rozłączenia. Alias Dialectica.
42:
Logos, maſ. Latine ſermo uel ratio, uer=
43:
bum, oratio, modus, ſupputatio, liber,
44:
dictum ridiculum & contemnendum.
45:
Mowá/ Słowo/ rzecz ráchunek/ etć.
46:
Logiſta, æ, Rechmiſtrs. Vulgo Algori=
47:
ſta dicitur.
48:
¶Inde Compoſita, Cathalogus, Dia=
49:
logus, Epilogus, de quibus ſupra.
50:
Logiſtoricon liber ſermonum & di=
51:
ctorum inſignium narrationum con=
52:
tinens, Wybráne ſentencie á namowy z
53:
niektórych autorów.
54:
Logodædalus, Mądry w reczi/ Pięknych
55:
słów vżiwayący.| Loligo. |
strona: 197
kolumna: a
| L ante O |
1:
Loligo, loliginis, fem. tert. pen. prod. uel
2:
Lolligo, Rybá máyąca głowę miedzy nogá=
3:
mi á czarną kręẃ z ſiebie puſzcza by inkauſt/
4:
gdy yą ymowáć chcą yáko y Sepia/ ztądże.
5:
Succus lolliginis, Miásto obmówki by=
6:
wa wzięt.
7:
Lolligo Metaph. Nienawiść/ zazdrość.
8:
Loliguncula, æ, diminut.
9:
Lolium, lolij, Kąkól. Alias zizania, Lolio
10:
uictitare prouerbialiter dicuntur qui
11:
uiſu ſunt imbecillo, quia lolium ocu=
12:
lis nocet.
13:
Loliarius, a, um, Kąkolowy/ a/ e. Cribrum
14:
loliarium, Rzeſzoto/ którym kąkól wypod=
15:
ſiewáyą.
16:
Lombardia, Kráyiná we włoſzech/ xięſtwo.
17:
Medioláńskie. Longobardi populi ibi=
18:
dem.
19:
Lombricus nomen piſcis Calep.
20:
Lomentum, ti, ne. ſ. Mąká wielogrochowa
21:
którą zmázy ná ſzáciech wycieráyą y wymy=
22:
máyą.
23:
Lonchitis eadem herba eſt quæ xiphion.
24:
Londium, Głowne miáſto w Angliey zkąd
25:
miewámy ſukna które zowiemy luńskie.
26:
Longa Alba urbs latij, Miáſto we włoſzech.
27:
Longæuus, Vide ſupra Aeuum.
28:
Longano, onis, maſ. tetr. apud Apicium,
29:
Ielito przes które żołądek gnoy wyrzuca.
30:
Longobardi populi Germaniæ, Lampar=
31:
ter po niemiecku.
32:
Longus, a, um. Długi/ Przewlekły/ Dłu=
33:
gotrwáyący/ a/ e. Nam de tempore & de
34:
corpore dicitur, Longum eſſet ſingula
35:
recenſere, Długoby było wſziſtko powie=
36:
dáć/ Wſpomináć/ Prziwodźić. Longior
37:
ſum quam tu, uel te, Więtſzym niżli ty=
38:
Longus amor, Długa miłość. Longior eſſe
39:
nolo, Nie chcę dłużey mówić. Aliquando
40:
aduerbiū eſt, in neutro genere, ut Vale
41:
longum, Miey ſie ná długi czás dobrze.
42:
Longum ualere dixit uel longum ua=
43:
lere iuſsit, Ná długi czás pożegnał.
44:
Longe aduerb. Dáleko. Długo. Longe a
45:
mari rus eſt, Dáleko od morza yeſt wieś.
46:
Non longe ab ædibus, Nie dáleko od do=
47:
mu. Longe iam abieram, Yużem był dále=
48:
ko minął. Longe gentium abeſt, W dá=
49:
lekich ſtronách yeſt. Longe proſpicere fu=
50:
turos caſus, Dawno opátrzić prziſzłe przi=
51:
gody. Longe aliter re eſt, Dáleko yná=
52:
czey.
53:
Longule aduer. diminut, a longe, Ab ur=
54:
be haud longule, Nie owſzeki dáleko od
55:
miáſtá. Longe late. Dáleko w dłuſz y w
56:
ſzerz.kolumna: b
| L ante O | 197 |
1:
Longitudo, dinis, fem. tert. Długość. In
2:
longitudinem habet duos pedes, Ná
3:
długość ma dwie ſtopie. Longulus, a, um,
4:
diminut. a longus. Przidłuſzſzym. Vt lon=
5:
gulum iter, Przidálſzym drógá. Longiu=
6:
ſculus, a, um, adiectiuum, diminutiuū
7:
a comparatiuo longius, Przidłuſzſzy.
8:
Longanimis, Nie vkwápliwy/ Miłoſier=
9:
ny.
10:
Longanimitas, Nie vkwápliwość.
11:
Longanimiter aduerbium, Miłoſiernie.
12:
Longipes, dis, om. Długonogi.
13:
Longinquus, a, um, Dáleki Dawny. Lon=
14:
ginquis bellis obrui, Dáwnemi á dłu=
15:
giemi walkámi obciążeni. E longinquo
16:
multa annunciare cui opponitur e
17:
propinquo, z dáleká.
18:
Longinquus morbus, Długa chorobá. Lon
19:
ginqua uita, Długi żywot.
20:
Longinqui, Dáleko mieſzkáyący.
21:
Longinquitas, tatis, fem. tert. Dálekość/
22:
Długość. Longinquitas, ætatis, Dłu=
23:
gość żiwotá.
24:
Longiſcere pro longum fieri uel frange=
25:
re obſoletum.
26:
Longiturnitas uitæ in Biblijs pro lon=
27:
ginquitate ætatis barbare dicitur.
28:
¶Ligurio, onis, Długi/ Obſoletum.
29:
Longurius, rij, Długa tycz álbo tramá.
30:
¶Compoſita, Oblongus, a, ū, Przidłuſz=
31:
ſzym.
32:
¶Prȩlongus. a, um, Názbyt długi/ Wiel=
33:
ki/ a/ e.
34:
Longo, longas, non uſurpatur, ſed com=
35:
poſita. Elongo, as, are, Odwłaczam/
36:
Przedłużam.
37:
¶Elonginquo idem quamquam non
38:
reperitur apud probatos Authores in
39:
ea ſignificatione quam Calep. annota=
40:
uit, pro longius abſcedeo.
41:
¶Prolongo, Przedłużam/ Przewłócżę.
42:
Lopas, lopadis, genus conchæ mari=
43:
næ q. f.
44:
Loquor, ris, loqui, deponens, Mówię.
45:
Loqui aperte Przeſtwornie mówić. Lo=
46:
qui ad uoluntatem, K woley kómu mó=
47:
wić. Loqui cum aliquo uehementer=
48:
Surowie s kim mowić. Loquit fama, Sła=
49:
wá ſwiádczy. Hæc quidem loquuntur
50:
tua ſcelera, To okázuyą dobrze twoye nie=
51:
cnoty. Loqui mature et grauiter, Bácznie
52:
á powáżnie mówić. Lente loqui, Pięknie
53:
mówić. Male loqui abſenti, Omáwiáć ko=
54:
go. Græcas literas. M. Catonem in ſe=
55:
nectute didiciſſe biſtoriæ loquuntur.
56:
Swiadczą/ Loquens Particip. Mowiący| Locutor |
strona: 197v
kolumna: a
| L ante O |
1:
Locutor ſeu loquutor, Swiekot.
2:
Locutulentus idem,
3:
Loquax, Wielomowny.
4:
Loquacitas, f. tert. Wielomowność.
5:
Loquaciter aduerb. Swiekotliwie.
6:
Loquela, fem. prim. Mowá.
7:
Locutio idem.
8:
Loquentia, fem. prim. Mowienie. Quam=
9:
uis in compoſitione magis utuntur,
10:
Breuiloquentia & Breuiloquium,
11:
Krótka mowá.
12:
¶Grandiloquentia, grandiloquentiæ,
13:
Pyſznomowá.
14:
¶Grandiloquus, a, um, Wyſoko mow=
15:
ny. Magniloquus idem.
16:
¶Blandiloquentia, Wdzięczna mowá.
17:
pochlepska mowá.
18:
¶Blandiloquus, a, um, Pochlebca.
19:
¶Multiloquium, Wielomowność.
20:
¶Multiloquus, a, um, Wielomowny a/ e.
21:
& huſmodi alia.
22:
Loquutio, Mowá. Idem quod oratio.
23:
¶Compoſita a loquor, Alloquor,
24:
Mówię s kim. Alloquamur hominem,
25:
Mówmy s niem.
26:
¶Alloquutio & alloquium, Mowienie
27:
s kim.
28:
¶Colloquor idem, Rozmawiam s kim,
29:
Inde colloquium, Rozmowa. Ad collo=
30:
quium admittere, Ku rozmowie pripuśćić.
31:
In colloquium uenerunt amborum
32:
exercitum duces, Prziſzli w rozmowę het=
33:
máni oboyego woyská.
34:
¶Circumloquor, Obmawiam/ Ogra=
35:
dzam/ álbo opiſuyę którą rzecz słowy.
36:
¶Circumloquutio, uel circumlocutio
37:
inde deſcendit, Opiſánie słowy któtkiemy
38:
niektórey rzeczi. Græce Periphraſis.
39:
¶Eloquor, Wymawiam.
40:
¶Eloquentia, Wymowá.
41:
¶Eloquens, eloquentis, om. Wymowny.
42:
a/ e.
43:
¶Eloquium, neut. ſecund. Słowá álbo
44:
wyrzeczenie.
45:
¶Elocutio figura Rhetorica, To co
46:
ſie wynáłázło godnemi á ſłuſznemi słowy/
47:
oſięgnienie y wyſtrychnienie foremne. Quæ
48:
pars pertinet ad Oratorem.
49:
¶Interloquor, Wmietam ſie w cziyę rzecz/
50:
mowię gdy kto ynſzy począł mówić/ Záwá=
51:
dzam/ Przeſzkadzam.
52:
¶Obloquor, Omawiam/ Zlie dzierżę o
53:
kim Sromocę kogo.
54:
¶Oblocutor, Omowcá.kolumna: b
| L ante O & V |
1:
¶Oblocutio, Omówká/.
2:
¶Proloquor, Czinię przedmowę/ Poczi=
3:
nam mówić. Vnde Proloquium, Dosko=
4:
nále mówienie.
5:
Lora, loræ, fem. prim. Poſliednie wino w
6:
którym ná poły wody/ cienkuſz winny.
7:
Lorea idem apud Catonem.
8:
Lorica loricæ, pen. prod. fe. pri. Páncerz
9:
tez skorzány kábat w wſzeláka ynſza zbro=
10:
yá.
11:
Loricula diminut. Páncerzyk.
12:
Lorica etiam, Przedáſzek nieyáki v mu=
13:
rów.
14:
Loricula etiam, Szańce króremi ſie zołnierze
15:
záſtáwiáyą od ſtrzelby.
16:
Lorico, as, are, a. p. Vbieram ſie w páncerz y
17:
w ynſzą zbroyę.
18:
Loricus, a, um, We zbroyę vbrány. Lori=
19:
ca etiam ſignificat, Podporę v wſchodów
20:
moſtów których ſie trzimamy ábyſmy ſie nie=
21:
ſtoczili álbo nie vpádli/ Poręcze włáſnie zo=
22:
wiemy. Też kraty w domiech.
23:
Lorum, lori, n. ſ. Rzemień/ Cugiel rzemien=
24:
ny. Hinc lorarius, Butel/ Szárgant który
25:
złoczynce ymuye. Opráwcá álbo mieyski słu=
26:
gá.
27:
Loreus, a, um, Co z rzemieniá yeſt.
28:
Lora in plurali, Bicze rzemienne/ Też pás.
29:
Loripes, dis, Krziwonogi/ Szpotáwy.
30:
Loramentum, loramenti, Rzemie=
31:
nie.
32:
Lotium, otij, neut. Szcziny.
33:
Lotura & lotus, Vide Lauo.
34:
Lotos uel lotus, fem. quint. Drzewo w A=
35:
frice słotki á dobrze ſmáczny owoc dáyące.
36:
Też zielie w Egipcie.
37:
Lotophagi populi Africæ, Którzy tym
38:
zielem żiwą. Vnde prouerbium Lotum
39:
guſtáwuit, Záwziął z koláná niechce ſie mu z
40:
tąd do domu.
41:
Louanium, nij, Miáſto w Bárbánciey y
42:
známienite Collegium támże.
43:
Loxios, Apollo cognominatus eſt.L ante V
44:
Lubet lubuit, per u ſcripſere ueteres quod
45:
tamē nunc per i ſcribimus. Vide Libet.
46:
Quando lubt, Kiedyć ſie podoba. Lubes
47:
quicquid facias, Podobami ſie cożkolwiek
48:
vcziniſz.
49:
Lubens, tis, om. Rad Dobrowolny/ Chutli=
50:
wy. Lubenti animo, Bárzo rad.| Lubens |
strona: 198
kolumna: a
| L ante V |
1:
Lubens pro libenter Plaut. Lubens fece=
2:
ro, Rad vczinię.
3:
Lubenter aduerbium, Rad/ S chucią s czi=
4:
ſyą ochotą.
5:
Lubentia, Vide Libentia.
6:
Lubido. Vide Libido.
7:
Lubricus, a, um, Sliski. Lubricus locus,
8:
Sliskie mieyſce. Et per translationem,
9:
Nieſtały/ Nieſtáteczny. Sic dicimus ho=
10:
minem lubrica fide, Niepewney wiáry.
11:
Lubrici oculi, I tám y ſam ſie miecące
12:
oczy. Lubrica adoleſcentia, Nieſtáteczna
13:
młodość. Lubricus congrus, Sliski wę=
14:
górz.
15:
Lubrico, as, are, a, p, Slisko/ Głádko czi=
16:
nię.
17:
Lubrice aduerbium,, Slisko/ Głádko,
18:
Luca, lucæ, Miáſto we włoſzech in Thu=
19:
ſcia.
20:
Lucenſis, e, Któ ztámtąd yeſt. Luca bos Ele=
21:
phanth/ Słóń.
22:
Lucani populi in Italia inter Calabros et
23:
Apulos ſiti.
24:
Lucania, Kráyiná támże.
25:
Lucanus, lucana, um, Dniowy/ Oświtły/
26:
a/ e.
27:
¶Antelucanus, a, um, Przeddzienny/
28:
przed ſwytániem. Antelucanum tempus
29:
Czás przede dniem niżli oſwitnie.
30:
Lucanica, Kątna yątrznicá álbo ſam żołądek
31:
ſwini/ yágły álbo ynſzem nądzieniem nádźiá=
32:
ny.
33:
Lucar, ut ait Feſtus æs quod ex lucis ca=
34:
ptatur, alijs erogatio quæ in lucis fie=
35:
bat.
36:
Lucaris pecunia quæ in luctu erat da=
37:
ta.
38:
Lucaria, orum, feſta quæ in luco Romani
39:
celebrabant.
40:
Luceo, lucerna, Vide Lux.
41:
Luceres ſiue lucerenſes, maſ. Trzećia część
42:
ludu Rzimskiego bo ná początku ták było od
43:
Romuluſa y Taciuſa vſtáwiono yż niektórzy
44:
byli zwáni Rānenſes, Druga część. Tati=
45:
enſes, tzecia Luceres uel lucerēſes, Z tych
46:
trzech potym yeſt Tribus (ut Varro aſſerit)
47:
vcziniona.
48:
Luceria urbs Apuliæ.
49:
Lucerna ciuitas ſeu pagus Heluetiorum,
50:
Lucern/ po niemiecku.
51:
Lucetius dictus eſt Iupiter & Iuno Luce=
52:
tia.
53:
Luci, lucidus, lucifer, Lucifuga, Vide
54:
Lux.
55:
Lucina, Bogini Iuno/ iuuare partum cre=
56:
dita.kolumna: b
| L ante V | 198 |
1:
Lucini quibus ſunt parui utrin ocelli
2:
& breuis uiſus, Którzy nie dáleko waidzą
3:
pátrzą yáko ſzczurek z miechá yáko w przipo=
4:
wieśći mowiemy.
5:
Lucinia, Vide Liſcinia.
6:
Luco, lucas, Vide Lucus.
7:
Lucomenſes quidam homines ob inſani=
8:
am dicti quod loca ad quæ ueniſſent
9:
infeſta facerent, Feſtus.
10:
Lucomedi qui poſtea Luceres dicti.
11:
Lucrinus lacus Campaniæ.
12:
Lucrum, lucri, neut. ſecun. Zysk. Quid mi=
13:
hi lucri eſt te fallere, Co mam zá zysk tego
14:
oſzukáć cie. In lucro deputare, Zázysk
15:
poczitáć. Facere lucrum in uectigalibus
16:
publicis Spomoc ſie ná cle.
17:
Lucellum diminutiuum, Máły zysk.
18:
Lucroſus, a, um, Zyskuyący/ Vżyteczny/ a/ e.
19:
Lucratiuus, a, um, apud Quintilia num.
20:
Zyśkány.
21:
Lucrio, lucrionis, Ten który mrze á chćiwy
22:
yeſt ná zysk. Qui undequa lucrari
23:
cupit.
24:
Lucror, lucraris, lucrari, deponens, pri.
25:
Zyskuyę/ Doſtáyę.
26:
Lucrifacio, lucrifacis, lucrifacere,
27:
idem.
28:
Lucrificabilis, lucrificabile, pro lucroſo
29:
obſoletum.
30:
Lucrifuga, qui lucrum fugit Plautus li=
31:
center finxit.
32:
Luctor, luctaris, luctatus ſum, luctari, Zá=
33:
páſy chodzę/ Spieram ſie s kim/ Szermu=
34:
yę.
35:
Lucto, as, are, reperitur apud antiuos in
36:
eodem ſignificatu. Luctantur inter ſe,
37:
Zápáſy chodzą/ Biedzą ſie.
38:
Luctitor & luctito frequenttatiuum, Vſtá=
39:
wicznie ſie biedzę/ koſztuyę ſwoyich śył.
40:
Luctator, luctatoris, maſcul. tert. Zápá=
41:
ſnik.
42:
Luctatior, Biedzenie/ Zápáſychodzenie.
43:
Luctatus, huius tus, idem.
44:
Lucta, luctæ, Mocowánie/ Biedzenie. Certe=
45:
mus lucta, Biedźmy ſie. Skoſztuymy ſie zá=
46:
páſy.
47:
Luctamen idem quod lucta.
48:
Luctatius, Imię yednego Rzymiáni=
49:
na.
50:
¶Compoſita, Colluctor, Chodzę s kim
51:
zápáſy.
52:
¶Colluctatio idem quod Lucta=
53:
tio.
54:
¶Obluctor, Záſtáwiam ſie.
55:
¶Reluctor, Sprzećiwiam ſie. Reluctatop,
56:
Sprzećiwiánie.| Luctus, |
strona: 198v
kolumna: a
| L ante V |
1:
Luctus, luctuoſus, Vide Lugeo.
2:
Lucubro, as, are, Robię/ Ráno wſtáyę. Przi
3:
ſwietle piſze/ vczę ſie. Lucubrata nox, Ro=
4:
biąc przeſiedziána noć.
5:
Lucubratio, onis, f. tert. Robotá przi ſwie=
6:
tle. Adlucubrationem conficere ali=
7:
quid, Przi ſwiécy co ſpráwić.
8:
Lucubratorius, a, um, Co ku robocie á pil=
9:
ności należy. Vt Luctubratoria lectica in
10:
qua quis lucubrare ſolet. Et ſcriptores
11:
libros ſuos Lucubrationes uocant,
12:
Antelucana lucubratio ſtudioſis apta
13:
eſt, Przeddzienna pilność. Ráne wſtáwáni
14:
vczącym ſie yeſt vżiteczne. Sed ueſpertinæ
15:
lucubrationes ruſticanȩ dicuntur,
16:
Lucubratiuncula diminut Robotká.
17:
Luculentus, Vide Lux.
18:
Lucullus, Imię yednego Rzymiániná sław=
19:
nego.
20:
Lucumo, Ymię sławnego Hetmáná. Apud
21:
Thuſcos unde et Lucerenſes dicti ſunt.
22:
Lucus, luci, maſ. ſecun. Piękny a weſoły;as
23:
Też poſwięcony á prziwlaſzczony lás które=
24:
mu Bogu ku czći.
25:
Lucus, us, ui, in quar. declinatio pro luce,
26:
Miáſto ſwiatłá á;bo dnia.
27:
¶Colluco, as, & Interluco, as, Przeſie=
28:
kam/ Przerzedzam lás/ czinię ſwiatłość w
29:
leſie przes obćinánie gáłęźi.
30:
¶Subluco, Podćinam álbo Obćinam gá=
31:
łęzie które ſie puſzczayą od ſpodu drzew.
32:
Ludo, ludis, luſi, luſum ludere. a, t, Gram/
33:
Też kunſztuyę/ krotochwlę. Naśmiewam sie
34:
z kógo/ Omylam.
35:
Ludo cithara, Gram ná hárfie. Ludere teſ=
36:
ſeris, Koſtki gráć. Luſiſti omnem ope=
37:
cuſatiuo, Sueto. Ludit aſsidiue aleam,
38:
Vſtáwicynie kostzruze.
39:
Ludere pila cum ablatiuo, Piłę gráć.
40:
Ludere par impar, Cetno czi licho gráć.
41:
Ludere, ludum, & ludere ludo, Gráć/ Kro=
42:
tochwilić. Ludere ocium idem, Ludit
43:
piſcis in aqua, Gra w wodzie. Tibi ludi=
44:
tur, Ciebie ſie dotycze. Ludere dolis ali=
45:
quem, Oſzukáć kogo. Ludis, Kunſztuyesz.
46:
Ludere etiam poëtis ſignificat, Wierſze
47:
piſáć. Luſit carmine heroico uitas Im=
48:
peratorum et breuiſsime comprehen=
49:
ſam Hiſtoriam Regum Polonorum
50:
Sabinus, Sabinus popiſał żiwoty Ceſar=
51:
skie y krociuchno zebraną Hiſtorią o Polskich
52:
krolách wierſzami.
53:
Luſito, as, are, frequentatiuum, Vſtawicz=
54:
nie gram/ Bieſiaduyę/ krotochwilę/ Kunſz=
55:
tuyę.kolumna: b
| L ante V |
1:
Luſor, luſoris, Gracz.
2:
Luſorius, a, um, Hracki a/ e/ Tabula luſo=
3:
ria, Tablicá grácka. Cartæ luſoriȩ, Kárty.
4:
Luſio, luſionis, Gránie/ Smiech/ Kunſzt.
5:
Luſus huius luſus idem.
6:
Ludus, ludi, m. ſ. Grá. Też mieyſce gdźie dzieći
7:
vczą/ ſzkołá. Dare alicui operam ludo,
8:
Krotochwilić s kim.
9:
Ludimagiſter, Szkolny miſtrz. Ludum a=
10:
perire, Szkołę otworzić. To yeſt począć
11:
vczyć.
12:
Ludus literarius, Szkoła.
13:
Ludus gladiatorius, Szermierſtwo.
14:
Ludus Grammatices, Vczenie Gramma=
15:
tiki.
16:
Ludus Muſicus, Szkoła ſpiewánia/ Spiewá=
17:
nie.
18:
Ludus pilæ, Gránie piły.
19:
Ludus paleſtræ, Zápáſowanie. Ludos
20:
facere, Błaznowáć/ Náſmiewáć ſie z kogo.
21:
Ludꝰ eſt illa ꝑdiſcere, Ieſt yedna krotoch=
22:
wilá tego ſie náuczić. Quos ludos prȩbue=
23:
ris intus, Cos zá ſmiech álbo ygrę wyrzą=
24:
dźił w domu. Vt ludos facit, Iákoć ſobie
25:
gra pániczkuye/ Prożnuye/ Nic nie cżini.
26:
Ludi in plurali, Swięta wywodzenia ſprá=
27:
wowánia gier/ ſzermowánia.
28:
¶Apparare ludos, Przigotowáć gry. Ce=
29:
lebrare dies feſtos ludorū, Obchodźić dni
30:
ku ſwiętim ygram vſtawione. Apud Græ=
31:
cos huiuſmodi ludorum genere qua=
32:
tuor præcipua fuerūt, Olympici Bogu
33:
Iowiſzowi ku czći przi mieście Piſá ná gorze
34:
Olimpo od Herculeſa vſtáwione. De qui=
35:
bus in dictione Olympus. Pitij ku czći
36:
Appollineſowi. Iſthmij przi mieśćie Corincie
37:
ku czći Palemoni álbo Melicerty. Nimei przi
38:
mieśćie Argos ku czći Herculeſowi. Sic a=
39:
pud Romanos erant Megalenſes fune=
40:
bres, Plebei, Appollinares, Ty pierwſze
41:
Megalenſes były vſtáwione ku czci więtſzym
42:
Bogóm/ Ty drugie gdy przednieyſze oſobu
43:
do grobu nieſiono/ albo tez ná vrząd wſá=
44:
dzano. Trzecie dla ſzcześcia y zdrowia poſpo=
45:
litego ludu/ Czwarte/ Bogu Apollowo wſze=
46:
lákich nauk Bogu ku czći.
47:
Ludicrus, a, um, Smieſzny/ Kunſztowny/
48:
Blazenski/ a/ e/ Ars ludicra, Błazeńskáá
49:
nauká. Hiſtrionum uel comedo=
50:
num.
51:
Ludicrum ſubſtantiue. Kunſzt/ Smiech.
52:
Ludibrium, ludibrij. neut. ſe. Náſmiewi=
53:
sko. Ludibrio haberi, Być naſmiam/
54:
Naygrawan.
55:
Ludius & ludio ludionis, Błazen. Alias
56:
Hiſtrio.| Ludia |
strona: 199
kolumna: a
| L ante V. |
1:
Ludia, ludiæ, Błaznicá.
2:
Ludibundus, a, um, Smieſzny/ kunſztowny/
3:
krotochwilny/ a/ e.
4:
Luſorie aduerbium, Gráyąc/ kunſztu=
5:
yąc.
6:
Ludifico, as, are, act. prim.
7:
Ludificor, aris, ari, deponens, Omylam/
8:
Náſmiewam ſie/ oſzukawam kogo.
9:
Ludificatio, Omyłká/ oſzukánie.
10:
¶Compoſita, Alludo pen. pro. Kunſz=
11:
tuyę s kim. Alludere ad mulierem, Kun=
12:
ſzty á śmieſzki ſie przimáwiáć. Item allu=
13:
dere, Słowy przitoczić/ przirznąć ku cziyem
14:
słowóm. Alludit ad dictum Catonis
15:
Frons occipitio prior, Przirzina álbo ná=
16:
tucha/ álbo prziwodźi przirácza/ ciągnie ku
17:
tym słowóm/ Czoło yeſt pierwe niżli tył.
18:
Prouerbialis eſt locutio, Alludens ua=
19:
rie & copioſe, Rozmáyicie przirzináyąc.
20:
¶Alluſio, onis, Przirznienie/ przitoczenie
21:
słowy.
22:
¶Abludo, Nie yeſtem podobny. Vt, Hæc
23:
a te non multum abludit imago, Ten
24:
obras yeſtci malem podobny/ nie dáleko cie
25:
chybia. Non multum a tua abludit ſen=
26:
tentia, Málem to mowi co y ty.
27:
¶Colludo, Gram s kim weſpołek.
28:
¶Colludere dicuntur cauſidici cum
29:
diuerſam partem adiuuant, Colluda=
30:
mus paululum, Pograymy trochę.
31:
¶Colluſor, Towárziſz we grze.
32:
¶Deludo, Náśmiewam ſie/ Náygrawam.
33:
deludere dolis, oſzukáć zdrádnie. Coruū
34:
deluſit hiantem, Ziewáyącego kruká zdrá=
35:
dźił.
36:
¶Eludo, idē Deludo, Omylam. Ora=
37:
tor plerun eludit obiecta quæ dilue=
38:
re nō potuit, Sprawcá rzeczi zwikł ſie ná=
39:
śmiewác z tych rzeczi których nie może po=
40:
káźić.
41:
¶Illudo, tam datiuo quam accuſatiuo
42:
cauſi iungitu, Náygrawam/ Náśmie=
43:
wam. Illudo te, uel tibi uel in te, Náśmie
44:
wam ſie z ciebie. Illudere uiri optimi exi=
45:
ſtimationi, Náśmiáć ſie z rządnego czło=
46:
wieká. Dum ſtudeo obſequi tibi pene
47:
illuſti uitam filiæ, Gdyć ſie záchowáć chcę
48:
málemem corkę zeſromoćił.
49:
¶Illuſio, Naśmianie/ Náygránie.
50:
¶Illuſus participium, Naygrány/ Náś=
51:
miany.
52:
¶Præludo, Przegráwam náprzod.
53:
¶Præludium, Pierwſze przegránie álbo
54:
przebieżenie przed práwym grániem. Et Me=
55:
taphoricos, Prziſtęp do wſzelákiey rzeczi.
56:
Lues, luis, fem. Poſpolita chorobá/ plagá/ po=kolumna: b
| L ante V. | 199 |
1:
wietrze które yednego czáſu ná wſziſtki lu=
2:
dzie przipáda.
3:
Lugdunum, Miáſto we Fránciey.
4:
Lugdunenſis, a, e, Ieden ztamtąd.
5:
Lugdunenſis Gallia, Vide ſupra.
6:
Lugeo, luges, luxi, luctum, lugere, act. ſe.
7:
Płáczę/ Nárzekam/ Krziczę/ też żáłuyę. Ro=
8:
manæ matronæ Brutum, tempus an=
9:
nuum luxerunt, Rzimskie pánie cáły rok
10:
Brutuſowey ſmierći żáłowáły. Lugere Rē=
11:
pub. Záłowáć opłákáwáć Rzeczipoſpoli=
12:
tey.
13:
Luctus, huius luctus, Płácz/ Láment/ Záłobá
14:
Eſſe in maximis luctibus, W wielkich
15:
ſmutkách być. Squalor & luctus idem.
16:
In luctu eſſe idem quod lugere, Záło=
17:
wáć. Incidere in maximos luctus, W
18:
wielkie ſmutki wpaść. Triſtis & acerbus
19:
luctus.
20:
Luctus, lucti, antiqui dixere.
21:
Luctuoſus, a, um, Załobliwy/ záłoſny/ ſmut=
22:
ny/ lámentliwy/ a/ e/ Pełny záłośći y vtrá=
23:
pieniá.
24:
Luctificus, a, um, Co dáyą prziczinę záłośćy
25:
Hoc luctuoſum eſt parenti, To wielką
26:
záłośći czini oycu.
27:
Luctifer, a, um, idem quod Luctificus.
28:
Lugubris, e, Załoſny/ żáłobny/ a/ e. Lugu=
29:
bris eiulatio Záłoſne nárzekánie. Lugu=
30:
bris ornatus, Załobne odźienie. O rem lu
31:
gubrem, O miſerna lámentliwa á żáło=
32:
bliwa rzecz. Lugubre carmen, Záłoſne
33:
pienie/ álbo ſpiewanie.
34:
Lugubre aduerbium, dixit Plaut. Záłob=
35:
liwie.
36:
Elugeo, es, eluxi, etc. Odżáłowáć/ żáłobne
37:
odzienie złożić. Patriam eluxi iam,
38:
Cic. Iużem odżáłował oyczyzny.
39:
Luma, æ, genus ſpinæ quæ in pratis na=
40:
ſcitur & locis uligirioſis.
41:
Lumeta loca lumis plena.
42:
Lumariæ falces quibus lumæ excidun=
43:
tur.
44:
Lumbricus, lumbrici, maſ. ſ. Gliſtá robak
45:
który ſie w żołądku luckim záląga/ też których
46:
w ziemi pełno/ dżdzowe gliſty álbo dzdzew=
47:
nice yáko niektorzy zową.
48:
Lumbus, lumbi, maſc. ſecund. Liędź=
49:
wi.
50:
Lumbago, inis, debilitas lumborum,
51:
Boleść lędźwi, Feſtus.
52:
Lumbus etiam de brutis dicitur, Lum=
53:
bus leporis, Olędźwie záyęcze.
54:
Lumbare, lumbaris, neutro genere, pro
55:
cingulo barbare legitur in Bi=
56:
blijs.| Ll | Lumbrifragium |
strona: 199v
kolumna: a
| L ante V. |
1:
Lumbifragum, nomen a Plauto fictum
2:
ictus circa lumbos.
3:
¶Elumbis, & hoc elumbe, Mdły.
4:
¶Delumbis, e, idem, Też miękki/ pieſz=
5:
czący/ roſpuſtny. Id eſt, mollis & effœ=
6:
minatus.
7:
¶Delumbo, Chramię/ chorym á mdłym
8:
czinię/ przetrącam lędźwie. Delumba=
9:
ræ radices, Obśieczone korzenie.
10:
Lumen, luminis, neut. ter. Swiátłość/ też
11:
yáſność. Lumen admouere, Przibliżić
12:
ſwiátłośći.
13:
Lumen etiam, Dźień. Cic. Si te ſecundo
14:
lumine hic offendero, moriere, Ieſlicie
15:
tu yutro záſtánę/ etć.
16:
Lumen etiam pro oculo aliquando po=
17:
nitur, Miáſto oká.
18:
Lumen Metaphoricos, Przednióść/ Wy=
19:
bór/ okráſá. Lumen ciuitatis, Okráſá wſze=
20:
go miáſtá. Lumina orationis dicuntur
21:
Schemata & Tropi.
22:
Lumina etiam, Oczi. Duo lumina Reipu.
23:
noſtræ extincta, Dwá naznámienitſzy á
24:
nagodnieyſzy pánowie vmárli. Virtutis tuæ
25:
lumen eluceat, Niechay ſie cnoty twoyey
26:
ſwiátłość okáże.
27:
Luminoſus, a, um, Iáſny/ świátły/ a/ e.
28:
Luminare, luminaris, neut. Swiá=
29:
tłość.
30:
Luminaria, Metaphorice, Cic. Tot lumi=
31:
naribus extinctis, Po ták wiele známie=
32:
nitych ludźi ześćiu.
33:
Lumino, as, are, act. prim. sed magis com
34:
poſitum eſt in uſu
35:
¶Illumino, Oświecam/ záżegam.
36:
¶Illuminatio, Oſwiecenie.
37:
Luna, lunæ, fem. prim. Xiężic. Noua lu=
38:
na, Náſtánie xieżycá. Plena luna, Peł=
39:
nia.
40:
Luna uiceſima pro uiceſimo die poſt
41:
nouam lunam, Dwádzieſtego dnia po ná=
42:
ſtániu xiężycá.
43:
Lunula dimin. Máły xiężić.
44:
Lunula at annellus aureolus, Złoty pier
45:
ścionek albo obrączká.
46:
Lunaris, & hoc lunare, Xiężicowy/ a/ e. Lu=
47:
naris annus, Ieden xiężyc.
48:
Lunatus, a, um, Ná xtałt xiężicá vczinio=
49:
ny.
50:
Lunatus calceus, Bót na xtáłt xiężicá vczi=
51:
niony/ który przed czáſy rádni pánowie á
52:
ſliáchtá nośiłá.
53:
Lunaticus, a, um, Lunatyk xiężyczną nie=
54:
moc máyący. Lunenſis caſeus qui ab He=
55:
truſcis figura lunari fiebat, Sér yákoby
56:
puł xiężicá.kolumna: b
| L ante V. |
1:
¶Plenilunium, Pełnia.
2:
¶Interlunium, Nów. Coitus lunæ uul=
3:
go Coniunctio.
4:
Luo, luis, lui, luere, act. ter. Cierpię/ płaczę.
5:
Luere ſcelus, Odcierpieć winę. Luere ſup=
6:
plicium, Być karan/ ciepieć karánie. Ca=
7:
pite luit, Głową to zápłáćił. Quomodo
8:
ergo hæc lues, Iáko to záwetuyeſz/ od
9:
cierpiſz/ zápłáćiſz.
10:
Luitio, luitionis, Odcierpienie Dánie winy
11:
záwetowánie.
12:
¶Compoſita, Alluo, Podćiekam/ ciekę
13:
mimo. Acronius aluit Conſtantiam, Ie
14:
zioro Bodenſce zwáne ciecze mimo Conſtan=
15:
tią. Iſtula alluit Cracouiam, Wisłá bie=
16:
ży mimo Kráków.
17:
¶Alluuies, alluuiei, Mętna wodá ná
18:
brzegách rzecznych/ od náwáłnośći wodney
19:
wybita.
20:
¶Alluuio, alluuionis, idem.
21:
¶Abluo, Odmywam/ chędożę. Terra plu=
22:
uijs non abluitur, Nie bywa pokropiona
23:
od dżdżu.
24:
¶Ablutus partici[ium, Odmyty/ zmy=
25:
ty/ a/ e.
26:
¶Ablutio, onis, ipſe actus abluendi,
27:
Odmywánie/ omicie.
28:
¶Abluuium, pro diluuio, Laberius ni
29:
mium dixit licenter pro diluuio, teſte
30:
Gellio.
31:
¶Colluo, colluis, Pomywam/ płoczę. Col
32:
luere amphoram, Popłokáć zban.
33:
¶Colluo etiam, Sciekam ſie weſpo=
34:
łek.
35:
¶Colluuies, colluuiei, Scieczenie błota
36:
y ynſzich niecziſtośći weſpołek. Et colluuies
37:
hominum, Zgromádzenie ludźi z rozmáyi=
38:
tych zieḿ.
39:
¶Colluuies nebulonum, Zgromádzenie
40:
łotrowſtwá.
41:
¶Colluuio onis, idem.
42:
¶Colluuio per translationem, Nieczi=
43:
ſtość pomyye. Colluuiaris porcus, wieprs
44:
z pomey wychowány.
45:
¶Colluuiaria loca per quæ colluuies
46:
expurgatur, Przes które niecziſtośći/ po=
47:
myye wylewáyą.
48:
¶Diluo, Rozcziniam/ pomywam/ roztwa=
49:
rzam. Diluere uinum aqua, Roſtworzić
50:
wino wodą. Diluere per translationem
51:
Wyłożić/ yáſniey wyrzec. Diluere crimen,
52:
Oddalić winę. Diluere argumenta, Po=
53:
káźić dowody/ okázáć że niczemne ſą. Di=
54:
luere & extenuare moleſtias, Lżić á vm=
55:
nieyſzáć trudnośći.| ¶Dilutus |
strona: 200
kolumna: a
| L ante V. |
1:
¶Dilutus, a, um, Roſtworzony/ a/ e. Di=
2:
lutum uinum, Roſtworzone wino. Ab=
3:
ſynthij dilutum, Wino piołinkowe. Dilu=
4:
ta urina apud Celſum, Przezrocziſta wo
5:
dá.
6:
¶Diluuium, diluuij, Potop.
7:
¶Diluuies, diluuiei, Gwałtowność
8:
wód.
9:
¶Eluo, Płoczę/ wymywam. Vaſcula elue=
10:
re, Fáski popłokáć. Eluere amphoram,
11:
Wypłokáć zban. Eluere maculam ue=
12:
ſtium, Wymyć. Eluere labes & maculas
13:
animi per translationem, Od ſwych
14:
złośći odſtáć.
15:
¶Eluuies, eluuiei, & Eluuio, eluuionis
16:
Pomyye/ niecziſtośći.
17:
¶Eluibilis, eluibile, Co yeſt łatwie ku wy=
18:
płokániu.
19:
¶Ineluibilis, e, Nie łatwi ku wymyciu=
20:
wypłokániu.
21:
¶Illuc, Wciekam.
22:
¶Illuuies, ei, Niecziſtość/ plugáwſtwo.
23:
¶Interluo, Przes poſrzodek ciekę. Ellus in=
24:
terluit Argentoratum, Rzeká Ellus
25:
ciecze przes miáſto Argentoratum.
26:
¶Præterluo, Ciekę mumo. Iſtula præter=
27:
luit Warſouiā, Wisłá ciecze mimo War=
28:
ſzáwę.
29:
¶Polluo/ Máżę.
30:
¶Pollutio, Pomázánie.
31:
¶Proluo, Poliewam/ też pomywam y
32:
zwierzchu y wnątrz.
33:
¶Proluuies, & proluuium, Polanie nie=
34:
cziſtośći/ też vtrátá/ hoyne wydáwánie pie=
35:
niędzy.
36:
¶Reluo, Płoczę/ wymywam záś.
37:
¶Deluo idem quod Eluo, hæc om=
38:
nia quidam a uerbo Lauo compo=
39:
ſita eſſe uolunt, ſed omiſsis rixis Gram
40:
maticorum ſimplicitatem ſequamur.
41:
Lupia, fluuius Germaniæ fluit per Haſ=
42:
ſiam & illabitur Rheno.
43:
Lupus, lupi, maſ. ſec. Wilk.
44:
Lupus etiam piſcis, Szczuká też nieyáki ro=
45:
dzay páyąków.
46:
Lupa, Wilczicá.
47:
Lupulus diminutiuum, Wilczek/ też chmiel.
48:
Lupus etiam ſignificat, Nieyáki hak którym
49:
nieco z ſtudni bywa wyciągano. Harpago
50:
alias.
51:
Lupus etiam, Przikre wędzidło końskie.
52:
Lupa, Poſpolita kurwá.
53:
Lupanar, & lupanarium, Zántus/ kurew=
54:
ski dóm.
55:
Lupanaris, & hoc e, Zántuski co ku te=
56:
mu domu należy.kolumna: b
| L ante V. | 200 |
1:
Lupor, luparis, lupari, Kurewſtwem ſie ob=
2:
chodzę. Obſoletum,
3:
Lupatum, lupati, Przikre wedźidło koń=
4:
skie.
5:
Lupercal a lupa dicitur locus Romæ
6:
ſub Palatino monte.
7:
Lupercalia, Swiętá które ná tym mieyſcu
8:
bywáli trzimány miesiącá lutego ku czći bo=
9:
bowi Pán.
10:
Luperci, Popi którzi ty ſwiętá nágo ſzáleyąc
11:
obchodźili.
12:
Lupinus, a, um, Wilczy/ a/ e.
13:
Lupina pellis, Wilcza skórá. Lupini den=
14:
tes, Wilcze zęby.
15:
Lupinū, lupini, lupinus ſubſtantiuum
16:
Wyká. Lupus in fabula. Prouerb. Otoż
17:
go mamy o którymeśmi mówili. Lupi te
18:
uidere priores aliud Prouerbium,
19:
Wilcy cie pierwey vyźrzeli/ to yeſt ocgrá=
20:
piałeś/ álbo omieniałeś. Ouem lupo com
21:
miſiſti, Prouerbium, Pewnemuź poruczył
22:
yák oby owcę wilkowi. Auribus lupum
23:
teneo, Prouerbium, Ani mie tám/ áni
24:
mie ſam. Lupo agnum eripere Prouer
25:
bium, Nieco z łákomych rąk wydrzeć.
26:
Lura, æ, os culei ſiue utris, ab antiquis
27:
dicta eſt Feſtus.
28:
Lurco, lurconis, maſc. ter. Zárłok/ Popas/
29:
Vtráćiciel ſwego dobrá.
30:
Lurco, as, are, neut. pri. Zrę łákomie. Ob=
31:
ſoletum.
32:
Luridus, a, um, Názbyt blády/ siny/ yáko
33:
bywáyą słuczeni álbo zmárli.
34:
Luſcinia, æ, fem. prim. Słowik. Philomela
35:
& Athis idem.
36:
Luſciniola dimin. Słowiczek.
37:
Luſcus, a, um, Rozoki/ Iednooki/ a/ e/ też
38:
mdłego wzroku.
39:
Luſca, æ, fem. prim. Rozoka.
40:
Luſcus, a, um, & Luſcitioſus, a, um, Któ=
41:
ry niedoyźrzy dobrze/ Mdły wzrok ma/ á
42:
dla tego muśi mrugać oczimá áby tym le=
43:
piey mogł widzieć. Græce Myops.
44:
¶Eluſco, as, are, Iednookim czinię.
45:
Luſitania, æ, Kráyiná w Hiſpániey którą te=
46:
raz Portugálskim krolewſtwem zową.
47:
Luſitanus, a, um, Portugálczik.
48:
Luſtro, as, aui, act. prim. Oczyśćiam/ też oglą
49:
dam/ przepátrzuyę/ przebaczam/ obchodzę.
50:
Luſtrare agros, Z nieyáką pompą álbo
51:
proceſią około pól chodźić. Luſtrauimus ci=
52:
uitatem, Chodziliſmi wſzędzie po mieyśćie
53:
oględuyąc budowánie.| Ll 2 | Luſtrare |
strona: 200v
kolumna: a
| L ante V. |
1:
Luſtrare exercitum, Oględowáć ruſtunki
2:
służebnych.
3:
Luſtrare oculis, Przepátrzić. Puerperæ
4:
cereolo accenſo ſeſe luſtrant, Położni=
5:
ce s woskową świeczką s ogniem ſie cziścią
6:
wywodzą.
7:
Alicubi ruſtici boues cum aratro in=
8:
eunte uere agros proſciſſuri ſimili ſu=
9:
perſtitione luſtrant, Obkadzáyą/ obcho=
10:
dzą s ſwieczką woskową.
11:
Luſtrare æquora, Przes morzá pielgrzi=
12:
mowáć.
13:
Dum omnia luſtrat eundo, Gdy ták
14:
wſziſtko przepátrował ydąc. Luſtrare di=
15:
uis, Bogóm kádźić/ ofierowáć. Sol annuo
16:
ſpacio ſigniferum luſtrat, Słóńce w ye=
17:
dnym roku przechodźi Signiferum. Aliquan
18:
do ſignificat ueneficio & incanta=
19:
mentis curare, Leczić álbo lekowáć yáko
20:
báby mowią/ żegnać. Et Luſtrare pro Illu=
21:
ſtrare, Oświećić.
22:
Luſtror, aris, ari, deponens, Kureſtwá á
23:
nierządów pátrzę/ mieſzkam v nierządnych
24:
niewiáſt w domu.
25:
Luſtrum, Iáskinia dźikich zwierząt. & Me=
26:
tapho. Nierządnych niewiaſt dóm. Vi=
27:
tam in luſtris agere, Nierządny żiwot
28:
wieśc/ Kurewſtwá y ynſzich roſpuſt pá=
29:
trzáć.
30:
Luſtrum etiam, Cziścienie miáſtá Rzym s o=
31:
fiármi które bywáło w pięć á w pięć lat gdy
32:
czinſze ſzoſy y ynſze podátki płácono.
33:
Hinc pro quinquennio uſurpatur fre=
34:
quenter, Luſtrum condere, Tákowe vſtá=
35:
wy obchodźić rozkázáć.
36:
Quadriennio teman exacto & quin=
37:
to anno ineunte luſtrum completum
38:
eſſe intelligatur, Nondum tria luſtra
39:
exegit, Ieſzcze nie ma piącinaśćie lat.
40:
Luſtratio, Cziſcienie/ kádzenie.
41:
Luſtralis, e, Co ku oćzyścieniu náleży. Vt lu=
42:
ſtralis aqua, Swięcona wodá.
43:
Luſtrale ſacrifivium, Ofiárá dla ocziś=
44:
cienia/ álbo to pięćroczne ofiárowánie
45:
Rzimskie.
46:
Luſtralis bos, Pięćroczny wół.
47:
Luſtricus, a, um, idem quod Luſtra=
48:
lis.
49:
Luſtrici dies, Dni w które dzieći pogáńſtwo
50:
krzćiło/ y ocziśćiáło.
51:
¶Compoſita, Colluſtro, Oględuyę/
52:
przepátrzawam.kolumna: b
| L ante V. |
1:
¶Colluſtratio, Obeyźrzenie/ oglądá=
2:
nie.
3:
¶Illuſtro, oświecam/ czinię słaẃnym/ osła
4:
wiam/ oznaymiam.
5:
¶Illuſtratio, Oświecenie/ oznaymienie/ O
6:
sławienie/ etc.
7:
¶Illuſtris, Sławny/ známienity/
8:
a/ e.
9:
Illuſtris uir, Zacny człowiek.
10:
¶Perluſtro, Przeglądam/ przepátruyę/ ze
11:
wſząd oględuyę.
12:
¶Perluſtratio, Przeyźrzenie.
13:
Luter, luteris, uas quo uinum diluitur,
14:
Nieyákie naczinie którym wino roſtwa=
15:
rzáyą/ to yeſt wody przilewáyą. Veteres
16:
enim non niſi diluto uino uteban=
17:
tur, S wodą zmieſzánym.
18:
Luteria, Miáſto Paryſz główne we Frán=
19:
ciey.
20:
Luteus, a, um, medius color inter ru=
21:
beum & ruſum, Ciemnożołta álbo błáfo=
22:
żołta fárbá.
23:
Luteæ uiolæ, Zołte fiołki.
24:
Luteum oui, Zołtek w yáyu.
25:
Luteolus diminutiuum, Zołczący
26:
ſie.
27:
Lutra, lutræ, Wydrá. Animal amphi=
28:
bion.
29:
Lutum, luti, ne. ſe. Błoto. In eodem hæſi=
30:
tas luto, W tymże błocie tkwiſz.
31:
Lutum per translationem uocat lenonē
32:
Plautus, Smród.
33:
Luteus, a, um, Błotny/ Gliniány/ a/ e. Lu=
34:
teus paries, Gliniána śćiáná.
35:
Luteus homo, Niczemny człowiek. Lu=
36:
teum uas, Gliniáne naczinie.
37:
Lutoſus, a, um, Błoćiſty/ vkalány/
38:
a/ e.
39:
Lutulentus, a, um, idem, Lutulentus ſus,
40:
Błoćiſta świniá.
41:
Luto, as, are, act. prim. Błotem pomázuyę/
42:
kalę/ też z gliny śćiány ſtawię.
43:
Luteſco, is, ere, Błotnę/ obrácam ſie w błoto/
44:
álbo w glinę.
45:
Lutamentū, lutamenti, Mur Sciáná/ tło
46:
álbo co z gliny vcziniono/ gliniána robotá/
47:
położenie/ Pokłádánie w domu gliną.
48:
Lutarius, a, um, ut lutuariæ teſtudines,
49:
W murzech żywiące/ etć.
50:
Lutifigulus, Zdun/ Gárncarz.| Deluto |
strona: 201
kolumna: a
| L ante V. |
1:
¶Deluto, as, are, Polepiam. Delutare
2:
domum, Polepić dóm. Delutare horreū
3:
Vlepić z guny boyewisko w gum=
4:
nie.
5:
¶Delutamentum, idem quod Luta=
6:
mentum.
7:
¶Elutare probat Calep. ex Vergilio,
8:
ubi legitur eluctari.
9:
Lux, lucis, fe. ter. Swiátłość/ Dzień/ yáſność
10:
Altera luce, Wtórego dniá. Oſtendam
11:
uobis luce clarius, Okażę to wam yáśniey
12:
niż ſámá yeſt ſwiátłość.
13:
Luce uigeſima pro die uigeſimo, Dwu=
14:
dzieſtego dniá.
15:
Luce prima, Náſwitániu/ gdy poczina
16:
dnieyeć. Haud multo poſt luce licebit
17:
Wnet będzie dzień.
18:
Lux etiam pro uita, Miáſto żiwotá. Vn=
19:
de Lucem aſpicere, uita frui, Zić. Et ha=
20:
bere lucis uſuram, idem, Lux mea,
21:
Moyá ſwiátłość/ Roskoſz.
22:
Lucum, pro luce, maſc. ſec. dicerunt ue=
23:
teres cum lucu abijt, Równo ſe dniem
24:
wyyechał.
25:
Luce aduerbium, We dnie.
26:
Lucet, lucebat, lucere, imperſonale, Luce=
27:
bat iam fere, Iuſz málem dzień był. Lu=
28:
cere facem alicui, Swiećić kómu pochodnią
29:
Lucere luce aliena dicitur Luna, Xiężic
30:
świeći ále nie ſwoyą ſwiátłością. Sed So=
31:
lis ſcilicet.
32:
Luceſcit luceſcere etiam imperſonale lu=
33:
cem fieri, Dnieye.
34:
Lucens participium, Swiecący.
35:
Lucidus, a, um, Iaſny. Lucida nox, Iáſna
36:
noc.
37:
¶Perlucidus & Translucidus, a, um,
38:
Przezroczyſty/ a/ e.
39:
Sublucidus, a, um, Prziyáſnieyſzym/
40:
a/ e.
41:
Luculentus, a, um, Swietny/ Iáſny/ miekcący
42:
ſie/ ozdobny/ okazáły. Camino luculento
43:
utendum, Muśi ſie przi kominie przi
44:
cziſtym ogniu ſiádáć.
45:
Luculentus dies, Iaſny dzień. Luculen=
46:
tæ diuitiæ, Okfite bogáctwá. Luculenta
47:
at magna hæreditas, Okfita máyęt=
48:
ność.
49:
Luculenta oratio, Piękna rzecz. Lucu=
50:
lentus ſcriptor, Cziſty á yáſny ku wyrozu=
51:
mieniu skłádácz.
52:
Luculente aduerbium, Iáſnie/ ſwietnie/ pię
53:
knie/ ozdobnie.
54:
Luculenter aduerbium, Iáſnie/ ſwietnie/ pię
55:
knie/ ozdobnie.
56:
Luculenter aliud aduerbium, idem.
57:
Luculentias nomen Obſoletum.
58:
Lucifer, luciferi, maſ. ſe. Iutrzenká gwiazdákolumna: b
| L ante V. | 201 |
1:
Idem quod Heſperus, Stella Veneris
2:
alias dicitur, Ráno wſchodźi przed Słóń=
3:
cem á wieczor zá Słóńcem. Et tunc dicitur
4:
Veſperus & ueſperguo. Grȩce Heſpe=
5:
rus, Wieczernicá.
6:
Lucifico, as, are, Obſoletum.
7:
Licifugus, a, um, Chroniący ſie ſwiát=
8:
łá.
9:
Lucigena, id eſt, lucegenitus, CC. We dnie
10:
vrodzony.
11:
Lucido, as, are, Záświecam/ yáſno czi=
12:
nię.
13:
¶Elucido, & Dilucido, inde deriuatur
14:
Wyyáſniam/ wykłádam yáſniey.
15:
¶Elucidarius, elucidarij, maſ. ſe. Wyyá=
16:
ſniciel/ wykłádácz.
17:
¶Elucidarius Poëticus, Xiążki które wy
18:
kłádáyą Poetowskie fábuły.
19:
Lucionus, maſc. ſec. Máłooczki/ który máłe
20:
oczki ma.
21:
Lucina, æ, fem prim. Bogini Iuno która
22:
rodzącym niewiáſtóm ná pomocy być v po=
23:
gáńſtwá bylá wierzona.
24:
Lucerna, æ, fem. prim. Pochodnia/ lámpá/
25:
kágániec/ ſwiecá.
26:
Lucernula diminutiuum, Máła pocho=
27:
deńká/ świeczká.
28:
Lucernarius, Pochodniarz. Qui lucernam
29:
fert.
30:
Lucerius, Przezwisko Iouis. Lucerna ea=
31:
dem ſcripſi, Przi yedney ſwieci/ álbo ye=
32:
dney chwile/ etc. Facerem diutius niſi me
33:
lucerna deficeret, Czinił bych dłużey by
34:
mi ná ſwietle nieſchodziło/ By mi ſwiece
35:
doſtáło/ Bych świece więcey był miał.
36:
Luceo, es, neut. ſec. Swiecę ſie. Luceſco,
37:
idem.
38:
¶Compoſita, Alluceo, Prziświecam. In
39:
ſacris legitur.
40:
¶Colluceo, idem.
41:
¶Diluceo, Wyyaſniam ſie, Poczinam świe
42:
ćić.
43:
¶Diluculum, Switánie. Vide Dies.
44:
¶Eluceo, Wyyáſniam/ oświecam.
45:
¶Illuceo, Dnieyę. Simul at illuxerit
46:
cras itel arripiam, Iáko ſie skoro wy=
47:
yáśni/ dzień będzie/ ná drogę ſie puſz=
48:
czę.
49:
¶Illuceſco, Dnieyę ſie/ świtáć poczi=
50:
nam.
51:
¶Pelluceo, & perluceo, & Translu=
52:
ceo, Ieſtem przezrocziſty. Interluceo fere
53:
idem.
54:
¶Polluceo ſacrificantium uerbum
55:
Tych którzi ofiáruyą. Et ſignificat, Oka=
56:
zále/ yáſnie/ ofiáruyę/ á po páńsku.| Ll 3 | ¶Pollucibilis |
strona: 201v
kolumna: a
| L ante V. |
1:
¶Pollucibilis, e, Okazáły/ Páński. hoyny/
2:
a/ e.
3:
¶Pollucibilis cœna, Koſztowna/ pyſzna/
4:
hoyna/ á páńska wieczerza.
5:
¶Pollucibiliter, Hoynie/ po páńsku.
6:
¶Præluceo, Swiecę komu/ ydę przed kim
7:
s świecą. Ego meis maioribus præ=
8:
luxi, Cic. Iam moyim przodkóm záſwie=
9:
ćił/ to yeſt vśláchćił/ Sławne vczinił/ ſed
10:
Metaph. dixit.
11:
¶Prælucens, prælucentis, participiū,
12:
Naprzód, s ſwiecą ydący/ też lana świecá s
13:
którą bywáyą pan młody s pánią mło=
14:
dą do łóźnice prowádzeni. Græce,
15:
δίδαχος.
16:
¶Reluceo, Z nowu poczinam świé=
17:
cić.
18:
¶Subluceo, Máło ſie świecę.
19:
¶Subluſtis, e, Prziyáśnieyſzym nie
20:
co.
21:
¶Antelucanus, a, um, Przeddzienny. An
22:
telucanis horis, Ráno przededniem.
23:
¶Sublucanus, a, um, Máło przeddzien=
24:
ny/ nad świtániem.
25:
Luxo, as, are, Wytikam/ z táwu wyrą=
26:
cam.
27:
Luxus, a, um, uel Lixatus, a, um, Wyt=
28:
kniony z ſtáwu wyſtąpiony/ wytrącony. Vt
29:
Luxata uel Luxa membra dicuntur
30:
ſuis locis mota, Wyrwáne/ wyſtąpione/
31:
wytknione z ſwoyich ſtáwów/ roſtąpione
32:
członki.
33:
Luxus, us, ui, m. q. Zbytek w piciu/ w yedze=
34:
niu y w ſzáciech.
35:
Luxuries, & luxuria idem, Też cieleſna
36:
pożądliwość/ niecziſtość. Odit populus
37:
Romanus priuatam luxuriam, publi=
38:
cam magnificentiā diligit, Lud Rzim=
39:
ski ma w nienawiśćy hoyne czći á czeſtó=
40:
wánia domowe/ ádle dla poczćiwośći á má=
41:
yeſtatu rzeczi poſpolitey Rzimskiey rad hoy=
42:
ne á przepyſzne czći wyrządza.
43:
Luxuries ſegetum, Piękne wſchodzenie
44:
żyt.
45:
Luxurioſus, a, um, Zbytny/ przeſmierny/ ro=
46:
ſpuſtny/ a/ e. Nierządów pátrzący/ Obżárły/
47:
Muliebris & luxurioſus cultus non
48:
corpus ornat, ſed detegit men=
49:
tem.
50:
Luxurioſe aduerbium, Bezmiernie/ zbyt=
51:
nie/ nierządnie. Luxurioſe uiuere, Ro=
52:
ſpuſtnie żyć.
53:
Luxurio, as, are, neut. pri. & Luxurior,
54:
aris ari, deponens, Zbytków patrzę/ ná kolumna: b
| L ante Y. |
1:
roſpuſty y ſwą wolą vdałem ſie. Dicitur
2:
etiam de arboribus & ſegetibus, Ca=
3:
cumina uirgarum ne luxurientur de=
4:
mutilato, Colu. Wierzchołki różdżek aby
5:
ſie nie śiliły przirzinay.L ante Y.
6:
Lyæus, Przezwisko Bacchuſowe.
7:
Lyæus, latex, id eſt uinum.
8:
Lycæus mons Arcadiæ, Bogu Pan pośliu
9:
biona.
10:
Lycaon Rex Arcadiæ, Którego Iowiſz w
11:
wilká przemienił/ dla tego yż go chciał zdrá=
12:
dnie zábić v ſiebie w gośćinie. Sicut Poë=
13:
tæ fabulantur.
14:
Lyceum, ſiue Lycειum, lycei, Mieyſce w
15:
Ateniech ná którym Ariſtoteles miał ſzkołę
16:
ſwoyę. Gymnaſium Ariſtotelis & Ci=
17:
ceronis in Thuſculano ſuo.
18:
Lycaonia, fem. Kráyiná. Aſiæ minoris, Po
19:
grániczna Phrygiey.
20:
Lycaones populi, Lud támże.
21:
Lycaonius, a, um, Ieden ztámtąd/ álbo k
22:
temu należący.
23:
Licaſtus, maſ. Miáſto w Krecie drugie w
24:
Kandiey.
25:
Lychnus, lychni, maſ. ſec. latine Lucerna,
26:
Candela, Swiecá/ Lámpá.
27:
Lychnus, penſilis, Lámpá záwieśiſta.
28:
Lychnus ligneolus, Pochodnia łucziw=
29:
na.
30:
¶Elichnium, Knot ogorzáły.
31:
Lychnobij, Którzy przi świecy rádźi ſia=
32:
dáyą ſwe rzeczi ſpráwuyąć. Alias lucer=
33:
narij.
34:
Lycnite, huius lychnitis, maſ. ter. Már=
35:
murowy kámień z wyſpu Paro zwánego/ ál=
36:
bo yáſny drogi kámień.
37:
Lychnitis, huius lychnitidis, fem. herba,
38:
quidam putant, Taxum barba=
39:
tum.
40:
Lychnuchos, Pochodniarz. Qui facem
41:
fert, Też ſwiecznik.
42:
Lycia, fem. prim. Kráyiná mnieyſzey Aſiey po
43:
grániczna Pamphiliey.
44:
Lycius, a, um, Ieden ztámtąd. Et Apollo
45:
dictus eſt etiam Lycius.
46:
Lyciſca, Pies. Teſte Plinio natus ex ca=
47:
nibus & lupis inter ſe mixtis, Z wilká á
48:
ze pſá vrodzony. Lycos enim Græce
49:
Latine lupus, Wilk. Vnde compoſita| Lycopolis |
strona: 202
kolumna: a
| L ante Y. |
1:
Lycopolis, Wilcze mięſo. Ciuitas Ægi=
2:
pti.
3:
Lycus etima, Rzeká w Káriey.
4:
Lycium genus medicamenti.
5:
Lycophtalmos nomen gemmæ.
6:
Lyctos, maſc. Miaſto w Krecie.
7:
Lyctius dictus fuit Idomenæus, Krol Ido
8:
menens.
9:
Lycopſis herba.
10:
Lycos nomen aranei.
11:
Lycurgus maſc. ſec. Król y vſtawcá praw
12:
Spártáński.
13:
Lydda, Miáſto Paleſtine álbo Iudeæ które
14:
potym Dioſpolis yeſt wezwáne.
15:
Lydia, Kráyiná Aſiey/ pográniczna Ioniey y
16:
Phrygiey.
17:
Lydus, a, um, uel Lydius, a, um, Ieden
18:
ztámtąd/ álbo co ktemu należy.
19:
Lydius lapis qui alias Heraclius, Latine
20:
index, Złotniczy kámień ná którym pro=
21:
buyą á doſwiadczáyą śrebrá y złotá.
22:
Lydus nomen proprium filij Hercu=
23:
lis.
24:
Lyenteria, fem. Srzaczká.
25:
Lygos urbs quæ nunc Conſtantinopo=
26:
lis, CC.
27:
Lympha, æ, latine aqua, Wodá.
28:
Lymphatus & lymphaticus, a, um, Wo=
29:
dny/ a/ e. Et Metaph. Szalony/ Głupi/ ná=
30:
tręt.
31:
Lymphaticum uinum, Roſtworzone wodą
32:
wodne wino.
33:
Lymphatocis pauor, Szalona boyaźń.
34:
Lymphor, lympharis, lymphari, Szále=
35:
ye.
36:
Lymphatius uinum quod plus habet
37:
aquæ, CC.
38:
Lympidus, a, um, Iásny/ przezrocziſty/ cziſty
39:
a/ e.
40:
Lynceus, Vide Lynx.
41:
Lyncurium, lyncurij, nonem gem=
42:
mæ.
43:
Lyndus ciuitas Rhodi.
44:
Lyndius, a, um, Co ztámtąd yeſt.
45:
Lynter, Vide Linter.
46:
Lynx, lyncis, dubij, tert. Oſtrowidz wiel=
47:
mi oſtrego wzroku zwirzę.
48:
Lynceus, uel Lyncειus, Oſtrego wzroku/
49:
oſtrowidzowy.
50:
Lynceis oculis contemplari, Dobrze
51:
obaczić.
52:
Lyncurium, Drogi kámień ze ſzczin oſtrowi=
53:
drowych ſie rodzący.
54:
Lyra, lyræ, femin. prim. Lyry/ álbo
55:
leyer.kolumna: b
| L ante Y. | 202 |
1:
Lyra, etiam ſignum cœleſtæ.
2:
Lyricus, a, um, Co ku leyerowi należy. pie=
3:
nie/ ſpiewánie/ które może być przi leyerze
4:
ſpiewáne. Sicut Odæ Horatij.
5:
Lyricus Poëta, Leyerski Poeta/ to yeſt któ=
6:
rego wierſze śpiewáć y gráć móże.
7:
Lyrices, & Lyriſtes, Lernik.
8:
Lyſander maſculin. gen. Król Spártáń=
9:
ski.
10:
Lyſimachia, urbs Heleſponti terræ motu
11:
Collapſa.
12:
Lyſis latine ſolutio, Rozſipánie/ Roſtąpie=
13:
nie.
14:
Lyſias, Sławnego wymowce ymię właſ=
15:
ne.
16:
Lyſius Arcadiæ fluuius.
17:
Lyſippus, Imię sławnego málárzá/ álbo ſzni
18:
cerá/ to yeſt tego który obrázy rze=
19:
że.
20:
Lytta, Nieyáki robak który ſzczeniętów pod
21:
yęzikiem roście.DE LITERA M.
M ante A
22:
M
Acarius, a, um, Latine
23:
Beatus, Bogosłáwiony/
24:
ſzczęſliwy/ a/ e.
25:
Macariſmos, Beatitudo
26:
Błogosłáwieńſtwo/ ſzczę
27:
ſliwość.
28:
Macedonia, Kráyiná w Greciey miedzy Thra=
29:
cią. Eripere á Sławácką ziemią leżąca/ w
30:
tey ſą ony miáſtá do których święty Pá=
31:
weł piſał. Theſſalonica, Amphibolis
32:
Philippi, Teraz Turek wſziſtko poſiadł á
33:
Albanią wezwał.
34:
Macedonicus, a, um, Co ku Mácedoniey
35:
należy.
36:
Macedo, penultima correpta. Mácedoń=
37:
czik.
38:
Macellum, macelli, naut. ſec. Iátki gdzie
39:
mięſo/ ryby/ yáycá/ y ynſze żywioły prze=
40:
dáyą.| Ll 4 | Macellarius |
strona: 202v
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Macellarius, macellarij, Rzeźnik.
2:
Macellota, æ, fem. prim. ab Ionibus or=
3:
torum hoſtium dicitur, teſte Varro=
4:
ne.
5:
Macer, a, um, Suchy/ Cienki/ a/ e. Eius con=
6:
trarium Pinguis, Tłuſty. Pinguiſsima
7:
& macerrima humus, contraria.
8:
Macilentus, a, um, Wyſchły/ wycieńczáły/
9:
a/ e.
10:
Macror, macroris ſiue Macor, macoris,
11:
abſ r poſt c, Suchość/ wywiędłość/ wy=
12:
ćienczenie.
13:
Macritudo, inis, idem.
14:
Macellus pro macilento, Obſole=
15:
tum.
16:
Macies, maciei, fe. q. idem quod Macri=
17:
tudo.
18:
Maceo, maces, macui, macere, n. ſ. Ciencze=
19:
yę/ ſchnę/ więdnę.
20:
Maceſco, maceſcis, macui, maceſcere, Po=
21:
czinam ſchnąć/ więdnąć/ Cieńczeć.
22:
Macio, macias, are, id eſt, macrum facio
23:
Suſzę. A quo Emacio, as, are, Wyſu=
24:
ſzam/ wiwędzam.
25:
Maceria, æ. fe. prim. & Maceries, ei, fe. q.
26:
paries ſiue murus uel congeries lapi=
27:
dum in umum compactorum ſine ce=
28:
mento, Mur á Płot kámienny bez wapná
29:
tylko z kámienia ſtáwiony. Aliquando
30:
pro muro ponitur.
31:
Macero, as, aui, are, Gniotę w ręku/ mięk=
32:
czę.
33:
Macerare ocreas aruina, Zmiękczić/ wy=
34:
mázáć skorznie ſádłem. Macerare reſtes,
35:
Skręćić/ zmiękczić wići.
36:
Macerare uimina, Rokićinę zmiękczić ku
37:
prziwięzowániu winnic.
38:
Macerare lutum, Vgnieść/ vſzłápáć/ vprá=
39:
wić glinę. Sale macerare piſces, Náſo=
40:
lić/ ſolą potrąść
41:
Macerare ſalſas carnes in aqua, Mo=
42:
czić w wodźie. Item Macerare, Wycień=
43:
czáć/ ſzuſzić. Et Metaph. Troskáć/ ſtáráć ſie.
44:
Noli te nimium macerare, Nie troſzcz/
45:
nie traṕ ſie ták bárzo.
46:
Maceratus participium, Zmiękczony/ wy=
47:
moczony/ vgnieciony/ też ſtrapiony. Pro ad=
48:
iunctorum uarietate.
49:
Macreſco, macreſcis, ere, Mięknę/ wymię=
50:
kam/ etć.
51:
Machæra, æ, fem. prim pen. prod. Szá=
52:
blá.
53:
Machæropœus, Kowal ſzábelny/ miecznik.
54:
Machærophorus, maſc. Latine Enſifer,
55:
Chłopiec miecz/ ſzáblę/ tarczą/ drzewo zá pá=
56:
nem noſzący.kolumna: b
| M ante A. |
1:
Machaon filius Æſculapij, Sławny le=
2:
karz.
3:
Machina, æ, fem. prim. Wſzelákie naczinie
4:
ku rzemiosłóm służące. Latine Inuentio,
5:
molitio, Wynálezienie/ wymyſlienie. Me=
6:
taphor. ſignificat Chytrość/ zdrádę. Vn=
7:
de dicimus, Dolum machinamue ad
8:
aliquem commoliri, Nieyáką zdradę á
9:
chitrość wymyſliáć/ pokuſzáć.
10:
Quid iſti doli, quid machinæ, quid
11:
prȩſtigiȩ proſunt? I co po tych chytrościách
12:
zdrádách/ co po podrywkách? Nic.
13:
Machina etiam ſignificat, Nieyákie naczi=
14:
nie yáko koło ktorym wielkie kámienie álbo
15:
co cięſzkiego bywa podnoſzono/ álbo też ſtrze=
16:
lanó.
17:
Machina tractatoria idem, Machina bel=
18:
lica, Dziáło.
19:
Machinula diminutiuum, Działko/ máły
20:
wárſtátek.
21:
Machinalis, le, Vt machinalis ſcientia,
22:
Nauká, rzemięsło rozmáyitych ruſtunków
23:
czinienia.
24:
Machinor, machinaris, machinari, My=
25:
ſlię/ pokuſzam/ gotuyę/ wynayduyę co dźiw=
26:
nego/ chytrego/ y zdrádliwego.
27:
Machinari inſidias alicui, Chcieć komu
28:
zaſtępić/ Stać ná kogo.
29:
Omnibus machinatus eſt perniciem,
30:
Ná wſziſtki ſie groźił.
31:
Machinari etiam in bonam partem ac=
32:
cipitur aliquando.
33:
Machinamentum pro machina.
34:
Machinator, Wynáleźiciel/ wymyſliácz.
35:
Machinator bellicorum inſtrumentorū,
36:
Woyennych á walecznych ruſtunków wyná=
37:
leźiciel.
38:
Architectus & machinator omnium
39:
ſcelerum, Wſzelákiego łotroſtwá prziczi=
40:
ná.
41:
Machinatio uerbale, Wymyſlienie/ wy=
42:
naydzienie/ też kuſzenie álbo pokuſzánie cze=
43:
go.
44:
Eludere alicuius machinationem, Wy=
45:
rozumieć cziye kuſzenie/ y zábieżeć mu od
46:
ſpáśi bywa mówiono.
47:
Macra, æ, maſ. prim. Rzéká we włoſzech przes
48:
miáſto Lunam ciekące.
49:
Macri campi inter Bononiam & Rauen
50:
nam. Calep.
51:
Macrobius, maſ. Latine longæuus, Dłu=
52:
gożywotny który długo żiwie/ ſwieży krzepki
53:
ſtárzec.
54:
Macrobij etiam populi in Ætiopia ul=
55:
tra Meroen.| Macros |
strona: 203
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Macros, Latine longus, Długi.
2:
Macrochειr compoſitum, latine Longi=
3:
manus, Długoręki.
4:
Macrochειra, æ, fe. tunica manicata, Su=
5:
knia s rękawy.
6:
Macrocollum uel ut alij ſcribunt Ma=
7:
crocolum ſunt maiores & longiores
8:
chartæ, Wielki pápir. Alias charta rega=
9:
lis.
10:
Macrologia Latine longa oratio uel lon
11:
gus ſermo, Długa mowá.
12:
Macrocatalectos ductio in longum de=
13:
ſinens.
14:
Macteæ, & mactea, orum, pluraliter di=
15:
cuntur precioſa edulia, Lákoći.
16:
Machinus, pen. cor. qui habet magnas
17:
malas & os patens, Calep. Pucek/ Gę=
18:
bá.
19:
Macto, as, are, Biyę ná rzeź. Præcipue au=
20:
tem, Biyę ku ofierowániu. Mactare por=
21:
cum, Zábić wieprzá. Mactare ſupplicio
22:
uel morte, O ſmierć przipráwić. Mactare
23:
orco, Diabłu ku czći zábić.
24:
Mactare aliquando ſignificat Crucio,
25:
adfligo, Trapię/ Meczę/ zádawam tru=
26:
dność. mactare infortunio, Wpráwić w
27:
yákie nieſzczęśćie. Mactare damno, w ſzko=
28:
dę przipráwić.
29:
Mactare aliquando ſignificat, Pomnażam
30:
Mactare aliquem honoribus, Pomno=
31:
żić kogo w doſtoynościách.
32:
Mactus, a, um, id eſt, magis auctus, ut ait
33:
Feſtus, Pomnożony. Genitiuo & ablati=
34:
uo iungitur, & ut plurimum in uoca=
35:
tiuo utimur, ut Macte uirtutis & uir=
36:
tute, id eſt, magis aucte cumulate,
37:
Pomnożony w cnotách.
38:
Mactus eſt hoc ſacrificio, Deo dici=
39:
tur, Rácz wdzięcznie prziyąć/ niecháy ći ſie
40:
podoba táko ofiárá.
41:
Macte uirtute puer eſto, Dziękuy pánu
42:
Bogu zá tę cnotę którą cie obdárził/ ál=
43:
bo/ O ty dziecię day ći boże ſzczęśćie
44:
ku twey cnoćie y niechay ći yą rozmnoży.
45:
Vocatiuus enim eſt macte quo & lau=
46:
damus & hortamur, Iuberem macte
47:
uirtute eſſe, ſi pro patria iſta uirtus
48:
ſtaret, Zyczyłbychći wſzelakiey fortuny ku
49:
twey cnocie/ by to ſtroney oyczizny by=
50:
ło.
51:
Macte te ingenio eſtote, Pomnoſz wam
52:
Boże wáſze nauki.
53:
Macte amare, id eſt maxime, Vprzey=
54:
mie, quo loco eſt aduerbium, ſignificat
55:
Macte, Przewybornie/ etć. Et Macte ob=kolumna: b
| M ante A | 203 |
1:
ſoletū, Dziękuyęć miey cześć y chwałę/ Czo=
2:
łem zá cześć bywa też mówiono/ etć.
3:
Mactra, æ, fem. prim. Chlebna skrziniá/ le=
4:
śicá/ álbo policá/ też dzieżá. Arca in
5:
qua panis & conſperſio reponi=
6:
tur.
7:
Macula, læ, fem. pri. Zmázá też przirodzone
8:
zmázy/ pſtroćiná.
9:
Macula etiam, Niecnotá/ zła sławá/ niepocz=
10:
ćiwość. Labes & macula idem, No ita
11:
facile hanc maculam abſterges, Nie ták
12:
łatwie tey zmázy odmyyeſz/ to yeſt tey złey
13:
sławy pozbędzieſz. Eluere maculam, zmázę
14:
odmyć. Afficere aliquē macula, Wprá=
15:
wić kogo w nieyáką niecześć.
16:
Inuere æternas maculas alicui, quas
17:
reliqua uita eluere non poſsit, W
18:
wieczną nieczęść kogo wpráwić.
19:
Macula etiam ſignificat, Dziurę/ loch/ oko
20:
w śiećy. Vt rete grandi macula, Sieć
21:
wielkiego oká/ wielkiego dziania.
22:
Maculoſus, a, um, Pomázány/ pełny zmas y
23:
pſtroćin.
24:
Maculoſa cutis, Pſtra skórá. Maculo=
25:
ſus homo, Piegáty/ pſtry/ álbo też ſromotny
26:
złoſliwy człowiek.
27:
Maculo, as, are, act. prim. Máżę. Omni
28:
nefario ſtupro & ſcelere maculari, wſze=
29:
lákiemi niecnotámi być pomázan. Maculare
30:
partus ſuos parricidio, Właſne dzieći po
31:
bić/ potráćić.
32:
¶Commaculo, idem quod macu=
33:
lo.
34:
¶Commaculatio, Pomázánie/ pokalá=
35:
nie.
36:
Maculatus, Pomázány. Commaculatus,
37:
idem.
38:
¶Immaculatus, a, um, Czyſty/ niewinny/
39:
niepomázóny w słáwie nienáruſzony.
40:
Madaura, Miáſto w Africe Getuliey y Nu=
41:
midiey pográniczne/ z tego miáſta Apuleius
42:
był.
43:
Madaurenſis, e, Ieden ztámtąd.
44:
Madeo, es, madui, madere, neut. ſecun.
45:
Moknę/ Ieſtem mokrym/ opadłem deſz=
46:
czem.
47:
Madere uino, Piyánym być. Madere
48:
metu, Poćić ſie od boyáźniey.
49:
Madeſco, madeſcis, ere, fem. Poczinam mo=
50:
knąć/ przemakáć.| Madens |
strona: 203v
kolumna: a
| M ante A & AE. |
1:
Madens, madentis, participium, Mokry/
2:
zmokły. Madens ſanguine ueſtis, Suknia
3:
pełna krwie.
4:
Madefacio, is, feci, ctum, ere, Odmiękczam.
5:
Pokrapiam wodą. Madefacere terram,
6:
Polać/ pokropić ziemie.
7:
Madefio, is, madefieri, Moknę od deſz=
8:
czu.
9:
Madidus, a, um, cui opponitur ſiccus,
10:
Mokry.
11:
Madidus aliquando pro ebrio ponitur
12:
Miáſto piyánego.
13:
Madido, as, are, Pokrápiam/ mokro czinię.
14:
Madifico, as, are, idem.
15:
Mador, madoris, Mokrość.
16:
¶Semimadidus, a, um, Nápoły mokry=
17:
Madulſa, æ, uel Maduſa, æ, maſc. Id eſt,
18:
ebrius, Piyány. Apud Plautum, Obſo=
19:
letum.
20:
¶Commadeo, commadui, comma=
21:
dere, Bárzo vmoknąć. Maduſa, uel Ma=
22:
dulſa, Vide Madeo.M ante AE.
23:
Mæander, qui & mæandrus, Rzeká bárzo
24:
ſie dziwnie krąząca/ y ták y owák kręcąca
25:
ciecze z Phrygiey przes Lydią y Karią/ á dla
26:
yey krziwośći y dźiwnego krążenia wſze=
27:
láką rzecz krziwa á rozmáyicie ſie krążąca
28:
Mæander bywa zwána. Mæandri pro=
29:
uerbialiter, Krziwi. Nieprośći. Mæean=
30:
dri morte, id eſt, flexuoſe & tortuo=
31:
ſe.
32:
Mεander etiam genus picturæ flexuo=
33:
ſum more labyrinthorum.
34:
Mædia ciuitas Thraciæ, Calep.
35:
Mæna, mænæ, Nieyáki rodzay tyb mor=
36:
skich.
37:
Mænas, mænadis, fem. ter. Szalona álbo
38:
wśćiekłá niewiáſtá świętá Bachuſowe ob=
39:
chodząc/ y tam y ſám biega by wſciekła.
40:
Mænades in plurali.
41:
Mænalus, pen. cor. in ſingulari, maſc. in
42:
plurali neu. gen. Górá w Arkádiey wiel=
43:
mi wyſoka.
44:
Mænalius, a, um, Ieden ztámtąd. Et Bac=
45:
chus dictus eſt Mænalius, & Mæno=
46:
les.
47:
Mænomenon genus mellis inſaniam in=
48:
ducens, Másłak podobno Turecki którym
49:
ſie pokrzeźwiáyą/ gdy ſie máyą potykáć/ á
50:
ták nápoły ſą ſzaleni.
51:
Mæonia, id eſt, Lydia regio minoris
52:
Aſiæ, Pográniczna Phrygiey y Kariey.kolumna: b
| M ante A. |
1:
Mæonius, a, um, Ieden ztámtąd. Mæo=
2:
nius uates, id eſt, Homerus.
3:
Mæones & Mæonide populi, ibidem.
4:
Mæotis, mæotidis, pen. prod. fem. tert.
5:
Ieźioro álbo błoto w tátárzech w które
6:
Tánais rzeká wpáda. Diuiditur ab Euxi=
7:
no per Boſphorum Cimerium de quo
8:
alibi.
9:
Mæoticus, a, um, Co k temu należi álbo co z
10:
tego yeziorá yeſt. Palus Mæotis dici=
11:
tur.M ante A.
12:
Magar, magaris, neut. ter. Punicum uo=
13:
cabulum, Latine Villa, Wieś.
14:
Magalia pro eodem, Wśi/ folwárki/ chłop=
15:
skie domy.
16:
Magas, magadis, ſiue Magadium, Gigá
17:
álbo Lyra. Dicitur etiam ea pars Lyræ
18:
in quā plectrū illiditur, id eſt, ubi per=
19:
cuſsio fit chordarum manum dextra,
20:
Gdzie w ſtruny biyą/ etć. Iugum uero ubi
21:
ſiniſtra manu corde præmuntur, Gdzie
22:
przebieráyą.
23:
Magειa, fem. Vmieyętność przirodzonych rze=
24:
czy/ doskonáła mądrość. Eſt autem duplex
25:
Magia una naturalis qua Magus di=
26:
ctus eſt.
27:
Magus, maſ. dictio eſt Perſica qua apud
28:
eos ſapiens ſignificatur, Mądry. Eos
29:
enim Perſæ Magos appellant quos
30:
Græci Pgiloſophos, latini Sapientes
31:
Ægyptij Prophetas ſeu ſacerdotes,
32:
Galli Druydas, Nos, Mędrce vczone.
33:
Altera Magia dæmonum potentia
34:
conſtat, quæ etiam ideo a legibus
35:
prohibita & ſacrarum ſcripturarum
36:
autoritate damnata eſt. Hinc Plinius
37:
artem inſtabilem & irritam appellat,
38:
Huius Plures ſunt ſpecies Hydro=
39:
mantia, quæ fit ex aqua.
40:
¶Axinomantia quæ fit ex ſecuribus
41:
& alijs dolabris.
42:
¶Lecanomantia quæ fit ex peluibus
43:
unde Lecanomantici, Którzy z miednic
44:
práktikuyą álbo czáruyą.
45:
¶Catoptromantia, quæ fit per ſpe=
46:
cula, Przes zwierciádłá.
47:
¶Pyromantia, quæ fit per ignem.
48:
¶Geomantia, quæ fit per terram.
49:
¶Chiromantia quæ fit ex liniamen=
50:
tis manuum.
51:
¶Necromantia ſiue Necyomantia,
52:
quæ fit per euocationes umbrarum,| ſeu |
strona: 204
kolumna: a
| M ante A. |
1:
ſeu ſuſcitationem mortuorum, Scyo=
2:
mantia idem, Niſi quod hic nullo
3:
ſanguine opus eſt, In Necromantia
4:
opus aiunt eſſe ſanguine.
5:
¶Capnomantia quæ fit ex fumo aræ
6:
de his copioſus Vide Calepi=
7:
num.
8:
Magicus, a, um, Czárowniczy/ Czarnoxię/
9:
ski.
10:
Magice, magices, fem. Czáry/ czárownicza
11:
nauká.
12:
Magia, æ, Czáry/ záklinánie/ popriſięgánie/ czár
13:
noxięska nauká.
14:
Magus, magi, Czarnoxiężnik.
15:
Magica præſtigia, Czarnoxęskie nau=
16:
ki.
17:
Magicæ herbæ, Ziołá których czárownice ku
18:
czáróm vżywáyą. Id diaboli inſtinctu,
19:
Habet enim diabolus cognitionem
20:
naturæ & herbarum, quæ ad certum
21:
uſum & eundem bonum a Deo con=
22:
ditæ ſunt, ſed diaboli aſtu in abuſum
23:
conuertuntur.
24:
Magigophori qui Agonothetas in cer=
25:
taminibus comitantur.
26:
Maginari tarde conari & ungi, inquit
27:
Feſtus.
28:
Magειrus, maſ. pen. pro. Latine coquus,
29:
Kucharz. Archimagειrus, Kuchmiſtrz.
30:
Magis aduerbium, Więcey. Tum magis,
31:
id dicas, Ty byś więcey dopiero rzekł. An=
32:
nos natus magis quadraginta, Więcey
33:
má niżli czterdzieśći lat.
34:
Magis ac magis uel magis magiſ, Im
35:
dáley tym więcey.
36:
Maxime ſuperlatiuus, Bárzo. Vt maxi=
37:
me adoleſcens, Bárzo młody. Maxime
38:
utile, Bárzo pożitecznie.
39:
Maxime ſignificat quod præcipue, præ=
40:
ſertim Cic. cum audiſſem ex alijs, ma=
41:
xime ex meo fratre, Gdym vsłyſzał z
42:
ynſzych á zwłaſzczá z mego brátá.
43:
Maxime item concedentis ſeu affirman=
44:
tis aduerbium.
45:
Fac illi adducantur P: maxime, I cze=
46:
mu nie/ prziwiodę hnet.
47:
Magis, magidis, fem. Dzieżá/ też okrągły
48:
ſtół/ też wielkie okrągłe dno yákoby tá=
49:
lierz/ ná którym piekárze ciáſto zágniatá=
50:
yą.
51:
Magiſter, magiſtri, maſc. ſec. Miſtrz/ náu=
52:
cziciel.kolumna: b
| M ante A. | 204 |
1:
Magiſter ludi qui & Ludimagiſter uno
2:
uerbo dicitur, Szkolny miſtrz. Proprie
3:
dicitur de quouis præcipuam alicu=
4:
ius rei curam gerente, ut Magiſter e=
5:
quitum, Rotmiſtrz álbo Hetman yeznych.
6:
Magiſter pecoris, Páſturz.
7:
Magiſter curiæ, Márſzáłek.
8:
Magiſter nauis, Zeglarz.
9:
Magiſter morum, Dobrych obyczáyów ſtróż
10:
yáko w Rzimie Cenſores, od tego by=
11:
li.
12:
Magiſter ad aliquam rem, Miſtrz rozum=
13:
ny ku którey rzeczy.
14:
Magiſtra, æ, Miſtrzowá żoná.
15:
Magiſtellus dimin. Miſtrzik.
16:
Magiſterium, Miſtrzowſtwo/ Rządzenie/
17:
náuczánie.
18:
Magiſtro, as, are, act. prim Miſtrzuyę/ pá=
19:
nuyę.
20:
Magiſtratus huius magiſtratus, Zwierſ=
21:
chność/ Swiecki vrząd/ Rádá. Creare ma=
22:
giſtratum, Rádę obráć. Magiſtratus,
23:
Ieden rády/ Woyewodá/ Burmiſtrz/ etć.
24:
Hic nunc eſt urbis noſtræ magiſtra=
25:
tus, Ten teras yeſt Burmiſtrzem náſzego
26:
miaſtá.
27:
Magiſtratum gerere, Być w rádzie/ być
28:
rádnym pánem/ Burmiſtrzem. Magiſtratu
29:
abire, Być wyſádzón z vrzędu/ z rády.
30:
Qui tum Syracuſis magiſtratum ha=
31:
bebat, Który ná ten czás był pánem Syra=
32:
kuskim/ który rádźił Rzeczą poſpolitą.
33:
Magma, magmatis, Drożdże álbo oſtátki/
34:
brudy pod oleyámi á maściámi ſie vſtáwá=
35:
yące. Vnguentorum fex aut paſtil=
36:
li.
37:
Magmentum, ut ait Feſtus ueteres dixe=
38:
runt, quaſi magis augmentatum.
39:
Magnus, a, um, Wielki/ a/ e. Comparat.
40:
maior, Więtſzy. Superlatiuus, Maxi=
41:
mus, Naywiętſzy. Magnus amator mu=
42:
lierum, Wielki gámrat. Stabili firmo &
43:
magno animo uti, Człowiek niepoſpoli=
44:
tego ſercá.
45:
Magna pars Arabiæ, Więtſza część A=
46:
rábiey.
47:
Magnus uir, Poważny/ známienity czło=
48:
wiek.
49:
Maximus natu, Naſtárſzy miedzy brácią.
50:
Magno conſtat, Koſztuye wiele/ Wielie
51:
ſtoyi.
52:
Magno hæc uendis, Iáko drogo to prze=
53:
dáyeſz.
54:
Maximus pontifex, Naywyſzſzy biskup
55:
Qui eſt Chriſtus Ieſus.| Magnum |
strona: 204v
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Magnum ſocerum appellat uir uxo=
2:
ris ſuæ auū, Dziádem zowie ſwoyey żony
3:
ſtárego oycá/ Dziadá. Magnum ſocrum
4:
uir uxoris ſuæ Auiam appellat, Babka
5:
zówie ſwoyey żony ſtárą mátkę. Maior ſo=
6:
cer, Dziad żony moyey ſtáry ocieć álbo
7:
dziad/ álbo ſtáry ocieć moy bywa tákież
8:
przeziwan od żony moyey. Socer ma=
9:
gnus.
10:
Maior ſocrus uxoris meæ proauia, Zo=
11:
ny moyey ſtárey mátki mátká/ Przebá=
12:
bá.
13:
Maior patronus, Oycá mego ſtárego/ álbo
14:
dźiádów brát. Maior amita Aui & auiæ
15:
amita, Moyich ſtárych rodźiców ciot=
16:
ká.
17:
Maior magiſtratus conſul dicitur, Bur=
18:
miſtrs.
19:
Maiuſculus, a, um, dimi. Prziwiętſzym/ nie
20:
bárzo wielkie.
21:
Magnalia, orum, in plurali, pro magni=
22:
ficis operibus uel magnificentia, Miá=
23:
ſto wielmożnośći á známienitych dzieyów.
24:
In Biblijs tantum legitur.
25:
Magnanimus, a, ū, Wyſokiey myſli/ poważ=
26:
ny/ á / e. Vide in dictione Animus, uel a=
27:
nima.
28:
Magnanimitas, Poważność. Ibidem.
29:
Magnas, magnatiſ, ſed potius in plura=
30:
li uſurpatur, Magnates pro proceri=
31:
bus, Przednieyſzi pánowie/ Przednieyſza á
32:
poważnieyſzá ſliáchtá.
33:
Magnificus, a, um, Wielmożny.
34:
Magnificentia, Wielmożność. Factis uir
35:
magnificus, Sławny w ſwych sławnych
36:
vczinkách.
37:
Magnificus apparatus, Páńskie przirzą=
38:
dzenie/ koſztowne. Magnifica uerba, Pyſz=
39:
ne słowá. Ad alciora quædam & ma=
40:
gnificentiora nati ſumus, Ku więtſzym
41:
á známienitym rzeczóm národźiliſmy ſie.
42:
Magnifice aduerbium, Wielmożnie/ zná=
43:
mienicie.
44:
Magnifice tractare aliquem, Hoynie/ pyſz=
45:
nie kogo czeſtowáć.
46:
Magnifice incedere, Pyſzno ſie nośić. Ma=
47:
gnifice uiuere, Pyſzno żić. Magnifice uti=
48:
lis, Bárzo pożiteczny. Magnifice loqui,
49:
Powagi w śłowiech vżywáć.
50:
Magnifico, as, are, act. prim. Wychwalam/
51:
sławię.
52:
Magnifacio, is, ere, & Magniduco, & ma
53:
gnipendo, Wyſoko ſobie ważę.
54:
Magniloquus, a, um, Pyſzno mowny/ a/ e.
55:
Magniloquentia, Pyſznamowá.kolumna: b
| M ante A. |
1:
Magnarius apud Apul. pro magno ne=
2:
gociatore ponitur.
3:
Magnificiſsima pro magnificentiſsima
4:
ueteres dixerunt, Magnitas por ma=
5:
gnitudine Obſoletum.
6:
Magnitudo, dinis, fem. ter. Wielkość. Ma=
7:
gnitudo æris alieni, Wielkość długów.
8:
Magnitudo animi, Cziſta myſl/ Cziſte ſer=
9:
ce.
10:
Magnopere, aduerbium, Bárzo/ wielmi.
11:
Magnopere doleo, Wielmi żałuyę.
12:
Magnopere ſeparatim etiam aliquan=
13:
do legimus, Terent. Thais maximo
14:
te orabat opere ut cras redires, Dałá
15:
cie pilnie Thais prośić ábyś yutro przi=
16:
ſzedł.
17:
Magnopere cenſeo, Owſzeki mi ſie ták
18:
zda/ Podoba mi ſie bárzo dobrze. Non ma=
19:
gnopere miror, Nie bárzo ſie temu dźi=
20:
wuyę.
21:
Auunculus maior, Moyey mátki oycá
22:
brát.
23:
Maiores plurale tamen, maſ. Przodkowie
24:
náſzy ſtárſzy.
25:
Magna Græcia, dicta eſt ea pars Italiæ
26:
quæ a Tarento uſ ad Cumas eſt,
27:
uel a Locris Italiæ fonte ad Tarentum
28:
uſ protenditur.
29:
Magnes, magnetis, pen. prod. maſc. tert.
30:
Magnetowy kámien żelázo ná ſię ciągną=
31:
cy.
32:
Magnata urbs hyberniæ.
33:
Magneſia, æ, fem. prim. Kráyiná Mácedo=
34:
niey pográniczna Teſſaliey álbo ſnadź yeſt
35:
yey ſámey część. Huius populi dicuntur
36:
Magnetes & Magneſij.
37:
Magneſius, a, um, adiectiuum, & Magne
38:
ſia urbs in Aſia.
39:
Magnetes, magnetum, apud Macedones
40:
erant, qui apud nos Senatores dicun=
41:
tur, ſiue Principes, ſiue capita ur=
42:
bis.
43:
Magudaris, huius magudaris, fem. tert.
44:
ſeu magydaris, Głąb wſzelákiego ziela/ ká=
45:
puſty/ etć.
46:
Magunciacum, ſeu Maguncia, æ, urbs
47:
Germaniæ ad Rhenum ſita, Po nie=
48:
miecku Meny am Rhein.
49:
Magus, Magicus, Magice, Vide ma=
50:
gειa.
51:
Maia. fe. Dziewká. Atlántis á mátká Mer=
52:
curij. A qua nonnulli Maium putant
53:
dictum eſſe.
54:
Maialis, porcus caſtratus, Cziśćiony wie=
55:
przek.| Maieſtas |
strona: 205
kolumna: a
| M ante A |
1:
Maieſtas, maieſtatis, fem. tert. a magnitu=
2:
dine dicta eſt, Máyeſtat/ Wielmożność.
3:
Doſtoyność Krolewska/ Xiążęcia/ Páńska
4:
y oſobliwych perſon. Imminuere uel mi=
5:
nuere maieſtatē, Vwłoczić/ Lżić ſtan zwiers
6:
chnego máyeſtatu. Lædere maieſtatē, Obrá=
7:
źić máyeſtat Wykroczić przećiwko prawóm.
8:
Crimen lȩſe maieſtis, Wykroczenie przećiw=
9:
ko máyeſtatowi. Et maieſtatis reus, Nále=
10:
źiony być winnym w wykroczeniu przećiwko
11:
máyeſtatowi. Maieſtas alicuius loci, Po=
12:
wagá. Maieſtas orationis, Spániłość y Po=
13:
ważność w rzeczy.
14:
Maiores, Vide Magnus.
15:
Maius, maſ. May Mieſiąc. Forte a maio=
16:
ribus dictus.
17:
Mala, æ, fe. prim. prod, alias Gena, Iágo=
18:
dá ná twarzy.
19:
Malaca ciuitas Hiſpaniæ.
20:
Malacus, a, um, Latine mollis, Miękki.
21:
Malaciſſo, as, are, Miękczę/ Miękko czinię/
22:
gniotę.
23:
Malacia, æ, Spokoyność morska/ gdy ſie nam=
24:
niey nie poruſza. Bonoſſá alias, Zową.
25:
Malacia faſtidium, Przikrość która ſie zwła=
26:
czá niewiáſtóm Brzemiennym przigadza.
27:
Malache, malaches, alias malua. Sliaz zie=
28:
le.
29:
Malachites nomen gemmæ.
30:
Malachra nomen arboris.
31:
Malagma, malagmatis, neut. tert. Nieyáki
32:
emplaſtr który bywa ná wrzód przikładan/
33:
tilko dla odmiękczenia. Nam Emplaſtrum,
34:
Yeſt máść/ która bywa przikładána ná otwo=
35:
rziſte a krwáwe rány.
36:
Male aduerbium, Maledico, Malefacio,
37:
Maleuolentia, Vide Malus.
38:
Malea pen. indiferente, Przedgórze, Laco=
39:
niæ quod in quinquaginta millia paſſu=
40:
um in mare protenditur ubi periculoſa
41:
eſt nauigatio propter aduerſos uento=
42:
rum flatus.
43:
Maleacus, a, um, Co k temu należy.
44:
Maleuentum urbs Campaniæ poſtea bo=
45:
ni omnis cauſa Beneuentum, dicta.
46:
Maleus mons Indiæ.
47:
Malicorium, rij, Skórá álbo Lupiná ná gráno=
48:
witym yábłku.
49:
Maliea urbs Theſſaliæ cuius populi Ma=
50:
lices.
51:
Maleiacus adiectiuum.
52:
Maligne, malignus, malicia, Vide Malus.
53:
Malimnus mons Siciliæ,
54:
Malleus, mallei, maſc. ſecund. Młot. Mal=
55:
leus ligneus, Szlagá/ Kulá/ Tárán.
56:
Maleolus, diminut. Młotek/ kulká.kolumna: b
| M ante A | 205 |
1:
Malleoli, Koſtki w nogách miedzy ſtopą á mie=
2:
dzy glozną. Propter ſimilitudinem
3:
quam habent cum malleis.
4:
Malleolus, Roczny ſoſzyk winny/ Látorośl.
5:
Malleolaris, & e, Co yeſt młotkowi álbo pę=
6:
kowi yákiemu podobnego.
7:
Malleolaris uirga, Látoroſlia różczká.
8:
Malleator, malleatoris, maſ. Młotnik który
9:
młotá vżiwa.
10:
Malleatus, a, um, Dobrze młotem zbity. Mal=
11:
leatus liber, Xięgi dobrze młotem zbite
12:
Malluuium, maſc. ſecund. Miednicá/ Pol=
13:
lubrum idem.
14:
Malluuiȩ, arum, quibus manus ſunt laua=
15:
te, Brudy, Myćiny. Feſtus.
16:
Malo, Vide Volo.
17:
Malobathrū, molobathri arbor Syria=
18:
ca Plin. uel folia aquis innatantia abſ
19:
radicibus in India.
20:
Malobathratus, malobathro capillos de=
21:
libutus CC.
22:
Malua, maluæ, herba fem. Slaz. Vnde.
23:
Maluaceus, a, um, Sliazowy/ a/ e.
24:
Malus, mali, fem. ſecund. priore prod.
25:
Iábłóń/ Iábłoniowe drzewo.
26:
Malum mali, neut. Iábłko.
27:
Malum punicum, Gránowite yábłko.
28:
Malum granatum idem.
29:
Malum perſicum/ Ferski. Broskinie
30:
Malum orbiculatum, Okrągłe yábłko. A=
31:
lias, Párádiskie.
32:
Malinus, a, um, Iábłoniowy/ a/ e.
33:
Malina tabula, Iábłoniowa tablicá. Mali=
34:
cornium, Lupiná z yábłká gránowite=
35:
go.
36:
Malus. mali, maſc. ſecund. priora prod,
37:
Zageł/ drzewo ná łódźy zá które powrozy
38:
záwłóczą.
39:
Malus, a, um, adiectiuum priore corr.
40:
Zły. Compara Peior, Gorſzy. Sup. Peſsi=
41:
mus, Nágroſzy. Malus miles, Nieſmiáły
42:
żołnierz. Malus imperator, Nievmieyętny
43:
Hetman. Sic malus nauta, Nieopátrzny/
44:
Niepilny żeglarz. Malus agricola, Zły
45:
oracz/ Niegoſpodárny.
46:
Malum ſubſtantiuum, Trudność/ Szkodá
47:
Niewola. Nihil facit niſi malo coa=
48:
ctus, Nic nie czini yedno po niewoley/ ál=
49:
bo áliſz yuſz muśi/ áliż go dopędźiſz yáko wo=
50:
łu do yárzmá. Dare malum, Zádáć tru=
51:
dnosć ſzkodę vczinić. Malo coactus qui
52:
ſuum officium facit, Który po niewoley
53:
czini co nań należy. Aliquando eſt interie=
54:
ctio indignantis. Quæ malum iſta de=
55:
mētia eſt, Y za to nie wyrudne ſzaleńſtwo/
56:
Item, Quid tua (malum) id refert, Y| Mm | coż |
strona: 205v
kolumna: a
| M ante A |
1:
coż wżdy tobie do tego Diabeł tobie do tego
2:
Male, aduerbium uarijs uerbis adiungi=
3:
tur, Zlie. Male timeo, Bárzo ſie boyę. Ma=
4:
le audio, Láyą mi wſzyſcy. Gniewáyą ſie
5:
ná mię. Male animo eſt, Nie wiém co mi
6:
ſie dzieye. Male animatus erga Principē,
7:
Nie ma chući ku pánu. Male aliquē accipe=
8:
re uerbis, Názłorzeczić komu. Subaudi=
9:
tur tamē aliquādo (uerbis) Male audire
10:
Złą sławę mieć o ſobie. Male conciliatus,
11:
Drogo kupiony/ Doſtány zá wielkie pienią=
12:
dze. Peſsime iſthuc in te at in illum
13:
conſulis, Nie dobrze y yemu y ſobie cziniſz.
14:
Male me habet hæc res, Ták mie tá rzecz
15:
trapi/ Gniewno mi. Male multabo ipſam.
16:
Słukę yą yáko naybárźiey. Male oculatus,
17:
Nie obáczny. Male odiſſe aliquem, Z
18:
ſercá ſie gniewáć ná kogo. Male ſanus, Sza=
19:
lony. Male maceror, Trapię/ Grizę ſie/
20:
álbo ſam ſiebie. male ſeruare fidem, Nie
21:
ſtáłym być w wierze. Male ueſtitus, Zlie
22:
prziodźiány.
23:
Maleſuada, æ, fem, pri. Zlie rádząca. Verg.
24:
maleſuada fames, Głód domieſzcza
25:
człowieká co ſie nie godźi.
26:
Maledico, dicis, dixi, ctum, ere, Zło=
27:
rzeczę.
28:
Maledicus, a, um, maledicentior, maledi=
29:
centiſsimus, Złorzeczny/ Omowny/ Plu=
30:
gáwey gęby. Maledicus conuitiator, Wi=
31:
rudny potwarcá. Maledicus in omnes,
32:
Nie dźierży ni o kim dobrze/ wſzyſtkim w
33:
káſzę pluye bywa też mówiono.
34:
Maledicentia, æ, fem. prim. Złorzeczeńſtwo/
35:
Omowá/ Bluźnierſtwo.
36:
Maledictus, a, um, Przeklęty/ Odrzucony od
37:
łáski bożey. In Biblijs tantum.
38:
Maledictum, cti, neu. ſec. Złorzeczenie/ Prze=
39:
klęctwo/ Bluźnierſtwo. Conferre omnia
40:
maledicta in aliquem, Námowić komu co
41:
Diabeł kazał/ Wſzyſtki niecnoty przipiſáć.
42:
Figere omnes maledictis, Wobec o wſzi=
43:
ſtkich źle mówić. Conijcere maledicta in
44:
uitam alicuius, Przećiwko dobremu zácho=
45:
wániu cziyemu mówić.
46:
Maledice, aduerbium, Złorzeczliwie/ Nie=
47:
vczćiwemi słowy. Maledice alicui inſul=
48:
tare, Nie vczćiwemy słowy ná kogo powstáć.
49:
Maledictio, Złorzeczenie/ Przeklinánie.
50:
Malefacio, ſiue Male facio quidam enim
51:
ſeparatim ſcribunt, Zlie czinię.
52:
Maleficus, a. um, Szkodliwy/ Szkodnik.
53:
Maleficum frondibus animal capra,
54:
Szkodliwe źwierzę gálęźióm kozá, Malefica
55:
mulier, Czárownicá/ Szkodnicá.
56:
Maleficum, cij, neut. Złoczinſtwo. Malefi=kolumna: b
| M ante A. |
1:
cium committere & admittere, Dopuś=
2:
ćić czego złego.
3:
Maleficium & Scelus idem, Temperare
4:
ab iniuria & maleficio, Strzedz ſie od
5:
wſzelákiey niectnoty.
6:
Maleficencia, æ, idem.
7:
Malefactor, oris, Złoczincá/ łótr/ Zbóycá.
8:
Non uſ adeo Latinum.
9:
Malefactum pro maleficio in Biblijs tan=
10:
tum.
11:
Maleficioſe, aduerbium, Złoſliwie/ Lotrow=
12:
skie/ Niectnoliwie.
13:
Maleuolus, a, um, Nieżiczliwy/ Zazdrośći=
14:
wy/ a/ e.
15:
Maleuolens, tis, idem.
16:
Maleuolentia, æ, fem. prim. Zazdrość/ Nie=
17:
żiczliwość.
18:
Malignus, a, um, Złośliwy/ Niewierny/ za=
19:
wiſny. Homo malignus & inuidus,
20:
Zazdrośćiwy/ A nieprzyázny człowiek. Ma=
21:
lignus ager, Niepłodna rola/ okóło którey
22:
roboty doſić á pożitku máło. Malignus adi=
23:
tus, Trudny/ Cięſzki prziſtęp. Maligna
24:
lux, Nieyáſna/ Ciemna ſwiátłość.
25:
Maligne aduerbium, Niechutliwie/ Nie s
26:
dobrą wolą. Maligne ſumptum ſuppe=
27:
ditare, Skąpie kómu nákłádáć. Maligne
28:
cibum prebere, Przesdźięki czinić yeść.
29:
Malignitas. tatis, Złość/ Niechuć/ Nieżiczli=
30:
wość. Malignitas prædȩ partitȩ, cui op=
31:
ponitur Prodiga largitio, Nie wierne/
32:
łákome rozdźielenie łupów.
33:
Malignitas, Skąpość/ Lákomość/ Nieſy=
34:
tość.
35:
Malignari barbarum uerbum in Biblij,
36:
Gorſzić ſie.
37:
Malicia, æ, fem. prim. Złość. Malicia ma=
38:
la, Wirudna złość. Malicia cœli, Niepo=
39:
godá. malicia ſoli, Płonnośc/ Nievro=
40:
dzáyność roley.
41:
Malicioſus, a, um, Złośliwy. Malicioſa iu=
42:
ris interprȩtatio, Przećiwny wykład práwá
43:
Malicioſe, Złośliwie/ Przećiwnie. Malicio=
44:
ſius gerere rem mandatam, Przezdzię=
45:
cznie poruczoną rzecz ſpráwowáć.
46:
Mamers lingua Oſcorū dictus eſt Mars,
47:
Bóg woyenny.
48:
Mamertus nomen proprium Romani
49:
cuiuſpiam.
50:
Mamertini populi Cāpaniæ ſiue Siciliæ.
51:
Mamma, æ, fem. p. Pierśi/ Cicek. Sutek też
52:
niektorzi zową od ſánia.
53:
Mamma Græce, Latine Auia, Stára mát=
54:
ká/ Bábá.
55:
Mamma pro matre uel nutrice, Plautus,
56:
Miáſto mátki álbo mámki.| Mam= |
strona: 206
kolumna: a
| M ante A |
1:
Mammula & mammilla, æ, fem. prim. di=
2:
minut. Máły cycek. Mamillæ penſile in
3:
capris. Powieśiſte cice v kóz.
4:
Mammeatus, a, um et Mammoſus, a. um,
5:
Cycáty/ Pierśiſty/ a/ e. Mammatæ tegulæ,
6:
Szeroka dáchówká.
7:
Mammeatus, a, um, idem=
8:
Mammillare, aris, neu. Załogá.
9:
Mammon et Mammona Syriaca lingua,
10:
idem quod diuitiȩ, Pluto/ Bogáctwo ál=
11:
bo Bóg bogactw.
12:
Mamphur lignum rotundum, loro cir=
13:
cumuolutum quod circumagunt fa=
14:
bri in operibus tornandis Calepinus,
15:
Mymphur potius ſcribi debet.
16:
Mamzer dictio eſt Hebraica de ſcorto
17:
natum ſignificans, Bękart/ Nálezionek.
18:
Man, Vide Manna.
19:
Manalis lapis, uide Mano, as,
20:
Manceps, pis, m. t. Celnik/ Nayemnik/ Po=
21:
borcá/ Ten który yáki dochód ku poſpolitemu
22:
dobremu należący/ yáko yeſt cło/ porádlnia/
23:
ſzos/ dań/ naymuye álbo odkupuye zá pew
24:
ną ſummę pieniędzy, Conductor alias di=
25:
citur Latine, aut Redemptor, Ea autem
26:
emptio per quandam iuris ſolennita=
27:
tem fiebat quæ Nexus dicebatur, Et
28:
qui ad hunc modum aliquid uendit,
29:
dicitur mancipio dare, Iáwnie wzdáć v
30:
xiąg/ zapiſem y zakłádem to vtwirdźić.
31:
Mancipiū, Właſny cziey niewolnik zá pienią=
32:
dze kupiony/ álbo ná woynie doſtány. Idem
33:
quod dominium uel dominij traditio,
34:
Swiebodne dopuſzczenie w ymienie s woźnem
35:
s ſliáchtą wyechanie ku dźierżeniu y vżiwá=
36:
niu yego wedle náſzey polſzczyzny y obyczáyów
37:
práwá náſzego dopuſzczenie.
38:
Manceps, Wárownik/ Ten który przedawſzy
39:
ymienie/ zápiſuye ſie pod pewnym zákłádem
40:
wárowáć/ To yeſt wyświebodźić. Mancipes
41:
per translationem conducti & redem=
42:
pti, Nayemnicy którzy dla pewnych vmów
43:
podeymuyą ſie nico wypráwić.
44:
Mancipo, as, are, Przedáyę ná wieczność/
45:
wzdáwam y ku dzierżeniu przipuſzczam/ od=
46:
dalam od ſwych bliſzſzich á kupcowi prziwłaſz=
47:
czam. Vt mancipare agrum, Záprzedáć y
48:
wzdáć rolą. Eſt enim macipare et eman=
49:
cipare alienare, Oddalić.
50:
Mancipatus participium, Poddány/ Wła=
51:
ſny/ Prziwłaſzczony/ Wzdány/ a/ e. Cicer.
52:
Senectus honeſta eſt ſi nemini manci=
53:
pata eſt, Ieſli nikomu nie yeſt obowiązána/
54:
Poddána/ ále yeſli ſwiebodna yeſt.
55:
Mancipatus, huius tus, Plin. In mancipa=
56:
tum uenit ut prædium aliquod,kolumna: b
| M ante A | 206 |
1:
Bywa záprzedawan yákoby folwárk á ſztu=
2:
ká roley nieyáka.
3:
Mancipatio, onis. fem. Záprzedánie/ Wzdá=
4:
nie pod témi ceremoniámi/ yáko wyſzſzey rze=
5:
czono.
6:
Mancipium, Właſność práwá/ á ſpráwiedli=
7:
we poſiedzenie y vżywánie. Dicitur etiam
8:
mancupium, mancupij, Vita manci=
9:
pio nulli datur omnibus uſu, żiwot nie
10:
bywa nikomu ku właſnośći wzdan á przipi=
11:
ſan ále tylko do czáſu pożicżón. Lex manci=
12:
pij, Wárunek/ zapis á práwo wárunkowá=
13:
nia. Mancipio dare, Przed práwem wzdáć
14:
Mancipio accipere, Vrzędnie á ſądow=
15:
nie być wiedzión w dzierżenie. Mancipi ſiue
16:
mancupi indeclinabile in ſingulari &
17:
plurali, gen. om Alij figurate dici uo=
18:
lunt in dandi caſu.
19:
Mancipi, Właſność. Res mancipi, Rczecz
20:
właſna. Homo mancipi, Człowiek ſwie=
21:
bodny/ nikomu nie poddány áni obowiązány.
22:
Non eſt ſui mancipij, Nie yeſt ſwiebo=
23:
dny/ Nie yeſt w ſwey mocy.
24:
Mancupi emptio, Vrzędne wkupienie wedle
25:
práwá przi oblicznośći piąći ſwiádków.
26:
¶Com. Emancipo, emancipatus idem
27:
quod mancipo & mancipatus, Wyzwa=
28:
lam/ Wyświebodzam/ Swiebodnym czinię.
29:
Sic emancipatus, Wyświebodzony/ wol=
30:
nym vcziniony. Item mancipati dicun=
31:
tur, Ktorzy od oyczyſtego ymienia dla złego
32:
záchowánia odpádli/ álbo też ktorzy nie ſą
33:
ſwiebodni ále komu ſą poddáni.
34:
Mancus, a, um, Vłomny/ Niedoſtáteczny/
35:
chromy ná yedney ręce. Et Metaph. Mdły.
36:
Prȩſertim cum ad res inanimatas trāſ=
37:
fertur, Vt Manca uortus ſine acceſsiōe,
38:
Cnotá króm dobrey fortuny mdła/ niedoſtá=
39:
teczna yeſt.
40:
Mando, as, aui, atum, are, a. p. Roskázuyę/
41:
Poliecam/ Poruczam. Sat ne hoc manda=
42:
tum eſt tibi, Doſićli ſie rzekło álbo roska=
43:
záło. Mandare literis, Popiſáć. Mandare
44:
memoriæ, Ná pámięć wźiąć/ Pámięcią
45:
oſięgnąć/ Náuczić ſie. Mandare ſermina
46:
terræ, Posiać/ záſiać. Mandare æternita=
47:
ti, Wieczną pámiątkę vczinić, Mandare in
48:
ultimas terras, Odeśłáć przecz. Huic mā=
49:
des ſi quid recte curatū uelis, Temu ye=
50:
dno polieć co chceſz mieć dobrze ſpráwione=
51:
go/ Albo bá ſpuść ſie yedno ná tego. Man=
52:
dare monumentis idem quod æterni=
53:
tati, Mandare monumentis annalium,
54:
W kromkę wpiſáć. mandare aliquem
55:
humo aut ſepulturȩ, Pochowáć/ Pogrześć/
56:
vmárłego. Mādare uinculis, Iąć/ Poymáć.| Mm 2 | Mandatus |
strona: 206v
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Mandatus participium, Polecony. man=
2:
data & Commiſſá imperta, Przekazá=
3:
ne/ y polecone roskazánia.
4:
Mandatum, ti, ſubſtantiuum, Polecenie/
5:
Mándat. Vulgo Commiſsio Commiſ=
6:
ſia. Mandata pergare, Polecone rzczi
7:
ſpráwić. Mandata accipere ad aliquem
8:
Mieć nieyákie poruczenie s kim mówić. Da=
9:
re mādata alicui de magnis rebus, Po=
10:
liećić/ Kredencią dáć komu do kogo w wiel=
11:
kich ſpráwách. A nobis id certe mandatū
12:
non habet, Myſmy mu tego byli nie polie=
13:
ćili. Legati cum huiuſmodi mandatis
14:
ad regem miſsi ſunt, Posłowie ſą posłá=
15:
ni do krolá w tych ſpráwách. Cum manda=
16:
tis redire, Wroćić ſie s poſelſtwem.
17:
Mandatarius cui dantur mandata pera=
18:
genda, Poſeł/ Porucznik który ma co w
19:
ſwym poruczeniu.
20:
Mandator, oris uerbale, Porucznik/ Na=
21:
mieſnik.
22:
Mandatores, Ci którzy poliecáyą.
23:
¶Compo. Amando, as, are, Odſyłam/
24:
Odpráwiam/ Oddalam. Amandare pro=
25:
cul a ſe. Zásłáć dáleko od ſiebie. Amanda=
26:
uit filium ſuum in ſtudia literarum,
27:
Wysłał ná nauki.
28:
¶Amandatio, Odesłánie/ Zásłánie.
29:
¶Commendo, as, are, Poliecam też chwa=
30:
lę/ záliecam.
31:
¶Commendo tibi meum filium, Polie=
32:
cam ći ſyná mego. Commendaui te apud
33:
Principem, Zálećiłem cie Xiążęciu. Supe=
34:
ris te commendo, Pánu Bogu cie poru=
35:
czam. Commendo tibi eius omnia ne=
36:
gocia, Zálecam ći wſzyſtki yego ſpráwy.
37:
Coendare ſe alteri in clientelam, Pod=
38:
dáć ſie w cziyę obronę. Commendare alte=
39:
ri libros ſuos teſtamento, Ná teſtámen=
40:
cie oddáć/ Odkázáć.
41:
¶Coendare plus eſt quam committe=
42:
re, Cic. Iudicium non modo commiſ=
43:
ſum ſed etiam commendatum arbi=
44:
trantur, Nie tylko poliecone ſądy ále też
45:
zwierzone. Commendo me tuæ fidei,
46:
Záliecam ſie twoyey cnocie. Commendare
47:
ſe fuge, Vciec. Oleum amygdalinū co=
48:
lorem commendat, Migdałowy oleyek
49:
czini dobrą fárbę. Oris halitus & ſuauita=
50:
tem commendat, Czini dobry dech y wo=
51:
nią z vſt. Taciturnitas maxime com=
52:
mendat fœminam, Rzadkie mowienie
53:
wielmi záleca y śliáchći białą głowę.
54:
¶Commendatus participium, Polie=
55:
cony/ Záliecony/ a/ e. Commendatum ha=
56:
bere aliquid, Mieć ná co dobrą baczność.
57:
Commendatus ſibi, id eſt, ſui amans,
58:
Com ſię w ſobie kocháyący.kolumna: b
| M ante A |
1:
¶Coendatus nomen ex participio Ci=
2:
cero. Cui illa ciuitas fit coendatior,
3:
Bárziey záliecenſze miáſto. Commendatio=
4:
ris eſſe famȩ, Więtſzą chwałę y sławę mieć.
5:
Ipſi per ſe tibi commendatiſsimi ſunt,
6:
Sámi przes ſię doſić ſą tobie záleceni.
7:
¶Commendator, oris, uerbale, Polie=
8:
ćiciel/ ten który polieca.
9:
¶Commendatrix, fem. Polećicielká/ zále=
10:
ćicielká/ Vt lex uirtutum commendatrix,
11:
Práwo cnot yeſt ſtánowicielka/ To yeſt prá=
12:
wá nas zádzierżawáyą ábyſmy ſie cnotliwie
13:
záchowáli/ y ſpráwowáli.
14:
¶Commendatrix regio, Chwalna kráyi=
15:
ná/ dla nieyákich oſobliwych dárów Bożych.
16:
¶Coendatitius, a, ū, Zálecáyący/ a/ e.
17:
¶Commendatitiæ literæ, Zálecáyące li=
18:
ſty. Hic eſt ille tuus commendatitius,
19:
Ten yeſt któregoś mi záliećił.
20:
¶Commendabilis & le, Chwalny/ a/ e.
21:
Commendabilis forma, Doſić chwalna
22:
vrodá/ doſić piękna nie żádna.
23:
¶Demando idem quod mando, Wkłá
24:
dam co ná kogo. Cur non alijs hoc mu=
25:
neris demandatur, Czemu to nie ná ko=
26:
go ynſzego włożono. Strenue demanda=
27:
to fungitur officio, Rządnie ſie ſpráwuye
28:
w ſwym vrzędzie.
29:
¶Præmando ante ſiue prius mando,
30:
Przed tym roskázuyę/ Zákázuyę. Nonne
31:
præmandaui tibi, Azażem ći nie zákazał.
32:
Mando, dis. di, manſum, ere, a, t. Coniu=
33:
gationis, Zuyę. Mandi paſsiuum,
34:
Być źwan. Cic. Dentibus autem in ore
35:
conſtructis manditur at ab his exte=
36:
nuatur & mollitur cibus, Bywa żwano
37:
zębámi/ etć.
38:
Manſito, as, are, frequentatiuum, Bes
39:
przeſtanku żwáć/ żucháć.
40:
¶Præmando, Zuyę naprzod. Præman=
41:
ſum cibum in os inferre, Zeżwány po=
42:
karm w vſtá włożić. Prouerbium, To yeſt
43:
niektórą rzecz dowodnie wywieść/ yáſnemi
44:
słowy wyłożić.
45:
¶Remando id eſt rumino, Z nowu żuyę.
46:
Trawię. Animalium eſt mundorum
47:
proprium, ut ſunt bos, ouis, & c.
48:
Mandibula idem quod maxilla, Policzek
49:
czeluść.
50:
Manduco, as, are, a, p. Iém. A pleriſ u=
51:
ſurpatur pro Mando, Miáſto żuyę.
52:
Manducor, aris, deponens in eadem ſi=
53:
gnificatione, Iem/ żuyę. Obſoletum.
54:
Manduco, manduconis, ſiue mandu=
55:
cus, manduci, Zárłok.
56:
Mando, mandonis idem.| Manducus |
strona: 207
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Manducus (inquit Feſtus/ effigies in pom=
2:
pa antiquorum inter ceteras ridiculas
3:
& formidoloſas imagines ite ſolenat,
4:
magnis malis & latæ dehiſcens & in=
5:
gentem dentibus ſonitum faciens,
6:
Błazeńskiey poſtáwy/ Rozdártey gęby bła=
7:
zen/ etc.
8:
Manſus participium, Zeżwány zżuty/ a/ e.
9:
Vt ut erat manſum tamen oportuit.
10:
Iákożkolwiek było yednák ſie muſiáło żwáć.
11:
Manſucius proedace, Obſoletum.
12:
Mandra, ræ, fem. prim. Iáskini też oborá
13:
owczárnia. Receptaculum boum oui=
14:
um, & c.
15:
Mandragora, æ, fem. prim. herba, Zielie
16:
ſen á ſpik prziwodzące/ Pokrzik.
17:
Manduco, Manducus, Vide Mando. man=
18:
dis, ere.
19:
Mane aduerbium, Ráno. Aliquando pro
20:
nomine ponitur & ſignificat, Iutro/
21:
Poránu. Bene mane, Bárzo ráno. Mane
22:
totum dormire, Cáłe dopołudnie ſpáć. Be=
23:
ne mane hæc ſcripſi, Bárzom to ráno pi=
24:
ſał. Mane & mani dixerunt ueteres,
25:
quemadmodum Heri & here.
26:
Maneo, nes, ſi, ſum, ere, n. ſec Mieſzkam/
27:
Czekam/ Zoſtawam. Quam diu manebis
28:
hic, Iáko tu długo zmieſzkaſz.
29:
Ego te illic manebo, Ia cie tám poczekam.
30:
Ingens præmium manet uictorem,
31:
Piękny vpominek oczekawa zwycięscy. Tu
32:
modo promiſsis maneas, Vergil. Ty
33:
tilko coś obiecał pełni. Manere hanc affi=
34:
nitatem inter nos uolo, Terent. Ia chcę
35:
áby tá prziyazń miedzy námi trwáłá. Vt ma=
36:
neam ſolus cum ſola, Abych zoſtał ſam s
37:
ſámą. Manet te bonum. Podka cie yákie
38:
ſzczęście. Quo abis Antipho mane, mane
39:
inquam, Gdzie ydzieſz Antipho poſtóy/ po=
40:
ſtóy trochę. Sin autem me aliud fatum
41:
manet, Ieſliſz mie ma co ynſzego podkáć.
42:
Albo yeſli mi Pan Bóg co ynſzego obiecał.
43:
Manet te hic ampla ſatis condito, Cze=
44:
káyą ná cię dobrze s uczćiwym vrzędem. Dū
45:
memoria hominum manebit. Iáko dłu=
46:
go ludźi ſtáye. Societas inter nos ſemper
47:
manebit, Wieczna prziyaźń miedzy námi
48:
będzie. Manere in ſententia Philoſopho=
49:
rum, Przi mniemániu mądrych ludźi zoſtá=
50:
wáć. Manere in fide, Strzedz wiáry y pocz=
51:
ćiwośći ſwoyey. Manere in officio, Po=
52:
winnośći ſwoyey ſtrzedz. Manere in uita,
53:
Zyć. Excedere uita, Vmrzeć. Maneri
54:
imperſonale, Cic. Id ſi eſt in Italia for=
55:
taſſe manebitur, Ieſli ták yeſt muśi ſie
56:
przizoſtáć we włoſzech.kolumna: b
| M ante A. | 207 |
1:
Manſio, Mieszkánie/ Trwánie.
2:
Manſio & Deceſsio contraria.
3:
Manſio in uita cuius contrarium eſt, Ex=
4:
ceſſus e uita. Manſiuncula diminut. in
5:
Biblijs pro Domicilio, Domek/ Komo=
6:
rá.
7:
¶Compoſita, Commaneo, Mieſzkam
8:
s kim. Commanet mihi ſocius unus,
9:
Mieſzka ſe mną yeden towárziſz.
10:
¶Emaneo. id eſt extra maneo, Nie cho=
11:
wam ſie domá yndźiey mieſzkam/ yndźiey ſie
12:
tułam.
13:
¶Emanſor dicitur qui diu rogatus ad
14:
caſtra regreditur ſicut deſertor, qui per
15:
tempus longum uagatus reducitur, a=
16:
lias Erroneus, qui non quidem fugit,
17:
ſed frequenter ſine cauſa uagatur, Wa=
18:
gus/ Tułká/ który ſie y tu owdźie tuła mie=
19:
ſzkáyąc á mudząc czás Tułayący ſie.
20:
¶Emineo mutator a in i, in penultima,
21:
emines, eminui, ere, Ieſtem wyſym/
22:
Is enim eminere dicitur qui altior eſt.
23:
Eminet telum per coſtas, Vkázuye ſie/
24:
Przechodźi ná drugą ſtronę. Eminet ira in
25:
dies maior, Co dźień to ſie gniewu przi=
26:
mnaża. Eminet tribus digitis, Wyſzſzy yeſt
27:
trzemi palcámi. Eminere ſupra omnia æ=
28:
dificia, Nád wſzyſtkiemi ynſzemi domy być
29:
wyſzſzym.
30:
¶Eminens participiū, Przewyſzſzáyący/
31:
a/ e. Trabes paulo eminentiore. Bałki
32:
nieco wychodzące/ álbo prziwyſzſzym zbudo=
33:
wáne. Eminens uirtutis effigies, Náy=
34:
foremnieyſzy xtałt cnoty.
35:
¶Eminentia, æ, Przewyſzſzánie.
36:
¶Eminulus, a, adiectiuum, diminutiuū
37:
Prziwiętſzym/ nieco przewyſzſzáyący.
38:
¶Compoſita, Præmineo ſiue præemi=
39:
neo id eſt Ante ſto, præſum, Przechodzę/
40:
Przewyſzſzam/ mam zwierſchność nád kim.
41:
¶Præeminentia ſiue præminentia, æ,
42:
Zwierśchnosć/ Przewyſzſzánie/ Przechodzenie
43:
Multis me paſsibus præminet, Dáleko
44:
mie vprzedza. Non offendor tua præmi=
45:
nentia ſed faueo, Nie zayźrzéć twego v=
46:
przedzánia ále ráczey żiczę.
47:
¶Promineo id eſt porrigor ſupermi/
48:
neo, Ieſtem dálſzy/ Dłuſzſzy/ wychodzę dá=
49:
ley niżli trzebá. Prominens aliquantum
50:
ex edibus, Wychodźi nieco z domu. Pro=
51:
minens a cætera acie, Vprzedzáyąc nieco
52:
drugie woysko.
53:
¶Prominens, & præminens partici=
54:
pia, ſiue nomina ex participijs, Wycho=
55:
dzący/ Záwieſzáyący ſue nieco. Item Præmi=| Mm 3 | nens, |
strona: 207v
kolumna: a
| M ante A. |
1:
nens, Przewyſzáyący. Prominentes uenæ,
2:
Znákomite vkazuyące ſie żyły.
3:
¶Eminulus & Prominulus, a, um, Nie=
4:
co wychodzący Nieyáką trochę vwyſzſzáyący
5:
álbo záwieſzáyący.
6:
¶Eminus aduerbium, pen. cor. Z da=
7:
leká.
8:
¶Immineo, immines, imminui, immi=
9:
nere. Leżę nád kim/ Przipieram/ przićiskam
10:
komu.
11:
Mors propter incertos caſus quotidie
12:
imminet, Smierć záwżdy yeſt zá páſem dla
13:
rozmáyitych przigód. Inſtare & imminere,
14:
alicui, Przipieráć/ przinagláć komu. Immi=
15:
nere infortunas alicuius, Wmietáć ſie w
16:
cziyę máyętność. Imminebat in occaſio=
17:
nem opprimendi Ducis exercituſ,
18:
Czuhał á godźił ná to yákoby mógł zniſzczić y
19:
páná y woysko s nim weſpołek. Futat ſibi
20:
imminere periculum, Obawa ſie nieyá=
21:
kiey niebeſpiecznośći/ álbo mniema że mu z
22:
tego co złego vroście. Imminere rebus a=
23:
licuius, Czyháć/ godźić/ Prziczyn ſzukáć/
24:
kluczki zákłádáć ná kogo. Iinens Dario
25:
Czuháyąc ná Dáriuſá/ chcąc go poymáć. Im=
26:
minere uidetur atrox bellum, Będzie
27:
álbo vroście ztąd okrutna woyná. Bellum
28:
imminet a Tarquinijs, Potrzeba ſie obá=
29:
wáć woyny z ſtrony Tárkwiniuſów.
30:
Imminens, imminentis participium,
31:
Nádchodzący/ Chuhayący/ Przinagláyący/
32:
a/ e. Imminenti auaricia eſſe, Nienáſi=
33:
conego łákomſtwá być.
34:
¶Permaneo, permanes, permanſi, per=
35:
manſum, permanere, Trwam/ Zoſtáyę áż
36:
do końcá. Et permanere per translatio=
37:
nem, Ná nie którą rzecz czuháć/ Czekáć/ Go=
38:
dźić. Permanere in amicitia, Trwáć w
39:
prziyáźniey
40:
Permanere in officio, Zoſtáwáć przi
41:
ſwey powinności. Permanere in pro=
42:
poſito conſilio, et ſententia, Nie odmie=
43:
niáć ſwego przedſię wzięcia.
44:
¶Permanſio uerbale, Trwánie/ Sta=
45:
łość.
46:
¶Remaneo, Zoſtawam. Reman=
47:
ſit in ciuitate, Zoſtał w mieście. Re=
48:
manſio, Zoſtánie.
49:
Manes, manium manibus plurale tan=
50:
tum, Duſze vmárłych Nieboſzczici. Mar=
51:
twi.
52:
Manes etiam apud Vergilium pro ſup=
53:
plicijs quæ ſunt apud manes, hoc eſtkolumna: b
| M ante A |
1:
inferos, Quiſque patimur ſuos ma=
2:
nes, Káżdy ma ſwego molá co go gryźie.
3:
Vnde Summanus, Król piekielny Plu=
4:
to zwány.
5:
¶Compoſita, Immanis, & hoc im=
6:
mane, Okrutny/ Srogi/ Straſzliwy/
7:
a/ e.
8:
¶Immanitas, Strách/ Okrutność/
9:
Srogość.
10:
Manum ueteres bonum dicebant, Inde
11:
Immanum eius contrarium.
12:
Mania, maniæ, Bogini á Mátká domowych
13:
bożków które Lares zową.
14:
Mania etiam eſt Inſania. Szaleńſtwo. Græ=
15:
cum eſt uocabulum.
16:
Maniæ, maniarum, ſiue Manioliæ
17:
maniolarum, Szkáráde Máſzkáry któ=
18:
remi dźieći ſtráſzą/ Lárwy/ Stráſzi=
19:
dłá.
20:
Mango, mangonis, com. Którzy przed
21:
czáſy ludźmi kupczili/ Mangones byli zwá=
22:
ni. Quaſi manu agones, Solebant
23:
enim pueros puellaſ quo facilius
24:
uendi poſſent artificio quodam com=
25:
ponere colorem alias fuco, ita man=
26:
cipia uendibiliora & præciſiora ef=
27:
ficiebantur, Nie ynáczey yáko zwykli
28:
czinić roſtucharze s końmi.
29:
Mangones dicti ſunt, Wſzelákich ſtárych
30:
rzeczy popráwiacze/ Smukirze/ Grempla=
31:
rze.
32:
Mangonicus, a, ū, Smukierski/ Roſtuchár=
33:
ski/ álbo co ku wyſtrychnieniu a wy=
34:
ſmuknieniu należy.
35:
Mangoniu, mangonij, Nauká roſtuchár=
36:
ska álbo wyſmuknienia á ku skupnośći
37:
przirządzona.
38:
Mangonizo, mangonizas, mangoniza=
39:
re, Wyſmukuyę/ Piętrzę/ Przipráwiam/
40:
Foremno á Skupno czinię.
41:
Mangoniſatus, a, um, Wyſmukniony/ Wy=
42:
práwiony/ Vpiękrzony/ a/ e.
43:
Mangoniſata etiam, Oratio dici poteſt,
44:
Domus ueſtis & reliqua.
45:
Maniæ & Mania, Vide Manes.
46:
Manica, manicæ, fem. prim. a manu d=
47:
riuatur, Rękaw/ Tez żelázna rękáwi=
48:
cá.
49:
Manicæ, Rękáwice.
50:
Manicæ manuum uincula.| Manicatus |
strona: 208
kolumna: a
| M ante A |
1:
Manicatus, a, um, Co rękawy ma. Veſtis
2:
manica, Suknia s rękawy.
3:
Manicare in Biblijs pro mane ſurge=
4:
re uerbum eſt imprimis barbarum.
5:
Manicon, genus herbæ.
6:
Manifeſtus, a, um, Iáwny/ Iáſny/ a/ e. Ma=
7:
nifeſta cædes, Iáwne mężoboyſtwo. Re
8:
ipſa manifeſtum facere, Sámą rzeczą te=
9:
go dowieść. Teſtatæ & manifeſtæ res,
10:
Wſzemu ſwiátu yáwne.
11:
Manifeſte aduerb, Iáwnie.
12:
Manifeſto aliud aduerbium, idem.
13:
Manifeſtarius, a, um, idem quod Mani=
14:
feſtus. Manifeſtarius fur, Ná yáwnym
15:
złodzieyſtwie poymány/ złodziey.
16:
Manifeſto, as, are, a, p. Obyáwiam/ Oznay=
17:
miam/ odkriwam.
18:
Manifeſtatio, Obyáwienie/ oznaymie=
19:
nie.
20:
Mamolæ, Inſulæ ex aduerſo Indiæ extra
21:
Gangem.
22:
Manipulus, manipuli, maſc. ſec. Garść/
23:
Snopeczek/ wiązánká proprie, Ták wiele
24:
yáko żeńcá záraz ſierſpem vrznie/ Garść.
25:
Manipulus etiam, Burſá/ Rotá/ Dźieſiątek
26:
żołnierzów.
27:
Manipulus furum, Terent. Rotá á Dźie=
28:
ſiątek sług.
29:
¶Commanipulones inde deriuatur,
30:
Towárziſtwo yedney roty/ Burſnicy.
31:
Manipularis, e, Dźieſiątniczi/ Burſácki/ a/ e.
32:
Manipularis ſubſtantiuum, Dźieſiątnik
33:
Proporcznik/ chorąży. Nam olim mani=
34:
pulis herbarum haſtili alligatis pro
35:
uexillis utebantur, Przed czáſy miáſto cho=
36:
rągwie/ álbo proporcá wiązankę trawy ná
37:
drzewo prziwięzowano.
38:
Manipulatim aduerbium, Po rocie á po
39:
rocie/ yedna burſá zá drugą.
40:
Manlius, Właſne ymię yednego Rzimiániná/
41:
który ſrogie práwá vſtáwił.
42:
Manliana imperia, Srogie á cięſzkie pánowá=
43:
nie. Ob prærigidum imperium Manlij
44:
in filium de quo Liuius.
45:
Manna, mannæ, Niebieska ro=
46:
ſá.
47:
Manna thuris, Ziarnká kádźisłowe których
48:
w liekárſtwách vżywáyą/ też. Mánná. Aëri=
49:
um mel a ſimilitudine illius cœleſtis
50:
cibi, quo Hebræi paſti ſunt.
51:
Manni & Aſturcones, equi gradarij ſunt,
52:
Inochodnicy. Calepinus ſine authore,
53:
Mannulus, mannuli, Zrzebię/ Ko=
54:
niątko.kolumna: b
| M ante A | 208 |
1:
Mannor, aris, ari, id eſt Furor, Krádnę.
2:
Calepinus, Obſoletum.
3:
Mano, manas, are, neut. prim. Płynę/ Cie=
4:
kę. Gelidus toto corpore manabat ſu=
5:
dor, Zymny pot po wſzyſtkim ciele płynął.
6:
Manabat omnibus gaudio lachry=
7:
mæ, Dla rádośći/ wſzyſtkim ſie łzy puſzczi=
8:
ły z oczu.
9:
Manat picem hȩc arbor, Puſzcza ſmołę te
10:
drzewo. Sudore manat, Poći ſie/ Ciecze po
11:
nim pot. Cernitis ex uno fonte omnia
12:
ſcelera manare, Baczicie yáko z yednego
13:
zrzódłá wſzyſtki niecnoty płyną y wſzcziná=
14:
yą ſie. Manat tota urbe rumor, Roſcho=
15:
dźi ſie po wſzyſtkim mieſcie tá sławá.
16:
Manans, manantis, Ciekący/ Roſchadzáyą=
17:
cy ſie. Vt Manātia ulcera, Wrzody co dá=
18:
liey to ſie bárźiey rozſzerzáyące/ Roſchodzą=
19:
ce.
20:
Malanis, manale, Ciekący. Vt Manalis
21:
fons, Ciekące źrzódło.
22:
¶Compoſita, Demano, Promano &
23:
Emano, Wyciekam/ Wyliewam. Emana=
24:
re ſaniem, Ropę wypuśćić. Emanauit fa=
25:
ma per totam urbem, Rozeſzłá ſie sławá
26:
po wſziſtkim mieście. Demanauit ad nos,
27:
Prziſzło k náſzey wiádomośći/ Doniosło
28:
ſie nas. Quamprimum demanauit
29:
res ad populum, Iáko ſie skoro rzecz
30:
ludźi doniosłá.
31:
¶Emanatio in Biblijs pro Effluxu,
32:
Miáſto wiecieczenia.
33:
¶Permano, Cikę przes poſrzodek. In ue=
34:
nas at omnes corporis partes per=
35:
manat, Zyły y ynſze członki przecieka. Per=
36:
manare, Doniść ſie/ Prźiść ku wiá=
37:
domośći. Terent. Ne hoc aliqua ad
38:
partem permanet, Aby ſie to oycá yáko nie
39:
doniosło. Hoc ubi ad plures perma=
40:
nauerat at alius alij tradiderat, Tá
41:
rzecz gdy przed kilká ich prziſzłá á yeden dru=
42:
giemu powiedział.
43:
Sæpe ad noſtras aures permanat,
44:
Częſto to przed nas przichodźi/ częſto s
45:
tym słyſzymy. Permaneſcere pro ſen=
46:
ſim permanere, Plautus, Obſo=
47:
letum.
48:
¶Permanatio, Donieſienie/ Doście/ Do=
49:
wiedzenie.
50:
Mannus maſcul. Filius Theutonis
51:
Dei, ſeu Patriarchæ Germano=
52:
rum.| Mm 4 | Mannulus, |
strona: 208v
kolumna: a
| M ante A |
1:
Mannulus, mannuli, Vide, Manni.
2:
Manobarbulus, maſc. Ołowna kulá/ Vel
3:
alias teli genus quo utentes milites
4:
ipſi Manobarbuli dicti ſunt CC.
5:
Manſer in Biblijs mendoſum pro Man=
6:
zer, Bękárt.
7:
Manſiſterna alias Vrceus, Wiádro. Obſo=
8:
letum.
9:
Manſuetus, a, um, Cichy/ Spokoyny/ Pokor=
10:
ny/ Skromny/ Okrocony/ Vkorżony. Man=
11:
ſuetæ beſtiæ, Okrocone zwierzętá. man=
12:
ſuetum & Ferum contraria.
13:
Manſuetus homo, Dobry/ Spokoyny/ Nie
14:
zwádliwy człowiek.
15:
Manſuetudo fem. prim. Cichość/ Skrom=
16:
ność/ Pokorá.
17:
Manſuefacio, is, ere, act, tert. Krocę/ Vpo=
18:
korzam. Manſueſcere plebem, Vśmierzić
19:
poſpolſtwo. Domitus & Manſuefactus,
20:
Vkrocony y vſmierzony.
21:
Manſuefio, is, manſuefactus ſum, man=
22:
ſuefieri, Krotnąc/ Spokoynieyſzym być. Po=
23:
puśćić dźikośći álbo dźiwnośći precz.
24:
Manſueſco, is, ere, idem, Pokorzę ſie/ Ciſze=
25:
yę/ Pozoſtáwam ſwych dźiwnych obyczáyów.
26:
Equi manſueſcunt tractatu, Kónie kro=
27:
tną od głaskánia.
28:
Manſuetarius rij, Okrotnik dźikich zwię=
29:
rząt.
30:
Manſuetus pro manſueto poſuerunt ue=
31:
teres Feſtus, Manſuetare pro manſuefa=
32:
cere Barbarum in Biblijs.
33:
Manſus, Vide Mando, dis.
34:
Mantat per manet Obſoletum.
35:
Mantile, mantilis, neut tert. Ręcznik. Ali=
36:
quando pro Mappa, Miáſto obru=
37:
ſá.
38:
Mantelum, manteli, & mantelium, man=
39:
telij idem, uidetur eſſe dictio compo=
40:
ſita a manu & tela, hoc eſt a manibus
41:
tergendis, Aliquando Mantelum,
42:
Płąſzcz/ Mantel.
43:
Mantica, manticæ, fem. prim. pen correp.
44:
Mántyká/ To yeſt mieſzek tákowy który y
45:
ná zad y ná przód od ſziye wiś/i bieſági/ kapſa.
46:
Non uidemus manticæ quod in tergo
47:
eſt prouerbium, Inſze widźimy á ſámi
48:
ſiebie nic/ Cudze wyſtępy nam w oczu tkwią.
49:
á ſwoyeſmy nád zádkiem powieśili. Man=
50:
ticula diminutiuum, Bieſaſzki/ Kap=
51:
ſeczká/ Mantyczká.
52:
Manticularius, manticularij, Złodźiey
53:
który ná cudze mieſzki czuha álbo godźi.kolumna: b
| M ante A. |
1:
Manticularia, orum, in plurali tantum
2:
quæ in frequenti uſu habetur &
3:
quaſi manu tractantur, Wſzelkie rzeczi
4:
które w ręku częſto miewamy/ álbo ná goto=
5:
wiu mamy. Feſtus.
6:
Manticulor, manticularis, ari, Krádnę.
7:
Do cudzych mieſzków náglądam. Et Meta=
8:
phorice Oſzukawam/ Zdrádzam.
9:
Manticulatio, onis, Krádźieſz/ Oſzukánie/
10:
Zdrádá.
11:
Manticora ſiue mantichora fem. penul.
12:
producta. Iudeyskie źwierzę ták wielkie
13:
yáko lew/ trzy rzędy zębów máyące.
14:
Mantinειa ſeu mantinea, Miáſto Arkádey=
15:
skie. Poſtea Antigoma dicta.
16:
Mantis, maſcul. Latine Diuinus, Boski
17:
Vel Vates, Prorok/ Práktokarz.
18:
Mantειa Latine Diuinatio, uaticinium
19:
Wieſzczbá/ Práktikowánie.
20:
Mantειum, Mieyſce wieſzczbiárſtwá. Locus
21:
oraculis dicatus CC.
22:
Mantice, mantices, fem. ars ipſa diuinan=
23:
di, Nauká wieſzczbiárska.
24:
Mantiſſa lingua Thuſca dicitur addita=
25:
mentum quod ponendi adijcitur. Et
26:
quod ſine ullo uſu eſt alias Auctari=
27:
um, Przidátek który yednák nie bywa po=
28:
czitan w ſummę w kupi.
29:
Manto, feminin. Dźiewká Tireſie wieſzcz=
30:
ki.
31:
Manto, as, are ueteres pro manere uſur=
32:
pauerunt. Czekam/ Odczekawam. Plautus
33:
Herus nos apud ædem Veneris man=
34:
tat, Pan nas przi kościele bogini Veneris
35:
czeka.
36:
Mantua, æ, fem. prim. Miáſto In Gallia
37:
Ciſalpina, álbo w Lombardiey/ To yeſt w
38:
xięſtwie Medioláńskim.
39:
Mantuanus, a, um, Ieden z Man=
40:
tuy.
41:
Mantuanus, Homerus, id eſt Vergilius
42:
quoniam Mantuanus patria erat.
43:
Manubiæ, & Manubrium, Vide Ma=
44:
nus.
45:
Manum dicitur Clarum Nonius Ob=
46:
ſoletum.
47:
Manus huius manus, fem. quart. Ręká.
48:
Et Metaphorice, Wielkość/ Zgromádzenie.
49:
Vt Manus militum, Huf/ Woysko żoł=
50:
nierzów. Manus afferre uel afferre ma=
51:
nus, Zábić/ O gárdło przipráwić. Manum
52:
inijcere, Pomknąć ſie ná kogo s ręką. Manꝰ
53:
multas poſcit hoc opus Wielkiei pomocy
54:
żąda tá robotá. In manu et in manibꝰ eſſe,| W mocy |
strona: 209
kolumna: a
| M ante A |
1:
W mocy cziyey być. Manu docere, Pálcem
2:
vkázowáć. Venire in manus, Byc poyman
3:
Inter manꝰ accipere aliquē, Zá bárki ko=
4:
go pochwyćić. In manibus et prȩ manibus
5:
eſt, Po gotowiu yeſt. Per manus tradere,
6:
Ieden drugiemu podáć od przodków wźiąć
7:
á potomkóm podáć. Hiſtoria per manus
8:
tradita, Hiſtoria á Dzieye wieku náſzego
9:
vſtnie od ynſzych á nie z piſmá wźięte. Manus
10:
inferre, Gwałt vczinić/ zábić. Manus ad=
11:
ferre idem. Et manus adferre ſocias uel
12:
auxiliares, Przićiągnąć ná pomoc/ Pomoc.
13:
Manus dare, Podáć ſie. Manus admoue=
14:
re operi, Iąć ſie obiemá rękomá roboty. Ad
15:
manus tandem uentum eſt, Ná oſtátek
16:
ku mieczóm prziſzli/ Pośiekli ſie. Pobili ſie.
17:
Manus tollere, Weſele okázowáć/ pokrzi=
18:
káć. Sed manus tendere, Rátunku żędáć.
19:
Plena manu, Okficie. Manu fingere,
20:
Pilnie á foremnie czo czinić. Manibus pedi=
21:
buſ, Ze wſzeláką pilnośćią. Manum
22:
ſerulæ ſubducere, Do ſzkoły yść. Dáćſie
23:
káráć y vczić. Manum habere ſub pallio,
24:
Rękę zá nádry mieć/ To yeſt leniwie á gnu=
25:
ſnie ſie ſpráwowáć. Primam manum, di=
26:
cunt artifices, Nie wypráwiona robotá
27:
yáko ma być. Extremam adhibere ma=
28:
num, Wypráwić yáko ſie godźi. Conſere=
29:
re manum, Bitwę zwieść/ Potikáć ſie. To=
30:
tum hominem tibi trado de manu in
31:
manum tuam iſtam, Podawam ći go ták
32:
nie zoſtáwuyąc ſobie żadnego práwá do nie=
33:
go. Supinas manus ad cœlum ad deos
34:
tendentes, Złożiwſzy ręce modlili ſie pánu
35:
Bogu. Manum non uertetim, Nie obro=
36:
ćił bych rączką dla tego.
37:
Manus etiam Inſtrumentum nauale ſeu
38:
telum, Hak łodźny. Et proboſcis Ele=
39:
phāti dicitur manus, Nos Słoniowy by=
40:
wa rzeczon manus. Manus aliquando
41:
pro poteſtate, Tibi in manū eſt quod
42:
uelis, Ty możeſz vćzinić co chceſz. In tua ma=
43:
nu eſt, Maſz to w mocy.
44:
Manumitto, is, ere, Puſzczam ſwiebodnie/
45:
Czinię wolnym.
46:
Manumiſsio, Wolne puſzczenie/ Wyświebo=
47:
dzenie.
48:
Manicula diminutiuum apud Plautum
49:
Rączká.
50:
Mantiola, læ, aliud diminut. Obſoletum.
51:
Manus iniectio dicitur quoties non
52:
expectata iudicis authoritate rem no=
53:
bis debitam uindicamus Calep. Gwał=
54:
towne dochodzenie ſpráwiedliwośći ſwoyey.kolumna: b
| M ante A | 209 |
1:
Manuarius, a, um, a manu fit, Ręczny.
2:
Vt, artificium manuarium alias
3:
Mechanicum, Wárſtátne rzemię=
4:
sło.
5:
Manuarium æs, Wyrobione pienią=
6:
dze.
7:
Manuleatus, a, um, Co rękawy ma. Vt
8:
Homo manuleatus, Który włożył ręce
9:
w rękawy. idem quod Manica=
10:
tus.
11:
Manulearius, rij, m. ſ. qui ueſtes manicatas
12:
conficiebat, Plaut.
13:
Manualis, læ, Ręczny/ co ręką obyąć może
14:
Manualis pecten, Ręczna ſzczot=
15:
ká.
16:
Manualis faſciculus lini, Garść lnu.
17:
Manubrium, manubrij, neut. ſecund.
18:
Rękoyeść, Aliquando/ Vſzko. Vt uas ui=
19:
narium cum manubrio aureo, Winny
20:
kubek s vſzkiem złotym.
21:
Manubriolum proſcapella apud Celſum
22:
ſæpe legitur, Miáſto pálcatá álbo ſzropeczki
23:
máłey którą ſie grzbiecie drápiemy.
24:
Manubriæ manubiorum, plurali. tantum
25:
legimus, Lup z nieprziyacielów doſtány álbo
26:
pieniądze które zá łup bywáyą zgromádzone
27:
Woyenny álbo żołnierski Lup/ Korziść. Ma=
28:
nubias facere, Drzeć/ Lupić.
29:
Manubialis, læ, Vt, manubialis pecunia,
30:
Pieniądze które ſie z korziśći doſtá=
31:
ły.
32:
Manubiarius, manubiarij, parti=
33:
ceps Manubiarum, Vczeſnik korziśći.
34:
Obſoletum.
35:
Mapalia, mapaliorum, gen. neut. plurale
36:
tantum, Cháłupká/ Chyżyk páſturski/ też na=
37:
mioty.
38:
Mappa, pæ, fem. Obrus. mappula dimi=
39:
nut. Obruſek.
40:
Mappa etiam Circenſium coittendo=
41:
rum ſignum erat, in ludis enim Cre=
42:
tenſibus mappa a Prætore Victori
43:
aurigæ ueteri inſtituto mitti ſo=
44:
lebat.
45:
marathon n. Pole Atheńskie ná którym
46:
Milciades Atheński Hetman Perſy po=
47:
ráźił.
48:
Marathonius, a, um, Co k temu polu na=
49:
leży.
50:
Marathon ſeu marathrum, latine feni=
51:
culum, Włoski kopr. Marathritos
52:
uinum, S włoskim koprem przipráwio=
53:
ne wino.
54:
Marathuſa nomen Inſulæ quæ Clazo=
55:
mæma dicitur.| Marcellus, |
strona: 209v
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Marcellus, maſc. ſecund. Właſne ymię ye=
2:
dnego Rzimiániná sławnego.
3:
Marcipor, oris, maſ. tert. Marci puer hoc
4:
eſt famulus, ita olim ueteres formabant
5:
Publipor, Lucipo, & c.
6:
Marceo, ces, cui, cere, neut. ſecun. Więdnę/
7:
Schnę/ Lenieyę. Metaph. Marcet animus,
8:
Nie ochotnegom vmysłu. Marcere uino,
9:
Od opilſtwá gnuśnym być.
10:
Marceſco, cis, ui, ere, Poczynam być gnuś=
11:
nym/ Leniwym/ Wywiędłym Nieochotnym.
12:
Marceſcere deſidia & ocio, Od leniſtwá
13:
y Prożnowánia lecieć o ziemię. Mar=
14:
ceſcente adhuc ſtomacho pridiani cibi
15:
onere, Gdy yeſzcze żołądek mdły był/ dla
16:
przeſzłego obżárſtwá.
17:
Marcidus, a, um, Zwiędły/ Zeſchły/ Zgniły/
18:
a/ e. Marcidus homo, Niczemny czło=
19:
wiek.
20:
marcor, oris, maſcul. tert. Id eſt putredo,
21:
Zwiędnienie/ Zgnoyenie/ zápleśnienie. Panni
22:
marcor, Wſtechnienie álbo Spleśnienie ſu=
23:
kná.
24:
¶Compoſita. Emarceo, & Emarceſco
25:
emarceſcere, Wywiędnieyę/ Zgniyam/
26:
Wyſycham.
27:
¶Emarcidus, a, um, Wywiędły/ Wyſchły
28:
a/ e.
29:
Marcomani, Moráwiánie y Czechowie.
30:
Marcodurum Vbiorū uicus in Germa=
31:
nia, Pod Kolnem/ po niemiecku Dren vn=
32:
der Coeln.
33:
Marciana ſylua, Czarny lás w niemcech.
34:
Marcus, maſc. Włąſne ymię.
35:
Marcipor, oris, Sługá Márkuſów. Sicut
36:
Publipor, Sługá Publiuſów. Vide paulo
37:
ſupra.
38:
Mare, maris, neut. ter Morze/ wielkie zgro=
39:
mádzenie wód. Vnde Metaphoricos, Nie=
40:
wymownie wielka á nieprzeczerpána rzecz.
41:
Malorum mare, Niefortun á nędz pełno.
42:
Mare agitari & turbari dicitur, Wzno=
43:
śić ſie/ & c. Immenſum, Profundum &
44:
uaſtiſsimum mare, Epitheta maris,
45:
Mare cœlo miſcere prouerbium, Wſzy=
46:
ſtko w niwecz obrácáć/ Zámieſzáć wſziſtką
47:
Rrzeczą poſpolitą.
48:
Mare generale eſt nomen. Sed uarias &
49:
ſpeciales appellationes recipit a regio=
50:
nibus quas alluit, Od kráyu mimo które
51:
ciecze/ ymioná ſwoye bierze. Oceanus, Nay=
52:
wyſzſze morze które około wſziſtkiego ſwiátá
53:
obiega.
54:
Mare mediterraneum & mare noſtrum,
55:
Morze które przes poſrzodek ſwiátá ciecze/kolumna: b
| M ante A. |
1:
Afrikę y niektórą część Aſiey od Europy
2:
dźieli.
3:
Mare Indicum, Indeyskie morze
4:
Mare Athlanticū, Które mimo gorę Athlas
5:
w Máurytániey ciecze.
6:
Mare Ibericum & Balearicum, Które mimo
7:
Hiſpánią ciecze.
8:
Mare Tyrrhenum & Thuſcum, Włoskie
9:
morze miedzy Genuą á Sicilią ciekące.
10:
Mare Liguſticum, Które pod Genuą ydźie.
11:
Mare Ionicum, Morze Greciey pográniczne/
12:
z tey ſtrony od włóch á Siciliey leżące/ á záś
13:
które zonę ſtronę Greciey przećiwko Aſiey le=
14:
ży. Mare Aegæum, bywa zwano.
15:
Mare Adriaticum, Które miedzy włoską
16:
ziemią á miedzy Illirią y Dálmacią/ to yeſt
17:
sławácką/ źiemią ciecze/ ná którym Venecia
18:
leży. Alias ſuperum mare dicitur quem=
19:
admodum Tyrrenum uocatur infe=
20:
rum. Vide etiam in dictione Pontus.
21:
Marinus, a, um, adiectiuum, Morski/ a/ e.
22:
Marina aqua, Morska wodá. Marinus
23:
piſcis, Morska ribá.
24:
Maritimus, a, um, Pomorski/ nád morzem
25:
leżący. Maritimi homines, Przi morzu
26:
mieſzkáyący.
27:
Maritimum prælium, Woyná ná wo=
28:
dzie.
29:
Maritimus & Semotus a Mari contra=
30:
ria.
31:
¶Tranſmarinus, a, um, Zámorski/ co zá
32:
morzem yeſt.
33:
Mareotis, tidis, Lacus in Aegypto ac pars
34:
Libyæ Aegypto contermina.
35:
Mareotis etiam pars Epiri,
36:
Mareotides uuæ & Mareoticæ ui=
37:
tes.
38:
Marga, margæ, fem. prim. genus terræ in
39:
modum cretæ albæ qua utuntur ad
40:
agros ſtercoran dos, uox eſt Gallica
41:
Po Fráncusku Mergeł/ Też yeſt ziemiá,
42:
yákoby gliná śiwa
43:
Margæa nomen fontis apud Plin. & ur=
44:
bis in Elide.
45:
Margarita, tæ, fem. prim. Perłá. Vnio
46:
idem & in genere neutro, Margaritum
47:
ti, idem.
48:
Margaritarius, margaritarij, Kramari
49:
Kupieć/ perłámi kupczący.
50:
Margaritifer, a, um, Seu Margaritiferus,
51:
a, um. Co perły rodźi álbo nośi.
52:
Margarida, margaridæ, Nieyáki rodzay
53:
dáctylów.| Margiana |
strona: 210
kolumna: a
| M ante A |
1:
Margiana, æ, fem. prim. Kráyiná w wie=
2:
lkiey Aſiey/ w którey leży Antiochia miá=
3:
ſto.
4:
Margo, nis, com. t. ſeu dubij ter. Kráwądź/
5:
kray któreykolwiek rzeczy.
6:
Margines fluminis, Brzegi rzéczne.
7:
Margines imperij, Gránice królewſtwá.
8:
Margo proprie dicitur extremitas fo=
9:
lij uel pagine unde dicimus in margine
10:
ad ſcripſi, Przipiſałem ná brzegu kárty.
11:
quid caſtigandum ſit, Co ma być poprá=
12:
wiono.
13:
Margineus, a, um, & Marginalis, le, Co ná
14:
końcu/ brzegu/ kráwędźi á kráyu yeſt.
15:
Marginatus, a, um, Zábrzeżiſty/ Kráwędźi=
16:
ſty/ yákoby wielki kray álbo krawądź.
17:
Margus fluuius Aſiæ.
18:
Mariaba metropolis Sabæorum eſt.
19:
Mariandynorum regio Aſiæ Bithyniæ
20:
contermina.
21:
Maris fluuius Agathyrſorum Iſtrum in=
22:
fluens.
23:
Mariſca, cæ, fem. pim Brzidka/ Nieſmá=
24:
czna figá/ też nieyáki wrzód nád pośládkiem
25:
od drápánia álbo rárcia gwałtownieyſzego
26:
roſtący. Marificus, ſci, neut. & Mariſcū,
27:
ſci, ma. genus iunci, Nieyáki rodzay wię=
28:
zu/ álbo rokićiny.
29:
Maritus, ti, maſ. ſecund. Mąż/ Małżonek
30:
álbo manżonek yáko niektórzi piſzą/ Dowo=
31:
dząc iże to słowo złożone yeſt z niemieckiego
32:
słowá man/ co známienuye mężá y z polskie=
33:
go słowá żoná/ Manzonek/ mąż mayący żo=
34:
nę/ Manżonká/ żoná mayąca mężá.
35:
Marita, Małżonká/ żoná. Maritum eſſe,
36:
Mieć żonę. Nouus maritus, Oblubieniec/
37:
Młody pan, & Noua marita, Młoda
38:
páni/ Oblubienicá. Sponſa alias.
39:
Maritæ etima arbores dicuntur, Drzewá
40:
po który ſie chmieliny álbo winne wićy pu=
41:
śćiły.
42:
Maritam pecuniam, Plautus uocauit do=
43:
tem matrimonij. Poſag.
44:
Marito, as, are, a. prim. Ożeniam ſie/ też ydę
45:
zá mąż/ wſtępuyę w małżeński ſtan/ sliu=
46:
buyę ſie/ Bierzę ſliub. Et de arboribus di=
47:
citur Maritare, Wino do tyczy prziwię=
48:
záć/ Przipleść.
49:
Maritalis, & hoc maritale, Małżeński. Vt
50:
maritale coniugium, Małżeński
51:
ſtan.
52:
Marius, maſ. Właſne ymię Rzimiániná sła=
53:
wnego.kolumna: b
| M ante A | 210 |
1:
Marmarica, Kráyiná Affrice pográniczna
2:
Aegyptu.
3:
Marmaritis, marmaritidis, femin. herba
4:
Plinio uidetur eſſe Achantos, uulgo
5:
Branca urſina, Barſzcz. Apud Dioſcori=
6:
dem tantum Capnos uocatur, Gołębie
7:
gárdło.
8:
Marmor, marmoris, neut. tert. Mármuro=
9:
wy kamień.
10:
Marmoreus, a, um, Co yeſt z mármurowego
11:
kámieniá.
12:
Marmoreum ſepulchrum, Mármurowy
13:
grób.
14:
Marmoratus, a, um, Marmurem położo=
15:
ny.
16:
Marmoratum ſubſtantiue idem.
17:
Marmoratæ laudes dicuntur quando in
18:
alicuius honorem decernuntur ſtatuæ
19:
marmoreæ.
20:
Marmorarius, rij, Cieśliá który kámień már=
21:
márowy vmie cioſáć.
22:
Marmoratio, onis, fem, tert. Pokładánie
23:
Mármurowym kámieniem.
24:
Marmoroſus, a, um, Co ná xtałt Mármuru
25:
vcziniono yeſt/ álbo ták twárdy yáko már=
26:
mur.
27:
Marpeſus, maſc, pen. prod. Górá ná wy=
28:
ſpie Paro.
29:
Marpeſius, a, um, Co ztámtąd yeſt. Marpe=
30:
ſia cautes, Skáłá ná tey gorze/ álbo Már=
31:
murowy słup tamże.
32:
Marplacidæ nauigiorum genera quibus
33:
Medi utebantur CC.
34:
Marra, Rydlik ogrodny którym zielá wykopu=
35:
yą/ álbo też rzepę ná polách ryyą.
36:
Marrubium, bij, herba.
37:
Marrucini populi in regione Marſo=
38:
rum.
39:
Mars, martis, maſc. tert. & apud Poë=
40:
tas Mauros, Pogáński Bóg woyen=
41:
ny.
42:
Mars aliquādo ꝓ ipſo bello, Miáſto wal=
43:
ki. Liuius Aliquandiu ibi Marte incer=
44:
to pugnatū eſt, Nieyąką ſie chwilę poty=
45:
káli/ ſpieráyąć ſie z obu ſtrón/ ták yż nie wie=
46:
dzieć było która ſtroná podleyſza álbo wyſzſza
47:
byłá. Suo marte conficere aliquid,
48:
Swym właſnym dowćipem á rozumen co ſprá
49:
wic/ króm cziyey pomocy. Communis om=
50:
nis belli Mars, Zwycięſtwo á skończenie
51:
woyenne nie pewno yeſt/ Nie wiedźieć kto ná
52:
koniu álbo pod koniem zoſtánie/ Kto wygra
53:
álbo vtráći.| Martius, |
strona: 210v
kolumna: a
| M ante A |
1:
Martius, a, um, Bogu Marſowi przisłu=
2:
ſzayący/ Pośliubiony. Alias, Woyenny/ Wa=
3:
leczny.
4:
Martia auis uocatur, Paw.
5:
Martius campus, Plác á mieysce w Rzymie
6:
miedzy miáſtem á miedzy rzeką Tybrem Bo=
7:
gu Marſowi poświęcone.
8:
Martius menſis, Mieſiąc Márzec. Qui &
9:
primus menſis anni dictus eſt.
10:
Martiacus, a, um, idem quod Martius.
11:
Martialis, le, Kto ſie pod plánętą Marſem
12:
vrodźił. Alias Waleczny/ Smiáły/ żołnier=
13:
ski człowiek.
14:
Martialis ſubſtantiuum, Właſne ymię Poe=
15:
ty yednego.
16:
Martigenus, a, um, apud Plautum idem
17:
quod Martialis.
18:
Marſia regiuncula Italiæ ultra Picenum
19:
Sammites uerſus cuius populi Marſi
20:
ſunt, & Marſi in Scythia.
21:
Marſpiter, pen. cor. Martis pater.
22:
Marſias, Ieden z Satyrów który ſie Bogu
23:
Apollineſowi w ſpiewániu/ piskániu y yn=
24:
ſych muſikách przećiwić chćiał/ á przeto był od
25:
niego z skóry łupión yáko yeſt in fabulis
26:
Poëtarum.
27:
Marſias etiam flumen Phrygiæ.
28:
Marſupium, marſupij, Mieſzek/ Pitlik.
29:
Marſupiarius maſc. Mieſznik/ kalétnik/ Tá=
30:
ſznik. Nam nomine Marſupij ea omnia
31:
etiam comprehenduntur, Káletá/ Tá=
32:
ſzká/ etć.
33:
Martes, maſc. Kuná.
34:
Martyr, com. Latine teſtis, Swiádek y wy=
35:
znáwácz/ Męczenik. Inde ſancti Martyres
36:
dicti ſunt, Iż dla ſiwádectwá á wyznáwánia
37:
wiáry á nauki o pánie kryſtuſie ſmierć podey=
38:
mowáli/ Męczenicy.
39:
Martyrium, Swiádectwo/ Wyznánie/ Mę=
40:
czenictwo.
41:
Mas, amris, maſ tert. Męſzczizná/ Męska/
42:
płeć. Cui contrarium eſt fœmina, Nie=
43:
wieśćia płeć.
44:
Maſculus diminut. Chłopię/ Párobek.
45:
Maſculus, a, um, adiectiuum, Mężny/
46:
Smiáły/ Cziſtego ſercá. Generoſa & ma=
47:
ſcula indoles, Cziſte/ Smiáłe/ á mężne przi=
48:
rodzenie.
49:
Maſculinus, a, um, Męski/ Męskiey płći
50:
á co ku męskiey płći należy.
51:
Maſculeſco, is, ere, Mężnieyę/ Rozraſtam ſie.
52:
Maſculo, as, are, act. pri. Pokrzepczam, Po=
53:
twirdzam/ Mocy śmiáłośći y śył dodáyę.
54:
¶Commaſculo idem.
55:
¶Emaſculo, as, are, Wáłáſzę/ Mniſzę/
56:
czyścię. Emaſculare porcellos. Ocziśćićkolumna: b
| M ante A |
1:
wieprski. Emaſculare equum, Owáłáſzić/
2:
koniá.
3:
Maſculetum, Wyſoko wyniosłe wino/ To
4:
yeſt drzewo winne.
5:
Maſdoranus, mos qui Parthos ab Aria
6:
ſeparat.
7:
Maſpetum, maſpeti. Liście v źielia Silphi=
8:
um zwánego.
9:
Maſſa, æ, fem. prim. Roſzczina/ Ciáſto z któ=
10:
rego chleb czinią. Alias Conſperſio.
11:
Maſſa etiam, Wſzelákich rzeczi ſztuká/ kloc ál=
12:
bo kulá niemała. Vt maſſa auri, Sztuká
13:
złotá. Maſſa ferri, Kloc áłbo kula z żelázá.
14:
Maſſam piscis urbe reportat, Sztukę
15:
ſmoły álbo żywice z miáſtá s ſobą prziniósł.
16:
Maſſula diminut. Sztuczká/ kulká/ klocek.
17:
Maſſagetæ maſc. pen. cor. Lud w Tátá=
18:
rzech Aſiatickich nie bárzo opodpal od morzá
19:
Caſpium zwánego/ ći w obyczáyu máyą ſtáre
20:
ludźie gdy yuſz od ſtárośći więcey nie mogą
21:
bić/ y ich mięſem żić, Sámoyedź.
22:
Maſsica regio Berhicæ Tartheſijs appo=
23:
ſita.
24:
Maſsicus penul. corr. mons Campaniæ
25:
plural. Maſsico, orū, Ná ty górze niepo=
26:
ſpolite wino roście. Vnde Maſsicum Vi=
27:
num.
28:
Maſsinſſa, Król Numidarum tego ymie=
29:
nia.
30:
Maſsilia, æ, fem. prim. Miáſto sławne y
31:
ſtáre. In Gallia Narbonēſi, Albo w Del=
32:
phynacie po Francusku Marſilien. Vn=
33:
de Maſsilienſis, e, Ieden ztámtąd.
34:
Maſsilia prouincia eſt, quam quidem
35:
Getuliæ & Numidiæ Mauris uicinam
36:
dicunt, cuius populi Maſſyli ſeu Maſ=
37:
ſuli & Maſſylei.
38:
Maſtiche. es, ſiue Maſticha, æ, fem, uel ut
39:
alij ſcribunt Maſtice abſ aſpiratione,
40:
Kley álbo Gumi z drzewá Lentiſco, Pły=
41:
nące. Vulgo Maſtix dicitur, Lachryma
42:
alias arborum.
43:
Maſtigia, æ, ma prim. Latine Verbero,
44:
Godny Karánia/ v prągi vſieczenia/ Lotr/
45:
ſzubienicznik/ Niecnotá.
46:
Maſtigeus, gei, apud Plaut ibidem.
47:
Maſtrix, maſtigis, fem. Græce, Latine di=
48:
citur Flagellum, Bicz/ Tátárska pubá.
49:
¶Homeromaſtix, inde deriuatur, Któ=
50:
ry gáni y háńbi Homeruſá. Sic Ciceroma=
51:
ſtix & Vergilomaſtix.
52:
Maſtos, maſc. Latine Mamma, Cicek/ Su=
53:
tek. Et Metaph. Rurká álbo kurek v rur y
54:
zdroyów yákoby odęta gębá/ z których wodá
55:
wycieká. Quidem uocant Vbera, Cy=
56:
cki.| Maſtruca |
strona: 211
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Maſtruca, æ, Nieyákie odzenie ludu Sardey=
2:
skiego.
3:
Maſtrucatus, a, um, Który tákowe odzienie
4:
nośi.
5:
Matella, Matellio, Vide Matuta.
6:
Mattæus, a, um, om. Græce, Latine Va=
7:
nus, Prożny/ niczemny/ niepożitecz=
8:
ny.
9:
Mattæologus, Nieczemnomowcá/ który ládá
10:
co mowi.
11:
Mateola, læ, Nieyáki rydlik.
12:
Mater, matris, fem. ter. Mátká.
13:
Mater matrima, Która yuż mátką yeſt á yey
14:
mátká yeſzcze żywá.
15:
Mater matuta aurora dicta eſt, Swi=
16:
tánie.
17:
Matercula, æ, diminutiuum, Mátuch=
18:
ná.
19:
Maternus, a, um, Mátczyn co ku mátce na=
20:
leży. Materna lingua, Właſny yę=
21:
zyk.
22:
Materfamilias, Gospodini. In genitiuo ma=
23:
trisfamilias caſus genitiui eſt fami=
24:
lias ad imitationem Græcorum qui
25:
fœmininorum in a purum deſinen=
26:
tium genitiuos in as mittunt. Dici=
27:
mus tamen & Materfamiliæ, & Ma=
28:
terfamiliarum.
29:
Matralia, matraliorum, Matris matutæ
30:
feſta, Swięta były v pogáńſtwá ku czći ſwi=
31:
tániá.
32:
Matrona, æ, fe. Niewiáſtá/ páni żoná/ goſpo=
33:
dyni.
34:
Matertera, æ, Moyey mátki śioſtrá/ Ciot=
35:
ká.
36:
Mater magna, Ziemiá.
37:
Mater alma, idem.
38:
Mater Deum, Mater phrygia. idē quod
39:
Mater matuta, Switánie.
40:
Matrimus, a, um, Któremu yeſzcze mátká nie
41:
vmárłá. Decem ingenui, Decem uirgi=
42:
nes patrini omnes matrimi, Dzieſięć
43:
młodźieńców/ Dzieśięć pánien oycá y mátkę
44:
yeſzcze máyące.
45:
Matronalis, le, Niewieśći/ pánieński/ go=
46:
ſpodiniey.
47:
Matronale eſt hoc munus, Ná goſpo=
48:
dyniey to należy.
49:
Matrimonium, matrimonij, Małżeńſtwo
50:
małżenśki ſtan/ ożenienie.
51:
Matrimonialis, le, Małżeński. Thorus
52:
matrimonialis, Małżenki ſtan/ álbo pod
53:
kłádánie.
54:
Matricida, æ, Meżoboycá mátki ſwey. Nero
55:
fuit matricida, Matricidium, Mężo=
56:
boyſtwo mátki ſwey.kolumna: b
| M ante A. | 211 |
1:
Matruelis, huius matruelis, idem quod
2:
Matertera, Ciotká.
3:
Matrueles, Od dwu ſióſtr dźiećy/ ciotczone
4:
dziećy rodzone po mátkách.
5:
Matrix, matricis, fem. Máćicá/ niewieśći=
6:
nic/ to yeſt członek w którym ſie płód cho=
7:
wa. Et abuſiue etiam dicitur de arbo=
8:
ribus, Korzenie drzewne. Et de Vrbibus
9:
Nam matrices urbis latini uocant
10:
quas Græci Metropolis, Główne miá=
11:
ſto z którego drugie miáſtá wyſádzone y
12:
oſádzone bywáyą. Sed medici Matricem
13:
pro uentriculo in fœminis accipiunt
14:
qui iunctus eſt ueſicæ.
15:
Matreſcere matri ſimilem fieri Obſole=
16:
tum.
17:
Matrona, pen. cor. maſ. Rzeká we Fránciey
18:
Marne po Francusku. Cum matrona
19:
pro matrefamilias, fe. ſit, ac pe. prod.
20:
habeat.
21:
Materia, æ, uel Materies, ei, f. Máteria/ wą=
22:
tek/ to yeſt wſzeláka rzecz/ z którey co może
23:
być. Et pro argumento, plerun pro
24:
ligno accipitur, Miáſto budowney má=
25:
teriey.
26:
Materies ſcribendi non ſuppetit, Nie do=
27:
ſtáyemi wątku do piſánie/ to yeſt nie mam
28:
co piſáć/ nie wiem co bych miał tákowego
29:
piſáć.
30:
Materia libri, Grunt/ wątek xiąg około którey
31:
ſie w nich rzecz plecie. Materia be=
32:
nefaciendi, Możność dobrze vczinie=
33:
nia.
34:
Materia domus, Calx, Lapides, Ligna,
35:
Tegulæ, Materia budowna/ wapno/ kámie
36:
nie drzewo/ dáchówká.
37:
Materiarius, materiarij, Cieślá.
38:
Materialis, e, Co z máteruey álbo wątku yá=
39:
ka rzecz yeſt.
40:
Materiarius, a, um, adiectiuū, ut Materia=
41:
rius faber, Cieślá.
42:
Materiaria fabrica, Wárſtát cieśielski/ to
43:
yeſt yátá pód która robią.
44:
Materiaria incruſtatio, Cieſielskie laskowá=
45:
nie też z dilów álbo z tárćic śćiány ſtáwie=
46:
nie.
47:
Materior, aris, ari, depon. prim. ea forma
48:
dictum qua lignari idem ſignificat,
49:
Máteriey á drzewá prziczinić.
50:
Materialiter ſumi quippiam dicitur cum
51:
materia rei ſignificatur non forma,
52:
Gdy tylko ná Máterią mámy wzgląd nie
53:
ná xtałt który bywa z oney máteriey vczi=
54:
nión.
55:
Materiatus, a. um, Mátereyski co yákoby z
56:
máteriey yeſt.| Nn | Materiatio |
strona: 211v
kolumna: a
| M ante A. |
1:
Materiatio, & Materiatura apud Vitru=
2:
uium legitur.
3:
Materis, huius materis, fem. ter. teli genus
4:
Nieyáka ſtrzałá.
5:
Matheſis, pen. prod. fem. & Mathema,
6:
mathematis, neut. Latine Diſciplina,
7:
Nauká pewne á malem oczywiſte dowody
8:
álbo okazánie máyąca/ yáko yeſt Geome=
9:
tria, Arithmetica, Muſica, Aſtrono=
10:
mia ſiue Aſtrologia, Quæ Mathe=
11:
mata & Mathematicæ dicuntur.
12:
Mathematicus, Mátemátyk/ to yeſt ten
13:
który w tych czterech naukách ćwiczon yeſt.
14:
Aliquādo pro Genethalico uel Chal=
15:
deo, Miáſto yednego práktykarza który z
16:
biegu niebieskiego á dniá národzenia cziye=
17:
go práktykuye.
18:
Matrimonium, Matrix, Matricida, Ma=
19:
trona, Vide Mater.
20:
Matta, mattæ, ſtorea & teges, Rogoża/ też
21:
słomiána/ trciniána/ rokitowa deká/ álbo
22:
przikriwádło nieyákie.
23:
Mattiacum oppidum Germaniæ.
24:
Mattici homines malarum magnarum
25:
oræ late patente, Feſtus, Pucołowáći á
26:
wypukłych czleuśći.
27:
Mattula, læ, fem. prim, Szczak/ vry=
28:
nał.
29:
Matella. læ, dimin. Vrinalik też wodny zba=
30:
nek.
31:
Matellio, onis, dimin. a Matula inquit,
32:
Feſtus, & Varro de lingua lati=
33:
na.
34:
Maturus, a, um, Doſtały/ vźrzáły/ a/ e. Pro=
35:
prie de fructibus.
36:
Matura poma, Doſtáłe yábłká.
37:
Matura pruna, Vźrzáłe tarnki.
38:
Maturus æui, Metapho. pro Sene, Stá=
39:
ty.
40:
¶Immaturus, a, um, Niedoſtały/ nie=
41:
vzrzáły/ a/ e. Immatura morte nobis e=
42:
reptus eſt, Názbyt nam prętko vmárł.
43:
¶Præmaturus, a. um. Názbyt rány.
44:
Maturus, Godny/ tráfny/ potemny/ wczeſny.
45:
Vt Virgo matura uiro, Godna mężá/
46:
która yuſz yeſt ná wydániu zá mąſz.
47:
Maturum nobis tempu delegimus
48:
deambulationi, Cziſty/ potemnyſmy ſobie
49:
czás obráli ná przechodowánie.
50:
Maturus partus, Czeſne porodzenie. Ma=
51:
tura ætas, Męſtwo.
52:
Vir maturo iudicio, Człowiek ſtátecznego
53:
niepoſpolitego baczenia.kolumna: b
| M ante A. |
1:
Iuuneis eſt quidem ſed maturiſsime
2:
iudicat, Ieſzcze w prawdzie młodzieńcem
3:
yeſt/ ále ták bácznie y rozumnie mówi/ by
4:
mu było ſto lat.
5:
Sic rurſus Præmaturum iudicium,
6:
Ráne baczenie/ to yeſt niemądre/ głupie/
7:
ſzalone. Maturus homo, Mierney ſtáro=
8:
śći.
9:
Maturitas, atis, fe. ter. Doſtałość/ vźrzáłość/
10:
też ſtáłość/ ſtátek/ rządność. Cic. Etſi abeſt
11:
maturitas ætatis, Aczkolwiek yeſzcze nie
12:
ma lat potemu. Nondum eſt maturitas
13:
illud faciendi, Nie máſz yeſzcze czáſu.
14:
Mature aduerbium, Ráno/ wczás. Vide ut
15:
mature redeas, Bácz ábyś ſie wczás wrá=
16:
cał. Mature mittere, Wczás posłáć.
17:
Maturiſsime. Bárzo ráno. Præmature,
18:
Názbyt ráno Aduerbium.
19:
¶Immature, Niewczás. Immature ue=
20:
niſti, Niewczáſeś prziſzedł. Quibus re=
21:
bus quam maturrime occurendū pu
22:
tat, Którym rzeczóm co náprędzey mu ſie zda=
23:
zábieżeć.
24:
Maturo, as, pen. prod. maturare, act.
25:
prim. Popieſzam ſie/ kwápię ſie. Romam
26:
profecturus maturauit, Wczás ſie pu=
27:
ścił ná drógę/ pokwápił ſie. Dic ut ma=
28:
turet, Rzekni mu áby ſie poſpieſzał. Matu=
29:
rabat abitum, Kwápił ſie przecz.
30:
Maturare cœpta, Poczętych rzeczy doprá=
31:
wiáć/ dogotowáć.
32:
Ni maturatum ab eo eſſet, By ſie był nie
33:
ſpieſzył.
34:
Hinc mortem maturabat inimicus,
35:
Forytował/ pomagał mu ku śmier=
36:
ći.
37:
Maturatus participium, Vzráły/ Vſtá=
38:
ły.
39:
Maturato ablatiuus iunctus cum hac
40:
dictione opus, ut Maturato opus eſt,
41:
Potrzeba ſie poſpieſzáć.
42:
Maturate aduerbium, Poſpieſznie. Matu=
43:
rate properare, Poſpieſznie pocho=
44:
dźić.
45:
Matureſco, is, maturaui, matureſcere, ne.
46:
ter. Zrzeyę/ doſtawam ſie.
47:
Poma matureſcunt, Doſtawáyą ſie. Ma=
48:
turuerunt iam, Iuſz vzrzráły.
49:
Maturor, aris, paſsiuum eiuſdem ſigni=
50:
ficationis quod Matureſco.
51:
Matureo etiam idem quod matureſco
52:
de fructibus proprie dicitur, ſed etiam
53:
ad alia transfertur, Vt Hulcus matu=
54:
ruit, Wrzód ſie zebrał.| ¶Ematureſco |
strona: 212
kolumna: a
| M ante A. |
1:
¶Ematureſco, Doſtawam ſie/ doźrze=
2:
wam.
3:
¶Permatureſco, Przeſtáwam ſie.
4:
Matuta, matutæ, fem. prim. pro Aurora,
5:
Switánie. A Græcis λενηοθέα,
6:
Matutinus, a, um, Rány/ a/ e/ Ná świtániu.
7:
Matutino tempore, Ná świtániu.
8:
Matutinæ horæ idem, Omnibus matu=
9:
tinis, Záwżdy ná świtániu, Matutinus
10:
homo, Rany człowiek który záwżdy ráno
11:
wſtawa.
12:
Mauors, id eſt, Mars & Mauortius, a, ū,
13:
Vide Mars.
14:
Mauritania, fem. Africæ regio extrema
15:
uerſus occidentem partim Cæſarien=
16:
sis appellata partim Tingitana.
17:
Maurus, Ieden ztámtąd.
18:
Mauritanus, a, um, Co k temu należy. Illud
19:
gentile hoc poſſeſsiuum eſt.
20:
Mauſolus, pen. prod. Król był Kariæ tego
21:
ymienia któremi po ſmierći yego żoná Ar=
22:
tenuſia bárzo koztowny grób zbudowáłá á
23:
Mauſilειum wezwáłá/ zkądże wſzelákie
24:
koſztowne groby Mauſilειa bywáyą zwá=
25:
ne.
26:
Maxilla, maxillæ, fem. Policzek/ czeluść. Idē
27:
quod Mala uel Gena, Iágodá w twa=
28:
rzi.
29:
Maxillaris, e, Policzkowy. Vt dens maxil=
30:
laris, Trzonowy álbo policzkowy ząb.
31:
Maximus, a, um, ſuperlatiuus irregula=
32:
ris a Magnus, Naywiętſzy.
33:
Pontifex maximus, Naywyſzſzy Biskup/
34:
Papieſz.
35:
Maxima ueſtalis, Naywiętſza miedzy mniſz=
36:
kámi/ opáćichá. Veſta enim ueſtæ, Mniſz=
37:
ká.
38:
Maxime aduerbium, Naywięcey/ A zwłaſz=
39:
czá. Vide ſupra.
40:
Maximates pro Optimates, Calep. ſine
41:
authore, Vide ſupra.
42:
Maximitatem ueteres pro magnitudine
43:
dixerunt.
44:
Maximopere, A zwłaſzczá. Aduerbiū, Vi=
45:
de Magnopere in Magnus.
46:
Maza, Migdałowy chleb álbo kołacz. Vel
47:
alias, Niekwáſzony chleb/ plácek s winem á
48:
oleyem vcziniony.
49:
Mazaca ciuitas Cappadociȩ, poſtea Cæ
50:
ſarea dicta.
51:
Mazacenius, a, um, & Mazaces, cis, Ie=
52:
den ztámtąd.
strona: b
| M ante E. | 212 |
1:
Mazara, Nieyáka ſtrzała ſtároświecka álbo
2:
włoczenká.
3:
Mazeras fluuius in ora maris Hyrca=
4:
ni.
5:
Mazonumum Græca dictio qua Lanx
6:
ſignificatur, Krzinów/ wielka miſá.M ante E
7:
Me accuſatiuus, Mnie. Ab Ego
8:
mei.
9:
Macum, id eſt, Cum me, Se mną. Vt col=
10:
loqui mecum una poſsit, Aby mógł ſe
11:
mną mowić. Mecum iſta faciunt, Zá
12:
mną to czini/ Po mnie to yeſt. Mecum
13:
ſentit, idem, Vt tacita mecum gaudeā
14:
Abych ſie ſámá w ſobie weſeliłá.
15:
Mecænas, mecænatis, maſc. ter. Właſne
16:
ymię ſliáchćicá Rzimskiego wielmi ná dwo=
17:
rze Ceſárzá Auguſtuſa záchowáłego/ ten
18:
był oſobliwey łáski przećiw Vergiliuſowi
19:
y Horatiuſowi Poetom onego wieku bárzo
20:
sławnym/ ztądże wſzeláki obróńcá wſpo=
21:
mágácz y łáskáwiec Mecænas bywa
22:
zwan.
23:
Medειa ſeu Medea, fem. pen. pro. Dziéwká
24:
Oëtæ krola Colchorum/ żoná Iaſonowa
25:
wielmi okrutna.
26:
Mederga, pro Erga me Plaut.
27:
Medeor, mederis, mederi, deponens, ſec.
28:
Lieczę/ liekárſtwy zdrowię. Non tantum
29:
enim de uulneribus dicitur. Contra
30:
ſerpentium ictus medentur, Przećiwko
31:
vkąſzeniu wężowemu ſą dobre/ to yeſt/ po=
32:
magáyą/ zdrowią.
33:
Mederi uitijs & erroribus, Zábieżeć wy=
34:
ſtępóm.
35:
Mederi rei alicui, Zábieżeć którey rzeczy.
36:
Facilime inopiæ frumentariæ ſeſe
37:
mederi poſſe exiſtimant, Máyą zá to
38:
że łatwie mogą zálieczić niedoſtátek żytny/
39:
to yeſt/ żyt doſtáć.
40:
Mederi Reipub. Rzeczpoſpolitą rátowáć/
41:
wſpomoc.
42:
Medetur imperſonale Plin. Ex eo me=
43:
deretur oris ulceribus, Bywa podpo=
44:
możono.
45:
Ægreſcit medendo, Im ſie dłużey lieczy
46:
tym ſie gorzey ma.| Nn 2 | Medela |
strona: 212v
kolumna: a
| M ante E. |
1:
Medela pro Remedio in Biblijs tantum
2:
legitur.
3:
Remedium, remedij, Liekárſtwo- teY yá'
4:
bieYenie. Vt oportet huic rei remedium
5:
inuenire aliquod, Muśi ſie tey rzeczy yá=
6:
ko zábieżeć.
7:
Vſus es hoc remedio, Vżywáłeś/ koſz=
8:
towałeś tego liekárſtwá.
9:
Medibile pro medicabili, Obſole=
10:
tum.
11:
¶Compoſita, Immedeor, We wnątrz
12:
lieczę/ zdrowię.
13:
Media, æ, fem. pri. Regio Aſiæ maioris,
14:
Pograniczna Perſiey y Armeniey.
15:
Medi, Lud Medeyski.
16:
Medica, Nieyákie zielie konie dobrze tuczące/
17:
Konik.
18:
Medico, as, are, pen. cor. Lieczę/ vzdra=
19:
wiam.
20:
Medicor, aris, ari, deponēs uſitatius quā
21:
Medico, datiuo aliquando iungitur,
22:
Terent. Cum ego poſsim in hac re
23:
medicari mihi, Gdym ſie ſam mógł vzdro=
24:
wić. Accuſatiuo aliquando Plautus.
25:
Ego iſtum lepide medicabor metum
26:
Ia tobie ſnádnie tę boyaźń odeymę/ álbo
27:
ſnádnie cie wywiodę z tey boyáźniey.
28:
Medicatus, a, um, Vlieczony/ vzdrowiony/ to
29:
ieſt nieyákim zielem álbo korzeniem ku po=
30:
lepſzeniu prziwiedźiony. Vt Medicata fi=
31:
cus, Figowe drzewo/ nieyáką nauką ták
32:
vlieczone że lepſze figi rodźi.
33:
Medicata pocula, Napoy nieczym prze=
34:
mieſzány.
35:
Medicatiſsima res, Bárzo pomagáyąca ku
36:
zdrowiu.
37:
Medicatio, onis, uerbale, Lieczenie/ Lekowá
38:
nie.
39:
Medicus, medici, Liekarz.
40:
Medicus, a, um, adiectiuum, Liekárski/
41:
zdrowy. Vt medica manus, Liekars=
42:
ka ręká/ to yeſt pomagáyąca ku zdro=
43:
wiu.
44:
Medica herba, Vide Media.
45:
Medicina, æ, pen. prod. Liekarſtwo. Medi=
46:
cinam adhibere Reipub. Pomoc Rzeczy=
47:
poſpolitey.
48:
Medicinam facere, Liekárſtwo vczi=
49:
nić.
50:
Medicinæ, arum, in plurali, Szkoły lekár=
51:
skie.
52:
Medicinalis, le, Liekárski/ pomagáyący ku
53:
zdrowiu. Herba medicinalis, Pomagá=
54:
yące ziele.kolumna: b
| M ante E. |
1:
Medicabilis, le, Co łatwie á ſnádnie może
2:
być vlieczono.
3:
Medibilis, e, idem.
4:
Immedicabilis, le, Nieulieczony. Imme
5:
dicabilis morbus, Nieulieczona choro=
6:
bá.
7:
Medicamen, medicaminis, medela, medi
8:
camentum, Liekárſtwo.
9:
Medicamen aliquando pro ſucco pur=
10:
puræ, Miáſto potu álbo yuchy nieyákiey ry=
11:
by morskiey/ którą przed czáſy ſzárłat fár=
12:
bowano.
13:
Medicamenta doloris, Liekárſtwo przećiw=
14:
ko boleściam.
15:
Medicamentum aliquando accipitur
16:
pro Veneno, Miáſto trucizny/ Iá=
17:
du.
18:
Medicamentarius, rij, Liekarz/ Aptekarz któ
19:
ry gotuye lekarſtwa.
20:
Medicamentoſus, a, um, Liekuyący/ przodá=
21:
yący mocy ku liekárſtwóm.
22:
Meditrina Dea a Medendo dicta.
23:
Meditrinalia, orum, dies quo ſolebant
24:
uinum nouum & uets libare & gu=
25:
ſtare medicamenti cauſa cum certis
26:
cærimonijs.
27:
Medicum uelum quod in prora poni=
28:
tur, Płáchtá ná przednieyſzy częśći łodźi.
29:
Calep.
30:
Medimnus, maſ. & Medimnum, medim=
31:
ni, neut. genus menſuræ ſex modios
32:
continens, Miárá v Greków była ſześć
33:
wiertłów w ſobie máyąca. Eſt enim ari=
34:
dorum menſura, Vide infra.
35:
Mediocris, Vide Medius.
36:
Mediolanum, Vide Medius.
37:
Mediomatrices uel Mediomatrici popu
38:
li Germaniæ in Archiepiſcopatu
39:
Moguntio, Po niemiecku Weſterrey=
40:
cher.
41:
Medioximus, Vide Medius.
42:
Medipontus, ti, Inſtrumentum funarium
43:
apud Catonem.
44:
Mediſtuticus nomē Magiſtratus magni
45:
apud Campanos, Calep.
46:
Meditor, aris, ari, depon. prim. Myſlię/
47:
rozważam/ przigotowuyę ſie. Meditari fu=
48:
gam Myſlić vciec.
49:
De tua quo ratione meditere, Myśl
50:
też ſam o ſobie.
51:
Meditabar quomodo cum illo lo=
52:
quar, Rozmyſliałem ſie com zá rzecz miał
53:
k niemu vczinić.
54:
Multos annos regnare eſt meditatus,
55:
Brał ſie ná długie pánowánie. Meditari| exilium |
strona: 213
kolumna: a
| M ante E. |
1:
exilium, Bráć ſie ná wywołánie. Medi=
2:
tari editionem alicuius libelli, Goto=
3:
wáć nieyákie xiąſzki ná świát wydáć. Me=
4:
ditari ſecum oportet, quo pacto ad=
5:
uerſam ærumnam ferant.
6:
Meditari dolum ceruis, Sidłá ná ye=
7:
lenie wymyśláć. Inuenitur in paſsiua ſi=
8:
gnificatione.
9:
Meditatus, a, um, Rozmyślony/ a/ e. Para=
10:
tus & meditatus uenit, Znágotowánią y
11:
s roſmyſlną rzeczą przichodźi. Et omnia
12:
mihi meditata ſunt, Terent. Rozmyſli=
13:
łem ſie na wſziſtki rzeczy.
14:
¶Compoſitum, Immeditatus, a, um,
15:
Nierozmiſlny/ nienágotowány/ a/ e. Medi=
16:
tari ſe. Czwiczić ſie.
17:
Meditatio, onis, Myślenie/ ćwiczenie/ koſz=
18:
towánie.
19:
Stulta eſt meditatio futuri mali, Sza=
20:
lona rzecz yeſt myſlić o prziſzłych niefortu=
21:
nách.
22:
Meditate aduerbium, Rozmyślnie/ nieukwá
23:
pliwie/ bácznie.
24:
Meditatorius, a, um, Myślący/ przygotu=
25:
yący ſie k czemu.
26:
Meditatiuus, a, um, idem.
27:
Meditatiuum uerbum Grammatici ap=
28:
pellant uoce ficta quod ſenſum quen=
29:
dam meditandi uidetur habere.
30:
Meditabundus, a, um, Myśliwy. Medi=
31:
tabundus perpetuo incedit, Záwżdy
32:
ma coś ná myſli.
33:
Meditullum locus meditationis & exer=
34:
citij. CC. ſine authore.
35:
¶Compoſita, Præmedior, præmedi=
36:
taris, præmeditatus ſum, præmeditari
37:
Námyślam ſie przed tym/ vważam y roz=
38:
ważam ſam s ſobą rzecz. Præmeditari o=
39:
portet quæ mihi dicenda ſunt, Muſzę
40:
ſie rozmyślić co mam mówić.
41:
¶Præmeditatio, Przemyślenie/ rozmiś=
42:
lenie/ wzięcie ſobie ná pámięć. Nihil abſ
43:
præmeditatione faciendum cenſeo,
44:
Nie rádzęx nie czinić króm rozmyślenia/
45:
rozważenia.
46:
Medius, a, ū, Pośrzedni/ mierny/ ſredny/ a/ e.
47:
Media uocabula, Słowá ſrednie/ to yeſt
48:
które mogą być ku złemu y ku dobremu
49:
ciągnione/ dobrze y zlie rozumiáne. Vt ſunt
50:
Valetudo, facinus, Medio æſtu, W po=
51:
ſrzód gorącośći.
52:
Medius annus, Puł roká. Media no=
53:
cte, W puł nocy. Media die, W południe.
54:
In medio foro, Ná pośrodku rynku.kolumna: b
| M ante E. | 213 |
1:
Media mulierem complectitur, Ob=
2:
łápił yą w pás.
3:
Medius etiam ſignificat, Głęboki. Vt Ex
4:
medio ſomno, Z głębokiego álbo twár=
5:
dego ſnu.
6:
Medius aliquando ſignificat, Poſpolita
7:
rzecz. Vt Conſulere in medium, Rádźić
8:
o poſpolity pożytek. In medium produ=
9:
cere uel proferre, Iáwnie okázać. Pone=
10:
re in medio, idem, Venire in medium
11:
& procedere in medium, Wyſtępić przed
12:
kogo.
13:
In medio relinquere, Ná poły niedoprá=
14:
wić. Dicendi ratio in medio poſita
15:
eſt, Wolno káżdemu mówić. De medio
16:
tollere pro occidere, Zábić. Sublatus
17:
eſt de medio, Vmárł/ poſzedł przed Abrá=
18:
hámá.
19:
E medio exceſsit idem, Medium re=
20:
ſponſum, Wątpliwa odpowiedź.
21:
Mediuſculus, a, um, dimin. apud Plin.
22:
lib. II. cap. 37.
23:
Medianus, a, um, Groduyący/ ſrzedni/ a/
24:
e. Architectonicum uerbum, Medianæ
25:
columnæ, Srzoduyące pośrzednie słu=
26:
py.
27:
Medioximus, a, um, idem, ſed obſole=
28:
tum.
29:
Medietas, Połowicá/ mierność. Quam=
30:
uis hac uoce Cicero uti. reformi=
31:
dauit, ut ipſe teſtatur in libello De
32:
mundo.
33:
Mediusfidius aduerbium iurandi, Zá=
34:
prawdę/ Owſzeki.
35:
Mediare barbare dicitur, pro medium
36:
intercedere.
37:
Mediaſtinus, mediaſtini. pen. prod. Go=
38:
łotá/ palipiecek/ to yeſt sługá którego ku
39:
nápodleyſzym posługóm vżywamy.
40:
Mediaſtinus, a, um, adiectiuum, ut Me=
41:
diaſtina opera fungi, Podnoſzkiem być
42:
v wſzyſtkich/ do naypodleyſzych posług
43:
być.
44:
Mediterraneus, a, um, Dáleki od morzá/ ná
45:
poſrzodku ziemie leżący. Mediterreus pro
46:
eodem obſoletum, Mare mediterraneū
47:
Vide Mare.
48:
Meditullium, meditullij, neut. Pośrzodek
49:
wſzelákiey rzeczy. Meditullium Poloniæ
50:
maioris, Poſrzodek wielkiey polski gdzie
51:
Srodá miáſteczko leży. In meditullio Italiȩ
52:
Ná pośrodku włóch. Alias in umbili=
53:
co dicimus.
54:
Mediocris, & hoc mediocre, Srzedny/
55:
wczeſny/ mierny/ práwie wczeſny. Mediocre
56:
ingenium, Ták wczeſny dofćip. Medio=| Nn 3 | cris |
strona: 213v
kolumna: a
| M ante E. |
1:
tris ſtatura, Wczeſna wyſokość. Non me=
2:
diocre telum ad res gerendas fama,
3:
Nie puł rzeczy yeſt mieć dobrą sławę ku
4:
przewodzeniu.
5:
Mediocritas, atis, f. t. Mierność/ wczeſność.
6:
In ueſtitu mediocritas optima, Mier=
7:
ność w odzieniu naylepſza.
8:
Mediocriter aduerbium, Mierne/ ták
9:
wczás. Nemo mediocriter doctus igno
10:
rat, Zadnemu wczeſnie náuczonemu to nie
11:
yeſt táyemno.
12:
Nō mediocriter ferre, Nie zá dobre prziy=
13:
mowáć.
14:
Haud mediocriter doctus, Niepoſpoli=
15:
cie náuczony.
16:
¶Compoſita, Dimidius, a, um, Poło=
17:
wiczny/ nápoły rodzielony.
18:
¶Dimidiatus, a, um, idem.
19:
¶Dimidius aliquando ſubſtantiue,
20:
Vt dimidium noctis præterijt, Pułno=
21:
cy przeſzło.
22:
Mediolanum, mediolani, Miáſto y xię=
23:
ſtwo Medioláńskie we włoſzech też w Lom=
24:
bardiey/ Mediolan.
25:
Mediolanenſis, Mediolanczik. Qui & Inſu
26:
bres uocantur.
27:
Medulla, medullæ, fem. prim. Mózg w
28:
koſciách/ tákieſz też drżenie w drzewách.
29:
Medullitus, aduerbium, Od ſercá/ od ſámych
30:
wnętrznośći.
31:
Medullitus amare, Serdecznie miło=
32:
wáć.
33:
Medullatus, a, um, in Biblijs tantum pro
34:
pingui legitur.
35:
Medulla mellis, Szczera treść miodo=
36:
wa.
37:
¶Emedullo, as, are, Wyłupuyę drzeń ál=
38:
bo mózg. Et Metaphorice, Obyáſniam/
39:
obyáwiam.
40:
¶Intermedius, a, um, Sroduyący/ pośro=
41:
duyący.
42:
Meduacus ſiue Medoacus fluuius Ve=
43:
netorum Patanium alluens qui nunc
44:
uulgo Brenna dicitur, Padewská rze=
45:
ká.
46:
Medulla, Medullitus, Vide Medius.
47:
Medullum locus in Vindelicia Germa=
48:
niæ, Melding po niemiecku.
49:
Medus, Vide Media.
50:
Meduſa, fem. pen. prod. Dziéwká Phorci
51:
która miáſto włoſów węże ná głowie miáłá
52:
tá yeſt od Perſeuſa o gárdło przipráwioná.
53:
Gorgone ſiue Corgonis, dis, etiam di
54:
citur.
55:
Megabizus ſiue Megalobyſus, Pop/ álbo
56:
kápłan Boginiey Diany y Epheſiany, Me=kolumna: b
| M ante E. |
1:
gabizi, Popi tey yſtey boginiey którzy
2:
wáłáſzeni bywáli. Inde per Metaph. ac=
3:
cipitur, Miáſto niemężnego człowieka/ to
4:
yeſt máłpiego á niewieściego przirodze=
5:
nia.
6:
Mega Græce, Latine Magnum, Wiel=
7:
kie.
8:
¶Compoſita, Megaleſia, orum, Swá=
9:
dziebne weſele/ też ſwiątobliwość y wywo=
10:
dzenie gier ku czći y chwale boginiey Cybe=
11:
leś. Alias dies Magnæ matri deorum
12:
dicati quæ eſt ipſa Cybeles.
13:
Megalenſes ludi idem.
14:
Megaleſia, & Megalenſis, Vide Me=
15:
ga.
16:
Megæra, æ, fem. prim. Iedna z bogiń álbo
17:
yędz piekielnych które furie bywáyą zwáne.
18:
Vide Furo.
19:
Megara, pen. cor. fem. oppidum Atticæ
20:
& mons Siciliæ.
21:
Megarenſis, e, & Megaricus, a, um, Ieden
22:
ztámtąd.
23:
Megiſtanes, m. Latine proceres, ſeu pri=
24:
mates, Zacznieyſzy ludźie.
25:
Mehercule aduerbium iurandi per Her=
26:
culem, Owſzeki/ záprawdę.
27:
Mehercules idem, Bych ták zdrów był/ etć.
28:
Meio, meis, minxi, mictum, meire. Puſz
29:
czam wodę/ ſzczę. Diomedes præteritum
30:
meij eſſe dicit, ſed in uſu minxi. Quidā
31:
dicunt carere præterito.
32:
Mel, mellis, neut ter. Miód.
33:
Mel meum, blandientis uox, Móy duſzko/
34:
móy rodzony/ Móy miły.
35:
Melculum diminut. etiam blandientis
36:
uox.
37:
Melliculum, melliculi, & melliculus, la,
38:
lum, adiectiuum, dimin. etiam blan=
39:
dientis, Móy yediny/ moye ſerce/ móy pieſz=
40:
czku.
41:
Mellarius, a, um, Miedźny. Vt mellaria ua
42:
ſa, Fáski do chowánia miechu.
43:
Mellarius, mellarij, ſubſtantiuum, Ten któ
44:
ry pſzczoły podbiera/ który ſie vmie s miodem
45:
y ſe pſzczołámi obchodźić.
46:
Mellarium in gen. neut. Pſzczelnik mieyſce
47:
gdźie pſzczoły chowáyą. Græce Melitur=
48:
gos idem.
49:
Mellatio, onis, fem. Podbieránie/ zgromádzá=
50:
nie miodu.
51:
Mellatum, ti, neut. Sapa ſeu muſtum ad
52:
mediam partem decoctum, Nonius,
53:
Miodowa brzeczká.
54:
Mellus, a, um, Miodowy/ a/ e. Co yákoby z
55:
miodu yeſt/ ták słodki by miód.| Mellitus |
strona: 214
kolumna: a
| M ante E. |
1:
Mellitus, a, um, Słodnący/ słodnieyący/ by
2:
miód.
3:
Mellitusſuccus, Słodnący ſok. Mellitus
4:
puer per translationem, miły wdzięczny
5:
párobeczek/ miłe chłopiątko.
6:
Mellifico, as, are, act. prim. Miód czinię.
7:
De apibus dicitur. Mellificant apes
8:
erit magna copia mellis, Pilnie pſzczoły
9:
robią będzie miedźno/ álbo miodo=
10:
wo.
11:
Mellificus, a, um, ut locus mellificus,
12:
Mieyſce na którym wrzos y kwiecia do=
13:
ſić rośćie/ z którego pſzczoły miód zbierá=
14:
yą.
15:
Mellifluus, a, um, adiectiuum Poëticum,
16:
Miodu pełny/ Miodem płynący/ słod=
17:
ki.
18:
Mellificium, mellificij, Nauká podbieránia
19:
pſzczół álbo ſpráwowánia miodu.
20:
Melligenus, a, um, Tak ſmáczny by
21:
miód.
22:
Melligo, melliginis, Sok á słodkość tá któ=
23:
rą pſzczoły ze wrzoſu kwiećia y liſcia wy=
24:
ſyſáyą/ álbo zbieráyą.
25:
Melæne oppidum Arcadiæ.
26:
Melamphyllis Inſula in Samothracia &
27:
Samos ipſa dicta eſt Melamphyl=
28:
los.
29:
Melamphyllum, melamphylli, herba de
30:
genere Brancæ urſinæ.
31:
Melampodium, melampodij, herba.
32:
Melas Græce, Latine Niger, Czarny.
33:
Melancholia atra bilis, Czarna kreẃ/ ko=
34:
lerá.
35:
Melancholicus, Melankolik/ gęſtą á cząrną
36:
krwią okfikuyący/ dźiwak yáko by nie zu=
37:
pełnego rozumu. Vide ſupra.
38:
Melanurus, melanuri, Nieyáka rybá czarney
39:
plusk/ álbo ogón máyąca.
40:
Melas etiam fluuius Pamphiliæ, alter
41:
Bœotiæ, tertius Thraciæ.
42:
melancholia, Melancholicus, Vide Cho=
43:
lera & Melas.
44:
Melancoryphus, melancoryphi, auis quȩ
45:
& Ficedula dicitur, Vide ſupra.
46:
Melandrium uel ut alij legendum cen=
47:
ſent Melampyrum herba.
48:
Melanthium, melanthij, herba, Czarny ko=
49:
ryánder álbo czarny hányż.
50:
Melanurus, Vide Melas.
51:
Meleager, maſc. Syn Enei krolá Etolskie=
52:
go.
53:
Melagræa ipſa urbs Calydon in Etolia
54:
quia Meleager in ea imperauit.
55:
Meleagrides gallinæ Africæ, Africkie kury
56:
pſtrego pierza y gárbáte.kolumna: b
| M ante E. | 214 |
1:
Melegnia Inſula maris Adriatiei.
2:
Meles, lis, & Meletis fluuius prope Smyr
3:
nam.
4:
Meli Græce, Latine Mel, Miód.
5:
melicraton, Klaret/ pity miód/ lipiec. Alias
6:
uinum mulſum.
7:
Melipecta, Plácki s miodem. Alias bellaria
8:
Confekty.
9:
Melimela, pen. prod. Słodkie yábłká.
10:
Melitones, pe. pro. Pſzczelnik/ mieyſce gdźie
11:
vle s pſzczołami ſtawáyą.
12:
Melibæa fem. urbs Magneſiæ uel Theſ=
13:
ſaliæ & uicus in mari Laconico.
14:
Melibæus, Imię właſne páſturskie v Vergi=
15:
liuſá.
16:
Melibocus Góry które ſie poczinayą w Aſiey
17:
á ydą áż do Miſzińskiey ziemie w niemiec=
18:
kich ſtronách.
19:
Meliceris, meliceridis, fem. pen. prod. uel
20:
Meliceria, æ, a cera & melle nomen
21:
accipit, Nieyáki wrzód kroſty álbo boliącz=
22:
ká puſzczáyąca z ſiebie ropę ták yáſną y żoł=
23:
tą yáko miód/ á poſpolicie ná łokciách á ko=
24:
lánách vſiáda.
25:
Melicerta maſc. fluuius Athamantis, &
26:
Inois Deus maris creditus alias Por=
27:
tunus & Palæmon.
28:
Melichros nomen lapidis.
29:
Melichryſis gemma.
30:
Melicraton, Vide Meli.
31:
Melicus, maſc. ſec. idem quod Muſicus
32:
Muzyk/ Kantor/ skłádácz ſpiewánia/ śpie=
33:
wak.
34:
Melicum Columella teſtatur corrupte
35:
uocari genus gallinarū quod Medi=
36:
cum dici ſolet.
37:
Melilotos, fem. herba.
38:
Melimeli, melimelis, neut. Confekty z yábłek
39:
Cotoniye rzeczone vcziniony.
40:
Melimelum, Vide Mel.
41:
Melinum, melini, herba.
42:
Melinum etiam, Oleyek z kwiecia yábłek. Co=
43:
tonijs rzeczone.
44:
Melinum etiam color a Melo Inſula di
45:
ctum quod ibi effodiatur, Nieyáka bia=
46:
ła fárbá.
47:
Melina genus ueſtis apud Plaut.
48:
Melina etiam genus tibiæ acutiſsimi ſo=
49:
ni, Nieyáka trąbá álbo piſzczałká oſtrzego
50:
dźwięku. Feſtus.
51:
Melinus color in floribus Luteum ſigni=
52:
ficat, Ciemnobronatny. Quidam tamen
53:
Melinum colorem uolunt eſſe mediū
54:
inter album & fuſcum qui dicitur Gil=
55:
uus, Smiády/ podpoláły.| Nn 4 | Melios |
strona: 214v
kolumna: a
| M ante E. |
1:
Melior & hoc melius comparatiuus a
2:
Bonus, Lepſzy. Melior ager, Lepſza rola.
3:
In meliore cauſa eſſe, Pobożnieyſzą/ lep=
4:
ſzą rzecz mieć. Opro tibi meliorem men=
5:
tem, Ządam ábyś ſie vpámiętał/ polep=
6:
ſzył.
7:
Meliuſculus, a, um, adiectiuum diminut.
8:
Nieco lepſzy/ máło lepſzy/ też zdrowſzy. Vt
9:
Qui meliuſculus eſſe cœpit adijcere
10:
debet exercitationem, Który ſie począł
11:
lepiey mieć ná zdrowiu/ nie ma leżeć ma ſie
12:
przechadzáć.
13:
Melioreſco, is, ere, Polepſzam ſie/ poczinam
14:
ſie mieć lepiey.
15:
Melis, hius melis, fem. animal mellis
16:
auidiſsimum & aluearibus infeſtiſsi=
17:
mum, Zbik álbo dźiki kot. Vulgo Taxus
18:
& Taxo, maſ.
19:
Meliſſa, fem. Latine apis, Pſzczołá. Item
20:
nomen proprium mulieris.
21:
Meliſſophyllum, meliſſophyli, her=
22:
ba.
23:
Melita, æ, ſiue Melite, melites, pen. cor.
24:
Wyſpá miedzy Sicilią á miedzy Afriką.
25:
Seu inter Italiam & Epirum, nunc
26:
Malta uocatur, Potym czáſie yáko Tu=
27:
rek Rhodis wziął/ byłá dána zakonnikóm.
28:
Ordinis S. Ioannis.
29:
Melitæus, a, um, Vt Melitæi canes, Má=
30:
łe pieski.
31:
Melitæa lana, Melitæa uestis, Subtylna
32:
wełná/ miękkie odźienie.
33:
Melitenſis, e, idem.
34:
Melites, tis, maſ. lapis.
35:
Meliturgus, Vide Mel.
36:
Melitites, melititis, fem. Potio ex muſto
37:
& melle, Moſzcz s miodem zmieſzá=
38:
ny.
39:
Melitites etiam nomen lapidis.
40:
Melitton, melittonis, maſc. Pſzczelnik.
41:
Melium in Calepino mendoſe legitur
42:
pro Millum, Vide in loco.
43:
Melius comparatiuum aduerbium a
44:
Bene, Lepiey. Nemo accipit melius,
45:
Nikt nie lepiej gośći przimuye. Melius
46:
erit iſti morbo, Będzie lepiey ty chorobie
47:
to yeſt polepſzy ſie. Incipit res melius ire
48:
quam putaram, Poczina ſie lepiey wodźić
49:
niżlim mniemał. Meliꝰ pœnis, proſit obſit
50:
nihil uident, niſi quod lubet, bądź ſtrátá
51:
bądź zysk/ bądz zdrowo/ bądz nie zdrowo/
52:
wſziſtko im za yednp/ nie baczą nic/ yedno ná
53:
co ye myśl záwiedzie zá tym ydą.
54:
Meliuſcule & meliuſculum aduerbia di=
55:
minutiua, Lepiey. Plaut. Meliuſculum eſt
56:
mouere, Lepiey yeſt nápomináć. Iam me=kolumna: b
| M ante E. |
1:
liuscule habet, Ma ſie trochę lepiey.
2:
Mellatio, mellarium & mellarius, Vide
3:
Mel.
4:
Mellica genus leguminis, Calep.
5:
Melliceris, Vide Meliceris nam unico L
6:
ſcribi debet.
7:
Mllifico, mellificus, mellitus, Vide
8:
Mel.
9:
Melligo, Vide Mel.
10:
Mellinum, Vide Melinum.
11:
Mellonia mellis Dea Romanis cul=
12:
ta.
13:
Melo fluuius qui & Nilus & Gehon uo
14:
catus eſt.
15:
Melodes, melodia, Vide Melos.
16:
Meloeſſa Inſula ex Syrenis una.
17:
Melolanta Scarabei genus.
18:
Melontes, Nieyáki rodzay korbów/ malony
19:
zwáne/ we włoſzech poſpolity lecie wielmi
20:
chłodźi.
21:
Melos, neut. indeclinabile Latine Cantus
22:
Spiewánie.
23:
Melodia, ȩ, Zgodne ſpiewánie/ ſtroyne brzmie
24:
nie/ wdzięczne á miłe śpiewánie.
25:
Melodes, Melodeyny.
26:
Melicus, melici, Spiewak. Kantor/ Mu=
27:
ſyk.
28:
Melon, neut. μη̃λον, Latine ouis, Owcá.
29:
Melota uel Melote. pen. prod. Latine pel=
30:
lis ouina, Owcza skórá/ owczy łupież.
31:
Melpomene, Iedná bogini z bogiń.
32:
Membrum, membri, neut. ſec. Członek/ ye=
33:
dná cząſtká ciáłá. Proprie, Ciáło s skórą/
34:
członki/ y kośći nákriwáyące/ też część wſze=
35:
lákiey rzeczy yáko mowy/ powieśći/ kazánia/
36:
Membra concionis, Częśći kazánia, Græce
37:
κω̃λα Vide ſupra, Vnde Bimembris,
38:
e. Dwoczęſtny. Trimembris, e, Trzyczę=
39:
ſtny.
40:
Membratim aduerbium, Ná kąski. Po
41:
kąsku/ ná ſztuki. Membratim diſcerpe=
42:
re, Ná kąśki rozedrzeć. Membratim di=
43:
cere uel tractare aliquid, Po ſztuce á po
44:
częśći co wypráwowáć. Generatim & Mē=
45:
bratim contraria.
46:
Membrum aliquando abſolute poſitum
47:
ſignificat membrum uirile, hoc eſt,
48:
Mentulum, Męski członek.
49:
Membroſus, a, um, Który ten członek wiel=
50:
ki ma.
51:
Membrana, æ, fem. prim. Skórá/ Párgá=
52:
min. Alias Pergamenum.
53:
Membrana ligni, Skórá ná drzewie.
54:
Membranula, læ, dimin. Skoreczká/ Párgá=
55:
minek.| Membranaceus |
strona: 215
kolumna: a
| M ante E. |
1:
Membranaceus, a, um, Párgáminowi po=
2:
dobry.
3:
Membraneus, a, um, Párgaminowy/ sko=
4:
rzány/ a/ e.
5:
Membranarius, Párgáminnik/ białoskornik
6:
Gárbarz.
7:
Membro, as, are, uel membror, aris, ari,
8:
pro membra formari, Stáwiam weſpo=
9:
łek członki. Inuſitatum.
10:
Membratura, æ, Członkowánie. Inſolens,
11:
Wzroſt.
12:
meme accuſatiuus geminatus a primi=
13:
tiuo Ego, ad maiorem uehementiam
14:
Mnie mnie/ nie kogo ynſzego. Memet
15:
pronomen compoſitum, Mnie ſáme=
16:
go.
17:
Memerylus, id eſt arbutus, arbor eſt, Vi=
18:
de ſupra.
19:
Memini, Pámiętam. Verbum defectiuum
20:
in præterito tantum coniugatur &
21:
temporibus a præterito formatis, Prȩ=
22:
ter hæc, habet etiā in Imperatiuo, Me=
23:
mento, Pámiętay. Mementote, Pámiętay=
24:
cie.
25:
Memini item ſignificat, Wiem/ yeſt mi
26:
wiádomo/ też ſpominam/ przipominam. Vt,
27:
Nemo quicquam de hac re uel hu=
28:
ius rei meminit, Zaden tey reczy nie
29:
przipomionął/ álbo Nic o tym żaden nie mó=
30:
wił.
31:
Meminero, Będe to pámiętał. Memine=
32:
rint ſeſe unde oriendi ſient, Niechay ſie
33:
roſpámiętáyą zkąd ſie wzięli. Memini me
34:
uidere aut memor ſum me uidiſſe, Pá=
35:
miętam żem to oczima ſwemi widźiał. Me=
36:
mineris meminiſſe, Bácz ábyś ſie mógł
37:
rozbáczić/ álbo ábyś mógł ſpomnieć/ ná pá=
38:
mięć ſobie prziwieść.
39:
Faciam ut huius loci, diei, mei
40:
ſemper memineris, Vczinię że tego miey=
41:
ſcá/ tego dniá/ y mnie ſámego wiecznie nie
42:
zápámiętaſz/ ále zwłaſzczá będieſz żáło=
43:
wał.
44:
¶Commemini idem ſignificat quod
45:
Memini.
46:
Memor, memoris, om. fit a Memini, ſe=
47:
cundum Priſcianū, Pámiętny. Memor
48:
& gratus, Pámiętnu ná dobrodźieyſtwo/ y
49:
wdzięczny.
50:
¶Immemor, Niepámiętny/ niewdzięcz=
51:
ny.
52:
Immemor beneficij alicuius, Niewdzię=
53:
czny dobrodzieyſtwá cziyego.
54:
Memoria, æ, fem. pri. Pámięć. Memoria &
55:
recordatio idem. In memoria habeo
56:
Pámiętam.kolumna: b
| M ante E. | 215 |
1:
Inſidet in memoria idem, Memoriæ
2:
affigere, Wźiąć w pámięć.
3:
Memoriæ mandare, Náuczić ſie/ pámię=
4:
cią oſięgnąć.
5:
Memoria cuſtodire quod præceptum
6:
eſt, Strzedz tego co polecono yeſt. Me=
7:
moriam alicuius uſurpare cum cha=
8:
ritate, Serdecznie na kogo ſpomionąć/ álbop
9:
z vprzeymey chući częſto o kim mówić.
10:
Memoriæ alicuius dare operam, W
11:
niebytnośći cziyey częſto nań ſpomináć. Me=
12:
moria memini facile, Dobrze ná to pá=
13:
miętam.
14:
Memoriæ prodere ſermones alicuius
15:
Popiſáć/ piſnem oſięgnąć y ná ſwiát wy=
16:
dáć.
17:
Memoria proditum eſt, Nápiſano
18:
yeſt.
19:
Memoriæ traditum eſt idem, Memo=
20:
ria falli, Nie dobrey pámięći być. Repe=
21:
tere memoria res antiquas, Powiedáć o
22:
ſtárych rzeczach.
23:
In memoriam redite quæſo, quæ li=
24:
bido iſtius fuerit, Roſpámiętaycie ſie
25:
proſzę was ná wielką ſwą wolą y roſpuſtę
26:
tego.
27:
Poſt hominum memoria, Iáko lu=
28:
dźie náſtáli.
29:
Poſt homines natos, idem, Vſ ad
30:
hanc memoria, Aż do tego czáſu. Vt
31:
mea memoria eſt, Iáko długo mogę pá=
32:
miętać.
33:
Quod ſæpe & noſtra & patrum me=
34:
moria uſuuenit, Co ſie częſto náſzych lát/
35:
tákieſz y przodków náſzych przigadzáło. E
36:
memoria excidit, Zápámiętałem/ wyſzło
37:
wylieciáło mi z pámięćy.
38:
Sic, Omni memoria uel in omni me=
39:
moria, pro in omni tempore, Wſzela=
40:
kiego czáſu.
41:
Memoriola diminutiuum, Pámiąt=
42:
ká.
43:
Mentio, onis, fem. ter. Spominánie/ Przipo=
44:
minánie.
45:
Mentione facta amicitiæ noſtræ. Przi=
46:
wiódſzy ná pámięć náſze towárziskie zácho=
47:
wánie.
48:
Facit huius rei mentionem in hoc uel
49:
illo libello, Przipomina to álbo piſze o tym
50:
w tych/ álbo w onych xięgách.
51:
Memoriale, memorialis, neut. pro Mo=
52:
numento, Znák pámiątki cziyey/ też pámieć
53:
In Biblijs tantum legitur.| Memoriter |
strona: 215v
kolumna: a
| M ante E. |
1:
Memoriter aduerbium, Z pamięći/ króm
2:
xiąg.
3:
Memoriter recitare aut narrare aliquid
4:
Z pámięci powiedáć. Memoriter reſpon=
5:
dere, Króm którego roſpámiętawánia pręt=
6:
ko odpowiedáć.
7:
Memoriter exponere aliquid, Z pámię=
8:
ći á nie z piſmá co przed kim przełożić. Me=
9:
morabilis, le, Godny pámiętánia/ álbo łatwi
10:
ku pámiętániu.
11:
Memorabile ingenium, Niepoſpolity dof=
12:
ćip/ rozum zwłaſzczá godny pámiętánia.
13:
Memoro, as, are, act. prim. Prziwodzę ná
14:
pámięć/ też ſpominam/ mówię/ wyliczam. Ve=
15:
rum eſt uerbum quod memoratur
16:
Vby amici ibi opes, Prawdziwa rzecz yeſt
17:
yáko mowią poſpolicie/ Gdzie prziyaciele tám
18:
bogáctwá.
19:
Nomen tuum memora mihi, Powiedz
20:
mi yákoć dzieyą.
21:
Muſa mihi cauſas memora, Powiedz
22:
álbo prziwiedź ná pámięć. Incredibile me=
23:
moratu eſt quam facile coaluerit,
24:
Rzecz niepodobna ku powiedániu/ yáko ſie
25:
prętko zidnoczyli.
26:
Memoror, aris, ari, deponens pro Me=
27:
mini uel Memoro barbarum.
28:
Memoratus, huius memoratus, idem
29:
quod Memoria, Pámięć.
30:
Memorandus, a, um, idem quod Me=
31:
morabis.
32:
¶Commemoro, as, are, Przipominam
33:
prziwodzę na pámięć. De quibus antea
34:
commemoraui, O którychem przed tym
35:
mówił álbo przipominał.
36:
Quodcun dixerim, egerim, audie=
37:
rim, commemoro ueſperi, Comkolwiek
38:
mówił/ czinił/ słyſzał przes czáły dzień/ to ſo
39:
bie wieczór prziwodzę ná pámięć. Non eſt
40:
opus multis uerbis commemorare,
41:
Nie potrzebá około tego wiele mo=
42:
wić.
43:
¶Commemorādus, a, um, Godny przi=
44:
pominánia.
45:
¶Commemoratio, Spomnienie. Nemo
46:
illo in commemoratione antiquitatis
47:
ſolertior, Nikt nie vmie ták o ſtárych rzeczách
48:
powiedáć yáko ón.
49:
¶Commemorabilis, le, idem quod
50:
commemorandus.
51:
¶Rememoro, as, are, Roſpámięta=
52:
wam.
53:
¶Rememoror, aris, ari, Barbare legi=
54:
tur in Biblijs pro Reminiſci.
55:
¶Reminiſcor, reminiſceris, reminiſci,kolumna: b
| M ante E. |
1:
ſine præterito, Pámiętam/ Baczę/ przicho=
2:
dźi mi záś ku pamięći/ też rozpámiętawam
3:
ſie. Veteris incommodi reminiſci, Ná
4:
przeſzłą niefortunę pámiętáć/ baczić Ea po=
5:
tius reminiſcere quæ tua perſona di=
6:
gna ſunt, Więtſze baczenie miey na to co to=
7:
bie prziſtoyi. Reminiſci & recordari
8:
idem.
9:
¶Reminiſcentia, æ, Spomnienie/ prziście
10:
ku pámięći.
11:
Memphis, fem Głowne miáſto w Egypcie.
12:
Nunc Cayrum dicitur.
13:
Memphitis, & hoc memphite, adiectiuū
14:
pen. prod. In genitiuo, Memphitis uel
15:
Memphitidis, & Memphiticus, a, um,
16:
Co ku temu miáſtu należy.
17:
Memphi ſubſtantiue populi memphim
18:
inhabitantes.
19:
Mena Romanis credita Dea quæ men=
20:
ſtruorum flucui præeſſet.
21:
Mena etiam & Menula, Rybá nieyáka
22:
śliedzowi podobna Aliquando ſcribunt
23:
pro diphtongum Mæna.
24:
menaria Inſula a menarum piſcium co=
25:
pia dicta.
26:
Menalippe, fem. Bogini Amazonum.
27:
Menapij maſc. populus Galliæ Belgicæ
28:
Vbijs finitimi, Lud xięſtwá Geldriskiego y
29:
Iuliackiego po obu ſtrón Rhenu leżący.
30:
Alias Geldrenſes & Iuliacenſes in in=
31:
feriori Germania, Po niemiecku zową
32:
Geller vnd Gulch.
33:
Menander, Menandri, maſc. ſec. Właſne
34:
ymię Poety Greckiego.
35:
Menda, æ, fem prim. uel Mendum, men=
36:
di, neut. ſec. Błąd/ zmázá. Mendum cor=
37:
rigere, W czym ſie pobłądźiło popráwić/
38:
Błąd wyrzućić.
39:
Mendoſus, a, um, Pełny błędów. Exem=
40:
plar mendoſum, Xięgi pełne błędnego/
41:
fáłſziwego/ á nieumieyętnego piſánia. His
42:
laudationibus hiſtoria rerum noſtra=
43:
rum facta eſt mendoſior, Tymi ták
44:
zbytnemi chwałámi Hiſtoriá dzieyów náſzych
45:
ſtáłá ſie fáłſziwſza/ Podeyźrzańſza. Deeſſe
46:
aliquam partem & ſuperare mendo=
47:
ſum eſt, Gdy niedoſtáye czego/ álbo też by=
48:
wa názbyt przidano tám fáłſz yeſt.
49:
Mendoſe aduerbium, Pochybnie/ błędnie/
50:
fáłſziwie. Mendoſe ſcribis, Pochybnie pi=
51:
ſzeſz/ to yeſt nie chowaſz orthographiey. Men=
52:
doſe colligis, Fáłſziwie wywodźiſz á oká=
53:
zuyeſz rzecz.
54:
¶Emendo, as, aui, are, Popráwiam/ po=
55:
lepſzam/ błąd y omyłki wyrzucam. Emen=
56:
dare ſeſe, Polepſzyć ſie.| ¶Emendator |
strona: 216
kolumna: a
| M ante E. |
1:
¶Emendator, Polepſzyciel/ nápráwiciel/
2:
poprawcá.
3:
¶Emendatrix, Popráwicielká.
4:
¶Emendatio, Popráwienie/ zlepſze=
5:
nie.
6:
¶Emendare aduerbium, Dobrze/ nie=
7:
pochybnie/ króm fálſzu. Emendate ſcribe=
8:
re, Wedle orthographiey piſáć.
9:
Mendacium, mendax, Vide Mens.
10:
Menedſium unguentis genus.
11:
Mendicula, Stároświeckie odźienie nieyá=
12:
kie.
13:
Mendicus, pen. prod. maſ. ſe. Zebrał/ nędz=
14:
nik.
15:
Mendicus, a, um, adiectiuum, Ze=
16:
brácki.
17:
Mendiciſsimus enim forma ſuperlatiui
18:
dixit Cic. Wyrudny żebrak.
19:
Mendiculus dimin. Zebraczek.
20:
Mendico, as, are, neut. prim. Zebrzę/ bierzę
21:
prze bóg.
22:
Mendicare ſibi malum Plautus dixit
23:
metaphoricos, Niefortun ſie domieś=
24:
ćić.
25:
Mendicans, mendicantis, Zebráczy.
26:
Mendicitas, atis, Zebrániná/ nędzá/ vboſtwo/
27:
niedoſtátek.
28:
Mendicatio, onis, Zebránie. Mendicabu=
29:
lum idem, ſed Obſoletum.
30:
Mendicimonium, mendicimonij, neu. ſe.
31:
pri mendicitate obſoletum.
32:
Mendiciter aduerbium, Po żebrácku/ nędz=
33:
nie/ żebráckim obyczáyem.
34:
¶Emendico, as, are, Wyżebráć/ wypro=
35:
śić/ wymodlić.
36:
¶Emendicatio, Wymodlenie.
37:
Mendix apud Oſcos nomen eſt magi=
38:
ſtratus.
39:
Mendum, Vide Menda.
40:
Menecina, urbs Oenotriæ cuius populi
41:
Memecinei & Menecinij.
42:
Menecis pen. product. urbs Phocenſi=
43:
um.
44:
Menium. neut. ſe. Budowánie s podśieniámi
45:
ná słupiech ſtoyące które yákoby wychodźy
46:
przecz przed grunt á fundáment práwego
47:
budowánia/ ganek/ przedſienie/ wykuſz nie=
48:
którzi zową. A Memo quodam Inuen=
49:
tore Romano.
50:
Menium uel Meſonium putatur eſſe ciui=
51:
tas Germaniæ, maydenburg. po niemiec=
52:
ku w Saski źiemi nad rzeką leżące.
53:
Menix nomen Inſulæ quidam ſcribūt
54:
Meninx.
55:
Mennonia nomen gemmæ.
56:
Mens, mentis, fem. ter. Vmysł/ rozum/ dof=kolumna: b
| M ante E. | 216 |
1:
ćip. Non poteſt mihi uenire in men=
2:
tem, Nie może mi na mysl prziść/ nie mo=
3:
gę wſpomionąć.
4:
Optare alicui mentem meliorem, Zę=
5:
dáć komu lepſzego vmysłu/ vpámiętá=
6:
nia.
7:
Mentem mutare, Odmienić vmysł ſwoy/
8:
rozmyſlić ſie.
9:
Mente captus, Szalony/ głupi. Compos
10:
mentis, Rozumny/ roſtropny. Mens mun=
11:
di apud Philoſophos idem quod
12:
Prouidentia, Opátrzność/ rząd/ á ſprá=
13:
wowánie boże.
14:
Deorum mente ac ratione mundus
15:
adminiſtratur, Pan Bóg ſwiátem rządźy.
16:
Aliquando pro conſilio uoluntate &
17:
opinione, Miáſto przedſię wzięcia woley
18:
y mniemánia cziyego. Vt Intelligo men=
19:
tem tuam, Rozumiem mniemánie y wolą
20:
twoye. Non poſſum inueſtigare men=
21:
tem authoris, Nie mogę wyrozumieć mnie=
22:
mánia skłádáczowego.
23:
Sana mens, Dobry rozum. Mala mens.
24:
malus animus, prouerbialiter uſurpa=
25:
tum, Złe plemię/ zły owoc/ zła myśl/ złe
26:
vczynki. Vt ueſtræ mentes at ſenten=
27:
tiæ cum populi Romani uoluntate,
28:
ſuffragijſ conſentiant. Aby wáſze vmy=
29:
sły y rády z ludu Rzimskiego wolą y
30:
przedſię wzięciem ſie zgadzáły/ to yeſt á=
31:
byście z obu ſtrón yednoſtáyną myſl y chuć
32:
mieli.
33:
Nunc noſtram accipe mentem, Bácz
34:
yuſz teraż náſze mniemánie. Dum mihi ſo=
35:
let in mentem uenire illius temporis,
36:
Gdy mi ná myſl przichodźi on czás. Gdy
37:
ná on czás wſpominam, Neſcio quid illi
38:
in mentem uenerit qui hæc cogitet,
39:
Nie rozumiem w który ſpoſop to czini gdy
40:
to zámyśla.
41:
Mentio, fem. ter. Spomnienie. Vide Me=
42:
mini.
43:
¶Compoſita a mens, Amens, Nie=
44:
mądry/ głupi/ który odſzedł od rozu=
45:
mu.
46:
¶Amentia, æ, fem. pri. Głupość/ odeście
47:
od rozumu.
48:
¶Demens, Szalony/ wściekły/ niebáczny/
49:
nierozmyſlny.
50:
¶Demētia, Szaleńſtwo/ niebáczność/ nie=
51:
rozum.
52:
¶Demēto, as, are, Szalonym czinię, błaz=
53:
ná z kogo czinię. Et dementare dixit
54:
Apul. pro inſanire, Száleć.
55:
¶Dementio, is, ire, pro inſanire dixit
56:
Lucretius. Miáſto ſzálenia.| ¶Dementer |
strona: 216v
kolumna: a
| M ante E |
1:
¶Dementer aduerbium, Szalenie/ Głu=
2:
pie/ niebácznie.
3:
¶Vehemēs, Gwałtowny/ mocny/ ſurowy/
4:
bárzy/ popędliwy. Cauſa uehemens ad
5:
obiurgandum, Dośić słuſzna wielka
6:
przicziná ku karániu. Vehementes lite=
7:
ræ, Surowy/ popędliwy liſt.
8:
¶Vehementia, æ, fem. prim. Mocność/
9:
Gwałtowność/ śilność/ popędliwość. Odo
10:
ris uehementia, Silność woniey.
11:
¶Vehementer aduerbiū, Bárzo gwał=
12:
townie/ popędliwie. Vehementer, acriter,
13:
animoſe, idem, Silnie/ ſurowie/ śmiele/
14:
popędliwie.
15:
Vehementer aduerſari, Mocnie ſie ſprze=
16:
ćiwiáć.
17:
Vehementer amare, Bárzo miłowáć.
18:
Minari uehementer, Srogo/ popędliwie
19:
komu groźić.
20:
Vos credere hoc mihi uehementer ue=
21:
lim, Chćieycie temu vprzeymie wie=
22:
rzić.
23:
Mentior, mētiris, mentitus ſum, mentiri,
24:
depon. q. Lżę s prawdą ſie miyam. Men=
25:
tiri aduerſum aliquem, & in aliquem
26:
Lgáć ná kogo.
27:
Mentiri alicui, Lgáć komu/ to yeſt powie=
28:
dáć ládá co.
29:
Mentiri colorem fuco, Bárwić ſie. Men
30:
tiri ſexum muliebri motu, Niewieśćie=
31:
mi obyczáymi ſie wydáwáć zá niewiáſtę. Idē
32:
quod Simulare.
33:
Mentibor pro mentiar apud Plau=
34:
tum.
35:
Mentitus participium, Cic. Ne tu uide=
36:
aris mentitus, Abyś nie był mnieman nie=
37:
prawdę powiedáć.
38:
Mendax, mendacis, om. tert. Lgarz/ fáł=
39:
ſzerz.
40:
Mendacium, mendacij, Lgárſtwo. Impro=
41:
bi hominis eſt mendacio fallere, Nie
42:
należy ná dobrego człowieká mátáć kim/
43:
omyláć kogo.
44:
Magnum & impudens mendacium,
45:
Wirudna łeż. Dare mendacium alicui,
46:
Zełgáć/ zmamić kim. Dicere mendacium
47:
alicui, Zádáć komu łeſz.
48:
Mendaciter aduerbium, Lżywie/ niepraw=
49:
dźiwie.
50:
Mendaciloquus, a, um, idem quod men=
51:
dax, Który ſie łżą pęta.
52:
¶Ementior, ementiris, ementiri, Wyły=
53:
gam/ wymyſlam co yáko żywo nie było=
54:
Ementiri & fingere idem, Ementia o=
55:
pinio, Wirudna łeſz. Ementiri ſtirpem, kolumna: b
| M ante E. |
1:
Powiedáć ſie z cziyego rodxáyu á nie
2:
być.
3:
Menſa, menſæ, fem. prim. Stół. Conſiſte=
4:
re ad menſam, Służyć do ſtołu. Ali=
5:
quando pro cibo prandio uel cœna
6:
accipit Metonmiycω̃ς hinc prima mēſa
7:
Pierwſze potráwy. Secūda menſa, Wtóre
8:
potráwy/ to yeſt ſer/ álbo yábłká owoc. Quȩ
9:
dicuntur Bellaria & Grȩce τραγήματα
10:
De menſa mittere, Nieco z ſtołu posłáć
11:
komu/ to yeſt z potraw. Menſam iubet
12:
tolli, Káże zbierać obrus. Menſam remo=
13:
uere idem, Omnium menſarū aſſecla,
14:
Próżny chléb/ páſorzyt/ wſzędy był. menſa
15:
etiam quadra dicitur, Tálierz y ráchow=
16:
niczy ſtół ná którym ráchuyą y pieniądze od=
17:
liczáyą.
18:
Menſula diminutiuum, Stolik.
19:
Menſarius, a, um, adiectiuum, Co ku
20:
ſtołowi należy. Menſaria pocula, Stoło=
21:
we kupki.
22:
Menſarius ſubſtantiuum qui & numu=
23:
larius Argentarius & Collybiſta dici=
24:
tur, Mincarz który nád rozmáyitą monetą
25:
ſledźy/ odmieniácz monetę zá monetę.
26:
Menſularius dimin. a menſula idē quod
27:
Menſarius.
28:
Menſio, onis, Vide Melior.
29:
Menſis, huius menſis, Mieſiąc.
30:
Menſes in plurali tantum, Niewieścia nie=
31:
moc/ Mieſięczna chorobá.
32:
Menſtrua in plurali tantum, idem.
33:
Menſtruatus, a, um, Co tákową chorobę
34:
cierpi.
35:
Menſtrualis, le, Ná kożdy mieſiąc.
36:
Menſtrualis mulier, Ná którą mieśiączna
37:
chorobá prziſzłá.
38:
Menſtruus, a, um, Mieſięczny co ſie na koż=
39:
dy mieſiąc przigadza. Menſtruum ſpa=
40:
cium, Ieden mieſiąc.
41:
Menſtrum ſubſtantiuum, Zółd/ myto żoł=
42:
nierskie ná yeden mieſiąc.
43:
Menſurnus citat Calep. ex libro de In=
44:
uentione ubi nunc legimus Men=
45:
ſtruus
46:
¶Compoſita, Bimeſtris, & hoc bime=
47:
ſtre, Dwomieſięczny/ przes dwá mieſią=
48:
cá.
49:
¶Trimeſtris, e, Trzymieſięczny.
50:
¶Semeſtris, e, Sześćmieſięczny/
51:
¶Semeſtræ ſubſtantiuum, Puł ro=
52:
ká.
53:
¶Seſquimeſtris, ſeu ſeſquimenſis, Puł
54:
mieſiącá. Intermeſtris, e, Miedzy mieśięcz=
55:
ny.| ¶Intermeſtris |
strona: 217
kolumna: a
| M ante E. |
1:
¶Intermeſtris luna, Náſtáyący nów/ yá=
2:
koby miedzy mieſiącmi náſtáyący xiężyc.
3:
¶Intermeſtrum, intermeſtrui idem,
4:
Menſura, Vide Metior.
5:
Menta inde Mentula, æ, fem. pri. Męski
6:
członek. Alias Muto, mutonis.
7:
Mentulatus, Który męski członek ma.
8:
Menta uel ut alij ſcribunt cum h Men=
9:
tha, æ. fem, prim herba, Miętká.
10:
Menthaſtrum, Leśna miętká.
11:
Mentagra, mentagræ, fem. morbus di=
12:
ctus a mento a quo incipit. Nieyáki
13:
Liſzay/ Suchy ſwierzb. Albo łupież ná twa=
14:
rzy Vide Lichen.
15:
Mentaſtrum, uide Menta.
16:
Mentigo, mentigis, femin. tert. genus
17:
morbi, Kroſty/ Párchy ná podgárldkách y
18:
wárgách owczych.
19:
Mentio, onis, Vide Menum.
20:
Mentior, Vide Mens.
21:
Mentoas olim dictus eſt Danubius.
22:
Mentor, oris, maſc. ter. Właſne ymię sław=
23:
nego ſznicerá/ to yeſz tego który obráczy rzeże/
24:
y też ſtáki foremnie czini.
25:
Mentum, menti, neut. ſecund. Podgárdłek.
26:
Menus Germaniæ fluuius, Rzeká w niem=
27:
cech. Men przes Frankonią pod Franck=
28:
fort ciekąca á przy Mogunciey w Ryn wpá=
29:
da.
30:
Meo, as, aui, are, n. p. Ciekię/ bieżę. Tanta eſt
31:
anguſtia ut uix ſingula meent plau=
32:
ſtra, Táka ciáſność yeſt że ſie ledwey yeden
33:
wóz w mieśćić może.
34:
Meatus, huius meatus, Dziurá/ przechód/
35:
wychód. Græce πορος.
36:
Matus ſyderum, Biég á miyánie gwiazd.
37:
Meabilis, le, Przechodzący/ Przeciekáyący/ co
38:
łatwie może prześć/ Przebrnąć.
39:
¶Compoſita, Permeabilis, Remeabi=
40:
lis.
41:
¶Commeo, as, are, Iadę/ Prowádzę ſie/
42:
y tám y ſám ſie przeyeżdzę. Quacun com
43:
meauerat, Kędyſzkolwiek yechał/ Kędyſz ſie
44:
kolwiek obrócił. Vt tuto ab hoſtium
45:
curſu etiam ſinguli commeare poſſent,
46:
Aby mogli bezpiecznie y tám y ſám yść y wrá=
47:
cáć ſie/ wędrowáć. Ad eos mercatores
48:
ſæpe commeant, Częſto do nich lrámárze
49:
prziyeżdżayą. Commeare ultro citro,
50:
Y tám y ſám ſie przeyeźdźić.
51:
¶Commeatus, huius commeatus,
52:
Dozwolenie/ Dopuſzczenie/ które Hetman
53:
zołnierzóm/ álbo ynſzy pan poddánym álbo
54:
sługóm ſwoyim daye/ áby ſie ná pewny czás
55:
wrácáli/ gleyowny liſt. Huic commeatum
56:
liberum impetrare, Oſięgnąć dobrowolnekolumna: b
| M ante E. | 217 |
1:
dopuſzczenie ku mieſzkániu álbo też żołnierzo=
2:
wániu gdzie ſie komu podoba.
3:
¶Commeatus, huius commeatus, & hi
4:
commeatus in utro numero pro ci=
5:
barijs etiam ad alimoniam Reipub.
6:
ciuitatis exercitus aut alicuius multi=
7:
tudinis ſumitur. Interdum etiā priuati
8:
hominis, Wſzelákie potrzeby ku żywnośći
9:
ziemóm/ Miáſtóm/ Zołnierzóm/ Woyskóm
10:
należące.
11:
Commeatus negare in Sileſiam, Zám=
12:
knąć drogę do Sliąska. Exercitus abūdat
13:
commeatibus, Ma doſtatek wſzelákich
14:
żywnośći.
15:
¶Permeo, as, are, Przeciekam/ Przechodzę
16:
ná drugą ſtronę. Permeare extra, Przecie=
17:
káć ná wierſch.
18:
Permeabilis, le, Latwi ku przecieczeniu/
19:
prześciu/ przebyan.
20:
¶Remeo, as, are, Wrácam ſie záś/ Na zad
21:
yadę/ Ná zad ciekę. Certis horis peſtifer
22:
calor remeat. Pewnych ſie godźin cięſzka
23:
gorącość wráca. Cum ex Italia remea=
24:
rem, Gdym ſie z Włóch wrácał.
25:
¶Tranſmeo, as, are, Miyam/ Przemi=
26:
yam.
27:
¶Intermeo, as, are, Ciekę/ Idę przes poś=
28:
rodek.
29:
Mephitis, huius mephitis, fem. ter. Pleśń/
30:
wſtęchnienie/ á wſmierdnienie źiemie y wody.
31:
Terræ putor.
32:
Mephiticus, a, um/ Smrodliwy/ Stęch=
33:
ły.
34:
Merax, meracus, meraculus, Vide Me=
35:
rus.
36:
Mercator, Mercatura, Vide mer=
37:
cor.
38:
Merces, mercedis, fem. tert. penul. produ.
39:
Myto/ Zápłátá/ dźienny żółd/ Nayemnik.
40:
Prȩdiorum merces, Dochody folwárczne
41:
Wxperiri fidem hominum magna
42:
mercede, Doznáć wiernośći ludzkiey s
43:
wielkim Koſztunkiem/ y s wielką ſzkodą
44:
ſwą.
45:
Mercedula diminutiuum, Mytko.
46:
Mercenarius, ſubſtantiuum, Náyem=
47:
nik.
48:
Mercenarius, a, um, adiectiuum, Náyem=
49:
ny/ Niedármy. Vt mercenarij teſtes, Ná=
50:
yemni ſwiádkowie. Mercenarium præ=
51:
mium, Náyęte zmowione myto.
52:
Mercimonium, Vide Mercor.
53:
Mercor, mercaris, mercatus ſum, merca=
54:
ri, deponens, Kupuyę. Mercari Græ=
55:
ca fide, Zá gotowe pieniądze kupić.| Oo | Mercatur |
strona: 217v
kolumna: a
| M ante E |
1:
Mercatur minori precio, Zá mnieyſze
2:
pieniądze bywa pod czás kupiono. Mercari
3:
præſenti pecunia idem quod Græca
4:
fide.
5:
Merx, mercis, fem. tert. Kupia/ Towar.
6:
Merces, mercedis, idem Profiteri merces,
7:
Odeclić od towárów/ Opowiedzieć ſie ná
8:
cle.
9:
Merces improfeſſæ/ Wolne ode cłá towáry
10:
Apud Iuriſconſultos.
11:
Merces eſculentæ, Przedáyne rzeczy yedzą=
12:
ce.
13:
Mercimonium, mercimonij, neut. ſecun.
14:
idem quod Merx.
15:
Commercium, Spolne kupczenie/ Han=
16:
dlowánie/ y kupiectwo. Nonnunquam
17:
accipitur pro conſuetudine & uſu,
18:
Miáſto towárziſzenia. Nihil mihi tecum
19:
amplius commercij erit, Chcę mieć s to=
20:
bą od tych czáſów dobry pokóy.
21:
Mercator, mercatoris, Kramarz/ kupiec.
22:
Mercatio, mercationis, Kupowánie/ Krá=
23:
mowánie.
24:
Mercatura, æ, fem. prim. Kupiectwo/
25:
Krámárſtwo. Mercaturam facere uel ex=
26:
ercere, Kupiectwem ſie obchodźić.
27:
Mercans, mercantis, Kupiec/ Kupuyący.
28:
Mercatus participium paſsiuum pro em=
29:
ptus, Kupiony.
30:
Mercatus, huius mercatus, Skład/ Miáſto
31:
gdzie dla wielkich yarmárków kupie skłádáyą
32:
Græce εμπὸριον.
33:
Mercatus etiam, Iármárk. Mercatus indi=
34:
cere, uel, Inſtituere, Wywołać yár=
35:
márk. Sed prohibere mercatum, Odwo=
36:
łáć yármárk.
37:
Mercalis, & hoc mercale, Skupny. Citat
38:
Calepinus ex Colum. ubi nunc legitur
39:
mercantibus.
40:
¶Promercalis, le, Przedáyny.
41:
Mercurius, rij, maſc. ſecund. Bóg wymowy
42:
y kupiectwá/ Syn Iowiſzów y Maie poſeł
43:
wſzech bogów. Vt Poëtæ fabulantur
44:
Græce, ᾽έρμισ hoc eſt nuncius & in=
45:
terpres, Poſeł/ Curſor/ y Tłumácz.
46:
Mercurialis, le, Co ku poſelſtwu y vrzędóm.
47:
Mercuriuſowym należy.
48:
Mercurialis, pro facundo & expedito,
49:
Miásto wymownego/ ſpráwnego/ prętkie=
50:
go.
51:
Mercurialis, huius mercurialis, fem. tert.
52:
herba.
53:
Mercuriales in plurali Sodales quidam
54:
in honorem Mercurij, uel Collegium
55:
aliquod.kolumna: b
| M ante E. |
1:
Mercurius etiam, Gwiazdá plánetá yedná z
2:
ſiedmi plánet.
3:
Merda, merdæ, fem. prim. Człowieczy gnóy/
4:
Gówno.
5:
Merdo, as, are, & Permerdo, permerdas,
6:
permerdare, Sram/ Id eſt fœdo con=
7:
ſpurco.
8:
Merenda, æ, feminin. prim. Podwieczo=
9:
rek.
10:
Mereo, meres, merui, meritus ſum, &
11:
Mereor, mereris, mereri, deponens,
12:
Służę/ z naymu robię. Scio hanc meri=
13:
tam eſſe ut memor eſſes ſui, Zeć to zásłu=
14:
żyłá ábyś ná nię pámiętał. Mereri laudem,
15:
Chwalę zásłużyć. Meritus laureā linguæ
16:
Cicero. Cicero mimo ynſze zásłużił koro=
17:
nę álbo chwałę wymowy. Mereri offenſam,
18:
Zásłużić niełáskę/ to yeſt wykroczić przęćiw=
19:
ko komu. Quid de te merui, qua me cau=
20:
ſa perderes, Comći vczinił/ w czimemći ſie
21:
przewinił. Bene me meritus eſt, Wiele
22:
mi dobrego okazał. Male uel peſsime de
23:
aliquo mereri, Przipráwić kogo o yáką
24:
ſzkodę/ Nielubość/ Niewdzięczność. Alias,
25:
Co złego wyrządzić.
26:
Merere, pro ſtipendium facere, Zołnierską
27:
słuſzbę służić. Iurgeltnikiem być. Cum ac=
28:
cuſatiuo & ablatiuo reperitur, Prima
29:
ſtipendia meruit, Suet, Pierwſza mu to
30:
służba byłá w żołnierſtwie. Aere merent
31:
paruo, Luca. Ná máłym mycie służą/ álbo
32:
z máłego mytá trwáyą. Triennio ſub Ha=
33:
ſtrubale Imperatore meruit, Trzy latá
34:
pod Hetmánem Haſtrubálem żołnierską służ
35:
bę wiódł. Merere equo & merere equo
36:
publico, Ná yeden kóń myto mieć. Merere
37:
pedibus, Drapską służbę służić. Meruit
38:
ſtipendia in eo bello, Miał też ná poczet
39:
ná tey woynie. Merere alicui, Służić niekó=
40:
mu.
41:
Meritus participium ſiue nomen ex par=
42:
ticipio, a, um, Godny/ Powinny/ Szłuſzny/
43:
Doſtoyny/ a/ e. Primus in toga trium=
44:
phum meritus, Pierwſzy nie walcząc w po=
45:
koyu będąć triumph otrzimał. Meritos,
46:
aris imponit honores, Godne álbo po=
47:
winne ofiáry ofiárowáł. Meritas dependit
48:
pœnas. Zásłużone winy odcierpiáł. Meri=
49:
tum adeptus eſt honorem, Powinny czći
50:
doſtał.
51:
¶Immeritus, a, um, Niegodny/ Niedo=
52:
ſtoyny/ Niezásłużony.
53:
Merito aduerbium, et meritiſsimo in ſu=
54:
perlatiuo, Słuſznie/ Godnie/ z powinnośći.
55:
Merito te amo, Práwie z powinnośći ćie
56:
miłuyę.| ¶Immerito, |
strona: 218
kolumna: a
| M ante E. |
1:
¶Immerito, Niegodnie/ Niedoſtoynie.
2:
Immerito ſuccenſes illi, Bez winy ſie nań
3:
gniewaſz. Immerito a te accuſor, Skárżyſz
4:
ſie ná mię bes moyey winy.
5:
Meritum, meriti, ſubſtantiuum neut ſec.
6:
Zasługá/ záchowánie złe albo dobre. Przisłu=
7:
gá/ Dobrodzieyſtwo. Non ſatis tibi grati=
8:
as agere poſſum, pro tuis in me meri=
9:
tis, Nie yeſt mie ſto ábych twe dobrodźieyſtwá
10:
mógł odsłużyć. Tuo merito hoc fit, To
11:
ſie dzieye zá winą á przewinieniem twoyim.
12:
Nemo me accuſauit merito meo, Nikt
13:
ſie ná mię nie skárżył zá przewinienie moye.
14:
Piſonem noſtrum merito eius amo
15:
plurimum, Zá yego vprzeyme záchowánie.
16:
Pro merito, Wedle zasługi. Merito ue=
17:
ſtro maximas gratias uobis omnes &
18:
agere & habere debemus, Winniſmy
19:
wam zá wáſze ſzláchetne záchowánie przećiwko
20:
nam wielkie dźięki czinić y odsługowáć.
21:
Meretrix uenit a Mereo, Nierządna niewiá=
22:
ſta y poſpolita kurwa.
23:
Meretricula, æ, diminu. Kurwiczká/ kurew=
24:
ká.
25:
Meretricius, a, um, Kurewski. Meretricius
26:
amor, Nierządna miłość. Meretricia do=
27:
mus, Nierządnych niewiaſt dóm/ Zántus.
28:
Meretricium, meretricij, ſubſtantiuum,
29:
neut. ſecund. Kurewſtwo/ Nierząd.
30:
Meretricie aduerbium, Po kurewsku.
31:
Meretricor, aris, ari, d. p. Pátrzam nierządu
32:
kurewski żiwot wiodę.
33:
Meritorius, a, u, Nayemny/ Co od naymu
34:
yeſt. Vt Meritorius equus, Nayemny
35:
kóń.
36:
¶Biga meritoria, Kárá álbo wózek o dwu
37:
koniu nayemny.
38:
¶Quadriga meritoria, Wóz o czterech
39:
koniách.
40:
¶Taberna meritoria, Gośćiniec/ karcz=
41:
má.
42:
Meritorium abſolute ſubſtantiue, Gośćin=
43:
ny dóm.
44:
¶Compoſita, Commereor, res, pen.
45:
cor, commerui, & commeritus ſum,
46:
commerere neutrum.
47:
¶Commereor, eris, eri, deponens, Zá=
48:
sługuyę/ Też dopuſzczam ſie złego álbo do=
49:
brego/ Grzéſzę. Nunquam ſciens comme=
50:
rui ut caperet odium illa mei, Nicem s
51:
wyádomośćią mą przećiwko yey nie wykro=
52:
czył/ áby miáłá prziczynę na mie ſie gniewá=
53:
nia/ álbo nicem yey chcąc álbo wiedząc nie zá=
54:
służił. Quid commerui aut peccaui
55:
pater. Terent. Com zásłużił/ w czymem
56:
ſie przewinił oycze. Commereri aliquidkolumna: b
| M ante E. | 218 |
1:
erga alterum, Wykroczić przećiwko komu.
2:
Nullam de his rebus culpam comme=
3:
ruit, Namniey w tym nie winien.
4:
¶Demereor & Demereo, Przisługuyę/
5:
záchowawam ſie komu. Omnes ſibi deme=
6:
reri ſtudet, Wſziſtkim ſie rad záchowawa rad
7:
by káżdego łáskę miał. Demereri aliquē
8:
aliquo officio, Záchowáć ſie komu yáką
9:
przisługą.
10:
¶Emereor, & Emereo, Wysługuyę ſie/
11:
Zásługuyę dobrze.
12:
¶Emeritus, a, um, Wysłużony/ a/ e. Eme=
13:
ritus miles, Wysłużony żołnierz który dla
14:
ſtárośći nie yeſt powinien dáley żołnierzo=
15:
wáć. Emerita arma, Wysłużona zbroyá/
16:
to yeſt którey więcey nie może dla pokáżenia
17:
vżywáć. Emeriti boues, Stáre woły więcey
18:
w yárzmie nie robiące. Emeritȩ apes, Pſzczo
19:
ły które więcey ná miód nie robią. Emeriti
20:
āni, Stárość/ gdy yuſz yeden dáley nie może.
21:
¶Emeritum, emeriti, ſubſtantiue, Zá=
22:
służone myto.
23:
¶Emerita Auguſta Hiſpanie oppi=
24:
dum.
25:
¶Promereor, eris, eri, & Promereo,
26:
eres, erui, tum, ere, Zásługuyę. Prome=
27:
ruiſti ut ne quid ores, quod uelis quin
28:
impetres, Zásłużyłeś to że krom proźby
29:
wſziſtko co chceſz możeſz otrzimáć. Quando
30:
bene promeruit fiat, Gdyż dobrze zásłużył
31:
niechay ták będźie. Promereri malū, Zlie ſie
32:
zásłużić. Promereri principē pro prin=
33:
cipatum promereri, Oſięgnąć. Cum his
34:
nihil promereat, Gdy ſie w niwczym nie
35:
przewinił.
36:
Primerens, entis, Zásłużony. Promeri=
37:
tum, ti, Zasługá.
38:
Merga, æ, fem. prim. Grábie. któremi żito y
39:
śiáno grábią/ też Grabki prżi koſách bywáyą=
40:
ce/ gdy owies álbo tátárkę ſiekáyą. Dictæ a
41:
mergis uolucribus, quia ut illi ſe in a=
42:
quam mergunt dum piſcies perſequun=
43:
tur, ſic meſſores eas in fruges mergunt.
44:
Merges, mergitis, fem. tert. penul. correp.
45:
Kupki żytá álbo owſu yuſz grábione ále yeſz=
46:
cze nie związáne/ kuczkámi/ niektórzi zową.
47:
Mergo, mergis, merſi, merſum, mergere,
48:
act. tert. Narzam/ Topię/ w wodę pogrążam/
49:
maczam/ krzczę. Mergere ſe in flumen, Po=
50:
nurzić ſie w rzekę. Mergere aliquem in a=
51:
quam, Ponurzić kogo w wodę. Mergere
52:
cymbam, Vtopić łódkę. Mergere ulti=
53:
mis ſupplicijs per translationem, Ská=
54:
ráć kogo áby tego więcey nie czinił. Merſus
55:
ſecundis rebus, W ſzcześćiu pogrążony/
56:
Vtopiony. Ne in hoc adminiſtrantur| Oo 2 | tutelæ |
strona: 218v
kolumna: a
| M ante E |
1:
tutelæ ut mergantur pupilli, Nie dla te=
2:
go bywáyą polecone opiekuńſtwá áby śieroty
3:
były topione/ To yeſt ſzkodzone w ymieniu.
4:
Merſio, onis, fem. tert. Pogrążenie/ Narzá=
5:
nie/ Wmoczenie.
6:
Merſo, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicznie
7:
narzam/ Maczam.
8:
Merto, as, are, pro Merſare Obſoletum.
9:
¶Compoſita, Demergo, Pogrążam/ Ná
10:
głębią wpycham/ Topię. Demergit caput
11:
cornix per littora, Wroná kąpie po
12:
brzegách/ Nurza głowę w wodę. Demerge=
13:
re ſemen, Pośiać y pográbić naſienie/ rolą
14:
nákrić. Demerſus in palude, Vtonął w
15:
ługowisku. Demerſa in profundo ueri=
16:
tas, Prawdá ná głębokośći pogrążona/ záko=
17:
páná. Aere alieno demerſus, Vtonął w
18:
długách po vſzy/ zádłużył ſie. Patriam de=
19:
merſam extuli, Dobrzem rátował oyczy=
20:
zny.
21:
¶Emergo, Wynurzam ſie ná wierſch. Cum
22:
tandem de paludibus emerſiſſet, Gdy
23:
ſie z błót wykołátał álbo z długów wybrnął.
24:
Emergere utero puer dicitur, Ná ſwiát
25:
prziść/ Vrodźić ſie. Hinc ad dignitates &
26:
honores emerege, Prziść ku wielkim do=
27:
ſtoynośćiam. Video te olim ad ſummas
28:
dignitates emerſurū, Widzę że czáſu ſwego
29:
przidźieſz ku wyſokiemu ſtanu. Emerſit e ua=
30:
di oratio, Wyskrobáłá/ Wypłłáwiłá ſie z
31:
cięſzkich mieyſc. Emergere e iudicio pecu=
32:
latus, Wybrnąć/ Wypráwić ſie przed ſądem.
33:
Emergere e mendicitate, Wybrnąć z że=
34:
brániny/ Doskrobáć ſie kęſá chlébá. Emerge=
35:
re ex aliquo negocio. Wypráwić/ Wy=
36:
plieść ſie/ przekonáć nieyáką trudność.
37:
Emerſura uirtus ex omni ſeuitia fortu=
38:
næ, Wynurzy ſie cnotá ze wſzelákiey fortu=
39:
ny/ przećiwnośći. Emerſit hoc uno modo
40:
depreſſá ueritas, Tym yednym obyczáyem/
41:
pogrążona prawdá ná ſwiatłość wyſzłá. E=
42:
mergere ex incommoda ualetudine,
43:
Z niemocy powſtáć.
44:
¶Emergi paſsiue Terentius, Tot res
45:
repente circumuallant ut emergi non
46:
poteſt, Ták wiele rzeczi z nienacká przipá=
47:
dáyą z których ſie yeden trudno wyplieść może/
48:
álbo z nich wskuráć.
49:
¶Immergo, Wnarzam/ Wgrążam. Vbi
50:
Iſter amnis immergitur, Tám gdźie rzeká
51:
Dunay wpáda. Se aliquo iergere, Po=
52:
nurzić ſie. Immerſit ſe aliquo in ganeum,
53:
Vtonął gdzie miedzy łotrowſtwem. Se in
54:
uoluptates immergere, Vdáć ſie na wſze=
55:
láką roſpuſtę. Immergere ſe blanditijs in
56:
conſuetudinem alicuius, Wkráść ſie w
57:
kogo pochliebſtwem á przilizowániem. kolumna: b
| M ante E |
1:
¶Submergo, Topię/ Pogrążam ná głębo=
2:
kość. Nauis ſubmerſa, Lódź vtonęłá. Sub=
3:
merſus uoraginibus, W przepáśćiách vto=
4:
nął. Innatare & Submerſum eſſe con=
5:
traria.
6:
¶Submerſio, onis, Vtopienie/ Zágrąże=
7:
nie.
8:
Mergus, mergi, Nór/ ptak wodny nárzáyący
9:
ſie.
10:
Mergus in uite, Skrziwienie wićy winney
11:
wo byczay obłąku gdy yą prziwięzuyą do tyczy
12:
álbo łaskowánia/ Pal. Mergum dicimus
13:
quoties uelut arcus ſupra terram relin=
14:
quitur alia parte uitis infoſſa.
15:
Mergulus, merguli, Lámpá Naczinie w któ=
16:
rym knot gore. Et in Biblijs nomen a=
17:
uis.
18:
Mergus, & Mergulus, Vide Mergo.
19:
Mergur, mergoris genus, quod nonnul=
20:
li Situlam appellant.
21:
Mergites, mergitis, fem. tert.
22:
Meridies, meridiei, Południe. Vide Dies.
23:
Meridianus, a, um, Przipołudnieyſzy.
24:
Meridianus Sol, Przipołudnieyſze słóńce/
25:
Meridiano ſubaudi tempore, W połu=
26:
dnie.
27:
Meridio, as, are, Et Meridior, aris, ari,
28:
deponens, W południe obiad yém.
29:
Meriditare, Orzeſipiáć ſie o przipołudniu.
30:
Meridiatio, onis, uerbale, Przipołudnieyſze
31:
ſpánie.
32:
Merito, as, Meritorius, meritum, Vide
33:
Merco.
34:
Merobiba, Vide Merus.
35:
Meribibulus ibidem.
36:
Meroctes, tis, fem. genus lapidis.
37:
Meroe, es, fe. Wyſpá y miásto nád rzeką Ni=
38:
luſem.
39:
Merops, is, maſcu. Nieyáki ptak pſzczoły rad
40:
yadáyący/ żołná.
41:
Meropus, pen. corr. mons Græciæ iuxta
42:
Theſſaliam.
43:
Meros, maſcu. mons Indiæ in qua ciuitas
44:
Niſa ſita eſt.
45:
Merſo, as, Vide Mergo.
46:
Merula, læ, Kos.
47:
Merus, a, um, Szczyry/ práwy/ wirudny/ a/ e.
48:
Meri bellatores, Wirudni żołnierze. Me=
49:
ræ nugæ, Wirudna łeż/ żywa matániná.
50:
Mera ſpes, Zupełna nádźieyá.
51:
Merum, meri, ſubſtantiuum pro uino,
52:
Szczyre wino w które wody by namniey nie
53:
przimieſzano.
54:
Meracus, a, um, pen. pro. & Merax, acis,
55:
pen. prod. idem quod Merus, Vt, Me=
56:
racum uinum, Szczyre wino nie przemie=| ſzáne |
strona: 219
kolumna: a
| M ante E |
1:
ſzáne wodą. Hyeme bibendum eſt, me=
2:
racius, æſtate dilutius, Zimie mocnieyſze
3:
wino mamy piyáć/ Lecie lżeyſze wodnieyſze.
4:
Meribibulus, li, Piyánicá który w wino wo=
5:
dy nie przimieſzawa.
6:
Merobiba, æ, maſc. idem.
7:
Mere aduerb. Szczyrze/ Wirudnie/ Zupełnie.
8:
Merx, mercis, Vide Mercor.
9:
Mercimonium ibidem.
10:
Meſa, fluuius qui rectius Moſa dicitur.
11:
Meſapia idem, quod Apulia, Kráyiná we
12:
włoſzech.
13:
Merſauli, ædium itinera inter duo atria,
14:
Sćianki/ Ganek/ Sipont.
15:
Meſe, es, uentus inter Boream & Cæciā.
16:
Meſia prouincia quæ Pannonie iungitur
17:
ad Pontum uſ cum Danubio decur=
18:
rens, alij Mœſia ſcribunt.
19:
Meſos, maſc. Latine medius, Pośrzedni/
20:
Vnde multa compoſita, Meſaulos ui=
21:
de paulo ſupra Meſauli.
22:
Meſochorus, p. c. Gracz który ku táncowi gra
23:
Meſonyction, Pułnocy.
24:
Meſopotamia, Kráyiná w Aſiey miedzy dwie=
25:
má rzekomá. Tigri & Euphrate.
26:
Meſoleucos, nomen gemmæ, & nomen
27:
herbæ.
28:
Meſomelas, gemma.
29:
Meſochorus, Vide Meſos.
30:
Meſon, perſona comica coci aut nautæ
31:
aut ſimilium, Feſtus.
32:
Meſopotiamia, uide Meſes.
33:
Meſophærum, ri, Nardi ſpecies.
34:
Meſpanenſe, unum ex hoſtijs Rhodani
35:
fluuij, CC.
36:
Meſpilus, fem. pen. cor. genus arboris.
37:
Meſpilum, meſpili, fructus,
38:
Meſpila, læ, fem pro ipſa arbore.
39:
Meſſala, maſc Przezwysko yednego Rzimiá=
40:
niná. Valerius Coruinus, Zwánego.
41:
Meſſalina, Zoná Ceſarzá Claudiuſá.
42:
Maſſana ciuitas Siciliæ
43:
Meſſanenſis, e, Ieden ztámtąd.
44:
Meſſenia, fem prim. Kráyiná w Greciey In
45:
Peloponeſo Laconiæ & Arcadiæ fi=
46:
nitima.
47:
Meſſene ciuitas Peloponeſi.
48:
Meſsias Hebraice, Græce Chriſtus, Lati=
49:
ne unctus, Pomázániec.
50:
Meſsis, meſſor, uide Meto.
51:
Met ſyllaba ornatus cauſa ponitur & ad=
52:
uerbium eſt, ut Egomet, Ia ſam/ Tu=
53:
met, Ty ſam.
54:
Meta, æ, f. m. pri. Cél. Kres koniec wſzelákich
55:
rzeczy. Item congeries ſeu ſtrues, in acu=
56:
tum tendens, Gromádá álbo kupá kończáł,
57:
ut Meta fœni, Kopá ſiána.kolumna: b
| M ante E | 219 |
1:
Meta, Gránicá/ kopiec Nam terminos agro=
2:
rum pyramidali forma effigiari etiam
3:
ninc moris eſt.
4:
Meta lactis, id eſt caſeus ad morem metȩ,
5:
hoc eſt pyramidalis figuræ factus, Tá=
6:
kiey formy ſér yáko kopce bywáyą/ wyſoki
7:
konczyſty ſer. Ad metam peruenire, Od
8:
kryſu prziść/ Skończić co. Attingere me=
9:
tam, Cel vbić. Et e carceribus uſ ad
10:
metam, Od początku aż do końcá.
11:
Metula, diminutiuum, legitur apud Pli=
12:
nium Iuniorem in Epiſtolis.
13:
Metari, uide Metior,
14:
Meta, μὲτα præpoſitio Græca Latine.
15:
Cum uel Trans & Poſt.
16:
Metabaſis compoſitum, Tranſitio, Prze=
17:
ſtąpienie/ dáley poſtąpienie/ przeminienie/
18:
Przeście/ gdy w mowie oznáymuyemy o czy=
19:
meſmy mówili/ á o czym daley mowić bę=
20:
dźiemy.
21:
Metabole, μεταβολη̃ Mutatio, Przemienie=
22:
nie.
23:
Metaphora, μεταφορα Latine translatio,
24:
Przełożenie. Cum dictio a propria ſigni=
25:
ficatione ad aliud transfertur ſignifica=
26:
tum improprie, Vide ſupra.
27:
Metatheſis, μεταθεσισ pen. corr. Latine
28:
tranſpoſitio, Przeſádzenie liter. Vt Tym=
29:
bre pro Tymber.
30:
Metamorphoſis eos. fem. μεταμορπωσισ
31:
Tranſfiguratio, Przextałtowánie/ Odmien=
32:
nośc/ odmienienie xtałtu.
33:
Metaplaſmos, μεταπλασμόσ transfor=
34:
matio, ſeu translatio quædam recti ſo=
35:
liti ſermonis in alteram ſpeciem,
36:
Przeczinienie/ Przetworzenie mową ná ynſzy
37:
obyczay. Cuius multæ ſunt ſpecies, ut A=
38:
phȩreſis, Protheſis, Paragoge, Epente=
39:
ſis, & c. quibus Poëte in carmine licen=
40:
ter utuntur, alioquin in oratione ſolu=
41:
ta pro uitijs putandæ.
42:
Metaphyſica, orum, neut plurale tantum,
43:
Latine ſupernaturalia, Nád przirodzo=
44:
ne.
45:
Metalepſis, μεταλεψισ, Eſt cum aliqua di
46:
ctio a propria ſua ſignificatione ex his
47:
quæ præceſſerunt denotat, Vt ariſta
48:
pro ſegete, æſtate, & anno.
49:
Metalli dicti ſunt in re militari quaſi Mer=
50:
cenarij.
51:
Metallum, li n. ſec. Wſzeláka miedź álbo má=
52:
teria którą w źiemi kopáyą/ yáko yeſt kruſzce
53:
złoto śrebro/ miedź/ ołów.
54:
Metallum miniarium, Szybá gdźie minium| Oo 3 | kopáyą. |
strona: 219v
kolumna: a
| M ante E. |
1:
kopáyą. Argentaria, metalla, er plumba=
2:
ria, Szyby w których śrebro y ołów kopáyą.
3:
Metalus, a, um, Co ku metallóm á kruſzczóm
4:
należy/ Kruſzcowy.
5:
Metallicus, ſubſtantiuum, Górnik/ chłop w
6:
górách robiący około kruſzców. | Metamorphoſis, | Vide μετα præpoſi. Grȩcam |
| Metaphora, | |
| Metaphyſica, | |
| Metaplaſmus | |
| Metatheſis, |
7:
Metapontum, ti, Italiæ oppidum in ſinu
8:
Tarentino.
9:
Metator, Vide Metor.
10:
Metaurus, neut. uel Metaurum, n. fluuius
11:
Italiæ in Vmbria.
12:
Metellus, Właſne ymię Rzimiániná yednego.
13:
Meteoros, maſcul. pen. prod. μετὲωροσ
14:
Latine Sublimis, Wyſoki/ ná wyſokość
15:
podnieśiony/ ná wyſokość záwieſzony.
16:
Meteora Ariſtotelis, Xięgi Ariſtoteleſowe
17:
w których o wyſokich rzeczách/ to yeſt o obłokách
18:
powietrzu/ wodźie/ ogniu wyſokich zwłaſzczá
19:
elementách á żywiołách wypiſano yeſt.
20:
Methodus, methodi, fem. ſecund. Latine
21:
Compendium, Krótka drógá/ krótki oby=
22:
czay ku oſięgnieniu á ſpráwowániu ſie w któ=
23:
rey nauce. Ratio & uia docendi qua ce=
24:
lerrime ad peritiam euadere poſſumus.
25:
Methodicus, a, um, Który krótkiego á yá=
26:
ſnego ſpoſobu w vczeniu náſliáduye. Vt eſt
27:
Ariſtoteles.
28:
Metonymia, æ, fem. prim. Latine tranſ=
29:
nominatio, Przekrſzczenie/ Przemienienie
30:
ymienia gdy śćklenicá bywa brána miáſto pi=
31:
wá które w niey yeſt. Alias nominis
32:
ꝓ nomine poſitio ut Bacchꝰ pro uino
33:
Methymna, fem. Miáſto ná wyſpie Lesbo.
34:
Dicitur etiam & Methymne.
35:
Methymnæus, a, um, Ieden ztámtąd.
36:
Meticuloſus, Vide Metuo.
37:
Metior, metiris, menſus ſum, metiri, de. p.
38:
Mierzę/ Dźielę. Multi fœlicitatem me=
39:
riuntur uoluptate, Wiele ich ſzczęsliwość
40:
roskoſzą álbo roſpuſtnośćią mierzą/ To yeſt
41:
zá nawiętſzą ſzczęśliwość pokłádáyą/ Ros=
42:
koſzy vżywáć. Metiri iter, Wędrowáć/ iść.
43:
Non me piguit tua cauſa tantum itine=
44:
ris metiri, Nie leniłem ſie dla ciebie ták dá=
45:
leko iść. Metiri ſtipendiū militibus, Po=
46:
dźieláć żółd miedzy żołnierze. Omnia quæ
47:
ad beatam uitam pertinent uentre me=
48:
tiri idem quod ſupra, Metiens omnia
49:
dignitate, nō ambitione, Wedle godnośći
50:
vrzędy rozdáyąc/ nie wedle łakomośći tych
51:
którzy ná nie mrą/ y pilnie czubáyą álbo o nie
52:
ſtoyą.kolumna: b
| M ante E. |
1:
Menſus participiū, Mierzony/ Mierny.
2:
¶Immenſus, a, um, Niezmierny/ Wielki.
3:
Menſio, onis, uerbale fem. Mierzenie.
4:
Menſor, oris, Pomiernik/ Miernik.
5:
Menſores etiam dicti ſunt, Którzy vmieyą
6:
obóz toczić/ Woysko kłáść w polu.
7:
Menſura, æ, fem. prim. Miárá.
8:
Menſuro, as, are, Mierzę.
9:
Menſuratio, Mierzenie. Vtrum inuſita=
10:
tum apud probatos autores.
11:
Menſurabilis, le, in Biblijs barbare legi=
12:
tur pro dimenſionis capaci, Wymierny
13:
álbo pomierny.
14:
Metor, aris, ari, deponens, Wymierzam/ Po
15:
mierzam/ Miárkuyę/ Zákręſzam/ Cechuyę.
16:
Metari caſtra, Obóz położić Et caſtra
17:
mentari idem.
18:
Metata etiam paſsiue dicitur.
19:
Metatio, onis, fem. tert. Wymierzánie.
20:
Metator, oris, maſc. tert. Wymiernik, Meta=
21:
tores, Oboźni którzy vmieyą obóz kłáść.
22:
Videtur eſſe a Meta deductum.
23:
¶Compoſita, Demetior, demetris, de=
24:
menſus, uel demetitus ſum, demetiri,
25:
Pomierzam/ Vważam/ Odmierzam. Deme=
26:
tiri ſuis commodis omnia, id eſt æſti=
27:
mare, Wſzyſtko wedle pożitku ſwego vwáżáć.
28:
Demetitus, a, um, actiue & paſsiue acci=
29:
pitur, Pomierzony ten który mierzał.
30:
¶Demenſus, a, um, participiū, Odmie=
31:
rzony/ a/ e.
32:
¶Demenſum ſubſtantiuū, Obrok/ Wy=
33:
dzielona żywność ná yeden mieſiąc. Erant
34:
autem quatuor modij frumenti quos
35:
ſingulis menſibus accipiebant ſerui a=
36:
pud Romanos pro cibo, id erat De=
37:
menſum. Et ſi recte computes Græco=
38:
rum Choenici reſpondebat niſi quod
39:
ille menſtruus erat cibus, hic uero di=
40:
urnus. Nam unuſquiſ modius octo
41:
Chœnices Græcas, & unus Chœnix
42:
duos ſextarios continebat.
43:
¶Dimetior, Oddzielam/ Roſmierzam.
44:
¶Dimenſio, Rozmierzenie/ Oddzielenie.
45:
¶Dimetiens, participium, Rozmie=
46:
rzáyący/. Vt, Dimetiens linea, Roſ=
47:
dzielna linia. Idem quod Diametros,
48:
Co zá rowne bywa rozdzielono. Vide ſupra.
49:
¶Emetior, Wymierzam. Emetiri iter ue=
50:
hiculis per translationem, Wymierzić
51:
drógę ſankámi. Curſu emetiri uno die in=
52:
gens ſpacium, Wielki pąd álbo cug yednego
53:
dniá vczinić. Emenſus eſt ſol ardua, Słoń=
54:
ce teraz naywyſzſzey yeſt.
55:
¶Emenſus paſsiue Liuius poſtquam
56:
multo maiorem partem itineris emen=| ſam |
strona: 220
kolumna: a
| M ante E. |
1:
ſam cerunt, Gdy obaczili że więtſzą część
2:
drógi vyecháli.
3:
¶Permetior, Przemierzam/ Przebiegam.
4:
Non ſemel hoc iter permenſus ſum,
5:
Nie razem tędy przemierzył.
6:
¶Permenſus paſsiuum, Przemierzány.
7:
Remetior, Z nowu mierzę/ Przemierzam záś
8:
Meto, metis, meſſui, meſſum, metere, a. te.
9:
Znę żyto/ śiekę trawę. Purpureos metunt
10:
flores, Znieráyą/ Szczikáyą etć. Mihi iſtic
11:
nec ſeritur nec metitur, Ani mi tám ſieyą
12:
áni żną. Dicitur etiam de uuis.
13:
Meſſor, oris, Zeńcá.
14:
Meſſorius, a, um, Co ku żniwu należy. Meſſo=
15:
ria falx, Koſá. Meſſis, huius meſsis, fe.
16:
tert. Zniwo. Aliquando pro ſegete ma=
17:
tura, Miáſto doſtáłego żytá.
18:
Meſsio, onis, f, t Zęcie. Inſolens pro meſſe.
19:
¶Compoſita, Demeto, pen. corr. Po=
20:
żynam. Demetere et congregare fructus,
21:
Pożąć y zwoźić pożytki.
22:
¶Præmeto prius meto, Pirwey pożynam.
23:
Metona urbs Peloponeſi.
24:
Mepion genus arboris, CC.
25:
Metopon, neut. Latine frons, Czoło.
26:
Metopoſcopos, pen. corr. Práktykarz z
27:
oblicza á z twarzy luckiey práktykuyący.
28:
Metopoſcopos Vide Metopon.
29:
Mtopum id eſt oleū Amygdalinū CC.
30:
Metor, aris, uide ſupra Metior.
31:
Metator, Metatio ibidem.
32:
Metreta, æ, fem. prim. uel etiam Metretes
33:
maſc. genus uaſis, Nieyáki ſąd albo ſtą=
34:
gieẃ/ máyąc w ſobie dwánaście. Conglos,
35:
Græcorum eſt menſura eadem cum
36:
Cado, uide ſupra in dictiōe Cadus idē
37:
quod Amphora, cum urna Latini ge=
38:
nus mutauerunt id quod mirum uide=
39:
ri poteſt. Nam apud Græcos maſcu=
40:
linum eſt.
41:
Metropolis, fem. penultima correpta.
42:
Głownę miáſto.
43:
Metropolitanus, a, um, Ieden z głownego
44:
miáſtá/ Albo co tu głownemu miaſtu náleży.
45:
Metropolites, pen. prod. Metropolitanæ
46:
ciuitatis Pontifex, Metropolitan.
47:
Metrum, metri, neut, ſecund. μετρον. La=
48:
tine menſura, Miárá. Accipitur autem
49:
pro carmine, Miáſto wierſzów/ To yeſt
50:
rymowney mowy.
51:
¶Monemetrū, Wierſze álbo rymy. A duo=
52:
bus pedibus.
53:
¶Dimetrum, O czterech. Trimetrum, O
54:
ſześći. Tetrametrum, O ośmi. Pntame=
55:
trum, O piąći. Hexametrum, O ſześći.
56:
Metricus, a, ū, Wierſzowny/ Rymowny/ ál=
57:
bo co ku wierſzowi náleży.kolumna: b
| M ante E. | 220 |
1:
Metuo, is, ui, ere, n. t. Boyę ſie. Proprie ſer=
2:
uorum eſt, Metuo mihi ualde, Bárzo ſie
3:
boyę. Metuo tibi, Obawam ſie áby cie co
4:
złego nie podkáło. Metuo meo amori
5:
moram, Ták mi ſie widźi że ſie moyá miłość
6:
odwlecze. Et metuo meo amori, Zdami ſie
7:
że ná ſwey miłośći vtrácę. Metuo illum,
8:
Boyę ſie go. Eos nunc homines metuo
9:
mihi ne obſint, Tych ſie teraz ludźi boyę
10:
by mi nie byli ná przeſzkodźie. A me infidias
11:
metuunt Obawáyą ſie o demnie nieyákiey
12:
zdrády. Ab Hannivale metuens, Boyąc
13:
ſie Hánnibáleſá. Metuo abs te de uerbis
14:
tuis, Lękam ſie dlá twych słów. Metuo Rei=
15:
pub. malum ab eo, Obáwam ſie áby cze=
16:
go złego nie wyrządźił poſpolitemu ſtanu.
17:
Nihil eſt quod metuas, Nie maſz ſie czego
18:
obáwáć. Haud metuo qualem tu me ho=
19:
minum exiſtimes, Nic o to nie dbam yá=
20:
ko ty o mnie dźierżyſz, Metuo quid agam,
21:
Nie wiem co mam czinic dla boyáźniey. Me=
22:
tuo ut poſsim recuperare, Widźi mi ſie że
23:
z trudná k temu záś przydę.
24:
Metuens, tis, Participium, Boyący ſie. Et
25:
nomen ex participio, Vt, Metuens le=
26:
gum, metuens iudiciorum, Boyący ſie
27:
praw/ Boyący ſie vſtaw/ To yeſt nie przeſtę=
28:
pny nie rad wykracza przećiwko práwóm.
29:
Metus, huius metus, Boyáźliwy. In metu
30:
eſſe pro metuere, Bać ſie. Amoto metu,
31:
Oddaliwſzy boyaźń. Incutere metum ali=
32:
cui, Przeſtráſzić kogo. Ponere aliquid in
33:
metu, Obáwáć ſie niezego. Metus de fra=
34:
tre in ſcribendo impedit, Boyaźń á ſta=
35:
ránie które mam o brácie nie dopuſzcza mi
36:
piſáć.
37:
Metus pro religione, Miáſto boyáźni bożey.
38:
Meticulus, li, diminut. Máła boyaźń.
39:
Meticuloſus, a, um, Boyázliwy/ a/ e.
40:
Metys purgamentum, ceræ ex quo par=
41:
tem aluei priorem apes illinunt.
42:
Men herba apud Plinium.
43:
Meuania, ciuitas Vmbriæ in Italia cuius
44:
populi Mεuanates,
45:
Meus, a, ū, pronomē poſſeſsiuum, Móy.
46:
Meus gnatus, Móy ſyn. Meus ſum, Ie=
47:
ſtem ſwiebodny nikomu nieobowiązány.
48:
Meum uel mea eſt negare, Ná mię nale=
49:
ży żáprzeć. Si hoc eſſet meum hodie nū=
50:
quam remorarem quin darem, By to w
51:
moyey mocy było/ By ná mnie leżáło nie chciał=
52:
bych temu żadney przewłoki czinić ábych zá rá=
53:
zem nie dał.
54:
Mea, mea tu, & huiuſmodi muliebria ſunt
55:
blandimenta, Miła rodzona/ miła yedina.
56:
Non eſt mentiri meum, Nie zwykłem ſie
57:
łżą obchodźić.| Oo 4 | Meus |
strona: 220v
kolumna: a
| M ante I |
1:
Meus, tuus, aliquando ſubſtantiua ſunt,
2:
Z moyich yeden. Mea quidem ſententia,
3:
Wedle mego zdánia. Meus carnifex, Móy
4:
kát który mię trapi. Mea manu literæ,
5:
Moyey właſney ręki liſt nápiſány. Meopte
6:
ingenio, Mym właſnym dofćipem, Mea=
7:
pte malicia, Z moyey właſney złośći. Non
8:
tam meapte cauſa lætor quam illius,
9:
Nie ták ſie weſelę dla ſam ſiebie/ yáko dla
10:
niego.M ante I.
11:
Mi dandi caſus a genitiuo mis, Mnie.
12:
Vergil Et mi genus ab loue ſummo, id
13:
eſt mihi, item uocatiuus pro meus, Te=
14:
rent. O mi Aeſchine, O móy yedyny Aeſchi=
15:
ne. Mi uir blandientis, Miły.
16:
Mica, fem. pri. Odrobiná/ Kruſziná/ Właſnie/
17:
Srebrne/ śćkláne/ złote okruſzki które pádáyą
18:
v złotników od ricia.
19:
Mico, micas, micui, & micaui, are, neu. p.
20:
Błyskám. Nam ſignificat ſubinde per
21:
interualla ſplendere, ut Micat ignibus
22:
ȩther Ver, Błyska ſie ná powietrzu ná nie=
23:
bie. Micari digitis, Pálcámi gráć. Genus
24:
fuit ludi apud ueteres, Byłá nieyáka kro=
25:
tochwilá v ſtárych yeden mżał á drugi vkázo=
26:
wał pálce/ mowiąc/ gaday wiele ich. Micant
27:
uenæ, Drgáyą żyły. Micat animus, Drga
28:
skacze ſerce álbo vmysł.
29:
¶Compoſita, Dimico, as, pen. corre.
30:
dimicui et dimicaui, dimicatum, dimi=
31:
care, Szermuyę/ biyę/ potykam ſie s kim Di=
32:
micare acie uel prælio, Polem ſie poty=
33:
káć/ Bitwę zwieść. Dimicandum omni
34:
ratione, ut incolumes ſeruentur, Wſzelá=
35:
ka ſie pilność na to ma włożić áby byli zacho=
36:
wáni. Dimicant inter ſe, Potykáyą ſie/
37:
Szermuyą. Dimicare pro altero, Wſzczi=
38:
náć wzeymowác ſie zá kim. Dimicare pro
39:
re aliqua/ Wádźić ſie o nieyáką rzecz. Di=
40:
micare pro capite, O głowę ſzermowáć.
41:
¶Dimicatio uerbale, Szermowánie/ Po=
42:
tykánie/ Bitwá. In aciem dimicatio=
43:
nem, Ku potykániu przyść.
44:
¶Emico, Wybłyskam. Hoc eſt extra
45:
ſplendeo, Wyyáſniam. Aliquando Me=
46:
taphorice, Extra ſalio, Wyskákuyę/ vká
47:
zuyę ſie. wynurzam ſie. Emicuit longe an=
48:
te omnes Euphranor, Dáleko yuſze vcziekł
49:
zwyciężył.
50:
¶Promico. extendo, uel longe iacio
51:
ſplendeo, Dáleko ſie s błyskániem zánoſzę
52:
Dáleko ſtrzelam.kolumna: b
| M ante I. |
1:
¶Intermico, id eſt inter, & in medio
2:
mico, Miedzy poſrzodek błyskam.
3:
Micturio, uide Mingo.
4:
Micros, maſc. Latine Paruus, Máły.
5:
Microcoſmos compoſitum Paruus mū=
6:
dus, Máły ſwiát/ To yeſt cłowiek.
7:
Micrologus, penul. corre. paruus ſermo
8:
uel parua ratio, Krótka mowá/ máła przi=
9:
czina.
10:
Micrologia, Breuiloquentia, Krótka mo=
11:
wá/ Skąpość słów.
12:
Micropſychos, puſilanimis, Nieśmiáły/
13:
Niedźiarski. Nam ψυχη̃ anima.
14:
Micropſychia puſilaminitas, Nieśmiáłość
15:
Niedziárkość.
16:
Mictyris paupercula pulmentaria inquit
17:
Nonius.
18:
Mida, Robak w ſtrączu grochowym roſtący/ ál=
19:
bo w ſámym bowowym ziarnie.
20:
Midas, maſcul. nomen Regis Phrygium,
21:
Król Phrygyski wielmi bogáty ále głu=
22:
pi.
23:
Midio, genus nauigij,
24:
Mieza oppidum Macedoniȩ, quod olim
25:
Strymonium uocabant.
26:
Migro, as, aui, are, neut prim. Prowádzę ſie
27:
ná ynſze mieyſce ku mieſzkániu. Migrare e
28:
uita, Vmrzeć. Caſsita nidum migrauit,
29:
Skowronek ſie na ynſze mieyſce s gniazdem
30:
przeniosł. Migrare e phano foras, Wy=
31:
nieść ſie gdźie z domu álbo z kościołá. Ex
32:
urbe tu rus habitatum migrabis? Chceſz
33:
z ſie miáſtá ná wieś przeprowádźić.
34:
Migraſsit pro migrauerit.
35:
Migratio, Prowádzenie/ Ciągnienie na ynſze
36:
mieyſce.
37:
¶Compoſita, Commigro. pen. corre.
38:
Przeprowádzam ſie wſzyſtką máyętnością
39:
ná ynſze mieyſce. Habitatum hic commi=
40:
grauit, Przićiągnął tu ku mieſzkániu.
41:
In domum ſuum commigrare, Prowá=
42:
dźić ſie do ſwego domu.
43:
¶Demigro, Wyprowádzam ſie/ Vſtępuyę
44:
ynſzemu mieyſcá Demigrare ex campe=
45:
ſtribus uicis agriſ, Wyćiągnąć ze wśy y
46:
y z pól. Demigrare ex agris in urbem,
47:
Wyprowádźić ſie ze wśy do miáſtá. Demi=
48:
grare ex uita, Vmrzeć. Demigrare de
49:
ſtatu ſuo, Odmienić ſie/ ynſzy ſpoſób żywotá
50:
ſwego prziobuć. Demigrare ab impro=
51:
bis, Oddalić ſie od złych.
52:
¶Emigro fere idem quod demigro,
53:
Wynoſzę ſie/ Wyciągam precz. Finibus ſu=
54:
is emigrare, Wyciągnąć z ſwoyich gránic.
55:
Przeyecháć prez gránice.| ¶Immigro, |
strona: 221
kolumna: a
| M ante I. |
1:
¶Immigro, Wprowádzam ſie/ Wnoſzę ſie
2:
w dóm. Germani in Gallias immigra=
3:
uerunt, Przenieśli ſie álbo wnieśli ſie z Nie=
4:
miec/ do Franciey wciągnęli. Immigrauit a=
5:
uaritia, ambitio, et luxuria in Rempub.
6:
Zámnożyło ſie łákomſtwo/ Pychá/ vtrátá s
7:
rospuſtą w krolewſtwie.
8:
¶Immigrare in ingenium ſuum, Plaut.
9:
Wprowádźić ſie w ſwoy vmysł. To yeſt ſam
10:
ſiebie vznáć/ á począć wieść żywot pobożniey=
11:
ſzy.
12:
¶Immigrare & Emigrare contraria,
13:
Vt quando tandem immigrabis, Kie=
14:
dy ſie wprowádźiſz. Et quando emigra=
15:
bis, Kiedy ſie wyprowádźiſz.
16:
¶Immigratio, Wprowádzenie.
17:
¶Emigratio, Wyprowádzenie/ Wyciąg=
18:
nienie/ Wynieśienie.
19:
¶Remigro, Wyprowádzam ſie záś w pier=
20:
wſze mieſzkánie. Moleſtiſsimmum eſt immi=
21:
grare & remigrare, Wielmi cięſzka rzecz
22:
yeſt y tám y ſám ſie przeprowádzáć.
23:
¶Tranſmigro, Przeprowádzám ſie precz/
24:
ná ynſze mieyſce/ przenoſzę ſie/ z yedney goſpo=
25:
dy ná drugą ciągnę.
26:
¶Tranſmigratio, Przeprowádzenie/
27:
Przenieſienie.
28:
Mihi, Mnie. uel mi, Datiuus eſt primæ
29:
perſonæ ab Ego pronomine, Si quid
30:
peccat Demea mihi peccat, Ieſli w
31:
czym wykracza ná móy to karb czini/ Mnie
32:
grzeſzy nie komu ynſzemu. Nam is mihi eſt
33:
profecto ſeruus ſpectatus ſatis cui do=
34:
minus curæ eſt, Mnie ſie zda ten sługá
35:
doſiić być zacny y cnotliwy który pilen pá=
36:
ná.
37:
Mihi etiam pro a me, Terent. Syrus eſt
38:
prȩhendendus, at adhortandus mi=
39:
hi, Muſzę Syruſá przed ſię przizwáć y ná=
40:
pomionąć. Vt uos mihi domi eritis, Iá=
41:
ko ſie będziecie przećiwko mnie mieć.
42:
Mihi & tibi aliquando ita ponuntur in
43:
oratione, ut ne ad me, ne ad te, ne
44:
aliquem referantur, ſed tantum feſtiui=
45:
tatis gratia Cicer. Is mihi gloriatur ſe
46:
omnes honores, ſine repulſa obtinuiſ=
47:
ſe, Ten mi ſie chwali ze wſziſtki doſtoynośćy
48:
króm odbicia álbo odpádnienia którego otrzi=
49:
mał. Hunc dicendi morem & colorem
50:
Lingua Polonica etiam habet, ut in ſu=
51:
periori exemplo uides, Dicimus enim,
52:
Chwaliſz mi ſie. Y chwaliſz ſie/ pro eo=
53:
dem. Sic, Niechwalmi ſie. Et, Niechwal ſie=
54:
mantis particula, Wierz mi/ pátrz tego ná
55:
mnie.kolumna: b
| M ante I | 221 |
1:
Mihimetipſi, Mnieſámemu.
2:
Mihipte pro mihijpſi poſuit Cato.
3:
Milago, Genus Piſcis, Nieyáka rybá.
4:
Miles, militis, maſc. tert. Zołnierz/ Rycerz.
5:
Militia, æ, Zołnierſtwo/ Rycerſtwo/ woyná.
6:
Proficiſci in militiæ diſciplinam, Ie=
7:
cháć na woynę. Dare nomen militiæ, Ná
8:
zołnierski ſie żywot vdáć. Militia uacare,
9:
Przeſtáć woyowáć. Imaginaria militia,
10:
Szermowánie.
11:
Militiæ genitiuus aduerbij uice poſitus
12:
ſicut Domi, Terent. Vna ſemper mili=
13:
tiæ & domi fuimus, Nigdyſmy ſie nie łą=
14:
czili od ſiebie/ ták domá yáko y w żołnier=
15:
ſtwie.
16:
Milito, as, are, neut. prod. Wałczę/ Ieſtem
17:
żołnierzem/ żołnierſtwá patrzę. Qui in ea=
18:
dem legione militabat, Który w tymże
19:
hufie zołnierzował/ ſtátek ſwóy miał. Milita=
20:
re didicit ſub Annibale, Náuczył ſie żoł=
21:
nierzowáć pod Annibaleſem. Omnis inuen=
22:
tus ſub ſignis Veneris militat, Wſzyſzká
23:
młódź pod proporcem á Chorągwią boginiey
24:
Venus rycerzuye/ To yeſt rádá ſie młódź pę=
25:
tą miłością/ nic niepoſpolitego młodym yá=
26:
ko miłowáć.
27:
Militaris, & militare, Waleczny/ Rycer=
28:
ski.
29:
Militaris homo, Zołnierski człowiek.
30:
Militaria ſigna, Zołnierskie hásłá á záchowá=
31:
nie woyenne. Via militaris, alias uia re=
32:
gia, & uia conſularis, Krolewska wielka
33:
drógá/ Gościniec.
34:
Militarius, pro militaris Obſoletum.
35:
Militariter, Walecznie/ po żłoniersku/ po wo=
36:
yeńsku. Militariter loqui, Hárdźie mó=
37:
wić.
38:
¶Compoſita, Commilito, onis, maſ.
39:
Towárziſz w żołnierſtwie/ towárziſz w dró=
40:
dze. Meus in Græcia commilito fuit,
41:
Byłáźwá obádwá w yedney rocie w Greciey.
42:
Metaph. Commilitones, condiſcipuli
43:
dicuntur, Towárziſze w naucze którzy ſie
44:
pod yednym miſtrzem vczili.
45:
¶Commilitium ipſa belli ſocietas,
46:
Towárziſtwo żołnierskie.
47:
Miletum, ſeu Miletus, pen. prod. Miáſto
48:
w Ioniey nie daleko od Epheſu.
49:
Mileſius, a, um, Co k temu miáſtu należy.
50:
Mileſia uellera uel Miletia ſtrangula prou.
51:
Precioſa & generoſi uelleris, Sliáchetna
52:
á koſztowna wełná.
53:
Milium, milij, neut. ſecund. Proſo/ Iá=
54:
gły.
55:
Miliarius, a, um, Prośny/ Iáglány/ a/ e.
56:
Miliaria auis, Przepiorká.| Miliaria |
strona: 221v
kolumna: a
| M ante I |
1:
Miliaria herba, Zielsko/ kąkól w proſie ro=
2:
ſtący.
3:
Mille ſubſtantiuum neut in ſingulari in=
4:
declinabile, declinatur hoc mille, huius
5:
mille, pluraliter hæc millia, horum mil=
6:
lium, Tyſiąc. Genitiuo iungitur. Mille
7:
boum, Tyſiąc wołów. Duo millia pedi=
8:
tum, Dwá tyſiące pieſzych drabów.
9:
Millia decies centena, uulgo Million di=
10:
citur, Ieden milon.
11:
Mille adiectiuum om. plurale tantum &
12:
indeclinabile Mille, horum mille, Ty=
13:
ſiącne. Mille equites, Tyſiąc yeznych.
14:
Per mille & quingentos paſſus, Przes
15:
tyśiąc y pięć ſet kroków. Mille ſunt uſus
16:
arborum, Tyſiącne ſą pożytki owoców drze=
17:
wnych.
18:
Milleſimus, a, um, Tyſiącny. Milleſimam
19:
partem uix intelligo, Ledwey tyſiącną
20:
część rozumiem.
21:
Milliarius, ſiue Millearius, a, um, Co tyśiąc
22:
funtów waży/ też co tyśiąc w ſobie zámyka.
23:
Millearius grex, Trzodá máyąc w ſobie
24:
tyſiąc pogłowia.
25:
Millenarius, a, um, idem, Millenarius nu=
26:
merus, Lidżbá tyſiąc w ſobie zámykáyą=
27:
ca.
28:
Millies aduerbius, Tyſiąc kroć/ Tyśiąc rá=
29:
zów. Plus millies audiui, Więcym niż
30:
tyſiąc rázów słyſzał. Quinquies millies,
31:
Pięć tyśiąc ktoć. Millies oppetere mor=
32:
tem maluiſſem quam illa pati, Wołał
33:
bych tyśiąc rázów vmrźeć niżli to cier=
34:
pieć.
35:
Milliarium, milliarij, ſubſtantiue & hoc
36:
Milliare, aris, Miłá drógi. Mille paſ=
37:
ſus/ Tyſiąc Kroków przinośi/ málem czini
38:
godźinę drógi. Et octo ſtadia, Oſmioro ſtay
39:
w yednę milę bywa policzono.
40:
Milliarium etiam uas ad coquendum ac=
41:
cōmodatum, Kocielek álbo ynſze naczynie
42:
miedźiáne wąskie á wyſokie.
43:
Millefolia, ȩ, ſiue Millefolium herba quæ
44:
& Achillion & Syderitis dicitur.
45:
Millepeda, æ, Nieyáki robak w trawie ſie
46:
chowáyący.
47:
Milliarium & milliare Vide Mille.
48:
Millium uel Millus milli, Obróz ná pſy oſtre=
49:
mi á kończátemi ćwieczkámi nábita dla wilká
50:
chárty zá ſzyyę łapáyącego.
51:
Milo, milonis, Właſne ymie Rzymiániná ye=
52:
dnego/ też ymię sławnego zápáśniká z Cro=
53:
tá/ który cáłego wołu nośił/ któregoż ná oſtá=
54:
tek pięścią zábił. Milo crotoniates, Zwá=
55:
ny.kolumna: b
| M ante I. |
1:
Miluus, milui, uel miluius, miluij maſcul.
2:
ſecund Kániá. Et per translationem de
3:
homine rapaci dicitur.
4:
Miluus etiam, Nieyáki rodzay ryb.
5:
Miluinus, a, um, Co z kánie yeſt.
6:
Miluinæ plumæ, Kánie pierze.
7:
Miluinus pullus per translationem, Láko=
8:
me kurczę.
9:
Mima mons Ioniæ.
10:
Mimallis Inſula alias Melos uel Zephy=
11:
ra.
12:
Mimallo, mimallonis, fem. penul. corre.
13:
Niewiáſtá Báchuſowe ſwiętá obchodząca á
14:
ſzáleyąca yáko wściekła. Vide ſupra in di=
15:
ctione Edomites.
16:
Mimallones Bacchæ mulieres.
17:
Mimalloneus, a, um, Szalony/ Mieſopu=
18:
ſtny/ a/ e.
19:
Mimas, antos, Mons minoris Aſiæ uel ut
20:
Suidas Thraciæ.
21:
Mimeſis, Vide Mimus.
22:
Mimus, mimi, maſcul ſecund. Latine Ef=
23:
fictor uel Imitator, Błazen który wſzech
24:
ludźi mowę/ słowá/ poſtáć/ y obyczáye vmie
25:
okázowáć.
26:
Mimo ſubſeruire, Pomágáć błaznowi/ tráf=
27:
nowáć/ Błaznowáć.
28:
Mima, mimæ, gene. feminini. Błazni=
29:
cá.
30:
Mimula, æ, diminutiuum, Mąła Błazni=
31:
ca.
32:
Mimicus, a, um, Błazeński.
33:
Mimi etiam, Rymowne słowá powieśći y
34:
prziczinánia króm którego wſtidu ludzkie oby=
35:
czáye ſpomináyące.
36:
Mimi graphus, mimigraphi, Poetá który
37:
tákowe rzeczy piſze.
38:
Mimeſis, penult. product. Latine Imita=
39:
tio morum, Náśládowánie/ álbo tráfiánie
40:
w ludzkie obyczáye.
41:
Mina, minæ, feminin. prim. Funt. Græce
42:
μ᾽υ̃α idem ferme quod libra & pon=
43:
do ſi ſemiunciam detraxeris. Eſt e=
44:
nim Græcorum pondus, & Drach=
45:
mas centum continet, cum libra fit
46:
Romanorum & tantum 96. drachmas
47:
habeat, ut ſupra in dictione Libra
48:
indicatum eſt. Ergo mina ualet un=
49:
cijs duodecim & ſemiuncia, To yeſt ták
50:
wiele yako 24. łotów. Sed Graiam minā,
51:
hoc eſt counem, Grȩcorum uel So=
52:
lonis intellige, Nam uetus Attica 25| drachmis |
strona: 222
kolumna: a
| M ante I |
1:
5 drachmis fuit minor. Medica ue=
2:
ro 4 uncijs maior eadem cum li=
3:
bra noſtra aromataria, Korzenny funt
4:
cztery y dwádzieściá łótów w ſobie máyący.
5:
Cum autem de re numaria loquimur
6:
Mina Græcorum ualet, Około pułtrze=
7:
ciánaſtá Rinskiego złotego/ około pułczwár=
8:
tánaſtá złoego polskiego/ Dźieſięći koron
9:
Fráncuskich á czerwonych wegierskich złotych
10:
ośmi mniey álbo więcey. Non tamē exacte
11:
reſpondet cū quotidie precia uarient.
12:
Mina etiam, Sztuká roley ſto y dwádzieściá
13:
ſtóp w ſzerz y w dłuż.
14:
Minam ouem Varro interpretatur uel=
15:
lere glabro, Goła na brzuchu owcá.
16:
Minæ, minarum, plurale tantum femin.
17:
Groźby/ Grożenie/ Grozy.
18:
Minaciæ, arum, apud Plautem idem.
19:
Minax, minacis maſc. tert. Groźny. Mina=
20:
ces ſermones, Gorźne mowy. Minaces li=
21:
teræ, Groźny liſt.
22:
Minaciter aduerb. Groźnie/ Srogo. Prohi=
23:
bentibus minaciter Decemuiris, Nád
24:
ſrogie zákazánie Dzieſiąci mężow rády.
25:
Minaciter expoſtulare, Groźnie á s gnie=
26:
wem s kim mówić.
27:
Minacius, Groźniey/ Ci. Nū putatis P. C.
28:
dixiſſe eum minacius, facturū fuiſſe.
29:
Minor, minaris, minatus ſum, minari, d.
30:
prim. Grożę/ odpowiedam. Minatur illi
31:
mortem, Odpowieda mu ná głowę/ Odpo=
32:
wieda mu że go chce zábić. Ab hoc minatur
33:
ſe abire, Groźy ſie od niey vciec. Aliquan=
34:
do Minor ſignificat Emineo, Wychodzę
35:
nád co/ Dłuſzſzy álbo wyſzſzy yeſtem.
36:
Minæ ſunt etiam eminentia murorum,
37:
Wychodzące końce z murów álbo z płotów.
38:
Minari alicui incendium, Groźić ſie kógo
39:
zápalić. Minari ruinam, Groźić ſie páść.
40:
Vt hȩc domus minatur ruinam, Ten ſie
41:
dóm groźi páść.
42:
Minito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
43:
nie grożę/ Wſzyſtko ſie grożę. Quorum u=
44:
tri mortem minitatur, Którym obiemá
45:
o gárdło ſtoyi/ vſtáwicznie ſie na nie groźy.
46:
Minitari ferrum & flammam, Odpowie=
47:
dáć komu ogniem y mieczem.
48:
Minitans participium, Grożący ſie.
49:
Minatio, Grożenie/ Odpowiedánie. Minitabi=
50:
liter pro Minaciter, Obſoletum.
51:
Minitabundus, a, ū, Vſtáwicznie ſie grożący.
52:
¶Compoſita, Comminor, aris, ari,
53:
Bárzo ſie grożę ná kógo.
54:
¶Comminatio, Grożenie/ Pograżánie.
55:
¶Eminor, & Eminatio idem.
56:
¶Interminor, S pogrożeniem zákazuyę/
57:
zápowiedam. Nonne tibi inter minatuskolumna: b
| M ante A | 222 |
1:
ſum ne faceres, A zażemći nie zákazał ábyś
2:
ſie tego nie dopuſzczał.
3:
Mincius, maſ. Rzeká w Lombárdiey we wło=
4:
ſzech z yeziora Gárden ciekąca mimo Mantuę.
5:
Minæ populi Arabie.
6:
Minerua, fem. prim. diſciplinarum Dea,
7:
quæ Græce Pallas dicitur, Bogini nauk
8:
y wſzelákiey mądrośći/ Dźiewká Iowiſzowá
9:
Náleźicielká tkáckiego y knapskiego rzemięsłá
10:
Pingui ſeu craſſa minerua aliquid face=
11:
re, Grubo/ Nie foremnie/ Nie ſubtilnie co
12:
czinić. Inuita Minerua aliquid facere,
13:
Kuśić ſie ócz nád ſwoye przirodzenie. Sus
14:
mineruam ſcilicet docet, prouerbium,
15:
Nieuk á grundychwał doctorá vczy.
16:
Minerual ſeu mineruale, Myto od nauki.
17:
Vulgo, W ſzkołách precium álbo ſuche dni
18:
zową.
19:
Mingo, gis, xi, ctum, mingere, neut. tert.
20:
Wodę puſzczam/ ſzczę.
21:
¶Permingo, is, xi, ctum, ere, Wſzędzie
22:
pośikam. Poplugáwiam.
23:
Mictito, as, are. frequentatiuum. Vſtáwi=
24:
cznie s wodą chodzę.
25:
Micturio, ris, ire, meditatium, Chce mi
26:
sie s wodą/ Rad bych wodę puśćił.
27:
Miniarius, miniatula, Vide Minium.
28:
Minulus, mons Teſſaliæ, CC.
29:
Minimus, a, um, Vide Minor comparati=
30:
uum a Paruo.
31:
Miniſcitur ꝓ reminiſcitur Obſol. Feſtus
32:
Miniſtro, as, are, neut prim. Służę. Mini=
33:
ſtrare poculum principi, Być podczáſzym/
34:
Dáwáć pić pánu. Miniſtrare uictum, Zy=
35:
wić kogo. Hic Regi pocula miniſtrat,
36:
Ten królowi dáye pić. Eſſe a poculis mini=
37:
ſtrandis. Być podczáſzym.
38:
Miniſter, ſtri, m. ſe. Sługá/ Pomocnik.
39:
Miniſtra, æ, Służebnicá/ dźiewká służebna.
40:
Miniſtræ. uoluptatum artes, Nauki ku
41:
roskoſzy pomagáyące, Miniſtræ & Satelli=
42:
tes felicitatum uirtutes, fere idem.
43:
Miniſter libidinis, Zwodźiciel/ Zwodcá/ Chło
44:
piec który pánu zwodźi pánie/ Ruffian álbo
45:
Ruſſian yáko niektórzi piſzą.
46:
Minaciter, aduerb, Służbá/ Pomoc.
47:
Miniſtri Euāgelij, Káznodźieye/ Doctorowie.
48:
Miniſterium Euangelij, Słuſzbá kościelna/
49:
Duchowieńſtwo/ vrząd służebników słowá
50:
Bożego.
51:
Miniſterium aliquando pro ipſis mini=
52:
ſtris, Czeladź. Domeſtica miniſteria, Do=
53:
mowe posługi.
54:
Miniſtrator, oris, idem quod miniſter=
55:
Sługá/ Służebnik.
56:
Miniſtratrix, cis, Służebnicá.| Miniſtratorius, |
strona: 222v
kolumna: a
| M ante I |
1:
Miniſtratorius, a, um, Służebniczy álbo to co
2:
yeſt od yákiey posługi álbo potrzeby. Vt mi=
3:
niſtratorij urceoli, Naczinie wodne któ=
4:
rym wody przinaſzáyą.
5:
¶Compoſita, Adminiſtro, as, are,
6:
Spráwuyę/ Rádzę/ Opátrzuyę/ mam w
7:
ſwym poruczeniu. Adminiſtrare munus,
8:
Spráwowáć yáki vrząd. Ciuitatem ad=
9:
miniſtrare, Rządźić miáſtem. Prouinci=
10:
am adminiſtrare, Stároſtą być. Bellum
11:
adminiſtrare, Hetmańskie mieyſce mieć
12:
ná woynie. Adminiſtrare, gerere, & rege=
13:
re idem.
14:
Pocula Ioui adminiſtrare, Nálewáć/
15:
Dawać pić.
16:
¶Adminiſtratio, onis, fem. tert. Sprá=
17:
wowánie/ Rządzenie. Habes uxorem in
18:
rerum domeſticarum adminiſtratione
19:
ualde exercitatam, Maſz żonę ku wie=
20:
dźieniu goſpodárſtwá wielmi ćwiczoną/ vmie=
21:
yętną.
22:
¶Adminiſtrator, oris, Sprawcá/ Poru=
23:
cznik/ Namieſtnik.
24:
¶Adminiſtratiua ars, Rzemięsło. CC.
25:
ſine authore alio.
26:
¶Adminiſtratorij ſpiritus in ſacris le=
27:
gitur pro adminiſtris.
28:
¶Adminiſter fere idem quod mini=
29:
ſter, Sługá/ Przisługáyący/ Pomocnik.
30:
Aliquando idem quod adminiſtrator,
31:
Sprawcá/ Porucznik/ Towárzyſz w vrzędźie.
32:
¶Adminiſter audaciæ, libidinis, cupi=
33:
ditatum alicuius, Poduſzcziciel/ Prziſz=
34:
czuwácz/ ten który kogo káźy/ kaścá. Admi=
35:
niſtra uirtutis ars & comes, Nauká yeſt
36:
sługą y towárzyſzem cnot.
37:
¶Subminiſtro, as, are, Przi posługuyę/
38:
Pomagam/ Dodáyę/ Nádawam/ Przikłá=
39:
dam. Ille mihi ſumptus ſubminiſtrat,
40:
On mi pieniędzy dodáye/ Nákłáda mi. Li=
41:
gna igni ſubminiſtrare, Przikłádáć
42:
drew ná ogień. Tabellarium alicui
43:
ſubminiſtrare, Nástręczić komu posłá/
44:
Bieguna/ Curſora. Aquam radicibus
45:
ſubminiſtrare, Kropić/ Polewáć wodą.
46:
Minito, minitabundus, Vide Minor. Vide
47:
Minæ.
48:
Minium, minij, neut. ſecun. Fárbá którą też
49:
náſzy málarze Minium zową. Alias ru=
50:
brica, Glinká.
51:
Minaria, æ, fem. prim. Szibá álbo Górá w
52:
którey Minium kopáyą.
53:
Miniacus, a, um, Vt expolitio Minia=
54:
ca, Pofárbowánie z Minium.
55:
Minarius, a, um, Vt Minarium metallū.
56:
Miniatula, æ, cera eſt, Czerwony wosk.
57:
Minio, minas, are, Fárbuyę tą fárbą Mini=
58:
um/ czinię czerwono.kolumna: b
| M ante I. |
1:
Miniatus, a, ū, Co yeſt z tey fárby Minium.
2:
Miniatus liber, Xięgi które ſą y tám y ſám
3:
czerwonym piſmem/ to yeſt rubriką pomázáne.
4:
Minius fluuius Hiſpaniæ.
5:
Mino, as, are, idem quod Duco, Wio=
6:
dę. Feſtus Obſoletum.
7:
Minoa urbs in Amorgo Inſula Cycla=
8:
dum & alia Siciliæ & alia Megarenſi=
9:
um Metropolis.
10:
Minor, & hoc minus, Mnieyſzy. Compa=
11:
ratiuū a Paruus. Minor filius, Mniey=
12:
ſzy ſyn. Minor natu, Młodſzy. Quaſi
13:
iſthic minor mea res agatur quam tua,
14:
Iákoby dimidio, Mniey niżli zá poło=
15:
wicę.
16:
Minores qui & poſteri, Potomkowie.
17:
Minorare pro minuere barbarum eſt,
18:
cum deriuatis in Biblijs.
19:
Minimus, a, um, Naymnieyſzy/ a/ e. Super=
20:
latiuum a Paruus. Minimi precij ho=
21:
mo, Niczemny człowiek. Minimo emit,
22:
Barzo tanie kupił. Minimus natu, Nay
23:
młodſzy.
24:
Minimum aduerb, Namniey. Minimum
25:
uini, Barzo máło winá.
26:
Minuſculus diminut. Przimnieyſzym/ Má=
27:
leńki. Si minuſculo digito increpuerint
28:
fores, By máłym páluſzkiem skrzinęły
29:
drzwi. Reſcripſi Epiſtolæ maximȩ, audi
30:
nunc de minuſcula, Odpiſałem ná on
31:
długi liſt/ á to daley odpiſuye ná on málenki.
32:
Minuſcula uilla, Máleńka wioſeczká.
33:
Minus aduerbiū. Comparatiui gradus,
34:
Mniey. Terent. Minus potens quam
35:
tu, Mniey możny. Albo nie ták możny yáko
36:
ty. Minus dixi quam uolui de te, Mni=
37:
yem mówił o tobie/ niżlim ſie brał.
38:
Minus aliquando ſignificat idem quod
39:
Non. Si minus intelligis, cur non iterū
40:
interrogas, Iesli nie rozumieſz czemu pow=
41:
tóre nie pytaſz. Correxit miles quod in=
42:
tellexi minus, Złayał yą pan Rycerz czegom
43:
ya nie wyrozumiał. Mihi iam minus mi=
44:
nuſ obtemperat, Co dáley to mniey słu=
45:
cha. Minus quindecim anni ſunt, Mniey
46:
yeſt niżli piętnaście lat. Duobus nummis
47:
minus eſt, Dwiemá pieniądzomá mniey.
48:
Minus tribus ſeptimanis abſoluit.
49:
Mniey niżli zá trzi tygodnie dokonał.
50:
Minime aduerb. Negandi, Nié/ namniey.
51:
Minime gratum ſpectaculum, By nam=
52:
niey. Minime feceris prohibendi parti=
53:
cula, Nie cziń tego/ Waruy ſie. Minime
54:
gentium, By kąská ná świecie nic. Heus
55:
puer Pamphilam accerſe ut delectet hic
56:
nos, illa exclamat, Minime gentium
57:
O nie nie. Minime omniū, By kąská/ By
58:
krziny.| Minime |
strona: 223
kolumna: a
| M ante I. |
1:
Minime uero negantis eſt in reſponſio=
2:
ne, Wierę prawdá. Minime multa habet
3:
A názbytći má/ to yeſt ták wiele yáko nic.
4:
Minimopere, Bynamniey/ Dixerunt ue=
5:
teres ſicut maximopere.
6:
Minos, minois, maſc. pen. prod. Rex &
7:
Legislator Cretenſium, A wedle fábuł
8:
Poeckich ſędzia piekielny.
9:
Minoius, a, um, Co yemu należy.
10:
Minotaurus monſtrum biformæ, Zwierzę
11:
dwoxtałtne. ex Paſiphe, Z żony Minois
12:
á z byká národzone/ po tym w Lobyrincie
13:
zámknione człowieczym ćiałem było kár=
14:
mióne.
15:
Minturnæ oppidum Campaniæ, in Ita=
16:
lia.
17:
Minus, minime, minuſculus, Vide Mi=
18:
nor.
19:
Minuo, minuis, minui, minutum, minue=
20:
re, act. ter. Mnieyſzę/ vmnieyſzam. Mi=
21:
nuere alicuius authoritatem, Mniey=
22:
ſzyć/ vwłáczáć cziyey poważnośći. Minue=
23:
re æs alienum, Płáćić długi. Non mi=
24:
nuam meum conſilium, ex uſu quod
25:
eſt id perſequar, Nie odmienię ſwego
26:
vmysłu/ to co pożitek nieſie to przed ſie
27:
poprowádzę. Minuere ſumptum, V=
28:
mnieyſzáć nákłádu.
29:
Minutus participium, Vmnieyſzony. Vt
30:
minuta ſpes, Vmnieyſzona nádzieyá.
31:
Minutus, a, um, Nomen, Máły/ krót=
32:
ki. Minute fruges, Máłe pożitki.
33:
Minutus cum diminutiuis additur ele=
34:
ganter ipſam rem attenuat & minorē
35:
facit ut Minuti piſciculi, Máłe rybki.
36:
Minutæ litere, Máłe literki.
37:
Minulus, a, um, adiectiuum diminut.
38:
Máluczki. Minutulus caniculus, málucz=
39:
ki pieſeczek.
40:
Minutio, Vmnieyſzenie. Minutio ſangui=
41:
nis, Vpuſzczenie krwie.
42:
Bona minutio, Dobry czás puſzczáć
43:
kreẃ.
44:
Minutatim aduerbium, Ná máłe kąski/ po
45:
ſztuce.
46:
Minutatim interrogare, Po troſze py=
47:
táć.
48:
Minutim aduerbium idem.
49:
Minutia, minutiæ, contemplibilis par=
50:
uitas cuiuſcun rei, Sipont. Máluczkie
51:
kąski ſztuczki odrobinki wſzelákich rze=
52:
czy.
53:
Minutal, minutalis, genus edulij quod
54:
ex conciſis minutatim oleribus fit,kolumna: b
| M ante I. | 223 |
1:
Siekána potráwá z yákichkolwiek ogrodnych
2:
źiół.
3:
Minurizo, as, are, Sidonius dixit pro
4:
parua uoce ſuccinere, Iąkáć/ yęczecz. Grȩ
5:
ca uox eſt & inuſitata Latinis.
6:
¶Compoſita, Comminuo, Rozſiekam/
7:
rozbiyam/ roſtrącam. Statuam commi=
8:
nuere, Połamáć słup. Comminuere at
9:
uiolare officium auaritia, Zgwałćić/
10:
zniſzczić záchowánie dobre przes łákom=
11:
ſtwo.
12:
Comminuti re familiari, Ná goſpodár
13:
ſtwie podeſzli. Comminute opes & de=
14:
preſſæ, Podeſzłe nátárgnione bogáctwo.
15:
Frangere & Comminuere idem.
16:
¶Diminuo fere idē, ut diminuti auxi=
17:
lio, Ná pomocy vbliżem. Diminuam tibi
18:
caput niſi hinc abis, Roſtrącęć łep/ zmięk=
19:
częć párchów yeſli ſie nie porwieſz precz.
20:
Ne de tanta uoluptate quicquam
21:
diminuerat, Nic nie odeſzło/ nic ſie nie
22:
vmnieyſzyło było ná tey roskoſzy. Multum
23:
diminutum eſt ex regia poteſtate, Wie
24:
le vſzło możnośći krolewskiey.
25:
¶Diminutio uerbale, Vmnieyſzenie. Di=
26:
minutio capitis, Rozbicie głowy/ nátłu=
27:
czenie w głowę.
28:
¶Imminuo, Vmnieyſzam. Caput alteri
29:
imminuere, Rozbić komu łep. Pudicitiam
30:
uirginis imminuere, Zeſromoćić białą
31:
głowę.
32:
Maieſtatem populi Romani immi=
33:
nuere, Poważność ludu Rzimskiego lżić.
34:
Authoritatem imminuere idem.
35:
¶Imminutus participium, Vmnieyſzo=
36:
ny.
37:
Imminuta libertas, Vmnieyſzona wolność
38:
Imminutio, Vmnieyſzenie/ Zelżenie.
39:
Minyæ, maſ. populus Bœotiæ & Theſ=
40:
ſaliæ, Z którego ludu ći byli którzy w ło=
41:
dźi Argo do Troyey ciągnęli.
42:
Minyæ etiam urbs Theſſaliæ & altera
43:
Phrygiæ, CC.
44:
Mirabilis, MIraculum, Mirificus, Mirus
45:
Vide Miror.
46:
Miritus Theſſaliæ monticulus.
47:
Mirmillo, mirmollonis, maſc. tert. Był
48:
nieyáki zapáſnik álbo ſzermierz Francus=
49:
kim obyczáyem we zbroyę vbrány/ miał ná
50:
prziłbicy miáſto herbu wymálowáną rybę/
51:
ten ſie potykał z drugim Retiarus zwánym
52:
dla tego iż rybną ſieć pod hełmem ſwoyim
53:
nośył w którey przerzeczonego Mirmillo=
54:
ná v więźić chciał. Inde qui ſeſe ad| Pp | duellum |
strona: 223v
kolumna: a
| M ante I. |
1:
duellum prouocant, Którzy ſie na rękę
2:
wywabiáyą. Alter Reticarius alter mir=
3:
millo appellatur, Feſtus, Mirmillo=
4:
nium, Zbroyá przerzeczonego moca=
5:
rzá.
6:
Miror, miraris, miratus ſum, mirari, de=
7:
pon. prim. Dźiwuyę ſie/ dźiw mi. Mirari
8:
aliquem, Dźiwowáć ſie komu. Miratur
9:
ſeſe, Dźiwuyę ſie ſam ſobie/ kocha ſie ſam
10:
w ſobie.
11:
Miror unde fit, Dźiwno mi z kąd ſie
12:
wźiął.
13:
Mirabar hoc ſi ſic abiret, Dźiw mi by=
14:
ło áby to miáło przeminąć. Satis mi=
15:
rari nequeo eorum inconſtantiam,
16:
Nie mogę sie wydźiwić ich nie ſtátku. Mi=
17:
ror tam ineptum quicquam potuerit
18:
tibi uenire in mentem mi uir, Dźiwuyę
19:
ſie temu miły mężu yákoć mogło ná myśl
20:
wpáść co tákiego nietráfnego.
21:
Miror aliquando ſignificat Veneror,
22:
Czczę/ ważę.
23:
Miro, as, are, antiquum.
24:
Mirus, a, um, adiectiuum, Dźiwny/ a/ e.
25:
Non mirum fecit uxor mea, ſi hoc
26:
ægre tulit, Nic ſie dźiwnego nie dopuśći=
27:
łá iż tego zá dobre nie przimowáłá.
28:
Mirum ſubſtantiuum, Dźiw/ dźiwna
29:
rzecz.
30:
Miraculum, miraculi, fere idē, Aliquan=
31:
do pro monſtro ponitur, Miáſto dźiwu
32:
który yeſt przećiw przirodzeniu.
33:
Mirum in modum & mirandum in
34:
modum, Bárzo dźiwno.
35:
Mirum quantum illius conſuetudine
36:
delecter, Dźiw yáko ſie ya w niego obco=
37:
wániu kocham/ to yeſt nie mogę ſie wypo=
38:
wiedźieć.
39:
Mirum aliquando reſponſio aduerbij
40:
formam habens, Terent. Rx ergo te
41:
in oculis, Te ſcilicet G geſtire T. ue=
42:
rum credere omnem exercitum, con=
43:
ſilia, G mirum, I to wielki dźiw. Mi=
44:
rius pro magis mirum obſoletum.
45:
Mirator, miratoris, uerbale, Dźiwowi=
46:
dzá.
47:
Miratio, onis, fem. tert. Dźiwowánie.
48:
Mire aduerbium, Dźiwnie.
49:
Mirandus, a, um, Dźiwny/ godny podźiwie=
50:
nia. Vt miranda res, Dziwna rzecz Mi=
51:
randum in modum gaudeo, Dźiwnie
52:
ſie weſelę/ bárzom temu rad.
53:
Mirabundus, a, um, Dźiwuyący ſie/ dźiwo=
54:
widzny.
55:
Mirabilis, le, Dźiwny. Idem quod Mi=
56:
rus.kolumna: b
| M ante I. |
1:
Mirabilem in modum fere prouerbia=
2:
liter uſurpatur, Bárzo dźiwnie. Mirabilē
3:
in modum iucunda, Bárzo czyſta/ dźiw=
4:
nie weſoła.
5:
Mirabiliter aduerbium, Dźiwnie. Mirabi=
6:
liter mi Brute lætor, Nie pomáłu ſie we=
7:
ſelę miły Brutuſie.
8:
Mirabilitas, Dźiw. Pro Miraculo apud
9:
Nonium.
10:
Miraculo eſſe, Ku podźiwieniu być. Mira=
11:
culo nobis omnibus fuit, Nie mogliſ=
12:
my ſie wſziſci temu wydźiwić.
13:
Mirifico, as, are, act. prim. Dźiwno czinię.
14:
Pro mirabilem facere, apud Plau=
15:
tum ponitur, fere iam obſoletum.
16:
Mirificus, a, um, Dźiwny/ a/ e. Mirificiſsi=
17:
mus ſuperlatiuus, Bárzo dźiwny.
18:
Mirifice aduerbium, Dźiwnie.
19:
¶Compoſita, Admiror idem quod
20:
ſimplex Miror, Admiratus ſum quod
21:
tarde redires, Dźiwowałem ſie iżeś ſie nie
22:
rychło prziwrácał. Admirari aliquem,
23:
Wyſoko ſobie kogo ważić. Suſpicere &
24:
admirari idem.
25:
¶Admiratio, onis, uerbale, Dźiwowá=
26:
nie. Habet hæc res admirationē, Dźiw=
27:
na to rzecz yeſt.
28:
Admiratione obſtupefacti omnes,
29:
Zdumieli ſie wſziści od dźiwu.
30:
¶Admirabundus idem quod mira=
31:
bundus, Admirabilis, le, idem quod
32:
mirabilis, Admirabiles in nectendis
33:
Machinis Ægypti, Prouerb. Tráfni ku
34:
wynáleźieniu czego dźiwnego. Admirabi=
35:
litas idem quod Admiratio.
36:
¶Admirabiliter aduerbium, Dźiw=
37:
nie.
38:
¶Admirabundus idem quod Mira=
39:
bundus.
40:
¶Demiror, aris, ari, Bárzo sie dźiwuyę/
41:
zdźiwić ſie nie mogę.
42:
Miſantropos, maſ. pen. pro. μισανθρωπος
43:
Latine oſor hominum, Nietowárziski/
44:
oſobliwy człowiek który gárdźi ludźmi álbo
45:
ſie chróni poſpolitowánia s ludźmi. Talis
46:
fuit Timon Athenis quidam.
47:
Miſceo, miſces, miſcui, miſtum uel mi=
48:
xtum, miſcere, act. ſec. Mieſzam. Miſcere
49:
uinum aqua, Prziláć wody w wino. Ma=
50:
re cœlo miſcere uel ſacra miſcere pro=
51:
phanis, Prouerbium, Wſziſtkiemi rzeczá=
52:
mi zámieſzáć/ zámotáć. Et abſolute miſce=
53:
re ſignificat, Nálać/ podáć pić.
54:
Miſcere pocula Nálewáć ochotnie. Mi=
55:
ſcere colloquia cum aliquo, Rozmá=
56:
wiáć s niekim.| Miſcere |
strona: 224
kolumna: a
| M ante I. |
1:
Miſcere ſermones idem.
2:
Miſtus uel Mixtus participium, Zmieſzá=
3:
ny.
4:
Miſtus candore rubor, Zmieſzána czerwo=
5:
na fárbá s białością/ to yeſt záwadza ſie bia
6:
łośći miedzy czerwony.
7:
Miſtio uel Mixtio, Zmieſzánie.
8:
Miſtura ſeu Mixtura, æ, idem, Miſtura
9:
iocorum, Krotochwilenie.
10:
Miſtarius, Naczinie w którym wino s wodą
11:
przemieſzáyą.
12:
Miſcellus, a, um, Rozmáyicie przemieſzá=
13:
ny.
14:
Miſcellum columbarum genus uocat
15:
Varro quod non aggreſte eſt, nec do=
16:
meſticum, ſed utro temperatum, Go=
17:
łębie áni dźikie áni ſwoyskie/ ale z obudwu
18:
rodzáyów zmieſzáne.
19:
Miſcellæ uites, Które ſie wſzędźie przymuyą
20:
wſzędzie ym ziemiá lubi.
21:
Miſcellas uuas appellat Cato, quibus
22:
præligarent uinum fit quod operatij
23:
bibant.
24:
Miſcellaneus, a, um, Zmieſzány/ rozmáyity/
25:
nie porzędnie vłożony.
26:
Miſcellanea plurale tantum, Xięgi w któ=
27:
re ſie y to y owo piſze/ rozmáyite rzeczy oſię=
28:
gáyące. Qualia ſunt Miſcellanea Poli=
29:
tiani.
30:
¶Cōpoſita, Admiſceo, Przimieſzawam
31:
przicziniam. Admiſere ſe alicui negotio,
32:
Wplętáć ſie w niektórą rzecz.
33:
¶Admiſceri ad aliquod conſilium,
34:
Być przizwan ku nieyákiey rádźie.
35:
¶Admiſtus, a. um, participium, Przi=
36:
mieſzány/ a/ e.
37:
¶Admiſtio, Przimieſzánie.
38:
¶Admiſtura, æ, pro Admiſtione,
39:
CC.
40:
¶Admiſte aduerbium, Z przimieſzániem
41:
CC, nullo authore.
42:
¶Commiſceo, Weſpołek mieſzam yedno s
43:
drugim mieſzam.
44:
Animum alterius cum ſuo commiſce=
45:
re, Pokumáć ſie/ ſtowárziſzić ſie yeden s dru=
46:
gim.
47:
¶Commixtio in Biblijs, Pomieſzá=
48:
nie.
49:
¶Commixtim, Iedno s drugiem po=
50:
mieſzawſzy Aduerbium.
51:
¶Immiſceo idem quod Admiſceo,
52:
Przimieſzawam/ prziliewam w co. Collo=
53:
quijs ſe immiſcere, Przichylić ſie ku rozmo=
54:
wóm.
55:
¶Intermiſceo idem, Hoſtibus inter=kolumna: b
| M ante I. | 224 |
1:
miſti, Nieprziyacielmi przemieſzáni/ przeple=
2:
cieni.
3:
¶Permiſceo, I tám y ſám ze wſząd prze=
4:
mieſzawam. Permiſcere omnia, Wſziſtki=
5:
mi rzeczámi zámotáć/ zátrudnić/ zápleść. Per=
6:
miſceri connubio, W ſtan małżeński
7:
wſtąpić.
8:
¶Permiſtus, Przemieſzány/ przeplecio=
9:
ny.
10:
¶Permiſte aduerbium, Przeplatáyąc.
11:
¶Permiſtio, Przeplecienie/ przemieſzá=
12:
nie.
13:
¶Promiſcuus, a, um, Zmieſzány/ poſpoli=
14:
ty/ nie yednoſtáyny/ nierózny/ a/ e. Genus
15:
promiſcuum apud Grāmaticos uo=
16:
catur quo ſub una terminatione u=
17:
trum ſexum ſignificat, Rodzay w któ=
18:
rym nie rozeznáć ſámice od ſámcá. Diuina
19:
at humana habere promiſcua, Za=
20:
dney roznośći nie mieć miedzy boskiemi á
21:
ludzkiemi/ álbo miedzy duchownemi á świe=
22:
ckiemi rzeczámi. Promiſcuus uictus, Po=
23:
ſpolita żywność/ proſta/ nic nie oſobliwa. In
24:
promiſcuum uſum uenire, W poſpolito=
25:
wánie prziść/ ſpoſpolitowáć ſie. Promiſcuā
26:
operam dare, Pomoc ſobie weſpołek.
27:
Miſellus, Vide Miſer.
28:
Miſer, a, um, Nędzny/ mizerny/ a/ e. Miſer a=
29:
nimi, Nędznego vmysłu. Miſer ambitio=
30:
nis, Zdechły/ wydáyący ſie ná pychę. Miſer=
31:
rima miſeria, Nędzá s lichotą/ wielkie
32:
nieſzczęście.
33:
Miſer aliquando Innocens dicitur te=
34:
ſte Aſconio, Cic. Defenſione miſerorū
35:
odio improborum, Broniąc niewinne/
36:
przenáſliaduyąc złe.
37:
Miſeram me, Dolentis & merentis par=
38:
ticula, O biedá mnie nędznicy.
39:
Miſellus dimin. Nędzniuchny/ miſerniuch=
40:
ny.
41:
Miſellum pallium, Nędzny płaſzczyk.
42:
Miſere aduerbiū, Nędznie. Eam miſere a=
43:
mat, Miłuye yą z duſze/ ſzalenie. Aliquan=
44:
do ualde, Miſere cupit, O wielmi bárzo
45:
żąda.
46:
Miſere hoc eſſe cupio uerum, O boże
47:
day to by to prawdá byłá.
48:
Miſeriter pro miſere, Obſoletum.
49:
Miſeria, æ, Nędzá/ niedoſtátek. Incidere in
50:
miſeriam, W nędzę wpáść.
51:
Miſeritudo, pro miſeria Obſoletum.
52:
Miſereor, miſereris, miſertꝰ ſum, miſereri
53:
genitiuo iungitur, & eſt neutrius ſigni=
54:
ficationis, Vt miſereor tui, Záłuyę/ żal mi
55:
cie/ mam lutość nád tobą.| Pp 2 | Miſereo |
strona: 224v
kolumna: a
| M ante I. |
1:
Miſereo pro miſereor obſolentū, Mei mi=
2:
ſeret nemo, Mikt nie ma ná de mną lu=
3:
tośći.
4:
Miſeret imperſonale, idem eſt Miſeret
5:
me illius, & miſereor illius, Zal mi
6:
go.
7:
Miſeret me tui, Zal mi cie. Nonne te
8:
miſeret mei, Izalić mnie nie żal. Mene=
9:
demi uicem miſeret me tantum deue=
10:
niſſe ad eum mali, Zal mi Menedemuſá
11:
że ſie ták wiele nędz weſpołek nań zgro=
12:
mádźiło.
13:
Miſeretur imperſonale, Cic. pro Ligario
14:
Cauete fratrum pro fratris ſalute pre=
15:
cantium, uos miſereatur, rarū eſt, præ=
16:
terquam in præteritis.
17:
Miſertum uel Miſeritum eſt, Vlutowano/
18:
zmiłowano ſie yeſt.
19:
Miſereſco, is, ere, Zal mi. Mam lu=
20:
tość.
21:
Miſereſco cum Genitiuo, Verg. Arcadij
22:
quæſo miſereſcite regis, Proſzę mieycie
23:
lutość nád Arcadeyskim królem.
24:
Miſereſcit imperſonale, Teren. At ino
25:
pis nunc te miſereſcat mei, Zmiłuy ſie
26:
teras ná demną nędznym.
27:
Miſericors, miſericordis, om. Miłoſierny
28:
lutośćiwy/ a/ e.
29:
Miſericorditer, Miłośiernie.
30:
Miſericordia, æ, fem. prim. Miłoſierdzie
31:
Bona comparat præſidia miſericor=
32:
dia, Prouerb. Pokorney głowy miecz nie
33:
śiecze.
34:
Miſeratio, onis, Zmiłowánie/ vżalenie/ zlu=
35:
towánie. Commouere miſerationem, Po
36:
ruſzić komu żalu.
37:
Miſeror, miſeraris, miſeratus ſum, miſe=
38:
rari, dep. prim. Mam lutość nád kim/ żá=
39:
łuyę/ lutuyę. Accuſatiuo caſui iungitur
40:
Miſeratur commune periculum, Zá=
41:
łuye poſpolitey przigody.
42:
Miſerator, Miłośnik ten który lutość á mi=
43:
łośierdzie nád kim okázuye. Sed in Biblijs
44:
tantum pro miſerante ſcilicet reperi=
45:
tur.
46:
Miſerabilis, le, Mizerny/ nędzny/ żáłoſny/
47:
a/ e. Voces miſerabiles exaudiebantur
48:
præſertim mulierum, Záłoſne głoſy było
49:
słycháć á zwłaſzczá niewiescie. Miſerabilis
50:
reſpectus, Nędzny wzgląd.
51:
Miſerabiliter aduerbium, Záłoſnie.
52:
Miſerandus. a, um, Záłoſny/ a/ e. Miſeran=
53:
da res, Záłoſna rzecz.
54:
Miſeranda tempeſtas, Okrutna niepogo=
55:
dá.
56:
Miſerandum in modum milites po=kolumna: b
| M ante I. |
1:
puli Romani capti, necati, deſerti,
2:
diſsipati ſunt, Bárzo mizernie służebny lud
3:
ludu Rzimskiego poymány/ pobity/ opuſzczo=
4:
ny y roſproſzony yeſt.
5:
Miſeranter pro Miſerabiliter, Obſole=
6:
tum.
7:
¶Compoſita, Commiſeror, commi=
8:
ſeraris commiſerari, idem ſignificat
9:
quod ſimplex Miſereor, Mieć lutość
10:
nád kim.
11:
¶Commiſereſco, is, ere, idem, Hinc cō
12:
miſeratio, Zlutowánie/ vżalenie/ vlytowá=
13:
nie.
14:
Miſſenus, pen. product. Mons Campa=
15:
niæ.
16:
Miſsile, miſsio, miſsito, miſſus, Vide
17:
Mitto.
18:
Miteſco, Mitis, Vide Mitigo.
19:
Mithra, æ, a Perſis dicitur ſol, Słońce. Et
20:
aliquando primarius ſacerdos, Wyſzſzy
21:
kápłan. Apud Apul.
22:
Mithrica, neut. ſacra ſolis ſiue Oſyridis,
23:
Ofiárowánie słońcu które pogáńſtwo zá bo=
24:
gá chwaliło.
25:
Mithrax nomen gemmæ, Calep.
26:
Mithridates maſc. Krol był Poncki w Aſiey
27:
który przećiwko Rzimiánóm wielkie woy=
28:
ny wiódł.
29:
Mithridaticus, a, um, Co ku temu nale=
30:
ży.
31:
Mithridaticum ſubſtantiuum, Oſobliwe
32:
liekárſtwo przećiwko/ yádu y trućiznie. Mi=
33:
thridaticum antidotum zową.
34:
Mitigo, as, are, act. pri Vśmierzam/ skrom=
35:
nym pokornym czinię/ vſpokoyam/ błagam.
36:
Mitigare alicuius iracundiam, Vbłá=
37:
gáć czy gniew.
38:
Mitigare animi uehementiam, Vśmie=
39:
rzyć/ vſpokoyić.
40:
Mitigare dolorem, Vlżić boleśći.
41:
Mitigatio, Vśmierzenie/ vkoyenie/ vbłagá=
42:
nie.
43:
Mitigatorius, a, um, Ku vśmierzeniu czi=
44:
niący.
45:
Miteſco, is, ere, Koyę ſie/ bywam vbłagan/
46:
vśmierzón.
47:
Miteſcunt diſcordiæ, Bywáyą vśmierzone
48:
zwády.
49:
Miteſcente Hyeme, Náſchodźie źimy/ gdy
50:
ſie yuſz ciepło przibliżáło.
51:
Miteſcunt fluctus, Vſtáwáyą á koyą ſie
52:
wełny á náwáłnośći wodne.
53:
Miteſcere aliquando, Doſtáć ſie/ vźrze=
54:
nieć.
55:
Miteſcunt poma, Doſtawáyą ſie yábł=
56:
ká.| Mitifico, |
strona: 225
kolumna: a
| M ante I. |
1:
Mitifico, as, are, Błágam/ vśmierzam/ krocę
2:
kogo.
3:
Mitificare cibum, Przetrawić ſtráwę.
4:
¶Compoſita, Commitigo, Zmiękczam
5:
kogo, vbłágam/ krocę/ też nábiyam/ nátłukam
6:
Vtinam tibi uideā Sandalio commi=
7:
tigari caput, Terent, Miły boże dáy żeć
8:
pátynką łbá nátłuczono.
9:
Mitis, & hoc mite, cui Acer opponit, Cy=
10:
chy/ skrómny/ dobrotliwy/ miły/ powolny. Ni=
11:
hil poterat fieri illo mitius, Nic nie mo=
12:
gło nádeń być powolnieyſzego/ skromniey=
13:
ſzego.
14:
Mitiorem in partem interpretari, W
15:
lepſze obrácáć. Mite ſtagnum, Spokoyne
16:
yeźioro. Mitia poma, Dobrze vźrzáłe yábł=
17:
ká.
18:
¶Immitis, & hoc immite, Nieſpokoyny/
19:
Nieskromny/ niełáskáwy/ nieogłaská=
20:
ny.
21:
Mite, mitius, mitiſsime, aduerbiū, Skrom=
22:
nie/ pokornie.
23:
Mitis, Vide Mitigo.
24:
Mitra, æ, fem. prim. Biskupia czapká. Bar=
25:
bara uox.
26:
Mitellum, diminut. Czapeczká.
27:
Mitratus, a, um, Táką czapkę noſzą=
28:
cy.
29:
Mitteris Inſula ultra Britanniam ſex die=
30:
rum nauigatione, Calep.
31:
Mittilis pulmentaria dicebatur, capieba=
32:
tur pro paupercula, Vide ſupra My
33:
ctires, ita enim quidam ſcribunt & re
34:
ctius.
35:
Mitto, mittis, miſi, miſſum, mittere, act.
36:
tert, Slię/ poſyłam/ puſzczam. Mittere ſan=
37:
guinē, Puśćić kreẃ. Sanguinē mittere in
38:
ciſa uena nouum non eſt, Nie yeſt nowa
39:
rzecz záciąwſzy żyłę puśćić kreẃ. Miſſa eſt
40:
ancilla obſtetricem accerſitum, Posłá=
41:
na yeſt dźiewká po bábę.
42:
Mittere legatos ad Regem, Posłáć po=
43:
sły do krolá.
44:
Miſit legatos ſe uenturum, Obiecałmi
45:
przes posły że chce prziyecháć. Mittere pi=
46:
lam, Rzucić piłę.
47:
Mittere ſub iugum, Podbić pod ſwą moc.
48:
Mittere talos, Puśćić koſtki po ſtole. Vox
49:
de quæſtura nulla miſſa eſt, Zadney
50:
zmianki nie vcziniono o poborskim vrzędzie.
51:
Voces furiales mittere, Wołáć by ſzalo=
52:
ny. Aliquando pro ſuo compoſito,
53:
Oitto uel Dimitto, ut Mitte lachry=
54:
mas, Przeſtań płákáć. Mitte maledicta
55:
Przeſtań tego złorzeczenia/ nie złorzecz.
56:
Mitte orare, Nie proś więcey/ przeſtańkolumna: b
| M ante I. | 225 |
1:
prośić. Mittere manu. Wyświebodźić
2:
wolny vczinić.
3:
¶Manumiſsio, Wolnepuſzczenie/ wyświe=
4:
bodzenie. Mittere ad nomen, Posłáć ku
5:
popiſowi áby ſie dał wpiſáć że chce żołnier=
6:
skiey słuſzby pátrzáć.
7:
Mittere in conſilium, Posłáć álbo odesłáć
8:
do rády/ do wyſzſzego práwá Mitto de illo
9:
nunc, Nieſpominam o tym teraz. Mitte me
10:
Dáy mi pokóy/ Puść mie. Vnam hanc
11:
noxam mitte, Terent. Odpuść mi tę ye=
12:
dnę winę.
13:
Miſſum facere, Dáć pokoy komu. Hæc
14:
miſſa facio, To opuſzczam/ tego teras nie
15:
przipominam. Miſſam facere uxorem, id
16:
eſt repudiare, Rozwieść ſie s żoną. Miſſo
17:
conuiuio, Gdy wſtawáli od ſtołu.
18:
Miſſus, huius miſſus, Ciśnienie/ rzucenie.
19:
Liuius, Telum ictu miſſu uehemen=
20:
tius.
21:
Miſſus etiā, Spuſzczenie rozmáyitych zwierząt
22:
álbo też ſzermierzów miedzy ſobą też skład
23:
ná yáką bieśiádę. Vt plures ſinguli ſingulos
24:
miſſus adferentes, Zeſzło ſie ich niemáło ná
25:
tę bieſiádę/ á káżdy ſwoyę potráwę przi=
26:
niosł.
27:
Miſsilis, & hoc miſsile, Co łátwie może
28:
być rzucono. álbo co yeſt od ſtrzelánia.
29:
Miſsile ſubſtantiuum, Wſzeláka bróń któ=
30:
rą może ciſnąć álbo ſtrzelić.
31:
Miſsiles lapides, Kule kámienne. Miſsilia
32:
ſaxa & Miſsilia tela idem.
33:
Miſsilia tormenta, Dźiáłá.
34:
Miſsilia etiam, Dárowánie/ podárze yáko ſą
35:
pieniądze które bywáyą od Hetmaná álbo
36:
którego xiążęciá miedzy żołnierze álbo ynſze
37:
poſpolſtwo wrzucone.
38:
Miſsio, onis, Posłánie też dozwolenie ciągnąć
39:
precz od prawá odpuſzczenie.
40:
Miſsionem dare militibus, Roſpuśćić żoł=
41:
nierze.
42:
Miſsionem efflagitant ab Imperatore,
43:
Stárał ſie o łáskáwe odpuſzczenie v Het=
44:
máná.
45:
Miſsito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
46:
nie śię. Oportet me eo ſæpius miſsi=
47:
tare, Muſzę tám bez przeſtanku poſyłáć.
48:
Miſsiculo, as, are, pro miſsitare, Vſtáwnie
49:
ślię.
50:
¶Compoſita, Amitto, amittis, amiſi,
51:
amiſſum, amittere, Gubię/ Trácę/ vpuſz=
52:
czam.
53:
E manibus amittere, Z rąk vpuſzczáć. E
54:
conſpectu amittere, Spuśćić z oczu. Ani=| Pp 3 | mam |
strona: 225v
kolumna: a
| M ante I. |
1:
mam amittere, Vmrzeć. Cauſam amit=
2:
tere, Stráćić rzecz ná ſądźie. Authorita=
3:
tem amittere, Powagę vtráćić. Ciuitatem
4:
amittere, Mieſckie práwo vtráćić. Filium
5:
in hoc præ amiſi, Zginął mi ſyn w
6:
tey bitwie.
7:
Mentem & memoriā amittere, Odeść
8:
od pámięći.
9:
Fortunam & uitam per dedecus amit=
10:
tere, Máyętność y żywot ſromotnie vtrá=
11:
ćić.
12:
Amiſſus, a, um, participium, Strácony/
13:
vtrácony. Amiſsio, Zgubá/ vtrátá.
14:
¶Admitto, Przipuſzczam/ dopuſzczam/ też
15:
grzeſzę/ dopuſzczam ſie czego złego. Quod
16:
cauere poſsis ſtultum eſt admittere,
17:
Szalona rzecz yeſt w to ſie wdáć/ czego ſie
18:
yeden ſnadnie może vſtrzedz.
19:
Admittere equum, Koniá przipuśćić do
20:
świerzóbki.
21:
¶Admiſſura, æ, Przipuſzczenie kóniá álbo
22:
byká do ſtádá.
23:
Admiſſarius, a, um, przipuſzczány/ a/ e. Vt
24:
equus admiſſarius, Stádnik. Bos admiſ
25:
ſarius, Byk.
26:
¶Admiſſarium Cicero in Piſonem
27:
pro homine libidinis peruagatæ po=
28:
ſuit, ad omnium fœminarum libidi=
29:
nem expoſito, Item admitti ad ali=
30:
quem, Być przed kogo dopuſzczón. Admit=
31:
tere partum ad ubera, Prziſádźić dźiecię
32:
do pierſi.
33:
Si te ad meas capſas admiſero, Ieſli
34:
cię do moyich gratów dopuſzczę. Solatia ad=
35:
mittere, Vweſelić ſie/ krotochwilić. In ſe ali
36:
quid admittere, Dopusćić ſie yákiego grze=
37:
chu.
38:
Culpam admittere idem, Dedecus ad=
39:
mittere, idem. Indignum facinus at
40:
flagitium admiſiſti, Niecnotęś wielką
41:
popełnił.
42:
¶Admiſſus, a, um, participium, Przi=
43:
puſzczony/ a/ e.
44:
Admiſſum ſubſtantiuum pro delicto,
45:
Grzéch/ wyſtęp.
46:
¶Admiſsio, onis, Przipuſzczenie/ dozwo=
47:
lenie.
48:
¶Admiſsionalis, maſ. Wrótny/ odwier=
49:
ny/ który ma moc wpuſzczáć kogo.
50:
¶Committo, Spuſzczam/ poliecam. Com
51:
mittere ſemen ſolo, Pośiáć. Commit=
52:
tere in conclaue, Wnieść ná pokóy do
53:
komory. Item pro Commendare & cre=
54:
dere, Ouem lupo comiſiſti, Owcęś
55:
wilkowi poliećił/ zwierzyłeś owcę wilko=
56:
wi.kolumna: b
| M ante I. |
1:
Committere & credere omnia fidei
2:
alterius, Poliećić y zwierzic cnocie cziyey cze=
3:
go.
4:
Se in fidem & tutelam alicuius com=
5:
mittere, Poliećić ſie komu w obronę. Com=
6:
mittere ſe fidei alterius idem, hoc non
7:
auſim literis committere, Nie śmim te=
8:
go liſtwoi zwierzić/ to yeſt ná liście piſáć.
9:
Committere ſe in diſcrimen, W nie=
10:
beſpieczność ſie wdáć. Committere ſe in
11:
præcipitem locum, & committere ſe
12:
periculo idem, Committere ſe fortu=
13:
næ, Ważić ſie.
14:
Se Hyemi & fluctibus committere,
15:
Puśćić ſie z źiemie ná morze/ ważić ſwoye zdro
16:
wie.
17:
Viæ & nauigationi ſe committere
18:
idem, Item Committere, Dwu á dwu
19:
ſpuśćić. Nam olim in ſpectaculis com=
20:
mittebantur ſingula gladiatorum pa=
21:
ria aur etiam Poëtas binos & binos
22:
ſeſe inuicem carminibus proſcinden=
23:
tes, Prælium committere, Zwieść bit=
24:
wę.
25:
Committere pugnam & committere
26:
prælium, Committre manus idem,
27:
Ludos committere pro incipere, Po=
28:
cząć nieyaką grę.
29:
Multa in ſe committere, in deos, in
30:
homines, Wiele ſie złego dopuśćić/ prze=
31:
ćiwko Bogu/ ludźióm/ y ſam ſobie wykro=
32:
czić.
33:
Iurgia & rixas committere, Zwádę y
34:
hádrunki nápocząć. Committere de exi=
35:
ſtimatione ſua alicui, Przipuśćić ná kogo
36:
ſąd ſwoyey dobrey powieśći. Et item com=
37:
mittere, Oddáć/ poliećić/ przywłaſzczić. Te=
38:
ſtamentaliter committere, Teſtámentem
39:
oddáć.
40:
Hæreditas ueneri commiſſa, Przipádłe
41:
ymienie ná boginią Venus.
42:
¶Commiſſus participium, Poliecony/
43:
zwierzony/ a/ e.
44:
Enuntiare comiſſa, Táyemne á zwie=
45:
rzone rzeczy wywołáć. Et comiſſa exe=
46:
qui, Polecone rzeczy wypełnić. Et commiſ=
47:
ſa, id eſt, peccata, Grzechy/ wyſtępy. Sæ=
48:
pe pro peccare accipitur hoc uerbum
49:
committo, ut quid meus Æneas potuit
50:
committere tantum, I yáko ſie móy Ae=
51:
neas ták bárzo mógł przewinić.
52:
¶Commiſsio, Poliecenie/ przipuſzczenie.| Item |
strona: 226
kolumna: a
| M ante I. |
1:
Item mandatum de iudicanda & co=
2:
gnoſcenda cauſa, quod etiam nos
3:
uulgo Commiſsia uocamus, Też ſpuſz=
4:
czenie dwu á dwu.
5:
¶Commiſſura, ræ, fem. prim. Spuſzcze=
6:
nie kliyem/ skliyenie álbo ſpoyenie. Alias
7:
iunctura.
8:
¶Commiſſorius, a, um, Vt Lex com=
9:
miſſoria, Poſtánowienie álbo ziednánie dwu
10:
ſtrón pod pewną vmową/ która yeſli nie
11:
bywa pełniona/ poſtánowienie nic nie wa=
12:
ży.
13:
¶Demitto, Z wierſzchu puſzczam/ popuſz=
14:
czam.
15:
Demittere aures, Powieść vſzy. Demit=
16:
tere uultum, Spuśćić twarz ku źie=
17:
mi.
18:
Demittere in uiſcera cenſum, Máyęt=
19:
ność ſwoyę przes gardźiel przeláć/ vtrá=
20:
ćić.
21:
Demittere in aures, Wysłucháć. Demit=
22:
tere in pectus, Dopuśćić do ſercá/ przi=
23:
yąć.
24:
Debilitari & animos demittere, Osłá=
25:
bieć.
26:
¶Demiſſus, a, um, participium ſiue no
27:
men ex participio. Demiſſa tunica,
28:
Spuſzczona/ zwieſzona ſuknia. Demiſsis la=
29:
bijs homo, Powieśiſtych warg czło=
30:
wiek.
31:
Aures demiſſæ, Powieśiſte vſzy. Demiſ=
32:
ſa & paluſtria loca, Vniżone á ługowáte
33:
mieyſcá.
34:
Demiſſa uſ ad talos purpura, Szár=
35:
łatna ſzátá áż do koſtek długa. Demiſſus a=
36:
nimus alias abiectus, Osłábiony vmysł.
37:
Mœrens, triſtis, afflictus, demiſſus, fere
38:
idem, Humilis & demiſſus cui contra=
39:
rium eſt alacer & lætus, Demiſsior
40:
animus, Słábſzy vmysł.
41:
¶Demiſsio, Spuſzczenie. Animi demiſ=
42:
ſio, Osłábienie vmysłu.
43:
¶Demiſſe aduerbium, Pokornie/ skrom=
44:
nie.
45:
Suppliciter & demiſſe gratias agere,
46:
Pokornie dźiękowáć. Humiliter demiſſe
47:
ſentire de ſeſe. Nie pyſznie/ nie wiele oſo=
48:
bie dźierżeć.
49:
Demiſſe aliquid exponere, S wiel=
50:
ką skromnośćią á pokorą rzecz ſwą ſpráwo=
51:
wáć.
52:
¶Dimitto, Opuſzczam/ odſyłam/ rozſyłam.
53:
Dimittere literas in alias urbes, Ro=
54:
zesłáć liſty do ynſzych miaſt. Dimittere bo
55:
ues in paſcua, Puśćić woły ná páſtwi=
56:
ská.kolumna: b
| M ante I. | 226 |
1:
Dimittere folia dicitur arbor, Puſzczáć
2:
liśćie.
3:
Dimittere ſe ad aurem alicuius, Przi=
4:
chilić ſie komu do vchá. Dimiſſus eſt ſe=
5:
natus, Wſtáłá rádá. Dimittere de ſum=
6:
ma, Vpuśćić nieco z ſummy. Dimittere
7:
uxorem, Opuśćić żonę.
8:
¶Dimiſsio, Opuſzczenie/ odpráwienie/
9:
odesłánie.
10:
¶Dimiſſoriæ literæ, uulgo Apoſtolos
11:
uocant, Gdy ſędźia ná vſtánie ſtrony Ap=
12:
peluyący áppelláciey dopuſzcza á czás zakre=
13:
ſzá áby yą przes ten czás do tego ſądu do
14:
którego appeluye przeniosł.
15:
¶Emitto, Wypuſzczam. Emitti ex cuſto=
16:
dia, Być wypuſzczón z więźienia. In hoſtem
17:
emittere equites, Wypuśćić ná nieprziya=
18:
cielá yezne.
19:
Emittere arcu ſagittas, Strzeláć z łuku.
20:
Emittere fulmina & iacula, Grzmieć/
21:
łyskáć ſie.
22:
¶Emiſsio, Wypuſzczenie. Emiſsiones tor
23:
mentorum, Strzelánie z dźiał.
24:
¶Emiſſarius, emiſſarij, Nieſpokoyny czło
25:
wiek/ który nic nie czini yedno wſziſtko złe.
26:
Emiſſarius equus, aries & huiuſmodi,
27:
Zwádliwy kóń który ſie kwika á biye s dru=
28:
giemi końmi ná paſzy.
29:
Emiſſarius, Buttel/ mieyſcki párobek/ które=
30:
go y tám y ſám ſlią/ który też złodźieye y=
31:
muye.
32:
¶Emiſſarium, emiſſarij, in neut. Vpuſt/
33:
którym wód vpuſzczáyą.
34:
¶Emiſsitius, a, um, fere etiam idem
35:
alias Explorator, Szpieg. Emiſſitij ocu
36:
li, Wiercące ſie oczy/ y tám y ſám ſie mie=
37:
cące.
38:
Emiſsitius globus, Kulá którą ſtrze=
39:
láyą.
40:
¶Immitto, Wpuſzczam/ wpádam/ wrzu=
41:
cam.
42:
Im medios hoſtes ſe immittere, Wpáść
43:
w pośrzód nieprziyaciół. Ad immunem
44:
ciuitatem immittitur, Do świebodnego
45:
miáſtá wpuſzczón.
46:
Perturbationes immittere, Zátroskáć.
47:
kogo.
48:
Immiſſa barba, Podługowáta brodá.
49:
¶Immiſsio, onis, uerbale, Wpuſzczenie.
50:
¶Immiſſura, ræ, Látá/ wſtáwienie/ klin w
51:
ſukniey.
52:
Intermitto, Przeſtáwam. Vbi habitamus
53:
non intermittit ſol niteſcere, Tám gdźie
54:
mieſzkamy nie przeſtáye słońce ſwiećić. Ad=
55:
mirationem non intermittere, Przes
56:
przeſtanku ſie dźiwowáć.| Pp 4 | Conſue= |
strona: 226v
kolumna: a
| M ante I. |
1:
Conſuetudinem intermittere, Towárzi=
2:
ſtwá pozoſtáć/ álbo náłogu przeſtáć. Nun=
3:
quam unum intermittit diē quin ſem=
4:
per ueniat, I yednego dniá nie opuśći áby
5:
tu nie miał być.
6:
Ne diem ne noctem intermittit,
7:
I we dnie y w nocy nie przeſtáye. Opus
8:
intermittere, Przeſtáć od roboty/ odpocziwáć
9:
chwilę. Id tempus intermiſeram potius
10:
quam ommiſeram.
11:
¶Intermiſſus participium, Popuſzczony
12:
ná chwilę. Tecta intermiſſa, Dáleko yeden
13:
dóm od drugiego/ rzadkie domy.
14:
¶Intermiſſus, huius intermiſſus, Prze=
15:
ſtánie.
16:
¶Intermiſsio, onis, idem, Sine inter=
17:
miſsione pulſabat, Bes przeſtanku kołá=
18:
tał. Intermiſsio literarum, Przeſtánie li=
19:
ſtów piſáć.
20:
¶Intromitto idem quod Immitto,
21:
Wpuſzczam.
22:
Alienum hominem intromittat ne=
23:
minem, Zádnego opcego człowieká niechay
24:
nie wpuſzcza.
25:
In ædibus meis neminem uolo in=
26:
tromiti, Nie chcę áby któ był wpuſzczon w
27:
móy dóm/ álbo áby kto poſtał w mym do=
28:
mu.
29:
Phedriam intromittamus comeſſa=
30:
tum, Weźmiemy go ſobie ná bieśiádę.
31:
¶Omitto difert ab Intermitto, Opuſz=
32:
czam. Id omitto, To opuſzczam/ nie bierzę
33:
ſobie tego ku pomocy.
34:
Omitte me, Day mi pokóy. nie nágábay
35:
mie.
36:
Iam dudum omiſi illam, Iużem yą da=
37:
wno opuśćił. Omittere iracundiam, Popuść
38:
tego gniewu.
39:
Omitte ſolicitudinem, Niechay tego tro=
40:
skánia.
41:
Omitte timorem, Nie bóy ſie nic. De iſt=
42:
hoc rogitare omitte, Nie pytay ſie wię=
43:
cey po tym.
44:
Omitte de te dicere, ego te furciter ſi
45:
uiuo, Nie ſpráwuy ſie/ nie wymawiay
46:
ſie/ etć.
47:
¶Omiſſus, Opuſzczony. Participium ſiue
48:
nomen ex participio, Omiſsior ab re,
49:
Niedbáły o goſpodárſtwo/ nie pilny ſwey
50:
rzeczy. Omiſsis iocis, Opuśćiwſzy kun=
51:
ſzty.
52:
¶Permitto, Dopuſzczam/ Dozwalam. Per=
53:
mittere equum, Puśćić koniowi wodze.
54:
Concitāt equos permittunt in hoſtē,
55:
Zábodſzy kóni przitárli ná nieprziyaciele.
56:
Permittere ſeſe, podáć ſie. Permittere ſe inkolumna: b
| M ante I. |
1:
deditionem idem, Tibi pater permit=
2:
timus, Tobie oycze dopuſzczamy. Deus &
3:
ſacræ literæ permittunt, Pan Bóg y
4:
piſmo ſwięte dozwala. Permittere omnia
5:
iudicio alicuius, Wſziſtko przipuśćić ná
6:
cziye vznánie.
7:
¶Permittitur imperſonale, Plin. Si con
8:
iectare permittitur, Ieſli gádáć dozwa=
9:
láyą.
10:
¶Permiſſus, a, um, Dópuſzczony/ a/ e.
11:
¶Permiſſus, huius permiſſus in ſing.
12:
num. q. declin. eſt, & in plurali ſec. Per=
13:
miſſa, permiſſorum, Dozwolenie/ dopuſz=
14:
czenie.
15:
Permiſſu tuo, Zá twoyim dozwolenim.
16:
Permiſſy patris, Zá dozwolenim oycow=
17:
skim.
18:
¶Permiſsio uerbale idem.
19:
¶Præmitto, Ná przod śię/ poſyłam. Con
20:
ſtruitur fere cum ad, uel in præpo=
21:
ſitionibus, Hunc ad Acherontem prȩ=
22:
mittam, Ná przod poślę. Præmiſerat in
23:
Hiſpaniam legiones, Wysłał był na=
24:
przód woyská do Hiſpaniey. Prætermitto
25:
fere idem quod Intermitto. Przeſtawam/
26:
przemiyam/ zámieſzkawam chcąc. Prætermit=
27:
tere ſilentio, Zámilczeć.
28:
Neminem prætermiſit qui cum loqui
29:
potuit, cui non eadem iſta dixerit, Za=
30:
dnego nie opuśćił s którymkolwiek yedno
31:
mógł mówić/ komu by tego nie powiedźiał.
32:
Nihil prætermiſi inter orando, Ni=
33:
tem nie opuśćił com yedno twey chwale na=
34:
leżeć baczył.
35:
Prætermittere pœnam, id eſt, ignoſce=
36:
re, Opuśćić winę.
37:
¶Prætermiſsio uerbale, Opuſzczenie/ po=
38:
puſzczenie.
39:
¶Promitto, Obiecuyę. Quod tibi pro=
40:
miſeram præſtiti, Spełniłem com ći obie
41:
cał.
42:
Promittere cœnā, Obiecáć v kogo na wie=
43:
czerzy być.
44:
Promiſi mea fide, Wziąłem to ná ſię/ przi
45:
rzekłem dobrym słowem.
46:
Promittere bona fide, Dobrym słowem
47:
przirzec. Promittere & in ſe recipere, Przi
48:
rzec y na ſię prziyąć.
49:
Promitto fere & promitto futurum,
50:
Obiecuyę/ ma ſie ták ſtáć/ ma ták być. Grā=
51:
matica plus habet in receſſu quam in
52:
fronte promittat, Item promittere,
53:
Rośćiągnąć/ dáleko ſcięgáć. Nec ulla ar=
54:
bor auidius ſe promittit, Zadne ſie drze
55:
wo ták bárzo nie roſpościera/ rozraſta. Lon
56:
gius tela promittere, Dáley ſtrzeláć.| ¶Promiſſus |
strona: 227
kolumna: a
| M ante I. |
1:
¶Promiſſus, a, um, Obiecány/ a/ e. Pro=
2:
miſſus in ſcripturis, W piſmie obiecány.
3:
Promiſſá barba, Długa brodá. Promiſ=
4:
ſo uentre uaccæ, Odwieśiſtego brzuchá.
5:
Promiſſæ ueſtes, Długie ſzáty.
6:
¶Promiſſum ſubſtantiuum, Obietnicá/
7:
obiecánie.
8:
Conſequi promiſſa, Obiecáne rzeczy o=
9:
śięgnąć.Promiſſum ac receptum idem,
10:
Conſtantia promiſsi, Stáłość á pełnie=
11:
ne obietnic. Cōficere munus promiſſis,
12:
Obietnice ſwe pełnić. Stare promiſsis &
13:
implere promiſſum, Seruare promiſſa
14:
ſatisfacere promiſso idem, Repetere
15:
promiſſum, Vpominać ſie obietnice. Vbe=
16:
rius promoſſum, Hoyne á łáskáwe obie
17:
cánie.
18:
¶Promiſsio, onis, uerbale idem quod
19:
Promiſſum.
20:
¶Compoſita, Compromitto, cōpro=
21:
mittis, compromiſi, compromiſſum,
22:
compromittere, Przirzec/ prziyąć ná ſię/
23:
to yeſt obrawſzy ſobie yednacze álbo ſędźie/
24:
zdáć ſie ná nie/ przirzec/ prziyáć ná ſię zá=
25:
kład/ y zápiſáć ſie/ wſzysko to trzimáć co ći
26:
yednacze naydą á miedzy ſtronámi poſtá=
27:
nowią. Alias compromittere, Dáć w
28:
ręce yednaczóm.
29:
¶Compromiſſum, cōpromiſsi, Zdá=
30:
nie ſie ná yednacze/ Dánie yednaczóm w ręce
31:
Compromiſſum facere de re aliqua,
32:
Obrawſzy ſobie yednacze podáć ym ſwoyę
33:
rzecz w ręce.
34:
¶Repromitto, Przirzekam/ obiecuyę. Idē
35:
fere quod Promitto, Repromiſsio,
36:
Przirzeczenie/ obietnicá.
37:
¶Repromiſſor, oris, in Biblijs, Obiec=
38:
nik/ ten który co komu przirzekł.
39:
¶Remitto, Odpuſzczam. Alicui remitte=
40:
re, Odpuśćić komu. Remitto debitum,
41:
Odpuſzczam dług. Remittere arcum,
42:
Spuśćić łuk z cięćiwy. Remittere animū
43:
curis, Popuśćić ſtáránia/ ochłodźić ſie od
44:
prac. Remittere peccatum, Odpuśćić
45:
grzéch.
46:
¶Remiſsio, nis, fem. tert. Odpuſzczenie
47:
grzechów. Remiſit dolor, Vlżył ſie ból=
48:
Remittere iam me onerare iniurijs,
49:
Przeſtańmi yuſz złorzeczić. Nullum remit=
50:
tis tempus ne te reſpicis, Zadnego czá
51:
ſu nie opuſzczaſz/ nie máyąc ná ſię żadnego
52:
względu.
53:
¶Remiſſus, a, um, Odpuſzczony/ a/ e. Re=
54:
miſſus animus, Niedbáły/ słáby. Remiſ=
55:
ſiorem, Słábſzym być. Remiſsior ar=kolumna: b
| M ante I. | 227 |
1:
cus, Słábſzy łuk. Frigus remiſſus, Nie
2:
ták cięskie źimno.
3:
¶Remiſsio etiam, Osłábienie/ popuſzcze=
4:
nie.
5:
Remiſsio animi & diſſolutio, Osłá=
6:
bienie vmysłu. Quies & remiſsio, Po=
7:
kóy y puſzczenie/ odpoczynienie. Remiſsio
8:
& moderatio uocis, Spuſzczenie gło=
9:
ſu.
10:
¶Submitto, Podkłádam/ podczinam/ pod=
11:
ſádzam/ poſtáwiam/ podpieram. Submitte=
12:
re fœtus matribus, Podſádźić yágniętá
13:
pod owce.
14:
Prata in fœnum ſubmittere, Sprzętáć
15:
łąki/ zbieráć śiáno. Genu ſubmittere, zgiąc
16:
koláno Et ſubmittere per translatio=
17:
nem, Vkorzić ſie. Submiſit ſeſe, Poddał
18:
ſie/ vkorzył ſie. Animum alicui periculo
19:
ſubmittere, Zlieknąc ſie yákiey przigody.
20:
Submittere ſe in humilitatem, Iáko
21:
náyskrómniey ſie vpokorzić. Submittere
22:
capillum, Zápuśćić brodę, & barbam,
23:
quod in luctu fieri ſolet, Submittere
24:
uocem, Zniżyć głoſu. Submittere ſub ur=
25:
bem hortum, Pod ſáme miáſto ogród pdo
26:
ſádźić. Et ſubmittere, Táyemnie nádes=
27:
łáć.
28:
¶Submiſſus, a, ū, Vniżony/ zniżony/ a/ e.
29:
Prata ſubmiſſa, Poległe/ niskie łąki.
30:
Submiſſa uoce aliquid dicere, Po má=
31:
łu co mówić/ nie wyſokim głoſem.
32:
¶Submiſſum dicendi genus concitato
33:
contrarium.
34:
¶Submiſſus & abiectus, ſubmiſſum
35:
& populare.
36:
¶Submiſsio uerbale fem. ter. Zniżenie/
37:
podczinienie.
38:
¶Contentio & ſubmiſsio uocis con=
39:
traria, Podwyſzſzenie y zniżenie.
40:
¶Elatio & Submiſsio contraria, Pychá
41:
á skromność álbo poniżenie.
42:
¶Submiſſe aduerbium, ut Submiſſe
43:
ſupplicare, Pokornie prośić. Submiſſe
44:
dicere, Niskim głoſem mówić. Submiſ=
45:
ſe ſe gerere, Nisko ſie nieść. Quidam
46:
ſcribunt ſubmiſſe conuerſo b in m,
47:
quod & in alijs dictionibus compo=
48:
ſitis a ſub fere fit, quæ ab m inci=
49:
piunt.
50:
¶Submiſſius aduerbium idem quod
51:
Submiſſe, Suet. Submiſſum fabulātes
52:
prouocabat, Szpecące/ po máłu mowiące
53:
wyzywał.| ¶Tranſmitto |
strona: 227v
kolumna: a
| M ante I & O. |
1:
¶Tranſmitto, Przepuſzczam/ przeſyłam.
2:
Flumen tranſmittere, Przebyć/ przepłáwić
3:
ſie przes rzekę/ też przewieść ſie w łodźi. Ma=
4:
re tranſmittere, Zá morze ſie puśćić. Cri=
5:
bro tantum arenas tranſmittere, Przes
6:
rzeſzoto piaſek przeſiać.
7:
Curſu campoſ tranſmittere, Przes polá
8:
przebieżeć.
9:
Tectum lapide tranſmittere, Dóm ká=
10:
mieniem przećiſnąć. Tranſmittere literas
11:
papyrus dicitur, Przebiyáć/ ná drugą ſtro
12:
nę/ ſpływáć.
13:
Aliquot menſes tranſmittere in ſpe=
14:
cu, Kilká mieſiąców przetrwáć w yákiey yá=
15:
skiniey.
16:
Tranſmittere tempus temporibus ami
17:
corum, Trawić czás ná posługách prziya=
18:
cielskich.
19:
Diſcrimen tranſmittere, Vwárowáć ſie
20:
przigody. Hæreditatem fratri tranſmit=
21:
tere, Máyętność brátu po ſobie zoſtáwić.
22:
¶Tranſmittere pro tranſmittere apud
23:
Ciceronem.
24:
¶Tranſmiſsio, Przepuſzczenie/ przewiezie=
25:
nie/ ná drugą ſtronę przesłánie.
26:
Mitylene, es, pen prod. uel Mitylenæ, a=
27:
rum, urbs Lesbi & ipſa Inſula.
28:
Mixtarius uas quo unum aqua dilui=
29:
tur, Lucillus obſoletum.
30:
Mna, mnæ, Vide Mina.
31:
Mnemoſyne, es, fe. pen. cor. Latine Me=
32:
moria, Pámięć. Et mater muſarū, Mát=
33:
ká bogiń nauk. Mnemoſynon, Latine
34:
Monumentum, Pámiątká/ znák pámiątki
35:
cziyey/ też vpominek dár nieyáki/ który yeden
36:
drugiemu dawa w vpominku.M ante O.
37:
Mobilis, Vide Moueo.
38:
Mocenia oppidum Germaniæ in Vin=
39:
delicia, Motzing po niemiecku.
40:
Modero, Moderor, Modeſtia, Modicus
41:
Vide Modus.
42:
Modius, Modiolus, Vide Modus.
43:
Modo aduerbium, o finali breui tem=
44:
pus ſignificat præſens, uel mox, præ=
45:
teritum, uel nondum præteritum uel
46:
ſtatim Futurum, Teras/ yuſz. Modo
47:
ait, modo negat, Iuſz zná/ yuż przy. Mo=
48:
do unum, tum autem plures, Teras
49:
yednego á potym hent wiele ich. Modo a
50:
noſtris imperatoribus ſubacti, modokolumna: b
| M ante O. |
1:
bello domiti, modo triumphis nota=
2:
ti, modo a ſenatu agris multati ſunt,
3:
Iuż od náſzich Hetmánów woyennym oby=
4:
czáyem podbići/ Iuſz woyną vśmierzeni/ te=
5:
ras zwycięſtwem poſiędzeni/ teraz ná máyęt=
6:
nościách od ſenatu skaráni.
7:
Modo de tempore præterito Plaut.
8:
Modo eum uixiſſe aiebant, Máło przed
9:
tym powiedano że yeſzcze żyw yeſt. Modo
10:
enim hoc malum in hanc Rempub.
11:
inuaſit, Máło przed tym/ nie dawno to
12:
nieſzczęście w to krolewſtwo ſie zámo=
13:
gło.
14:
Quid dico nuper? Immo uero mo=
15:
do ac plane paulo ante uidimus, Ale
16:
co mowię nie dawno? y owſzem teraz á prá=
17:
wie maluczko przed tym widźieliſmy.
18:
Modo etiam pro Tantum modo, Cic.
19:
Hæc omnibus qui ea mediocriter mo
20:
do cōſiderant pertracta eſſe poſſunt
21:
Te rzeczy mogą ſie yáſne káżdemu zdáć/ któ=
22:
ry ye tylko miernie przed ſię bierze. Modo
23:
ne, Cic. Declinatum eſt a uia, modo ne
24:
ſumma turpitudo ſequatur, Vſtąpiło
25:
ſie z drógi/ tylko by z temu ztąd co złego
26:
nie vrosło.
27:
Modo ne interrogatiuum, Teren. Mo
28:
do ne id demum ſenſiſti Pamphile?
29:
Terazześ to dopiero obaczył Pamphiluſie?
30:
Modo non auri montes pollicēs, Tyl=
31:
ko nie złote góry obiecuyąc.
32:
Modo aliquando pro Interdum, Pod
33:
czás/ niekiedy/. aliquando pro Saltem,
34:
Tylko.
35:
Modo nō id eſt ferme, Málem. Habes ex=
36:
empla ſupra A modo, Od tegó czáſu/ od
37:
tey chwile.
38:
A modo non ueniam, Od tego czáſu
39:
nie przydę.
40:
Modulor, pen. cor. modularis, modula=
41:
tus ſum, modulari, dep. pri. Spiewam/
42:
nocę/ też miárkuyę.
43:
Modulari carmen, Nieyáką pieśń śpie=
44:
wáć.
45:
Modulari uoces, Miárkowáć/ vmiárko=
46:
wáć/ podać głoſy.
47:
Modulatus participium, ut Modulatus
48:
ſonus, Vmiárkowány/ náſtroyony głos.
49:
Modulatio, onis, femin. tert. Spiewá=
50:
nie.
51:
Modulator, Spiewak/ miárkownik głoſów.
52:
Vocis & cantus modulator, Kán=
53:
tor.
54:
Modulate aduerbium, Miernie/ ſtroynie w
55:
práwą miárę.| Modus |
strona: 228
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Modus, modi maſcul. ſecund. Obyczay/
2:
Miára/ środek. Eſt modus in ſiccando
3:
fœno ut ne peraridum ne rurſus
4:
uiride colligitur, Ieſt miárá y obyczay
5:
zbierania śiáná/ etć. Suus cui modus
6:
eſt, Káżdy ma ſwoy obyczay. Modus ui=
7:
uendi, Obyczay żicia. Adhibere modum
8:
alicui rei, Miárę w którey rzeczy trzi=
9:
máć.
10:
Hoc modo, Tym obyczáyem. Ad hunc
11:
modum, Tym ſpoſobem. Bono modo,
12:
Dobrym obyczáyem.
13:
Definire modum alicui rei, Náleść
14:
którey rzeczy pośrzodek. Extra modum
15:
& ultra modum, Nád miárę. Habere
16:
modum, Mieć miárę. Sine nunc me
17:
meo uiuere modo, Niechay też teraz yuż
18:
żywę yáko mi ſie zda.
19:
Modis omnibus, Wſzelákim obyczáyem/
20:
wedle wſzelákiey przemożnośći. Statuere
21:
modum alienæ petulantiæ, Zákryśić ko=
22:
mu áby nie wyſtępował zá przęckę. Statue=
23:
re modum inimicitiarum, Nie ták ſie
24:
hániebnie przenáſliádowáć.
25:
Saltare ad tibicinis modos, Táńco=
26:
wáć w nótę.
27:
Niſi tibi aliquem uitæ modum con=
28:
ſtitueris, Ieſli ſobie nie vſtáwiſz á nie
29:
vmiárkuyeſz yáko ſie maſz ſpráwowáć.
30:
Modulus diminut. Siłká/ obyczáyek. Vt pro
31:
meo modulo, Wedle mego máluczkiego
32:
przemożenia/ wedle mych śiłek.
33:
Modulus aliquando, Nieyáka miárá cie=
34:
ſielska.
35:
Moduli aquarij a principibus impe=
36:
trabantur, quibus priuatis licebat tan=
37:
quam publicam in priuata loca duce=
38:
re e caſtellis aquæ ductuum.
39:
Moduli erogatorij quibus aqua eroga=
40:
tur & diſtribuitur.
41:
Modulus etiam, Pienie/ pioſnká/ wierſze ku
42:
ſpiewániu.
43:
Modiperator, Cechmiſtrz ſtárſzy w cechu. Itē
44:
qui in conuiuijs modum imperabat,
45:
CC.
46:
Modificor, aris, ari, depon. prim. Mierzę/
47:
miárę biorę/ wymierzam yáko czego może ná
48:
co doſtáć.
49:
Modicus, a, um, Máły/ ták wczeſny. Modi=
50:
co igne foueri, Máłym ſie ogniem zágrze=
51:
wáć.
52:
Modicus collis, Nie wyſoka górká. Mo=
53:
dica pecunia, Nie wielkie pieniądze. Má=
54:
ła ſummá.kolumna: b
| M ante O. | 228 |
1:
Modicus facultatibus, Ták wczas bo=
2:
gáty.
3:
Domum modici introierunt, Plaut.
4:
Máło ludźy.
5:
Modicus xultu uel in cultu, Ták ſie w
6:
czás vbiera/ nie koſztownie ſie nośi. Modi=
7:
cum iudicium, Máły rozum.
8:
Immodicus, a, um, Niemierny/ zbytny/ a/ e.
9:
Immodica concio, Długie kázánie. Im=
10:
modicus libidinis, Zbytny/ ſwey woley/
11:
niecziſty/ niepowśćięgliwy.
12:
Modicum aduerbium, Máło.
13:
Modice idem, Ea res me modice tangit
14:
Tá ſie rzecz mnie máło dotyczę/ máło mi do
15:
tego. Modice dicere, Krótko mowić.
16:
¶Immodice aduerbium, Bezmiernie/
17:
nádmiárę/ názbyt.
18:
Modero, as, are, Rządzę/ ſpráwuyę/ nie do=
19:
puſzczam ſwey wolei/ záchowawam pry mier=
20:
nośćy.
21:
Moderor, moderaris, moderatus ſum,
22:
moderari, idem, deponens.
23:
Moderari aliquem, Rządźić kim/ vczić ko=
24:
go.
25:
Moderari currum, Woźnicą być/ wóz wo=
26:
źić.
27:
Moderari affectibus, Vskrámiáć álbo
28:
powścięgać popędliwośći. Nie pozwáláć ſo=
29:
bie ſwey woley.
30:
Officio & conſilio moderantes, Rá=
31:
dą y záchowániem dobrym ſpráwuyąc/ rzą=
32:
dząc.
33:
Moderari ſe modeſtis moribus, Plau=
34:
tus, Pięknych ſie obyczáyów dźierżeć. Ex ſua
35:
libidine moderantur, Wedle ſwey wolei
36:
rządzą/ vſtáwuyą.
37:
Moderandum mihi eſt iam orationi
38:
meæ, fugienda ueſtra ſacietas, Ale
39:
yuż należy ná mię ku końcowi rzeczy moyey
40:
ſie mieć/ ábych wam tesknośći á ſtążenia nie
41:
vczinił.
42:
Moderator ludi, Szkolny miſtrz.
43:
Moderator, oris, Sprawca/ rządźcá.
44:
Moderator iuuentæ idem, Miſtrz á vczy=
45:
cieł dobrych obyczáyów. Rector, Guberna=
46:
tor, Moderator, fere idem.
47:
Moderatrix, moderatricis, Rządźczina/
48:
Rządźicielká.
49:
Moderatrix rerum ſapientia, Mądrość
50:
wſziſtkiemi rzeczámi rządźi.| Moderatio |
strona: 228v
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Moderatio, onis, fem. ter. Mierność/ skrom
2:
ność.
3:
Moderatio uirium, Szánowánie. Mo=
4:
deratio animi, Vymowánie/ powścięgli=
5:
wość.
6:
Summa moderatione animi prædi=
7:
tus, Wielką powśięgliwością obdárzony.
8:
Moderatio modo uirium adſit, Tylko
9:
niechay ſie ſzánuyą/ niechay ſobie gwałtu nie
10:
czinią.
11:
Moderatus, a, um, Mierny/ powścięgliwy/
12:
niewykroczony/ a/ e. Moderatus in omni=
13:
bus uitæ partibus, We wſzelákich rzeczách
14:
skromny.
15:
Nihil penſi, ne moderati habere,
16:
Zadney bácznośći áni miáry w ſobie nie
17:
mieć.
18:
Moderate aduerbium, Miernie/ niepo=
19:
pędliwie.
20:
Ferre moderate, Skromnie cierpieć. Mo=
21:
deratius ferre, Nie przećiwić ſie. Quæ res
22:
cum moderatiſsime, ſapientiſsime
23:
conſtituta eſſet, a maioribus noſtris,
24:
Która rzecz gdy od przodków náſzych yeſt
25:
bárzo dobrze mądrze poſtánowiona.
26:
¶Immoderatus, a, um, Niemierny/ po=
27:
pędliwy/ niepowścięgliwy.
28:
Immoderata intemperantia, Zbytna
29:
niemiárá.
30:
Mulier immoderata, Swowolna nie=
31:
wiáſtá.
32:
¶Immoderatio, Niemiárá. Immodera=
33:
tio animi, Swawola/ popędliwość. Effer=
34:
ri immoderatione uerborum, Popędli=
35:
wie mówić.
36:
¶Immoderate. Niemiernie/ zbytnie. Im=
37:
moderate profuſa uox, Názbyt wrzęſz=
38:
czący głos.
39:
Res aduerſas immoderate ferre, Prze=
40:
ćiwić ſie fortunie/ nie skrómnie cierpieć złey
41:
przigody.
42:
Immoderate & intemperanter uiuere
43:
Roſpuſtnie żyć.
44:
Modeſtus, a, um, Mierny/ skromny/ oby=
45:
czáyny/ ćichy/ który nie rad wylata. Mode=
46:
ſtus uultu, Pokorney poſtáwy. Modeſtus
47:
moribus, Obyczáyny/ wſtydliwy. Mode=
48:
ſto ingenio præditus, Cichego prziro=
49:
dzenia.
50:
Modeſte aduerbium, Miernie/ obyczáynie/
51:
ćicho/ skromnie.
52:
Modeſte melius facere ſumptum quā
53:
ampliter, Wczeſnie trawić lepiey niżli náz=
54:
byt.
55:
Quid tum poſtea? ſi modeſtate ac raro
56:
hoc fecit, Oy coſz ná tym/ mu ſie to raskolumna: b
| M ante O. |
1:
álbo dwá przigodźiło. Adnuo in terram
2:
intuens modeſte, Przizwoliłem skromnie
3:
oczy ku źiemi máyąc/ pátrząc ná źiemię.
4:
Modeſtia, æ, Obyczáyność. skromność/ wſty=
5:
dliwość.
6:
¶Immodeſtus, a, um, Niewſtydliwy/ nie=
7:
báczny nic ná kogo. Immodeſti mo=
8:
res, Roſpuſtne obyczáye. Immodeſtum
9:
ingenium, Swowolne przirodzenie. Im=
10:
modeſta lingua, Niepowśięgliwego yę=
11:
zyká.
12:
¶Immodeſtia, æ, Niewſtidliwość, niemiá
13:
rá/ roſpuſtá.
14:
¶Immodeſte aduerbium, Bezmiernie/
15:
niewſtidliwie.
16:
Immodeſte ſeſe efferre, Názbyt sie cheł=
17:
pić.
18:
Modius, modij, maſc. ſec. Miárá żitna/
19:
Korzec/ Cwiertnia álbo też małdr. Non e
20:
reſpondet noſtra ueterum menſuræ
21:
poſſumus tamen uocare, Modium,
22:
Korzec álbo czwiertnie. Eſt autem aridorū
23:
menſura tantum.
24:
Modius tritici, Cwiertnia pſzenice.
25:
Modius uini, Może być zwano yedno wiá=
26:
dro 24. kwart.
27:
Modius agri qui & mina etiam dicitur
28:
Zrzeb álbo ſtáye roley/ Też Sztuká ro=
29:
liey ná ſtu ſtóp w ſzerz y w dłuſz.
30:
Modiolus, modioli diminutiuum, Miár
31:
ká.
32:
Modiolus, aliquando, Wiádro którym wo=
33:
dę czerpáyą.
34:
Modiolus in rota cui affixi ſunt radij
35:
Piaſtá kołowa w którey oś chodźi á ná któ=
36:
rey ſzpice ſtoyą.
37:
Modialis, & hoc modiale, Co czwiertnię
38:
waży/ czwiercienny/ korzeczny.
39:
¶Semimodius, Pułczwiertnie/ pułkor=
40:
cá.
41:
¶Semimodialis, Pułczwiercienny/ puł=
42:
korzeczny.
43:
¶Seſquimodius, Pułtory czwiertnie.
44:
¶Seſquimodialis, Pułtoroczwiercien=
45:
ny.
46:
¶Bimodius, Trimodius, apud Colu=
47:
mellam.
48:
Mœchus, mœchi, m. ſ. Cudzołożnik też ku=
49:
rewnik.
50:
Mœchus mulierum, Kurwiarz.
51:
Mœchia in Biblijs tantum pro adulte=
52:
rio, Miáſto cudzołoſtwá.
53:
Mœchor, aris, ari, dep. prim. in Biblijs
54:
etiam tantum, Cudzołożę/ kurewſtwá pá=
55:
trzę.
56:
Mœchiſſo, as, are, idem.| Mœnia |
strona: 229
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Mœnia, mœniorum, mœnibus, neut. plu
2:
raliter tantum declinatur, Mury około
3:
miáſtá. Muri & Mœnia idem, Cin=
4:
gere mœnibus, Obwieść murem, Cir=
5:
cundata mœnibus ciuitas, Obtoczone
6:
miáſto murem. Mœre ſingulariter di=
7:
xit Eunius Obſoletum.
8:
Mœnitus pro mœnibus cinctus, ob=
9:
ſoletum.
10:
Mœnus, Vide Menus.
11:
Mœreo, mœres, mœſtus ſum, & olim
12:
mœrui, ere, Smucę/ troſzczę ſie/ wzdycham/
13:
żáłuyę.
14:
Grauiter mortem filij mœret, Cice.
15:
Bárzo záłuye śmierći ſynowskiey. Mœre=
16:
re propter caſum alicuius, Smućić ſie
17:
dla złey przigody cziyey.
18:
Mœreo, are, act. prim. id eſt, mœren=
19:
tem facere, Obſoletum.
20:
Mœſtus, a, um, Smutny/ troskliwy/ a/ e.
21:
Mœſtitia, æ, Smutek/ żáłość/ troskánie. Tan
22:
ta in mœſtitia fui, Quanta, & c. W tá=
23:
kim ſmutku byłem. Reſiſtere mœſtitiæ,
24:
Odyąć ſie ſmutkowi.
25:
Mœror, mœroris, idem, Mœror funeris
26:
Záłobá pogrzebna.
27:
In mœrore eſſe & uerſari, W wielkim
28:
ſmutku być. In mœrore iacere idem.
29:
Mœſtitudo, inis, fem. tert. Smutek/ troská=
30:
nie. Obſoletum.
31:
Mœſte aduerbium, Smutnie/ żałoſnie.
32:
Mœſtiter pro mœſte, Obſoletum.
33:
Mœri, mœrorum pro muris antique
34:
dici teſtatur Seruius.
35:
Mœſia corrupte quidam ſcribunt pro
36:
Myſia, Vide in loco.
37:
Moga olim dicta eſt Cappadocia.
38:
Moguntia oppidum Galliæ Ciſalpinæ
39:
& ciuitas Archiepiſcopalis in Germa=
40:
nia, alias Moguntiacum, neu. Meny po
41:
niemiecku.
42:
Moguntinus, a, um, Moguncki.
43:
Moguntinenſis, e, Ieden z Mogun=
44:
ciey.
45:
Mola, molæ, fem. prim. Młyn. Molæ o=
46:
peram dare, Młynárzem być.
47:
Molæ equinæ, Końskie młyny,
48:
Mola aſinaria, Młyn w którym osłowie
49:
robią.
50:
Mola manuaria, uel truſatilis, Zár=
51:
ná.
52:
Mola aliquando, Nieyáka ſztuká ciáłá nie=
53:
xtałtowna która pod czás w żywocie nie=
54:
wieściem w Mácierziznie króm plemienia
55:
męskiego rośćie/ krá zową niektórzi.kolumna: b
| M ante O. | 229 |
1:
Mola etiam far toſtum & ſale conſper=
2:
ſum, Feſtus.
3:
Nieyáki plácek który pogańſtwo bogóm ſwym
4:
ofiárowáło.
5:
Mola ſalſa, idem.
6:
¶Iolo, as, are. inde deriuatur, Ofiá=
7:
ruyę/ ná ofiarę biyę. Homines iolare, Ku
8:
czći bogóm człowieká zábić y ofiárowáć. Id
9:
quod gētilitas faciebat, Hoſtias io=
10:
lare, Ofiárowáć ofiáry.
11:
¶Immolator, oris, Ofiárownik.
12:
¶Immolatio, Ofiárowánie.
13:
Molendinum, molendini, neut. ſec. idem
14:
quod mola, Młyn.
15:
Moletrina, æ, Zárná/ młyn który rękomá by=
16:
wa obrácan/ też młynicá mieyſce ná którym
17:
młyn ſtoyi.
18:
Molendinarius, a, ū, Młyński/ co ku mły=
19:
nowi należy.
20:
Molaris, & hoc molare idem, Młinski.
21:
Molaris lapis, Młinski kámień.
22:
Molaris, huius molaris, m. Trzonowy ząb
23:
też ſztuká kámieniá młińskiego.
24:
Molarius, a, um, idem quod Molaris
25:
adiectiuum, ut aſinus molarius, Młin=
26:
ski ośieł. Equi molarij. Młinskie konie.
27:
Molo, molis, molui, molitum, molere,
28:
Mielę.
29:
Molitor, molitoris, maſcul. tert. Mły=
30:
narz.
31:
Molendinarius, ſubſtantiuum. idem.
32:
Molitrix, molitricis, femin. tertiæ, Mły=
33:
nárká.
34:
Molitura, æ Miełcie/ mliwo.
35:
Molile, molilis, inſtrumentum trandendis
36:
molis aptum.
37:
¶Compoſita, Commolo penult. cor.
38:
Zmielam/ rozmielam.
39:
¶Emolo & Permolo, Wymielam/ prze=
40:
mielam.
41:
Moles huius molis, fem. tert. Kupá/ Gro=
42:
mádá wielka/ yáka wielkość. Metaphor.
43:
Trudność/ cięſzkość. Difficultas molibus
44:
ferarum mirabilis Africa, Bárzo dźiwna
45:
Afriká dla rozmáyitych bárzo wielkich zwie=
46:
rząd których pełna yeſt.
47:
Moles gignatum, Okrutna wielkość
48:
obrzimska. Tantæ molis erat Romanam
49:
condere gentem, Ták cięſzka á trudna rzecz
50:
byłá Rzym zbudowáć.
51:
Moleſtus, a, um, Mierźiony/ nieprziyemny/
52:
przikry/ cięſzki/ a/ e. Si uobis non eſt mo=
53:
leſtum, Ieſli wam nie yeſt przikro/ cięſzko.
54:
Moleſtus interpellator uenter, Trudny
55:
gábácz brzuch. Moleſtæ interpellationes,
56:
Mierźione nágábánie.| Moleſtus |
strona: 229v
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Moleſtus homo, Trudny. Moleſti mo=
2:
res, Mierźione obyczáye.
3:
Moleſtia, æ, fem. prim. Niepokóy/ gábá=
4:
nie/ trudność. Capere moleſtiam, Podyąć
5:
trudność. Afficio te fortaſsis moleſtia,
6:
Ieſtemći ſnadź ná przekázie/ záwádzam=
7:
ći.
8:
Moleſtiam exhibeo, idem. Eam con=
9:
feci ſine moleſtia, Spráwiłem króm któ=
10:
rey trudnośći. Ex tuis incommodis ma
11:
gnam capio moleſtiam, Dla twoyich
12:
ſzkód wielkiey żáłośći s boleśćią vży=
13:
wam.
14:
Eſſe in maximas moleſtijs, Mieć ná ſię
15:
wielkie trudnośći. Moleſtiam deponere
16:
& moleſtiam delere, Popuśćić precz tru=
17:
dnośći.
18:
Moleſte aduerbium, Nie s dobrą wolą/ nie
19:
chutliwie/ s złą wolą. Obiurgari moleſte
20:
ferunt, Zá złe przimuyą/ gdy bywáyą kárá=
21:
ni/ nie rádźi ſie dádzą káráć. Moleſte ali=
22:
quid facere, Zá złe prziymowáć.
23:
Moleſto,, as, are, act. prim. Zádáwam tru=
24:
dność/ pracę komu/ gábam/ nágábam. No=
25:
li me amplius moleſtare, Dayże mi dáley
26:
pokoy.
27:
Moletrina, Vide Mola.
28:
Molior, moliris, moliri, molitus ſum,
29:
dep. prim Kuſzę ſie. Pokuſzam ſie ócz. Go=
30:
tuyę ſie ku czinieniu czego/ vśiłuyę co wy=
31:
myſlić.
32:
Moliri inſidias alicui, Groźić ſie ſtać ná
33:
kogo.
34:
Moliri bellum, Myślić wóynę nápo=
35:
cząć. Moliri fugam, Myſlić/ groźić ſie
36:
vcic. Moliri iter apud Poëtas pro pro=
37:
ficiſci, Iecháć. Dum moliuntur, dum
38:
comuntur annus eſt. Niżli ſie námyślą/
39:
niżli ſie vbiorą rok przeydźie precz.
40:
Moliri aliquādo, Robić. Minoribus ara=
41:
tris moliuntur, Mnieyſzemi rádły orzą/
42:
drą ziemię. Moliri arcem, Budowáć/ po=
43:
dnośić zamek.
44:
Moliri aliquando paſsiue pro retarda=
45:
ri.
46:
Molitus, a, um, participium, Cic. molitus
47:
tanta, Kuśił ſie o ták wielkie rzeczy.
48:
Molitio, onis, fem. tert. uerbale, Kuſzenie.
49:
Molitio agrorum, Wzoránie/ wzdźierá=
50:
nie rót.
51:
Molimen, pen. prod. moliminis, n. t. Ku=
52:
ſzenie ſie o co/ Grożenie ſie ná co cięſzkiego/
53:
Bránie ſie co czinić tákowego. Res ſuo ipſa
54:
molimine grauis, Cięſzſza rzecz niż wſzelá=
55:
kie pokuſzenie.
56:
Molimentum idem, Minoris moli=
57:
menti ea clauſtra errant, Nie ták trudnekolumna: b
| M ante O. |
1:
ku łamániu álbo dobywániu ty zamki były.
2:
Molitor, molitoris, Kuśiciel ten który przed
3:
ſie co wźiął.
4:
Molitores nouarum rerum, Wynáleźiciele
5:
nowych rzeczy.
6:
Molitrix, molitricis, femin. tert. uerbale
7:
idem.
8:
¶Compoſita, Admolior, Przitaczam/
9:
przirzucam/ przitłaczam. Demolior, Zrzu=
10:
cam/ rozrzucám/ káżę/ łamię. Demoliri do=
11:
mum, Połámáć dóm. Demoliri culpam
12:
de ſe, Zegnáć z ſiebie winę. Demolitio,
13:
zrzucenie. Demolitio ſtatuarum, Poła=
14:
mánie słupów.
15:
¶Remolior, remoneo & a conatu re=
16:
uoco, Odkłádam na ſtronę nie dam ſie ócz
17:
kuśić komu.
18:
¶Amolior, id eſt, recedo, Odſtępuyę/
19:
Niechcę ſie dáley ocz kuśić/ też odtaczam/
20:
odrzucam/ odkłádam ná ſtronę. Hinc uoces
21:
amolimini, Wieście ſie ztąd/ wynoście ſie
22:
precz. Periculum amoliri, Złey przigody
23:
obronić. Præmolior, Czinię ſobie prziſtęp
24:
ku czemu/ kuſzę ſie ócz pierwey.
25:
Mollis, & hoc molle, Miękki. Mollis ho=
26:
mo, Miękki niewieściego przirodzenia
27:
mąż. Mollis lana, Cienka wełná. Mollis
28:
uox, Wdźięczny głos. Mollis ſomnus,
29:
Wdźięczny ſen. Molle collum, Miękka
30:
ſziyá. Mollis diſciplina cui contraria
31:
eſt ſeuera, Mollis amplexus, Wdźięczne
32:
obłápienie. Molliſsimus cultus, Subtilne
33:
vbiory. Molliſsima manus, Subtilna
34:
miękka rączká.
35:
Molliculus diminutiuum, Cienki mięku=
36:
śienki/ ſubtylniuchny. Molliculæ, æſcæ
37:
Subtilne potráwy.
38:
Mollitia, æ, fem. pri. ſiue Mollities, mol=
39:
litiei. q. Miękkość/ ſubtilność. Mollities
40:
maris, Spokoyność morská. Mollities ſiue
41:
mollitia animi, Leniwość vmysłu/ nied=
42:
báłość/ pieſzczotá.
43:
Mollitudo, mollitudinis, idem quod
44:
Mollities.
45:
Molliter, Miękko/ ſubtilno. Molliter ſe cu=
46:
rare, Szánowáć ſie/ lekko ſobie poczináć.
47:
Molliter ferre, S pokorą prziymowáć.
48:
Molliter curare cuticulam, Dobrze ſwą
49:
gępkę karmić. Molliter educatus, W pieſz=
50:
czocie wychowány.
51:
Mollio, mollis, molliui, mollitum, mol=
52:
lire, Miękko czinię/ zmiękczam/ błagam/
53:
vskromiam. Mollire animos inimico=
54:
rum, Zmiękczić ſercá ſobie weſpołek odpo=
55:
wiedáyących. Et mollite animos pro effœ
56:
minare, Mollire iras, Vbłágáć gniew.
57:
Mollire hominem, Vſpokoyić.| Molleſco |
strona: 230
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Molleſco, is, ere, Miękczeyę/ Lenieyę/ poczi=
2:
nam być niedbáły.
3:
Mollicina, æ, genus ueſtis antiquum,
4:
Mollipes, mollipedis, Miękkonogi.
5:
¶Compoſita, Emollio, Odmiękczam.
6:
Emollire aluum, Odmiękczić żołądek/ pur
7:
gácią wziąć. Emollire hominem, Wycziś=
8:
ćić człowieká/ álbo zmiękczić.
9:
¶Emollidus, a, um, Zleniáły/ zmiękczony.
10:
Liuius lib. 4. de bello Macedonico.
11:
¶Præmollio, Odmiękczam naprzód.
12:
Mollifico, as, are, idem, Prȩmollis, & hoc
13:
præmolle, Bárzo miękki/ barzo ſubtyl=
14:
ny.
15:
¶Remolleſco, Poczinam záś lenieć/ nie=
16:
dbáłym być.
17:
Molleſtra. æ, fe. prim. peluis ouina, Skórá
18:
owcza. Qua galeas ſubtegebant, Którą
19:
przyłbice powłóczili. Feſtus, obſole=
20:
tum.
21:
Molluſca, æ, Nieyáki rodzay orzechów bárzo
22:
miękkich.
23:
Molluſcum, molluſci, Drzewo fladrowi po=
24:
dobne/ to yeſt ták kędzierzáwe yako fla=
25:
der.
26:
Molo, molis, Vide Mola.
27:
Molochinus, molochini, Fárbá ſzárłato=
28:
wey fárbie podabna/ yáſnobronátna s czer=
29:
wonym.
30:
Molochinarius, molochinarij, Fárbierz
31:
który tą fárbą fárbuye.
32:
Molorthus, molothri, Latine perpendi=
33:
culum, dictio Græca qua ſignificatur
34:
rectum plumbum, Cieśielska ważká/ kto=
35:
rą mierzą yeſli w rowniey bywa budowánie
36:
kłádźiono.
37:
Moloſia regio, pars Epiri, alias Roma=
38:
nia, Dobre pſy máyąca kráyiná.
39:
Moloſſus, a, um, Co z Moloſiey yeſt.
40:
Moloſſus pes metricus conſtans tribus
41:
longis, ut Æneas. Signatur ſic grafika
42:
Molothrus, id eſt, Ampelolence, Pero=
43:
tus.
44:
Molucrum, p. cor. Czworogránowite drze=
45:
wo którego ku ofiárowániu ſtárzy vżywá=
46:
li.
47:
Molucrum inſtrumentum quo molæ
48:
utuntur, Calep.
49:
Molucrum etiam pro mola uteri, Vide
50:
quid Mola in dictione.
51:
Moly herba adhuc incognita.
52:
Molybdæna, næ, fe. Latine Plumbago
53:
idem quod Galena, uidelicet plumbi
54:
& argenti uena communis, Szybá w
55:
którey ołów y śrebro kopáyą.
56:
Molybdæna herba, alias Perſicaria, Ziel=kolumna: b
| M ante O. | 230 |
1:
sko od którego pchły zdycháyą.
2:
Molybditis, huius molybditis, fe. Ołow=
3:
ny ſzlák/ Ołowne ſzimowiny/ brudy. Alias
4:
Scoria.
5:
Momar Siculi ſtultum uocant, Feſtus.
6:
Momen, mominis pro Momento, Ob=
7:
ſoletum.
8:
Momentum, momenti, neut. ſec. exigua
9:
quædam mutatio, & indiuiſibilis, Bár
10:
zo krótka á prętka przemienność/ przewierz=
11:
gnienie/ przewrócenie/ vpadnienie/ też máły ką
12:
ſek którey rzeczy/ mgnienie oká. Plin. Cinis
13:
earum bibatur in uino addito reſinæ
14:
momento, Momento temporis, W oku
15:
mgnieniu.
16:
Momēto horæ arſura omnia, zá czwierć
17:
godźiny wſziſtko ſpłonie. Animus paulo
18:
momento huc at illuc impellitur,
19:
Vmysł ládá rzeczką bywa y tám y ſám po=
20:
ruſzony. Aliquando idē quod pondus.
21:
Magnum adfert momentum, Wiele
22:
ważnośći przidawa/ wielmi bywa pożi=
23:
teczno. Res nullius momenti, Niczemną
24:
rzecz.
25:
Nullius momenti putatur illius teſti=
26:
monium, Za nic nie ſtoyi yego ſwiádectwo/
27:
álbo ná yego ſwiádectwo czwartey częśći pie=
28:
niądzá nie dádzą. Caue quicquam mo=
29:
menti habeatr gratia in iuſtitia admi=
30:
niſtranda, Bácz ábyś namnieyſzego wzglą=
31:
du nie miał ná prziyaźń álbo záchowánie
32:
w dopomagániu ſpráwiedliwośći. Plus ad
33:
miſeram quam ad beatam uitam mo=
34:
menti, Więcey pomaga ku nieſzczęśćiu niżli
35:
ku fortunie. Plurimum momenti in hoc
36:
poſitum eſt ad omnia, Wiele ná tym
37:
leży.
38:
Momētaneus, a, um, Nie długo trwáyący/
39:
przemienny/ doczesny.
40:
Momus, momi, Deus antiquis creditus
41:
qui omnium opera uel uitia ſumma
42:
cum libertate carperet. Nam μω̃μος
43:
Græce reprehenſionem ſignificat,
44:
Przigánę. Momo ſatis facere, prouer=
45:
bium, Wſzelákie przicziny nágánienia vprze
46:
dźić/ to yeſt w żadney rzeczy nie naganio=
47:
nym być. Item haud dubitam tecum uel
48:
Momo iudice decertare, Namniey bych
49:
ſie nie obáwał s tobą prze bogiem Mo=
50:
muſem ſądźić.
51:
Inculpatior est eius uiri uita quam ut
52:
uel Momus ipſe poſsit carpere, Táki
53:
cnoty yeſt tego człowieka żywot/ że by go y
54:
Momus nie vmiał nágánić. Hanc faciem
55:
ne Momus poſsit reprehendere, I| Qq 2 | Momus |
strona: 230v
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Momus by ták piękney vrody nie smiał
2:
gánić.
3:
Monacris Arcadiæ mons.
4:
Monas, monadis, fem. tert. Vide Mo=
5:
nos.
6:
Monachus, monachi, maſc. Latine ſoli=
7:
tarius, Oſobliwy/ ten który oſobliwie mieſzka
8:
Mnich.
9:
Monos, maſc. Latine ſolus, Sam/ yediny.
10:
Vnde Monas, monadis, fem. Latine
11:
unitas, Iediność/ yedina yedność.
12:
Monarcha, æ, masc. prim. Iedini pan/ xią=
13:
żę/ Król/ álbo Ceſars.
14:
Monarchia, Iedine páńſtwo/ pánowánie/ xię=
15:
ſtwo krolewſtwo.
16:
Monaſterium, Osobliwe/ yedine mieſzkánie/
17:
klaſztór.
18:
Monoceros latine unicornus, Iednorogi
19:
yednorożec.
20:
Monochordū, monochordi, Inſtrument
21:
muzyczny/ yednákiemi/ yednoſtáynemi ſtruná=
22:
mi náwleczony.
23:
Monoculus, Iednooki. Monocula, Iedno=
24:
oka.
25:
Monoculum, Iednookie, Ex Græco & La
26:
tino compoſitum.
27:
Monopthalmus idem.
28:
Monodia, Záłobne ſpiewánie które ná pogrze=
29:
biech od Prefiki biwa cziniono. Vide ſupra
30:
quid ſit præfica in uerbo facio, alias
31:
Nænia.
32:
Monodus, quaſi unus Deus, Który miáſto
33:
zębów cáłą kość w dźiąsłách ma. Vt Pruſsi=
34:
filius habuiſſe dicitur.
35:
Monogamus, pen. cor. Który tilko yednę żo
36:
nę miał.
37:
Monogamia, Tákowy ſtan małżeńki. Cu=
38:
ius contrarium eſt Poligamia.
39:
Monogrammus, Chudy/ ſuchy człowiek/ też
40:
málowánie a króm nágie położenia fárb. Mo=
41:
nomachus, Hárcownik ten który ſie ſam á
42:
ſam potyka.
43:
Monomachia, Potykánie tákowe/ gdy ſie
44:
dwá á dwá potykáyą. In monomachiam
45:
prouocare aliquem, Wyzywáć kogo ná
46:
rękę.
47:
Monopodium Stół o yedney nodze albo kro=
48:
kwie.
49:
Monopolium, Właſna kupia álbo też prze
50:
dawánie ſám o przes ſię.
51:
Monopola, æ, maſc. pri. Kupiec który wſze=
52:
lákie rzeczy zákupuye/ ták yż wſziścy ynſzy
53:
muſzą od niego kupowáć.
54:
Monoptoton pen. prod. id eſt unius ca=
55:
ſus unam terminationem habens perkolumna: b
| M ante O. |
1:
omnes caſus. Monoxylon, Lódká álbo
2:
czółn z yednego drzewá wycioſány.
3:
Monoſcelos, Który yednę golień tilko ma.
4:
Vt ferunt eſſe in India quoſdam ho=
5:
mines σκελος enim crus eſt Græcis
6:
Qui & ſciopedes dicuntur.
7:
Monoſtylon unius columnæ, O yednym
8:
słupie. συλον columnam ſignifi=
9:
cat.
10:
Monotropos ſolitarius, Iednego obyczáyu
11:
yednego ſpoſobu.
12:
Monedula, læ, fe. pri. Káwká. Alias Grac=
13:
culus auis eſt.
14:
Moneo, mones, monui, monitum, mo=
15:
nere, act. ſec. Nápominam/ oſtrzegam. Res
16:
ipſa monet, Sámá rzecz tego chce/ potrze=
17:
buye/ prziwodźi ku temu Ne poſtulem
18:
abs te, niſi ipſa res moneat, Nie do=
19:
magał bych ſie tego/ by ſámá rzecz nie do=
20:
magáłá.
21:
Nec erret moneo, Niechay ſie nie omyla
22:
nápominam go. Moneo te hanc rem &
23:
moneo te de hac re, Nápominam cie w
24:
tey rzeczy.
25:
Monuit mihi illud, Przipominał mi
26:
to.
27:
Moneris pro moueris antique.
28:
Monitus, a, um, participium, Nápominio=
29:
ny/ oſtrzeżony.
30:
Monitum, moniti, neut. ſec. Vpomnienie/
31:
nápominienie.
32:
Monitus, huius monitus idem.
33:
Monitio, onis, idem.
34:
Monitor, monitoris, Nápominácz/ wyſtrze=
35:
gácz. Quos ego omnium mearum a=
36:
ctionum habui monitores, Którzy mie
37:
we wſzelákich moyich ſpráwách nápominá=
38:
li.
39:
Monitores dicuntur qui in Scena monēt
40:
hiſtriones.
41:
Monitorius, a, um, Nápomináyący/ rzecz ku
42:
vpominieniu náleżąca.
43:
Monimentum, monimenti, neut. ſec. uel
44:
ut alij uolunt Monumentum per u.
45:
Pámiątká/ znák pámiątki cziyey/ wſzeláka
46:
rzecz która nas nápomina z czego przeſzłego/
47:
yáko yeſt grób kámieniem położony/ napis/
48:
tituł/ słup/ xięgi/ etć.
49:
Monumentum hoc ſitꝰ amicitiæ no=
50:
ſtræ, Niechay to będzie pámiątka álbo vpo=
51:
minek prziyáćniey náſzey. Cicero præclara
52:
poſteritati monumenta reliquit, Ci=
53:
cero známienite vpominki potomkóm zo=
54:
ſtáwił/ to yeſt/ xięgi które popiſał.| Id mo= |
strona: 231
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Id monumentis approbare conatur,
2:
Chce tego piſmem dowieść. Nullum mo=
3:
numentum recipit niſi ſacrarum lite=
4:
rarum, Zadnego dowodu nie przymuye
5:
yedno z piſmá ſwiętego.
6:
Monumenta ſcriptorum, Xięgi.
7:
Monumenta annalium, Hiſtoriye.
8:
Monumenta utriuſ linguæ, Oboyego
9:
yęzyku xięgi. Monumentum illius pu=
10:
gnæ, Pamiątká oney bitwy.
11:
Monumenta ſecundum uias ponebant
12:
ueteres ut prætereuntes admonerentur
13:
ſe eſſe mortales, Stárzy podle dróg czinili
14:
groby ky nápominániu że ſą śmiertelni. Mul=
15:
ta ſunt clementiæ tuæ monumenta,
16:
ſed maxime eorum quibus incolu=
17:
mitatem dediſti, Wiele yeſt známienitych
18:
vpominków twoyich łáski y miłośćiwośći ále
19:
zwłaſzczá tych któreś záchował przi zdrowiu
20:
y máyętnośći ich/ máyąc nád niemi moc.
21:
¶Compoſita, Admoneo idem quod
22:
ſimplex, Nápominam. Amiciſsime ad=
23:
mones, Prziyáznie vpominaſz. Te huius
24:
rei admoneo, Wyſtrzegam cie z tey rzeczy.
25:
Admonere in aurem, W vcho poſzeptáć/
26:
ćicho nápomináć. Aliquē admonere uer=
27:
bis alterius, Nápomionąć kogo cziyem
28:
ymieniem.
29:
Admonere flagello, Biczem pogro=
30:
źić.
31:
¶Admonitio, Nápominánie.
32:
¶Admonitio doloris aut morbi
33:
apud Plin. eſt quod uulgo morbi re=
34:
liquias uocant, Oſtátki niemocy.
35:
¶Admonitus, huius admonitus idem
36:
quod admonitio, Admonitu tuo feci,
37:
Ná twoye vpominanie vcziniłem.
38:
¶Admonitor, oris, Przipominácz/ nápo=
39:
minácz.
40:
¶Commoneo idem, Commonere ali=
41:
quem officij ſui, Nápomináć kogo áby
42:
ſtrzégł ſwoyey powinnośći. Ibi tum Par=
43:
meno ſeruus commonuit, Tám mi Par=
44:
meno sługá rády dodał.
45:
¶Commonitus, a, um, participium,
46:
Napominiony. Cōmonitio, Dodánie rá=
47:
dy/ potuchnienie.
48:
¶Commonefacio idē quod Admo=
49:
neo, Commonefacere alicuius rei,
50:
Nápominácz niektórey rzeczy.
51:
¶Commonefieri, paſsiuum, Nápomi=
52:
nión być.
53:
¶Præmoneo, Przeſtrzegam/ wyſtrzegam.
54:
Præmonitus oraculo, Przeſtrzeżo=
55:
ny.
56:
¶Submoneo, Potáyemnie kogo nápomi=
57:
nam/ nádycham komu.kolumna: b
| M ante O. | 231 |
1:
Moneta, monetæ, fem. prim. Mincá/ pie=
2:
niądze. Flaua moneta, Zołta mińcá.
3:
Monetarius, monetarij, Mincarz.
4:
Monetalis, le, Mińcárski co ku mińcy nale=
5:
ży.
6:
Monetales triumuiri, Vrzędnicy nád biciem
7:
mińce.
8:
Monile, monilis, neu. pe. pro. Klenot który
9:
ná ſziey noſzą/ kołmierz perłowy/ łáńcuch.
10:
Monilia, Wſzelákie klienoty ná ſziyey noſzące
11:
Alias Segmenta.
12:
Monile etiam non ſolum hominum ue
13:
rum etiam equorum teſte Feſto, Na=
14:
ſzeynik koński.
15:
Monimentum ſeu Monumentum, Vide
16:
Moneo
17:
Monna Inſula Britanniæ uicina & quæ=
18:
dam in Rheno Friſiæ proxima, Ca=
19:
lepinus.
20:
Monoceros, monocerotis, Vide Mo=
21:
nos.
22:
Monobeli qui ſuo obelo, id eſt, longi=
23:
tudine conſpicui ſunt, Calep.
24:
Monochordon, Vide Monos.
25:
Monochromatos, Iedną fárbą málowány.
26:
Monos unus χρω̃μα.
27:
Monochromatos portus & ſtatio quæ=
28:
dam Linguriæ, portus Herculis alias.| Monogrāmus | Vide Monos. |
| Monopodium | |
| Monopolium | |
| Monoptoton, | |
| Monoxylon, |
29:
Mons, montis, fem, ter. Górá y wſzeláka
30:
rzecz górze podobna. Vt mons aquæ,
31:
Wełm wody. Montes frumenti, Kopy żytá
32:
álbo ſtogi. Montes aureos polliceri, Zło=
33:
te góry obiecowáć. Prouerb. Maria mon
34:
teſ polliceri cepit, Ziemie y morzá po=
35:
czął obiecowáć.
36:
Monticulus, monticuli, dimin. Gór=
37:
ká.
38:
Montanus, a, um, Co z góry przichodźy.
39:
Montanus ſubſtantiue, Górnik.
40:
Montoſus, a, um, Górziſty. Montoſa regio
41:
Heluetia, Szwáycárska źiemiá yeſt gorzi=
42:
ſta. Cum locis etiam ipſis montoſis
43:
delectemur & Sylueſtribus, A zwłaſzczá
44:
gdy ſie kochamy w górziſtych y w leśnych po=
45:
lách.
46:
Montuoſus pro Montoſo, Barbarum
47:
eſt.
48:
Montigena, æ, in monte genitus, Calep.
49:
ſine authore.
50:
Montiuagus, a, um, Błąkáyący/ tłukący ſie
51:
po górách.| Qq 3 | ¶Septi= |
strona: 231v
| M ante O. |
1:
¶Septimontium, Co ſiedḿ gór ma/ yáko
2:
Rzym przed czáſy miáł ſiedḿ gór miedzy
3:
mury.
4:
¶Pedemontium hodie dicitur pars
5:
Italiæ, Gdźie Taurinum á Fercelie miáſtá
6:
ſą. Alpinus Cocijs uicina, Po włosku zo=
7:
wą Bemond quaſi ad montes, Inde pede=
8:
montanus, a, um, ut pedemontana re=
9:
gio idem quod pedemontium.
10:
Monſtro, as, aui, act. prim. Vkázuyę. Scio
11:
ibi ſit uerum hodie nunquam mon=
12:
ſtrabo, Zadnym obyczáyem nie vkażę. Mon
13:
ſtrauit mihi literas tua manu ſcriptas,
14:
Vkazał mi liſt twey właſney ręki.
15:
Monſtrare etiam pro docere antiquum,
16:
Náuczić/ powiedzieć.
17:
Monſtratio, onis, Vkazánie.
18:
Monſtrabilis, le, Látwi álbo godny vkazánia
19:
oglądánia.
20:
Monſtrum, monſtri, Dźiw/ nadprzirodzon=
21:
na rzecz.
22:
Monſtrum ac prodigium idem, Monſtra
23:
narrare, Dźiwne rzeczy powiedáć. Mon=
24:
ſtrum ali dicimus prouerbialiter, ubi
25:
quid occulti uitij latere ſignificamus,
26:
Nieyáka práktiká táyemna. Niſi quid mon
27:
ſtri alunt, Iedno co dźiwnego ná mię chcą
28:
wywrzeć.
29:
Monſtra Deū refero Ver, pro monſtra=
30:
tione.
31:
Monſtrum hominis, Szkárády by co złego/
32:
wirudna máſzkárá.
33:
Monſtroſus, a, ū, Dźiwny/ dźiwnego xtałtu/
34:
ſzpátny/ ſzkárády. Monſtroſiſsima beſtia
35:
Szkárada/ okrutna.
36:
Monſtroſe aduerbiū, Dźiwnie/ ſzkárádźie/
37:
niextałtownie.
38:
Monſtrifer, a, um, Et Monſtrificus, a, ū,
39:
Który dźiwne rzeczy vmie przipráwiáć.
40:
Monſtrifice aduerbium, Dźiwnie.
41:
¶Compoſita, Coonſtro idē quod
42:
ſimplex, Pokázuyę. Viam commonſtra=
43:
re, Pokázáć drógę.
44:
¶Commonſtratio, Pokazánie.
45:
¶Demonſtro, as, are, Okázuyę/ dowodzę
46:
wywodzę. Demonſtrare amorem fra=
47:
ternum in aliquem, Brácká miłość ko=
48:
mu okázáć. Digito demonſtrare, Pálcem
49:
pokazáć.
50:
¶Demonſtrabitur imperſonale, Cic.
51:
uobis alio loco ut ſe tota tes habeat
52:
demonſtrabitur, Będzie okazano/ wy=
53:
wiedziono.
54:
Hoc ita tibi demonſtro, Ták ći to wy=
55:
wodzę.
56:
¶Demonſtratus participiū, Pokazány.kolumna: b
| M ante O. |
1:
Demonſtratus locus, Pokazáne mieyſce.
2:
¶Demonſtratio uerbale, Okazánie. Et
3:
apud Dialecticos, Pewny dowód álbo
4:
wywód niektórey rzeczy.
5:
¶Demonſtratio phyſica, Dowód przi=
6:
rodzony.
7:
¶Demonſtratiuus, a, um, Dowodny/ wy=
8:
wodny/ a/ e.
9:
¶Demonſtratiuum genus ſcribendi,
10:
Wywodny obyczay piſánia/ którym náucza=
11:
my słuchácze/ okázuyemy á wywodźimy rzecz
12:
náſzę. Alias którym chwalimy álbo gánimy
13:
co tákowego/ też gdy przirodzenie á właſ=
14:
ność niektórey rzeczy pokázuyemy.
15:
¶Demonſtrabilis, le, Latwi ku dowodze=
16:
niu/ opiſániu.
17:
¶Demonſtrator, Dowodźiciel/ ten który
18:
co pokázuye/ y wywodźi.
19:
¶Præmonſtro, Naprzód vkázuyę/ vczę
20:
náuczam/ też známionuyę. Vt uentos præ=
21:
monſtrat ſæpe in flatum mare, Gdy ſie
22:
morze nádima známionuye pewne wiátry.
23:
¶Præmonſtrator, oris, Náucziciel/ vká=
24:
źiciel.
25:
Monumentum, Vide Moneo.
26:
Mopſopia Attica regio.
27:
Mora, Vide Moror.
28:
Moracea nux dura dicitur unde Mora=
29:
cillum duriuſculum dicitur, CC.
30:
Moralis, moratus, Vide Mos.
31:
Morbus, morbi, maſc. ſec. Niemoc/ choro=
32:
bá. Morbi animi, Grzechy/ niecnoty/ też
33:
troskánie.
34:
Morbus maior idem qui comitialis,
35:
Wielka niemoc. Infirmus ex graui &
36:
diuturno morbo, Cięſzką á długą choro=
37:
bą zemdlony/ powątlony. Affici graui mor
38:
bo, Barzo chorowáć. Delabi, incidere in
39:
morbum, W chorobę niemoc czemu ſproſtáć.
40:
Laborare morbo, Niemoc. Intrabeſcere
41:
morbo, Náwątlón być od choroby. Ten=
42:
tari morbo, urgeri morbo, Być nágá=
43:
ban chorobą.
44:
Conualeſcere ex morbo, Powſtáć
45:
z choroby. Confirmata ualetudo a mor=
46:
bo, Pokrzepczone zdrowie z choroby. Eua=
47:
dere ex morbo dicitur ægrotus, Wy=
48:
kołátáć ſie z choroby. Leuari morbo, Re=
49:
creari e morbo, Releuari morbo, Re=
50:
leuare morbum, Remouere mor=
51:
bum idem, Powſtáć z choroby.
52:
Morbidus, a, um, Chory/ wrzedliwy/ niepew
53:
nego zdrowia.
54:
Morbida ouis, Parſzywa owcá/ którá dru=
55:
gie záraża.| Morboſus |
strona: 232
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Morboſus, a, um, idem, Wrzodowáty.
2:
Morbificus, a, um, Chorobę przinoſzący/ nie=
3:
zdrowy. Fructus morbifici, Owoce wrzo=
4:
dy przinoſzące.
5:
Mordeo, es, momordi, mordere, mor=
6:
ſum, act. ſec. Kąſam. Mordere etiam di=
7:
citur herba ſapore acri, Kąſáć. Mor=
8:
dere humum, Gryść ziemię. Mordere
9:
frænum, Vide Frænum.
10:
Mordere per translationem, Trapić/ tre=
11:
ſtáć/ łáyáć/ vwłoczić powagi/ złorzeczić. Si
12:
qua ſunt in tuis ſcriptis quæ me mor=
13:
deant, Ieſli co yeſt w twych xięgách co by
14:
przećiwko mnie było. Me mordet hoc aut
15:
illud, Griźie mie to álbo owo. Morderi con
16:
ſcientia, Gryść ſie ná ſwym ſumnieniu.
17:
Momordit eum rabioſus canis, Vyadł
18:
go wściekły pies.
19:
Morſus participium, Vkąſzony/ vyedźio=
20:
ny.
21:
Morſus, huius morſus, maſ. q. Vkąſzenie.
22:
Serpentinus morſus, Vkąſzenie wężowe.
23:
Et per Metapho, Złorzeczenie/ omów=
24:
ká.
25:
Morſio, morſionis idem.
26:
Morſiuncula, læ, Máłe vkąſzenie/ zágrizie=
27:
nie.
28:
Mordax, mordacis, Kąſáyący/ ziádły/ yádo=
29:
wity. Mordax canis, Ziádły pies. Mor=
30:
dax herba, Kąſáyące ziele. Mordax ſan=
31:
guis, Złey temperátury kreẃ. Mordax ho
32:
mo, Zły/ ziádły/ złorzeczny człowiek.
33:
Mordacitas, mordacitati, Kąſánie/ ziá=
34:
dłość.
35:
Mordacitas herbis, Oſtrośc/ kłocie á pá=
36:
rzenie/ yáko ná pokrziwách/ oſtu etć.
37:
Mordicibus pro morſibus inſolenter
38:
dixit Plaut.
39:
Mordico, as, are, idem quod Mordeo,
40:
uel dolorem perinde ac morſu affero
41:
Calep. ſine authore.
42:
Mordicus aduerbium, Ziádłe kąſáyąc.
43:
Mordicus tenere, Zębomá trzimáć. Id eſt,
44:
O sciętą ſziyę nie chcieć puśćić. Mordicus
45:
arripere, W zęby vyąć. Mordicus arri=
46:
pere aliquam occaſionem, Mocnie ſie
47:
chwyćić którey rzeczy.
48:
Morſicatim idem ſed obſoletum.
49:
¶Compoſita, Admordeo, id eſt, ual=
50:
de mordeo, Bárzo kąſam/ nieżáłuyę
51:
ząb.
52:
¶Commordeo, id eſt, ſimul mordeo,
53:
Weſpołek kąſam/ roskęſuyę/ rozgryzam.
54:
¶Demordeo, Skęſuyę zębomá/ zdzieram.
55:
Morſu decerpo.kolumna: b
| M ante O. | 232 |
1:
¶Immordeo, morſum infigo, Záya=
2:
dam/ zákęſuyę.
3:
¶Obmordeo, Obyádam/ okęſuyę/ ogry=
4:
zam.
5:
¶Circummordeo idem, Præmordeo,
6:
Naprzod záyadam/ zákęſuyę. Id eſt, ante=
7:
mordeo.
8:
¶Remordeo, Odyadam/ odkęſuyę. Meta=
9:
phor. Oddawam złe zá złe/ trapię/ troſzczę/
10:
męczę.
11:
Morini maſc. populi Galliæ Belgicæ,
12:
Flandrowie.
13:
Morio, morionis, maſc. tert. Latine ſtul=
14:
tus, Błazen/ ſzalony/ yakie pánowie rádźi
15:
miewáyą.
16:
Morologus, morologi, Klekot/ ládá co mo=
17:
wiący.
18:
Morior, riris, uel reris, mortuus ſum, mo
19:
ri & moriri, tertiæ & quartæ coniuga=
20:
tionis, Vmieram. Certum eſt mori quā
21:
hunc pati lenomem in me graſſari,
22:
Wolałbych dáleko vmrzeć/ niżli temu dáć
23:
ná ſobie przewodźić. Ex uulneribus mor=
24:
tuus, Od ran vmárł. Moriebatur in ſtu=
25:
dio dimetiendi cœli, Málem od wiel=
26:
kiey pilnośći vmierał/ chcąc ſie wywiedźieć
27:
cirklów y ynſzych biegów niebieskich.
28:
Moriar iurandi uerbum quemadmodū
29:
diſpeream, Bóg day bych zdechł.
30:
Mortuus participium, Vmárły. Mortuo
31:
uerba facere, W niwecz mowić/ prożną pá=
32:
rę z vſt puſzczać. Facit uerba mortuo,
33:
Wſziſtko w niewcz.
34:
Mortuum mare Lacus eſt Syriæ, Mar=
35:
twe morze w żydowſtwie. Alias Aſphal=
36:
tites ut ſupra.
37:
Moribundus, a, um, Vmierayący/ a/ e. Mo=
38:
ribundus me ad ſe uocat, Vmieráyąc
39:
do ſiebie mnie záwołał.
40:
Mors, mortis, fe. ter. Smierć. Obire mor=
41:
tem, Vmrzeć.
42:
Mortes pluraliter dixit Cic. Præclare
43:
mortes ſunt imperatoriæ, Známienite ſą
44:
śmierći hetmańskie. Afferre mortem ali
45:
cui, Przipráwić o śmierć. Afficere morte
46:
idem.
47:
Conſciſcere ſibi mortem, Zádáć ſobie
48:
śmierć/ zábić ſie ſam Mortem offerre ali=
49:
cui idem quod afferre, Cic. eadem ſi=
50:
bi manu uitam exhauſiſſe qua mor=
51:
tem ſæpe hoſtibus obtuliſſet, Tąż ręką
52:
żywota pozbáwił/ którą wiele nieprziyacielóm
53:
żywot wydźierał. Oppetere mortem idem
54:
quod obire,
55:
Minari mortem alicui, Odpowiedáć ko=
56:
mu ná głowę.| Qq 4 | Mortalis |
strona: 232v
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Mortalis, le, Smiertelny.
2:
Mortales Metonymicω̃s pro hominibus
3:
Miáſto ludźi. Omnes mortales, Wſzyſcy
4:
ludzie.
5:
Mortale & æternum contraria, Nihil in
6:
rebus humanis mortalius, Nic nád
7:
człowieká nie yeſt śmiertelnieyſzego/ mdley=
8:
ſzego.
9:
Immortalis, & le, Nieśmiertelny/ wiecz=
10:
ny.
11:
¶Immortalis memoria, wieczna pámiąt=
12:
ká. Immortalis anima, Nieśmiertelna
13:
duſzá. Immortalia opera, Wiecznie trwá=
14:
yące.
15:
Mortalitas, mortalitatis, Smiertelność.
16:
Mortalitas etiam po hominibus mor=
17:
talibus, Ludzie.
18:
¶Immortalitas, Nieſmiertelność/ wiecz=
19:
ność. Mihi immortalitas parta eſt ſi
20:
nulla ægritudo huic gaudio interceſ=
21:
ſerit.
22:
¶Immortaliter aduerbium, Wiecznie/
23:
nieśmiertelnie.
24:
Mortaliter contrarium, Smiertelnie.
25:
Mortifer ſiue Mortiferus, a, um, Smier=
26:
telny/ co o śmierć przipráwia. Mortiferum
27:
uulnus, Smiertelna ráná. Mortiferus
28:
morbus apud Celſum ſæpe legi=
29:
tur.
30:
Mortualis, mortuale, quod ad mortuos
31:
pertinet, obſoletum.
32:
Morticinus, a, um, pen. prod. Sam przes
33:
ſie zdechły/ martwy Morticina caro, Zde=
34:
chlina/ zdechłych zwierząt mięſo/ też zgniłe
35:
álbo złe mięſo w ránách.
36:
Morticini claui pedum dicuntur quod
37:
ueluti morticina caro ſit, Calep. Páſ=
38:
nokcie nożne.
39:
Mortifico, as, are, pro morti tradere pla=
40:
ne barbarum eſt in Biblijs, & inde
41:
mortificatio pro cæde.
42:
¶Compoſita a Morior, Commorior
43:
commoreris, commori, commortuus
44:
ſum, Weſpołek vmieram. Et ſi oportuerit
45:
me tecum commori, Bych s tobą miał
46:
weſpołek vmrzeć.
47:
¶Commorientes, Weſpołek vmieráyą=
48:
ce.
49:
¶Commortalis, le ut Commortalis
50:
natura, Smiertelne przirodzenie.
51:
¶Demorior, Pomieram. Demortuus eſt
52:
cum tota familia, Pomárł/ zmárł ze wſziſt=
53:
kim domem.
54:
¶Demortuus, a, um, participium,
55:
Zmárły/ pomárły/ nieboſzczik.kolumna: b
| M ante O. |
1:
¶Emorior, Zdycham/ vmieram. Emoriri
2:
apud Terent. pro Emori.
3:
¶Emoriar aduerbium imprecandi,
4:
Emoriar ſi non uera dixero, Day bych
5:
zdechł yeſli nie prawdę mówię. Riſu om=
6:
nes qui aderant emoriebantur, Zdycháli
7:
wſziści od ſmiechu.
8:
¶Emortualis dies, Dźień śmierći cziyey.
9:
apud Plaut.
10:
¶Intermorior, Zmieram/ wſziſtek ginę/
11:
wniwecz ſie obrácam. Memoriā intermor=
12:
tuam renouare, Záſzłą pámięć odnowić. Si
13:
nullum officium tuum apud me inter=
14:
moriturum exiſtimas, Ieſli mniemaſz że
15:
ná tym nic nie vtráćiſz co ná mię dobro=
16:
dzeyſtwá włożiſz.
17:
¶Intermortuus, Málem vmárły/ ścierpły
18:
nápoły mártwy/ zmartwiáły. Intermortuæ
19:
conciones.
20:
¶Præmorior, Náprzód vmieram.
21:
Moror, moraris, morari, moratus ſum,
22:
Zámieſzkawam/ záwádzam/ zádźierżawam.
23:
Aliquando ſignificat, Mieſzkam/ mam
24:
ſwóy byt. Quid moraris abeuntem, Co
25:
zádzierżawaſz który zoſtáć nie chce. Gladiū
26:
educare conantis dextram moratur
27:
manum, Chcącemu mieczá dobyć vchwyćił
28:
go zá práwą rękę. Egomet conuiuas mo=
29:
ror, Ia ſam goście zámieſzkawam. Mora=
30:
tur in agro, Mieſzka ná wśy. Hic ego
31:
moror, Tu ya mieſzkam/ tu yeſt móy
32:
byt.
33:
Moror aliquando, Dbam/ wielie mi na
34:
tym. Nihil moro quid ille ganniat,
35:
Nic nie dbam co ón blegoce. Clamores im=
36:
peria nihil moror, Nic mie ich wołánie
37:
s roskázowániem nie obeydźie.
38:
Morandi, morando, morandum, Ge=
39:
rundium Vergil. Ipſum morando ſu=
40:
ſtinuit, Zádzierżawáyąc.
41:
Morari prima longa inſanire ſignifi=
42:
cat.
43:
Morans, morantis, participium, Mieſz=
44:
káyący/ też zamieſzkawáyący ſie.
45:
Moratus participium fere idem.
46:
Morator, moratoris, Zámieſzkácz/ zádzierży=
47:
wácz.
48:
Moratoriꝰ, a, ū, Odwłaczáyący. Moratoria
49:
cautio, Zágrodzenie/ wyráżenie álbo vpew=
50:
nienie przećiwko dálſzim odwłokóm płáćić
51:
yákiego długu.
52:
Mora, moræ, Mieſzkánie/ záwadzánie. In me
53:
non erit mora, Z trony moyey zámieſzká=
54:
nia żadnego nie będzie. Moram creare,
55:
Záwádzáć/ mudźić czás. Inijcere moram
56:
& moliri moram, idem, Zádźierżawáć.| Rumpere |
strona: 233
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Rumpere morā, Kwápić. Trahere mo=
2:
ram, Mieſzkáć/ odwłóczić. Producere
3:
moram & nectere moras idem, Od=
4:
włoki czinić. Nec mora ulla eſt quin eam
5:
uxorem ducam, Nic na przeſzkodzie nie
6:
yeſt abych yey nie miał poyąć. Ne mora
7:
egomet meis nuptijs fiem, Abych ſam
8:
ſwemu ożenieniu ná przeſzkodźie nie był/ nie
9:
omieſzkał.
10:
Faxo haud quicquam ſit moræ, Po=
11:
ſtáram ſie áby żadnego omieſzkánia w niw=
12:
czym nie było. Per hunc nulla ſtat mo=
13:
ra, Ten w tym nic nie krziw. Ne mora
14:
ſit quin pugnus continuo in mala
15:
hæreat, Iż króm rozmyſliánia komu pięść
16:
w gębie vlgnie.
17:
Hoc mihi mora eſt Tibicina & Hy=
18:
menæym qui cantent, To mie yedno trapi
19:
że żadnego gętcá a ſpiewaká nie mam. Mul=
20:
ta mihi morā afferunt, Wiele mi rzeczy
21:
omieſzkawáyą.
22:
Moram non puto eſſe faciendam, Nie
23:
widźy mi ſie ábyſmy tym mieli odwłoki
24:
yákie czinić. Nulla interpoſita mora,
25:
Króm wſzelákiego omieſzkánia. Quid erat
26:
moræ & tergiuerſationis, Coż tedy ná
27:
záwádźie było. Tu nullam moram in=
28:
terpoſuiſti quin quamprimum maxi=
29:
mo gaudio frueremur, Niceś nie opuś=
30:
ćił ábyś nas s trzaskiem vweſelił.
31:
Moramentum, moramenti pro mora, a=
32:
pud Apul. obſoletum.
33:
Morula, læ, dimin. Chwilká.
34:
¶Compoſita, Commoror, pen. cor.
35:
commoraris, commorari, Nieyáki czás
36:
ná yednym mieyſcu/ trwam. Commorari
37:
apud Pelorum, Mieſzkáć/ bytem być.
38:
Commorabor hic aliquandiu, Po=
39:
mieſzkam tu kilká dni. Circum iſthæc lo=
40:
ca commoratur, Tám ſie około tych mieyſc
41:
tłuczę. Tardare & commorari, I tu y
42:
owdźie ſie tłuc. Commorari apud ali=
43:
quem, Mieſzkáć v kogo. Commorari in
44:
armis ciuilibus, Potrwáć w woynie do=
45:
mowey.
46:
Commorari aliquem, Zádźierżawáć ko=
47:
go.
48:
Commorari uerbis pluribus in re ali=
49:
qua, Długo około yedney rzeczy mówić.
50:
Hærere & Commorari in eadem ſen=
51:
tentia idem.
52:
¶Commoratio, Mieſzkánie/ też przedłu=
53:
żánie.
54:
¶Demoror, Długo mieſzkam. Demorari
55:
actiuum, Zádźierżawáć kogo. Detinere &
56:
Demorari aliquem idem.kolumna: b
| M ante O. | 233 |
1:
¶Demoratus paſsiue Gellius, Demo=
2:
ratos uos eſſe uideo, Widzę was być zá=
3:
mieſzkáne/ widzęyżeście zámieſzkáli. Item de=
4:
morari aliquem, Czekáć kogo.
5:
¶Immoror idem, Immorari honeſtis
6:
cogitationibus, Báwić ſie na poczćiwych
7:
myślácg/ to yeſt/ o ſtátecznych rzeczách záwżdy
8:
myſlić. Diu immoratur in hoc loco,
9:
Dłygo ſie báwi tym mieyſcem/ wiele słów
10:
czini.
11:
¶Immoratio, Báwienie/ długie przedłu=
12:
żánie.
13:
¶Remoror, Odwłóczę/ wádzę/ záwádzam
14:
Remorari ſpes alicuius, Być ná przeſz=
15:
kodzie.
16:
Gradum remorari, Záſtánowić ſie. Plau=
17:
tus, Remorari locium, Zádźierżeć wo=
18:
dę.
19:
¶Remora, æ, pen. cor. Przeſzkodzenie/ zá=
20:
dzierżenie/ zámieſzkánie/ odwłoká. Et Remo=
21:
ra piſcis eſt. Rybá nieyáka morska tákiey
22:
mocy że łodźie zádzierżawa y ynſze rzeczy v
23:
których ſie záwieśi. Græce Echeneis, ut
24:
ſupra.
25:
Moros Græce. Latine ſtultus, fatuus, in=
26:
ſipiens, Szalony/ Głupi/ błazen.
27:
Moria, ſtultitia, Szaleńſtwo/ błazeńſtwo.
28:
Morari prima longa, Szalenie czinić
29:
błáznowáć.
30:
Moroſus, Vide Mos.
31:
Morphnus, genus aquilæ, CC.
32:
Mors, Vide Morior ſupra.
33:
Morſiuncula, Vide Mordeo, Morſus, ibi=
34:
dem.
35:
Mortam latini uocant unam ex Parcis,
36:
CC.
37:
Mortarium, mortarij, neut. ſec. Możdzerz/
38:
też mieyſce gdzie wapno rozcziniáyą/ wapien
39:
ná fánná.
40:
Mortariolum diminutiuum, Máły moż=
41:
dzerzik/ fánienká.
42:
Morticinium, Mortifer, Vide Mo=
43:
rior.
44:
Morus, mori, fem. ſec. arbor. Morwowe
45:
drzewo.
46:
Morum, neut. Iágody morwy.
47:
Mora ruborum, Ieżyny.
48:
Mos, moris, maſ ter. Obyczay/ záchowánie.
49:
Vt moris eſt, Iáko obyczay nieśie. Pro
50:
more regionis, Wedle obyczáyu á zácho=
51:
wánia kráyiny.
52:
More maiorum, Wedle obyczáyów przod=
53:
ków náſzych.| Morem |
strona: 233v
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Morem induere, Náłożyć ſie. Morem
2:
gerere, Być posłuſznym. Conſuetudo,
3:
mos, idem. Bonus mos, Dobry obyczay.
4:
Mos improbus, Zły obyczay. Mores in
5:
plurali, Obyczáyność. Dobre obyczáye. Mo=
6:
re habent licentiam, Z nałogu máyą tę
7:
ſwą wolą. More hominum euenit,
8:
Ták ſie przigodźiło co ſie poſpolicie miedzy
9:
ludźmi tráfia.
10:
More noualium proſcindatur terra,
11:
Tym obyczáyem niechay będzie zdárta yáko
12:
nowiny bywáyą wzoriwáne. In morē flu=
13:
minis, Iakoby rzeká/ ná xtałt rzeki. Con=
14:
formare mores, Nápráſzczáć obyczáye.
15:
Ad cœli mores ſoli ingenia, Wedle
16:
nátury niebieskiego biegu/ á przirodzenia
17:
kráyiny.
18:
Moratus, a, um, Obyczáyny/ zlie álbo dobrze.
19:
Eſt enim medium uocabulum, Ita
20:
nunc adoleſcentes morati ſunt, Tákich
21:
teraz ſą obyczáyów młodźiency/ to yeſt złych
22:
Bene moratus, Dobrze obyczáyny/ skrom=
23:
ny.
24:
Bene moratæ & inſtitutæ ciuitates, Do
25:
bremi obyczáymi y práwy opátrzone. Male
26:
moratus homo, Mierziony człowiek/ ro=
27:
ſpuſtny.
28:
Morigeror, morigeris, morigeratꝰ ſum
29:
morigerari, Kwoliey komu być/ posłuſz=
30:
nym być/ słucháć.
31:
Morigero antiquum apud Plautum.
32:
Morigeratio, onis, Posłuſzeńſtwo/ kwoli
33:
bycie.
34:
Morigenus, a, um, Posłuſzny/ powolny.
35:
¶Immorigerus, a, um, Nieposłuſzny/ nie=
36:
powolny/ ociętny.
37:
Moralis, le, Co ku dobrym obyczáyóm na=
38:
leży.
39:
Moroſus, a, um, pen. prod. Dźiwny/ dźi=
40:
wak/ fantaſtik/ ſwey głowy/ któremi nikt
41:
vgodźić nie może/ nic mu ſie niepodoba. Mo
42:
roſa uitis, Rozgá winna dźiwnie á krziwo
43:
roſtąca.
44:
Moroſe aduerbium, Dźiwnie.
45:
Moroſitas, aris, Dźiwność,
46:
Moſillus, moſilli, paruus mos, Obyczáyek.
47:
Quo diminutiuo uſus eſt Cato.
48:
¶Submoroſus, a, um, Przidźiwniey=
49:
ſzym.
50:
Morologus, Vide Moros.
51:
Moſa fluuius Belgicæ, Ciecze przes Brá=
52:
bancią.
53:
Moſchum, neut tert. Piżmo.
54:
Moſchus, regio Aſiatica prope Phaſim
55:
fluuium.
56:
Moſchus etiam nomen animalis.kolumna: b
| M ante O. |
1:
Moſchatula, Gruſzki piżmen woniáyące. Ab
2:
Moſchi animalis odore, eſt enim Mo
3:
ſchum, Piżmo, ſanies animalis quod
4:
eodem nomine Arabes appellant.
5:
Moſci uel Moſcouitæ, maſcul. qui olim
6:
Hamaxobitæ populus inhabitus, ali=
7:
qui ſcribunt per h Moſchi, Moskwá.
8:
Moſella fluuius Germaniæ, maſc. Muſel
9:
po niemiecku zową. Alias Obrincus.
10:
Moſini populi Aſiæ uerſus Septentrio=
11:
nem.
12:
Moueo, moues, moui, motum, mouere,
13:
act. ſec. Ruſzam. Mouere animum, Po=
14:
ruſzyć ſercá/ záſmućić ſie. Nihil mouen=
15:
tur nuptiæ. Teren. Nic nie bywa weſelu
16:
przeſzkodzono/ nic nie yeſt ná przekázie weſe=
17:
lu. Moueri poſſeſsionibus, Być wyrzu=
18:
cón z máyętnośći. Mouere caſtra, Ruſzić
19:
obóz/ daley ſie pomknąc s obozem. Mouere
20:
riſum, Záſmieſzyć. Mouere ſtomachum
21:
Rozgniewáć. Mouere bilem, idem.
22:
Mouere abſolute idem, ut Moui homi=
23:
nem, Ruſziłem go w ſádno/ to yeſt rozgnie=
24:
wałem.
25:
Mouere aluum, Pobudźić przechodowá=
26:
nia. Mouere ſenatu aliquem, Wyrzućić
27:
z rády. Sic mouere tribu, Z bráctwá wy=
28:
rzućić. Mouere a ſentētia, Odſtąpić przed=
29:
ſię ſwego wzięcia. Poſtquam ille Canſio
30:
mouerat, Iáko ſie skoro z Kauſtum ruſzył.
31:
Si nondū profectæ ſunt nihil eſt quod
32:
ſe moueant, Ieſli ſie yeſzcze nie puśćiłi ná
33:
drógę/ niechay ſie nie ruſzáyą/ niechay ſiedzą
34:
domá. Nuſquam te ueſtigio huic mo=
35:
ueris, Nie odstępuy mu ztąd na ſtopie/ álbo
36:
ná piędźi. Motus in inferiorem locum
37:
de ſuperiore, Przeſadzon. Mouere arma
38:
& mouere ſeditionem, Woynę ná po=
39:
cząć. Mouere bellum idem, Mouere
40:
calculos in utram partem, Nieyáką
41:
rzecz no obie ſtronie vważyć. Moue abs te
42:
moram, Poſpieſzay ſie/ nie mieſzkay dłu=
43:
go.
44:
Mouere miſericordiā, Ku żalu á zmiło=
45:
wániu kogo poruſzić. Ego iſtuc moueo
46:
ac curo? Mniemaſz ábych ſie ya tym opie=
47:
kał?
48:
Mouētur res magnæ, Wielkie rzeczy pow
49:
ſtáyą.
50:
Mouere ac moliri aliquid, Ruſzić á zá=
51:
myſlić co tákowego. Fluma ac folio fa=
52:
cilius moueri, Ládá rzeczką być poruſzón
53:
áż y piorkiem álbo liſtkiem. Terra mouet
54:
Gell, id eſt mouetur.| Mouens |
strona: [234]
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Mouens participium, Ruſzáyący. Mouen=
2:
tes res pro mobilibus, Miáſto ruſzayą=
3:
cych dóbr.
4:
Moto, as, are, frequentatiuum, Bez prze=
5:
ſtanku ruſzam.
6:
Motabilis, le, Barbarum adiectiuum
7:
pro mobili in Biblijs.
8:
Motus, a, um, participium, Ruſzony.
9:
¶Immotus, a, um, Nieporuſzony/ nie vży=
10:
ty.
11:
Motus, huius motus, Ruſzenie/ záchwianie
12:
zwádá/ powſtánie/ niepokóy/ zámieſzánie. Vt,
13:
Magni iam ſunt motus in Germania
14:
Wielkie teraz záchwianie w niemcách. Mo=
15:
tus animi, id eſt, perturbatio, Záſmu=
16:
cenie. Is omnes motus Catilinæ cona=
17:
tuſ prohibuit, Ten wſziſtkim zwádóm
18:
niepokoyóm y vśiłowániu Catylynie zábieżał.
19:
Magna res in motu eſt, Wielka ſie rzecz
20:
dźieye/ wielkie zámieſzánie. Audiſti conſi=
21:
lij mei motus, Wyrozumiałeś co mie k te=
22:
mu pobudza/ co mie záprzicziny k temu
23:
ciſną/ Terræ motus, Ruſzenie/ vpa=
24:
dnienie ziemie.
25:
Motio, motionis, idem quod motus.
26:
Motor aliud uerbale maſc. Pobudzacz/ po=
27:
ruſziciel. Cunarum fueras motor mea=
28:
rum, Tyś mie kołyſał/ Tyś był moyim piá=
29:
ſtunem.
30:
Mobilis, le, Ruſzáyący. Bona mobilia, Ru=
31:
ſzáyące dobrá. Homo mobilis cui oppo=
32:
nitur conſtans, Nieſtały człowiek. Mo=
33:
bili animo & ingenio eſſe. Nieſtałym
34:
być.
35:
Mobiliter aduerbium, Pobudznie/ ochotnie/
36:
poſpieſznie. Ad bellum mobiliter celeri=
37:
ter agitari, Ochotnie á prętko popieſzáć
38:
ná woynę.
39:
Mobilitas, atis denominatiuum, Poruſze=
40:
nie/ nieſtałość/ ruchánie. Vt dentiū mobi=
41:
litates, Ruchánie zębów.
42:
¶Immobilis, le, Nieporuſzony/ nievżyty/
43:
twárdy.
44:
¶Immobilitas, Nieporuſzenie/ nievżytość
45:
¶Immobiliter, Nieporuſznie/ mocnie/
46:
twárdo.
47:
Mobilito, as, are, uerbum obſoletum.
48:
¶Compoſita, Admoueo, admoues,
49:
admoui, admouere, admotū, pen. cor.
50:
Przitykam/ dotykam/ przitaczam/ przichilam
51:
Admouere ad urbem exercitum, Pod
52:
ſáme ſie miáſto podſádźić s woyskiem. Ci=
53:
bum ad os admouere, Potráwę do vſt
54:
przitknąć. Admouere aurem, Przichylić
55:
vchá. Calcar equo admouere, Oſtrogá=
56:
mi koniá zbóść. Curationem admouerekolumna: b
| M ante O. | [234] |
1:
ad aliquid, Lieczić. Admouere manum
2:
alicui rei, Dotknąć/ włożić rękę ná co. Ad=
3:
mouere manum nocētibus, Winne poy=
4:
máć/ y skáráć.
5:
¶Admotus, huius amotus, Przi=
6:
tknienie/ przirzucenie.
7:
¶Admotio, onis, Prziłożenie/ prziſtáwie=
8:
nie.
9:
¶Amoueo, Odeymuyę/ odwodzę/ pomy=
10:
kam ſie precz/ odganiam. Amorem ex ani=
11:
mo amouere, Odyąć ſie miłośćy. Amo=
12:
uere aliquem ex officio, Wyſádźić ko=
13:
go z vrzędu. Culpam a ſe amouere,
14:
Złożić z ſiebie winę/ wymowić ſie. Odium
15:
inuidiam, metum, cupiditates omnes
16:
amouere, Odłożyć ſie tych rzeczy. Segni=
17:
ciem a ſe amouere, Odyąć ſie leni=
18:
ſtwu.
19:
¶Amouere aliquando ſignificat,
20:
Kraść.
21:
¶Amotio, onis, Pomknienie/ odyęcie/
22:
odſadzenie.
23:
¶Commoueo, Poruſzam/ pobudzam. Se=
24:
dibus commouere, Ruſzić/ wygnáć/ wy=
25:
pędźić z mieſzkánia/ z oſiádłości. Si me in
26:
Aſiam commoueo, Ieſli ſie pomknę/
27:
Ruſzę do Aſiey. Commouere cornua
28:
diſputationis alicuius Metaphoricos,
29:
Nápocząć yáką diſputácią. Se cōtra Rem=
30:
publicam commouere, Powſtáć/ prze=
31:
ćiwko páńſtwu któremu. Commouere
32:
ſui expectationem, Kázáć ſie nadźiewáć
33:
ſiebie/ álbo dla oczekáwánia teskność komu
34:
zádáć.
35:
Animo commoueri, Rozgniewáć ſie.
36:
Grauiter primo nucio cōmotus ſum,
37:
Cięſzkom ſie zágniewał. Mente cōmotus,
38:
Záſmucony/ zdumiáły.
39:
Commouere indignationem & con=
40:
citare odium, Nienawiść przeciwko komu
41:
pobudźić.
42:
Miſericordiam alijs commouere, Ku zmi=
43:
łowániu á lutośći pobudzić.
44:
¶Commoſſem pro commouiſſem &
45:
commorat pro commouerat, & apud
46:
Poëtas & apud Oratores legitur, Cō=
47:
motus participium, Poruſzony/ pobudzo=
48:
ny.
49:
Commotæ columæ, Zruſzone słupy.
50:
Ego iam te commotum reddam, Iuſz=
51:
ći nárządzę co będzieſz miał czinić zádamci
52:
trudność.
53:
¶Commotior incitatior cui opponi=
54:
tur Remiſsior & Lenior.| ¶Commotio |
strona: [234]v
kolumna: a
| M ante O. |
1:
¶Commotio, onis, Pobudzenie/ zámie=
2:
ſzánie/ záchwianie. Commotio animi, zdu
3:
mienie.
4:
¶Commotiuncula, læ, dimin.
5:
¶Demoueo, Pomykam/ odeymuyę z miey=
6:
ſcá.
7:
Demouere gradu, Wypchnąć z miey=
8:
ſcá.
9:
¶Demouere & conſtituere contraria,
10:
Cic. ut Non alteros demouiſſe, ſed
11:
utroſ conſtituiſſe uideatur, Aby nie
12:
był widźian yednę część z nich wyrzućić/ ále
13:
oboyę poſtánowić/ wſádźić. Demouere ali=
14:
quem ex ſententia, Wytrąćić mu yego
15:
przedſię wzięcie.
16:
Demouere ex recto, Zwieść z praw=
17:
dy.
18:
¶Dimoueo idē, Nuſquam dimouet
19:
oculos ab illo, Nie ſpuśći z niego
20:
oczu.
21:
Dimouere odium alicuius, Odwróćić
22:
gniew.
23:
Dimouere de dignitatis gradu, Z vrzę
24:
du wypchnąć. Suſpitionem dimouere,
25:
Z podeyźrzenia wywieść.
26:
¶Emoueo, Wyruſzam/ wypychám. Emo=
27:
uere foro multitudinem, Wygnáć/ wy=
28:
pędźić.
29:
Herbas emouere, Wyrywać/ wytárgáć
30:
ziołá.
31:
Emotis deinde curia legatis, Kazawſzy
32:
wyſtępić posłóm z rády.
33:
Emotus, a, um, Wyrwány. Emotæ men=
34:
tis homo, Szalony człowiek/ niepewnego
35:
rozumu.
36:
¶Promoueo, Pomagam/ zámagam ſie/ po
37:
ſtępuyę dáley.
38:
Eo uſ in literis promouit ut alios do
39:
cere poſsit, Ták dáleko yuſz poſtąpił w nau=
40:
kách że y ine może vczić/ álbo ták ſie dobrze
41:
wyćwiczył. Præſens promoueo parum,
42:
Máło tu pomnie/ nie pomágam nic bytno=
43:
ścią ſwą.
44:
Moue uero ocyus te nutrix, S. Mo=
45:
ueo, C. Video, at nihil promoues, Wi
46:
dzę że ſie ruſzáſz/ ále nic nie poſpieſzaſz/ aleć
47:
nic nie ſpieſzno/ ledwey ſie z mieyſcá ru=
48:
ſzaſz.
49:
Promouere aliquem apud alium, Zá=
50:
lecáć kogo przed kim. Promouere negotiū
51:
alicuius, Rzeczy cziey pilnowáć. Promoue=
52:
re ſtudia literarum, Láskaw być. Poma=
53:
gáć tym którzy ſie rádźy vczą. Multum
54:
promoui ſub eo præceptore, Wielem
55:
ſie wćwiczył pod tym miſtrzem.kolumna: b
| M ante O. |
1:
¶Promotus participium, Wćwiczony/
2:
wſádzony ná yáki vrząd. Promotus ad
3:
dignitatis gradum, Wſzádzony ná doſtoy=
4:
ność.
5:
Melius eſt habere præceptorem pro=
6:
motum, Lepiey yeſt mieć miſtrzá tákowego
7:
któremu Tituł miſtrzowſtwá dano/ álbo
8:
który má świádectwo od vczonych ludźi że
9:
ſie pilnie obierał w naukách.
10:
¶Promotio, onis, fem. tert. uerbale,
11:
Vt, Quando erit promotio magi=
12:
ſtrorum, Kiedyly będą miſtrze czinić? to
13:
yeſt/ obrzędy ty obchodźić wſádzánia ná tituł
14:
miſtrzowski.
15:
¶Permoueo, id eſt, ualde moueo, Bár=
16:
zo poruſzon/ pobudzam/ przićiskam. Hoc
17:
me permouit, To mie k temu pobudźiło/
18:
Tom przed ſię brał. Vehementer permo=
19:
ueri, Wielkiemi prziczinámi być k temu po=
20:
budzón.
21:
Permotus neſcio qua animi diuina=
22:
tione, Nie wiem co zá práktykę brał przed
23:
ſię.
24:
Video mihi permouere hominem,
25:
Widźi mi ſie że go prziciągnę ná náſzę
26:
ſtronę.
27:
Adduci & permoueri re tali, Być przi=
28:
wiedźión y poruſzon niektórą rzeczą. Per=
29:
motus mente, Niepewnego rozumu.
30:
¶Remoueo, Odeymuyę ná ſtronę/ odſtá=
31:
wiam/ odrzucam.
32:
Remoue hoc ſcabellum, Odſtaẃ tę łáw=
33:
kę/ odeymi precz.
34:
Ab omni laude remotus, Nietrwáyący
35:
niedbáyący o prożną chwałę.
36:
A cupiditate remotus, Nie łákomy. Se
37:
ab aliquo remouere, Rozwieść ſie s kim
38:
nie chcieć mieć s kim towárziſtwa. Remoue=
39:
re aliquem a ſeſe duriuſculis uerbis,
40:
Odſádźić kogo od ſiebie popędliwemi sło=
41:
wy.
42:
Se a negotijs publicis remouere, Schró
43:
nić ſie przed trudnościámi Rzeczypoſpolitey/
44:
álbo nie chcieć ſie podeymować ſpraw Rzeczy
45:
poſpolitey.
46:
De medio remouere, Z oczu znieść
47:
precz.
48:
Moram remouere, Kwápić ſie. Operam
49:
ſueam a populari cœtu remouere, Nie
50:
wdáwáć ſie w poſpolſtwo. Suſpitionem
51:
ab aliquo remouere, Wywieść kogo z
52:
podeyźrzenia.
53:
¶Remotus, a, ū, participium ſiue no=
54:
men ex participio, Dáleki/ dáleko od=
55:
ſtrzelony/ oddalony.| Homo |
strona: 235
kolumna: a
| M ante O. |
1:
Homo a Dialecticis remotus, Nie ćwi=
2:
czony w Dialektyce. Res a memoria re=
3:
mota, Stárádawna rzecz/ nie máyąca pá=
4:
miątki. Ex remotiſsimis inſulis aroma=
5:
ta hic quædam aduehuntur, Z dálekich
6:
ſtrón korzenie do nas przichodźi. A culpa
7:
remotus, Niewinny. Ab iniurijs remo=
8:
tiſsimus, Nie rad nikomu krziwdy wyrzą=
9:
dźi. Longiſsime a pudore remotus,
10:
Názbyt beſpieczny/ Nieſrómieźliwy. A reli=
11:
gione remotus, Niebogoboyny/ Nie nabo=
12:
żny. Remotis arbitris, Na oſobliwośći/
13:
kazawſzy wſziſtkim wyſtąpić. Libenter tecū
14:
uerba facerem, ſed remotis arbitris,
15:
Radbych s tobą nieco mówił/ ále na oſobliwo=
16:
śći. Remoto ioco, Króm śmiechu. Remo=
17:
tiſsima fœmina a uiris, Poczćiwośći pil=
18:
nie ſtrzegąca/ Niegżąca ſie Dworskie mó=
19:
wienie. Remotiſsimus a ſuſpicione mi=
20:
nimi errati.
21:
¶Remotio, onis uerbale, Oddalenie.
22:
Remotio criminis, Złożenie winy na co
23:
ynſzego.
24:
¶Semoueo, Ná ſtronę pomykam/ Odmy=
25:
kam/ też odłączam.
26:
¶Semouere & Segregare idē. Semoue
27:
hoc lignū, Odeymi ná ſtronę to drewno.
28:
¶Submoueo, Ziąć z drógi/ Podnieść
29:
precz. A terra ſubmotus. Od źiemie po=
30:
dnieśiony/ roſtány źiemią. Submoue iſtá
31:
turbam, Weſprźy ná zad/ Albo wyżeń przecz
32:
Submoueri maleficio magnitudine
33:
pœnȩ, Od złych vczinków być odciągnión dla
34:
ſrogośći kaźniey. Submouent termini ab
35:
Italia, Dźielą/ Róznę czinią. Arcere &
36:
Submouere, Brónić y odwodźić. Ali=
37:
quem ſubmouere a negotiatione con=
38:
ſulatu, haſta, Zábronić/ Zákázáć/ etć.
39:
¶Tranſmoueo, Przenoſzę/ Przeſtáwiam/
40:
ná ynſze mieyſce przeciągam. Omnem laudē
41:
in ſe tranſmouet, Wſziſtkę chwałę ná ſię
42:
przeciąga/ Sobie prziwłaſzcza. Labore alie=
43:
no magno partam gloriam, uerbis in
44:
ſe tranſmouet, qui habet ſalem, qui in
45:
te eſt, Słowy tylko ná ſię przeciąga.
46:
Mox aduerbium, ſignificat ſtatim, Wnet
47:
álbo Hnet.
48:
Mox etiam pro deinde. Plinius in noſtro
49:
orbe proxime laudatur Syriacū Nar=
50:
dum. mox Gallicum, tertio loco Creti
51:
cum, W nas pierwſzą sławę ma oleyek de
52:
Spicanardi Syrieyski/ po nim Francuski
53:
á záś potym Kretski. Quam mox, Iáko
54:
rycho/ Iako przętko. Plaut. Quid fit? quam
55:
mox nauigo in Epheſum, ut aurum re=
56:
petam a Teotimo domum.kolumna: b
| M ante V | 235 |
1:
Mucor, mucoris, maſc. Pleśń. Item in ui=
2:
no dicitur mucor, Piáná która bywa ná
3:
winie poko yeſt młode.
4:
Mucor cereuiſiæ, Piáná álbo pośiewánie ná
5:
piwie młodym kiſáyącym.
6:
Mucidus, a. um. Popleśniáły pod pianką.
7:
Mucidum uinum, Pieniące ſie wino.
8:
Muceo, muces, mucui, mucere, Pleśnieyę/
9:
Pienię ſie/ Pośiewamſie.
10:
Muceſco, id, ere, idem, Albo poczinam ſzumieć/
11:
Pleśnieć/ piáną ſie poſiewać. Muceſcit cere=
12:
uiſia, Poczina ſie pianą poſiewáć/ Kiſieć. Pa=
13:
nis ȩſtate facile miceſcit, Lecie łatwie chléb
14:
ſpleśnieye. Lurido colore muceſcere, Si=
15:
ną pleśnią począć pleśnieć.
16:
Mucro, onis, maſc. tert. Hart álbo koniec
17:
wſzelákiey bróniey. Aliquando Sinech=
18:
dochicos pro enſe, Miáſto mieczá.
19:
Mucro etiam pro quarumuis rerū ſum=
20:
mo acumine, unde apud Plinium her=
21:
barum mucrones dicuntur & herbȩ in
22:
mucronem deſinentes, Kończiſte/ Szpi=
23:
czáſte/ ośćiſte ziołá.
24:
Mucro dentium, Oſtrość zębów.
25:
Mucro unguium, Oſtrość páznokciów. Mu=
26:
cro defenſionis, per translationem, O=
27:
ſtrość.
28:
Mucronatus, a, um, Hartowány/ kończyſty.
29:
Mucronata folia, Ośćiſte liście.
30:
Mucus, muci, m. ſecund. narium humi=
31:
ditas & craſsior pituita, Smárki w noſie.
32:
Mucus lucernarū, Plugáwſtwo od vcieránia
33:
noſá ſwiec
34:
Mucoſus, a, um, Smárkáty/ a/ e.
35:
Mucoſæ nares, Smárkáte nozdrze/ Nos.
36:
Mugil, mugilis, uel, Mugilis huius mugi=
37:
lis, maſc. Nieyáki rodzay morskich ryb/ wiel=
38:
ki łep máyący.
39:
Muginor, aris, ari, pro murmurare et nu=
40:
gari, Miáſto ſzemránia/ Obſoletum.
41:
Mugio, mugis, mugiui, mugitum, mugi=
42:
re, factitium uerbum, proprium eſt bo=
43:
um & yaccarum, Ryczeć/ Bękáć yáko byk.
44:
Mugitus, huius mugitus, Ryk.
45:
Mugitus nemorum, Brzmienie álbo ſzum w
46:
leſiéch.
47:
¶Compoſita, Admugio, Przirikam/
48:
Rykam po kim.
49:
¶Immugio, intus & ualde mugio, Zá=
50:
rikawam.
51:
¶Remugio, id eſt Reſono, Brzmię zás/
52:
Szumię záś.
53:
Mugonia, porta Romȩ, quȩ et Trigonia.
54:
Mula, uide Mulus.
55:
Mulceo, mulces, mulſi, mulſum, & ctum,| Rr | ſecundum |
strona: 235v
kolumna: a
| M ante V. |
1:
ſecundum Priſcianum, mulcere, act, ſe.
2:
Głaſzczę/ Błagam/ Krócę/ pochlebiam/ Vśmie=
3:
rzam. Alias ſignificat Leniri, Molliri,
4:
Blandire, Mitigare, Dulcem facere, un=
5:
gere, delectare, polire. Mulcere fluctus,
6:
Vſpokoyić nawáłnośći. Mulcētur alloquijs
7:
feræ, Nieme/ dźikie źwierzęyá bywáyą vkró=
8:
cone łágodnym ku niem mowieniem. Delphi=
9:
nus muſica arte mulcetur ſymphoniæ
10:
cantu Delphyn, Rybá morska bywa
11:
zwicięzona gędźbą.
12:
Mulcedo, dinis, Głaskánie/ Błagánie/ Poch=
13:
liebiánie.
14:
¶Compoſita, Demulceo, es, demulſi,
15:
demulſum, demulcere, idem quod ſim
16:
plex, Vbłagam/ Vgłaskawam.
17:
¶Permulceo, idem, permulcere at al=
18:
licere, Vgłáskáć y prziłudźić. Demulcere
19:
animum adoleſcentium dicuntur mu=
20:
lieres, Pięknemi słówki zwiciężáć. Permul=
21:
cere iras, Vbłágáć gniewy. Demulcere
22:
caput, Pogłaskáć kogo po głowie. Permul=
23:
cere animum, Vmysł vkoić/ vſpokoić. Per=
24:
mulcere uoluptate lætiſſima, Być vweſe=
25:
lón yákim weſelim.
26:
Mulciber dictꝰ eſt Vulcanus. Bóg ogniowy
27:
Mulgeo, es, mulſi, uel xi, mulſum, uel ctū,
28:
mulgere, a. ſ. Doyę. Mulgere uaccas,
29:
Doyić krowy.
30:
Mulctra, æ, et Mulctrum, tri, Skopiec/ naczi=
31:
nie do doyenia.
32:
Mulctrale, lis, neut. idem.
33:
¶Comp, Emulgeo, Wydayam/ Wyſi=
34:
ſam mlieko. Et Metaph. Wyciągam/ Wyći=
35:
skam.
36:
¶Immulgeo, Nádayam/ poddawam/ pod=
37:
ſadzam pod krowy álbo pod owce.
38:
Mulctra, æ, etiam pro lactæ mulſo, Doye=
39:
nie vdoy yedne od krów álbo od owiec.
40:
Mulctra, uide Mulgeo.
41:
Mulgo. as, aui, are. n. p. Plaut. pro palam
42:
facere, Osławiam/ wywoławam. Obſolet.
43:
¶Compoſita, Dimulgo, Rosławiam/
44:
wſzędzie oznaymiam. Quamuis aliqui eo
45:
loci quo Calepinus citat ex Cicerone
46:
ad Appium pro dimulgo diuulgo le=
47:
gendum cenſent.
48:
¶Promulgo, Roznoſzę/ yáwno/ poſpolito
49:
czinię wſzem. Decreta iudicium promul=
50:
gare, Vſtáwy á skázánia ſędźiów yáwne
51:
wſzem vczinić. Promulgare quæſtionem,
52:
Státut przećiw nieyákiemu złoczińſtwu vczi=
53:
niony wywołać dać.
54:
¶Promulgatio, onis, uerbale, Rosła=
55:
wienie/ Oznaymienie/ Obyáwienie Legem
56:
promulgare, Státut wywołać. Et pro=kolumna: b
| M ante V. |
1:
mulgatio legis, Wywołánie ſtátutu. paſ=
2:
ſim legitur.
3:
Mulier, eris, fe. tert. Niewiáſtá. Mulier an=
4:
cilla, Służebna niewiáſtá. Mulierem Eu=
5:
nuchum uocat, Terentius.
6:
Mulier etiam de brutis dicitur, Sámicá.
7:
Muliercula, læ, diminut. Niewiaſtká.
8:
Muliebris, & hoc muliebre, Niewieśći.
9:
Et Metaph. Niemężny/ Miękki. Mulie=
10:
bre ueſtimentum, Niewieście odźienie.
11:
Muliebris animꝰ, Niewieśćy nieſtáły vmysł
12:
Muliebris ſententia, Nieſtáłe/ Niepewne/ od
13:
mienne przeſię wźięcie.
14:
Mulienria, muliebriū, tantum pluraliter
15:
dicuntur menſtrua, Niemoc niewieśćia/
16:
mieſięczna.
17:
Muliebria, Niewieśći członek.
18:
Muliebria officia, Niewieście roboty/ ſpráwy
19:
Muliebritas, atis, Niewieśći obyczay álbo
20:
przirodzenie/ niewieścia płeć.
21:
Muliebriter aduerbium, Niewieścim oby=
22:
czáyem/ Po niewiescku.
23:
Mulieroſus, a, um, adiect. Niewieśći/ nie=
24:
wieściego przirodzenia/ też Miłoſny/ Gám=
25:
ratny. Qui ſcilicet nimium appetit mu=
26:
lieres.
27:
Mulieroſitas, atis, Gámráctwo.
28:
Mulierarius, mulierarij, Gámrat/ miłoſnik.
29:
Muliero, as, are, pro effœminare. Obſole.
30:
Mulier Imperator & mulier miles pro=
31:
uerbiū, Niewiáſtá hetman/ Niewiáſtá żoł=
32:
nierz/ to yeſt ták pan yáko y poddány zá
33:
nic obádwá ſtoyą. Mulieri deſunt uerba
34:
aliud prouerbium, Niedoſtáye słów nie=
35:
wieście/ To yeſt wielomowny/ klekot. Mu=
36:
lieri ne credas ne mortuæ quidem.
37:
Nie wierz niewieście by też y martwa byłá.
38:
Mulieris prodex prouerbiū. Poſliádek
39:
niewieśći/ to yeſt Leniwy Zgniły yáko grzyb
40:
Mulio, onis, Vide Mulus.
41:
Mulleus, mullei, Nieyáki bót álbo obóẃ kro=
42:
lów Albáńskich/ á potym ſliáchty Rzymskiey.
43:
Mullus, mulli, Nieyáki rodzay ryb. Mulli=
44:
barbati idem.
45:
Mullulus, li, diminut.
46:
Mulſum, mulſi, ne. potio ex melle uino
47:
confecta, Picie nieyákie z miodu á z winá
48:
vczinione/ klaret álbo hipocras Mulſum, ſi
49:
calidum bibatur uocem permulcet ſi
50:
frigidum exaſperat, Miſcere mulſum,
51:
Nálać kláretu/ moſzczu.
52:
Mulſus, a, um, adiect. Vt, aqua mulſa,
53:
Pity miód/ lipiec. Mulſum lac, Słodkie
54:
mlieko. Mulſa loqui, Piękne słodkie słów=
55:
ká dáwáć. Mulſa mea amātis & blandiē=
56:
tis affectus, Móya roskoſzy/ moyá pieſzczko| Mulſeus, |
strona: 236
kolumna: a
| M ante V |
1:
Mulſeus, a, um, Słodeczny/ Lágodny. Mul=
2:
ſeus ſapor, Słodeczny ſmák by s miodem.
3:
Multa, æ, uel Mulcta, ȩ, ſubſtantiuū fe. p.
4:
Pieniężna winá/ skaránie. Multam dicere
5:
& multam irrogare, Winę na kogo wło=
6:
żić/ wskázáć kogo w winie. Hæc multa ei
7:
eſto uiginti dies uino ut careat, Tá wi=
8:
ná niechay będźie yego áby dwádźieśćiá dni
9:
winá nie pił. Multam petere, Obżáłowáć
10:
kogo ná winę áby była winá z niego zięta.
11:
Multam committere, Przewinić ſie/ do=
12:
puśćić ſie winy/ álbo przepaść winę. Multam
13:
remittere, Odpuśćić winę.
14:
Multatitius, a, ū, Co z win zgromádzono yeſt.
15:
Vt multatitia pecunia, Pieniądze wźięte
16:
zá winę.
17:
Multo, uel Mulcto, as, are, act pri. Karzę.
18:
W winę wkłádam/ winę ſeymuyę z kogo.
19:
Multare pecunia, Pieniężną winę wźiąć.
20:
Multare capite, Smiercią skáráć. Multa=
21:
re morte idem. Multare multa & pœ=
22:
na, Winę wziąć. Multari uirgis, V prągi
23:
być śieczón. Multatum exilio maleficiū,
24:
Zloczinſtwo wywołániem z ziemie skaráne.
25:
Multare ſignificat aliquando lacerare uer
26:
bera, Bić/ dręczić/ Vśiec. Terent. Ipſum
27:
dominum at omnem familiam mul=
28:
tauit uſ ad mortem, Goſpodarzá weſpo=
29:
łek ze wſziſtką czeladźią vſiekł/ áż do śmierći.
30:
Boues iniquitate operis maxime mul=
31:
tantur, Nátłukáyą/ Nábiyą wołóm gdy
32:
źlie robią. Item aliquando ſignificat pri=
33:
uare, Wydrzeć/ Odyąć. Mulierem dote
34:
multauit, Wydárł niewieście poſag/ Albo
35:
nie chciał yey poſáżić. Multantur bonis o=
36:
mnibus exultes, Tym które wywoławáyą
37:
z ziemie bywáyą odeymowáne wſziſtki dobrá.
38:
Patria multabor, Nie będę ſmiał do oy=
39:
czizny. Male multare aliquem, Vkátować/
40:
Vſiec. Male multare agrum, Zlie ſpráwo=
41:
wáć rolą.
42:
Multor, aris, ari, deponens idem ſignifi=
43:
cans, Multatio, Kaźń/ Winá/ skaránie/
44:
wźięcie winy.
45:
Multus, a, um, Mnogi/ Vſtáwiczny/ wielki.
46:
Vt multus eſt in opere, Vſtáwicznie robi/
47:
nigdy nie prożnuye. Ad multam noctem
48:
deſedimus, Siedźieliſmy długo w noc. Ad
49:
uigilias multus, Czuyny/ máło ſpiący.
50:
Multus in eo fuit, ſiue in ea re, Bárzo doku=
51:
czał/ Bárzo przićiskał s tą rzeczą. Multi ſu=
52:
doris eſt ea res, Wielkiego potu yeſt tá rzecz
53:
To yeſt/ potrzebuye wielkiey roboty. Multus
54:
ſermo ad multum diem, Mnogie rozma=
55:
wiánie dáleko ná dźień. Multa nocte ueni
56:
ad Pompeium, Dáleko w noc. Multa de
57:
nocte idem, Multo mane, Bárzo ráno.kolumna: b
| M ante V. | 236 |
1:
Multis modis reprehendi poteſt, Ro=
2:
zmáyicie może być pogánión. Veneri dicito
3:
multam meis uerbis ſalutem, Kłániay
4:
ſie odemnie/ Pozdrów/ czołem vderz moyim
5:
ymieniem. Multo tanto miſerior,
6:
Tym dáleko nędznieyſzy. Multum ſermo=
7:
nem habere cum aliquo, Wiele s kim
8:
rozmáwiáć. Radice multa craſſa, Wiel=
9:
kiego korzenia y miąſzego. Vnus ex mul=
10:
tis, Ieden z wielu ich.
11:
Multum aduerbium, Bárzo/ wiele/ Mno=
12:
go. Multum amare, Barzo miłować. Mul=
13:
tum differens ab Indico, Dáleko rózny
14:
od Indeyskiego. Saluere multum, Pilnie
15:
ſie kázáć kłániáć. Multum fleuit, Rzewno
16:
płákał. Multum tacuit, Długo milczał.
17:
Multum ualete, Mieycie ſie barzo dobrze.
18:
Non ita multum, Nie owſzeki wiele. Mul=
19:
tum excelluit, Dáleko przewyſzſzał. Mul=
20:
tum & diu cogitare, Długo sie s ſobą
21:
rozmyſliáć.
22:
Multo alidu aduerbium quod compara=
23:
tiuo & ſuperlatiuo & cum dictionibus
24:
alius, aliter, ſecus, ante, poſt, prȩſto, ma
25:
lo, antecedo, excello, et ſimilibꝰ ſuper=
26:
latiuam uim habentes iungitur. Multo
27:
medius, Dáleko lepiey. Illud mihi multo
28:
maximum eſt, To mi dáleko więcey czini ál=
29:
bo waży. Multo aliter, multo ſecus, Dá=
30:
leko ynáczey. Multo antequam profe=
31:
ctus es in Italiam, Dawno przed tym ni=
32:
źliś yechał do włóch. Virtutem omnibus
33:
rebus multo anteponentes, Cnotę mimo
34:
wſziſtki rzeczy przekładáyąć. Non mul=
35:
to poſtquam tu a me diſceſsi=
36:
ſti, Máło potym yákoś ode mnie odſzedł.
37:
Multo præſtat beneficij quam malefi=
38:
cij memorem eſſe, Dáleko lepiey yeſt ná
39:
dobrodźieyſtwo niżli złoczińſtwo pámiętáć.
40:
Quæ tibi mulier uidetur multo ſapien=
41:
tiſsima, Którą ty niewiáſtę zá mądrzeyſzą
42:
maſz. In ciuitate totius Siciliȩ multo ma=
43:
xima, W mieſcie we wſziſtkiey Siciliey nay=
44:
więtſzym. Multo maxima pars eorū qui
45:
in tabernis ſunt Dáleko więtſza część tych.
46:
Multeſsima pars pro infinita quantitate,
47:
Obſoletum.
48:
Multitudo, onis, fem. tert. Wielkość/ zgro=
49:
mádzenie ludźy. Multibarbus, Który wiel=
50:
ką brodę ma. Apul.
51:
Multibibulus, Wielko piyánicá.
52:
Multicauatus, a, ū, Rozmáyicie wydrożony.
53:
Multifarius, a, um, Rozmáyity.
54:
Multifarie aduerbium, Rozmáyicie.
55:
Multifariam idem.
56:
Multifacio, is, Wielce ważę/ Wyſoko ſzácuyę
57:
Multifer, a, um, Rozmáyite rzeczy przinoſzący.| Rr 2 | Multifidus, |
strona: 236v
kolumna: a
| M ante V. |
1:
Multifidus, a, um, ex multus et fido com=
2:
poſitum, Wierny/ Vprzeymy/ a/ e.
3:
Multiforis, & hoc multifore, Pełny dźiur/
4:
zdziuráwiony/ Zwierciány.
5:
Multiforatilis, pro Multiforis, Apul.
6:
Obſoletum.
7:
Multiformis & e, Rozmáyitego xtałtu.
8:
Multiformes ſpecies, Rozmáyite oſoby.
9:
Multoformiter aduerbium, Rozmáyicie/
10:
Dźiwnie.
11:
Multigenus, a, um, Rozmáyitego rodzáyu.
12:
Multigeneris, & hoc multigenere, idem.
13:
Multijugis & hoc multijuge ſiue multi=
14:
iugus, a, um, Rozmáyity.
15:
Multijuges Epiſtolæ, Rozmáyite liſty.
16:
Multiloquus, a, um, Wielomowny/ klekot.
17:
Multiloquium, multiloquij, in Biblijs,
18:
Wielomowność/ Długie rozmawiánie.
19:
Multimodus, a, ū, Rozmáyitych obyczáyów/
20:
Spoſobów.
21:
Multinumus, a, um, Drogi/ Pieniężny. Vt
22:
multinumi equi, Godne dobrych pieniędzy/
23:
álbo przinoſzące wielkie pieniądze.
24:
Multipartitus, a, um, Rozmáyicie na wiele
25:
częśći rozdzielony.
26:
Multipes, edis, & Multipeda, æ, maſcul.
27:
Wielonożny/ Wiele nóg máyący.
28:
Multiplex, icis, om. Rozmáyity. Multiplex
29:
animus cui unus idem animus op=
30:
ponitur, Nieſtáteczny/ Nieſtały. Varius &
31:
multiplex & copioſus, Plaut.
32:
Multiplex mutatio, Rozmáyita przemien=
33:
ność. Multiplici terrore perculſi, Ro=
34:
zmáyicie przeſtráſzeni.
35:
Multipliciter aduerb. Rozmáyicie.
36:
Multiplico, as, are, act. p. Pomnażam/ Ro=
37:
zmnażam/ Przikłádam. Multiplicare glo=
38:
riam, Pomnożić chwáły. Multiplicata do=
39:
mus dicitur cui acceſſio adiuncta eſt,
40:
Rozmnożony/ Vbogácony dóm. Multiplica=
41:
re æs alienum, Wiele ſie ludźiem zádłużić.
42:
Multiplicatio, onis, Rozmnożenie, Pomno=
43:
żenie. Ex multiplicatione ſummam ef=
44:
ficere.
45:
Multipotens, tis, om. tert. Wielmożny.
46:
Multiſcius, Wiele vmieyący.
47:
Multiſonus, a, um, Rozmáyicie brzmiący.
48:
Multiuagus, a, um, Tułáyący ſie/ y tám y ſám/
49:
łázęká.
50:
Multiuagus lunæ curſus, Rozmáyity chód
51:
Xieżycowy. Multiuola columba, Wiele
52:
latáyąca gołębicá, Catullus.
53:
Multopere ea forma dixit Plautus, qua
54:
magnopere dicimus, Bárzo wiele.
55:
Multitia, orum, pluraliter tantum neut.
56:
Piękney ćienkiey á ſubtylney nićy płótno/
57:
Piękney przędze robotá.kolumna: b
| M ante V. |
1:
Mulus, muli, maſc. ſecund. Muł z osłá á
2:
z wierzobki/ vrodzone zwiérzę.
3:
Muli mariani, Podwodne muły ná których
4:
tłumoki/ skrzinie y ynſze burdy noſzą. Vide
5:
ſupra in dictione Aerumna.
6:
Mulio, onis, Oślarz/ páſturz á pogániácz os=
7:
łów. Mulio etiam, Nieyáki rodzay much
8:
álbo Bąków.
9:
Mulius, mulij, idem.
10:
Mulionius, a, um, Páſturza osłowego.
11:
Mula, mulæ, Mulicá.
12:
Mularis, & hoc mulare, Co ku mułóm nale=
13:
ży.
14:
Mundus ſubſtantiuum hoc eſt Cœlum
15:
& quicquid cœli ambitu continetur,
16:
Swiát to yeſt niebo/ y wſzyſtko to co pod nim
17:
yeſt/ ludźie/ etc.
18:
Mundus etiam Wſzeláki vbiór/ Piękroſzki y
19:
prziprawki niewieśćie.
20:
Mundanus, a, um, Swiecki.
21:
Mundus, a, um, adiectiuum, Cziſty/ chędo=
22:
gi. Nihil uidetur mundius nec magis
23:
compoſitum quicquam, Nic ſie nie zda
24:
ochędożnieyſzego. Mudior iuſto cultus,
25:
Názbyt chędogie przipráwiánie/ Vbieránie.
26:
Mundulus, a, um, Wyſmukniony/ Przipię=
27:
krzony.
28:
Munditer aduerbium, Chędogo/ Ochędoż=
29:
nie.
30:
Mundicia, æ uel Mundicies, mundiciei,
31:
Chędogość/ Ochędożność.
32:
¶Immundus, a, um, Niecziſty/ niechędogi.
33:
¶Immundicia uel immundicies, Nie=
34:
cziſtość. Plugáwość/ Leniwſtwo.
35:
Mundo, as, are, Chędożę.
36:
¶Immundo, as, are, Wycziściam/ Wy=
37:
chędożam/ Wycieram. Emunda hoc uas,
38:
Wytrzy wyniey tę fáskę.
39:
Mudifico, as, are, Czyścię/ chędożę/ wycie=
40:
ram/ CC. ſine authore.
41:
Munero, Vide Munus.
42:
Mungo, mungis, xi. ctum, ere, Wycieram
43:
álbo vcieram nos/ Wyrzucam ſmárki/ ſmár=
44:
kam/ chárcham.
45:
Mungor deponens, ſed Obſoletum, idem
46:
ſignificans.
47:
¶Emungo idem quod Mungo, &
48:
ipſum magis eſt in uſum quam ſuum
49:
ſimplex. Et per Metaph. Wyczerpam/
50:
wyſyſam/ wyciągam. ſignificat, Vt, Emun
51:
xi argento ſenem, Wyſſałem z pieniędzy
52:
ſtárcá. Emungere candelam, Vtrzeć nos
53:
ſwiécy. Emungere naſum, Vtrzy noc.
54:
¶Emunctus, a, um, Wytárty/ wyczerpány
55:
Emunctus omni argento, Wyſſány ze
56:
wſzech pieniędzy, Emunctæ naris homo,| Wytártego |
strona: 237
kolumna: a
| M ante V |
1:
Wytártego noſá/ To yeſt baczny/ Rozumny/
2:
oſtrego á przętkiego baczenia. Emunctori=
3:
um rij, Vcieradło/ kleſzczki/ któremi świecz=
4:
kóm noſá vcieráyą.
5:
Munia, æ, genus aromatis Calep.
6:
Municeps, Vide Munus.
7:
Munio, is, iui, tum, ire, a. quar. Obroniam/
8:
vtwierdzam/ Oſadzam. Munire ciuitatem,
9:
Obronić/ to yeſt murem obwieść. Munire
10:
uiam, Nápráwić drógę/ Opátrzić by nie
11:
były dźiury w mośćynách. Sed munire ſibi
12:
iter, Vczinić ſobie prziſtęp k czemu. Per Me=
13:
taphoram Munire ripas, Brzegi opátrzić,
14:
Popráwić. Munire a frigore, Od mrozu
15:
opátrzić. Munire ſe a frigore, Dobrze ſie
16:
opátrzić przećiw źimnu. Alia ſibi ratione
17:
uiam munire ad ſtuprum cœpit, Inſze=
18:
go obyczáyu koſztowáć począł. Ad hoc ne=
19:
farium facinus aditum ſibi alijs ſcele=
20:
ribus ante muniuit, Prziſtęp vczinił. Vir=
21:
tute ac ſapientia ita munitus eſt, ut & c.
22:
Ták ſie w mądrość y w cnotę opátrził.
23:
Munito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
24:
nie obrony czinić/ záwżdy obrón przicziniáć.
25:
Munitus, a, um, participium ſiue nomen
26:
ex participio, Obroniey. Bene munita
27:
ciuitas, Dobrze obronić miáſto. Munitiſ=
28:
ſima arx, Cziście obronny twárdy zamek.
29:
Munitiſsimus locus, Twárde obronne
30:
mieyſce.
31:
Munitio, onis, fe. uerbale, Obroná/ Mury/
32:
Szańce. Munitor uerbale ma. Obroniciel/
33:
Obwodźiciel murem.
34:
Munimen, nis, & Munimentum, ti, Obro=
35:
ná/ Báſzta/ Przekop/ Wał/ Strzelbá.
36:
¶Compoſita, Communio, onis, ire,
37:
Przicziniam obrón/ Opátruyę lepiey obroná=
38:
mi.
39:
¶Communire aulæ autoritatem, per
40:
Metapo apud Cice, Opátrzić áby nic ná
41:
powadze dwory nie ſchodźiło. Communita
42:
cauſa Roſcij firmiſsimis & ſanctiſsi=
43:
mis teſtimonijs uirorū, Potwierdzona/
44:
Vgruntowána cnotliwych á gruntownych lu=
45:
dzi ſwiádectwem ſpráwá Roſciuſowa.
46:
¶Circummunio, W koło murem obwo=
47:
dzę/ Ze wſząd obrony czinię.
48:
¶Præmunio, nis, pen, prod. præmuni=
49:
ui uel præmunij, tum, ire, Przed tym na=
50:
przód obroniam/ opátrzuyę/ Zábiegam czemu.
51:
Præmunire per translationem Cic. Illa
52:
quæ ex accuſatorum oratione præ=
53:
muniri iam & fingi intelligebam, Ty
54:
rzeczy którymem przećiwną álbo powodną
55:
ſtronę w ich żáłobie zábiegáć y zmyśliáć oba=
56:
cził. Præmuniam ne uim faciat, Chcę te=kolumna: b
| M ante V | 237 |
1:
mu zábieżeć áby gwałtu nie vczinił.
2:
¶Emunio, id eſt, extra munio, Zágra=
3:
dzam/ Zábraniam/ Záwádę yáką záſtáwiam.
4:
Emunire prata ab iniuria pecoris, Zá=
5:
grodzić łąki dla bydłá.
6:
Munis, et hoc mune, Obwiązány/ Posłuſzny/
7:
Powolny/ Powinny. Officioſus ſcilicet
8:
munera populo ſoluit.
9:
Munia, arum, Powinność/ włożenie vrzędu/
10:
álbo poſpolitey rzeczy posługá. Obſequia
11:
lege debita ſeu officia quæ publice
12:
præſtantur.
13:
Munia ſua exequi, Powinność vrzędu ſwe=
14:
go ſtrzedz álbo pełnić. Munia regis obire,
15:
Ná posługách krolewskich być. Belli paciſ
16:
munia obire, Rzeczy ku woynie y ku po=
17:
koyowi potrzebne opátrzowáć. Non reperi=
18:
tur in alijs caſibus.
19:
¶Compo. Immunis, e, Wolny/ Swie=
20:
bodny/ Nikómu nie powinny/ wolą máyący
21:
od poſpolitych podátków. Immunis & Ve=
22:
ctigalis contraria, Immunes & Liberȩ
23:
ciuitates, Wolne miáſtá. Immunes agros
24:
liberoſ arare, Z których czinſzu płáćić nie
25:
yeſt dáć powinien.
26:
¶Immunitas, Swiebodá/ wolność/ od
27:
poſpolitych poſtępków Dare iunitatem,
28:
Dáć wolą/ vczinić wolną od poſtępków.
29:
¶Communis & communico, uide ſu=
30:
pra.
31:
Munus, muneris, neut tert. Dar. Vpomi=
32:
nek. Muneribus corumpere, Przedáro=
33:
wáć Mittit homini munera ſatis large,
34:
Hoynie dáruye. Muneri mihi ab amico
35:
commiſſum eſt, Ieſt mi w vpominku od
36:
niektórego prziyaciela dan.
37:
Munus etiam, Powinność/ Obowiązánie.
38:
Tuum eſt munus tuæ partes, Ná cię na=
39:
leźy/ twóyá yeſt powinność. Hoc propriū
40:
tuum munes eſt, ut ita erudiatur, ut
41:
& patri & Scipioni noſtro tam pro=
42:
pinquo reſpondeat, Tá właſna á twoyá
43:
ſámego yeſt powinność/ etć. Munus uitæ
44:
Cice. In omni munere uitæ, We wſzelá=
45:
kiey powinnośći/ zachowániu y przigodách te=
46:
go żiwotá, Inter ſe munera belli partiti
47:
ſunt, Rozdźielili ſie co zá poſtępki kto ná woy=
48:
nę dáć á poſtępowáć winien.
49:
Munus Aedilicium, Vrząd. Alicui mu=
50:
neri & officio præeſſe, Być ná yákim v=
51:
rzędźie/ Mieć ná ſobie vrżąd nieyáki. Ad o=
52:
mne officij munus inſtruere, Ku wſzelá=
53:
kiemu záchowániu y cnocie wieść.
54:
Munus, & Onus, Munus & partes idem.
55:
Munus promiſſi conficere, Obiecániu
56:
doſię czinić. Munus Reipub. explere,| Rr 3 | Dotrwáć |
strona: 237v
kolumna: a
| M ante V. |
1:
Dotrwáć w vrzędźie do ſwego czáſu. Suſce=
2:
ptum Reipub. munus explere, Podyętey
3:
álbo wziętey ná ſie rzeczy doſic vczinić. Fun=
4:
gi munere, Być w vrzędzie/ mieć yákie pole=
5:
cenie. Tenere ſuum munus, Powinnośći
6:
ſwey ſtrzedz. Deferre munus alicui, O=
7:
fiárowáć nieyáki vrząd. Omnia Regis offi=
8:
cia, & munera exequitur, Wſziſtki ſprá=
9:
wy krolewskie ma ná ſobie. Perfungi mu=
10:
nere, Dokonáć ſwego vrządu.
11:
Munus aliquando pro ſpectaculo in
12:
gratiam populi facto, Spráwowánie yá=
13:
kiey gry k woley ludu poſpolitemu. Vt mu=
14:
nus exhibere, Spráwowáć grę. Munus
15:
gladiatorium, Szermowánie.
16:
Munuſculum, diminut. Máły dar/ Vpo=
17:
mineczek.
18:
Munerarius, munerarij, maſc. ſecun. Spe=
19:
ctaculi exhibitor, Ten który grę ſpráwuye
20:
y wodźi k woley wſzem. Græce Agono=
21:
thetes, uel αγωνοθετησ, Vide ſupra.
22:
Muneralis, le, Co ku dáróm należy. Vt lex
23:
muneralis, Cſtáwá przećiwko brániu dá=
24:
rów. Qualem tulit Cintius & nunc
25:
quædam urbes in Heluetia eandem
26:
legem ſeruant, hoc eſt. non accipiunt
27:
dona a Regibus, Principibus dum a=
28:
pud eos munera legationis obeunt,
29:
nec ſi domum mittantur, non recipi=
30:
unt,
31:
Munero, as, are, & Muneror, muneraris,
32:
munerari, Dáruyę/ Vpominki dáyę/ Ná=
33:
darzam. Meos oppipare muneratus eſt,
34:
Hoynie/ bogácie dárował.
35:
¶Compoſita, Remunero, as, are, &
36:
Remuneror deponens, Oddáyę. Ali=
37:
quem munere remunerari, Nieyákim v=
38:
pominkiem záś obdárzić/ też dar dáć.
39:
¶Renumeratio, onis, Oddánie.
40:
Munis & Munia, muniorum. Vide ſu=
41:
pra.
42:
Municeps, minicipis,. ge. om. tert. pro=
43:
prie dicitur, Ten który był wźięt zá mieſz=
44:
czániná do Rżimu który yákoby miał mieyſc=
45:
kie práwo Rzimskie/ To yeſt był vczeſnikiem
46:
praw/ wolnoścy y poſtępów miáſtá Rzim=
47:
skiego acz gdźie yndźiey miżli w Rzimie mieſz=
48:
kał. Sed nunc Municeps abuſiue dici=
49:
mus ſuæ cuiuſque ciuitatis ciues, Wſze=
50:
lákiego miáſta mieſzczánie.
51:
Municeps ita, Mieſzczánin Municipium
52:
municipij, ne, ſe. Miáſto które miáło prá=
53:
wo Rzimskie/ to yeſt było vczeſnikiem wſzelá=
54:
kich praw/ wolności/ podátków y poſtępków
55:
Rzimskich. Sed nunc recipimus, Miáſtokolumna: b
| M ante V. |
1:
wſzelákiego miáſta ſwe właſne práwo mayą=
2:
cego.
3:
Municipalis, le, Co ku tym miáſtóm práwo
4:
Rzimskie máyącym należy. Sed iam dici=
5:
mus, Właſnoś miáſtá káżdego. Ius munici=
6:
pale, Właſne práwo/ záchowánie y obyczáye
7:
miáſtá páńſtwá y krolewſtwá którego.
8:
Municipalis homo, Proſty/ Niebiegły/
9:
niećwiczony człowiek.
10:
Municipatim aduerbium, Od miáſtá do
11:
miáſtá. Ode wśi/ do wśi álbo przes wſziſtki
12:
miáſtá yednych praw vżywáyące.
13:
Munificus, a, um, Hoynt/ Swiebodny.
14:
Munificentior in comparatiuo.
15:
Munificentiſsimus in ſuperlatiuo., Sem=
16:
per liberaliſsimus munificentiſsimuſ
17:
fuit, Záwżdy hoyny á ſwiebodny był/ nigdy
18:
nieskąpił.
19:
Munificus laudis, Który żiczy drugim sła=
20:
wy. Munificus amicus, Pewny prziyaciel.
21:
Munifice aduerbium, Hoynie/ Okficie Mu=
22:
nifice & large dare, Hoynie dárowáć.
23:
Rem Romanam omni tempore ac lo=
24:
co munificere adiuuit, Wiernie á pilnie ſpo=
25:
magał/ żadney rzeczy nie litował dla ludu
26:
Rzimskiego. Munifice prædam largiri.
27:
Hoynie łup rozdawać miedzy towárziſtwo.
28:
Munifex, munificis, qui munus facit,
29:
Który yeſzcze w vrzędźie yeſt á pilnie ſtrzeże
30:
powinnośći ſwego vrzędu.
31:
Munificentia, æ. fem. prim. Hoyność/
32:
Swiebodá.
33:
¶Irremunerabilis, le, Co nie może być od=
34:
dano. Calep. ſine autore.
35:
Munychia, orum, Swięta Boginiey Pal=
36:
ladi.
37:
Munychius uel Munychia, ȩ, portus ex=
38:
tra Athenas, Brzég morski ták zwány.
39:
Muræna, murænæ, fem. prim. Morska
40:
rybá/ węgorzowi podobna. Alias Lampe=
41:
tra.
42:
Murenula, læ, diminut.
43:
Murenula etiam, Kołnierz álbo oboyczyk oko=
44:
łoſeyny álbo ynſze prziochędożenie/ Káplerzik/
45:
Obręcz.
46:
Muralis & Muratus, Vide Murus.
47:
Murani dicti ſunt Reges Latinorum
48:
CC.
49:
Murcea Dea quæ credebatur homines
50:
facere murcidos.
51:
Murcus, a, um, uel Murcidus, a, um, Leni=
52:
wy/ Zgniły/ trup/ boyáźliwy.
53:
Murcos dicit Calepinus uocari homines
54:
qui munus Marcium, pertimeſcentes
55:
pollicem ſibi præcidunt.
56:
Murgiſo idem quod Murcidus, id eſt in=
57:
ers, deſidioſus, Obſoletum.| Murginor, |
strona: 238
kolumna: a
| M ante V. |
1:
Murginot, aris, ari, id eſt Tardo, Zámieſz=
2:
kawam. Peroto teſte Obſoletum.
3:
Murciolum, li, Naſienie Lentiſci.
4:
Murex, muricis, maſc. tert. Morski żółẃ/
5:
ſzárłatney fárby pot w ſobie máyący. Vnde
6:
pro purpureo colore accipitur, Miáſto
7:
ſzárłatu/ lbo też máśćy á fárby ſzárłatney.
8:
Vide ſupra Concha.
9:
Murex ferreus triangulus per cuſpidem,
10:
Zelázo o trzech rogách kończiſtych/ záwżdy ye=
11:
dnym rogiem wzgórę ſtoyące yákożkolwiek
12:
bywa rzucone. Stárych kluczká byłá ná nie=
13:
prziyaciele. Alias Tribulus dicitur.
14:
Murcati greſſus, Boyáźliwy chód/ Mácánie
15:
nogámi áby gdzie nie tráfił ná tákie żelázo.
16:
Murex etima, Kończiſtość á oſtrość opoki. Et
17:
inde potius murcati greſſus dicuntur.
18:
Muricatus, a, ū, quod eſt muricis modo
19:
factum, Co yeſt ná xtałt czáſzki álbo skoru=
20:
py przerzeczonego żołwiá wydrożono/ Krzi=
21:
wo zwłaſzczá á ſzpiczáſto okrążono.
22:
Muricatim aduerbium, ut uertice muri=
23:
catim intorto, Wierſch ná xtałt konchy ál=
24:
bo czáſzki morskiey zákrążón.
25:
Murgentina uina a loco dicta.
26:
Murger qui talis male ludit Feſtus Obſo.
27:
Murginare & Murgiſo, Vide Murcus.
28:
Murgis, ſinus Bethicæ Calep.
29:
Muria, æ, fem. prim. Roſół.
30:
Muricies, muriciei idem.
31:
Muriaticus, a, um, Długo w roſole leżący.
32:
Muria etiam, Nieyáka oſobliwa polewká z
33:
pewnych ryb od ſtárych cziniona.
34:
Murina. uel Myrina, Vide Myron.
35:
Murinus ibidem.
36:
Murmilonica ſcuta, cum quibus de mu=
37:
ris pugnabatur, Páwczy/ Tárcze/ Calep.
38:
nullo authore.
39:
Murmur, murmuris, neut. ſecund. Szum/
40:
Dźwięk á ſzmer/ ciekącey wody. Abuſiue.
41:
Miáſto wſzelákiego ſzumienia/ yęczenia.
42:
Murmuro, as, are, Szumię/ Szemrzę. Et
43:
Metaphorice, Przećiwiam ſie/ Odwár=
44:
kam/ mruczę/ ſzepcę. Mihi iam dudum
45:
inanitate inteſtina murmurāt, Kruczy mi
46:
w brzuchu. Ozywa mi ſie brzuch. Quid tecū
47:
murmuras? Co ſam s ſobą ſzemrzeſz/
48:
mrucziſz?
49:
Murmurans, murmurantis, Szemrzący.
50:
Murmurans ignis, Szumiący/ Brzmiący
51:
ogień.
52:
Murmuror, aris, ari, deponēs, Obſoletū.
53:
Murmuratio, onis, fem. tert. Szemránie/
54:
Szum/ Szeptánie/ Mruczenie.
55:
Murmullum, murmulli, diminut. idem.
56:
Murmurillo, las, lare, pro Murmurare,
57:
Obſoletum.kolumna: b
| M ante V. | 238 |
1:
Murmurabundus, a, um, Szemrzący.
2:
Murmurator, Szemrácz.
3:
Murmuratrix uerbale fe. CC. deriuati=
4:
uo ponit a murmuro.
5:
¶Compoſita, Admurmuro, as, are,
6:
idem quod murmuro, Poſzeptawam.
7:
¶Admurmuratum eſt imperſonale,
8:
Prziſzemrano.
9:
¶Admurmuratio idem quod Mur=
10:
muratio, Poſzeptánie záſzumienie.
11:
¶Commurmuro idem quod Mur=
12:
muro, Weſpołek ſzumię. Obmurmuro,
13:
Odmrukam/ Odwárkam/ Przećiwiam ſie.
14:
¶Submurmuro, Prziſzeptawam/ Przi=
15:
mruczam nieyáką trochę.
16:
Murrha, murrhæ, fem. pri. Nieyáki rodzay
17:
pięknego á łiſnącego ſie kámieniá z którego
18:
kubki czinią.
19:
Murrhina uaſa, Státki z tego kamieniá vczi=
20:
nione.
21:
Murinus, a, um, Co yeſt z tego kámieniá.
22:
Murrhinus color, Fárbá.
23:
Murrheus, a, um, idem Obſoletum.
24:
Murtius, Górá w Rzimie. Alias Auentinus
25:
dictus eſt.
26:
Murtia Dea, Bogini Venus.
27:
Murtea inter uitia oleæ recenſentur a
28:
Columella.
29:
Murus, muri, maſc. ſecund. Mur. Traij=
30:
cere murum iaculo, Strzelbą przebić mur.
31:
Murus per translationem dicitur, Moc/
32:
Grunt/ Pewność/ Stałość.
33:
Murus etiam dicitur Agger ſiue Folia,
34:
Szańce/ koſze.
35:
Muratus, a, um, Murowány. Murata
36:
ciuitas, Murem obwiedzione miáſto.
37:
Muralis, le, Murowny/ co ku muróm należy.
38:
Muralis corona, uide ſupra in dictione.
39:
Corona, Pilæ murales, Kule któremi do
40:
muru ſtrzeláyą. Herba muralis, Noc y
41:
dźień/ álbo Swiętego Piotrá ziele.
42:
Mus, muris, maſ. tert. Myſz. Mus araneus,
43:
Wiewiórká.
44:
Mus Indicus, Nieyákie zwierzę ták wielkie yá=
45:
ko kot Aegypski. Ichneumon alias.
46:
Mus Alpinus, Zwierzątko które ſie w górách
47:
Alpinus rodźi/ bárzo tłuſte tákiey ſierśći yáko
48:
ſzczurek ná krociuchnych noſzkách/ ták wielkie
49:
yáko dobry kot/ ále dłuſzſze bywa też yedzono.
50:
Murmerthier niemcy zową.
51:
Muſculus, li. diminut. Miſzká.
52:
Muſculi, Myſzki w ciele á w członkách czło=
53:
wieczich/ to yeſt żyłowáte mięſo.
54:
Muſculus etiam, Nieyáki ruſtunek też támo=
55:
wánie woyenne którym ſie záſtáwiáyą żołnie=
56:
rze nápełniáyąc przekopy gdy chcą ſturm ná
57:
miáſto vczinić.| Rr 4 | Muſculus |
strona: 238v
kolumna: a
| M ante V. |
1:
Muſculus aliquando, Nieyáki rodzay máłych
2:
ribek morskich.
3:
Murinus, a, um, pen. prod. Co z myſzy yeſt.
4:
Murina capita, Myſze łby.
5:
Murinu hordeum, ſeu Phœnix ſeu Lo=
6:
lium murinum, Czczy owies owieſek/ álbo
7:
myſzy owies/ źiele yeſt ná nowych murzech po=
8:
ſpolicie a ná ſuchych mieyſcách roſtące owſowi
9:
podobne.
10:
Muſcerda, æ, Myſzy vpominek gówno.
11:
Muſcipula, læ, Lápicá myſza.
12:
Muſa, muſæ, fe. pri, Latine Cantus, Spie=
13:
wánie/ Pioſnká. Muſas Poëtæ finxerunt
14:
Deas eſſe Iouis, & memoriæ filias quȩ
15:
Poëtis et muſicȩ prȩeſſent, Et propterea
16:
ſæpe accipiunt pro literis doctrina,
17:
humanitate, Miáſto mądrośći wyzwolo=
18:
nych nauk y luckośći.
19:
¶Amuſus, a, um, Nievk/ Nievmieyętny.
20:
Delectari ſe cum muſis, Obieráć á kocháć
21:
ſie w naukách. Redire in gratiam cum
22:
muſis, Wroćić sie záś do nauk. Manſue=
23:
tiores muſæ, Milſze a wdzięcznieyſze piſmá
24:
Aduerſus a muſis, Niechętny ku naukóm/
25:
Nieżićzliwy.
26:
Muſica, æ. uel Muſice, muſices, Nauká
27:
ſpiewánia. Aliquando pro ipſo cantu,
28:
Miáſto ſpiewánia. Artem tractare muſi=
29:
cam pro Comedias ſcribere.
30:
Muſſcum ſtudium, pro ſtudio compo=
31:
nendi Comedias.
32:
Muſicus, a, um, adiectiuum, Muziczny/
33:
Spiewácki. Vt muſica ars, Nauká ſpiewá=
34:
nia.
35:
Muſicus, ſubſtantiuum, Náuczony w ſpie=
36:
wániu/ Muſik. Cantor.
37:
Muſice aduerbiū, Weſoło/ Ochotnie. Mu=
38:
ſice uiuere, Cziſtey myſli záwſze być.
39:
Muſæum, muſæi, μονσέιον, neut. Mieyſce
40:
gdzie xięgi rozłożone ſą/ zdepká/ komorá/ álbo
41:
gmáſzek do vczenia. Finxerunt autem
42:
Poëtæ nouem muſas Iouis ut dixi e
43:
Mnemoſyne, hoc eſt, memoriæ filias
44:
artium præſides, quarum nomina hæc
45:
ſunt, Caliope, Clειo, Erato, Thalειa,
46:
Melpomene, Terpſichore, Euterpe Po=
47:
lymειa, Vrania.
48:
Muſειa in plurale tantum dicuntur, Oſtre
49:
nie oćioſáne kámienie z murów á zmurowá=
50:
nych ſcian nieyáką trochę nád głádkie a rów=
51:
ne kámienie wychodzą á ták miedzy ſobą yá=
52:
koby naſzpikowáne ſą. Et tale opus Mu=
53:
ſeacum uocatur, Tákowa robotá Mu=
54:
ſeacum bywa zwána. Alias Vermicula=
55:
tum.kolumna: b
| M ante V. |
1:
Muſca, æ, f. pri. Mucha. Muſce liguriunt,
2:
Muchy kąſáyą.
3:
Muſcula, diminut. Muſzká.
4:
Muſcarius, a, um, Co ku muchóm należy. Vt,
5:
Araneus muſcarius, Páyąk záſtáwiáyący
6:
śidłá ná muchy/ Myſliwiec muſzány.
7:
Muſcarium, muſcarij, ſubſtantiuum, O=
8:
ganká ná muchy.
9:
Muſcarium etiam dicitur, Główká álbo
10:
máczuſzká álbo makówká ná ziołách w któ=
11:
rych naſienia ſą/ yáko ná máku/ etc.
12:
Muſcinus adiectiuum idem quod Muſi=
13:
canus ea formatione fit qua formici=
14:
nus inquit Perotus.
15:
Muſcelon neut. in roſæ genus CC.
16:
Muſcerda, Vt de Mus.
17:
Muſcus, muſci, maſc. ſecund uiridis her=
18:
ba in corticibus fontium & locis hu=
19:
midis naſcens, Zielony mech.
20:
Muſcoſus. a, um, Mchem obrosły/ omſzony/
21:
mſziſty. Muſcoſi fontes, Mchem obrosłe
22:
zrzódłá/ ſtudnie.
23:
Muſcor, aris, ari, eſt muſco tegi apud
24:
Columellam, Mchem obieżeć.
25:
¶Emuſco, as, are, Ze mchu odźieram/ che=
26:
dożę.
27:
Muſea, & Muſica, Vide Muſa.
28:
Muſimon, onis, maſcul. Nieyáki rodzay má=
29:
łych koników.
30:
Muſmones genus arietum in Hiſpania.
31:
Muſſo, uide Mutio, tis in Mutus.
32:
Muſtace, muſtaces, Rodzay drzewa Lauro=
33:
wego.
34:
Muſtaceus, Vide Muſtum.
35:
Muſtella, uel Muſtela, læ, per ſimplex l,
36:
Láśicá/ łáska.
37:
Muſtela etima, Nieyáki rodzay ryb.
38:
Muſtelinus, a, um, Láśiczny. Colore mu=
39:
ſtelino, Terent. Máśći łáśicny. To yeſt
40:
bládey piegátey żołtáwey twarzy. Sed Do=
41:
natus ait ibi erraſſe Terentium.
42:
Muſtricola, æ, fe. Formá/ kopyto yákie ſzew=
43:
cy máyą.
44:
Muſtum, muſti, neut. ſecund. Moſzcz/ wi=
45:
no/ młode nowe wino.
46:
Muſtaceus, muſtacei, uel Muſteceum in
47:
neut. Nieyákie kołacze/ plácki moſzczem ros=
48:
czinione.
49:
Muſteus, a. um, Moſzczowy/ słodki álbo no=
50:
wy. Muſtea poma, Słodkie yábłká. Non
51:
dubito cupere te legere hunc adhuc
52:
muſteum librum, Mam za to żeby po=
53:
dobno rad czitał ty nowe á dopiero świeżo
54:
vczinione xięgi.
55:
Muſteus caſeus, Młody ſér.
56:
Muſtarius, a, um, Co ku moſzczowi należy.
57:
Vt muſtarius urceus, Wiádro moſzczowe.| Muſtus, |
strona: 239
kolumna: a
| M ante V. |
1:
Muſtus, a, um, apud ueteres pro muſteo
2:
legitur.
3:
Muſtulentus, a, um, idem quod Musteus.
4:
Mutabilis, Vide, Muto.
5:
Mutilis, a, ū, Niedoſtáteczny/ Chromy vłom=
6:
ny proprie Ten którego członká yákiego
7:
pozbáwiono. Mutili boues, Woły bez ro=
8:
gów.
9:
Mutilis cornibus idem.
10:
Mutila & hiantia, Niedoſtáteczne, Mutila &
11:
decurtata, Skrócone.
12:
Mutilo, as, ne. pri. pen. cor, mutilare, Ob=
13:
ćinam/ Ochramiam/ Obrzezuyę.
14:
Mutilatus, a, um, Ochromyony/ Obſieczony.
15:
Mutilatus dens, Wyłamány ząb. Mutilatus
16:
exercitus, Nátárgáne/ Vmnieyſzone woy=
17:
sko. Mutilatæ aures, Obrzezáne vſzy. Mu=
18:
tulus, mutuli, Wychodzące kámienie z mu=
19:
rów ná których bałki kłádą.
20:
¶Demutilo, as, are, idem quod ſim=
21:
plex Mutilo.
22:
Mutina, æ, fe. p. Miáſto in Gallia togata,
23:
Albo w Lombardiey nie dáleko od Bononiey
24:
Mutinenſis. e, Ieden ztámtąd. Mutinenſis
25:
color, id eſt Natiuus, Práwa przirodzo=
26:
na fárbá CC.
27:
Mutio, mutis, Vide Mutus.
28:
Mutito uide Muto.
29:
Muto, as, aui, are, a. p. Mienię/ Odmieniam.
30:
Mutare ſententiam, Odmienić ſwe przed ſię
31:
wzięcie. Mutare ueſtē, Inſzą ſzátę wziąć ná
32:
ſię. Mutare orbiculos uel quadrulas,
33:
Inſze tálerze włożić. Haud muto factum,
34:
Nie żalmi/ nie odmieniam co ſie yuſz ſtáło.
35:
Mutare pecuniam, Mińcę odmienić y doſtáć
36:
mince potrzebney. Mutare cœlum et ſedes,
37:
Ná ynſze ſie mieyſce przenieść. Mutare ſo=
38:
lum idem, ſed fere de ijs dicitur qui le=
39:
gibus coacti aut metu pœnæ patriam
40:
coguntur deſerere, Mutare merces, Ku=
41:
pie przetknąć/ przefurmánić álbo towar zá to=
42:
war wziąć. Mutare dicta, Záprzeć ſwoyich
43:
słów. Mutare mores, Inſze obyczáye przi=
44:
obuć. Mutare aliquid cum aliquo, Mie=
45:
niáć ſie czim. Mutare ære, Przedáć. Muta=
46:
re prætextam paludamento, Pokoyo=
47:
we odzienie zá woyenne dać. Nihil ipſo te
48:
fortuna mutauit, Nic cie/ ſzczęćie nie zmie=
49:
niło/ nie vniosłó. Exilium patria ſede
50:
mutaret, Wolał by na wywołániu być niżli
51:
w oyczyznie. Mutare in pȩnis, Zgorſzić ſie.
52:
Mutatus ab illo, id eſt diſsimilis, Nie po=
53:
dobny. Si queā mutare, Bych mógł przemie=
54:
nić. Mutare ciuitate, Mieysckie práwo v=
55:
tráćić á w ynſzym mieyście práwo prziyąć.
56:
Mutatus, a, um, participium, Przemienio=
57:
ny/ Zmieniony/ a/ e.kolumna: b
| M ante V. | 239 |
1:
Mutans, mutantis participium præſens,
2:
Przemienny. Vt, mutantia uerba, Prze=
3:
mienne słowa.
4:
Mutatio, onis, fe. tert. Przemienienie. Mu=
5:
tatio ſedis, Przeprowádzenie/ Przenieſienie.
6:
Mutabilis, le, Odmienny/ Nieſtały/ Niepew.
7:
ny.
8:
Mutabilis uulgi animꝰ, Przemienny wmysł
9:
poſpólſtwá.
10:
Mutabilitas, atis, fem. tert, Odmienność/
11:
Nieſtałość. Cic. Inconſtantia mutabili=
12:
taſ mentis, Nieſtałoć vmysłu.
13:
Mutatorius, a, um, in Biblijs tantum le=
14:
gitur, Odmienny/ álbo odſwiętny. Vt, mu=
15:
tatoria ueſtis, Odſwiętna ſuknia.
16:
Mutatoria ſubſtantiue & abſolute poſi=
17:
tum idem.
18:
Mutito, as, are, id eſt mutua conuiuia ce=
19:
lebrare Gell. Inſolens.
20:
¶Compoſita, Commuto, as, aui, are,
21:
pen. prod. Wymieniam/ Przemieniam/
22:
Odmieniam. Commutare aurū argento,
23:
Złote zá monetę dáć. Quædan in libris
24:
commutare, Nieco w xięgách odmienić. In
25:
horas commutare, Co godźiná to ynſzey
26:
myſli być, Vitam cum morte commuta=
27:
re, Vmrzeć/ wźiąć nieśmiertelność za śmier=
28:
telność. Verba cum aliquo commuta=
29:
re, Hadrowáć á Swárźić ſie s kim. Tria nō
30:
coutabitis uerba hodie inter nos, Nie
31:
przemowi yeden ku drugiemu dźiś trzech śłów.
32:
¶Commutatus, Przemieniony. Com=
33:
mutato genere uitæ, Przemieniwſzy ſtan
34:
żiwotá ſwego.
35:
¶Coutatio, Przemienienie/ Przemien=
36:
ność. Dominiorum commutatio re=
37:
formidanda, Trzebá ſie obáwać przemien=
38:
nośći w páńſtwiech. Cœli commutationes
39:
conuerſioneſ, Przemiennośću niebieskie.
40:
¶Coutabilis, le, Przemienny/ Odmien=
41:
ny/ Nieſtały. Varia & commutabilis.
42:
uitæ ratio, Rozmáyity á przemienny ſtan żi=
43:
wotá człowieczego.
44:
¶Demuto idē quod ſimplex, Demu=
45:
tant ingenium mores, Zwyczay przirodze=
46:
nie przemienia, Demutare imperium ali=
47:
cuius, Vbliżáć wolą á roskazánie cziye Non
48:
demutabo, Nie odmienię/ Nie chcę ynáczey
49:
mówić.
50:
¶Demutatio, uerbale, Pli. uerſicolorū
51:
eſſe demutationis/ W rozmáyite fárby
52:
przemienienie.
53:
¶Immuto, Odmieniam Vultū immuta=
54:
re, Poſtáwę á xtałt twarzy ná się ynſzy wźiąć
55:
Immutatur ingenium egeſtare, Czá=
56:
ſem dobre przirodzenie vboſtwo skáźy/ zmieni.| ¶Immutabilis |
strona: 239v
kolumna: a
| M ante V |
1:
¶Immutabilis, le, Nieodmienny/ Stały/
2:
Státeczny.
3:
¶Immutabilitas, atis, Nieodmienność/
4:
Stałość.
5:
¶Immutatio, Przemienienie. Immutatio
6:
ordinis, Zmienienie rządu.
7:
¶Permuto idē, quod Commuto, Per=
8:
mutare pecuniam & merces ut ſupra
9:
Lien cum iecinore locum aliquando
10:
commutat, Słodzoná s wątrobą niekiedy
11:
ſie mieyſcy przemieniáyą Nomina inter
12:
uos permutatis, Mieniáliście ſie ymiony,
13:
Permutare Rempub. Poſpolitym ſtanem
14:
zámieſzáć.
15:
¶Permutatio, Odmienienie.
16:
¶Tranſmuto & Emuto idem.
17:
Muto, onis, m. t. pudentum uirile, Męski
18:
członek. Vide ſupra in dictione Menta.
19:
Mutoniatus, a, um, pudendo prægran=
20:
di præditus, Wielki członek máyący.
21:
Mentulatus idem.
22:
Mutili, uel Mutulus, Vide, Mutilus.
23:
Mutuo, as, aui, are, act. p. Pożyczam. Mu=
24:
tuo tibi aureum. Pożyczamći złotego.
25:
Mutuor, aris, ari, deponens idem.
26:
Mutor a te frumentū, Pożyczam v ciebie żytá.
27:
Mutuari, Przemienić/ ynſze wziąć. Mutuemur
28:
hoc quo uerbum, Odmieńmy to śło=
29:
wo/ włoſzmy ná to mieyſce ynſze. Mutuari
30:
laudem aliunde, Zkąd ynąd sławy náby=
31:
wáć. A uiris uirtus nomen eſt mutata,
32:
Cnotá od męſtwá ymię oſięgnęłá.
33:
Mutuitare, mutuum rogitare Plaut. Ob=
34:
ſoletum.
35:
Mutuatio uerbale, Pożyczenie.
36:
Mutuus, a, um, Równy, Powownány.
37:
Mutuus amor, Spolna miłość. Mutua be=
38:
neuolentia, Spolná życzliwość. Mutua o=
39:
pera, Spolna pomoc. Mutuam tibi ope=
40:
ram aliquādo præſtabo, Chcęć to rów=
41:
nym ſpoſobem odsłużyć. Mutuus terror,
42:
Stráſzenie yeden drugiego. Mutua inno=
43:
centia, Spółna niewinność. Mutua inter
44:
ſe fiducia negligentiores ſunt, Ieden ſie
45:
ná drugiego ſpuſzczáyąc/ niedbálſzy dáleko
46:
ſą. Mutuas operas tradere, Spolnie ſo=
47:
bie pomágáć. Mutuis uulneribus conci=
48:
derunt, Ieden drugiego śmiertelnie ránił.
49:
Mutuum, mutui, neut. ſubſtantiuum, Po=
50:
życzány dług. Do mutuum & do mutuo,
51:
Pożyczam. Soluo mutuum, Płácę dług
52:
pożyczány. Mutuum argentum dare, Poży=
53:
czić pieniędzy. Mutuū rogare, Chcieć pożiczić.
54:
Mutuas pecunias ſumere, Pieniędzy pożyczić.
55:
Mutuo aduerbium, Spolnie. Fac ualeas
56:
me mutuo diligas, Miey ſie dobrze/ ákolumna: b
| M ante V. |
1:
mnie záś yáko ya ciebie miłuy. Amant ſe
2:
mutuo, Społnie ſie miłuyą/ yeden drugiego
3:
Mutuatitius, a, um, Pożyczány. a/ e.
4:
Mutuatitia ueſtis, Pożyczána ſuknia.
5:
Mutuatitia pecunia. Pożyczáne pieniądze.
6:
Mutus. a, um, Niemy. Quid ille, T. mutus
7:
illico, Zámilknął/ ſtulił hnet gębę. Mutæ
8:
literæ, Littery nieme/ Niemáyące ſamy z ſie=
9:
bie żadnego dźwięku yeſli k niem uocales
10:
á głośne littery nie będą prziłożone. Vt ſunt
11:
B, c, d, etc.
12:
Muti magiſtri uocantur libri, Xięgi które
13:
nas vczą.
14:
Mutus magiſtratus, eſt ipſa lex, cui op=
15:
ponitur magiſtratus, lex loquens, V=
16:
ſtáwá/ ſtátut. Mutæ artes picturæ dicun=
17:
tur, Málowánie. Muta hiſtoria, Popiſáne
18:
dźieye. Mutum a literis tempus, Czás do
19:
piſánia á przenoſzenia liſtów niepotemny.
20:
Muteo, es, mutui. uel potius Muteſco, is,
21:
ere. Mutus fio, Zámilczawam ſie/ Zmil=
22:
kam/ Niemy ſie ſtawam.
23:
¶Obmutuo & Obmuteſco idem, &
24:
obmuteſcere dicitur res aliqua, Zmilk=
25:
nąć/ Scierpnąć/ z vżywánia wynyść przeiść.
26:
Mutio uenita Mutus, ire, neut. quint.
27:
Iąkam/ Po ćichu mówię/ Szepcę. Ne muti=
28:
re quidem audent, I yąknąć/ gęby otwo=
29:
rzić nie ſmieyą. Nō mutit cardo, Namniey
30:
nic skrzinie. Id eſt non crepitat.
31:
Muticus. a, um, ut Mutica ſpica, Czczy kłos
32:
Muſſo, as, are, n. p. frequentatiuum, Szepcę
33:
Po ćichu mówię/ Nie ſmiem trunąć.
34:
Muſſare etiam, Szemráć/ Odwárkáć/ Wár=
35:
kotáć przećiwko kómu. Muſſat rex ipſe La=
36:
tinus quos generos uocet, Wątpi ſam w
37:
ſobie/ Szepce ſám s ſobą. Muſſat dicere,
38:
Nie śmié rzec/ Záwodźi ſie rzec ále nie śmié.
39:
Muſſito, as, are, frequentatiuum a Muſſo
40:
idem ſignificans, Accipenda & Muſ=
41:
ſitanda iniuria adoleſcentum eſt,
42:
Muśy cierpieć/ Milczeć/ Táic/ Przeyźrzeć
43:
zátrzeć krziwdę młodych ludźi.
44:
Muſſitabundus, a, um, Szepcacy/ álbo
45:
Mruczący/ Odwarkáyący.M ante Y.
46:
Mya, æ, genus Margaritæ.
47:
Myagros herba.
48:
Mycenæ. arum, & Mycena, æ, pen. prod.
49:
urbs Peloponeſi in Græcia.
50:
Mycone, maſc. Imię sławnego málárzá.
51:
Mycon, es, & Muconos, maſ. pen. cor. Ie=
52:
den wyſep z tych które Cyclades zową.
53:
Myconius, a, um, Kto ztámtąd yeſt. Et pro
54:
Caluo accipitur, Miáſto łyſego.
55:
Myconius uicinus, Nieproſzony gość. pro=
56:
uerb.| Mygdonia, |
strona: 240
kolumna: a
| M ante Y. |
1:
Mygdonia, æ, fem. pri. Regio littoralis
2:
Macedoniæ Ariſt. Phrygiam eſſe uult
3:
Lydiæ conterminam, Solinus autem
4:
Bithyniam.
5:
Mygale Græce, Latine Muſtella, Láśicá.
6:
Mycale, fe. mons Ioniæ non procul a ci=
7:
uitate Mileto.
8:
Mydas, uide ſupra Midas.
9:
Mylos, Latine Mola, Młyn.
10:
Mylecos ſeu Mylechos, Nieyáki rodzay
11:
mołów we młiniech ſie zápleniáyących.
12:
Mymphur, neut. Vide Mamphur.
13:
Myoctonos Radix Aconiti.
14:
Myoparo, onis, maſc. Nieyáká łódź ná któ=
15:
rey zbiyáyą/ krádną.
16:
Myops, opis, maſcul. Latine Luſcioſus,
17:
Który niedobrze doyźrzy/ drży powiekámi
18:
kiedy pátrzy.
19:
Myopia, Tákowa mdłość á chorobá ocza.
20:
Myra urbs Lyciæ.
21:
Myrias, adis, f. numerꝰ cōtinens decē mil=
22:
lia, Lidżbá zámykáyąc w ſobie dzieſięć tyſięcy.
23:
Myriarches, Hetman nád dźieſiącią tyſiąc lu=
24:
dźy.
25:
Myrica, æ, uel Myrice, ces, fe. genus hu=
26:
milis uirgulti in Italia, alias Tamaricas
27:
uocamus, Támáriski chróśćik.
28:
Myricinꝰ, a, ū, Co z drzewá Támárskiego yeſt
29:
Myrinus, Sámiec ryby morskiey Murená
30:
zwáney.
31:
Myriophyllum ſeu Myriophillon neut.
32:
Latine Millefolium, Ziele yeſt/ krwawnik.
33:
Myriſtica nux, fe. Muſzkatowy orzech.
34:
Myrlea oppidum Bithyniæ.
35:
Myrmecia, gemma & uerruce ſpecies.
36:
Myrmecion phalangij genus.
37:
Myrmidones populi ſunt idem qui Hel=
38:
lenes, Grekowie od Achileſſa wezwáni.
39:
Myrobalanū, ni, Nieyáki owoc który Apte=
40:
kárze Myrabolanem zową przichodzi Arábiey
41:
Myrobrechi ſiue Myrobrecharij, un=
42:
guento ſtillantes Plaut.
43:
Myron, naut. Latine unguentum, Wo=
44:
niáyący oleyek.
45:
Myropoleiū taberna unguētaria, Apteká.
46:
Myropola, læ, maſc. Aptekarz.
47:
Myrothecium, Słoyek Aptekárski.
48:
Myrobrecharij inde deriuatur ut ſupra.
49:
Murina, æ, uel Myrina, æ, Korzenne wino.
50:
Korzeniem przipráwiáne/ klaret.
51:
Miropola, Myropolειum. Vide Myron.
52:
Myrothecium ibidem.
53:
Myrrha, ȩ. f. pri. Nieyákie drzewo w Arabiey
54:
z którego woniáyący ſuk ciecze ſtacte zwány/
55:
my Mirrą zowiemy.
56:
Myrrheus, a, um, & Myrthinus, a, um, Co
57:
z Mirry yeſt.kolumna: b
| M ante Y | 240 |
1:
Myrthina uina, Mirrą záczinione.
2:
Myrthus, fem. ſecund. Drzewo we włoſzech
3:
dobrze ſmáczne yágody rodzące z których wino
4:
czinią.
5:
Myrteus, a, um, Co z tego drzewá yeſt.
6:
Myrtetū, Mieyſce gdzie tákowe drzewá roſtą.
7:
Myrtoites, Wino s mirtem.
8:
Myrtinus, a, um, idem quod Myrtus.
9:
Myrtatus, a, um, idem.
10:
Myrtidanus, a, um, idem.
11:
Myrtoum mare, Morze pográniczne wyſpóm
12:
Cyclades zwánym. Inter Aegeum & Cre=
13:
ticum mare quidam cum aſpiratione
14:
ſcribunt Myrthus.
15:
Myrrhapia, genus pyrorum Calep.
16:
Myrrhites nomen gemmæ.
17:
Myrſeneum Hippomarathron CC.
18:
Myrſimtes nomen fruticis & gemmæ.
19:
Myrſum oppidum Peloponeſi.
20:
Myrtopetalon herba eſt quam multi ſan=
21:
guinariam uocant CC.
22:
Myrtoum, Vide Myrtus.
23:
Mys genus piſcis Marini.
24:
Myſti, fem. pri. Kráyiná w Aſiey bywá, Ma=
25:
ior Aſia zwána od Troady ku Gallaciey.
26:
Myſia minor, Ku Bytiniey. Et Proponthi=
27:
da, Podle Helleſponty. Item w Europie ſą
28:
dwie kráyinie yedná bywa zwána Myſia,
29:
uel Mæſia ſuperior uulgo Boſna, &
30:
Seruia dicitur, Pográniczna Macedoniey
31:
Aliquādo Dardania dicta fuit, Druga
32:
kráyinę zową Myſia uel Mœſia inferior
33:
pográniczna morzu Euximus zwánemu,
34:
gdźie Dunay w morze wpáda. Nunc Bul=
35:
garia uocatur inter Traciam, Pontum
36:
Enxinum &, Danubium. Hinc Myſy
37:
populi ex Myſia Aſiatica, Myſorum
38:
ultimus prouerbium, Ieden z tych którzy
39:
nayzgárdźieńſzy ſą. Myſorum ultimus na=
40:
uigat aliud prouerbium, W niwecz prá=
41:
cuye/ Próżno ſie trudźy.
42:
Myſterium, rij, Latine Arcanum neut. ſe.
43:
Táyemnicá.
44:
Myſteria, Táyemne ofiáry/ cerimonie/ álbo ob=
45:
chody/ też obrzędy koſcielne.
46:
Myſticus, a, um, Co táyemnice yáką známio=
47:
nuye.
48:
Myſtes, æ, Latine Initiatus ſeu ſacerdos,
49:
Swięcony.
50:
Symmyſtes uel ſymmyſta, ijſdem ſacris
51:
initiatus, Iednego święcenia/ Ná yednáką
52:
táyemnicę wźięty. Metaph. Tego ſtanu y ży=
53:
wotá towárzyſz.
54:
Myſtigogus, gi, p. pr. Latine Princeps ſa=
55:
cerdotum, Náwyſzſzy/ Nayſtárſzi biskup.
56:
Myſticꝰ, myſta, myſtigoſus, uide Myſteriū.
57:
Myſtus piſcis ex Lacertorum genere.| Mythos, |
strona: 240v
kolumna: a
| M ante Y |
1:
Mythos, Latine Fabula, Bayká/ Wymy=
2:
sliona powieść.
3:
Mythiologia, Wymyślony wykład/ powie=
4:
dzenie/ báyánie.
5:
Myxa, myxæ. fem. Latine Mucus, Smárki
6:
Plugáwośći w noſie. Vide Mucus.
7:
Myxos, eminens pars lucerne ex qua
8:
profertur Elichnium tanquam e nari=
9:
bus mucus, Rurká ná kágáńcách któremu po=
10:
ciągáyą knotá.
11:
Myxos etiam genus piſcis,DE LITERA N.
N ante A.
12:
N
Abathæa, Regio eſt
13:
mari rubro Perſico &
14:
Indico incluſa, huius
15:
Metropolis eſt Petra, &
16:
propterea Arabia Pe=
17:
trea dicitur.
18:
Nabathæi, Lud tey tám kráyiny.
19:
Nabathæus, a, um, Co ztámtąd yeſt.
20:
Nabis, huius nabis, fem. te. animalis no=
21:
men.
22:
Nablum ſeu Nablium, nablij, Item Nau=
23:
lon Inſtrumentum Muſicum, O dźie=
24:
śiący ſtrunách formy czworogránney. Alias
25:
Pſalterium.
26:
Naca uel Nacca, æ, maſc. prim. Wáłkierz.
27:
Vel Fullo, Knap. Vel opera ex Lana,
28:
Robotá á przędźiwo z wełny. Metaph. Pro=
29:
ſty á podły człowiek. Obſoletum.
30:
Nactus, Vide Nanciſcor.
31:
Næ Græca dictio aduerbium affirman=
32:
di, Owſzeki/ Záprawdę. Næ tu id feciſſes
33:
melius famæ melius pudicitiȩ tuȩ con=
34:
ſuluiſſes, Owſzekibyć to był vczinił/ dáleko=
35:
by lepiey był sławie ſwey y cziſtośći porádźił.
36:
Nænia, nȩniæ, uel Næniæ, arum, feminin.
37:
Opłákáwánie vmárłego/ Pioſnká pogrzeb=
38:
na. Et abuſiue, Wſzelákie nietráfne ſpiewá=
39:
nie/ Nieforemne powieśćy/ báyki/ fábuły.
40:
Alias Epicedion, ſiue Monodia.
41:
Næuus, næui, maſ. ſecund. proprie, Przi=
42:
rodzona blizná álbo známię ná ciele.
43:
Næuoſus, a, um, Pełny tákich blizn.
44:
Næiades, fem. Nymphæ fluuiorum, Bo=
45:
gninie rzék.
46:
Naim, fem. Miáſto w Gálileyey.
47:
Nais fluuius quæ ex Tauro oriens in
48:
Pontum mergitur Calep.kolumna: b
| N ante A. |
1:
Nam, coniunctio cauſalis primum tan=
2:
tum locum ſortitur, Bo, Iż. Terē, quid
3:
nam hic uult uenator ſibi, Nam ſi hic
4:
mali eſt quicquam, hem illic eſt huic
5:
rei caput, Bo. Nam eſt longe aliter in
6:
uerſibus, Iż dáleko ynáczey ſtoyi w wier=
7:
ſzách.
8:
Nanciſcor, eris, nactus ſum, nanciſci de.
9:
tert. Doſtáyę/ Nábywam. Piſces ex ſen=
10:
tentia nactus ſum, Doſtałem ryb na wo=
11:
lą. Nactus eſt morbū, Cic. Doſtał choro=
12:
by/ to yeſt wpadł w niemoc. Nanciſci ſor=
13:
tem, Lóſem czego doſtáć. Pluribus uer=
14:
bis ad te ſcribam cum plus ocij nactus
15:
ero, Szerzey ku tobie będę piſał/ gdy ſie ná
16:
więcey czáſu zdobędę. Nactus ſum homi=
17:
nem ex ſententia, Tráfiłem ná człowieká
18:
wedle mey myśli.
19:
Nam coniunctio cauſalis idem quod
20:
Nam ſignificās Bo. Cic. Nam quod
21:
tu non poteris, nemo poterit, Bo czemu
22:
ty nie ſproſtaſz/ temu nikt ynſzy nie ſproſta.
23:
Czego ty nie będźieſz mógł vczinić/ tego też
24:
iście nikt nie vczini.
25:
Nanus, nani, om. uel. maſc. Kárzeł/ Máły/
26:
krótki mężyk by pieniek. Alias Pumilio
27:
Latine.
28:
Nanum ſiue nanus uas breue & latum,
29:
Krótkie/ niskie ále opukáłe naczinie wodne.
30:
nanum de omni re præter naturam
31:
parua, dici Perotus ait Nanium apud
32:
Plaut. Alij pro parua muliere, alij pro
33:
proprio nomine exponunt.
34:
Napææ, Bogini kwiatków y pól.
35:
Napæi, Lud ná wyſpie Leſbo.
36:
Naphtha, æ, fe. genus bituminis, Nieyáki
37:
kley álbo kréćyſta ſucha źiemiá łatwie ogień w
38:
ſię przymuyąca. Et genus piſcis.
39:
Napus, napi, maſc. Podugłowáta rzepá.
40:
Napunculus diminut. Rzepka.
41:
Napinæ, Rzepiská gdźie tákową rzepę śie=
42:
yą.
43:
Nar, naris, fluuius Italiæ & alius Dalma=
44:
tiæ.
45:
Naro idem.
46:
Naranæ fluuius Dalmatiæ.
47:
Narbaſis urbs Hiſpaniæ.
48:
Narbo, narbonis, fe. tert. Miáſto we Frán=
49:
ciey od którego Gallia Narbonenſis bywa
50:
zwána, Alias Delphinat & Langendok
51:
Vide ſupra in dictione Gallia.
52:
Narciſſus, narciſſi, ma. Libij genus, Nie=
53:
yákie ziele które áptikarze Narciſſum zową.
54:
Quidam putant eſſe, Wrzos.
55:
Narciſsinus, a, um, Vt, Narciſſinum oleū,
56:
Nárcyſowy oleyek.| Narciſsites |
strona: 241
kolumna: a
| N ante A. |
1:
Narciſſites nomen gemmæ. CC.
2:
Nardus, nardi, fe. Ziele láwenduli podobne/
3:
Spicá nárdi.
4:
Nardus celtica, Láwendulá.
5:
Nardus Piſtica in Biblijs latine fidelis,
6:
Dobra á práwa Spicá nárdy.
7:
Nardoſphærum, nardus maioribus Spice=
8:
nárdy ma.
9:
Nardinum unguentum, Oleyek ze Spiki=
10:
nárdy.
11:
Nardina pyra dicuntur ab odore,
12:
CC.
13:
Nares, Vide Naris.
14:
Narica, æ, genus piſcis minuti, Fe=
15:
ſtus.
16:
Naricium ſiue Narix ſeu Narice oppi=
17:
dum locrorum, Calep. Quidam ſcri=
18:
bunt Narycium per y.
19:
Naricia Inſula maris Ægei, Calepi=
20:
nus.
21:
Naris, huius naris, fem. Nozdrze. Naribus
22:
indulgere, Prouerb. Náśmiewáć ſie z ko=
23:
go.
24:
Nares in plurali, Nozdrze. Obeſæ naris
25:
homo, proſtak/ niebáczny/ niedowćipny czło
26:
wiek.
27:
Emunctæ naris homo, contrarium, Do
28:
brze báczny á oſtrego rozumu.
29:
Narnia Vmbriæ ciuitas, Miáſto we Wło=
30:
ſzech w kráyinie którą Vmbrią zową/ przes
31:
którą rzeká Nar ciecze.
32:
Narnienſis, e, Co ztámtąd yeſt.
33:
Narro, as, aui, are, act. prim. Powiedam. Tu
34:
iſti narrato omnem rem ordine ut fa=
35:
ctum fuit, Powiedz mu wſziſtkę rzecz yáko
36:
ſie w ſobie ma Quid narras, Co powiedaſz
37:
dobrego.
38:
Quas mulieres narras, O których niewiá=
39:
ſtach powiedaſz. Narrare ſtomachum
40:
ſuum, Powiedzieć co komu nie k myſli yeſt/
41:
co ná ſercu zá gniew ma. Narrat rumor,
42:
Tá sławá yest. Narrauit antiquitas, Zá
43:
to ſtárzi mieli.
44:
Narratio, Powieść/ wiliczenie. Rerum ſci=
45:
licet geſtarum expoſitio.
46:
Narratiuncula, læ, fe. prim. dimin. Krótka
47:
powieść.
48:
Narrator, Powiedácz.
49:
¶Compoſita, Enarro, Wyliczam/ wy=
50:
kłádam. Id eſt interpretor. Enarratu dif=
51:
ficile, Trudno to wypowiedźieć/ wymówić.
52:
Enarrare aliquem authorem, Czitáć á
53:
wykłádáć etć.
54:
¶Enarrator, Wykłádácz, wyliczićiel.kolumna: b
| N ante A. | 241 |
1:
¶Enarratio, Wyłożenie/ wyyáſnienie tru=
2:
dnych á niewiádomych rzeczy. Legi tuas
3:
enarrationes in Epiſtolas Pauli, Czita=
4:
łem twóy wykład/ twoy comentarz/ etć.
5:
¶Enarrabilis, & le, Co łatwie yeſt ku wy=
6:
łożeniu.
7:
¶Inenarrabilis, le, Niewymowny. Subti=
8:
litas inenarrabilis, Niewymowna ſubtil=
9:
ność.
10:
¶Inenarratus, a, um, Ieſcze nie wyłożo=
11:
ny.
12:
¶Denarro idem quod ſimplex.
13:
¶Prænarro, Powiedam naprzód/ pierwey
14:
oznaymiam
15:
Narthex Græcis, Latine Ferula, Vide ſu
16:
pra quid fit ferula,
17:
Narthecium, narthecij, neut. ſec. Puſzká
18:
álbo słoyeczek w którym liekárſtwá yakie
19:
chowáyą.
20:
Narthecophori, ναρθηχοφόροι miniſtri
21:
Bacchi quaſi feruligeri, Słudzy/ popi Ba=
22:
chuſowi/ którzy w świętobliwośći bácchuſowe
23:
rózgi tákowe nośili.
24:
Namaſones populi Lybiæ uel Afri=
25:
cæ.
26:
Naſcor, naſceris, natus ſum, naſci, dep.
27:
q. Być národzón. Adoleſcens ſummo
28:
loco natus, Młodzieniec wyſokiego domu.
29:
Annos natus quindecim, Piętnaście lat
30:
ma. Naſci in pedes, Nogámi z żywotá wy=
31:
chodźić. Penelope natus. Penelopy ſyn. Na
32:
ſci iuſta uxore, Z máłżeńskiego ſtanu być
33:
národzón.
34:
Natus animo leni, Z przirodzenia miło=
35:
ſierny/ łaskáwy. Vir ad dignitatem &
36:
gloriam natus, Ku doſtoynościam y chwa=
37:
łóm vrodzony. Natus ad bella, Walecz=
38:
ny.
39:
Annos ad quinquaginta natus, Ma
40:
około piąćydźieſiąt lat. Nata herba ad
41:
ſpem fœniſecæ, Ták wyſoko wzrosłá tra=
42:
wá że może być ſieczona. Naſcitur uentus,
43:
Powſtáye wiátr. Scribes ad me ut mihi
44:
naſcatur epiſtolæ argumentum, Piſz ku
45:
mnie ábym ya też miał ku tobie nieco piſáć/
46:
áby mi ztąd vrósł pochop piſania do cie=
47:
bie.
48:
Natus, nati, ſubſtantiuum pro Filio,
49:
Syn.
50:
Nata, natæ, Córká/ dziewká.
51:
Nati de pullis equarum etiam dicuntur
52:
Zrzébiętá, Comici & Poëtæ per prothe
53:
ſim dicunt Gnatus & Gnata.
54:
Natu quar. decli. ut maior natu, Stárſzy.
55:
Non niſi in ablatiuo reperitur &
56:
cum adiectiuis magnus & grandis| Ss | iungitur |
strona: 241v
kolumna: a
| N ante A. |
1:
iungitur. Sum natu maximus, Iam yeſt
2:
nayſtárſzy. Admodum grandis natu,
3:
Bárzo ſtáry. Maiores natu conſulemus,
4:
Porádźimy ſie ſtárſzych. Minimus natu,
5:
Naymłodſzy.
6:
Natio, nationis, fem. ter. Rodzay/ pokolenie/
7:
też lud którey kráyiny álbo krolewſtwá/ zwłaſz
8:
czá który yeſt yednego yęzyku.
9:
Natio me hominis impulit, ut illi bene
10:
putarem, Oyczyzná á rodzay tego człowie=
11:
ká k temu mie prziwiodłá/ żem mu ſie chćiał
12:
záchowáć.
13:
Natalis maſc. uel Natale neut. & hoc na
14:
talitiū, Dźień národzenia. Natalis urbis
15:
Dźień poczęcia zákłádánia miáſtá które=
16:
go.
17:
Natalis & hoc natale adiectiuum, idem,
18:
ut dies Natalis, Dźień Národzenia. Hæc
19:
ad te die meo natali ſcripſi, Tom do
20:
ciebie piſał dniá národzenia mego.
21:
Natalis & ingenita ſterilitas, Przirodzona
22:
niepłodność.
23:
Natalis dies urbis idem quod na=
24:
talis urbis, Natale ſolum, Oyczyź=
25:
ná.
26:
Natales, nataliū, pluraliter tātum, Stan/
27:
pokolenie. Solet illi addi adiectiuum,
28:
ut Generoſi natales, Známienite pokole=
29:
nie. Obſcuri natales, Niski dóm. Claris
30:
natalibus ortus, Sławnego domu.
31:
Natalibus reſtituere, id eſt, nobilitare,
32:
Vroczonego ſliáchćicá który ſie niewolnikiem
33:
cziym ſtał/ záś ku śliáchectwu prziwro=
34:
ćić.
35:
Natalitius, a, um, Co ku dniowi národzenia
36:
należy. Siue idem quod natalis, ut dies
37:
natalitius, Dźień národzenia. Dare nata
38:
litia, Przepiyać ſie.
39:
Natiuus, a, um, Przirodzony/ właſny. Idem
40:
quod naturalis. Vt natiuus color,
41:
Przirodzona práwa płeć álbo máść Non ad
42:
ſcititius aut fictus, Plin. Sunt & mon=
43:
tes natiui ſalis, Są y góry ſol dáwáyące.
44:
Natiuum malum, Przirodzone nieſzczę=
45:
ście. Natiua uerba, Właſne słowá.
46:
Natiuitas, natiuitatis, Národzenie.
47:
Natura. æ, Przirodzenie. Naturá/ Właſność
48:
moc álbo śiłá. Naturæ credere uel ſatis
49:
facere naturæ, Vmrzęć. Aliquando ac=
50:
cipitur pro membro genitali. Miáſto
51:
członka przirodzonego/ Miáſto łoná. Si ex=
52:
emeris de natura rerum beneuolen=
53:
tiæ coniunctionem, Ieſli z żywota ludz=
54:
kiego ſeymieſz ſpolne záchowánie. E natura
55:
rerum euellere, Z ſwiátá álbo ſwey yſtno=
56:
śći wykorzenić.kolumna: b
| N ante A. |
1:
Natura nihil ſolitarium amat, Przi=
2:
rodzenie nic oſobliwego nie miłuye. Hoc na
3:
tura eſt inſitum hominibus, To prziro=
4:
dzenie ludzióm przidáło. Arborum & her
5:
barum naturas dicere, Drzéw y ziół
6:
moc śiły y właſność ich powiedźieć. Vt fert
7:
natura aliquid facere, To czinić ku czemu
8:
kto skłonność z przirodzenia ma. Quod
9:
& ex animo facere dicimus. Naturæ
10:
ſuæ rationem habere, Folgowáć ſwemu
11:
przirodzeniu/ álbo mieć wzgląd.
12:
Natura ablatiuus, Z przirodzenia.
13:
Natura taciturnus, Z przirodzenia milczą=
14:
cy.
15:
Naturalis, le, Przirodzony.
16:
Naturalis filius, Właſny ſyn.
17:
Naturalia deſideria, Przirodzone pożądli=
18:
wośći. Naturalia plurali num. tantum,
19:
Lono.
20:
Naturaliter aduerbium, Przirodzonym oby=
21:
czáyem/ z przirodzenia.
22:
¶Compoſita a Naſcor, Adnaſcor &
23:
Annaſcor adnaſceris, adnatus ſum, ad
24:
naſci, Prziradzam ſie ku komu. Vnde a=
25:
gnatus, a, ū, Przirodzony/ krewny. Agna=
26:
ti proprie dicuntur, Przirodzeni po oy=
27:
cu.
28:
¶Adnaſcor, eris, atus ſum, aſci, Po
29:
vczinieniu teſtámentu oycá ſwego być vro=
30:
dzón.
31:
¶Agnatum etiam dicimus quicquid
32:
ultra naturæ debitum natum eſt, Co
33:
názbyt wyrosło yeſt. Ad agnatos & gen=
34:
tiles aliquem deducere, Do przirodzo=
35:
nych y do źiemków kogo dowieść.
36:
¶Agnatio, onis, Krewność/ przirodzenie
37:
po oycu.
38:
¶Connaſcor quaſi una naſcor, We=
39:
ſpołek ſie rodzę.
40:
¶Cognatus, a, um, quaſi una natus,
41:
idem quod agnatus, Przirodzony/ krew=
42:
ny/ też przirodzony twarzą/ yednákiey twa=
43:
rzy.
44:
¶Cognata, Przirodzona/ krewna. Amici
45:
agnati, cognati propinqui, affines,
46:
idem.
47:
¶Cognatio, onis, Prziyacielſtwo/ rodzay/
48:
powinowáctwo.
49:
Cognatione patruelis, Krewnośćią ſtri=
50:
yeczny. Habere aliquam neceſsitudinem
51:
& cognationem cum aliquo, Powino=
52:
wáctwo y záchowánie mieć s kim. Dena=
53:
ſcor, eris, pro mori deficere & decre=
54:
ſcere, Vſtáwać/ mdlieć/ vmrzeć.| ¶Enaſcor |
strona: 242
kolumna: a
| N ante A. |
1:
¶Enaſcor, id eſt, extra naſcor, Wyra=
2:
dzam ſie/ wyraſtam.
3:
¶Innaſcor, Wradzam ſie w kógo/ przira=
4:
dzam ſie. Non mihi unqam auari=
5:
tia innata eſt, Nie wrodźiłem ſie w łákom
6:
ſtwo. Id uitium uel id uitij omnibus
7:
innatum eſt, Ten wyſtęp yeſt wſziſtkim przi=
8:
rodzón/ yeſt poſpolity wſzem. Innatus no=
9:
bis amor cognitionis, Chuć vmiętnośći
10:
yeſt nam przirodzona.
11:
¶Obnaſcor, id eſt, circumnaſcor, Obra
12:
ſtam wkoło.
13:
¶Pronaſcor, id eſt ortum habeo, Po=
14:
chodzę/ mam ſwóy początek. Bonis parenti=
15:
bus prognatus eſt, Z dobrych rodźiców
16:
pochodźi.
17:
¶Prognatus, Syn. Prognati, Dźie=
18:
ćy.
19:
¶Renaſcor, rurſus naſcor, Z nowu ſie
20:
rodzę/ odradzam ſie. Renaſcitur malum,
21:
Odnawia ſie nieſzczęście. Bellum rena=
22:
tum, Odnowiona woyná. Renata urbs,
23:
Zás z nowu zbudowáne. Annus renaſcens,
24:
Wioſná.
25:
¶Subnaſcor, Poraſtam.
26:
¶Internaſcor, ed eſt, medio naſcor, Prze
27:
raſtam.
28:
Naſica, pen. prod. maſc. Właſne ymię Rzi=
29:
miániná yednego z pokolenia Corneliorum/
30:
Naſiterna, Fáská wodna v wierzchu ſzeroka
31:
s vſzimá/ Ceber.
32:
Naſturcium, naſturcij, neut. ſec. Rzeżuchá
33:
Græce καρδαμον Ede naſturciū pro=
34:
uerbium, Bądź czerwſtwym śmiáłym.
35:
Naſturcium aquaticum, Wodna rzeżu=
36:
chá.
37:
Naſſa, æ, fem. prim. Wierſza/ więcierz. In
38:
naſſam illicere, Zdrádźić.
39:
Naſsium, naſſij, ciuitas Lothoringiæ in
40:
Gallia, Naſſen po Fráncusku.
41:
Naſus, naſi, maſc. ſec. Nos. Aliquando
42:
ſignificat, Náśmiewánie z kogo. Naſo
43:
ſuppendere, Szidźić z kogó. Naſum ha=
44:
bere idem.
45:
Naſo dictus eſt Ouidius ob magnum
46:
naſum.
47:
Naſutus, a, um, Wielkonoſy/ Noſáty. Meta=
48:
phoricos, Dobrze báczny/ mądry/ też na=
49:
śmiewcá/ przechyrá. Naſutulus diminuti=
50:
uum.
51:
¶Denaſo, as, are, Noſá pozbáwiam/ vrzi=
52:
nam nos.
53:
Natalis, Vide Naſcor.
54:
Natatilis, & Nato, Vide No.
55:
Nates, natis, pluraliter hæ nates, Poſlá=
56:
dek.kolumna: b
| N ante A. | 242 |
1:
Natinatio inquit Feſtus, dicebatur Ne=
2:
gociatio & Natinatores negotioſi.
3:
Natio, natiuus, Vide Naſcor.
4:
Natrix, natricis, maſ. & fem. Wodny wąż
5:
álbo yáſzczurká.
6:
Natrix herba apud Plin.
7:
Natura, natus, Vide Naſcor.
8:
Nauale, Nauarchus, Vide Nauis.
9:
Naualia, Miáſto w Landiey.
10:
Nauci, neut. uel om. indeclinabile puta=
11:
men nucis ſiue membranula quæ in
12:
nucis iuglandis medio eſt, Luſzczyna o=
13:
rzechá álbo skórká ná yądrzu orzechowym też
14:
wſziſtko to co od owoców odchodźy. Meta=
15:
phorice, Niczemna/ podła rzecz. Homo
16:
nauci, niczemny człowiek. Naucifacio, uel
17:
Nauci facio diſiunctim, Zá nic niemam.
18:
Nauclerus, Naufragium, Nauigo, Naui=
19:
culor, Nauiclericus, Vide Nauis.
20:
Naucratis ciuitas Ægypti.
21:
Nauia, nauiæ, lignum cauatum ut na=
22:
uis, quo in uindemijs uti ſolent.
23:
Nauis, huius nauis, fem. Lódź.
24:
Nauis acturia, Lódź tilko s wiosły króm
25:
żagla. Vna nauis eſt bonorum, Do=
26:
brzy záwżdy zgodni. Naues longe, Ga=
27:
lie.
28:
Nauicula diminutiuum, Lódká.
29:
Naualis, & le, Lodźny. Vt nauale præliū
30:
Potykánie ná łodźiách.
31:
Naualis apparatus.
32:
Nauale bellum, Woyná ná morzu.
33:
Naualis corona, Vide ſupra in Corona.
34:
Naualis gloria, Cześć dla oſięgnienia zwi=
35:
cięſtwá ná morzu.
36:
Naualis triumphus idem.
37:
Nauales ſocij.
38:
Nauale, naualis, neut. tert. Mieyſce gdzie
39:
łodźie do brzegu prziſtępuyą y ſtawáyą.
40:
Nauarchus, Pan łodźy/ Vulgo Pátron.
41:
Nauarchis, nauarchidis, fem. tert. nauis
42:
prætoria in qua eſt prætor, Hetmáńska
43:
łódź.
44:
Nauclerus, naucleri, & Nauicularius, Ze=
45:
glarz ten który łódź ſpráwuye/ łodźia rzádźi.
46:
Nauiculator, oris, idem.
47:
Nauiculatoria, Nauká żeglowánia/ ſpráwo=
48:
wánia łodźy. Nauiculariam facere, Ze=
49:
glárſtwem ſie obchodźić.
50:
Nauiculor, aris, ari, Wieść ſie po morzu/
51:
Puśćić ſie ná morze dla krotochwile.
52:
Nauclerius, a, um, Co ná żeglarzá należy.
53:
Naucleriacus, a, um, idem.
54:
Naufragus, naufragi, pen. cor. Topień
55:
morski który łódź złamał/ ſtráćił ná morzu
56:
wſziſtkę máyętność ſwoyę.| Ss 2 | Naufragus |
strona: 242v
kolumna: a
| N ante A. |
1:
Naufragus per translationem, Znędzony/
2:
w wboſtwo wpádły.
3:
Naufragus patrimonio, O máyętność oy=
4:
czyſtą prziſzły.
5:
Naufragium, naufragij, neut. ſec. Zátopie=
6:
nie/ vtrácenie łodźy. Naufragium facere,
7:
Tonąć ná morzu. Metaphoricos, O wiel=
8:
ką ſzkodę prziść.
9:
Naufragia & bonorum direpiones,
10:
Vtráty/ ſzkodá.
11:
Naufragia rei familiaris, Podeście na goſ=
12:
podárſtwie. Ex naufragio tabula Pro=
13:
uerb. Z wielkiey ſzkody nieco rátowáne=
14:
go.
15:
Naufragare in Biblijs pro naufragium
16:
facere, non eſt latinum.
17:
Nauicularius, idem quod Græce Nau=
18:
clerus.
19:
Nauiculator, idem.
20:
Nauigium, nauigij, Woźbá w łodźy.
21:
Nauigia ſpeculatoria, Lodźy ſzpiegow=
22:
ne.
23:
Nauigiolum diminut. Czołnek.
24:
Nauiger, a, um, Co łódź nośy álbo po czym
25:
łódz chodźy. Vt Mare nauigerum dici=
26:
tur.
27:
Nauigo, as, are, neut. prim. Puſzczam ſie ná
28:
morze/ wiozę ſie. In Britaniam nauigare
29:
conſueuerūt, Do Angliey ſie zwykli puſz=
30:
czáć. Nauigare in portu, Ná brzegu ſie
31:
woźić/ to yeſt bezſpiecznym być.
32:
Nauigatur imperſonale, Cic. Cum hye=
33:
me referto prædonum mari nauiga=
34:
retur, Gdy ſie wożono.
35:
Nauigatio, onis, Woźba.
36:
Nauigabilis, le, Po czym mogą łodźie chodźić
37:
Vt flumen nauigabile, Rzeká którá wy=
38:
dźierży łodźną woźbę.
39:
¶Innauigabilis, le, Gdźie łódź nie może
40:
chodźić. Nauigabile mare, Spokoyne mo=
41:
rze.
42:
Naumachia, æ, Bitwá z łodźi álbo ná ło=
43:
dźiách.
44:
Naumachia, Mieyſce gdźie ſie bitwá ſtáłá.
45:
Naumachiarius, naumachiarij, Zołnierz
46:
náłodźny/ namorski.
47:
Naumachiarius pons, Moſt ku namor=
48:
skiey bitwie vcziniony. Naulum, nauli,
49:
Myto od woźby/ od łodźy.
50:
Mauta, tæ, per Epentheſin, Et nauita, na=
51:
uitæ abſ epentheſi com. Lodźnik prze=
52:
woźnik.
53:
Nauticus, a, um, Przwoźniczy/ żeglárski.
54:
Nauticus clamor, Zegłárskie wołánie.
55:
Nauticus panis, Lodzienny chlieb.
56:
Nautica panis, Lodzienny chlieb.
57:
Nautica res, Rzecz ku zegłárzóm należąca.kolumna: b
| N ante A. |
1:
Nautea, æ, Smrodliwa woda w łodźiách.
2:
¶Compoſita a Nauigo. Adna=
3:
uigo, Przipływam/ przibiyam ſie ku brze=
4:
gu.
5:
¶Annauigo idem.
6:
¶Enauigo, as, are, Wypłiwam/ wybiyam
7:
¶Enauigatus, a, um, Wypłyniony/ wy=
8:
bity. Sinus duodecim dierum & no=
9:
ctiū remigio enauigatus, We dwunaś=
10:
cie dni przebyty.
11:
Nauaria, fem. prim. Kráyiná w Hiſpániey.
12:
Vel Nauarra pars Tarraconenſis.
13:
Naualium ciuitas Liguriæ Calep.
14:
Nauo, nauas, are, neut. prim. Pilnuyę/ przi
15:
kłádam pilność/ przicziniam ſie. Nauat o=
16:
peram bonis literis, Vczi ſie. Iſthic
17:
quo noſtram in te beneuolentia
18:
nauare poſſumus, Támćie ſie też my zaś
19:
możemi záchowáć.
20:
Nauare operam alicui, Posługowáć/ zá=
21:
chowáwáć ſie komu. Tibi omnes fortes
22:
uiri nauare operam & ſtudium no=
23:
lunt, Niechcą ſie dla ciebie niczego wáżić/
24:
podyąć.
25:
Nauus, a, um, Pilny/ vſtáwiczny/ roſtropny/
26:
dofćipny.
27:
Nauus & induſtrius homo, Dofćipny.
28:
Nauitas & Nauia, uel Gnauia, æ, Pil=
29:
ność/ dofćip/ roſtropność.
30:
¶Ignauus, a, um, Leniwy/ zgniły/ plugá=
31:
wy/ boyáźliwy.
32:
¶Ignauia, æ, Leniwſtwo.
33:
Nauiter aduerbium, Cziśćie/ roſtropnie/ pil=
34:
nie.
35:
Nauiter & ſine conceſſationibus ullis
36:
permeabit.
37:
Nauplium, nauplij, Nieyáki rodzay ryb.
38:
Nauportus oppidum in confinijs No=
39:
rici & Illyrici.
40:
Nauſci inquit Feſtus cum granum fabæ
41:
ſe naſcendi gratia aperit, quod fit nō
42:
diſsimile nauis formæ.
43:
Nauſea, æ, fem. prim. Przikrość/ brzidliwość
44:
kruczenie ná wątrobie. Mouere menſam
45:
Zádáć komu przikrość/ brzidliwość.
46:
Nauſeola dimin. Máła przikrość/ brzidli=
47:
wość.
48:
Nauſeoſus, a, um, Vt radix nauſeoſa, Ko
49:
rzeń przikrość á brzidliwość poruſzáyąci.
50:
Nauſeo, as, are, Vzdrygam ſie przed czym/
51:
brzidzę ſie. Tibi ipſi nauſeas, Sam ſobie przi
52:
kriſz/ brzidźiſz. Nauſere aliquid alicui,
53:
Przikrzić á brzidźić komu co.
54:
Nauſicaa, fem. Dziewka Alcinoi krolá Phea
55:
cum.
56:
Nauſithous, Syn Neptunów y Alcinoi.| Nauſibulum |
strona: 243
kolumna: a
| N ante A & E. |
1:
Nauſibulum ſeu Neuſtibulum, nauſibu=
2:
li, Wydrożone drzewo/ ná xtałt czołnu
3:
vczinione. Alueus ad ſimilitudinem na=
4:
uis factus.
5:
Nautea, æ, fem. Nieyákie ziele y śmierdząca
6:
woda w łodźy. Vide Nauis.
7:
Nauticus, Vide Nauis.
8:
Nautilus, Nieyáki rodzay ryb brzuchem wzgó=
9:
rę pływáyących.
10:
Nauus, Vide Nauo.
11:
Naxium Cos in Cypro genita.
12:
Naxos, uel Naxus Inſula in Ægeo mari
13:
una Cycladum alias Strongile &
14:
Dioniſya dicta, fructifera uini. Vnde
15:
Naxius, a, um, adiectiuū, Ieden ztám=
16:
tąd.
17:
Nazarȩus, a, um, uox ex Hebraico de=
18:
clinata, domino dicatum, ſnctum &
19:
conſecratum ſignificans, Poświęcony/
20:
posliubiony pánu bogu.N ante E.
21:
Ne aduerbium prohibendi idem ſigni=
22:
ficat quod Non, Nie. Cum imperati=
23:
uo & coniunctiuo iungitur. Ne ſæui
24:
tantopere, Nie bądź ták okrutnym. Ne
25:
expectetis me hic, Nie czekaycie mie tu.
26:
Ne metuas, Nie bóy ſie. Ne iura ſatis
27:
credo, Nie wieray ſie/ wierzęć. Aliquan
28:
do cauſalis cōiunctio eſt, Tu me pro=
29:
hibeas ne mea re utar, Chceſz mi ty zábró=
30:
nić ábych nie vżywał rzeczy moyey. Vel li=
31:
neam duc ne prorſus nihil facias, Po
32:
ciągni ácz nie yednę kréskę ábyś wżdy nie=
33:
co czinił.
34:
Te per amicitiam obſecro ut ne di=
35:
cas, Proſzę cie dla náſzego ſpolnego towa=
36:
rziſtwá ábyś nie powiedał. Aliquando
37:
per interrogationem uel dubitationē
38:
ponitur & Enclitica eſt, Datur ne
39:
illa hodie Pamphilo nuptum? Idźie=
40:
li dziś zá mąż? Będąli dźiś weſele ſpráwo=
41:
wáć.
42:
Bonus ne an malus ſit neſcio, Złyli
43:
dobryli niewiem. Apud comicos abijci=
44:
tur plerum uocalis in fine. Tun hic
45:
aderas mi Phædria, Izaś tu był miły
46:
Phedriá. Aliquando pro non. Ego id
47:
agam mihi qui ne detur, Ia ták chcę
48:
czinić áby mi nie była daná. Ne te diutius
49:
detineam, Abych cie dłużey nie zádźierża=
50:
wał.
51:
Ne aliquando imprecantis aduerbium,kolumna: b
| N ante E. | 243 |
1:
Ne ſim ſaluus ſi aliter ſcribo ac ſen=
2:
tio, Day bych boże zdechł yeſli ynáczey piſzę
3:
niźli dzierżę. Nec quid agam certum eſt,
4:
Pamphilum ne adiutem an auſcultem
5:
ſeni, Nie wiem co daley począć mam Pam=
6:
philiuſály mam ſpomágáć czili ſtárcowi po=
7:
słuſzen być.
8:
Neue hoc, neue illud, Ani to ani owo.
9:
Ne dicam, Cic. ut moleſte ferrem tan=
10:
tum ingenium in tam leues ne dicam
11:
in tam ineptas ſententias incidiſſe,
12:
Abych niemiał nieżałowáć tákowego czło=
13:
wieká który w ták lekkie/ á iż nie rzekę/ w
14:
ták niczemne mniemánie wpadł. Hæc clau=
15:
ſula (ne dicam) ſi ſequatur ſubſtantiuū
16:
ponitur in accuſatiuo, ſi interijcit inter
17:
ſubſtantiuū & adiect. relinquit utrun
18:
in nominatiuo, Homo prudens ne di=
19:
cam ſtultum, non ſtultus quia (homo)
20:
ſubſtantiuum præcedit. Crudelis ne
21:
dicam impius & ſceleratus Caſtor,
22:
non ſceleratum Caſtorem, quia ſub=
23:
ſtantiuum (Caſtor) ſequitur. In alijs ca
24:
ſibus nulla est ambiguitas, Quia ſem
25:
per oportet conuenire adiectiuum &
26:
ſubſtantiuum. Vt non feceris hæc ma=
27:
giſtro conſcio ne dicam præſente nō
28:
præſentem.
29:
Nea Inſula inter Lemnum & Helleſpon=
30:
tum.
31:
Neapolis, fem. Latine noua ciuitas, No=
32:
we miaſto. Sunt autem hoc nomine mul
33:
tæ urbes uocatæ, ſed præcipue illa
34:
Italiæ in Campania, quæ olim Par=
35:
thenope dicta eſt.
36:
Neapolitanus, a, um, Nowomieſtczik/ to yeſt/
37:
który z Nápulegiey yest.
38:
Nebrides, pen. cor. Kozłowe álbo łánie skó=
39:
ry/ zameſz. νεβρος enim dama ſeu cer=
40:
uus eſt.
41:
Nebrides, ſingulari numero, nomē gem
42:
mæ.
43:
Nebrodes mons Siciliæ.
44:
Nebula, læ, Małá. Per nebulam uidere,
45:
Nie dobrze doyźrzeć álbo nie dobrze wyro=
46:
zumieć.
47:
Nebulo, nebulonis, maſ. ter. Lotr/ Niecnotá
48:
nogieć. Magnus nebulo, Wirudny łotr.
49:
Nebuloſus, a, ū, Pełen mgły. Nebuloſum
50:
cœlum, Mglánie/ to yeſt poſepne po=
51:
chmurne niebo.
52:
Nebuloſus aër, Nebuloſus æſtus, Ne=
53:
buloſus ager aut locus, Mieyſce gdźie
54:
częſte dzdże y chmury powſtáyą.
55:
Nec diſiunctiua coniunctio, Ani. Cicero.| Ss 3 | Nec |
strona: 243v
kolumna: a
| N ante E. |
1:
Nec melior uir fuit Aphricano quiſ=
2:
quam nec clarior, Nád Afrikaná nie był
3:
człowiek lepſzy áni sławnieyſzy.
4:
Nec pro non, Nec opinata res eos per=
5:
cutit, Nienádźiána rzecz ná nie prziſzłá.
6:
Nec opinantes aſſecuta eſt ſenectus,
7:
Opádłá ye ſtárość ſámi nie zwiedźieli kiedy.
8:
Nec iniuria, Nic bes przicziny. Nec mirū,
9:
Nie dźiw temu.
10:
Nec dum, pro non adhuc. Ieſzcze nie. Nec
11:
dum redijt, Ieſzczeſz nie prziſzedł. Perſol=
12:
ui gratia non poteſt nec malo patri,
13:
Nie może być dźięká oddána áni złemu oy=
14:
cu.
15:
Necunquem ueteres dixerunt pro nec
16:
unquam quen, CC.
17:
Neceſſe & ſiue neceſſum nomen eſt in=
18:
declinabile, Potrzebá. Neceſſe fuit hoc
19:
facere, Potrzebá to było vczinić. Neceſſe
20:
habere pro opus habere, Cic. in qui=
21:
bus uerbum pro uerbo non neceſſe
22:
habui reddere, Nie było potrzebá słowo
23:
od słowa wykłádáć.
24:
Neceſsitas, neceſsitatis, Potrzebá/ potrzebo=
25:
wánie. Niſi neceſsitate cogar, Wyyąwſzy
26:
bych był przimuſzón. Neceſsitatem impo=
27:
nere, Przimuśić. Afferre neceſsitatē idem
28:
Mors neceſsitatem habet fati, Smierćy
29:
ſie nikt nie vkriye. Parere neceſsitati, Nie
30:
przećiwić ſie muſzeniu.
31:
Neceſsitate coactus feci, Potrzebą przi=
32:
muſzony.
33:
Neceſsitates, Prziyacielſtwá/ powinowá=
34:
ctwá.
35:
Neceſsitudo, inis, Powinowáctwo/ prziyá=
36:
cielſtwo/ záchowánie. Veteres mihi neceſsi=
37:
tudines cum his omnibus intercedūt
38:
Mam s temi wſziſtkiemi ſtárádawne powi=
39:
nowáctwo/ y záchowánie. Neceſsitudini=
40:
bus circumuentus, Prziyacielſtwem ogár=
41:
niony.
42:
Hoſpitium neceſsitudo & familiaritas
43:
idem, Adiungere ad neceſsitudinem
44:
ſuam bonos uiros, Prziłączić ſobie po=
45:
winowáctwem dobre ludzie. Coniungere
46:
neceſsitudinem cum aliquo, Złączić po=
47:
winowáctwo/ poprziyacielić ſie. Conſtituta
48:
familiaritas & neceſsitudo officijs, Zá
49:
chowániem vgruntowáne prziyáźni. Zgárdźić
50:
posługą prziyacielską/ nie chcieć być ná po=
51:
słudze prziyacielskiey.
52:
Neceſſarius, a, um, Potrzebny/ a/ e. Re ne=
53:
ceſſaria nulla coacti, Zadna ich rzecz k te=
54:
mu nie ciſnęłá.kolumna: b
| N ante E. |
1:
Neceſſarium uel uoluntarium contra=
2:
ria.
3:
Neceſſarium ac fatale idem, cætera quæ
4:
ſunt ad uictum neceſſaria, Ku żywnośći
5:
potrebne.
6:
Neceſſarius ſubſtantiuum, Powinny/ krew=
7:
ny.
8:
Meus eſt neceſſarius, Móy krewny
9:
yeſt.
10:
Neceſſarie aduerbiū, Potrzebnie/ przimuſz=
11:
nie/ z muſzenia.
12:
Neceſſario ſimiliter aduerbium, idem.
13:
Necum ueteres dixerunt pro nec cum,
14:
CC.
15:
Neco, as, aui, are, necatum, & necui, ne=
16:
ctum, necare, act. prim. Zábiyam/ zátrá=
17:
cam. Omni ſenatu necato, Pobiwſzy wſzi=
18:
ſtkę rádę. Necatus fame, Zdechł od gło=
19:
du.
20:
Necatus ueneno, Otruty. Herbæ necā=
21:
tur, Zmilkáyą/ bywáyą zatrácone.
22:
Nectus ſemper ſine ferro dicitur Liuius
23:
fame frigore illuuie ſqualore enecta,
24:
Od głodu/ mrozu/ plugáwſtwá y nędze zeſz=
25:
łá.
26:
¶Eneco, Dawię/ Duſzę/ zábiyam. Meta=
27:
pho. Trapię/ záſmucam zádawam trudność
28:
Nec herbis enectur ruta, Aby nie byłá
29:
zátłumiona/ záduſzona.
30:
Nex, necis, Gwałtowna/ zábita śmierć.
31:
Quanquam in nominatiuo non ad=
32:
modum uſurpetur, Dare neci, Zábić.
33:
Afferre necem alteri idem, Vitæ neciſ
34:
poteſtatem habere, Mieć moc zabić ży=
35:
wotem dárowáć kogo. Neci datus, Zábity/
36:
ſtrácony.
37:
¶Interneco, Wſziſtko potrácam/ pobiyam/
38:
wykorzeniam.
39:
¶Internecio, ſiue internecio, internicio
40:
nis, uerbale, Wykorzenienie. Ad interne=
41:
cionē cæſi, Aż do śmiercy pobićy. Reſiſti
42:
ſine internecione poſſe adrbitrantur,
43:
Máyą zá to że bez burzenia y wykorzenie=
44:
nia może odpór vczinić.
45:
¶Internecinus, a, um, Smiertelny. Vt in=
46:
ternecinum teſtamentum, Który prziprá=
47:
wił o gardło/ oſięgáyącego rzeczy teſtamen=
48:
towe.
49:
¶Internecium bellum, Bárzo ſzkodliwa
50:
woyná/ wiele ludźi o ſzkodę przipráwiáyą=
51:
ca.
52:
¶Internectiuus, a, ū, pro Internecinus
53:
mendoſe legitur in authoribus dicto=
54:
rum exemplorum.| Necromantia |
strona: 244
kolumna: a
| N ante E. |
1:
Necromantia, Vide Necros.
2:
Necros, maſc. Latine Mortuus uel cada=
3:
uer, Vmárły/ trup/ śćirw.
4:
Necrophorus, Ten który vmárłe nośy do
5:
grobu.
6:
Necromantes, Práktikarz/ wieſzczy z poyźrze=
7:
nia ná martwe ciáło.
8:
Necromantειa uel Necyomatειa, Táko=
9:
wey práktiki nauká álbo wieſzczbá.
10:
Necromanticus, Poprziſięgácz vmárłych/
11:
który zwaſzczá poprziſięga vmárłe á rádźi ſie
12:
ich.
13:
Nectar, nectaris, neut. ter. Latine Immor=
14:
talitas, Nieśmiertelnośc. Poëtæ finxe=
15:
runt eſſe dulciſsimum potum Deo=
16:
rum.
17:
Nectarius, a, um, Boski/ Nieśmiertelny/ też
18:
bárzo słodki.
19:
Nectarium uinum, Słodkie wino.
20:
Nectarea, Ziele Allantowy korzeń który w
21:
wino kłádą.
22:
Nectarites, Allantowe wino.
23:
Necto, nectis, nexui, uel nexi, nexum, ne=
24:
cetere, neut. tere. Wiąże/ záciągam/ ſpinam/
25:
zápinám/ plotę/ zwięzuyę weſpołek. Nectere
26:
moras, Mieſzkáć długo/ odwłoczić/ prze=
27:
włoki czinić. Nectere coronam uel ſertū
28:
Plieść/ wić wieniec. Nectere ſyllogiſ=
29:
mos, Dowody/ wywody ná którą rzecz czi=
30:
nić.
31:
Cauſas nectere, Wynáydowáć przicziny=
32:
Nectere aliud ex alio, Iednę rzecz z
33:
drugiey plieść. Plieść trzy po trzy rozmáyicie
34:
bywa mowiono. Nectere dolum alicui,
35:
Sidłá álbo zdrádę yáką ná kogo zámiſliáć/
36:
gotowáć.
37:
Nexus, a, um, Participiū, Złączony/ ſpoyo=
38:
ny/ záciągniony zbyty weſpołek. Omnes aſ=
39:
ſeres inter ſe nexæ & iugatæ ſunt,
40:
Wſziſtki deſzczki weſpołek ſą złączone y ſpo=
41:
yone.
42:
Nexus ob æs alienum, Dla długów/ ſtał
43:
sie niewolnikiem.
44:
Nexus, huius nexus, Węzeł/ záwiązánie/ zá=
45:
ciągnienie/ sknowánie.
46:
Nexus, ſeu nexum, Nieyáki obyczay obo=
47:
wiązánia/ podyęcia álbo zápiſánia/ á zwaſz=
48:
czá oſoby á ćiáłá ſwego w oblicznośći piący
49:
ſwiádków. Vnde nexum inire diceba=
50:
tur, Ten który ſie temu któremu był winien
51:
dla długu w moc y we właſność yego ták
52:
długo podáwał aż dług zápłacić mógłkolumna: b
| N ante E. | 244 |
1:
Et huiuſmodi homines nexi, id eſt,
2:
creditoribus addicti dicebantur.
3:
Nexu uincti idem. Nexu obligare, Tym
4:
obyczáyem zápiſáć/ áby przepadáł być właſ=
5:
nym/ á niewolnikiem tego v którego pożicza
6:
yeſli ná czás nie zápłáćy.
7:
Nexu ſolutus, Który ſie z długów y z ne=
8:
woley wyſwiebodźił.
9:
Nexo, nexas, & nexo, nexis, nexui, ne=
10:
xum, nexere, act. tert. frequentatiuum,
11:
Vſtáwicznie wiążę/ obowięzuyę/ węzły czinię/
12:
záciągam.
13:
Nexilis, le, Co łatwie może być záwiązano/
14:
węzeł vczinion.
15:
¶Compoſita, Adnecto uel Annecto,
16:
Przipayam/ prziciągam/ prziwięzuyę/ przi=
17:
ſtoſuyę yedno ku drugiemu. Ad linguam
18:
ſtomachus annectitur, Zołądek do yęzy=
19:
ká yeſt przipoyóń.
20:
¶Annecto etiam idem quod ſubiun=
21:
go, ut quæ mihi uidebantur annexui,
22:
Co mi ſie zdáło tom k temu prziłożił/ prziſá=
23:
dźył.
24:
¶Connexto, Złączam/ ſpayám/ weſpołek
25:
zwięzuyę.
26:
Amicitia cum uoluptate connectitur,
27:
Prziyaźń s roskoſzą złączona. Connecte=
28:
re alicui rei aliquid, Przipoyić/ prziſádźić
29:
nieco ku drugiey rzeczy. Inter ſe conne=
30:
ctere, Zbić weſpołek.
31:
Connectere uerba, id eſt, continuare,
32:
Przedſię mowić. Aliam inſaniam con=
33:
nectere, Drugie ſzaleńſtwo ku pierwſzemu
34:
prziſádźić.
35:
¶Connexa, Weſpołek ſpoyone rzeczy/ álbo
36:
náſliáduyące.
37:
¶Connexiuus, a, um, Złączáyący/ ſpoyá=
38:
yący/ a/ e. Vt connexiua cōiunctio pro
39:
copulatiua.
40:
¶Connexio, Związánie/ ſpoyenie/ záfto=
41:
wánie/ zápięcie.
42:
¶Connexio etiam pro concluſione
43:
apud Quintilianum.
44:
¶Innecto, intus necto, Cateno, wpáyam
45:
wplatam/ wſádzam/ wmykam.
46:
¶Internecto, Przeplatam/ przeſádzam/ prze
47:
więzuyę. Vergil. Vt fibula crinem auro
48:
internectat.
49:
¶Obnecto, id eſt, obligo, Obowięzuyę/
50:
ze wſząd oplatam/ obwodze/ oſádzam.
51:
¶Subnecto, id eſt, ſubiūgo, To k temu
52:
prziſádzam/ przidáyę/ przipominam/ też pod=
53:
więzuyę/ podpinam.| Ss 4 | Necubi |
strona: 244v
kolumna: a
| N ante E. |
1:
Necubi aduerbium loci, Nealicubi, id
2:
eſt, ne in aliquo loco, Niegdźie. Et ſem
3:
per duo uerba poſtulat ut erunt im=
4:
bres ſecuti uidendum necubi aqua
5:
conſiſtat, Ieſli ſie zádzdży tu opátrzić trze=
6:
bá áby wodá niegdźie zaſtánowienia nie
7:
miáła. Necubi pro nuſwuam Liui, Ne=
8:
cubi conſiſtere coactis, Nigdźiey.
9:
Necunde aduerbium loci, id eſt, ne ex a=
10:
liquo loco, Circumſpectans necunde
11:
impetus in frumentatores fieret, Po=
12:
glądáyący áby z którey ſtrony picowników
13:
nie náyechano/ nie wſpárto.
14:
Necydalus Bombycis genus, CC.
15:
Nedum coniunctio ſignificat non ſo=
16:
lum, Nie tylko. Duobus tantum mo=
17:
dis uſurpatur, uno cum utran ſen=
18:
tentiam eodem claudimus uerbo, ut
19:
Funderem pro te ſanguinem nedum
20:
pecuniam, Roźlałbych rad dla ciebie
21:
kreẃ nie tilko pieniądze. Tantum habent
22:
mysteriorum, ut eas ne librarijs qui=
23:
dem fere committamus, nedum cui=
24:
libet, Tákie táyemnice w ſobie máyą iż ich
25:
ledwey zwierzamy właſnym piſárzóm/ á cuż
26:
więc ládá komu/ álbo á dáleko mniey káżde=
27:
mu. Altero modo accipitur cum ſuum
28:
utri ſententiæ uerbum accomoda=
29:
mus, Vt funderem pro te ſanguinem
30:
nedum tibi pecuniam crederem, Roź=
31:
lał bych rad dla ciebie kreẃ moyę/ nie til=
32:
ko iżbychćy pieniędzy nie miał pożyczić.
33:
Nedum ſed etiam Cic. Nedum mor=
34:
bum remouiſti ſed etiam grauedinem
35:
Nie tilkoś mi ból oddalił ále też cięſzkość
36:
álbo ociężáłość. Ne legere quidem no=
37:
uit nedum intelligat, Ani czitáć nie vmie
38:
á coſzby rozumieć.
39:
Nefandus, a, um, Quaſi non fandus, id
40:
eſt non dicendus, Sromotá rzec/ to yeſt
41:
nie ſliáchetny/ niecnotliwy/ ſromotny. Ne=
42:
fandum facinus, Niecnotliwy vczinek.
43:
Nefanda arma, Złoſliwy/ ſzkodliwa woy=
44:
ná. Nefandum auditu eſt, Nie godźi ſie
45:
wſpomináć.
46:
Nefans, nefantis, pro nefandis, Obſole=
47:
tum.
48:
Nefarius, a, um, Złoſliwy/ niecnotliwy/ á któ=
49:
regoby áni ſie godźiło wymówić. Nefariū
50:
latrocinum, Okrutne łotrowſtwo. Ne=
51:
feria promulgatio, Złoſliwe wywołánie/
52:
vſtáwá.
53:
Nefarie aduerbium, Złośliwie/ łotrowskim
54:
obyczáyem.
55:
Nefas & Nefaſtus, Vide Faris.
56:
Nefrendes, Vide ſupra Frendeo.kolumna: b
| N ante E. |
1:
Negligo, Negligentia, Vide Lego.
2:
Nego, negas, aui, are, act. prim. Przę/ nie=
3:
znam ſie/ odmawiam czego komu. Factum
4:
id eſſe id non negat, Nie przi. Negato
5:
eſſe ituram, Powiedz że nie chce yść. Ne=
6:
gant enim quenquam bonum uirum
7:
eſſe niſi ſapientem, Powiedáyą że żadny
8:
człowiek nie może być dobry tylko má=
9:
dry.
10:
Negat & ait contraria, Iam ait iam ne=
11:
gat, Iuſz ſie znam yuſz záś przi. Negaris
12:
ſæpe eſſe domi, Powiedáyą że rzadko do=
13:
má bywaſz.
14:
Negito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
15:
nie przę/ odmawiam.
16:
Negabundus pro negante Feſtus anti=
17:
quum.
18:
Negans, negantis, participium ſiue no=
19:
men ex participio, Przący/ nieznáyący ſie/
20:
Odmáwiáyący.
21:
Negantia, æ, pro negatione, Cic. in To=
22:
picis.
23:
Negatio, onis, fem. tert. Záprzenie. Nega=
24:
tio inficiatio facti, Záprzenie vczin=
25:
ku.
26:
Negatiuus, a, um, idem, quod Negans.
27:
Negatiua oratio, Prząda rzecz nie znáyąca ſie
28:
k czemu.
29:
¶Compoſita, Abnego, as, are, Zápie=
30:
ram ſie/ nieznam ſie k czemu. Continuo
31:
abnegauit quæ dixerat, Hnet záprzał
32:
k czemu ſie pierwey znał. Depoſitum ab=
33:
negare, Wzięte rzeczy ku wierney ręce zá=
34:
przeć.
35:
¶Abnegatio, Záprzenie.
36:
¶Denego, Odmawiam. Dare dene=
37:
gabis, Odmowiſz mi tego dáć. Denega=
38:
rat ſe mihi promiſſurum gnatam ſuā,
39:
Nie chciał mi córki ſwoyey zá żonę dáć.
40:
Denegare alicui auxilium aduerſus
41:
alterū, Nie chcieć pomocy dáć.
42:
¶Pernego, Bárzo álbo ocziwiście przę/
43:
żadnym ſie obyczáyem nie znam. Etiam fra=
44:
ter de hoſpite, Te. Immo pernegat, I
45:
owſzem śmiele przi.
46:
¶Pernagatur imperſonale, Cic. Ita
47:
illo tempore ac primo iſto aduentu
48:
pernegatur.
49:
Negotium, neut. ſec. Spráwá/ potrzebá/ też
50:
trudność/ niepokóy. Quid hic habes ne=
51:
gotij, Co tu zá ſpráwę maſz. Dare nego=
52:
tium alicui, Poliećić co komu. Cur illi
53:
exhibes negotium, Czemu zádawaſz mu
54:
trudność. Sui negotij bene gerens, Pi=
55:
len ſwego vrzędu. Plurimum in eo ne=
56:
gotij habui, Wielem trudnośći pożył. Fa=| ceſſere |
strona: 245
kolumna: a
| N ante E. |
1:
ceſſere negotium idem quod exhibe=
2:
re, Nihil mihi tecum eſt negotij, Za=
3:
dney ſpráwy s tobą nie mam/ Mam s to=
4:
bą pokóy.
5:
Eſt mihi negotium domi, Mam nieco
6:
ſpráwowáć domá. Nullo negotio illud
7:
conficies, Lácniuchno to ſpráwiſz. Nego=
8:
tij plenus, Zátrudniony/ prácowity. Ne=
9:
gotium magnum eſt nauigare id
10:
menſe Quintili, Nie puł rzeczy yeſt puś=
11:
ćić ſie ná morze/ á zwłaſzczá mieſiącá Lip=
12:
cá.
13:
Negotiolum, Sprawká/ potrzebká.
14:
Negotioſus, a, um, Spráwny/ prácowity/ pil
15:
ny/ a/ e.
16:
Negotioſa & moleſta prouincia, Nieſpo=
17:
koyna/ etć.
18:
Negotioſa res, Trudna rzecz. Negotioſi
19:
eramus nos noſtris negotijs, Byliśmy
20:
zátrudnieni właſnemi ſpráwámi/ mieliſmy ſá
21:
mi s ſobą co czinić.
22:
Negotialis, le, ad negotium pertinens,
23:
Co ku ſpráwie álbo kupiectwu nałeży.
24:
¶Negotior, negotiaris, negotiari, de=
25:
pon. pri. Krámuyę/ kupiectwá pátrzę. Ne=
26:
gotiari animas dicuntur medici, Swe
27:
rzemiosłá nád zdrowiem y nád żiwotem
28:
ludzkim vżiwać. Negotiari aliquo gene=
29:
re mercaturæ, Nieyáką kupią tribo=
30:
wáć.
31:
Negotiator, Krámarz/ kupiec. Aliquando
32:
Száfarz który potrzebne rzeczy ku żiwnośćy
33:
skupuye. Negotiatores mancipiorū, Kupcy
34:
niewolników.
35:
Negotiatio, Kramowánie/ kupiectwo. Nego=
36:
tiationem exercere, Krámowáć.
37:
Neleus, maſc. diſſyllabum, Imię oycá. Ne=
38:
ſtorowego Vide Neleudes.
39:
Nemea, æ, fem. prim. Lás w Greciey miedzy
40:
miáſtem Cleone á Phiunte álbo Pliunte nie
41:
dáleko od Argos przi którym Herculeſowi
42:
ku czći nieyákie świętá álbo gry bywáły ſprá
43:
wowáne. Nemeæi ludi, Zwáne.
44:
Nemeæus, a, ū, Co k temu láſu należy. Vide
45:
ſupra in dictione Ludo.
46:
Nemea nomen eſt fontis & montis.
47:
Nemeſis fem. pen. cor, Latine indigna=
48:
tio, Gniew/ nielubość. Veteres finxerunt
49:
Deam eſſe quæ inſolentiam & ſpes
50:
immoderatas ulciſceretur, uocatur a=
51:
lias Adraſtειa & Rhamnuſia, Hinc
52:
Prouerbium Adraſtia Nemeſis ſcilicet
53:
aderit, Nie zwieźie mu ſie to ták ſucho/
54:
skarze to Bóg/ weźmie ſwą zápłátę.
55:
Nemetes, Lud niemiecki około Spiry/ in Epi=
56:
ſcopatu Spirenſi.kolumna: b
| N ante E. | 245 |
1:
Nemo, neminis, com uocatiuo caret &
2:
toto plurali, Zaden człowiek. Nam de
3:
homine ſolum dicitur, Nemo eſt quē
4:
ego magis nunc cuperem uidere quā
5:
te, Nie yeſt człowiek ná świecie którego bych
6:
teras ráczey widźiał yáko ciebie. Nemo
7:
homo pro nemo omnino Ter. Nun=
8:
quis hic me ſequitur? Nemo homo eſt
9:
Nie ydźieli kto zá mną? y yedinego czło=
10:
wieká nie zayźrzeć.
11:
Nemo e noſtris, Zaden z náſzich. Nemo
12:
non uidet, Káżdy to baczy. Nemo eſt
13:
quin intelligat populū Romanū, & c.
14:
Zaden nie yeſt któryby nie rozumiał k czemu
15:
ſie lub Rzimski ma. Nemo hoc neſcit,
16:
Wiedzą to wſziſci.
17:
Non nemo pro aliqui uel non nulli.
18:
Niktórzy Contigit tibi quod haud ſcio
19:
an nemini, Podkáłá cie przigodá nie wiem
20:
by kogo táká.
21:
Nemo de fœminis dictum, Terentius
22:
Hoc ego ſcio unum neminem pepe=
23:
riſſe hic.
24:
Nemoroſus, Vide Nemus.
25:
Nempe, aduerbium confirmandi, Zwłaſz
26:
czá. Videlicet, Quod aliquando
27:
cum Interrogatione ponitur, aliquan=
28:
do ſine interrogatione Cum Inter=
29:
rogatione, ut Cic. Nempe negas ad
30:
beate uiuendum ſatis eſſe uirtutē? AT
31:
prorſus nego, Temu ſie zwłaſzczá przeći=
32:
wiſz, etć. Sine interrogatione, Terent.
33:
Nempe omnia uerba huic redeunt,
34:
Iednák ſie wſziſtki ty słowa ku temu ſcią=
35:
gáyą.
36:
Bene uolo ego illi facere, ſi tu non
37:
abnuis. P. nempe de tuo L. de meo,
38:
Ieſli to nie yeſt przećiwko tobie ya go chcę
39:
zápomoc P. Bá dobrze tilko z twego mieſzká
40:
L. Ey z cziyegoſz ynſzego. Recta uia equi=
41:
dem illuc, G. Nempe ad Pamphilam.
42:
Proſto tám iście mknę G. zwłáſzczá ku Pam=
43:
philiey. Scio iam quid uelis. nempe me
44:
hinc abire uis, Iuſz rozumiem k czemu
45:
przimawiaſz/ zwłaſzczá ábych ztąd ſzedł precz.
46:
Iam expediam, P. expedies? D. Certe
47:
Pamphile, P. Nempe ut modo, Ták
48:
podobno yáko y máło przed tym.
49:
Nemus, nemoris, neut. ter. Lás/ Gay. Pro=
50:
prie uoluptatis cauſa cōparatus, Pię=
51:
kny weſoły gay.
52:
Nemoroſus, a, um, Pełny láſów y Gá=
53:
yów.
54:
Nemoroſa prouincia, Pełna láſów kráyiná
55:
Collis cupreſſu nemoroſus & opa=
56:
cus, Górká cipreſsem zágęſzczona.| Nemoralis |
strona: 245v
kolumna: a
| N ante E. |
1:
Nemoralis, le, Leśny/ Gáyowy/ a/ e. Vt um=
2:
bra nemoralis, Leśny cień.
3:
Nemorenſis, ſe, idem, Nemorenſe mel,
4:
Leśny miód/ to yeſt z wrzoſu á z kwiecia leś=
5:
nego zbierány.
6:
Nemut ut ait Feſtus uerbum antiquum
7:
ſignificat niſi, etiā uel nempe, Nenum
8:
pro non Antiquum.
9:
Neo, es, neui, netum, nere, neu. ſec. Przędę.
10:
Netrix, Prządká.
11:
Neomagus, Miaſto w niemcách Spyrá zwá=
12:
ne.
13:
Neomenia, Vide Neos.
14:
Neos, maſc. Latine Neouus, Nowy. Vnde
15:
multa compoſita.
16:
Neomagos, Nowy małżonek/ młody pan/
17:
nowożenia.
18:
Neomenia, Nástánie xiężycá.
19:
Neophytus pen. cor. Nowowſzczepiony/
20:
przichodźień/ nowokrześćiánin/ wſtępień.
21:
Neopolemus, Nowy żołnierz. Et propriū
22:
nomen filij Achillis.
23:
Neotericus, a, ū, Latine recentior, Nowſzy
24:
Neoterici medici, Nowi liekárze.| Neophytus, | Vide Neos. |
| Neopolemus, |
25:
Nepa, nepæ, uel nepos, is, more Græco
26:
Scorpium ſignificat, Niedźwiadek.
27:
Nepenthes herba ſeu pharmacym triſti=
28:
tiam diſcutiens, Ziele nieyákie ſmutek o=
29:
deymuyąc. Quidam putant eſſe Bugloſ=
30:
ſam Vide ſupra.
31:
Nepeta, tæ, pen. cor. fem. Miáſto we wło=
32:
ſzech w kráyinie którą zową Tuścia.
33:
Nepeſinus, a, um, Któ ztámtąd yeſt.
34:
Nepeta, ſiue Nepita herba, leśny poliey
35:
álbo leſna ſzáłwia/ álbo kotcze ziele.
36:
Nephalia, orum, neut. Swięto było v Gre=
37:
ków w które żadnego winá nie pili/ tylko
38:
wodę miodem álbo cukrem osłodzoną. So=
39:
bria ſacrificia.
40:
Nephiritis, nephiritidis, fem. Bolenie nérek/
41:
chorobá ná nérki.
42:
Nepos, nepotis, maſc. ter Wnuk. Eius cor
43:
relatiuum eſt auus.
44:
Nepos ex fratre, Synowiec. Nepos ex ſo=
45:
rore, Sieſtrzeniec.
46:
Neptis, huius neptis, Wnuczká. Neptis ex
47:
fratre, Synowicá. Ex ſorore, Sieſtrzanká
48:
¶Pronepos, Mego wnuká ſyn/ práwnu=
49:
czek.
50:
¶Abnepos, W czwartym pokoleniu poto=
51:
mek.
52:
Nepotes nonnunquam ſignificat poſte
53:
ritatem, Potomſtwo/ potomki.kolumna: b
| N ante E. |
1:
Nepotulus dimin. Wnuczek.
2:
Nepotes etiam uocantur, Poyánice/ zárło=
3:
cy/ ſtrawce.
4:
Nepotinus, a, um, ut Nepotini ſumptus
5:
Vtrátne koſztunki.
6:
Nepotor, aris, ari, Vtrácam/ trawię/ hoynie
7:
ſobie poczinam/ rozruſzam máyętność.
8:
Neptunus, maſc. ſec. Deus maris credi=
9:
tus antiquis, Bóg morski.
10:
Neptunius, a, um, adiectiuum.
11:
Neptunalia, orum, Neptuni ſacra.
12:
Nequa aduerbium per aliquem locum,
13:
Nikędy.
14:
Nequalia ſunt detrimenta, Feſto teſte ob
15:
ſoletum.
16:
Nequam nomen indeclinabile, Nic do=
17:
brego/ łotr/ ſzubienicznik/ zły. Nequior, ne=
18:
quiſsimus, Cic. Nunquam uidi homi=
19:
nem nequiorem, Iákóm żyw gorſzego
20:
człowieká nie widźiał. Nequitia, Złość.
21:
Nequitia & inertia, Leniwſtwo. Aceti ne=
22:
quitiæ ineſt uirtus magnos ad uſus,
23:
Kwás á oſtrość octowa ma w ſobie nie má=
24:
łą moc ku wiele rzeczóm.
25:
Nequiter aduerb. Złoſliwie/ łotrowskie. Ne
26:
quis, złoſliweiy. nequiſsime. nayzłoślowiey
27:
Nequam etiam idem quod decoctor,
28:
Strawcá żárłok.
29:
Nequando aduerbium, Aby niekiedy/ álbo
30:
áby którego czáſu. Nequando ea arx ho=
31:
ſtium eſſet, Aby kiedy ten zamek nie przi=
32:
ſzedł w ręce nieprziyacielskie. Nequando
33:
iratus tute alio conferas.
34:
Nequaquam aduerbium negandi, Za=
35:
dnym obyczáyem/ owſzeki nic.
36:
Neque diſiunctiua coniunctio, Ani. Te=
37:
rent. Ne uirgo eſt uſquam ne ego
38:
qui illam e conſpectu amiſi meo, Ani
39:
ſie pánny mogę dowiedźieć/ áni ya/ etć. At
40:
nunc faciet, ne ut opinor, ſine tuo
41:
magno malo, Ale yuſz teras vczini/ á ya=
42:
ko mam báczić że nie króm twego złego.
43:
Nequeo, Vide Queo.
44:
Nequicquam aduerbium, id eſt, fruſtra,
45:
Próżno wniwecz.
46:
Nequino, nequinas, are, modo laſciuire
47:
modo nefare ſignificat. Sipont.
48:
Nequinum oppidum quod nunc Nar=
49:
ma dicitur, Calep.
50:
Nequis, Vide Quis.
51:
Nequitia, Vide Nequam.
52:
Nequitus pro nequiter apud antiquos
53:
Perotus.
54:
Nereus, nerei, maſc. ſec. filius Oceani &
55:
Tethis, Bóg morski. & pro mari ali=
56:
quando ponitur.| Nereides |
strona: 246
kolumna: a
| N ante E. |
1:
Nereides, Boginie morskie. Nymphæ ma=
2:
rinæ.
3:
Neritæ ex concharum genere.
4:
Neritū uel Neritos, Wyſep ná morzu Ion=
5:
skim. Et oppidum ibidem.
6:
Nerio, onis, Zoná Marſá.
7:
Nerium, nerij, Nieyákie drzewko/ które Ap=
8:
tekárze Oleader zową.
9:
Nero, neronis, maſc. ter. Imię Ceſárzá Rzim
10:
skiego bárzo okrutnego/ dla tegoż ymię yego
11:
Metaphoricos, miáſto okrucieńſtwá by=
12:
wa brano.
13:
Neruij maſc. populi Galliæ Belgicæ, W
14:
biskupſtwie Tornáckim.
15:
Nerulani populi in Latio.
16:
Nerulum, oppidum in Lucanis cuius
17:
ciues Nerulonenſes.
18:
Neruus, nerui, maſc. ſec. Zyłá podkolánna/
19:
też cięćiwá/ powróz/ ſznur.
20:
Neruus etiam, Zelázo ná ſziyę albo pęto ná
21:
nogi/ kiy w który wſadzáyą.
22:
Neruus, aliquando pro robore, Miáſto
23:
mocy/ śiły/ y przemożnośći. Neruus belli
24:
pecunia eſt, Przemożność ku wiedzieniu
25:
walki pieniądze ſą. Sine neruis, Króm prze=
26:
możnośći.
27:
Contendere omnes neruos in re ali=
28:
qua uel contendere omnibus neruis,
29:
Wſziſtkę ſwą przemożność włożyć. Eſt tuo=
30:
rum neruorum, Latwie temu ſproſtaſz. In=
31:
tende ſaltem neruos tuos, Prziłóż yedno
32:
pilnośćy.
33:
Nerui etiam uocantur, Struny. Neruia,
34:
æ, Struná.
35:
Neruulus diminutiuum, Ziłká.
36:
Neruoſus, a, um, Zyłowáty. Metaph. Mo=
37:
cny/ krepki/ tęgi.
38:
Neruoſus orator, Metaphoricos, Wielki
39:
á tęgi wymowcá.
40:
Neruoſitas, atis, Moc/ tęgość.
41:
Neruoſe aduerbium, Mocnie/ tęgo. Ner=
42:
uoſe dicere & aſſerere, Tęgo czego pod=
43:
pieráć.
44:
Neruicus, neruici, Którego żyły bolą.
45:
Neruicius, a, um, Co yeſt z żył. Funis ner=
46:
uicius, Cięćiwá.
47:
¶Eneruus, a, um, uel Ineruis, e, Słáby/
48:
mdły/ niemocny.
49:
¶Ineruo, as, are, Czinię mdłym/ słábym.
50:
Ineruata oratio, Nie tęga niczemna rzecz.
51:
¶Eneruati & exangues homines, Słá=
52:
bi. Eneruata & muliebris ſententia, Nie
53:
śmiáła. Eneruatio, Wyśilenie/ słábość.
54:
¶Subneruo, Podćinam żyły/ Chromię ko=
55:
go.
56:
Neſa regio montana iuxta Æthnam.kolumna: b
| N ante E. | 246 |
1:
Neſcio, Vide Scio.
2:
Neſſotrophειum, ij, Kociec álbo ſadz káczy
3:
álbo mieyśce gdźie ye karmią/ chowá=
4:
yą.
5:
Neſus Traciæ fluuius.
6:
Neſtor, neſtoris, maſ. te. Nelei ex Chlori
7:
uxore filius fuit, Známienity wymowcá y
8:
walecznik/ trzy wieki człowiecze żył.
9:
Neſtoreus, a, um, ut Neſtorea eloquen=
10:
tia, Niepoſpolita wdźięczna á páńska wy=
11:
mowá. Viue Neſtores annos, Bądź
12:
bárzo długo zdrów. Neſtorides patrony=
13:
micum, Który od Neſtorá pochodźi/ poto=
14:
mek Neſtorów.
15:
Neu a neue deductum eſt per apoco=
16:
pen, id eſt non, ut neu lachryma ſo=
17:
ror, Nie płácz śioſtro. Neu pro neue, Te=
18:
rent. Te obteſtor ne abs te hanc ſe=
19:
greges, neu deſeras, Ani opuſzczáy/ etć.
20:
Neue, Ne etiam ſignificat, Cic. Peto a te
21:
ne id a me, neue in hoc reo, neue in
22:
alijs quæras.
23:
Neuceria urbs Vmbriæ in Italia.
24:
Neugmate uel negumate, pro negare an
25:
tiquum Feſtus.
26:
Neuola flumen in Sentinati agro,
27:
CC.
28:
Neuolo, neuis, neuult ueteres dixerunt
29:
pro Nolo.
30:
Neuri populi Scythiæ Eupææ.
31:
Neuris, herba Solanum, CC.
32:
Neurobata, æ, pen. cor. maſc. qui ambu=
33:
lant ſupra neruos & funes nerueos,
34:
Skoczkowie którzi też po powroziech cho=
35:
dzą.
36:
Neuroſpaſton Cynorhodos dicitur,
37:
CC.
38:
Neuter, a, um, Triſyllabum teſte Priſcia=
39:
no, Ani ten áni ów/ żaden ze dwu. De duo=
40:
bus dicitur, ſicut alter & uter in ge=
41:
nitiuo neutri, neutræ, neutri & neutrius
42:
Neuter alterum amat, Nie miłuyą
43:
ſie.
44:
Neutram in partem moueri, Ani na
45:
tę áni ná owę ſtronę być poruſzón. Neu=
46:
trum ab altero ſeparo, Nie rozłączam
47:
ich.
48:
Neuter utri inuidet, Ani ten temu/ áni
49:
ten zás yemu zayźrzi.
50:
Neutro aduerboium, Liui. Neutro incli=
51:
nata ſpe, Nádźieyá áni ná tę/ áni ná owę
52:
ſtronę nákłoniona.
53:
Neutrobi idem, Plau. Neutrobi habeam
54:
ſtabile ſtabulum, Ani ná tym/ áni ná o=
55:
wym mieyſcu.| Neutralis |
strona: 246v
kolumna: a
| N ante E & I. |
1:
Neutralis, le, Kto ze dwu ſtrón ku żadney nie
2:
prziſtáye. Vt uerbum neutralis ſignifica=
3:
tionis, Które áni czinienia/ áni cierpienia
4:
známionuye. Quamuis hoc adiectiuum
5:
a Grammaticis fictum parum latinū
6:
eſt.
7:
Neutiquam una pars orationis eſt, pro
8:
nequaquam, nullo modo, Zadnym oby
9:
czáyem/ żadną miárą.
10:
Neuus, Vide Næuus.
11:
Nex, necis, Vide Neco.
12:
Nexilis, nexus, nexo, as, Vide Ne=
13:
cto.N ante I.
14:
Ni a niſi per apocopen, Ieſli nie/ wyyą=
15:
wſzy bych. Subiunctiuo interdum iun=
16:
gitur, interdum etiam indicatiuo, Mi
17:
rum ni domi eſt, Dźiw yeſli go domá nie=
18:
máſz.
19:
Ni ſtultus eſſem, Wyyąwſzy bych ſzalony
20:
był.
21:
Ni metuam patrem, Bych ſie nie bał oy=
22:
cá. Niſi, Vide infra.
23:
Nice, νίκη fem. Latine uictoria, Zwicięſtwo
24:
triumph. Vnde multa copoſita & de=
25:
riuata, ut Niceterium uel Niceteria plu
26:
rale tantum, Dar/ datek á vpominek/ który
27:
dáyą temu który bitwę wygrał.
28:
Niceteria, Ofiárá dla otrzimánia zwicię=
29:
ſtwá.
30:
Nicea, Główne miáſto w Bitiniey w którym
31:
sławne ono Concilium było miano/ też dru=
32:
gie miáſto tegoſz ymienia w Gálliey.
33:
Nicenus, a, um, Co k temu miáſtu należy.
34:
Vt Nicenum concilium.
35:
Nicolaus Latine uictor populi, Zwiciężcá.
36:
ludźi.
37:
Nicomedes, Król Bitinski. Bithiniæ ſcili=
38:
cet, od którego miáſto Nicomedia w Bithi=
39:
niey wezwano yeſt.
40:
Nicanor, Nicāder, Nicarchus, Nicopha=
41:
nes, Są właſne ymioná.
42:
Nicopolis, Miáſto w Epirze od triumphu
43:
Auguſtuſa wezwan.
44:
Nicoſtrata, Mátká Euándrowá. Alias Car
45:
menta.
46:
Nicocreon Tyrranus in Cypro.
47:
Nicerocianum delicatius unguentum,
48:
dictum ab artifice Nicerote.
49:
Nicia uel Nicea, Nicenus, Vide Ni=
50:
ce.kolumna: b
| N ante I. |
1:
Nicolaite ſectatores cuiuſdam Nicolai
2:
heretici in Biblijs.| Nicerecium | Vide Nice. |
| Nicomedia, | |
| Nicopolis, |
3:
Nicto, nictis, nictere, Skolę/ poſliédźiwſzy
4:
zwierz álbo ptaki/ yáko pśi czinią. Nam
5:
eſt proprie canum.
6:
Nicto, as, are, Nictus, Vide Niueo.
7:
Nideo & Renideo, es, renidui, ere, quod
8:
magis uſurpatur, Woniam/ pachnę/ ſwę=
9:
dzę ſie/ ſmák dáyę. Proprie Od piecziſtego
10:
álbo do kołaczi ſmák/ też yáśnieyę/ łſzczę ſie.
11:
Nidor, nidoris, Smák/ ſwąd od piecziſtych
12:
ſmázonych ná róśćie pieczonych rzeczy.
13:
Nidor, Vide Nideo.
14:
Nidus, nidi, maſc. ſec. Gniazdo/ ptaſze gniaz=
15:
do/ też nieyákie naczinie do picia ná xtałt
16:
gniazdá vczinione/ czáſzá.
17:
Nidi, Koſze álbo skoyce yakie. Krámárze do ku=
18:
piey miewáyą/ yednę kupiá od drugiey dzie=
19:
ląc.
20:
Nidulus, li, diminut. Gniazdko ptaſze.
21:
Nidulor, aris, ari, Gniézdzę ſie/ Gniazdo ſo=
22:
bie czinię.
23:
Nidulari etiam, Lądz.
24:
Nidiſco, as, are, idem.
25:
Nidamentum, ti, pro loco ubi nidulan=
26:
tur aues apud Plaut. Inſolens.
27:
Nigilla, Vide Niger.
28:
Niger, a, um, Czarny. Metaph. Zły/ Nieży=
29:
czliwy. Vt caue hunc niger eſt, Streż ſie
30:
przed tym rad kąſa/ to yeſt zchitrzenie.
31:
Nigrum in candida uertunt, Czarne w
32:
białe obrácáyą/ to yeſt złe w dobre. Ali=
33:
quando niger ponitur pro mor=
34:
tuo.
35:
Nigerrimus, a, um, Nayczernieyſzy/
36:
a/ e.
37:
Nigellus diminutiuum, Prziczerń/ czárná=
38:
wy.
39:
Nigella, fem. prim. ſubſtantiuum herba,
40:
Czarna gorczicá/ álbo czarny Koriánder.
41:
Melanthion alias.
42:
Nigror, nigroris, Czarność/ wroniáwość Ni
43:
gredo, nigredinis, idem.
44:
Nigritudo, nigritudinis, idem.
45:
Nigricies, nigriciei, & Nigricia, æ,
46:
idem.
47:
Nigreo, nigres, ſiue Nigreſco, is, ere, Czér
48:
nieyę/ poczinam czérnieć.
49:
Nigrico, as, are, Czérnieyę ſie/ yeſtem przi=
50:
czérnieyſzym.
51:
Nigricans, nigricantis, Czarnáwy. Vt Ni=
52:
gricantes oculi, Czarnáwe oczy.| Nigro |
strona: 247
kolumna: a
| N ante I. |
1:
Nigro, as, are, act. prim. Fárbuyę czarno/
2:
czinię czarno.
3:
Nigrans, nomen, ut nigrans color, Czar=
4:
na fárbá. Nigrantibus cornibus, S czar=
5:
nemi rogami.
6:
Nigrefacio, cis, ere, Czarno fárbuyę/ Czer=
7:
nię.
8:
Nigrefio, nigrefis, nigrefieri, Czernię.
9:
¶Compoſita, Denigro, Poczerniam/
10:
Fárbuyę czarno.
11:
¶Denigratio, Poczernienie.
12:
Niger, maſc. ſecund. Rzeká w Affrice z onę
13:
ſtronę góry Athlas rzeczoney.
14:
Nigritæ, Lud który około tey rzeki mieſzka.
15:
Nomades etiam ſunt.
16:
Nigris fons Aetiopiæ quibuſdam caput
17:
Nili putatus, CC.
18:
Nihil componitur ex non & hilum. Ni=
19:
hilum, ſed per apocopen. Nihil g. om.
20:
Nic. Nihil ad illum, Nic k niemu. Nihil
21:
mihi propius, quam ut perirem, Nic
22:
mi nie yeſt bliſzſzego yedno zginąć. Nihil mi=
23:
hi fuit potius quam Maſiniſſam con=
24:
uenirem, Niczegom bárziey nie ządał ye=
25:
dno/ etc. Nihil ad te, Nic tobie do tego.
26:
Nihil ad te attinet idem, Nihil dictu
27:
facilius, Latwieć rzec. Nihil moror, Nie=
28:
dbam. Nihil dum audieramus, Niczeſmy
29:
yeſzcze ná ten czás nie słyſzeli.
30:
Nil idem quod nihil.
31:
Nihilum, nihili, nihilo, idem quod nihil,
32:
Cui minus nihilo eſt, Który mniey ma niż
33:
nic. Omnia illa tua in Rempub. merita
34:
in nihilum uentura, W niwecz ſie obrócą.
35:
Nihili ſum, Nic po mnie. Homo nihili,
36:
Niczemny człowiek. Iſti nihilo ſum aliter,
37:
quam fui, Ten mie nie ynáczey dźiś waży
38:
yáko y przed tym/ Tymem dźiś v niego czym
39:
y przed tym. Nihilo beatior Iupiter quam
40:
Epicurus, Namniey nie fortunnieyſzy/ etc.
41:
Nihilo magis, Nic tym więcey/ álbo ye=
42:
dnák. Vt me nihilo magis reſpiciet, Ie=
43:
dnák on ná mnie będźie pátrzał. Nihilomi=
44:
nus, Nic tym mniey álbo yednák. Loquatur
45:
quid uelit ego nihilo minus faciam,
46:
Niechay mowi co chce/ yednák ya vczinię. Ni=
47:
hilo plus agas quam fides operam, ut
48:
cum ratione inſanias, Nic by ſnadź ynſze=
49:
go nieczinił/ yedno ábyś chcąc ſzálał.
50:
Nihilo ſecius idem quod nihilominus.
51:
Nihilifacio, cis, ere, Zá nic niemam/ Nie=
52:
dbam/ Nieważę.
53:
Nihilipendo, dis, ere, idem.
54:
Nihil aliquando pro Non Nihil circui=
55:
tione uſus es, Niceś nie ochilił.
56:
Nil a nihil ſyncopatum eſt. Aliquandokolumna: b
| N ante I | 247 |
1:
nomen, Cice. Ego uero nihil mihi aſ=
2:
ſumo, Nic ſobie nie prziwłáſzczam. Ali=
3:
quando aduerbium Vergi. Deponunt
4:
animos nil magnæ laudis egentum.
5:
Nilion, gemma.
6:
Milus uel Nelus, νειλος maſc. Sławna
7:
reka w Egypcie yedná z naywiętſzych we
8:
wſziſtkim świecie. Fecundans totam ter=
9:
ram Aegypti.
10:
Niloticus, a, um, & Niliacus, a. um, adie=
11:
ctiua, Co k tey rzece należy.
12:
Nili apud ueteres dictæ ſunt Foſſæ qui=
13:
bus circumdabantur Ludorum loca
14:
& ſepta ſiue canales aquarum aliunde
15:
deductarum, Szranki/ Rowy/ Przeko=
16:
py.
17:
Nimblis Inſula quæ & Agathuſa dici=
18:
tur CC.
19:
Nimbus, nimbi, maſ. ſecund. Wielki deſzcz.
20:
Pochwiściel/ Náwáłność dżdzów.
21:
Nimbus aliquando pro nube accipitur,
22:
Miáſto obłoku á chmuráwy co pogáńſtwo zá
23:
ſpuſzczánie bogów ná ziemię z niebá trzimáli.
24:
Nimbus etiam, Iednákie naczinie do picia/
25:
Kubek/ Czáſzá.
26:
Nimboſus, a, um, Niepogodny/ Chmuráwy/
27:
a/ e.
28:
Nimbifer, a, um, Co dżdżowy czás przino=
29:
śi.
30:
Nimbatus, a, um, Woniáyącemi oleykámi
31:
álbowodkámi pokropiony/ woniáyący.
32:
Nimirum aduerbium confirmandi, Bes
33:
wątpienia/ zwłaſzczá. Aliqando ad re=
34:
ſponſionem adhibetur. Quintili, uter
35:
melior dicetur Orator? Nimirum qui
36:
quo homo melior, I który zá lepſzego
37:
wymowcę będźie mian? króm wątpienia ten
38:
który też ćzłowiek lepſzy. Aliquando pro
39:
ſcilicet. Ita nimirum hoc illud eſt, To
40:
zwłaſzczá ono yeſt.
41:
Nimis aduer, Názbyt Nimis audiꝰ Názbyt
42:
łakomy. Nimis pulcher, Náżbit cudny. Fū=
43:
dā tibi nūc nimis uellē dari, O yákobych
44:
rad abyć procá teras była dána. Nimis uel=
45:
lem, Bárzo bym rad. Ne quid nimis,
46:
Bácz ábyś nic nie poczinał názbyt.
47:
Nimium nomen ex aduerbio. Nimium
48:
iſthoc abiſti, Názbyteś tám odſtąpił. Nimi=
49:
um guloſus, Názbyt obżárty. Nimium
50:
dius diſputo, Názbyt ſie długo gadam. Ni=
51:
mium parce facere ſumptum, Názbyt
52:
skąpie żyć. Vereor ne indulgens nimi=
53:
am fies, Obawam ſie ábyś nie názbyt ſwey
54:
woley dopuſzczał. Videre nimium uelim,
55:
O bárzobym rad widział.| Tt | Nimio |
strona: 247v
kolumna: a
| N ante I. |
1:
Nimio ablatiuus Comparatiuis ſolet
2:
iungi, Vt, ego te nimio plus diligo,
3:
Miłuyę cie nád zwyczay/ Názbyt. Nimio
4:
plus quam uelim, Dáleko więcey niżlibym
5:
chciał.
6:
Nimie aduerbium, Názbyt/ Nádmiárę.
7:
Nimie amari, Názbyt być miłowan.
8:
Nimius. a, um, Zbytny/ Niemierny. Nimius
9:
labor, Zbitna robotá. Nimius animi,
10:
Názbyt wyſokiey myśli. Nulla adeo ex
11:
re iſtuc fit niſi ex nimio ocio, Z wiel=
12:
kiego próżnowánia.
13:
Nimius & Modicus contraria.
14:
Nimietas, atis, Zbytek/ Niemiárá.
15:
Nimiopere aduerbium, Nád miárę/ nád
16:
obyczay.
17:
Ningo, ningis, & Ninguo, ninguis, nin=
18:
xi, ningere, neut. tert. Sniég ſpuſzczam/
19:
ſniéżę. Sed tertia perſona fere uſurpatur
20:
Ningit, Snieg páda/ pierſzy.
21:
Nix, niuis, Sniég.
22:
Ninguis, huius ninguis, antiqui pro nix,
23:
niuis dixerunt.
24:
Niueus, a, um, Snieżny/ Co z ſniegu yeſt.
25:
Niuea maſſa, Wał z ſniegu. Metaphoricos
26:
Biały. Niuea ueſtis, Biała ſzátá.
27:
Niuoſus, a, um, Pełny ſniegu.
28:
Niuoſa grando, Sniég s gradem złączony.
29:
Niuoſa Hyems, Zimá wieloſnieżna.
30:
Niualis. le, Co z ſniegu yeſt/ ſnieżny Niualis
31:
aqua, Snieżna wodá.
32:
Niuatus, a, um, Záziębiony od ſniegu.
33:
Niuarius. a, um, Snieżny.
34:
Ningulum antiqui dixerunt, quaſi nec
35:
ullum, Feſtus.
36:
Niniue pen. corre. urbs Aſſyriorum, ſeu
37:
Chaldeorum a Nino Rege Aſſyrio=
38:
rum & Semiramide illius coniuge æ=
39:
dificata, cuius populi Niniuitȩ.
40:
Niobæ, fem. filia Tantali, ſoror Pelopis,
41:
O tey Poetowie powiedáyą że ſie w kámień o=
42:
broćiłá/ álbo skámiáłá dla dźiećy których byłá
43:
pozbáwioná.
44:
Niphates, pen. prod. Scythiæ fluuius &
45:
mons Armeniæ.
46:
Nis pro nobis antique Feſtus.
47:
Niſeus, locus in Media.
48:
Niſæi campi, Mieyſce w Perſiey gdźie ſie do=
49:
bre konie chowáły.
50:
Niſi coniunctio cauſalis, Compoſita ex
51:
non & ſi. In principio ſententiæ indi=
52:
catiuum deſiderat, alias etiam ſubiun=
53:
ctiuū, Niſi, Wyyąwſzy/ Ieſli/ tilko/ króm.
54:
Terent. Niſi me animus fallit, Ieſli ſie
55:
nie omylam. Ego plectar pendens niſi
56:
quid me fefellerit, Ia tego ſzubienicą przi=kolumna: b
| N ante I. |
1:
płácę wyyąwſzy bych ſie omylił. Hanc niſi
2:
mors mihi adimet nemo, Tey mi króm
3:
ſmierćy żaden nie odeymie. Ego hinc abeo,
4:
niſi quid uelis, Ia ztąd ydę wyyąwſzybyś
5:
czego chćiał. Niſi quid nos deꝰ reſpexerit,
6:
Ieſli ná nás Bóg nie weyźrzy. Nihil uolo
7:
aliud niſi Philumenam, Nic ynego nie żą=
8:
dam tilko Philumeny. Niſi ſi exemplari=
9:
um uitium eſt.
10:
Niſſa, Miáſto w Kápádociey.
11:
Niſſenus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
12:
Niſſa etiam, Drugie miáſto w Cariey.
13:
Niſæi campi, Vide Niſeus.
14:
Niſurus, pen. cor. Inſula parua non lon=
15:
ge a Coo.
16:
Niſus, niſi, maſc. Krogulec.
17:
Niſus, uide Nitor, oris.
18:
Nitego, nites, nitui, ere, neut. ſecund. Iáſnie=
19:
yę/ Lſzczę ſie.
20:
Niteſco, is, ere, idē, Nitere ungulentis. Ni=
21:
tere oratio dicitur, Dobrze foremna rzecz.
22:
Cœlum niteſcit, Iáſne yeſt niebo.
23:
Nitor, oris, maſc. tert. Lſzczenie/ Chędogość/
24:
Głádkość/ Piękność.
25:
Nitor marmorum, Lſzczenie mármoru.
26:
Nitidus, a, um, Lſzczący/ Cziſty/ Swiecący ſie
27:
od wytárcia á chędogośćy. Nitida fœmina,
28:
Głádka ochędożna biała głowá. Nitidus
29:
ſol, Iáſne słóńce.
30:
Nitidum in pictura, cui contrarium eſt
31:
horridum, Nitida ſuppellex, Chędogie
32:
naczinie.
33:
Nitide, nitidus nitidiſsime aduerbium,
34:
Pięknie/ Foremnie/ Iáſnie.
35:
Nitidiuſculū dim. a Nitido.
36:
Nitido, das, are. Chedożę/ Wycziściam.
37:
Nitedula, le, Nieyáki rodzay máłych myſzek.
38:
też nocna muchá która w nocy ſwiećy. Alias
39:
Cicindela.
40:
Nitella, æ, fem pri. dicitur res quæ leui=
41:
gat ſordem & expolit, Piáſek álbo dźiar=
42:
ſtwo którym wychędażáyą ſtátki. Aurea ni=
43:
tella, Lſzczące ſie ziarnká miedzy piaskiem.
44:
¶Compoſita, Eniteo, & Eniteſco,
45:
Wyyáſniam ſie/ łſzczę/ Swiecę ſie. Et
46:
Metaph. Wysławiam ſie/ Sławy doſtáyę.
47:
In eo bello & uirtus & fortuna enituit
48:
Tullij, Ná tey woynie cnotá y fortuná Ci=
49:
ceronowá okazáłá ſie. Enitent Athenæ
50:
cunctis gentibus, Miáſto Ateńskie
51:
sławne yeſt wſzemu ſwiátu. Studia recta
52:
at honeſta ab optimis enituiſſe, id
53:
eſt, onſoluiſſe, Záyść/ Zginąć. Cice. I. de
54:
Iuuentute 7.
55:
¶Interniteo, W poſrzodku álbo miedzy
56:
drugiemi rzeczámi ſie łſzczę.
57:
Nitor, priore product. niteris, nixus, uel| niſus |
strona: 248
kolumna: a
| N ante I. |
1:
niſus ſum, niti, de. te. Pokuſzam ſie/ Spuſz=
2:
czam ſie/ ważę ſie/ Też podpieram ſie. Ni=
3:
titur haſta, Podpiera ſie włoczniá. Ni=
4:
titur opibus amicorum, Spuſzcza ſie ná
5:
bogáctwá prziyacielskie. Vnus in quo ni=
6:
titur ciuitatis ſalus, Ieden ze wſzech ná któ=
7:
rym ſie Rzeczpoſpolita záwieſza. Niti gradu,
8:
Iść. Niti alis, Latáć. Nititur in conie=
9:
ctura diuinatio, Wieſzczbiárſtwo na domy=
10:
ślániu álbo domniemawániu ſie funduye.
11:
Tantum quantum quiſ poteſt nita=
12:
tur, Ták ſie wiele wſzeláki niechay podeymu=
13:
ye czemu zdołáć á ſproſtáć może. Niti ad glo=
14:
riam immortalem, Ciśnąć ſie ku wieczney
15:
sławie. Plurimi contra nitūtur, Wiele ſie
16:
ich temu przećiwia. Niti pro aliquo, wſtá=
17:
wiáć ſie zá kogo. Cuius in uita nitebatur
18:
ſalus ciuitatis, Ná którego żywocie wiſiáły
19:
dobrá miáſtá tego. In nobis tantum ipſis
20:
nitamur, Tilko ſami w ſobie dufaymy nie
21:
ſpuſzczaymy ſie ná kogo inſzego yedno ſámi ná
22:
ſię.
23:
Nitor aliquando ſignificat, Męczić/ Mor
24:
dowáć ſie/ chcieć czego zbyć. Vt mulieres in
25:
partu ſolent.
26:
Nixurio, is, ire. Niti uelle, uel cupere, Rad
27:
bych razem odbył.
28:
Nixi dicebantur qui præſidebant pari=
29:
entium nixibus. Sipont.
30:
Nixus, a, um, participiū, Podpárty/ Pod=
31:
pieráyący ſie. Bacillo nixus in littore,
32:
Podpárwſzy ſie pálicą ná brzegu. Nixæ ge=
33:
nibus matronæ, Ná koláná vklęknąwſzy.
34:
Nixa honeſto uirtus, Cnotá ná poczeſnośćy
35:
vgruntowána. Nixi æquitate ueſtra,
36:
Spuſzczáyąć ſie/ dufáyąc w wáſzey ſpráwie=
37:
dliwośći.
38:
Nixus, huius nixus, Rodzenie/ Męczenie
39:
ſie dziecięciem. Totius corporis nixu in
40:
id quod ſemel inuaſit incūbit, Czego ſie
41:
ras podeymie nád tym ze wſziſtkiemi śiłámi leżi
42:
Nixus huius nixus, aliquando, Pokuſzá=
43:
nie/ Mocowánie/ Pracá.
44:
Nitibundus, a, um, adiectiuū, apud Gell.
45:
Conſpiratu tacito nitibundi, Spuſzczá=
46:
yący ſie ná táyemne ſpiknienie.
47:
¶Compo. Adnitor & Annitor, adni=
48:
teris, adnixus ſum, adniti, Pokuſzam/
49:
Pokuſztowawam ſie czego/ Pilnośćy przidáyę.
50:
¶Adniti ad aliquid, Podeprzeć ſie czego.
51:
¶Adnixus & Anniſus, & Annixus,
52:
Podpárty/ Wſpárty.
53:
¶Annixurus. Pokuſzáyący ſie.
54:
¶Connitor, Podeymuyę ſie czego. Con=
55:
niti uirtute, Cnotą ſie cieſzić/ Podpieráć.
56:
Cōnixus omnibus copijs Ancus aciēkolumna: b
| N ante I. | 248 |
1:
primam uicit, Mocnie ſie zápárwſzy że wſzi=
2:
ſtkim woyskiem ſzyk pierwſzy zwiciężił:
3:
¶Enitor, Vśiłuyę/ Morduyę/ Mocuyę ſie/
4:
też rodzę/ Męczę ſie dźiećmi.
5:
¶Eniti partum, Vrodźić.
6:
¶Eniti oua dicitur gallina, Niéść yáycá
7:
¶Enixus, a, um, Vt, enixa mulier, Któ=
8:
ra yuſz porodźiłá. Enixa opera, Vśiłow=
9:
na á prácowita robotá.
10:
¶Enixus huius enixus, Porodzenie.
11:
¶Enixe aduerb. Vśiłownie/ Prácowicie/
12:
ze wiſtką pilnoſcią y mocą. Enixe aliquem
13:
inuuare, Wiernie komu pomoc. Enixe ibſa=
14:
re plebi, Mocnie ſie záſtáwić/ ſprzećiwić po=
15:
ſpolſtwu. Eo enixus ad bellum adiuue=
16:
runt, Tym więtſzą pomoc ná woynę dali.
17:
¶Enixim pro Enixe Siſenna dixit.
18:
¶Innitor, Podpieram ſie/ wiſzę na kim/
19:
Mam nádźieyę w kim. Haſta parieti inniti=
20:
tur, Drzewo ná ſcienie wiśi. Steterunt ſcu=
21:
tis innixi, Stánęli podpárwſzy ſie tarczámi.
22:
In aliquem innixus, Wſpárty o kogo.
23:
¶Obnitor, Przećiwiam ſie. Obniti opibus
24:
Bogáctwy ſie przećiwiáć. Obnixus ho=
25:
ſtiu, impetum excipit, Záſtánowiwſzy
26:
ſie śmiele nieprziyacielóm odpierał. Scutis
27:
corporibuſ ipſis obnixi urgebant.
28:
Spiąwſzy ſie tarczámi y ciáły weſpołek tego
29:
donagláli.
30:
¶Obnixe aduerbium, Mocnie/ Vśi=
31:
łownie/ Donagláyąc/ Gwałtownie. Obnixe
32:
precari aliquē, Pilnie Vśiłownie prośić.
33:
Obnixe urgere, Vśiłownie donagláć.
34:
¶Renitor idem quod Obnitor.
35:
¶Subnitor, Podpieram ſie.
36:
Niſibus, fe. ciuitas in Meſopotamia alias
37:
Antiochia & Mygdonia dicta.
38:
Nitor, oris, uide Niteo.
39:
Nitria Aegypti regio & nomen duarum
40:
urbium ſupra Memphim Calep.
41:
Nitrum, nitri, neut. ſecund. Sáletrá.
42:
Nitroſus, a, um, Sálietry pełny. Nitroſa a=
43:
qua, Wodá pełna Sáletri.
44:
Nitraria, æ, Mieyſce gdźie ſáletrę kopáyą/
45:
Sálietrzna ſzibá.
46:
Nitratus, a, um, idem quod Nitroſus.
47:
Niualis, Niueus, Nix, uide Ningo.
48:
Nixus, uide Nitor niteris.
49:
Niueo non eſt in uſu, ſe eius compoſitū
50:
Conniueo de quo ſupra.
51:
Nicto, as, are, Mrugam oczimá. Volunt au=
52:
tem a Nuo potius deductum eſſe.
53:
Nictus, us, Mrugánie álbo mgnienie oczimá.
54:
Nictatio idem.| Tt 2 | N ante O |
strona: 248v
kolumna: a
| N ante O. |
1:
No, nas, nare, Pływam. Proprium eſt pi=
2:
ſcium
3:
Nare etiam aues dicuntur aquatiles, Płi=
4:
wać. Nare cōtra aquam, Wzgórę płinąć.
5:
Naro, as. are, frequent. Płiwam/ Kápię ſie.
6:
Natatus, huius, tus, Kápánie/ Płiwánie.
7:
Natatilis, le, pen. cor. Płiwáyący.
8:
Natatilis auis, Wodny pływayący ptak.
9:
Natatile ſubſtant. Mieyſce gdźie wodni pta=
10:
cy ſiadáyą/ pław.
11:
Natatorium, Wánná łáźienna=
12:
Natatoria, ȩ, in Biblijs, Sadzawká. Inſolens
13:
Natabula, lorum, apud Apul. Inſolen=
14:
ter dicuntur, Sadzawki.
15:
¶Compo. Adno & adnato, Przypły=
16:
wam. Adnare ad littꝰ, Przipłynąć ku brzegu
17:
¶Conno, as, are, & inde Connatio
18:
apud Plaut. Id eſt ſimul nato, & Con=
19:
natatio quibus ipſe uocabulis uſus eſt,
20:
Metapho, deriualibus eandem mulie=
21:
rem aduentibus.
22:
¶Connato, Przepływam/ Płinę drugą ras
23:
¶Eno & Enato, Wypływam. Vix tan=
24:
dem enatauit, Ledwey wypłynął. Metaph.
25:
Wychodzę/ Wypliątam ſie z czego.
26:
¶Inno & Innato, Nurkiem w pływam.
27:
Vndam innatate, Po wodźie pływáć. Ter=
28:
ra mari aquiſ innatat, Ziemią y na wo=
29:
dách pływa. Fluuius terre innatat, Po źie=
30:
mi płinię.
31:
¶Obno & Obnato, I tám y ſám pływam.
32:
¶Prænato, Przepłiwam ná przod.
33:
¶Renato, Płinę ná zad/ wracam ſie záś.
34:
¶Supernato, Po wieſzchu płinę. Oleum
35:
aqua ſupernat, Oley po wodźie płiwa.
36:
¶Tranſnato. & Trano, Przepłiwam/
37:
Przebiwam ná drugą ſtronę.
38:
Nobilis, et hoc nobile, Sliáchetny/ Sław=
39:
ny/ Znáyomy/ Známienity/ Zacny. Dicitur
40:
enim nobilis quaſi noſcibilis a Noſco
41:
& eſt dictio media, hoc eſt in bonam
42:
& malam partem uſurpatur. Nobili
43:
genere natus, Z ſliácheckiego rodzáyu. Fa=
44:
ma nobilis, Sławney sławy Nobile ſcor=
45:
tum, Sławna kurwá. Locus ruſticorum
46:
clade nobilis, Znáyome mieyſce od poraſzki
47:
chłopskiey. Homo omnium nobiliſsi=
48:
mus, Człowiek wielmi sliáchetny. Illius æta=
49:
tis nobiliſsimus et clariſsimus Philoſo=
50:
phus, Onegu wieku Phylozoph á Mędrzec.
51:
Magnus & nobilis Rhetor Iſocrates,
52:
Známienity wymowcá. Nobilis ciuitas,
53:
Nobilis pugna, nobile bello regnum,
54:
Sławne królewſtwo z rzeczy walcznych Sce=
55:
lere nobiles, Wſzem ludźiom znáyomi dla
56:
ſwych niecnot.
57:
Nobilitas, Sliáchectwo/ Wyſoki ſtan/ Do=kolumna: b
| N ante O. |
1:
ſtoyność. Nobilitas familiæ, Zacność do=
2:
mu.
3:
Nobiliter aduerb. Sliáchetnie/ Zacnie/ Cno=
4:
tliwie/ Známienicie.
5:
¶Ignobilis, le, Nieznáyomy/ Niesławny/
6:
Chłopowic/ gbur.
7:
¶Ignobilitas, Chłopſtwo.
8:
¶Ignobiliter, Niecnotliwie.
9:
Nobilito, as, are, a. p. Vsliáchcam/ Czinię
10:
śliáchćicem/ sławnym/ Zacnym/ sławię. Etiā
11:
in malam partem Adoleſcentem nobi=
12:
litas flagitijs. Terent. Osłáwiaſz w nie=
13:
cnocie młódźieńcziká.
14:
Nobilitatus, a, um, Vſliáchcony/ Osławio=
15:
ny. Nobilitatus adulterio, Osławiony w
16:
cudzołowſtwie. Nobilitata crudelitas Pha
17:
laridis, Dáleko słinęło okrucieńſtwo Pha=
18:
larideſowe.
19:
¶Denobilito pro Dedecoro Calep.
20:
annotauit, Sromocę.
21:
Noceo, ces, cui, tum, ere, ne. ſec. Szkodzę.
22:
Sui commodi cauſa nicere alicui, Dla
23:
ſwego pożitku ynſzego w ſzkodę w wodźie.
24:
Nocere, noxā, ku ſzkodzie przipráwić. Ni=
25:
hil nocuerit ſi cum Balbo eris loquu=
26:
tus, Nie zawádźi nic/ etć.
27:
Nocetur imperſonale Columel. Non no
28:
cebitur ei nocturnis roribus, Nic mu
29:
ſzkodźić nie będą nocne roſy. Ipſi nihil no=
30:
citum iri reſpondit, Odpowiedźiał że mu
31:
nic ſzkodźić nie ma.
32:
Nocens, tis, om. nomen, Szkodliwy/ Zło=
33:
czińcá/ Winny. Qui turpiter agit reus eſt
34:
nocentiſsimus, Winny. Turpis & No=
35:
cens uita cui opponitur honeſtiſsime
36:
& laudatiſsime acta uita, Nocentiſsi=
37:
ma uictoria, Bárzo ſzkodliwe zwicięſtwo.
38:
Nocenter aduerb. Szkodliwie.
39:
¶Innocens, tis, Niewinny/ Dobry/ Cno=
40:
tliwy.
41:
Innocentia, æ, Niewinność.
42:
¶Innocenter, Niewinnie.
43:
Nocuus, a, ū, Szkodliwy/ co ſzkodę przino=
44:
śi. Noxius idem.
45:
¶Innocuus, a, um, Nieſzkodliwy.
46:
Nociuus, a, um, idem quod Nocuus in
47:
Biblijs tantum legitur. Nocum entum
48:
Szkodá/ Wádá.
49:
Nocteſco, Noctu, Noctiuagus, uide Nox.
50:
Noctua, æ, fem. pri. Sowá.
51:
Noctuas Athenas ſcilicet portare, uel mit
52:
tere, prouerb. Drwá do láſá woźić/ To yeſt
53:
gźie czego doſić tám to słáć.
54:
Nodia herba apud Plin.
55:
Nodus, nodi, maſ. ſecund. Węzeł/ też Sęk
56:
ná drzewie. Connectere nodum, Węzeł
57:
záwięzáć. Nodi articulorum, Członki.| Nodum |
strona: 249
kolumna: a
| N ante O. |
1:
Nodum in Scypto queris prouerbi=
2:
um, Węzłá w śitowiu ſzukaſz/ To yeſt ná zby=
3:
teś pieczołowity niczemną ſobie pracę zádáwás
4:
Nodus Meta. Co táyemnego á zátrudnionego.
5:
Indideramus enim in difficilem no=
6:
dum, Nápádliſmy byli ná trudną á záplie=
7:
ćioną rzecz. Expedire nodū, Węzeł odwię=
8:
záć. Soluere nodum, Zámotáną rzecz wy=
9:
łożić/ wywikłać. Nodus amicitiæ. Złą=
10:
czenie prziyacielſtwá. Maximus belli nodꝰ
11:
eſt inopia rei pecuniariæ, Cięſzki węzeł
12:
yeſt do wiedźienia walki pieniędzy nie mieć.
13:
Nodulus diminut. Węzełek/ Sęczek.
14:
Nodulus, a. um, Węzłowáty/ Sęczyſty a/ e.
15:
Nodoſum lignum, Sęcziſte drewno. Et
16:
Metaph. Trudny. Nodoſa res, Trudna
17:
Cięſzka rzecz.
18:
Nodellus aliud dimin, Máły węzełek.
19:
Nodo, as. are, a. p. Węzeł czinię/ Záwięzuyę.
20:
¶Compo. Enodo, pen. prod. Odwię=
21:
zuyę/ Roſplatam/ wywikławam węzeł. Meta.
22:
Wykłádam. Enoda mihi & explica hoc
23:
dictum, Wyłóſz mi.
24:
¶Enodari dicuntur arbores cum no=
25:
di eis amputantur, Gdy ym ſęki odćiná=
26:
yą. Enodare lignum, Sęki odćiąć.
27:
¶Enodatio, Rozwiązánie/ Roſplećienie/
28:
Wywikłánie.
29:
¶Enodatio & Explicatio, Wyłożenie.
30:
¶Enodate aduer. Iáſnie/ Iáwnie/ Wyro=
31:
zumnie. Enodate interpretari, Iáſnie á
32:
wyrozumnie wykłádáć.
33:
¶Enodis, & hoc enode, Króm ſęków/
34:
Nieſęczyſty/ Niewęzłowáty. Enodis haſta,
35:
Gładka niemayącá żadnego ſęczká. Enodis
36:
textura, Niewięzłowáta przędzá.
37:
¶Inenodabilis, le, Trudny ku wywikłá=
38:
niu/ Roſplecieniu/ Wyłożeniu/ Zátrudniony/
39:
Zámotány/ Záwikłány.
40:
¶Innodo, Wwięzuyę/ Wplątam/ Wwi=
41:
kławám.
42:
¶Connodo idem quod ſimplex.
43:
¶Internodium, ij, Przegubá miedzi człon=
44:
kámi/ też mieyſcá od ſęka/ od węzłá do węzła.
45:
Noëgæum, æi, Amiculi genus prætextū
46:
purpura, candidum ac pellucidum,
47:
Białe odźienie ſzárłatem zbrámowáne. Pro
48:
candido accipitur.
49:
Noëma, atis, neu. tert. Latine Intellectus
50:
apud Oratores genus ſententiarum cū
51:
quid non dicunt uerū intellegi uolunt,
52:
Gdy krotkiemi słowy dawáyą wiele znáć.
53:
Noënon ueteres dixerunt pro Non.
54:
Noëlæ ſeu Næolæ papillæ ex faucibus
55:
caprarum dependent, Brodawki álbo
56:
cicki ná gardźieli pod ſziyą kozóm wiſzące.
57:
Noës fluuius Thraciæ.kolumna: b
| N ante O. | 249 |
1:
Nogarda, Nowogród. Vrbs in Lithuania
2:
& alia in Moſcouia.
3:
Nola, urbs Campaniæ.
4:
Nolo, Vide Volo.
5:
Nomæ, nomarū, Wrzody nieyákie obyadá=
6:
yące okóło ſiebie ciáło. Vlcera depaſcentia
7:
& conſumentia corpus Calep.
8:
Nomas, uide Nomades.
9:
Nomades, pen. corr. maſc. Lud w Affrice/
10:
też w Scythiey którzy nie mayą pewnego mieſz=
11:
kánia, tilko ſie s bydłem y tám y ſám tłuką/
12:
máłe cháłupki s ſobą wożą Háydukowie álbo
13:
Háyducy mogą być zwáni/ co też y Tátárowie
14:
czinią. Dicti Nomades a Grȩco uerbo
15:
νὲμω quod eſt paſco, Páſę.
16:
Noma, nomadis, nomen paſtoris alias
17:
Numida.
18:
Nomen, nominis, neut. tert. Imię/ Właſne
19:
zwánie wſzelákiey rzeczy. Nomen familiæ
20:
uel gentis, Imię pokolenia. Nomen no=
21:
minare, Miemić ymię. Et apud Roma=
22:
nos familiæ duo nomina habebant.
23:
Nomen et Cognomen, ut Cornelius Sci=
24:
pio, Scipio Affricanus, Vnicui uero
25:
perſonæ diſcriminis cauſa, prænomen
26:
imponebatur, ut Publius Cornelius
27:
Scipio Lucius Cornelius Scipio. Et
28:
illud tantum una plerun uel duobus
29:
aut tribus literis ſignabatur, ut L. Lu=
30:
cius. Q. Quintus. Sp. Spurius. Sex. Se=
31:
xtus. Aliquando etiam Ex euentibus
32:
uel rebus geſtis ſortiebantur quartum
33:
nomen, quod erat Agnomen ut P.
34:
Cornelius Scipio Affricanus, uocaba=
35:
tur ab Affrica deleta uel ſub iugum
36:
miſſa, quanquam illud etiam cogno=
37:
men ad agnomen potius dicatur.
38:
Nomen aliquando ſignificat, Sławę/
39:
Cześć/ Doſtoyność/ Záchowánie/ wźiętość/
40:
Zácność. Vir eſt magni nominis, Czło=
41:
wiek yeſt sławny y wielkiey wźiętośćy miedzy
42:
ludźmi. Et nos aliquod nomē geſsimus,
43:
Vergil. Myſmy też kiedyś w powadze byli.
44:
Ad memoriam nominis noſtri, Ku pá=
45:
mięći záchowánia náſzego. Inimicus nomi=
46:
ni Romano, Nieżiczliwy ludu Rzimskie=
47:
mu. Nomen dare, Dáć ſie wpiſáć zá żoł=
48:
nierzá álbo zá ſtudentá/ obowiązáć ſie komu.
49:
Differre nomen alicuius, Oskárżić kogo.
50:
Ad nomen non reſpondere, Nie być ná
51:
popiſie/ álbo ná okázowániu. Magna nomi=
52:
na, Známienići ludźie. Nomina nōnun
53:
ponuntur pro debitoribus uel debitis,
54:
Miáſto dłużników y długów. Vnde no=
55:
mina ſoluere & nomina explicare,
56:
Długi popłáćić. Nomina expedire idem.
57:
Nomina exigere, Wycięgáć długi. Impe=| Tt 3 | dita |
strona: 249v
kolumna: a
| N ante O. |
1:
dita nomina, Wielkiemi długámi obcziążo=
2:
ny/ Zádłużony. Et nomen transferre id eſt
3:
menſuram facere. Omnem pecuniam
4:
quæ in nominibus eſt mihi legauit.
5:
Wſziſtki pieniądze które ſą ná długách odka=
6:
zał mi. Hinc nomina facere, Pieniądze ro=
7:
ſpożiczáć/ Dłużników nábyć. Idonea no=
8:
mina, Dobrzi dłużnicy którzy rádźi długi
9:
płácą. Nomen ſæpe accipitur pro cauſa,
10:
Miáſto przicziny. Multis nominibus mi=
11:
hi carus eſt, Dla wiele prziczin mił mi yeſt.
12:
Honeſto nomine, Dla słuſzney álbo vczći=
13:
wey przicziny. Vno nomine, Iednym oby=
14:
czáyem. Hoc uno nomine abſolui uelle,
15:
Dla tey yedney przicziny chcieć być wyświe=
16:
bodzón/ roku puſzczón.
17:
Nomina aliquando pro capitibus uel ti=
18:
tulis rationū, Miáſto titułów w regiſtrách.
19:
Nomino, as are, Miánuyę/ Wziwam/ Dáyę
20:
ymię/ zdźieyę. Quis me nominat, Któ mię
21:
zowie. Ego neminem nomino, Ia nie
22:
wſpominam nikogo/ Nikogo nie mienię.
23:
Nominare honoris cauſa uide Honor.
24:
Nominare ex altero, Ták źdźiáć yáko kto
25:
ymię ma.
26:
Nominatus participium, Miánowány/
27:
Nárzeczony/ też sławny/ Zacny.
28:
Nominatim aduerb. Właſnym ymieniem/
29:
Miánowicie. Appellare nominatim ali=
30:
quem, Miánowicie kogo miánowáć. No=
31:
minatim proferre idem. Nemo roga=
32:
tur nominatim, Zaden nie bywa z oſobná
33:
miánowicie pytan. Nominatim perſcribe=
34:
re, Słowo od słowá/ álbo od ſztuki do ſztuki
35:
oznaimić.
36:
Nominatio, onis, uerbale, Miánowánie/
37:
Zdánie ymienia/ Nárzeczenie. Facere no=
38:
minationem, Miánowáć kogo ná yáki v=
39:
rząd álbo doſtoyność. Nominatione ſua
40:
cooptare aliquem, Miánowániem ſwym
41:
obráć á żędáć kogo ná ſwe mieyſce.
42:
Nominatiuus, a, um, Caſus dicitur apud
43:
Grammaticos qui primarius eſt, Miá=
44:
nuyący. Krczący káżdą rzecz ſwym ymieniem.
45:
Nomenclator, oris, uel ut quibuſdam
46:
placet Nomenculator, oris, Miánow=
47:
nik álbo oznaymiciel właſnego ymieniá. Nam
48:
Romani habebant huiuſmodi mini=
49:
ſtros qui ciues memoriter unūquen
50:
ſuo nomine nocare poſſent.
51:
Nomenclatura, æ, f. p. & Nomenclatio,
52:
onis, f. t. Miánowánie/ Mienienie/ Wyli=
53:
czenie ymión yednego po drugim.
54:
¶Cognomen, inis, Przeżwisko.
55:
¶Cognomentum & Agnomen idem.
56:
Cognomen addere alicui, Przidać komu
57:
przezwysko.kolumna: b
| N ante O. |
1:
¶Cognominis, huius nis, com. & co=
2:
gnomine, n. Kiedy ich dwá álbo tilko yedno
3:
ymię máyą. Cognomines dicūt, Drużbá.
4:
¶Cognomino, as, are, Przezywam/ Prze=
5:
zwisko dáyę.
6:
¶Binominis, & hoc binomine, Który
7:
ma dwoye ymię.
8:
¶Ignominis, & hoc e, Niesławny/ Nie=
9:
wiádomy.
10:
¶Ignomina, æ, fem. pri. Sromotá.
11:
¶Ignominioſus, a, um, Sromotny/ a/ e.
12:
¶Denomino idem quod ſimplex No
13:
mino.
14:
¶Denominatiuum apud Gramma=
15:
ticos quod a nomine deducitur, Co do
16:
tey częśći mowy ymieniá pochodźy. Vt a Bo=
17:
nus uenit Bonitas.
18:
Nomentum oppidum Latij.
19:
Nomentanus, a, um. adiect.
20:
Nomos, maſc. Latine lex. Zakón/ Vſtáwá
21:
Státut.
22:
Nomophylax compoſitum, Latine Cu=
23:
ſtos legis, Stróż zakonu á vſtaw. Nam
24:
Grȩci habebant huiuſmodi magiſtra=
25:
tum, qui legum et morum etiam curam
26:
agebant, Którzy ſie opiekáli vſtáwámi/ á o=
27:
byczáymi ludzkiemi.
28:
Nomothetes, Latine legis lator, Vſtáwcá/
29:
zakonu.
30:
Nomodidactes, Latine legis interpres uel
31:
doctor, Vcziciel práwa. Doctor w práwie.
32:
Nomos ſiue Nomæ et Nomarchia idem
33:
quod præfectura uel Satrapia, Stáro=
34:
ſtwo/ Opiekuńſtwo. Aegyptus in multas
35:
Nomarchias uel multos Nomos erat
36:
diuiſa.
37:
Nomæ, nomaris, uide ſupra.
38:
Non aduerbium negandi omnibus mo=
39:
dis præter imperatiuum iungitur, Nié/
40:
Non eſt flagitium adoleſcentum po=
41:
tare, non eſt ne fores efringere, Nie
42:
yeſt ſromotá młodźieńcowi bieśiádowáć/ Nie
43:
yeſt y drzwi wybić. Non ſic futurum eſt,
44:
Nie będźie ták.
45:
Non interrogatio negatiua cui ſubintel=
46:
ligitur affirmatio, ut non ſi redijſſet pa=
47:
ter ei ueniam daret, By też dobrze ociec
48:
nádſzedł yednák by mu nie odelżył. Nō tu ei
49:
dixiſti ut eſſem C. Nō. Nie powiedźiáłes
50:
mu yáko ſie teras ſe mną dzieye. Non adeo
51:
in humano ingenio ſum Cherea, Nie
52:
yeſtem tákowym nieludskiem. Non auſim,
53:
Nie śmiém. Non eſt me clam, Wiem do=
54:
brze/ nie yeſt mi táyemno. Non ita longa
55:
diſputatione, Nie owſzeki długą diſputá=
56:
tią. Non ita multis ante annis, Przed
57:
kilkiem lat. Nō ita multo poſt, Máło po=| tym |
strona: 250
kolumna: a
| N ante O. |
1:
tym czáſie. Non iniuria, Słuſznie/ Dobrze
2:
ták/ Wczás to nań. Non minime com=
3:
moueri, Nie pomáłu ſie zágniewáć/ Bárzo
4:
ſie zágniewáć Non modo, Nie tilko. Non
5:
nihil, Nieco. Non nemo, Niekto/ Nie=
6:
który. Non nollem, Bárzo bym rad. Non
7:
longe poſt hæc aderit, Nie długo po tym,
8:
Non poſſum ſatis narrare, Nie mogę ſie
9:
wypowiedźieć. Non procul abhorret ab
10:
inſania, Nie dáleko yeſt od ſzalonośćy. Non
11:
pridem, Nie dawno. Non ſine magna
12:
cauſa, Nie bez wielkiey przicziny. Non ſa=
13:
tis conſtat, Nie owſzeki pewna rzecz.
14:
Non ſcire pro neſcire.
15:
Non probus pro Improbo.
16:
Non ſolum, Nie tilko.
17:
Non temere eſt, Nie bes przicziny yeſt/ mu=
18:
śi być co w tym.
19:
Nonnunquam, Niekiedy/ Pod czáś.
20:
Nona una ex Parcis.
21:
Nonacris, fe. Locus in Græcia quæ Ar=
22:
cadia dicitur.
23:
Nonacrius, a, um, deriuatiuum.
24:
Nonæ, arum, pluraliter tantū f dicuntur
25:
in Martio, Maio, Iunio, & Octobri fex
26:
illi dies qui primum diem (qui Calen=
27:
darum dies uocatur) ſequuntur, in reli=
28:
quis menſibus quatuor tantum illi di=
29:
es primum diem ſequentes, ut alibi di=
30:
ctum eſt.
31:
Nonaginia, Vide Nouem.
32:
Nondū aduer. temporis, Ieſzcze nie. Non=
33:
dum redijt, Ieſzcze nie prziſzedł. Nondū,
34:
Ieſzcze.
35:
Nonne aduerb. interrogandi, Izáli nie.
36:
Terent. Nonne oportuit preſciſſe me
37:
ante, Izalim nie miał pierwey o tym wiedźieć.
38:
Nonne ita eſt, Izali nie ták yeſt.
39:
Nonnihil, om. indeclinabile, Nieco/ Nie=
40:
yáko. Teren. Nonnihil hȩc ſunt moleſta
41:
mihi, Nieyáko álbo nieco mi to yeſt przikro.
42:
Nonnullus, Vide Nullus.
43:
Nonnunquam, Niekiedy. Po kilkákróć. Ad=
44:
uerbium temporis.
45:
Nonnuſquam aduerbiū loci, Ná niektó=
46:
rych mieyſcách.
47:
Nonnus, uide Nonem.
48:
Noricum, Niſzſza y wyſzſzá Báwárska ziemiá
49:
od Dunáyu áż do gór Apes zwánych/ miedzy
50:
rzeką Enum zwáną á miedzy górą w Ráku=
51:
śiech. Kalenberg/ To yeſt łyſa gorá zwána o=
52:
ſięga. Carnitiam, Stiriam, & Croaciā.
53:
Noricus, a, um, Báwárczik.
54:
Norma, æ, fem. prim. Węgielnicá/ Węgielna
55:
miará/ wedle którey cieſlie węgły ſtáwiąyą.
56:
Longitudines ad regulam & Lineam,kolumna: b
| N ante O. | 250 |
1:
Altitudines ad perpendiculum anguli
2:
ad normam exigantur Vitru. Dłuſz
3:
wedle ſznuru álbo liniey/ wyſokość wedle
4:
ważki/ węgły wedle węgielnice álbo węgielney
5:
miáry máyą być ſtáwione. Norma uiuendi,
6:
Dobry obyczay álbo vſtáwá żicia. Dirigere
7:
uitam ad normam rationis, Spráwowáć
8:
ſwoy żywot wedle vſtáwy dobrego ſpoſobu.
9:
Normula, æ, f. pri. diminut. Węgielna miá=
10:
reczká.
11:
Normalis, & hoc normale, Co ku mierzeniu
12:
álbo ſtáwieniu węgłów należy.
13:
Normatus, a, um, Vmiárkowány/ w węgieł
14:
wſtáwiony.
15:
¶Abnormis & Enormis, & hoc enor=
16:
me, Niemiárkowny/ Niextałtowny/ Nie=
17:
przigodny. Metaph. Wielki/ Okrutny.
18:
¶Enormiter aduerb. Niemiárkownie/
19:
Okrutnie.
20:
¶Enormitas, atis, Wielkość/ Okrut=
21:
ność.
22:
¶Denormo, Káżę/ Zmykam z práwey miá=
23:
ry/ mylę.
24:
Norimandia regio Galliæ ultra Sequa=
25:
nam flumen.
26:
Nortmandi uel Nortmanni m. Lud Frán=
27:
cuski który przed czáſy niemiecki był od zacho=
28:
du słóńcá przez xięſtwo Lotoryńskie. Alias
29:
Lotoringiȩ regio, Ku morzu Angelskiemu
30:
álbo Britáńskiemu wyciągnęli.
31:
Noruegia, æ, fe. Norwegia. Regio Eu=
32:
ropæ uerſus Oceanum Germanicum
33:
Ieſt pod Szwéckiem królem.
34:
Noſco, cis. ui, tum, ere, act. tert. Znam/ Też
35:
wiém. Noui animum tuum, Znam twóy
36:
vmyśł. De forma non queo noſſe, Z o=
37:
ſoby nie mogę poznáć. Noui omnia tecum
38:
Wiém ták dobrze yáko ty. Noui omnem
39:
rem, Wiem wſziſtkiey rzeczy położenie. No=
40:
uimus inter nos. Znawá ſie obádwá. Noſ=
41:
ſe Venerem pro coire. Notum facere,
42:
Oznáymić.
43:
Notus, a, um, participium, Znáyomy/ Wiá=
44:
domy/ a/ e. Nondum erat tibi id notum.
45:
Nie wiedźiałeś tego przed tym. Notus o=
46:
mnibus inprobitate, & uitijs, Wiadomy
47:
wſziſtkim dla ſwych niecnot.
48:
¶Ignotus, a, um, Nieznáyomy/ Niewiá=
49:
domy/ Nieświádomy.
50:
Notus, notior, notiſsimus nomen, No=
51:
tiores habet unguibus ſuis, Lepiey yą zna
52:
niż páznokcie ſwoye.
53:
Notiora notiorum, in Pandectis teſtifica=
54:
tionum genus eſt.
55:
Notio, onis, fem. tert. Wiádomość/ Znáyo=
56:
mość. Habere notionem alicuius rei,| Tt 4 | Mieć |
strona: 250v
kolumna: a
| N ante O. |
1:
Mieć świádomość. Naturalis at inſita
2:
in animis noſtris notio, Przirodzona
3:
wiádomość vmysłóm náſzim. Informata &
4:
impreſſa notio Deorum in animis no=
5:
ſtris, Wiádomoć ymienia Bożego w náſze v=
6:
mysły przirodzenie wpoyiło. Deus ille quē
7:
mente noſcimus, Pan Bóg którego
8:
duchownie chwalimy.
9:
Notitia, æ, idem, & aliquando pro fami=
10:
liaritate, Miáſto towárziſtwá y záchowá=
11:
nia.
12:
Noteſco, cis, ere, Oznaymiam ſie/ ku znáyo=
13:
mośćy ludzkiey przichodzę.
14:
Notifico, as, are, Dáyę znáć/ Oznaymi=
15:
am.
16:
Noſcito, as, are, frequentatiuum a No=
17:
ſco, Poznawam.
18:
Noſcitabundus, a, um, Poznáwáyący/
19:
a/ e.
20:
Noto, as, are, aliud frequentatiuum a no=
21:
ſco, Známionuyę/ Cechuyę/ też baczę/ Bierzę
22:
ſobie ná myśl/ Też ſromocę. Notare carbo=
23:
ne, Węglem nácechowáć/ To yeſt zelżić/ Ze=
24:
ſromoćić. Notare creta contrarium,
25:
Chwalić. Notauit librū atramento, Po=
26:
mázał/ Popluskał xięgi incauſtem. Nota=
27:
re res nominibus nouis, Rzeczóm nowe
28:
ymioná dáć/ Nowemi ymiony przezwáć.
29:
Notarunt hoc annales, To w kronikę
30:
wpiſano. Notare uicium aliquod, Oba=
31:
czić nieyáki wyſtęp. Notari ignominia,
32:
Być osławión ſromotnie.
33:
Notatus, a, um, participium, ſiue nomen
34:
ex participio, Náznáczony/ Doznány w
35:
czym/ Zeſromocony/ Oſławiony w czym. No=
36:
tatiſsimꝰ omniū ſcelerum libidinum
37:
maculis, We wſzelákich niecnotách doznány.
38:
Notatio, onis, f. t. Baczenie/ Porozumienie.
39:
Notatio cenſoria, Winá przes Cenſores ná
40:
kogo włożona.
41:
Notationes anima aduerſiōeſ cenſorū
42:
Nota, æ, fe. pri. Znák/ Známię. Literarura
43:
conſtat ex literarum notis, Piſmo bywa
44:
ſtáwiáne z znáków liter. De meliore nota
45:
commendare, Pilnie zálećić/ Chwalić.
46:
Notis ſcribere, Nieyákiemi znáki piſáć/ To
47:
yeſt nie pełnych słów piſáć. Habebant enim
48:
ueteres peculiares notas quibus hoc
49:
modo ſcribebant.
50:
Nota enim, Sromotá/ Niecześć/ zła sławá.
51:
Inurere notam, Przepalić twarz/ Nácecho=
52:
wáć/ To yeſt osławić. Eximere notæ, Wy=
53:
práwić ze złey sławy. Ad cœnā, nō ad no=
54:
tam te inuito, Ná wieczerzą cie proſzę/ nie
55:
ná to ábyś ze mnie wzorki wybierał. Appo=
56:
nere notam, Náznáczić co. Notȩ amoris,
57:
Znáki miłośćy.kolumna: b
| N ante O. |
1:
Notabilis, & hoc le, Gogny baczenia/ Zná=
2:
mienity/ Niepoſpolity. Notabilis prorſus
3:
res & mira, Rzecz dźiwna y godna bacze=
4:
nia. Illud etiam notabiliter eſt, To też ye=
5:
den słuſznie baczić á ná rozum wziąć ma.
6:
Notabilem te præbuiſſe omnibus, Do=
7:
brześ ſie dał znáć wſziſtkim.
8:
Notabilis res, Niepoſpolita rzecz. Notabi=
9:
lis fauor, Niepoſpolita żiczliwość.
10:
Notarius, rij, Piſarz. Proprie, Który po kim
11:
co piſze/ cziyę mowę piſmem oſięgá.
12:
¶Cō. Annoto, as, are, Náznáczam/ Przi=
13:
piſuyę. Anotandū eſt, Ma być przipiſano/
14:
godźi ſie to pámiętáć. Annotare enim di=
15:
cuntur ſcriptores, Annotator uerbale,
16:
Pilny náznácziciel/ á obácziciel którey rzeczy.
17:
¶Aotatio, nis, Náznáczenie/ Przipiſánie.
18:
¶Connoto idem quod Annoto.
19:
¶Denoto, Známionuyę. Quid hoc de=
20:
notat, Co to známionuye/ co ſie przes to rozu=
21:
mie. Denotare aliquo colore, Nieyáką
22:
fárbą nákriśić. Denotatas habere aliquas
23:
res, Pocechowáne mieć.
24:
¶Prȩnoto, Znáczę/ Cechuyę przed tym. Id
25:
prænotarat, To co był przed tym náznácził.
26:
¶Subnoto, Podcechuyę/ podnáznáczam tá=
27:
ye mnie á nierzkomo nie bacząc/ baczę.
28:
¶Com. a Noſco, Agnoſco, cis, ui, tū,
29:
pen. cor. agnoſcere, Poznawam/ Przicho=
30:
dzę ku poznániu tego com przed tym znał. A=
31:
gnoſcere æs alienum, Znáć ſie ku długowi
32:
Non agnoſcis ueterem ſodalem, Nie
33:
znaſz ſtárego towárziſzá. Agnitus filius a
34:
matre, Poznan yeſt ſyn od mátki. Agnoſce=
35:
re ex ſe, Wiedźieć ſam po ſobie. Oculis a=
36:
lienis cognoſcere, Przes ynſze ludzie po=
37:
znáć. Non agnoſco quod mihi tribuis,
38:
Nie znam ſie k temu co mi prziwłaſzczaſz.
39:
¶Agnitio, Poznánie/ Vznánie.
40:
¶Agnitor uerbale mas. In ſacris legit.
41:
Agnitio debiti, Znánie długu.
42:
¶Cognoſco, Znowu kogo poznawam/ też
43:
doznáwam/ Doświadczam/ Też Rozumiem.
44:
Cognoſcere mulierem pro coire, Vznáć
45:
niewiáſtę. Cognoſcere & Percipere ſtu=
46:
dium uirtutis, Wyrozumieć na czim cnotá
47:
należy. Cauſam alicuius cogoſcere,
48:
Wywiedźieć ſie, Wyrozumieć rzecz á ſpráwę
49:
cziyę. Cognoſcere cauſas, Słucháć ſpraw
50:
ludzkich/ ſiedzieć ná ſądzie/ Sądźić. Cogno=
51:
ui ex literis tuis, Wyrozumiałem z twych li=
52:
ſtów. Cognoſcere ex nūcijs, Wywiedźieć
53:
ſie z posłów. Cognoſcere pro Experiri,
54:
Miáſto doſwiádczenia.
55:
Hominem prudentē et officioſum co=
56:
gnoſces, Doznas go być człowieká mądre=
57:
go/ á który ſie rad wſzem záchowawa.| ¶Cognoſcibiliter |
strona: 251
kolumna: a
| N ante O. |
1:
¶Cognoſcibiliter barbare pro nota=
2:
biliter in Biblijs legitur.
3:
¶Cognobilis apud Gellium pro Co=
4:
gnito uel noto.
5:
¶Cognitus, a, um, participium, Pozná=
6:
ny/ Doznány/ Doſwiádczony. Re perſpecta
7:
& cognita, Vznawſzy y vważiwſzy rzecz.
8:
Virtute cognita & ſpectata fide homo,
9:
Człowiek nietáyemney cnoty y wiáry nie po=
10:
ſpolitey. Cognitum habere, Doznáć/ Do=
11:
świadczić.
12:
¶Cognitio, Vznánie/ Wyrozumienie/ O=
13:
ſądzenie. Cognitionem habere, Mieć
14:
wiádomość. Cognitionem capere, Vznáć.
15:
¶Cognitor, Vznawácz/ yednacz/ Też ten
16:
który rzeczy cziyey ná ſądźie bróni y prziſtrze=
17:
ga Vulgo procurator. Ad Senatus co=
18:
gnitionem pertinet, Tá rzecz należy ku v=
19:
znániu y oſądzeniu pánów rádnych. Dare
20:
cognitorem. Procuratorá dáć z práwá
21:
álbo yednaczá wyſádźić.
22:
¶Præcognoſco, Przedtym poznawam/
23:
Wyrozumiewam/ Przeglądam/ Przepátruyę
24:
¶Præcognitus, a, um, Plaut. Latro prȩ=
25:
cognito noſtro aduentu rurſus in Ita=
26:
liam ſe recipere cœpit, Lotr wyrozumia=
27:
wſzy o náſzym prziyechániu/ przeprowádźił ſie
28:
záś do włóch.
29:
¶Recognoſco, Poznawam záś/ Roſpámię=
30:
tawam ſie/ Też przeglądam y popráwiam
31:
tego com pierwey piſał. Vt ſolent libros
32:
caſtigationes in publicum daturi, Re=
33:
cognoſce mecum tandem illam ſupe=
34:
riorē noctē, Roſpámiętay ſie yedno ná onę
35:
przeſzłą noc. Placet ne recognoſcere pe=
36:
regrinationem noſtrā, Chcemy przeyźreć á
37:
ná pámięć prziwieść gdźies my peregrinowáli
38:
á wędrowáli/ chodźili. Codicem recogno=
39:
ſcendi cauſa legere, Dla popráwienia xięgi
40:
czitáć. Turmas equitum recognoſcere,
41:
Kázáć ſie okázowáć dworzánóm ſwoyem po=
42:
czty.
43:
¶Recognitio uerbale, Przeźrzenie/ Po=
44:
práwiánie/ Roſpámiętánie. Recognitio
45:
ſcelerum ſuorum, Roſpámiętánie ná ſwe
46:
złe vczinki.
47:
¶Dinoſco, ſiue Dignoſco, Rozeznawam
48:
Dinoſcere inter partes, Rozeznáć miedzy
49:
ſtronámi.
50:
¶Ignoſco, Przepuſzczam/ Odpuſzczam/
51:
Przeglądam co komu.
52:
¶Ignoturus participium.
53:
¶Ignoſcens, tior, om. adiect. Skłonny
54:
ku odpuſzczeniu/ Láſkáwy/ Nieſurowy/ La=
55:
twie ſie da przepráwić. Quanto tuus ani=
56:
mus eſt natu grandior tanto ignoſcen=
57:
tior, Imeś ſtárſzy/ tymeś łáskáwſzy/ tymeś
58:
nie ták ſurowy.kolumna: b
| N ante O. | 251 |
1:
¶Ignotus, a, um, uide paulo ſupra.
2:
¶Ignoſcentia, æ, Przepuſzczenie/ Láská.
3:
¶Ignoſcibilis, le, Godny odpuſzczenia/ Lá=
4:
ski s kim vczinienia. Innoteſco, Oznáy=
5:
miam ſie/ Przichodzę tu znáyomośći wiele lu=
6:
dzióm. Internoſco idem quod Dinoſco.
7:
A falſis internoſci non poſſunt, Od fáł=
8:
ſziwych nie mógą być rozeznáni. Scis inter
9:
bonam & adulterinant moneram in=
10:
ternoſcere, Vmieſz rozeznáć miedzy dobremi
11:
á złemi pieniądzmi. Facile internoſcere,
12:
Latwie rozeznáć.
13:
¶Pernoſco, Doſtátecznie poznawam wy=
14:
rozumiewam/ práwie yáko má być. Hominis
15:
mores naturaſ ex corpore, oculis
16:
uultu, facile eſt pernoſcere, Latwie yeſt
17:
ludzkie obyczáye y przirodzenie z poſtáćy/
18:
oczu y twarzy wyrozumieć.
19:
Noſos, fem. Latine Morbus, Niemoc.
20:
Noſocomειum pe. prod. Dóm choruyących/
21:
Szpitał tych którzy ſie lieczą.
22:
Noſter, a, um, pronomen, proſſeſs. Náſz.
23:
Noſtes eſt, Náſz yeſt. Haud ſimilis uirgo
24:
eſt uirginum noſtrarum, Dáleko ſie od=
25:
ſtrżeliłá od náſzich pánien/ Nie podobna yeſt
26:
ku náſzim pánnam.
27:
Noſtrum pro noſtrarum uel noſtrorum,
28:
Noſtrum omnium adoleſcentia pro
29:
noſtra omnium adoleſcentia. Noſtri
30:
& externi contraria, Náſzy/ Opcy.
31:
Nota, as, Noteſco, uide Noſco.
32:
Notus, a, um, Báſter/ Bękárt/ z kurwy ſyn.
33:
Et Metaph. etiam dicuntur, Xięgi które
34:
komu fáłſziwie bywáyą przipiſowáne.
35:
Notia gemmæ ſpecies CC.
36:
Notifico, notio, notitia, Vide Noſco.
37:
Notus, noti, m. ſ. νοτος Latine auſter uen=
38:
tus Meridionalis, Wiátr z południá.
39:
Nouacula, læ, Brzitwá.
40:
Noualis. uide Nouus. Nouellus ibidem.
41:
Nouem, m. indeclinabile num. Dźiewięć.
42:
Nouenus, a, ū, Dźiewiąty á dźiewiąty. Sed
43:
magis in plurali oratoribus uſurpatur.
44:
Noueni, enæ, nouena adiect. idem quod
45:
nouem. Nouenorrum concepta dierū,
46:
Dziewiący dni poyęcie.
47:
Nouenarius, a, um, Dźiewiątny. Vt, No=
48:
uenarius numerus, Dźiewiątna lidżbá/
49:
lidzbá która w ſobie dźiewięć zámika. No=
50:
uendium, dij, neut. Przes dźiewięć/ Ták
51:
długi czáś yáko dźiewięć dni.
52:
Nouendialis, & hoc le, Vt, nouendiale
53:
ſacrificium, Ofiárá álbo obchód który by=
54:
wał dźiewiątego dniá po śmierći zmárłych.
55:
Nouuncium, cij, quod eſt nouem uncia
56:
rum Sipont.| Nonus, |
strona: 251v
kolumna: a
| N ante O. |
1:
Nonus, a, ū, Dźiewiąty. Non noſi Nonis
2:
menſibus redeunt, Nie wrácayą ſie rich=
3:
liey yedno po dźiewiątym Xiężicu.
4:
Nonarius, a, um, Vnde nonariæ mere=
5:
trices dictæ quod hora nona cellas a=
6:
perirent corporis proſtituendi gratia,
7:
Nona una ex parcis.
8:
Nonaginta etiam ideclinabile, Dźiewieć=
9:
dzieſiąt
10:
Nonageſſimus, a, um, Dźiewięćdzieſiątny.
11:
Nonagecuplus, a, ū. Dźiewięćdzieſiąt kro=
12:
tny/ a/ e.
13:
Nogecuplex om. idem, álbo, Dziewięćdzie=
14:
śiąt rozmąyitny.
15:
Nonagenarius, pro nonageſimo.
16:
Nonagies aduerbium, Dziewięćdzieſiątkroć
17:
Nongenti uel noningenti, æ, ta, Dziewięć=
18:
ſet.
19:
Nonies aduerbium a nouem, Dziewięć
20:
kroć. Item a nouem ueniunt Nundinæ,
21:
arum, Iármárk/ Roczny targ fe. pluraliter
22:
tantum. Romæ ſiquidem nono quo=
23:
que die Ruſtici in urbem, ad mercatum
24:
& leges accipiendas commeabant.
25:
¶Nundinalis, le, Iármárczny/ Iármár=
26:
kowy.
27:
¶Trinundinum ſiue Trinumnundinū
28:
dicebatur tertia Nundinarum dies,
29:
Trzeciego yármárku dźień.
30:
¶Trinundino & tertijs nundinis & in
31:
Trinundinum, Dnia trzeciego yármárku.
32:
Trinundinus dies idem, Tribus enim
33:
nundinis proponebantur Leges &
34:
Plebiſcita.
35:
¶Nundinarius, a, um, Co ku yármárkowi
36:
należy. Targowy. Vt, oppidum nundina=
37:
rium, Miáſto w którym yármárki bywáyą.
38:
¶Nundinor, aris, ari, & Nundino, as,
39:
are, Krámuyę/ Przedáyę/ Też kupuyę.
40:
Nundinator, Krámarz/ Kramownik.
41:
¶Nundinatio, Krámowánie.
42:
Nouember, bris, maſc.
43:
Nouenniæ ciuitas Thraciæ Calep.
44:
Nouerca, æ, & Nouercor, uide Nouus.
45:
Noueſium ciuitas Germaniæ, Nie dáleko
46:
od kolná/ Neus po niemiecku.
47:
Nouiſsimus, nouitas, nouo, uide Nouus.
48:
Nouium forte idem cum Celtico pro=
49:
montorio.
50:
Nonocomenſes dicti ſunt quod Comum
51:
Cæſar inquilinos habitatum deduxit.,
52:
Nouus, a, um, Nowy/ a/ e. Noua ædes,
53:
Nowy dóm.
54:
Nouus maritus, Młódy pan. Obłubieniec.
55:
Noua nupta, Młóda páni/ Obłubienicá.
56:
Nouo modo, Nowym obyczáyem.
57:
Nouus aliquando uel nouum in neutro
58:
genere, Co rzádkiego á miękkiego yeſt. Ver.kolumna: b
| N ante O. |
1:
Quis furor iſte nouus, Co to zá wielkie
2:
ſzaleńſtwo.
3:
Nouus homo, Nowy Sliáchćic.
4:
Noue aduerbium, Nowym obyczáyem álbo
5:
xtałtem/ Nowwym ſpoſobem.
6:
Nouiter aduerbium, Nowo/ niedawno.
7:
Nouiſsimus, a, um, Nayoſtátecznieyſzy. No=
8:
uiſsima exempla, Oſtáteczna kaźń/ To yeſt
9:
śmiertelna. Nouiſsima conferre primis,
10:
Oſtáteczne s pierwem zrownáwáć álbo
11:
Przekłádáć. Nouiſsima luna, Oſtáteczna
12:
kwadrá xiężycá.
13:
Nouiſsime aduerbium, Ná oſtátek. Albo
14:
máło przed tym. Quo ego interprete no=
15:
uiſſime ad Lepidū ſum uſus, Któregom
16:
ya máło przed tym álbo oſtátnim rázem ku
17:
Lepiduſowi słał.
18:
Nouitas, atis, fe. ter. Nowość/ Nowiná.
19:
Nouitatis ſtudioſus, Pilny nowych rzeczy.
20:
Nouitius, a, um, Nowak/ Dopiero náſtáły.
21:
Nouitiæ puellæ, nouitia mancipia,
22:
Nowo kupieni niewolnicy.
23:
Nouitium inuentum, Nowy wymysł.
24:
Noualis, huius noualis fe. & hoc Noua=
25:
le huius noualis, Noo dárta rola álbo
26:
odłóg/ To yeſt rola która odłogiem leży.
27:
przez roky á przes roki bywa śiána.
28:
Nouellus. a, um, dim. a Nouus, Nowiuchny.
29:
Nouello, as, are, act. pri. Drę/ Drzę nowi=
30:
ny Rolą odłogiem leżącą wzoriwam/ álbo z
31:
láſu rolą czinię. Domitianus Cæſar ue=
32:
tuit edicto, ne quis nouellaret, Ceſarz
33:
Domicianus yáwnim mándatem zákazał áby
34:
żaden nie śmiał nowin wdźieráć/ álbo nowych
35:
ogrodów y winnic czinić.
36:
Nouelletum, ti, Nowo nápráwiona rola ál=
37:
bo ogród nowo náſzczepiony.
38:
Nouilunium, nij, Náſtánie xiężicá.
39:
Nouerca, ȩ, f. p. Nowa mátká/ Mácochá. No
40:
uerca umbra, Przećiwny cień. Nouerca
41:
triſtis, Nieżiczliwa mácochá.
42:
Nouercalis, le, Mácoſzinski. Nouercale
43:
odium, Mácoſzinska nienawiść/ niechuć.
44:
Nouercor, ris, ari, nouercarū more ago
45:
Nieżiczliwie/ Niełáskáwie co czinię.
46:
Nouaria, Miáſto w xięſtwie Medioláńskim
47:
we włoſzech.
48:
Nouo, as, are, n. p. Odnawiam. Nouare a=
49:
grū. Pooráć/ Drugi raz oráć/ odwróćić rolą
50:
Nouare etiam, Zmienić/ Przemienić. Sueto.
51:
Multa in communi uſu rerum nonauit
52:
Wiele nowego wniósł/ Wiele przemienił.
53:
¶Innouo, Wznawiam.
54:
¶Renouo, Odnawiam.
55:
¶Renouatio, Odnowienie.
56:
Nouata uerba, Nowo wymiſlione słowá.
57:
Nox, noctis, fem. tert. Noc.| Noctes |
strona: 252
kolumna: a
| N ante O. |
1:
Noctes & Dies. W nocy y we dnie. Partes
2:
noctis, uide in dictione Dies.
3:
Nocte & die, W nocy y we dnie.
4:
Nocteſ dieſ idem, Vſtáwicznie. Stertit
5:
nocteſ dieſ, Gniye bez przeſtanku.
6:
Nox intempeſta, Głęboko w noc.
7:
Noctis uigiliæ, Nocna ſtraż. Quæ & Ca=
8:
ſtrentes uigiliæ dicuntur, Oboźna ſtraż.
9:
Erant autem quatuor, & una quæ
10:
trium horarum ſpacium continebat.
11:
Noctu & nocte aduerbia, W nocy. De
12:
multa nocte, Głęboko w noc.
13:
Nox Reipub. Przećiwność á nieſzczęście
14:
Rzeczypoſpolitey.
15:
Nocturnus, a, um, Nocny. Nocturnum
16:
tempus, Nocny czás.
17:
Noctua, æ, Sowá.
18:
Noctiuagus, a, um, pen. cor. Tułáyący ſie
19:
po nocy Ceklownik.
20:
Noctifuga, æ, qui noctem fuit Sipont.
21:
Noctiluca, æ, Xiężic/ nocna yáſność.
22:
Nocteſco, is, ere, Chmuram ſie.
23:
Nocteſcit, Mrok páda/ Noc záchodźi.
24:
¶Pernox, ctis, maſ. Przeznocny/ przes cá=
25:
łą noc. Luna pernox eſt, Xiężic cáłą noc
26:
świeći.
27:
¶Pernocto, as, are, Nocuyę. Noctem in
28:
gramine pernoctare, Noc ná tráwie prze=
29:
trwáć. Verbum compoſitum eſt cuius
30:
ſimplex non eſt in uſu. Maritus perno=
31:
ctat foris, Nie ſpi domá. Pernoctant ue=
32:
natores in niue, in montibus, Cáłą noc
33:
trwáyą ná śniegu/ ná górách.
34:
¶Binoctium, tij, Dwie nocy.
35:
¶Trinoctium, Trzinocy. Trinoctio
36:
manſimus eo, Przes trzi noćy/ etć.
37:
Noxa, noxæ, fem. pri. Wſzeláki zły vczinek/
38:
Winá/ Grzech/ Wyſtęp. Dare noxæ uel
39:
dedere noxæ, Skáráć/ kázáć skáráć. Penes
40:
te eſt noxa, Tyś w tym winien/ Tyś to
41:
zásłużił. Sine ulla ſua noxa, Króm nam=
42:
nieyſzy winy Auertere noxam ab ali=
43:
quo, Wymowić kogo w czym. Eximere
44:
noxæ idem.
45:
Noxa etiam idem quod damnum, Szko=
46:
dá. Sine noxa aliorum, Króm ſzkody ynych.
47:
Remittere noxam, Odpuśćić winę. No=
48:
xam contraliere, Popáść ſzkódę. Noxam
49:
facere, Szkódę vczinić.
50:
Noxius, a, um, Szkodliwy/ Winny.
51:
¶Innoxius, a, um, Niewinny.
52:
¶Obnoxius, a, um, Powinny/ Poddány/
53:
Obowiązány.
54:
Noxia, æ, idem quod noxa cum culpam
55:
ſignificat, Noxia careo, Nicem w tym
56:
niewinien. Noxijs uacuum eſſe, Nic nie
57:
być winien.kolumna: b
| N ante V. | 252 |
1:
Noxitudo, pro noxia, Obſoletum.
2:
Noxialis, & hoc noxiale, Vt, Noxia=
3:
lis actio, Spráwá o zádániu álbo vdźiełániu
4:
ſzkody kómu/ Poziwánie o ſzkody.N ante V.
5:
Nubes, nubis, fe. tert. Obłok.
6:
Nubes peditum, Metaph. Wielki hufiec
7:
pieſzych drabów.
8:
Nubis in nominatiuo dixit Plautus.
9:
Nubecula, læ. diminut. Obłoczek. Et per
10:
translationem, Pochmurne/ Nieweſołe
11:
poyźrzenie.
12:
Nubilus. a, um, Pochmurny. Nubilus co=
13:
lor, Ciemna máść.
14:
Nubilum ſubſtantiuum, Chmuráwá/ Zá=
15:
ſupienie powietrza. Nubilum inducere
16:
dicuntur uenti, Chmuráwy pobudźić. Nu=
17:
bilum die, Dla chmurów ciemność dniá.
18:
Nubila humani animi ſol Serenat.
19:
Ciemnośćy ludzkiego vmysłu słońće/ To yeſt
20:
pan Chriſtus oſwieca.
21:
Nubilarium, arij, locus quo propter nu=
22:
bes conferuntur frumenta ſemitria,
23:
Stódołá/ Iátá/ do chowánia żitá.
24:
Nubilar. aris, idem.
25:
Nubilo, as, are, Chmuram ſie/ Záćimiam.
26:
Nubilat, Chmura ſie/ Powſtáyą obłoki s
27:
chmurámi.
28:
Nubilor, aris, ari, deponens idem.
29:
Nubiloſus, a, um, Obłocziſty/ Chmuráwy/
30:
Pełny chmuraw y obłoków.
31:
Nubifugus, a, ū, Obłoki roſpądzáyący wiatr
32:
Nubigena, æ, nube genitus, m. Centauri
33:
putebantur nube genitus.
34:
¶Obnubilo, Zácimiam/ Zásłániam od
35:
ſwiátłá.
36:
¶Obnubilus, a, um, Záćmiony/ Záchmu=
37:
rzony. Vt obnubilia & obſita tenebris
38:
loca, Pochmurne mieyſcá.
39:
Nubo, bis, pſi, & nuptus ſum, præteriū
40:
facit, nubere, nuptum, neu. te ſignificat
41:
Operio, Velo, Nákriwam/ Zákriwam/ też
42:
ydę zá mąż. Nam eſt mulierum, Mea fi=
43:
lia nupſit tuo fratri. Moyá corká ſzłá zá
44:
twego brátá. Nupta eſt male, Zle ſzłá Da=
45:
re nuptum filiam, Wydáć dźiewkę zá mąż.
46:
Nubere etiam Antiqui uiros dixerunt,
47:
Ożeniáć ſie. Nubere etiam dicun=
48:
tur arbores, uitibus & uites arbo=
49:
ribus, Przipiąć ſie/ Obłápić drzewo. Nu=
50:
bere in familiam claram, W zaczny dóm
51:
iść zá mąż.
52:
Nubitur imperſonale dixit Plautus.
53:
Nuptus, a, um, participium, ut nobili nu=
54:
pta uiro, Szłá zá zacnego człowieká. Et nu=
55:
pta uerba, Słowá których pánny nie mayą.
56:
dla wſtidu mówić.| Nupta |
strona: 252v
kolumna: a
| N ante V. |
1:
Nupta, Zoná. Mea nupta, Moyá żoná. No=
2:
ua nupta, Młoda páni.
3:
Nuptus, huius nuptus, maſc. quint. Scie
4:
zá mąſz. Nuptui collocare, Wydáć zá
5:
mąſz.
6:
¶Innupta, æ, fem. Dźiewicá.
7:
¶Nubilis, huius nubilis, & hoc nubi=
8:
le, Ná wydániu, Nubilis uirgo, Pánná ná
9:
wydániu, Godná zá mąż.
10:
Nupturio, turis rire, Chćieć rádá zá mąż
11:
iść.
12:
Nuptiæ, arum, pluraliter tantum, Swá=
13:
dziebne weſele/ Swádźbá/ gody.
14:
Nuptialis, le, Swádźiebny/ Co ku weſelu
15:
należy.
16:
Nuptialia dona, Dáry á vpominki które dá=
17:
yą ná weſelu.
18:
Nuptiales faces, Láne ſwiece s któremi pro=
19:
wádzą do łóżnice.
20:
Nuptialiter aduerbium, Weſoło/ Vbránie/
21:
Ochędożnie. Nuptialiter ueſtitus, Vbrał ſie
22:
by ná weſele.
23:
¶Compoſita, Connubo matrimonio
24:
iungor quaſi ſimul nubo, Bywam zá
25:
maż wydáwána.
26:
¶Connubium, connubij, Małżeńſtwo/
27:
Małżeński ſtan.
28:
¶Denubo & Innubo, idem quod ſim=
29:
plex, Idę zá mąż. Vel ut Calepinus di=
30:
cit, W dóm do ſwego mężá idę/ Przeprowá=
31:
dzam ſie. In domum uiri tranſeo.
32:
¶Innubus, Ozeniáyący ſie.
33:
¶Innuba, Idąca zá mąż.
34:
Nuptiæ innuptæ, Nierowny ſtan/ Nierow=
35:
ne ſtadło.
36:
¶Obnubo, Zákriwam. Nákriwam/ Tá=
37:
yę. Abſcondo, tego.
38:
¶Pronubo, Ráyę zá mąż/ Dźiewoſłębię.
39:
¶Pronuba, bæ, pen. cor. Swáſzká/ álbo
40:
Swáchná.
41:
Nucamentum, uide Nux.
42:
Nuceria, ciuitas Campaniæ in Italia.
43:
Nucleus, uide Nux.
44:
Nudiuſtertius, Dźiś trzeći dźień/ záwczo=
45:
rem.
46:
Nudiuſquartus, Dźiś czwarty dźień.
47:
Nudiuſtertius decimus, Przed dwánaście
48:
dni. Compoſita ſunt ex nunc & die ter=
49:
tio quarto, id eſt nunc eſt dies tertius.
50:
nunc eſt dies quartus, ſemper de prȩ=
51:
terito dicuntur.
52:
Nudius quintus, Dźiś piąty dźień.
53:
Nudius ſexus, Przed ſzóſtym dniem.
54:
Nudus, a. um, Nági. Nuda a magiſtrati=
55:
bus Reſpub. Metaph. Niemáyąca pánów
56:
rádnych.kolumna: b
| N ante V. |
1:
Nudus a propinquis, Niemayący żadnego
2:
prziyacielá/ Syrotá.
3:
Nuda urbs præſidio, Nie máyąca żadney
4:
obrony áni służebnych.
5:
Nuda genu, pro nudum genu habens,
6:
Gołe kóláno máyąc.
7:
Nuditas, atis, fem. tert. Nágość/ Vboſtwo/
8:
Nędzá.
9:
Nudo, as, are, act. pri. Obnáżam/ Odzieram/
10:
Odkriwam. Nudatur arbor folijs, By=
11:
wa pozbáwiono liścia. Nudare gladios,
12:
Dobyć mieczów, Nudare littora et portꝰ
13:
relinquere, Vrumowáć/ Vprożnić brzegi/
14:
Odciągnąć od brzegów. Nudare uada dici
15:
tur uentus, Brody wyſuſzić. Nudare ſce=
16:
lus aliquod, Odkrić/ Osławić nieyáki zły
17:
vczinek.
18:
Nudatus, a, um, Obnażony/ Odkrity. Nu=
19:
dato protinus enſe hoſtem aggredi=
20:
tur, Wyrwawſzy miecz podkał ſie s nieprziya=
21:
cielem.
22:
¶Denudo idem quod ſimplex.
23:
¶Enudo, Odkriwam. Et Metapho. Wy=
24:
kłádam.
25:
Nugæ nugarum, pluraliter tantum fem.
26:
Klatki/ Báśńi/ Niczemne świekotánie/
27:
Wymysły.
28:
Nugamentum idem.
29:
Nugalis, le, Swiekotliwy/ który ſie ládá plot=
30:
kami pęta.
31:
Nugax, nugacis, om. Swiekot/ łgarz/ Kle=
32:
kot.
33:
Nugator, oris, idem.
34:
Nugatorius, a, um, Lżywy/ Báśniámi ſie
35:
pętáyący.
36:
Nugigerulus, pen. cor. Klekot/ nowiny
37:
vſtáwicznie noſzący.
38:
Nugiuendus, di, Lątęczny Kramárzik/ Ten
39:
zwłaſzczá który łątki/ Obraski/ Barwki/
40:
Dźiećinne á niewieście rzeczy w ſwym kramie
41:
ma.
42:
Nugacitas, Lgárſtwo. In Biblijs tantum
43:
Inſolens.
44:
Nugiger, a, um, Plotká/ który ládá co ple=
45:
cie/ Ládá co mówi.
46:
Nugatorie aduerbium, Lżiwie/ Pletliwie/
47:
Swiekotliwie.
48:
Nugor, aris, deponens, Lgę/ Lżą ſie
49:
pętam.
50:
Nuithones populi Germaniæ, Nuchland
51:
po niemiecku.
52:
Nullus, a, um, in genitiuo nullius pennul,
53:
prod, a Non & Vllus, compoſitum,
54:
Zaden. Aliquando aduerbialiter pro
55:
Non. Nullus faciam, Nie vczinię. Nulla
56:
igitur eſt hæc amicitia cum alter uerum| audire |
strona: 253
kolumna: a
| N ante V. |
1:
audire non uult, alter ad mentiendum
2:
paratus eſt, Tám żadney prziyáźny niemáſz
3:
álbo niczemna yeſt táka prziyaźń. Nulli cō=
4:
ſilij pro nullius, Nullis literis uir, id
5:
eſt, Illiteratus nullorum hominum ho
6:
mo, S nikim dobrze/ s nikim żadnego zá=
7:
chowánia niemáyący. Nullo fine, Króm kóń=
8:
cá.
9:
Nullo tibi loco deero, W żadney cie
10:
rzeczy nie opuſzczę.
11:
Nullo numero homo, Niczemny czło=
12:
wiek. Paſsim nullo ordine, Wſzędzie króm
13:
którego rządu.
14:
Nullo modo, Zadnym obyczáyem. Nullā
15:
in partem, Zadnym ſpoſobem. Nullo ne=
16:
gotio, Latwiuchno/ króm którey prace. Nul=
17:
lus ſum, Nic po mnie/ zginąłem. Si id fa=
18:
ctum eſt, ecce me nullum ſenem, Ieſli
19:
ſie to ſtáło tom ya yuſz vbogi ſtárzec zági=
20:
nął.
21:
Cum non liceret mihi nullius partis
22:
eſſe, Gdy mi ſie nie godźiło/ áni przi tey/
23:
áni przi owey ſtronie ſtáć.
24:
¶Nonnullus, a, um, Niektóry/ Nieyá=
25:
ki.
26:
¶Nonnullus honos, Nieyáka cześć. Sunt
27:
inter nos nonnulla communia, Ma=
28:
my s ſobą nieyákie záchowánie.
29:
Nullarenus, Zadnym ſpoſobem. Non eſt la=
30:
tinum.
31:
Nullibi pro nuſquam, Nigdźiey. Parum
32:
latinum.
33:
Num aduerbium interrogandi cui ſub=
34:
intelligitur negatio ſoli Indicatiuo
35:
iungitur, Izali. Num ego ſcire poſſum
36:
quid tu cogites, Izali yá mogę wiedzieć
37:
co ty myśliſz. Num cui dubium poſſe
38:
poterit, Izali kto w tym wątpić ma.
39:
Numnam compoſitum aduerbium a
40:
Num & Nam idem ſignificat quod
41:
Num, Eho numnam tu hic relictus
42:
cuſtos, Yzaliś ty tu ſtrożem yeſt vſtá=
43:
wión.
44:
Hem nummam perius, Hey yzali yuſz
45:
zginiemy. Quæ illic turba eſt? Numnam
46:
ego perij, Co tám zá zámieſzánie? Izalim
47:
ya yuż zginął.
48:
Numa, maſc. Właſne ymię wtórego królá
49:
Rzimskiego po Romuluſie. Numa Pom=
50:
pilius dictus.
51:
Numella, numellæ, Nieyáki kiy/ w który zá
52:
ſziyę y zá nogi wſádźić może.
53:
Numen, numinis, neut. tert. Boſtwo/ boska
54:
moc. Vnde eundem Deum diuerſa
55:
numina habere dicimus, Aliquando
56:
pro ipſo Deo, Miáſto páná bogá.kolumna: b
| N ante V. | 253 |
1:
Numerus, numeri, maſ. ſec. Lidżbá/ też rząd.
2:
Digerere in numerum, Rządnie rozſá=
3:
dzic.
4:
Numerus aliquando refertur ad ea quȩ
5:
menſurantur, Frumenti magnum nu=
6:
merum coegit, Wielie żytá názbierał.
7:
Habere aliquem in numero ſuorum,
8:
Miáſto prziyacielá á záchowáłego mieć. Quo
9:
numero es apud illum, Iáko cie ſobie
10:
waży/ Co zá vrząd maſz. Diſtribuere in
11:
numeros, Ná hufy rozdźielić. Compo=
12:
nere numeros in turmas, Ná roty roz=
13:
dźielić.
14:
Numero eximere, Wyłączyć/ oddźielić od
15:
drugich. Deorum numero eſt apud il=
16:
lum, Waży go ſobie yáko bogá/ Máło go
17:
nie zá bogá ma.
18:
Numerus etiam, Miárá/ Rym/ obyczay. Vt
19:
Numeris aſtringere, Rymem vczinić álbo
20:
wierſzámi.
21:
Omnibus numeris abſolutus, Z káżdey
22:
ſtrony vdány/ potemny. Oratio numeris
23:
conſtans, Rzecz nowa która miárę á złoże=
24:
nie pewne ma. Omnes comitatis numer=
25:
ros obibas, Miałeś ſie przećiwko káżde=
26:
mu wielmi vkłádnie. Ex illo numero eſt,
27:
Z onych roty yeſt.
28:
Numero aduerbium ueteres pro ni=
29:
mium cito dicebant autore Feſto,
30:
Plaut. Numero huc aduenis ad pran=
31:
dium, Prziráńſzym/ przirychleyſzym.
32:
Numeroſus, a, um, Wiele. Numeroſa co=
33:
hors, Wielka rotá. Numeroſam pecu=
34:
niam collegit, Wielkie pieniądze zebrał.
35:
Numeroſa oratio, Rymowna mowá/
36:
wierſze.
37:
Numeroſe aduerbium, Rozmáyicie/ rimow=
38:
nie.
39:
Numeralis, le, Lidżębny/ co u lidżbie nale=
40:
ży.
41:
Numeralis ſcientia, Rechmiſtrztwo/ náuká
42:
ráchowánia.
43:
Numerabilis, le, Co łatwie może być zliczo=
44:
no.
45:
¶Innumerabilis, le, Niezliczony/ niewy=
46:
mowny.
47:
¶Innumerus, a, um, Rozliczny/ rozmáyity.
48:
Innumerus aceruus, Wielka okrutna ku=
49:
pá.
50:
¶Innumerabilitas, innumerabilitatis,
51:
Niezlicznie.
52:
¶Innumeriſus, a, um, idem quod In=
53:
numerus.
54:
Numerarius, a, um, Co w lidżbę należy.
55:
¶Supernumerarium, Co nád lidżbę nád=
56:
dano.| Vu | Numero |
strona: 253v
kolumna: a
| N ante V. |
1:
Numero, as, are, act. prim. Liczę. Numera=
2:
re pecuniam, Pieniądze liczić. Numera=
3:
re alicui ſubintelligitur (pecuniam.)
4:
Numerare etiam, Ważić/ mniemać. Prope
5:
alter Timarchides numerabitur, Má=
6:
lem zá drugiego Timárchuſá będzie mian/
7:
wáżón. Nullo loco numerare rem ali=
8:
quam, Niżacz czego nie mieć.
9:
Numerare in bonis, Zá dobrego poczitáć.
10:
Numerare in malis pro malum iudi=
11:
care, Nie mieć zá dobrego. Honeſtiſsimus
12:
inter ſuos numerabatur, Był miedzy
13:
ſwemi zá wielmi zacnego mian.
14:
Numeratus, a, um, participium, Zliczony/
15:
zráchowány/ a/ e.
16:
Numero uice aduerbij poſitum, Pogoto=
17:
wiu. Numerato malim quam exiſti=
18:
matione, Wolałbych pogotowiu/ niżli
19:
mniemániem. In numerato habere, Po=
20:
gotowiu mieć. In numerato habere in=
21:
genium, Bárzo prętkiego á oſtrzego rozu=
22:
mu być.
23:
Numeratio, Lidżbá/ liczenie/ też zapłátá. Vbi
24:
æris numeratio exigitur, Gdy gotowych
25:
pieniędzy chce.
26:
¶Compoſita, Adnumero ſeu Annu=
27:
mero, annumeras, pen. cor. annume=
28:
rare, Prziliczam/ przikłádam/ prziráchuyę. Et
29:
aliquando idem quod ſimplex, Liczę.
30:
In grege annumerari, W trzodę być przi=
31:
liczón. Pecuniam omnem annumerare
32:
Zápłáćić. Annumeraſti aliquid, Prziliczi=
33:
leś nieco. Vide ne annumeres, Bácz byś
34:
nie prziliczał. Annumerauit illi aliquot
35:
groſſis, Przidał/ przilicził k temu kilká gro=
36:
ſzy.
37:
¶Connumero, Policzam. Inter illos cō=
38:
numeratur, Bywa policzon miedzy onemi/
39:
k niem należy.
40:
¶Dinumero, Rozliczam/ rządnie roſprá=
41:
wiam/ álbo roſsádzam. Dinumerat digitis
42:
Liczy/ ráchuye ná pálcách. Dinumerare ex=
43:
ercitum, Ná hufce rodzielić. Denumera=
44:
re pecuniam pro diſſoluere, ſæpiſsi=
45:
me accipitur, Popłáćić długi.
46:
¶Dinumeratio, Rozliczenie.
47:
¶Enumero, Wyliczam yedno po drugim/
48:
rządnie powiedam. Et aliquando, Porácho
49:
wawam.
50:
¶Enumeratio uerbale, Wiliczenie. Ora=
51:
tores uocant Enumerationem quod
52:
alias Græce dicitur, ᾽εωιλογος, quan=
53:
do pluribus rebus expoſitis & ceteris
54:
infirmitatis, ut Neceſſe eſt aut inimicitiarū
55:
cauſa ab hoc eſſe occiſum, aut metus,kolumna: b
| N ante V. |
1:
aut ſpei, aut alicuius amici gratia, aut
2:
ſi horum nihil eſt, ab hoc non eſſe oc=
3:
ciſum.
4:
¶Prænumero, Przeliczam/ dobrze á pilnie
5:
liczę.
6:
¶Renumero, Odliczam/ oddáwam. Item
7:
liczę powtóre/ przliczam.
8:
Numidia pars Africæ inter Mauritaniā
9:
& Carthaginem cuius populi Numi=
10:
dæ, alias Nomades Vide ſupra.
11:
Numidicus, a, um, Numidicum marmor
12:
Numideyski mármur. Numidicus lapis,
13:
Kámień z Numidiey.
14:
Numantia, fem. olim ciuitas in Hiſpa=
15:
nia, Taraconenſi.
16:
Numantinus, a, um, Numáńczk.
17:
Numaſiana uitis & apud Columellam
18:
incertum adhuc quid ſit.
19:
Numitius amnis non longe a Lauinio.
20:
Numitor, numitoris, maſ. ſec. Właſne ymię
21:
ſtárego oycá Romuluſá y Remuſa. Roma=
22:
norum primi Regis & fundatoris.
23:
Numus, uel Nummus, nummi, maſ. ſec.
24:
Mińcá/ pieniądz.
25:
Numus adulterinus, Fáłſziwy pieniądz.
26:
Numiſma idem quod numus, νόμισμα.
27:
Numus aureus, Złotá mińcá/ czerwony zło=
28:
ty.
29:
Numus etiam idem quod Seſtertius,
30:
Czwarta część Denarij. Vnde mille nu=
31:
mum & mille ſeſtertium pro eodem,
32:
Pięć y dwádźieśćiá koron. Autore Budeo
33:
Numo addicere, Puśćić zá pieniądz/ zácze=
34:
nić. In numis alicuius eſſe, Być dłużen/
35:
zádłużić ſie komu.
36:
Numulus diminutiuum, Pieniążek/ máła
37:
mińcá.
38:
Numoſus, a, um, & Numatus, a, um, Pie
39:
nięzny/ bogáty/ pełny pieniędzy.
40:
Numarius, a, um, Co ku mińcy należy. Nu
41:
mariæ rei præfici, Być przełożon nád bi=
42:
ciem mińce.
43:
Numarij iudices, Przedárowáni/ przenayę=
44:
ći.
45:
Numarium iudicium, Sąd ná którym dáry
46:
á przenáymowánia ważą/ nieſpráwiedli=
47:
wość.
48:
Numaria dificultas, Niedoſtátek ná pienią=
49:
dzách. Numariæ rei difficultas eum te=
50:
net, Nie ma pieniędzy/ kupiłbych wieś álie pie=
51:
niądze gdzieś/ w przipowieści bywá mówio=
52:
no.
53:
Numularius, numularij, Mińcownik/ który
54:
nád rozmáyitą monetą śiedźi odmieniáyąć
55:
któ chce.
56:
Menſarius idem.| Nunc |
strona: 254
kolumna: a
| N ante V. |
1:
Nunc aduerbium temporis, Teras/ Do=
2:
piero.
3:
Nunc temporis, Dopieruczko. Nūc ego &
4:
illam ſceleſtam & me miſerum ſentio,
5:
Teras yuſz y onę złośliwą y mnie miſerne=
6:
go być znam.
7:
Nunc demum, Teras dopiero.
8:
Nunc deni idem, I nunc iam, Wieś ſie
9:
yedno teras. Nunc iam ſum expeditus,
10:
Teraſem yuſz świebodny. Nunc primum,
11:
Teras dopiero.
12:
Nunc nunc, Práwie dopieruczko. Aliquan=
13:
do non ſignificat tempus, ſed pro Sed
14:
accipitur.
15:
Nuncubi aduerbium compoſitum ex
16:
nunquid & alicubi, Izali kiedy. Terent.
17:
Nuncubi meam benignitatem ſenſiſti
18:
in te claudier, Izaliś kiedy znáłá moyę
19:
chuć od ciebie być odwróconą. Loquitur
20:
enim ad Thaidem.
21:
Nuncio uel potius nuntio, per t. as, aui,
22:
are, act. prim. Oznaymiam/ dáyę znáć/ po=
23:
wiedam. Nunciare ſalutem uerbis il=
24:
lius, Rozkazał cie pozdrowić/ Rozkazał ći
25:
ſie kłániáć/ ſwą służbę powiedzieć. Miſit ad
26:
me ſtatim qui ſalutem nunciaret, Po=
27:
słał ku mnie hnet kłániáyąc ſie/ o zdrowiu
28:
ſwym oznáymuyąc. Voluptatem magnā
29:
nuncias, Terent. Oznáymuyeſz mi wielką
30:
roskoſz/ Powiedaſz to co bárzo rad słyſzę. Ita
31:
Romam erat nunciatum, Tá sławá by=
32:
łá do Rzimu prziſzłá.
33:
Nunciatum eſt nobis Cæſarem ad=
34:
uentare, Oznąymiono nam że ſie Ceſarz
35:
nam przibliża.
36:
Nunciatus eſt Siluius Italicus uita ine=
37:
dia fuiſſe, Oznaymióno o Silwiuſie że od
38:
głodu vmárł. Mera monſtra nunciarat,
39:
O ſzczirych widźiádłách y cudách powie=
40:
dał.
41:
Nuncius, nuncij, maſc. ſec. Poſeł/ oznáymi=
42:
ciel.
43:
Nuncium in neut. res quæ nuntatur,
44:
Poſelſtwo. Nuncium remittere uxori
45:
pro repudiare uxorem, Rozwieść ſie s
46:
żoną. Virtuti nuncium remiſiſti, Odpo=
47:
wiedźiałeź cnocie/ to yeſt niecnotąś ſie ſtał.
48:
Nuncio regis accerſitus, Przes poſelſtwo
49:
kroliewskie przizwány/ álbo zá roskazániem
50:
kroliwskim prziſzedł. Venit nuncius re=
51:
gius, Kroliewski poſeł prziyechał. Vno
52:
nuncio at una literarum ſignifica=
53:
tione, Iednym poſelſtwem. Nuncium re=
54:
mittere, Odwiedzieć.kolumna: b
| N ante V. | 254 |
1:
Nunciatio, onis, Oznaymienie/ Dánie
2:
znáć.
3:
Nuncia, æ, fem. prim. Poſełká/ oznáimiciel=
4:
ká.
5:
¶Compoſita, Adnuntio ſeu annuntio
6:
idem quod ſimplex, Oznaymiam/ opo=
7:
wiedam/ obwieſzczam. Annuntio tibi gau
8:
dium magnum, Opowiedamći wielkie we=
9:
ſele.
10:
¶Anuntiatio, Oznaymienie/ ziáſtowá=
11:
nie.
12:
¶Denuntio idem, Oznaymiam/ opowie=
13:
dam/ ziáſtuyę.
14:
¶Denuntio aliquando Minor, Grożę/
15:
odpowiedam. Denunciare periculum uitȩ
16:
alicui, Odpowiedzieć komu ná główę. De=
17:
nunciauit ut adeſſet, Dáł mu znáć áby był
18:
ná ten czáś/ áby ſie ſtáwił. Denunciare &
19:
indicere bellū, Odpowiedźieć. Denuncia=
20:
re inimicitias idem, Denunciare iudi=
21:
cium alicui, Chcieć pozywáć kogo/ álbo prá=
22:
wem ſie s kim obchodźić. Denunciare alicui
23:
dimicationem, Ná rękę kogo wywołá=
24:
wáć/ wyzywáć.
25:
¶Denuntiatio, Oznaymienie/ ziáſtowánie
26:
też odpowiedź/ groźbá. Denuntiatio & mi=
27:
næ idem.
28:
¶Enuntio, Osławiam/ roſpuſzczam sła=
29:
wę/ wywoławam. Enunciare & diuulga=
30:
rem Wyyáwić. Enunciare confilia ami=
31:
corum aduerſarijs, Wydáć/ wyyáwić rády
32:
prziyácielskie nieprziyacielóm. Commiſſa
33:
enunciare, Zwierzone rzeczy/ táyemnice
34:
wyyáwić. Per iudicium enunciata res,
35:
Przes ſąd oſądzona.
36:
¶Enunciatum, neu. Ciceroni eſt quod
37:
Dialectici propoſitionem uocant.
38:
Gruntowna powieść kilkiem słów ogár=
39:
niona/ która yeſt w Philozophiey álbo w ſwię
40:
tym piſmie fundowána/ którą zwłaſzczá praw
41:
dá bywa podpierána/ że yey skáźić nie mo=
42:
że.
43:
¶Enunciatio, onis, uerbale, fem. eſt
44:
quod Græci Axioma uocant, Iſta
45:
práwa rzecz/ którey ſie żaden przećiwić nie
46:
może.
47:
¶Pronuntio, Mowię/ powiedam ſwoye
48:
widzenie/ też skázuyę/ decret á skaźń czi=
49:
nię.
50:
Memoriter pronunciare, Z pámięćy mo
51:
wić/ króm xiąg.
52:
Meum non eſt in hac re quam non
53:
intelligo quicquam pronunciare, Nie
54:
yeſt moyá rzecz wmiętáć ſie w tę rzecz którey| Vu 2 | nie |
strona: 254v
kolumna: a
| N ante V. |
1:
nie rozumiem/ álbo mniemánie ſwoye powie=
2:
dáć/ ſędźić. Pronunciare & ſtatuere, Vmó
3:
wić/ vſtánowić. Pronunciare ſententiam,
4:
Skaźń vczinić. Nec tamē adhuc poſſum
5:
pronuntiare utrū ſit difficilius carpere
6:
aliquid an ſcribere, Wſzákże nie vmiem
7:
powiedźieć álbo rozeznáć co yeſt trudnieyſze=
8:
go/ etć. Pronunciare præliū in poſterum
9:
diem, Zwolić ſie ná záyutrz potykáć/ bitwę
10:
zwieść. Non poteſt bene pronunciare,
11:
Nie może dobrze słów wymáwiáć.
12:
¶Pronunciatur Imperſonale Plin. pa=
13:
triam ab eo coronari pronunciatur Po
14:
wiedáyą/ etć.
15:
¶Pronunciatum idem quod Enun=
16:
tiatum uel Enuntiatio, & idem quod
17:
Græcis Axioma.
18:
¶Pronunciatus, a, um, ut pronuncia=
19:
ta ſententia, Vcziniona skaźń.
20:
¶Pronunciatus, huius pronunciatus,
21:
Wymawiánie słów/ też oznaymienie.
22:
¶Pronūciatio, onis, Obyczay mówienia/
23:
Obyczay wymawiánia słów. Lex & pro=
24:
nunciatio, Skazánie/ Decret.
25:
¶Pronunciator uerbale, maſc. Oznáy=
26:
miácz/ ſwego mniemánia ſędźia. Item idem
27:
quod autor, aliquando, Skłádácz.
28:
¶Obnuncio, Złą nowinę przinoſzę/ tez prze
29:
ćiwiam ſie. Proprie Angures dicuntur
30:
obnunciare quando aliquid mali
31:
omnis uiderint, Obnunciatio, Nieſz=
32:
częſliwe oznaymienie/ álbo známionowánie.
33:
¶Renuncio, Wrácam ſie s poſelſtwem/
34:
wskázuyę záś/ też wykázuyę/ ſpráwiam álbo
35:
oźnaymiam poſelſtwo/ też wypowiedam opuſz=
36:
czam kogo.
37:
Renuncio tibi hoſpitium, Wypowiedam
38:
ći goſpodę. Acta ad ſenatum renunciare
39:
Co ſie ſtáło to przed rádę przinieść. Vt no=
40:
bis renunciatur Ták yáko k nam wská=
41:
zuyą. Quaſi non tibi renunciata ſunt
42:
hæc, Iákobyć zwłaſzczá nie wskazano/ nie
43:
dano znáć przed tym. Amicitiam alicui
44:
renunciare, Wypowiedźieć komu prziyaźń.
45:
Repudiū renūciare, Rozwieść ſie s żoną.
46:
Ciuilibus officijs renunciare, Nie chcieć
47:
ná ſię ſpraw poſpolitych przyimowáć. Vitæ
48:
renunciare, Vmrzeć.
49:
Renuntiatur in tribus illis ſacerdoti=
50:
bus, Bywa policzón miedzy temi trzemi ká=
51:
płany/ álbo yeden ſnadź ma być z tym trzech.
52:
¶Renunciatio, Wypowiedzenie.
53:
¶Renuncius, renuncij, Poſeł który ſie z
54:
poſelſtwá wráca s drugiem poſelſtwem. A=
55:
pud Plaut. inuſitatum.
56:
Nuncupo, as, are, act. prim. Zowię/ Mie=
57:
nię/ też miánowicie á właſnie mienię. Sicutikolumna: b
| N ante V. |
1:
uerbis nuncupaui, Iákom przed tym ſpo=
2:
minał. Id quod ueteres lingua nuncu=
3:
pare dicebant, Teſtamentum nuncu=
4:
pare, Słowny teſtáment vczinić/ nie ná piś=
5:
mie. ut milites in ſummo diſcrimine fa
6:
ciebant. Nuncupare uota, Sliubić/ śliub
7:
ná ſię prziyąć.
8:
Nuncupata uoluntas, Oſtáteczna wola
9:
Teſtámentarzowá yáwnemi słowy przi obli=
10:
cznośći kilká świádków vcziniona.
11:
Nuncupatio, onis, Mienienie/ záwołá=
12:
nie.
13:
Nuncupatorius, a, um, Mieniony/ záwołá=
14:
ny.
15:
Nuncupatorium ſeu nuncupatum te=
16:
ſtamentum, Słowny teſtáment/ słowna ro=
17:
ſpráwá o ſwoyich rzeczách.
18:
Nunquam aduerbium temporis, Nigdy.
19:
Iſtum hominem nunquam uidi, Te=
20:
gom człowieká nigdy nie widział. Nunquā
21:
poſt illamuidi, Po onym czáſie wieciyem yey
22:
nie widźiał. Nunquam quicquam, Nie
23:
owſzeki. Homine imperito nihil quic=
24:
quam iniuſtius, Niemáſz trudnieyſzy ſprá
25:
wy yáko s człowiekiem nievmieyętnym.
26:
Albo nád człowieká nieumieyętnego/ nic nie
27:
yeſt nieſpráwiedliwſzego. Nūquam fui uſ=
28:
quam quin me omnes amarent plu=
29:
rimum, Nigdźiyem nie był gdźie by mie nie
30:
miłowano.
31:
¶Nonnunquam, Podczás/ niekiedy.
32:
Nunquamnon, Záwżdy.
33:
Nunquid, Ieſli. & Nunquando, Ieſlikie=
34:
dy. Interrogantis, Nunquid hic uides
35:
quod tibi doleat, Izali tu nie widźiſz
36:
co by cie nie mierziáło. Quæro nunquādo
37:
tibi moram attilerit, Pytam yeſlić kiedy
38:
w czym zámieſzkał.
39:
Nunquis, nunquæ, nunquod, uel nun=
40:
quid, Numaliquis omnia iſta per in=
41:
terrogationem dicuntur. Nunquis hic
42:
eſt? I yeſt że tu kto. Nunquid tibi ui=
43:
detur hoc, Coć ſie to podoba/ álbo co ty o
44:
tym dzierżiſz. Nunquid uis, Potrzebuyeſz
45:
czego? Nunquid eſt aliud, Maſz co dru=
46:
giego. Nunquid præterea? Ieſt yeſzcze co
47:
więcey. Nunquidnā amplius tibi cum
48:
illa fuit Carine, Miałżeś s nią co zá
49:
ſpráwę dálſzą Cárine.
50:
Nuncius, Vide Nuncio.
51:
Nuo, nuis, nui, nutum, nuere, Kiwam gło=
52:
wą/ przizwalam. Annuere oculis, Oczimá
53:
mrugáć/ dáć znáć. Annuere capite. Kinąć
54:
głową.| Nutus, |
strona: 255
kolumna: a
| N ante V. |
1:
Nutus, huius nutus, Kinienie/ Dánie znáć/
2:
przizwolenie/ też ſchilenie álbo pochilenie. Ad
3:
illius nutum fiunt omnia, Ná yedno ye=
4:
go kinienie wſziſtko bywa. Nutu quid ue=
5:
lit indicat, Kinieniem dał znáć czego po=
6:
trzebował.
7:
Suopte nutu & ſuo pondere ad pa=
8:
res angulos in terram feruntur, Z ſá=
9:
mego właſnego pochilenia y cięſzkośćy row=
10:
no ſie ſpuſzczáyą ku ziemi.
11:
Nuto, nutas, are, frequentatiuum, Vſtá=
12:
wicznie kiwam/ pochilam ſie. & Metapho=
13:
rice, Pádam/ wątpię. Vt Animus nutat,
14:
Nie yeſt śmiáły/ wątpi. Nutant arbores,
15:
Kołyſzą ſie/ chwieyą ſie. Nutat uictoria,
16:
Szwánkuye zwycięſtwo. Si fortuna nuta=
17:
bit in prælio potius quam in fuga
18:
mortem oppetere, Ieſli yáko fortuná bę=
19:
dzie ſzwánkowáłá/ wątláłá/ liepiey wbitwie
20:
niżli w vciecce vmrzeć.
21:
Nutare in re aliqua, Szwánkowáć/ wąt=
22:
pić. Ædes nutant, Dóm ſie pochy=
23:
lił.
24:
¶Nutatio, onis, fem. tert. Pochylenie/
25:
chwianie.
26:
¶Compoſita, Adnuo & Annuo, Przi
27:
zwalam/ głową kiwam/ dáwam znáć. Hoc
28:
mihi ſignificaſſe & annuiſſe uiſus eſt,
29:
Miałem zá to yáko mi to dał znáć/ álbo
30:
zdáło mi ſie yákoby tego chciał. Audacibus
31:
annue cœptis, Bądź ná pomocy śmiáło
32:
w rzecz wſtępuyącym.
33:
¶Annuere etiam, PozwoliMć/ dopuśćić. Nu
34:
tum annuere, ut gaudere gaudium.
35:
¶Abnuo, Odmawiam/ niedozwalam/ gło=
36:
wą dáyę znáć że nie chcę.
37:
¶Abnuere & recuſare idem, Abnue=
38:
re & agnoſcere opponuntur, Abnue=
39:
re ſolo uerbo, Záprzeć ſie yednym słowem
40:
Abnuere & concedere contraria.
41:
¶Abnueo, Veteres dixerunt.
42:
¶Abnuto, abnutas, are, frequentatiuū
43:
Prec ſie/ odmáwiáć/ nie dáć ſie vżić.
44:
¶Innuo, Kiwam ná kogo/ Dáyę znáć. In=
45:
nuit mihi oculis, Kinął ná mię oczimá.
46:
Indicare at innuere, Patefacere at
47:
innuere.
48:
¶Renuo, Głową/ kiwam/ á zátrząſam/ dá=
49:
yąc znáć że nie chcę/ Nie chcę/ nie yeſt moyá
50:
wola/ odmawiam.
51:
¶Renutus, huius renutus, Zátrzęſienie
52:
głową/ nie chcenie. Vnius meretricis nu=kolumna: b
| N ante V. | 255 |
1:
tu at renutu ſtant & cadunt uni=
2:
uerſa, Ná yedney kurwy wolą wſtáyą y
3:
pádną wſziſtki rzeczy/ to yeſt wſziſtko ſie dźie=
4:
ye wedle yey woliey.
5:
Nuper aduerbium temporis, Niedawno/
6:
Dopiéro/ Nowo. Quæ nuper reperta eſt,
7:
Która nie dawno nalieźiona yeſt.
8:
Nuper admodum, Barzo w krótce.
9:
Nunc nuper, Práwie teras.
10:
Nuperrime ſuperlatiuus, Dopierucz=
11:
ko.
12:
Nuperus, a, um, Nowy/ a/ e.
13:
Nuperrimus, a, ū, Nowiuczki/ Nowiuſień=
14:
ki.
15:
Nupta, Nuptiæ, Nuptus, Vide Nubo.
16:
Nurſia, femin. ciuitas Thuſciæ in Ita=
17:
lia.
18:
Nurus, huius nurus, fem. q. Synowa/ ſyno=
19:
wa żoná/ Sneszká. Et aliquando pro ſpon
20:
ſa ponitur.
21:
Nuſquam aduerbium in loco & ad lo=
22:
cum, Nigdziey. In loco, Terent. Ille aūt
23:
bonus uir nuſquam apparet, A on do=
24:
bry mąż nygdźiey ſie nie vkaże. Ad locum
25:
Plaut. Te nuſquam mittam, Nie puſzczę
26:
cie nigdźiey. Nuſquam mittam, Nie puſzczę
27:
cie nigdźiey. Nuſquam genitum, id eſt
28:
nuſquam omnino, Nigdźiey owſzeki.
29:
Abundat autem (Gentium) Terent.
30:
Fratrem nuſquam inuenio gentium,
31:
Brátá nie mogę nigdźie nálieść.
32:
Nuto, as, Vide Nuo.
33:
Nutrio, nutris, nutriui, uel nutrij, nutri=
34:
tum, nutrire, act. q. Wychowawam/ żiwię.
35:
Nutrire hulcus, Pieśćić ſie s wrzodem/
36:
to yeſt lieczić.
37:
Nutricor, nutricaris, nutricari, deponens
38:
idem.
39:
Nutrire comam, Chowáć tráfić włoſy. Sic
40:
barbam nutrire, Nośić brodę/ nie dáć
41:
golić.
42:
Nutrire tacitos ignes apud Poëtas, Tá=
43:
yemną miłość wieść.
44:
Nutritus, a, um, participium, Wychowá=
45:
ny.
46:
Nutritus, huius nutritus, Ziwność/ potrzeby
47:
do źiwnośćy.
48:
Nutrico, as, are, idem quod Nutrio.
49:
Nutricatio, onis, femin. tert, Wychowá=
50:
nie.
51:
Nutricatus, huius nutricatus, idem.
52:
Nutritius, a, um, Wychowáyący/ álbo co ku
53:
dźiećy wychowániu należy.
54:
Nutritor, nutritoris, maſc. tert. Náucziciel/
55:
ten który dźieći wychowawa.
56:
Nutrix, nutricis, fem. tert. Mámká.| Vu 3 | Nutrix |
strona: 255v
kolumna: a
| N ante V. |
1:
Nutrix aliquando pro ſeminario, MIá=
2:
ſto ogródka gdźie źiołá rożdzki/ Látorosłki y
3:
co tákowego chowáyą/ áż ſie godzą przeſádzáć
4:
álbo ſzczepić.
5:
Nutricula, læ, diminutiuum, Mámecz=
6:
ká.
7:
Nutricula ſedicioſorum & aleatorum,
8:
Tá która przechowawa koſtarze/ piyánice ál=
9:
bo Ceklowniki.
10:
Nutritia, orum, neut. plurale tantū, My=
11:
to/ zapłátá/ á oddánie zá dobrodźieyſtwo wy=
12:
chowánia. Græcis τροφείον.
13:
Nutrimentum, nutrimenti, Zywność/ po=
14:
karm.
15:
¶Compoſita, Enutrio idem quod ſim
16:
plex.
17:
¶Innutrio idem etiam, álbo Chowam ſie.
18:
Homines mari innutriti, Okóło morzá
19:
álbo przi morzu ſie chowáli álbo wychowá=
20:
li.
21:
Nutus, Vide Nuo.
22:
Nux, nucis, fem. ter. Orzech/ wſzeláki owoc
23:
w ſzczeſzuyách roſtący yáko ſą orzechy/ migda=
24:
ły/ káſtany/ żołądź/ muſzkat. Nux iugulans.
25:
Orzechowe drzewo.
26:
Nux Baſilica idem.
27:
Nux auellana uel præneſtina.
28:
Nux pontica, Laskowy orzech. Significat
29:
etiam arborem, Leſzcziná.
30:
Nux Græca, Migdał.
31:
Nux Thaſsia idem.
32:
Nuces pinæ, Sziſzki. Nuces relinquere
33:
prouerbium, Dziećinnych rzeczy pozo=
34:
ſtáć.
35:
Nucula, læ, fem. prim. diminutiuū, Orze=
36:
ſzek.
37:
Nuceus, a, um, Orzechowy/ co z orzechá yeſt.
38:
Vt oleum nuceum, Oleyek orzecho=
39:
wy.
40:
Nucleus, nuclei, maſc. Iądro z orzechá. Et
41:
Metaphorice, Wſzelákiego owocu wnętrz=
42:
ność/ práwy ſzcziry owoc.
43:
Nucleus acini, Winne yądrko/ które w gro=
44:
niech winnych bywáyą. Qui e nuce nucle=
45:
um eſſe uult frangat nucem prouer=
46:
bium, Kto chce pożitek mieć nie ma ſie ná
47:
robotę oſzczędáć.
48:
Nucleum amiſi, Prouerbium, Prziſze=
49:
dłem ku ſzkodzie/ zámieſzkałem dobrego pożyt
50:
ku.
51:
Nucifrangibulum ioco, Plaut. dentem
52:
appellauit.
53:
Nuciperſica, æ, Nieyáki rodzay fer=
54:
ſzek.kolumna: b
| N ante Y. |
1:
Nucamentum Plin. appellat quaſi quaſ=
2:
dam panniculas, ex arboribus de=
3:
pendentes præſertim piceæ & abieti=
4:
næ arboris.N ante Y.
5:
Nyctalops, nyctalopis, om. Latine Lu=
6:
ſcio uel luſcioſus uide ſupra.
7:
Nyctalops herba, quæ & chenomychon
8:
dicitur.
9:
Nycteris, nycteridis, fem. Latine ueſperti=
10:
lio, Nietoperz.
11:
Nycticorax, maſcul. tert. Nocny kruk νυ̃ξ
12:
Nox & γοραξ χορακος, Coruus,
13:
Sliepowrón zową niektórzy.
14:
Nyctileus maſ. triſyllabum, Przezwisko
15:
Báchuſowe.
16:
Nyctileia pluraliter tantum Bacchi ſa=
17:
crificia, Ofiáry Báchuſowe.
18:
Nympha, nymphæ, fem. prim. Latine
19:
ſponſa, Obłubieńcá/ młoda páni. Veteres
20:
autem Nymphas aquarum Deas uo=
21:
carunt.
22:
Nymphæ etiam dicuntur apes cum pri=
23:
mum formam habere incipiunt, Pſzczo=
24:
ły gdy ſie naprzód poczną xtałtowáć. Nam
25:
apes primum fiunt uermiculi.
26:
Nymphea, nymphææ, fem. herba, Sce=
27:
blum oder Hárwur/ po niemiecku.
28:
Nymphæum, nymphæi, Latine lauacrū,
29:
Láźnia/ kąpánie.
30:
Nymphus, nymphi, Latine ſponſus, Ob=
31:
lubieniec.
32:
¶Neonymphus, Latine nouus ſpon=
33:
ſus, Młody pan/ Obłubieniec.
34:
¶Paranymphus, Zerzec/ márſzałek ſwá=
35:
dźiebny/ który rádźi ná weſelu. Latine au=
36:
ſpex.
37:
Nympharena gea, urbis & gentis Per=
38:
ſicæ nomen habet.
39:
Nyſa nomen multarum ciuitatum præ=
40:
cipue autem in India per Bacchum
41:
ædificatæ.
42:
Nyſæus, Bóg Báchus.
43:
Nyſa mons ibidem & ciuitas in Bœotia,
44:
in Caria, in Helicone, in Ionia & in
45:
Thracia.
46:
Nyſia genus hederæ Calep.
47:
Nyſus, Właſne ymię troyáńcziká yedne=
48:
go.
49:
Nyſia, nyſſæ, repagulum, unde curſores
50:
mouentur, Cel záwodniczi.| DE |
strona: 256
kolumna: a
| DE LITERA O. |
1:
O A
duerbium uocan=
2:
di, ſeu interiectio
3:
cohortandi, No=
4:
minatiuo interdū
5:
& uocatiuo, non=
6:
nunquam, accuſa=
7:
tiuo gaudens, Ey/
8:
ut o diſcipule fac
9:
tibi curæ ſit quod moneo, Ey ty vczniu
10:
bądź tego pilen w czim cie nápomi=
11:
nam.
12:
O nonnunquā exclamantis, ut o homi=
13:
num ingratitudinem, Ey álbo o toć
14:
wielka niewdźieczność ludzka.
15:
O aliquando admirantis, ut o faciem
16:
pulchram, O bárzo niewymownie piękna
17:
twarzi.
18:
O dolentis, Cic. o me perditum, o me
19:
afflictum, O biedaż mnie nędznemu.
20:
O nieſtetis mnie miſernemu człowieko=
21:
wi.
22:
O Irridentis ut o præclaram ſapientiam
23:
Ey to cziſty rozum/ o známienita mądro=
24:
śći.
25:
O exultantis, Terent. o factum bene, O
26:
chwáłá bogu/ dobrze ták/ dobrze ſie ſtá=
27:
ło.
28:
O admirantis, o utinam, O by to ták by
29:
ło/ o boże day to. O utinam tunc cum
30:
Lacedæmona claſſe potebant, O by ſie
31:
to było ſtáło/ o nie chćiał tego Bóg.
32:
O admitantis & ſubito perculſi, ut o ſal=
33:
ue Pamphile, Báwcy o bądx pozdrowión
34:
Pámphile.
35:
O quando tacetur quando accuſati=
36:
uo iungitur, Cic. Me miſerum cur non
37:
ades, O nieſtetis mie ſámemu ná ſię.O ante A.
38:
Oaxis, maſc. fluuius Cretæ.
39:
Oaxus ciuitas Cretæ.O ante B.
40:
Ob præpoſitio accuſatiuo iungitur &
41:
ſignificat propter, Dla. Terent. Præciū
42:
ob ſtultitiam fero, Zápłátę dla ſwego
43:
ſzaleńſtwá noſzę. Huic ob inſignem eru=
44:
ditionem honos debetur, Ten dla nie=
45:
poſpolitey nauki ſpráwnie ma być czczón/ y
46:
ważón/ Ob aliquando ſignificat ante,
47:
Przed. Vt ob oculos ponere, Przed
48:
oczy położić.
49:
Ob in compoſitione ſignificat circum,kolumna: b
| O ante B. | 256 |
1:
Wkoło. Vt obambulo, Wkoło obcho=
2:
dzę.| Obacerbo | Vide | Acerbus. |
| Obacero, | Acer. | |
| Obæratus, | Aes. | |
| Obambulo, | Ambulo. | |
| Obareſco, | Areo. | |
| Obaro, | Aro. | |
| Obaudio, | Audio | |
| Obcȩco & occeco | Cæcus. | |
| Obcalleo, | Occalleo. | |
| Obdo, | Do. | |
| Obdormio, | Dormio. | |
| Obduco, | Duco. |
3:
Obater adiectiuum, Czernáwy/ poczerniá=
4:
ły.
5:
Obba, bæ, fem. Fláſzá álbo ynſze nieyákie na=
6:
czinie do picia.
7:
Obdulcorate, Słodko vczinić/ osłodźić. Bar=
8:
barum uerbum in Biblijs.
9:
Obduro, Vide Durus uel Duro.
10:
Obedio, obedis, obediui, obeditum
11:
obedire, neu. q. Słucham/ yeſtem/ posłu=
12:
ſzny. Parere, obedire, obtemperare, Sy=
13:
nonyma.
14:
Obediens participium ſiue nomen ex
15:
participio, Posłuſzny. Obediens dicto,
16:
Pilny roskazánia. Nemo illo obedien=
17:
tior, Nikt nádeń nie yeſt posłuſzniey=
18:
ſzy.
19:
Obedientia, æ, fem. prim. Posłuſzeń=
20:
ſtwo.
21:
Obedienter aduerbium, Posłuſznie.
22:
Obeditio pro obedientia plane dura de=
23:
riuatio in Biblijs legitur.
24:
Obedo, obeſus, obeſitas, Vide Edo.
25:
Obelus, obeli, maſc. ſec. pen. cor. Latine
26:
ueru, Rożen/ też známię álbo punkt w xię=
27:
gách którym známionuyą fáłſz álbo co nie=
28:
pewnego/ áby zá podeyźráne było miano.
29:
Obelo notare, Gánić/ Háńbić y odrzu=
30:
cić.
31:
Obeliſco notare, idem.
32:
Obeliſcus, obeliſci, Czworogránny proſty/ á
33:
podługowáty kámień/ ná wierſzchu yákoby
34:
rożen zákończony.| Obeo, | Vide | Eo. |
| Obequito, | Equito. | |
| Oberro, | Erro. | |
| Obeſco, | Eſca. | |
| Obeſus, | Edo. |
| Vu 4 | Obex, |
strona: 256v
kolumna: a
| O ante B. |
1:
Obex, obicis, dep. tert. Zaworá y wſzeláka
2:
zawádá/ podporá/ zamek/ ſzranki/ etć. Obſta=
3:
culum.| obfirmo | Vide | Firmo uel firmus. |
| obgannio, | Gannio. | |
| obhæreo, | Hæreo. | |
| obherbeſco, | Herba. | |
| obiaceo, | Iaceo. | |
| obijcio, | Iacio. | |
| obinanis | Inanis. | |
| obiratus, | Ira. | |
| obitus, | Eo. | |
| obiurgo, | Iurgo. | |
| oblædo, | Lædo. | |
| oblangueo, | Langueo. | |
| oblatio, | Fero. | |
| oblatro, | Latro. | |
| oblecto, | Latio. | |
| oblido, | Lædo. | |
| obligo, | Ligo. | |
| obligurio, | Ligurio. | |
| oblimo, as, are, | Limus. | |
| oblinio, | Linio. | |
| oblino, oblitus, | Lino. |
4:
obiter aduerbiū, Znienagłá/ znienacká/ wdo
5:
chwytki/ przitym. Compoſitum eſt ex ob
6:
quod ſignificat circum & iter, ut obi=
7:
ter hoc dicam, Iż to ták znienaczká przi=
8:
tym przipomionę.
9:
Obiurare, iureiurando obſtringere, Po=
10:
prziſiąć. Obſoletum, ſi non mendoſum
11:
eſt pro obiurgare.
12:
Obliquus, a, ū, Co yeſt ná vkoś álbo ná prze=
13:
ki/ vkośny/ krziwi/ poboczny. Obliqua uia,
14:
Poboczna/ przeczna dróga. Obliquis ordi=
15:
nibus in quincucem diſpoſitis, Fle=
16:
xuoſa & obliqua uia, Krziwa y tám y ſám
17:
ſie wiyąca drógá. Obliquus ictus, Ná=
18:
przeczny ſiek.
19:
Obliquitas, obliquitatis, fe. ter. Vkoś/ krzi=
20:
wość. Nitalis obliquitas in latus digre
21:
di uideretur, Wyyąwſzy by tá vkoś ná
22:
ſtronę precz vchodźiłá.
23:
Oblique aduerbium cui contrarium eſt
24:
Recte, Ná vkoś/ ná bok/ ná przeki.
25:
Obliquo, as. act. pri. pe. pro. are, Ná vkoś
26:
czinię/ krziwię.
27:
Oblitero, as, penult. cor. act. prim. Zniſz=
28:
czam/ zgłádzam/ zámázuyę. Siue a litera uel
29:
littore, uel obliuiſcor deni dedu=
30:
catur. Beneficij publici memoria pri=
31:
uatam offenſionem obliterauit, Pá=
32:
miątkę dobrodzieyſtwá Rzeczypoſpolitey oka=
33:
zánego/ oſobliwy wyſtęp zágłádźiłá. Non=
34:
dum obliterata memoria ſuperioriskolumna: b
| O ante B. |
1:
belli, Nie zápámiętawſzy yeſzcze pierwey
2:
woyny. Vetuſtate obliterata res, Stá=
3:
rośćią záſzła. Obliterata peccata, Zápá=
4:
miętáne wyſtępy. Obliterati in animo, Być
5:
zápámiętan.
6:
¶Obliteratio, onis, Zgłádzenie/ zápámię=
7:
tánie/ zámázánie.
8:
Obliteſco, Vide Lateo.
9:
Oblitus, Vide Obliuo, & Obliuiſcor.
10:
Obliuiſcor, obliuiſceris, oblitus ſum, ob=
11:
liuiſci, dep. tert. pen. prod. Zápámięta=
12:
wám/ niepámiętam. Oblitus ſum dice=
13:
re, Zápámiętałem rzec. Cum accuſatiuo
14:
& genitiuo iungitur, Cum genitiuo
15:
Terent. Prorſus oblitus ſum mei, Prá=
16:
wiem ſie ſam zápámięcał. Quæ te rei mi=
17:
litaris obliuiſci non ſinit, Którećby rze
18:
czy nie dopuſzczáły żołnierskich rzeczy prze=
19:
pámiętáć. Cum accuſatiuo, Cic. & Ar=
20:
tificium obliuiſcatur & ſtudium de=
21:
ponat, I rzemięsłá niechay zápámięta y
22:
niechay ſie więcey nie vczy.
23:
Oblitus, a, um, participium, aliquando
24:
ſignificat paſsiue, ut Nunc oblita mi=
25:
hi tot carmina, Wyſzły mi z pámięcy ták
26:
wiele wierſzów.
27:
Oblitus aliuquando actiue, Ten który zá=
28:
pámiętał.
29:
Obliuio, onis, fem. ter. Zápámiętánie. In ob
30:
liuionem uenire, Być zápámiętan. Obli=
31:
uioni tradere, Zápámiętáć/ przepomnieć.
32:
Obliuione delere, obliuione obruere
33:
idem, In obliuione diu iacuit cui op=
34:
ponitur in aſsidua eſſe commemora=
35:
tione, Długo o nim yednego słowá nie
36:
słycháć było. Tuas laudes nulla unquam
37:
obſcuratura eſt obliuio, Twoyich chwał
38:
żadne zápámiętánie nie zgłádźi. Vindicare
39:
ab obliuione, Ná świátłość wydác/ rá=
40:
towáć z zápámiętánia.
41:
Obliuium, obliuij idem quod obliuio.
42:
Obliuioſus, a, um, Niepámiętny/ hnet zápá=
43:
mięta.| Obloco | Vide | Loco. |
| Oblongus, | Longus. | |
| Obloquor, | Loquor. | |
| Obluctor, | Luctor. | |
| Obludo, | Ludo. | |
| Obmolior, | Molior. | |
| Obmuteſco, | Mutus. | |
| Obnato, | No. |
44:
Obmaneus, id eſt, diu manens, Obſole=
45:
tum.
46:
Obmunuere pro admonere Obſole=
47:
tum.
48:
Obnectere, pro obligare, Obſoletum.| Obniger |
strona: 257
kolumna: a
| O ante B. |
1:
Obniger, a, um, Prziczérnieyſzym.| Obnitor, obnixere, | Vide, | Nitor. |
| Obnoxius, | Noxa. | |
| Obnubilo, | Nubes. | |
| Obnubo, | Nubo. | |
| Obnuncio, | Nuncio. | |
| Oboleo, | Oleo. |
2:
Obolus, oboli, maſc. ſe. pen. cor. Mińcá/
3:
álbo pieniądz mniey álbo więcey niżli náſze
4:
pułgroſzá ważąci.
5:
Obolus etiam ſexta pars drachmæ, Szó=
6:
ſta część dráchmy. Vide infra de ponde=
7:
ribus quid ſit drachma.
8:
¶Semiobolus, Pułoboluſá/ cztery pienią=
9:
dze náſze ważący.
10:
¶Diobolaris, & hoc diobolare,
11:
Dwopieniężny/ co może zá dwá pieniądzá
12:
kupić. Metaphoricos, Wzgárdzony/ ni=
13:
czemny.
14:
Oborior, obrepo, Vide Orior.
15:
Obrigeo & obrigeſco, Vide Rigor uel
16:
Rigeo.
17:
Obrinca fluuius Germaniæ in Epiſcopa
18:
tur Treuerenſi.
19:
Obrizum, obrizi, neut. ſec. Szczire złoto
20:
którego nie vbywa ácz w ogień będźie wło=
21:
żone/ polerowáne álbo ſzmelcowáne złóto.| Obrodo, | Vide, | Rodo. |
| Obrogo, | Rogo. | |
| Obrumpo, | Rumpo. | |
| Obruo, | Ruo. |
22:
Obrutuit inquit Feſtus obſtupuit a ruto
23:
quod antiqui pro graui aut ſtupido
24:
dixerunt Obſoletum.
25:
Obſæuio, Vide Sæuio.
26:
Obſalutare eſt ſalutandi gratia alicui ſe
27:
offerre Obſoletum.
28:
Obſaturo, Vide Saturo.
29:
Obſcœnus, Vide Cœnum.
30:
Obſcenare malum omen afferre Obſo=
31:
letum.
32:
Obſcenus ſine diphtongo ab ob & ca=
33:
no deductum interpoſita litera s Eu=
34:
phoniæ cauſa, Niefortunny/ Straſzny/
35:
Mierźiony.
36:
Obſcurus, a, um, Ciemny/ táyemny. Obſcu=
37:
rus locus, Ciemne mieyſce. Iam obſcura
38:
luce innecti, Gdy ſie yuż zmierskło.
39:
Obſcurus etiam, Cięſzki ku wyrozumieniu.
40:
Obſcura oratio, Trudna niełatwia/ etć.
41:
Obſcurum ius, Cięſzkie práwo. Non obſcu
42:
ra beneuolentia, Nie táyemna żiczliwość
43:
álbo łáska. Non erat obſcurum quid
44:
homo improbus ac nefarius cogita=
45:
ret, Nie táyemno było co zły człowiek przed
46:
ſię był wźiął/ álbo ná co ſie ſádźił.kolumna: b
| O ante B. | 257 |
1:
Obſcurus etiam, Nieſliácheckiego rodu. Ob=
2:
ſcuro genere natus, Chłopowic. Obſcu=
3:
rus homo, Niezacny/ niemáyący záchowá=
4:
nia.
5:
Obſcure aduerbium, Ciemno/ trudno. Ob=
6:
ſcure loqui, Zátrudnioną rzecz mieć. Pa=
7:
lam & obſcure contraria, Ne obſcu
8:
re hæ duæ legiones uni Cæſari de=
9:
trahuntur, Nie táyemnie. Obſcure ferre
10:
& diſsimulare, Táyemnie mieć/ Nie dáć
11:
nic znáć. Obſcure & diſsimulanter idē.
12:
Obſcuritas, obſcuritatis, fem. tert. Ciem=
13:
ność/ trudność/ podłość/ też niezacność ro=
14:
dzáyu.
15:
Obſcuro, as, are, pen. prod act. pri. Záći=
16:
miam/ táyę. Ne diſsimulandum quod
17:
obſcurari non poteſt, Nie ma być táymno
18:
co ſie zátáić nie może. Tanta uis eſt hone=
19:
ſtatis ut ſpeciem utilitatis obſcuret,
20:
Obſcurat magnitudinem periculi lu=
21:
crum, Zákriwa.
22:
Obſcurare & celebrare contraria.
23:
Obſcuratio, onis, fem. tert. Záćmienie. Vt
24:
obſcuratio ſolis, Záćmienie słóńcá.
25:
¶Inobſcuro, Záćimiam/ zásłaniam.| Obſecro, | Vide | Sacer. |
| Obſecundo, | Secundus. | |
| Obſepio, | Sepes. | |
| Obſequor, obſequiū, | Sequor. | |
| Obſero, is, | Sero. | |
| Obſeruo, | Seruo. | |
| Obſideo, & obſes, | Sedeo. | |
| Obſigno, | Signum. | |
| Obſiſto, | Siſto. | |
| Obſoleo, Obſoleſco, | Oleo. |
26:
Obſidianus, a, um, aadiectiuum crebrum
27:
apud Plin. quod habet ſimilitudinem
28:
lapidis ab Obſidio quondā in Æthio
29:
pia inuenti.
30:
Obſipo, as, are, pro obijcere, Obſoletum
31:
Obſonus, a, um, pro Abſono obſoletum
32:
Obſonare, id eſt, male ſonare. Sipon.
33:
Obſitus, a, um, pen. cor. Odźiány/ obwikłá=
34:
ny/ nákrity. Pannis obſitus, Látámi ogár=
35:
niony/ oſzárpány.
36:
Obſonium, neut. ſec. Wſzelákie potráwy któ=
37:
re ku chlebu winu álbo piwu przirządzáyą.
38:
Obſono, as, are, pe. cor. uel obſonor, ob=
39:
ſonaris, obſonari deponens, Skupuyę/
40:
potrzeby do kuchniey/ álbo nárządzam yeść.
41:
Ego obſonabo, Ya chcę wſziſtek koſztu=
42:
nek záſtąpić/ zápłáćić cos my ſtrawili. Ob=
43:
ſonare prandium, Nákupić obiad. Ob
44:
ſonare obſonium idem. Cœnæ obſo=
45:
naui, Nárządźiłem ná wieczerzą.| Obſonatus |
strona: 257v
kolumna: a
| O ante B. |
1:
Obſonatus, huius obſonatus, Skupienie
2:
rzeczy potrzebnych do kuchniey.
3:
Obſonator, huius obſonatoris, maſcul.
4:
tert. Száfarz.
5:
Obſopæus, Kuchars. Alij hæc omnia ſcri=
6:
bunt per pſ hoc eſt per ψ Græcum.
7:
Obſorbeo, Vide Sorbeo.
8:
Obſordere, pen. prod. Sordidum fieri &
9:
obſoleſcere, Obſoletum.
10:
Obſtaculum, Vide Obſto.
11:
Obſtetrix, obſtetricis, fem. tert. Bábá która
12:
przi pániách brzemiennych bywa.
13:
Obſtetrico, & obſtetricor, aris, ari, Bábą
14:
być/ pri porodzeniu pań bywáć. In Biblijs tan
15:
tum legitur.
16:
Obſtino, as, aui, are, pen. cor. Przećiwiam
17:
ſie/ Ieſtem ociętny/ zátwardzam ſie. Certū
18:
at obſtinatum eſt, Vpárłem ſie yuſz ná
19:
to. Obſtinauerant animis uincere aut
20:
mori, Ná to ſie vpárli álbo zwyciężić ábo
21:
vmrzeć.
22:
Obſtinatus, a, um, Participium ſiue no=
23:
men ex participio, Vpárty/ ociętny. Vo
24:
luntas obſtinatior & in Iracundia ob=
25:
firmator.
26:
Obſtinatio uerbale, Ociętność/ vpárcie/ vdá=
27:
nie ſie ná co.
28:
Obſtinate aduerbium, Ociętnie. Obſtina=
29:
te negare, Mocnie pzreć.
30:
Obſtipus, a, um, Ociętny/ vpárty/ twárdo=
31:
ſzeyny álbo twárdouſty. Dicuntur enim
32:
obſtipi quibus colla rigent, id eſt, in=
33:
durantur, Horat. Stes capite obſtipo,
34:
Weźmi głowę ná kręgi yákoby miał yáki
35:
ſtós á vderzenie głową vczinić.
36:
Obſtipo, as, are, ut obſtipare uerticem,
37:
Głowy náchylić ku ſtóſowi.
38:
Obſtitum ueteres modo pro uiolatum,
39:
modo pro obliquam dixerunt. Ca=
40:
lepinus.
41:
Obſto, & obſtaculum, Vide Sto.
42:
Obſtragulum, obſtraguli, Zápinánie álbo
43:
załogá yáko v botów niewieścich bywa.
44:
Obſtrepo, Vide Strepo.
45:
Obſtrigillo, as, are, pro obſtare, repu=
46:
gnare, detrahere Obſolet. Przeciwić ſie.| Obſtringo, | Vide | Stringo. |
| Obſtrudo, | Trudo. | |
| Obſtruo, | Struo. | |
| Obſtupeo, | Stupeo. | |
| Obſum, | Sum. | |
| Obſurdeſco, | Surdus. | |
| Obtego, | Tego. | |
| Obtempero, | Tempero. | |
| Obtendo, | Tendo. | |
| Obtenebro, | Tenebræ. |
kolumna: b
| O ante B. |
| Obtero, | Vide | Tero. |
| Obteſto | Teſtis. | |
| Obtexo | Texo. |
1:
Obturo, as, are, pen. prod. act. prim. Záty=
2:
kam/ vtykam/ zámykam. Quidam cum a=
3:
ſpiratione ſcribendum putant, Obthu
4:
ro, hoc unico uerbo omnibus os ob=
5:
turabis, Tym yednym słowem wſziſtkim
6:
vſtá zámknieſz.
7:
Obturamentum, obturamenti, neut. ſec.
8:
Nieco czym co zátykáyą/ zátykádło.
9:
Obturamentum piſcinæ, Vpuſt.
10:
Obturatio, onis, fe. tert. Zátknienie/ zátwier=
11:
dzenie/ zámknienie.
12:
Obticeo, Vide Taceo.
13:
Obtineo, Vide Teneo.
14:
Obtingit, obtingebat, obtingere, imper=
15:
ſonale non niſi in tertijs perſonis legi=
16:
tur, Przigadza ſie/ potyka ſie/ doſtáwa ſie.
17:
Aſiam Q. ſuauiſsimo fratri obtigiſſe
18:
audiſti, Mam zá to żeś słyſzał iż ſie memu
19:
brátu Aſia doſtáłá/ to yeſt opiekuńſtwo ál=
20:
bo ſtároſtwo w Aſiey. Tibi obtingit quod
21:
plurimi exoptant ſibi, To ſie przigodźiło
22:
tobie/ co ich wiele ſobie ząda. Quod cui
23:
obtingit hoc quiſ teneat, Co ſie komu
24:
doſtáło to niechay ma. Obtingit præter
25:
ſpem, Przigodźiło ſie nád mniemánie. Elo=
26:
quere ut hæc res obtingit de filia, Po=
27:
wiedz yáko ſie tá rzecz ſtáłá s córką.
28:
Obtorpeo, & obtorpeſco, Vide Torpeo.
29:
Obtorqueo, Vide Torqueo.
30:
Obtrecto, Vide Traho uel Tracto.
31:
Obtringo, is, pen. prod. uel obſtingo, Po=
32:
przisięgam/ prziśięgą obowięzuyę. Iureiu=
33:
rando obſtringo, Obſoletum.| Obtrundo, | Vide | Trudo. |
| Obtrunco, | Truncus, a, um. | |
| Obtundo, | Tundo. | |
| Obtueor obtutꝰ | Tueor. | |
| Obturbo, | Turbo. | |
| Obturo, | paulo ſupra. | |
| Obuagio, | Vagio. | |
| Obuallo | Vallus. | |
| Obuenio, | Venio. | |
| Obuerto, | Verto. | |
| Obuio, obuius, | Via. |
34:
Obuaricare, & obuaricator pro eo qui
35:
cuipiam occurrit quo minus rectum
36:
iter conficiat, Obſoleta.
37:
Obuaro, as. are, peruertere, deprauare,
38:
Obſoletum.| Obumbro |
strona: 258
kolumna: a
| O ante C. |
1:
Obumbro, Vide Vmbra.
2:
Obuncus, Vide Vncus.
3:
Obuoluo, Vide Voluo.O ante C.
4:
Occa, occæ, fem. prim. Broná którą włó=
5:
czą á bryły rozbiyáyą ná roli.
6:
Occo, as, are, Włóczę. Iubet occare domi=
7:
nus, Każe s bronámi ná pole włóczić.
8:
Vineas occare, Kopáć motyką.
9:
Occatio, onis, fem. tert. Włóczenie.
10:
Occator, oris, maſc. ter. Włócznik.
11:
Occatorius, a, um, Co ku włóczeniu należy.
12:
Occatoria opera, Włóczenie.
13:
¶Inocco & Deocco, Włóczę dobrze/ po=
14:
właczam drugą ras.
15:
Occæco, Vide Cæcus.
16:
Occalleo & occalleſco, Vide Callum.
17:
Occano, Vide Cano.
18:
Occaſio, onis, fem. ter. Czás/ prziſtęp/ pogodá
19:
ku którey rzeczy/ potemność/ przicziná. Ca=
20:
ptare occaſionem, Szukáć czáſu. Captat
21:
occaſionem loquendi cum Principe,
22:
Godźi ná pogodę/ radby s pánem mówił.
23:
Capere occaſionem, Wziąc prziczinę.
24:
Nunc occaſio eſt & tempus, Teras
25:
maſz wyborny czás. Vt primum occaſio
26:
data eſt feci, Iákom skoro czáſu doſtał/
27:
etć. Arrepta occaſione ex ſermone al=
28:
terius, Wziąwſzy pochop z rzeczi drugiego.
29:
Amittere occaſionem, Omieſzkáć czáſu.
30:
Summa eludendi occaſio eſt mihi
31:
nunc ſenes, O mamze teras wyborną po=
32:
godę náwodźić ſie zá nos ſtárców. Tanti=
33:
ſper tacet, quantiſper occaſionem nō
34:
habet effuciendi, Poty milczy poki nie
35:
ma pogody wyzienąć.
36:
Occaſiuncula, læ, fem. prim. diminuti=
37:
uum.
38:
Occaſus huius occaſus, maſc. q. Záście/
39:
zachód/ zginienie śmierć. De homine & re=
40:
bus maioribus dicitur, occaſus Lelij,
41:
Smierć Lelij. Occaſus Reipub, Záśćie/ zá=
42:
trácenie miáſtá. Occaſus ſolis, Zachód słóń=
43:
cá. In occaſum, Ná zachód słońcá.
44:
Occidens, tis, maſc. ter. ſubſtantiuum idē,
45:
Zachód słóńcá álbo tá część niebá która yeſt
46:
ná zachód słóńcá.
47:
Occidentalis & hoc occidentale, Co/ yeſt
48:
ná západ słońcá.
49:
Occiduus, a, um, ut ab orbe occiduo, Od
50:
zachodu słóńcá. Sole iam fere occiduo,
51:
Gdy słóńce nad zachodem było.kolumna: b
| O ante C. | 258 |
1:
Occedere pro Accedere Obſoletum.
2:
Occepſo pro Accepero antiquum.
3:
Occido, Vide Cado uel Cædo.
4:
Occillare apud Plaut. pro contundere
5:
ubi quidam legunt oſcillare utrun
6:
Obſoletum.
7:
Occino, Vide Cano.
8:
Occipio, Vide Capio.
9:
Occiput, huius occipitis, neu. ter. & occi=
10:
pitium, ij, neut. ſec. Tył główy. Frons oc=
11:
cipitio prior, prouerbium, Stárſzy Bóg
12:
niż święty Marćin/ álbo dáleko lepiey yeſt
13:
ſam przes ſie ſwey rzeczy doyźrzec/ niżli ſie
14:
ná kogo ſpuſzczáć.
15:
Occlamito, Vide Clamo.
16:
Occludo, Vide Claudo.
17:
Occo, Vide Occa.
18:
Occulo, occulis, occului, occultum, oc=
19:
culere, Táyę/ zákriwam. Apparent nec
20:
occuli poſſunt, Widáć ye ánu mogą być
21:
zákrite.
22:
Occultus, a, um, participium ſiue nomen
23:
ex participio, Táyemny/ ćichy/ skrity. Oc=
24:
cultiſsime res, Bárzo táyemne rzeczy.
25:
Occulte, occultius, occultiſsime, aduer=
26:
bium, Táyemnie/ Skricie. Occulte ali=
27:
quid facere, Táyemnie co ſpráwowáć. Hoc
28:
ait quomodo occulte, ſiue teſte ſiue
29:
conſcio fallat, Ná tym yeſt yákoby táyem=
30:
nie nie dáyąć znáć nikomu/ Nie zwierziwſzy
31:
ſie nikomu zdrádźił.
32:
Occultiſsime aliquid moliri, Bárzo tá=
33:
yemne co zámyſliać. Occultiſsime agit,
34:
quicquid agit, Wielmi ćicho á skricie/
35:
ſobie poczina cokolwiek czini.
36:
Occulte & clam idem.
37:
Occulto, as, are, frequentatiuum, Táyę/
38:
kriyę/ chowam.
39:
Occultare ſe latebris, W kąciech w skri
40:
tych mieyſcach ſie chowáć. Occultare ſe ab
41:
aliquo, Krić ſie przed kim. Occultare a=
42:
pud ſe, Táyemne mieć/ Nie wyyáwiać. Oc
43:
cultare conſilium fugæ, Nie zwierzić ſie
44:
nikomu máyąc wolą vciec. Occultare fu=
45:
gam. Nie dáć nikomu znáć o ſwey vciec=
46:
ce.
47:
Occultatus, um, participium, Zátáyony/ zá=
48:
kryty.
49:
Occultate aduerbium idem quod Oc=
50:
culte.
51:
Occultatio, onis, fem. tert. Zátáyienie/ skri=
52:
cie.
53:
Occultator, oris, maſc. ter. Zátáyciel. La=
54:
tronum occultator & receptator, Prze=
55:
chowáwácz łotroſtwá.
56:
Occumbo, Vide Cubo.| Occupo |
strona: 258v
kolumna: a
| O ante C. |
1:
Occupo, as, pen. cor. are, act. prim. ex ob
2:
& cupio compoſitum, Oſięgam/ Oſiádam
3:
poſiadam/ ogárniam/ zeymuyę/ vprzedzam/ zá=
4:
báwiam ſie.
5:
Ego prior hunc locum occupaui,
6:
Iam tu ſobie pierwey záſiadł. Mors con=
7:
tinuo ipſam occupat Terent. Smierć
8:
yą hnet ogárnęłá.
9:
Tantus timor homines occupauit, Ta
10:
ki ſtrách ludzie ziął. Occupare agros,
11:
Pośiać role.
12:
Occupare poſſeſsionem laudis, Vprze=
13:
dźić kogo w chwale. Niſi te illa ante oc=
14:
cupauerit, Wyyąwſzy by cie vprzedźiłá. In
15:
ea funditus delenda occupati ſunt,
16:
Zábáwili ſie chcąc z gruntu wykorze=
17:
nić.
18:
Occupatus eſt ſolicitudine, Troſzcze ſie
19:
Occupauerat animos fuga, Mieli ſie ku
20:
vciekániu.
21:
Occupare Italiam militibus, Náwieść
22:
zołnierſtwá do włóch. Populus erat occu
23:
patus in funabulo, Lud ſie był zábáwił
24:
pátrząc ná mietelniki/ który po powrozách
25:
latáyą.
26:
Hæc cauſa prima iudicia occupabit,
27:
Tá ſpráwá naypierwey będźie ſądzona. Quȩ
28:
homines occupatos occupat, Która
29:
ludźiem zátrudnionym trudnośćy zádá=
30:
ye.
31:
Occupans, occupantis, participiū, Vprze=
32:
dzáyący/ oſięgáyący/ poſiádáyący/ zábáwio=
33:
ny.
34:
Occupatus, a, um, Zátrudniony/ poſiędzony/
35:
vprzedzony/ prácowity. Niſi quid magis
36:
es occupatus operam mihi da, Ieſliś
37:
nie yeſt zátrudnion chciey mi máło k woli
38:
być.
39:
Occcupatus & ocioſus contraria, Occu=
40:
patus auditione cauſarum, Zátrudnio=
41:
ny słuchániem ſpraw. Occupatus in amo=
42:
re, Zábáwiony miłością. Occupatus ſtudio
43:
Occupatus in re familiari, Zábáwiony
44:
goſpodárſtwem.
45:
Non dubito quin occupatiſsimus
46:
fueris quam ad me nihil dederis lite=
47:
rarum, Mam zá to żeś wielmi zátrudnio=
48:
nym był yżeś mi nic nie piſał.
49:
Occupatio, fem. tert. Poſięgnienie/ pośiędze=
50:
nie/ wzięcie/ zátrudnienie/ trudność. Per oc=
51:
cupationes non potui ad te uenire,
52:
Dla trudnośćy nie mógłem do ciebie prziść.
53:
Implicatus occupationibus, Wielkiemi
54:
ſpráwámi záwięźbiony. Multa quidem
55:
cogito ſed prohibeor occupationibus
56:
Wiele rzeczy przed ſię biorę ále dla tru=
57:
dnośćy temu doſić vczinić nie mogę.kolumna: b
| O ante C. |
1:
Occupatio rei familiaris, Zábáwienie około
2:
zołnierſtwá.
3:
Occupatio ſchema eſt Rethorum quo=
4:
ties quæ dici ab alio poterant, ea ipſi
5:
præueniendo dicimus in noſtrá partē
6:
ne nobis officiant poſtea, Vprzedze=
7:
nie.
8:
¶Præocupo, Vprzedzam Præoccupare
9:
partes alterius, Vprzedźić kogow vrzę=
10:
dźie.
11:
¶Præoccupatio, onis, Vprzedze=
12:
nie.
13:
¶Præocupatio apud Rhetores quæ
14:
Græcis Apoſiopeſis uel Paralepſis,
15:
Schema eſt, cum aliquid nos reticere
16:
dicimus, quod tum tacitum intelligi=
17:
tur, alias Præteritio dicitur, Przeminie=
18:
nie álbo opuſzczenie. Vt nolo dicere quā
19:
turpiter adoleſcentum transegeris,
20:
Nie chcę o tym nic mówić yákoś márnie
21:
młodźieńſtwo ſwe ſtrawił.
22:
Occurro, occurſus, Vide Curro.
23:
Oceanus, oceani, maſc. ſec. pen. cor. Wiel=
24:
kie morze które wſziſtek ſwiát okrąża. Vi=
25:
de ſupra in dictione Mare, Poetowie
26:
wymyſliáyą/ powiedáyąc że yeſt Małżonek
27:
Tethios.
28:
Oceanitis, oceanitidis, Dźiewká Ocea=
29:
nowá.
30:
Oceanus etiam, Wánná łáźienna álbo wielki
31:
ceber, Vaſtum ſolium.
32:
Ocellus, Vide Oculus.
33:
Ocha, ochæ, Gęś. Inſolens.
34:
Ocha, ochæ, etiam mons Eubœæ.
35:
Ochus fluuius qui Indiæ montibus or=
36:
tus, per Arcananiam fluit.
37:
Ocior, Vide Ocium.
38:
Ocium, ocij, neut. ſecund uel otium per t
39:
Prożnowánie. Aliquādo ſignificat, Chwi=
40:
lá/ czás.
41:
Non mihi ocium fuit ſcribendi, Nie
42:
miałem czáſu piſáć. Ocium agere uel o=
43:
cium tenere, Czás prożno trawić. Ocium
44:
ſequi, S prożnowániem ſie mieć. Ocij plu=
45:
rimi es, Maſz doſić czáſu. Et ocij pluri=
46:
mi res, Rzecz potrzebuyąca wiele czá=
47:
ſu.
48:
Ocium & labor contraria.
49:
Ocium & negotium etiam contraria,
50:
Horum libros, cum eſt ocium lego,
51:
Ty xięgi gdy mam czás czitam. Abun=
52:
dare ocio, Mieć doſić czáſu. Affluere
53:
ocio idem. In ſtudijs omne ocium
54:
tempuſ conterimus, Ná naukách wſzi=
55:
ſtek czás trawimy. Deſidioſiſsimo ocio
56:
indulges, Vdałeś ſie ná leniwość y próż=| nowánie. |
strona: 259
kolumna: a
| O ante C. |
1:
nowánie. In ocio uiuere, Spokoynie żyć. He
2:
beſcit & langueſcit animus in ocio,
3:
W próżnowániu człowiek tępieye y le=
4:
nieye.
5:
Ocium etiam, Pilnowánie álbo ſie obieránie
6:
w naukách. Vt quid dulcius ocio lite=
7:
rario, I co milſzego yáko ſie obieráć w
8:
naukách.
9:
Ocioſus, a, um, Prożnuyący/ a/ e. Ocioſus
10:
dies, Swięto. Vide ut ocioſus incedit,
11:
Bá bacz álbo poyźrzi yáko ſobie pániczkuye/
12:
álbo prożnuye.
13:
Ocioſus etiam, Spokoyny/ nie troſzczący ſie.
14:
Terent. Ocioſo animo iam nunc eſſe
15:
impero, Iuż też teras ſobie chcę odpoczi=
16:
nąć.
17:
Ocioſus a metu, Nie máyący ſie czego
18:
bać.
19:
Ocioſus ab animo, Nie máyący ſie ócz
20:
ſtáráć.
21:
Ocioſus aliquando idem quod Inanis
22:
uel inutilis, ut ocioſa uerba, Niepotrze=
23:
bne/ niczemne słowá. Ocioſe ſententiæ,
24:
Nie k rzeczne ſententie/ álbo namowy. Ocio=
25:
ſus ſtudiorum, Nie vczący ſie.
26:
Ocioſe aduerbium, Prożnuyąc/ też ſpokoy=
27:
nie.
28:
Sedet ocioſe, Siedźi nic nie cziniąc. Ocio=
29:
ſe ambulare, Po prożnu ſie przechodźić.
30:
In aurem utran ocioſe ut dormias,
31:
Abyś bezpiecznie ſpał króm którego ſtárá=
32:
nia.
33:
Qui ſuum officium gerunt ocioſe,
34:
Którzi ſwoye ſpráwy ládá yáko álbo niedba=
35:
le ſpráwuyą.
36:
Ocioſitas pro ocio barbara dictio in Bi=
37:
blijs.
38:
Ocior, aris, ari, dep. Prożnuyę/ nic nie czi=
39:
nię.
40:
¶Negocium, Vid alias.
41:
Ochra, æ, Cretæ ſeu lapidas ſpecies, quæ
42:
fit exuſta rubrica in ollis nouis luto
43:
circumlitur.
44:
Ocquiniſco, is, ere, Inclino, Schilam
45:
ſie.
46:
Ocrea, ocreæ, Skorznie/ Bóty długie/ dicta
47:
quod crus tuetur.
48:
Ocreatus, a, um, W skorznie vbrány.
49:
Octo nomen numerale indeclinabile, o=
50:
mnis plurale tantum, Ośm.
51:
Octies aduerbium, Ośmkroć.
52:
Octauus, a, um, Oſmy. Octaua pars, Oſma
53:
część.
54:
Octauum tanquam aduerbium poſitum
55:
pro octies, Liui. Iam octauum, Iuż po
56:
ośmi kroć.kolumna: b
| O ante C. | 259 |
1:
Octuaginta, Ośmidźieſiąt.
2:
Octingenti, ta, tæ, Ośmſet.
3:
Octingenarius, a, um, Ośmſetny/ a/ e. Vt
4:
Octingenarius grex, Trzódá w który
5:
ośmſet yeſt pogłowia.
6:
Octogenus, a, um. Plin. Pctogenis ſeſter=
7:
cijs ſtrigmēta olei uendidiſſe, Zá ośmi=
8:
dźieſiąt Seſtercia. Octogenti bini æris
9:
militibus dati, Káżdemu z oſobná żołnie=
10:
rzowi dano dwá y ośmidzieſiąt miedźiánych
11:
pieniędzy.
12:
Octogeſimus, a, um, Ośmidźieſiątny/
13:
a/ e.
14:
Octogies, Ośmiedzieſiątkroć.
15:
Octonus, a, um, idem quod octo, ſed in
16:
plurali diſtributiuum eſt, Vt Octenis
17:
pueris dati ſunt duo groſſi, Ośmią
18:
á ośmią chłopiętów dano dwá groſzko/ álbo
19:
miedzi ośm á miedzi ośm chłopiąt.
20:
Octonarius, a, um, Co z ośmi yeſt. Vt octo=
21:
narius numerus, Ośmioráka lidżba/ Lidż=
22:
bá zámykáyąca w ſobie ośm.
23:
Octophorus pen. cor. Nieco tákowego co
24:
muſza ośm nośić/ łoże/ zedel/ máry álbo co tá=
25:
kowego.
26:
Octangulus octo habens angulos, O ośmi
27:
kątách CC.
28:
Octuplus, a, um, Ośm kroć w ſobie máyący/
29:
Ośmkrotny.
30:
Octuplatus, a, um, Z ośmi częśći złożony/ ál=
31:
bo ośm rázów więcey.
32:
October, octobris, Pázdźiernik.
33:
October, octophorus, Vide Octo.
34:
Octodorus oppidum uel caſtellum quon
35:
dam Veragrorum.
36:
Octopes, octopedis, maſc. ter. Rybá. Alias
37:
Polypus, Vide infra.
38:
Oculus, oculi, maſ. ſec. Oko. Etiam de ar=
39:
boribus dicitur, Pączki ná drzewiech gdy
40:
ſie pukáyą z których kwiécie/ á potym owoce
41:
bywáyą. Vt ego oculis rationem ca=
42:
pio, Ilie ya doyźrzeć mogę/ yle mogę oczi=
43:
má rozeznáć.
44:
In oculis aliquid habere, Záwżdy ná
45:
oczu mieć/ álbo nie ſpuśćić z pámięćy. Inten=
46:
tis oculis contemplari, Wytrzeſzcziwſzy
47:
oczy oględowáć.
48:
Ocule mi blandientis, Moye oczko. Effo=
49:
dere exculpere oculos, Wykłóć oczy In
50:
oculos incurrere dicitur res aliqua,
51:
Którą może oczimá oſięgnąć. Oculi eruditi
52:
Baczne/ rozumne oczy. Oculis captus, Cæ
53:
cus, Sliepy. CC.
54:
Oculi etiam dicuntur caudæ pauonum
55:
Ogony páwie pełne ók.| Xx | Ocellus |
strona: 259v
kolumna: a
| O ante C. |
1:
Ocellus, ocelli, dimi. Oczko. Ocellus meus
2:
blandientis, Moye oczko.
3:
Ocellatus, a, um, Pełny oczek/ y dźiurek yáko
4:
ſą czepce/ ſiatki.
5:
Oculiſsimus, a, um, formauit, ſuperlat.
6:
Bárzo yáſny á oſtry wzrók/ máyący.
7:
Oculeus, a, um, apud Apuleum, Pełny
8:
orzek.
9:
Oculatus, a, um, Oſtrego wzroku/ baczny/
10:
ocziwiſty. Oculatus teſtis, Ocziwiſty ſwiá=
11:
dek.
12:
Oculatiſsimum locum appellat Plinius,
13:
Iáſne á dobre wiádome mieyſce. Oculatus
14:
homo, Opátrzny/ báczny człowiek.
15:
Ocellatus, a, um, Pełny dziur/ á ok yáko śieć.
16:
Oculata, oculatæ, fem. prim. piſcis, Ni=
17:
nóg.
18:
Oculatio, onis, Odłamánie/ álbo odrzezánie
19:
zbytnych látoroſli álbo pączków ná winni=
20:
cách.
21:
Oculitus aduerbium in ea forma qua
22:
funditus legitur, Ocziwiście. Plaut. Qui
23:
amat ancillam meam oculitus, Iáko
24:
ſwoye oko.
25:
Oculo, as, non uſurpatur, ſed compoſita
26:
Exoculo, as, are, Oſlepiam/ wykalam/ álbo
27:
dáyę wyłupić oczy.
28:
¶Exoculaſſo, is, ere, idem. Plaut. Si nō
29:
ei caput exoculaſsitis pro exoculaue=
30:
ritis, Ieſli mu oczu nie wyłupicie.
31:
¶Exoculatus, a, um, Któremu oczy wy=
32:
łupiono/ oślepiony.
33:
¶Inoculo, as, are, Wpráwiam látorosłki
34:
w ſzczep/ ſzczepię.
35:
¶Inoculatio, Szczepienie. Emplaſtratio
36:
idem.
37:
¶Vnoculus & Monoculus, Iednooki.
38:
Ocymum, ocymi, neut. ſe. herba, Bydlęca
39:
picá/ ſtárzy zmieſzawáli weſpołek wykę/ wie=
40:
logroch/ tátárkę y tákowe yárziny á weſpo=
41:
łek śiewali/ którym bydłu purgácią zádá=
42:
wáli. Quidam tamē uolunt eſſe frumēti
43:
genus uulgo, Tátárkę.
44:
Ocyor, ocyſsimus, a, um, Prętki/ skory.
45:
Sunt gradus a Græco poſitiuo ᾽ωχὴς
46:
Celer.
47:
Ocyus, ocyſsime, aduerbia, Prętko/ skoro/
48:
skokiem. Non ocyus quiui, Nie mógłem
49:
prędzey. Accipe a me ocyus, Weźmi ode=
50:
mnie co prędzey.
51:
Ocypere una ex Harpijs uide ſupra.O ante D.
52:
Odæum, odæi pars quædam ædificij.kolumna: b
| O ante D. |
1:
Ode, odes, uel oda, odæ, ſem. Latine can=
2:
tus, carmen, Spiewánie/ pioſnká. Vnde co
3:
mædia de qua ſupra, & Tragædia de
4:
qua infra.
5:
¶Proſodia, Latine accentus, Przinoce=
6:
nie prętkie álbo długie wedle potrzeb ſi=
7:
lab.
8:
Odi, odiſti, odit, uerbum defectiuum ſub
9:
uoce præterita ſignificat præſens &
10:
præteritum, tam imperfectum quam
11:
perfectum, id eſt odio habebam, uel
12:
habui, Præteritum perfectum tantum
13:
habet & ab eo formata.
14:
Odi ſignificat odio habeo & habui,
15:
Mam w nienawiśćy/ álbom miał/ Mierźy
16:
mie. Male odit, O bárzo go mierźy. Odit
17:
ex animo, Mierźy go yáko co złego. Odit
18:
lædi ferro uitalia Balſamum, Nie chce
19:
być żelázem odémány.
20:
Oſus, a, um, participium, Máyący w nie=
21:
nawiśći. Eſt enim actiue ſignificatio=
22:
nis, ut Exoſus, a, um, & Peroſus, a, ū,
23:
fere idem, Quid tibi cum illis eſt ne=
24:
gocij, qui literarum ſtudia ſemper
25:
exoſi ſunt, Co maſz zá ſpráwę s tem którzi
26:
záwżdy nauki máyą w nienawiśćy.
27:
Oſurus, a, um, To co bywa w nienawiśćy
28:
miano/ czym bywa gárdzono.
29:
Oſor, oſoris, maſc. tert. Nienawiſny/ nieżicz=
30:
liwy. Scito illum oſorem uxoris tuæ,
31:
Wiedz żeć ná twą żone nie łáskaw.
32:
Odium, odij, Nienawiść. Actiue & paſsiue
33:
accipitur. Actiue apud Cic. Incredibi=
34:
le eſt omniū ciuium odium in M. An=
35:
tonium, Bez miernie wſziſcy mieſzczánie
36:
máyą w nienawiśći M. Antoniuſá. Paſsi=
37:
ue apud eundem, Es odium publicum
38:
populi. Wſziſtkim yeſteś mierźiony. Hinc
39:
illæ loquendi formulæ paſsim apud
40:
autores, In odium uocare, Odiū crea=
41:
re, uel conciliare, concitare, W gniew
42:
á w nienawiść wpráwić.
43:
Odio præmi & in odio eſſe, Być w
44:
nienawiśći.
45:
Odium nouercale & capitale, Vżiwa
46:
głowney nieprziyaźniey. Odio eſſe omni=
47:
bus & in odio eſſe apud omnes, Ni=
48:
kogo nie mieć ná ſię łáskáwego.
49:
Odium etiam pro moleſtia, Si quando
50:
negocij odiū eum ceperat, Ieſli ſie kiedy
51:
obciężił nád ſpráwámi. Venire in odium
52:
omnibus, Prziść w niełáskę v wſziſtkich.
53:
Si qui ſunt, quibus infinitum ſit o=
54:
dium. Ieſli którzy ſie ſą którzi nie mogą od=
55:
gniewáć.| Habere |
strona: 260
kolumna: a
| O ante D. |
1:
Habere magnum odium in aliquem,
2:
Wielką nienawiść mieć ná kogo. Concitare
3:
magnum odium in aliquem, Pobudźić
4:
przećiw komu nienawiść.
5:
Odibilis, le, pro odioſo in Biblijs Bar=
6:
barum.
7:
Odioſus, a, um, Mierźiony/ nienawiſ=
8:
ny/ a/ e.
9:
Odioſa res, Mierźiona rzecz. Odioſa
10:
ceſſas, Ty mierźiona yeſzcze mieſzkaż.
11:
Odioſus aliquando, Záwádzáyący/ zátru=
12:
dniáyący kogo.
13:
Odioſus mihi es, Zádáyeſz trudność/ tra=
14:
piſz mie. Si porro eſſe odioſi pergitis,
15:
Ieſli mie nie chcecie przeſtáć/ álbo yeſli mie
16:
nie przeſtániecie trapić álbo nágábáć.
17:
Odioſe aduerbium, S gniewem/ s niena=
18:
wiśćią.
19:
Odioſe aliquid facere, Nie s dobrą wo=
20:
lią co czinić. Aeſchinus odioſe ceſſat,
21:
Mierźiony yeſt s tym ták długim mieſz=
22:
kániem.
23:
Odor, odoris, maſcul. tert. Wonia/ won=
24:
ność.
25:
Odores in plurali & aromata pro eo=
26:
dem accipit Columella, Wſzelákie źiołá
27:
dobrą wonią dáyące.
28:
Odorus, a, um, Woniáyący/ a/ e.
29:
Odoratus, a, um, idem álbo pełny dobrey
30:
woniey. Odoratæ radicis herba, Ziele wo
31:
niáyącego korzeniá.
32:
Odoratus, huius odoratus, Powoniánie/
33:
wonia. Iucundus odoratus, Wdźięczna
34:
woniá.
35:
Odoro, as, are, neut. prim. & Odo=
36:
ror, odoraris, odorari, deponens,
37:
Woniam/ wącham. Odorare hanc her=
38:
bam, Powoniay/ powąchay tego ziela. Odo
39:
rari ueſtigijs, Sliedźić/ zá oſliádą yść.
40:
Odorari per translationem, Wyrozumieć/
41:
podsłucháć. Cic. Cupio odorari diligen
42:
tius quid futurum ſit, Liepiey ſie wywie=
43:
dźieć y wyrozumiec. Tu ſagacius odora=
44:
bere, Ty pilniey powoniay. Canes uena=
45:
ticos diceres, ita odorabantur omnia
46:
& perueſtigabant, Rzékłbyś że myſliwym
47:
pſóm odobni byli/ ták wſziſtkich rzeczy wą=
48:
cháli/ ſiedźili chcąc zwłaſzczá wyrozumieć.
49:
Odorans participium, Sliedzący/ wącháyą=
50:
cy.
51:
Odoratio, Wąchánie/ sliedzenie.
52:
Odoramen ſeu odoramentū idem quod
53:
odores in plurali, Ziołá dobrą wonią dá=
54:
yące.kolumna: b
| O ante D & E. | 260 |
1:
Odorarius, a, um, Vt odoraria myrrha
2:
odoramentis apta uel odorata, Dayą=
3:
ca wonność.
4:
Odorificus, a, um, Cziniący wonią.
5:
Odorifer, a, um, Co wonność dáye/ pełny wo=
6:
niey. Vt odorifera Arabia, Wſzelákich
7:
woniáyących źiół y drzewá pełna.
8:
Odoriferæ Inſulæ.
9:
Odoriſequus, Który zá wonią ydźie/ ſlie=
10:
dzący/ polny pies.
11:
¶Inodoro, onodorus, pen. prod. ino=
12:
dorare, Záſwędzam/ záſmrodzam.
13:
¶Inodorus, a, um, adiectiuum apud
14:
Gellium, Zadney woniey w ſobie niemá=
15:
yący. Vbi quidam legunt Inora ani=
16:
malia, Króm gęb. Niemáyące gęby.O ante E.
17:
Oeagrus fluuius Thraciæ.
18:
Oeagrius, a, um, adiectiuum.
19:
Oebalus maſc. pen. cor. Król Lákoński.
20:
Vnde Oebalia Laconia Græciæ re=
21:
gio.
22:
Oechalia fem. urbs Laconiæ in Græcia
23:
& pars Theſſaliæ, Item ciuitas Eubœæ
24:
alias Nigropont.
25:
Oecononia, æ, fem. prim. Latine dome=
26:
ſtica adminiſtratio, Goſpodárſtwo/ też
27:
rząd á porządne ſtáwienie/ álbo rozłożenie/
28:
kazánia/ rzeczy/ álbo czego tákowego ná pewne
29:
częśćy.
30:
Oeconomus pen. cor. Latine diſpenſa=
31:
tor domus, Goſpodarz/ ſprawcá/ vrzędnik/
32:
Száfarz. Nam ᾽οίκος. Latine domus &
33:
νόμος Lex.
34:
Oeconomicus, a, um, Co u goſpodárſtwu
35:
należy/ goſpodárski/ ſzáfárski/ vrzędni=
36:
czy.
37:
Oecumenicus, a, um, Poſpolity wſzech páńſtw
38:
kroliewſtw y źiem/ też wſziſtkiego świátá
39:
pan. Generáł też zowiemy.
40:
Oecumenicum concilium, Zgromádzenie
41:
ze wſzech ziem/ kroliweſtw ku rádźie. Vulgo
42:
generale concilium.
43:
Oedipus, œdipodis, uel œdipodi & œdi
44:
podes, œdipodæ, ſecundæ & tertiæ
45:
declinationis, maſc. filius Laij regis
46:
Thebanorum, Który gadkę Sphingis
47:
zgádnął. Vnde accipitur pro rerum| Xx 2 | obſcurarum |
strona: 260v
kolumna: a
| O ante E. |
1:
obſcurarum onterprete uel induſtrio
2:
ac ingenioſo homine. Dauus ſum nō
3:
Oedipus Terent. Proſtakem nie gá=
4:
dácz.
5:
Oenanthæ, œnanthes, fe. uitis Labruſcæ
6:
florens una dicta quaſi ῾όινου ᾽ανθος
7:
uini flos, Płonne álbo dźikmie wi=
8:
no.
9:
Oenantinus, a, um, ut œnantinum oleum
10:
Oleyek tákowych yágód.
11:
Oeneus maſcul. Rex Etoliæ Deianire
12:
pater.
13:
Oenigena uino genitus, CC.
14:
Oenochena mons in finibus Affri=
15:
cæ.
16:
Oenomans, maſc. Rex Elidis pater Hip=
17:
podamiæ.
18:
Oenos, ᾽όνος maſc. Latine uinum, Wi=
19:
no.
20:
Oenophorum, Winna koneẃ/ álbo ynſze na=
21:
czinie którym wino noſzą.
22:
Oenophorus, maſc. pen. cor. Przinośiciel
23:
winá/ ſzynk.
24:
Oenopola, pen. prod. Który wino ſzyn=
25:
kuye.
26:
Oenopolειum, pen. prod. Szynkówny dóm/
27:
gdźie wino ſzynkuyą.
28:
Oenophorum, œnopolium, & c. Vide
29:
Oenos.
30:
Oenotria regio Italiæ & ipſa Italia.
31:
Oenotrij, Włoſzy/ lud włoski.
32:
Oenotrides dictæ ſunt Inſulæ, quæ ſunt
33:
contra Veliam.
34:
Oenus fluuius Germaniæ.
35:
Oeſtrum, neut. Latine Aſilus & Tabanus
36:
Bąk/ muchá wielka konie lecie kąſáyą=
37:
ca.
38:
Oeſtrum, Wſciekliwość. Furor Latine ο᾽̃ιστρος
39:
Græce, Oeſtro præditus, Wściekły/ ſza=
40:
lony.
41:
Oeſypus, œſypi, Lana ſuccida ſeu ouiū
42:
ſordes, Plufáwe koſmy wełniáne.
43:
Oeta, fem. Górá miedzy Theſſáłią á miedzy
44:
Mácedonią ná którey grób Herculeſów
45:
yeſt.
46:
Oetæus, a, um, adiectiuum, Co k temu na=
47:
leży.
48:
Oetini populi iuxta pontum, CC.
49:
Oetoſchyros lingua Scythica Apollo
50:
dicebatur.O ante F.
51:
Offa, offæ, fem. prim. Sztuká mięſá/ ſérá/
52:
chlebá ku yedzeniu. Offa inſulata, Poliew=
53:
ká/ zupa niemiecka.kolumna: b
| O ante F. |
1:
Offa etiam, Nieyáka oſobliwa potráwa z
2:
ciáſta/ z miodu/ z ſérá/ y z yáyec vcziniona/ ná
3:
xtałt bochná chlebá vpieczona. Offa penita
4:
Mięſá ſztuá od ogoná/ álbo z poſliedniey
5:
czwierćy.
6:
Offa pro maſſa primiſcue utitur Colu=
7:
mella, ut offa adipis, Sztuká tłuſtośćy.
8:
Offæ etiam, Ciáſto którym kury álbo gęśy
9:
tuczą. Offæ panis, Sztuki chlebá.
10:
Offæ ficorum, Groná figowe.
11:
Ofella, læ, diminut. ſimplici, f ſcriben=
12:
dum eſſe docet Seruius, Sztuczká mięſá
13:
álbo chlebá.
14:
Offula, læ, aliud diminut. idem.
15:
Offella porcina, Wieprzowa pieczónecz=
16:
ká.
17:
Offella uitulina, Cielięcie piecziſte.
18:
Offarius qui conficit offas, Calep. ſine
19:
authore.
20:
Offatini aduerbium, id eſt, particulatim
21:
Náſztuczki. Calep. ſine authore.
22:
Offector, offectoris, Fárbierz. Obſole=
23:
tum.
24:
Offendo, offendis, offendi, offendum, of=
25:
fendere, act. tert. a Fendo quod non
26:
uſurpatur, & ab præpoſitione com=
27:
poſitum, Náyduyę kogo/ potráfuyę ſie s
28:
kim/ náchodzę kogo/ potykam ſie s kim. Si in
29:
platea hac te offendero, Ieſli cie ná tey
30:
vlicy naydę.
31:
Offendi quendam mei ordinis homi=
32:
nem, Terent. Potráfiłem ſie z mego ſtanu
33:
człowiekiem.
34:
Offendere etiam, Vderzić ſie/ ſtos podyąć/
35:
podknąć ſie. Quis eſt qui tantis tenebris
36:
non offendat, I kto yeſt któryby ſie w tych
37:
ciemnościach nie podknął/ álbo nie zábił.
38:
Multi hoc dicto grauiter offendeban=
39:
tur, Bárzo ſie ich wiele obrażáło tym sło=
40:
wem. Offendere aliquando, Rozgniewáć
41:
obráźić kogo. Offendere alicuius animū
42:
Obráźić kogo. Si qua in re te offendi,
43:
Ieſlim cie w czym obráźił. Si quo uitio
44:
eius offenderemur, Byſmy yáki wyſtęp
45:
do niego baczili. Si in me aliquid offendi=
46:
ſtis, yeſliśćie mie w czym nietráfnym doználi.
47:
Offendere exiſtimationem alicuius,
48:
Zelżić kogo ná yego dobrey powieścy. Of=
49:
fendere in arrogantem animum, Tra=
50:
fić ná wyſoką myśl.
51:
Offenſum eſſe imperſonale dicitur cum
52:
aliquid ſecus accidit quam ſperaba=
53:
mus, Si tantulum offenſum tituba=
54:
tum ſit, By yedno namniey niechući álbo
55:
ſzwánkowánia było.
56:
Offendens, offendentis, participiū, Obrá=
57:
żáyący/ náyduyący.| Offenſus |
strona: 261
kolumna: a
| O ante F. |
1:
Offenſus, a, um, aliud participium, &
2:
nomen ex participio, Obráżóny. Offen=
3:
ſa uoluntas populi, Rozgniewáne poſpól=
4:
ſtwo. Offenſus alicui, Nie chutliwy prze=
5:
ćiwko komu. Cum offenſionem arbitra=
6:
rer, literas ad eum miſi, Cic. Mniemá=
7:
yąć áby ſie miał gniewáć/ piſáłem do nie=
8:
go.
9:
¶Inoffenſus, a, um, Nieobráżony/ ná czim
10:
któ nie yeſt obráżón. Tranſmittere in of=
11:
fenſas uoluptates, Nigdziey ſie nie zábá=
12:
wiáć ná roskoſzách. Via inoffenſa. Rowna
13:
drógá, Inoffenſa tempora a ualetudine
14:
uiuere, Zić króm yákiey vſzczipliwośći ná
15:
zdrowiu.
16:
Offenſa, offenſæ, fem. fere actiua ſignifi=
17:
catione ſumitur, Wykroczenie przećiwko
18:
komu/ Obráżenie kogo/ też nielubość. Offen
19:
ſam ſuſcipere & ſubire, Prziść ku niełá=
20:
ſce cziyey.
21:
Eſſe in offenſa apud aliquem, Mieć
22:
kogo przećiw ſobie rozgniewánego.
23:
Offenſo, as, are, frequentatiuum ab offen
24:
ſum ſupino, uerbi offendo, Potykam/
25:
vſtyrkam ſie.
26:
Offenſans, offenſantis, participium, Vſtyr
27:
káyący/ a/ e. Inter ſiſtentes offenſan=
28:
teſ.
29:
Offenſio, onis, fem. tert. idem quod of=
30:
fenſa, Obráżenie/ vderzenie/ też niechuć/ za=
31:
wiść. Inuidiam at offenſionem ſuſci=
32:
pere apud populum, Prziść ku niena=
33:
wiśći ludzkiey. Offenſio totius Senatorij
34:
ordinis, Obráżenie/ etć.
35:
Offenſiuncula, læ, diminut. Máłe obráżenie
36:
wykroczenie przećiw komu/ nielubość. Si qua
37:
offenſiuncula facta eſt animi tui per=
38:
uerſitate aliquorum, Ieſliś yáką niechuć
39:
álbo nielubość popádło/ z przęćiwnośćy nie=
40:
których.
41:
Offenſus, ſus, ſui, pro offenſa, Obſole=
42:
tum.
43:
Offenſator, offenſatoris, ut offenſator e=
44:
quus, Kóń máyący vſtyrk.
45:
Offendiculum, offendiculi, neu. ſec. Obrá=
46:
żenie/ odtrącenie. Item idem quod ſcan=
47:
dalum, Zgorſzenie. Et Metaphoricos,
48:
Wątpienie.
49:
Offendix, offendicis, pen. pro. Ligaturæ
50:
nodus quo apex retinetur, Feſtus,
51:
Kneflik.
52:
Offendimentum, id eſt, offendix, CC.
53:
Obſoletum.
54:
Offenſaculum pro offendiculo. Calep.
55:
ſine autore.kolumna: b
| O ante F. | 261 |
1:
Offercio, Vide Farcio.
2:
Offero, Vide Fero.
3:
Officio, officialis, officina, Vide Facio.
4:
Offigo, Vide Figo.
5:
Offirmo, Vide Firmo uel firmus.
6:
Offlecto, offlectis, offlexi, offlectum, of=
7:
flectere, circum uel contra flectere, Krą=
8:
że/ kręcę/ obrácam. Offlectere nauem,
9:
Obroćić łódź.
10:
Offringo, Vide Frango.
11:
Offucia, offuciæ, arum, pluraliter, fem.
12:
a fuco fallaciæ dicuntur, Zdrádá/ przi=
13:
práwá niepewna/ nieprzirodzona fárbá.
14:
Offuco, as, are, Aquam ſorbendam in
15:
fauces dare Obſoletum.
16:
Offula, Vide Offa.
17:
Offundo, Vide Fundo.O ante G.
18:
Ogdoas, fem. Latine octonarius, Lidżbá
19:
ośm w ſobie zámykáyąca.
20:
Ogdons maſc. Rex Ægypti alias Vo=
21:
hæus.
22:
Ogganio, Vide Gannio.
23:
Oggero, ris, oggeſsi, ſtum, oggerere, In=
24:
tendere ſeu inijcere apud Plaut. Obſo=
25:
letum.
26:
Oggraſſari pro ingredi, Plaut. Obſole=
27:
tum.
28:
Ogyges, maſc. Król Thebáński álbo Ogy=
29:
gus który miáſto Thebas in Bœocia zá=
30:
łożył.
31:
Ogygius, a, um, Co k temu należy.
32:
Ogygia mala, Wielkie záſtárzáłe nieſzczę=
33:
śćie.
34:
Ogygia etiam, Wyſep Calypſus nie dáleko od
35:
góry we włoſzech/ Lacinium zwány.
36:
Ogyris, fem. Inſula in Mari rubro.O ante H.
37:
Oh & ohe Interiectiones exclaman=
38:
tis.O ante L.
39:
Olea, oleæ, fem. Oliwne drzewo.
40:
Olea etiam dicitur fructus, Oliwki owoc ná
41:
oliwnym drzewie.
42:
Oliua idem, uide infra aliquando tamen
43:
pro arbore ponitur.| Xx 3 | Oleum |
strona: 261v
kolumna: a
| O ante L. |
1:
Oleum, olei, Oliwá/ oliey który z drzewá
2:
płynie. Oleo tranquillior prouerbium,
3:
Spokoynieyſzy niż oley/ to yeſt wielmi skłón=
4:
ny.
5:
Oleum & operam perdere, O nákład y
6:
robotę prziść. Oliuum idem.
7:
Oleaceus, a, um, Co z oliwy yeſt/ álbo od o=
8:
liwnego drzewá. Plin. Oleacea folia ha=
9:
bens, Oliwne liście máyący/ álbo liściu o=
10:
liwnemu podobny.
11:
Oleaginus, a, um. pe. cor. Z oliwnego drze=
12:
wá.
13:
Oleagineus, a, um, idem.
14:
Olearis, & hoc oleare, Oliwny. Vt olea=
15:
ris cotes, Oſełki które oliwą pomázu=
16:
yą.
17:
Olearius, a, um, & Olinarius, a, um, Co
18:
ku oliwie należy. Olearia cella, Piwnocá o=
19:
liwna.
20:
Olearius, ſubſtantiuum, Oliwnik/ oley=
21:
nik.
22:
Oliuetum, oliueti, Oliwny ogród/ ſád.
23:
Oliuo, as, are, Zbieram oliwki y oli=
24:
wę.
25:
Oleitas, atis, Czás zbieránia oliwy.
26:
Oleaſter, oleaſtri, Leśne oliwne drzewo.
27:
Oleaſtrinum, oleum ex oleaſtro, CC.
28:
Oleaſtellus diminutiuum ab oleaſter.
29:
Oleatus, a, um, in Biblijs, Oliwą pomázány
30:
Barbarum.
31:
Oleoſus, a, u, Pełny oliwy.
32:
Olearius Inſula una ex Cycladibus,
33:
CC.
34:
Olenus urbs Bœotiæ & alia Ætiliȩ unde
35:
Olienus.
36:
Oleo, oles, oleui, oletum, uel olui, olitum
37:
olere, Woniam/ dáyę wonią. Pachnę/ też
38:
śmiérdzę/ czuchne. Accuſatiuo & ablatiuo
39:
iungitur, Olet unguentum, Pachnie oley=
40:
kiem.
41:
Olet ſulphur, Smierdźi ſiárká. Roſa re=
42:
cens a longinquo olet, Swieża roża z
43:
dáleká pachnie.
44:
Myrrham olet, Ták pachnie yáko mirrhá.
45:
Nihil olebant, Zadney woniey nie máły.
46:
Et Metaph. Olet malitiam, Zrzi mu z oczu
47:
złość. Szubienicą pachnie. Clent illa ſuper=
48:
cilia malitia, Známionuyą złość. Aurum
49:
huic olet, Pachnie mu złoto/ to yeſt łákomy/
50:
ná zysk.
51:
Bene olere, Dobrze woniáć. Iucunde ole=
52:
re, Wdźięczną wonią mieć. Male olere,
53:
Smierdźieć. Stabulū olet, W ſtáyni śmier=
54:
dźi.kolumna: b
| O ante L. |
1:
Latrina olet, Wychód śmierdźi.
2:
Oletum, oleti, Człowieczy gnóy. Facere ole=
3:
tum, Przechodowáć.
4:
Olidus, a, um, Pachniący/ też śmierdzący. Oli=
5:
dæ capræ, Kozy śmierdzące párkotem. Oli=
6:
dæ ueſtes, Woniáyące ſzáty.
7:
Olfacio, is, olfeci, olfactum, ere. Woniam
8:
wącham. Et Metaph. Baczę/ rozumiem. Vis
9:
olfacere iſtud pomum, Chceſz powoniáć
10:
tego yabłká. Olfeci ego hæc, Pobacziłem
11:
wyrozumiałem ya to.
12:
Olfactus, huius olfactus, Powoniá=
13:
nie.
14:
Olfactorium, olfactorij, neut. ſec. Nieco tá=
15:
kowego czego woniáyą/ yáko yeſt yábłko piż=
16:
mem woniáyące.
17:
Olfacto, as, are, frequentatiuum, Wſziſtko á
18:
wſziſtko woniam.
19:
¶Compoſita, Ab oleo, Aboleo, les,
20:
aboleui, & abolui, abolitum. Głádzę/
21:
zniſzczam/ máżę/ zágubiam/ w niwec obrá=
22:
cam.
23:
Abolere magiſtratum pro abrogere,
24:
Złożić/ wyſádźić z vrzędu. Crimen uel no=
25:
mina reorum abolere, Oskárżone przed
26:
rádą wolne vczinić/ niewinne náleść.
27:
Aboleſco, is, ere, Ginę/ záchodę/ wniwecz
28:
ſie obrácam.
29:
Cuius rei memoria aboleuerat, Którey
30:
rzeczy pámiątká byłá zginęłá. Si de teſtimo=
31:
nijs falſis pœna aboleuiſſet, By winá
32:
miáłá zaiść/ álbo by nie mieli być karáni fáł=
33:
ſziwe świádectwo dáwáyący.
34:
¶Abolitus, a, um, participium, Zágu=
35:
biony/ zgłádzony z ludzkiey pámięcy Abo=
36:
litus liber. Zágłádzone xięgi.
37:
¶Abolitio, onis, Zágłádzenie/ zágubie=
38:
nie.
39:
¶Abolitio criminis dicitur criminis
40:
remiſsio, Odpuſzczenie winy.
41:
¶Adoleo, adultum in ſupino, Zápa=
42:
lam/ palę/ ofiáruyę/ záżegam/ wonnością
43:
kurzę.
44:
¶Adoleri in paſsiuo pro incendi, Zá=
45:
palić ſie/ záżeć.
46:
¶Adoleſco, is, adolui, & adoleui, adul
47:
tum, adoleſcere, Roſtę/ mknę ſie wzgó=
48:
rę.
49:
Adoleſcere in tria cubita triennio,
50:
Przirość ná trzy łokcie przes trzi lá=
51:
tá.
52:
Adoleſcit ætas. Vſtáwáyą ſie látá. Ado=
53:
leſcere in ſacrificijs pro incendi, Záżec
54:
zapalić ſie.| ¶Adoleſcens |
strona: 262
kolumna: a
| O ante L. |
1:
¶Adoleſcens, adoleſcentis, com. tert.
2:
Młódzieniec od 12. lat áż do 22. Adole=
3:
ſcens moribus, Młodzieniec obyczáyny/ to
4:
yeſt dziećinnych obyczáyów.
5:
¶Adoleſcentia, æ, prima ætas homi=
6:
nis poſt pueritiam, Młódź/ młódźień=
7:
ſtwo.
8:
Ineunte adoleſcentia, Ná początku mło=
9:
dzieńſtwá. Prima adoleſcentia, Początek
10:
młodźieńſtwá.
11:
¶Adoleſcentiari obſoletum uerbum
12:
Roſpuſtnym á ſzalonym być.
13:
Adoleſcenturio, is, ire, Pieśćić ſie/ po dzie
14:
ćinsku ſobie poczináć/ też z dźiecińſtwá wycho=
15:
dźić ku młódźy.
16:
¶Adoleſcentulus diminutiuum, Mło
17:
dźieńczik/ chłopiec.
18:
¶Adoleſcentula, læ, Dźieweczká/ cór=
19:
ká.
20:
¶Adultus, a, um, participium, ſiue no=
21:
men ex participio, Podrosły/ kráſz=
22:
ſzy.
23:
Adulta ætas, Wczeſne látá. Dicimus
24:
eſt iam adultus ætate & adulta ætate
25:
pro eodem, Kraſzſzy dobrze podrosły. Et
26:
de inanimatis ut urbs adulta, Dobrze
27:
náſiádłe/ piękne. Peſtis adulta, Powietrze
28:
które ſie zámogło. Sic adulta hyems, Srzo=
29:
dek źimy.
30:
¶Adultior comparatiuus Kraſzſzy/ do=
31:
brze podrosły. Adultiore æſtate, Ná poś=
32:
rzód látá.
33:
¶Exoleo & ecoleſco, Przeſtáwam rość/
34:
ſchodzę/ ſtárzeyę ſie/ niſzczeyę. Eſt enim exo=
35:
leſcere adultum fieri deſinere.
36:
¶Exoleſcere & deficere, Schodźić y vſtá=
37:
wáć.
38:
Ætas tua ab ea patenda exoleuerat,
39:
Twoye látá yuż ſie temu odłożyły/ nie mia=
40:
łeś tego ná twe látá cierpieć.
41:
Exoleuit fauor, Zniknęłá/ záſzłá przi=
42:
yaźń.
43:
Exoleſcit metus, Odchodźi boyaźń.
44:
¶Exoletus, a, um, participium, Záſtá=
45:
rzáły/ záſzły/ zniſzczáły/ też bárzo wyſoko vro=
46:
sły.
47:
Exoleta uirgo, Pánná która ſobie pod=
48:
ſtárzáłá/ álbo podmatuśkáłá/ yáko niektórzi
49:
mówią.
50:
Reliqui domi exoletam uirginem.kolumna: b
| O ante L. | 262 |
1:
Zoſtáwiłem domá pánnę prziſtárſzym, Ve=
2:
tuſtate odium exoletum, Gniew ſtáro=
3:
ścią záſzły.
4:
Exoleta uerba, Záſtárzáłe/ ſtároſwieckie
5:
słowá/ których yuż więcey nie vżiwá=
6:
yą.
7:
¶Inoleo & inoleſco, Wzraſtam/ wmie=
8:
tam/ wſypuyę ſie/ wchodzę/ zámagam
9:
ſie.
10:
Hæc conſuetudo paulatim inoleuit,
11:
Ten obyczay z nienacká wſzedł/ znienacká
12:
ſie zámógł.
13:
Inoleuit nobis natura, dixit Gellius
14:
actiue, Przidáło nam przirodzenie/ yeſt nám
15:
to przirodzono. Inuſitatum, poſtquam
16:
inoleuit ſemel, Iáko ſie raz zámo=
17:
gło.
18:
¶Oboleo, oboles, pen. cor. obolui &
19:
oboleui, obolere, Smierdzę/ czuchnę. Ob=
20:
oluiſti allium, Plaut. Záſmrodźiłes coſn=
21:
kiem. Aliquando per translationem
22:
ſignificat, Pobaczam/ porozumiewam/ zá=
23:
woniawam czym.
24:
Obſoleo & obſoleſco, idem quod
25:
exoleo, & exoleſco, In homine turpiſ=
26:
ſimo obſolebant dignitatis inſignia
27:
W márnym człowiecze powagá doſtoynośći
28:
niſzczáłá.
29:
Obſoleuit iam ipſa oratio, Záſtárzáłá
30:
ſie/ álbo wyſzłá z vożywánia tákowa mowá/
31:
nie mowiemy ták teras. Obſoleuit ſplen=
32:
dor, Záſzłá.
33:
Obſoleſcit uirtus, Niſzczeye. Obſoleue=
34:
runt literarum ſtudia, Záginęły náu=
35:
ki.
36:
¶Oſoletus, a, um, Záſtárzáły/ przeſzły/ ſtá=
37:
roświecki.
38:
Obſoleta uerba, Stároświeckie słowá/
39:
którzy yuſz teraz nie vżiwáyą. Obſoletæ
40:
ueſtes, Stároświeckie/ też przenoſzone odźie=
41:
nie.
42:
Obſoleta ſtudia militaria, Záginęły cwi=
43:
czenia w żołnierskich rzeczách.
44:
¶Oſoletus aliquando pro ſordido ac
45:
cipitur, miáſto plieśnią á plugawſtwem obe=
46:
ſzłego.
47:
¶Obſolete, obſoletius, obſoletiſsime,
48:
Záſtárzáłe. Cic. Vt eum paulo obſole=
49:
tius uideret, Aby go nieyáko w pochodzo=
50:
nych ſzátách widźiáł.| Xx 4 | ¶Redoleo |
strona: 262v
kolumna: a
| O ante L. |
1:
¶Redoleo, Pachnę/ dawam wonią. Redo
2:
let fœtorem, Czuchnie/ śmierdźi. Situm
3:
redolet, Wſtęchniną czuchnie. Redolet hir=
4:
cum, Kozłem śmierdźi. Redolere uinum,
5:
Ták ſmákowáć yáko wino. Redolet anti=
6:
quitatem per translationem, Stáro=
7:
świecko pachnie/ to yeſt/ ſtároſwieckie
8:
yeſt.
9:
¶Suboleo, Zálatánie nieyáką wonią/ álbo
10:
też ſwąd/ czuyę coś. Et Metaphorice,
11:
Pobaczam/ porozumiewam nieco. Terent.
12:
Nunquid patri ſubolet, Izali to baczy
13:
ociec.
14:
Oleum, Vide Olea.
15:
Olidus, Vide Oleo.
16:
Olim aduerbium temporis præteritum
17:
& futurum tempus ſignificat, Przed
18:
czáſy/ dawno przed tym/ też ná potym czáſu
19:
ſwego. Olim iſti fuit generi quondam
20:
quæſtus apud Seclū prius, Tákowi ludźie
21:
przed czáſy mieli wielki zisk/ zá ſtárych ludzi.
22:
Ibi de præterito intelligitur, Hunc tu
23:
olim cœlo accipies, Vergilius, Tego
24:
ty czáſu ſwego do niebá weźmieſz. Et hæc
25:
olim meminiſſe iuuabit, Będzie miło czá=
26:
ſu ſwego ná to ſpomináć. Attius quidā
27:
olim nauifracta apud Andrum eiectus
28:
eſt, Dawno przed tym. Vitium oblatum
29:
eſt Virgini olim a neſcio quo impro=
30:
bo, Zgwałcona yeſt dawno przed tym/ nie
31:
wiem przes kogo złoſliwego/ niecnotliwe=
32:
go.
33:
Alium cenſes eſſe nunc me at olim
34:
cum dabam, Zá ynſzego mie dźiś maſz/
35:
niżli ná ón czás gdymćy dawał. Hæc ſunt
36:
de præterito, aliquando pro præſenti
37:
tempore, Plin. Vt tandem præcipias
38:
gaudium quod ego olim pro te non
39:
temere præſumo, Które ya ná ten czás ál=
40:
bo pod czás/ etć.
41:
Item pro aliquando ſiue quando.
42:
Horat. Vt pueris olim dant cruſtula
43:
blandi Doctores Elementa uelint ut
44:
diſcere prima, Iáko pochliebuyący miſtrzo=
45:
wie pod czás nieyákie ſmáczne kąski dáyą
46:
dźieciam/ necąc ye do ſzkoły.
47:
Olim etiam pro iam dudū, Plin. Olim nō
48:
librum in manus non ſtylum ſumpſi
49:
Iużem bárzo dawno áni xiąg áni piórká nie
50:
miał w ręku.
51:
Olim pro quouis tempore, Hæc tibi
52:
præuadilis olim ſufficiet uites, Záwżdy
53:
ná káżdy czás. Iam olim, Iuſz dawno. O=
54:
lim iam idem.kolumna: b
| O ante L. |
1:
Olitor, Vide Olus.
2:
Oliua, æ, Vide Olea.
3:
Oliua, oliuæ, fem. Oliwne drzewo. Et fru=
4:
ctus ipſe, Oliwá.
5:
Oliuetum, oliueti, Oliwny ſad álbo o=
6:
gród.
7:
Oliuarius, a, um, Oliwny/ a/ e.
8:
Oliuariæ metretæ, Miáry do oliwy nale=
9:
żące.
10:
Oliuina, næ, Okfitość oliwy.
11:
Oliuitas, oliuitatis, Oliwá.
12:
Oliuo, as, are, act. prim. Oliwę zbie=
13:
ram.
14:
Oliuum, oliui, neut. ſec. idem quod oliua
15:
quando pro fructu recipitur.
16:
Olifer, a, um, oliuam ferens.
17:
Oliſippo, Vide Vlyſippo.
18:
Olla, ollæ, fem. pri. Gárniec á zwłaſzczá mie=
19:
dźiány.
20:
Olla fictilis, Gliniány gárniec. Aula idem
21:
apud ueteres.
22:
Ollula & Aulula diminutiuum, Gárnek
23:
Gárnuſzek.
24:
Ollaris, & hoc ollare, Gárncowy/ co ku
25:
gárncowi należy. Vt ollares uuæ, Iágody
26:
które w gárncách bywáyą chowáne.
27:
Ollaria, ollariæ, Temperatura æris ternis
28:
aut quaternis libris plumbi argenta=
29:
rij in centenas æris additis.
30:
Ollus, a, um, antiqui dixerunt pro ille,
31:
illa, illud, & olli pro illi apud Vergil.
32:
Ollic pro illic antiquum.
33:
Ololygones mares ranæ, Calep. ſine au=
34:
tore.
35:
Clor, Vide Holor, olorinus, a, um, ibi=
36:
dem.
37:
Olus, oleris, neu. ter. Wſzelákie ogrodne zie=
38:
le które yadayą.
39:
Oluſculum, oluſculi, diminutiuum, Ziół=
40:
ko.
41:
Oluſatrum, Piotruſzká.
42:
Olitor, olitoris, Ogrodnik/ nie ten który wy=
43:
młaca/ ále który ogrodne rzeczy ſpráwuye/ o=
44:
grody zápráwia.
45:
Olitorius, a, um, Co ku ziołam należy/ ziel=
46:
ny.
47:
Olitorium forum, Rynek ná którym ziołá
48:
przedáyą.
49:
Olitorius hortus, Zielny ogród.
50:
Oleraceus, a, um, Podobny zielu. Vt olera=
51:
ceus frutex, Szczep gáłęziem y liściem zielu
52:
podobny.| Oluſatrum |
strona: 263
kolumna: a
| O nate L. |
1:
Oluſatrum, oluſatri, ſeu olyſatrum her=
2:
ba, Opich. Quidam petroſelinum
3:
uocant, Piotruſzká.
4:
Olympus, olympi, maſc. ſec. mons altiſsi=
5:
mus Theſſaliæ in Græcia, Wielmi wyſo=
6:
ka górá Theſsaliey w Greciey/ á dla yey wy=
7:
ſokośćy bywa v poetów miáſto niebá brána.
8:
Item alius mons in Miſia, tertius in
9:
Gallogræcia uel Cypro, quartus Æ=
10:
thiopiæ.
11:
Olympius, a, um, id eſt cœleſtis, Niebie=
12:
ski.
13:
Olympia, æ, Miáſto w Acháiey w Greciey
14:
nie daleko od miáſta Elis zwánego/ w którym
15:
w piąćy á w piąćy lat ziazd/ yármárk álbo
16:
Siyem bywał miwan/ ná którym rozmáyite
17:
Turnieye/ Gry/ ſzermowánia bywáły ſpráwo=
18:
wáne y wywodzone.
19:
Olympia, olympiorum, plurale tantum,
20:
To iſte ſwięto triumph á weſołość Ioui o=
21:
lympico ku czćy vſtáwione. Apud Piſam
22:
& Helidem ciuitates Græciæ quinto
23:
quo anno fieri ſoliti.
24:
Olympias, olympiadis, quin annorum
25:
ſpacium, Czás piący lát/ álbo gdy ſie piąty
26:
rok poczinał á cztery látá przeſzły. Id quod
27:
Romani luſtrum uocabant, Et per
28:
olympiades numerabant Græci an=
29:
nos ſuos, Grekowie látá ſwe od tych iſtych
30:
piąćy á piąćy lát. Olympiadas ráchowáli
31:
rownie yáko Rzimiánie wedle raic á ſena=
32:
torów Rzymskich.
33:
Olympicus, a, um, Co k tey górze olympo ál=
34:
bo miáſtu olympia należy.
35:
Olympicus Iupiter, Bóg Iupiter/ ná górze
36:
Olympo chwalony.
37:
Olympicum certamen, Turniey ná górze
38:
olympo.
39:
Olympiacus, olympiaca, olympiacum,
40:
idem.
41:
Olympius, a, um, id eſt, cœleſtis, Niebie=
42:
ski.
43:
Olympionices, Ten który thurnieye wygrał.
44:
In olympico certamine.
45:
Olympias, Mátká Alexandrá wielkie=
46:
go.
47:
Olynthus, maſculini gen. urbs Thra=
48:
ciæ.
49:
Olyras fluuius prope Thermopy=
50:
las.kolumna: b
| O ante M. | 263 |
1:
Olyſippum Luſitaniæ urbs hodie Vlys=
2:
bona uocatur.O ante M.
3:
Ombria gemmæ ſpecies, Calepinus.
4:
Ombris una fortunatarum Inſularum,
5:
CC.
6:
Omen, ominis, n. ter. Augurium quod fit
7:
ore. Eſt enim futuræ rei pronunciatio,
8:
ori hominis inſidēs, Sądzenie álbo proro=
9:
kowánie ná fortunę álbo nieſzczęśćie które
10:
ſie ták z nienaczká yuż komu wyrwie. Tam
11:
in bonam quam in malum partem u=
12:
ſurpatur, Quod omen dij auertant, V=
13:
choway boże tego.
14:
Hoc deteſtabile omen auertat Iupi=
15:
ter, idem.
16:
In nomen accipere, Wziąć ſobie zá ſzczę=
17:
ście cziye oſądzenie.
18:
Conijcere in prouinciam omen,
19:
Wpráwić w nieſzczęście yáko gdy ſie któremu
20:
páńſtwu zlie wodźy dla przednieyſzego pá=
21:
ná.
22:
Pergas optimis omnibus, Iedź w ymię
23:
boże á dobrego ſzczęścia vżiway.
24:
Ominoſus, ominoſa, um, Niefortunny/ zły
25:
znák.
26:
Ominator, ominatoris, maſc. tert. Sędzia/
27:
prorok.
28:
Vis eſſe ominator ſomnij mei, Chceſz
29:
mi oſądźić móy ſen.
30:
Ominor, ominaris, ominari, Sądzę komu
31:
zlie álbo dobrze.
32:
Omnes tibi male ominantur, Wſziſcić
33:
zlie ſądzą.
34:
Ominamur tibi omnes in proximum
35:
annum conſulatum, Ziczimyć ſprziyamić
36:
wſziſcy Burmiſtrzoſtwá ná prziſzły rok. Ma
37:
le ominaris, Zlie ſądźiſz.
38:
Omino, ominas, ominare, anti=
39:
quum.
40:
¶Abominor, aris, ari, Mierźy mie/ ſtrze
41:
gę ſie yáko czego złego/ przeklinam/ żegnam
42:
ſie.
43:
Cur adeo abominaris, Czemu ſie ták
44:
odżegnawaſz.
45:
Aut moderate perferendum eſt, aut
46:
quod ego abominor in te ruet, Albo
47:
muśiſz skromnie wycierpieć/ álbo to czego
48:
ſie ya lękam á czegobych nie rad widział po=
49:
pádnieſz.| ¶Abominan= |
strona: 263v
kolumna: a
| O ante M. |
1:
¶Abominandus, a, um, deteſtatione
2:
dignus, Okrutny/ Hániebny/ który ſpomi=
3:
nan być nie ma. Abominandum com=
4:
miſiſti facinus, Hániebny á niecnotliwy
5:
vczinek popełniłeś.
6:
¶Abominatio, Przeklęctwo/ Mierźio=
7:
ność/ brzidkość. Abominatio eſt coram
8:
deo non ſacrificium, Przeklęctwo á brzi=
9:
dliwość yeſt przed pánem Bogiem nie posłu=
10:
gá.
11:
¶Abominatus, a, um, participium paſ
12:
ſiue ſumptum ut parentibus abomi=
13:
natus Annibal, hoc eſt, execrationi
14:
habitus, Mierźiony ſwym ſtárſzym.
15:
¶Abominandus ſcarabæus prouer=
16:
bialiter, Od wſziſtkich wzgárdzony.
17:
¶Abominabilis, le, Przeklęty/ Mier=
18:
ziony.
19:
Omentum, omenti, neut. ſe. Wnętrzna błón
20:
ká álbo odziecká którą wnętrznośći á zwłaſz=
21:
czá żołądek bywa nákriwan.
22:
Omentum abuſiue uocauit Macrobius
23:
membranam totum cerebrum inuol=
24:
uentem.
25:
Omitto, Vide Mitto.
26:
Ommaneo diu maneo Sipont.
27:
Omnis, & hoc omne, Wſzelki. Dictio di=
28:
ſtributiua eandem uim in ſingulari
29:
habet quam in plurali, Omnis ho=
30:
mo, Wſzelki człowiek. Omnes homines,
31:
Wſziſci ludźie. Omnis grex, Wſziſtká trzó
32:
dá. Proprie de ijs rebus quæ numero
33:
diſtinctæ ſunt, Poſitiuo, Comparati=
34:
uo & aliquando Superlatiuo iungitur
35:
Spem nuptiarum omnem eripis, Za=
36:
dney mi nádźieye nie zoſtáwuyeſz o weſelu.
37:
Ad me ſcribas de omnibus minimis.
38:
Piſz do mnie o wſzelákich też o naymnieyſzich
39:
rzeczách.
40:
Omni ratione colenda & retinenda
41:
iuſtitia, Wſzelákim obyczáyem. Omni con=
42:
tentione pugnatum eſt, Wſziſtkiemi ſi=
43:
łámi mocno ſie tego domagano. Omnia ad
44:
arbitrum ſuum facere, Wſziſtko wedle
45:
myſli ſwey czinić.
46:
Omnibus æſtatibus, Ná káżde láto. Om
47:
nibus annis, Ná káżdy rok. Omnibus
48:
horis, Ná káżdą godźinę. Omnis ciuitas
49:
Wſziſtko miáſto. Et ſimilia.
50:
¶Compoſita, Omnigenus, a, um, Roz=
51:
máyity.
52:
Omnifarius, a, um, idem.
53:
Omnimodus, a, um, Wſzeláki.
54:
Omnifarius, a, um, apud Apul. Obſole=
55:
tum.kolumna: b
| O ante M. |
1:
Omnifariam aduerbium, Rozmáyi=
2:
cie.
3:
Omnipotens, om. tert. Wſzechmogą=
4:
cy.
5:
Omnipotentia, æ, fem. prim. Wſzechmoc=
6:
ność.
7:
Omniparens, om. ut omniparens terra,
8:
Wſziſtko rodząca.
9:
Omniuagus, a, um, I tám y ſám ſie błąkáyą=
10:
cy. Cic. de natura deorum, Quæ eadem
11:
Diana omniuaga dicitur, Non a ue=
12:
nando ſed quod in ſeptem numera=
13:
tur tanquam uagantibus.
14:
Omniuorus, a, um, Wſziſtko pożyráyący.
15:
Omnifactor qui imnia facit, ineptum no
16:
men. Sipont. annotauit.
17:
Omnimorbus omnes morbos habens
18:
ineptum adiectiuum, Sipont.
19:
Omnino aduerbium, Owſzeki/ cáło/ zupeł=
20:
nie.
21:
Omnino leuitatis eſt, Owſzeki wielka
22:
lekkość yeſt. Nondum omnino libera=
23:
tus ſcilicet a morbo, Ieſzcze nie owſzeki
24:
ozdrowiał.
25:
Nego illum omnino illo die mortuū
26:
eſſe, Zadnym obyczáyem tego dniá nie
27:
vmárł.
28:
Omoplatæ, Rámioná. Græcum eſt.
29:
Omphaces, neut. Niedoſtáłe/ nie vzrzáłe gro
30:
ná winne/ też ynſzy owoc nie doſtáły.
31:
Omphacinum uinum, Kwáśne wino.
32:
Omphacinus, a, um, Co yeſt z niedoſtáłego
33:
winá/ kwáśny/ przikry.
34:
Omphacinum oleum, Oliwá z niedoźrzá=
35:
łych oliwek.
36:
Omphacinum uulgo, Gogółká.
37:
Omphale fe. Krolowa Lydeyska którey Her=
38:
cules służył.O ante N.
39:
Onæ ficus perdulces, CC.
40:
Onager, huiu onagri, Dźiki ośieł. też leśny
41:
Onero, Vide Onus.
42:
Oniſcus, oniſci, maſ. Latine centumpeda
43:
uel multipeda, Roſmáyity robak/ wiele nóg
44:
máyący/ łáźy zgárbiwſzy ſie/ Niedźwiedź
45:
trawny.
46:
Onoba ciuitas inter ſacrum promon=
47:
torium & Hercules columnas.| Onocentaurus |
strona: 264
kolumna: a
| O ante N. |
1:
Onocentaurus, maſc. Nieyákie źwierzę od
2:
głowy yáko człowiek/ od nóg yáko o=
3:
ſieł.
4:
Onochelos, pen. cor. herba.
5:
Onocrotalus, onocrotali, Nieyáki ptak łá=
6:
bęciowi podobny/ który gdy nos wśćibi w
7:
wodę táki głos dáye yáko ośieł.
8:
Onoma, neut. Latine nomen, Imię.
9:
Onomatopœia fictio nominis, Wymyſlie
10:
nie ymienia. Vt bombarda ſuum no=
11:
men a ſonitu horrendo ſortita eſt per
12:
onomatopœiam.
13:
Ononium utrice genus, Martwa po=
14:
krziwá.
15:
Ononis herba alias Actuella uel reſta
16:
bouis, & c. Hewhechel oder ſtalkrant/ po
17:
niemiecku.
18:
Onus, oneris, neut. tert. Cięſzkość/ burdy/
19:
brzemię. Oneri eſſe alicui, Zátrudniáć ko=
20:
go. Nolumus tibi eſſe oneri, Nie chcemy
21:
ábyś ſzkodował ná czym dla nás. Alleua=
22:
re onus, Vlżyć cięſzkośćy. Deponere onus
23:
Złożyć burdy. Opprimi onere, Przeyęt/
24:
vćiśnionym być burdámi. Suſtinere onus,
25:
Nośić burdy. Attollere onus, Zápodáć/
26:
podáć/ pomoc ná rámię.
27:
Onus etiam, Poliecenie/ ſpráwá. Suſcipere
28:
onus, Podyáć ſie ſpráwy. Imponere onus
29:
Poliecić co ſpráwowáć. Cur ego tuas par
30:
tes ſuſcipio, Cur tuum onus ſuſtineo,
31:
Czemu ſie wſtępuyę w twóy vrząd.
32:
Oneroſus, a, um, Cięſzki/ obciężliwy. Onero=
33:
ſum capiti, Cięſzko ná głowę. Oneroſa
34:
præda, Wielki łup.
35:
Onuſtus, a, um, Obicężony/ okłádźiony burdá=
36:
mi. Onuſta frumento nauis, Lódź żytem
37:
náſypána. Onuſtus cibo at uino, Ob=
38:
żarł y opił ſie. Onuſtus præda, Obdárzony
39:
łupem. Onuſtum pectus læticia, Pełne we
40:
ſela y dobrey myſli.
41:
Onuſtus cum genitiuo Plaut. Aulam o=
42:
nuſtam auri, Gárnek nápełniony zło=
43:
tem.
44:
Onuſtatus ineptiſsime dicitur in Biblijs
45:
pro onuſto.
46:
Onero, as, are, act. pri. Obciążam. Sed ego
47:
ceſſo hunc Ægionem onerare lætitia
48:
ſenem, V weſelić/ weſelem nápełnić. One=
49:
rare ſtomachum, Názbyt yeść. Onerare
50:
aliquem iniurijs, Wiele złego komu wy=
51:
rządźić.
52:
Onerare inuidia, W nienawiść wpráwić.
53:
Onerare pugnis, Dotłuc pięścią. One=
54:
rare laudibus, Wychwáláć. Onerare ali=
55:
quem primiſsis, Wiele komu obiecowáć.kolumna: b
| O ante N. | 264 |
1:
Onerare mendacijs, Náłgáć komu. One=
2:
rari imaginibus maiorum, Wiele czćy y
3:
powagi mieć/ z przodków ſwoyich áby cnot
4:
liwie w ich ſtrzemioná wſtępuyąc záchował.
5:
Onerare aliquem præceptis, Dobrze wy
6:
cwiczyć.
7:
Onerare populum, Podátkámi lud obcię=
8:
żić.
9:
Oneratus, a, um, Obciężony/ a/ e. Oneratus
10:
armis, Obciężony zbroyą. Oneratus ſpe
11:
præmorium, Wiele mu náobiecowa=
12:
no.
13:
Onerarius, a, um, Náłożony/ náſipány/ a/ e.
14:
Vt oneraria nauis, Náłożona łodź ku=
15:
piectwy rozmaitemi.
16:
¶Compoſita, Exonero, as, are, id eſt,
17:
onere libero, Wyſwiebodzam/ z cięſzkośćy
18:
wyprożniam/ skłádam. Exonerare uen=
19:
trem, Wyprożnić ſie. Exonerare ueſicam
20:
Puśćić wodę.
21:
Flumina ſeſe in mare exonerant, Wpá=
22:
dáyą w morze. Aliquem metu exonera=
23:
re, Wybáwić z boyáźniey. Liberare & ex=
24:
onerare fidem ſuam, Obiecániu ſwemu
25:
dośić czinić.
26:
¶Deonero idem quod exonero, De=
27:
onerare aliquid ex inuidia alterius &
28:
in ſe traijcere per translationem, Przi=
29:
yąć ná ſię cudzą winę.
30:
Onycipuncta gemma, CC.
31:
Onyx, onychis, maſc. tert. Latine unguis
32:
Páznogieć.
33:
Onyx etiam nomen gemmæ ſeu lapi=
34:
dis.
35:
Onyx item uas unguentarium ex onichæ
36:
factum.
37:
Onyx etiam in Biblijs pro ſpecie aro=
38:
matis in Biblijs legitur.
39:
Onychinus, a, um, Co yeſt z tego kámieniá
40:
onyxá vcziniono.
41:
Onychina pyra, Gruſzki ná xtałt tego ká=
42:
mienia fárbowáne.O ante O.
43:
Oonæ Inſulæ in ſeptentrionali Ocea=
44:
no.O ante P.
45:
Opacus, a, um, Ciemny dla cieniu drzewne=
46:
go.| Opaca |
strona: 264v
kolumna: a
| O ante P. |
1:
Opaca nemora, Ciemne/ Gęſte láſy.
2:
Opacus & Apricus locus contraria.
3:
Opaciores ſyluæ, Ciemnieyſze láſy.
4:
Opaco, as, are, act. prim. Záćimiam/ zásłá=
5:
niam.
6:
Opacitas, opacitatis, fem. tert. Ciemność.
7:
Opacitas nemorum, Gęſtość gáyów.
8:
¶Inopaco idem quod opaco, Záći=
9:
miam/ dla cieniá przikriwam.
10:
Opali gemmæ in India, CC.| Opalia | Vide | Ops. |
| Opera, | Operor. | |
| Opes, | Ops. | |
| Operio, operculum, | Pario. |
11:
Operior, operiris ſine præterito deponēs
12:
Oczekawam/ czekam. Abi intro ibi me o=
13:
perire, Idź w dóm támże mie cze=
14:
kay.
15:
Operor, operaris, operatus ſum, opera=
16:
ri, dep. prim. Prácuyę/ obieram ſie około
17:
czego.
18:
Operari ſacris, Ofiárowáć. Sic operari
19:
rebus Venereis, Niecziſtość płodźić. Ope
20:
rari noctes dicitue luna, Swiecić w no=
21:
cy.
22:
Operatus, a, um, participium, Liui. Eo
23:
tempore quo corpus addictum at
24:
operatum Reipub. eſſet, Tego czáſu gdy
25:
ná posługách Rzeczypoſpolitey był.
26:
Operatio, onis, fem. tert. uerbale, Robotá/
27:
pracá/ ſpráwowánie. Item idem quod
28:
ſacrificatio, Ofiárowánie.
29:
Operator, Robotnik.
30:
Operarius, a, um, Robotniczy/ a/ e. Opera=
31:
ria ceruiſia, Piwo robotnicze/ które robot=
32:
nikóm dáyą. Operarius homo, Rzemieś=
33:
nik.
34:
Operarius abſolute ſubſtantiue idem,
35:
Rzemieśnik/ robotnik.
36:
Operaria, æ, fem. prim. Robotna/ niewiáſtá
37:
rzemieſniczká. Operarius uſus, Vſtáwiczne
38:
vżywánie/ álbo porywánie czego do yákiey
39:
roboty. Operarius dies, Robotny/ powſze=
40:
dni dzień.
41:
Opera, operæ, fem. prim. Pilność/ robotná/
42:
pracá. Multæ operæ & laboris res,
43:
Rzecz potrzebuyąca wiele roboty.
44:
Opera & labor idem, Multam operam
45:
conferre in aliquid, Wielką pilność wło=
46:
żić ná co/ álbo podyąć pracą dla czego. Dare
47:
operam alicui rei, Obieráć ſie w czym.
48:
Dare operam literis, Vczić ſie. Dare o=
49:
peram muſicis, Vczić ſie ſpiewáć. Operam
50:
dare ueteri domino, Stáremu pánu słu
51:
żić. Vis me tibi aliqua re operamkolumna: b
| O ante P. |
1:
præſtare, Chceſz iż ći w nieczem posłużę.
2:
Dare operam alicui dicitur iudex,
3:
Słucháć cziyey ſpráwy. Dare operam ami=
4:
cis, K woli być prziyacielóm. Dare ope=
5:
ram funeri alicuius, Ná pogrzebie być.
6:
Nunc id operam do ut per falſas nu=
7:
ptias, & c. Ná tymem yeſt/ ná to ſie ſádzę.
8:
Dare opera præceptori, Słucháć mi=
9:
ſtrzá.
10:
Debita uel data opera facere aliquid,
11:
Vmyſlnie co vczinić. Eadem opera, Zá
12:
yednym rázem/ zá yedną drógą. Si uideam
13:
tibi opera eſſe, Ieſli obaczę iż maſz nie=
14:
co ſpráwowáć.
15:
Opera experiri, Vczinkiem skoſztowáć.
16:
Pauper cui opera uita erat, Vbogi był
17:
ten który ſie ſwą robotą żiwił. Operam
18:
perdere & operam ludere, Próżno co
19:
czinić.
20:
Operam ponere in re aliqua, Vſádźić
21:
ſie ná co. Sumere operam, Podyąć ſie.
22:
Præbere operam aliqui, Pomoc/ posłu=
23:
żić komu. Oreſtes & Lycurgus una ope=
24:
ra mihi ſunt ſodales, qua iſti, Zárowne
25:
mi ſą towárziſzmi yáko y ćy. Vti opera ali=
26:
cuius in enerrando Homero, Być
27:
vczón od kógo/ etć.
28:
Opera etiam pro operante uel perſona
29:
aliquid operis faciente, Miáſto rze=
30:
mieśniká. Sed id fere in plurali.
31:
Operæ pluraliter, Rzemieśnicy. Operæ ceſ=
32:
ſant, Rzemieśnicy prożnuyą.
33:
Operæ item, Száfarz.
34:
Operula, læ, & opella, læ, diminutiuum,
35:
Robotki/ roboteczki.
36:
Operæpreciū, Potrzebno/ pożyteczno. Quia
37:
uix operæprecium erat, Iż roboty le=
38:
dwie godno było. Vt cum operæpreciū
39:
ſit illi, Gdy będźie potrzebował. Magna
40:
operæprecia mereri, Wielki żołd wysłu=
41:
żić Precium operæ idem.
42:
Opus operis, neut. tert. Spráwá/ Robotá/
43:
pilność/ vczinek. Opus faciam ut defa=
44:
tiger uſ, Będę nieco robił áż ſie ſprácuyę.
45:
Omni opere anniti, Wſzeláką pilnością.
46:
vśiłowáć.
47:
Famam extendere factis hoc uirtutis
48:
opus, Sławy cnotliwemi vczinkámi poprá=
49:
wiáć/ to yeſt cnotliwy vczinek. Graue Mar=
50:
tis opus, Cięſzka rzecz woyowáć.
51:
Opus aliquando pro neceſſe ſiue neceſ=
52:
ſario accipitur, ut opus eſt feſſum
53:
quieſcere, Potrzebá yeſt ſpráwowánemu od=
54:
poczinąć. Vt cautus eſt ubi nihil opus
55:
eſt, Iákoć opátrzony gdźie nie potrzebá.
56:
Quid opus eſt uerbis, I co po ták wiele| mówieniu |
strona: 265
kolumna: a
| O ante P. |
1:
mowieniu. Opus eſt lectionis, Potrzebá czi=
2:
táć. Opus eſt cibo puero, Dziecię potrze=
3:
buye pokármu. Albo dzieciám potrzebá pokár=
4:
mu. Tibi ut opus eſt facto face, To cziń
5:
coć potrzebá. Opus eſt maturato, Muſze
6:
ſie kwápić. Quod parato opus eſt para,
7:
Co potrzebá nágotuy. Aliquando nomi=
8:
natiuum habet Dux nobis opus eſt.
9:
Cic. Hetmáná nam álbo wodzá potrzebá Et
10:
in plurali opus ſunt milites pro opus
11:
eſt militibus.
12:
Opere magno orare, Pilnie prośić. Maxi=
13:
mo te orabat opere ut cras redires,
14:
Dáłá cie wielmi prośić ábys yutro záś przi=
15:
ſzedł.
16:
Opere tanto, pro Tantopere, Plaut. Ope=
17:
ra ſcritorum, Xięgi.
18:
Opera publica, Poſpolite budowánie. Opus
19:
inteſtinum, Wſzelákie naczinie domo=
20:
we z drzewá, Facere opus, Robić.
21:
Opuſculum, opuſculi, diminutiuum, Ro=
22:
botká/ Máłe xiążeczki.
23:
Operoſus, a, um, Prácowity/ Pełny roboty.
24:
Senectus operoſa & ſemper agens ali=
25:
quid & moliens. Robotna ſtárość záwżdy
26:
co czinącá/ nigdy nie prożnuyąca. Aliquan=
27:
do paſsiue ſignificat, ut operoſȩ ueſtes,
28:
Száty około których wiele roboty. Res ope=
29:
roſa, Wiele roboty potrżebuyąca. Facilis &
30:
Operoſus contraria. Nec operoſius
31:
opificium, Niemáſz rzemięsłá prácowitſze=
32:
go.
33:
Operoſus & moleſtus labor idem.
34:
Operoſe aduerbium, Prácowicie/ Cięſzko/
35:
Pilnie. Operoſe aliquid facere, Pilnie co
36:
czinić.
37:
Operoſitas, atis, Cieſzka robotá/ Procowi=
38:
tość.
39:
Opifex, cis, com. Rzemieśnik. I rzemieśni=
40:
czká.
41:
Opifex, ȩdificator mundi Deus, Stwo=
42:
rziciel ſwiátá.
43:
Opifices apes, Pilne roboty.
44:
Opifex uerborum. Et dicendi artifex,
45:
Wynáleźiciel słów y wymówcá.
46:
Opificium, ij, Rzęmięsło.
47:
Opificina, æ, pro Opificio.
48:
Operoſus, Vide Operor.
49:
Opharus fluuius apud Cantabros.
50:
Ophicardelus gemma.
51:
Ophidion, piſciculus congro ſimilis.
52:
Ophiogenæ, Vide Ophis.
53:
Ophis, maſc. Latine ſerpens, Wąż.
54:
Ophiogenus, pen. cor. Lud w Helleſponcie
55:
którzy yednym dotknienie wężowy yad lie=
56:
czą.kolumna: b
| O ante P. | 265 |
1:
Ophiomachus, Którzy s wężem ſzermuy
2:
Et genus uolucris in Biblijs.
3:
Ophiophagi, Którzy węże yadáyą.
4:
Ophites, Drogi kámień álbo Mármorowy
5:
kámień pſtry yáko wąż.
6:
Ophiuchus nomen ſyderis, Gwiazdá.
7:
Quod latine aut ſerpentarius aut an=
8:
guitenens dicitur.
9:
Ophiula pen. prod. Wyſep miedzy Affriką
10:
á miedzy Hiſpánią Latine Colubraria,
11:
W którym bárzo wiele wężów yeſt.
12:
Ophioſtaphile frutex de genere ruborū
13:
CC.
14:
Ophites, Vide Ophis.
15:
Ophiucus, Vide Ophis.
16:
Ophiuſa inſula quæ & Rhodus.
17:
Ophrys herba.
18:
Ophtalmos, maſc. Latine Oculus, Oko.
19:
Ophtalmos etiam piſcis quæ Latine O=
20:
culata dicitur Ninóg.
21:
¶Monophtalmos, Iednooki. Mono=
22:
culus.
23:
Ophtamia, æ, Płynienie álbo záciekánie
24:
łżámi oczu.
25:
Ophtalmicus, Lekarz oczny/ który oczy lieczy.
26:
Opicus, a, um, pen. cor. Gruby/ Plugáwy/
27:
Niecziſty.
28:
Opica uerba, Grube/ Sromotne słowá.
29:
Opici mures, Pługáwe myſzy. Et opici ho=
30:
mines, Ludzie którzy po Grecku nie vmieyą/
31:
ácz dobrze po Láćinie vmieyą. Nam opici
32:
fuerunt populi Campaniȩ, Lud w Kám=
33:
pániey gruby yęzik máyący. Vnde opice
34:
loqui eſt barbare loqui.
35:
Opifera, uide Ops.
36:
Opifex, Vide Operor.
37:
Opigena cognominuta eſt Iuno.
38:
Opilio, huius onis, maſc. Páſtuchá owczy/
39:
Owczárz.
40:
Opiſo genus auis, Feſtus.
41:
Opimus, a, um. pen. prod. Tłuſty/ Vtuczo=
42:
ny/ Otyły. Et Metaph. Bogáty/ Okfity.
43:
Opima hoſtia, Tłuſta roczna Ofiárá,
44:
Opima ſpolia, Okfity łup z nieprziyacielów.
45:
Opimus præda, Który wielki kórziśćy do=
46:
ſtał. Opimus ager, Tłuſta/ Vrodzáyna
47:
rola. Aſia opima & fertilis, Vt & u=
48:
bertate agrorum & uarietate fructu=
49:
um & magnitudine paſtionis & mul=
50:
titudine earum rerum quæ exportan=
51:
tur facile omnibus terris antecellat.
52:
Opima prædia, Vrodzáyne folwárki.
53:
Opimi boues, Tłuſte woły.
54:
Opimus & Gracilis contraria.
55:
Opime aduerbium, Okfcie/ Bogácie.| Yy | Opimo, |
strona: 265v
kolumna: a
| O ante P. |
1:
Opimo, as, are, act pri. Tuczę/ Karmie ná
2:
zábicie.
3:
Opimo, Vide Opinor.
4:
Opinor, aris, atus ſum, opinari, de. prim.
5:
Mniemam/ Baczę/ mam zá to/ Szácuyę/
6:
Wierzę/ Domniemawam ſie. Homo hic eſt
7:
ebrius, ut ego opinor, Iáko mam baczić
8:
ten człowiek yeſt piyány. De his opinentur
9:
ut cui libitum erit, O Tych niechay ták
10:
ſzácuyą yáko ſie ym naylepiey podoba. De
11:
uobis Senatus opinatur non ſecus, ac
12:
de teterrimis hoſtibus, Nie ynáczey was
13:
ſobie ma. Opinatu paruum, Nie máſz co
14:
przed ſię bráć.
15:
Opinio, huius opinionis, fem. tert. Mnie=
16:
mánie/ Domnienawánie/ Poſpolita sławá.
17:
In his Locis opinio eſt Cæſarem, Ná
18:
tym mniemánie yeſt/ że Ceſarz ná tych mieyſcách
19:
yeſt. Summam in ſcolis opinionem
20:
obtinet, Ma przednieyſzą chwałę przed
21:
wſziſtkimi. Magna eſt hominum opi=
22:
nio de te, magna commendatio, Wy=
23:
ſoko cie ſobie ludzie ważą/ Albo wiele o tobie
24:
dźierzą. Magnam habet uirtutis atque
25:
doctrinæ opinionem, Máyą go wſziſcy
26:
zá wielmi cnotliwego y dobrze náuczonego.
27:
Opinio de te multum me fefellit, Ná=
28:
dźieyá którą miałem o tobie omyliłá mnie. Hic
29:
de uobis malam opinionem animo
30:
imbibit, Ten o was nie może dobrze dźierżeć.
31:
Albo tego ſie mniemánia o was nápił. Vin=
32:
cere alicuius opinionem, Przéſtąc/
33:
Zwyciężyć cziye mienmánie/ Albo nádźi=
34:
yę.
35:
Opinio & Veritas contraria, Noſtra
36:
nos fefellit opinio, Omyliliſmy ſie ná
37:
ſwym mniemániu. Eius opinionis, Te=
38:
go yeſt mniemánia. In ea opinione fui
39:
qua reliqui omnes, Tegóm był mniemá=
40:
nia którego wſziſcy ynſzy. In ea opinio=
41:
ne fui ante annum, Tákem dźierżał
42:
przed rokiem. Adducere in opinionem
43:
rem aliquam, We złe mniemánie w
44:
wieść.
45:
Inſerere nouas opiniones & euellere
46:
inſitas, Nowe mniemanie w kogo
47:
wpoyić á ſtáre wykorzenić Oppleuit opi/
48:
nio hæc totam Grætiam, Wſziſtká
49:
Grecia ták dźierży/ Pełna yeſt tego mnie=
50:
mánia. Prius tua opinione adero
51:
bonum animum habe, Bądź dobrey
52:
myſli/ pierwey tu będę niżli ſie mnie ſpo=
53:
dźiewaſz. Opinione pulchrior, Pię
54:
knieyſzy niżliby ſie yeden nádźiał. Opi=kolumna: b
| O ante P. |
1:
nione celerius, Prędzey niżli ſie ná=
2:
dźiewał. Opinione tua gratius eſt,
3:
Daleko wdzieczniey niżli mniemaſz. Opi=
4:
nionem uicit omnium quæ de uir=
5:
tutr eius erat, Przeſiągł nadźieyę wſzech
6:
którą w yego cnocie pokłádáli. Vt o=
7:
pinio mea fert, Iáko ya mniemam
8:
Celeriter contr omnium opinio=
9:
nem confecto itinere, Obyechawſzy
10:
drógę nád wſziſtkich mniemánie/ etć. Ho=
11:
mini præter opinionem improuiſo
12:
incidi, Wpadłem ná człowieká z nie=
13:
naczká nic o tym nie miſliąc. Contra
14:
opiniones omnium, Nád mniemá=
15:
nie wſzech. Concurrunt multæ opi=
16:
niones, Wiele ſie domniemawániá we=
17:
ſpołek zbiega. Vel ſpem opinione
18:
melius euenit tibi, Lepieyći ſie ſtáło niżliś
19:
ſie nádźiewał.
20:
Opinioſus, a, um, Którzy nic zá pewne nie
21:
dźierży. Mniemánia tilko pełen
22:
yeſt.
23:
Opinioſiſsimos itaque uocat Cicero 4.
24:
Acad. Philoſophos qui ſemper opi=
25:
nantur tanquam nihil comprehendi
26:
poſsit, Inuſitatum.
27:
Opinabilis, & hoc opinabile, quod opi=
28:
nione conſequi poteſt, To czego
29:
ſie łatwie może yeden domniemáć.
30:
¶Inopinabilis, inopinabile, Nie=
31:
nádźiány/ Trudny ku domiśleniu.
32:
¶Inopinatus, a, um, Nienádźiány/
33:
Rzadki/ niepoſpolity.
34:
¶Necopinatus, a, um, idem, Multa
35:
improuiſa necopinata incurrunt, Wie=
36:
le ſie nienádźiánych rzeczy przigadza.
37:
¶Necopinato aduerbialiter poſitum,
38:
Nienádźiánie/ Vnde ex necopinato
39:
hoſtem inuadat, Zkądby ná nieprzi=
40:
yacielá mógł bez wieśćy tráfić.
41:
Opinatio, onis, fe. ter. idem quod opinio,
42:
Domniemáwánie.
43:
Opinator, opinatoris, Domniemá=
44:
wácz.
45:
Opinatus pro celebri barbare dicitur
46:
in Biblijs.
47:
Opiparus, a, um, Okfity/ Koſztowny/
48:
Hoyny/ S wielkim koſztunkiem nágoto=
49:
wány.
50:
Opiparum conuiuium, Pyſzna vcz=
51:
tá.
52:
Opipare aduerbium, Okficie. Meos opi=
53:
pare numerus eſt, Známienicie obdárził.
54:
Opipare apparata menſa, Hoynie przi=
55:
rządzony ſtół.| Opis, |
strona: 266
kolumna: a
| O ante P. |
1:
Opis, fem. Imię yedney Boginiey wodney
2:
Nimphy.
3:
Opithocomæ, penulti. correp. populus
4:
Eubœæ, Który ſie długo y tám y ſám po=
5:
włocził.
6:
Opiſthographus, huius phi, maſc. ſecun.
7:
uolumen quod in tergo ſcriptū eſt, Co
8:
yeſt ze wnątrz piſano/ álbo ná obu ſtronu pi=
9:
ſano/ á ták nie może być záwárto/ yáko liſt
10:
który z yedney ſtrony tilko piſan yeſt.
11:
Opiſthotonos, rigor quo caput ſcapulis
12:
annectitur τόνος rigor & ᾽όπισθεν retro
13:
maſc. pennult. correp. Gdy ſziyá ćirpnie
14:
álbo drętwieye/ á ták ſie ná zad ku plecóm
15:
kurczy.
16:
Opiſthotonicus, Ten który ſziyę miedzy rá=
17:
mioná kurczy.
18:
Opiter, opiteris, uel opitris maſc. Tem któ=
19:
ry ſtárego oycá tilko ma/ á właſny go
20:
odumárł.
21:
Opitulor, Vide Ops.
22:
Opobalſamum, Vide Balſamum.
23:
Opium, ſuccus ex papauere, Suk z má=
24:
ku.
25:
Opocarpathum ſuccus Carpathi.
26:
Opon promontorium Cretæ occiden=
27:
tem uerſus.
28:
Oponax ſuccus panacos herbæ.
29:
Oporice medicamenti genus.
30:
Oporotheca, oporothecæ, femin. penult.
31:
prod. Owocowa piwnicá w którey owoc
32:
chowáyą.
33:
Oportet, oportebat, oportuit, Imperſo=
34:
nale, Muśi/ Ieſt potrzebá. Ma być. Id
35:
factum non oportuit, Nie miáło ták być.
36:
Cœnam iam coctam eſſe oportuit,
37:
Wieczerza yuſz do tego czáſu miáła być vwá=
38:
rzona. Irritari Antonium non oportuit,
39:
Nie trzébá go było draźnić. Seruum te eſſe
40:
oportet, & nequam, & malum homi=
41:
nem peregrinum & aduenam, qui irri=
42:
deas, Muśiſz być niewolnik/ zły człowiek/ y
43:
wirudny łotr gdy ſie náśmiewaſz. Nonne
44:
prius communicatum oportuit, A zaś
45:
mi nie miał przed tym dáć znáć.
46:
Oppa, oppæ, feminin. Fláſzá álbo łagwi=
47:
cá.
48:
Oppango, Vide Pango.
49:
Oppedo, Vide Pedo.
50:
Oppeto, Vide Peto.
51:
Oppico, Vide Pix.
52:
Oppidum, huius oppidi, maſculin. ſecun.
53:
Miáſto.
54:
Oppidulum, oppiduli, diminuti. Miá=
55:
ſteczko.kolumna: b
| O ante P. | 266 |
1:
Oppidanus, Mieſzczánin.
2:
Oppidatim, Od miáſtá do miáſtá.
3:
Oppidanus, a, um, aadiectiuum, Vt, op=
4:
pidanum ius, Mieyſckie práwo.
5:
Oppidicus Calepinus ex Gellio pro op=
6:
pidanus.
7:
Oppido, penultima corrept. aduerbium,
8:
Bárzo.
9:
Dic me hic oppido eſſe inuitam,
10:
Powiedz żem tu bárzo nie rádá. Paululum
11:
oppido inter ſe differunt, Máłą rózni=
12:
cę miedzy ſobą máyą. Albo bárzo w mále ſie
13:
nie zgadzáyą. Præterquam oppido pau=
14:
ci idem.
15:
Oppido etiam, Wnet. Vt, oppido uenit
16:
ignauia, Wnet leniwſtwo ogárnęło.
17:
Oppignero, Vide Pignus.
18:
Oppilo, oppilas, are, penult. product. id
19:
eſt occludo. Zátykam/ Zámulam/ Záſzpun=
20:
tuyę.
21:
Oppilatio, onis, Zátknienie/ Zámulenie/ Zá=
22:
ſzpuntowánie. Oppilatio neruorum,
23:
Zágęſzczenie krwie álbo zámulenie á zátkánie
24:
flegmą y ynſzem plugáwſtwem.
25:
Oppleo, Vide Pleo.
26:
Opploro, Vide Ploro.
27:
Oppono, Vide Pono.
28:
Oportunus, a, ū, Czeſny/ Wczeſny/ Tráfny/
29:
Potemny/ Słuſzny. Satis oportuno tem=
30:
pore accepiſti, Doſycieś słuſznego czáſu
31:
wźiął/ álbo wczás. Ad omnia hæc ma=
32:
gis oportunus nemo eſt, K tym w=
33:
ſziſtkim rzeczóm żaden nie yeſt ták tráfny áni
34:
potemny. Opportuniſſima urbs exer=
35:
citui, Cziſte álbo bárzo potemne miáſto
36:
ku położeniu woyská.
37:
Opportunitas, opportunitatis, Potemność
38:
Pogodá á czás ku którey rzeczy. Loci o=
39:
portunitate profecit, Iż miał mieyſce po
40:
temu/ przeto. Nacta opportunitate tem=
41:
poris nos itineri committemus, Vpá=
42:
trziwſzy czás ku wędrowániu puśći my ſie ná
43:
drógę.
44:
Opportune aduerbium, Práwie wczás/
45:
wpogodę. Opportune te mihi offers,
46:
Práwie mi wczás przichodźiſz. Satis op=
47:
portune accidit, Doſić ſie tráfnie przi=
48:
godźiło. Oportune ades, Práwieś tráfił.
49:
Oportune uenis idem.
50:
¶Importunus, a, um, Mierźiony/ Nie=
51:
tráfny. Importunus homo, Nieſpokoy=
52:
ny/ Mierźiony człowiek/ który nie ma bá=
53:
cznośćy ná żądną rzecz.
54:
¶Importunitas, Niewczás/ Nietráfność/
55:
Niepokóy.| Yy 2 | ¶Importune, |
strona: 266v
kolumna: a
| O ante P. |
1:
¶Importune, Nienáczás/ Niewczás/ Po
2:
zmyciu bywa też mówiono.
3:
Opprimo, oppreſſus, Vide Premo.
4:
Opprobrium, Vide Probrum.
5:
Oppugno, Vide Pugno.
6:
Opputo, Vide Puto. as, aui.
7:
Oppuuire uerbum obſoletum eſt, pro
8:
percutere, Et oppuuia dicuntur uerbe=
9:
ra.
10:
Opis, Vide Ops.
11:
Opitulus, Vide Ops.
12:
Ops, fem. Bogini Cybele żoná Sáturnuſowá.
13:
Alio nomine Rhea.
14:
Opalia, opaliorum, Swięto álbo Swięto=
15:
bliwość boginiey Ops, Ops item pro o=
16:
pem ferens uſurpabant antiqui, Nos
17:
non amplius utimur in nominatiuo,
18:
ſed in obliquis & compoſitis opis o=
19:
pem ab ope, Datiuus uix legitur. O=
20:
pis ita id eſt poteſtatis, Mocy/ Pomo=
21:
cy/ Przemożnośćy. Non eſt noſtræ opis,
22:
Nie yeſt náſzey przemożnośćy. Nihil opis
23:
eſt in illis ad bene beate uiuendum,
24:
Zadney pomocy niemáſz z nich ku ſzczeſliwe=
25:
mu żywotu/ Nic nie pomagáyą ku ſzczęſliwe=
26:
mu żićiu.
27:
Opis aliquid ferre, Nieco pomoc. O=
28:
pem alicuius expectare, Pomocy cziyey
29:
czekáć. Omni ope at opera eniti, Wſzy=
30:
ſtkiemi ſiłámi vſiłowáć. Opis egens dixit
31:
Cicero, Potrzebuyący pomocy.
32:
Opem etiam ueteres pro opulentia dixere
33:
Opes, opum, opibus plurale tantum,
34:
Bogáctwá/ Opes integræ, Zupełne bo=
35:
gáćtwá. Et opes acceſſæ, Podeſzłe bogáć=
36:
twá.
37:
Opes etiam, Przemożność/ Moc/ Siły. Im=
38:
plorauit hominū opes Horatius, Rá=
39:
tunku á przemożnośćy żądał.
40:
Opuleſcere, Bogácieć/ Zámágáć ſie w bogác=
41:
twá. Obſoletum.
42:
¶Compoſita, Ab ops Inops, inopis,
43:
Vbogi/ Niedoſtáteczny. Inops conſilij,
44:
Nieumieyący ſobie rádźić.
45:
¶Inopia, æ, Vboſtwo. Ad extremam
46:
inopiam redactus, Ku wielkiey nędzy
47:
prziſzedł.
48:
Opifer, a, um, Pomagáyący/ Pomocny.
49:
Opitulor, aris, ari. deponens, Pomágácz rá=
50:
tuyący. Nihil iam uidemur opitulari,
51:
poſſe Reipub. Z trudná yuſz mamy ráto=
52:
wáć ſtanu poſpolitego. Contra uanas ſpe=
53:
cies opitulatur, Przećiwko fántáziyam po=
54:
maga.
55:
Opitulas dictus eſt Iupiter quaſi opis
56:
lator.kolumna: b
| O ante P |
1:
Opulentus, a, um, Bogáty/ Okfity. Opu=
2:
lentus mercator, Bogáty kupiec.
3:
Opulentia, æ, Bogáctwo/ Doſtátek.
4:
Opulenter aduerbium, Okficie/ Bogácie.
5:
Opulento, as, are, Bogácę/ Vbogácam/ Záma=
6:
gam/ Zákłádam kogo.
7:
Opſonium, uide ſupra Obſonium.
8:
Opticus, a, um, Do wzroku należący.
9:
Optimus, a, um, Superlatiuus irregularis
10:
a Bonus, Náylepſzy. Optime & dulciſſi=
11:
me frater, Naylepſzy á naymilſzy brácie.
12:
Quod optimum factum uidebitur fa=
13:
cies, Coć ſie naylepſzego będzie zdáło to vczi=
14:
niſz. Optimꝰ quiſ loquebatur, Zaden ſie
15:
dobry temu nie ſprzęćiwiał/ Albo káżdemu ſie
16:
ták zdáło/ Naylepſzy káżdy tákże mówił. Tu
17:
optimus es teſtis quam fuerim ocupa=
18:
tus, Ty naylepſzy ſwiádek yeſteś/ yákóm był
19:
zátrudniony. Optima fide, Dobrym sło=
20:
wem. Optimo iure aliquid poſſidere,
21:
Spráwiedliwie á zá dobrym práwem co trzi=
22:
máć. Deus optimus maximus, Pan Bóg
23:
naylepſza y naywiętſza dobroć.
24:
Optime, aduerbium, Dobrze/ Cziſcie/ Bárzo
25:
dobrze. Potin eſt hic tacere? P. Egone/
26:
Optime, Obárzo dobrze. Optime ſe habe=
27:
re, Cziśćie zdrów być. Optime ualare idē,
28:
Optime ſentire & loqui de aliquo,
29:
Dobrze o kim dzierżeć y mówić. Optime
30:
ſentire de Reipub. Poſpolity pożitek miło=
31:
wáć. Adeſt optime ipſe frater, Práwie
32:
wczás. Optime mihi in tempore adue=
33:
nit, Práwie mi wczás przibył/ práwie mi
34:
wczás prziſzedł.
35:
Optimates in plurali, Zacnieyſzy ludźie/ po=
36:
ważnieyſza śláchtá á pánowie rádni. Dicitur
37:
etiam in ſingulari.
38:
Optimas, atis, com. Ieden álbo yedna z zac=
39:
nieyſzich ludźi z wyſokich domów.
40:
Opto, as, aui, are. act. pr. Ządam/ wolę/ żiczę/
41:
Sprzam/ Albo ſprziyam. Też winſzuyę mowią
42:
nietkórzy z niemieckiego słowá. Inhoneſte
43:
optauit parare hic diuitas, potius quā
44:
in patria honeſte pauper uiuere, Wo=
45:
láłá ſie tu nieuczćiwie bogáćić/ Niżli domá
46:
vczćiwie w vboſtwie żić. Opto tibi bonum
47:
diem, Ządam ći álbo Sprzamći dniá bobre=
48:
go. Et reor & opto, I winſzuyę y żądam.
49:
Optatus, a, um, participium, Pożądány.
50:
Optatus etiam nomen ex participio Cic.
51:
Tameſti mihi nihil fuit optatius, Acz=
52:
kolwiekem nic bárziey nie żądał. Quid o=
53:
ptatius accidere potuit, I co ſie mogło le=
54:
piey wedle myſli náſzey przigodźić. Optatiſ=
55:
ſimus nuncius, Wielmi pożądány poſeł.
56:
Vale mi optime at optatiſsime fra=| ter, |
strona: 267
kolumna: a
| O ante P. |
1:
ter, Miey ſie dobrze móy naylepſzy y naymil=
2:
ſzy brácie.
3:
Optatum, ſubſtantiuum, Ządánie. Pożądá=
4:
nie. Cic. Illud etiam accidit præter o=
5:
ptatum meum ſed ualde ex uolupta=
6:
te, I to ſie też przigodźiło króm mego pożą=
7:
dánia/ ále yednák wedle myſli. Optata lo=
8:
quere, Dobrze ſądź/ Dobrze winſzuy.
9:
Optato aduerbium, Wedle myſli wczás.
10:
optato aduenis, Práwie wczás przicho=
11:
dziſz/ Wedle myſli.
12:
Optatio, onis, fem. tert. Ządánie.
13:
Optabilis, & hoc le, Pożądány/ Ządliwy/
14:
Godny winſzowánia. Optabilē rem nar=
15:
ras, Pożądliwą rzecz powiedaſz/ To yeſt boże
16:
day to by ták było.
17:
Optabiliter aduerbiū. Pożądliwie/ Mile.
18:
Cic. Quam optabiliter illud iter iucun=
19:
dum eſſe debet, Iáko mile ták weſoła dró=
20:
gá ma być żądána.
21:
Optio, onis, fem. tert. Obránie/ Wybór. Si
22:
tibi daret optio utrum malles, Gdyćby
23:
dano wybieráć coby wolał. Dare optio=
24:
nem, Dáć komu wybór/ To yeſt wybieráć
25:
co woli. Si optio eſſet, Bych miał obieráć.
26:
Optio hæc eſt tua utram harum uis
27:
conditionem accipe, Dopuſzczonoć wy=
28:
bieráć/ Albo ná twey woley yeſt/ weźmi który
29:
chceſz vrząd.
30:
Optio apud Iuriſconſultos in gen. maſc.
31:
Obrány á prziſádzony towárziſz ku rotmi=
32:
ſtrzowi/ Namieſnik. Item, Ieden żołnierz
33:
drugiemu choruyączemu miáſto prziſtáwá
34:
przidány. Alias accenſus.
35:
Optatiuus, a, um, Pożądány/ Pożądliwy.
36:
¶Compoſita, Adopto, as, are, Bárzo
37:
żądam/ Też bierzę zá ſyná/ prziſpoſobiam.
38:
Adoptauit illum pro filio, Wźiął go
39:
prziſpoſobił go ſobie záſyná. Adoptare ſibi
40:
aliquem filium idem. Adoptare ſe ali=
41:
cui familiæ, Prziyacielſtwo ziąć z niektórym
42:
domem. In diuitias adoptare, Dźiedźicem
43:
vczinić w ymieniu/ Zápiſáć y wzdáć ymienie.
44:
Adoptare ab aliquo, Iednego od kogo
45:
wźiąć zá ſyná. Nomen ſibi adoptare,
46:
Inſze ymię ſobie obráć.
47:
¶Adoptator, Ten który kogo bierze zá ſwe
48:
dźiećię.
49:
¶Adoptatio, Prziſpoſobienie/ Wźięcie zá
50:
ſyná/ Też obránie.
51:
¶Adoptio uerbale per ſyncopen fa=
52:
ctum eſt ab Adoptatio idem.
53:
¶Adoptatus, a, um, adiectiuum quod
54:
pertinet ad optionem, Co należy ku przi=
55:
ſpoſobieniu.
56:
¶Adoptiuus, ui, ſubſtant. Przſipoſobny
57:
ſyn/ Wzięty zá ſyná.kolumna: b
| O ante P. | [267] |
1:
¶Adoptitius uerbale ex adoptato fi=
2:
lio natus, Z prziſobnego ſyná vrodzony.
3:
¶Coopto, id eſt Eligo, Obieram/ Bio=
4:
rę. Cooptare in Collegium & ordi=
5:
nem, Wziąć kogo miedzy ſię. Cooptari in
6:
locum demortui, Być obrany wźięty ná
7:
mieyſce zmárłego. Cooptare ſenatores, &
8:
cooptare ſenatum, Obráć rádę. Coo=
9:
ptare ſibi collegam, Wźiąć ſobie zá to=
10:
wárziſzá kogo.
11:
¶Cooptatio, Obránie/ Wzięcie/ Węzwá=
12:
nie.
13:
¶Exopto, Serdecznie żądam/ Sprzam.
14:
¶Exoptatio nomen ex participio Ci.
15:
Nihil optatius aduentu meo. Nic nie
16:
mogło być prziyemnieyſzego nád prziyechánie
17:
moye. Exoptatiſſimus hoſpes. Bárzo
18:
wdźięczny gość.
19:
¶Exoptabilis, le, Pożądliwy.
20:
¶Præopto, Wolę, Adeon pertinaci
21:
es animo ut puerum præoptares pe=
22:
rire, Tákżeś yeſt krnąbrnego vmysłu yzbyś
23:
wolał áby dźiecię zginęło
24:
Opulentus, uide Ops.
25:
Opuntia, æ, Nieyákie ziele nam nieznáyome.
26:
Opus, opūtis, ciuitas in Locris in Grȩcia
27:
Opuntius, a, um, Ieden ztámtąd.
28:
Opus, operis, Vide Operor.O ante R.
29:
Ora, æ, Kray á koniec wſzelákiey rzeczy.
30:
Ora ueſtis, Podołek álbo kráye ſuknie.
31:
Oræ itē in plurali, Obłogá álbo bramá oko=
32:
ło ſukni nadolna yákie miewáyą białe głowy.
33:
Ora maritima, Pomorska kráyiná. Sine ora
34:
& extremitate regio, Kráyiná bez końcá/
35:
To yeſt bárzo wielka. Soluere oram, Od
36:
brzegá ſie puśćić ná morze. Non eſt am=
37:
plius in noſtris oris, Niemáſz go więcey
38:
w náſzich kráyinách.
39:
Ora etiam dicitur, Krés á kráyiná ná niebie.
40:
Oræ uulneris, Brzégi á kráye v rány.
41:
Oraculum, li, neut. ſecund, Práktiká/ Pro=
42:
roctwo/ Słówo/ Odpowiedzenie álbo oznay=
43:
mienie boskie. Prophetarum libri mera
44:
continent oracula, Xięgi prorockie ſą
45:
śczére boskie słowá. Oraculum eſſe puta,
46:
Zá to miey yákoby to ſam z vſt od páná Bo=
47:
gá słyſzał. Ex oraculo Dei putare, Nie
48:
ynáczey mieć yedno yáko boskie słowo. Ora=
49:
culo edidit Deus, Bóg ták oznaymił. Pe=
50:
tere oraculum a Deo, Rádźić ſie Bógá.
51:
Hæc ex oraculo Apollinis, Pythij edi=
52:
ta tibi puta nihil poteſt eſſe certius, Ták
53:
Bóg Apollo Pythius odpowiedźiał/ nic nie
54:
może być pewnieyſzego.| Yy 3 | Oraculum, |
strona: [267]v
kolumna: a
| O ante R. |
1:
Oraculum aliquando pro templo acci=
2:
pitur, in quo reſponſa dantur, Miáſto
3:
kośćiołá w których ſie pogáńſtwo ſwych bogów
4:
rádziło.
5:
Oracula item accipiūtur, Miáſto przepo=
6:
wieśćy słów/ człowieká którego któryby był
7:
wielkiey wziętośćy y zacney wiáry. Vt, Ora=
8:
cula Catonis, Przepowieśćy á piſmo Cáto=
9:
nowe.
10:
Orata, æ, fem. genus piſcis,
11:
Oratio, Orator, Vide Oro.
12:
Orbis, huius orbis, maſ. te. Krys/ Okrąg/
13:
Swiát/ Cirkiel wſziſtko to cokolwiek okrąg=
14:
łego yeſt.
15:
Orbis menſarius, Táłerz.
16:
Orbis, ſiue orbis terrȩ, Okrąk świátá/ świát
17:
Orbis rotarū, Okrąk kół. Orbis pugilato=
18:
rius, Obręcz okóło którey chłopiętá ſpuſzczáyą
19:
Orbis ſaltatorum, Tániec w okrąg.
20:
Orbis item, Wieczko okrągłe. In orbem ire,
21:
W okoł yść/ Albo w koło obchodźić. Hiſtoria
22:
orbem quendam contextum deſi=
23:
derat, Hiſtoria chce okrągłą á yednę z dru=
24:
giey roſtącą rzecz mieć. In Thucidide or=
25:
bem orationis deſidero, Thucydides nie
26:
ma ſpoſobney rzeczy ku piſániu hiſtoriey/ To
27:
yeſt nie roście yedná powieść z drugiey. Vt
28:
idem in ſingulos annos orbis uoluere=
29:
tur, Aby temi tropy álbo ſpoſoby rok przicho=
30:
dźił y odchodźił. Orbes facere, W okrąg
31:
ſtánąć. Facto orbe, Obſtápiwſzy wokół.
32:
Orbes aliquando pro Oculis, Miáſto oczu.
33:
Orboculus. diminut. Tálerzik.
34:
Orbiculus uitreus, Szibá śćklana.
35:
Orbiculatus, a, um, Okrągły.
36:
Orbiculata poma, Okrągłe yábłká/ Albo
37:
yákoby kulá.
38:
Orbiculatim, aduerbium, W okrąg w okoł.
39:
Orbiculatim currere, W około biegáć.
40:
Orbile, huius orbilis, neu. Okrąk kołá.
41:
Orbitus, a, um, in orbem ductus ſine cir=
42:
culari motu, Obſoletum.
43:
Orbita, æ, fem. prim. Koley.
44:
Orbita aliquando pro Rota, Miáſto kołá
45:
álbo czego okrągłego.
46:
Orbita lunæ, Okrągłość xiężicá.
47:
¶Exorbito, as, are, Wyſtępuyę z koleyey/
48:
Wychodzę z kréſu.
49:
Orbo, as, aui, are, act. pri. Stradam/ Pozbá
50:
wiam/ Ośyrocam. Tali amico orbatus.
51:
Tákowego przipozbáwión. Orabri equita=
52:
tu, Być poſtrádán yezdeckiego cugu, Orbari
53:
auxilio, Nie mieć żadney pomocy. Orba=
54:
tus dignitate, Wyſádzón z vrzędu. Orba=
55:
tus filio, Pozbáwiony ſyná. Orbare oculis.
56:
Wyłupić oczi.
57:
Orbus, a, ū, Ośirociáły/ Pozbáwiony/ Oſtra=
58:
dány czego. Orbus luminibus, Pozbáwionykolumna: b
| O ante R. |
1:
oczu/ Sliepy. Orbus altero lumine, Nie
2:
ma drugiego oká. Orba philoſophia in
3:
Græcia, Opuſzczona/ Ośierociáła. Orbus
4:
pater, Któremu dźiećy pomárły. Orba ab
5:
optimatibus concio, Puſte kazánie álbo
6:
máło zacznych ludźi ná kazániu. Orbus au=
7:
xilij, Nie máyący żadney pomocy.
8:
Orbus aliquando idem quod Oprha=
9:
nus, Sierotá.
10:
Orbitas, aris, fe. te. Sieroctwo/ Opuściáłość/
11:
Pozbáwienie yákiey miłey rzeczy. Orbitas
12:
luminis, Sliepotá.
13:
Orbitudo, dinis, fe. idem.
14:
Orbefaco antique.
15:
Orbifacio idem quod Orbo.
16:
Orbificus pro Orbans ineptæ dictiones
17:
quas tantum Sipont. annotauit.
18:
Orca, æ, Rybá morska Balenis/ infeſta.
19:
Orca item, Wſzelákie naczinie drzewiáne w
20:
których słone rzeczy chowáyą/ Ceber/ Fáská/
21:
Korito/ Niecki/ etc.
22:
Orca etiam Figowy koſz.
23:
Orca etiam nomen gemmæ & Capſa pi=
24:
gmentorum muliebrium.
25:
Orcula diminut. Cebrzik/ fáſeczká.
26:
Orchades, penult. cor. Inſulæ Oceani Se=
27:
ptemtrionalis ultra Britanniam & Hy=
28:
berniā. Wyſpy Szweckiego Królá. Et Or=
29:
chades genus oliuȩ, ſcribit eſſe Calep,
30:
ex Virg. Vbi legendum eſt Orchites.
31:
Orcheſtra, æ, Plác w pośrzodku ſzranków
32:
ná którym gry ſpráwowano á ná którym też
33:
pánowie rádni á zacnieyſze oſoby śiadáły pá=
34:
trzáyąc ná gry. Spacium Theatri.
35:
Orchis uel Orchites, tis, fem. Nieyáki ro=
36:
dzay oliwek.
37:
Orchis item nomen herbæ & piſcis.
38:
Orchomenus, pen. corr. maſc. Miáſto w
39:
Greciey w kráyinie Boecia zwáney w którym
40:
był kościół Gratiarum. Item alia Eubo=
41:
icæ urbs & Inſula una ex Cycladibus.
42:
Orchomenius, a, um, Ieden ztámtąd.
43:
Orcula, Vide Orca.
44:
Orcus, orci, maſc. Ciemność piekielna/ Też
45:
Bóg piekielny Pluto/ też rzeká piekielna/ Też
46:
rzeká w Theſsáliey. Cum orco rationem
47:
babere, Wdáć ſie w táką nieprzeſpieczność
48:
która głowę płáći.
49:
Ordeaceus, ordeum, Vide Hordeum.
50:
Ordeſſes fluuius maximus Scythiæ.
51:
Ordino, Vide Ordo.
52:
Ordior, ordiris, pe. pr. orſus ſum, et ordi=
53:
tus ſum, facit reſte Priſc. Ordiri, de. q.
54:
Poczinam. Sic orſus eſt loqui, Ták począł
55:
mówić. Altius ordiri & memoriam
56:
repetere, Z kóńcá począć powiedáć. Ordiri
57:
a capite idem, Ordiri a facilimis. Od| łatwieyſzych |
strona: 268
kolumna: a
| O ante R. |
1:
łatwieyſzych rzeczy począć. Ordiri telam,
2:
Począć tkáć.
3:
Orſus, a, um, Ten który począł mówić. Ali=
4:
quādo paſſiue ſignificat, orſus, Poczęty
5:
Orſus, huius orſus nomen, Początek. Or=
6:
ditus eſt nouum autorem, Począł ynſze=
7:
go autorá wykłádáć.
8:
¶Compo. Exordior idem quod ſim=
9:
plex ordior. Exordiri argutias, Począć
10:
gádki nieyákie zádáwáć. Bellum, conſilia
11:
exordiri. Orationem exordiri, Począć
12:
mówić.
13:
¶Exordium, dij, Początek. Exordium
14:
dare pro incipere, Począć. Exordiū ma=
15:
li, Początek nieſzczęścia.
16:
¶Exorſum, exorſi, idem. Początek.
17:
¶Exorſus, huius exorſus idem.
18:
Ordo, ordinis, m. t. Rząd/ Rotá. Ordine a=
19:
liquid dicere, Porzędem co powiedźieć. Me
20:
mora ordine ut acceperas, Powiedz ye=
21:
dno zá drugim yákoś był począł. Ordinem
22:
facere, Rządnie rozſádźić. Ponere ordine
23:
idem. Longus ordo, Długi rząd.
24:
Ordo aliquando por ſtatu, Sunt tres or=
25:
dines in Reipub. noſtra, Trzy ſtany ſą
26:
ludźi w náſzym páńſtwie. Ampluſſimus or=
27:
do, Rádnych pánów ſtan. Senatorius or=
28:
do idem, apud omnes ordines gratio=
29:
ſus eſt, Wſziſtkim ſtánóm prziyemny. Romȩ
30:
erant tres ordines Patricius, Equeſtris,
31:
& Plebeius, Vide ſupra in dictione E=
32:
quus.
33:
Ordo publicanorum, Stan celniczy á po=
34:
borczy. Mei loci at ordinis homo,
35:
Mnie równy/ Mego ſtanu człowiek. Meus
36:
me ordo irrideat, Niech ſie ze mnie ná=
37:
śmiewáyą mnie równi. Homo ordinis ſui,
38:
frugaliſſimus, Człowiek wedle ſtanu ſwe=
39:
go doſić iście świebodny. Si omnes uno
40:
ordine habetis Achinos, Ieſli wſziſtki
41:
yednáko ſzácuyecie/ Albo yeſli yednáko o wſzi=
42:
ſtkich dźierżicie. Ordines ducere, Hetmá=
43:
nem być/ rotmiſtrze ze służebnym ludem
44:
ſpráwowáć. In ordinem redigere, Porow=
45:
náć s drugiemi ludźmi á pod posłuſzeńſtwo
46:
wpráwić/ zniżić/ vtrzeć/ kómu rogów. In ordi
47:
nem ſe cogere, Sniżić ſie/ Nie chcieć
48:
mieć nád ludźie/ Porownáwáć s ludź=
49:
mi, Extra ordinem, Nád zwyczay y po=
50:
ſpolite záchowánie. Extra ordinem Meta=
51:
phorice, Cic Ad eam rem quam extra
52:
ordinem de te habemus, Którą my oſo=
53:
bliwie o tobie mamy. Deſerere ordinem,
54:
Swóy rząd opuśćić/ Nie wypełnić ſwey po=
55:
winnośćy álbo vrzędu. Prouerbium.
56:
Ordinarius, a, um, Rządny/ Rządnie rozsá=
57:
dzony. Lapidibus ordinarijs ſtruere pa=kolumna: b
| O ante R | 268 |
1:
rietes, Kámień má kámieniu/ álbo podle kámieniá ſádzáć/ śćiány ſtáwić.
2:
Ordinaria conſilia, Rádá którá wedle poſpo=
3:
litego zwyczáyu bywa miewána. Ordinari=
4:
us iudex, Właſny á práwy ſędzia. Cui
5:
opponitur Commiſſárius,
6:
Ordinarius ſeruus, Naprzednieyſzy sługá
7:
miedzy sługámi.
8:
Ordinarium hominem apud ueteres qui=
9:
dam dictum putant ſolutum ſcurram
10:
& improbum, Alij per contrarietatem,
11:
hominem minime ordine uiuentem.
12:
Alij manipularem ut infimi ordinis.
13:
Ordino, as, are, pen. cor. act, prim, Rzędem
14:
rozſadzam/ káżdą rzecz ná ſwym mieyſcu po=
15:
kłádam. Ordinare & inſtruere aciem,
16:
Vſzikowáć woysko.
17:
Ordinare milites idem. Ordinare uineam
18:
paribus interuallis, Równo rozſádźić
19:
winnicę. Forſan pan Bóg ták nácznácził. Or=
20:
dinare Reipub. ſtatum.
21:
Ordinare item, Vſtáwić kogo nád kim/ wſá=
22:
dźić kogo ná yáki vrząd/ Albo włożić nań yá=
23:
ki vrząd.
24:
Ordinatio, onis, Porządne poſtáwienie ná ro=
25:
ty álbo rzędy rozſádzenie.
26:
Ordinatim aduerbium, Porządnie yedno
27:
po drugim.
28:
Ordinate idem.
29:
¶Extraordinarius. a, um, Bezrzędny/
30:
Nie należący ku rzędowi też obyczáyowi
31:
y záchowániu poſpolitemu.
32:
¶Inordinatus, a, um, Nierządny/ a/ e.
33:
Inordinati & incompoſiti mores, Ro=
34:
ſpuſtne obyczáye. Inordinata mores, claſ
35:
ſis, Nieuſzikowány huf. Pili inordinatiſ=
36:
ſimi, Nieuczoſáne włoſy/ ládá yáko ná gło=
37:
wie leżące. Ex inordinato in ordinem
38:
adducere, Z nierządnego rządnego vczi=
39:
nić.
40:
¶Inordinatio, Nierząd. In Biblijs tan=
41:
tum legitur.
42:
¶Interordinium, nij, Mieyſce á pláć mie=
43:
dzy dwiemá rzędomá.
44:
¶Præordino, Náprzód álbo pierwey
45:
rządny rozſadzam. Præordinare milites,
46:
Przed tym vſzikowáć.
47:
Ordulucæ, populi in Anglia.
48:
Orea, oreæ, Wędźidło.
49:
Oreades Nymphæ montiū, Boginie gór.
50:
᾽άπο του̃ ᾽όρεος quod montem ſignificat.
51:
Oreges unus ex colliculis Imai montis.
52:
Calep.
53:
Oreni populi Celtiberis proximi ad au=
54:
ſtrum, Calep.| Yy 4 | Oron, |
strona: 268v
kolumna: a
| O ante R. |
1:
Oron herba, Nieyáki rodzay podrożniku ná
2:
górách roſtącego.
3:
Oreoſelinum, Rodzay nieyáki pietruſzki/ ná
4:
gorách roſtący.
5:
Oreſtes, maſ. filius Agamemnonis & Cly=
6:
temneſtræ, który ſwą mátkę zábił á gdy za
7:
tym vczinkiem oſzálał Pylades yego wierny
8:
towárziſz miał o niem wielką pieczą y rad go
9:
chciał w śmierćy záſtępić/ ztądże bywáyą zá
10:
dwu wiernych towárziſzów poczitáni.
11:
Oretæ gens Indica.
12:
Oretus Siciliæ fluuius.
13:
Oreus cognominatus eſt Bacchus.
14:
Orexis, huius orexis, Latine Appetitus,
15:
Chćiwość ku yedzeniu. Mouere uel exci=
16:
tare orexim, Pobudźić áppetitu pobu=
17:
dzić żądzy ku yedzeniu. Aliquando pro
18:
uomitu ponitur.
19:
Organum, organi, neut, ſecund. Proprie,
20:
Nieyákie naczinie ręczne którym co pobiyáyą/
21:
Potłukáyą/ buduyą álbo ſpráwuyą. Sed per
22:
excellentiam dicitur inſtrumentum
23:
muſicum, Orgány/ y wſzelákie ynſze na=
24:
czinie ná którym grawáyą.
25:
Organum pro Cithara poſuit Iuuenalis,
26:
Miáſto lutnie. Organum item, Nieyáka
27:
miárá ku mierzeniu źiemie.
28:
Organarius, rij, Orgániſtá który czini orgány
29:
Organice aduerbium apud Vitruuium.
30:
Orgia, orum, ſacrificia fuerunt quæ dijs
31:
immortalibus præſertim aūt Baccho
32:
fieri ſolebant innouabantur autem ter=
33:
tio quo anno, Ofiáry y świętobliwośćy
34:
bogóm pogáńskim cziniono/ á zwłáſzczá Ba=
35:
chuſowi.
36:
Orgyca, Miárá ſześć ſtóp w ſobie máyąca/
37:
krok álbo ſążen. Vlna pro eodem, Lokieć.
38:
Oria, huius oriæ, ſeu Horia, horiæ, nauis
39:
piſcatoria, Czółn. Oriola ſeu horiola
40:
diminut. Czołnek.
41:
Oricum, neut. Ciuitas in confinijs Epiri
42:
& Dalmatiæ ſeu Albaniæ e regione
43:
Brunduſij ciuitatis Italiæ. Nunc uulgo
44:
Vnalona dicitur.
45:
Oricos idem.
46:
Orichalcum, ci, neut. ſecund. Moſiądz.
47:
Orichalceus, a, um, Moſiądzowy. Χάλκος
48:
æs & ᾽όρεος mons, quod in montibus
49:
fodiatur.
50:
Oricularius pro Auriculario ſubinde a=
51:
pud Celſum legitur.
52:
Oriens, Vide Orior.
53:
Orificium, cij, neut. ſecund. quod in una
54:
quo re patet, Sipont. Vide Os, oris.
55:
Origanum, origani, neut. ſecun. pen. cor.
56:
herba, Lebiotká.kolumna: b
| O. ante R. |
1:
Origenes, origenis, ma. Właſne ymię krześ=
2:
ćiáńskiego doktorá.
3:
Origo, Vide Orior.
4:
Orion, orionis, maſ. pen. pro. Imię gwiaz=
5:
dy. Vulgo, Swiętego Iákubá gwiazdká.
6:
Dicitur etiam Iungula ut ſupra.
7:
Orior, oriris, pen prod. uel oreris, penul.
8:
cor. ortus ſum oriri, d. Powſtáyę/ Poczi=
9:
nam ſie Wſchodzę. Oritur clamor, Pow=
10:
ſtáye głos. Oritur ab his ſermo Cic, Ci
11:
poczináyą mówić. Vnde ortum eſt initium
12:
iræ, Z kądże gniew álbo roſtirk vrósł miedzy
13:
niemi. Sol oritur, Słóńce wſchodźi. Multi
14:
ignorant ubi Danubius oritur, Wiele
15:
ich nie wié gdźie ſie Dunay wſzczyna. Tibi a
16:
me nulla eſt orta iniuria, Nie ſtáłać ſie
17:
ode mnie żadna krziwdá. Ortus rumor ex
18:
Sulpicij literis, Z liſtu Sulpiciuſowego
19:
powſtáłá wieść. Oritur fon in monte,
20:
Pocziná ſie etc. Ortꝰ equeſtri loco, Z ślá=
21:
checkiego yeſt rodu. Loco obſcuro te=
22:
nui fortuna ortus, Z niskiego y z vbo=
23:
giego ſtanu.
24:
Ortus, a, um, partic. Pówſtány/ Weſzły. Or=
25:
ta luce, Iáko skoro odniáło.
26:
Ortus, huius ortus, Powſtánie/ Rodzay/ Po=
27:
czątek/ Pokolenie. Ortus ſolis, Wſchód
28:
słóńcá.
29:
Ortus aliquando idem ſignificat quod
30:
Oriundus Cæſar ait pleroſ Belgas
31:
eſſe ortos a Germanis, Pochodźić álbo
32:
ſwóy początek mieć od niemców.
33:
Oriundus, a, um, Pochodzący/ Powſtáyący.
34:
Nati Carthagine ſed oriundi a Syra=
35:
cuſis, W Kártáynie vrodzeni ále z Syráku=
36:
ſów poſtáli álbo poſzli. Oriundi ex Alba=
37:
nis & Sabinis, Od Albanów y Sábinów
38:
pochodzą.
39:
Oriundus ab Vlyſſe, Przodek ſwóy od Vli=
40:
ſeſá poczina.
41:
Oriundus aliquando ponitur ſine præ=
42:
poſitione ut apud Liuium, Alba ori=
43:
undum Sacerdotium, Od Alby pocho=
44:
dzące. Meminerint ſeſe unde oriundi
45:
fient, Niechay pamiętáyą gdźie ſie rodźili.
46:
Oriundus item pro Orto aliquando in=
47:
uenitur cum præpoſitione & aliquan=
48:
do ſine præpoſitione, Cumis erant o=
49:
rundi, W Kumiech ſie rodźili. Si modo li=
50:
beris parientibus eſt oriundus, Ieſli til=
51:
ko od dobrych á świebodnych rodźiców pocho=
52:
ci.
53:
Oriens, orientis, participium, Pochodzą=
54:
cy.
55:
Oriens, orientis, ſubſtantinum nomen,
56:
Wſchód słóńcá.
57:
Orentalis, le, Ná wſchód słóńcá.| ¶Compoſi= |
strona: 269
kolumna: a
| O ante R |
1:
¶Compoſita, Aborior, aboreris, uel
2:
aboriris, abortus ſum, aboriri, paſſiue
3:
ſignificationis, Rodzę ſie przed czáſem.
4:
¶Abortu, huius ab ortus uerbale, Po=
5:
rzucenie/ Martwego płodu vrodzenie. Ab=
6:
ortum facere, Porzućić/ Nie czeſny płód
7:
vrodźić. Abortum inferre, Być przicziną
8:
mienia martwego dźiecięciá.
9:
¶Abortus etiam de arboribus dicitur
10:
¶Abortio, onis, actus ipſe ab abori=
11:
endi, Pomiot/ Porzucenie.
12:
¶Abortiuus, a, um, pe. pro. uerbale a
13:
ſupino abortum, uel fœtu abortiuus
14:
imperfectus & imformis, Wyprotek.
15:
¶Aborto, as, are, Pomietam/ Porzucam z
16:
vrázu álbo z którey ynſzey przicziny martwy
17:
płód rodzę.
18:
¶Abortio, is, ire, quart, coniug. idem.
19:
¶Aborſus, huius aborſus idem quod
20:
abortus, Pomiot/ Porzucenie/ martwego
21:
dźiecięciá vrodzenie/ też wyprocie.
22:
¶Adorior, Doyeżdżam/ Opádam/ Przipá=
23:
dam ná kógo. Gladijs aliquem adoriri,
24:
S mieczmi kogo opáść/ S mieczmi ſie ná kogo
25:
rzućić. A tergo aliquem adoriri, Z tyłu
26:
ná kogo prziść. Inopinantem adorſus
27:
eſt, Przipadł nań bez wieśćy/ Adoriri ali=
28:
quid facere, Począć co czinić. Adoriar te
29:
pugno niſi ceſſas, Doyadę cie s pięścią
30:
yeſli nie chceſz przeſtáć.
31:
¶Coorior, Poczinam ſie/ Wſzczinam ſie/
32:
Powſtáyę. Coorto bello auffugit, Iáko
33:
skoro powſtáłá woyná vciekł. Coortibus
34:
tēpeſtatibus, Iáko skoro powſtáły náwáł=
35:
nośćy morskie. Coorta tempeſtas multos
36:
abſtulit, Wpadły powietrze wiele ich zágu=
37:
biło. Coorti ad pugnam, Coorti ad
38:
bellum, Porwáni/ Pobudzeni.
39:
¶Exorior, Wſchodzę/ Powſtáyę. Exoritur
40:
ſtella, Gwiazdá wſchodźi. Exoritur illi co=
41:
lor ex temporibus, Poczina rumienieć.
42:
Exoriuntur dolores utero, Powſtáyą mi
43:
boleśćy/ álbo gryźienie w żywocie. De Præ=
44:
neſtinorum defectione, & anno primū
45:
fama exorta eſt, O odſtániu preneſtinorum
46:
tego roku dopiéro sławá powſtáłá. Fama
47:
exorta Hetruſcos ingentes conſcribe=
48:
re exercitus, Sławá prziſzłá że ſie Hetruſcy
49:
s wielką mocą zbieráyą. Rex exortus eſt
50:
Lydiæ, Stał ſie Królem Lydeyskim. Exor=
51:
ta ſunt hæc omnia a te, Ty wſziſtki rzeczy
52:
od ciebie ſie wſzczęły/ Vrosły.
53:
¶Exoriens participium, Powſtáyący/
54:
Wſchodzący. Exoriens ſol, Wſchodzące
55:
słóńce.
56:
¶Exortus, huius exortus, Vt, Exortus
57:
ſolis, Weście słóńcá.kolumna: b
| O ante R. | [269] |
1:
¶Exortiuus, a, um, Vt a e parte exor=
2:
tiua, Z tróney wſchodu słońcá. Fluere a
3:
ſeptentrione in exortitum Oceanū, Ciec
4:
od pułnocy w morze ná wſchód słóńcá leżące.
5:
¶Oborior & Suborior fere etiam idē
6:
ſignificat, Obortæ ſunt ei lachrymæ,
7:
Rzućiły mu ſie łzy z oczu. Vteri dolores o=
8:
boriūtur mihi quotidie, Ná káżdy dźień
9:
powſtáye mi griźienie w żołądku. Tanta mi=
10:
hi lœticia oborta eſt, Ták mi wielkie we=
11:
ſele vrosło/ Albo ták mie wielkie weſele
12:
ogárnęło.
13:
Orites, huius oritis, maſc. gemma eſt glo=
14:
boſa ſpecie, Calep Perłá Okrągła.
15:
Orithos nomen urbis inter Macedoniam
16:
& Epirum.
17:
Orex, Vide Oryx.
18:
Oriza, huius orizæ, Ryſz/ yęczmień włoski.
19:
Orizon, Vide Horizon.
20:
Ornamentum, Vide Orno.
21:
Orminium ſeu orminum, Niektórzy máyą
22:
zá leśny ſzárłat/ Niektórzy zá kwiat leśnego
23:
ſzárłatu.
24:
Ornis, ornios, uel, Ornithos, fem. Latine
25:
Gallina uel Auis, Kokoſz álbo ptak. Vnde
26:
fit Orinthophεium pen. prod.
27:
Ornithon, onis, Latine Auiarium, Sadz
28:
álbo kociec w którym kury tuczą.
29:
Ornithoboſcεium, ᾽ορνιθοβοσκει̃ον Orni=
30:
thoboſcij, Páſtwisko kur.
31:
Ornithobarches, Latine Gallinarum
32:
princeps, Ten który ſie kurámi opieka/ Or=
33:
nithiæ.
34:
Orno, as, are, act. prim. Chędożę/ Piękrzę/
35:
Przibieram/ Też gotuyę/ przipráwiam/ Też
36:
chwalę/ y okázuyę dobrodźieyſtwo. Ornare
37:
beneficijs, Dobrodźieyſtwo okázáć. Ornare
38:
aliquem ſuis uirtutibus, Wyſtrichnąć ko=
39:
go włáſnemi cnotámi/ Albo wyſtrichnąć go
40:
tákim yákim yeſt. Aedificare & ornare
41:
claſſe, Budowáć y Gotowáć okręty. Or=
42:
nare conuiuium, Przirządzáć bieſiádę. Or
43:
nare munus uerbis, Dar słówy ochędożić/
44:
To yeſt chwalić. Ornare ſuffragio, Swo=
45:
ym głoſem álbo votum komu pomoc. Orna=
46:
re ſententijs idem. Ornari eximia lau=
47:
de, & ſummis laudibus, Wyſoko wy=
48:
chwalón być.
49:
Ornatus, a, um, participium, & nomen
50:
ex participio, Ochędożny/ Przibrány/
51:
Wyſmukniony/ Wyſtrichniony. Ornatus in
52:
peregrinum modum, Vbrány obcym o=
53:
byczáyem. Ornatus bono ingenio, Do=
54:
brym dofcipem obdárzony. Ornatus peſſime,
55:
Naygorzey przi brány. Ornatiſſimꝰ homo,
56:
Wſzelákiemi cnotámi y náukámi obdárzony.| Ornata |
strona: 269v
kolumna: a
| O ante R. |
1:
Ornata cuncta ordine habeo, Wſziſt=
2:
ki rzeczy gotowe/ y rządnie wyſtrichnione
3:
mam, Ornatiſſimus fundus, Grunt álbo
4:
ziemiá wſzelákiemi potrzebámi dobrze opátrzo=
5:
na.
6:
Ornate aduerbium, Ochędożnie/ Przibránie/
7:
Chędogo.
8:
Ornatus, huius ornatus, Przichędożenie/
9:
Przipráwienie/ Przibránie/ Nágotowánie.
10:
Ornamentum, ti, idem etiam, Cześć y oka=
11:
zánie łáski/ álbo dobrodźieyſtwá.
12:
Ornamenta, Doſtoynośćy. Ornamento ſuis
13:
eſſe, Ku czćy á poczćiwośćy być prziyacielóm
14:
ſwym. Plurima in me contulit orna=
15:
menta, Wiele mi łáski okazał. Ornamen=
16:
ta orationis uocantur ſchemata & fi=
17:
guræ apud oratores.
18:
Ornator, & ornatrix uerbalia.
19:
¶Inornatus, a, um, Ornato contrari=
20:
um, Nieochędożóny/ Nieprzipráwiony. Inor
21:
natus adhuc erat, Ieſzcze ſie był nie vbrał.
22:
¶Inornate aduerbium, Nieochędoż=
23:
nie.
24:
¶Adorno, as, are, idem quod ſim=
25:
plex, Przipráwiam/ Przichędożam/ Przigo=
26:
towawam. Adornare fugam, Chcieć vciec.
27:
Nuptias adornare, Weſele przirządźić.
28:
Galeas, ſcuta, gladios, tormenta ad=
29:
ornare, Lepki/ Tarcze/ miecze/ Dźiáłá przigo=
30:
towáć/ mieć pogotowiu. Firmiſſimis prȩ=
31:
ſidijs caſtra adornare, Dobrze mocnemi
32:
obronámi obóz opátrzić. Adornare men=
33:
ſam, Przikrić ſtół y nágotowáć co potrzebá.
34:
Adornare Thalamum, Lóżnicę kobiercy
35:
obić y przichędożić dla młodych małżon=
36:
ków.
37:
¶Exorno, Wyſtricham/ Wyſmukuyę.
38:
Triclinium exornare, Wyſtrichnąć. Ex=
39:
ornare aliquem ueſte, Przibráć álbo dá=
40:
rowáć kógo ſzátą. Exornatus comita=
41:
tu, Ma s ſobą nie máło towárziſtwá álbo
42:
páchołków. Exornari philoſophia,
43:
Być w naukách ćwiczony/ álbo być obdárzón
44:
mądrośćyą.
45:
Aliquando exornare, Odrzeć kogo z ochę=
46:
dożenia. Teren, Adeo exornatum dabo,
47:
adeo depexum ut dum uiuat memi=
48:
nerit ſemper mei, Ták go przibierzę/ Ták
49:
go przigłaſzczę iż mie będźie wiecznie pámię=
50:
tał. Ironicωs dicta putato. Exornare
51:
aliquem magiſtratu, Iáką doſtoynośćią
52:
kogo obdárzić.
53:
¶Exornator uerbale, Szmukiérz/ Chędo=
54:
żiciel.
55:
¶Exornatio, Przipiękrzenie/ Wyſmuknie
56:
nie.kolumna: b
| O ante R. |
1:
¶Suborno, Máłą trochę pochędożąm/ Po=
2:
práwiam/ Też poduſzczam kogo przećiwko ko=
3:
mu/ Przirządząm álbo ſzikuyę. Suborna=
4:
uit falſos teſtes, Náſzikował fáłſziwe
5:
ſwiátki. Subornauit illi accuſatorem,
6:
Nárządźił ktoby nań skárżił.
7:
Ornus, orni, fem. arbor, Hagenbuch po nie=
8:
miecku.
9:
Oro, as, are, act. prim. Proſzę/ Modlę ſie/
10:
Ządam.
11:
Orare cauſam, Rzecz cziyę ſpráwowáć/ Proku=
12:
ratorem być. Tu pro illa ores, Przicziń ſie
13:
ty zá nią. Orare iuſſit ut ad ſe uenias,
14:
Dał prośić ábyś ku niemu prziſzedł. Opti=
15:
mum atque æquiſſimum orat frater,
16:
Słuſzney rzeczy żąda. Te puto uel potius
17:
precibus omnibus oro & obteſtor.
18:
Proſzę cie dla páná bogá żiwego. Orat igno=
19:
ſcas (ſubauditur) ut, Prośi ábyś odpuśćił.
20:
Orans, orantis, participium, Proſzący/
21:
Modlący ſie.
22:
Oratus, a, um, aliud participium, Proſzo=
23:
ny/ Wezwány/ a/ e.
24:
Oratum, orati, neut. Proźbá to zwłaſz=
25:
czá ócz kto prośił.
26:
Oratus, huius oratus, maſ. quart. Prośbá/
27:
Ządánie. Scripſit oratu tuo, Ná twe żą=
28:
dánie piſał.
29:
Oratio, orationis, Rzecz/ Mowá. Proprie,
30:
Długa á przipráwna rzecz ku komu. Ora=
31:
tionem habere ad aliquem, Vczinić ku
32:
komu rzecz. Dirigere orationem ad ali=
33:
quem, Obrućić ſie ku komu s rzeczą. Quod
34:
ſi ſciret eſſet, alia oratio, By był wiedźiał
35:
ynáczey by był mówił. Metuo ne mihi de=
36:
ficiat oratio, Obawam ſie áby mi doſtáło
37:
rzeczy. Si copia rerum inſtructus fue=
38:
ris nunquam te deficiet oratio, Ieſli
39:
wiádomość á vmieyętność wiele rzeczy bę=
40:
dźieſz miał/ nigdyć nie zeydźie ná słowiech.
41:
Omnis eius oratio eo uergebat, Ná to
42:
ſie wſziſtká yego rzecz ściągáłá. Orationis
43:
ſatis eſt ſequere me, Doſić o tym/ Doſi=
44:
cieś ſie námówił. Orationem tibi
45:
para aduerſus ſenem, Nágotuy ſobie rzecz
46:
przećiw ſtárcowi. Quid uult ſibi Syre hȩc
47:
oratio, Co ſie rozumie przes ty słowá.
48:
Oratio aliquando ſignificat, Modlitwá/
49:
Proźbá.
50:
Oratio inexpugnabilis arx Chriſtiano=
51:
rum, Modlitwá á Vcieczká ná modlitwę ku
52:
pánu Bogu/ niedobyty zamek yeſt wſzego
53:
Krześćiańſtwá.| Oraciuncula |
strona: 270
kolumna: a
| O ante R |
1:
Oraciuncula, dimin. Krótka mowá/ Krótka
2:
rzecz.
3:
Orator, oratoris, maſcul. tert. Wymowcá/
4:
Procurat Sprawca rzeczy.
5:
Orator item. Poſeł. Orator Regius, Poſeł
6:
Królewski.
7:
Oratorius, a, um, Procuratorski/ Poſelski/
8:
co zwłaſzcá ku ſpráwowániu rzeczy nale=
9:
ży.
10:
Oratoria, æ, ſubſtantiuum, Nauká wy=
11:
mownośćy álbo ſpráwowánia rzeczy. Rhe=
12:
torica.
13:
Oratorie aduerbium, Wymównie yáko ſie ná
14:
yednego rządnego wymowcę godźi.
15:
Oratorium, rij, Dóm modlenia/ Káplicá. In
16:
Biblijstantum.
17:
Oratrix, Quintilianus lib. 2. cap. 15. O=
18:
ratoria ſic effertur elocutoria. Ora
19:
trix, ut Elocutrix.
20:
¶Compoſita, Adoro, Chwalę/ Czczę
21:
Modlę ſie pánu Bogu. Apulegius pro
22:
Alloqui uſus eſt.
23:
¶Adoratio, onis, Chwalenie/ Modlenie/
24:
Podźiwośćy wyrządzánie.
25:
¶Adorandus, a, um, Który ma być chwa=
26:
lony. Deus ſolus adorandus eſt, Pan
27:
Bóg tilko chwalony ma być.
28:
¶Adorator in ſacris, Chwalcá.
29:
¶Exoro, Vpraſzam/ Wymodlam co ná
30:
kim. Sine te exorem, Dáy ſie vprośić. V=
31:
num exorare uos ſinite nos, Tilko yednę
32:
rzecz daycie ná ſobie wyſtać/ wymoc/ vprośić.
33:
Facile exorabis, Latwie to vprośiſz. Re=
34:
ſtat Chremes qui mihi exorandus eſt,
35:
O Chremeſa tilko ydźie/ którego chcę pilnie
36:
prośić/ álbo ná którym to wyſtáć muſzę.
37:
¶Exorabilis, le, Láskáwy/ Latwi ku vpro=
38:
ſzeniu.
39:
¶Exorabula Apuleius licenter uoca=
40:
uit artificialia argumenta quibus Rhe=
41:
tor perorat.
42:
¶Inexorabilis, le, Cięſzki/ Trudny ku v=
43:
proſzeniu/ Nievżity/ Surowy.
44:
¶Peroro & Deoro, ſignificat oratio=
45:
nem concludo, Końcę/ Zámykam rzecz.
46:
Perorare orationem, Skończić rzecz/
47:
Przeſtáć mówić. Perorare cauſam ali=
48:
quam uel litem, Wypráwić á wymowić
49:
rzecz cziyę yáko ſie godźi. Perorare in ali=
50:
quē, Ruſzić kogo rzeczą/ ná końcu rzeczi mó=
51:
wić przećiwko komu. Perorare certum
52:
alquod crimen, Przećiw pewnemu wy=
53:
ſtępowi mówić.
54:
¶Perorari paſſiuum, Cicero. Queritur
55:
priore patrono cauſam defendentekolumna: b
| O ante R. | 270 |
1:
nunquam perorari potuiſſe, Skárży ſie
2:
że pierwi Procuratorowie nigdy nie mogli
3:
yego rzeczy wywieść/ okázáć/ áni koń=
4:
czić.
5:
¶Peroratus, a, um, participium, Vt,
6:
Perorata oratio, Skończona ſpráwá/
7:
Wywiedźiona rzecz.
8:
¶Peroratio uerbale, Skończenie/ Zám=
9:
knienie/ y wywiedźienie rzeczy w którey kró=
10:
tkiemi słowy okázuyemy coſmy przed tym
11:
mówili/ á ocz ſtoyemy/ o to ſędźiego vpomina=
12:
my. Concluſio alias.
13:
¶Inoratus, a, um idem, quod inexo=
14:
rabilis, Nieproſzony/ Niewezwány.
15:
Oroandes pars montis Imai.
16:
Oroantis fluuius in ſinu Perſico.
17:
Oroba urbs Aſſiriæ.
18:
Orobanthe nomen herbæ, Nieyákie ziele
19:
roſtące miedzi grochem/ wyką y ynſzem yá=
20:
rzinámi y záduſza ye/ niektórzi máyą zá dźiką
21:
wykę.
22:
Orobatis urbs Perſidis.
23:
Orobia Thuris ſpecies Sipont.
24:
Orobitis, huius orobitis, fem Nieyáki ro=
25:
dzay zieloney fárby/ Zielone ziele.
26:
Orontes nomen fluuij qui diuidit Syri=
27:
am ab Antiohia, & per ipſam ciuita=
28:
tem Antiochieam fluit. Item mons ille
29:
fluuio uicinus eiuſdem nominis.
30:
Oronteus, a, um, pen. prod.
31:
Orphanus, huius orphani, Siéro=
32:
tá.
33:
Orphanotrophεium, Dóm álbo Szpital w
34:
którym śiéroty chowáyą.
35:
Orpheus diſſyllabum maſc. Imię Poety
36:
Tráckiego z Tráciey.
37:
Orpheius, a, um, Vel Orpheus, a, um,
38:
Triſſyllabum, pen. prod. Kto z Tráciey
39:
yeſt.
40:
Orſus, Vide Orior.
41:
Orthos, maſculin. Latine Rectus, Verus,
42:
Proſty/ Práwy. Vnde multa compo=
43:
ſita.
44:
Orthodoxus, orthodoxi, Latine recte
45:
ſentiens, Dobrze dzierżący/ Trzimáyący/
46:
Rozumieyący/ Mniemáyący. Pro fideli ac=
47:
cipitur, Miáſto tego który yeſt práwey wiá=
48:
ry.
49:
Orthogonus, orthogoni. maſcul. Latine
50:
rectus angulus, Proſty węgiel/ Równy nie
51:
vchodzący kąt ná ſtronę.
52:
Orthonomus, a, um, adiectiuum, Pro=
53:
ſtowęgielny/ Rownokątny.
54:
Orthographia, æ, Latine recta ſcriptura,
55:
Dobre piſánie. Albo nauká dobrze piſá=
56:
nia.| Ortho= |
strona: 270v
kolumna: a
| O ante R & S. |
1:
Orthographia in architectura, Wymálo=
2:
wánie poſtáwienia domu.
3:
Orthopnœa, Latine recta ſpiratio, Nie=
4:
moc á chorobá yeſt nieyáka gdy yeden nie może
5:
oddycháć/ yedno podniowſzi álbo wyciągną=
6:
wſzi ſziyę.
7:
Ortopnoicus, Który tákową chorobę ma.
8:
Orthodoxus, Vide Orthos.
9:
Orthogonus, Vide Orthos.
10:
Orthographia, Vide Orthos.
11:
Orthopnœa, Vide Orthos.
12:
Orthocorybanthij populi Scithiæ Ca=
13:
lepinus.
14:
Orthomaſtica genus pomorum.
15:
Orthoſtata, tæ, maſcul. apud Vitruuium
16:
eſt quod idem nunc poſtem. Nunc ar=
17:
rectarium lignum uocant, Podporá/
18:
Kloc/ Pień/ álbo dil/ którym podpieráyą.
19:
Orthragorſicus piſcis.
20:
Orthygia, & Ortygia ſine aſpiratione In=
21:
ſula quæ & Delos & alia circa Siciliā.
22:
Ortus, orti, Vide Hortus.
23:
Ortus, a, um, Vide Orior.
24:
Ortygometra, Przepiórczy król/ yeſt ptak má=
25:
ło więtſzy niż poſpolite przepiórki/ ᾽όρτυξ. Co=
26:
turnix & μέτρον Menſura.
27:
Ortyx, ortygis, femin. Latine Coturnix,
28:
Przepiórká. Vulgo qualea.
29:
Oryx, orygis, maſcu. Nieyákie źwiérzę koźie
30:
podobne/ ná którym ſierść przećiwko głowie
31:
opák ſtoyi.O ante S.
32:
Os, oris, neut. tert. Vſtá, Gębá.
33:
Os durum & os impudens, Nieſromieźli=
34:
we vſtá/ Nieſromieźliwy człowiek. Quo ore
35:
pro qua audacia, Terent. Quo ore re=
36:
dibo ad eam quam contempſerim,
37:
Iáko mam śmieć ku niey yść ktorąm zgár=
38:
dźił. Os ſublinere, Zdrádźić/ Oſzukáć/
39:
Omylić kogo/ Pomuſnąć mu po gębie. In ore
40:
eſt & in ore ueſatur omnibus, Wſziſcy
41:
o niem mówią. In ore eſt omni populo,
42:
Wſziſcy niem vſtá wymywáyą, Tibi ualde
43:
ſolet in ore eſſe, Tyś to zwykł przipomináć.
44:
Omnes uno ore authores fuere ut prȩ=
45:
cipitem hanc darent, Iednoſtáynemi głoſy
46:
wſziścy mu ná to rádźili áby yą dał vtopić.
47:
Os ad male audiendum præbere, Do=
48:
puśtić ſobie w oczy plwáć/ to yeſt zle mówić.
49:
Per ora hominum ferri, Plieść ſie po kolumna: b
| O ante S. |
1:
yęziku wſzem ludźióm. Os diſtorquere,
2:
Ziewáć. Os ducere idem, Os alicui lede=
3:
re, Zádáwáć kómu niecnotę w oczy. Os hu=
4:
meroſ Deo ſimilis, Vſty y rámiony bo=
5:
gu podobny. Aliquando pro facie acci=
6:
pitur, συνεχδοχικως. Vt, Ego tamen os
7:
ut hominis uideam expecto, Ná to cze=
8:
kam ábych twarz yego widział.
9:
Os aliquando pro lingua ut Duarum &
10:
Viginti gentiū ore loquebatur, Vmiał
11:
dwá y dwádzieśćiá yęzików.
12:
Os etiam de brutis, Virgil. Fremit ore
13:
cruento, Trzęſie/ Rże álbo ryczy krwáwą
14:
gębą/ páſzczęką.
15:
Os portus, Páſzczęká/ wchód álbo prziſtęp do
16:
brzegá.
17:
Os ulceris, Dźiurá.
18:
Os leonis, herba apud Columellam.
19:
Oſculum, li, neut. ſecund. Vſtká/ też cáło=
20:
wánie. Oſculum dare, Cáłowáć.
21:
Oſculor, aris, ari, com. pri. Cáłuyę.
22:
Oſculatio uerbale fe. tert. Cáłowánie.
23:
¶Exoſculor & Deoſculor idem quod
24:
ſimplex, Cáłuyę/ Pocáłuyę. Et Metaph.
25:
Wielmi miłuyę/ Nie mogę ſie námiłowáć/
26:
Wyſoko ważę/ Bárzo miło mam.
27:
¶Exoſculatio & deoſculatio, Pocáło=
28:
wánie/ Vmiłowánie.
29:
Orificium, neut. ſecund. Dźiurá/ loch álbo
30:
wchód do vſt/ Wiérzch gęby.
31:
Os, oſsis, neut. tert. Kość.
32:
Oſsiculum, oſsiculi, neut. ſecund. diminu.
33:
Koſtká.
34:
Oſſa piſcium, Ośćy rybie.
35:
Oſsiculatim aduerboum, Ná ſztuczki/ Ná
36:
kąski.
37:
Oſſeus, um, Kośćiány/ a/ e.
38:
Oſſeum lignum, Twárde drewno yáko
39:
kóść.
40:
Oſſuaria, oſſuariæ, Koſnicá/ gdźie vmarłych
41:
kośći kłádą.
42:
Oſcillum, li, diminut. a diminutiuo oſci=
43:
culum, Koſteczká/ Chresłeczká.
44:
Oſcilla, læ, Máły obrazeczek kośćiány/ Albo
45:
też z gliny vxtałtowány.
46:
Oſcillo, as, are, neut. pri. Náchilam/ Poru=
47:
ſzam. Inclinare ſignificat Obſoletum.
48:
Oſſifraga, Nieyáki ptak z rodu orłów który
49:
kośći łamie.
50:
Oſſilegus, oſſilegi, Ten który kośćy zbiera.
51:
¶Exoſſo, as, are, Odbieram/ Wyciągamo
52:
álbo łamię kośćy. Exoſſare piſcem, Ośćy z
53:
ryby wybráć.
54:
¶Exos, exoſſis, adiectiuum, Beskoſt/
55:
Beskośćy.| Oſcito, |
strona: 271
kolumna: a
| O ante S. |
1:
Oſcito, as, are, Poziewam. Venit ab os, oris
2:
& cito.
3:
Oſcitor, aris, ari, deponens,
4:
idem.
5:
Oſcitans, oſcitantis participium, Ziewá=
6:
yący/ poziewáyący. Et Metaphoricos, Nic
7:
niedbáyący/ niedbáły/ niepilny. Oſcitans &
8:
dormitans, Ziewáyący/ y drzemiący. Et
9:
Metapho. Oſpáły y leniwy.
10:
Oſcitanter aduerbium, Niedbále/ oſpále/ le=
11:
niwie/ niepilnie/ ládá yáko.
12:
Oſcitatio, onis, Poźiewánie. Et Metaph.
13:
Niedbálſtwo/ leniwſtwo.
14:
Oſcedo, oſcedinis, Ziewáczká gdy kto bez prze
15:
ſtanku ziewa/ ciągnie ſie.
16:
Oſcinis huius oſcinis om. in plurali o=
17:
ſcines, Ptacy z których ziewania pisku y wo=
18:
łánia wieſzczbiarze práktikę á wieſzczbiár=
19:
ſtwo o prziſzłych rzeczách bierzą.
20:
Oſcines dicuntur, Wſzelácy ptacy którzy ſpie
21:
wáyą.
22:
Oſcinum, oſcini, auiū, augurium, Wieſzcz=
23:
biárſtwo z ptaſzego głoſu.
24:
Oſanna Hebraica dictio, Hoſianna, id
25:
eſt, ſaluum fac quȩſo, Zbáẃ/ wybaẃ pro=
26:
ſzę cię/ álbo proſiemy cie.
27:
Oſcheon, Latine ſcrotum, Vide in=
28:
fra.
29:
Oſci populi Italiæ oſce loqui, Grubo mó=
30:
wić.
31:
Oſcillum, oſcillo, Vide Os oßis.
32:
Oſcinis, oſcinum, Vide Oſcito.
33:
Oſculum, Vide Os.
34:
Oſi aduerbium optandi, Ey boże day to/
35:
Oby.
36:
Oſiris, pen. prod. maſc. Bóg Aegypski któ=
37:
ry w poſtácie wołu był chwalón á Apis álbo
38:
Scrapis był zwan/ yego żone Iſis zwano.
39:
Alias Io ut ſupra.
40:
Oſiris eſt herba alias urinalis, & linaria
41:
Leśny len.
42:
Oſſa, oſſæ, mons in finibus Theſſaliæ
43:
non procul a monte Olympo, unde
44:
Oſſæus, a, um.
45:
Oſſeus, oſsiculum, Vide Os oßis.
46:
Oſtendo, oſtendis, Vide Tendo.
47:
Oſtenſis porta Romæ quæ nunc S. Pau=
48:
li uocantur.
49:
Oſtia, æ, fem. prim. ciuitas in Italia non
50:
ita procul a Roma circa quam Tybris
51:
influit in mare.
52:
Oſtenſis, e, adiectiuum, Kto z támtąd
53:
yeſt.
54:
Oſtigo, huius oſtignis, fe. tert. alias men
55:
tigo dicitur, Swierzb/ álbo ſtrupy ná yá=
56:
gniętách kozlętách młodych. Sicut in ho=
57:
mine Mentagra.kolumna: b
| O ante S. | 271 |
1:
Oſtium, huius oſtij, Drzwi.
2:
Oſtia, oſtiorum pluraliter tantum, Wpá=
3:
dánie rzék w morze.
4:
Oſtia aliquando por portu maritimo,
5:
Miáſto brzegu morskiego ná którym okrę=
6:
ty ſtawáyą. Introitus at oſtium por=
7:
tus idem.
8:
Oſtiolum, oſtioli, diminutiuum, Drzwicz=
9:
ki.
10:
Oſtiatim aduerbium, Od drzwi do drzwi/
11:
od domu do domu.
12:
Oſtiatim prouerbiali figura dixit pro
13:
ſingulatim & nominatim.
14:
Oſtraceus piſcis quem alij onychem uo
15:
cant. Sipont.
16:
Oſtracias ſiue Oſtratites nomen lapi=
17:
dis.
18:
Oſtracion ſeu oſtracium, neut. Latine te=
19:
ſta, Skorupá gárncowa/ álbo káchlo=
20:
wa.
21:
Oſtracius, a, um, teſtacues uel teſteus, Co
22:
z paloney skórupy yeſt/ gliniány. Oſtra=
23:
cium pauimentum, Co cegłą położo=
24:
no/ Tło.
25:
Oſtraciſmus relegationis genus, Obyczay
26:
wywołánia z ziemie áż do dźieśiąćy lat/ któ=
27:
ry zwłáſzczá Athenienſes przećiwko tym cho=
28:
wáli/ którzi w mieście názbyt bogáćy/ możni/
29:
álbo prziyacielſzczy byli/ obawáyąc ſie áby
30:
kiedy Rzeczy poſpolitey mocą ſwą nie obcią=
31:
żáli/ á to bywáło przes gliniáyą skorupę
32:
ná którey wotá á głoſy ſwe przećiwko tá=
33:
kim piſáli. Latini Teſtularum exilium
34:
uocant.
35:
Oſtrea, æ, uel oſtreum, oſtrei, Wſzelákie żół
36:
wie y riby morskie w ſzczeſzuyách w czáſzkách
37:
álbo skorupách skropáwych ſie chowáyą=
38:
ce.
39:
Oſtreatus, a, um, Skropáwy/ zmárſzczony/
40:
oſtry.
41:
Oſtrearius, a, um, aliud adiectiuum, Zół=
42:
wiowy. Vt Oſtrearius panis, Chleb który
43:
żołwiom bywa miotány.
44:
Oſtreariȩ, oſtreariarum, Mieyſce ná którym
45:
ſie żółwie morskie chowáyą.
46:
Oſtrum, oſtri, neut. ſec. muricis ſiue con=
47:
chylij ac purpuræ color, Szárłatna fár=
48:
bá którey z zółwiów morskich doſtawá=
49:
yą.
50:
Oſtrinus, a, um, Szárłatney fárby.
51:
Oſtrinæ ueſtes, Szárłatne ſzáty.
52:
Oſtrifer, a, um, ut oſtrifer abydus, Gdźie
53:
ſie ſzárłatną fárbę dawáyący żołwie chowá=
54:
yą.
55:
Oſtracine ciuitas in Arabia.| Zz | Oſtrya |
strona: 271v
kolumna: a
| O ante T & V. |
1:
Oſtrya, uel Oſtrys nomen arboris infau=
2:
ſtæ, Calep.
3:
Oſtus, Vide Hoſtus.
4:
Oſus, Vide Odi, Odiſti.O ante T.
5:
Othimis origani ſpecies.
6:
Othome herba.
7:
Othris mons Theſſaliæ in Grætia.
8:
Otium, Vide ſupra Ocium.
9:
Otus, uel otis, idis, maſc. Nieyaki ptak z ro=
10:
dzáu ſów podobno lelek.
11:
Otos etiam dicimus gloriæ affectantes,
12:
Calep.O ante V.
13:
Oualis, Vide Ouo.
14:
Ouis, huius ouis, fem. tert. Owcá.
15:
Ouicula, læ, dimin. Owieczká.
16:
Ouinus, a, um, Owczy. Ouinus caſeus,
17:
Owcze maldrziki. Ouina pellis, Owcza skó=
18:
rá.
19:
Ouillus, a, um, dimin. ad ouinus idem.
20:
Ouilli mores prouerbium, Głupie oby=
21:
czáye.
22:
Ouile, ouilis, neut. Owczárnia.
23:
Ouiaria, ouiariæ, ſubſtantiuum, Stádo
24:
owiec.
25:
Ouiarius, a, um, ut ouiarium pecus, Bydło
26:
owczę.
27:
Ouo, as, are, neut. prim. Weſelę ſie/ od we=
28:
ſela wykrzikam/ skaczę/ ſpiewam. Romani
29:
ouantes accipiunt Horatium, Rzimiánie
30:
s wielkim weſelim y rádością prziyęli Ho=
31:
ráciuſá.
32:
Ouans, ouantis, Od weſela ſpiewáyący/ wy=
33:
kzrikáyący.
34:
Ouatio, onis, fem. tert. Rádość s weſelim
35:
y wykrzikániem Hetmanowi ku czćy/ który
36:
ſzczęſliwie króm roźlánia krwie zwycięſtwo
37:
otrzimał/ niekiedy máły triumfik.
38:
Oualis, le, Co k temu należi. Oualis corona
39:
Koroná która z mirtowego drzewá bywáłá
40:
tym dáwána którzi zwycięſtwo nád nieprzi=
41:
yacielmi otrzimáwáli.
42:
Ouum, oui, neut. ſec. Iáye. Non tam ouū
43:
ouo ſimile prouerbium, Wielmi ſie k
44:
ſobie trafili by ye yedná mátká vrodźiłá.kolumna: b
| O ante V. X. Z. |
1:
Ouo prognatus eodem prouerbium,
2:
Iednego przirodzenia yedney myſli y oby/
3:
czáyów.
4:
Oua piſcium, Ikrá.
5:
Ouatio, ouationis, Czſienia yá=
6:
yec.
7:
Ouatus, a, um, Ná xtałt yáyá vczinio=
8:
ny.
9:
Ouifer, oua ferens, Kokoſz. Ineptum nomē
10:
Sipont. annotauit.
11:
Ouiluteum, Zółtek w yáyu. Sipont. non
12:
uſ adeo probatum uocabulum.O ante X.
13:
Oxalis, oxalidis herba, Szczaẃ.
14:
Oxouium, urbs Angliæ.
15:
Oxus fluuius in Scythia Aſiatica.
16:
Oxos, neut. Ocet.
17:
Oxycanthos genus ſpinæ, CC. Erbſel=
18:
ſtanden po niemiecku.
19:
Oxycedros ſpecies Codri.
20:
Oxygala, æ, uel oxygalum, oxygali,
21:
Kwáśne mliéko/ máślanká.
22:
Oxygarum, pen. cor. Kwáśna poliewká ri=
23:
bna.
24:
Oxylapatum, Kobyli ſzczaẃ.
25:
Oxymeli ſiue oxymel, oxymelis, neut.
26:
Picie z miodu y z octu vczinione.
27:
Oxymoron ſententia eſt ita acute & affe=
28:
ctate enunciata, ut fatua uideatur, ut
29:
Virgil. Num capti potuere capi?
30:
Oxymyrſine frutex ſimilis Myrto.
31:
Oxyporum, oxypori, idem quod ox=
32:
garum, Wſzeláka poliewká przikwáſzo=
33:
ná.
34:
Oxypora, Nieyáka máść s octem przemie=
35:
ſzána áby tym mocniey przenikáłá.O ante Z.
36:
Ozæna, ozænæ, Wrzód w nozdrzách w no=
37:
ſie álbo przi noſie.
38:
Ozæna piſcis Polypi genus.
39:
Ozæ, Cuchnienie z vſt.
40:
Ozenitis Pſeudonardus, CC.
41:
Ozimum neut. pen. herba, Baſiliowe kwie=
42:
cie.
43:
Ozimum etiam genus edulij redolentis
44:
ex inteſtinis confecti apud Perſium,
45:
ubi alij legunt Ocymum.| DE |
strona: 272
kolumna: a
| DE LITERA P. |
P ante A.
1:
P
Abulum, pabuli, neu, ſec.
2:
Bydlęca picá/ páſtwá/ kár=
3:
mia yáko yeſt trawá/ śiáno/
4:
słomá/ śieczká.
5:
Pabularis, & hoc pabu=
6:
lare, Picny. Vt pabula=
7:
ris uitia, Wyká ku picy
8:
bydlęcey należąca.
9:
Pabulor, pabularis, pabulari, Zgromá=
10:
dzam picę dla bydłá/ też páſę.
11:
Pabulari frutices fimo, Szczepy gnoyem
12:
okłádáć.
13:
Pabulator, pabulatoris, Picnik/ zgromá=
14:
dzácz pice.
15:
Pabulatio, onis, Szukánie/ zgromádzenie pice
16:
bydlęcy/ też páſtwá/ karmia.
17:
Pabulatorius, a, ū, ut pabulatorius cor=
18:
bis. Koſz álbo złób bydlęcy.
19:
Pacator, pacate, pacifer, pacificator, pa=
20:
cifico, Vide Pax.
21:
Pachynus uel pachynum, Przedgórze w
22:
Syciliey przećiwko Greciey.
23:
Pachyri montes minoris Aſiæ.
24:
Pachyſos fluuius Siciliæ.
25:
Pacio pro pactio Obſoletum.
26:
Paciſcor, paciſceris, pactus ſum, paciſci,
27:
Zákłádam ſie s kim/ też yednam ſie s kim/
28:
vmowę yáką czinię/ obiecuye/ poſtánowiam.
29:
Paciſci cum illo paucula pecunia po
30:
tes, Możeſz ſie s nim o máłe pieniądze zá=
31:
łożić/ álbo też zmowę vczinić. Inducias cum
32:
illo paciſcitur, Przmierze s nim vma=
33:
wia.
34:
Cum Xerxe nuptias filiæ eius paci=
35:
ſcitur, Zmowił s Xerxem áby yego córkę zá
36:
żonę wziął. Cum pacta eſſet illa Cæſari
37:
Gdy byłá Ceſárzowi obiecána. Cui pacta
38:
Lauinia ante Æneæ aduentum fuerat,
39:
Któremu była Láwinia obiecána/ przed przi=
40:
yechániem Aeneaſowym.
41:
Ne quis frumentum de area tolleret,
42:
antequam cum Decumano pactus
43:
eſſet, Aby żaden żitá nie zwoźił áliżbyſie
44:
pierwey o dźieśięćinę s poborcą álbo ynſzym
45:
wytikaczem dźieſięćyn zgodźił. Pactus eſt
46:
duo millia, Záłożił ſie o dwá tiſią=
47:
cá.
48:
Factus, a, um, participium, Vmowiony. Pakolumna: b
| P ante A. | 272 |
1:
ctæ cum hoſte induciæ, Poſtánowione
2:
yeſt przimiérze s nieprziyacioły.
3:
Pactum, pacti. neut. ſe. Vmowá/ poſtánowie=
4:
nie/ obeicánie/ przirzeczenie. Iſtud mihi ex
5:
pacto debes, Toś mi yeſt winien z vmo=
6:
wy.
7:
Stare pacto & ſeruare pactum, Dzier=
8:
żeć vmowę/ pełnić to co ſie poſtánowiło.
9:
Manſit in conditione at pacto, Zo=
10:
ſtał przi vmowie/ ſpełnił rzeczy vmowio=
11:
ne.
12:
Pactio, onis, idem, Y Záłożenie/ zmowá. Per
13:
turbare conditiones & pactiones bel=
14:
licas periurio, Vmowione articuły złá=
15:
máć/ nie dźierżeć vmowy. Pactionem nu=
16:
ptialem facere, Zmówić dźiewkę zá maſz
17:
Pactiones interciſæ, Vmowy rozerwá=
18:
ne.
19:
Pacto in ablatiuo ponitur, Hoc pacto
20:
mecum egit, Tym ſie ibyczáyem ſe mną
21:
obchodźił.
22:
Eo pacto & gnati uitam & conſiliū
23:
meum cognoſces, Tym obyczáyem y żi=
24:
wot ſynowski y moye przed ſię wźięcie wy=
25:
rozumieſz.
26:
Pactitius, a, um, Vmówiony/ zmówiony/ po=
27:
ſtánowiony. Vt ceſſatio pugnæ pactitia,
28:
Vmowione przmiérze do kilká dni.
29:
Pactor, pactoris, uerbale, Iednacz/ vmowcá
30:
poſtánowiciel.
31:
¶Compoſita Depaciſcor, idē quod
32:
ſimplex, Terent. Iam depaciſci mor=
33:
tem cupio, I głowę bych ná to rad ſá=
34:
dźił.
35:
Depaciſci honeſtiſsimo periculo, Z
36:
ſwey dobrey woley ſie wdáć w vczćiwą nieprze
37:
ſpieczność. Depaciſci partem ſuam cum
38:
aliquo, Prziyąć kogo ná połowicę części
39:
zisku ſwego.
40:
Depaciſci ad conditionem alterius,
41:
Prziſadźić/ álbo dźierżeć zá kim.
42:
Paco, as, Vide Pax.
43:
Pactilis, Vide Pango.
44:
Pactolus, pactoli, maſc. pen. prod. Rzeká
45:
w Lidiey złoto noſząca yáko Tagus w Hi=
46:
ſpániey.
47:
Pactum, pactio, pactitius, Vide Pa=
48:
ciſcor.
49:
Pacunius, pacunij, Imię ſtárego Poety z
50:
miáſtá Brunduſium we Włoſzech który Trá=
51:
gedie piſał.
52:
Padua urbs Italiæ quæ & Patauium
53:
dicitur, Padwá.| Zz 2 | Padus |
strona: 272v
kolumna: a
| P ante AE. |
1:
Padus, maſc. ſec. fluuius in ea parte Ita=
2:
liæ quæ Gallia Togata uocatur, To
3:
yeſt w xyęſtwie Medioláńskim y Lombár=
4:
deyskim. A Græcis dictus Erida=
5:
nus.
6:
Paduſa etiam fluuius brachium Padi,
7:
Odnogá pádri.P ante AE.
8:
Pæan, pæanis, maſc. proprie Cwałá/ cześć
9:
á ſpiewánie ku czćy bogá Apolineſá. Abu=
10:
ſiue accipitur, Miáſto wſzelákiey chwały y
11:
ſpiewánia ku czćy bogóm bywáyącego. Ali=
12:
quando pro ipſo Apolline.
13:
Pæantidæ gemmæ, alias Gomonides
14:
dicuntur.
15:
Pædagogus, pen. prod. maſc. ſec. Dźiećin=
16:
ny miſtrz/ náucziciel/ pedágóg.
17:
Pædagogium, huius pædagogij, Miey=
18:
ſce oſobliwe w domu gdźie dźiećy vczą/ ſzko=
19:
ła.
20:
Pædagogia apud Iuriſcōſultos idē quod
21:
mancipia, Słudzy z właſnych poddánych/
22:
niewolnicy.
23:
Pædia, æ, Latine Diſciplina & Inſtitutio,
24:
Náuká y ćwiczenie w naukách.
25:
¶Cyclopædia & Encyclopædia, La=
26:
tine orbis doctrinarum omniū, Nau=
27:
ká/ mądrość á ćwiczenie we wſzelákich nau=
28:
kách wyzwolonych/ która yedná z drugiey
29:
roście/ yedná ná drugiey wiśi yákoby okrąg
30:
álbo cirkiel yáki/ który tedy we wſzelákich
31:
dobrze ćwiczony yeſt ten Cyclopædiam
32:
ſeu Encyclopædiam abſoluiſſe dici=
33:
tur.
34:
¶Encyclios idem quod Encyclope=
35:
dia.
36:
Pædotriba, æ, Ten który dźieci vczy skákáć/
37:
ſzérmowáć. Aliquando pro Ludimo=
38:
deratore.
39:
Pædomathειs, Który ſie od dźiećińſtwa
40:
vczy.
41:
Pæderaſtes, Latine amator puero=
42:
rum.
43:
Pæderaſtia amor obſcenus in pueros.
44:
Pæderos nomen herbæ.
45:
Pædor, pædoris, maſc. Smród/ plugáw=
46:
ſtwo.
47:
Pædidus, id eſt, ſordidus, Obſoletum.
48:
Pægnium uel pæchnium, neu. genus Lu
49:
dicri poëmatis, Smiéch á krotochwilenie.
50:
Pæ pes metricus quadruplex, primus
51:
conſtat una prima longa ſyllaba, & tri
52:
bus breuibꝰ, notatur ſic, grafika Secunkolumna: b
| P ante AE. |
1:
dus conſtat prima & ultima breui me
2:
dia longa notatur ſic grafika. Tertius
3:
conſtat primis duabus breuibus, ter=
4:
tia longa, yltima breui, notatur ſic,
5:
grafika. Quartus conſtat tribus pri=
6:
mis breuibus, quarta breui, notatur
7:
ſic, grafika.
8:
Pæonia herba, Piwonia.
9:
Pæonia etiam pars Macedoniæ & ipſa
10:
Macedonia dicit & populi eius Pæo=
11:
nes.
12:
Pæpo, maſc. Właſne ymię yednego lieká=
13:
rzá.
14:
Pæonus, a, um, Co k temu należy.
15:
Pæſtum ciuitas Lucaniæ in Italia Græ=
16:
cis Poſsidonia dicta, Około którego wie=
17:
le rozmáyitego kwiecia roście.
18:
Pæſtanus, a, um, Co k temu należy. Sinus
19:
pæſtans uel poſsidionautes, Krążenie
20:
morzá przy tym to mieyſcie. Pætus qui ob=
21:
liquatis oculis in altum reſpicit, Któ=
22:
ty ták z wierzchu pátrzy yákoby tilko poło=
23:
wicę zrzenić otwarzał/ Brłok rożnem pá=
24:
trzący.P ante A.
25:
Pagaſa, fem. ciuitas Theſſaliæ, Przi którym
26:
okręt Argo zwány zbudowan yeſt.
27:
Pægaſeus, a, um, adiectiuum.
28:
Pagina, fem. pen. cor. Obie ſtronie kárty pá=
29:
piru Kartá utran paginam implet,
30:
Nápełnia obedwie ſtronie kárty. Prouer=
31:
bium.
32:
Pagina etiam in uitibus area intercepta
33:
inter duo iuga.
34:
Pagella, læ, dimin. Kártká.
35:
Pagellula, aliud dimin. Kárteczká.
36:
Pago, gis, Vide Pango.
37:
Pagrus, Nieyáki rodzay ryb.
38:
Pagus, huius pagi, maſc. ſec. Wieś.
39:
Pagatim aduerbium, Ode wśi do wśi.
40:
Paganus, huius pagani, Kmieć/ wieś=
41:
niak. Et paganus dicitur is qui non
42:
eſt miles, Wſzelki który woyny nie záſtę=
43:
puye.
44:
Paganicus, a, um, Wieyſki/ chłopski.
45:
Paganica pila, Piłá álbo krąk chłopski który
46:
chłopi ná wśi grawáyą.
47:
Paganicum ſubſtantiuum quod eſt ex=
48:
tra caſtra.
49:
Paganalia, paganaliorum, Poświęcánie ko=
50:
ściołá ná wśi álbo kiermáſz/ chłopskie ſwię=
51:
to.| ¶Semi= |
strona: [273]
kolumna: a
| P ante A. |
1:
¶Semipaganus, Pułkmieciá/ ogro=
2:
dnik.
3:
Pala, æ, fem. prim. Szuflá álbo wieyácká/ ło=
4:
pátá/ też chlebowa łopátá.
5:
Pala etiam, Sztuczká ſzczerego złotá.
6:
Pala annuli, Głowicá álbo oſádzenie ná pier=
7:
ścieniu/ w którym kámień wſadzáyą.
8:
Palacra, æ, fem. Złotſzibá/ ſztuká álbo kloc
9:
złotá.
10:
Palæmon, maſ. Bóg morski álbo żeglárski.
11:
Alias Melicerta & Portunus.
12:
Paleſtina, æ, fem. prim. pen. prod. Kráyiná
13:
w Siriey/ w którey dźieſięcioro pokolenie
14:
Iſráelskie mieſzkáło. Alias ludæa, Zidów=
15:
ska ziemiá weſpołek s okolicznemi ziemiá=
16:
mi.
17:
Palæſtini, Lud żidówski tám mieſzkáyący któ=
18:
rzy w ſwiętym piśmie Philiſtini bywáyą
19:
zwáni.
20:
Palæſtra, æ, fem. prim. Szermowánie/ zápáſ=
21:
nictwo/ też mieyſce do zápáſow chodze=
22:
nia.
23:
Palæſtrites, & Palæſtrita, æ, maſ, Zápáśnik
24:
ſzermierz.
25:
Palæſtricus, a, ū, Zápáſniczy/ co ku ſzermier=
26:
ſtwu y zápáſóm należy. Palæſtricus mo=
27:
tus, Zápáſnicze chibánie/ vtáczki.
28:
Palæſtricus ſubſtantiuum idem quod
29:
Palæſtrita, Miſtrz vczący zápáſy chodźić y
30:
ſzermowáć. Cuiuſmodi olim fuiſſe legi=
31:
mus.
32:
Palæſtrice aduerbium, Po ſzermiersku/ zá=
33:
páſniczym obyczáyem.
34:
Palam aduerbium, Iáwnie.
35:
Palam & Clam contraria.
36:
Palam & obſcure etiam contraria, Palam
37:
in ore at in oculis omnium geſta
38:
ſunt, Iaſnie ſie przed wſziſtkiemi dźiało.
39:
Palam re eſt, Iáwna rzecz yeſt. Palam fa=
40:
cere rem aliquam, Wyyáwić/ Roznieść.
41:
Palam aduerſarius, Iáwny nieprziyaciel. Pa
42:
lam mentiri, Ocziwiśćie łgáć. Palam bea=
43:
tus, Króm którego wątpienia bogosłáwio=
44:
ny.
45:
¶Propalam idem quod palam, Iáw=
46:
nie.
47:
¶Propalo, as, are, inde deriuatur, Osła
48:
wiam/ Roznoſzę/ wyyáwiam/ też podnoſzę ſie
49:
ná wyſz wzraſtam. Quamuis eo loci in
50:
Columella, unde Calep. probat nunc
51:
propagare legitur.
52:
Palamedes, maſ. nomen Nauplij Euboæ
53:
regis filij, Ten wynálasł ſzikowánie woyská
54:
ku bitwie. Item inuenis teſſeram ſeu ſymkolumna: b
| P ante A. | [273] |
1:
bolum bellicum, Hásło żołnierskie/ ta=
2:
kież y ſtrożą oboźną wynálazł. Et quatuor
3:
literas bello Troiano, θ. ξ. χ. φ.
4:
¶Aues Palamedis, Zorawie.
5:
Palanga, æ, fe. Wáłek/ okrągłe drewno które
6:
pod cieśi álbo co tákowego podkłádáyą y ná
7:
nie táczáyą. Sed potius phalanga di=
8:
cendum eſt, ut infra.
9:
Palango, as, are, Ná wáłkách co toczę. An=
10:
tiquum.
11:
Palanteum, Vide Pallas.
12:
Palantia oppidum & nomen fluuij in
13:
Valentino littore.
14:
Palantina regio Romæ.
15:
Palas, Xięſtwo w niemcech około Renu rzeki
16:
leżące. Vulgo Palantinatus Rheni, Pfalc=
17:
grawſtwo po niemiecku zową/ Die Pfaltz.
18:
Palata, æ, Plácek z fig vcziniony.
19:
Palatinus, Vide Palatium.
20:
Palatio, huius palationis, fem. ter. Grunt
21:
álbo fundáment z palów który czinią ná
22:
mieyſcách miękkich y zrzodłowátych/ á potym
23:
ná nich buduyą/ y mury ſtáwiáyą. Alias Fi=
24:
ſtucatio, Vide ſupra.
25:
Palatium, palatij, neu. ſec. Páłac/ króliewski
26:
dóm.
27:
Palatium, etiam mons Romæ.
28:
Palatinus, a, um, Co k tey górze należy.
29:
Palatinus ſubſtantiuum, Górá w Rzimie/
30:
ná którey Rzym naprzód był zbudowan á ná
31:
którey też Ceſárze Rzimſcy dwór ſwóy y Pá=
32:
łac mieli.
33:
Palatinus, Woyewodá/ wódz woyenny.
34:
Palatinus Rheni, Pfaltzgraff.
35:
Palatinus Moldauiæ, Wáłáski Woyewo=
36:
dá.
37:
Palatini etiam dicuntur aulici, Dworzá=
38:
nie który dworu pátrzą.
39:
Palatina paleſtra quæ in palatio monte
40:
exercebatur.
41:
Palatuar, ſacrificium quod Romæ fiebat
42:
in monte Palatino.
43:
Palatualis flumen conſtitutus ad ſacrifi=
44:
candum ei Deæ in cuius tutela pala=
45:
tium eſſet, Pop który ty ofiáry czinił.
46:
Palatum, huius palati, neu. ſe. Podniebienie
47:
w vśćiech.
48:
Palatus in gen. maſc. Cic. lib. 2. de finibus
49:
niſi mendoſus ſit liber.
50:
Palea, paleæ, fem. prim. Plewá.
51:
Palea etiam, Podgárdłek/ brodá/ álbo grzebień
52:
podſzeyny v kur.
53:
Palea æris, Miedźiána ſzumá/ piáná.
54:
Peleatus, a, um, Co z plew yeſt.| Zz 3 | Paleatum |
strona: [273]v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Paleatum lutum. Gliná plewámi przemiéſzá=
2:
ná. Lutum aceratum, idem.
3:
Palearium, palearij, neut. ſec. Plewnia.
4:
Palear, palearis, neut. palearia in plura=
5:
li, Odwieśiſta skórá pod ſziyą v wołów wi=
6:
ſząca.
7:
Palepaphos ſiue palæpaphos, urbs Cy=
8:
pri.
9:
Pales, fem. Bogini páſturska y páſtwisk.
10:
Palilia uel Parilia, Swiętá tey yſtey bogi=
11:
niey.
12:
Paleſcamander uel Palæſcamander flu=
13:
uius Troadis.
14:
Palicenus mons quidam Siciliæ.
15:
Palici, maſc. dicti ſunt Paliſci Hi gemini
16:
fratres Iouis filij, & Thaliæ Nym=
17:
phæ, uel (ut alij uolunt) Ætnæ, Ci zá bogi
18:
w Siciliey ſą chwaleni.
19:
Palimbachius, Vide Palin.
20:
Palumpiſſa pix liquida iterum iterum recocta
21:
Plin.
22:
Palin Latine rurſus uel iterum, Záś drugi
23:
raz/ Powtóre. Vnde multa compoſita,
24:
Palilogia, Powtarzánie rzeczy.
25:
Palimbachius per metricus conſtans
26:
duabus longis & una breui ſyllaba
27:
notatur ſic, grafika.
28:
Palimpſeſtus, ſti, pro quo alij legunt Pa=
29:
linxeſtus membrana eſt deleticia quæ
30:
abraſis prioribus literis reſcribitur,
31:
Párgamin skrobány á zás z nowu piſány.
32:
Alias Deleticia dicitur.
33:
Palingeniſia, æ, fem. Z nowu odrodzenie.
34:
Regeneratio Latine, Odnowienie.
35:
Palinodia, æ, Odwołánie wzięcie záś w ſwe
36:
vſtá co ſie zlie rzekło.
37:
Palinodiam canere, Odwołáć. Ad palino=
38:
dim redactus eſt, Muſiał odwołáć/ mu=
39:
ſiał w ſwą gębę wziąć.
40:
Palimpſeſtus, & palinodia, Vide Pa=
41:
lin.
42:
Palinurus Siciliæ promontorium, Przed.
43:
górze w Siciliey od żeglarzá Aeneaſowego
44:
ták wezwáne.
45:
Paliſcorum ſtagnum Siciliæ, Calepi=
46:
nus.
47:
Paliurus herba ſpinoſa & aſpera, Polna
48:
álbo dźika róża.
49:
Palla, huius pallæ, Pánieński płaſzć.
50:
Pallula diminutiuum, Płáſzczik.
51:
Pallace, pallaces, ſiue pallaca, pallacæ,
52:
idem quod Pellex, Domowa kurwá któ=
53:
ra żonátego miłuye.
54:
Pallas, pallantis, maſc. tert. filius Euandri
55:
Pallantium, pallantij, uel pallanteumkolumna: b
| P ante A. |
1:
pen. prod. Miáſto ná górze Pálátino przed
2:
tym niżli Rzim zbudowan yeſt.
3:
Pallas, palladis, fem. tert. Bogini. Minerua
4:
olim Dea artium credita.
5:
Pallas etiam palus in Africa, Lugowisko ál=
6:
bo błoto w Africe.
7:
Palladium, Simulachrum Palladis, Obraz
8:
minerwy.
9:
Palladius, Właſne ymię yednego skłádáczá/
10:
który o goſpodárſtwie á ſpráwowánia roley
11:
piſał.
12:
Pallacana, æ, cæpæ genus, CC.
13:
Pallene ciuitas Macedoniæ, uel ut alij uo
14:
lunt Thraciæ.
15:
Palleo, Vide Pallor.
16:
Pallium, pallij, neut. ſec. Długi płaſzcz/ ſzá
17:
tá Grecka.
18:
Palliati pro Græcis aliquando ponun=
19:
tur, Miáſto Greków.
20:
Pallium quo erat Philoſophorum, Tu=
21:
nica pallio proprior Prouerbium,
22:
Bliſzſza koſzſzulá niżli ſuknia/ to yeſt/ Blyſz=
23:
ſzy álbo milyſz yeden niż drugi/ álbo káżdy
24:
woli ſobie pierwey dobrze vczinić/ potym
25:
drugiemu yeſli może być.
26:
Palliolum diminutiuū, Płaſzcził/ też káptu=
27:
rek.
28:
Palliolatus, a, um, Okápturzony/ w kátur
29:
vbrány.
30:
Palliolatim amictus, id eſt, pallio indutus
31:
Plaut.
32:
Palliatus, a, um, W długi płaſzcz vbrány. Pal=
33:
liatæ fabulæ, Fábułu álbo komedie które
34:
obyczáyem Greckim w płaſzczách długich ſprá
35:
wowano.
36:
Palliaſtrum uel pallaſtrum rude ac uile
37:
pallium, Grube płaſzczisko.
38:
¶Expallio, as, are, pro pallio priuare,
39:
Plaut.
40:
Pallor, palloris, maſc. tert. Bládość. Ma=
41:
gno cum tremore & pallore aliquid
42:
dicere, S wielką boyáźnią y wſtydániem co
43:
mówić.
44:
Pallor & tremor, pallor & inuidia con=
45:
iunguntur in oratione.
46:
Pallidus, a, ū, Blady. Pallido cortice arbor
47:
Bládey skóry.
48:
Palleo, palles, pallui, pallere, neut. ſecund.
49:
Ieſtem blády.
50:
Pallues, pallentis, participium, Bledniący.
51:
Vt pallentes curæ, Prace troski ku blá=
52:
dośći przipráwuyące.
53:
Palleſco, is, ere, Blednieyę/ poczinam ble=
54:
dnąć.| ¶Expalleo |
strona: [274]
kolumna: a
| P ante A. |
1:
¶Expalleo & Expalleſco, is, ere, Zble=
2:
dnąć. Subito expalluit, Hnet zbladł.
3:
¶Impalleſco fere idem, Co dáley to bár=
4:
ziey blednieyę/ yeſtem chorſzym.
5:
Palma, palmæ, fem. prim. Dłóń. Palmam
6:
dare, Dáć zá wygráne.
7:
Palma item, Dáctilowe drzewo. Palmæ fru
8:
ctus, Owoc pálmowy. metaphoricos, Róz
9:
gá pálmowa którą zwykli ćy nośić którzy
10:
zwicięſtwo otrzimáli. Vnde accipitur pro
11:
uictoria præmio & gloria uicto=
12:
riæ.
13:
Palmam ferre, Zwiciężić/ triumphowáć. Ha=
14:
beant hanc palmā ex innocentis cruo
15:
re, Niechay máyą zwicięſtwo cześć ychwałę
16:
z niewinny krwie.
17:
Plurimarum palmarum homo, Czło=
18:
wiek który wielkie zwicięſtwá otrzimał.
19:
palmam adipiſci, Zwicięſtwo otrzimáć.
20:
Reſeruare palmam alicui, Chwáłę zwicię
21:
ſtwá komu prziſądźić.
22:
Ad tertiam palmam uarie uenere, Do
23:
trzeciego zwiſięſtwá. Sexta palma urbis,
24:
Szóſte zwicięſtwo miáſto otrzimáło.
25:
Palmula, læ, diminutiuum, Dáctylowy o=
26:
woc.
27:
Palmula item, Lopátá v wiosłá/ ktorą w wo=
28:
dę wpuſzczáyą.
29:
Palmetum, palmeti, neu. ſec. Sad/ ogród
30:
pálmowy álbo dáctilowy. Palmetis con=
31:
ſita terra, Pełna dáctylowego drzewá.
32:
Palmeus, a, um, Co yeſt z pálmowego álbo
33:
dáctilowego drzewá.
34:
Palmoſus, a, um, Pełny palmowego álbo da=
35:
ctilowego drzewá.
36:
Palmatus, a, um, ut palmata ueſtis, Szátá
37:
tych którzy otrzimáli zwicięſtwo.
38:
Palmaris & hoc palmare, ut palmaris
39:
ſtatua, Słup ku czćy zwycięſcy poſtánowio=
40:
ny.
41:
Palmarius, a, um, adiectiuum, Terent.
42:
Tum hoc alterū illud uero eſt, quod
43:
mihi puto palmarium, To co mi nay.
44:
známienitſzą cześć y chwałę przinieść ma.
45:
Palmarium in neutor genere ſubſtanti=
46:
ue idem, quod ſcilicet palma dignum
47:
eſt, To co sławy czćy y chwały godno
48:
yeſt.
49:
Palmipes, palmipedis, Płáskonogi yákoby
50:
gęś.
51:
Palmo, as, are, apud Quintilianum ue=
52:
ſtigium palmæ imprimere, Dłonią przi
53:
ćiſnąwſzy/ znák dłoni vczinić.kolumna: b
| P ante A. | [274] |
1:
¶Depalmo, as, are, Pogębkuyę/ policzkuyę
2:
dłonią biyę.
3:
Palmare item, eſt materias alligare, Vi
4:
de Palmes, palmitis.
5:
Palmaria Inſula maris Tyrrheni, Cale=
6:
pinus.
7:
Palmes, palmitis, Sarmentum uitis & a=
8:
liarum arborum, Winny ſoſzyk y ynſzych
9:
drzéw látorośl.
10:
Pampinus idem.
11:
Palmo, as, are, Winne ſoſziki prziwięzuyę do
12:
tyczy/ ogrodnych rzeczy pátrzę.
13:
Palmirena regio Syriæ Calep.
14:
Palmus, palmi, neut. ſec. menſuræ genus,
15:
Miárá cztery pálce w ſzerz oſięgáyąca/ to
16:
yeſt dłóń na ſzerzą. Græce παλαιστής
17:
uel δω̃ρον, Cum de minori dicitur.
18:
Nam palmus maior eſt duodecim
19:
digitorum alias ſpithama, Piądź.
20:
Palmarius, a, um, adiectiuum, ut palma=
21:
rium ſpacium, Mieyſce ná dłoni/ álbo ná
22:
piędźi. Cum de maiori fit ſermo.
23:
Palmaris, re, idem.
24:
Pamipedalis, & hoc palmipedale, Miá=
25:
rá pułtory ſtopy álbo ſtopę y dłoń oſięgá=
26:
yąca.
27:
Palo, palas, ſiue palor, palaris, Vide Pa=
28:
lus.
29:
Papebræ, palpebrarum, Powieká oczna/
30:
álbo włoſy ná powiekách.
31:
Palpo, as, are, & palpor, aris, ari, depo=
32:
nens, Dotykam ſie z lekká mácam. Et Me=
33:
taphorice, Pochlebuyę/ vmiezgam ſie. Ob=
34:
ſeruatore quam blande mulieri pal=
35:
pabitur, Báczcie yedno yáko ſie będźie
36:
vmiezgał przećiw białey głowie.
37:
Palpatio, onis, fem. tert. Mácánie. Et Me=
38:
taphoricos, Pochliebſtwo/ vmiézgá=
39:
nie.
40:
Palpator, Pochliebcá/ dotykácz.
41:
Palpito, as, are, frequentatiuum, Drzę/
42:
trzęſę ſie/ álbo drgam.
43:
Palpitat cor, Drżi ſerce. Palpitant uenæ,
44:
Drgáyą żiły.
45:
Palpitatio, onis, fem. tert. uerbale, Drgá=
46:
nie yáko czini ſerce y yne członki dopiéo zá=
47:
bitego bydlęciá.
48:
Palpo, palponis, neut. tert. adulator, Po=
49:
chliebcá.
50:
Palpum idem quod palpatio, Mácá=
51:
nie/ pochliebſtwo.| Zz 4 | Palpum |
strona: [274]v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Palpum obtrudere, Mácáyąc álbo chędo=
2:
żąc kogo wyrządźić mu yáki kunſzt.
3:
¶Expalpo, as, are, id eſt, Eliceo, Wymá
4:
cuyę/ wypochlebuyę co ná kim.
5:
Paludamentum, Iezdeczka ſuknia/ żołnier=
6:
ski á zwłaſzczá Hetmáński vbiór/ też káw=
7:
tanik álbo páncerz który pod zbroyę kłádá.
8:
Feſtus ait Paludamentum dici omne
9:
ornamentum militare, Fortaſsis idem
10:
quod Epheſtris, ᾽εφεστρίς Græce, inueni=
11:
tur etiam de muliebri ueſtitu di=
12:
ci.
13:
Paludatus, a, um, W tákowe odźienie przi=
14:
brány.
15:
Palumbes, palumbis, tam maſcul. quam
16:
fem. Grziwacz/ dźiki gołąb.
17:
Palumbus & Palumba idem.
18:
Palumbula, diminutiuum, Grziwaczek.
19:
Palumbarium accipitris genus uocat, Si
20:
pontinus.
21:
Palumbinus, a, um, ut palumbina caro,
22:
Mięſo grziwaczowe.
23:
Palus, pali, maſc. ſec. priore producta,
24:
Pal/ płotowy kół.
25:
Paxillus, paxilli, Máły palik/ kołek. Dimi=
26:
nutiuum.
27:
Palo, as, are, Wbiyam pale w ziemię/ też tknę
28:
tyczy/ wbiyam koły w ziemię/ też grodzę.
29:
Palor, palaris, palari, deponens, I tám y
30:
ſám ſie błąkam.
31:
Palans participium, Błąkáyący ſie. Vt pa=
32:
lantes milites ex improuiſo adorſus
33:
eſt, Prziſzodł bez wieśćy ná lud y tám y ſám
34:
ſie błąkáyący.
35:
Palatus, a, um, participium, Roſpróſzony/
36:
poráżony.
37:
Palatim aduerbium, id eſt, paſsim, Wſzę=
38:
dzie y tám y ſám. Calep. ex Liuio.
39:
¶Diſpalo, & Diſpalor idem.
40:
Palus, paludis prima breui eſt, & ſecun=
41:
da indiferens, fem. ter. Lugowisko/ błoto/
42:
trzeſáwicá/ bágno/ káłużá/ tonące á trzęſące
43:
mieyſcá.
44:
Paluſtris & hoc paluſtre, uel Paluſtris, e,
45:
Lugowáty/ błotny.
46:
Paluſtris locus, Błotne mieyſce/ káłużiſte miey
47:
ſce/ káłuż pełne. Paluſtria paſcua, Páſtwi=
48:
ská przi ługowiskách.
49:
Pamiſſus Theſſaliæ fluuius.
50:
Pamphagus, pen. prod. Który wſziſtko ya=
51:
da.
52:
Pamphagi populi Ætiopiæ.
53:
Pamphilus maſc. ſec. Który wſzem miły yeſt/
54:
ná którego wſziſcy łáskáwi. Eſt etiam pro=
55:
prium nomen.
56:
Pamphilia uel Pamphylia, Kráyiná Aſiekolumna: b
| P ante A. |
1:
miedzy Cilicią á Cappadocią przes którą
2:
kráyinę gorá Taurus zwána roſciągnęłá
3:
ſie.
4:
Pampillum denus delicati currus, Ca=
5:
lep. Ex Lampridio probat.
6:
Pampinus, pampini, pe. cor. m. ſ. Winna
7:
roſzczká/ ſoſzik álbo s látoroſl liściem.
8:
Pampinus & palmes aliquando pro eo=
9:
dem accipiuntur.
10:
Pampinus etiā accipitur pro Cyrris po=
11:
lypi piſcis.
12:
Pampino, as, are Zbytne ſoſzki y liście winne
13:
odłámuyę/ áby groná słóńce miały. Pam=
14:
pinare etiam dicitur de alijs arbori=
15:
bus, Odłámowáć wilki/ álbo ſuche gáłęzie
16:
które drzewá ſuſzą.
17:
Pampinatus, a, um, participium, ſiue no=
18:
men ex participio, Odłamány/ przerza=
19:
dzony w liśćiu.
20:
Pampinatio, onis, Odłamánie/ przerzedzenie
21:
liśćia.
22:
Pampinator, pampinatoris, Winarz/ ten
23:
który opátruye winnice y ſády.
24:
Pampinarium, pampinarij, neut. ſec. Lá=
25:
torośl winna króm grón.
26:
Pampinarius, a, um, ut Pampinarius pal=
27:
mes, Soſzik winny/ który tylko liście rodźi á
28:
yagód nic.
29:
Pampineus, a, um, To co z liśćia á z látorośli
30:
winnych yeſt.
31:
Pampineæ umbræ, Cień od liśćia winne=
32:
go.
33:
Pampinoſus, a, um, Pełny liśćia y lato=
34:
roſli.
35:
Pampinoſa uitis, Gęſta od liścia.
36:
Pampinaceus, a, um, idem.
37:
Pan panis, maſc. tert. Páſturski Bóg którego
38:
Arcades chwalili/ yákóſzto páná wſziſtkich
39:
rzeczy. Nam πα̃ν ſignificat omne, Wſzi=
40:
ſtko. Vnde multa compoſita, Panaces,
41:
huius panacis pen. cor. uel panax pa=
42:
nacis, fem. ter. Ziele któreby miáło wſziſtki
43:
choroby lieczić.
44:
Panax Heracleos, Ziele które teraz nie=
45:
którzi dzięgielem zową. Vide Silphium.
46:
Panaretus, Latine omnium uirtutum
47:
compos, Ze wſzech ſtrón cnotliwy.
48:
Panathenæa plurale tantū Mineruæ feſta
49:
Známienite ſwięta miáſtá Athenieńskiego/
50:
w którym Thurnieye y rozmáyite gry ſprá=
51:
wowano.
52:
Panathenaicus, a, um, Co k temu ſwiętu na=
53:
leży.| Panathenaicum |
strona: 275
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Panathenaicum genus ungenti apud Pli
2:
nium.
3:
Pancarpiæ, Wieńce z rozmáyitych kwiatków
4:
vplecione.
5:
Pancratium, pancratij, Latine quaſi om=
6:
nia potens, Schermierska álbo zápáśnicza
7:
grá/ pięć ſztuk álbo kunſztów w ſobie máyą=
8:
ca.
9:
Pancratio uincere, Otrzimać ſzkołę ná tá=
10:
kowym ſzermierſtwie/ álbo vbić kogo táko=
11:
wemi ſztukámi.
12:
Pancratiſtes, Zápáſnik tákowy.
13:
Pancratitius idem.
14:
Pancratice aduerbium, Po ſzermiersku/ yá=
15:
ko yeden zápáſnik/ to yeſt mocno y ſmiá=
16:
ło.
17:
Pancratice ualere, Cziście ſwieżym y krzepkim
18:
być.
19:
Panætolium ſeu panetolium ſine diph=
20:
tongo mons Ætoliæ.
21:
Panaretus, Vide Pan.
22:
Panarium, Panis.
23:
Panathenea, Vide Pan.
24:
Panachaia, regio Arabiæ, Kráyiná Ará=
25:
bieyska wielmi piaſzczyſta.
26:
Panachaij, Ludźie támże. Alias Ophiopha=
27:
gi.
28:
Panchreſtum, panchreſti, Nieyákie liekár=
29:
ſtwo ná kożdą niemoc dobre.
30:
Panchros gemma Plinio.
31:
Pancratiū, pancratiſtes, pancratice, Vide
32:
Pan.
33:
Pandana porta Romæ.
34:
Pandatharia Inſula maris Tyrrheni, Ca
35:
lepinus.
36:
Pandecta, æ, uel potius in plurali pan=
37:
dectæ, arum, fem. Xięgi weſpołek wſziſtko
38:
w ſobie zámykáyące y oſięgáyące/ yáko ſą
39:
xięgi. Digeſtorum a πα̃ν omne ex par=
40:
ticipio uerbi δέχομαι capio.
41:
Pandiculor, aris, atus ſum, ari, Ciągnę ſie/
42:
poziewam yáko ćy czinią którzi ze ſnu dopie=
43:
ro ocućili.
44:
Pandiculatio, onis, femin. tert. idem fere
45:
quod oſcitatio, Poziewánie/ ciągnienie rá=
46:
mión/ y ynſzich członków.
47:
Pandicularis, dies, in quo omnibus dijs
48:
communiter ſacrificabatur, Wſziſtkich
49:
ſwiętych álbo wſziſtkich bogów dźień/ które=
50:
go wſziſtkim ſpołek ofiárowáli pogáni.
51:
Pandioma dicta eſt Attica, Athenienska
52:
ziemia.
53:
Pando, pandis, pandi, panſum, pandere,
54:
act. t. Otwarzam/ roſzerzam/ roſciągam. Me
55:
taphorice, Wyyáwiam/ rosłáwiam. Pan=kolumna: b
| P ante A. | 275 |
1:
dere uela, Zagle roſciągnąć. Pandere uiā
2:
Otworzić drógę. Panditur planities, Vká=
3:
zuye ſie ſzerokość pól.
4:
Pandus, a, um, id eſt, patulus, Virgil. 2.
5:
Georg. Szeroki/ roſzerzony.
6:
Paſſus, a, um, participium, Roſzerzony/ ro=
7:
ſpuſzczony. Paſsi capilli, Roſtárgáne włoſy.
8:
Paſſa uela, Zagle roſzerzone.
9:
¶Compoſita, Expando idem quod
10:
ſimplex, Rośćiągam/ roſzerzam.
11:
Expandere florem dicitur roſa, Roz=
12:
kwitnąć ſie. Expanſis alis, Rozciągnąwſzy
13:
skrzidłá.
14:
¶Expanditor uerbale, ut Expeditor
15:
amnis, Rozciekáyąca ſie rzeká/ álbo wylie=
16:
wáyąca z brzegów.
17:
¶Oppando, Záwieſzam/ zásłániam od cze=
18:
go/ wokoł záwieſzam.
19:
¶Diſpando, idem quod Expan=
20:
do.
21:
¶Repandus, a, um, Vide Pando, as.
22:
Pando, as, are, act. prim. id eſt, incurro,
23:
Skrziwiam/ vchodzę ná ſtronę/ zniżam ſie.
24:
Pandari trabs dicitur, Vchodźić á zgináć
25:
ſie ná dół dla cięſzkośćy zbytney. Pandare
26:
neutrum, Vyść á pochilić ſie ná ſtronę yáko
27:
ściány názbyt obciężone Pandatio uerba=
28:
le, Záłomienie/ zgárbienie/ vście ná ſtron=
29:
nę.
30:
Pandus, a, ū, Záłomiony/ zgárbiony. Repan=
31:
dus, a, ū, idem, Repandica calceoli, Zez=
32:
ſzpotáwione trzewiki.
33:
Pandora, pen. prod. fem. Iedná niewiáſtá
34:
wſzelákiemi dáry od bogów obdárzona z nie=
35:
bá ná ziemie (yáko poete wymyśláyą) zesłána
36:
która miedzy ynſzemi rzeczámi febrę/ ſuchoty y
37:
yne choroby s ſobą prziniosłá.
38:
Pandroa gens eſt in conuallibus In=
39:
diæ.
40:
Pandochæum, neut. pen. pro. πανδοχει̃ον
41:
Latine hoſpitium diuerſorium, Goś=
42:
ćinny dóm/ kárczmá.
43:
Pandocheus, Goſpodarz/ Kárczmarz.
44:
Pandoſia ciuitas in Epiro & alia in Ita=
45:
lia.
46:
Pandoſius Arcadiæ lacus.
47:
Panegyris, is, fe. Nundinæ Athenis quæ
48:
quinto quo celebrantur anno, Zná=
49:
mienity ziazd/ ſiem/ álbo yármárk.
50:
Panegyricus, a, um, adiectiuum, Co ku tá=
51:
kowym ziazdóm należy.| Panegyrici |
strona: 275v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Panegyrici uel panegyrica oratio, Orá=
2:
cia w którey známienite perſony bywáyą
3:
wychowalone/ to co ná tákowych ziázdách by=
4:
wáło przi oblicznośćy mnogich ludźi.
5:
Paneros, Nieyáki rodzay drogiego kámie=
6:
niá.
7:
paneus fons ſub Libano monte & flu=
8:
uius Colchorum.
9:
Pangæus in ſingulari maſculinum, in
10:
plurali neutrum, promontoriū Thra=
11:
ciæ, Przedgórze w Tráciey.
12:
Pango, pangis, pepigi, uel panxi, pactū
13:
pangere, act. tetr. Wbiyám/ wtykam/
14:
wſzczępiam/ ſpayam. Significat enim figo
15:
planto ſiue iungo, Pangere clauum,
16:
Wbić goźdź.
17:
Pangere oſculum, Cáłowáć. Pangere
18:
inducias, Przimiérze wźiąć. Pangere pa=
19:
cem cum populo aliquo, Vmocnić/
20:
y vtwierdźić pokóy/ poſtánowić ná długi czáś
21:
przimiérze.
22:
Pangere ſocietatē cum aliquo, Vtwier=
23:
dźić towárziſtwo.
24:
Pangere terminos, Sypáć kopce. Pangere=
25:
re uerſus, Piſáć wierſze.
26:
Pangere item, Szczepić.
27:
Pago, pagis, pepigi, pactum ſignificat
28:
paciſcor, Zákłádam ſie/ vmawiam/ poſtáno=
29:
wiam.
30:
Pagere cum hoſtibus, Zgodźić ſie/ zmowę
31:
vczinić.
32:
Pagere rem ducentis Philippeis, Sá=
33:
dźić ná to dwie śćie Philippeos.
34:
Pactus, Vide Paciſcor, a pango uenit Pa
35:
ctilis, & hoc pactile, Co może być weſpo=
36:
łek ſpoyono/ zbito/ zháftowano/ zgłobiono. Pa
37:
ctilis corona, Vwity/ vplećiony wie=
38:
niec.
39:
¶Compoſita a Pango, partim a reti=
40:
nent, ut Circumpango, circumpegi,
41:
uel circumpanxi in præterito, Wkoło
42:
obtikam/ ogłabiam/ álbo zgłabiam weſpo=
43:
łek.
44:
¶Circumpactus, a, um, Zgłobiony/ ogło=
45:
biony/ wkoło obity.
46:
¶Depango, is, depegi uel depanxi,
47:
depactum, depangere, Wtykam/ wbiyam
48:
w ziemię.
49:
¶Depactus, a, um, Wbity. Vt depacta
50:
in terram non ita facile extrahuntur,
51:
Wbite rzeczy w ziemię nie ták łatwie mogą
52:
być wyyęte.
53:
¶Repango, Zátikam/ zábiyam drugie
54:
raz.
55:
¶Repages, huius repagis, & repagulū
56:
Zaworá/ zaporá/ regiel. Repagula iuriskolumna: b
| P ante A. |
1:
perfingere per translationem, Zágro=
2:
dzenia práwne przełomić/ pokáźic práwá.
3:
Quædam mutant a in i, Vt Adpin=
4:
go, adpingis adpegi, adpactum, ad=
5:
pingere, Przibiyam/ przitłukam.
6:
¶Compingo, compingis, compegi,
7:
compactum, compingere, Weſpołek
8:
zbiyam/ zwięzuyę/ ściągam. Componere &
9:
compingere, Vłożić y śćiągnąć weſpołek.
10:
Solum axibus compingere, Ziemię
11:
Tárćicámi álbo dilámi połóżić. Aliquem in
12:
carcerem compingere, Wrzućić wſadźić
13:
do ciemnice.
14:
Compegerat ſe in Apuliam, Zápro=
15:
wádźił ſie ze wſzemi rzeczámi/ etć. Detrudere
16:
& compingere in piſtrinū, wepchnąc/ etć.
17:
¶Compactus, a, um, participium, Zbi=
18:
ty/ ſpoyony/ ſciągniony weſpołek. Compa=
19:
cta uaſa, Obręczámi zbite.
20:
¶Impingo, Vderzam ſie ócz/ dawam ſo=
21:
bie ſtós/ otrącam ſie/ wwięzuyę. Impegit
22:
caput parieti, Dał ſobie w łep ościá=
23:
nę.
24:
Impingere pugnam alicui, Wyciąć ko=
25:
mu policzek. Vulnus impingere, Zádáć rá=
26:
nę. Culpam in aliquē impingere, Wi=
27:
nę ná kogo złożić. Compedes alicui im=
28:
pingere, Pęto włożić ná nogi. Impingere
29:
dicam alicui, Pozwáć kogo ná ſąd. Na=
30:
uem impingere, Lódź odtrąćić/ Stos
31:
wziąć. Impingere librum, Wwięzáć xię=
32:
gi.
33:
¶Impactus inſulis fluuius, O wyſpy ſie
34:
otrącayąca rzéká.
35:
Pannicula, Vide Panus.
36:
Panicus, panici, uel Panicum, panici, in
37:
neut, ſec. dec. repentinus terror, & con
38:
ſternatio, Przeſtrách/ zlęknienie/ znienacká
39:
wylęknienie.
40:
Panicus, a, um, adiectiuum, ut panicus
41:
caſus, Vpadł z przeſtráchu á z nienackiego
42:
wylęknienia.
43:
Panicum, panici, neut. Włoskie proſo/ po=
44:
dobno Ber.
45:
Panis, huius panis, maſ. ter. Chléb.
46:
Panis ater, Czarny chléb/ Borys. Panis ciba=
47:
rius uel ſecundarius, Domowy álbo cze=
48:
ládni chléb.
49:
Panis primarius, Páński biały chléb.
50:
Panis nauticus, Dwá kroć pieczony chléb.
51:
Panifex, panificis, maſc. Piekarz.
52:
Panifica, æ, Piekárká. In Biblijs tantum.
53:
Panificus, a, um, idem quod pani=
54:
fex.
55:
Panificium, huius panificij, Piekár=
56:
nia.| Panarium |
strona: 276
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Panarium, panarij, Spiżárnia chlebowa álbo
2:
koſz/ wieſzádłá álbo policá chlebowa.
3:
Panariolum, panarioli, diminutiuum,
4:
Koſzik chlebowy.
5:
Paniſci, dij ſylueſtres olim crediti, Lieśni
6:
bogowie Sátyry rzeczoni.
7:
Panneus, pannicularia, Vide Pannus.
8:
Pannonia, ȩ, Kráyiná Europy ná dwie częśći ſie
9:
dźieląca.
10:
Pannonia ſuperior uel prrima, uulgo Au
11:
ſtria, Rákuſy.
12:
Pannonia inferior uel ſecunda uulgo Vn
13:
garia, Węgierska ziemiá.
14:
Pannonicus, a, um, Węgierski rakuski.
15:
Pannones, pen. cor. & Pannonij, Ráku=
16:
ſzánie/ węgrowie.
17:
Pannus, panni, maſc. Sukno.
18:
Pannus ſubductitius, Futertuch/ Sukno do
19:
podbiyánia.
20:
Pannus etiam, Mech z płótná który w rány
21:
kłádą.
22:
Panniculus diminutiuum, Płát ſukná/ też
23:
chuſteczká.
24:
Pannicularia, æ, Korziść po yętych złoczincách/
25:
to yeſt/ wſziſtki ty dobrá które bywáyą zá=
26:
ſtáne przi złoczincy gdy go ymuyą do wieże
27:
bierzą yáko ſą ſzáty y pieniądze które nád
28:
piętnaście złotych nie przechodzą.
29:
Panneus, a, um, Sukienny.
30:
Pannoſus, a, um, Pełny łat/ álbo płátów vłá
31:
cony.
32:
Pannuleium pro ſudariolo, Obſole=
33:
tum.
34:
Panomphæus cognominatus eſt Iupiter,
35:
Przezwisko Iowiſzowe.
36:
Panormus, panormorum, & panormiū
37:
ciuitas Siciliæ.
38:
Panormius, panormita, & panormita=
39:
nus, Ieden ztámtąd.
40:
Panſa, panſæ, maſc. Który ſzerokie ſtopy ma/
41:
ſzérokonogi.
42:
Panſebaſton gemma.
43:
Pantagias, maſc. fluuius Siciliæ.
44:
Panthaces uel ſine aſpiratione Pantaces
45:
pen. cor. fluuius in Samo.
46:
Pantheum, neut. pen. prod. πανθει̃ον Ko=
47:
ściół w Rzimie yeſzcze zá pogáńſtwá w któ=
48:
rym były wſziſtkich bogów obrázy y báłwá=
49:
ny. Poſtea Maria rotunda dictum.
50:
Panther, pantheris a uo Panthera, æ,
51:
Ryś zwierzę yeſt pſtre. Alias Pardalis in
52:
Hircania.kolumna: b
| P ante A. | 276 |
1:
Pantherius, a, um, Ryśiowy.
2:
Panterina pelles, Ryśiowa skórá.
3:
Pantherinum, neu. ſe. ſubſtantiuum, Pſtry
4:
yakoby ryś.
5:
Pantherinæ menſæ, Słoyerzowáte álbo sło=
6:
yowáte ſtoły yákoby flader.
7:
Pantheron ſiue Pantherum, pantheri, Po
8:
mek// yeſt nieyáka śiadká którą ptaki pori=
9:
wáyą y łowią.
10:
Pantices, fluxus uētris, pinguedo & exu=
11:
berantia, quod uenter pandatur, Co=
12:
lep. Tłuſty á wielki brzuch.
13:
Pantomimus, pen. prod. pantomini, Bła=
14:
zen/ kuglarz który wſziſtkich obyczáye/ vmie
15:
naśládowáć y vkázać.
16:
Pantominus genus poëmatis.
17:
Pantrepes Scythiæ fluuius, Calepi=
18:
nus.
19:
Panurgus, maſc. Latine aſtutus, Chy=
20:
try.
21:
Panurgia aſtutia, Chytrość.
22:
Panus, pani, Céwka ná którą tkacze przédźiwo
23:
wiyMą. metaphorice, Spuchliná/ zołzy a
24:
wſzeláka nádetość yákoby kukłá/ ták ná ſziey
25:
yáko y w kroku ná xtałt dumión.
26:
Panicula, læ, dimin. Wſzeláka podługowáta
27:
skórá álbo ſziſzká z drzewá wiſząca.
28:
Papa, uel papas, Latine auus, Stáry ociec
29:
Dziad.
30:
Papæ idem quod presbyteri & Senato=
31:
res, Stárſzy/ przedłożeni.
32:
Papæ interiectio admirantis, Ey/ Ey/
33:
Hi.
34:
Papauer, papaueris, maſc. tert. Mák, neu.
35:
apud ueteres.
36:
Papaueratus, a, um, ut papaueratæ ueſtes
37:
Mákowey máśćy ſzáty.
38:
Papeus apud Scythas Iupiter, CC.
39:
Paphagonia regio minoris Aſiæ ciuis
40:
populi Paphlagones.
41:
Paphos urbs Cypri Veneri ſacra.
42:
Pamphius, a, um, Ieden ztámtąd. Et Venus
43:
Paphia dicitur.
44:
Papia ciuitas quæ alias Tocinū uocatur.
45:
Miáſto w xięſtwie Medioláńskim/ Páwei
46:
po włosku.
47:
Papilio, papilionis, maſ. ter. Motyl.
48:
Papilio etiam, Namiot żołnierski.
49:
Papilla. papillæ, fem. prim. quaſi parua
50:
papula, Brodawká ná cicku. Et aliquan=
51:
do pro ipſa mamma, Miáſto Wymieniá
52:
cická.| Papilla |
strona: 276v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Papilla etima, Rurká álbo kurek którym wo=
2:
dá z rur ciecze.
3:
Papillatus, a, um, Brodawce cickowey po=4:
bny.
5:
¶Expapillare, Cicki wywálić/ odkrić.
6:
Pappa, pappæ, Pápu dźiecięce/ pápká/ po=
7:
karm dźiecięcy.
8:
Pappas pro patræ accipitur, apud Iuuen.
9:
Táta/ ociec.
10:
Pappare, cibum ſumere, Pápkáć/ pápu dźie=
11:
cięciu dáć.
12:
Pappus, huius pappi, Stáry ociec/ ſtáry tátá
13:
dziad.
14:
Pappus item, Biały mech/ piérze álbo wełná
15:
która ſie po okwitnieniu z niektórych ziół á
16:
zwłaſzczá z oſtu rozlata/ oſtowe piérze.
17:
Pappus item nomen herbæ, Kreuwur
18:
po niemiecku.
19:
Pappous, a, um, Latie auitus, Dźiádow=
20:
ski/ ſtárooycowski. παππω̃ͺος Græcis
21:
auus.
22:
Papula, fem. prim. Brodawká/ álbo liſzay/ pu
23:
ſtuła/ kroſá/ węgry.
24:
Papyrus, fem. uel papyrum, papyri, Nie=
25:
yáki wiąz Aepypcki którego miáſto karty á
26:
pápiru vżiwáli ſtárzi/ ztądże y dźiś miáſto
27:
kárty bywa zwan/ to yeſt miáſto papiru/ bo
28:
ſtárzi pierwey ná tákowym więzie/ potym
29:
ná skórach drzewiánych/ po trzecie ná wo=
30:
skowych tablicách piſáli/ poki yeſzcze był pá=
31:
pir nie náleźión.
32:
Papyraceus, a, um, Pápirowy.
33:
Papyraceæ naues, Lódźi więzem Aegypskim
34:
opráwione.
35:
Par paris, om. ablatiuo pare uel pari,
36:
Rowny/ pará/ cetno.
37:
Pares equi pro duobus.
38:
Pararium æs, Służba/ żółd ná dwá ko=
39:
niá.
40:
Par etiam, Godny/ ſpráwiedliwy. Vt par fue
41:
rit ut amantem redames, Godźi ſie ábyś
42:
miłuyącego ciebie záś miłował. Non puto
43:
nos huic rei pares eſſe, Nie widzi mi
44:
ſie ábyśmy tey rzeczy mogli zdołáć. Magis
45:
par fuerat me dare uobis cœnam ad=
46:
uenientibus, Dáleko więcey mnie przisłu=
47:
ſzáło ábych was prośił ná wieczerzą. Ita
48:
mihi dubitanti quid me facere par ſit
49:
A ták ya wątpiąc co bych miał czinić czego
50:
bych ſie miał trzimáć. Pares ætate, Rów=
51:
nych lat.
52:
Paribus animis, Iedney myſli. Par inge=
53:
nium nactus, Tráfił ná ſwego równego.
54:
Pares in amore, Równie ſie zobopolnie
55:
miłuyący.kolumna: b
| P ante A. |
1:
Male merenti par erit, Złemu zlie będźie
2:
płácono. Par pari referre, Odwetowáć/ od=
3:
płácić/ odgeltowáć. Paria facere idem.
4:
Par, impar, Cetno/ czili licho. Pares eſſe no=
5:
ſtro exercitui non potuerunt, Nie mo=
6:
gli ſie oprzeć álbo záſtánowić náſzemu woy=
7:
sku.
8:
Parem gratiam referre, Równym oby=
9:
czáyem oddáć.
10:
Pariſsimus in ſuperlatiuo dixit Plau=
11:
tus.
12:
Par ſubſtantiuū, Pará. Duto paria, Dwie
13:
parze.
14:
Paritas, Równość.
15:
¶Compoſita, Impar, & Diſpar, Nie=
16:
równy/ niemogący podołáć.
17:
¶Diſparilis, & hoc le, idem quod di=
18:
ſpar.
19:
¶Compar, comparis, om. pen. cor.
20:
idem quod ſimplex, Równy. Compar
21:
conſilium, Równá rádá.
22:
¶Compar aliquando pro ſocio ſeu
23:
coniuge, Miáſto towárziſzá y żony.
24:
Parabola, ſeu parabole, fem. Latine col=
25:
latio, Podobieńſtwo/ przipowieść/ przirowná
26:
nie tych rzeczy które nie ſą yednego rzodzáyu.
27:
Vt in Euangelicis literis uerbum Dei
28:
uerriculo comparatur, quæ genere
29:
ſunt diuerſa, W Ewángeliey słowo boże
30:
bywa przirownano niewodowi w morze
31:
puſzczonemu/ które rzeczy niewód á słowo ſą
32:
od ſiebie dáleko rózne.
33:
Parabos inſula parua contra Phœniciā
34:
Calepinus.
35:
Paracenteſis, Latine punctio, Kłocie.
36:
Paracletus, paracleti, pen. prod. maſc. La
37:
tine hortator uel conſolator, Nápomi=
38:
nácz/ pocieſziciel. Et eſt Epitheton ſpiritus
39:
ſancti in ſacris literis.
40:
Paracleſis pen. prod. Nápominánie.
41:
Paraclytus, paraclyti, per y Græcum
42:
maſc. Latine infamis, Bezecny/ odſádzony
43:
czćy. Paradiaſtole ſchema eſt, cum ſi=
44:
miles res deſcernuntur contrarijs red=
45:
ditis, ut Triſte lupus ſtabulis, maturis
46:
frugibus imbres, arboribus uenti.
47:
Paradigma, paradigmatis, neut. Latine
48:
exemplum, Przikład.
49:
Paradειſus, paradειſi, maſc. penul. prod.
50:
Piękny weſoły gay/ ſad/ ray/ ogród/ też miáſto
51:
w Syriey nie dáleko od Dámáſzká.
52:
Paradoxum, neut. uel paradoxus maſc.
53:
Latine inopinatum, inopinatus, Nád
54:
mniemánie rzadki to co yeſt nád poſpolite
55:
mniemánie/ widzenie y rozum ludzki.| Paradromis |
strona: 277
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Paradromis paradromidis, maſc. idem
2:
quod Xiſtus, Latine ſubdiale, Plác/
3:
przechadzki pod gołym niebem.
4:
Paræneſis, pen. cor. fem. Latine præcep=
5:
tio uel admonitio, Nápominánie/ náuczá=
6:
nie.
7:
Paræneticus, a, um, Nápomináyący/ a/ e.
8:
Paragogæ, paragoges, pe. pro. fe. Latine
9:
Adductio, uel deductio, Prziwiedzienie
10:
prziſádzenie. Figura eſt qua litera uel ſyl=
11:
laba in fine dictionis adijcit, ut dicier
12:
pro dici, Admittier, pro admitti, alias
13:
Paralepſis uel proparalepſis dici=
14:
tur.
15:
Paragogon latine deriuatiuum, Co pocho=
16:
dźi z czego drugiego.
17:
Paragomenon deriuatum, Co yeſt vyęto z
18:
czego drugiego. Vt ſyllaturire a ſylla uel
19:
ſulla.
20:
Paragraphe uel paragraphus, Latine
21:
adnotatio item præſcriptio & exce=
22:
ptio, Przipiſánie czego ná ſtronie xiąg/ też
23:
czás dawnośći przepádánia.
24:
Paralειpomenon, neut. Latine derelictum
25:
prætermiſſum, Opuſzczony/ zoſtáwiony/ to
26:
zwłaſzczá o czym nie bywa zmianká czinio=
27:
na. Ita uocatur liber ueteris Inſtrumen=
28:
ti a Græcis, τω̃ν παραλειπομενω̃ν hoc
29:
eſt, earum quæ prætermiſſa ſunt, Tych
30:
rzeczy które ſą opuſzczone.
31:
Paralius genus eſt tithimalli.
32:
Parellelus, li, maſ. latine æqualiter diſtans
33:
mutuus uel inuicem comparatus, W
34:
rózney róznicy od ſiebie będący. Sunt enim
35:
Lineæ ſeu circuli æquæ diſtantes, Li=
36:
niye cirkle á kreſy w równey dálekośći od
37:
ſiebie będący Páráleli zwáne.
38:
Paralyſis, huius paralyſis, femin. Latine
39:
diſſolutio, Záráżenie powietrzem/ chromotá
40:
ná ciele.
41:
Paralyticus, a, um, Ochromiony/ powietrzem
42:
zábity/ niedoſtáteczny ná którym człon=
43:
ku.
44:
Paranymphus, maſc. Latine Auſpex uel
45:
pronubus, Dźiewosłąb/ żerca/ ſwat/ hoch=
46:
miſtrz álbo márſzałek/ ná ſwiádziebnym we=
47:
ſelu.
48:
Parapetaſma neut. Latine Velum, Zasło=
49:
ná/ cortyná.
50:
Parapherna, paraphernorum, uel Para=
51:
pharnalia orum, neut. plur. Wypráwá/
52:
to yeſt ſzáty/ klenoty/ y ynſze domowe ſprzęty
53:
które przidáyą poſágowi.
54:
Paraphraſis, ſis, fem. pen. prod. paulo li=
55:
berior interpretatio, hoc eſt, eiuſdemkolumna: b
| P ante A. | 277 |
1:
ſententiæ per alium ſermonem fuſior
2:
interpretatio, Szerſzy wykład/ á obyáśnie=
3:
nie więtſze słowy.
4:
Paraphraſtes interpres latine, Tłumácz/
5:
wykłádácz ſzerſzemi słowy.
6:
Paraphraſticos, Szerſzym opiſuyącym/ oma=
7:
wiáyącym obyczáyem.
8:
Pararius, pararij, uox latina idē quod
9:
Græcis Proxeneta, Skupień ten który
10:
skupuye/ yedná co ná kogo pieniędzy ſzuka
11:
pożiczić.
12:
Pararium, æs, Vide Par.
13:
Paraſanga, gæ, uel paraſange, fem. Perſi=
14:
ca dictio ſpacium triginta ſtadia con
15:
tinens, Vide infra quid ſit ſtadium,
16:
Multis paraſangis præcurrere Pro=
17:
uerbium, Dáleko kogo vciec.
18:
Paraſceue, paraſceues, fem. Latine præ=
19:
paratio, Przigotowánie/ przinárzMądzánie/
20:
przed tym nágotowánie.
21:
Paraſitus, paraſiti, maſc. Páſorzit/ pochlieb=
22:
cá.
23:
Paraſitaſter, paraſitaſtri, Podpáſorzit vczący
24:
ſie pochliebſtwá.
25:
Paraſitor, aris, ari, Pochlebuyę/ yeſtem pa=
26:
ſorzitem.
27:
Paraſtatæ, ut eſt apud Vitruuium & Pli=
28:
nium lapides ſunt, pilarum fere mo=
29:
do appoſiti columnis a quarum ſimi=
30:
litudine alterum cruris os (duo enim
31:
ſunt) paraſtata nominantur in iumen=
32:
tis a Vegetio: Sed & tabulæ quædam
33:
certis inſtrumentis a Vitruuio para=
34:
ſtatæ nominatur. Budeus tamen in Vi=
35:
truuij & Plinij locis legit paraſtati=
36:
cæ.
37:
Paraſtades, æ, lapides qui utrun oſtij
38:
latus muniunt. Vitruuius quo in
39:
mentione templorum uocat antas, Her
40:
molaus.
41:
Paraſyntheton, neut. pen. cor. Latine de=
42:
compoſitum, Co weſpołek złożonego ſcho=
43:
dźi ſie/ etć.
44:
Paraſynthetes Latine decompoſitus.
45:
Paratragædio, paratragædias, are, dixit
46:
Plaut. Licenter pro uerbis aliquid ex=
47:
aggerare, Słowy co ſzerzić.
48:
Paratrimma, neu. Latine intertrigo, Stár=
49:
cie álbo odpárzelina/ oſádnienie/ ſád=
50:
no.
51:
Parazonium, neut. ſe. gladij genus quod
52:
& Zonam accingebatur, Kórd/ yezdecki
53:
miecz.
54:
Parce, Vide Parco.| AA | Parco |
strona: 277v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Parco, parcis, peperci, & parſi, parſum,
2:
parcere, neut. tert. Przepuſzczam/ skąpię/
3:
oſzcządzam ſie/ żałuyę. Parcere labori, Szá=
4:
nowáć ſie/ nierobotnym być. Parcere ope=
5:
ræ idem, Parcere oculis, dum filio parce=
6:
ret, Zadnego koſztunku nielutował gdy ſy=
7:
nowi czinił k woley.
8:
Sumptui ne parcas, ulla in re qua ad
9:
ualetudinem opus ſit, Nie oſzczędzay
10:
ſie/ nie záłuy nákładu żadnego dla zdro=
11:
wia.
12:
Parcere lamentis, Odyąć ſie lamentóm/ nie
13:
lámentowáć. Ne tibi ægritudinem pater
14:
parerem parſi ſedulo, Strzegłem tego
15:
pilnie ábych ći przikrośći nie zádał. Parce
16:
metu, Vergil. Nie bóy ſie nic. Depone
17:
metum, Parcere auxilio alicuius, Nie
18:
chcieć komu zádáwáć trudnośćy około dá=
19:
nia pomocy.
20:
Parcitur imperſonale, Cic. ne parcetur
21:
labori, Ná żadney pracey nieſchodzić nie bę=
22:
dźie.
23:
Parcus, a, um, Skąpy. Parcus ſomus,
24:
Krótki ſen. Parcus comitatu, W máłym
25:
poczcie.
26:
Parcus opera, Skąpy w robotę/ niepilny/
27:
názbyt ſie ſzánuyący. Parciſsimus hono=
28:
rum, By kązká nie łákomy ná próżną
29:
chwałę.
30:
Parciſsimus in uictu, Bárzo máło ye.
31:
Parciſsimus æſtimator beneficiorum
32:
ſuorum, nie wyſoko waży/ nie názbyt ſzá=
33:
cuye dobrodzieyſtw ſwoyich.
34:
Parce aduerbiū, Skąpie/ miernie/ ták wczás
35:
Parce ac duriter uiuere, Skąpie żić/ s
36:
wielkim ſie oſzcządzániem żiwić.
37:
Parce parcus, Zbytnie skąpy. Parce uti uer=
38:
bis, Máło mówić.
39:
Parcius, Skępiey.
40:
Parciſsime, Nayskępiey.
41:
Parcitas, Skąpość/ Oſzcządzánie.
42:
Parſimonia, æ, idem, Largitas nimia &
43:
parſimonia contraria, Res familiaris
44:
conſeruatur diligentia & parſimonia,
45:
Pilność s oſzczędliwośćią dzierży goſpodár=
46:
ſtwo. Rem parſimonia retinere, Oſzczą=
47:
dzáyąc ſie przi ſwym zoſtáć/ mieć potrzeby
48:
ná potrzeby.
49:
Parſimonia temporis, Skąpość czáſu.
50:
¶Compoſita, Comparo, idem quod
51:
ſimplex, Skąpię/ ściskam groſz ku groſzo=
52:
wi/ oſzczędzam ſie.
53:
¶Præparcus & Deparcus, a, um, Bár=kolumna: b
| P ante A. |
1:
zo skąpy/ twárdy yáko kámień/ rychlieyby ká=
2:
mieniá vził.
3:
Parcæ creditæ ſunt ters fatorum mini=
4:
ſtræ apud inferos, Są trzy boginie má=
5:
yące moc nád wſzelákiemi rzeczámi które wſze=
6:
lákiemu człowiekowi y wſzelákim rzeczóm
7:
ſwóy krés ſmierćy y żiwotá zákryſzáyą. Di=
8:
cuntur eſſe filiæ Erebi & Noctis (ſe=
9:
cundum fabulas Poëticas) Earum no
10:
mina ſunt Clotho, Lacheſis & Atro=
11:
pos, Vide ſupra.
12:
Pardalianches Aconitum eſt.
13:
Pardalios gemma.
14:
Pardalium unguenti genus.
15:
Pardalus, genus auiculæ Calep.
16:
Pardus, pardi, maſc. ſe. cuius fœmininū.
17:
Pardalis idem quod Panther uel Pan
18:
thera, Ryś.
19:
¶Leopardus inde deriuatur, Zwierzę
20:
ze lwá á z ryśiá ſie rodzące.
21:
Parectatus, ti, Ephœbus, Młodźieńczik któ=
22:
ry yuż brodácieye/ okrzos/ ſzpiczak niektórzi zo=
23:
wą.
24:
Parelcon παρέλκον Eſt productio di=
25:
ctionis ex adiectione ſyllabæ uel al=
26:
terius dictionis, ut adeſdum pro ades,
27:
uoſmet, pro uos.
28:
Parens, parentis, Vide Pario.
29:
Parens participium, a Pareo, Vide Pa=
30:
reo.
31:
Parentheſis, fem. pen. cor. Latine interpo=
32:
ſitio, W poſrzodek wſádzenie. Eſt interie=
33:
ctio orationis in ſermone qua remo=
34:
ta ſermo manet integer.
35:
Parento, as, Vide Pario.
36:
Pareo, pares, parui, parere, neut. ſec. Ieſtem
37:
posłuſzny/ ſtawam ſie/ doſtawam.
38:
Parere dictio, Być posłuſzen cziyego ro=
39:
skazánia.
40:
Parere imperio, Być poddánym. Hæc ci=
41:
uitas paret Regi, To miáſto poddáne yeſt
42:
Królowi/ Kroliweskie yeſt miáſto. Parere
43:
interceſsioni, Dáć ſie vżić. Parere cupi=
44:
ditatibus, Vdáć ſie ná roſpuſtę. Parere gu
45:
læ, Obżeráć ſie.
46:
Paretur imperſonale, Liuius. Ex templo
47:
teſſeram dari iuber, ut prandeat miles,
48:
dicto parent, Wnet go vsłuchano.
49:
Parens participium, ſiue nomen ex par=
50:
ticipio, Cic. Parentiores habuerunt ex=
51:
ercitus, Posłuſnieyſzy lud mieli w ſwym
52:
woysku.| ¶Compoſita |
strona: 278
kolumna: a
| P ante A. |
1:
¶Compoſita, Adpareo, ſiue appareo
2:
appares, pen. prod. apparui, apparitū
3:
apparere, Vkázáć ſie/ ſtáć ſie. Abſcondi
4:
& apparere contraria, Res apparet,
5:
Iáwna rzecz yeſt. Fac ſis promiſſa ap=
6:
pareant, Bácz ábyś to pełnił coś obie=
7:
cał.
8:
Ex quo facile apparet, Ztąd ſie yáwnie
9:
okazuye. Veſtigium eloquentiæ in eo ap
10:
paret, Okázuyą ſie w nim początki wymo=
11:
wy.
12:
Cui enim non apparet affectare illos
13:
imperium in Latinos, Ktoż tego nie wi=
14:
dźi że ſtoyą o páńſtwo włoskie. Apparet
15:
ſeruum hunc eſſe domini pauperis,
16:
Znáć że to yeſt vbogiego páná sługá. Mox
17:
apparebo domi, Wnet domá bę=
18:
dę.
19:
Nuſquam apparet, Nigdziey go nie zayź=20:
rzreć.
21:
¶Apparitio uerbale, Vkazánie.
22:
¶Apparitor, apparitoris, Mieſcki páro=
23:
bek/ Butel.
24:
¶Apparitura, æ, Tákowa służbá/ mieyſc=
25:
kich párobków vrząd. Apparitutam fa=
26:
cere, Być sługą mieyſckim.
27:
¶Apparitorium, Calep. Id eſt adiu=
28:
torium, Pomoc.
29:
¶Compareo, Stawam oblicznie/ ſtáwiam
30:
ſie w ſwey oſobie. Comparauit curam
31:
iudicio, Stánął oblicznie przed ſądem.
32:
Non comparet argenti ratio, Nie może
33:
ráchunek prziść álbo nie chce ſie zgádzáć. Li=
34:
uius, Conquiri quæ cōparerent iuſſe=
35:
runt, Kazáli to nágotowáć co mogło być
36:
náleziono/ czego mogli doſtáć. Comparent
37:
in eo non mediocria officia, apud
38:
Cice. Niepoſpolitego yeſt záchowánia.
39:
¶Diſpareo, id eſt a conſpectu recedo,
40:
Schodzę z oczu zwiyam precz.
41:
¶Tranſpareo, Ieſtem przerzocziſty.
42:
Parergon ſeu parergum, parergi, neut.
43:
dicitur quod alicui rei præter propo
44:
ſitum additur, Wſzeláka rzecz która z nie=
45:
naczká dla prziochędożenia álbo ynſzey przi=
46:
cziny á nie z potrzeby bywa przidána tey rze=
47:
czy którąſmy przed ſię wzięli/ yáko powie=
48:
dáyąc yáką hiſtorią nieco ſie k temu z nie=
49:
naczká przitoczy námniey ku hiſtoriey nie
50:
należąca/ álbo gdy málarz obraz máluyąc
51:
drzéwka/ kwiatki álbo málarz obraz máluyąc
52:
drzéwká/ kwiatki álbo ptaſzi k temu prziſá=
53:
dźi/ co nie yeſt ku potrzebie obrázu one=
54:
go.
55:
Parethonium uel ſine aſpiratione Pare=
56:
tonium, neut. genus coloris a loco
57:
Ægypti ita uocatur, Calep.kolumna: b
| P ante A. | 278 |
1:
Parici quæſtores dicebantur qui ſole=
2:
bant creari cauſa rerum capitalium
3:
quærendarum, Feſtus.
4:
Paridica, paricidium, Vide Cædo.
5:
Paries, parietis, maſc. tert. Sciána. Intra pa
6:
rietes, W domu/ nie yáwnie.
7:
Paries & intergerinus, Poſrzednia ſciá=
8:
ná.
9:
Paries craticius, Sciáná ná xtałt kraty vczi=
10:
niona.
11:
Parietina, næ, Stáre ſprochniáłe śćiány álbo
12:
też leżące mury.
13:
Parietaria herba a parietibus in quibus
14:
naſcitur dicta, Vulgo Victriolum, &
15:
Perdicum, quoniam Perdices ea ue=
16:
ſcantur quidam putant eſſe, Noć y dzień
17:
álbo S. Piotrá zielie.
18:
Parilis, & hoc parile, pen. cor. Równy/ ye=
19:
dnáki/ równego xtałtu/ yednákiey formy.
20:
Parilitas, atis, Równość. Æqualitas.
21:
Parilia, orum, Deæ Palis feſta quæ &
22:
Palilia, Vide ſupra Pales, Palilicium ſy=
23:
dus quod & Hyadas & Succulæ uo=
24:
catur, Vide ſupra in dictione Hya=
25:
des.
26:
Pario, paris, peperi, partum, uel paritum
27:
parere, act. tert. proprie ad fœminas
28:
pertinet, Rodzę.
29:
Parere oua dicuntur aues, Nieść yáy=
30:
cá.
31:
Parior paſsiuum, Plin. Oua exeunt a ro=
32:
tundiſsima ſui parte, dum pariuntur,
33:
Gdy bywáyą nieśione.
34:
Parere Metaphoricos, Doſtáć/ nágotowáć.
35:
Vt ueritas odium parit, Prawdá gniew
36:
przinośi/ o práwdę ſie ludźie gniewá=
37:
yą.
38:
Parere ægritudinem alicui, Zádáć komu
39:
trudność/ przikrość. Hæc res tibi pariet
40:
laudem immortalem, Wieczną z tego
41:
chwałę będzieſz miał.
42:
Parere pacem, Oſięgnąć pokóy. Parere
43:
ſibi gratiam apud aliquem, Záchowáć
44:
ſie/ Przisłużić ſie komu.
45:
Parere uictoriam, Zwicięſtwo otrzimáć/
46:
być przicziną zwicięſtwá. Qui ſanguine
47:
nobis hanc patriam peperere ſuo,
48:
Którzy nam tey oyczyny krwią ſwą do=
49:
ſtáli.
50:
Partus, a, um, participium, Vrodzony. Par=
51:
ta, Która yuſz porodziłá.
52:
Partus item, Doſtány/ ośiężony/ nábyty. Par=
53:
ta uictoria, Ośięgnione zwicięſtwo.| AA 2 | Partæ |
strona: 278v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Partæ opes non caſu, ſed ingenio, Oſię=
2:
gnione bogáctwá nie z tráfunku álbo for=
3:
tuny ále z dofćipu y z pilnośćy. Non mi=
4:
nor eſt uirtus quam querere parta
5:
tueri, Nie mnieyſza yeſt cnotá nábytemi rze=
6:
czámi vmieć ſzáfowáć yáko z nowu doſtá=
7:
wáć.
8:
Male partum male diſperit, Zlie nábyte
9:
zlie zginie.
10:
Partus, huius partus, maſc. q. Rodzenie/
11:
Porodzenie.
12:
Partus etiam arboris dicitur, Owoc.
13:
Partus item, Dźięcię nowo vrodzone. Idem
14:
ſcilicet quod fœtus.
15:
Paritura, ræ, idem, obſoletum.
16:
Paritudo, inis, apud Plaut. Czás rodzenia/
17:
Rodzenie.
18:
Partio, partionis, femin. Rodzenie. Plau=
19:
tus.
20:
Partor, partoris, Nábywácz/ oſięgácz.
21:
Parturio, parturis, parturiui, parturire, Ro
22:
dzę męczę ſie dzieciątkiem.
23:
Parturire per translationem dixit Cice=
24:
ro, Vtinam aliquando dolor, Pop.
25:
Rom. pariat quod iam diu parturit,
26:
Aby tego dokazał ná co ſie dawno bierze/
27:
álbo áby ſie to ſtáło ná co ſie dawno zbie=
28:
ra.
29:
Parturiens, paarturientis, participium, Mę30:
cący ſie dzieciątkiem/ rodząc. Exhalauit ani=
31:
mam parturiens, Vmárłá przi dźieciąt=
32:
ku.
33:
Parens, parentis, priore cor. uenit a uerbo
34:
Pario com. Ociec y mátká.
35:
Parentes, Rodźicy y wſziſcy ynſzy przodkowie
36:
z práwey liniey pochodzący aż do prádźiá=
37:
dów/ náſzy ſtárſzy,
38:
Parens cunctorum terra, Ziemiá wſziſtkich
39:
rzeczy mátká.
40:
Parens patriæ & parens eloquentiæ, di=
41:
ctus eſt, Cicero.
42:
Parens urbis Romulus.
43:
Parenticida, æ, pen. prod. Męzobóycá nád
44:
oycem álbo mátką ſwoyą.
45:
Parento, as, are, Obchód czinię/ pogrzeb ſprá=
46:
wuyę rodźicóm ſwoyim. Iuſta facio paren
47:
tibus.
48:
Parentatio, onis, fem. tert. Pogrzebny ob=
49:
chód.
50:
Parentalia, orum, plurale tantum, idem
51:
quod inferiæ, Stypá/ kołáciya ná pogrze=
52:
bie.
53:
¶Aperio, aperis, pen. cor. aperui, aper
54:
tum, aperire, Otwarzam. Literas aperire
55:
otworzić liſt.
56:
¶Aperire item, Odkrić/ powiedźieć/ wyło=kolumna: b
| P ante A. |
1:
żić. Aperire caput, Siąć czapkę. Aperire
2:
terram, Zryć/ zoráć rolą. Aperire futura
3:
Prziſzłe rzeczy oznáymić. Animum aperi=
4:
re, Serce ſwe to yeſt myśl okázáć. Scelus ape
5:
rire, Wywołáć ná kogo yego niecnotę/ ál=
6:
bo złość.
7:
Aperire ænigma, Trudną zwikłáną gad=
8:
kę zgádnąć. Aperire dubia idem, Ape=
9:
rire uentrem, Wywálić brzuch/ odkrić
10:
ſie.
11:
¶Occultare & aperire contraria, Viam
12:
aperire ad aliquid faciendum, Dáć
13:
komu prziczinę álbo prziſtęp ku niektorey
14:
rzeczy.
15:
¶Aperiri cœlum dicitur a Poëtis, Gdy
16:
poczina dnieć. Aperire foros amicitiæ,
17:
Ku prziyáźny y záchowániu dáć prziczi=
18:
nę.
19:
Aperire fontes Philoſophiæ, Zrzódłá á
20:
grunty Phyloſophiey otworzić. Aperire fo=
21:
res, feneſtram, ianuam, alicui rei idem,
22:
Być przicziną czego/ dáć pochop.
23:
¶Apertus, a, um, participium, ſiue no=
24:
men ex participio, Otworzony/ yáwny/
25:
odkrity/ a/ e.
26:
Apertis tibijs Prouerbium, Iáwnie/ yá=
27:
ſnym głoſem. Aperta pericula, Iáwne nie=
28:
beſoiecznośćy. Apertus & Obſcurus con
29:
traria. Apertum & perſpicuum, Iaw=
30:
na rzecz.
31:
Aperta & lucida narratio, Iáſna po=
32:
wieść. Apertum cœlum. Iáſny pogodny
33:
dźień.
34:
Campus apertus, Szerokie pole. Aper=
35:
tus & ſimplex homo, Nie chytry/ pro=
36:
ſty/ dobry człowiek. Aperto Marte pugna
37:
re, Polem ſie potykáć/ yáwnie bitwę zwieść.
38:
Aperto pectore agere, Nie chytrze/ ále=
39:
práwie á ſpráwiedliwie ſie s kim obchodźić.
40:
¶Aperte aduerbiū qualitatis, Iáwnie/
41:
widomie/ yáſnie/ ocziwiście. Aperte odiſſe,
42:
Być yáwnym nieprziyacielem. Aperte pa=
43:
lam dicere, Iáwnie á yáſnie rzec. Di=
44:
cam planius & apertius, Rzekę łatwiey
45:
y yáſniey.
46:
Aperte falſum, Szcziry fáłſz/ yáwna łeſz.
47:
Aperte mentitur, Iáwnie łże. Aperte ita
48:
ut ſeſe res habet narrabo, Iáwnie ya=
49:
koſie rzecz w ſobie ma powiem. Apertiſsi=
50:
me inſanire, Iáwnie ſzáleć. Aperte & re=
51:
ctæ contraria.
52:
¶Apertio, onis, Otworzenie/ obyáwienie.
53:
¶Apertura, æ, pen. prod. idem.
54:
¶Adaperio, is, ire, idem, quod Aperio
55:
Adaperire intranea hominis dicitur
56:
uis herbæ, Otwárzácz.| ¶Adapertilis |
strona: 279
kolumna: a
| P ante A. |
1:
¶Adapertilis, le, adiectiuum, Otworzo=
2:
ny.
3:
¶Comperio, Doświádczam/ dowieduyę
4:
ſie/ wyrozumiewam/ náyduyę. Comperi cer
5:
to, Zápewnem ſie dowiedźiał. Nihil de hoc
6:
comperi, Nicem o tym nie słyſzał. Poſtea
7:
Cæſar ex captiuis comperit, Potym ſie
8:
Ceſarz z więźniów wywiedźiał. Ex multis
9:
audiui & ipſe comperi, Słyſzałem to od
10:
wielu ich y ſamem był przi tym. Teſtibus
11:
comperire, Z ſwiádków wyrozumieć. Cō=
12:
pertum eſt mihi & exploratum eſt mi=
13:
hi idem eſt, Wiem dobrze/ świádomem te=
14:
go.
15:
Compertum oculis ferre, Widźiáne rze=
16:
czy powiedáć.
17:
¶Comperior deponentaliter pro com
18:
perio apud Saluſt.
19:
¶Compertus, a, um, participium, ſiue
20:
nomen ex participio, ut compertus in
21:
ſtupro, Záſtány/ poymány/ á on gwałt czini
22:
białęy głowie.
23:
Nihil cogniti nihil comperti habere,
24:
Zadney świádomośćy nie mieć. Facinus
25:
manifeſto compertum at deprehen=
26:
ſum, Iáwnie doświádczony zły vczinek.
27:
Experior, riris, expertus ſum, experi=
28:
ri, Doſwiadczam ſie/ skoſztuyę. Experiū=
29:
tur opes ſuas, Cic. Koſtuyą yáko bogáći
30:
á możni ſą.
31:
Experiri fidem amici, Doświádczić przi=
32:
yáźni przijacielskiey. Ipſa re experiere pro
33:
pediem, Doznaſz ſam tego co dźień. Expe=
34:
riri iure, Pokoſztowáć ſie s práwem. Extre=
35:
ma que experiri, Wſziſtkiego ſie wa=
36:
żić.
37:
Experiri fortunam, Ná fortunę ſie ſpuś=
38:
ćić/ ważić ſie. Expertum eſt, Iáwna á ſwiá=
39:
doma rzecz yeſt/ ták yeſt.
40:
¶Experiendus, a, um, Plin. Ad expe=
41:
rienda uina, Ku koſztowániu win.
42:
¶Expertus, a, um, Swiádomy/ ten który
43:
czego koſztowáł.
44:
Expertæ induſtriæ homo, Człowiek
45:
doſwiádczonego rozumu. Experta dicimus
46:
To mowiemy czegoſmy skoſztowáli.
47:
¶Experiens, experientis, Doſwiádczony
48:
a/ e. Experientiſsimus homo, Człowiek
49:
wielmi biegły.
50:
¶Experimentum & Experientia, skoſz=
51:
towánie/ Probá Doſwiadczenie.
52:
¶Compoſita, Inexpertus, Nieuk/ nie=
53:
wiádomy.
54:
¶Operior, operis, pen. cor. operui, o=
55:
pertum, operire, Zámykam/ zákriwam.kolumna: b
| P ante A. | 279 |
1:
Metaphor. Táyę. Vbi abire intro ope=
2:
ruere oſtium, Wſzedſzy w dóm zámknęli
3:
drzwi.
4:
¶Opertum & apertum contraria, ope
5:
rire luctum, Táić ſwego ſmutku/ płáczu.
6:
In operto eſſe, Pod dáchem być/ nie vká=
7:
zowáć ſie z domu. Opertus dedecore &
8:
contumelia, Obciężony.
9:
¶Operto, as, are, frequentatiuum, Fe=
10:
ſtus, Vſtáwicznie zámykam/ táyę/ kriyę.
11:
¶Operimentum, operimenti, neut. ſec.
12:
Deká/ wieko/ płáchta do nákriwánia.
13:
¶Opertiorum, opertiorij, idem, Też po=
14:
włoká álbo powleczenie czego.
15:
¶Operculum, operculi, Wieczko/ pokriw
16:
ká.
17:
¶Operculo, as, are, Wieczkiem nákri=
18:
wam.
19:
¶Opertanea ſacra quæ in operto nō
20:
ſub dio fiebant, Plin.
21:
¶Cooperio, cooperis, Nákriwam/ zákri
22:
wam.
23:
Cooperire aliquem lapidibus, pro
24:
lapidare, Vkámionowáć. Coopertus ſce=
25:
leribus, Wſzelákich niecnot á złośćy pełny.
26:
Coopertus ulceribus, Pełny wrzodów by
27:
go oblepił. Coopertus puluere, Przipádły
28:
prochem.
29:
¶Cooperculum idem quod opercu=
30:
lum, Wieczko/ pokriwká.
31:
¶Reperio, Náyduyę/ z tráfunku potráfiam
32:
Sed ubi reperiam Pamphilum, Gdzie
33:
naydę Pamphiluſá/ gdźie go mam ſzukáć/ gdźie
34:
go mam potráfić. Conſilium reperire,
35:
Náleść rádę, Cauſam reperire, Náleść
36:
wymówkę. Reperienda uia eſt, Muśi
37:
k temu drógi álbo przicziny á obyczáyu ſzu=
38:
káć. Gloriam armis reperire, Chwały z
39:
rzeczy walecznych doſtáć. Hoc non ſecus
40:
reperies, Nie naydźieſz tego ynáczey/ Nie
41:
naydźie ſie tá rzecz ynáczey. In hac re nihil
42:
reperio quod tantopere laudem, Nic w
43:
tey rzeczy nie náyduyę co bych owſzeki miał
44:
chwalić. Reperio eum ueniſſe Tarentum
45:
Wyrozumiewam z piſánia liſtów że prziſzedł
46:
do Tárentu.
47:
¶Repertitus, a, um, Náleźiony/ nálezio=
48:
nek.
49:
¶Repertor, Náleźiciel/ náleyſcá.
50:
¶Repertorium, Regeſtr domowych ſprzę=
51:
tów álbo czego tákowego.
52:
¶Pariter aduerbium congrerandi ſi=
53:
gnificans ſimul, Weſpołek yednáko.
54:
Id pariter cum omni animante naſci=
55:
tur, To ſie weſpołek s káżdym zwierzęciem
56:
rodźi. Pariter patribus & plebi gratus.| AA 3 | Iednáko |
strona: 279v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Iednáko rádźie yáko y poſpólſtwu wdźię=
2:
czen. Reliquid filium pariter morum,
3:
ut ipſe fuit, Odumárł ſyná równie tákowych
4:
obyczáyów yáko y ſam był. Vtinam pa=
5:
riter doloret tibi at mihi dolet,
6:
Boże day to ábyś tym obyczáyem y tym ſpo
7:
ſobem tego żáłował yáko y ya.
8:
Parium ciuitas Aſiæ in regione My=
9:
ſiæ.
10:
Parius, a, um, adiectiuum a Paro Inſu=
11:
la.
12:
Parius lapis idem qui & lapis lydius,
13:
Kámień ná którym probuyą złotá y śre=
14:
brá.
15:
Parix, paricis, Siroká.
16:
Parma, parmæ, fem. prim. Tarca nie wielka
17:
páweská żełazem obita/ drapska paweská.
18:
Idem quod Pelta Græce.
19:
Parmula, læ, diminutiuum, Páwczeczká má=
20:
ła.
21:
Parma item ciuitas Italiæ non procul a
22:
Cremona.
23:
Parmenſis, ſe, Ieden z tego miáſtá.
24:
Parmularius, parmularij, maſcul, Páweź=
25:
nik.
26:
Parmatus, a, um, Który páwzę nośi/ vpá=
27:
węźiony.
28:
Parnacides genus ueſtium puella=
29:
rum.
30:
Parnaſus, pen. pro. maſc. mons in Phoci=
31:
de in Græcia apud quem fons Ca=
32:
ſtalius & Hypocrenæ Muſis ſacra=
33:
tus.
34:
Parnaſius, a, um, Ieden ztámtąd. Et Muſæ
35:
parnaſides uocantur.
36:
Paro, as, aui, are, act, prim. Gotuyę/ náby=
37:
wam. Parate animos dextraſ, Miey=
38:
cie ſerce y ręce po gotowiu. Parat abitum,
39:
Gotuye ſie ná drogę. Parare rem & diui=
40:
tias, Nábyć bogactw. Parare exercitum,
41:
Woysko zbieráć. Pecunia tibi non exi=
42:
gua opus erit ad id quod paras, Bę=
43:
dźieć potrzebá nie máło pieniędzy k tey rze=
44:
czy ná którą ſie gotuyeſz. Ex libris ædi=
45:
tis maximam ſibi laudem parauit, Z
46:
xiąg które popiſał y ná ſwiat álbo yáwność
47:
wydał/ wielkiey sławy doſtał. Cupio ali=
48:
quos parare amicos beneficio meo,
49:
Rádá bych kilká prziyacioł nábyłá zácho=
50:
wániem y dobrodzieyſtwem moyem. Parare
51:
fugam, Chcieć vciec. Parare exercitum
52:
alteri, Stáć komu o gárdło. Ita ne paraſti
53:
te ut nulla ſpes in te relicta ſit tibi,
54:
Ták żeś ſie nárządźił/ etć. Ita paratum eſt,
55:
Ták zrządzono yeſt. Parare neceſsitudi=
56:
nes, W záchowánie ſie zmágáć. Hiſce egokolumna: b
| P ante A. |
1:
non paro ut me rideant, Tym ſie ya z
2:
ſiebie nie dam náśmiewáć.
3:
Paratus, a, um, participium ſiue nomen
4:
ex participio, Gotowy/ a/ e. Vir in quo=
5:
uis loco paratus, Człowiek ku wſzelá=
6:
kiem rzeczam ſpoſobny. Paratus omnia
7:
peperti, Gotów wſziſtko przepuśćić. Para=
8:
tiſsimus ad omnia, Gotowiuchny ku wſzem
9:
rzeczóm.
10:
Paratus ad omnem euentum, Ná wſze=
11:
láką przigodę gotowy/ opátrzny.
12:
Paratum, parati, neut. ſec. ſubſtantiuum,
13:
Nágotowánie. Terent. Quo in loco di=
14:
ctum eſt parati nihil eſt, Ná któreſmy ſie
15:
mieyſcá zmówili nic nágotowánego nie=
16:
mász.
17:
Paratus, huius paratus, Gotowánie.
18:
Parate aduerbium, Rozmyślnie/ gotowie.
19:
Parate uenire ad dicendum, S goto=
20:
wą rzeczą prziść. Paratius dimicare, Pręt=
21:
ko ſie podkáć nie wiele ſie rozmyśláyąc. Pa=
22:
ratiſsime reſpondit, Hnetki odpowie=
23:
dźiał.
24:
Paratura, ræ, fem. prim. Gotowánie. In Bi=
25:
blijs tantum.
26:
Parito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicznie
27:
ſie gotuyę.
28:
Parabilis, le, Latwy ku nábyciu nágotowániu.
29:
Parabilis cibus, Poſpolita/ niekoſztowna
30:
żiwność.
31:
¶Compoſita Apparo, Przigotuyę/ ná=
32:
rządzam/ przipráwiam. Apparare nuptias
33:
alicui, Ziednáć komu weſele/ náſtręczić mu
34:
żonę.
35:
Apparare conuiuium, Bieſiádę ſpráwić.
36:
In apparando conſumit diem, Niżli ſie
37:
nágotuye dźień precz przeminie. Fabricam
38:
apparare, Nágotowáć materiey ná ludo=
39:
wánie.
40:
Apparatus ſum, Iam yeſt gotowy. De=
41:
linire apparas, Ty chceſz vbłágáć/ zmięk=
42:
czić.
43:
¶Apparatur imperſonale Terentius,
44:
Dum apparatur uirgo, W ten czas po=
45:
ki ſie gotuye.
46:
¶Apparatus, a, um, participium ſiue
47:
nomen ex participio, unde apparatior
48:
apparatiſsimus, Nágotowány/ przirządzo
49:
ny/ przipráwny. Apparatiſsimi ludi, Gry
50:
wielmi foremnie przipráwione. Domus o=
51:
mnibus rebus inſtructa & apparata,
52:
Wielmi doſtateczny dóm/ y przipráwny.
53:
¶Apparatus huius apparatus uerbale
54:
Nágotowánie/ przipráwá/ ochędożność.
55:
Quorſum iſte tam amplus appara=
56:
tus, Co po ták wielkim zbytku. Epularum| apparatum |
strona: 280
kolumna: a
| P ante A. |
1:
apparatum, Spráwienie potraw. Magnifi
2:
ci apparatus, Známienite przipráwy. Ap=
3:
paratus & ornatus.
4:
¶Apparate, apparatius, apparatiſsime
5:
aduerbium, Koſztownie/ ochędożnie/ przi=
6:
prawnie/ foremnie. Cic. Bibit & edit opi=
7:
pare & ſane apparate, Pyſznie vżiwa y s
8:
wielkim doſtátkiem. Ludi magnifice ap=
9:
parate facti, Gry známienicie y koſztow=
10:
nie wywiedźione.
11:
¶Apparitio, onis, aliud uerbale, Przi=
12:
rządzenie/ nágotowánie.
13:
Æquiparo, Przirownawam/ zrownawam/
14:
przikłádam yedno ku drugiemu. Nemo eſt
15:
qui eum factis æquiparare queat, Nie
16:
yeſt żaden któryby s nim mógł porownáć.
17:
Æquiparare ſuas uirtutes ad uirtutes
18:
alterius, Swoye cnoty ku drugiego przikłá=
19:
dáć álbo ták wyſoko ważić.
20:
¶Æquiparabilis, le, Co może być łatwie
21:
przirownano.
22:
¶Æquiparatio, Przirownánie.
23:
¶Comparo, idem quod æquiparo &
24:
idem quod apparo, Iednam/ gotuyę/
25:
przirządzam/ przirownawám yedno ku dru=
26:
giemu/ też doſtáyę/ kupuyę. Dum ſe com=
27:
parat uxor, Poki ſię żoná gotuyę. Do=
28:
micilium comparare, Ziednáć ſobie mieſz=
29:
kánie.
30:
Cōparare ſibi aditum ad aliquem rem
31:
Ziednáć ſobie prziſtęp ku niektórey rzeczy.
32:
Comparare ſe, Nagotowáć ſie.
33:
¶Comparare item Aquirere, Doſtáć.
34:
Comparare argentum, Doſtáć pieniędzy/
35:
opátrzić ſie pieniądzmi. Gloriam ex re=
36:
bus bellicis cōparare, Ośiegnąć. Com=
37:
parare ſe ad omnia nouit, Vmie we wſzi
38:
ſtkich rzeczách tráfiáć/ ná wsziſtko go może vżi=
39:
wáć.
40:
Ita ſe comparat, Zmyśla ták/ vdáye ſie
41:
zá to. Comparare aliquorum ætatem,
42:
Przirownáwáć yednego látá ku drugiemu.
43:
Ne comparandus hic quidem eſt ad
44:
illum, Zadnym obyczáyem ten ku onemu
45:
nie ma być przikłádam.
46:
Sic natura comparatum eſt, id eſt,
47:
conſtitutum, Ták przirodzenie náturę zrzą=
48:
dźiło.
49:
Inique comparatum eſt, Nád pobożność
50:
ſie dzieye.
51:
¶Comparatio, onis, Przirownánie/ też
52:
zgotowánie/ nárządzenie/ też nábycie/ doſtá=
53:
nie.
54:
¶Comparate aduerbium, Przirowna=
55:
wáyąc yedno ku drugiemu.kolumna: b
| P ante A. | 280 |
1:
¶Comparabilis & hoc comparabile,
2:
Przirownáyący/ álbo przirownány.
3:
¶Incomparabilis, le, ut incomparabi=
4:
lis uir, Niepoſpolity człowiek/ który ſobie
5:
równia nie ma. Incomparabiliter, Nie=
6:
poſpolicie. Item comparabilis ſignificat,
7:
Co yeſt łatwie ku doſtániu. Vt paruo
8:
ære comparabilis, Zá máłe pieniądze mo=
9:
że być ſpráwiony.
10:
¶Comparatiuus, a, um, Przirownawá=
11:
yący/ przikłádáyący yedno ku drugiemu. Cō=
12:
paratiua iudicatio, Szácowánie z przirow=
13:
nánia yednego ku drugiemu.
14:
¶Comparatiuus gradus apud Gram
15:
maticos qui poſitiuo plus, ſuperlati=
16:
uo minus ſignificat.
17:
¶Impero, as, aui, are, Roskázuyę/ prziká=
18:
zuyę/ pánuyę. Imperare plus eſt quam
19:
iubere, Przikázác wiećey yeſt niżli kázac. Im=
20:
perare animo meo nequeo, Nie mogę
21:
tego ná ſobie przewieść. Imperare dolori
22:
Zwiciężić boleść.
23:
Imperare tributum, Dań vſtáwić. Sic
24:
imperare frumentum ſeu commeatus,
25:
Vſtáwić zbytny podátek. magnum nu=
26:
merum militum imperauit, Wielki zá=
27:
ſtęp żołnierskiego ludu od poddánych ſwoich
28:
chce mieć.
29:
Sic magnum numerum obſidum im=
30:
perauit apud Cæſarem, Roskazał áby
31:
mu nie máłą lidżbę więźniów w więźienie
32:
dano. Nam fere uſurpatur de ijs re=
33:
bus quæ uictores deuictis, uel domini
34:
ſubditis imponere ſolent.
35:
Imperare cupiditatibus, Popędliwość á
36:
cieleſność ſwą vſmierzáć/ dzierżeć ná wó=
37:
dzy.
38:
Et animo ocioſo nunc eſſe impero,
39:
Teras więc porzucam wſziſtki ſtáránia Po=
40:
ſtremo imperaui egomet mihi, Ná ko
41:
niecem ſie ná to vdał.
42:
Liberis imperare, Mieć ná wodzy dźie=
43:
ći.
44:
¶Imperor paſsiuum apud Horat.
45:
Mnie bywa roskazowano. Rarum
46:
eſt.
47:
¶Imperatus participium, Przikazá=
48:
ny.
49:
Imperata facere, Przikazáne rzeczy ſpeł=
50:
nić.
51:
¶Imperito, as, are, frequentatiuum,
52:
Gwałtownie roskázuyę/ Mam ná wodzy
53:
poddáne ſwe.| AA 4 | Imperitando |
strona: 280v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Imperitādo ſeruiendo uiciſsim, Ro=
2:
skázuyąc y posługuyąc yeden drugiemu.
3:
¶Imperator Romanus, Ceſarz Rzim=
4:
ski.
5:
¶Imperator Turcarum, Caſarz Tu=
6:
recki.
7:
¶Imperatores dicuutur omnes, Którzy
8:
kolwiek yáką zwierzchność nád kim má=
9:
yą.
10:
¶Imperatrix, imperatricis, uerbale fe.
11:
Hetmanowa/ Ceſárzowa.
12:
¶Imperatorius, a, um, Co ku zwierzchno=
13:
śćy yákiey należy. Vt Imperatorium edi=
14:
ctum, Ceſárzki edict/ álbo wyrok. Donatio
15:
imperatoria, Dárowánie Ceſárskie.
16:
¶Imperium, imperij, Páńſtwo/ Ceſárz=
17:
two/ też roskazánie. Nullū eſt tibi in nos
18:
imperium, Niemaſz żadney zwierzchnośći
19:
nád námi.
20:
Imperium exequi, Roskazániu doſić vczi=
21:
nić. Quæſo inquam Traſo eo ne es fe=
22:
rox, quia habes imperiū in belluas, I
23:
dlá tegożeś hárdy że maſz zwierzchność nád
24:
Beſtiámi/ álbo nád zwierzęty. Satis pro im
25:
perio quiſquis es, Práwie po páńsku
26:
ktoſzkolwiek yeſteś.
27:
¶Imperium item, Páńſtwo. Galliæ im=
28:
perio potiri, Doſtáć korony Fráncu=
29:
skiey.
30:
¶Imperioſus, a, um, Hárdy/ Pyſzny/ ſwey
31:
woley pan/ cięſzki/ gwałtowny. Imperioſa
32:
mulier, Swowolna niewiáſtá. Imperio=
33:
ſiſsima & ſuperbiſsima familia. Zbyt=
34:
nie hárdy dóm/ po páńsku wſziſtko chce.
35:
¶Imperioſe aduerbium, Hárdzie/ pyſz=
36:
nie/ ſrogo/ ſurowie.
37:
¶Imperialis, le, ut imperialis urbs,
38:
Miáſto ku páńſtwi Rzimskiemu należą=
39:
ce.
40:
¶Præparo, Gotuyę náprzod. Præpara=
41:
re orationem ad excipiendum regem
42:
Nágotowáć rzecz ná prziwitánie królew=
43:
skie.
44:
Præparare Hyemi neceſſaria, Nárzą=
45:
dzić potrzeby álbo potrzebiznośći ná źimię.
46:
Præparare animos auditorum, Zie=
47:
dnáć ſobie chuć y wolą tych którzy słuchá=
48:
yą.
49:
¶Præparato ablatiuus, ut præparato
50:
aliquid dicere, Rozmyślnie.
51:
¶Præparatio, onis, Nágotowánie/ przi=
52:
rządzenie przed tym.
53:
¶Præparatus, huius præparatus idem
54:
¶Propero, Vide infra.kolumna: b
| P ante A. |
1:
¶Reparo, Nápráwiam/ odnawiam. Repa=
2:
rare bellum, Z nowu walczić. Reparare
3:
exercitum, Zdobić ſie ná nowe woysko.
4:
Perdere & reparare contraria, Labo=
5:
re reparari & refici, Záś być okrzeź=
6:
wionym.
7:
¶Reparatio, Nápráwienie/ Odnowie=
8:
nie.
9:
¶Reparabilis, le, Co może być łatwie ná=
10:
práwiono/ nápráwny.
11:
¶Irreparabilis, le, Co nie może być nápra=
12:
wiono/ nienápráwny.
13:
¶Separo, Oddzielam/ rozdzielam/ odłączam
14:
Vera a falſis ſeparare, Odłączić/ odſá=
15:
dźić. Separare cum collega prouinciā
16:
Rozdźielić s towárziſtwem ſtároſtwo. Cic.
17:
ad Lentulum, libro 19. ubi fortaſſe re=
18:
ctius legitur ſe pacturum cum colle=
19:
ga.
20:
¶Separatus, a, um, participiū, Oddzie=
21:
lony/ odſádzony/ odłączony.
22:
¶Separatio, Odłączenie/ odáſdzenie.
23:
Separabilis, le, Co łátwie może być rozſá=
24:
dzono/ rozłęczny/ oddźielny.
25:
¶Inſeparabilis, le, Nieoddźielny/ nieodłę=
26:
czny. Separate, ſeparatius, ſeparatiſsime,
27:
Oſobliwie. Separatim idem, Ná oſobno=
28:
śćy. Coniunctim & ſeparatim contra=
29:
ria, Separatim de probitate alicuius
30:
dicere, Ná oſobliwośćy o cziyey cnocie á
31:
wielkiey dobroći mówić. Diſparo idem
32:
quod ſeparo.
33:
Paro, paronis, maſc. Máła gáliya/ To yeſt
34:
łódz. Vnde Myoparo, Gália z którey
35:
zbiyáyą.
36:
Parochus, pen. cor. parochi. Podeymownik
37:
prziſtaw ten zwłaſzczá którego vrząd yeſt le=
38:
gati álbo posły przimowáć/ y goſpodą y
39:
wſzelákiemi potrzebámi do kuchniey/ do piw=
40:
nice y do ſtáyni opatrzowáć παρέχω enim
41:
eſt præbeo, unde quidam parochum
42:
præbitorem interpretātur, Porphirius
43:
Copiarium latine dici tradit, Nunc ue
44:
ro pro cuiuſ uicinæ & accolatu in
45:
ſacris diſponſatore, Miáſto plebaná.
46:
Parochus apud Horat. Który cześć á bie=
47:
śiádę yáką ſpráwuye/ czeſtownik. Conuiua=
48:
tor.
49:
Parochia uel potius Paræcia, παροικία
50:
accolarum conuentus uel accolatus
51:
& eiuſdem fani conſortium.
52:
Parochya latine dici poteſt Curionatus
53:
& Paroeci, παροικοι Curiales qui fanū
54:
aliquod accolunt, Parochianowie.| Parochus |
strona: 281
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Parochus etiam reperitur pro Auſpice
2:
uel Paranympho, Miáſto żercá/ dźiewo=
3:
słębá/ ſwátá.
4:
Parodontis, idis, caro ginginarum ex=
5:
creſcens, Dźięgná.
6:
Paræceus, paræci, Párochian. Vide Paro=
7:
chus.
8:
Paræmia, feni. Latine Adagium, Przipo=
9:
wieść.
10:
Paromoeon, uerborum in oratione ſimi
11:
litudo, ut id mutauit, quia me immu=
12:
tatum uidet, in nominibus Paronoma=
13:
ſia dicitur.
14:
Paromologia, fem. παρομολογία Latine
15:
confeſsio, Wyznánie. Schema eſt quod
16:
fit cum aliquot re aduerſario conce=
17:
dimus, deinde aliquid inferimus quod
18:
aut maius ſit quam ſuperiora, aut etiā
19:
quæ poſuimus infirmet.
20:
Paronomaſia, fem. Latine agnominatio
21:
Przisłowienie/ gdy różne słowá yákoby ye=
22:
dnáko brzmią. Schema eſt habens nomi=
23:
num in oratione ſimilitudinem, Vt
24:
inceptio eſt amentium non amantiū,
25:
Item oneri mihi non honori eſt.
26:
Paronychia, æ, abſceſſus circa radices
27:
unguium, παρά ad & ᾽όνυξ unguis, Bo=
28:
lenie nieyákie páſnokciów/ zanokćićá.
29:
Paronymon, neut. Denominatiuum, Co z
30:
yednego słowá. (Hoc eſt nomine) Po=
31:
chodźi. Vt Abiguus, Iodłowy. Venit ad
32:
Abies, Od yedliny.
33:
Paropaniſades regio Aſiæ inter Indiam
34:
Arabiam & Arachoſiam.
35:
Paropſis, paropſidis, fem. Latine catinū,
36:
Krzinów/ miſá. παρά ad & ᾽όψον ci=
37:
bus.
38:
Paropotamia, fem. regio ad fluuium Ti=
39:
grim ſita.
40:
Paros Inſula una ex Cycladibus & op=
41:
pidum in eadem inſula de Cycladi
42:
bus, Vide alibi.
43:
Parius, a, um, Ieden ztámtego wyſpu. Et pa=
44:
rius lapis, Mármorowy kámień.
45:
Parotis, parotidis, fe. Wrzód/ zołzy záuſzne.
46:
παρά ad & ᾽ω̃τα aures.
47:
Paroximſmus, paroxiſmi, neut. ſec. Latine
48:
Incitatio, & Irritatio, Poruſzenie/ pobu=
49:
dzenie/ trząſcá/ to yeſt febrá/ żymnicá.
50:
Parra, parræ, fem. genus auis inauſpica=
51:
tæ, Niefortunny ptak.
52:
Parrhaſia, æ, fem. prim. regio, Græcia
53:
Arcadia ſcilicet.
54:
Parrhaſius, a, um, Arkádeyczik.kolumna: b
| P ante A. | 281 |
1:
Parrhaſius item, Imię właſne yednego má=
2:
lárzá z Efezu.
3:
Parricida, & Parricidum, Vide Cædo.
4:
Pars, partis, fem. tert. Częsć. Partes facere
5:
Dźielić ná częśćy/ roskłádáć. Parte utra
6:
audita, Wysłuchawſzy obie ſtronie. Pars
7:
aduerſa, Przećiwna ſtroná.
8:
Partes primas habere, Mieć przodek
9:
przed ynſzemi. In parte aliqua amoris he
10:
rere apud aliquem, Mieć nieco prziyáz=
11:
niey v kogo. Vtinam mihi eſſet pars
12:
æqua amoris tecum, Terent. Boże day
13:
to by ty ták mnie miłowáłá yáko yá cie=
14:
bie.
15:
Pars aliquando collectionem ſignificat
16:
ut magna pars hominum, Więtſza część
17:
ludźi.
18:
Pars nonnunquam pro officio accipi=
19:
tur, Tuæ partes erunt, Ná cię to będźie
20:
nalezáło. Non arbitror mearum eſſe,
21:
Nie należy tá rzecz ná mnie/ Nie mnie ſie
22:
dotycze.
23:
Ego tuas partes agam uel ſuſpiciam,
24:
Ia ciebie chcę záſtępić. Si erit bellum meæ
25:
partes non deſiderabuntur, Będzieli
26:
woyná/ nie ſtánie ſie żadne omieſzkánie z mey
27:
ſtrony.
28:
Partes item, Strony. Non conuenit inter
29:
partes, Nie mogą ſie zgodźić. Ab illius
30:
partibus ſtat, Przi nim ſtoyi. Priores par
31:
tes ferre, Lepſzą rzecz mieć.
32:
Poſteriores partes ferre, Poſliednieyſzą.
33:
Sed nonnunquam omittitur partes,
34:
ab omni parte, Ze wſząd.
35:
Ab aliqua parte bonus eſt, Nie owſze=
36:
ki yeſt zły.
37:
Nulla parte probus, Nie ma w ſobie
38:
yedney cnoty. Ex parte, Cęścią/ po częśći/
39:
po niektórey częśći. Vt ex parte ſcio,
40:
Częśćią wiem.
41:
Ex parte noui te, Po częśći vznałem cie.
42:
Duræ partes, Czięſzká rzecz. Duras par=
43:
tes fratris prædica, Przicięſzſzim to ná
44:
brátá.
45:
In bonam partem accipere uel inter=
46:
pretari, W dobre obrácáć. In malam par=
47:
tem intelligere, & in peiorem partem
48:
capere, Ináczey rozumieć/ ná złe rozumieć/
49:
á yeſzcze ku gorſzemu obrácáć.
50:
Magna pars ueſtrum, Więtſza część z
51:
was.
52:
Pars multa pro pleri idem, Magna
53:
ex parte, Po więtſzey częśći.
54:
Ex parte, Po częśći/ częśćią. In omnes
55:
partes, Wſzelákim ſpoſobem.| Pars |
strona: 281v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Pars pro uxore, Plau. Satur. Nūc loqui
2:
tur de me & de parte mea, I o moyey
3:
żenie.
4:
Particula, læ, diminutiuum, Cząſtká/ ſztucz=
5:
ká/ kąſek.
6:
Participium aduerbium, Ná cząſtki/ ná
7:
kąski.
8:
Particularis, le, Częſtny/ ſtuczáſty.
9:
Particulariter idem quod particulatim
10:
aduerbium.
11:
Particeps, participis, om. Vczeſnik. Parti=
12:
cipem facere aliquem alicuius rei,
13:
Vczeſnikiem vczinić. Illi in periculis par=
14:
ticeps, W niebeſpiecznościách vczeſnik.
15:
Particeps coniurationis, Sprziſiężnik. Par=
16:
ticeps uitij, Vłomny. Particeps hæredi=
17:
tatis, Vczeſnik dźiedzictwá. Particeps con
18:
ſiliorum omnium, Weſpołek wiedząc y
19:
przizwoláyący ná co.
20:
Participium apud Grammaticos eſt pars
21:
orationis uerbi pariter & nominis
22:
particeps.
23:
Participio, as, are, act. prim. Ieſtem vczeſni=
24:
kiem/ álbo vczeſnikiem czinię/ vdzielam. Ob
25:
eam rem inter nos participes, Dla te=
26:
go miey miedzy námi część. Participare ſer=
27:
uum conſilij, Zwierzić ſie yemu ſwych tá=
28:
yemnie.
29:
Non potuit quin ſuo ſermone aliquē
30:
familiarium participauerit de hæri a=
31:
mica, Nie mógł ſie odźierżeć áby o ſwey
32:
miłośćy nie miał yednemu z towárziſtwá po=
33:
wiedźieć. Participare laudes, Być vczeſni=
34:
kiem chwał.
35:
Partior, partiris, ri, & partio, partis, par=
36:
tiui, partitum, partire, antique futuro
37:
partiam & partibo, partiar & parti=
38:
bor, Dzielę/ roſdzielam. Partiri & diui=
39:
dere æqualiter, Ná równę częśćy rozdźie=
40:
lić. Vos inter uos iſthæc partite, Rozdziel
41:
cie miedzy ſie. Officia inter ſe partiuntur,
42:
Cum Scipione honorem partitur, Czi=
43:
ni go vczeſnikiem ſwey chwały.
44:
Partitio uerbale, Rozdział.
45:
Partitor, partitoris, aliud uerbale, Dziel=
46:
nik/ rozdzielcá.
47:
Partite aduerbium, Dzielnie/ rozdzielnie.
48:
Partiarius, partiarij, Vczeſnik który czego
49:
ma s kim ná poły álbo winien ná poły cze=
50:
go záſtępowáć.
51:
¶Compoſita, Impertio, impertis, im=
52:
pertiui, impertitum, impertire, act. uel
53:
Impertior, impertiris, impertiri, depo=
54:
nens, Vdźielam. Impertire calorē, Vdźie=
55:
lić ciepłá. Multum temporis huic nego=
56:
tio impertire noluit, Nie chciał ná tę rzeczkolumna: b
| P ante A. |
1:
wiele czáſu vdźielić/ włożić. Dolorem ſuū
2:
alicui impertire, Oznaymić komu ſwóy
3:
ból. Impertit tibi multum ſalutis, Kazał
4:
ſie pilnie ná twe zdrowie pytac/ kłániać/ po=
5:
zdrowić.
6:
Impertire ſtudiū Philoſophiæ, Swoye
7:
pilnośćy ná naukę obrócić. Sed ceſſo hæ=
8:
ram hoc malo impertire propere,
9:
Ale czemu nie hnet oznaymię o tey nieſz=
10:
czeſney przigodzie pániey. Aliquem oſculo
11:
impertire, Cáłowáć. Plurima ſalute Par=
12:
menonem ſummum ſuum impartit
13:
Gnato, Wielmi mu czołem biyę yákoſzto wier
14:
nemu/ towárziſzowi/ wielmi cie pozdrawiam
15:
yáko naywiernieſzego ſwego towárziſzá. At
16:
me imperti quod commentus es, O=17:
znąymi mi coś wynálasł/ ſmyślił.
18:
¶Impertiri etiam dicitur paſsiue, Cic.
19:
Collegæ meo laus impertitur, Bywa
20:
vczeſnikiem chwały vczinión.
21:
¶Diſpartior, diſpartiris, diſpartiti, &
22:
Diſpertior per e uocalem deponens,
23:
Rozdźielam/ rozdáwam. Diſpartire bona
24:
ſua inter pauperes, Rozdáć miedzy vbo=
25:
ſtwo ſwe dobra.
26:
¶Diſpertio, diſpertis, diſpertiui, di=
27:
ſpertitum, diſpertire, idem, Rozdźielam.
28:
Diſpertire fortunas parricidis, Miedzy
29:
łotroſtwo álbo męzobóyſtwo dobrá ſwe roz=
30:
dáć.
31:
Exercitum in oppida diſpartire, Roz=
32:
łożić po miáſteczkách woysko. Diſpertiri in
33:
multas curas animi, Być roſtárgnióny ná
34:
ſwym vmyśle. Iniuria diſpertiuiſti, pin=
35:
guiorem agnum iſti habent, Nie ſprá=
36:
wiedliwieś dźielił/ etć.
37:
¶Diſpertius, a, um, participium, Roz=
38:
dźielony/ wſádzony/ też roſtárgniony. Cic.
39:
Satius exiſtimo uos eſſe diſpertitos &
40:
in ſpeculis eſſe, Mniemam że lepiey yeſt
41:
ábyście byli rozsádzeni.
42:
¶Bipertior ſeu bipartior, bipartiris,
43:
bipartiri, Et bipartio, bipartis, biparti=
44:
ui, re, Ná dwie częścy dziele. Bipartitus ſeu
45:
Bipertitus, a, ū, Rozdzielony ná dwie czę=
46:
śći/ dwoyáki/ śowity.
47:
¶Bipartito ſiue Bipertito aduerbium
48:
Dwoyáko/ dwoyákim obyczáyem. Bipertito
49:
claſsis diſtributa, Ná dwie częśći ſtrón
50:
rozdźielony obós náwodny. Signa biper=
51:
tito inferre, Ze dwu ſtrón ſie wyrwáć y
52:
podkác s nieprziyacioły.
53:
¶Tripartitus, a, um, Troyáki.
54:
¶Quadripartitus, a, um, Czworá-
55:
ki.| ¶Expers |
strona: 282
kolumna: a
| P ante A. |
1:
¶Expers, expertis, id eſt. nō particeps
2:
om. Nie vczeſnik/ nie máyący częśćy/ też
3:
niewiádomy/ nieumieyętny/ nieuk. Expers
4:
amoris gnati, Nie wié co to ſyná miło=
5:
wáć/ nie miłuye ſyná. Expers conſilij,
6:
Nieumieyący rádźić. Expers curarum,
7:
Niepieczołowity.
8:
Honeſtatis expers, Roſpuſtny/ nieſró=
9:
mieźliwy/ nie má w ſobie żadnego wſtidu.
10:
Imperitus & expers linguæ Græcæ,
11:
Nieumie Greckiego yęziká. Laboris ex=
12:
pers, Nie robotny/ prożnuyący.
13:
Liberalitatis tuæ factus ſum expers,
14:
Nie ſtałem ſie vczeſnikiem twoyey świebo=
15:
dnośći/ nie okazałeś mi nic łáski. Ratio=
16:
nis expers, Głupi. Turpitudinis expers
17:
Namniey w dobrey powieści nienáruſzony/
18:
króm którey zmázy.
19:
¶Expers etiam ablatiuo iungitur, ut
20:
expers eo more, Nie ma tego obyczáyu.
21:
Expers fama & fortunis, Ani sławy/
22:
áni máyętnośći nie ma. Expers metu,
23:
Nieboyáźny/ nieboyáźliwy.
24:
Parſimonia, Vide Parco.
25:
Parthanium oppidum Vindeliciæ in
26:
Germania.
27:
Parthenos, fem. Latine Virgo, Pánná/ dzie=
28:
wicá.
29:
Parthenice idem.
30:
Parthenius, a, um, Latine uirgineus, Pá=
31:
nieński/ dźiewiczy.
32:
Parthenium nomen herbæ, Muter kraut/
33:
Feberkraut/ melter/ po niemiecku.
34:
Parthenius mons Arcadiæ & fluuius Pa
35:
phlagonum.
36:
Parthenope, pen, cor. ipſa ciuitas Nea=
37:
politana in Italia, Napulia, item no=
38:
men proprium unius ex Syreni=
39:
bus.
40:
Parthia regio Aſiæ uel Aſſyriæ ciuis po
41:
puli Parthi Medis & Hircanis finiti=
42:
mi.
43:
Particeps, particularis, particulatim, Vide
44:
Pars.
45:
Partim aduerbium fere in oratione ge=
46:
minatur, Po częśćy z niektórey ſtrony/ częś=
47:
cią/ niektórzi mowią poniekąd. Partim
48:
probabat, partim non, Częścią chwalił/
49:
częſcią nic. Partim utilia eſſe, partim ne=
50:
ceſſaria, Częścią ſą pożiteczne/ częścią po=
51:
trzebne. Aliquando non geminatur,
52:
Plaut, quod partim noſtri faciunt ar=
53:
gentarij, Po częśći niektórzi z mincárzów
54:
zwykli czinić.
55:
Partior, partiris, partitio, partitor, par=
56:
tiarius, Vide Pars.kolumna: b
| P ante A. | 282 |
1:
Parturio, partus, Vide Pario.
2:
Paruifacio, & paruipendo, Vide Paruus.
3:
Parulis tuberculum iuxta dentes in gin=
4:
giuis naſcens.
5:
Parum aduerbium, Máło. Parum con=
6:
ſulere, Nic nie dbáć o ſwe rzeczy. Parum
7:
eſt ut in curiam uenias niſi & conuo=
8:
ces & interſis Senatui, Máło po tym iż
9:
prziydźieſz ná ratuſz yeſli nie zwołaſz álbo
10:
ſam nie będźieſz oblicznym w rádźie. Parum
11:
perdurare, operiri, Máło potrwáć. Parū
12:
proſpitio, Nie dobrze doyźrzę. Aut pa=
13:
rum oculi proſpiciunt idem, Parum
14:
fœlix, Nie bárzo fortunny.
15:
Paululum & Pauxillum & pauxillulum
16:
diminutiua, Paululum pecuniæ, Troſzká
17:
pieniędzy.
18:
Parumper, Ná máłą chwilke. Expecta pa=
19:
rumper, Potrway máło/ máłą chwil=
20:
kę.
21:
Paruus, a, um, Máły/ a/ e. Comparatiuus
22:
irregularis minor, Mnieyſzy. Minimus
23:
Naymnieyſzy. Parua nauicula, Máła
24:
łódká. Parua conſuetudo, Máłe zácho=
25:
wánie towárziſtwo. Ita ne paruam fidē
26:
eſſe apud te, Tákże mi máło wierziſz. Ni=
27:
hil tam uulgare tam paruum in Se=
28:
natu agebatur, Nic ták ſproſnego/ nic ták
29:
máłego w rádźie nie ſpráwowano/ etć. Par=
30:
ui æſtimare, parui dicere, Máło dbáć.
31:
Parui iſtuc facio, Nie dbam o to.
32:
Paruipendo, is, ere, Lekce ważę.
33:
Paruifacio idem, Quæ dico paruipen=
34:
dunt, Lekce ważą/ nic nie dbáyą ná moye słó=
35:
wá. Parui refert, Máło ná tym.
36:
Paruiſsimus pro minimo apud Lucre=
37:
tium legitur.
38:
Paruulus, a, um, Máluczki. Diminutiuum,
39:
cum paruulum manum peditum ha=
40:
beret inermium, Aczkolwiek bárzo máły
41:
hufiec drabów álbo pieſzich miał.
42:
Paruulus etiam, Młodziuſieńki/ dziciąt=
43:
ko.
44:
Paruulum aduerbium, ut paruulum dif=
45:
fert, Plin. Máła rozność yeſt. Paruulum
46:
ligni ineſt, Máła drzaſzczká wnątrz yeſt.
47:
Plin. Paruitas, paruitatis, Máłość/ má=
48:
luczkość.
49:
Paſceolus, paſceoli, maſ. Pytlik zamſzowy
50:
mieſzeczek/ álbo komorá w káliecie.
51:
Paſcha, huius paſchæ, fem. uel Paſcha,
52:
paſchatis, neut. a Peſach Hebraica uo=
53:
ce uenit, quæ tranſitum ſignificat, Prze
54:
śćie/ minienie. Et Feſtum tranſitus, Wiel=
55:
kanoc.| Paſchalis |
strona: 282v
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Paſchalis, le, Wielkanocny.
2:
Paſchola uocant Græci, quas uulgus
3:
Pernas uocat, Feſtus.
4:
Paſco, paſcis, paui, paſtum, paſcere, act.
5:
tert. ſignificationis actiue & neutralis,
6:
Páſę/ páſie/ dáyę yeść/ karmię/ y yem. Pa=
7:
ſcit equum fœno, Dáye koniowi śiáná. Et
8:
equus paſcit, Ié/ páſie ſie. Cum propter
9:
paupertatem ſues paſceret, Gdy dla vbo=
10:
ſtwá świnskim páſturzem być muſiał. Pa=
11:
ſcere canem ſero, Serwatką karmić.
12:
Paſcere per translationem, ut paſcere
13:
oculos pictura, Ná málowánie pátrzić.
14:
Hic paſcor bibliotheca Fauſti, Mam
15:
roskóſz/ etć.
16:
Paſci diſcordijs, Weſelić ſie z roſtirków.
17:
Qui maleficio & ſcelere paſcuntur,
18:
Którzi ſie ráduyą ze złych vczinków.
19:
Paſcor, paſceris, paſtus ſum, paſci depo=
20:
nens, Páſę ſie/ to yeſt yém. Brutorum eſt,
21:
Depaſco idem, Paſcitur equus diem
22:
& noctem, W nocy y we dnie yeść nie prze=
23:
ſtáye.
24:
Paſcito, as, are, frequentatiuum, a Paſco,
25:
Vſtáwicznie páſę.
26:
Paſcor aliquando etiam paſsiuum eſt,
27:
Bywam karmión/ tuczón.
28:
Paſtus, a, um, participium, Páſiony/ nákar=
29:
miony/ a/ e.
30:
Paſtus quæſtu iudiciario, Sędzia z przi=
31:
ſądownych pieniędzy żiwiący.
32:
Paſtus, huius paſtus, Karmia/ páſtwá/ to yeſt
33:
bydlęcia żiwność/ picá. Pecudum paſtus,
34:
Páſtwiská.
35:
Paſtio, paſtionis, fem. tert. idem, Páſtwá/
36:
paſza. In paſtione totum diem eſſe, Cáły
37:
dźień ná paſzy być.
38:
Paſcuus, a, um, adiectiuum, Páſtweny. Vt
39:
Paſcua ſylua, Lás ku paſzy należący.
40:
Paſcuum, paſcui, & pluraliter paſcua, o=
41:
rum, ſubſtantiuum, Páſtwiská.
42:
Paſcua etiam nunc in tabulis cenſorijs,
43:
dicuntur omnia ex quibus populus
44:
reditus habet, quia diu hoc ſolum ue=
45:
ctigal fuerat, ait Plinius, libro 15,
46:
cap. 3.
47:
Paſcalis & hoc paſcale, Trawny/ páſtwe=
48:
ny. Vt paſcalis equus, Trawny kóń.
49:
Paſcales oues, Owce proſto z páſzy pobi=
50:
te.
51:
Paſcualis in Biblijs idem.
52:
Paſtor, paſtoris, Paſtuchá/ páſturz.
53:
Paſtoraris, le, Páſtirski.
54:
Paſtoralis uirga, Páſturski pręt.
55:
Paſtorius, a, um, idem.
56:
Paſtoritius, a, um, etiam idem, Paſtoritiākolumna: b
| P ante A. |
1:
uitam agere, Páſtuchą być/ páſturski żi=
2:
wot wieść. Paſtoritia & agreſtis ſoda=
3:
litas.
4:
¶Compoſita, Compaſco, compaſcui
5:
compaſtum, compaſcere, Popaſam/ kar=
6:
mię/ też weſpołek páſę. Colonus in agro
7:
ſurculario ne compaſcat capras, Nie=
8:
chay nie popaſa/ álbo niechay nie wygánia.
9:
Pabulum compaſcere, Przeyeść/ ſtrawić
10:
paſzą.
11:
¶Compaſsi paſsiuum, Varro Siſpicæ
12:
raræ ſunt & operæ raræ, compaſci o=
13:
portet, Muśi wykarmić.
14:
¶Compaſcuus ager, Pole do paſzy.
15:
¶Compeſco, is, compeſcui, compe=
16:
ſcere, Páſę weſpołek/ też vſpokoyam/ táyę/
17:
skromnym czinię/ vśmierzam. Com=
18:
peſcere tumentes populos, Vśmierzić
19:
nádęty lud.
20:
Incendia compeſcere, Gáśić. Digito
21:
compeſcere labellum prouerbium apud
22:
Iuuen. Miey yęzik zá zęby/ pierwey ſie w
23:
pálec vkąś niżli co maſz rzec/ to yeſt milcz
24:
¶Depaſco, is, depaui, depaſtum, depa
25:
ſcere, Wykarmiam/ skarmiam/ ſtráwiam/
26:
ziadam.
27:
Depaſcere poſſeſsionem alienam per
28:
translationem, Vtráćić/ przetrawić cudzą
29:
máyętność.
30:
¶Depaſcor deponens, ut pecora de=
31:
paſcuntur fata, Bydło wyyada/ káźi na=
32:
ſienie.
33:
¶Depaſtus, a, um, participium, Ziedzio
34:
ny/ ſtrawiony. Depaſta arbor, Ogłodáne/
35:
ogriźione drzewo.
36:
¶Depaſtio, onis, Wypáśienie/ wytárcie
37:
páſtwisk.
38:
¶Depeſco, is, ere, pecus decudo, Ca=
39:
lep. ſine autore.
40:
¶Diſpeſco, is, diſpeſcui, ere, diſpeſcitū
41:
diſpeſcere, Zganiam z páſtwiská/ też roz=
42:
ganiam/ rozłączam. Diſpeſce ſues ab o=
43:
uibus, Odżen świnie od owiec.
44:
Paſiphae, fem. filia ſolis uxor Minois re
45:
gis Cretæ quæ Minotaurum peperiſ=
46:
ſe fetur, de quo ſupra.
47:
Paſithoe, fem. una ex filiabus Atlan=
48:
tis.
49:
Paſitigris, Tigris dictus eſt, CC.
50:
Paſſer, paſſeris, dubij, tert. Wróbl. Paſſer
51:
maribus a Plinio recenſetur inter pi=
52:
ſcium genera, Platáyska rybá.
53:
Paſſerculus dimin. Wróblik.
54:
Paſſernices genus lapidum.
55:
Paſsim aduerbium, I tám y ſám/ wſzę=
56:
dźie.| Paſſum |
strona: 283
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Paſſum, huius paſſi, neut. ſecund. Słódkie
2:
picie z winnych grón dobrze ná słóńcu vſmá=
3:
żonych/ álbo z muskatellowych yágód/ Muſzká=
4:
tellá. Vna paſſa, Grono winne więtſze groná
5:
álbo muſzkátelne groná.
6:
Paſſu, a, um, a uerbo patior participium
7:
pro perpeſſo uide Patior.
8:
Paſſus, a pando, pandis, unde paſſus ca=
9:
pillus, Roſtárgáne włoſy. Vide Pando,
10:
Paſſis palmis, Roſzerziwſzy ręce.
11:
Paſſus, huius paſſus, maſc. quart. Krok/
12:
Miárá zwłaſzczá pięć ſtop w ſobie zámykáyą=
13:
cá. Quin pedes aut duos greſſus,
14:
Dwoye ſtąpienie. Nam greſſus duos pe=
15:
des & dimidium continet.
16:
Paſsio, Vide Patior.
17:
Paſtillus, paſtilli, maſ. ſecund. forma pa=
18:
nis parui, Powałká/ Máły bochenek. Vel
19:
maſſula cuiuſcun rei, Wſzelákiey rzeczy
20:
powałuſzká/ álbo Powaleczká.
21:
Paſtillum genus libi rotundi fuit quo u=
22:
tebantur in ſacris, Feſtus, Okrągły plácek
23:
Paſtilli medicis, Kołaczki z ápteki.
24:
Paſtlli apud Chyrurgos idem.
25:
Paſtillicare, Ná xtałt kołaczków álbo powałek
26:
formowáć/ powałki kołaczki czinić.
27:
Paſtinaca, æ, fem. prim. Páſternak.
28:
Paſtinaca etiam, Nieyáki rodzay ryb.
29:
Paſtinum, paſtini, neut. ſecund. Motyká/
30:
álbo rydlik o cterech rogách.
31:
Paſtino, as, are, eſt agrum fodere, Moty=
32:
ką koppáć/ Ryć źiemię.
33:
Paſtinatus, huius paſtinatus, Rycie/ Kopá=
34:
nie motyką.
35:
Paſtinatum, huius paſtinati, Co yuſz moti=
36:
ką álbo rydłem zryto.
37:
Paſtinatio uerbale, Rycie/ Kopánie.
38:
Paſtinator, paſtinatoris, maſc. Kopacz.
39:
¶Repaſtino, as, are, Z nowu riyę. Repa=
40:
ſtinare agrum, Odwrácáć/ álbo przioráć
41:
rolą.
42:
¶Repaſtinatus ager, Odwrócona rola.
43:
¶Repaſtinatio, Odwrácánie/ Albo przio=
44:
ránie.
45:
Paſtio, paſtus, Vide Paſco.
46:
Paſtomis, huius paſtomidis, fem. penult.
47:
cor. Inſtrumentum ferreum uel ligne=
48:
um quod ad cohibendam equorum
49:
tenatiam naribus uel morſui imponi=
50:
tur, Kluppem/ po niemiecku zową wedźidło
51:
ná twárdovſty kóń.
52:
Paſtophorus, maſc. Przezwisko boginiey.
53:
Veneris, Latine Thalamifera.
54:
Paſtophori, pen. corre. Sacerdotes ſacro
55:
ſancti Aegyptiorum honoratiores cæ=
56:
treum dictikolumna: b
| P ante A | 283 |
1:
Paſtophori quod Veneris pallium fe=
2:
rant.
3:
Paſtophorium, paſtophororum domus,
4:
item idem quod Thalamus, Lóżnicá/
5:
Kownátá.
6:
Paſtor paſtoralis, paſtoricius, paſtorius
7:
& paſtus, Vide Paſco.
8:
Patagium, patagij, neut. ſecund. Nieyáka
9:
ſzátká złotogłowa ktorą ná drugie ſzáty
10:
wdziewáyą/ Delia. Quidam uolunt dici,
11:
Kołnierz/ Kruſzki álbo wyłogi v ſzat.
12:
Patagiatus, Ktory tákową ſzatkę nośi.
13:
Patagiarius, Który czini. etc.
14:
Patagiata, patagiatæ, idem quod pata=
15:
gium.
16:
Patara urbs Lyciȩ in Aſia in qua Apolli=
17:
nis templum percelebre fuit, qui & da=
18:
bat reſponſa quæ a Poëtis Lyciæ ſor=
19:
tes uocantur.
20:
Paratæus, a, um, Ieden ztámtąd.
21:
Patauium, uulgo, Padwá/ Miáſto we Wło=
22:
ſzech. In Gallia Togata ſub diminio
23:
uenetorum.
24:
Patauinus, a, um, Pádwiány/ a/ e.
25:
Patefacio, Vide Pateo.
26:
Patella, patellæ, Miſá álbo krzinów/ Też pá=
27:
nieẃ álbo fánna. Vt in patello decoctum
28:
pulmentarium, Iárziná w fánnie vwá=
29:
rzoná.
30:
Patella etiam uas picatum paruum ſacri=
31:
ficijs aptum.
32:
Patellarij dij, apud Plautum.
33:
Patena pro patina, Columella.
34:
Pateo, pates, patui, patere, neut. ſecund.
35:
Ieſtem yáwnym/ Otworziſty yeſtem. Fores
36:
patēt, Drzwi otworziſto ſtoyą. Vt mihi tua
37:
domus te præſente & abſente pateat,
38:
Abych miał wolność y świebodę w twym do=
39:
mu/ ácz będźieſz ácz nie będzieſz domá. Patent
40:
autes tuæ quærelis omnium, Wſziskich
41:
skarg słuchaſz. Planities millia paſſuum
42:
tria in longitudinem patebat, Ná trzi
43:
mile błónia w dłuſz było. Patent hæc om=
44:
nibus ad uiſendum, Káżdemu wolno o=
45:
ględáć kto che. Facile ex hoc patet, La=
46:
twie ſie z tąd káżdy domyślić może/ Albo
47:
yáwnie ſie z tąd okázuye. Late patet hoc
48:
uitium, Szerokó ſie roſchodźi tá złość. Vt
49:
mihi tui libri pateant, non ſecus ac ipſe
50:
adeſſes, Abych miał wolne prziście do twych
51:
xiąg/ ábych ich przede mną nie zámykano.
52:
Cuncta maria terræ patebant Ro=
53:
manis, Wſziſtki morzá y ziemie ſtały Rzimiá=
54:
nóm otworzone/ To yeſt gdźie yedno pomyſli=
55:
bi tám mogli/ álbo wſzem ludźióm roskázo=
56:
wáli. Acutis morbis adoleſcentia, ma=| BB | gis |
strona: 283v
kolumna: a
| P ante A |
1:
gis pater, Ku chorobam ſą skłonnieyſzy mło=
2:
dźi ludźie.
3:
Patet etiam pro conſtat, Iáwna rzecz yeſt.
4:
Patens participium ſiue nomen ex parti=
5:
cipio, Iáwny/ Otworziſty/ Szeroki. Patens
6:
uulneri equus, Nági nie máyący zbroye/
7:
kiriſu
8:
Patentiſſimi dolium oris, Sąd álbo
9:
ſtągieẃ s ſzerokim wirſchem. Patentes fo=
10:
res, Drzwi otworem ſtoyące.
11:
Patefacio, is, ere, act. tert. Oznaymiam/ Wy=
12:
yáwiam/ Otwarzam. Patefacere feneſtrā
13:
ad nequitiam, Otworźić okno ku niecno=
14:
cie/ To yeſt dáć prziczinę. Patefactum iter ad
15:
urbem, Otworzona drógá do miáſtá. Pate=
16:
facere aures aſſentatoribus, Rad słucháć
17:
pochlebców. Patefacere odium ſuum in
18:
aliquem, Okázáć/ Oznaymić gniew ſwóy
19:
przećiwko komu. Patefaciendum mihi ar=
20:
bitrabor, Widźi mi ſie że muſzę wyyáwić.
21:
Patefactio uerbale, Wyyáwienie.
22:
Patefio, patefis, patefieri, Otworzam ſie/ wy=
23:
yáwiam.
24:
Pateſco, cis, ere, Szerzę ſie/ roznoſzę ſie.
25:
Paulo latior pateſcit campus. Roſzerza
26:
ſie precz. Danaum pateſcūt inſidiæ. Wy=
27:
yáwiáyą ſie.
28:
Patulus, a, um, Szeroki/ Roſtoczony/ Co záwż=
29:
dy otworem ſtoyi. Patulȩ aures, Otworzone
30:
álbo otworem ſtoyące. Patila arbor, Sze=
31:
rokie gáłęźiſte drzewo Patulos boues di=
32:
xit Plautus, Szerokie miedzy rogámi.
33:
Patulicare Sipontinus apud Plinium le=
34:
git pro Aperiri & patulum fieri, ubi
35:
Hermolaus legit paſtillicare.
36:
Pator, patoris, Hiatus & apertio apud
37:
Apul. inuſitatū, Roſpádliná. Patulicius
38:
dictus eſt Ianus, Vide ſupra.
39:
Pater, patris, maſc. tert. Ociec.
40:
Pater aliquando pro maioribus, Miá=
41:
ſto náſzych przodków. Patrum noſtrorum
42:
memoria, Záczáſów náſzych ſtárſzych
43:
Pater patrimus, Który yuſz oycem yeſt á yego
44:
ociec yeſzcze żiwie.
45:
Pater patriæ, Ociec oyczizny.
46:
Paterfamilias, huius paterfamilias, & pa=
47:
trisfamiliæ, Goſpodarz. Pater patratus,
48:
Nayſtárſzy mkiedzy kapłáńſtwem w Rzimie/
49:
którego był vrząd odpowiedź nośić nieprzi=
50:
yacielóm. Fœcialis alias dictus uide ſu=
51:
pra.
52:
Patres allecti, Nowo obrána rádá.
53:
Patriarcha in Biblijs Latine princeps pa=
54:
trum, Przodek oyców/ Pierwſzy ociec.
55:
Patricida, Vide Cædo.
56:
Patres etiam ſignificant Senatores, Rádne
57:
pány. A cura quam habent de Reipub.kolumna: b
| P ante A |
1:
Nam Romulus centum primos Reſ=
2:
pub, præfectos Senatores ab ætate, &
3:
patres a cura uocauit.
4:
Patricius, Który yeſt rádnego páná ſyn.
5:
Patricij item dicuntur, Którzi z zacznych do=
6:
mów/ á z ſtáradáwney ſliachty poſzli.
7:
Patricinatus, huius patricinatus, Sliáchec=
8:
two y Doſtoynoć zaczney ſliáchty.
9:
Patrice, aduerbium, id eſt more patricio
10:
& nobiliter, Sliáchetnie/ Zacnie. Plaut.
11:
Patres conſcripti poſtea dicti ſunt Sena=
12:
tores ubi poſt illos centum alij etiam
13:
in eum ordinem adſcripti eſſent.
14:
Paternus, a, um, Oycowski. Paternus ami=
15:
cus, Oycowski prziyaciel. Paternæ inimi=
16:
citiæ, Nieprziyáźni oycowskie.
17:
Patrinus, a, um, idem.
18:
Patritus. a, um, ſicut auitus, ut patrita phi=
19:
loſophia, Stárodawna ná nás prziſzłá/ etc.
20:
Paternitas, atis, fem. ter. in Biblijs tantum
21:
legitur, Oycowska doſtoyność.
22:
Patrinus, a, um, Któremu yeſzcze ociec żiw.
23:
Patria, æ, Oyczizná/ Dóm.
24:
Patrimonium, nij, neut. ſe. Oycziſte dobrá.
25:
Patrius, a, um, Oycziſty/ Domowy/ Też kráyi=
26:
ny którey obyczáye. Patria abligurierat
27:
bona. Oycziſte dobrá vtráćił/ Przepił. Hoc
28:
patrium eſt potius conſuefacere fili=
29:
um ſua ſponte recte facere quam ali=
30:
quo metu, To dáleko więcey ná oycá należy
31:
áby náłożił ſyná cnoty dobrze czinić á nie dla
32:
boyáźniey cudzey. Patrius mos, Tey kráyi=
33:
ny obyczay. Patrius ſermo, Właſny którey
34:
kráyiny yęzyk. Patria inſtituta, Vſtáwy ko=
35:
ronne.
36:
Patrie, aduerb. ut patrie monere, Oycow=
37:
skim obyczáyem nápomináć.
38:
Patrizo, uel Patriſſo, as, are, Czinić yáko o=
39:
ciec náſládowáć oycá/ tátuskowáć też mówią.
40:
Patruus maximus frater proaui & aba=
41:
ui, Dziádów y Prádźiádów brát. Calepi.
42:
Patruelis, huius patruelis, com. Striyeczny
43:
Patrueles, Stryyeczne dźiećy.
44:
Patronymicū apud Grammaticos quod
45:
ſub patris nomine paulo deflexo fili=
46:
um ſignificat, Vt Aeneides pro Aneæ
47:
filio.
48:
Patronus, patroni, Opiekun/ Obrońcá/ też
49:
prokurator.
50:
Patrocinor, aris, ari, Omáwiáć kogo/ Mo=
51:
wić zá kim/ Brónić kogo słowy Patrocina=
52:
ri cauſæ alicuius, Bronić/ Omáwiáć
53:
kogo.
54:
Patrocinium, patrocinij, ge. neut. ſecund.
55:
Omowá/ Bronienie. Accipere patro=
56:
cinium æquitatis, Podyąć ſie ſpráwiedli=
57:
wośći ſtredz á oney brónić. Suſcipere pa=| trocinium |
strona: 284
kolumna: a
| P ante A. |
1:
cinium alicuius deſerti, Wźiąć ná ſię o=
2:
piekę/ á obronę niektórey śiroty. Repudia=
3:
re uoluptatis patrocinium, Nie chcieć
4:
więcey dźierżeć s temi którzi roskoſz zá na=
5:
wyſzſzą dobroć poczitáyą.
6:
Patera, æ, fem. pri. pen. cor. Czáſzá do picia.
7:
Paternus, patrius, patricius, Vide ſupra.
8:
Pateſco, Vide Pateo.
9:
Pathe, Vide Pathos.
10:
Patibilis, Vide Patior.
11:
Pacientia ibidem.
12:
Patibulum, Vide Patior.
13:
Patina, huius patinæ, pen. co. fem. prim.
14:
Miſá. Iam dudum eſt animus in pati=
15:
nis, Terent Iuſz dawno vmysł mam ná
16:
miſie/ To yeſt dawno mi ſie chce yeść.
17:
Patinarius, a, um, Co ná miſę wykłádáyą/ Co
18:
ná miſie ná ſtół dawáyą.
19:
Pathos, neut & Pathe fem. Latine Paſſio,
20:
perturbatio ſeu affectus, Vżáłowánie/ á
21:
lutość y poruſzenie ſercá.
22:
Patheticus, a, um, Záłoſny/ Pobudzáyący ku
23:
żalu y zmiłowániu Pathetica oratio quæ
24:
eſt ad affectus mouendos accommo=
25:
data, Rzecz pobudzáyąca ku Lutośći y żá=
26:
lu.
27:
¶Apathεia, Nielutośćiwość/ Nieuluto=
28:
wánie.
29:
Pathmos, Ieden wyſep z tych które Sporades
30:
zową. In mari Aegeo uel Carpathio in
31:
qua S. Ioan. Apoſtolus exulabat &
32:
ibidem Apocalipſeos libros conſcri=
33:
pſit.
34:
Patior, pateris, paſſus ſum, ati, d. t. Cierpię.
35:
Item aliquando ſignificat permitto,
36:
Dopuſzczam. Verbum commune. Nam
37:
dicimus patior te, uel patior tuas ine=
38:
ptias, Cierpię twoyę głupość. Et patior a te
39:
iniuriam, Cierpię od ciebie krziwdę. Pati a
40:
uita, Głód cierpieć. Pati ægre, Nie rad cze=
41:
go widźieć. Pati æquo animo, S dobrą
42:
wolą cierpieć. Non patiar, Nie dopuſzczę.
43:
Patior non moleſte eam uitam, Nie
44:
bárzo mie tęgo w tym żiwocie. Non poſſum
45:
pati quin tibi caput demulceam, Nie
46:
zdźierżę ſie ábych ći nie miał w łep nátłuc. Pa=
47:
ti æuum, Długo trwáć Quo ad patiatur
48:
dignitas, Poki mi dozwáláć będzie moyá do=
49:
ſtoyność. Pati repulſam. Nie być dopuſz=
50:
czon/ Nie oſięgnąć ſwego pożądánia. In peri=
51:
tione conſulatus repulſam paſſus eſt,
52:
Nie mógł otrzimáć álbo nie chciano go
53:
wziąć zá rádnego páná. Qui me tam leui
54:
paſſus eſt animo. Quæ meo cun libi=
55:
tum eſt animo facere, Który mi żáwżdy łá=
56:
godnie pozwalał wſziſtkiego com yedno chćiał.kolumna: b
| P ante A | 284 |
1:
Noli pati litigare fratres, Nie dopuſz=
2:
czay ſie bráciey wadźić. Pati febrim, Zimnicę
3:
cierpieć. Pati ſupplicium, Cierpieć kaźń.
4:
Pati ſolicitudinem pro aliquo, Troskáć
5:
ſie o kogo.
6:
Paſſus, a, um, participium præteriti tem=
7:
poris, Ten którey vcierpiał.
8:
Paſſio, onis, fem tert. Męká/ Boleść. Item
9:
idem quod affectus, Zal/ Lutość/ Vlito=
10:
wánie.
11:
Paſſibilis, le, in Biblijs tantum legitur, Lu=
12:
tośćiwy/ Bolący/ Vżáłuyący ſie.
13:
Paſsiuus, a, um, Lutość s żálem okázuyący.
14:
Non reperitur apud Idoneos autho=
15:
res.
16:
Patiens, tis, participiū & nomen ex par=
17:
ticipio, Cierpliwy. Patiens laborum,
18:
Trwáły w robocie/ álbo w robotę. Patiens
19:
nauium Tyberis, Mogący znieść lodźie.
20:
Patiens uetuſtatis, Długo trwáyący. Pa=
21:
cientiſſimus omnium hominum, Bárzo
22:
wielmi cierpliwy.
23:
Patienter, patientius, patientiſſime, aduer=
24:
bium, Cierpliwie. Patienter ferre, Skrom=
25:
nie cierpieć.
26:
Patientia, æ, fem. prim. Cierpliwość. Patien=
27:
tiam præſtare, Cierpliwym być. Patientia
28:
& Obſequio mitigare aliquem, Cierpli=
29:
wośćią y posłuſzeńſtwem vſmierzić álbo prze=
30:
yednáć kogo. Obdureſcere in patientia,
31:
Okámieć w cierpliwośći.
32:
Patibilis, & hoc le, Latwie znośna rzecz/ ła=
33:
twia ku wycierpieniu.
34:
Patibulum, li, n. ſ. Szubienicá.
35:
Patibulus, maſc. antique.
36:
Patibulum etiam, Záworá/ álbo záporá do=
37:
mowá.
38:
Patibulo caput defingere, Zmátáć komu
39:
głowę záworą.
40:
Patibulatus, a, um, Szubienicznik/ Wiſielec.
41:
Patibulum item quoddam inſtrumentū
42:
uindemiatorium.
43:
¶Compoſita, Compatior, Zal mi/ Luto
44:
mi tego. Conſtruitur cum datiuo, Exa=
45:
nimo compatior tuo infortunio, Ser=
46:
decznie mi al twey przigody.
47:
¶Perpetior id eſt uehementer patior,
48:
Wiele cierpię. Parpeti dolorem, Wielką
49:
boleść cieprieć. Nunquam perpetiar ſi ui=
50:
uam, Nie będę tego cierpiał będęli żiw.
51:
Quiduis perpeti potius malim, Wo=
52:
lałbych nie wiem co ynſzego cierpieć. Perpeſſu
53:
difficilis, Trudno ku wycierpieniu. Perpe=
54:
ti & perferre, Perpeſſu aſperum.
55:
¶Perpetiens participium, Wycierpiący.
56:
¶Perpeſſio uerbale, Wicierpienie.
57:
Patmos, Vide Pathmos.| BB 2 | Patræ, |
strona: 284v
kolumna: a
| P ante A |
1:
Patræ, patrarum, plurale tantum f. ciui=
2:
tas Achaiæ in Græcia.
3:
Patrianus, a, um, deriuatiuum.
4:
Patria, patrius, uide ſupra Patriarcha ibi=
5:
dem, Patricida, Vide Cædo.
6:
Patricius, Patrimonium, patritus, Vide
7:
ſupra Pater.
8:
Patrizo uel, patriſſo, Vide Pater.
9:
Patro, as, are, neut. pen. proprie ſignifi=
10:
cat liberis operam do, ſed iam prope
11:
hæ ſignificatio aboleuit, Patro igitur
12:
ſignificat ꝑficio/ Wypełniam/ Spráwiam/
13:
Wyrządzam/ broyę./ Operibus patratis,
14:
Zrobiwszy co miał zrobić. Patrare promiſ=
15:
ſa, Obiecánie ſpełnić. Patrare facinus, Do=16:
puśić ſie niecnotliwego vczinku.
17:
¶Compoſita, Impetro, Oſięgam/ Vpra=
18:
ſzam. Impetrare & exorare idem. Impe=
19:
trare ab aliquo aliquid, Vprośić nieco v
20:
kogo. Veniam abeundi impetrare, V=
21:
prośić ſie precz. Impetrauit ex pȩnitentia
22:
ueniam, Odpokutował winę.
23:
¶Impetraſſere pro impetrare, Obſole=
24:
tum.
25:
¶Impetrabilis, & hoc le, Latwie ku v=
26:
proſzeniu/ Oſięgnieniu. Dies impetrabilis,
27:
Fortunny dźień ná proſzenie ócz.
28:
¶Impetrabilis orator, Fortunny ná v=
29:
proſzenie.
30:
¶Impetratio, Vproſzenie/ Oſięgnienie.
31:
¶Impetrato ablatiuus Liui. Impetra=
32:
to ut manerent, Vproſiwśy áby zoſtáli.
33:
¶Perpetro, as, are, Wypełniam/ Popeł=
34:
niam/ Spráwiam. Fere de rebus turpi=
35:
bus & illicitis, Perpetrare cædem, Mę=
36:
żoboyſtwo popełnić. Perpetrato bello,
37:
Wypełniwſzy álbo przekonawſzi woynę.
38:
Patronus, Vide Pater.
39:
Patrocinium, Vide Pater.
40:
Patronymicum, Vide Pater.
41:
Patruus, patruelis, Vide Pater.
42:
Pattagia fluuius Siciliæ.
43:
Patulcius dictus eſt Ianus.
44:
Paucus, a, um, a parum quidam dedu=
45:
cunt ſingulariter raro uſurpatur, Má=
46:
ło/ Niewiele. Pauci admodum familia=
47:
res, Nie wiele towárziſtwá. Reſpondit
48:
mihi paucis uerbis, Krótkiemi słowy mi
49:
dał odpowiedź. Paucis ſubaudi uerbis,
50:
Terent. Auſculta paucis, Posłuchay má=
51:
ło. His paucis diebus, W tych kilká dniách.
52:
In paucis diebus quam Capreas atti=
53:
git, W kilká dni potym yáko prziyechał do
54:
Capreas. Paucis interpoſitis diebus ite=
55:
rum redijt, Nie wyſzło kilká dni aż ſie záś wroćił.kolumna: b
| P ante A. |
1:
Paucis pro bonis apud antiquos Noni=
2:
us.
3:
Pauculus, a, um, diminutiuum. Cicero, ut
4:
ibi pauculos dies eſſet, Aby tám przes
5:
kilká dni był.
6:
Paucies id eſt raro Obſoletum.
7:
Pauxillus, a, um, diminutiuum, a paulum
8:
Máluczki. Vt pauxillos piſciculos ap=
9:
parari iuſſi, Kazałem máluczko rybek przi=
10:
czinić/ Nágotowáć.
11:
Pauxillum, adueerbium, Máluczko/ Málu=
12:
ſieńko.
13:
Pauxillulus, a, um, diminutiuum, a Pau=
14:
xillus, Máluſieńki.
15:
Pauxillatim, aduerbium, Máluſieńko.
16:
Pauciloquium, pauciloquij, neut. ſecun.
17:
Multiloquio contrarium, Máłomow=
18:
ność/ Krótkie słowá.
19:
Pauciloquus, a, ū, Máłomowny/ Milczą=
20:
cy/ Nie wiele słów mówiący.
21:
Paucitas, atis, fem. tert. Máłość/ Niedo=
22:
ſtátek/ Krótkość. Magna oratorū eſt
23:
ſemper fuit paucitas, Bárzo máło
24:
yeſt y záwżdy bárzo máło było wymownych
25:
ludźi.
26:
Paueo, paues, paui, pauere, ſine ſupino
27:
neut. ſecund. Boyę ſie/ Strách mie zeymuye/
28:
Liękamſie. Minus pauebam ne peccaret,
29:
Bárzom ſie bał by w czim nie pobłądźił/ á nie
30:
wyſtąpił. Id pauesne ducastu illam,
31:
Tego ſie obaważ ábyś yey nie poyął.
32:
Paueſco, is, ere, neut, tert. Lękam ſie/ Strách
33:
mięzeymuye. Ne ad huiuſmodi tactum
34:
poſt modum paueſcant.
35:
Pauefio, fis, eri, Zlękam ſie.
36:
Pauito, as, are, frequentatiuum, Boyáznym
37:
być/ Drżeć od ſtráchu.
38:
Pauor, pauoris, Boyáźń/ ſtrách. Pauor circa
39:
eum ceperat milites ne mortiferū uul=
40:
nus eſſet, Zlękli ſie byli óń żołnierze áby od
41:
tey rány nie vmárł.
42:
Pauidus, a, um, Boyáżny. Pauidus cordis,
43:
Plin. lib. 29. cap. 4.
44:
Pauide aduerbium. Boyáżiiwie.
45:
Pauendus, a. um. Boyáźliwy/ Stráſzny. Pro=
46:
fecto pauenda res eſt, Owszeki ſtráſzna
47:
rzecz yeſt.
48:
¶Compoſita, Expaueo & Expaueſco,
49:
idem quod paueo & paueſco, Zlękam
50:
ſie/ Stráſzno mie/ Wylękam ſie. Ad tumul=
51:
tum aliquem expauere, Lęknąć ſie ná yá=
52:
ki poſtrách. A primo conſ[ectu eius ex=
53:
paueſcunt, Ná pierwſze nań weyźrzenie ſa=
54:
mi ſie przelękli. Expauere ſiue expaueſce=
55:
re aliquid, Zlęknąć ſie czego.
56:
Pauicula, Pauimentum, Vide Pauio.| Pauio, |
strona: 285
kolumna: a
| P ante A. |
1:
Pauio, pauis, pauiui, pauire, act. quar. pri=
2:
ſcum uerbum ſignificat ferio, percutio,
3:
tundo, Vbiyam/ Vtłukam/ Równam. Pa=
4:
uita & complanata terra, Vbita/ y vrow=
5:
nána ziemiá.
6:
Pauimentum, ti, n. ſ. Aſtrych álbo vrownáne
7:
álbo vlepione dno/ niektórzy tło zową.
8:
Pauimenta, Poenica, Marmore Numidico
9:
ſtrata dicuntur.
10:
Pauimentitius, a, um, Co z aſtrichu yeſt.
11:
Pauimento, as, are, Czinię to/ áſtrych/ Aſtri=
12:
chem ziemię pokłádam. Pauimentata area,
13:
Vlepione/ Vbite boyewisko.
14:
Pauicula, læ, f. prim. Młot álbo kulá którą
15:
dno vbiyáyą/ głádzą/ y vrownawáyą.
16:
Paulatim aduerbium diminutiuū, a pau=
17:
lum, Po lekku/ bárzo leniwo.
18:
Pauliſper aduerb. Máłą chwilkę. Expecta
19:
pauliſper, Poczekáy trochę.
20:
Paulum aduerbium diminutiuum a pa=
21:
rum, Máło / Máluczko. Quaſi uero pau=
22:
lum differat, Iáko by máła rózność byłá. A
23:
te paulum alatum eſt noui, Trochę nowel=
24:
go przinieſiono od ciebie. Aues paulum in=
25:
fra columbas magnitudine, Máło mniey=
26:
ſze niżli gołębie. Vt poſt paulum clarius
27:
oſtendemus, Iáko máło po tym yáſniey o=
28:
każemy. Paulum intereſſé cenſes ex animo
29:
omnia ut fert natura facias an de indu=
30:
ſtria, Mniemaſz by máła rózność.
31:
Paulus, a, um, idem quod paucus, adiecti=
32:
uum a parum quo rariſſime uſi ſunt au=
33:
thores præterquam in ablatiuo, Plaut.
34:
Paciſci cum illo pauca pecunia potes,
35:
Możes ſie s nim záłożić o máłe pieniądze. A=
36:
nimus paulo momento huc at illuc
37:
impellitur.
38:
Paulo aduerbium idem ſignificans quod
39:
paulum & paucum, Máło. Paulo am=
40:
plius, Máło więcey. Cum paulo ante ad
41:
te dediſſem literas, Gdy máło przed tym da=
42:
łem ku tobie liſty. Paulo magis, Máło wię=
43:
cey. Paulo minus, Máło mniey, Paulo
44:
mox, Máło po tym. Redijt paulo poſt,
45:
Wróćił ſie máło po tym.
46:
Paululum, diminutiuum, Máluczko/ Tro=
47:
chę. Paululum abſcede, Odſtęṕ trochę dáley.
48:
Paululum ante, Máluczko przed tym.
49:
Habeo paululum quod requirā, Mam
50:
o kilká słów pytáć.
51:
Paulus, a, um, Máluczki/ Máleńki/ Troſzká.
52:
Homines paululi & graciles, Máłuczcy
53:
ludźie y ciency. Liuius 5. bello Macedo=
54:
nico,
55:
Pauo, pauonis, & pauus, paui, maſc. ſecu.
56:
Paw.
57:
Pauonius, a. um, Páwi.kolumna: b
| P ante A | 285 |
1:
Pauoniæ plumæ, Páwie piórá.
2:
Pauoneus, a, um, & Pauonaceus, a, um,
3:
idem.
4:
Pauonicea oua, Páwie yáycá.
5:
Pauonacea tegendi genera apud Plin, lib.
6:
36. cap. 22. ubi quidam legunt Pauimen=
7:
ta, id eſt pauimentorum modo conſtru=
8:
cta.
9:
Pauor, Vide Paueo.
10:
Pauper, pauperis, om. t. Vbogi. Licet in fœ=
11:
minino reperiatur paupera.
12:
Pauperimus, Vbożuchny. Superlatiuus,
13:
Pauperculus, a, um, diminutiuum, Vbożu=
14:
chny.
15:
Paupertas, atis, f. t. Vboſtwo.
16:
Pauperies, pauperiei, f. quint. idem, Pau=
17:
periem facere dicitur apud Iuriſconſul=
18:
tos, Ku ſzkodcie przipráwić. Sed de Brutis.
19:
Paupertinus, a um, idem quod pauper ob=
20:
ſoletum.
21:
Paupero, as, are, act. prim.
22:
¶Depaupero, Vbożę/ nędzę/ w nędzę wprá=
23:
wiam.
24:
Pauſa, pauſæ, f. prim. Odpoczinienie/ Odet=
25:
chnienie/ Wytchnienie.
26:
Pauſarius, a Seneca dicitur qui remi=
27:
ges quadam quaſi pauſa moderatur.
28:
Pauſo, as, are, Odpocziwam/ Oddech czinię.
29:
Pauſanias, maſc. Sławny Hetman Spártáń=
30:
ski/ też ymię słáwnego skłádáczá.
31:
Pauſia, æ, Nieyáki rodzay zielonych oliwek.
32:
Pauxillus, Vide Paucus.
33:
Pax, pacis, fem. tert. Pokóy. Conciliare pa=
34:
cem inter aliquos, Poyednác kogo. Conſu=
35:
lere paci, Ná pokóy rádźić. Cum pace di=
36:
mittere aliquem, S pokoyem kogo opuśćić.
37:
Etipere pacem alicui, Náyecháć kogo/ w=
38:
tárgnąć w ziemię. Pax per translationem
39:
pro uenia, Miáſto odpuſzczenia. Præfari
40:
pacem, Wźiąć odpuſzcenie. Pace fiat tua,
41:
Zá twoyim dozwolenim/ prziyáźnią. Pace tua
42:
dixerim idem, Pace eorum dixiſſe li=
43:
ceat, Zá ich prziyáźnią. Paces in plurali a=
44:
pud Plautum. Pax, te tribus uerbis uo=
45:
lo, Nie ruſzay ſie tilko mi cie ná trzi słowá
46:
trzebá.
47:
Pacifer, a, um, Pokóy dáyący/ co pokóy przino=
48:
śi.
49:
Pacifico, as, are, act prim. Czinię pokóy/ V=
50:
skramiam/ Vſpokoyam. Seruius Pacifica=
51:
tus cum librario ſuo, Vſpokoyony/ Ziedná=
52:
ny/ etc.
53:
Pacificatio, Ziednánie/ Vſpokoyenie.
54:
Pacificator uerbale, Iednacz.
55:
Pacificatorius, a, um, ut pacificatoria le=
56:
gatio, Poſelſtwo o pokóy żądáyące.| BB 3 | Pacificus, |
strona: 285v
kolumna: a
| P ante A & E. |
1:
Pacificus, a, um, Spokoyny/ Skromny/ Czi=
2:
niący pokóy.
3:
Paco, as, are, Spokoyę/ Iednam/ Przeprá=
4:
wiam. Pacare hoſtem, Vſpokoyić/ Vſmie=
5:
rzić nieprziyacielá.
6:
Pacatus, a, um, nomen ex participio, ut
7:
pacatiſſima prouincia, Bárzo ſpokoyna
8:
kráyiná. Hoſtes reddit paccatos, Vskro=
9:
nił/ Vſpokoyił.
10:
Paxillus, uide in dictione Palus.P ante E.
11:
Pecco, as, aui, are, act. prim. Grzeſzę/ Wy=
12:
ſtępuyę/ Chibiam/ Mylę. Si quid in te
13:
peccaui, Ieſlim co przećiw tobie wyſtąpił.
14:
Vide ne in in cognatum pecces, Bácz ábyś
15:
przećiw krewnym nie wyſtępował. Si unam
16:
peccauiſſes dictionem, Byś był yedno
17:
słowko zmylił. Non in multis peccas, &
18:
non multa peccas, Nie myliſz ſie/ nie wie=
19:
le myliſz/ álbo błądźiſz. Reperitur etiam in
20:
paſſiua ſignificatione. Cicer. In patris
21:
uita uiolanda multa peccantur, W przi=
22:
práwieniu oycá o zdrowie wiele bywa grze=
23:
ſzono.
24:
Peccatur imperſon. ſi in re ipſa nihil pec=
25:
catur, Ieſli ſáma nie bywá náruſzona.
26:
Peccatum imprudentiȩ, Z nieobácznoćci ſie
27:
wykrocziło.
28:
Peccatum, peccati, neut. ſec. Grzéch/ Wy=
29:
ſtęp/ Winá. Confiteri peccatum, Znáć ſie
30:
ku wſtępowi. Carere peccato, Nic nie być
31:
winien/ nie wykroczić. In eo eſt pecca=
32:
tum ipſius, W tym wykrocził. Si eſt no=
33:
ſtrum peccatum. Ieſliſmy w tym winni.
34:
Peccatus, huius peccatus, Ci. In uerrem 4
35:
Nemo ita in manifeſto peccatu teneba
36:
tur ubi tantum aliqui legunt peccato.
37:
Peccator, oris, maſc. t. Grzeſznik.
38:
Peccans, antis, participium, Grzeſzący.
39:
Pecorarius, pecorinus, Vide Pecus.
40:
Pecten, pectinis, n. t. Grzebień.
41:
Pecten etiam inſtrumentum texorium.
42:
Płochá tkácka.
43:
Pecten item, Zelázna ſzczotká/ álbo grábie s
44:
żeláznemi zębámi. Citharæ inſtrumen=
45:
tum. Nieyákie naczinie do lutniey którym
46:
ſtruny przed czáſy náciągano y w ſtruny nim
47:
bito. Plectrum uulgo.
48:
Pecten aliquando pro pubæ, Miáſto ło=
49:
ná gdźie włoſy roſtą.
50:
Pectines item ſeu pectunculi, Nieyáki ro=
51:
dzay ryb.
52:
Pecten ueneris herba apud Plin.kolumna: b
| P ante E. |
1:
Pectino, as, are, prim. Czeſzę. Pectinare ſe=
2:
getem, Naſienie máluczko podrosłe pooráć/
3:
álbo broną powliec yáko yeſt obyczay ná nie=
4:
których mieyſcách gdźie czarna á tłuſta yeſt
5:
rola/
6:
Pectinatim aduerbium ad pectinis ſimi=
7:
litudinem factum, Ná xtałt grzebieniá.
8:
Pecto, pectis, pexi uel pexui, & olim pe=
9:
ctiui, pexum, ere, idem quod pectina=
10:
re, Czeſzę. Pectere citharam, Brząkác/ Ná=
11:
ciągać lutnią. Pectere ſtupam, Czoſáć ko=
12:
nopie. Pectere lanā, Chochráć wełnę. Plin.
13:
ſtuppa pectitur ferreis hamis donec
14:
omnis membrana decorticetur, Ko=
15:
nopie bywáyą czoſáne ná żeláznych ſzczotkách
16:
áſz ſie skóry miąſzſze wyłupią. Pectere ue=
17:
ſtes, Zbárwić/ Bárwę podnieść/ Kotnoro=
18:
wáć. Pexa toga, Suknia dobrze skokno=
19:
rowána/ zbárwiona. Pexi capilli, Vczoſáne
20:
álbo vtráfione włoſy.
21:
Pexatus, a, um, Kotnorowáną ſzátą obleczo=
22:
ny.
23:
Pexitas, pexitatis, Plinius lib. II. cap. 24.
24:
Quam non ad hoc pertinere uidetur
25:
cribrata pexitas telæ. Quidam tan=
26:
tum ſunt in ea ſententia, pexas ue=
27:
ſtes eſſe piloſis contrarias, quæ pilis
28:
carent, Które ſą wytárte/ Iuſz więcey bár=
29:
wy ná ſobie nie máyą.
30:
Pectinatus, a, um, ut pectinatum tectum,
31:
Dách ná obie ſtronie pochodźiſty.
32:
Pectinus, a, um, Vczoſány/ Vgłaskány.
33:
¶Compoſita, Depecto, depectis, de=
34:
pexui, xum, ere, Oczoſáć álbo wyczoſáć.
35:
Depectere frondium caniciem, Mech
36:
odrzec z drzéw.
37:
¶Depexus, a, um, Vt, Depexum ali=
38:
quē reddere, Wyczoſáć kogo/ To yeſt do=
39:
brze zá łep dorobić/ vrwáć.
40:
¶Propecto, id eſt ultra longum pecto,
41:
Názbyt długo czeſzę/ álbo ná dół ſzczeſuyę.
42:
¶Repecto, Drugieras przeczoſuyę.
43:
Pectus, oris, neut. tert. Pierśi przednieyſzá
44:
zwłaſzczá część człowieká od ſziye aż do Brzu=
45:
chá. Aliquando pro corde ipſo accipi=
46:
tur, Miáſto ſercá/ też myſli. Aperto pe=
47:
ctore tecum loquar, Bez którey chitroś=
48:
ći s tobą mowić. Nocte die ſuum
49:
geſtare in pectore teſtem, Iuuenalis, W
50:
nocy y we dnie ſwego świadká nośić/ To yeſt
51:
nie dobrego ſumienia być. Corpus ſine
52:
pectore, Człowiek bes rozumu. Toto pe=
53:
ctore aliquē amare, Serdecznie/ Vprzey,
54:
mie kogo miłowáć. Sapit hic pleno pe=
55:
ctore, Ma rozum w głowie.
56:
Pectuſculum diminut. Serduſzko.| Pectunculus, |
strona: 286
kolumna: a
| P ante E |
1:
Pectunculus piſcis, qui & pecten dicitur,
2:
Nieyáki rodzay morskich ryb.
3:
Pectoroſus, a, um, Pierśiſty/ który ma wyſo=
4:
kie álbo ſzerokie pierśi.
5:
Pectoralis, & hoc le, Co ku pierśióm należy.
6:
Pectorale, ſubſtantiuum, n. Załogá.
7:
¶Expectorare pro pectore eijcere, ob=
8:
ſoletum.
9:
Pecuaria, peculium, Vide Pecus.
10:
Peculiaris, & peculioſus, Vide Peculium,
11:
in Pecus.
12:
Pecus, oris, & pecus, pecudis, f. t.
13:
Pecus item n. indeclinabile in ſingulari,
14:
in plurali pecua, pecuū, pecubus An=
15:
tique. Cato in genitiuo plurali pecui=
16:
um dixit, Bydlę/ Wſzelákie zwierzę które=
17:
go człowiek vżiwa yáko wół/ krowá/ kóń/
18:
Owcá/ Oſieł/ kozá/ etc.
19:
Pecudes etiam Elephantos uocat. Plin.
20:
Pecus equinus. Stado końskie.
21:
Pecus uolatile, Ptaſtwo. Nam plerum
22:
peccus accipitur pro multitudine
23:
pecorum, Miáſto trzódy álbo ſtádá.
24:
Pecorinus, a, um, Bydlęcy/ zwłaſzczá co od
25:
bydłá pochodźi.
26:
Pecoreus, a, um, idem.
27:
Pecorarius, rij, Páſtuchá.
28:
Pecuarius, rij, idem,
29:
Pecuarius, a, um, adiectiuum, Bydlęcy álbo
30:
co ku ſtádu á trzodźie należy. Pecuarium
31:
facere, Bydłem ſie obchodźić. Erat ei pe=
32:
cuaria res ampla, Miał wielkie ſtado by=
33:
dłá. Canis pecuarius, Pies zá bydłem
34:
chodzący.
35:
Pecuaria, pecuariorum plurale tantum,
36:
Oborá/ Owczárnia/ Też Trzódá/ álbo ſtádo.
37:
Pecuaria etiam dicebantur omnia ex
38:
quibus populus Romanus habebat
39:
redditus.
40:
Pecuaria, æ, Pożitek goſpodárſtwá od by=
41:
dłá/ álbo nauká obeſcia s bydłem/ też oborá
42:
álbo mieyſce gdźie bydło ſtawa.
43:
Pecuatus, id eſt ſtultus, Obſoletum.
44:
Pecuinus, a, um, Bydlęczy/ by bydło.
45:
Peculium, lij, Wſzelákie dobra/ á właſność
46:
wysłużona y wirobiona. Eſt enim ſeruorū
47:
proprium ſicut pecunia nobilium,
48:
Meum eſt peculium, Moyá właſność
49:
yeſt/ Moyá praca.
50:
Cui homini hodie peculi numus non
51:
eſt plumbeus, Który człowiek nie ma ołow=
52:
nego pieniądzá ná wſziſtki ſwey máyętno=
53:
ścy. Caſtrenſe peculium, Máyętność w
54:
żołnierski służbie doſtána.
55:
Peculiolum, li, diminutiuū, Máyętniczko/
56:
máła właſność.kolumna: b
| P ante E. | 286 |
1:
Peculiaris, & hoc re, Właſny/ Oſobliwy.
2:
Plin. Me uero peculiaris quædam im=
3:
pedit ratio, Oſobliwa mi przigodá wádźi.
4:
Peculiari inuidia naturæ, Z właſney nie=
5:
nawiśćy/ przirodzenia ſwego. Peculiare
6:
edictū ne quis, Oſobliwe wywołánie etc.
7:
Peculiare uinum Vlpianus id uocat
8:
quod ſerui habuerunt.
9:
Peculiariter, Oſobliwie/ Właſnie.
10:
Peculioſus, a, um, Bogáty/ Dobrze ſie máyą=
11:
cy/ Doſtátny,
12:
Peculiatus, a, um, idem.
13:
Peculio. as, are, pro peculium auferre,
14:
Kraść/ w cudzą właſność ſie wmietáć.
15:
Peculator, oris, Ten który Rzecz poſpolitą/
16:
álbo krolá krádnie.
17:
Peculatus, huius peculatus, Kradźieſtwo
18:
Rzeczyſpoſpolitey/ álbo skárbu krolewskie=
19:
go. Reus peculatus. Náleźiony winnym w
20:
krádzieży Rzeczypoſpolitey.
21:
Pecunia, æ, f. prim. Pieniądze.
22:
Pecuniæ in plurali. Dobrá ták leżąće yako y
23:
ruſzáyące. Pecuniam facere, & pecuniam
24:
conficere, Zámágáć ſie w pieniądze y w ynſze
25:
máyętnośći.
26:
Pecuniola diminutiuum, Pieniąſzki.
27:
Pecunioſus, a, um, Pieniężny/ Bogáty w pie=
28:
niądze. Copijs rei familiaris locuples
29:
& pecunioſus, W goſpodárſtwio y w pie=
30:
niądze zámożiſty. Pecunioſæ artes, Nauki
31:
pieniężne/ pożiteczne.
32:
Pecuniarius, a, um, Co ku pieniędzom należy.
33:
Inopia rei familiariæ, Niedoſtátek pienię=
34:
żny. Laborat inopia rei pecuniariæ,
35:
Nie ma pieniędzy.
36:
Peculor, aris, ari. Z ſpoſpolitey skrzinki á z
37:
poſpolitego skárbu kráść.
38:
¶Depeculor, aris, ari, idem, Depecu=
39:
latus eſt ciuitatem, Okradł miáſto. De=
40:
peculari laudem alicuius, Odrzeć kogo
41:
z yego chwały.
42:
¶Depeculator, Złodźiey.
43:
Peculaſſere pro deeculari obſoletum.
44:
Peda ueſtigiū humanū Feſtus obſoletū.
45:
Pedamen, huius pedaminis et Pedamen=
46:
tum, huius, ti, Podporá/ Tycz/ wſzeláka pod=
47:
porá którą drzewá podpieráyą.
48:
Pedalis, pedneus, pedio. Vide Pes.
49:
Pedemontiū. & Pedemōtanus, uide Mons.
50:
Pedarij dicuntur qui in ſenatu ſententiam
51:
non dicunt, ſed ab alio dictam com=
52:
probant, Rádni pánowie którzi nie wo=
53:
tuyą tilko przizwalayą.
54:
Pedatim, pedatus, pedatum, Vide Pes.
55:
Pedes, Pedetis, Vide Pes.
56:
Pedeſter, peditatus, pedetentim, Vide Pes.
57:
Pedica, Vide Pes.| BB 4 | Pedicinus, |
strona: 286v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Pedicinus, pedicini, apud Catonem quid
2:
fit ignoratur Calepinus dixit eſſe idem
3:
quod Pes.
4:
Pediculus, pediolus, Pediſequus, Vide
5:
Pes.
6:
Pedo, pedis, priora longa pepedi, pedere.
7:
Pierdzę.
8:
¶Oppedo, dis, di, ere, Ia też záś pierdzę/
9:
Pierdel zá pierdel dáwam. Metaph. Gárdzę/
10:
zá nic nie mam. Oppedere cōtra tonitrua
11:
prouerbium, Nie dbáć nic/ namniey ſie nie
12:
lękáć grzmieniá.
13:
Pedo, as, are, primæ coniung. idem quod
14:
uado. Idę.
15:
¶Repedo, Wrácam ſie. Aliquando Pe=
16:
dare ſignificat ſuſtentaculum uitibus
17:
& arboribus adhibere, Podeprzeć/ Ty=
18:
czámi podeprzeć winnicę. Pedata uinea, Ty=
19:
czámi nátkniona.
20:
¶Impendo, as, are, idem quod Pedo,
21:
ſcilicet, Tyczámi nátikam.
22:
Pedum, huius pedi, Pręt álbo pálicá páſtur=
23:
ska.
24:
Peduſculus paruus pes, Nòſzká.
25:
Peganon, Latine alba ruta dicitur.
26:
Pegaſa, uel pegaſæ ciuitas Theſſaliæ.
27:
Pegaſæus, a, um, & Pegaſicus, a, um. Ie=
28:
den ztámtąd.
29:
Pegaſus, maſc. ſecund. penult, cor. equus
30:
᾽απὸ τη̃ς πηγη̃ς, id eſt fronte dictus qui
31:
dicitur pede fontem in Helicone mon=
32:
te aperuiſſe, qui ab eo Hippocrene ap=
33:
pellatus eſt muſis ſacratus.
34:
Pegaſides propterea dicuntur poëtarum
35:
ſcilicet fabulæ,
36:
Pegma, atis, & pecma, pecmatis, Nieyá=
37:
kie drzewiáne naczinie álbo budowánie w któ=
38:
re obrázy ſtáwiano/ Puzdro álbo ſzáfá obráżná
39:
może być zwáne/ też nieyákie kuglárskie chło=
40:
piętá/ álbo mietelnicy y rozmáyite przipráwy
41:
málowáne. Cuiuſmodi machinæ olim
42:
Triūphis et ſpectaculis producebātur.
43:
Peiero, Vide Iuro.
44:
Peior & peius, Vide Malus.
45:
Pelagus, gi, tam, maſc. neut. Głebokość álbo
46:
dno morskie.
47:
Pelagicus, a, um, Morski, a, e.
48:
Pelagia, pelagiæ, purpura hoc eſt piſcis
49:
uel concha marina.
50:
Pelagmin ſuccus, Cōche marine, Szárła=
51:
tna fárbá.
52:
Pelamis, dis, fem. t, Nieyáki rodzay morskich
53:
ryb.
54:
Pelargus, gi, Latine ciconia, Bocian.
55:
Pelaſia, æ. f. p. olim Theſſalia dicta aut Pe=
56:
loponeſus, Pelaſij populi ibidem,
57:
Grekowie.kolumna: b
| P ante E. |
1:
Pelaſgis, regio Achaiæ, unde pelaſgus, a,
2:
um, Ieden ztámtąd.
3:
Pelaſgus, Nieyáki rodzay Laurowego drzewá.
4:
Pelicinum nomen herbæ.
5:
Pelethronium, ne. ciuitas Theſſaliæ & Pe=
6:
lethroni, Lud Lápithe zwány.
7:
Pelenthronicus item, Właſne ymię tego który
8:
naprzod narzędy końskie wynálasł/ yáko wę=
9:
dźidło/ śiodło/ vzdę/ etc.
10:
Pelias haſta Achillis, Drzewo Achilleſowe.
11:
Pelicanus, huius ni, maſc. ſec. Ptak w Egi=
12:
pcie/ Pelikan/ którego to yeſt przirodzenie że
13:
krwią ſwoyą drápiąc ſobie noſem ſwym pierśi
14:
ptaſzętá ſwe gdy od wężów bywáyą záduſzone
15:
pokrápia á ták ye záś ożiwia. Eadem cum
16:
Onocrotalo ut quidam ſcribunt.
17:
Pelides, maſc. patronymicum, Peleuſow
18:
ſyn Achilles.
19:
Peligni, ma. populi Italiæ Marſcis finitimi.
20:
Pelion, n. mons Theſſaliæ.
21:
Pella, æ, f. p. Miáſto Mácedońskie ná brzegu
22:
morzá Aegni/ w którym ſie Philippus Ale=
23:
xándra wielkiego ociec vrodźił.
24:
Pellæus, a, um, Któ ztámtąd yeſt. Et Alexan=
25:
der Pellæus iuuenis uocatur, Eſt etiam
26:
Pella urbs Syriæ.
27:
Pellax, & pellex, Vide Lacio.
28:
Pellego, idem quod perlego, Vide Lego.
29:
Pellenæ, pen. prod. Pellenarum oppidum
30:
Achaiæ unde Pellenæus, a, um.
31:
Pelliceo, Vide Lacio.
32:
Pellis, huius lis, fem. te, Skórá/ Lupieſz. właſ=
33:
nie.
34:
Pellicula. diminutiuum, Skórká/ Lupieżnik.
35:
Pelliceus, a, um, Skórzány/ Futrzny. Pellicea
36:
ueſtis, Szubká.
37:
Pelliceum, neut. ſubſtantiue idem, Szubká/
38:
Pellitus, a, um, pen. prod. W ſzubkę vbrány/
39:
álbo futrem podſzity.
40:
Pelliculo, as, are, Futrem podbiyam.
41:
Pelliris Galerus ex pelle factus CC. Fu=
42:
trzány bieryt.
43:
Pellio, onis, Kuſnierz.
44:
Pello, lis, li, ſum, ere, Pędzę/ Biyę. Pellere fri=
45:
gus, Wygániáć źimno/ To yeſt odeymowáć ſie
46:
źimnu. Pellere timorem animo, Nie bać
47:
ſie. Facile pellas ubi uelis, Latwie go wy=
48:
pędźiſz wyżemeſz gdy yedno będźieſz chciał. A
49:
foribus aliquem pellere, Przepłoſzić álbo
50:
odegnáć od drzwi. Pulſus ex ea regione,
51:
Wygnány z tey kráyiny. Quisnam pepu=
52:
lit tam grauiter fores, Kto ták bárzo vde=
53:
rził we drzwi. Pellere in exiliū, Wywołáć.
54:
Miles pellitur, Bywa precz wypędzón. Pelli
55:
patria, Być wygnany z oyczizny. Pelli regno
56:
ac ſedibus, Pelle animo timorem, Nie
57:
bóy ſie.| Pulſus, |
strona: 287
kolumna: a
| P ante E. |
1:
¶Pulſus, huius pulſus, Wygnánie. Też
2:
Kołátánie/ zwonienie. Pulſus campanarū,
3:
Zwonienie. Pulſus arteriarum, Odbiyánie
4:
álbo żił drżenie.
5:
¶Pulſo, as, are, frequentati, Vſtáwicznie
6:
biyę/ wygániam/ Też dzwonię. Pulſare ho=
7:
ſtium, Zákołátáć we drzwi. Pulſare Ly=
8:
ram uel citharam pectine, Gráć ná Lu=
9:
tni. Meum pectus pulſat, Tłucze álbo drżi
10:
mi ná ſercu.
11:
¶Pulſatus, a, um, particip. Vbity. Vtłu=
12:
czony/ Wypchniony/ Wyrzucony. Pulſatum
13:
in pila ſemen, W możdżerzu vtłuczono.
14:
Qui ſe pulſatum a Celio dicebat, Po=
15:
wiedáyąc że go Celius vbił.
16:
¶Pulſatio uerbale, Bicie/ Stós/ Kołátánie/
17:
Zwonienie Pulſatio ſcutorum, Tárczi ye=
18:
dná o drugą ſtoſowánie bicie.
19:
¶Pulſula, pulſulȩ, dimin. Kroſtá/ Wzdę=
20:
cie. Pro quo fortaſſis in autoribus le=
21:
gendum Puſtula.
22:
¶Pulſatilis, læ, Vt, Pulſatiles uenæ idē
23:
quod Arteriæ, Ziły któremi dech wchodźi
24:
y wychodźi.
25:
¶Pulto, as, are, a ſupin, pultū, quo anti=
26:
qui utebantur idem quod pulſo, Plau.
27:
lbo & pultabo ianuam, Poydę y záko=
28:
łácę we drzwi.
29:
¶Pulſito, as, are, aliud frequent. idem
30:
ſignificans, Bez przeſtanku kołácę.
31:
¶Compoſita, Appello, appellis, ap=
32:
puli, pen. cor. appulſum, appellere. Eſt
33:
uerbum actiui generis, & proprie dici=
34:
mus, nauis appulſa eſt non autem ap=
35:
pulit, ſed homo aut uentus nauem ap=
36:
pulit, Do brzegá prziwodzę/ Przipłiwam.
37:
Cum ad littus idem appuliſſet, Gdy do
38:
tegóſz brzegá przipłinął. Appellere ad ali=
39:
quem, Przibliżić ſie do kogo. Alexandrum
40:
in Italiā claſſe appuliſſe conſtat, Pew=
41:
na rzecz yeſt że Alexánder do Włóch s obozem
42:
náwodnym przipłynął. Appellere etiam
43:
eſt, Przignáć/ Dognáć. Vt appellere ad
44:
aquam animalia, Bydło do wody dognąć.
45:
Et Metaphorice, Wziąć co przedſię/ vdáć
46:
ſie ná co. Vt appellere animum ad litera=
47:
rum ſtudia, Chcieć vczić. Mentem ad
48:
philoſophiam appellere idem.
49:
¶Appulſus, a, um, participium, Przi=
50:
płyniony do brzegá.
51:
¶Appulſus huius appulſus, Przipły=
52:
nienie.
53:
Appulſus ſolis, Metaph. pro ſolis ac=
54:
ceſſu, Przibliżenie słóńcá.
55:
¶Compello, lis, compuli, compul=
56:
ſum, ere, Weſpołek zganiam/ zgromádzam/
57:
Też przimuſzam. In gregem compellere,kolumna: b
| P ante E. | 287 |
1:
Ná yednę gromádę ſpędźić. Compellere
2:
in unum idem, compellere & congre=
3:
gare idem.
4:
Diſpellere & compellere contraria, In
5:
anguſtias aliquem compellere, W ciáſny
6:
kąt kogo wegnáć/ Przimuśić. Aliquem ad
7:
laqueum compellere, Przimuśić kogo
8:
áby ſie obieśił.
9:
¶Compulſo, as, are, frequentatiuum,
10:
Bić o co/ Brzękáć.
11:
¶Depello, Odganiam/ Wyganiam/ Odda=
12:
lam/ Odbiyam. Depellere urbe, Wygnáć
13:
z miáſtá. Depellere loco & depellere de
14:
loco, Wygnáć. Depellere a ſe, Odbić od
15:
ſiebie. Depellere ſuſpicionem a ſe, Odda=
16:
lić. Depellere famem cibo & potione.
17:
Tela depellere, Odbić. Depellere agnū
18:
matre, Oſtáwić. Depellere lacte idem.
19:
Depulſi agni, Oſtáwione yágniętá.
20:
¶Depulſo, as, are, frequentatiuum, V=
21:
ſtáwicznie wyganiam/ Oddalam/ etc.
22:
¶Depulſor uerbale, qui depellit, Od=
23:
daliciel.
24:
¶Depulſio, onis, uerbale fem. Oddale=
25:
nie/ Odbicie/ Odegnánie/ Odpędzenie.
26:
¶Expello, Wypędzam/ Wyganiam. Ex=
27:
pellere aliquem regno, Wugnáć z Kró=28:
lewſtá. Bonis & fortunis omnibus ex=
29:
pellere, Ze wſziſtkiey máyętnośći wygnáć.
30:
Expellere ſe a periculo, Vwieść przed
31:
nieyáką niebeſpiecznośćią. Expellere ex
32:
patrimonio. Expellere deſidiam ex
33:
corde, Odyąć ſie leniwſtwu.
34:
¶Expulſo, as, are frequentatiuum, Bes
35:
przeſtanku wypędzam.
36:
¶Expulſio, onis, Wygnánie/ Wypędzenie.
37:
Bene meritorum ciuium expulſiones,
38:
Dobrze záchowáłych mieſzczan z miáſtá wy=
39:
rzucánia. Expulſor, oris, Wypędźiciel.
40:
¶Expultrix, uerbale f. Vt, Expultrix
41:
uitiorum philoſophia, Wypędźicielká
42:
wſzech niecnot.
43:
¶Expulſim aduerbium id eſt frequen=
44:
ter pulſando Calep. ſine authore.
45:
¶Impello, Pobudzam/ Przimuſzam/ Wpy=
46:
cham/ wgániam Impellere haſtam, Drzewo
47:
wepchnąć/ Albo záwádźić drzewem. Nullo
48:
impellente cadebant, Pádáli ácz ich nik nie
49:
gonił. Diſputatio impulit ut ita crede=
50:
rem, Przimuśiłá. Animos in ſpem im=
51:
pellere, Dodáć dobrey nádzieye.
52:
¶Impulſus, a, ū, Przimuſzony/ Pobudzony
53:
¶Impulſus, huius ſus, Pobudzenie/ Do=
54:
dánie chući. Tuo impulſu, Zá twoyą potu=
55:
chą. Impulſu ueſtro loquor, Zá przimu=
56:
ſzenim wáſzym. Impulſus ſcutorum, O=
57:
trącenie tarczy. Primo impulſu, Pierwym
58:
zápárciem.| ¶Impulſio, |
strona: 287v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
¶Impulſio uerbale, idem, Impulſione
2:
tua iam factus ſum hilarior, Zá potuchą
3:
twoyą.
4:
¶Impulſor, impulſoris, Pobudźić/ Po=
5:
duſzcziciel. Me impulſore hæc non fecit,
6:
Nie zá moyim poduſzczenim. Me impulſo=
7:
re hanc emptam eſſe ait, Powieda żem mu
8:
ná to rádźił/ áby tę kupił. Suaſor & impul=
9:
ſor profectionis meæ, Ráycá/ y pobudźi=
10:
ciel yechánia mego/ to yeſt ón mu rádźił y po=
11:
budzał ná tę drógę.
12:
¶Propello, Pogániam/ dáley pomykam/
13:
Popycham/ Spieram. Propellere inimi=
14:
cos, Zeprzec nieprziyacioły. Propellere a
15:
caſtris, Pognáć od obozá. Propellere pe=
16:
cus paſtum, Bydło pognáć ná paſzą. Pro=
17:
pellere periculum, Oddalić.
18:
¶Propulſo, as, are, frequentatiuum,
19:
Odeymuyę/ Odbiyam/ Odganiam. Propul=
20:
ſare ac propellere impetum inimico=
21:
rum, Náyechánia nieprziyaciół zeprzeć. Pro=
22:
pellere iniurias hominum, Odyąć ſie
23:
krziwdźie. Morbos remedijs propulſa=
24:
re, Niemocy lekárſtwem oddalić. Propul=
25:
ſare famam, frigus, & ſimilia.
26:
¶Propulſatio, Oddalenie/ Spárcie/ Od=
27:
yęcie.
28:
¶Perpello id eſt perfecte pello. Doga=
29:
niam/ Dopieram. Perpellere ad deditio=
30:
nem, Dognáć áż do poddánia.
31:
¶Repello, Odpędzam/ Spieram Odbiyam.
32:
Niedopuſzczam. Clauis ac fuſtibus repu=
33:
lerunt, Máczupgámi y kiymi odpędźić. Vim
34:
ui repellere, Gwałt gwałtem odeprzeć. A
35:
gubernaculis ciuitatum repellere, Być
36:
wyrzucón z vrzędów. Ab eius templi adi=
37:
tu repeluſti, Odbiłeś mie od prziſtępu/ Nie
38:
dopuśćiłeś mi prziſtępić. Seruitutem a cer=
39:
uicibus repellere, Wyłamáć ſie z niewoley
40:
¶repulſus, a, um, participium, Odbity/
41:
Spárty/ Odpędzony. Repulſus foribus,
42:
pro a foribus, Odpędzony ode drzwi.
43:
¶Repulſus, huius repulſus, Odegnánie/
44:
Odpędzenie.
45:
¶Repulſa, æ, fem pri. reiectio ad hono=
46:
re & dignitate, Odmowienie/ Wzgárdze=
47:
nie. Accipere repulſam & ferre repul=
48:
ſam. Nie chcieć być prziyęt ná vrząd/ Być
49:
przerzucón przes nogę w przipowieści. Poſt
50:
tres repulſas, Po trzecim odrzuceniu álbo
51:
odmówieniu doſtoynośći. Duas ædilitatis
52:
accepit repulſas, Dwá kroć mi odmówio=
53:
no doſtoynośći.
54:
¶Diſpello, Roſpycham/ Rozeymuyę/ Roz=
55:
biyam. Ventus diſpellet iſtas nebulas,
56:
Wiátr rozbiye ty mgły. Diſpellere & De=
57:
pellere contraria, Diſpellere caliginemkolumna: b
| P ante E. |
1:
ab animo, Siąć mgłę z vmysłu/ To yeſt
2:
dodáć komu rozumu/ Vczinić rozumnym.
3:
Pello, as, aui, are, non eſt in uſu, ſed com=
4:
poſi. Appello, as, aui, are, de quo ſupra
5:
¶Compello, as, aui, Mówię tu komu.
6:
Humaniſſime compellauit, Bárzo Lucko
7:
Vkłádniuchno ku mnie mówił. Blande ho=
8:
minem compellare, Lágodnie s człowie=
9:
kiem mówić. Nomine aliquem compel=
10:
lare, Właſnym ymieniem kogo záwołać.
11:
¶Compellare aliquando ſignificat,
12:
Ruſzić/ Dotknąć kogo słowy. Vt compel=
13:
lauit eum in contione, Ruſził go słowy ná
14:
ſpolnym zgromádzeniu.
15:
¶Compellatio uerbale, Miánowánie/
16:
Záwołánie/ Też Dotknienie.
17:
¶Interpello. Wmiátam ſie komu w rzecz/
18:
przeſzkadzam komu rzecz álbo yáką ſprawę
19:
yego. Nihil te interbellabo continentem
20:
orationem audire malo, Nie chcęc przeſz=
21:
kádzáć rzeczy wolę cáłey rzeczy wysłucháć. In=
22:
terpellare negotio aliquem, Pytać kogo.
23:
¶Interpello aliquando interumpo uel
24:
impedio, Záwádzam/ Przeſzkadzam. Tota
25:
res interpellata eſt bello, Cic. Przeſzko=
26:
dziłá woyná wſziſtki rzeczy. Debitorem
27:
interpellare, Vpominác ſie dłużników
28:
długu.
29:
¶Interpellare item, Prośić/ Zędáć kogo ócz
30:
¶Interpellatio uerbale, Záwádzánie/ Prze=
31:
ſzkadzánie.
32:
¶Interpellator, oris, Wádźiciel/ Przeſzko=
33:
dźiciel. Interpellare aliquem pro aliquo,
34:
Przicziniác ſie zá kim.
35:
Pellos pelli genus, ardeæ, Czáplá.
36:
Pelluceo, idem quod perluceo, Vide Lux
37:
uel Luceo.
38:
Pelluo idem quod perluo. Vide Luo.
39:
Pelluuium, uij, Miednicá/ álbo fáská do vmy=
40:
wánia nóg. Sicut Malluuium, Miednicá
41:
do vmywánia rąk. Pollubrum idem.
42:
Peloponeſus, fem. ſecund. penult. prod.
43:
Kráyiná w Greciey miedzy dwiemá morzomá.
44:
Ionio et Aegeo alias Pelaſgia nūc Mo=
45:
rea dicitur, W którey známienite miáſtá
46:
były yáko. Argos Lacedæmon.
47:
Pelops, maſc. filius Tantali.
48:
Pelopeius, a, um, adiect.
49:
Peloris, pen. prod. peloridis, Nieyáki ro=
50:
dzay ryb w skorupách yáko ráki.
51:
Pelorus, pen. pro. m. Przedgórze w Siciliey.
52:
Pelorius, Latine Excelſus, uaſtus, Wyſoki
53:
Wielki/ Szeroki.
54:
Pelta, æ, Máła tárćicá ná poły okrągła.
55:
Peltiſta, æ, maſc. idem.
56:
Peltatus, a, um, Który tákową tárczę nośi.
57:
Peluis, huius peluis, Miednicá.| Peluſium, |
strona: 288
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Peluſium, ſij, unum ex oſtijs Nili, et ciui=
2:
tas Aegipti cuius populi Peluſiotæ.
3:
Peluſius, a, um, adiect.
4:
Peluſiacus, a, um.
5:
Peluſianus, a, um, Ieden ztámtąd.
6:
Peminoſus, a, um, Feſtus annotauit ex
7:
Varrone, ubi nūc legitur Aeſtu rimoſꝰ.
8:
Penarius, penarij, ut legit Feſtus maſc. ſe.
9:
uel ut Varro de lingua Latina Penaria
10:
æ, ut uero alij Penarium, rij, Spiżárnia/
11:
Komorá do chowánia potráwnych rzeczy.
12:
Penates. penatium, penatibus, maſc, Bo=
13:
gowie domowi przed czáſy byli wierzeni.
14:
Pendeo, pendes, pependi, penſum, pende=
15:
re, Wiſzę/ áni mie tám áni mie ſám/ wątpię.
16:
Metaph. Sagittæ pendebant ab hume=
17:
ro, Strzáły wiśiáły od rámion. Pendere
18:
per pedes, Zá nogi wiśieć. Pendet a ue=
19:
ſtra ſalute noſtra ſalus, Náſze zdrowie ná
20:
wáſzym należy. Pendit Reſpub. a Bruto,
21:
Stoyi ná Brucie. Pendere ex alicuius ar=
22:
bitrio, Wedle woley cziyey żić. Pendere
23:
promiſſis, Ná cziych obietnicách wiśieć.
24:
Pendeo animi, Nie wiem co mam począć áni
25:
mie tám áni mie ſám. Pendet ab illius ore,
26:
Nie śmie nic począć yedno co ón każe. Pen=
27:
det ſpe extrema uita illius, Ná włós ku
28:
ſie dzierży żiwot yego. Pendet per ſe dra=
29:
gmas decem, Sámi przes ſię wazą dźieśięć
30:
łótów. Narrantis coniunx pendet ab o=
31:
re uiri, Pilnie zádźiwiwſzy ſie słucha. Pende=
32:
re animi pro animo, more antiquo pro
33:
dubium eſſe Wątpić/ W boyáźni być.
34:
Pendens, tis participium ſiue nomen ex
35:
participio, Wiſzący. Pendentes alæ, Wi=
36:
ſzące skrzidłá.
37:
Pendulus, a, um, Záwieśiſty/ Pochodźiſty.
38:
Pendula loca, Pochodźiſte mieyſcá. Pen=
39:
dulum uinum, Wino w groniech ná winni=
40:
cy wiſzące.
41:
Penſilis, & hoc le, Záwieſzony/ Wiſzący.
42:
Quod ſcilicet ſuſpenſum et ſublime eſt,
43:
Penſilis currus, Koliepká. Penſile geſta=
44:
torium idē, fecit ſe penſile, Obieśił ſie.
45:
Penſilis lychnus, Wiſząca lámpá.
46:
Penſilia uehicula, Wiſzące wozy.
47:
Penſilis hortus, Ogrodek ná tramiech álbo ná
48:
róſtowániu w zgórę przi oknách vcziniony.
49:
Penſum, penſi, n. ſ. Kądźiel/ To yeſt ták wiele.
50:
przędze álbo wełny yáko ná yednę kądźiel czi=
51:
nią. TRahere penſa, Prząść. Penſum fa=
52:
cere, Kądźiel ſwą oprząść.
53:
Penſum aliquando pro filis, Miáſto nići/
54:
Przędze.
55:
Penſum per translationē, Robotá ná yeden
56:
dźień/ Obrok roboty. Nondum abſolui
57:
hodie meum penſum, Ieſzczem ſwegokolumna: b
| P ante E. | 288 |
1:
obroku dźiś nie wypełnił. Me ad meum
2:
munus penſum reuocabo, Wrocę ſie.
3:
Accurare penſum, Polecenie álbo obrok
4:
dźienny wypełnić. Cōficere penſum, Exi=
5:
gere pēſum. Peragere operis ſui penſū,
6:
¶Compoſi. Dependeo, es, di, ſum, ere,
7:
Zwieść ſie. Dependet illi collo torques,
8:
Zwieśił mu ſie łáńcuch z ſziye. Omnis illorū
9:
ſalus de noſtra ſalute dependebat.
10:
¶Impendeo, Wiſzę ná czim/ Przibliżam ſie/
11:
Nádchodzę. Impendent magni tumultus
12:
bellorum, Wielkie walki ſą zá páſem/ Przi=
13:
bliżáyą ſie. Impendebat mons altiſſimus,
14:
Nád námi bárzo wielka górá byłá. Impen=
15:
dēt te mala. Oczekawa cie wielkie nieſzczęś=
16:
ćie. Nunc iam alia cura impendet pe=
17:
ctori, Inſze teras mam ſtáránie ná ſię/ Inſze
18:
mi teras w głowie czwała. Impenſa uolū=
19:
tas pro propenſa, Chutliwa wola.
20:
¶Impendens participium, Nádchodzą=
21:
cy/ Przibliżáyący. Plin. Impendēte pluuia
22:
ſeri iubent, Gdy ſie ná deſzcz zbiera ſiać ka=
23:
żą. Impendens dolor, Przibliżáyąca ſie bo=
24:
leść.
25:
¶Superimpendeo, Wiſzę nád czim/ Gro=
26:
żę ſie páść.
27:
¶Propendeo, Záwieſzam ſie/ Skłániam ál=
28:
bo ſchilam ſie. Propendere in aliquem in=
29:
clinatione uoluntatis, Mieć chuć przećiw=
30:
ko komu.
31:
¶Propendens particip. Ná dół ſie zwie=
32:
ſzáyący.
33:
¶Propenſus, a, um, participium et no=
34:
men ex participio, Pochilny. Et Metaph.
35:
Addictus uel deditus, Chutliwy/ Vkłá=
36:
dny/ Skłonny. Propenſior ad uolupta=
37:
tem, Skłonnieyſzy ku roſzkoſzam. Propen=
38:
ſus ad bene merendum, Chutliwy ku zá=
39:
chowániu ſie komu. Propenſum ad diſcen=
40:
dum, Máyący chuć ku vczeniu. Propenſo
41:
animo aliquid facere, S cziſtą chucią.
42:
Propenſior in alteram partem, Chutli=
43:
wſzi ku drugiey ſtronie. Propēſior in neu=
44:
tram partem, Nie mniey yedney ſtronie
45:
żiczy yáko y drugiey.
46:
¶Propenſe, aduerb. Chutliwie.
47:
¶Propenſio, uerbale, Chuć, Wola/
48:
Skłonność przećiw komu.
49:
Pendo. dis, di, ſum, ere, act. Ważę. Ponde=
50:
ro et per translationē, Conſidero æſti=
51:
mo, Obaczawam/ Roſmyślam ſie/ Szácuyę.
52:
Nunquam oſtendiſti quanti illū pen=
53:
deres, Nigdyś nie okazał yákoś go ſobie ważił
54:
Rem uobis proponam uos eam ſuo
55:
nominis pondere penditote, Chę wam
56:
rzecz przed oczy położić á wy yą yáko ſie ſámá w
57:
ſobie má vwaſzcie| Pendere |
strona: 288v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Pendere item, Płáćić. Pendere uectigal,
2:
Czlić/ Cło zápłáćić. Pendere uſuram, Od=
3:
dáć lichwę. Pendere pœnas, Być skaran.
4:
Pendere pœnas magiſtro, Wźiąć chłoſtę
5:
od miſtrzá. Syrus mihi tergo pœnas
6:
pendet, Zádkiem mi to zápłáći/ Odbiyę to
7:
ná niem.
8:
Penditur imperſonale Plinius. Iterum
9:
publicanis imperij noſtri penditur,
10:
Bywa płácono celnikóm. Ibi res ſpectatur
11:
non uerba penduntur, Ná rzecz ſámę tám
12:
wzgląd máyą nie vważayą słów.
13:
Penſo, as, are, frequentatiuum, Vſtáwi=
14:
cznie vważam/ Szácuyę. Penſare amicos
15:
factis, Ty zá prziyaciele mieć y ſzácowáć/ któ=
16:
rzi nie lutuyą czinić dla prziyacielá, Penſare
17:
argento pro emere, Kupić. Penſare ui=
18:
cem. Oddáć/ Záwetowáć. Penſare ſingu=
19:
la, Wſziſtki rzeczy pilnie vwáżić. Penſare
20:
aliquid ex alio, Iednę rzecz z drugiey ſzáco=
21:
wáć.
22:
Penſator uerbale, Szácownik/ vważiciel.
23:
Penſatio, penſationis in Biblijs pro pen=
24:
ſione.
25:
Penſito, as, are, frequentatiuum, a penſo
26:
frequentatiuo, Dobrze vważam/ Myślę/ y
27:
Rozmyślam/ y to y owo przed ſię bierzę/ Ro=
28:
zbieram rzecz ſam s ſobą.
29:
Penſitare item, Płáćić Czinſzowáć.
30:
Penſitatio, Oddánie/ Záwetowánie.
31:
Penſitator, penſitatoris, Ten który vważá á
32:
rozbiera rzecz/ Rozmyślny.
33:
Penſor, oris, idem.
34:
Penſiculo, as, are, idem quod penſitare.
35:
Penſiculate aduerbium, Vważnie/ Pilnie/
36:
Rozmyſlnie. Calep. ſine authore,
37:
Penſiculator idem quod penſitator.
38:
Penſitatus, a, um, participium, ſiue no=
39:
men ex participio, ut res pēſitata, Rzecz
40:
dobrze vwáżona.
41:
Penſio, penſionis, Zápłátá/ czinſzowánie/
42:
Czinſz/ Lichwá.
43:
Penſionarius qui penſionem alicui ſol=
44:
yere tenetur, Czinſzownik/ Penſionarz. Cal.
45:
ſine authore.
46:
Penſiuncula, diminutiuum, Czińſzik.
47:
Penſum. penſi, neut. ſecund Rozmysł. Vo=
48:
bis quid faciatis minus penſi eſt, Nic
49:
wy o tym nie myślicie. Albo nie macie ná to
50:
żadnego rozmysłu co byście mieli czinić. Ni=
51:
hil penſi habere, Nic o czim nie myślić. Nic
52:
nie dbáć.
53:
Penſior, & hoc penſius, Ważnieyſzy. Plaut.
54:
Altera utra ſit conditio penſior uir=
55:
ginem ac uiduam habere, Która by
56:
rzecz ze dwu lepſza álbo łácnieyſza ku ſzácowá=kolumna: b
| P. ante E. |
1:
niu/ á vważeniu byłá. Nihil quicquam
2:
eſt charius penſiuſ nobis quam noſ=
3:
met ipſi, Nic nie mamy lepſzego ani ważniey=
4:
ſzego yáko ſámi ſiebie.
5:
¶Compoſita a pando, Paruipendo,
6:
is, ere, Zá nic nie mam/ Nie wáżę.
7:
¶Floccipendo & Nihilpendo idem.
8:
¶Magnipendo, Wyſoko ważę.
9:
¶Appendo, appendis, appendi, ap=
10:
penſum, appendere, Záwieſzam. Appen=
11:
dere aurum, Záwieśić álbo wáżić złoto.
12:
¶Mutuo appendere pro mutuo dare,
13:
Pożiczić.
14:
Appendere per Metaphoram transla=
15:
tum ad incorporea, ut appendere uer=
16:
ba, Vważić ſwe słówá.
17:
¶Appenſus, a, um, participium, Zá=
18:
wieſzony/ Też ważnony/a/e.
19:
¶Appendix, cis, pen, cor, Prziſádzenie/
20:
Przizáwieſzenie.
21:
¶Appendicula diminutiuum, Prziſá=
22:
dzeniczko.
23:
¶Compendo non uſurpatur, ſed eius
24:
frequentatiuum.
25:
¶Compenſo, as, are, Oddáyę/ Záwe=
26:
tuyę.
27:
¶Diſſoluere & Compenſare, Záweto=
28:
wáć. Quando tandem compenſabis,
29:
Ale kiediſz mi wżdy oddaſz to com zwłaſzczá
30:
prze cię vczinił.
31:
¶Compenſatio uerbale, Oddánie/ Zá=
32:
wetowánie.
33:
¶Compendium, compendij, Zisk/ oſz=
34:
cządzánie/ Skąpienie/ Pożitek.
35:
Aliquando etiam pro itinere abbreui=
36:
ato, Krótſza á lepſza drógá/ Krótkie opiſá=
37:
nie niektórey rzeczy. Methodus. Quȩſtus
38:
& compendium, Zysk. Multos damno
39:
afficit dum ſuis compendijs ſtudet,
40:
Wiele ich kus zkodzie przipráwia przes ſwe
41:
łákomſtwo gdy ſobie miéſzek nábiya. Studere
42:
ſuis compendijs, Ná ſwóy młyn wodę
43:
obrácáć/ to yeſt łákomie zbieráć. Conferre
44:
uerba ad compendium, Krotkiemi słówy
45:
rzecz odpráwić. Compendium dictis fa=
46:
cere idem. Compendium libri face=
47:
re, Vkrócić/ Vmnieyſzić/ Summę krotkiemi
48:
słowy oſięgnąć.
49:
¶Compendioſus, a, um, Pożiteczny/
50:
Wiele pożitków prinoszący/ Też krótki. Vt
51:
compendioſum iter, Krótka álbo Bliſzſza
52:
drógá.
53:
¶Compendiarius, a, um, Krótki/ Bli=
54:
ski. Vt uia ad gloriam compendiaria
55:
Bliſzſza drógá ku oſięgnieniu sławy.| ¶Compen= |
strona: 289
kolumna: a
| P ante E. |
1:
¶Compendifacere uerbum Plautinū,
2:
Skępić.
3:
¶Dependo, Ná wadze leżę/ płáczę/ odwa=
4:
żam.
5:
Dependere mercedē, Zápłáćić myto. De=
6:
pendere operam, Odpłáćić.
7:
¶Diſpendo, Dźielę/ podźielam/ rodźielam/
8:
vtracam/ trawię.
9:
Multum diſpendiſti pecuniarum, Roz=
10:
dałeś niemálo pieniędzy.
11:
¶Diſpendium, Szkodá/ vtrátá/ koſztunek.
12:
Nuſquam melius fui minore diſpen=
13:
dio, Nigdym ſie lepiey nie miáł zá równiey=
14:
ſze pieniądze.
15:
¶Diſpendioſus, Szkodliwy/ vtrátny.
16:
¶Diſpenſo, as, are, frequentatiuum,
17:
Rozdawam/ rozdźielam/ podźielam. Diſpen=
18:
ſare æqua portione, Równo podźielić.
19:
Res domeſticas diſpenſare, Vrzędowáć
20:
vrzędownikiem być.
21:
¶Diſpenſator, oris, Száfarz.
22:
¶Diſpenſatio, onis, Száfárſtwo/ ſzáfowá=
23:
nie.
24:
¶Expendo, Wydáyę/ też vważam. Ex=
25:
pendere aurum auro, Iedno złoto prze=
26:
ćiw yednemu vważáć. Hunc hominem
27:
decet auro expendi, Iáko złoto by go ſo=
28:
bie wáżić.
29:
Expendere pœnas ſcelerum, Zápłáćić
30:
wyſtęp/ dáć winę. Expendant ſe ipſi,
31:
Niechay ſie ſámi vznáyą co zacz ſą. Expen=
32:
dere pecuniam, Wydáwáć pieniądze.
33:
¶Inexenſus, a, um, participium, Wa=
34:
żony.
35:
¶Expenſum, expenſi, & expenſa, æ,
36:
Koſztunek/ wydawánie pieniędzy. Quis red=
37:
det mihi expenſas, Kto mi wroći com
38:
wydał.
39:
Mihi feras expenſam, Mnie przipiſz co
40:
wydaſz.
41:
Expenſum referre, Oznaymić co ſie wy=
42:
dáło.
43:
Fortunæ omnia expenſa feruntur &
44:
excepta Wſziſtko bywa fortunie przipiſowa=
45:
no.
46:
¶Impendo, Nákłádam/ kłádę/ przidá=
47:
wam.
48:
¶Impendere operam, Przidáć pilnośći.
49:
Impendere alicui, Nákłádáć komu. Pecu
50:
niam in res uanas impendere, Ná proż=
51:
ne rzeczy pieniądze wydáć. Tempus ſtu=
52:
dijs impendere, Vdáć ſie ná naukę. De
53:
ſuo impendere, Z ſwych dóbr nákłá=
54:
dáć.
55:
¶Impenſus, a, um. Náłożony. Vt impen
56:
ſum precium fruſtra abijt. Náłożone pie=
57:
niądze w niwecz ſie obroćili.kolumna: b
| P ante E. | 289 |
1:
¶Impenſus, etiam nomen ex partici=
2:
pio, Plaut. Væ miſero illi cuius cibo
3:
iſte factus eſt impenſior, Koſztowniey=
4:
ſzy.
5:
Homine ingrato nihil eſt impenſius,
6:
Nic nie yeſt koſztownieyſzego yáko człowiek
7:
nie wdźieczny/ to yeſt ná którym by ſie więcey
8:
vtráćiło/ á w niwecz obróćiło.
9:
¶Impenſa, æ, idem quod expenſa,
10:
Koſztunek/ nákład.
11:
Magnis impenſis uiuitur hic, Koſztow=
12:
nie álbo dorgo tu żiwie. Nulla impenſa
13:
conficies negotium, Króm którego koſz=
14:
tunku. Facere impenſas, Vtrátę wieść.
15:
¶Impenſe aduerbium, Bárzo wielmi.
16:
Impenſe amare, Bárzo miłowáć Impen=
17:
ſe fauere, Vprzeymie żiczić. Illi inuidere
18:
miſere uerum unus tamen impenſe,
19:
Ale yednák yeden ná bárźiey/ etć. Multo im=
20:
penſius accendi, Dáleko bárziey ſie zápa=
21:
lić.
22:
¶Impendium idem quod impenſa, ad
23:
aſſem reddere promiſit impendium,
24:
Do naymniejſzego pieniądzá obiecał zápłá=
25:
ćić nákład.
26:
¶Impendioſus, a, ū, Koſztowny/ vtrátny.
27:
wiele trawiący.
28:
¶Impendio aduerbium intendendi,
29:
Bárzo.
30:
Impendio odiſſe aliquem, Z duſze kogo
31:
nienayzrźeć.
32:
Impendio loquatior, Názbyt świekot=
33:
liwy.
34:
Ille uero minus minuſ impendio
35:
curare, A ón co dáley tym dáleko mniey
36:
dbał.
37:
Perpendo, Vważam/ rozwázam/ baczę. Dili=
38:
genter perpendere, Pilnie rzecz którą ro=
39:
zważić. Perpendis ne? Bacziſzli? Rozumieſz=
40:
li?
41:
Perpenſus, a, um, participium, Vważony/
42:
rozmyślony/ a/e.
43:
Perpenſum exploratum habere, Do
44:
brze wyrozumieć/ wybaczić.
45:
Perpendiculum, perpendiculi, neu. Ołow=
46:
na waſzká cieſielska.
47:
¶Rependo, Oddáyę/ odwetuyę. Repen=
48:
ſum auro caput, Głowá pieniędzmi odku=
49:
pioná.
50:
¶Repenſo, as, are, frequentatiuum,
51:
Częſto á gęſto oddáyę/ odcziniam.
52:
¶Suſpendo, Wieſzę/ záwieſzam. De arbo=
53:
re ſuſpendere, Ná drzewie obieśić.
54:
In arbore ſuſpendere idem, Rem ali=
55:
quam ſuſpendere, Záwieśić którą rzecz.
56:
Cauſas & iudicia ſuſpendere, Záwieśić
57:
ſądy.| CC | Aliquem |
strona: 289v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Aliquem ſuſpendere & animum ali=
2:
cuius ſuſpendere, Zoſtáwić go w niepew=
3:
ney rzeczy. Suſpendere naſo, Náśmiać ſie
4:
z kogo. Suſpendere gradum, Záſtánowić
5:
ſie. Spiritum ſuſpendere inter legendū
6:
Długo tchu nie puśćić.
7:
¶Suſpenſus, a, um, participium ſiue
8:
nomen ex participio, Obieſzony. Reſte
9:
ſuſpenſus manibus ſe demiſit, Obie=
10:
śiwſzy ſie ná wići rękomá ſie ſpuśćił.
11:
¶Suſpenſus item, W wątpienie wprá=
12:
wiony/ nie wiedzący coby miał czinić. Su=
13:
ſpenſus & ſolicitus animus, Gradu ſu
14:
ſpenſo ire, Ná pálcách iść/ vważiwſzy ſie iść.
15:
Suſpēſio uerbale, Niepewność/ wątpienie
16:
¶Suſpendium, ſuſpendij, Záwieſzenie/ też
17:
obieſzenie ná ſzubienicy/ ſzubienicá. Suſpen=
18:
dio dignus, Godźien ſzubienice. Suſpen=
19:
dio petere, Forintowáć/ prziwodźić prze=
20:
ćiwko komu złodzieyſtwo. Suſpendia dira
21:
cognitabas, Myſliłeś ſie hániebnie obieśić.
22:
¶Suſpendioſus, a, um, Záwieſzáyący.
23:
Pene aduerbium, Málem. Pene me leſiſti,
24:
Málemeś mie obráźił. peniſſume in ſuper=
25:
latiuo dixit Plaut. Inſolenter.
26:
Penelope, fem. Dźiewká Icari żoná Vlyſſis.
27:
Penelopes telam texere prouerb. Dár=
28:
mo robić/ czinić to co ſie záś tárgowáć muśi.=
29:
Penelopes aues quæ & Meleagrides uo
30:
cantur.
31:
Penes propoſitio accuſatiua, Podle. Penes
32:
te eſt, W twoyey to mocy yeſt. Penes eum
33:
ſumma imperij erat, On rádźił á ſprá=
34:
wował Rzeczpoſpolitą/ on był nayſtárſzym.
35:
Vt penes eoſdem pericula belli penes
36:
quos præmia eſſent, Abyći niebeſpiecz=
37:
nośćy walki vżiwáli/ którzi pożitek z tego
38:
máyą/ álbo áby ći gardł ſwych náſtáwiáli
39:
którzi żołd máyą. Penes te culpa eſt, Tyś
40:
w tym winien. Omnia habet bona quē
41:
penes eſt uirtus, Wni czym temu nieſcho=
42:
dźi kto cnotę ma. Cum penes te omnis
43:
poteſtas foret meæ uitæ, Gdiś miał moc
44:
nád moyim gárdłem/ álbo gdyś w ſwey mo
45:
cy moye gárdło miał. Muliebris certami=
46:
nis laus penes Lucretiam eſt, Chwałę
47:
walki niewieściey Lucrecia otrzimáłá. Iſthæc
48:
penes uos pſaltria eſt, W wáſzym domu
49:
yeſt/ przi was yeſt.
50:
Penetro, as, aui, are, Przechodzę/ wchodzę/
51:
wſtępuyę w co. Penetrare Athlantem,
52:
Przes górę Athlantem przeiść. Penetrare
53:
in cœlum, Wſtępić do niebá. Ad ſummas
54:
dignitates penetrare, Wſtępić ná wyſoki
55:
ſtan Nulla res magis penetrat animos
56:
hominum, Zadna rzecz bárziey ſie nie chwy=
57:
ći ludzkich vmyſłów. Penetrare in alteram
58:
partem, Ná drugą ſtronę przeiść.kolumna: b
| P ante E. |
1:
Penetrabilis, le, Przechodzący/ co zwłaſzczá mo=
2:
że być przechodzono álbo przeydźiono.
3:
¶Impenetrabilis, le, Co nie może być prze=
4:
byto/ nieprzebyty/ nieprzeſzły.
5:
Penetrale, lis, ſubſtantiue, neut. Wnętrzny
6:
gmách/ kómorá w domu álbo w kościele.
7:
Penetrale aliquando adiectiuum pene=
8:
tralis ſcilicet & hoc penetrale, ut pe=
9:
netralis focus, Wnętrzny ogień/ domowe
10:
ognisko.
11:
Peneus triſyllabum, pen. longa, maſcul.
12:
πηνει̃ος fluuius Theſſaliæ circa mon=
13:
tem Oſſa.
14:
Penia, fem. Latine paupertas, Vboſtwo.
15:
Penicillus Vide Penis.
16:
Penis maſc. cauda, Ogón/ też męski członek.
17:
Penicillus, penicilli, & peniculus, penicu=
18:
li, uel peniculum, peniculi, omnia ſi=
19:
gnificant id, quo calciamenta uaſa
20:
terguntur, Wiecheć/ ſzmáćisko/ álbo ſzczot=
21:
ká którą co wycieráyą y chędożą/ też nieyákie
22:
málárskie naczinie którym máluyą.
23:
Peniculum ſiue penicillum tectorium,
24:
Naczinie którym mury pobieláyą też mech
25:
który w rany kłády.
26:
Peniculamentum, Brzeg álbo obłogá nadol=
27:
na w ſukniey.
28:
Penitus, a, um, pen. prod. Co z ogoná yeſt.
29:
Peniuſcula, Vide Inſula.
30:
Penitus, pen. cor. We wnątrz.
31:
Penitior, Wnętrznieyſzy. Penitiſsimus, Na=
32:
wnętrznieyſzy. Abducta ex Arabia pe=
33:
nitiſsima, Z ſámego pośrzódku Arábiyey
34:
vwiedźiona.
35:
Penitus aduerb. locale, Aż do dná. Penitus
36:
delere, Aż do dná wykorzenić.
37:
Penitus aliquando aduerbium qualita=
38:
tis, ut penitus ſe in familiaritatem iſtius
39:
dedit. Vprzeymie ſie wdał w yego towá=
40:
rziſtwo. Penitus cognoſcere, Práwie yáko
41:
ma być poznáć. Hanc conſuetudinem pe=
42:
nitus amiſimus, Ten obyczay práwie ſpeł=
43:
ná zgubiliſmy.
44:
Penna, pennæ, fem. p. Pióro. Pennas inci=
45:
dere alicui prouerb. Obſiec komu skrzidłá
46:
to yeſt odyąć ſwą wolą.
47:
Pennula, læ, dimin. Piorko.
48:
Pennarium, Pennal. Repoſitoriū pennarū
49:
Pennatus, a, um, Pierziſty/ a/ e. Pennatum
50:
telum, Strzałá piórem okliyona. Pennatus
51:
equus, Kóń s federpuſzen.
52:
Penniger, a, um, Piórziſty/ puſzáty.
53:
Penniculum, pinna eſt quæ facili motu
54:
uentorum indicet flatum, CC.
55:
Penſiculo, Vide Pendo.
56:
Penſilis, Vide Pendeo.| Penſio |
strona: 290
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Penſio, Penſitator, penſito, penſo, penſa,
2:
Vide Pendo.
3:
Penſum, Latine quin, Pięć.
4:
Pentadoron, com. pen. prod. Quod eſt
5:
quo uerſus quin palmorum, Ná
6:
piąći dłońi. Et apud Plin. ædificij ge=
7:
nus,
8:
Pentaglottus latine quin linguis, Pięć
9:
yęzików vmieyący.
10:
Pentaphyllon, Tormetilla, ziele/ Birckwurtz
11:
oder Tormentil po niemiecku.
12:
Pentapolis, pen. prod. Regio illa quin
13:
ciuitatum in Africa inter quas eſt So=
14:
doma & Gomora alias Cyrenaica
15:
regio ut ſupra, hodie uulgus Barba=
16:
riam uocat.
17:
Pentateuchus, Pięciory xięgi Moyżeſzowe w
18:
Bibliey. πέντε qui τε̃νχος, uolu=
19:
men.
20:
Pentachli dicuntur qui in ludo quin
21:
artes gymnaſticas exercent, uidelicet
22:
diſcum, curſum, ſaltum, palæſtram, &
23:
iaculationem, latine quinquetri=
24:
nes.
25:
Pentathlum eiuſmodi exercitatio latine
26:
Quinquetrium, Gry álbo turniey z piąći
27:
ſztuk przerzeczonych złożony.
28:
Pentecontarchus, Rotmiſtrz ná pięćdźieſiąt
29:
oſób.
30:
Pentemimeris, huius pentemimeris, fem.
31:
Latine ſemiquinaria, Cæſura in uer=
32:
ſibus quoties poſt octo tempora ſyl=
33:
laba relinquitur partem orationis ter=
34:
minans, Gdy po dwu nogách wierſzowych
35:
yedná ſyllábá zoſtáye. Vt Tityre tu pa=
36:
tulæ.
37:
Penteremis, huius penteremis, Lódź pięć
38:
wiosł przi káżdym ſtolcu máyąca.
39:
Pentacontarchus, Vide Pente.
40:
Pentadactylos herba arboris inſtar quæ
41:
& Ricinus dicitur. | Pentadoron, | Vide | Pente. |
| Pentaphyllon, | Pente. | |
| Pentapolis, | Pente. |
42:
Pentecoſte, pentecoſtes, Swiątki. Latine
43:
quinquagenaria, Pieciądźieſiątna część
44:
álbo dźień. Quoniam dies miſsionis
45:
ſpiritus ſancti a Paſcha eſt quinquage=
46:
ſimus, ſicut olim a feſto Paſchatos ad
47:
datam legem etiam dies quinquaginta
48:
interceſſerant πεντεκοσος Latine quin
49:
quageſimus, Pięćdźieſiątny.
50:
Pentemimeris, & Pentiremis, Vide Pente.
51:
Pentorobon herba quæ alias Pæonia
52:
dicitur, Piwonia.
53:
Penu, Vide Penus.kolumna: b
| P ante E. | 290 |
1:
Penula, læ, pen. cor. fem. Opończá.
2:
Penula ſcortea, Skorzána opończa álbo płaſz=
3:
czik.
4:
Penulatus, a, um, W opończą vbrány.
5:
Penularium quaſi theca penulæ Nonius.
6:
Penuria, fem. Niedoſtátek/ vboſtwo. Penuria
7:
conſilij, penuria uirorum fortium.
8:
Penus, penoris, & penu, neut. Et penus, pe
9:
ni, peno, ſecundæ declinationis, uel pe=
10:
nus, huius penus, quartæ declinatio=
11:
nis, maſc. uel fem. gen. Ziwność/ wſzelákie
12:
potráwy y picie ku żiwności człowieczey na=
13:
leżące.
14:
Penum, peni, idem.
15:
Penarium, penarij, Szpiżárnia.
16:
Penarius, a, um, Szpiżárski.
17:
Penaria cella, Szpiżárnia. Penatores qui pe
18:
nus geſtant, Obſoletum.
19:
Peplion herba quæ alias Portulaca di=
20:
citur, Kurza nogá/ ziele.
21:
Peplum, pepli, neu. Czepiec álbo rąbek/ zaticz=
22:
ká. Legitur etiam peplus maſc.
23:
Pepo, peponis, maſc. Málón/ owoc włoski.
24:
Peplica medicamenta apud Pliniū, quæ
25:
concoctionem iuuant.
26:
Per præpoſitio accuſatiuo iūgitur, Przes
27:
dla. Terent. Falli per ſeruum ſenem, Być
28:
zdrádzon przes sługę ſtárego. Per adoptio=
29:
nem pater, Ociec przes wźięcie ſyná. Per
30:
ætatem non poſſe, Dla lat nie moc zdo=
31:
łáć. Per eos dies, Przes ty dni. Per id tem
32:
pus, Przes ten czás. Te rogo per ami=
33:
citiam noſtram, Proſzę cie dla ſpólnego
34:
záchowánia náſzego. Per comitatem om=
35:
nia diſperdidit, Przes zbitne towárziſtwo
36:
wſziſtko vtrácił. Per compita ſupplicatū
37:
Przes vlicę álbo po vlicách.
38:
Per aliquando iurandi & obteſtandi par
39:
ticula, ut per Deum, per dextram, per
40:
fortunas, per fidem, per homines, per
41:
Deum immortalium fidem, Dla páná
42:
bogá żiwego. Per ego te Deos oro ne il=
43:
lis animum inducas credere idem. Per
44:
dilationes, Przes odwłoki. Per dolum,
45:
Przes zdradę. Per flagitium famam per=
46:
dere, Przes złe záchowánie o dobrą powieść
47:
prziść. Per diem totum, Przes cáły dźień
48:
Per uices, Odmieniáyąc ſie yeden po drugim.
49:
Per uim, Gwałtem. Per tempus, Czáſie
50:
ſwego Per ludum & iocum, Kunſztuyąc/
51:
ſmieſząc. Per ludum & negligētiam per=
52:
uenire ad dignitates, Kunſztuyącz/ ſmie=
53:
ſząc á nic nie dbáyąc prziść ku doſtoynoś=
54:
ćiam. Per me non ſtetit, Nie yam ſam w
55:
tym winien.
56:
Pera, peræ, fem prim. Pielgrzimska kálietá/
57:
też tobolá páſturska.| CC 2 | Petula |
strona: 290v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Perula, læ, dimi, Kálietká/ tobółká.
2:
Perabſurdus, a, um, Nieſrómieźliwy/ nie=
3:
wſtydliwy. Vide Surdus.
4:
Peracer, hæc peracris, hoc peracre, Bárzo
5:
oſtry. Vide ſupra.
6:
Peracerbus, a, um, Bárzo gorski/ przikri/ Vi
7:
de ſupra.| Peraceſco, | Vide | Acetum. |
| Peracuo, | Acuo. | |
| Perædifico, | Ædifico. | |
| Peræquus, | Æquus. | |
| Perago, | Ago. |
8:
Peracticum gummi genus.
9:
Peræa fem. pri. Regio Syriæ Iudeæ con=
10:
termina.
11:
Perago, as, are, ex per, & ager agri, com
12:
poſitum, Przechodzę/ wędruyę. Multas re=
13:
giones peragrauit, Wiele kráyu przeſzedł
14:
zwędrował. Plato Ægyptū peragrauit,
15:
Cic. Plato przeſzedł/ przewędrował wſziſttek
16:
Aegypt. Peragrare per animos homi=
17:
num per translationem, Wywiedźiec ſie
18:
co ludźióm ná ſercu leży.
19:
Peragratus, a, um, participium, Przewę=
20:
drowány. Vt peragratis Perſis, Prze=
21:
ſzedwſzy Perſy.
22:
Peragratio, onis, uerbale, Przeście.| Perambulo, | Vide | Ambulo. |
| Peramplus, | Amplus. | |
| Peramo, | Amo. | |
| Peranguſtus, | Anguſtus. | |
| Peraſper, | Aſper. | |
| Peraſtutus, | Aſtutus. | |
| Perattentus, | Attentus. | |
| perbacchor, | Bacchor. | |
| perbeatus, | Beo. | |
| perbellus, | Bellus. | |
| perbene, | Bonus. | |
| perbenigne, | Benigne. | |
| percalleo, | Calleo. | |
| percelebro, | Celebro. |
23:
Peranno, as, are, Ziwę przes cáły rok. Suet.
24:
inuſitatū, Perannus, Ieden rok trwáyący.
25:
Perantiquus, Bárzo ſtáry. Vide ſupra.
26:
Perargutus, a, um, Názbyt chytry.
27:
Peraridus, a, um, Názbyt ſuchy/ wyſchły.
28:
Peracius herba CC.
29:
Perca, percæ, fem. pri. genus piſcis, Okuń.
30:
Percello, percellis, perculi, & perculſi, per
31:
culſum, percellere, id eſt, euerto, percu=
32:
tio. Ruſzam/ popędzam/ vderzam/ nápádam/
33:
przeſtráſzam. Perculit te dolor, Popádłá
34:
cie boleść. Si te fortaſsis dolor aliquis
35:
peculerit, exclamabis ut mulier, Ieſli
36:
ci yáka boleść nápádnie/ etć. Percellere ali=
37:
cuius pectus pauore, Przeſtráſzić kogo.
38:
percuſus eſt atrociſſimis literis, Prze=kolumna: b
| P ante E. |
1:
ſtráſzón yeſt bárzo ſurowym liſtem. Cum
2:
unum at alterum peſtis perculit, Gdy
3:
yednego y drugiego powietrze ruſziło.
4:
Percepterus auis ex aquilarum genere.
5:
Percoactare Calep. annotauit ex Colu=
6:
mella, ubi nunc legitur coarctare.
7:
Perdicium herba, Noc y dźień.| percenſeo, | Vide | Cenſeo. |
| percingo, | Cingo. | |
| percipio, | Capio. | |
| percitus, | Cieo. | |
| perclamo, | Clamo. | |
| percognoſco, | Noſco uel Noui. | |
| percolo, | Colo. | |
| percuntor, | Contus. | |
| percontumax, | Contumax. | |
| percoquo, | Coquo. | |
| percrebreſco, | Creber. | |
| percrepo, | Crepo. | |
| percrucio, | Crucio. | |
| percrudus, | Crudus. | |
| percudo, | Cudo. | |
| percunctor, | Cunctor. | |
| percupio, | Cupio. | |
| percurioſus, | Curioſus. | |
| percurro, | Curro. | |
| percutio, | Quatio. | |
| perdiſco, | Diſco. | |
| perdite, | Do. | |
| perdoleo, | Doleo. | |
| perdomo, | Domo. | |
| perdomiſco, | Dormio. | |
| perduco, | Duco. | |
| perduro, | Duro. | |
| peredo, | Edo. | |
| perdiu, perdiuturnus | Dies. | |
| perduellis, perduellio, | Duellum. |
8:
Perdius, perdij, m. ſ. Ex per & dius quod
9:
eſt dies, Przes cáły dźień. Sicut pernox,
10:
pernoctis, Przes cáłą noc. Perdius at
11:
pernox ſtabat Socrates, Przes cáły dźień
12:
y noc ſtał Socrátes.
13:
Perdix, perdicis, fem. Kuropátwá.
14:
Perdo, perditio, ꝑditor, perditus, Vide Do
15:
pereffluere in Biblijs inepta compoſi=
16:
tione, legitur pro effluere.
17:
Peregrinus, a, um, pen. prod. Obcy/ przicho=
18:
dźień/ cudzoziemiec. Peregrina facies,
19:
Dźiwna nowa twarz. Peregrinæ arbores,
20:
Z ynych źiem do nas przinieſione.
21:
Peregrinæ dicebantur olim meretrices.
22:
Peregre aduerb. eſt commune tam ſigni=
23:
ficantibus quietem quam motum, Dá
24:
leko. Peregre abire, Daleko yecháć. Peregre
25:
uenio, Z dáleká prziyeżdzę. Peregre ſum,
26:
Ieſtem dáleko od ſwych miedzy obcemi. Pre=
27:
gre depugnare, w dálekich ſtronách walczić.| Peregrinos |
strona: 291
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Peregrinor, pen. prod. peregrinaris, pe=
2:
regrinatus ſum, peregrinari, Pielgrzi=
3:
muyę/ wędruyę/ vdáyę ſie w ſwiát. Veſtræ
4:
aures peregrinantur, Wáſze vſzy pielgrzi=
5:
muyą/ to yeſt nie słucháyą co mowiemy.
6:
Peregrinabundus, a, um, Vſtáwicznie piel=
7:
grzimuyący.
8:
Peregrinatio, Pielgrzimowánie/ wędrowá=
9:
nie.
10:
Peregrinator, Pielgrzim/ biegun/ wędrownik.
11:
Peregrinitas, atis, Pielgrzimſtwo. Ad pere=
12:
grinitatem redactus, Wypędzony z ſwey
13:
oyczizny.
14:
Perendinus, a, um, id eſt, ab hinc tertius,
15:
ut perendinus dies, Trzeći dźień.
16:
Perendino die, Trzeciego dnia.| Perēdie, & perēdino | Vide | Dies. |
| perelegans, | Lego. | |
| pereloquens, | Loquor. | |
| peremptorius, | Emo. | |
| perennis, perenno, | Annus. | |
| pereo, | Eo. | |
| perequito, | Equito. | |
| pererro, | Erro. | |
| pereruditus, | Eruditus. | |
| perexcrucio, | Crucio. | |
| perexilis, | Exilis. | |
| perexpeditus, | Expedio. | |
| perfabrico, | Fabrica. | |
| perfacetus, | Facetus. | |
| perfacilis, | Facilis. | |
| perfamiliaris, | Familiaris. | |
| perfatuus, | Fatuus. | |
| perfero, | Fero. | |
| perferuidus, | Ferueo. | |
| perficio, | Facio. | |
| perflo, | Flo. | |
| perfluo, | Fluo. | |
| perfodio, | Fodio. | |
| performo, | Forma. | |
| perforo, | Foro. | |
| perfremo, | Fremo. | |
| perfrico, | Frico. | |
| perfrictio, ꝑfrigero | Frigus, friges | |
| perfrigo, | Frigo. | |
| perfringo, | Fringo. | |
| perfruor, | Fruor. | |
| perfugio, perfugiū | Fugio. | |
| perfundo, | Fundo. | |
| perfuro, | Furor. |
17:
Perfidus, perfidens, perfidelis, Vide Fides.
18:
Perfungor, perfunctorius, Vide Fungor.
19:
Perga, æ, fem. prim. Miáſto w Pámphiliey
20:
w którym był kośćiół boginiey Diany bárzo
21:
koſztowny.
22:
Pergæa, Diana dicta.kolumna: b
| P ante E. | 291 |
1:
Pergama, orum, plurale tantum. penult.
2:
cor. Mury około miáſtá Troyáńskiego
3:
też ſámo miáſto troyáńskie. Abuſiue, Miá
4:
ſto wſzelákiego wyſokiego á twardego bu=
5:
dowánia bywa brano.
6:
Pergamus. pen. co. ciuitas Aſiæ in Phry=
7:
gia & Troade quæ & Troia dicitur,
8:
Pergamenus, a, ū, & Pergameus, a, um,
9:
Ieden ztámtąd.
10:
Pergamenum ſubſtantiue, Párgámin. Per=
11:
gamena cartha, idem.| pergaudeo, | Vide | Gaudeo. |
| Pergo, | Rego. | |
| pergracilis, | Gracilis. | |
| pergræcor, | Græcia. | |
| pergrandis, | Grandis. | |
| pergraphicus, | Graphicus. | |
| pergrauis, | Grauis. | |
| perhibeo, | Habeo. | |
| perhonorificꝰ | Honor. | |
| perhorreo, | Horror uel Horreo. | |
| perhumanus, | Humanus. | |
| perhyemo, | Hyems. |
12:
Pergula, læ, Ganek przi domu wzgórę wyſtá=
13:
wiony ku letniemu ſiedzeniu álbo przechadzce
14:
vcziniony/ który y tám y ſám może być prze=
15:
chodzón/ też chód álbo też ganek w ogrodzie á
16:
w ſádu z obu ſtrón winem kwieciem liściem
17:
obeſzły.
18:
Peri præpoſitio Græca, Latine de uel
19:
circum.
20:
Periboeton compoſitum latine celer in
21:
Plinio legitur, Prętki.
22:
Peribolus latine ambitus, Obchód/ okrąg.
23:
Sed accipitur pro Lorica, uide quid
24:
fit ſupra Lorica.
25:
Pericope, Latine amputatio, Odtrącenie/
26:
odcięcie/ álbo oderznienie yedney ſztuki álbo
27:
częśći od cáłey mowy.
28:
Periergia, æ, latine ſedulitas uel nimia o=
29:
peroſitas in loquendo, Zbytne ſádzenie
30:
ná rzecz.
31:
Periegeſis pen. prod. Latine de terræ am
32:
bitu, Xięgi o okręgu świátá.
33:
Peri herminias latine de interpretatione,
34:
O wykłádźie á wyłożeniu. Duæ dictiones
35:
ſunt.
36:
Periodus, fem. pen. cor. Latine circuitus
37:
ambitus, uel clauſula, Cáła zupełna ſen=
38:
tencia álbo mowá w rzeczy/ też obchód. Et ge
39:
nus certaminis, in gymnicis enim cer=
40:
taminibus periodo uiciſſe dicitur qui
41:
Pythia, Iſchmia, Nemea Olympia uicit
42:
Periodicus, a, um, Co pewnego czáſu w yednę
43:
miárę przichodźi y odchodźi yáko febry. Vnde
44:
etiam periodicæ febres dicuntur.| CC 3 | Peripaton |
strona: 291v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Peripaton, Latine deambulatio, Przechadz=
2:
ká.
3:
Peripatetici, Philoſophowie á mędrcy którzi=
4:
Ariſtotelisowey nauki á mniemánia náślá=
5:
dowáli/ wezwáni peripatetici od przechadzki/
6:
yż chodząc w Lyceo diſputowáli y vczili ſie.
7:
Peripetaſma, peripetaſmatis, neut. Zasło=
8:
ná/ kortiná/ płáchtá od zasłony.
9:
Periphraſis latine circumloquutio, Ob=
10:
mówienie/ to yeſt słowne ogrodzenie/ gdy
11:
wiele słowy yedná rzecz bywa ogrodzona/
12:
álbo ſzerzey wymówiona.
13:
Peripneumonia morbus cum pulmo
14:
totus adficitur, Dycháwicá/ zápalenie płuc.
15:
Peripneumonicus, a, um, Dycháwiczny/ a/ e.
16:
Periſema, pen. prod. Latine purgamen=
17:
tum, uel quiſquiliæ, Smieći/ otrzebiny/
18:
niczemne podnoſzkowe rzeczy.
19:
Periſſologia latine ſuperflua locutio,
20:
Zbytek w słowiech.
21:
Periſcelis, periſcelidis, περι circum &
22:
σκελος crus, Nieyákie ochędożenie go=
23:
leni/ nogawki.
24:
Periſtera, æ. Latine columba, Gółąb.
25:
Periſterotrophειum, pen. prod. Gołębiniec
26:
Periſtereon idem, Periſtereon, periſte=
27:
rionis, maſc. uel Periſtereum, periſterei
28:
neut. herba.
29:
Periſtroma, periſtromatis, latine circum
30:
ſtratum idem quod peripetaſma, Za=
31:
słoná/ zaporá/ płáchtá/ kobierzec.
32:
Periſtiliū, periſtilij, & periſtylū, periſtyli,
33:
Latine circumcolumnium, περι circū
34:
συλος columna, Około słupie/ to yeſt bu=
35:
dowánie gdźie wkoło słupy ſtoyą yáko i w
36:
klaſtorzech bywáyą obchody álbo ganki.
37:
Perizoma, pen. prod. perizomatis, neu.
38:
Fámurały/ gáce/ fártuch/ też winnik którym
39:
ſie zásłonić może. Pudendorum uelamen
40:
perizonium, perizonij, precictorium
41:
Latine, Szore. Caſtula idem.
42:
Periander, maſc. nomen unius ex ſeptem
43:
ſapientibus Græciæ.
44:
Pericarpon genus bulbi.
45:
Peribolus, Vide Peri.
46:
Pericles, maſ. Známienity Hetman Athenien
47:
ski.
48:
Periclymenos ſeu periclymenon herba,
49:
Polna liliya.
50:
Periculum, periculi, neut. ſec. Niebeſpiecz=
51:
ność/ też doświadczenie/ skoſztowánie/ vpádek
52:
Facere periculū, skoſztowáć. Adire pericu
53:
lum, Wdáć ſie w niebeſpieczność. Pericu=
54:
lum creare & procreare, item confla=
55:
re, W niebeſpieczność wpráwić. Periculum
56:
famæ eſt mihi, Idźie mi to o dobrą po=kolumna: b
| P ante E. |
1:
wieść. Nihil tibi periculi eſt a me, Nic
2:
ſie mnie nie obaway. In periculo eſſe, Nie=
3:
beſpiecznym być Meo periculo, Ná móy
4:
mieſzek/ ná móy groſz/ ná moyę ſzkodę. Non
5:
procul abfui a periculo uitæ, Máłom
6:
nie prziſzedł o zdrowie. Committere ſe pe=
7:
riculo mortis, Ważić ſwóy żiwot yáko ná
8:
koſz. Fac periculum in literis, Skoſz=
9:
tuy/ ſprobuy/ doświadczgo w naukách.
10:
Periculoſus, a, um, Niebeſpieczny. Pericu=
11:
loſa & lubrica aſſentandi conſtuetudo,
12:
Obyczay pochlebſtwá bárzo niebezpieczny.
13:
Periculoſus locus, Niebeſpieczne miey=
14:
ſce.
15:
Periculoſe aduerbium, Niebeſpiecznie. Fa=
16:
cere periculoſe, Niebeſpiecznie ſobie po=
17:
czináć.
18:
Periculari pro periclitari, Obſoletum.
19:
Periclitor, periclitaris, periclitari, Być w
20:
niebeſpiecznośći/ też koſztowáć/ doświadczáć/
21:
probowáć. Periclitatur de capite, Idźie mi
22:
o głowę. Periclitandæ uires ingenij, Ma
23:
być probowana/ koſztowána/ doſwiádczona
24:
krzepłość dofćipu cziyego. Periclitari uires
25:
ſuas, Skóſztowáć ſwoich śił. Periclitari
26:
& experiri pueros, Doświádczić. Peri=
27:
clitari omnia, Fortunam tentare ac
28:
periclitari.
29:
Periclitatus, a, um, Który ſie y tego y owego
30:
ważił/ ſzkoſztował. Periclitatio Skoſztowá=
31:
nie/ ważenie/ niebeſpieczność.| Peridoneus, | Vide | Idoneus. |
| periogeſis, | Peri. | |
| perilluſtris, | Illuſtris. | |
| perimbecillus, | Imbecillis. | |
| Perimo, | Emo. | |
| Perincommodus, | Commodus. | |
| Perinconſequens, | Sequor. | |
| perincertus, | Certus. |
32:
Perileucos nomen gemmæ, CC.
33:
Perimula, Indiæ promontorium.
34:
Perinde aduerbium ſignificat ita & flagi=
35:
tat poſt ſe (acſi, uel atſi) cum nega=
36:
tione uero, etiam (quam) quod ſi ſe=
37:
quantur nec (acſi) nec negatio accipiet
38:
pro æque, Málem/ ták nic ynáczey. Nihil
39:
perinde odi ac hypocriſim, Zadna mię
40:
rzecz bárziey nie mierzi yáko pochlebſtwo/ álbo
41:
zmyślánie. Nulla re perinde motus ac
42:
reſponſo, Ządną rzeczą ták nie yeſt po=
43:
ruſzony yáko odmowienim. Aduentus eius
44:
non perinde gratus fuit, Nie owſzeki
45:
było wdzięczne yego prziyechánie. Si perin=
46:
de amentur mulieres diu ac lauant, By
47:
ták długo były miłowáne yáko ſie długo chę=
48:
dożą. Perinde me habuit ac ſi eſſem fi=| lius, |
strona: 292
kolumna: a
| P ante E. |
1:
lius, Nie ynáczey mie ſobie miał yedno yáko
2:
ſyná właſnego.
3:
Perinthus, maſc. urbs Thraciæ Vide Pe=
4:
rinthius.
5:
Periodus, periodicus, Vide Peri.
6:
Peripheroma, matis, quaſi ſupplementū
7:
figura cum particula aliqua ſententiæ
8:
non neceſſária inſeritur metro.
9:
Peripleroma, figura quæ & periphero=
10:
ma.
11:
Periplus apud Plin. Latine, circauigatus
12:
Obyechánie ná łodźi.
13:
Peripneumoma, peripnemonicus, Vide
14:
Peri,
15:
Periſſon latine inæquale & impar, Nie=
16:
równo/ licho. In Plinio legitur.
17:
Periſteros, periſterotrophium, periſteron
18:
periſtera, Vide Peri.
19:
Peryſtilium, periſtilum, Vide Peri.
20:
Perito, as, Vide Pereo in Eo.
21:
Peritus, a, um, Náuczony/ vmiętny/ wiádo=
22:
my. Multarum rerū peritus, Wiele rzeczy
23:
skoſztował/ ćwiczył ſie y w tym y w owym
24:
Peritus canendi, Vmieyący ſpiewáć. Peri=
25:
tiſsimus homo & Iuris & officij, Czło=
26:
wiek wielmi dobrze w práwie y w záchowá=
27:
niu ćwiczony. Peritum initium, Mądry/
28:
tráfny początek. Peritus in omni genere
29:
diſciplinarum, We wſziſtkich naukách do=
30:
brze ćwiczony.
31:
Perite aduerbium, Mądrze/ tráfnie.
32:
Peritia, æ, Mądrość/ vmiętność.| Perindulgens, | Vide | Indulgeo. |
| perinfamis, e, | Fama. | |
| perinfirmus, | Firmus. | |
| peringenioſus, | Ingenium. | |
| perinquus, | Aequus. | |
| perinſignis, | Signo, aut ſignū. | |
| perinteger, a, um | Integer. | |
| peripatetici, | Peri. | |
| peripetaſma, | Peri. | |
| periphraſis, | Peri. | |
| peripſema, | Peri. | |
| periſcelis, | Peri. | |
| Periſſologia, | Peri. | |
| periſtroma, | Peri. | |
| Periucundus, | Iucundus. | |
| perlatus, | Latus. | |
| perlabor, | Labor, aris. | |
| perlætus, | Lætus. | |
| perlecto, | Lacio. | |
| perlego, | Lego. | |
| perlepidus, | Lepidus. | |
| perleuis, | Leuis. | |
| perlibens, | Libens. | |
| perliberalis, | Liberalis. | |
| Periurus, periurium, | Iuro. |
kolumna: b
| P ante E. | 292 |
1:
Perizoma, perizomum, Vide Peri.
2:
Perlecebra, huius perlecebræ, idem quod
3:
Illecebra, apud Plautum.
4:
Perlongus, perlonginquus, Vide Longus.
5:
Perluceo, pelluceo, Vide Lucet.| perlibro, | Vide | Libro. |
| perligo, | Ligo. | |
| perlinio, | Linio. | |
| perlito, | Lito. | |
| perlubet, | Lubet. | |
| perluctuoſus, | Luctor. | |
| perluo, | Luo. | |
| perluſtro, | Luſtro. | |
| permacer, | Macer. | |
| permadeo, | Madeo. | |
| permagnificus, | Magnificus. | |
| permagnus, | Magnus. | |
| permaneo, | Maneo. | |
| permano, | Mano. | |
| permatureſco, | Maturus. | |
| permediocris, | Mediocris. | |
| perme, | Me. | |
| permetior, | Metior. | |
| perminutus, | Minutus. | |
| permirus, | Mirus. | |
| permitis, | Mitis. | |
| permodeſtus, | Modeſtus. | |
| permodicus, | Modicus. | |
| permoleſtus, | Moleſtus. | |
| permulceo, | Mulceo. | |
| permultus, | Multus. | |
| permunio, | Munio. | |
| pernauigo, | Nauigo. | |
| perneceſſárius, | Neceſſarius. | |
| pernego. | Nego. |
6:
Permeſſus, maſc. fluuius Boeociæ apud
7:
montem Helicona a muſis ſacrato,
8:
dicitur & permeſsis permeſsidis.
9:
Permiſceo, permiſtio, Vide Miſceo.
10:
Permitto, permiſsio, Vide Mitto.
11:
Permoueo, permotio, Vide Moueo.
12:
Permundus, permundare, Vide Mun=
13:
dus.
14:
Permuto, permutatio, Vide Muto.
15:
Perna, pernæ, fem. pri. Wieprzowa ſzołdrá
16:
álbo golień/ álbo głozná ſolona.
17:
Pernio, Bolenie nóg gdy zwłaſzczá nogi od=
18:
ziębną/ odmrożenie nóg.
19:
Perniunculus diminutiuum.
20:
Pernicies, perniciei, fem. q. ſzkodá/ zágubá.
21:
Leno pernicies communis a oleſcen=
22:
tium.
23:
Pernicialis, & hoc perniciale.
24:
Pernicioſus, a, um, Szkodliwy. Perniciales
25:
morbi, Szkodliwe choroby. Pernicialia
26:
odia.| CC 4 | Perniciale |
strona: 292v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Perniciale prælium. Inutilis ſibi perni=
2:
cioſus patriæ ciuis alitur, Sam ſobie
3:
niepożiteczny á Rzecży poſpolitey ſzkodliwy
4:
mieſczańin bywa w mieſcie cirpian.
5:
Perniciabilis, le, idem.
6:
Pernicioſe aduerbium, Szkodliwie. Perni=
7:
cioſius de Repu. mereri, O skodę Rzecz=
8:
poſpolitą przipráwić.| Pernicitas, | Vide | Pernix. |
| Perniger, | Niger. | |
| Pernimium, | Nimium. | |
| Pernio, perniunculus, | Perna. |
9:
Pernix, pernicis, pen. prod. Prętki/ skory.
10:
A pernitor, perniteris, quidam dedu=
11:
cunt, Też vporny. Equus quam maxime
12:
pernix, Bárzo prętki kóń Pernix ueloci=
13:
tas, Skora prętkość.
14:
Pernix aliquando etiam accipitur pro
15:
pernicie, Miáſto ſzkody.
16:
Pernicitas, atis, Prętkość. Electi milites ad
17:
pernicitatem, Którziby prętko náyeżdżá=
18:
li.
19:
Pero, peronis, maſc. tert. pen. prod. Bóty
20:
chłopskie z skrowiey skóry vczinione/ kur=
21:
pie.
22:
Peronatus, a, um, W kurpie vbrány.
23:
Peroriga, perorige, maſc.
24:
Perogigamus, a, um, Który przipuſzcza ko=
25:
niá do ſwierzóbek.| Pernobilis, | Vide | Nobilis. |
| Pernoſco, | Noſco. | |
| Pernocto, pernox, | Nox. | |
| pernumero, | Numero. | |
| perobſcurus, | Obſcurus. | |
| perodioſus, | Odioſus. | |
| peroleo, | Oleo. | |
| peroportunus, | Oportunus. | |
| peropus eſt, | Opus eſt. | |
| perornatus, | Ornatus. | |
| peroro, peroratio, | Oro. | |
| peroſus, | Odi. | |
| perpaco, | Pax. | |
| perpauefacio, | Paueo. | |
| perpaulum, | Paulum. | |
| perpauper, | Pauper. | |
| perpello, | Pello. | |
| perpendiculum, | Pendo. | |
| perpendo, Perpenſa herba. | Pendo. |
27:
Perrori populi Æthiopiæ.
28:
Perparū, perparuulus, Vide Parum.
29:
Perpaucus, perpauculus, Vide Paucus.
30:
Perperam aduerbiū, Zlie/ niedobrze/ fáłſzy=
31:
wie. Perperam pronunciare, Zlie wymá=
32:
wiáć. Perperam iudicare, Zlie ſądźić.
33:
Perperus, a, um, id eſt, indoctus, ſtultus,
34:
rudis, Obſoletum.kolumna: b
| P ante E. |
1:
Perperitudo, ſtultitia, inſulſitas, Obſole=
2:
tum.
3:
Perpes, perpetis, om. tert. Wieczny/ vſtáwicz=
4:
ny. Perpetem noctem dormire, Cáłą noc
5:
bes przeſtanku/ álbo vſtáwicznie ſpáć.
6:
Perpetim aduerbium, Wiecznie/ vſtáwicz=
7:
nie.
8:
Perperior, perpeſſus, Vide Patior.
9:
Perpeto, is, iui, perpetere, Vſtáwicznie pro=
10:
śyć żebráć. Sipontinus, ſine authore.
11:
Perpetro, Vide Patro.
12:
Perpetuus, a, um, Wieczny/ trwáły/ też vſtá=
13:
wiczny cáły. Triduo hoc perpetuo, Przes
14:
ty cáłe trzi dni. Si perpetuam eſſe uis
15:
affinitatem hanc. Ieſli chceſz áby było
16:
trwáłe to prziyacielſtwo. Perpetuæ ædes
17:
ruunt, Wſziſtek dóm weſpołek leży. Perpe=
18:
tua febris, wſtáwiczna febrá/ bez przeſtanku
19:
męcząca. Perpetui montes, Górá yedná
20:
na drugiey leżąca. Perpetuū ſtudium in
21:
aliquem, Wieczna chuć ku komu. In per=
22:
petuum, Ná wieczność. Non eſt perpe=
23:
tuum, Nie záwżdy ták bywa/ nie zawżdy to
24:
pewno.
25:
Perpetuum aduerbialiter poſitum, Vſtá=
26:
wicznie bez przeſtanku.
27:
Perpetuo aduerbium, Wiecznie/ wiekuiście.
28:
Perpetuo perij, Wieczniem záginął. Im=
29:
perpetuum idem.
30:
Perpetuo, as, are, id eſt perenno, conti=
31:
nuo, Przewłaczam/ przet ſię trwam/ nie=
32:
przeſtawam tego álbo onego czinić. Perpe=
33:
tuare data, Vſtáwicznie nádáwáć kogo. Per=
34:
petuare uerbale, Bes przeſtanku mówić.
35:
Perpetuitas, atis, Wieczność. Perpetuitas
36:
laudis, Wieczność chwały. Perpetuitas uo
37:
luntatis, Vſtáwiczność chući przećiwko ko=
38:
mu.
39:
Perpetualis, e, Wiekuyſty/ wiekuyście trwa=
40:
yący.
41:
Perpetuarius, a, um, idem.| perplaceo, | Vide | Placeo. |
| perplexus, | Plector. | |
| perpluo, | Pluo. | |
| perplus, perplurimum, | Plus. | |
| perpolio, | Polio. | |
| perpopulor, | Populus. | |
| perpotom perpotatio, | Poto. | |
| perpuriſco, | Pus. | |
| perrodo, | Rodo. | |
| perrogo, | Rogo. |
42:
Perpol non eſt aduerbium iurandi, ſed
43:
præpoſitio quæ ad aliquam ſequentē
44:
dictionem per Tmeſim figuram perti=
45:
net, ut perpol ſȩpe pro pol perſȩpe, per=
46:
polquam, pro pol per quam. | Perpulcher |
strona: 293
kolumna: a
| P ante E. |
| perpulcher, | Vide | Pulcher. |
| perpurgo. | Purgo. | |
| perpuſillus, ꝑpuſillū | Puſio. | |
| perputo, | Puto. | |
| perquiro perquiſitꝰ | Quæro. | |
| perrarus, | Rarus. | |
| perridiculus, | Rideo. | |
| perrepo, | Repo. | |
| perrodo, | Rodo. | |
| perrogo, | Rogo. | |
| perrumpo, | Rumpo. | |
| perſæpe, | Sæpe. | |
| perſalſus, perſalſe, | Saluo. | |
| perſaluto, | Salus. | |
| perſano, | Sanus. | |
| perſapiens, | Sapio. | |
| perſcienter, | Scio. | |
| perſcindo, | Scindo. | |
| perſcribo, | Scribo. | |
| perſcrutor, | Scrutor. | |
| perſeco, | Seco. | |
| perſegnis, | Segnis. | |
| perſenex, | Senex. | |
| perſentiſco, | Senio. | |
| perſequor, ꝑſecutio | Sequor. | |
| perſero, | Sero. | |
| perſido, | Sido. | |
| perſigno, | Signum. | |
| perſiſto, | Siſto. | |
| perſoluo, | Soluo. | |
| perſono, | Sono. | |
| perſorbeo, | Sorbeo. | |
| perſpeculor, | Speculor. | |
| perſpergo, | Spergo. | |
| perſpicio, ꝑſpicax, | Specio. | |
| perſterno, perſtratꝰ | Sterno. | |
| perſtillo, | Stilla. | |
| perſeuero, perſeuerantia, | Seuerus. |
1:
Perquam aduerbium, poſitiuis iungitur
2:
& uerbis, & idem ſignificat, quod
3:
quam, ut perquam uelim ſcire, Bárzo
4:
bym rad wiedział. Ruptis perquam uti=
5:
le, Przepukłim bárzo pożiteczno. Aliquan=
6:
do ſuperlatiuo iungitur, ut Curtius
7:
perquam maximo poteſt exercitu
8:
comparato, & c. Zebrawſzy yáko mógł na=
9:
wietſze woysko/ etć.
10:
Perſepolis, pen. cor. gen. fem. Głowne miá=
11:
ſto/ in Perſidæ regia Perſidis.
12:
Perſes, maſc. nomen Regis Macedoniæ
13:
item & Regis in Taurica regione.
14:
Perſeus, maſcul. filius Iouis, & Danaës
15:
qui Meduſam occidit & Androme=
16:
dam liberauit.
17:
Perſia ſeu perſis, perſidis, & perſida, dæ,kolumna: b
| P ante E. | 293 |
1:
regio orientalis a ſeptentrione Medos
2:
habens ab occaſu Suſiana ab ortu
3:
ſolis, duas Carmanias a meridie, par=
4:
tem ſinus Perſici.
5:
Perſæ, Lud Perski.
6:
Perſicus, a, um, Perſeysky/ a/ y.
7:
Perſici apparatus, Koſztowna známienita á
8:
páńska cześć.
9:
Perſica mala, Pferski álbo broskwinie.
10:
Perſicaria, æ, fem. herba. Yzelsko pryi káli'
11:
cách roſtAce báryo gorskie od którego pchły
12:
zdicháyą. Alias Siliquaſtrum.
13:
Peſillum, genus uaſis unguentarij.
14:
Perſimilis, le, Bárzo podobny.
15:
Perſolata, æ, herba, Lopian.
16:
Perſolus, a, um, pen. prod. ut perſolæ nu=
17:
gæ apud Plautum, quaſi dicat, meræ
18:
nugæ inuſitatum.
19:
Perſoluta ſiue per perſolyton, herba horten=
20:
ſis apud Ægyptios.
21:
Perſona, æ, fem. pri. pen. prod. Perſoná/
22:
oſobá. Pacifica perſona, Spokoyny czło=
23:
wiek. Mea perſona ad iſtam pacem con
24:
ciliandā minime fuit deligenda, Moyá
25:
oſobá nie miáłá być ná to yednánie wyſá=
26:
dzona. Perſona item, Lárwá/ máſzkárá.
27:
Perſonatus, a, um, W máſzkárę vbrány/ má=
28:
ſzkárnik. Perſonatus rex, Niepráwy król.
29:
Perſonata ſanctitats, Fáłſziwa ſwiątobli=
30:
wość.
31:
¶Imperſonatus, a, ū, Práwy/ niefałſziwy/
32:
nieprzibrány w máſzkárę. Perſonalis, le, a
33:
Grammaticis fictum, quod ad per=
34:
ſonam pertinet. Verbum perſonale,
35:
quod per diſtinctas perſonas coniu=
36:
gatur, Perſonalis etiam, Obliczny.
37:
Vt perſonalis actio, Záłoba ná yednę
38:
oſobę.
39:
Perſonaliter aduerbium, Oblicznie.
40:
¶Imperſonalis, le, ut imperſonale uer=
41:
bum quod nullam perſonam ha=
42:
bet.
43:
Perſonata, perſonatæ, femin. herba, Lo=
44:
pian.
45:
Perſonacia, æ, idem.
46:
Perſpiſſo, aduerbium apud Plautum pro
47:
tarde obſoletum.
48:
Perſtino, as, are, taxare ſiue pro precio
49:
deputare, Oſzácowác. Apuleius, inſo=
50:
lens.| Perſto |
strona: 293v
kolumna: a
| P ante E. |
| Perſto, | Vide | Sto. |
| Perſtrepo. | Strepo. | |
| Pernſtringo, | Stringo. | |
| Perſtudioſus, | Studeo. | |
| Perſuadeo, | Suadeo. | |
| Perſubtilis, | Subtilis. | |
| Perſulto, | Salio. | |
| Perſum, | Sum. | |
| Perſuo, | Suo. | |
| Pertædet, | Tædet. | |
| Pertego, | Tego. | |
| Pertendo, | Tendo. | |
| Pertento, | Tento. | |
| Pertenuis, | Tenuis. | |
| Pertenebro, | Tenebro. | |
| Pertergo, | Tergo. | |
| Pertero, | Tero. | |
| Perterreo perterrefacio | Terreo. | |
| Pertexo, | Texo. | |
| Pertimeo, pertimeſco, | Timor. | |
| Pertingo, | Tingo. | |
| Pertolero, | Tolero, | |
| Pertracto, | Tracto. | |
| Pertraho, | Traho. | |
| Pertranſeo, | Tranſeo. | |
| Pertribuo, | Tribuo. | |
| Pertriſtis, | Triſtis. | |
| Pertumultuoſus, | Tumultus | |
| Pertundo, | Tundo. | |
| Perturbo, | Turbo. | |
| Perturpis, | Turpis. | |
| Peruado, | Vado. | |
| Peruagor, | Vagus. | |
| Perualidus, | Validus. | |
| Peruarius, | Varius. | |
| Peruaſto, | Vaſto. |
1:
Perterricrepus, a, um, pen. cor. apud Lu=
2:
cretium & Ciceronem legitur, ſed inu=
3:
ſitatum pro terrifico, Miáſto ſtráſze=
4:
go.
5:
Pertica, huius perticæ, fem. prim. Długá
6:
pálića álbo rózgá.
7:
Perticalis, & hoc perticale, ut Perticalis ſa
8:
lix, Długie rózgia noſząca.
9:
Pertineo, perinax, Vide Teneo & Tenax.
10:
Pertranslucidus, a, um, Przerzocziſty. | Perueho, | Vide | Veho. |
| Peruello, | Vello. | |
| Peruenio, | Venio. | |
| Peruenor, | Venor. | |
| Peruerto, | Verto. | |
| Perueſtigo, | Vestigium. | |
| Peruetus, | Vetus. | |
| Peruideo, | Video. |
kolumna: b
| P ante E. |
1:
Pertinax, penul. cor. pertinacis, om. tert.
2:
Ochętny/ vporny/ trwardouſty/ krnąbrny/
3:
ziádły/ twardoſcheyny.
4:
Pernicax contumacia, Ocziętna knąbr=
5:
ność.
6:
Peruicatia, æ, Knąbrność/ ociętność/ ſwowol=
7:
ność.
8:
Peruicas pro peruicaci, Obſoletum.| Peruigil, | Vide | Vigil. |
| Peruilis, | Vilis. | |
| Peruinco, | Vinco. | |
| Peruiridis, | Viridis. | |
| Peruiuo, | Viuo. | |
| Peruius, | Via. | |
| Perungo, | Vngo. | |
| Peruolo, peruolito, | Volo. | |
| Peruoluo, peruoluto, | Voluo. | |
| Perurbanus, | Vrbs. | |
| Perurgeo, | Vrgeo. | |
| Peruro, | Vro. | |
| Perutilis, | Vtor. | |
| Peruulgo, | Vulgus. |
9:
Perunica, perunicæ, herba quæ in lon=
10:
gum creſcit, obuia quæ uinciens ac
11:
peruinciens.
12:
Peruſia, Hetruriæ ciuitas, unde Peruſi=
13:
nus.
14:
Pes, pedis, maſc. tert. Nogá. Pes imus,
15:
Stopá. Et etiam genus menſuræ duo=
16:
decim pollices, uel ſedecim digitos
17:
continens, Miárá ná ſtopie w ſzérz y w
18:
dłuż.
19:
Pedes aliquando aduerbialiter ponitur,
20:
Piechotą/ pieſzki. Pedes huc ueni, Pieſzom
21:
tu prziſzedł.
22:
Pedibus idem, ut pedibus ſtipendia
23:
facere, Pieſzo drabską ſzłużyć. Pedibus
24:
ire uel iter facere, Piechota. Pedibus præ
25:
tiari, Pieſzo ſie potykáć.
26:
Pedem nuſquam ſubaudi (extuli) Nie=
27:
poſtałem nigdziey ſtopą. Pedibus ire in
28:
ſententiam alicuius, Dzierżeć s kim/ ták
29:
mniemać yáko y ón.
30:
Pedem ubi ponat non habet, Nie ma
31:
ná ſtopie máyętnośći ſwey. Seruus a pedi=
32:
bus, Biegun/ poſeł/ Curſor.
33:
Ad pedes ſe abijcere, Pádnąć przed
34:
nogámi, krziżem przed kim pádnąć.
35:
Pedem referre, Ná zad vſtępowáć. Suo
36:
ſe pede metiri, Wedle przemoznośćy ſwey
37:
ſobie poczináć. Pes milui, Kánia nogá.
38:
Herba eſt apud Columellam. Pes gal=
39:
linacaus uel gallinacei, Kurza nogá/ etiā
40:
herba.
41:
Pes item dicitur, Powróz który w żagiel zá=
42:
wodzą Pes item eſt metrica conſtructio| ſyllabarum |
strona: 294
kolumna: a
| P ante E. |
1:
ſyllabarum. Hinc dicitur pedeſtris o=
2:
ratio, Mowa która nogi/ to yeſt pewne ſpo
3:
ſoby w ſobie ma/ to yeſt wierſze. Pes etiam
4:
ſignificat, Weſz.
5:
Pediculus, li, maſc. dimin. a pes, Nóſzká.
6:
Pediculus, Szipułká ná którey ſie dzierży o=
7:
woc. Pediculi uuarum, Pediculus etiam
8:
Weſz.
9:
Pediculoſus & pedicoſus, a, um, Wſzawy.
10:
Pedicularius, re, idem. Wſzawy. Pedicu=
11:
laris morbus, Wſziwośc/ nieyáka choro=
12:
bá/ gdy ciáło pełne wſzy yeſt. Pediolus, pe=
13:
dioli, dimin. a pes ſcilicet, obſoletum,
14:
Nóſzká. Pedalis & hoc pedale, & pe=
15:
daneus, a, ū, Ná ſtopie długi álbo ſzeroki.
16:
¶Semipedalis, le, & ſemipedaneus, a,
17:
a, um, Pułſtopny/ napułſtopy.
18:
¶Seſquipedalis, & Seſquipedaneus,
19:
Napułtori ſtopy.
20:
¶Pedamen, idem quod Pedamentū,
21:
Vide ſupra.
22:
¶Pedarius, Pan rádny który tilko przi=
23:
zwala ku temu co wyſzſzy pánowie rádzą/ á
24:
ſam przes ſię żadney rády nie dáye. Vide ſu=
25:
pra Pedarij, & pedaria ſententia, Przi=
26:
zwaláyące skazánie/ to yeſt/ przizwolenie ná
27:
ſąd á widzenie ſtárſzich pánów.
28:
Pedatim aduerbium, Zlekká/ nogę zá nogą
29:
ſtáwiayąc.
30:
Pedepreſsim aduerbium, idem.
31:
Pedes, peditis, maſ. Pieſzy drab. Pedes uia=
32:
tor, Pieſzi/ curſor.
33:
Pedeſter, pedeſtri, Pieſzy. Vel hic & hæc pe
34:
deſtris, & hoc pedeſtre, idē, Pieſzy/ Dra
35:
bánt/ knecht. Pedeſter copiæ, & pedeſtris
36:
exercitus, Drabskie woysko. Pedeſtre ſcu
37:
tum, Drabska páwezá. Pedeſtri tranſitu
38:
iter malim continuare, Wolałbych yuſz
39:
piechotą doiść. Pedeſtria auguria dicebā=
40:
tur, quæ a quadrupedibꝰ dabant, CC
41:
Peditatus, huius peditatus, Pieſze woysko/
42:
pieſzy/ drabsky ruſtunek.
43:
Pedica, pedicæ, Pęto.
44:
Pedicinus idem quod pes.
45:
Pedetentim aduerbium compoſitum a
46:
pede & lento, as, Znienacká/ ſnadnie/ z lek=
47:
ká. Senſum erit pedetentim faciendū
48:
Z lekká á z nienacka muśi w tę rzeć wſtępić.
49:
Di bene uertant pedetentim tamen,
50:
Boże day ſzczęście/ wſzakże ſie wżdy nie kwaṕ/
51:
nie wylatay.
52:
Pediſequus, pediſequi, Sługá/ páchołek/ na=
53:
śladuyący.
54:
Pediſequa, pediſequæ, Służebna pánná. An
55:
cillula pediſequa.
56:
Pedum, huius pedi, Laská/ przet álbo pálicá
57:
páſturska.kolumna: b
| P ante E. | 294 |
1:
Pedo, pedas, are, ueteres pro ire dixe-
2:
runt.
3:
¶Repedo, as, are, Wrácam ſie. Vide ſu=
4:
pra, Pedare uineam, Tyczámi podetknąć.
5:
Pedatio, onis, Nátknienie winnice.
6:
¶Peduſculus paruus pes, Nóſzká.
7:
¶Pedio, pedis, non uſurpatur, ſeu eius
8:
cōpoſita, Vt Impendio, impedis, pen.
9:
cor. impediui, impeditum, impedire,
10:
Wádzę/ zámieſzam/ záwikłam ſie. Impedi=
11:
uit ſeſe in plagas, Vwikłał ſie w chłoſtę/
12:
to yeſt nárządźił ſobie że będzie bit.
13:
Non impedit equas partus ab opere,
14:
Nie wádźi nic robotá zrzebnym ſwierzób=
15:
kóm. Nihil impedit, Nic nieprzeſzkadza.
16:
De rebus ipſis tuo iudicio utere, ni=
17:
hil enim impedio, Spraẃ mi ſie wedle
18:
ſwego rozumu/ yam nie yeſt przećiwko temu.
19:
Caſus quidam ne facerem impediuit
20:
Niektóra przigodá mie omieſzkáłá. Impe=
21:
dita res, Impedita ſtudia, Zátrudnione.
22:
Religione impediri, Dla boyaźniey Bo=
23:
żey nie ſmieć.
24:
¶Impedire & expedire contraria, Zá=
25:
wádźić/ odwádźić/ záwikłać wiwikłąć.
26:
¶Impeditus, a, um, nomen ex parti=
27:
cipio, Zátrudniony/ pełny/ záwad. Impe=
28:
ditiſsimæ ſyluæ, Lasy bárzo zámotáne to
29:
yeſt gęſte/ bárzo przerosłe. Ad iter facien=
30:
dum impeditiſsimus, Nieſpoſobny/ bárzo
31:
trudny ná drógę.
32:
¶Impedimentum, ti, Záwádá/ omieſzkánie
33:
Inferre moram & impedimentum ali=
34:
cui, Omieſzkáć kogo. Impedimenta exer=
35:
citus, Wſziſtki woyenne graty/ wozy/ tłu=
36:
moki/ namioty/ etć.
37:
¶Impeditio, impeditionis, uerbale,
38:
idem.
39:
¶Compedio, Nogi weſpołek zwięzuyę,
40:
Hinc compedes, pen. con. Pęto.
41:
¶Expedio, Odwięzuyę/ puſzczam wolno/
42:
wypráwiam álbo ſpráwiam. Impedire &
43:
expedire contraria, Expedire ſe curæ
44:
uel crimine aliquo, Wyświebodźić ſie.
45:
Expedire ſe erumnis, de omni mole=
46:
ſtia expedire, Odyąć ſie. Expedire ſe ab
47:
omni occupatione, Wyświebodźić ſie.
48:
Expediui e ſeruitute filium, Wyyąłem
49:
go z niewoli. Se ex turba expedire,
50:
Przećiſnąć ſie z gromády ludźy. Expedias
51:
me hinc, at me implicaſti, Wypraẃ
52:
mie zſtąd/ ták yákoś mie wpráwił. Expe=
53:
ditum facere, Wyſwiebodźić/ brzemię zyąć.
54:
Agrum lectione z skamienia/ zebráć ká=
55:
mienie z roley. Item expedire pro dice=
56:
re, ut expedi paucis, Powiedz ná krótce.| Cauſam |
strona: 294v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Cauſam aduentes expedire, Prziczinę
2:
prziścia powiedzieć. Nodum aliquem
3:
expedire, Záwikłány węzeł odwikłáć. No
4:
mina expedire, Powiedzieć komu yako
5:
wiele dłużen.
6:
Salutem expedire, Rátowáć. Expedire
7:
ſe ad pugnam & prelium, Nágotowáć
8:
ſie ku bitwie. Expedio me ad Druſum
9:
inde ad Scaurum, Gotuyę ſie. Hoc mihi
10:
expedi primum, Z tego mi ſie pierwey
11:
wypraẃ/ to mi pierwey powiedz. Vno uer=
12:
bo expedire, Yednym słowem powie=
13:
dźieć.
14:
¶Expedibo, pro Expediam Plautinū
15:
eſt.
16:
¶Expedit imperſonale in tertijs per=
17:
ſonis, pro utile eſt, Lepiey yeſt/ pożitecz=
18:
niey yeſt.
19:
Si ita expedit, Yeſli ſie to widźy lepiey
20:
być/ yeſli ſie ták zda.
21:
¶Expeditus, a, um, nomen ex par=
22:
ticipio, Prętki/ gotowy/ poſpieſzny. Expe=
23:
ditus & paratus idem, Expedita cœna,
24:
Prętká wieczerza. Expeditam excuſatio=
25:
nem haberemus, Mielibyſmy gotową
26:
wymowkę.
27:
Expeditum iter, Dobra drógá/ niemáyąca
28:
żadnego omieſzkánia. Expedita ſubſidia,
29:
Prętkie lekkie.
30:
¶Expedite aduerbium, Prętko/ poſpieſz=
31:
nie/ łatwie. Expedite nauigare, Prętko ſie
32:
wieść.
33:
Expeditiſsime ſe purgare poterit, Bar=
34:
zo ſie łatwie może omówić.
35:
¶Expeditio uerbale, Wypráwá. Expe=
36:
ditio bellica, Ciągnienie ná woynę. Expe=
37:
ditionem conficere ternis menſibus,
38:
Za trzy mieſiące ſpráwić co potrzebá ná woy=
39:
nie/ odpráwić woinę.
40:
Educere exercitum in expeditionem,
41:
Wywieść woysko w pole.
42:
Præpedio, præpedis, pen. cor. præpedi=
43:
ui, præpeditum, præpedire fere idem
44:
quod impedio, Záwadzam/ omieſzkam.
45:
Præpeditus morbo, Nie może przed cho=
46:
robą.
47:
¶Præpedimentum, præpedimenti, Za=
48:
wádá/ omieſzkánie. Compoſita a Pede,
49:
Bipes, bipedis, Dwonogi. Tripes, Trzi=
50:
nogi/ o trzech nogách.
51:
Cornipes, cornipedis, Rogonogi/ to yeſt
52:
o rogowych nogách.
53:
¶Aëripes, aëripedis & per Synereſim
54:
æripes, Wiátronogi/ to yeſt/ prętki. Ali=
55:
pes idem.kolumna: b
| P ante E. |
1:
¶Loripes, Szpotáwy/ krziwonogi/ chro=
2:
my.
3:
¶Planipes, Płáskonogi. Item Planipes
4:
mimuſ ſeu comendiarum actor. Vn=
5:
de comædiæ ſeu fabulæ genus dici=
6:
tur Planipedia ubi nullo procede=
7:
batur cultu, quod actores pedibus pla
8:
nis, id eſt, nudis in proſcœnia introi=
9:
rent, non ut tragi actores in Cothur=
10:
nis ne ut comici in cocſis, Calepi=
11:
nus.
12:
¶Curuipes idem quod loripes, Krzi=
13:
wonogi.
14:
Peſſi dicuntur medicamenta, quæ in uel=
15:
lere naturalibus mulierum applican=
16:
tur.
17:
Peſsimus, a, um, ſuperlatiuum a malus,
18:
Naygorſzy bárzo zły. Vnde malus.
19:
Peſsime aduerbium, Barzo zlie.
20:
Peſsimare pro pedere in Biblijs legitur.
21:
fœdum uerbum.
22:
Peſsinus, peſsiuntis Emporium Phry=
23:
giæ.
24:
Peſsiuncius, a, um, adiectiuum.
25:
Peſſulus, peſſuli, pen. cor. maſc. ſec. Zaworá
26:
rygel.
27:
Peſſulatus, a, um, Zaáwárty/ ryglem zápár=
28:
ti.
29:
¶Oppeſſulatus, a, um, idem.
30:
Peſsum aduerbium ſignificat modo re=
31:
trorſum, Ná zad. Modo deorſum, Ná
32:
dół po nogi. Peſsum do, w niewecz ſie obrá=
33:
cam. Peſſundo, as, Trácę/ wniwecz obrá=
34:
cam/ káżę. Peſſum premere, Nogámi po=
35:
deptáć/ rosłápáć.
36:
Peſſundo, as, are, Trácę w niwecz obrácam/
37:
nogámi depcę. Peſſundare aliquem, Zelżić
38:
zeſromoćić/ podeptáć kogo. Peſſundare ira=
39:
cundiam, Gniew potłumić.
40:
Peſtis, huius peſtis, fem. tert. Powietrze/
41:
mór/ morowe powietrze. Deus auertat hāc
42:
peſtem, Boże tego vchoway.
43:
Peſtes pluraliter dixit Plinius, Multis iam
44:
peſtibus, Po kilká morowe powietrzá. Pe=
45:
ſtis ac pernicies Reipu. Zárázá Rzeczypo=
46:
ſpolitey. Peſtem minitari, Groźić ko=
47:
mu.
48:
Peſtilentia, peſtilentiæ idem, Abijt peſti=
49:
lentia, Przeſtáło powietrze.
50:
Peſtilens, peſtilentis, cui ſalubre opponi=
51:
tur, Záráźiſty/ yádowiti. Peſtilens locus,
52:
Mieſcá morowym powietrzem záráżone. I
53:
też nie zdrowe.
54:
Peſtifer, a, um, idem, Záráźiſti/ powietrze
55:
przinoſzący/ y ſzkodliwy. Taurorum ſan=
56:
guis peſtifer potu, Wołowa poſoká zá=| ráźiſta |
strona: 295
kolumna: a
| P ante E. |
1:
ráziſta yeſt ku piciu. Peſtiferum bellum,
2:
Szkodliwa/ wiele złego przinoſząca woiná/
3:
Peſtifera exhalatio, peſtifera uitia, Aua
4:
ritia, Luxuria, Crudelitas.
5:
Peſtifere aduerbium, Szkodliwie/ záráźli=
6:
wie.
7:
Peſtilitas, peſtilitatis, pro peſte, Obſole=
8:
tum.
9:
Peſtilentioſus, a, um, idem quod peſtifer,
10:
Yádowity.
11:
Patefio, patefionis, maſc, Wieprzowa ſzoł=
12:
drá álbo golień á zwłaſzczá przednia/ nie=
13:
którzy miáſto grzbietá ribiego máyą.
14:
Petaſites herba ſpecies perſonatæ.
15:
Petalon, neut. Latine folium, Liſt z drze=
16:
wá.
17:
Petalium, id eſt, foliatum, Liśćiáne.
18:
Petaſo, petaſonis, maſ. ter, pen. cor. Wie=
19:
przowy grzbiet/ álbo ſzołdrá dla ſzperek ná=
20:
ſolona á potym vwędzona. idem quod
21:
petafio.
22:
Petaſiunculus dimin. Sperká.
23:
Petaſus, petaſi, neut. ſec, Wyſoka á ſzeroka
24:
czapká/ kániáſta czapká/ tez kołpak álbo ki=
25:
wiór może być zwan.
26:
Petaſus per translationem, Kołpak álbo
27:
gałka ná domu/ álbo Dáſzek ná xſtałt koł=
28:
paká vcziniony.
29:
Petaſatus, a, um, Któri tákową czapkę no=
30:
śi.
31:
Petaurum, petauri, neut. ſec. Wſzelákie ku=
32:
glárskie poczinánie yáko skakánie przes
33:
obręcz ná gołym mieczu kozielki przewrá=
34:
cánie/ po powroziech liatánie y cotákow=35:
wego.
36:
Petaurum item Græci dicunt laqueum
37:
& aſſéres quibus domus teguntur, Po=
38:
dniebienie/ Tárcice. Iulius pollux putat
39:
caueam eſſe in quam ſe cortis alites
40:
cubitum conferunt.
41:
Pentatiſta, æ, maſ. Kuglarz/ mietelnik.
42:
Peteſſo idem quod Peto Obſoletum.
43:
Petigo, petiginis. fem. morbi genus, qui
44:
& impetigo dicitur, Liſzay/ grecki
45:
ſwierb.
46:
Petilia ſeu Petilla, fem. Metropolis Lu=
47:
caniæ in Italia nunc Bellum ca=
48:
ſtrum.
49:
Petilius, Nieyáki rodzay kwiatków.
50:
Petilus, a, um, tenuis & exilis, Cienki/ ſzczu=
51:
pły/ máły.
52:
Petiolus, dimin. a pede idem quod pe=
53:
ticinus, Szypułká álbo ogonek v yábłek/
54:
gruſzek/ y inſzich owoców.
55:
Petiſsimi, pomi genus, CC.
56:
Peto, petis, petiui, petitum, petere, Proſzę/kolumna: b
| P ante E. | 295 |
1:
żądam. Petere omnibus precibꝰ, Vprzey=
2:
mie prośić. Petere auxilium, Zędáć ſpo=
3:
możenia. Petere colloquium, Zędać s kim
4:
mówić. Petere diem colloquio, idem.
5:
Petere gratiam, Zędáć łáski. Petere ora=
6:
culo a Deo, Radźić ſie Bogá. Petere ue=
7:
niam, odpuſzczenia prośić. Petere mutuū,
8:
Chcić pożyczić. Petere alte ſpiritum, Ser=
9:
decznie wzdycháć.
10:
Petere item ſignificat, proijcere, Ciskáć.
11:
Petere lapide, Kámieniem ciſnąć. Petere
12:
aliquem telis, Donágláć komu ſtrzałámi.
13:
Petere iugulum, & petere caput ali=
14:
cuius, Stać komu o gárdło/ też czuháć ná
15:
kogo niktórzy mowią. Petere pœnas ab
16:
aliquo, Mśćić ſie nád kim.
17:
Petere aliquem, abſolute, Nátrzeć/ náyecháć
18:
ná kogo. Petere fraude uel inſidijs,
19:
Strzedz ná kogo. Petere inſidijs uitam
20:
alicuius, Chcieć kogo zdrádą zábić. Petere
21:
item pro ire, Yść/ yecháć. Petere locum
22:
aliquem, Yecháć. Petere domum, Do do
23:
mu yść.
24:
Petere fugam, Vciekáć. Claſsis petere
25:
altum uiſa eſt, Obóz nawodny był wi=
26:
dzian wzgorę wſtępowáć. Petere Athenas,
27:
Do Athen yecháć.
28:
Petit Romam fons ille, Do Rzimu ciecze.
29:
Fuga ſalutem petere, Vcieczką ſobie ży=
30:
wot záchowáć/ rátowáć ſwego żywotá vcecz=31:
ką. Petere ſupera, Petere ſublime, Ná
32:
wyſokie ſie rzeczy ſadźić. Petere cœlum,
33:
Do niebá wſtępić. Peto te ſecretum, Pro=
34:
ſzę cię ná oſobliwe mieyſce/ trzebámi cie ná
35:
słowo.
36:
Aliam in partem fugam petebant, Ná
37:
ynſzą ſie ſtronę vdáli. Ima petere, Tonąć/
38:
pogrężáć ſie/ do dná yść. Cibum e flam=
39:
ma petere, Terent. Dla pożywienia wiel=
40:
ką pracę podyąć/ dla brzuchá w ogień wlieść.
41:
Petere conſulatū, Staráć ſie o burmiſtrz=
42:
two.
43:
Petere ſomnum, Yść ſpáć. Inde gloriam
44:
petijt, Z támtąd chwałę oſięgnął. Hinc tibi
45:
exemplum pudicitiæ petendum eſt,
46:
Z tąd maſz przykład czyſtośćy bráć.
47:
Peteſſo, is, ere, pro peto obſoletum.
48:
Petitus, a, um, participium, Proſzony żą=
49:
dány/ też náyechány/ natárti.
50:
Petitus huius petitus nomen ex parti=
51:
cipio pro petitione.
52:
Petitio, Proźbá/ proſzenie/ modła/ żądánie. Pe=
53:
titio conſulatus, Stáránie o burmiſtrzo=
54:
ſtwo ſtáć o nie.
55:
Petitio item, Nátarcie/ náyechánie/ popędze=
56:
nie przećiwko komu.| DD | Petitor |
strona: 295v
kolumna: a
| P ante E. |
1:
Petitor uerbale, maſc. Ten któri ſie czego
2:
vpomina ná ſądzie/ powodna ſtroná.
3:
¶Compoſita, Appeto, appetis, p. cor.
4:
appetiui, appetitiui, appetitū, pen. pro.
5:
appetere, pożądam/ chcemi ſie bárzo/ piſzcząmi
6:
zęby ná co tákowego/ też przibliżam ſie nád=
7:
chodzę.
8:
Cupide appetere alienos agros, Láko=
9:
mie ſie bráć ná cudzą máyętność. Amici=
10:
tiam alicuius appetere, Zędáć ſie s kim
11:
poprziyaźnić. Appetere mammam dici=
12:
tur lactens, Cická chcieć. Appetere pectus
13:
alicui, Przećiwko ſercu komu ſztych dáć. Ap=
14:
petere aliquem, Przipáść ná kogo. Ap=
15:
petit me amor, Nádchodźy mie miłość.
16:
Dies appetebat ſeptimus, Przibliżał ſie
17:
ſiódmy dzień.
18:
Nox appetit, Noc ſie przibliża. Ver ap=
19:
petit, Wioſná nádchodźi. Meſsis appetit,
20:
żniwo zá páſem/ żniwo tudzieſz.
21:
¶Appetones antiquis dicti ſunt appe=
22:
tentes.
23:
¶Appetens, appetētis, participium ſi=
24:
ue nomen ex participio, Vnde appe=
25:
tentior, appetentiſsimus, Pożądáyąci/ chci=
26:
wy/ łákomy. Edendi appetens, Chćiwy ná
27:
yedzenie.
28:
Honeſtatis appetentiſsimi, Vczćiwość
29:
miłuyąci.
30:
¶Appetitus, huius appetitus, Chuć/ chći
31:
wość/ łákomość. Appetitus edendi, Chći=
32:
wość ku yedzeniu.
33:
Contrahere & ſedare omnes appeti=
34:
tus, Wſzytki pożądliwośći skróćić vskromić.
35:
Appetitor, Pożędácz/ chćiwy. In Biblijs.
36:
¶Appetentia, æ, idem. Appetentiam ci
37:
borum præſtat, Dodáyą chući ku yedze=
38:
niu.
39:
¶Appetitio, appetitionis, Pożądánie/ żą=
40:
dliwość/ też ſtáránie ſtanie o co. Principa=
41:
tus appetitio, Stanie o xięſtwo.
42:
¶Cōpeto, Społuproſzę/ ſtáram ſie/ żadam/
43:
ſtoyę ócz s kim drugim.
44:
¶Competere item, Prziſtáć/ godźićſie/ na=
45:
leżą.
46:
Si uillæ ſitus ita competit, Yeſli/ etć.
47:
Quæro an libertates teſtamento datæ
48:
competierint, Pytam yeſli wolnośći Te=
49:
ſtámentem poſtánowione należáły/ á godźiły
50:
ſie dáć. Si cuncta competutn uota, Yeſli
51:
ſie ná wſzem wodźi wedle myſli, Non com
52:
petit, Nie prziſtoyi/ niegodźi ſie. Compe=
53:
tit in eum actio, Ma być poziwan/ może
54:
być przed práwo pociągnión.
55:
¶Competens, competētis, participiū
56:
& nomen ex participio, Słuſzny/ godnykolumna: b
| P ante E. |
1:
Competens uictus, Słuſzne ták wczeſne
2:
żyćie.
3:
¶Competens iudex, Vrzędny ſędzia.
4:
¶Competitor, competitoris, Sampirz
5:
w ſtáraniu o yáką doſtoyność/ gdy ſie dwa do
6:
yákiey doſtoynośći vbiegáyą.
7:
¶Competitrix uerbale, fem. Sámpierz=
8:
ká.
9:
¶Competit imperſonale, Godźi ſie/ przi=
10:
ſtoyi.
11:
¶Competētia pro conueniētia, æ, Przi=
12:
ſtoyność/ słuſzność. Expeto, pożadam/ ſtoyę
13:
ócz.
14:
Expetenda per ſe uirtus, Cnotá ſámá
15:
dla ſiebie ma być pożądána. Expetere ali=
16:
cuius amicitiā, Stáć o cziyę prziyaźń. Abs
17:
te hoc bona uenia expeto, Niechay to
18:
v ciebie zá łáską twą vproſzę. Expetere
19:
preces a Deo, pro precari Deum.
20:
¶Expetendus, a, um, Co ma być pożą=
21:
dano.
22:
¶Expetens nomen ex participio, Po
23:
żądáyąci. Expetiſcere Plautus pro Ex=
24:
petere dixit, Expetiſſere idem, Obſo=
25:
letum.
26:
¶Impeto, Przipádam/ nácieram/ náyeż=
27:
dżam. Impetere aliquem maledictis, Do
28:
yecháć kogo złemi słowy.
29:
¶Impetus, huius impetus, Gwałt/ na=
30:
wáłność/ ſzturm/ prętkość. Primo impetu,
31:
Ná pirwſzim podkániu/ álbo nátárciu.
32:
Impetus animi, Poruſzenie á pobudzenie
33:
vmysłu/ ſilność álbo śilenie. Impetu re=
34:
pentino, Prętką náwáłnością. Impetum
35:
facere in aliquem, Nátrzeć ná kogo. Im=
36:
petum facere in agros inimicorum,
37:
Wpaść w nieprziyacielską ziemię. Impetū
38:
facere in bona & fortunas alicuius,
39:
Wybić kogo z ymienia.
40:
Excipere impetum gladij, Odbić ſztych
41:
álbo ſie k mieczá. Sumere impetum, Zá=
42:
puśćić ſie/ vſtąpić ná zád áby tim mocniey
43:
záś nátrzeć y náyecháć mógł. Inanem im=
44:
petum facere, Chybić ſie. Opprimi uio=
45:
lentiæ impetu, Być zátłumión przes gwał=
46:
towne nátárcie. Frangere impetum ali=
47:
cuius, Przewiciężić. Cæco impetu ferri
48:
& incurrere in aliquem, Szalenie ná kogo
49:
nátrzeć. Impetus Marcelli reſederunt,
50:
Prętkość Márcelluſowa vſtáłá. Conci=
51:
tato curſu ferrebatur maximo impe=
52:
tu in hoſtē, Rozbódwſzy koniá s wielkim
53:
pędem doyeżdżał nieprziyacielá. Impetus
54:
orationis, Prętkość. Plin. Tribus con=
55:
gijs epotis uno impetu, Wypiwſzy trzi
56:
kwarti zá yeden raz.| ¶Impete |
strona: 296
kolumna: a
| P ante E. |
1:
¶Impete ablatiuus pro impetu, ab an=
2:
tiquo nominatiuo, Impes Obſole=
3:
tum.
4:
¶Impetuoſus, a, um, Gwałtowny/ nawał
5:
ny/ prętki/ popędliwy.
6:
¶Oppeto, oppetis, oppetiui, uel oppe=
7:
tij, Vmieram/ lecę. Accuſatiuum habet
8:
expreſſum aut ſubauditum, Oppetere
9:
mortem, Vmrzeć. Oppetere peſtem,
10:
idem.
11:
Immaturam mortem oppetijt, Przed
12:
czáſem vmárł. Clare mortes pro patria
13:
oppetite.
14:
¶Præpeto, id eſt, ante peto, Naprzód
15:
żądam. Item Anteeo, Vprzedzam. Anti=
16:
quum.
17:
¶Repeto, repetiui, uel repetij in præ=
18:
terito perfecto, Záś żądam/ vpominam ſie/
19:
też wrácam ſie/ ná zad ydę/ powtárzam. Da=
20:
re & repetere, Dáć y záś ſie vpomináć. Fru
21:
ctum repetere, Pożytku ſie vpomináć. Fra
22:
tiam pro beneficio repetere, wdzięczno=
23:
śći zá dobrodźieyſtwo żędać. Pœnas ab ali=
24:
quo repetere, Winę z kogo zdyąć. Cæ=
25:
ſari repetenti negare non potui, Nie
26:
mógłem tego Ceſárzowi vſtáwicznie ſie vpo=
27:
mináyącemu odmówić.
28:
Promiſſa repetens, Záś po wtore obie=
29:
cuyąć.
30:
Repetere ſermonē de re aliqua, Znowu
31:
powiedáć/ powtarzać rzecz. Repetere me=
32:
moria, Roſpámiętáwáć ſam w ſobie. Ver=
33:
ba ſunt ex libris Platonis repetita, Ty
34:
słowá ſą z xiąg Platonowych wzięte. Sin=
35:
gula ordine repetam, Yedno po drugim
36:
powiem.
37:
Studia repetere, Wroćić ſie do nauk.
38:
Reum repetere, Sądowną rzecz záś
39:
wznowić.
40:
Caſtra repetebat, Wrącał ſie do obozu.
41:
In Africam repetit, Ciągnie záś do Afri=
42:
ki.
43:
Repetam paulo altius iudices, Chcę má=
44:
ło wyſzey począć/ ſzerzey rzecz wywieść. Alte
45:
& a capite repetere, Odpocątku álbo od
46:
końcá począć. An ultimis uel ultima an=
47:
tiquitate repetere, Od dawnych á ſtárych lat
48:
rzec przitoczić. Rem repetere ſupra annos
49:
duos, Niektórą rzecz wyſzſzey niżli ode dwu
50:
lat począć przipomináć/ wyliczáć. Quæ illi
51:
in nos infeſte fecerint repetite, Yáko ſie
52:
s námi nieprziyacielsko obchodźili wſpo=
53:
mincie.
54:
¶Repetitus, a, um, participium, ut alte
55:
repetita oratio, Zdáleká poczęto. Repetito
56:
ſomno, Szedſzy záś ſpáć.kolumna: b
| P ante E | 296 |
1:
¶Repetitio, Powtarzánie.
2:
¶Repetundarū, repetundis, hos duos
3:
tantum caſus habet plurales, Accuſa=
4:
tus eſt repetundarum uel de repetun=
5:
dis, Oskárżon yeſt że niepobożnie zdárł pod=
6:
dáne gdy był ſtároſtą. Sic enim prouin=
7:
ciales magiſtratus, uel præſides ſuos
8:
Romæ accuſabant. Vbi quid dolis,
9:
aut iniuſte eis eripiebatur.
10:
¶Suppeto, is, ſuppetiui, tum, id eſt, la=
11:
tenter ſeu per fraudem peto, Vpraſzam
12:
táyemnie vpraſzam pod kim/ podpraſzam ko=
13:
go.
14:
Sed fere in tertijs perſonis ſuppetit
15:
& ſuppetunt, id eſt, in promptu eſt,
16:
Succurrit, Po gotowiu yeſt/ doſtáye. neſcio
17:
unde illi tantæ opes ſuppetunt, Nie
18:
wiem zkąd mu tych skárbów doſtáye. Sup=
19:
petere ita & deeſſe contraria ſunt,
20:
Doſtáwáć y niedoſtáwáć. Suppetit copia
21:
argumentorum, Ma doſić dowodów po
22:
gotowiu.
23:
Dum uires ſuppetunt, Poki yeſzcze moc
24:
maſz/ gdić śił doſtáye.
25:
Si uita ſuppetet, Będęli żiw/ będzielimi
26:
doſtawáło żiwotá.
27:
Non ſuppetit conſilium, Nie doſtáye
28:
mi rády. Vt uitæ tuæ ſuperſtes ſuppe=
29:
tat, Aby cie żiwotem przeſiągł.
30:
¶Suppetiæ & ſuppetias plurale tātum
31:
in nominatiuo & accuſatiuo, Pomoc.
32:
Ferre ſuppetias, Pomoc komu/ ſtáć przi
33:
kim.
34:
Suppetias uenire, Ná pomoc przyść. Sup=
35:
petias tempore adueni modo, Prá=
36:
wiem mu w práwy czás ku pomocy przy=
37:
był.
38:
¶Suppetior, aris, ari, pro auxiliari,
39:
Apul. Obſoletum.
40:
¶Perpeto, is, iui, Vſtáwicznie beż prze=
41:
ſtanku proſzę. Sipont. ſine authore.
42:
Petoritum huius petoriti, Wiſząci wóz/ ko=
43:
liébka/ wáſążek.
44:
Petouio oppidum in confinio Norici &
45:
Pannoniæ primæ in Germania, Po
46:
niemiecku Pettaw.
47:
Petra, huius, petræ, fem. prim. Opoká ká=
48:
mienna skáłá/ też miáſto w Arábiey.
49:
Petroſus, a, um, Opocziſty/ kámieniſty skáliſty
50:
Petricoſus, a, um, idem.
51:
Petro, petronis, petrones, in plurali olim
52:
dicti ſunt ruſtici & duri homines, Gru=
53:
bi/ ſutowi chłopi.
54:
Petronius & pertonia ſunt propria no=
55:
mina.
56:
Petrea pars Arabiæ.| DD 2 | Petrolium |
strona: 296v
kolumna: a
| P ante E & H. |
1:
Petrolium, oleum quod e petris naturæ
2:
ſponte fluit, Opoczyſty oley/ ſam z ſwego
3:
przirodzenia z opoki płynąci.
4:
Petreia uocabatur quæ pompam præ=
5:
cedens in colonijs aut municipijs imi=
6:
tabatur anum ebriam, Feſtus.
7:
Petronia, amnis in Tyberim fluens.
8:
Petroſelinum, petroſelini, neut. Piotruſz=
9:
ká.
10:
Petulans, petulantis, om. tert. Swowolny/
11:
roſpuſtny/ niemáyąc w ſobie żadnego wſtidu
12:
niewſtidliwy. Petulans & improbus ſcur
13:
ra, Złey á plugáwey gęby ſmard.
14:
Petulantia, æ, Swawola/ roſpuſtá. Pudor &
15:
petulantia contraria.
16:
Petulanter aduerbium, Niewſtydliwie/ ro=
17:
ſpuſtnie. Petulanter inuadere in filiam
18:
alicuius, Króm wſzelákiego wſtidu do dzie=
19:
weczki ſie drzeć.
20:
Petulcus, a, um, idē quod petulans, Hœ=
21:
di petulci, Koziełki trykliwi ſzkoczni ktorzi
22:
ſie rádźi trykáyą.
23:
Petus, peti, Vide Pætus.
24:
Petulus diminutiuum ibidem.
25:
Petuſcum palatij, pars urbis Romæ.
26:
Pencedanum, ſiue Pencedanus, Ziele ro=27:
roſtące w Arkádiey.
28:
Pexatus, Vide Pecto.
29:
Pezite, fungi qui ſine pediculo naſcun=
30:
tur, Feſtus, Grzybki króm korzonków ro=
31:
ſtące.P ante H.
32:
Phæaces populi Corcyræ inſulæ, unde
33:
Phæacia dicitur Corcyra.
34:
Phæacius, a, um, & pheacus, a, um, adie=
35:
ctiuum.
36:
Phæcaſius, maſc. genus calcei.
37:
Phæcaſiatus, a, um, hoc genere calcei in=
38:
dutus.
39:
Phæſtum, urbs Cretæ, Phæſtus aūt mōs
40:
& promontorium Cretæ.
41:
Phaëton, maſc. triſyllabum, Syn Appolli=
42:
nis y Climenes, Phaetoniades, Sioſtry,
43:
Phaetontis alias Heliades.
44:
Phagedæna phagedænæ, f. Wrzód prętko
45:
przeyedząci áż do kośći/ vſtrzelenie álbo
46:
wilk.
47:
Phagedænicus, a, um, Któri ten wrzód cier=
48:
pi.
49:
Phago, phagonis, Latine uorax, Zárłok.
50:
Phagus, Buk.
51:
Phagineus, a, um, & phaginus, Vide ſu=
52:
pra Fagus.kolumna: b
| P ante H. |
1:
Phalacrocorax, Nieyáki rodzay wodnych
2:
ptáków.
3:
Phalacros, maſc. Latine caluus, Lyſy.
4:
Phalæcium, maſc. genus carminis, quod
5:
Hendecaſyllabum dicitur quin pe=
6:
des habens, Spondeum, Dactylum,
7:
& tres Trocheos a Phalæco inuētore.
8:
Phalanga, æ, fem. Latine palanga dicitur
9:
Vide ibidem.
10:
Phalangiarius, Qui aliquid oneris pha=
11:
langis tranſuehit, Który ná walkách co
12:
cięſzkiego przetacza.
13:
Phalangium, phalangij, neut. ſec. Nieyáki
14:
rodzay piyaków.
15:
Phalangium etiam herba dicitur quæ &
16:
phalangitis.
17:
Phalanx, phalangis, gen. femin. Woysko
18:
drabskie/ oſ tiśięcy pieſzich w ſobie má=
19:
yące ku bitwie vſzykowáne/ gdy tarczá ná20:
ná tarczy/ nogá ná nodze leży. Peditum ſta=
21:
bile agmen.
22:
Phalangiarij, Drabi ktorzi k temu ſziku nale=
23:
żą Macedonicum uocabulum.
24:
Phalanx item regula continens Lanceis
25:
librā, Prątek ná wadze/ który vkázuyę
26:
miárę.
27:
Phalanges item dicuntur digitorum in=
28:
ternodia, Członki álbo śrzodki miedzi człon
29:
kami w pálcách.
30:
Phalangite, phalangitarum, Rotá knechtów
31:
álbo Drabów ſzeſnaśćie tyſięci pieſzich w ſo=
32:
bie oſięgáyąca.
33:
Phalangites, phalangitæ, herba.
34:
Phalarica, phalaricæ, Nieyáka bróń woyen=
35:
na ná xtałt drzewá/ żelázem obita którą
36:
miáſto ſtrzały w kuſze wpráwiáyą y wy=
37:
ſtrzeláyą. Vide ſupra quid ſit Bali=
38:
ſta.
39:
Philaris, philaridis, maſc. tert. Sicilieyskie=
40:
go krolá ymię/ bárzo okrutnego/ którego
41:
Agrigento zową.
42:
Phalaris etiam, herba & genus nauis.
43:
Phalera portus Athenenſium cele=
44:
ber.
45:
Phaleræ, phalerarum, plurale tantum,
46:
Naſtółka deká y inſze rzędi końskie.
47:
Phalera autem phaleræ in ſingulari, Nie=
48:
yáki znák klenot á prziochędożenia rycer=
49:
skich ludźi.
50:
Phaleratus, a, um, Ochędożony/ wyſmukniony
51:
wyſtrichniony.
52:
Phalerata dicta, Spániłe słowá/ gdy ſie
53:
kto ná rzecz ſádźi.
54:
Phalerium, urbs Tyrrennæ Hetruriæ,
55:
Inde Phalerius, a, um.
56:
Phaliſci, populi Hetruriæ.
57:
Phalora urbs Theſſaliæ.| Phanæus |
strona: [297]
kolumna: a
| P ante H. |
1:
Phanæus, mons in promontorio Chij.
2:
Phanaticus, phanatici, maſc. ſec. dicitur
3:
cui multæ uanæ apparitiones fiunt,
4:
Któremu ſie w głowie záwráca/ bleſny/ ſza=
5:
lony. Vide ſupra Fanum.
6:
Phaneſij populi in Inſulic Oceani ſeptē=
7:
trionalis.
8:
Phantaſia, æ, fem. prim. imagines rerum
9:
dicuntur inſidentes animo.
10:
Phantaſma, phantaſmatis, neut. Duch/ po=
11:
kuſá/ fáłſziwe mniemánie/ vkazánie álbo wi=
12:
dzenie/ ták ná yáwie yáko y we ſnie.
13:
Phanum, huius phani, Kościół. Vide Fa=
14:
num.
15:
Pharæ, arum, urbs Cretæ & alia in Mi=
16:
ſenia.
17:
Pharao, Właſne ymię krolów Aegypckich.
18:
Vel ut quidam uolunt, Nomen digni=
19:
tatis rerum Ægyptiorum.
20:
Pharetra, fem. Seydak.
21:
Pharetratus, a, um, qui pharetram fert,
22:
S Seydakiem yeżdżący.
23:
Pharia, femin. ſiue pharus maſc. Inſula
24:
contra Dalmatiam & Iaderam quæ
25:
nunc uulgo Liſna dicitur, Eſt etiam
26:
ciuitas in ea cuius populi Pharien=
27:
ſes.
28:
Pharias, maſc. Nieyáki wąż ogonem ſwym
29:
brozdę ſobie cziniąci/ w którą potym łá=
30:
źy.
31:
Pharicon, pharici, genus ueneni.
32:
Phariſæus, hebraica dictio. Latine ſepa=
33:
ratus, Wyłączony/ odłączony. Erant enim
34:
Phariſæi apud Iudæos a cætero uul=
35:
go ſegregati, Sektá byłá naypirwſza/ y
36:
nayznámienitſza miedzy żydy w którey Du=
37:
chowni Biskupi/ y w zakonie náuczeni byli
38:
oſięgáni.
39:
Phariſaicus, a, um, Duchowny/ ſpániły/ wy=
40:
ſokiego ſtanu/ y to co ku Pháriſeyskiey ſek=
41:
cie należało.
42:
Pharmacum, pharmaci, neut. ſec. pen.
43:
cor. Wſzelákie liekárſtwo/ które przes vſtá=
44:
w ſie biorą.
45:
Pharmacum aliquando pro ueneno
46:
Miáſto yádu.
47:
Pharmacotrophi, Którzy ſie liekársko cho=
48:
wáyą/ wiele lekarſtw vżywáyą/ też którzy beż
49:
ſzkody yádów pożiwáyą.
50:
Pharmacentice medicina, quæ medica=
51:
mentis curat, Liekárſtwo które wnątrz bie=
52:
rzą/ yáko Trunki/ ſyropy/ piłułki/ prochy/ wód
53:
ki/ confácti/ etć.
54:
Pharmacopola, pharmacopolæ, Apte=
55:
karz.
56:
Pharmacentria, æ Latine ſaga uenefica
57:
Czárownicá/ mierzienicá.kolumna: b
| P ante H. | [297] |
1:
Pharmacuſæ, fem. duæ Inſula exiles in
2:
mari Salaminiaco.
3:
Pharnax, maſc. filius Mithridatis regis
4:
Pontici.
5:
Pharos, maſc. Przed czáſy był wyſep nie dá=
6:
leko od miáſtá Alexándriey Egypskiego/
7:
potym ſie z ziemią zrownáło/ też wieżá támże
8:
ná którey záwżdy ogień w noci dla żegla=
9:
rzów gorzał ztądże wſzelákie wieże y inſze
10:
budowánie/ ná których ognie tákowe goreyą
11:
phari bywáyą zwáne.
12:
Pharius, a, um, & Phariacus, a, um, adie=
13:
ctiua, Kto ztámtąd yeſt.
14:
Pharpharides, unus ex collibus Tauri
15:
montis.
16:
Pharſalum, neut. ſec. Miáſto w Greciey/ w
17:
kráyinie którą Theſsálią zową. Et Pharſalia
18:
ipſa Theſſalia.
19:
Pharſalici campi Theſſaliæ dicti ſunt, Ná
20:
którym Rzimiánie bitwę ſámi miedzi ſobą
21:
zwiedli Pompeius zwłaſzczá s Ceſárzem Iu=
22:
liuſzem.
23:
Pharuſij populi Africæ, uerſus Oceanū
24:
occidentalem.
25:
Phaſe herbaica dictio, idem quod Pa=
26:
ſcha. Latine tranſitus, Przeście/ przemie=
27:
nienie.
28:
Phaſelus, fem. pen. pro. Długa łodzia/ ya=
29:
wa álbo náſad.
30:
Phaſelus. Eſt etiam leguminis genus.
31:
Phaſeolus, phaſeoli, qui & phaſelus aut
32:
phaſilus uel paſilus genus leguminis
33:
diuerſum ab illo, Italiæ tantum
34:
notum.
35:
Phaleſinus, a, um, ut phaleſinum oleum,
36:
Olieyek z tey yárziny vcziniony.
37:
Phaſianus, phaſiani, Ptak/ fáſian/ álbo fá=
38:
zánt.
39:
Phaſiana, næ, idem.
40:
Phaſinarius, phaſinarij, Który fáſiany kar=
41:
mi.
42:
Phaſis, phaſidis, uel phaſis Colchorū
43:
fluuius.
44:
Phaſma, phaſmatis, neut. tert. Latine Ap=
45:
paritio, monſtrum uiſum, Vkázánie/ zyá
46:
wienie/ dźiw.
47:
Phellandrios herba, Opich.
48:
Pheneus, amnis in Alpæum fluens.
49:
Phenion herba quæ & Anemonte di=
50:
citur, Kornroſen po niemiecku.
51:
Phengites, lapidis genus.
52:
Pheræ, fem. ciuitas Theſſaliæ & Pelaſgi=
53:
corum camporū terminus, uſ Ma=
54:
gneſiam.| DD 3 | Pheretrum |
strona: [297]v
kolumna: a
| P ante H. |
1:
Pheretrum, Vide feretrum in uerbo Fe=
2:
ro, fers.
3:
Pheugarum putatur eſſe Marpurgum
4:
ciuitas Heſiæ in Germania.
5:
Phiala, læ, fem. prim. Srebrna álbo złota
6:
czáſzá/ kubek do kredencowánia.
7:
Phidias maſc. Właſne ymię sławnego ſzni=
8:
cerá/ to yeſt/ tego który rzeże obrazy ze
9:
słoniowych kosći.
10:
Phidiacus, a, um, adiectiuum.
11:
Phidicia conuiuia parca & frugi, Bie=
12:
ſiády á kołáciye poſpolite były Lácedemonskie
13:
bárzo skromne y mierne.
14:
Philadelphia, nomen ciuitatis in Myſia
15:
Aſiæ.
16:
Philantropos, Vide Philos.
17:
Philenorum aræ dicuntur quæ Siculo
18:
Peloro oppoſitæ in media quodam=
19:
modo Syrcium telluræ ſunt po=
20:
ſitæ, CC.
21:
Phileleria, herba.
22:
Philippeus, phillippei, ſiue Philippus, phi
23:
lippi, Nieyáka mincá złotá.
24:
Philippi, philipporum, urbs Macedoniȩ
25:
unde Philippenſis, & hoc philippen=
26:
ſe, & Philippicus, a, um, adiectiua, Phi=
27:
lippici campi, Polá przitym mieiście ná
28:
których Rzimiánie/ Aguſtus/ Caſſius/ Bru=
29:
tus bitwę zwiedli.
30:
Philocrates herba quæ Marrubium a=
31:
lias dicitur.
32:
Philos, maſc. Latine amicus uel amator,
33:
Prziyaciel/ miłoſnik. Vnde multa com=
34:
poſita. Philadelphus, Latine amator
35:
fratris, Miłoſnik brácki miłuyąci brátá.
36:
Philadelphia, æ, Miłość brácka.
37:
Philatetes, pen. prod. Latine amator ue=
38:
ritatis, Miłoſnik prawdy.
39:
Philantropos, Latine quaſi amator ho=
40:
minū, hoc eſt humanus, Ludzki/ skłonny
41:
ku ludzióm.
42:
Philantropia, Latine humanitas, Ludz=
43:
kość/ skłonnosć/ záchowánie dobre.
44:
Philarchus, Latine amator imperij, Lá=
45:
komy ná páńſtwo/ kwápiąci ſie ná pánowá=
46:
nie.
47:
Philargyrus Latine amator argenti, hoc
48:
eſt auarus, Lákomy ná groſz/ skąpy.
49:
Philargyria, Auaritia, Lákomſtwo/ skąpość
50:
zmiendá/ łákome zbieránie.
51:
Philargyrotatos omnium auariſsimus,
52:
Nayskępſzy/ nayłákomſzy.
53:
Philippus, phillippi, Latine amator e=
54:
quorum, hoc eſt, bellicoſus, Miłoſnik
55:
kóński/ waleczny/ żołnierz.
56:
Philippeus & Philippicus, Vide ſupra.
57:
Philoermus, Latine amator ſolitudinis,kolumna: b
| P ante H. |
1:
ſolitarius, Miłoſnik puſzczy/ oſobliwy.
2:
Philocalos, Latine mundus, politus, ele=
3:
gans, Odchędożny/ pięknie ſie noſzący/ pilny
4:
foremnośći.
5:
Philocalia amor pulchritudinis, Ochędoż=
6:
ność/ chędogość.
7:
Philoenus, philoeni, maſc. amator uini,
8:
Piyánicá/ żárłok. Vinoſus potator, Opi=
9:
ty.
10:
Philocompus, amator iactantiæ, Butny/
11:
chełpliwy.
12:
Philocrates, pen. cor amoris tenax, Stá=
13:
teczny miłoſnik/ ſtały prziyaciel.
14:
Philocrematos, pecuniæ amator, Skępiec/
15:
zmiendá.
16:
Philologus, pen. cor. Latine amator uer=
17:
borum & ſtudij, Miłoſnik nauk/ ná wy=
18:
mowę á ná ſpániłą rzecz pilnuyący.
19:
Philomela, Latine luſcinia, Słowik. Latine
20:
amatrix cantus, quoniam libenter
21:
cantat.
22:
Philodutus, amator ſeruorum, Miłuyący
23:
sługi.
24:
Philohiſtoricus amator hiſtoriarū, Mi=
25:
łoſnik Hiſtorey.
26:
Philomates, Latine diſcendi cupidus,
27:
Chćiwy ku nauce/ pilny nauk.
28:
Philomathia, amator diſcendi, Chćiwość
29:
pilność ku naukóm.
30:
Philoleutheros amator libertatis, Mi=
31:
łuyąci ſwiebiodę y wolnośći poſpolitych.
32:
Philonicus, amator uictoriæ, hoc eſt, Iur
33:
gioſus, Zwádliwy/ który nie rad vſtą=
34:
pi.
35:
Philopolemus, amator belli, hoc eſt, bel=
36:
licoſus, Waleczny.
37:
Philopolites amator patriæ, uel ciuita=
38:
tis, Miłoſnik oyczizny.
39:
Philoponia, amator laboris, Prácowi=
40:
tość.
41:
Philoponus, Prácowiti/ robotny/ a/ e.
42:
Philopſychia cupiditas uitæ, Chćiwość ży=
43:
ćia.
44:
Philopſychus, Który by rad długo żiw był.
45:
Philoſophus, philoſophi, amator ſapien=
46:
tiæ, miłoſnik mądrośći/ y wſzech práwych nauk
47:
mądry.
48:
Philoſophia, amor ſapiētiæ, Miłość/ chći=
49:
wość ku mądrośćy.
50:
Philoſophicus, a, um, quod ad philoſo=
51:
phum pertinet, Philoſowski/ ku miłoſni=
52:
kóm mądrośćy należąci. Philoſophaſter,
53:
philoſophorum imitator, Náśládow=
54:
nik mądrich ludźi/ vczeń/ który ſie rad vczy.
55:
Aliquando in malam partem, Miáſto
56:
tego, który zmiśla naukę/ á yednák nic nie
57:
vmie.| Philoſophor |
strona: 298
kolumna: a
| P ante H. |
1:
Philoſophor, aris. ari, Vczę ſie/ piluję nauk/
2:
ſtáram ſie o mądrość.
3:
Philoſtorgus, Latine neceſſarius, Powinni
4:
krewny.
5:
Philoſtorgia, æ, Neceſsitudo, proprie a=
6:
mor parentum erga liberos, Miłość
7:
oycowska ku dziecióm.
8:
Philomatos, honorum cupidus, Chćiwy/
9:
łákomy/ ná doſtoynośći y prozną chwałę.
10:
Philoxenus, Latine hoſpitalis, Gośćinny/
11:
któri rad obce ludzie do ſiebie przyimuie/ cze=
12:
ſtuye y ludzkość okázuye.
13:
Philoxenia hoſpitalitas, Ludzkość, przimo=
14:
wánie obcych ludźi.
15:
Philogræcus, apud Varronem, Amator
16:
Græcarum dictionum.
17:
Philenorumatæ, locus in Africa inter
18:
Carthaginem & Cyrene.
19:
Philo, maſc. nomen cuiuſdam Iudæi
20:
docti.
21:
Philtrum, neut. ſec. Latine amatorium,
22:
Trunek/ konfekt/ potráwá/ álbo wa nieyáki
23:
który w gámráctwie dla miłośći bywa zá=
24:
dawan/ náſięźrza// ſzalona miłość/ pódź zá=
25:
mną niektórzy zową.
26:
Philyra, æ, uel Philura, fem. pen. cor. La=
27:
tine, Tilia, Lipa. Secundum quoſdam
28:
Cieńka skórká ná lipie miedzi drzewnem á
29:
miedzi skórą zwierſchnią.
30:
Philyra aliquando accipitur, Miáſto ſze=
31:
rokiey á czienkiey miſy. Plinius pro capil=
32:
lamentis filiſ tenuiſsimis accipit.
33:
Philon fluuius, qui totam terram Heuia=
34:
lath circuit.
35:
Phla, inſula in Tritone Africæ palu=
36:
de.
37:
Phlanotes, populi, a quibus dicitur ſinus
38:
Phlanoticus, qui a Pota Colonia Ia=
39:
deram uſ diffunditur, quem modo
40:
nautæ Quernariū uocant, alij Carua=
41:
rium.
42:
Phlebs, phlebos, Græce, Latine uena, Zy=
43:
łá.
44:
Phlebotomia, æ, Puſzczánie krwie/ zácięcie
45:
żiły.
46:
Phlebotomum ſeu Phlebotomon, Puſz=
47:
czádło.
48:
Phlegeton, phlegetonis, maſc. tert. Pie=
49:
kielna rzéka. Iuxta fabulas.
50:
Phlegontis, phlegontidis, gemma in qua
51:
uidetur quædam flamma ardere.
52:
Phlegma, phlegmatis, neu. ter. Latine Pi=
53:
tuita, Flágmá/ To yeſt/ wodá we krwi tá=
54:
kowa yáko ſmárki z vſt/ álbo z noſá pocho=
55:
Phlegmaticus, a, um, Flegmátik wiele nie=kolumna: b
| P ante H. | 298 |
1:
cziſtośći w ſobie máyący/ charcháłá/ chrá=
2:
pek.
3:
Phlegmone, phlegmones, Zápalenie álbo
4:
zágorzenie ciałá. Inflāmationes ſeu colle=
5:
ctiones latine.
6:
Phlegon, maſc. unus ex equis ſolis, Yeden
7:
kóń z wozników słonecznych.
8:
Phlegræi campi, maſc. Tłuſte á czarne polá
9:
we włoſzech w kráynie Kámpániá zwáne. La=
10:
tine laboriæ & laborinus, Vide ſupra
11:
Też pole w Greciey w Theſsáliey ná którym
12:
ſie obrzumowie przećiw bogóm byli zgromá=
13:
dźili.
14:
Phlegyas, maſc. filius Martis, Lapitha=
15:
rum Rex.
16:
Phleos, phlei, fem. herba paluſtris.
17:
Phlius, phliuntis, urbs in medio Sicyoni
18:
argiui agri in Græcia in Pelopo=
19:
neſo.
20:
Phlox, phlogos Græce, Latine flamma
21:
Płomień, & Phlox genus floris apud
22:
Plinium.
23:
Phluctena, Latine Puſtula, Kroſtá.
24:
Phoca, huius, phocæ, fem prim. Latine
25:
uitulus marinus, Cielec morski. Piſcis
26:
eſt.
27:
Phocæa, urbs minoris Phrigiæ & alia
28:
Cariæ, cuius populi Phocæenſes, &
29:
inde adiectiuum, Phocaicus.
30:
Phoce, phoces oppidum Bœotiæ.
31:
Phocees, populi Ionum.
32:
Phocion, maſcul. Imię właſne sławnego
33:
Athenienskiego páná.
34:
Phocis, dis, fe. parua Regio Græciæ fi=
35:
nitima ſinui Corinthiaco.
36:
Phocenſes, Phocides & phocæi & pho=
37:
caici populi.
38:
Phocuſa, inſula una ex Sporadibus.
39:
Phœbas, dis, fem. ter. Praktikárká/ wieſzcza/
40:
popowa bogá Apollineſá.
41:
Phœbus, Przezwysko Apollineſowe.
42:
Phœbe Bogini Diana.
43:
Phœbe etiam Luna dicitur, Xię=
44:
żic.
45:
Phœnicea, herba, quæ & hordeum mu=
46:
rinum.
47:
Phœnicia, æ. fem. pri. Kráyiná y Syriey po=
48:
grániczna żidowkiey ziemi Páleſtine. Sy=
49:
don & Tyrus, Miáſtá w niey/ też Górá
50:
Carmelus & Libanus.
51:
Phœnices, Lud tey kráyiny.
52:
Phœniſſa, Niewiáſtá ztámtąd.
53:
Phœniceus, a, um, ut Phœniceus color,
54:
Czerwonobrónatna álbo káſztánowa máść.
55:
Phœnicopterus, Vide Phœnix.| DD 4 | Phœnix |
strona: 298v
kolumna: a
| P ante H. |
1:
Phœnix, phœnicis, uel ut alij uolunt du=
2:
bij unica auis, Yediny ptak w Arábiey
3:
ták wielki yáko orzeł á czerwone pierze ná ſo
4:
bie máyący/ któri (yáko powiedáyą/ gdy ſześć y
5:
ſto lat ma/ ſam ſie zápala á z tego ſie zaś po=
6:
piołu rodźi.
7:
Phœnix item, Dactilowe drzewo/ też cer=
8:
wonobrónatna máść.
9:
Phœnix etiam unus ex Phœnicia.
10:
Phœnicopterus, phœnicopteri, maſcul.
11:
Ptak z rodu orlego czerwone pierze máyąci
12:
którego yęzik niewymowne ſmáczny yeſt ku
13:
yedzeniu.
14:
Phœnix Præterea ſignificat fluuium
15:
Theſſaliæ in Aſotum fluens.
16:
Pholoe, maſc. pen. cor. mons Arcadiæ
17:
ſyluoſus.
18:
Phonaſcus, maſ. Latine uocis pronuncia
19:
tionis eſt magiſter & moderator.
20:
Phorcis, maſc. filius Neptuni.
21:
Phoſphorus, maſc. Latine Lucifer, Iu=
22:
trzenká.
23:
Phraſis, huius phraſi, f. Dicendi modus,
24:
Obyczáy mowienia/ záchowánie á właſność
25:
którego yęśika. Alias Stylus.
26:
Phregenia ciuitas Hetruriæ cuius popu=
27:
li Phregenates.
28:
Phrenes, fe. Latine, Præcordia uel exta,
29:
Oſierdzie/ wnętrznośći.
30:
Phrenitis huius phrenitidis, & Phrene=
31:
ſis, huius phreneſis, fem. pen. prod.
32:
Latine Delirium, Záwrácánie głowy/ ſzá=
33:
lenie.
34:
Phreneticus, a, um, Száleyąci któremu ſie
35:
káźy głowá.
36:
Phroneſi, femi. pen. pro. Latine pruden=
37:
tia, Mádrość/ rozum/ báczność.
38:
Phrygia, æ, fem. pr. Regio minoris Aſiæ,
39:
Kráyiná mnieyſzey Aſiey pográniczna Cáriey
40:
alias Troia, w którey miáſto Ilium głów=
41:
ne miáſto Troyáńskie było.
42:
Phrygius qui ex Phrygia eſt, dicitur etiā
43:
& Phryx phrygis, ſero ſapiunt phry=
44:
ges, prouerbium, Po ſzkodzie polak mądr.
45:
In ſero & poſt damnum receptum
46:
ſapientes, Phryx, plagis emendator, a=
47:
liud prouerbium.
48:
Phrygio, phrygionis, maſc. Háftarz/ ye=
49:
dwabiem vmieyąci wyſziwáć/ zapony/ á ko=
50:
bierce vmieyąci czinić.
51:
Phrygianus, a, um, ut phrygianæ ueſtes,
52:
Haftowáne ſzáty.
53:
Phrynos, Latine Rubeta, CC.
54:
Phthia, uel phtia, fem. Miáſto Theſſáliey z
55:
którego Achilles poſzedł.kolumna: b
| P ante H. |
1:
Phtius adiectiuum, & phtiotis, tidis, di
2:
cta eſt una ex quatuor Theſſaliæ par=
3:
tibus.
4:
Phthiriaſis, fem. Latine dicitur morbus
5:
pedicularis, Wſzáwa chorobá.
6:
Phitrophagi, Ludźie wſzy yedzący/ apud
7:
pontum Euxinum.
8:
Phtiſis ſeu phtiſis,, phtiſios, fem. Latine
9:
Tabes, Suchoty/ ſuchotna chorobá.
10:
Phtongus, phtongi, maſc. Latine Sonus,
11:
Brzmienie/ głos/ dźwięk. Diphtongus,
12:
Dwoyáki dzwięk/ ſowiti głos.
13:
Phucus, Vide ſupra in dictione Fu=
14:
cus.
15:
Phy interiectio admirantis, Hi.
16:
Phycos, frutex.
17:
Phycis piſcis.
18:
Phygeton, genus tumoris.
19:
Phylaca, phylacæ, fem. prim. Latine Cu=
20:
ſtodia uel Carcer, Ciemnicá/ ſtraża.
21:
Phylaciſta, æ, maſc. prim. Stróſz/ ſtárſzy ál=
22:
bo porucznik nád yętemi.
23:
Phylarchus, maſc. Latine Princeps gen=
24:
tis, Pátriárchá rodzáyu á pokolenia które=
25:
go.
26:
Phylira, Vide ſupra Phylira.
27:
Phyllis amnis Bithyniæ.
28:
Phyllon neut. Latine folium, Liſt. Vnde
29:
Pentaphyllon, Vide ſupra.
30:
Phyſeter, phyſeteris, maſcul. genus piſcis
31:
marini.
32:
Phyſis, fem. Latine Natura, Przirodze=
33:
nie.
34:
Phyſicus, a, um, Przirodzony/ co yeſt wedle
35:
nátury przirodzenia.
36:
Phyſica, phyſicæ, Nauká o przirodzonych
37:
rzeczách.
38:
Phyſica, phyſicorum, plurale, Xięgi o przi
39:
rodzonych rzeczách.
40:
Phyſice aduerbium, Wedle przirodze=
41:
nia.
42:
Phyſiologus, phyſiologi, Vczony w rze=
43:
czách przirodzonych.
44:
Phyſiologia, æ, idē quod phyſica, Nau=
45:
ká przirodzonych rzeczy.
46:
Phyſiognomia, æ, ſeu Phyſionomia, æ,
47:
Práktykowánie álbo wieſzczbá z liniey á z
48:
xtałtu cziey twarzi.
49:
Phyſiognomus ſeu phyſionomus, Prák=
50:
tykarz wieſzczy.| ¶Metaphyſica |
strona: 299
kolumna: a
| P ante I. |
1:
¶Metaphyſica, Nád przirodzone rzeczy
2:
ſą xięgi Ariſtoteleſowe o rzeczách nád przi=
3:
rodzonych.
4:
Phyton, Vide Pyton.P ante I.
5:
Piaculum, piabilis, pio, piamentum, &c.
6:
Vide Pius.
7:
Pica, cæ, fem. pri. Sroká.
8:
Picatus, Vide Pix.
9:
Picea, piceæ, fem. pri. genus pini, Drze=
10:
wo z cedrowego rodzáyu. Vide Pinus.
11:
Piceaſtrum, piceaſtri, Picea ſylueſtris.
12:
Picenum, neut. ſec. regio Italiæ in qua
13:
Ancona, Peſaurum, Vrbinū ciuitates
14:
ſunt. Nunc Marchia Anconitana di=
15:
dictur.
16:
Picenus, a, um, adiectiuum.
17:
Piceus, piceutis, qui ex piceno eſt, Piceni
18:
populi ibidem.
19:
Piceus, pico, as, Vide Pix.
20:
Picris, huius picris, fe. genus Iactucæ ſiue
21:
Cichorij agreſtis.
22:
Pictanum uinum Græci uocant, quod
23:
pucinum uocamus CC.
24:
Pictacium, Vide Pyctacium.
25:
Picte, pictura, pictor, picturatus, Vide Pin=
26:
go.
27:
Picumnus Deus qui in ſacris Romanis
28:
adhibebatur.
29:
Picus, huius pici, Dźięciół.
30:
Picus Mardeus idem.
31:
Picus eſt etiam nomen proprium lati=
32:
norum regis, Et Picus olim diceba=
33:
tur, Gryf/ czworonogi ptak.
34:
Pieria mons & ciuitas Bœociæ, mons mu
35:
ſis ut ſacratus, Inde Pierides uocant.
36:
Pierus plurale, Liui.
37:
Pieres populi quibus extinctis Mace=
38:
dones ſucceſſerunt.
39:
Pierius, a, um, adiectiuum.
40:
Pietas, pietatis, Vide in dictione Pius.
41:
Piger, a, um, Lieniwy/ niedbáły. Pigra fami=
42:
lia, Leniwa czeladź. Ad literas ſcriben=
43:
das pigerrimus, Bárzo nie rad liſtów pi=
44:
ſze.
45:
¶Impiger, a, um, Nieleniwy/ pilny/ pręt=
46:
ki.
47:
Pigre aduerbium, Leniwie/ niedbále.
48:
¶Impigre, Pinie/ ochotnie.
49:
Pigritia, æ, Leniwſtwo.
50:
Pigrities, pigritiei, idem.
51:
Pigredo, pigredinis & pigritudo, pigri=
52:
tudinis, & pigritas, atis, fem. ter. idem.kolumna: b
| P ante I. | 299 |
1:
Pigritor, taris, tari, pro pigror, pigraris,
2:
in Biblijs tantum.
3:
Pigro, as, are, pro pigrari obſoletum.
4:
Pigror, pigraris, pigrari, Leniwym być/ lenić
5:
ſie. Scribere ne pigrere, Nie leń ſie piſáć.
6:
Pigreo, & pigreſco, is, ere, Począć lenieć/
7:
nieochotnym być.
8:
Pigeo, piges, pigui, pigere, Frequentius
9:
imperſonaliter in tertijs perſonis legi=
10:
tur.
11:
Piget, piguit, & pigitum eſt, ſignificat do
12:
lere, moleſtum eſſe, Zal być/ żáłowáć/
13:
lutowáć. Id non piget, Nie żal nam tego.
14:
Obſecro ne quid plus minusue faxit
15:
quod nos poſtea pigeat, Czegoby nam
16:
potym żal było. Nihil tam partui eſt quin
17:
me id pigeat perdere, Nic nie yeſt ták
18:
máłego czegoby mi nie żal zgubić/ czego bych
19:
nie rad zgubił.
20:
Te illud nullo modo facere piguit,
21:
Nie leniłeś ſie żadnym obyczáyem tego vczi=
22:
nić.
23:
Piget aliquando accuſatiuū rei patientis
24:
cum genitiuo agentis regit, Terent.
25:
Num facti piget, Izalić tego nie żal/ nie
26:
lito. Vt me non ſolum pigeat ſtultitiæ
27:
meæ, ſed etiam pudeat, Iż mi nie tilko
28:
lito/ ále ſie bárzo ſromam z ſzalonośći ſwey.
29:
Si affinitatis inter nos piget, Ieſli ſie
30:
káyecie z powinowáctwá wźiętego.
31:
Pigmentum, pigmenti, neut. ſec. Vide Pin
32:
go.
33:
Pignus, pignoris, uel pigneris, tem. tert.
34:
Zaſtáwá/ fánt/ też vpominek. Pignora au=
35:
ferre, Wykupić zaſtáwę. Dare pignus cum
36:
aliquo, Poſadźić co przećiwko komu/ záło=
37:
żić ſie o co s kim.
38:
Ponere pignori, Miáſto fántu włożić.
39:
Sed pignori opponere, Záſtáwić. Mo=
40:
numentum & pignus amoris, Vpo=
41:
minek miłośći.
42:
Beneuolentiæ tuæ erga me pignus
43:
at iudicium, Swiádectwo/ znák/ Y vpo=
44:
minek twoyey łáski przećiwko mnie. Et Me=
45:
taphorice, Pignora, Dźieći. Ouid. Dul=
46:
cia ſollicitæ geſtabant pignora ma=
47:
tres, Pieczołowite mátki słodkie vpominki
48:
ſwe nośiły/ to yeſt dźieći.
49:
Pignus Reipub. Fánt/ zaſtáwá ó yákoby
50:
vpominek Rzeczypoſpolitey.
51:
Pignus etiam, Sádzenie/ ſzańc. Vnde dici=
52:
mus, quo mecum pignore certabis,
53:
Co ná to ſádźiſz/ o co ſie chceſz ſe mną záło=
54:
żić. Dulcia pignora, Miłę dźieći.
55:
Pignero, as, are, idem.| Pigneros |
strona: 299v
kolumna: a
| P ante I. |
1:
Pigneror, aris, ari, deponens, Záſtáwiam/
2:
álbo bierzę zaſtáwę/ Fánt. Mars ipſe ex
3:
acie quem fortiſsimum pignerari ſo
4:
let, Cic. W woynie poſpolicie námężnieſzy
5:
á nacziſtſzy rycerze giną/ bierze ye Mars
6:
woyenny/ bóg miáſto fántu a zaſtáwy z bitwy
7:
Pignerator, pigneratoris, uerbale, Który
8:
beirze fant á zaſtáwę od kogo/ lichwiarz/
9:
żyd.
10:
Pigneraticius, a, um, Zaſtáwny. Vt res pig=
11:
neraticia, Zaſtáwna rzecz. Pigneraticius
12:
creditor, Fántem á zaſtáwą opátrzony/ po=
13:
życziciel.
14:
¶Compoſita, Oppignero, as, are, Zá=
15:
ſtáwiam.
16:
¶Repignero, Wykupuyę zaſtáwę.
17:
Pigreſco, pigro, as, pigror, aris, Vide
18:
Piger.
19:
Pila, pilæ, priore prod. fem. prim. Stępá/
20:
możdżierz/ też piłá słup który nie z yednego
21:
kámieniá yeſt/ álbo z wiela kámieni vmuro=
22:
wány. Columna ſtructilis ab Vlpiano
23:
cicitur. Nam differunt Columna &
24:
Pila, Columna, Yeſt słup z cáłego kámie=
25:
niá vcioſány/ Piłá z wiela kwadratowego
26:
kámieniá vmurowána.
27:
Pilæ item, Wáły w wodźie dla náwáłnośći
28:
wodney vczinione/ też pal podporá álbo zá=
29:
ſtrzelenie w wodźie pod moſty/ álbo też v do=
30:
mów pochylonych.
31:
Pila priore cor. Okrągła kulá/ skórzána pi=
32:
łá.
33:
Pila luſoria idem, Pila ludere, Gráć piłę.
34:
Pila ſe exercere idem. Mea pila eſt,
35:
prouerbium, Tá rzecz w moyey mocy
36:
yeſt.
37:
Pilula, læ, diminutiuum, fem. pri. Piłká/
38:
też piłulká Aptekárska.
39:
Pilarius, pilarij, Kuglárz który piłkámi á łub
40:
kámi kugluye.
41:
Pilatim aduerbium, Od yednego słupu do
42:
drugiego/ álbo ná słupiech.
43:
Pilates, pilatæ, genus lapidis candidiſsi=
44:
mi.
45:
Pilatum, Vide Pilum.
46:
Pilentum, pilenti, neut. Záwieſzony wáſąg/
47:
koliebká.
48:
Pileus, pilei, maſc. ſecun. Et Pileum neut.
49:
Czapká. Quando ponitur pro liberta=
50:
te unde legimus apud Hiſtoricos ad
51:
pileum ſeruos fuiſſe uocatos, quod ſi=
52:
gnificat ad libertatem, Niewolniki ku
53:
świebodźie wezwáć/ wyświebodźić/ wolne
54:
vczinić. Nam pileus ſeruis cum manu
55:
mittebantur dabatur, Czapká byłá da=
56:
wána niewolnikóm gdy ye z niewoli puſz=
57:
czano.kolumna: b
| P ante I. |
1:
Pileolus ad Pileolum, diminutiuū, Cza=
2:
peczká.
3:
Pileatus, a, um, W czapce chodzący.
4:
Pilula, Vide Pila.
5:
Pilo, as, aui, prima prod. Piłuyę/ głádzę/
6:
równam. Et eſt Græcum uerbum ſigni
7:
ficat complano.
8:
¶Compoſita, Compilo, as, aui, Po=
9:
rownawam/ popiłuyę.
10:
¶Compilo, Zdzieram/ wydzieram/ krádnę
11:
Mirum in modum compilauit ruſti=
12:
cos, Niewymownie zdárł chłopy. Compi=
13:
lare ſapientiam alicuius per transla=
14:
tionem, Potáyemnie przechwyćić to co
15:
vmie.
16:
¶Compilatus, a, um, participium, Zdár
17:
ty/ wyłupiony.
18:
¶Compilatio uerbale, Wyłupienie. zdár
19:
cie.
20:
¶Compilator, Lupieſzcá/ wydrzigroſz.
21:
¶Expilo, Wydźieram y yednego wiósłá
22:
nie oſtáwiam. Spoliare & expilare the=
23:
ſauros regis, Okraść/ wyłupić królewski
24:
skarb.
25:
Expilare & diripere prouincias, Złu=
26:
pić/ zedrzeć. Expilator & Expilatio idē
27:
quod Compilator, & Compilatio.
28:
¶Oppilo, Zátykam/ zápielam/ zátwár=
29:
dzam. Oppilato, Zátkánie/ zátwárdzenie.
30:
Oppilatio neruorum, Zámulenie á zá=
31:
tkánie żył flágmą.
32:
¶Suppilo, Podkrádam/ táyemnie krádnę/
33:
kupię á zdieram potroſze.
34:
Pilum, pili, neut. ſec. Szcefelin álbo Roháti=
35:
ná Rzimskiego żołnierſtwá których poćiskiem
36:
przećiw nieprziyacielowi vżiwáli.
37:
¶Primum pilum uocabatur prima
38:
centuria in exercitu apud Romanos,
39:
Pierwſzy ſzyk. Pilani qui pilis pugna=
40:
bant, Calep. ſine autore, Rohátnicy/ ſzá=
41:
felnicy.
42:
Pilatus, a, um, Rohatynią noſzący.
43:
Primipilus Centurio, Dźieſzątnik/ Rot=
44:
miſtrz álbo hetman pierwſzego ſzyku álbo za=
45:
ſtępu.
46:
¶Primipilaris, Który tákowym Hetmá=
47:
nem był.
48:
Pilus etiam ſiue Pilum, Tłuk álbo biyak
49:
który w możdżerzéch co tłuką.
50:
Pilumnus Iouis filius & Dauni pater,
51:
qui ſtercorandorum agrorum & pin=
52:
ſendi panis uſum inuenit, Który ná=
53:
gnayánie pól roſcziniánie y pieczenie chlebá
54:
wynálazł. Propterea olim a páſtoribus
55:
pro Deo cultus.| Pilumnus |
strona: 300
kolumna: a
| P ante I. |
1:
Pilumnus, Vide Pilum.
2:
Pilus, pili, priore cor. maſc. ſec. Włos. Pili
3:
non facio, Nie dałbych zá to yednego
4:
włóská.
5:
Pilus ſiue pilum, Możdzerzowy tłuk/ ſerce.
6:
Vide Pilum.
7:
Pilo, as, are, Obráſtam/ koſmáty być poczi=
8:
nam.
9:
Piloſus, a, um, Koſmáty/ włoſáty/ Piloſiora
10:
folia, Koſmátſze álbo gęſtſze liście.
11:
¶Depilo, as, are, Wyrywam/ wytárgam
12:
włoſy/ przerzedzam.
13:
¶Depilatus, a, um, Oberwány/ omkniony
14:
z włós.
15:
¶Depilis & hoc depile, Bezwłoſy/ go=
16:
ły/ łiſy.
17:
Pimplea locus Macedoniæ iuxta Parnaſ
18:
ſum, unde Pimpleus, a, um, adiectiuū,
19:
Ieden ztámtąd.
20:
Pina piſcis, Vide Pinna.
21:
Pinnacotheca, Gmách w domu w którym
22:
málowáne tablice álbo ynſze málowánie y
23:
ym równe klenoty ſtárzi ſtáwiáli.
24:
Pinaſter, Vide Pinus.
25:
Pincerna, æ, com. Podczáſzy/ piwniczny. In
26:
Biblijs tantum legitur, Pindo, pindis,
27:
pindi, pinſum, pindere, neut. tert. idem
28:
quod Pinſo, Calep. ſine autore.
29:
Pindus mons & urbs Theſſaliæ.
30:
Pinetum & pineus, Vide Pinus.
31:
Pingo, pingis, pinxi, pictū, pingere, act.
32:
tert. Máluyę. Pingere genas, Iágód oblicz
33:
nych bárwicą potrzeć. Pingere acu, Złotem
34:
álbo yedwabiem wyſziwáć/ háftowáć. Vnde
35:
Acupictor, acupictoris, Háftarz. Pinge
36:
re aliquem ſuis coloribus, prouerbiū,
37:
Tákim kogo wyſtrichnąć yákim yeſt. Te=
38:
xile ſtragulum magnificis operibus
39:
pictum, Deká ná łoże foremne wyſziwá=
40:
na.
41:
Pingere formam hominis, Wymálo=
42:
wáć twarz człowieczą.
43:
Pictus, a, um, participium, Málowány. Pi=
44:
ctæ tabulæ, pictæ ueſtes, Háftowáne.
45:
Pictus, nomen ex participio, Cic. Quo
46:
nihil poteſt eſſe pictius, Nád co nie może
47:
nic być málowánſzego/ pięknieyſzego.
48:
Pictura, æ, fem. prim. Málowánie.
49:
Picturatus, a, um, apud Vergilium, Pi=
50:
ctura exornatus uel acupictus, inuſi=
51:
tatum, Vmálowány/ álbo vhaftowány.
52:
Pictor, pictoris, uerbale, Málarz.
53:
Pigmentum, pigmenti, neut. Barwká/ przi=
54:
práwiona fárbá.
55:
Pigmenta etiam, Málárskie fárby. Dicun=
56:
tur & per translationem pro colori=kolumna: b
| P ante I. | 300 |
1:
bus Rethoris & rurſus pro mēdacijs
2:
& fraude, Miáſto fáłſzu y zdrády.
3:
Pigmentarius, a, um, adiectiuum, Co ku fár
4:
bowániu y bárwieniu białych głów nale=
5:
ży.
6:
Pigmentarius, ſubſtantiue, Aptekarz álbo
7:
krámarz tákowe barwki przedáyący.
8:
Pigmentatus, a, um, Vbárwiony/ vmálowá=
9:
ny. Pigmentata facies, przipráwiona twarz
10:
bárwkámi.
11:
¶Auripigmentum, Arſenik.
12:
¶Compoſita, Appingo, is, ere, Przimá=
13:
lowáć/ prziſtrychnąć.
14:
¶Depingo, depingere, Wymálowáć/ wy
15:
ſtrychnąć. Depingere uerbis rem aliquā
16:
Słowy opiſáć/ słowy oſięgnąć/ wyſtrych=
17:
nąć. Facta alicuius depingere, Wymá=
18:
lowáć. Depingere cogitatione, ná vmysł
19:
wziąć/ mysłą poyąć. Expingo idē quod
20:
depingo.
21:
Pinguis, & hoc pingue, Tłuſty/ otyły/ tyło=
22:
wity. Et Metaphorice, Nierozumny/ gru=
23:
bego rozumu/ niebáczny/ leniwy. Vnde pin=
24:
gui Minerua aliquid facere, Grubo/
25:
nieforemnie co czinić. Pinguiores ruſti=
26:
corum literæ, Grube nauki chłopskie.
27:
Grubſzy dowćip. Pingues horti, Tłuſzte/
28:
vrodzáyne ogrody. Pinguis toga, Suknia
29:
z miąſzego á z grubego ſukná. Pingue o=
30:
tium, Leniwe prożnowánie.
31:
Pingue ſubſtantiue, neut. Tłuſtość.
32:
Pinguiter aduerbium, Tłuſto. Pinguiter
33:
denſum, Bárzo miąſzo.
34:
Pinguedo, pinguedinis, femin. tert. Tłu=
35:
ſtość.
36:
Pinguitudo, idem.
37:
Pinguinarius, pinguinarij, Który rad tłuſto
38:
yada/ tłuſtoch.
39:
Pinguiculus, a, um, diminutiuum, Tłu=
40:
ſciuchny by pecká.
41:
Pingueo, es, ſiue pingueſco, pingueſcis,
42:
ere, neut. tert. Poczinam tyć/ otywam.
43:
Pinguefio, idem.
44:
Pinguefacio, is, pinguefeci, pinguefactum
45:
pinguefacere, Vtuczić.
46:
¶Compoſita, Impinguo Barbarum
47:
uerbum, in Biblijs legitur pro pingue=
48:
facere.
49:
Pinna, pinnæ, fem. prim. Puſz/ naywiętſze
50:
pierze ptaſze. Differunt hæc tria Penna,
51:
Pinna, & Pluma, Penna generale uoca=
52:
bulum, Piérze. Pinna, Puſz. Pluma, Kwap
53:
cienkie pierze álbo puch.
54:
Pinnæ murorum, id eſt, ſumitates,
55:
Wierzchy/ ſzczity. Pinnæ piſcium, Oskrzele
56:
rybie.| Pinnas |
strona: 300v
kolumna: a
| P ante I. |
1:
Pinnas etiam geſtare gladiatores ſole=
2:
bant Reciarij dicti, unde Pinnirapus,
3:
Szermierz/ federpuſznik który Myrmilloni
4:
ſampierzowi ſwemu federpuſz od przéłbice
5:
mógł odciąć. Vide ſupra quod ſit Myr=
6:
millo & Reciarius.
7:
Pinna item, Nieyáki rodzay żołwiów mor=
8:
skich álbo ynſzych ryb w skorupách ſie cho=
9:
wáyących/ które poſpolicie podle ſiebie dru=
10:
giego żołwiá máyą. Pinnother uel pin=
11:
nophilax zwánego.
12:
Pinnula, le, diminutiuū, Puſzik. Item ſum=
13:
ma pars auris, Wierzch vchá. Græce Lo=
14:
bos.
15:
Pinnaculum, pinnaculi, neut. ſummitas
16:
ædificij in acumen tendentis, Szczit ná
17:
domu/ też gánek gałká/ kurek ná domu.
18:
Pinnatus, a, um. Pod puſzem/ pod piérzem cho=
19:
dzący.
20:
Pinnatus cupido dicitur, Iż pod piérzem
21:
bywa málowány.
22:
Pinnata folia, Kędźierzáwe liście yákoby wy=
23:
koſowáne ná brzegách.
24:
Pinnatus fulgor, Promieniſte łyskánie.
25:
Pinnirapus, pen. prod. gladiator apud
26:
Iuuenalem, Calep.
27:
Pinnotheros, pinnotheris, Piſcis mari=
28:
nus.
29:
Pinnaces, maſ. Latine Pugillaris, Kámien=
30:
ne xiążki. Codicillus, tabula cærata,
31:
idem.
32:
Pinnacidium, Regiſtr.
33:
Pinnacotheca, Vide ſupra.
34:
Pinſo, pinſis, pinſui, piſtum, uel pinſitum
35:
& pinſum, neut. tert. id eſt, pila tundo
36:
uel molis frango, W ſtępie álbo w moż=
37:
dzerzu tłukę/ we młynie álbo w żárnách mie=
38:
lę.
39:
Pinſito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
40:
nie mielę. Olim enim frumenta priuſquā
41:
molæ eſſent inuentæ tundebantur in
42:
Pila, W ſtępie bywáły tłuczone. Id erat
43:
pinſere, Tłuć.
44:
Pinſor, pinſoris, Zárnarz álbo ſtępnik. Quē
45:
nunc piſtorem uocamus.
46:
Piſtus participium, Vtłuczony/ zmiéłty.
47:
Pinſo, as, are, idem quod Pinſo, is.
48:
Piſtor, piſtoris, Piekarz.
49:
Piſtor dulucidarius, Lákotnych rzeczy piekarz/
50:
kołacznik.
51:
Piſtorius, a, um, & Piſtoricus, a, um, Pie=
52:
kárski.
53:
Piſtoria ars, Piekárska nauká.
54:
Piſtoria ſubſtantiuum, Miáſto we włoſzech
55:
w Hetruriey miedzy Florencią y Lucá.
56:
Piſtorienſis, ſe, Ieden ztámtąd.kolumna: b
| P ante I. |
1:
Piſtrix, piſtricis, Piekárká.
2:
Piſtura, ræ, fem. pri. Piekárſtwo/ nauká pie=
3:
kárska/ roſcziná.
4:
Piſtullum, piſtulli, Stąpor/ mozdzerzowe ſerce
5:
też kopyść.
6:
Piſtrinum, piſtrini, Locus in quo pinſi=
7:
tur, Młynnicá/ młyn gdźie żito przed tym w
8:
ſtępách tłuczono. Nunc poſſumus uoca=
9:
re, Piekárnia álbo młyn. Et Metaphorice,
10:
Niewola/ czięſzka służbá/ álbo cieſzki práco=
11:
wity á nieznoſny vrząd. Olim ſeruorum
12:
pœna erat in piſtrina molere uel pin=
13:
ſere alligatos.
14:
Piſtrinenſis, & hoc piſtrinenſe, ad piſtri=
15:
num petrinens Apul. inuſitatum.
16:
Piſtrilla, læ, diminutiuum, a piſtrino ſe=
17:
cundum Priſcianum, Zárná/ máły álbo
18:
ręczny młynik.
19:
Pinton Inſula inter Sardiniam & Cor=
20:
ſicam.
21:
Pinus, huius pini, tam maſ. quam fem. &
22:
tam quar. quā ſec. declinationis, Soś=
23:
nia.
24:
Pinea idem.
25:
Pineus, a, um, Soſnowy.
26:
Pinifer, a, um, Mieyſce ſośnie rodzące.
27:
Pinetum, pineti, choyiná/ ſoſnowy bór.
28:
Pinaſter, pinaſtri, Plin. pinus degenerans.
29:
Pio, pias, Vide Pius.
30:
Piones populi in Myſia Aſiæ.
31:
Piper, piperis, neut. tert. Pieprz.
32:
Piperatus, a, um, Opieprzony.
33:
Piperitis, huius piperitis, alias ſiliqua=
34:
ſtrum & perſicaria herba, Ziółko przi
35:
káłużách roſtące/ bárzo gorskie/ wodny pie
36:
rzik/ Páwie ziele. Vide ſupra.
37:
Pipilo, Vide Pipio.
38:
Pipio, pipionis, maſc. tert. Gołąbię. Pullus
39:
columbinus.
40:
Pipio, pipis, pipiui, pipitum, pipire, Pi=
41:
káć álbo piſzczeć yáko młode gołębiętá álbo
42:
ynſze ptacy.
43:
Pilo, as, are, idem.
44:
Pipo, pipas, fere idem, ſed eſt gallinarum
45:
nam gallina pipat, Krokorze.
46:
Pip uel pipi, piplum, Przezywánie/ złorze=
47:
czenie.
48:
Pipleus, mons qui & Pimpleus.
49:
Pipo, Vide Pipio.
50:
Pipulum pro conuicio dixit Plautus, Li=
51:
center fictum idem quod piplum.
52:
Pirata, æ, uel pirates, maſc Zboycá morski.
53:
Piraticus, a, um, Zboycomorski. Vt Pirati=
54:
cum bellum, Zboycomorska woyná/ którą
55:
zwłaſzczá zboycy morſcy przećiw komu wio=
56:
dą.| Piraticam |
strona: 301
kolumna: a
| P ante I. |
1:
Piraticam exercere, Ná morzu zbiyáć. Pira=
2:
ticam facere idem apud Ciceronem,
3:
Piratecium, Zboycy morskich dóm/ Kár=
4:
czmá á ſchadzká łotrowská.
5:
Piſa, uel piſȩ, fe. prim. Miáſto Peloponeſu/
6:
Inter Oſiam & Olympum, item oppi=
7:
dum Arcadiæ. Et ciuitas Italiæ in Tu=
8:
ſcia.
9:
Piſæus, a, um, adiectiuū, Kto z przerzeczone=
10:
go miáſtá w Peloponezie yeſt.
11:
Piſanus, a, um, Kto z miáſtá włoskiego Pi=
12:
ſe yeſt.
13:
Piſaurus, maſ. fluuius Piceni in Italia Pi=
14:
ſaurum ciuitas ibidem.
15:
Piſcis, huius piſcis, maſc. tert. Rybá. Ma=
16:
gis mutus quam piſcis prouerbium,
17:
Mniey álbo bárziey milczący niżli rybá.
18:
Piſciculus, li, diminutiuum, Rybká.
19:
Piſces in plur. ꝓ ſigna cœleſti, Ryby/ zná=
20:
mię yedno ze dwunaśćie známión niebieskich.
21:
Piſcoſus, a, um, Rybny. Piſcoſus amnis,
22:
Rybna rzeká.
23:
Piſculentus, a, um, idem ciuitas piſculen=
24:
ta, Miáſto máyące dośić ryb.
25:
Piſcarius, a, um, Co ku rybóm należy.
26:
Piſcarium forum, Rybne łáwy/ Rybny targ.
27:
Hamus piſcarius, Rybna wędá.
28:
Piſcarius ſubſtantiuum, Przekupień rybny
29:
Który ryby woźi do miáſtá.
30:
Piſcaria, æ. ſubſtantiuum, Rybne łáwy.
31:
Idem quod piſcarium forum.
32:
Piſcina, æ, Sadzawká/ ſtáwek. Viuaria &
33:
piſcinæ idem, Sadzáwki
34:
Piſcina abuſiue, Pływánie/ Kąpánie/ To
35:
yeſt mieyſce do kápánia potemne. Et in Bal=
36:
næis uas amplum, Wánná/ Stągieẃ łá=
37:
źienna.
38:
Piſcinarius, rij, Który ma chuć ku kopániu ſa=
39:
dzáwek/ Rad ſie z grábárſtwem obchodźi.
40:
Piſcor, aris, ari, dep. prim. Lowię ryby.
41:
Piſcari in aëre prouerbiū, Ná powietrzu
42:
łowić/ To yeſt tám ſzukáć gdźie niemáſz nic.
43:
Piſcatus, huius piſcatus, Lowienie.
44:
Piſcatio idem.
45:
Piſcator uerbale, Rybitw.
46:
Piſcatrix, Rybitwká/ Rybitwini.
47:
Piſcatorius, a, um, Rybitwi. Vt, piſcato=
48:
ria nauis, Rybitwia łódź. Piſcatoria li=
49:
nea, Rybitwi ſznur/ Wędny ſznur.
50:
Piſcatorium forū, Rybny tark/ Láwy rybne.
51:
Piſcinalis, le, Co ku rybóm należy.
52:
Piſcinalis herba. Ziele które ryby rády ya=
53:
dáyą.
54:
¶Expiſcor, aris, ari, Wyłowić/ Wyczer=
55:
páć ryby. Et Metap. Wyſperowáć/ Wywie=
56:
dźieć ſie/ Wyłudźić co ná kim. Facile expi=
57:
ſcabor ab homine, Latwie ſie ya tego wy=
58:
wim ná nim.kolumna: b
| P ante I | 301 |
1:
Piſidia, fem. Regio Aſiatica inter Ly=
2:
caoniam & Iſauriam unde Piſidæ po=
3:
puli ibidem.
4:
Piſiſtratus, maſc. nomen proprium A=
5:
thenienſium Tyranni.
6:
Piſo, piſis, piſere, Tłuke ośći álbo łuſzcziny
7:
otłukam/ yáko z yęczmieniá y z proſá.
8:
Piſo, as, are, idem.
9:
Piſor, piſoris, uerbale apud Varronem,
10:
Stępkarz/ Zárnarz/ álbo krupiarz/ Który
11:
yágły álbo krupy czini/ w ſtępách otłuka/ y w
12:
żárnách miele.
13:
Piſſa, fem. prim. Latine dicitur Pix, Smo=
14:
łá/ Ziwicá.
15:
Piſſelæon, Oleyek ze ſmoły.
16:
Piſſaſphaltus, Ziwicá s kliyem ſpuſzczóna.
17:
Piſſoceros, Melligenis genus ex cera pi=
18:
ce ſiue gumi ſiue reſina miſtum.
19:
Piſtacium, Nieyáki rodzay orzechów który A=
20:
ptekárze Phiſticorum zową.
21:
Piſticus, a, um, Græcum adiectiuum in
22:
Biblijs legitur Latine Fidelis, Wierny/
23:
Prawdźiwy.
24:
Piſtillum, li, Vide Pinſo.
25:
Piſtor, piſtoria, Piſtorienſis. Vide Pinſo.
26:
Piſtris, bellua marina.
27:
Piſum, piſi, n ſ. Groch.
28:
Piſo, onis, Przezwysko yednego Rzimiániná.
29:
Pitana ſeu pitanæ, urbs Aſiæ cuius eiues
30:
Pitanei & Pitanitæ.
31:
Pithecuſa, fem. Wyſep ná morzu Tyrreno/
32:
nie bárzo dáleko od tego mieyſcá. gdźie Ty.
33:
beris w morze wpádá, Alias Aenaria &
34:
Inarime. Nunc uulgo Iſcia dicitur.
35:
Pitho, πειθω fem. Hanc uarie nocant La=
36:
tini, Suadam, leporem, Suadelam, Per=
37:
ſuadendi Deam, Bogini námowienia y
38:
przerádźenia.
39:
Pithus Pithun idem.
40:
Pithonocoſome locus quidam in Aſia.
41:
Pitiſſo, pitiſſas, are, Koſztuyę/ Máluczko
42:
piyę dla skoſztowánia. Pitiſſando modo
43:
mihi quid uini aſſumpſit, ſcio, Terent.
44:
Wiem yáko mi wiele winá wypiłá tilko koſz=
45:
tuyąc/ Tilko ſie wárgámi dotykáyąc.
46:
Piptit, ueteres Oſcorum lingua pro quic=
47:
quid dixere CC.
48:
Pittacium, ij, Záwiązká álbo podwiązká nie=
49:
yáka yáko gdy choremu głowę zwięzuyą.
50:
Pittacus, ci, maſ. ſ. Ieden z śiedmi mędrców
51:
Greckich.
52:
Pituita, tæ, f. prim. pen. quod idem quod
53:
Phlegma, Flágmá/ rymá. Vide ſupra
54:
item.
55:
Pituita in Gallinis, Pypeć.| EE | Pituitoſus, |
strona: 301v
kolumna: a
| P ante I. |
1:
Pituitoſus, a, um, Flegmátyczny/ Flegmátik.
2:
Pituitaria herba, Wilcze źiele álbo wſze źiele.
3:
Pityocampe, Vide Pitys.
4:
Pitys, fem. latine pinus, Sośnia.
5:
Pityocampe pinorum erucæ, Robak w
6:
ſosnie roſtący/ Prochenny robak.
7:
Pityonices, Ten który pole otrzimawał w tur=
8:
nieyách greckich które Iſtmi były zwáne.
9:
Pityliſma, atis, neut. tert. genus exer=
10:
citationis & maxime quæ uolax qui=
11:
dem ſit, ſed citra intentionem uiolen=
12:
tiam, Skoki rozmáyite które nie ták ná
13:
mocy yáko ná chutkośći należą/ gdy ſie yeden
14:
pálcámi nożnemi záwieśić może ná liſtwie przi
15:
ścienie/ álbo kto ná ręku chodźić może.
16:
Pityuſſa Inſula quæ & Miletus dicitur, et
17:
Pityuſſa genus Tithimalli.
18:
Pius, a, um, Pobożny/ Miłuyący rodźice/ I
19:
słucháyący ſwych rodźiców y ynich ſtárſzich.
20:
Pius in fratrem, Pobożny ku brátu. Pius
21:
in patriam, Miłuyący oycziznę. Pius a=
22:
mator, Chrześćiáński/ vczćiwy miłoſnik. Pi=
23:
us in parentes, Pobożny ku rodźicóm/ álbo
24:
myłuyący rodźice. Pium bellum, Spráwie=
25:
dliwa woyná/ Słuſzna przicziná walki. Pius
26:
dolor & iuſta fracundia, Spráwiedliwy
27:
gniew. Non ſecus in me pius quā pater
28:
in filios, Nie mniey ná mię łáskaw yáko
29:
ociec ná właſne ſyny.
30:
Pietas, pietatis, fem. tert. Bogoboyność/ Po=
31:
bożność/ Nabożeńſtwo/ Boża chwałá/ chuć ku
32:
bożey służbie y ku ſwym ſtárſzym.
33:
Pie aduerbium, Pobożnie/ Bogoboynie. Pie
34:
& humane facere, iuſte & amice, Iuſte
35:
ac pie accuſare, Spráwiedliwie ſie skárżić
36:
Pio, as, piare, act. prim. ſignificat colere,
37:
Chwálić. Quando pie amare, Rządnie
38:
á vćzćiwie miłowáć. Quando contami=
39:
nare polluere, Obráźić/ Zeſromoćić. Ali=
40:
quando purgare, Przeyednáć/ Przeprá=
41:
wić.
42:
Piaculum, piaculi, neut. ſecund. Lotrowska
43:
ſztuká/ Wielki wyſtęp/ Dopuſzczenie czego
44:
złego. Item ſacrificium, cultus, & quic=
45:
quid præbetur pro expiatione pecca=
46:
ti, Ofiárá/ Pokutá/ y Wſzeláka przepráwá
47:
ku odpokutowániu którego wyſtępu, Gran=
48:
de piaculum admiſiſti. Dopuśćiłeś ſie
49:
wielkiego grzechu.
50:
Piamen, piaminis, Et Piamentū, ti, idē
51:
piaculum, Pokutowánie/ Ofiárá zá grzech/
52:
Kaźń/ Ocziśćienie z grzechu.
53:
Piacularis & hoc piaculare. Co ku ofiáro=
54:
wániu zá grzech á ku pokucie należy.
55:
Piabilis, & hoc piabile, Co może być ła=
56:
twie odpokutowano/ Przeyednano/ Przeprá=
57:
wiono.kolumna: b
| P ante I. |
1:
Piatrix, Sacerdos expiare ſolita, Feſtus,
2:
Popini álbo mniſzká która ocziściáłá ludźie
3:
od wyſtępów w pogáńſtwie.
4:
¶Compoſit, Expio, as, are, Ocziśćiam/
5:
Poſwięcam/ yednam/ Odpokutowam. Erro=
6:
rem expiare, Błąd ſwóy odpokutowáć.
7:
Expiare iniuriam, Krziwdę komu wyrzą=
8:
dzoną nágrodźić. Tua ſcelera dij im=
9:
mortales in noſtros milites expiaue=
10:
runt, Twoyich złych vczinków Pan Bóg ſie
11:
pomśćił nád náſzemi ludźmi. Expiare iniu=
12:
rias legatorum, Pomśćić ſie krziwdy
13:
ſwych posłów/ Albo nágrodźić krziwdy ym
14:
wyrządzone. Luxum populi expiare ſo=
15:
lent bella, Zbytki ludźkie zwykły być przes
16:
woynę karáne. Cœdem cœde expiare,
17:
Iednego męzobóyſtwá drugim ſie pomśćić.
18:
Expiare manus mortorum, Przeye=
19:
dnáć vczinić ym yáką ofiárę.
20:
¶Expiabilis, le, Co łatwie może być prze=
21:
yednano.
22:
¶Expiatio uerbale, Pokutowánie/ Ocziś=
23:
cienie/ Przeyednánie.
24:
¶Expiamentum, ti, idem.
25:
¶Inexpiabilis, le, Nieprzeyednány/ Nie=
26:
przepráwiony/ Co nie może być odpokutowa=
27:
no/ Ocziściono.
28:
¶Implacabilis, & Inexplacabilis, Nie=
29:
przepráwny/ Nievżity. Bellū inexpiabile,
30:
Wieczna woyná/ Nievskromiona/ Nieprze=
31:
pámiętána. Odiū inexpiabile Romano=
32:
rum aduerſus Annibalem, Nievśmie=
33:
rzenie á nienawiść.
34:
¶Impio, as, are, id eſt polluere, Obrá=
35:
źić/ Wyſtępić/ Pomázáć. Impiare ſe, Po=
36:
mázáć ſie popełnieniém grzechu yákiego.
37:
¶Impiatus, a, um, Grzęchy á niecnotliwe=
38:
mi vczynkámi pomázány.
39:
¶Imoius, a, um, pio contrarium, Nie=
40:
bogoboyny/ Niepobożny/ Niezbożny/ Przes=
41:
duſzny/ Zły/ Nie máyący Bogá przed oczi=
42:
má.
43:
¶Impius et Sceleratus, Bezduſzny y pełen
44:
wſzech niecnót.
45:
¶Impius & religioſus contraria, Bez=
46:
duſzny á nie nábożny. Fraude impia obli=
47:
gari, Zdradliwie á niepobożnie ſie ſpráwowáć
48:
¶Impius pro parricia dicitur ab O=
49:
ratore.
50:
¶Impia herba quædam apud Plini=
51:
um.
52:
¶Impietas, atis, fem. tert. Niepobożność/
53:
Bezduſzność/ Zákámiáłość ſercá.
54:
¶Impie aduerbium, Niepobożnie/ Nie=
55:
máyący Bogá przed oczimá.
56:
Pix, picis. f. t. Smołá palona/ álbo przetopiona
57:
żiwicá.| Piceus |
strona: 302
kolumna: a
| P ante I & L. |
1:
Piceus, a, um, Smolány/ Co ze ſmoły yeſt.
2:
Piceatus, a, um, Vſmołony, a/e.
3:
Pico, as, are, Smolę/ Smołą pomázuyę.
4:
Picatus, a, um, participium, Poſmolony.
5:
Vt, picata dolia, Sędy ſmołą polane.
6:
Picatum etiam dicitur quod picem reſi=
7:
pit, Co ſmołą śmierdźi. Vt, Picata cereui=
8:
ſia, Piwo ſmołą trącące.
9:
¶Compoſita, impico, Smołą poliewam
10:
Záſmalam.
11:
Pyxachautum ſpinæ ſpecies CC.P ante L.
12:
Placabilis, Placatus, Vide Placo.
13:
Placenta, placentæ, fem. pri. Kołacz/ Plá=
14:
cek z mąki/ z miodu s ſerem álbo s ſmiotáną
15:
vcziniony. Dicta quod nobis placeat uel
16:
quod ea deos ſolerent placare Calep.
17:
Placentia, æ, fe. Miáſto włoskie in Gallia
18:
Togata.
19:
Placentinus, a, um, Ieden ztámtąd.
20:
Placeo, ces, cui, tum, ere, neut. ſecund. Po=
21:
dobam ſie/ Ieſtem prziyemny/ Wdźięczny. Si=
22:
bi placet, Nie może ſie ſam ſiebie nayźrzeć/
23:
Nic o kogo nie dba/ yedno ſam o ſię.
24:
Placet fere in tertijs perſonis ꝓ uidetur et
25:
cenſet, Widźi ſie/ Zda ſie. Senatui placet
26:
C. Caſſium prouinciam Syriam obti=
27:
nere, Zda ſie Senatowi áby Caſſius otrzi=
28:
mał Syrieyskie ſtároſtwo. Placet ne ſic a=
29:
gi, I podobáć ſie ták etć Placet de, Ci. Ex=
30:
pecto quid iſtis placet de Epiſtola ad
31:
Cæſarem, Oczekawam co ſie tym zda z
32:
liſtu ku Ceſárzowi dánego. Placitum eſt
33:
mihi uel placitum eſt ut illud fiat, Ták
34:
mi ſie zdáło/ Podobáło mi ſie.
35:
Placitum, ti, nomen neut. ſec. Zdánie/ Po=
36:
dobánie/ Vznánie/ Albo skazánie ſędziego.
37:
Aliquando idem quod Dogma, Vt,
38:
Placita medicorum, Poſpolite powieśći
39:
sentencie poſtánowienie lekárskie/ które by=
40:
wáyą zá pewne miáne.
41:
Placito, as, are, frequentatiuum, Co daley
42:
tym ſie lepiey podoba.
43:
Placitus, a, um, participium Podobány. Te=
44:
rent. Vbi cognitæ ſunt placitæ ſunta,
45:
Podobáli ſie.
46:
Placendus, a, um, Króty ſie łatwie podobáć
47:
może.
48:
Placor, placaris, placabilitas ipſa in Bi=
49:
blijs Barbara dictio, Podobánie.
50:
¶Compoſita, Complaceo, ces, penu.
51:
cor. complacui, tum, ere, Spodobáć ſie.
52:
Cum quid placitum eſt ſemel, Gdy ſie
53:
co ras komu vpodobá Hoc Deo compla=
54:
citū eſt, Ták ſie pánu Bogu podobáło/ zdá=
55:
ło/ Widźiáło.kolumna: b
| P ante L. | 302 |
1:
¶Perplaceo, Dobrze ſie podobam.
2:
¶Diſpliceo, Niepodobam ſie/ Mierżę.
3:
Diſplicet tibi fortaſsis. Mierżi cie to po=
4:
dobno. Diſplicet per omnem mo=
5:
dum, Mierżi mie yáko co złego.
6:
¶Diſplicentia, æ, Mierzioność/ Niepo=
7:
dobánie.
8:
¶Diſplicina a Plauto confictum uo=
9:
cabum pro eodem.
10:
Placidus, a. um, idem quod mitis ſeda=
11:
tus, Skromny/ Spokoyny/ Cichy/ Pokorny/
12:
Miły. Vxor tibi placida et placata eſt,
13:
Maſz żonę cnotliwą. Feruere & placidum
14:
eſſe contraria Placidus dies & ſerenus.
15:
Cichy y pogodny. Placidum iter, Latwia
16:
drógá/ Nie cięſzka. Placida animalia cui
17:
fera opponuntur. Skromne/ Oglaskáne/
18:
Niepłoche. Placidis moribus adoleſcēs,
19:
Skromnych obyczáyów.
20:
Placiditas, atis, Skromność/ Pokorá/ Po=
21:
kóy/ Cichośc.
22:
Placide aduer. Miłe/ Skromnie/ ćicho/ Po=
23:
kornie/ s pokoyem. Vt placide accubat
24:
canis, S pokoyem leży. Placide aperire
25:
fores, Z lekká á ćicho odworzić drzwi. Pla=
26:
cide unumquem rogitare, Pięknie o
27:
káżdą rzecz pytáć. Placide ferre iniuriam,
28:
Skromnie cierpieć krziwdę.
29:
Placo, as, aui, are, act. prim. Vſpokoyam/
30:
Vbłágam. Placare precibus iram Dei,
31:
Vbłágáć gniew Boży modlitwámi. Placare
32:
& lenire animos concordia, Ziednáć.
33:
Placatus, a, um, participium, ſiue nomen
34:
ex participio, Vbłágány/ Vkoyony. Pla=
35:
cata uita, Spokoyny żiwot. Placatiſsima
36:
quies, Spokoyniuchne odpoczinienie.
37:
Placate aduerbiū, Mile/ spokoynie/ Skrom=
38:
nie. Omnia humana placate & huma=
39:
ne feramus, Wſziſtki przigody ludzkie
40:
skromnie cierpieć mamy. Remiſſius & pla=
41:
catius ferre, Nieták ſie bárzo gniewáć/ O=
42:
płonąć nieyáko.
43:
Placatio, fem. tert. Vbłagánie/ Vſpoko=
44:
yenie/ Vkoyenie.
45:
Placabilis, & hoc le, Latwie ku vbłagániu/
46:
Nie ſurowy/ Nie cięſzki. Placabile ad iu=
47:
ſtas preces ingenium, Nietrudnego przi=
48:
rodzenia/ Latwie ſie da przeyednáć.
49:
Placabilis, & Irritabilis, contraria,
50:
æquos placabiles dimittere, Ziedná=
51:
nych y skromnie ſie przećiw ſobie máyących
52:
odyecháć. Præbere ſe placabilem alicui,
53:
Dáć ſie ná wolą komu.
54:
Placabilitas, atis, fem. tert. Skromność/
55:
Vbłagánie.
56:
Placamen ſeu placamentū, neu. Czym kto
57:
bywa przeyednan/ Pocztá álbo co tákowego.| EE 2 | ¶Com= |
strona: 302v
kolumna: a
| P ante L. |
1:
¶Compoſita, Implacabilis, le, Niev=
2:
żity/ Nieprzeyednány/ Trudny ku vbłagániu
3:
¶Implacabilitas, atis, Nievżitość/ Twár=
4:
dośc.
5:
¶Complaco idem quod placo, Vbła=
6:
gam/ Koyę/ Głaſzczę.
7:
Plærum, Vide Plerun̈.
8:
Plaga, plagæ, priore prod. fe. prim. Pla=
9:
gá/ Vderzenie/ Cięcie/ Ráná. Græce πληον
10:
Facere plagam, Ciąć kogo. Infligere pla=
11:
gam mortiferam alicui. Zádáć komu
12:
śmiertełną ránę. Perferre plagas & pati
13:
plagas, Cierpieć karánie. Inijcere plagā,
14:
Záciąć kogo. Leuior plaga ab amico,
15:
Plaga item Metaph. Szkodá/ Roczne pla=
16:
gi/ Náwiedzenie boskie. Maximam pla=
17:
gam accepit Cicero, Wielką ſzkodę po=
18:
dyął. Hoc anno magnam accepimus
19:
plagā, Wielkąſmy ſzkodę podyęli tego roku.
20:
Plaga item priore cor. Wielka polna śieć/
21:
s wielkiemi okámi. Proprie tantum,
22:
Zwierzchny á odſpodni powróz ná którim śieć
23:
bywa roſciągána. Inde incidere in pla=
24:
gas, per translationem, Wpáść w nieyá=
25:
ką niebeſpieczność/ Podyąć yáką kléskę.
26:
Plaga item idem quod tractus Latine
27:
& Græce Clinia, Kráyiná/ Plagá/ álbo
28:
Dálekość ták ná niebie yáko ná źiemi.
29:
Plaga item idem quod tapes uel ſtragu=
30:
lum, Oponá/ Kortiná/ Kobierzec/ Deká
31:
któremi ſciány obiyáyą/ Plagá. Præterea li=
32:
num candidum, Ráńtuch álbo rąbek.
33:
Plagula, diminutiuum, Máły rąbeczek/
34:
Rántuszek/ Też nieyáka deczká wyſziwána y
35:
wyháftowána.
36:
Plagiarius, qui plagas, id eſt, uulnera in=
37:
fert, Morderz/ Mordownik/ Też złodźiey
38:
vwodźiciel/ Ten zwłaſzczá który kómu pod=
39:
dáne á właſne sługi/ to yeſt niewolniki v=
40:
wodźi/ Záchowawa y Záprzedawa/ Też któ=
41:
ryſwiebodnego á wolno vrodzonego czło=
42:
wieká z niewoley puśćić nie chce. Et Metap.
43:
który budze xięgi álbo wierſze krádnie á zá
44:
ſwoye wydáwa.
45:
Plagium, gij, Krádzieſz tákowa/ Złodźiey czło=
46:
wieczy.
47:
Plagioſus, a, um, Który rad biye/ Morders=
48:
kiego przirodzenia.
49:
Plagoſus, a, um, idem, Pełny ran/ Zránio=
50:
ny/ Vſieczony.
51:
Plagiger, a, um, adiectiuum Plautinum
52:
Plagis gerendis natus.
53:
Plagor, aris, atus ſum, ari, id eſt plagas
54:
accipio in Biblijs Barbare legitur.
55:
Planatrum dicitur aratrum, inquo cuſpis
56:
uomeris palȩ ſimilitudinē habet CC
57:
Planaria Inſula in Liguſtico mari non
58:
procul a Corſica.kolumna: b
| P ante L. |
1:
Planaſia Inſula in mari Thyrreno ad
2:
Tuſco.
3:
Planca, cȩ, fe. prim. Szerokie dile/ Mośći=
4:
ny/ To yeſt tárćice które ná moſt kłádą.
5:
Plancus, planci, n. ſ. Szeroko álbo Płásko=
6:
nogi który zwłaſzczá cienkie á płáskie nogi ma
7:
Plancus etiam nomen proprium Ro=
8:
mani cuiuſdam.
9:
Plandus, Vide Plango.
10:
Plane, Vide, Planus.
11:
Planeta, tæ, maſ, prim. Płánetá/ Błąkáyą=
12:
ca ſie gwiazdá πλανης enim error, Błą=
13:
kánie/ πλανητης erraticus uagus, Błą=
14:
káyący ſie. Et πλαναομαι erro, Błąkám ſie/
15:
Sunt autem ſeptem, Saturnus, Iupiter,
16:
Mars, Sol, Venus, Merucrius, Luna,
17:
Ab illis nomina dierum uulgus Eth=
18:
nico more uocat, Bowiem ye pogáńſtwo
19:
zá bogi chwaliło/ á przeto każdemu ſwóy
20:
dźień z oſobná przipiſáli. Latine errones
21:
& erratice ſtellæ ſunt errantia ſydera
22:
uocantur.
23:
Plango, is, xi, ctum, ere, act. prim. Nárze=
24:
kam/ Lámentuyę/ Też biyę/ tłukę. Vt ſolent
25:
quibus aliquid uehementer dolet, W
26:
pierśi ſie rękomá. Plangunt littora flu=
27:
ctus, Náwáłnośći/ Wełny wodne otłukáyą
28:
ſie o brzegi.
29:
Planctus huius planctus. m. quar. Láment/
30:
Nárzekánie/ Krzik/ Płácz/ Też bicie/ Tłu=
31:
czenie.
32:
Plangor, oris, uerbale idem.
33:
Plango & Lamentatio, Krzik y Nárzekánie.
34:
Planicies, planiciei, Rowność/ Błonie/
35:
Równe dno álbo pole.
36:
Planta, tæ, f. p. Stopá/ Podeſzwá ſtopna.
37:
¶Supplanto, as, aui, are, Podkłádam
38:
nogę pod co álbo záwádzam komu nogę áby
39:
padł. Et Metap. Zdrádzam/ Podchodzę kogo
40:
w czym.
41:
¶Supplantator, Zdráycá/ Oſzukácz/ O=
42:
mylácz/ Podchodźiciel.
43:
Plantaris, re, Stopny/ Podeſzwiány. Quod
44:
ſcilicet pertinet ad Plantam pedis in=
45:
uſitatum.
46:
Planta, tæ, f. p. Szczep/ Látorośl/ Rózgá ku
47:
ſzczepieniu.
48:
Plantarium, rij, ipſa planta, Szczep który
49:
yuſz odrósł á s korzeniem wykopány ná ynſze
50:
mieyſce bywa przeſádzón/ I mieyſce plác álbo
51:
grubá gdźie ſzczepy odchowáwáyą/ Szczepnik
52:
Plantarius, a, um, Co może byc ſzczepiono.
53:
Vt plātaria arbuſcula, Drzéwko ku ſzcze=
54:
pieniu dobre,
55:
Plantiger, a, um, Vt, Plantigeræ arbores,
56:
Wiele latorośli rodzące.| Planto, |
strona: 303
kolumna: a
| P ante L. |
1:
Planto, as, are, act. prim. Szczepię.
2:
Plantatio, fem. tert. Szczepienie.
3:
¶Deplanto & Explanto, Przeſádzam
4:
ſzczepy/ Wyrywam co wſzczepiono yeſt.
5:
¶Supplanto, as, are, Podſzczepiam/ Pod=
6:
pieram.
7:
Plantago, inis, fe. ter. Bábká. Herba cuius
8:
duo ſunt genera, Plantago maior,
9:
Więtſza Bábká. Plantago minor, Báb=
10:
ká mnieyſza.
11:
Planula, Vide Planus.
12:
Planus, a, um, priore Ion, Płáski/ Równy.
13:
Plana area, Równy plác/ Równe ſiedlisko.
14:
Planus & æquus locus, Równe mieyſce.
15:
Plani piſces, Płáskie ryby. Plani pedis
16:
ædificium, Budowánie ná równym ſiedli=
17:
sku/ To yeſt gdźie żadney piwnice áni sklepu
18:
podźiemnego niemáſz Planior aditus, Rów=
19:
nieyſzy y łatwieyſzy prziſtęp. Cuſtodiæ nō
20:
ſolum pro tribunali, ſed & deplano
21:
audiri poſſunt at damnari, Spráwy
22:
około ſtrożey nie tilko ſądownie ále też w nie
23:
bytnośći vrzędnego ſędźiego mogą być słu=
24:
cháne y oſądzone. De plano cauſam ali=
25:
quam cognoſcere, apud Iurſconſul=
26:
tos, Króm poſtępku práwnego/ Iednánym
27:
obyczáyem rzecz którą oſądźić. E plano &
28:
E queſtoris tribunali admonebat, cō=
29:
traria.
30:
Planꝰ, Metaph. Iáſny/ Iáwny/ Latwi. Hinc
31:
planum facere, Wyłożić/ Iáſniey vczinić.
32:
Plana & certa, Iáwne y Pewne.
33:
Planus, plani, pen. cor. m. ſec. dictio Grȩ=
34:
ca, Latine Impoſtor, Oſzukácz/ Oſzuſt/
35:
Zwodnik/ Podchodźiciel.
36:
Plane, planius, planiſſime, Iáwnie/ Iáſnie/
37:
Wyrozumienie. Planius commemorare,
38:
Iáſniey rzecz wyłożić. Plane & aperte,
39:
Iáwnie/ Beſpiecznie.
40:
Plane etiam, Máłem zá pewne/ Owſzeki.
41:
Plane hercle hoc quidem eſt, Owſzeki
42:
ták yeſt. Qui talia tam plane ſcias,
43:
Który tákowe rzeczy zá pewne wieſz. Si pla=
44:
ne a nobis deficis, Ieſli owſzeki od nas
45:
odſtáyeſz. Si te habebo non mihi uide=
46:
tur plane perijſſe, Będęli ci mógł mieć/
47:
nie owſzeki ſie zginąć będę mniemał.
48:
Planidor apud Columel, Et, Planitior
49:
apud Liuium utrum mendoſe legitur
50:
pro Planior.
51:
Planicies, planiciei, f. quin. Równość/ Płás=
52:
kość/ uide ſupra. Planitudo idem.
53:
Planipes et planipedia, uide in dictiōe. Pes.
54:
Planula, læ, fem. prim. Hebel którym głádzą
55:
á pocioſuyą deſzczki.
56:
Plano, as, are, Równam/ Głádzę. Et Meta.
57:
Wykłádam/ Iaſniey okázuyę.kolumna: b
| P ante L. | 303 |
1:
¶Complano, pen. pro. as, are, Pogłá=
2:
dzam/ Porownawam. Domum alicuius
3:
complanare pro deſtruere, & ſolo æ=
4:
quare, Z gruntu wywróćić. Opus com=
5:
planare, Wypełnić/ Dokonáć.
6:
¶Explano, as, are, Porownawam álbo
7:
wyrownawam dobrze/ Też obiáſniam/ Wy=
8:
kłádam. Metaph. Ille omnia tibi expla=
9:
nabit, Wyłożyć wſziſtko/ Wywiedźie cie ze
10:
wſzelákiego wątpieniá.
11:
¶Deplano, as, are, pro complano, Ca=
12:
lepinus ſine authore.
13:
¶Explanari paſſiuum, Być wyłożón/
14:
Szerzey á yáſniey wymówión.
15:
¶Explanator, Wykłácz/ Wyłożicieł.
16:
¶Explanatio, Wykład/ Wyłożenie. Ex
17:
plāatio animi, Obyáwienie wmysłu ſwego
18:
¶Explanate, aduerb. Iáſnie/ Iáwnie/
19:
Rozumnie.
20:
¶Implanare ꝓ in errorē impellere uer=
21:
bū male ex Grȩco detortū in Biblijs.
22:
Plaſma, atis, ne. te. Plaſmatum, ti, Latine
23:
figmentum ſeu figulinum opus, Zdun=
24:
skie/ Gárcárskie/ Gliniáne naczinie.
25:
Plaſmo, as, are, Latine figmentū efficio,
26:
Zduńskie naczinie czinie/ Gliną robię.
27:
Plaſtes, tæ, m. Latine figulus, Zdun/ Gárn=
28:
carz. Plaſtice, ces, f. Zdunskie rzemięsło.
29:
¶Proplaſtice, ces, Nauká á rzemięsło.
:
(Formarz.
30:
formy czinić.
31:
¶Proplaſtes, tæ, m. Który formy rzeże.
32:
¶Protoplaſtus ti, Pirwe vlepienie/ Stwó=
33:
rzenie/ To yeſt Ociec náſz Adam.
34:
¶Cataplaſma, tis, Plaſter ná ránę álbo ná
:
(wrzód.
35:
Platanodes Achaiæ promontorium.
36:
Platanus, ni, pen. cor. tām, quā f. tā quar.
37:
quam ſ. dec. Yápurt. Vt uulgo creditur
38:
arbor eſt, Iáwór.
39:
Plataninꝰ, a, ū, adie. Zápurtowy/ Iáworowy
40:
Plaſma etiā, Plaſter ná wrzód álbo ná ránę.
41:
Platea, æ, πλατεια, Vlicá w mieściech.
42:
Platea, etiam, Plác á mieyſce gdźie ſie weſpo=
43:
łek ludźie ſchodźić zwykli.
44:
Platea itē auis, Nieyáki ptak Plataleā Cic.
:
uocat.
45:
Plateæ, arum, ciuitas Bœotiæ cuius in=
46:
colæ Plateenſtes,
47:
Plato, nis, m. t. Známienity Philoſoph Athe=
48:
nieński od którego ſie Secta Academico=
49:
rum, Wſzczęłá.
50:
Platys, m, Latine latus, Szeroki. Vnde pla=
51:
tycerotes, Zwiérzętá ſzerokie rogi máyące.
52:
Platyopthalmon appellatum eſt ſtibiū
53:
quod oculos dilatet πλατυς enim latus
54:
Et οφθαλμος oculos, Alabaſtrowy álbo
55:
kálcedonowy kámień.
56:
Platyphillon genus Tithymalli.| EE 3 | Plaudo= |
strona: 303v
kolumna: a
| P ante L. |
1:
Plaudo, dis, ſi, ſum, ere, neut. t. Weſelę ſie/
2:
Kláskam rękomá od weſela Qui non ma=
3:
nibus clare quantum poterit plauſerit,
4:
Kto nie będźie rękomá klaskał yáko naybár=
5:
źiey może. Plaudere ſibi, Sam ſie ſobie po=
6:
dobáć. Plauditur paſſiue Cic. Ne uicto=
7:
ria quidem plauditur, Nie bywa ſie we=
8:
ſelono z otrzimánego zwicięſtwá.
9:
Plaudite uerbum addi ſolitum in fine
10:
comediarum, Bądźcie weſeli.
11:
Plauſus, huius plauſus, Kláskánie rękomá/
12:
Huczenie/ Wykrzikánie/ Też chwałá. Cum
13:
a toto conſeſſu plauſus eſſet multiplex
14:
datus, Gdy odwſzego poſiedzenia rozmáy=
15:
cie byli pochwaleni. Querere uel captare
16:
plauſum, Szukác chwały.
17:
Plauſus laterum, Trzepánie ſkrzidłámi w bok
18:
yáko czinią kurowie gdy piać chcą.
19:
Plauſibilis, le, Chwalny/ Co ſie łatwie może po=
20:
dobáć/ Miły.
21:
Plauſibile at populare, Lȩtus at plau=
22:
ſum idem quod plaudere.
23:
¶Compo. Applaudo fere idem quod
24:
ſimplex, Weſelę s kim/ Przipochlebiam
25:
komu/ Podáyę potuchy/ Weſołośći y do=
26:
brey myſli/ Prziſpiewawam/ Przikrzikam y
27:
przikláskam rękomá. Nemo impediebat
28:
omnes quædam modo applaudebāt,
29:
Zaden nie rozwadzał/ Wſziſcy to máłem rá=
30:
dźi widźieli.
31:
¶Complodo, dis, ſi, ſum, ere, idem,
32:
Rękomá kláskam/ Pląſzę. Explodo, dis,
33:
ere, cū ſono elido, Wyrzucam/ Wypycham
34:
precz/ Wyśmiać álbo wukołátáć kogo. Ex=
35:
ploſus, a, um, Wyrzucony/ wyśmiany/
36:
Exploſa ſententia, Odrzucona ſentencia.
37:
Exploſa cōedia, Wyśmiána/ wykołátána
38:
¶Supplodo, Podbiyam álbo podmykam
39:
pod co/ A zwłaſzczá nogámi zácieram. Sup=
40:
plodere terram pedibus, Nogámi po
41:
ziemi pomknąć/ Zákołátáć ná kogo.
42:
¶Supploſio, Pomknienie nogámi po źiemi.
43:
Cætera uide in dictione Plodo,
44:
Plauſtrum, plauſtri, neut. ſec. Wóz.
45:
Plauſtrarius, Sztelmách. Inuenitur etiam
46:
ploſtrum.
47:
Plautus, ti, & plotus, ti, idē quod Plaucus.
48:
Plebs, plebis, fem. tert. uel plebes, plebei,
49:
Poſpolity lud/ Gmin.
50:
Plebecula, læ, dimin. Poſpólſtwo/ Ludek.
51:
Plebeius, a, um, Ki poſpolſtwu należący/ Też
52:
pádły/ Nieśláchetny. Homo plebeius,
53:
Chłopowic. Plebei Philoſophi, Podły/
54:
Nie bárzo zaczny.kolumna: b
| P ante L. |
1:
Plebeius ſermo, Proſta/ Chłópska mowá.
2:
Plebeius magiſtratus, hoc eſt, ipſi tribu=
3:
ni plebis, Woyski poſolitego człowieká v
4:
Rzimiánów/ V nas ſtárſzy w bráctwie álbo
5:
posłowie od źiemi.
6:
Plebicola, le, com. pri. Obróńcá á miłoſnik
7:
poſpolitego człowieká.
8:
Plebiſcitum, Vide infra Scio.
9:
Plecta, tæ, in Biblijs tantum legitur, Nie=
10:
yáka plećiona robotá.
11:
Plecto, tis xi, ctum, a, tert. ſecundum Pri=
12:
ſcianum, uel ut alij uolunt plexui, xū,
13:
ere, Karzę/ Biyę. Plectere capite, Być ſcięt.
14:
Plector, paſſiuum, Bywam karan. Ego ple=
15:
ctor pendens, Terent.
16:
Plectrum, plectri, n. ſe. idem quod pecten,
17:
Młotek którym ſtrón náciągáyą/ Stroyą/
18:
Symphonały y pobiyáyą goźdźików.
19:
Plectrum etiam dicitur calcar æneum,
20:
quod olim gallis gallinaceis addeba=
21:
tur pugnaturis Sipont. Kurze oſtrogi.
22:
Plectilis, le, apud Plautum, Pliećiony. a/ e.
23:
Plector, eris, deponens non uſurpatur,
24:
ſed eius compoſita, Amplector, eris,
25:
amplexus ſum, amplecti, Obłapiam/
26:
Obwikławam ſie.
27:
¶Amplexti aliquando pro tenere, Vt,
28:
Amplecti limina portȩ, Trzimáć/ Doſtáć
29:
Amplecti uirtutem, Cnoty ſie rozmiłowáć,
30:
Amplecti aliquid, Oſięgná wyrozumieć
31:
co. Quod uirtutis nomine amplectimur
32:
Co miáſto cnoty á zá cnotę prziymuyemy.
33:
Amplecti aliquem, Opłápić/ Vprzeymie
34:
miłowáć kogo. Plebem amplecti, Zá po=
35:
ſpólſtwem być. Nimium amplecti Rem=
36:
pub. Názbyt Rzeczpoſpolitą miłowáć/ Ni=
37:
czegóy dla niey nie lutowáć. Ius ciuile am=
38:
plecti, Ná naukę práwa Ceſárskiego ſie vdać
39:
Amplectuntur annales memoriam
40:
temporis, Hiſtoriye oſięgáyą/ Máyą w ſo=
41:
bie czáſów przeſzłych dźieye.
42:
¶Amplexto uel amplector dixit Plau.
43:
¶Amplexor, aris, ari, frequenta. idem
44:
ſignificans, Vprzeymie miłuyę/ Obłápiam/
45:
Sćiskam vſtáwicznie. Amplexari aliquē
46:
& in manibus habere, Niemódz ſie kogo
47:
námiłowáć. Amplexari ac tueri iudiciū,
48:
Otium amplexari, Virtutē amplexari,
49:
¶Amplexo uetuſte, pro Amplexor,
50:
Sćiśnienie.
51:
¶Complector, Oſięgam/ Obeymuyę/ O=
52:
krążam. Sinu complecti, Wziąć ná łono.
53:
Complecti animo, Pámiętáć. Comple=
54:
ctor te amore, Miłuyę cię. Complexti=
55:
tur uitis ſuis clauiculis quidquid eſt na| cta, |
strona: 304
kolumna: a
| P ante L. |
1:
cta, Opłáta á krąża ſie około wſzego co yedno=
2:
może doſtáć. Quantum animo comple.
3:
ctor Ci. Ile mogę rozumem ſwym oſięgnąć
4:
Animo rei alicuius magnitudinem
5:
cōplecti, Vważić ſam s ſobą. Cogitatio=
6:
ne complexti non poſſumus, Cic. Nie
7:
może nam prziść ná pámięć. Abſentem co=
8:
gitatione complecti, Myślić o kim wnie=
9:
bytnośći yego. Memoria complecti, Ná
10:
pámięć wźiąć. Memoriam rerum breui=
11:
ter complecti libro aliquo, Popiſáć piſ=
12:
mem oſięgnąć dzieye przeſzłych rzeczy. Vno
13:
uerbo complecti omnia, Iednym sło=
14:
wem wſziſtko oſięgnąć. Complecti uno
15:
crimine omnia, Iedną niectotą wſziſtki
16:
niecnoty popełnić. Verbis complectitur
17:
quicquid uult, Wſziſtko ſnádnie á dowo=
18:
dnie wymowić może co yedno che/ Ma słów á
19:
wymówy s potrzebę. Cōplexus eſt me ſō=
20:
nus, Nápadł mnie ſpik. Cōplecti hominē,
21:
Sćiśnąć kogo obiemá rękomá z miłośći.
22:
Magna me beneuolentia complexus
23:
eſt, Wiele mi łáski y vprzemy chući okazał.
24:
Arcta me complectitur familiaritate,
25:
Vprzeymie s ſemną yeſt dobrze. Complecti
26:
& oſculare aliquem, Vmiłowáć y vcáło=
27:
wáć kogo. Magna nos comitate com=
28:
plexus eſt, Stáwił ſie nam bárzo ochotnie/
29:
Skłonnie ſie k nam miał. Me Gne. Pom=
30:
peius omnibus ſuis ſtudijs laboribus
31:
uitæ periculis complexus eſt, Zadney
32:
prace pilnośći y niebeſpiecznośći dla mnie
33:
nie żáłował. Beneficio complecti, Do=
34:
brodźieyſtwo okázáć.
35:
¶Complector etiam paſſiue dicitur.
36:
¶Complectens, tis, participium, Oſię=
37:
gáyący/ a/ e.
38:
¶Complexus, a, um, aliud participi=
39:
um, Ten który obłápił.
40:
¶Complexus, a, um, participium paſ=
41:
ſiuum, Oſięgniony. Cic. Quo uno male=
42:
ficio ſcelera omnia complexa eſſe ui=
43:
deantur, Którym yednym wyſtępem wſziſtki
44:
ſie ynſze niecnoty widzą być oſięgnione y pá=
45:
miętáne.
46:
¶Complexus, huius complexus, no=
47:
men, Obłápienie/ Obyęcie/ Oſięgnienie.
48:
Complexu luctari, Zápáſy chódźić. Com=
49:
plexus & oſculatio. Complexus &
50:
ſinus, In ſinum & complexum alicui=
51:
us uenire, Ná łono y ná wielką miłość do
52:
kogo prziść. Ad complexum alicuius
53:
currere, Ná ręce komu lgnąć. Sinu com=
54:
plexu illum Reſpub. accipiet. Obie=
55:
má rękomá álbo s wielką chucią od wſzech
56:
ſtanów będzie prziyęt.
57:
¶Complexus etiam pro amore, Cic.
58:
Totius complexus gentis humanȩ.kolumna: b
| P ante L. | 304 |
1:
¶Complexio uerbale idem quod cō=
2:
plexus, Obłápienie.
3:
¶Complexiones, Copulationes &
4:
Adhæſiones idem.
5:
¶Complexio item ſchema Oratoriū
6:
in quo utrū conceſſeris reprehēditur.
7:
¶Circūplector idē quod amplector.
8:
¶Implector, aris, ari, Zawikławam/ Zá=
9:
motawam/ Záplétam.
10:
¶Implexus, a, um, idem quod impli=
11:
catus, Zámotány/ Zápleciony/ Záwikłány.
12:
Et Metaph. Zátrudniony. a/ e.
13:
¶Perplector forte non reperitur. Sed
14:
Perplexus, a, um, Zátrudniony/ Záwikłá=
15:
ny/ Wątpliwy/ Obłędny/ a/ e. Perplexum
16:
reſponſum, Odpowiedź máyąca dwá końcá/
17:
niewiedźieć yáko yą rozumieć. Perplexum
18:
iter, Obłędliwa dróga. Perplexi ſermo=
19:
nes, Trudne gadki. Nihil perplexi, nihil
20:
intricati habet hæc cauſa, Tá rzecz yeſt
21:
bárzo łatwia/ Nie ma nic w ſobie trudnego.
22:
¶Perplexe, aduerb. Trudnie/ Wątpliwie
23:
Perplexe loqui, Chytrze á zátrudliwie
24:
mówić, Perplexe reſpondere, Dáć odpo=
25:
wiedź którą może rozmáyicie rozumieć.
26:
¶Perplexe & palam contraria.
27:
¶Perplexim. i. e. perplexe, Plau. obſ.
28:
¶Perplexabilis, le. ꝓ perplexo obſol.
29:
¶Perplexabiliter aduerb. apud Plaut.
30:
pro perplexe antique.
31:
¶Perplexor, aris, atus ſum, ari, Niektó=
32:
rą rzecz Zámotáć/ Zámylić. Obſoletum.
33:
Plegma, atis, Wárkocz. Et alias, Co kolwiek
34:
plecionego Crines nitorti, tricæ, et omne
35:
textū, Czepiec/ Siatká/ Poduſzká włoſiána.
36:
Pleiades, dum. plur. nu. tantum πλειάδες
37:
Latine Vergiliæ a Verni temporis ſi=
38:
gnificatione quo oriuntur, Gwiazda
39:
niebieska. Poſpolity lud zowie náſiádká s
40:
ſwemi kurczęty.
41:
Plenus, a, um, Pełny/ Cáły/ Zupełny/ Doſtá=
42:
teczny/ a/ e. Plenus a ſummo cadus, Kadź
43:
pełna áż do ſámego wierſchu. Plenus ac Re=
44:
fertus idem. Plena manu, Cáłą ręką/
45:
Gárścią. In alienam pecuniam plenam
46:
at preclarem inuadere, Rzućić ſie ná
47:
piękną á doſtáteczną máyętność cziyę. Ple=
48:
niore ore laudare, Cáłemi vſtámi wych=
49:
wałáć. Pleniſsimum teſtimonium, Za=
50:
czne świádectwo. Ire uidi milites plenis
51:
uijs, Wſzędźiem w dródze widźiał służebny
52:
lud ciągnący. Pleniſſimis uelis nauiga=
53:
re, Prętko yecháć/ Mieć wiátr ku żeglowá=
54:
niu.
55:
Plenus genitiuo iungitur aliquando, ut,
56:
Plenus ætatis, Stáry. Plenus animi,
57:
Cziſtego ſercá/ Smiáły.| EE 4 | Plena |
strona: 304v
kolumna: a
| P ante L. |
1:
Plena feſtinationis Epiſtola, Ná prętce pi=
2:
ſána. Plenus animorum & irarum,
3:
Pełny ſwey woley y gniewu. Plenus go=
4:
riarū, Nádęty/ Pyſzny/ Sam ſie chwalący.
5:
Plenus ingenij, Wyſokiego rozumu. Ple=
6:
nus inimicorum, Wiele nieprziyaciół má=
7:
yący. Plenus laboris immenſi, Bárzo
8:
prácowity. Plenus negotij, Bárzo wiele
9:
ſpraw ná ſię máyący. Plenus officij, Wiel=
10:
mi posłuſzny/ Prętki ku pomocy/ Też ludzki
11:
rad ſie káżdemu záchowawa. Plenus ſan=
12:
guinis, Okrutnego przirodzenia/ Mor=
13:
derz/ Mężoboycá. Stultorum plena ſunt
14:
omnia, Plenus uini, Opiły/ Piyánicá.
15:
Plenus item aliquando ablatiuo iungi=
16:
tur, Vt, plenus annis, Bárzo ſtáry. Ple=
17:
nus dedecore, Sromotny. Plenus cor=
18:
poris et externis bonis, Szczęśliwy/ for=
19:
tunny. Ták ná ciele yáko y ná máyętnośći.
20:
Plenus idem abſolute, Bogáty. In plenum
21:
dicere, Do poſpólſtwá mówić/ Albo w gro=
22:
mádźie. Exigere plenam operam, Cáłe=
23:
go ſie obroku vpomináć.
24:
Plene aduerbium, Pełnie/ Zupełnie/ Doſtá=
25:
tecznie. Plene & cumulate perfectum, Ze
26:
wſzech ſtrón dokonále, Plene ſcribere,
27:
Szeroko á Doſtátecznie piſáć.
28:
Plenitudo, nis, f. t. Zupełność/ Pełność.
29:
Plenilunium, Pełnia xiężicá.
30:
Pleonaſmus, Vide Pleon.
31:
Pleo non uſurpatur in ſimplici, ſed in
32:
compoſitis, Compleo, es, eui, etum,
33:
ere, Nápełniam. Metaph. Dokonawam/
34:
Skóńcziwam. Vſ ad ſummum com=
35:
plere, Aż do wierſchu nápełnić. Plangore &
36:
Lamentatione forum complere, Wiel=
37:
ki krzik y łáment ná rynku pobudźić. Com=
38:
plere luce terras dicitur ſol, Oświecáć
39:
wſziſtkę źiemię. Promiſſum complere,
40:
Obieániu doſić vczinić.
41:
¶Complexus, a, um, participium,
42:
Nápełniony/ Spełniony/ a/ e.
43:
¶Cōpletus perfectus & confertus idē.
44:
¶Complementum. ti. n. ſ. Nápełnienie/
45:
Dopełnienie.
46:
¶Expleo, es, eui, etum, ere, Wypełniam/
47:
Náſicam. Explere ſeſe, Naſićić ſie. Cica=
48:
tricem explere Záleczić ránę. Annos du=
49:
centos explere, Dwie ście lat przekonáć/
50:
Przetrwáć/ Albo dwie ſcie lat zupełnie mieć.
51:
Auariciam ſuam pecunia explere, Zát=
52:
knąć łákomſtwo ſwe pieniądzmi. Libidi=
53:
nem ſuam explere, Woley ſwey doſić vczi=
54:
nić/ Vćieſzić ſie ná kim. Munus explere,
55:
Vrząd ſwóy wypełnić. Explere animum,
56:
Wolą ſwą náſićić.
57:
¶Explere aliquando pro Minuere u=
58:
ſurpatur, Nam præpoſitio ex non=kolumna: b
| P ante L. |
1:
nunquam priuatiua particula eſt, Wy=
2:
próżnić/ Vmnieyſzić. Vergi. Explebo nu=
3:
merum reddar tenebris, Vmnieyſzę
4:
liczby y vmrę.
5:
¶Explenūt pro expleunt dixerūt uete.
6:
¶Expletus, a, um, partici. Wypełniony.
7:
Expletum omnibus ſuis partibus ſiue
8:
omnibus ſuis numeris, Ze wſzech ſtrón=
9:
wypełniony. Expleta et perfecta forma.
10:
¶Expletio uerbale, Wypełnienie. Exple=
11:
bilis, le, Latwy ku náſiteniu/ Nápełnieniu.
12:
¶Inexplebilis, le, Nienáſicony/ nienápełniony
13:
¶Expleo, etiā Metaph. Cieſzę/ Pocieſzam.
14:
¶Impleo & Adimpleo, Nápełniam/
15:
Náſicam. Impleo cum genitudo, Liuius
16:
Adoleſcentem ſuæ temeritatis implet,
17:
Młodźieńczikowi wſzelákiey ſwey woley do=
18:
puſzcza. Implere cum ablatiuo, Vergil.
19:
Impleuit mero pateram, Nápełnił wi=
20:
nem czáſzę álbo kubek. Annos centum im=
21:
pleuit, Má ſto lat/ Spełniło ſie mu ſto lat.
22:
Ad ſummum complere, Aż do wierſchu
23:
dolać. Curſum uitæ implere, Dókonáć
24:
ſwego żiwotá. Spem implere quamquis
25:
de nobis concepit, Nádźieyę o nas wzię=
26:
tą nápełnić. Vicem alterius implere. Zá=
27:
ſtępić kogo w czym. Implet ulnas homi=
28:
num quatuor, Oſięga/ Ma w ſobie cztery
29:
łokcie. Libram implere, Plin. Raro mo=
30:
dius graui 16. libras implet. Rzadko
31:
przinośi 16. funtów. Impletio, Nápełnienie.
32:
¶Impletus, a. um. Nápełniony/ a/ e.
33:
¶Oppleo, es eui, Ze wſząd álbo z wierz=
34:
chem nápełniam/ Wierſchowáto czinię. Op=
35:
plet nares odor, Wonność nápełnia noſ=
36:
drze. Oppleuit luctus urbem, Wſziſtko
37:
miáſto krziczáło. Oppleuit opīio hȩc uetꝰ
38:
Grȩciā, Záſtárzáło ſie to mniemánie w greciey
39:
¶Repletio, Nápełnienie. Ex nimia re=
40:
pletione uentriculi hunc morbū con=
41:
traxiſti, Doſtáłeś tey choroby z zbytnego opi=
42:
cia y obyadánia.
43:
¶Suppleo, Dopełniam/ Dokonawam. Li=
44:
brum imperfectum ſupplere, Dopiſác/
45:
Dokóńczić. Si fœtura gregem ſuppleue=
46:
rit, Ieſli przipłodek trzody dopełni/ To yeſt
47:
yeſli ták wiele będzie przipłodku yáko mácio=
48:
rek. Legiones uel exercitum ſupplere,
49:
Záś cáłą vczinić etc.
50:
¶Supplementū. Dopełnienie/ Doſipánie.
51:
Si ſupplemento opus eſſet, ſuppleret de
52:
legionibus.
53:
¶Depleo, es, ere, Vliewam z czego pełne=54:
nego/ vymuyę. Deple rurſus quod adim=
55:
pleuiſti, Vliey zás coś przelał.
56:
Pleonaſmus, Zbytne słowá w rzeczy/ gdy co
57:
názbyt nie z potrzeby bywa w rzecz wſadzono.
58:
Vt ſic ore locuta eſt.| Plerique |
strona: [304]
kolumna: a
| P ante L. |
1:
Plerique, pleræque, pleraque, a plus de=
2:
ducitur, Więtſzą część. Pleri, Niektórzi
3:
Pleri ōnes, Málem wſziſcy/ więtſza część.
4:
Plerus. a. um, dixerunt ueteres, ut plera
5:
pars, Więtſza część.
6:
Pleruſ, plera, plerun, etiam in ſin=
7:
gulari, ſed raro uſurpatur.
8:
Plerum aduerbium, Częſtokrość/ Poſpoli=
9:
cie/ Podczás/ Tez kilka rázów.
10:
Plethrum, ne. ſe. πλεθρον ſexta pars ſtadij,
11:
hoc eſt menſura centum pedum, Miárá/
12:
Plác/ ſto ſtóp oſięgáyąca. Capitur aliquan=
13:
do pro Iugero, Vide quid ſit Iugerum
14:
in dictione Iugum.
15:
Pleuitas pro ignobilitate Obſoletum.
16:
Plura, f. Latine Latus, lateris, Bok.
17:
Pleuritis, dis, fe. pen, prod. Kłocie w boku.
18:
Pleura quidam pleureſim uocant.
19:
Pleureticus, a, um, Który tę chorobę ma.
20:
Plexa, Plieciona.
21:
Plico, aui, atum, Et Plicui, plicitum, are,
22:
act. prim. Fałduyę/ Zbieram weſpołek.
23:
Plicatura, Fałdowánie.
24:
Plicatio idem.
25:
Plicatilis, le, Fałdowny/ Fáłdowaty. a/ e.
26:
Plica, plicæ, fem, prim. Fałd.
27:
¶Compoſita, partim ex præpoſitio=
28:
nibus quæ duplex præteritū & ſupi=
29:
num faciunt, Vt, Applico, as, pecor.
30:
applicui, applicitum. Et ſecundum a=
31:
nologiam applicare, applicatum, Przi=
32:
ſádzam/ Przitykam/ Przyplatam/ Prziſzi=
33:
wam/ Też przipływam/ Prziſádzám ſie do
34:
brzegá. Naues ad terram applicare, Ku
35:
brzegu prziwieść. Nauem ad locum ali=
36:
quem applicare, Prziłączić ſie ku komu.
37:
Quo applicem? Gdźie ſie mam obrócić?
38:
Caſtra flumini applicare, Obós przi rzę=39:
ce położić. Applicant ſe turbæ, Przibli=
40:
záyą ſie tłuſzcze. Applicare ſe ad aliquid,
41:
Przipiąć/ Prziłnąć do czego. Se ad ami=
42:
citiam fidem populi Romani appli=
43:
care ſe ad familiaritatem alicuius, Przi=
44:
łączić ſie ku towárziſtwu cziyemu. Appli=
45:
care ſe ad ductum alterius, Dopuśćić ſie
46:
wieść drugiemu. Scalas applicare ſub=
47:
audi muris, uel ad muros, Prziſtáwić
48:
drabi do murów. Ad flammam ſe appli=
49:
cuerunt, Przibliżili ſie do płomieniá. Ap=
50:
plicare ſe ad aliquod ſtudium, Vdáć ſie
51:
ná yáką naukę. Ad doctorem ſe appli=
52:
care, Prziłączić ſie do nauczicielá. Ani=
53:
mum ad frugem applicare, Polepſzić
54:
ſie/ Vdáć ſie ná cnotę. Applicare animum
55:
ad deteriorem partem, Zle ſie ſtánowić.
56:
¶Applicatus, a, um, participium, Przi=kolumna: b
| P ante L. | [305] |
1:
bity/ Przłáczony/ etc. Cæſar applicatis
2:
ad terrā nauibus, Prziwodwſzy łodźie do
3:
brzegá. Aues applicare, Máłę vſzy do
4:
głowy przitulone.
5:
¶Applicitus, a, um, penult. cor. aliud
6:
participium, Przitkniony/ Przipięty.
7:
¶Applicatio, Przitknienie/ Przipięcie.
8:
¶Complico ſimul plico cumulo, as,
9:
are, Szufluyę/ Weſpołek zbieram/ Weſpo=
10:
łek zwięzuyę/ Spinam. Cōplicare et Euol=
11:
uere contraria, Epiſtolam complica=
12:
re, Złożić liſt. Sarcinam complicare,
13:
Vłożić tłumok y ſpiąć.
14:
¶Cōplicatus, a, ū, Spięty/ Sfałdowány.
15:
¶Complicatio, Spięcie/ Sfáłdowánie.
16:
¶Explico, as, are, pen. corr. explicui,
17:
uel explicaui, explicitum, yel explica=
18:
tum, are, Wyłożić/ Roſpiąć/ Rozłożić/
19:
Odpiąć/ Rozdźiergnąć/ Odwikłáć.
20:
Et Metaphori. Wykładam/ Iáſnemi
21:
słowy omawiam. Proferre at explica=
22:
re literas, Liſt otworzić. Explicare acies,
23:
& explicare agmen, dicuntur impera=
24:
tores, Vſzikowáć/ Roſpráwić woysko które
25:
zá którym ma ſtáć. Pauo explicat alas,
26:
Paw rozſzerza skrzidłá. Enſem explicare,
27:
Dobyć mieczá. Iter explicare, Odpráwić
28:
drógę. Cœnas duas unica menſa ex=
29:
plicare, Ná yeden ras dwie wieczerzi od=
30:
práwić. Se laqueis explicare, Wywikłáć
31:
wywięzáć ſie z śideł. Explicare prouin=
32:
ciam aliquam cinctam undi pericu=
33:
lis, Wybáwić/ Wyświebodźić od niebeſpie=
34:
cznośći. Antoniano Latrocinio libera=
35:
ta, ſed nondum omnino explicata, Z
36:
ł•otroſtwá Antoniego wybáwiona/ ále yeſcze
37:
nie owſzeki wolna. Planius explicare,
38:
Szerzey á łatwiey wyłożić. Captiones ex=
39:
plicare, Chytrośći wyłożić. Explicare at
40:
expedire negotium aliquod, Wypeł=
41:
nić/ Spráwić.
42:
¶Explicatus, a, um, participium, Prę=
43:
tki/ Gotowy/ Poſpieſzny/ a/ e.
44:
¶Explicatus, huius explicatus, Roz=
45:
ciągnienie/ Rozłożenie. Explicatus crurū,
46:
Rozciągnienie goleni.
47:
¶Explicatus, a, um, participium, Wy=
48:
łożony/ Roſpráwiony. His explicitis re=
49:
bus duas in caſtris retinuit legiones,
50:
Roſpráwiwſzy ty rzeczy dwá záſtępy w obo=
51:
źie zátrzimał. Explicitus liber, Rozłożone
52:
xięgi álbo dopráwione/ Skończone. Hinc
53:
liber explicit, id eſt finit, Kończą ſie xięgi,
54:
¶Explicatio uerbale, fe. Wyłożenie. Ver=
55:
borum explicatio, Wyłożenie słów.
56:
¶Explicator uerbale maſ. Wykłádacz.
57:
¶Explicatrix uerbale fe. Vt, Explica=| trix, |
strona: [305]v
kolumna: a
| P ante L. |
1:
trix orationis perpetue eſt uis dicēdi.
2:
¶Explicabilis, le, Latwi ku wyłożeniu.
3:
¶Explicare aduerbium, Iaſno/ Wyro=
4:
zumnie/ Dowodnie.
5:
¶Explicite aliud aduerbium, Latwie.
6:
Cæſar explicitius uidebatur ad Iler=
7:
dam reuerti, Widźiáło mu ſie że łatwiey y
8:
beſpieczniey mógł ſie do Ilerdá wróćić.
9:
¶Implico id eſt innecto, inuoluo, Zá=
10:
więźbiam/ Zámowawam/ Záwikławam. Et
11:
Met. Zátrudniam. Fila implicata, Záwi=
12:
kłáne nići. Eum in certis implicantes re=
13:
ſponſis Liuius, Zámotáyąć go niepewne=
14:
mi odpowiedźiámi. Implicare ab hoſti=
15:
bus, Być obſtąpion od nieprziyacielów. Im=
16:
plicata res controuerſis uarijs, Zátru=
17:
dniona/ Záplećiona rzecz rozmáyitemi práwy
18:
Graui morbo implicitus, Cięſzką choro=
19:
bą ogárniony álbo záleżał ſie w cięſzkiey cho=
20:
robie. Occupationibus implicari, Sprá=
21:
wámi być zátrudnión. Implicare ſe ſocie=
22:
tate omnium, Wmieſzáć ſie/ Wdáwáć ſie
23:
we wſzech towárziſtwo. Morbo implicari,
24:
Wpáść w chorobę. Implicita uiſco fuga
25:
auis, Vcieczká ptáſza lepem zámieſzkána/ Zá=
26:
trudniona/ To yeſt vwiąsł ná lepie. Con=
27:
uincti inter ſe et implicati, Złączeni/ y zie=
28:
dnoceni. Implicare ſeſe uarijs negotijs,
29:
Podeymowáć ſie rozmáyitych ſpraw/ W tru=
30:
dnośći ſie wdáwáć.
31:
¶Implicare item aliquando ſignificat
32:
ornare, Chędożić. Plaut. Implicat ad ſpe=
33:
culum caput, Chędoży ſie przi zwierćiádle.
34:
¶Implicitus ſiue implicatus, a, um,
35:
participium, Zámotány/ Vwikłány/ a/ e.
36:
Metaph. Zátrudniony. Inter ſe colligata
37:
at implicita ſunt, Weſpołek ſie zámo=
38:
táły záwikłáły.
39:
¶Implucatio, Vwikłánie/ Zámotánie. Im=
40:
plicatio rei familiaris multas parit dif=
41:
ficultates, Opętánie goſpodárſtwem wiele
42:
przidawa trudnośći.
43:
¶Implicite aduerbium cui opponi=
44:
tur Expedite, Nierządnie/ Nietráfnie/
45:
Trudnie.
46:
¶Replico. Diſſoluo, Odplątam/ Roz=
47:
dźiergam/ Fáłdy rozſipuyę/ Rozpuſzczam/
48:
Odwikławam, Metaph. Odmawiam/ Od=
49:
mowę czinię/ Też przipominam. Cum ſæpi=
50:
us replicaſſet tandem perſuaſit, Plin.
51:
Gdy częſtokroć odmowę czinił/ Ná koniec
52:
przewiódł. Memoriam annalium uel
53:
temporum replicare, Stáre dźieye przi=
54:
pomináć/ Stárą Hiſtorią prziwodźić ná=
55:
pámięć. Replicans tempus, Stáre á prze=
56:
ſzłe rzeczy czás záś odnawia. Replicare ad
57:
uitis caput, Záś nákrziwić/ Náchylić. Re=kolumna: b
| P ante L. |
1:
plica tricam at extende, Plaut. Roz=
2:
pleć wárkocz.
3:
¶Replicatio, onis, f. t. Odplecienie/ Roz=
4:
dźiergnienie/ Też odmowy vczinienie/ Po=
5:
twirdzenie ſwey rzeczy przes ynſzy dowód á
6:
skáżenie tego co przećiwna ſtroná ku pomocy
7:
ſwey ſtronie prziwiodła.
8:
¶Supplico, Pokornie proſzę/ Prziczi=
9:
niam ſie. Alicui ſupplicare, Pokornie ſwą
10:
rzecz przed kim przedłożić. Pro huius inno=
11:
centis ſalute ſupplicent, Niechay ſie pilnie
12:
prziczinią o wolne puſzczenie niewinnego te=
13:
go/ etć. Deo thure & uino ſupplicare,
14:
Kádzenim y winem bogu ofiárowáć obyczá=
15:
yem pogáńskim.
16:
¶Supplicari imperſonale, Plin. Ilia=
17:
cis temporibus non ſupplicabatur
18:
thure, Nie ofiárowano kádzeniem czáſów
19:
Troyáńskich.
20:
¶Supplicaſſis pro ſupplicaueris more
21:
antiquo.
22:
¶Supplicatio uerbale, Pokorna proź=
23:
bá/ Modlenie/ Modlitwá. Vulgus Pro=
24:
ceſsią zową. Supplicationem indicere,
25:
Poſpolite modlitwy álbo proceſsiye vſtánowić
26:
¶Supplicans, antis, participium, Po=
27:
kornie proſzący.
28:
¶Supplex, om. te. Pokorny/ a/ e. Sup=
29:
plicibꝰ uerbis orare, Iák náypokorniey
30:
może być prośić. Libelli ſupplices, Liſty ná
31:
których żáłoby skárgi y żądánie ſwe oſięgáyą
32:
ći którzi cziyey łáski żądáyą.
33:
¶Suppliciter aduerb. Pokornie, Sup=
34:
pliciter & demiſſe reſpondere, Wiele
35:
Pokornie odpowiedźieć. Suppliciter po=
36:
ſtulare. Suppliciter ac demiſſe gratias
37:
agere. Literas ſuppliciter mittere,
38:
Przes liſty pokornie prośić.
39:
¶Supplicium, cij, ne. ſ Pokorna proźbá/
40:
álbo Ofiárá. Sed plerun etiam ſignifi=
41:
cat, Skaránie/ Káźń. Supplicium ſume=
42:
re de aliquo. Et ſupplicio afficere ali=
43:
quem, Skáráć kogo. Supplicium ſubi=
44:
re, Káranie podyąć. Supplicium dare a=
45:
licui, Dáć ſie winnym. Terent, Dabis ei
46:
ultro ſupplicium. Dobrowolnie ſie yey w
47:
kaźń podaſz/ Będźieſz o łáską prośił. Con=
48:
ſtituere in aliquem ſupplicium, Odpu=
49:
śćić kaźń/ Karánie. Supplicia miſerrima
50:
& crudeliſſima perferre, Okrutnie być
51:
karan. Ad ſupplicium trahi, Być ná ſzu=
52:
bienicę wiedźión. Perire ſupplicio, Zlie zgi=
53:
nąć/ obieſzón álbo ścięt być. Et hæc duo
54:
faciunt præterita tantum in aui, Quē=
55:
admodū ſequētia ex nominib. cōpo.
56:
¶Circumplico, Oplatam wkoło/ Opa=
57:
dam/ Obſtępuyę.
58:
¶Duplicatio uerbale, Dwoyenie/ So=
59:
wito czinienie.| ¶Duplex |
strona: 306
kolumna: a
| P ante L. |
1:
¶Duplex, duplicis, om. tert. Dwoyáki/
2:
Dwákrotny/ Sowity. Aliquando pro
3:
duobus accipitur, ut duplices palmæ,
4:
Obiedwie dłóni/ Albo weſpołek złożone rę=
5:
ce. Duplex argentum, Dwoyákie pienią=
6:
dze. Duplex præcium quam ceteris,
7:
Dwoyákie myto. Publicibus ſpolijs affe=
8:
ctus, Dwákroć yeſt obran/ Złupion.
9:
¶Dupliciter aduerbium, Dwoyáko/
10:
Dwákroć/ Sowito.
11:
¶Conduplico, Podwoyam/ Powtarzam/
12:
Dwákrotno czinię. Beneficium condu=
13:
plicare, Dobrodźieyſtwo powtóre okázáć.
14:
¶Conduplicatio, Podwoyenie.
15:
¶Diſplico, as, diſplicui, aui, diſplicitū
16:
& diſplicatum, are, fere idem quod
17:
explicare, Rozłożić/ Otworźić/ Rozſzerżić/
18:
Diſplicatas uolucres per translationē
19:
dixit Varro pro Diſgregatas & Di=
20:
ſperſas de apibus loquēs, Rozproſzone.
21:
¶Multiplico, cis, multiplicatio, Vide
22:
Multus.
23:
Pliſſima plurima apud Veteres CC.
24:
Plodo, dis, ploſum, ere, idem quod plau=
25:
dere hoc eſt quatiendo ſiue colliden=
26:
do & manibus pedibuſ ſonum ali=
27:
quem facio, Rękomá kłáskam/ Nogámi y
28:
rękomá yáki dźwięk álbo ſzum czinię.
29:
¶Applodo, applodis, fere idem, Ręką
30:
w rękę/ weſelę ſie.
31:
¶Complodo, uide ſupra in Plaudo.
32:
¶Explodo, Supplodo idem.
33:
¶Diſplodo, Rozpycham/ Odpycham yedno=
34:
od drugiego/ Też kołácę/ Nogámi po zie=
35:
mi trę álbo roſcieram.
36:
Ploro, as, are, n. prim. Płáczę.
37:
Ploratus, huius ploratus, Płácz/ Skárgá/
38:
Vskarżánie/ Láment.
39:
Plorabundus, a, um, Płáczący/ a/ e.
40:
Plorator, oris, Płáczek.
41:
¶Compoſita, Comploro, pen. prod.
42:
Pomagam komu żáłowáć/ Záłuyę/ Płączę
43:
weſpołek s kim.
44:
¶Comploratus, huius comploratus,
45:
Opłákáwánie/ Obżáłowánie vmárłego.
46:
¶Comploratio idem, Lamentabilis
47:
mulierum comploratio, Lámentliwe nie=
48:
wieście opłákáwánie.
49:
¶Deploro, Opłákawam/ Nárzekam/ V=
50:
skarżam ſie. Deplorare uitam, Ná nędzę
51:
żiwotá ſie skárżić. Conqueri & Deplo=
52:
rare idem. Deplorat ſtatum Reipub.
53:
Lámentuye/ Opłákawa tákowego mizernego
54:
ſtanu Rzeczypoſpolitey. Deplorale de ſuis
55:
miſerijs apud patronos, Vskárżáć ſie
56:
ſwoyich nędz przed opiekuny.
57:
¶Deplorare aliquando ſignificat,
58:
Przeſtáyę płákáć y dáley ſie ſmućić. kolumna: b
| P ante L. | 306 |
1:
¶Deploratus, a, um, Opłákány/ To yeſt
2:
záginęły w niwecz obrócony/ O którym
3:
yuż żadney nádźieye niemáſz áby ſie miáł po=
4:
lepſzić. Res eſt deplorata, Rzecz yeſt zági=
5:
nęła/ Gdźie yuſz więcey żáden płácz nie pomo=
6:
że. Reſpub. deplorata, Poſpolity ſtan w
7:
niwecz obrocony. A medicis deploratus,
8:
Od lekárzów opuſzczony/ Któremu lekárze
9:
nie tuſzą zdrowia.
10:
¶Deplorandus, a, um, Godny opłáká=
11:
wánie/ Obżáłowánia.
12:
¶Exploro, as, are, Wypłákáć/ Wyłkáć.
13:
Et Metaph. Wywiedźeć ſie/ Wyſperowáć/
14:
Wyłudźić/ Też Doświádczić. Conſilium
15:
hoſtium explorare, Wywiedźieć ſie rády
16:
nieprziyácielskiey. Iter explorare, Wypy=
17:
táć drógi. Prouinciam aliquam explo=
18:
rare, Przeſperowáć położenie którey Kráyi=
19:
ny. Explorare portas ciuitatis, Doſwiád
20:
czić/ Powącháć co ſie dźieye w bránách mieſc=
21:
kich. Fugā explorare, Opátrzić ſie gdźie=
22:
by ſnadniey mógł vciec. Explorare etiam
23:
pro ſiccare Nonius. Exploratum eſt
24:
mihi, Wiem to zá pewne/ Wiwiedźiałem ſie
25:
tego Exploratum habeo idem. Explo=
26:
ratum dicere, Pewne á doſwiádczone rzeczy
27:
powiedáć.
28:
¶Exploratus, a, um, participium, Pew=
29:
ny/ Swiádomy/ a/ e. Vt, Explorata ſalus
30:
cui contrarium eſt deplorata, Pewne
31:
zdrowie. Explorata at prouiſa ratio,
32:
Pewny y Beſpieczny obyczay.
33:
¶Explorator uerbale, Wywiádownik/
34:
Podsłuchácz/ Spiég.
35:
¶Explorate aduerbium, Pewnie/ Bez=
36:
piecznie. Ad te explorate ſcribo, Piſzę
37:
ku tobie pewne y doſwiádczone rzeczy.
38:
¶Imploro, Ządam pomocy/ Modlę ſie/
39:
Wziwam ná pomoc/ S płáczem proſzę. Vos
40:
etiam at etiam imploro at appel=
41:
lo, Was wziwam y proſzę yáko napilniey
42:
mogę. Auxilium alterius implorare,
43:
Pomocy od kogo zędáć Auxilium a popu=
44:
lo Rom. imploraturos ſi bello per=
45:
ſequenter ſcio, Wiem że będą pomocy żędáć
46:
v Rzimiánów yeſli ym odpowiedź przinioſą.
47:
¶Imploratio uerbale, Ządánie/ Záłoſna
48:
proźbá.
49:
Ploſtrum, ploſtri idē quod Plauſtrū, Wóz
50:
Ploſtrarius, a, um, Wozowy/ a/ e. Equus
51:
ploſtrarius, Wozowy kóń/ Woźnik.
52:
Ploſtellum, li, diminut, Wózek/ Wáſążek.
53:
Plotȩ dicebātur olim Strophades Inſulȩ.
54:
Plotia arundo ſubtilior nexibus apta
55:
CC. Rogóż.
56:
Plotina, fem. coniunx Troiani Cæſaris
57:
Ploxinum Capſa CC.| Pluma, |
strona: 306v
kolumna: a
| P ante L. |
1:
Pluma, plumæ, fem. prim. Miękkie piérze/
2:
Kwap/ Puch.
3:
Plumula, læ, diminut, Pióreczko.
4:
Plumeus, a, um, Kwápowy/ Puchowy/ á/ e.
5:
Plumarius, a, um, idem.
6:
Plumarius, rij, ſubſtantiuum qui acu de=
7:
pingit, Háftarz/ wyſziwácz.
8:
Plumatile, lis, neut. ſubſtantiuum, Co z
9:
piérza vcziniono yeſt/ Zagłowek/ Poduſzká.
10:
Plumatilis, le, adiectiuū pro eodem, Pié=
11:
rzány/ Kwápowy/ a/ e.
12:
Implumis, & hoc implume, pen, pro.
13:
Goły/ Króm piérza. Implumes auiculæ,
14:
Ptaſzętá yeſzcze piérza nie máyące.
15:
Plumiger, a, um, Noſzący piérze.
16:
Plumo, as, are, prim. Obráſtam piérzem/
17:
Poczinam ſie piérzić/ Iáko gdy młode ptaki
18:
poczináyą obráſtáć.
19:
Plumare etiam, Wyſziwáć/ Háftowáć. A=
20:
pud Flauium Vopiſcum.
21:
Plumeſco, cis, ere, idem.
22:
¶Deplumo, Skubę/ Wyrywam piérze.
23:
¶Deplumis, & hoc deplume, Króm
24:
piérza być/ Albo rzadkie piérze máyący.
25:
Plumbum, plumbi, n. ſ. Ołów.
26:
Plumbum album, Cená. Alias Stannum
27:
plumbum in oculis, Nieyáki niedoſtátek
28:
w oczu.
29:
Plumbeus, a, um, Ołowny. Et Metapho.
30:
Głupi/ Guby/ Niebáczny. Plumbeo iu=
31:
gulare gladio prouerbium, id eſt futi=
32:
li leui argumento conuincere ali=
33:
quem.
34:
Plumbeum pugionem Cic. Frigidū ap=
35:
pellat argumentum.
36:
Plumbes homo, Głupi/ Nierozumny/
37:
wół.
38:
Plumbeus color, Ołowna fárbá. Plumbeȩ
39:
iræ, Cięſzki á długo twáyący gniew.
40:
Plumbeum ingenium, Twárdy dowćip.
41:
Plumbeum eſſe in re aliqua, Nie moc
42:
rozumiem poyąć kórey rzeczy.
43:
Plumbarius, a, ū, Co ku ołowiowi należy. ut,
44:
Plumbaria officina, Ołowná kramnicá
45:
álbo wárſtát.
46:
Plumbago, plumbaginis, fem. ter. Szibá/
47:
Kopániná góry gdźie ołów weſpołek s śre=
48:
brem kopáyą. Communis uena plumbi
49:
& argenti Item Plumbago herba, O=
50:
łownik ziele. Quidam putāt idem quod
51:
Perſicaria maior Græce μολυβδενα di=
52:
citur.
53:
Plumbarius etiam ſubſtantiuum, Ołow=
54:
nik. To yeſt który ołowne naczinie czini.
55:
Plumbata, æ, fem. Pila plumbea, Ołowna
56:
kulá. Sipont, uulgo Monobarbulus.kolumna: b
| P ante L. |
1:
Plumboſus, a, um, Pełny ołowu.
2:
Plumbo, as, are, Lutuyę/ Spuſzczam álbo
3:
Spayam ołowem.
4:
Plumbatura, æ, Zlutowánie/ Spoyenie
5:
ołowem.
6:
Pluo, is, plui, Vel, pluui, plutum, pluere,
7:
Dicitur Deus, Deſzcz idźie/ Páda. Quam=
8:
uis in prima perſona non uſurpatur
9:
Plaut. Idźie deſzcz. Pluit lapides, Kámien=
10:
ny deſzcz páda. Nunciatum Regi lapidi=
11:
bus pluiſſe, Oznaymiono Królowi że ká=
12:
mienny deſzcz pádał.
13:
Pluuia, æ, Deſzcz.
14:
Pluuialis, le, Deſzczowy. Aqua pluuialis,
15:
Deſzczowa wodá.
16:
Pluuialis dies, Deſzczowe dni.
17:
Pluuius, a, um, idem.
18:
Pluuium cœlum, Niepogodne niebo/ záſę=
19:
pione obłoki.
20:
Pluuiusm frigus, Deſzcz s mrozem weſpołek.
21:
Pluuiatilis, & hoc pluuiatile, idem, Deſz=
22:
czowy.
23:
Pluuioſus, a, um, Deſzczowny. Amnis plu=
24:
uioſus, Deſzczowy/ Niepogodny/ Mokri
25:
rok.
26:
¶Compoſita, Appluo, Pokrápiam/
27:
Appluit, Pokrápia deſzcz.
28:
¶Compluo, is, ere, Poliewam.
29:
¶Compluit, Deſzcz poliewa/ Weſpołek
30:
pádá.
31:
¶Compluuium, uij, neut. ſec. Mieyſce
32:
gdźie ſie wodá deſzczowa z dáchów/ ryn/ y z
33:
domów ſcieká/ Rynſztok. Cōpluuius lacus
34:
idem fere, Deſzczowy ſtáwek/ káłuża/ która
35:
tilko deſzczową wodę má.
36:
¶Compluuiatus, a, ū, Rozſzerzony/ Szé=
37:
roki. Vt, Compluuiata uinea, Winnicá
38:
ſzerokozliegła.
39:
¶Impluo intus ſiue infra pluo, Ná
40:
wierzch pádam.
41:
¶Implutus, a, um, id eſt pluuio made=
42:
factus, Vmokły. Calep. ſine authore.
43:
¶Impluuium, uij, Okno w pośrodku dá=
44:
chu/ Dymnik.
45:
¶Impluuia, æ, ueſtis qua Sacerdotes
46:
per Imbrem utebantur Perotus.
47:
¶Impluuiatus, a, um, Vt, Impluuiatus
48:
calor, quaſi ſumato ſtillicidio implu=
49:
tus, Okopciáły.
50:
¶Impluuiata genus ueſtimenti a colo=
51:
re apud Plaut.
52:
¶Depluo, id eſt deorſum pluo, Ná dół
53:
pádam.
54:
¶Perpluo, Przeciekam. Tota domus
55:
perpluit, Wſziſtek dóm przecieka od deſzczu.
56:
Quum cœnaculum perplueret alio| nos |
strona: 307
kolumna: a
| P ante L. |
1:
nos contulimus, Gdy do kownáty kápáło/
2:
yndzieſmy ſie przenieśli.
3:
Plus, pluris, Comparatiuus irregularis in
4:
ſingulari numero, Wiele. In plurali uero
5:
hi & hæ plures, & hæc plura, uel plu=
6:
ria, Więcey. Nominatiuo aliquando
7:
iungitur, Liui. Paulo plus trecenta ue=
8:
hicula amiſſa, Máło więcey niżli trzy ſtá
9:
wósków zginęło.
10:
Plus decem millia capta, Więcey niźli
11:
dźieſięć tyſięcy yętych At Genitiuo iuxta
12:
regulam communē. Vt plus plauſtro=
13:
rum, Więcey wozów. Accuſatiuo, Plus
14:
quingentos colaphos infregit mihi,
15:
Terent. Więcey niżli pięć ſet pogębiów mi
16:
wyciął. Ablatiuo, Terent. Dies triginta
17:
aut plus eo in naui fui, Trzidźieśći dni
18:
álbo máło więcey byłem w lodźi. Tecū anno
19:
plus uixit, Dłużey był v ciebie niżli rok.
20:
Plus uerbis iunctum, Plura dicam de
21:
peccatis tuis, Powiem więcey o twych nie=
22:
cnotách/ wyſtępkách. ut cū matre una plus
23:
eſſet, Aby dłużey v mátki był. Plus ſcis
24:
quid facto opus, Więcey vmieſz niżli po=
25:
trzebá.
26:
Plures pro multi, paſsim apud autores le
27:
gitur, Cic. plures dies manere non po
28:
teſt, więcey dni/ To yeſt dłużey/ etć. Pluribꝰ
29:
uerbis aliꝗd petere, Vprzeymie o co pro=
30:
śić. Plus minus opus quā erat multo di
31:
xeram, Dálekom mniey mówił niżli było po=
32:
trzebá. Ne quid plus minuſue faxit,
33:
Aby nic więcey áni mniey czinił.
34:
Venerunt plus minuſue duæ. Mniey ál=
35:
bo więcey/ to yeſt około dwu.
36:
Plus minus ſine coniunctione frequen=
37:
tius legitur, pro plus minuſue, hoc eſt,
38:
circiter, Około. Vt dies plus minus tri=
39:
ginta, pro eo quod eſt paulo plus aut
40:
paulo minus, hoc eſt, circiter, Mniey
41:
álbo więcey/ to yeſt/ około. Iam caleſces
42:
plus ſatis, zágrzeyeſz ſie więcey niżli potrzebá
43:
Quem plus pluſ indies diligo, Któ=
44:
rego ym dłużey tym bárziey miłuyę.
45:
Pluris genitiuus uerbis æſtimandi &
46:
precij frequenter iunfitur. Eo eſt no=
47:
ſtra pluris autoritas, Tym więcey waży
48:
powagá náſzá/ álbo tym mamy więtſzą po=
49:
ważność Pluris æſtimare, Wyſoko ważić.
50:
Pluris dimidio, addicitur, Zá mniey ál=
51:
bo taniey puſzcza niżli zzá połowicę. Pluris
52:
eſſe, Przewyſzſzáć.
53:
Plurifarius, a, um, adiectiuum, Sueto, in
54:
Claud. cap. 21. Gladiatoria munera
55:
plurifaria & multiplicia exhibuit, ubi
56:
quædam exemplaria plurifariā habēt.
57:
Plurifariam aduerbium, Rozmayicie. kolumna: b
| P ante L. | 307 |
1:
Pluſculus, a, um, diminutiuum, a plus,
2:
Máło więcey. Terent. Pluſcula ſuppel=
3:
lectile opus eſt, Ieſt potrzebá máło więcey
4:
naczinia.
5:
¶Compluſculus, a, um, Nieyáko więcey
6:
Quidam tantum in plurali numero
7:
declinant, Compluſculi, compluſcu=
8:
lorum, Kilká. Compluſculos dies bene
9:
conueniebat ſane inter eos, Pięknie ſie
10:
zgadzáli przes kilká dni.
11:
¶Complures & compluria caret ſin=
12:
gulari, idem eſt quod multi, & eſt po=
13:
ſitiui gradus non complaratiui, Wie=
14:
le ich. Complures mihi erant obuiam,
15:
Bárzom ich wiele podkáł.
16:
¶Compluries aduerbium, Częſtokroć.
17:
Plurimus, a, um, Superlatiuus a multus,
18:
Bárzo wiele/ długi/ Collis plurimus col=
19:
li imminet, Tudźieſz nád miáſtem pełno
20:
gór/ to yeſt yedná górá więtſza/ druga
21:
mnieyſza.
22:
Plurimi genitiuus uerbis æſtimandi iun=
23:
gitur, ut plurimi emiſti, Bárzoś drogo
24:
kupił.
25:
Plurimum aduerbium. Terent. Plurimū
26:
merito tuo, Owſzeki bárzo dobrodźiey=
27:
ſtwo twe. Hoc ego utor uno omniū plu=
28:
rimū, Tego yednego mam do ſwey potrzeby
29:
Tego yednego posługi więcey vżiwam niżli
30:
wſzech ynych. Ibi plurimum eſt, Tám vſtá=
31:
wicznie leży/ tám go záwżdy naydźieſz. Pluri=
32:
mi æſtimare, Bárzo drogo ſzácowáć/ ważić.
33:
Pluralis, le, nomen a Grammaticis fictū
34:
quod plura comprehendit, Wielkiey
35:
lidżby.
36:
Pluratiuus, a, um, idem apud Macrobiū
37:
¶Perplus, perpluris, om. Plin. Spon=
38:
det iugero eius annuos perplureis, uel
39:
mediocri ſolo redditus, Bárzo wiele
40:
rocznych dochodów.
41:
Perplurimum aduerbium, ut perplurimū
42:
refert unde uenerint flumina & quo
43:
conceſſerint, Bárzo wiele ná tym należy
44:
Pluteus, plutei, maſ. ſec. Dáſzek do ſzturmu/
45:
było przed czáſy nieyákie naczinie woyenne z
46:
rokićiny vpliecione á skórámi powleczone pod
47:
którym żołnierze do ſzturmu chodźili. Páweź
48:
ny ruſtunek może być zwan.
49:
Pluteus item, Wſzeláka rzecz z tárćic z deſzczk
50:
álbo z dylów vcziniona/ yáko yeſt pulpit/
51:
ſpidwas/ ſzafá do xiąg chowánia/ álbo tablice
52:
któremi bywa nieco przegradzano y przeſa=
53:
dzano. Tabulæ quibus aliquid præſe=
54:
piretur, Itē pro fulcro tori diſcubito=
55:
rij, Zadnia deſzczká ná łożu którey ſie
56:
grzbietem ſpieráyą/ też tablicá álbo pulpit do
57:
piſánia.| FF | Plutealis |
strona: 307v
kolumna: a
| P ante N & O. |
1:
Plutealis, & hoc pluteale, unde ſigilla plu
2:
tealia, id eſt imagunculæ pluteis, id eſt
3:
tabulis incluſæ, Obraski ná tablicách wy=
4:
rzezáne/ álbo zámknione.
5:
Pluto, plutonis, maſ. ter. filius Saturni &
6:
Opis, Piekielny król Alias Dis & Orcus,
7:
Pluuia, pluuialis, Vide Pluo.P ante N.
8:
Pneuma, atis, neu. t. Latine ſpiritus uel fla
9:
tus, Duch/ wiátr/ dech/ wienie wiátru/ ſzum.
10:
Pneumaticꝰ a, ū, wietrzny. Pneumatica, orgá
11:
ny które przes nádymánie bywáyą pobudzone
12:
Pneumon, onis, Latine pulmo, Płuce.
13:
Pneumonia ſiue peripneumonia inflā=
14:
matio pulmonis, Zapalenie płuc.
15:
Pneumonicus, Który táką chorobę ma.P ante O.
16:
Po inſaliari carmine poſitum eſt pro po
17:
pulo inquit Feſtus.
18:
Poculum, poculi, neut. ſec. Wſzelákie naczi=
19:
nie do pićia/ kubek. kuflik/ kruż. Vitreum po
20:
culum, Sćklenicá.
21:
Poculum etiam aliquando, Trunek.
22:
Pocillū, li, dim. Kubeczek/ krużiczek/ becherek.
23:
Pocillator, toris, m. ter. Podczáſzy.
24:
Pocillatrix, Podczáſzina.
25:
Poculentus, a, um, Pity/ co zwłaſzczá może
26:
być pito. Sicut Eſculētus, Co ſie godźi yeść.
27:
Podagra, podagræ, fem. prim. Lamánie w
28:
nogách/ Podagrá.
29:
Podagricus, Podagriczny/ który podágrę ma.
30:
Podagroſus, idem.
31:
Podalyrius, maſc. filius Æſculapij, Sław=
32:
ny liekarz.
33:
Poderis, p. pr. poderos, m. Latine tunica
34:
talaris, Długa ſuknia áż do ſámych piąt.
35:
Podex, podicis, maſc. ter. Zádek/ dupá/ rzić.
36:
Podia funis in naui quo tendit uelū, Cal.
37:
Podium, podij, neut. ſec. Ganek álbo przed=
38:
ſienie/ też wykuſz przed domem z którego ná
39:
vlicę wyglądáyą/ też ſzafá.
40:
Podiolum, lij, dimin. Ganeczek/ ſzafeceká.
41:
Poëcile, fem. fuit porticus Athenis in qua
42:
Stoici philoſophabantur latine uaria
43:
uel uariegata a multiplici colore dici=
44:
tur, Szopá.
45:
Poëma, poëmatis, n. t. Wierſzámi xiąſzki ſpi=46:
áne/ też vmysł rymem vcziniony.
47:
Poëta, poëtæ, ma. Wierſzów skłádácz/ álbo ry
48:
mów skłádácz/ Rymownik/ Poetá.
49:
Poëſis, huius poëſis, Wierſze álbo rymy nie
50:
którego Poety.
51:
Poëtria, ȩ, f. p. Rimownicá/ wierſze skłádáyąca
52:
Poëtis, poëtidis, idem.
53:
Poëticus, a, um, Poecki/ rymowny/ co zwłaſz=
54:
czá k tey nauce należy. Vt ars Poetica &
55:
uerba Poëtica. kolumna: b
| P ante O. |
1:
Poetici, Dij, Poeci bogowie.
2:
Poetice aduerbium, Wierſzámi/ rymownie.
3:
Poetica, æ, Poetice, poetices, f. Nauká pi=
4:
sánia y czinienia wierſzów.
5:
Poetor, poetaris, poetari, Rymuyę/ wierſze
6:
czinię. Obſoletum.
7:
Poetificus, a, um, adiectiuū apud Enniū
8:
quod Poetas facit, Inſolens.
9:
Pœna, pœnȩ, f. p Kaźń/ karánie. Pœnas pē=
10:
dere, pœnas dare, & pœnas reddere,
11:
& ſoluere, Byc skaran. Pœnas luere idē,
12:
Afficere pœna, Skáráć. Cōmittere pœ=
13:
nam, Przepáść winę/ dopuśćić ſie káźniey.
14:
Dependere pœnas, Odcierpieć. Perſequi
15:
pœnas alicuius, Mśćić ſie nád kim. Su=
16:
ſtinere, ſufferre, ſumere, ſubire, ſuſcipe=
17:
re pœnam uel pœnas idem, Cierpieć/ być
18:
karan.
19:
Pœnalis, & hoc pœnale, Co ku karániu á káź
20:
ni należy. Vt pœnalis opera. Robotá
21:
miáſto pokuty vſtáwiona.
22:
Pœnarius, a, um, ut pœnaria actio, Skár=
23:
gá/ ſpráwá ſądowna o rzecz karánia godna.
24:
Pœnia, pro punio ueteres dixerunt, Vi=
25:
de Punio.
26:
Pœnitet, pœnitebat, pœnituit, pœnitere,
27:
imperſonale, Záłuyę/ żal mi. Regit accu
28:
ſatiuū patientis rei, cum genitiuo agen
29:
tis, Me haud pœnitet, wſziſtko mi zá yedno
30:
nie żal mi, Me noſtri conſilij uti pœni=
31:
tet, Zal mi żeſmy ſobie ták zlie poradźili. Eū
32:
pœnitet deformem eſſe natum, Sróma
33:
ſie tego że ſie ták żádnym vrodźił. Noſtri
34:
noſmet pœnitet, Srómamy ſie ſámi dla
35:
ſiebie. Pœnitet inſtituti, Zal mi że to kiedy
36:
był przed ſię wziął.
37:
Pœnitens, pœnitentis, Záłuyący/ ſrómáyący
38:
ſie/ pokutuyący.
39:
Pœnitendus, a, ū, nomen, Czego komu może
40:
być żał/ álbo dla czego ſie kto ſromać może.
41:
Pœniturus, a, um, fere idem, Niſi quod fu
42:
turū eſt, ut ne te, ne quenquā arbi=
43:
tror pœniturū tuæ laudis, Colu. Mam
44:
zá to że ſie áni ty ſromáć będźieſz/ á nić też
45:
kto zayźrzeć będźie dlá twoyey chwały.
46:
Pœnitentia, æ, fem. prim. Záłowánie/ ſró=
47:
mánie. Illis aliorum uitæ pœnitentia eſt
48:
Nie podoba ſie ym álbo ſrómáyą ſie zá cu=
49:
dzi żiwot.
50:
Pœnitudo, pœnitudinis in Biblijs legitur
51:
pro pœnitentia, Inſolenter.
52:
Pœnus, id eſt cartaginenſis, Kártáinczik.
53:
Vnde adiectiuum Punicus, a, um, Kár
54:
táinski. Puncio bello, W Kartáinską
55:
woynę.
56:
Pœnulus, dimin, Plaut.
57:
Poeſis, Poeta, Vide Poema.| Pogonia |
strona: 308
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Pogonia uel pogonias, pogoniæ, Koſ=
2:
máta/ kudłáta gwiazdá/ kometá. Cum in=
3:
teriore ex parte in ſpeciē barbæ pro=
4:
mittitur iuba.
5:
Pol aduerbium iurantis per Pollucem,
6:
Záprawdę/ owſzeki.
7:
Polea fimus pulli aſininus, quem æqua
8:
in partu ante fœtum effundit.
9:
Polegrados Inſula una ex Sporadibꝰ, cc
10:
Polemoma, æ, herba.
11:
Polenta, tæ, dicitur & pulenta, Ięczmien=
12:
na nieyáko przichędożona mąká álbo krupy.
13:
Polentarius, a, um, Co k temu należy.
14:
Polimenta, orum, teſticuli porcorum di=
15:
cuntur cum caſtrantur, Iądrká wieprz=
16:
ków cziścionych. Feſtus.
17:
Polio, polis, poliui, politum, polire, Chę=
18:
doże/ wycieram/ wyſmukuyę.
19:
Politus, a, um, politior, politiſsimus, Chę=
20:
dogi/ ochędożny/ wyſmukniony. Politus om
21:
nibus uirtutibus, Prziochędożony wſzemi
22:
cnotámi.
23:
Politus artibus, Wyćwiczony w naukách.
24:
Politor elegantia, Nihil politius, ni=
25:
hil acutius Ariſtotele, Nic pięknieyſzego
26:
nic oſtrſzego yáko Ariſtoteles. Politiſsi=
27:
mus & acutiſsimus noſtræ memoriæ
28:
philoſophus, Wielmi vczony á wyſokie=
29:
go rozumu. Politæ columnæ, Słupy pię=
30:
knie wyſtrychnione. Politioris humani=
31:
tatis & politioris diſciplinæ expers,
32:
Namniey nie yeſt cwiczony w naukách phi=
33:
loſophiey.
34:
Politulus diminutiuum, Prziochędożnieyſzym
35:
nieyáko ochędożny.
36:
Polite aduerbium, Ochędożnie/ głádko/ pię=
37:
knie. Polite ſcribere, Cziſtą á ſpániáłą łá=
38:
ćiną piſáć.
39:
Polities, politiei, fe. mundicies & orna=
40:
tus, Chędogość/ ochędożność.
41:
Politio, politionis, Chędożenie/ wyſmuknie=
42:
nie. Politiones agrorum, id eſt, cultus
43:
diligentes, Pilna vpráwá roley.
44:
Politura, polituræ, fem. Głádkość.
45:
¶Compoſita, Depolio, Expolio &
46:
Perpolio idē quod ſimplex, Wycieram
47:
wychędożam/ wyſtrycham/ wyſmukuyę. Ex=
48:
poliri unguiū ſcabricias, Wychędożić páz
49:
nokcie.
50:
¶Expolitus, a, um, Wychędożony/ wy=
51:
ſtrychniony/ a/ e. Excultus at expolitus
52:
uita at cultu, Ták w ochędożnośći yáko y
53:
w obyczáyách dobrze wypolerowány.
54:
¶Expolitio uerbale, Wyſtrichnienie/ wy=
55:
ſmuknienie/ wypolerowánie.
56:
¶Expolitio idem Schema eſt Rethori=
57:
corum, Wyſtrichnienie słowy którą rzecz.kolumna: b
| P ante O. | 308 |
1:
Inſtituta perpolire, Wypráwić yáko ſie go
2:
dźi rzeczy przed ſię wzięte.
3:
¶Perpolitus, a, um, participium, ſiue
4:
nomen ex participio idem quod Ex=
5:
politus, perpolitus literis, Dobrze w nau
6:
kách wypolerowány wyćwiczony. Ornata &
7:
perpolita oratio, Piękna ſpániáła rzecz.
8:
Perpolita humanitate uita, Wielmi ludź
9:
kiemi skłonnemi obyczáymi obdárzony żiwot.
10:
Polis, huius polis, f. Latine urbs, Miáſto.
11:
Politicus, a, um, Mieſcki/ świetski.
12:
Politειa, politειæ, pen. prod. Mieyſcki ſtan
13:
ſpráwowánie Rzeczy poáńſtwo/ kró
14:
lewſtwo. Cuius ſpecies ſunt bonæ, Mo
15:
narchia, æ, Gdźie yedno yeden wedle praw
16:
krolewſt pánuye.
17:
¶Ariſtocratia, æ, Gdźie wiele dobrych á
18:
zacnieyſzich ludźi pánuyą/ to yeſt gdźie zacna
19:
á vczćiwa rádá Rzecz poſpolitą ſpráwuye.
20:
¶Democratia, æ Gdźie wſziſtko poſpól=
21:
ſtwo pánuye. Contra malæ politiæ ſpe=
22:
cies ſunt, Tyrannis, Gdźie tylko yeden
23:
wedle woley ſwey nie wedle ſpráwiedliwo=
24:
śći pánuye/ który ſam w práwem y królem y
25:
ſpráwiedliwośćią yeſt.
26:
¶Obligarchia, Gdźie máło pánów wedle
27:
ſwego widzenia/ Rzeczpoſpolitą ſpráwuyą.
28:
¶Anarchia, Gdźie żadnego pánowánia nie
29:
máſz/ gdźie żiwie káżdy yáko kto chce. A polis
30:
multa ſunt compoſita Neapolis, No=
31:
we miáſto. Paleopolis, Stáre miáſto.
32:
Pollen, Vide Pollis.
33:
Polleo, polles. pollere, neut. ſecun. Mogę/
34:
Przemogę. Nec eſt ulla res quæ plus a=
35:
pud eum polleat, Niemaſz żadney rzeczy
36:
któraby więcey w niego ważiłá/ álbo ważić.
37:
mogłá. Multum illi terra, plurimum ma
38:
ri pollent, Przemożni ſą ná ziemi/ ále dále=
39:
ko przemożnieyſzy ná morzu. Pollens medi=
40:
cina Hipocrates, Przemożny w rzeczy lie=
41:
kárskiey Hypocrátes, Tanto magis feri=
42:
to quando magis potes pollei, Tym
43:
bárziey vderz ym naybárziey możeſz. Pluri=
44:
mum pollet autoritate, Ma wielką po=
45:
wagę. Aurum pollet in remedijs, Złoto
46:
w lekárſtwo bárdzo dobre.
47:
Pollens, pollentis, Mocny/ przemożny/ mo=
48:
gący.
49:
Pollens uini, Bogáty w wino.
50:
Pollentia, æ, fem. prim. Moc/ przemożność.
51:
Pollentia etiam Dea apud Romanos.
52:
Pollentia item ciuitas eius nominis in
53:
maiore balearium inſula, & alia iuxta
54:
Alpes.
55:
Pollentini etiam in Piceno fuerunt.
56:
Pollex, pollicis, m. ter. Wielki pálec. Polli=| FF 2 | cem |
strona: 308v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
cem præmare prouerbium, Chuć łáskę
2:
y dobrą wolą komu okázowáć. Pollicem
3:
cōuertere, Dáć komu niechuć znáć. Vtro
4:
pollice, Vprzeymie/ s wielką chucią y żiczli=
5:
wością.
6:
Pollicaris & hoc pollicare adiectiuum,
7:
Vt pollicaris latitudo, Táka ſzerokość yá=
8:
ko wielki pálec.
9:
¶Cōpoſita, a Polleo, Æquipolleo id
10:
eſt æquiualeo, Ták wiele ważę.
11:
¶Æquipollentia, æ, Iednáka mocn/ rów=
12:
na przemożność.
13:
¶Præpolleo, przemagam/ więcey mogę niż
14:
drugi/ przewyſzſzam.
15:
Polliceor, eris, eri, de. ſe, Obiecuyę á zwłaſz=
16:
czá z ſwey dobrey woley króm proźby. Pol=
17:
liceri alicui operam ſuam, Ofiárowáć
18:
ſwą wolą y chuć komu Polliceris te buc=
19:
cinatorem fore exiſtimationis meæ,
20:
Obiecuyeſz ſie chcieć wysławiáć záchowánie
21:
y dobrą powieść moyę. De ipſo Anto=
22:
nio tantū tibi polliceor, Obiecuyęć álbo
23:
przirzekam o Antoniuſie. Habeo tibi pol=
24:
liceri, Mogę przirzec/ mogę to ná ſie wziąć.
25:
Pollicitor, aris, ari, frequentatiuum, Częſto
26:
á gęſto obiecuyę/ zálecam ſie.
27:
Pollicitatio, onis, uerbale, Obiecowánie/ zá
28:
lecánie ſie.
29:
Pollicitum, polliciti, Przirzeczenie.
30:
Pollinarius, Vide Pollis.
31:
Pollincio, pollincis, pollinxi, pollinctum
32:
pollincere, Bálſamować/ to yeſt/ wedle ſtá=
33:
rego obyczáyu vmárłych ludźi ciáłá oleyki
34:
pomázáć/ vmárłe chowáć.
35:
Pollinctor, pollinctoris, maſ. ter. uerbale,
36:
Ten który vmarłe máże y grzebie.
37:
Pollinctura, ræ, fem. prim. Mązánie y cho=
38:
wánie vmárłych.
39:
Pollis, pollinis, maſ. uel pollen, pollinis,
40:
neut. flos tritici, Pſzeniczny kwiát/ to yeſt
41:
nayczyſtſza á nayprzednieyſza máką/ też mąká
42:
która ſie we młyniech po ſciánách záwieſza.
43:
Pollinarius, a, ū, Co k temu należy. ut cribrū
44:
pollinarium, Pytel álbo śito barzo gęſtę.
45:
Pollintor, pollintoris, Młynarz álbo pytel=
46:
nik który mąkę pytluye.
47:
Pollintio uerbale, apud Catonem obſol.
48:
Pollex, Vide Polleo, Pollentia, ibidem.
49:
Pollubrū, bri, neut. Miednicá ręczna. Qui=
50:
dam per ſimplex L ſcribunt.
51:
Polliceo, Vide Lux
52:
Polluo, Vide, Luo.
53:
Polonia, Polska ziemiá.
54:
Polulus, pro paululus antiquum,
55:
Polus, li, m. ſ. Hak/ ſzpicá álbo koniec niebieski
56:
Cardo cœli.
57:
Polus Arcticus, & Borealis, Pułnocna ſzpicákolumna: b
| P ante O. |
1:
Polus Antatcticus, qui & auſtralis, Po
2:
łudniowa ſzpicá.
3:
Polus, abuſiue pro cœlo accipitur, dici=
4:
tur Polus a πολω̃, id eſt uerto & cir=
5:
cumago, Obrácam ſie wkoło.
6:
Poliacanthos herba.
7:
Poly, maſ. Latine multum, Wiele. Vnde
8:
multa compoſita, Polyandros, latine
9:
multos uiros habens, Wiele ludźi máyąc
10:
Polyandrium, Mieſce gdźie wiele grobów
11:
álbo mogił yeſt/ gdźie ſie yaka bitwá ſtáłá.
12:
Polyantropō, latine quaſi multorū homi
13:
nū, hoc eſt, populoſum, Náſiádłe miáſto.
14:
Polycarpus, multi fructus, Pożiteczny/ wiel
15:
kopożiteczny.
16:
Polidorus, multa donans, id eſt liberalis
17:
Swiebodny/ wiele dáyąc.
18:
Polydoria munificentia, ſwiebiodá/ ſzczo=
19:
drość.
20:
Polygonatum & Polygonum, herba a
21:
geniculorum multitudine, alias, ſangui
22:
naria. Ziele záſtáwiáyące kreẃ. Vulgus uo
23:
cat Sigillum Salomonis, Biáłe ziele/
24:
Sporyż niektórzi zową.
25:
Poligonium herba, quaſi multorum an=
26:
gulorum, Podrożnik. Polyhiſtor, latine
27:
multiſcius, Wiele vmieyący/ vmieyętny.
28:
Polymitus, a, um, Latine quod eſt ex
29:
multis filis, πόλυ multum, μίτος fi=
30:
lum, quod nos licium dicimus, Vide
31:
quid ſit ſupra Licium, Wzorowáto tkány
32:
Polymita ueſtis, Wzorowáta słoyerzowa=
33:
ta ſuknia która z rozmáyitych wzorów y roz=
34:
máyitey fárby nići yeſt tkána.
35:
Polimnia, Vide Muſæ.
36:
Polyphagus, Latine uorax, manduco,
37:
Zarłok.
38:
Polymorphus, Latine multiformis, Roz=
39:
máyiti/ rozmáyitego xtałtu. μόρφι forma.
40:
Polypodium herba, Latine filicula dici=
41:
tur, Vide ſupra, Páprotká.
42:
Polyptotum, quod multiplicem habet
43:
caſum, Figura eſt, & c.
44:
Polypus, pi, uel polypodis, m. Morská ri
45:
bá máyąc wiele nóg.
46:
Polypus etiā uitiū narium graue olentiū,
47:
Czuchnienie z noſá. Itidem ut Hircus ala=
48:
rum.
49:
Polypi item prouerbialiter, ſtolidi, ſtupi=
50:
di & rapaces dicuntur, Głupi/ wół.
51:
Polypoſus, a, um, Który tákowe czuchnienie z
52:
noſá ma. Eraſ. in prouerb. Suum cui
53:
pulchrum.
54:
Polyſyndeton, figura cum ſermo multis
55:
coniunctionibus concatenatur.| Polytropus |
strona: 309
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Polytropus, maſc. Latine multimodus
2:
prudens, Mádry któri wiele rzeczi skoſz=
3:
tował.
4:
Polyanthemum, polyanthemi, Ziele kurza
5:
nogá.
6:
Polycnemon herba.
7:
Polygalon, herba, lactis ubertatem in=
8:
ducens, & inde etiam nomen habet.
9:
Polyganaton ſeu Polyganatum, Vide
10:
Poly.
11:
Polygonoides herba, uidetur ea eſſe Pli=
12:
nio quam Dioſcorides, Polyganaton
13:
appellat, Podrożnik.
14:
Polygrammos, gemma.
15:
Polygyricon, Latine mulierum frequen=
16:
tia, Wiele niewiaſt/ álbo ſchadzki niewieście/
17:
frawcimer/ pánieński dwór.
18:
Polymedia Troadis oppidum.
19:
Polymyxos, Lucerna quæ multos habet
20:
angulos, Lámpá álbo świecznik s wiele
21:
rurkámi.
22:
Polypluſios, Latine prædiues, Bárzo bo=
23:
gáti. Apud Plaut.| Polymitus, | Vide | Poly. |
| Polypodium, | ||
| Polyptoton, | ||
| Polypus, | ||
| Polytrichon, |
24:
Polyſyntheton, figura cum ſententiȩ mul
25:
torum articulorum conuenienti copia
26:
continentur.
27:
Polyteba, oppidum Meſopotamiæ.
28:
Polixena, fem. pen cor. filia Priami.
29:
Polizonos, gemmæ nomen.
30:
Pomarium, Vide Pomum.
31:
Pomeridianus, a, um, & poſtmeridianus
32:
a, um, Połudny/ ſpołudny. Pomeridiana
33:
deambulatio, Po obiedźna przechadzká.
34:
Pomilio, Vide Pumilio, Pieniek/ kárzeł.
35:
Pomiferus, Vide Pomum.
36:
Pomœrium, pomœrij, neu. ſec. quaſi poſt
37:
moerium, hoc eſt murū uel quaſi pro=
38:
murium, id eſt, proximū muro, Pewny
39:
pláć miedzi muri mieſtckiemi/ á miedzi domy
40:
z obu ſtrón muru gdzie ſie nie dopuſzczano
41:
budowáć. Pomœria proferre, Páńſtwá
42:
ſwe roſpościeráć/ rozſzerzáć páńſtwo ſwe.
43:
Pompa, æ, f. p. Wſzelákie koſztowne známie=
44:
nite á pyſzne przigotowánie ku yákiey grze
45:
turnieyowey/ álbo proceſsiey yákiey.
46:
Pompa funebris, Proceſsia/ obchód pogrze=
47:
bny.
48:
Pompa nuptialis, Prowádzenie młodego páná
49:
s obłubiencą do kościoła do ślubu. Adhi=
50:
bere pompam in dicendo, Pyſznie á ſpá=
51:
nile mowić.
52:
Pompoſus, a, um, Piſzny/ butny/ a/ e.kolumna: b
| P ante O. | 309 |
1:
Pompatice in Biblijs barbarū, aduerbiū
2:
Pyſznie/ koſztownie.
3:
Pompeius maſ Znamieniti Hetman y Se=
4:
nator Rzimski.
5:
Pompeij oppidum Campaniæ in Italia.
6:
Pompeianum prædium circa Pompeios
7:
Pompeiana uitis, ab Inſitore dicta, a=
8:
pud Columellam.
9:
Pompilus piſcis.
10:
Pomponiana pyra ab Inſitore dicta. cc.
11:
Pomum, pomi, neut. ſe. Yábłko. Eſt com=
12:
mune uocabulum omnium fructuum
13:
Wſzeláki owoc.
14:
Pomus, fem. ſec. Yábłoń.
15:
Pomarium, pomarij, neu. ſec. Sad. Alias
16:
Viridarium.
17:
Pomarium oleagineum, Oliwny ſad. Po
18:
nere pomaria, Sad ſzczepić.
19:
Pomarium item, Spychlerz yábłeczny/ ko=
20:
morá gdźie yábłká chowáyą.
21:
Pomifer, ra, rum, Rodząci yábłká. Arbor
22:
pomifera, Owoc rodząca.
23:
Pomana dicta eſt pomorum Dea.
24:
Pondo, Vide Pondus.
25:
Pondus, ponderis, ne. ter. Cięſzkość/ wagá.
26:
Metaphorice, Powagá/ przemożność.
27:
Pondus item, Brełá. ſztuka co yáką wágę
28:
ma/ álbo co ważono yeſt. Magnum auri
29:
pondus, Wielká bréłá złotá. Gemuit ſub
30:
pondere cymba, Lodká ſie málem zágrą=
31:
áłá pod cieſzkośćią. Putat meas literas
32:
maximum apud te pondus habituras
33:
Má zá to że liſt móy v ciebie wiele ważyć
34:
będzie. Eius filius eodem eſt apud me
35:
pondere, quo fuit ille, Nie mnieyſzey wa=
36:
gi/ álbo nie w mnieyſzim baczeniu.
37:
Pondus etiam pro libra, Wagá którą wa=
38:
żą/ funt. Habere pondus, Mieć wagę.
39:
Hos aureos meis ponderibus exami=
40:
nabo, Tych złotych chcę ná ſwey wadze skoſz=
41:
tować/ máyąli práwą wagę. Maximi pon=
42:
deris eſſe, Wielką mieć powagę/ cuius con
43:
trarium, Nullius ponderis eſſe.
44:
Ponduſculum, ponduſculi, diminutiuum
45:
Máła ważká.
46:
Pōderoſus, a, ū, ważny/ cięſzki/ máyąci wagę.
47:
Pondo indeclinabile, neut. Funt. Et cum
48:
additur libra ſignificat idem quod
49:
pondus, ut libra pondo auri, Bréłá zło=
50:
tá yeden funt ważąca. Quod pondo te
51:
eſſe cenſes nudum, Yáko wiele możeſz fun
52:
tów wáżić nágo. Dicimus duo millia
53:
pondo, Ibi eſt genititi caſus, Mille pon
54:
do, nominatiui caſus, Bis mille pondo
55:
nominatiuus non eſt, quia mille adie=
56:
ctiuum eſt, Tamen non dicimus, Bina| FF 3 | Trina |
strona: 309v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Trina pondo, ſed tria, Torquis aureus
2:
duo pondo, Złoyi łáńcuch dwá funti wa=
3:
żąci. Corona aurea libræ pondo, Funt
4:
ważąca. Plus pondo, Gel. lib. 2. cap. 24.
5:
po plus ponderis.
6:
¶Dipondius, Dwá funti ważąci.
7:
¶Centupondium, Stofuntów.
8:
¶Aſsipondium, Yeden funt.
9:
Pondero, as, are, neut. prim. Ważę. Et per
10:
translationem, Vważam/ roſmyſlam ſie ſzá
11:
cuyę. Quo quiſ animo fecerit pon=
12:
derādum eſt, Yákim kto vmysłem vczinił
13:
ma być vważono. Ponderare fidem ex
14:
fortuna, Wedle máyętnośćy cziyey yego wiá=
15:
rę ſzácowáć/ álbo ták wiele mu wierzić yáko
16:
może przemoc. Pōderare officia alicuius,
17:
Záchowánie cziye przećiwko ſobie vważić.
18:
¶Præpondero, Przeważam/ záważam/ wię
19:
cey ważę. & Metaphorice, Wyſzſzey być
20:
ważón/ przewyſzſzáć.
21:
Pone præpoſitio antiqua, pro poſt ac=
22:
cuſatiuo iungitur, contrarium habet
23:
ante, Plaut. Pone ædem Caſtoris ibi
24:
ſunt, Zá kościołem Káſtorowym.
25:
Pone item aduerbium, Przy/ podle.
26:
Pono, ponis, poſui, poſitum, ponere, Kłá
27:
dę/ pokłádam. Aliquando pro Depono
28:
Ponere barbam, Ogolić brodę. Ponere
29:
ſedem, Poſtánowić ſie. Ponere nidum,
30:
Vgnieźdźić. Ponere ante oculos rem a=
31:
liquam, Przed oczy przedłożić. Bene pone=
32:
re beneficium, Dobrze obróćić dobrodziey=
33:
ſtwo. Caſtra ponere, Obóz położić. Pone=
34:
re caſtella, Náſadzać y budowáć miáſtecz=
35:
ká. Ponere curam, Odłożyć ná ſtronę pie=
36:
czołowánie. Ponere curam in re aliqua,
37:
Przidáć pilnośći. Ponere dies multos in
38:
rem aliquam, Wiele dni ná co obróćić ál=
39:
bo ſtráwić. Eſt poſitum in te totum,
40:
Wſziſtko ná tobie należy. Poſitus extra
41:
uulgarem uſum, Nie ládá go kto vżiwa.
42:
Poſitus extra omnem ingenij aleam,
43:
Cic. Wſziſtki przeſzedł rozumem/ Nikt s
44:
nim nie może być porownan. Ponere exem
45:
plum, Przikład dáć. Ponere ſe extra cul=
46:
pam, Wypráwić ſie z yákiego wyſtępu/ oká=
47:
zowáć niewonniść ſwą. Ponere fundamen
48:
ta, Fundamentá/ grunt zákłádáć. Ponere in
49:
admirandis, Miedzi dźiwy policzáć. Po=
50:
ſitus in excelſiſsimo faſtigio humani
51:
generis. Naywyſzſzego ſtanu doſtąpił. Po=
52:
nete aliquem in gratia apud alterum,
53:
uel in gratiam, Láskę komu yednáć v kogo.
54:
Ponere aliquid in mœtu, Obáwáć ſie.
55:
Ponere in ultimis, Miedzy podleyſzemi
56:
policzáć. Ponere mala initia, Zlie począć.kolumna: b
| P ante O. |
1:
Ponere inſidias, Náſadzić ſie ná kogo. Po
2:
nere in beneficij loco, Zá dobrodźieyſtwo
3:
poczitáć. Ponere celebri uel primo loco
4:
Miedzy zacnieyſzemi poczitáć. Quoniam
5:
tantum in ea arte ponitis, Iż ták wiele
6:
w tey nauce pilnośći y prace podeymuyecie/
7:
álbo iż ták wiele o niey dźierżicie. Ponere
8:
multum in fortuna, Wiele o fortunie
9:
dźierżeć. Bene opera poſita, Dobrze pil=
10:
ność obrócona. Ponere oua dicitur gal=
11:
lina, Nieść yáycá.
12:
Si in fundo pedem poſuiſſes, Byś mi
13:
ná moyim gruncie ſtopą poſtał. Pedem ubi
14:
ponat non habet in ſuo, Wſziſtkiey ſwey
15:
máyętnośći nie ma ná ſtopie. Ponere præ=
16:
ſidium in aliquo loco, Oſádźić żołnierz=
17:
mi opátrzić obroną. Ponere ſe totum in re
18:
aliqua, Wſziſtkę ſwą pilność ná co obró=
19:
ćić.
20:
Ponere aliquando pro fingere, Pone
21:
eſt uictum eum, Terent, Iuſz ná to rze=
22:
kąć álbo pozwáláyąc tego że yeſt zwyciężón
23:
Fagina tibi pocula ponam, Z Bu=
24:
kowych kubków w mnie muſiſz pić. Multum
25:
temporis in ſtudia poſuit, Długo ſie
26:
vcził. Id ego in lucro pono, To ya zá zisk
27:
poczitam.
28:
Sumptus nuſquam melius poni po=
29:
teſt, Ten nakład nigdźiey lepiey nie może
30:
być obrócón. Ponere beneficia apud ali=
31:
quem, Dobrodźieyſtwo komu okázáć. Ne
32:
ponas ſpem me bonæ frugi fore, Nie
33:
nádźieway ſie ábych ſie miał polepſzić. Tantū
34:
ſtudij uel tantū ſtudiū in ea ponendū
35:
non arbitrabatur, Nie zdáło mu ſie áby
36:
ták wielka pracá dla tego, miáłá być po=
37:
deymowana. Vnicun ante poſuit ue=
38:
ſtigia, Gdźiekolwiek przedtym poſtał/ cho=
39:
dźił. Ponere fruticem, Szczepić. Ponere
40:
conſilium, Zmienić ſwóy vmysł. Ponere
41:
uitia, Przeſtáć zlie czinić. Ponis mihi por
42:
cū, Kładzieſz przed mię ſwininę ku yedzeniu
43:
Ponunt philoſophi, Kłą/ to yeſt piſzą/
44:
dźierżą ták.
45:
Poſitus, a, um participium, Położony/ a/ e.
46:
ut poſitis omnium aliarum rerum cu=
47:
ris, Opuśćiwſzy wſzſtki yne ſpráwy.
48:
Poſitus, huius poſitus, maſ. q. Położenie/
49:
poſádzenie.
50:
Poſitio, poſitionis, fem. ter. idem.
51:
Poſitura, idem, Poſitio cœli, Położenie nie
52:
bá. Poſitio campeſtris, Rozległość álbo
53:
poległość pól.
54:
Poſitio apud Grammaticos uocatur
55:
dum poſt uocalem duæ conſonantes
56:
uel una dupla ſequitur.| Poſitiuus |
strona: 310
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Poſitiuus, a, um, adiectiuum a Gramma
2:
ticis fictum quod aliorum eſt fun=
3:
damentum,
4:
Poſitiuus gradus, Pierwſzy ſtopień álbo
5:
gruntowny słopień.
6:
¶Compoſita, Appono, pen. pro. Przi
7:
kłádam/ przidáyę. Apponere conuiuis,
8:
Przed goście wyłożić/ vkroić. Notā alicui
9:
rei apponere, Nácechowáć/ náznáczić co.
10:
Apponere machinā, Dziáło náłożić. De
11:
ſuo apponere, Z ſwego mieſzká przikłádáć.
12:
Menſam apponere, Nágotowáć/ przikrić
13:
ſtół.
14:
Licitatorem apponere, Podkupniá któ=
15:
ryby więcey podáwał nárządźić.
16:
¶Appoſitus, a, um, participium, Przi=
17:
łożony/ a/ e.
18:
Appoſitus in Epiſtola dies, Dáley prze=
19:
łożony dzień w liście.
20:
¶Appoſitus adiectiuum, nomen ex
21:
participio, Tráfny/ potemny/ godny/ rządny
22:
słuſzny ku czemu.
23:
Multo appoſitior illo, Dáleko ſnádniey=
24:
ſzy niżli ón.
25:
Argumentum ad eam rem appoſitum
26:
Przitráfny dowód k tey rzeczy. Tempus
27:
appoſitum ad aliquid faciendum, Po
28:
temny/ pogodny czáś ku czinieniu czego. Ad
29:
medendum eſt appoſitum, Vmie ſie
30:
dobrze s lékarſtwy obchodźić/ Rzádny le=
31:
karz.
32:
Appoſitiſsimus uerbis uſus eſt, Czi=
33:
ſtemi słowy rzecz wywiódł/ pięknie mó=
34:
wił.
35:
¶Appoſitus, huius appoſitus, Potem=
36:
ność/ też prziſádzenie/ ſnádność.
37:
¶Apoſite aduerbium, Tráfnie/ potemnie
38:
ſnádnie. Appoſite dicere ad perſuaſio=
39:
nem.
40:
¶Appoſitio, Prziłożenie/ prziſádzenie.
41:
¶Appoſitio apud Grammaticos fi=
42:
gura eſt quam ueteres Epexegeſim uo
43:
carunt, nomē nomini adiectum quod
44:
prius exponat ſine copula, quando
45:
duo nomina ſubſtantiua in uno caſu
46:
ſequuntur abſ coniunctione.
47:
Antepono, Przedkłádam yednego nád dru
48:
giego/ wyſzſzey ważę. Nemo ſe anteponat
49:
alteri, Niechay ſie żaden nie przedkłáda nád
50:
drugiego/ nie więcey o ſobie dźierży niżli o
51:
drugim.
52:
¶Compono, Składam weſpołek/ rządnie
53:
vkłádam.
54:
Crines componere, Szczoſáć álbo przi=
55:
głáskáć głowę. Res ſuas componere,
56:
Rzeczy ſwe vłożić. Componere pugnan=kolumna: b
| P ante O. | 310 |
1:
tia, Ziednáć/ ziednoczić. Item componere
2:
pro finire, ut componere bellum, con
3:
tentiones, controuerſias, Skóńczić álbo
4:
ziedáć. Componere diem dicitur dies,
5:
Dźień zámknąć/ skończić. Componere pa
6:
cem inter partes, Poyedáć. Compone=
7:
re & tranſigere, Vmówić y poſtánowić.
8:
Componere aliquid inter aliquos,
9:
Nieyákie różnośći porownáć. Compone
10:
hoc de argento, de reliquo uide, &c. Po
11:
rownay nas pierwey o pieniądze/ etć.
12:
¶Componere, etima pro comparare,
13:
Vergil. Sic paruis componere, magna
14:
ſolebam, Tákem był zwykł przirownáwáć
15:
máłe ku wielkim.
16:
Componere ſocietatem cum prædo=
17:
nibus, Stowárziſzić ſie s łotry.
18:
¶Componere ſicut uulgo uſurpatur
19:
pro ſcribere, ut componere hiſtoriam
20:
Hiſtorią popiſáć. Componere libros,
21:
Skłádáć xięgi. Teſtamentum compone=
22:
re, Teſtáment vczinić. Componere certam
23:
quandam formulam diſciplinæ, Nie=
24:
yáki pewny obyczay vczenia złożić/ popiſáć.
25:
¶Compoſitus, a, um, participiū, Sło=
26:
żony/ vdány ná co/ skłonny k czemu/ gotowy/
27:
a/ e. Compoſitus in oſtentationem, Ku
28:
butnośći álbo chełpieniu skłonny. Compo
29:
ſitum ad omnem caſum agmen, Woy=
30:
sko ku wſzelákiey podcze á przogodzie gotowe.
31:
¶Compoſitus, a, um, nomen ex parti=
32:
cipio, Trafny/ potemny/ ſnádny. Compo=
33:
ſitor ad iter faciendum uidetur, Sná=
34:
dnieyſzy ku dródze. Compoſitiſsime li=
35:
teræ, Rządnie nápiſány liſt. At hiſtoriæ
36:
magis idoneus alius compoſitus ad
37:
carmen. Quint. Ieden ku piſániu hiſtoriey
38:
drugi ku wierſzóm ſnádnieyſzy/ skłonniey=
39:
ſzi. Compoſiti mores, Piękne obyczáye
40:
Compoſitiſsime ſapientiȩ uir, Człowiek
41:
práwie rządnie mądry.
42:
¶Compoſito ablatiuus uice aduerbij
43:
Compoſito factū eſt quomodo hanc
44:
amās habere poſſet ſine dote, Vmyślnie
45:
ſie tak ſtáło álbo s wolą y s porádą yego. Ni
46:
hil nō ex cōpoſito fecimus, Niceſmy nie
47:
czinili króm rozmysłu y porády.
48:
¶Compoſite aduerbium, Skłádnie/
49:
rządnie.
50:
¶Compoſitor uerbale, Skłácz/ yed=
51:
nacz/ vkłádácz.
52:
¶Compoſitio uerbale, fem. Złożenie/
53:
vłożenie. Apta membrorum compoſi=
54:
tio, Cudny wzroſt. Si refertur ad corpus,
55:
Sed ſi ad orationem, Rządnie poſádzenie
56:
rzeczy. Verborū compoſitio, Skłádánie.| FF 4 | ¶Compoſitio |
strona: 310v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
¶Compoſitio item, Ziednánie/ porow=
2:
nánie/ pomiérzenie. Pacis, concordiæ, cō=
3:
poſitionis autor eſſe non deſtiti, Ni=
4:
gdym nie przeſtał ku pokoyowi/ zgodzie y
5:
ziednániu wiéść.
6:
¶Compoſitura uel detractione literæ
7:
i, Compoſtura, æ, fem. Nieco weſpołek
8:
złożonego/ konfekt.
9:
¶Circumpono, Obkłádam/ w koło ob=
10:
kłádam.
11:
¶Depono, Skłádam/ odkłádam. Depo=
12:
nere arma, Złożić zbroyę. Deponere cri=
13:
nes, Ogolić włoſy. Deponere ſoleas,
14:
Skorznie z zuć. Deponere ſemina ſulco,
15:
Pośiać. Deponere aliquid de leuitate,
16:
Vyąć nieco ſwey wſzetecznośći. Errorem
17:
ſuum deponere, Błędu ſwego pozoſtáć.
18:
Contrumaciam deponere, Pozoſtáć krną
19:
brnośći.
20:
Pulli deponunt ingenia Sylueſtria,
21:
Zrzebiętá/ zrzebce pozoſtáyą dźikich obyczá=
22:
yów/ to yeſt przeſtáyą płochośći. Memoriam
23:
deponere, Zápámiętáć. Negotium de=
24:
ponere, Złożić z ſiebie pracą. Iumentis o=
25:
nera deponunt, Seymuyą burdy ſwych
26:
bydląt.
27:
Deponere onus per translationē, Nie=
28:
yáki vrząd z ſiebie złożić. Deponere offi=
29:
cium, magiſtratum, præturam, prouin
30:
ciā, Spuśćić/ podáć ynſzym/ etć. Aliquem
31:
officio deponere, Wyſádźić kogo z vrzę=
32:
du. Deponere uino, Vpoić.
33:
¶Deponens, deponentis participium,
34:
Skłádáyący/ odkłádáyący.
35:
¶Deponens uerbum apud Gramma=
36:
ticos, quod ſe ſub terminatione or, age=
37:
re tantum uel pati ſignificat, nec uenit
38:
ab actiuo.
39:
¶Depoſitus, a, um, participium, Zło=
40:
żony/ też dány ku ſchowániu. Vt Depoſi=
41:
tam pecuniam recuperare, Pieniędzi ku
42:
ſchowániu dánych doſtáć.
43:
¶Depoſitus pro Deſperato.
44:
¶Depoſitum, depoſiti ſubſtantiuum,
45:
Nieco ku chowániu k wierney ręce dánego.
46:
Depoſiturius qui aliquid deponit, Ca
47:
lepinus ſine authore.
48:
Depoſitarius, Ten któremu co bywa dano
49:
ku wierney ręce.
50:
¶Depoſitio, Złożenie. In Biblijs legitur
51:
¶Diſpono, Rozrządzam/ roſpráwuyę. Di=
52:
ſponere ſuo que ordine, Káżdą rzecz
53:
ná ſwym mieyſcu położić. Diſponere at
54:
diſpenſare, Roſpráwić. Claſſem diſpo=
55:
nere, Obóz nawodny vſzikowáć. Inſidias
56:
diſponere, Roſsádźić ná kogo ná wielu mieykolumna: b
| P ante O. |
1:
ſcách. Præſidia diſponere, Rozłożić po mieá
2:
ſteczkách álbo zamcech żołnierze. Stationes
3:
diſponere, Strażą vſtáwić/ ná ſtráżą wy=
4:
słáć. Vigilias diſponere idem, Comas
5:
diſponere, Przigłaskáć włoſów. Diſpo=
6:
ſuit remedia homini natura, Zrządźi=
7:
łá.
8:
¶Diſpoſitus, a, ū, partici. Rozrządzony/
9:
rozpráwiony. Deſcriptum ac depoſitum
10:
cui munus, Roſpiſány y rozrządzony
11:
káżdego vrząd.
12:
¶Diſpoſitio, Rozrządzenie/ roſpráwienie.
13:
Ordo & diſpoſitio argumentorum.
14:
¶Diſpoſite aduerbium, Rozrządnie/ ro=
15:
ſpráwnie.
16:
¶Expono, Wykłádam/ wyſádzam/ wyli=
17:
czam/ oznaymiam. Copias in terram ex=
18:
ponere, Woysko z łodźi ná ziemię wyſá=
19:
dźić. Exponere puerum, Położić gdźie
20:
dźiecię. Exponere exercitum in Africā,
21:
Aż w Afrikę wyſádźić. Vaſa aurea & ar=
22:
gentea exponere, Służbę wyłożić. Ex=
23:
poſita malignitati legentium Epiſto=
24:
la, Exponere uitam ſuam iuuentuti ad
25:
imitandum, Dobry przikłád dáć ku náślá=
26:
dowániu. Expoſitus arbitrio medentis,
27:
Ná wolą dány.
28:
Expoſita domus cupiditati & uolu=
29:
ptatibus, Dóm ná roskoſzy y roſpuſtnośći
30:
vdány/ álbo potemny dóm ku wſzém roſpu=
31:
ſtóm. Alicuius beneficia in ſe exponere
32:
Wyliczić/ znáć dobrodźieyſtwá cziye przećiw
33:
ſobie.
34:
Mandata alicuius exponere, Poliecenie
35:
cziye oznaymić. Exponam uobis breui=
36:
ter conſilium profectionis & reuer=
37:
ſionis meæ, Oznaymię/ wyliczę/ wypowiem
38:
wam krótkiemi słowy. Omnia ordine ex=
39:
ponere, Porzędnie yednę rzecz zá drugą po=
40:
wiedźieć.
41:
¶Expoſitus, a, um, participium, Wy=
42:
ſádzony/ a/ e. ut expoſitus Solibus locus
43:
Mieyſce ze wſzech ſtrón od słońcá docho=
44:
dzące. Ventis expoſitus, Ná wietrznym
45:
mieyſcu, Expoſitus ſub dio, Pod gołym
46:
niebem.
47:
¶Expoſitus item, Prętki/ chutliwy. Vt
48:
promptam & expoſitam fidem præ=
49:
buit populo Rom. Chutliwie/ żiczliwie
50:
ſie ſtáwił ku ludu Rzimskiemu.
51:
¶Expoſititius, a. um, Wyrzucony/ wy=
52:
ſádzony/ a/ e Epoſititius puer, Nálezionek
53:
śiérotá Expoſitio uerbale, Wyłożenie/
54:
wykłádánie/ wyſádzenie/ też wyliczenie/ oznay
55:
mienie cziyey woley. Impono, Nákłádam
56:
wkłádam/ też poliecam. Imponere finem| Skóńczić |
strona: 311
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Skończić. Impono extremam manum,
2:
Dokonáwam czego/ wypráwiam yáko ſie go=
3:
dźi. Onus alicui imponere, Włożić co ná
4:
kogo/ poliećić co komu. In ſtipendium ar
5:
gentum imponere, Położić pieniądze dla
6:
prziymowánia służebnych ludźi. Calculum
7:
imponere, Liczman włożić/ ráchowáć. Clau
8:
ſulam diſputationi imponere, Zámknąć
9:
skończić diſputácią/ ſporę. Imponere no=
10:
men uel cognomen alicui, Przezwáć
11:
ochrćić kogo.
12:
Cui Syriacæ nomen imponunt, Która
13:
Syriáká byłá zwána. Faſtigium rei impo
14:
nere, Gałkę ná którą rzecz włożić/ to yeſt/
15:
skończić/ dopráwić. Plurimas iniurias ali
16:
cui imponere, Wiele złego komu wyrzą=
17:
dźić.
18:
Polulo leges imponere, Státutá vczinić
19:
Pœnæ capiendæ miniſterium patri de
20:
liberis conſulatus impoſuit, Rádá ro=
21:
skazáłá oycá/ álbo włożiłá ná oycá áby dźie=
22:
ći ſwe skarał. Modum ſuo dolori im=
23:
ponere, Mierniey żáłowáć. Partes alicui
24:
imponere, Poliećić co komu. Perſonam
25:
alicui imponere, Włożić ná kogo oſobę/
26:
to yeſt poliećić áby ſie zá tę álbo owę oſobę
27:
miał y wydawał.
28:
Silentium alicui rei imponere, Vſpo=
29:
koić którą rzecz/ vtulić. Tributum & ue=
30:
ctigal imponere, dań/ pobór vſtáwić. Vim
31:
alucui imponere, Vczinić komu gwałt.
32:
Imponere in collum, in manum, in na
33:
uim, Włożić/ etć.
34:
¶Imponere cum datiuo ſignificat,
35:
Zdrádźić/ podeyść/ oſzukáć. Vt Imponere
36:
alicui, Oſzukáć kogo.
37:
¶Impoſtor, impoſtoris, Oſzuſt.
38:
¶Impoſtura, æ, Oſzukánie/ podeście zdrá=
39:
dá/ fáłſz.
40:
¶Impoſitus, a, um, participium, Wło=
41:
żony/ wſádzony. Impoſitus aliquando,
42:
Przedłożony nád kim.
43:
¶Impoſitus, huius impoſitus nomen,
44:
Włożenie/ poliecenie/ roskazánie.
45:
¶Impoſitio, impoſitionis, idem. Im=
46:
poſitus, a, um, Wſádzony. Vt ſeruis ius
47:
eſt impoſititium, Wſádzone álbo vſtá=
48:
wione práwo/ to yeſt nieprzirodzone.
49:
¶Interpono, W pośrzodek wſádzam/ też
50:
przicziniam ſie zá kim. Autoritatē interpo=
51:
nere, Wſádźić álbo wſtáwić ſie zá kim/ przi=
52:
czinić ſie.
53:
Conſilium ſuum conſilio alterius in=
54:
terponere, Swoyę rádę nád ynſzego przed
55:
kłádáć.
56:
Condimentis interponere, Zákorzenić.kolumna: b
| P ante. O. | 311 |
1:
Decretum interponere, Skazánie záłożić.
2:
Diebus aliquot interpoſitis, Po kilku dni
3:
Fidē alicui interponere, Pod dobrą wiá=
4:
rą/ álbo dobrym słowem co komu przirzec/
5:
záſtáwić wiarę ſwą. In eam rem ſe fi=
6:
dem ſuam interpoſuit, Pilnie á chutli=
7:
wie ſie w tę/ álbo zá tę rzecz wſádźił. Sa=
8:
pientius facies ſi te in iſtam pacifica=
9:
tionem non interpones, Ieſli ſie nie wſá
10:
dźiſz nie wdaſz/ nie wmieſzáſz/ etć. Iudicium
11:
ſuum interponere, Mniemánie ſwe opo=
12:
wiedźieć.
13:
Iuſiurandum interponere, Prziſięgę zá=
14:
łożić/ to yeſt/ pod przyſięgą co komu przirzeć/
15:
álbo prziſięgą podeprzeć.
16:
Moram interponere quod & moram
17:
nectere dicitur, Omieſzkawáć. Magna
18:
fluminis mora interpoſita, Długoſmy ná
19:
przepráwowániu ſie przes rzekę mieſzkáli. No
20:
cte interpoſita, Przetrwawſzy yednę noc.
21:
Operam ſuam pro aliquo interpone=
22:
re, Prziczinić ſie zá kim.
23:
Pœnas interponere Pod winámi czego
24:
zákázáć.
25:
Se interponere, Wmiętáć/ wrzucáć ſie w co.
26:
Cur te ad hæc interponis, Czemu ſie w
27:
to wmietaſz/ czmu ſie tym plecieſz. Me ni=
28:
hil interpono, Namniey ſie w to nie wkłá=
29:
dam/ nie wplątam.
30:
Nulla mora interpoſita, Króm wſzelá=
31:
kiego omieſzkánia.
32:
Ne interea uerbum ullum interpo=
33:
ſuit, Nie przemówił żadnego słowá k temu.
34:
¶Interpoſitus, a, um, participium, ut
35:
interpoſitis quin diebus, Po piąći
36:
dni.
37:
¶Interpoſitus, huius interpoſitus, Wſá
38:
dzenie/ wmiątánie.
39:
Interpoſitio idem quod Parentheſis,
40:
Vide ſupra quid ſit Parentheſis.
41:
¶Oppono, Záſádzam/ záſtáwiam/ ſprzeći=
42:
wiam ſie.
43:
Opponere corpus pro patria, Záſá=
44:
dźić ciáło dla oyczizny/ to yeſt głá y żi=
45:
wotá nie żáłowáć.
46:
Opponere ſe inuidijs pro ſalute pa=
47:
triæ, Záſtáwić.
48:
Ad omne periculum ſolus opponitur
49:
Sam yeden ſie ſprzećiwia wſzem niebeſpiecz=
50:
nościam/ álbo onego tilko wyſádzáyą ná
51:
wſzelákie niebeſpiecznośći.
52:
Opponere etiam pro eo quod alias
53:
deponere dicitur, Zákład położić/ fánt
54:
przećiw fántowi położić.
55:
Opponere pignori, Záſtáwić. Oppone=
56:
re ſuam autoritatem, Przećiwic ſie komu.| Opponere |
strona: 311v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Opponere cauſam, Dáć/ záłożić prziczinę.
2:
Opponebāt illi interdū nomē Africa=
3:
ni, Groźili nam Afrikanem. Opponere ui=
4:
tium uirtuti, Opponere nomen æqui,
5:
iniquitati.
6:
¶Oppoſitus, a, um, participiū, Záſá=
7:
dzony/ przećiwko poſádzony. Oppoſitum &
8:
obiectum.
9:
¶Oppoſitus, huius oppoſitus nomen
10:
ex participio, Záſádzenie/ ſprzećiwienie.
11:
Laterum noſtrorum oppoſitus & cor
12:
porum pollicemur, Obiecuyemy y chcemy
13:
ſie temu mocnie záſtáwić.
14:
¶Oppoſitio uerbale idem, ut Oppoſi=
15:
tio lunæ, Pełnia xiężicá.
16:
¶Oppoſitum ſubſtantiuum, neut. Prze=
17:
ćiwná ſtroná. Ex opoſito, Náprzećiwko.
18:
¶Prȩpono idem quod antepono, nun
19:
quam præponens ſe alijs, Nigdy ſie nád
20:
drugie nie przekłádáyą. Lucrum præpo=
21:
ſui ſopori & quieti, Więtſzy wagi v
22:
mnie yeſt zysk niżli ſpik s pokoyem. Præpo=
23:
nere aliquem negotio, Poſtánowić kogo
24:
nád czym/ polećić mu co. Præpoſitus, Przed=
25:
łożony. Præpoſitus bello imperator,
26:
Ná Hetmáńſtwo wyſádzony. Præpoſitio
27:
Przedłożenie. Præpoſitio etiam pars ora
28:
tionis apud Grammaticos, Przedłoże=
29:
nie.
30:
¶Præpoſitiuus, a, ū, Przedkłádáyący/ na
31:
przód ſádzáyący. Vt particula præpoſi=
32:
tiua, Którą naprzód w słowá bywa wſádzo=
33:
na. Cuius contrarium eſt poſtpoſitiua.
34:
¶Propono, Przedkłádam rzecz/ powiedam
35:
też vſtawiam/ vmyślam/ bierzę przed ſię/
36:
mam wolą/ oznaymiam. Propoſuit Romā
37:
proficiſci, Ma wolą do Rzimu yecháć. Pro
38:
ponere animo, wziąć przed ſię. Propoſue
39:
ram adijcere animum ad Græcas li=
40:
teras, Miałem wolą vczić ſie Greckiego yę=
41:
ziku. Propoſueram illud mihi extremū
42:
Propoſueram illud mihi extremū
43:
Iużem ták był ſobie ná oſtátek odważił. Pro
44:
ponere alicui conditionem, Podáć komu
45:
obyczáyu. Proponere ediſcendum, Ro=
46:
skázáć ſie komu czego ná pámięć náuczić.
47:
Proponere uenale aliquid, Wyłożić co
48:
przedáynego.
49:
Proponere minas, Groźić. Proponere
50:
mortem acerbam, Okrutną śmiercią ko=
51:
mu groźić. Proponere periculum ante
52:
oculos, Wziąć ſobie ná myſl niebeſpiecz=
53:
ność. Proponere pœnam improbis,
54:
proponere præmiū, proponere ſpem,
55:
proponere ſignum pugnæ, Dać znák
56:
kiedy ſie mieli potykáć. Vt legati ad Cæ=
57:
ſarem mittantur qui uoluntatē ſena=kolumna: b
| P ante O. |
1:
tus illi proponant, Oznaymili/ etć. Vecti=
2:
galia propoſita, Dań vſtáwiona/ wywo=
3:
łána. Nobis propoſitum eſt naturas
4:
rerum manifeſtas indicare, Myſmy vmy
5:
ſlili/ wźięli przedſię/ etć.
6:
¶Propoſitus, a, um, participiū, Oznay=
7:
miony/ przedłożony/ wyſádzony/ wydany/
8:
Propoſitum argentum, Położone.
9:
¶Propoſitum, propoſiti, neu. ſubſtan
10:
tiuum, Vmyſlenie/ przed ſię wzięcie. Dedi
11:
nare & Egredi a propoſito, Zmienić
12:
ſwóy vmysł. Permanere in propoſito,
13:
Trwáć w ſwym przedſię wzięciu. Nulla re
14:
deterreri a propoſito potuit, Zadnym
15:
obyczáyem nie mógł być odſtráſzón od ſwego
16:
przedſię wzięcia. Id multos a propoſito
17:
ſtudendi fugat, To ich wiele od nauk od=
18:
ſtrzela/ odbiya. Auerti a propoſito, Być
19:
odwrócón od ſwego vmysłu. Pertinet ad
20:
propoſitum, Należy k rzeczy. Non ad
21:
propoſitum ſcilicet pertinet quod di=
22:
cis, Nie k rzeczy mówiſz.
23:
¶Propoſitio, propoſitionis, Vmysł ál=
24:
bo przed ſię wzięta rzecz/ o koło którey chc=25:
my mówić/ zupełná ſentencia.
26:
¶Repono, Pokłádam/ poliecam/ chowam/
27:
odkłádam. Cœnam reponere, Cześć zá
28:
cześć wyrządzáć/ oddáć. Condere & re=
29:
ponere fructus, Chowáć owoc. Omnia in
30:
aliquo reponere, Wſziſtko w kim pokłá=
31:
dáć. Fidem ſuam in aliquo reponere,
32:
Dufánie ſwe w kim pokłádáć. In Deos ali=
33:
quem reponere, Pokłádáć álbo policzáć ko
34:
go zá bogá. In gradum reponere, Záś ſie
35:
ná ſwóy ſtan prziwroćić. In gremio ali=
36:
quid alicuius, &c. Ná cziye mieyſce być
37:
wſádzon. In numerum gabularum ali=
38:
quid reponere, Miedzy baykámi poczitáć.
39:
In ſolentio reponere recte facta alicu=
40:
ius, Zámilczeć/ zátáić cziych cnotliwych vczin=
41:
ków. In optima ſpe repoſitus eſt puer
42:
Dáyąc chłopiec o ſobie dobrą nádzieyę/
43:
wielkiey nádźieye młodźieńczik. In ſuos ali=
44:
quem reponere, Miedzi ſwe łáskáwce
45:
poczitáć. In Thenſaurum pecuniam re=
46:
ponere, Do skárbu włożić. Seorſum re=
47:
ponere, Oſobnie położić. Vitæ ſuæ par=
48:
tem in uita alterius reponere, Część ſwe=
49:
go żiwotá we zdrowiu cziym pokłádáć. Spem
50:
ſui in ſeipſo reponere, Nádźieyę ſwą
51:
ſam w ſobie pokłádác. Quidquid expo=
52:
ſueris reponam, Cokolwiek wydaſz wró=
53:
cę álbo oddam.
54:
¶Repoſitus, a, um, participium, Poło=| żony/ |
strona: 312
kolumna: a
| P ante O. |
1:
żony/ odłożony. Repoſiti & frigidi cibi,
2:
Odſtáwione y oziembłe potráwy.
3:
¶Repoſitorium, repoſitorij, Nieyákie
4:
chowánie gdźie co chowáyą/ ſzafá álbo co táko=
5:
wego.
6:
¶Sepono, Odkłádam ná ſtronę/ zeymuyę
7:
z drógi/ odłączam. Sepoſuerunt a cæteris
8:
dictionibus eam partem dicendi, Od=
9:
łączili/ oddźielili. Pecuniam ad ædifica=
10:
tionem ſeponere, Pieniądze ná budowá=
11:
nie odłożić. Tempus ſibi ſeponere ad
12:
rem aliquam, Obráć ſobie oſobliwy czáś
13:
ná co. Sepoſitum ac reconditum idem,
14:
¶Sepoſitus, a, um, Ddſtáwióny/ odſádzo=
15:
ny/ odłączony. Sepoſita que ſuo loco,
16:
Wſziſtki rzeczy ná ſwym mieyſcu położone.
17:
¶Suppono, Podkłádam pod co/ podſá=
18:
dzam/ podſtáwiam. Oua gallinis ſuppo=
19:
nere, Podłożić yáycá pod naſiádki/ álbo ná=
20:
ſádźic ná yáycách. Sub menſam ſuppo=
21:
nere, Pod ſtół podłożić. Criminibus illis
22:
pro rege ſe ſupponit reum, Dáye ſie
23:
winnym zá królá/ záſtępuye królá. Vicariū
24:
ſupponere, ſwoye mieyſce kim ynſzim záſádźić
25:
Supponere item, Co fáłſziwie podrzućić.
26:
Teſtamentum ſupponere, Fáłſziwy teſtá
27:
ment podrzućić.
28:
¶Suppoſitus, a, um, participium, Po=
29:
dłożony/ fáłſziwie podrzucony.
30:
¶Suppoſititius, a, ū, ut puer ſuppoſiti
31:
tius, podmiotek/ podrzutek odmienione dźiecię
32:
¶Suppoſitio, Podłożenie/ podrzucenie.
33:
¶Suppoſitor & ſuppoſitrix uerbalia,
34:
Ten który podrzućił odmienił/ podrzućiłá
35:
odmieniłá yedno dźiecię zá drugie.
36:
¶Tranſpono, Przekłádam z yednego miey=
37:
ſcá ná drugie przeſádzam. Tranſpoſitio,
38:
Przeſádzenie.
39:
Pons, pontis, maſc. ter. Moſt.
40:
Ponticulus, dimin. Moſtek.
41:
Ponto, pōtonis, Lódź w którey ſie przes rzekę
42:
przewożą.
43:
¶Deponanti ſenes dicebātur qui ſexa
44:
genarij de ponte deijcebantur.
45:
Pontia Inſula non longe a Palmaria in
46:
ſinu Caietano.
47:
Pontifex, pontificis, maſc. ter. Naywyſzſzy
48:
kápłan/ biskup. Suus pontifex, Papieſz
49:
Pontificatus, huius pontificatus, Biskup=
50:
ſtwo/ biskupi vrząd Papieſtwo.
51:
Pontificius, a, um, Biskupi/ duchowny.
52:
Pontificium ius, Duchowne práwo.
53:
Pontificalis, le, idem, Pontificales libri,
54:
Duchowe xięgi. Pontificales cœnæ, Ká
55:
płáskie bieſiády/ to yeſt koſztowne.
56:
Pontificia, orum, plurale tantum, Xięgi okolumna: b
| P ante O. | 312 |
1:
obyczáyách y záchowániu duchowieńſtwá.
2:
Pontificium ſubſtantiue, Kápłáński vrząd
3:
y powinność.
4:
Pontina palus, Iezioro we Włoſzech. Non
5:
procul a foro Appio.
6:
Pontus, ponti, m. ſ. Morze. Sed proprie
7:
illud mare quod a Palude Meotifis
8:
uſ in Temedū ſeu quod a Boſpho=
9:
ro Thracio uſ ad Meotis paludem
10:
protēditur, alias Euxinus, ſed abuſiue,
11:
Miáſto wſzelákiego morzá bywa brano.
12:
Pontus item, fe. Prouincia Aſiæ minoris
13:
Kráyiná mnieyſzey Aſiey pográniczna Arme=
14:
niey/ Colchidi y morzu Euxinio álbo Pon=
15:
to/ przed czáſy známienite królewſtwo Mi=
16:
thridátes.
17:
Ponticus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
18:
Pontica nux, Laskowy orzech.
19:
Popa, popæ, Który bydlętá y ine zwierzętá
20:
ku ofiárowániu przedáwał/ ofiárowny rzeź=
21:
nik. Metaphorice, Tłuſty/ brzucháty.
22:
Popana, æ, pinguia unguenta, Tłuſte oley
23:
ki. Veteribus.
24:
Popanum, popani, Kołacz/ ſzeroki pláczek ná
25:
ofiárę dawány v ſtárych.
26:
Popellus, Vide Populus.
27:
Popina, popinæ, fe. p. pen. pro. Poſpolita
28:
kuchniá/ kárczmá. Inhalare popinam, O=
29:
drzigáć ſobie od obżárſtwá.
30:
Popinales, le, Kuchenny/ kárczemny/ co zwłaſz=
31:
czá ku kuchniey poſpolitey należy. Deliciæ
32:
popinali, Kuchenne łákoći.
33:
Popino, pen. pr. popinionis, m. t. Helluo
34:
Zárłok/ obzárcá.
35:
Popinor, aris, ari, pe. pro. Vżiwam/ Piyań=
36:
ſtwá s obżárſtwem pátrze.
37:
Popinatio, onis, fe. ter. uerbale idē quod
38:
Helluatio Aſia, Obżárſtwo/ żárłoctwo.
39:
Poples, poplitis, maſ. ter. Czáſzká ná kolenie.
40:
Oppoſita pars genu quæ curuatur, di=
41:
cta quod poſt plicetur, Dołek pod kola=
42:
nem/ podkolenie/ koláno.
43:
Poppeana unguenta apud Iuuenalē qui=
44:
bus Poppea uxor Neronis ſolebat uti
45:
Poppyſma, atis, n. t. uocis blandimen=
46:
ta quæ fiunt equis indomitis cum tra=
47:
ctatiōe rękomá młodych koni yeſzcze płochych.
48:
Popyſmus, mi, Trzask/ klask/ gdy kto dłó=
49:
nią w dłóń biye.
50:
Populus, populi, prima cor. maſ. ſe. Sin=
51:
gulari numero unius ciuitatis multi=
52:
tudinem ſignificat, Wſziſtko poſpólſtwo
53:
miáſta którego, In plurali, Ludźie/ lud. Po=
54:
pulus etiam de apibus, Róy pſzczół.
55:
Popellus, popelli, dimin. Ludek.| Popularis |
strona: 312v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Popularis & hoc populare, Co ku ludu
2:
należy/ álbo co yeſt prziyemnego poſpolſtwu
3:
też ziemek.
4:
Popularis meus, Moy ziemek/ też mego
5:
ſtanu.
6:
Popularis ciuis, Mięſzczánin poſpolſtwu
7:
żiczliwy.
8:
Popularis & ciuilis uſus, Poſpolity oby=
9:
czay y záchowánie. Tentare popularium
10:
animos, Kuśić/ pokoſztowáć woley pod=
11:
dánych.
12:
Nihil tam populare quam bonitas,
13:
Nic nie yeſt ták wdźięcznego poſpolſtwu yá=
14:
ko dobroć.
15:
Præſtat pauperem eſſe & nobilem
16:
quam diuitem & latronem, Lepiey yeſt
17:
być vbogim á śláchetnym/ niżli bogátym á
18:
łotrem.
19:
Popularia loca, Mieyſce prze poſpolſtwo
20:
ná plácách gdźie gry wywodzono. Popula=
21:
res mei, Moyi ziemkowie z tego miáſtá co
22:
y ya.
23:
Populari etiam nomine a nobis ap=
24:
pellantur Balani, Poſpolitym ymie=
25:
niem/ etć.
26:
Popularitas, popularitatis, Ludzkość/ skłon
27:
ność/ towárziskość/ też chuć ku poſpol=28:
ſtu.
29:
Populariter aduerbium, Poſpolicie/ proſto
30:
wedle obyczáyu poſpolſtwá/ też wedle żiczli=
31:
wośći poſpólſtwá.
32:
Populariter loqui, Populariter & li=
33:
mate ſcriptum contraria, Proſto á s pil=
34:
nośćią piſano.
35:
Populatim aduerbium, Od yednego ludu
36:
do drugiego/ od poſpólſtwá do poſpól=
37:
ſtwá.
38:
Populatim Cateruatim, Gromádą/ hurmem
39:
Nonius.
40:
Populoſus, a, um, Pełny ludźi náſiádły. Po=
41:
puloſum regnum, Náſiádłe królew=
42:
ſtwo.
43:
Populo, as, are, Stoyę o łáskę poſpolitego
44:
człowieká.
45:
Populo, as, are, & populor, popularis,
46:
populari, Puſtoſzę/ káżę/ łupię.
47:
Populatus, a, um, Spuſztoſzony. Populata
48:
& uexata prouincia, Spuſztoſzone páń=
49:
ſtwo.
50:
Populatæ meſſes, Pokáżone żito ná po=
51:
lu.
52:
Populatio, populationis, Puſtoſzenie. Po=
53:
pulatio morum, Pokáżenie dobrych oby=
54:
czáyów y záchowánia. Prohibere popula=
55:
tionem, Nie dopuſzczáć puſtoſzić.kolumna: b
| P ante O. |
1:
Populabundus, a, um, Drapieżny/ puſzto=
2:
ſzący.
3:
Populator, & populatrix uerbale, Pu=
4:
ſtoſziciel/ puſtoſzicielká/ Turek w przipowieśći
5:
bo ták turek poſpolicie czini.
6:
¶Depopulor, deponens, Depopulo
7:
actiuum.
8:
¶Depopulatio, depopulator, idem
9:
quod ſimplex, Depopulatio prædio=
10:
rum Złupienie folwárków.
11:
¶Perpopulor idem.
12:
¶Perpopulator Italiam uaſtando &
13:
urendo omnia, Puſtoſzy włoską ziemię/
14:
paląc y puſtoſząc wſziſtko.
15:
Populus, populi, fem. prima prod. Topo=
16:
la.
17:
Populeus, a, um, Topolny.
18:
Populnus, a, um idem.
19:
Populneus, a, um, ſimiliter adiectiuum,
20:
idem.
21:
Populetum, Mieyſce gdzie wiele topól roście
22:
topolny lás.
23:
Porca Vide Porcus.
24:
Porceo, porces, porcere, pro prohibere
25:
Záwádźić/ przeſzkodźić. Obſoletum.
26:
Porcus, porci, maſc. ſec. Wieprz álbo świ=
27:
niá. Vtri enim communis eſt aper
28:
uero, Dźiki kiernós.
29:
Porcus Troianus, Pieczony wieprz ptaki
30:
álbo ynemi zwiérzęty nádźiány.
31:
Porculus, porculi, diminutiuum, Pro=
32:
ſię.
33:
Procellus, procelli, Proſiątko/ Wieprzi=
34:
ſzek.
35:
Porcinus, a, um, Swini/ świnski/ wieprzowy
36:
Porcina caro, Swinie mięſo.
37:
Porcarius, a, um, idem.
38:
Porcarius, porcarij, ſubſtantiuum, Swi=
39:
niarz/ świński páſturz.
40:
Porcinarius, porcinarij, Rzeźnik/ álbo prze=
41:
kupień świniego mięſá/ kupiec który wieprz=
42:
mi kupczi.
43:
Porculatio, porculationis, Tuczenie wie=
44:
przów.
45:
Porculator, porculatoris, maſ. tert. Który
46:
vmi cziśćić wieprze.
47:
Porculenta, æ, fe. pri. Swinia trzodá. Plau.
48:
obſoletum.
49:
Porca, porcæ, Swinia. Sus, ſcropha
50:
idem.
51:
Porca in agro, Zagón miedzi dwiemá
52:
brozdomá.
53:
Porca item in hortis, Liechá długa álbo
54:
grubá/ ziemiá do ſiania ziół nieco od ziemie
55:
podniosła/ deſzczkámi obita.
56:
Porcetra, Swiniá która tilko raz| prośna |
strona: 313
kolumna: a
| P ante O. |
1:
prośna byłá. Sicut ſcropha, Która wiele
2:
rázów proſiętá miáłá.
3:
Porcius, & porcia, Są ymioná niektórych
4:
Rzimskich domów.
5:
¶Compoſita, Imporco, as, are, id eſt,
6:
porcas in agro facio, Zagony/ liéchy ná
7:
roley czinię.
8:
¶Imporcitor, imporcitoris, quæ por=
9:
cas in agro facit arando, Feſtus ob=
10:
ſoletum, Oracz.
11:
Pori, maſc. Latine meatus, Dziurki w cielie
12:
przes które pot wychodźi. Sed porcus pri
13:
ma longa, Kámień którym co roſcieráyą/ á
14:
zwłaſzczá málárze fárby ſwe roſcieráyą Tro=
15:
phus.
16:
Porphyra, æ, fem. prim. Latine purpura
17:
Szárłatna fárbá.
18:
Porphyris, dis, fe. ueſtis purpurea, Szár=
19:
łatna ſzátá.
20:
Porphyriacus, a, um, purpureus, Szárłat=
21:
ny.
22:
Porphyrites, tis, maſc. precioſus lapis,
23:
Drogi kámień.
24:
Porphyreticus fructus ex Porphyri=
25:
te.
26:
Porphyris, pen. cor. Inſula in Laconico
27:
mari.
28:
Porraceus, Vide Porrum.
29:
Porricio, is, ere, pro porrigere, antiquum
30:
Vide Iacio.
31:
Porrigo, Vide Rego.
32:
Porrigo, pen. prod. porriginis, fem. Lu=
33:
pienie głowy/ ſtrupy álbo ſuchy ſwierzb mie=
34:
dzy włoſy ná głowie/ brodzie/ etć. Porrigi=
35:
noſus, Strupiáty.
36:
Porro aduerbium ſignificat certe, Owſze=
37:
ki/ záprawdę/ też dáley ná potym/ nád to/
38:
długo potym.
39:
Si ire porro pergas, Ieſli dáley póy=
40:
dźieſz. Vt quieſcant porro moneo, Aby
41:
ná potym milczeli nápominam ye. Quid fa=
42:
ciam niſi porro fiam miſer, Tilko ábych
43:
owſzeki nędznym był.
44:
Eunuchum porro dixti uelle te, Zażeś
45:
chciáłá komorniká wáłáſzonego mieć. Quid
46:
deinde porro, A czoż dáley/ álbo co potym
47:
dáley było.
48:
Porro Aliquando eſt coniunctio ex=
49:
pletiua, Terent. Adeon me ignauum
50:
putas adeon porro ingratum, Tákże
51:
mie maſz zá ſproſnego y k temu też żá nie=
52:
wdzięcznego.
53:
Porro aliquando aduerbium ordinis, ut
54:
quid agam porro intelligas, Abyś ro=
55:
zumiał co dáley/ álbo potym czinić będę.
56:
Porro autem pro uero, Ne porro pro
57:
Ne etiam.kolumna: b
| P ante O. | 313 |
1:
Porrum, uel porrus, in plurali porri,
2:
Luk.
3:
Porraceus, a, um, Co yeſt z luku. Porum
4:
aggreſte, Leśni czoſnek/ Trzemchá.
5:
Porſena, penult. cor. maſcul, Rex Hetru=
6:
ſcorum.
7:
Porta, Vide Porto.
8:
Portendo, Vide Tendo.
9:
Pothmeus diſſyllabum, maſcul. Latine
10:
trāsfretator, Przewoźnik który przes wodę
11:
przewoźi πορθμος fretum.
12:
Porticus, huius porticus, fem. Kruktá/ ſz=
13:
pá/ to yeſt mieyſce przikrite dla prze=
14:
chadzki/ dla dżdżu.
15:
Porticula diminutiuum, Krukteczká/ ſzop=
16:
ká.
17:
Portio, portionis, fem. tert. Część/ ſztuká.
18:
Circa quod magna mortalium por=
19:
tio, hæret, Ná czym ſie więtſza część ludźi
20:
báwi/ więźbi.
21:
Pro portione rerum, Wedle tego yáko
22:
rzeczy mogą wynieść.
23:
Porticione ablatiuus Plin. uocem habet
24:
porticione maximam, Zbytnie wielki
25:
głos ma wedle xtałtu álbo wzroſtu ſwe=
26:
go.
27:
Portiuncula, læ, diminutiuum, Sztuczká/
28:
cząſtká. Porcionalis, & hoc porcionale,
29:
in Biblijs.
30:
¶Proportio, Przirownánie dwu rzeczi
31:
miedźi ſobą. Eſt enim duarum rerum
32:
inter ſe comparatio.
33:
Portiſculus, li, maſc. ſec. Stárſzy nád że=
34:
głowniki/ którzi wiosłámi robią/ też laská
35:
pálcat tego iſtego.
36:
Porto, portas, portaui, portare, act. pri.
37:
Noſzę.
38:
Portare auxilium alicui, Pomoc komu
39:
niéść álbo wiéść. Dij boni quid
40:
porto, Co zá nowinę nioſę. Co zás nowi=
41:
ną ydę.
42:
Neſcio quid peccati portet hæc pur=
43:
gatio, Muśi to obmawiánie nieyáki wy=
44:
ſtępek mieć/ to yeſt známionowáć/ álbo nie
45:
wiem có ſie rozumi przes to ták pilne wy=
46:
mawiánie.
47:
Portatum, portatu ſupina, Plin. Mala, py=
48:
ra portatu iumentis mire grauia
49:
ſunt, Iábłká s gruſzkámi wielmi cięſzkie
50:
ſą ku noſzeniu bydlętóm.
51:
Portito, portitas, portitare, frequentati=
52:
uum, Bez przeſtanku noſzę á noſzę.
53:
Portitor, portitoris, uerbale, penult. cor.
54:
Przewoźnik przes yáką rzekę przewożący/ też
55:
celnik który cło wybiera ná moście álbo ná
56:
brzegu którey rzeki/ też trágarz.| GG | Portitorium |
strona: 313v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Portitorium, portitorij, Myto od prze=
2:
wiezienia/ cło ná brzegu/ furlon. Portoriū
3:
uini inſtituere, Cło vſtáwić od przewoże=
4:
nia winá. Magnis portorijs mercatores
5:
illo ire conſueuerant, Częſte á wielkie cłá
6:
niżli tam doyadą krámárze muſzą dáć. Por=
7:
titorium dare de re aliqua, Odeclić. Ve=
8:
ctigal & portitorium pro eodem di=
9:
xit Plin. Dochód/ czinſz/ pobór. Locare
10:
portitorium, Náyąc cło. Portitoria Ita=
11:
liæ ſublata, Zápowiedziano wſziſtki cłá
12:
włoskie.
13:
Porta, portæ, Bramá/ álbo braná/ wrotá.
14:
Portæ iecoris, Wielkie żiły wątrob=
15:
ne.
16:
Portula, læ, dimin. Máła braná.
17:
Porta Decumana uide ſupra in dictione
18:
Decem.
19:
Portarius ineptum nomen in Biblijs,
20:
Wrotny.
21:
Portatilis, le, Co łatwie á ſnadnie może być
22:
noſzono.
23:
¶Importabilis, le, Trudny ku noſzeniu/
24:
cięſzki.
25:
Portatus, huius portatus, Noſzenie.
26:
¶Compoſita, Adporto ſeu Apporto
27:
as, are, Przinoſzę/ prziwożę. Apportare fru
28:
menta ad difficillima loca, Prziwieść
29:
żyt bárzo w drogie kráyiny. Quæ de Illy=
30:
rico apportantur, Które z sławáckiey zie=
31:
mie przinoſzą.
32:
Quidnam apportas, Co przinośiſz nowe=
33:
go/ co powiedaſz. Apportare bonum nun
34:
cium, Apportare gaudium, Noui ali=
35:
quid apportare uel rem nouam, Nie=
36:
co nowego przinieść.
37:
Res, ætas, uſus ſemper aliquid appor=
38:
tant noui, Apportare damnum alicui,
39:
Przipráwić o ſzkodę. Vereor ne quid An=
40:
dria apportet mali, O yáko ſie obawam
41:
áby nam czego złego Andria nie prziniosłá.
42:
Senectus apportat ſecum multos mor
43:
bos, Stárść przinośi s ſobą wiele cho=
44:
rob.
45:
¶Aſporto, as, are, Precz zánoſzę/ vnoſzę.
46:
Aſportare ex aliquo loco uirginem,
47:
Vnieść dźieweczę zkąd. Aſportare in Ma
48:
cedoniam, Zánieść do Mácedoniey. Aſ=
49:
portari Alexandriam ad uirem uxo=
50:
rem iubent, Zánieść do Alexándriwy/ etć.
51:
Aſportare ſecum liberos, Záwieść s
52:
ſobą dźieći.
53:
¶Comporto, Znoſzę/ weſpołek zwożę. Fru=
54:
mentum in aceruum comportare,kolumna: b
| P ante O. |
1:
Zwieść w brogi. Comportare frumen=
2:
tum ex agris in loca tuta.
3:
¶Deporto, Odwożę/ odnoſzę ztąd gdźie
4:
yndźiey.
5:
Deportare iumentis, Ná bydle odwieść.
6:
Deportare manibus, Rękomá odnieść.
7:
Deportare ſe pro conferre, Zánieść ſie
8:
gdźie/ to yeſt yecháć gdźie Ex loco aliquo
9:
deportare, Z niektórego mieyſcá od=
10:
nieść.
11:
Humanitatem Athenis deportauit,
12:
Prziniósł s ſobą ludzkość z Athen/ ſtał ſie
13:
obyczaynym. Captiuos Romam depor=
14:
tare, Iętce do Rrzimu záwieść. Deporta=
15:
re inſolas terras, Ná puſtinie kogo zá=
16:
nieść.
17:
¶Deportatus, a, um, participium, Od=
18:
nieſiony/ zámieniony/ a/ e.
19:
¶Deportatio uerbale, Zánoſzenie/ odno=
20:
ſzenie. Ipſe ſcilicet portandi actus.
21:
¶Exporto, Wynoſzę. Exportare ex
22:
oppido, Wynieść z miáſtá. Exportauit
23:
Syracuſis magnam uim mellis, Wiel=
24:
ką wielkość miodu s ſobą wyniósł. Ex=
25:
portauit Romam, Wyniósł ztąd do
26:
Rzimu.
27:
Exportandum in ultimas terras por=
28:
tentum.
29:
¶Exportatio, Wynoſzenie.
30:
¶Importo, Wnoſzę. Importat clades
31:
diſcordia ciuilis, Roſtyrki mieyskie wno=
32:
ſzą wiele mordetſtwá złego. Periculum im=
33:
portare, Niebeſpieczność yáką nárzą=
34:
dźić/ wnieść.
35:
Incommodum importare, Ku ſzkodźie
36:
przipráwić.
37:
Peſtem importare, Powietrze wniéść.
38:
Inde contagiomen eius importante.
39:
Ztámtąd záráżenie przinoſzący.
40:
¶Importatus, a, um, participium, Wnie
41:
ſiony. Importanda longe, Z dáleká tu
42:
mogą być noſzone álbo z dáleká tu do nas
43:
przichodzą.
44:
¶Importabilis, uide ſupra.
45:
¶Reporto, Odnoſzę álbo przinoſzę záś com
46:
był wziął. Et Metaph. Oſięgam/ otrzima=
47:
wam.
48:
Commodatum reportare, Pożiczáną
49:
rzecz záś odnieść. Britannia exercitum re=
50:
portare, Zás z Angliey wynieść. Prædas
51:
ac manubias ad decem uiros reporta=
52:
re, Luz ze wſzeláką korziścią dzieſiąci mężóm
53:
zrády odnieść. Reportabis ex hac re
54:
magnam gloriam, Odnieſieſz/ to yeſt oſię=
55:
gnieſz otrzimaſz ztąd wielką słáwę.| Multas |
strona: 314
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Multas uictorias ex hoſtibus ſuis re=
2:
portauit, Wiele zwicięſtw otrzimał nád ſwe
3:
mi nieprziyacielmi.
4:
Ex conſulatu Aſiæ magnam gloriam
5:
reportauerat, Z práwowánia á ſtároſtwá
6:
Aſieyskiego wielką chwałę oſięgnął.
7:
¶Supporto, Podnożę co/ przenoſzę. Exer=
8:
citum uel copias tranſportare, Przes
9:
rzékę álbo morze przewieść.
10:
Portula, læ, herba, πέπλιων Græce frigi=
11:
da & humida quæ dentium tollit ſtu=
12:
porem, Burgel/ burtzelen po niemiecku/ zie=
13:
le z którego też ſáłatę czinią. Kurza nogá ál=
14:
bo ſzezir
15:
Portus, huius portus, maſc. q. in ablati=
16:
uo portubus uel portibus, Brzég mor=
17:
ski gdźie łodźie ſtawáyą. In portu naui=
18:
gare, Ná brzegu ſie woźić/ to yeſt przeſpiecz=
19:
nym być.
20:
Res in portu eſt, Rzecz beſpieczna yeſt. In
21:
otij portū confugere, Vdáć ſie ná pokóy.
22:
Portus & perfugium, Brzeg y vcieczká. In
23:
philoſophiæ portum conferre, Vdáć ſie
24:
ná naukę która naypewnieyſzą yeſt przeciwko
25:
wſzem przigodam.
26:
Portulus, id eſt paruus portus, máły brzéżek
27:
Portunus uel portumnus Deus qui por
28:
tubus præeſt, Brzeżny bóg. Alias Pale=
29:
mon & Melicerta.
30:
Portunalia, orum, Swiętá tego yſtego bo=
31:
gá brzéżnego.
32:
Portuoſus, a, ū, Zábrzeźyſty/ álbo pełny brze=
33:
gów. Portuoſus locus & portuoſum
34:
mare, Pełno brzegów á prziſtępowánia ło=
35:
dźiami ku ziemi.
36:
Portuoſum littus, Zábrzeżyſty brzég/ kran.
37:
Poſca, poſcæ, fem. prim. uinum in torcu=
38:
lari aquatum, Poślednie wino álbo cien=
39:
kuſz winny/ gdźie zwłaſzczá ná poły groná
40:
w práſiech wyćiśnione ſą/ tedy ye wodą polie=
41:
wáyą s octem y wodkámi liekárskiemi zmie=
42:
ſzawáyą á ták miáſto liekárſtwá wżiwáyą.
43:
Vel alias idem quod Lora, Vide ſupra
44:
Poſco, poſcis, popoſci, poſcitum, poſcere
45:
act. tert. Też vpominam ſie długu ſwego. Fi=
46:
liam tuam mihi uxorem poſco, Ządam
47:
ábyś mi dał ſwoyę dziewkę zá żonę.
48:
Cum inſpiciendum popoſciſſes, W
49:
ten czas gdyś chciáł ábych ći dał oględać.
50:
Poſcere cum duobus accuſatiuis, Pa=
51:
rentes præcium pro ſepultura libe=
52:
rum poſcit, Vpominaſie rodzicóm za=
53:
płáty od pogrzebu ich dźieći. Poſcere ſum=
54:
ptum ad aliquid, Chcieć mieć pieniądze ná
55:
yáką rzecz.kolumna: b
| P ante O. | 314 |
1:
Poſcere ſignificat etiam prouocare in
2:
prælia, in pugnam, in certamen po=
3:
ſcere, Wyziwáć ná rękę. Poſcere maio=
4:
ribus poculis, O więtſzą pełną pić. Po=
5:
ſcere aliquem clamore, Wołáć zá kim.
6:
Vbi res poſcit, Gdy tego czás yeſt. Vbi=
7:
cun cauſȩ tempus locuſ poſcebat,
8:
Gdźiekolwiek potemu czáś y mieyſce było.
9:
Ad quod ſecum uſus poſcit celeriter
10:
recipiunt, Do których gdy ym donagláyą
11:
vyeżdzáyą/ vſtępuyą.
12:
Poſco aliquando idem quod accuſo.
13:
¶Compoſita, Depoſco, is, depopoſci,
14:
& Expoſco fere idem, Barzo żądam.
15:
Deſpoſcere aliquem ad ſupplicium,
16:
Ządáć áby kogo wedle práwá skarano/ áby go
17:
skazano ná ſmierć. In pœnā depoſcere idē
18:
Depoſcere at expetere idoneū Impe=
19:
ratorem in bellum, Zędáć godnego Het=
20:
máná któryby woysko ſpráwował. Victo=
21:
riam a dijs expoſcere, Prośić bogá o
22:
zwicięſtwo.
23:
Expoſcere precibus & uotis pacem,
24:
Vprzeymie prośic o pokóy. Expoſcere &
25:
depoſcere aliquem, Stáć komu o gárdło
26:
áby go wedle prawa co zásłużił skara=
27:
no.
28:
¶Repoſco, Vpominam ſie záś/ żádam áby
29:
mi wrocono. Ab hac puerum repoſcit,
30:
Chce záś od niey dźiecię wziąć. Non hac
31:
ratione dediſti ut repoſcas, Nie tymeś
32:
obyczáyem dał ábyś ſie záś miał vpomináć
33:
Rationem uitæ ab altero repoſcere,
34:
Chcieć mieć ráchunek od kogo o yego żiwo=
35:
cie. Vicem repoſcere.
36:
Poſia oliuæ genus, CC.
37:
Poſidonia dicta eſt Ionia.
38:
Poſnania, Poznań. Ciuitas in Maiori Po=
39:
lonia.
40:
Poſsideo, poſsides, pen. cor. poſſedi, poſ=
41:
ſeſſum, poſsidere, poſięgam/ trzimam/ dźier
42:
że/ mam w ſwey mocy.
43:
Bona ex edicto poſsidere, W máyęt=
44:
ność cziyę zá roskazániem krolewskim
45:
wiecháć y dzierżeć.
46:
Bona publice poſſidere, Imienie ná
47:
poſpolitą rzecz trzimáć.
48:
Poſsidere palmā, Przodek oſięgnąć. Plus
49:
fidei quam artis plus ueritatis quam
50:
diſciplinæ poſsident in ſe, Nie ták yeſt
51:
vczony áni ćwiczony yáko wierny/ pewny/ á
52:
vprzeymy.
53:
Poſsideri paſsiuum, Cic. Quo aliter ager
54:
poſsideatur, Aby ynáczey rola byłá po=
55:
ſiędziona.| GG 2 | Poſſeſsio |
strona: 314v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Poſſeſsio, poſſeſsionis, uerbale, fe. Máyęt=
2:
ność/ dobrá.
3:
Poſſeſio fiduciaria, Dzierżáwá k wierney
4:
ręce poliecona.
5:
Poſſeſsiuncula, dimin. Máyętniczko/ dźier=
6:
żawká. In poſſeſsionem immittere, Dzier
7:
żenia álbo w wiązánia dopuśćić.
8:
Poſſeſſor, poſſeſſoris, Dźierżawcá/ dźiedźic.
9:
Poſſeſsiuus, a, um, adiectiuum a Gram=
10:
maticis fictum, Poſiadáyący/ oſięgáyący.
11:
Vide Sedeo.
12:
Poſsibilis, Vide Sum.
13:
Poſſum, Vide Sum.
14:
Poſt præpoſitio accuſatiuo caſui iungi=
15:
tur, Po/ álbo/ zá. Poſt prandium, Po obie=
16:
dźie.
17:
Poſt diem quartem quam ab urbe
18:
diſceſsimus, Po czwartym dniu yákoſny
19:
ſie z miáſtá ruſzyli. Poſt principia, Terēt.
20:
Ná zad/ wtyle.
21:
Poſt homines natos & poſt hominū
22:
memoriam, Iáko świát náſtał. Poſt tem
23:
pus conſulere, Po czáſie rádźić.
24:
Poſt ſuo caſui non ſeruiens aduerbium
25:
eſt, & ſignificat poſtea, Potym. Plaut.
26:
Poſt ſcies, Potym ſie dowieſz. Paucis die=
27:
bus poſt Tarenti mortuum eſt, Po má=
28:
łym czáſie w Tárencie zmárł. Poſt haud
29:
multo ad me uenit, Máło potym do mnie
30:
prziſzedł.
31:
Poſtea aduerbium, Potym. Poſtea conti=
32:
nuo exeo, Potymem wnet wyſzedł.
33:
Quid tamen poſtea? ſi modeſte ac ra=
34:
ro hoc fecit, A cóſz ná tym yeſli ſie tego
35:
nie częſtokroć dopuśćił.
36:
Poſteaquam una dictio eſt quam non=
37:
nulli diuidunt idem ſignificans quod
38:
poſtquam, Potym/ yáko. Vt poſteaquam
39:
nos reliquit, Potym yáko od nas odye=
40:
chał.
41:
Biennio poſtquā hinc Epheſum abijt,
42:
Dwie liecie potym yáko do Epheſu wiechał.
43:
Biennium factum eſt poſtquam abij
44:
domo, Iuſz temu dwie lecie yákom z domu
45:
wyſzedł.
46:
Poſtmodum fere idem, Po máłey chwiley/
47:
potym.
48:
Poſtmodo, idem.
49:
Poſterus, a, um, Potomny/ wtóry/ názáyutr=
50:
ny/ a/ e.
51:
Poſtero die quam aduenerat, Wtórego
52:
dniá álbo názáyutrz po prziyechániu. Po=
53:
ſtera dies, Wtóry dźień. In poſterum
54:
prouidere, Ná potym ſie opátrzić. In po=
55:
ſterum differre, Dźień zá dźień odkłádáć/
56:
álbo od yutrá do yutrá odkłádáć.kolumna: b
| P ante O. |
1:
Poſteri, poſterorum, qui etiam minorem
2:
appellantur, Potomkowie.
3:
Poſteritas, poſteritatis, Potomſtwo.
4:
¶Præpoſterus, a, um, Narebny/ opáczny/
5:
a/ e. Præpoſtera conſilia, Opáczne rády/
6:
przećiwne.
7:
¶Præpoſterus & peruerſus, Zły.
8:
¶Præpoſtere aduerbium, Opácznie/ na=
9:
rębnie/ wſpák.
10:
¶Præpoſtere & ordine contraria, Om
11:
nia præpoſtere ait, Wſziſtko opák czini/
12:
dźiwniey niżli ludzie.
13:
Poſterior comparatiuum cuius ſuperla=
14:
tiuum Supremus, a, um, Poſliedni álbo
15:
zá pierwſzym ydący/ oſtáteczny/ a/ e Non po
16:
ſteriores feram ſubauditur partes, Ia
17:
nie chcę być poſliednim. Omnes res poſte=
18:
riores pono at operam tibi do,
19:
Wſziſtki rzeczy opuſzczam/ tobie chcąć k
20:
woley być. Paulo ætate poſterior, Máło
21:
młodſzy.
22:
Poſteriora & ſuperiora ueluti contraria,
23:
Salus Reipub. poſterior illi ſuis com=
24:
modis, Dobry ſtan Rzeczypoſpolitey/ po=
25:
ſliednieyſzy yeſt v niego niżli właſne pożitki
26:
to yeſt pilnieyſzy ſwych pożitków niżli pożit=
27:
ków Rzeczypoſpolitey. Suam ſalutem po=
28:
ſteriorem communi ſalute ducere.
29:
Swego zdrowia dla poſpolitego zdrowia nie
30:
lutowáć.
31:
Nihil uita antiquius exiſtimare, om=
32:
nia libertate poſteriora ducere, Wſzi=
33:
ſtko mniey ważić niżli wolność. Poſterio=
34:
res cogitationes ſapientiores ſolent
35:
eſſe.
36:
Poſterior aliquando idem quod flagitio
37:
ſus, Zły/ niecnotliwy/ a/ e. Vt poſterius &
38:
nequius iſto nihil eſt, Niemáſz mu rów=
39:
nia w złośći.
40:
Poſtremus, a, um, ſuperlatiuus, Nayoſtá=
41:
tecznieyſzy/ a/ e.
42:
Omnium poſtremus, Naypoſliedniey=
43:
ſzy.
44:
Non in poſtremis eſſe, Nie w pomiet=
45:
liech być/ nie miedzy podleyſzemi być poczi=
46:
tan.
47:
Hoc non in poſtremis ducendum eſt
48:
To owſzeki nie lekce ma być ważono. Poſtre
49:
mi homines pro nequiſsimis, Niczem=
50:
ni.
51:
Poſtremiſsimus pro poſtremo ueteres
52:
dixerunt, & poſtremitas pro extremi=
53:
tate CC.
54:
Poſtremum ſuperlatiuum aduerbium, ut
55:
ultimum, Terent. Si id facis hodie po
56:
ſtremum me uides, Ieſli to vcziniſz dźiś
57:
mnie oſtáteczny ras widźiſz.| Poſtremo |
strona: 315
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Poſtremo, aduerbium, Ná oſtátek/ oſtátecz=
2:
nie.
3:
Poſterius comparatiuum aduerbium,
4:
Oſtátecznieyſzy/ ná potym. Renuncio heræ
5:
futurū, ut ſis ſciens ne tu poſterius di=
6:
xas Daui factum conſilio aut dolis,
7:
Abyś więc potem nic mówił/ etć. Iubet iſte
8:
poſterius ad ſe uerti, Każeć potym do ſie=
9:
bie prziść.
10:
Poſterius pro minus, Nonius.
11:
Poſtero, astare, Obſoletum.
12:
Poſtergo, as, are, pro poſtponere, poſt=
13:
habere, Sipont. ſine autore ſordidum
14:
uerbum eſt.
15:
Poſtfero, pen. cor. poſtfers, poſtuli, poſt=
16:
latum, poſtferre, vpoſliedzam/ mnie y ważę
17:
Libertati plebis ſuas opes poſtferre,
18:
Wolność poſpolitą więcey ważić niżli ſwóy
19:
pożitek.
20:
Poſtfuit pro poſthabitum eſt Saliuſtius
21:
dixit, ſed ubi, periculum aduenit, In=
22:
uidia & ſuperbia poſtfuert.
23:
Poſthabeo, poſthabes, pen. cor. poſtha=
24:
bui, poſthabitum, poſthabere, Vpoſlie=
25:
dzam/ mniey ważę. Omnes poſthabui mi=
26:
hi res ita uti par fuit, Wſziſtkim rzeczy po=
27:
puśćił yáko ſie godźiło.
28:
Hoc honore me multis poſthabitis
29:
affeciſtis, Tęście cześć mimo ynſze álbo
30:
opuśćiwſzy ynſzych wiele wyrządźili.
31:
Poſthac aduerbium, Potym/ nápotym. Poſt=
32:
hac non faciam, Nie dopuſzczę ſie tego ná
33:
potym.
34:
Poſthumus, poſthumi, maſc. ſec. Ex poſt
35:
& humus compoſitum, Ten który ſie po
36:
śmierći oycá ſwego vrodźił.
37:
Poſthumus, a, um, adiectiuum, Potomek/
38:
potomny. Vergil. Tua poſthuma proles
39:
Twóy płód/ twoyi potomkowie/ po śmierći
40:
twoyey powſtáyący.
41:
Poſticum, poſtici, penult prod. a poſt &
42:
ſtando compoſitum, Zádek/ tył. Poſtico
43:
recedere, Wſpák iść/ vkráść ſie.
44:
Poſtica, æ, fem. prim. Antiquum pro eo=
45:
dem.
46:
Poſticus, a, um, adiectiuum, Tyłny/ zádny/
47:
a/ e. Proripuit ſe poſtica parte palatij,
48:
Wyrwał ſie z zádnego kąta domu.
49:
Poſtica ſanna, Náſmiewánie z kogo z ty=
50:
łu.
51:
Poſtica pars mundi, id eſt, aquilonaris
52:
Ná pułnocy.
53:
Poſticulum, poſticuli, dimin. Zádek/ ty=
54:
łek.kolumna: b
| P ante O. | 315 |
1:
Poſticula, læ, idem apud Apul.
2:
Poſtilena, næ, fem. prim. a poſt & ſtando
3:
Pochwy v ſiodłá. Sicut Antilena, æ, Pod=
4:
pierſień. Quidam tamē putant poſtilen=
5:
tinam eſſe, Zádny łęk v śiodłá.
6:
Poſtis, huius poſtis, a poſt & ſtando ſi=
7:
gnificat ualuam oſtij ſiue latus portæ
8:
Prziwóy álbo podwóy.
9:
Poſthumus, poſticum, poſticus, Vide
10:
Poſt.| Poſterior, poſtremus, | Vide | Poſt. |
| Poſtfero, poſthabeo, | ||
| Poſthac, poſtmodum | ||
| Poſtilena, poſtis, |
11:
Poſtilla, duæ dictiones in unam coniun=
12:
ctæ per ſubunionem aduerbium eſt ſi=
13:
gnificans poſtea, Potym czáſie/ od tego czá
14:
ſu. Tute ſcis quam intimum habeam te
15:
Ty ſam wieſz yákomći od tego czáſu vprzey=
16:
mie byłá.| Poſtis, | Vide | Post. |
| Poſtliminium, | Limen. | |
| poſtmitto, | Mitto. | |
| poſtmodum, | Poſt. | |
| poſtpono, | Pono. | |
| poſtquam, aduerbium | Poſt. | |
| poſtremus, poſtremo, | Poſt. | |
| poſtuenio, | Venio. |
17:
Poſtmeridianus, a, um, ſeu Pomeridia=
18:
nus, a, um, Popołudny. Vide Meridies.
19:
Poſtonis, poſtonidis, inſtrumentum li=
20:
gneum uel ferreum quod ad cohiben=
21:
dam equorum tentaciam, naribus uel
22:
morſui imponitur, Wędźidło álbo kágá=
23:
niec który ná waśniwe konie kłádą.
24:
Poſtprincipium, neut progreſſus uel ab=
25:
ſolutio rei, Obſoletum.
26:
Poſtridie, Vide ſupra in dictione Dies.
27:
Poſtulo, as, aui, are, act. prim. Ządam/ pro=
28:
ſzę/ chcę/ potrzebuyę.
29:
Poſtulo abs te ut mihi illum reddas
30:
ſeruum, Proſzę cie ábyś mi onego sługę
31:
wróćił.
32:
Ita res poſtulat, Ták rzecz pożąda/ to yeſt
33:
ták muśi być.
34:
Longiorem orationem cauſa forſitan
35:
poſtulat, Dłuſzſzey rzeczy ſpráwá tá ſnądź
36:
potrzebuye.
37:
Quinquaginta florenos in primis ſi=
38:
bi poſtulabat clari, Piącidźieſiąt złotych
39:
náprzód mieć chciał.
40:
Poſtulare fidem publicam, Ná rátunek
41:
wołáć.| GG 3 | Poſtulare |
strona: 315v
kolumna: a
| P ante O. |
1:
Poſtulare iudicium in aliquem, Zędáć
2:
práwá przećiwko komu/ álbo zwierzchnośći
3:
ſądowney przećiwko komu wezwáć. Poſtu=
4:
lare ſeruos in quæſtionem, Chcieć áby
5:
przećiwney ſtronie sługi wedle práwá ná
6:
wypytanie prawdy á ná ſwiádectwo wzię=
7:
to.
8:
Tempus poſtulat & neceſsitas, Czás y
9:
potrzebá ták nieśie/ Nie może ynáczey być.
10:
Etiam nunc me ſubducere iſtis dictis
11:
poſtulas, Ieſzcze mi ſie y teras temu słowy
12:
wykręćić chceſz. Aliquando cum geniti=
13:
uo & ablatiuo iungitur & ſignificat
14:
accuſare & quærelam dicere, ut ait
15:
Donatus, Poſtulabo te iniuriarum,
16:
Pozowę álbo oskárżę cie przed ſądem o ty
17:
krziwdy.
18:
Quum Gabinum de ambitu uellet
19:
poſtulare, Gdy skárżić chciał ná Gábinum
20:
álbo gdy mu chciał winę dáć przed ſą=
21:
dem.
22:
Poſtulare reum, Oskárżić. Poſtulari paſ=
23:
ſiuum, Być żądam. Poſtulari ad iudiciū,
24:
Być pozwan.
25:
Poſtulatus, a, um, participium, Ządány/
26:
proſzony/ a/ e.
27:
Poſtulatus, huius poſtulatus, maſcul. q.
28:
Ządánie/ proźbá/ też skargá/ poziwánie/ py=
29:
tánie.
30:
Poſtulatum, poſtulati, neut. ſec. idem.
31:
Poſtulatio, onis, fem. ter. idem. Poſtula=
32:
tionibus uacare, Siedźieć ná pytániu/ to
33:
yeſt słucháć ſpraw y dáwáć rádę/ albo ſwe
34:
widzenie.
35:
Reſpondere poſtulationibus idem,
36:
Poſtularia fulgura, quæ uotorum aut
37:
ſacrificiorum ſpretam religionem ſi=
38:
gnificant, Feſtus.
39:
¶Compoſita, Depoſtulo, as, are, fere
40:
idem quod ſimplex, Pożądam.
41:
¶Expoſtulo, as, are, Skárżę ſie/ Vſkarżam
42:
ſie. Eſt enim expoſtulare de iniuria no=
43:
bis a quopiam illata apud eundem
44:
quærere grauiſsime mecum per lite=
45:
ras expoſtulauit, Vprzeymie álbo obcięz=
46:
liwie ſie ná mię przes liſt skárżił/ álbo
47:
ſie ſemną ſwárził przes liſt. Expoſtulare
48:
cym aliquo iniuriam, Skárżić ſie ſwey
49:
krziwdy/ ſwárzić ſie s kim.
50:
Totum regnum de noſtris cupidi=
51:
tatibus & iniurijs expoſtulat, Skárżi
52:
ſie ná náſze roſpiſty y wielką ſwą wo=
53:
lą.kolumna: b
| P ante O. |
1:
Obſtetrix expoſtulauit mecum pa=
2:
rum ſibi miſſum, Skárżiłá ſie żem yey nie
3:
wiele dáłá.
4:
¶Expoſtulatio, Vskarżánie/ skárgá/ ſwá=
5:
rzenie.
6:
Omitte eſpoſtulationem, Nie ſwarz ſie
7:
ſe mną dáliey.
8:
Poſtuorta De Romanorum quæ futura
9:
proſpiceret, CC.
10:
Pote pro potis, id eſt, poſsibile accipitur
11:
metri cauſa.
12:
Potens potentis, Vide Sum.
13:
Poterium, ποτέριον Latine poculum,
14:
Kubek. Item poterion herba quæ &
15:
Neuras dicitur.
16:
Poteſſum, pro poſſum Obſoletum.
17:
Poſtas, potentatus, Vide Sum.
18:
Poteſtam pro poteſtate ueteres uſurpa=
19:
runt, CC.
20:
Poteſtur, pro poteſt antiquum.
21:
Potidea, fem. urbs Æmatiæ ſeu Mace=
22:
doniæ.
23:
Potmam pen. prod. Deam dixerunt a
24:
potando, CC.
25:
Potio, potionis, Vide Poto.
26:
Potior, potiris, potitus ſum uel fui, poti=
27:
ri, dep. prim. a Potis deducitur par=
28:
tim tertiæ, partim quartæ coniugatio=
29:
nis, ſed uſitatius inquarta, Doſtawiam/
30:
oſięgam/ w ſwą moc biorę. Conſtruitur
31:
cum genitiuo ablatiuo, & accuſatiuo,
32:
Vt potiri hoſtium, potiri urbis, pro
33:
hiſtibus & urbe, Poráżić/ á zwiciężić/ pod
34:
ſwą moc podbić.
35:
Cui fatum foret urbis potiri, Które=
36:
mu rzecz obiecána byłá miáſtá tego do=
37:
być.
38:
Potiri rerum, Zwierzchnośći nád wſzemi
39:
rzeczámi doſtáć/ to yeſt króliewſtwo/ páń=
40:
ſtwo oſięgnąć.
41:
Ciuitas Athenienſium dum ea rerum
42:
potita eſt, Poki yeſzcze miáſto Athenień=
43:
skie pánowáło.
44:
Hoſtibus uiuis potiti ſunt, Cæſar, Zi=
45:
wo nieprziyaciele poymáli. Hic potitur
46:
gaudio, Terent. Ten vżiwa weſela. Po=
47:
tiri regni, Królewſtwo poſieść. Laborem
48:
potiri, Zły czás mieć.
49:
Bello potiri in ablatiuo, Woyennym oby=
50:
czáyem doſtáć/ poſieść. Vt Cic. Qui bello
51:
potiri ſunt, Którzi woyennym obyczáyem
52:
oſięgnęli.
53:
Potior in præſenti tempore plerun pro
54:
fruor uſurpatur.
55:
Potis, potior, potiſsimus integrum eſt,
56:
autore Donato pro Bonus, melior,| optimus, |
strona: 316
kolumna: a
| P ante O. |
1:
optimus, & quaſi potens, potentior,
2:
potentiſsimus, Mocny/ mocnieyſzy/ nay=
3:
mocnieyſzy. Potis ſum, Ieſtem mocny/ to yeſt
4:
mogę vczinić.
5:
Ne ferri potis eſt, Nie może być cier=
6:
piano.
7:
Potior, potioris, comparatiuus, Liepſzy/
8:
mocnieyſzy. Potior ſit qui prior ad dan=
9:
dum eſt, Ten lepſzym ma być który pierwſzy
10:
yeſt ku dániu. Ciues potiores ſunt quam
11:
peregrini, liepſzy ſą dáleko domowi niżli
12:
opci.
13:
Indicabit nulla ad legendum his eſſe
14:
potiora, Hnet rzecze że niemáſz lepſzych ku
15:
czitániu yáko ty.
16:
Potiſsimus, a, um, ſuperlatiuus, Nayprze=
17:
dnieyſzy/ naylepſzy/ a/ e. Potiſsima nobi=
18:
litas applicanda eſt ad ſtudia literarū,
19:
Zacnieyſza/ známienitſza ſliáchtá ma być ná
20:
nauki dawána.
21:
Quod eſt potiſsimum, Co yeſt naypier=
22:
wſzego/ nayzacnieyſzego.
23:
Potius, Lepiey. Potiſsimum, A zwłaſz=
24:
czá.
25:
Potiſsime idem aduerbia, Nihil mihi po=
26:
tius fuit, quam ut Maſiniſſam conue=
27:
nirem, Nioczem bárziey nie ſtał álbo nicem
28:
był przed ſię nie wźiął. Quorum æmula=
29:
ri exoptat negligentiam, potius quā
30:
iſtorum obſcuram diligentiam, Któ=
31:
rych ón dáleko woli niedbáłośći náſliádowáć
32:
niżli tych skritych á nieznákomych pilno=
33:
śći.
34:
Nieſcio quid expediam potiſsimum,
35:
Nie wiem czego ſie mam yąć naprzód.
36:
Potnia, Vrbs Bæociæ.
37:
Poto, potas, potaui, potatum, uel potus
38:
ſum, potum, potare, Piyę. Potare totos
39:
dies, Cáły dźień pić. Apud me potatu=
40:
rus eſt, V mnie ma pić/ bieſiadowáć.
41:
Potatum dare, Nápoić/ trunek dáć.
42:
Potor, potoris, potus ſum paſsiuum,
43:
Bywam pit.
44:
Potatus, a, um, participium, Pity. Vt po=
45:
tata aqua, Pita wodá
46:
Potito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
47:
nie pić/ lać w ſię bez przeſtanku/ bieſiad pá=
48:
trzáć.
49:
Apud hunc uicinum noſtrum potitat,
50:
V tego ſąſiádá náſzego vſtáwicznie przeleżi
51:
ná piwie.
52:
Qui potitare ſolitus eſt patera aurea,
53:
Który ſie zwykł nápiyáć złotą czáſzą.kolumna: b
| P ante O. | 316 |
1:
Potus, pota, potum participium actiue
2:
& paſsiue ſignificationis, Piyány. Acti=
3:
ue Cic. Domum bene potus ſero
4:
redieram, Póznom prziſzedł do domu/ do=
5:
brze podpiwſzy ſobie. Paſsiue. Ouid. Quo
6:
plus ſunt potæ plus ſitiuntur aquæ,
7:
Im więcey wody ſą pite/ to yeſt ym kto wię=
8:
cey wody piye/ tym więcey prágnie.
9:
Potus, huius potus nomen, Trunek/ picie/
10:
piwo.
11:
Serpentes exigui indigent potu, Má=
12:
ło picia potrzebuyą.
13:
Potio, potionis, idem quod potus, Lie=
14:
kárski trank/ ſyrup picie. Multo cibo &
15:
potione repleti, Obyedli y popili ſie.
16:
Potator, potatoris, Piyánicá.
17:
Potatio, potationis, Piyańſtwo.
18:
Potor, potoris, maſcul. idem quod Pota=
19:
tor.
20:
Potorius, a, um, Co ku pićiu należy. Vt uas
21:
potorium, Náczinie do pićia. Ampulla
22:
potoria idem, Kruſz/ czáſzá.
23:
Potiono, potionas, pen. product. potio=
24:
nare, Nápawam/ dáyę liekárski tru=
25:
nek.
26:
Potionare iumenta, Nápoić bydło.
27:
Potionor, aris, ari, paſsiuum apud Sue=
28:
tonium.
29:
Potabilis, le, Pity/ co może być pito.
30:
Potitius a potando cognominatus qui
31:
Herculi ſacra faciebat Romæ, Mieſz=32:
czánim Rzimski/ ofiárownik Hercules. &
33:
Poticia familia, Tego mieſzczániná pokole=
34:
nie.
35:
¶Compoſita, Adpoto, ſeu Appoto,
36:
Opiyam ſie/ wiele piyę/ przepiyam miár=
37:
kę.
38:
¶Appotus, a, um, Opity/ a/ e.
39:
¶Compoto, as, are, Nápiyám ſie s kim.
40:
Vnde Compotor, compotoris, uer=
41:
bale, Towárziſz w nápiyániu/ bieſiádny to=
42:
wárziſz.
43:
¶Compotrix uerbale, fem. Towárziſzká
44:
bieſiády.
45:
Compotatio, onis, Nápiyánie/ bieſiá=
46:
dá.
47:
¶Expoto ſeu potius Epoto, Wypiyam.
48:
¶Expotus ſeu Epotus, a, um, Wy=
49:
pity/ a/ e.
50:
Epotare medicamentum, Wypić liekár=
51:
ſtwo.
52:
Epotus equus, Nápoyony kóń.| GG 4 | ¶Perpoto |
strona: 316v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
¶Perpoto, Vſtáwicznie oiyę á piyę/ bieſiá=
2:
duyę. Totos dies perpotat. Cáły dzień
3:
przepiyá.
4:
¶Perpotatio, Vſtáwiczne picie/ bieſiádo=
5:
wánie.
6:
Perpotatione nimia ſtupidus factus,
7:
Zgłupiał od wielkiego pyańſtwá.P ante R.
8:
Præ præpoſitio ablatiuo caſui ſeruit, ſi=
9:
gnificat ante, Przed/ dla/ mimo/ od. Vt
10:
præ cunctis, Przed wſziſtkiemi álbo mimo
11:
wſziſtki yne.
12:
Præ metu, Dla boyáźni. Aliquando ab=
13:
ſolute ponitur, Terent. I præ ſequar,
14:
Idź ná przód ya poydę zá tobą. Aliquan=
15:
do comparationem inducit. Præ no=
16:
bis beatus uideris, Widźiſz ſie być ſzczeſli=
17:
wem przećiwko nam. Omnia ſibi poſt pu=
18:
tauit eſſe præ meo commodo, Wſziſt=
19:
kiego popuśćił dla mego pożitku. Præ mul=
20:
titudine, Od/ álbo/ dla wielkośći. Præ ira,
21:
Od gniewu.
22:
Præſeferre, Vdáwáć ſie zacz/ dáwáć znáć co o ſo=
23:
bie. Quint. Fiduciam igitur præ ſe fe=
24:
rat orator, Ma to okázowáć y dáwáć
25:
znáć ſprawcá rzeczi cziyey/ że ma wielkie
26:
dufánie w ſpráwiedliwośći rzeczy tey którey
27:
bróni.
28:
Præ ſe cæteros contemnit, Wſziſtki mimo
29:
ſie puſzcza/ gárdźi wſzemi.
30:
Præ in compoſitione nonnunquam au=
31:
getur, ut prædulce, Niewymownie słot=
32:
ko.
33:
Præcutus, Vide Acutus nei acuo.
34:
Præaltus, Vide Altus.
35:
Præbeo, præbe, præbui, præbitū, præ=
36:
bere, act. ſec. ex præ & habeo compo=
37:
ſitum abiectis, a & h, Dawam/ podawam
38:
wyrządzam/ też okázuyę. Seruum haud il=
39:
liberalem præbes te, Terent. Okázuyeſz
40:
ſie rządnym á ſtátecznym sługą. Aurem
41:
præbere, Przichylić vchá/ słucháć. Aures
42:
conuitijs præbere, Skromnie cierpieć zło=
43:
rzeczenie.
44:
Cauſam præbere, Dáć prziczinę. Cerui=
45:
ces præbere, Wycziągnąć byę ku ſcię=
46:
ciu.
47:
Præbere indignationem, Dáć prziczinię
48:
gniewu.
49:
Iuſiurandum alteri præbere, Zdáć ko=
50:
mu prziſięgę.
51:
Iuſta præbere feneſtra dicit, Swiatłośćkolumna: b
| P ante R. |
1:
dáwáć. Suo ſumptu operam Reipub.
2:
præbere, O ſwim koſztunku Rzeczipoſpo=
3:
litey służyć. Vt modeſte orationem
4:
præbuit, Yáko skromnie á vkłádnie mó=
5:
wił.
6:
Os præbere, Wydáć komu/ dopuśćić ſie w
7:
gębę bić. Os præbere ad contumeliam,
8:
Láyánia słucháć. Os præbere ad male au=
9:
diendum, Dopuśćić ſobie w oczy zło=
10:
rzeczyć.
11:
Strenuum ſe hominem præbuit, Męż=
12:
nie ſobie poczinał. Se æquum præbere,
13:
Dáć ſie łatwim vznáć. Se docilem præ=
14:
bere, Pilnym nauki być/ dofcipnie rzecz poy=
15:
mowáć.
16:
Se duriorem alicui præbere, Surowie
17:
ſie komu ſtáwić.
18:
Se facilem præbere in hominibus au=
19:
diendis admittendiſ, Rad słucháć y
20:
dopuſzczáć do ſiebie ludzie. Se uitrum præ=
21:
bere in re aliqua, Mężnie ſobie poczináć.
22:
Se credulum præbere, Latwie wierzić. Se
23:
iudicem acrem præbere, Surowym ſie
24:
ſędzuą ſtáwić.
25:
Superbum ſe præbuit in fortuna quā
26:
putauit noſtram fore, Wyſoko ſtąpał w
27:
fortunie mniemáyąc áby yego do końcá
28:
była/ to yeſt/ mniemáyąc áby ſie niemiáłá
29:
odmienić.
30:
Præbitus, a, um, participium, Dány/ podá=
31:
ny/ a/ e.
32:
Præbenda, præbendorum, Conducere
33:
præbenda magiſtratibus, Náyąć tę
34:
pracę ná ſię wziąć/ wſziſtkimi potrzebámi
35:
opátrzić.
36:
Præbitor, præbitoris uerbale, Rozdáwácz
37:
Obroczny/ álbo ten któri opátrzuye potrze=
38:
bámi. Græce παραχος.
39:
Præbia, orum, ueteres remedia dixerunt
40:
Feſtus.
41:
Præbitere pro perire dixit Plaut, & pro
42:
præterire Obſoletum.
43:
Præcaluus, Ná przedniey ſtronie łyſy. Vide
44:
Caluus.
45:
Præcantrix, cis, fem. Prziſpiewaczká. Apud
46:
Varronem.
47:
Præcarus, a, um, Bárzo drogi. Apud Te=
48:
rentium, ubi alij legunt Percara eſt.| Præcaue, | Vide | Caueo. |
| Præcedo, | Cedo. | |
| Præceler, | Celer. | |
| Præcello, | Cello. |
49:
Præceps, præcipitis, om. a præ & capio
50:
compoſitum, Nagły/ prętki/ pochodźiſti ál=
51:
bo ſtoczyſty. Præceps ingenio in iram,
52:
Prętki z przirodzenia ku gniewu.| Præceps |
strona: 317
kolumna: a
| P ante. R. |
1:
Præceps uia, Nagło pochodźiſta drógá.
2:
Præceps homo, Prętki człowiek. Præci=
3:
pitem dare, Zepchnąć/ zrzućić ná dół. Quo
4:
iure qua iniuria præcipitem me in
5:
piſtrinum dabit, Ládá kłuczkę ná mię zá=
6:
łożiwſzy przętko mie do młynice álbo do żarn/
7:
álbo do piekárniey wtrąci. Præcipitē abi=
8:
re, zemknąć ſie/ ſtoczić ſie. Et Metaphor.
9:
znędzieć/ zubożeć.
10:
Decliuis & præceps locus, Pochodźiſte
11:
y przikroſtocziſte mieyſce. Præcipitem in
12:
terram dare, O ziemię vderzić. Agunt
13:
eum præcipitem pœnæ ciuitum Ro=
14:
manorū quos ſecuri percuſsit, Dopie=
15:
káyąmu treſcą á trapią go/ etć. Præcipitem
16:
ferii, Mkąć ſie lieciec ná dół. Præcipitem
17:
amentia ferri, Y ták y owák ſie wić á mio=
18:
táć od ſzalonośći.
19:
Præceps in occaſum ſol, Nád ſámym zá=
20:
chodem/ tylko nie záydzie. Bis patet in præ=
21:
ceps tantum, Dwá kroć przikrſze miei=
22:
ſce yeſt.
23:
Præcipito, as, are, act. prim, Zpycham/ ztrą=
24:
cam/ ſpuſzczam/ ſpádam/ kwapię. Præcipi=
25:
tare ſeſe de turri, Skoczić z wieże. Præci=
26:
pitare ſe in flumen, Skoczić w rzékę.
27:
Præcipitare fruticem, palmitem, flagel
28:
lum & huiuſmodi, Ná zad krziwić. Au=
29:
rium dolores interdum ad demen=
30:
tiam mortem præcipitant, Bolenie
31:
vſzne pod czás ku ſzáleniu y ku ſmierći przi=
32:
práwia.
33:
Præcipitari in inſidias, W łápicę wpáść
34:
Præcipitare moras, Bárzo kwápić. Præ=
35:
cipitant curæ, Yedná praca drugą wy=
36:
ćiska/ to yeſt pracóm końcá nigdy niemaſz.
37:
Hyems iam præcipitauerat, Zimá iuż
38:
ná ſchodzie była/ yuż ſie wioſná przibliżá=
39:
łá.
40:
Nilus præcipitat ex altiſsimis monti=
41:
bus, Spada, ciecie z wyſokich gór.
42:
Præcipitans, præcipitantis, participium,
43:
ſiue nomen ex participio, Spádáyąci
44:
kwápiąci. Præcipitans ætas, Prętko lecące
45:
látá/ yákoby zawód ku ſtárości ydące. Præ=
46:
cipitāte Republica, Yáko poczętá Rzecz
47:
poſpolita ginąć/ táyeć.
48:
Præcipitanter aduerbium, Kwápliwie/ pręt
49:
ko/ nieobácznie. Quidquid agit præcipi=
50:
tanter agit, Cokolwiek czini wſziſtko płocho
51:
yákoby wiátr czini.
52:
Præcipium, præcipij, Stoczyſte ſchodźiſte
53:
przikre mieyſce.
54:
Præcipitatio, onis, Kwápienie.
55:
Præcipitantia, æ, Płochość/ kwápliwość by
56:
wiátr.kolumna: b
| P ante R. | 317 |
1:
Pæcerpo, Vide Capio.
2:
Præceptum, Vide Capio.
3:
Præcertatio, onis, Vide Certo.
4:
Præciæ uuæ apud Virgil. Przedczáſne/ rá=
5:
ne/ etć.
6:
Præcido, præcidaneus, Vide Cædo.| Præcingo, | Vide | Cingo. |
| præcino, | Cano. | |
| præcipitium, | Præceps. | |
| Præcipio, præceptum, | Capio. | |
| præcipuus, | Capio. | |
| præciſus, | Cædo. |
7:
Præclamitatores dicebātur, Qui Flami=
8:
nem Dialem prȩcedebāt, clamitantes
9:
ut homines ab operibus abſtinerent,
10:
quia ei opus facientem uidere irreli=
11:
gioſum exiſtimabatur Sipont.
12:
Præclarus, præclare, &c. Vide Clarus.
13:
Præclauium, pars ueſtis erat, quæ ante
14:
clauum texebatur, Nonius.
15:
Præcludo, Vide Claudo.
16:
Præco, præconis, maſ. tert. Woźny/ wywołá
17:
wácz vſtaw królewskich. Citat præco ma=
18:
xima uoce legatos Æmonenſes, Woź=
19:
ny poziwa. Per præconem uendere ali=
20:
quid, Dáć co wiwołáć ná przedánie. Præ=
21:
co uirtutum alicuius, Wysłáwiácz cziych
22:
cnót.
23:
Præconium, præconij, Wywołánie/ też chwa
24:
łá. Præconium facere, Woźnym być/ wy=
25:
wołáwáć co. Acerbum præconium, Sro=
26:
gie wywołánie. Mandare uerſibus æter=
27:
num laudum ſuarum præconium, Po=
28:
piſáć wierſzámi cziyę chwałę. Homeri præ=
29:
conio Achillis haſta nobilitata, Włocz=
30:
nia Achilleſowa/ to yeſt męſtwo yeſt vślách=
31:
cione Homeruſowemi wierſzámi.
32:
Præconius, a, um, adiectiuum, Calepin.
33:
ſine authore.
34:
Præcognoſco, præcognitus, Vide Cogno=
35:
ſco.| Præcogito, | Vide | Cogito. |
| præcolo, | Colo. | |
| præcoquo, | Coquo. | |
| præcordia, | Cor. | |
| præcox, | Coquo. | |
| præcraſſus, | Craſſus. | |
| præcurro, | Curro. |
36:
Præda, æ, fem. pri. Lup/ korziść. Prædam
37:
facere, Zbiyáć/ wydzieráć/ wyłupić. Spe
38:
præde adduci, Nádzieyą łupu być przi=
39:
wiedzión.
40:
Prædaceus, a, um, Wydátki. Vt pecunia
41:
prædacea, Wydárte pieniądze/ álbo zá zá=
42:
przedány łup á korziść zgromádzone.| Prædatiuus |
strona: 317v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Prædatiuus, a, um, Calep. ex Gellio men
2:
doſe, pro prædatiuo.
3:
Prædatitius, a, um, Co z łupu yeſt.
4:
Prædor, prædaris, prædari, Deponens
5:
prim. Drapieſtwem ſie obchodzę/ zbiyam.
6:
Spes rapiendi at prædandi cœcat
7:
animos eorum, Nádzieyá drapieſtwá/ zá=
8:
ſliepia vmysł ich.
9:
Prædo, prædas, are, Barbare legitur in
10:
Biblijs pro prædari.
11:
Prædator, prædatoris, maſc. tert. Et præ=
12:
do, prædonis, Zboycá/ Ráitar.
13:
Prædatorius, a, um, Ráytárski zbóycow=
14:
ski. Prædatoria nauis, Zboycowska
15:
łódź.
16:
Prædabundus, a, um. Drapieżny. Prȩdonu
17:
lus diminutiuum a prædo, a Catone
18:
uſurpatum.
19:
¶Deprædor, idem quod ſimplex
20:
prædor, Wyłupiam/ zbiyam.
21:
Prædenſus, a, um, Bárzo gęſti. Vide Den=
22:
ſus.
23:
Prædeſtino, prædeſtinatio, Vide Deſti=
24:
no.
25:
Prædico, prædicatio, prædicamentum,
26:
Vide Dico, as, are.| Prædamno, | Vide | Damno. |
| Prædes, | Præs. | |
| Prædico, is, ere, | Dico, is, ere. | |
| Prædiſco, | Diſco. | |
| Prædiuino, | Diuino. |
27:
Præditus, a, um, pen. cor. id eſt, habens,
28:
Máyąci/ obdárzony. Et eſt participium
29:
ſine uerbo, Præditus amentia, Szalony.
30:
Quid faceret illa ætate præditus, Yá=
31:
ko tego obrónić mógł będąci w tych leciech.
32:
Præditus audatia, Smiáły. Præditus au
33:
toritate, Poważny/ wzięti. Doctrina mul=
34:
ta & rara præditus, Niepoſpolicie vczony
35:
Præditus ampliſsimo ſacerdotio. Ob=
36:
dárzony známienitim/ kápłáńſtwem/ dochodem
37:
duchownym.
38:
Prædiues, prædiuitis, om. Bárzo bogáti. Vi
39:
de Diues.
40:
Prædium, huius prædij, neut ſec. Folwárk
41:
leżące ymienie/ rola budowánie. Fere idem
42:
quod Fundus.
43:
Prædiolum, li, dimi. Folwarczek/ ymieniczko
44:
Prædiatus, a, um, Bogati w ymienie leżące.
45:
Prædiatorius, a, um, Folwarkowy. Præ=
46:
diatorium ius, Prawo ná folwark/ álbo
47:
ná ynſze leżące ymienie.
48:
Prædiator, prædiatoris qui peritus eſt
49:
iuris ad prædia pertinens, Podkomo=
50:
rzym może być zwan/ który gránic y kopców
51:
obyczáye y záchowánie y práwá wie.kolumna: b
| P ante. R. |
1:
Præficio, præfectura, Vide Facio.| prædo, | Vide | Præda. |
| præduco, | Duco. | |
| præduro, | Duro. | |
| præeo. | Eo. | |
| præfacio, | Faris. | |
| præfaris, | Faris. | |
| præfectus, | Facio. | |
| præfero, | Fero. | |
| præferox. | Ferox. | |
| præferratus, | Ferrum. | |
| præferuidus, | Ferueo. | |
| præfeſtino, | Feſtino. | |
| præfica, | Facio. | |
| præfido, | Fido. | |
| præfigo, | Figo. | |
| præfinio, | Finio. | |
| præfloreo, | Floreo. | |
| præfloro, | Floro. | |
| præfluo, | Fluo. | |
| præfodio, | Fodio. | |
| præfœcundus, | Fœcundus. | |
| præformido, | Formido. | |
| præformo, | Formo. | |
| præfrigidus, | Frigidus. | |
| præfulcio, | Fulcio. | |
| præfulgeo. | Fulgeo. |
2:
Præfor non dicimus, Vide Faris, fari.
3:
Prædulcis, ce, Barzo słodki.
4:
Præfacile, Bárzo latwi.
5:
Præfringo, præfractus, Vide Frango.
6:
Præfoco, as, are, Zaduśić/ zátłumić. Præfo=
7:
catio, Záduſzenie/ zátłumienie.
8:
Præfurnium, Czeluść. Vide Furnus.| Prægermino, | Vide | Germino. |
| prægeſtio, | Geſtio. | |
| Prægigno, | Gigno. | |
| Præguſto, | Guſto. |
9:
Prægnatio, prægnationis, Noſzenie/ cho=
10:
dzenie dziecmi.
11:
Prægrandis, de, Bárzo wielki.
12:
Prægrauis, prægrauo, Vide Grauo.
13:
Prægredior, prægreſsio, Vide Gradior.
14:
Prægelidus, a, um, Bárzo źymny.
15:
Prægnans, prægnantis, fem. tert. Czieſzka/
16:
dziećmi chodząca.
17:
Præhendo, præhendis, præhendi, præ=
18:
henſum, præhendere, uel per abiectio=
19:
hem h.
20:
Præhendo, is, Lápam/ chwytam/ ymam. Præ=
21:
hendere tribus digitis, Trzemá pálcomá
22:
yąć. Prændere dextram, Zá práwą rękę
23:
wziąć. Præhenſus manifeſto furto, Ná
24:
yáwnym złodzieyſtwie yeſt záſtany/ álbo poy=
25:
mány. Præhenſus furti manifeſti, idem.| Præhenſo |
strona: 318
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Præhenſo, as, are, ſiue Prænſo, as, are, per
2:
ſyncopē frequentatiuū, Vſtáwicznie chwy
3:
tam/ nápominam/ chwytam/ zábiegam/ á mam
4:
ſie ku czemu. Proprie petitorum Magi=
5:
ſtratus. Ad conſilium prænſandum
6:
tempus eſſe, Ku chwytániu dobrey rá=
7:
di.
8:
Prænſatio, onis, fem. tert. uerbale, Chwy=
9:
tánie zábiegánie tich którzi ſie o yáką do=
10:
ſtoyność ſtáráyą.
11:
¶Compoſita, Appræhendo, Vymuyę/
12:
vchwytam. Metaphor. Rozumiem/ oſięgam
13:
rozumem. Appræhendere manu aliquid
14:
Vchwyćić ſie czego ręką. Morſu appræ=
15:
hendere, W zęby vchwyćić. Appræhen=
16:
dere & extorquere contraria, Vchwy=
17:
ćić/ wyrwáć/ wychwyćić. Regionem ali=
18:
quam appræhendere, Doſtáć/ w ſwą moc
19:
podbić.
20:
Palmam appræhendere, Zwycięſtwo oſię=
21:
gnąć. Quantum appræhenderint tres di
22:
giti, Yle mogą trzi pálcę vyąć.
23:
¶Appræhenſio, Vyęcie.
24:
¶Compræhendo, is, compræhendi,
25:
Ymuyę poymam/ pochwytam. Hoſtem cō=
26:
præhendere, Nieprziyacielá poymáć. Ali=
27:
quem in fuga compræhendere, W vcie=
28:
kániu kogo poymáć. Compræhendere nu=
29:
mero aliquid, Lidżbą oſiegnąć Compræ=
30:
hendere uerbis, Słowy oſięgnąć. Breui
31:
compræhendere, Krótkiemi słowy oſię=
32:
gnąć.
33:
Compræhendere memoria, Pámięcią
34:
oſięgnąć/ w pámięć wziąć. Compræhende=
35:
re ſignis aliquem, Z pewnych znáków ko=
36:
go poznáć. Animo compræhendere, Ro=
37:
zumem oſięgnąc/ Rozumieć/ baczić. Scientia
38:
compræhendere, Bárzo dobrze wyrozu=
39:
mieć którą rzecz. Compræhendere aliquē
40:
humanitate, Ludzkość/ skłonnośc komu oká
41:
záć.
42:
Multos amicitia compræhendere, V
43:
wiele ludźi záchowánie mieć.
44:
¶Compræhenſus, a, um, participium
45:
Oſięgniony/ poymány/ vłápiony/ poſięgniony
46:
Compræhenſam in animo habere ſen
47:
tentiā, Ná vmysł wziętą mieć/ etć. Breuiter
48:
compræhenſis grauiſsimis ſententijs,
49:
Oſięgnąwſzy/ krótkiemi słowy. Compræ=
50:
henſum ſubſtantiuum, ut compræ=
51:
henſi nihil habere, Nic nie wiedzieć zá
52:
pewne.
53:
¶Compræhenſe aduerbium, Ná krót=
54:
ce, krótko. Vt compræhenſe loqui cui
55:
opponitur late, Krótko mówić. Compræ
56:
henſe ſcribit, Sćiśle piſze. Compræhen=
57:
ſibilis, le, Co móże być łatwie oſięgnionokolumna: b
| P ante R. | 318 |
1:
obyęto. Compræhēſibilis ſcriptura, Czi=
2:
ſte piſmo/ którego ſie wiele ſtánowi ná yedney
3:
kárcie.
4:
¶Compræhenſio, onis, fem. tert. Poy=
5:
mánie/ pośćignienie/ záſtánie ná yákim złiḿ
6:
vczinku/ też wyrozumnienie/ dobaczenie.
7:
¶Depræhendo, Záſtáwam/ doſwiádczam/
8:
náyduyę/ poymuyę. Depræhendi pro mœ
9:
cho, Być poyman miáſto cudzołóżniká. O=
10:
culis facinora depræhendere, Wypá=
11:
trzić. Depræhēdi cum aliqua muliere,
12:
Być záſtan s yaką niewiáſtą. Depræhēde=
13:
re tabellarios & literas intercipere,
14:
Poymáć curſori álbo posły y liſti przechwy=
15:
ćić.
16:
¶Depræhenſus, a, um, Záſtány/ nádeſzły
17:
też doſwiádczony/ náleziony/ poymány ná yá=
18:
kim vczinku.
19:
Teſtis depræhenſus, Swiádek náleziony
20:
w nieprawdźiwim świádectwie/ błądząc
21:
rzeczą.
22:
¶Depræhenſio, onis, fem. ter. Depræ=
23:
henſio, Záſtánie/ poznánie/ doſwiadczenie.
24:
Ipſe ſcilicet depræhendendi actus.
25:
¶Repræhendo, is, ere, Powſciągam/ zá=
26:
ſtánowiam/ też karzę/ łáyę/ háńbię. Curſum
27:
alicuius repræhendere, Bieg czey záſtá=
28:
nowić álbo pogonić/ vciec kogo. Manu re=
29:
præhendere, Ręką powſciągnąć. Fugiti=
30:
uum repræhendere, Zbiegá pośćignąć/
31:
dogonić. Repræhendi malo quā uerbe=
32:
rari, Wolę być słowy skaran niżli bit.
33:
¶Repræhenſio, Karánie/ gáńbá/ łáyánie.
34:
¶Repræhenſor, repræhenſoris, aliud
35:
uerbale, Ten który komu łáye/ gáni/ ká=
36:
rze kogo.
37:
¶Repræhenſibilis, le, Godny karánia. In
38:
Biblijs tantum.
39:
¶Reprȩhenſus, a, um, Złáyány/ zeſromo=
40:
cony/ skarány/ też záſtánowiony.
41:
¶Irrepræhenſus, a, um, Nieskarány/ a/ e.
42:
¶Irrepræhenſibilis, le, in Biblijs.
43:
Præiaceo, Vide Iaceo.
44:
Præiudico, præiudicium, Vide Iudico, uel
45:
Iudex.
46:
Præiuro, præiuratio, Vide Iuro.
47:
Prælabor, prælaberis, Vide Labor, laberis.
48:
Prælego, Prælectio, Vide Lego.
49:
Prælicenter, Vide Liceo uel Licet.
50:
Præligo, præliganeum, Vide Ligo.
51:
Prælium, prælij, neu. ſe. Bitwá/ poraſzká/ po
52:
tykánie. Multi deſiderati ſunt ex eo præ
53:
lio, Wiele ich zoſtáło w tey bitwie. Præliū
54:
cōmittere, Bitwę zwieść. Non uult facere co
55:
piam pugnandi, Nie chce bitwy zwieść.| Prætior |
strona: 318v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Prætior, prætiaris, ari, Walczę bitwe zwo=
2:
dzę/ potikam ſie. Extremi cum equitibus
3:
præliabantur, Oſtáteczni ſie s yeznemi po=
4:
tikáli.
5:
Præliaris, re, Co ku bitwie należy. Præliares
6:
pugnæ, Woyenne potikánie.
7:
Prælongus, a, um, Bárzo długi. Vide Lon=
8:
gus.
9:
Prælongo, as, are, Długo czinię/ przewła=
10:
czam.
11:
Præluceo, prælucidus, Vide Luceo.
12:
Præludo, præludium, Vide Ludo.
13:
Prælum, præli, neut. ſec. Drzewo które prá=
14:
ſę przyćiska.
15:
Præla etiam dicuntur, Wſzelákie práſy. Præ
16:
lum Typographycum, Práſá do dru=
17:
kowánia xiąg.
18:
Prælumbo, as, are, Lumbos præfringe=
19:
re, Ná lędźwiách ochroniony. Obſoletum.
20:
Præmercor, aris, ari, Kupić niektórą rzecz
21:
przed kim/ vprzedźić go do kupienia.
22:
Præmeſſum, præmeſsi, ſacrificij genus de
23:
piſis quas primum meſsuiſſent, Fe=
24:
ſtus quidam legunt præmeſsium.
25:
Præmium, præmij, neut. ſec. Zapłátá/ vpo=
26:
minek/ dar/ żółd. Quod ludis præponi=
27:
tur.
28:
Præmium pro pecunia poſuit Næuius.
29:
Præmior præmiaris, ari, Doſtawam/ álbo
30:
zásługuyę vpominki.
31:
Præmiator, qui præmia ſoluit, Næuius
32:
uſus eſt pro prædone, Nonius.
33:
Præmioſus, a, um, pro pecunioſo, Ob=
34:
ſoletum.
35:
Præmodum pro ſupra modum, Obſo=
36:
letum.| Præluceo, prælucidus, | Vide | Luceo. |
| Præloquor, | Loquor. | |
| præmando, | Mando. | |
| præmaturus, | Maturus. | |
| præmeditor, | Meditor. | |
| præmigro, | Migro. | |
| præmitto, | Mitto. | |
| præmoderor, | Moderor. | |
| præmoleſtia, æ | Moleſtia. | |
| præmolior, | Molior. | |
| præmollis, | Mollis. | |
| præmoneo, | Moneo. | |
| præmonſtro, | Monstro. | |
| præmordeo, | Mordeo. | |
| præmorior, | Morior. | |
| præmunio, | Munio. | |
| prænarro, | Narro. | |
| prænato, | Nato. | |
| prænauigo, | Nauigo | |
| præniteo, | Niteo | |
| prænomen, | Nomen. |
kolumna: b
| P ante R. |
1:
Præneſte, ge. neut. & hæc præneſtus urbs
2:
Lacij non procul a Roma.
3:
Præneſtinus, a, um, Yeden ztamtąd. Nux
4:
præneſtina, Laśkowy orzech.
5:
Prænimis aduerbium, Bárzo názbyt.
6:
Prænoſco, Vide Noſco.
7:
Præparo, præparatio, Vide Paro.
8:
Præpes, præpetis, om. Prętki/ ochotny vprze
9:
dzáyąci. Præpetere ſignificat (autore Fe=
10:
ſto) præire, Vprzedźić.
11:
Præpetes aues, dicebantur ab auguribus
12:
quæ oportune aduolabant abuſiue
13:
pro omnibus auibus accipiūtur, Miá=
14:
ſto wſzelákich ptaków.
15:
Præpeſinthus Inſula una ex Cycladibus
16:
CC.
17:
Præputium, præputij, Skóra która męski
18:
członek nákriwa. Metonymicω̃s Gētiles
19:
Pogáńſtwo. Reſpectu Iudæorum.| Prænuncio, | Vide | Nuncio. |
| præoccido, | Occido. | |
| præoccupo, | Occupo. | |
| præordino, | Ordino. | |
| præpando, | Pando. | |
| præparcus, | Parcus. | |
| præpedio, | Pes. | |
| præpedno, | Pendo. | |
| præpetere, | Præpes. | |
| præpilatus, | Pila. | |
| præpinguis, | Pinguis. | |
| præpolleo, | Polleo. | |
| præpondero, | Pondero uel pondus. | |
| præpono, | Pono. | |
| præpoſterus, | Post. | |
| præpotens, | Potens. | |
| præproperus | Properus. | |
| præradio, | Radius. | |
| prærado, | Rado. | |
| præraucidus, | Raucor. | |
| præripio, | Rapio. | |
| prærodo, | Rodo. | |
| præruptus, | Rumpo. |
20:
Prærogo, prærogatiuus Vide Rogo.
21:
Præs, prædis, maſc. Sponſor, Rękoymia/
22:
przirzecznik zá kogo. A præſtando, quia
23:
tam debet præſtare populo quod
24:
promiſit, quam is qui pro eo præs fa=
25:
ctus eſt, Aſcinus, unde interpres, uide
26:
ſupra.
27:
Prædes, ſatisdatores locupletes, pro re
28:
de qua lis eſt apud Iudicem, ne qui
29:
tenet diffidens cauſæ poſſeſsionem
30:
deteriorem faciat, alias ſequeſtatores
31:
Rękoymie którzy do roſpráwienia ſpráwy| niektórey |
strona: 319
kolumna: a
| P ante R. |
1:
niektórey zápiſuyą ſie ná ſwym ymieniu/ zá
2:
tego którego ſie rzecz ná ſądzie toczy| Præſagio, | Vide | Sagax. |
| Præſanatus, præſanaſco | Sanus. | |
| Præſcateo, | Scateo. | |
| Præſcindo, | Scindo. | |
| Præſcio, | Scio. | |
| Præſcribo, | Scribo. | |
| Præſeco, præſegmen, | Seco. | |
| præſens, | Sum. | |
| Præſentio, | Sentio. | |
| Præſento, | Sum. | |
| Præſepio, | Sepes. | |
| Præſero, | Seruo. | |
| Præſeruio, | Seruio. | |
| Præſeruo, | Sero. | |
| Præſignifico, | Signum |
3:
Præſepe, præſepis, neut. & præſepes præ=
4:
ſepis, fem. idem quod ſtabulum, Stáy=
5:
nia.
6:
Præſepe etima, Kurewski dóm/ gdźie poſpoli=
7:
cie máłpy mieſzkáyą. Præſepium, præſe=
8:
pij, Złób. In ſtabulo ſunt ampla præ=
9:
ſæpia, Columel. W ſtáyni ſą wielkie złoby
10:
Præſertim aduerbium, A zwłaſzczá. Præ=
11:
ſertim cum ſe ſeruum fateatur tuum.
12:
A zwłaſzczá gdy ſie zna być sługą twoym.
13:
Præſertim ut nunc ſunt mores, A zwłaſz
14:
czá yáko teraz obyczáye nioſą.
15:
Præſes, præſideo, præſidium, Vide Sedeo.
16:
Præſideo, as, are, dicimus, cum matu=
17:
rius hyberna tempeſtas mouetur, Fe=
18:
ſtus, unde præſideratio.
19:
Præſignis, e, Známienity/ niepoſpolity.
20:
Præſignifico, Vide Signum.
21:
Præſilio, Vide Salio.
22:
Præſtantia, præſtabilis, Vide Sto.
23:
Præſter, præſteris, maſc. ter. Nieyáki rodzay
24:
yádowitych wężów/ też pochwiściel/ mroźny
25:
wiátr. Ventus turbo.
26:
Præſtes, præſtitis, maſc. idem quod Præ=
27:
ſes Antiſtes, Przedłożony.
28:
Præſtega, æ, Mieſce dáchem nákrite/ gdzie ſie
29:
dla nieyákich rozmów ſchádzáyą.
30:
Præſterno, Vide Sterno.
31:
Præſtigiator, præſtigiatoris, maſ. Kuklars
32:
czárownik/ czárnoxiężnik/ który oczy ludzkie
33:
vmie zmamić.
34:
Præſtigiatrix, tricis, fem. Kuglarká.
35:
Præſtigiæ, arum, Zmamienie/ omamienie álbo
36:
vczárowánie wzroku/ yáko kuglarze y czar=
37:
noxiężnici czinią. Metaph. Zdrádi/ oſzukánie
38:
podeście.
39:
Præſtigiæ, inſidiæ, captiones, Præſtigiæ
40:
uerborum accipiuntur pro eodem.
41:
Præſtigium neut. in ſingulari idem.kolumna: b
| P ante R. | 319 |
1:
Præſtino, præſtinas, are, Præparo, præor
2:
dino, Gotuyę/ nákupuyę.
3:
Præſtituo, Vide Statuo.
4:
Præſto, præſtans, præſtantia, Vide Sto.
5:
Præſto aduerbium, ut nonnulli uolunt,
6:
alij nomen indeclinabile, om. eſſe di=
7:
cunt, ſidnificat præſens, Obliczny. Ver=
8:
bo ſum, es, eſt, iungitur, Præſto ſum,
9:
Owo ya yeſtem tu obliczny. Dixeram me
10:
domi præſto fore, Obiecałem był domá
11:
być/ nigdziey z domu niewychodźić. Ibi mihi
12:
præſto fuit L. Lucillius cum literis,
13:
tam ſie ſe mną podkał L. L. álbo tam mi ſie vka
14:
zał. Præſto eſt, Owo yeſt/ yeſt ſam. Præſto
15:
adeſt poëtice, pro præſto eſt. Præſto
16:
eſſe alicui, Przi kim ſtáć á pomágáć mu.
17:
Multis hominibus præſto fuit, Wiele
18:
ludzióm pomagał. Hirundines æſtiuo
19:
tempore præſto ſunt, hyeme pulſæ re=
20:
deunt.
21:
Præſtolor, præſtolaris, præſtolatus ſum
22:
præſtolari, pen. cor. Czekam/ oczekawam
23:
kogo. Accuſatiuo iungitur, Cicero ta=
24:
men datiuo iunxit, Qui tibi ad forum
25:
Aurelium præſtolarentur armati.
26:
Præſtrigo, Vide Stringo.
27:
Præſtruo, Vide Struo.
28:
Præſul, præſulis, maſc. tert. Prełat/ Biskup
29:
miedzi duchowieńſtwem á kápłány/ Márte=
30:
ſowi które Sálios zwano/ przedtanecznicy
31:
Rey wodzący.
32:
Præſulatus, us, Stan á doſtoyność tego pre=
33:
łactwá/ biskupſtwo.
34:
Præſulto, præſyltor, oris, Vide Salio.
35:
Præſum, præſens, Vide Sum.| Præſultus, | Vide | Sal. |
| Præſumo, | Sumo. | |
| Præſuo, | Suo. | |
| Prætendo, | Tendo. | |
| Prætener, | Tener. | |
| Prætento, | Tento. | |
| Prætenuis, | Tenuis. |
36:
Præter præpoſitio accuſatiuo ſemper
37:
iungitur, Króm/ nád/ mimo. Nihil mihi
38:
reliquit præter paululum pecuniæ,
39:
Nic mi nie zoſtawił króm trochę pieniędzy.
40:
Præter omnem morem, Nád wſzeláki
41:
obyczay. Tres minas pro iſtis dedi præ=
42:
ter uecturam, Krómfurlonu. Præter ſpem
43:
Nád nádzieyę. Vnum præter cæteros
44:
mirabatur, Iednemu ſie naybárziey mimo
45:
wſziſtki ynſze dzywował. Præter æquum
46:
Przećiwko ſpráwiedliwośći álbo nád ſpráwie=
47:
dliwość. Præter ripam, Przi brzegu. Præ=
48:
ter æquum & bonum, Nád wſzelákie
49:
práwo y ſpráwiedliwość. Præter modum,| HH | Nád |
strona: 319v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Nád miárę. Mihi uidere præter ætatem
2:
tuam facere, Widźiſz mi ſie nád látá twoye
3:
czinić.
4:
Præter hæc, Nád to. Præter oculos,
5:
Przed oczymá. Omnis incommodi pa=
6:
tientes præter calorem, Wſziſtko wy=
7:
trwáć mogę króm gorącośći. Præter opi=
8:
nionem omnium factum eſt, Stáło ſie
9:
nád mniemánie wſzech ludźi. Nullas ad=
10:
huc acceperá literas, præter quæ binæ
11:
mihi in Tribulano redditæ ſunt, Wy=
12:
yawſzy tych które etc.
13:
Præterbito, as, are, apud Plautum pro
14:
frequenter præterire, Obſoletum.
15:
Præterduco, Vide Duco.
16:
Præterea aduerbium, Nád to/ dáley ktemu
17:
Tibi licet præterea nemini, Tobieć wol=
18:
no á nikomu ynemu.
19:
Præterea autem aiunt te proficiſci Cy
20:
prum, Nád to powiedáyą że chceſz yecháć
21:
do Cypru.
22:
Præterquam unica dictio eſt quæ requi=
23:
quirit ſemper præcedentem caſum,
24:
quia idem uerbum ſubintelligitur,
25:
Króm/ tylko/ wyyąwſzy. Nemo id dixit
26:
præterquam Cicero, Nikt o tym nie pi=
27:
ſał króm álbo wyyąwſzy ſam Cicero. Coa=
28:
leſcere in populi unius corpus nulla
29:
re præterquam legibus poterat, Tyl=
30:
ko ſámemi práwy/ etć.
31:
Præterquam quod nonnulli unam di=
32:
ctionem eſſe exiſtimant, ſignificat niſi
33:
quod, Yedno/ iż/ álbo tylko króm. Ego
34:
me in Cumano, præterquam quod
35:
ſine te ſatis commode oblectabar, Iam
36:
ſie nie owſzeki (tylko yż króm ciebie) zlie w
37:
Cumánie miał.| Prætereo, præteritus, | Vide | Eo. |
| Præterequito, | Equito. | |
| præterferor, | Fero. | |
| præterfluo, | Fluo. | |
| prætergradior, | Gradior. | |
| præterlabor, | Labor. | |
| prætermitto, | Mitto. | |
| prætermonſtro, | Monſtro. | |
| præternauigo, | Nauigo. | |
| præteruerto, | Verto. | |
| præteruolo, | Volo. | |
| prætermeo, | Meo, uel Meatus. |
38:
Præterpropter Ennius, Præterpropter
39:
uitam uiuitur, Nie żywiemy ni dla cze=
40:
go ynego yedno dla żywotá. Obſole=
41:
tum.kolumna: b
| P ante R. |
1:
Præterquam & præterquam quod, Vi=
2:
de Præterea.
3:
Præterueho, præteruectio, Vide Veho.
4:
prætexo, prætexta, Vide Texo.
5:
Præcimitatores, Mendoſum eſt apud Fe=
6:
ſtum, pro præclamitatores.
7:
Prætimeo, Vide Timeo.
8:
Prætor, prætoris, maſc. ter. Wóyt/ Szołtis.
9:
Sed proprie, Wſzeláki vrzędnik máyący
10:
w ſwym poruczeniu żołnierski lud polny Het
11:
man/ álbo też ſiędząci ná ſądziech. Nam
12:
prætoris proprium fuit ius dicere.
13:
Prætura, præturæ, Wóytowſtwo/ to yeſt do=
14:
ſtoyność á vrząd woytowski.
15:
Prætorium, prætorij, neu. ſec. Ratuſz/ wóy=
16:
towski/ álbo ſądowny dóm.
17:
Prætorium item Hetmáński namiot ná polu
18:
w obozie/ też koſztowne á známienite bu=
19:
dowánie przed miáſtem/ yáko by folwark/ któ=
20:
re Rzimiánie wielmi koſztownie zwykli wy=
21:
ſtáwiać.
22:
Prætoriolum diminutiuum, Ratuſzek.
23:
Prætorius, a, um, Wóytowski/ Hetmáński
24:
Prætorius uir, Który był wóytem. Præ=
25:
toria cohors, Hetmáński dwor/ hetmáński
26:
huff.
27:
Prætoria nauis, Hetmáńska łódź. Præto=
28:
ria porta, Naywiętſza bráná w obozie.
29:
Collegium prætorium, Ius præto=
30:
rium.
31:
Prætorianus, a, um, idem, ut prætoriani
32:
milites, Hetmáńſzczi drábáńći/ drábi. Idem
33:
quod prætoria cohors, Prætoriana
34:
comitia, Właſny ſyem ná którym obierano
35:
Pretorá v Rzimiánow.
36:
Prætoricus, a, um, idem.
37:
Prætortus, a, um, Bárzo á Rozmáycie skrą=
38:
żony/ skrziwiony.
39:
Præuello, is, ere, id eſt, anteuello, Calepi.
40:
ſine authore.
41:
Pragma, pragmatis, neu. tert. Latine actio
42:
uel negotium Spráwá/ ſpráwowánie/ han
43:
del/ á czinienie czego.| Prætrunco, | Vide | Truncus. |
| præualeo, | Valeo. | |
| præuaricor, | Varix. | |
| præueho, | Veho. | |
| præuenio, | Venio. | |
| præuelox, | Velox. | |
| præuerto, | Verto. | |
| præuideo, | Video. | |
| præumbro, | Vmbra. | |
| præuius, | Via. | |
| præuro, | Vro. | |
| præuolo, | Volo, as, aui. |
| Pragmaticus, |
strona: 320
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Pragmaticus, pragmatici, Latine forēſis,
2:
Iuris interpres, Ten który w práwách/ vſtá=
3:
wách/ y záchowániu praw poſpolitich biegły
4:
yeſt. Procurator, porádny ſędzia. Pragina=
5:
tica ſanctio cum omnia pragmatico=
6:
rum arbitrio terminantur, Sipont.
7:
Pragmaticum, pragmatici, Cicer. Tu ſi
8:
quid pragmaticum habes ſcribe, Ye=
9:
ſli ſie co ponowiło w poſpolitich ſpráwách/
10:
piſz do mnie.
11:
Prandium, prandij, neut. ſec. Obiad.
12:
Prandiolum, prandioli, dimin. Obiádek.
13:
Prandiculum, prandiculi, Ráne yedzenie/
14:
ſniadánie.
15:
Prandeo, prandis, prandi, & pranſus ſum
16:
prandere, Obiedwáć.
17:
Pranſito, as, are, frequentatiuum.
18:
Pranſor, pranſoris, Obiednik álbo gość ná
19:
obiad.
20:
Pranſorius, a, um, Obiedny.
21:
Praſinus, a, um, adiectiuum, Color uiri=
22:
dis ad ſimilitudinem Porri, nam
23:
πρασον græcis, Portum latinis, Zielio=
24:
na pápużna máść.
25:
Praſius, nomen gemmæ.
26:
Praſeidis, lapilli genus CC.
27:
Pratum, prati, neut. ſec. Ląká. Pratulum di
28:
minutium, Lączká.
29:
Pratenſis & hoc pratenſe, Loczny.
30:
Pratenſe fœnū, Lączne ſiáno. Pratenſis her=
31:
ba.
32:
Prauus, a, ū, Krziwy/ nieproſty. Et Metaph.
33:
Rectum & prauum contraria, Malus
34:
paruuſ, idem, Zły/ złoſliwy.
35:
Prauitas, atis, Krziwość/ nieproſtość. Meta=
36:
phor. Złość/ złoſliwość.
37:
Praue aduerbium, cui recte opponitur,
38:
Krziwo/ Metaph. Zlie/ opák/ ná ręby. Pra=
39:
ue facta, Złe vczinki/ grzechy.
40:
¶Compoſita, Deprauo, as, are, Krzi=
41:
wię/ kázę. Vide ſupra in loco.
42:
Præciæ uuæ, Ráne yágody/ richło vźrzáłe.
43:
Praxiletes, maſc. pen. cor. Sławnego ſznice=
44:
rá obrázi/ niepoſpolicie rzeżącego ymię.
45:
Praxis, huius praxis, Latine Actio, uel
46:
actus, Czinienie/ ćwiczenie/ ſpráwowánie.
47:
Precium, precij, Myto/ pięniądze zá nie=
48:
yáką rzecz kupną. Quanto precio emiſti,
49:
Yakoś drogo kupił.
50:
Precioſus, a, um, Koſtowny/ drogi.
51:
¶Apprecio, as, are, Cenię/ oſzácuyę/ co
52:
ktora rzecz ważny. in Biblijs tantum Bar=
53:
bare.
54:
Precor, precaris, precari, dep. prim. accu=
55:
ſatiuo iunctum, ſignificat petere, Pro=
56:
ſzę/ ządám/ życzę.kolumna: b
| P ante R. | 320 |
1:
Precor tibi fœlicem noctem, Sprziyam
2:
ći ſzczęſliwey nocy. Precor tibi omnia fœ=
3:
licia, Boże dayći ſie ná wſzem fortunnie
4:
powodźiło. Precari ab aliquo, Prośić o co
5:
kogo.
6:
Precis, preci, precē, prece, Pluraliter, pre=
7:
ces, precum, precibus, Modlitwá/ mo=
8:
dlenie/ ządánie. Nullus Iocus preci, Zá=
9:
dnim ſie obyczáyem nie chce dáć vżić/ nic nie
10:
chce dáć ná żadną proźbę. Cum magna
11:
prece ſcribere, S wielką modlitwą piſáć.
12:
Cedere precibus alicuius, Dáć mieyſce
13:
modleniu cziyemu/ dáć ſie vżić.
14:
Precatio uerbale, Modlitwá/ proźbá. Pre=
15:
catione rem tranſigere, Proźbą rzeczi
16:
dokończić/ to yeſt vprośić.
17:
Precator, precatoris, maſ. t. uerbale. Mo=
18:
dląci ſie/ cziniąci proźby.
19:
Precarius, a, um, Co bywa zá proźbę dano/
20:
vproſzony/ wyproſzony. Præcarium gerit
21:
imperium, Yeſt pánem ále ſie w nie wmo=
22:
dlił/ wprośił.
23:
Præcaria falus, Vproſzone/ pożiczone zdro=
24:
wie.
25:
Præcario, nomen caſus ablatiui, pro ad=
26:
uerbio accipitur, S modlitwą/ s proźbą.
27:
Præcatio rogare, Modląc ſie prośić.
28:
¶Compoſita, Deprecor, pen. cor. de=
29:
precaris, deprecatus ſum, deprecari,
30:
Przepraſzam/ modlę ſie.
31:
Culpam deprecari, Przepráſzáć wy=
32:
ſtęp.
33:
Deprecari pro reditu alicuius, Prośić/
34:
modlić ſie o wrócenie cziye. Deprecatum
35:
uenit ad me, ut ſibi ignoſcerem, Przi=
36:
ſzedł ku mnie s wielką modlitwą/ proſząć
37:
ábych mu odpuśćił.
38:
Deprecari alicui ne uapulet, Prośić zá
39:
kim áby go nie bito. Veniam deprecari
40:
O láskę prośić.
41:
Deprecari maleuolentiam, Wymáwiáć
42:
ſie/ Spráwowáć ſie z niechući. Nullam
43:
deprecor pœnam, Nie proſzę áby mi w
44:
naymnieyſzey rzeczy przeiźrzało/ álbo pofol=
45:
gowáno.
46:
Pro amico deprecari, Przicziniáć ſie zá
47:
prziyacielem.
48:
Nullum deprecor ſupplicium ſi men=
49:
dax inueniar, Nie chcę ſie przećiwić/ żadne=
50:
mu karániu yeſli będę lżywim náleźion. De=
51:
precatur iniuriam, Wymawia ſie/ prośby o
52:
odpuſzczenie.
53:
Deprecator uerbale, Prziczińcá/ przeprá=
54:
wiáyąci/ ten który przepráwuye komu co ál=
55:
bo ſie ſam wymawia.| HH 2 | ¶Deprecatio |
strona: 320v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
¶Deprecatio, Przeproſzenie/ modlitwá/ wy
2:
modlenie/ vproſzenie. Diræ deprecationes,
3:
pro imprecationibus in malum, Prze=
4:
klinánie/ klątwy.
5:
¶Deprecabilis, le, Latwi ku przepráwie=
6:
niu. In Biblijs legitur, Deprecatoria uer
7:
ba in Biblijs, id eſt, Deprecantia.
8:
¶Comprecor, aris, ari, Proſzę modlę
9:
ſie.
10:
¶Comprecatio uerbale, Proźbá/ modlit=
11:
wá. Vide alias.
12:
¶Imprecor, aris, ari, Ządam á ſprziyam
13:
czego dobrego/ álbo złego. Sed frequentius
14:
in malam partem, Przeklinam. Impre=
15:
catur illi que peſsima, Przeklina go áſz
16:
drzewo ſchnie.
17:
Imprecatio, Przeklinánie/ klątwa/ złe win=
18:
ſzowánie/ álbo ſądzenie. Non meritus ſum
19:
tam diram imprecationem, Nie zásłu=
20:
żyłemći tákich okrutnych klątw.
21:
Reprecor, záś tym obyczáyem żądam. Quod
22:
mihi precaris idem tibi reprecor, Cze=
23:
go mi życziſz/ tego ya też tobie záś życzę.
24:
Prehendo, prehenſio, Vide Præhendo.
25:
Prelum, Vide Prælium,
26:
Premo, premis, preſsi, preſſum, premere,
27:
act. tert. Ciſnę/ tłoczę/ táyę. Premere prælo
28:
Práſą ćiſnąć. Præmere pollicem, Sćiſnąć
29:
wielki pálec/ to yeſt chuć á prziyaźń okázo=
30:
wáć.
31:
Premere imperio, Srogo/ ſurowo páno=
32:
wáć. Premere librum, Ciſnąć xięgi/ to yeſt
33:
obieráć ſie s niemi. Premere uocem, Táić
34:
głoſu/ s pokoyem milczeć. Premit altum
35:
corde dolorē, Verg. Sciska/ zátula/ táyi
36:
wielką boleść w ſercu. Quo dura premit
37:
cuſtodia matrum, id eſt, cohibet, Któ=
38:
ra vſtáwiczną ſtrátę y pilność mátczinę pow=
39:
ſciąga. Aere alieno premitur, Dokuczáyą
40:
mu czudze długi. Fata iſthec me premunt
41:
Boże obiecánie mie ktemu ciśnie. Inuitam
42:
preſsit ab ædibus, Ledwey yą odbił od do=
43:
mu.
44:
Caniciē galea premimus, Siwość łápką
45:
nákriwamy. Anguē preſsit humi nitens
46:
Násłápał/ nádeptał ná wężá. Nihil magis
47:
preſsi, Nicem bárziey nie táił. Premi ino=
48:
pia, Nędzę/ niedoſtátek cierpieć. Premi do
49:
loribus, Wielkie boleśći cierpieć. Premi bel
50:
lo, Bić obciążón woyną.
51:
Cum ſeruitute premeremur, Gdyſmy w
52:
niewoley byli/ álbo niewolą cierpieli. Pre=
53:
mere ueſtigia, Wćiſnąć ſtopy/ to yeſt zá=
54:
ſtánowić ſie.
55:
Premere mammam, Sáć/ wyżimáć wy=
56:
mioná.kolumna: b
| P ante. R. |
1:
Preſſo, as, are, act. prim. frequentatiuum,
2:
Prziciskam/ ciſnę vſtáwićnie. Peſſare hube
3:
ra palmis, Wymioná wyżimáć rękomá/
4:
to yeſt doyić.
5:
Preſſor, aris ari, deponens, Plaut. Vomica
6:
eſt preſſare parce, Po máłu ciśni/ purcháw=
7:
káć. A parco.
8:
Preſſatus, a, um, participium, Wyciſnioni/
9:
wyżęti/ wymięti.
10:
Preſſus, a, um, participium, ſiue nomen
11:
ex participio, idem, Sibtilny/ cienki.
12:
Preſſus manu caſeus, Wyciśniony. Preſ
13:
ſa narratio, Krótka ták wczeſna po=
14:
wieść.
15:
Preſſus ac lætus, Skromny/ obyczáyny/ ſta=
16:
teczny á weſoły.
17:
Plenum eloquentiæ genus & preſſum
18:
contraria, Preſſo gradu incedere, Stá=
19:
tecznie yść/ nie płocho.
20:
Preſſus, huius preſſus, Sciśnienie. Ipſo oris
21:
preſſu, Sciśnienie vſt.
22:
Preſſura, ræ, fem. pri. Ciśnienie/ dokuczánie/
23:
przimuſzánie.
24:
Preſſe aduerbium contrarium habet a=
25:
bundāter, Sciśle/ skromnie/ miernie. Preſ=
26:
ſe dicere, Chędoga/ skromnie mówić/ nie zbyt
27:
nie.
28:
Preſſe & equaliter loqui, Preſsius age=
29:
re, Fóremniey/ tráfienie/ chędożey.
30:
Preſſorius, a, um, Co ku wyciskániu należy.
31:
Preſſorium uas, Sąd w którym co wy=
32:
ciskáyą.
33:
¶Compoſita, Comprimo, Sciskam/
34:
sżimam.
35:
Comprimere uocem, Zátáić głos. Com
36:
primere uirginem, Zgwałćić. Compri=
37:
mit roſa florem ſuum, Zwiya ſie zá ro=
38:
żą.
39:
Compreſsis manibus ſedere, Splotſzy/
40:
zlożywſzy ręce ſiedzieć.
41:
Compreſſa palma aut porrecta feri=
42:
re, Pięścią álbo dłonią vderzić. Compreſ=
43:
ſi oculi, Wpádłe oczy.
44:
Linguam alicui comprimere, Vtulić
45:
kogo.
46:
Comprimere per translationem, pro
47:
cohibere, compeſcere, comprimere ali
48:
cuius audatim, Vſmierzić cziyę śmiáłość
49:
Comprimere ſeditionē, Zwádę vśmie=
50:
rzić.
51:
Animam comprimere, Dech w ſobie zá=
52:
táić. Manus comprimere, Powściągnąć
53:
nie kráść. Vix comprimor quin inuo=
54:
lem illi in oculos, Ledwey ſie odzierżawam
55:
ábych mu w oczy nie welnął.| ¶Compreſſus |
strona: 321
kolumna: a
| P ante R. |
1:
¶Compreſſus. a, um, participiū, Sciś=
2:
niony/ też vſmierzony/ zátłumiony. Com=
3:
preſſa manus, Scziśniona ręká/ to yeſt/
4:
pieść.
5:
¶Compreſſus huius compreſſus, Sciś=
6:
nienie/ z żymánie.
7:
¶Compreſsio. on is, idem.
8:
¶Compreſsiuncula, dimin. Compreſ=
9:
ſus uirginis, Zgwałcenie.
10:
¶Deprimo, Potłumiam/ náćyskam. De=
11:
primere naues, Zátopić łodzie. Depreſſa
12:
onere ſua nauis, Pogrążyłá/ vtonęła od
13:
wielkiego nákłádu.
14:
Deprimere plantam in terram, Záko=
15:
páć zágrześć ſzczep w ziemię. Deprimunt
16:
me quæ porto, Nálegáyą mie/ álbo do=
17:
legáyą mi.
18:
¶Depreſſus, a, ū, Náciśniony/ nálężony/
19:
potłumiony/ a/ e.
20:
Depreſſa & extincta uirtus, Potłumio=
21:
na.
22:
Depreſſa ueritas, Záduſzona álbo pogrę=
23:
żoná. Victæ, cōminute, depreſſe opes
24:
ciuitatis.
25:
¶Depreſſus, a, um, nomen ex partici=
26:
pio, ut depreſſior locus, Niſzſze mieyſce.
27:
¶Exprimo, Wyciskam/ wyżymam też wy=
28:
mawiam dobrze słowá.
29:
Exprimere loquorem, Wyżżąć. Expri=
30:
mere per linteum, Przes płotno wiżżáć.
31:
Exprimere ſanguinem, Wyćiſnąć/ wy=
32:
trzeć.
33:
¶Exprimere item, Z cięſzką pracą co ná
34:
kim wymóc.
35:
Confeſsionem culpæ exprimere, Le=
36:
dwy ku prziznániu kogo dognáć. Vix ex=
37:
primere ab illo potui pecuniam, Le=
38:
dwym ná nim pieniądze wymęczył. Vi la=
39:
chrymam exprimere, Gwałtem łzy z
40:
oczu wyciſnąć.
41:
Faciem alicuius exprimere, Tráfić cziyę
42:
twarz.
43:
Sermones alicuius exprimere, Ták mó=
44:
wić yáko kto. Verſibus exprimere, Wier=
45:
ſzámi kogo wirznąć. Vitam patris expri=
46:
mere, Oycowskiego żywotá násládowáć.
47:
Exprimere uim Græcorum Poëtarū,
48:
Expreſſa in cera ex annulo imago ali=
49:
cuius, Ná wosku wybita/ wyrita.
50:
Expreſſus, a, um, Nomen ex partici=
51:
pio, Wyćiśniony/ wybity/ a/ e.
52:
¶Expreſsio, onis, fem. ter. Wyćiśnienie/
53:
wyſádzenie álbo wyżżęcie. Quam barbare
54:
medici colaturam uocant.
55:
¶Expreſſe aduerbium, ut expreſſe di=
56:
cere, Ciśnie/ yáſnie á przeſtwornie mówić.kolumna: b
| P ante R. | 321 |
1:
Expreſſe dixiſti nihil diſsimulaſti,
2:
Prawieś wyrzekł nic nie ochyláyąć.
3:
¶Imprimo, Wciskam/ wbiyam/ też Dru=
4:
kuyę. Imprimere librum, Drukować xię=
5:
gi. Imprimitur animo oratio, Wbiya ſie
6:
w pámięć. Imprimere parieti fabulas,
7:
Ná ścienie wymálowáć Plinius lib. 35.
8:
cap. 4. Imprime ſigilla annulo, Pierz=
9:
cieniem zápieczętowáć. Imprimere uenenū
10:
dicitur ſerpens, Zádło/ yad wpuśćić. Ve=
11:
ſtigium imprimere, Stopę wyrázić wy=
12:
ćiſnąć.
13:
Dedecus Reipub. imprimere, Rzeczypo=
14:
ſpolitey liekkość wyzrądźić.
15:
¶Imprimere etiam ſignificat, Nácecho=
16:
wáć/ cech wybić.
17:
¶Impreſsio, impreſsionis, Drukowánie
18:
wybiyánie/ impreſſowanie. Impeſsionem
19:
facere, dicuntur milites, Gwałtem á wiel=
20:
ką mocą ſie w co ciſnąć/ álbo ſie o nieprziya=
21:
ciele vderzić. Impreſsionem dare idem.
22:
Impreſsio librorum, Drukowánie xiąg.
23:
¶Impreſſor, impreſſoris, Drukárz.
24:
¶Opprimo, Potłumiam/ obciążam/ ogár=
25:
niam.
26:
Somnus me opprimit, Sen mie morzy.
27:
Oppreſſa amicitia, Potłumiona álbo zá=
28:
głádzona prziyaźń. Opprimere Rempub.
29:
armis, Rzeczypoſpolitą gwałtem potłumić.
30:
gwałtem podeiść. Oppreſſus totius cor=
31:
poris doloribus, Ze wſząd chori. Oppri=
32:
mi ære alieno, Wiele długów ná ſobie
33:
mieć.
34:
Opprimitur dolor patientia, Boleść by
35:
wa vſmierzona cierpliwością. Opprimere
36:
pede, Roſzłápác. Opprimi ruina, Zápaść/
37:
zátłumić/ zálać. Os opprimere, Zátłumić
38:
komu vſtá.
39:
Opprimere incautos, Przipáść ná kogo
40:
beś wieśći. Opprimere aliquem conſi=
41:
lio, Mądrośćią kogo podeiść. Pleroſ
42:
nec opinantes oppreſsimus & occi=
43:
dimus, Przpadliſmy ná nie bez wieść y
44:
pobili.
45:
¶Oppreſſus, a, um, participium, Obcią=
46:
żony/ potłumiony Oppreſſus a prædoni=
47:
bus captus eſt, Opádniony od zbóyci yęt
48:
yeſt. Opreſſa memoria, Zátłumiona pa=
49:
mięć.
50:
¶Oppreſsio, onis, Potłumienie/ vciská=
51:
nie/ obciążenie. Per oppreſsionem eripe=
52:
re, Cięſzkość cziniąć dokuczáyąć wydrzeć.
53:
¶Oppreſſor, oppreſſoris, maſ. ter. Ob=
54:
ciążicieł/ potłumiácz. Oppreſſor pauperū,
55:
Cięſzki ná vbogie ludzie.
56:
¶Oppreſsiuncula, diminutiuum.| HH 3 | ¶Reprimo |
strona: 321v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
¶Reprimo, Odeymuyę/ przećiwiam ſie. Ira=
2:
cundiam reprimere, Odyąć ſie gniewowi.
3:
Ferocitatem alicuius reprimere, Záſtá=
4:
wić ſie álbo vkoić cziye okrucieńſtwo. Coer=
5:
cere & reprimere idem, Conatus ho=
6:
minuum reprimere, Sprzećiwić ſie. Cur=
7:
ſum reprimere, Záſtánowić ſie. Obiur=
8:
gationem ſuſceptam reprimere, Prze=
9:
ſtáć łáyáć. Reprimam me iam & non
10:
ſequar ampliu, Záſtánowię álbo odeymię
11:
ſie yuż.
12:
¶Repreſſus, a, um, participium, Pow=
13:
ſciągniony. Repreſſor, Powſciągniciel.
14:
¶Supprimo, Zátłumiam/ zátáyam/ zádu=
15:
ſzam. Senatus cōſulta ſupprimere, Vſtá=
16:
wy pánów rádnych záduśić. Abſcondere
17:
& ſupprimere idem, Famam rei ſup=
18:
primere, Sławę nieyáką záduść/ zátáyić.
19:
Cibis animus ſupprimitur, Zbytnym
20:
obżerániem rozum bywa zátłumión. Literas
21:
& pecuniam ſupprimere, Zátáić liſtów
22:
y pieniędzy ſam ſobie prziwłaſzczić.
23:
¶Suppreſſus, a, um, participiū, ſiue no
24:
men ex participio, Zátłumiony/ záduſzo=
25:
ny/ a/ e.
26:
Suppreſſa nauis, Pogrążona/ zátoniona.
27:
Voce ſuppreſſa dicere, Niskim głoſem.
28:
Oratio ſuppreſsior, Nieco niſzſza/ eć.
29:
¶Suppreſsio, onis, Potłumienie/ záduſze=
30:
nie. Nocturnæ ſuppreſsiones, Nocne
31:
dłabienie/ gdi ſie komu we ſnie widźi yáko
32:
by był duſzón/ dłabión.
33:
¶Interpremo, Prziskrziniam. Inerpreſ=
34:
ſiſti mihi ueſtem, Prziskrzinąłeś mi ſu=
35:
knią.
36:
¶Interpreſsio, Prziskrzinienie.
37:
Prendo, uel Prændo, is, ere, per ſyncopā
38:
dicitur pro præhendere, Prenſare fre=
39:
quentatiuum, Vide ſupra Præhendo.
40:
Prepeniſſus urbs Myſiæ minoris, CC.
41:
Presbyter, presbyteri, uel potius presby=
42:
teros, maſc. Latine Senior, Stárſzy.
43:
Preſter, preſteris, Vide Præſter.
44:
Prætium, Vide Precium, per c.
45:
Priamus priami, maſc. filius Laomedon=
46:
tis Rex Troianus.
47:
Priapus, priapi, maſc. Bóg ogrodny. Ali=
48:
quando pro uirili membro accipitur
49:
Miáſto męskiego członká.
50:
Priapeia carmen obſcœnum, Sromotne á
51:
ſzkárádne wierſze
52:
Priapiſmus continua arrectio membri
53:
uirilis ex morbo.
54:
Pridem aduerbium, Dawno/ przed kilkiem
55:
lat. Iam pridem, Iuſz dawno. Non pri=
56:
dem, & non ita pridem, Nie bárzo daw=kolumna: b
| P ante R. |
1:
no/ nie owſzeki dawno. Non ita pridem
2:
huc ad nos commigrauit, Nie owſzeki
3:
dawno yeſt/ yáko ſie do nas prziprowádźił.
4:
Pridie aduerbium, Przeſzłego dnia/ wczorá.
5:
Ibi eſſe uolo uſ ad pridie Calendas
6:
Maias, Aż do oſtátecznego dniá przed Má=
7:
yem. Illam ſententiam Bibuli pridie eius
8:
diei fregeramus, Dźień przed tym/ etć.
9:
Pridie quam occideretur, Dźień przed
10:
tym niźli był zábit. Pridie quam exceſsit
11:
e uita, Dźień przed tym niżli vmárł.
12:
Pridianus, a, um, pro heſterno, Wczoráy=
13:
ſzy/ a/ e. Tranquil. Pridiano cibi onere,
14:
Od wczoráyſzego obżárcia.
15:
Prior cimparatiuus a pridem, Pierwſzy.
16:
Nomen.
17:
Prius aduerbium, Pierwey. Hoc ad tem=
18:
pus illud ad perſonam refertur.
19:
Pridie, pridianus, Vide Pridem.
20:
Priene, urbs Maritima, quæ inuectu
21:
Mæandri fluminis inter ipſam & Mi=
22:
letum labentis, mediterranea facta
23:
eſt.
24:
Prieneus, a, ū, & Prienenſis, ſe, Co ztámtąd
25:
yeſt.
26:
Primates, primarius, primitiæ, primipi=
27:
lus, Vide Primus.
28:
Primus, a, um, Naypierwſzy. Ad ordinem
29:
pertinet, aut quia ſum apud te primus
30:
Terent. Iákobych v ciebie naypierwſzy był/
31:
to yeſt naymiłſzy był. Primi ex omnibus
32:
Philoſophis, naypierwſzy álbo názacnieyſzy
33:
Primam dices ſcio ſi uideris, Rzeczeſz
34:
że yeſt náde wſziſtki ynſze yeſli yą vyrziſz.
35:
Prima iuuenta, Pierwſza młodość. Primo
36:
ſtatim aduentu, Wnet po prziyechániu. Pri
37:
mo acceſſu, Naypierwſzym prziſtąpienim.
38:
Primo aſpectu, Zá naypierwſzym poyźrze=
39:
niem. Prima ſpecie idem, Prima facie,
40:
Naprzód/ ná początku. Prima lux, Dnie=
41:
nie. Primo diluculo, Iáko skoro poczęło
42:
świtáć. Prima ueſpera, Skoro po záściu
43:
słóńcá/ yáko skoro począł mrok pádáć.
44:
Primus plerun habet adiunctū quiſ,
45:
ut primo quo tempore, Co nayprę=
46:
dzey. Primo quo die, Co nayrichley.
47:
Prima qua occaſione, Iáko ſie nay=
48:
pierwey może potráfić. A primo, Z początku
49:
A primo homo inſaniebat, Ná począt=
50:
ku był począł ſzáleć. Primis labris aliquid
51:
deguſtare, Zwierſchniemi wárgámi czego
52:
skoſztowáć/ to yeſt znienaczká/ po troſze. Pri=
53:
mas dare alicui ſubaudi partes, Przo=
54:
dek komu dáć.
55:
Primas deferre idem.
56:
Primum & primo aduerbia, Naprzód.| Et |
strona: 322
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Et fere ſequitur præterea uel deinde,
2:
Terent. Primum fratrem nuſquam in=
3:
uenio gentium, præterea autem dum
4:
illum quæro, Naprzód brátá nie mogę
5:
nigdziey potráfie/ nád to gdy go ſzukam. Et
6:
rei primum præuorti uolo, Tey rzeczy
7:
naprzód zábieżeć chcę. At etiam primo
8:
callidum & diſertum credidi homi=
9:
nem, Miałem naprzód zá bácznego y ro=
10:
ſtropnego człowieka. Cœpi aduerſari pri=
11:
mo, Począłem naprzód przećiw temu
12:
być.
13:
Primulus, a, um, diminutiuum a primus,
14:
Plaut. Primulo diluculo abiſti ad le=
15:
giones, Iáko skoro poczęło dnieć.
16:
Primulum aduerbium diminutiuum, Do
17:
pieruczko/ práwie teraz.
18:
Primanus, Tribunus qui primæ legioni
19:
tributum ſcribebat, Feſtus.
20:
Primarius, a, um, Ieden z pirſzich zacnieyſzi.
21:
Primarius uir, Zacny mąż. Primario loco
22:
eſſe, W pierwſzey poważnośći być.
23:
Primarius bellator, Przewyborny walecz=
24:
nik.
25:
Primaria fœmina, Zaczna páni.
26:
Primas, primatis, in plurali primates,
27:
maſc, Zacnieyſzego ſtanu ludźie/ rádni pá=
28:
nowie/ wyſokich domów ślachtá.
29:
Primatus, huius primatus, maſc. q. Stan/
30:
doſtoyność/ zacnieyſzych ludźi przodek. Pri=
31:
matum dare alicui rei, Przodek dáć mimo
32:
unſze wſziſtki rzeczy.
33:
Primoris genitiuus cuius nominatiuus
34:
non reperitur, Pluraliter primores, pri=
35:
morum, Przodek/ przedność/ zwierſchność.
36:
Verſabatur mihi in labris primori=
37:
bus, Plotło mi ſie w vściech/ śiedział mi ná
38:
koncu yęziká.
39:
Primoribus labris deguſtare, Zwiers=
40:
chnienie wárgámi skoſztowáć/ to yeſt le=
41:
dwey ſie dotknąć.
42:
Primores etiam accipitur pro primis ut
43:
primores imbres, Pirwſze dżdże. Pri=
44:
mores dentes, Przednie zęby. Aliquando
45:
etiam pro optimatibus, Miáſto zac=
46:
nieyſzych ſtanów ludźi.
47:
Primores uiri ac fœminæ, Z wyſokich
48:
domów.
49:
Primæuus, a, um, Nayſtárſzy/ naypierw=
50:
ſzy.
51:
Primæua ætate, Stárych lat.
52:
Primatiuus, a, um, quod aliunde non ha=
53:
bet originem, Naypierwſzy. Primitiui
54:
anni, Naypierwſze látá.kolumna: b
| P ante R. | 322 |
1:
Primogenius, a, um, idem, primogenius
2:
ſulcus, Naypierwſzy zagón álbo kres który
3:
naprzyd do założenia miáſtá vcziniono.
4:
Primogenia ſemina quæ dedit natura,
5:
Które przirodzone ſą
6:
Primogenus apud Lucretium pro pri=
7:
mogenius.
8:
Primipara, ræ, Pierwiáſtká która pirwe dźieći
9:
rodźi.
10:
Primipes militum genus, qui a princi=
11:
pio gladijs pugnabant, poſtea com=
12:
mutata re militari facti ſunt Pilumni
13:
CC.
14:
Primipilus. primipili centurio primæ co=
15:
hortis, Rokmiſtrz pierwego hufu. Qui
16:
400. milites ducebat in prima acie,
17:
erat caput legionis.
18:
Primipilaris, huius is, dicitur non tam
19:
miles qui eſt ſub centurione primi pili,
20:
quam ipſe Centurio qui olim præ=
21:
ditus fuit hac dignitate.
22:
Primiter pro primo Obſoletum.
23:
Primitus aduerbium, Naprzód/ naypier=
24:
wey.
25:
Primitiæ, arum, Pluraliter tantum, Pierw=
26:
ſzy owoc.
27:
Primitias uitis reſcare conſueuerunt,
28:
Pierwſze látoroſli odſiekáć zwykli.
29:
Primodum pro primo, Plaut. Obſole=
30:
tum.
31:
Primogenitus, primogeniti, Pierwovro=
32:
dzony.
33:
Primordium, primordij, Początek.
34:
¶Compoſita, Apprime pen. prod. ad=
35:
uerbium, Bárzo. Apprime utile, Bárzo
36:
pożyteczno.
37:
¶Imprimis & Comprimis, Naprzód
38:
przed wſzemi.
39:
Primogena, orum, pluraliter tantum, Prá
40:
wo pirworodnośći álbo pirworodny ſyn.
41:
Primæuus, Vide Primus.
42:
Primipilus, Vide Primus.
43:
Princeps, principis, com. ter. Xiążę y xiężná
44:
Aliquando idem quod primus uel
45:
autor, Princeps prælium inibat, Na=
46:
przód ſie potykał Princeps legis Agrariæ
47:
P. Rullus, Pierwſzy wynáleżiciel/ vſtawcá.
48:
Princeps philoſophorum & autorita=
49:
te & antiquitate Socraticus Ariſtipus
50:
Naypierwſzy y naznámienitſzy miedzy phi=
51:
lozophy.
52:
Princeps terrarum populus Roma=
53:
nus, Głowá wſzech zie. Princeps menſis
54:
Ianuarius, Naypierwſzy. Inter principes
55:
ciuitatis, Miedzy zácnieyſzemi z miá=
56:
ſtá.| HH 4 | Principes |
strona: 322v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Principes fœminæ, Zacnieyſze białe gło=
2:
wy. Aliquando eſt adiectiuum & ſigni
3:
ficat primum, Principem habemus
4:
Pāſam, Pánſá był naypierwſzą naſzą pomo=
5:
cą.
6:
Principatus, huius principatus, Xięſtwo/
7:
páńſtwo/ przodek. Principatum tenere in
8:
re aliqua, Przodek mieć w której rzeczy. Vt
9:
quiſ ætate antecellit, ita ſententiæ prin
10:
cipatum tenet, Im kto yeſt ſtárſzy/ Ten
11:
Claudij, Zá pánowánia Claudiuſowego.
12:
Penes ipſum eſt principatus, On yeſt
13:
pánem xiążęcim.
14:
Principalis, le, Xiążęći/ też zacny. Ille nos
15:
principalibus rebus exiſtimat di=
16:
gnos, Náyduye nas być godne xięſtwá ál=
17:
bo pierwſzego ſtanu.
18:
Principaliter aduerbium, A zwłaſzczá/ á
19:
naypierwey.
20:
Principo, as, are, & Principor, aris, ari,
21:
Deponens in Biblijs barbara ſunt uer=
22:
ba pro dominari.
23:
Principium, principij, neut. ſec. Początek.
24:
Principio pro in principio, Ná począt=
25:
ku. Virgil. Principio cœlum & terras
26:
campoſ liquentes.
27:
Principia, principiorum, plur. num, Nay=
28:
pierwſza rotá żołnierska w którey nameżniey=
29:
ſzy ſą żołnierze.
30:
Principio aduerbium, Ná początku.
31:
Prior, & hoc prius comparatiuum, non
32:
ſolum ad duos, ſed etiam ad plures
33:
refferi poteſt, Pierwſzy. Nos priores ibi=
34:
mus, My náprzód poydziemy. Priora tem
35:
pora, Pierwſze látá. Prior Siciliæ Ty=
36:
rannus Dionyſius, Pierwſzy. Prius
37:
Terent. Nihil prius ne fortius Nic lep
38:
ſzego áni pewnieyſzego.
39:
Prius etiam aduerbium temporis, Pir=
40:
wey. Prius tua opinione hic adero,
41:
Będę tu pierwey niżli ſie mnie nádzieyeſz.
42:
Priuſquam ſubcontraria coniunctio quā
43:
nonnulli diſiungunt, Prius quam ali=
44:
quando indicatiuo aliquando ſubiun=
45:
ctiuo iungitur, Pierwey niżli. Priuſquā
46:
incipias, Pierwey niżli pocznieſz.
47:
Priſcus, a, um, Stáry/ ſtárádawny. Priſcus
48:
ritus, Stárádawny obyczay. Priſca ſecula,
49:
Stáre á dawno przeſzłe látá. Priſci polo=
50:
ni, Pirwſzy polacy. Priſca fides, Priſca uo
51:
cabula.
52:
Priſce aduerbium, ut priſce agere, Stáro=
53:
dawnym obyczáyem.
54:
Priſtinus, a, um, Dawny/ przeſzły. Mores
55:
priſci, Przeſzłe á ſtáre obyczáye. In priſti=kolumna: b
| P ante. R. |
1:
num Iocum reſtituere. Ná pierwſze miey=
2:
ſce wſádźić. Non in priſcum Senatū ad
3:
priſtinam ſuam ſeueritatem reuocaui,
4:
Prziwróćiłem ſenatowi pierwſzą zacność y
5:
powagę. Priſtina dignitas.
6:
Priſtinalis, le, apud Columellam legitur
7:
quo in loco uariant lectionem ſcri=
8:
ptores.
9:
Priſtis, huius priſtis, fem. ter. Nieyáky ro=
10:
dzay morskich ryb podługowátych á cienkich
11:
Metaphor. Miáſto długiey á wąskiey ło=
12:
dźi.
13:
Priuatus, Vide Priuus.
14:
Priuernum, neut. urbs Campanie in Ita=
15:
lia, Vide Priuernas, tis, Kto ztamtąd yeſt.
16:
Priuignus, priuigni, maſc. Páſierzb.
17:
Priuigna, Páſierzbicá.
18:
Priuus, a, um, priui, priuæ, priua, id eſt,
19:
ſinguli, Oſobliwy/ yedyny. Obſoletum,
20:
Priuum, Właſny. Vt priuos lapides
21:
ſcilicet ſecum ferrent, Káżdy z oſobná
22:
yeden krzemień.
23:
Priuatus, a, um, Oſobliwy/ oſobny/ właſny.
24:
Vita priuata, Oſobliwy ſtan żiwota/ króm
25:
którego vrzędu poſpolitego Res quæ ipſius
26:
erant priuatæ, Rzeczy które yego właſne
27:
były.
28:
Quo cum mihi coniuncta cura de Re=
29:
pub. & priuata fuit, S którymem złączo=
30:
ną pieczą miał ták o Rzeczipoſpolitey yáko
31:
y o właſney.
32:
Priuatus aliquando, Złupiony/ obrá=
33:
ny.
34:
Omnibus bonis priuatus ſum, Wſziſt=
35:
kich dóbr pozbáwión yeſtem. A uerbo pri=
36:
uo, Priuatus ſtipendio, Pozbáwión mytá/
37:
to yeſt odyęto mu żółd/ yurgielt.
38:
Priuatim aduerbium, Oſobliwie/ ná ſwey
39:
właſzcziznie.
40:
Priuatim & publice contraria, Eſt
41:
quod tecum loquar ſed priuatim,
42:
Mam s tobą mówić ále ná oſobliwośći. De
43:
ijs priuatim condidit uolumen, O tych
44:
oſobliwie xięgi popiſał. Et ſi ea quidam
45:
publice & priuatim peruerſe abutun=
46:
tur, Aczkolwiek yey niektórzi poſpolicie y oſob
47:
liwie zlie vżiwáyą.
48:
Priuate aduerbium idem quod priua=
49:
tim.
50:
Priuo, as, are, act. prim. Pozbáwiony/ odey=
51:
muyę.
52:
Spoliare & priuare idem, Priuare cō=
53:
muni lucæ, Pozbáwić kogo żiwotá. Pri=
54:
uare oculis, Wyłupić oczy/ oślepić. Pri=
55:
uauit eum uita, Zábił go/ przipráwił go o
56:
gárdło.| Priuatus |
strona: 323
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Priuatus participium de quo paulo ſu=
2:
pra.
3:
Priuato, fem. tert. Odyęcie/ pozbáwienie.
4:
Priuilegium, priuilegiarius, Vide
5:
Lex.
6:
Prius, priuſquam, Vide Prior & Pridem.
7:
Pro interiectio indignantis ſeu exclamā=
8:
di nominatiuo aliuquando iungitur ac
9:
cuſatiuo, Pro dij immortales, O wſzech=
10:
mogący boże. Pro Deum at hominum
11:
fidem, quid eſt ſi non hoc contumelia
12:
eſt, Iáko by ták rzekł/ y prze bogá żiwego/
13:
I prze rátunek wſzech ludźi.
14:
Pro præpoſitio, ablatiuo cauſi ſeruiens
15:
ſignificat, Zá/ wedle/ miáſto/ przed. Minas
16:
uiginti pro ambobus dedi, Dwadźie=
17:
ſciám funtów dáłzá obudwu. Pro ſua par=
18:
te loqui, Zá ſwą ſtronę mówić. Ego te
19:
pro iſtis dictis ulciſcar, Ia ſie pomſzczę
20:
nád tobą zá ty słowá. In his artibus pro
21:
mea parte ueſcor, W tych ſie naukách we=
22:
dle mego przmożenia obieram. Pro mea
23:
parte audiui, Wedle moyey przmożnośći.
24:
Hæc tibi pro amore mutuo ſcripſi,
25:
Tomći piſał dla ſpolney miłośći y towárzi=
26:
ſtwá náſzego.
27:
Pro illo te deducam, Miáſto niego/ ál=
28:
bo ná yego mieyſce cie záwiodę. Pro deli=
29:
tijs crudelitas illi fuit, Miáſto roskoſzy
30:
okrucieńſtwo miał.
31:
Pro parente colere, Miáſto oycá álbo
32:
nie ynáczey yáko oycá miłowáć. Eduxit ma=
33:
ter pro ſua, Wychowáłá yą mátká yáko ſwą
34:
właſną.
35:
Pro uirgine nuptum dari non poteſt,
36:
Nie może być wydána zá pánnę. Pro pieta=
37:
te mori uel religione, Dla krześćiań=
38:
skiey wiáry vmrzeć. Pro foribus ſtat, Przed
39:
drzwiámi ſtoyi. Pro ſuo iure, Wedle ſwego
40:
práwá. Pro contione, Ná kazániu. Pro
41:
uirili, Wedle przemożnośći. Pro curia,
42:
Przed ratuſzem. Pro & contra eſſe, Zá kim
43:
y przećiw komu byc. Pro aliquo ſtare, Zá
44:
kim álbo przi kim ſtáć.
45:
Proædificatum, Vide Ædifico uel ædes.
46:
Proauctor, ſiue ut alij legunt proauthor
47:
apud Suet. Id eſt autor & princeps.
48:
Proauus, Vide Auus.
49:
Probabile, probitas, Vide Probus.
50:
Probatica, æ, Latine ouilis in Biblijs pi=
51:
ſcina dicitur, ubi oues ſacrificio deſti=
52:
natas lauare ſolebant, Sadzawká do o=
53:
mywánia y płokánia owiec ná ofiárę ofiáro=
54:
wánych.
55:
Problema, problematis, neut. ter. Et pro=
56:
blematum, ti, Latine iniectio, uelkolumna: b
| P ante R. | 323 |
1:
proiectio, propoſitio eſt interrogatio=
2:
nem annexam habens, Powieść wątpli=
3:
we pytánie w ſobie máyąc. Vt uxor ducen
4:
da eſt, nec ne?
5:
Probiſcis, proboſcidis, fem. Pysk álbo nos
6:
v zwierząt yáko v śwynie v yeżá á zwłaſzczá
7:
v słonia.
8:
Probum, probi, neut. ſec. proprie, Ku=
9:
rewſtwo/ álbo zgwałcenie białey głowy. alias
10:
Lekkość/ ſromota/ zelżywość. Vnde probrū
11:
ingerere uel obijcere, Zelżić/ zeſromoćić/
12:
lekkość wyrządźić.
13:
Magno tibi probro futurum eſt, Mu
14:
śiſz ſie zá to bárzo ſrómáć wyrządźić tą rzecz
15:
lekkość nie máłą. Inferre probrum ali=
16:
cui, Przimówić komu/ záſtromáć kogo. Pro=
17:
bri inſimulare mulierem, Lekkość á ku=
18:
rewſtwo wieść ná białą głowę. Obiecit ut
19:
probrum quod in prouinciam Poë=
20:
tas duxiſſet, Miał mu to zá lekkość/ ál=
21:
bo poczitał mu to zá zelżiwość.
22:
Probroſus, a, um, Sromotny/ nierządny/ złey
23:
sławy.
24:
Probro, probras, are, Sromocę/ wyrządzam
25:
lekkość.
26:
¶Exprobro, id eſt impropero, Wyma=
27:
wiam/ wyrzucam ná oczy.
28:
¶Exprobratio, fem. Wymawiánie/ wy=
29:
rzucánie ná oczy. Nam iſthæc commemo
30:
ratio quaſi exprobratio immemoris
31:
beneficij eſt, Terent. Albo to przipominá=
32:
nie rozumie ſie yákoby wyrzucánie ná oczy/
33:
zápámiętánego dobrodźieyſtwá.
34:
¶Exprobrabilis, le, Wymawiáyący. In
35:
Biblijs tantum legitur.
36:
¶Improbro, as, are, idem quod Ex=
37:
probro.
38:
¶Opprobro, Sromocę/ zelżywość wyrzą=
39:
dzam/ przimawiam.
40:
¶Opprobratio, Przimówienie/ zelżi=
41:
wość.
42:
¶Opprobrium, opprobrij, neut. ſec.
43:
Sromotá/ lekkość. Opprobrio eſſe alicui,
44:
Ku śromocie y zelżiwośći być.
45:
¶Opprobramentum, ti, pro eodem.
46:
Probus, a, um, Dobry/ cnotliwy. Probus ar
47:
tifex, Dobry rzemieśnik. Probi nummi,
48:
Dobra mińcá. Probus moribus, Dobrych
49:
obyczáyów. Sanctus & probus.
50:
Probe aduerbium, Dobrze/ bárzo. Probe
51:
appotus, Dobrze piyány. Probe percute=
52:
re, Dobrze álbo bárzo vderzić.
53:
Curaſti probe, Ey cziśćieś ſpráwił. Pro=
54:
be memini, Pámiętam dobrze. De aquæ
55:
ductu probe feciſti, O wiedzeniu wody
56:
dobrześ vczinił.| Probitas |
strona: 323v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Probitas, probitatis, fem. tert. Dobroć/
2:
cnotá. Maxima probitate præditus,
3:
Niewymownie dobry.
4:
Probiter pro probe apud antiquos.
5:
¶Improbus, a, um, Niedobry/ złoſliwy/
6:
zły.
7:
¶Improbus aliquando ſignificat,
8:
Vſtáwiczny/ ociętny. Improbe preces,
9:
Modlenie bez przeſtanku. Improba facies
10:
Niecudna/ nie xtałtowna twarz. Labor
11:
omnia uincit improbus, Vſtáwiczna
12:
gorzka pracá wſziſtkiemu zdoła/ wſziſtko zwi
13:
cięży.
14:
Improbū os, Złe/ plugáwe/ niewymywáne
15:
vſtá. Improbum teſtamentum, Nierzą=
16:
dny teſtáment.
17:
Probulus diminutiuum, a probus, Do=
18:
brzuchny.
19:
¶Improbulus dimin.
20:
¶Improbe aduerbiū, Zlie/ niedobrze. Im
21:
probe adminiſtrat cibum, Nie s dobrą
22:
wolą wyrządza yeść. Improbiſsime præ=
23:
dam comparauit, Niepobożnie.
24:
¶Improbitas, aris, Złość/ niecnotá. Ro=
25:
buſta improbitas, Okrutna álbo wiru=
26:
dna złość.
27:
Probo, as, are, Cwalę/ podoba mi ſie/ też do=
28:
ſwiádczam/ dowodzę. Nunquā hoc pro=
29:
baui, Nigdym tego nie chwalił/ nigdy mi ſie
30:
to niepodobáło. Valde inſtitutum tuum
31:
probo, Wielmi ſie podoba twoye przedſię=
32:
wzięcie. Facile ut pro Eunucho probes,
33:
Látwie możeſz być zá owáłáſzonego vdan.
34:
Multis ſe probauit, Cic. wielu ſie ludźiom
35:
podobał/ álbo dobrym okazal. Mihi neuti=
36:
quam probari potuit tam flagitioſa
37:
tam perdita libido, Mnie ſie żadnym
38:
obyczáyem nie mogło podobáć ták roſpuſtne
39:
ták przes obłáżne kurewſtwo. Non pro=
40:
batur in uulgus, Cic. Nie podoba ſie to
41:
poſpolſtwu. Diem iſtum probo, Ten dźień
42:
chwalę.
43:
Probatur experimento, Doſwiádczenim
44:
bywa doznano. Spero me cauſam meā
45:
probaſſe, Mam zá to żemći rzeczy ſwoyey
46:
ſpráwiedliwość wywiodł/ dowiódł. Nemi=
47:
ni probatur, Mikomu ſie to nie podoba/ ża=
48:
den tego nie chwali. Probare boues Skoſz=
49:
towáć/ doświádczić dobrzeli robią. Probare
50:
diligentiam ſuam in re aliqua, Pilność
51:
ſwoyę okazáć.
52:
Probatus, a, um, participium ſiue nomen
53:
ex participio, Doſwiádczony/ pewny/ a/ e.
54:
Probata opera homo, Człowiek pewney
55:
pilnośći. Nemo probatior ſuis, Zadenkolumna: b
| P ante R. |
1:
miedzy ſwemi nie ma więtſzego záchowánia.
2:
ná któregoby ſie ich więcey rádo zdawáło.
3:
Probatiſsimis moribus homo, Czło=
4:
wiek wielmi rządną á ſtáteczną powieść má=
5:
yący o ſobie.
6:
Probator, oris, maſc. tert. uerbale, Cwalcá/
7:
dowodźiciel.
8:
Probatio, onis. fem. ter. uerbale, Pochwa=
9:
lenie którey rzeczy/ też dowód/ świádectwo/
10:
też wysłyſzenie álbo wywiedzenie którey rze=
11:
czy.
12:
Probabilis, le, Podobny/ co ſie zwłaſzczá zda
13:
być podobno. Non eſt probabile, Nie
14:
yeſt podobno.
15:
Mihi non probabile uidetur, Mnie
16:
ſie nie zda być podobno.
17:
Probabilis, Chwalny. Probabilis re aliqua
18:
Chwálny/ vdátny dlá niektórey rzeczy.
19:
Probabiliter aduerbium, Podobnie. Pro=
20:
babiliter dicere, Dowodnie ku prawdźie
21:
mówić.
22:
Probabilitas, atis, fem. tert. Podobność/ po=
23:
dobna rzecz ku wierzeniu/ podobieńſtwo.
24:
¶Compoſita approbo, Pochwalam/
25:
zda mi ſie/ podoba mi ſie. Dijs hominibuſ
26:
approbantibꝰ, Zá boską y zá ludzką wolą
27:
Facere aliquid Muſis approbantibus,
28:
S ich podobániem/ s ich wolą. Clamore ali=
29:
quid approbare, Wołániem co pochwáláć.
30:
Aſſenſu omnium approbare, Iedno=
31:
ſtáynemi głoſy v wſzech być pochwalón.
32:
¶Approbare item, Potwierdzić.
33:
¶Approbatio, Potwierdzenie/ dowód/ po
34:
chwalenie/ zdánie vmysłu. Aſſenſo & Ap=
35:
probatio idem.
36:
¶Approbator uerbale, Pochwalcá/ też
37:
potwirdźiciel.
38:
¶Approbus, a, um, ſiue adprobus id
39:
eſt, ualde probus, Bárzo dobry. Appro=
40:
be, id eſt ualde probe, Bárzo dobrze.
41:
Gellius.
42:
¶Comprobo, comprobus, pen. cor.
43:
fere idem quod approbo, Pochwalam/
44:
dowodzę/ potwierdzam.
45:
Factum alicuius comprobare, Pochwa=
46:
lić. Legem comprobare, Státut pochwa=
47:
lić. Re aliquid comprobare, Vczinkiem
48:
czego dowieść.
49:
Vita & moribus comprobare, Ziwo=
50:
tem y obyczáyem podeprzeć.
51:
¶Comprobator uerbale, Pochwalcá/ do=
52:
wodźiciel.
53:
¶Comprobatio, Podobánie/ pochwalenie
54:
chwałá.
55:
¶Improbo, Gánię/ niepodoba mi ſie/ nie
56:
zda mi ſie.| Teſtamentum |
strona: 324
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Teſtamentum improbare, Gánić/ káźić.
2:
Cur tu ſolus improbas quȩ omnes alij
3:
approbant, Częmuć ſie to nie podoba/ cze=
4:
mu to gániſz/ co ſie ynſzim wſzem dobre zda co
5:
ſie ynſzim podoba.
6:
¶Improbabilis, Niegodny/ godny odrzu=
7:
cenia y ſromoty.
8:
¶Reprobo idē quod improbo, Odrzu
9:
cam/ nie przyimuyę/ nie zda mu ſie.
10:
¶Reprobatio, onis, fem. tert. Odrzuce=
11:
nie/ niezdánie.
12:
¶Reprobus, a, um, Odrzucony/ zły/ nie=
13:
godny/ niepráwy. Vtrun in Biblijs tan
14:
tum.
15:
Procas, maſ. Rex Albanorum Amulij &
16:
Numitoris pater.
17:
Procax, Vide Proco.
18:
Procedo, Vide Cedo.
19:
Proceleumaticus pes metricus conſtans
20:
ex quatuor breuibus ſyllabis, notatur
21:
ſic. grafika
22:
Procella, procellæ, fem. Pochwiściel nawál=
23:
ny wiátr s deſzczem y s wiátrem á zwłaſz=
24:
czá náwáłność ná wodźie. Metaph. Prze=
25:
ćiwność/ niefortuná/ zámieſzánie. Liuius,
26:
Equeſtrem procellā excitemus opor=
27:
tet ſi turbare ac ſtatu mouere uolu=
28:
mus. Muśiemy w yęzdeckim ſtanie zámie=
29:
ſzánie vczinić/ álbo yezdecki ſtan poduſzczić
30:
yeſli co chcemy zámotáć. Procella patriæ,
31:
turbo ac tempeſtas pacis.
32:
Procelloſus, a, um, Nawáłny/ pochwyścielny
33:
niepogodny. Procelloſum tempus, Nie=
34:
pogodny czás. Procelloſi uenti, Okrutne
35:
wiátry.
36:
Procello, procellis, proculi, proculſum,
37:
procellere, pro percellere apud Plin.
38:
in Pang. 3.
39:
Procerus, a, um, Wyſoki/ długowięzy/ Ná
40:
długich nogách. Proceriſsimus homo,
41:
Wielki wyſoki człowiek. Proceriſsima po
42:
pulus, Bárzo wyſoka topola, Sues pro=
43:
cero corpore, Swinie długowięźne.
44:
Proceritas, proceritatis, fem. ter. Wyſokość
45:
długowięźitość.
46:
Procere aduerbium, Cic. Brachium pro=
47:
cerius proiectum, Rámie opodal wyſzſze.
48:
Proceres, procerum, pen. cor. neut. plur.
49:
tantum, Paleczne głowy/ gałki álbo kule ál=
50:
bo rogi które z budowánia wychodzą. Per
51:
translationem pro primoribus & ma=
52:
ioribus ciuitatis uel regni, Miáſto zác=
53:
nieyſzych ludźi w którym páńſtwie miánów rádnych álbo známienitych śláchty.
54:
Procerem in ſingulari dixit Iuuena=
55:
lis.kolumna: b
| P ante R. | 324 |
1:
Proceritus malo ſpiritu afflatus, Obſole
2:
tum.
3:
Proceriſtrium, ij, neut. ſec. Locus apertus
4:
ac patulus in ædifico uel domo per=
5:
quem proceditur in cubiculum, cœ=
6:
nacula, & reliquas partes ſuperiores,
7:
Przedſionek álbo przedſienie ganek nieyá=
8:
ki.
9:
Proceriſtria etiam minumenta quædam
10:
quæ ſunt ante mœnia caſtrorum ſiue
11:
ante caſtra.
12:
Prochyta, æ, pen. cor. & Prochyte, pro=
13:
chytes Inſula in Puteolano ſinu in
14:
Mari Tyrrheno.
15:
Procido, Vide Cado.
16:
Procieo. Vide Cieo.
17:
Procinctus, Vide Cingo.
18:
Procio, is, iui, itum, ire, Rumpere at irri
19:
tum facere, Feſtus obſoletum.
20:
Procio item, procis, Pożądam.
21:
Procitus, a, um, pe. pro. Niemocny, Proci=
22:
tum Teſtamentum. Niemocny/ niepewny
23:
teſtáment.
24:
Procito, as, are, ſæpe prouoco, Fe=
25:
ſtus.
26:
Proclamo, Vide Clamo.
27:
Proclino, Vide Clino.
28:
Procliuis, Vide Cliuus.
29:
Proco, as, are, & Procor, procaris, depo
30:
nens, id eſt, laſciue peto, Oculos in ali=
31:
quem fixius intendo, Stać o co/ zágonić
32:
ſie bez wſtidu/ około białey głowy zábiegáć.
33:
Procax, procacis, Swowolny/ roſpuſtny/
34:
yurzny/ nieſrómieźliwy/ wſzeteczny. Proca=
35:
ces manus, Płoche á wſzeteczne ręce/ które y
36:
tego y owego ruſzáyą. Procax Epiſtola,
37:
Wſzeteczny liſt.
38:
Procacitas, procacitatis, fem. ter. Wſzetecz
39:
ność/ płochość/ yurzność/ roſpuſtá.
40:
procaciter, procatius, procaciſsime, Wſze
41:
tecznie/ yurznie/ roſpuſtnie.
42:
Procus, proci, maſ. ſec. Gámrat/ który ſie za
43:
gonił do którey biáłey głowy.
44:
¶Compoſita, Reciproco, Obrácam ſie/
45:
wrácam ſie. ut Euripus Euboicus ſepties
46:
in die reciprocat, Morze Euboyskie ſied
47:
kroć ſie przes dźień obráca/ álbo ciecze y tám
48:
y ſám.
49:
Fiſtula per quam ſpiritus reciproca=
50:
tur, Rurká przes którą dech wchodźi y wy=
51:
chodźi. Iſta ſic reciprocantur ut ſi diui=
52:
natio ſit, dij ſint, Si dij, diuinatio ſit,
53:
Cic. Ty rzeczy ſie weſpołek obrácáyą/ álbo
54:
yedná z drugiey wychodźi/ y náśláduye yeſli
55:
yeſt wieſzczbá/ tedy ſą y bogowie/ á yeſli bo=
56:
gowie ſą/ tedy też y wieſzczbá yeſt.| Telum |
strona: 324v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Telum manu reciprocare, Strzałę záś
2:
k ſobie ciągnąć/ wycięgáć z czego.
3:
¶Reciprocatio, Obrácánie/ wrácá=
4:
nie.
5:
¶Reciprocus, a, um, Wrácáyący ſie/ obrá=
6:
cáyący ſie. Vt amnis reciprocus, Rzeká
7:
która ſie záś ná zad obráca/ y ná zad cie=
8:
cze.
9:
Proconeſus, pen. prod. Inſula in Mari
10:
Propontino.
11:
Proconſul, Vide Conſulo.
12:
Procraſtino, Vide Cras.
13:
Procreo, Vide Creo.
14:
Procubitor, procubitoris, Ten który ſtrażą
15:
dźierży w obozie/ ſtróż.
16:
Procudo, procudis, procudi, procuſum,
17:
pen. prod. procudere, act. tert. Rozcią=
18:
gam/ kuyąc rozſzerzam/ płásko á ſzerokó czi=
19:
nię. Procudere, Roskowáć. Procudere
20:
dolos, Plaut.
21:
Procul aduerbium, Dáleko/ z dáleká. Quis
22:
illic eſt quem procul uideo, Kto to
23:
yeſt którego z dáleká widzę.
24:
procul aliquando eſt prepoſitio, abla=
25:
tiuo interdū accuſatiuo ſeruiēs, Accu=
26:
ſatiuo, Procul urbē Curtius, Dáleko od
27:
miáſta. Ablatiuo, procul muro, Curtius
28:
Daleko od muru. Procul mari incolebāt,
29:
Dáleko od morzá mieſzkáli. Procul patria
30:
Dáleko od oyczizny. Haud procul Nea=
31:
poli, Nie dáleko od Neápolis.
32:
Proculdubio aduerbium, Króm wątpienia
33:
bez wątpliwośći/ pewnie.
34:
Proculeo, Vide Caleo.
35:
Proculiunt, id eſt, promittunt obſoletum
36:
Feſtus.
37:
Procumbo, Vide Cubo.
38:
Procuro, Procurator, Vide Cura.
39:
Procurro, Vide Curro.
40:
Procuruus, a, um, Skrziwiony álbo zákrzy=
41:
wiony.
42:
Procus, Vide Proco, as.
43:
Procyon ſtella quæ & Canicula dicitur
44:
uel Syrius Anticanis, Gwiazdá którą ká=
45:
niculą/ álbo pſianką/ álbo pſią gwiazdą zową.
46:
Prodeambulo, as, are, Przechodzę ſie.
47:
Prodeo, Vide Eo.
48:
Prodictator, prodictatoris, Naypirwſzą
49:
zwierzchność máyący przi którym drugim
50:
teyże doſtoynośći dla nieyákiey prętkiey po=
51:
trzeby ku pirwſzemu prziſádzony/ namieſ=
52:
nik.
53:
Prodigium, prodigij, neut. ſe. Dźiw. Pro=
54:
digio ſimile, Dźiwna rzecz/ przećiw przi=
55:
rodzeniu.
56:
Prodigiator, prodigiatoris, maſcul. tert.kolumna: b
| P ante R. |
1:
Wykłádácz znáków á dźywów tákowych.
2:
Prodigioſus, a, um, Dźiwny/ przećiw przy=
3:
rodzonny. Metaph. Szkárády/ ſzpátny. Pro
4:
digioſa facies, Skárada twarz.
5:
Prodigioſe aduerbium, Dziwnie/ przećiw
6:
przirodzeniu.
7:
Prodigialiter, aliud aduerbium, idem.
8:
Prodigialis, le apud Plaut. quod prodi=
9:
gium procurat.
10:
Prodigo, prodigus, Vide Ago.
11:
Prodinunt, pro prodeunt dixere ueteres,
12:
Festus.
13:
Prodius dictum eſt, interius, longius, No
14:
nius.
15:
Prodo, proditus, Vide Do.
16:
Prodromus, prodromi, maſc. pen. cor.
17:
Latine præcurſor, Vprzedziciel/ náprzod
18:
chodzący. Et ſunt uenti qui ab Aquilo=
19:
ne ante Caniculares dies flant.
20:
Produco, Vide Duco.
21:
Productilis, le, Co kowal ná nákowálniey
22:
roſciągnąl.
23:
Profanus, profano, Vide Fanum.
24:
proetus, gen. maſc. Rex argiuorum filius
25:
Abantis, Proetides illius filiæ.
26:
Profaris uel profare, profari, Prorokuyę
27:
práktikuyę.
28:
Profatus, tus, tui, pronuntiatio Gellius.
29:
Profecto aduerbium confirmantis, Ow=
30:
ſzeki/ zaprawdę. Profecto hoc uere di=
31:
cunt ſi abſis uſpiam, &c. Owſzeki to
32:
prawdźiwie mówią. Profecto ſic eſt, Ow=
33:
ſzeki ták yeſt.
34:
Profero, Vide Fero.
35:
Profeſtus, Vide Feſtus
36:
Profeſſor, Vide Profiteor, in Fateor.
37:
Proficio, Vide Facio.
38:
Proficiſcor, proficiſceris, profectus ſum,
39:
dep. t. Iadę/ wędruyę/ wiozęſie. Præterea
40:
te aiunt proficiſci Cyprum, Nád to po=
41:
wiedáyą ze chceſz yecháć do Cypru. Profi=
42:
ciſci obiuam, Przećiwko komu yecháć.
43:
Profecta a natura, Poſzłá od prziro=
44:
dzenia.
45:
Profectio, profectionis, fem ter. Iechánie
46:
wędrowánie. Gaudeo te profectionem
47:
tuam feliciter abſoluiſſe, Radem ześ we
48:
zdrowiu twoyę drógę odpráwił.
49:
Profiteor, profeſsio, Vide Fateor.
50:
Profligo, profligatus, Vide Fligo
51:
Profluo, profluens, Vide Fligo
52:
Proforem, Vide Fio.
53:
Profugio, profugium, profugus, Vide
54:
Fugio.
55:
Profundus, Vide Funfum.
56:
Progemma, Vide Gemma.| Progener |
strona: 325
kolumna: a
| P ante R. |
| Progener, | Vide | Gener. |
| Progermino, | Germino | |
| Progero, | Gero. | |
| Progigno, progenitor,, Progenis, | Gemma |
2:
Prognate aduerbium, Id eſt, aperte, Ob=
3:
ſoletum.
4:
Prognariter aduerbium, id eſt audacter,
5:
ſtrenue obſoletum.| Prognatus, | Vide | Naſcor. |
| Prognoſticon, | Gnoſis. | |
| Progredior, | Gradior. | |
| Progymnaſma. | Gymnaſium. | |
| Prohabeo, | Habeo. | |
| Proiaceo, | Iaceo. |
6:
Progne fem. filia Pandionis Athenien=
7:
ſium Regis uxor.
8:
Proinde aduerbium, Apreto/ á dla tego.
9:
Proinde aduerbium item aliquando ſi=
10:
militudinis, Ták yákoby. Perinde, Pro=
11:
inde expiſcare quaſi non noſſes, Ták
12:
ſie pytaſz yákobyś nie wiedźiał.
13:
Prolabor, prolapſis Vide Labor.
14:
Prolatio, Vide Fero.
15:
Prolato, Vide Latus.
16:
Prolecto, as, are, Wywabiam/ Wyziwam/
17:
Poduſzczam.
18:
Prolepſis, huius prolepſis, Latine præo=
19:
cupatio, præſumptio figura, Rhetori=
20:
ca, Zábieżenie. Cum id quod obijci po=
21:
teſt præocupamus cum ratione diſ=
22:
ſoluere, Gdy temu zábiegamy co nam od
23:
przećiwney ſtrony może być zádano álbo zá=
24:
rzucono.
25:
Proles, prolis, fem. tert. Rodzay/ Pokole=
26:
nie/ Płód.
27:
Proletarius, a, um, a prole deductum eſt.
28:
Proletarij, Nędzni/ Vbodzi ludźie byli v Rzi=
29:
miánów którzi nie bogáctwy ále dźiećmi á
30:
płodu wychowywániem poſpolitą rzecz mno=
31:
żyli/ których też ná woynę nie vżiwano tilko
32:
od niewoli. Proletarius homo, & prole=
33:
tarius ſcriptor, Metaph. Nieczemny/
34:
Podły/ Zadney wagi. Proletarius ſeruus,
35:
Palipiecek/ Gołotá.| Prolibo, | Vide | Libo. |
| Prolicio, | Latio. | |
| Prolixus, | Laxus. | |
| Prolongo, | Longus. | |
| Proludo, | Ludo. | |
| Promercalis, | Mercor. |
36:
Prologus & prologium, Latine Præfa=
37:
tio, Przedmowá.
38:
Prologus, Który w komediách álbo w ynſzych
39:
grách przedmowę mówi/ Przedmowcá/ Pier=
40:
wſza oſobá.
41:
Proloquor, proloquium, Vide Loquor.kolumna: b
| P ante R. | 325 |
1:
Prolubium, bij, neut. ſec. Cupiditas &
2:
uoluntas apud Gellium Inuſitatum.
3:
Prolugeo, es, xi, ctum, ere, id eſt diutius
4:
ſolito lugeo, Názbyt długo żałuyę.
5:
Proluo, proluuies, Vide Luo.
6:
Promellere, id eſt litem promouere Fe=
7:
ſtus Obſoletum.
8:
Promereo, Vide Mereor.
9:
Promico, as, are, pro extendere & lon=
10:
ge iacere antiquum.
11:
Prometheus, maſc. ſec. nomen uiri pro=
12:
prium a prouidentia deductum, Od
13:
opátrznośći. Fuit enim prudentiſſimus
14:
qui propter nimiam ingenij excellen=
15:
ciam homines finxiſſe a Poetis dictus
16:
eſt, quia ſimulachrum hominum pri=
17:
mus de molli luto formauit, hic fuit
18:
pater Decalionis & filius Lapeti.| Promineo, | Vide | Maneo. |
| Promiſcuus, | Miſceo. | |
| Promitto, | Mitto. |
19:
Promnion nomen gemmæ CC.
20:
Promo, promis, prompſi, promptum,
21:
promere, act. prim. Wydawam/ Wydá=
22:
yę. Promere pecuniam ex ærario, Wy=
23:
dáwáć pieniądze z skárbu. Promere e ſa=
24:
crario.
25:
Promere item, Osławić/ Wypowiedźieć.
26:
Promere conſilia, Rosławić rády. Per=
27:
contanti promere omnia, Pytáyące=
28:
mu wſziſtko wypowiedźieć. Longū eſſet om=
29:
nes partes promere, Długoby było o
30:
wſziſtkich rzeczách powiedáć. Promo cibum,
31:
Wydáyę obroki/ Wyrządzam yeść.
32:
Prompto, as, are, frequentatiuum, Plaut.
33:
Vſtáwicznie wydawam/ wynóſzę.
34:
Promptus, a, um, participium ſiue no=
35:
men ex participio, Wydány/ Też goto=
36:
wy/ Poſpieſzny/ Chutki/ Prętki/ a/ e. Clau=
37:
ſum & promptum contraria, Manu
38:
promptus, Chutkiey ręki. Promptus in=
39:
genio, Dofcipny/ Oſtrego rozumu. Prom=
40:
ptus lingua, Prętki w rzeczy / w mowie.
41:
Promptiſſimus homo & experiens,
42:
Bćichy człówiek y dobrze ćwiczony.
43:
Promptus per translationem, Iáſny/
44:
Wiádomy/ Swiádomy. Cui opponitur
45:
reconditum. In promptu habere, Po
46:
gotowiu mieć. Defero ubi promptam
47:
& expoſitam uoluntatem meam, O=
48:
fiáruyęć chutliwą á vprzeymą wolą ſwą.
49:
Prompte, promptius, promptiſſime ad=
50:
uerbium, Prętko/ Poſpieſznie.
51:
Promptitudo, promptitudinis, Prętkość/
52:
Chutkość.
53:
Promptuarium, promptuarij, neut. ſec.
54:
Szpiżárnia.| II | Promptuarius, |
strona: 325v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Promptuarius, a, um, & Promptarius,
2:
Vt, promptuaria cella, Szpiżárnia/ pi=
3:
wnicá.
4:
Promus, promi, maſc. ſecund. Piwniczny
5:
álbo ſzpiżárnik/ álbo obroczny klucznik.
6:
Promus, condus idem.
7:
¶Compoſita, Depromo fere idem
8:
quod ſimplex Extraho, Extraho,
9:
Declaro, Wyciągam/ Wydáyę/ Wy=
10:
czyrpam. Deprompta ex Aera=
11:
rio pecunia, Wyyęte. Depromere
12:
ſcientiam Iuris de libris, Wyczerpáć
13:
naukę z xiąg.
14:
Depromere ex ſuo ſenſu, Z ſwey głowy
15:
wyyąć/ Wyczyrpáć/ Wymyślić.
16:
¶Expromo idem, Wykłádam/ Do=
17:
bywam. Expromere nomen, Wydáć
18:
ymię. Expromere pectore conſilia, Wy=
19:
yáwić. Perfidiam alicuius expromere,
20:
Zdradę cziyę wydáć.
21:
¶Expromptus, a, um, Wyłożony/ Do=
22:
byty. Exprompta memoria, Gotowa
23:
pámięć.
24:
promonſtra prodigia inquit Feſtus ob=
25:
ſoletum.
26:
Promontorium, promontorij, ne. Przed=
27:
górze/ Górá zwłaſzczá która ſie ná morzu
28:
vkázuyę/ álbo ſie záwieſza nad morzem.
29:
Promoueo, Vide, Moueo.
30:
Promulco, as, are, nauis agi dicitur cum
31:
fune ducitur, Calepinus ſine authore.
32:
Promulgo, Vide, Mulgo.
33:
Promulcis, dis, fem. Nos álbo pysk słonio=
34:
wy. Manus ſiue proboſcis Elephanto=
35:
rum alias dicitur.
36:
Promulſis, promulſidis, fem. tert. Nieyá=
37:
ki trunek z winá á z miodu vcziniony.
38:
Promus, Vide, Promo.
39:
Pronepos, Vide Nepos.
40:
Pronomen, onis, pen. prod. pars oratio=
41:
nis apud Grammaticos dicta quod
42:
loco nominis ponatur.
43:
Pronuba, æ, fem. prim. Swaſzká/ Swáchná.
44:
Vide ſupra.
45:
Pronuncio, Vide, Nuncio.
46:
Pronurus, ri, fem. ſecun. Nepotis uxor
47:
dicitur. Wnukowa żoná.
48:
Pronus, a, um, in anteriorem partem fle=
49:
xus, Ná przednią ſtronę nákłoniony. Ná
50:
nos. Supinus & pronus contraria.
51:
wznák á ná nos Pronus cubo, Ná nos le=
52:
gam. Sicut ſupinus iaceo, Wznák leże.
53:
Cætera animalia præter hominem
54:
prona terram ſpectant. Inſze zwiérzętá
55:
króm człowieká k ziemi pátrzą. Pronus adkolumna: b
| P ante R. |
1:
meridiem locus, Polegle álbo náchilnie ku
2:
południu mieyſce.
3:
Pronus per Metaphoram ſignificat, Po=
4:
pędliwy/ Latwi/ Skłonny/ Chciwy k czemu.
5:
Vt, Pronus in uitia. Skłonny ku grze=
6:
chóm. Pronus ad fidem, Latwy ku vwie=
7:
rzeniu. Pronior ad iracundiam, Skłon=
8:
nieyſzy/ Popędliwſzy ku gniewu. Pronus
9:
lapſus, Latwe ſpádnienie.
10:
Pronuper aduerbium, Dopieruczko/ Bárzo
11:
nowo.
12:
Proœmium, proœmij, ne. ſecund. Lati=
13:
ne præfacio ſiue Exordium, Początek/
14:
Przedmowá. Proœmium philoſophiæ,
15:
Początek/ Przodek philoſophiey.
16:
Proæmior, aris, ari, Przedmowę czinię/ Po=
17:
czinam mówić.
18:
Propago, propaginis, pen. prod. fe. tert
19:
Et. Propages, propagis. ſed hoc anti=
20:
que, Stárá winna mácicá która ſie w ziemi
21:
rozkorzeniłá z którey nowe ſoſziki winne ſie
22:
puſzczáyą y odraſtáyą. Et Metaph. Rodzay/
23:
Pokolenie/ Dóm.
24:
Propago, as, are, pen. prod. act. tert. Má=
25:
cicę winną w ziemię kłádę/ y rozſzerzam. Et
26:
per Meta. Rozmnażám/ Pomnażam/ Ro=
27:
ſciągam/ Rozſzerzam. Fines imperij pro=
28:
pagare, Páńſtwá ſwego przimnáżáć. Pro=
29:
pagare uitam, Przedłużić żiwotá. Propa=
30:
gare religionem, Bożey chwały pomnáżáć.
31:
Vera gloria radices agit at etiam
32:
propagatur, Cicero, Práwa chwałá rádá
33:
ſie korzeni y rozmnaża.
34:
Propagatio, onis, Rozmnożenie/ Rozſze=
35:
rzenie. Propagatio & ſoboles.
36:
Propagator, oris, ma. tert. uerbale. Mąſz/
37:
Rozmnożiciel/ Rozſzerzácz.
38:
Propalam & propalare, uide Palam.
39:
Propatruus, propatrui, dicitur maxi=
40:
mus patruus pater proaui, Ociec prá=
41:
dźiádów.
42:
Propatulus, Vide Patulus.
43:
Prope præpoſitio acuſatiua, Blisko/ Nie=
44:
dáleko. Prope a domo, Niedáleko od
45:
domu. Sine caſu eſt aduerbium, Málem.
46:
Málem żaden nie śmié prziſtępić. Decimus
47:
menſis aduertat prope, Dzieſiąty xiężic
48:
nádchodźi.
49:
Prope iam ut pro uxore habaret, Ma=
50:
lem yą zá żonę miał. Annos prope quin=
51:
quaginta contiunos, Málem przes cáłe
52:
pięćdzieſiąc lat.
53:
Propemodum aduerbium idem ſigni=
54:
ficans, Málem. Propemodum habeo
55:
iam tibi fidem, Málemći ruſz wierzę.| Propediem |
strona: 326
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Propediem etiam aduerbium, Co dźień/
2:
Ná káżdy dźień/ Bárzo prętko.
3:
Propediem me hinc ſubducam, Co
4:
dźień ſie ztąd wyrwę.
5:
Propior & hoc propius comparatiuū,
6:
Bliſzſzy. Propior uero eſt, Nie dáleko to
7:
od prawdy. Id propius fidē eſt, To dále=
8:
ko podobniey. Eo maiore, cū gaudio quo
9:
propius metum res fuerat, Tym s więt=
10:
ſzym weſelim ym rzecz bliżey wątpienia á
11:
boyáźniey byłá.
12:
Propius aduerbium, Bliżey. Propius ob=
13:
ſecro accedamus, Terent. Proſzę was
14:
prziſtępny bliżey. Caſtra propius ho=
15:
ſtem mouit, Podemknął ſie bliżey pod nie=
16:
prziyacielá s obozem.
17:
Proximus, a, um, ſuperlatiuus, Naybliſz=
18:
ſzy. Proximus mihi genere, Nie mam
19:
nádeń bliſzſzego w rodzie. Proximis ſex
20:
menſibus, Tych bliskich ninie przeſzłych
21:
ſześć mieſięcy. Proximus ſum egomet
22:
mihi, Bliſzſzym ſam ſobie/ Nikomu ták
23:
wiele nie powinien iż yednák więcey ſam ſo=
24:
bie. Proximus Pompeium ſedebat,
25:
Náybliżey Pompeyiuſzá/ To yeſt podle nie=
26:
go etc. Proximus uicinus, Naybliſzſzy ſą=
27:
ſiad.
28:
Proximus aliquando non eſt ſuperlati=
29:
uus, ſed propinquum ſignificat pre=
30:
ſertim cum abſolute ponitur, Vt hic
31:
eſt meus proximus, To yeſt móy kre=
32:
wny.
33:
Proximior comparatiuus, Ieſzcze bliſzſzy
34:
krewnością.
35:
Proxime aduerbium, Ninie/ Blisko/ Po=
36:
dle. Cum proxime apud te fuiſſem,
37:
Gdym ninie v Ciebie był. Proxime ianu=
38:
am, Podle vliczki. Proxime ad uerum
39:
accedunt, Nie dáleko ſie s prawdą miyáyą/
40:
Blisko prawdy ſą. Proxime laudatur
41:
Syriacum, mox Gallicum, Tertio
42:
loco Creticum.
43:
Proximitas, atis, Bliskość/ Krewność/ Po=
44:
winowáctwo.
45:
Proximo, as, are, Prźibliżam ſie/ Málem
46:
równym álbo tákim bywam.| Propecto, | Vide | Pecten. |
| Propediem, | Prope. | |
| Propello, | Pello. | |
| Propemodum, | Prope. |
47:
Propendeo, propenſus. Vide Pendeo.
48:
Propero, properas, are, act. prim. Kwá=
49:
pię.
50:
Feſtinare & properare. Properare,
51:
proficiſci. Prętko yecháć. Properarekolumna: b
| P ante R. | 326 |
1:
propero domum, Kwápię ſie do domu.
2:
Properare Cyprum, Kwápić ſie do Cy=
3:
pru. Propera ocius, Kwáp ſie rychley/
4:
Quo properas, Gdźie pośpieſzaſz/ álbo do
5:
kąd ſie kwápiſz. Quicquid agit properat
6:
omnia, Cokolwiek czini ze wſzem ſie kwá=
7:
pi.
8:
Properantur paſſiue. Plin. Hinc delubra
9:
occulta celeritate properantur.
10:
Properans, antis, participium, Kwá=
11:
piący ſie. Properantes hæc ſcripſimus,
12:
Kwápiąceſmy to piſáli. Properantes a=
13:
quȩ, Prętkie wody. Properato opus eſt,
14:
Muśiemy pośpieſzáć.
15:
Properatio, onis, Kwápienie/ Poſpieſzá=
16:
nie.
17:
Properantia, æ, idem.
18:
Propere & properanter aduerbia, Kwá=
19:
piąc ſie/ Pośpieſznie/ Kwápliwie.
20:
Properiter idem Obſoletum.
21:
Properatim aduerbium pro celeriter,
22:
Prętko. Obſoletum.
23:
Properus, a, um, pen. cor. Prętki/ Chutki/
24:
Poſpieſzny.
25:
¶Præproperus, a, um, Bárzo prętki.
26:
Præpropera ac feſtina ingenia, Náz=
27:
byt ráne y prętkie dowćipy. Præpropera
28:
celeritas, Zbytna chutkość.
29:
¶Præpropers aduerbium, Bárzo chut=
30:
ko.
31:
¶Compoſita, Adpropero, Poſpieſzam.
32:
Gradum approperare, Poſpieſznie á
33:
ochotnie pochodźić.
34:
Ad facinus approperare, Pokwápiáć
35:
ſie ná zły vczinek. Approperatum opus,
36:
Poſpieſzna kwápiona robotá.
37:
¶Depropero, Bárzo ápię/ Spie=
38:
ſzę.
39:
¶Impropero, id eſt interpropero,
40:
Kwápię ſie/ Toczę ſie wnątrz.
41:
Item improperare, Wyrzućić co komu
42:
ná oczy/ Wymáwiáć/ Lżić/ Zádáwáć nie=
43:
cnotę/ Sromoćić.
44:
¶Improperium, pro probro, Sro=
45:
motá/ Lekkość/ Zelżiwość/ Wymáwiá=
46:
nie álbo wyrzucánie ná oczy yákiey nie=
47:
cnoty.
48:
¶Improperatus nomen, Niepoſpieſzny/
49:
Niechutki a/ e.
50:
¶Propetro perficiendum curo Ob=
51:
ſoletum.
52:
Prophanus, Vide Profanus, in Fa=
53:
num.
54:
Prophaſis, feminin. penultima correpta.
55:
Latine prætextus, Zamówká/ Wy=
56:
mówká.| II 2 | Propheta, |
strona: 326v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Propheta, prophetæ, maſc. prim. Prorok.
2:
Et generaliter, Wykłádácz álbo ocznáy=
3:
miácz wolei boskiey.
4:
Prophetes, tis, idem.
5:
Prophetis, prophetidis, Et Prophetiſſa,
6:
æ, fe. Prorokini.
7:
Prophetia, æ, fem. pri. Proroctwo.
8:
Propheticus, a, um, Prorocki/ a/ e.
9:
Prophetico ſpiritu, Prorockim duchem.
10:
Propheto, as, aui, are, Prorokuyę/ Prákti=
11:
kuyę.
12:
Prophetizo, as, are, pro eodem in Bi=
13:
blijs legitur.
14:
Propilo, las, lare, id eſt, Acuo, Oſtrzę/
15:
Piłuyę. Sipont. ſine authore.
16:
Propina, æ, pen. prod. Locus iuxta bal=
17:
nea & Thermas ubi balneantes cibum
18:
ſumebant, Calep.
19:
Propino, as, are, Przipiyam/ Piyę do kogo.
20:
Propino tibi, Piyę do ciebie. Nemo pro=
21:
pinabit Calliodore tibi, Nikt ći nie przi=
22:
piye. Kalliodoruſie. Metapho. Podáyę/
23:
Zdáwam. Terent. Hunc uobis co=
24:
mendendum & deridendum propi=
25:
no, Tegop wam ku yedzeniu y ku náſmiewá=
26:
niu przipiyam/ Szynkuyę/ To yeſt podáyę/
27:
Zdawam.
28:
Propinatio, Przipicie.
29:
Propinquus, a, um, Bliski, Też krewny/
30:
Powinowáty. In propinquo ſunt ca=
31:
ſtra, W bliskośći/ To yeſt nie dáleko yeſt
32:
obóz. Stipendij ſpem propinquam fa=
33:
cere, Dáć komu dobrą nádxieyę w rychle
34:
Iurgelt álbo myto otrzimáć.
35:
Propinquitas, atis, fem. tert. Bliskość/
36:
Powinowáctwo/ Krewność.
37:
Propinquitas, & affinitas, idem.
38:
Propinque aduerbium, Blisko. Plautus.
39:
Eccum adeſt propinque.
40:
Propinquo, as, are, act. prim. Bliżę ſie/
41:
Przibliżam ſie.
42:
¶Compo. Appropinquo, Przibliżam
43:
ſie/ prziſtępuyę. Tempus appropinquat,
44:
Czás ſie przibliża. Impendet, appro=
45:
pinquat, Inſtat ſynonima, Mors illi ap=
46:
propinquat, Nádchodźi go śmierć. Morte
47:
appropinquante, Gdy ſie śmierć przibli=
48:
żáłá.
49:
¶Appropinquatio, onis, Przibliżenie/
50:
Nádeście.
51:
¶Appropiare & Approximare in
52:
Biblijs Barbara ſunt uerba, pro Ap=
53:
propinquare.
54:
Propior, Vide Prope.
55:
Propitius, a, um, Miłośćiwy/ Láskáwy/
56:
Ziczliwy.
57:
Propitio, as, are, Et, Propitior, aris, ari,kolumna: b
| P ante R. |
1:
Iednam/ Błágam/ Przenáyduyę/ Láski ſzu=
2:
kam álbo czinię.
3:
Propitiatio, propitiationis, Ziednánie/
4:
Przepráwienie gniewu/ Láská/ Miłośći=
5:
wość.
6:
Propitiatoriū in Biblijs, Mieyſce yednánia
7:
Láski á miłoſierdzia żądánia.
8:
Propitiatus, huius propitiatus, idem.
9:
Propitiator, oris, Iednacz/ Przepráwi=
10:
ciel.
11:
Propitiabilis, le, Co ku przeyednániu należy/
12:
Albo łatwie może być przeyednano.
13:
Proplaſtice, & proplaſte, Vide Plaſtes.
14:
Propingeon, Czeluśćie v pieca.
15:
Propola, propolæ, maſcul, prim. penul.
16:
correp. Krámarz/ Przekupień πρὸ ante
17:
πωλεω. Vendo.
18:
Propolis, Latine quaſi Suburbanum,
19:
Przedmieście yeſt nieyákie pſzczelne z wosku
20:
álbo z wiąźy budowánie/ które pſzczoły przed
21:
dźiurą vlową czinią.
22:
Propono, propoſitum, Vide Pono.
23:
Propoſitio, uide in uerbo Proponere, &
24:
in uerbo Nuncio, Enuncio, Enuncia=
25:
tum.
26:
Propontis, propontidis, Morze miedzi
27:
Heleſpontem á miedzi Poſphorem Tra=
28:
ciuſem. Item æquor patens & diffu=
29:
ſum, Szerokie morze.
30:
Propontiacus, a, um.| Proportio, | Vide | Portio. |
| Proprætor, | Prætor. | |
| Propulſo, | Pello. |
31:
Proprius, a, um, Właſny. Mea culpa pro=
32:
pria, Moyá właſna winá. Proprium &
33:
Commune contraria.
34:
Proprium & peculiare idem, Proprium
35:
eſt eius, Metapho. Temu to ſámemu przi=
36:
piſuyą.
37:
Propria eſt præceptio Stoicorum. Tá
38:
nauká yeſt oſobliwa Stoykóm/ Tilko Stoici
39:
ták dzierżą. Eſt epiſtolæ proprium, ut
40:
is, etc. Właſność liſtu yeſt etc. Animantiū
41:
proprium eſt, ut aliquid appetant.
42:
Proprium aliquando ſignificat, Wieczny/
43:
Trwáły/ Pewny/ Oſobliwy.
44:
Proprietas, atis, fem. tert. Właſność.
45:
Propie aduerbium, Właſnie/ Oſobliwie.
46:
Proprie dicere, Właſnych słów vżiwáć/
47:
Właſnie mówić. Proprie & uere. Magis
48:
proprie, Właſniey.
49:
Propter præpoſitio accuſatiuo caſui ſer=
50:
uit, Dla. Turba hæc propter te facta
51:
eſt, To zámieſzánie ſtáło ſie dla ciebie.
52:
Propter aliquando pro prope accipitur.| Terent. |
strona: 327
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Terent. Hic propter hunc aſſiſte, ſtań tu
2:
blisko niego. Propter Platonis ſtatuam
3:
conſedimus, Poſadźiliſmy ſie nie dáleko od
4:
słupá Platonowego. Propter humū uo=
5:
litat, Przi ziemi lata.
6:
Propter aliquando eſt aduerb. Vt, pro=
7:
pter eſt ſpelunca quædam.
8:
Propterea aduerbium, Dla tego. Propte=
9:
rea quod, Dla tego yż. Terent Feci e
10:
ſeruo ut eſſeslibertus mihi, propterea
11:
quod ſeruiebas liberaliter, Dla tego
12:
yżeś cnotliwie służił. etc.
13:
¶Quapropter idem.
14:
Propudium, dij, ne. ſe. Sromotá/ lekkość/
15:
Sromotná rzecz álbo oſobá/ poſpolita kurwá
16:
Propudioſus, a, um, Sromotny/ Bęzecny.
17:
a/ e.
18:
Propugno, propugnaculū, Vide Pugna.
19:
Propulſo, Vide Pello.
20:
Propylȩum, læi, Latine Veſtibulum, uel.
21:
Porticus ante domum, Przeddáſzek/
22:
Przedſzopie/ álbo przedganek/ przedſienie.
23:
Proquæſtor, Vide Quæro.
24:
Prora, ræ, fem. prim. Przednia część łodźi.
25:
Sic Puppis, Poślednia. Inde prora &
26:
puppis prouerbium, Przodek/ Początek
27:
y koniec.
28:
Proreta, æ, ma. Ten który łódź ſpráwuye ná
29:
przodku in prora.| prorepo, | Vide | Repo. |
| proripio, | Rapio. | |
| proreta, | Prora. | |
| prorogo, | Rogo. | |
| prorumpo, | Rumpo. | |
| proruo, prorutꝰ, | Ruo. |
30:
prorſus uel prorſum adiectiuū, Owſzeki.
31:
Prorſus omnio Terent. Prorſus om=
32:
nino obſequor, Owſzekim yeſt we wſzem
33:
posłuſzny. Prorſus cum negatione, pro
34:
nullo modo, ut Terent. Prorſus tacere
35:
non queo, Zadnym obyczáyem milczeć nie
36:
mogę. Venies expectatus ne ſolum
37:
nobis, id eſt tuis, ſed prorſus om=
38:
nibus, Ale Koniecznie álbo owſzeki wſziſt=
39:
kim. Prorſus aliquando eſt nomen
40:
Prorſus. a, um. id eſt rectus, Proſti/ obſo.
41:
Prorito, as, are, idem quod irrito, Pobu=
42:
dzam/ Poduſzcżam.
43:
Proſa, æ, fem. pri. Rzecz á mowá która nie
44:
rimem/ to yeſt nie wierſzámi oſięgniona yeſt.
45:
Proſa oratio, Wolna rzecz od wierſzów.
46:
Proſaicus, a, um, adiectiuum ut, Proſai=
47:
ca oratio, Nie wierſzowna.
48:
Proſapia, æ, fem. prim. Pokolenie/ Rodzay.
49:
Proſapodoſis, fem. Latine Redditio, Aſ=
50:
ſignatio, Przycziny przitoczenie.
51:
Proſeda, æ, f. p. Kurwá/ poſpolita máłpá.kolumna: b
| P ante R. | 327 |
| proſcenium, | Vide | Scena. |
| proſcindo, | Scindo. | |
| proſcribo, | Scribo. | |
| proſeco, | Seco. | |
| proſemino, | Semen. | |
| proſequor, | Sequor. | |
| proſerpo, | Serpo. | |
| proſolio, | Salio. | |
| proſocer, | Socer. | |
| proſopopœia, | Proſopon. |
1:
Proſedanum, preſedani, neut. Vitium eſt
2:
arietibus & hircis, cum ob nimium la=
3:
borē pigriores ad coitum redduntur.
4:
Proſelenus, pen. cor. Latine, ante lunam,
5:
Przed mięśiącem vrodzony. Quo nomine
6:
dicti ſunt Arcades, προσεληνοι προ ante
7:
σεληυν luna ᾽ασελος ſplendor.
8:
Proſelytus, ti, maſc. ſec. Obcy/ króti priyął
9:
náſzę wiárę y zakón/ Wſteń w náſzę wiárę
10:
Vczęſnik náſzey wiári y zakonu. Iudæi ſic
11:
uocabant, quem in legis ſuæ conſor=
12:
titum recepiſſent, Wſtępień álbo vczeſnik
13:
żydowſkiego zakonu á προς ad & ᾽ελεύθω ke=
14:
nio. Inde προσηλυτος aduena, aduenti=
15:
tius, Przichodźień/ Wſtępień.
16:
Proſerpina, fem. Filia Cereris, uxor Plu=
17:
tonis Regis infernalis, alias Hecate,
18:
Diana, Luna, Vide ſupra.
19:
Proſeucham, Iuuenalis uidetur dixiſſe,
20:
Latina declinatione, pro eo loco ubi
21:
precibus & obſecrationibus mendi=
22:
ci ſtipem a tranſeuntibus mendicabāt.
23:
Prosferari, pro impertrari, Obſoletum.
24:
Proſicium, ij, quod proſectum proici=
25:
tur, Feſtus obſoletum.
26:
Proſimurium, rij, Pontificale pomœriū
27:
ubi Pontifices auſpicabantur, Feſtus,
28:
Sipontinus legit proximurium.
29:
Proſitum, id eſt propoſitum, obſoletū.
30:
Proſodia, æ, Latine Accentus, Nótá/
31:
Nocenie/ Dzwięnk/ Przinócenie niektórych
32:
ſyllab w mówieniu/ Vide Ode.
33:
Proſonomaſia, Latine, Alluſio nominis
34:
ad nomen.
35:
Proſopon, neut. Latine, Perſona, Oſobá.
36:
Proſopopœia, Latine, Fictio perſonæ,
37:
Zmyślenie oſoby. figura eſt, Cum perſo=
38:
na aliqua loqui fingitur, Aut cum in=
39:
animata alloquimur, uel ipſa loquen=
40:
tia introducuntur.
41:
Proſopon item, Inſula nō longe a Car=
42:
thagine.
43:
Proſpecto, proſpectus, Vide Specio.
44:
Proſper, ra, rū, Fortunny/ Szczęśliwy/ a/ e.
45:
Actiue ſignificationis. Proſperum ſy=| II 3 | dus |
strona: 327v
kolumna: a
| P ante R |
1:
dus, Fortuna gwiazdá/ Fortunę zwłaſz=
2:
czá noſząca.
3:
Proſpera & aduerſa fortuna contraria,
4:
Proſpera ualetudo, Dobre zdrowie. Pro=
5:
ſper exitus, Fortunne dokonánie. Proſpe=
6:
rus dixit Cicero lib. 6. de Repub.
7:
Proſperitas, atis fem. tert. Szczęśliwość/
8:
Fortuná/ Szczęśćie/ Szczęśliwe wodzenie.
9:
Proſpero, as, are, act. prim. Poſzczęściam/
10:
Pofortuniam.
11:
Proſperor, aris, ari, Mam ſzczęście/ dobrze
12:
mie ſie wodźy.
13:
Proſpere aduerb. Fortunnie/ Szczęśliwie.
14:
Proſpica & Deſpica intenta & contem=
15:
pta uerba antiqua & obſoleta.
16:
Proſpero, as, are, pro Expirare Calepin,
17:
ſine authore.
18:
proſtituo, proſtibulū, Vide Statuo.| proſpicio, | Vide | Specio. |
| proſterno, | Sterno. | |
| proſto, | Sto. | |
| proſubigo, | Subigo, uel ago | |
| proſum, | Sum. | |
| protego, | Tego. | |
| protendo, | Tendo. | |
| protero, | Tero. | |
| proterreo, | Tereor. | |
| proteſtor, | Teſtor. | |
| protollo, | Tollo. |
19:
Proſumia, genus Nauigij Speculatorij,
20:
Máłá łódká/ álbo Barka ſzpiegowna.
21:
Protaſis, huius protaſis, fe. Pierwſza część
22:
Comediey/ Wchód. propſitio fabulæ.
23:
Protelo, as, are, pen. prod. id eſt. Exclu=
24:
do, propello, Propulſo, Wyrzucam/
25:
Odganiam/ Záſtráſzam. Metaphori. Za=
26:
ſmucam.
27:
Protelum, li id eſt Tenor, Obſoletum.
28:
Protenus aduerb. Bárzo dáleko.
29:
Protermino, as, are, Rozſzerzam. Termi=
30:
nos promouere Apuli. Obſoletum.
31:
Proteruus, a, um, Ociętny/ Przećiwny/ Ziá=
32:
dłi/ Też roſpuſtny/ Swowolny/ Wſzeteczny.
33:
Proterui & molles homines contraria,
34:
Proteruum dictum, aut factum, Ziá=
35:
dłe álbo ſwowolne słówo.
36:
Proterue & proteruiter aduerbia, O=
37:
ciętnie/ Ziádle/ Swowolnie.
38:
Proteruitas, atis, fem. ter. Ociętność/ Prze=
39:
ćiwiánie/ Swawola.
40:
Proteruia, æ, idem. Proteruiam fecit pro=
41:
uerbium, Vtrácił wſziſtko/ przelał wſziſtko
42:
przes gárdźiel/ álbo koſtką/ álbo kartą prze=
43:
rzućił.
44:
Proteruia item, genus ſacrificij apud Ro=
45:
manos in quo quod ſupererat ex ſa=kolumna: b
| P ante R. |
1:
cris epulis hoc gign abſumebatur.
2:
Proteruio, is, ire, Yeſtem ſwowolny/ Oczięl=
3:
ny/ nieposłuſzny. Calep. ſine authore.
4:
Proteus, diſſyllabum, maſc. Deus Mari=
5:
nus filius Oceani, Który ſie w rozmáyi=
6:
tey poſtáći przmienieáć może. Vt in fabulis
7:
eſt, Vnde Proteo mutabilior pro=
8:
uerbium, Płochy/ Nieſtáteczny/ by wiátr/
9:
Kuropłoch/ Pędźiwiárt/ Ták ſtáteczny yáko
10:
másło ná słóńcu/
11:
Protheſis ſeu proſtheſis, Latine Appoſi=
12:
tio, Przyłożenie/ Przyſádzenie. Figura eſt
13:
cum litera uel ſyllaba adſciſcitur ad
14:
principium dictionis, ut, Gnatus pro
15:
Natus, Syn.
16:
Prothymia, Latine, Promptitudo, Ala=
17:
critas, Ochotá wdzięczność. apud Plaut.
18:
Prothyrum ſeu prothyra, Latine quaſi
19:
ante ianuam, πρό ante. Et θυρα ianua,
20:
hoc eſt ueſtibulum, Przeddomie/ Przed=
21:
śienie.
22:
Protinus aduerbi. Wnet álbo hnet. Statim
23:
protinus hic adero, Hnet mie tu záś ma=
24:
cie. Alique febres protinus a calore
25:
incipiunt. Hnet od gorącki poczináyą.
26:
Protinam aduerbiumpro protinus, obſ.
27:
Protocollum, li, quaſi prima conci=
28:
natio & raptim confecta ſcriptura,
29:
quæ meliorem compoſitionem deſi=
30:
derat, Krótkie naznáczenie nácechowánie pi=
31:
ſárskie/ piſánia álbo ſpráwy nieyákiey/ z któ=
32:
rey potim ſzerzey w xięgi piſzą/ á πρωτος pri=
33:
mus & κω̃λον, membrum, quia primū
34:
ſit ſcripturæ membrum, ſed tantū per
35:
ſimplex l ſcribitur, προτοκώλων Herm.
36:
Protogenes, com. Latine primi generis,
37:
Naypirwſzego rodu/ álbo śláchetnego/ Zac=
38:
nieyſzego.
39:
Protogenes item nomen proprium ce=
40:
lebrrimi pictoris.
41:
Protogonus, Latine, primogenitus, Pir=
42:
worodny.
43:
Proromartyr, com. Latine primus teſtis,
44:
Naypirwſzy ſwiádek/ Naypirwſzy męczęnik/
45:
któri dla ſwiádectwá/ To yeſt wyznawánia
46:
wiári Krześćiáńskiey ſmierć podyął.
47:
Protomyſta, m. Latine Sacerdotū prin=
48:
ceps, Nayſtárſzy miedzy duchowieńſtwem.
49:
Prototonis, latine primogenitus, uel pri=
50:
mo enixa, Pirworodny/ álbo Pirwiaſtká.
51:
Protonotarius, primus inter notarios,
52:
Nayſtárſzy piſarz.
53:
Protoplaſtus, ſeu protoplaſtes, primo
54:
formatus, Naypirwy vlepiony/ Naypir=
55:
wſze ſtworzenie Adam.| Prototomus |
strona: 328
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Prototomus, pen. cor. ma. Latine primæ
2:
ſectionis, Naypirwſzego odſieczenia. Vnde
3:
brimus caulis qui ſucciditur uel cima
4:
Braſſicæ hoc nomine dicitur, Podczoſz
5:
naypirwſzy głąb/ młoda kápuſtá.
6:
Prototypus, maſc. ſiue Prototypon, neu.
7:
pen. cor. Latine, primum exemplar,
8:
Naypirwſzy przikład naypirwſza formá/ ná
9:
którey xtałt drugie czinią.
10:
Protrepticus, a, ū, latine, Exhortatorius
11:
ſiue exhortatiuus, Nápomináyący. Vel
12:
Inſtructiuus, Náuczáyąci.
13:
Protropum, pij, pe. co. Pirwſzy moſzcze któ=
14:
ry z grón ciecze niżli ye praſą pzrićyſną.| protraho, | Vide | Traho. |
| protrudo, | Trudo. | |
| proturbo, | Turba. | |
| protypum, | Typus. | |
| proueho, | Veho. | |
| prouenio, | Venio. | |
| prouoco, | Voco. | |
| prouolo, | Volo, as, are. | |
| prouoluo, | Voluo. |
15:
Prouerbium, bij, neut. ſec. Przipowieść.
16:
Prouerbialis, le, Przipowieſtny. a/ e.
17:
Prouide, prouidus, Vide Video.
18:
Prouincia, æ, fem. Kráyiná/ Ziemiá/ Stáro=
19:
ſtwo/ Powiát. Proprie tantum dicitur,
20:
Kráyiná/ Walką á woiną ku páńſtwu náſze=
21:
mu prziłączona. Deſcribere in prouinci=
22:
as, Rozdzielić ná powiáti. Obtinere pro=
23:
uinciam, Otrzimáć ſtároſtwo/ Stároſtą
24:
zoſtáć. Deponere prouinciam, Wyſtáć z
25:
vrzędu ſtárośćiego. Et prouincia Metap.
26:
Wſzeláki vrząd/ Poliecenie/ ſpráwá. Duram
27:
prouinciam cepiſti, Trudnyś ſie rzeczy
28:
podyął Dare prouinciam, uel negoci=
29:
um alicui, Poliećić co komu/ Włożić co ná
30:
kogo. Suſcipere prouinciam, Podyáć ſie
31:
czego. Depoſcere ſibi prouinciam.
32:
Prouincialis, le, Powiátny yeden z poddánych
33:
ſtároſtwá/ kráyiny á powiátu którego.
34:
Prouincialium nomine apud Romanos
35:
omnes præter Italos appellabantur,
36:
Prouincialia negotia, Powiátne ſpráwy.
37:
Prouinciales uiri, Poddáni z powiátów.
38:
Prouinciatim, adue, Od powiátu do powiá=
39:
tu/ przes wzyſtki ziemie/ Kráyiny y ſtároſtwá.
40:
Prouincia etiam dicitur, Kráyiná fráncu=
41:
ska. Alias Narbonenſis, ſiue Delphi=
42:
nat ad fluuium Rodanum ſita.
43:
Prout aduerb. ſimilitudinis, Yáko. Prout
44:
cui libido eſt, Yákoſie komu zda/ Podo=
45:
ba. Tuas literas prout res poſtulat ex=
46:
pecto, Twoich liſtów yáko rzecz pożąda/ álbo
47:
yákoż to potrzebnych oczekawam.kolumna: b
| P ante R. | 328 |
1:
Proxeneta, æ, Latine, Licitator, Media=
2:
tor, uel Conciliator, Skupień/ Tárgow=
3:
nik/ Litkupnik/ Ten któri miedzy ſtronámi
4:
hándluye/ áby ſie o kupią zgodźyli.
5:
Proximurium, Pontificale pomœrium,
6:
proximi muri, CC.
7:
Prudens, tis, ō. Mądry/ Báczny/ Rozumny/
8:
Vmieyętny/ a/ e. Plus inſciens, quis fecit
9:
quam prudens boni, Niżli wiedząć ál=
10:
bo niżli vmuślnie. Quæ prudnes ſubin=
11:
de imitto, Ktore chcąc á wiedząc opuſz=
12:
czam. Prudens ingenio, Mądri z przi=
13:
rodzenia. Prudens adminiſtrandi, Vmie
14:
ſie rządźić/ ſpráwowáć. Prudens agrico=
15:
lationis uir, Vmieyąci ſie obeyść/ s rolnym
16:
goſpodárſtwem. Prudens locorū, Swiá=
17:
domy mieyſce rozmáyitych.
18:
Prudentia, æ, Mądrość/ Rozum/ Dowćip/
19:
Vmieyętność/ Wiádomość.
20:
¶Iuriſprudentia, æ, Vmieyętność práwá.
21:
Prudenter aduerbium, Mądrze/ Bácznie/
22:
Roſtropnie.
23:
¶Imprundes, entis, om. Nie báczny/
24:
Nierozumny/ Nieumieyętny/ Niewiádomy/
25:
Nieſwiádomy. Imprudens feci, Niechcą=
26:
cem vczinił. Sic. Prudens feci, Chcącem to
27:
vczinił. Imprudētē opprimere, Bes wieś=
28:
ći ná kogo przipáść/ vcziſnąć. Imprudens
29:
maris, Nieſwiádomy morzá. Non impru=
30:
dens aduerſabar, Nie z nieobácznośći/
31:
chcącem ſie ſprzećiwiáł. Emit eam domi
32:
mihi, Imprudens harum rerum inga=
33:
ruſ omnium, Kupił mi yą w dári/ nic o
34:
tych rzeczách nie wiedząc.
35:
¶Imprudentia, ȩ, Nieumieyętność/ Nie=
36:
báczność/ Nierozum/ Nieroztropność. Pec=
37:
care imprudentia, Z nieobácznośći wy=
38:
kroczić. Quod ſæpe per imprudenti=
39:
am fit, Co ſie częſtokroć z nieobácznośći
40:
przygadza.
41:
¶Imprudenter aduerbium, Nieroſtro=
42:
pnie/ Nieobácznie/ Niemądrze/ Nieoſtrożnie
43:
Pruina, æ, fem. Srzón.
44:
Pruinoſus, a, um. Pełny śrzónu ozrzeniáły.
45:
Pruna, æ, fem. prim. Wągl goreyąci lſzczą=
46:
ciſie wągl. Carbo, Vgáſzony wągl.
47:
Pruneoli, genus fungorum. CC.
48:
Prunus, ni, fe. Tarnká álbo Sliwá/ drzewo
49:
zwłaſzczá śliwowe.
50:
Prunum, ni, fructus, Owoc śliwowy/ śliwá,
51:
Tarnká.
52:
Pruna Damaſcena, Dámáſceny śliwki wę=
53:
gierskie álbo Greckie.
54:
Prunetum, neti, locus prunis obſitus,
55:
Tárnczány ſad.
56:
Prunus ſylueſtris, Czérnie álbo głóg.| II 4 | Prunum |
strona: 328v
kolumna: a
| P ante R. |
1:
Prunum ſykueſtre, Tarnká czerniowa.
2:
Prunetum ſylueſtre, Czerniewisko/ Czirnie.
3:
Prurio, ris, iui, itum, ire, n. quatr. Swiérz=
4:
bię/ Swiérzbi mie skórá/ yako gdy kto ſwiérzb
5:
ma. Pruriunt illi dentes præ inedia,
6:
Metapho. Piſzczą mu zęby dla głodu, Pru=
7:
rire in pugnam, Piſzczec/ chćiwym być/ álbo
8:
drżeć na bitwę.
9:
Pruritus, huius tus, Swierzb/ Drápánie.
10:
Pruſa, Vrbs apud Myſios, ad radices
11:
montis Olympi, Vnde Pruſenſis. Itē.
12:
Pruſa, ſiue pruſias, urbs in Hippo mon=
13:
te, Vnde Pruſienſis.
14:
Pruſſia, ſiue Boruſſia, æ, Regio Europe,
15:
Pruska ziemiá. Ducatus eſt qui Regi
16:
Poloniæ paret. Cuius primus Dux eſt
17:
Illuſtriſs Princes et Dominus D. Al=
18:
bertus Senior, Dei gratia Marchio
19:
Brandenburgenſis, Stetiniȩ, Pomera=
20:
niæ, Caſſubotum & Vandalorum
21:
Dux, Burggrauius & Norinbergenſis,
22:
ac Rugiæ princeps. &c.
23:
Pruſias, maſc. Rex Bithyniæ.
24:
Prymneſia, urbs Mœoniæ aut Lydiȩ.
25:
Prymenſius uel prymenſium, Pal do
26:
którego łódź prziwięzuyą/ á bo powróz któ=
27:
rim prziwięzuyą. Hunc alij, Noſillam
28:
uocant.
29:
Prytanis, maſc. Latine Magiſtratus, uel
30:
præfectus, Zwierſchny pan z rády.
31:
Prytanium, pennul. prod. Mieſce było w
32:
Atheniech/ gdzie pánowie rádni mieſzkaná=33:
li/ Páłac/ Ratuſz Athenieński.P ante S.
34:
Pſallo, pſallis, pſallere, neut. te. Spiéwam.
35:
Pſaltes, pſaltis, maſc. Spiéwak/ Kántor.
36:
Pſaltria, æ, f. p Spiéwaczká.
37:
Pſalmus, pſalmi, Latine, Cantio, Spiéwá=
38:
nie/ Pienie/ Pyoſnká.
39:
{ſalterium, rij, Czworogránne gędziebne na=
40:
czinie álbo Iſtrument o dźieſiąći ſtrunach.
41:
Vide Nabulum ſiue Nablon.
42:
Pſalterium item, Xięgi do ſpiéwánia álbo
43:
modlitwy/ Pſálterz.
44:
¶Diapſalma, Przeſtánie/ Pauſa wſpiéwá=
45:
niu/ álbo rozdzielenie pſálmu y wierſzá.
46:
Pſammerichus, m. Rex Aegypti.
47:
Pſegma, atis, neut. tert. idem fere quod
48:
flos æris, ψη̃γμα. Aliqui accipiunt,
49:
Miáſto prochu á oſmiećin złotá.
50:
Pſephiſma, tis, neut. dictio Græca, Lati=
51:
ne Decretum, Vſtáwá/ Poſtánowienie.
52:
Pſeudos, Græce, Latine, Falſus, Fáłſzywy.
53:
Hinc multa compoſita, Pſeuda del=
54:
phus, Latine falſus frater, Fáłſzywy brát.
55:
᾽αδελφος frater ſcilicet.kolumna: b
| P ante R. & T. |
1:
Pſudomartyr, com. Falſus teſtis, Fáłſzy=
2:
wy ſwiádek.
3:
Pſudopropheta, æ, ma. Fálſzywy prorok/
4:
álbo nauczyciel/ doctor.
5:
Pſeudoangelus, falſus nuncius, Fáłſzywy
6:
poſeł.
7:
Pſeudologus, Falſidicus, Lgarz/ Lżywy.
8:
Pſeudologus, Falſus ſeruus, Niewierny słu=
9:
gá/ zły sługá. Et talia multa,
10:
Pſeudauchuſa, Herba.
11:
Pſeudobunin nomen herbæ.
12:
Pſudophecen, uocant Veſpam quæ ſin=
13:
gularis uolitat, Plin. Oſá latáyąca.
14:
Pſeudourbana Aedificia apud Victrui=
15:
um. Aedificia ſunt ruſtica urbana
16:
elegantia extructa, quæ portaria di=
17:
cuntur, Ochędożne weſołe budowánie.
18:
Pſeudothyrum, Latine Falſum oſtium,
19:
Inde pro poſtico recipitur, Tył/ Zádek
20:
domu/ Tilna vliczká.
21:
Pſilothrum, tri, dicitur uitis alba, Item
22:
Vnguentum depilatorium.
23:
Pſimmythium, Latine, Ceruſa, Bárwá
24:
niewieścia/ którą ſobie twarz przypráwuyą.
25:
Fit ex plumbo.
26:
Pſitta, femin. Latine Paſſer genus piſcis,
27:
Plátánska rybá.
28:
Pſittacus, ci, Pápugá.
29:
Pſophis, dis, urbs Arcadiæ.
30:
Pſora, pſoræ, fem. Suchy ſwiérzb/ Strupiá=
31:
ſty/ po wſzitkiey skórże ſie roſchodzący.
32:
Pſycholutres dicitur, qui frigida aqua
33:
corpus lauat ψὺχος Frigus λοντρόν
34:
Balneum, Któri ſie rad w zymney wodzie
35:
kąpie.
36:
Pſychotrophum herb, a Betonica.
37:
Pſychomantia, Manium euocatio, Zákli=
38:
nánie vmárłych.
39:
Pſylli populi Libyæ prope Garamātas.
40:
Pſyllion, alij Cinoides, Herba quæ
41:
uulgo Pulicaris dicitur.
42:
Pſyrra, Inſula iuxta Chium.
43:
Pſytyum genus paſſi, Calep.P ante T.
44:
Pte ſyllabica adiectio, Ablatiuis aliquā=
45:
do iungi ſolita, Vt, Meapte, Tuapte,
46:
Suapte, Noſtrapte, Veſtrapte.
47:
Ptera, æ, ſiue Pteroma, atis, apud Vi=
48:
truuium in templis muri duo ſunt ad
49:
altitudinem eorum utrin ſurgentes,
50:
dicti alarum ſpecie quaſi protegāt.
51:
Pteris, Latine, Filix.
52:
Pteropheros, Regio apud Ripheos mō=
:
tes.
53:
Pterygium, pterygij, Nieyáka bolączká pá=
54:
znokći gdi miéſo zá páznokcie przeroście/ Też| nieyá |
strona: 329
kolumna: a
| P ante T. |
1:
nieyáki łupież álbo skórká w oczu wzrokowi
2:
przeſzkadzáyąc.
3:
Ptiſana, ptiſanæ, pen. cor. fem. prim. Ty=
4:
zánná/ Wodá s troſzką yęczmieniá przewá=
5:
rzona.
6:
Ptiſanarium, Gárniec/ Paneẃ/ álbo ynſze na=
7:
czynie w którim Tyzánnę wárzą.
8:
Ptiſanarium Orizȩ/ Tiſánna z ryżu.
9:
Ptochos, maſ. Latine Mendicus/ Zebrak.
10:
Ptochodochium, Zebráczy dóm/ Zebráczy
11:
gośćiniec.
12:
Ptochotrophium, Szpital.
13:
Ptolomæis, maſc. Imię właſne kilká królów
14:
Aegypckich.
15:
Ptolemais, idis, ule dos. Vel. Ptolemai=
16:
da, æ, urbs Aegypti, altera Aetiopiæ,
17:
tertia Phoeniciæ, quarta Nili flumi=
18:
nis, quinta in Cyrenaica Africæ.
19:
Ptoſis, fem. Latine Caádnienie/ Pá=
20:
ście. Et caſus accidens nominis apud
21:
Grammaticos, Stopień ákbo ſzczebel/ po
22:
których imioná ſtęouyą y odmieniąyą ſie.
23:
¶Vno Monoptoton, pen. prod. uni=
24:
us caſus, Co tilko yedno kończenie ma/ tilko
25:
ná yednyim ſzczeblu zoſtáye.
26:
¶Aptotum, Latine indeclinabile.
27:
¶Diptotum, duorum caſuum.
28:
¶Triptotum trium.
29:
¶Tetraptoton quatuor.
30:
Ptyas, pryadis, genus Aſpidis.
31:
Ptyngæ, genus auis.P ante V.
32:
Pubes, pubis, fem. tert. Włoſy w łonie około
33:
człońká człowieczego.
34:
Pubes, uel puber. puberis, Vt filij pube=
35:
res, Którzy yuż niemáli ſą/ yáko chłopiec we
36:
czternaśćie lat/ ſzpyczak/ á dzieweczká we
37:
dwunaście.
38:
Pubes etiam aliquando, pro parte pu=
39:
denda accipitur.
40:
Pubes item, Gromádá młodich chłopiąt/
41:
Młódź.
42:
¶Impuber, ris, uel Impubes, bis. om.
43:
Młódy/ Któremu yeſzcze łóno niedobráſtá/
44:
Który yeſzcze płodźić y rodźić nie może.
45:
¶Impubeſcens, entis, adiectiuum, tam
46:
de plantis & arboribus dicitur, quam
47:
hominibus, Niedoſtały/ Niedoyźrzáły.
48:
Pubens, pubentis, Vt, pubentes herbæ,
49:
per translationē. Podrosłe gdy nalepſze ſą
50:
Pubertas, atis, Młódź/ Młódźieńſtwo/
51:
Czás zwłaſzczá wſtępowánie w małżeński
52:
ſtan/ gdy dzieweczki máyą 12. á młodźieńczyk
53:
14. lat. Pubertas plena, Máyąc około
54:
15. lat. Pubertas uuȩ, Doyźrzáłóść yágody
55:
Pubetenus aduerbium, Aż do łoná.
56:
Pubeo, pubes, uel potius Pubeſco, ſcis,kolumna: b
| P ante.V | 329 |
1:
ere, Poczynami łono obráſtáć/ Puſczáyąmi
2:
ſie włoſy około łoná. Transfertur etiā ad
3:
herbas, Podráſtáć/ Vzróść dobrze ná wyſz=
4:
ſzą/ práwie ná dobie być niektórży mówią.
5:
¶Depuber, uel Depubis, qui ad an=
6:
nos pubertatis non potuit peruenire.
7:
Et etiam depubem porcum uocabant
8:
iactentem, adhuc mactatum, Oſeſek.
9:
Feſtus.
10:
Publicus, a, ū, Poſpolity/ Iáwny. Publica
11:
uia, Wielká álbo królewska drógá. gośćiniec
12:
Publica uectigalia, Królewſkie rzeczy po=
13:
ſpolite dochody. Publicum conſilium di=
14:
ctus eſt Senatus, Rádá.
15:
Publicum aliquando pro populi con=
16:
uerſatione & frequentia accipitur,
17:
Miáſto poſpolitowánia s ludźmy. Hinc di=
18:
cimus prodire in publicum, Miedzy
19:
ludźie/ wyniść ná rynek Nemo forum ac
20:
publicum ualebat aſcipere, Nikomu ſie
21:
nie chćiáło ná rinek/ ná vlicę wyźrzeć. Carere
22:
publico, & abſtinere a publico, Nie
23:
śmieć ſie z dimu wychylić/ álbo nie wychodźić
24:
ná wiátr. Nō audere eſſe in publico idē
25:
Publicum aliquando ſignificat uectigal,
26:
Cło/ Pobór poſpolitey rzeczy.
27:
Publicola, læ, maſc. Myłuyąci poſpolſtwo/
28:
Láſkaw będący ná poſpolitego człowieká/ też
29:
rad miedzy ludźmy bywáyący.
30:
Publicanus, ani, Któri poſpolite cła/ pobory/
31:
czinſze/ porádlnią y yne dochody zákupuye
32:
álbo naymuye/ Celnik/ Poborcá.
33:
Publico, as, are, act. tert. Iáwnie dawam
34:
wywołáć/ Oznaymić/ Rosłáwić/ wydáć ná
35:
ſwiátłó. Publicare librum, Wydáć ná
36:
ſwiátło xięgi. Publicare ſe, Iáwnie ſie
37:
okáźáć. Publicat uulgo corpus ſuum
38:
meretrix, Czyni ſie poſpolitą/ Przedáye ſie.
39:
Publicare aliquando ſignificat, Ku rzeczy
40:
poſpolitey przywłaſzczyć. Vt illius bona
41:
publicata ſunt, Iego ymienie yeſt ná królá
42:
wzięte.
43:
Publicatio, onis, uerbale, Wzięcie/ Przy=
44:
właſzczenie ku skárbu krolewskiemu/ też o=
45:
sławienie/ wydánie ná ſwiátło.
46:
Publice aduerb. Iáwnie/ z ſpoſpolitego skár=
47:
bu. Vt publice cobaria locantur anſeri=
48:
bus, Z poſpolitego miéſzká bywáyą żywione
49:
gęśy. Dati illi publice ſumptus, Z poſpo=
50:
litego miéſzká/ skárbu.
51:
Publice redimere, Z poſpolitego skárbu
52:
álbo poſpolitemi pieniądzmi odkupić. Pu=
53:
blice bona poſſidere, Rzeci poſpoli=
54:
tey ymieniem cziye dobrá trzimáć, Pu=
55:
blice uenire, Yáwnie/ Ná yáwnym
56:
targu być záprzedan.| Publice, |
strona: 329v
kolumna: a
| P ante V. |
1:
Publice & priuatim oneri eſſe, Poſpolſtwu
2:
y oſsobliwym oſobam być ná zawádźie.
3:
Publice dare cauſam uel negocium,
4:
Imieniem rzeczy poſpolitey komu co polie=
5:
ćić.
6:
Publice ſocius, Poſpolitym buntem
7:
obowiązány. Publice dicere, Iáwnie
8:
rzéc.
9:
Publicitus aduerbium, Poſpolicie/ Iáw=
10:
nie/ W poſpólſtwie.
11:
Publipor, publiporis, Publij puer, an=
12:
tiquum. Sic. Lucipor, Marcipor & ſi=
13:
milia.
14:
Pucinum, uinum ab Oppido Pucino,
15:
in quo naſcitur.
16:
Pucinum urbs Iſtriæ,
17:
Pudor, oris, maſc. tert. Sromieźliwość/
18:
Wſtidliwość/ Obyczáynność.
19:
Pudeo, pudes, pudui, puditum, pudere,
20:
Sróm mie/ Srómam wſtidam ſie. Cum
21:
accuſatiuo Terent. Non te hæc pu=
22:
dent, Nie wſtydźiſz ſie/ álbo nie wſtyd
23:
cie tego.
24:
Aliquando cum infinitouo, & ſub=
25:
iunctiuo additur accuſatiuus (me) uel
26:
(te) Terentius, Pudet dicere hac præ=
27:
ſente uerbum turpe, Sróm mie rzéc nie=
28:
obyczáynego słowá przy oblycznośći tey.
29:
Cum genitiuo. Quos libidinis infa=
30:
miæ ſuæ, ne pudeat, ne tædeat,
31:
Którzy ſie namniey nie wſtydzą zá roſpuſtą
32:
y wielką niesławą. Pudet me patris,
33:
Sróm mie oycá. Puditum eſſet, Cicero.
34:
Nonne eſſet puditum ſi hanc cauſam
35:
&c. Azażby to nie byłá wielka ſromotá ect.
36:
Pudens, pudentis, participium ſiue no=
37:
men ex participio, Srómieźliwy/ Wſti=
38:
dliwy. Vir optimus & homo pidentiſ=
39:
ſimus, Bárzo dobry człowiek y wſtidliwy.
40:
Hominem pudentem & officioſum
41:
cognoſces, Vznaſz go być powolnym.
42:
Pudenter aduerbium, Srómieźliwie/ Wſti=
43:
dliwie, Cic. Eum tu pudenter appellare
44:
nolebas, Iegoś ty nie śmiał przed wſtydem
45:
ſpomionąć.
46:
Pudentus, a, um, Srómotny/ Czego ſie ma
47:
być ſrómano.
48:
Pudenda, orum, pro genitalibus, Miáſto
49:
łoná. ſæpe accipiuntur.
50:
Pudibundus, a, um, idem quod Pudens.
51:
Pudefio, is, eri, Záſrómáć ſie/ Záczerwienieć
52:
ſie od wſtidu/ być zeſromocón.
53:
Pudefacio, is, eri, Záſrómáć kogo.
54:
Pudificus, a, um, pen. prod. Czyſty/
55:
Czyſtość chowáyący/ Też wſtidliwy Obyczáy=
56:
ny.
57:
Pudicitia, æ. Czyſtość/ Wſtidliwość.kolumna: b
| P ante V. |
1:
Puderatus, a, um, adiectiuum, in Biblijs
2:
prorſus barbarum, pro pudente.
3:
¶Cmpoſita, Impudicus, a, um, Nie=
4:
czyſti/ Nieſrómieźliwy. Impudica loqui,
5:
O nierządziech mówić. Impudica mulier,
6:
Wirudna Kurwá.
7:
¶Impudicitia, æ, Nieczyſtość/ Niewſti=
8:
dliwość.
9:
¶Impudicatus, a, um, pro ſtupratus,
10:
Zgwałcony. Inquit Feſtus inſolens.
11:
¶Impudens, tis, fere idem, Nieſrómie=
12:
źliwy. Impudens mendatium, Wy=
13:
rudna łeż. Osimpudens, Niewymy=
14:
wána/ Plugáwa gębá. Poſtulatio impu=
15:
dens, Proſzenie oco bez którego wſtidu.
16:
¶Impudentia, æ, Nieſrómieźliwość.
17:
¶Impudenter aduerbium, Nieſrómieźli=
18:
wie/ króm wſtidu. Impudenter rogare,
19:
& impudentiſſime poſtulare, Przes=
20:
dzięki ſie nápieráć.
21:
¶Depudeo, es, ere, Odſrómáć ſie/ Nic
22:
namniey ſie yuſz nieſrómáć.
23:
¶Diſpudet, pen. cor, diſpuduit, ditum
24:
eſt, ere imperſonalis, Bárzo ſie niewy=
25:
mownie ſrómáć/ Zápałáć ſie od wſtidu.
26:
¶Depudico, dicas, are, pro Stuprare,
27:
Zgwałćić. Oboletum.
28:
Puer, pueri, maſ. ſecund. Dziecię/ Chłopiec/
29:
też Sin/ Sługá. Vt primum ex pueris
30:
exceſſit Archias, Yáko skoro z dziećińſtwá
31:
wyrosł. Homo doctus a puero, Czło=
32:
wiek vczony od dźiećińſtwá.
33:
Puellus, dimin. Chłopiaſzek/ Chłopiątko.
34:
Puella, Dzieweczká.
35:
Puerus, pueri, pro puero Obſoletum.
36:
Puella, Dzieweczká.
37:
Puerus, pueri, pro puero Obſoletum.
38:
Puera, ræ, pro puella, Obſoletum.
39:
Puerilis, le, Dziécięcy/ Dziecinny.
40:
Puellaris, le, idem, Albo dzieweczczin co ku
41:
dzieweczkóm należy.
42:
Pueritia, æ, Dźiecińſtwo/ Dziectwo.
43:
Puerpera, æ, Położnicá/ w połogu leżąca.
44:
Puerperium, Połóg.
45:
Pueraſco, is, ere, Odmładzam ſie/ Czinię ſie
46:
dziécięciem.
47:
¶Repureſco, is, ere, idem fere de ſeni=
48:
bus dicitur cū ætate deſipere incipiūt.
49:
Puerulus, li, dimin. a puerus, obſoletum,
50:
Dziciątko/ Chłopiątko.
51:
Puerilitas, atis, Dziećińſtwo/ Dziecinna grá.
52:
Pueriliter aduerbium, Po dźiecińsku by
53:
dźiećię. Pueriliter blandire, Pieśćić ſie by
54:
dziécię.
55:
Puellariter, aduer. Iákoby dzieweczká/ po pá=
56:
nieńsku. Pullaſcere, S lątkámi ſie obie=
57:
ráć albo co tákowego yáko młode dzieweczki
58:
czinię/ Apud Vatronem.
59:
Puellaſcere, pro effeminari obſoletum.| Pugillaris |
strona: 330
kolumna: a
| P ante V. |
1:
Pugillaris, & hoc pugillare ſiue pugillar,
2:
ares, Woskowe álbo kámienne xiąſzki które
3:
dla nácechowánia pámięći nośimy.
4:
Pugil, lis, com, Szérmierz/ Zápáśnik.
5:
Pugilatio, Szérmowánie/ Biedzenie.
6:
Pugillatus, huius tus, n. idem.
7:
Pugilice aduer. Po ſzérmiersku/ Zapaśniczim
8:
obyczáyem. Pugilice ualere, Krzepko świe=
9:
żo ſie mieć.
10:
Pugillatorius follius apud Plaut. Wielka
11:
nádęta piłá.
12:
Pugillus, Vide Pugnus.
13:
Pugio, onis, maſ. t. Tulich/ Deká/ Dagá.
14:
Pugionem plumbeum uocat Cicero
15:
Inualidum argumentum.
16:
Pugiunculus, li, diminut. Daſzká/ Máły/
17:
tulich/ Deczká.
18:
Pugna, æ, fem. prim. Bitwá/ Walká. Pu=
19:
gnam committere, Bitwę zwieść. Res
20:
uenit ad pugnam, Rzecz ſie chyli ku zwá=
21:
dźie. Incerti exitus pugnarum Marſ
22:
communis, Niepewnie/ wątpliwe ſzczeście
23:
y koniec woyny. Dare pugnam, Podkáć
24:
ſie. Et detrectare pugnam, Nie ſmieć ſie
25:
podkáć/ álbo bitwy zwieść.
26:
Pugnax, acis, om. Waleczny/ Mężny/
27:
Smiáły. Nimis pugnax, Nażbyt ziádłi
28:
álbo ſurowy álbo waleczny. Pugnax ora=
29:
tio & contentioſa, Ziádła á zwádliwa
30:
rzecz.
31:
Pugnacitas, atis, Waleczność/ Męſtwo/
32:
Zwádliwość.
33:
Pugnaciter aduerb. Walecznie/ Mężnie/
34:
Smiele. Pugnaciter mecum agis. Wo=
35:
yennim á nieprziyácielskim obyczáyem ſie ſe
36:
mną obchodźiſz. Pugnaciſſime aliquem
37:
defendere, Surowie á walecznie ſie zá kim
38:
wſtępowáć.
39:
Pugnator, oris Walecznik/ Zápáſnik.
40:
Pugnaculum, li, Locus unde pugnatur,
41:
Plaut. Obſoletum.
42:
Pugno, as, are, neut. pri. Walczę/ Potikam
43:
ſie/ Zwodzę bitwę/ Też ſwárze ſie słówy.
44:
Pugnare pugnam, Potikáć ſie. Pugnare
45:
contra pedites quingentos, Potikáć ſie
46:
s piącią ſet Drabów. Pugnant de loco,
47:
Wádzą ſie o mieyſce. Pugnare ex equo,
48:
Końno ſie potikáć. Ne quis extra ordi=
49:
nem in hoſtem pugnaret, Aby kto z woy
50:
ská ná nieprziyacielá nie ſciekał/ nie walcził.
51:
Omnes pro P. Quinto. pugnant,
52:
Wſzyſcy go bronią/ omawiáyą/ Są zá nim.
53:
Cum eorum uita mirabiliter pugnat
54:
oratio, Dzywnie ſie nie zgadza ich żywot s
55:
ich słówy. Hæc quæ tantum inter ſe pu=
56:
gnant, Ty które ſie s ſobą nie zgadzáyą álbo
57:
które ſą rózne. Pugnant Stoici cum Peri=
58:
pateticis, Wádzą/ walczą/ ſwárzą ſie. uidetkolumna: b
| P ante V. | 330 |
1:
Epicurus de ijs non magnopere pu=
2:
gnare, Epicurus ſie zda nie bárzo być prze=
3:
ćiwko temu. Pugnatur imperſonale,
4:
Cæſar. Cum ab hora fere quarta uſ
5:
ad ſolis occaſum pugnaretur, Gdy ſie
6:
od czwártey godźiny málem aż do zachodu
7:
Słóńcá potikáło. Hoc ſolum hoc tem=
8:
pore pugnatur, To tich lat tilko ná plácu
9:
yeſt/ álbo o to ſie tilko ſwárzą.
10:
¶Compoſita, Compugno, as, are,
11:
Weſpołek ſie biyę/ potikam.
12:
¶Compugnare etiam pro uerbis cō=
13:
tendere, Swárzić ſie/ per Metaph.
14:
¶Depugno, as, are, idem quod ſim=
15:
plex. Wádzę ſie/ Walczę/ Potikam ſie. De=
16:
pugnare poſſeſsionis cauſa, Wádźić ſie
17:
o máyętność Collatis ſignis depugnare
18:
W równim polu bitwę zwieść. Ferro de=
19:
pugnare inter ſe, Mieczmi ſie doyeżdżáyą.
20:
¶Depugnans, antis, participiū, Wál=
21:
czący/ Potykayący ſie. Vidi uiriliter depu=
22:
gnātē, Widźiáłem go mężnie ſie potykáyącego
23:
¶Depugnatus, a, um, participium a
24:
Depugnor, ut Depugnatum præliū,
25:
Skończona bitwá.
26:
¶Expugno, as, are, Zwalczę/ ſturmem mo=
27:
cą á gwałtem dobywam y z gruntu wywrá=
28:
cam. Expugnare aurum alicui Metap.
29:
Poráżyć go w pieniądzách. Nihil tam mu=
30:
nitum quod non expugnari pecunia
31:
poſſit, Nyc nie yeſt ták obronnego czegoby
32:
pieniądzmi nie mógł dobyć. Puellæ pudici=
33:
tiam expugnare, Poráźyć dźieweczkę ná
34:
yey czyſtośćy/ to yeſt przemówić przerádźyć.
35:
Expugnare fortunas patrias alicuius,
36:
Pokáźić/ álbo odyąć komu ymienie oyczyſte.
37:
¶Expugnatio, onis, Zwalczenie/ dobycie/
38:
poráżenie/ Wywrócenie.
39:
¶Expugnator, Któri ſzturmem oſięgnął.
40:
Pudicitiȩ expugnator, Porobnik/ Kurewnik
41:
¶Impungo, as, are, Sprzećiwiam ſie/ od=
42:
pieram. Fortiſſime impugnabant noſtri
43:
milites, Mężnie odpieráli náſzy służebni.
44:
Terga hoſtiū impugnare, Od zadku nie=
45:
prziyacieli poprzeć. Impugnare & defen=
46:
dere contraria. Cur impugnas ea quæ
47:
manifeſte uera ſunt, Czemu ſie temu prze=
48:
ćiwiſz co yáwna prawdá yeſt.
49:
¶Impugnatus, a, um, partic. Poráżony.
50:
¶Oppugno, as, are, Obliegam/ Kłádę ſie
51:
obozem ſzturmowáć. Et Metap. Dokuczam
52:
komu słowy. Oppugnare caſtrū, Oblédz
53:
zamek. Interim dum oppugnant ciuita
54:
tem, W ten czás gdy leżeli około miáſtá. Op=
55:
pugnare aliquem, Szkodźić komu. Op=
56:
pugnare aliquem pecunia, Pieniądzmi
57:
ſie o kogo kuśić. Oppugnare uerbis æ=
58:
quitatem, Przećiwko ſpráwiedliwośći być.| Oppugnatio, |
strona: 330v
kolumna: a
| P ante V. |
1:
¶Oppugnatio, Oblężenie/ Szturmowánie.
2:
¶Oppugnator, oris, Szturmownik/
3:
Przećiwnik.
4:
¶Propugno, Brónię/ Metaph. Mówię
5:
zá kim/ Zaſtáwiam/ Sprzećiwiam ſie. Pro=
6:
pugnare commoda patriæ, Brónić oy=
7:
czyzny. Propugnare pro æquitate, Wſtá=
8:
wiáćſie zá ſpráwiedliwością.
9:
¶Propugnatio uerbale, fem. Obroná.
10:
Propugnatio & Defenſio idem.
11:
¶Propugnator uerbale, maſc. Obróń=
12:
ca. Acerrunus propugnator commu=
13:
nis libertatis, Mocny/ Tęgi obróńcá poſ=
14:
politich wolnośći. Propugnator ſtudio=
15:
ſiſsimus.
16:
¶Propugnaculum, li. Báſztá/ Wieżá/
17:
wał/ y ynſza obroná. Propugnaculo eſſe,
18:
Brónić kogo. Propugnaculum contra
19:
omnes meos impetus, Propugnacu=
20:
lum firmiſſimum.
21:
¶Repugno, Przećiwiam ſie/ Odbiyam/
22:
Odmawiam.
23:
¶Repugnare & concedere contraria.
24:
Repugnant hæc inter ſe, Ti rzeczy ſą ſá=
25:
my przećiwko ſobie. Repugnare ueritati,
26:
Przećiwiáć ſie prawdzie.
27:
¶Repugnans, repugnantis, Przeći=
28:
wiáyącyſie/ Odmawiáyący. Repugnante
29:
ingenio, Nad przirodzenie/ przećiw przy=
30:
rodźeniu.
31:
¶Repugnantia, æ, Przećiwiánie/ Od=
32:
mawiánie/ Przećiwność.
33:
¶Repugnax, acis, W káżdey rzeczy prze=
34:
ćywną ſtronę trzymáyący/ Swarliwy.
35:
¶Repugnanter aduerbium, cui con=
36:
trarium eſt, Patienter, Odmawiáyąc/ Od=
37:
warkáyąc.
38:
Pugnus, pugni, maſc. ſecund. Pięść. Pu=
39:
gnis & calcibus conſcindere aliquem,
40:
Pięśćiámi y piętomá dorobić komu. Pugnis
41:
contendere & decertare, Pięśćiámi ſie
42:
pobić.
43:
Pugillus, li, diminutiuum, Piąſtká álbo
44:
garſtká.
45:
Pulcher, pulchra, pulchrum, Piękny/ Ná=
46:
dobny/ Cudny. a/ e.
47:
Perpulcher, a, um, Bárzo piękny/ Vro=
48:
dźiwy. Pulchra dos, Piękny/ Poczćiwy
49:
poſag. Pulchra pulchritudo, Plautus
50:
Prædia tam pulchra, tam fructuoſa,
51:
Folwárki ták piękne ták vrodzáyne. Pulch=
52:
ta mors, Cudna śmierć/ To yeſt vczćiwa/
53:
chwalna. Pulcherrimus poetarū, Náy=
54:
pieknieyſzy/ Náyłágodnieyſzy z Poetow.
55:
Pulchre aduerbium, Pięknie/ Nadobnie/
56:
Dobrze. Dixti pulchre, Dobrześ mówił.kolumna: b
| P ante V. |
1:
Pulchre ſobrius, Bárzo mierny. Pulchre
2:
locare operā, Dobrze ſwą pracę obróćić.
3:
Pulchre notus, Dobrze znáyomy. Pulch=
4:
re ualere, Dobrze być zdrów. Dobrze ſie
5:
mieć. Pulcherrime factum, Oczyście ſie
6:
ták ſtáło.
7:
Pulchellus, a, um, diminutiuum, Nadob=
8:
ruchny/ Piękniuchny, a/ e.
9:
Pulchritudo, onis, Piękność/ Vrodá/
10:
wdźięcność. Eximia pulchritudine mu=
11:
lier, Piękna biała głowá. Excellens mu=
12:
liebris formæ pulchritudo idem. Ve=
13:
nuſtas & pulchritudo corporis,
14:
Pulex, pulicis, maſ. tert. Pchłá.
15:
Pulicoſus, a, um, Pchliſti/ Nápchlony/ pełny
16:
płech.
17:
Pulegium, pulegij, neut. ſecund. Poley.
18:
Pulegium ſermonis, pro ſuauitate ſer=
19:
monis. Cic.
20:
Puleium, puleij, ſine g pro eodem dici=
21:
tur.
22:
Pullus, pulli, maſc. ſecund. Káżdego zwie=
23:
rzęciá młodi płód. Pullus gallinaceꝰ, Kur=
24:
czę. Pullus equinus, Zrzebię. Pullus ona=
25:
gri. Dzikiego osłá zrzebię. Dicitur etiam
26:
de arboribus, & de apibus, Látorosli/
27:
młode pſzczoły.
28:
Pullulus, pulluli, diminutiuum ma. Má=
29:
luczká látorosłká/ Soſzik zrzaźik.
30:
Pullulo, as, are, neut. prim. Kocham ſie/ Po=
31:
draſtam/ álbo wzraſtam ná wyſz.
32:
Pullulaſco, is ere, neut. tert. idem.
33:
Pulleſco, is, ere, neut. tert. idem fere de ar=
34:
boribus tantum dicitur.
35:
Pullaſter, Kurzeyká/ álbo Kokorzeyká/ Sábe=
36:
lek/ młodi kurek.
37:
Pullaſtra, Młoda Kokoſzká.
38:
Pullicenus, pulliceni, neut. ſecund. dimi=
39:
nutiuum, a pullus, Młode zwierzątko.
40:
Pullarius, pullarij, Kápłón któri wodźy
41:
kurczętá/ álbo kto opátruye kury/ kurzytatá.
42:
Pullatio, pullationis, Lężenie/ Náſiedzenie
43:
ná yáycách/ ták kokoſzy yáko y ynſzich ptaków.
44:
Pullicies, ei, fem. quint. Młode ptáſzętá go=
45:
łębiętá/ Wroblętá/ etc.
46:
Pullinus, a, um, Co ku młodim zwierzętóm
47:
nałeży/ Zrzebięcy. Vt pullini dentes, Zrzé=
48:
bięce zęby.
49:
¶Compoſita a Pullulo, Expullulo,
50:
Puſzczam róſzczki/ łátorosli/ podraſtam
51:
wzgorę.
52:
¶Repullulo, Puſzczam ſie znowu/ Odra=
53:
ſtam/ z nowu roſtę.
54:
Pullari etiam dicuntur feles a Lucilio,
55:
quod pullos gallinaceos inquirant
56:
Calepinus.| Pullus, |
strona: 331
kolumna: a
| P ante V. |
1:
Pullus, a, um, adiectiuum, Podpolały/ okop
2:
ciáły/ czárnáwy/ a/ e. Fárbá zwłaſzczá táka/
3:
yáko gdy co dimem okopcą. Veſtis pulla,
4:
Czarne odzienie.
5:
Putre ſolum & pullum, Czarna rola/
6:
kliyowáta.
7:
Pullatus, a, um, Czarne odzienie noſząci. Vt
8:
ſolet in luctu fieri, Iáko zwykli czinić
9:
którzi w żałobie chodzą. Hinc pullata ue=
10:
ſtis, Załobna ſzátá.
11:
Pullata turba, Gromádá ludźy w czerni/
12:
żáłobna rotá.
13:
Pullatus aliquadno ſignificat, Podły czło=
14:
wiek/ proſta oſobá.
15:
Pulligo, pulliginis, Podpołáłość/ okopciáłość
16:
czarnáwa fárbá.
17:
Pulmentum, pulmenti, neut. ſec. Wſzelákie
18:
yárzyny/ káſze/ káſzá.
19:
Pulmentarium, Káſzá.
20:
Pulmentaris & hoc pulmentare, Káſzány
21:
Pulmentaris cibus, Potráwá z káſze.
22:
Pulmo, pulmonis, maſc. tert. Płuce.
23:
Pulmonarius, pulmonarij, Który yáko nie=
24:
doſtátek á chorobę cierpi ná płucách. Hoc
25:
eſt, Tabes quam Græci φθισιν uocant
26:
Suchoty.
27:
Pulmonaria herba, Płucne ziele.
28:
Pulpa, pulpæ, tam de arboribus quam
29:
animalibus dicitur.
30:
Pulpa in arboribus, Biel drzewna/ która
31:
yeſt miedzy zwierſchnią skórą á miedzy drże=
32:
niem/ króra ſie łatwie odſzczepa od drżenia/
33:
co w człowieku/ y w mięſie Muſculus bywa
34:
zwano.
35:
In pulpam dicitur ſecari arbor, W
36:
dłuż ſzczepáć. In orbem autem ſecari, Gdy
37:
drzewo bywa ná przeki piłą przecierano. In
38:
animalibus uero pulpa dicitur, Mię=
39:
śiſte mieyſce gdzie máło kośći yeſt.
40:
Pulpa leporina, Gdzie naymięśiſtſze mieyſce
41:
yeſt w záyącu.
42:
Pulpamentum, pulpamenti, Lákoć/ łá=
43:
kotna potráwá/ á zwłaſzczá zdrápánego/ álbo
44:
z vtłuconego mięſá/ yákoby káſzá vczxynie=
45:
na.
46:
Pulpitum, pulpiti, neut. ſec. Pulpit/ kazálni=
47:
cá/ wſzelákie zwłaſzczá wyſokie mieyſce/ álbo
48:
ſtolec z którego kto yáką rzecz do ludzy czy=
49:
ni/ każę/ też ſzranki z tárćic vczinione wyſo=
50:
ko od ziemie podnieśione ná którich gry ſprá
51:
wuyą.
52:
Puls, pultis, fem. tert. Krupá/ káſzá/ przed czá=
53:
ſzy zwano poliewkę álbo káſzę z mąki/ wody
54:
miodu/ z ſérá/ y s yáycy vczynioną.
55:
Pulticula, pulticulæ diminut. Krupká/ káſz=
56:
ká.kolumna: b
| P ante V. | 331 |
1:
Pultarius, pultarij, neut. ſec. Gárnice/ miśá
2:
álbo ynſze naczynie káſzne.
3:
Pultiphagus, Któri rad yada káſzę. Nomen
4:
Plautina licentia fictum.
5:
Pulſo, Vide Pello.
6:
Puluinar, pen. prod. puluinaris, neu. tert.
7:
quaſi pulminar, Wezgłowie.
8:
Puluinar etiam, Lóſzko które w kościliech po=
9:
gáńſtwo bogóm ſwim zwykło przed láty
10:
przyſtráyáć.
11:
Puluinar etiam abuſiue pro templo ac=
12:
cipitur, Miáſto kościołá. Ocium eſt pul=
13:
uinar diaboli prouerbialiter, Prożno=
14:
wánie yeſt węzgłowie diableskie/ to yeſt/
15:
gdźie proznowánie pánuye/ tám też bez pochiby
16:
diabeł pánuye.
17:
Puluinarium, rij, neu. ſec. idem quod pul
18:
uinar, id eſt, lectus, qui in templis ſter=
19:
ni conſueuerat.
20:
Puluinus, puluini, ſeu puluillus, Zaglo=
21:
wek.
22:
Puluinus item pro lectulo, Lóſzko.
23:
Puluini etiam, Gruby w ogrodźiech/ ná którich
24:
ziołá ſiewáyą.
25:
Puluinatus, a, um, Co yeſt ná xtałt wezgło=
26:
wia vcziniono. Molle ſcilicet & conne=
27:
xum.
28:
Puluinulus, puluinuli, Gruſzká ogrodna.
29:
Puluis, pulueris, com. tert. Proch.
30:
Puluis tormentarius, Ruſznicy proch.
31:
Puluis item, Mieyſce álbo plác piaskiem po=
32:
wieziony dla gonitwy á Turnieyów czynie=
33:
nia. In ſuo puluere currere, prouerbiū,
34:
Obieráć ſie ćwyczić ſie w ſwym rzemięſlie.
35:
Citra pulueris tactū uel iactum, uel ſim
36:
pliciter citra puluerem prouerbium,
37:
Bez prace/ łatwie/ ſnádnie.
38:
Puluer, pro puluis antiquus nominati=
39:
uus.
40:
Puluiuſculus, li, diminutiuum, Próſzek.
41:
Puluiuſculus, neut. idem.
42:
Puluillus, li, aliud dimin. in Biblijs tan=
43:
tum.
44:
Puluereus, a, um, & puluerulentus, a, um
45:
Z prochu/ pełny prochu/ prochem opádłi.
46:
Puluero, as, are, Ná proch tłukę.
47:
Pulueratio, Słuczenie ná próch.
48:
Puluereſco, Prochnieyę/ w proch ſie obrácam.
49:
¶Diſpuluero, as, are, Rozcieram/ ná proch
50:
rozbiyam/ roſtłukam.
51:
Pumex, pumicis, maſ. tert. uel ut quidam
52:
uolunt dubij, Purcháty kámień którego
53:
w łáźny vżywáyą. A pumice aquam
54:
quærere, prouerbium, Szukáć gdzie nic
55:
niemáſz. Punice ſiccior, Bezmiernie wywię=
56:
dłi/ wychły.| KK | Pumicoſus |
strona: 331v
kolumna: a
| P ante V. |
1:
Pumicoſus, a, um, Dziuráwy/ purcháty á lek=
2:
ki/ yáko ten kámień.
3:
Pumiceus, a, um, idem.
4:
Pumico, as, are, Tákim kámieniem głádzę/
5:
chędożę/ wycieram.
6:
Pumicatum, pumice, politum.
7:
Pumilio, pumilionis, maſc. ter. uel pumi=
8:
lius pumilij, Kárzeł. A quibuſdam ſcri
9:
bitur per o, u ſcilicet conuerſo in o, ut
10:
Pomilio.
11:
Pomilis, Máły krótki/ kęſy kárzeł. Paruus
12:
nauus.
13:
Pomilius dixit Martialis adiectiue, cum
14:
titulum fecit Epigrammati, Pomiliæ
15:
mulæ.
16:
Punctus, Vide Pungo.
17:
Pungo, pungis, pupugi, punctum, pun=
18:
gere, neut. tert. Pcham/ kolę. Pectus pun=
19:
git aculeus, Kole mie w ſercu. Dies no=
20:
cteſ ſtimulat at pungit, W nocy y
21:
we dnie vpycha y kole. Pungit me rurſus
22:
quod ſcribis te eſſe iſtic libenter, Me=
23:
tapho. To mie záś trapi y treſce.
24:
Pungens, pungentis, participium, Vpychá=
25:
yąci/ koląci.
26:
Punctio, punctionis, Kłocie.
27:
Punctus, a, um, participiū, Kłoty/ álbo prze=
28:
kłoty.
29:
Punctus, huius punctus, Pchnienie/ kło=
30:
cie. Plin. oculis punctu erudis, Kłociém
31:
oczy wykłówſzy.
32:
Punctus, puncti item maſc. & Punctum
33:
neut. frequentius, nomen, Punkt/ to yeſt
34:
rzecz máluczka która nie może dzielienia cier=
35:
pieć dla ſwey máłośći. Punctum temporis
36:
uel horæ momentum, Chwilká czáſu/
37:
okiem mgnienie. Cum iſte punctum tem=
38:
poris nullum uacuum peccato præ=
39:
terire paſſus, Gdy naymnieyſzego czáſu nie
40:
opuśćił gdy by złośći ſwey nie prowádźił.
41:
Fiet ad punctum temporis, Wnetki bę=
42:
dźie/ w oce mgnieniu ſtánie ſie.
43:
Punctum item ſignificat. Przitknienie/ to
44:
yeſt przizwolenie/ wotum á głoſu ſwego dá=
45:
nie. Nam ſuffragia punctis in tabula
46:
quondam dabantur, Omne tulit pun=
47:
ctum qui miſcuit utile dulci.
48:
Punctum item aliquando idem quod ca
49:
put, Pierwſzy ártikuł ná którym rzecz wiśi
50:
álbo około którego róznicá yeſt. In hoc
51:
puncto tota res pendet, Ná tey ſie ye=
52:
dney rzeczi wſziſtká rzecz záwieśiłá.
53:
Pucntim aduerbiū, Pachmie/ ſztychen Sicut
54:
ceſim, Siekmie. Punctim ceſim, Pach=
55:
mie y z wierſchu/ álbo koląc y ſie kąc.
56:
¶Compoſita, Compungo, id eſt, to=
57:
tum pungo, ferio ſeu ſigno, Nákłoć/kolumna: b
| P ante V. |
1:
skłoć/ ſcechowáć. Cōpunctus notis Thra=
2:
cijs, Nácehcowány/ nápiątnowány.
3:
¶Compunctio, Kłocie. Compunctio=
4:
nes lateris, Kłocie w bokách.
5:
¶Diſpungo, Roſpycham/ przekriſzam/ to
6:
yeſt punktámi á kryskámi pokryſzam. Ratio=
7:
nes diſpungere, Odráchowáć/ ſummowáć/
8:
liczbę vczinić y przekryśić regiſtrá.
9:
¶Expungo, Wykolam/ wypycham/ wyrzu
10:
cam/ wymázuyę y zákriſzam precz. Expun=
11:
gere nomen debitoris, Wypiſáć/ wymá=
12:
záć z regiſtru dłużniká. Expunctus ſtipen=
13:
dijs, Wymázány z regiſtru służebnych ludźi/
14:
odyęto mu zółd.
15:
¶Expunctio, Wymázánie/ przekryſzenie.
16:
¶Repungo, Odpycham/ ſztych odbiyam.
17:
¶Interpunctus, a, u, m, Przepunktowány/
18:
rodźielony/ a/ e. Interpunctæ clauſulæ,
19:
Rozpunktowáne álbo rozdźielone ſenten=
20:
tie álbo námowy.
21:
¶Interpunctum, neut. ut Interpuncta
22:
uerborum, Rozdźielenie.
23:
¶Interpunctio idem.
24:
Punicus, a, um, Quaſi Pœnicus a Pœnis
25:
qui a Phœnicia detracta aſpiratione
26:
deducitur, Któ yeſt z Afriki á zwłaſzczá.
27:
Ex Carthagine. Punica mala, gránato=
28:
we álbo gránowite yábłká.
29:
Punicus color, Czerwona/ ſzárłatna máść.
30:
Puniceus, a, um, idem. Szárłatny. Punica
31:
fides, prouerbium, Niepewna/ zdrádli=
32:
wa/ etć.
33:
Punicanus, a, um, ut Punicani lecti, id eſt,
34:
ex Carthagine.
35:
Punio, punis, puniui, punitum, punire,
36:
act. q. Karzę.
37:
Punire capite, Sciąć. Punire ſupplicio,
38:
Obieśić.
39:
Punior deponens etiam legitur, apud
40:
Cic pro Milone.
41:
Punitio feminin. tert. uerbale, Karánie
42:
kaźń.
43:
Punitor, oris, maſ. ter. uerbale. Który ka=
44:
rze.
45:
¶Impunitus, a, um, adiectiuum, Nie=
46:
skarány.
47:
Impunita ſcelera, Nieskaránie złoś=
48:
ći.
49:
¶Impunitas, impunitatis, Niekárność/
50:
przepuſzczenie yákiey winy.
51:
Habere impunitatem & licentiā, Nie=
52:
być karan.
53:
Veniam & impunitatem dare, Odpuśćić
54:
wyſtęp.
55:
Aſſequi impunitatem, Ośięgnąć prziyaźń
56:
w karániu.| ¶Impune |
strona: 332
kolumna: a
| P ante V. |
1:
¶Impune aduerbium, Bez winy bez kaź=
2:
niey. Credin te impune abiturū, Mnie=
3:
maſz ábyś nie miał być karan/ ábyć ſie to
4:
miáło przepiec. Huic licet impune facere
5:
huic illi non item. Temu ſie to może prze=
6:
piec/ ále yemu by kąská. Impune ferre,
7:
Viść czego bes kaźniey.
8:
Medicis licet impune hominem occi=
9:
dere, Lekárze mogą bes kaźniey człowieká
10:
zábić.
11:
Siquidem iſthuc impune habueris,
12:
Być ſie to yedno mogło zwieść. Impuniſsi=
13:
me tibi quidem hercle uendere haſce
14:
ædes licet, Wybornie możeſz króm którey
15:
winy ten dóm przedáć.
16:
Pupa, Vide Pupus.
17:
Pupilla, læ, fem. Zrzenicá.
18:
Pupula, læ, idem.
19:
Pupulum urbs a latere Meridionalis
20:
Sardiniæ, Calep.
21:
Pupillus, pupilli, maſcul. ſecund. Siéro=
22:
tá.
23:
Pupilla, læ, Siérotká.
24:
Pupillaris, re, Siérotczy/ co zwłaſzczá ku ſié=
25:
rotam należy.
26:
Puppis, huius puppis, fe. tert. Zádnia część
27:
łodźi/ tył łodźi/ Sinechdochycos pro=
28:
naui accipitur.
29:
Pupus, pupi, maſc. ſec. Máły chłopieczek/
30:
chłopiątko/ pucek też niektórzi mówią.
31:
Pupulus, lu, diminutiuum, Chłopiąteczko/
32:
chłópiątko.
33:
Pupa, pupæ, Máła dźieweczká/ pucká.
34:
Pupa, pupæ, etiam, Lątká/ dźiecinne dźie=
35:
ći/ łątki.
36:
Purgo, purgas, aui, are, act. prim. Cziścię/
37:
chędożę/ omietam. Metaph. Omawiam/ wy=
38:
mawiam/ brónię. Purgare ſe apud aliquē
39:
uel alicui uel de re aliqua, Wymáwiać
40:
ſie komu z czego. Seruos, ne arguo ne
41:
purgo, Sługóm áni ym dawam winy áni
42:
ich tez wymawiam.
43:
Purgare crimen, Spráwić ſie z yákiego po=
44:
deyźrzenia. Purgat ſe mihi per literas &
45:
affirmat, &c. Spráwuye mi ſie przes liſt/ y
46:
potwierdza.
47:
Purgare pauimentum, Vnieść tło álbo
48:
położenie w gmáchu. Purgare ueſtem, Wy
49:
czoſáćſuknią.
50:
Purgatio, onis, uerbale, Chędożenie/ vmietá=
51:
nie/ cziśćienie/ też wymawiánie/ ſpráwiánie
52:
z yákiego vczinku. Recipio tuam purga=
53:
tionem, Prziymuyę twoyę ſpráwę/ wymów=
54:
kę.
55:
Purgationes fœminarus pro men=
56:
ſtruis.kolumna: b
| P ante V. | 332 |
1:
Purgatio etima pro curationibus quæ
2:
medicamentis fiunt, Purgácia.
3:
Purgabilis, le, Latwi ku wychędożeniu.
4:
Purgamen, purgaminis, Et purgamen=
5:
tum, purgamenti, Smiéći/ plugáwſtwo.
6:
¶Compoſita, Depurgo, Omiętam. ochę=
7:
dożam/ omuskuyę. Locum aliquem ab
8:
herba depurgare, Zielsko wyrwáć. De=
9:
purgare crimina, Skárgi oddalić.
10:
Expurgo, Wymietam/ wychędożam/ wycziś=
11:
ciam. Metapho. excuſo, Wymawiam. Si=
12:
ne me expurgem. Niechay ſie wymówię/
13:
ſpráwię.
14:
¶Expurgatio, Wymiecienie/ wychędożenie
15:
Metaph. Spráwienie. Expurgationem
16:
habere, id eſt expurgare, Spráwiáć
17:
ſie.
18:
¶Perpurgo, Przecziśćiam/ przechędożam.
19:
Perpurgare locum aliquem per trans=
20:
lationem, Wſziſtki wątpliwośći y obráżeniá
21:
które kogo mogły obráżáć wyłożić y yáśniey=
22:
ſzemi słowy ogrodźić.
23:
Interpurgo, Od niecziſtośći y plugáwſtwá
24:
wychędożam.
25:
Repurgo, as, are, Záś z nowu chędożę/ o=
26:
czoſuyę/ omuskawam.
27:
Purifico, puritas, Vide Purus.
28:
Puricius apud Plaut. id eſt ſtultus for=
29:
taſſe legendum puericius, Calep.
30:
Purpura, purpuræ, Nieyáki morski zółẃ
31:
álbo rybá która z ſiebie puſzcza ſzárłatny pot
32:
który zbieráyą ná ſzárłatną fárbę. Purpu=
33:
ra induebatur magiſtratus, Ideo pro
34:
magiſtratu ſumitur.
35:
Purpereus, a, um, Szárłatny. Purpureæ ue=
36:
ſtes dictæ ſunt Tyriæ a loco, ubi pur=
37:
pura fit.
38:
Purpureum capillū, Verg. uocauit pul=
39:
chrum.
40:
Purpureus apud Horatium pro purpu=
41:
rato.
42:
Purpuro, as, are, Cerwienieyę ſie.
43:
Purpuraſco, is, ere, Stáwam ſie/ álbo poczi=
44:
nam być ſzárłatnym/ czérwonym.
45:
Purpuratus, a, um, Szárłátną ſzátą przio=
46:
bleczony.
47:
Purpurarius, a, ū, ut officina purpuraria
48:
Wárſtat/ gdźie ſzárłaty fárbuyą.
49:
Purpurarius item ſubſtantiuum, Szár=
50:
łatny fárbierz/ który ſzárłaty kraśi.
51:
Purpirarij, którzy ſie w wodzie narzáyą á tám
52:
żółwie purpurne łápáyą.| KK 2 | Purpuriſſum |
strona: 332v
kolumna: a
| P ante V. |
1:
Purpuriſſum purpuriſſum, Nieyáki rodzay
2:
kréty purpurą vfárbowána którey málárze
3:
do málowánia vżiwáyą/ też barwká którą ſo
4:
bie biáłe głowy twarz przipráwiáyą.
5:
Purpuriſſo, as, are, Tákową fárbą álbo bar=
6:
wką máluyę twarz/ przipráwiam.
7:
Purus, a, um, Cziſty/ ſcyry. Purum aurum,
8:
Szczyre złoto. Pura oratio, Cziſta/ piękna
9:
mowá.
10:
Pura toga, Iedney máśći. Pura ſynceri=
11:
tas, Szczyra proſtotá.
12:
Pure aduerbium, Chędogo/ pięknie.
13:
Purime dixerunt ueteres pro puriſsime
14:
CC.
15:
Puriter aduerbium idem.
16:
Puritas, atis, fem. tert. Chędogość/ czyſtość/
17:
ſzczyrość.
18:
¶Impurus, a, um, Niecziſty.
19:
¶Impuritas, Niecziſtość. Impurus ho=
20:
mo, Nieſzczyry człowiek. Haud impurus,
21:
Nieżli.
22:
¶Impurus, aliquando, Niepráwy/ plu=
23:
gáwy/ ſromotny/ ſzkárády/ niecziſty.
24:
¶Impuratus, a, um, idem quod impu
25:
rus.
26:
¶Impure aduerbium, Plugáwie.
27:
¶Purifico, as, are, Chędożę/ wycziśćiam.
28:
¶Purificatio, onis, Ocziścienie.
29:
Puro, as, are, id eſt puram facio quaſi
30:
purem extraho, Wycziściam.
31:
¶Depuro, as, are, pro defecare & mun
32:
dare, Wycziściam. Sipont. Inſolens eſt
33:
Suppurp, Vide Pus.
34:
Pus, puris, neut. ter. Ropá. Mouere pus di
35:
citur emplaſtrum, Ropę wycięgáć.
36:
Purulentus, a, um, Ropiſty/ pełny ropy.
37:
Purulentia, æ, femin. prim. Ropiſtość/ ropie=
38:
nie.
39:
Purulente aduerbium, Plin. Oſsibus pu=
40:
rulente limoſis, Kośći które dla ropy kli=
41:
yowáte ſą.
42:
¶Suppuro, as, are, pen. prod. Rozro=
43:
piam ſie/ też wzbieram ſie yáko wrzód gdy
44:
ſie wzbiéra.
45:
¶Suppuratio, Rozropienie/ też wezbránie
46:
wrzodu.
47:
¶Suppuratorius, a, um, Rozropiony/
48:
wzebrány/ a/ e.
49:
¶Perpuriſco, is, ere, Bárzo ſie drápię/ peł=
50:
ny yeſtem świerzbu.
51:
Puſa pro puella antiquum.
52:
Puſio, onis, maſc tert. Mále dźieciątko/ pu=
53:
cek.
54:
Puſillus, a, um, Máluczki/ niski/ krótki. Vt
55:
puſillus homuntio, Máły człowieczek.
56:
Puſilla epiſtola, Krótki liſtek. Metaphor.
57:
Niewielkiey wagi/ máło mogący.kolumna: b
| P ante V. |
1:
¶Perpuſillus, a, um, Bárzo máły Perpu=
2:
ſillus homo, Bárzo máły człowiek.
3:
¶Perpuſillum aduerbium, Bárzo má=
4:
ło.
5:
Puſillanimis, & hoc puſillanime, Niskie=
6:
go vmysłu/ wſtydliwy/ nieśmiáły/ a/ e.
7:
Puſillanimatis, atis, in Biblijs tantum,
8:
Niesmiáłość/ niskość vmysłu zbytna wſtyd=
9:
liwość.
10:
Puſtula, æ, fem. prim. Kroſtá.
11:
Puſtulæ, Oſpice. In plurali.
12:
Puſtulæ liuentis, Biał kroſty bolące.
13:
Puſtulatus, a, um, Kroſtáwy/ pełny oſpic.
14:
Puſtulatum argentum, Szczyre śrebro czi=
15:
śćie wypolerowáne álbo od prziſády odſá=
16:
dzone.
17:
Puſula, puſulæ, tumefacio illa leuis
18:
quæ in coquendo pane ſolet aſſurge=
19:
re, Kinienie chlebá gdy yuż ná bochny ſzczi=
20:
nią álbo przilepká.
21:
Puſula item, Nieyáka chorobá którą świę=
22:
tego Antoniego álbo piekielnym ogniem zo=
23:
wą.
24:
Puſuloſus, Który tą chorobą bywa tre=
25:
ſtan.
26:
Puteal, neut. prætoris tribunal ſeu ſub=
27:
ſellium dicitur, Sędźiów ſtolec/ też mieyſce
28:
w Rzimie ná które ſie dłużnicy ſchodźili/ też
29:
żoraẃ álbo koło nád ſtudnią.
30:
Puteo, Vide Putor.
31:
Putealis, Vide Puteus.
32:
Puteoli, orum, ciuitas Campaniæ unde
33:
Puteolanus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
34:
Puteus, putei, maſc. ſec. Studnia.
35:
Puteum neut. dixit Varro.
36:
Putearius, a, um, Studzienny. Vt aqua pu=
37:
teana, Studźienna wodá.
38:
Putealis, le, idem.
39:
Putearius, putearij, Studźiennik który ſtud=
40:
nie czini.
41:
Puticuli locus Romæ ultra exquilias ſe=
42:
pulturæ plebis dicatus.
43:
Putidus, Vide Putor.
44:
Putillatus, a, um, ut putillatum aurum, id
45:
eſt, purgatum tanquam a puto, id eſt,
46:
puro, annotat Calep. haut dubio men=
47:
doſe pro puſtulato auro.
48:
Putilius pro ſtulto apud Plaut. ita an=
49:
notauit Calep.
50:
Puto, as, are, act. prim. Obrzezuyę/ chędożę/
51:
odćinam przecz to co ſie nie godźi. Putare
52:
arbores, Obciąć/ obrzezáć drzewá z ſuchych
53:
gáłęźi.
54:
Putare uites, Wino obrzezowáć.
55:
Putatio, Obrzezowánie/ odćinánie.| Putatorius |
strona: 333
kolumna: a
| P ante V. |
1:
Putatorius, a, um, Co ku obrzezowániu drzew
2:
mależy. Putatoria falx, Nóż álbo śierzp
3:
którym obrzezuyą látorośli.
4:
Putamen, putaminis, neut. tert. To co yeſt
5:
odcięto álbo odrzezano/ y wſzeláka rzecz któ=
6:
rą zárzucáyą.
7:
Putamen nucis, Luſzcziná orzechowa.
8:
Putamen iuglandum, Czáſzki żołędne.
9:
Putamina ouorum, Skorupy od yáyce.
10:
Putamina teſtudinum, Zołwiowe skoru=
11:
py.
12:
Putator, putatoris, maſc. t. Obćinácz odrzi=
13:
nácz yáko winnicy drzéw.
14:
Puto etiam ſignificat, Mniemam/ mam zá
15:
to/ też ſzácuyę/ ważę. Hoc putāt quicquid
16:
factum eſt ex te eſſe ortum, Zá to máyą
17:
cokolwiek ſie ſtáło to ſie z ciebie wſzczęło.
18:
Bene putas, Dobrze mniémaſz álbo mó=
19:
wiſz.
20:
Id nihil puto, Nic o to nie dbam/ nie wa=
21:
żę ſobie tego za nic. Nunquam putaſſem
22:
Nigdybym ſie nie nádźiewał. Neminem
23:
præ ſe putare, Wſziſtki mimo ſię wzgár=
24:
dzáć/ nie ważić ſobie nikogom zacz. Hoc
25:
pro certo putauimus, Mieliſmy to zá
26:
pewne.
27:
Magni putare, Wyſoko ważić. Dictum
28:
puta, Miey zá to yákobyś mi yuſz rzekł y
29:
powiedźiał/ rozkazał. Rem ipſam pute=
30:
mus, Weyzrimy á vważmy rzecz ſámę. Rem
31:
ipſam putaſti, Práwieś tráfił/ zgódł. Pu=
32:
tare pro nihilo, Zá nic nie mieć. Putare
33:
rationem cum aliquo, Ráchowáć ſie s
34:
kim.
35:
Putatur prudens, Máyą go zá mądrego
36:
Putare rem, Rzecz vważić. Rationem ſe=
37:
cum putare, Ráchowáć ſam s ſobą.
38:
¶Compoſita, Amputo, as, are, Wći=
39:
nam/ vrzezuyę.
40:
Amputauit illi caput, Vciął mi gło=
41:
wę.
42:
Amputare ramos miſeriarum, Me=
43:
taph. Nie dáć ſie nędzy dáley ſzerzić. Ma=
44:
nus amputare, Vćiąc ręce.
45:
¶Amputatio uerbale, Vcięcie/ obrzezá=
46:
nie.
47:
¶Computo, as, are Ráchuyę/ vważam/ a
48:
rozmyślam nieco.
49:
Digitis computare, Ná pálcách rácho=
50:
wáć.
51:
¶Computatio, fem. tert. Ráchowánie/ rá
52:
chunek.
53:
Computationem expoſtulare, Ráchun=
54:
ku ſie vpomináć.
55:
¶Computabilis, le, Co latwie może być
56:
zráchowano.kolumna: b
| P ante V. | 333 |
1:
¶Deputo, Obćinam/ obrzezuyę. Et Meta=
2:
phoricos, Deputare, Szácowáć/ mniemáć/
3:
poczitáć/ ráchowáć s ſobą. Deputat ſe in
4:
dignum, Mniema ſie być niegodnym Sa=
5:
tis id dictum uobis puto iam at de=
6:
puto, Mniemam y nádmniemam że ſie wam
7:
dośić rzekło.
8:
Omne id deputat eſſe lucro, Poczita to
9:
ſobie zá zisk. Sed nemo dabit fruſtra
10:
egomet mecum has rationes deputo,
11:
Ale nikt nie nádda/ poprużnu ya s ſobą ty
12:
rzeczy ráchuyę/ y vważam.
13:
¶Diſputo, Roſcinam/ Rozſiekuyę/ co ſie nie
14:
godźi odrzucam. Et per translationem,
15:
Dyſputuyę/ gadam ſie/ słowy którą rzecz
16:
rozbieram/ rozważam/ prawdę od fáłſzu wi=
17:
dźielam. Palam diſputare, Iáwnie diſpu=
18:
towáć. Vt hanc rem uobis examuſim
19:
diſputem, Abych wam tę rzecz z gruntu
20:
wyłożił y rozłożił. Diſputare rationem
21:
cum aliquo, Ráchowáć ſie s kim. Non
22:
inſcite diſputabant, Nie głupie doſić fo=
23:
remnie diſputowáli. In eam ſententiam di=
24:
ſputo, K temu ſie ma/ k tey rzeczy mówię.
25:
Ne ego ullam in partem diſputo,
26:
Nie dźierżę áni zá tą áni zá ową ſtroną.
27:
Argumentare diſſerere ac diſputare
28:
idem.
29:
Diſputare uerbis in utran partem,
30:
Ná obie ſtronie rzecz słowy rozbieráć. Di=
31:
ſputare de omni re in contrarias par=
32:
tes idem.
33:
Diſputare pluribus uerbis de re ali=
34:
qua, Szeroko około którey rzeczy diſputo=
35:
wáć álbo piſáć.
36:
¶Diſputatur imperſonale, Diſputuye
37:
ſie.
38:
¶Diſputatio uerbale, Diſputowánie/ ga=
39:
dánie/ rozmawiánie/ rozbieránie rzeczy którey
40:
Longus eſt in ea diſputatione, Szeroko
41:
około tey rzeczy piſze.
42:
¶Diſputatio & Dialogus, Diſputowá=
43:
nie y rozmowá.
44:
¶Diſputator, diſputatoris, maſc. tert.
45:
aliud uerbale, Diſputownik/ gádácz. Sub=
46:
tilis diſputator, Subtilny/ oſtry/ diſputow=
47:
nik.
48:
¶Diſputatrix uerbale, fem. ut Diale=
49:
ctica diſputatrix.
50:
¶Imputo, Prziwłaſzczam/ przipiſuyę/ wi=
51:
nuyę. Imputare aliquid alteri, Winować
52:
kogo/ álbo wyſtęp á winę yáką komu przi=
53:
piſowáć. Tobi ipſi imputato, Sam ſie wi=
54:
nuy. Immerito mihi hæc imputas, Zlie
55:
mi to przipiſzuyeſz. Imputare, ráchowáć álbo
56:
włożić co ná kogo. Vt Imputare ciuitati| KK 3 | terna |
strona: 333v
kolumna: a
| P ante V. |
1:
terna millia, Ná trzi tyſiące oſzacowáć/ ál=
2:
bo ták wielki pobór vłożić.
3:
¶Imputatus, a, um, adiectiuum, quod
4:
non eſt putatum, id eſt purgatum &
5:
proprie de uineis & arboribus dici=
6:
tur, Nieobrzezány/ nieobcięty/ yáko w winni=
7:
cách czinią.
8:
¶Imputatio, onis, uerbale, fem. Przi=
9:
właſzczenie/ przipiſánie. Imputatione ſu=
10:
mus iuſti, Ieſteſmy ſpráwiedliwi przi=
11:
właſzczeniem/ to yeſt zbáwienie náſze zależy
12:
ydźie z przipiſánia/ z prziwłaſzczenia łáski
13:
Bożey przes Kryſtuſá á nie z náſzych za=
14:
sług.
15:
¶Interputo, as, are, Drzewá chędożę od
16:
vſchłych gáłęźi.
17:
¶Perputo, as, are, Dobrze ku wyrozumie=
18:
niu dawam/ którą rzecz wykładám/ rozkłá=
19:
dam/ rozwięzuyę słowy. Apud Plaut.
20:
¶Poſtputo, W máłey wadze mam/ ná zad
21:
tę rzecz odkłádam/ vpośledzam. Si ſapis tu
22:
hanc rem non poſtputabis, Ieſli maſz
23:
rozum tey rzeczy ſobie niemaſz lekce ważić/
24:
vpośledzáć.
25:
¶Reputo, Dobrze poobćinam. & Metaph.
26:
idem quod Deputo, Vważam/ rozważam
27:
rozmyślam ſie/ baczę. Non reputat labo=
28:
ris quid ſit, Nie báczy nic co zá robotá yeſt
29:
Dum hæ mecum reputo, Gdy to s ſo=
30:
bą rozmyślam. Quo in loco me tandem
31:
reputas, Iákoſz mie ſobie ważiſz. Inſtitit re=
32:
putare ſecum ipſe quomodo promiſi
33:
fidem præſtaret, Począł s ſobą rozważáć
34:
yákoby obiecáney rzeczy dośić vczinił.
35:
¶Reputatio, onis, uerbale, Rozważánie
36:
rozmyślánie/ też powagá. Eſſe in aliqua
37:
reputatione apud aliquem, Być w nie=
38:
yákiey powadze v kogo.
39:
¶Subputo, Podćinam/ podrzezuyę z ſpodku
40:
Rationem ſupputare, Ráchunek vczi=
41:
nić.
42:
Putor, putoris, maſc. ter. Smród.
43:
Putidus, a, um, Smrodliwy/ czuchnący. Puti=
44:
da oratio, Nieſmáczna/ nieochędożna mowá
45:
Putida caro, Smierdzące mięſo.
46:
Putidiuſculus, a, um, dimin. Nieyáko czuch=
47:
nący/ przitęcháyący po troſze. Caro iſta iam
48:
putidiuſcula eſt, To mięſo poczina przi=
49:
śmierdzáć.
50:
Puteo, putes, putui, putere, neu. ſe. Smierd=
51:
nę/ śmierdzę/ czuchnę.
52:
Puteſco, puteſcis, ere, Poczinam czuchnąć/ przi
53:
śmierdáć.
54:
Putiſco idem.
55:
Putris & hoc putre, Zgniły/ ſpróchniáły.
56:
Putridus, a, um, idem, Putridi dentes, Wykolumna: b
| P ante V. |
1:
próchnáłe zęby. Putrida ligna, Zgniłe
2:
ſpróchniáłe drwá.
3:
Putredo, putredinis, Zgniłość/ ſpróchniá=
4:
łość.
5:
Putreo, putres, putrui, putrere, Gniyę/ pró=
6:
chnieyę.
7:
Putreſco, is, ere, idem, Vlcus putreſcit,
8:
Wrzód ſie ropi/ álbo rozgniwa.
9:
¶Computreſco, is, ere, idem.
10:
Putrefacio, is, ere, Gnoyę/ rozgnoyiwam.
11:
Putus, a, ū, id eſt, Purus, Cziſty/ ſzcziry/ wypo
12:
lerowány/ a/ e. Vnde argentum putum,
13:
Szczére śrebro które yeſt od przyſády odto=
14:
piono.P ante Y.
15:
Pycnocomon herba.
16:
Pyctacium, pyctacij, neut. Máłe xiążeczki/
17:
regiſtrek/ tabliczká.
18:
Pyctes, pyctis, ſiue pycta, pyctæ, pugil di=
19:
citur, Szérmierz/ zápáśnik.
20:
Pygargus, pygargi, Nieyáki rodzay ſarn/
21:
też nieyáki ptak z rodzáyu orlego.
22:
Pygmæus, pygmæi, Kárzeł. Pygmæi, Má
23:
lu ludźie w Iudiey miedzy gorámi ſie cho=
24:
wáyący/ ná yedney piędźi wzwyſz którzi wal=
25:
kę wiodą s ptakámi.
26:
Pyla, pylæ, uel pyle, pyles, Latine porta,
27:
Bramá álbo braná. Vnde Thermopylæ,
28:
Podgórze y skáłá w Theſſáliey.
29:
Pylene, Aetoliæ oppidum.
30:
Pylos, maſc. Miáſto w Peloponeſu/ nie dále=
31:
ko od Spárty w którym Neſtor páno=
32:
wał.
33:
Pylius, a, um, Kto ztamtąd yeſt.
34:
Pympleus, fons Macedoniæ, alijs uicus
35:
alijs mōs Orchomenoris, Vnde Pym
36:
pliades muſæ.
37:
Pyr, neut. Latine ignis, Ogień.
38:
Pyra, pyræ, lignorum congeries, Kupá
39:
drew ku zápaleniu nágotowána.
40:
Pyræus Athenienſium portus & pro=
41:
montorium.
42:
Pyralis, is, fem. Nieyáka muchá w ogniu tilko
43:
żiwiąca.
44:
Pyrama, Lachrymæ genus ex Metopio
45:
arbore ſtillans, CC.
46:
Pyragmon, Kowal Wulcanuſów a πορ ignis
47:
᾽ακμων incus.| Pyramis |
strona: 334
kolumna: a
| P ante Y. |
1:
Pyramis, pyramidis, femin. ter. Kámienny
2:
czworogránny słup álbo ynſze budowánie
3:
czworogránne co daley ná wyſzſzą to ſpiczáſtſze
4:
ná xtałt ogniowego płomienia.
5:
Huiuſmodi moles immenſæ altitudi=
6:
nis quondam in Ægypto fuerunt.
7:
Pyramidalis, & hoc pyramidale, Co táko
8:
wy xtałt ma/ yáko v nas czinią ſtogi y kopy
9:
Hinc poteſt dici Pyramidalis, Stożyſty/
10:
kopiſty.
11:
Pyramidatus, a, um, Z ſpodku od ziemie ſze
12:
roki/ á ym dáliey wzwyſz tym ſpiczáſto vczi=
13:
niony.
14:
Pyranſta, æ, id eſt, Pyralis, Vide paulo
15:
ſupra & nomen uermiculi.
16:
Pyramus, maſ. ſe. Fluuius in Cilicia itē
17:
nomen adoleſcentis ex Memphis qui
18:
ſeipſum confodit.
19:
Pyrene fem. nomen puellæ, Bebricis filiæ
20:
in Pyreno monte ab Hercule com=
21:
preſſæ, a feris laniatæ, & ibi ſepultæ, a
22:
qua Pyrænæi montes Galliam ab Hi
23:
ſpanijs ſeparantes dicti ſunt.
24:
Pyrenæ fons circa Corynthum.
25:
Pyrethrum, pyrethri, herba medicinalis,
26:
quam uulgo nunc Draconem uocāt
27:
cuius radicem Pharmacopolæ uocāt
28:
Pedem Alexandri, Zębowe ziele.
29:
Pyrgum, Thuſciæ oppidum.
30:
Pyrgus, pyrgi, maſ. ſe. Latine turris, Wie=
31:
żá.
32:
Pyrgus etima, Nieyáki kubek/ álbo becherek w
33:
którym koſtkámi ruſzáyą niżli ye ná ſtół álbo
34:
ná wárcabnicę wyrzucáyą.
35:
Pyrgus, militaris ordo quadringentos
36:
miros continens & Turma eque=
37:
ſtris.
38:
Pyrgotele, Sławnego ſznicerza ymię obrázy
39:
y drogie kámienie rzeżącego.
40:
Pyria, urbs Lesbi Inſulæ.
41:
Pyriaſis fomentum contra febrim
42:
CC.
43:
Pyrites, Kámień ogień w ſobie máyący/ krze=
44:
mień. Dicitur etiā lapis molaris, Młiń=
45:
ski kámień. Et apud Plin. aliud genus
46:
lapidis.
47:
Pyroboli, Puſzki ogienne które wzgorę dla
48:
krotochwile puſzczáyą.
49:
Pyrobolarij, którey ye przipráwiáyą y ſtrze=
50:
láyą.
51:
Pyrocoras nomen auis, Sipont.
52:
Pyrodes lapis, qui & Pyrites.
53:
Pyromantia, Wieſzczbá z poyźrzenia ná
54:
ogień.kolumna: b
| P ante Y. | 334 |
1:
Pyropœcilus genus lapidis.
2:
Pyrpyle Inſula quam Delon eſſe quidā
3:
uolunt.
4:
Pyrus, maſc. uel Pyrois, Ieden koń z końi
5:
słónecznych.
6:
Pyrricha, æ, ſiue Pyrriche, pyrriches,
7:
Grecki taniec/ który Pirrus naprzód wyná=
8:
lasł.
9:
Pyrricharij, Taniecnicy tego tańcá.
10:
Pyrrichius pes conſtans duabus breui=
11:
bus ſyllabis, notatur ſic grafika
12:
Pyrrho m. Imię niektórego Philoſophá Eli=
13:
denskiego od którego ſekta Pyrrhonicorum.
14:
Qui alio nomine Sceptici dicuntur,
15:
Wątpiący którzi ſą tego mniemánia że nie
16:
może nic byś pewnego od ludźi náleziono/
17:
rozumem y náuką oſięgniono/ ále wſziſtki
18:
rzeczy ſą niepewne.
19:
Pyrrhus, maſc. Latine Rufus, Liſowáty. Et
20:
eſt nomen propriū filij Achillis, item
21:
nomen regis Epiri, Który s Rzimiány
22:
mocnie walcził.
23:
Pyrus, pyri, femin. ſec. Drzewo gruſzczá=
24:
ne.
25:
Pyrum, neut. Gruſzká owoc zwłaſzczá gruſz=
26:
czány.
27:
Pytagoras, maſc. Pholoſoph á mędrzec. Ex
28:
Samo, Który we włoſzech która magna
29:
Græcia wezwána yeſt/ długi czás vcził.
30:
Pytagorei & Pytagorici, Zwolenicy/ vcz=
31:
niowie y náśládowcy náuki Pitagoreſo=
32:
wey.
33:
Pythia, Ludi in honorem Apollinis in=
34:
ſtituti.
35:
Python, pythonis tam maſculin. quam
36:
femin. Nomen ſerpentis quem Apollo
37:
interfecit. Ideo Pythius dictus ut qui=
38:
dam uolunt.
39:
Pythia, Mniſzká álbo bogini wieſzcza od bogá
40:
Apolineſá nádchniona.
41:
Pythonicus, Czarnoxiężnik/ który máyąc s
42:
diabłem porozumienie prziſzłe rzeczy powie=
43:
da.
44:
Pythoniſſa in Biblijs ueluti ſpiritum A=
45:
pollinis habens, Wieſzcza práktikárká/
46:
czárownicá.
47:
Pythius item, Miáſto w Greciey w kráyinie
48:
ponto zwáney.
49:
Pythia, Miáſto bitiniey. Alias Stiropo=
50:
lis.| KK 4 | Pythopolis |
strona: 334v
kolumna: a
| P ante Y. |
1:
Pythopolis ciuitas Aſiæ circa My=
2:
ſiam.
3:
Pytiſma, atis, neut. lenis ſputi irrota=
4:
tio.
5:
Pyxis, pyxidis, fe. Puſzká/ słoyek ku chowá=
6:
niu czego.
7:
Pyxidicula, læ, Puſzeczká/ słoyeczek.
8:
Pyxidatus, a, um, Ná xtałt słoyká vczi=
9:
niony.