[zaloguj się]
metryczka tekstu autor:   
tytuł:   Acta primi regiminis Sigismundi III
rok wydania:   1588


strona: kt

1:
Acta
2:
Anni 1588
3:
Primi Regiminis
4:
Sigismundi III.

strona: 3v

1:
Gdy po odprawieniu Koronatiey pierwsza Seſsia tego dnia była iuz
2:
Koronowanego Krola Zygmunta Trzeciego
3:
Radzie ta Propozycya była.
4:
Jesli ku Maximilianowi zwoiskiem ciągnąc czyli ku Szancowi, czyli doSląska
5:
Ktemu iakom posterum y nalato woiny popierać, do tego iaki postepek v-
6:
czynić przeciwko tym ktorzy są przy Maximilianie.
7:
Vary Wariā otych rzeczach mowili zwłascza otym ostatnym Artykule
8:
y iedni ad clementiam Krola ciągnęli, drudzy ad seueritatem az gdy przy-
9:
szło na Marszałka tedy ronem belli nadwoię dividował. Iedna co teraz
10:
z tym woiskiem działac, to in deliberatione paucorum ma bydz odprawio
11:
ne. Druga oprzyszłey woinie nalato. duo genera poposuit. Primum Po-
12:
datek, acz y wtym ta dubietas, ze iuz niektore woiewodztwa dały y zoł-
13:
nierza dostały. Ktoryby słuzeł. Secundum. Pospolite ruszenie ale takiego
14:
non approbabat, iakie pospolicie bywa, gdyz wrozne kąty moze nie-
15:
przyiaciel bellum inferre. Przezto radził, aby Vchwała seimu tego Coro-
16:
nationis była potestas dana nadwoię woisko rozdzielic, iesli zeby tego trze-
17:
ba było, aby ziedną częscią Krol az drugą Hetman ciągnał Ad secundum
18:
Ze adversary przywiedli Koronę et publice et privatim do wielkiey szkody
19:
Ktemu wielkie nieprzyiazni wwiedli wKoronę zPany postronnemi iednak
20:
nieradził nazbyt severe znimi postepowac, bo wfundament trzeba wez-
21:
rzeć zkąd się te diſsensie stały gdyz privatim nieprzyiazni wielkie były
22:
ktore wiecey do tego rozerwania droge vsłały, takby był ieden Annioła chciał
23:
chciałby był drugy Czarta. Druga trzeba nąm zgody z Maximilianē wkto-
24:
rą wdasię pewnie Papież iako zwierzchny Pan, ktory pewnie nieodstą-
25:
pi tych, ktorzy się przy nim zawiedli, a czynić teraz Severa Decreta przeciwko
26:
nim, areuocować ie potym nie grzeczy. Mąm Przykład Gdąnscząn przeci-
27:
wko ktorym inconsulte et severe się było postąpiło, areuocował się Dek-
28:
ret ktemu ad elementiam raczey nizeli ad seueritatem, wiedzmy mło-
29:
dego Pana ale to radzę zamierzyc in eras Radom, Starostom y Dzier-
30:
zawcom wszelakim doprzysięgy, albo więc Sekretarza posłac iako
na dwoię


strona: 4

1:
na dwoię było abj przed nim przysięgali, czas zamierzyc przysięgy
2:
tej a ktoby niechciał pozwac go, vmowiwszy czas pewny, gdzieby Krol te
3:
rzeczy sądzic miał wezwawszy Senatum, mocą Seimu tego, bo quantum
4:
ad iniurias priuatas kozdy ich prawem dochodzic moze nie pierwsza to w Pol-
5:
scze y poimanią y depredationes wszakze ztemi Ktorzy iawnie rozbi-
6:
iaią, mogą Starostowie postąpic według y przywileiu Logiszowego
7:
y zwyczaiu
8:
Offensus był barzo tą mową Pana Marszałkową Pan Kanclerz ze dwu
9:
przyczyn. Jedna Ze privatas inimioitias wspomniał. Druga ze adexitū
10:
inimiocrū cuorum był procliuis, ktorzy byli in parte aduersa. A Marsza-
11:
łek disswadował, Przeto acerbe y zfurią Swiatu dixit ktorey te były Capita
12:
Iz się tak długo niedziało nic wtę woinę tractaty zawadzieły opieniadze
13:
z Biskupem Krakowskim (a tu annuebat iakoby Marszałkową przyczyną iz
14:
by wyciągał na Zięcia swego Chęciny.) Potym diszkurował otych ktorzy
15:
przy Maximilianie, ze kto zato przyrzecze, gdy im odpusczą, ze szkodzic
16:
nie będzie, takze gdy będą dołaski przypusczeni zeby zpokoiem siedzieli
17:
Vkazował y to ze ex inimicitis wsczęła się ta contentia ale dla ich ku-
18:
piectwa y vkazował ze y za Henrika y za Stefana y zatego kupczeli.
19:
Concluderat ze celeriter trzeba było postąpic.
20:
Nihil iednak do tego dnia było conclusum
21:
Przeszli potym Posłowie do Krola ztemi rzeczami Pierwsza Aby im dan był
22:
Iurament Authentice krolewski, z Pacta Conuenta aby im się dosyc działo y
23:
czas do wykonania zamierzył, 3 Dowiadowali się Confirmatio Pactorum iest-
24:
li od Krola Szwedzkiego 4 Proces Confederatiey aby Panowie podpisali 5
25:
Deputaty do exorbitancyi aby dano. 6 Zołnierze aby wysłąno przeciwko nie-
26:
przyiacielowi aby y nieprzyiaciel Ziemie nie spustoszył y oni tu szkody nie cy-
27:
nili 7 Pieniadze Posłom aby dano y Deputatom ktorzy siedzieli za correcta-
28:
rze Iuris. Odpowiedziąno ze y Iurament wydadzą by iedno pieczęc zgotowano
29:
y do Pactis explendis chce koncluzyię Krol vczynic. Proces niektorzy Panowie
30:
chcą podpisac. Deputaci na exorbitancye chcą dac Zołnierze wyprawią
31:
o Poselskie pieniądze będzie się P. Podskarbi starał, zamilczęnc o
32:
Confirmatiey Krola Szwedzkiego

strona: 4v

1:
30 Decembris.
2:
Była Deputatia rachowana woyska y płacy iego, Deputaci byli Woiewodowie
3:
Krakowski, Sieradzki Starosta Zmudzki Marszałek Koronny y Kanclerz iako Hetmā
4:
Posłow czterech narachowali ze niemasz więcey Iazdy iedno 4226 naktore
5:
wychodzi na kwartał 180091. Piechoty Krom Zamkow y Miast iest 857
6:
naktore namiesiąc wychodzi 13626. insze discursy do rady odłożono.
7:
Była potym Rada zKrolem de ratione vniuersi belli de expædiendis LegorūW
8:
do roznych Panow więc opostępku przeciwko tym ktorzy są przy Maximilianie
9:
Varij Varia diſserebant, Marszołkowa tabyła Snia Brzegien Sląska y
10:
tam stąd zywnosc maiąc zaMaximilianem ciągnąć ktory nepodobna aby z
11:
małem ludem wZiemie naszę wciągac miał, bo inter infensum populum
12:
szedłby y woisko zanim by było. Przydzie mu ze dwu rzeczy iędnę vczynić
13:
albo bitwę dac albo doSląska wciągac. wBitwie iestesmy superiores.
14:
y in iustitiæ causa, y duplo numerosiorem y Instructionem Exercitum mą-
15:
my. Gdzieby tez doSląska wciągał za nim isc ztych przyczyn. Naprzod
16:
nikt zazłe niebędzie miał, ze wCesarską ziemię idziemy bo inimicus z iev
17:
tez Ziemie donas przeszedł y kazieł ią y eius auxiliys et optibus. Druga
18:
ze y z Węgier ludzie Cesarscy oppugnuią wsPiszu Lubowlą skąd się zna-
19:
czy ze od niego wprzod Pacta Violata ypierwsza Commoditas będzie
20:
ze w iego Ziemi ale mas Exercitum nie wswoiej: Druga commoditas
21:
ze tam są loca munita w Sląsku apsidia nanich niemasz łatwie ie wziąc
22:
a suo tempore mutacyą vczynic, nato co Maximilian Krzepice wział
23:
y Wielun oppugnat. Trzecia conmmoditas. ze on teraz napretce ludu
24:
słuzebnego zdobyc nie mozę bo przez całe lato się gotuiąc ad iutus fratris
25:
Cæsaris et Hernesti optibus, więc Stryia Ferdynanda ledwie się zdobył przez
26:
całe lato na tak exercitum iaki miał pod Krakowem zktorym terazney-
27:
sze copie nasze mogłyby confligere Nietrzeba się tez Sląskiego ruszenia
28:
obawiac. bo tam ludzie nie potemu gospodarstwęm się wielkim zabawili,
29:
niema iedno tę czeladz ktory mu dogospodarstwa potrzeba, alebysię y ru-
30:
ſzeli tak iacy są. Tedy my tez znaszych ze Ziemian mozemy miec ta-
31:
kiesz ꝑsidia ktory multo ſunt inſtructiores y konmi, y sługami niz
Słezacy


strona: 5

1:
ySługami niż Slęzacy. Krol aby miał bydz w Woisku nie uda się nie
2:
tak propter periculum iako famam, bo Krolowie nie ruszaią się ieno cum
3:
ſummis viribus wzwłascza wziemię cudzą isc, atu nie są vires ani medioceres.
4:
Niezda się bydz tez mieszkac wKrakowie miał bo y ludu trochę by około nieo
5:
było y swoim mięszkaniem, ogłodził by tu Kraków, iuż pierwey od zołnierza
6:
ogłodzony tak zeby ledwo mogł wytrzymac zywnoscią na lato. było li by
7:
periculum iakie ale euaowawszy voluntiarios aby iachał tam wten Kraj
8:
gdzie rozumie ze ludzie są iescze duby. wchęci przeciwko niemu do
9:
czego zda się bydz Lublin, albo Lwow sposobny. Naprzyszłe lato niebarzo
10:
się nam periculum trzeba spodziewac ztych przyczyn. Iedno że będą mieli
11:
co zsobą z Turkiem czynic, ieslize w Adrinopolu zimuie iako sława iest
12:
ktoremu nie wadziłoby ognia przydac, choc to niebarzo Chriſtianum nie
13:
izby go doKorony wziąć na pomoc, bo exitium taka pomoc była V-
14:
niuersis Regnis aleby v Wiednia facesseret manegotium. Druga Ce-
15:
sarz Princeps ignarus y vbogi wielkiey pomocy dac mu niemoze
16:
aktemu radę ma Oiczowską starą, ktory wiedzą ze Maximilian tot
17:
Regna. Clientelas maiąc y na to ie sadnie chcąc, niebespieczne mu
18:
się zdało do Polski obrocic bez pomocy. Rzeszki y dla tego był Seim
19:
wspierzey złozon, ale teraz pomocy Rzeszy nie trzeba się nam obawiac,
20:
bo Rakuska Familia exosa apud omnes Principes Germanis. y formi-
21:
dabilis propter potentiam Regis Hispaniarū y nie tylko zeby mieli o
22:
Auctyi myslic Familyi alec staraią się iakoby ią deprimerent bo
23:
ſwieczcy Electorowie chcieli Rzymskim Krolem vczynić Dunskiego Krola
24:
to iedno obstrebat iż Duchowni niechcieli temu ze Heretyk aleby tez
25:
doPolski moc gwałtowną obrocic chciał widziemy ze Ferdynand eius
26:
Anus choć miał tot Regna wręku swoich, co teraz wszyscy Rakuszanie
27:
maią niemogł nigdy 20000 ludzi dopiąc doWęgier wyprawic
28:
exempla są Caciandrowa y Rogedolffowa expedytia aleby tez
29:
y na tylkie woisko się zdobył niemoze to bydz cięszkobarzo Koronie
30:
złozywszy podatek y ząn Zołnierza przyiąwszy a dotego pospolite ru

strona: 5v

1:
szenie vczyniwszy ktore tak radził vchwalic, aby wolno ie Krolowi rozdwo-
2:
ic, gdzieby imineret periculum, atemu teraznieyszemu woisku ieslizeby
3:
pieniedzy niestało radził Dzierzawę iaką zostawić laudo communi a
4:
od drugiego Kwartału zołnierzowi płace viąc
5:
Delegationibus wyprawic ad summus Pontificem ad Electores iustifican-
6:
do causam, ado Cesarza splendidam Legōnem ale niebez Gleytu cum
7:
his mandatis aby zaniechał inferre bellum per Fratrem Poloniæ nie-
8:
chceli sentire oswey ziemi tegoz.
9:
Przeciwko tym ktorzy przy Maximilianie postępku nie broniał, niemozeby
10:
był ꝑfixus terminus Sądowi abysię Panowie ziachali do Krola sadzic
11:
tę causę zeby y tym grauius te rzeczy szły ꝑsente Senatu y iustius.
12:
Kanclerz wsententyi swoiey vkazował, ze ruptum est fœdus od Cesa-
13:
rza, bo im Pactis stoi, ze mutuum auxilium te familie maią sobie da-
14:
wac, ani vzadnego Krolestwa inwazyi dopuscic dodrugiego. Rzeczy nie-
15:
potrzeba nam się tez obawiac aby pomoc miała dac, Cesarzowi, chocby
16:
się zdało ze Sląsko roe Czech iest membrum Impery dostali Polacy
17:
Xestwa Zatorskiego y Oswiecimskiego y przyłącyli do Korony nie
18:
wzruszeła się Rzęsza Kupił Zbyszek Biskup Krakowski Xięstwo
19:
Siewierskie, przyłączeł doKorony zaden motus ztąd niebył. Occpo-
20:
wał Mathiasz Krol Sląsko y Murawę nie wzruszeła się Rzesza
21:
aco więcey ex membro Impery wział y Wiedeń y nowe Miasto a to był
22:
Frilerieus Cesarzem, przecie Rzesza zpokoiem siedziała y teraz nie
23:
trzeba się obawiac aby motus iaki ex Imperio bydz miał, a będzieli Rze-
24:
czki Seim więc posłac nąn splendidam Logoném iustificando causam noram
25:
Ciągnąc za Maximilianem są wielkie impedimenta. Nopierwey iest
26:
prządek ma 20 mil wzłą drogę y zdziały bez których zle trudno
27:
go dogonic, nie wiedząc gdzie się obroci. Krakowa tez odiachac sine
28:
Opsidis nie grzecży albo daleko od niego odciągać impedimenta tez
29:
lepiejby wodą posłac niz Ziemią ktemu zpisu niewiemy coza pe-
30:
ricula przyidą a dzielic woiska wiego ...atosa niemasz iako.
Y annuebat


strona: 6

1:
Y annuebat choć non exyste zeby lepiej iako napręcey do Sląska occupo-
2:
wac aliquas munitiones.
3:
Krol de bello nic nie confudował iednadla deliberacyą wział Listy y Legō-
4:
nes pisac kazał takze ypostępek przeciwko tym ktorzy są przy Maximi-
5:
lianie.
6:
Posłowie słali doPana Podskarbiego opieniądze Poselskie a iz in
7:
frigidi odpowiedział rozeszły się niechcąc nic czynic azby im pieniądze dano.
8:
Vltima Decembris.
9:
Przyszli Posłowie doKrola przycyniali się za Panem Kanclerzem Het-
10:
manem Koronnem, onagrodę za prace Koszty y gardłowania iego ktore
11:
czynił wzadzierzeniu Krakowa więc y iemu dziekowali zatę posługę
12:
odpowiedziano od Krola zeKrol baczenie nąń miec chce.
13:
Chodził pierwey prosząc o to Posłow Kanclerz aby się zanim przycżynili. Pro-
14:
sili tez Posłowie zeby woiska ruszono aby takich szkod nie czynili zołnie-
15:
rze ludziom.
16:
Vczynił potym propozyciją od Krola Pan Kanclerz ktorąby Posłowie umawiac
17:
mieli nadwoie sprawy rozdzieliwszy. Naprzod iako bellū administrare.
18:
Druga Iako contra rebelles postąpic. Ad S.mū Te consideracye kładł a-
19:
by woiska dostatek było y aby się zrachowali wiele nasz bydz moze, y
20:
teraz nalato bo im mysli Maximilian continuowac woinę odoetus
21:
terazniejszą sprawą Maximilian ze zle zMotyką nasłonce będzie się o
22:
wieksze woysko starał, terazbybyło woiska tylo toby nalepszaby tara-
23:
tio bellica, gdzie niebespieczenstwo posłac dostatek ludzi, ale ze
24:
woiska więcey 7000 niemasz prozno ie rozrywac przydzie tedy spo-
25:
łem isc iedno gdzie, tu deliberacya gdzieby za Maximilianē szło
26:
y daley kogo by scigac we złą drogę gdyz 20 mil naprzod ma yod-
27:
kryłyby się tute wszytkie kraje gdy Moskwiciń za Krola Stefana posia-
28:
dał Inflanty. nie zanim szedł do Inflant Krol ale do Połoczka
29:
potym do wielkich Łuk więc do Pskowa, aby wswoiej ziemi czuł
30:
te woinę idąc za nieprzyiacielem y onby naszē popustoszył y my swe
31:
idąc zanim. Fædera nie wzruszą się doSląska idąc. bo Pacta dawno

strona: 7

1:
od Cesarza zgwałcone. bo iesliby iaka Controuersia była miedzy nim a nami
2:
przez Commissarza miała bydz postanowiona a vSląska y sami Armaty
3:
przyiachali y armarunt Maximiliana y Ziemię pusztoszeli. Ieślizeby
4:
tym allegowac chcieli ze ie tu nasi ludzie wwiedli ato do Spiza z Wę-
5:
gier weszli teraz Cesarscy ludzie y wzieli Lubowlą zkąd Pacta złamané
6:
ieśli o Rzęszą Kazimierz walczył wSląsku. Zator przy polscze od Sląska
7:
został, takze y Siewiot, nieięła się zato Rzesza. Gdy Mathiasz Węgrzyn
8:
Sląsko y Morawę posiadł naostatek nowe miasto y Wieden wziął y tam vmarł
9:
choć był Cesarz głową. nie wsczełasię zato Rzesza iakosy teraz lecz wiado-
10:
mosci Rzeszy bellum nobis illatum. Agdyz bezpozwolenia PP Rad Coron-
11:
nych bellum się nikomu inferre niemoze. trzeba aby się declarowali Posłowie
12:
gdzie chcą woinę miec iesli doma czyli Foris.
13:
Az dū caput Jako rozne crimina są wtych naszych co przy Maximilianié
14:
tak tez rozne tego vznanie bydz musi bo iedny tam są sodomy plondrowali
15:
drudzy co Posłami się vczyniwszy Pana Postronnego przywiedli. Trzeci Miast
16:
dobywali, Czwarci Koscioły łupieli. Piąci Gwałcili białegłowy y szlache-
17:
ckie ktorych nomina wstydzą się y parentes proferre, (atu zdami się an-
18:
nuebat ze podobno abo Panu Sendomierskiemu, albo Płazie dziewkę zgwał-
19:
cono). Szosci drudzy będąc carum partium cicho siedzieli. Siodḿ
20:
Neutralistowie iedni sczerzy drudzy simulati wzywaiąc zgodę byli
21:
Kozdey sprawy, rozne sądy bydz muszą.
22:
Neutra lista co insza ratio diem in pfingere aby fidelitarē suam
23:
declararét. bo ieſliby kiedy zMaximilianem iednanie było a
24:
szkod się vpominał. tedy łatwa ratia aby natych patrzał cogo vpro
25:
wadzili. Damna wielkie się stały priuatim wKoronie drugdy tak
26:
niemaią zczegoly nagradzać wnadzieię bogatszych wszytkie ty rzeczy
27:
czynili przeto na tych patrząc tego przydzie. Maią drudzy Vrzędy
28:
by się im to odpuscic miało, byliby częsci, badz zVrzędow, badz z
29:
dostatkow swoich y vicinis y tyn ktorzy znami byli, ktemu pacatū
30:
Regnum trzeba vczynic zeby niemięszali zrownawszy się znami bo co
31:
się zaKrola Stefana działo, łatwie pamiętac y liberam electionē
32:
namawiac przeszkadzaliby nam nauczywszy się gustow otoz nato
wsytko


strona: 8

1:
nato wsytko trzeba miec consideratią, Iednak inaczey bydz nie moze iednopra-
2:
wem znimi postąpic, ale iedno ztemi pacate zycz będą bo iako oni tuti maią
3:
bydz pod prawem tak trzeba żeby sami prawa nie gwałcyli weirzec przeto w
4:
Conſtitucye Iędrzeiowskie takze y postanowienie naKoronatiey Krola Stephana
5:
tey niemniey ich Mogilski Proces ztego pochop wziąc vczynienia nanie Prawa
6:
atesprawy znimi zeby Krol sądził cum frequenti Senatu zdali się zeby
7:
Posłowie wswoich przyłaczeli gdyz to nouum emergens dawa Krol in eo-
8:
rum ꝑtātem Przeto te obiedwie rzeczy consideruiąc aby deliberowali Po-
9:
słowie quid facto opus sit.
10:
Tegoz dnia pryszła nowina ze Węgrowie z Cesarskiey strony Lubowlą wzię-
11:
li Zamek wSpizu naktorym izbyli ludzie rozmaitego narodu in ꝑsidys
12:
a nie zapłacielo się im było iednego Mcā zdradzieli y związawszy Podstaro-
13:
sciego Zamek poddali.
14:
Gdy o ruszeniu Zołnierzy mowiono od Krakowa X Arcybiskup ex can-
15:
duit y rzekł et fraus et dolus miedzy nami co Vane miedzy łudzie wy
16:
szło.
17:
Prima Ianuary.
18:
Krol był v Iezuitow VSwiętey Barbary
19:
Przyszli tegodnia Zołnierze zwielkim hurmem do Hetmana prosząc go a-
20:
by ie gdzie ruszył zeby tak desides nielezeli Ano bierze Zamki graniczne
21:
cum magna ignominia Regni et totius exercitus
22:
Secunda Ianuary.
23:
Deliberatya była o Biskupstwo Luckié ze Capitula in Interregno po
24:
smierci biskupiey ꝑtendendo iakieś trudnosci prawné per Electionem
25:
obrali X. Bernartha Macieiowskiego y od zierzał sobie expeditią
26:
wsytkę vPapieza Krol non abhorrebat quidē od X. Macieiowskiego
27:
y owszem ex commendatione Reginæ był zatym dac mu to Biskupstwo.
28:
y acz się to wsytko to exemplum nie podobało iednak duæ snich były
29:
in Senatu, Iedna dac mu Confirmacyą ale ostrzegszy tak tu doma, iako y
30:
vPapieza aby to in futurum nie było. Druga Rex mali exempli drudzy bydz
31:
rozumieli aby Papiez miał Senatory dawac y censebant raczy inſzebi-
32:
skupstwo dac X. Macieiowskiemu przywodzili exempla za Kazimie-
33:
rza iaka trudnosc była gdy tez Pontifex dał był inszego Biskupa niz
34:
Krol. Wziął Krol tę causam in deliberationem.

strona: 9

1:
Czytano potym Proces przeciwko tym ktorzy przy Maximilianie są ktorych
2:
odesłano do Posłow.
3:
Miał potym Arcybiskup sprawę zPodskarbim arguebat negligentiæ
4:
ze on miałby obmyślawac roes dostawac pieniedzy a on nic wtym nie
5:
czyni y owszem gotowych rzeczy negligit. Perswadował Krolowi aby go depu-
6:
tował liczby słuchac iego sameo więc y o Podskarbieo Nadwornego
7:
ze go nie przypuszcza doniczego. annuendo zesam nic nie vmie. Ani
8:
quo animo to ferebat Podskarbi ale reuera tak było
9:
Posłowie byli tez Vkrola przyczynaiąc się za brzoszewskim Temrukiem
10:
aby mieli opatrzenie. Lanckoronski tez vpominał się Lanckorony
11:
mieniąc ią bydz Oiczyzną swoią contradicente Pallatino Syradie
12:
ktory się starał o Lanckoronę y ꝑtendował prawo iz mu ią Krol Sté-
13:
phan darmo gwałtem wziął y zktorego prawa aczby condescenſią
14:
vczynił ale nagrody obiecaney niemiał.
15:
Tertia Ianuary. Niedziela była
16:
Quarta Ianuary.
17:
Ta Propozycya in Senatu była Napierwey O Iuramentum aby ci Panowie
18:
ktorzy nie przysięgali na iutro się gotowali y vrzednicy. Druga Krol
19:
gdzie ma mieszkać iesli tu wKrakowie czyli gdzie indziej y kto przy nim
20:
mieszkac będzie. Trzecia Dwor iako postanowic y dosycli ꝑsidys przyKro-
21:
lu. czy trzeba przyłączyc kogo. Czwarta Krolowa z Krolewną gdzie maią
22:
mieszkac iezeli przy Krolu czy bez Krola Piąta wskarb weirzec zce-
23:
go moze bydz y wedle niego wsytkie rzeczy odprawowac. Szósta Seim ry-
24:
chło złozyc li gdyz y Hołdy Xiążąt Pruskiego y Pomorskieo Kurlan-
25:
skieona nim by się odprawowac miały y Feuda dawac y Rusakom się
26:
obiecał.
27:
Conclusum ad Primum pochwalono Ad 2dum Były rozne ſnich ze tu fre-
28:
quentia wielka ludzi wKrakowie a zdworem małym mieszkac in deco-
29:
rum Regi Nieprzyiaciel bliski niebespieczenstwo ktemu ogłodzo-
30:
ny Krai trzeba się bac y drogosci y na lato gdyby nieprzyiaciel przybył
31:
aby zywnosc miastu dostateczna bydz mogła. conclusum aby tu kilka
niedziel


strona: 10

1:
kilka niedziel, a ex re conſilium wziął iako daley będzie działac. Ad 3tiū Mar-
2:
szałek opowiadał ze się ludzie dosłuzby Dworskiej nie cisną y ze nic zgoła
3:
niemasz okrom vrzednikow stołowych bo stracieli ludzie serca czemu przyczyny
4:
powiadac niechcę, mozeli tez co zołnierzy zostawic P Hetmąn, iemu to trudno
5:
discernowac, bo chocia Marszałkiem tedy niewie y wiele łudzi potrzeba
6:
Panu Hetmanowi y dokąd pociągnie. Ad 4um conclusum aby Krolowa z
7:
Krolem mieszkała społem, zeby tym wietſza frequentia była, y zozwidzie-
8:
li drudzy ze to niedobrze ze muliebre consilium, przystąpi na Dwor mło-
9:
dego Pana iednak niestało nikomu ſerca oto co rzeć Ad 5um Podo
10:
bało się to. Ad 6um Była roznica in ſenatu iedni vkazowali zego trze-
11:
ba dla rzeczy wPropozyciey naznaczonych. drudzy ze nie ponim az zno-
12:
wego bo po vtracali ludzie. cięzarby wielki, drugy. Seim nanie y
13:
trzeba się bać aby factiosi Neutralistowie yMaximilianiſtowie nie vo-
14:
cowali tego in dulium cosię natym tu postanowi conclusum indifferen-
15:
tes to zostawic azeby Krol poradził się P P. absentes y tak to indeci-
16:
ſum było, a ex re consilium wziąc a tu natym Seimie dla woiny doPodatku
17:
y doPospolitego ruszęnia radził Marszałek aby Vacantie pozostawicze
18:
Authoritate istius Conuentus aby tym więcej pieniędzy im dano naWoinę
19:
a zdobr rebelliū po osądzeniu ich, to zasię wykupic gdyz oni do tego cau-
20:
sam dali. Do tego Dzierzawcy dobr Krolewskich aby drugą Quartę dali w
21:
takiey potrzebie RP. ale na to dwierzeczy nie było concluzyei bo milczeli
22:
wnich wszyscy Krom Marszałka
23:
Nato tez kto ma przy Panu mieszkac variabant Senatores Iedni aby 16 Panow
24:
obrac według Constitutyi zeby ich po czterech mieszkało doVrzednikow dru
25:
dzy radzili aby Krol vzył iako nawiecey Panow aby przy nim mięszkali doSeimu
26:
gdyz czterzey Panowié mało by tobyło gdyz y frequentier aula by była y
27:
do sądow adwercarios trzeba frequentem senatum.
28:
Wniosł tez X. Arcybiskup Pany Bathere X Cardinała y P. Bałtazara aby
29:
ie przyięto prociuibus zezwolili wszyscy okrom Woiewody Sieradzkieo
30:
a Ligęzy Kasztellana Zawichoiskieo. Marszałek przydał zeto mniejsze rzeczy
31:
przyiąc ie ale przyiawszy trzeba Krola prosic aby Kardynałowi dał iakie
32:
wielkie Biskupstwo w Polscze a Baltazarowi opatrzenie iakoz zdało

strona: 11

1:
musię aby te Zamki ktore od krola Dunskiego recuperował stryi iego
2:
Krol Stephan y zastawił ie we 30000 Talerow Anszpachowi Xciu Pru
3:
ſkiemu wtei ze summie co ią Krolowi Dunskiemu dał aby mu tebyły dane zeby
4:
ie sobie wykupił zczym Posłano doPosłow Marszałka yDwu Kasztel
5:
lanow Bieckieo y Sochaczewskieo
6:
Hoc etiam non est ꝑtermittendum przyszedł Marszałek doAnticameri Kro
7:
lewskiej y Panow wielé, a tam czekali aKrol zawarł się zedwiema Kan
8:
clerzoma y Podskarbim wzP.Podlaskim. ażetam siedzieli przez pułtory
9:
godziny nie mogł tego ferre Marszałek ale szedszy y zPany doKomory
10:
Krolewskiej cum furia Vkazował zeto indignitas Senatus, aby wten czas
11:
siedziec mieli przed pokoiem a vrzednicy się zawierac, gdyz mogą sobie insze
12:
godziny vpatrowac, dla odprawowania spraw, nie wten czas gdy się Se
13:
natus schodzi Patienter Krol zniosł tę admonitią choc vehementem y ci vrze-
14:
dnicy y zarazem czti doRady
15:
Quinta Ianuary.
16:
Posłowie in Senatu prosieli tych rzeczy. Iedna Aby Zołnierz wyszedł zanie
17:
przyiacielem tym predzęj druga Exorbitancy woiewodztw pewnych aby wy
18:
ſłuchano Trzecia Kamieniec aby vpatrzono zwłascza iż iest wwmocy vStaro-
19:
sty Sniatynskiego ktory iest partiū Maximiliani Czwarta o PanaSta
20:
rostęKoninskiego aby był sądzon zPany Działynskiemi Piąta Sta
21:
rostwo Łeczyckie y Nurskie zeby było podług prawa rozdawane
22:
y insze Vacantie Szosta Pactorū Conuentuū effect ktorych moze bydz
23:
teraz, zeby był, ktorych nie moze aby nam mowion był Siodma Inflantska
24:
Zołnierzom aby płaca była,
25:
Nato in Senatu habita consultatione przez Pana Kanclerza
26:
Co Marszałek absens był odpowiedziano PP. Posłom Ad 1mum Ze
27:
ludzie odbiegaią, płacej zołnierzom niemasz więc swej wolej dosyc takze
28:
trudno in integrū restituere. Iachanie trud nebez potrzeb Impedimentow
29:
Strzelby więc y ktoredy ciągnąc nieresolwowało się. Warunek Conditiona-
30:
lis przydzie naSędziego ktorego nic wiadomego niebedzie wiedział iako
31:
to sądzic. Woisku ktemu trzeba wyprawic cum digni tate Reip: iakoby
32:
szwanku nie wzięło, bo kto idzie zwoiskiem będzie in augusto loco albo
ogłodzony


strona: 12

1:
ogłodzony musi bitwę dacz a woisko stracic takie periculum, De roe
2:
belli gerendi trzeba dac plenam facultatem y aſſecuratią in futurū wktorey
3:
aſsecuracyei niechce aby szkody Krakowskie ktorym zyczy nagrody mieszane
4:
były bo tak więcej trudnośći niz viszczenia było by. It' Resolwować trzeba
5:
iesli wZięmię Sląską poidzie Maximilian, mali woisko isc zanim czyli nie
6:
A iż woisku zapłata nadchodzi iesli in medio cursa powysciu słuzby słuzyc
7:
nie będą chcieli, Mysli ktemu Pan Kanclerz oto tu Mieysce Krakow y osoby
8:
Panskiej opatrzenie ktore takie będzie iako vires znosic będą mogły
9:
Ad 2um O Kamieniec odmiana stała się ta na Konuocatiej Proces contra Per
10:
duelles namowic tento pokaze.
11:
Ad 3um Czytano zarazem exorbitanciye trzech woiewodztw, Podlaskiego Wo
12:
łynskiego y Podolskieo y maią Panowie odpowiedź dac.
13:
Ad 4um VPana Starostę Koninskieo nie oto idzie iesli żadne, bo sadzo
14:
no zawzdy recentia ale oto iesli trzeba przypozwac albo nie wiec ato ta mie-
15:
ſzanina przeiazdy złe trudne niebespieczne
16:
Ad 5um Starostwo Łeczyckie y inne podług prawa będą dane
17:
Ad 6ū Pacta Conuenta czytane będą y namawiac cosię będzie mogło odpra
18:
wic odprawi inszym rzeczom czas się namowi
19:
Ad 7ū O słuzebne Inflantckie tedy Commiſsarze wyslą
20:
Byłac tym Quæstia iesli Iurisdictie otworzyć by kto sub ꝑtexta spra
21:
wy Zamku y miasta niewziął Starosty Primat y Principała ale otym
22:
nihil tego dnia conclusum
23:
Sexta Ianuary Festum Trium Regnū
24:
Przyniesiono tez tego dnia Panu Marszałkowi list od Krolowey taki
25:
Anna Dei grā Regina Poloniē Magna Dux
26:
Lithuaniæ Russiæ Prussiæ Mazowiæ rć Duā
27:
Illrs et Magnē nobis Domine synu nobis dilecté Zlistu w nam barzo
28:
wdziecznego, iako zwielką pociechę mam ze Koronacya odprawiona z czev
29:
niechaj będzie częsc y chwała Panu Bogu wKoronie vspokojęnia a wniej nam
30:
wszytko dobre tak zdrugiej strony wielki frasunek y zal nas trapi, zesłysięmy
31:
oni ozgodach y wasniach niektorych PP. Senatorow. Dla Pana Boga w Star-
32:
ſzych mozniejszych y baczniejszych prosięmy tak rzeczy moderuicie miedzy sobą iako
33:
byscie (czego Boze vchoway) będąc iuz vbrzegu dla nie zgody y wasni swych

strona: 13

1:
RPtey niezawiedli aKrola samych siebie y nas wsytkych niezgubili
2:
Ostatecznoszczy y baczeniu w niewątpiemy, wiedząc iakos się przedtym
3:
okazował. Także y teraz wiemy ze tam w dosyc zsiebie czynisz iako do
4:
bry Senator a sczery miłosnik RPtej ale odrugie idzie ktorych affe
5:
cti rozumiem moderowac, y do dobrego wiesc trzeba. Co abys sam w przed
6:
się wziąc raczeł barzo w prosiemy. My się tez ztad do w ruszęmy skoro
7:
vsłyszęmy ze lud zKrakowa zanieprzyiacielem wyprawicie zebysmy zatym prze
8:
spieczniej iachac mogli tylko ządamy nie odiezdzaj w im a nas po
9:
czekai iż porozumiawszy się zsobą a vstnie rozmowiwszy staranie spolne
10:
vczyniemy iako by RP a nam wszjtkiem dobrze było. Ale niezgody zeby się
11:
nieszerzeły zaktoremi strzez Panie Boze mogło by przysc doczego złego co.
12:
Dat z Warszawy 7 Ianū 1588
13:
List Pana Stanisława Kierskieo do P. Marszał:Kor:
14:
Iasnie Wielmozny AM MPanie.
15:
Jakom zawzdy znał łaskę y vprzejmą chęc w WM Pana przeci
16:
wko sobie, tedy tez y wtym vtrapieniu moim niechciałem zaniechac
17:
abym załosci swey krotce W MMP oznaymic niemiał, iakom iest
18:
y poiman y chowan nawet y odprawion od niektorych zwoiska Arcy-
19:
xiązęcia IM Maximiliana. Albowiem Mwy Panie y zem trochę omieszkał
20:
przez potrzeby swe domowe iachac, wespoł zdrugiemi PP. Posły doKra
21:
kowa, iednak nic nie mieszkaiąc pospieszełem się przecię y przyiechałem
22:
nad Krakow doSzłomnik prawie tego dnia gdy tez woisko Arcyxiązę
23:
cia IM Maximiliana pod Krakowem się stawieło ia yzem tam przyia
24:
chac niemogł wrociłem się trochę nazad chcąc doczekac iakieo vspokoie
25:
nia mieszkałem niemało czasu zamieyscem wtym gdy się czesc lu-
26:
dzi wyprawiało ku Piotrkowu maiąc iuz szpiegy o mnie napadli
27:
na mię poimali wiazali y okowami zełaznemi okowywali pyta-
28:
iac się vmnie o pieniądzach, y ołancuchach tak iż ykonie y pieniądze
29:
y wszytko co mnie było zabrali mi, y nic zgoła nie wrocieli, byłem przez
niedziel 7


strona: 14

1:
niedziel siedm wwiezieniu gdzie mię sobie podawali iako chcieli y az
2:
doKrzepic przez wszytkę drogę mię wiezli a ztamtąd wWigilią Bozego na
3:
rodzenia zdziwną obligatią ktorąm ia nasię vczynic musiał dodomu
4:
mię odesłali. Wiedząc tedy w bydz Prawym Strozem Praw y wolnosci
5:
naszych y tez zawsze MMPanē do w MMPana to donoszę prosząc w
6:
MMPana o pomoc y o poradę ażebys w MMP. swiadkiem raczyłbydz niewinno
7:
sci moiey gdzie tego potrzeba pokaze się bo da PanBog zadney przyczyny we
8:
mnie nie znalezli, nieparłem się tez tego nigdy w kiedy mowił tam go li-
9:
ber in Rep: libera. Nabarziey mi tam wymiawiano okazowanie nasze y ci
10:
Custodos Legū, et libertatum nrarū mnie dotego wszytkiego przyprawili
11:
a nikt inszy iakoz kto y znac aperte sami zdawali ale mam nadzięię w
12:
Panu Bogu ze im to sowicie płacic będzie. O Arcyxiązeciu IM nie inszeo
13:
nierozumiem iedno iako o Cnotliwym Panie rozumiec się ma. ten niczego tego Au-
14:
thorē nie iest, iakom to z ust IM ſamego wyrozumiał. Proszę tedy w NM
15:
Pana zebys w MMP. y wtym y kazdym przypadku moim radą y pomo
16:
cą bydz raczył ia tez iakom sie oddał zyczliwym sługą w MMPana za
17:
wsze nimbydz chcę. Dat 5 Ianuar 1588.
18:
Septima Ianuary
19:
Pan Hetman o mowę czynił yprzyczyny dawał in Senatu czemuby nie iachał
20:
za Maximilianem vkazował potrzeby iakosą prochy, tak pod kule iako
21:
do zapału kule Olowy Furmany podDziała y insze rzeczy. XArcybiskup
22:
nato powiedział, ze to vniuersus ordo gdy wsiadać na siodło miarę brać
23:
miało się toby to zinszemi rzeczami zaraz odprawować inaczej niewidzi
24:
iednoosobliwie dziwną Kaźń miłego Boga ze chodzimy iako z zamy
25:
dlonemi oczyma oni biorą posiadaią Zamki Miasta Poddane nasze
26:
nam niſczą niewolą ypod moc swą przywodzą my albo nie smiemy albo
27:
się boimy y zwłoki czyniemy y widziemy to wybornie będzieli to tak
28:
dłuzej ze namprzydzie zinąd osobie radzie, Pan Hetman powiedział
29:
Niewiem com czynic miał czego nieczynił, y czynic nieiestem gotow,
30:
Vkazał ze przez nie zapłacenie iednej abo dwiema Rotow insze się po

strona: 15

1:
zaciągały. Panowie za tym Podskarbiego zalegac poczęli zeznał się
2:
ze płaca bydz mogła iedno przez niektore zatrudnienia oto się niestała
3:
Vpewniaiąc płaczy pewnej diem sequentem. Potym Pan Hetman rzekł ze
4:
się oto nie wyiachanie tak barzo frasuię iż wnocy niesypiā otym pilnie my-
5:
sląc gdy mogł swoim ratowac pod przysięgą wielką twierdził zeby to v-
6:
czynic gotow był by tez przes kogo y talery mogł nazad extunc by to czynic ka
7:
zał, ale iz wolume iego moneta nieudatna wskrzynce tez niemasz czego
8:
szukać prozno otym myslić insidetur desuperis, i widzi to ze ta trocha exo
9:
stimatiej naktorą się był zabrał vnieprzyiaciela tym się sczerbi gdy tak
10:
mniema ze się to iego inertią albo Pigmycyą. sine id timiditatē fieri ore-
11:
dat dzieie, czego aby vszedł vkazdego. byliby kto do tego sposobniejszy
12:
aby był od KIM naznaczony a on gotow vstąpic. wszakoz co się miłosci ku Oi
13:
czyznie Wiary ku Panu y powinnosci vrzędu iego dotycze, wtei nikomu se-
14:
cundus bydz niechce. owszem gotow okazac rzeczą samą vita etiam ipsa
15:
ze mu straszno nieiest extrema etiam pericula dla Oyczyzny odniesc X.
16:
Arcybiskup Wierec niewiem atoli ia tak powiadam miałoliby to dłuzej
17:
trwać przyszło by nąm osobie z inąd radzic.
18:
Posłowie przyszli ci vkazowali takiż kłopot co y X. Arcybiskup y pro
19:
sieli aby Pan Hetman wyiachał powiedzieli przytym ze exorbitancye v-
20:
tarte y zgodzone.
21:
Napierwsze Pan Hetman powtorzeł coż pierwej wtym przestrzegaiąc
22:
ze niektorzy piechocie zakilka dni słuzba wychodzi vpominaiąc
23:
aby otym myslono, zeby pieniądzmi nie omieszkąno, boby dla nich
24:
wdrodze stac przyszlo. Powiedział y to ze za niedziel kilka woisku
25:
słuzba wychodzi aby y tym nie omieszkywali wczas płaczej
26:
obmyslać aby nie musiał hærere gdzie by nalepiej poczynac ſo
27:
bie przyszło. Obiecali Panowie y Posłowie to wszytko obmyslic a Het-
28:
man się tez im crastino ruszyc przyrzekł. Exorbitancye vtarte czytano
29:
sukomozy stoi potym się Rady rozeszły.
Vtwierdzenie


strona: 16

1:
Vtwierdzenie Confæderatiey od Ewangelikow podaney.
2:
Stoiąc przy receſsie Warszawskim Electionis y Wyslickiem a vtwierdzaiąc wewszem
3:
Confæderatią inter dissidentes in religione wewszytkich Prouincyach y Ziemiach do
4:
Korony nalezących że Declaruiemy się iz słuzby y Małzenstwa ktoreby Kaplani Katoli
5:
cy, Ministrowie Ewangelliey ktorey kolwiek religiey Chrzescianskiey Popiey Gre-
6:
czkiey tak Katholikowi iako Ewangelikowi albo Grekowi vtruis conditionis
7:
nobilibus et Plebeis przedtym y napotym dawali firma et legitimo bydz rozu
8:
miely. et prolem ex huius modi matrimoniis procreatam et procreandam le
9:
gittimam eſſe fore debere wszakze in œſtuoſa matrimoniā Zakonnikow y
10:
Zakonniczek y krewnych irrita sint et legitima
11:
Wtych słowiech ze się spenować niemamy to się zawierac ma. Iz iako Krol
12:
IM wszelakie dignitates et officia secularia ma dawać wedle statutu nobilibus
13:
personatis indigenis benē meritis ætatē vigentibus. Tehac generaliter non ex
14:
oluduntur nec excludi poſsunt diſsidentes dereligione Chriána ani aſſequnē
15:
tibus honoribus dignitatibus eroffioys y Dzierzaw swiekich nikomu to
16:
v KIM zawadzic niema secus dedignitatibus et officys spiritualibusktorē
17:
wedle tei ze confederatiey katholikom Koscioła Rzymskiego dawane bydz maią
18:
a Greckie beneficia Grekom, iako to Confæderatia szerzey obmawia takze y
19:
w Miesciech KIM diuersitas religionis Chrianē nikomu zawadzac niema ad
20:
Magistratus proratiuas, Ius Ciuitatis officia negotiationes mercaturas
21:
et artificia quae vis mæchanica
22:
Declaruiemy tez to przeciwną rzecz bydz confederatiey gdzieby Krol IM y Pod-
23:
dani nasi sæculares poddanego swego in bonis suis do religiey gwałtem przy-
24:
ciſkali, ktemu y to gdzieby Ewangeliey chcieli corpora defunctorum diuersæ
25:
religionis a Catholica religione wKoscielech Katholickich chowac
26:
nad pozwolenie loci ordinary, gdyz to iest contra iura Ecctarum, Wtym tez
27:
pod tą confederatyą gwałtow wKoscielech czynic niemaią wszakze corpora
28:
hætenus sepulta niemaią bydz nizkąd ruszane.
29:
Nie ma tez bydz zaden na insze sollenitates Iuramentow zaciągąn

strona: 17

1:
V zadnego sadu albo Vrzędu iedno iako religia niesie ad Sacrosancta Chri
2:
Ewangelia
3:
A iako KIM przykładem przodkow swych Confæderacyą inter diſsidentes dereligione
4:
a przytem ten warunek y postępek Executią przeciw gwałtownikom iey namo-
5:
wioną vtri parti seruiendum poprzysiągał. Tak tez wszyscy Dignitarze Swieczcy
6:
yVrzednicy ziemscy Grodzcy a wmiesciech Burmistrze, Raycze woit, Ławnicy
7:
ktorym sąd y executią nalezy doglądac tego maią in rotis Iuramentorū gdy
8:
na swe Vrzędy przysiegac będą iz eamquoq pacem tentari et obseruatari
9:
at etiam executionem expletari. iusq et iustitiam nullo respectū ꝑsonarum
10:
diuersā religionis habito adminiſtraturi sunt.
11:
Postępki y excutia tey confæderatiey
12:
Gdzieby się kto taki znalazł ktoryby przeciwko tey confæderatiey tam into to quā
13:
in parte wystampił To iest gdy by kto kogo przez gwałt od iego religiey odzy
14:
skał, a do inszey przyniewalał. Takze ktoby Koscioły Katholickiē Zbory Ewan-
15:
gelickie. Cerkwie Ruskie, Cmýntarze Groby y insze mieysca nabozenstwu Chrzescian-
16:
skiemu, y pogrzebom naznaczone gwałtownie nachodziły ý tam osobom sługom Ka-
17:
płanom Ministrom, Popom y inszym sługom Nabozenstwo odprawuiącym gwałt
18:
iaki, Łupiestwo, albo Vsilstwo cżynił, Tedy wmiesciech KIM Vrząd Starosci
19:
y mieyski ad requisitionem et instigationem læsæ partis powinien takieo gwał
20:
tu bronic y hamowac, et in recenti criminē ac manuali facto takie gwałtowniki
21:
Principales et complices imac sądzic y nagardle karac sub pæna Trecent
22:
Marcatrū et refusione dawnorū medio corporali Iuramento ceteris con
23:
proba o ktore winy y szkody fonæ na Seim Wałny bydz ma. A iesliby się v-
24:
rząd Starosci z miejskim na iednę Snią w tei mierze nie zgodził Tedy na Seim
25:
Walny te sprawę odesłac maią ktora na początku Seimu odsądzona bydz ma a ob-
26:
winiony interea ma bydz in custodia pro conditione sua poimąn, iesliby sla
27:
chcic był ma bydz pozwan na Seim crimtr. iako violator pacis od vkrzywdzo-
28:
nych Koscioła onego Katholickieo abo Zboru, Cerkwie y mieysca religiey tey kto
29:
rey się gwałt taki dzieie. I tam peremptorio pozwany odpowiadac ma
30:
in termino primo nie odkładaiąc nadrugi Seim tę sprawę odsądzic KIM
31:
Ma tym sposobem ma wziąc dosiebie zRady szesc katolikow a ſzesc Ewan-
32:
gelikow zktoremi tylko takie sprawy sądzic ma y Konkluzyą przy-
więtszey częsci


strona: 18

1:
więtszey częsci vczynic. Agdzieby była paritas doktorey się czesći przychyli K.
2:
IM przytei sententia vczyni scrutinia iako inalys Criminalibus Causis tak y wtey
3:
mierze ma bydz czynione. A executią decretow takich Starostwiey wszelakie
4:
inſze vrzedy czynic będą powinni. sub pænis suprascriptis. Gdzieby tez kto był
5:
roe Criminis nagardle karan wtei mierze bądz przez KIM albo Vrzędy one
6:
insze iednak szkody ktoreby się vkrzywdzonemu exista causa wmaiętnosci
7:
albo wrzeczach, albo Kosciołowi albo Zborowi y Cerkwi stały ex bonis illiy
8:
iesliby iemiał nagrodzone bydz maią, a iesliby tez Plebeius in recenti
9:
crimine nie mogł bydz poiman, a vciekł tedy zawzdy na kazdym mieyscu
10:
mabydz poimąn przez on Vrząd, abo onego Pana kędy go strona obrażona
11:
zastanie y Executia zniego zaraz ma bydz non obstan prosciptione recentis
12:
Criminis sub pænis supracoriptis.
13:
A iesliby kto wdrodze wgospodzie albo na ktorym kolwiek inszym mieyscu
14:
(proc domu mieszkania albo miejsca nabozenstwu naznaczonev to iest przez
15:
się Criminale) kapłana katolickieo Ministra Ewangelickieo albo Popa
16:
Ruskiego zabieł, ranieł, vbieł, taki iuridicé coniuctus osiadły vsą
17:
dzie Ziemskim, a nieosiadły wGrodzie in triplo płacic to ma et pænas
18:
iuris sustinere wedle conditiey vkrzywdzonego.
19:
Puncta przeciw Vtwierdzeniu Confæderatyei od Anty-
20:
romanistow podany.
21:
Vltra facultatem zlecenia Wyslickiego nowe rzeczy do Proceſsu Confæderatyi
22:
nienalezące wniesli, a zgoła nie contentuiąc się dawną confæderatią in-
23:
uitis multis otrzymaną nową ostrzejszą miec chcą.
24:
A iż namniezlécono nowych rzecży nie stanowic tylko Proceſsum o Exequutioné
25:
przeciw gwałtownikom Confæderatiey dawney namowic. Tedy dosyc popra-
26:
wic Proceſsū gnałem iudiciarium ktorym kazdy Vkrzywdzony zwykł swe
27:
krywd y ordinaria via dochodzic y ktorego (odcięciem dilatyi niepotrze-
28:
bnych ktemu obostrzeniem Ececutyi contrabannitos) in correctura Iu
29:
rium iuzesmy poprawiłi
30:
Bo iesli do Confæderatiey osobny Proces miałbydz sequeretur. zeby do

strona: 19

1:
kazdego statutu okażdą krzywde speciale proceſsum potrzeba było quod
2:
est absurdum, y iuż by musiało bydz tyle Proceſsow, ile statutow y Exceſsō
3:
iest. A iż w Confæderatiey super transgreſsores iey na Proceſsum ordinariū
4:
ale consurectionem postanowiono. Tedy bacząc: iż toskutku swego brac nie
5:
mogło, do namowy zwykłego Proceſsu vciekaią się. A iż ten Processus v-
6:
tri parti serviens ma bydz, tedy tez potrzeba grauamina Katolikow stro-
7:
ny
8:
Prophanowania Kosciołow Dziesiecin ze Przez ten Proces zniesc
9:
Albowiem to co strony nie penowaniā o roznosc wiar warowano niesłuży
10:
Katolikom, ale tylko samym antiromanistom y oni sami to podali
11:
pod nosząc stary Captur wWieluniu vczyniony Katolicy nie potrzebuią tego
12:
nie przeto aby im co złego myslili ale iż oni nieboią się quaevis discrimina
13:
sub irē dla religiey swey. iako ie dobrowolnie Przodkowie ich inprimiti
14:
na Ecclā podeimowali, y teraz gdzie indziey podeymuią
15:
Iz tedy vkrzywdzony ma krzywdę swą proponowac, nie ten co krzywdę vczy-
16:
nił, od niego to czynic. Tedy oni tego co im samym potrzeba zaKatoliki
17:
podawac niemogą y tego wnich wmawiac iakoby to im abo il lorū par-
18:
ti ſeruire.
19:
I owszem iezeli ma wziąc Exequutyą Reces Warszawski yWyslicki
20:
tedy neceſsario maią się wten Proces ktoryby vtri parti seruiret in
21:
cludowac te, y inne grauamina Katolikow, wktorych Katolikowie non
22:
siguatium, sed suam causam agunt, bo bez naprawy tych rzeczy nie mie
23:
liby Kapłana a bez Kapłana priuatentur remedys siguatibus et
24:
per indirectum wieleby dusz wpoganstwo obrac się mogło.
25:
Te Grauamina ad Confæderationem marē pertinent bo tak KIM przysię
26:
ga pacem et tranquilitatem inē dissidentes dereligione tuebor. nec
27:
vllo modo vel iurisdonē nrā vel offōrum nrorum et statuum quorū
28:
vis Authoritate quem offici opprimi causa religionis ꝑ mittan
29:
nec ipse afficiā rć. Otoz in hiscē temporabilibus Politicis. Stan Du-
30:
chowny od Świeczkiego iest oppressus nie zinszey przyczyny ale causa
31:
religionis. bo rozumieiąc niektorzy, ze Dziesieczyna iest ꝑmina Kapla-
32:
nowi y zasłuzbę Koscielna niésłuchaiąc iego nauki ale cyiey inszey
odięli ią


strona: 20

1:
odięli ią Kapłanom ktorych przykładem y niektorzy katolicy tesz czynią ktemu
2:
dla rozności wielkiey religiey Koscioły popustoszeli. Do Compozycyei tego dokładac nie
3:
mogą bo iey iuz terminus ꝑremptorius minął y szło by to ꝑ infinitum nie inaczey iedno
4:
iakoby czas zapłaty długu dłuznik wierzycielowi, a wierzyciel dłużnikowi ꝑfigował
5:
ktemu wtych Receſsiech warszawskim y Wislickim zlecaiąc namowę tego Receſsa
6:
nieodłozono perex ꝑIsē tych spraw do Compositiey iako wIendrzeiowskiej Confedera-
7:
tiey, ale processum utri parti seruientem tu namowic zlecono przez ktore słowa
8:
vtri parti odiął się odkład do Compozycyei
9:
I owszem wfundamentalnej Confæderatiey wWarszawie na Conwocatiey z 3 Ian.
10:
Ao 1588 vczynioney vznano to per ex posis verbis iż dopokoiu wiele nalezy, aby
11:
te differentiæzachamowane były przez co, iuz to iest ichze samą Confederacyą
12:
ktorą na pomoc sobie biorą decisum iż ta differentia ꝑtinet merē ad Confæ
13:
derationem
14:
Nad to wtey ze Confæderatiey ich pod iednym ze obowiązkiem wiary pocz
15:
ciwosći y sumienia warowany iest, tak pokoi in terdiſsidentes. iako y Kom
16:
pozycyą, zesię peremptori na Electiey Henrikowey skonczyc miała y ea
17:
Conditione od niektorych iest confæderatia pozwolona, aby się ta Compozycya
18:
naElectyi Henrikowey była skonczeła, ktorey Condityei ze się dosyc nie
19:
stało Tedy y Confæderatia sama iako Conditionalis, nie mozebydz poty wa
20:
zno poki się tey Conditiey finalis executio niestanie.
21:
Az potym in terceſsit Confirmatia Confæderacyi przysięgami Panskiemi y
22:
roznemi Akty, ale Confirmatia każda ad suum fundamentum refertur nihil
23:
iuris addit rć.
24:
Iesli tedy æqualitas we wszytkim mabydz zachowaną iakosz pewnie mabydz
25:
gdyz et in eo paſsu proceſsus vtri parti ma seruire. Tedy wtym Proceſ
26:
sie nietylko pokoi warowany ale yte differencye vspokoione bydz maią
27:
albo wszytko z obu stron nainszy czas po Koronacyi masię odłozyc.
28:
Koronacyei bronic nie mogą gdy im KIM nie poprzysiągł tego ich podaniā
29:
repugnantibus nobis. bo wedle receſsu Wyslickiego niepowinien nic przyi-
30:
mowac, tylko co bedzie namowiono, to iest zgodnie, a podawac cosię podo-
31:
ba ieden nadrugiego et iponere inuito ipso, nikt niemoze boby to
32:
była ſeruitus.

strona: 21

1:
I owszem na potrzeby Conuocatiey Warszawskiey towarowano ze ztą pewną y namo
2:
wiąną vmową KIM Koronowany bydz ma iż nam Prawa wszytkie y Priuilegia y wol-
3:
nosći nasze ktore są y ktore mu podane post Electionem będą naprzod poprzysiądz-
4:
mą wedle Przysięgy Krola Henryka y Stephana, ktorey Conuocatiey postanowienie
5:
acz nie iest pro Authentico, ale iednak consens ludzki pokazuie się ze przed
6:
Coronacyą Pan nić więcey nie powinien, tylko poprzysiądz wszytkie prawa wedle
7:
Roty tych ostatnich Krolow dwu. Ato co mu zgodnie będzie podano powinien
8:
będzie potwierdzic, ktemu iesli ze chcą się trzymać stricte słow Receſsu wysli-
9:
ckiego, y iemu dosyć czynic iakosz powinni są Tedy iako skoro poprzybyciu
10:
KIM do Krakowa co naprędzey Koronacyą odprawic ma doczego są miano
11:
wicie obligati zleceniem braciey swoiey y dlategoz dzień pewny Koronatiey nie
12:
iest Wyslickim Receſsem ꝑfigowan, od czasu do czasu odkładał się ze zara
13:
zem po przysiędzę Krola IM miała bydz odprawiona. Potrzeby tez wnetrzne
14:
et ipsum exigunt, aby się ten ogien co rychley gasił ktory się zarzy ab ad
15:
uersays.
16:
Opusczaią się wywody ktorymi się moze to pokazać, iż Podawca albo
17:
Dziedzic tei wsi wktorej Kościoł iest, pustoszyc go ob differentiam nie
18:
mogł religionis. Zachowanie się to natenczas gdy przydzie mowic de
19:
parti cularibus grauaminibus.
20:
Nie wspomina się tez in pugnatio Ich MM PP. Duchownych ex funda-
21:
mento tey Confederatiey którą wszyscy y wiele woiewodztw przeciwko
22:
niey swiatczyło się iako wprzedniey Confæderatiey mianuiąc się insze
23:
woiewodztwa Mazowieckiego nie mianowano. Płockiego tez Protestatio in
24:
recenti iest do Act wpisana. Co y sam Krol Henryk y Stefan w Artyculech
25:
poprawy praw przyznał temi słowy iż warowali to sobie niektorzy obywa-
26:
tele Koronni Confæderacyą osobliwą y zostawuią się ſzersze y vwa
27:
żnieysze wywody przeciwko niey IchMPanow Duchownych ale nam Katolikom
28:
Swiedzkim vtwierdziwszy ią temi receſsami nienalezy co inszego czynic
29:
iedno sąm Proces a executią przeciwko gwałtownikom iey modo suprascri-
30:
pto namowic, a nic nowego nad ten Proces co nąm wtrącaią nieprzypuscza-
31:
iac y owszem tego doirzec aby vtri parti iako wyzey dolezeło się
32:
seruirent.
Anno Domini


strona: 22

1:
Octawa Ianuary.
2:
Expedytie do postronnych Panow y Legacye w Radzie namawiano.
3:
Pan Marszałek Koronny mowił wRadzie ktorę mowy Capita są te:
4:
Niewątpię, ze niemasz tu zadnego ktoremu by wypadły z pamięci sprawy
5:
Panowaniá Pana zmarłego.
6:
Ktore takie były zedoma sprawiedliwosci foris albo pokoi albo zwyciestwo
7:
mielismy.
8:
Bo wspomniymy sobie lata przeszłe za Zygmunta zdały się bydz aurea
9:
sęcula. Ale atoli się trafieło. ze actye zaniego zaczęte az się na onych są
10:
dziech Vltimé Instantie odprawiały.
11:
Za Zygmunta Augusta iakąsmy sprawiedliwosc mieli iuz baczycie
12:
Ten tak teraz rzeczy przywiodł ze nie kłosząc się za naſtołkami do dwulat
13:
doidzie kazdy sprawiedliwosci swey. Ato napocieszniey nullo habito respe-
14:
ctu personarū
15:
Weirzyimyż naWoiny
16:
Wygrawalismy bitew zainszych a Prowincyiesmy tracieli Smolensk, Połock
17:
y insze
18:
Zatego y bitew wygrawalismy y Prowincyi dostawali.
19:
Nuz doma bylismy vciſnięni,
20:
Pierwey podatki iako dziedziczne rzeczy były
21:
Za Zygmunta kozdy rok.
22:
Za Augusta y Podatki częste y bona Regalia obligata
23:
Zatego kilka podatkow dano, atak potrzebnie
24:
Ześcié Prouincyi wielkich doma dostali
25:
Foris ozdobiliscie Imię Polskie
26:
Byliscie terrori nieprzyiaciołom.
27:
Pytam ktoremu Krolowi dał co kiedy Papiez krom Indulgencyi ktorey Cesarz
28:
Krolowi Polskiemu oblata bez woiny wracał, Temu ato ten Rudolphus
29:
Secundus nagradzaiąc patri monium Banie dał.
30:
Insua doma a był pozyteczȳforis sławny.
31:
Patrzmysz coś my mu zato vczynili
32:
Skoro posmierci iako imię Iēlaceratum prawda ze nie od wszytkich a
33:
le teraz kto oto zwaś rzecze krom Dworu
34:
Ktosię spyta iaką smiercią vmarł. Ato corpus iego nie sepultū Kto wſpo
35:
mni o pogrzebie. Kto dosłuzyc chce.

strona: 23

1:
Vmrze Zagrodnik Sługa, wzdy czecheł kupią od dzwonienia zapłacą
2:
doprowadzą do grobu
3:
Tantus Rex vmarł iuz to Rok Ciało iego insepultum a co gorzey zaden y sło
4:
wka otym nie wspomni.
5:
Nusz Potomstwu iego iaka wdzięcznosc
6:
Wspomniycie na waſze Przodki iaką wdziecznosc Potomstwu Panow
7:
swych vkazowali
8:
1 Ludwikowi wdziewkach 2. Iagiellowi wsynach 3 Kazimierzowi tez
9:
wsynach, iuz nietylko ze Krolmi ie brali, ale naostatek ieden Arcybi
10:
skupem, y Biskupem Krakowskim, 4 Zygmuntowi nietylko wsynach ale
11:
y wbekarciech. Pamietacie Ianusza Biskupem Poznanskim. 5 wAu
12:
guscie iescze potomek był w Lesie y nie wiem iaki miał bydz a iuz ove-
13:
go opatrzeniu obiecaliście concludowac. 6. Oto y ta gratitudo vestra
14:
pokazała się y wKrolowę. ze posmierci brackiey nieopusciliście iey
15:
et merito Krolowąscie vczynili.
16:
A tego Potomstwo iakie?
17:
Aby zPolski wyiachali. Był ieden wpoznaniu y to wadzieło, Dano bez
18:
chleba iednemu co pierwey mieyski synek ze Lwowka trzymał y to
19:
krzywda
20:
Albo podobno sami przyczynę dotego dali.
21:
Dali taką. Cardinał Authoritato sua apud Pontificem tylo vczynił
22:
ze napozytek wasz na sławę waszę wymogł do dwu lat na Mie
23:
siącz po 25000 złot naWoinę vPapierza, by Krol był zyw.
24:
Ze Pan Baltazar nawszytkich woinach nie iako krolewski Synowiec
25:
ale iako gregarius miles zdrowia niezałował
26:
Ze ato wniebespieczny czas RP. zdobrą pomocą dowas przybył Zolnie-
27:
rza armował az doKrakowa zapłacieł.
28:
Takiego tedy Krola Synowcom, tak desebené meritis a oddaciesz go.
29:
Widzę ze nas Pan Bog rozmaicie karze et merito bosmy zli. Ale meo
30:
iudicio zato laski nieodniesiem zesmy tak ingrati przeciwko krwi Pana
31:
swego, a takiego Pana ktory był y ku sławie y ku pożytku Koronie tey
32:
Dziwowałem się onegdy, Przyczynialiscie się zaPanem Temrukiem prze
ciwko niemu


strona: 24

1:
ciwko niemu. Prawda ze zasłuzonym człowiekiem y dobrzescie vczynili
2:
Za krwią Pana swego ktory y sam dobrze to Koronie zasłuzył y oni sa-
3:
mi nikt słowa nie rzecze.
4:
Weirzyciesz winsze narody gdzie rządni
5:
rzeczy idą niz vnas cosię dzieie.
6:
Mathiasz Krol Węgierski. Zacny Krol byl w wegrzech niemiał syna
7:
legittimum iedno naturalem przecię Węgrowie ob memoriam parentis
8:
vbogacieli go.
9:
Wenetowie ledwie rządni opatrzni in sua Rep. Ius Ciuitatis mu dali
10:
y opatrznie. A czemu: Iz ociec zasłuzeł to był toti Chriſtianitati
11:
Ciz Wenetowie Iako wiele Papieskich Synowcow ob memoriam z stryiow
12:
in Ciuitatem brali to iuz wiecie.
13:
Ale externa exempla niewspominaiąc mąmy domestica. Iako wiele
14:
Familyi zinąd do nas przyszło. Łabęciowie, Gostinscy z Wierzbna y
15:
inszy. Niez z Moskwy Pronski y był woiewodą.
16:
Nostro sęculo Krupski a było ato zeszkodą RP. namniey y owszem or-
17:
namento się te zadnych ludzi wnich bywało.
18:
Niechcę przeto otym wiele mowic tylko o te
19:
rzeczy proszę abyscie considerowali
20:
1 Merita Pana zmarłego 2. Merita ich. 3. Przykłady Przodkow naszych 4. Cosię in-
21:
dziey wtakich rzeczach dzieie 5. In Gratitudinem ktorego grzechu cięszkiego niemasz przed
22:
Bogiem, bo y oto zły Anioł znieba zrzucon.
23:
A consideratis istis rebus.
24:
Staraycie się o Potomstwo Pana swego. In Societatem wescie. aby Ie Krol opatrzył
25:
pilnosc vczyncie Sami co z was iest bez znaczney szkody RP. consens swoi daicie
26:
Aco ostatnia iako chcecie aby Bog wasze dzieci błogosławieł. Aby Pan Bog
27:
wasze merita, pracę wpotomstwie waszym nagradzał takimi iuz się stawcie
28:
Potomstwu Pana waszego który wąm to sławnie y pozytecznie zasłuzył.
29:
PanKanclerz: Potym przyszedł doPosłow naipierwey za Ferens bekiem przy-
30:
czyniał się aby to co ma na Seimie dano Imienie nawiecznosc w Constitutyą
31:
było wpisano. Tamze cum lachrymis discurował o drodze swey zawoiskiem
32:
przeciwko Maximilianowi więc y o niegotowosci, oniedostatku pieniedzy Zołnierzow

strona: 25

1:
zkad iakie pericula imminabant, vkazował. Przypominał zeKrol Szwedzki miał przy
2:
słac pieniedzy anie przysłał ani zdrogy Krolewskiey dano znac o niedostatku po-
3:
dobno obawiano się abych nieodbiezeł anie przyszło mi iescze dotakiey desperatiey
4:
y znac było ex omnibus circumstantys ze cum timore et tremore iachał na tę ex
5:
pęditią inuitus.
6:
Nona Ianuary
7:
Odpowiedział PPodskarbi in Senatu o dwu Poimanych przyktorych signa na-
8:
leziono. ze monetę robili fałszywą y pytał coby znimi czynic gdyz ieden factū
9:
nonnegat drugy się przy. Odpowiedziano aby re bené cognita to co iuris iest
10:
vczyniono znimi
11:
Prosieli potym PP. Posłowie per modum interceſsionis in Senatu tych rzeczy. Pier-
12:
wsza aby zołnierz bez odwłoki tu ztego kąta wyszedł gdyz y tamte kraie
13:
gdzie nieprzyiaciel obrocił się iest in Metu et periculo y tetu kąty ogła-
14:
dzaią Przeto zeby Krol iako ten ktory huius regni patrocinium suscepit
15:
wto weirzał odpowiedziano ze bez mieszkania tu ztąd odprawion
16:
będzie
17:
Druga Przyczyniali się zaPanią Woiewodzyną Krakowską aby iey te-
18:
szkody nagrodzone były
19:
ktore woblęzeniu Krakowa, tak od swych iako
20:
od nieprzyiaciela wzięła takze o mniszki zZwierzynca aby im KLasztor.
21:
był restaurowan y szkody nagrodzone. To wszytko obmyslawac obiecano.
22:
ieno quibus modis y zkąd ad deliberandum wzięto.
23:
Trzecia oPana Andrzeia Czechowskieomerita patris eius wspominaiąc
24:
prosieli aby mu był możnym, albo iaka insza dzierzawka dana. Respon-
25:
sum vczyniwszy mu spem zeKrol baczenie nań chce miec
26:
Czwarta O Oświęcimian y zeby cła ktore od drew y ryb zwykly dawac
27:
były im zniesione gdyz vniowani są zKoroną y ipsem iuribus vtuntur
28:
obiecano nato dac deputati ktorzyby wto weirzeli iezeli by zniesienie
29:
tych ceł nie vieło się to de bonis Regalibus.
30:
Piąta Prosieli zeby KIM tak vacancyami szafował iakoby potrzeby
31:
RP. obnazone niebyły.
32:
Szosta Zamki Pograniczne aby wedle potrzeby opatrzone były.
33:
A iz powiadali PP. Posłowie iakoby retentow do Skarbu Koronneo
miało cobydz


strona: 26

1:
miało cobydz około 600000 flo ktore zeby PPodskarbi pokazał
2:
prosieli ztych zeby y zamki te opatrzone były, y płaca zołnierzom obmy
3:
slona iakoby in medio cursu gdyz iednym za tydzien drugym za cztery nie-
4:
dziele płaca wychodzi bellum susceptum cum indignitate RP. nieodbiezeli.
5:
Lecz Pan Podskarbi powiedział zé owiecey retentow nad 100000 niewie
6:
dla czego ani Zamkow ani zołnierza płaca skarbowa vbezpieczac niechce.
7:
Siodma O Zołnierze Inflantckie aby płacą ieſzcze naElectiey obieca-
8:
ną mieli, alias przyszło by im w Derpt wiachac. cum damno Reip. Otym
9:
tak obmysliwac obiecano iakoby się im długo płaca nie odwłoczeła.
10:
Przyczyniał się tez Pan Hetman za mniszkami zZwierzynca szkod eich
11:
pokazuiąc, ktora vczynic się musiała gdyz klasztor ten był Zamkowi
12:
magno obstaculo, takze y zaPanią Woiewodziną Krakowską ktorey hostis
13:
omnem suppolectilem pobrał maiętnosc zplondrował ktemu ze syn iey
14:
PanPodczaszy, dobrze się sprawował, wiec vSendomirza prze zplondro
15:
wanie nieprzyiacielskie. Oiczyznę stracił responsū. Aby PP.
16:
Posłowie pokazali modū zkąd y iakosię to ma nagrodzic
17:
Osma Prosieli aby były consilia resp. tym rychley odprawowane
18:
gdyz na Poslech nic nie schodzi. Samo myt Podolskich a Podła-
19:
ſkich podniesienie ie zabawia. oczym czytali Constitutią v siebie zpi
20:
samą. (Responsū Deputati ex ſenatorio ordine et Equestri vznac
21:
maią iesli się tam co podwyższeło albo nie ktorym to w razę wprawic
22:
incubet. Prosił potym Kanclerz oSrebro PP. Batorych aby im nie
23:
gineło gdyz to Oica y Przodkowich własne in vsum eorum teraz
24:
przysc ma. Nacozeby im cautia była dana Responsū Cautią obiecano)
25:
dac y wcale ié zachowac: A iz tego dnia miałbył P. Kanclerz zanie
26:
przyiacielem wyiachac. Pan Marszałek Korony do Pana Podlaskieo
27:
aby się albo sam albo KIM pewnych punctow do obrony miasta
28:
nalezących wywiedział. do niego taki List pisał

strona: 27

1:
List Pana Marszałka Kor. do Pana Podlaskieo
2:
Mosciwy Panie Podlaski
3:
Ba znadz ci o prawdę idzie dzisia Pan Kanclerz, a nieodmieniſz się to: iednak
4:
meo iudicio trzeba się Krolowi JM o kilka rzeczy znim rozmowic iezeli się iuz nie
5:
stało y zdania iego vzyc. niz odiedzie bo mniemąm ze Hetmanē będąc wie po
6:
wszytkich ſtronach gdzie się co dzieie dotego swiadom co za vires tu są w
7:
miescie y iaka obrona
8:
To pewna ze za kilka dni tych trocha ludzi coich tu iescze iest roziadą się
9:
bo wdrogosci tey y niewytrwaią y iuz tez Voluntaryuſzow mało zostało
10:
a w niedziele ile wiem roziedzie się ostatek. Dworu tez barzo mało nie
11:
cisną się mi do słuzby niewiem czemu a ci co przystali tedy iz więtsza czesc ich
12:
Zołnierzow poiadą zwoiskiem az do wysłuzenia tego Quartału Otoz kto
13:
kolwiek tu zostanie przy KIM starszym mym zdaniem trzeba będzie tego
14:
aby yKrol IM y on wiedział tePunkty, ktore w nizey piszę.
15:
Pierwszy ſnadz Iordan ma coś ludzi przy sobie wiec y ci z ſpirzą mogą mu
16:
łatwie przybydź takze tez tu na Sląsku iest 500 Pieszych y 500 Iezdy
17:
pogotowiu. Otosz Pan Hetman co za wiadomosc o tym ma (bo to Hetman
18:
powinien wiedziec) albo mozeli przybydz bądz tym wSląsku bądz Iordano
19:
wi napretce co ludzi y to trzeb a considerowac Bo iz ku wielkiey Polscze
20:
przez 20 mil. odiedzie Pan Hetman zWoiskiem, trzeba tu nate ludzie oko
21:
miec bo idzie nie tylko de securitate Principis, nie tylko obespieczentwo
22:
Miasta tego, ale tez y oto despecti, ktoreby in oculis Principis mogli
23:
wyrzędzac, tuz pod samym Krakowem zwielką viarą exiſtimatiey Panskiey
24:
Wiele ludzi zostanie ad ꝑsidium Zamku, wiele ad ꝑsidium Miasta
25:
tak ieznych iako y Pieszych a lekkich ludzi Kozaków zostawieli tez co posłac na
26:
wzwiady gdzie iesliby zkąd rumor przyszedł boby zle wmurow czekac niewie-
27:
dząc co się wkilku mil wpolu dzieie.
28:
Moi Pieszy Błekitni, iuz się rozeszli wszyscy iedno com ich sto zachwycieł
29:
y to nie barzo przednich ktorzy ze mną wdrę poidą. Czerwoni tez oni Knechci
30:
czesc się ich rozeszło częsc pozdychało, chorobami y głodem adrudzy pozasta-
31:
wiali suknie, Rusnice y bronie, bo im niepłacono. Tych co ich kolwiek zo-
ſtało


strona: 28

1:
Stało snadz chce tuPan Hetman zostawic przy Poruczniku Niemcu za
2:
kim się wziąwszy z sobą ich Rotmistrza Pana Sernego.
3:
3. Iako się zda Pau Hetmanowi poradzic się go securitatem w odiachaniu iego
4:
Miasta opatrowac, gdyz on tu będąc przez tak długi czas ſwiadom wszytkiego
5:
to iest iesli ze wszytkie bramy miec otwarte czyli niektore zamknąc aniekto-
6:
re otworzyc. Straz miecli wnich abo nie a ziakich ludzi ieślize z miejskich
7:
czyli zZołnierza. Nuz monstrowacli Miejskie ludzie a dowiedziec się wie
8:
leby do obrony grzecznych było czyli nie ziedney strony idzie desecuritate
9:
Principis y Miasta tego zdrugiey strony, aby ꝑsente Rege nieprzyiaciel
10:
niepoznał ze ſobą trwożycie.
11:
4. Iesliby Iordan zebrawszy Kiłkanascie set człowieka mniey abo wię-
12:
cey, nastąpił nad Wieliczkę albo tugdzie niedaleko Krakowa coby dzia
13:
łac albo iesliby mogł trochę co więcey ludzi miec a innuineret Kazimie
14:
rzowi quibus rationibus obronicby go. Takze tez zdrugiey strony ieslizeby
15:
ci zsląska nastąpili, bądz iedno ten tysiąc człowieka co tu snadz iest
16:
bądz by im tez wiecey przybeło bądź mile dwie albo trzy od Krakowa de-
17:
specti czyniąc. a choc ote bliskie Zameczki nad Krakowem stad bacąc się
18:
albo tez y nad Kleparz ieslizeby się ich co więcey zebrało iakosię rzą-
19:
dzic y sprawowac. Aco wieksza gdzieby ex condicto na ieden dziē z-
20:
mowiwszy się y ta trocha ludzi zSląska nastapili y Iordan od Bie-
21:
cza trzeba y tu Rady Hetmanskiey iakobyscie się w sprawowac mieli
22:
O Rozumiem ze spiegy ma ktore syłał y doBiecza y tam doSląska
23:
patrzyc cosię dzieie, te trzeba aby opowiedział temu kto tu star
24:
szym przyKIM. Zostanie abys in re simili mogł ich vzywac bo bez
25:
tych barzo zle.
26:
6 Barzo tu straszą Powietrzem ieslizeby in terim co niebezpieczen
27:
stwa przypadło. czym P. Hetman od Krakowa się oddali (bo in talibus
28:
zakilka dnie wielkie się niebespieczenstwo weszcznie) quo comitatu
29:
KIM odiedzie y co za ꝑsidium tu zostanie otosz otych rzeczach zdali

strona: 29

1:
się bądz KIM. bądz wscō potrzebna rzecz z P. Hetmanem rozmowic
2:
się ſit in arbitrio y KIM y w acz tez podobno na oney Audientiey
3:
ktora snadz cztery godziny była iuz się totam wsytko postanowiło. Jazem
4:
się wnocy niedobrze miał y spaciem niemogł będąc sollicitatus desecuri
5:
tate et dignitate KIM. atom to tak sobie myslił y w samemu oznai
6:
mił, iesli ze to nie grzeczy te moie cogitationes iakoż tak podobno te-
7:
dy ie w zdrap ni vkazuiąc nikomu proszę, byzas się P. Hetman
8:
ztey łaski ktorą ku mnie ma nie szydzieł zemnie zem ia sollicitus
9:
o tych rzeczach co on y dawno y lepiey y obmyslił y postanowił rć. Dat.
10:
9 Ianuar. 1588
11:
10 Niedziela była
12:
11. Ianuary
13:
Pan Woiewoda Trocki Pan Podkanclerzy y Posłow Ziemskich niema
14:
to przyszli do Koła Krola naprzod przywitali z pocałowaniem ręki iego.
15:
Potym P. Woiewoda Trocki y zPanem Podkāclerzem siedli naze-
16:
dlu podle P. Marszałka Koronneo. iako Posłowie y P. Woiewoda Tro
17:
cki tak mowil. Monarchie są wſzytkie zwoley Bozey ktore acz podług
18:
woley swey wszakze per media wszytko czyni ten zmacniay iedno-
19:
czy serca ludzie ten dla zgody vmacnia y rozszerza Monarchie tym
20:
nasza Monarchia trwała tak długo choc PP. zchodzili vmysł iednak
21:
wludziech trwał. iednako potezny, ze iey zaginąc niedali teraz za
22:
KIM swiezo zmarłego życia. ktory rōbur Herculis, cor Achillis
23:
magnitudinem Alexandri wsobie miał. bylismy ludziom straszni iedno
24:
nąm długiego iego życia niedostawało prze nadętosc wrosterki przysliż
25:
my przywodzili iedni naplac naruszenia Praw drudzy zaprywatami się
26:
vnosili y tak RPtá in discrimen przywodzili przydzie nam płakac nad tą
27:
Koroną. Nieprzyiaciele się onas kuszą dla niezgody naszey. Tak y win
28:
szych Panstwach bywało, Pan Bog złaski swey dał to ze nie wsyscy
ſmieli się


strona: 30

1:
smieli się in pariam sæuire at ad extrema przychodzic. snadniesmy mogli
2:
do tego przysc. Kniaź wielki wiele podawał pod władzę naszę aby widząc
3:
nie zgodę naszę nas oderwał. Drudzy Grabstwy y inszemi Tituły pokuszali
4:
Pokazało się iednak zesmy się przystoinosci swoij nie vniesli baczęnie
5:
maiąc na Koronę tę ktoreiesmy zawsze rowni byli osobno Pany swe RP
6:
ową wolną y obieranie Panow takze iako IchM. mielismy teraz ato nas
7:
w tym vprzedzono nie wiedziec za cyim powodem ato wtym, szkarada od so-
8:
bie rownego brata rana, zatym skwapieniem ieden drugiemu rowną wol-
9:
nosc odeimował przystąpilismy do tego celu za obowiązkiem vniey poczci-
10:
woscią, wiarą cnotą iako lancuchem związani widziemy bydz WKM car-
11:
nem ex carne nrā et osexoscibus nris widziemy naiasnieyszy A Młowy
12:
Krolu Polsky iz per Deum Reges regnant ze się to zwoli Bozey stało ze tę
13:
Stolicę Polską osiadłes, tego prosięmy zebys ex æquo iako na Polskę
14:
tak na WXo Litewskie weyrzał. Kasz WKM podac sobie Prawa
15:
vznay Krzywdę naszę wrownej Electiey Pana wktorey vprzedzono nasz
16:
y podobno iuz załapiono ciebie. Deus Iudicium tuum Regidą niemia-
17:
łes WKM nad nami nigdy hæreditatem. Sąsmy zdawna nie tylko za
18:
Iagiełła Przodka WKM ale y przed tym za Gedimina Olbrychta
19:
y inszych wolni liberam Electionem Pana mielismy ý z załosciąc
20:
nam przychodzi tak do tego natenczas wtakim gwałcie przystąpic
21:
wktorym acz byś słusznie przeciw tym od ktorego cierpiemy Pæny
22:
opisané extendowac miał ale pod ten czas wolemy, iż ad Seueritatē
23:
nieprzystąpisz. Vicem proviec moglismy oddac in postemus niech
24:
się nąm to nie dzieie ostrzegaiąc tedy tego wszytkiego przysłanismy
25:
tu są od wszytkich Stąnow Wielkieo Xa Litewskiego nemine ex-
26:
cepto, będzieszli tego wdzieczen a od nas powierzone rzeczy tak
27:
iako od pierwszych przyimiesz. podawamy WKM Wielkie X Lito
28:
ktore bylo Panstwo kiedys wielkie. Nowogrod, Pskow, Siewierska
29:
Ziemia Smolensk nasze własne było. Vtracilismy to Vnią z Polską
30:
ciesząno nas papierem, in terimtego przecię niemamy nawet y wol-

strona: 31

1:
nej Electiey Pana iuz to wtory szwank mąmy a trzeci raz mimo prawo
2:
Pusczęmy to na rozsądek WKM naich braterską miłosc baczenie na vnią
3:
przez nie poprzysięzoną Przywileiem wielkim Xięstwie Sceptra swe y Re
4:
giment WKM podawamy a forytymi swobody y fortunas zsobą poster
5:
ritatem nram. bedziesz nam to naprawował. Dzierzeniem praw naſzych
6:
Excess trzeba naprawic, leges sunt finitac, casus infiniti wykraczanie
7:
w prawiech wielkie się dzieie, czemu zabiezec trzeba, ktemu gdy
8:
Conditié od nas Podane one dzierzeć będziesz. zatym poddanstwo swe
9:
oddac WKM gotowismy nie od siebie sami ale od wszytkich będac
10:
posłani. gdy nam powinnosci swe vcale oddasz nie tylko imperare ale
11:
iuste et legitime nie iako Nero zprzodku tylko dobrym będac ale
12:
dokonca wedle Przodkow swych tą zachowawszy, bo takowych rć.
13:
clades iakie przedtym bywały obawiac się trzeba wezmi WKM przed
14:
się Zygmunta dziada swego powaznosc, a Stefana męstwo. Senatu słu
15:
chac tu sed en Patriæ suæ postanowisz doznasz wiary Cnoty naszey
16:
Krwi swey, iak Pan Dobry się nąm zachowasz. bog cię bedzie błogosławił
17:
Pan Kanclerz od Krola dał Respons, acz dopiero Kr IM
18:
od Pana Boga ięst na tę Stolicę posadzon, iednak od porodzenia swego
19:
wszytkiego dobrego temu narodowi oboiemu sprzyiął by nie wiecey iednocze
20:
wszyscy Chrzescianscy Krolowie communiter sobie iednako życzyc powin-
21:
ni dla swoiey potęznosci a vpadku nieprzyiacioł ale tym więcey zy
22:
czeł z vrodzeniaswego od pierszey Matki swey zyczełby był y tego
23:
aby pomysli wszytko się było działo zdobrym RPtey wzgodzie w-
24:
którey wszytko roscie lecz przypatruiąc się pilnie wszytkiemu Panu
25:
Bogu to porucza sam nie dał dotego przyczyny ani się weseli
26:
ztego nie przez Praktiki non vi, non armis, ale wedle woley Bozey
27:
nie obietnicami niefaktycznie. Honos est virtutis ꝑmium bogasię
28:
boi ywtym (wiedząc iz od Boga wszytko idzie). woley iego
czekał


strona: 32

1:
czekał y głosow naszych. Vzywa tego zamieszania zzatem wiedząc
2:
nasze oboie przyrodzęnie Panu Bogu to porucza bo y ci ktorzy dopręt-
3:
kiego nominowania przystępowali tesknili sobie y w takze ali PanBog
4:
a fata tak to zdarzeli pro si utrim abyscie to tak rozumieli y to wa-
5:
donowawszy woley bozey y RPteȳ tak to leczeli iakoby się periculū ztąd
6:
niedziało nie wątpi ze miłosc spolną obowiązki wiara cnotą, sprawy
7:
to zkąd Pan Bog będzie pochwalon, ypociecha RP zostanie. Gotow
8:
się dotego przyłozyc y iterū atque iterū testatur fidem et amorē suū
9:
wie ze nie iedney Prowincyei albo osobom pewnym. ale wszytkiey RP. po
10:
winien. Nieci tylko co poczynaią ale co dokonywaią wazni są y sam Pan
11:
Bog zowie się nie tylko principiū ale y finem, nie napoczątku ale
12:
nadokonaniu wszytko nalezy, wszytkiem chcę bydz za to prawym pokazę
13:
to przestrzegaiąc praw oboiego narodu de omnibus bene morendo.
14:
iedna iego patria ktora go abit druga ktora excepit wie monumenta
15:
WXLo y wolny ten we wszem narod y obieranie wolne Panow
16:
aiako wiedział te monumenta wielkie iescze od Olgerda Gedimina
17:
Keisztutha rć Przodkow swych z tym animuszem w się declaruię in-
18:
sze rzeczy strony konditiey przeczytawszy dalszą odpowiedz dac w
19:
raczy
20:
Potym Pan Kanclerz od Panow Rad mowił. Iako Krol IM dał respons
21:
w taki y Ich MM ktorego nie trzeba repetowac bo zaradą Ich
22:
MM to vczynił takowąz chęcią offiaruią się braterskiem
23:
prosząc abyscie to w o nich rozumiec raczeli ze przed w nic vga
24:
wacz niechcą wiedząc ze zarowno w maią do wszytkieo za
25:
wyciągiem gwałta głodu się to działo ytym zescié się w zadzier
26:
zywali doprzystępowania ku rzeczy zadaię zebyscie się w in
27:
fraterna charitate zniemi zniesli

strona: 33

1:
Pan Woiewoda Trocki
2:
Naiasnieyszy a Młwy Krolu Polski. Dawna iest przypowiesć iż ab
3:
amicis iusta sunt potenda tym więcey od Pomazancow Bozych Kondytie
4:
Stany nasze dobrze vwazywszy podawaią ktore powinnosc iest Kro
5:
lewska przy Koronatiey poprzysiądź. Lecz nas nad Prawo Electią y
6:
Koronatyą potkało WKM. wiedziec raczysz coza prawo iest prze
7:
ciw tym ktorzy cudze pieczęci odzieraią nąm się to stało we twa
8:
rzaniu do Korony dla WKM Koronowania zenas IchMM Zadaią
9:
abysmy ex fraterna charitate secondonowali peritentiey potrzeba
10:
Condonciy Stefana Condonciy Zigmunta, kiedyz temu będzie koniec
11:
potym Kondytiei spisano wręku maiąc napamiec ie refe-
12:
rował,
13:
Pan Kanclerz. Krol Ich Msć te condicye wdziecznie
14:
przyimie weirzawszy wnie. Respons w da z Pany
15:
Radami,
Ad Mill


strona: 34

1:
Anno Domini Millesimo Quingenteſimo Octuagesimo
2:
Octauo Die Nona Decembris po Coronowaniu/ Ianuar
3:
Zygmunta trzeciego
4:
List Krola Ieo M. do Cesarza Chrzescianskiego.
5:
Serse at excellentiſsime Princeps
6:
Domine co sanguine es, amice et vicine Ire.

strona: 35

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
Pan Marszałek Korunny posłał napisawszy tę kartę do
26:
przecżytania dwiema Szwedom Tuwbelkowi y Costebanderowi
27:
aby ią przeczytawszy wrocieli za się.

strona: 39

1:

2:

3:
Conditie od Stanow Wo. Xa Lite.o Krolowi Jēm Polskiemu Zygmuntowi
4:
III ku vtwierdzeniu y na prawieniu na Coronacyiey podane.
5:
Napiersza. Aby prawa wolnosci, swobody y przywileie nasze poprzysiągł.
6:
wedle przysięgy Krola Henryka, y Krola Stefana, y swoiei dokładaiąc tego
7:
słowka wszędzie et Magni Ducatus Litwaniæ.
8:
II Elucydacyą praw naszych wnowo poprawionym Statucie naszym aby wydał
9:
y ten nowo poprawiony Statut aby vtwierdził.
10:
III Trybunał Authoritate Regia aby vtwierdził.
11:
IIII Zal nasz od PP. Pokakow w Electiey prętkoscią nominacyi vczyniony tak
12:
ze y w odprawowaniu beź nas Coronacyi, mądrą radą, aby tak vspokoił
13:
iakoby to in posterum nam się niedziało, y takim fortelem aby się znami
14:
nieobchodzili.
15:
V O Zięmię Inflancką aby rozsądek vczynił zPany Polaki y Exorbitan-
16:
cye od nich nąm vczynione naprawił.
17:
VI Exorbitancye grauamina nasze aby naprawił y one pro lege wpisac kazał
18:
tak iako są Artykuły Henrykowe napisane.
19:
VII Pokoi zMoskwą zastanowiony do lat XV. trzymac aby beł powinien, a
20:
interea iesliby Moskiewski tego był wdzięczen, albo sąm tego szukał, aby
21:
y wieczny pokoi znim zastanowił.
22:
VIII Przeciw tym ktorzy beli contrary in magno Ducatu Litwaniæ roe Electionis
23:
ipsius personæ, aby się nie obruszał, y owszem onych iednako ztymi ktorzy
24:
nąń zezwalali aby rozumiał y iednako łaskę pokazował secundum merita
25:
cuius in Repub:
26:
IX Obietnic priwatnych iesli co komu w W.X.L. wskimante Coronationē et Electionē
27:
y dotąd obiecał, albo z strony iego obiecano, aby nikomu nie iscił ale za
28:
przyczyną tychze IMPP Posłow teraznieyszych. wakancye wszytkie lu-
29:
dziom zasłuzonym y obywatelom W.Xa Lit' aby rozdał.
30:
Vulnera. Exceſsus et grauamina, które się działy Stąnom Wielkieo X Lit' od
31:
Stanow Korony Polskiey nad związek y opisy vniey wktorych naprawy
32:
Stany Wielkiego X.L.o potrzebuią
Comoze bydz zna.


strona: 40

1:
I Co moze bydź znacznieyszego w związku vniey naszey nad wolno spolnemi głosy od Polakow
2:
y od Litwy obieranie a potym y Koronowanie Pana, co sobie z obu stron ci Zacni
3:
Polski y Litewski narodowie (znaiąc bydź chwalebnie potrzebne, y oboiemu temu
4:
narodowi, tak Koruny Polskiey iako Wo Xstwa Lito, iako iedny spolny a nieroz-
5:
dzielny Rptey) pozyteczne przyznali, y to pieczęciami, przysięgami, Poczciwo-
6:
sciami swemi y potomstwa swego wszelakiego warowali, vtwierdzali y vmocnieli,
7:
warunkiem, vtwierdzeniem y vmocnieniem takiem, iakie naiwieksze y na mocniey-
8:
szé bydz moze slubuiąc y obiecuiąć Panu Bogu dobrym vczciwym szlachetnym
9:
y Chrzescianskiem słowem, to wszytko znac, dzierzeć, trzymać wypełniać sami, y
10:
zPotomki swemi na wieczne czasy, bez fortelow wszelakich, nieprzywodząc tego
11:
wządną wątpliwosć, ani odmianę, ani odstrzelaiąc się wniwczym odtey iednosci wktorą
12:
się związali. Wczym się nąm niedosyc stało bo to iuſz powtore. pierwy Krol:
13:
Iē M. S. pamieci Stefana teraz zas znowu Krola Jē M Zigmunta nie spolnemi
14:
głosy znami, ale sami przeciw temu związku vniei pospiesznie obrali, nominowali
15:
y koronowali, y tego przépomniawszy ze Korona zapieczęćiami y Kluczami tak
16:
Koronnych iako y Litewskich Senatorow według Constitutiey miała bydz chowana
17:
Ktorey bez zezwolenia wszytkich Stąnow obudwu narodow, od pieczętowac y
18:
odtwierać niegodzieło się, wczym nie tylko nie byli requirowani, ale nawet ani
19:
wzywani, takze Senatorowie wConstitutiey opisani, iako y wszytkie Stany Wo X.
20:
Litē zaczym wolni tez iuz bedąć od związku vniey, y przysiąg naszych mo-
21:
glismy słusznie radzic osobie sami, ale iako ludzie Chrzescianscy, niechcąć
22:
iescze extremis laborare, zadzierzelismy się. chcąc to condonowac fraternæ chari-
23:
tati, tym sposobem, aby się to nąm słusznie y przystoinie vczciwie pierwey
24:
nagrodzieło.
25:
II Na tei ze vniey nullo iure et abs legitimo proceſsu, y owszem contra ius gentium
26:
wez wawszy Stany WX.L. y one literis salui conductus vbespieczywszy oder-
27:
wali od WXLo woiewodztwa Kiiowskie, Wołyńskie, Podłaskie, Bra-
28:
cławskie zkąd wielką potęznosć y pomoć przeciwko nieprzyiacielowi WXL.
29:
miało, tak iż przedtym przeź cudzey pomocy nieprzyiaciołom swym nietylko
30:
się bronili ale y srogiemi byli zktoremi Prouincyami y skarbowi Litewskieu
31:
niemało Prouentow ubeło. A Corona podiąwszy się czynić obronę przeciw
32:
nieprzyiaciółom temu Panstwu przyległym, czasu potrzeby modlitwami nas
33:
odprawowali ado Pana Boga iedno drogę vkazowali, a nawet dla Stano
34:
wienia Pokoiu. trzech Senatorowy kilku z Ryczerstwa na granice wysłac.

strona: 41

1:
niechcieli. Przetosz za odeściem tych Prowincyi y za vmnieyszeniem Prouentow
2:
Skarbu W.X.Litewo nagrody potrzebuięmy.
3:
III Ziemia Inflancka na ktorą WX.L. na słuszne y sprawiedliwe Prawo, boprzed Vnią
4:
WXLo potęznym a moznym a naonczas wszytkiemu swiatu niemal ſtraszliwym
5:
Monarchom woinę wscząwszy przez niemały czas wiedli zwielkim Litewskieo
6:
narodu krwie rozlaniem y samego skarbu W.X.L. nakładem, zktorego więcey niz
7:
pięć Milionów na obronę tei ziemie wydało się. takosz wielka częsc tei zie
8:
mie Inflanckiey, a przez kilkadziesiąt zamkow W.X. Litewskie az do zawarcia po-
9:
koiu z Moskiewskim, wpoſeſyei swey miało. dopiero po skonczęniu woiny y zasta-
10:
nowieniu pokoia zMoskiewskim nietylko od tego cosię zrąk nieprzyiacielskich za
11:
Litewskie zamki y Prowincye zamianą y spolnemi siłami recuperowało. W.X.L. con-
12:
tra omnem æquitatem y nad związek vniey odstrychniono: zwielkim zalem y po
13:
Lzęniem, az usczerbieniem dobrey slawy narodu naszego. Ale cosmy tez w tey zie-
14:
mi Inflanckiey. continuato Titulo, a wpoſseſsiey swey mieli y spokoinie od 30 lat
15:
trzymali bez prawnie y nie sprawiedliwie wzięto. y prawie iako gwałtem wy-
16:
darto, oto sprawiedliwego rozsądku, et finalem decisionem potrzebuięmy.
17:
iako na pewnym roku, ktory za namową y spisem stanow Koronnych tu ꝑem-
18:
ꝑtorie mąmy
19:
IIII Sądy y Vrzędy choc są wcale zachowane. Wo. Xa. Lo. nie mało się wnich iednak
20:
naruszęnia y ublizenia od Panow vrzędnikow Koronnych działo. bo y sublatiē banitem
21:
przeciwko prawu Litewskiemu dawano. Co aby napotym niebyło y aby sobie tak iako
22:
Pieczętarze Koronni wCoronie, tak Litewscy w Litwie vrzędy swe sprawowali, y sobie
23:
się nie wsciebiali waruięmy: Takze y wszytkie insze vrzędy aby wswą pierszą klu-
24:
bę wprawione y wswym dostoienstwie zachowane były.
25:
V Vrząd Marszałkowski Litewski, niepomału iest tez naruszony. Zacni na ſeymach
26:
y ziezdziech spolnych. Senatorowie y Posłowie Zięmscy W.X.Lo Gospodarze zle
27:
a nie wedla Condicyi opatrzeni bywaią, aby się napotym niedziało, y aby Pan
28:
Marszałek Koronny był powinien ex debito trzecią częsc miasta Marszałkowi Li
29:
tewskiemu naznaczać.
30:
VI Hetmanskiemu Vrzędowi przeciwko prawu naszemu y przeciwko vniey na przeszłych
31:
woinach wiele się derogawało. potrzebuięmy aby się to na prawiło y napotym niedziało.
32:
VII. Granice W.X.L.o nad spisy vniey nawielu mieyscach naruszone. mianowicie
33:
Augustow na Gruncie Brodzinskim za granicą Litewską, iest zasadzon. Takze od Brze
34:
stia Litewskiego niemały tract stołu Krolewskiego y szlacheckich dobṙ za iednego
pobudzeniem


strona: 42

1:
pobudzeniem odrywac było poczęto co acz Dekretem swym na Seymie walnym Krola JēM.
2:
teraz zmarły przyznał. pod Iurisdictią Starostwa Brzeskiego, ale strona przecię trwo-
3:
gę czyni, co aby się do Xstwā Lo wrociło. y ta swawola niespokoinego człowieka
4:
zahamowaną była.
5:
VIII Czło Podlaskie, takze y Kokonhaus y wszytkie PodswinckiePoduświackie myta, ktore przeci-
6:
wko vniey biorą, takze y insze cła, y myta niezwykłe w W X Litewskim y wKoro-
7:
nie aby były zniesione.
8:
IX Xiązę Kurlandskie ktory y z Xsięstwem swoim zawsze pod reimentem WXLo było
9:
y pierwsze przywileie swe zapieczęcią WXLo miewał teraz gdy pod Dzisną
10:
Hołd czynił. bez wielkiego Prawa y sprawiedliwosci Regiment Litewski na
11:
stronę odłozon był y bez pieczęci W.X.L. o Przywilei takze y Chorągiew pod
12:
samym iedno znakiem Koronnym iemu dąno.
13:
X Cudzoziemcom aby vrzedy dawane nie były Polakowi wPolscze, a Litwinowi
14:
wLitwie rozdane bydz maią.
15:
XI Zołnierze Cudzoziemce tak iezdni iako y Piechota aby chowani niebyli oprocz
16:
potrzeby woienney za zezwoleniem wszech stąnow Koronnych y W.o X.o L.o
17:
XII Biskupstwo Łuckie i złącząne iest z Biskupstwem Brzeskim naktore pewne
18:
dobra iako Ianowi Sczebrzyn y insze zdobr. W.X.Lo nalezących fundowane są
19:
przeto aby alternatą raz Polskiego narodu adrugi Litewskiego ludziom to po-
20:
mienione Biskupstwo dawane było. Polakowi za Pieczęcią Koronna a Litwi-
21:
nowi za pieczęcią W.X.L.o
22:
XIII Odmiana za Kokanhaus Im Panu Woiewodzie Wilenskiemu słuszna aby
23:
się stała, albo żeby zaś ten zamek pomieniony IēMsci przywrocon.
24:
XIIII Xiązę JēM słuckiē zeby przy prawie swym strony mieysca w Radzie za-
25:
chowanne było.
26:
Eluci datio Przysięgy Krolewskiéy.
27:
Rady y Ryczerstwo W.X.a. Litewskiego, y wszytkich Panstw doniego nale-
28:
zacych. to sobie vnas warowali A my y Potomkowié nasi zawieczné Prawo to-
29:
miec chcęmy na pierwey tedy toim obiecuiemy. iż Artykuły pierwsze przez Krole
30:
Henryka y Stefana poprzysięzone wewszytkim moznie trzymać y onych nieruszać
31:
ale owszem iesliby cokolwiek znich naruszono było wswą rekę wprawic y vmocnic
32:
ieſteſmy powinni y obiecuiemy zadnych wywodow y imputacyi rozumem ludzkim
33:
wnich nie dopusczaiąć y ktemu Pactis Conuentis et Conditionibus przez Posły
34:
postanowionym y podanym intoto dosyc czynić iestesmy powinni wszytko wypełniaiąc
35:
spolnie. iako narodowi Polskiemu, tak y Litewskiemu wedle Artykułow Podanych.
y Przysięgy


strona: 43

1:
y Przysięgy naszey nato vczynioney. A iz wtym postanowieniu to iest pierwszy Artykuł
2:
ze do wolnego obierania Pana, zaden Pan ani Krol Titułu hæredis vzywac niema.
3:
Przeto teraz to im przyznawaiąc ze zadnego Dziedzictwa niemamy. ani my ani nikt miec
4:
nie może, nad tak wolnym narodem, ktory sobie wolnié Pany zawsze obierał y
5:
dlatego to my osobliwie waruiemy ze ani my ani Przodkowie nasi tego ani sło
6:
wy vzywać ani rzeczą przywłasczac sobie mąmy, y Potomkowie nasi niemaią
7:
Gdysz ten tak narod sławny Litewski wewszytkich swobodach, wolnosciach y Pra
8:
wach iest we wszem rowny wolnosciami ozdobiomy znarodem Koronnym. Przetosz
9:
przy wszelakich swobodach wolnosciach y Prawiech ktore zdawnych czasow y teraz
10:
maią oné zachować ieſtesmy powinni y obiecuięmy, tak iako to iest przysięgą
11:
naszą y listem naszym vtwierdzono y vmocniono, gdzie iż tez to iest dołozono
12:
ze miedzy roznemi wWierze. Pokoi mabydz zachowan, przeto iasniey obiasnia
13:
iąc towaruięmy. zeten Pokoi nietylko wtym ma bydz zachowąn zeby Krwie
14:
przelania przestrzegać, ale tez zadnego vbliżenia Kosciołow Cerkwi Zborow
15:
burzęnia wszelakiey religiey czynic niemąmy y tych ktorzy są rozney wia-
16:
ry braku zadnego w dignitarstwiech y Dostoienstwach y Vrzędach czynić nie
17:
mąmy Lecz kozdy według zasług swych ma bydz promowowąń wewsze-
18:
lakich Vrzędziech tak Ziemskich iako y mieiskich iakosię to przez wszytek
19:
czas zachowało. A iż wtychze Artykulech to iest dołozono. zePoselstw zadnych
20:
do cudzych kraiow bez wiadomosci rad Koronnych y WXL' wysyłac nie mąmy
21:
tedy to iasniey obiasniaiąc, tak napotym postanawiąmy, iż bedzieli się to
22:
widziało cum commodo R.P. tedy Poselstwa wszytkie ad summum Pontificem
23:
et ad alios monarchas, et extraneos Principes niemaią bydz od prawowane
24:
iedno per indigenas regni et Mag. Duc Litū coniunctim Polaka Z Litwinem
25:
a gdy ich odprawować będą tedy PP. Pieczętarze powinni będą Instructią przed
26:
radami przeczytac aby się zaden nie smiał ważyc czego inszego nad instru-
27:
ctią sprawować a iesli zeby się wazyli czego a było by to na nich słusznie po-
28:
wiedziano. tedy cum consensu ordinum regni et Mag. Duc. Lith pæna na takieo
29:
ma bydz postanowiona według exceſsu. Ktemu gdyſz tez Zołnierzow zadnych przyi
30:
mować nie mozemy bez wiadomosci rad Koronnych oboiga narodu. tedy iasniey
31:
to eluciduiąc tak postanawiąmy, ize zołnierzow zadnych przimować nie bedziemy
32:
beż wiadomosci wszytkich Stanow y Rptey tak iakobysmy ẃoiny sami nie
wsczynali


strona: 44

1:
wsczynali propria sua authoritate, a iesli bysmy więc zpotrzeby y zapozwoleniem wszech
2:
Stanow Zolnirze iakie przeciw nieprzyiacielowi wywiedli tedy onym leze nigdzie
3:
niedawać, na Imionach ani naszych, Xięzych, Biskupich, ani Slacheckich, ale za-
4:
raz do potrzeby woienney zołnierze wiodąc, taki porządek zwolą wszech
5:
Stąnow y zwiadomoscią Hetmana WX.L. mąmy postanowić iakoby zaden wcią-
6:
gnieniu ich skwierk, płacz nie był y Leze aby zaden nie miał. A gdy do-
7:
ciągnienia przydzie, tedy vstawa ma bydz vczyniona wedle vrodzeniu y czasu
8:
Ktemu aby Sądy swym porządkiem szły kendy czas y mieysce w WXL. pewne.
9:
dla sądów swych Krolewskich postaniawiąmy. Gdy wLitwie bedziemy toiest
10:
Grodno. gdzie sądzić mamy dwieniedzieli po S. Troicy y tam sądzic mamy 6 niedziel
11:
Adrugie Sądy sądzić mamy wWilnie dwie niedzieli po Trzech Krolach tak-
12:
ze 6 niedziel. Ktore sądy odprawowac mąmy według Statutu y według
13:
Przywileiow WXL. wykładow zadnych z obczych Praw nie przywodząc ku
14:
nawątleniu ktoregosz kolwiek Artikułu ale według samego sensu statutoweo
15:
Decreta czyniąc, iakosz y wsądziech Seimowych. takze się według tego ſta-
16:
tutu zachować mamy, a iesliby więc co nowego przypadło, oczymby w
17:
ſtatucie żadney zmianki niebyło, tedy to do Seimu drugiego odłozyć mąmy
18:
podawszy pierwey do wiadomosci szlachty aby otym zdanie swe na Seym
19:
posłali. a iako to ná Seimie zastanowią taki my Dekret vczynic bedziem
20:
powinni, y to pro lege bydz ma. Ktemu tez Economie niezwykłe na
21:
stały przeto przestrzegaiąc tego aby tym starostwa sądowe nie nisczały.
22:
Æconomiæ aby nad statut trzymane nie były tak postanowiąmy. Sta-
23:
rosta kazdy to co do Starostwa nalezy trzymac ma y ztego Rndować
24:
wedle Ordinacyei naszey y Postanowienia Pana Podskarbiego. a wszak-
25:
ze Dzierzawy, albo Dwory. ktoreby kolwiek przedane były do Starostwa
26:
tedy te wolno dawać nam komu chcęmy dla pozytku skarbowego, iedno nie
27:
Cudzoziemcom ale wedlę Statutu ludziem znarodu szlacheckiego WX.L. ostrze-
28:
gaiąć tego, aby stoł nasz był słusznie opatrzony zeby tez in absentia ra
29:
in Mag. Duc Lith drugie dobra ktore są do stołu naszego naznaczone
30:
wyswobodzone były. Te dobra niżey napisané ad Fiscum Mag. Duc. Lith.
31:
perpetuis temporibus naznacząmy. Ktorych zaden bez lidzby trzymać sub fide
32:
et honore ꝑsona aby nie smiał, ani się oto starać. A ieśliby się ktory tak
smiały


strona: 45

1:
smiały znalazł, zeby się oto starał, a bes lidzby to trzymał, tedy taki fide et
2:
honore et bonis suis priuatus mabydz: A dobra to są Grodno cum omnibus per-
3:
tine iako teraz wsobie iest, Brzesc y Kobryn iako się wsobie ma y iako niebo
4:
sczyk Pan Wilenski trzymał zewszytkiemi dwory. y wsiami do nich należącemi
5:
y ztym co Cudzoziemcom odeszło, takze y co komu innemu Prawem dozywotnim
6:
odeszło. od niego nie naruszaiąc ni czyiego dozywocia. Sawle. Mohylow Oły-
7:
ka. A iz naniektorych dobrach złaski Bozey Krolowa Anna Prawo dozywotne y
8:
summę wianną miec raczy. Przeto gdy podługym a fortunnym mięszkaniu Jey
9:
Kr. M. ztego swiata zeydzie. tedy te dobra zwiana oswobodziwszy dostołu
10:
naszego przywrocic bedziem powinni. Takze niektorzy z PP. Rady Obywa
11:
telow WKLo. Dozywocia beż czynienia lidzby maią ci tez według swych
12:
Przywileiow zachowani bydz maią. A iz by tym snadniey do oswobodzęnia
13:
tych dobr przysc mogło. tedy tak mieszkanie nasze postanawiąmy. ze zawzdy
14:
dwie Lecie w Polsczé atrzeci rok wLitwie mięszkać iezdesmy gotowi
15:
oprocz iesliby gwałtowne iakie potrzeby R.P. przypadły zeby za radą
16:
WXLo dłuzey nąm mięszkac przyszło ato dla tego zeby te dobra wyzey
17:
pomienione wyswobodzone bydz mogły. Ktore P. Podskarbi WXL oswobodzać
18:
będzie powinien. Dla tegosż poratowania skarbu naszego Mynczē WXL
19:
skarbu WXL obracamy, y nikomu iey dawać y arendować niemąmy. ale
20:
do skarbu naszego nalezeć ma. co słowem naszym Krolewskim strzymać obiecu-
21:
iemy nie naruszaiąc Przywileiow tych, ktorzy dotego nalezą. Iz tez wiele na-
22:
lezy na Xięstwie Pruskim. Przetosz to feudum bez wiadomosci Senatorow y wszech
23:
Stąnow W.X.Lo. Xięstwa Pruskiego, napotym dawac nikomu nie będzieſz
24:
mogli, a po ześciu Feudakow zadney dispozycyei czynic, iakosz y teraz za-
25:
raz iz się krzywdy wzabieraniu gruntow y zepsowaniu Granic, takze w vmysl-
26:
nym zabieraniu y iazow drotowemi sieciami dzieią obiecuiemy ante de cur.
27:
sū vnius anni post Coronationem ram, wysławszy Comiſsarze to zaſtanowic
28:
iakoby się nic nie działo ku szkodzie obywatelom WXLitewskiego
29:
Port Pruski do Krolewica Płynącym szkodliwey ztey przyczyny ze Xiązę
30:
JēM Pruskiē Anszpach Vilią rzeke, ktorą przedtym statki chadzały, tak
31:
ze y rzekę Sołteikę zahamował. dlaczego Rusnią rzeką statki z towarmi
przez wszy


strona: 46

1:
przez wszytko morze Curlandzkie prowadzone bywaią gdzie dopostradania statkow
2:
y towarow wszelakich przychodzą takze obiecuięmy ante de cursum vnius
3:
anni po Coronacyi naszey, tym ze tam Comiſsarzom naszym ktorzy na vspo-
4:
koienie Granicz Zmudzkich z Xsięstwem Pruskim doirzec y naprawic
5:
poruszyć, obesławszy y vpomniawszy Xiążę Jeo M Pruskie. aby Comiſ-
6:
sarzow takze swych dotego zesłał y swym kosztem z dochodow innych
7:
Łabgowskich ktore bierał y dotego czasu napoprawienie tego Portu bierze.
8:
naprawić y vprzątnąć roskazał, tak iakoby się przez tę przyczyne więtszę
9:
szkody y niebespiecznoſci ludziom V.X.L.o nie działy. Więc y teraztowa-
10:
ruiemy cosmy pierwey Constitutiami pewnemi warowali. Ze Dignitarstw zadnych
11:
takze y Starostwa dłuzey szesci niedziel zatrzymywac niemąmy, ale wedłu prawa Oby
12:
watelom W.X.a L. dawać mąmy. A iz władze nię są wpisane. Vrzędow Marszałko-
13:
wskiego, Pieczętarskiego, Podskarbiego y Hetmanskiego, przeto wszytkie ich te po-
14:
winnosci wpisac wConstitutie roskazęmy aby się ieden wdrugiego vrząd niewsci-
15:
biał, tak vrzędnicy Koronni iako y WKLo ieden drugiemu w vrząd y wewła
16:
dzą nie wtrącaiąc się bo iz officia et dignitates, ze obodwu narodow wcale
17:
zostały. przeto ieden drugiemu wVrząd wscibiać y wdawać się niema, przesta-
18:
iąc kazdy na swey władzy y swego narodu anie zatrudniaiąc ieden drugiemu spraw-
19:
Niemałe tez obrazęnie bydź rozumieją Obywatele W.X.L.o przeto iz zadaniem spra-
20:
wy stro. Mandaty niesłuszne z Cancellaryei naszey bywaią wydane czego na
21:
potym pilnie PP Canclerze doględac maią, aby kazdy mandat był wydany napisa-
22:
wszy Actora gdzieby był y iesli by się pokazało ze niesłusznie komu trudność
23:
zadawał, aby mu był powinien za szkody winy dac sto kop groszy. A iz przez
24:
te wszytkie Seymy Sady Litewskie Seimowi nalezące nie były odprawowane
25:
dla zatrudnienia spraw Coronnych. Przeto to postanawiąmy odsądziwszy cztery
26:
niedziele sprawy Coronne dwie niedzieli WX.a L.o sprawy sądzić na Seymie
27:
zawzdy będziemy powinni. Miasta vprzywileiowane W.X.L.o donosieły tezdo
28:
nas prozbę swą otym iz pozyski niesłuszne przed tym nanich wkłądąno, prze-
29:
to towaruiemy ze słuszne poziski zapłacic roskazemy: A iz około małzenstwa
30:
naszego iest Constitutia przeto do tego Artikułu y to przykładąmy iz nigdy krewny
31:
y powinowaty naszy takze siebie y krewnych naszych znikim powinowaci wCoro-
32:
nie Polskiey takze y wWo Xo Lo nie mąmy. ani będziemy, aktoryby się tego wa-
33:
zył zktorykolwiek strony tedy ipso facto in famis ma bydz rozumiany, vczyniony
y Pronunciowany


strona: 47

1:
y Pronuncyowany: Cudzoziemcow zadnych wPokoiu miec nie mąmy owa Pokoiewi
2:
vrzędnicy ktorzy zoboiga narodu będą tak koronni iako y wXo Lo zadnych znich
3:
wVrzędy Pieczętarskie y Marszałkowskie wdawać się nie maią
4:
Oddawanie Podkomorstwa Panu Podlaskiemu.
5:
Iest to przedsięwzięcie IKM aby dwor swoy wporządek dobry wprawić raczeł gdyz
6:
to iest ozdoba wielka Dignitatis Regiæ. I ztąd ludzie piersi wychodzą gdyz to
7:
iest Seminarium Reip:rć none na Legatye, doRady, y do inszych spraw RPtey ludzie by-
8:
waią wybierani, A iz Dwory wszytkie vrzędami y ich ꝑsentią stoią temi zwłascza
9:
ktore ustawicznie są naoczach KrolaIM. Przeto KI wstary, a pochwały godny porządek
10:
Dwor swoy vprawuiąc yvrzedniki cało miec chcąc Podkomorstwo w dawac
11:
raczy. Iest to vrząd zacny y wielgi na dworze.
12:
Naprzod zdrowia KIM wKomorze strzedz powinien
13:
II Porządku komory wedle woli KIM y naznaczenia Marszałkowskieo strzedz ma
14:
III Słuzba Komorna cum dignitate KIM aby odprawowana była doirzeć tego powinien
15:
A iz w osobę KIM dotego obrał Te przyczyny KIM do tego przywiodły
16:
Pierwsza obyczaie w pobozne skromne niewyniosłe Druga Zacnosc Familiey w
17:
gdyz natakie vrzędy ludzie domow pierszych zawzdy bywali obrani.
18:
Trzecia zasługy w przeciwko RPtey y teraz przeciwko swierze KIM. Nie
19:
wątpi nic wtym KIM zasię w natym vrzędzie rządzic y sprawowac tak bedziesz
20:
iakobys łaskę sobie KIM im daley tym więcey zasługowal rć.
21:
Tęczynski Woiewoda Krakowski ozwał się vPana Woinickiego opowiadaiąc
22:
się zPrawem iego aiz przyczyny niewie czemuby się ma ta zelzywosc dziac
23:
miała aby go miano od vrzędu odstrychnawac bez przyczyny contestatus (y
24:
palcem nagardło vkazał) ze dogardła tey zelzywosci domu swego nieod
25:
stąpi. Odpowiedziano od Krola Pan Marszałek ze Krol posyła mu Wo-
26:
iewodztwo Sendomirskie y temu to czyni, Odpowiedział Woiewoda zenie-
27:
wie przyimieli Woiewodztwo brat iego albo nie ale niemal takbydz zPra
28:
wa swego vpychan, ktorego nie odstępi. Dziekował potym Pan Podskarbi
29:
powiadaiąc, ze Krol ine coKrol ztą controuersią vczyni on się o tym nie pyta
30:
sit in arbitrio Regis ale testem inuocabat ipsum Principē iego oto nie
31:
prosił.
List Procopa


strona: 48

1:
List Procopa Sieniawskiego do P. Marszałka Koronneo.
2:
Coby się sam działo natym ziezdzie Lwowskim w MMPanu oznaimuię ze niemasz
O ziezdzie

3:
nic inszego, iedno diuersis hominibus, diuersa voluntas et confusio, nie tylko Parci
4:
alistow, ale boday sam y tych niewiętsza połowica, ktorzy palam maxime omy-
5:
lonego człowieka za P. sobie przyznawaią Vitam et fortunas suas vltro przy
6:
nim kłasc, y połozyc ofiaruiąc, ktore iescze barziey moy Pan Szwagier in flamma-
7:
uit swem przyiechaniem, do czego się nieznał miiaiąc Crakow, Wczora wybierał
8:
ze Lwowa do tych Kozakow Nizowych co zWołoch wyszli. V Trembowle lezy
9:
ich czternascie set, te iesli miec będzie, mysli ie tu snac pode Lwowem blisko
10:
połozyć. Naco my sam wzgląd maiąc namawiamy zPany Lwowiany, iakoby
11:
domiasta niewłazł. iesliby otym pomyslał, ktorzy acz fidem suam Kr.JeM.
12:
obstrinxerunt, y ztei Confederatiey Rzeszowskiey pod ktorą ie ci sam Adropha
13:
ristowie, albo neutraliſtowie includować chcieli, oni się wyłomieli. Ale sobie
14:
przecie barzo tesknią, bo ludzie słuzebnych y Piechoty nic nie maią. oczym się
15:
pomyśli ze się wzdy tak lada iako rzeczy tych nie odbiezy. Iakosz PP Rotmi-
16:
strze ktorzy sam są widzę zeby radzi byli. widząc te pericula, tu poblizu
17:
Lwowa Roty swe mieli. ale tego na towarzyszech swych wycisnąc nie mogli.
18:
Ku Samboru się pomknęli o zapłatę stiskuią. A szkodaby tych sam roth la-
19:
da iako zbywac, częmu iesli się nie zabiezy, wielom bydź vmaximilianowych
20:
Promotorow: bo ie gotowizną przesypuią, gdyſz sam ztych kraiow legiones
21:
iakieś znowu pod Crakow prowadzić myslą. Mychmy dopiero wczora Po-
22:
selstwo sam tym Panom oddali, bo nąm tę sztukę wyprawili, ze pierwey
23:
Audiencyą Posłowi Arcyxiązecemu P. Pstrokonskiemu anizeli nąm dać, wko-
24:
le swym postanowieli, cochmy włozyszy na Ich mPP Senatory dotąd trwać
25:
musieli, aby ta indignitas osoby Jē Kr. Msci iakim kształtem wzdy obmyslic
26:
y zniesc się była mogła, ale iako Legacyą, tak y to wszytko vilipendebant
27:
in suo temeritatestąnawszy to concludowac myslę iesli iesczę factiosi homi-
28:
nes tego nierozerwą, mocno stać przy Confederacyei Rzeszowskiey. trzech
29:
starszych obrawszy za ktorych obwiesczęniem ziechać się maią. iesliby né-
30:
ceſsitas postulabat, albo co pewnego od Kr: JēM: przyniesionego było, iesliby
31:
to Exceſsus y exorbitancye zaktore się vimuią były naprawione, tedy nie-
32:
chcą bydz abhaerentes od osoby JēKr.M: czemu iesliby się iuz dosyc nie
33:
stało, naSeymie walnym chcieliby to miec po Kr. JēM.Dat. we Lwō: 15 Ia 1588.

strona: 49

1:
List Pana Piotra Opalinskiego do P. Marszałka Koronnego.
2:
Cosmy zgodnie postanowili pod Srzodą w MMPan mniemąm zewiesź.
O ziezdzie
Wielko
polanow
Zygmunt.
w Sredzie
Natym
3:
ziezdzie co celnieysze osoby tebyły P. Rogozinski P. Kamienski. P. Pokomorzy
4:
Poznanski. Pan Pod. Rawski. vrzednicy ziemscy Szlachty barzo wiele, a co dzien
5:
to iey więcey przybywało Przyiechał był P. Gniezninski tego dnia pod Srzodę
6:
do Kiiowa puł mile od Srody chcąc vnas wKole bydź y orzeczach namawiac, ale
7:
iż pozno przyiachał tego dnia, dla tego vnas, wkolo niebył tak iako mamy wia
8:
domosć miał zsobą trzysta iezdy, Piechoty dwiescie, przy nim był Poseł od Ar-
9:
cy Xiązęcia Jē M. do nas zpewnym Poselstwem posłany. P. Prokop Pokosławski
10:
oktorych skorosmy się dowiedzieli. posłalismy zposrodka siebie pewne Posły
11:
swe do nich tak do ImP. Gniezninskiego z iaką intentią donasiedzie gdyz
12:
rozrozniony iest od nas, iako y do P. Pękosławskiego iakie Poselstwo od Arcy-
13:
xiązęcia JēM ma donas, ato dlatego abysmy od niego wiedziec mogli, iesli
14:
Arcyxiązę za krola Polskiego mianuie zebysmy dignitatem et authoritatem
15:
Electa naszego, y existimatiey naszey przestrzegali, dextré te rzeczy chcąc
16:
odprawic.
Zborowski
Kaſztel:
Gnieznien
ski przybył
z Pękosław-
skim. Posłe
od Arcyxą-
zęciu.
P. Gniezninski do nas wskazał przez nasze Posły zem ia nie
17:
inſzem sposobem tu przyiachał, iedno iako Senator nieposlednieyſzy Woiewodz
18:
twa tego, wiedząc tu otym Ziezdzie, chcąc wposrodku Braciey zdanie
19:
swe powiedziec, znimi orzeczach namawiać, y przyczyny czemubysmy Arcy-
20:
xiązę Jē M. na przeszłey Electiey zakrola y Pana sobie obrali, Pan
21:
Pękosławski wskazał, zem ia od Krola Jē M: Polskiego Maximiliana do
22:
w przyiachał, ktore poselstwo, kiedy mi w czas naznaczycie, gotowem
23:
iest sprawowac. A my tego dnia, ktoregośmy się ziechali wszytkie rzeczy namo-
Kasz: Gnie:
nie docze
kawszy się
sesyi od
iezdza

24:
wilismy byli y postanowili, nazaiutrz przyiechał Pan Gniezninski spodziewaiąc
25:
się ześmy się mieli rano znisć, czekał długo abysmu się zeszli, iz się docze-
26:
kać nie mogł, odiachał, ktorego zescia tak nierychłego ta przyczyna była
27:
ześmy się zchodzic nie mieli asz bysmy spisali wszytko porządnie, cos-
28:
my zgodnie przeszłego dnia namowili, ktore tak rychło niemogło bydz zpi-
29:
sane, acz y drugie przyczyny były. Z tym odiachał Pan Gnezninski nieby-
Pękosławski
ad Ar:Xciu
na Krola
nie przyk
ry

30:
waiąc w naszym Kole. Pana Pekosławskiego Bracia słuchac nie chcieli gdzie-
31:
by Arcyxiąze Iē M. Krolem Polskim mianować miał bo go oni zaKrola nie
32:
maią, ani wyznawaią. ale iako od Arcyxiązęcia Rakuskiego Jē Msci
33:
ztakowa vczciwoscią iako się godzi słuchac chcieli. Co P. Pekosławski
34:
wiedząc Poselstwa sprawować nie chciał, iednak do P. Podkomorzego
Rawskiego


strona: 50

1:
Rawskiego list pisał ktory rozumiem ze w poslie naco dobrze y dostatecznie Jē
2:
M.P. Podkomorzy odpisał dignitatem Krola Jēo M. wewszytkim przestrzega
3:
iąc inter cetera tego dnia, kiedysmy się ziachali. Pan Kamienski skoro nam vo
4:
tum przyszło prosieł aby mogł mowic wKole z mieysca swego, wszakze
5:
iesliby iaki contempt miał go potkać, od kogo albo acclamacye miały bydź
6:
onego zatłumiaiąc tedy chciał y tei mowy swey zaniechać. Ktoremu gdy od
7:
P. Marszałka ktoregosmy sobie obrali powiedziąno było, ani wzgarda
8:
ani acclamatye zadne nie bendą. Boze vchoway, mozeſz w mowic iako
9:
ſenator libere nie dlategosmy się tu ziachali, abysmy liberas voces ſenatorum
10:
opprymowac przez acclamatie mieli iedno abysmy tym niebespieczenstwom
11:
coronnym zgodnie a poteznie zabiegali, zaczym Począł mowic.
Mowa
Kas: Ka
minskiego
za Maxy
milianē

12:
Acartirem nierad bych był wszakze ieslibym się zdraicą R.P. pokazał a mnie prze
13:
swiadczono dowody pewnemi niechay cierpię. Zaczym przypomniał Electią
14:
przeszłą, iako się działa coby długo pisac było. powolnosc swą legittimam
15:
Electionem pokazuiąc. Electa swego znowu zaffectem wielkim vwiedziony
16:
będąc cum vehementia rzekł: Ieslim winien ato broń swą dobywąm, zetniy-
17:
cieſz mie, y korda dobywszy kleknał, winienemli zetniyciesz mię. Potym wsta-
18:
wszy rzekł ieslim winien niech moia mowa y racye mieysce maią v.
19:
w, a za zdraicę mię nie mieycie bom się ia do zadnego zKrolow nie przy-
20:
wiązał nie dąno mi nic bom prostak, wszak mię znacie, zakim Philozof.
21:
a prostakom nie dadzą nic. Na co Im P. Podkomorzy Rawski cum acrimonia et
22:
gratia na wszytkie particularia odpowiedział Panu Kamienskiemu confutu-
Pan Raw
ski odpo
wiedział

23:
iąc Electią Acyxiązęcia Iē M. nietylko iż iest przeciwko Constitutiey
24:
Iedrzeiewskiey, ale y Senatorow niewielkosc abs Consensu omnium Ordinum
25:
to pokazuie. Wktorym Actie tak się pokazał y stanął iak się godziło. Im P.
Concluz
pospolite
ruszeniu
Pobory

26:
Podkomorzy ktore wywody Ryczerstwo vsłyszawszy mile y wdziecznie przyięli
27:
na co mi Pan Kamienski nieodpowiedział, zaczym zgodna Concluzya stała się
28:
Srzedzkiego ziazdu y ruszenie Pospolite z Pobory namowiliśmy, ktore ia-
29:
kie moze bydz potęzne wmMMPan obaczyc bedzieſz raczył, wnierządzie, wnie-
30:
zgodzie, zdrady zewsząd pełno. Zołnierza nie mąmy ani wodza, ktoryby
31:
sprawąm woiennym rozumiał. Ieslibysmy pomocy od Krola Jē M nie mieli Bog
32:
wie iaka sprawa będzie y exitus naszego ruszęnia. A iz mąmy sprawę

strona: 51

1:
iedno nie pewną, iz Arcyxiązę miał się od Krzepic ruszyć prosięmy day nam w
2:
znac abysmy do takowych vtrat niepotrzebnych nieprzychodzili. Wyprawilismy też
3:
powtore listy do inszych woiewodztw: Sieradzkiego, Łęczyckiego Brzeskiego
Konwoka
naszych
Ieno do Ka
lisza.

4:
Włocławskiego, prosząc aby się znami do Kalisza nadzien S. Pawła nawrocenie
5:
dla poteznieyszego wyparcia nieprzyiaciela ziechali, tak iako się nam przez
6:
listy obiecali. Dat 13 Ia. A 1.5.8.8.
7:
Kartka od Pana Podlaskiego do Pā Marszałka Koronnego.
8:
Leśniowolskiego.
9:
Wczora gdym ia co inszego zKrolem Iē M. mowieł, sam wspominał wczorayszą
10:
tęmposc y zamilczęnie Pana Canclerzowe, ktorem ia in bonam partem wykła
11:
dał przed nim. Ale a co wiedziec iesli mię wrosole miec nie chce. Iam to rzecż ie
12:
dnak iuz obmyslił, ze ani tamtemu nie wezmieli woiewodztwa, ani wątpli
13:
wym Przyiaciołom dąm pociechy. Bo skoro się declaruię z swoim Podkomorstwem
14:
ia tez zŁoznictwem iednak to albo compatibilia, albo incompatibilia raczey
15:
gdyby rzeczy isc miały iako trzeba. A tym samym Łoznictwem laską. Kro. Iē
16:
M. podpartem predzei ia Pana Podkomorzego zbedę z Komory. nizli Voie-
17:
wodztwem. Tesz było zdanie Kro. Jē M. wczora vltro wspominane, aby mu po
18:
słac woiewodztwo dzis. Ale na pretkości mało nalezy, wiecey natym, ze ia
19:
asz do niego rezolucyi zaniechąm Titułu Dat.
20:
Potym ſeſsia z Litwą rć 13 Ianuary.
21:
Namawiali PP. sprawę Litewską ale nihil conclusivē iednak tak rzeczy sta
O ządaniach
Litwy. De
putacyia
Krol: nie
wie czy Polskę
z Moskwą
podle mysli
iego oyca

22:
neły aby te sprawy przez Deputaty się odprawowały in crastino zPany Litewskiemi bo
23:
Krolowi szło oto aby contra mentem krola Szwedzkieo pokoiu z Moskiewskiēnie vdzia
24:
łał.
25:
Tegoz dnia Posłowie cum summa acrimonia słali o wyiazd Pana Kanclerzow aże acerbe
Posłowie
urgent
wysunąć
Zamoyskiego

26:
niektore rzeczy były tam od nich mowione przeciwko niemu iakoby vsilnie przewłoczył ziazd
27:
swoy cum Exercitu przeciwko Maximilianowi. Przyszedł cum summa vehementia in
28:
Senatum zegnac Krola przypominaiąc, ze mię wypychaią iako woita do Roboty traduci-
29:
tur nomen meum. iakobym vmyslnie wyiazd swoi zwłoczył iz się wKrakowie nie kocham.
Zamoyski
o losy wiary
JegoMKrola

30:
bo miałem go dozywota alem go vmyslnie spuscił, wyiachałbych dawno był by mię
31:
niedostatek nie cisnął publice ale iz niebyło czym Zołnierzowi płacic, boiąc
32:
się bych nie vstał wyciągnąwszy ased itiosum militem niemiał chciałem rządnie wyia-
33:
chać, iakosz y teraz ani Prochow ani dział iescze nie wyprawiono y iade bez
pieniedzy


strona: 52

1:
pieniedzy a zołnierzow słuzba wychodzi roznych czasow iednym za dwie niedzieli a dru-
2:
gym za cztery a Piechocie za kilka dni. Y trzeba się obawiać aby mi sedyty Zołnierz nievczy-
3:
nił przy nieprzyiacielu cum summo periculo regni a co gorzey sollii civitas ab inimico aby nie
4:
transiret od niego ieslize się tez abo wSzanczach okopawszy abo naZamecku iakim zamknił
5:
a ia strzelby nie będę miał, zFakonetow ięno pluiąc naZameczek z iąką sromotą to łatwie
6:
będzie obaczyc vtraciłem com miał, płaciłem swym pokim miał teraz zdostatniego sla
7:
chcica ad agestatem redactus sum iesli iescze y sławę swoię vtracę ktorey przez ten
8:
czas nabywał miſerrimaly Conditio mea była.
9:
Te Puncty et alias ad lachrymis mowił.

strona: 53

1:

2:

3:

4:
List P Pokomorzego Pozna do Pana Marszałka Koroeo
5:
Gdysmy mieli ziazd we Srzedzie dnia 29 decembris, przyiechał tez y IMP Gnie-
6:
znienski.
O ziezdzie
Srzedskim
ut sup.
Zborow:
Kal:2 Gniez:
Zączym dąno nam było sprawę zeby miał przyiechac z niemałym pocztem
7:
ludzi, y ktemu in armis obawiaiąc się iakiego zamięszania. Posłalis-
8:
my z Koła swego do JēM vczciwie iako przistało, oznaymuiąc co nas onim
9:
dochodzi, a iesliby do nas przybydz chciał, aby in armis, a iako do Rady
10:
a nie nawoinę przyiechał, ze go radzi widzieć będziemy Tam iz P. Gnieznin
11:
ski z przystoinem declarowaniem się przyiazdu swego do nas odprawieł, vrosła
12:
nąm przyczyna z Iē MP. Rogozinskim o tym pomyśliwać, iakobysmy onegoz teo
13:
rozumienia albo odwiedli albo wzdan zebysmy o iego poratowaniu znim
14:
familiariter y confidentissime pomowili. zwłascza gdy się od wm MMPā
15:
zrozumiało na on czas gdym w zKrotoszyna prowadzieł, że w nie
16:
kochał się wtei nieprzyiazni a Jē  bydz. Mowił tedy P. Rogozinski
17:
nazaiutrz znim we Srzedzie wgospodzie iego. Krotce to w oznaimuiąc
18:
Ze to ofiarowanie, staranie nasze wdzięcznie przyiął a na ten ziazd ktory
Obiecał się
pod Kalisz

19:
przypada nadzień 25 Ia pod Kaliſz, do spolney rozmowy odłozył, gdyſz
20:
tak wazne sprawy rozmowy wolney y rozmysłu potrzebuią dobrego,
21:
Iednak się wtym declarował ze Electowi swemu obligatem zadnem nie
22:
iest. czemu się declarował tak, ze to przy nim stac chcę poki mu ieno
23:
przystoinosc slachecka Polska dopuscza. zczego bedac zyczliwemi Przy-
24:
iacioły IēM pocieszylismy się nie pomału. A ia przylegleyszym będąć
25:
do domu zeSrzedy przyiachawszy vporozumiawszy się zPanem Ku-
26:
klinowſkim przez niegosz wtych rzeczach dalei nie przestałem sollicy-
27:
towac, vwazaiac osobę w tak iako potrzeba niosła. A owdzie tez
28:
vwazaiąc coskolwiek czynił JēM proszę prze miłosc vczciwego domu
O Polenskiego
Marszał: po
iednanie się
z Zborow.

29:
swego. Bo to czynił tylko przeciwko Principalowi obelzęnia domu swego iako
30:
to on rozumie, a tak Bog zna, ze nic swego nie patrząc wtym. Zapisaniem wM
31:
M Pana dopieroz z P. Kuklinowskim mowiłem wtym, ktory zwielką chęcią zaraz
odemnieOctaua Jan.


strona: 54

1:
odemnie do Odolanowa iachał. tamto wyrozumiał (czego się wiele opuscza dla przedłuzenia)
2:
ze z takowego podania w iest niepomału pocieszon y z takowego declarowania chęci w
3:
przeciwko ięmu, atym więcey ze się w zatymi niechęciami ktore miedzy woiami tak
4:
długo beły więc y do tego co go tez nie mniey mouet, ze gdy iuz nasi in triumpho, zesię
5:
ta chęc w przeciwko iemu nieodmięniła, pokazuiąc ze nie ziego przyczyny dania
6:
ta niechęć albo raczey absentewanie Conuersatiy vrosło, pokazuiąc y to ze się tez nigdy
7:
ztego nie kochał owszem nieraz serdeczny ztego zał miał, a gdy to mowił poirzał
8:
skinąwszy ręką na Zonę swą. Przypominał y to ze tez nie tylko chęć ku w ale
9:
y dufnosc ow wnim nie vgasła, czego nie iednym documentem dowodzieł. A
10:
mianowicie na ſtarego Toſsa (ktory był vprzedborza poimąn) odzywał się, bo y
11:
wten czas gdy się spodziewał niebespieczenstwa zdrowia swego, nikomu inszemu
12:
iedno w (gdzie by Pan Bog smierć nań dopuscił był) dom swoy y Zonę był.
13:
zlecił czego tez Toſz miał bydz wiadom, ale iuz o tym dosyc. Tym concludo-
14:
wał ze y wdzięcznie y zpodziękowaniem taką pod takim czasem w chęć
ma go
godzić
z Krolem

15:
podaną przyimuie, y dokonca dozna, niebaczy aby przystoinie niemogł zas aper-
16:
te, y tak sczerze zwmscią, tę zastarzałą, więc y krwią spoioną przyiazń wiesć
17:
iedno iako owdzie swemu Electowi nad powinnosć swą szlachecką obligatus
18:
bydz niechciał, tak by go też poki mu tey przystoinosci stawa odstąpic nie
19:
chciał. Tu prosi bysmy mu społem z Panem Rogozinskiem takowy rady dodali
20:
y to mu rationabiliter pokazali. Otosz by nam potrzeba abys nam wm naszMPan
21:
rady swey vzyczyć y Informacyą dać raczył, iż aino wKaliszu gdy się
22:
zgodziemy takowey rady iakiey ponas potrzebuie y raczy dodać bysmy mo-
23:
gli. A gdy go wm MMP ztey takowey tąm wyrwieſz, azeby on przystoinosc swą
24:
wcale zachował, chce bydz w zato (iako się to wyzey pisze) powinien, ale okrom
25:
przystoinosci swey, niemasz nic takowego cięszkiego, czego by nie wolał
26:
podiąc anisliby tak Eliberowąn bydz miał. O Zonę swą y dziatki pilnie
27:
prosi y barzo prosi, boby ci ieszcze nie winniey niz on odnosili: Iterum at
28:
iterum y dla Boga prosi abys w onich radzic raczył.
29:
Panu Bogu bądz częsc y chwała zescie iuz w Coronacyą skonczyc raczeli Pa-
30:
nie Boze dai ze nam długo y dobrze panował. asz nąm serca przybywa. Mali
31:
się prawda rzec y Lubowlie y tych cotam sąm Boze się pozał, alec przecie
32:
wolę ie tam widziec niz vKaliſza Datt 16 Ia 1588.

strona: 55

1:
List Pana Marszałka Korōnē do P Podkomorzego Pozna.
2:
W czera wieczor oddano mi list wmci zktorego zrozumiałem iż Pan Gniezninski nieza-
Opali:
oswiadczył
co dla poie
dnania Zbo
rowski czynił.

3:
rzuca consilia tych ktorzy mu radzą, aby non per extrema rzeczy swe prowadzieł
4:
y to iedno tych sprawa ktorzi abo restem gonią, albo impetu non ratione regunt.
5:
Ja znałem dawno niechec P. Gniezninskiego a conscius iestem dobrze sobie, ze beź
6:
przyczyny mogł bych to vkazać wielkiemi documenty: Zaczym wpędził mię
7:
daley nizem otym myslił: iednak niestraciłem tak serca, abych y powinowactwa
8:
y dawney przyiazni, zapamiętac miał. I wtei teraznieiszey sprawie takem Pana Gnie-
9:
zninskiego vdał, ze będzieli chciał sana consilia sequi, może rzeczy swe zasta-
10:
wic, bo vkazowałem to, ze y samego y familią iego zaciągnęło wto priuatæ
11:
offensæ. Za co nie odniosłem sam chęci od drugich, y owszem wielkie moie
12:
vczynnosci wniwecz poszły, y acż się rana zgoiła iednak, cicatrix niewiem
13:
nie zostałali. To dla tego w piszę abys w znał niezgasnioną chęc mo-
14:
ię przeciwko Panu Gniezninskiemu, y wteraznieyszey sprawie będzieli chciał
15:
wetowac rzeczy swoich, nie zeydzie mu nic na mnie, iedno mieszkac nie trze-
Ofiaruie się
przeciw Zam.

16:
ba, bo w wiesz co okkazye vmieią, ktore łatwie ci arripiunt kto ko-
17:
mu szkodzic chce. Ia nie bez przyczyny to piszę y nie odrzeczy by abych
18:
do Gromnic co otym wiedział.
19:
Seym się do niedziele dokonczy na ktorym sięła rzeczy się dobrych ctanowi
20:
z Litwą tez iuz dokonąmy tuszę ze wniedzielę bedzie im znowu Kr. IēM
21:
przysięgę czynił exemplo Stephani Regis. Datt.
22:
Odpowiedziano od Krola przez P. Marszałka zeby sineret istos vanos
23:
mores ktorych magni viri in consideratione nigdy nieznali probauit et ante
24:
fidem uam et antecessoribus Regis et Regno ze zostawion będąc od Krola z
25:
małą cząstką woiska pod Pskowem absoluit diffraillimū bellum yvkazał
26:
tą sprawą dzielnosc y serce swoie. Nie mniey y tu teraz wKrakowie in absentia
27:
Regis et pro salute eius. Otoz factis pokazał mente sua in Remp. Niech tylko
28:
iedzie zdobrą nadzieia a Panu Bogu aRex dawa mu to błogosławienstwo a-
29:
by te sprawę odprawił cum gloria nominis Regy et Vtilitate Reipubl.
30:
y zsławę swą nie omieszka lez Krol zanim wyprawic wsytkieo cokolwiek iedno
31:
potrzebnego będzie rozumiał dowoiska a gdy się sczesliwie powroci ztey drogy
32:
zastanie gratum Principem tot laborū suorū.
List P. Hetmana.


strona: 56

1:
List Pana Hetmana Korōneodo Kro. I. Msci
2:
Wielkim pospiechem szedłem pod Wieluń ze czwartku na piątek. Samuel Stadni
Samuel Stadnicki porazony
arcyxiąze vchodzi na ratunek nas Lyth
Zamoy: goni

3:
cki przyszedł na mą straź trzy mile od Wielunia nad Parzimiechami tam starł
4:
się znimi Kiral Albert y zaraz ie wpędził wLaś. Kopie niektorzy vchodząc
5:
Rusnice ładunki, koni kilka zbeli, kilkanascie vstrzelanych. pod Stadnickiem
6:
koń vbity. Ci wczora przyszedszy do Wielunia strwozyli Maximiliana
7:
y lud iego. Iam lezał wborze dwie mili od Wielunia, on osadziwszy na-
8:
zad straź dla wiesci, ogodzinie pierwszey wnoć, poszedł ku Sliąsku do
9:
Byczyny, ktora tylko iest mil trzy od Wielunia, za osadzęniem ostatniey
10:
strazy o vchodzęniu iego, niedoszła mię wiesć asz iuż dzień był. Obroci-
11:
łem woisko miiaiąc Wieluń na slak iego. Posłałem na cała noc ludzie
12:
przed sobą zanimi, mogali go oblec w Byczynie. sam poidę zanimi skoro Xię-
13:
zyć wznidzie. Barzo pospiesza y bez wiele reuerencyi iako kto mogł wpa-
14:
dło na szkapy. zbroi sieła pomiatali. Tego zadzierzało, ze tak długo
15:
czekał, iz wiesc miał zeby iedno miał iść P. Starosta Wielunski. Da-
16:
lei cosię będzie działo, oznaimię WKM. In terim dziękui wmP. Bogu
17:
iz zziemie waszey KM æmulus WKM tak wielu Cesarzow potomek
18:
y brat zprosnie vciekał. z Karluba 23 Ia 1588.
19:
14 Ianuary
20:
Pisał cedułe Pan Marszałek do Pana Podlaskiego aby bez
Opal: M.
rozni Kasz
tel P Send
z Ziemi
Tene:
Wtwo
Sēdomi

21:
omieszkania posłano Woiewodztwo Sendomirskie Panu Woini-
22:
ckiemu zeby fama præcederet wczoraysze sprawy z Woiewodztwem
23:
y przyięcie go, a przypominał mu silentium ze mu dziwne było
24:
Pana Kanclerzowe ze doty sprawy y słowka nieprzymowił. Na
25:
co odpisał Pan Podlaski taka kartkę
26:
Była potym zLitwą ſeſsia ale nic concludowac niemogło temu
Pokoy z
Moskwą
Litwy nie
po mysli
Krola

27:
ze vrgebant pokoiu z Moskiewskim ktorego nie zdało sie concedowac
28:
dla Krola Szwedzkiego aby się go nie excludowało in pace acz się Li-
29:
twie tego nie podawało Totez notandum zeKrol wezwawszy Marszalka
30:
napominał go zeby podał rationem eius dignitatis bo iz się pisał

strona: 57

1:
przed tym hæres Lithuaniæ a Litwa teraz proponuie zeby przyznał iz nullum
2:
hæreditarium ma, ne notaretur Rex in lenitate ze przedtym tak pisał. Od-
Tytuł
dominorum
Litwy

3:
powiedział marszałek ze nic tu wtym niemaſz bo pierwey pisał iako prima-
4:
tus poki się nie abdicował omni hæreditate teraz iako Krol Koronowany
5:
libertatem populi sui libertatē.
6:
List Pana Hetmana do Krola Jē Msci.
7:
Arcyxiążę zbity pod Byczyną y wzięty
8:
Oznaimuię WKrM iż wczoraiszego dnia do Byczyny przybył Arcyxią-
9:
zęciu Maximilianowi Præpostfary ze 1400 Pieszych, a konnych, Morawcow y
10:
Slęzakow miał 800, miał woiska 6000 pewne. ktore było rowne woi-
11:
sku WKM. A dwiema vffy Arkabuzerow barzo potęznych Zwiedlis-
12:
my bitwę z sobą pod Byczyną, acz było co czynic ztemi Raithary, ale ato-
13:
li Pan Bog raczył dac zwycięstwo. Aco więtsza iz po bitwie Arcyxią
14:
zę vstąmpieł do miasteczka, przy nim X. Kiiowski. Pan Woiewoda Poznan
15:
ski. Marszałek nadworny. Ciołek Pronski Dziekąn Czakowski, Z władz Rej
16:
Kosławski y iest iuz Arcyxiązę IēM wreku y ci takze. Zdało mi się zni-
17:
mi humane obysć y niechcąc aspentate Boga obrazac y folguiąc temu
18:
aby zywo do rak przyszedł Arcyxiązę naczym finis belli nalezał. Brat
19:
moi Pąn Zołkiewski postrzelon. Hołubek zabity. Karchowski przez
20:
obiedwie ręce postrzelon. towarzysze tez niektorzy z rothy Pacholikow
21:
coś ſrogie było starcie ztemi dwiema vffa Harkabuzerskiemi. Nieprzy-
22:
iaciela na dwie mili wpogoni bito, ieszcze ciał nie policzono. Impedimen-
23:
ta ich wszytkie naszym się dostały. Stadnicki Præpostfary vciekł.
24:
Szerzey potym particularia y sposob woiny wypiszę. Boto skoro
25:
zwiedszy z miasteczka Arcyxiążę piszę. Dziękui tedy WKM Panu
26:
Bogu za tak choine dobrodzieistwa, a vmiei Panu Bogu zanie chwalę oddawac
27:
vocatiey swey krolewskiey dosyc czyniąc, a o dobrym RP. obmyslawaiąc
28:
Takze tego gardłowania Ryczerstwa swego y przelania krwie racz W
29:
Kr. M bydz wdzieczen. Moie tez słuzby rozumiem ze od WKMsci lu-
30:
bo nie godne ale y zyczliwe, y vprzeime na stronę nie będą odrzuczone
31:
Datū z Podbyczynia 25 Ia 1588
Relatia P. Cieklinskie


strona: 58

1:
Relatia P. Cieklinskiego o Poddaniu Maximilianowym.
2:
Gdy post fugatum hostem obstąpieł Zołnierz miasteczko gotuiąc się ad prædam anie
3:
wiedząc tam oMaximilianie. Ciołek zawołał z muru aby mu było wolno doPana
4:
Hetmana wynisć, gdy mu potestas facta, powiedział o Maximilianie Krolem
5:
go zowiąc wMiasteczku, ktemu zPronskim wyszedłszy od Maximiliana
6:
powiedział, ze się temu dziwuie. Ze Canclerz contra Pacta et fædera wia-
7:
chał wzięmie Cesarską, gdy mu Hetmąn powiedział, aby się temi fraszka-
8:
mi nie bawił, mali co głownieiszego zeby mowił, ktemu zeby Arcyxiążę
9:
cia Krolem niezwał, gdyſz Krol JM. Polski naten czas wmiescie swoim
10:
Crakowie był, powiedział, ze się Maximilian gotow poddać iedno tych
11:
Condicyi po Hetmanie potrzebuie. 1. Aby eo honore był wwięzieniu ia-
12:
ko stan iego Xiązęcy niesie 2. Aby Polacy co przy nim nie byli karani
13:
ani na Poczciwosci, ani na gardle, ani namaiętnosci, y res mobiles ich
14:
ktore maią wmiescie aby im były cało zachowane. 3. Niemcy aby byli
15:
pusczeni zwłascza Gregary milites dobrowolnie. Odpowiedział Pan Het-
16:
man ad primum. ze wie y vmie stąn Xiązęcy szanować ad 2dum.Vita et
17:
honor będzie Polakom zachowany de bonis immobilibus chcą się syncerē
18:
et Chriſtianē doKrola przyczynic wktorego to ręku, iednak tak aby się
19:
obwarowało iakoby in posterum turbas in Reip: nie czynieli. Ad bona
20:
mobilia przyrzeć nic nie moze bo nie widzi, post victoriam iako Zołnierza
21:
zdzierzeć, ktory inhiat prædac. Ad 3tium Gregarius milites dopusci wynisć
22:
cum armis, ale aby zsobą co mieli brać, trudno obiecać ma. Te rzeczy na
23:
kamiennych Xiąszkach pisali sobie y odeszli do maximiliana. A gdy tam
24:
byli zpuł godziny. Hetmanowi zdało się to długo, rozumieiąc ze nim ludi-
25:
ficuią. Kazał zdział do muru strzelać. tam znowu wyszedł Ciołek zPronskim
26:
powiaduiąc zebis condicionibus chce iuz wynisc. Maximilian iedno tego
27:
potrzebuie aby Woiewoda Poznanski słyszał sam obietnice te od Het-
28:
mana, ktory wyszedłby iedno idzie owitanie, ktore nie zda mu się aby
29:
bydź miało, gdyſz Legatus idzie aMaximiliano. Pan Hetmąn dał mu tę
30:
odpowiedz, zenie iest to taki czas, aby temi fraszkami się bawić, niech cży-
31:
ni co raczy, powiedzieli potym ze nie odmawia Woiewoda Pozna

strona: 59

1:
ztobą się witać y zinszemi, ale iż tu iest Castelląn Nakielski ktoremu on iest
2:
ex profeſso inimicus, nie wie iako go przestępić, gdyſz się znim niechce witac
3:
Odpowiedział Hetman ze on Pana Nakielskiego odstąpic nie moze, zktorym
4:
iako od woiny Połockiey az dotego czasu societatem belli wiedzie. iednak
5:
wstampieł potym Pan Nakielski, wyszedł woiewoda y przywitawszy się ze
6:
wszytkiemi, o tychze condicyach, tak iako wyzey mowił zKanclerzem
7:
Wyiachał potym Maximiliąn ze wszytkiemi na koniech, prowadzieł go z Lanemi
8:
swiecami Canclerz przed nim iadąc. było to suspectam Maximilia iz w drodze nic
9:
znim nie mowił, iednak skoro zszedł, y doprowadzieł go wewsi dotego domu gdzie
10:
sąm Hetmąn stął, cum summa reuerentia go przyiał, y vczynił doniego mowę cie-
11:
sząc go wtey iego przygodzie. Vkazuiąc mu, ze to wielkim walecznikom
12:
y Krolom się przygadzało in simili casu, aizby niedesperował dehumani
13:
tate et beneuolentia Regis, którego więzniem iest. Odpowiedział satis compe-
14:
tenter Maximilian, Tamze ad hibitus ei pro priuate custode Drozewski
15:
Staroſta Przemyslki: Wieczerzą kazał Canclerz dla niego swoię vczynic
16:
y cum summo honore wszytko odprawic.
17:
Tenze Cieklinski Pana Hetmanow sługa napominał od Pana Hetmana Mar-
18:
szałka. Naprzod Aby iako naskromniey læticiam istam Krol prziymował
Zamoyski
radzi spro
... Inflant

19:
Druga Aby posłał do Maximiliana kogo, ciesząc go, abonam spem mu
20:
czyniąc iakosz vtrum stało się bo y iedno Krol szedł na Tedeum Lau-
21:
damus doKoscioła cum summa modestia odprawuiąc to bez wszytkieo
22:
strzelania y inszych all' grecē y naznaczeł Maciejowskieo Biskupa
23:
Łuckiego, iachac do Maximiliana ciesząc go in isto eius inferta-
24:
nio et vtbenē. speret de beneuolentia Principis
25:
Tegosz dnia Marszałek chcąc sobie beneuolentiam Canclerzowę ziednać
Nadgro
dla Za
moyskiego

26:
po onym rozroznieniu vczynił do Krola conpetentem oratienem. Vkazu-
27:
iąc mu słuzby Pana Hetmanowe. y pierwsze y teraznieysze więc y to ia-
28:
ko acz bywały Hetmanow przedtym victoriæ, ale ztą non sunt comparendæ
29:
bo szły pierwsze, albo osławę albo de iniuriys, ale ta desalute Reip.
30:
Przeto perswadował y Krolowi y Panom aby nietylko dziekowaniem
31:
ale aliqua extraordinaria gratitudine, aby mu to pokazali ze grati sunt
prace iego


strona: 60

1:
prace iego. gdyz maią exempla. Ze y Xiązeciu Ostrowskiemu po Orszewskiey
2:
bitwie wielkie præmia Krol Zigmunt dał. y Tarnowskiemu po Obertynskiey
3:
bitwie in priuatum vsum podatek wielki złozono. Mowili nato PP. ko-
4:
leią zgodnie y concludował Krol ex Smā Panow dać mu nawiecznosć
5:
Krzeszow y Zamech. dwie Dzierzawie iego. y posłał do Posłow Wdę
6:
Trockiego, y Marszałka Koronnego, perswaduiąc mu aby tez con-
7:
sens swoy do tego dali. ktorzy wzieli to in deliberationem do iutra.
8:
Proponował tez Marszałek iako Executor Testamentu Krola Niebosczyka
Teſta
ment
ſle Batory
Opalin
ski eze
kutor

9:
proszony od Kardynała Bathorego, aby Testament był wydan albo E-
10:
xecutorom, albo succeſsoribus, gdyż iest wSiedmigrodzkiey Ziemi pra-
11:
wo, ze Testamenty nie wazą, iedno do Roku a trzech miesięcy, ktory
12:
czas iz się przybliza iuż a derebus Transiluaniais tam nawięcey oba-
13:
wia się aby Prawo iego tym nie vpadło. Rozne były Panow wtym
14:
Snīæ iedni radzili Testament wydac albo succeſsoribus albo executo-
15:
ribus drudzy aby iedno Authenticæ te Puncta ktore Panom Batorym
16:
nalezą gdyz tez tak in Transiluania vczyniono, zeby in his punctis
17:
tantum ktore do Polski nalezą Testament wydąno temu ze tam iest
18:
o Jednorozcu, aby go Turkowi darowąno, nomine ditionis Transiluaniae
19:
Conclusum a Rege in crastino Testament oglądać, y zniego obaczyc co
20:
znim czynic. iednak non denegando potrzebom PP. Batorych.
21:
List P. Przyiemskiego do Pana Marszałka Koronnego.
Dziedzic wKaliszu zkąd pospolite ruszenie ruszyło na pomoc
Zamoyskiemu, ale o zwycięstwie nie było o tydzien

22:
Do Kalisza wniedzielę przyiachałem znalazłem nie mało Ryczerstwa
23:
ale naiwięcey sam Kaliszan, bo Poznanczanie z Poznania się wrocieli
24:
skoro vsłyszeli ze P Rogozinski nieiedzie. wiec tez Maximilianowi
25:
słowie głowami im to roskiwali, A mianowicie Jaktorowski. Wczo-
26:
rasmy na koniech wPolu się okazowali, ale widzę zbroinego ludu ykon-
27:
nego dosyc cudny Poczet, nadrugie co doma siedzą Vniwersał posyłaią
28:
ktory Wm. sweu MPanu posyłam. bo zdrugych słyszę co iachali smieią się
29:
I mnie byli barzo radzi y zpodziękowaniem od Kr. Jeo M. wielkim to przyi-
30:
mowali y iuz zniemi dzis się zKalisza ruszełem, ku Byczynie na

strona: 61

1:
Granice, do Pana Hetmana też JēM posłałem, oznaimuiąc iz kuniemu ciagnie-
2:
my. Acz sam nowina przyszła ze iuz nieprzyiacieł ten porazon przez Pana
3:
Hetmana iesli prawda Pąn Bog zato niech bedzie pochwalon. Snać ze-
4:
by y ci zMaxilimianem przednieyszy Polacy mieli bydz poimani, ale iz
5:
nic pewnego iescze nie mąmy prozno to twierdzic, tak tuszę iz moi Po-
6:
słaniec wdrodze się zemną potka. Ktory mi się ieszcze od Pana Hetma-
7:
na nie wrocieł. Obiecali mi tez zachowac się wedle spisania po-
8:
rządku wciągnienią takiego iakim wczora czytał. Atoz iest summa
9:
wszytkiego. Proszę tylko oto w suē MPana strony tego mego Jur-
10:
gieltu zeby napewnym mieiscu mi beł naznaczon y przypowiedzenie
11:
słuzby na 24 Konie zeby Pan Podskarbi do reiestru wczas zapi-
12:
sał bo moia nadzieia wszytka wPanu Bogu naprzod a ww
13:
MMpanie y pewienem tego iakos mi to w MMPan obiecać
14:
raczył tego doirzeć y expedycyą mi porzadną przyniesc zsobą
15:
gdy wm MM P. do domu przyiechac będziesz raczeł. dai Boze
16:
aby wdobrym zdrowiu, atak iuz tego zMarszałkostwem spolem
17:
od w MMPana zradoscią czekac będę. będąc tez gotow tę łaskę
18:
wm MMPanu według naiwiętszey moznosci y vmieietnosci swey
19:
zawsze odsługować.
20:
19 Ianuary.
21:
Z Litwą nie było sprawy bopisali terzeczy wponiedziałek postanowione
22:
Proces namowiono tez contra perduelles yDeputatu doniego dąno yzPanow yz
23:
Posłow aſsecuratią tez Panu Kanclerzowi vczyniono na przeszły na przyszłe rze-
Aſpectu
racya Zam.

24:
czy coby kolwiek od niego natey woinie czyniono było.
25:
Była tez rozmowy miedzy P. Marszałkiem a XPodkanclerzym in Senatu
26:
non satis amica ktora się wsczeła oPana Piotra Myszkowskiego ze-
27:
mu od Chęcin oderwał Podkanclerzy Folwark ktory był wnowey summie
28:
y nastręczył go komu inszęmu, A iz Pieczętarze chcieli sobie apud no-
29:
uum Principem te opinią vczynic zenie przez kogo, iedno przez mię pe-
30:
titie się odprawowac miały arguebant że niektorzy Senatores tak X.
Kłotnia
Opali:
z Podk.

31:
Arcybiskup iako y Pan Marszałek y inszy vkazuiac ze acz y przez nie ma-
32:
ią petitie ale wieczy przez Senatory a oni tylko maią strzedz aby nic Krol
33:
przeciwko Panu niedawał.

strona: 62

1:
List Krola Jeo Msci do Cesarza Tureckiego.
Odpis nalist Sułtana do Senatorow stosuiąc się do danych mu
więdemosci przez Internuciuszow Iana Zamoyskiego sekr: z Gniezninsky y Fredra
z Kalunowa
...owlą
cum profanum


strona: 63

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:
List od Pana Canclerza do PāMarszałka
Dziekuje za poparcie siebie na seymie onuſſor nos ci Zołnierzem
rabunku byczyny

23:
Dał mi znac X. Piotrowski, o staraniu w o mnie zaco ia w dziękuię zasłu-
24:
gować iakom powinien bedę, a iuz to tam dalei łasce w porucząm, Iako niemasz
25:
nic naswiecie doskonalszego tak mi się tez in hac victoria to nie gmysli stało.
26:
ze się około prædam woisko mi pogomoniło, tak ze i miasteczko zapalili.
27:
Polacy rozumieli iz węgrowie. mieli vbiec, ci zas ze Polacy. A znacni tesz lud-
28:
zie niektorzy szarpaniem koni okazyą dali zwieczora anazaiutrz rano
29:
co gorszego się stało gdym inszy słuchał. Præda nie wielka była barzo, bo-
30:
lepsze rzeczy odesłał był, ktora była in mea potestate, dałem ią Polakom.
Węgrowie skarzą


strona: 64

1:
Węgrowie skarzą się ze vacuis manibus idą iz nąm trzeba naprzyszłe potrzeby
2:
się oględać, aze przez siedmigrodzką ziemię mozem zawzdy co celnieiszych
3:
ludzi zWęgier dosiądz. dobrzeby aby contenci odeszły. Dać by im zedwa
4:
Tysiąca zlot. na barwierze, ktorem ia iuż naznaczeł y iesli ich Krol
5:
Jeo msc nieda ia dać muszę. Dalei proszą o pieniadze na miesiac
6:
ale choć by dac pułmiesiąca przydać im kogo coby ich wywidł komor-
7:
nika iakiego. Ten da sprawę iako sięwdrodze zachowaią.
8:
Bornomiſsa ma Iurgielt od Nieboscyka przydawszy zparę set złotych.
9:
dać mu list nąń od Krola Jē M. tak tez iaki Iurgielcik naznaczyc Ki-
10:
ral Albertowi zeby oba powinni byli słuzyc Kr. Jē M. dokazdey potrzeby
11:
mimo to, zeby własną potrzebą Zięmi swey y narodu swego zabawieni
12:
byli O Jm P. Baltazara nie wątpię iz wdzięcznośc po IeKr.Msci
13:
pozna, ktore wszytkie sprawy w zalecąm Dat w Brzeznie vlti Ian 1.5.8.8.
14:
List X Arcybiskupa Gniezninskieo do Pā Marszałka Koroeo.
Gani ze Zamoyski z Wie... Krakow minoł: o niebespieczenstwie na Rusi od Iasło:
raczey by
ich mia
no prowa
dzic do
Malborka
o pogrze.
Stef. Krol

15:
Potkałem się wdrodze zMiechowa zPanem Starostą Czakowskim. Ktory mi
16:
y list oddał, y zlecęnie miał od P. Canclerza terzeczy, ktorem ia pro amici-
17:
tia wskazał rationes y przyczyny daie, dla ktorych nas y Krakow minął
18:
aze się natamto mieysce zwiezniami prowadził, de legatione Ryczerstwa
19:
do Kr. Jē M. iakoszkolwiek iest mihi non satisfit. wszakze sanandus est.
20:
Odniosł mi y to ze tez in eandem sniām wskazanie ma y do w miedzy
21:
inszemi rzeczami. y to mi powiedział ze niechcę nic statuere misi communi-
22:
catis conſilys, zwmoscią y zemną około tych więzniów, y ząda mię, abysmy
23:
się ziachali pospołu, mianowicie do Lublina, quod dat accipiendum. Teo
24:
wszytkiego acta inuidia v aduersarzow, przy w y mnie aP. Canclerzo.
25:
staie, pochwaliłem to, ale zebych do Lublina iachac miał, tego ia nievczy-
26:
nię bo y zdrowia nie mąm y kosztu czynic niechcę. Przeto zdało mi się wtym
27:
pro mea confidentia napomniec w zebych raczy to wiedział, aby Pogrzeb
28:
na srod postu złozon był. iako było zdanie w na ktory czasami są się iu-
29:
dicia co perduelliones y tym czasem resolwuią się. Austriaci cum deliberēi
30:
bus suis. A tam ia przyiadę y o wszytkich tych rzeczach commonia consilia zniesiem
31:
A Krol Jē m do pogrzebu niech trwa. To mi się naten czas zdało w oznaimic.
32:
Powiedział mi X. Cardynał ze Arcyxiązę Maximiliąn ma iescze nadzieię iakąs

strona: 65

1:
wStaroscie Sniatynskim. y przestrzegaiąc się czego P. Canclerz perswadował.
2:
Panu Baltazarowi iego Bratu aby zludem kuniemu iachał. A Sia w
3:
była, abysmy pod item tego zatrzy mali dla bespieczenstwa miasta, iakosz ra-
4:
dzą y proszą, abyscie w te ludzie zatrzymali.
5:
Periculosum consilium ze się tam puscił ztemi wiezniami radzą y proszą zeby
6:
Krol J. M. roskazał nasze do Malborka zawiesć wedle zdania wc iescze po
7:
kuchni waią zsobą a P. Gniezninskiego male dicunt
8:
Ia zawszytkie łaski y chęci w wielce dziękuię wprzyiazni w wielcesię
9:
kochąm y statecznie wniey trwać chcę. Dat zMiechowa 1 Feb. 1.5.8.8.

strona: 67

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:
Była ta propozycya wRadzie. O Maximiliana Pierwsza. Gdzie go prowadzic.
29:
Conclusum doKrasnego stawu iz blisko Canclerza exiudicio illius tobyło.
30:
bomu się trudno było przeciwic gdy vniego wreku był 2 Gdzie zPolskiemi
31:
wiezniami Conclusum do Malborka sub vna custodia 3 O Starostę Sniatynskiego
32:
iesliby in armis był aby go persequeretur, Canclerz. 4. O rozesłaniu zołnie-
33:
rzow dawąno sprawę ze ich częsc do Wielkiey Polski obrocono, tam mar-
34:
szałek iako Generał wielkoPol: vpominał się aby nad nimi Regiment miał w
Generalstwie


strona: 68

1:
Generalstwie y conceſsum to a Rege. 5. Ze radził Canclerż, aby Podolskie Zoł
2:
nierze wpusczono, ale się to drugym wRadzie niezdało temu zeby to iedno Can
3:
clerż swoię chciał przy sobie zostawic, ktorzy mu są addicti 6 Vkazowano
4:
List ktory Maximilian pisał do Cesarza ex consilio Pana Canclerza aby
5:
o iego Eliberowanie commiſsarze byli zesłani, ex vtro regno z Cesarskiey
6:
strony do Głogowa a znaszei do Sohowei, y chcieli drudzy PP comiſsarze
7:
iuz wybierać ale niezdało się poki się nie wie woley Cesarskiey 7
8:
O Vstawie Zołnierzom się mowiło ale to reiectum est do Hetmana 8
9:
Comiſsarze do Inflant aby do rozdziału naznaczono, ale sie to niezdało.
10:
9 O Pogrzeb Krolewski kiedy by miał bydz, ale natei ſeſsiey nic nie concludo-
O pogrzebie
Stefana

11:
wąno. Na inszey stała się conclusia priuatim wKomorze przy Krolu
12:
y kilku Paniech, zeby był pieć niedziel powielkiey nocy y natym stanęło.
13:
List od Xiedza Arcybiskupa
14:
do Pana Kanclerza
Nunciuſza nieukontentowanie zpowodu ... RPlitey

15:
Chęc moia ku wm, et sollicitudo orzeczach tamtego kraiu dała mi
16:
przyczynę teraznieyszego słania y pisania do w. Posyłam tedy ku
17:
w wyrostka swego acz przy prostszym ale vmyslnie takiego nad
18:
którego zaden y w wiecey wychwalac y mnie barziey vcieszyc niemo-
19:
ze gdy się domnie od w zwykł wracac; Proszę, abysmi w przezen
20:
oznaimic raczeł cosię wtam temKraiu około w dzieie, iestli ie-
21:
scze kto coby mogł y myslił perturbare partam quietem bo sam
22:
miedzy ludzmi zwłascza oStaroscie Sniatynskim wiesci rozma
23:
ite trzesą aia od nikogo pewnieyszey wiadomosci miec otym nie
24:
mogę iako od w cuius opera respirasse tandem videmur. X.
25:
Legat Papieski przeiął mię wdrodzę gdym z Crakowa iachał
26:
miałem znim długą rozmowę widzę attritus spiritu y mnie się wmoc
27:
dał a pochodzi mu partim ex isto Reip. succeſsu nrāe częscią

strona: 69

1:
ztąd ze mu tez podobno y z Rzymu niedopusczono. y Czapka Car-
2:
dinalska iuz go mineła. ktorą mu było naznaczono. bom ia zarazem
3:
wysłał po Electiey do Rzymu Vincentium di Szewe Proboscza Ła
4:
skiego przes ktorego wypisałem Oicu S. y inszym ludziom przedniey
5:
szym faciem rerum nrarūm et quid sperandum eſset y załaską
6:
Bozą nic nie chybieło wiec teraz, rerum suarum satagit. Prosił
7:
mię o przyczynę takdo Krola IēM iako y do w aby mogł przywi-
8:
tac y vderzyc czołem. Do Krola I M posłałem wtei mierze X Pstro-
Pstrokonski

9:
konskiego; ale responsu iescze niemąm w zdało mi się oznaimic
10:
abys w y Krolowi JēM radę dać y mnie wiadomem vczynić
11:
raczeł, cobys w wtei mierze nazdrowszego bydz rozumiał, R.P.
12:
Iesliby się w zdał vtilis et idoneus ad negotium pacificationis
13:
tedy by go podobno nie wadzieło liberalitor przypuscic y zacho
14:
wac wszakze ia sam będę czekał resolutionem wci
15:
Czausz ktory leraz iest vkrola IēM wCracowie roskazał domnie prosząc
Mustafa
Poseł Ture
do Prymasa
wzorowem

16:
imieniem Towarzysza swego Czausza Mussthaffy ktory przed
17:
Electią mieszkał vmnie nie mały czas wLowiczu abych się zanim przy
18:
czynił oponowienie Iurgieltu, ktory miał od niebosczyka Krola Stefana
19:
Ten Musthafa okrom tego ze Turczyn moraliter barzo mi się podobał
20:
ze człowiek dobry y Oiczyznie naszey barzo przychylny, y moze nąm bydz dla
21:
rozmaitych przestrog barzo pożyteczny; Mym zdaniem nie wielkaby to
22:
rzecz postąpic ten Iurgielt atym chęc iego patriæ nræ obstringere Pro-
23:
szę racz mu w vKrola Ieo Msci do tego bydz pomocen. Idzie mi tez y
24:
omoię priwatę bomi od Cesarza Tureckiego obiecał ziednac przyczynne listy
25:
do Oyca Papieza o Cardinalstwo.
26:
Około nas załaską Bozą pokoi. Continuere omnes intenti ora-
27:
tenebant wyglądaiąc co daley bedzie.

strona: 70

1:
Mowy pisania y sprawy wiezniow w barzo mię sollicitum reddunt, de Reip:
2:
Statu. Pretko powyiachaniu w zKunelowa Kapłani przysli do mnie opowie
3:
daiąc mi z załoscią iako Woiewoda Poznanski dowiedziawszy się podobno
4:
ze się na Stadnickie przed w skarzeli miiaiąc ie na karecie rzekł temi
5:
słowy Xięża Skurwysynowie skarżycie się przed Kanclerzem na Stadni
6:
ckie bądziesz tego pewni zeć im ta v was wrychle bydź Henryk
Vrcki
OOnamniey
sze

7:
tez wPinczowie przed iedną oſsobą (odpusć w bo mię wstyd) nazwał
8:
w zdraycą Rptey y niecnotą obaczże w coto za corculum wtych
9:
ludziach.
10:
Szpot Starosta Piotrkowski pisał list do Zony grozny opowiedaiąc
11:
ze iescze nie tukoniec. Marszewski Podsędek Kaliski obiezdzaiąc domy
12:
szlacheckie idem erepat, Dochodzi mię yz wielu innych stron zeci Hersto
13:
wie altum ꝑmunt corde dolorem non diſsimulando ze im ow sameo idzie
14:
Brat moy iednak Pan Podkomorzy Dobrzynski ktory wtych czasiech był
15:
nakiłku potrzebnych wwielkiey Polscze ziezdziech powiada ze w
Mymut
przeciw
tarku...
oci

16:
v wszytkich dobrych bacznych raczysz miec nomen bonum y Daninę od R
17:
ptey pochwalaią Woiewody namniei, nie załuią ani się oń frasuią
18:
y owszem iudicia dei profunda mirantur, wyliczaiąc zprzodku az do teo
19:
czasu iako wiele vczciwych slachcicow naWieluniu wwiezieniu było
20:
a drudzy wwiezieniu gardło niewinnie dali, Iustus est dominus. et iu-
21:
dicium rectum eius y ia y inszy wszyscy requirent vigilantiam et pre-
22:
dentiam wm, si finis bonus laudabile eorum, Teraz wmoczy w iest
23:
reddere tranquilitatem patriæ repurgata sentina Turbulentorum Ciui-
24:
um et prouidere ne nouiſsima fiant pecora prioribus. Iesli się im
25:
dostanie od RP recursus biada nam y Krolowi Panu młodemu znimi
26:
będzie. Przypomni w sobie iako on madry grandenus et cordatar
27:
Princeps niebosczyk Krol natę burzce narzekał y teraz trzeba o
28:
patrzyc aby potym ziazdy y Seimy spokoine przed nimi bywały.

strona: 71

1:
Teraź ia na pretki Seim nieradzę mora sanabit multa. Conuocatia
2:
przed Seimem bedzie potrzebna na Pany Interim y y naten poriwczy
3:
ziazd radbych zw zezwolił alem wiere vciszał y vtrat na ten
Zamoyski
inwentor:
vczynił pry
watnego narodu

4:
czas nam dosyc. Dat. z Łowica 22 Febru.Ao 1.5.8.8.
5:
23. February
6:
Przyiechał do Zamoscia Pan Marszałek. Czekał go Pan Kanclerż prze-
7:
de wroty Przy nim ci Rotmistrze, dwai Strusowie, Potocki, Kaszewski a sług barzo
8:
malo bo ie przy Arcyxiązeciu Maximilianie zostawił. Tamze go witał Pani
9:
szedsy zschodu czekała go przywitała. doprowadzieł go tam gdzie słuchac
10:
msy miał naprzyiazd Arcyxiązecy aby tam dotego czasu pokoi miał.
11:
Mało tam znim mowił de Victoria sua de maximilano iako satis ingeni-
12:
osus elegantiſsimis moribus, ale znac ze leuis ambitiosus, iedno ze bene edu-
13:
catus więc iako psefert alacritatem, ale znac ze intus smętek. O woie-
Wda Poznan
Chorowity

14:
wodzie Poznańskim iako zły, iako Doctor Sendomirski powiadał, ze nie-
15:
zdrowy wkozdym członku zwłascza in Priapo iako długo trwac nie
16:
moze: nusz o Marszałku nadwornym, iako humilis obediens, a mowi
17:
omnia debenta victor: Inuitował Pana Marszałka y prosieł aby nie
18:
odiezdzał Maximilianowego przyiazdu mowiąc ze wponiedziałek odie-
19:
dzieſz: Potym szedł doswey izby.
20:
Przed wieczerzą przyszedł zasię. Tam de his rebus mowił. Iedna Iako
Zamoyskiego
espensa
............
Mowy Opa-
lin: Z Zamoi

21:
go to kosztuie po Krolewskiey smierci 230000 zlot, annuebat, ze
22:
to sobie za mało wazy, y ze to małe rzeczy comu nawiecznosć dano.
23:
Druga iako wSkarbie nie są expediti winno mu coś pieniedzy iescze
24:
ich miec niemoze. Fugielwedra by dobrze wSkarbie miec. Tu mu Pan
25:
Marszałek powiedział ze Fogelwedra Krolowa chce przy Krolu
26:
miec, ledwie nie tak iakobył zaniebosczyka Krola rzekł Cosz ma
27:
bydz Drugy Pieczętarz. Trzecia pytał słyszę tam dziwna miesza-
28:
nina, co concluduią po ranie to renovuią poobiedzie. Czwarta
iako radził


strona: 72

1:
iako radził na Seim y dobrze, poki w ludziach timor. łatwiey wszy-
2:
tko sprawic, nie wszyscy są wierni, trzeba zeby przysięgli, miano-
3:
wał wRusi, w Prusiech, w Litwie, zaprzewleceniem factyi się namno-
4:
zy gdy teraz iescze odium przeciwko aduersarzom, a timor zawiia sie
5:
łatwiey by wszytko. Na cosz radził po Pskowskiey woinie Stephano
6:
ze się Ryga zabawił, wſzytko wniwecz poszło. Piąta gdy o
7:
wyiachaniu Krolewskim z Crakowa mowa była pokazował ze to
8:
nie zniego poszło ze na to radził, ale samego Krola. In rebus
9:
dubiis gdym prawi iechał przeciwko nieprzyiacielowi chciał odiachac
10:
Krol z Crakowa iam odradzał boby to było signum timoris y owszem
11:
aby się nie roziezdzali, odKrola radziełem, czekali euentum. Post
12:
pugnam radziłem odiechac, conformuiąc się do onego wspomi-
13:
nania Krolewskiego, Szoszta o Litwę ze się źle stało iz im In-
14:
flanth pozwolono bo iesli łapaiąc ie in rebus dubiis tedy by była
15:
bitwa zle poszła, odbiezało by ich było, sieła, więc iako infidi fratres
16:
ex discordia nostra wziawszy ansam iako na Electią seceſsią vczynili
17:
bo acz odia tez były miedzy nimi alieno cruenta. 7. Iako siełę
18:
Conſtitutyi napisali, drugie złe ktore Regalia gubią. Rzekł Pan Mar-
19:
szałek. iedno o Podkomorstwa o sielę rzeczy prawi y Starosty o niekto-
20:
re rzeczy odesłano do Trybunału, atam kozdyStarosta przegra, 8.
21:
Jako o zadney rzeczy z Dworu nie wie y ztym CzausTurecki Przyia
22:
chał, a no trzeba iemu tego wiedziec, iako Hetmanowi, oto w Woło
23:
szech, o woiskach powiedaią. Nuz iz Nizowce łapalismy sukna-
24:
smy im dali, mniemaią ze szkody wWołoszech znaszego Roskaza-
25:
nia, będą się sprawiedliwosci vpominali wiec iako wSkarbie
26:
niedbalstwo, nikogo nie odprawuią y do Turek aż Starosta Prze-
27:
myski na strawę dał, 9. Iako zle ze się Legatie nie odprawuią

strona: 73

1:
będą rozumieli postronni Panowie ze ie wzgardząmy rychley dadzą po
2:
moc przeciwko nąm, acz do Papieza trudno Reszka inędy ma przyiechac.
3:
iedno przez Siedmiogrocką Zięmię ku Raguzie, mowiłem prawi o salvum
4:
conductum Maximilianowi, ale powiedział prozno nie vsłuchaią mię.
5:
10 Iako nie wział iedno konie a Działa korzysci wszytko rozerwano atez nie-
6:
mało było. Vsłano do Wrocławia.
7:
Powiedział mu Pan Marszałek, zeby się niedziwował iesli co nie grzeszy V
8:
Dworu, directores dobrech niemasz. Xiądz Podkanclerzy czępi. Pan Pod
9:
skarbi nie cwiczony.
10:
Przy wieczerzy cicho powiadał o Teczynskich ze niemasz daley iako
11:
Tęnczyn zalozono 250 lat, Dziad owego co zwielką głową. Carolus
12:
ie Grabiami poczynił, niebarzo dobrą significatią. checi swey przeci
13:
wko nim dawał.
14:
Powiadał tez ze excuzował się Pąn Woźnicki ze nie wie-
15:
dział, by to iego Greczynowie byli co ie słudzy iego rozbili
16:
wziął 3500 złot. a nie wracał iedno 70.
17:
18 Ianuary
18:
Były namowy orzeczach Litewskich Conclusum połowicę im Inflant
Inflanty
narod
słaby

19:
postąpic. Ale oni Quaestią moverunt X. Kurlandzkim ze ie-
20:
chcieli przy Xiestwie wielkim miec aPolacy tak rozumieli ze spol-
21:
ne Feudū miało bydź dawano a post expirationem Feudi na
22:
poły dzielone, y wzieli sobie Litwa y na deliberatyą y na spis
23:
ſowanie tych rzeczy.
30 February


strona: 74

1:
30 Ianuary
2:
Wielka czesć była Posłow. ktorzy niechcieli na to pozwolic aby te dwie Dzierza-
I...d noclegi
w domach
Grody Za
moys:

3:
wie Krzeszow, y Zamech miał był dan bydz Panu Kanclerzowi zgadzali się
4:
quidem aby Zamech mu dac, ale tak aby z Imion rebellium było nagrodzono.
5:
R.P. valor Zamku: exoratus vero ad amicis Pan Marszałek Koronny. y
6:
chcąc tym sobie obligatum Pana Kanclerza vczynic, wziąwszy Pana Woiewodę
7:
Trockiego zsobą szedł do Posłow y perfecit authoritate sua ze na oboie pozwo-
8:
lili bo niechciał odysć, az przy nim Posłowie votowali. Przysli potym Posło-
9:
wie do zegnania, tam vrosła miedzy Litwą a Polaki wielka controuerſia
10:
chciała Litwa aby Postanowienie około Inflant corroborowane było Consti-
11:
tutią Senatorowie y Posłowie Polscy niechcieli iedno zeby iuz tak na Przy
Inflanty

12:
wileiu zostało. gdy rzeczy do wielkich diſsensyi zanosiły się Marszałek Ko-
13:
ronny wziął istam Prouinciam nasię zgadzac ie tam po długich Trakta-
14:
tiech do tego przywiodł z obu stron ze wReceſsie mentio facta oposłaniu
15:
Commiſsarzow do Inflant.
16:
Zegnali potym Posłowie post multas interceſsiones za roznemi ludzmi. Pro-
17:
ces contra rebelles postanowion. Podatek vchwalon, takze y pospolite ruszenie.
18:
A iż przeciwko pospolitemu ruszeniu chcieli się Protestowac Sendomirscy Po-
19:
słowie mieniąc ze tego wskazania nie maią od Braciey przywiodł ie do tego
20:
Marszałek Koronny, ze do stołka przystąpiwszy tylko pocichu prostestowa
21:
li sie przed Krolem a nie publicē, bo Pan Marszałek chciał aby w wielkiey
22:
zgodzie odprawił się był tem Seim iakosz y tak się stało.
23:
Po zegnaniu Poselskim przyiachali Posłowie z woiska Ian Ostrorog od Pana
Relacya
Posłow
wszytkim
o zwycięs
twa

24:
Hetmana Ocieski y Macieiowski Rotmistrze od wszytkich Rotmistrzow dway
25:
Towarzyszę od wszytkich Towarzyszow zwoiska. Tam Pan Ostrorog recitował
26:
wszytkę sprawę od wyciągnienia Pana Hetmanowego iako się działo.
27:
Począł iako niepogody bywały. ate drogy zakota Hetman mieszkał.
28:
Skoro Hetmąn wyiechał zwoiskiem. Serenitas się wsczęłą owoz razem
29:
powiadał potym ociągnieniu ku Wieluniowi o potrzebach ktore mię-
30:
dzy strazą były przed Wieluniem, o wyiachaniu zWielunia Maximila
31:
nowym, o Hetmanskim przyciągnieniu pod Byczynę, oprzeprawie przez

strona: 75

1:
złe razy ku Maximilianowi oszyku iaki zobu stron był. obitwie ktory ia-
2:
ko się potykał, oprzegraniu bitwie, o vcieczęniu Maximilianowym do By
3:
czyny o vsciu dwudziestu y czterech wozow Maximilianowych naprzod
4:
do Wrocławia. o obegnaniu Byczyny, o Tractaciech ktore miał przez Ciołka
5:
y Pronskiego zMaximilianem y vkazał kontrakty te iakie im dał naKa-
6:
miennych Xiąszkach in haec verba.
7:
Conditie Arcyxiązeciu Iē M od P. Kanclerza
8:
Jąn Zamoiski Canclerz y Hetman naiwyzszy Koronny.
9:
Oznaimuię komu to wiedzec nalezy, zem to podanie vczynił Arcyxiązeciu
10:
IēM. Maximilianowi. Naprzod Arcyxiązęcia IēM. proszę aby ten przypadek
11:
wdziecznie et forti animo ac hæroico ferat. Boskie sądy są in serutabilia
12:
zinszey miary y winszymPanstwie może Bog pocieszyc. Homini eoloco
13:
nato conuerit constanter fortunam aduersam ferro. Ia nie z animuszu bu-
14:
tnego, iedno dla vspokoienią Oyczyzny tego potrzebuię aby Arcyxiązę Im zysc
15:
domnie raczył. do zadzierzenia takiego iakie nastąn Xiązęcy przystoi y tak
16:
zacnego domu człowieka ſubsanaty zadnych nie bedzie ani przepychow
17:
w stawieniu przed Krolem, Im bedzie wzamku iakim na stronie w vwazeniu
18:
yw vcciwosci przystoiney, takiemu Panu do namowienia y wypełnie
19:
nia condytyi około vspokoienia Kr Im y Korony tey z Cesarzem Im y
20:
Panstwy Io. Cesarskiey msci takze osobą y domem Arcyx. IM y inszych po
21:
winnych ktoreby były bez obelzenia osoby I. Arcy. M. nalezące do całosci
22:
Korony tey y nagrody tych znacznych szkod, y vtrat, tak oney iako y ludzi
23:
slacheckich. Ludzie narodow postronnych co Arcyx. I słuzą bespieczni
24:
będą zdrowia ſwego, ci ktorzy są chudzi, za oddaniem broniey bez za-
25:
dnei ranzon albo okupu wolno będą pusczęni przednieyszi beda bespie-
26:
czni zdrowia y wolnosci, za okupem ktory się namowi. Ludzie narodu Pol-
27:
skiego chudzy Pacholcy wolno będą pusczęni za vczynieniem przysięgy
28:
Krolowi Zygmuntowi y Koronie przednieyszy przy Arcyx: Im do nauki
29:
Krola Im y Senatu bydz maią. Cosię dotyczę gardła y pocciwosci.
Im P. Hetman


strona: 76

1:
I P. Hetman nasię bierze ze na nich karani nie będą. Obwarowawszy
2:
to aby potym motus czynic przeciwko Im. y tym co przy nim stali y przeciw
3:
Rptey nie mogły. Około dobr nieruchomych, obiecuie sczerze Im P. Hetman
4:
przyczynic się do Krola I.m. Cosię dotycze tych ruchomych co przy nich są wi-
5:
dzą prawa. Ryczerskich ludzi ktorym tego vmknąc za krzywdzeniem ich
6:
Im P. Hetmąn nie moze. Ex nunc Arcyx. Im aby przyrzekł y pisał aby Lu-
7:
bomla zaraz była wrocona. ktore to wyzey opisane rzeczy obiecuię y przyrzekąm
8:
ze mocnie y nienaruszanie zdzierzane będą. Ku lepszemu swiadectwu
9:
rękąm swą ten List podpisał y pieczęc swą do niego przyłozył. Działo
10:
się na Byczynie XXIIII Ian. 1.5.8.8.
11:
Potym ad hortował Krola, aby modestē sinē omni datione znosił istam
12:
victoriam, postanowienie iego znaszemi aby dzierzał de bonis iako obiecał
Czynnosci
Zamoy
po zwy
cięztwie

13:
przyczyniął się. Za zołnierzmi takze przyczynę czynił, aby reliquum słuzby
14:
co od bitwy mieli dosługowac odpuscił Zołnierzom.
15:
Osieszki potym od Rotmistrzow o te rzeczy prosieł. Pierwsza Aby Krol o Inflan-
16:
ty nic niestanowił zLitwą gdyz ſanguine Polonorum są dostane Inflanty
Oppozy-
tya
o Inflanty
pytano

17:
bo vPskowa kiedy było dokonczywac rzeczy secesſionem vczynili Litwa
18:
y odiachali perseuerantia Polonorum dostane Inflanty są communis est
19:
Rpoā niechai ze tesz Inflanty ad communem R.P. nalezą. Parczewska Con-
20:
stitutia vkazuie, ze iedno do Polakow samych inflanty przystały. a iz ſan-
21:
guine eorum parta ē. tedy oswiadczaią się ze na zadne diui ſie nieprzyzwa-
22:
laią.
23:
A tu Litwa słysząc to niewdaiąc się in controuersiam wstali wszyscy y
24:
szli precz ex Senatu tak rady iak y Posłowie. Druga wiele mowili in
25:
laudes Pana zmarłego prosieli aby Pogrzeb był naznaczon do Crakowa
26:
aby ciało honeſtiſsime było przyprowadzone et in sepulchris Regum
27:
vczciwie połozone. Trzecia za Panem Konarskim przyczyniali się aby
28:
mu y zapłata była co swemi pieniedzmi zołnierze wywiodł, y nagroda,
29:
Opowiadali ze iedno dway voluntaryusze byli. Pan Ostrorog a Biesiekier-.
30:
ski. Commendowali od wszytkiego woiska Pana Ostroroga
31:
Odpowiedział Marszałek od Krola. Ze acz zawzdy znał Krol IM wiel-
32:
ką łaskę Bozą y ostroznosc nad sobą iednak od przyięcia Krolestwa tego

strona: 77

1:
tym więtszą bo y przeprowadził go Pan Bog przez wielkie morskie nie
2:
bespieczenstwa y tu przez Polskę choc był multis difficultatibus obrutus
3:
więc y woiska przeciwko niemu posłane ato omnia pericula euasit
4:
na ſtolicy krolewskiey siadł. yKoronowąn iest. Dał mu Pan Bog wręcze
5:
nieprzyiacioły iego zaco dziękuię Panu Bogu cum iſta humilitate iako de-
6:
cet regem Chriſtianum a czyni to exhumilitate Chriſtiana wiedząc zeto
7:
wszytko od Boga idzie. Zaczym tym mu wdziecznieysze na Pominanie
8:
Pana Hetmanowe bedzie ze się zgadza z Intentią iego y ledo P. Kanclerza
9:
wie Krol Im dobrze wszytkie postęmpki spraw P. Kanclérzowych tam
10:
in toga quam in bello, teraz tylko kazał otych opowiedziec, ktore są
11:
bellica zwłascza in isto ardore belli, wie posługy iego, ktore czynił za Pana
12:
zmarłego, iako cum summo fructu na woinach Hetmanił słuząc Rptey
13:
tak iz eius perseuerantia, recuperata est Lyuonia et magna pars Lithua-
14:
niæ ale tym wiecey są te rzeczy pamiętne ktore się in Oculis Kim działy
15:
bo przypatrzył się sam Kr Im in defenſione Cracouie choc nie tru-
16:
pom ale swieżym grobom pod ktoremi ciała nieprzyiacielskie post victo-
17:
riam były zakryte.
18:
nuz teraznieysza potrzeba hostis profligatus, captus, ten
19:
ktory na zdrowie, na dignitatem Kr. Imsci nasadził się był a to wszytko czuy-
20:
noscią, vmieiętnoscią sercem Pana Hetmana Koronnego czym wielki iest
21:
początek vspokoienia Rptēy atym więcey ze in principio regiminis Re
22:
gny osławieło się per vniuerum orbem, y ozdobieło principium pano
23:
wania Krola Io msci. Zato tedy zda się bydz powinien KIm Panu Het-
24:
manowi Koronneu ofiaruie się gratia beneuolentia et liberialitate Regni
25:
nadgradzac mu to.
26:
Cosię dotycze Zołnierzy wie Kr. Im co to za ſtan iest in Rep: ze to iest
27:
firmamentum potestatis Regiæ bez nich zadna rzeczpta trwac nie moze
28:
wie y to ze ten cray na zołd więcey dla sławy, dla Oiczyzny, a niz dla zy-
29:
skow iakich zdrowie swoie wazeł, naposłudze Rptey Przeto y dla ich spraw
30:
y dla zalecenia Hetmanskieo chce Krol eos persequi ea bene uolentia et
31:
liberalitate, aby poznali ze ꝑcæteris ich vocatyą. vmiłował y teraz te
kilkanascie


strona: 78

1:
kilkanascie dni wysługy ich odpuscza, Zyczełby był tego, aby napo.
2:
czątku Quartału ta victoria się była stała. aby tym więtsza liberalitatem,
Niewydanie
Zolnie.

3:
mogł bym okazac im, ale ze ich (?) nie wiele zostało tedy y te dni odpuscza.
4:
O Pismo rć. ktore dał nasię wiezniom tym Pan Hetman tak postąpi
5:
wtym Krol Im iako ratio R.P. bedzie potrzebowała maiąc wtym conſide-
6:
ratią dignitatis Pana Hetmanowey.
7:
Rotmistrzom zasię tak odpowiedział od Krola Pan Marszałek. Cosię In-
8:
flant dotycze ze KIm ex consilio Senatus et Ordinum wtey rzeczy tak postą-
9:
pi iako e Repca bedzie rozumiał, Ciału tez Pana zmarłego wie co ieſt
10:
powinien, bo nie tylko nato patrzy. zebył zpowinowacony zKrolem Imscią
11:
nietylko nato zebył pomazancem Bozym, ale tym więcey nato, zebył
12:
tak Zacnym Krolem ze in pace et in bello, wielkie monimentum zostawił
13:
virtutis suæ. Przeto chce wtym tak postampic. za radą Ichmsciow PP
14:
rad Koronnych iakoy powinnosc Krola I niesie, y dignitas ciała
15:
tak wielkiego Krola potrzebuie, P. Konarskiemu kaze teſz zapłacic KIm
16:
y będzie nąń baczenie miał. O P. Ostroroga wie KIm ze się wza-
17:
cnym domu vrodzieł, wie ze dobrze wychowąn wie ze conuersatią swoię
18:
przeź ten czas młodosci swoiey cum laudē prowadził, nie bedzie chciał
19:
KIm zaniechać go wsłuzbach swoich y okazac mu łaski swey Krolewskiey.
20:
Superba się to legatio y nimi z arogans zdala ludziem dwie rzeczy nai-
Naga
ny Hetmana

21:
barziey iednak wniey wotowali. Iedna. Ze Hetman vitam et honorem tak
22:
liberaliter obiecał in consulto Rege, y przeciwko progreſsowi vczynionemu
23:
ktorego sam author był, a zatym præoccupował clementiam principis
24:
facto suo. Druga ze nouo et inusitato modo pscribebant milites
25:
modum. do Prouincys toti RP. naSeimie y widzieli złe exemplum
26:
ze milites in exercitu posądzaią y decernuią sprawy Seimowe.
27:
31 Ianuary
28:
Pan Marszałek wniektorych rzeczach posłał doPana Kanclerza Pana Sedziego
29:
Poznanskiego dawszy mu taką informatią.

strona: 79

1:
Informatia P Sędziemu Poznanskiemu
2:
do P. Kanclerza
3:
1 Naipierwey gratulowac mu victoryi tak iakom mu y sam przez list gratulował
4:
2 Powiedziec mu ze ia niewątpię posttantam amicitiam iakom znim miał (choć
5:
były zaszły rozroznienia iakie miedzy nami wiecey exsuspicione quadam z obu
Opalin
chce się
godzic z
Zamoy:

6:
stron anizeli ex reipsa). ze zabaczeł on wszelkiego cokolwiek roznosci mie-
7:
dzy nami było: ia tez viscząm go. zem tosz vczynił, y starac się aby się mogło
8:
wyrozumiec quo animo iest przeciwko mnie. Więc tu cōmēmorare iako y przy-
9:
iaciele iego wszyscy znali, ze ia wewszytkich punkciech takem się sprawował tu
10:
przeciwko Panu Kanclerzowi w odiezdzie iego iako się prawemu przyiacielowi
11:
godzi, a nietylko przeciwko iemu kozdemu: iakosz X Podkanclerzy X wielki Sekre-
12:
tarz P. Starosta Crakowski są testes tych wszytkich rzeczy.
13:
Tu narazie ote Dzierzawy ktoremu się nawiecznosc daley by nie moia diligen-
14:
tia zeby było to do skutku nie przyszło, wiec y Pany Bathore przypomnieć y przy
15:
nim y po odiezdzie iego iaką chęc po mnie znali,
16:
3 Prosic go aby mi ſententią swoię oznaimił cum iſtis rebellibus co za intentia
17:
iego iest iakoby się ta sprawa dokonczyc mogła, gdyz Krol ex eius iudicis, ia-
18:
ko insze wszytkie sprawy tak tez y te bedzie odprawował, a mnie trzeba wie-
19:
dziec dla Woiewody Poznanskiego zktorym mąm inimicitias iako rzeczy swe prowa-
20:
dzic bo ziego wypusczęnia albo zadzierzenia, albo y postempku znim dependent
21:
omnia mea consilia. In summa starać mi się aby się wiedzieć mogło ex co nie-
22:
cturis co mysli in hac causa bo aperte nie powie on nic.
23:
4 O Pana Gniezninskiego znim mowic zebych go rad ratował in ista eius calamita-
24:
te iakobych mogł, iednak tak salua amicitia Pana Kanclerza y niechciałbych nic
Opalin
za Kaszte
Gniez vdaie
się do Zam

25:
wtym vczynic, contra mentem eius, y chciałbych te rzeczy prowadzic tak zebych
26:
go znim porownało wszytkie dawne rzeczy, Przeto iako daleki postempek
27:
wtym vczynic y zktorey miary iesli mu te rzeczy są cordi abymi oznaimił,
28:
vkazac mu przy tym listy zktorych się znaczy ze on integris rebus Maximili-
29:
ani chciał się od nch odłączyc.
30:
5 Radzic się go o rzeczy moie ktore takie są zadłuzełem się o 40000 złotych
31:
dał mi Krol Lezaisko, na ktore muszę się o 10000 złotych zadłużyc bo tyle summy
32:
nanim dwie lecie wynidą niz wybiorę swe pieniądze tosz dopiero fructum
po dwu lat


strona: 80

1:
po dwu lat wziałbych tego opatrzenia swego a 50000 złotych zostanę winien
2:
ktore cum summa difficultate ile y zal in Magistratu przydzie płacić. Wiec Ge
3:
neralstwo do tego mąm vrząd pracowity, ktory acz deductis oneribus vczyni 4000
4:
złotych iednak nie korzystąm wnim, nierad bym go iednak przęcię puscił bez
5:
contentatiy, amysląc otym komu by ie puscic, nie widzę aptiorem nad Pana
6:
Ostroroga. bo mię tez y to permouet, że amicitiam zPanem Kanclerzem tak
7:
aretam ma nieradbych iednak puscił go beź nagrody takiey iaką Generalstwo
8:
czyni, Iesli kiedy tedy teraz mogłyby się tego ratie nalesc. ktorych radbym
9:
aby Pan Kanclerz poszukał.
10:
Tu Pan Sedzia trzeba zeby wiedział cogitationes meas 1 Ieslizeby woiewoda
11:
Poznanski tak był scisnion zeby nie trzeba mi się periculum zadnego od niego
Intereſs:
Opalins.

12:
bac. radbym miał Walcz z Vsciem opuscił Ostrorogowi Generalstwo. 2.
13:
Iesliby się te trudne rzeczy zdały a Pan Gniezninski niemogł przysc do Laski
14:
Krolewskiey y do zgody zPanem Kanclerzem, a dotego mianoliby go priwowac,
15:
tych Dzierzaw ktore ma tedy Ostrorogowi niechby dąno Grudziądz sub hac con-
16:
ditione aby go puł roku podzierzawszy frymarczył się zemną Grudziądz mi
17:
puscił, aGeneralstwo wziął co mogło by bydz Intercyzami a zapisami na
18:
nich opatrzono.
19:
Wszakze tak te rzeczy ma tractowac Pan Sedzia iako Pana Kanclerza za-
20:
stanie, co iuz prudentiæ eius committitur, bo trzeba zeby to zrzeczy przyszło
21:
y ex occasione gdy mu będzie opowiadał ze radby zbył Generalstwa, więc
22:
do Ostroroga gdzie by recompensa była. Wdali się alacriter wte rzeczy więc
23:
ad ista particularia, iako wyzey stoi moze descendere. Obaczyli też zeby to
24:
in casum było więc się cum iſtis particularibus nie odkrywac iednak to
25:
mu powiedziec, ze consulendo quieti wiec zawiedzeniu swemu radbym za
26:
contentacyą puscił Generalstwo P. Ostrorogowi.
27:
6 Szukac occasy sam zsiebie nie zemnie, niebyło liby to Panu Kanclerzowi cor-
28:
di frimarczyc się na Lezaisk zemną miedzyrzeczem a wykupić go sobie bo y
29:
przyległ mu dotych maietnosci ktore mu teraz R.P. dała gdyz wgraniczy y za
30:
frimarkiem iakim mogłby Lezaisk suo tempore in patrimonium obrocic
31:
tak zeby miał społem okrutne imienie wielkie, ktemu Quarty by nie dawał
32:
z Lezaiska gdyz sua nanim iako zmiedzyrzecza. Ex ista occaſione moze

strona: 81

1:
wpasc in hunc ſermonem radząc się go. Co zStadnickiem bedzie rzecz ktory
2:
zmilę wszerż opanował gruntu Lezaiskiego y pobudował szubienice ad
3:
terrorem Paniey, ktora tam była, a przydzie okazya y ztych roznic y pytaiąc
4:
się oStadnickiego sprawach.
5:
7 Powiedziec mu ze iako do dwulat zLezaiska nie będę miał pozytku wy-
6:
bieraiąc summę swą, tak niechcę nic ex rebellium bonis vKrola prosic okrom
Opali:
targnie
się o łupy
A.Maxy
miliana

7:
iedney wsi po Pronskim. Tuszna ktora mi przyległa do Nakla. A iz rozumiē
8:
zesię tez to sucho nie odrze Pronskiemiu Prosic P. Kanclerza iesliby tez
9:
ad aliquam austeritatem znim postąpiono, zebych zaiego przyczyną mogł
10:
tę Wies miec od Krola bo iz chcę znim dawną przyiaźn wiesć, wiec y
11:
przezen postaremu iakombył zwykł rzeczy swych dochodzic tedy sine eis
12:
scitu et consensu et ꝓmotione niechciałbych się y o tę małą rzecz starac,
13:
8 Chęciny Krol obiecał był ze wszytkiem P. Myszkowskiemu niewiem quo ca-
14:
sa Pan Kanclerź vprosił od Chęcin Radosycze P. Przerebskiemu obie-
15:
cał mi iednak Krol nie oddalac od Radoszyc Pana Myszkowskieo iednak
16:
ia sine authoritate P. Kanclerzowey niechcę tego perducere ad finem pro-
17:
sic go przeto aby mi się wtym zachował zeby przez X Podkanclerzego dał
18:
znać Krolowi ze to bez iego obrazy bedzie, choć K.I.m. da to P. Myszkowskieu
19:
gdyz zkąd inąd iako się to teraz otworzy bedzie się to mogło P Przeremb
20:
skiemu nagrodzic.
21:
9 Przypomniec mu P. Podkomorzego Rawskiego iako zawsze chetnie służył
22:
P. Kanclerzowi prosic go, aby onim obmyslawał ztych vacanty ktorych bę-
23:
dzie dosć post rebelles.
24:
Pisałem mu był niechciałli by był oKowale wkontrakt iaki znim wnisc
25:
niemąm nato directum responsum rad bym go miał iednak tak abych Panu
26:
Kanclerzowi niwczym nie przykrzył. Snac mysli Działynskiemu kto-
27:
remus to Kowale spuscic, ale trzeba comparatią przed nim vczynic
28:
Działynskich a Gostomskich więc y osoby Pana Podkomorzego ze
29:
mu ci mogą raznieyszy bydz do przyiazni.
30:
Przyniesiono tez tego dnia Panu Marszałkowi iest wyzey
31:
od Pana Kanclerza list taki iest wyzey
Pan Kanclerz


strona: 82

1:
Pan Kanclerz przez P. Ostroroga te petita od Krola priuatim czynił. 1
Ządania Zamoyskiego do
Krola

2:
Kiedy co do niego wskaze zeby mu razem odkazał na tę albo na onę stronę
3:
nie communicuiąc tego znikim. 2. Aby mu nie gmerano w iego vrzędzię
4:
to iest ze przez pieczętarze wszytko isc ma aby co in consulto nic Krol ni-
5:
komu niedawał 3. Aby mu Krol dał z Tuncolu to iest ze cła Gdanskieo
6:
przeszłego roku resztę y przyszłego Roku intratę, ale na to directum
7:
responsum nie odniosł od Krola.
Nagany Zamoy:

8:
Dziwowali się ludzie tym rzecząm wPanu Kanclerzu naprzod ze chwalił
9:
supra modum Maximiliana, y vkazował ze z tego nie content Druga ze wiosł
10:
wiecznie ex suo iudicio a nie Regno. Trzecia ze nimis familiariter obcho-
11:
dził się zwiezniami Polskiemi bo się znimi obchodził y w radzie. Czwarta,
12:
Z ꝑoccupauit iudicium Regis, ani się go dołozywszy obiecał ich napocz-
13:
ciwosci y gardle niekarac.
14:
Był tez tego dnia P. Marszałek u X. Arcybiskupa tam Arcybiskup wie-
Narzekania Prymasa na Putkiewicza
Podk: Kor:

15:
le exagierował ze Komora barzo moc bierze vKrola y barzo rządzi na Pana
16:
Podlaskiego to narazał. Ze vniego suspectus P. Kanclerz wiezieniem tych
17:
wiezniow a minieniem Crakowa y tak superbum przez te posły wskazanie.
18:
P. Kanclerzowe in facie totius Reip: a ktemu ze ie snac depaktowac
19:
chce ad priuatum commodum zwłascza woiewodę Poznanskieo z
20:
Sczebrzeszyna.
21:
Ze przy Krolowey otych wszytkich rzeczach chce mowic zKrolem y znie-
22:
ktorych go rzeczy napominac wktorych go niechwali.
23:
Przysięga ktorą czyni Krol Litwie.
24:
Prima February.
Wyazd krolowey Oschłosć
Krola

25:
Krolowa przyiechała y zKrolewną przeciwko ktorey wyiechał Krol ze
26:
wszytkiemi Pany y sam tylko kilką słow salutował.
27:
Chciał był Krol przywitawszy ią naprzod iachac y do koscioła zsiesc oglę-
28:
dac skarb koscielny a tym się zabawic czymby przyiechała ale dała znac
29:
krolowi przez Proboscza Warszawskiego żeby iey to gmysli niebyło
30:
aby albo przy kolebce albo przed kolebką iachac nie miał, atey iey
31:
powinnosci nie vczynił. Wczym iey Krol vfolgował y do koscioła

strona: 83

1:
gdy zsiadła ad Te Deum laudamus z woza ią zsadził y do koscioła pod rę-
2:
kę prowadził. Capituła ią tez Crakowska witała Potym vkrola na czci była
3:
ze wszytkiemi Paniami ktore znią przyiechały. Panow tez kilka było tak tych
4:
ktorzy znią przyiechali iako y inszych. wiec tez y ad hibiti mensæ Ostrorog y
5:
Ocieszki co wPoselstwie od Pana Kanclerza byli przyiechali.
6:
2 February.
7:
Krol był wKosciele zKrolową stał wyzey niz krolowa iako Krol Koronowany
8:
a iz in loco publico vKrolewny na Zamku acz potaiemnie,alebyło kaza-
9:
nie Luterskie.
10:
List Pana Marszałka Koronnego do P. Kanclerza
11:
Msciwy Panie Kanclerzu
12:
Nie zaprozbą Pana Gniezninskiego iedno sąm z swey chęci załuiąc calamitatem iego
13:
roskazałem był przez Pana Sędziego Poznanskiego do wm MMPana wrzeczach iego
14:
bo acz mi nie barzo zadziałał tego, abych rzeczy iego obmysliwał iednak re-
15:
putuiąc casus humanos a nieciesząc się ziego niefortuny mogłoliby bydz
16:
rad bych go poratował, ale nie bez wiadomosci y przyzwolenia w wczo-
17:
ra przysłał do mnie list, moim sługą tym co go byli miedzy onemi Rai-
18:
tary poimali vPrzedborza ktorego miał dotego czasu przy sobie widzę
19:
ze turbatus o rzeczy braciey swoich y swoie. Proszę przeto wm. MMPana
20:
racz mi w zdanie swe wypisac, cobym wtym czynic miał, bo bez w
21:
informacyei niechcę nic zacząc. Mnie się zda ( saluo meliori iudicio w)
22:
ze tym tractatem zPanem Gnieznińskim przeź mię mogł bys w przysc do
23:
vspokoienia rzeczy swoich znim, bo acz mniemąm, ze w inszym nie dufasz
24:
iednak Pan Gniezniński potrafił by podomno wto, iakoby ta sprawa ktora
25:
iest miedzy w ad omem ich, zatłumiona była zbespieczenstwem y acz
26:
zda się ze ich nie iest sto. przy niewinnosci asprawiedliwosci w abys
27:
w iakiego periculum od nich się nadziewac miał, iednak rodowitosci
28:
ich swiadomes w y mym zdaniem exista occānē lepieyby się w
29:
vspokoic znim. Co ia lepszemu rozsądkowi wm MMPana przy-
30:
pusczam nie chcąc nic czynic ieno ex iudicio w 3 Febr. 1588.
Pan Sedzia P.


strona: 84

1:
Pan Sedzia Poznanski co sprawił u Pana Kan-
2:
clerza Panu Marszałkowi z Informatia iego wypisał listem.
3:
Wielmozny Msciwy Panie
4:
Do Iędrzeiowa dnia onegdayszego to iest secunda February Pan Hetman
5:
przyiachał na iedney Karecie Pana Starosty Przemysłkiego zArcyxiązeciem Ma-
6:
ximilianem gdy zsiedli wziął go Pan Hetman pod rękę prowadził tam X.
7:
Opat witał Maximiliana iam Panu Hetmanowi zdaleka czołem vderzył.
8:
Wiedząc od innych ze nie rad widział. Kiedy mu kto przy Maximilianie gra-
9:
tificatie iakie czynił, obaczył iako mnie, tak kozdego czoł li czy ie huma-
10:
niſsimē się pokazał. owa namniey nieznac, zeby iaką victorią odzierzał
11:
tak humanus, azda się iescze humanior, nizli przed victorią. Gdy nagorę
12:
zaprowadzieł Arcyxiąze. Czekalismy. witał obłapiał kazdego. aco wiedziec
13:
iako humaniſsimē tractował do gospodysmy doprowadzieli naobiad prosieł
14:
iz po naszym było wymowilismy się. Prosiłem aby Pan Naramowski
15:
do Pana Woiewody Poznanskiego był pusczon. Kazał wnet y mnie mowił
16:
abym szedł nie poidę, dawno na mię niełaskaw. Gdy P. Naramowski przy-
17:
szedł, rękę dał wstawszy ale powiedział nie wiem, iako ia wąm dac, bo-
18:
scie nas tam czci poodsądzali, powiedział ato iako o daycie
19:
pokoy. Gdy P. Naramowski mowic chciał, iuz nie mowcie. Szedł do P.
20:
Czarnkowskiego witał potym powiedziawszy iz ia tu nie mam czego
21:
czekac, szedł precz, a P. Woiewoda do komory. Interim stałem przed gospo-
22:
dą virzął mię zpokoiu. Maximilianowego. Pan Starosta Przemyslki ki-
23:
nął namię szedłem tam, witałem Maximiliana powiedział Pan Starosta
24:
ze Sędzia Poznanski z Wielkiey Polski wita słuzby zaleca &. Potym
25:
Maximiliąn dziekował iam tez rzekł słowo, dwieli, y stalismy trochę
26:
ato było z izdebki wkomnatce, po chwili slismy do izdébki, powiedziano
27:
ze chce pisac wyslismy nasien to otym to o owym mowiąc powiedał
28:
mi ze Pan Woiewoda pytał kto był marszałkiem dobry cnotliwy czło-
wiek Sedzia


strona: 85

1:
wiek Sedzia Poznanski zamilczał.
2:
Potym nakoniec obiadu, szedłem do Pana Hetmana wziął mnie podle siebie
3:
rozmawiał to otym to owym powiedziałem ze mam kilka słow z w mowic.
4:
wstał szedł na Pokoy, mowiłem znim cos w roskazowac raczeł
5:
Nagratulatię powiedział a Domino factum est istud prawiescie mnie na czas
6:
wyphnęli bym był wniepody wyiachał ale bym był vczynił et alia multa
7:
O zapamiętaniu rozroznienia wKaplicy a ia to zostawił wie IēM ze ci co
8:
mnie wiele y rzeczy wielkie wyrządzali zemto mimo się puscił y wszytkieo
9:
zapamiętał tesz o IēM rozumiem, cum rebellibus tez IēM nic conclusum
10:
nie bedzie y potrzeba zeby Ich msć się zKrolem trochę od Crakowa pomknę-
11:
li abysmy wziąwszy kilka dobrych ludzi, otym się rządnie rozmowili, iako w
12:
tym wszytkim postąpic, nie dlatego zebym się przeciwko komu zmocnic miał
13:
ale zeby się to rzędnie odprawiło iakoby y nas y naszych Przyiacioł nie
14:
kwabiono y trzeba się znim nieskwapliwie obchodzic, humaniter obchodzic cza-
15:
pką &. a przecie o swych rzeczach myslec y ganił ze to tam pretko rozdawaią
16:
O Pana Gniezninskiego takze do Oyrzenia do tego czasu odkłada.
17:
Generalstwa puscząc nieradzi ac za czasem synowi musięmy pracowac też
18:
onas pracowano, chocby nam prosto było mnieby bydz ale y tam praca
19:
O wieś u Nakla nie odmawiał ale trzeba pierwey namowy quibꝯ dis postąpić.
20:
O Wies od Chęcin powiedział iako się znim X. Biskup obchodził iako dzi-
21:
wnie zołnierze odprawował, wiec vwazaiac dom P. Przerębskich iako na
22:
nim nalezy vprosieł y tak tez to zostawieł sub dubio, az cum rebellibus co
23:
postampią.
24:
O Pana Podkomorzego Rawskiego kendy ad qualitatem mi nie rzekł. kędy oKo-
25:
wale iako Siostra mysli, aby długy popłacieła ze iey wybic niemogę
26:
tego zgłowy otosz czyni compositią zbracią. Oiczyznę puscza y mobilia kte-
27:
mu y Kowalią chce a długy płacic, ia abym iedno siostrę ztey melancoli-
28:
ey wybawił iescze muszę ktory tysiąc pozwolic.
29:
O X. Opata Mogilinskiego, rzekło się y fides obligata ledwo nie iest o Ior-
dana do


strona: 86

1:
dana do vyrzenia: powiedziałem trzeba się obawiac zeby interim przez insze
2:
ktory się stara do Łaski nie przyszedł. Rzekł ze to iutro v mnie bdzie Car-
3:
dinał. Iak yiby chęc przeciw w była nie widzę z tey. Atolim wszytkko w
4:
wypisał, iż Generalstwa nie radził puscic iam tez około oney nadgrody.
5:
nic nie mowił.
6:
P. Stary Czarnkowski był v mnie w gospodzie takem zrozumiał ze na
7:
wiosnę mielibysmy byli znim burdę. Acz on powiadał ze mieli odiachac
8:
y po Gleit doKrola posłac, gdyz Koronowany y Litwa przyiachała. wiec Legat
9:
miał się starac o iednanie, ali nic do nas z butami o pokoi przyiachał. a daley
10:
nic nie czynił, iachaliſmy do Cesarskiey Ziemie, czekac na Legata. A prepost-
11:
fary naco rzekłem Knechci Prascy a za na iednanie przysli, nuz ludzie po
12:
Sląsku zbierąno. Pytał potym osądziliscie nas tam. A wy iako w Mogile, owto.
13:
Dziekąn nam wszytko kładzie, y iako był insolens powiadał, wierz mi w
14:
ze agrensis nie wiele spuscił od swych obyczaiow. Aby miał wyleciec, boię się
15:
zeby gorszy był oczym Zyska powiadał tymi słowy: Ze iak z Luciperem mięszkac
16:
Iednak widzę radziby zeby ich od Maximiliana nie odrywąno spodziewali się
17:
tez wIedrzeiowie ze ie pro triumpho do Crakowa wiedziono.
18:
Dzis znowu uP. Hetmana byłem chwilę dobrą familiarissimę ze mną mowił
19:
exclusis omnibus powiedziałem ze ta droga zKrolem bedzie w cięszka bo roz-
20:
chod wielki pieniedzy niemasz &. wmałym poczcie Iē M moze iachac Le-
21:
zaysku się przypatrzy. bedzie Iē M vmnie abo ia v Iē M a trzeba się nąm
Zamoy
do Opali.
zam....

22:
namowic iakobysmy tak Im iako y ia rzeczy swe warowali bo niemasz ko-
23:
mu wierzyc, iachałbym ia był na Crakow, ale obiecałem ich tam nie wozic
24:
bo wolał bym się był zabic dac, nizli tam wiezion miał bydz, odiachac
25:
mi się ich tez niegodzi, bo często wnocy oczucąm doglądam &: Wiec zołnierz
26:
nie odszedłby mie, tam przyszedł liby znowa zapłaty vpominał bysię wiec cię-
27:
szko iuz Crakowu o ziwnosc. O Krola wiele mowił zeby doGrodna abo do
28:
Warszawy iachał, blisko granice niebespieczno, bygo nąm nie porwali abo-
29:
zebysmy znim tak iako owi zswym nie vciekali woiskąm viął y zołd
30:
znizeł. A to przeto, zebysmy zas na lato mieli, kiedy będzie potrzeba więc

strona: 87

1:
kiedy by przyszedł bitwy ztrochą ludzi dacbym niemogł musiałbym oni
2:
do nas a my do nich Aversią czyniąc: multis sonibus to wywodził aby tam
3:
Krol nie mięszkał, nawet aby Crakow ogłodzon niebył gdybynalato oblezon
4:
był. Krolowi Grodno, Brzescie nawychowane vkazował y zaraz Pogrzeb
5:
wspominał zeby ciało vprzątnione było.
6:
O Lezaisk frymark wspominałem. A rozdziawiliby ludzie oczy nato iz byto
7:
społ było. aco wiedziec iako wiec yTatarowie palą &. nie barzo się chętnym
8:
stawił ale przecię pilno słuchał. O Generalstwo tezem powiedział ze w nie
9:
masz chęci do niego tosz co y wczora nieradził, po Roku potrzech synowi
10:
puscić. gdy się wcwiczy sieła moze przezen odprawowac. A teraz kiedy Autho-
11:
ritatem vLudzi zachac puscic toBoze vchowai.
12:
O Pana Gniezninskiego tez wspominał wszak I swiadom iego statecznosci
13:
v przyiazni y mnie iako obiecował, gdy Grudziądz ktory mi było dano iemu
14:
pusczał aiako mi zdzierzał widzisz otoz lepiey zę się rozmowiemy otym
15:
wszytkim natrącał zeby się y zw ziachał, gdzie coby y w y iemu nieda-
16:
leko było. Iordana tez trzeba nauczyc trochę dobrym bydz y kiedy mało
17:
miał dobrym był,
18:
Ciołek tak musiało bydź ze vfolgowanie odzierzał bo za iego vpewnie-
19:
niem Maximiliąn viuus in potestatem przyszedł bo drudzy quæ vis mala
20:
oiā mowiąc aby mi niedufał, radniey gardło dał, do tego wiedli iam
21:
zas baczeł co natym Koronie nalezało, aby zyw był, dla vspokoienia sieła
22:
by było pisac, cosmy rozmawiali, ale y pamiętac trudno Dat 4 Feb.
23:
To często wspominał Pan Hetman ze dla ludzi nie trzeba pretko brac perdu
24:
ellibus tym.
25:
Literae Episcopi Vratislauien: ad
26:
Dominum Cancellarium
o zawieszeniu nieprzyjac...

27:
Die 5 February Illris D. Vra Iras accepimus, Quae de Conuentu Comissariorū
28:
in finibus de iudiicys aliys Illris D. vrā scribit decis opinibus nihil nobis
29:
constat me enim sylesia Polonis indixit bellum aut aliquot hostile fecit sed

strona: 88

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:
List P. Proinskiego do P. Marszałka Korunneo
o uwolnienie zwyęzienia

11:
Iasnie Wielmozny a
12:
Miłciwy Panie
13:
Bedąc bespieczen łaski wmMM Pana ktorąm zawsze vznawał. Vzyłem sam
14:
Im X. Biskupa Luckiego mmPana y Przyiaciela, aby Iē M wmMM Panu
15:
oznaymic raczeł, in praesenti negotio niewinnosc moię. Pilnie tedy oto wm M
16:
mP. proszę abys wm MMPan wtym miłosciwą promotią swoię vczynic raczeł
17:
iakobym ia iako w wielu rzeczach tak y wtym miłosciwą łaskę wmMMP.
18:
vznac mogł, co iz Iē MP. Wda Trocki MMP y brat spolnie zw MMPa-
19:
nem vczynic bedzie raczył, iako dobrze wiadomy intentiey moiey namniey
20:
w tym niewątpię bedac dobrey nadzieie o Młwej łasce wmMMP. ku sobie
21:
& &. Dat die 6 February 1588
22:
Odpisał mu Pan Marszałek tym listem
23:
Milwy Panie Stolniku:
24:
Bog zna ze namnieyszey pociechy nie mąm y zprzesłych y zteraznieyszych tru-
25:
nosci widząc co publice y privatim na vspokoieniu w Rptey nalezy y za-
26:
dne ani wasni, ani nieprzyiazni mnie nie wzniecaią dosc ꝑsidia maiąc
27:
in conscientia recta, a wniewinnosci, wiec y wtym ze ato P. Bog strozem
28:
moim asz dotego czasu. Przez to y teraznieysza sprawa tak osoby w iako
29:
y inszych iest mi curæ y nieproznuię wtym. choc są impedimenta wielkie.

strona: 89

1:
ktore zawadzaią. I iadę do Wielkiey Polski za kila dni virzec się z
2:
ImP. Gniezninskim y porozumiec zaczym ile zemnie bedzię bydz mo-
3:
gło starania czynic nie zaniecham. Dat 7 Febr: 1588.
4:
List Pana Sedziego Pozna
5:
do Pana Marszałka Koronnego.
6:
Gdym zAndrzeiowa odiezdzał prawie na wsiadaniu przyszedł do mnie
7:
Ziska. Wiem komu dufam et alia multa. Proszę cię co z nami będzie gdzie
8:
nas wiozą. mąmy visczęnie Hetmanskie de vita, de honore de bonis w mocy in
9:
arctiori custodia bylismy, desti tui mur consilio, co mamy czynic obawiamy
10:
się bysmy nie byli temerarij rozumiani ze per iusta media, osobie nie mysle-
11:
my by nąm niemiano tego dzierzec co Hetman obiecał, woleli bysmy się.
12:
dac zbic, ow prosił iakoby de persona sua ale wiem iz tabyła intentia
13:
wszytkich radzic się co czynic, poradz nąm co czynic y tak ꝑet w mo-
Zamoyskiego
ta godnosc
z Czarnkow:

14:
wiac prosił, zebym szedł doPana Hetmana y znim o nie mowił: Wzią-
15:
wszy Pana Naramowskiego ktory przy wszytkim był mowiłem, powiedział
16:
mitiſsimē. Ze wie Pan Czarnkowski iakom się on vKrola niebosczyka sta-
17:
rał. Legatiąm był ziednał, Biskupstwo on wziąwszy coś inszego przedsię
18:
iął turbowac, po Seimikach co czynił on wie, Ale na Electiey iako mię
19:
wspominał, na vrzędy moie iako szturmował, on lepiey wie przecię on
20:
widzi zem ia nie iest vir sanguinis iakom się znim obszedł. y mam za
21:
to zeKrol Im mnie nie zawiedzie Acz ci tez tam iest Conditia o Lubo-
22:
wlą ktora z inszemi iest con catenata. y d otego czasu iey nie pusczono, ta nie-
23:
wiem in dubio zostawił, gdzie ie wiozą y co daley będzie iam iest sługą
24:
Kr. Im yRptey co Krol y Senatus kaze to bedzię y tam ie powiozą Straż.
25:
iż pilnieysza Zołądz winien ze vciekł, acz ten wezmie zapłatę bo te o-
26:
bietnice iemu słuzyc niebedą gdyz vciekł y gorzey to sobie kozdy vczy
27:
nił, iednak aby kto nie rozumiał, ze tam oto te rzeczy negligenter odprawu-
28:
ią musi straz bydz pilnieysza
Maximilian


strona: 90

1:
Maximilian tez mowi ze wietszey wadze vtych iestem wiezniem będąc
Maxymilian chwali
wielkosc Zamo

2:
nizlim był vtych co mię Krolem chcieli miec. De Agrensi powiada ze
3:
nic dotego czasu de suo nie przyłozył a kosztuie go o 200000
4:
Gdyzmy Zesce referowali iakimbył przeciwko niemu powiedział ze
5:
tak rozumiał iz Rptā rozumiała reformatio
6:
O Stadnickim ta sam nowina ze do Wrocławia przyiechał y tam za
7:
dzierzan. Dat z Strzałkowa 7 Februā 1588.
8:
List Cesarski do Maximiliana.

strona: 92

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:
List Pana Kanczlerza do Pana
30:
Marszałka Koronnego

strona: 93

1:
Pod ten czas gdym do w wskazał około widzęnia się w rozu-
2:
miałem, ze zamych wiele occasij mogło nam do tego łatwie przysci nie
3:
tylko strony tey oglądania w poſseſsię tey swey y wysługi ww. Bo
4:
bym był nie był tak indiscret, abym to był dla tego tylko z sobą się roz-
5:
mowienia miał w proponować. Teraz acz sieła Pomow się stało za kto-
6:
remi podobno te moie wskazania mogło by się zdac importunius. Ie-
7:
dnak ato wzdy im zatym zaiazdem oglądasz y postanowisz tym gruntowniey
8:
to swoie Starostwo. Ia y wLezaisku vw bedę y do Zamchu dla w po-
9:
iadę y wdomu swym w rad bedę. Iesli mąm tam iachac albo do Zam
10:
chu albo do Lezaiska niech wiem rychło bo muszę zas wZamosciu
11:
bydź na Cwartale bo wybiiaiąc Arcyxiązeciu Melancoliey częsc zgłowy
Zam:
względy
dla Maxy

12:
bez ktorey wielkiey on bydz nie moze ktemu tez aby nas po Swiecie nie
13:
sławiono ze się barbare et dure z nim obchodziemy Prosiłem go do siebie
14:
na Miesopusty a we srodę zas bedzie na Popielec w Krasnym Stawie. z Za-
15:
moscia 18 February 1588
24 Februā


strona: 94

1:
24 February
Conferencye Opalinskiego
z Zamoyskim w Zamostiu

2:
Pan Kanclerz iął Panu Marszałkowi powiadać o niedostatkach swoich, iako
3:
230000 vtracieł, tandem eores przywiodł zepisał Pan Marszałek list do
4:
Krola (iako nizey stoi) ktory iz inuitus pisał, napisał drugy do Pana Podlaskieo
5:
vt inferius.
6:
Powiadał tez Panu Marszałkowi o Panu Sochaczewskim ze onim mowił, nie
7:
bedzie tez iuz ten vezyr basza więcey rządził. Namawiał go teź aby mu ta recon-
8:
ditionem Panu Przyiemskiemu, a Marszałkiem nadwornym vczynic Pana Sta-
9:
rostę Przemyslkiego, odbiezy cię prawi, ato iuz regres sobie czynił do woiewo-
10:
dy Poznanskiego ową zanim przyczyną doKrola zKalisza ad res dome-
11:
sticas na Seimiki owo człowiek nie do dworu sumptuosus ꝑsumptuosus.
12:
Przysłał tez do niego listy co Carnkowski ad suos pisał ze niewinnie poimąn
13:
na Legatową persuazyą iuz Maximiliąn zPolski iachał, mysmy go prowadzili
14:
y razem chcieli vale dicere. Interim woisko przyszło, nie radził mu Pan Mar-
15:
szałek tych listow kazac posyłac, iako nieprawdziwych. Naprzod Legat contra-
16:
rium pisał, de Inducys unius mensis do Biskupa Kuiawskiego tamze
17:
zKrzepic. Druga po co præpostfary y Czechowie przysli iesli miał do
18:
Domu Maximilian iachac. Trzecia sam Maximilian przed Kanclerzem powia-
19:
dał ze miał 20000 ludzi ktorzy mu przysc mieli.
20:
List Pana Marszałka Korunnego
21:
do Krola Iē Msci
22:
Przyiachawszy sam do Zamoscia wsprawach W.K.M. y o wielu rzeczach mowiłem
23:
z ImPanem Kanclerzem a zwłascza otych o ktorych tez y pierwey przez
24:
Pana Starostę Krakowskiego do mnie roskazował, powiadałem mu rationes con-
25:
siliorum, Iē Kr.M. o złozenie seimu aż znowego, ale wywodził to ratio-
26:
nabiliter ze pilno tego potrzeba, aby był tym rychley złozon, bo poki iescze
27:
te niebespieczenstwa niewygasły, zmysli ludzkich, gorączey wszytkie spra-
28:
wy przed się wezmą. wiec iest iescze iakas distractio animorum, y w
29:
Rusi onemi confederatiami y wLitwie zdawnych Praktyk, y wPrusiech
30:
affekt iakis niewygasł przeciwko tamtei stronie. Zaczym go wkupie ie-
31:
scze nie wszyscysmy byli, iedno częsc iakaś zda się bydz potrzebna abysmy

strona: 95

1:
się iako wiedno ciało zgromadzili, bo in isto feriore, y Praktiki się
2:
iescze nie wesczną, bez ktorych za czasem gdy ta zapalczywosc wludziach o-
3:
ziebnie byc by niemogło, y rebelles animus recipient ktemu y Hołdy Xiąząt
4:
Lennych odprawic trzeba a na lepiey się zda naSeimie. Otosz racz WKM.
5:
te wszytkie rzeczy considerowac, y ztemi radami, ktore są przy boku WKM
6:
communicowac, aco się lepszego zda vczynic. Contra perduelles, według po-
7:
stanowienia na Koronatiey, mowilismy opostempku, zda się abys W.K.M.
8:
czas sobie dotego obrał, wiec grauiter, wrzeczach tych postąmpił. Panow
9:
niemałą iaką czesc zezwał, aby cum maiori authoritate ta sprawa odpra-
10:
wiona bydz mogła, bo idzie oludzie aby vznali ze uwaznie we wsytkich
11:
sprawach WKr.M. postepować raczysz.
12:
O wiezniach tych widzę zeby rad Im Pan Kanclerz od Arcyxiązęcia odłączeł,
Malborg
na wiezniow
nieprzystowy

13:
iednoc y w tym są nie małe difficultates, bo prowadzic ie wtrosze nie zda się
14:
gdyz y amicitias y clientelas maią wielkie a y bez zelzywosci y bez nie-
15:
bespieczenstwa niebyłoby gdzieby nad wolą WKM. mieli się vendicare
16:
in libertatem, a rozrywac te ludzie ktorzy są przy Arcyxiązeciu, ywiele
17:
ich odiąc nie zda się bydz bespieczno. Ktemu Malborg podejrzany iest
18:
ImPanu Kanclerzowi zwiela przyczyn, bo y Granica Margrabska y Pomor-
19:
ska niedaleka, y Krol Dunski, morzem wysadziwszy co ludzie, mogłby peri-
20:
culum iakie vczynic y namieisca Pruskie nie ktore przed vczynieniem Iura-
21:
mentu. Ziydzie się oko miec, bo choć Malborg wtwardym mieyscu iednak
22:
bez ratunku. ktory y trudny y daleki, za niebespieczenstwem tym słab-
23:
sza nadzieia o zadzierzeniu go. Otosz racz WKM. te rzeczy wszytkie con-
24:
siderowac a potym informatią dac, bo iest na co oko miec, gdyz szukaiąc
25:
społem rozmaitych racyi nie widziemy modos tak łatwych, iako pactam
26:
Remp: vczynic.
27:
Dziwuię się tez przytym IM Pan Kanclerz ze Legatie do postronnych
28:
Panow nie są iescze wyprawione tak iako się było na Koronatiey po
stanowiło.


strona: 96

1:
stanowiło. y obawia się tego ex merito gdy się virzą bydź contempti, aby z.
2:
Domem Rakuskim, iakiey cointelligentyei przeciwko W.K.M. sobie nie vczynili Zda
3:
się przeto rzecz bydz potrzebna barzo, abys WKM. tym predzey te Legatie wy-
4:
prawic roskazac raczył.
Expensa Zam

5:
Circa actiones publicas rachowalismy tez priuatas, kozdy swoie iako amici inter
6:
se ieden drugiemu niedostatki swoie powiadał. Vkazował to Im Pan Kanclerż
7:
ze 230000 iako od smierci Krola niebosczyka wydał, na swe prywaty mało
8:
stąd, bo dosć długo choc wtrosce, y bez sumptu, bespiecznie doma siedział wzią-
9:
wszy przed się actiones publicas, ktore znaczne są az dotego czasu, a do tylkiey
10:
vtraty przyszedł oto, bo łatwie WKM. considerowac mozesz, in egestate publica.
11:
ze priuatis opibusdołac musiał, a iescze intam distractis animis hominum,
12:
zwłascza ze pars aduersa pieniedzmi sypała, atu Hetman kurcyc się nie mogł,
13:
y rachował mi zawiedzienie swoie ztym opowiedzeniem, niebedzieli przeciwko.
14:
niemu podpomożenia WKM. że za te prace, y słuzby swoie, do zawiedzienia
15:
wielkiego przydzie; Snadź iuz to WKM oznaimił, y Vkazował rationes pod-
16:
pomozenia swego. Dzierzawę Samborską, ktorey niebosczyk Krol I Pan nasz
17:
zmarły nie barzo mu y przez mię odmawiał, choć nie były tylkie iego y
18:
tak znaczne posługy, przeciwko niemu iako są przeciwko WKM. Powiadał
19:
mi ze nieodniosł takiey otuchy wtym od WKM. z ktorey by kontent był,
20:
czemu się ia barzo dziwuię, bo eius opera po łasce bozey nietylko się
21:
vspokoiło Krolestwo WKM. ale y początek panowania WKM. sczęsliwy
22:
osławił się wszytkiemu swiatu. Ktemu merita iego tylko są przeciwko WKM.
23:
ze się in Europa wszytka przypatruie, y dziwuie. Otosz ze to iescze nie
24:
finis malorum, trzeba WKM szanowac człowieka takiego cuius opere
25:
et labore y przeszłe się rzeczy stały y przyszłe odprawowac maią. ale by
26:
tez y in futurum obawiac się ni czego nie trzeba, tedy przeszłe a znaczne
27:
posługy nagrodzic potrzeba dobrze, aby y swoi y obcy virzeli, ze non est
28:
irrenumerata virtus, v WKM. ale wwielkiey wadze zwłascza maiac wtym
29:
przykład WKM. Krola Iē m Zygmunta zmarłego wuia swego ze za

strona: 97

1:
iednę expedytią do Inflant choć fructum zadnego nie vczynieła dał go
2:
był Panu Mieleckiemu ktorego był do tey potrzeby Hetmanem vczynił a po iego
3:
smierci Ocieszkiemu ktory był kanclerzem y zyczełbych abys WKM choc y tym
4:
Samborem, bez ktorego y pierszy Krolowie przodkowie WKM byli vkontento-
5:
wac go raczeł, a sposobnieyszym do wsytkich słuzb swoich in posterum vczynił.
6:
bez ktorych wtak zamieszanym Krolestwie trudno WKM. bydz bedziesz mogł.
7:
Przypominał y to. Im P. Kanclerz ze się mała ratia na powinne iego ma
8:
ktory y maietnosci y zdrowie tracą, nasłuzbach Rptey y WKM. iakosz
9:
y teraz tą Byczynską posługą moze ie WKM dobrze zalecac, bo y drudzy
10:
zdrowiem swoim dobrze tego przypłacaią. Zyczyłbych abys się WKM.
11:
IēM y wtym iako nawiecey bydz moze accomodowac raczeł. Datt.
12:
List Pana Marszałka Koronnego.
13:
do Pana Podlaskiego.
przeciw Zamoysk:

14:
Przyiechałem do Zamoscia 23 February przyiełem az nazbyt ochotnie
15:
poco mię tak pilno trzeba było, zlistu ktory do Krola IēM piszę wyrozumieć
16:
w bedziesz raczeł. Siełaby w pisac iakiem cogitationes sam zastał. ktore
17:
atoli per coniecturas dały się rozumiec ten list ktory piszę do Kr. I mało
18:
nie ex ore eius widział go y poprawiał. Otosz nietrzeba mi wiele do wm o
19:
tym pisac łatwie cię w domyslisz finem rerum.
20:
O mnie te cogitationes zrozumiałem ktores non immento w considerował, iesli ia,
21:
albo æmulus meus miał qualere, tym listem zda mi się ze się confirmował, bo
22:
iuz de perpetuo carcere diserte diſcrebat widzę że ponderuie iuz sobie wszytko
23:
ex utra parte tam ztąd potentiam et diuitias, vetus odium in constantiam, furią
24:
ztey drugiey strony æqualitatem, ktora zawzdy przykra była. Oczym y niechcę y
25:
nie wiem iako wiele pisac, to tylko ze trzeba prudenter agere, ex utra
26:
parte periculum, a summum; Laurenty medicis ad conseruandam pacem
27:
Italiæ mądre kiedys consilia były mym zdaniem bez tego teraz Polska
28:
bydz niemoze. bo inaczey sine summa miseria zycz nie mozecie. Wierz
29:
że w temu a prawdziwie, ze te dwa dni vkazały mi futurum nrūm
sæculum


strona: 98

1:
sæculum, y osiwiawszy de statu vitae meae dopiero poczynąm cogitare. Oczym ato pi
2:
sac niechcę. Vstnie sieła bych powiedział. wszakze y ztych kilka słow łatwie w wszy-
3:
tko consideruiesz.
4:
O Seim ex vtra parte są consideratie meo iudicio, lræ deliberatoriæ ad Senato-
5:
res bez czego bydz nie moze Vkazą quid sequi y te resolucyą teraz liczyli znowe-
6:
go ma bydź.
7:
O Sądzie perduellium podomno słuszna consideratia.
8:
O wiezniach wielkiey deliberatiey potrzeba, a rychley y nalesc mieysce gdzie znimi
9:
y in cuius potestate bydz by mieli.
10:
O Maximilianie rozne mowy były na wiele in terrogatyi zamilczawano mi to tylko
11:
narazono ze trzeba po Zonę tam iachac, anie do okna vstempowac, tuszy y temu
12:
ze nierychło conclusia tym rzeczom bydz moze, co mię tez Kēs nie pocieszeło.
13:
O Poselstwa y sam widzę rzecz bydz potrzebną y trzeba by ie rychło odprawic.
14:
O Sambor nie moia deliberatia co wąm nim vbędzie, a tu przybedzie iuż tam
15:
w sami consideruycie dosyc mnie dziwować się.
16:
Wspominałem Pana Radomskiego iakom rzeczy odiachał excanduit. Mym zda-
17:
niem nie zle do czasu in dubio rzeczy zostawic, a patrzyc co daley bedzię. One
18:
wiecznosci za nic fraszki to prawi, ale meo iudicio wyrosły z fraszek tam tedym
19:
iachał virzawszy zadziwiełem się.
20:
Ostatni Artykuł contra praecepta Laurenty medicis, otosz vos videritis co ztym
21:
vczynic, y vczyniwszy co z tym bedzie rzeć, Ia gdy pomysląm de candidatis na
22:
tę gromadę, iako bedzie poirzeć ex horreseo, ale aza sto mnie naigorzey bydz
23:
ma.
24:
Nazbyt ia to. ile przez list bo in talibus myslić wolno, wyrzeć niebespieczno
25:
pisac periculosiſsimum, atoli ia vfaiąc w na nic się nie oglądam. Proszę
26:
zachowaymy to tak zsobą. Odsyłay mnie w moie listy. bedę ia w odsyłał,
27:
wszak syn moy wie gdzie pewny poseł, a gdzie nie, y oten nazad pilnie w
28:
proszę. Niedlatego abych y głosem nie śmiał tego mowic co piszę, ale prs
29:
rerum status niepotrzebuie wasni wielkich, y mnie tez potym nic. Datt.
30:
25 Febr 1588.
31:
Copia Lrārum Sac Mtīs Regiæ ad
32:
Electores Sac Imperȳ

strona: 99



strona: 100

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:
List do Pana Podlaskiego
14:
od Pana Marszałka Koronnego
15:
Napisałem był w iakąs gromadę czegoś y posłałem przez sługę X. Skar-
16:
szewskiego do rąk syna mego nierad bych by ten list miał gdzie zabłędzić
17:
mniemam iednak ze doszedł do rąk w teraz ostatek krotko w wypi-
18:
suię a ztym dokładem, ze ten list zapieczętowawszy masz w synowi
19:
memu oddac, aby mi go zasię odesłał y tak to vsiebie miec, iako ia w
20:
dufąm. Tosz ia odpisom w będę czynił.
21:
Pan Starosta Przemyslki przyniosł nowinę, ze komornik iachał do Sambora
22:
więzować Pana Radomskiego. O Iesus, coć ta rzecz turbatyi vczynieła ra-
23:
zem excanduit iuż prawi postaremu Rufianowie bedą panowali anie pra-
24:
wda będzie rządziłą. Iałem cieszyc, ze nagroda moze bydz, ale dziwne
25:
et turpia słowa wyrywały się nad zwyczay oney starey skritosci. Iri sum-
26:
ma confidenter pisząc, widzę ze tam wszytkich w a maximo ad mi-
27:
nimum, za nic sobie nie wazą, y nie ganią, onych słow woiewodyKra-

strona: 101

1:
kowskiego, co będę pienczętowac kazał, y owszem leni pendunt wszy-
2:
tkie tamte sprawy, więc barzo mi dziwno, ze przedemną tak aperte
3:
nie ta się by z confidentyi, ale przydawaiąc terrorem, bo iest in ea opinione
4:
ze się go tam wsyscy boicie, dwa razy rzekł te słowa przedemną straszą
5:
Krola mną, y tak ze się nanim dopytac niemogę gdy co znim mowię
6:
Otosz ex ista arrogantia quis finis rerum, łatwie w considerowac mo-
7:
zesz. Ia widzę beż iakieikolwiek wielkiey burdy znim niebędzie bo-
8:
choc humanis verbis et ceremonys, ale ile mogę znac wział spiritus
9:
ani moderatos, więc miarkuie ze potentia na inuidią dobrą zle baczę y
10:
siebie y swoie, tak vmocnic chce iakoby Vniadem albo Pogiebrackieo.
11:
ktory ieden wWęgrzech, drugi w Cechach mocny był saperaret, Omnes despi-
12:
cit. ba krotko mowiąc, za nic nie ma. Co ztym Bog uczyni tego nie wiem
13:
ale iako go zniesiecie to nie mey głowy rozum, ia piszę to naprzeztrogę
14:
widząc ze wtym wielkiey consideratiey trzeba. Bog zna nie exodio, bo-
15:
znałem humanitatis az nazbyt, ale widząc tantus spiritus, więc ze nie-
16:
masz kogo in contrarium opponere, boię się by kiedy mieszanina ia-
17:
ka niebyła. Prawdac to quidem zem go nigdy malitiosum ciuem nie znał
18:
in Rep: ale ambitio o siela rzeczy ludzi przywodzi. Archiduxpry-
19:
iachał wsobotę przęszła zZimna vpił się chudzinka, az niemogł chodzic
20:
a iam go nazaiutrz częstował, on mogł bydz bez tego, bo Pani Gospodini z
21:
roskazania gospodarskiego stała będąc przystawem. Zaczym widziałem
22:
ze zwierzchownie omnem humanitatem y nie zwykłą vkazac mi raczył
23:
Archiducem ma in summa venneratione, ale y on niemniey widzę familiarita-
24:
tem coniunctam cum obseruantia miedzy nimi. Ia nie na złe tego rozumiem
25:
ale com widział to w wypisuię. Wniedzielę przed wieczerzą przyszę-
26:
dłem był do Arcyxiązęcia, ycieszyc go. y colligere cokolwiek z iego
27:
mowy, ale nie mogło mi to długo bydz, bo wnet gospodarz przyszedł.
niewiem ie-


strona: 102

1:
niewiem iesli casu czy umyslnie rozerwał nąm mowę. baczę iednak ze spi-
2:
ritus gerit satis altos, y choć modeste ale dał mi się zrozumiec, ze nietuszy
3:
y sąm aby iego wolnosc pacifice odprawic się mogła. swoim Promoto-
4:
rom ukazuie się bydz niechętnym, wsłowiech sameoWdęPoznanskieo
5:
a Iazłowieckiego dosc amanter wspomina
6:
O Marszałkowstwo nadworne y sam y Pan Starosta Przyemyslki mowił zemną
7:
sieła. Vkazowałem ze nazad prozno y sami by to ganili. gdzieby Krol JēM
8:
obiecawszy nazad isc miał, Ostatek silentio się odprawiło.
9:
Mniemam ze w wiesz iz vrowieckiego co vmarł stręczeł na Podskarbstwo
10:
Koronne. za iego smiercią ilem mogł considerowac, iuz ma kogoś inszego
11:
na to mieysce y widzę mysli de medys iakoPana Podskarbiego zbydź
12:
iest to rzecz digna condideratione. bo acz dzisieyszy nie znac li expeditus,
13:
wszakze niewiem co lepiey ten by frymark przyniosł, choć dowcipnieyszeo.
14:
ale obsequentionem miec ad nutum boc MMPanie tanta potentia wiec
15:
tam immoderati spiritus są mi barzo suspecti. grzeszeli tym, niech Pan
16:
Bog odpusci, wszak tez tego iedno do w piszę ktoremu dufąm k-
17:
temu amor in patriam et in principem, siła mysli wyciska boiazliwych.
18:
Dla Boga odprawcie te sądy rychło cum pduellibus, bo iuz im ro-
19:
znie conditie podawaią ato nacięszey ze bez gospodarza radniey rzeczy
20:
nie pytaiąc co wzdy nato rzeczecie: byłem przytem, gdy X. Cardynał
21:
za Iordanem interceſsię czynił, inter conditiones była ta aby 5000 wro-
22:
cieł co wział na Zołnierze. O was tam wKrakowie na verba quide
23:
dla Boga albo sami bądzcie Krolmi, abo inszym Sceptra daicie
24:
bo nihil est miserabilius contempto Principe.
25:
O naszych wiezniach co mysli atom niemogł zrozumiec, to raz longo
26:
carcere ie karać, to drugy raz leuiter ie wspominac, y ztemi trzebaby
27:
cokolwiek statuere bo to ludibrium, ba y wielkie inuertere co princeps
28:
cum Senatu concludował,
29:
Piszą mi z Polski ze X Biskup Wrocławski rad by się zemną abo widział

strona: 103

1:
abo porozumiał nie piszą mi oczym, ale ia rozumiem ze deꝑsentistatu
2:
rerum. Proszę spytay wm KIM. miał li bych się znim porozumiec
3:
otych rzeczach abo nie.
4:
We Wrocławiu przyimuią cos ludzi Pan Poniecki pisał mi ze mniema
5:
iz iedno ad ꝑsidiam Ciuitatis snac sposabiaią mięcy cos ludzi przy-
6:
granicy trzeba by y nam ostroznieyszemi bydz, a wiedziec co się vnich
7:
dzieie bo przydzieli na nas iaki impetus, a zastanie nas niegotowe-
8:
mi boię się by nas iako nie naslabiono,
9:
PanKanclerz widzę content ex psenti statu rerum niechce daley kusic for-
10:
tuny (tak przedemną powiadał) otosz y to wszytko trzeba wczas miec
11:
in consideratione bo przydzieli co repentinū zwiekszą trudnoscią bedzie
12:
Ia nazdrowiu srednie się mam iadę do dom ze dwielecie stopki lizac
13:
bo alias zgubił bych potomstwo, ktore mąm dopiero wdrodze będac wolnym
14:
zrachowywąm iakom daleko zaszedł. Niewątpię ze wto wmMMPan
15:
trafiſz, a łaski swey przeciwko mnie iakoby to propositum moie nie
16:
łaskawie nie było przyimowano, bo takem się zaciągnął ze inaczey
17:
vczynić niemogę Zatym &. Dat.
18:
List X: Podkanclerzego do Pana
19:
Marszałka Koronnego
20:
Poniewaześ się w tam vdał zebys się w widział z IM Panem Kan
21:
clerzem barzo bys to dobrze w vczynił, zebys się w porozumiał z Iē Msci
22:
strony tey zwierzchnosci nad Zołnierzmi wWielkiey Polscze, ktorą w
23:
rozumiec raczysz, ze nalezy Generałowi Wielkopolskiemu O czym a czem
24:
ia tez pisał do Im P. Kanclerza, iz iednak dotąd zadnego odpisu nie
25:
mąm, a obawiaiąc się aby Pan Kanclerz za ꝑiudicium sobie niebrał
vrzędowi Het


strona: 104

1:
Vrzędowi Hetmanskiemu gdy by zKancellaryei list nato wyszedł, mimo
2:
iego wiadomosć, rad nierad zadzierzeciem się musiał zposłaniem listu
3:
tego w dotychtam Zołnierzow, oktores w pisał domnie. Co proszę niech
4:
mi nie łaski nie niesie w, zem wtym tak tak scrupulosus. O czym prawa
5:
niewidzę y zwyczaium nie swiadom, natym nieco muszę hærere, puki
6:
tam w zsobą nie porozumiecie się otym
7:
IM Panu Kraiczemu Synowi w rad służyć sam będę List naKra-
8:
iectwo wydam Iē M. Dat zKrakowa 25 Febrū 1588
9:
28 February
10:
Gdy Pan Marszałek iechał z Zamoscia widząc ze Pan Kanclerz wielką ma humani-
11:
tatem pokazował ceremonys, ochotą iednak in rebusserys, nic znim nie concludował
12:
poco był przyiachał yowszem obaczeł ze zWoiewodą Poznanskim myslił paciści
13:
cum suo commodo, bo podawał tego Marszałkowi, iesliby aliqua affinitate mogł:
14:
go zWoiewodą Poznanskim wprzyiazń wprowadzic. Więc o Pana Myszkowskiego
15:
ote wſi ktore mu oderwał od Chęcin, nie vczynił mu dosyc widząc iego postawą
16:
zbywał nie rzeczą, iął myslic iakoby eius potentiam znizyc mē augere, bo wi-
17:
dział swoi error, ze wdostaniu wiecznosci Zamchu y Krzeszowa ratował go.
18:
A iz baczeł PanMarszałek, ze y Arcyxiązę Maximiliana na swoy pozytek
19:
Kanclerz obrocic chciał, a in pactissuę iaką wielką pieniedzy nim wy-
20:
tandykowac. ZWoiewody Poznanskieo zedrzec tez Sczebrzeszyn vmyslił naKro-
21:
lu Sambor wytandikowac, clientes suos vmocnic y vbogacic, więc Zborowskie
22:
zniszczyc a potym kogoby zachciał po iednemu opprimere. Począł myslic
23:
Pan Marszałek o tych dwu rzeczach. Iedna iakoby iednanie zMaximi-
24:
lianem nie przezen, ale przez kogo inszego, sie odprawiło. Druga aby
25:
Zborowskich ratował. I vyrzawszy się z Panem Ianem Zborowskim Ka-
26:
sztellanem Gniezninskim poiednał się znim, potym pisał za nim listy
27:
doKrola. Przez tegosz zDudyczem kazał mu się porozumiec, iakim
28:
by sposobem zacząc tę sprawę iednanie zMaximilianem y zdomem

strona: 105

1:
Rakuskim. Zeby Kanclerza od niey excludowac.
2:
Widział się Pan Gniezninski zDudyczem y zKochcickim wSląsku we
3:
wsi niedaleko Olesnice.
4:
Naprzod iął z nimi mowic orzeczach swych y pozew im vkazował na się
5:
Oni nieradzieli mu stanąc, ale zeby się do Cesarza vciekł, nie odbiezy ich
6:
Cesarz y in pactis będzie ich bronił.
7:
Potym mowił znim oKanclerza. Powiedzieli ze go prozno excludowac
8:
bo wziął onym dobrą Cesarz opinią ex ista humanitate ktorą Archiduci
9:
vkazuie, więc przez Kurcza wskazał do Cesarza ze pilnosci przyłozy
10:
iako tolerabilibus conditionibus wynidzie Maximilian. Dotego Cesarz
11:
iest tey persuazyei, ze on wszytko moze w Polscze. Drudzy wszyscy nē hi-
12:
scere quidem przed nim smieią Otosz trudno zepchnąc Cesarza ex ista
13:
opinione chyba zeby in contrarium co się pokazało. Iakosz toby
14:
via et ratio była kiedyby na te constitutie co poczynili, na Seimi-
15:
ku co takiego vczynili więc y naKanclerza tak zeby go znizyc, iz
16:
kiedyby Cesarz obaczeł contrarium eo opinioni suae mogł by mu ta re-
17:
sententiam
18:
Dołozył y tego ze Cesarz ma wolą Commiſarze wysłac pro Eliberatio-
19:
ne Archiducis znaszemi ale mocno y woiska częsc znimi, iesliby dura
20:
conditiones podali, a niezgodzili się. Irruptią vczynic wPolscze zwoiskiem
21:
Prosto.
22:
Odniosł to Pan Gniezninski Panu Marszalkowi
23:
Pan Marszałek dał tę odpowiedz Panu Gniezninskiemu. Ad 1mum. Nie
24:
radzi mu Principes curant quae sua sunt. Odbiezał nas był Maximilian
25:
Stary Cesarz y teraz ci tosz vczynią, mogą to ad speciem począc, ale fi-
26:
nis periculosus zle nato wszytko sądzic.
27:
Ad 2dum. Non expedit Reip. Turbas iakie czynic, bo chcąc iednemu noce-
28:
re bysmy nie zaszkodzili toti Reip. trzeba pierwey rzeczy vspokoic.
29:
Et sic disceſsum est
List Pana


strona: 106

1:
List Pana Marszałka Koronneo przyczyny za Panem
2:
Gniezninskim do Krola IēM y do Pana Podlaskiego
3:
Naiasnieyszy Młosciwy Krolu.
4:
Miedzy vnizonemi prozbami onemi ktorem ia naodieznym czynił do WKM. była y
5:
ta niemnieysza aby WKM. ImP. Gniezninskieo powinnego mego właskę swą Panską
6:
przyiąc raczeł, zabaczywszy tych teraznieyszych spraw ktore się wte mieszaniny sub
7:
Interegno działy y przed Koronatią WKM. y ktore wiecey z woli Bozey pocho-
8:
dziły aby nąm Pan Bog y zamięszanie nasze y moc swoią pokazac raczeł
9:
ze non consilio humano, ale diuina sua voluntate chciał tu WKM Krolem y Panē
10:
naszym miec wczym nieznałem abys WKM. Pana Gnieznińskieo od siebie odrzu-
11:
cac raczył tylko wskazałes mi to WKM abych się z Iē Mscią Panem Kanclerzem
12:
otych wszytkich rzeczach rozmowił y ex snīa Iē Msci wtym dalszy postępek
13:
vczynił, wtym takie porozumienie się miedzy nami stało, ktore tez było od
14:
WKM. przypominano, iakoby nawięcey te dwie rzeczy się obwarowały, przy przy-
15:
ieciu w łaskę tych, ktorym ią WKM okazować będziesz chciał.
16:
Pierwsza aby za vspokoieniem, a iuz zbyciem ꝑratis periculi, potym turbacyi
17:
iakich in Rep: nieczynili, gdyz swieży przykład mamy. Co się zaKrola Ste-
18:
phana s. Pamieci Pana naszego działo. Wtora gdyz rozmaite mieszani-
19:
ny przez to Interregnum były więc y zmow y zpostępkow wasni nie
20:
ladaiakie, aby successu temporis, czy ktory sequebantur in Electione et pro
21:
motione partes WKM niebyli, albo oppreſsi albo perturbowani, od tych
22:
ktorzy aduersaæ sententiæ byli, bo depriuatis in iurys nie iest prawo po-
23:
stanowione, iako tego dochodzic. Przyłożyłem ia y trzecią non repugnan-
24:
te, Im Pana Kanclerza, żeby miedzy nim a Pany Zborowskiemi ote
25:
sprawy domu ich było, takie zastanowienie vczyniono, iakoby oto
26:
dalsze turbacye wRptey niebeły y priuatim miedzy nimi ale po-
27:
stanowiwszy te fundamenta zsobą. iako te obwarowac Im Pan Kan-
28:
clerz drogy im nie podał, iam iey tez vsiebie nalesc nie mogł, zwła-
29:
scza wpierwszey strzegąc się tego aby ta sprawa in iudyci y suspi-

strona: 107

1:
tiey iakiey nienabawiła. iakoby istis medys liberæ voces in Rep: nie
2:
były opreſsæ. Dwiema tym ostatnim łatwiejsze remedium wynalezio-
3:
ne bydz moze. Tom ostatni respons wziął od Im P. Kanclerza aby P.
4:
Gniezninski podał drogę iakoby to obwarowano bydz mogło. Wczora
5:
tedy iadac z Zamoscia do domu widziałem się z Panem Gniezninskim
6:
vkazowałem mu pericula te ktore imminebant rego ztych przesłych spraw
7:
do ktorych się tez on był powielkiey częsci przymięszał, więc y vtych con
8:
dytiach powiadałem mu y Stią iego chciałem wiedziec iakoby obwaro
9:
wane bydz mogły. Ktory naipierwey załuie tego zewpadł wniełaskę
10:
WKM. gdyz v wszytkich Panow y zasługował ią sobie takiemi dro
11:
giemi ktore choc z zgubą były rerum eius priuatarum, ale zwielką sła
12:
wą Panow przesłych y pozytkiem Rptey. Wtę sprawę co zaciągnęło
13:
y iego y Familią iego wiele rzeczy przedemną przypominał kto-
14:
rych ia zpewnych przyczyn WKM. wypisowac nie chcę. iakosz y on
15:
sam woli ich zabaczyc, a niz ie wspominac, ktemu przypominał y to ze ia-
16:
ko się skoro ogłosieła Coronatia WKM. ktorą vtwierdzieła się potestas Re
17:
gia (gdyz przed Koronatią y o nieprzyiechaniu y odiachaniu zasię y de
18:
conditionibus vary rumores beły) nic takiego od niego się nie działo
19:
coby słusznie WKM obrazac miało, y owszem odiezdzaiąc od Arcy
20:
xiązęcia Im Maximiliana, dał się dobrze wtym rozumiec ze poki beły
21:
res dubiæ słuzeł comogł, gdy daley zachodzieły, a iuz Pan Bog sam
22:
vkazował, kogo chciał miec Krolem nad narodem naszym, ze tak
23:
chciał rzeczy swoie prowadzic, iakoby stąd periculum regno niebyło y
24:
iemu iakosz temi dwiema rzeczoma dowodzi tego przedsięwziecia
25:
swego. Pierwsza ze potym w woisku Arcyxiązecia IēM niebył
26:
Druga swiadectwem wielkiey częsci ryczerstwa sam tych kątów, ze
27:
się niechciał segregare a consensu publico. Iednak niechcąc przy
wodzic za


strona: 108

1:
wodzic zadnych ratyi swych puscza się na samę łaskę WKM. nie
2:
wątpiąc ze od niey odrzuczon niebędzie a prosi abys WKM. w sąd niew
3:
chodził z sługą swoim bo by tez y per iudicium WKM miał bydz ab-
4:
soluam, wiecey tego sobie zyczy, aby to miał złaski a zdobroci WKM
5:
dowiedziawszy się o pierszych słuzbach iego ktore czynił wRptey zsłą-
6:
wą y pozytkiem Coronnym. Mlsciwie go właskę swą Panską przyiąc
7:
raczeł wiecey patrzac na przeszłe słuzby iego, a niz na teraznieysze mie-
8:
szaniny ktore zkąd fundament wzięły vkazował dostatecznie, a co
9:
więcey ze zwoli bozey szły podobno tez dla wietszey ozdoby y sławy oso-
10:
by WKM. ex euentu rerum istarum. O obwarowaniu kondycyi tych dwu
11:
nad obietnicę ktąrą vczynic chce WKM. drogy zadney vsiebie wynalesc
12:
niemoze. wszak ze będzieli mu od WKM. podana, nie odmawia iey pe-
13:
wien tego będąc, o łasce y dobroci WKM. ze takie obwarowanie podac
14:
bedziesz raczeł, iakoby nie tylko osobie iego, ktorą on zawzdy poczci-
15:
wemi sprawami swemi y pozytecznemi RP. ozdabiał, ale y domowi iego
16:
od Pana Boga zwielu stron nawiedzonemu nic obelzywego nie niosło.
17:
O ostatnim vspokoieniu z IēM P. Kanclerzem takem go sedatum nalazł
18:
ze gdy widzi dotknienie ręki Panskiey, a kaźn iego nad Domem swym
19:
niechce recalcitrare diuinæ voluntati, ale raczey zaniechaniem tych wszy-
20:
tkich spraw, vciszyc to, wczym ia prace załowac nie będę za porozu-
21:
mieniem się z IēM Panem Kanclerzem, abych te rzeczy priuatim mie-
22:
dzy nimi zastanowic mogł. A niewątpię ze WKM. y na zasługy
23:
iego wRptey y na Pokorę iego, y nato ze mozebydz godnym sługą
24:
WKM. więc y na vniżoną prozbę moię wzgląd Mlwy miec bedziesz ra
25:
czeł, rć rć Dat. 4 Marty 1588.
26:
List od niegosz do Pana Podlaskieo
27:
Chocia w znąm bydz virum prudeutem y moderatum iednak

strona: 109

1:
zesmy ludzie wspomniawszy na przeszłe sprawy, a nawięcey na onę ktora
2:
się na Conuocatyi działa, mniemam ze moze vczynic co mocy w przeciwko
3:
Panu Gniezninskiemu, ale kiedy w wspomnisz sobie exquo forte rzeczy szły
4:
ze o poratowaniu nachyloneo, iesli nie vpadłego domu iego. łatwiey w onę
5:
mniey sobie sprawę powazac bedzieſz, bo acz to prawda zes mu w do vni
6:
zenia domu iego przyczyny nie dał, iedno ratunek aduersarza, zda się
7:
bydz depreſſio sui. Otosz kiedy w te wszytkie rzeczy zrachuiesz wiec y
8:
czas iaki był, pewienem ia ze w nieponiesieſz w umyslie swym takiey
9:
obrazy przeciwko Panu Gniezninskiemu, iako cæteri, qui affectu regunt.
10:
więc in eius infortunio niebedziesz chciał addere afflicto afflictionem
11:
ale wiecey hæroico pro posse ratowac y iego samego, y Familiey iego
12:
a zwłascza kiedy y satiſfactią honestam w vczyni y in posterum bedzie
13:
statecznym przyiacielem, Niechze tedy za prozbą moią, pilnie proszę nie
14:
wadzi mu nic przeszła sprawa, do teraznieyszych. y owszem zpilnością
15:
w proszę, bądz mu w wrzeczach iego pomocen, choć meo exemplo, zem
16:
ia tez Bog zna niewinnie vcierpiał, od nich tam wszytkich cokolwiek ą
17:
przecie patrząc na pnten statum rerum ato w wiesz sąm co czynię
18:
bo zwiela przyczyn interest Reip: aby ten człowiek nie był euersus, Mo
Rozmowa
z Zam:
o Zborow.

19:
wiłem z I P. Kanclerzem otych sprawach wZamosciu vt ingenuē fatear,
20:
frigidē et negligenter mię odprawował iesli iemu ta sprawa nie
21:
iest cordi, ychciał abych iey zaniechał czyli vicum inimico pro mo-
22:
destia niechciał conditiones podawac, to iuz niewiem ale to wiem
23:
zem z niczym od niego iako w inszych sprawach tak y wtym odiachał
24:
Piszę tedy wtym do Kr. IM. co zlistu do Kr IM w wyrozumiesz. Ktory
25:
proszę racz w KIM dostatecznie przeczytac, więc się y złaski swey
26:
przymowic iakoby nie był odrzucon a gratia Principis, Widzec ia
ze te sprawy


strona: 110

1:
ze te sprawy wszytkie potrzebuią consideratyi dobrey y z roznemi osoby
2:
roznego postempku wiec y aby grauiter wnich było postepowano iednak
3:
baczę tez y to ze rozne consideratie osob miec trzeba. Pan Gniezninski
4:
wiesz to w sam iz on in re militari, wiecey spraw swoich odprawował
5:
y z sławą Koronną aniz in actionibus ciuilibus, teraz wraził go w rozne
6:
sprawy grauiſsimus casus domu iego, ktorego a ktozby ratowac niechciał
7:
ktemu smysł slachecki, choć contra ꝑcepta diuina, chciec vindicare
8:
inimicum ktorego kto sobie proponit, a zwłascza in re graui. Otosz
9:
mniey ia nadziewąm się periculi od niego by y tez y chciał co czynic
10:
ale vpewnia mię ze niebędzie, y owszem ze dwu rzeczy vczynic chce
11:
albo nazbyt spokoinie doma siedziec albo tak się gorąco vdac na słu-
12:
zbę KIM. iakoby y łaskę Krola Im sobie zasłuzyc mogł, y istis me-
13:
diis ratowac domu swego. Zda mi się przeto zeby Krol Im nieodrzu-
14:
cał go na stronę, y proszę racz się w oto starać, a zwłascza ze y po-
15:
stanowienie na Koronatyei non ꝑcludit viam tym, ktorzy łaski Kro-
16:
la Im szukac będą. Mym zdaniem do sieła rzeczy moze się to przygodzic
17:
aby niebył depreſsus wszak w widzisz co się znami dzieie, nietrze-
18:
ba mnie wiele otym pisac.
19:
Iesliby tez nie zdało się KIM aby tak prętko wte rzeczy wstapic y ogła-
20:
szac to azby się zinszemi odprawiło, to niech będzie przy zdaniu IēM. tylko
21:
o to proszę abych miał wtym per priuatas personas vpewnienie IKM.
22:
ze wzdy on bedzie mogł bydz wolen aꝑsenti calamitate, a od nieła-
23:
ski IKM. a on się wtym tak będzie rządził iakomu KI naznaczy, a
24:
moze y de istis priuatis lꝰris do mnie nie wiedziec będzieli się tak KIM
25:
zdało, tylko słownie odemnie aſsecuratus bydz. Nie iestem tez tym abym
26:
tak rozumiał, zeby KIM wtey mieszaninie znimi miał IP Kanclerza
27:
zaniechac, kiedy to pierwsze stanie, tedy będe drog szukał do zasta-

strona: 111

1:
nowienia ostatka, a krotko pisząc tak mi się zda wcora P Gniezninski
2:
declarował ze obłapieniem ręki daniem nie barzo mu się honeste zda post
3:
tot vulnera wdomu iego, ale zaniechac o Samuela wszytkiego, podobno
4:
niebył by od tego, Krysztopha quidem ile znąm on radby ratował, ale
5:
tak iakoby stąd zadne periculum niebyło, ani Rptey ani priuatim
6:
ImP Kanclerzowi, czemu mym zdaniem mogły by się drogy słuszne nalesc
7:
mowił tez zemną o poratowaniu y brata Pana Marszałka Siestrzen-
8:
kow y inszych. Vkazowałem mu duriorem conditionem tych bydz, ktorzy
9:
in ꝑelio albo capti, albo vciekli zbitwy. iednak gdy o swych rzeczach
10:
będzie wiedział, o dalszych mowic będzie. Proszę przeto wmMM Pana
11:
racz go w wtych wszytkich rzeczach ratowac. widząc y cala mitatem
12:
iego y ꝑsentem rerum statum y ze moze bydz zgodnym sługą Kro-
13:
la IM. y nąm priuatim potrzebnym Przyiacielem, wiec y drugie
14:
rzeczy ktorych się w domysliſz ze się zeidzie aby był nienaruszony.
15:
Do vgody zRakuszany quibus mediis mogłaby stanąc moze
16:
wiele bydz pomocen iakoz y teraz takem z nim postanowił, aby Duch
17:
czemu dosiebie przyiechac kazał secrete widział się znim. zrozu-
18:
miał te tam wszytkie sprawy y radę od niego wziął; przypomniawszy
19:
to ze nie tylko mu idzie oprzyiacioły ale y o iego Smigiel, ktory
20:
w Polscze kupił, y za ktory dał kilkadziesiąt tysięcy złotych
21:
iednak temi drogami to poprowadzi, iako się nie będzie znaczyło
22:
nie aby to ex in stinctu aliquo było, iedno dla ratunku rzeczy
23:
swoich.
24:
Pozew od Kr.IM. na Pana Gniezninskieo

strona: 113

1:

2:

3:

4:

5:

6:
List Pana Hetmana Koronneo
7:
do X. Arcybiskupa.
Seym radzi

8:
Za tę chęc o ktorey mi w pisac raczysz w swemu Młwemu Panu dziękuię. Iż
9:
w chcesz wiedziec co się sam v nas dzieie tedy chwała Bogu wszytko spokoinie.
10:
Od Starosty Sniatyńskiego rozbiegło się cos było, za moim udaniem się tu wten krai
11:
Ia iuz momu Krola Iē M y wielomem się declarował wtym ze trzeba co narychłey
12:
wszytkie ziemie y wszytkie ludzie do kupy zwiesc, bo poidzieli w długą
13:
ci co nawolnosci są, receptis animis mogą sieła zatrudnic. Teraz poki y w
14:
tych metus, a in Ciuibus iustus przeciwko nim dolor: lepiey by wszytko zatłamic
15:
y Niemcy rychlei vcichną gdy tu iuz swych miec nie będą. Więc wzdy trzeba zeby
16:
był taki Ziazd rychło, gdzieby totum corpus Reip. pokazało się. Litwa zu-
17:
pełna, Ruś zupełna, Pruſsowie zeby wszyscy przysięgi oddali solenniter mia-
18:
sta takze. Xiązęta Lenne. co teraz osobno tak czynic się bedzie y v ciues
19:
bedzie inuidiosum y v nich mnieyszey wagy. Ale iuz vos ista videritis A iesli
20:
co na Rptą zatą zwłoką padnie, vmieicie tu więc w pokazac, iesli iey
21:
w bedziecie prawi. WNiemczech słyszę magnum apparatum czynią ywszy
22:
scy ad arma, atu vnas we wszytkim wielka niedbałosc niemaią y Ty-
23:
siąca złotych gotowego na tę potrzebę, skąd by ludzie mielibydz nie myslą
24:
takze o działach, Prochach, kulach, o rynsztunkach doPieszych iako by to
25:
zaraz mogł teize godziny porwac, kiedyby trzeba. Ale dosyc mnie na
26:
pomniec iakom to vczynił dalei tez będe rad, (y trzeba mi tego) doma sie-
27:
dział maiąc rzeczy swe domowe scisnione y vpadłe.
cosię tycze X. Le


strona: 114

1:
Cosię tycze X. Legata iesli ma breue od Papieza do Krola Iē M. do-
2:
brze ze poiedzie do Dworu iesli nie tak wiele tym przyzna się od Papieza ze
3:
iest Krolem naszemu Panu, iako się przyznało, gdy tenze był vMaximiliana w
4:
Wieluniu. Przypatrzyc się rzeczom naszym będzie mogł, y wypisac komu in-
5:
nemu czego będzie wiedziec potrzebował, ale iako się w podoba, fiat. Nazar-
6:
ty w ze nie odpisuię nie miey w za złe a menior w widzę niz ia musia-
7:
łeś w pełnieysze kąty zastac wLowiczu niz ia w Zamosciu gratulor.
8:
w Dat Zamosciæ de 1 Marty 1588
9:
Fragmentum Srarūm Dnī Cancellary
O nadgrodę

10:
Nad to com roskazał przez Im P. Starostę Crakowskiego, niemąm nic pisac
11:
kto tak gardłuie iako ia, nie iako cudzą pracą szafowac. Iakotako
12:
bedąc mezczyzna, wolę nasladowac Scypionem niz Fulcium y miasto
13:
veliternum, Zamoscie mi się nie vprzykrzy. Ludzy Ryczerskich iednak nie
14:
gardzcie proszę, y zasług ich nie tłumcie Na zniszęnieć domostwa mego
15:
godziło by się baczęnie miec a nietym, com miał zbywac mię, ale radniey
16:
to com vtracił wrocic mi albo nagrodzic.
17:
List X Arcybiskupa Gniezninskiego
18:
do Pana Marszałka Koronnego.
19:
Nie wiedziałem o tym aby w uPana Kanclerza bydz miał, az mię wyrostek
20:
moy, od w z Zamoscia pozdrowił za co ia w dziekuię y talem et tantam mo
21:
derationem animi chwalę, wiedząc co na spolney miłosci obudwu w nalezy Rptey
22:
iako y z iaką wdziecznoscią, vczynnośc, prace, przemowy y starania przyiął
23:
to w sam tam iuz wiedziec raczysz. To wiem dobrze ze była Danina nie
24:
doszła, by było nie przystąpiło staranie w, mnie zato y za inne vczynnosci
25:
na mniey nie dziekuią, y ledwa nie łaią, ww wyrozumiesz ex particula lrā-
26:
rum, co w posyłąm. Ale vmnie to więtsza, ze zPana niecontent, y z spraw
27:
iego, co się iuz y miedzy ludzie rozgłasza. I miał bych niemało o tym

strona: 115

1:
pisac, ale listowi powierzac niechcę, pisałem po X. Brzeznickiego aby do
2:
mnie przyiachał, przez ktorego oznaimię w confidenter co wiem. Angeruꝯ
3:
suspitionem ta rzecz a podobno otym z w mowił, ze chce barzo pretkieo Seimu
4:
co nic inszego nie iest, iedno albo iakie przedsięwzięcie swe przywiesc, albo
5:
Remp: in voluere maximis difficultatibus, czego ia mam eiudentiſsimas ratio-
6:
nes, aby ten Seimik tak pretko niebył. Wiem tez otym zes w znim mo-
7:
wic raczeł o Pana Gniezninskiego. A ledwa niewiem iako to przyiął y w
8:
iako odprawił. Dla Boga proszę Senator Senatora, racz w zemną zniesc con-
9:
silia sua, abych wiedział mentem w.
10:
Panu Gniezninskiemu ia zyczę laski Krola Iē M bo mi się zdał zawzdy bydz
Maximil
...reter.
Zygm.

11:
miedzy bracią quietioris in geny iednak na przestrogę to piszę iego. Teraz
12:
niedawnego czasu w Odolanowie, mowił te słowa, Wiedzcie otym Panowie
13:
bracia ze Kanclerzewi wiecey się podoba Maximilian, aniz Szwed, bedziem
14:
miec niedługo Electią. Te były słowa iego. Nie cieszy mię to, ze Maximi-
15:
lian iest in ore omnium laudatur, ꝑdicatur, ad sydera tollitur, De nrō
16:
silentium. Iuz dłuzey pisac nie chcę ani smięm.
17:
List Pana Marszałka Koronnego
18:
do Krola Iē Msci
19:
Naiiasnieyszy Młwy Krolu
20:
Proszę vnizenie WKM MMPana zebys się WKM tym obrazac nie-
21:
raczył do mnie. Ze wsprawie Pana Gniezninskieo tak często WKM molestuię
22:
wyciska to na mnie y powinnosc ktorą znim mąm y łaską WKM ktorą znam
23:
y ratie niektore wypisane ode mnie doPana Podlaskiego, a iz z listu WKM
24:
o sprawie iego nic conclusum niemąm a czas przychodzi bliski terminowi. V-
25:
zywąm zwielką pilnoscią WKM. Zebych co pewnego, o iego sprawie wie-
26:
dziec mogł. a vnizenie proszę. zebys go WKM. w miłosciwą łaskę swą
27:
Panską przyiąc raczył, Dowiedziawszy się o posługach iego ktore czynił
S. Pamięci


strona: 116

1:
S. Pamięci Krolowi Augustowi Wuiowi WKM. Panu zmarłemu, albo raczey
2:
wszytkiey Rpteȳ takze czas y dostatek swoy z sławą y pożytkiem koronnym
3:
natym stracieł. Więc iako Pan Bog wtym zamieszaniu naszym znaczną
4:
łaskę nad WKM. pokazuie, tak tez niewątpię, ze WKM. przykładem Bozym
5:
ktorego vices na ziemi trzymasz, nad tym vpadłem, miłosierdzie swe Panskie
6:
pokazowac bedziesz raczył, a raczey na przyszłe sprawy iego niz na teras.
7:
z nieysze młsciwȳ wzgląd miec bedziesz raczeł. Bo co go wto zaciągneło nie
8:
chcę ia pisac wolę ze się WKM. od kogo inszego tego dowiesz. O czym ze
9:
szerzey do Im Pana Podlaskiego piszę zęm się referuię. Niewątpiąc ze
10:
z prozbą swą od łaski WKM. odrzucon nie będę rć Dat.
11:
List od niegosz do Pana Podlaskiego.
12:
Nie wątpiłem nigdy demoderatione animi w przy patrzywszy się tym darom
13:
ktore Pan Bog w wlac raczeł. Iakosz ze wtym niesczęsciu Pana Gnie-
14:
zninskiego znosisz w łatwie przeszłe rzeczy, nie tylko ze chwalę, ale barzo
15:
w dziekuię zato, vczyni on w tak dosyc ze w ztego content bedziesz
16:
a im mu w wiecey checi y łaski pokazuiesz obrazonym bendąc, wiec in
17:
rebus eius dubys tym go w in futurum vczynisz sobie obligatorem.
Krol
nieprzy
chylny
Zbor

18:
List Krola IM barzo mię zafrasował, gdyz wnim nic pewnego wsprawie Pa-
19:
na Gniezninskiego, nie widzę. Prawdać to iest MMPanie zeć się sieła in-
20:
conuentientia działo y w Electią y po Electiey, ale kto tego piwa nawarzył, to
21:
iuz sam w wiesz. Tak się były rzeczy zaciągnęły ze vludzi niebyło to
22:
podobno, a by się spokoinie odprawic mogło. Zaczym ato wpadlismy wte
23:
Labirynty. zktorych nas Pan Bog sam wyiął wiec iako zna Krol Iē M
24:
y my wszyscy łaskę Bozą wtey sprawie, tak przykładem Bozym, tosz trze-
25:
ba zludzmi czynic, do czego ze się y rationes humanæ przymięszywaią;
26:
tym wiecey yradzę y proszę abyKrol IM zPanem Gniezninskim Młwie
27:
abysc się raczeł, namniey się ia temu nie dziwuię, ze Pan Kanclerz nie mysli

strona: 117

1:
mu dobrze. bo widzi ze trzeba mu tego aby ci byli znizeni, ktorzy mu kiedy-
2:
kolwiek resistere. aleKrol IM nie na czyie affecti patrzyc ma, ale na rationes
3:
y swoie y Rptey Zlec by tak Młwy Panie pierwey to znizic, na ktore się o
4:
kazya podawa, a potym drugie in summo periculo Rostawic a sublatis albo
5:
aduersaris, albo æmulis, wierz ze mnie w ze co znim będzie rzecz trudno
6:
w to było by trafic. Znasz w animum et ingenium eius taki vmysł maiąc
7:
wszytko powoli nie oglądaiąc się ni na kogo co sprawic moze, iuz ia otym
8:
disputowac niechcę,
9:
atoli te pierwey po tym drugie za nimi łatwie zagryzą
10:
kto chce psa vderzyc łatwie kiy nalesc krotcze pisząc nie zostawicieli wm
11:
co ludzi na ktore by się oglądał, y ktory by mogli potentiam eius infringere
12:
(bo tak rzeczy zaszły) bo ieden ani dwa nie zdołaią temu poznasz to
13:
w iakie to periculum y KIM y Rpteȳ vczyni. Iuz widziemy iako
14:
wszytkie lekko sobie wazy, niząc rozkazanie Panskie niząc Conclusio-
:
nes Senatus, y vpieł się tą nadzieią (tom ia dobrze ex ore eius considerował)
15:
ze y Pan y my wszyscy się go boiemy, inuidia nic mu nie vczyni, ani się
16:
w nato spusczay. Natę potentią summum remedium, iakosz niczyia wiek-
17:
sza wPolscze niebyła, ma consilia pacis et belli wręku, ma opes, ma clien-
18:
telas, ktorychescie mu w nie wiem iesli bacznie y naczynili y nabogacili
19:
ana affinitates externas zymieczeli mu, albo znizycie aduersarios vel
20:
æmalos. to iuz wszytko. Ia za moie chęci y gwałtowne niebespieczenstwa
21:
y nakłady widząc, bez zadney przyczyny in fensum eius animum przeciwko
22:
sobie zato iedno ze non omnia facta eius probro, iesli mu tak ad eius
23:
initum wszytko padnie widząc ze nie masz ktoby resisteret wolę sece-
24:
dore opłakiwaiąc ꝑrntem rerum statum a niz patrzyc na ruinam nꝰram, bo
25:
weirzy wm MMPan wludzie iacysą y kto moze, abo zachce resistere tamtey
26:
potentiey, vyrzysz w obiezawszy Senatum wkoło choć per vniuersas
27:
partes Regni, ze trudno o człowieka ktoryby chciał się murom oponerē
takiey nawał


strona: 118

1:
takiey nawałnosci owo poprostu pisząc w pro ea confidentia ktorą z w
2:
mąm væ nobis iednego krola koronowawszy ze dwu mąmy, a odpusc mi w
3:
conniuentia Krola IM y w wszytkich to vczyniła, bo na gratitudinem skła-
4:
dac, wielkać to ale kto wto weirzy dobrze, więcey to dla siebie czynią niz
5:
abo dla Kr. IM abo dla Rpteȳ przydzieli kiedy do tego iakosz trzeba
6:
aby przyszło, łatwie to vkazac będzie. A nawet nie mogą bydz takie merita
7:
za ktorebysmy się zaprzedawac mieli. Byli y przed nami ludzie, yczynili
8:
wiele Rpteȳ tyle albo y wiecey, iednak aæqualitas była zachowana kto-
9:
ra niebedzie li v wḿ tam in consideronē, wierz w temu a pewnie ze y siebie
10:
zatrudnicie y nas zgubicie. Przeto MM Panie et ꝑpter clementiam Prin
11:
cipis, ktorą się y Poddanym y swiatu Kr. IM zalecic ma, y dla prawa, ktore
12:
niebroni łaski vpokorzaiącym się, y dla tych rzeczy wyzey napisanych proszę niech
13:
ten Pan Gniezninski depreſsus nie będzie, a łaskę Kr Im aby mu pokazał
14:
y wnię go przyiął. Snac mu tam o Wołpie szepcą, wiec ia komi piszą
15:
niektorzy, y Pan Miecznik miałby się do tego przymięszywać, dla Boga nie
16:
czyncie w tego iedną albo dwiema vocantiami mało ludzi vkonten-
17:
tuiecie, a tego ktory moze bydz godnym y potrzebnym sługa Kr.IM znizy-
18:
cie, albo wniwecz obrocicie. Zyczę ia Panu Miecznikowi człowiekowi
19:
y cnotliwemu y godnemu podpomozęnia wszelakiego, ale nietakiego,
20:
ktoregoby iesli nie z molestyą tedy z inuidią zazywac miał, bo godzien
21:
tego aby bez zaiątrzenia wysługę od Pana miał, y non deerunt oceosnes
22:
Łatwie wspomni quo animo sam był oKrzepice przeciwko Panu Woiewo-
23:
dzie Lubelskiemu. Ma Krol IM pretext przeszłey zasługy Pana Gnie-
24:
zninskiego do przyięcia go w łaskę, więc y exemplum Pana zmarłego
25:
ze choc wzawiedzionych rzeczach nie chciał Pana Gniezninskiego znizyc,
26:
y owszem mam listy iego, ktore pokazę przed smiercią pisane, gdzie ro-
Stefan
chciał
zgody
z Zb.

27:
skazował mi to abych y sam się znim porownał y iemu go reconciliował

strona: 119

1:
cosz wiedziec nie vpatrował li tez mądry Pan tych rzeczy tote-
2:
raz pisze, choc się były nie wyniosły tak wysoko, iako to teraź. Nie chcę
3:
iuz wtey materiey wiecey do w pisac tylko zwielką pilnoscią proszę
4:
racz w staranie y moim y swym imieniem vczynic, v Kr. IM. iakoby Pana
5:
Gniezninskiego Kr. IM w młową łaskę swą przyiąc raczył, bo tak iest tur-
6:
batus, gdym mu vkazował list Kr. IM. ze widzę iz y na termin sąm ia-
7:
chac niesmie. Niemowię ia tego aby ad hibitæ debitæ ceremoniæ bydz
8:
niemiały, ale oto tylko proszę, zebych mogł miec vpewnienie Kr. IM. iz
9:
gdy będzie łaski przez Pany Rady szukał v Kr. IM. ze ią naidzie. Vkazo-
10:
wałem mu y owę particułę wliscie w (poty poki się vkazac godziło)
11:
onim pisaną wdzięczen iest barzo łaski wm, vbezpiecza mię zechce tak to
12:
zasługowac w, iako w ztego content będziesz.
13:
Abych ia tam dla tey sprawy Pana Gniezninskiego iechac miał, barzo bym
14:
temu nierad, bo ex inimico, vczynił bych owego sobie inimiciſsimum a
15:
ad ꝑrs nieiestem mu par ad resistendum y rationes meæ priuata ta-
16:
kie są ze nie trzeba abych y kopę wydał indziey, iedno napłace-
17:
nie długow. Otosz proszę racz mię w ex ista molestia wyiąc
18:
Dat. 6 Marty 1588.
19:
List Krolewski na Kraiedztwo Piotrowi
20:
Opalinskiemu synowi P. Marszałkowemu.

strona: 120

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:
Instructia Panu Iąnowi Zamoiskiemu Se-
23:
cretarzowi Kr: IM. Gońcowi do Turek dana w Crakowie.
24:
Iako naipilniey ma się w drodze spieszyc: z Iasnie Wielmoznym Ianem Zamoi-
25:
skim, Kanclerzem y Hetmanem Koronnym, ma się w drodze widziec, do kto-
26:
rego choć z drogy wstąpic ma, odprawę swą ma znim communicowac
27:
a wedle tego iako zniego zrozumie, choc mimo Instructią teraznieyszą
28:
tak v Hospodara Wołoskiego iako potym v Sychaus Baſze y sameo

strona: 121

1:
Cesarza wszytko vstnie sprawowac będzie.
2:
Naprzod Hospodara Wołoskiego pozdrowiwszy y o łasce y chęci Kr. IM oneo
3:
vpewniwszy, przełozy to. I z Kr. IM. doszło, ze Hospodar IM tego rozumie-
4:
nia iest iako by Niżowcy co swawolnie do Wołoch przeszłych czasow wtar-
5:
gnęli miasto karania zato, od Kr. IM y suknem y pieniedzmi we Lwowie
6:
obdarzeni bydz mieli. O czym taką z roskazania Kr. IM sprawę daię sczerze,
Nizowcy
Kozacy
zwabieni od
Jazłow:

7:
iako w sobie iest. I z KrIM. przyiachawszy do Crakowa y sczęsliwie Ko-
8:
ronatyą swą odprawiwszy, z wielkim wszech stanow Koronnych zezwole-
9:
niem y zwielką radoscią. Potym iako Xiązę Maximilian szturm pod Kra-
10:
kowem nie wyiachawszy z woiskiem z Korony vtracieł, ale nad granicą
11:
chwilę się bawił a więtszego woiska dla pokrzepienia sposabiał, y oczeki-
12:
wał, pod on czas prawie, gdy Derguth Czaus do Krakowa do Stanow Ko-
13:
ronnych y do Kr. IM iachał. Dowiedziawszy iz te Nizowce ktorzy vsli zWo-
14:
łoch. Iazłowiecki nasłuzbę Arcyxiązęcia Maximiliana przewabiał
15:
wielki im Zołd postępuiąc, staranie onie czynił. Kr IM. zabiegaiąc tak
16:
aby nieprzyiacielowi iego ludzi nie przybywało, zeby zaraz y swoim y Ho-
17:
spodara Wołoskiego rzeczom dogodził ate ludzie ktorzy Hospodara IM
18:
turbuią ztamtąd zwiodł, chciał ich do słuzby swey przeciw Niemcom y
19:
Arcyxiązeciu Maximilianowi vzyc, y nasłuzbę tę nieco pieniędzy y
20:
sukna im dac roskazał. Lecz y to co złaski Kr IM podkało pobra-
21:
wszy, y przysięgę natakową słuzbę Kr IM. vczyniwszy, zaniechali
22:
tego vczynic Albowiem fortelu wtym iakiego się obawiaiąc, a czuiąc
23:
ze swowolnie do Wołoch byli vtargnęli, pod stroziwszy się, za iakim
24:
si podeirzeniem zeby karania zato wtargnienie doWołoch od KIM
25:
nie odniesli, na wies się zas swowolnie rozbiezeli.
26:
Baczyc tedy moze Hospodar IM iakim vmysłem to się przez KIM działo, to
27:
iest dobrym, nietylko ku Krolu IM, ale y rzeczy poczym znaczą chęc przeci-
28:
wko sobie moze baczyc, a Zatym inszego uKr. IM rozumienia y inszey
nadzieie


strona: 122

1:
nadzieie bydz ma.
2:
Przyiechawszy do Constantinopola viachaniu Posła wielkiego Vrodzonego
O znaym
o Posle

3:
Pawła Vchanskiego Starosty Drohobyczkiego, powie o zwyciestwie KIM.
4:
pod Byczyną. O statecznym Kr IM vmysle, w chowaniu dobrey przyiazni,
5:
y Sąsiedztwa z Cesarzem IM. y Panstwy iego, przykładem Przodkow swych
6:
aze KIM kazał swym przymierza przestrzegac, pilnie. Zaczym powiesc
7:
swą confirmuie pisaniem Kr. IM przezen, tak do Cesarza iako do Basze
8:
czego kopiią z cancellaryei z sobą wezmie, przy tym ma expostulować
Tatar
......

9:
zstrony Tatar Basze Kaphinskiego, ze się do Panstw Kr. IM. wezbra-
10:
li, a ze iuz chwilę są wpolu, aze to czynią Niemcom ku pomocy. na kto-
11:
re ze Kr. IM Tatarowie iako powinni podług postanowięnia, y przy
12:
mierza pomagac mieli, iesliby był Kr IM w Panu Bogu nadzieię maiąc
13:
y wsprawiedliwosci swey zasię im obroni. Iesliby wtych sprawach
14:
chciano posłac Czaussa, ma Goniec Kr IM kogo swego przy Czausu
15:
posłac, zeby przezen Czaus oznaimił co postanowi z Carem.
16:
O Nizowcach co im we Lwowie od Kr. IM dano nieco pieniędzy, y sukna
17:
zdaniem sprawy, niema się pierwey wymykac azby tego baczeł bydz
18:
potrzebę a dowiedział się zeby o przyięciu Nizowcow na słuzbę KIM.
19:
y daniu pieniędzy im y sukna. Basza albo Cesarz wiedział. Dopie-
20:
ro zatym obmowe vczynic tym ze sposobem, y dac sprawę iako Hospo-
21:
darowi Wołoskiemu.
22:
Lræ ad Imperatorem Turcarum
23:
eidem Zamoscis datae

strona: 124

1:

2:

3:

4:

5:

6:
List H. Podkanclerzego do Pana
7:
Marszałka Koronnego
8:
W tych dniach miałem dwoie pisanie w naktore lubo w vstawicznym kieracie mym
Pozwy
rebelli:

9:
odpisuię w, iz krotko occupatie niech mię wymowią w. Kazdy to znas sam
10:
baczy iz by lepszey potrzeba opatrznosci y czułosci anizeli iest, a zwłascza iz
11:
tez po dwa niedziel Termini będą przypadac rebellibus, przed sądem KIM
12:
niektorych gromada pozwow posłała się.
13:
A sam solitudo wielka PP. Senatorowie roziechali się nikt nie przybywa ale
Tatar
d....
sym

14:
co dzien vbywa. Dworu y Harczerzow co trochę przyięto y ta trocha płocha rozie-
15:
zdza się, ze skarbu nie są pewni swey płacy. Do tego przystąpiła trwoga o Ta-
16:
tarach, ktorzy są snac w Panstwach Koronnych. Sam Czar z bracią Basza Ka
17:
phinski 51000 Ianczarow z Rusnicami y zdział 18. A za Pan Zamoiski
18:
cosię z Constantinopola wczora wrocieł, twierdzi to iz Cesarz Turecki posłał
19:
donich zeby się wrocieli vnas szkod zeby nieczynili. Więcz wiesz to Pan
20:
Bog gotowli ten pohaniec bedzie vsłuchac y tey expedytie naprasno
21:
zaniechac. Pisał był Pan Hetman, iz iedzie przeciwko Tatarom, azeby mu ztąd
22:
ratunek obmyslono, ale tylko papierem ratowalismy posławszy na Wolhyn
23:
na Podole, y do Rusi, Komorniki zlisty y zVniwersały, na inszy trudno się
24:
było zdobyc wtakie bezpienięze.
25:
Cosię tycze Zołnierze wielkopolskich aby pod posłuszenstwem w byli o
26:
tym pisało się do Pana Hetmana od KIM aby on ie poruczył w bo mi-
27:
mo iego vrząd oczym prawa nie masz, y przykłady niewiadome, vczynic było
28:
co de facto miałby tobył sobie Pan Hetman za obelzenie iakie wczym
29:
nikogo więcey iako mnie winowałby. Zyczełbym był ia iednak iakom
30:
sam pisał do w, skoro po odiachaniu ztąd w ku Zamosciu abys się

strona: 125

1:
był tam w zPanem Hetmanem porozumiał. Tegom ia był mniemania
2:
zeby Pan Hetman sam vzywałby był wtym w abyś tę pracę swoienaszę był
3:
wziął: iakosz ci tam Zołnierze barzo są ięci, zwłascza Xięzey naszey, oczym
4:
częste skargy y pisania bywaią do KIM. aż Komornika Pana Biega-
5:
nowskiego dla spisowania szkod musielismy tam posłac.
6:
Posłalismy do Rzymu Xiedza Reszkę. Ad Electores z listy S. Krzetuskiego
Poselstwa

7:
Do Daniei y Angliey Brata Pana Bieckiego wtych dniach mamy wyprawić.
8:
Posłał się zrozkazania Kr. IM. pozew na Pana Gniezninskiego, pisał ktos do Kr.
Pozow
Marsz: Gni

9:
IM. iakoby miało się zkupic do niego naſzynczow niemało, co vszli z Bitwy
10:
Byczynskiey, ażeby do Pana Woiewody Nowogrodzkiego przebiezec miał do
11:
Litwy. co było motiuē posłania pozwa. Marszewski ten tez pozwan będzie
12:
I na tego Zebrzydowskiego co to nie grzeczy pisał do w moze się posłac
13:
iescze y na inne. bo zaraz wszytkich było pozywac naieden Termin periculo-
14:
sum, mogło by ich bydz woisko.
15:
Iadą do Maximiliana. Carolus Zerotin, y on Doctorek, co był nowym miescie
16:
od Cesarza y Kurtz się tez wraca dowiezięnia, ktorego na przyrzeczenie
17:
wypuscił był Pan Hetman zByczyny takzeby się był zas stawił. Dano im
18:
wczora lrās passus, na ktore na granicy czekali, Iesli się co będzie miało
19:
miec do pokoiu znich się obaczy prętko, bo tak tuszem iz od Cesarza doMaxi-
20:
miliana iadą, choć aliud prætendunt, to iest Zerotin, iz do Pana swego
21:
iedzie, a przed tym tez drugi Zerotin poiachał, ale po Doctorku Cesar-
22:
skim co było gdy by wtych sprawach nie iachali Dat z Crac 23 Mar rć
23:
Obwiesczęnie Pana Hetmanowe
24:
o woisku Tatarskim
25:
Ian Zamoiski z Zamoscia kanclerz y Hetman Koronny Bełski
26:
Malborski, Knyszynski, Miedzerzecki, Grodecki rć Starosta.
27:
Wszem wobec ykazdemu zosobna oznaymuię. Po pierwszey wiadomosci z
28:
Białey Cerkwie, od Xcia IM Pana Woiewody Kiiowskiego otych Pohan-
czach


strona: 126

1:
czach tedym wziął zaraż wiesć od IM Pana Woiewody Bracławskieo
2:
y od Pana Starosty Cerkaskiego a naswiezszą od Pana Zamoiskiego Po-
3:
słanca Krola IēM do Turek, ktory tego dosiągł, iadąc przez Wołochy
4:
ze iuz ci Poganie przeszli Dniepr, pewnie, maiąc to od człowieka tego
5:
ktory iuz ztę stronę Dniepru, był wtym woisku Tatarskim, ktore iest wiel-
6:
kie, iest sam Car, iest Basza Kaphinski. Przeto y znowu w wszech
7:
napominąm abyscie w bespieczenstwo małzonek y dziatek swych ob-
8:
myslili a sami zchęci swey ku Oiczyznie, do woiska się kupili. Ia tę-
9:
dy na Busk będę nastempował, a zBuska, iako wiadomosć dalsza
10:
onieprzyiacielu y potrzeba vkaze rć rć Dat zZamoscia IX Marty 1588
11:
List Krola Ieo Msci do Pana Marszałka Koronneo.
12:
Sigismundus Tertius Dei Grā Rex Poloniæ rć rć.
O Kaſztel.
Gniezn:

13:
Magnifice sy nobis dilecte. Z listu w ktorys do nas pisał 6 Marty
14:
wyrozumielichmy prozbę w za Kasztellanem Gniezninskim za ktorym y od-
15:
iezdzaiać vstnies w przyczyniał się Zyczelibychmy sobie tego byli, yKoronie
16:
aby znikim, ale zwłascza ztak znacznemi osobami, dotakich przypadkow
17:
nigdy przychodzic nie była potrzeba, I mozesz nam w poswiadczyc iuz
18:
nas po częsci będąc swiadom, yzesmy tu z zadną niechęcią przeciw nikomu
19:
nie przyiechali, ani iawney, ani skrytey ku zadnemu z tych wsercu naszym
20:
nie czuiemy. owszem miedzy Krolewskie cnoty y te pokładamy, clementia
21:
et benignitate zwyciezac czasem y nieprzyiaciele: Ale yze sprawa ta
22:
wiecey się Rptey tycze, nizeli nas, nie zda się nam tak wiele sobie popusczac
23:
teraz, iz bychmy wtym vprzedzic mieli zdanie Senatorow naszych, ktorych
24:
gdzie wietsza częsc inclinabit, tamechmy tez vmyslili we wszytkich
25:
sprawach głos nas przyłozyc, winnych rzeczach zListu Kasztellana Pod-
26:
laskiego w wyrozumiesz, a my wczym się trafi, izbysmy mogli prozby
27:
w y starania vwazac bedziemy, iako się godzi tak zacnegoSenatora, ktoreu
28:
zdrowia dobrego od Pana Boga zyczemy Dat wKrak. 25 Marty 1588.

strona: 127

1:
List Pana Podlaskiego do P. Marszałka Koron:
2:
W zadłuzenie odpisow, nie moie Lenistwo (bo to nie ma v mnie mieysca zwłascza
3:
z wmMM Panem) ale częscią Dworu y Dworskich Direktorow, niespora resolucia
4:
wsprawach częscią kaszel a zniego alteratia, a zatym od wszytkich przez dni kilka
5:
sprawą odpoczynek KIM przyczyną. Przypadło tez y to, ze nim się pierwszemu pi-
6:
saniu (ktorem ia według wskazania wm MMPana eſsentią wpamięci zostawi-
7:
wszy odesłał) effekt stal, tym drugie pisanie nastąpiło, razem tedy acz dla
8:
pewnych względow na iednym papierze, przydzie im odpisac.
9:
Skoro Krol Im list w do siebie pisany przeczytał, a czytał go zwielką pilnoscią
10:
dwa kroć dorozumiał się ze miał bydz wykład, tego lista do mnie y sam
11:
vpominał mi się przeczytania listu w do mnie, com ia na mieyscu osobnym
12:
vczynił, zwykładem kazdey partycuły dostatecznie. Na wszytkim przestał
13:
wedle zdania w. Pierwszy skutek iest Lræ deliberatoriales do w
14:
Panow przednieyszych, wtory takze wezanie do sądow niemałey liczby Pa-
15:
now, azwłascza cum Authoritate y vmieiętnoscią prawa, co oboie społem
16:
podobno ztym moim listem do w MMPana doidzie. Acz ci tych Prakti-
17:
kow niemogli się wiecey nad szesc osob doliczyc oprocz tutecznych Dwor-
18:
skich Obywatelow y Crakowa. blisko mieszkaiących Senatorow, ale do
19:
pogrzebu ziedzie się więtsza gromada w nizli do Sądow, ato oboie spo-
20:
łem odprawować się bedzie mogło. Tydzien temu minał, iako PanKanclerz
21:
posłał sam Secretarza Cieklinskiego, miedzy innemi to zdanie przyniosł
22:
rozne od pisania w tam ztąd. Aby Krol IM tych Sądow nie odprawował
23:
przed Seimem dla inuidiey vpoddanych ktorey nie zyczy Krolowi IēM.
24:
Nieprzyieto tey rady bo podąli te Sądy na Seim Tumult, a wPro-
25:
testatią się obrocą wkilka dni potym przyniesiono y zdanie y pro-
26:
zbę. Za Panem Woiewodą Poznanskim, zeby dla opatrzenia zdrowia
27:
do Sendomierza mogł odiachac, y to się nie zdało Krolowu IMsci
28:
Kryłow mianował warownieyszy niz Sandomierz tam y chorego y
Doctora


strona: 128

1:
y Doctora, mała liczba Pieszych moze vstrzedz. To oboie iako przyimą v-
2:
słyszem wrychle.
3:
O wiezniach popisaniu w było dwoie Poselstwo, iedno ganiąc Senatus
4:
consultum, o Malborg, drugie łagodnieysze, niechwaląc mieysca iednak
5:
chcąc posłuchać. A w tym zabiegy Tatarskie nastąpiły, dla ktorych vidzę
6:
ruszyc przyszło, nie mogła się ta trocha pieszych natroie dzielic. Iednym
7:
przyszłoby Arcyxiązęcia pilnowac, drugim wdrogę ku Malborku: Trze-
8:
cim na Tatary, przy Hetmanie, Exposit to tedy neceſsitas, ze y tam y w
9:
tych ze ręku zostali.
10:
Pisał tu X. Arcybiskup frasuiąc się onie pilną straż y wielkie nazbyt
Więznio
wie

11:
obchodzenie się zwiezniami, y o wymyslne szanowanie Arcyxiązecia.
12:
a nawięcey się oto frasuie, iz gdy cos tam podał do samego Pana Hetmana
13:
snadź to wiezniom oznaimiono, że się za ich wczasem przyczynia.
14:
Legatyi Leniwa wyprawa, niedostatkiem się działa, oto wżdy tandem
15:
wyiachał X Reszka, Skrzetuski tez do Electorow. Pan Wda Lubelski
16:
milczy oswey drodze, a Pan Podskarbi obciązony inszemi ciężarami, nie
17:
mysli o iego wyprawie. Mianowalismy do Angliey y do Daniey (za pisaniem
18:
w to poszło) Pana Bieczkiego takze brata takze mu wdrodze nie sporo.
19:
tak ze y stryiowi oba nie nalegaią chcąc bydz proszęni, a P. Podskarbi vsta-
20:
gariowany Podskarbstwem chce bydz molestowan o wyprawę.
21:
O Sambor Mwy Panie iam iest tego mniemania ze minus malum dac go.
Inuidia
zołnierzy
na Krola

22:
nizli rozdraznic, y w inuidią in gratidunis podac, dowiela, ale nawięcey do Zoł-
23:
nierzow, ktorzy oPanu, iuz dosyc wzieli iescze przy oney Crakowskiey wy
24:
prawie mniemanie nie dobre. Ale dziwna rzecz iako iest natym nie dac.
25:
Napisanie w dał doniego respons taki o iakimeś w naraził odkładaiąc,
26:
na obietnicę, do ktorey pochopu nievczynił, ale tę całą sprawę y mowę otym
27:
do ziachania się znim. Posłał znowu Ceklinskiego prosząc directū rsponsū,
28:
odiachał Cieklinski ze dwiema Reiestry, zobudwu skarbow wziętemi,
stan
v Korony

29:
nad Intratę pułtorakroć sto Tysięcy expensy, w Litewskim kilkanascie

strona: 129

1:
Tysięcy wydatkow nad dochod, nierachowali wprawdzie Grodna y Brzescia
2:
ale niekładł tez wrachunku wychowania stołu iedno opienieżne rozchody Przy
3:
tych Reiestrzech vkazał, zeby się przypatrzeł tego Kondicyei ztych Reiestrow,
4:
a vkazali mu sposob wychowanią y odprawowania tych cięzarow (na
5:
ktore nawiętszy ma pozytek poZupach zSambora) niebedzie od tego
6:
vczynic mu gwoli tyle, ile będzie mogł. Miał Cieklinski to roskazanie
7:
aby się vsilnie vpominał, y vpornie domagał ostatniego responsu, ktory
8:
gdyby na zwłokę miał isc, aby odiachał bez responsu: zaledwiem ia
9:
Cieklinskiego zatrzymał, a zaledwiem tez y iaką taką odprawę wymogł,
10:
Atoli znowu powturzę Moy Panie ze więcey by ta acceſsia inuidiey iemu odno-
11:
wiła nizlibyKrolowi (choc tak skarb rachuie vbogo dochody) vbyło intraty.
Krol y Za
moyski

12:
Na ostatni Punk wliscie w y w iego tez ządaniu contra Laurenty
13:
præcepta dosyc się mu dzieie, od Krola, bo y Sniatynia Panu Zołkiewskie-
14:
mu nie odmowił, y Czerwonogrodu Panu Vrowieckiemu. A o drugie do vstney
15:
rozmowy nie bez nadzieie odłozył, ale to nie poidzie wsmak bez Sambora
16:
y wtey bedzie cenie wktorey owe wiecznosci.
17:
Moy Panie Prawda zem się nie omylił, na onych coniecturach, iz myslono y
18:
vwazono, iesli znienawisci przyiaźn przerobic, a dobrodzieystwem ią vkrze-
19:
pic, czy nadwątloną y poresowaną z w skleic: wiecz y teraz znowu toź
20:
w odnawiąm zda mi się ze bytnosc w mało tam co sprawiła, mową a twa-
21:
rzą byliscie tam w sobie zyczliwi, ale serce od serca mniemąm daleko.
22:
A cowiedziec przeiesczka moiey Siostry, co tam sprawiła, nie podanoli kon-
23:
dycyi smacznych, Sczebrzystym o Łokiec, a przodek stary. wolał Kiszek nie
24:
miec wZoładku nizli sąsiada wewsi. bydz moze ze się mylę boc ia ni-
25:
gdym nic złego wtym Panu nie doznał, ale ani zPana ani zwm Przy
26:
iaciela (potakim sczęsciu) niebędąc kontent, obawiam się ze poprzedzi
27:
ad Consilium Laurentianum' Crac. Dat 26 Marty 1588
28:
Particula Listu Sobockiego do
29:
Pana MarszałkaKoronnego.
Vicit Leo.


strona: 130

1:
Vicit Leo de Tribu Iuda, czegosmy się spodziewali iuz widziemy na oko
Kredyt kobie
cy u Dworu

2:
Ledwie w ze drzwi az psi (iako mowią) wkrupy Trzebali będzie poia-
3:
ką resolucyą do Dworu, iuz nie do onych pisac copierwey, ale doPanny Barbary
4:
(iest to słuzbista vKrolewny, ktorey Krolewna a my oney zas barzo słuchamy
5:
atym zas dwiema Pani Stara roskazuie.) więc co wietsza ow nasz iuz
6:
tey consideratiey niema y nie tak smiele mowi, rzeczeli co nic nie vczynią
7:
y owszem albo zamilczą, albo się zamarsczą, czego przedtym niebywało
8:
vndi augustiæ, y mizernych rządow, co dzien to lepszych się spodzie-
9:
wamy. Acz sieła tractatow osobnych, ale iednego niemogę zamilczeć
10:
cosię po odiezdzie w stał.
11:
Staroscic Radzinski chłop trędowaty, chudy, nikczemny, głupi maiąc Oyca
12:
starego, starał się oStarostwo po Oicu swym iuz starym, competitora miał
13:
Pana Podlaskiego, aprzyczynę Pana Kanclerzowę, ktoraby ła przez Senato-
14:
row dwu, y listy barzo serio pisane: Sum się Staroscic doKrolewny obie-
15:
cał 10000 złot dac, y Pannę Barbarę poiąc, a iednemu zeSzwedow
16:
wies od tegoStarostwa Krolowi ile in tanta pieniędzy Pannie Bar-
17:
barze bogatego męża (bo Radzin czyni 8000 złot) a szwedowi wsi
18:
barzosię zachciało. Nie kanclerzowe przyczyny, nie Pana Podlaskiego
19:
vsiłowanie, ba y takiesz summy dawanie (iedno ze nierychło natarg
20:
przyiachał) nie Senatorow dwu molestowanie niewazyło. Przeciągnęła
21:
Barbarka. Przywilei dano Tredowatemu, ktorego dostawszy namilszy
22:
wionął y Panna Barbara na koszu, chce li miec męza musi inszeo
23:
szukac, y Szwed beze wsi Został takie Krola ten Pan Staroscic aKrol
24:
Pana Podlaskiego, oszukali spolnie sam mieszkac az do pogrzebu
25:
abo coś blizey, iuzesmy się resoluowali. Pozwy na rebelles wysyła-
26:
ią nie wiem coscie tam w wZamosciu namowili, ale my sie sami wKra-
27:
kowie Sądzic myslemy. Dat z Crac 1588.
28:
List Pana Woiewody Podlaskiego
29:
do Pana Kasztellana Podlaskiego

strona: 131

Związki Lesniowolskiego z Zamoyskim.
1:
Wiele rzeczy mowiło się z IMPanem Kanclerzem, o Dworskich sprawach
2:
y oKrolu IMsci y takze o w. O czym wolnieyszego czasu abo wypiszę w
3:
abo iesli się tez prętko rozprawię zTatary, tedy w vstnie powiem, z w vtrun
4:
content gdy mu się też powiedziało qua moderationo animi et dexteritate i-
5:
dziesz y iako się zludzmi obchodzisz. Oto tylko sobie ciązeł powiadaiąc
6:
Zem się był zpuscił na Pana Podlaskiego. y nieposyłałem nikogo swego ia-
7:
ko drudzy vczynili, co swych nasadzali y do Komory, y gdzie indzie pewien
8:
tego będąc ze miał miec tantum authoritatis vKr. IM. ze mię miał y gar-
9:
dłowanie moie tak vdac y zalecic, abym był wdziecznosć iaką poznał
10:
ktorey namniey nie znąm. Frasuie się widzę ze Zołnierskie ludzie tak
11:
porzucono ze Legartom daią, dawac nieumieią, wiedź daią tym wRusi
12:
co owdzie nigdy niemieszkaią, atu trzeba dawac Rodowitom chetnym a-
13:
by tez ratowali Rzeczptą ku tak pretkiemu y częstemu nieprzyiacielowi.
14:
O Busk owdzie kłopotu sieła, Szlachta narzeka, ze im n asądowe Starostwo,
15:
dano nie osiadłego Starostę Pana Sendomirskiego, przyznawaią mu to, ze za-
16:
słuzył, ale mogł miec powiada bez naruszęnia praw y wolnosci naszych,
17:
Pan Sendomierski, opatrzenie abo koło abo co inszego, y widzę ze bedzie
18:
sieła klątwy niechcą się mu dac sądzić, y dlatego niechciąno puscic
19:
Buska, ze slachta animuie sługy Pana Woiewody Poznanskiego y
20:
bytobydz mogło, zeby się czym inszym contentował IMPan Sendomir-
21:
ski, ato Busko się conferowało Panu Łasczowi, iako był Krol IM przed
22:
potrzebą Byczynską obiecał przez IM Pana Kanclerza y Pana Wo-
23:
iewodę Krakowskiego, barzo by się onym Kraiom dogodziło, Bo
24:
owdzie nie widac teraz nikogo inszego ku Tatarom ieno Panow Łasczow
25:
około 700 koni będzie, aby się było Busko wten dom obrocieło, wiel-
26:
kiby był ratunek y prętki ku Tatarom gdyś swiadomeś w ia-
27:
ko to dom rodowity, y iako ochotni Pacholcy się wnim rodzą, do rze-
28:
czy ryczerskich y widzę ze y Pan Kanclerz wolałby był tego zyczyć
29:
Panu Łasczowi, ktorego dawno zasłuzonego baczy, Bo niemasz star
szego zołnierza


strona: 132

1:
szego zołnierza y Rotmistrza nad niego, a iescze niema nic. A zoł-
2:
nierzem tylko powiada stoią Rzeczyptey nietymi co doma lezą abo w
3:
ięzyku swe sztuki in Rep. pokazuią, tak Pan Kanclerz rozumie.
4:
O w pytał mię iesli w co dano, powiedziałem otym cos mi w raczeł
5:
wzpominac y rzekł mi, Powiedź mu w ode mnie raczey Starostwa niech
6:
bierze, fraszki to takie rzeczy. to rzekł na Iurgielt w Gdanski
7:
powiedziałem ze y powinnemu swemu zadnemu nie ziednał nic. Ba y
8:
iam powiada wskurał za Stefana, zem powinnem swym naiednał
9:
a terzaz ie pobito.
10:
O Pana Woiewodzica Ruskiego, frasował się tez, ze iuz było katu
Malkon
tenci
Zamoy:

11:
się dano, nie lada powiada przysmakmu dano, do iego vprzeimosci
12:
ku Oiczyznie, gdym go chorego nawiedzał. Lezało ich przy nim 18
13:
dwu przy mnie niesiono vmarłych, a trzeci konał, widzę, ze doma
14:
oblice Pan Kanclerź skoro potey posłudze zTatary iesli doidzie
15:
abo gdzie wcudzey ziemi chce zmięszkać, ieno nie v Austriakow
16:
aby się zdługow wybawił, ywspominał cos o Scocy, abo Angliei, Kło-
17:
poce się widzę ze tak wiele dłuzęn y na Pana Podskarbiego niema-
18:
ło mu ze go tak odprawuię, napisał mu ote Łancuchy iego, ktore
19:
był zastawic dał napotrzebę skarbową, ze lichwa nie poidzie nato,
20:
iedno od Srodoposcia, y oto widzę crucifige, crucifige wierę mu się
21:
było teraz mogło dac zkilkadziesiąt tysięcy ztych tam Poborowych
22:
ale gdym mu to wspominał niechce ich powiada bo się z sla-
23:
chtą oto wadzic nie bedę.
24:
O Sambor tez powiada nie miło mi. Zeto vmyslnie vczyniono, aby
25:
mi go niedano ale y tymby mię barzo opatrzono, chybaby zPanem
26:
Bogiem postanowili, zebym do 20 lat był zyw, Dat
27:
z Buska 27 Marty 1588
28:
List Kr. Ieo M. do Pana Marszałka Koron:
29:
Sigismundus III Dei grā Rex Poloniæ & &

strona: 133

1:
Magnifice sy nobis dilecte. Iako się przeszły Seim Coronatiey
2:
naszey odprawił iest bez pochyby dobrze wiadomo vprz. w Złaski mi-
3:
łego Boga y Koronowanie nasze skutek sczęsliwy wzięło y Prawa
4:
wolnosci y swobody pospolite, takze Pacta zposły naszemi posta-
5:
nowione są przez nas, y przysięgą, y listy naszemi cale według potrze-
6:
by y ządosci Stąnow Koronnych vtwierdzone yvmocnionę yto co do na-
7:
prawy praw nalezało y czego vspokoienie Rptey takze bezpieczen-
8:
stwo iey pod ten czas potrzebowało po niemałey częsci iest postanowio-
9:
no iako to iuz do wiadomosci wszem iest przywiedziono. Lecz prze
10:
zniesienie się wiela razem rzeczy, y spraw na ten Seim, a co wietsza
11:
iż się nam y Stanom wszytkim oglądac przychodziło na Arcyxiązęcia Ma-
12:
ximiliana ktory y ztemi co go prowadzili doKorony, a co znim przesta-
13:
wały zwoiskiem wielkim cudzoziemskim tkwiał iescze prawie nad
14:
nami y Rptą Zamki posiadając, y ludzie posłuszenstwa y czynienia
15:
sobie przysiąg gwałtem przymuszaiąc. Zaczym vstawiczne prawie skar-
16:
gi, skwierki od ludzi vcisnionych y vstawiczne wiadomosci o nie-
17:
bezpieczenstwie od niego miewaiąc y odprawuiąc przeciw niemu
18:
Hetmana zwoiskiem wielkie rozerwanie y przekaza, wrzeczach y
19:
sprawach wszelakich dziac się musiała: aza przekazą choc nie-
20:
mało się rzeczy potrzebnych odprawieło niemało iednak musiało
21:
ich zostac tych iescze ktore y my y Stany wszytkie zyczelibysmy by-
22:
li sobie odprawic by y trudnosci takowe y czas sam nas był od-
23:
tego nie excludował. Dlaczego odprawiwszy co bydz mogło zdało
24:
się Stanom oboiego narodu y obwarowali to Receſsem, aby dla
25:
drugych ktore iescze zostały y skoienia wszech Rptey członkow
26:
Seim znowu inszy wroku teraznieyszem, iakoby mogło bydz na
rychley


strona: 134

1:
rychłey zporozumiawszy się iescze zPany Radami ktorzy na Koronatiey nie byli
2:
złozeli, y nań wszech Stanow Rptey zezwali, wczym iako y w innych powinno-
3:
sciach naszych nieradzibysmy, aby co namniey zachodzic na nas miało y obmyśla-
4:
wamy otym zpilnoscią. iakoby y wtym im nalepiey sprawom y potrzebom Rptey
5:
mogło się dogodzic. Co rozbieraiąc vsiebie, gdyśmy y dalei zdania Panow rad
6:
przy nas będących dosięgali, coby wzdy mianowicie około czasu złozęnia Sei-
7:
mu tego rozumieli takze tez od drugych niektorych tu niebędących maiąc pisanie
8:
baczęmy z ich zdania y rzeczy przywodzenia rozne na obie stronie wtey sprawie racye.
9:
Ci ktorym się nie zda aby tak pretko był składan ale aż indzie z lata po
10:
zniwiech to vpatruią: Ze wielkie kraiow Koronnych y Electią przeszła zgro-
11:
madną y potym rozruchami. zwiedzeniem woisk prowadzeniem Zołnierza
12:
przez rozne mieysca, barzo nadnisczonych iest, ludzie sobie nadmogli, wy-
13:
ciągnęli się wielkiemi kosztami przeszło by im zcięszkoscią znowu się wtym
14:
ogłodzęniu y znisczęniu wiela kraiow y wyciągnieniu swym tak prętko
15:
ziezdzac y koszt do kosztu, ktorego już drugim niestanie przydawać kteu
16:
wtey surowosci y rozroznienia y roztargnienia animuszow ludzkich zktorych
17:
y ad arma było przysło, obawiac się trzeba, aby y ci ktorym się nie we-
18:
dle vmysłu y vpodobania ich tak zstrony spraw Rptey iako y zstrony ich
19:
własnych powiodło, y ci ktorzy vpornie rebellią przeciw nąm y Oiczyznie
20:
byli, wzieli przecię y ich przyiaciele powinni, y adhæremtowie, nie czynili na
21:
Seimikach buntow, y nieprzekazali spraw Rptey ſktorych iednak wszytkich
22:
sam czas y przewłoka mogła by zalecic: więc y to dotego przyszło ze nie-
23:
będziem mogli zKrolem IM Panem Oiczem naszym, tak rychło się około po-
24:
stanowienia y Pact przez Posły nasze namowionych zniescy porozumiec
25:
yutrzne te rzeczy czego iednak na Seim przyszły potrzeba, ktoreiscie wszy-
26:
tkie rzeczy są niemałego vwazenia godne. Nadrugą tez stronę niemałe
27:
takze są racye, zeby niemieszkanie ten Seim był złozon. Rozumieią

strona: 135

1:
ci ktorzy tego są zdania ze nie moze bydz ludziom, w ustawicznych tych nakładach prze-
2:
szłych, ięno barzo cięszko, ale to za się przekładaią ze kto chce na przyszły dalszy czas
3:
lepiey dogodzic rzeczom swoim y vspokoięniu swemu, musi gwałt sobie vczynic
4:
bo zprzodku tego co iest potrzebnego dla kosztu zaniechawszy dwoi y troi musi
5:
potym nałozyc y nie uchodzi, kto odkłada sumptu y cięzaru, ale raczei go
6:
przyczynia, A zstrony turbatyi y przekazania rzeczy na Seimikach, od tych ktorym
7:
się albo nie dosyc stało albo przecznemi byli Rptey y tak rozumieią z pͦlskize poki
8:
w swiezey iest ludziom Pamięci, poki nie wygasnie z vmysłow, y animuszow ich
9:
niebespieczenstwo naktore była przywiedziona Rpta, y obywatele iey wszyscy
10:
y chetnieyszy zgardły maiętnosciami y wolnosciami swemi, tym pospiesnieyszy
11:
będą dotego wszytkiego coby ku dobremu y spokoinemu iey było, azatym go-
12:
ręczey y zgodniey imowac się będą y brac przed się sprawy iey. A owi zasię
13:
ktorzy przywiedli byli na hak Rptą, ani zto animuszu miec będą, aby nie
14:
dawszy pierwszemu oschnąc znowu co zasię v wielu roslin, y chocby mieli
15:
swiezą pamięc postępkow ich, nie czyni im u ludzi creditu y niebędą się mo-
16:
gli wprętkim złozeniu Seimu, roztoczyc zPraktikami swemi: ktora oboia rzecz
17:
przewleczęniem czasu wiele moze iako na iednę stronę uiąc, tak na drugą
18:
zasię przyczynic, to iest ze wprzewłoce y zapamietaniu niebespieczen-
19:
stwa, uidzie sieła ludziom chęci y będą oziebleiszy w sprawach Rptey
20:
aza się owi drudzy ochrosnąwszy się y vtarszy piersze łacniey mogą
21:
rzeczy mieszac, ktemu iako wiele natym nalezy do dobrego Rptey aby
22:
dystractia animuszow ludzkich, ktora daleko była zaszła im nairychley
23:
skoiona była, tak nigdzie indziey, y niczym inszym nie moze to bydz lepiey
24:
sprawiono, iedno ziechaniem się wszech społecznym na Seim, gdzie gdy
25:
się zkupią Stąny wszytkie zKorony, zWielkiego Xęstwa Litewskiego,
26:
zPrus y zinnych Prowincyi, iuz y ta distractia zniesc się będzie mogła
y pokaze


strona: 136

1:
y pokazę się ciało zupełne Rpteȳ ze wszytkiemi członkami, a prywatne one
2:
niektorych confederowania, y zpisowania vstaną, więc tamze zniosą się tez
3:
Hołdy Xiązat Lennych, ktore niemogą bydz iedno naSeimie odprawowa-
4:
ne, na czym yz do vtwierdzenia Panowania y Stolice naszey, ydoma y v-
5:
postronnych wiele nalezec mozę, im to rychlei doidzie, tym lepiey bedzie. Nuż
6:
do Tractatow wszelakich zdomem Rakuskim, ypostempku dalszeo około
7:
Maximiliana gdy przydzie a kędy lepiey vwazniey, y bespieczniey y z
8:
zwiętszem Rptey vczciwym, moze bydz otym ſtanowiono, iako na Seimie.
9:
Tamze zaraz y oprzypadkach wszelakich ktoreby ta sprawa za sobą
10:
pociągała, y ktoreby ztąd przysc mogły, moze bydz mianowano, y za-
11:
biezano wszytkiemu y rozprawa na koniec około tych, ktorzy przeciw
12:
Oiczyznie naszey stawili się przeciwnemi, nigdziey porządnieysza y
13:
bez vskarzenia się słusznego, kozdego człowieka bydz nie moze, iako
14:
wtym ze zgromadzenia. Owa do wprawienia rzeczy wszytkich niezęchcą (?)
15:
y pogładzenia tych za marsczęnia, ktore na Rptą były przyszły, a
16:
statecznego wziecią przed się vspokoienia, yporządku powinnego w
17:
Rptey wiele natym na lezeć rozumieią, aby Seim był co narychley, kto-
18:
re zobustron ratye, my godne bydz dobrego, y rozmyslnego vwazęnia
19:
rozumieiąc chcielismy to podac, do Panow rad naszych, tak tych co byli
20:
na Koronatiey naszey, iako tez y tych co niebyli. A miedzy inszemi
21:
dVpr. W. tez napominaiąc abys Vp: W. przypatrzywszy się naprzod teu
22:
co wReceſsie iest około Seimu napisano, potym tez ratie te wszy-
23:
tkie na obie stronie, y ktoreby samemu tez Vp. W. mogły przysc na
24:
mysl, vwazywszy nam zdanie swe oznaimił, y wypisał, co by się widziało
25:
Vpr: W: wtey mierzy vczynic y iako rychło, abo na ktory mianowicie czas,

strona: 137

1:
ten Seim złozyc, takze na ktore mieysce w czym y ta iest consyderacya, ze oko-
2:
ło Warszawy snadź gdzie Seimy zwykły bywac y wytrawione y nadpusto-
3:
szone mieysca są okoliczne: A przy tei deliberatiey rzecz nąm wdzięczną
4:
Vpr:W. vczynisz, gdy nam zdanie swe oznaimisz, co bys rozumiał bydz potrze-
5:
bnego, do wniesienia na ten Seim przyszły. Bo iz powinnosc iest nasza
6:
będąc iakoby na wyzszey ztrazy wRptey postanowieni, vpatrowac wszy-
7:
tko coby iey było potrzebnego, y coby ią zkąd boleć mogło. A nowem
8:
Panem bendąc niemozemy sami przez się wszytkich potrzeb RP: obaczyc y con-
9:
siderowac, potrzeba zeby wtym od Vprzei: W. Panow Rad naszych byli infor-
10:
mowani. O co miedzy inszemi Vpr: tez W: ządąmy bobysmy zyczeli sobie tego
11:
abysmy iako nairządniey, do wszytkiego czego potrzebuie R.P: y całosc iey
12:
przystepowac zawsze mogli: Wczym iako z strony naszey Pana Boga napo-
13:
moc biorąc starać się chcemy, aby nic na nas nieschodziło, takze tez na
14:
radzie, chęci y zyczliwosci Vprz: W. nąm wtei mierze schodzic niebędzie
15:
iesteśmy tego pewni &. Dat wCrakowie dnia XXVII Marty 1588.
16:
Respons Pana Marszałkow Kr:wi Iē Mści
17:
Naiasnieyszy Mlwȳ Krolu
18:
A moy Miȳ Panie.
19:
Chwalę barzo tę czuinosc y pracę ktorą W. Kr. M. o rzeczypteȳ miec ra-
20:
czysz. bo to y powinnosc WKM. niesie y potrzeba Rpteȳ. A iz WKM.
21:
około złozenia Seimu dokładać się mnie raczysz, tedy krotce a
22:
sczerze, iakom zwykł WKMsci memu Msciwemu Panu.
23:
Wielkie to są racye z obu stron ktore IMPanowie Rady pod vKMsć bęndący:
24:
przywodzą. Ale im się magis e Rep: zdadzą bydz tą. Aby Seim WKM. od-
25:
łozyc raczeł, ad Septembrem bo acz wielka rzecz iest ogłodzęnie wielka
26:
ratio, aby a rebellibus abo od ich Przyiacioł turbacye na Seimikach y
27:
Seimie nie były, wielka y to ze niemoześ się WKM. porozumiec zKr.Mć
28:
Szwedzkim Panem Oycem naszym, de Pactis przez Posły vczynione.
29:
Ale y to niemnieysza zesię tego obawiam, aby to Pospolite ruszenie
ktore iest vchwalone


strona: 138

1:
ktore iest vchwalone a na ktorym teraz sieła Rptey nalezy a ktore tylko do
2:
Seimu trwa na tak rychłym Seimie in dubium vocowane niebyło za vprzykrze-
3:
niem się ludziom szkod tych y trudnosci ktore się działy przez ten czas. Do
4:
tego Ewangelikowie będą chcieli popierać tych rzeczy, ktorych y na Electyi,
5:
y wWislicy y potym na Koronatyei WKM. wzruszali, gdzieby się imali:
6:
quo casu nie dosyc stało wtym, obawiam się aby ten Seim in diſsensione
7:
inter ſpūales et sęculares nierozchwiał się. a zatym iakoby wiele nie-
8:
przyiacielowi serca przybyło zniezgody naszey łatwie W.KM. pro pruden-
9:
tia sua rozumiec mozesz, więc dotego ludzie są temi diſsensiami y tera-
10:
znieyszym przeszłym czasem, znędzeni, zubozęni, tak prętkich nakła-
11:
dow y vtrat nie zniosą y na Seimie barzo mało Panow będzie wte-
12:
drogosci, bez ktoryby wWarszewie bydź nie mogło, więc iz tak prętko
13:
zlisty, niezbiezą WKM y zlitwy y zinszych kraiow, nieprzyszłoby Sei-
14:
mowi bydź az ku S. Ianowi. Zaczym Ludzie pierszy, oglądaiąc się na
15:
czas sposobny Gospodarstwa swego, ochraniali by się Posły bydz a zno-
16:
wotnemi nie siadamymy, iakaby Praca była to IchMPP: Urzednicy kto-
17:
rzy są przy WKM. Łatwie WKM: vkazać mogą przykłaniam się te-
18:
dy dotey Sententiey iako wyżey piszę aby az in Septembre Seim W
19:
KM. złozyć raczeł. rć. rć. Dat 28 Marcy 1588
20:
List Pana Podlaskiego do P. Marszałka Koron:
o koszt. Gnie: y swoich niechęciach z Zbor

21:
Prawie pod trochę niedobrego zdrowia Kr. IM. Pacholę w do Kr. IMsci
22:
y do mnie listy przyniosł y dlatego (przy innych przyczynach) tydzien na
23:
odpis czekał,
24:
Moy Panie Marszałku. Iesli się nie mylę niewieles w MMP przez te
25:
od Electiey Henrykowiei (pierwszy tobył moi do łaski w przystęp) lata
26:
wemnie doznac raczeł leuitatis et vanitates, iednak wtey wielkiey spra-
27:
wie Pana Gniezninskiego wktorey powinienem wm MMPanu odpisac ſczerze
28:
to co iedno na dnie wsercu mam. Trzeba mi to sobie vprosić (ieslim do-
29:
swiadczeniem obyczaiow moich, tyle sobie nie ziednał credita) abys mi w

strona: 139

1:
MMPąn cale wierzyć raczeł.
2:
Tak się tedy wm MMPanu declaruię krotko, prawdziwie nie iedno teraz ale
3:
ani ſwiezo po onym huku nawet (nieobrazę sammienia y prawdy gdy tak
4:
powiem) ani w onym samym przypadku, iz illo feruore, niebył ten namnię
5:
obrazony do I Pana Gnieznimskiego ani do zadnego z IchM drugych słow
6:
tak vsczypliwych ktoreby obrazę vczciwego mniemania miały. nie odniosłem.
7:
Niechęć a okrzyk ten był przed tym odwazony, a obmyslony vmnie. Bywało to
8:
nieiedno wtey naszey mieszaninie raczey, nizli w Rptey ale y wrządnich Rz
9:
ptych ze ludzie albo applausus czynili gdy im co smacznego, albo fre-
10:
mitum gdy co przykrego mowiono, a im wolnieysza y ad popularita-
11:
tis formam skłonnieysza RPta ktora była, tym tego częsciey bywało.
12:
O osobie moiey niemogło się nic innego rozumiec, iedno zem się ozwał bydz
13:
przyiacielem temu. w nachylonych y zatrworzonych iego czasiech ktoremu w iego
14:
sczęsciu okazowałem się bydz domowym.
15:
Nie za sczęsciem, bo iuz się zdało bydz won czas ponim nie za dobrodzieystwē
16:
bo y kopy przy mnie a raczey mego sam nie co znaidowało sie. Nie za przy-
17:
szłą nadzieią, bo ta wrzeczach ysprawach ludzkich barzo niepewna. Nie
18:
szedłem zatym wszytkim. Ale za statecznością przed tym ogłoszoney y wiado-
19:
mey przyiazni wktorey iednak senatorską powinność obwarowałem tak
20:
ze moie słowa (cale sądowne iudicium odkładaiąc) o vcha tylko wol-
21:
nego nadrugie strony, zwłascza w prostei skardze przesłuchanie prosi.
22:
A nie iedno postempku Pana Kanclerzowego nie zdobiąc, albo obmawiaiąc
23:
ale cos mu trochę przypisuiąc magis ferale q Reip: salubre. Otosz MM
24:
Panie sama niewinność moia niedopusciła mi namniey obrazy do Vmysłu, a
25:
o pomscie wie Pan Bog niepochybny swiadek, zem nigdy ani pomyslił
26:
I takem to wykładał ze IchM zemną na on czas byli, iako bywa Pedogryk
27:
w chorobie mniema ze go y ten obraza co na kroku od niego stoi. Tak
28:
ze IchM w vrazie domu swego, ktokolwiek ich adwersarza nieostrze
wspominał


strona: 140

1:
wspominał, rozumieli ze im nie praw. Tym tedy zawierąm, iż nigdy złego
2:
azawzdy gotowe serce, y chęć maiąc do słuzby ImPana Gniezninskiego nie-
3:
iedno w tey moiey małey ci albo sredniey condicyi ale wnawiętszym powodzeniu.
4:
Iednako bym IēM zyczeł, y wprzypadku takim słuzył. A nawet bym też we-
5:
dle świata miał przyczynę Im zle zyczyc. powinnosc Chrześcianska ma bydz
6:
waznieysza nizli ta Polityka. Mogę się wtym przed w MM Panem pochlubić,
7:
ze niemąm nikogo naswiecie przeciw komu bymiał złe serce albo chęc do
8:
namnieyszey pomsty.
9:
Skorom przeczytał list w MMPana nie iedno oddałem bez odwłoki list w
10:
Kr. IM. ale y po przeczytaniu vstną perswazyą moię taką kulistu w do Kr.
11:
IM przyłożyłem, ilem nawiecey y nalepiey vmiał, A iż ani pisanie w ani
12:
moie staranie odniosło takiegoskutku iakieo IM Panu Gniezninskiemu zyczę-
13:
my ku innym ta mi się naiwietsza zda bydź przyczyna, ze dwa dni przed
14:
listu w wtorego przyniesieniem.
15:
Cieklinskiego posłał Pan Kanclerz z kilkiem spraw miedzy innemi ta była y ta
16:
zeby Kr IM wtych sądziech æqualitatem zachował, zeby iedni nie przepadli
17:
przez siec. Bo gdzieby niektorzy mieli odnosić fauorem, czemu nie wsyscy
18:
Porozumiałem się zaraz, gdyto pusczono per vota iz to na staranie w vczy-
19:
niono, et mutato nomine fabula narrabatur, chcąc bydz w tym pewnieyszy pyta-
20:
łem tłumaca nie pochybnego tam tych Poselstw, Pana Starostę Krakowskieo powie-
21:
dział ze nie iedno oPana Gniezninskiego, ale y o Pana Lesczynskiego rozumie
22:
Pan Kanclerż iz rowno zinnemi winnemi maią bydz poczytani. Wradzie przy-
23:
pominała się ona distinctia naSeimie vczyniona, ze rozne postepki, rozno ma-
24:
ią bydz vwazone, iednak to conclusum ze y mnie y powinnych potrzeba po-
25:
zwac dlatego aby się nie zdał bydz iawny, y znaczny fauor. Kwoli komu
26:
czyniony. gdyz ma kazdy Przyiaciela. Prawie tedy pod tę resolucyą
27:
pisanie w MM Pana trafiło na ktore acz Komorny ale nie taki odpis
28:
w posyłam, iakiby miał bydź zatemi ratiami ktores w wypisac ra-
29:
czeł a zwłascza owę ostatnią ze bedzie trzeba contra po iedno Pana y

strona: 141

1:
nąm ktory mu słuzem, alias in corpore Reip. membrum zbytnie wielkie psuie.
2:
formam wszytkiey complexy. Nieiedno tedy o moiey (na ktorey barzo mało nalezy)
3:
chęci do posług Pana Gniezninskieo racz w MM Pan vpewniony bydź ale zda
4:
mi się ze y o chęci samego Pana, mozesz w otuchę pewną vczynic ze niemasz
5:
ostrzonego affectu, raczey skłonny ku odpusczeniu. Z kilkom Senatorow trzeba
6:
się porozumiec, iednak niebedzieszli w przy sąSądziech, bez niebespie-
7:
czenstwa nie bedzie.
8:
W w liscie wktorym Pan Kanclerz perswaduie pozwolenie Panu Woiewodzie
9:
opatrzęnie zdrowia w Sendomirzu ten disairs iest ze to samo opatrzywszy aby
10:
Resp. niebyła in posterū perturbata, winnych postepkach, humanitatem et cle
11:
mentiā radzi okazowac. Ledwiec to moze zsobą społem stać, vrgere Argu-
12:
mentis owę æqualitatemprzeż Cieklinskiego a potym wliście ad cle-
13:
mentiam vpominac, ale znać iz iedno poszło z affectu, drugie ab animosedato
14:
y ex ratione. A Krol IM kwoli tei conditiey w radzie vczynioney a zpozwa-
15:
nia wszytkich, tak iest tenax pro positi, iz tu wszyscy nie mozemy vprosic
16:
Panu Lesniewskiemu (mało co wiecey nizli vtraciliscie) aby go do ręki przy-
17:
puscił choć mu powiadamy ze ten pewnie musi bydz absolutus. Toc tyle
18:
o sprawie Pana Gniezninskiego wktorey iako teraź tak y napotym narownie
19:
nie zeydzie. Pytasz mie w cobędzie zwiezniami. Tu niemasz nic
20:
zawartego, Pan Kanclerz mniema ze chce znim Seimu czekac, a interim
21:
roznych consilia macać y ludzkich animuszow przepatrowac, Ia iednak tuszę
22:
ze bedzie iaki znaczny tu ziazd, bąc to na Pogrzeb, bąc na Sądy, ta quæ-
23:
stia proponowana bedzie, To wiem ze Buska Pani Sendomirskiemu danie
24:
y Radomia Panu Sochaczewskiemu gani P. Kanclerz nie osoby ktorem dąno
25:
ale skwapieniem to zowie. A Starostwa sądowe interim iakoby się mia-
26:
ły odprawowac. słowa otym zadneo; O Panu Woiewodzie daie znac
27:
Pan Sobieski Chorązy Prystaw naten czas Arcyxiązęcy, ze gdy znim łago-
28:
dnie postempuie, nic gornieyszego, a gdy go surowie traktuie nic po-
29:
wolnieyszego. Atoli niedąno wiązania Panu Sendomirskiemu w
Busk


strona: 142

1:
Busk, acz zprzodku chciąno, a vprosiwszy frisztu, do dni kilku niepo-
2:
zwolono, pozwał Pan Sendomirski.
3:
O wysłaniu Mandatow pewienem ze w wiedziec raczysz iuz Panu Gnieznin-
4:
skiemu Litwą posłuzyła wprzysięzeniu nań Mandatu, Oznaimiono ztamtąd
5:
zapewne że do P. Woiewody Nowogrodzkiego miał nieznacznie iezdzic
6:
wskrzeszaiąc Dekretem Bozym, factią skazaną czemu dawszy wiarę kaza-
7:
no wysłac. rć rć Dat w Krakowie 29 Marty 1688
8:
Karta z Listu H. Grabowieckiego do
9:
Pana Marszałka Koronnego.
o Podkomorstwie

10:
Pan Woinicki sam iest wczora vradę przysięgał acz przed Miesopusty iescze
11:
przyiachał, chciał Podkomorstwo wygniewac, ale mu to nie poszło, bo go do v-
12:
bierania pusczać niechciąno. Raz v rozbierania bydz chciał ale Kr IM. do
13:
do dalszego pokoiu za Łoznyczę szedszy zawarł się. a on wŁoznicy do osmey się
14:
dział, Az Pan Boianowski do Pana Woinickiego, przyszedł perswaduiąc
15:
aby y sam tey nedze nie cierpiał, y Kr. I.M niewczasu y molestyi nie czynił.
16:
Tosz dopiero odszedł. Potym Pan Boianowski do Kr I M kołatał, ale rozu-
17:
mieiąc ze Pan Woinicki otworzyc niechciąno, az przez drzwi zawołał, ze
18:
iuz Pan Woinicki odszedł, zPanem iednak Podlaskiem zgoda super-
19:
ficialiter, w kosciele się trafia ze podle formy Kr IM. stawa gdy Pana
20:
Podlaskiego niemasz.
21:
Krol IM trochę na catarrum zachorzał namowili go z wielką cięszkoscią ze
Namowa
Krola do Iadła
mięsa

22:
dzis Lekarstwo miał brać, ale się zaś namyslił y zadną miarą niechciał.
23:
Pan Sobocki namawiał Kr. IM. zeby mięso iadał chociaby tego niebyła potrze-
24:
ba tylko samemu Papiezowi nazłość. A gdy Kr IM. pytał, czemu by to,
25:
Rzekł Pan Sobocki. A za WKM niewiesz ze z Maximilianem przeciwko
26:
WKM przestawał, Odpowiedział Krol ale się dotego niezna, A Sobocki
27:
zatym. O nieważna to wtym domu Apostolskim ano tez Piotr w zywe oczy
28:
przysięgał, ze Pana nieznał, więc tez to temu zpadkiem przychodzi aleć
29:
by mu to vmnie nie poszło. Ale potym smiechu wiesc o Tatarach

strona: 143

1:
na Podolu przyszła, wszakosz iescze do Pana Hetmana nic nie masz. Dat
2:
List Krola Ieo M. Do Pana Marszałka Koronneo
O armo...

3:
Zygmunt III złaski Bozey Krol Polski wielkieXiązę Litewskie, Ruskie,
4:
Pruskie, Mazowieckie, Zmodzkie, Inflantckie rć rć.
5:
Wielmozny vprzeymie nąm miły. Dał nąm znac Hetman Koronny ze X Biskup
6:
Wrocławski, ktory nawyzszym iest w Sląsku Starostą. pisał doniego około za-
7:
stanowienia pokoiu, miedzy Panstwy Cesarza I a Panstwy naszemi do czasu
8:
asz by dalsze iakie około roznic tych zaczętych, postanowienie się zobu stron
9:
stało, y posłał nąm tegoz pisania iego. do siebie przepiszowane y odpis
10:
swoy doniego, y Kondytie za ktoremi zdało mu się to zastanowienie v-
11:
czynic, y cursora przy tym ktory ztemi sprawami przyiachał, zebysmy my
12:
przypatrzywszy się tym wszytkim rzeczom, iesliby się nąm zdało, aby tak
13:
odprawiona miałabydź ta sprawa kazali, cursorowi znią iuz zaraz iachać
14:
iesli tez nie vczynili tez wniey albo vczynic kazali, coby się nam nalepszē
15:
zdało, co my wyrozumiawszy y vzywszy wtym zdania Panow Rad przy
16:
nas będących izesmy widzieli wedle potrzeby bydź wszytko przez Pana
17:
Hetmana odprawiono, y tak wresponsie iako y wcondycyach, ostrzezą
18:
ną dignitatem naszę, y Rptey ostrzezono wszytko, czego było potrzeba,
19:
przestalismy na tym y kazalismy aby z responsem y zkondytiami temi
20:
cursor X Biskupa był odprawiony. Co wszytko dla zrozumienia lepszeo
21:
Vprz: tez W. posyłamy tak pisania X. Biskupoweo iako y Responsu
22:
Hetmana Koronneo y Kondycyi przepis. A iz iuz to zastanowienie się
23:
dzieie miedzy Panstwy, Cesarza IM, y Panstwy naszemi, a dzieie tym
24:
sposobem zeby Zołnierz od granic był odemknion, tedy iuz roskazał
25:
Hetman Koronny zawolą naszą ruszyc się ztamtąd zwielkiey Polski
26:
zołnierzom a ku nąm się blizey przymknąc y napewnych mieyscach po
27:
blizu nas ie rozłozyc. Co dla teraznieyszych trwog Tatarskich barzo
28:
się moze przydac, Rptę bo vchoway Boze gwałtu na tamte ludzie barzo
w Rusi


strona: 144

1:
w Rusi, snadniey poblizu maiąc zołnierza ratunek wszelaki dac by
2:
nąm przyszło. Takze tez dla bespiecznieyszego sam odprawowania Sądow
3:
cum rebellibus. Iuz tedy y Hetman Koronny y my, piszęmy około zwie-
4:
dzienia tych Zołnierzy do vrodzonego Stefana Gniezninskiego Kasztellana
5:
Nakielſkiego ktory ie ma wswym poruczęniu. Tosię iednak zda Panu Het-
6:
manowi y my natym przestawamy, aby przy Vprz: W. dla potrzeby wsze-
7:
lakiey dwie Rocie zostały, Sobockiego y Balinskieo Starosty Kruszwickieo
8:
z Kuiaw, ktory niech pod sprąwą y władzą będ. Vprz. W: dokąd potrzeba
9:
vkoze Rptey. A choć to zastanowienie Pokoiu będzie przed się Vprz: W.
10:
niezaniechywać miec pieczy na wszytkie rzeczy ktoreby się tam działy.
11:
aby na nas y Rptą bez wiadomosci nic nieprzychodziło, Posyłamy teź
12:
przytem Vniuersały do Vprz: W. około zachowania Pokoiu tego z Pan
13:
stwy Cesarskiemi, od Poddanych naszych ktore roskasz Vprz. W. w Gro-
14:
dziech pogranicznych obwołac. y przestrzegay tego Vprzei: W: aby w
15:
zadney namnieyszey rzeczy zstrony naszey y ludzi naszych niewykraca-
16:
ło się przeciw temu postanowieniu. Z tym bydz Vprz: W. dobrze zdro-
17:
wą od Pana Boga ządamy. W Krak XXX Marca 1588.

strona: 146

1:
Legatio a Domino Marschalco ad Episcopū
2:
Vratislauie ꝑ Dnu Iacobum Brzezinski Suffra-
3:
ganeum Posnanie.

strona: 147

1:
1 Aprilis.
2:
Gdyz do tego przyszło, za fatum iakimsi y niesczęsciem Korony Polskiey ze
3:
inaczey naiazdom, gwałtom y niecnie wolnosci zabieżec y insultus przeciwnych
4:
zbydź niemogła, iedno tym sposobem, ktory Ius naturæ et Ius gentium pokazała
5:
y ktory Pan Bog sam iustus Iudex do tego punctu przywiesc raczeł ktory widzie-
6:
my. Nieciesząc się mniey ztego, ale y owszem comunem calamitatem załuiąc
7:
Atoli zdało się IM Panu Marszałkowi Koronnemu, interim poki Principes suis
8:
modis et rationibus sobie wdalszych postępkach, w iakich to Pan Bog wie, po-
9:
stępuią pro ratione numeris sui, będąc tu na zwierzchność y na opatrzęnie pokoiu
10:
pospolitego wysadzęni, wto weirzeć iakoby Zołnierze ktorzy zoboiey strony pogra-
11:
nicach gotowi są ex casu et accidente aliquo, iakiey okaziey do rozruchow, inter
12:
finitimos populos, a zatym do zaciągnienia inter Principes, ansam nie dali. Kte-
13:
mu pragnąc vspokoic vtrin subditos tak ryczerskiego iako y kupieckiego stanu
14:
propter comertiā et alias neceſsitudines bez ktorych wtakiey bliskosci obysc się
15:
wzaiem niemogą.
16:
Przeto do IM X. Biskupa Wrocławskiego iako supremū capitaneum
17:
do porozumienia się znim, około tego więcey snadź priuato nomine niz publico
18:
ale oględaiąc się przecię na vrzędy y władze tak osoby swey iako y Ichm X Bi-
19:
skupiey ponieważ się zda vtrius officio in cumbere. Aby saluti et quieti popu-
20:
lorum pospołu radzieli, y sobie wtym pomagali, y vias et modos miedzy sobą
21:
szukali, ktoremi by authoritatem officiorum suorum v ludzi zachowac. więc
22:
Pograniczē vspokoic, y nakoniec oczym dalszym quantum in illis est aut quantū
23:
licet et expedit porozumiewaiąc. się do dobrego iakiego, a przystoinego konca
24:
za Bozą pomocą przywieść mogli.
25:
Co tym pilniey y chętniey czyni ze to było iego zdawna vsilne studium non sine
26:
coodo vtrius Provinciæ, od ktorego nigdy nie vstawał, ani vstawac chce. Czego
27:
argumenta wielkie są tractaty anteriorum an norum cum anteceſsoribus Ie Msci
28:
Cotez natym nalezy rozwodzic nie trzeba res ipsa loquitur, łacno iesli
29:
potrzeba cooda et incooda więc neceſsitaſ rei rozstrząsc się moze.
Iesli tedy


strona: 148

1:
Iesli tedy tak to przymnie X Biskup Wrocławski iako od Ichm się dzieie y
2:
wtey mierze będzie się chciał declarowac, iako rozumie ze iemu nalezy albo vrzędo-
3:
wi iego ym więtszą okazyą sobie vczyni do sławy y zachowania v oboiga narodu
4:
ludzi y przyiaźn y złączenie przeszłe z Im potwierdzi. y faciliorem at expedi-
5:
tiorem rationē administrationis officy sui, na potym sobie vsciele, y existimationem
6:
swą podniesie dobrze apud vtriu Principem.
7:
Z drugiey strony iesliby tez to ani wdzięczno było ani się zdało I X. Biskupowi,
8:
ato I prosząc aby to secretē tak zostało, oswiadczywszy ze wtei ze mierze ia-
9:
ko nic nowego y sobie niezwyczainego nieczynił, tak nic nie vpatrował nad
10:
publicum commune bonum et pacem Panu Bogu ostatek poruczy. Niech
11:
ten zaczasem wszytko wlepsze obraca, y tak Principes sprawuie y consiliæ fini-
12:
timorum tak ze IM.X. Biskupa rządzi, iako iego wola będzie y iako czas al-
13:
bo fatum przyniesie.
14:
Potym gdy te Generalia odprawi, ad particularia przystępuiąc te capitanā przedsię wezmie.
15:
Naprzod Ze amouendo milite afinibus, sine in totum sine in parte, to iest zosta-
16:
wiwszy iakie to dla przygody iakiey nagłei. Ieslize non in totum tedy acz nie
17:
odemknąc od Granic propter ansam. Tak iako się vtriu porozumieią będzie
18:
li się też zdało X. Biskupowi zeby in toto amouerentur, za aſsecuratią iego,
19:
IM Pan Marszałek gotow to czynic iakoz ledwie dotych czasow (naco się roz-
20:
myslał iescze certis respectibus) iuz nie począł przyczyny tego wywiesc się mogą
21:
pozytki vtrin gdyz Iarmarki przypadaią y insze potrzeby oboiga narodu
22:
a przy bytnosci Zołnierzow odprawować się bespiecznie niemogą.
23:
Et alia eius generis.
24:
Drugie caput, około ziachania spolnego iesliby X. Biskup iechał dla wol-
25:
nieyszey y bespiecznieyszey rozmowy, ato dla namow y Traktatow, iako spolny
26:
pokoi zachowac. y dalsze postępki inter Principes, aby się nie zaciągały barzey
27:
zahamowac. Na granicach mieysce, czas y poczet namowic, Gdzieby się tez nie
28:
zdało, tedy per Internuncios gotow się znim I zniesć,
29:
Trzecie iest co nagłownieysze wktorym dexteritate et subtilitate wpodaniu trzeba
30:
vżyć. Poniewaz wzdy kiedy kolwiek te sprawy do iakiegokolwiek konca
31:
przywiedzione bydz muszą. Iesli ceremonī y authoritatem Principum wtym

strona: 149

1:
przestrzegaią. vt possibile est wdługą to zaciągnąc się moze, cum maiore et diffici-
2:
liorē periculo. A tą chwilą rozdraznienie wieksze vtriu mnozyc się moze. Item
3:
szkody, vtraty nakłady zobudwu stron, poddanych vtrapienie, a strzez Boze by za
4:
iaką przeciwną okazyą y nie znisczęnie, zwłascza gdzieby tu tak długo wy-
5:
trwac się niemogło abo niechciało. Musiały by się media prętkie a nagłe do
6:
vtrapienia znalesć.
7:
Gdyz tedy są ad tempus et ad vitam tylko Regimen przyięli, aby się dotakich
8:
przed się wziecia vwodzić nie dali. Komu nalezy zabiegać iedno senatoribus
9:
et consiliarys vtrius regni, qui Electionis beneficiis fruuntur, aby antiqua
10:
et perpetua fœdera hactemus sancte et viniolate seruata wniczym naruszone
11:
niebyły y PP. zapodaniem czyimkolwiek, tak zacnych, starożytnych, sławnych
12:
narodow przez wiele wiekow wzgodzie zsobą mięszkaiących ku zniszczę-
13:
niu y nawątleniu Chrzescianstwa wa nie spusczali miedzy sobą y nienisczeli,
14:
Tu się y insze racye rozwiesć mogą dotey materyei słuzące, oktorych vstnie się
15:
namawiało, wszytko ad eum finem aby wstępek iaki vczynic się mogł do
16:
zgody y dopokoiu, acz nic namowamy interfinitimes ſenatores et offici-
17:
ales. Co nietylko niezawadzi Tractatom, będali ktore perquos cum ali-
18:
os Principes. Ale y owszem wiele pomozę y łacnieyszą drogę dowszytkiego
19:
Vsciele. iakosz tu nienowina wtakowych sprawach tym sposobem postępowac.
20:
Natrąci ze się wyrozumiało ex Archiduce Maximiliano, ze on apacificatione
21:
non est alienus, y pisał o commiſsarze, ktorych ze niesłychac tak długo nie
22:
moze carere omisterio, a snac niektorzy poiachali byli, a wrocieli się. Ale
23:
te wszytkie mowy y podania ktore za okazyą bez pochyby się rozwiodą,
24:
Natym iednym fundamencie sadzic się muszą ktory załozyc potrzeba. Iz
25:
Polacy zadney przyczyny niedali. Od drugiey strony wielką wzięli, wtargnieniu
26:
woiskiem. wvszkodzęniu krolewskich, y slacheckich dobr, wgwałtach y spustoszę-
27:
niach. Ieslizeby causaretur Electio et Euocatio, zbiiac to okazuiąc iasnie con-
28:
sensum Reip. vniuersaæ, ktory iasny był in Legationibus do Cesarza, do Maximilia-
29:
na, takze wlisciech y innych postępkach,
30:
Seimiki przywodzić poslednieysze ktore pierwszy consensum confirmowały. takze
31:
przyięcie per vniuersum Regnum Krola I Zygmunta, prowadzenie ryczer-
stwa


strona: 150

1:
czerstwa et id gonus. A contrario zdrugiey strony.
2:
Potym ex occasione natrącac będzie to, co sama rzecz poda bydz potrzebnego, ad
3:
ꝑratem tractatum, wedle namowy, tudziesz do wyrozumienia zdrugiey strony na ktorąz-
4:
kolwiek stronę. Wyrozumieli zeby barzo na woinę kazano, chęc tych tu ludzi więc
5:
gotowosć, pomocy y insze accidentia rozwiedzie, Inuokuiąc iako sumere arma
6:
in potestate eius vis est, ale non item deponere kiedy chce. Mogą się tak rzeczy zacią-
7:
gnąć zeby nabarziey chcieli potym niebędzie się mogło zachowac, zwłascza
8:
gdy za pierszem sczęsciem ryczerscy ludzie ad amplificandam suā gloriam et
9:
ad angenda commoda publica rozpala się y ze wszytkim animuszem vdadzą.

strona: 154

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:
List H. Grabowieckiego do P. Marszałka Kor..
Inflant.
Tatar.

11:
Acz nowin zadnych vd wm niemasz, abys iednak wm MMP. wiedział zem sam
12:
iest, będąc vprzeimą chęcią w gotow słuzyc. To przytym w sueu MP. oznaymuiąc
13:
ze Posłowie Rakuscy Krakow minąwszy (sąm tylko Pan z Zerotina w Mogi-
14:
le był) do Krasnegostawu iachali. Potym iakosie P. Hetman przeciwko
15:
Tatarom ruszył, niesłyszęcy nic cosię tam dzieie, obawiamy się iednak szkody
16:
iesli coposłyszą omałey sile IMP. Hetmana ktorą P. Zołkiewski na Trzy
17:
Tysiące ludu szaczuie, aTatarska siedmdziesiąt przeszła, trzeba zeby
18:
Pan Bog ręki swey S. od nas oddalać nie raczeł
19:
Po ciało K: I: Zmarłego iuż wyprawił KIM Pan nasz Podskarbieo Lite-
20:
wskiego. (dawszy mu Economią Grodzinską sub arenda Pana Bielawskiego
21:
to iest Trzydziesci tysiecy) Pana Podskarbiego naszego zniektore-
22:
mi z Dworu. z Grodna się ma ruszyc 29 Aprilis a wKrakowie
23:
23 May bydz ma
24:
Od Margrabiē Anszpacha też sam Posłowie są opowiadaiąc KIM.
25:
wiarę y powolnosć stateczną nawszelaką potrzebę Rptey y K:I. a pro-
26:
sząc oczas na ktoryby przyiachac miał, y Hołd odprawic iz iednak Nie-
27:
miecka Ziemia wzruszona iest, a iemu się Panstw swych rebus sic stantibus
28:
odiechać niegodzi, Prosi Kr. I aby nato wzgląd miał Młwy a iemu do
29:
Holdu ym dalszy czas naznaczyc raczeł co iz tu sub decretam delibera-
30:
tionem cadit, o resolucyi w od kogo inszego wiedziec będzieſz gdyz

strona: 155

1:
tam prozno przysięgaiący ſekretarze niebywaią. Potoż y od Xiąząt Kurlandskich
2:
Poseł był, ym podobno na przyszły Seim bydz kaząno. Del resto, ludzie się tam
3:
contentuią oprocz iz ia y Pan Laski na Zołądki stękamy, bo by oba iadły a
4:
niemaią co, mnie wzdy moi mniey boli, bo mało trawił zawzdy więc nie tak
5:
teskliwy. Lecz Pan Woiewoda iz niema czym sił poprzeć zemdlonych zgo-
6:
spody od trzech niedziel niewychodzi. Panie Boze racz smutne cieszyc
7:
Sąndecż Panu Koniuszemu KIM dał, ale Iordan łaski szukaiąc trzysta hay-
8:
dukow chowa. rozumiem temu ze to dlatego aby miał ktoby przegoscie nalewał
9:
gdy na wiązanie przyiadą.
10:
To tez oznaimuię ze Pan Hetmąn Pana Sobieskieo Chorązego przystawem
wyzn:

11:
v tych gosci zostawił w Krasnemstawie, ktory z Panem Woiewodą Poznanskim
12:
wprzyiazni dosyc dobrze zył. Łecz iednego dnia dowiedział się ze Miescza-
13:
nin z Sczebrzeszyna vniego był, nie pytaiąc oto Pana Sobieskieo. Poslał
14:
P. Chorązy do P. Woiewody czemuby tak, a zaczyią by wolą ten tam Miescza-
15:
nin był, Woiewoda mansuescere nesciens, wskazał iz mu tego była potrze-
16:
ba iemu się pytac otym rzecz niepotrzebną zywiąc Chorązy nie wda-
17:
iąc się w dalsze deliberatye, Miesczanina vniego wpokoiu wziąc a do
18:
więzienia wrzucic kazał, y tak Kopce rozsypali tak iz przyiazni zno-
19:
wu niemaſz coby w oko skryc, Otoż niewiem niebedzieli tego P. Sobieski
20:
załował kiedy rć Datū w Krakowie d 7 Aprilis 1588
21:
List X Gałczynskiego do P. Marszałka Koronneo.
22:
Niemasz nic tak nowego przez w tylko ze widzę iz podobno pokoi bedziem
23:
mieli, a Panie Boze go dai corychley acz nie dlatego aby nasze Duchowne Wio-
24:
ski wytchnęły sobie,
25:
Krol IMPan nasz na Zęby chor, ale iakis pod czas słaby bywa wszakze nie
26:
to dwakroć albo trzy po odiachaniu w wpole wyiezdzał rozumiemby to czę-
27:
sto czynił zeby był zdrowszy y duzszy, Bo pamiętam kiedysmy ono iachali
28:
ze Gdanska ze ochotny był y cerę miał nadobną, nie dziw bo się na koniu
przekłusywał


strona: 156

1:
przekłowsywał na kozdy dzien in potu et cibo moderatus, Exercitia czyni
Chor: Kro
la

2:
na Pokoiu przęcię cotez nie wadzi azdrowiu IKM. Ktemu niebarzo frasowliwy
3:
iakobył Krol niebosczyk, natura mitis clemens co tez zdrowia zwykło przy-
4:
mnazac, y dlugiego zywota.
5:
Rebelles iuz są pozwani przypadlał niektorym rok, naten prawie czas
6:
iako to wten tydzien ale ze y Deputatow Sędziow iescze niemaſz tyle ile
Rebelles

7:
ich ma bydz wedle Constitutiey y Panow Senatorow niewiele. A Krol IM.
8:
radby te sądy odprawował, cum dignitate et sine inuidia. Limitowane
9:
te rebellium sprawy. albo Sądy aż doponiedziałku, post Dmicā Miſeri-
10:
cordiæ. Quo nomine zpozywani læti spodziewaią się miłosierdzia
11:
drudzy za się tak to interpretantur. Ze dotei niedziele Misericordiæ
12:
czas milosierdziu potym sprawiedliwosć nąstąpi, abs miſericordia Pan
13:
Iędrzei Stadnicki miał Gleit szuka łaski iest w Krakowie. Pan Woiewoda
14:
przesły Sendomirski, prosił o Gleit na insze tez Pany Stadnickie, iako Staniſła-
15:
wa y Samuela, ale zda mi się ze go niechcieli y nie przyięli takiego iaki
16:
im dawano, a dawano avi non aiure do dwu Miesiecy, tym sposobem a-
17:
by niepractikowali cum exteris, A tosz oni podobno niechcą się puscic
18:
exteros, Panu Staroscie tez Piotrkowskiemu przeszłemu tez Gleit
19:
dano in forma simili. IMX: Biskup Krakowski tez iednemu Gleit v-
20:
prosieł, ile baczełem z iego pisania, nie tuszę by taki Gleit miał przy-
21:
iąć zowią y Ian Machowski,
22:
Z Rusi strachy słychac snadź Tatarowie czekaią na naszę vbespiecze-
Tat:
Iurż to
zginęli

23:
nie. IMP Hetmąn widzę ze czuły, Starosta Sniatynski przeszły wiachał
24:
wKamieniec, ma 200 człowieka snadź tez łaski szuka v Pana Het-
25:
mana. Starosta Sądecki przeszły takze zebrze łaski, o iego Starostwo
26:
Staraią się dway, bodai by go niemiał Pan Zarnowski, kiedyby się na
27:
to vparł; Owo tych sądow co zywo czeka iako kania dzdzu.
28:
Z tym expectantom co to im co przyobiecono niemieło, ze te sprawy re-
29:
bellium limitowano. O Panu Gniezninskim suum silentium, iakoby
30:
go na swiecie niebyło, albo ponim niczego prosic niechcą albo barzo
31:
skrycie proszą tak ze o tym Kancellaria niewie, przynamniey ia nie-
32:
wiem bobych wm sweu MP liberē napisał, bych co wiedział Dat. wKra-
33:
kowie d 8 Aprilis 1588

strona: 157

1:
9 Aprilis
Vzurp. honorius

2:
Stanisławowi Sobockiemu Łozniczemu swemu, Przysądził Krol coedoro-
3:
stwo Poznanskie oktore iescze za Krola Stefana Prawował się z Czarnko-
4:
skim; ktory przyiachawszy na Poſseſsią tego coendorostwa. Te rzeczy Pa-
5:
nu Marszałkowi Koroemu od Pana Podlaskiego wskazane powiadał.
6:
Naprzod. Iako się Krol niczym niebawi iedno in otio, albo szachy albo gał-
Krola
charakter

7:
ki gra, y gdy Dworzanie pytaią się co Krol czyni townet odpowiedaia gałki gra,
8:
2 Melankolik Solitarius przez te 9 niedziel iako odiachał P. Marszałek
9:
iedno raz wNiepołomicach był a drugy raz w Collegium na declamatią col-
10:
legiatow y to z szyderstwem Dworu.
11:
3 Iako tak vporny ze na co się vprze az prozno iuz otym znim mowic
12:
y gdy chcą co perswadowac mu Komorni tedy percōtrarium idą.
13:
4 Iako bez Krolewny nic nie vczyni, iako zawzdy siada dopiątey wnoc (zaden
14:
Polak zanim iedno tyle sni) z Krolewną abarbarką (Panna to Szwedka
15:
vKrolewny co nanie Łaskawa) wszytko rozmawiaiąc bez tych obudwu ra-
16:
dy nic nie vczyni tym wszytko powiada co się wRadzie, co priuatim dzie-
17:
ie, gdy go oco proszą na rozmyslenie sobie bierze do iutra aby się znimi
18:
rozmowił
19:
5 Ze Krolewna forituie cicho Małzenstwo z Xiezną Holsztynską co ią tez we
20:
Swecyei miał poiąc, y częste listy bywaią tam ztąd, atemu to czyni, iz sa-
Mysli
Krola o
małzen.

21:
ma bedzie musiała odiachac do Swecyi, za wskazaniem Oicowskim, aby
22:
rządzieła tu przecie y po niebytnosci przez Zonę Krolewską bo na Bonę
23:
poszła starkę y ꝑsumpcyą y ingemo.
24:
6 Iest Graphik Szwed przez ktorego się te rzeczy idzie on choć ignarus rerū
25:
iedno zapieniądze y iuż z Bucella az gdy Praktikę wział. Iakosz za 1000
26:
czerwonych złotych, namowił Krola ze cło wziął w Litwie naczym skoduie Krol
27:
10000 kozdy rok.
28:
7 Zesię Kanclerza boi iednak vparł się nato nie dac mu Sambora
29:
8 Ze Swecyą barzo mile wspomina y boi się tego Pan Podlaski, by
30:
tak nie pomyslił, iesli nie teraz poki Ociec zyw, tedy skoro
31:
posmierci Oicowskiey rć. rć.
List do X


strona: 158

1:
List do X. Biskupa Przemylskiego od Pana
2:
Marszałka Koronnego.
3:
Tak mię teraz Pan Bog widzę chce mieć Ze wszytkie rzeczy co iedno pocznę in
4:
contrarium mi idą. Ale nie iestem tak sprosny, abych się przyczyny domyslić nie-
5:
miał iednak to Panu Bogu wszytko poruczam, gdzie iedno tknę tak depri-
6:
muntur wszyscy ci ktorzy mi kolwiek są vel familiares vel sāguine iuncti
7:
O Kanonią Gniezninską tedy natę zkancellaryei w wydana iest prtacya
8:
Siestrzencowi meu gdym baczył ze się ad vitam Regalem skłaniał, Prosiłem
9:
Kr. IMPana naszego zmarłego, aby na iego mieysce nastąpił brat iego
10:
rodzony. Za wskazaniem Kr. I niebosczyka wydałes mi w insza Prtācya
11:
z Kancellaryei swey H Gałczynski nanię się pod pisał iako bywa. Racz
12:
wm ztąd vsiebie vmiarkować wydawszy mi sam wszytko zKancella-
13:
ryei swoiey zasię mi to brac. Proszę wm MMPana niech niebędę tak
14:
contemptus, zebych był na sztych sadzon zklechennym sługą wm, iesli
15:
ze też niemoze bydź a czasy takie niosą westchnąwszy przydzie do czasu
16:
cierpiec
17:
Ześ mi w pisał ze sie ludzie roziezdzaią, anie contenci, namniey się
18:
temu niedziwuię, bo na wzgardę swą, akomu się chce patrzyć. Nadzie-
19:
walismy się iako słonce nawszytkie swieci ze tak y łaska Panska bydź
20:
miała, gdyz in æquabilitate ta Rpta iest zasadzona ale contra-
21:
rium widząc, będziem rolą orać, w drudzy ktorzyscie Gubernv wrę-
22:
ce wzięli mąm nadzieię ze tak rządzić będziecie iakobysmy y sal-
23:
ui y contenci byli bo cosz wiedziec, nieweirząli ludzie kiedy pilno wto.
24:
rć rć Dat 11 Aprilis 1588
25:
List Dudiczego do Pana Marszałka Koronneo
26:
Gdym się dowiedział ze wm MMPan, odłozywszy na stronę wszytko Heroico
27:
prawie animo raczeł się poiednac z IMP Gniezninskiem MMP byłem
28:
ztego dla wielu przyczyn barzo pocieszon. zwłascza słysząc od IeM ze w
29:
raczeł Msciwą zmiankę omnie tez dawnym słudze swym czynic. Przeto tez
30:
tym smieley zdało mi się do wm WMP. pisac, pilnie prosząc abys w

strona: 159

1:
raczeł bydz MMPanem y obroncą, w kazdey potrzebie moiey w raczy pamię-
2:
tac zem ia względem Młwey łaski w nie bez rady wm MMPana ku-
3:
pił był niedawno wPolscze maiętnosć chcąc tam dzieciom swym gniazdeczko
4:
załozyc miedzy wmciāmi rychło potym niespodziewana smierc niebosczy-
5:
ka Krola wszytkie mysli y rady nasze pomięszała, krotko mowiąc przy-
6:
szło dotego zem ia barzo nie rad iako człek letni y spokoyny musiałem
7:
zroskazania Pana mego iechac do Polski wtym załosnym rozerwaniu, gdzie
8:
wiadomo wszytkim zem się skromnie zachował zadnemu człeku, ani rze-
9:
czą ani radą swą nie zaszkodził, y owszem ile na mnie nalezało
10:
choć mało iako natym ktory Zołnierzem nietylko niebył ale zpoirze-
11:
nia tym wszytkiem się brzydzieł, otom się zswey strony starał aby mo-
12:
deratis et pacifis nudys rzeczy nasze były foritowane. Przed się za
13:
tą victorią ktorą Pan Bog wci zdarzył, niezaniechaią mię dobrzy lu-
14:
dzie turbować. Pozwem dosyc surowem. Prosze wm MMP y Dobro-
15:
dzieia abys w raczeł złaski swey oto się starać (co łacno trzymać
16:
w bedzie) aby mie zaniechano y ta citatia mnie szkodliwa nie
17:
była. Bo ia y dla niedostatku zdrowia swego, y prze inne trudnosci
18:
nawet y dla tego niemogę tam się stawic y zem nieiest mei Iuris
19:
ale dawnym sługą tegodomu zprzodkow swych ktemu iestem iako w
20:
nie iest taino consiliarius iuramento a...trictus iuz to trzeciemu Cesarz-
21:
owi Panom moim: Izem nie sam z swego podobania ale zroskazania ICe-
22:
sarkiey M iechac y słuzyc musiał nie godzi mi się wtym przypadku bez
23:
dozwolenia Iē M dalei wtym postępowac, wszak ia w Polscze bytem nie
24:
mieszkąm, nie zawadzę ni komu, Co z Imienia przydzie czynić wedle po-
25:
stanowienia Koronneo niezbraniam się swawolnie, aby się nie czyniło
26:
ſprawic się dla czegom słuzył, raczey przyrodzonym Panom moim niz
27:
obcemu nie potrzeba gdyz każdy baczny sam widzi, ze inaczey bydz nie
28:
mogło. Przeto powtore proszę raczze wm bydz MMP y obroncą Dat.
29:
zWroclawia 12 Aprilis 1588
P. Piotr


strona: 160

1:
Pan Piotr Choinski, ktory tez był Maximilianistą
2:
y ktoremu gdyz był pozwany termin bliski przypadał pisał do Pana Mar-
3:
szałka Koronnego list prosząc aby mu wtym pomocen y obroncą był w ktorym
4:
liscie przypisał to swą ręką.
5:
Ze Krzysztoph Zborowski teraz ostatnie noc z Pragy wyiachał, ranił Pugina-
6:
łem Slachcica wgłowę y przez twarz zwadziwszy się znim vstołu. O Samuela
7:
Stadnickiego ktory przy tym był. by się był z Pragy nie umknał wie to Pan Bog
8:
co by znim było rć rć.
9:
List Pana Andrzeia Zborowskiego do Pana
10:
Iana Zborowskiego, Kasztellana Gniezninskiego.
11:
Iz w szukasz przyczyny namię gniewu: zem w nierychło odpisał napierszy
12:
list, tedy y tu iako y indzie nie masz w przyczyny. bo w wiesz przez czyie ręce te.
13:
listy w dochodziły... Iac bych tu przyczynę nalazł latwie bom niewidział tego abyś
14:
w ieden grosz komu nałozeł, na strawę nawiedzaiąc mię, aiam ku w pisał y prze-
15:
syłali listy, tak moi słudzy, Zona moia, y IM Pani Krakowska gwoli mnie y po kil-
16:
ku niedziel taki drudzy vw mieszkali. Iesli ze się w przeto moyſz gniewac
17:
ze na mię przyczyny nienaidziesz tedyby to był gniew nie Chrzescianski. W iaki-
18:
mem ia teraz iest y rzeczy moie klubie baczyc niemogę aby się było czym chlu-
19:
bic, ani tego widzę iako to w mogł zlista mego wybaczyć, bo nietylko wię-
20:
zienie cierpię, dla ktorego mi wszytka maiętnosc zginie, gdyz bych temu mogł
21:
y vmiał y chciał zabiegac, gdybych był wolen poniewaz te wszytkie mysli inne
22:
na stronie bydź muszą ale cowiętsza wgardle co godzina sczyplą. Bo choć
23:
ia mąm condycye podane, y postanowione, na ktorem się podał miedzy innemi
24:
ze poczciwosć moia y zdrowie mabydz zachowana azatym y maiętność
25:
pokazę to ze tak iest przecię cosię zemną dzieie y iako zinnemi y zemną
26:
postępuią: y złupieniem y wiezieniem. tak ze czasem wątpię ab ymi
27:
oſtatka dodzierzeć miąno, choć hoinie obiecuią a zwłascza ten ktory pu-
28:
blico nomine nie tylko swoim, ale y od Rptey y Krolewskim od ktorego po-
29:
słan był, znami stanowieł, conie nowina wsprawach taiemnych wswiecie rć rć.

strona: 161

1:
Oczym tu szerzey pisać niebedę gdyz do IeyM Paniey Krakowskiey wszytkom
2:
wypisał, ktora w da znac owszytkim, boto tutor via zdami ſię gdyż y
3:
to z niebespieczenstwem czynię coteraz piszę y niewiem pokąd mi to bedzie wolno
4:
bo codzien spodziewam się ciesniejszego znami obchodzenia. y by nie tak ostre
5:
pisanie w amoie przymuszone serce wolałbych się był bez tego obysć
6:
wtych nieznosnych frasunkach rć rć.
7:
Przeto niewiem zkąd to w obaczył moie iakie tuszę nie sobie chyba ten ani-
8:
musz ktorym ia wniebespiecznych czasiech zwykł nosic, y mąm dotego przy-
9:
czyny. Naprzod zem się tak vrodził y takimem iest Druga zem to wszytko
10:
widział iak we zwierciedle, Et prævisa iacula minus ferient poz-
11:
sprawie strony naszey znac było iakiego się konca spodziewac. albo
12:
obawiać gdyz ani roskazowac ani słuchać in afflictiſsimis rebus nris nie
13:
vmielismy ana koniec y na tego się zdobyc choć było godnych dośc mogło
14:
bydz ktoryby był director, et caput et Gedeon. Dawszy tedy rzeczom prze-
15:
łym pokoi nie rozumiei ze w omnie zebych był tak tak obnazony w
16:
rozum zebym sobie sam czym dobrym tuszyc niemiał a przynamniey
17:
pokim wtych ręku, terent me exempla. ale iednak y Przyiaciel dobry
18:
nie zasmęci y naiwiętszy nieprzyiaciel nie pocieszy się zmego postepku
19:
niegodnego animuszu mego. Iesli curer Łukasz co powiadał przed
20:
w słabego. w referendarza masz, bo ten Secreta cordis niewie
21:
nietylko moich, ale y Paniey Krakowskiey. Cosię tycze IM Pana Marszał-
22:
ka Koronneo nie wiedziałem zeby IēM tak mało sprawił v strony naszey
23:
bo inaczey się znaczeło wskazania domnie y pisania IēM do Pa-
24:
niey Krakowskiey y do moiey Zony, tylko ze do w miał doiachać
25:
iako do tego ktoryś starszy wdomu naszym y na wolnosci ale ze w
26:
otym wzmianki zadney nieczyniſz namniey iam też dostatecznie do Iey
27:
MPaniey Krakowskiey tamtą drogą y ku w pisał, otym wszytkim
28:
naten czas zaniechąm dluzyc. Co się tego dotycze iz przodkiem w IM
29:
P. Marszałek puscza, temu mnie nie dziw, gdys w Siestrzenicę IeM
poiął


strona: 162

1:
poiął ktora to w a potym y nas po wielkiey częsci iednac bedzie. Acz-
2:
ci przedtym tak rozumiano, ze ludzie wielcy wiecey sie spodziewali, powinnosć
3:
swą scięgać dla vpadłych swobod starożytnych anizli względem krewnosci
4:
ale iako tego w nie zairzę tak iako mnie w zairzysz, ze pływąm wro-
5:
skoszy owdzie rć bo niemasz tego Hizopu ktorymby mnie Pan Bog nie
6:
pokropił wtym frasunku tylkosz tę iednę wolnosć mąm, ze Zęnie y dzieciom
7:
dotych czas domnie wolno, iakosz mąm sam Zonę y Marcina. Od nieprzyia-
8:
cioł głownych wszytkiegom tego doznał cotego ta Paſsia potrzebowała
9:
a od nieprzyiacioł mało nie tyle dwoie. Imienie wszytko pobrąno tak zem przy-
10:
niczym niezostał nie tylko przy lezącey ale ani przy ruchomey maiętnosci
11:
by nie IeyMPani Krakowska wwielkiey nędzy musiał bym bydz. Bo
12:
Anzelm Gostomski choć prawa niemiał az przez rok Zborow wziął y
13:
wsamych Gumniech a rybach vczynił mi szkody około dwudziestu Tysię
14:
cy złotych oproć innego sprzętu y bydł rć prawie nieodpowiednie y łotro-
15:
wskie oczymby długo pisac. Zatym Sochaczewski drugi Gostomski prze-
16:
naiąwszy mi niektore sługy wiachał w Starostwo niemaiac zadnego
17:
prawa od Krola snadz iednoz Mandacikiem od Podkanclerzego, za
18:
ktorym wiachaniem podobno mi y to zginie owo mi zostawili na ko-
19:
szu iako Iopa niezostały mi iedno vrzędy Złoczewskie y to widzę ze w
20:
mi ie chcesz odiąc coby mi iescze cięzey cierpiec, niz od wszytkich
21:
tych dwu cowyzey piszę mąm nadzieię ze tego w nie vczynisz, a
22:
zahamuiesz się od tego z tych przyczyn. Pierwsza ze iako Imię niemąm
23:
wręku post confiscationem. anie w acz to zstrony w mowię bo z
24:
strony dziatek Pana Samuelowych ktore ia miłuię tak iako swoie. y nie
25:
sztichuiesz mię w tym, rzeczą to pokazę anie słowy, tedy się ia nie zowię
26:
ani bydz chcę iedno vrzednikiem. Druga przyczyna ze Testamentem Imie-
27:
nie nie w ale mnie polecił niebosczyk bo zażywota doznał iakosię
28:
rządził, y iakom chciw na cudze. Trzecia przyczyna Zem się ia y za
29:
zywota niebosczykowskiego y teraz za długy pozapisował. Został

strona: 163

1:
bym na koszu bym to miał mimo się puscic, bo y teraz 1800 złotych
2:
Wlochom aby moia Zona w Banicyi, (a iuzby było powszytkim) nie zo-
3:
stała, zapłaciciem musiał. Za niebosczyka z Trybunalskieo Dekretu
4:
co się iasnie pokaze z iaką mi to teraz roskoszą przychodzi kozdy
5:
baczny rozumiec moze, y Panu Trepoze, wie Pan Kamienski, zapisałem
6:
się na Tysiąc złotych y Paniey Potockiey zapisał się Dzibłowski abo
7:
zapłacieł 800 złotych a iam dał y dołozył 400 y zpłatem co iest wła-
8:
sny w dług, ale mi szło aby dzieci nie baniowano, bo by było powszytkim.
9:
Weirzyi w wobostrzenie banicyi wtych Constitutiach Coronatiey przeszłey, y
10:
wlała to Pani Potocka Prawo na Dzibłowskiego, wczym się w poczuwać
11:
trzeba bo musi prawo prawem isc kozdemu rć. Cwarta przyczyna. Zem
12:
zapłacieł iu 30000 tysięcy długu niebosczykowskiego krom innych na
13:
kładow bo 40000 winien był, iest to rzecz iaesna iako słonce na
14:
niebie y gotowem to zawzdy pokazac, prawdą y iawnemi dowody
15:
bo tym niedam nikomu naprzod, ani w samemu. A tez ia rzekszy
16:
prawdę zaraź vkazuię dowody y w tey mierzem się nieraz w opowia-
17:
dał zem gotow lidzbę czynic, kiedy y kędy w raczyſz, ale bym się miał
18:
dac wypchnąc za mydliwszy oczy, tego się w niespodzieway nigdy
19:
ani natym sobie psuy w fantazyei, gotowem ia w sobie wazyc ia-
20:
ko Brata starszego, chcę tez abym był powazon, aby zraz w rok.
21:
Na to w pomni zem ci ia w nie synowieć, ale brat, choćby opieka
22:
isc miała, tedy by rowna przyszła, pokim tedy zyw, niebierz się w
23:
opiekac mną. mąm do tego wielkie przyczyny. Piąta ze nietylko
24:
długy niebosczykowskie, ale y Pozwow wiele złych ludzi a zwła-
25:
scza Kasztellana Lwowskieo na pilnosc zwyklą w a odkła-
26:
danie zwykłe, te dzieci by były dawno w Banicyach zginęły. Bo
27:
M Panie nie idą te wymowki v Prawa, ktore w wliscie swym pisywaſz
A to y teraz


strona: 164

1:
A to y teraz na Rokach Krakowskich i Sendomirskich, na Rokach Halickich
2:
y Comiſsy o tłumacze bych beł niezabiegał. było by było gorzey y w sameu.
3:
A cośz to za oppozycyą w masz pierwey z klesczy wynisc, ba nie cze-
4:
kaiąc owdzie. Terminy wiem ci ze to principale co się znami od Krola
5:
dzieie ale iz ten odkłada interim trzeba myslic osobie, w by to
6:
przystało, bo choć masz mandat, ale iednakeś na wolnosci, ani Man-
7:
dat Sądu nieczyni. atez to w masz wielkiego człowieka zastępcę,
8:
co Panie Boze dai do konca, A moi iuz sludzy natych sprawach acz
9:
y na moich poniekąd o pułtrzecia sta złotych stracieli, nuż Pan Piotr
10:
Zborowski do ktorego iz wszytkie causy odsyłam a iz sam temu
11:
zdołac niemogę tak wiele pisac, ten w wypiszę. A tak w prozno
12:
mi to persuaduiesz, abych ia sam iedno osobie myslił a domu swym
13:
nic, bo widzę zebysmy iuz byli chromali wtych rzeczach nie ladaiaki
14:
niegodzi mi się tego vczynić na prozbę w pokim iescze żyw,
15:
bo mąm Potomstwo, oktore poki ostatniego długu niezapłacę po-
16:
winienem myslić y chcę, y proszę braterskię abysmi w wczęsciach
17:
mych ktorych to własna succeſsia a nie moia, krzywdy nie czynił
18:
gdyz ia tez ani w czynię, ani otym myslę amiałbym w na
19:
tę kupkę tak bydź łaskaw iako y na swę bom to w dobrze
20:
zasługował y domowi memu y mogę rzeć imitando Dnūm nrūm
21:
Popule meus quid prote debui facere quod non feci rć. Ale to
22:
inna rzecz: nizli złoczewska sprawa oktorey teraz rzecz iest,.
23:
Szosta tedy przyczyna czemu ia Złoczewa w puscic niemogę ze się
24:
w masz złaski Bozey czym inszym bawić, maiąc tak wiele
25:
Intraty y spraw swych amnie nie vkazywac drogę do zebraniny a-
26:
le do osoby swey. Ktorą ia na co innego sobie chowąm. Siodma przy-
27:
czyna Ze tych dzieci niemoze nikt barziey miłowac nad mię ani
28:
się im moze rychley vsprawiedliwic, ani nigdziey Jesli będą miec

strona: 165

1:
odemnie krzywdę niemogą sie iey lepiey gdy dorosną iako odemnie doma-
2:
cac, bo nietylko Oiczyznę, ale y Macierzyznę wielką a snadz wiekszą
3:
spolną y zdziecmi memi maią. Iabych teraz nie miał czym począc ani
4:
o Radom, ani o Zborow czynic, ktory daliBog wygrąm by nie vrzędy
5:
Złoczewskie. owo bych vpadł, a dzieciom tu Pana Samuelowym zadney
6:
szkody, bo iesli co ich wezmę z Intraty mąm kędy vkazać y wnet się
7:
tego domacaią vmnie y v dzieci moich. A co się dotycze dziatek Pana
8:
Samuelowych, te zachowam iako przystoi przy Zenie moiey. Panu Ale-
9:
xandrowi nakazdy rok słałem pułtora Tysiąca złotych. vkazę to y
10:
Quity za dwie lecie y teraz poslę niemieszkaiąc bo słyszę Zawada v-
11:
marł, ktory przy nimbył, Acz ci mi niewiem iakim Duchem na-
12:
tchniony Broniewski nawysciu arendy nie chce płacic ostatniey Ra-
13:
ty 8000 złot, ale musi bo nąń mąm prawo y ia y Potomkowie moi
14:
ktory maią respondere. iezeli ia tego nie doczekam, Pana Samuelo-
15:
wym dzieciom Stryiecznym y Ciotczanym swoim. A P. Alexandro-
16:
wi Imienia niepusczę, az po trzech lat, gdy mu bedzie 18 lat y
17:
niechcę ani radzę aby do Polski przyiechał, Iezeli się w zemną w
18:
tym niezgodzisz. A Pan Alexander bedzie w niz mnie wolał słu-
19:
chac, Protestor co ztąd vroscie z młodoscią iego y tego listu dla
20:
tego y dla wszytkiego co piszę ku w copią sobie in testimoni-
21:
um Zostawuie, boć nie darmo tę legendę y wprawdzie maiąc teraź
22:
nieco trudnosci, ku w odprawuię ztych tedy przyczyn a zwłascza
23:
ztych siedmi, wierzę ze wm niebedziesz się raczeł spieszyc wydzie-
24:
rać mi Złoczewa, y acz nie wątpię ow baczęniu, y łasce ale wtym
25:
się iednak opowiadam ze y prawem y lewem bronic tego chce nawet
26:
extremis daſz li mi w dotego przyczynę, anie darmo to przydawąm ex-
27:
tremis y wczas ostrzegąm. Iednak proszę iako brata, abys w y tego
28:
sługę renocował, bo go tak nie pusczę y tego zaniechał; Coć in inneo
przynalezalo-


strona: 166

1:
przynalezało w pod ten czas, było by co innego czynic y walnieyszego y po-
2:
trzebnieyszego, a nie mey głowy tym mięszac, wrzeczy załuiąc niepotrzebnie sierot
3:
do czego w przyczyny niemasz iako patet ex superioribus. A no Succeſ-
4:
sia Woiewodzicowa nas gubi czego iesli nie iest w przyczyną tedy nikt
5:
zywiący na Swiecie et vbi rerum testomonia ad sunt, nihil opus est verbis,
6:
achoc ztrudnoscią iednakby się to ratowac, mogło, y kleinoty y maię-
7:
tnosć ale trzeba pracowac, anie proznowac, ani odkładac. Nuz zasię
8:
Succeſsia Pana Piotrowa ktorą poniewaz tak Pan Bog chciał moze przysc
9:
ku pozytku, ale iezeli wniey omieszkanie a ospałosć będzie dotych
10:
ze labyrinthow przydzie. Są 5000 na Tlumaczu, ktore własne są iego
11:
bo zapłacił był za Woiewodzica dług 6000 Panom Sobkom, albo
12:
Goraiskiemu choć tam iedno były 2000 zaniebosczyka brata by
13:
tez nie te zwykłe odwłoki w.
14:
Cosię dotycze Mandatu w z załoscią mem y czytał a dawno widział go, iest
15:
barzo zelzywy takzem y Wolpie tez dawnom słyszał, acz niepewnie, iakoto
16:
nąm wiezniom nowiny przynoszą. poki chcą y iakie chcą, Oswoim pobraniu
17:
Zborowa y Radomia wiedziałem mało nietegosz dnia y predzey
18:
mię takie nowiny dochodzyły, niz w et merito y Pan Kanclerz się oswiad-
19:
czeł ze się to niesłusznie dzieie y nad wolą iego otosz niewiem, wMan-
20:
dacie tedy wtym widzę narratią prawdziwą bo w zMaximilianem IēM
21:
dzierzał, sed Principia illis negaudesunt. Lecz ia radzic niechcę gdyż
22:
mię w oto nie ządasz, atez pod obno zinąd medrszą radę znaidziesz
23:
PP. Litewscy dobrze czynią ze swego Prosa bronią od tych bezboznych con-
24:
stitutyi, aleby mędrzey czynili kiedyby y naszego oganiali bo roe vry
25:
bydź im pod tymze sakiem, iezeli nas tam wpędzą: Ia się o się nic
26:
niestaram choć w kazesz osobie myslic, drudzy by to onim mieli
27:
myslic iakosz oprocz Paniey Krakowskiey a Zony moiey niemąm Przy-
28:
iaciela chociem nąn dobrze zarabiał. Ale o sławę swoię ani o Decrety
29:
ni czyie niemyslę bo mię dosiądz niemogą zniiakiey miary

strona: 167

1:
przydzieli do czego innego a będą chcieć złamac fidem publicam, wszak da-
2:
wno temu człowiek podległ, y odwazeł, Przyczytasz mi tez w zebym
3:
chciał rządzić postaremu rządzić ia niechcę, ale mi się ogonem bydz nie
4:
chce, tam kiedym iest iure meo głową y widzę zem tę modestiey sieła
5:
razy vzywał, ze mito y dzis szkodzi. Iać przymowki w iuz tak wpra-
6:
wdzie zem nanie nie zarabiał iuz tak przyimę zwyczaiem moim cierpli-
7:
wym naktore byłoc by co pisac, ale iuz opuscząm, boc Bog znami
8:
gdym w oto nieżądał, abys w dla mnie iaką pracą podeimował,
9:
tylko wzdy cursum communem aby wzdy dla ceremoniey sobiesmy powinni.
10:
A tez widzę zebyprozno, bo pierwey się wymawiania y przymowek na-
11:
słuchąm a skutku namniey coby okość nie widzę. Cosię spolnych
12:
Succeſsyi dotycze, wszakęm się w declarował nieraz około kozdey
13:
zInstructyi moich łatwie pobawyć, zec clare idę anigdy nurkiem nie
14:
pragnę nic, iedno po fraternum iustum roi consentaneum y ter
15:
raz tak się declaruię ze do kozdey rzeczy mego consensu trzeba pokim
16:
ia żyw y gotowem do wszytkiego dobrego, Zacznieszli w disparibus
17:
bobus pomogę skakać choć z wielką załoscią, bo na obie stronie
18:
niemoze to bydz dobrze. Tociem w dlateo y długo y szeroce wypi-
19:
sał ze się tym drugy raz bawic nie mąm woley, wolę zaraz od-
20:
prawic abys iuz finalem intentionem meam iako wezwierciedle
21:
w raczył miec, A zatym się rć rć Dat z Krasneo Stawu 12
22:
Aprilis 1588
23:
List Xiedza Grabowieckieo do P. Marszałka Kor.
Posłowie
Pruscy

24:
Dzisia Posłowie od Electora Brandenburskiego y od syna iego Ad-
25:
miniſtratora Arcybiskupa Maideburskieo v KIM byli oznaimowac KIM
26:
pociechę radosc, y wesele. ktore ich PP: ztąd maią iż KIM namieyscu y
27:
Stolicy przodkow iego bydz widzą, a niemnieyszą ztąd iz senatus vestigia
28:
Prædeceſsorum suorum qui debellatis hostibus regnum incolumem tueri
29:
conſueuerunt, KIM tez swoie auspicia y Primordia tak vciszyc y
vspokoić


strona: 168

1:
y vspokoic raczeł, winszuią przy tym wszytkieo, coby ku czci bozey Christi-
2:
anitati vtile, Regno huic decori Regiæ Mtī perpetuis sæculis decan-
3:
dæ famæ eſse videretur. Wymawiali tez Pany swe ze się za Arcyxiązęty
4:
Rakuskiemi, na Electiey przyczyniali, czynili to iako proszęni hac admo-
5:
nitione et cautela adiecta, zeby Maximilian sameo consensu Obywate-
6:
low Koronnych szukał, anie temerē (absit violenter) niekusił wyma-
7:
wiali tez istam moramsweo Poselstwa motus ꝑteritos za przyczynę dawa-
8:
iąc aprzypomniawszy sanguinis neceſsitudinem, rectam consanguini-
9:
tatem ktorą ich PP. z Kr. IM maią. Vpewniali KIM wstateczney wierze
10:
chęci y powolnosci Panow swych, do wszytkiego wczymby ich kiedy Koro-
11:
nata y KIM vzywac chciał. Odpowiedzieli zatym KIM obietni-
12:
cę niebosczyka Krola Augusta Piotrkowską, ktorą maią zstrony Pru
13:
skieo Xięstwa gdyby Anszpach sine prole mascula zszedł, ze oni
14:
succedere debent, tegosz im KrIM niebosczyk w Lublinie potwierdzić
15:
raczył, prosieli aby KIM tegoz im iako powinnym et Ius succeſsio-
16:
nis maiącym Młwie zycząc czas homagy ab Illrſmō Marchone
17:
Ansbachio percipiendi oznaimić raczeł, aby na tenze czas vt moris
18:
est Posły swe przysłali, ktorzyby imieniem ich Chorągwie się hoł-
19:
duiącego trzymali. Vltimo Dziekowali KIM zstrony swei, ze
20:
ich KIM Młwie przyiąc a złaską słuchac raczył, chcąc takowe baczę-
21:
nie et verē Regiam clementiam KrIM Panom swym opowiedziec.
22:
Cæterum nic niesłychac ni zkąd. Tatarowie lezą wpolu nic nieczyniąc
23:
IMP Hetman acz niedaleko nich na lud oczekiwa ktory zpisuie y zbie-
24:
ra Pilno. Kozacy poszli do Tatar chcąc wiedziec iakosię Tatarki
Tatarzy

25:
zdziecmi doma rządzą kiedy Tatorow samych doma niemaią.
26:
Pan Szafraniec Woiewoda y P. Gołuchowski Podkomorzy Sendomirski
27:
byli v IMP. Hetmana prosząc aby to złaską IM było, zeby mogli dotych po-
28:
imanych iachac, owoby iakie medium dołaski KIM znalesć się
29:
im mogło Czego gdy y IM IMP Hetman pozwolił przy iego przysta-
30:
wie znimi się namowiwszy sam przyiachali do KIM łaski prosząc

strona: 169

1:
za ktorą iesliby nie mogli bydz przy tych dobrach zostawieni ktore od
Rebelles

2:
Rptey y Krolow Polskich mieli zeby acz nie przy dziedzicznych Zostali: A e-
3:
xecutia iesli by iaka nad ich dobry bydz miała zeby odłozona do Seimu
4:
była Respons na te Postulata odłozyc KIM raczeł ad pleniorem Se-
5:
natum. iednak ztym co przy sobie ma hoc sancicut. Executia sza-
6:
funku tego odłozyc doczasu onego gdy się sąd ich odprawi wedle tego
7:
stanowienia Seimu Coronatyi co mnie ni kąska niesmakuie, bo to
8:
sam Pan Bog wie kiedy ten sąd doidzie ac a fame pereo.
9:
Pani Woiewodzina ma się słyszę zpyszna od PWoiewody rć
10:
Dat 18 Aprilis 1588
11:
Ze v Krolewny Iey Mi Luterskie kazanie y Saskie ceremonie bywaią
Luter: zbor

12:
tak naszę Xięzą boli Ze na Katedrach oto narzekaią y Krola priuatī
13:
proszą aby to scandalum z Zamku wyparte beło y X Biskup Kra-
14:
kowski y Przemyslki do Krola chodzili zeby to nie bywało ale
15:
widze ze nic nie sprawili,
16:
List Pana Starosty Konińskieo do P. Marszalka Koro.
17:
Przyiechałem sam do Krakowa w wielki czwartek, trafiłem na dni nabozne
18:
zaczym zKrolem IM nie mogłem miec rozmowy az dnia dzisieyszego y wszy-
19:
tko KIM odniosłem comi wm MMP. zlecic raczeł, przy IMP. Podlaskiem
20:
a rzecz całą honesta occoe od wm IMP. oddałem, iako przystoi dobremu
21:
człowiekowi, y prawęmu wm MMP. słudze, A zebym czego nie przepomniał
22:
tedym był wszytko zterminował na on czas gdym wm MMP w Kaliszu wypro-
23:
wadzał y takem referował zadney rzeczy nie opusciwszy, cokolwiek ięno
24:
do tey sprawy nalezało. Czego też P.Podlaski niezaniechał iako dobrey
25:
cnoty człowiek, y zda mi się ze się dosyc stało wszytkiemu oczymby dłu-
26:
go pisać, wolę to zachowac do spolneo z w virzenia. Przyznać to w nąm
27:
będziesz raczeł zeć wszytko cum honore w iako od Senatora dobreo
28:
odprawowało się y tak zyczliwie zebys w chciał lepiey y prawie do-
29:
łozyło się wszytkieo by tez to miało isc przez vsta w samego, Niezeszło
y na IM


strona: 170

1:
y na IM Panu Podlaskim wniwczym, wewszytkiem się moiey przemowie
2:
accomoduiąc. Na to respons taki y przywiedzienie do takiego konca, ze KIM
3:
barzo wdziecznie tę przestrogę od wm MMPana przyiąc raczeł. Ato zstrony
Etra
Potentiā
Zam:

4:
Dominatum vnius ꝑsonæ y przypomniało się wiele przykładow nie tylko te kto-
5:
rem od w słyszał. ale y innych zebrało się niemało do tego nalezących ktore
6:
Krolowie Panowie nasi zwykli mieć na pilney consideratiey zycząc sobie
7:
sczęsliwie Krolowac, a iako niedopusczali iednemu, tak się barzo zmacniac
8:
co by y samym y Koronie szkodzic mogło obstrinsci fidem meam za wm MM
9:
Pana, ze non exodio, ktorego w przeciw nikomu niemaſz, ale prawdziwą
10:
miłoscią ku WKM Panu sweu czyni. Nawet przyznałem to, iż wm do IM
11:
P. Kanclerza niemasz zadney przyczyny, tylko tę samę niechcąc KIM
12:
zatrudnienia w Rptey zyczyc, ktoremuś wiarę swą cało oddał czego za-
13:
wsze WKM doswiadczyc skutkiem bedziesz raczeł. Będzie Kr IM po-
14:
myslał nato iakoby mogł zdobrym Rptey wto vgadzać za radą wm nie
15:
MP. samego. Przeto te circumstantie rozbieraiąc vsiebie barzo długo, stro-
16:
ny IMPana Gniezninskieo obiecał zaprozbą wMMPana pilną ktorąm
17:
imieniem w vczynił, y przyczyną limitowac Actią iego, az ad maiorem con-
18:
cursum Senatus, a mianowicie do pogrzebu Krola Pana naszeo zmarłego, Kto-
19:
ry iest w dobrze swiadom, tamsię z w otym rozmowi, a będzieli potrze-
20:
ba y drugych IchMPP. Rad się dołozy, muszę tez napisac. Zec niko
21:
mu tey łaski niechciał pokazac, okrom tei iedney Actiey samey a to sam
22:
wielkie prozby za innemi były, ludzi zacnych y v dworu na vrzędziech
23:
zawołanych. A to wszytko się gwoli w MMPanu stało, omnēm gratitudinē
24:
animi w pokazuiąć iako dobry krol y Pąn nasz scodrobliwie przeciw w
25:
chętny.
26:
Był sam dwakroć Pan Ciekliński od Pana Kanclerza pierwszy raz przed
27:
swięty a drugy po Swięciech, niewiem co knuie, widąm go często na Senato-
28:
ry chodząc y znimi się zamykaiąc.
29:
Powiada iz Tatarski Car w woisku vmarł, ale drugieo brata iego zaraz

strona: 171

1:
obrali przecię zwoiskiem na iednym miescu lezy, ludzi mu przybywa
2:
Pan Bog to wie gdzie się obroci, moze do nas, moze tez do Moskwy: Pan Het-
3:
mąn sięku nim zbliza zludzmy, iuz niedaleko są siebie. Woiewoda Ki-
4:
iewski y inni zludzmi się ruszeli, zaktoremi tez Pan Woiewoda Krakowski
5:
się ruszył, Panie Boze racz bydz strozem naszych bo nie rowne woisko,
6:
Wczora nowina przysła ze Xiąze Constanty vmarł ktoreo sam v Dworu barzo załuią
7:
I mnie vrzędu iescze nieoddano, nieczyniłem namnieyszey zmianki otym, iedno
8:
zPanem Podlaskiem barzo mało
9:
Krolowa IM per tercias personas, kazała mię przestrzedź, ze Pani Sanocka ie-
10:
scze przez Szwedy nie przestała na Pana Starostę Przemyslkieo się starac o
11:
ten vrząd ia niebędę bom vocatus na to vltro od KIm Pana mego, poktorym
12:
wielką łaskę ztwarzy znąm y zrozmow, dalei cobędzie niewiem, To widzę
13:
ze sam vdworu, wszyscy nietylko zyczą, ale mię iuz Marszałkiem Zowią rć.
14:
Za Iordanem X Kardynał vrget ieszcze mu KIM zadney otuchy nie v-
15:
czynił. barzo wtym trudny. Panie Boze sam w przyprowadz tym rychley,
16:
bo na nierząd sam wszyscy narzekaią v Dworu iakosz y sąm się potrosze
17:
temu przypatruię. Actie inne perduellium limitowane były do dwu nie-
18:
dzieł, iuż czas po tegodniu sądzenia ich przypadnie, okrom tei iedney
19:
Ktore KIMść limitował dotego czasu pewnie, iakom wyzey pisał w
20:
MM Panu gwoli,
21:
Za Panem Podsędkiem ktory sam domnie pisał wm MMP proszę ktory ma pir-
22:
wey Panu Coenderowi naszemu wszytko nagrodzic y dosyc mu vczynic, bo
23:
mimo to powiedziałem mu zesię prozno oto kusić
24:
Był tez sam P. Szafraniec przeszły Woiewoda Sendomirski. iezdził od wszy-
25:
tkich więzniow narodu Polskiego ktorzy są w Krasnym Stawie. Prosił zeby
26:
ich KIM przy prærogatiwach y Starostwach ich zostawił, ato miłosierdzie
27:
nad nimi pokazał, longa oratione chciał Krola IMsci deuincere
28:
ale to wszytko odłozył do Ziazdu IchMPanow rad. Naten czas nie
29:
mąm co więcey rć rć Dat zKrakowa 21 Aprilis 1558
List KIM.


strona: 172

1:
List Kr. I. Msci do Pana Marszałka Koronneo.
2:
Sigismundus Tertius Dei Gratia Rex Poloniæ Magnus Dux rć
3:
Wielmozny vprzeimie nam miły: Starostę Koninskiego wtych rzeczach ktore nam
4:
imieniem Vprz. W. powiadał, wysłuchalismy łaskawie, naco tez iemu sameu
5:
Vprz: W. odpisac kazaliſmy, ktorą odpowiedź Vprz. W. tąz wiąrą iaką
6:
od nas słuchąn iest z iego listu przyimiesz Zyczemy Przytym rć z Kra-
7:
kowa 24 Aprilis 1588
8:
List drugy P: Starosty Koninskieo do P: Marszałka Koron:
9:
Po napisaniu pierszego listu do wm MMPana iechałem z Kr. IMą na przeia-
10:
sczkę tam wyrozumiałem iz Cieklinski Pana Kanclerzow, acz dla drugych przy-
11:
czyn ale tez nieposlednie dlatey iest sam od niego do Kr Imsci posłąn aby na
12:
Starostę Przemyslkiego Marszałkowstwo otrzymał, wczym iuz dwakroc od Krolo-
13:
wey IMsci iestem przestrzezon, per terias personas bo Pani Sanocka barzo
14:
vrget et rarys modis przez lekkie ludzie tego dochodzi,
15:
To iednak iest mi wpodziwięniu, ze mi tego vrzędu tak długo nie oddadzą
16:
iako ludzie sam wszyscy tuszeli bo tego Dwor dla lepszego porządku barzo
Zamoy.
chętny
więza:

17:
desiderat, na ktory narzekaią. Vczyniłem zmiankę przed Panem Podlaskim
18:
otym powiedział. Zeby Krol chciał in ampliori Senatu to miec, ba by mogło
19:
bydź przez w MM Pana dzis sam mowic z Krolem Im: bedę, nie wiem co od-
20:
powie: Ba y tom przeiął ze Pan Kanclerz iuz począł, ze aby chcesz Pana
21:
Gniezninskieoab omnibus pænis wolnym vczynic, v Kr. Im y dał się wtym
22:
słyszeć ze iako to Krol vczynic będzie chciał vczynic, tak wszytkim innym
23:
więzniom niechce wtym deeſse. patrz ze wm MMPan quo animus iego
24:
tendit y dla czego tę sławę puscza. rć Dat z Krakowa 24 Aprilis.
25:
1588.
26:
Kartka wtymże Liscie.
27:
Doszedłem tego iż KIM czeka z Marszałkowstwem Nadwornem wmPMM Pana
28:
przyiazdu, zeby mi było przez w oddane, niewiem coby potym, bo za Instruc-
29:
tią w nawet mogł by to oddać, abo Pan, abo X Podkanclerzy. y życzełbych
30:
zebys w się wtim Kr IM declarować raczeł iako napredzey, boby K.
31:
IM wielkiey molestyei zbył, zktorym dzis albo iutro mowic bedę ze

strona: 173

1:
racz się w Kr. Im. resolwowac wczas, boć wierę lepszegoby sam
2:
rządu potrzeba, niż iest rć.
3:
List X Podkanclerzego do Pana Marszałka Koron:
4:
I ia widzę zem niefortunnym człowiekiem do w ze to w przeciwko mnie brać
5:
sobie raczysz iakoby z contemptu iakiegoś ku obrazie przeciwko mnie. Do czeo
6:
Bog swiadek ktory patrzy we wnętrznosci człowiecze volens et sciens, nieda-
7:
łem przyczyny w y owszem szanowałem łaski w wiernie a zyczliwie
8:
dosługowałem się łaski w. Poskakiwałem na kozde roskazanie w y na
9:
toż mi to wychodzą me wierne posługi. Ze tak wielką niecheć w przeciw
10:
sobie spisania dla tey biedney Canoniey Gniezninskiey znąm. Odpusc mi w
11:
proszę tak wielka by temu przyczyna była, iako Esopowemu wilkowi, co po-
12:
nizy rzeki winił barana zeby mu wodę mącił, Iesliby iescze Podkan-
13:
clerzy niemogł, respectu słuzb swoich. vprosic Kanoniey Gniezninskiey v Pana
14:
toc by mu lepiey preć y z dworu iachac, bydło pasc. Ale cosię tey Kano
15:
niey tycze by iuz tak rzeczy nie zaszły, a niebył X: Wysocki Instituowan
16:
na nię y nie wzięt wKoscioł, pewniebys ią in instanti w miec raczeł
17:
ale ze iuz się stało, y nie iest to wiecey wmocy mey, reuocować tego czemu
18:
iuz człowiek ratunku dać niemoze, nieracz w tak rozumiec tego proszę
19:
ze iaki contempt, boć ia iakom przedtym rad w słuzył, tak y teraz
20:
natym iestem, y napotym iedno w ex non causa causam niecheci
21:
ku mnie nieracz naidować, wiem ci ia Zeć łacno nalesc kiy kto
22:
chce psa vderzyc, y to ze et formica habet suum nocendi modum, iako
23:
y to wiem, quod et pilus suam libram habet. aze y mali ludzie wiel-
24:
kimi, słudzy Panom natym swiecie przydać się iescze mogą kiedy. Tę tedy ma-
25:
tą rzecz proszę racz w mimo się puscic bez obrazy wktory nie ia ale
26:
sam w powinnemu swemu winien bydz raczysz. Bobys mnie był wm
27:
trzema choc słowy dał znac co około tę Kanoniey, poniewaz za po
28:
slednią Præsentacyą. nie przyszedł Siestrze na z w do poſseſsiey iey
29:
Bez prace dałbych był zatego Pana Præsentacyą w O tych
co były


strona: 174

1:
O tych co były za niebosczyka Krola Bogiem swiadczę zem ci onich namniey nie
2:
pamiętał iakoż impoſsibile Pieczętarzowi pamiętac wszytko. Co ziego cancellaryi wy-
3:
nidzie ale otym dosyć.
4:
Rządow co się dotycze. O biednesz me rządy, by mi się godziło, rychley bys mię
5:
w vsłyszał rządząc swą Xięzą wBiskupstwie. Aleć to roskosz w kiedy
6:
się w nadraznisz człowieka. Panie Boze odpusć w rć zKrakowa 24 Aprilis
7:
1588

strona: 180

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:
List Skrzetuskigo do Pana Marszałka Koron:
27:
Czyniąc dosyc roskazaniu w MM Pana piszę iakom się odprawił u Kur
28:
firsta IM Brendeburskieo ktoregom w Berlinie zastał, in magna lætitia ex
29:
aucta prole et nato filio. Zastałem przy nim y Administratorē Magdebur-
30:
gensem syna iego. Przypuscił mię ad colloquium im ꝑntia administratoris

strona: 181

1:
Obiemam tedy zalecił mutuam benevolentiam et amicitiæ ac vicinitatis co-
2:
lendæ studium imieniem Kr. IM. et exposui alia quae ad informationē ne-
3:
gotij attinebant; Graviſsima erant omnia et illud lætum Nuncium, o co mię
4:
singulariter samze Xiazę pytał; Ieslisz iuz omnia sunt pacata in Regno Po-
5:
loniæ Pokazałem to ze omnes Prouinciæ oddały fidem, quod iam nihil su-
6:
persit ambiguae fidei, y ze ci ktory byli aduersi iuditio sub y ci rentur. A
7:
zas qui moderationes fuerunt, ale przecię byli suspecti oddaią iuramentis
8:
fidem Kr IM. w Grodziech swych, ze iuz wszędzie vniuersalibus peractis Pro
9:
uinciarum introducta est authoritas Mtis regiæ, aze plane sublatæ
10:
sunt diſsensiones .... Pytał się o wiezniach, dałem mu o wszytkim
11:
sprawę y de alys multis, I ztey relacyei mey y zlistu Kr IM vcieszył się
12:
Xzę IM, a singulariter declaratią tą KIM ronē counis pacis, wktory
13:
et in victoria moderationem et in consilys sapientiam, y KIMsci et Illꝰrsi
14:
Senatui przyczytali, ci ex consiliarys, ktorzy zemną, z zamku do gospody zeszli.
15:
Przy odprawie było ofiarowania imieniem obudwu chęci przyiazni przeciw
16:
KIM barzo dosyc, wywodzono y seriem con sanguinitatis ab Auis, poka-
17:
zowano y to, ze rebus implicatis, zadne niebyło przymieszowanie wte sprawy
18:
Nikomu niedano pieniedzy Zołnierz y ieden nie wyszedł, ztego kraiu skoro się
19:
rzeczy zniosły in statum perfectum choc były solicytacye ab Imperatore, ta-
20:
kie są data consilia, ktore pertinent ad tranquilitatem counem a zgoła
21:
ꝑpter id vnum o sunt pernegata: Było tez wspominanie, y tego po-
22:
słania Posłow ratione Homagy ac inuestituræ, ktora tak principaliter
23:
na Xiąze IM Anszpacha, iako y secundano, na Electora IM. samego
24:
y potym na Syna iego adminiſtratora słuzy, oczym tez dane są listy do I
25:
M Pana Kanclerza. Ale y teraz przez mię requirunt in eo negotiozy-
26:
cznosci, y IM Pana Hetmana y wm MMPana rć rć, Zalecałem cæ
27:
studium y przeciw Auszpachowi y Domu Brandeburskiemu, wm MM Pana
28:
Co się tknie priuata colloquia cum consiliarys, ktorzy vmnie frequentes
bywali w gospodzie


strona: 182

1:
bywali w gospodzie. Sztychem to wyczerpnął. Ze austriacorum consilia iako zawsze
2:
(a zwłascza quantum ad ingreſsum Maximiliani in Regnum pertinet) były impro-
3:
bata, tak y teraź się znich ab euentu smieią a Bog wie mało albo nic raczey
4:
sarcali itē. otworzyły się Capta Bonna per Schenkium ex Archivo Can-
5:
cellaryi Colonskiego iakieś listy quae sapiunt sanctam legem Aphto-
6:
grapha tych listow sobie posyłaią Xiązęta
7:
Omnia igitur suspecta asummo Pontifice Hispano a Gallis et ab Impe-
8:
ratore y wzruszeł się tak communis status Germaniæ et intestinis exarcer-
9:
bationibus et suspectis consilys, Ze nigdy zsobą wiecey czynic niemieli
10:
O Seimie Rzeskim ani myslić potrzeba
11:
Francuzowie się zaprawili, succeſsu recenti belli przeciw niemcom y Na
12:
warskiemu, porazono samych Niemcow v 12000 duplici clade 6.
13:
Tysięcy aperto marte przy samym albo iego Hetmanie, a drugą 6 iuz
14:
naodwodnęniu Hetmana Fabiana iakiegos (ni fallor) de do obskoczo-
15:
no na Granicach Francuskich bronic podeimowawszy pobito ad vnum
16:
Piersze woisko wzięło iacturam przez zdradę Szwaiczarow, ktorych snadź
17:
było 13. Tysięcy, ci kiedy nalepiey było odstąpili, zPractikowani: Acz
18:
piszą iuz ze te Princypały Hetmany potraczono in Heluetia,
19:
a sta-
20:
tus zasię posłali Nauarreo takisz Exercitam, cum y s Mandatis
21:
aby Hetmani constantia et animi fortitudine, laceratam gentis per-
22:
fidiá improborum existimationem połatali. Z temiż Gwizami Mon-
23:
tis Pelgardensis Comes, zamek pograniczny zaszedł. Porazili y tam
24:
Gwizones, Splondrowali ziemię. Dostało się y moguntzkiemu Biskupo-
25:
wi y Wietrzburskiemu Xiązęciu, y Phalsgraphowi. A iſz ci dwai ma-
26:
ią colligationem virium aduersus omnes hostes, gotuią się obai y iuz
27:
wysłali woiska.
28:
Druxes degradowany sua sponte on Arcybiskup Colonski cum Baua-
29:
riensi, ...pieniezą barzo. Była namowiona compositia aby Druxes
30:
cedował iure suo, Bauarie dał mu 300 000 Taller simul et semel
31:
a in posterum ad vitam płacił, ꝑ 30000 Taller annuatim ad vitam. Ro-
32:
zerwał to Parmensis. A wszakze Induicæ factæ a Martis ad Octobrem
33:
iescze trwaią.

strona: 183

1:
Hiszpanski ma tez co czynic iakom z rozumiał z Pana starego Kanclerza
2:
zbierac snadź wielki lud, ale go ma gdzie rozdzielic, Portugalczycy
3:
duzo mu wierzgaią. Naieden czas nobilitas Portugaliæ prosieli ad sumptio-
4:
ſiſsimum conuinium praefectes claſsis Hispaniæ et supremum Ducem
5:
iesliż pamietąm. Don de S. Vincentio dali im takie venenum, ze nazaiutrz
6:
vltimo spiritu zapłacieli częsć y tam tedy trzeba ꝑsidia
7:
Holandią Zelandią ex discordia interstatus et Licestnem z Praktikował
8:
był Parmensis, y acz był nagotował claſsem splendidiſsimam zmierzaiąc
9:
do Angliey, Otworzeła się conspiratio, Posłała wnet Krolowa po status
10:
et Licestnem poiednała, persuasionibus, libertate tak zwycięzyła ze iey
11:
znowu przysięgli.
12:
Turek ma Instructiſsimam claſsem ktora się wiezsza circa littora Hispaniæ
13:
e His propositis vwazaiąc ci to ludzie iako maią res implicatas, iakie
14:
wzieli klęski swiezo raz od Francuzow, drugy od Polakow. Abhorreat
15:
igitur abellis Casū Austriaconem, tamquam priuatum nihil pene coniun-
16:
ctum habere cum statu impery aperte mowią.
17:
Te btu bliskie od nas Xiązęta a zgoła to wszytko per affinitates zwią-
18:
ząne grono, vicinitate salua, nihil magis in votis maią de aliqua consi-
19:
liorum conspiratione, ani tu trzeba myslic, barzo ci przestrzegaią, pa-
20:
cem counem a zwłascza Brandeburge yby nie on cum Saxone
21:
daley niz od roku miała się ruszyc vniuersa Germania Ixauaneo
22:
in subsidium adversus Gallos. Rozproli to ci dway sami, Teraz ab exi-
23:
tu probant sua consilia, y to własne consiliarzow verba zeby były
24:
do konca nasze consilia miały mieysce, nigdy ræ genti dotey zel-
25:
zywosci nieprzyszło by było, ktora widzę ze ich barzo grizie. Ale prze-
26:
cię quantum ad nos omnem culpam reyciunt in ambitionem domus
27:
Austriacæ et puerilem inscitiam rei Militaris Gubernatorow Maxi-
28:
milianowych: bo y te verba były na placu, ze to pene res impoſsi-
29:
bilis (in causa ꝑsertim iusta) aby miał był bydz in ferior consilio
Illrymus


strona: 184

1:
Illrymu Regni Cancellarius, qui tot confecit Moschovitica bella. Du-
2:
cibus Maximiliani qui ex Ginecio prodierunt. Pisał też sam ieden na
3:
ten Dwor, ze nos Poloni non fortitudine, ale nra desidia proffigarunt, Od-
4:
pisano mu, zeć to non excusatio, ale vniā ipso redargatio. Atoli ich
5:
suppudet iedno wzdąm kiedy nas wspominaią tedy przyczytaią iustitiæ
6:
causæ defensioni belli, quæ est fons victoriæ et in ipsa victoria magnā
7:
animi moderationem,
8:
O Sląskich denastatyach takąs my rozmowę mieli ze im to kilka przyznało
9:
maiorem cladem illatam Prouincys nris, diuturna per Exercitum Maxi-
10:
miliani depopulatione aniz Sylesy in vno paruo et parui temporis
11:
tracto. Improbantur igitur plane consilia Maximiliani, ale widze, ze
12:
przecię mu ten iego casus nieczyni malam existimatiōm. A na osta-
13:
tek kilka z przednych a ieden mało nie sam oiūm consilior admi-
14:
nister, wyleciał z tym. By domus austriaca chciała szukac niewiem
15:
iakie modos, dotego nie mogą przysć, iedno per compositionem.
16:
A iz magnorū Principū grauiſsimæ contentiones plerum definiuntur,
17:
nouis amicitys et cognationibus, a czemu by to tak niebyło. Powiedzia-
18:
łem ia zeć to iuz niemoia disputacya. Przytoczył daley ze mało
19:
niebliżſy Maximilian Imperatoriam dignitatem nad inne y tam sta-
20:
nął. Ne sutor vltra crepidam vt aiunt, Ale snadz y Kurfirst
Consilium
o Maximiliana

21:
IM familiarites exquirit, consilia nos, qui modus concordiæ inue-
22:
niendus sit, iakosz y Cesarz sąm słał do niego po consilium
23:
(ex cancellario ipso intellexi) dał respons concordia seu compo-
24:
sitione, non armis rem eſse definiendam, y zaraz ze się sam do
25:
do tego ofiarował, quantum pro sua persona et ea coniunctione
26:
quam habet cum Regno Poloniæ. Dotych czasow responsum
27:
nato nie ma,
28:
Pan Distelmaier syn Canclerzow, et illius vices gerens to inferował,
29:
Pan moy ktory wie co nalezy et statim communi Impery et ipsqu

strona: 185

1:
etiam rationibus vt Regnum Poloniæ in eo statu permaneat in quo illud Deus
2:
Opt: Max: qui dat cui vult regna, esse voluit, to plane v siebie decisum in
3:
sua opinione ma ze in eo paſsa woina podniesiona bydz niemoze dosyc
4:
mąmy zsobą co czynic, iescze bysmy Tatary mieli abo Turki ziedney strony
5:
do Polski apotym do nas a zdrugiey strony do Węgier. tamq crabrones irritowac
6:
pernicies hæc nra foret. Zaś iakoby wto wstąpić aby się mogły vpacifi-
7:
cować rzeczy. Baczemy to ze są dwie naitrudnieysze rzeczy. Iedna iako po-
8:
cząc. Druga quibus modys, bo oni alte respiciunt, a owdzie zas victoribus
9:
statuere conditiones est contra bonus mores, Pan moi rad by się wto wdał
10:
sam sponte. ale iz go oto nie ządaią, oglądać się musi iako na to ze
11:
iest Sac Impery Princeps, tak zas ze Regni Poloniæ vaſallus. Atoć to
12:
Bog wie sąm ich discursi naktore oni sami sponte nawiedzaiąc mię
13:
napadali. Stary zaś P. Distelmaier Canclerź to tez sąm zas przytoczeł. Ra
14:
dziby oni woiną by mogli, aleby im dotego potrzeba societatē et neru belli.
15:
Societas nullo pacto comparari potest, de neruo y tu difficultas. Pisąc
16:
donas ze Po Morawie y po Sląsku, Cesarz lud zbiera, sed nos aliud scimus
17:
y owszem tak ia rozumiem ze Czechowie się wto niewdadzą bo im zwami
18:
iest gentilitatis coune nomen, rychlei by się dotego vzyć dali. vt tamq
19:
gens cognata wdali się ad res compodendas, ato był vnus modus a al-
20:
ter vt Maximilianus per sui ordinis Oratores tum vero coniunctim et
21:
per Principes aliquot pacificationis modos szukał. Hæc verba tum pro-
22:
tulit gdy laudabat animi moderationem KIM in victoria oną clau-
23:
zuła declaratyei, KIM quantū ad pacē counem attinet, barzo się cieszą rć
24:
Szkolne tu zas nowinki wszytko posyłaią anigdy Polakow nieprze-
25:
pomnią ale zdobiąc rzeczy swe, osiągaiąc animus zludziech. Et hæc
26:
sunt quæ in colloquis vt fit et in discursionibus przypadac mu-
27:
siałyby rozmowki, iesli co imprudentius proszę odpusc wm MM
28:
Pąn, Dat z Berlina 30 Aprilis 1588
List Pana