[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Jan Kochanowski
tytuł:   O Czechu i Lechu
rok wydania:   1589


strona: kt

1:
IANA
2:
KOCHANOWSKIEGO
3:
O CZECHV
4:
Y LECHV
5:
Hiſtoria nágániona.
6:
Ktemu/
7:
O Cnoćie/
8:
Y o ſproſnośći pijáńſtwá.
9:
grafika
10:
W Krákowie/ z Druk. Láz.
11:
Roku Páńſkiégo 1589.
12:
grafika

strona: A2

(?) (?)
1:
IEGO M. X. ADAMOWI
2:
DZIERZANOWSKIEMV
3:
Kánonikowi Wárſzáwskiému,
4:
&cæt.
5:
Ian Iánuſzowſki, ſłużby ſwé
6:
záleca.
7:
I
Eſt temu coś bliſko czterech
8:
lat/ M. X. żem onégo po wſzem
9:
świećie ſławnégo/ y w godność
10:
dźiélnégo/ Ianá Kochánowſkiégo/
11:
Poety Polſkiégo/ rzeczy piſánych po
12:
częśći był między ludźi wydał: Teraz iż ſie ieſcze
13:
cokolwiek frágment iego zebráło/ iáko namnieyſza
14:
rzecz iego godna świátá y piáſtowánia ludzkiégo/
15:
ták to cokolwiek ieſt/ bez grzechu zákryćby czło=
16:
wiek niemógł. Przyczyny nie kłádę dla czego/ bo
17:
kożdy kto go zá żywotá znał/ álbo y teraz kto pi=
18:
ſmá iego pozoſtáłé czyta/ łácno wſzyſtkiégo dóyść
19:
może: czego y głoſy ludzkie/ iż ieden tákowy czá=
20:
ſów ſwoich poetá był w Polſcze/ łácno podeprzeć
21:
mogą. O W. M. to rozumiem/ iżeś mu ſie
A 2W.M.


strona: A2v

Przedmowá.
1:
W.M. ſam dobrze przypátrzył/ ná ón czás gdy z
2:
Wuiem W.M. niemniéy w godność/ w ſławę/ y
3:
w zacność záwołánym Ieo M.X. Andrzeiem Pá=
4:
tricym Nideckim/ pámięci świętéy Biſkupem In=
5:
flantckim/ etć. we Włoſzech w towárzyſtwie/ ál=
6:
bo ſmieléy mówiąc/ máło nie iáko brát z brátem
7:
domá żyiąc/ wſzytkie ſecretá ingenij z ſobą commu
8:
nicowáli/ y ieden nád drugiégo/ czemum ſie ſam
9:
częſto przyſłuchał y przypátrzył/ nie mieli/ áni mieć
10:
chćieli rzeczy ſwych cenſorá wiernieyſzégo y przed=
11:
nieyſzégo. A nie dźiw téż: poſpolićie bowiém ró=
12:
wny równégo ſzuka ſobie: gdyż/ nie vymuiąc
13:
nic inſzym/ byli in rei veritate dwoie lumina zacné
14:
Korony Polſkiéy. Iednák żywſzy zá żywotá z ſo=
15:
bą/ bez śiebie długo żyć potym niechćieli/ po ſobie
16:
zoſtáwiwſzy nomen immortale tákowé/ iż ich téż
17:
wieki żadné zetrzéć nie będą mogły. O X. Bi=
18:
ſkupie nie mówię/ który/ ácz zá żywotá ſwégo nie
19:
máło rzeczy ważnych ſam wydał/ ále y po zeſzćiu
20:
iego/ ile rozumiem/ W.M. ſam iáko właſny y ro=
21:
dzony Sieſtrzeniec iego/ á co więtſza/ ſucceſſor
22:
iedyny/ ták dźielnośći y piſm pozoſtáłych/ iáko y w=
23:
ſzytkich fortun iego/ niezániechaſz/ áby ſecreta in-
24:
genii iego mole pſowáć/ álbo prochem w kąćie le=
25:
żąc/ zágnić miáły: gdyż/ ile baczę/ nieupośledźił
Pan


strona: A3

Przedmowá.
1:
Pan Bóg baczeniem y ſczęśćiem takim/ iákim nie
2:
tylko imię nieboſczyká Wuiá ſwégo/ ále y ſwoie
3:
podeprzeć/ y do potomnych łácno podáć będźieſz
4:
mógł y vmiał. Ale mówiąc i pánu Kochánow=
5:
ſkim/ ponieważ rzeczj iego ręku mych doſzły/ ale mi
6:
czás y curta ſuppellex domeſtica dopuſcza/ iedné
7:
teraz wydáię/ drugié też niedługͦ da Bóg wydam.
8:
Pomniąc tedy M.X. ná ono towárzyſtwo y mi=
9:
łość onę/ która była miedzy niemi zá żywotá: ktev
10:
téż będąc wdźięczen łáſki W.M. którą przećiwko
11:
ſobie mimo zaſługi moie doznawā/ niemáiąc czym
12:
inſzym oddáć/ tę kilká kart piſm Iána Kocháno=
13:
wſkiégo do rąk W.M. poſyłam: częśćią ná znák
14:
powolnośći mych: częśćią téż áby v W.M. byłá
15:
pámięć onégo towárzyſtwá Wuiá W.M. z pá=
16:
nem Kochánowſkim: częśćią téż ábyś W.M. był
17:
mym M. Pánem do końcá. Prziymieſz tedy
18:
W.M. z łáſką odemnie/ dotąd áż ſie da Pan Bóg
19:
ſłużby moie do czego godnieyſzégo przydáć W.M.
20:
będą mogły. Z Krákowá 4. dniá Czerwcá/
21:
M. D. Lxxxix.
A 3


strona: A3v

grafika
1:
OMEN
2:
I. KOCHANOWSKIEGO.
3:
G
Dźieś to piękné boginie ták łáſkáwé były/
4:
Zebych iá/ ile chęći tyle miał y śiły/
5:
Służyć oyczyznie miłéy: á iéy ſpráwom ſławnym/
6:
Nie dopuſczał zámiérzknąć w ćiemnym wieku da=
:
(wnym?
7:
Gdźie poźrze/ wſzędy widzę Polſkiéy śiły znáki/
8:
Tu do czarnégo morzá ieſcze świéże ſzláki:
9:
Tu drógá znákomita przez śniéżné Báłchány:
10:
Tu pśié polá/ á ſám brzég Pruſki zwoiowány.
11:
A ktoby oczy podał ieſcze w głębſzé látá/
12:
Przodkóm náſzym wielka część hołdowáłá świátá.
13:
Bo od zmárzłégo morzá po brzég Adryáńſki/
14:
Wſzytko był opánował cny naród Słowiáńſki.
15:
grafika
O Czechu


strona: A4

grafika
1:
O Czechu y Lechu
2:
hiſtoria nágániona.
3:
I. KOCHANOWSKIEGO.
4:
I
Ako wſzyſtkie niemal
5:
inſzé narody/ báśniámi wię=
6:
céy niżli czym pewnym po=
7:
czątków ſwych dowodzą:
8:
ták yPolſki naród przodków
9:
ſwoich do téy doby nie ieſt
10:
pewien. Bo puśćiwſzy ná
11:
ſtronę Noegͦ/ y owé wſzytkié
12:
genealogiæ/ przez któré naród Słowięńſki niedró=
13:
żnie/ y niepodobnie wiodą: ten Czech z Lechem
14:
brátem/ któré nam y Czechom iuż zá napewnieyſzé
15:
przodki Kroynikarze náſzy podawáią/ ćiągną zá
16:
ſobą ieſcze nieco wątpliwośći/ że potomkowie nie
17:
owſzeyki ſię do przodków ſwych znáć mogą. Na=
18:
przód/ v żadnégo hiſtoryká/ którzykolwiek naród
19:
Słowięńſki wſpomináią (prócz tych mówię/ co
20:
od náſzych bráć mogli) nie náyduią ſię ći dwá wó=
21:
dzowie Słowięńſcy/ Lech z Czechem. A nie tylko
hiſtoryko=


strona: A4v

O Czechu y Lechu
1:
hiſtorykowie cudzoźiemſcy ich nie wſpomináią:
2:
ále áni Kádłubſki/ który Polakiem będąc/ Polſką
3:
Kroynikę piſał/ w ſwéy hiſtoriéy/ żadnéy o nich/ ile
4:
pomnieć mogę/ wzmiánki nie czyni. Potym któ=
5:
rzykolwiek tego Lechá z Czechem ná nogi ſtáwiá=
6:
ią/ ták niedowodnie tego ſwégo mniémánia po=
7:
piéráią/ że y ſynów ich/ álbo potomká iákiégokol=
8:
wiek właſnie miánowáć nieumieią: y o ſpráwách
9:
ich ták głucho piſzą/ że w téy rzeczy niewiádomość
10:
tylko ſwoię/ á beſpieczność piſánia ſámę okázuią.
11:
Mimo to wſzytko niebaczą ſię w tym/ że kto chce
12:
twierdźić/ iż té dwá narody od Czechá y Lechá do=
13:
piéro w tych kráiách imioná ſwoié wźięły: ten (mó=
14:
wię) winien téż to oznaymić/ iáko ie przed tym/
15:
niż w té kráie przyſzli/ zwano: ponieważ káżdy na=
16:
ród Słowięńſki ſwoim właſnym przezwiſkiem
17:
záwżdy był miánowan: Iáko to Bulgárowie/
18:
Serbi/ Słowacy/ y wiele inſzych/ któré hiſtorycy
19:
zárázem zá ich przyſzćiem ich właſnémi imiony zo=
20:
wą. Czego iż oni nie vkázuią/ niewiem iáka im y
21:
w oſtátku wiárá ma bydź dáná. Bo to nie ieſt po=
22:
dobno/ áby té dwá ták wielkié narody/ któré dwo=
23:
ie króleſtwo záłożyły/ będąc zwłaſczá w té kráie
24:
przychodniámi/ nie miáły mieć właſnégo ſwégo i=
25:
miénia do tego czáſu/ áż kiedy ſię im dopiéro ten
Czech


strona: B

hiſtoria nágániona.
1:
Czech z Lechem ziáwił. A ziáwił ſię w tych krá=
2:
iách dopiéro/ y pod ten czás/ kiedy nowo té kráie
3:
nowé ośiadáli/ y ná mieſzkánié ſię ſobili. Bo cho=
4:
ćiaby kto rzekł/ że to byli Słowacy/ tedy to nie
5:
może ſtać. Bo Słowacy przeſzli przez Dunay/ y nád
6:
morzem Weneckim vśiedli/ gdźie y dźiś śiedzą/ y
7:
od nichże źiemię támtę Słáwonią zową. A iż ták
8:
Polacy/ iáko y Czechowie/ Ruś ktemu/ y Mo=
9:
ſkwá/ y wiele inſzych/ narody Słowięńſkiémi ſię
10:
miánuią: to z tąd przyſzło/ że hiſtorikowie z tego
11:
narodu ludźi naypiérwéy Słowaki poználi/ y
12:
świátu iákoby oznaymili. Przetóż którzykolwiek
13:
iedno tymże ięzykiem mówili/ zá Słowaki ie mie=
14:
li/ y to iákoby powſzechné imię wſzyſtkim tego ię=
15:
zyká narodom dáli. Ale ná nowotku/ iáko Czecho=
16:
wie/ Ruś/ Bulgárowie/ Serbi/ álbo Sorabi/ ták
17:
y Słowacy/ ácz tegóż ięzyká/ ále rózny y oſobny na
18:
ród był: który iákom wysſzéy powiedźiał/ przepro=
19:
wádźił ſię przez Dunay/ y w Illiryku ośiadł. Cze=
20:
chowie tedy/ y Polacy nie byli práwémi Słowa=
21:
ki nigdy/ żeby z tego narodu mieli ſię w Czechy y
22:
w Láchy przekrzćić. Bo co niektórzy twirdzą/ że=
23:
by Czech y Lech z Słowięńſkiéy źiemie/ álbo iáko
24:
oni zową z Kroácijéy wyſzedł/ to ieſt baśń: bo z
25:
tych tu pułnocnych kráiów y ſámi Słowacy tám
przyſzli


strona: Bv

O Czechu y Lechu
1:
przyſzli/ iáko z prawdźiwych hiſtoriy ſię znáczy. Ani
2:
to ieſt podobieńſtwo/ áby w ták máłéy źiemicy ták
3:
wiele ſię ludźi ſpoſtrzeć miáło/ iáko to ſą té dwá
4:
narody. A Ruśi/ ták ludnému narodowi/ y owym
5:
co nád Gdańſkim morzem mieſzkáli/ co rzeczem?
6:
czyli téż ći z Kroacijéy poſzli? Podobnieyſza rzecz
7:
dáleko/ że z téy tu wielkośći támtá garść ludźi/ iż
8:
ták mam rzec/ wyſzłá. Iáko tedy przodkowie ná=
9:
ſzy nie z Słáwonijéy wyſzli/ ták áni Słowaki by=
10:
li: A ieſli nie byli Słowaki/ á tych imion dźiśiey=
11:
ſzych od Czechá y Lechá dopiéro doſtáli/ muśieli
12:
iákiékolwiek imię przedśię mieć/ iáko ie z ſtáráda=
13:
wná zwano. Około Láchów w ſtárych hiſtoryách
14:
nic ſię nie náyduie. Ale iáko Czechowie nie od Cze=
15:
chá podobno idą/ tego niedawnégo zwłaſczá: ták
16:
y Láchowie podobno zkąd inąd rychléy to prze=
17:
zwiſko odnieśli/ niżli od tego iſtégo Lechá brátá
18:
Czechowégo. Domácáć ſię w téy mierze prawdy/
19:
nie máiąc zwłaſczá piſmá przed ſobą żadnégo/ tru
20:
dna rzecz ieſt. Czechá káżdy Słowięńſki naród
21:
Czechem zowie: Polaká Láchem tylko ſámá Ruś
22:
miánuie. Czy to ieſt iákoby vćinek cáłégo ſłowá/
23:
Polak/ z przewróceniém oſtátniéy litery ćienkiéy
24:
w ſwoię hrubą: Czyli nas od wiáry Látſkiéy/ to
25:
ieſt Láćinſkiéy/ (bo ſámi ſą Greckiéy) Láchy zo=
wą/ á to


strona: B2

hiſtorya nágániona.
1:
wą/ á to wedle etymologiéy: bo iáko od Czeſkiéy
2:
Czech/ od Włoſkiéy Włoch/ ták od Látſkiéy wiá=
3:
ry/ Lách wiedźion być może/ zá tą tych dwu liter/
4:
którą między ſobą máią/ bliſkośćią ſ. álbo t s/ á z
5:
Greckim X. á náſzym ch. Czyli téż podobno iáko
6:
Czech od wieku Czechem/ ták y Lách záwżdy był
7:
zwan Láchem. któré imię choćiaſmy ie my/ á zá ná=
8:
mi wſzytki ſkoro narody/ nowym imieniem/ to ieſt/
9:
Polakiem iákoby zátłumili: Ruś przedśię ſámá zá=
10:
trzymáłá: y nie Polaki nas/ ále Láchy poſtárému
11:
podźiś dźiéń ieſcze zowie. Czyli iáko Grekowie
12:
wſzytki narody ná zachód ſłoncá mieſzkáiącé La=
13:
tinos zową/ ták téż Ruś ieſcze przykłádem nas
14:
tákże Wláchámi (którym ſłowém nas y Greko=
15:
wie zową) odiąwſzy piérwſzą literę/ Láchámi
16:
przezywáią. Prokop Ceſarinſki/ zácny hiſtoryk/ o
17:
Kaukáźie/ y o gránicach Iberſkich mówiąc: Tu
18:
(powiáda) między inſzémi narody Aláni/ y Abáz=
19:
gi mieſzkáią/ y Cekki/ y Hunni/ któré y Sáberi zo=
20:
wą. Z tych ſłów mógłby ſię kto podobno domy=
21:
śláć/ że Czechowie náſzy od támtych Cekków i=
22:
dą: zwłaſzczá/ że té wſzytki narody/ któré on tu ná
23:
tym mieyſcu miánuie/ przyſzły potym do Europy/
24:
y około Dunáiá mieyſcá pośiedli. Zeby ſię téż znié=
25:
mi y ći Cekkowie ruſzyli/ y w Niemcéch záśiedli:
B ijAle prze


strona: B2v

O Czechu y Lechu
1:
Ale prze wielkość Słowieńſkiégo narodu/ nie=
2:
śmiałbych ia tego twirdźić/ áby wſzyſcy ztego
3:
źrzódłá iść mieli: chybáby y Aláni/ y Abázgi tegóż
4:
ięzyká byli: bo Hunni inſzy ſą. Przyſzćié tych wſzyt
5:
kich narodów/ któré ſię tu miánuią/ do Dunáiá
6:
część/ drudzy ku zachodu. Wątpić w tym nie trze=
7:
bá/ że ieſli nas z ſtárádawná Láchy nie zwano/ te=
8:
dyzmy przedśię ná to mieyſce przezwiſko iákié in=
9:
ſzé mieć muśieli: álboſmy ieden naród z Czechy by=
10:
li/ á zá czáſem ſię roztárgnęli. Bo to imię Polak/
11:
nowé ieſt/ y tu dopiéro w tych kráiach uroſło: od
12:
polá bez chyby: względem inſzych/ którzy álbo przy
13:
leśiéch/ álbo przy górách/ álbo przy niźinách/ lubo
14:
doléch mieſzkáią/ y od tych mieyść imioná nioſą.
15:
A choćći v mnie nie máłé podobieńſtwo do praw=
16:
dy ſię zda/ że y Czechy záwżdy Czechámi zwano/ y
17:
Polſki naród Láchy ieſcze z przodku ſię názywał:
18:
wſzákże mogło téż to bydź/ że oni imię ſwé dawné/
19:
ieſli któré inſzé nád Láchá miéli/ ſtráćiwſzy/ od Le=
20:
chá potym iákiégo iuż w tych kráiách Láchy ſię ná=
21:
zwáli. Bo nie dármo przedśię w hiſtoriách ná=
22:
ſzych Leſzkámi ſię kilká Kśiążąt názywáło: iákoby
23:
to od wielkiégo iákiégoś Láchá mnieyſzy Láſzko=
24:
wie zá czáſem ſię pokazáli/ y przodká ſwégo imię
25:
iákoby wſkrzéśili.
I. KOCHA-