![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: kt
1:
THRENY
2:
IANA
3:
KOCHANOWSKIEGO.
4:
grafika
5:
Tales ſunt hominum mentes, quali pater ipſe
6:
Iuppiter auc tiferas luſtrauit lumine terras.
7:
grafika
8:
Cum Gratia & Priuilegio S. R. M.
9:
W Krákowie/
10:
W Drukárni Lázárzowéy: Roku Pań=
11:
ſkiégo 1580.
12:
grafika
strona: 2
| 2 | grafika |
1:
ORSZVLI KOCHANOWSKIEY,
2:
WDŹIECZNEY, UCIESZONEY, NIEPOSPO-
3:
LITEY DZIECINIE: KTORA CNOT
4:
WSZYTKICH Y DZIELNOSCI PANIEN
5:
SKICH POCZATKI WIELKIE PÓKA-
6:
ZAWSZY: NAGLE, NIEODPOWIEDNIE,
7:
W NIEDOSZŁYM WIEKV SWOIM, ZWIEL-
8:
KIM A NIEZNOSNYM RODZICOW SWYCH
9:
ZALEM ZGASLA: IAN KOCHANOWSKI
10:
NIEFORTVNNY OCIEC SWOIEY NA-
11:
MILSZEY DZIEWCE Z LZAMI NAPISAL.
12:
NIEMASZ CIE ORSZVLO MOIA.
13:
grafika
| THRENY. |
| grafika | 3 |
14:
THRENY
15:
Ianá Kochánowskiego.
16:
grafika
17:
THREN I.
18:
W
Szytki płácze/ wſzytki łzy Heráklitowé/
19:
Y lámenty/ y ſkárgi Simonidowé/
20:
Wszytki troſki ná świećie/ wſzytki wzdychánia/
21:
Y żale/ y fráſunki/ y rąk łamánia
22:
Wſzytki á wſzytki záraz w dom ſye móy nośćie/
23:
U mnie płákáć méy wdźięcznéy dźiéwki i pomożćie:
24:
Z którą mię niepobożna śmierć rozdźieliłá/
25:
Y wſzytkich moich poćiech nagle zbáwiłá.
26:
Ták więc ſmok/ upátrzywſzy gniazdo krijomé/
27:
Słowiczki liché zbiéra/ á ſwé łákomé
28:
Gárdło páśie: tym czáſem mátká ſzczebiece
29:
Vboga/ á ná zbóyce co raz ſye miece/
30:
Prozno: bo y ná ſámę okrutnik zmiérza/
31:
A tá niebogá ledwé vmyka piérza.
32:
Prozno płákáć/ podobno drudzy rzeczećie:
33:
Cóż/ prze bóg żywy/ nie ieſt prozno ná świećie:
34:
Wſzytko prozno: mácamy gdźie miękcéy wrzeczy/
35:
A ono wſzędy ćiśnie: błąd wiek człowieczy.
36:
Niewiém co lżéy/ czy w ſmutku iáwnie żáłowáć/
37:
Czyli ſye z przyrodzeniem gwałtem mocowáć. ❦| A ij | Thren |
strona: 4
| 4. | Threny |
1:
THREN II
2:
I
Eſlim kiedy nád dźiećmi piórko miał zábáwić/
3:
A k woli temu wieku lekkié rymy ſtáwić:
4:
Bodayże bych ráczéy kolebkę kołyſał/
5:
Y z drugiemi nieważné mamkom pieśni piſał:
6:
Którémiby dźiećinki noworodné ſpiły/
7:
Y ſwoich wychowáńców lámenty toliły.
8:
Tákié fráſzki mnie zbiéráć pożyteczniéy było/
9:
Niżli/ w co mię nieſzczęsćié moie dźiś wpráwiło/
10:
Płakáć nád głuchý grobem méy wdźięcznéy dźiwczyny/
11:
Y ſkárżyć ſye ná ſrogosć ćiéſzkiéy Proſerpiny.
12:
Alem vżyć w oboygu iednákiéy wolnośći
13:
Niemogł: owom ominął/ iáko w dordźiáłośći
14:
Dowćipu coś ránégo: ná to mię przygodá
15:
Gwałtem wbiłá/ y moiá: nienagrodna ſzkodá.
16:
Ani mi teraz łácno dowiádáć ſye o tym/
17:
Iáka mię z płáczu mégo czeka cześć nápotym.
18:
Niechćiałem żywym śpiewáć/ dźiś vmárłym muſzę/
19:
A cudzéy śmierći płácząc/ ſam ſwé kośći ſuſzę.
20:
Prozno to/ iákié ſzczęśćie ludźi náśláduie/
21:
Ták w nas álbo dobrą myśl/ álbo złą ſpráwuie.
22:
O práwo krzywdy pełné: o znikomych ćieni
23:
Sroga/ nie vbłágána/ nie vżyta kśieni:
24:
Tákli moiá Orſzulá/ ieſzcze żyć ná świećie
25:
Nieumiawſzy/ muśiáłá w wánym vmrzéć lećie?
26:
Y nienápátrzawſzy ſye iáſnośći ſłonecznéy/
27:
Poſzłá niebogá widźiéć kráiów nocy wiecznéy:| A bo- |
strona: 5
| Threny. | 5. |
1:
A boday áni byłá świátá oglądáłá:
2:
Co bowiém więcéy/ iedno ród/ á śmierć poznáłá?
3:
A miáſto poćiech/ któré winná z czáſem byłá
4:
Rodźicom ſwym/ wćięſzkim ie ſmutku zoſtáwiłá.
5:
THREN III.
6:
W
Zgardźiłáſ mną dźiedźiczko moiá vćieſzona/
7:
Zdáłać ſye oycá twégo bárźiey vſzczuplona
8:
Oyczyzná/ niżlibyś ty przeſtáć ná niéy miáłá.
9:
To prawdá/ że by byłá nigdy nie zrownáłá
10:
Z ránym rozumem twoim/ z pięknemi przymioty/
11:
Z których ſye iuż znáczyły twoie przyſzłé cnoty.
12:
O ſłowá/ o zabáwo/ o wdźięczné vkłony/
13:
Iákożem ia dźiś po was wielce záſmęcony.
14:
A ty/ poćiecho moiá/ iuż mi ſye nie wróćiſz.
15:
Ná wieki/ áni moiéy teſknice okróćiſz.
16:
Nie lza/ nie lza/ iedno ſye zá tobą gotowáć/
17:
A ſtopeczkámi twémi ćiebie náśladowáć/
18:
Tám ćię uyźrzę da pan bóg: á ty więc z drogiémi
19:
Rzuć ſye oycu do ſzyie ręczynkámi ſwémi.
20:
THREN IIII.
21:
Z
Gwałćiłáś/ niepobożna śmierći/ oczy móie/
22:
Zem widźiał vmiéráiąc miłé dźiéćię ſwoie.
23:
Widźialem/ kiedyś trzęſłá owoc niedordzáły:
24:
A rodźicom nieſzczęſnym ſercá ſye kráiáły.| A iij | Nigdyćby |
strona: 6
| 6. | Threny |
1:
Nigdyćby oná byłá bez wielkiéy żáłośći
2:
Moiey vmrzéć nie mogłá/ nigdy bez ćiéſzkośći/
3:
Y ſerdecznégo bolu/ w którymkolwiek lećie
4:
Mnieby ſmutnégo byłá odbiegłá ná świećie:
5:
Alem ia iuż z iéy śmierći nigdy żáłośćiwſzy/
6:
Nigdy ſmutnieyſzy niemógł być/ áni teſkliwſzy.
7:
A oná (by był bóg chćiał) dłużſzym wiekiem ſwoim/
8:
Siłá poćiech przymnożyć migła oczom moim.
9:
A przynamniéy tym czáſem mogłem był od práwie
10:
Wiek ſwóy/ y Perſephonie oſtátniéy ſye ſtáwić:
11:
Nie vczuwſzy ná ſercu ták wielkiey żáłośći/
12:
Któréy rownia nie widzę w téy tu smiertelnośći.
13:
Nie dźiwuię Hiobe/ że ná martwe ćiáłá
14:
Swoich námilſzych dźiatek pátrząc/ ſkámięniáłá.
15:
THREN V.
16:
T
Aka oliwká máLa pod wzſokiem ſádem
17:
Idźie z źięmie ku gorze maćierzyńſkim śládem/
18:
Ieſzcze áni gáłązek/ áni liſtów rodząc/
19:
Sámá tylko dopiro ſzczupłym prątkiem wſchodząc:
20:
Tę ieſli oſtré ciérnié/ lub rodné pokrzywy
21:
Vprzątaiąc/ Sádownik podćiął vkwápliwy/
22:
Mdleie záras: á zbywſzy śiły przyrodzonéy/
23:
Vpadá przed nogámi matki vlubionéy/
24:
Tákći ſye méy namilſzéy Orſzuli doſtáło:
25:
Przed oczymá rodźiców ſwoich roſtąc/ máło
26:
Od źięmie ſye co wzniózwſzy/ duchem záráźliwym
27:
Srogiéy śmierći otchnioná/ rodźicom troſkliwym| V nóg |
strona: 7
| Threny. | 7. |
1:
V nóg martwa vpádłá/ o zła Perſephono/
2:
Mogłáżeś ták wielu łzam dác vpłynąć płono?
3:
THREN VI.
4:
V
Cieſzna moiá śpiéwaczko/ Sappho Słowieńſka/
5:
Na którą nietylko moiá cząſtká źiemieńſka/
6:
Ale y lutnia dźiedźicznym práwem ſpáść miáłá:
7:
Tęś nádźieię iuż po ſobie okázowáłá:
8:
Nowe pioſnki ſobie tworząc/ niezámykáiąc
9:
Vſtek nigdy/ ále cáły dźiéń przespiéwáiąc:
10:
Iáko więc lichy ſłowiczek w krzaku źielonym/
11:
Cáłą noc prześpiéwa gartłkiem ſwym vćieſzonym.
12:
Prędkoś mi názbyt vmilkłá/ nagle ćię ſroga
13:
Smierć ſpłoſzyłá/ moiá wdźięczna ſzczebiotko droga.
14:
Nie náſyćiłás mych vſzu ſwymi pioſnkámi/
15:
Y tę trochę teraz płácę ſowićie łzámi:
16:
A tys áni vmiéráiąc śpiéwáć przeſtáłá/
17:
Lecz matkę/ vcáłowawſzy/ tákeś żegnáła:
18:
Iuż ia tobie/ moiá mátko/ ſłużyć nie będę/
19:
Ani zá twym wdźięcznym ſtołem mieyſcá záśiędę:
20:
Przyydzie mi klucze położyć/ ſáméy precz iecháć/
21:
Domu rodźiców ſwych miłych wiecznie zániecháć.
22:
To/ y czego żal oycowſki nieda ſerdeczny
23:
Przypomináć więcéy/ był iéy głos oſtáteczny.
24:
A mátce/ ſłyſząc żegnánié ták żáłośćiwé/
25:
Dobré ſerce/ że od żalu zoſtáło żywé.
26:
grafika
| Thren |
strona: 8
| 8. | Threny |
1:
THREN VII.
2:
NIeſzczęſné ochędoſtwo/ żáłośné vbiory/
3:
Moiéy namilſzey cory:
4:
Po co mé ſmutné oczy za ſobą ćiągniećie?
5:
Zalu mi przydáiećie.
6:
Iuż oná członeczków ſwych wámi nie odźieie:
7:
Niemáſz/ niemáſz nádźieie.
8:
Viął ią ſen żelazny/ twárdy/ nieprzeſpány:
9:
Iuż letniczek piſány/
10:
Y vploteczki wniwecz/ y paſki złoconé/
11:
Matczyné dáry płoné.
12:
Nie do tákiéy łóżnice/ moiá dźiéwko droga/
13:
Miáłá ćię máć vboga
14:
Doprowádźić: nie tákąć dać obiećowáłá
15:
Wypráwę/ iákąć dáłá.
16:
Giezłeczkoć tylko dáłá/ á lichą tkaneczkę:
17:
Oćiec źiemie bryłęczkę
18:
W głowki włożył: nieſtetyſz/ y poſag/ y oná
19:
W iedney ſkrzynce zámknioná.
20:
THREN VIII.
21:
WIelkiéś mi vczyniłá puſtki w domu moim/
22:
Moiá droga Orſzulo/ tym zniknieniem ſwoim.
23:
Pełno nas/ á iákoby nikogo nie było:
24:
Iedną maluczką duſzą ták wielé vbyło.| Tyś |
strona: 9
| Threny. | 9. |
1:
Tyś zá wſzyſtki mówiłá/ zá wſzyſtki śpiewáłá/
2:
Wſzytkis w domu kąćiki záwżdy pobiegáłá.
3:
Nie dopuśćiłáś nigdy mátce ſye fráſowáć/
4:
Ani oycu myśleniem zbytnim głowy pſowáć:
5:
To tego/ to owégo wdźięcznie obłápiáiąc,
6:
Y onym ſwym vćieſznym śmiéchem zábawiaiąc.
7:
Teraz wſzytko vmilkło: ſzczyré puſtki w domu/
8:
Niemáſz zabáwki/ niemaſz rośmiać ſye nikomu:
9:
Z káżdégo kątá żáłość człowieká vymuie/
10:
A ſerce ſwéy poćiechy dármo vpátruie.
11:
THREN IX.
12:
K
Upićby ćię mądrośći zá drogié pieniądze/
13:
Która (ieſli prawdźiwie mięnią) wſzytki żądze/
14:
Wſzytki ludzkié fráſunki vmieſz wykorzenić/
15:
A człowieká tylko nie w Anyołá odmięnić:
16:
Który niewié co bolesć/ fráſunku nie czuie/
17:
Złym przygodam nie podlégł/ ſtráchom niehołduie:
18:
Ty wſzytki rzeczy ludzkié maſz zá fráſzkę ſobie/
19:
Iednáką myśl ták w ſzczęśćiu/ iáko y w żáłobie
20:
Záwżdy nieśieſz: ty śmierći namniéy ſye nie boiſz/
21:
Beśpieczna/ nieodmięnna/ niepożyta ſtoiſz.
22:
Ty bogáctwá nie złotem/ nie ſkárby wielkiémi/
23:
Ale doſytem mierzyſz/ y przyrodzonémi
24:
Potrzebámi: ty okiem ſwym nieuchronionym
25:
Nędzniká vpátruieſz pod dáchem złoconym.
26:
A vbożſzym niezayźrzyſz ſzczęśliwégo mięnia/
27:
Ktoby iedno chćiał ſłucháć twégo vpomnięnia.| B | Nieſzczę= |
strona: 10
| 10. | Threny |
1:
Nieſzczęśliwy ia człowiek/ którym látá ſwoie
2:
Ná tym ſtráwił/ żebych był vyźrzał progi twoie.
3:
Terazem nagle z ſtopniów oſtátnich zrzucony/
4:
Y miedzy inſzé ieden z wielá policzony.
5:
THREN X.
6:
O
Rſzulo moiá wdźięczna/ gdźieś mi ſye podźiáłá?
7:
W którą stronę/ w którąś ſye kráinę vdáła?
8:
Czyś ty nád wſzytki niebá wyſoko wnieśioná?
9:
Y tám w liczbie Aniołków máłych policzoná.
10:
Czyliś do Ráiu wźiętá? czyliś ná ſzcześliwé
11:
Wyſpy záprowádzoná? czy ćię przez teſkliwé
12:
Charon ieźiorá wieźie? y nápawa zdroiem
13:
Niepomnym/ że ty niewiéſz nic o płáczu moiem:
14:
Czy człowieká zrzućiwſzy/ y myśli dźiewiczé/
15:
Wźięłáś ná ſye poſtáwę/ y piórká ſłowiczé:
16:
Czyli ſye w czyscu czyśćiſz/ ieſli z ſtrony ćiáłá
17:
Iákakolwiek z zmázeczká ná tobie zoſtáłá.
18:
Czyś po śmierći tám poſzłá kędyś pierwéy byłá/
19:
Niżéś ſye ná mą ćięſzką/ żáłość vrodźilá:
20:
Gdźieśkolwiek ieſt/ ieſliś ieſt/ lituy méy żáłośći/
21:
A niemożeſzli w onéy dawnéy ſwéy cáłośći/
22:
Poćieſz mię/ iáko możeſz: á ſtaẃ ſye przedemną
23:
Lubo ſnem/ lubo ćieniem/ lub márą nikczemną.
24:
THREN XI.
| Fráſzká |
strona: 11
| Threny | 11. |
1:
F
Ráſzká Cnotá powiedźiał Brutus poráżony:
2:
Fráſzká kto ſye przypátrzy/ fráſzká z każdéy ſtrony.
3:
Kogo kiedy pobożnosć iego rátowáłá?
4:
Kogo dobroć przypadku złégo vchowáłá?
5:
Nieznáiomy wróg iákiś miéſza ludzkié rzeczy/
6:
Nie máiąc áni dobrych/ áni złych ná pieczy.
7:
Kędy iego duch więnie/ żaden nie vlęże/
8:
Prawli/ krzywli/ bez bráku káżdégo dośięże.
9:
A my rozumy ſwoie przed śię vdáć chcemy/
10:
Hárdźi miedzy proſtaki/ że nic nie vmiemy.
11:
Wſpinamy ſye do niebá/ Bożé táiémnice
12:
Vpátruiąc: ále wyrok śmiertelnéy źrzenice
13:
Tępy na to ná to: ſny lekkié/ ſny płoché nas báwią/
14:
Któré ſye nam podobno nigdy niewyiáwią.
15:
Záłośći co mi czyniſz? owa iuż oboie
16:
Mam ſtráćić/ y poćiechę/ y baczenié ſwoie?
17:
THREN XII.
18:
Z
Aden Oćiec podobno bárźiéy niemiłował
19:
Dźiéćięćiá/ żaden bárźiéy nád mię nie żáłował.
20:
A téż ledwe ſye kiedy bárźiéy nád mię nie żáłował.
21:
A téż lewdwe ſye kiedy dźiéćię vrodźiło/
22:
Coby łáſki rodźiców ſwych ták godné było.
23:
Ochędożné/ poſłuſzné/ kárné/ nie pieſzczoné/
24:
Spiéwáć/ mówić/ rymowáć/ iáko co vczoné.
25:
Káżdégo vkłon tráfić: wyráźić poſtáwę:
26:
Obyczáie pánienſkié vmieć y zabáwę. | B ij | Roſtropné |
strona: 12
| 12. | Threny. |
1:
Roſtropné/ obyczáyné/ ludzkié/ nie rzewniwé/
2:
Dobrowolné/ vkłádné/ ſkromné/ y wſtydliwé.
3:
Nigdy oná poranu karmie niewſpomniáłá/
4:
Aż pierwéy Bogu ſwoie modlitwy oddáłá.
5:
Niepoſzłá ſpáć/ áż piérwey Mátkę pozdrowiłá/
6:
Y zdrowié rodźiców ſwych Bogu poruczyłá.
7:
Záwżdy przećiwko Oycu wſzytki przebyć progi/
8:
Záwżdy ſye vrádowáć/ y przywitáć z drogi.
9:
Káżdéy roboty pomoc: do káżdéy poſługi
10:
Vprzédźić było wſzytki rodźiców ſwych ſługi.
11:
A to w ták máłym wieku ſobie poczynáłá/
12:
Ze więcéy nád trzydźieśći Mieśięcy niemiáłá.
13:
Ták wiele cńót iéy młodość/ y tákich dźielnośći
14:
Niemogłá znieść: vpádłá od ſwéyże buynośći/
15:
Zniwá niedoczekawſzy: kłośie móy iedyny/
16:
Ieſzcześ mi ſye był niezſtał/ á ia twéy godźiny
17:
Nieczekąiąc/ znowu ćię w ſmutną źięmię śieię:
18:
Ale poſpołu z tobą grzebę y nádźieię.
19:
Bo iuż nigdy nie wznidźieſz/ áni przed moiemá
20:
Wiekom wiecznie zákwitnieſz ſmutnymi oczemá.
21:
THREN XIII.
22:
M
Oiá wdźięczna Orſzulo/ boday ty mnie byłá
23:
Albo nie vmiéráła/ lub ſye nie rodźiłá.
24:
Máłé poćiechy płácę wielkim żalem ſwoim/
25:
Zá tym nieodpowiednym pożegnánim twoim.
26:
Omyliłáś mię/ iako nocny ſen znikomy/
27:
Który wielkośćią złotá ćieſzy ſmyſł łákomy.| Potym |
strona: 13
| Threny | 13. |
1:
Potym nagle vćiecze: á temu ná iáwi
2:
Z onych ſkárbów ieno chęć/ á żądzą zoſtáwi.
3:
Tákeś ty mnie Orſzulo droga vczyniłá/
4:
Wielkieś nádźieie w moim sercu rozniéćiłá:
5:
Potymeś mię ſmutnégo nagle odbieżáłá/
6:
Y wſzytki moie z ſobą poćiechy zábráłá.
7:
Wźięłáś mi zgołá mówiąc/ duſze połowicę:
8:
Oſtátek przy mnie został ná wieczną teſknicę.
9:
Tu ki kamiéń/ Murárze/ ćioſány połóżćie/
10:
A ná nim tę nieſzczęſną pámiątkę wydróżćie.
11:
ORSZVLA KOCHANOWSKA TV LEZY: KOCHANIE
12:
OYCOWE, ALBO RACZEY PLACZ Y NARZEKANIE.
13:
OPAKES TO NIEBACZNA SMIERCI VDZIALALA:
14:
NIE IAC ONEY, ALE MNIE ONA PLAKAC MIALA.
15:
THREN XIIII.
16:
G
Dźie té wrotá nieſzczéſné/ którémi przed láty
17:
Puſzczał ſye w źiemię Orpheus ſzukáiąc ſwéy ſtráty:
18:
Zebych ia téż tąż śćiéſzką ſwéy namilſzéy cory
19:
Poſzedł ſzukáć/ y on bród mógł przebyć/ przez który
20:
Srogi iákiś przewoźnik woźi bládé ćięnie/
21:
Y w láſy nieweſołé Cypryſowé żenie.
22:
A ty mię niezoſtaway/ wdźięczna lutni moiá/
23:
Ale zemną poſpołu pódź áż do pokoiá
24:
Surowégo Plutoná: owa go to łzámi/
25:
To tymi żáłoſnémi zmiękczywá pieśniámi.| B iij | Ze mi |
strona: 14
| 14: | Threny |
1:
Ze mi moię namiłſzą dźiewkę ieſzcze wróći/
2:
A ten nievśmierzony we mnie żal vkróći.
3:
Zginąć ći mu nie może: tuć ſye wſzyſtkim zoſtáć:
4:
Niech ſye tylko niedoſzłéy iágodźie da doſtać.
5:
Gdźieby téź ták kámienné ten Bóg ſerce nośił/
6:
Zeby tam ſmutny człowiek iuż nic nie vprośił:
7:
Cóż temu rzéc? więc támże iuż zá iędną drogą
8:
Zoſtáć/ áż duſzą záraz zewléć troſkę ſrogą.
9:
THREN XV.
10:
E
Rato złotowłoſa/ y ty wdźięczna lutni/
11:
Skąd poćiechę w ſwych troſkach biorą ludźie ſmutni:
12:
Vſpokóyćie ná chwilę ſtrapioną myśl moię/
13:
Póki ieſzcze kámienny w polu ſłup nie ſtoię.
14:
Leiąc ledwie nie krwáwy płácz przez marmór żywy/
15:
Zalu ćięſzkiégo pámięć/ y znák nieſzczęśliwy.
16:
Mylę ſye? czyłi pátrząc ná ludzkié przygody/
17:
Skromniéy człowiek vważa y ſwé właſne ſzkody?
18:
Nieſzczeſna mátko (ieſli przyczytáć możemy
19:
Nieſzczęśćiu/ co prze głupi rozum ſwóy ćiérpiemy)
20:
Gdźie teraz twych śiedḿ ſynów/ y dziéwek ták wielé?
21:
Gdźie poćiechá? gdźie rádość? y twoie weſele?
22:
Widzę cztérnaśćie mogił: á ty nieſzczęſliwa/
23:
Y podobno ták długo nád wolą ſwą żywa/
24:
Obłapiaſz źimné groby/ w których (ách niebogo)
25:
Skládłáś dziatéczki ſwoie zágubioné ſrogo.
26:
Tákie więc kwiáty leża koſą podsieczoné/
27:
Albo deſzczem gwałtownym na źięmię złożoné.| W którą |
strona: 15
| Threny | 15. |
1:
W którą nádźieię żywieſz? czego czekaſz więcéy?
2:
Czemu śmierćią żałośći nie zbywaſz co pręcéy?
3:
A wáſzé prętkié ſtrzały/ álbo łuk co czyni
4:
Niepochybny/ o Phoebe/ y mśćiwa bogini:
5:
Albo gniewu (bo winna) álbo więc z litośći/
6:
Dokonayćie/ prze bogá/ iéy biédnéy ſtárośći.
7:
Nowa pomſtá/ nowa kaźn hárdą myśl potkáłá:
8:
Dźiátek plácząc Niobe ſámá ſkámięniáłá:
9:
Y stoi ná Sipylu mármor nie przetrwány:
10:
Iednák y pod kámięniem żywią ſkryté rány.
11:
Iéy bowiém łzy ſerdeczné ſkáłę przenikáią/
12:
Y przeźrzoczyſtym z góry ſtrumieniem ſpadáią.
13:
Skąd źwiérz y ptáſtwo pije: á tá w wiecznym pęćie
14:
Tkwi w rogu ſkáły wiátrom ſzálonym ná wſtręćie.
15:
Ten grób nie ieſt ná matwym: ten martwy nie w grobie:
16:
Ale ſamże ieſt martwym/ ſamże grobem ſobie.
17:
THREN XVI.
18:
N
Ieſzczęsćiu k woli/ á ſwoiéy żałośći/
19:
Która mię práwie przeymuie do kośći/
20:
Lutnią/ y wdźięczny tym porzućić muſzę/
21:
Ledwie nie duſzę.
22:
Zywem? czy mię ſen obłudny fráſuie?
23:
Który kośćiánym oknem wylátuie/
24:
A ludzkié myśli tym y owym báwi/
25:
Co błąd ná iáwi.
26:
O błędźie ludzki/ o ſzałoné dumy:
27:
Iáko to łácno/ piſáć ſye z rozumy/ | Kiedy |
strona: 16
| 16. | Threny |
1:
Kiedy po woléy świát mamy/ á głowá
2:
Człowieku zdrowá.
3:
W doſtátku będąc vbóſztwo chwalemy/
4:
W roſkoſzy żáłość lekce ſzácuiemy:
5:
A póki wełny ſkąpéy prządce sſtáie/
6:
Smierć nam zá iáie.
7:
Lecz kiedy nędzá/ álbo żal przypádnie/
8:
Ali żyć nie ták iáko mówic ſnádnie:
9:
A śmierć dopiéro w ten czás nam należy/
10:
Gdy iuż k nam bieży.
11:
Przécz z płáczem idźieſz/ Arpinie wymowny/
12:
Z miłéy oyczyzny? wſzák nie Rzym budowny/
13:
Ale świát wſzyſtek Miáſtem ieſt mądremu
14:
Widzeniu twemu.
15:
Czemu ták bárzo córki ſwéy żáłuieſz?
16:
Wſzák ſye ty tylko ſromoty wiaruieſz:
17:
Inſzé wſzelákié v ćiebie przygody
18:
Ledwie nie gody.
19:
Smierć mówiſz ſtráſzna tylko niezbożnemu:
20:
Przéczże ſye tobie vmrzéć cnotliwemu
21:
Niechćiáło: kiedyś prze dotkliwą mowę
22:
Mial podáć głowę.
23:
Wywiódłeś wſzytkim/ nie wywiódłeś ſobie:
24:
Lácniey rzéc/ widzę niż czynić/ y tobie/
25:
Pióro Anjelſkie: duſzę tóż w przygodźie:
26:
Co y mnie bodźie.
27:
Człowiek nie kámień: á iáko ſye stáwi
28:
Fortuná/ tákich myśli nas nábáwi.
29:
Przeklęté ſzczęśćié: czy ſnać gorzéy duſzy/
30:
Kto rány ruſzy.| Czáśie |
strona: 17
| Threny. | 17. |
1:
Czáśie pożądnéy Oycze niepámięći/
2:
W co áni rozum/ áni tráfią Swięći:
3:
Zgóy ſmutné ſerce/ á ten żal ſurowy
4:
Wybiy mi z głowy.
5:
THREN XVII.
6:
P
Ańſka ręká mię dotknęłá/
7:
Wſzytkę mi rádość odięłá:
8:
Ledwie w ſobie czuię duſzę/
9:
Y tę podobno dáć muſzę.
10:
Lubo wſtáiąc gore iáſnie/
11:
Lubo pádnąc Słonce gáſnie:
12:
Mnie iednáko ſerce boli/
13:
A nigdy ſye nieutoli.
14:
Oczu nigdy nie oſuſzę/
15:
Y ták wiecznie płákáć muſzę:
16:
Muſzę płákáć: o móy boże/
17:
Kto ſye przed tobą ſkryć może.
18:
Próżno morzem nie pływamy:
19:
Prożno w bitwách nie bywamy:
20:
Vgodźi nieſzczęśćié wſzędźie/
21:
Choć podobieńſtwá nie będźie.
22:
Wiódłem ſwóy żywot ták ſkromnie/
23:
Ze ledwie kto wiedźiał o mnie.
24:
A zazdrość/ y złé przygody
25:
Nie miáły mi w co dáć ſzkody.
26:
Lecz Pan/ który gdźie tknąć widźi/
27:
A z przeſtrogi ludzkiéy ſzydźi/| C | Zádał |
strona: 18
| 18. | Threny |
1:
Zádał mi raz tym znácznieyſzy/
2:
Czymem iuż był beſpiecznieyſzy.
3:
A rozum który w ſwobodźie/
4:
Vmiał mówić o przygodźie/
5:
Dźiś ledwé ſam wié o ſobie:
6:
Ták mię podpárł w méy chorobie.
7:
Czáſem by ſye chćiał popráwić/
8:
A mnie ćięſzkiéy troſki zbáwić:
9:
Ale gdy śiędźie ná wadze/
10:
Zalu ruſzyć niema władze.
11:
Próżné to ludxkié wywody/
12:
Zeby ſzkodą niezwáć ſzkody:
13:
A kto ſye w nieſzczęśćiu śmieie/
14:
Iabych ták rzekł/ że ſzáleie.
15:
Kto záś ná płácz lekkość wkłáda/
16:
Słyſzę dobrze co powiáda:
17:
Lecz ſye tym żal nie hamuie/
18:
Owſzem więtſzy przyſtępuie.
19:
Bo máiąc zranioną duſzę/
20:
Rad y nie rad płákáć muſzę/
21:
Co ſnaść nie cześć: to ku ſzkodźie/
22:
Y zelżywość ſerce bodźie.
23:
Lékárſtwo to/ prze bóg żywy/
24:
Cięſzkié na vmyſł troſkliwy:
25:
Kto przyiaćiél zdrowia mégo/
26:
Wynaydźi co wolnieyſzégo.
27:
A ia zátym łzy niech leię/
28:
Bom ſtrácił wſzytkę nádźieię:
29:
By mię rozum miał rátowáć/
30:
Bóg ſam mocen to hámowáć. grafika
| Thren xviij. |
strona: 19
| Threny | 19. |
1:
THREN VVIII.
2:
M
Y niepoſłuſzné/ Pánie/ dźieći twoie/
3:
W ſzczęśliwé czáſy ſwoie
4:
Rzadko ćię wſpominamy:
5:
Tylko roſkoſzy zwykłych vżywamy.
6:
Niebaczym/ że to z twéy łáſki nam płynie:
7:
A ták że prędko minie/
8:
Kiedy po nas wdźięcznosći
9:
Nieuznaſz/ Pánie/ zá twé życzliwośći.
10:
Miéy nas ná wódzy/ niech nas nieroſpycha
11:
Docześna roſkoſz licha.
12:
Niechay ná ćię pomnięmy/
13:
Przynamniéy w kaźni: gdy w łáſce niechcemy.
14:
Ale Oycowſkim nas karz obyczáiem:
15:
Boć przed twym gniewem ztáiem:
16:
Ták iáko śniég niſzczeie/
17:
Kiedy mu Słońce niebieſkie dogrzeie/
18:
Zgubiſz nas prędko wiekuiſty Pánie/
19:
Ieſli nád námi ſtánie
20:
Twa ćięſzka Boſka ręká:
21:
Sámá niełáſká ieſt nam ſroga męká.
22:
Ale od wieku twoiá lutość ſłynie:
23:
A piérwéy świát záginie/
24:
Niż ty wzgárdźiſz pokornym:
25:
Choćia był długo przećiw tobie ſpornym.
26:
Wielkie przed tobą ſą wyſtępy moie:
27:
Lecz miłośierdźié twoie/
28:
Przewyżſza wſzytki złośći:
29:
Vżyy dźiś pánie nádemną litośći.
30:
grafika
| C ij | Thren |
strona: 20
| 20. | Threny |
1:
THREN XIX.
2:
álbo
3:
SEN.
4:
Z
Ałość moiá długo w noc oczu mi niedáłá
5:
Zámknąć/ y zemdlonégo vpokoić ćiáłá.
6:
Ledwie mię ná godzinę przed świtánini ſwymi
7:
Sen leniwy obłápił ſkrzydły czárnáwymi.
8:
Ná ten czás mi ſye mátká właſnie vkazáłá/
9:
A ná ręku Orſzulę moię wdźiędzną miáłá.
10:
Iáka więc po paćiorek do mnie przychodźiłá/
11:
Skoro z ſwégo poſłania ráno ſye ruſzyłá.
12:
Giezłeczko białé ná niey/ włóſki pokręconé/
13:
Twarz rumiána/ á oczy ku śmiéchu ſkłonioné.
14:
Pátrzę/ co dáléy będźie// áż mátká ták rzecze:
15:
Spiſz Ianie? cz ćię żáłość twoiá zwykła piecze?
16:
Zátymem ćięſzko weſtchnął/ y ták mi ſye zdáło/
17:
Zem ſye ocknął: A oná pomilczawſzy máło/
18:
Znowu mówić poczęłá: Twóy nieutólony
19:
Płácz/ ſynu móy/ przywiódł mię w té tu wáſzę ſtrony/
20:
Z kráin bárzo dálekich/ á łzy gorzkié twoie/
21:
Przeſzły áż y vmárłych táiemné pokoie.
22:
Przynioſłámći ná ręku wdźięczną dźiéwkę twoię/
23:
Abyś ią mógł oględáć ieſzcze/ á tę ſwoię
24:
Serdeczną żáłość viął: która ták vymuie
25:
Sił twoich/ y ták zdrowié nieznácznie twé pſuie:
26:
Iáko ogień ſuchy knot obraca w perzyny/
27:
Dármo nie vpuſzczáiąc namnieyſzéy godźiny.| Czyli |
strona: 21
| Threny. | 21. |
1:
Czyli nas iuż vmárłé máćié zá ſtráconé?
2:
Y którym iuż ná wieki ſłońce ieſt zgáſzoné?
3:
A my owſzem żywiémy żywot tym ważnieyſzy/
4:
Czym nád to grubé ćiáło duch ieſt śláchetnieyſzy.
5:
Zięmiá w źięmię ſye wraca/ á duch z niebá dány
6:
Miałby zginąć/ áni ná mieyſcá ſwé wezwány?
7:
O to ſye ty niefráſuy: á wiérz niewątpliwie/
8:
Ze twoiá namileyſza Oeſzuleczká żywie.
9:
Atu więc tákim ći ſye kſztałtem vkazáłá/
10:
Iákoby ſye śmiertelnym oczom poznáć dáłá.
11:
Ale miedzy Anioły/ y duchy wiecznemi/
12:
Iáko wdźięczna iutrzenká świéći: á zá ſwemi
13:
Rodźicámi ſye modli: iáko to vmiáłá
14:
Zwámi będąc: choć ieſzcze ſłów niedomawiáłá.
15:
Ieſliżeć téż z tąd rośćie żáłość/ że iéy látá
16:
Pierwey ſą przyłomioné/ niżli tego świátá
17:
Roſkoſzy záżyć mogłá: o biédné/ y płoné
18:
Roſkoſzy wáſzé/ któré tak ſą vſádzoné/
19:
Ze w nich więcéy fráſunków/ y żáłośći więcéy:
20:
Czego ty doznáć możeſz ſam z śiebie napręcéy.
21:
Vćieſzyłeś ſye kiedy z dźiéwki ſwéy ták wiele/
22:
Zeby poćiechá twoiá/ y ono weſele
23:
Mogło porownáć z twóim dźiśieyſzym kłopotem?
24:
Nie rzeczeſz tego/ widzę: Tákże trzymay o tem
25:
Iákoś doznał: áni ſye fráſuy/ że ták rána
26:
Twoiéy ze wſzech namilſzéy dźiéwce śmierć zeſłána.
27:
Nie od roſkoſzyć poſzłá: poſzłáć od trudnośći/
28:
Od pracéy/ od fráſunków/ od złez/ od żáłośći:
29:
Czego świát ma ták wielé/ ze by téż co było
30:
W tym docześnym żywoćie człowieczeńſtwu miło:| C iij | Muśi |
strona: 22
| 22. | Threny. |
1:
Muśi ſmák ſwóy vtráćić prze wielkość przyſády/
2:
A przynamniéy prze boiazń nieuchronnéy zdrády.
3:
Czegóż płáczem/ prze bogá? czegóż niezáżyłá?
4:
Ze ſobie ſwym poſágiem Páná nie kupiłá:
5:
Ze przegrożek/ y cudzych fuków nieſłucháłá:
6:
Ze boleśći w rodzeniu dźiatek nieuznáłá:
7:
Ani vmié powiedźiéć/ czego iéy troſkliwa
8:
Mátká doſzłá: co z więtſzym vtrapieniém bywa/
9:
Czy ie rodźić/ czy ie grźéść? Tákieć poſpolićie
10:
Przyſmáki máſzé/ czym wy ſobie świát ſłodźićie.
11:
W Niebie ſzczyré roſkoſzy/ ádo tego wieczné:
12:
Od wſzelákiéy przekázy wolné/ y beſpieczné.
13:
Tu troſki niepánuią/ tu pracéy nie znáią:
14:
Tu nieſzczęśćié/ tu mieyſcá przygody niemáią.
15:
Tu choroby nie naydźie/ tu niémáſz ſtárośći:
16:
Tu śmierć łzámi karmiona niema iuż wolnośći.
17:
Zyiem wiek nieprzeżyty: wiecznéy vżywamy
18:
Dobéy myśli: przyczyny wſzytkich rzeczy znamy.
19:
Słońce nam záwżdy świéći/ dźiéń nigdy niezchodźi/
20:
Ani záſobą nocy niewidoméy wodźi.
21:
Twórcę wſzech rzeczy widźiem w iego máieſtaćie/
22:
Czego wy w ćiele będąc prózno vpátrzaćie.
23:
Tu wczás obróć ſwé myśli/ á choway ſye ná té
24:
Nieodmienné/ Synu móy/ roſkoſzy bogáté.
25:
Doznałéś co świát vmié/ y iego kochánié:
26:
Lepiéy ná czym ważnieyſzym záſadź ſwé ſtáránié.
27:
Dźiéwká twoiá dobry lós (możeſz wierzyć) wźięłá/
28:
A właſnie w ſwoich rzeczach ſobie ták poczęłá/
29:
Iáko gdy kto ná morze nowo ſye puśćiwſzy/
30:
A tám niebeſpieczeńſtwo wielkié obaczywſzy/| Woli ná |
strona: 23
| Threny | 23. |
1:
Woli názad do brzegu: Drudzy co podáli
2:
Zagle wiatrom/ ná slepé ſkáły powpadáli:
3:
Ten mrozem zwyćiężony/ ten od głodu zginął:
4:
Rzadki coby do brzegu ná deſce przypłynął.
5:
Smierći zniknąć nie mogłá/ by téż dobrze byłá
6:
Onę dawną Sybillę wiekiem ſwym przeżyłá.
7:
To co miáło być potym/ vprzédźić woláłá:
8:
Tymże mniéy tego świátá niewczáſow doznáłá.
9:
Drugie po ſwych namilſzych rodźicách zoſtáią/
10:
Y ćięſzkiégo śiroctwá nędzné doznawáią.
11:
Wypchną drugą zá mężá ledáiáko z domu/
12:
A máiętność zoſtánie ſam to bóg wie komu.
13:
Biorą drugié y gwałtem: á biorą y ſwoi:
14:
Ale y w hordach część ſye wielka ich zoſtoi.
15:
Gdźie w niewoli pogáńſkiéy/ y w ſłużbie ſromotnéy
16:
Lzy ſwé piją/ czekáiąc śmierći wſzyſtkokro tnéy.
17:
Tego twéy wdźięcznéy dźiéwce bać ſye iuż nie trzebá/
18:
Która w ſwych młodych lećiéch wźiętá ieſt do niebá:
19:
Zadnych fráſunków tego świátá nie doznawſzy/
20:
Ani grzéchem duſze ſwéy drogiey pomázawſzy.
21:
Iéy tedy rzeczy/ Synu/ (niémáſz wątpliwośći)
22:
Dobrze poſzły: áni ſtąd vżyway żáłośći.
23:
Swoie ſzkody ták ſzácuy/ y omyłki ſwoie/
24:
Abyś nieprzepámiętał/ że baczenié twoie
25:
Y ſtáteczość ieſt drozſza: W tę bądź przedśię pánem/
26:
Iáko ſie kolwiek czuieſz w poćiechy obránem.
27:
Człowiek vrodźiwſzy ſye záśiadł w práwie tákim/
28:
Ze ma być iáko célem przygodom wſzelákim:
29:
Z tego trudno ſye zdźiéráć: pocznimy co chcemy:
30:
Ieſli po dobréy woli niepóydźiem: muśiemy. | C iiij | A o wſzytkich |
strona: 24
| 24. | Threny |
1:
A co wſzytkich iednáko ćiśnie/ niewiem czemu
2:
Tobie ma być/ Synu móy/ naćiężey iednemu.
3:
Smiertelná/ iáko y ty/ twoiá dźiéwká byłá:
4:
Póki iéy zámierzony krés był/ poty żyłá:
5:
Krótko w prawdźie: ále w tym człowiek nic nie włada:
6:
A wyrzéc téż co lepiéy/ nie łácno przypada.
7:
Skryté ſą Páńſkié ſądy: co ſye iemu zdáło/
8:
Nalepiéy żeby ſye téż y nam podobáło.
9:
Lzy w téy mierze niepłátné: gdy raz duſzá ćiáłá
10:
Odbieży/ prozno czekáć/ by ſye wróćić miáłá.
11:
Ale człowiek nie zda ſye praw ſzczęśćiu w téy mierze/
12:
Ze ſzkody pospolićie tylko przed ſye bierze:
13:
A tego baczyć niechce/ áni mieć w pámięći/
14:
Co mu téż cżáſem pádnie wedle iego chęći.
15:
Táć ieſt władza fortuny/ móy namiſzy ſynie:
16:
Ze nic ták vſkárżáć ſye/ kiedy nam co zginie/
17:
Iáko dźiękowáć trzebá/ że wżdam co zoſtáło:
18:
Bo to wſzytko ineſzczęśćié w ręku ſwoich miáło.
19:
A ták y ty folguiąc práwu powſzechnemu/
20:
Zágródź drógę do ſercá vpadkowi ſwemu:
21:
A w to pátrzay/ co vſzło ręku złéy przygody:
22:
Zyſkiem człowiek zwáć muśi/ w czym nie popadł ſzkody.
23:
Ná koniec/ w co ſye on koſzt/ y oná vtrátá/
24:
W co ſye praca/ y twoie obróćiły látá?
25:
Któreś ty niemal wſzytkié ſtrawił nád kśięgámi/
26:
Máło ſye báwiąc świátá tego zabáwámi.
27:
Terazby owoc zbiéráć ſwoiego ſzczépienia:
28:
Y rátowáć w záchwianiu mdłégo przyrodzenia.
29:
Cieſzyłéś przed tym onſé w tákiéyże przygodźie:
30:
Y będźieſz w cudzéy czulſzy/ niżli w ſwoiéy ſzkodźie?| Teraz |
strona: 25
| Threny | 25. |
1:
Teraz Miſtrzu ſam ſye lécz: czás Doktór káżdemu.
2:
Ale kto poſpolitym torem gárdźi/ temu
3:
Tak poznégo lékárſtwá czekáć nieprzyſtoi:
4:
Rozumem ma vprzédźić/ co inſzé czás goi.
5:
A czás co ma zá fortél? dawnieyſzé świéżémi
6:
Przypadkámi wybijá: czáſem weſelſzémi:
7:
Czáſem téż y téyże miáry: co człowiek z baczeniem
8:
Piérwéy niż przyidźie/ widźi: y tákim myśleniem
9:
Przeſzłych rzeczynie wśćiąga/ przyſzłych vpatruie:
10:
Y ſercę ná oboie fortunę gotuie.
11:
Tego ſye Synu trzymay: á ludzkié przygody/
12:
Ludzkie noś: Ieden ieſt Pan ſmutku/ y nagrody.
13:
Tu zniknęłá: Iam ſye téż ocknął. Aczćiem práwie
14:
Niepewien/ ieſlim przez ſen ſłuchał/ czy ná iáwie.
15:
KONIEC THRENOW.
16:
grafika
| Epitháphium |
strona: 26
| 26. | grafika |
1:
EPITAPHIVM
2:
Hánnie
3:
KOCHANOWSKIEY.
4:
Y TYS HANNO ZA SIOSTRA PREDKO POSPIESZYLA,
5:
Y PRZED CZASEM POD ZIEMNE KRAIE NAWIEDZILA
6:
ABY OCIEC NIESZCZESNY ZARAZ ODZALOWAL
7:
WSZYTKIEGO, A NA TRWALSZE ROSKOSZY SIE CHOWAL.
8:
grafika