![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
strona: kt
1:
SYNONYMA
2:
LATINA
3:
VOCUM PHRA=
4:
SIVMQ. ORATIONIS
5:
TAM PROSAE QVAM LIGA-
6:
TÆ EX CLASSICIS SELECTA AVTO-
7:
ribus, iń iuuentutis ſcho-
8:
laſticæ vſum publicata,
9:
ſtudio at
10:
opera
11:
ANDREAE CALAGII
12:
Vratislauienſis.
13:
ACCESSERVNT ET VOCES ATQ.
14:
Phraſes POLONICÆ.
15:
VRATISLAVIÆ.
16:
ANNO
17:
grafika
18:
M. D. LXXIX.
19:
Cum Sacratiß. CAES. Maiest:
20:
ad decennium Priuilegio.
strona: 1
kolumna: a
| Ab. |
1:
ABbeiſſen.
2:
Vkąśić.
3:
M
Ordere, Præ-
4:
mordere.
5:
*Intercipere, depaſcere,
6:
tondere, attondere, læ-
7:
dere morſu.
8:
Abbitten. Vide,
9:
Zu fuß fallen.
10:
Item, Abbitten.
11:
Vide,
12:
Fr einen bitten.
13:
Abbrechen.
14:
Odłomić.
15:
Decerpere, decutere,
16:
defringere. | *Carpere | manibus. |
| digitis. |
17:
Subſecare mambus.
18:
Detrahere dextra. Ex-
19:
cutere. Conuellere.
20:
Stringere. Demere.
21:
tangere. Captare. Pre-
22:
hendere. Legere. Col-
23:
ligere. kolumna: b
| Ab. |
1:
Abend.
2:
Wiecżor.
3:
Veſper. Veſpera.
4:
*Dies prona. Sol ca-
5:
dens. Conſinia noctis.
6:
Tenebræ.
7:
Item, Abend.
8:
vide Vndergang.
9:
Abendmal eſſen.
10:
Wiecżerzáć.
11:
Cœnare, cœnitare.
12:
Ire ad cœnam.
13:
Producere cœnam.
14:
Abends.
15:
Podwiecżor.
16:
Veſperi. Perueſperi.| Sub | veſperum. |
| occaſum Solis. | |
| noctem. |
17:
Inſtare veſpere.
18:
Ad extremum tempus
19:
diei. Sole occidente.
20:
*Surgente veſpero.| Die | decedente. |
| labente. | |
| deficiente. |
| A | Sole |
strona: 2
kolumna: a
| Ab |
1:
Sole cadente. Ante no-
2:
ctem. Prima nocte.
3:
*Noctem ducentibus
4:
aſtris.
5:
Abfallen.
6:
Spáść.
7:
Decidere, labi, delabi.
8:
*Cadere, fluere.
9:
Item, Abfallen. vide
10:
Abtrnnig werde.
11:
Abgentzt.
12:
Otárty vel, ogłá=
13:
dzony.
14:
Tritus.| *Tritior | anſa. |
| rota. | |
| collo mulæ | |
| veteri lacer- na. |
|
| dente apri. |
15:
Abgeſetzt werden.
16:
Odpráwionym być.
17:
Remoueri ab officio.
18:
Decidere ex loco. kolumna: b
| Ab |
1:
Abgeworffen wer-
2:
den.
3:
Zrzuconym być.
4:
Excuti, reuolui, excidere, decidere, deijci
5:
equo.
6:
*Cadere in caput delapſus equo. Iacere tel-
7:
lure lapſu equi.
8:
Abgott.
9:
Bałwań.
10:
Idolum.
11:
*Deus incertus. Simu-
12:
lacrum. Effigies. Ebur
13:
ſanctum. Saxum dei alicuius. Dij lapides,
14:
fratres aheni.
15:
Abgtterey.
16:
Bałwochwálſtwo.
17:
Idolatria, ſuperſtitio.
18:
*Relligio inſcia. Ho-
19:
nor mirus.
20:
Abgrund.
21:
Odchłań/ vel Wier.
22:
Vorago, barathrum,
23:
hiatus. *Spiraculum.
24:
Os. Deſcenſus auerni.
25:
Via tartari. Iter pro-
26:
fundæ noctis.
strona: 3
| Ab |
1:
Abhalten.
2:
Odwábić/ odłącżyć.
3:
Alienare, abalienare.
4:
*Auertere animum.
5:
Abhawen.
6:
Odćiąć.
7:
Secare, reſecare, ſub-
8:
ſecare, recidere, præci-
9:
dere, amputare.
10:
Abnemen.
11:
Viąć/ vel vmniey=
12:
ſzyć.
13:
Minui, diminui, imminui, decreſcere.
14:
De Lvna.
15:
Decreſcere.| *Contrahere | orbem. |
| Condere |
16:
Recedere in minimos
17:
orbes. Interire. Deleri.
18:
Ponere flammam.
19:
Item, Abnemen.
20:
vide, Erachten.
21:
Abreiſſen/ vide Abbrechen. kolumna: b
| Ab |
1:
Item, Abreiſſen.
2:
Omálowáć.
3:
Delineare. Dirigere
4:
plumbo. Pingere. De-
5:
pingere.| *Signare | imagine. |
| Deſignare |
6:
Deſcribere radio.
7:
Informare.
8:
Explimere pictum ta-
9:
bella.
10:
Abſagen/ vide,
11:
Krieg anbitten.
12:
Abſchaffen.
13:
W niwecż obroćić.
14:
Abrogare, tollere, re-
15:
ſcindere, antiquare.
16:
Abſcheiden.
17:
Odieżdzáć.| Proficiſci | alicunde. |
| ad vrbe. |
18:
Exire vrbe. Diſcedere.
19:
Excedere ex ciuitate.
20:
Procedere à finibus.
21:
Digredi alicunde.| A ij | Mouere |
strona: 4
kolumna: a
| Ab |
| Mouere | fe ali- cunde. |
| Commouere |
1:
Parare abitum.| Moliri | viam. |
| fugam. |
2:
Ingredi iter.
3:
Dare ſe in viam.
4:
Mutare locum.| *Cedere | terra. |
| Decedere |
5:
Inchoare vias.
6:
Vertere iter. Defungi
7:
oris. Auchi.
8:
Deſerere quid.| Linquere vel relin- quere | mœnia. |
| ſedem. | |
| arua. | |
| terras. | |
| agros. |
| Fugere | vrbem. |
| hoſpitium. |
9:
Rapere ſe quò.
10:
Proripere pedes.
11:
Ferre iter quò.| Flectere | viam. |
| iter. |
kolumna: b
| Ab |
1:
Abſcheid.
2:
Odiechánie.
3:
Profectio, abitus, diſ-
4:
ceſſus, diſceſsio, deceſ-
5:
ſio, abſceſſus, abſceſsio,
6:
digreſſus.
7:
Abſchew haben.
8:
Strácháć śie.
9:
Horrere, abhorrere.| Abſtinere | manum. |
| ſe à re. |
| Continere | manum. |
| ſe. | |
| ſe ſuo loco |
| Retinere | manus. |
| Suſtinere |
| Reptimere | ſe. |
| dextram. |
10:
*Amouere tactus. Re-
11:
mouere manus tactu.
12:
Metuere tactus.
13:
Non indulgere rei.
14:
Abſchlagen/ vide
15:
Abbrechen.| Item, |
strona: 5
kolumna: a
| Ab |
1:
Item, Abſchlagen.
2:
Odmowić.| Negare | quod petit quis. |
| oranti. | |
| poſcenti. | |
| durus vultu. |
3:
Denegare, ſubnegare,
4:
recuſare, detrectare.
5:
*Abiurare.
6:
Item, Abſchlagen.
7:
Niepozwolić.
8:
Nolle. Recuſare man
9:
datum. Negare, dene-
10:
gare, abnegare, abnu-
11:
ere, renuere.| Non | facere quid. |
| eſſe audiens di- (cto. |
|
| audire. | |
| parere conſilio. | |
| ſequi quid. |
12:
Detrectare.
13:
*Deſerere præcepta.
14:
Refugere miniſterium.
15:
Pugnare, repugnare,
16:
aduerſari, reluctari.kolumna: b
| Ab |
1:
Abſchneiden.
2:
Odkroić/ Odćiąć/
3:
Oderznąć.
4:
Scindere, abſcindere,
5:
reſcindere, recindere, ſuc-
6:
cidere, incidere, ſecare,
7:
deſecare, reſecare, am-
8:
putare, auellere, auferre.
9:
Abſchrecken.
10:
Odſtráſzyć.
11:
Deterrere, abſterrere,
12:
prohibere, reprimere. | Abducere | à ſtudio. |
| Retrahere |
13:
Reuocare à conſilio.
14:
Detrudere de ſententia.| *Auertere | cepto. |
| Depellere | |
| Dimouere |
15:
Diſſuadere.
16:
Tenere, retinere, ob-
17:
ſtare.
18:
Abſetzen.
19:
Złożyć.| Remouere | ab officio. |
| Deponere |
| A iij | Abſon= |
strona: 6
kolumna: a
| Ab |
1:
Abſondern.
2:
Odłącżyć.
3:
Secernere, ſegregare,
4:
ſeparare, ſeiungere, ſe-
5:
mouere, ſummouere,
6:
ſeponere, reponere, di-
7:
ſtrahere, auellere.
8:
Abſtehen/ vide,
9:
Vermeiden.
10:
Abſteigen/ vide,
11:
Herunter ſteigen.
12:
Abtrnnig.
13:
Zbieg.
14:
Transfuga, perfuga,
15:
hoſtis patriæ, perduel-
16:
lis. *Leuis, Fallax
17:
ambiguis armis.
18:
Abtrnnig wer=
19:
den.
20:
Odſtąpić.
21:
Deficere. Facere re-
22:
bellionem. Rebellare.
23:
Deſciſcere ab armis.
24:
Eſſe autor defectionis.
25:
Mutare fidemcum for-
26:
tuna. Venire pro per-
27:
fuga ad hoſtes.
28:
*Relinquere ſigna.| Sequi | contraria ar- ma. |
| Fouere |
29:
Sumere arma inimica.
30:
Abwenden.
31:
Odwroćić.
32:
Vertere, auertere, fle-
33:
ctere, reflectere, defle-
34:
ctere, declinare.
35:
Abwerffen.
36:
Zrzućić.
37:
Excutere equitem.
38:
Deijcere. Eijcere.
39:
*Effundere, Depellere
40:
dorſo.
41:
Abwertz.
42:
Pochodziſty/ &
43:
Pochyły.
44:
Deuexus.| Decliuis. | à ſummo. |
| ac præceps. |
45:
Accliuis, præceps, ab-
46:
ruptus, præruptus.
47:
*Pronus in abruptum.
48:
Item, Aduerb: vide
49:
Herunter.| Abwe= |
strona: 7
kolumna: a
| Ab |
1:
Abweſend ſeitz.
2:
Nie być.
3:
Abeſſe, deeſſe, deſide-
4:
rari.
5:
Abweiſchen.
6:
Item, vide Reinigen.
7:
Otrzeć.
8:
Tergere, detergere,
9:
abſtergere.
10:
Abziehen von einer
11:
Stadt/ oder be=
12:
lgerung.
13:
Odćiągnąć.| Relin- quere | obſidionem. |
| muros. |
14:
Cedere mœnibus.
15:
Recedere. Abſcedere.
16:
Abſiſtere vrbe.| Deſerere | vrbem. |
| Deſtituere |
| Exire | à finibus. |
| de finibus cum | |
| copijs. |
17:
Acht haben.
18:
Vide,
19:
Sorge tragen. kolumna: b
| Ac |
1:
Acker.
2:
Rolá.
3:
Ager, agellus, cam-
4:
pus, aruum.
5:
*Cultum, iugerum,
6:
pratum, humus, tellus,
7:
rus, fundus.
8:
Ackerbaw.
9:
Rolnictwo.
10:
Agricultura.
11:
*Cultura agri.| Cultus | agrorum. |
| aruorum. |
12:
Cura boum.
13:
Amor aratri.| Labor | agricolæ. |
| aratri. |
14:
Ackersman.
15:
Oracż.
16:
Agricola, agreſtis, ruri-
17:
cola, arator, colonus.| *Cultor | agri. |
| agelli. | |
| campi. |
| Poſſeſsor | agelli. |
| Regnator |
18:
Foſſor. Meſſor.| A iiij | Ackern. |
strona: 8
kolumna: a
| Ac |
1:
Ackern.
2:
Oráć.
3:
Arare. | *Arare | terram | boue. |
| arua | ||
| fundi iugera. |
| Vertere | terram | aratro vel vome re |
| Inuertere | tellurem | |
| Verſare | ſolum | |
| Mouere | humum | |
| Recludere | agros | |
| Findere | glebas | |
| Scindere | ||
| Sulcare | ||
| Colere |
4:
Subigere arua.
5:
Deducere ſulcum arena.
6:
Patefacere ſulcrum aratro. | Frangere glebas | raſtris. |
| Domare terram |
7:
Experiri terram colendo.
8:
Sollicitare tellurem.
9:
Acker bawen.
10:
Ná wśi mieſzkáć.| Colere | agrum. |
| ſolum. | |
| arua. |
kolumna: b
| Ad |
1:
Studere agriculturæ.| Viuere | ruri. |
| in agris. |
2:
Continere ſe rure.
3:
Manere ruri.
4:
Agere vitam ruri.
5:
Eſſe ruri.
6:
*Habitare rus.| Frui | rure. |
| Lætari |
7:
Facere opus rure.
8:
Quærere panem
9:
aratro.
10:
Adel.
11:
Sláchectwo.
12:
Nobilitas. Honos
13:
nobilitatis. Stemma.| Dignitas | equeſtris. |
| Ordo |
| *Genus | ſublime. |
| ſuberbum | |
| regium. |
14:
Nomen maiorum
15:
clarum.
16:
Tituli & auitæ lau-
17:
dis honores.
18:
Domus clara.| Ade= |
strona: 9
kolumna: a
| Ad |
1:
Adelich.
2:
Sláchćic.| Nobilis. | ſanguine. |
| ortu. |
3:
Longè nobiliſsimus.| Generoſus. | ortu. |
| domo. |
| Clarus | nobilitate. |
| genere. | |
| origine. | |
| ſanguine. |
| Inſignis | nobilitate. |
| nomine. |
4:
Ampliſsimus genere.| Natus | ampliſsimo genere. |
| honeſto | loco. |
| ſummo |
5:
Ortus non tenui loco.
6:
Equeſtris.
7:
*Magnificus titulis.
8:
Memorabilis ortu. | Diues | auis. |
| Pollens |
9:
Aderlaſſen.
10:
Puśćić krew/ &
11:
Zyłę záciąć.
12:
Incidere venam. kolumna: b
| Af |
| *Ferire | venam. |
| Aperire | |
| Reſecare |
1:
Adler.
2:
Orzeł.
3:
Aquila.| *Ales | Iouis. |
| miniſter fulmi- (nis. |
|
| regia. |
| Volucer | Iouis. |
| Præpes | |
| Famula | |
| Armiger |
4:
Regina volucrum.
5:
Affterreden.
6:
Przymowić.
7:
Obtrectare. Detre-
8:
ctare laudem.| Loqui | malè de quo. |
| aſperrimè de quo. |
9:
Lædere contumelioſe.| Facere | contumeliam. |
| infamen qué. |
10:
Inſequi contumelia.
11:
Traducere.
12:
Dicere contumelias ab-
13:
ſenti. Criminari.| A v | Figere |
strona: 10
kolumna: a
| Af |
1:
Figere maledictis.
2:
Oppugnare.| Onerare | probris. |
| mendacijs. |
3:
Mordere clanculum.
4:
*Laceſſere cruento den
5:
te. Obſtrepere laudi ali-
6:
cuius. Spargere voces
7:
in vulgum. Delectari
8:
nigro ſale.
9:
Affterredender.
10:
Przymowny.
11:
Maleuolus. Homo
12:
maleuolus. Traductor.
13:
Contumelioſus. Iniquꝰ.
14:
Aduerſarius. Impro-
15:
bus. Canis.
16:
Affterredung.
17:
Przymowká.
18:
Obtrectatio, maledi-
19:
ctum, calumnia, contu-
20:
melia, conuitium, cri-
21:
minatio, opprobrium,
22:
inſectatio.
23:
*Verba canina. Voces
24:
moleſtæ. Lingua mala,
25:
inimica.
26:
Dens ater, cruentus,
27:
theoninus. kolumna: b
| Al |
1:
Allenthalben.
2:
Wſzędźie.
3:
Paſsim. Vndiq; Vſq;
4:
quaq; Quoquoverſum.
5:
Diuerſa in parte. Di-
6:
uerſis locis. E diuerſo.| Multis | locis. |
| Mille |
7:
Longè lateq́;. Latè.
8:
Vulgò.
9:
Alles in einé hauf-
10:
fen werffen.
11:
Vide,
12:
In einen hauffen.
13:
Allezeit.
14:
Záwſze.
15:
Semper, aſsiduè, ſub-
16:
inde, continenter, omni
17:
tempore.| Omnibus | momentis. |
| annis. | |
| æuis. |
18:
Omnes annos.
19:
In omne æuum.
20:
Tempus in omne.
21:
Quouis tempore.
22:
Quoſcunq; per annos.| Dies |
strona: 11
kolumna: a
| Al |
1:
Dies nocteſq́;. Nocte
2:
dieq́;. Nocteſq́, & dies.
3:
Noctes atq; dies. Per-
4:
petuùm. AEternùm.
5:
Sine fine.
6:
*Dempto fine. Dum
7:
Sol indo ſe littore tol-
8:
let. Dum flumina cur-
9:
rent in mare.
10:
Allmechtig.
11:
Wſzechmogący.
12:
Omnipotens.
13:
Præpotens.
14:
*Omnituens. Pollens
15:
cuncta, magnus.
16:
Allmoſen geben.
17:
Jáłmużnę dáć.
18:
Dare ſtipem.
19:
Dare inopi.
20:
*Largiri inopi. Miſe-
21:
reri inopis. Ditare ſtipe.
22:
Iuuare cibo. Porrigere
23:
panem. Conferre æs.
24:
Alßbald.
25:
Záraz. Tudzieſz.
26:
Quamprimum. Vt-
27:
primùm. Cumprimùm.kolumna: b
| Al |
1:
Quoprimùm tempore.| Simul. | ac. |
2:
Als ich meine.
3:
Vide,
4:
Wie ich mich laſſe
5:
bedncken.
6:
Alſo.
7:
Ták.
8:
Sic. Ita.| Non | aliter. |
| ſecus. |
| Haud | aliter. |
| ſecus. | |
| alia ratione. |
9:
Ad hunc modum.
10:
Ad eundem modum.| Hoc | modo. |
| more. | |
| pacto. | |
| exemplo. |
11:
Iſto modo.
12:
Talibus modis. | Iſta | ratione. |
| Eadem | |
| Pari | |
| Simili |
| Eo |
strona: 12
kolumna: a
| Al |
1:
Eo pacto. Iſthoc pacto.
2:
Nihilo ſecius.
3:
*Taliter. In hunc mo-
4:
rem.
5:
Alt.
6:
Stáry.
7:
Vetus, peruetus, ve-
8:
tuſtus, peruetuſtus, ve-
9:
tulus, inueteratus, anti-
10:
quus, priſcus, priſtinus,
11:
annoſus. Capax æui.
12:
Non nouus. Exoletus
13:
vetuſtate.
14:
Item, Alt.
15:
Senex. Affectus ſe-
16:
nectute.| Grauis | ſenecta. |
| annis. | |
| vita & annis. | |
| æuo. |
17:
Grandis natu. Gran-
18:
dior æuo. Grandæuus.| Maximus | natu. |
| annis. | |
19:
Longæuus.
20:
*Piger ſenecta. Inua-
21:
lidus ſenio. Plenus an-
22:
nis.| Matu- |
kolumna: b
| Al |
| Maturus | annis. |
| æuo. |
| Obſitus | annis. |
| æuo. |
| Feſſus | ſenio. |
| ſenecta. | |
| æuo. |
| Segnior | annis. |
| Inutilis |
1:
Languidus æuo. Viuax.
2:
Incuruus ſenecta. Pro-
3:
uectior Neſtore.
4:
Alter.
5:
Stárość.
6:
Senium.| *Sors | ſenectæ. |
| Tepora | |
| Pondera |
7:
Grauitas ſenilis.| AEtas | grandior. |
| ſerior. | |
| grauis. | |
| pigra. |
8:
AEuum.
9:
Anni fragiles & inertior
10:
ætas.| Alt |
strona: 13
kolumna: a
| Al |
1:
Alt weib.
2:
Stára/ & Bábá.
3:
Anus, anicula, vetula.
4:
*Longæua, grandæua.
5:
Par temporibus corni-
6:
cis. Superſtes omnibus
7:
cornicibus.
8:
Alt werden.
9:
Stárzyć ſie.
10:
Seneſcere, conſene-
11:
ſcere.| Confici | ſenio. |
| ætate. | |
| æuo. |
12:
*Deficere ſegnior an-
13:
nis. Ducere ſenectam.
14:
Vinci ſenecta.
15:
Fatiſcere feſſus æuo.
16:
Marcere æuo. Con-
17:
ſumi à longis annis.
18:
Ampt.
19:
Vrząd.
20:
Officium, onus offi-
21:
cij, munus, munia.
22:
*Statio, miniſterium,
23:
cura.
24:
Item.
25:
Adminiſtratio, partes,
26:
prouincia. kolumna: b
| Am |
1:
Ampt annemen.
2:
Wźiąć vrząd.| Inite | magiſtratum. |
| Gerere |
| Capeſcere | rempub. |
| Accedere ad |
3:
Attingere partem rei-
4:
pub. Verſari in parte
5:
Reipublicæ
6:
Item.
7:
Præfici rei.| Suſpicere | negotium. |
| rem. | |
| laborem. |
8:
Sumere quid. Subire
9:
munus. Promittere ſe
10:
adiutorem ad rem.| Præeſſe | negotio. |
| rei. |
11:
Regere quid.
12:
Ampt thun.
13:
Vrzędowáć.| Fecere | officium. |
| Præſtare | |
| Obire | |
| Peragere | |
| Tueri |
| Agere |
strona: 14
kolumna: a
| Am |
1:
Agere ſuum negotium.| Permanere | in officio. |
| Eſſe |
2:
Fungi officio.| Adminiſtrare | munus. |
| Exequi ſuum |
3:
*Seruare vices officij.
4:
Ampt verwalten.
5:
Vide, Verwalten.
6:
Ampt verreichen.
7:
Vrzędu zániedbáć/
8:
&, Vrzędu zá=
9:
mieſzkáć.| Negligere | officium. |
10:
Diſcedere ab officio.| Impediri | negligentia. |
| pigritia. | |
| inertia. |
11:
Ampt verſumen.
12:
Vrząd podáć. | Præficere | negotio. |
| rei. | |
| agendis re- (bus. |
| Dare | negotium. |
| partes. |
13:
Tradere munus.
14:
Committere partem
15:
reipublicæ. kolumna: b
| An |
1:
Deligere ad res confi-
2:
ciendas. Velle quem
3:
præpoſitum muneri.
4:
*Locare ſtatione.
5:
Anbellen.
6:
Poſcżekuwáć.
7:
Allatrare.| *Vrgere | latratu. |
| Terrere |
8:
Inſtare cui.
9:
Anbeten/ Vide,
10:
Anruffen.
11:
Ancker.
12:
Kotficá.
13:
Anchora.
14:
*Vncus. Morſus vnci.
15:
Vincula.
16:
Ancker außwerf=
17:
fen.
18:
Kotficę zrzućić.
19:
Eijcere anchoram.
20:
Siſtere nauem.
21:
Expectare in anchoris.
22:
Eſſe certus telluris.
23:
An das Land faren
24:
Vide, Anlenden.| An |
strona: 15
kolumna: a
| An |
1:
An dem Meer
2:
ligend.
3:
Przy morzu leżący.
4:
Maritimus.| *Inſignis | portu. |
| Celeberrimus. |
5:
Littoreus. AEquoreus.
6:
Proximus ponto.
7:
An den Spieß ſich
8:
halten/ oder ſten=
9:
ren.
10:
Kopiyam śie we-
11:
ſprzeć.
12:
Niti haſta. Inniti ha-
13:
ſtæ. Anniti icaulo.| *Niti | in haſtam. |
| greſſus cuſpide. |
14:
Conniti in haſtam.
15:
Fulciri haſta. Firmare
16:
veſtigia pilo. Stare an-
17:
nixus haſtæ.
18:
An den Stab ſich
19:
halten.
20:
Kijem ſie podpieráć.
21:
Niti baculo.
22:
*Niti ſtipite.
23:
Tenere baculum manu. kolumna: b
| An |
| Suſtinere artus | baculo. |
| Incumbere | |
| Leuare ſe | |
| Firmare veſtigia | |
| Adiuuare gradu |
1:
An den tag bringe.
2:
Vide, Außbreiten.
3:
Anders ſinnes
4:
werden.
5:
Odmienić ſwoy
6:
vmyśl.
7:
Et, Rozmyślić śie.| Mutare | ſententiam. |
| conſilium. | |
| mentem. | |
| animum. | |
| ſe. | |
| factum. |
8:
Mutari.
9:
Commutare ſenten-
10:
tiam. Commutare con-
11:
ſilium.| Deſiſtere | ſententia. |
| Deduci de | |
| Depelli de |
12:
Decedere de ratione.| Abijcere |
strona: 16
kolumna: a
| An |
| Abijcere | conſi- lium. |
| Minuere | |
| Reprehendere |
1:
Conferre animum aliò.
2:
Reuocare ſe.
3:
Reuerti ad ſanitatem.
4:
*Exuere mentem.| Flectere | animum. |
| propoſitum. |
5:
Reſcindere rem.
6:
Referre conſilia in me-
7:
lius. Vertere ſe. Sequi
8:
meliora. Expellere quid
9:
mente. Corrigere vota.
10:
Iterare vota. Iterare re-
11:
lictos curſus. Dare vela
12:
retrorſum.
13:
Anderſt.
14:
Inácżey.
15:
Aliter, alia ratione, alio
16:
pacto, ſecus, ſecius.
17:
Anderßwo.
18:
Indziey.
19:
Alibi.
20:
*Parte alia, alia de par-
21:
te. diuerſa in parte.
22:
Anderßwo hin.
23:
Inędy.kolumna: b
| An |
1:
Aliò, in aliam partem,
2:
aliam in partem, in par-
3:
tes alias.
4:
Anderßwo hin
5:
tragen.
6:
Indziey zádzieć/
7:
&, przeſtáwić | Transferre | aliò. |
| à ſede. |
8:
*Traducere aliò.
9:
Tranſportare quò.
10:
An ein ampt ſerzen.
11:
Vide, Verreichen.
12:
An eines andern
13:
ſtell ſerzen.
14:
Inſzym záſádzić.
15:
Et,
16:
Ná to mieyſce in=
17:
ſzego dáć.
18:
Subſtituere. Suborna-
19:
re. Dáre in locum ali-
20:
cuius.
21:
*Regerere in alicuius
22:
locum. Suſtinere. Sup-
23:
peditare.| An ei= |
strona: 17
kolumna: a
| An |
1:
An eines andern
2:
ſtell geſerzt wer=
3:
den.
4:
Namiáſtkiem być.
5:
Subſtitui. Succedere
6:
in locum alicuius.
7:
*Corripere locum ali-
8:
cuius. Inire munera
9:
pro quo. Explere vices
10:
alicuius.
11:
Anfahen/ oder
12:
Anfangen.
13:
Pocżiąć.
14:
Incipere, occipere, ſu-
15:
ſcipere, ceptare, facere
16:
initium, inchoare, or-
17:
diri, exordiri, auſpicari.
18:
*Ferri ad cepta.
19:
Item.
20:
Oriri, exoriri, mana-
21:
re, innaſci, renaſci, ca-
22:
pere initium.| *Pendere ex | origine. |
| Cadere ab |
23:
Fluere fonte, Conſur-
24:
gere. Habere cauſſam. kolumna: b
| An |
1:
Anfang.
2:
Pocżątek.
3:
Initium, principium,
4:
primordium, exordiū,
5:
exorſum, origo, ince-
6:
ptum, elementum, ru-
7:
dimentum, ratio, ca-
8:
put, fons.
9:
Item, Anfang/ vide
10:
Vrſprung.
11:
Anfangen zu re=
12:
den.
13:
Pocżąć mowić.
14:
Loqui prior.
15:
*Incipere, ordiri prior.| Soluere | vocem. |
| os. |
16:
Reſoluere os.
17:
Anfanger eines
18:
dinges.
19:
Poſtánowcá/ &
20:
Powod.
21:
Autor.| Princeps | & autor. |
| conſilij. | |
| inueniendi. |
22:
Inuentor, repertor,
23:
inceptor, fabricator rei,| B | moli- |
strona: 18
kolumna: a
| An |
1:
moliter, fundator, opi-
2:
fex repertorq́; machi-
3:
nator, artifex, magiſter,
4:
commentor, compo-
5:
ſitor.
6:
Anfallen/ Vide
7:
Angreiffen.
8:
Anfallende ſeuche.
9:
Vide, Anklebende.
10:
Anfenglich.
11:
Ná pocżątku.
12:
Initiò, primò, primi-
13:
tus. In principio. Pri-
14:
ma fronte. A fronte.
15:
Angeboren.
16:
Przyrodzony.
17:
Innatus, ingenitus,
18:
inſitus.
19:
Angelhocken.
20:
Hak/ & Wętká/
21:
& Koſsur.
22:
Hamus.| *AEs | recuruum. |
| vncum. | |
| pendens |
23:
Ferrum præda pendens.kolumna: b
| An |
1:
Angeln.
2:
Wątkę náſtrożyć.| *Inſtruere | hamum. |
| Iacere | |
| Cælare |
3:
Tegere hamum cibo.
4:
Abdere cibos quos pi-
5:
ſcis deuoret. Suſtinere
6:
hamum. Moderari li-
7:
num arundine. Incli-
8:
nare virgam. Piſcari.
9:
Capere piſces. Deci-
10:
pere piſces hamo. Ca-
11:
ptare piſces arundine.
12:
Trahere piſcem linea.
13:
Trahere prædam cala-
14:
mo.
15:
Extrahere calamo.
16:
Ducere piſces hamo.
17:
Prædari calamo.
18:
Angelrutt.
19:
Trćiná.
20:
Arunda.
21:
*Calamus, Linea, Seta
22:
tremula.| Ange= |
strona: 19
kolumna: a
| An |
1:
Angenem.
2:
Przyiemny.
3:
Gratus, pergratus, ac-
4:
ceptus. Minus grauis
5:
aut moleſtus.| Non | moleſtus. |
| amarus. | |
| oneroſus. |
6:
Dulcis, iucundus.
7:
Periucundus, ſuauiſsi-
8:
mus. Pleniſsimus ſua-
9:
uitatis Dignus auribus
10:
hominum.
11:
Angeſicht.
12:
Oblicże.
13:
Facies.
14:
*Vultus, os. Forma
15:
oris. Genæ, malæ.
16:
Angezndet wer=
17:
den.
18:
Gorzeć/ & Zápa=
19:
lić śie.
20:
Incendi, igneſcere,
21:
ardeſcere, corripi flam-
22:
mis. | Concipere | ignem. |
| flammus. |
kolumna: b
| An |
1:
*Comprehendi igni-
2:
bus. Inuolui igni.
3:
Colligere flammas.
4:
Angreiffen
5:
Vide, Anrren.
6:
Item, Angreiffen.
7:
Nápáść/ & rzućić
8:
śie.
9:
Inuadere, aggredi,
10:
adoriri.| Facere impetū | in quó. |
| Facere vim |
11:
Ire in quem.
12:
Circumuenire. Petere
13:
gladio. Impetere. Pa-
14:
rare vim. Affectare ad
15:
quem viam.
16:
*Occupare. Inſtare
17:
iaculis & clamoribus.
18:
Inceſſere telis. Incur-
19:
rere. Incurſare. Oc-
20:
currere. Incidere in
21:
quem. Irruere. Irrum-
22:
pere. Prorumpere. In-
23:
ferre arma.| B ij | Item, |
strona: 20
kolumna: a
| An |
1:
Item, Angreiffen.
2:
Potykánie vcżynić.
3:
Aggredi. Congredi
4:
armis. Progredi pu-
5:
gnandi cauſa. Egredi
6:
caſtris cum tumultu.| Ire | in hoſtem. |
| contra hoſtes. | |
| aduerſus hoſtem. |
7:
Exire ad pugnam.| Prodire in | hoſtem. |
| aciem. |
8:
Inire prælium.
9:
Tendere in prælium.
10:
Pergere in hoſtem.
11:
Procedere caſtris.
12:
Procedere extra muni-
13:
tiones.
14:
Succedere ſub aciem
15:
hoſtis. Accedere, uſq;
16:
ad caſtra hoſtium.
17:
Parare campum ad cer-
18:
tamen. Parari ad bellū.
19:
Accingere ſe pugnæ. | Diringere | aciem. |
| Struere |
20:
Inſtruere aciem.
21:
Inſtruere copiaseductas
22:
é caſtris. kolumna: b
| An |
1:
Inſtruere arma.
2:
Inſtrui acie.
3:
Conſtituere acies ordi-
4:
neſq́;.
5:
Conſtituere legiones
6:
pro caſtris in acie.
7:
Explicare cuneos.| Diſponere | cohortes. |
| manipu- (los. |
|
| arma. |
8:
Offere ſe certamini.
9:
Conſiſtere hoſti aduer-
10:
ſus. Inſiſtere rationem
11:
pugnæ. Credere ſe cam
12:
po. Ducere copias ad-
13:
uerſus hoſtem. Produ-
14:
cere copias.
15:
Edúcere copias è ca-
16:
ſtris.
17:
Educere exercitum.
18:
Proficiſci in prælium.
19:
Adequitare ad hoſtem.
20:
Deſcendere campis.
21:
Concurrere. Incurrere
22:
armis.
23:
Occurrere hoſtibus.
24:
Occurrere agmini ho-
25:
ſtium.| Decur- |
strona: 21
kolumna: a
| An |
1:
Decurrere ex omnibꝰ
2:
partibus ſigno dato.| Ruere in | hoſtem. |
| pugnam. | |
| prælium. |
3:
Irruere.
4:
Appropinquare hoſti-
5:
bus.
6:
Facere impetum in ho-
7:
ſtes. Facere hoſti pote-
8:
ſtatem pugnandi.| Inuadere | hoſtem. |
| pugnam. |
9:
Adoriri hoſtem.
10:
*Excipere hoſtem col-
11:
latis ſignis. Capeſſere
12:
bellum. Ciere pugnam.
13:
Confligere. Conſerere
14:
dextram. Committere
15:
manum hoſti. Inferre
16:
ſigna & laxare mani-
17:
plos. Conferre ſigna.
18:
Angriff.
19:
Potkánie.
20:
Congreſſus, congreſ-
21:
ſio, concurſus, incurſus
22:
hoſtium, porcurſus, ex-
23:
curſus, procinctus. kolumna: b
| An |
1:
*Copia pugnæ.
2:
Copia miſcendi Martis.
3:
Poteſtas pugnandi.
4:
Impulſus.
5:
Tumultus belli primus.
6:
Ictus cædis primus.
7:
Angſt. Vide
8:
Furcht.
9:
Anhalten.
10:
Popieráć.
11:
Inſtare. Conati fa-
12:
cere quæ inſtituimus.
13:
Gerere morem rei.
14:
Pergere. Neq; diem
15:
neq; noctem intermit-
16:
tere. Non deſiſtere.
17:
Contendere à quo.| *Perſtare | in incepto. |
| animis. |
18:
Reſtare fortiter.
19:
Inſiſtere animis.
20:
Premere propoſitum.
21:
Item.
22:
Vti fortuna.| Non | cedere fortuna. |
| deſiſtere. |
| B iij | Ponere |
strona: 22
kolumna: a
| An |
1:
Ponere auxilium ſalu-
2:
tis in celeritate.| *Inſtare | fauori numi- nis. |
| fatis. |
3:
Stare ſub fortuna.
4:
Impellere curſum fa-
5:
torum.
6:
Incumbere fortunæ.| Sequi | fortunam. |
| viam quamcunq; fortuna dat. |
|
| ſuperos. | |
| quà fata trahunt retrahuntq́;. |
7:
Exercere ſuam fortu-
8:
nam. Vertere iter quò
9:
fortuna vocat. Obfir-
10:
mare ſe. Nequire quie-
11:
tem perferre. Tendere
12:
vltrà. Agere omnia vno
13:
tempore. Subdere cal-
14:
car equo.
15:
Item, Anhalten.
16:
Vide,
17:
Sich anhalten. kolumna: b
| An |
1:
Anklagen.
2:
Oſkarzyć.
3:
Accuſare. Venire ac-
4:
cuſatum.| Vocare | in ius. |
| Rapere | |
| Trahere | |
| Ire | |
| Ambulare | |
| Ducere |
5:
Deducere rem in iu-
6:
dicium.
7:
Adire magiſtratus.
8:
Venire ad iudices.
9:
Compellare iudicem.
10:
Cogere ad iuducium.| Impingere | dicam. |
| Scribere |
11:
Citare reum.| *Agere reum | culpæ. |
| criminis. | |
| ſceleris. |
| Peragere | reum. |
| Facere |
12:
Damnare ſceleris.| Arguere | ſontem. |
| ſceleris. |
| Inſimu- |
strona: 23
kolumna: a
| An |
1:
Inſimulare crimini-
2:
bus. Onerare nocen-
3:
tem. Inſcribere ſceleri.
4:
Inſequi & morari lite.
5:
Intendere litem.
6:
Ankteben.
7:
Przylnąć.
8:
Adhærere, adhæreſce-
9:
re, inhæreſcere.
10:
Anklebende ſeuch.
11:
Przymiot. &
12:
Zárázá.
13:
Contagium, conta-
14:
gio, contages.
15:
*Transitio.
16:
Anklemmen.
17:
Otrąćić.
18:
Illidere, allidere, infi-
19:
gere. Infligere lapidi.
20:
Affligere ſcopulo.
21:
*Frangere ad ſaxum.
22:
Affringere quid rei.
23:
Percutere. Incurere
24:
quid capiti alicuius.
25:
Diſcutere os ſaxo. kolumna: b
| An |
1:
Anklopffen.
2:
Kołátáć.| Pulſare | domum. |
| ianuam. | |
| fores. |
| Pultare | fores. |
| oſtium. |
| *Pulſare | poſtes. |
| limina. |
3:
Pellere fores.
4:
Ferire clauſtra.
5:
Anknpffen. Vide
6:
Binden.
7:
Anlauff/ Vide
8:
Angriff.
9:
Anleitung geben.
10:
Vide, Lehren.
11:
Anlenden.
12:
Przypłynąć do
13:
brzegá.
14:
Appellere.| Petere | portum. |
| continentum. | |
| littus. |
15:
Attingere terram.
16:
Accedere nauibus.| B iiij | Conſti- |
strona: 24
kolumna: a
| An |
1:
Conſtituere naues lit-
2:
tore. Exponi ex nauj.
3:
Eijci in littus. Deligare
4:
nauem ad ripam.| Deſilire | ex naui. |
| de nauibus. |
5:
Proijcere ſe ex naui.
6:
*Appellere nauem.
7:
Appellere claſſem oris.
8:
Appelli.
9:
Compelli Noto quò.| Applicare | nauem littori. |
| ratem terræ. | |
| remos vadis. |
| Tangere | portum. |
| littus. | |
| humum. | |
| arenas. |
10:
Contingere portum.
11:
Attingere terram.| Aduertere | proram terræ. |
| puppim. | |
| claſſem terræ |
12:
Aduerti arenæ.
13:
Annare terræ.| Allabi | terræ. |
| oris. |
| Accedere | portus. |
| littus. |
kolumna: b
| An |
1:
Succedere terris.| Deferri | ad littus. |
| in portum. |
2:
Subducere nauem.| Subire | portu. |
| terram. | |
| littus. |
3:
Inuadere portum.
4:
Vehi ad littus. Potiri
5:
tellure. Occupare por
6:
tum.
7:
Conſiſtere ter-
8:
ra. Exponi. Ago quò
9:
vento & fluctibus. | Tenere | portum. |
| naualia. |
10:
Ligare funem littore.
11:
Religare funem in ſti-
12:
pite. Religare nauem
13:
ab aggere.
14:
Annageln.
15:
Przybić.
16:
Figere, affigere, in-
17:
figere, defigere.
18:
*Configere caluis.
19:
Aptare, ſuſpendere,
20:
contexere. | Anre= |
strona: 25
kolumna: a
| An |
1:
Anreden.
2:
Mowić skim.
3:
Alloqui, compellare,
4:
appellare.
5:
Loqui ad quem.| *Alloqui | verbis. |
| ore. |
6:
Affari. Aggredi dictis.
7:
Inuadere. Adoriri. Oc-
8:
cupare. Occurrere di-
9:
ctis.
10:
Vti vocibus ad quem.
11:
Item.
12:
Venire ad quem.
13:
Conuenire & alloqui.
14:
Velle quem.
15:
*Ire ad conſpectum ali-
16:
cuius. Prodire in con-
17:
ſpectum. Affectare viā
18:
ad quem. Tentare adi-
19:
tum. Orare admitti.
20:
Conferre gradum.
21:
Stare ante pedes.
22:
Siſtere ſe viſu.
23:
Anreitzen.
24:
Pobudzáć.
25:
Inſtigare. Inſtare &
26:
vrgere. Incitare. Con- kolumna: b
| An |
1:
citare. Excitare. Suſci-
2:
tare. Exuſcitare ani-
3:
mum.| Hortari. | verbis. |
| ad conſilium rei. |
4:
Exhortari. Cohortari.
5:
Adhortari.| *Inſtigare | ſtudijs. |
| vocibus. | |
| dictis. | |
| hortatib. |
6:
Sollicitare.| Vrgere. | hortando. |
| ſtimulis. |
7:
Inceſſere monitis.
8:
Fatigare. Exercere ſtu-
9:
dijs. Monere. Impel-
10:
lere. Stimulare. Exti-
11:
lere. Inſtimulare.
12:
Præbere ſtimulos.| Addere | animum. |
| ſtimulos. | |
| calcar. |
13:
Subdere calcar.
14:
Mouere ingenium.| Admouere | ſtimulos. |
| calcar. |
| B v | Adjicere |
strona: 26
kolumna: a
| An |
1:
Adjicere animos.| Acuere. | mentem. |
| cor. | |
| verbis. | |
| ſtimulis. |
2:
Increpitare.| Incendere. | animum. |
| aures vo- (cibus. |
| Accendere. | animos. |
| monitis. |
3:
Incutere vim.
4:
Armare. Firmare.
5:
Facere audacem.
6:
Augere animos.
7:
Fungi vice cotis.
8:
Anreitzung.
9:
Pobudká.
10:
Iaſtigatio, incitatio,
11:
cohortatio, inflamma-
12:
tio animi.
13:
*Hortamen, horta-
14:
mentum, hortatus.
15:
Verba ſtimulantia, ir-
16:
ritamen, irritamentum,
17:
calcar, ſtimuli, faces,
18:
ignes.kolumna: b
| An |
1:
Anruffen.
2:
Wzywáć.
3:
Inuocare, adorare.| *Vocare. | Deum. |
| precibus. |
4:
Aduocare.
5:
Exorare pacem Diuo-
6:
rum.| Rogare |
Deum. |
| mente. | |
| ore. | |
| lacrymis. |
7:
Precari ſupplex.| Comprecari | Deos. |
| Poſcere. |
8:
Expoſcere pacem pre-
:
(cib.
9:
Concipere preces.
10:
Decurrere ad preces.
11:
Adiré Deos precibus.
12:
Ambire precibus. | Pergare | preces. |
| Dare | |
| Addere | |
| Fundere | |
| Mouere |
| Venerari Deos | preci- bus. |
| Proſequi Deum | |
| Fatigare Deos |
13:
Superare votis ſuppli-
14:
cibus.| Anr= |
strona: 27
kolumna: a
| An |
1:
Anrren.
2:
Dotknąć.
3:
Tangere, attingere,
4:
contingere, attrectare,
5:
contrectare.| *Tangere. | manu. |
| manibus. |
| Dignari | tactu. |
| Cognoſcere |
6:
Tentare manibus.
7:
Admouere manus.
8:
Libare.
9:
Anſchawen/ oder
10:
Anſehen.
11:
Oględáć.
12:
Inſpicere, aſpicere.
13:
Conijcere oculos in
14:
quem. Reijcere oculos
15:
in quid. Vertere ad
16:
quid oculos.
17:
*Reſpicere quem ocu-
18:
lis. Aſpectare.
19:
Flectere aciem quò.
20:
Verti ad quem. | Conuertere faciē | ad quid. |
| Torquere oculos. | |
| Reffere vultum |
21:
Figere oculos in quo. kolumna: b
| An |
1:
Defigere lumina.
2:
Intueri. Contemplari.
3:
Pererrare luminibus.| Perlegere | oculis. |
| Metiri | |
| Luſtrare |
4:
Obire viſu. Voluere
5:
oculos per omnia.| Obſeruare | oculis. |
| Hærere | |
| Signare |
6:
Tenere oculos defixos
7:
in re. | Paſcere | oculos. |
| animum re. |
8:
Paſci intuitu.
9:
Expleri tuendo.
10:
Item, Anſehen.
11:
Poważność/ Za=
12:
cność & záwo=
13:
łánie.
14:
Grauitas, autoritas.
15:
Pondus autoritatis. Di-
16:
gnitas. Gratia. Exiſtima
17:
tio. Amplitudo graui-
18:
taſq́;.
19:
*Reuerentia, maieſtas,
20:
decus, lumen.| Anſe= |
strona: 28
kolumna: a
| An |
1:
Anſehen haben.
2:
Záwołánie mieć.
3:
Zacność mieć.
4:
Comparare sibi auto-
5:
ritatem. Conſequi auto-
6:
ritatem apud quos.| Hebere | ſummam au- toritatem. |
| Tenere |
| Valere | autoritate. |
| in populo. |
7:
Poſſe gratia.
8:
Excellere dignitate.
9:
Anſehenlich.
10:
Zacny & poważny.
11:
Grauis.
12:
Summa autoritate.
13:
Summa gratia inter
14:
ſuos.
15:
Plenus autoritatis.
16:
Magnæ autoritatis.
17:
Ampliſsimus. Conſpi-
18:
cuus. Munitus beneuo-
19:
lentia hominum.
20:
*Venerabilis. Veren-
21:
dus maieſtate.
22:
Anſchmieden/ Vide
23:
Binden. kolumna: b
| An |
1:
Anſprechen/ Vide
2:
Anreden.
3:
Anſpannen.
4:
Záprząc.
5:
Iungere equos currui.
6:
*Iungere equos curru.
7:
Subiungere curru.| Admouere | equos | currui. |
| Cogere | ad iuga. |
8:
Item, Anſpannen.
9:
Vide,
10:
Das Ioch an=
11:
legen.
12:
Anſtoſſen.
13:
Potknąć śię/ &
14:
Vſtyrk wziąć.
15:
Offendere.| *Offendere. | pedem. |
| in quid. |
| Incurrere | rei. |
| Incurſare |
16:
Reſiſtere ictus digitos.
17:
Subſiſtere in limine.
18:
Reuocari ſigno offenſi
19:
pedis.
20:
Item, Anſtoſſen.
21:
Vide,
22:
Anklemmen.
strona: 29
kolumna: a
| An |
1:
Item. Anſtoſſen.
2:
Náráżyć.
3:
Illidere naues.| *Ferre | nauem in ſaxa. |
| Trahere | |
| Vrgere | |
| Torquere |
| Hærere | in | ſaxis. |
| Luctari | ſcopulo. |
4:
Item, Anſtoſſen
5:
zu Lande.
6:
Vide, Anlenden.
7:
Antworten.
8:
Odpowiedzieć.
9:
Reſpondere.
10:
Dare reſponſum.
11:
Proloqui verbum.
12:
Subijcere| *Reddere | reſponſum. |
| verba. | |
| voces. | |
| contrà |
13:
Reffere verba. Ordiri
14:
contrà. Excipere. Re-
15:
ſequi verbis. Tendere
16:
contrà. Fari viciſsim. kolumna: b
| An |
1:
Anzeigen.
2:
Oznaymić.
3:
Indicare, indicere,
4:
aperire, communicare,
5:
proferre.| Referre | ad quem. |
| Deferre. |
6:
Facere indicium, ex-
7:
ponere, narrare, ſigni-
8:
ficare.
9:
*Pandere, nudare, do-
10:
cere, edocere, perdocere,
11:
eloqui, efferre, promere,
12:
expromere, ediſſerere,
13:
nunciare, enunciare, re-
14:
nunciare, pronunciare,
15:
enarrare, prænarrare,
16:
retegere, expedire, mon
17:
ſtrare, oſtendere, com-
18:
mittere.
19:
Anzeigung.
20:
Vkazánie.
21:
Indicatio, ſignificatio.
22:
Item.
23:
Indicium, index, do-
24:
cumentum, ſpecimen,
25:
ſignificatio, ſignum.| *Argu- |
strona: 30
kolumna: a
| An |
1:
*Argumentum, monu-
2:
mentum, nota, imago.
3:
Anzeigung geben.
4:
Pokażáć/ & dáć
5:
znáć.
6:
Significare.| Dare | ſignum. |
| ſpecimen. | |
| documentum. | |
| argumentum. |
| Facere | indicium. |
| Peragere |
7:
Teſtificari.
8:
*Prodere.
9:
Anziehen/ Actiuè.
10:
Obleć & vbráć.
11:
Induere, veſtire.| *Induere | veſtibus. |
| cultibus. |
| Cingere | amictu. |
| Exornare | |
| Velare |
12:
Dare veſtes.
13:
Item. Paſsiuè.
14:
Obleć śie.
15:
Inducere veſtem.kolumna: b
| An |
1:
*Indui. Veſtire ſe.
2:
Inijcere humeris veſté.| Sumere | habitum. |
| cultus. |
3:
Tegi veſte.
4:
Succingi amictu.
5:
Vti cultu. Exornari
6:
veſte.
7:
Anznden.
8:
Zápalić/ & Zázeć.
9:
Incendere.| Accendere. | ignem. |
| lumen. |
10:
Capare ignem ab igne.
11:
Item.
12:
Succendere.| Supponere | ignem. |
| Ferre | |
| Subdere | |
| Excitare |
| *Iactare | ignem. |
| flammat. |
13:
Amburere.
14:
Corripere flammis.| Miſcere | incendia. |
| Glomerare |
15:
Occupare flammis.
16:
Admouere ignem.
17:
Compeſcere igni.| Arbeit= |
strona: 31
kolumna: a
| Ar |
1:
Arbeit.
2:
Robotá & pracá.| Labor. | & moleſtiæ. |
| moleſtiæq́;. | |
| vitæ. | |
| corporis. |
3:
Opus. Manus atq;
:
(opera.| *Series | laborum. |
| Numerus | |
| Facies | |
| Meritum |
4:
Onu laboris. Studi-
5:
um. Miniſterium.
6:
Luctamen.
7:
Arbeiten.
8:
Robić/ & pracowáć.
9:
Laborare.| Facere | opus. |
| quid operis. |
10:
Exercere ſe. Præſtare
11:
ſe inuictum á labore.
12:
Viuere in laboribus.| *Pati | laborem. |
| Perferre | |
| Tractare | |
| Experiri | |
| Trahere | |
| Fallere | |
| Subire |
kolumna: b
| Ar |
1:
Tolerare labores.| Mouere | opus. |
| brachia. |
| Inſtare | operi. |
| Circumſtare |
2:
Exhaurire labores.
3:
Arbeitſam.
4:
Robotny/ & pra=
5:
cowity.
6:
Laborioſus. Inuictus
7:
à labore. Magni labo-
:
(ris.
8:
*Laborifer.| Patiens | laboris. |
| operum. |
9:
Experiens laborum.
10:
Durus patienſq́; laborū.
11:
Operoſus. Irrequietus.
12:
Indefeſſus agendo.
13:
Natus laboribus.
14:
Damnatus longi labo-
15:
ris.
16:
Arbeit flichen.
17:
Chronić śie roboty.
18:
Fugere laborem.
19:
*Horrere onus. Sub-
20:
ducere colla oneri. Eri-
21:
pere colla iugo. Detra-
22:
ctare onus.| Argwon. |
strona: 32
kolumna: a
| Ar |
1:
Argwon.
2:
Podeyzrżenie.
3:
Suſpicio, ſuſpectio.
4:
*Suſpectus.
5:
Arm.
6:
Vbogy.
7:
Pauper, perpauper,
8:
pauperculus, egens.
9:
Præditus egeſtate.
10:
Præditus paruis opibus
11:
& facultatibus.
12:
*Non diues.
13:
Haud opulentus.
14:
Tenuis opum.
15:
Inops æris.
16:
Paruus cenſu.
17:
Armut.
18:
Vboſtwo.
19:
Paupertas, malum pau-
20:
pertatis, egeſtas, tenui-
21:
tas, vitium fortunæ.
22:
*Pauperies.| Res | anguſta | domi. |
| arcta | ||
| egenæ. | ||
| inopes. |
23:
Penuria. kolumna: b
| Ar |
1:
Armbruſt.
2:
Kuſsá/ Luk.
3:
Baliſta.
4:
*Arcus, Cornu,
5:
Neruus.
6:
Art.
7:
Dwoćip & wro-
8:
dzenie.
9:
Indoles, veſtigia in-
10:
dolis.| Significatio | virtutis. |
| Simulacra | |
| Semina |
11:
Bonitas naturæ.
12:
Lumen probi ingenij.
13:
Igniculi.
14:
Artzney.
15:
Lećenie.
16:
Medicina, Facultas
17:
medendi.
18:
*Munus medicinæ.| Ars | medendi. |
| Apollinea. | |
| Phœba. |
| *Ops | medica. |
| medicæ artis. | |
| medentis. |
19:
Qui Nōts non est in vſu.| Cura |
strona: 33
kolumna: a
| At |
1:
Cura medicorum.
2:
Solertia Pœniæ curæ.
3:
Item, Artzney.
4:
Lekárſtwo.
5:
Medicamentum, re-
6:
medium, fanatio, cu-
7:
ratio morbi.
8:
*Medicamen, medi-
9:
catus, manus medica,
10:
auxilium vulneris.
11:
Athem.
12:
Dech & tchnienie.
13:
Halitus, anhelitus.
14:
*Afflatus, ſpiritus oris,
15:
vapor, anima.
16:
Athmen/ Athem
17:
fahen.
18:
Tchnąć.
19:
Anhelare, reſpirare.
20:
*Captare auram nari-
21:
bus. Carpere aērem.
22:
Haurire cœlum.| Concipere | auras. |
| Exceptare | |
| Trahere | |
| Ducere | |
| Reducere |
kolumna: b
| Au |
1:
Auffachtung
2:
geben.
3:
Ibacżáć.
4:
Obſeruare, aduertere,
5:
animaduertere.| Circumſpi- cere | animo. |
| mente. |
6:
Perſcipere, intelligere,
7:
ſubſeruire rei, præſen-
8:
tire.
9:
*Seruare, ſignare ani-
10:
mo. Explorare. Pren-
11:
ſare. Deprehendere.
12:
Notare. Referre ani-
13:
mum ad quid. Tentio
14:
lumina in re.
15:
Auffbinden/ Vide
16:
Aufflſen.
17:
Auffblaſen.
18:
Wzdąć.
19:
Inflare, ſufflare.
20:
Item, Auffblaſen.
21:
Vide, Trometen.
22:
Auffbrechen.
23:
Złamáć.| C | Frangere, |
strona: 34
kolumna: a
1:
Frangere, effingere,
2:
vellere, euellere, reuel-
3:
lere, conuellere, impel-
4:
lere, rumpere, concu-
5:
tere, diſcutere, remoliri,
6:
reſoluere.
7:
Item, Auffbrechen.
8:
Vide, Die Reyſe/ rc.
9:
Auff das Roſs
10:
ſteigen oder
11:
ſitzen.
12:
Wſieść ná koniá.
13:
Scandere equum.
14:
Tollere ſe ſaltu in equū.| Attolere ſe | in equum. |
| Inſilire |
| *Tolli | equo. |
| Excipi |
15:
Conſidere equi tergo.
16:
Reponi tergo cornipe-
17:
dis. Premere tergum
18:
equi.
19:
Auff dem Schiff
20:
faren.
21:
Vide, Schiffen.kolumna: b
| Au |
1:
Auff dem Schiff
2:
fren.
3:
W lodźi wozyć.| Vehere | naui. |
| Subuehere | |
| Vectare |
4:
*Portare cymba.
5:
Auff dem Wagen
6:
fahren.
7:
Ná wozie iecháć.
8:
Vehi curru.| *Vehi | rotis. |
| equis. |
| Inuehi | curru. |
| Inſidere | |
| Stare | |
| Venire | |
| Referre ſe | |
| Ruere |
| Agere | currum. |
| Agitare. |
9:
Auff den Abend.
10:
Vide, Abends.
11:
Auff den Armen
12:
tragen.
13:
Ná ręku nosić/ &
14:
Piáſtowáć.| Acci- |
strona: 35
kolumna: a
| Au |
| Accipere | gremio vel ſinu. |
| Excipere | |
| Suſcipere | |
| Recipere | |
| Tollere | |
| Tenere | |
| Complecti | |
| Portare | |
| Geſtare |
1:
Ferre vlnis.
2:
Auff den kopff
3:
fallen.
4:
Páść ná głowę.
5:
Incidere capiti.
6:
Incumbere. Procum-
7:
bere in caput.
8:
*Ruere in quem.
9:
Illabi cerebro.| Lædere | caput. |
| Diſcutere |
10:
Proſternere ruens.| Operire | ruina. |
11:
Auff den vorrath
12:
dencken.
13:
Opátrzyć ſię ná=
14:
potym.
15:
Proſpicere in poſterum. kolumna: b
| Au |
| Conſulere | in longitu dinem. |
| porrò |
1:
Prouidere rei.
2:
Conſtabilire rem.
3:
*Reponere in medium
4:
quæſita.
5:
Auff den Wagen
6:
ſteigen.
7:
Ná woz wſieść.| Scandere | currum. |
| Conſcendere |
8:
Recipere ſe in currum.
9:
*Aſcendere axem.
10:
Occupare currum.
11:
Emicare ſaltu in cur-
12:
rum.
13:
Auff der Erden
14:
ligen.
15:
Ná Ziemi leżyć:
16:
Iacere in terra.| *Iacere | terra. |
| tellure. | |
| humo. | |
| ſolo. | |
| in | tellure. |
| humo. |
17:
Quieſcere tellure.| C ij | Auff |
strona: 36
kolumna: a
| Au |
1:
Auff die Mauer
2:
lauffen/ oder
3:
ſteigen.
4:
Wbieżeć ná mury.| Scandere | muros, vel mœnia. |
| Aſcendere | |
| Conſcendere |
| *Tranſcendere | muros. |
| Diſcurrere in | |
| Seruare | |
| Tenere |
5:
Superſtare muro.
6:
Auff dienen.
7:
Vide,
8:
Zu Tiſch dienen.
9:
Auff die ſpr kom=
10:
men.
11:
Vide, Spren.
12:
Auff einen Berg
13:
ſteigen.
14:
Vide, Berg auff=
15:
ſteigen.
16:
Auff einen fallen.
17:
Vide,
18:
Auff den kopff/
19:
rc. kolumna: b
| Au |
1:
Item, Páść ná
2:
kogo.| Procidere | ſuper qué. |
| in corpus alicuius. |
3:
Incumbere alicui.
4:
Procumbere ſuper qué.
5:
Superincumbere.| Proijcere | ſe ſuper quem. |
| Proſternere |
6:
*Imponere ſe ſuper.
7:
Componere manibus
8:
manus atq; oribus ora.
9:
Aufferwecken/
10:
Vide,
11:
Von den tod=
12:
ten.
13:
Aufferziehen.
14:
Wychowáć.
15:
Educare, alere.
16:
*Educere natos.
17:
Auff fangen.
18:
Vchwyćić,
19:
Excipere.| Excipere | cadentem. |
| labentem. |
| Suſci- |
strona: 37
kolumna: a
| Au |
1:
Suſcipere ruentem.| Supponere | manus. |
| brachia. |
| Suſtinere | manu. |
| Subire |
2:
Suſtentare dextra ru-
3:
entem.
4:
Auff fliegen.
5:
Wzlecieć.
6:
Volare in altum.
7:
Subuolare.
8:
*Tollere ſe alis. Tolli
9:
humo. Attollere alas.
10:
Refugete ablatus pen-
11:
nis. Leuare ſeſe. Li-
12:
brare ſe per aëra.| Ire | in auras. |
| Abire | |
| Euehi |
13:
Petere altum.
14:
Auff freyer that
15:
erwiſchen.
16:
Záſtáć ná vcżynku.
17:
Deprehendere in fa-
18:
cto. Comprehendere
19:
in noxa, in furto. kolumna: b
| Au |
1:
*Deprehendere furta.| Videre | nefas. |
| Agnoſcere |
2:
Reperire fraudem.
3:
Auffgang.
4:
Wſchod.
5:
Oriens. Ortus.
6:
Tellus orientalis.| *Ortus. | Phœbi. |
| Solis. |
7:
Orbis Eous.
8:
Cardo Phœbi. Indi.
9:
Auffgang der
10:
Sonnen.
11:
Vide, Morgen.
12:
Auffgehen/ Vide
13:
Wachſen.
14:
Item, Auffgehen.
15:
Wzniść.
16:
Oriri. Exoriri. Com-
17:
plere terras larga luce.
18:
*Efferre ortus.
19:
Referre ortum.
20:
Proferri ab ortu.| C iij | Dete- |
strona: 38
kolumna: a
| Au |
| Detegere | ſuos or- tus. |
| Oſtendere | |
| Inducere. |
1:
Emergere ad ortus.
2:
Surgere. Procedere.
3:
Exire. Naſci.
4:
Auff gelegenheit
5:
ſehen.
6:
Vide, Gelegenheit
7:
erwarten.
8:
Auffhalten/ Vide
9:
Sumen.
10:
Auffheben.
11:
Wzniesć/ &
12:
podniesć.
13:
Tollere, Leuare.| *Tollere | humo. |
| manu. |
14:
Colligere. Mouere.
15:
Auff hengen.
16:
Záwieśić.
17:
Suſpendere. Appen-
18:
dere.
19:
*Figere. Aptare. kolumna: b
| Au |
1:
Auffhren.
2:
Przeſtáć/ & niecháć.
3:
Deſinere, ceſſare, ab-
4:
ſtinere, abſiſtere, dece-
5:
dere.
6:
Auffhhren zu ar=
7:
beiten.
8:
Przeſtáć robić.
9:
Imponere finē labori.
10:
Facere finem laboris.
11:
Deſinere. Parcere ſibi.
12:
Reſpicere ſe. Intermit-
13:
tere laborem. Remo-
14:
ueri à labore. Dare ſibi
15:
vacuum tempus labo-
16:
ris. Venire in ocium.| *Ponere | laborem. |
| opus. |
17:
Statuere modum. Fi-
18:
gere modum laboribus.| Siſtere | labores. |
| opus. |
19:
Deſiſtere. Abſiſtere la-
20:
bori. Relinquere opus.
21:
Deſerere inceptū. Re-
22:
mittere tempus. Rum-
23:
pere opus. Auferre la-
24:
bores. Differre opus.
25:
Defungi laboribus. | Auff= |
strona: 39
kolumna: a
| Au |
1:
Auffhren zu
2:
reden.
3:
Przeſtáć mowić.
4:
Facere finem loquendi.
5:
Deſinere loqui. Con-
6:
cludere. Perorare.
7:
*Finire voces. Addere
8:
finem ſermonibus.
9:
Quieſcere facto fine.| Cohibere | os. |
| Premere |
10:
Obmuteſcere preſſo
11:
ore.
12:
Auffhren zu
13:
weinen.
14:
Przeſtáć płakáć.
15:
Deſinere flere.
16:
Mittere lacrymas. | *Siſtere | lacry mas, vel fletus. |
| Comprimere | |
| Reprimere | |
| Supprimere | |
| Cohibere | |
| Inhibere |
kolumna: b
| Au |
| Continere | lacry- mas, vel flectus. |
| Compeſcere | |
| Mittere | |
| Omittere | |
| Linquere | |
| Ponere |
1:
Parcere lacrymis.
2:
Temperare à lacrymis.
3:
Aufflauff/ Vide
4:
Auffrhur.
5:
Aufflegen/ Vide
6:
Darauff legen.
7:
Auffleſen/ Vide
8:
Zuſammen klau=
9:
ben.
10:
Aufflſen.
11:
Odwiązáć.
12:
Soluere, reſoluere, diſ-
13:
ſoluere. *Expedire. Le-
14:
uare manicas ac vincu-
15:
la. Demere vincula.
16:
Detrahere vincla.
17:
Exuere vinculis.| Excutere | vincula. |
| Abrumpere | |
| Laxare |
18:
Diuellere nodos ma-
19:
nibus.| C iiij |
strona: 40
kolumna: a
| Au |
1:
Item, Aufflſen/
2:
Vide Erkleren.
3:
Auff mancherley
4:
weiſe.
5:
Rozmáićie.
6:
Variè, peruariè, mul-
7:
tifariam.| Varijs | modis. |
| Multis | |
| Miris | |
| Mille | |
| Omnibus |
8:
Omnimodè.
9:
Auffmanen/ Vide
10:
Anreitzen.
11:
Auffmersken. Vide
12:
Zuhren.
13:
Item Auffmercken/
14:
Vide Auffachtung
15:
geben.
16:
Auffrecht.
17:
Proſty.
18:
Rectus, erectus.
19:
*Altus, ſublimis.
20:
Arduus ad ſolem. kolumna: b
| Au |
1:
Auffreiſſen/ Vide
2:
Kirz haben.
3:
Auffrichten.
4:
Podnieść.
5:
Erigere.
6:
Subleuare terra.
7:
Alleuare.
8:
*Leuare ſolo. Tollere.
9:
Attollere ab humo.
10:
Suſtentare manu.
11:
Excipere collapſos ar-
12:
tus.
13:
Item.
14:
Attollere, excitare.
15:
*Educere cœlo.
16:
Auffrichtig.
17:
Scżyry/ & otwo=
18:
rzyſty.
19:
Apertus, ſyncerus, in-
20:
teger. Expers fraudis.
21:
Non illiberalis.
22:
Candidior niue.
23:
Aduerb: Szcżyrze.
24:
Apertè, ſyncerè, libe-
25:
raliter, liberiùs, dilu-
26:
cidè. In luce. Rectè.| Sine |
strona: 41
kolumna: a
| Sine | dolo malo. |
| fuco, & fallacijs. |
1:
Sublatis dolis.
2:
Non diſsimulanter.
3:
Anffrichtig han=
4:
deln/ oder le=
5:
ben.
6:
Szcżyrze śię obcho=
7:
dźić/ & práwie
8:
pocżynáć.
9:
Agere apertè.
10:
Agere id, ut vir bonus
11:
videaris.
12:
Agere vitam pudicè.
13:
Facere rectè. Conten
14:
dere virtute. Inſtituere
15:
vitam ſapienter. Eſſe
16:
& ſtudere dici bonus.
17:
Viuere rectè. Colere
18:
fidem rectumq́;.
19:
Seruare ſe integrum.
20:
Conſeruare honeſtatem
21:
& decus.| Gerere ſe | honeſtè. |
| ſanctiſsimè. |
22:
Metiri quid honeſtate.
23:
*Intendere animum
24:
rebus honeſtis. kolumna: b
| An |
1:
Auffrichtig reden.
2:
Vide,
3:
Von hertzen es
4:
meinen.
5:
Auffrhur.
6:
Rostyrk. Zwádá.
7:
Seditio. Tumultus.
8:
Seceſsio plebis. Motus
9:
ciuium. Diſcordia ciui-
10:
lis. Perturbatio rerum.
11:
Malum vrbis interſtinú.
12:
Calamitas diſcordiarum
13:
domeſticarum. Tem-
14:
peſtas.
15:
*Ardor ciuium. Im-
16:
petus hominum.| Furor | ciuium. |
| ciuilis. |
17:
Rabies ciuica.
18:
Inſania vulgi.
19:
Auffrhur machen.
20:
Roſtyrk vcżynić/ &
21:
Zwádźić śie.
22:
Tumultuari.| Facere | turbam. |
| ſeceſsionem. |
| C v | Confi- |
strona: 42
kolumna: a
| Au |
1:
Conficere quid flagitij.
2:
Dare turbas. Excitare
3:
quid mali. Concire tur-
4:
tas. Incipere quid tur-
5:
bæ. Eſſe occupatus in
6:
delenta patria.
7:
*Turbare pacem tu-
8:
multu.| Concutere | tumultu. |
| Miſcere |
9:
Auffrriſch.
10:
Zwaycá.
11:
Tumultuans, tumul-
12:
tuoſus, ſeditioſus, fa-
13:
ctioſus.
14:
Cupidus mutationis
15:
rerum. Cupidus euer-
16:
tendarum rerum.
17:
Inquietus, turbulentus.
18:
*Impactus. Præceps
19:
noua moliri. Auidus
20:
armorum.
21:
Auffſchieben.
22:
Odłożyć.
23:
Differre. Proferre dies.
24:
Sumere diem ad quid.
25:
Statuere diem ſatis laxā.kolumna: b
| Au |
1:
Ducere diem ex die.
2:
Producere moram rei.
3:
Protrahere dies. Proro-
4:
gare tempus. Interpe-
5:
nere moram. Reſeruare
6:
in aliud tempus. Inter-
7:
ijcere ſpacium.
8:
Reijcere in menſem
9:
(tertium.
10:
Detrudere quid in men
11:
ſem (quintum: in ad-
12:
uentum alicuius.
13:
Protrudere in menſem
14:
(Ianuarium.
15:
*Referre in annum,
16:
(decimum.
17:
Ducere in longum.
18:
Extendere quid. Laxare
19:
tempus. Addere mo-
20:
ram rei.
21:
Auff ſchuß.
22:
Odłożenie. Od=
23:
włoká.
24:
Dilatio. Prorogatio diei.
25:
Mora. Dies. Diecula.
26:
*Induciæ.
27:
Auff ſchlieſſen.
28:
Otworzyć.| Aperire. |
strona: 43
kolumna: a
| Au |
| Aperire. | oſtium. |
| portas. |
| *Paterfacere. | fores. |
| portas. |
1:
Recludere. Pandere.| Reſerare | fores. |
| portas. | |
| ſedes. |
2:
Mouere cardines.
3:
Laxare recluſos poſtes.
4:
Auff ſchreiben.
5:
Wpiſáć.
6:
Annotare. Perſcribere.
7:
Adſcribere. Referre in
8:
commentarium ſuum.
9:
Auff ſchwimmen.
10:
Wynorzyć śię.
11:
Emergere.
12:
*Redire. Reuerti.
13:
Emicare ſummam per
14:
aquam.
15:
Auff ſehen.
16:
Poyźrzeć.
17:
Suſpicere. | Attollere | oculos. |
| Extollere | |
| Leuare | |
| Alleuare | |
| Erigere |
kolumna: b
| Au |
| *Aſpicere | cœlum. |
| Reſpicere | |
| Spectare | |
| Videre | |
| Intueri |
| Tollere | lumina. |
| vultum. |
1:
Item, Auff ſehen.
2:
Vide, Sorgetragen.
3:
Auff ſeinen from=
4:
men ſehen/ Vide
5:
Seinen frommen
6:
ſuchen.
7:
Auffſpalten/ Vide
8:
Ritz haben.
9:
Auff ſtehen.
10:
Powſtáć.
11:
Surgere, reſurgere,
12:
conſurgere, aſſurgere,
13:
exurgere.
14:
*Proſilire.| Leuare | ſe. |
| artus. |
| Attollere | ſe | à ſolio. |
| Tollere | humo. |
15:
Mouere ſe humo.
16:
Inſiſtere pedibus.| Item. |
strona: 44
kolumna: a
| Au |
1:
Item, Auffſtehen.
2:
Wſtáć.
3:
Surgere lecto.| *Surgere | ſtrato. |
| toro. |
4:
Conſurgere thalamo.
5:
Corripere corpus è ſtra-
6:
tis. Erigi toro. Exilire
7:
ſtratis.| Proſilire | lecto. |
| toro. |
8:
Auffſteigen.
9:
Wſtąpić.
10:
Scandere, aſcendere,
11:
conſcendere.
12:
*Superare quid. Exu-
13:
perare. Vincere aſcenſu.
14:
Auffſteigen gen
15:
Himel.
16:
Wſtąpić ná niebo.| Aſcendere | ad | cœlum. |
| in |
17:
*Sandere cœlum.| Petere | cœlum. |
| ſydera. |
| Redire | in cœlum. |
| Ire |
kolumna: b
| Au |
1:
Intrare cœlum. In-
2:
gredi aerem. Euehi in
3:
auras. Sequi aſtra.
4:
Auffthun/ Vide
5:
Auffſchlieſſen.
6:
Aufftragen/ Vide
7:
Zu Tiſch tragen.
8:
Auffwachen/ Vide
9:
Erwachen.
10:
Auffwecken.
11:
Wzbudźić.| Excitare. | ſomno. |
| de ſomno. |
| Suſcitare è | ſomno. |
| quiete. |
| *Adimere | ſomnum vel quietem. |
| Auffere | |
| Rapere | |
| Eripere | |
| Rumpere | |
| Abrumpere | |
| Diuellere | |
| Pellere | |
| Expellere | |
| Excutere | |
| Turbare | |
| Arcerè | |
| Fugare |
12:
Fraudare ſomno.
strona: 45
kolumna: a
| Au |
1:
Auffzeichnen/ Vide
2:
Auffſchreiben.
3:
Auffziehen/ Vide
4:
Sumen.
5:
Auge.
6:
Oko.
7:
Oculus.
8:
*Ocellus, lumen, acies.| Orbis. | oculi. |
| luminis. |
9:
Augenblick.
10:
Mgnienie oká/ &
11:
by mignął.
12:
Momentum.
13:
Tempus minimum.
14:
Punctum temporis.
15:
Pars exigua temporis.
16:
Aus aller macht.
17:
Wſzytką mocą.
18:
Vi. Multa vi. Totis
19:
viribus. Toto corpore.
20:
Magno conatu.
21:
Magno conamine.
22:
*Magna mole. Validis
23:
cum viribus. Vaſto im-
24:
petu. Fulminis modo. kolumna: b
| Au |
1:
Außarbeiten/ Vide
2:
Volbrigen.
3:
Außbrechen.
4:
Wyłamáć śię.| Rumpere | vincula. |
| catenas. |
5:
Effugere vincula.
6:
*Fugere abruptis vin-
7:
clis. Proſilire carcere,| Soluere | manus. |
| Reſoluere |
8:
Exuere ſibi vincula.| Exui | vinclis. |
| Exire | |
| Excidere |
9:
Item, Außbrechen/
10:
Vide Sproſſen.
11:
Außbreiten/ Vide
12:
Außſpannen.
13:
Item, Außbreiten.
14:
Obiáwić/ &
15:
Rosławić.
16:
Vulgare, diuulgare,
17:
euulgare, peruulgare,
18:
reuelare,| Efferre |
strona: 46
kolumna: a
| Au |
| Efferre in | lucem. |
| vulgum. |
| Proferre | in apricum. |
| palàm. |
1:
Referre palàm.
2:
Facere quid palàm.
3:
Loqui tacenda. Dicere
4:
quid garrulè. Enunci-
5:
are. Obnunciare portò.
6:
Non tacere quid. Ef-
7:
futire quid. Perfluere.
8:
*Retergere, detergere,
9:
recludere, nudare, reſol-
10:
uere, aperire, pandere,
11:
prodere.
12:
Außbrtten.
13:
Wykłowáć.
14:
Excludere pullos.
15:
*Proferre natos ouo.
16:
Nutrire fœtus nido.
17:
Aus dem grund.
18:
Z gruntu.
19:
Funditus.| Ex | imo. |
| Ab |
20:
Ab radicibus.
21:
Radicitus. kolumna: b
| Au |
1:
Aus dem Hauſe
2:
jagen.
3:
Z domu wygnáć.
4:
Expelle domo. Ex-
5:
claudere foràs. Iubere
6:
abire domo. Eripere
7:
domo. Explodere. Ex-
8:
trudere.| Eijcere | foràs. |
| domo. |
9:
Dare præcipitem.
10:
Quatere foràs.| *Pellere. | domo. |
| à foribus. | |
| limine. | |
| tectis. |
11:
Expellere foribus.
12:
Claudere fores cui.| Excludere. | limine. |
| fore. |
13:
Arcere limine. Prohi-
14:
bere hoſpitio. Protur-
15:
bare laribus.
16:
Aus dem Lande
17:
ſchlagen.
18:
Vide, Den Feind
19:
aus/ rc.| Aus |
strona: 47
kolumna: a
| Au |
1:
Aus dem Lande
2:
verjagen.
3:
Aus dem Lger
4:
fallen.
5:
Wypáść z obozu.
6:
Et,
7:
Wyćiecżkę vcżynić
8:
z obozu.
9:
Educere exercitum ex
10:
caſtris. | Facere | eruptionem. |
| excurſiones. |
11:
Tentare eruptionem.
12:
*Erumpere caſtris.
13:
Aus dem Lger
14:
gehen.
15:
Odbieżeć z obozu.
16:
Et, Opuśćić oboz.| Exire è | caſtris. |
| Egredi ex | |
| Diſcedere ex | |
| Proficiſci è |
| *Excedere | caſtris. |
| Elabi |
17:
Efferre veſtigia vallo.
18:
Relinquere caſtra.kolumna: b
| Au |
1:
Aus dem Reich
2:
verjagen.
3:
Wygnáć z Kro=
4:
leſtwá.
5:
Expellere regno.| *Pellere | regno. |
| ſolio. | |
| à patria aula. |
6:
Expellere regia.| Depellere | regno. |
| ſolio. |
7:
Excutere ſceptris.
8:
Detrudere regnis. De-
9:
trahere ſolio. Priuare
10:
ſceptris. | Auferre | regnum. |
| Adimere | |
| Rapere |
11:
Agere regem exulem.
12:
Aus dem Waſſer
13:
gehen.
14:
Wyniść z wody.
15:
Ire, Prodire ex aquis.
16:
*Procedere vndis.
17:
Emergere aquis, vndis.
18:
Tollere ſe ab vnda.
19:
Erumpere fluuio. Pro-
20:
rumpere gurgite. Con-
21:
ſiſtere ſuper ripam.
strona: 48
kolumna: a
| Au |
1:
Aus dem Waſſer
2:
ziehen.
3:
Wyćiągnąć z wody.
4:
Extrahere ex aquis.
5:
*Deſilire rapturus
6:
quem.
7:
Dare manum nanti.
8:
Tenere. Tollere. Ra-
9:
pere. Eripere. Leuare.
10:
Demittere funem.
11:
Aus dem wege gehen.
12:
Vide, Weichen.
13:
Item, Aus dem weg
14:
gehen.
15:
Iść z drogi.| Declinare à | via. |
| Excedere ex |
16:
*Declinare curſus.
17:
Expaciari.
18:
Rapi relictis metis.
19:
Ferri per deuia.
20:
Vagari cœcis limitibus.
21:
Tenere diuerſa. kolumna: b
| Au |
1:
Aus den henden
2:
fallen.
3:
Wypáść z ręku.
4:
Cadere de manibus.| *Cadere | manibus. |
| digitis. | |
| inter remiſ- ſos digitos. |
| Excidere | manibus. |
| inter manꝰ. | |
| digitis. |
5:
Decidere.
6:
Labi inter manus. | Elabi. | manibus. |
| digito. |
7:
Fluere palmis.
8:
Effluere manibus.
9:
Effugere manus.
10:
Excuti manibus.
11:
Aus den henden
12:
reiſſen.
13:
Wydrzeć z ręku.| Eripere. | manibus. |
| vi. |
14:
*Rapere manu. Cor-
15:
ripere. Præripere. Au-
16:
ferre. Tollere. Adi-
17:
mere.| Subdu- |
strona: 49
kolumna: a
| Au |
| Subducere | manibus. |
| Excutere |
1:
Auellere.
2:
Aus den handen
3:
reiſſen/ oder
4:
ſchlagen.| Excutere | manibus. |
| è manibꝰ. |
| Extorquere | manibus. |
| Euellere | |
| Reuellere |
5:
Aus der acht laſ-
6:
ſen. Vide,
7:
Vnachtſam ſein/
8:
&, Vergeſſen.
9:
Auſſerhalb des
10:
Eheſtands
11:
leben.
12:
W nieſtadlie żyć/
13:
&, W bezżeńſtwie
14:
mieſzkáć.| Viuere | cælebs. |
| caſtè |
15:
Abhorrere ab re vxoria.
16:
*Viuere vacuo lecto. kolumna: b
| Au |
1:
Degerevitam expertem
2:
thalami. Probare vitam
3:
cælibem. Dicare annos
4:
vitæ cælibi. Iacere vi-
5:
duo toro. Colere virgi-
6:
nitatis amoré. Adſueſci
7:
vacuo cubili. Frui vir-
8:
ginitate perpetua. Gau-
9:
dere virginitate. Negli-
10:
gere vſum coniugis.| Fugere | connubia. |
| torum. |
11:
Refugere Venerem.| Repellere | connubia. |
| Vitare |
12:
Abſtinere Venere.
13:
Neſcire torum.
14:
Ignorare Venerem.
15:
Reijcere tædas.
16:
Außfallen. Vide,
17:
Aus den henden
18:
fallen.
19:
Item, Außfallen.
20:
Vide, Streiffen.
21:
Außflieſſen. Vide,
22:
Außgehen.| D | Auß= |
strona: 50
kolumna: a
| Au |
1:
Außforden.
2:
Wyzywáć.
3:
Prouocare, laceſſere.
4:
Eſſe procax in lacenſſen-
5:
do.| *Vocare | in | prælium. |
| certamē. | ||
| hoſtem. |
6:
Euocare ad pugnam.| Laceſſere | voce. |
| clamore. |
7:
Poſcere in prælium.
8:
Ciere in pugnam.
9:
Elicere ad prælium.
10:
Trahere in prælium.
11:
Außfren. Vide,
12:
Herauß fren.
13:
Item, Außfren.
14:
Vide,
15:
Iungen außfren.
16:
Außgang.
17:
Skońcżenie/ &
18:
Skutek.
19:
Exitus, egreſſus, ex-
20:
curſus. kolumna: b
| Au |
1:
Item, Außgang.| Euentus. | fortunæ. |
| rerum. |
2:
Euentum, exitus.| *Finis | rei. |
| Terminus |
| Sors vltima | rerum. |
| Extrema |
3:
Nouiſsima. Caſus.
4:
Außgeben.
5:
Wydáć.
6:
Expendere, exponere,
7:
erogare.
8:
Item, Außgeben.
9:
Vide,
10:
Tochter außgeben.
11:
Außgebreitet wer=
12:
den.
13:
Vide, Offenbar
14:
werden.
15:
Außgehen. Vide,
16:
Herauß gehen.
17:
Item, Außgehen.
18:
Vide,
19:
Außlauffen.| Item, |
strona: 51
kolumna: a
| Au |
1:
Item, Außgehen.
2:
De Aquis.
3:
Powodć/ & wylanie
4:
z brzegow.
5:
Exundare.
6:
*Vndare. Inundare cā-
7:
pos. Exire. Ire violen-
8:
tior vndis. Extendere
9:
vndas. Explicare vn-
10:
das in longum. Exilire
11:
præſcriptum modum.| Rumpere | aggerem. |
| littora. |
12:
Superare ripam. Ef-
13:
fundi ripis. Procurrere.
14:
Ferri in arua. Efferre ſe
15:
ripis. Stagnare. Laxare
16:
ripas gurgire. Obruere
17:
campos agroſq́;. Cre-
18:
ſcere. Tumere. Luxu-
19:
riari vndis. Trahere ar-
20:
menta cum ſtabulis.
21:
Item, Außgehen.
22:
De Libris.
23:
Edi, promi, exire.
24:
*Peruenire in ora po-
25:
puli, vulgi. Mitti ad
26:
populos. Eſſe in ore
27:
populi. Legi ore populi. kolumna: b
| Au |
1:
Außgehen laſſen.
2:
Wydáć.
3:
Edere.| *Proferre | opus. |
| ad lucem. |
4:
Emittere.
5:
Committere carmina
6:
famæ. Donare chartis
7:
ſecula.
8:
Aus gewonheit.
9:
Z zwycżáiu.| De | more. |
| Ex |
10:
Ex conſuetudine. So-
11:
lito more. More ma-
12:
iorum. Vt mos eſt.
13:
Aus Gottes ord=
14:
nung.
15:
S przeźrzenia Bo=
16:
żego. Et, Z rządze=
17:
nia Bożego.
18:
Conſilio Deorum im-
19:
mortalium. Fato.
20:
*Fataliter.
21:
Lage fatorum, fatali.| Imperio | Iovis |
| numinum. |
| D ij | Munere |
strona: 52
kolumna: a
| Au |
1:
Munere Deorum.
2:
Numine ſuperorum.
3:
Dijs auſpicibus. Augu-
4:
rijs diuûm. Non ſine
5:
numine diuûm.
6:
Vi Superûm.
7:
Außgraben. Vide,
8:
Graben.
9:
Item, Außgraben.
10:
Wykopáć.
11:
Eruere, proruere, di-
12:
ruere, ſubruere, deſtru-
13:
ere, vertere, euertere,
14:
ſubuertere, vellere, con-
15:
uellere, reuellere, auel-
16:
lere, mouere, concutere,
17:
impellere, ſcindere, re-
18:
ſcindere, frangere, con-
19:
fringere, deijcere, de-
20:
moliri.
21:
Item, Außgraben.
22:
Vide, Außhawen.
23:
Außhawen. Vide,
24:
Holtz fellen/ &
25:
Außgraben. kolumna: b
| Au |
1:
Item, Außhawen/
2:
außgraben/ auß=
3:
ſtechen.
4:
Ryć/ & dłubáć.
5:
Sculpere, exculpere,
6:
cælare.
7:
*Inſculpere ſaxo. Fin-
8:
gere. Effingere.| Ducere | effigies. |
| vultus. |
9:
Imprimere ſignis.
10:
Variare arte. Polire
11:
manibus. Formare.
12:
Complecti effigem
13:
in auro. Facere manus
14:
mollia ſaxa.
15:
Außheiſchen. Vide,
16:
Außfodern.
17:
Außhlen. Vide,
18:
Hlen.
19:
Außjagen.
20:
Wygnáć.
21:
Pellere loco. Expellere.
22:
Depellere. Repellere.
23:
Arcere. Abigere. De-
24:
trudere. Eijcere.| Non |
strona: 53
kolumna: a
| Au |
1:
Non pati conſiſtere in
2:
loco. Non recipere.
3:
Prohibere.
4:
*Fugare.
5:
Vetare conſiſtere terra.
6:
Außlaſſen. Vide,
7:
Heraus laſſen.
8:
Außlauffen.
9:
Wyćiekáć.
10:
Effluere. Perfluere.
11:
Item, Außlauffen.
12:
Vide, Außgehen.
13:
Außlegen. Vide,
14:
Erkleren.
15:
Außleſchen.
16:
Zmázáć.
17:
Delere.
18:
*Linere. Illinere ſignū
19:
tranſuerſo calamo.
20:
Impingere ſpongiam.
21:
Item, Außleſchen.
22:
Vide,
23:
Fewer außleſchen. kolumna: b
| Au |
1:
Außleſen.
2:
Przecżytáć/ &
3:
przeććić.
4:
Perlegere. Percurrere
5:
legendo. Euoluere.
6:
Peruolutare.
7:
*Percenſere.
8:
Eſſe ſatur libello.
9:
Item, Außleſen.
10:
Wybráć.
11:
Legere de numero.| Eligere. | ex omnibus. |
| omni nu- mero. |
12:
Deligere. Seligere.
13:
*Deſignare.
14:
Außreden. Vide,
15:
Auffhren zu re=
16:
den.
17:
Außreyſen. Vide,
18:
Abſcheiden.
19:
Außreiſſen. Vide &
20:
Außgraben.
21:
Wytargąć.| D iiij | Vellere. |
strona: 54
kolumna: a
| Au |
| Vellere | ab radicibus. |
| de ceſpite. |
| Reuellere. | manibus. |
| ſolo. |
1:
Euellere.
2:
*Legere herbas. Col-
3:
ligere. Refodere digi-
4:
tis. Educere. Carpere.
5:
Secare vnguibus.
6:
Item, Außreiſſen.
7:
Vide,
8:
Aus den henden
9:
reiſſen.
10:
Außrichten.
11:
Spráwić.
12:
Exequi. Proſequi man-
13:
data. Vti conſilio.| Facere | imperata. |
| quæ imperan- (tur. |
14:
Perficere mandata.| Peragere | mandata. |
| imperata. |
15:
Curare rectè.
16:
Procurare. Fungi man-
17:
dato.| Dare | operam. |
| cui laborem. |
kolumna: b
| Au |
1:
*Sequi iuſsa.| Exequi | iuſsa. |
| imperium. |
2:
Obſequi imperio.
3:
Facere iuſsa. Faceſſere
4:
præcepta. Agere iuſsa.| Peragere | iuſsa. |
| dicta. |
| Gerere | iuſsa. |
| Parare |
5:
Implere opus.
6:
Explere animum.
7:
Ire dicto parens. Inire
8:
munera. Festinare iuſ-
9:
ſus. Celerare imperiū. | Non recuſare | iuſsa. |
| Capeſſere |
10:
Annuere iuſsis.
11:
Parere imperio.
12:
Außſangen.
13:
Węſáć.
14:
Sugere, exugere, tra-
15:
here, attrahere, extra-
16:
here.
17:
Außſchlaffen.
18:
Wyſpáć.
19:
Dormire in lucem,
20:
medium diem.| Dormire |
strona: 55
kolumna: a
| Au |
| Dormire | altùm. |
| toto mane. |
1:
Edormire. Edormi-
2:
ſcere. Stertere piger.
3:
Conſumere totam no-
4:
ctem ſomno.
5:
*AEquare noctes
6:
ſomno.| Indulgere | ſomno. |
| Pingueſcere |
7:
Außschlagen. Vide,
8:
Außjagen.
9:
Item, Außſchlagen.
10:
Vide, Sproſſen.
11:
Außſchwimmen.
12:
Wypłynąć.
13:
Enatare. Annatare lit-
14:
tori. Eijci fracta naue.| *Enare. | ad littus. |
| gurgite. |
15:
Annare terræ.
16:
Petere littus nando.| Ire | ad littus. |
| Venire |
17:
Exire procellas. Pro-
18:
pinquare terræ. Occu-
19:
pare rupem.
20:
Tangere arenas. Con-kolumna: b
| Au |
1:
tingere littus. Appre-
2:
hendere tuta. Pendere
3:
littore. Tenere ripam.| Euadere | ad littus. |
| vndis. | |
| caſus pelagi. |
4:
Seruari ex vndis. Eripi
5:
pelago. Viuere ereptus
6:
pelago.
7:
Auſſen bleiben.
8:
Ná ſtronie być.
9:
Emanere. Abeſſe diu.| *Abeſſe. | vltra promiſ ſum tēpus. |
| lentus. |
10:
Ceſſare longùm.
11:
Vrere qué lenta mora.
12:
Auſſen laſſen.
13:
Zániecháć.
14:
Omittere. Prætermit-
15:
tere. Facere miſſum.
16:
Reticere. Præterire.
17:
Tranſire. *Tacere, ſi-
:
(lere.| Vereri | dicere. |
| Nolle |
18:
Non tangere. Relin-
19:
quere. Summouere.
20:
Occultare nomen.| D iiij | Auß= |
strona: 56
kolumna: a
| Au |
1:
Außſpannen.
2:
Rozćiągnąć.
3:
Tendere, diſtendere,
4:
extendere, protendere,
5:
explicare, laxare, dila-
6:
tare.
7:
*Porrigere.
8:
Item, Außſpannen.
9:
Wyprząc.| Soluere | equos. |
| Reſoluere |
10:
*Soluere colla equorū.
11:
Soluere fræna.
12:
Demere equis iuga.
13:
Diripere fræna. Exuere
14:
frænis. Laxare pectora
15:
loris.
16:
Außſpehen.
17:
Szpiegowáć.| Explorare. | locum. |
| aditus. |
18:
Quærere aditum. Ve-
19:
nire ſpeculandi cauſa.
20:
Adire ſpeculator.| Prodire | exploratum. |
| Progredi |
kolumna: b
| Au |
1:
Præmitti cum explo-
2:
ratoribus.| Cognoſcere | locum. |
| ſitum ca- ſtrorū. |
3:
Speculari locum.
4:
Perſpicere genus homi-
5:
num. Reuerti explora-
6:
tis omnibus rebus.| *Luſtrare. | omnē re- ceſſum. |
| mœnia. |
7:
Perluſtrare aditus.
8:
Circumluſtrare muros.
9:
Perquirere aditus vi-
10:
aſq́;. Rimari.
11:
Pererrare omnem cir-
12:
cuitum.
13:
Petere diuerſa.
14:
Ferre oculos huc & il-
15:
luc. Tentare aditus.
16:
Vestigare.
17:
Capere locum oculis.
18:
Außſpenden.
19:
Vide,
20:
Allmoſen geben.| Auß= |
strona: 57
kolumna: a
| Au |
1:
Außſprechen.
2:
Wyrzec/ & mięnić.
3:
Pronunciare, enun-
4:
ciare.| Exprimere. | vocem. |
| dicendo. |
5:
Eloqui.
6:
Efferre accentibus.
7:
Außſpruch.
8:
Pronunciatio.| Sonus | pronunci- andi. |
| Spiritus. |
9:
Elocutio.| Flexio | vocis. |
| Inflexio |
10:
Moderatio vocis.
11:
Moderatio oris & vocis.| Conformatio | vocis. |
| oris. |
12:
Temperatio.| Genus | dicendi. |
| Ratio |
13:
Continuatio verborum.
14:
Item, Außſpruch.
15:
Wymowá.| Vis | dicendi. |
| verborum. |
16:
Grauitas verborum. kolumna: b
| Au |
1:
Facultas dicendi gra-
2:
uior. Magniloquentia.
3:
Sonus vocis maior.
4:
Faſtigium oratoris.
5:
Campus rhetorum.
6:
Exercitatio dicendi.
7:
*Copia dicendi tor-
8:
rens.| Os | ingens. |
| ſublime. |
9:
Lingua torrens.
10:
Fulmen linguæ.
11:
Außſproſſen. Vide,
12:
Sproſſen.
13:
Außſpren. Vide,
14:
Spren.
15:
Item, Außſpren.
16:
Vide, Außſpehen.
17:
Außſtoſſen. Vide,
18:
Außjagen.
19:
Außtheilen. Vide,
20:
Theilen.| D v | Auß= |
strona: 58
kolumna: a
| Au |
1:
Außtilgen.
2:
Wywroćić/ & zá=
3:
gubić.| Excindere | genus. |
| gentem. | |
| nomen. |
4:
Auferre ſtripem. Euer-
5:
rere domum.
6:
*Accidere ſtirpem.
7:
Excidere cum ſtirpe.| Tollere | domum. |
| Vertere | |
| Turbare |
8:
Trahere impulſam do-
9:
mum. Sæuire in no-
10:
men alicuius. Diruere.
11:
Contundere. Extinguere. Abolere. Exi-
12:
mere æuo.
13:
Außtragen. Vide,
14:
Herauß.
15:
Außtreiben. Vide,
16:
Außjagen.
17:
Außtretten. Vide,
18:
Außgehen. kolumna: b
| Au |
1:
Außtrincken.
2:
Wypić.
3:
Ebibere.
4:
Exhaurire poculum.
5:
*Haurire poculum.| Siccare | calicem. |
| Vacuare |
6:
Potare fæce tenus.
7:
Vertere craterem.
8:
Außtrcken.
9:
Wyſchnąć.
10:
Siccari, areſcere.
11:
*Dureſcere. Reſidere
12:
exiccatus. Combibi.
13:
Außtrckenen.
14:
Wyſuſzyć.
15:
Siccare, exiccare.
16:
*Exhaurire.
17:
Außweiſen. Vide,
18:
Verjagen.
19:
Außwendig lernen.
20:
Ná pámięć śię
21:
vcżyć.
22:
Diſcere memoriter.
23:
Ediſcere.| Mandare | memoriæ. |
| Infigere |
| Auß= |
strona: 59
kolumna: a
| Au |
1:
Außwlen.
2:
Wygrześć.
3:
Eruere.| *Eruere. | ore. |
| roſtro. |
| Vellere | dentibus. |
| Fundere | |
| Vaſtare |
4:
Außwiſchen.
5:
Vide, Reinigen.
6:
Außziehen.
7:
Zewleć.
8:
Exuere.| *Exuere | veſtem. |
| cultus. |
9:
Nudare. Diripere ve-
10:
ſtem.
11:
Item, Außziehen.
12:
Wyprowádźić śię.
13:
Et, Wybráć śię.
14:
Migrare. Demigrare
15:
ex ædeficio. Commi-
16:
grare quò.
17:
*Exire in alias domos. kolumna: b
| Ba. |
1:
BAcken.
2:
Pieć.
3:
P
INſere.
4:
Facere panem.
5:
*Inferre foco.
6:
Baden.
7:
Myć śię.| Ire | lauatum. |
| Abire |
8:
Vadere in balneas. La-
9:
uari. Abluere ſe. Ablui.
10:
*Perluere membra a-
11:
quis.| Perlui | in flumine. |
| aqua. |
12:
Purgare corpus aqua.
13:
Foueri aquis. Natare.
14:
Bald.
15:
Wnet.
16:
Statim, mox, citò, con-
17:
feſtim, ſubitò, illicò, ili-
18:
cet, actutum, continuò,
19:
è veſtigio, recta via,
20:
protinus, properè, pro-
21:
peranter, repentè, dere-
22:
pentè, ocyus, velociter,
23:
raptim. *Extemplò.
strona: 60
kolumna: a
| Ba |
1:
Bahn.
2:
Vide, Rennplan.
3:
Banck. Vide,
4:
Sitz.
5:
Bancket.
6:
Biesiádá/ & Kołá=
7:
cya/ & Vcżtá.
8:
Conuiuium. Pocula.
9:
*Epulæ. Dapes.
10:
Impenſæ cœnatum.
11:
Bancketiren.
12:
Biesiádowáć. | Parare | couiuium. |
| Apparere |
13:
Extruere menſas ex-
14:
quiſitiſsimis epulis.
15:
Conuiuari.
16:
Comeſsari.| Facere | cōuiuium. |
| Agitare | |
| Peragere | |
| Celebrare |
17:
*Inſtituere dapes.
18:
Inſtruere menſas. Ex-
19:
truere dapes & menſas.
20:
Conuenire ad dapes.kolumna: b
| Ba |
1:
Inire conuiuia. Adire
2:
epulas. Conſidere men-
3:
ſis. Diſcumbere. Epu-
4:
lari ſaliarem in modū.
5:
Vacare epulis. Indul-
6:
gere dapibus. Laxare
7:
ſtomachum ſaginis.
8:
Bibere. Potare. Exic-
9:
care pocula. Explicare
10:
frontem. Bacchari.
11:
Furere. Stertere ad ca-
12:
licem vigilanti naſo.
13:
Marceſcere vino in lu-
14:
cem.
15:
Band.
16:
Zwiąská.
17:
Vinculum, retinacu-
18:
lum, carona, manicæ,
19:
copula, compedes.
20:
*Vinculum, nodus,
21:
ferrum.
22:
Barmhertzig.
23:
Item vide, Verſn=
24:
lich.
25:
Miłośierny.
26:
Miſericors.
27:
*Miſerens. Mollis ani-
28:
mo. Facilis dare lacry-
29:
mas caſibus.
strona: 61
kolumna: a
| Ba |
1:
Barmhertzigkeit.
2:
Miłośierdzie.
3:
Miſericordia, com-
4:
miſeratio. Societas do-
5:
loris. Collacrymatio.
6:
*Lacrymæ, dolor mi-
7:
tis.
8:
Bauch.
9:
Brzuch/ & Zywot.
10:
Venter, ventriculus,
11:
vterus.| *Proluuies | ventris. |
| Ingluuies | |
| Vorago |
12:
Aluus, viſcera.
13:
Bauen. Vide,
14:
Hauß bauen.
15:
Bauman.
16:
Budownik/ &
17:
Cieslá.
18:
AEdificator, archite-
19:
ctus, faber.
20:
*Structor, poſitor, mo-
21:
litor, munitor, ſator,
22:
redemptor, metator,
23:
autor. kolumna: b
| Ba |
1:
Bauung.
2:
Budowánie.
3:
AEdificatio, ædifica-
4:
tiuncula, architectura,
5:
ſtructura. Extructio te-
6:
ctorum. Deſcriptio ædi
7:
ficanti. Contextio.
8:
*Contextus, compago,
9:
compages.
10:
Baufellig.
11:
Bud wątły/ &
12:
Bud sláby.
13:
Ruinoſus, ruiturus.
14:
*Lapſurus, minax, de-
15:
ciduus, porclinatus.
16:
Aſſimilis cadenti. Gra-
17:
nis ſub pondere. Feſſus
18:
pondere. Fragilis.
19:
Futilis.
20:
Baufellig ſein.
21:
Bud co ma vpáść/
22:
& Bud pochyły.| Minari | ruinam. |
| lapſum. |
23:
Videri velle ruere.
24:
*Pendere nutans.
25:
Nutare. | Baum. |
strona: 62
kolumna: a
| Be |
1:
Baum.
2:
Drzewo.
3:
Arbor.
4:
*Arbos.| Rami | arboris. |
| Truncus | |
| Moles |
5:
Robur, lignum, ſtirps,
6:
mater.
7:
Bedensken. Vide,
8:
Betrachten.
9:
Bedeuten.
10:
Známionuię.
11:
Portendere, ſignifi-
12:
care.
13:
*Portare, vehere,
14:
minari.
15:
Bedrffen.
16:
Potrzebowáć.
17:
Egere, indigere.
18:
Habere opus re aliqua.
19:
Befehlen. Vide,
20:
Gebitten. kolumna: b
| Be |
1:
Item, Befehlen.
2:
Porucżyć.
3:
Commendare, crede-
4:
re, concredere. Tradere
5:
de manu in manum.| Dare in | poteſtarem. |
| manum. |
6:
Committere. Permit-
7:
tere in fidem atq; pote-
8:
ſtatem. Præficere quem
9:
rei. Inſtituere tutorem.
10:
*Mandare. | Dare | ſeruandum. |
| Tradere |
11:
Mittere in arbitrium.
12:
Relegare quem cui.
13:
Iubere adeſſe curæ ali-
14:
cuius.
15:
Befeſtigen.
16:
Vmocnić/ & obwá=
17:
rowáć.
18:
Munire, communire,
19:
præmunire, circum-
20:
munire.| Cingere | foſſa. |
| vallo. | |
| aggere. |
21:
Præfigere munimenta.| Excitare |
strona: 63
kolumna: a
| Be |
1:
Excitare turres. Collo-
2:
care turrim in muros.
3:
*Cingere munimine.| Præcingere | vallo. |
| Circumdare | |
| Claudere | |
| Sepire |
| Firmare | mœnia vr- bis. |
| Vallare |
4:
Parare propugnacula
5:
bello. Extruere molem.
6:
Befeſtiget.
7:
Mocny/ & twárdy.
8:
Munitus. Tutus mu-
9:
nitionibus.
10:
Validus muris ac ſitu.
11:
Ornatiſsimus omni ge-
12:
nere armorū. Firmiſsi-
13:
mus. *Celebris muris.
14:
Befeſrigung.
15:
Twierdzá.
16:
Munitio, munimentū,
17:
vallum, agger, machi-
18:
natio, propugnaculum,
19:
foſſæ. *Munimen.| Tutela | valli. |
| Opus | |
| Fiducia |
:
Moles, mu-
20:
rus, pinnæ, ſeptum. kolumna: b
| Be |
1:
Beflecken. Vide,
2:
Beſudeln.
3:
Begegnen. Vide,
4:
Entgegen kom=
5:
men.
6:
Begeren.
7:
Pożądáć/ & chcieć.
8:
Cupere, percupere,
9:
concupiſcere, petere,
10:
appetere, poſtulare,
11:
deſiderare.| Verſari | deſiderio rei. |
| Premi |
12:
Poſcere, expoſcere,
13:
exigere, flagitare, affe-
14:
ctare, optare, exoptare.
15:
Incidere in cupiditatem
16:
rei. Incitari impetu ani
17:
mi. Inducere animum.
18:
Parare cupiditares in
19:
animo.| Flagrare | cupiditate | rei. |
| deſiderio |
| Ardere | deſiderio. |
| Mori |
20:
Inhiare.
21:
Item, Begeren.
22:
Vide, Bitten.| Begir= |
strona: 64
kolumna: a
| Be |
1:
Begirde.
2:
Pożądliwość/ &
3:
chćiwość.
4:
Cupido, cupiditas, ap-
5:
petitio, appetitus, deſi-
6:
derium, efflagitatio.
7:
Ardor cupiditatis. Im-
8:
petus animi. Motus
9:
appetitus. Voluntas.
10:
*Amor, dulcedo, li-
11:
bido.
12:
Begirig.
13:
Pożądliwy/ &
14:
chćiwy.
15:
Cupidus, percupidus.
16:
Ictus deſiderio.
17:
*Cœcus cupidine.
18:
Auidus. Inſatiatus. In-
19:
expletus. Igneus in quid.
20:
Ardens animi.
21:
Aduerb: Pożądliwie/
22:
& chćiwie.
23:
Cupidè. Per cupidi-
24:
tatem. Cum aliquo
25:
deſiderio. Ardenter.
26:
Auidè.kolumna: b
| Be |
1:
Begirig zu herr=
2:
ſchen.
3:
Pożądliwy pá=
4:
nowáć.
5:
Et, Radby pánował.| Cupidus | potentiæ. |
| imperij. |
6:
*Auidus imperij.
7:
Attonitus regno.| Cæcus | cupidine | regni. |
| caligine |
8:
Impatiens conſortis.
9:
Begirig ſein zu
10:
herrichen.
11:
Chce mu śię Pá=
12:
nowáć. Et, Stoi
13:
o kroleſtwo.| Induci | cupiditate re- gni. |
| Adduci |
14:
Affectare regnum. Fla-
15:
grare cupiditate regnā-
16:
di. Poſcere ſibi regnum.
17:
Poſtulare ſibi imperi-
18:
um. Petere regnum.
19:
Incidere in cupiditatem
20:
imperiorum. | Malle |
strona: 65
kolumna: a
| Be |
1:
Malle eſſe princeps,
2:
quàm videri.
3:
*Studere imperio no-
4:
uo. Seruire regno.
5:
Item, Begirig. Vide,
6:
Vnzchtig.
7:
Begieſſen.
8:
Poliać.
9:
Perfundere.| Infundere | aquam. |
| Superfundere |
| *Spargere | aquis. |
| aquas. |
10:
Aſpergere aquam.
11:
Tingere aqua.
12:
Tangere aſpergine.
13:
Item, Begieſſen.
14:
Vide, Nerzen.
15:
Begraben.
16:
Pogrześć.| Curare | funus. |
| Adiutare | |
| Facere |
17:
Sepelire.
18:
*Humare, tumulare.
19:
Contumulare humo. kolumna: b
| Be |
| Dare | ſepulcro. |
| tumulo. |
1:
Mandare terræ.| Condere | ſepulcro. |
| humo. |
2:
Ponere terra.
3:
Imponere ſepulcro.
4:
Componere terra.
5:
Supponere humo.| Tegere | ſepulcro. |
| Conterege |
6:
Inijcere terram.
7:
Infodere terræ.| Extruere | ſepulcrum. |
| Inſtruere. |
8:
Ferre exequias.
9:
Bergrebnis.
10:
Pogrzeb.
11:
Sepultura, humatio,
12:
funus, exequiæ.
13:
*Inferiæ, iuſta, feralia.
14:
Miniſterium triſte.| Officium | funeris. |
| ſupremum. |
15:
Munus inane.
16:
Honor ſepulcri, fune-
17:
ris, mortis, tumuli.
18:
Pompa funeris.| E | Begreif= |
strona: 66
kolumna: a
| Be |
1:
Begreiffen.
2:
Ogárnąć.
3:
Comprehendere, com-
4:
plecti, concludere.
5:
Begriff.
6:
Ogárnięnie.
7:
Compendium, Epi-
8:
tome, mothodus.
9:
Begriff einer rede.
10:
Vide, Inhalt.
11:
Item, Begriff eines
12:
dinges.
13:
Vide, Matery.
14:
Behalten.
15:
Trzimáć/ &
16:
chowáć.
17:
Retinere. Habere ſe-
18:
cum. Accipere acce-
19:
ptum ſeruare. Seruare
20:
acceptum. *Tenere.
21:
Behend.
22:
Prędky.
23:
Celer. Celeripes. In-
24:
ſignis celeritate. Velox.
25:
*Velocior iaculo, haſta.
26:
Ocyor ceruis, haſta,
27:
ſagitta, ventis. kolumna: b
| Be |
1:
Feſtinus curſu. Pernix.
2:
Pernicior haſta. Citus,
3:
citatus, properus, præ-
4:
properus. Non tardus.
5:
Fugax.| Fugacior | ceruis. |
| ventis. | |
| aura. |
6:
Rapidus. Acer curſibus.
7:
Leuis. Feruidus. Ales.
8:
Præpes. Volucris.
9:
Similis ſagittæ.
10:
Par ventis.
11:
Behend lauffen.
12:
Bieżeć/ & prędko
13:
iść.
14:
Currere velociter.| Præuer- tere. | ceruos. |
| ventos curſu pedum. |
15:
Præuerti ventos fuga.
16:
Prouocare auras curſib.
17:
AEquare ventos.| Item, |
strona: 67
kolumna: a
| Be |
1:
Item, Behend.
2:
Rącży.
3:
Agilis. Non ſegnis.
4:
Facilis. Habilis. Impi-
5:
ger. Vegetus.
6:
Behendigkeit.
7:
Prędkość/ &
8:
rącżość.
9:
Agilitas. Agilis leuitas.| Velocitas | corporis. |
| Motus |
10:
Mobilitas, celeritas,
11:
alacritas. *Vigor.
12:
Behertzt.
13:
Smiáły/ & dárſky/
14:
& mężny.
15:
Fortis, magnanimus.| Magni | animi. |
| & excelſi ani- (mi. |
16:
Magnus & præclarus.
17:
Habendus in magnis
18:
viris. Animoſus. Ani-
19:
mi virilis.| Præſtans | animi. |
| Plenus |
20:
Strenuus. Non in-
21:
ſtrenuus. Excellens.
22:
Virilis præſensq́;.
23:
Vir.kolumna: b
| Be |
1:
*Egregius animi.
2:
Celſus mente.| Non | degener. |
| mollis. | |
| ſegnis. | |
| pauidus. |
3:
Haud vlli virtute ſecun-
4:
dus. Ingens. Arduus.
5:
Potens virtute.
6:
Aduerb:
7:
Smielie/ dárſko/
8:
mężnie.
9:
Fortiter, perfortiter.
10:
Forti pectore. Magno
11:
animo & fortiter excel-
12:
lenterq́;. Strenuè. Per-
13:
ſtrenuè. Gnauiter. Acri-
14:
ter. Acerrimè fortiterq́;.
15:
Viriliter. Egregiè. Inte-
16:
gris viribus. Conſtan-
17:
ter ac non timidè.
18:
Magnifice. Generoſiùs.| *Magna | mente. |
| Inuicta |
19:
Summa vi.
20:
Behten. Vide,
21:
Beſchirmen.| E ij | Beiſ= |
strona: 68
kolumna: a
| Be |
1:
Beiſſen.
2:
Kąsáć.
3:
Mordere.| *Petere | morſibus. |
| dentibus. |
4:
Inſequi morſu.
5:
Acuere dentes. Minari
6:
dentibus.| Parare | morſus. |
| Tentare | |
| Inferre |
| Pugnare | morſu. |
| Comprehen- dere |
|
| Tenere |
7:
Lædere dentibus.
8:
Habere fulmen in den-
9:
tibus.
10:
Bekand.
11:
Znáiomy.
12:
Notus.| Non | incognitus. |
| inauditus. | |
| obſcurus. |
| Haud | ignotus. |
| Nullis. |
13:
Cognitus, perſpectus.
14:
Facilis ſcitu cuiuis. kolumna: b
| Be |
1:
Bekand werden.
2:
Być znáiomym.
3:
Noteſcere. Innote-
4:
ſcere.
5:
*Pateſcere.
6:
Item, Bekand. Vide,
7:
Beſchrien.
8:
Bekennen.
9:
Wyznáć.
10:
Fateri, confiteri,
11:
profiteri. | Dicere | vera. |
| ex animo ac verè. |
|
| aperte. |
| Loqui | verum. |
| Perhibere | |
| Prædicare |
| *Exprimere | verum. |
| Ediſſerere |
12:
Expedire. Euoluere
13:
condita pectoris.
14:
Item.| Fateri | crimen. |
| futrum. | |
| cōmiſſa vitæ. |
15:
Confiteri ſcelus.
16:
Dicere coactus.| Non |
strona: 69
kolumna: a
| Be |
| Non | negare factum. |
| inficiari. |
1:
Allegare ſe furti.
2:
*Prodere verberibus &
3:
vinclis.
4:
Beklagen. Vide,
5:
Leid tragen.
6:
Bekmmern. Vide,
7:
Bertben.
8:
Belgern.
9:
Obliec.
10:
Obſidere vrbem.
11:
Aſſidere muris.
12:
Admouere caſtra vrbi.
13:
Contendere cum copijs
14:
ad occupandum quid.
15:
Cingere obſidione.| Circum- dare | obſidione. |
| rhedis & carris. |
16:
Tenere obſidione.
17:
Tenere ſeptum quem
18:
foſſa & vallo.
19:
Circumuallare.| *Obſidere | muros. |
| mœnia. | |
| armis. |
kolumna: b
| Be |
1:
Sedere circum vrbem
2:
ſub armis. Conſidere
3:
caſtris ante vrbem.
4:
Venite excidio.
5:
Petere vrbem bello.
6:
Cingere ſignis.| Claudere | obſidione. |
| Premere |
7:
Circumſonare armis.
8:
Fulminare ad vrbem
9:
bello. Perſequi ciuita-
10:
tem bello. Ducere bel-
11:
lum. Trahere bellum
12:
longa mora. Ceſſare ad
13:
mœnia. Morari ad op-
14:
pidum. Expugnare vr-
15:
bem ſedendo.
16:
Belgert werden.
17:
Oblężon być.
18:
Obſideri| Circumdari | hoſte. |
| Cingi ab |
19:
Contigere ſeſe oppido.| *Claudi | vallo. |
| Includi |
20:
Capeſſere turres.
21:
Tueri vitamportis mu-
22:
riſq́;.| E iij | Obijcere |
strona: 70
kolumna: a
| Be |
1:
Obijcere portas & ex-
2:
pectare hoſtem turri-
3:
bus. Fidere vallo.
4:
Defendi ope caſtelli.
5:
Tenere mœnia.
6:
Teneri vallis obſeſſus.| Iacere | ſub hoſte. |
| Eſſe |
7:
Pati moras obſidione.
8:
Beleyten.
9:
Vide,
10:
Geſerten geben.
11:
Bellen.
12:
Scżekáć.
13:
Latrare.
14:
*Edere latratus.
15:
Perſonare latratu.| Implere | auras latra- tibus. |
| Terrere |
16:
Exterrere quid latratu.
17:
Bequem.
18:
Vide, Gelegen.
19:
Berathſchlagen.
20:
Vide,
21:
Rathſchlagen.
22:
Berauben. Vide,
23:
Rauben.kolumna: b
| Be |
1:
Bereden. Vide,
2:
Vberreden.
3:
Beredenheit.
4:
Kráſomowność.
5:
Eloquentia.
6:
Varietas dicendi & ele-
7:
gantia. Virtus dicendi.
8:
Vis dicendi. Vis ora-
9:
toris profeſsioq́; benè
10:
dicendi. Ars dicendi.
11:
Scientia benè dicendi.| Laus | dicendi. |
| eloquentiæ. |
12:
Facultas dicendi.
13:
Vbertas in dicendo.| Copia | orationis. |
| Flumen |
14:
Ornatus verborum.
15:
Venuſtas. Celeritas lo-
16:
quendi.
17:
*Eloquium.
18:
Pondus loquendi.| Mel | eloquij. |
| Nitor |
19:
Copia fandi. | Gratia |
strona: 71
| Be |
| Gratia | linguæ. |
| Dulcedo | |
| Gloria | |
| Opulentia |
1:
Beredt.
2:
Kráſomowcá.
3:
Eloquens. Omnium
4:
eloquentiſsimus.
5:
Princeps eloquentiæ.
6:
Paratus ad dicendum.
7:
Excellens in dicendo.
8:
Artifex dicendi. Suauis
9:
atq; ornatus indicendo.
10:
Grauiſsimus in dicēdo.
11:
Summus in dicendo.
12:
Summæ eloquentiæ.
13:
Natus ad dicendum.
14:
Expeditus ad pronun-
15:
ciandum. Diſertus.
16:
Perdiſertus. Non indi-
17:
ſertus. Facundus. Ver-
18:
boſus. Lingua celeri &
19:
excercitata. Perſectus in
20:
omni genere ſermonis.
21:
*Doctus loqui.
22:
Doctiſsimus fandi.
23:
Suauiloquens. Grauis
24:
ore. Clarus lingua. kolumna: b
| Be |
| Egregius | linguæ. |
| Promptæ |
1:
Beredt ſein.
2:
Kráſomownie
3:
mowić.| Loqui | copioſe. |
| Eloqui |
4:
Valere loquendo.| Dicere | optimè. |
| copioſe. |
5:
Benè dicere. Poſſe ali-
6:
quid in dicendo. Ha-
7:
bere ſummam vim di-
8:
cendi. Præſtare facun-
9:
dia. Eſſe in numero di-
10:
ſertorum.
11:
*Redundare eloquio.
12:
Iaculari fulmina lin-
13:
guæ. Tonare Cicerone.
14:
Vincere Neſtora elo-
:
(quio.
15:
Bereit.
16:
Gotowy/ & ná=
17:
rządzony.| Paratus. | ad rem. |
| & fortis. |
18:
Paratiſsimus. Prom-
19:
ptus ac paratus. Haud
20:
imparatus.| E iiij | Berei= |
strona: 72
kolumna: a
| Be |
1:
Bereiten
2:
Zgotowáć/ & ná=
3:
rządzić.| Parare | quod parato opus eſt. |
| quæ opus ſunt. |
4:
Apparare, comparare,
5:
adornare, expedire, cu-
6:
rare, inſtruere, compo-
7:
nere.
8:
*Maturare. Properare
9:
quid. Vrgere.
10:
Berg.
11:
Gorá.
12:
Mons.| *Agger | montis. |
| Cacumen | |
| Iugam | |
| Faſtigium | |
| Culmen |
13:
Saxum. Vertex ſaxi.
14:
Berglein.
15:
Págorek/ & gorká.
16:
Collis, colliculus,
17:
tumulus. kolumna: b
| Be |
| *Agger | tumuli. |
| terræ. |
1:
Vertex tumuli. Solutium
2:
accliue. Iugum accli-
3:
uum. Specula.
4:
Berg ab. Vide,
5:
Abwertz.
6:
Berg auffſteigen.
7:
Wniść ná gorę. | Scandere | mon- tem. |
| Aſcendere | |
| Conſcendere | |
| Recipere ſe in |
| *Scandere | ad culmen. |
| montis. | |
| iugum. |
8:
Aſcendere iugum
9:
montis.| Petere | montem. |
| ardua montis. | |
| tumulum. |
10:
Subire tumulo. Ca-
11:
pere tumulum. Vincere
12:
montem aſcenſu.| Superare | iugum. |
| Exuperare |
13:
Tranſilire rupem.| Be= |
strona: 73
kolumna: a
| Be |
1:
Berhmpt. Vide,
2:
Beſchrien.
3:
Berhmen. Vide,
4:
Rhmen.
5:
Berichten. Vide,
6:
Anzeigen.
7:
Brtig.
8:
Brodáty.
9:
Barbatus, barbatulus.
10:
*Barbiger. Hirſutus ge
11:
nis. Veſtitus genas.
12:
Beſchawen. Vide,
13:
Anſchawen.
14:
Beſchedigen. Vide,
15:
Wunden.
16:
Beſcheiden. Vide,
17:
Anzeigen.
18:
Item, Beſcheiden.
19:
Odkazáć/ & oddáć.
20:
Legare. Scribere hæ-
21:
redem.| Relinquere | hæredem. |
| opes. | |
| copias. |
22:
*Dare moriens habere
23:
cui. Partiri opes. kolumna: b
| Be |
1:
Beſchmen. Vide,
2:
Schamrot ma=
3:
chen.
4:
Beſchirmen.
5:
Bronić.| Defendere. | ab iniuria. |
| manu. |
6:
Defenſare. Tueri. Tu-
7:
tari. Suſcipere quem
8:
tuendum. Seruare.
9:
Reſeruare incolumem.
10:
Conſeruare ſartum &
11:
tectum. Tegere. Pro-
12:
tegere. Propugnare. Af-
13:
ferre opem. Eſſe præſi-
14:
dio. Inuenire exitio re-
15:
medium. Prohibere ab
16:
iniuria. Vindicare.
17:
Auertere periculum.
18:
*Fouere. Tenere. Su-
19:
ſtentare. Stare pro quo.
20:
Pugnare pro quo.
21:
Ferre auxilium vitæ.
22:
Beſchirmer.
23:
Obrońcá.
24:
Defenſor, propugna-
25:
tor, ſeruator, protector.| E v | Autor |
strona: 74
kolumna: a
| Be |
1:
Autor ſalutis. Tutor,
2:
Cuſtos, Præſes, Præſi-
3:
dium, Firmamentum,
4:
Columen, Auxilium,
5:
Clypeus, Murus.
6:
Beſchirmung.
7:
Obroná.
8:
Defenſio, præſidium,
9:
ſubſidium, propugna-
10:
tio. Cuſtodia ſalutis ali-
11:
cuius. Conſeruatio, tu-
12:
tela, patrocinium, aſy-
13:
lum.
14:
Beſchlaffen. Vide,
15:
Schwanger.
16:
Beſchlieſſen. Vide,
17:
Verſchlieſſen.
18:
Item, Beſchlieſſen.
19:
Vide, Auffhren
20:
zu reden.
21:
Item, Beſchlieſſen.
22:
Vide,
23:
Ihm vorſetzen.
24:
Beſchlieſſen im
25:
Rath.
26:
Vide, Rathſchla=
27:
gen.kolumna: b
| Be |
1:
Beſchluß.
2:
Wyrok/ & Dekret.
3:
Decretum, ſententia,
4:
conſilium. Ratio de-
5:
cernendi.
6:
Beſchneiden.
7:
Oberznąć/ &
8:
okroić.
9:
Circumcidere, præ-
10:
cidere.
11:
Beſchnitner.
12:
Obrzezány/ &
13:
okroiony.
14:
Circumciſus, recutitus.
15:
*Curtus, verpus.
16:
Item, Beſchneiden.
17:
Okráwáć/ &
18:
obrzynáć.
19:
Putare. *Compe-
20:
ſcere frondes.| Tondere | comas. |
| Stringere |
21:
Tentare falce. Defrin-
22:
gere plantas ex arbore.
23:
Beſchreiden.
24:
Opiſáć.
25:
Deſcribere, decantare. | Tradere |
strona: 75
kolumna: a
| Be |
1:
Tradere monumentis
2:
res geſtas.
3:
Tradere chartis acta.| Mandare | quid literis. |
| Cuſtodire |
4:
Colligare memoriam
5:
rerum libro. *Dicere.
6:
Explicare chartis.| Exponere | verſibus. |
| Diſponere | |
| Expedire | |
| Illuſtrare | |
| Amplecti |
7:
Complecti carmine.
8:
Eſſe conditor rei.
9:
Item, Beſchreiben.
10:
Wypiſáć/ & spiſáć.| Scribere | res geſtas. |
| Deſcribere |
11:
Applicare ſe ad ſcri-
12:
bendam hiſtoriam.
13:
Conſumere ocium ſuū
14:
in ſcribenda hiſtoria.
15:
Conferre ſe ad hiſtori-
16:
am. *Celebrare facta. | Canere | facta. |
| reges. | |
| bella. | |
| arma. |
kolumna: b
| Be |
1:
Cantare trophæa Cæ-
2:
ſaris.| Dicere | facta. |
| pugnas. | |
| prælia. | |
| bella | |
| laudes de Cæ- (ſare. |
|
| res Cæſaris. |
3:
Memorare res Cæſaris.
4:
Ferre laudes & facta car-
5:
mine. Referre facta.
6:
Condere acta Cæſaris.
7:
Componere res geſtas.
8:
Beſchrien.
9:
Záwołány/ & sła=
10:
wny/ wzięty &
11:
chwálny.
12:
Celebris, clarus.
13:
Cumulatusomni laude.
14:
Magnus claruſq́;. No-
15:
biliſsimus. Nobilitatus.
16:
Magni nominis. Illu-
17:
ſtris. Perilluſtris.
18:
Circumfluens gloria.
19:
Memorabilis. Memo-
20:
randus. Summus &
21:
clariſsimus.
22:
*Celeberrimus fama.
23:
Celebratus per vrbes.| Notus. |
strona: 76
kolumna: a
| Be |
| Notus | fama. |
| populis. |
1:
Nobilis nomine.| Non | ignobilis. |
| illaudatus. | |
| obſcurus. |
2:
Multi nominis.| Ingens | fama. |
| Inſignis | |
| Illuſtris |
3:
Beſchrien werden
4:
vnd ſein.
5:
Słynąć znácżnie.
6:
Clareſcere, noteſcere.
7:
Emergere tenebris.
8:
Non latere in tenebris.
9:
Splendere. Florere.
10:
Excellere fama ac no-
11:
mine. Fulgere honorib.
12:
Habere magnū nomen.
13:
Eſſe admirabili gloria.
14:
Benè audire.
15:
*Surgere. Consurgere.
16:
Creſcere de tenui ori-
17:
gine. Tollere ſe humo.
18:
Extendere virtutem fa-
19:
ctis. Ferre nomen in kolumna: b
| Be |
1:
aſtra. Euehi cœlum ſu-
2:
per. Terminare famam
3:
aſtris. Vigere.
4:
Beſchrienheit. Vide,
5:
Sutter Name.
6:
Beſchldigen.
7:
Oſkarzyć. & ob=
8:
winić.
9:
Accuſare, ſubaccuſare,
10:
incuſare, culpare.| Imputare | quid cui. |
| Aſſignare |
11:
Referre acceptum.| Transferre | culpam in quem. |
| Conferre | |
| Conijcere |
12:
Deriuare in alium.
13:
*Increpitare atq; incu-
14:
ſare. Cauſſari. Diffun-
15:
dere crimen in quem.
16:
Beſchtzen. Vide,
17:
Beſchirmen.
18:
Beſchweren.
19:
Obćiążyć.
20:
Onerare, grauare,
21:
prægrauare, degrauare. | Impo- |
strona: 77
kolumna: a
| Be |
1:
Imponere quid oneris.
2:
Premere onere.
3:
Eſſe oneri.
4:
*Vrgere pondere.
5:
Vlcerare armos onere.
6:
Beſchweret werdē.
7:
Obćięzyć śię.
8:
Onerari. Ferre onus.
9:
Cedere ponderi. Ire
10:
tardiùs propter onus.
11:
*Flectere latus pōdere.
12:
Sudare ferendo quid.
13:
Dare animam ſub faſce.
14:
Item, Beſchweren.
15:
Vide,
16:
Zu ſchaffen ma=
17:
chen.
18:
Item, Beſchweren.
19:
Dręcżyć/ &
20:
trapić.
21:
Affligere, cruciare.
22:
*Aggrauare caſus.
23:
Calcare perdereq̀;.
24:
Proterere. Premere.
25:
Exercere labores alicu-
26:
ius. Immittere in caſus.
27:
Item, Beſchweren.
28:
Vide, Zubern.kolumna: b
| Be |
1:
Beſchwerlich.
2:
Przikry/ mierzony.
3:
Moleſtus, permole-
4:
ſtus, odioſus, ſubodio-
5:
ſus, perodioſus, grauis,
6:
importunus, intempe-
7:
ſtiuus.
8:
Aduerb:
9:
Moleſtè, ſubmoleſtè,
10:
permoleſtè, odioſe,
11:
grauiter, grauiùs, faſti-
12:
dioſe.
13:
Beſchwerlich ſein.
14:
Mierzęcżyć śię/ &
15:
Przikrić śię
16:
komu.| Eſſe | moleſtus. |
| moleſtiæ. | |
| grauis. |
| Afferre | moleſtiam. |
| Exhibere |
17:
Hebere moleſtias.
18:
Afficere moleſtia.
19:
Aſpergere quid mole-
20:
ſtiæ. Interuenire mo-
21:
leſtus. Perere odium.| Obtun- |
strona: 78
kolumna: a
| Be |
1:
Obtundere quem. In-
2:
cipere initium narratio-
3:
nis. Inceptare fabulam.
4:
Narrare ambages.| Garrire in | aurem. |
| Obgannire ad |
5:
Obſtrepere.
6:
Beſehen. Vide,
7:
Anſchawen.
8:
Beſeyt fren.
9:
Wieść ná ſtronę. | Seducere. | manu. |
| ſolum. |
10:
Seuocare. Amouere.
11:
*Abripere.
12:
Beſeyt thun. Item
13:
vide, Abſondern.
14:
Schronić ná ſtronę.
15:
Mouere loco. Remo-
16:
uere è conſpectu.
17:
Amouere, ſeponere,
18:
ſubducere, recondere.
19:
*Eripere, ſecernere,
20:
occulere. kolumna: b
| Be |
1:
Beſetzen.
2:
Obwárowáć/ &
3:
opátrzyć Ludem.
4:
Munire, communire.| Ponere | præſidia. |
| Diſponere | |
| Locare | |
| Collocare | |
| Relinquere |
5:
Firmare præſidio.| Vincire | præſidijs. |
| Sæpire |
| Tenere | præſidio. |
| cum præſidio. |
6:
Cuſtodire præſidio.
7:
*Legere cuſtodes.
8:
Tueri fines. Implere
9:
muros militibus & ar-
10:
mis. Defendere aditus
11:
armis. Obſidere portas.
12:
Tenere portam ſtatio-
13:
ne. Eſſe in ſtatione
14:
pro portis. Adſtare
15:
portis. Fouere caſtra.| Beſi= |
strona: 79
kolumna: a
| Be |
1:
Beſitzen.
2:
Poſieść/ & otrzimáć.
3:
Poſsidere, habere, te-
4:
nere. Vti rebus vt ſuis.
5:
Beſitzung.
6:
Poſiádłość/ &
7:
Imięnie.
8:
Poſſeſsio, poſſeſsiuncu-
9:
la. Deſcriptio & poſſeſ-
10:
ſiones. Occupatio.
11:
Sedes meæ.
12:
Commoda ciuium.
13:
Beſonder. Vide,
14:
Feuchtigen.
15:
Beſſer. Lepſzy.
16:
Melior, potior, pul-
17:
crior, precioſior, expe-
18:
ditior.
19:
Aduerb: Lepiey.
20:
Meliùs, meliuſculè, po-
21:
tiùs, præſtabiliùs, com-
22:
modiùs, dexteriùs, re-
23:
ctiùs, dulciùs, certiùs.
24:
Beſſern. Vide,
25:
Vernewern. kolumna: b
| Be |
1:
Beſtendig.
2:
Stały.
3:
Conſtans. Præſtan-
4:
tiſsimus conſtantia.
5:
Admirabili conſtantia.
6:
Fortis & conſtans. Pa-
7:
tiens fortiſq́;. Animo-
8:
ſus atq; fortis. Excel-
9:
temnens. Firmus.| Excelſus | magnuſq́;. |
| atq; inuictus. |
10:
*Tenax propoſiti.| Promptus | ad pericula. |
| Paratus |
11:
Infragilis, indeclina-
12:
tus. Magnus. Maior in
13:
aduerſis. AEqualis in
14:
omnes caſus.
15:
Item.| *Socius | pericli. |
| Conſors |
16:
Cognitus duro tēpore.
17:
Beſtendig ſein/
18:
bleiben.
19:
Stałym być.
20:
Eſſe conſtans. Præſtare
21:
ſtabilitatem. Perſtare. | Reti- |
strona: 80
kolumna: a
| Be |
1:
Retinere priſtinam vir-
2:
tutem. Permanere in
3:
ſententia.
4:
Item. Beſtendig
5:
ſein. Vide,
6:
Gedltig tragen.
7:
Item, Beſtendig
8:
bleiben.
9:
Stałym zoſtáć.
10:
Perſiſtere in aduerſis
11:
alicuius. Præſtare ſe
12:
cōſtanter ad omne mu-
13:
nus amicitiæ. | Manere | fidelis. |
| Permanere |
14:
Ferre eundem fortunæ
15:
exitum, Suſtinere com-
16:
munem caſum.
17:
*Perſiſtere comes fu-
18:
gæ. Remanere amicus
19:
in duris rebus. Cogno-
20:
ſci duro tempore. Non
21:
auerſari afflictum.
22:
Tueri conſtanter pro-
23:
fugum. Ire ad amiſſas
24:
opes. Sequi quem &
25:
extrema fata. Addere ſe
26:
ſocium caſibus. Hærere
27:
comes exuli. kolumna: b
| Be |
1:
Beſtendigkeit.
2:
Stałość.
3:
Conſtantia. Stabilitas
4:
& conſtantia. Patientia
5:
corporis.
6:
Elatio animi. Elatio
7:
& magnitudo animi.
8:
Celſitas & magnitudo
9:
animi.
10:
Firmitudo animi.
11:
*Animus paratus ad
12:
pericula. Mens æqua.
13:
Robur mentis. Pectus
14:
benè præparatum.
15:
Beſtetigen.
16:
Poſtánowić.| Confirmare. | edicto. |
| lege. |
17:
Sancire. Dare fidem.
18:
*Annuere ratum.
19:
Item. Beſtetigen.
20:
Vide, Bezeugen.
21:
Item, Beſtetigen.
22:
Vide,
23:
Wider einſetzen
24:
ins Reich.| Beſu= |
strona: 81
kolumna: a
| Be |
1:
Beſudeln.
2:
Pomázáć & oſká=
3:
rádzić.
4:
Maculare, commacu-
5:
lare, polluere, contami-
6:
nare, fœdare, inquina-
7:
re, deformare, conſpur-
8:
care.
9:
Prouo;uere in luto.
10:
*Turpare, infuſcare, in-
11:
cæſtare. Obruere cœno.
12:
Beſdelt.
13:
Pomázány & po=
14:
ſkárádzony/ &
15:
plugáwy.
16:
Maculatus, ſordidus,
17:
ſordidulus, ſordidatus,
18:
fœdus, turpis, lutuen-
19:
tus.| *Putris | luto. |
| Pinguis |
| Immundus | puluere. |
| Ater | |
| Canens | |
| Reſperſus | |
| Informis |
20:
Illotus.kolumna: b
| Be |
1:
Anruffen.
2:
Betteln.
3:
Zebráć.
4:
Mendicare.
5:
*Emendicare cibos.
6:
Adire domos. Rogare
7:
fruſta. Petere cibū exi-
8:
guum. Poſcere aſsem.
9:
Precari tenuem opem.
10:
Bett.
11:
Loże.
12:
Lectus, lectulus.
13:
Lectica, lecticula.
14:
Grabatus. Sponda.
15:
Cubile. Stratum. Stra-
16:
gulum. Stramentum.
17:
*Torus. Thalamus.
18:
Betten.
19:
Słáć.| Sternere | lectum. |
| lectulum. |
20:
*Sternere torum.
21:
Conſternere cubile
22:
veſte.| F | Betrach= |
strona: 82
kolumna: a
| Be |
1:
Betrachten.
2:
Rozmyśláć/ & roż=
3:
ważáć.| Conſide- rare. | in animo. |
| ſecum. |
4:
Perpendere, expendere,
5:
reputare, dijudicare.| Exigere | ſecum. |
| Volutare |
6:
Cogitare in animo.
7:
Impertiri quid temporis
8:
cogitationi. Aſpicere
9:
etiā atq; etiam. Intueri
10:
finem. Spectare termi-
11:
nū. Castigare in trutina.
12:
*Retractare. Excudere
13:
animo. Voluere ſub pe-
14:
ctore. Euoluere. Ver-
15:
ſare. Mouere. Circum-
16:
ſpicere. Metiri. Mo-
17:
rari in re.
18:
Betriegen mit
19:
worten.
20:
Szydzić, & szpácż=
21:
kowáć.
22:
Fallere, ludere, eludere,
23:
deludere, illudere, ludi-
24:
ficari. Dare verba.
25:
Dare quid verborum.kolumna: b
| Be |
| Decipere | verbis. |
| dolo. |
1:
Contendere dolo.| Facere | fallaciam. |
| fucum. |
2:
Conari quid fallaciæ.| Fingere | fabricam. |
| fallaciam. |
| Intendere | fallaciam. |
| Portare |
3:
Occidere fallacijs.
4:
Circumuenire.
5:
Tractare rem aſtu.
6:
Alere quid monſtri. | *Fallere | ab arte. |
| dolis. |
| Volutare | dolos. |
| Moliri |
| Nectere | dolos. |
| fraudem. |
7:
Innectere fraudem.| Struere | dolos. |
| Verſare | |
| Inuenire |
| Aggredi | aſtu. |
| Subire |
8:
Seruare vulpem ſub
9:
pectore.
10:
Ludere vana ſpe.| Betrie= |
strona: 83
kolumna: a
| Be |
1:
Betriegen mir
2:
wercken.
3:
Zdrádzić & omylić/
4:
oſzukáć.
5:
Fraudare, defraudare,
6:
decipere.
7:
Betriegich.
8:
Zdrádliwy.
9:
Fallax. Paratus ad fal-
10:
lendum. Doctus fallere
11:
mentes. Doloſus. Sub-
12:
dolus, Captioſus. Bi-
13:
linguis.
14:
*Fallacior vndis. Do-
15:
ctus fallere. Docilis
16:
fallendi. Lætus fallere
17:
aſtu. Accommodus
18:
fraudi. Fœcundus in
19:
fraudes. Audius doli.
20:
Ambiguus. Lubricus.
21:
Item, Betrieglich.
22:
Zdraycá.
23:
Fraudulentus.
24:
*Machinator fraudis.
25:
Artifex ſcelerum.
26:
Aduerb: Zdrádliwie
27:
& chytrze. kolumna: b
| Be |
1:
Fallaciter.| Per | fallacium. |
| dolum. |
2:
Dolo. Aſtu. Aſtutè.
3:
Captioſe.
4:
*Fraude. Artibus atq;
5:
modis. Mille modis.
6:
Betrogen werden.
7:
Omylion być.
8:
Falli. Deludier. Labe-
9:
factaliter aſtutè. Decipi.
10:
Conijci in fraudem.| Cadere | in laqueos. |
| Decidere |
11:
Dare pedem perdu-
12:
ctus in laqueos.
13:
Betrung.
14:
Zdrádá/ & fortel.
15:
Fallacia, dolus, aſtus,
16:
aſtutia, fabrica, calliditas.
17:
*Conſilium callidita-
18:
tis. Ars. Auſum occul-
19:
tum. Furtum. Dubia.
20:
Item.
21:
Fraus. *Fraus & periu-
22:
ria. Venenum fraudis.
23:
Artes nocendi. Iniuria.
24:
Inſidiæ. Nefas. Stropha.| F ij | Betr= |
strona: 84
kolumna: a
| Be |
1:
Betrben.
2:
Záfráſowáć/ &
3:
záſmięćić.
4:
Eripere gaudia.
5:
Contaminare gaudium
6:
ægritudine. Perturbare.
7:
Obturbare. Conturbare
8:
rationes omnes.
9:
Angere. Percellere ani-
10:
mum.
11:
TRahere animum di-
12:
uerſe.| Inijcere | curam. |
| ſcrupulum. |
13:
Conficere cui ſolicitu-
14:
dines. Efficere animū
15:
alicuius ſolicitum.
16:
Afficere cura & ſolici-
17:
tudine.| Afferre | curam. |
| ſolicitudinem. | |
| quid ſolicitu- dinis. |
|
| ægritudinem. |
18:
Solicitare.
19:
Excruciare, Excarnifi-
20:
care, Enecare, Occidere.
21:
Vocare in luctum.
22:
Confundere. kolumna: b
| Be |
1:
*Rapere gaudia. Ex-
2:
pellere læticiam ex pe-
3:
ctore. Turbare.| Facere | dubium. |
| triſtem. |
4:
Mouere dolorem.
5:
Immittere curas. Exer-
6:
cere curis. Ferre dolo-
7:
rem. Dare dolores.
8:
Addere curam. Gemi-
9:
nare dolores. Miſcere
10:
luctu. Permiſcere tri-
11:
ſtia lætis.
12:
Betrbet wer=
13:
den/ ſein.
14:
Záfráſowáć śię/ &
15:
potrwozyć śię.
16:
Turbari. Perturbari.
17:
Adduci in ſolicitudinē.
18:
Capere dolorem.
19:
Capere quid doloris ex
20:
re. Excidere ſibi.
21:
Eſſe oblitus ſui. Eſſe
22:
magna animi perturba-
23:
tione.
24:
Non eſſe apud ſe.
25:
Diſrumpi. Excruciari.| *Turbari. | mentem do- lore. |
| pectora. |
strona: 85
kolumna: a
| Be |
1:
Conſterni. Confundi.
2:
Seruari in dolorem.
3:
Agi turbine mentis.
4:
Deponere gaudia.
5:
Stupere ceu ſaxeus.| Stare | triſtis. |
| ſine ſanguine. | |
| gelato corde. | |
| atronitus. |
6:
Obmuteſcere dolore.
7:
Betrbet. Vide,
8:
Erſchrocken.
9:
Item, Betrbt gehē.
10:
Vide,
11:
Leid tragen.
12:
Beutel.
13:
Mieſzek/ & Káletá.
14:
Wácek.
15:
Marſupium, crumena,
16:
loculus, locellus, pera,
17:
ſacculus, mantica.
18:
Bewaren. Vide,
19:
Behten.
20:
Bewegen.
21:
Poruſzyć.
22:
Mouere, motare, con-
23:
cutere. kolumna: b
| Be |
| *Efficere | motus. |
| Ciere | |
| Variare |
1:
Collabefactare motu.
2:
Quatere. Quaſſare. Ver-
3:
ſare. Torquere. Rotare.
4:
Beweglich.
5:
Poruſzony/ & nie=
6:
vſtáwicżny.
7:
Mobilis. Præditus
8:
motu. Agitabilis..
9:
*Inſtabilis. | Non | ſtabilis. |
| Parum |
10:
Exercitus motu.
11:
Similis fluctuanti.
12:
Errans huc atq; illuc.
13:
Vagus. Trepidus.
14:
Item, Bewegen.
15:
Poruſzyć & pobu=
16:
dzić.
17:
Afficere, mouere, per-
18:
mouere. | *Mulcere | mentes. |
| Concutere |
19:
Inflectere ſenſus.| F iij | Solli |
strona: 86
kolumna: a
| Be |
1:
Sollicitare mentem.
2:
Pulſare animum. Tan-
3:
gere. Vincere pectora.
4:
Pertentare pectora di-
5:
ctis.
6:
Bewegung.
7:
Poruſzenie.
8:
Motus. Agitatio.
9:
Iactatio. Exercitatio.
10:
Pulſus. Impulſus.
11:
Item, Bewegung.
12:
Poruſzenie s vmy=
13:
słu.
14:
Affectus. Senſus.
15:
Sententia voti compos.
16:
Permotio mentis.| Motus | animi. |
| Commotio | |
| Perturbatio |
| *Impulſus | animi. |
| AEſtus |
17:
Stimuli.
18:
Beweinen. Vide,
19:
Leid tragen.
20:
Beweiſen. Item vide,
21:
Bezeugen. kolumna: b
| Be |
1:
Pokazáć/ & do=
2:
wieść.
3:
Oſtendere, probare, ap-
4:
probare, demonſtrare.
5:
Planum facere atq; pro-
6:
bare. Confirmare.
7:
Docere argumentis.
8:
*Teſtari. Edere notam.
9:
Bewilligen. Vide,
10:
Vberein ſtim=
11:
men.
12:
Bey Nacht.
13:
W nocy.
14:
Noctu. Nocte.
15:
De nocte.| Multa | nocte. |
| de nocte. |
| *Ad | noctem. |
| Per | |
| Sub | |
| In |
16:
Medio noctis ſpacio.
17:
Tempore noctis.
18:
Nocturno in tempore.
19:
Intempeſta nocte.
20:
Per ſilentia noctis.| Bey= |
strona: 87
kolumna: a
| Be |
1:
Beyſchlaffen.
2:
Spáć s kim.
3:
Concumbere. Coire.
4:
Dormire cum quo.
5:
Cubare vnà. Secubare
6:
iuxtà. Frui voluptati-
7:
bus Veneris.
8:
*Iungere ſua gaudia
9:
cum quo. Iungere cor-
10:
pus. Iungi inter com-
11:
plexus. Coniungere
12:
ſomnos. Coniungi.
13:
Miſceri. Conſerere la-
14:
tus lateri. Committere
15:
femur femori. Capere
16:
ſomnos cum coniuge.
17:
Infundi gremio coniu-
18:
gis. Venire ſub ample-
19:
xus. Sentire gaudia.
20:
Iacere in lacertis coniu-
21:
gis. Hærere in ample-
22:
xibus.
23:
Beyſchlaff.
24:
Społu ſpánie.
25:
Concubitus. Coitus.
26:
Appetitus coniunctio-
27:
nis. Libido precreandi.
28:
Gaudia Veneris. Operta
29:
cubilculi & lectuli. kolumna: b
| Be |
1:
*Contactus.| Fœdus | Veneris. |
| Res |
2:
Ocia noctis dulcia.
3:
Fructus amoris. Opus
4:
dulce. Vſus coniugis.
5:
Copia creandi.
6:
Beyſitzen.
7:
Społu ſiedzieć.| Sedere | iuxta quem. |
| cum quo. | |
| proximus ad (quem. |
8:
Aſsidere.
9:
*Conſidere cum quo.| Hærere | lateri. |
| Adhærere |
| Iungere | latus la- teri. |
| Coniungere | |
| Continuare |
10:
Præbere vicinum latus.
11:
Beyſtand.
12:
Patron & obrońcá/
13:
& pomocnik.
14:
Patronus. Adoucatus.
15:
Procurator. Precator.
16:
Defenſor. Studioſus
17:
patrium alicuius.| Præſidium | rei. |
| fori. |
| F iiij | Bey= |
strona: 88
kolumna: a
| Be |
1:
Beyſtand bedrf=
2:
fen.
3:
Potrzebowáć Pá=
4:
troná/ obrońce/
5:
pomocniká.
6:
Indigere patrono.
7:
Cupere patronum.| Parare | defenſorem. |
| precatorē ſibi. |
8:
Aduocare amicos ad
9:
rem qui adſint.
10:
dare cui tutandam vi-
11:
tam ſuam.
12:
Eſſe in clientela ali-
13:
cuius.
14:
Beyſtand leiſten.
15:
Pomágáć & pomoc/
16:
& bronić.
17:
Patrocinari.| Suſci- pere | patrocinium. |
| cauſſam. | |
| negotiū alicuiꝰ. |
18:
Venire aduocatus cui.| Eſſe | patronus. |
| cui præſtò. | |
| auxilio reis. |
kolumna: b
| Be |
1:
Adeſſe ad defenden-
2:
dam cauſſam. Adeſſe
3:
cui contra quem.| Tueri. | cauſſam rei. |
| reos. |
4:
Tutari reos.| Defendere | amicum. |
| partem ali- cuius. |
|
| cauſſas. |
5:
Protegere cauſſam.
6:
Pugnare pro cauſſa.
7:
Conferre ſe ad operam
8:
forenſem. Agere cauſ-
9:
ſam alicuius.| Dicere | pro quo. |
| Loqui |
10:
Commodare vocem
11:
patronam.
12:
*Ferre arma pro reis.
13:
Exonerare pios. Ser-
14:
uare clientem. Acuere
15:
linguam cauſsis.
16:
Beyſtehen.
17:
Przy kim ſtać.| Stare | prope | quem. |
| iuxta | ||
| proximus cui. |
| Adſtare. |
strona: 89
kolumna: a
| Be |
1:
Adſtare. Aſsiſtere.
2:
Conſiſtere iuxtà.
3:
Recipere ſe ad quem.
4:
Item, Beyſtehen.
5:
Vide, Helffen.
6:
Bey Tage.
7:
We dnie/ &
8:
po dniu.
9:
Die. De die. Diem
10:
totum. Toto die.
11:
Interdiu.
12:
*Die horiſq́; diurnis.
13:
Luce. In luce diurna. | Lucis | medio. |
| ad horas. |
14:
Beywohnen.
15:
Społu mieſzkáć.
16:
Cohabitare.
17:
*Habitare vicinis ſedi-
18:
bus.
19:
Habere contiguas do-
20:
mos. Habere conſor-
21:
tia vrbis tecta.| Colere | vicina. |
| eadem rura. |
22:
Frui communi ſole.kolumna: b
| Be |
1:
Item, Beywohen.
2:
Mieſzkáć skim w ie=
3:
dnym domu.
4:
capi vna domo. Re-
5:
cipi communi domo.
6:
Eſſe vna in domo.
7:
*Coniungere tectum.
8:
Eſſe ſub ijſdem trabibꝰ.
9:
Bezalen.
10:
Zápłáćić.| Soluere. | pecuniam. |
| argentum. |
| Dare | argen- tum. |
| Numerare | |
| Dinumerare | |
| Annumerare |
11:
Renumerare. Depen-
12:
dere.
13:
Bezengen.
14:
Swiádcżyć/ &
15:
Wiesć świádky.
16:
Adhibere teſtes.| Producere | teſtem. |
| Habere |
17:
Probare teſte.
18:
Refutare quemteſtibus.
19:
Allegare fidem iureiu-
20:
rando. Atteſtari.| F v | *Fir- |
strona: 90
kolumna: a
| Be |
1:
*Firmare fidem.
2:
Obligare verba fide.| Teſtari | Deos. |
| Diuos. | |
| Superos. | |
| Numina. | |
| iuſq́; fidemq́;. |
3:
Conteſtari Deos.| Facere | Deos te- ſtes. |
| Inuocare | |
| Aduocare | |
| Admittere | |
| Addere |
4:
Iurare per Deos.
5:
Bezwingen.
6:
Przymuśić.
7:
Cogere, impellere,
8:
compellere, obligare,
9:
alligare, agere, adigere,
10:
ſubigere. Contingere
11:
neceſsitate. Imponere
12:
neceſsitatem rei.
13:
Monere.
14:
Item, Bezwingen.
15:
Powſćiągnąć/ &
16:
pohámowáć.
17:
Coërcere, cohibere,
18:
compeſcere.| Tenere | in officio. |
| Continere |
kolumna: b
| Bi |
1:
*Addere frænum.
2:
Inijcere fræna licentiæ.
3:
Premere dextra.
4:
Item, Bezwingen.
5:
Vide, Vnterthnig
6:
machen.
7:
Biegen. Vide,
8:
Krmmen.
9:
Bien ſchwarm.
10:
Roy.| Examen. | apum. |
| apium. |
11:
*Exercitus mellifer.
12:
Fœtus. Iuuentus. Pro-
13:
les. Progenies. Sobo-
14:
les. Stirps noua. Gens.
15:
Agmen. Nubes.
16:
Bienſtock.
17:
Vl & dzienie.
18:
Apiarium, aluearium.
19:
*Sedes apium. Cortex
20:
cauus. Aluus vitioſæ
21:
illicis. Statio apium.
22:
Hoſpitium frondens.| Pumex | cauus. |
| latebroſus. |
23:
Vlmus exeſa.| Quercus |
strona: 91
kolumna: a
| Bi |
1:
Quercus caua. Arbor
2:
inanis. Crates fauorum.
3:
Cauca. Cubile. Domus
4:
flaua. Cella. Patria ri-
5:
moſa. Regna cerea.
6:
Biett.
7:
Prośbá.
8:
Petitio, poſtulatio,
9:
poſtulatum, ſollicitatio,
10:
obſecratio.
11:
*Cupido, votum.
12:
Bieten.
13:
Prośić.
14:
Petere. Poſcere.
15:
Optare à quo donum.
16:
Rogare quid. Exigere.
17:
Flagitare, Poſtulare.| *Petere. | munus. |
| & poſcere. |
18:
Precari dona.
19:
Item.
20:
Orare. Velle quem
21:
oratum. Rogare. Agere
22:
partes rogantis. Petere.
23:
Precari. Comprecari.
24:
Inſtare precibus. Ob-
25:
ſecrare. kolumna: b
| Bi |
| *Tentare | preces. |
| precando. |
| Addere | preces. |
| Adijcere | |
| Admouere | |
| Immiſcere | |
| Demitti in | |
| Deſcendere ad |
1:
Bild.
2:
Obraz/ & Málo-
3:
wánie.
4:
Imago, pictura, effi-
5:
gies, ſimulacrum, ſpe-
6:
cies, exemplum.
7:
*Tabella picta.
8:
Vultus picti.
9:
Item, Bild. Vide.
10:
Abgott.
11:
Billich.
12:
Słuſznie.
13:
Meritò. Promeritò.
14:
Iure ac meritò. Non
15:
immeritò. Neq; imme
16:
ritò. Et meritò adeò.
17:
Suo quodam iure.
18:
Non iniuria.| Item. |
strona: 92
kolumna: a
| Bi |
1:
Item, Billich.
2:
Słuſzny & pozwo=
3:
lony.
4:
Licitus, conceſſus,
5:
dignus.
6:
Item, Billich.
7:
Słuſzny/ & przy=
8:
ſtoiny.
9:
Debitus. Non inde-
10:
bitus. Decens. Meritus.| Dignus | meritis. |
| factis. |
11:
Binden.
12:
Związáć.
13:
Ligare, ſubligare, cir-
14:
cumligare, nectere, in-
15:
ternectere, connectere.
16:
Item.
17:
Ligare, colligare, vin-
18:
cire, euincire, reuincire.| Conijcere in | vincula. |
| catenas. |
| Tenere in | vinculis. |
| Mulctare |
kolumna: b
| Bi |
1:
*Religare catena. Alli-
2:
gare brachia. Colligare.
3:
Intendere vincula collo.| Vincire | catenis. |
| compedibus. | |
| nodis. | |
| manus poſt terga. |
4:
Innectere catenas.
5:
Subnectere. Cogere in
6:
vincula. Coërcere vin-
7:
clis. Occupare manicis.
8:
Inijcere vincla. Rapere
9:
vinculis. Adſtringere
10:
vincula. Domare vincu-
11:
lis. Compeſcere ca-
12:
tena.
13:
Biß. Aż.
14:
Donec, Dum, Vſq;
15:
dum, Quo ad.
16:
Bißher.
17:
Potty, & dotąd.
18:
Hactenus, Antehac,
19:
Vſq; adhuc, Huc uſq;,
20:
Ad hoc tempus.
21:
Bißweilen.
22:
Podcżás/ & Nikie=
23:
dy/ & drugdy.| Inter- |
strona: 93
kolumna: a
| Bi |
1:
Interdum, Nonnun-
2:
quam, Quandoq;.
3:
*Quondam.
4:
Biſtu vnſinnig.
5:
Száleieſz/ & wśćie=
6:
głeſz śię.
7:
Inſanis ne? Sanus ne
8:
es? Satinꝰ ſanus es?
9:
Quis furor exagitat te?
10:
Quò te adigunt furiæ?
11:
*Quæ inſania menti?
12:
Bitter.
13:
Gorzky.
14:
Acerbus, amarus, aſper.
15:
Repletus aſperitate.
16:
*Amarior Sardōis her-
17:
bis. Triſtis. Tristior
18:
Helleboro. Lacrymo-
19:
ſus.
20:
Bitterkeit.
21:
Gorzkość.
22:
Acerbitas, amaricies,
23:
aſperitas.
24:
*Amaror.| Senſus | amarus. |
| acerbus. |
25:
Succus acerbus.kolumna: b
| Bi |
1:
Bleich.
2:
Blády.
3:
Pallidus.| Pallidior | cera. |
| buxo. |
4:
Pallens. Pallidulus.
5:
Deformis pallore.
6:
Liuidus. Luridus.
7:
Colore muſtelino.
8:
*Similis morti. Albus
9:
& ſine ſanguine. Exan-
10:
quis. Mali coloris.
11:
Bleid ſein/ wer-
12:
den.
13:
Blednąć.
14:
Pallere, palleſcere, ex-
15:
palleſcere, impalleſcere,
16:
exalbeſcere.| Mutare | vultum. |
| habitum oris. |
17:
*Ducere pallorem.
18:
Attollere pallida ora.
19:
Non ſeruare colorem.
20:
Sedere pallidus. Gerere
21:
os pallidus buco.
22:
Blenden. Vide,
23:
Die Augen auß=
24:
ſtechen.| Blind. |
strona: 94
kolumna: a
| Bl |
1:
Blind.
2:
Slepy.
3:
Cæcus. Captus oculis.| *Inops | lucis. |
| Egens |
4:
Orbus luminis.
5:
Blindheit.
6:
Slepotá.
7:
Cæcitas.
8:
*Clades ademptæ lu-
9:
cis. Vultus inanis.
10:
Orbes vacui.
11:
Item.
12:
Caligo animi.
13:
Blind ſein.
14:
Nie pátrzić/ &
15:
być slepym.
16:
Eſſe cæcus.
17:
Eſſe captus luminibus.
18:
Carere oculis.
19:
*Experiri noctem.
20:
Egere lucis.
21:
Item.
22:
Caligare. Cæcutire.
23:
*Conſidere fluxis re-
24:
bus. kolumna: b
| Bl |
1:
Blde. Vide,
2:
Feig.
3:
Bloß. Vide, Ent=
4:
blſt.
5:
Blhen. Vide,
6:
Sproſſen/ &
7:
Grnen.
8:
Blum.
9:
Kwiát.
10:
Flos, floſculus.| *Germina | florum. |
| Odor | |
| Gratia | |
| Cumulus |
11:
Copia narium.
12:
Blumen brechen.
13:
Kwiećie rwáć.| Carpere | flores. |
| Decerpere |
14:
*Legere flores. Colli-
15:
gere roſas. Infringere
16:
violas. AEſtuare fer-
17:
uore legendi. Cumu-
18:
lare caniſtrum floribus.
19:
Implere calathum.
20:
Degrauare gremium.| Blut. |
strona: 95
kolumna: a
| Bl |
1:
Blut.
2:
Krew.
3:
Sanguis.| *Curſus | ſanguinis. |
| Riui | |
| Flumen | |
| Vnda | |
| Torrens | |
| Imber |
4:
Cruor, Sanies,
5:
Tabum.
6:
Blut außſpeyen.
7:
Krwiam pluć.
8:
Expuere ſanguinem.
9:
*Vomere cruorem.
10:
Singultare ſanguine.| Eiectare | cruorem ex ore. |
| Effundere |
11:
Emittere ſaniem.
12:
Blut rinnem.
13:
Krew ćiecże.| Stillare | ſanguine. |
| Madere |
| *Rorare | ſanguine. |
| Sudare |
14:
Fluere tabo.
15:
Spumare cruore. kolumna: b
| Bl |
1:
Bluttig.
2:
Krwáwy.
3:
Sanguineus.| Pollutus | ſanguine. |
| Obſoletus |
4:
Crunetus.| *Concretus | ſanguine. |
| Putris | |
| Lubricus | |
| Rubicundus | |
| Purpureus |
5:
Pinguis cruore.
6:
Cruentatus.
7:
Sordidus tabo.
8:
Bluttig machen.
9:
Roskrwáwić/ &
10:
vkrwić.| Polluere | ſanguine. |
| Maculare | |
| Inficere | |
| Perfundere | |
| Tingere | |
| Rubefacere |
| *Fœdare | ſanguine, vel cruore. |
| Turpare | |
| Rigare | |
| Spargere | |
| Aſpergere |
| Blut= |
strona: 96
kolumna: a
| Bl |
1:
Bluttig werden.
2:
Vkrwáwić śię.
3:
Pollui ſanguine.| *Imbui | ſanguine. |
| Pingueſcere | |
| Creſcere | |
| Concreſcere | |
| Crudeſcere | |
| Natare |
4:
Combibere cruorem.
5:
Blutsfreund.
6:
Krewny/ & Powi-
7:
nowáty.
8:
Conſanguineus.| Propin- quus. | conſangui- nitate. |
| gradu ſan- guinis. |
9:
Proximus genere.
10:
Cognatus.
11:
*Propior de ſanguine
12:
iuncto. Iunctus à ſtirpe.
13:
Coniunctus cui à ſtir-
14:
pe. Socius ſanguinis.
15:
Natus eodē ſanguine.
16:
Blutfreundſchafft.
17:
Krewność & Powi-
18:
nowáctwo. kolumna: b
| Bl |
1:
Conſanguinitas.| Coniunctio | ſangui- nis. |
| Gradus | |
| Vinculum |
2:
Cognatio, colligatio,
3:
affinitas.| *Sanguis | vnus ab ori- gine. |
| iunctus. | |
| ſocius. |
4:
Genus commune.
5:
Conſortium generis.
6:
Blut verſtellen.
7:
Záſtánowić krew.
8:
Siſtere curſum ſangui-
9:
nis.
10:
*Inhibere cruorem.
11:
Reuocare fugam cruo-
12:
ris.
13:
Blutſchand.
14:
Krewne cudzoło=
15:
ſtwo.
16:
Incæſtus.
17:
*Flammæ illiciti amo-
18:
ris. Ignes nefandi.
19:
Fax incæſta.| Concu- |
strona: 97
kolumna: a
| Bl |
| Concubitus | nefandus. |
| Cóitus | |
| Torus |
1:
Stuprum nefandum.
2:
Thalamus incæſtus.
3:
Facinus.
4:
Blutſchand be=
5:
gehen.
6:
S pokrewnionym
7:
ſpáć.
8:
Committere incæſtū.
9:
*Petere infandos con-
10:
cubitus. Ferre nefan-
11:
dam noctem. Vertete
12:
naturam. Polluere na-
13:
turam vetito concubitu.
14:
Conſcelerare domum.
15:
Blutſchender.
16:
Incæſtus. Incæſti-
17:
ficus.
18:
*Maculoſus incæſtis.
19:
Obſcœnus. Impiatus
20:
facinore.
21:
Bock.
22:
Kozieł.
23:
Caper. Hircus. kolumna: b
| Bo |
| *Dux | gregis. |
| pecoris. |
1:
Vir capellarum. Mari-
2:
tus olens. Mas immun-
3:
dus. Pater hœdorum.
4:
Bcklein.
5:
Koziełek/ & Kozlię.
6:
Hœdus, hœdulus.
7:
Hinnulus, hinnuleus.
8:
Hinnula.
9:
*Fœtus capellæ. Na-
10:
tus.
11:
Boden. Vide,
12:
Grund.
13:
Bolwerck. Vide,
14:
Befeſtigung.
15:
Borgen. Vide,
16:
Leihen.
17:
Bſe Gewiſſen.
18:
Vide, Gewiſſen.
19:
Bſegeſchrey/ oder
20:
Namen.
21:
Niesławá.
22:
Infamia. Sordes infa-
23:
miæ. Nota turpis. | G | *Fama |
strona: 98
kolumna: a
| Bo |
1:
*Fama nigra.| Diſpendium | famæ. |
| Diſcrimen | |
| Vulnus |
2:
Bſes geſchreyes/
3:
oder namens.
4:
Bezecny.
5:
Infamis. Famoſus.
6:
Famæ nin nimiùm bo-
7:
næ. Malè notus. Mi-
8:
nus probatus.
9:
Maculoſus.
10:
Bſe geſchrey
11:
haben.
12:
Złe slynąć/ & be=
13:
zecnym zoſtać.
14:
Oſromocon być.
15:
Infamari. Pollui macu-
16:
la. Perferre indigni-
17:
tates contumeliaſq́;.
18:
Accipere in ſe contu-
19:
meliam. Perpeti con-
20:
tumelias. Fieri infamis.
21:
Eſſe in infamia. Malè
22:
audire. Venire in cri-
23:
men. Subire infamiam.
24:
Relinqui in infamiæ
25:
fordibus. kolumna: b
| Bo |
| Ferre | pudorem | famæ. |
| damnum |
1:
Deperdere famam.
2:
Boßheit.
3:
Złość/ & niecnotá.
4:
Malitia. Nequitia.
5:
Nequities.| Semina | nequitiæ. |
| Mala |
6:
Improbitas. Aſperi-
7:
tas. Proteruia. Proter-
8:
uitas. Procacitas. Pra-
9:
uitas. Vecordia.
10:
Bßwicht.
11:
Nic dobrego/ &
12:
niecnotliwy/
13:
& Lotr.
14:
Vide &, Gottloß.
15:
Nequam. Improbus.
16:
Malus. Mala mens ma-
17:
lus animus. Malè con-
18:
ciliatus. Peſsimus omni
19:
um. Peruerſus. Vitio-
20:
ſus. Sceleratus. Con-
21:
ſceleratus. Sacrilegus.
22:
Veneficus. Furcifer.
23:
Nebulo. Veterator.| Syco- |
strona: 99
kolumna: a
| Bo |
1:
Sycophanta. Scelus.
2:
Carnifex. Os durum.
3:
Monſtrum hominis.
4:
Bot.
5:
Poſel/ & Curſor.
6:
Tabellarius.
7:
Botſchafft.
8:
Poſelſtwo.
9:
Nuncium. Nuncius.
10:
*Certa.
11:
Item, Botſchafft.
12:
Poſel.
13:
Legatus. Nuncius.
14:
Qui nunciat. Orator.
15:
Fungens legati munere.
16:
*Arbiter belli paciſq́;.
17:
Botſchafft abfer=
18:
tigen.
19:
Posłá poſłáć.
20:
Mittere legatos. Di-
21:
mittere nuncios. Dare
22:
legaris in mandatis. Al-
23:
loqui ac mandare quid.| Poſtulare | legatum. |
| Præficere |
kolumna: b
| Bo |
1:
Botſchaffe auß=
2:
richten.
3:
Poſelſtwo ſpráwić.
4:
Legari.| Mitti | legatus. |
| Orator. |
5:
Deligi ad conficien-
6:
dum quid. Inuitari in
7:
legationem. Suſpicere
8:
legationem. Fungi le-
9:
gati munere. Obtinere
10:
principem locum lega-
11:
tionis.
12:
Eſſe princeps legatio-
13:
nis. Eſſe nuncius. | Ire | legatus. |
| nuncius. |
14:
Venire quò nuncius.
15:
Abire legatus ad quem.| Ferre | mandata. |
| Deferre | |
| Referre | |
| Perferre | |
| Exponere |
16:
Agere cauſſam.
17:
*Effari mandata.| Portare | iuſsa. |
| dicta. | |
| reſponſa. |
| G ij | Bot= |
strona: 100
kolumna: a
| Bo |
1:
Botſchaffe ver=
2:
hren.
3:
Poſelſtwá słucháć.
4:
Audire legatos.
5:
Solicitari legationibus.
6:
Habere compertum
7:
per nuncios alicuius.
8:
Botſchafft auff=
9:
halten.
10:
Poslá zátrzimáć.| Intercipere | legatos. |
| Retinere |
11:
*Inuadere legatum
12:
inſidijs.
13:
Braten.
14:
Piec.
15:
Aſſare.| *Torrere. | carnes. |
| flammis. |
16:
Decoquere verubus.| Subijcere prunas | veru- bus. |
| Figere carnes |
17:
Verſare in igne.
18:
Brauch.
19:
Zwycżay.
20:
Conſuetudo. Aſſue-
21:
tudo. kolumna: b
| Br |
| Mos. | conſuetudoq́;. |
| ita faciendi. |
1:
*Vſus. Ritus.
2:
Brauchen.
3:
Vżywáć.
4:
Vti. Vſurpare. Vertere
5:
in vſum. Accommo-
6:
dare vſum rei. Com-
7:
mendare ad vſus.| *Exigere | in vſus. |
| Inquirere | |
| Adhibere | |
| Aperire | |
| Cogere | |
| Aptare |
8:
Braut.
9:
Páni młoda/ &
10:
Obłubienicá.
11:
Sponſa.
12:
*Nuptura. Nubens.
13:
Noua nupta.
14:
Marita noua.
15:
Brennen.
16:
Gorzeć.
17:
Ardere. Flagrare.| Lucere | flammis. |
| Collucere |
18:
Relucere igni.| Paſcere |
strona: 101
kolumna: a
| Br |
| Paſcere | igens. |
| incendia. |
| Nutrire | ignes. |
| Vomere |
1:
*Augeri ignibus.| Redundare | igne. |
| Micare |
2:
Explicare flammas.| Sonare | flammis. |
| Inſonare |
3:
Attollere globos flam-
4:
marum.
5:
Item, de Sole.
6:
Pali Słońce
7:
skwárá.
8:
Ardere æſtu.
9:
*Vrere terras ignibus.
10:
Adurere arua. Exurere
11:
herbas. Torrere ardo-
12:
robus. AEſtuare radijs.
13:
Lædere terras. Rapere
14:
humores. Perfundere
15:
æſtu.
16:
Brennend.
17:
Goráiący/ &
18:
gorący.
19:
Ardens, igneus, flam-
20:
meus.kolumna: b
| Br |
1:
*Flammifer, viuax, ra-
2:
pax, vorax, rapidus, fu-
3:
mans.
4:
Item, de Sole.
5:
Piecze Słońce.
6:
Flagrans, feruidus.
7:
*AEſtifer, Solifer.
8:
Grauis, validus, nimius,
9:
ſitiens.
10:
Breit.
11:
Szyroky.
12:
Latus, ſpacioſus.
13:
Patens latè.
14:
*Patulus, pandus.
15:
De Flumine.
16:
Latiſsimus. Magnus.
17:
Vaſtus atq; apertus.
18:
Vaſtiſsimus atq; aper-
19:
tiſsimus.| *Non minor | Nilo. |
| Iſtro. |
20:
Brey.
21:
Káſzá. Pápin.
22:
Puls, pulmentum,
23:
pulmentarium.
24:
*Offa, lens, priſana.| G iij | Brieff. |
strona: 102
kolumna: a
| Br |
1:
Brieff. Liſt.
2:
Literæ. Literulæ. Ge-
3:
nus literarum. Epiſtola.
4:
Epiſtolium. Scriptum.
5:
Charta. Faſciculus epi-
6:
ſtolarum.
7:
Libellus. Tabellæ.
8:
Brieff ſchreiben.
9:
Liſt piſáć.| Scribere | literas. |
| in literis. | |
| epiſtolam. | |
| ad quem. |
10:
Conſcribere epiſtolam. | Exarare | epiſtolam. |
| quid literarū. |
| Elucubrare | epiſtolam |
| Facere |
11:
Conficere literas.| Mit- tere | literas | ad quē. |
| quem cum literis |
||
| tabellarios |
12:
Committere quid literis.| Agere cum quo | per literas. |
| literis. |
13:
Colloqui cum quo per lit.| Appellare quem | literis. |
| Obſtrepere cui |
kolumna: b
| Br |
| Laceſſere quē | epiſtolis. |
| ſcripto. |
1:
Dare ad quem quid
2:
literarum.
3:
Mandare cui per lite-
4:
ras. Significare.
5:
Brieff zuſygeln.
6:
Liſt zápiecżętowáć.| Signare | literas, vel epiſtolam. |
| Obſignare |
7:
Complicare epiſtolam.| *Impri- mere | ſignum. |
| imaginem ceræ. |
8:
Imponere notam ceræ.
9:
Brieff geben.
10:
Liſt dáć.
11:
Dare literas cui.
12:
Tradere literas.
13:
Velle ad quem perferri
14:
literas.| Mittere | epiſtolam. |
| mandata. |
15:
Commitere epiſtolam.| Dimittere | tabellarium |
| Extrudere |
| Nollequem ire | ſine li- teris. |
| Non dimittere |
| Brieff |
strona: 103
kolumna: a
| Br |
1:
Brieff vberant=
2:
worten.
3:
Liſt oddáć.
4:
Dare epiſtolam.| Reddere | literas. |
| epiſtolam. | |
| chartam. |
5:
Tradere epiſtolam.
6:
Afferre literas cui.| Deferre | literas ad quē. |
| epiſtolam. |
7:
Referre cui epiſtolam
8:
à quo. Referre ad quem
9:
certa de quo.
10:
Proficiſci cum literis.
11:
Brieff entpfangen
12:
Liſt wziąć.| Accipere | literas. |
| epiſtolam. | |
| ſcriptum. |
13:
Brieff auffmachē.
14:
Liſt otworzyć.| Aperire | literas. |
| epiſtolam. |
15:
Soluere literas.
16:
*Demere chartæ vincu-
:
la.
17:
Brieff leſen.
18:
Liſt cżytáć. kolumna: b
| Br |
| Legere | literas. |
| epiſtolam. |
1:
Relegere ſcriptum.
2:
Perſpicere ex literis.
3:
Animaduertere & di-
4:
ſcere ex literis alicuius.
5:
Habere cognitum ex li-
6:
teris alicuius.| Fieri certior | per literas. |
| literis. |
7:
Bringen.
8:
Przynieść.
9:
Ferre. Afferre. Pet-
10:
tare. Apportare.
11:
*Reddere.
12:
Brck machen.
13:
Moſt vcżynić/ &
14:
Moſt budowáć.| Facere | pontem. |
| Efficere | |
| Struere |
15:
Inſtituere rationem
16:
pontis. Defigere de-
17:
miſſa in flumen tigna
18:
feſtuciſq́; adigere.
19:
*Inſternere pontem.
20:
Diſtendere pontem in-
21:
flumē. Adſtringere flu-
22:
men ponte.| G iiij | Brck |
strona: 104
kolumna: a
| Br |
1:
Brck abbrechen/
2:
oder adwerffen.
3:
Moſt połamáć.| Auellere | pontem. |
| Reuellere | |
| Reſcindere | |
| Interſcindere | |
| Abrumpere | |
| Interrumpere |
4:
Brllen. Bouis.
5:
Rycżeć/ & becżeć.
6:
Mugire, immugire,
7:
remugire.| *Edere | mugitum. |
| Reddere | |
| Ciere |
| Replere | mu- gi- tu | ſyluam. |
| Implere | nemus. | |
| Quatere | domū. |
8:
Item, Leonis.
9:
Rugire, fremere,
10:
frendere.
11:
*Rudere. Torquere
12:
murmur.
13:
Complere campos mur-
14:
mure. Rimari ſyluam
15:
murmure. Ferri mur-
16:
mure. kolumna: b
| Br |
1:
Item, Aſini.
2:
Rudere.
3:
*Rudens edere ſonos.
4:
Brunn.
5:
Zrzodło/ Studniá.
6:
Fons, fonticulus,
7:
ſcatebra.
8:
*Aqua fontis.
9:
Vena aqæ.| Curſus | aquarum. |
| Motus | |
| Humor |
10:
Riuus. Fiſtula.
11:
Brunſt. Vide,
12:
Dampff.
13:
Bruſt.
14:
Pierśi.
15:
Pectus.| *Oſſa | pectoris. |
| Spacium | |
| Regio |
16:
Præcordia.
17:
Brtten.
18:
Náſiedzieć.| Incubare. | ouis. |
| nido. |
19:
Imponere ſe super oua.
20:
Fouere oua pennis.| Buch. |
strona: 105
kolumna: a
| Bu |
1:
Buch.
2:
Xięgá.
3:
Liber, libellus, opus,
4:
opuſculum, volumen.
5:
Monumentum. To-
6:
mus. Scriptum. Com-
7:
mentarius. Commen-
8:
tariolus. Codex.
9:
Bule. Vide,
10:
Liebhaber.
11:
Bund.
12:
Przymierze.
13:
Fœdus.| *Ictus | fœderis. |
| Precium | |
| Pactum |
14:
Commercium.
15:
Pax & amicitia.
16:
Dextera comiſſa de-
17:
xtræ.
18:
Bund machen.
19:
Wziąć przymierze.
20:
Facere fœdus. Con-
21:
iugi ſibi quos ſocie-
22:
tate & fœdere. Firmare
23:
pacem. Confirmare pa-
24:
cem & amicitiam cum
25:
quo. kolumna: b
| Bu |
1:
Dare inter ſe fidem &
2:
iuſiurandum. Accipere
3:
conditionem pacis.
4:
Aggerare ſe ad amici-
5:
tiam alicuius.| *Iungere | fœdus. |
| leges & fœ- dera. |
|
| fidem. |
6:
Coniungi fœdere.| Componere | fœdus. |
| Percutere | |
| Ferire | |
| Pangere | |
| Icere | |
| Concipere |
| Sancire | fœdera. |
| Firmare |
7:
Dicere leges fœderis.
8:
Mittere ſe paribus legi-
9:
bus in fœdera. Flectere
10:
ſe ad fœdera. Frui fa-
11:
cta pace.
12:
Bund brechen.
13:
Złamáć przymierze.| Violare | fœdus. |
| ius ſocietatis. |
| G v | Deſerere |
strona: 106
kolumna: a
| Bu |
1:
Deſerere vitæ ſocieta-
2:
tem. Peruertere omnia
3:
iura diuina & humana.| *Violare | fidem. |
| pignus. | |
| pacem. |
| Soluere | fœdus. |
| Deferere | |
| Confundere | |
| Abrumpere | |
| Corrumpere | |
| Excutere |
4:
Rumpere fœdus, fi-
5:
dem, leges, pacem.
6:
Diſijcere pacem.| Frangere | pacta. |
| conuenta. |
7:
Reſignare pacta.
8:
Bundgenoß.
9:
Sprzzymierzony/
10:
Przyśięgły:
11:
Et, W ſpolnym przymie=
12:
rzu będący.
13:
Confœderatus. So-
14:
cius. Coniuratus.
15:
*Iuratus amico.| Gens | ſocia. |
| Arma |
16:
Item.
17:
Socius ſceleris, furoris. kolumna: b
| Bu |
1:
Brde. Brzemię.
2:
Onus. Grauitas one-
3:
ris. Pondus. Sarcina.
4:
Sarcinula. Faſcis.
5:
Brde abnemen.
6:
Pomoc brzemięnia.
7:
Exonerare.
8:
*Adiutare onus. Acci-
9:
pere onera venientum.
10:
Leuare faſce.
11:
Brde ablegen.
12:
Złożyć brzemię.
13:
Exonerari. Exonera-
14:
re ſe pondere. | Ponere | onus. |
| Deponere |
15:
*Subduci mole.
16:
Reſpirare.
17:
Brge.
18:
Rękoymy.
19:
Sponſor. Vas. Præs.
20:
Brge werden.
21:
Ręczyć.
22:
Spondere. Eſſe præs
23:
pro quo. Recipere adſe.| *Facere | vadimonia. |
| Obire |
| Brger= |
strona: 107
kolumna: a
| Bu |
1:
Brgerlich.
2:
Mieyſcky.
3:
Ciuilis. Ciuicus. Vr-
4:
bicus. Oppidanus. Pa-
5:
riens Vrbis. Mediaſty-
6:
nus. Patricius.
7:
Brgermeiſter
8:
ampt
9:
Burmiſtrzoſtwo/
10:
& Burmiſtrzowſky
11:
vrząd.
12:
Conſulatus.
13:
*Annus. Titulus anni.
14:
Honores ſummi. Or-
15:
namenta conſularia. In-
16:
ſignia poteſtatis. Faſces.
17:
Trabeæ. Secures. Ha-
18:
bitus purpurei.
19:
Brger Recht.
20:
Mieyſckie práwo.
21:
& Sąśiedzkie
22:
práwo.| Societas | ciuitatis. |
| cum ciuibus. |
23:
Coniunctio ciuium.| Ius | ciuium. |
| vrbis. |
kolumna: b
| Bu |
1:
Brger Recht
2:
geben.
3:
Dáć komu mieyſckie
4:
práwo:
5:
Et, Zá ſąśiádá w mie=
6:
sćie przijąć.
7:
Donare ciuitate.
8:
Accipere in ciuitatem.
9:
Recipere oppido.| Attribuere | agros. |
| quid agri. |
| *Dare | vrbem | ciuibus. |
| in partē. | ||
| locum | in vrbe. | |
| ſedemq́;. |
10:
Recipere vrbe.
11:
Excipere gremio. So-
12:
ciare vrbe, domo. Ad-
13:
iungere ſibi. Vocare in
14:
regna. Locare in par-
15:
te regni. Explere vr-
16:
bem. Supplere mœnia.
17:
Brger Recht ge=
18:
winnen.
19:
W mieyſckie práwo
20:
być przyiętym.
21:
Et, Mieyſckiego práwá y
22:
wolnośći ná ſpoł z dru=
23:
gimi wżywáć.| Donari. |
strona: 108
kolumna: a
| Bu |
1:
Donari ciuitate.
2:
Habere ſedes conceſ-
3:
ſas à quo. Habere vnum
4:
magiſtratum cum quo.
5:
Vti eodem iure ijſdem
6:
legibus.| Conſi- dere. | vrbe. |
| pariter regnis. |
7:
Habere locum in vrbe.
8:
Eſſe pars in populo.
9:
Frui ſocia vrbe.
10:
Buſſe thun.
11:
Pokutowáć/ &
12:
Vznáć śię.
13:
Agere pœnitentiam.
14:
Reſipiſcere. Corrigere
15:
peccatum. Redire inviā.
16:
Reuerti ad ſanitatem.| Effugere | vitia. |
| maculam. | |
| crimen. |
17:
Declinare vitia. Inſtiga-
18:
ri conſcientia facinoris.
19:
*Damnare ſe. Fateri ſe
20:
peccaſſe. Ponere impia
21:
facta. Deponere cri-
22:
men. Soluere nefas. kolumna: b
| Co |
1:
Tollere crimina culpæ.
2:
Exuere vitia atq; erro-
3:
res. Vitare vitia. Emen-
4:
dare facta priora nouis.
5:
Vertere mores. Verti.
6:
redire in annos melio-
7:
ris æui.
8:
Co.
9:
Comedien ſchrei=
10:
ben.
11:
Piſáć Komedyą.
12:
S
Cribere Comœ-
13:
diam. | Facere | comœdias. |
| fabulas. |
14:
Comedien ſpielen.
15:
Spráwowáć Ko-
16:
medyą. | Agere | comœdiam. |
| geſtum in ſce- (na. |
|
| mimum. |
| *Introire | ſcenam. |
| Prodire in |
17:
Canere agereq́; poëma-
18:
ta. Cantare in ſcena.| Come= |
strona: 109
kolumna: a
| Co |
1:
Comedien ſpieler.
2:
Perſoná w Kome=
3:
dyiey/ & Ku=
4:
glarz.
5:
Hiſtrio, Mimus, Co-
6:
mœdus, Tragœdus,
7:
Perſona, Scurra.
8:
*Perunctus ora fæci-
9:
bus.
10:
Corrigiren.
11:
Popráwić.
12:
Corrigere. Emendare.
13:
Reciderequid. Circum-
14:
cidere atq; amputare.
15:
*Compeſcere luxu-
16:
riantia. Vti lima mor-
17:
daciùs.
18:
Item.
19:
*Vocare ſub iudicium.
20:
Reddere incudi. Ver-
21:
tere ſtylum. Caſtigare
22:
decies ad perfectum
23:
vnguem.kolumna: b
| Da |
1:
DAbey ſein.
2:
Być przytomnie. | ADeſſe. | vnà. |
| præſtò. |
| Eſſe | præſens. |
| cum quo vnà. | |
| in numero. |
3:
Intereſſe.| Non | abeſſe. |
| deeſſe. |
4:
Aſsidere. Adſtare.
5:
Daheim bleiben.
6:
Domá być.| Manere | domi. |
| Remanere | |
| Reſidere | |
7:
*Cunctari intus in
8:
clauſis ædibus.
9:
Abdi in tabernaculo.
10:
Figi domo.
11:
Dampff.
12:
Puch/ Párá.
13:
Vapor, halitus, ſpiritus,
14:
æſtus. *Vis animæ.
15:
Gemitus incluſi. | Dampff |
strona: 110
kolumna: a
| Da |
1:
Dampff aufferei=
2:
ben.
3:
Dymić/ Kurzyć.
4:
Vaporare | Exhalare | nebulas. |
| mephitim. |
| Expirare | ignes. |
| flammam. |
5:
*Efflare candetes la-
6:
pides. Aperire fauces
7:
peſtiferas. AEſtuare.
8:
Exæſtuare flammarum
9:
turbine. Vomere flam-
10:
mas. Euomere ignem.
11:
Eructare ignes. Excan-
12:
dere ruptis cauernis.
13:
Paſcere incendia.
14:
Danckbar.
15:
Wdzięcżny dobro=
16:
dźieyſtwá.
17:
Gratus. Quàm gra-
18:
tiſsimus.| Memor | beneficiorum. |
| officij. |
19:
*Non immemor me-
20:
riti. kolumna: b
| Da |
1:
Danckbarkeit.
2:
Wdzięcżność.
3:
Memoria accepti be-
4:
neficij. Teſtificatio of-
5:
ficiorum alicuius in ſe.
6:
Genus reddendi bene-
7:
ficij.
8:
*Vices.
9:
Dancken.
10:
Dziękowáć.| Agere | gratias. |
| atq; habere gra- (tias. |
| Habere | gratiam. |
| Referre |
| *Reddere | grates. |
| Referre | |
| Perſoluere | |
| Exoluere | |
| Rependere |
11:
Darauff legen.
12:
Włożyć.
13:
Imponere. Superim-
14:
ponere.
15:
*Inuoluere. Extrunere.
16:
Inijcere ſuper. Super-
17:
Ingerere.| Dar= |
strona: 111
kolumna: a
| Da |
1:
Darnach.
2:
Potym.
3:
Deinde, deinꝰ, dein-
4:
ceps, dehinc, abhinc,
5:
poſthinc, inde, exinde,
6:
exin, porrò.
7:
Darumb.
8:
Przetoż/ & dla
9:
tego.
10:
Igitur, ideò, eò. Pro-
11:
pter eam ipſam cauſſam.
12:
Quapropter. Hæc pro-
13:
pter. Idcircò, quocircà,
14:
ergò, itaq;, proin, pro-
15:
inde, quare.| Ob | eam cauſſam. |
| has cauſſas. | |
| hanc | rem. |
| eam | |
| hoc. |
16:
Hac cauſſa. Hanc ob
17:
rem. His cauſſis. Ea de
18:
cauſſa. Non aliam ob
19:
cauſſam. Eo conſilio.
20:
In eam ſententiam.
21:
Darzu/ Vide,
22:
Vber das. kolumna: b
| Da |
1:
Darzu fren.
2:
Vide, Herzu.
3:
Darzu thun.
4:
Przyłożyć/ & przy=
5:
cżynić.
6:
Addere, iungere, ad-
7:
iungere, coniungere, ad-
8:
ijcere, apponere, com-
9:
ponere, agglutinare, ac-
10:
commodare, admouere.
11:
Referre inter quid.
12:
Das angeſicht auf=
13:
decken.
14:
Odkryć twarz.| Detegere | faciem. |
| Aperire |
| *Retegere | vultum. |
| ora. |
15:
Das angelſicht ent=
16:
por heben.
17:
Item vide, Auff=
18:
ſehen.
19:
Wzgorę pátrzić.
20:
Deuelare ora.| Tollere | oculos. |
| Attollere |
| *Tol- |
strona: 112
kolumna: a
| Da |
| *Tollere | lumina. |
| vultum. | |
| ora. |
| Attollere | lumina. |
| faciem. | |
| caput. |
1:
Extollere vultus ad
2:
æthera. Leuare ora.
3:
Alleuare lumina.
4:
Erigere oculos. Efferre
5:
caput. Tendere vultus
6:
ad ſydera.| Torquere vultus in | aſtra. |
| Tenere oculos ſub |
7:
Flectere viſus tellure.
8:
Das Angſicht ni=
9:
der ſchlagen.
10:
Ocży spuśćić/ &
11:
glowę skłupić.
12:
Demittere oculos.
13:
Interui terram demiſſo
14:
capite.| *Demittere | vultum. |
| capur. | |
| oculos. | |
| lumina. |
15:
Submittere oculos.kolumna: b
| Da |
| Deijcere | oculos. |
| lumina. | |
| vultum. |
1:
Declinare lumina.| Figere | oculos | terræ. |
| ſolo. | ||
| lumen in hu- mo. |
2:
Defigere lumina.
3:
Defigi oculis terræ.
4:
Affigere vultus humo.| Spectare | terram. |
| humum. |
5:
Tueri terrā immotus.| Tenere | lumina infixa humo. |
| ora defixus. |
6:
Seruare lumina fixa
7:
ſolo. Ni flectere vul-
8:
tus. Ingredi defixus
9:
lumina vultu. Gerere
10:
vultus deiectos pudore.
11:
Das angeſicht weg
12:
wenden.
13:
Odwroćić twarz.
14:
Auertere faciem.
15:
*Vertere vultum.| Auertere |
strona: 113
kolumna: a
| Da |
| Auertere | oculos. |
| vultum. | |
| viſus. | |
| caput. |
1:
Auerti. Flectere lumi-
2:
na à re. Reflectere ocu-
3:
los. Declinare lumina.
4:
Dimouere faciem re.
5:
Remouere oculos re.
6:
Retorquere oculos. Ef-
7:
fundi retrorſum. Tene-
8:
re auerſus oculos ſolo
9:
fixos. Gerere auerſos
10:
vultus.
11:
Das angeſicht
12:
zudecken.
13:
Zákryć twarz.
14:
Tegere faciem.| *Tegere | vultus. |
| ora | veſtibus. |
| velamine. | |
| toga. |
15:
Tegi. Protegere ora
16:
dextra. Obtegere ora.
17:
Obtegi comam.| Velare | faciem. |
| caput. |
18:
Inuoluere vultus. kolumna: b
| Da |
| Obuoluere | caput. |
| Obnubere |
1:
Celare vultus velamine.
2:
Prætendere veſtem ocel
3:
lis. Abſcondere vultus.| Opponere manum | oculis. |
| ante oculos |
4:
Das es Gott er=
5:
barm.
6:
Vide, Gott ſey es
7:
geklagt.
8:
Das Haupt ſcht=
9:
teln.
10:
Kywáć głową.
11:
Mouere caput.| *Mouere | ora. |
| tempora. | |
| capillos. | |
| comam. |
12:
Motare caput.| Concu- tere | caput. |
| tempora. | |
| cæſariē capi- (tis. |
|
| crinem. | |
| comam. |
13:
Incutere crinem. Qua-
14:
tere caput motu. Quaſ-
15:
ſare caput. Iactare colla.| H | Das |
strona: 114
kolumna: a
| Da |
1:
Das Haupt zer=
2:
ſpalten.
3:
Roſcżepić głowę.
4:
Diſſecare caput.
5:
*Diſſipare partem ca-
6:
pitis. Diſijcere frontem
7:
ſecuri. Diffindere tem-
8:
pora. Diuidere fron-
9:
tem. Dispergere oſſa
10:
cerebro. Illidere quid
11:
in oſſa effracto cerebro.
12:
Induere manū cerebro.
13:
Das Haar auß=
14:
reuffen.
15:
Wyrwáć włoſy.| Vellere | crines. |
| Euellere | |
| Auellere |
| *Diſijcere | capillos. |
| Lacerare | |
| Rumpere | |
| Soluere | |
| Scindere |
16:
Abſcindere comas.| Laniare | crines. |
| capillos. | |
| comas. |
kolumna: b
| Da |
1:
Das Haar ſalben.
2:
Mázáć włoſy.
3:
Vngere capillos.
4:
Vngi oliuo.| Perungi | nardo. |
| Tingi |
5:
Olere vnguenta.
6:
*Tingere caput folio
7:
nardi.
8:
Fundere vnguenta de
9:
conchis.| Perfun- dere | crinē amomo. |
| crines myrrha. | |
| membra liquo- (re. |
| Perfundi | oleo. |
| nardo. |
10:
Infundere comæ cin-
11:
namon. Madefieri tem-
12:
pora nardo.| Olere | balſama. |
| myrrham. | |
| cinnama. |
13:
Fragrare cafia cinna-
14:
moq́;. Madere myrrha.
15:
Ire marcidus vnguentis.
16:
Spirare odorem ver-
17:
tice.| Das |
strona: 115
kolumna: a
| Da |
1:
Das Haar wach=
2:
ſen laſſen.
3:
Vide, Haar tragen.
4:
Das Iob an=
5:
legen.
6:
Iárzmo włożyć/ &
7:
Woły záprząc.| Iungere | boues. |
| tauros. |
8:
Subiugare.
9:
*Cogere iuuencos ſub
10:
iugum. Adiungere tau-
11:
ros aratro. Illigare iuga
12:
tauris.| Vocare | boues | ſub iu- ga. |
| Ducere | ||
| Agare tauros |
13:
Committere. Copu-
14:
lare| Preme re | tauros | iugo. |
| collum | aratro. |
15:
Docere tauros ſerui-
16:
tium.
17:
Das Ioch tragen.
18:
Iárzmo nośić.
19:
Subiugari. kolumna: b
| Da |
| Ire ſub | iugum. |
| Subire | |
| Accedere |
1:
*Venire ſub iugum.
2:
Præbere collum iugo.| Supponere | col- lum | oneri. |
| Submittere | iugo. | |
| Deprimi |
3:
Ferre iugum.
4:
Gemere preſſus iugo.
5:
Ducere iuga plauſtris.
6:
Das Leid ablegen.
7:
Zal opuśćić/ &
8:
Záłobę złożyć.| Omittere | luctum. |
| triſticiam. | |
| ſollicitudinē. |
9:
Abijcere dolorem. Le-
10:
uare luctum. Minuere
11:
mœrorem. Reuocari à
12:
mœrore. Repellere æ-
13:
gritudinem.
14:
Mittere vitam duram.
15:
*Soluere ſe luctu.| Ponere | lugubria. |
| triſticiam. | |
| planctus. |
| H ij | Depol- |
strona: 116
kolumna: a
| Da |
1:
Deponere queſtus.
2:
Remouere mœrorem.
3:
Dedolere. Priuari dolo-
4:
re. Parcere queſtibus.
5:
Tollere luctum. Abole-
6:
re luctus.
7:
Das leid Bergen.
8:
Zał pokrywáć.
9:
Diſsimulare dolorem.
10:
*Abſcondere gemitus.| Tegere | dolorem. |
| luctus. |
| Premere dolorem | corde. |
| ſub corde. |
11:
Reprimere gemitum.
12:
Supprimere querelas.
13:
Tegere dolorem ſup-
14:
preſſum mente. Dif-
15:
ferre dolorem.| Suſpendere | flectum. |
| Reſorbere |
16:
Combibere ſuas la-
17:
crymas.
18:
Das Meer ſtillen.
19:
Morze vſpokoić.| Placare | Compeſcere |
| mare. |
kolumna: b
| Da |
1:
*Temperare æquor.
2:
Compeſcere fluctus.| Mulcere | aquas. |
| vndas. |
| Ster- nere | æquor aquis. |
| ventos æquore. |
| Domare | fluctus. |
| Componere |
3:
Explicare turbidum
4:
mare.
5:
Conuertere æſtum
6:
matis.| Agere | ventos. |
| Abigere |
7:
Increpare ventum.
8:
Scribere leges ventis.
9:
Remouere flatus. Sere-
10:
nare tempeſtates.
11:
Das Regiment
12:
vbergeben.
13:
Vide, Die Regie=
14:
rung/ rc.????????
15:
Das Reich meh=
16:
ren.
17:
Rezſzerzyć páńſtwo.| Augere | imperi- um. |
| Promouere | |
| Proferre |
| Parare |
strona: 117
kolumna: a
| Da |
1:
Parare latos fines. Ad-
2:
iungere loca imperio.
3:
Proferre fines. Exten-
4:
dere agros. Addere ca-
5:
ptum quid finibus.| Capere | orbem. |
| Subigere | |
| Acquirere |
6:
Mittere orbem ſub le-
7:
ges. Occupare orbem
8:
viribus. Attollere im-
9:
perium orbis. Imperare
10:
terrarum orbi.| Poſsidere | orbem. |
| orbis opes |
| Præſidere | orbi. |
| Præſſe |
11:
Tenere mare & ter-
12:
ras ditione.
13:
Dare iura gentibus
14:
potens.
15:
AEquare imperium
16:
terris.
17:
Das Reich zu ſich
18:
reiſſen.
19:
Cżynić o páńſtwo.
20:
Poſtulare ſibi imperi-
21:
um. Contendere armis kolumna: b
| Da |
1:
de principatu. Dimica-
2:
re de imperio. Habere
3:
controuerſias vter alteri
4:
præferatur. Malle eſſe
5:
princeps quàm videri.
6:
Potiri maioribus impe-
7:
rij bonis. Transferre
8:
iura in ſe. Occupare
9:
regnum.| *Seruire | regno. |
| Imminere |
10:
Das Vaterland
11:
beſchirmen.
12:
Bronić oyczyzny. | Defendere | patriam. |
| rempub. |
| Tueri | patriam. |
| libertatem. |
13:
Tutari patriam armis.
14:
Pugnare pro patria.
15:
Pugnare pro ſalute com
16:
muni.
17:
Propugnare pro æqui-
18:
tate. Dimicare pro pa-
19:
tria.| Conſeruare | patriam. |
| multitu- dinem. |
| H iij | Conſu- |
strona: 118
kolumna: a
| Da |
1:
Conſulere patriæ.
2:
Velle rempub. defen-
3:
ſam. Eripere ſe ſerui-
4:
tuti.| *Tueri | res. |
| focos. |
5:
Ferre arma pro pa-
6:
tria. Ruere in ferrum
7:
pro lubertate. Obſtrin-
8:
gere animas patriæ.
9:
Subire feſsis rebus.
10:
Excipere ictus pro con-
11:
iugibus pueriſq́;.
12:
Stare pro patria.| Liberare | patriam metu. |
| Soluere |
13:
Auertere faces patrijs
14:
mœnibus.
15:
Das Viehe ver=
16:
ſchlieſſen.
17:
Záwrzeć bydło.
18:
Includere pecus.| *Clau- dere | pecus cratibus. |
| agnos. | |
| hœdos. |
19:
Seruare boues clauſos
20:
ad præſepia.
21:
Tenere armenta clau-
22:
ſa ſtabulis. kolumna: b
| Da |
1:
Das Waſſer
2:
ſtrzen.
3:
Záſtáwić wodę.| Siſtere | aquam. |
| flumen. |
4:
Cogere flumen ſtare.
5:
*Tenere currentes a-
6:
quas. Detinere flumen.
7:
Morari lapſū fluminis.| Præbere moras | flumi- ni. |
| Eſſe mora |
8:
Frænare amnem.
9:
Domare.| Flectere | currētes aquas. |
| flumina. | |
| lymphas. | |
| amnes. |
10:
Das wolt Gott
11:
nicht.
12:
Boże vchoway.
13:
Abſit.| Quod | ſanè nolim. |
| dij prohibeant. | |
| procul Deus auertat. |
14:
Deus auertat hoc omen.| Dij | iſthæc | prohi- beana. |
| mala | ||
| melius dent. |
| Deos |
strona: 116!
kolumna: a
| De |
1:
Deos quæſo vt iſthæc
2:
prohibeant.
3:
Hoc ne fiat deos quæ-
4:
ſo. Procul ſit omen.| Dij | meliora ferant. |
| talem terris auer- tite peſtem. |
|
| prohibete nefas. |
5:
Abigant hoc numina.
6:
Declamiren.
7:
Mowić orácyą.
8:
Declamare. Decla-
9:
mitare. | Habere | orationem. |
| Legere | |
| Dicere |
| Recitare | ſcriptum. |
10:
*Profari ſublimis à
11:
ſede. Probare ſcripta
12:
auribus. Detinere au-
13:
res alicuius.
14:
Dem Feind entge=
15:
gen ziehen.
16:
Vide, Angreiffen. kolumna: b
| De |
1:
Dem Mal nahen.
2:
Przybliżáć śię
3:
do kresu.
4:
Propinquare metæ.
5:
Tendere ad metam.
6:
Accedere metæ.
7:
*Peruchi ad metas. Ad-
8:
uentare finem. Tenere
9:
metam. Ferire primus
10:
oſtia metæ.
11:
Dem Vater nach=
12:
ohmen.
13:
Oycá náśládo=
14:
wáć.
15:
Patriſſare.
16:
*Sequi facta genitoris.
17:
Induere patrem mente.
18:
Gerere ſe ſimilem pa-
19:
renti. Referre animo
20:
manibuſq́; parentem.
21:
Non cedere patri. Ge-
22:
rere quid dignum patre.
23:
AEquare patrem. Au-
24:
gere facta parentis. Su-
25:
perare gloriam patris. | H iiij | Den |
strona: 120
kolumna: a
| De |
1:
Den Bart ſcheren.
2:
Strzydz brodę/ &
3:
Golić brodę.
4:
Radere barbam.| *Reſecare | barbam. |
| Recidere | |
| Metere | |
| Ponere |
5:
Purgare labra. Ex-
6:
pungere genas. Exco-
7:
lere hirſutas genas.
8:
Den Eheſtand
9:
meiden.
10:
Vide, Aufferhalb
11:
des/ rc.
12:
Den Feind an=
13:
greiffen.
14:
Vide, Ahgreiffen.
15:
Den Feind ſchla=
16:
gen.
17:
Vide, In die flucht
18:
ſchlagen.
19:
Den Feind aus dem
20:
Lande iagen/ oder
21:
ſchlagen.
22:
Wygnáć z gránic.| Pellere è | finibus. |
| Expellere |
kolumna: b
| De |
| Repellere | hoſtem. |
| Depellere |
| Prohi- bere | vim hoſtium ab oppido. |
| finibus. | |
| incurſionibus. |
1:
Tutari ſuos fines.
2:
*Repellere arma. De-
3:
pellere terra.| Arcere | finibus. |
| à mœnibus. |
4:
Agere hoſtes patriæ
5:
imminentes. Abigere
6:
muro tectiſq́;. Fugare
7:
tela. Detrudere hoſtem
8:
finibus.
9:
Den Fried brechen.
10:
Item vide, Bund
11:
brechen.
12:
Złamáć przymierze.
13:
Zrzućić pokoy.
14:
Violare pacem.| Diſijcere | pacem. |
| Rumpere | |
| Diſturbare | |
| Polluere |
| Reſoluere iura | pacis. |
| Diſſoluere leges |
| Den |
strona: 121
kolumna: a
| De |
1:
Den kopff bedeckē.
2:
Vide,
3:
Das Haupt rc.
4:
Den meiſten theil.
5:
Po więtſzey cżęsći.
6:
& Przez połowicę.| Magna | parte. |
| ex parte. |
| Magnam | partem. |
| Maximam |
7:
Plus tertia parte. Vix
8:
quarta parte relicta.
9:
*Parte. Media plus
10:
parte.
11:
Den pfeil auszie=
12:
hen.
13:
Wyiąć broń z rány.
14:
Extrahere ſagittam de
15:
vulnere.| *Tra- here | telū | manu. |
| de vulnere. | ||
| ſagittam. | ||
| haſtile. | ||
| ſpicula. | ||
| ferrum. | ||
| lignum manu. |
| Ducere | telū | de vulnere. |
| Educere | corpore. |
kolumna: b
| De |
| Vellere | ſagittam. |
| telum. | |
| haſtam. |
| Euellere | telum è vulnere. |
| Reuellere | |
| Auellere | |
| Conuellere | |
| Rapere | |
| Eripere | |
| Exuere |
1:
Prenſare ferrū forcipe.
2:
Den preiß geben.
3:
Vide,
4:
Preiß geben.
5:
Den ſchlag ab=
6:
leyten.
7:
Vść rázowi.| Declinare | ictum. |
| Depellere | |
| Repellere |
8:
Excludere vulnus.| *Effugere | ictum. |
| vulnus. | |
| telum. |
| Vitare | plagam. |
| iaculum. |
| H v | Cauere |
strona: 122
kolumna: a
| De |
| Cauere | ictum. |
| Reijcere |
1:
Recedere à telo veni-
2:
ente. Exire telum cor-
3:
pore atq; oculis.
4:
Abducere caput ab
5:
ictur.
6:
Den ſchlag auff=
7:
fangen.
8:
Záłożyć śię rá=
9:
zowi.| Exci- pere | ictum. |
| impetus gladio- (rum. |
|
| telum. |
10:
Intercipere telum.| Suſtinere | incurſus. |
| arma. |
11:
*Sufferre ictum. Suffi-
12:
cere haſtis.
13:
Leuare ictum dextra.
14:
Conſumere tela clypeo.
15:
Den ſchmertzen lin=
16:
dern oder ſtillen.
17:
Vide,
18:
Gefund/ rc. kolumna: b
| De |
1:
Den ſchmertzen
2:
vernewern.
3:
Vide, Die Wund/ rc.
4:
Item.
5:
Odnowić ſzmętek.
6:
Odnowić ránę.| Renouare | dolorem. |
| Augere | |
| Scindere |
| Refricare | dolorem. |
| vulnus. |
7:
Reuocare veterem a-
8:
nimi curam.
9:
Tractare vulnus non
10:
ſine gemitu.
11:
*Nouare vulnera
12:
mentis.| Renouare | metus. |
| luctus. |
13:
Retractare cruda vul-
14:
nera. Reſtringere lu-
15:
ctus obductos annis.
16:
Rumpere vulnera re-
17:
tractando. Vexare vul-
18:
nera. Repetere queſtus.| Integrare | dolorem. |
| vulnera. |
| Den |
strona: 123
kolumna: a
| De |
1:
Den ſtreit ver=
2:
newern.
3:
Znowu walcżyć.| Renouare | præliū. |
| Redintegrare |
4:
Inſtare rurſus & re-
5:
dintegrare prælium.
6:
Iterare pugnam.| *Inſtau- rare | certamina. |
| fortunam belli. |
|
| acies. |
7:
Integrare bellum.
8:
Reſtituere pugnam.
9:
Remittere ſeſe in bella.
10:
Reuerti in pugnas.
11:
Miſcere renouata præ-
12:
lia. Immiſcere ſe ar-
13:
mis. Redire ad præ-
14:
mia Martis.| Repetere | bella. |
| pugnas. |
15:
Das Tag darnach.
16:
Názáiutrz.
17:
Poſtridiè. kolumna: b
| De |
| Poſtero | die. |
| Proximo | |
| Alio |
1:
*Luce ſequenti.
2:
Den Wagen zie=
3:
hen.
4:
Woz ćiągnąć.
5:
Trahere currum.| *Tra- here | plauſtrū ceruice. |
| iugum collo. | |
| eſſeda. |
| Subire | curru. |
| iugum ceruice. |
6:
Succedere curru.| Ferre | rotam tractu. |
| fræna iugo. |
7:
Den Weg ver=
8:
tretten.
9:
Vide, Einnehemen.
10:
Den Weg weiſen.
11:
Drogę vkázáć.| Oſtendere | viam, vel iter. |
| Monſtrare |
| *Præ- |
strona: 124
kolumna: a
| De |
1:
*Præmonstrare cur-
2:
renti ſpaciū. Demon-
3:
ſtrare proxima. Re-
4:
cludere monſtrareq́, vi-
5:
am. Ducere.| Efficere | viam. |
| Pandere |
6:
Signare vias. Defle-
7:
ctere errantem gradum
8:
in recta.
9:
Den Zorn vber=
10:
winden.
11:
Vide, Verſnet
12:
werden.
13:
Derhalben. Vide,
14:
Darumb.
15:
Der Iungfraw
16:
hofieren.
17:
Pánnie służyć/ &
18:
Pánnie śię zá=
19:
lecáć.
20:
*Stare ante fores puel-
21:
læ. Aſtare ad feneſtras
22:
peruigil. Adeſſe ante
23:
fores. Sedere ianitor
24:
ante fores. kolumna: b
| De |
| Obſidere | fores. |
| Reſidere ad |
1:
Ponere corpus humo.| Porrigi | ante fores. |
| Iacere |
2:
Cantare ante fores
3:
puellæ. Excubere ante
4:
clauſam domum. Va-
5:
gari tenebris. Excludi.
6:
Pulſare fores. Expu-
7:
gnare domum. Recipi
8:
nocte. Admitti.
9:
Der Tag bricht an.
10:
Vide, Es taget.
11:
Der warheit gleich
12:
oder ehnlich.
13:
Coś k rzecży.
14:
Veriſimilis.| Similimus | vero. |
| veri. |
15:
Propior vero. Propius
16:
fidem. Conſentaneus.
17:
Probabilis.
18:
Der Wind wehet.
19:
Wiátr wieie.| Ventus | flar. |
| ſpirat. |
| *Ventus |
strona: 125
kolumna: a
| *Ventus | ſurgit. |
| incumbit. | |
| perflat. | |
| volat. | |
| inſibilat. | |
| immurmurat. | |
| depræliatur. | |
| tollit prælia. | |
| portat quid. | |
| impellit. | |
| radit terras. | |
| capit vires. |
1:
Der Zeit warneh=
2:
men.
3:
Vide, Gelegenheit
4:
erhaſchen.
5:
Deßgleichen.
6:
Vide, Alſo.
7:
Dick.
8:
Miąſzy/ & gęſty.
9:
Denſus. Confertus.
10:
Craſſus.
11:
*Denſior vi grandinis.
12:
Denſiſsimus & ſolido
13:
vicinus. Condenſus.
14:
Spiſſus. Arctus. Con-
15:
fertus in ſolidū. Craſsi
16:
corporis. kolumna: b
| Di |
1:
Aduerb.
2:
Denſe.
3:
*Denſiùs. Glomera-
4:
tiùs. Ritu niuis. Tur-
5:
matim. Vt aues. Lon-
6:
go agmine.
7:
Dick machen.
8:
Miąſzo vcżynić.
9:
Denſare, condenſare,
10:
addenſare, ſtipare, ſoli-
11:
dare, cogere. Compri-
12:
mere cogens, conſere-
13:
re, conglobare.
14:
Die Augen auß=
15:
ſtechen.
16:
Oko wykłoć.
17:
Cæcare.| Effodere | oculos. |
| Eruere | |
| Eripere | |
| Exculpere |
| *Rapere | oculos vel lumina. |
| Eripere | |
| Adimere | |
| Fodere | |
| Terebrare |
strona: 126
kolumna: a
| Di |
1:
Die Augen nider
2:
ſchlagen.
3:
Vide, Das Ange=
4:
ſicht/ rc.
5:
Die Augen zu=
6:
drcken.
7:
Zámruzyć ocży/ &
8:
Záwrzeć ocży.
9:
Claudere oculos.
10:
*Claudere lumina.| Con- dere | oculos | manu. |
| dextra. | ||
| lumina | manu. | |
| digitis. |
11:
Recondere oculos.| Premere | oculos. |
| lumina de- xtra. |
12:
Comprimere oculos.
13:
Imponere manum
14:
oculis.| Excipere ani- mam | ore. |
| hiatu. |
15:
Dieb. Diebiſch.
16:
Zlodziey. Zło=
17:
dzieyſky.
18:
Fur. Furax. kolumna: b
| Di |
1:
*Ingenioſus ad omne
2:
furtum. Notæ nimiùm
3:
rapacitatis.
4:
Diebſtal.
5:
Kradzieſz.
6:
Furtum. Rapacitas.
7:
*Raptus.| Manus | furaces. |
| piceata. |
8:
Die Geſetz brechen.
9:
Práwo złamáć/ &
10:
Zakon przeſtąpić.| Violare | leges. |
| ius humanæ. | |
| ſocietatis. |
11:
Peruertere iura diuina
12:
& humana.
13:
Delere ius & fas omne.
14:
Deſerere vitæ ſocie-
15:
tatem.| *Diſſoluere | leges. |
| Vertere | |
| Rumpere |
16:
Abrumpere fas omne.
17:
Die Hand geben.
18:
Rękę dáć.
19:
Dare manum.
20:
Prehendere dexteram.| *Dare |
strona: 127
kolumna: a
| Di |
1:
*Dare dextram. Petere
2:
dextra. Poscere dextrā
3:
pignus fidei.| Affectare | dextram. |
| Pondere | |
| Prenſare | |
| Complecti | |
| Iungere |
4:
Accipere manu.
5:
Hærere complexus
6:
dextram. Committere
7:
dextram dextræ. Im-
8:
plicare ſe dextræ.
9:
Die Hand vor=
10:
werffen.
11:
Záłożyć rękę.
12:
Obijcere manum.
13:
*Obiectare manus.
14:
Ferre manū ad vulnus.
15:
Die Hand zurck
16:
ziehen.
17:
Wśćiągnąć ręky.| Retrahere | manum. |
| Reprimere |
18:
Comprimere manus.| Inhibere | manū, vel dextram. |
| Cohibere | |
| Retinere |
kolumna: b
| Di |
1:
Die Hende ab=
2:
hawen.
3:
Rękę vćiąć.
4:
Abſcindere manum.| *Amputare | manum, vel dextram. |
| Rapere | |
| Auferre | |
| Demetere |
5:
Die hende gen Hi=
6:
mel auffheben.
7:
Ręce podnieść
8:
ku niebu.
9:
Tollere manus ad cœlum.| *Tol- lere | manus ad | æthera. |
| ſydera. | ||
| palmas ad ſydera. | ||
| brachia precando. |
| Attollere palmas | cœlo. |
| Porrigere brachia | |
| Ferre manus |
| Ten- dere | manus | ad | cœlum. |
| palmas | ſydera. | ||
| æthera. |
| Die |
strona: 128
kolumna: a
| Di |
1:
Die Hende waſchē.
2:
Ręce vmyć.| Lauare | manus. |
| Abluere |
3:
*Lauare palmas vndis.
4:
Proluere manus vnda.
5:
Sumere manibus aquā.
6:
Die Kleider zu=
7:
reiſſen.
8:
Száty zedrżeć.
9:
Lacerare veſtes. Di-
10:
ſcindere veſtem.
11:
*Lacerare amictus.
12:
Scindere veſtes de
13:
corpore.| Diſcindere | veſtem pe- ctore. |
| amictus manu. |
14:
Conſcindere amictus.
15:
Reſcindere pectora ſi-
16:
nu. Abſcindere veſtem
17:
humeris.| Laniare veſtes | pecto- re. |
| Diripere |
18:
Rumpere veſtes.kolumna: b
| Di |
1:
Die Negel ab=
2:
ſchneiden.
3:
Páznokćie oberznąć.
4:
Abſcindere vngues.| *Reſecare | vngues. |
| Rodere | |
| Ponere |
| Subſecare vngues | ferro. |
| manu ar- tificis. |
5:
Purgare vngues cul-
6:
tello.
7:
Dienen.
8:
Służyć.
9:
Seruire.| *Pati | ſeruitium. |
| dominum. | |
| imperium. |
10:
Famulari. Experiri
11:
ſeruitium.| Ferre | ſeruitium. |
| obſequium. |
12:
Stare famulus. Cur-
13:
rere obſequio. Timere
14:
nutus aliciuius. Vocitare
15:
dominum.| Item, |
strona: 129
kolumna: b
| Di |
1:
Item, Dienen. Vide,
2:
Wolthat erzei=
3:
gen.
4:
Dienſt.
5:
Służbá.
6:
Seruitium. Seruitus.
7:
Conditio & fortuna ſer-
8:
uorum.| *Iugum | ſeruitij. |
| Ordo |
9:
Vſus ſerui.
10:
Item.
11:
Officium, obſequium,
12:
opus, opera, opella,
13:
fides.
14:
Dienſtbar.
15:
Służny/ & vcżyn=
16:
ny. Prácowity.
17:
Officioſus. Plenus of-
18:
ficii.
19:
*Pronus in obſequi-
20:
um. Multùm celer atq;
21:
fidelis. Facilis ſeruire.
22:
Aptus ad nutus alicu-
23:
ius. Succinctus. kolumna: b
| Di |
1:
Die Regierung be=
2:
fehlen.
3:
Porucżyć vrząd/ &
4:
Wſádźić ná páńſtwo.
5:
Præficere imperio. Ad-
6:
iudicare ſalutē imperij.| *Dare | regnum. |
| imperium. | |
| titulū imperij. | |
| honorem. | |
| ſceptra. | |
| faſces. |
7:
Commendare habe-
8:
nas rerum.| Tradere | habenas. |
| ſceptra. |
| Offerre | regnum. |
| Deferre | |
| Permittere | |
| Vocare in |
9:
Mittere in imperium.
10:
Comittere terras. De-
11:
ſtinare imperio. Impo-
12:
nere dominum. Tran-
13:
ſcribere ſceptra.
14:
Die Regiernug an=
15:
nehmen.
16:
Podiąć śię vrzędu.| I | Præfi- |
strona: 130
kolumna: a
| Di |
1:
Præfici imperio. Ac-
2:
cipere imperium.| Potiri | regno. |
| imperio. |
3:
Capeſſere rempub.
4:
Peruenire ad faſtigia
5:
ſummi iuris. Accedere
6:
ad rempub. Succedere
7:
ad ſummum honorem.
8:
Adipiſci magiſtratum.
9:
Accommodare ſe ad
10:
rempub. Gubernare
11:
rempub. Verſare in re-
12:
pub. Tenere prouinciā.
13:
Gerere magiſtratum.
14:
Præeſſe ſummo magi-
15:
ſtratui. Appellari rex.| *Acciri | imperium. |
| Mitti in |
16:
Capere honores.| Sumere | faſces. |
| ſecures. |
17:
Subire faſces.
18:
Item.
19:
Succedere in regno.
20:
Obtinere regnum, Re-
21:
gnare à patre accepto
22:
imperio. kolumna: b
| Di |
1:
*Succedere patri.
2:
Accedere regno.
3:
Subire imperium.| Capere | imperium. |
| regna. | |
| regimen. |
| Accipere | imperiū. |
| ſceptra. |
4:
Suſcipere rerum ha-
5:
benas. Potiri ſolio ſce-
6:
ptriſq́;. Sedere ſolio pa-
7:
terno. Regere terras im-
8:
perio patrio. Tenere
9:
ſolium patris. Tutari
10:
regnum patris.
11:
Die Regierung
12:
vbergeben.
13:
Złozyć vrząd s ſiebie.
14:
Deponere imperium.
15:
Recedere à repub. Con-
16:
cedere alijs adminiſtrā-
17:
dæ Reipub. poteſtatem
18:
laudemq́;.| *Ponere | regna. |
| diadema. | |
| ſecures. |
19:
Deponere regna.| Relin- quere | imperium. |
| habenas rerum. |
| Deſe- |
strona: 131
kolumna: a
| Di |
1:
Deſerere regna.| Cedere | imperio |
| ſceptris. |
2:
Soluì onere regio. Red
3:
dere ſe priuatæ vitæ.
4:
Habitare priuatos lares.
5:
Die Regierung
6:
verſchlagen.
7:
Zbrániáć śię vrzę=
8:
dowáć.
9:
Recuſare imperium.
10:
Accedere ad rempub.
11:
non niſi coactus.
12:
*Contemnere faſces.
13:
Aſpernari honorem.| Spernere | regna. |
| Reſpuere |
14:
Fugere ſceptra.
15:
Reijcere munera mi-
16:
ti vultu.
17:
Die Reyſe vol=
18:
bringen.
19:
Dokonáć drogi.| Perficere | iter. |
| Conficere |
20:
Pergere.| Ire | longiùs. |
| Abire | |
| Prodire | |
| Progredi |
kolumna: b
| Di |
1:
Non intermittere iter.| Obfirmare | viam. |
| Perſequi |
| *Inſtaurare | iter. |
| Moliri datum | |
| Carpere rurſus | |
| Conuertere | |
| Peragere | |
| Permetiri | |
| Emetiri |
2:
Procedere.
3:
Dieſe Zeit.
4:
Teras.
5:
Nunc. in præſentia.
6:
Hoc tempore. Hoc ipſo
7:
tempore. Hac tem-
8:
peſtate. Huius ætatis.
9:
Die ſtraff lindern.
10:
Kazni vlzyć.
11:
Mitigare pœnam.| *Mollire | pœnam. |
| Leuare | |
| Remittere | |
| Contrahere |
| Demere quid | pœnæ. |
| Mutare genus |
| I ij | Suppri- |
strona: 132
kolumna: a
| Di |
1:
Supprimere genus
2:
vindictæ.
3:
Pàrcere pœnæ. Fini-
4:
re pœnas.
5:
Imponere finem pœ-
6:
nis.
7:
Die Thr auff=
8:
ſtoſſen.
9:
Wybić drzwi/ &
10:
wyſtáwić drzwi.| Frangere | ianuam. |
| fores. |
11:
Effringere fores.
12:
*Frangere portas.| Refringere | poſtes. |
| portas. |
13:
Vellere portas à car-
14:
dine.
15:
Euellere clauſtra. Im-
16:
pellere manu portas.| Concutere | poſtes. |
| Rumpere |
| Irrumpere | fores. |
| portas. |
17:
Reſupinare valuas.
18:
Die Welt regieren.
19:
Vide, Vorſehen. kolumna: b
| Di |
1:
Die wett ſingen/
2:
pfeiffen.
3:
Szpiewáć.
4:
Certare cantu.| *Certare | voce. |
| ore. | |
| carmine. | |
| fide. | |
| flatu. | |
| buxo. |
5:
Contendere verſibus.
6:
Dicere alternis.
7:
Experiri viciſsim quid
8:
poſſit vterq; inter ſe.
9:
Die Wund ver=
10:
newern.
11:
Odnowić ránę.
12:
Renouare vulnus.
13:
Amplificare dolorem.
14:
*Nouare repetitum
15:
vulnus. Facere vulnus
16:
in vulnere. Figere itera-
17:
ta vulnera.
18:
Die Wund waſchē.
19:
Wymyć ránę.| Lauare | vulnus. |
| Abluere | |
| Abſtergere |
| *Abluere |
strona: 133
kolumna: a
| Di |
| *Abluere | vulnus lympha. |
| Purgare | |
| Fouere | |
| Siccare |
1:
Die Zeit zubringen.
2:
Stráwić cżás/
3:
dzień.| Tranſigere | tempus, vel diem. |
| Conſumere | |
| Abſumere | |
| Perdere | |
| Terere | |
| Conterere | |
| Decipere | |
| Fallere | |
| Producere |
| *Trahere | tempus. |
| Diſponere |
4:
Die Zunge auß=
5:
reiſſen.
6:
Ięzyk wyrwáć.| Execare | linguam. |
| Abſcindere | |
| Eripere |
| *Reſecare | lin- guam | enſe. |
| Rapere | forcipe. | |
| Præmor- (dere | ferro. |
kolumna: b
| Di |
1:
Diſputation.
2:
Sprzecżánie/ &
3:
Szpor.
4:
Diſputatio.| Ratio | diſputandi. | diſſerendi. |
5:
Genus diſputandi.
6:
*Laquei diſputationū.
7:
Inſolentia diſputationis.
8:
Diſceptatio. Contentio
9:
doctorum. Concertatio
10:
verborum. Subtilitas
11:
diſſerendi.
12:
Diſputiren.
13:
Gádáć śię/ &
14:
ſprzecżáć śię.
15:
Diſputare, diſceptare,
16:
diſſerere.
17:
Loqui de re.
18:
Philoſophari.
19:
Peruenire in intimam
20:
diſputationem rei.
21:
Aduerſari cui in
22:
diſputando.
23:
Congredi cum
24:
quo. Garrire.| I iij | Don= |
strona: 134
kolumna: a
| Do |
1:
Donner.
2:
Grzmięnie.
3:
Tonitru. Tonitrus.| *Sonitus | cœli. |
| olympi. |
| Fragor | cœli. |
| Murmur |
4:
Motus. Tumultus.
5:
Procellæ nubis ventriq́;.
6:
Turbo & ignis cœleſtis.
7:
Donner keil.
8:
Piorun.
9:
Fulmen.| *Telum | Iouis |
| triſulcum. | |
| flagrans. | |
| Typhōeum. |
10:
Spicula Cyclopum.| Ignis | fulminis. |
| Iouis. | |
| trifidus. |
| Flamma | fulminis. |
| cœleſtis. |
| Motus | fulminis. |
| Alæ | |
| Via | |
| Iter | |
| Ictus | |
| Plaga | |
| Vis |
kolumna: b
| Do |
1:
Donnerkeil ſchieſ=
2:
ſen.
3:
Bić piorunem.
4:
Fulminare.| *Mittere | fulmen. |
| Torquere | |
| Quatere |
| Emittere | fulmē ma- (nu. |
| telum. |
5:
Iacere fulmen in terras.
6:
Iactare fulmina.| Iacu- lari | fulmen. |
| tela manu. | |
| ignē è nubibus. | |
| flammas. |
7:
Spargere fulmina in ter-
:
(ras.
8:
Vibrare fulmina.
9:
Dirigere fulmen in quē.
10:
Petere igne fulminis.
11:
Tangere de cœlo.| Accendere | fulminis igne. |
| Cremare |
12:
Tollere fulmine.
13:
Donnern. Item vide,
14:
Es donnert.
15:
Grzmieć.
16:
Tonare. Intonare.
17:
Detonare.| *Ciere |
strona: 135
kolumna: a
| Dr |
1:
*Ciere cœlum tonitru.
2:
Mouere tonitrus.| Concu- tere | cuncta tonitru. |
| cœlum ſonitu. | |
| ſydera motu. |
3:
Tremefacere olympum.
4:
Miſcere cœlum mur-
5:
mure.
6:
Drren.
7:
Szuſzyć.
8:
Torrere.| *Torrere | igne. |
| flammis. | |
| in igne. | |
| furnis. |
9:
Dare flammis torren-
10:
dum.
11:
Exurere. Excoquere.
12:
Drewen.
13:
Grożyć.
14:
Minari. Minitari.| *Mi- nari | vincla. |
| enſem. | |
| vulnera. | |
| arma mortēq́;. |
15:
Increpitare mortemq́;
16:
minari.| Incutere | minas. |
| Addere |
kolumna: b
| Du |
1:
Inſtare minis.
2:
Loqui verba violenta.
3:
Intonare magnum.
4:
Dulden. Vide,
5:
Gedltig tragen.
6:
Dnne.
7:
Cięnky/ & ſcżupły.
8:
Tenuis. Exilis. Graci-
9:
lis. Subtilis.
10:
*AEquans nebulas.
11:
Dnne machen.
12:
Vide, Geringer.
13:
Dnſt. Vide,
14:
Dampff.
15:
Drr.
16:
Suchy.
17:
Aridus, aridulus, a-
18:
rens, ſiccus, feruidus,
19:
torridus, ſiticuloſus.
20:
*Squalens. Deſertus
21:
siti. Ieiunus ſucco. AE-
22:
ger. Putris ab æſtu. In-
23:
cenſus, æſtifer, hiulcus.
24:
Informis, vacuus.| I iiij | Drre. |
strona: 136
kolumna: a
| Du |
1:
Drre.
2:
Suſzá.
3:
Ariditas.
4:
*Sitis. Rubigo ſterilis.
5:
Candor æſtiuus.
6:
Aër feruidus.| Vitium | aëris. |
| cœli. |
7:
Iuppiter malus.
8:
Drr werden.
9:
Schnąć.
10:
Areſcere, arere, exa-
11:
reſcere.
12:
*Fieri aridus æſtu. Si-
13:
tire.| Ferre | ſitim. |
| Sentire. |
14:
Peruri ſole. Exhautiri.
15:
Habere nil humoris.
16:
Dehinſcere ardore. Ri-
17:
gere peruſtus ſole. La-
18:
borare ſole ſitiq́;. Pal-
19:
lere vitio cœli. AEſtua-
20:
re. Caneſcere.| Eſſe | ſiccus. |
| ſine humore. |
21:
Vaneſcere in ſterilem
22:
herbam. Mori factus
23:
aridus. kolumna: b
| Du |
1:
Durchdringen.
2:
Przećiſnáć śię/ &
3:
przedrzeć śię.
4:
Rumpere. Perrum-
5:
pere.| *Rumpere | aditus. |
| iter. |
6:
Poſcere viam cedente
7:
turba. Reſerare viam.
8:
Durchflieſſen.
9:
Przećiec.
10:
Permanere. Perfluere.
11:
Item, Płynąć.
12:
Influere per fines in
13:
mare.
14:
*Percurrere flumine.
15:
Pererrare gurgite.
16:
Peruere vnda. Inter-
17:
luere. Rigare populos.
18:
Irrigare.
19:
Meare per quid.
20:
Permeare. Findere.
21:
Secare. Proſcindere
22:
campos gurgite.| Durch= |
strona: 137
kolumna: a
| Du |
1:
Durchgehen/ oder
2:
ziehen.
3:
Isć przez co/ &
4:
przeiácháć.
5:
Ire per quid Tranſire.
6:
Tranſcurrere. Peragra-
7:
re. Facere iter per fines.
8:
*Tranſuolare quid.| Ferre gradus | per quid. |
| Currere |
9:
Tendere per loca.
10:
Item, Durchgehen.
11:
Przebieżeć/ &
12:
prześć.
13:
Penetrare. Tranſire
14:
per quid.
15:
*Tranſuolare. Peruo-
16:
lare. Rumpere. Per-
17:
rumpere. Perforare.
18:
Trausuerberare. Tranſ-
19:
figere ictu. Scindere.
20:
Perſcindere. Pellere ob-
21:
ſtantia. Perlabi re.
22:
Fugere per quid.
23:
Tranſmitti. Extare.kolumna: b
| Du |
1:
Durchſichtig.
2:
Iásny/ & przezro=
3:
cżyſty.
4:
Pellucidus. Lucidior
5:
glacie. Perlucidus. Lu-
6:
cens. Perlucens. Purus.
7:
Purior electro. Perſpi-
8:
cuus. Nitidus.
9:
*Simillimus puro
10:
amni. Vitreus. Splendi-
11:
dior vitro. Liquidus.
12:
Candidus. Integer.
13:
Drfftig. Vide,
14:
Elender.
15:
Drſtig.
16:
Prágnący.
17:
Sitiens.| *AEger | ſiti. |
| Aſper |
18:
Aridus ſicco ore.
19:
Egens fontis. Inops
20:
vndæ. Iners. Exani-
21:
matus.
22:
Drſtig ſein/
23:
werden.
24:
Prágnąć.
25:
Sitire.| I v | *Colli- |
strona: 138
kolumna: a
| Du |
1:
*Collugere ſitim ab
2:
æſtu.| Concipere | ſitim. |
| Tolerare | |
| Ferre |
3:
Pandere os ſiti.
4:
Ardere.| Optare | aquam. |
| Quærere | |
| Exquirere |
5:
Errare fontis egens.
6:
Durſt leſchen.
7:
Vide, Trincken.
8:
Eb.
9:
Eben. Vide,
10:
Gelegen.
11:
Item, Eben.
12:
Płony/ & rowny.
13:
P
Lanus, æquus, æqua-
14:
tus.
15:
*Porrectus planis ſpa-
16:
cijs. Latus, apertus.
17:
Spectabilis vndiq,. Sine
18:
arboribus. Nudus ſine
19:
frondibus.| Purus | ab arboribus. |
| Liber |
20:
Infrondis.kolumna: b
| Eb |
1:
Eben Feld.
2:
Rownia/ & Pło=
3:
nia.
4:
Planicies, planum,
5:
campus.
6:
*AEquum.| AEquor | campi. |
| Spacia | |
| Aperta | |
| Area |
7:
Tractus. Porrecta.
8:
Proſpectus, ſolum.
9:
Ager patulus.
10:
Arua patentia.
11:
Eckel bringen.
12:
Przynieść teſknicę.
13:
Afficere tædio.
14:
Verti cui in tædium.
15:
Mouere faſtidium.
16:
Afferre ſatietatem.
17:
Sordere cui.
18:
Item.
19:
Nocere ſtomacho.
20:
Non facere ad ſtoma-
21:
chum.| Edel. |
strona: 139
kolumna: a
| Ed |
1:
Edel. Vide,
2:
Adelich.
3:
Edelgestein.
4:
Perłá/ & drogy
5:
kámień.
6:
Gemma. Margarita.
7:
Bacca.
8:
*Lapis Indus. Lapillus
9:
Indicus. Concha. Ger-
10:
men rubri maris. Mu-
11:
nus rubri ponti. Do-
12:
num rubentis pelagi.
13:
Ehe.
14:
Małżeńſtwo.
15:
Coniugium, Matri-
16:
monium. Res vxoria.
17:
*Fides coniugij.| Vincula | coniugij. |
| iugalia. |
18:
Vincla tori. | Fœdus | coniugiale. |
| thalami. | |
| lecti. |
kolumna: b
| Eh |
| Iura | iugalia. |
| coniugialia. | |
| connubialia. | |
| lecti. | |
| tori. |
1:
Connubium. Thala-
2:
mus. Torus. Concor-
3:
dia tori. Iugum. Faces
4:
coniugij. Tæda iugalis.
5:
Ehebrechen.
6:
Cudzołozyć.
7:
Adulterari.
8:
Fieri adulter.
9:
Facere adulterium.
10:
*Non carere labe adul-
11:
terij. Peccare in vxo-
12:
rem alicuius. Adhærere
13:
vxori alicuius. Con-
14:
cumbere cui. Sollicitare
15:
vetitos toros. Violare
16:
thalamum pudicum.
17:
Temerare lectum alicu-
18:
ius. Lædere thalamum
19:
ſtupro. Delinquere in-
20:
conceſſo amore. Sequi
21:
mœchas.| Item, |
strona: 140
kolumna: a
| Eh |
1:
Item, de Muliere.
2:
*Peccare adultero.
3:
Ire ſub amplexus alieni
4:
coniugis. Suſpirare ali-
5:
os amores. Fallere vi-
6:
rum. Velle aliū virum.
7:
Iacere in complexibus
8:
alterius. Requirere ali-
9:
os amores.
10:
Ehebrecher.
11:
Cudzołożnik.
12:
Adulter, mœchus.
13:
*Corruptor. Raptor
14:
alterius thalami. Perfi-
15:
dus thalami. Scortator.
16:
Ehebrecherin.
17:
Cudzołożnicá.
18:
Adultera, mœcha.
19:
Ehebruch.
20:
Cudzołoſtwo.
21:
Adulterium.
22:
*Lectus temeratus.
23:
Pudor læſus. Furta to-
24:
ri. Concubitus illicitus.
25:
Dedecus. Crimen. kolumna: b
| Eh |
1:
Eheman.
2:
Mąſz.
3:
Coniux. Maritus.
4:
Obnoxius vxori.
5:
*Socius tori.| Felix | coniuge. |
| Notus |
6:
Eheweib.
7:
Zoná.
8:
Coniunx. Vxor.
9:
*Marita. Nupta.
10:
Socia thalami. Sociata
11:
fœdere lecti.| Conſors | tori. |
| thalami. |
12:
Felix marito.
13:
Ehelich.
14:
Małżeńſky.
15:
Iugalis. Coniugalis.
16:
Coniugialis. Connu-
17:
bialis.
18:
*Maritus. Maritalis.
19:
Socius. Socialis. Vxo-
20:
rius.| Ehe |
strona: 141
kolumna: a
| Eh |
1:
Ehe ſcheiden.
2:
Rozwieść śię/ &
3:
Rozwod vcżynić.
4:
Facere diuortium.| Renunciare | repudium. |
| Remittere |
| *Deſerere | vxorem. |
| Expellere |
5:
Fugere thalamum.
6:
Mutare tædas. Soluere
7:
amorem. Rumpere
8:
vincia tori. Viuere ab-
9:
rupto coniugio.
10:
Item.
11:
Segregari à viro.
12:
*Sperni viro. Expelli
13:
thalamis. Cedere pulſa
14:
thalamis. Carere di-
15:
miſſa marito. Mutare
16:
tædas expulſa.
17:
Ehnlich.
18:
Podobny.
19:
Similis. Perſimilis.| *Similis. | faciem. |
| vultu. |
kolumna: b
| Eh |
1:
Ehnlich ſein.
2:
Podobnym być.
3:
Eſſe perſimilis.
4:
*Ferre ſic oculos, ſic
5:
manus, ſic ora.| Referre | quem. |
| ore. | |
| vultus. |
6:
Reddere vultus habi-
7:
tuſq́; alicuius.
8:
Ehre/ oder hr.
9:
Zbło.
10:
Ariſta, Spica, Culmus.
11:
*Auena.
12:
Ehr.
13:
Chwałá/ & poćći=
14:
wość.
15:
Gloria, Decor gloriæ.
16:
Honor. Honos. Fru-
17:
ctus honoris & gloriæ.
18:
Excellentia. Laus. Ve-
19:
neratio. Reuerentia.
20:
Item.
21:
Zacność. Doſtoień=
22:
ſtwo.
23:
Dignitas.| Præſtan- |
strona: 142
kolumna: a
| Eh |
| Præſtantia | dignitatis. |
| Acceſſo |
1:
Honorificentia.
2:
Amplitudo honorum.
3:
Splendor vitæ. Faſtigia
4:
rerum.
5:
*Cacumen ſummum.
6:
Locus honoratus. Sedes
7:
honoris.
8:
Ehren.
9:
Cćić.
10:
Honorare, honeſtare,
11:
venerari, aduenerari,
12:
colere. Tueri in honore.
13:
Obſeruare. Aſſurgere
14:
cui. Tractare magnificè.| Ha- bere | in honore. |
| præcipuo honore |
15:
Velle auctiorem ho-
16:
nore. Tribuere honorem.
17:
Amplificare autoritatem
18:
alicuius apud quem.
19:
Decernere cui honores.
20:
Item, Ehren.
21:
Chwalić.| Colere | numen. |
| Venerari |
22:
Celebrare Deum. kolumna: b
| Eh |
1:
Demereri Deum. Di-
2:
gnari numen honore.
3:
Dare munus. Recipere
4:
templo ariſq́;. Manere
5:
in relligione. Seruare
6:
relligione.
7:
Ehre haben.
8:
Być ććion/ &
9:
być wazon.
10:
Honorari. Decorari
11:
honoribus.| Eſſe | cum dignitate. |
| in honore. | |
| magno honore apud quem. |
|
| aliquo numero & honore. |
|
| in oculis ciuium. |
| Florere | honoribus. |
| rerum geſta- rum gloria. |
12:
*Stare magnificus titu-
13:
lis. Præſtare honore.
14:
Vti honore inter viros.
15:
Tueri locum honoratū.
16:
Haberi honoratus. | Ehr= |
strona: 143
kolumna: a
| Eh |
1:
Ehrgeitz.
2:
Nádętość.
3:
Wyſoka mysl.
4:
Ambitio. Occupatio
5:
ambitionis.| Cupidi- tas | honorum. |
| potentiæ. | |
| principatus. | |
| dominatus. | |
| regni. | |
| vincendi. |
6:
Appetitio principatus. | Certa- men | honoris & di- gnitatis. |
| ac cupido regni. |
7:
Ambitus.| *Cupido | honorum. |
| tituli. | |
| regni. | |
| rerum. |
| Amor | tituli. |
| regni. |
8:
Sitis imperij. Libido
9:
regnandi.
10:
Item, Ehrgeitz.
11:
Chełpá.| Cupiditas | gloriæ. |
| Auiditas |
kolumna: b
| Eh |
| *Amor | famæ. |
| laudum. |
1:
Ardor quærendi no-
2:
minis.| Studium | famæ. |
| Sitis |
| Cupido | laudis. |
| Certamen |
3:
Ehrgeitzig.
4:
Chełpliwy.
5:
Ambitioſus.
6:
Reus ambitus.| Cupi- dus | ſpelndoris &- gloriæ. |
| potentiæ. | |
| imperij. |
| Auidus | gloriæ. |
| imperij. |
7:
Altiſſimus & cupidus
8:
gloriæ.| *Cæ- cus | cupidine | regni. |
| caligine |
9:
Attonitus regno. Tu-
10:
midus inani cura.
11:
Item.| Cupidus | laudis. |
| Studioſus | |
| Auidiſſimus |
| Accen- |
strona: 144
kolumna: a
| Eh |
1:
Accenſus cupiditate
2:
gloriæ. Ferox ad cu-
3:
piditatem laudis.
4:
*Sitiens famæ.
5:
Contentus fama.
6:
Enrgeitzig ſein.
7:
Stać o doſtoień=
8:
ſtwo.
9:
Ambire honores.
10:
Laborare ambitione.
11:
Facere quid adductus
12:
ambitione. Affectare
13:
honores. Quærere lau
14:
ſum. Captare ſuffragia
15:
populi. Venari ſuffragia
16:
plebis. Prenſare homi-
17:
nes ſupplex. Gaudere
18:
popularibus auris. Stu-
19:
pere attonitus roſtris.
20:
Aſpirare quò. Poſtu-
21:
lare ſibi imperium.| Petere | titulos. |
| magiſtratum. | |
| imperium. |
| Poſcere | honores. |
| Sitire |
22:
Pendere ex errore mul-
23:
titudinis. kolumna: b
| Eh |
| Induci | cupiditate re- gni. |
| Adduci |
| Incidere in cupidita- tem | gloriæ |
| imperio- rum. |
1:
Admirari imperia &
2:
magiſtratus. Seruire
3:
dognitati & gloriæ.
4:
Deſcendere in cam-
5:
pum petitor.
6:
Studere nouis impe-
7:
rijs. Seruire regno.
8:
Ehre ſuchen.
9:
Szukáć chwały/ &
10:
Stać o chwałę̀.| Appetere | gloriam. |
| Deſiderare |
| Ser- uire | gloriæ. |
| dignitati & glo- (riæ. |
|
| famæ. |
| *Quæ- rere | famam. |
| nomen. | |
| viā ad ſuperos. |
11:
Inſeruire honori.
12:
Trahi fulgore nominis
13:
& famæ.| Sequi |
strona: 145
kolumna: a
| Eh |
| Sequi | famam. |
| Petere | |
| Captare |
1:
Inuigilare famæ.
2:
Calere cupidine laudis.
3:
Agere curam nominis.| Odiſſe | vulgus. |
| Spernere |
4:
Remoueri à vulgo.
5:
Curare ſublimia.
6:
Ehrlich.
7:
Poććiwy.
8:
Honeſtus. Studioſiſſi-
9:
mus honeſtaris. Egre-
10:
gius & benignus, bonus,
11:
liberalis, ingenuus.
12:
Minimè ſeruilis.
13:
*Haud impurus.
14:
Item, Ehrlich.
15:
Pocżeſny.| Honeſtus. | factu. |
| decoruſq́;. |
16:
Honorificus. Perho-
17:
norificus.| Non | alienus ab actio- nibus honeſta- (tis. |
| turpis. | |
| vitioſus. |
kolumna: b
| Eh |
1:
Propior virtuti.
2:
Proximus ad gloriam.| Coniun- ctus | honeſtati. |
| cum virtute. |
3:
Confuſus cum virtu-
4:
te. Decorus. Dignus
5:
viro & decorus. Con-
6:
ſentaneus honoris ex-
7:
cellentiæ. Glorioſus.
8:
Aduerb.
9:
Honeſtè. Honorifi-
10:
cè. Quàm honorificen-
11:
tiſſimè, decenter, mo-
12:
deſtè, piè. Benè ac pu-
13:
dicè. liberaliter. Valde
14:
liberaliter. Quàm libe-
15:
raliſſimè.
16:
Ehrlicheit.
17:
Poććiwość.
18:
Honeſtas. Honeſtum.| Gloria | honeſti. |
| Reſpectus |
19:
Forma & facies ho-
20:
neſti. Natura viſq́; ho-
21:
neſti. Decus honeſtaſq́;.
22:
Actiones honeſtatis.
23:
Res honeſtæ. Candor.
24:
Modeſtia.| K | Ehr= |
strona: 146
kolumna: a
| Eh |
1:
Ehrwirdig.
2:
Cći godny/ & po=
3:
ważny.
4:
Venerandus, venera-
5:
bilis, verendus, hono-
6:
ratus.| Dignus | honore. |
| ſpectatu. |
7:
Plenus honoris.| Potens | honore. | Sublimis |
8:
Eiche.
9:
Dąb.
10:
Quercus.| *Robur. | quercus. |
| ſacrum. |
| Arbor | Iouis. |
| Chaonis. | |
| Chaonia. |
11:
Ilex.
12:
Eid. Vide,
13:
Schwur.
14:
Eidbrchig. Vide,
15:
meineyder.
16:
Eiffern.
17:
Zázdrośćić.
18:
AEmulari.kolumna: b
| Ei |
| Eminere vt | æmulus. |
| Opponi |
1:
*Carpere facta.
2:
Eigen.
3:
Właſny.
4:
Proprius, priuatus,
5:
ſuus. Non alienus.
6:
Eigenſchafft.
7:
Właſność.
8:
Proprietas, proprium,
9:
officium. Fons officij.
10:
Munus.
11:
Eilen.
12:
Kwápić/ & śpieſzyć.
13:
Feſtinare, properare,
14:
approperare.| Ire | properè. |
| ocylus. |
15:
Venire properans.| Mouere | ocyus. |
| Promouere ſe | |
| Diſſoluere |
16:
Adminiſtrare quid ce-
17:
leriter. Exiſtimare non
18:
cunctandum. Maturare.
19:
Corrigere tarditatē cur-
20:
ſu. Volare.| *Cele- |
strona: 147
kolumna: a
| Ei |
| *Celerare | gradum. |
| Accelerare | greſſum. |
| Citare | viam. |
| iter. | |
| curſum. |
1:
Pergere & concitare
2:
gradum.| Odiſſe | moras. |
| Increpare | |
| Caſtigare | |
| Tollere | |
| Auferre | |
| Pellere | |
| Præcipitare | |
| Ponere | |
| Dimittere | |
| Soluere |
3:
Haud multa morari.
4:
Expedire manus.
5:
Eilends. Vide,
6:
Bald.
7:
Einander erwr=
8:
gen.
9:
Społu śię bić.
10:
Et, Weſpoł śię mor=
11:
dowáć.
12:
Concurrere mutuis
13:
vulneribus. kolumna: b
| Ei |
1:
*Ire in ſe conuerſi fu-
2:
rore. Ruere ſuis viribus.
3:
Miſcere malum in al-
4:
ternam necem. Hauri-
5:
re alternum cruorem.
6:
Perdere pereundo. Ca-
7:
dere per mutua vulnera.
8:
Occidere mutua cæde.
9:
Occumbere pari niſu.
10:
Perire alterna manu.
11:
Einblaſen.
12:
Nádchnąć/ &
13:
poſzeptáć.
14:
Inſpirare.| Dicere | in aurem. |
| Garrire | |
| Gannire |
15:
Subijcere.
16:
*Suſurrare aure. Inſu-
17:
ſurrare quid cui. Im-
18:
murmurare tacita aure.
19:
Einem dinge zu=
20:
viel thun.
21:
Názbyt cżynić.| Excedere | modum. |
| finem. | |
| legem. |
| K ij | Tran- |
strona: 148
kolumna: a
| Ei |
1:
Tranſcendere finem.
2:
Trahi vlterius. Facere
3:
longùm.| Non habere | modū. |
| Neſcire habere | |
| Tranſire | |
| Egredi | |
| Progredi vltra |
4:
Morari multis.
5:
Eines alters. Vide,
6:
Gleiches alters.
7:
Einugig.
8:
Iednooky.
9:
Luſcus. Deficulus.
10:
*Sortitus vſum vnius
11:
luminis.
12:
Contentus vno lu-
13:
mine.
14:
Einfallen.
15:
Vpáść.
16:
Ruere. Labi. Collabi
17:
ruina.| *Ruere | caſu. |
| collapſus. |
18:
Trahere ruinam.| Cadere | ruina. |
| grauatus pon- dere. |
kolumna: b
| Ei |
1:
Decidere caſu. Con-
2:
cidere lapſus ruina. Pro-
3:
labi. Labare. Conuelli
4:
vi & ruina. Diſſilire
5:
conuulſus ruina.| Frangi | ruina. |
| Perire |
6:
Procumbere.
7:
Item, Einfallen.
8:
Wpáść/ & ná pá=
9:
mięć przyść.
10:
Incidere. | Venire in | mentem. |
| buccam. |
11:
Succurrere.| *Subire. | animo. |
| affectu. |
12:
Occurrere.
13:
Eſſe in pectore.
14:
Adeſſe animo.| Hærere | mente. |
| animo. | |
| pectore. | |
| oculis. | |
| ante oculos. |
| Verſari | ante oculos. |
| Errare | |
| Stare |
| Item, |
strona: 149
kolumna: a
| Ei |
1:
Item, Einfallen.
2:
Vide, Streiffen.
3:
Einfeltig.
4:
Proſtacżek.
5:
Simplex.
6:
Rectus & ſimplex.| Bonus | & ſimplex. |
| ſimplicitate. |
7:
Tardiuſculus.
8:
Einflieſſen.
9:
Wbiegáć/ & wćie=
10:
káć.| Fluere | in mare. |
| Defluere |
| Influere | in | mare. |
| pontum. | ||
| Oceanum. | ||
| flumen. |
11:
*Affluere vndis. Ire in
12:
mare. Adire aquis.
13:
Tranſire in vndas.
14:
Exire in æquor.| Peruenire | in mare. |
| Currere | |
| Excurrere | |
| Dilabi | |
| Deſcēdere | |
| Serpere |
kolumna: b
| Ei |
| Voluere aquas | in mare |
| Euoluere ſe | |
| Prorumpere | |
| Condi |
1:
Cadere in pontum.
2:
Miſceri ponto. Inter-
3:
miſcere ſuam vndam.
4:
Coittere vndas. Mit-
5:
ti in æquor. Accedere
6:
pelago.
7:
Eingeben. Vide,
8:
Einblaſen.
9:
Item, Eingeben.
10:
Dodáć mysli.
11:
Dare mentem.| *Addere | mentem. |
| Concutere | |
| Inuadere |
| Inſpirare | animum. |
| Mouere | |
| Obſidere |
| Subijcere | animo. |
| Illabi. |
12:
Flectere ſenſus.
13:
Docere. Edocere.| K iij | Ein= |
strona: 150
kolumna: a
| Ei |
1:
Eingehen.
2:
Wniść.
3:
Intrare. Ire intrò.
4:
Introire. Abire intrò.
5:
Peruenire in domum.
6:
Ingredi.| Concendere | intrò. |
| Accedere | |
| Fugere |
| Conijcere | ſe intrò. |
| Cotripere | |
| Recipere |
7:
Receptare ſe in tectum.| *Intrare | domum. |
| ædes. | |
| tecta. | |
| fores. | |
| penates. | |
| limina. |
| Subire | domum. |
| portæ. | |
| penates. |
8:
Introgredi. Succedere.
9:
Recedere in tecta.| Inferre | ſe foribus. |
| pedem. | |
| gradum. | |
| greſſus. |
kolumna: b
| Ei |
1:
Eingeweid.
2:
Wnątrze.
3:
Inteſtina. Exta. Ilia.
4:
*Viſcera. Sinus viſce-
5:
rum, intima, fibræ, pul-
6:
mones.
7:
Einheiſſen.
8:
Podpalić/ & ogień
9:
náłozyć.
10:
Calefacere.
11:
*Calfacere focum igne.
12:
Extruere focum lignis. | Ingerere | ligna foco. |
| Aduoluere |
13:
Diſſoluere frigus po-
14:
nens ligna ſuper focum.
15:
Einhellig.
16:
Zezwoliwſzy śię.
17:
Conſentienter.| Conſenſu | communi. |
| pari. | |
| omnium. |
18:
Conſilio communi.
19:
Animis mutuis. Con-
20:
ſtanter.| Ein= |
strona: 151
kolumna: a
| Ei |
1:
Einhellig/ einig/
2:
einmttig.
3:
Zgodny.
4:
Concors. Vnanimis.| *Par | animis. |
| AEqualis |
5:
Einhelligkeit.
6:
Zezwolęnie.
7:
Conſenſio, aſſenſio, aſ-
8:
ſenſus. Animus idem.
9:
Mens vna.
10:
*Amor vnus. Ador
11:
idem.
12:
Einhellig ſein. Vide,
13:
Vber ein ſtien.
14:
Einkommen.
15:
Dochod.
16:
Reditus, cenſus. Tri-
17:
buta gentium.
18:
Einladen.
19:
Záprośić & wezwáć
20:
ná cżtę.
21:
Inuitare. Vocare ad
22:
cœnam. Aduocare gau-
23:
dijs.| Accire | ad | conuiuium. |
| Rogare | cœnam. |
kolumna: b
| Ei |
1:
Rogitare vt quis veniat:
2:
Monere quem vt veniat
3:
ad cœnam.
4:
Iubere ad ſe venire
5:
conuiuam.
6:
Adducere ad cœnam.
7:
*Adhibere epulis. Da-
8:
re cœnam.
9:
Accipere dapibus me-
10:
roq́;
11:
Eingeladen werdē.
12:
Być wezwan/ &
13:
Iść ná Kołátią.
14:
Inuitari.| Ire | ad cœnam. |
| Venire |
| Capere cibum | cū quo. |
| vnà. |
15:
*Adire epulas. Inire.
16:
conuiuia alicuius. Re-
17:
currere ad cœnam vo-
18:
catus. Recumbere lectis
19:
conuiua. Aſſueſci men-
20:
ſis. Eſſe conuiua.
21:
Intereſſe epulis.| Cœnare | cum quo. |
| Veſci |
22:
Celebrare dapes vnà.
23:
Agere conuiuam.| K iiij | Ein= |
strona: 152
kolumna: a
| Ei |
1:
Einnemen. Vide,
2:
Erobern.
3:
Item, Einnemen.
4:
Záſtąpić.
5:
Occupare.| Irrumpere. | intrò. |
| portis. |
6:
Irruere in ædes. | Intercludere | iter. |
| reditum. |
7:
Prohibere fuga. Non
8:
dare facultatem regre-
9:
diendi. Tollere ſpem
10:
fugæ. Auertere iter. Ca-
11:
pere locum. Intercipere
12:
aduentu vijs omnibus.| *Occupare. | aditum. | fauces. |
| Obſidere | aditum. |
| fores. | |
| vias. | |
| anguſta via- (rum. |
13:
Inſidere loco.
14:
Diſcurrere ad portas.
15:
Petere portas. Adeſſe
16:
portis. Claudere effu-
17:
gium. kolumna: b
| Ei |
| Præcludere | effugium. |
| vias. |
1:
Eripere reditum. Arri-
2:
pere locum. Obſtruere
3:
aditū. Obijcere ſe hinc
4:
atq; hinc. Coronare a-
5:
ditum cuſtode. Præcur-
6:
rere. Tenere. Seruare.
7:
Einreden.
8:
Rozmawáć/ & w
9:
rzecż wpáść.
10:
Przeſzkodźić.
11:
Interpellare. Incidere
12:
in ſermonem. Impedi-
13:
re interpellatione cur-
14:
ſum orationis.| *Interfari | medio ſer- mone. |
| Profari |
15:
Miſcere verba.
16:
Subire voce dicturum
17:
plura. Perturbare dicen-
18:
tem. Dirimere collo-
19:
quium. Prohibere co-
20:
nantem dicere.
21:
Einreiſſem. Vide,
22:
Außgraben.| Ein= |
strona: 153
kolumna: a
| Ei |
1:
Einſchencken.
2:
Náliewáć.
3:
Infundere.| *Implere | poculum vino. |
| Explere |
4:
Miſcere pocula.| Coronare | vina. |
| craterem. |
| Ponere | pocula. |
| Ferre | |
| Porrigere |
5:
Miniſtrare. Stare ad
6:
cyathum. Adſtare men-
7:
ſis. Statuere crateras.
8:
Statui ad cyathum.
9:
Tenere pateras.
10:
Dare vinum.
11:
Einſchlaffen. Vide,
12:
Entſchlaffen.
13:
Einſchlffen.
14:
Záſnąć.
15:
Sopire.| *Sopire. | ſomno. |
| cantu. |
16:
Soporare.| Suadere | ſomnum. |
| inire ſomnum. |
kolumna: b
| Ei |
| Allicere | ſomnum. |
| Inuitare | |
| Facere |
| Soluere | in ſomnos. |
| Reſoluere |
1:
Irrigare quietem mem-
2:
bris. Spargere ſomnos.
3:
Einſetzen.
4:
Wſádzić.
5:
Incarcerare.| Conij- cere in | carcerem. |
| vincula. |
| Dare | in cuſtodiā. |
| Tradere |
6:
Habere in cuſtodia.| *Claudere | carcere. |
| vinclis & carcere. |
8:
Includere carcere.
9:
Concludere. Præclude-
10:
re omnia effugio. Ab-
11:
ſtrudere carcere. Tene-
12:
re intra clauſtra. Serua-
13:
re incluſum.
14:
Eins machen.
15:
Vide,
16:
Mitteln.| K v | Eins. |
strona: 154
kolumna: a
| Ei |
1:
Eins werden.
2:
Sprzyiacielić śię/
3:
& ziednáć śię.
4:
Conciliari cui.
5:
Reconciliari.| Inire | gratiam. |
| Redire in |
6:
Tranſigere cum quo.
7:
Conſtituere concor-
8:
diam. Componere quid
9:
inter ſe. Deponere ſi-
10:
multatem. Placari cui.
11:
Iungere ſibi amicos.
12:
Eſſe cum quo in gratia.
13:
Congruere inter ſe.
14:
*Igniſcere inuicem.
15:
Iungi poſt vulnera.
16:
Eins vmbs ander.
17:
Ná przemiány.
18:
Alternis. Vicibus al-
19:
ternis. Alterna vice. In
20:
vicem. Per vices.| Suis | vicibus. |
| Factis |
21:
Ex æquo. Vltrò ci-
22:
troq́;.kolumna: b
| Ei |
1:
Eintragen.
2:
Wnieść.
3:
Ferre in domum. In-
4:
ferre. Auferre intrò.
5:
Conferre in domum.| *Ferre | ſub tecta. |
| Referre | |
| Portare |
6:
Einwickeln.
7:
Spleść/ & zwikłáć.
8:
Inuoluere. Implicare.
9:
*Complicare manu.
10:
Impedire. Corripere in
11:
nodum. Amplecti.
12:
Einwohner.
13:
Mieſzkáiący/ &
14:
Obiwátel.
15:
Habitator, inhabita-
16:
tor, incola, incolens,
17:
accola.
18:
*Cultor, colonus,
19:
alumnus, indigena.
20:
Einwurtzeln.
21:
Wkorzenić śię.| Agere | radices. | Figere |
| Hærere |
strona: 155
kolumna: a
| Ei |
| Hærere | radice. |
| ſolo. |
| *Tenere ſeſe | radice. |
| Teneri | |
| Retineri |
1:
Tendere radice in
2:
tartara.
3:
Eine zeitlang.
4:
Chwilię.
5:
Aliquandiu.| Aliquot | dies. |
| Per aliquot | |
| Complures |
6:
In tempus.
7:
Einziehen.
8:
Wiácháć.| Venire | quò. |
| Peruenire |
9:
Ingredi fines. Acce-
10:
dere ad oppidū. Com-
11:
meare ad quos. Appel-
12:
lere ſe.
13:
*Petere vrbem. Pergere
14:
gradu ad mœnia. Ad-
15:
mouere faciem vrbi.
16:
Deuenire vrbem. Ad-
17:
uentare ad vrbem. kolumna: b
| Ei |
| Tangere | vrbem. |
| muros. |
1:
Contingere. Attingere.
2:
Capere locum. Reci-
3:
pere ſe ad vrbem.
4:
Accedere portis. Ferri
5:
ad muros. Afferri vr-
6:
bem. Aduolare. Aduer-
7:
tere pedem.| Intrare | ſedes. |
| oras. |
8:
Ponere pedem in vrbe.
9:
Item, Einziehen.
10:
Webráć śię.
11:
Commigrare.
12:
Eyſen.
13:
Zelázo. Stal.
14:
Ferrum.| *Rigor | ferri. |
| Duricies | |
| Materies | |
| Vis | |
| Vſus | |
| Ramenta |
15:
Chalybs. Maſſa cha-
16:
lybis. Metallum.| Eyſern. |
strona: 156
kolumna: a
| Ey |
1:
Eyſern.
2:
Zelázny.
3:
Ferreus. Ferratus.
4:
*AEneus, ahenus, ære-
5:
us, æratus.
6:
Eytter.
7:
Ropá.
8:
Sanies, pus, tabes,
9:
pædor.
10:
Element.
11:
Zywioły.
12:
Elementa.
13:
*Series elementorum.
14:
Semina. Fœdera mundi.| Fides | rerum. |
| Diſcrimina |
15:
Elend.
16:
Nędzá & mizeria.
17:
Miſeria. Magnitudo
18:
miſeriarum. Calamitas.
19:
Item.
20:
Exilium. Expulſio ci-
21:
uis. Eiectio, exactio,
22:
proſcriptio.
23:
*Fuga. Error.| Tempus | fugæ. |
| lacrymabile. |
kolumna: b
| El |
1:
Elender.
2:
Nędzny & mizerny.
3:
Miſer, miſellus, miſe-
4:
rabilis, miſerandus, ca-
5:
lamitioſus, ærumnoſus,
6:
grauis ærumnis. Omni-
7:
um ærumnoſiſſimus.
8:
Indigus omnibus, inops
9:
egens, egenus. Nudus
10:
præſidio. Expes. Perdi-
11:
tus miſerq́;.| Na- tus | ad miſeriam. |
| ferendis miſerijs. |
12:
Infimus, nullus, ia-
13:
cens. Dignus miſeri-
14:
cordia, lamentabilis, la-
15:
crymabilis, lacrymoſus,
16:
flebilis, plorabilis, de-
17:
ploratus.
18:
Item, Elender. Vide,
19:
Verjagter.
20:
Elendiglich.
21:
Nędznie/ mizernie/
22:
& licho.
23:
Miſerè. In miſerabi-
24:
lem modum.| *Miſe- |
strona: 157
kolumna: a
| En |
1:
*Miſerabile viſu. Fle-
2:
bile dictu.
3:
Item.
4:
Tenuiter. In ſeruilem
5:
modum.
6:
End.
7:
Koniec.
8:
Finis. Pars exrrema.
9:
*Modus.| Linea | vltima. |
| extrema. |
10:
Terminus. Corolla-
11:
rium.
12:
Enden.
13:
Kończyć.
14:
Finire.| Facere | finem, vel modum. |
| Ponere | |
| Imponere | |
| Dare | |
| Præbere | |
| Statuere |
15:
Perducere ad extre-
16:
mum.
17:
Ende gewinnen.
18:
Skończyć śię.
19:
Finiri. Habere finem.
20:
Definere. kolumna: b
| En |
1:
*Confici fine.| Capere | finem. |
| Capere | |
| Inuenire | |
| Sentire |
2:
Compleri.
3:
Ende der Welt.
4:
Koniec świátá.| Finis | mundi. |
| terrarum. |
| *Vltima | mundi. |
| Cardo |
5:
Orbis vltimus. Dies
6:
extremus & terrarum
7:
metæ. Tellus extrema.
8:
Receſſus Atlantæi Oce-
9:
ani. Metæ Zephyri &
10:
Euri. Domus Boreæ.
11:
Endern.
12:
Odmięnić.
13:
Mutare, immutare,
14:
tranſmutare, reſcindere.
15:
*Alterare.| Alternare | vices. |
| Variare | |
| Facere | |
| Exercere | |
| Seruare | |
| Peragere |
| Referre |
strona: 158
kolumna: a
| En |
1:
Referre in melius.
2:
Vertere, inuertere, per-
3:
uertere; conuertere vi-
4:
cem.
5:
Item, Endern. Vide,
6:
Corrigern.
7:
Enderung.
8:
Odmiáná.
9:
Mutatio, permutatio,
10:
commutatio, vices, vi-
11:
ciſſitudo.| *Vertigo | rerum. |
| Inclinata |
12:
Endlich.
13:
Zátym/ & potym.
14:
Tandem. Aliquandò.
15:
Poſtmodò. Poſt omnia.
16:
Deniq;. Ad extremum.
17:
Eng.
18:
Ciáſny.
19:
Anguſtus, perangu-
20:
ſtus, arctus. Exiguus
21:
ſpacio.| Non | capax. |
| amplus. |
22:
Concluſus. kolumna: b
| En |
1:
Entblſſen.
2:
Odkryć.
3:
Nudare. Denudare.
4:
*Detegere. Retegere.
5:
Diſijcere veſtem.
6:
Entblſt.
7:
Odkryty.
8:
Nudus.| *Nudus | capur. |
| humeros. | |
| latus. | |
| membra. |
9:
Apertus pectore. Si-
10:
ne veſtibus.
11:
Entblſt werden.
12:
Być nágy.
13:
Nudari. Nudare pe-
14:
ctus.
15:
*Conſiſtere nudus.
16:
Entblſt gehen.
17:
Nágo iść.
18:
Ire nudus.
19:
*Ire reiectis veſtibus.
20:
Gerere nuda corpora.
21:
Currere depoſito vela-
22:
mine.| Errare |
strona: 159
kolumna: a
1:
Errare ſine veſtibus.
2:
Stare nudo pectore.
3:
Videri ſine veſte.
4:
Oſtendere humeros.
5:
Entfallen. Vide,
6:
Aus den henden/
7:
rc.
8:
Entfliehen.
9:
Vćiec/ & zbieżeć/
10:
& zbyć.| Effugere | periculum. |
| mortem. |
| Euadere. | ex fuga. |
| caſus. |
11:
Elabi, eripi. Eripere
12:
ſe hoſti. Recipere ſe ali-
13:
cunde incolumnis. Con-
14:
tendere ad ſalutem. E-
15:
mergere ex malis. Ser-
16:
uari. Vitare mortem fu-
17:
ga. Deuitare malum.
18:
Habere expeditum re-
19:
ceptum ad ſuos.
20:
*Abire protectus. Tra-
21:
nare pericula. Expedire
22:
caput laqueis mortis.
23:
Superare caſus. Naui-
24:
gare in portu. kolumna: b
| En |
1:
Entfren.
2:
Vwieść.| Rapere | puellam. |
| Abducere |
3:
*Remeare cum virgi-
4:
ne. Vehere quò. Trahe-
5:
re naui per freta..
6:
Entſret werden.
7:
Być vwiedzion/ &
8:
być porwąn.
9:
Rapi.
10:
*Auehi externo curru.
11:
Præferre amorem ali-
12:
cuius parentibus. Mu-
13:
tare patriam externo a-
14:
more. Relinquere do-
15:
mum, parentes. Exce-
16:
dere patrijs tectis. Se-
17:
qui ignotum virum. Pa-
18:
ti fugam. Fugere rate.
19:
Entgegen kom=
20:
men.
21:
Záść & podkáć śię/
22:
& zábieżeć drogę.| Fieri | obuiam. |
| obuius. |
| Eſſe |
strona: 160
kolumna: a
| En |
1:
Eſſe obuius cui.| Ire | obuiam. |
| obuius. |
| Venire | obuiam. |
| in conſpectū. |
| Progredi | obuius, vel obuiam. |
| Prodire | |
| Exire | |
| Subire | |
| Procedere |
2:
Abire obuiam.
3:
Occurrere, occurſare.
4:
Ferre ſe obuius.| Offerre ſe | obuiam. |
| inter viam. |
| Currere | obuiam. |
| Ruere |
5:
Tendere aduerſus.
6:
Oſtendere ſe cui. Agere
7:
ſeſe. Impingi cui.
8:
Entlehnen.
9:
Pozycżyć.
10:
Mutuare.
11:
Rogare nummos in
12:
dies aliquot. kolumna: b
| En |
1:
Rogare quem pecuni-
2:
am. Rogare mutua ſe-
3:
ſtertia.
4:
Petere mutuò. Su-
5:
mere alicunde. Repe-
6:
rire. Inuenire. Confi-
7:
cere. Corradere.
8:
Exprimere à quo quid
9:
nummulorum. Aufer-
10:
re. Emungere.
11:
Entpfangen.
12:
Wziąć.
13:
Accipere.
14:
Item, Entpfangen.
15:
Przywitáć / &
16:
przyiąć.| Gratu- lari | aduentum. |
| ſoſpitem quem adueniſſe. |
17:
*Excipere benigno vul-
18:
tu. Videre reducem.
19:
reſcipere poſt annos
20:
aliquot. Offerre ſe re-
21:
duci Eſſe lætus aduentu.
22:
Lætari remeaſſe quem
23:
reducem.| Item, |
strona: 161
kolumna: a
| En |
1:
Item, Entpfangen.
2:
Vide, Schwanger
3:
werden.
4:
Entpfangen werdē.
5:
Zácżąć śię.
6:
Concipi.| Eſſe | ſarcina matri. |
| onus ferenti. | |
| intra viſcera. |
| Teneri | vtero. |
| Includi |
| Latere | matris in aluo. |
| ſub pectore. |
7:
Entpor heben.
8:
Podnieść/ & porwáć.| Tollere | altè. |
| Librare |
9:
*Rapere excelſum.
10:
Arripere ſublimem.
11:
Entſchlaffen.
12:
Záſnąć.
13:
Obdormire. Obdormi-
:
(ſcere.| *Solui | in ſomnum. |
| Abire | |
| Labi |
14:
Concipere ſomnum.
15:
Demittere oculos.
16:
Conticeſcere. kolumna: b
| En |
1:
Entſchldigen.
2:
Zbrąniáć.
3:
Excuſare. Eripere ex
4:
crimine.| Liberare | culpa. |
| infamia. |
| *Excuſare | factum. |
| crimen. |
| Defendere | factum. |
| delictum. |
5:
Vindicare à crimine.
6:
Abolere deducus. De-
7:
trahere errorem. Ob-
8:
uoluere vitium verbis.
9:
Tueri cauſſam. Abſol-
10:
uere culpa.
11:
Entſpringen. Vide,
12:
Vrſprung haben.
13:
Item, Entſpringen.
14:
Vide, Quelleṅ.
15:
Entweihen.
16:
Poháńbić nabożeń=
17:
ſtwo.
18:
Profanare. | L | *Facere |
strona: 162
kolumna: a
| Er |
1:
*Facere profanum.
2:
Maculare crimine.| Commaculare | aras. ſacra. templa. |
| Inquinare | |
| Polluere | |
| Violare | |
| Lædere | |
| Temerare |
3:
Erachten.
4:
Domnimáwáć śię.
5:
Dorozumiewáć
6:
śię.
7:
Conijcere, coniectare.
8:
Facere coniecturam.| Augurari | coniectura. |
| Conſequi |
9:
Iudicare.
10:
Erbarmen. Vide.
11:
Mitleyden tra=
12:
gen.
13:
Erbar. Vide,
14:
Ehrlich.
15:
Item, Erbar.
16:
Skromny.
17:
Modeſtus. Permo-
18:
deſtus. kolumna: b
| Er |
| Ornatus | modeſtia. |
| Summa |
| Præditus | modeſtia. |
| modeſto in- genio. |
1:
Bono ingenio. Benè
2:
moratus. Moderatus,
3:
temperatus. Non pro-
4:
fuſus nec immodeſtus.
5:
Erßeben.
6:
Trząść śię/ &
7:
Drzeć.
8:
Moueri, tremere, con-
9:
tremere, intremere.
10:
Concuti tremore.
11:
Succuti.
12:
*Tremiſcere. Treme-
13:
fieri ſolo.| Quati. | terræmotibus. |
| ſub pondere. |
14:
Pulſari ſuccuſſo ſolo.| Tremere. | motu. |
| concuſſa. |
15:
Nutare. Fluctuare.
16:
Gemere.| Mugire | ſub pedibus. |
| è fundo. |
17:
Subſidere. Labare.| Erben. |
strona: 163
kolumna: a
| Er |
1:
Erben.
2:
Dziedzicżyć.| Capere | hæreditatem. |
| legatum. |
3:
Accipere patrimonij
4:
multa talenta.| Relinqui | hæres. |
| Scribi |
| Adire | hæreditatem. |
| Perſequi | |
| Tenere |
| Occupare | quid hæres. |
| Poſſidere |
5:
Succedere.
6:
*Habere extremum
7:
munus morientis.
8:
Erbſchafft.
9:
Dziedzictwo.| Hæreditas | pecuniæ. |
| rei fami- liaris. |
10:
Patrimonium.| *Bona. | patria. |
| paterna. |
11:
Opes patriæ.
12:
Diuitiæ auriq́; reli-
13:
ctum pondus. Res ma-
14:
ternæ atq; paternæ.kolumna: b
| Er |
1:
AEs paternum.| Nummi | paterni. |
| Cenſus |
2:
Erbermlich. Vide.
3:
Elendiglich.
4:
Erde.
5:
Ziemiá.
6:
Terra.| *Pondus | terræ. |
| Corpus | |
| Spacia |
7:
Tellus, ſolum. Glo-
8:
bus telluris. Moles ter-
9:
rarum. Humus.
10:
Erdßeben.
11:
Drzęnie źiemie/ &
12:
Trzęśięnie źiemie.
13:
Terræmotus.
14:
*Motus. Tremor ter-
15:
ræ. Fragor mundi.
16:
Erdkreiß.
17:
Okrąg Swiátá.| Orbis. | terræ. |
| terrarum. |
18:
*Tractus terrarum.
19:
Occaſus & ortus ter-
20:
rarum. Cunctæ oræ.| L ij | Erden= |
strona: 164
kolumna: a
| Er |
1:
Erdencken. Vide,
2:
Ertichten.
3:
Erfaren.
4:
Doznáć/ & dowie=
5:
dzieć śię.
6:
Comperire, reperire,
7:
audire, reſcire, diſce-
8:
re, accipere. Excipere
9:
nuncium. Cognoſcere.| Fieri cer- tior de re. | nuncijs. |
| fama. |
10:
Eſſe certior rei. Ha-
11:
bere certum quid. Ter-
12:
reri rumoribus.
13:
Item, Dowiádo=
14:
wáć śię.
15:
Experiri, comperire,
16:
reſcire, exquirere, ex-
17:
plorare, veſtigare.| Diſcere | euentu. |
| Probare |
18:
Percipere quid temporis
19:
vſu & periclinatione.
20:
Erfarner.
21:
Biegły.
22:
Expertus.
23:
*Edoctus vſibus.| Peritus | vſu. |
| Callidus |
kolumna: b
| Er |
1:
Erfinden.
2:
Wynáleść.
3:
Inuenire.| Repe- rire. | ex vſu vitaq́;. |
| vſū rei primus. |
4:
Proferre.
5:
Cognoſcere, eruere.
6:
Perſpicere animo & cu-
7:
ra. Inſtituere. Deuocare
8:
quid è cœlo primus.
9:
*Emittere autor.
10:
Erfinder. Vide,
11:
Anfanger eines
12:
dinges.
13:
Erforſchen. Item
14:
vide, Fragen.
15:
Bádáć śię.| Reperire | cauſſam. |
| Accipere | |
| Percipere | |
| Noſcere | |
| Cognoſcere | |
| Diſcere |
16:
Deprehendere, inue-
17:
nire. Inueſtigare quæ-
18:
rendo.| Videre |
strona: 165
kolumna: a
| Er |
| Videre | vim naturamq́; rerum. |
| cauſſas ratione. | |
| fontes rerum. |
1:
Perſpicere cauſſas. In-
2:
tueri naturam rerum.
3:
Euoluere, eruere. Pro-
4:
ferre in lucem.
5:
Item, Erforſchen.
6:
Wywiádowáć
7:
śię.| Scrutari. | cauſſas. |
| arcanum. |
| Quærere | cauſſas. |
| labore. |
8:
Exquirere cauſſas.
9:
Perquirere. Torqueri
10:
in re. Perſectari. Eſſe in
11:
cura rei. Conferre ope-
12:
ram ſtudiumq́; in res
13:
obſcuras atq; difficiles.
14:
Ponere ſtudia in con-
15:
templatione rerum.
16:
Verſari in inueſtigatio-
17:
ne rei.
18:
*Tentare latentes
19:
cauſſas. kolumna: b
| Er |
1:
Erforſchung.
2:
Bádánie/ & wywiá=
3:
dowánie.
4:
Scrutatio.| Cupi- ditas | videndi | veri. |
| viſendi |
| Inueſtigatio | veri. |
| Perſpicientia |
5:
Indagatio atq; inuen-
6:
tio veri.| Cogni- tio | rerum occul- tarum. |
| veri. | |
| contempla- tioq́; naruræ. |
7:
Inquiſitio atq; inueſti-
8:
gatio. Agitatio mentis
9:
inueſtigatioq́; rerum.
10:
Contemplatio rerum
11:
cognitioq́;.
12:
Erfrewen. Vide,
13:
Fro machen.
14:
Erfrieren.
15:
Zmárznąć.| Perire | frigore. |
| Interire | |
| Mori |
16:
*Obrigere gelu.| L iij | Erfri= |
strona: 166
kolumna: a
| Er |
1:
Erfrichen.
2:
Roziędrnieć/ &
3:
ochłodnąć.
4:
Refrigerare. Pellere
5:
calorem.| *Reprimere | æſtus. |
| Auertere |
6:
Defendere æſtatem
7:
rei.
8:
Item. Erfriſchen.
9:
Vide, Erquicken.
10:
Erhhen.
11:
Wywyſzyć/ &
12:
Wſpánoſzeć.
13:
Exaltare. Euehere.
14:
*Promere obſcurum.
15:
Tollere imo de gradu.| Lauare | pauperem. |
| altiùs. |
16:
Ferre in altum.
17:
Efferre altè.
18:
Facere ſublimem. kolumna: b
| Er |
1:
Erhhet werden.
2:
Wynieść śię/ &
3:
wſpánoſzeć.
4:
Exaltari. Peruenire
5:
ad dignitatem. Capere
6:
honores. Aſcendere ad
7:
honores. Florere hono-
8:
ribus. Tenere primas
9:
in repub.
10:
*Creſcere ad culmina
11:
rerum.| Tolli | in altum. |
| Surgere |
12:
Stare loco ſummo.
13:
Erhren.
14:
Wyſłucháć.
15:
Exaudire.| *Audire | preces. |
| Percipere | |
| Cognoſcere |
16:
Præbere aures preci-
17:
bus.| Adeſſe | precibus. |
| Fauere |
| Annuere | precibus. |
| oranti. |
| Non |
strona: 167
kolumna: a
| Er |
| Non | ſpernere preces. |
| pati preces pe- rire. |
|
| ſinere preces eſſe vanas. |
| Dare | quæ quis preca- tur. |
| quod petitur. |
1:
Secundare vota. Fa-
2:
cere voti compotem.
3:
Efficere ratas preces.
4:
Ducere vota ad bonum
5:
exitum.
6:
Erkennen.
7:
Poznáć.
8:
Noſcere ondicijs.| Cognoſcere. | oculis. |
| ſignis. |
9:
Agnoſcere.
10:
Prænoſcere.
11:
Pernoſcere.
12:
Noſſe. kolumna: b
| Er |
1:
Deprehendere intus.| Explorare | animum. |
| Intelligere |
2:
Experiri mentem.
3:
Pertentare voluntatem
4:
alicuius.
5:
Perſpicere. Notare.
6:
Sentire. Perſentire.
7:
Præſentire.
8:
Diſcere ſignis.
9:
Prædiſcere.
10:
Percipere.
11:
Accipere.
12:
Præſciſcere.
13:
Item, Erkennen.
14:
Poznáć.| Noſcere. | habitu. |
| vultus in- ter ſe. |
15:
Agnoſcere faciem.
16:
Videre atq; agnoſcere.
17:
*Diſcere vultus.| L iiij | Erkle= |
strona: 168
kolumna: a
| Er |
1:
Erkleren.
2:
Wyłozyć/ & wy-
3:
świetlić.
4:
Explicare. Afferre ali-
5:
quid lucis. Explanare.
6:
Dicere planiùs. Enu-
7:
cleare. Exponere.
8:
*Locare in luce. Dare
9:
lucem parum claris.
10:
Soluere perplexa verba.
11:
Exoluere animi ratione.
12:
Expedire. Ediſſerere.
13:
Digerere. Euoluere.
14:
Eruere.
15:
Erkndigen. Vide,
16:
Erforſchen.
17:
Erlagen.
18:
Doſtáć/ & ośięgnąć/
19:
& otrzymáć.
20:
Conſequi, impetrare.
21:
Potiri petitis. Ferre
22:
optatum. Adipiſci. Ef-
23:
ficere orando.
24:
*Valere rogando.| Fieri | compos | voti. |
| potens |
kolumna: b
| Er |
1:
Capere quæ petimus.
2:
Ferre. Petere nulla ir-
3:
rita. Habere quod peti-
4:
uimus.
5:
Erlauben.
6:
Pozwolić/ & do=
7:
puśćić.
8:
Concedere, permit-
9:
tere, ſinere, pati.| Dare | facultatē facien- (di. |
| poteſtatem. |
| Facere | poteſtatem. |
| copiam rei. |
10:
Non prohibere. | *Dare | ſpacium. |
| ius. |
| Largiri | moram. |
| Indulgere |
11:
Erledigen/ oder
12:
Erlſen.
13:
Wyzwolić/ & wy=
14:
moc/ & rátowáć.| Liberare. | periculo. |
| poena. |
| Eripere | damno. |
| morti. |
15:
Exoluere vinculo.| Surri- |
strona: 169
kolumna: a
| Er |
| *Surripere | morti. |
| Subducere |
1:
Adimere leto.
2:
Reducere incolumem.
3:
Prohibere ab iniuria.
4:
Reſtituere à morte.
5:
Extrahere ex ærumna.
6:
Imponere finem cladi.
7:
Dare finem laborum. | Priuare | periclis. |
| Arcere |
8:
Excipere naufragium.
9:
Item, Erlſen. Vide,
10:
Ledig machen.
11:
Erlſer. Vide,
12:
Geligmacher.
13:
Erleuchten.
14:
Oświećić.
15:
Illuminare. Illuſtrare.
16:
*Adire radijs. Laxare
17:
tenebras. Vincere tene-
18:
bras radijs.
19:
Erlſtigen.
20:
Roſkoſzowáć/ &
21:
lubić.
22:
Delectare. Ferre quid
23:
voluptatis. kolumna: b
| Er |
| Afferre | voluptatem. |
| Augere |
1:
Eſſe voluptati.
2:
Habere multùm vo-
3:
luptatis. Afficere volu-
4:
ptate. Incutere deſide-
5:
rium.| *Oblectare | animum. |
| Paſcere | |
| Agere | |
| Sollicitare |
6:
Rapere. Reuocare
7:
oculos. Inuitare. Tenere
8:
mentem oculoſq́; De-
9:
tinere oculos. Mulcere
10:
atq, iuuare animum.
11:
Decipere oculos.
12:
Satiare animum.
13:
Item, Erlſtigen.
14:
Pokrzezwić/ & ob=
15:
weſelić.
16:
Recreare. Reficere.| Addere | animum. |
| Reddere |
| Leuare | cura. |
| moleſtia. | |
| ægritudine. | |
| laborem. |
| L v | Rele- |
strona: 170
kolumna: a
| Er |
1:
Releuare animum/
2:
Lenire miſeriam. Mi-
3:
togare triſticiam.| Adimere | curam. |
| metum. |
4:
Abducere à ſolicitu-
5:
dine. Demere moleſti-
6:
am. Liberare metu. Ex-
7:
pedire omni moleſtia.| Vocare | ad vitam. |
| Reuocare |
8:
Facere mortuum re-
9:
ducem ab Orco in lu-
10:
cem. Extrahere ab Or-
11:
co.
12:
*Firmare Confirmare.
13:
Refouere.| Dare | animum. |
| mentem. | |
| vires. |
| Afferre | vires. |
| Conferre | |
| Excitare | |
| Præbere | |
| Cumulare |
| Miniſtrare | animum. |
| Augere | |
| Reſtituere |
14:
Eximere curas. kolumna: b
| Er |
| Soluere | curis. |
| Exoluere |
| Diſcutere | metum. |
| Excutere |
1:
Exonerare metu.
2:
Auertere curam.
3:
Ernehren.
4:
Zywić.
5:
Alere, nutrire, ſuſten-
6:
tare.
7:
*Præbere alimenta.
8:
Suſtinere. Supplere lo-
9:
cum parentis. Mini-
10:
ſtrare vires.
11:
Ernidrigen.
12:
Ponizyć.
13:
Humiliare. Deijcere
14:
de gradu.
15:
*Deijcere culmine. De-
16:
ponere. Vertere ſumma
17:
in imum. Premere.
18:
Compeſcere faſtus.
19:
Minuere furorem.
20:
Attenuare inſignem.
21:
Ernidriget wer=
22:
den.
23:
Być znizon.
24:
Humiliari.| Spoliari |
strona: 171
kolumna: a
| Er |
1:
Spoliari ampliſſimis
2:
rebus.
3:
*Deijci fatis. Labi ex
4:
alto culmine. Ruere
5:
lapſu grauiore. Ponere
6:
modum???etis.| Exuere | faſtum. |
| Odiſſe |
7:
Deſinere eſſe ſuper-
8:
bus. Supprimere ſe.
9:
Figere greſſum in pla-
10:
no.
11:
Ernſt.
12:
Srogość.
13:
Seueritas, aſperitas,
14:
auſteritas, contractio ſu-
15:
perciliorum.
16:
*Rigor. Duricies. Vul-
17:
tus ſeuerus. Supercilium
18:
triſte. Frons tetrica.
19:
Ernſthafftig.
20:
Srogy.
21:
Seuerus.
22:
Plenus ſeueritatis.
23:
Grauis, vehemens,
24:
acris, acertimus. kolumna: b
| Er |
1:
*Non leuis, acerbus,
2:
auſterus, rigidus, durus,
3:
tetricus, triſtis, horri-
4:
dus.
5:
Erobern.
6:
Wziąć miáſto.| Occupare. | vrbem. |
| murum. |
7:
Expugnare. Potiri
8:
bello. Irruere in alienas
9:
poſſeſſiones. | *Capere | vrbem. |
| arcem. | |
| mœnia. |
10:
Erumpere in acres.| Irrumpere | arcem. |
| Reſerare |
11:
Frangere muros. Ef-
12:
fringere vrbem. Trahe-
13:
re vrbem captiuam vi-
14:
ctor.
15:
Erquicken. Vide,
16:
Erlſtigen.
17:
Item, Ochłodzić.
18:
Recreare. Reficere.| *Fouere |
strona: 172
kolumna: a
| Er |
1:
*Fouere ſinu ſemiani-
2:
mem.| Refouere. | dubium. |
| gelido la- tice. |
3:
Suſtinere pectore col-
4:
lapſum.
5:
Obſiſtere fugienti
6:
animæ.
7:
Erretten. Vide,
8:
Erlſen/ & Helf=
9:
fen.
10:
Erſauffen.
11:
Erſauffen.
12:
Vthonąć.
13:
Præcipitare ſe in flu-
14:
men. Præcipitari in
15:
aquam. Abijcere ſe in
16:
mare. Perire oppreſſus
17:
vi fluminis. Submergi.
18:
*Inſilire vndis. Deſili-
19:
re in fluctus.
20:
Mittere ſe in flumen.
21:
Immuttere ſe in aquam.
22:
Procumbere in mare.
23:
Cadere præceps in pro-
24:
fundum. Decidere in
25:
fluctus. kolumna: b
| Er |
1:
Intercipi aquis. Mergi.| Premi | aquis. |
| Obrui | |
| Mori | |
| Immori |
2:
Obire vndis.
3:
Extinguo aqua. A-
4:
mittere vitam in aquis.
5:
Eſſe cibus piſcibus.
6:
Erſeuffen.
7:
Vthopić.
8:
Submergere.| *Sub- mergere | aqua. |
| vndis. | |
| æquore. |
| Immer- gere | vnda. |
| vndæ. | |
| fluuio. | |
| ponto. |
9:
Spargere in fluctus.
10:
Iácere in flumen.| Iactare | in aquam. |
| Mittere |
11:
Præcipitare pelago.
12:
Deturbare præcipitem
13:
in mare. Voluere ſub
14:
vndas. Prouoluere in
15:
freta. Opprimere flu-
16:
ctibus. Obruere vndis.| Erſchal= |
strona: 173
kolumna: a
| Er |
1:
Erſchallen. Vide,
2:
Schallen.
3:
Erſcheinen.
4:
Vkázáć śię.
5:
Apparere. Occurrere.
6:
*Oberrare oculos.| Emicare | ante ocu- los. |
| Volitare | |
| Exultare |
7:
Vagari ante ora.
8:
Componere ſe cui
9:
cæco lumine.
10:
Erſcheinen im
11:
ſchlaff.
12:
Vkázáć śię we ſnie.| Apparere | in ſomnis. |
| Admonere |
13:
*Videri adeſſe ante ocu-
14:
los in ſomnis.| Offerre ſe | in ſomnis. |
| Alloqui |
15:
Occurrere. Stare ante
16:
torum. Conſiſtere ante
17:
torum in ſomnis. Aſ-
18:
ſiſtere capiti. Obuerſari
19:
ante oculos. Monere.
20:
Mittere ſomnia. Mon-
21:
ſtarre propiuſq́; monere. kolumna: b
| Er |
1:
Erſchlagen. Vide,
2:
Tod ſchlagen.
3:
Erſchrecken/ Actiuè.
4:
Przeſtráſzyć.
5:
Terrere, territare, cō-
6:
terrere, exterrere, per-
7:
terrere, perterrefacere.| Inijcere | metum. |
| trepidationē. |
8:
Examinare metu.| *Terrere | formidine. |
| voce. |
9:
Inferre terrorem. | Implere | timorem. |
| Augere |
10:
Eſſe cauſſa timoris.
11:
Turbare metu.| Facere | metum. |
| Præbere | |
| Acuere |
12:
Tremefacere.
13:
Implicare mentem
14:
formidine. Horrificare.
15:
Expellere læticiam ex
16:
pectore.| Turbare |
strona: 174
kolumna: a
| Er |
| Turbare | gaudia. |
| Excutere | |
| Rapere |
1:
Item.
2:
Turbare, perturbare,
3:
obturbare, conturbare.
4:
Percellere animū. Tra-
5:
here animum diuerſe.
6:
Confundere.| Inijcere | curam. |
| ſcrupulum. |
7:
Conficere cui ſollici-
8:
tudines. Afficere cura
9:
& ſollicitudine. Solli-
10:
citare. Afferre ægritu-
11:
dinem.
12:
*Proturbare. Angere.
13:
Immittere curas.| Ferre | dolorem. |
| Mouere |
14:
Item, Paſsiuè:
15:
Zleknąć śię.
16:
Terreri. Cohorre-
17:
ſcere.| *Percelli | mentē for- midine. |
| Premi |
18:
Concuti mentem me-
19:
tu. Tremefieri. kolumna: b
| Er |
| Intremere | metu. |
| Contremere | |
| Cunctari |
1:
Timere exterritus,
2:
pertimeſcere, extime-
3:
ſcere, pauere. Rigere
4:
corpore, obrigere, hor-
5:
rere, perhorrere. Redire
6:
attonitus metu. Abire
7:
tremefactus viſu. Fateri
8:
animum pallore.
9:
Item.
10:
Turbari. Perturbari.| Capere | dolorem. |
| Accipere |
11:
Affici dolore.| Eſſe | perturbato animo |
| oblitus ſui. |
12:
Non eſſe apud ſe.
13:
Exanimari.| *Turbari | timore. |
| mentem. |
14:
Confundi. Excruci-
15:
ari. Expaueſcere quid.
16:
Stupere ceu ſaxeus.
17:
Obſtupeſcere.
18:
Torpere animo & cor-
19:
pore. Stare ſine ſangui-
20:
ne. Obmuteſcere do-
21:
lore.| Erſchreck= |
strona: 175
kolumna: a
| Er |
1:
Erſchrecklich.
2:
Strásliwy/ &
3:
ogromny.
4:
Terribilis.| Plenus | terroris. |
| timoris. | |
| horroris. |
5:
*Terrificus. Horribi-
6:
lis viſu, horrificus, hor-
7:
rendus, horridus, timē-
8:
dus, metuendus, tre-
9:
mendus, formidabilis,
10:
trux, atrox, toruus.
11:
Immanis viſu.
12:
Erſchrecklich ſe=
13:
hen.
14:
Vide, Scheutzlich.
15:
Aduerb: Strásliwie/
16:
& ogromnie.
17:
Horribiliter.
18:
*Horrificè, horren-
19:
dùm, tremendùm, ſæ-
20:
uùm, miſerabile viſu.
21:
Horreſco referens.
22:
Erſchrecknis.
23:
Vide, Furcht. kolumna: b
| Er |
1:
Erſchrocken.
2:
Zlekniony/ & prze=
3:
ſtráſzony.
4:
Territus.
5:
Turbatus atq; incertus
6:
præ ægritudine. Pertur-
7:
batus metu. Sollicitus.
8:
Anxius. Fractus ac de-
9:
bilitatus metu. Semiui-
10:
uus, ſemimortuus.| *Attonitus | terrore. |
| metu. |
11:
Trepidus terrore. Pa-
12:
uefactus. Mutus metu.
13:
Exanquis. Similis atto-
14:
nito. Simillimus ſaxo.
15:
Saxeus. Frigidus. Sine
16:
ſanguine.
17:
Erſtechen.
18:
Przekłoć/ przebość/
19:
& przepchnąć.
20:
Configere. Transfi-
21:
gere gladio cui gladium in
22:
pectus. Confodere. | *Tran- |
strona: 176
kolumna: a
| Er |
1:
*Tranſigere gladio.
2:
Adigere gladium in v-
3:
terum. Ire in iugulum
4:
alicuius. Aggredi ferro.| Demit- tere | gladiū in ilia. |
| enſem iugulo. |
| Abdere enſem | ceruice ali- cuius. |
| lateri capu- lo tenus. |
| Condere enſem | pectore. |
| vtero. |
| Haurire latus | gladio. |
| enſe. |
| Fodere | iugulum. |
| pectus. | |
| ilia. |
5:
Perfodere latus. Tranſ-
6:
fodere pectus.| Traijcere | guttur. |
| pectora ferro. |
7:
Rumpere pectus telo.| Ferire | latus enſe. |
| Perforare |
8:
Scrutati viſcera gla-
9:
dio. Recludere mucro-
10:
ne latebras animæ. kolumna: b
| Er |
1:
Erſtecken.
2:
Zátchnąć śię/ &
3:
vdawić.
4:
Suffocare.| *Clau- dere | guttur. |
| iter vocis. | |
| viam animæ. | |
| flatus animūq́; in pectore. |
5:
Includere vocis iter
6:
vitamq́; ſanguine. Pre-
7:
mere eliſum. Arctare
8:
compreſſis ilibus. An-
9:
gere guttur.| Elidere. | guttur. |
| fauces. |
10:
Frangere fauces.
11:
Strangulare ora.
12:
Ertdigen.
13:
Wyſwárzyć.
14:
Conſequi litibus.
15:
Vti iure.| Potiri | conditione. |
| ſorte. | |
| pactione. |
| Ertich= |
strona: 177
kolumna: a
| Er |
1:
Fingere. Confingere.
2:
Detexere fabellam. Su-
3:
mere ſibi. Commen-
4:
tari quid ſecum. Aude-
5:
re quid in hiſtoria.
6:
Errichtet.
7:
Zmyślony.
8:
Fictus. Commenti-
9:
cius, fabuloſus, men-
10:
doſus, falſus. Mendax
11:
& fictus. Maior vero.
12:
Minùs verus. Similis
13:
falſo.
14:
Erwachen.
15:
Ocućić/ & ocknąć
16:
śię.
17:
Expergiſci. Experge-
18:
fieri. Excitari ſomno.| *Exciri | ſomno. |
| Reſolui | |
| Excuti |
| Excutere | ſomnum. |
| ſoporem. |
19:
Rumpere ſomnos. kolumna: b
| Er |
1:
Erwecken. Vide,
2:
Auffwecken.
3:
Erwelen. Vide,
4:
Außleſen.
5:
Item, Erwelen. Vide,
6:
Sti geben.
7:
Et, Die Regierung
8:
beſehlen.
9:
Erwiſchen.
10:
Vchwyćić.
11:
Apprehendere. Com-
12:
prehendere. Deprehen-
13:
dere.
14:
Arripere. Corripere.
15:
*Prehendere. Prende-
16:
re. Comprendere, pren-
17:
ſare, capere, rapere. In-
18:
ijcere manus. Iniectare
19:
manum. Inuadere. Im-
20:
petere & prenſare. Te-
21:
nere cōprenſum. Con-
22:
tinere deprenſum.
23:
Erzeigen.
24:
Pokázáć/ & wy=
25:
znáć.
26:
Oſtendere. Oſtentare.
27:
*Fateri. Confiteri.| M | Erze= |
strona: 178
kolumna: a
| Er |
1:
Erzelen.
2:
Powiedzieć/ &
3:
Wylicżyć.
4:
Narrare. Coemo-
5:
rare, explanare, percur-
6:
rere, exponere, expedi-
7:
re, referre, enumerare.
8:
*Memorare. Renar-
9:
rare.| Expendere | dictis. |
| Comprendere |
10:
Complecti verbis.
11:
Ediſſerere, dicere, lo-
12:
qui, canere.| Explicare | fando. |
| Enumerare |
13:
Duci rerum ordine.
14:
Perſequi. Reuoluere.
15:
Recludere.
16:
Erziehen. Vide,
17:
Aufferziehen.
18:
Erzren. Vide,
19:
Zornig machen.
20:
Es donnert.
21:
Grzmi.
22:
Tonat. | *Cœlum | tonat. |
| Dens | |
| Iuppiter |
kolumna: b
| Es |
1:
Domus cœli concu-
2:
titur.| Porta | cœli tonat. |
| Regia |
3:
Sonitus cœli ſit.| Fragor | cœli venit in terras. |
| venit à | cœlo. |
| editur |
4:
Nubes tonant. Pater
5:
intonat.| Poli | intonant. |
6:
Tonitrua terrificant
7:
mundum.
8:
Es gerewet.
9:
Zal mi.| Pœnitet. | facti. |
| iniuriæ. |
10:
Subpœnitet rei. Pu-
11:
det incepti. Piget. Do-
12:
let mihi.
13:
Es iſt beſſer.
14:
Lepiey/ & rácżey.| Meliùs | eſt. |
| Satiùs |
15:
Præſtat, expedit, pro-
16:
deſt.| Es |
strona: 179
kolumna: a
| Es |
1:
Es iſt fréy.
2:
Godzi śię/ &
3:
wolno.
4:
Licet, licitum eſt.| Fas | eſt. |
| Ius |
5:
Eſt ius piumq́;. Le-
6:
ge licet. Permiſſum eſt.
7:
Conceſſus. Datum.
8:
Datur.
9:
Es iſt genung.
10:
Doſyć.
11:
Sufficit.| Satis | eſt. |
| Sat | |
| Abundè | |
| Benè |
12:
Es iſt geſchehen.
13:
Iużći śię ſtáło/ &
14:
zlieć ſemną.| Actum | eſt. |
| Acta res. |
15:
Factum. Conclama-
16:
tum eſt. Nihil auxilij
17:
reſtat, perij, diſperij,
18:
occidi. Nullus ſum.
19:
Væ miſero mihi. kolumna: b
1:
Es iſt offenbar.
2:
Iáwno ieſt.| Manifeſtum | eſt. |
| Perſpicuum | |
| Palàm |
3:
Luce palam certum
4:
eſt. Patet, liquet, conſtat.
5:
Eminet ante oculos. Eſt
6:
cognoſcere promptum.
7:
Non dubium eſt.| Res | manifeſta docet. |
| ipſa indicat. | |
| eſt teſtimonio. | |
| oculiq́; docent. | |
| patet. |
8:
Es iſt viel ange=
9:
legen.
10:
Wiele ná tym
11:
náleży.
12:
Refert. Magni réfert.| Permagni | refert. |
| intereſt. |
13:
Eſt operæ precium.
14:
Intereſt.| Multùm | intereſt. |
| Permultùm |
| M ij | Es iſt |
strona: 180
kolumna: a
| Es |
1:
Es iſt von nten.
2:
Potrzebá ieſt.
3:
Eſt opus.| Opus | eſt. |
| Peropus | |
| Neceſſe | |
| Neceſſum |
| Res | poſtulat. |
| Tempus |
4:
*Vſus.
5:
Es regnet.
6:
Deſzcż páda.
7:
Pluit. Pluuia cadit.| *Im ber | decidit. |
| fluit aquis. | |
| ruit æthere. | |
| verberat hu- mum. |
8:
Cœlum ruit imbri-
9:
bus. AEther concitat
10:
pluuias. Iuppiter de-
11:
ſcendit imbri. Boreas
12:
affert imbres. Notus
13:
parturit imbres. Terra
14:
madeſcit aquis. Campi
15:
natant. kolumna: b
| Es |
1:
Es ſchneyet.
2:
Snieg idzie.
3:
Ningit.| *Nix | cadit. |
| glomeratur. |
4:
Bruma ſpargit niues.
5:
Pater mittit terris niuē.
6:
Aquilo contorquet ni-
7:
ues.| Terra | latet ſub niue. |
| tumet niuibus. |
8:
Eſſen.
9:
Ieść.
10:
Edere. Veſci. Capere
11:
cibum. Curare cor-
12:
pus.
13:
*Eſſe.| Paſci | cibo. |
| Frui |
14:
Fungi epulis. Ali ci-
15:
bis Vti victu. Sumere.
16:
Abſumere Conſumere.
17:
Frangere morſu Mor-
18:
dere dente. Contingere
19:
cibos ore. Tradere pa-
20:
lato. Congerere cibos
21:
in aluum.| Domare |
strona: 181
kolumna: a
| Es |
| Domare | famem. |
| Soluere | |
| Exoluere | |
| Solari | |
| Eximere | |
| Pellere |
1:
Lenire ſtomachum
2:
latrantem.
3:
Expleri dapibus.| Reuocare | vires victu. |
| Reducere |
4:
Es taget.
5:
Swita/ & Dnieie.
6:
Luceſcit, illuceſeit.
7:
Dies oritur.| *Stellæ | cedunt luci. |
| diffugiunt. |
8:
Sydera dant locum
9:
Phœbo.| Lucifer | oritur. |
| exoritur. | |
| ſurgit. | |
| retegit diem. |
| Nox | deſinit. |
| diſcutitur | |
| tranſijt. |
kolumna: b
| Es |
| Au- rora | exoritur. |
| ſurgit. | |
| incipit rubeſcere. | |
| rubeſcit fugatis ſtellis. |
|
| fugat ſydera. | |
| dimouer vmbrā. | |
| redit, diemq́, re- ducit. |
|
| offert diem mor- talibus. |
| Cœlum | rubeſcit. |
| Mundus |
| Sol | diſcutit noctem. |
| pellit vmbras no- (ctis. |
|
| effert iubar. | |
| profert | diem. |
| ſpargit |
1:
Pœbus pellit renebras.| Dies | exoritur. |
| ſurgit. | |
| aduenit. | |
| illuceſcit. | |
| incipit. |
| Lux | propinquar. |
| reddit ſe. | |
| adeſt. | |
| datur. | |
| albeſcit. |
| M iij |
strona: 182
kolumna: a
| Es |
1:
Es wetterlancht.
2:
Błyſka śię/ &
3:
łyska śię.
4:
Fulgurat.| *Fulgura | micant. |
| currunt. | |
| cadunt cœlo. |
| Ignes | fulgent. |
| ingeminant nubibus. |
| AEther | fulgent. |
| micat ignibus. |
5:
Nubila micant flam-
6:
ma.
7:
Venti concurſibus ex-
8:
cutiunt ignes cœlo.
9:
Es wird Abend.
10:
Wiecżor nád=
11:
chodzi.
12:
Veſperaſcit.
13:
Veſper ſit propior de-
14:
uexo olympo.
15:
Veſper componit di-
16:
em clauſo olympo.
17:
Veſper inducit noctem.
18:
Vmbráe maiores ca-
19:
dunt de montibus. kolumna: b
| Es |
| Sol | duplicat | vmbras. |
| facit | ||
| contrahit lucem. |
| Dies | abit. |
| vergit in noctē. | |
| cedit ſyderibus. |
| Heſperus | procedit. |
| profert vm- bras. |
1:
Aſtra ſurgunt. Sydera
2:
lucent.
3:
Cœlum vertitur, &
4:
nox ruit Oceano.| Nox | condit lucem. |
| oritur pulſo die. | |
| aufert colorem rebus. |
|
| operit terras vmbra. |
|
| circumuolat. | |
| tenet terras. |
5:
Es wird finſter.
6:
Będzie ćięmno.
7:
Et, Mroći śię.
8:
Tenebræ fiunt.| *Tene- |
strona: 183
kolumna: a
| *Tenebræ | ſurgunt. |
| inſurgunt campis. |
|
| denſantur nocte. |
1:
Caligo coit tenebris.
2:
Vmbra ingruit. Nubila
3:
ſurgunt. Nebulæ tenent
4:
lucem. Nox incubat.
5:
Cœlum clauditur tene-
6:
bris. AEther nogreſcit.
7:
Dies recedit. Lux ſub-
8:
ducitur.
9:
Es wird Tag.
10:
Vide, Es taget.
11:
Eule.
12:
Sowá.
13:
Noctua. Vlula.| *Auis | noctis. |
| Mineruæ. |
14:
Ales Palladis. Volu-
15:
cris funeſta. Bubo.
16:
Ewig.
17:
Wiecżny.
18:
AEternus. Sempiter-
19:
nus. Perennis. kolumna: b
| Ex |
| *Antiquior | æuo. |
| principio. |
1:
Expers originis. Non
2:
genitus.
3:
Exempel jm neh=
4:
men.
5:
Przykładu náslá=
6:
dowáć.| Moneri | exemplo. |
| Moueri | |
| Tangi | |
| Flecti | |
| Diſcere |
7:
Capere exemplum.
8:
Sumere ſibi exemplum
9:
ex alijs. Inſpicere vi-
10:
tas aliorum tanquam in
11:
ſpeculum. Repetere
12:
exempla animo. Sequi
13:
exemplum.
14:
Exempel ſein.
15:
Być przykładem.| Eſſe | exemplum. |
| in exemplo. |
| Dare | exemplum. |
| documenta alijs |
16:
Præbere exemplum.
17:
Terrere exemplo.| M iiij | Exem= |
strona: 184
kolumna: a
| Ex |
1:
Exempel ſtellen.
2:
Dáć ná przykład.| Statuere | exemplum. |
| ante oculos. |
3:
Ponere ante oculos.
4:
Præponere exemplar.| Quærere | exempla. |
| Petere | |
| Parare |
| Vti | exemplis. |
| Morari |
5:
Niti exemplorum
6:
copia.| Proferre | exemplo. |
| Habere |
| Docere | exemplo. |
| Facere | |
| Cauere | |
| Refellere |
7:
Fa.
8:
FAbel.
9:
Básń/ & Bayká/
10:
& Klatki.
11:
F
Abula. Fabella.
12:
Portenta poëtarum.
13:
Somnium. Commen-
14:
tum. kolumna: b
| Fa |
1:
Plaſma. Imago. Fa-
2:
ma mendax. Res fide
3:
maior.
4:
Fackel.
5:
Pochodnia.
6:
Fax. Facula.
7:
*Lampas, tæda, funale,
8:
ignes. Flamma ſtupea.
9:
Pinus flagrans.
10:
Fackel tragen.
11:
Nieść pochodniąm.
12:
Portare facem.
13:
*Sumere facem. Ra-
14:
pere faces. Corripere
15:
ignem dextraq́; coru-
16:
ſcare. Armari facibus.| Ferre | facem. |
| ignes. | |
| flammas. |
17:
Præferre facem de-
18:
xtra.| Tenere | facem. |
| Quarere |
19:
Quaſſare pinum.| Iactare | lampada. |
| Ire quatiens |
20:
Ventilare faces.| Fall. |
strona: 185
kolumna: a
| Fa |
1:
Fall.
2:
Obálenie.
3:
Ruina.| *Sonitus | ruinæ. |
| Fragor | |
| Moles |
4:
Chaos & ruina. La-
5:
pſus tectorum. Minæ
6:
murorum.
7:
Item, Fall.
8:
Vpadek.
9:
Caſus. Lapſus.
10:
*Saltus. Deiectus.
11:
Proiectus corporis.
12:
Turbo incitatus.
13:
Fallen.
14:
Vpáść.
15:
Cadere. Procidere.
16:
Concidere ad terram.
17:
Labi.
18:
*Prolabi genu. Lapſare,
19:
procumbere, recumbe-
20:
re. Ruere ad terram.
21:
Ferire terram fronte.
22:
Tardari caſu. Iacere
23:
fuſus humi. kolumna: b
| Fa |
1:
Item, Fallen.
2:
De Aquis.
3:
Opáda.
4:
Decreſcere.
5:
*Subſiſtere vnda. Re-
6:
ſidere, contrahi, defice-
7:
re. Pati damnum aqua-
8:
rum. Lenire tumentem
9:
fluuiū. Sternere æquor
10:
aquis. Deſerere agros,
11:
& reddere ſuum flumen
12:
alueo. Ire mollior vn-
13:
dis. Currere ſolito li-
14:
mite. Captare ſuas vn-
15:
das.
16:
Falſch.
17:
Fáłſzywy/ kłam=
18:
liwy.
19:
Falſus. Minùs verus.
20:
Mednoſys. Mendax.
21:
Abſonus fidei.
22:
*Remotus longè à ver-
23:
ra ratione. Tenax ficti
24:
prauiq́; Suppoſiticius.
25:
Aduerb: Fáłſzywie.
26:
Falſe, falſo, falſum,
27:
mendoſe, inaniter,
28:
perperam.| M v | Falſch. |
strona: 186
kolumna: a
| Fa |
1:
Falſch ſchweren.
2:
Fáłſzywie przy=
3:
śięgáć.| Iurare | falſò. |
| falſum. |
4:
Peierare.| *Fallere | fidem iurans |
| Deum. |
5:
Mentiri perfidus. Vti
6:
perfidia. Temerare fi-
7:
dem. Decipere Deum.
8:
Lædere numen. Citare
9:
nomen Dei falſò. Tueri
10:
fraudem iureiurando.
11:
Contemnere ſuperos
12:
seſtes.
13:
Fahn. Vide,
14:
Fehnlein.
15:
Fangen.
16:
Poymáć.
17:
Capere. Potiri magno
18:
hominum numero.
19:
*Accipere famulum.
20:
Inijcere manus Immi-
21:
nere prædæ. Ducere ca-
22:
ptum. Traducere ſer-
23:
uitum. kolumna: b
| Fa |
| Trahere | captum. |
| captiuum. | |
| vinctum. | |
| ſeruitio. |
1:
Faren. Vide.
2:
Auff dem Wa=
3:
gen/ rc.
4:
Faſt.
5:
Málięm.
6:
Ferè, penè, fermè,
7:
propè, propemodum,
8:
quodammodò.
9:
Faſtnacht.
10:
Mięſopuſt.
11:
Bacchanalia. Diony-
12:
ſia. Liberalia. Orgia.
13:
*Feſta Bacchi.| Sacra | Bacchi trieteri- (ca. |
| Bacchæa. |
14:
Nox trieterica. Vlula-
15:
tus ſacri.
16:
Faſtnacht halten.
17:
Mięſopuſtowáć.
18:
Bacchari.| Cele- brare | feſta | Bacchi. |
| ſacra | ||
| Orgia. |
| Agitare |
strona: 187
kolumna: a
| Fa |
1:
Agitare Dionyſia.
2:
*Ducere Orgia. Viuere
3:
Bacchanalia.
4:
Frequentare Bacchæa
5:
ſacra. Rapi lymphatus.| Clamare | Euȯē. |
| Sonare |
6:
Faulen.
7:
Spruchnąć/ zgnić.
8:
Putreſcere. Compu-
9:
teſcere. Putrefieri.
10:
*Vitiari putredine. Diſ-
11:
ſolui in aquis. Verti in
12:
cariem. Faſcere tineas.
13:
Cedere in terram.
14:
Faul.
15:
Spruchniáły/ zbu=
16:
cżniáły/ zgniły.
17:
Putris. Carioſus.
18:
*Rancidus.
19:
Item, Faul.
20:
Lęniwy/ gnuśny.
21:
Piger, ignauus, ſegnis,
22:
ramiſſor.kolumna: b
| Fa |
| *Tardus. | & piger. |
| deſidia. |
1:
Deſes, deſidioſus, re-
2:
ſes. Horridus deſidia,
3:
lentus, languidus, iners,
4:
torpens.| Fugiens | laborum. |
| Fugax | |
| Impatiens | |
| Imprudens |
5:
Mollis & impatiens
6:
laboris.
7:
Faulheit.
8:
Lęniſtwo/ gnuſność/
9:
& niedbálſtwo.
10:
Pigritia, ignauia, deſi-
11:
dia. Languor deſidiaq́;.
12:
Segnicia, oſcitatio.
13:
*Crimen pigritiæ, ſe-
14:
gnicies, inertia, mol-
15:
licies, torpedo, veter-
16:
nus.
17:
F chter.
18:
Szyrmirz.
19:
Gladiator. Pugil.
20:
athleta.
21:
*Magiſter. Doctus
22:
cæſtu.| Feder= |
strona: 188
kolumna: a
| Fe |
1:
Federpuſch.
2:
Skoſiá/ & Cżub.
3:
Criſtæ.| *Decus | criſtarum. |
| iubarum. |
| Vertex | criſtæ. |
| Cornua |
4:
Iubæ. Conus.
5:
Apex caſſidis.
6:
Pennæ olorinæ.
7:
Fehl.
8:
Skorá.
9:
Pellis.
10:
*Tergus, tergum, te-
11:
gimen, tegmen, vela-
12:
men, vellus, ſpolium,
13:
exuuiæ, corium, aluta.
14:
Fehlen.
15:
Chybić.
16:
Aberrare.
17:
*Torquere telum fru-
18:
ſtrà. Perdere iactum.
19:
Effundere vires in ven-
20:
tum.kolumna: b
| Fe |
1:
Fehnlein.
2:
Chorągiew/ &
3:
Proporzeć.
4:
Vexillum.| *Signum | belli. |
| Inſigne |
5:
Fehnlein tragen.
6:
Proporzeć nieść.
7:
Portare vexillum.| *Leuare | vexillum. |
| Tollere | |
| Tenere |
8:
Ferre ſigna.
9:
Feyern.
10:
Swięćić.
11:
Feriari.| Celebrare | feſtum. |
| ferias. |
| *Agere | feſtum. |
| diem feſtum. |
12:
Agitare dies feſtos.
13:
Colere feſta. Gaudere
14:
feſtis. Seruare diem.
15:
Vacare. Viſere ſacra.| Feyer= |
strona: 189
kolumna: a
| Fe |
1:
Feyertag.
2:
Swięto.
3:
Feſtum. Feriæ.| Dies | feſtus. |
| feſta. | |
| feriarum. | |
| ſacrificus. |
4:
Sabbatum.| *Lux | feſta. |
| ſacra. |
5:
Pompa ſolennis.
6:
Feyertag einſetzen.
7:
Swięto vſtáwić.| Inſtituere | ferias. |
| ſacra. | |
| ſolenne quid. |
8:
*Sacrare diem. Dare
9:
dies ſacrificos. Addere
10:
diem ad feſtos. Signare
11:
celebrem diem honore.
12:
Feig.
13:
Niewalecżny.
14:
Imbellis, inermis,
15:
mollis.
16:
Segnis ad bellum.
17:
Ignauus. kolumna: b
| Fe |
1:
Non ſatis animoſus.
2:
Inutilis ad pugnam.
3:
Leuis armaturæ.
4:
*Piger militiæ. Serus
5:
bello. Languidus. Dege-
6:
ner. Vacuus virtute. In-
7:
ſtrenuus Non vtilis ar-
8:
mis. Imperitus pugnæ.
9:
Rudis belli Semiuir.
10:
Fœmineus. Fœmina.
11:
Effœminatus.| Parùm | virilis. |
| Non | |
| Minimè |
12:
Feil bitten.
13:
Przedáwáć.
14:
Publicare. Proſcribe-
15:
re. Subijcere quid præ-
16:
coni.
17:
*Profiteri vendere
18:
merces. Inducere em-
19:
ptorem. Laudare mer-
20:
ces. Oſtendere mercē.
21:
Habere venale. Cogere
22:
ad emendas merces.| Feind. |
strona: 190
kolumna: a
| Fe |
1:
Feind.
2:
Nieprzyiaćiel.
3:
Inimicus. Iniquus.| Non | æquus. |
| amicus. |
4:
Nulli ſatis æquus.
5:
Alienus. Alieniſsimus
6:
à quo. Aduerſarius.
7:
*Infenſus, infeſtus,
8:
auerſus, contrarius, di-
9:
ſcors, liuens.
10:
Item.
11:
Hoſtis. Multitudo
12:
hoſtium.
13:
*Populator. Phalanx
14:
hoſtium.
15:
Feindſchafft.
16:
Nieprzyiáźń.
17:
Inimicitia. Diſiun-
18:
ctio, alienatio, acerbitas,
19:
diſſidium, diſcordia.
20:
*Diſſenſus. Motus
21:
varius.
22:
Feindſchafft ma=
23:
chen. kolumna: b
| Fe |
1:
Pogniewáć/ & ſtać
2:
śię nieprzyiácie=
3:
lem.
4:
Contrahere inimici-
5:
tiam. Subire inimici-
6:
tias. Facere ſibi ini-
7:
micum.| Capere | inimicitias. |
| inimicos. |
8:
Alienare à ſe bonos.
9:
Suſcipere inimicitias.
10:
Suſcipere odia mul-
11:
torum atq; inimicitias.
12:
Vti re ad inuidiam.| Diſiungi | à quo. |
| Diuelli |
13:
Gerere iras inter ſe.
14:
Flagrare mutuo odio.| Ha- bere | quem ſibi iratū. |
| inimicum. | |
| pro hoſte. | |
| numero hoſtium. | |
| in numero ho- ſtium. |
15:
Feld. Vide, Eben
16:
feld/ & Acker.| Feld= |
strona: 191
kolumna: a
| Fe |
1:
Feldheuptman.
2:
Vide, Kriegsfrer.
3:
Fellen. Vide, Nider
4:
ſtoſſen.
5:
Fels.
6:
Skáłá/ Opoká.
7:
Scopulus. Rupes.
8:
Saxum.
9:
*Crepido, cautes, dor-
10:
ſum, ſilex, promonto-
11:
rium.
12:
Fern.
13:
Dáleko.
14:
Procul, longè, longiſ-
15:
ſimè. Magnum ſpa-
16:
cium.
17:
Fern gelegen ſein.
18:
Dáleko być.| Diſtare | procul. |
| longè | |
| longo curſu. |
| Abeſſe | longè. |
| magnū ſpaciū. |
19:
*Abſtare longius. Re-
20:
moueri procul.
21:
Recedere. Refugere.
22:
Diſiungi oris. kolumna: b
| Fe |
1:
Ferben.
2:
Kraśyć/ & fárbo=
3:
wáć.
4:
Colorare.| *Pingere. | colore. |
| ferrugine. |
| Tingere | colore. |
| Contingere | |
| Spargere | |
| Perfundere | |
| Lauare |
| Variare. | maculis. |
| figuris. |
5:
Notare ſucco. Infu-
6:
ſcare maculis. Vrere
7:
coloribus.
8:
Feſſilanlegen. Vide,
9:
Binden.
10:
Feſt. Vide,
11:
Feyertag.
12:
Item. Feſt. Vide,
13:
Befeſtiget.
14:
Item, Mocny/ tęgy:
15:
twárdy/ & duzy.
16:
Firmus, ſolidus, ſta-
17:
bilis. Stabilis firmuſq́;.| Adaman- |
strona: 192
kolumna: a
| Fe |
1:
Adamantinus. Solido
2:
adamante. Factus ad
3:
perferendum quid.
4:
Fett.
5:
Tłuſty.
6:
Pinguis. Præpinguis,
7:
craſſus. Solidus & ſucci
8:
plenus.
9:
*Non macer, opimus,
10:
toroſus, turgidus, ple-
11:
nus.
12:
Feucht.
13:
Wilgy.
14:
Humidus.
15:
*Humens. Grauis hu-
16:
more. Madidus, bibu-
17:
lus, riguus, irriguus, ſuc-
18:
coſus, vdus. Non benè
19:
ſiccus.
20:
Feuchtigen.
21:
Odwilzyć/ &
22:
skropić.
23:
Humectare. Perfun-
24:
dere. kolumna: b
| Fe |
1:
*Diffundere, rigare,
2:
irrigare, imbuere, dilu-
3:
ere, temperare. Sparge-
4:
re lympha. Aſpergere.
5:
respergere. Made-
6:
facere. Suffucere hu-
7:
morem. Dare aquas.
8:
Superingerere vndas.
9:
Irrorare.
10:
Fewer.
11:
Ogień.
12:
Ignis. Flamma.| *Semina | ignis. |
| flammæ. | |
| ardoris. |
13:
Fulgor flammæ. Tra-
14:
ctus flammarum. Ar-
15:
dor, incendium, confla-
16:
gratio, æſtus, peſtis.
17:
Vulcanus.
18:
Fewer auffſchla=
19:
gen.
20:
Wſkrzoſtáć.
21:
Excutere ignem.
22:
*Excutere ſcintillam
23:
ſilicis.| Excitare |
strona: 193
kolumna: a
| Fe |
| Excitare | ignem. |
| flammas ad- moto fo- mite. |
1:
Exuſcitare flammas
2:
aura. Iritare flammas.
3:
Nutrire ignem folijs.
4:
Excipere ſcintillam ſti-
5:
pulis. Suſcipere ignem
6:
folijs.
7:
Fewer außleſchen.
8:
Zgáśić.| Extinguere | ignem. |
| flammas. |
9:
Infundere aquam.| *Reſtinguere | ignem. |
| aqua. |
10:
Excutere ignem. Ad-
11:
dere igni aquam. Spar-
12:
gere aqua. Abolere a-
13:
quis. Compeſcere ignes.
14:
Vincere aqua. Depel-
15:
lere ignes. Auertere in-
16:
cendia. Hebetare flam-
17:
mas. Eripere flam-
18:
mis.kolumna: b
| Fi |
1:
Finſter.
2:
Cięmny.
3:
Tenebroſus, tenebri-
4:
coſus, caliginoſus.| *Obſcurus | tenebris. |
| Obſitus |
5:
Opacus.| Denſus | vmbra. |
| caligine. |
6:
Nebuloſus. Grauis
7:
nebula. Vmbroſus, pi-
8:
ceus, faſcus, niger. Ex-
9:
pers luminis. Egenus
10:
lucis. Inacceſſus Solis
11:
radijs.
12:
Finſternis.
13:
Cięmność.
14:
Tenebræ.| *Aër | tenebroſus. |
| turbidus. |
15:
Vmbræ, caligo, nox.
16:
Color noctis. Opaca
17:
locorum.
18:
Item, Záćmienie.
19:
Eclipſis.
20:
Defectio Solis.| N | *Defe- |
strona: 194
kolumna: a
| Fi |
| *Defectus | Solis. |
| Lunæ. |
1:
Luna errans. Obſcu-
2:
rum Lunæ. Error in
3:
aſtris.
4:
Fiſchen. Item vide,
5:
Angeln.
6:
Ryby łowić.
7:
Piſcari.| Capere | piſces. |
| Captare |
8:
*Trahere lina. Ducere
9:
rete. Decipere piſces lino.
10:
Flechten. Vide,
11:
Remmen.
12:
Fleis.
13:
Pilność.
14:
Diligentia. Sedulitas.
15:
Aſſiduitas.| Cura. | laborq́;. |
| ſollicita. |
16:
Studium.| Opera. | ſtudiumq́;. |
| animi & cor- poris. |
kolumna: b
| Fl |
1:
Attentio animi. Con-
2:
tentio, labor, ſolertia,
3:
induſtria, obſeruatio,
4:
vigilantia, vigiliæ, ole-
5:
um.
6:
Fleis ankeren.
7:
Vśilowáć/ & przy=
8:
pilnowáć.
9:
Conari.| Conten- dere. | & laborare. |
| ſumma vi. |
10:
Extendere omnes ner-
11:
uos. Profundere omnes
12:
animi atq; ingenij vires.
13:
Nihil prætermittere.
14:
Non parcere operæ.
15:
Inuigilare. Aduigilare.
16:
Incumbere rei. Incum-
17:
bere tota mente in ali-
18:
quam curam. Facere
19:
ſummo ſtudio curaq́;.
20:
Inſtituere. Laborare.
21:
Elaborare in re.| Dare | operam. |
| Nauare |
| Adhi- |
strona: 195
kolumna: a
| Fl |
| Adhibere | diligentiam. |
| omnes ſuos neruos. |
1:
Conferre plurimùm
2:
diligentiæ ad quid con-
3:
ficiendum. Curare. Ac-
4:
curare. Agrere quid ac-
5:
curatè. Eniti omni ſtu-
6:
dio. Eſſe omnis in re.
7:
Verſari in cogitatione
8:
curaq́; rei. Verſari in
9:
re ſumma induſtria.
10:
Certare.
11:
*Pugnare. Petere ma-
12:
iore ſtudio. Dirigere
13:
omnes ſenſus. Inhærere
14:
ſtudio. Inſtare & im-
15:
pendere omnes curas.
16:
Vertere ſe in omnia.
17:
Fleiſsig.
18:
Pilny.
19:
Diligens. Plenus dili-
20:
gentiæ. Præſtans dili-
21:
gentia. Sedulus. Multæ
22:
ſedulitatis. Magnæ in-
23:
duſtriæ.kolumna: b
| Fl |
1:
Aſsiduus. Incenſus
2:
ſtudio diſcendi. Acris
3:
& diligens. Gnauus.
4:
Accuratus. Solers.
5:
Induſtrius. Officioſus.
6:
Studioſus. Strenuus.
7:
Vigilans.
8:
Aduerb: Pilnie.
9:
Diligenter. Diligen-
10:
tiſsimè. Perdiligenter.
11:
Perquàm diligenter.| Quàm | diligentiſsimè. |
| accuratiſsimè. |
12:
Non indiligenter. Se-
13:
dulò. Accuratè. Studio-
14:
ſe. Studioſo animo.
15:
Summo ſtudio.| Summa | cura & dili- gentia. |
| induſtria. | |
| vi. |
16:
Omni contentione.
17:
Attentè. Exquiſitè. So-
18:
lertiùs. Gnauiter. Fide-
19:
liùs. Penitùs. Impenſi-
20:
ùs. Certatim. Manibus
21:
pedibuſq́;.| N ij | Flicken. |
strona: 196
kolumna: a
| Fl |
1:
Flicken.
2:
Látáć/ & oprá=
3:
wiáć.
4:
Sarcire. Reſarcire.
5:
*Nouare veſtem.
6:
Fliegen.
7:
Liátáć.
8:
Volare, euolare, voli-
9:
tare.
10:
*Verberare aëra alis.| Agitare | alas. |
| Concutere | |
| Concitare |
11:
Mouere pennas. Pul-
12:
ſare aëra pennis.
13:
Librare alas in aëre.| Tranare | æthera. |
| nubila. |
14:
Ferri per aëra.| Auferri | pennis. |
| Labi |
15:
Perlabi auras.
16:
Tolli alis.
17:
Radere iter liquidum.
18:
Vehi trans æthera.kolumna: b
| Fl |
1:
Fliehen.
2:
Vćiekáć/ & Zbie=
3:
zeć.
4:
Fugere, diffugere, re-
5:
fugere, effugere, pro-
6:
fugere. Mandare ſeſe
7:
fugæ.| Parare | fugam. |
| Ornare | |
| Facere |
8:
Ponere ſibi præſidi-
9:
um in fuga.
10:
Conuerti in fugam.
11:
Referre pedem. Pro-
12:
ripere ſe.| *Fugere. | turbatus. |
| exterritus. |
| Tentare | fugam. |