![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: 79
| Kśięgi wtóré. | 79 |
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
13:
grafika
14:
IANA KOCHANOWSKIEGO.
15:
PAMIATKA
16:
Wſzytkimi cnotámi hoynie obdárzonému Ianowi
17:
Baptiſcie, Hrábi ná Tenczinie, Belskiému
18:
Woiewodzie y Lubelskiému
19:
Staroſcie. &c.
20:
T
Obie niechay tá kártá będźie poświęcona/
21:
Zacny Hrábiá/ z Tęczyná/ którégo kwápiona | L | Y nie |
strona: 80
| 80 | Pámiątká |
1:
Y nieſpodźiéwána śmierć/ ludźi záſmućiłá/
2:
A lámentem/ y płáczem wſzytko nápełniłá.
3:
Będą drudzy twym kośćiam grób zacny budowáć/
4:
Y twarz twoię w miedźi lać/ y w mármórze kowáć:
5:
Między którymi ſnać téż mieyſce będą miáły/
6:
Rymy moie: ná łáſce Bogiń áby trwáły.
7:
Wiódleś ſwóy ród wyſoki z domu Tęczynſkiégo/
8:
Zkąd vſtáwicznie/ iáko z koniá Troiánſkiégo/
9:
Ieden po drugim ludźie wielcy wychodźili/
10:
Którzy domá/ y w polu/ godni w Polſcze byli.
11:
Pómnią tu Pruſkié polá: pómni nieſczęśliwa
12:
Wárná/ gdźie nieśmiertelnéy chwały cnotá chćiwa/
13:
Nie ták oſtrożnie/ iáko śmiele ſye potkáłá/
14:
Y zwyćięſtwo pogánóm z śiebie ſławné dáłá.
15:
Tycheś ty niechćiał wydáć/ á ná ſwoie látá
16:
Doſyć młodé/ zwiedźiłeś część niemáłą świátá.
17:
Przypátruiąc ſye pilno wielkich Królów ſpráwie/
18:
Ták w pokoiu/ iáko y w żołniérſkiéy zabáwie.
19:
A choćiaś był nie práwie ieſcze doróſł woyny/
20:
Szedłeś między lud Królá Fráncuſkiégo zbroyny:
21:
Gdy ſynowie oycowſkiéy wiáry popiéráli/
22:
A dawſzy ſobie po łbu/ potym ſye iednáli.
23:
Kochałeś ſye w náukách/ y w piſmie vczonym/
24:
Nie przeſtáiąc ná ſczęśćiu z oyców zoſtáwionym
25:
Ale iáko ćię znácznym fortuná czyniłá/
26:
Tákeś y dowćipem miał przed inſzymi śiłá.
27:
Przeto ſkoroś doiáchał kráiu oyczyſtégo/
28:
Obraneś poſłem záráz do Królá Szweckiégo:
29:
Gdźieś wſzytko wedle myśli Páná ſwégo ſpráwił/
30:
Siebieś poprawdźie troſki niemáłéy nábáwił.
31:
Nie dźiwuię ſye Pánno zacnégo rodzáiu/
32:
Zeć ſye ten gość podobał z dálekiégo kráiu. | Godźien |
strona: 81
| Pámiątká | 81 |
1:
Godźien był zá vrodą ſwoią/ Tytonowé/
2:
Godźien był mieyſce zaśiéść Endymionowé.
3:
Morſkié Nimphy/ po pierśi wydawſzy ſye z wody/
4:
Wzdycháły/ pátrząc ná twarz/ y wiek iego młody.
5:
Nieśmiertelnémi láty kupowáć ie chćiáły:
6:
Prózno/ bo wieczné czáſy gdźie indźiéy mu ſłáły.
7:
Ták przed láty Tezeus/ chcąc ſrogiégo pożyć
8:
Minotaurá: á ćiężką dań z oyczyzny złożyć/
9:
Płynął ná prędkiéy Nawie przez głębokié morze/
10:
Y ſtáwił ſye ná Królá Gortynſkiégo dworze.
11:
Tám ſkoro go Królewſka dźiéwká oglądáłá:
12:
Która ná wónnym lożu przy mátce śiedźiáłá.
13:
Iákié Mirthy nád chłodnym Eurotą ſye rodzą/
14:
Albo kwiatki rozlicznych farb ná Wioſnę wſchodzą:
15:
Nie drzewiéy oká z niego chćiwégo ſpuśćiłá/
16:
Aż ogniá nieobácznym ſercem záchwyćiłá.
17:
Który w niéy wſzytkich członków zmácał áż do kośći/
18:
Y roſpalił niebogę w okrutnéy miłośći.
19:
Wenus/ ktora bogátéy Ankonie pánuieſz/
20:
A fráſunkámi ludzkié roſkoſzy fáłſzuieſz:
21:
Iákowąś nawáłnośćią/ dźiéwkę zápaloną
22:
Miotáłá/ vrodźiwym gośćiem vſzaloną?
23:
Iákiéy oná boiáźni w ſercu vżywáłá?
24:
Iáko częſtokroć bledſza nád złoto bywáłá?
25:
Gdy przeważny Tezeus prágnąc ręki podniéść/
26:
Ná drogi dźiw/ álbo śmierć/ álbo cześć miał odniéść.
27:
Iednák nie brzydkié Bogu iéy obiáty były:
28:
Bo iáko ná Krępaku wiátr ze wſzytkiéy śiły
29:
Burząc/ dąb ſtáry wypárł/ á ten wykręcony
30:
Padł/ y dobrą część láſu ſtárł ná wſzytkié ſtrony.
31:
Tákżeć mężny Tezeus/ miéſzáńca ſrogiégo
32:
Obálił/ rogi ná wiátr prózno miecącégo. | L ij | Y wyſzedł |
strona: 82
| 82 | Pámiątká |
1:
Y wyſzedł z wielką ſławą po nići rozwitéy/
2:
Z Lábirintowych błędów/ y zdrády zákrytéy.
3:
Tęczynſki był twóy Tezeus/ nowa Aryádno/
4:
Który ſercem y śiłą mógł porownáć ſnádno/
5:
Z Boháterſkimi ſyny/ lubo pieſzo woyny/
6:
Lubo prágnął ná koniu nieprzyiaćiél zbroyny.
7:
Ten znáiąc twarz łáſkáwą/ y chuć przećiw ſobie/
8:
Skłonił tákże cnotliwé ſwé ſerce ku tobie:
9:
Ták/ iż iednáki ogiéń obiemá pánował/
10:
Ieſli tobie śilen był/ iemu nie folgował.
11:
Oczy piérwſzé poſelſtwá ćicho ſpráwowáły/
12:
A ſerdecznych táiemnic ſobie nie zwiérzáły.
13:
Potym y zobopolná mowá przyſtąpiłá/
14:
On twoim ſługą chćiał być/ á tyś nie gárdźiłá.
15:
Ale kiedy czás przyſzedł/ że poſeł vczćiwy
16:
Miał żagle wiátróm podáć/ twóy głos żáłośćiwy
17:
Tym go potkał: Gośćiu móy/ á ieſli nie były
18:
Omylné twoie ſłowá y móy mężu miły:
19:
Nie rádá ćię ztąd puſczam/ á zwłaſczá bez śiebie/
20:
Ale iż poſpolitéy vſtąpić potrzebie
21:
Swoiá właſna rzecz muśi: Iédź w dobrą godźinę/
22:
A byway záś/ póki ſye łzámi nie roſpłynę.
23:
Dáléy żal nie dopuśćił/ y płácz znákomity
24:
Który iéy z oczu płynął/ iáko déſcz obfity.
25:
A Tęczynſki łzy tákże właſnie oćiéráiąc/
26:
Y iáko mógł/ ſerdeczną żałość okrywáiąc:
27:
Panno/ bądź dobréy myśli/ bo by wſzytkié śiły
28:
Wietrzné y morſkié záraz ná mię ſye zmówiły/
29:
Nie zátrzymáią mégo żadną miárą biegu/
30:
A ia ſye w rychle muſzę ſtáwić ná twym brzegu.
31:
To rzekł: á cáłowawſzy rękę iéy vczćiwą/
32:
Wśiadł proſto ná okręt ſwóy: támże koteẃ krzywą/ | Zeglarze |
strona: 83
| Pámiątká | 83 |
1:
Zeglarze y pobrzéżną linę odwiązáli/
2:
A od brzegu wyſoką nawę odbijáli.
3:
Teraz ſye nápátrz pánno/ kogo widźiéć ządaſz/
4:
Kto wié/ ieſli go potym ná wieki oglądaſz.
5:
Siłá nieſczęśćié może: á náſzé rozmyſły/
6:
Ná wyroku niepewnéy fortuny záwiſły.
7:
Póki go widźiéć mogłá/ oczy w nim trzymáłá/
8:
Potym ná ſámé tylko iuż żagle pátrzáłá.
9:
Ná koniec/ kiedy y ón/ y żagle zniknęli/
10:
Ledwé ná póły żywą ſłudzy z brzegu wźięli.
11:
A ty Tęczynſki/ noſząc ſwóy zaſtrzał w ſkrzytośći/
12:
Szedłeś łodźią po wiérzchu morſkiéy głębokośći.
13:
A zá przyiáźnią wiátrów/ y dobréy pogody/
14:
Wyśiadłeś ná brzég Pruſki/ króm wſzelákiéy ſzkody.
15:
Iechałeś potym źiemią/ tám gdźie Wilná ćichá
16:
Górę z wieku ſádzóną/ potaiemnie ſpycha.
17:
Czyniąc ſobie gośćiniec ćichy do śieſtrzyce/
18:
Któréy ſzumny biég ſłyſzy przez wąſkié gránice.
19:
Támeś y Páná záſtał/ y poſelſtwá ſwégo
20:
Słuſzny poczet vczynił: á z przyiázdu twégo/
21:
Dwór/ od máłych do wielgich/ wſzytek ſye rádował.
22:
Bo ktoby ćię był prze twą ludzkość nie miłował?
23:
Skoro záś polá śniegiem/ á głębokié brody
24:
Mroźna Zimá przykryłá ćiérpliwémi lody/
25:
Ne długoś ſye ná mieyſcu z towárzyſtwem báwił/
26:
Bo ćię do Filándijéy Pan znowu wypráwił.
27:
Ná drógę niebeſpieczną: boś muśiał iść morzem/
28:
Nie tákim/ iákié krzywym okrętem więc porzem:
29:
Ale/ któré dźiś mrozy lodem vgruntuią/
30:
Iutro wiátry ſzaloné żetrą y zwoiuią.
31:
Ktemu nieprzyiaćielſkié woyſko tuſz leżáło
32:
Ciebie iednák Bóg przewiódł przez złé mieyſcá cáło. | L iij | Ták |
strona: 84
| 84 | Pámiątká |
1:
Ták żeś przedśię oglądał náznáczoné kráie/
2:
Y páná/ który támtym źiemiam Práwá dáie.
3:
Ten z ſwéy dawnéy nádźieie/ nie ćiérpiąc odwłoki/
4:
Wźiął ćię zá wódzá ſobie: y ſwóy dwór wyſoki
5:
Pożegnawſzy/ ſzedł morzem ku Polſkiéy gránicy/
6:
Myśląc zacną Królewnę widźiéć w ſwéy łóżnicy:
7:
A Bóg mu tego życzył. Lecz o pánno święta/
8:
Nie práwieś z oyczyzny ſwéy w ſczęſną chwilę wźięta.
9:
Ale zdarzy tenże Bóg/ że tego Stolicę
10:
Ośiędźieſz/ v którégoś dźiś zá niewolnicę.
11:
Rychło po tym weſelu/ cny Hrábiá z Tęczyná/
12:
Wiáchałeś ná Stároſtwo ſwoie do Lubliná/
13:
Wſzem pożądny: á tám nie wyſzedł czás długi/
14:
Ześ wźiął y Woiewództwo zá ſwoie poſługi.
15:
Ale pómni/ coś przyrzékł pięknéy Cecylijéy/
16:
W ón czás/ kiedyś ná morze wśiadał do Szwecijéy.
17:
Trudno nie pómniéć: miłość w Dyámenćie ryie:
18:
Swé ſławné obietnice y pod ſerce kryie.
19:
Skoroś tedy Oyczyſté ſłużby złożył z śiebie/
20:
Wźiąłeś przed ſye ſwé rzeczy/ z których tá v ćiebie
21:
Przodek miáłá/ ábyś był imię Páńſkié święté/
22:
Wźiąwſzy ná pomoc/ konał małżeńſtwo záczęté.
23:
Przeto zebrawſzy poczet przyiaćiół niemáły/
24:
Tám gdźie ku niebu pátrzą Káźimiérſkié ſkáły:
25:
Puśćiłeś ſye do Gdańſká po głębokiéy Wiśle/
26:
Morze/ y dalſzą drógę máiąc ná vmyśle.
27:
Nie wié człowiek co dobrze: á czáſem ták zbłądźi/
28:
Ze ſwé ſczęśćié zá wielką niefortunę ſądźi.
29:
Pan twégo przedśięwźięćia z łáſką nie prziymował:
30:
Y przeiázd był niepewny: á tyś ſye fráſował.
31:
Przeiazd niepewny: bowiém ná morzu północznym
32:
Témi czáſy/ Król Duńſki pływał z woyſkiem mocny/ | Czekáiąc |
strona: 85
| Pámiątká | 85 |
1:
Czekáiąc ná ſąśiádá/ chćiałby ſye ſkoſztowáć/
2:
Komu każe śilny Mars/ y ſczęśćié pánowáć.
3:
Zwyćiężył wieczny wyrok/ y nieſczęśćié twoie/
4:
Ześ ty/ o zacny Hrábiá/ nie pómniąc ná ſwoie
5:
Nieprzeſpieczeńſtwo/ przedśięś wśiadł w okręt wyſoki:
6:
Miłość rządźiłá/ która nie ćiérpi odwłoki.
7:
Trzykroć z portu ná morze Nawá wychodźiłá/
8:
Trzykroć záśię do brzegu názad ſye wróćiłá:
9:
Poſzłá potym przezdźięki/ ryiąc morſkié wáły/
10:
A żagle roſtoczoné pochóp z wiátru bráły.
11:
Ieſcze były wieczorné nie zágáſły zorze/
12:
Kiedy nieuśmiérzony wicher wpadł ná morze.
13:
Szum powſtał/ y gwałtowna zwiérzchu niepogodá/
14:
Wáły zá wáłmi pędźi poruſzona wodá:
15:
Krzyk w okręćie/ á chmury nocy przydawáią/
16:
Swiátá nie znáć/ wiátry ſye ſobie ſprzećiwiáią.
17:
Vśiłuie zachodny przećiwko wſchodnému:
18:
Vśiłuie Południ przećiw Północnému.
19:
Morze huczy: á nawę miecą nawáłnośći.
20:
Raz ſye zda/ iáko w przepáść/ poyźrzeć z wyſokośći:
21:
A kiedy ſye záś wáły rosſtępuią/ áni
22:
Miáſtá widáć wielkiégo/ z głębokiéy odchłáni.
23:
Piaſek z wodą ſye miéſza: á w poboczné łáwy
24:
Bije ſzturm niebeſpieczny: nawá żadnéy ſpráwy
25:
Nie ſłucha/ ále w morſkim rozgniewániu pływa
26:
Sámopás/ á mokra śmierć zewſząd ſye dobywa.
27:
Cáła noc tá okrutna niepogodá trwáłá.
28:
Názáiutrz/ kiedy zorzá z wody powſtawáłá/
29:
Rozchodźiły ſye chmury/ wiátry vćicháły/
30:
A pieniſté znienagłá wáły vpadáły.
31:
Iuż było Słońce wzeſzło/ iuż żagiel roſpięty/
32:
Nawy znowu prowádźił: kędy dwá okręty | L iiij | Z boku |
strona: 86
| 86 | Pámiątká |
1:
Z boku ſye okazáły: Hey Pánowie moi/
2:
Szyper głoſem záwoła/ miéymy ſye ku zbroi:
3:
Ludźie mam nád ſobą/ á nie wiedźiéć kogo/
4:
Co ieſli co Szwéd vmié/ wątpliwa/ nam błogo.
5:
Ieſliż téż Duńczyk/ czego ſye bárźiéy obawam/
6:
Bez trudnośći nie będźiem/ wczás wam to znáć dawam.
7:
Przyſtaw Królá Szweckiégo przedśię dobrze tuſzył/
8:
Bo (powiáda) niżem ia do Gdańſká ſye ruſzył:
9:
Iuż były przećiw tobie wyſłáné okręty:
10:
Nie toli ſą/ o Hrábiá/ niech ia będę śćięty.
11:
To iego/ á to potym Tęczynſkiégo ſłowo:
12:
Kto bądź/ ten bądź/ nam nie lza/ ieno być gotowo:
13:
Koniec v Bogá w mocy: my bráćia o ſobie
14:
Czuymy przedśię/ ia zwámi w ſczęśćiu y wżáłobie.
15:
Ieſcze mówił: á káżdy iuż ſtał w ſwoim rzędźie
16:
Po gotowiu/ czekáiąc/ co ná koniec będźie.
17:
A tym czáſém proporzec Duńſki podnieśiono/
18:
Támże ſye okazáło/ w czym dawno wątpiono.
19:
Muzo: co dáléy powiéſz? to/ co dawna woła
20:
Przypowieść: dwiemá y ſam Herkules nie zdoła.
21:
Zagel y ſtyr vtrącon: nawá vſtrzelána.
22:
Ná koniec/ gdy iuż miáłá tonąć/ poimána.
23:
Iako potym dał to Król w moc Pánu náſzému/
24:
Co miał z Tęczynſkim czynić: bo przećiw Szweckiému
25:
Spólną mieli: iáko téż Pan naſz z drugiéy ſtrony/
26:
Stárał ſye/ áby Hrábiá był wolno puſczony/
27:
Prózno y przypomináć: bo niżli do ſkutku
28:
Tá rzecz przyſzłá/ Tęczynſki od wielkiégo ſmutku
29:
Wpadł w niemoc/ z któréy mu iuż (ách wieśći płáczliwa)
30:
Wſtáć nie obiecowáłá/ Kloto zazdrośćiwa.
31:
Częſtokroć/ ón nieſczęſny/ dla ludzkiégo dáną
32:
Vlżenia/ w ćiężkim płáczu ſtrawił noc nieſpáną. | Chćiał |
strona: 87
| Pámiątká | 87 |
1:
Chćiałli téż ná czás záſnąć/ porwał ſye ſtrwożony/
2:
Sny nád zwyczay dźiwnémi ze ſnu przebudzony.
3:
A fébrá wźiąwſzy raz moc/ vſtáwnie gorzáłá/
4:
Suſząc kreẃ y wilkośći ſtroſkánégo ćiáłá.
5:
Smák zfáłſzowány/ wſzytko odpádło od chęći/
6:
Myśli trapią/ tu miłość/ tu nieſczęśćié ſmęći.
7:
Teſkność z miáry wychodźi/ śił znácznie vbywa/
8:
A to iego przed śmierćią ſkárgá obćiążliwa:
9:
Boże móy: y tym ieſcze ſkarzeſz mnie ſmutnégo/
10:
Ze więźniém vmrzéć muſzę Królá okrutnégo.
11:
Czemu mię przedtym ráczéy ſrogié nie pożárły
12:
Morſkié wody? czemu mię oſtré kry nie ſtárły/
13:
Kiedym ſzedł w opcé kráie/ á tuż zámną w tropy/
14:
Lamáły lód/ północné ogrómné zatopy?
15:
Sroga śmierć: lecz bym wolnym żginął był człowiekiem/
16:
Nie czekáiąc tym ſwoim niefortunnym wiekiem
17:
Oſtátniégo nieſczęśćia: Boże niezmierzony/
18:
Iákom od ſwéy nádźieie dáleko rzucony.
19:
Nie myśl mátko o ſzátách drogim złotem tkánych/
20:
Ná móy/ y twéy niewiáſty przyiazd obiecánych:
21:
Ráczéy mi máry gotuy: ták ſye podobáło
22:
Nieſczęśćiu/ któréć ſyná żywégo záyźrzáło.
23:
A ty moiá Królewno/ gdźieś teraz? nieſtéty/
24:
Ná któréy ślicznych ręku/ byłbych Bogu wźięty/
25:
Prágnąłem duſzę podáć/ gdybykolwiek były
26:
Nieprzeiednáné śioſtry przędze ſwéy dowiły.
27:
Nie byłem ták ſczęśliwy: á mé prośby prózné/
28:
Roznióſł nieunoſzony wiátr ná morze rózné.
29:
Y muſzę ia (co iednák twa háńbá miłośći)
30:
W tym nieznáiomym kráiu vmrzéć od żáłośći.
31:
Wrzuć w morze/ kto przyiaćiél/ prózné duſze kośći:
32:
Owá mię tám/ choć martwo / byſtré nawáłnośći | L v | Donio= |
strona: 88
| 88 | Pámiątká |
1:
Donioſą/ gdźie żywégo ſczęśćié miéć niechćiáło:
2:
A będźie fortunnieyſza śmierć niż żywé ćiáło.
3:
Więcéy nie mówił: ále wzdychał bez przeſtánia/
4:
A w téy zbytniéy teſknicy przyſzedł do ſkonánia
5:
Pámięći y śił zbywſzy: iáko więc kwiat lęże/
6:
Którégo przy vwróći oſtry pług dośięże.
7:
Iego śmierći północné boginie płákáły/
8:
Płákáły ćiemné láſy/ y wynioſłé ſkáły.
9:
Ciáło iednák do Polſki morzem przypławiono/
10:
Y między ſławné dźiády poczćiwie włożono.
11:
Trzy ſłowá śrzodek nieśie nagrobnéy tablice:
12:
TV MIASTO OBIECANEY KROLEWSKIEY LOZNICE,
13:
IANIE TENCZYNSKI, LEZA TWE KOSCI VSPIONE:
14:
O PROZNE TROSKI LVDZKIE, O NADZIEIE PLONE.
15:
Miéy wieczny odpoczynek/ o ſzláchetné ćiáło/
16:
Duſzy/ wiém/ że prze cnotę dobrze ſye doſtáło.
17:
A ieſli w iákiéy cénie będą rymy moie/
18:
Nie wynidźie z ludzkich vſt ſławné imię twoie.
19:
KONIEC
20:
grafika
| Cum Gratia |
strona: 89
1:
Cum gratia & priuilegio S.R.M.
2:
W Krákowie.
3:
W Drukárni Lázárzowéy/ Roku Páńſkiégo
4:
1586.