[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Marcin Czechowic
tytuł:   Epistomium
rok wydania:   1583


strona: kt

1:
EPISTOMIVM
2:
Ná Wędźidło Iego
3:
Miłośći Xięzdá Hieronimá Powodo=
4:
wſkiego/ Kánoniká Poznáńſkiego: ku
5:
okazániu nieſłuſznego iego poſtępku prze
6:
ćiw niwinnym: y ku zámknieniu vſt/ nieſłu=
7:
ſznie ſię ná prawdę zbáwienną tárgáiących.
8:
1. Piotr. 3. v 15. A 2. v 15.
9:
Bądźćie záwżdy gotowymi/ ku odpowiedániu/ káżdemu doma=
10:
gáiącemu ſię odpowiedźi/ około tey nádźieie/ ktora w was ieſt/
11:
z ćichośćią y z boiáźnią. Gdyż tá ieſt wola Boża/ ábyśćie dobrze
12:
cżyniąc/ zátłumiáli nieumieiętność bezrozumnych ludźi.
13:
Tit. 1. v 10. II.
14:
Wiele ich ieſt y niepoſłuſznych y prożnomownych/ y od rozumu
15:
odwodzących (á nawięcey ktorzy ſą z obrzezánia) ktorym trzebá
16:
vſtá zámknąć/ ktorzy vcżą co nie przyſtoi dla zyſku ſzkárádnego.
17:
grafika

strona: ktv

1:
Ná Wędzidło X.K.P.
2:
Ktoż wżdy widał bez nagłowká/ y wodzy Wędźidło?
3:
Wyplunęłoby i z gęby y nagłupſze bydło.
4:
A wżdam tu kśiądz POWODOWSKI zacny y vcżony/
5:
Ia nie mogę rzec inácżey/ zły iezdźiec z tey strony:
6:
Przetoż mu oto BESTYA nagłowek y wodze
7:
Do wędźidłá tu poſyła/ by nie haſał w drodze
8:
A ieśli więc waśniwego tym nie pohámuie
9:
Ná gębę mu y kágániec/ z piſm świętych dáruie.
10:
Co wſzytko ieſliże zá nic v niego nie ſtoi
11:
Iuż pálcatá żeláznego niech ſię z niebá boi.
12:
Wárá.
13:
grafika

strona: *2

1:
Iáſnie Wielmożnemu
2:
á mnie záwſze miłośćiwemu Pánu/ Pá=
3:
nu Ianowi Zamoyſkiemu/ Hetmánowi
4:
y Kánclerzowi koronnemu ꝛc. Láſki Bo=
5:
żey y wſzego dobrego wiernie y ſzcży
6:
rze życży y winſzuie.
7:
IZ
ieſzcże nigdy przedtym/ Wielmożny á
8:
Miłośćiwy Pánie/ nie zdárzyło mi ſię
9:
ták ſnádnie dáć odpowiedzi/ ná W.
10:
M. ſwego M. Páná/ namowy/ ku przy
11:
ſtániu moiemu do nabożeńſtwá Rzymſkiego: áni o
12:
wyznániu wiáry mey Chriſtyáńſkiey: do ktorey ſię
13:
odzywam/ ſpráwy vcżynić: w cżymem cżęſtokroć
14:
od W.M. był vpominan y námawian: áni zoſobná
15:
o cżytániu piſm ſtárych kośćielnych piſárzow/ ktore
16:
poſpolićie Patreſámi/ názywáią: ktoreś mi też W.
17:
M. pilno zálecał: y do cżytánia ich pobudzał. Ześ mię
18:
też W.M. dárowánim Wędzidłá I. M. X. Iero=
19:
nimá Powodowſkiego/ Kánoniká Poznáńſkiego/
20:
y záleceniem tych kśiąg iego ná przeſzłym Seymie
21:
Wárſzowſkim/ práwie iákoby ku wſzytkiemu temu
22:
niewolił. Abych y kśięgi te pilnie cżytał: y o ty wſzyt=
23:
kim ſeriò, iáko o rzecży magni momēti, y pilnie rozmy
24:
ślał y oney iáko wielkiey y poważney/ płocho imo
25:
ſię nie puſzcżał/ áni iey ták odłogiem odbiegał. Otoż
* 2iuż te=


strona: *2v

Liſt I. M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
iuż teraz nieco ſię vwolniwſzy/ y rzecży tey wſzytkiey
2:
dobrze przypátrzywſzy/ y ná nię ſię iáko ſłuſza rozmy
3:
śliwſzy/ dam W.M. ſwemu M.P. krotką y odpo=
4:
wiedz y ſpráwę. Znam y wyznawam/ pilne y vprzey
5:
me W.M. o mię ſtáránie. Znam y wyznawam/ nie
6:
ládá iákie nápominánie. Y pewienem tego/ iż tho
7:
wſzytko z miłośći W.M. przećiw mnie y życżliwo=
8:
śći tego cżym ſię ſam W.M. kocháć racżyſz/ po=
9:
chodziło. Ktorąm y przedtym záwżdy/ iáko y teraz/
10:
przećiw ſobie bacżył. Y wymowić nieumiem/ iákom
11:
tego od W.M. wdzięcżen: y iákom W.M. zá to po
12:
winien. Iakożem ſię ia też pro poſſe meo: ilem naprzy
13:
ſtoyniey mogł y vmiał: oto záwżdy chętliwie z ſercá
14:
ſtárał/ iákobyś mię W.M. przećiw ſobie/ tákim być
15:
záwżdy nálaſł/ iákoś ſobie W.M. o mnie otuchę cży
16:
nił. A ieſli w cżym tedy w tym/ nie gnuśnie y nie le=
17:
niwie/ chćiałem to wſzeláką pilnośćią W.M. poká=
18:
záć: co ſię tknie wiáry/ wyznánia/ y nábożeńſtwá/ ták
19:
ſtárego Rzymſkiego/ iáko y tego v świátá wzgár=
20:
dzonego/ ktore ludzie w rzecż tę cále nie wglądáiący/
21:
nowym nazywáią: y ono niewiem iáko ſqualuiąc ták
22:
y owák ſzcżypią: y we złe podeyzrzenie do poſpolſtwá
23:
y do mágiſtratu/ przywodzą. Do ktoreo/ iáko przed
24:
tym/ ták y teraz/ iam ſię też z drugimi/ zá potárgnie=
25:
niem oycá niebieſkieo/ odzywał/ y przy nimem/ iáko
26:
y teraz z łáſki ſtworzyćielá moiego/ ſtátecżnie trwał.
27:
Iednák/ iż mi ſłowá y nápominánia W.M. z pámię
28:
ći nie wychodziły: y kśięgi dárowáne ku temuż po=
29:
budką były: żebym ſię ieſzcże tym pilniey rzecży tey/ o
ktorą


strona: *3

do I.M.P. Páná Hetmáná y Kánclerzá koronnego.
1:
ktorą nawięcey idzie/ z wzywániem páná Bogá ná
2:
pomoc/ przypátrzył: tedym tego nie zániechał. Nie
3:
tylko w domu ſwym zoſobná/ y rozmyśláć y cżytáć:
4:
y I.M.X.K. Wędzidłu pilnie ſię przypátrowáć: ſpo
5:
dziewáiąc ſię tego/ iż on po inſzych/ w ták nie máłych
6:
kśięgách/ miał coś nád inſze przynieść/ y pokázáć le=
7:
pſzego y doſkonálſzego: álem też y z inſzymi o tym ro=
8:
zmawiał: wywody y świádectwá/ ktorych X.K. v=
9:
żywa/ vważał: y z piſmy ś. y z Patreſámi też niekto=
10:
rymi I.M. piſánia doświádcżał. Wſzákoż gdym o=
11:
bacżył/ iż I.M.X.K. to nawięcey przedśię bierze/ y
12:
ná wyſtáwę y obronę tego ſię naśilniey zdobywa: o
13:
cżym ſię/ wedle ſądą I.M.X. Arcybiſkupá/ y I.
14:
M. ſámego właſnych ſłow/ ſkrętnie bádáć nie trze=
15:
bá. Iáko o dwoiákim rodzeniu Páná Chriſtuſo=
16:
wym/ ktore kuſząc ſię niektorzy opiſáć/ prożno (iáko
17:
I.M.X. Arcybiſkup piſze) wodę mierzyli. Tákże o
18:
iedność iſtnośći troiákiey w perſonách/ y o wiárę
19:
Troyce ꝛc. O cżym niemáſz nic wyráznie w piſmie ś.
20:
iáko ſam X.K. wyznawa: Tedy dopiero/ nie náydu=
21:
iąc w nich tego cżegom ſię nawięcey ſpodziewał: o=
22:
wſzem coś temu przećiwnego: á nie tylko ſłowu Bo
23:
żemu/ tákże wyznániu proſtemu Apoſtolſkiemu/ ále
24:
y inſzym dawnieyſzym patreſom. A nád to ieſzcżem
25:
y to obacżył/ iż X.K. z wielkim gniewem/ z zapálcży=
26:
wośćią/ z vſzcżypkámi/ háńbiąc y lżąc/ z tymi ſię ob=
27:
chodzi/ przećiw ktorym ná imię piſze/ quod virum pi
28:
etatem profitentem (meo quidem iudicio) dedecet; v=
29:
myſłem ſwoy odmięnił. Bo ty kśięgi X.K. nie wa=
* 3bią do


strona: *3v

Liſt I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
bią do śiebie cżłeká ſpokoynego: y miłość/ zgodę y po
2:
koy z káżdym záchowáć vśiłuiącego: ále práwie od
3:
śiebie iákoś náporząd gwałtem odpycháią: ſłowy
4:
iákimiś nie bárzo vcżćiwymi/ pobożnymi y ćichymi:
5:
ktorych ſą pełne. Bo niewiem ábyś y W.M. ſam/
6:
gdyby kiedy cżás był cżytáć/ mogł to pochwalić:
7:
gdy kto/ máiąc z kim przą/ á ieſzcże o Bogu y o rze=
8:
cżách/ ku chwale iego y zbáwieniu należących/ tego z
9:
ktorym ma przą/ miáſto duchá ćichego/ iákiego pi=
10:
ſmo ś. w wiernych záleca/ gniewliwie y popędli=
11:
wie/ bez chriſtyáńſkiey miłośći/ ćichośći y ćierpliwo
12:
śći/ beſtyą/ świnią dziką/ kocżkodanem/ morſkim ko=
13:
tem/ niemotą/ mięſzáńcem Szląſkim/ Cżeſkim/ Cy=
14:
gáńſkim/ á inſzych wſzytkich zbiegámi y tułakámi y
15:
niewiedzieć iáko: miáſto zbićia rzecży ieo ſłowem Bo
16:
żym/ przezywa. A co więtſza/ iż y ſłowo Boże/ ſłody=
17:
cżą y rzeſzotem ſzátáńſkim názywa/ y piaſzcżyſtym
18:
fundámentem/ á to gdyby ſię kto ná nim budowáć
19:
chćiał/ y do niegoby ſię vćiekał/ y gdyby ták mowił
20:
ſcriptum eſt enim, chcąc tym ſpoſobem wſzytkich od
21:
ſłowá Bożeo odwieść: á do ludzkich wynálaſkow/ y
22:
ſwych kśiąg/ nieopátrzne ludzi przywieść/ y one ták
23:
iáko cżecżotki/ ná tym lepie ſwym/ połowić. W cżym
24:
nie tuſzę/ áby inſzy vcżeni ludzie y bácżni/ I.M. to=
25:
wárzyſze/ mieli to I.M. pochwalić. Ná ktore piſá=
26:
nie/ ácżem y ſam miał był wolą nieco wedle bacżenia
27:
y rozſądku mego odpiſáć/ widząc ták wielkie y zná=
28:
cżne błędy: y iáwne potwarzy niewinnych: ktorych
29:
by ſię ślepy domácáć mogł: ktorych y pokryć/ iáko in
ſzy iego


strona: *4

do I.M.P. Páná Hetmáná y Kánclerzá koronnego.
1:
ſzy iego towárzyſze cżynią/ nieumiał. Wſzákże/ iż mi
2:
cżęſto y gospodárſtwo domowe/ y potrzeby przyia=
3:
ćielſkie bywáią ná przekázie/ á k temu nie miałem po
4:
gotowiu/ Patreſow ſtárych/ ták wiele: procż niekto=
5:
rych tylko: do ktorych cżytania/ cżáſu wielkiego/ y do
6:
brego rozmyſłu potrzebá. Gdyż piſmá ich/ y wykłá=
7:
dy/ máło nie ná wſzytkich mieyſcách/ trudnieyſze y zá
8:
wikłáńſze ſą/ niż ſámo ſłowo Boże ktore oni wykła=
9:
dáią. Przetoż niechcąc przedśię tego odłogiem poło
10:
żyć/ y ták zgołá milcżeniem teo zbyć: żadney nigdy o
11:
wierze/ y wyznániu/ y nabożeńſtwie ná ktorym prze=
12:
ſtawam ſpráwy W.M. nieucżyniwſzy. Przyłożyłem
13:
ſię do tego pilnymi namowámi ſwymi/ áby ten/ prze
14:
ćiw ktoremu miánowićie I.M.X.K. vrobił W=
15:
dzidło ſwe/ ná to odpiſał: á mnie z tey prace oſwobo
16:
dził.
17:
Bo to iemu ſnádniey y przyſtoyniey przyść y ná
18:
leżeć miáło. A otom go zoſobná prośił: áby mię tym
19:
dárował/ coby ná to Wędzidło vrobił/ á mnie záś
20:
tym/ iáko mym właſnym/ wołno było/ wedle woley
21:
y zdánia mego/ ſzáfowáć: y ono iáko ſwe komuby mi
22:
Bog kazał przypiſáć. Vcżynił on tedy żądániu me=
23:
mu nákrotce doſyć: folguiąc y nakłádowi y cżemu in
24:
ſzemu: iáko to y w piſániu ſwym nie raz wſpomina:
25:
y vſtnie o tym zemną rozmawiał: ſtrzegąc iuſtum de-
26:
corum: y niechcąc ſię wſzytkimi grubymi błędámi bá
27:
wić: ktorych wielkość niezlicżoną w Wędzidle X.K.
28:
pokázuie. Oprocż tych ktore odpiſuiąc z potrzeby o=
29:
kázowáć muśiał. Aby wżdy znáć/ gdzie prawdá/
30:
gdzie tey też wedle ſłowá Bożego niemáſz. Ia tedy/
doſtawſzy


strona: *4v

Liſt I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
doſtawſzy iuż tego/ ocom ſię ſtárał: y pilno ſię temu
2:
przypátrzywſzy: cżytáiąc raz y drugi: gdym to oba=
3:
cżył/ iż ná trzy rzecży głownieyſze/ y ſłowem Bożym
4:
y patreſámi ſtárymi/ (wedle zdánia mego) nie zle
5:
odpowieda: chowáćiem tego długo domá w kąćie
6:
niechciáł: álem to vmyślił pod imieniem W.M. ſwe
7:
go M.P. ná iáśnią wypuśćić: W.M. to zoſobná
8:
przypiſawſzy. Ták ſobie tuſząc/ y tego ſię ſpodziewá
9:
iąc: iż tho iuż ſtánie zá moię właſną y odpowiedz y
10:
ſpráwę/ ktoram zdawná myślił był kiedykolwiek/ na
11:
ctus oportunitatem loci et temporis, W.M. S.M.P.
12:
vcżynić. A to/ ná one cżęſte namowy y nápominá=
13:
nia W.M. ktorem z pocżątku przypomionął. A zo=
14:
ſobná/ między inſzymi przycżynámi/ tá iedná nie po=
15:
máłu mię ku przypiſániu tych kśiążek W.M. po=
16:
pchnęłá: żem cżęſto od wielu ludzi ſłychał to twier=
17:
dzących: iákobyś W.M. oto ſtać miał/ y ná to rá=
18:
dzić: áby wolność ſtárodawna Polſka/ wierzenia y
19:
chwalenia Bogá/ wedle dárowánia iego/ byłá záhá
20:
mowána: y przez gwałthowne iákieś/ do wiáry
21:
Rzymſkiey wſzytkich przyćiſkánie/ odięta. Cżeo Pá=
22:
nie Boże vchoway. Otoż ia będąc tego dobrze świá
23:
dom/ z powieśći wielu zacnych życżliwych W.M.
24:
przyiaćioł: z pewnych niektorych znákow/ á oſobli=
25:
wie ex ſentētiis ktore W.M. iáko zacny Senator y
26:
dobry ſtroż pokoiu poſpolitego/ in cauſa religionis,
27:
w rádzie koronney ferowáć rácżyłeś/ y po więtſzey
28:
cżęśći z vſt W.M. ſámego: iż to nigdy nie było áni
29:
ieſt. Owſzem ſię rzecż temu przećiwna pokázuie. Nie.
tylkom


strona: **

do I.M.P. Páná Hetmáná y Kánclerzá koronnego.
1:
tylkom tho ludziom tym z głowy wybijał: álem też
2:
tym wydániem pod imieniem W.M. kśiążek tych/
3:
chćiał przed wſzythkim świátem tho oświadcżyć.
4:
Swiádom tego będąc dobrze/ iáko W.M. pilnie y
5:
vprzeymie zábiegáć temu/ wſzelákim ſpoſobem/ ra=
6:
cżyſz: żeby kiedy dla tey rzecży (coby pewnie być mu=
7:
śiáło) do rozruchu iákiego domowego: do niezgod:
8:
y do wylania krwie: w tey ták długo trwáiącey rze=
9:
cży poſpolitey náſzey Polſkiey nie przyſzło. Pátrzyć
10:
W.M. w to y dobrze to vważáć racżyż/ żeby rzecż tá
11:
końcá dobrego nie wzięłá: Y w to nie mniey: miłu=
12:
iąc nas powinowáte ſwe: ktorych W.M. wiele maſz
13:
od nabożeńſtwá Rzymſkiego odłącżonych: żeby przy
14:
ſzło kreẃ z ſwego właſnego ciáłá naprzod/ y kreẃ
15:
bráćiey ſwey/ á potym y inſzych wielu powinowá=
16:
tych wylewáć. Do cżego y náturá/ y rozum/ ktorym
17:
W.M. Pan Bog opátrzył/ nigdy to wiem W.M.
18:
nie wiedzie. Swiádomeś W.M. teo dobrze/ że z ſtro
19:
ny wiáry byłátá zawſze wolność w Polſzcże: y w in=
20:
ſzych páńſtwách do niey należących: że nie niewolił
21:
ieden drugiego do wiáry ſwey/ mowiąc to z ſtrony
22:
Papieſkiey wiáry/ y z ſtrony też wiáry Greckiey: kto
23:
rey ſię Ruś náſzá trzyma. owſzem káżdy/ ſtoiąc przy
24:
ſwey wierze/ weſelił ſię z wolnośći ſwey od ſław=
25:
ney pámięći Krolow dawnych nádáney. W co iż
26:
wiem że W.M. iáko ſię godzi/ nád inſzych wiele pil
27:
nie wglądáć racżyſz: rzecż to nie podobna/ ábyś tę da
28:
wną wolność wſzytkim ſłużącą/ chćiał w cżęśći nie=
29:
ktorym wydzieráć: (iáko ſię niektorzy domnima=
**waiąc/


strona: **v

Liſt I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
wáiąc/ po ſtronách/ mowią) ábo ná to rádzić/ żeby
2:
im byłá odięta y wydárta. To tedy ia/ pewnie wie=
3:
dząc/ y tákiemu mnimániu ludzkiemu zabiegáiąc: tą
4:
ſwoią przedmową ku W.M. Pánu ſwev Miłośći=
5:
wemu/ okázuiąc miłość y vprzeymość/ ktorą przeci=
6:
wko W.M. mam/ y tom też okazáć chćiał/ iáko ſię o=
7:
ni ná tym mylą: á ia też iákiegom ieſt w tey mierze o
8:
W.M. wyrozumienia. A mam też tę w Bogu ná=
9:
dzieię: y ták ſobie o miłośći W.M. przećiw ſobie tu=
10:
ſzę: iż też W.M. to po ſobie/ gdy będzie potrzebá po=
11:
każeſz: á tym chętliwym vmyſłem moim/ obrażáć ſię
12:
nie będzież: áni tym dárem moim pogárdziſz. Gdy=
13:
żem ieſzcże nigdy tego nie doznał: ábyś W.M. moią
14:
też vprzeymośćią y poſługámi lichymi/ miał przed=
15:
tym kiedy gárdzić. Owſzem/ iákoś W.M. wſzytko z
16:
ochotą y przyiaćielſką vprzeymośćią przyimował:
17:
ták nie wątpię/ iż te kśiążki/ nie tylko z oną ſtárą y zwy
18:
kłą/ ále nád onę więtſzą/ y chęćią y miłośćią przyiąć bę
19:
dzieſz racżył. Y w tym też nie wątpię: iż iákom ia od
20:
W.M. ſwego M.P. nie z zámárſzcżoną twarzą dá
21:
rowáne Wędzidło przyiąwſzy cżytał/ y rzecżym ſię w
22:
nim zámknioney dobrze y pilno przypátrzył: że też y
23:
W.M. doſtawſzy cżáſu wolnego: iákoż go łácno/
24:
gdy wola W.M. do tego przyſtąpi (by też y komu
25:
przed ſobą cżytáć roſkazawſzy) doſtáć możeſz: z tá=
26:
kąż też y ochotą y pilnym rozmyſłem: y práwym roz=
27:
ſądkiem: ty o demnie dárowáne kśiążecżki przecży=
28:
taż. Abyś W.M. wedle zdrowey rády/ y dowćipu
29:
y rozſądku wrodzonego/ iáko inſze rzecży rozſądzaſz:
y to też


strona: **2

do I.M.P. Páná Hetmáná y Kánclerzá koronnego.
1:
y to też rozſądzał. Ieſli nie dla cżeo inſzego: tedy wżdy
2:
przy namniey dla tego: żebyś W.M. wiedział/ co o
3:
náſzym nabożeńſtwie/ wierze y wyznániu/ nie z cu=
4:
dzey zaocżney/ nie pewney/ powieśći: ále iuż práwie/
5:
iáko z vſt náſzych właſnych/ rozumieć y trzymáć W.
6:
M. będzieſz miał. Przypátruiąc ſię y temu/ iáko nie
7:
tylko w ſłowo Boże: ktore ſámo trwa ná wieki: ále
8:
y w Pátreſy wglądamy: y o tym też potym rozſądek
9:
dáć/ (ácżći y to iáko y wiárá prawdziwa ieſt oſobli
10:
wym dárem Bożym.) kto właſniey y przyſtoyniey/
11:
ták świádectw piſmá ś. iáko y ſtárych Patreſow
12:
piſm vżywa:
13:
y kto też kov co ſpráwiedliwie/ ábo nie=
14:
ſpráwiedliwie zádáie. Co gdy W.M. będzież racżył
15:
wziąć przedśię: iákoż nie wątpię iż W.M. wezmież:
16:
tedy nie tylko mnie rzecż miłą y wdzięcżną vcżyniż: z
17:
ktorey ia też to poznam/ iż mię W.M. prawdziwie
18:
iáko y przedtym miłuieſz: ále też y ſámemu ſobie zá
19:
pomocą Bożą iednego wſzechmogącego/ wielki po
20:
żytek vcżyniſz. Acżći ku niemu nie ládá iako W.M.
21:
przyidzieſz. Lecż áż zá pilnym y cżęſtym (wzywáiąc
22:
imienia Páńſkiego) w rzecż tę wglądániem: y w
23:
niey vſtáwicżnym rozmyślániem. Ták iáko W.
24:
M. pilnie y oſtro w ſpráwy świátá tego prętko ku
25:
kreſowi bieżącego/ á práwie ſię iuż końcżącego/ y w
26:
poſtępki tey náſzey rzecży poſpolitey Polſkiey wglą=
27:
dáiąc/ nie ládá iákie pożytki docżeſne/ iáko ſławę y
28:
zacność odnośiſz. W ktorych trudnoby kto miał W.
29:
M. celowáć. A co ſię mnie zoſobná dotycże M.P. y tego ku
** 2cżemuś


strona: **2v

Liſt I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
cżemuś mię W.M. cżęſto y pilnie nápominał: tedy
2:
y o tym ták tę krotką W.M. ſpráwę dáię. Naprzod
3:
co ſię tknie cżytánia ſtárych Oycow: tedym iuż tego
4:
potroſze probował. A coż potym/ gdy ſię w nich te=
5:
go ſmáku doſmákowáć nie mogł/ ktory cżuię w cży=
6:
tániu piſmá świętego? Bo naprzod/ to w nich ieſt:
7:
com też z przodku ſpominał: iż piſmá/ ich y wykłá=
8:
dy/ dáleko trudnieyſze ſą/ niż to ſłowo Boże/ ktore o
9:
ni wykłádáią. Abowiem/ rzecż proſtą y iáſną przez
10:
ſię/ dziwnymi iákiemiś állegoriámi/ y iákimiś zmy=
11:
ſłámi wymyślonymi/ ktore duchownymi zowią/ ták
12:
wiklą y kręcą/ że ſię y ſámi z niey wykręćić y wywi=
13:
kłáć nie mogą. Lecż nie dziw. Quia oculos habentes,
14:
non vident: et non vident: quia cum ſapientes et vide-
15:
ri et haberi volebant, ſtulti facti ſunt, iáko Páweł ś. o
16:
tákich z piſm Prorockich do Koryntcżykow piſząc/
17:
iáſnie twierdzi. Ponieważ/ y ćwicżenia ſwego one=
18:
go właſnego pogáńſkiego: (bo máło nie wſzyſcy mię
19:
dzy nimi vcżeńſzy y przednieyſzy pogáńſkimi Filozo=
20:
fámi przedtym byli) zábacżywſzy: obſcuriores wſzę
21:
dy definitiones ipſo definito kłádli. Druga y tho też
22:
ſmáku y chęći ku cżytániu Patreſow nie cżyni: iż ich
23:
nie tylko ták wiele ieſt: y ták trudnych/ y węzłowá=
24:
tych: ále iż też ták wiele kśiąg rozmáitych nápiſáli/ o
25:
tym y o owym: że to niepodobna/ ábo ktory z ſá=
26:
mych zakonnikow/ żywąc ſto lat/ mogł wſzytki z pil=
27:
nym vważeniem y rozſądkiem/ porządnie przecży=
28:
táć. A coż ſzláchćić/ máiąc ná ſię inſzych zabáwek wie
29:
le? Trzećia/ żem też to w nich obacżył iż ſię zſobą bár=
zo cżęſto


strona: **3

do I.M.P. Páná Hetmáná y Kánclerzá koronnego.
1:
zo cżęſto nie zgadzáią. Nie tylko Greccy z Láćińſki=
2:
mi: coby ſie mogło zdáć rzecżą znośnieyſzą: Ale y ſá=
3:
mi Grekowie między ſobą/ y Láćinnicy też tákże mię
4:
dzy ſobą. A nie tylko to: cżemum ſię ia dopiero z tych
5:
kśiążek przypátrzył: y dziwowáć ſię temu tym wię=
6:
cey pocżął: Ale co dáleko gorſza y ſzkodliwſza/ żeby
7:
ſnadź ledwie iednego pokázáć kto mogł/ ktoryby ſię
8:
y z drugim y ſam zſobą zgodził. Iáko ſię toż I.M.X.
9:
Powodowſkiemu/ onych náśládowcy pilnev/ przy=
10:
dáło: że ſię też cżęſto y z inſzym y ſam zſobą nie zgadza.
11:
Co mu ſię też ná oko/ y káżdemu/ z Wędzidłá iegoż
12:
pokaże. Nie báwiąc ſię tedy nacżyniem rozeſchłym
13:
przećiekáiącym/ áni ſtudniſkámi tymi/ ktore w ſobie
14:
wody żywey/ iáko Prorok mowi/ zátrzymáć nie
15:
mogą: wolę ná zrzodłách wod żywych/ ſłowá Boże
16:
go/ przeſtáwáć: y wedle niego/ z ſtráchemy ze drże=
17:
niem/ zbáwienie ſwe ſpráwowáć. Bo mię to ſámo/
18:
będąc prawdziwym y doſkonáłym/ ná ſumnieniu y
19:
vćieſzy y vſpokoi. Cżego piſmá Patreſow nigdy nie
20:
ſpráwuią. Choćiaż też podcżás naydzie ſię w nich y
21:
to co ieſt dobrego: zeznáć to káżdy muśi. Ale wżdy
22:
głupia ieſt/ wedle ſámychże niektorych Patreſow/
23:
wolęć rácżey z potoká zábłoconego/ od zrzodłá dá=
24:
lekiego/ wody cżerpáć: niż ze zrzodłá ſámego: gdy bli
25:
żey ieſt. Y lepiey też/ ná iednym raz od Bogá ſtwo=
26:
rzonym ſłońcu przeſtáwáć: niż ſię onymi báwić/ kto=
27:
re ſię podcżás z wilgotnośći ſubtylnych ná powie=
28:
trzu/ od ſłońcá prawdziwego/ zápaláią y pokázuią.
29:
A co ſię záś tknie wiáry y wyznánia moiego: rad ná
** 3proſtym


strona: **3v

Liſt I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
proſtym wyznániu Apoſztolſkim przeſtawam. Bo
2:
choćiaż to dobrze wiem/ iż ſię ludzie vcżeni przedtym
3:
zdawná oto kuśili: iákoby nád nie co lepſzego y do=
4:
ſkonálſzego kiedy wydáli. Wſzákże ſię zá wżdy bárzo
5:
ná tym omyláli. A wyznánie Apoſtolſkie v mnie nie
6:
inſze ieſt/ iedno ktore ſię w ich właſnych piſmiech náy
7:
duie. Iáko naprzod/ gdy ſię od nich Iezus on poto=
8:
mek Dawidow/ ſyn Bogá żywego namileyſzy/ py=
9:
tał/ mowiąc do nich. Kim mię powiedáią być ludzie
10:
ſyná cżłowiecżego? y powiedzieli mu rozmáite ludz=
11:
kie/ ále káżde niepewne/ áni prawdziwe mnimánie.
12:
Znowu onych ſámych pyta: á wy kim mię być po=
13:
wiedaćie? Tám dopiero Piotr imieniem wſzytkich/
14:
y krotko y poproſtu/ ále prawdziwie powiedział:
15:
Tyś ieſt Chriſtus ſyn Bogá żywego. Ktore wyzná
16:
nie/ iż támże ſam pan Chriſtus pochwalił/ y wyznał
17:
ie być z obiáwienia oycá niebieſkiego: y to o nim po=
18:
wiedział/ iż go y brany piekielne nie zmogą: przetoż
19:
ſię ia tego trzymam. Nádto ſię domyśláć więcey nie
20:
chcę: áni ſobie inſzego ſkłádáć będę: áni też od ludzi
21:
zmyślonego y złożonego przyimowáć myślę. Ani ſię
22:
też od tego ſyná cżłowiecżego/ Chriſtuſá Iezuſá ſy=
23:
ná Bogá żywiącego/ do żadnego inſzego odchyláć/
24:
y do niego przyſtáwáć niechcę. Owſzem ták ieſzcże z
25:
Apoſtoły do niego mowić będę. A do kogoż od ćiebie
26:
odyidę Pánie? A ty maſz ſłowá żywotá wiecżnego?
27:
Gdyżem to poznał y temu wierzę żeś ty ieſt Chriſtus
28:
on ſyn Bogá żywego ꝛc. A w tym/ vpewniony ie=
29:
ſtem/ z piſm ś. iż procż tego Iezuſá ſyná Bożego wła
ſnego


strona: **4

do I.M.P. Páná Hetmáná y Kánclerzá koronnego.
1:
ſnego y namileyſzeo/ zá mię dla grzechow ná śmierć
2:
wydánego/ y dla vſpráwiedliwienia moiego dniá
3:
trzećiego wzbudzonego: ktorego Bog pánem y Chri
4:
ſtuſem vcżynił: duchem świętym pomázał: zwierz=
5:
chnośćią ná niebie y ná ziemi darował: cżćią y chwa
6:
łą vkoronował: dziedzicem wſzytkiego y Sędzią ży=
7:
wych y pomárłych poſtánowił: nie máſz żadnego in
8:
ſzego ſyná Bożego właſnego. Przetoż też/ procż te=
9:
go nie znam áni mam żadneo inſzego wybáwićielá
10:
od grzechow y śmierći. Iż też niemáſz imieniá inſze=
11:
go pod niebem/ ktoreby było podáne między ludzi/
12:
przez ktoreby zbáwieni byli: y ná ktoreby káżde kolá=
13:
no/ y niebieſkich/ y ziemſkich y podziemnych/ vpadáć
14:
muśiáło. Ani ieſt żaden inſzy między ludzmi á Bo=
15:
giem pośrzednik/ procż tego ſámego/ człowieká Ie=
16:
zuſa Chriſtuſá ſyná Bożego/ od Bogá ku temu koń
17:
cowi świátu dánego/ żeby żaden kto weń wierzy nie
18:
zginął/ áleby miał żywot wiecżny. W ktorego iż y ia
19:
z łáſki Bożey wierzę/ przetom też pewien żywotá
20:
wiecżnego/ y korony oney niewiędnącey/ ktorą mi
21:
też odda w on dzień oſtátecżny.
22:
A ieſli idzie o Ceremonie zwierzchne y ćieleſne:
23:
ktorych w Rzymſkim nabożeńſtwie pełno: rozmái=
24:
tych cżáſow od rozmaitych też oſob wymyślone/ y
25:
mocą wielką vprzywileiowáne: ktorym ſię iáko ry=
26:
by y zwierz ponętą/ ocży y ſercá ludzi ćieleſnych też zá
27:
bawiáią: wnęcáią: á potym y śidlą. Ktorych zgołá
28:
v nas niemáſz: procż niektorych znacżnie w piſmie ś.
29:
nowego Teſtámentu/ záleconych y roſkazánych: Ty
mię iuż


strona: **4v

Liſt I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
mię iuż też do śiebie/ chociaż ſię zdádzą być ozdobne/
2:
vfam pánu Bogu moiemu/ nie zwabią. Iużem ſię y
3:
tego/ z łáſki Bożey náucżył/ iż Bog ktory ieſt duch/
4:
tákowych chwalcy ſzuka/ kthorzyby go ná káżdym
5:
mieyſcu (choćiaż też to X.K. obraża/ iż nie w kośćie=
6:
le/ ále w dworze nád ſtáwem/ gdzie powieda ſzátan
7:
we trzćinie mieſzka. Nie pámiętáiąc ná piſmo ś. iż w
8:
ludziách świátá teo y ſynách odpornych on ma ſwo=
9:
ię zwierzchność y mieſzkánie.) w duchu y w praw=
10:
dzie chwalili. Nie w kośćiołách rękomá/ y koſzto=
11:
wnie/ vrobionych: áni z tákimi ápáraty/ y ceremo=
12:
niámi/ iákich pełne ieſt Rzymſkie nabożeńſtwo. Ze
13:
ich y ſámi pocżtu vcżynić/ et rationem dare nequeunt:
14:
vt ipſimet, fatentur. Przetoż też iuż o nie nic niedbam.
15:
Pámiętáiąc náto: Cżego Páweł ś. vcży: vt noſter
16:
cultus ſit rationalis, et ne præſtemus nos ſimiles huic ſe-
17:
culo. Choćiaż ći to nabożeńſtwo Rzymſkie/ ieſt ná=
18:
turze ludzkiey ſkáżoney y miłe y wdzięcżne: y kto go
19:
vmie vżyć nie ládá iáko pożytecżne. A zwłaſzcżá/ że
20:
w nim cżłowiek nábroiwſzy ſię roſpuſty tákiey y o=
21:
wákiey/ quauis leui aquę luſtralis aſperſione, może być
22:
wſzytkiego wolen. Bo ták poſpolićie mowią: Aqua
23:
benedicta deleantur noſtra delicta. Cżym ſię wrotá lu
24:
dziom ćieleſnym do wſzytkiego ſzyroko otwieráią. A
25:
ták M.P. krotko mowiąc/ tę W.M. o ſobie ſprá=
26:
wę dáię/ żem pilnie y ochotnie wglądał w namowy
27:
y nápominánia W.M. z ſtrony przyſtánia do nabo
28:
żeńſtwá Rzymſkiego: y znáć to W.M. z tego moieo
29:
piſánia możeſz: żem ich nie poważał lekce. Owſzem
będąc


strona: *

do I.M.P. Páná Hetmáná y Kánclerzá koronnego.
1:
będąc nimi iáko iednymi pobudkámi wzruſzony/
2:
tym pilniey wglądałem w tę rzecż/ doświadcżáiąc
3:
y ſwego nabożeńſtwá/ y Rzymſkiego/ z modlitwá=
4:
mi. Y widziałem/ żeby mi Rzymſkie do światá/ cum
5:
& ingenii quædam non deſint dotes, & eſt ſalubre cor-
6:
pus, było ſnádnieyſze: y ćiáłu moiemu więcey/ niż to
7:
prawdziwe/ pożytecżnieyſze. Ale ná cżás tylko krot
8:
ko trwáiący. Lecż gdym ſię záś Chriſtuſá páná mo=
9:
iego vſt porádził: ktorym vfam: wolę ſię iuż przy tym
10:
wzgárdzieńſzym báwić: y ná nim cále z ſercá prze=
11:
ſtáć: y zá Chriſtuſem/ wąſką drogą z krzyżem iáko
12:
mogąc/ by też y ná báłuku wlec z wiernymi: co Bog
13:
dopuśći ćierpiąc: A w tym przedśię vmyſłu ſwego
14:
nie odmieniáć. Niż mieć docżeśny pożytek grzechu.
15:
Vpátruiąc więtſzȳ być pożytkiem vrągánie dla Chri
16:
ſtuſá/ niż ſą wſzytki świátá tego bogáctwá. Co ieſli
17:
ſłuſznie cżynię ábo nie/ będzieſz y ſam W.M. mogł
18:
łácno z tych kśiążek/ przecżytawſzy ie pilno/ wyrozu=
19:
mieć: y zdánie ſwoie potym powiedzieć. Ia zá chęć/
20:
miłość/ y ſtáránie vprzeyme ktoreś W.M. o mnie
21:
mieć racżył/ ſwemu M.P. wielce dziękuię. Y Páná
22:
bogá proſzę żeby: y W.M. vżycżyć racżył duchá ſwo
23:
iego ś. żebyś też W.M. mogł kiedy pilnie/ cum timo
24:
re Dei, o práwey drodze zbáwienney/ wedle náuki
25:
Chriſtuſowey/ y Apoſztolſkiey/ á nie według náuk
26:
ludzkich y nałogu ſtárego/ pomyślić. Mam w pánu
27:
Bogu moim nádzieię/ żebyś W.M. znácżną odmiá
28:
nę ná ſercu ſwym rychło pocżuł. Cżego W.M. wier
29:
nie życżę. A ż tym W.M. Páná ſwego M. Bogu oy
* cuiedy=


strona: *v

Liſt I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego/
1:
cu iedynemu wſzech rzecży ſtworzyćielowi/ Bogu y
2:
oycu páná moiego Iezuſá Chriſtuſá oddawam. V
3:
ktorego niemáſz nic niepodobnego.
4:
Dan z Drouſká zamecżku Oycżyſtego: Roku od
5:
národzenia ſyná BOżego Iezuſá Chriſtuſá 1583.
6:
dniá 28. Pázdźierniká.
7:
W.M. mego M. Páná powinny ſługá/
8:
Páweł Orzechowſki/
9:
Podcżáſy Chełmſki.
10:
grafika

strona: *2

1:
Iego Mcżi pánu Pá=
2:
włowi Orzechowſkiemu z Orzechowá
3:
Podcżáſzemu Chełmſkiemu ꝛc. Pánu y dobrodzie=
4:
iowi ſwemu łáſkáwemu/ Marćin Cżechowic
5:
łáſki Bożey/ y wſzego błogoſłáwieńſtwá
6:
duchownego życży.
7:
P
Vśćiſzwy imo ſię ná ſtronę/ moy łáſkáwy pánie Pod=
8:
cżáſzy/ prawdę świecką: w ktorey ſię ſłuſznie vcżćiwi
9:
ludźie kocháią: á tym przećiwni z nią ſię cżęſto mijá=
10:
ią: y dla niey kochánkow iey nienawidzą. Widze ná
11:
oko/ iż to nigdy nie było: áby prawdá oná zbáwien=
12:
na/ w ſłowie Bożym oznaymiona y zálecona/ nie miáłá mieć ná
13:
odpor przećiwnego ſobie fałſzu/ vſtaw/ y wymyſłow ludzkich.
14:
Ani to było/ żeby y ći/ ktorzyby ſię vcżeſtnikámi ſtáli tey praw=
15:
dy zbáwienney/ mogli być wolnymi nienawiśći/ vrągánia/ po=
16:
twarzy/ krzyżow y prześládowánia. Boć nie dármo y Páweł ś.
17:
Gálátom nápiſał: Inimicus vester factus ſum, vera vobis dicendo: A
18:
to ieſzcże onych cżáſow to mowił/ gdy ſię kołá vſtaw ludzkich/
19:
ſłowo Boże tłumiących/ nie ták były rozbieżáły. Coż W.M. ro
20:
zumieſz/ żeby to tych cżáſow náſzych iuż vſtáć miáło? Koniecżnie/
21:
gdyby to było/ iużby ſnadź zá tym y świát vſtáć muśiał: Ktory
22:
záwżdy wierne dla prawdy ma w nienawiśći: y ſrodze ie lży y prze
23:
śláduie. Y Chriſtuſoweby wyroki odmienić ſię muśiáły/ w kto=
24:
rych wſzytko to ieſt wyráżono: że dla niego ktory ieſt prawdą/ y
25:
dla iego Ewánieliey/ mieli być záwżdy vcżniowie iego prześlá
26:
dowáni: do Stároſt y Krolow wodzeni: y miano wſzytko złe
27:
przećiw nim/ dla iego imienia/ lecż kłamliwie/ mowić. A ći
28:
wſzyſcy/ ktorzy im to wyrządzáć mieli/ tákiego mieli być oſobie/
29:
y otych mordách ſwych mniemánia/ żeby w tym Bogu poſługę
30:
cżynili. Lecż to o nich Chriſtus powiedźiał/ iż to cżynić mieli nie
31:
znáiąc go/ y Bogá oycá iego. A iż to nie tylko niewątpliwa: ále
32:
też ieſt y nieodmienna: że záwżdy prawdá rodźi nienawiść: nie
* 2tylko


strona: *2v

Liſt Marćiná Cżechowicá/ do
1:
tylko to rzecż ſámá wſzytkim inſzym pokázuie/ iż tego przedtym
2:
wierni ná ſobie doznawáli: ále też y ia to teraz dobrze cżuię. Gdyż
3:
ſtawſzy ſię też prawdy tey zbáwienney vcżeſtnikiem z inſzymi/ toż
4:
też teraz dla niey y z bráćią moią miłą/ co inſzy przedtym odno=
5:
ſzę. A nie dopiero/ ále dawno. Y nie od iednego/ ále od wielu. Z
6:
ktorych oto licżby y I.M.X. Hieronim Powodowſki/ Káno=
7:
nik Poznáńſki/ iuż też przećiw mnie grubo vkowáne/ bo nie po
8:
Chriſtyáńſku/ Wędźidło ſwoie wypuśćił. Okázuiąc to iáwnie/
9:
(iáko W.M. dobrze bacżyſz) przed świátem y Anioły Bożymi/
10:
zwierzchu/ iákim ieſt przećiwko mnie wewnątrz/ á bez wſzego
11:
ſporu/ ieſzcże więcey przećiwko tey prawdźie/ ktorą ia też nędzni
12:
cżek z drugimi/ z dárowánia Bożego/ y piſząc y vcżąc opowie=
13:
dam. Ktore Wędźidło/ gdy mi naprzod do ręku podano: Y imię
14:
moie do nieo przykowáne pálcem pokazano: wnet zárázem poy=
15:
źrzawſzy w nie/ y w nim tu y owdźie/ to tákie to owákie rycwer=
16:
ki obacżywſzy: widząc iż nie wedle Bogá y Chriſtuſá ieſt vkowá
17:
ne: y bez nagłowká ábo rácżey głowy Chriſtuſá Páná y wodzy
18:
ſłowá Bożego (bez cżego oboygá Wędźidło pożytku niecżyni/ y
19:
w gębie ſię nie oſtoi) ná świát wypuſzcżone. Vmyśliłem ie był
20:
zgołá porzućić/ niechcąc nic ná nie odpiſáć. Bom też do tych od
21:
piſow á zwłaſzcżá ná plotki nikcżemne/ baśni y kálumnie ſpro=
22:
ſne nie bárzo ſkory. Wiedzą to dobrze drudzy/ iáko mię Wálen=
23:
ty Neotebel wyzywa: y iáko to co nigdy nie było przycżyta. Ale
24:
iż ládá co plećie z kwiatkow tych ktorych tám y ſám nie porzą=
25:
dnie názbierał: o wieniec táki iego nic niedbam. Gdyż plećie le=
26:
dá co/ co też nigdy in rerum natura nie było. A iż mię y to od opi=
27:
ſánia ná nie powśćiągnęło/ iż on ty ſwoie kwiatki ná zwał śnia=
28:
dániem: obiecuiąc mi po nim iákiś gnaćiſty obiad. Przetom też
29:
ſobie ták błáhym śniadániem/ koſztownego tego tám obiádu
30:
kośćiſtego pſowáć niechćiał. Są y drudzy/ ktorzy też ſwey da=
31:
wney przećiwko mnie zazdrośći/ y nienawiśći iádem piorá ſwe/
32:
prawdy ſię pirwey ſámi poznáney odprzyśiągſzy oboſtrzyli y ie=
33:
den iuż robotę ſwą ná iáśnią pokazał/ á drugi ná toż ſię gotuie/ y
34:
dla tego odiechał/ áby dudum anteea aduerſum me coceptam iniqui
35:
tatem, iam tandem parturiret. Ktory mnie záwſze iáko brát y powi=
36:
nowáty z wielkiey dobroći ſwoiey nieſzcżyrymi y odmiennymi
poſtępká=


strona: *3

I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego.
1:
poſtępkámi ſwoimi kędy mogł ſzcżypał/ choćiaż też cżęſto y z płá
2:
cżem niewiem iákim przepráſzał. Com iuż ia wſzytko Pánu Bo=
3:
gu oddał/ pátrząc co potym dáley będźie. Bo præuiſa iacula minus
4:
feriunt. A toli ſię y przećiw tym/ máiąc Chriſtuſá páná y Apoſzto
5:
ły iego po ſobie/ nie ſkwapiam: cżekam ieſzcże co vcżyni/ á co
6:
też mnie pan potym cżynić każe. A tym ſię ćieſzę/ iż mię prawdá
7:
oſwobodźi/ ktorą mam: y tym też/ iż ták będą Marćinowi nie=
8:
przyiaćiele iego złorzecżyć: y Achitofel podnieśie pewnie piętę
9:
ſwoię przećiw niemu/ y Semei nań z gory ćiſkáć będźie/ poki
10:
mu pan dopuśći: poki ſię też (dali mu to ieſzcże kiedy pan) nie v
11:
zna y nie náwroći: y poki ſię miáſto złorzecżeńſtwá dobrzemowić
12:
á miáſto potwarzy y wywrácánia ſłow prawdy wyznawáć nie
13:
náucży. Iáko mię tedy z tych niektorych piſánia/ á drugich po=
14:
groſki y potwarzy dotąd nie obruſzyły áni do iákiey złey woley
15:
przećiw nim/ yprętkiego odpiſu nie pobudźiły: tákby mię y to
16:
Wędźidło chropowáte/ ktore piłek rozmáitych wiele potrzebo
17:
wáło (á to wedle bacżenia ſámychże náwet Kátholiki Rzym=
18:
ſkiey ludźi niektorych bácżnych y rozſądku zdrowego.) namniey
19:
było nie obeſzło: Bom to bacżył/ iż y v ſwych I.M.X.K. ze mnie
20:
tryumfowáć nie mogł: chybá v tych ktorzy abſque iudicio & dele-
21:
ctu ládá co zá prawdę przyimuią. Lecż gdy potym ieden y drugi
22:
ſolicytowáć pocżął/ á zoſobná y W.M. ſam/ y dla śiebie y dru
23:
gich ábych wżdy co koniecżnie odpiſał/ pilnie mię vpominał: to
24:
żem dopiero w nie wględáć pocżął: tożem też y nie co termino=
25:
wał. Wſzákżem przedśię y ták nie záraz/ tego co iuż W.M. od
26:
ſyłam y dáruię/ piſáć tym porządkiem pocżął/ áż gdy mię Pan
27:
Bog moy/ zá moim do niego wzdychániem/ do tego ſpoſobił: y
28:
ſam práwie iákom odpiſáć miał drogę pokazał. Bom iuż też ták
29:
rozumiał/ iż ná odpiſániu páná Ianá Niemoiowſkiego/ miá=
30:
ło być doſyć. Ale iż Bog co inſzego vcżynić potym kazał: y prze
31:
zeń mię też znowu/ y przez W.M. pobudzał: tożem też iuż y ia
32:
pioro do ręki wźiął. Y iákom ſkoro rękę do pápieru przyłożył/
33:
przyſzłymi naprzod ná pámięć ty trzy ſentencie piſmá ś. ktore o=
34:
to ná pierwſzey kárćie położone W.M. bacżyſz: Z ktorych mi ſię
35:
y ten napis kśiążek práwie pokazał: wedle ięzyká Greckiego E=
36:
piſtomium: iákoby kágániec on/ ktory ná gębę y Wędźidłá kłá
* 3dą. Iá=


strona: *3v

Liſt Marćiná Cżechowicá/ do
1:
dą. Iákoż temu tego było potrzebá. Aby to Wędźidło/ bez na=
2:
głowká y wodzy vrobione/ okiełznáne tym było. Wſzákże nie ro
3:
zumiey W.M. tego: żeby mi to z iákiego zuchwálſtwá przyſzło:
4:
Bog mi ſam bez mego o tym myślenia/ práwie niewiem iáko
5:
naprzod ie do vſt włozył. Ktory mi zá raz y ſerce tákowe zgoto=
6:
wał: iż y ſam tego ſobie życżę od niego/ áby kágáńcem tym ſło-
7:
wá iego/ vſtá moie były śćiſkáne/ gdźiebych kędy z gránic ſło=
8:
wá Bożego wyſtępował. A iżby ſię też y I.M. X.K. nie wſty=
9:
dał go przyimowáć/ choćiaż nie przez Logiká wkłádánego/ kie=
10:
dy nie k rzecży/ nie wedle Bogá/ y nie wedle zdrowey wiáry y
11:
náuki/ z ſwym ſię wędźidłem vnośi. Boć to prożno pokrywáć/
12:
żelázem ſię tylko X.K. á ieſzcże onym z gliną pomieſzánym/ we=
13:
dle Dánielá Proroká popiſał/ ktore w ſobie nie ma nic duchá ći=
14:
chego y ćierpliwego Chriſtuſowego: nie ma też nic wárowneo:
15:
procż prágnienia krwie cudzey. Y to ku temu końcowi/ áby z wy
16:
niſzcżenim prawdy zbáwienney/ błędy Antychriſtá Rzymſkiego/
17:
nie tylko vſpráwiedliwiał/ ále ie ieſzcże tym bárźiey y rozmnażał/
18:
y forytował. Lecż ia/ nic tego nie biorąc przedśię/ iżem ieſt od
19:
Páná moiego ná to poſtánowiony/ żebym prawdźie zbáwien=
20:
ney mnie zwierzoney/ z drugimi świádectwo wydawał. Choćiaż
21:
ſię bárzo przećiw mnie X.K. śierdźi/ y drapániem nákoniec pá=
22:
znoktámi odpowieda/ by mu tego kápłáńſtwo dopuśćiło: ſkro
23:
mnie to y záwdźięcżne od I.M. przyimuiąc: co też może być na=
24:
ſkromniey w duchu ćichym y vcżćiwym/ pomniąc ná ſwe we=
25:
zwánie y powinowáctwo/ odpowiedam/ prawdę poproſtu mo
26:
wiąc/ á złe też złym bez ogrodkow ábo winnikow názywáiąc:
27:
tákże prawdę prawdą: á nieprawdę nieprawdą. Bo ták duch ś.
28:
mowi iż temu biáda kto złe dobrym/ á dobre złym názywa ꝛc. E
29:
zái. 5 ꝟ 20 (ácżći to teraz ludźie dźiwnie ſzácuią/ y oto ſię gnie=
30:
wáią) iáko W.M. cżytáiąc łácno poznaſz. Bom ták powinien
31:
cżynić. Abych dáiąc pocżet wiáry y wyznánia moiego/ káżdemu
32:
domágáiącemu ſię tego ode mnie/ z poświącániem Páná Bo=
33:
gá w ſercu mym (iáko 1. Petr. 3. ꝟ 15. cżytamy) to záwſze cżynił.
34:
Pámiętáiąc y ná to/ iż to ieſt wola Boża/ ábym dobrze cżyniąc/
35:
zátłumiał/ (capistrare vertunt Louanien. Vulgata verò obmuteſcere fa
36:
cere. 1. Petr. 2. v 15.) nieumieiętność bezrozumnych ludźi. Ponie= waż/


strona: *4

I.M. Páná Páwłá Orzechowſkiego.
1:
waż/ (iáko drugi Apoſtoł mowi Tit.1. ꝟ 10.) wiele ieſt/ y nie=
2:
poſłuſznych/ y prożnomownych/ y od rozumu odwodzących: kto=
3:
rym trzebá vſtá zámknąć ᾽επιςτομίζειν. Co cżyniąc/ nie myślę ni=
4:
gdy złym zá złe oddawáć: áni páznokćiámi zá páznokćie groźić.
5:
Bo to nie Chriſtiáńſká. Lecż ſolo epistomio Christiano, verbi Dei, v-
6:
tar. Choćiażći y to/ gdy kędy trefi ná ſádno/ obrázáć będźie. Ale
7:
wżdy nie z ſtrony oſoby I.M. ktorą ważę/ y mam w vcżćiwo=
8:
śći: lecż z ſtrony ſproſnych błędow/ ſłowu Bożemu y prawdźie
9:
zbáwienney przećiwnych wędźidło grube piłuiąc nie ſámę oſobę
10:
lżąc. A cżynię to z tą nádźieią: vfáiąc Pánu Bogu moiemu: ve-
11:
ritatem tanto tempore oppreſsam, & vix iam non extinctam: tot tantis-
12:
q́ue antichristi monasticis phariſaicisq́ue ſigmentis ad ſummum oppletam
13:
& obrutam, aliquando tandem triumphaturam. Mam iśćie/ moy łá=
14:
ſkáwy Pánie Podcżáſzy tę w Bogu nádźieię/ iż prawdá zátłu=
15:
miona/ kiedyżkolwiek/ á iuż rychło/ ná iáſnią wynidźie: iákoż
16:
iuż v wielu nas wyſzłá: á błędy ſię wſzelákie Antychriſtowſkie pu
17:
káć muſzą. Ktorych iż pełen ieſt I.M. X.K. przetoż ſię też o nie
18:
záſtáwuiąc/ ták ſurowie ná prawdę tę ktorą ma w nienawiśći
19:
puſzcża. Ale nie vpámiętali ſię wcżás/ y tego z pokáiániem praw
20:
dźiwym nie zániecha: pozna potym/ ále nie wcżás/ z kim tę woy
21:
nę zácżął. Nie o mięć to nędzniká lichego idźie: ieſt ći Pan ná
22:
niebie/ on ktorego też przedtym/ ále z niewiádomośći/ w vcż=
23:
niách iego prześládował Páweł: tenći ſię potym I.M. ozowie:
24:
ále iákom iuż rzekł/ iuż to nie w cżás y nie ku dobremu X.K. bę=
25:
dźie. Cżego I.M. pewnie nie życżę. Więcey życżąc vpámiętá=
26:
nia/ pokaiánia y náwrocenia ſię/ ktore rácż mu dáć pánie y wſzyt
27:
kim inſzym/ tákże też błądzącym.
28:
A iż byś W.M. wiedźiał vmyſł odpiſu moiego: ták nákrot=
29:
ce rácż W.M. wiedźieć iż trzy tylko rzecży głownieyſze biorę
30:
przedśię/ y ony ná troie kśiążek dźielę. W pierwſzych ná wywod
31:
przednieyſzy X.K. odpowiedam: vkázuiąc rzecż przećiwną/
32:
ktorą ſię on długo báwi: máiąc ſobie zá to/ iż ſię Krześćiánino=
33:
wi godźi prześládowáć Heretyki. Zá ktoreo iż ſię ma/ á nas ſobie
34:
zá heretyki pocżyta: przetoż to twierdźi/ że to przećiw nam ſłu=
35:
ſznie cżyni. Ia záś przećiwną z ſłowá Bożego y z ſtárych Patre=
36:
ſow pokázuię: iż nie tylko nie godźi/ ále iż ten żaden nie może być
Chriſtyáninem/


strona: *4v

Liſt Márćiná Cżechowicá/ do/
1:
Chriſtyáninem/ ábo vcżniem Chriſtuſowym/ ktoryby to lub He
2:
retykom/ lub inſzym ktorym nieprzyiaćiołom cżynił. A pogoto=
3:
wiu/ mniey ſię ieſzcże ten názywáć może Chriſtyáninem/ ktory to
4:
cżyni bráćiey obłądzoney/ y dźiátkom máłym ꝛc. Iáko to nam
5:
cżyni I.M.X.K. zowąc nas y bráćią obłądzoną y dźiatkámi
6:
máłymi. W wtorych záś kśiążkách/ náukę nie Chriſtyańſką X.
7:
K. o Bogu iedynym/ y o ſynu iego Iezuśie Chriſtuśie (broniąc
8:
ſwey prawdźiwey náuki nieſłuſznie od X.K. zgánioney) odkry=
9:
wám/ y onę piſmy ś. y Pátreſámi zbijam. A potym/ dáiąc o ſo=
10:
bie ſpráwę w cżymem nieſpráwiedliwie obwinion/ fundáment
11:
prawdźiwey wiáry Chriſtyáńſkiey zbáwienney/ przed ocży wyſtá
12:
wiam. W trzećich záś nákrotce Antychriſtá opiſuię: vkázuiąc
13:
go być w Rzymie: y to wyſtáwiáiąc ná iáſnią/ iż X.K. nie k rze=
14:
cży to cżyni/ że vſpráwiedliwiáiąc Papieżá Rzymſkieo / y káptur
15:
Antychriſtowſki: z niego zyimuiąc/ ná nas iy wewleć vśiłuie.
16:
Rácżże to tedy W.M. iuż ode mnie zá wdźięcżne przyiąć: zdro=
17:
wym rozſądkiem cżytáć: v śiebie dlugo domá nie chowáć: ná
18:
iáśnią wypuśćić: y komu będźie wola iáko ſwe właſne/ przypi=
19:
ſáć. Ia niedbam/ by tylko ludźie błedy Antychriſtowſkie y ſáme=
20:
go Antychriſtá poználi: od niego co rychley/ wywikławſzy ſię z
21:
pęt iego vćiekli: do Bogá ſię iedynego/ prawdźiwego wſzech
22:
rzecży ſtworzyćielá náwroćili: Chriſtuſá Iezuſá ſyná iego miłe=
23:
go wybáwićielá prawdźiwego poználi: á ták potym ná nim ſá=
24:
mym przeſtawáiąc/ y przy nim áż do końcá ſtátecżnie ſtoiąc/
25:
Bogu Oycu prze zeń vſtáwicżną cżeść y chwałę w duchu y w
26:
prawdźie oddawáli. Co Pánie Boże day wſzytkim rychło/ Amen
27:
y Amen.
28:
Z Lubliná Lipcá dniá 30. Roku od národzenia ſyná Bo
29:
żego 1583.

strona: [*5]

1:
Omyłki. Licżbá pierwſza kártę/
2:
wtora wierſz znácży.
3:
Kártá 5.ꝟ 19. cżynię: cżynić. 7. ꝟ 5. żeby: żebym. 12. ꝟ 18. áni: á iż.
4:
14. ꝟ 1. y dárámi. tu miał być period. ꝟ 11. ośiedźić: ośiedźiec. 25.
5:
ꝟ 8. potwarza: powtarza. 33. ꝟ 27. piſm: piſmách. 34. ꝟ 35. v=
6:
przedzał: vprzedzáli. 40. ꝟ 10. porządku: z pośrzodku. 41. ꝟ 29.
7:
káp. 23: Can. 23. 44. ꝟ 6. do żony: Do Zeny. 48. ꝟ 24. ná gar=
8:
dło: ná gárdle. 60. ꝟ 11. nád tenże ſam: nád ten: że ſam. 62. ꝟ 17.
9:
opuśćiło ſię ſłowko to/ miał. 68. ꝟ 20. wymawiáiące: wymawiá
10:
iącego. 69. ꝟ 25. mi teo tym: mi tym. 90. ꝟ 12. zámknąć: zám=
11:
knął ꝟ 15. ſacerdoiibus: ſacerdotibus. ꝟ 30. gdy: gdyby. 99. ꝟ 26. c=
12:
trze: cętce. 104. ꝟ 9. quasdam. quosdam. ꝟ 11. vouis, nouis. 108. ꝟ 8.
13:
y mowię: y mowić. III. ꝟ 6. ták: tákże. 123. ꝟ 12. przez: prze. 127.
14:
ꝟ 27. Bożego co: zmázáć to/ co. 140. ꝟ 33. zátáione: zátáiono.
15:
146. ꝟ 12. bytnośći: bytność. 147. ꝟ 5. nie może: nie mogł. 152.
16:
ꝟ 4. Fortunationum: Fortunatianum ꝟ 7. Origenes: Origenis ꝟ 36. nech:
17:
dech. 157. ꝟ 25. in ſeculum: id est ſeculum ꝟ 26. Christi: quis: Christi.
18:
id est quis. Támże ꝟ 29. wiekách: wiekow. 161. ꝟ 34. nád ktorym:
19:
nád ktorymi. 167. ꝟ 4. odpuſzcżeniem: odpuſzcżeniu. ꝟ 12. zwycżá
20:
ią: zwycżáiu. ꝟ 15. przyprowádzono: przyprowadzano. 171. ꝟ 3.
21:
4. á ꝟ 21. przyſtoſowáli: przyſtoſowáły. 175. ꝟ 9. y przyſzłey: z
22:
przyſzłey ꝟ 14. prowádząc. tu period. ꝟ 176. ꝟ 3. z nowu go do=
23:
piero: opuśćiło ſię to ſłowo/ dopiero 178. ꝟ 10. tą kokoſzą cżyni
24:
ſámego ſyná: opuśćiło ſię/ ſámego ſyná. 179. ꝟ 7. (:) 180. ꝟ 35.
25:
ſámem: ſámym. 181. ꝟ 13. áby to: áby kto. 186. ꝟ 9. okazánim:
26:
okazánym. 188. ꝟ 8. piſmu: piſmá. ꝟ 13. fol. 2. Fil. 2. Item ꝟ 23.
27:
wiekuiſtym: wiekuiſtymi. 191. ꝟ 1. Luk. 4. ꝟ 12. ꝟ 21 195. ꝟ 19.
28:
báłwochwálſtwo: báłwochwálcą. 196. ꝟ 24. Syrmenſis: Syrmi-
29:
en. 200. ꝟ 15.mogę y: mogę). ꝟ 17. y ondźie go wprzod wywyż=
30:
ſzywſzy y: (ondźie go wprzod wywyżſzywſzy) 201. ꝟ 18. poſłuſznȳ:
31:
poſłuſznymi. 203. ꝟ 17. przydáie/ pátrzam. ſłowá tego pátrza=
32:
my nie doſtawa. 207. ꝟ 24. mowić ią: mowić iey. 210. ꝟ 17. y
33:
ná ſię: y ná tym ſię. 213. ꝟ 21. przywlaſzcża á nie: przywłaſzcża. A
nie: 215.


strona: [*5v]

1:
nie. 215. ꝟ 31/ ꝟ 13: ꝟ 17. 218. ꝟ 12, (ácż ći y tám nie ieſt): (ácżći y
2:
tám coś ieſt). 221. ꝟ 14. wroćiwſzy: vrozſzy. 231. ꝟ 24. Bogá o:
3:
zmaż to. o 234. ꝟ 18. b.g.h.b/ y h ij. 236. ꝟ 34. z ktorym: z kto=
4:
rymi. 237. ꝟ 19. Iezus był: Iuſtyn był. 239. ꝟ 1. właſnym nazwi
5:
ſkam: właſnymi názwiſkámi. ꝟ 34. zbáwienie: zbáwiennie. 241.
6:
ꝟ 21. ábo: áby. ꝟ 29. iuż: niż. 242. ꝟ 20. ſam: ſámi. 248. ꝟ 22. po=
7:
nurzáiąc: ponurzáć. 249. ꝟ 1.2. y pánu pánu doſkonáłemu Bog:
8:
y pánu pánow doſkonáłemu Bogu. 250. ꝟ 16. cooptamus: coapta-
9:
mus. 254. ꝟ 35. mowię: mowę. 258. ꝟ 30. przynąca: przynuca.
10:
265. ꝟ 26. zá obłudzemem: zá obłądzeniem. 271. ꝟ 4. kol. 2. ꝟ
11:
39. ꝟ 3.9. Támże ꝟ 6. Ian 6. Ian. 1. 280. ꝟ 17. tákćiby: iákożby. ꝟ
12:
21. o inſze: y inſze. 281. ꝟ 35. ktorego: ktore. 292. ꝟ 19. ſądą: ſądu.
13:
299. ꝟ 2. paſć: páść ie. 300. ꝟ 11. odedniu: o dedni. ꝟ 22. gloſa:
14:
gloſsa. ꝟ 25. Betlehem: Betlelechem. 301. ꝟ 3. powſtánia: po=
15:
wſtániu. ꝟ 6. też: toż. ꝟ 14. Iehowách: Iehowáh. ꝟ 36. Sábá=
16:
ot: Szábáot. 302. ná kráiu. Okázuie: okazánie. 305. ꝟ 1. też:
17:
tęż. 312. ꝟ 21. 22. ćiáłem żywiłá: ćiáłem cżyniłá. Támże. y wſzytko
18:
piſmo nic áni: (y wſzytko piſmo) nic ꝛc. 323. ꝟ 16. fol. 3: fiij. ꝟ
19:
36. meretur: mereretur. 328. ꝟ 4. rzecży: rzecż. ꝟ 23 (mowi): (mo=
20:
wię) 148. ꝟ 34. piſze fol. 86. powiedáiąc: piſze fol. 86. vważy:
21:
powiedáiąc. fol. 345. ꝟ 20 κομ τκυ: κομ τκ των. 347. ꝟ 19. áni zá=
22:
ras: áni zá nas. ꝟ 21. nád wſzytkie imię: nád wſzelkie imię. 351.
23:
ꝟ 11. nierządnice: nierządnicże. 353. ꝟ 36. y niż: y iuż. 354. ꝟ 14.
24:
y vkázuie tę/ iż to oſtátecż: y okázuie to/ iż tá oſtátecż. 357. ꝟ
25:
27. Intichriſtem. Antichriſtem. 362. ꝟ 19. zákłádáć? zákłádáć
26:
śmie? á ꝟ 24. á więcże: á więdz że. 363. ꝟ 17. obawiáć: obáwáć.
27:
365. ꝟ 19. przypátruiący: przypátruiąc. 373. ꝟ 5. pokaże. poká=
28:
zuie. 374. ꝟ 10. cżłowiek: cżłowiekiem. 375. ꝟ 21. á dzieśięć ſię:
29:
zmázáć ſię. 378. ꝟ 23. Generiuſz: Genſerik. 380. ꝟ 1. pſuią ią: pſu
30:
iąc ią. 383. ꝟ 32. toż: też. 384. ꝟ 4. pokázáć timi: pokázáć/ nie ty=
31:
mi. 387. ꝟ 3. ſkráyne: ſkráynego. 389. ꝟ 34. næ: væ. 401. ꝟ 8. tan-
32:
tam: tantum. 402. ꝟ 12. inſerta ſunt hîc quæ in margine habentur hæc
33:
verba. Tria crimina falsò ſibi aſcripta &c. vſque ad verſum 14. catholi-
34:
cam profitetur. 416. ꝟ 36. náwymſlawſzy: náwymyſlawſzy. 417. ꝟ
11. Barus:


strona: [*6]

1:
11. Barus: Barns. 418. ꝟ 36. Fomozego: Formozego. 419. ꝟ 3.13.
2:
Luthprandus: Liuthprandus. 421.ꝟ 27. ſingulare: ſingulari.
3:
423. ꝟ 21. ſługi ſwego: ſługi ſwe. 426. ꝟ 21. on też wycżerp: on
4:
też to wycżer.
5:
Ná Przedmowę 1.
6:
1. Tytuł krzywy. Item Xięzdá: Xiędzá. Item ná 7.
7:
* ꝟ 18. á mnie: áby mnie. Támże ꝟ 24. iuſtum deco-
8:
rum: iuſtum & decorum. ** 2. ꝟ 18. Bożą: Bogá.
9:
Támże b ꝟ 4. gdy: gdym. ** 3. ꝟ 10. wzgardzień=
10:
ſzym: wzgardzeńſzym.
11:
W wtorey Przedmowy w tytule z Orzechowá: z Orzechowcá.
12:
grafika

strona: 1

1:
EPISTOMIVM
2:
Ná Wędźidło Iego
3:
Miłośći Xiędzá Hieronimá Powodo=
4:
wſkiego/ Kánoniká Poznańſkiego: ku
5:
okazániu nieſłuſznego iego poſtępku prze
6:
ćiw niewinnym: y ku zámknieniu vſt/ nieſłu=
7:
ſznie ſię ná prawdę zbáwienną tárgáiących.
8:
1. Piotr. 3. v 15. A 2. v 15.
9:
Bądźćie záwżdy gotowymi/ ku odpowiedániu/ káżdemu doma
10:
gáiącemu ſię odpowiedźi/ około tey nádzieie/ ktora w was ieſt/
11:
z ćichośćią y z boiáźnią. Gdyż tá ieſt wola Boża/ ábyśćie dobrze
12:
cżyniąć/ zátłumiáli nieumieiętność bez rozumnych ludźi.
13:
Tit. 1. v 10. 11.
14:
Wiele ich ieſt y niepoſłuſznych y prożnomownych/ y od rozumu
15:
odwodzących (á nawięcey ktorzy ſą z obrzezánia) ktorym trzebá
16:
vſtá zámknąć/ ktorzy vcżą co nie przyſtoi dla zyſku ſzkárádego.
17:
grafika

strona: 2



strona: 3

1:
EPISTOMIVM
2:
Ná Wędźidło Iego
3:
Miłośći Xiędzá Hieronimá Powodo=
4:
wſkiego/ Kánoniká Poznáſkiego: ku
5:
okazániu nieſłuſznego iego poſtępku prze
6:
ćiw niewinnym: y ku zámknieniu vſt/ nieſłu=
7:
ſznie ſię ná prawdę zbáwienną tárgáiących.
8:
Pierwſzych kśiążek Argument.
9:
O nieporządnym y nie Chriſtyáńſkim poſtępku
10:
Xiędzá Kánoniká przećiw nam.
11:
Math. 12. v 55.
12:
Dobry cżłowiek z dobrego ſkárbu ſercá wywodźi dobre rzecży: á
13:
zły cżłowiek ze złego ſkárbu wywodźi złe.
14:
1. Sam. 24. v 14.
15:
Iáko twierdźi ſtára przypowieść: od złośnikow wychodźi złość.
16:
2. Cor. 10. v. 3.
17:
Chodząc w ćiele/ nie według ćiáłá walcżymy: bo zbroie walki
18:
náſzey nie ſą ćieleſne/ ále z Bogá mocne/ ku podwroceniu mieyſc
19:
obronnych/ ktorymi rády podwracamy.
20:
KA P. 1. Gdyby to przyſzło ná ſyná świátá tego/ ktory
21:
by miał nieco rozſądku ćieleſneo :
Niewiernych ludzi pogáń-
ſkie postępki
iakoż poſpolićie/ według Chri
22:
ſtuſá Páná/ ſynowie wieku tego ſą roſtropnieyſzy w narodźie
23:
ſwym nád ſyny świátłośći: y iáki táki kęs ćwicżenia ſzkolnego:
a 2w ktorym


strona: 4

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi4
1:
w ktorym ſię też bárzo rad świát kocha: á ważyłby ſię przećiw
2:
niemu iáko Demoſteneſowi ták vſzcżypliwie/ Eſchines iáki/
3:
choćiaż w oſobie Kteżyfontá/ lub piſáć lub mowić: ábo ták o=
4:
tworzyśćie w twarz/ iáko Sáluſtyuſz przećiw Ciceronowi: ták
5:
mniemam/ iż/ choćiaż nie ták vmieiętnie y ozdobnie/ ále ták
6:
po proſtu/ przedśięby ſię tego ważył: żeby vſzcżypki ſwe odſzcży
7:
páć ſie kuśił. A ieſliby ſowito odſzcżypáć lub iáwnie lub potáie=
8:
mnie nie mogł: tedyby wżdy o tym myślił/ áby wet zá wet oddał.
9:
Iákoż to v świátá/ wedle ćiałá/ zda ſię być rzecż pod cżás nie=
10:
ktorym nie od rzecży: gdźie y mrowká zdraźnioná ná więtſzego
11:
ſię nie rowno nád ſię gniewa y ſzcżypie go: á krowká też (wedle
12:
przypowieśći) y orłowi dokucża. Ale tákie ſpráwy/ iż też poſpo
13:
lićie dla rzecży ſię źiemſkich/ docżeſnych/ y przemiennych/ y od
14:
ludźi też ćieleſnych/ á pogan więcey niż Chriſtyan zácżynáią:
15:
przetoż ſię też tákże wedle ćiáłá práwie po pogáńſku końcżą. Bo
16:
z wyzućim ſię ze wſzelákiey ludzkośći/ y wſzem wobec powinney
17:
miłośći.
Wiernym
Christiánom
inácżey trze-
bá ſię ſpráwo
wáć niż nie-
wiernikom.
Ktore záś rzecży nie ták idą/ áni iść máią/ między ty=
18:
mi ktorzy chwalcámi Bożymi być chcą: y ktorzy ſię naświęt=
19:
ſzym imienim Chriſtuſá Páná zákłádáią/ y od niego názywáią.
20:
Ale iż y między tákimi też náyduie się podcżás wiele wyſtępkow:
21:
bo nie wſzyſćy iednáko powinnośći wezwánia ſwoiego vwazá=
22:
ią: á drudzy vwazáć y nieumieią y nie mogą: tedy przedśię w
23:
tey mierze/ ſtárſzy młodſzemu/ zacnieyſzy podleyſzemu/ mędrſzy
24:
głupſzemu folguiąc/ powinien/ zábiegáiąc temu z wſzeláką pil=
25:
nośćią/ iákoby ſię ty kołá gdźie dáleko w gęſty lás nieprzyſtoy
26:
ney niepobożnośći nie zábiegáły.
Y w rzecżách
docżeśnych
ćieleſnych.
Młodſzy też ſtárſzemu/ podley
27:
ſzy zacnieyſzemu/ głupſzy mędrſzemu winien vſtępowáć: á przed
28:
śię dogádzáć temu/ iákoby zacność iego bylá mu w cále zácho=
29:
wána. Cżyniąc wſzytko z obu ſtron w przyſtoyney miłośći/ z v=
30:
ſtępowániem ieden drugiemu ſwego właſnego/ wedle potrze=
31:
by: byle niewinność niewinnego (możnali rzećż wedle Bogá)
32:
vkrzywdzenie też krzywdzącego ták znácżne było: żeby ſię y ten
33:
vznał/ y krzywdzenia drugich poprzeſtał: á on też ſwoiey nie=
34:
winnośći świádectwo máiąc/ sſtąd ſię poćieſzyć mogł. A tho
35:
gdyby ſię co trefiło/ około rzecży temu docżeśnemu żywotowi
36:
ſłużących. Gdźieby záś ſzło o zbáwienie/ o Bogá/ o Chriſtuſá/
y oto co


strona: 5

ná Wędzidło X.K.P.5
1:
y o to co ku wierze y nabożeńſtwu należy: tám iuż trzebá więt=
2:
ſzey oſtrożnośći y pilnośći.
Y w rzecżach
zbáwiennych
Nie tylko z niefolgowániem máię=
3:
tnośći y ſławy/ ále też y zdrowia właſnego: iákoby ſię nic nie
4:
dźiało wedle ćiáłá y rozumu wrodzonego/ y ćwicżenia ſzkolne=
5:
go/ ále też y nikomu k woli: lecż áby wſzytko ſzło wedle ſznuru
6:
ſłowá Bożeo: nie pátrząc nic ná ludzkie żadne nałogi/ vſtáwy/
7:
ſądy y ſzácunki: ále tylko ná to iákoby Bog y Chriſtus Pan
8:
miał ſwą chwałę: choćiaż z nawiętſzym poháńbieniem twarzy
9:
náſzych. Gdyż w tey mierze zbroie walki náſzey/ iáko mowi Pá=
10:
weł święty/ nie máią być ćieleſne/ ále tylko z Bogá mocne. Nie
11:
ma też być inſzy koniec walki tey vpátrowan/ áni inſze zwyćię=
12:
ſtwo ſzukáne/ tylko áby prawdá gorę miáłá/ á fáłſz wſzeláki że=
13:
by był zwoiowány. Ktorą walkę záleca nam y roſkázuie duch
14:
Boży/ przez Apoſztołá Páwłá: Niechcąc ábyſmy ſpołkowáć
15:
mieli z nieużytecżnymi vcżynkámi ćiemnośći/ owſzem żebyſmy
16:
ie ſtrofowáli. Efe. 5 ꝟ 11.
Káżdemu
przystoi sło-
wem Bożym
złe gánić á do
bre zálecáć.

17:
Ná co ia pámiętáiąc/ y w tym cżęſto rozmyſláiąc: obacży=
18:
łem/ że też to mnie iednemu/ iáko komu inſzemu roſkazano: á
19:
iżem też to powinien był/ cżynię/ niechcąc być w tey mierze prze=
20:
ſtępcą roſkázánia Bożego. Przetoż wźiąłem też to był przedśię/
21:
choćiaż nie bárzo rychło/ bom ſię tey walki trudney obawiał/ ále
22:
áż zá oſobliwą pobudką wnętrzną Bożą/ y zá nápominániem też
23:
niektorych pobożnych y wiernych chriſtyáńſkich ludźi: żem o tym
24:
kśiążki nápiſał/ ktorem Rozmowámi Chriſtyáńſkimi názwał.
25:
Gdźie ſię prawdá z fałſzem/ vſtáwá Boża z ludzką/ mowy Bo=
Dyálogi z kto
rey przycży-
ny napiſáne y
co ſię w nich
zámyka.

26:
że z ludzkimi/ tákże y świádectwá ſłowá Bożego z świadectwy/
27:
z mniemániem y rozſądkiem ćieleſnym/ práwie potykáiąc ſię/ ná
28:
plác wywodzą. Aby ći/ ktorzyby od fałſzu/ vſtaw/ mow/ świá=
29:
dectw y mniemánia fałſzywego vwiedźieni y poimáni byli/ przez
30:
prawdę záś zbáwienną/ z onego poimánia y niewoley mogli być
31:
oſwobodzeni/ y ná wolność onę o ktorey Ezáiaſz zdawná proro
32:
kował/ á Chriſtus Pan śiebie tym być opowiedał/ przez ktorego
33:
ſię to ſtáło (Ezái. 61 ꝟ 1. Luk. 4. ꝟ 18.) wyniść. A ták potym/
34:
nie ná ktorym oſobliwym mieyſcu/ ná to vprzywileiowánym/
35:
áni ná ceremoniách zwierzchownych/ iáko przedtym pod zako=
36:
nem bywáło/ ále ná káżdym mieyſcu/ w duchu też y w prawdźie/
a 3páná


strona: 6

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/6
1:
páná Bogá chwalili/ y iemu ſámemu cżeść y dźięki oddawáli/
2:
przez Iezuſá Chriſtuſá Páná y wybáwićielá ſwoiego.
Diálogi nie
ſą ſpiſáne przećiw ża-
dney zoſobná
oſobie.

3:
Y vcżyniłem ia był rzecż tę/ ták w obec (choćiażem z pewny
4:
mi niektorymi oſobámi o tym ſię rozmawiał/ á práwie iákoby
5:
potykał) nikogo nie miánuiąc áni iáſnie y otworzyśćie przećiw
6:
ktorey zoſobná oſobie piſząc/ bo nie iedney oſoby były błędy/ ty
7:
ktore ſię prawdą zbijáły/ ále wielu: choćiażem to mogł był beśpie
8:
cżnie vcżynić/ máiąc teo pewne y świadectwá y dowody. Y vcży
9:
niłem nie przećiw ktoremu cżłowiekowi Kátoliki Rzymſkiey/
10:
choćiaż ſię błędy kátolickiego tego tám nabożeńſtwá okázowá=
11:
ły y zbijáły/ przeto iż ſtąd tám wſzytki iáko ze źrzodłá iednego/
12:
pewnego/ wypłynęły/ y wſzytkich nas pozárazáły były: ále wię=
13:
cey przećiw tym/ ktorzy z niey wyſzedſzy/ przędźiwá ſię iey puśćić
14:
przedśię niechćieli: ábo też drudzy nie mogli/ nieumieli/ nie śmie=
15:
li. Doſzłá tá rzecż Ieo Mśći X. Powodowſkiego/ Kánoniká
X.K. niesłu
ſznie się zá di
alogi wziął, z
táką zápál-
cżywośćią
ćieleſną.

16:
Poznáńſkiego/ ktorego ia pewnie nie znam/ áni tego wiem że=
17:
bych z I.M. kiedy iák żyw mowił. Pánie Boże/ iáko przećiw
18:
mie powſtał/ iáką tráiedyią zácżął/ vbił/ vdrapał/ vſzcżypał/
19:
vpolicżkował/ że y miáry niemáſz: iáko to káżdy pobożny y ſprá=
20:
wiedliwy ſędźia cżytáiąc Iego M. Wędźidło/ obacżyć y zeznáć
21:
mo że. Przynioſłoby to v światá (choćiaż z nierownym/ bo on
22:
zacny y poważny Práłat/ á ia lichotá/ oń w murzech/ á ia pod
23:
murem/ ná wále/ nád ſtáwem mieſzkánicżko do cżáſu mam/)
24:
gniew/ y nieprzyſtoyne z gniewu myślenie/ o nieſłuſzney náko=
25:
niec pomśćie. Ale iż mnie iuż Pan Bog moy od świátá odtár=
26:
gnąć racżył/ y od ſzkolnego pogáńſkiego ćwicżenia/ á chce tego
27:
po mnie żebym walki tylko iego/ y ſyná też iego miłego Iezuſá
28:
Chriſtuſá pilnował/ y wedle niego ſię rządźił: przetoż wyzwány
Iáko ná ostre
piſánie X.K.
Marcin odpi
ſáć chce.

29:
od I.M.X.K. nie iáko wedle świátá mądry/ iż piſmem X.K.
30:
walcży: ále iáko proſtak: piſmem też rzecż ſwoię odpráwowáć bę
31:
dę/ ále wżdy gdźie on ludzkimi przećiw mnie idźie/ tám ia poydę
32:
Bożymi. Gdźie też poſtępuie gniewem/ pomſty prágnieniem/
33:
przećiw mnie y bráćiey mey/ ſrogim y nieprzyſtoynym inſtygowá
34:
niem/ y rzecży nieſłuſzney zádawániem/ háńbieniem/ lżeniem/ ſro=
35:
moceniem y vrągániem nieſłuſznym/ to ia z żáłośćią/ tákiego ie
36:
go dálekiego od Chriſtyáńſtwá y duchowieńſtwá odſtąpienia/
prawdą


strona: 7

Ná Wędzidło X.K.P.7
1:
prawdą y ſzcżyrośćią/ z powinney Chriſtyáńſkiey życżliwośći/ ku
2:
iego pozyſkániu/ zá Bożą pomocą poſtępowáć będę. Tego na=
3:
więcey ſtrzegąc/ iákobych złego nie głaſkał/ áni go dobrym ná=
4:
zywał/ tákże gorzkiego ſłodkim: ábych y X.K. y komu inſzemu/
5:
y ſobie też ſámemu/ winien ná ſądźie Bożym nie zoſtał. Ale żeby
6:
do końcá z nawiętſzym ſwym niebeſpiecżeńſtwem/ prawdźie świę
7:
tey świádectwo wydawał. A krotko mowiąc/ nie ták do końcá
8:
cále we wſzytkim/ iákoby I.M.X.K. piſmo záſłużyło/ odpo=
9:
wiedáiąc/ ále iáko ſię mnie godźi prawdę mowić/ á rzecż iey prze
10:
ćiwną tłumić. Bo ácżkolwiek I.M. beśpiecżnie tego ſobie
X.K. ſobie
wſzytkiego po
zwala prze-
ćiw piſmu ś.

11:
pozwaláć wſzytkiego racży: cżego ſobie ludźie inſzy świátá tego
12:
pozwaláią: á to adductis quibusdam rationibus ſatis frigidis, & Chri
13:
stiano homine indignis: vt tamen est opinio ſuæ Romanæ catholicæ eccle-
14:
ſiæ, iustis: quibs ſe ſuaq́ue putat optimèstare poſse. Broniąc się y ſzcży
15:
cąc w tey mierze rácyámi/ ktore ſię I.M. y nagruntownieyſze y
16:
naſłuſznieyſze być zdádzą. Iednák ia/ máiąc po ſobie/ z łáſki Bo=
17:
żey/ lepſze/ pewnieyſze/ ważnieyſze/ trwálſze y prawdźiwſze: bo z
18:
ſámego/ ſzcżyrego ſłowá Bożego/ rácye/ przycżyny y ſwiádec=
19:
twá: nie tylko nie chriſtyáńſki poſtępek w tákowey ſpráwie/ ták
20:
oſtry y okrutny/ I.M. zá pomocą Páná Bogá moiego/ ále y
21:
to/ á ieſzcże naprzod przećiw ſobie ſámemu pokażę.
Marćin ſobie
tego pozwolić
niechce.
Ze ſię mnie
22:
ták/ y z táką krwáwą gorliwośćią/ nie godźi áni przyſtoi/ praw
23:
dy zbáwienney bronić/ y oney pokázowáć: do iákiey iuż I.M.
24:
przyſzło. A nie godźi mi ſię dla ſumnienia dobrego/ y wyroku ſło=
25:
wá Bożego. Abowiem gdybym ſobie tego pozwolić chćiał: że=
26:
bym ſię iáko nie chriſtyáńſkie/ przećiw I.M. ábo y przećiw ko=
27:
mu inſzemu/ nie z miłośći y życżliwośći powinney chriſtyáńſkiey/
28:
ále z gniewu nieprzyſtoynego/ á pomſty prágnącego/ obchodźić
29:
y ſpráwowáć miał: (ſalua tamen veritate, cuius ſimplex quidem est ſer
30:
mo, vrit tamen non mediocriter eos, qui contrario ſunt animo.) tedybȳ ko
Oprocż tego
że prawdę mo
wić chce: kto
ra muśi palić
oney ná od-
por cżyniące
go.

31:
niecżnie ſam przećiw ſobie muśiał dekret duchá bożego ferowáć/
32:
y ſam ſię w tym oſądźić: żem zły y niezbożny y nieſpráwiedliwy:
33:
á więcey pogánin/ ániż Chriſtyánin: Gdybym/ mowię/ tego ſię
34:
ważył/ co mnie nie przyſtoi: ták wedle Chriſtá Páná/ iáko y wiá
35:
ry moiey weń: oney prawdźiwey od Bogá ſámego wlaney: nie
36:
tey od ludźi podáney y nábytey/ w ktoreiem ſię vrodźił/ y z mło=
du też w


strona: 8

Pierwſze książki Odpowiedzi.8
1:
du też w niey wychowány był. Iáko Dawid/ gdyby Saulowi
2:
miał był złym zá złe oddawáć: gdy go/ choćiaż niewinneo/ prze
3:
śládował: muśiałby był ſamże tym złym zoſtáć/ iákim być Sau
4:
lá/ ſwego głownego nieprzyiaćielá/ duchem Bożym/ opowie=
5:
dźiał/ mowiąc ku niemu: Stára to przypowieść twierdźi: Od
6:
złośnikow wychodźi złość/ 1. Sám. 24. ꝟ 14. A wedle Chriſtu=
7:
ſá Páná/ zalibym też zá cżłeká/ zły ſkarb w ſercu ſwym máiące=
8:
go oſądzony nie był? (Máth. 12. ꝟ 35.) gdybym co złego miał/
9:
I. M. ábo życżyć/ ábo y myślić? á nie rácżey przedśię miłowáć/
10:
prawdę ſzcżyrze mowiąc? Choćiażći to widzę práwie ná oko/ z
11:
piſánia tego X.K. przećiwko mnie/ żem ieſzcże nigdy od moiego
12:
ná świát národzenia/ nie miał ná ſię ſroſzſzego y nięmiłośierniey=
13:
ſzego nieprzyiaćielá. Choćiażem ich iuż też po troſze doznawał/
Nád X.K.
Marćin nie
miał nigdy
więtſzego nie
przyiaćielá.

14:
ktorzy mię też tákże/ dla ſámey prawdy nie nawidźieli. Bo o ty
15:
docżeśne światá tego fráſzki/ nigdym ſię z łáſki Bożey z żadnym
16:
nie wádźił: choćiaż mię też podcżás y ſzkodzono y krzywdzono.
17:
A ták iż przećiw I.M. piſzę/ ieſlibym to cżynił z nienawiśći/ ábo
18:
z gniewu nieprzyſtoynego/ iákoby tylko myſląc wet zá wet od=
19:
dáć: á nie z miłośći/ okázuiąc ſwą y ſwych niewinność: ſtáráiąc
20:
ſię o wyſtáwienie prawdy Bożey ná iáśnią/ ku pozyſkániu I.
21:
M. y kogo drugieo/ muśiałbym ſię pierwey ſam z ſynoſtwá Bo=
22:
żego wyzuć. O ktorym ono ták ſam Meſyaſz ſyn Boży mowi:
Prożno ſię ten
chłubi z Chri
ſtyáńſtwá
kto nienawi-
dzi blizniego.

23:
Mowię wam/ miłuyćie nieprzyiaćioły wáſze/ błogoſławćie tym
24:
ktorzy was przeklináią/ dobrze cżyńćie tym ktorzy was máią w
25:
nienawiśći/ á modlćie ſię zá tymi ktorzy was draźnią y przeſlá=
26:
duią: (Math. 5. ꝟ 44. Luk. 6. ꝟ 27.) iáko ſię to potym niżey
27:
doſtátecżniey pokázowáć będźie. Y prożnobym ſię záiſte chłubić
28:
miał z Chriſtyáńſtwá: y nieſłuſzniebym ſię odzywał do świętey
29:
náuki Apoſtolſkiey: gdybym/ wiedząc to/ iż nie złe zá złe/ ále do=
30:
bre zá złe wierni nieprzyyiaćielom ſwym oddáwáć máią/ (Rzym.
31:
12. ꝟ 14.) ſam przećiw temu co opák cżynić miał. Aleć vfam Pá=
32:
nu Bogu moiemu/ iż mię on ſam tego vchowa. Bo ácż ſobie
33:
świát tego/ bá y ćiáło nieokrocone/ pozwala: iednák iż mnie/ y
34:
z moimi mnogimi/ iuż racżył Pan moy Meſyaſz mnie od Bogá
35:
dány/ od świátá ſobie odłącżyć/ y od pomſty nieſłuſzney ćieleſney
36:
odtárgnąć/ y od gniewu nie Chriſtyáńſkiego/ ktory cżęſto wię=
cey ſzkodźi


strona: 9

ná Wędzidło X.K.P.9
1:
cey ſzkodźi gniewliwemu/ ániż onemu ná ktorego ſię on gniewa
Gniewliwy
ſobie więcey
niż inſzemu
ſzkodzi.

2:
vſkromić po cżęśći iákoż przykłádow y świádectw tákich wiele
3:
ieſt w piſmie ś. gdźie ſię złość ná głowę złego obráca: że ſię zły
4:
miecżem ſwym/ ktory ná kogo inſzego nośił/ przebija: iáko te=
5:
go ſam zły Saul ná ſobie też doznał. Przetoż/ to mowię/ iż cho=
6:
ćiaż mię wiele złego od I.M.X.K. podkáło: bo mię práwie iá
7:
ko ná mięśne iatki wydał: iednák wſzytko to nie ieſt v mnie ták
8:
gwałtownie mocną rzecżą: żeby mię zmoc y z vmyſłu moiego
9:
zbić miáło: y od Páná moiego y od mego przećiw niemu powi=
10:
nowáctwá oderwáć: á práwie iakoby z owce wilká/ á z wierne=
11:
go niewiernikiem mśćiwym vcżynić. Abowiem ia/ ácżkolwiek
12:
I.M. odpiſowáć będę/ dawáiąc o ſobie ſpráwę/ w cżymem nie=
13:
ſłuſznie/ y ſam zoſobná/ y záraz z bráćią moią ieſt vdrápan y v=
14:
ſzcżypan: tákże też vkázuiąc I.M. grube y ſproſne od prawdy
15:
zbáwienney ſłowá Bożego odſtąpienie/ y nie Chriſtyáńſkie áni
16:
też duchowne poſtępki: mowy o Bogu y o Chriſtuśie Iezuśie
Ktore obłędli
wośći X.K.
pokázowáć
ſię będą.

17:
niewłaſne: piſmá ś. złe vżywánie z ſámym ſię ſobą y z inſzymi
18:
nie zgadzánie: Papieżá Rzymſkiego nieſłuſzne vſpráwiedliwiá=
19:
nie: Antychriſtá nieprzyſtoyne/ ná kogo inſzego wkłádánie/ ꝛc.
20:
gdźie ſię będźie muśiáłá ſzcżyrze po proſtu prawdá mowić: kto=
21:
ra bárzo rádá ludźi w ocży kole: á zwłaſzcżá gdy przyidźie z potę
22:
żnym tłumieniem/ á práwie iákoby z licowánim błędow: wſzák
23:
że iednák wſzytko to pochodźić będźie/ z ſercá ſpokoynego y ży=
24:
cżliwego Chriſtyáńſkiego: ku temu nawięcey końcowi/ áby pro-
25:
fligatis humanis commentis, & Deo inimicis mendacijs, & ſuperstitioſis
26:
adinuentionibus. ſalua tandem permaneat verbi Dei & veritas & puri-
27:
tas. Aby mowię prawdá zbáwienna w ſwey ſzcżyrośći zoſtáłá/ o
Dla cżego y
iákim duchē.

28:
cżyśćioná y oſwobodzona będąc od zgwąłcżenia y zniewolenia
29:
ſwoiego: Ktora/ ſtárych ieſzcże niektorych ludźi filozowſkimi
30:
wykręty/ podwrocona á potym y przywałoná ieſt: że iey y ći kto
31:
rzy ſię też rádźi o znáiomośći Bożey z pilnośćią wywiáduią/ oba
32:
cżyć ieſzcże cále iáko przyſtoi do końcá nie mogą. A to dla tego
33:
nawięcey/ że ſię onych filozowſkich regułek y terminow/ práwie
34:
z mlekiem máćierzynſkim/ ták opili/ że ſię z nich wyſzumáć nie
35:
mogą: choćiaż błędy niektore iuż cżyśćie widzą y po cżęśći ſię ni
36:
mi brzydzą/ á drudzy ſię iuż y zá nie wſtydzą: chociaż ie nie iáko
bieſzcże


strona: 10

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/10.
1:
ieſzcże omawiáią. Ale ty błędy pokázowáć ſię ná ſwych miey=
2:
ſcách będą. Choćiażby ſię tedy/ iákom iuż rzekł/ y przyoſtrſzym
3:
co mowiło: iáko ſię godźi mowić/ prawdę gwałtem z zniewo=
4:
lenia ná iáśnią dzwigáiąc: iednák tá oſtrość/ nie poydźie ták
5:
dálece przećiw ſámey tylko I.M. oſobie/ (ktorey ia z ſercá ſzcży
6:
rego więcey życżę poznánia prawdy zbáwienney/ niż tych y nád
7:
ty ktore ma ieſzcże nazacnieyſzych/ y tytułow y dochodow) iáko
8:
przećiw ſámym błędom/ ktore ſpolne ſą I.M. z inſzymi nabo=
9:
żeńſtwá Rzymſkiego ludzmi. Wyiąwſzy/ gdźie iuż rzecż ſámá do
10:
tego przyćiśnie: bo bez tego zá powodem I.M. nie może być
11:
w wielu rzecżách. Nie poydźie też z pokrywką y wymowką: iá=
12:
kiey więc też podcżas niektorzy/ w tákim vkrzewdzeniu y vpo=
13:
licżkowániu/ zwykli vżywáć/ gdy więc záś komu zá to odłáiwá=
14:
ią/ mowiąc: Ey nie mogęć ia być bez tego: tákieć ieſt przyro=
15:
dzenie moie: nie radćibym też pod cżás ták ſię bárzo gniewał/ y
16:
ták oſtrze nád miárę mowił y piſał: ále coż potym/ gdy ſię zdra
17:
źniony y vkrzywdzony będąc wſtrzymáć y pohámowáć nie mo=
18:
gę. Lecż ia da Pan Bog/ ktoremu vfam/ od tego ſię hámowáć
19:
będę: tylkoż prawdy zbytnim folgowániem nie niewoląć z in=
20:
ſzey ſtrony/ gdy ią z drugiey oſwobodzáć będę. Nie będźie też
21:
to z żądániem pomſty od Bogá/ iáko drudzy cżynią/ gdy ſię
22:
ſámi krzywd ſwoich pomśćić áni mogą áni vmieią: á to wedle
23:
żądośći ſercá ſwoiego: chcąc áby ſię ſam Bog zá nie pomśćił:
24:
iáko to y niektorzy pobożni ſtárego Teſtámentu ludźie dźiáły=
25:
wáli: co iuż w Chriſtuśie Iezuśie mieyſcá nie ma: ále poydźie/
26:
z życżliwośći napráwy/ y z modlitwą y z wzdychániem do Bo=
27:
gá: áby y I.M. y inſzym z nim/ dał Pan Bog/ z odpuſzcżeniem
28:
grzechow y wyſtępkow ich/ vpámiętánie y záſtárzáłych błędow
29:
Antychriſtowſkich poznánie y odrzucenie. Bo ia to cżyśćie wi=
30:
dzę/ iż ich tám wiele ieſt/ ktorzy z niewiádomośći błądzą: á błę
31:
du tego nie bacżą/ áni do śiebie cżuią/ iákożem ſam tego ná ſo=
32:
bie doznał. Cżynić tedy y poſtępowáć ták przećiw nieprzyiaćie=
33:
lowi ſwemu będę/ iáko cżynił Stefan pierwſzy męcżennik Chri=
34:
ſtá Páná z nieprzyiaćioły ſwoimi: życżąc im przedśię/ choćiaż z
35:
ſtrofowániem ich złośći/ tego od Bogá/ iáko y Chriſtus Pan/
36:
áby im tego grzechu nie pocżytał/ ále im odpuśćił/ gdyż y ſámi
niewiedźieli


strona: 11

ná Wędzidło X.K.P.11
1:
niewiedźieli co cżynili/ gdy go y przeſládowáli y potym zámor=
2:
dowáli.
Marćin Bogu
porucżywſzy
gniew X.K.
ktory zna.

3:
KA P. 2. Cżuięć ia to bárzo cżyśćie/ iż I.M.X.K. ták ieſt
4:
niechętnego ſercá ku mnie/ y ku bráćiey moiey/ choćiaż tego rzec
5:
nie może/ żeby kiedy odemnie miał być obráżon y znieważon/
6:
ábo nie vcżcżon: bo I.M. nie znam/ á podobno też y on mnie:
7:
żeby nie tylko rad zelżył: w nienawiść do wſzytkich przywiodł: o
8:
gárdło przypráwił/ ále to pánu Bogu moiemu porucżam. Wi=
9:
dźieć to y rozumieć káżdy bácżny może. Boć nie dármo y Trybu=
10:
nał winuie/ że mię przy Lublinie y z moimi ćierpi: y nie bez zápál=
11:
cżywey pewnie żądośći pomſty vſtáwicżnie ná pány y poſpolſtwo
12:
w káżdym kazániu ſwym wołał: pobudzáiąc nákoniec y K.I.M.
13:
y podżegáiąc przećiw nam: ále też bacżę to cżyśćie/ by to w I.M.
14:
władzy było/ radby mię y do piekłá odeſłał. Boć ſię też nie dár=
15:
mo przez kilká lat/ ná mię gotował/ y ták oſtre Wędźidło ná
16:
mię vkował. W ktorym/ y mnie y moie wſzytkie/ nie tylko iákoś
17:
dźiwnie/ bárziey ſnadź niż po Włoſku brámuie/ á choćiaż ſznurku=
18:
ie y háwtuie/ kápturká przykrawa/ y vśilnie ná káptur woła: vty
Bo y ná ká-
ptur woła.

19:
ſkuiąc/ że ſię w nim/ wedle rzecży poſpolitey poſtánowienia (vt
20:
opipatur, ſed non iuxta Christum) exekucya nie dźieie. Co niewiem/
21:
ieſliż wſławionemu Káznodźiei przyſtoi: y ieſli też to wedle zdro
22:
wego rozſądku/ ktorym ſię rzecży poſpolitey ſtrożowie rządzą/
23:
cżyni: ktorych bácżnośći y zdrowemu rozſądkowi ia też to zoſtá=
24:
wuię: ne ſutur vltra crepidam. Oni to pewnie lepiey wiedzą/ ieſliż
Ná rozſądek
iy bácżnych
ludzi dáie.

25:
káptur/ ná ludźi ſpokoyne/ ſkromne/ cnoty i pobożnośći pilnuią
26:
ce/ krzywdy z ſwą ſzkodą ćierpiące/ żadnego nie krzywdzące: cho
27:
ćiaż by ſię z drugimi w wierze nie zgadzáli: áleby oprocż tego we
28:
dle świátá vcżćiwie żyli/ y z káżdym ſię o pokoy ſtáráli. cżym ſię
29:
my z łáſki Bożey chłubimy: poſtánowiony ieſt? Cżyli ná zwayce/
30:
nierządniki/ gwałtowniki/ morderze/ łupieſcże/ ná cudze ſię tár
31:
gáiące ꝛc. choćiażby oni powſzechneo Rzymſkiego kośćiołá wiáry
32:
pilnowáli?
Vkázuiąc ſwe
y bráćiey
vcżćiwe obco
wánie.
Co ſię żywotá náſzeo dotycżeć ieſli go I.M. nie świá
33:
dom/ iákoż/ ia ták tuſzę/ iż nie świádom: (bo by świádom był:
34:
á to by co cżyni cżynił: wierzę żeby to przećiw ſumnieniu ſwemu
35:
cżynił/ y práwieby chcąc ná ſię gniew Boży wzbudzał) otoż ie=
36:
dnák godźiłoby ſię było pierwey od vcżćiwych/ á w prawdźie ſię
b 2wedle


strona: 12

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi.12.
1:
wedle miárki ſwey kocháiących/ mieſzcżan Lubelſkich/ przy kto
2:
rych iuż od nie máłego cżáſu mieſzkamy/ o żywoćie náſzym dowie
3:
dźieć/ niż ſię ták to Wędźidło bez głowy Chriſtá páná/ y wodzy
4:
ſłowá Bożego ná świát wypuśćiło. Niechby był ieden ktory z
5:
ſąśiad vcżćiwych wyſtáwiony/ ktoryby to ſpráwiedliwie rzec
6:
mogł/ y z dobrym ſumnieniem twierdźić/ żeſmy ktoreo podeſzli:
7:
żeſmy oſzukáli: żeſmy zdrádźili y vkrzywdźili? ábo żeſmy nákoniec
8:
tákich między ſobą ćierpieli/ ktorzyby nieſpokoynymi byli: we=
9:
dle náuki chriſtuſowey nie żyli: ále ſię z drugimi gomonili ꝛc. Nie
10:
trzymam tego o żadnym vcżćiwość y cnotę miłuiącym/ choćiaż
11:
ſię z námi w wierze nie zgadza/ áby to kiedy/ komu k woli/ ábo
12:
zá cżyią namową y napráwą/ przećiw nam mowić miał. Boć y
13:
to nie ládá co/ że y ſam X.K. w przedmowie ſwey/ cżuiącli ſię/
14:
nie cżuiąc li/ lub też tu cżego inſzego w tym/ iáko bacżę/ ſzukáiąc/
15:
nápiſáć racżył. Ze ſię mu żaden w Lublinie nie ozwał/ choćiaż
Iáko y ſam X.
K. świádcży
iż od żadnego
z nas nie był
gában.

16:
nas záwżdy ná ſwych kazániach wyzywał: ná co ſię iuż od kogo
17:
inſzego nieco nápiſáło. Boć koniecżnie z tych X.K. ſłow/ znáć ká
18:
żdy bácżny może/ że od nas nie był turbowan y niepokoion: áni ſię
19:
my też w niepokoiu/ w rozruchách y ſzkolnych filozowſkich wal=
20:
kách nie kochamy: ále wezwánia náſzeo vcżćiwie pilnuiemy. Bę
21:
dąc iednák záwżdy gotowi dáć pocżet tey nádzieie ktora w nas
22:
ieſt/ káżdemu o niey ſię pytáiącemu. A dáć że wſzeláką ſkromno=
23:
śćią y vcżćiwośćią w duchu ćichym. A gdy to ták ieſt/ cżemużby=
24:
ſmy kápturowi/ ná inſtygowánie I.M.X.K. podlec mieli?
Dla wiáry
nieſłuſznie X.
K. ná káptur
woła.

25:
Bo ieſli idźie o wiárę/ tedy dla tey nieſłuſznie X.K. ná káptur
26:
woła. Boby też y to nie było/ iż I.K.M. ſancto, & inuiolabiliter,
27:
etiam á profanis gentibus plerumque ſeruato iureiurando fidem ſuam omni
28:
bus ex æquo interpoſuit, ſe nolle cuiusque fidei imperare: iednákby y to
29:
było zá námi/ iż zá ſławney ſtárych Krolow Polſkich pámięći/
30:
(gdyby ſię iedno kto o tym pilnie ex archiuis regum Poloniæ dowie
31:
dźieć chćiał.) ſkoro ſię Ruś y Litwá z inſzymi z koroną ziednocży
32:
ły/ záwżdy wolność tá káżdemu záchowána byłá (choćiaż Rzym
Wolność ro
żnego wierze
nia záwżdy
pod Krolmi
Polſkimi by-
wáłá.

33:
ſkiey wiáry wodzowie záwżdy inſzych w ſák ſwoy wypráwić ſię ku=
34:
śili) ábo być Greckiey/ ábo Rzymſkiey/ ábo też y Ormiáńſkiey
35:
wiáry. Bo y tá wolnośći ſwey pod zwierzchnośćią Krolow Pol
36:
ſkich z dawnych cżáſow vżywáłá/ y po dźiśieyſze cżáſy vżywa: ácż
kolwiek


strona: 13

Ná Wędzidło X.K.P.13.
1:
kolwiek ſię ty z ſobą nigdy w nabożeńſtwie nie zgadzáły. Y o=
2:
wſzem do dniá dźiśieyſzego/ iáko tá ony/ ták też ony tę zá odſzcże
3:
pieńſtwo y kácerſtwo máią/ y oney ſię ſpráwámi y ceremoniámi
4:
brzydzą. A przedśię pod iedną/ tą docżeśną źiemſką zwierzchno
5:
śćią żywąc/ pokoiu y zgody w rzecżypoſpolitey źiemſkiey między
6:
ſobą nie tárgáią: owſzem ſię ſpolnie z wolnośći ſwych weſelą/ y
7:
z pilnośćią ich przyſtzegáią: káżdy nabożeńſtwá ſwego wedle
Rożność wiá
ry pokoiu w
rzecży poſpo-
litey nie tárga

8:
wiáry ſwey pilnuiąc.A nie może ieden ná drugieo kápturá dla ro=
9:
żney wiáry wewłocżyć. Ani tey ſtárádawna inter diſsidentes in reli
10:
gione confederacyey y poſtánowienia/ á teraz ieſzcże znowu zá=
11:
świeżá odnowioney/ y mądrze y porządnie poprzyśiężoney/ tár
Y pogánie wiá
rę nieprzyia-
ćielom chowá
ią.

12:
gáć. Gdyż y oni ſtárzy pogánie/ nie tylko ſwym/ ále y poſtron=
13:
nym/ á drudzy ieſzcże y nieprzyiaćiołom ſwym przyśięgę y wiárę
14:
rádźi chowáli: A cożby iey więcey chowáć nie mieli/ ktorzy ſię dá
15:
leko od ſtárych pogan wiáry odſtrzelili? Iáko ią ono záchował
16:
Iozuaſz y z Izráelcżykámi ſwoimi Gábáonitom/ Pogánom ná
17:
zginienie od Bogá náznácżonym Ioz. 9. Bo to pewna/ iż ktorzy
18:
kolwiek kiedy wiáry drugim nie chowáli/ ktorzy przyſięgę ſwą
19:
y nieprzyiaćiołom łamáli/ záwſze potym rychło ná ſobie znácżną
20:
kaśń Bożą odnośili.
Ládisław wiárę Turkowi złamawſzy márnie zginął.

21:
Cżeo iáſny przykład/ á nie názbyt zwiotſzá=
22:
ły mamy/ w onym zacnym y mężnym Krolu Polſkim y Węgier=
23:
ſkim Ládiſłáwie/
24:
ktory iż Turkowi/ znamowy zápámiętáłeo cżłe
25:
ká Eugeniuſzá (ále podobno więcey imieniem niż w rzecży) Pa=
26:
pieżá Rzymſkieo / przyśięgę ſwą złamał/przetoż też potym rychło
27:
od nieo márnie/ roku 1444. zginął. Ale to opuśćiwſzy podźmy
28:
też y do Zydow/ podźmy y do Tátárow/ zali y tych nie mamy do
29:
ſyć pod tąż zwierzchnośćią korony Polſkiey/ ktorzy też/ ácż ſię z
30:
żadnymi/ wprzod miánowánymi/ w wierze y w nabożeńſtwie nie
Nigdy w Pol
ſzcże iednáka
wiárá nie by-
łá.

31:
zgadzáią/ (bo też to nigdy nie było/ iáko Polſká Kroleſtwem zo
32:
ſtáłá y wiárę Rzymſką przyięłá/ żeby w niey iednoſtáyna y zgo=
33:
dna między wſzytkimi wiárá byłá.) iednák też przedśię pod ie=
34:
dnym białym orłem y pod iednym zbroynym rycerzem żywiąc/ y
35:
z ſpolnych ſię wolnośći weſeląc/ ſpokoynie wiáry ſwey y nabożeń
36:
ſtwá pilnowáli/ y vżywáli. A nikt nigdy gwałtem od iego wła=
37:
ſney do inſzey niewolon nie był/ y od ſtárey pogáńſkiey/ ktoreyby
38:
ſię ſnadź ieſzcże we Zmodźi y gdźie indźiey mogły znáki nieiákie po
b 3kázáć


strona: 14

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/14.
1:
kázáć/ ále namową więcey y darámi iáko świádcżą one białe ſu=
2:
knie ktorymi do krztu Litwę wabiono. Teraz oto dopiero/ nie=
3:
ktorych przodkow ábo ſtárſzych wiáry ſwey/ náśláduiąc X.K. tę
4:
wolność nie tylko ſwym ále y opcym narodom ſpołecżną/ ćiáłu
5:
y krwi ſwoiey odiąć/ á práwie gwałtem wydrzeć vśiłuie. A dla
6:
cżegoż? pewnie nie dla cżeo inſzego/ iedno iż ſię Rzymſkich Pa=
7:
pieżow vſtáwy dla ſłowá Bożego y náuki Chriſtuſowey porzući
8:
ły. V ktorego iuż pewnie lepſzy muśi być Zyd (iż ták rzekę wedle
9:
poſpolitey mowy.) y Tátárzyn/ niżeli wierny y pobożny Chriſty=
10:
ánin. Bo wżdy ći/ ták mniemam od I.M. pokoy ſwoy máią: á
11:
my ſię nieboracżkowie przed I.M. ośiedźieć nie możemy. A ieśli
12:
oto idźie/ że nas X.K. dla vchwały Papieżá Rzymſkiego/ ma v
13:
śiebie zá heretyki: tedy y ták niewiem coby to do tego miáło/ gdyż
14:
wiárá ieſt dar Boży: á gdy też tego Bog nie kazał żebyſmy w
15:
Rzymſkiego kśiędzá Papieżá wierzyli: gdyż przeklęty ieſt kto w
W Papieżá
Bog nigdi wie
rzyć nie każał

16:
cżłowieká vfa/ á ćiáło ma podporą ábo rámieniem ſwym. Ale
17:
niechby to ták było (co da pan Bog/ ſądząc thę rzecż ſpráwie=
18:
dliwie wedle Ewánieliey/ nie ieſt.) żeſmy wedle Papieżá/ X K.
19:
k woli Heretycy: iákich on ſobie máło nie bez licżby nácżynił/ z
20:
tych wſzytkich/ ktorzy przed nim/ iáko Pan Chriſtus przed ku=
21:
śićielem/ vpádáć niechcą: á coż? Więc żeby ſię y ták ſędźiemu
Gdyby Here
tyki ſpráwie-
dliwie ſądzić
miał, tedyby
żadnym fol-
gowáć nie
miał.

22:
ſpráwiedliwemu godźiło/ gdyby Heretyki ſądźić y káráć miał/
23:
iednych zgołá ćierpieć y z nimi przebywáć/ iádáć y pijáć/ od nich
24:
co kupowáć y ſpráwy iákie miewáć/ á może być że y vpominki
25:
bráć/ á drugich nienawidźieć/ przeſládowáć/ y o ich ſię wſzytko
26:
złe ſtáráiąc y krwie ich pragnąc? Nie tuſzę/ żeby táki ſędźia miał
27:
być ſpráwiedliwym? Bo ieſli idźie o Heretyki y odſzcżepieńce/
28:
ktore ſobie pocżynił z hárdośći ſwey Papież: tedy ia to náyduię
29:
in Elucidario errorum ritus Rutenici. Tract. 1. cap. 1. Iż wedle Rzym
30:
ſkiego kośćiołá dekretu/ á nie wedle też ſłowá Bożego/ między
Wedle Papie-
żá Ruś nau-
pornieyſzy od
ſzcżepieńcy,
á wżdy ich
ćierpią.

31:
wſzemi narody/ ktore ſię odſtrzeliły od Rzymſkiego nabożeń=
32:
ſtwá/ (iáko tám ſtoi) niemáſz odſzcżepieńcow (áleć ia niewiem
33:
kto ſię od koo odſzcżepił? gdyż to pewna iż Greckie zbory y prze
34:
dnieyſze záwżdy y ſtárſze były: y przednieyſze y zacnieyſze Piſárze
35:
miáły.) vpornieyſzych nád narod Ruſki: bo ſię z nimi nie godźi y
36:
małżeńſkiego przyiaćielſtwá ſtánowić/ y nie okrzćiwſzy znowu
przyimowáć


strona: 15

ná Wędzidło X. K. P.15.
1:
przyimowáć ꝛc. A wżdy/ zá ták ſrogim oſądzenim ich/ przedśię
2:
im wolnośći ich nie odeymuie/ áni ná nie kápturá woła/ áni
3:
przed wſzemi ná nie inſtyguie: (boby też podobno nie bárzo nád
4:
ſobą X.K. przewodźić dáli.) á przećiw nam wſzytko to cżyni y
5:
Wędźidło kuie więcey ſię vtuláiącym/ y wedle tego dekretu ich
6:
właſnego/ nie ták bárzo winnym: iáko ſię potym y z właſnych
7:
ſłow I.M.X.K. pokaże. Co iáko ſpráwiedliwie y ſłuſznie cżyni/
8:
dźień to on oſtátecżny pokaże/ gdźie to wſzytko ná iáwią przyi=
9:
dźie. Wſzákże iednák y nam to teraz napirwey/ niż ſię co gło=
10:
wnieyſzego przedśię weźmie/ trzebá w tych pierwſzych kśiążkach
11:
obacżyć/ quo iure, quáue iniuria, cżyni to przećiw nam I.M. cokol
12:
wiek iedno cżyni: ſłuſznieli: nieſłuſznieli przyſtoili to I.M. ábo
13:
nie przyſtoi: y ieſliſmy też do tego I.M. dáli przycżynę ábo nie:
14:
á inſzy niech ſądzą.
15:
KA P. 3. Vpátruię to w piſániu I.M. że on ſobie tego/
16:
iákoby rzecży ſłuſzney y przyſtoyney/ wedle mniemánia ſwoiego/
17:
pozwalá: iż też ták teraz kośćioł iego dźiáła: zá ktorym on iáko
18:
zá páwęzą ſtoiąc/ tym śmieley nas lży/ háńbi/ náiezdza/ y iáko
19:
ſam piſze/ ſuperos cum nequeat flectere, piekłem zátrząſnąć obiecu=
20:
ie/ ná kreẃ náſzę inſtyguiąc/ y wſzytkie ſtany przećiw nam pobu
21:
dzáiąc. To ſobie zá ieden fundáment/ tego wſzytkiego poſtęp=
22:
ku ſwoiego przećiw nam biorąc: Iákoby ſię Chriſtiáńſkiemu
Argument
X.K. ná kto
rym záſádził
wſzytko ták
ostre przećiw
nam ſzturmo
wánie.

23:
cżłowiekowi Heretyki ták przeſládowáć/ wygániáć y mordo=
24:
wáć godźiło. A ták też w tę nádzieię/ wedle też kośćiołá ſwoie=
25:
go/ á nie według ſłowá Bożego/ nas ſobie Heretykámi pocży=
26:
niwſzy/ ták Wędźidłem ſwym iáko y ná kazániach/ y w zgro=
27:
mádzeniach wſzytkich przećiw nam pobudza.
28:
Otoż nam tákową I.M. Logikę Papieſką/ nie Chriſtiáń=
29:
ſką/ potrzebá tu będźie wedle ſłowá Bożego/ wedle ſtárych nie=
30:
ktorych w tey mierze pobożnieyſzych oycow/ á potym y z ſámeo
31:
piſánia I.M. roztrząſnąć y rozſądźić. Mniema X.K. iż mu ſię
Odpowiedź
ná árgument.

32:
godźi/ y powinien ieſt/ przeto iż ieſt Krześćiáninem/ heretyki
33:
nie tylko lżyć ále też y przeſládowáć y mordowáć: ábo gdyby
34:
ſam nie mogł dla kápłáńſtwá ſwego ábo duchowieńſtwá/ tego
35:
rękomá ſwymi wykonáć/ tedy to przez inſze cżynić/ onych pobu=
36:
dzáiąc/ y onych w tym rozgrzeſzáiąc: á práwie powroz/ miecż y
ogień


strona: 16

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/16
1:
ogień do ręku z przynaglánim oſtrym podawáiąc: á iáko mowią
2:
cżapkę ná kołek záwieśiwſzy/ to przedśię z śiebie ſkładáiąc. Ale
3:
ſię trzebá bać by w tym coś podobnego nie było onemu ſądowi/
4:
ná ktorym przedśię zdány był Chriſtus Pan ná śmierć/ choćiaż
5:
Xięża mowią/ Nobis non licet interficere quenquam, nam ſię nie go=
6:
dźi nikogo zábijáć: Piłat też ręce vmywa niechcąc być winien
7:
krwie niewinney. Ia záś dufáiąc Bogu y ſpráwiedliwośći iego/
8:
w nádźieię ſłowá tego świętego to śmiele twierdzę. Iż gdyby X.
9:
K. był Chriſtiáninem duchownym/ áboby przynaymniey wiedźiał
10:
dobrze y rozumiał/ co to ieſt być Chriſtiáninem: tedyby ták ni=
11:
gdy nie dumał/ nie piſał/ áni ſię ták śierdźił/ iáko ſię piſząc y
12:
mowiąc śierdźi. Ale iż tego niewie áni rozumie: bo to ieſzcże zá=
13:
kryto ieſt przed ocżymá iego: á co więtſza/ iż on więcey Pápieżo
14:
wi Rzymſkiemu z kośćiołem iego vfa/ niżli ſynowi cżłowiecże=
15:
mu Iezuſowi Chriſtuſtuſowi cżcią y chwałą od Bogá vkorono
16:
wánemu/ ſędziemu żywych y vmárłych od Bogá poſtánowione
17:
mu: przetoż nie dźiw iż I.M. do tákiey przychodźi zápálcżywo
18:
śći przećiw nam nędznikom.
19:
Ia bacżąc to/ iż ich wiele ieſt w tym tám nabożeńſtwie I.
20:
M. ktorzy z omamienia ſwych niektorych pryncypałow/ z nie=
21:
wiádomośći to cżynią/ ábo zezwaláią ná to do cżego X.K. onym
22:
ieſt vſtáwicżnym inſtygatorem: á drudzy też to y ſámi zá wiárą
23:
tą nábytą zwierzchowną przećiw nam cżynią: tedy to zá Bożą
24:
pomocą okázowáć tu będę/ w tych pierwſzych kśiążkách: że ten
25:
żaden nie może być prawdźiwym Chriſtyáninem/ ktoryby nie tyl
Chriſtiáninē
być nie może
kto przeſládu
ie y morduie.

26:
ko mordował ábo prześládował/ ále też y ten coby iedno z dru=
27:
gimi ná to zezwalał/ nienawidźiał/ lekce ważył/ Racha mowił/
28:
ábo náwet nie miłował: á nie tylko przyiaćielá/ ále też y nieprzy
29:
iaćielá ſwoiego. Ponieważ Chriſtyánin práwy/ rácżey ma ſam
30:
prześládowánie ćierpieć/ y rácżey duſzę ſwą położyć/ niżby ábo
31:
kiedy miał kogo prześládowáć/ ábo mu zdrowie iego odeymo=
32:
wáć: á choćiaż też tylko do odięćia komu inſzemu drogę pokázo
33:
wáć. Bo Chriſtyánin práwy (iákom iuż rzekł) powinien nie tyl=
34:
ko bráćią y bliźnie miłowáć/ ále też y nieprzyiaćioły: dobrze im
35:
ieſzcże cżyniąc/ á nie zle/ y zá nimi ſię modląc: chceli zoſtáć Chri
36:
ſtyáninem. Bo kto tego nie cżyni (iákoż ich wiele nie cżyni)
ſynem


strona: 17

ná Wędzidło X.K.P.17.
1:
ſynem Bożym być żadną miárą nie może/ ábo Chriſtiáninem.
2:
Przeto iż tego nie cżyni co iáśnie ſwym cżynić Chriſtus Pan roz=
3:
kazał mowiąc im: Iać wam powiedam/ miłuyćie nieprzyiaćio
4:
ły wáſze: błogoſławćie ty ktorzy was prześláduią ꝛc. dokłádiąc
5:
tego: ábyśćie byli ſynmi oycá wáſzego ktory ieſt w niebie/ Math.
6:
5. ꝟ 44. Luk. 6. ꝟ.27. Kto tedy miłość ma ku komu/ temu ni
7:
gdy złeo nic cżynić nie będźie/ Rzy. 13. ꝟ 10. á tym ſię też z Bogá
8:
być pokaże. Kto záś miłośći tey od Bogá rozkazáney nie ma/
9:
ten też y Bogá ſámego miłowáć nie może/ y Bogá w nim nie=
10:
máſz (I. Ian. 4. ꝟ 20) ponieważ Bog ieſt miłość: A kto mieſzka
11:
w miłośći/ w Bogu mieſzka/ á Bog też w nim/ y tákowy ſię z
12:
Bogá národźił/ (támże ꝟ 7.16. ꝛc.) Kto záś nienawidźi brátá
13:
ſwego/ ieſt mężoboycá: ktory nie może mieć mieſzkáiącego w ſo
14:
bie żywotá wiecżnego: 1. Ian. 3. ꝟ 15. A iż X.K. z wielą pomo=
15:
cnikow ſwych żadney w ſobie miłośći tákiey/ iáką tu duch Bo=
16:
ży záleca/ y rozkáuie nie ma: owſzem ſię ieſzcże vpornie przećiw
17:
niewinnym śierdźi/ ná nie inſtyguie/ vſtáwicżnie vkrzyżuy vkrzy
18:
żuy/ zábiy zábiy woła: przetoż tym ſámym znácżnie to po ſobie po
19:
kázuie/ iáko dáleko ieſt od Chriſtuſá/ od ſynoſtwá Bożego/ y
20:
co zá tym idźie/ mądremu doſyć. Bo niech by ták było/ (iákoż
21:
przed Bogiem/ ktory wie ſkrytośći ſerc/ nie ieſt.) żem ia/y z brá
Y złych ludzi
wiernemu nie
godzi ſię prze
ſládowáć.

22:
ćią moią/ ieſt Heretykiem/ ieſtem też złym cżłekiem/ ieſtem prze=
23:
ćiwnikiem y nieprzyiaćielem I.M. y niech ieſzcże ſam X.K. zmy
24:
śli ſobie przećiw mnie co chce gorſzego: ázaż by on przedśię/ gdy
25:
by prawdźiwie Chriſtiáninem był duchownym/ pozwolić tego
26:
kiedy ſobie miał/ żeby mię dla tego nienawidźieć/ chćieć drápáć/
27:
ná mię inſtygowáć/ przeſládowáć/ krwie moiey prágnąc miał?
28:
Rzecż tá/ nie tylko v mnie/ ále/ wierzę/ y v káżdego pobożnego
29:
y vcżćiwego Chriſtiániná/ á náwet y v pogániná/ ktoryby ie=
30:
dno weyźrzeć chćiał w práwá Chriſtuſowe w nowym przymie=
31:
rzu opiſáne/ ieſt nigdy niepodobna. Azaż też y ſam Pan Chriſtus
32:
nie miał ná ſię wiele y iáwnych y pokrytych nieprzyiaćioł y prze=
Christus y A
postołowie
nieprzyiaćioł
ſwych nieprze
ſládowáli.

33:
ſládownikow? tákże też y prawdźiwi vcżniowie iego? Ktore=
34:
goż wżdy kiedy z nich (proſzę y dla Páná Bogá niechby y ſam
35:
X.K. w to pilno weyźrzał/ boć idźie o iego zbáwienie.) przeſlá=
36:
dowáli? ná ktorego kiedy zá to/ lub przed zwierzchnośćią/ lub
cprzed


strona: 18

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/18
1:
przed poſpolſtwem inſtygowáli nierzkąc z potwarzy iákiey/ á=
2:
le y zá naſłuſznieyſzą ktoraby ſię im od nieprzyiaćioł podáłá przy
3:
cżyną. Ktoremu też kiedy y wet zá wet/ y złym zá złe/ mſzcżąc ſię
4:
ſámi śiebie/ oddawáli? Abo kiedy ſię też od śiebie vcżyć pom=
5:
ſty/ gniewu/ nienawiśći drugich/ potwarzy/ prześłádowánia/
6:
ná kreẃ cudzą inſtygowánia/ roſkázowáli: á nie rádſzey ćichośći/
7:
miłośći/ odpuſzcżánia/ ćierpliwośći y dobrzecżynienia nieprzyia=
8:
ćielom? A kto ták ślepy/ coby tego z piſmá ś. nowego teſtámen
9:
tu nie widźiał? Mowi Pan ten/ o ktorym zdawná Ezáiaſz 42.
10:
ꝟ 1. 2. 3. prorokował/ iż trzćiny náłomioney złámáć/ lnu kurzą=
11:
cego ſię zgáśić nie miał. Mát. 12. ꝟ 18. Vcżćie ſię odemnie/ iżem
12:
ieſt ćichy/ y pokornego ſercá/ Mát. 11. ꝟ 29. Tenże y zdraycy ſwo
13:
iemu nogi vmywa/ y cáłowáć ſię mu dopuſzcża/ choćiaż to do=
14:
brze o nim iż był zdraycą iego wiedźiał Ian 13. ꝟ 5. Stára ſię oń
15:
y nápomina go/ y v ſtołu ſwego ćierpi: ſtáta ſię y o Ierozolim=
16:
cżyki/ głowne nieprzyiaćioły ſwe/ chcąc ie iáko kwocżká kurcżę=
Christus złe
pod cżás gro-
mił ále bez
pomsty, ku
ich dobremu.

17:
tá pod ſkrzydła ſwe zgromádźić. Máth. 23. ꝟ 37. Gromi też ſu=
18:
rowie y Fáryzeuſze mnichy Bogu y ſobie odporne/ y biedę im o=
19:
powieda: wygánia też bicżem łákome kupce z kośćiołá/ y ſtoły
20:
z pieniędzmi ich przewraca: cżyniąc w tym doſyć woli oycá ſwe=
21:
go niebieſkiego/ y piſmo prorockie wypełniáiąc/ Ian. 2. ꝟ 15.
22:
Máth. 21. ꝟ 12. Wſzákże nie z żadney przećiwko nim nienawiśći:
23:
bo y do miáſtá ich przyiezdzáiąc z płácżem záłował zginienia ich/
24:
że poznáć nie chćieli cżáſu náwiedzenia ſwego. Luk. 19. ꝟ 41: ále
25:
y owſzem z wielikiey przećiwko nim y z ſzcżyrey miłośći. Nie áby
26:
zátráćił: bo też nie ná to przyſzedł/ iáko to ſam powiedźiał/ Luk.
27:
19. ꝟ 10. á 9. ꝟ 56. Máth. 18. ꝟ 11. ále áby to záchował co było
28:
zginęło. Bo ácżkolwiek mogł ſię ſam ſnádnie wſzytkich krzywd
29:
ſwych pomśćić: iednák tego nigdy nie cżynił: owſzem ſię ieſzcże
30:
y zá krzyżownikámi ſwoimi modlił (Luk. 23. v 14.) proſząc áby
31:
im Bog oćiec tego grzechu nie pocżytał: iáko tym ktorzy niewie
Tákże cżynią
y Apoſtoło-
wie.

32:
dźieli co cżynili/ ꝛc. Tákże gdy też poydźiemy y do onych wła=
33:
ſnych y prawdźiwych vcżniow iego: áż ći nas tego tegoż vcżą/ y
34:
toż ſámi po ſobie pokázuią. Iáko to ty ſámy ſłowá Páwłá świę=
35:
tego świádcżą/ gdy mowi: Nie bądźćie nikomu nic winni/ tyl
36:
ko/ ábyśćie iedni drugich miłowáli: (Rzym. 13. ꝟ 8. 10.) Gdyż
miłość


strona: 19

ná Wędzidło X.K.P.19
1:
miłość złego bliźniemu nie wyrządza. Potym też ieſzcże/ wedle
2:
Chriſtuſá mowiąc/ nápomina wſzytkich tymi ſłowy: Nie ſądz=
3:
ćie nic przed cżáſem/ áżby Pan przyſzedł/ ktory oświeći zákryte
4:
ćiemnośći. 1. Kor. 4. ꝟ 5. A potym o ſobie y inſzych wiernych po
5:
wieda/ támże ꝟ 9. mowiąc: Mniemam iż Bog nas poſlednie
6:
Apoſtoły náznácżył iáko ná śmierć ſkazáne (á ꝟ 12. 13.) gdy nas
7:
háńbią/ dobrorzecżemi: gdy nas przeſláduią/ ćierpiemy: gdy
8:
nam złorzecżą/ modlimy ſię: ſtaliſmy ſię iáko plugáſtwá świá=
9:
tá. ꝛc. Lecż o iego dálſzych Chriſtyáńſkich poſtępkách/ może ſo=
10:
bie ktoby o nich niewiedźiał v niegoż cżytáć/ 2. Kor. 6. ꝟ 4. 5. 6.
11:
gdźie y tego potym dokłáda/ do tychże ták mowiąc: Przyimi=
12:
ćież nas: Zadnegoſmyć nie vkrzywdźili: żadnegoſmy nie ſkáźili:
13:
żadnegoſmy z łákomſtwá nie podeſzli. 2. Kor. 7. ꝟ 2. Ale/ długo
14:
ſię rzecżą ták iáſną nie báwiąc/ to mowię: Możeli X.K. po ſobie
15:
z tego wſzytkieo pokázáć to/ coby miał ſpolnego/ wedle tey náu=
16:
ki z Chriſtuſem Pánem y vcżniámi onymi ieo/ ktorzy/ ták iáko v
17:
cżyli/ tákże ſię też y ſpráwowáli: gdyż náuká bez żywego ná ſobie
18:
tychże rzecży pokazánia przykłádu/ á co inſzego ieſt iedno prożny
19:
dzwięk/ ktory z ſtrzaſkiem z ſłowy ſámymi ginie? Ia niewiem/
20:
ktoby mu to/ przypátrzywſzy ſię Wędźidłu ieo / y kazániam ktore
21:
cżęſto inędy cżynią/ przyznáć/ y dobrȳ ſumnieniem podświádcżyć
22:
mogł? wſzákże ieden mniey záwżdy widźi y rozumie/ niż wiele zá=
23:
raz pátrzących y mądrych/ iáko świát ſądźi. Może to być/ że in=
24:
ſzy co inſzego wedle ćiáłá bacżą: ále ia/ mamli prawdę znáć/ we
25:
dle duchá pátrząc ná ty ták iáſne ſłowá Bożego wyroki/ prze=
26:
ćiw nim tego bacżyć nie mogę. A ieſliby to y inſzy ze mną z tychże
27:
świádectw piſmá ś. vpátrowáli: A iákoż X.K. może ſobie be=
28:
ſpiecżnie dobrze tuſzyć/ y beſpiecżnie twierdźić iż ieſt ſynem oycá
29:
onego ktory ieſt w niebie? (Máth. 5. ꝟ 45.) ktory wywodźi
30:
ſłońce ná złe y ná dobre: y dżdżi ná ſpráwiedliwe y nie ná ſpráwie
31:
dliwe? gdyż on nie tylko tego nie cżyni/ żeby nieprzyiaćioły ſwe
32:
miłowáć miał (gdyby y to prawdá byłá żeſmy my I.M. nieprzy
33:
iaćiele) ále ſię ieſzcże ná niewinne ták bárzo śierdźi y krwie ich prá
34:
gnie? Abo iáko ſię może beſpiecżnie przed Chriſtuſem/ ktory ieſt
35:
bádácżem ſerc y nerek/ názwáć od imięniá iego Chriſtyáninem?
36:
iáko namiáſtkiem Apoſtolſkim? gdy wedle tey náuki nie żywie?
c 2owſzem


strona: 20

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/20
1:
owſzem ſię iey práwie w twarz gwałtem wielkim ſprzećiwia?
2:
Pánie Boże wſzechmogący zmiłuyże ſię nád nim/ otworz ocży v=
3:
myſłu iego/ áby mogł vyźrzeć y poznáć to do śiebie/ iáko ſię ty=
4:
mi ſwoimi poſtępkámi oddalił od ćiebie. Aby ſię poznawſzy y to
5:
odſtąpienie ſwe od ſyná twego miłego obacżywſzy/ mogł ſię do
6:
ćiebie náwroćić zá twoim potárgnienim: á ták opuśćiwſzy báł=
7:
wáná páſterzá niemeo / á owce ſyná twego morduiącego/ mogł
8:
ſię pod rząd páſterzá żywego y prawdźiwego od ćiebie poſtáno=
9:
wionego Iezuſá Chriſtuſá vćieć/ y żywotá wiecżnego prze zeń
10:
doſtąpić/ Amen/ Amen.
11:
KA P. 4. Niż ſię ieſzcże w teyże rzecży dáley poſtąpi/
12:
po okazániu tego co ſię powiedźiáło nákrotce: iż nigdy wierny
13:
Chriſtyánin/ práwy vcżeń y náſládowcá Chriſtuſow/ ktoryby ie=
14:
dno chćiał być oycá niebieſkiego ſynem/ inſzych prześládowáć/
15:
krwie prágnąc/ w nienawiść przywodźić/ wyganiáć/ złego nic
16:
nie cżynić/ ná nikogo nie kłáść potwarzy/ o nikim zle mowić nie
17:
ma: gdyż ták Chriſtus y vcżniowie ieo nie cżynili/ áni ták cżynić
18:
kazali ábo náucżáli: godźi ſię y tego dołożyć/ y to też pokazáć:
Nie ći ſą Chri
stiány ktorzy
przeſláduią,
ále ktorzy
przeſládowá-
nie ćierpią.

19:
Iż nie ći ſą ſynmi Bożymi Chriſtuśie/ ábo Chriſtyány práwy
20:
mi/ ktorzy inſzych prześláduią y morduią/ ábo złego co wyrzą=
21:
dzáią/ choćiaż by ſobie nie wiedźieć iákie przycżyny morderſtwá
22:
ſwego y prześládowánia zmyśláli/ y onymi złość ſercá ſwego
23:
krwie niewinney prágnącego fárbowáli: ále ktorzy to od inſzych
24:
ná ſobie odnoſzą. Co ácż iuż z przeſzłych ſłow bácżny cżytelnik wy
25:
rozumieć mogł: wſzákże iż wiele tych ieſt/ ktorzyby ſię podobno
26:
tego przez ſię ſámi nie domyślili: tedy tym folguiąc/ muſzą ſię
27:
ieſzcże y inſze świádectwá ſłowá Bożego tu przytocżyć. Iáko
28:
to/ gdy ták Chriſtus w napierwſzey náuce ſwey/ ktorą y vcżniom
29:
ſwym y tłumom około śiebie będącym podawał/ powiedźieć ra
30:
cżył: krotkimi ſłowy wſzytek żywot prawdźiwych vcżniow ſwych
31:
ſłowy proſtymi opiſuiąc: ktory nie w bogáctwie/ ále w vboſtwie:
32:
nie w weſelu/ ále w płácżu: nie w wrzaſkliwośći/ ále w ćichośći:
33:
nie w náſyceniu ſię ſpráwiedliwośćią/ ále w prágnieniu y łáknie
34:
niu iey. ꝛc. Math. 5 ꝟ 3. ták mowiąc: Iż nie ći ſą ſzcżęśliwi kto=
35:
rzy drugich prześláduią/ onym vrągáią: wſzelákie złe przećiwko
36:
nim mowią: ále ći ktorzy to wſzytko ná ſobie odnoſzą/ dla imie
niá iego.


strona: 21

ná Wędzidło X.K.P.21
1:
niá iego. Iáko to ty właſne ſłowá iego świácżą: gdy ták do
2:
vcżniow ſwych mowi: Sżcżeśliwi będźiećie/ gdy wam vrągáć bę
3:
dą y was prześládowáć/ mowiąc wſzelákie złe przećiwko wam/
4:
kłámáiąc dla mnie/ ráduyćie ſię y weſelćie/ ábowiem zápłátá
5:
wáſzá wielka ieſt w niebie. Math. 5. ꝟ 11. Luk. 6. 20. Ku temuż
6:
też końcowi mowi/wyſyłáiąc od śiebie vcżnie ſwe: żeby zgroma
7:
dzáli owce zginęłe domu Izráelſkiego/ dawſzy im też moc cudow
8:
cżynienia: Nie áby nád kim przewodźić mieli/ łżąc go y nań in=
Christus nie
posłał vcż-
niow ſwych,
áby kogo tra-
pili, ále áby
trapienie ćier
pieli.

9:
ſtyguiąc/ ábo mu ná gárdło ſtoiąc: ále áby chore lecżyli: trędowá
10:
te ocżyśćiáli: vmárłe wzbudzáli (nie żywe zábijáli) dyabły wyrzu
11:
cáli: y tho dármo nie zá pieniądze wſzytko dźiáłáli: gothowi bę=
12:
dąc wzgárdę wſzeláką y wygnánie y prześládowánie ná ſobie od
13:
nieść/ od tych/ o ktorych ſię dobre ſtáráli. Nie mſzcżąc ſię wzgár
14:
dy ſwey y prześládowánia (gdyż ſię to o chriſtuſá ſámeo y też o oy
15:
cá ieo opiera/ Luk. 10. ꝟ 6. Ian. 13. ꝟ 20. a 15. ꝟ 23.) oprocż oświád
16:
cżániem ſię przećiwko nim przez otrząśnienie prochu z nog ſwo
17:
ich á przeſtrzegánim ſię tákich/ co ich do krolow/ do ſtároſt y do
18:
rády poćiągáć y powłocżyć mieli: y do więźienia dawáć/ bijąc ich:
19:
ále ná to záwżdy pámiętáiąc/ iż ich pan poſłał iáko owce w po=
20:
śrzod wilkow: á nie iáko wilki/ owce niewinne y obrony w ſo=
21:
bie nie máiące drapáć/ łupić/ mordowáć/ pożyráć/ zębámi Lwie
22:
mi/ páznokćiámi Ryśiemi/ pokrywſzy ie nadobnie owcżynką: ále
23:
ktorzyby ſámi gotowi byli ćierpieć wſzytko złe/ y od ocyow wła
24:
ſnych/ od bráćiey/ od dźiatek/ od domowych y poſtronnych nie
25:
przyiaćioł. Ponieważ im to znácżnie opowiedźiał/ iż dla iego imie
26:
nia mieli być vwſzech w nienawiśći. Co wſzytko y długimi y iáſny
27:
mi ſłowy Máth. ś. opiſał káp. 10. Co gdyby/ K.X. wźiął przed=
28:
śię/ á chćiałby ſię ſam w ſpráwách y poſtępkach ſwych dobrze
29:
obráchowáć/ y ſpráwiedliwie/ iáko inſzych ſądźi/ oſądźić: nie=
30:
wiem z iákim ſumnieniem/ będąc ták krwie niewinnych owie=
31:
cżek Chriſtuſowych prágnącym/ y ták gorliwie y vśilnie ná nie
32:
inſtyguiącym/ y o nich wſzytko złe mowiącym y onych potępiá
33:
iącym/ nie cżekáiąc ſądu/ ſędźiego ſpráwiedliwego od Bogá ná
34:
to poſtánowionego/ mogłby ábo śmiał by to ſobie przycżytáć:
35:
iż ieſt ſynem Bożym: ktory y złe y dobre ſłońcem ogrzewa y wſzyt
36:
kim dobrze dźiáła:
X.K.niewiē
iáko ſię śmie
zwáć Christi
áninem bę-
dąc przeſlá-
dowcą?
gdyż X.K. wſzytko opák cżyni? Abo żeby był
c 3vcżniem


strona: 22

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/22
1:
vcżniem Chriſtuſowym/ á potomkiem Apoſztolſkim/ gdy też
2:
nie náśláduie owcżych poſtępkow ále w tym przećiwnych/ chcąc
3:
Wędźidłem ſwoim wſzytkich okiełznáć: ktore ná wiecżne prze=
4:
ćiw ſobie/ przed Bogiem/ przed Chriſtuſem y wſzemi zaſtępy
5:
niebieſkimi y źiemſkimi świádectwo vkował? Nuż ieſzcże y ono
6:
co przy oſtátecżney wiecżerzy ſwey (że inſzych wiele świádectw
Vstáwicżne
ſwym przeſlá
dowánie Chri
stus opowie-
dział.

7:
niebędę ſpominał) o tymże vſtáwicżnym przeſládowániu y mor
8:
derſtwie ktoremu podlec mieli vcżniowie iego od niewiernych
9:
niezbożnikow zali ſię też z tym nie ſtoſuie? A co im tám inſzego
10:
opowiedźieć racżył Chriſtus Pan/ ieſliż nie toż? Nie iáſneli ſą
11:
ty ſłowá iego/ ktore ták mowił? Tomći wam opowiedźiał/ á=
12:
byśćie ſię nie gorſzyli: Wyłącżąc was z zgromádzenia. Y przyi=
13:
dźie tá godźiná/ ze wſzelki ktory was zábijáć będźie/ mniemáć
14:
będźie iż cżyni poſługę Bogu. A vcżynią wam to/ iż nie poználi
15:
oycá áni mnie. Ian 16. ꝟ 1. A iżby im ieſzcże tym więcey ćierpli=
16:
wość w tym wſzytkim zálećił: áżći im y ſam ná ſobie przykład
17:
pokázuie: obránie ich y od świátá wyłącżenie onym przypominá
18:
iąc/ y záraz im podobienſtwem rodźićielki boleſney ſtan teráźniey
19:
ſzy ich przed ocży wyſtáwuiąc/ á weſelem przyſzłym ku wytrwá=
20:
niu popieráiąc/ ták mowi. Ieśliż mnie prześládowáli/ y was ći
21:
prześládowáć będą? Ieſliż goſpodarzá Belzewulem názywáli/
22:
iákoż dáleko więcey domowniki iego? A cżemuż pánie? Iż nie
23:
nie ieſt vcżeń nád náucżyćielá/ áni ſługá nád Páná ſwego. Prze=
24:
toż y tego ieſzcże dokłáda/ mowiąc im: Ieſliż was świát nie na=
25:
widźi/ wiećie iżći mnie pierwey niż was nienawidźiał. Gdyby=
Swiát miłuie
co ieſt iego.

26:
śćie byli z świátá/ miłowałćiby świát co ieſt iego: (iákoby pe=
27:
wnie y Papież nas miłował gdybyſmy też byli z papieſtwá iego/
28:
bá y X.K. by miłował y zá brátá miłego ważył iáko ſam wſpo=
29:
mina fiij.) Lecż iż świátá nie ieſteśćie/ bom ia was obrał z świá
30:
tá/ przetoż was świát nienawidźi Máth. 10. ꝟ 24. Ian 15. ꝟ 18.
31:
A świát ten/ przecżby ták vcżniow Chriſtuſowych nienawidźiał
32:
y dla cżegoby im to wyrządzał/ y tego on dołożyć nie omieſzkał:
33:
owſzem támże záraz tego dokłáda mowiąc: A to wſzytko vcży=
34:
nią wam dla imieniá mego/ iż nie znáią onego ktory mię poſłał.
35:
ꝟ 20. A trochę potym niżey iákoby iuż rzecż tę zámykáiąc/ y
36:
teráźnieyſzy ſtan ich/ y on też przyſzły onym opowiedáiąc: żadney
im


strona: 23

ná Wędzidło X.K.P.23.
1:
im otuchy nie cżyni tu w tym wieku ſzcżęśćia iákiego ćieleſnego/
Zadney otu-
chy ſzcżęśćia
tutecżneo nie
cżynił ſwym
Christus.

2:
áni pánowánia ná Papieſtwie/ ábo Kárdynalſtwie/ ná Arcybi=
3:
ſkupſtwie ábo Biſkupſtwie: ná Sufrágáńſtwie ábo Oficyál=
4:
ſtwie: ná Opáctwie ábo infułáctwie: ná Kánonictwie ábo Dźie
5:
kańſtwie: ná Proboſtwie ábo Plebáńſtwie: áni ná żadnym prze
6:
łożeńſtwie od Antychriſtá wymyſlonym y dźiwnymi ſztukámi
7:
chytrze vbogáconym/ ku pánowániu nád cudzą wiárą/ á podbi
Iáko Papież
ſwoim cżyni.

8:
iánim ſobie pod nogi owiecżek Chriſtuſowych/ iáko dźień dźi=
9:
śieyſzy pokázuie: ále im znácżnie nędzę/ płácż/ śćiſk/ ſmutek/ wy
10:
gnánie/ pzeſládowánie/ nienawiść wſzech/ y mordowánie/ przed
11:
ocży kłádźie/ mowiąc im: Amen ámen mowię wam/ iż wy (nota
12:
wy vcżniowie moi/ co X.K. z iego wſzytkimi nie dolega) płákáć
13:
y łkáć będźiećie/ á świát ſię będźie weſelił: á wy ſię ſmęćić będźie
14:
ćie. Wſzákże ſmętek wáſz wynidźie wam ku rádośći. Niewiáſtá
15:
gdy rodźi/ ſmętek ma/ iż przyſzłá godźiná iey: lecż gdy porodźi
16:
dźiećiątko/ iuż dáley nie pámięta vćiśnienia/ iż ſię národźił cżło=
17:
wiek ná świát. A wykłádáiąc im záraz tę rodźićielkę/ onych ku
18:
niey ſtoſuie/ ták rzecż ſwą końcżąc. Przetoż y wy/ terazći ſmutek
19:
maćie: lecż záśię oglądam was/ á będźie ſię rádowáło ſerce wá=
20:
ſze/ (to ogłądánie nie tuſzę áby iż iuż przyſzło mieli Papieżowie
21:
twierdźić/ lætātur tamen etiam cum malè fecerint, i niechcą nic złeo z
22:
ſwoią kátoliką ćierpieć) á weſela wáſzego/ ábo rádośći żaden
23:
od was nie odeymie. Ian. 16. ꝟ 20. A toć to ieſt oná wąſka dro
24:
gá/ y fortá ćiáſna/ do żywotá prowádząca: á coż gdy ich máło
Wąska drogá
y ćiáſna fortá
do żywotá,
xięza ſię nią
nie wćiſną.

25:
ieſt ktorzy ią náyduią Máth. 7. ꝟ 14. A w Papieſtwie ich nie
26:
máło ktorzy drogą ſwoią bárzo przeſtroną idą: ktorzyby ſię ża=
27:
dną miárą z więtſzymi gárbámi niż Wielbłądowie pewnie nie
28:
wćiſnęli. Lecż przedśię/ ktoby teraz z opuſzcżeniem ſzyrokiey y
29:
przeſtronney/ tey wąſkiey przez Chriſtuſá Páná záleconey nie ſzu
30:
kał/ y w niey/ nálazſzy ią/ nie chodźił: prożnoby ſobie tuſzył żeby
31:
do żywotá wiecżneo wniść miał: gdyż do niego potrzebá wniść
32:
przez wiele kłopotow y vćiſkow: (Dźie. 14. ꝟ 22.) nie ktoreby
33:
cżłowiek komu inſzemu zádawał/ ále ktoreby od inſzego zádáne
34:
ná ſobie nośił. Bo ktoć chce pobożnie żyć w Chriſtuśie/ muśić
35:
przeſládowánie ćierpieć. 2. Tim. 3. ꝟ 12. A nie ma też ſługá Chri
36:
ſtuſow byc walecżny/ (iákoby ſię przeſládowcom ſwym/ y inſzym
krzyżom


strona: 24

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/24.
1:
krzyżom odśiekáiąc y odgryzáiąc.) ále vkłádny przećiwko wſzyt
2:
kim: ſpoſobnym też ku náucżániu/ (nie ku oſkarzániu/ ábo inſty=
3:
gowániu/ gdyż to ſztuká iedná ieſt onego wężá ſtárego. Obiá.
4:
12. ꝟ 10.) y złych znoſzeniu: (nie mordowániu) w ćichośći zno=
5:
ſząc tych ktorzyby ſię ſprzećiwiáli (2. Tim. 2 ꝟ 24.) ktoryby rá=
6:
cżey ſam krzywdy ćierpiał/ y ſzkodę podeymował/ niżby ią inſzev
7:
cżynić miał. 1. Kor. 6. ꝟ 7. Co iż záwżdy przedtym ći wſzyſcy/ kto
Y przed Chri-
stuſem záw-
żdy wierni
wiele złego
ćierpieli.

8:
rzy ſzcżyrze w Bogá vwierzyli/ y nań ſię cále ſpuśćili/ ocżekawá
9:
iąc obietnice iego/ cżyniáli/ y ták ſię wiárą ćieſząc/ y nádźieią/
10:
wiele złeo ćierpieli: ono nie tylko ſam Pan Chriſtus o tym znáć
11:
dał. Wſpomináiąc Proroki/ ktorym tákże cżynili źiemkowie
12:
ich: (Máth. 5. ꝟ 12.) ále też y Piſarz liſtu do Hebreow káp. 11.
13:
to wſzytko ſłowy obfitymi iáko ná regeſtrze wypiſał: iáko ſię y
14:
w cżym káżdy wierny przećiw Bogu záchował. A coż gdy iuż w
15:
ſpráwy y poſtępki tych weyźrzymy/ ktorzy ſię Iezuſá Meſyaſzá
16:
ſyná namileyſzego Bożego docżekáli: weń/ onego poznawſzy/
17:
vwierzyli/ y cále ſię nań ſpuśćili: tożći dopiero morze wſzego
18:
złego ná ſobie odnośili: iáko to dźieie Apoſtolſkie y liſty też ich
19:
świádcżą. Z ktorych to káżdy łácno obacżyć może/ iáko ſię wier
Iáko ſię wier-
ni wyćiskách
rządzili.

20:
ni w onych śćiſkách rządźili/ y pozna/ iż ći nie złorzecżyli/ nie v=
21:
rągáli/ áni ſię ſámi mśćili/ áni od Bogá pomſty żądáli: będąc
22:
raz z tego ſtrofowáni. Luk. 9. ꝟ 55. ále co cżynili? Atoli gdy im
23:
mowić dopuſzcżono: choćiaż iuż dekret przećiw nim vcżyniwſzy
24:
y ſrodze áby w imię Iezuſowo nie mowili zákazáwſzy: ſkromnie
25:
odpowiedáli: Iż winnieyſzy byli rácżey ſłucháć Bogá niżli ludźi:
26:
á iż tego zámilcżeć nie mogli co widźieli y ſłyſzeli. Dźie. 4. ꝟ 19.
27:
A gdy ich/ przedśię zágroźiwſzy im/ wypuſzcżono tedy oni y ták
28:
przyſzedſzy do ſwych/ nie ták bárzo lámentowáli/ áby ſię vſkar
29:
záli/ iáko ſię ſpolnie z nimi/ opowiedźiawſzy im to/ Pánu Bogu
30:
modlili/ áby weyźrzawſzy ná pogroſki ich/ onym to przedśię dał/
31:
żeby ſłowo iego beſpiecżnie mowili/ y cudá przez święte imię Ie
32:
zuſá ſyná iego y známioná cżynili. Támże ꝟ 24. 30. A gdy ich po
33:
tym y do więźienia dano/ y záś vbiwſzy puſzcżono: áżći z weſelem
34:
odchodźili/ iż zá godne pocżytani byli/ ktorzy to dla imieniá Ie
35:
zuſowego ćierpieli. Dźie. 5. ꝟ 41. A iż też to nie ći tylko ſámi kto
36:
rzy Apoſtołmi byli/ ná ſobie odnośili: ále zgołá y inſzy wſzyſcy
ktorzy


strona: 25

ná Wędzidło X.K.P.25
1:
ktorzy iedno ſzcżyrze w Chriſtuſá Iezuſá vwierzyli: to ácż ſię y z
Nie tylko A-
postołowie
krzyżom pod
legli, ále y in-
ſzy wierni słu
cháce ich.

2:
świádectw wyżſzey iuż przywiedźionych pokázuie: wſzákże ſię to
3:
y sſtąd co przydam pokaże: á to z ſłow Páwłá ś. ktorych piſząc
4:
do Teſzálonitcżykow vżywa mowiąc k nim: Wy bráćia ſtáli=
5:
śćie ſię náſládowcámi náſzymi y páńſkimi/ przyiąwſzy mowę (Bo
6:
żą) w wielkim vćiſku/ z weſelem duchá ś. żeśćie też zoſtáli wzor
7:
mi wſzytkim wierzącym w Mácedoniey y w Acháiey. 1. Teſz. 1.
8:
ꝟ 6. A potym káp. 2. ꝟ 14. toż powtarza mowiąc też: Wy brá=
9:
ćia ſtáliśćie ſię náſládowcámi zborow Bożych/ ktore ſą w Iud=
10:
ſkiey źiemi w Chriſtuśie Iezuśie: żeśćie y wy vćierpieli od ſwych
11:
przyrodnych/ iáko y my od Zydow. A do Filippencżykow mowi
12:
káp. 1. ꝟ 29. Wam dano ieſt w ſpráwie Chriſtuſowey/ nie tylko
13:
żebyśćie weń wierzyli: ále żebyśćie też y dla niego ćierpieli. A Pi
14:
ſarz liſtu do Hebreow 10. ꝟ 32. ták też mowi do wiernych. Przy
15:
pomnićie ſobie dni pierwſze/ w ktorych/ będąc oświeceni/ podię
16:
liśćie wielkie boiowánie trapienia: cżęśćią gdy y lekkośćiámi y
17:
vćiſki byliśćie wyſtáwieni ná podźiw: cżęśćią też/ gdyśćie ſię ſtá
18:
li towárzyſmi tych z ktorymi ſię tákże obchodzono. Abowieme=
19:
śćie y z więźienia meo zemną vtrapieni byli/ y rozchwycenie má
20:
iętnośći wáſzych przyięliśćie z weſelem: wiedząc iż v śiebie ma=
21:
ćie máiętność w niebie lepſzą y trwáiácą. Stoymyż tu trochę/ á
22:
w tym ſię z ſobą poráchuymy: ábo rádſzey daymy ſię komu pobo
23:
żnemu ſłowem Bożym poráchowáć y rozeznác: Kto tu ieſt bliż
24:
ſzy Bogá/ kto Chriſtuſá/ kto Chriſtiáńſtwá/ y zboru Apoſtol=
Probá kto
iest Christiá-
ninem, mor-
derzli, cżyli
mord ćierpią
cy?

25:
ſkiego? Tenli co prześláduie/ inſtyguie/ krwie prágnie bliźnieo /
26:
ná nię goni/ lży/ hańbi/ nienawidźi? Cżyli ktory nie życżąc niko=
27:
mu nic złego/ pobożnośći ſwey pilnuiąc/ woli to ſam od inſzego
28:
ćierpieć/ niż kogo tym okłádáć y w to złe wdáwáć? Nuż ieſzcże
29:
kto między námi táki ieſt co to wſzytko cżyni/ práwie iákoby iuż
30:
ná kátá wołáiąc/ powroz/ miecż/ ogień/ do ręku podawaiąc/
31:
cżego ſię ſámemu cżynić nie godźi ꝛc. A kto też ten ieſt/ ktory to
32:
ná ſobie z Chriſtuſem/ Apoſtoły/ y z innymi wiernymi odnośi?
33:
Kśiędzáli Kánoniká ſtroná/ náſzáli? Iegoli głowá z cżłonká=
Kto morduie
á kto mord
ćierpi.

34:
mi/ káżdego kto do nog ieo vpádáć nie chce (owſzem iego ſprze
35:
cżánie ſię Bogu i Chriſtuſowi pokázuie.) heretykuiąc/ káceru=
36:
iąc/ Lutrámi/ Nowokrzcżeńcámi/ świniámi/ dźikimi/ beſtyámi/
dpotworámi/


strona: 26

Pierwſze kśiążki Odpowiedźi/26
1:
potworámi y niewiedźieć cżym názywáiąc: á nád to/ kogo iáko
2:
lew źwierzę może poimáć morduiąc/ piekąc/ ſmáżąc/ paląc/ śći
3:
náiąc/ wieſzáiąc/ y niewiedźieć iáko ſię paſtwiąc? Cżyli głowá
4:
náſzá ſyn Bogá żyweo Iezus Chriſtus/ ktory to wſzytko w ſwych
5:
wiernych od báłwáná páſterzá niemego/ od naiemniká owce łu
6:
piąceo/ y od zołdakow iego ćierpi? Niechcę tu teraz inſzych zbo
7:
row/ ludźi niektorych gorących w zápálcżywośći ich/ przećiw
8:
niektorym też Rzymſkiey Kátoliki/ ktorym ſobie nie dáią gráć
9:
ná gębie/ y kołow ćioſáć ná ſzyiách/ raz ſię z iárzmá Antychriſto
10:
wego wymknąwſzy/ omawiáć: bo káżdy brzemiącżko ſwe ponie
11:
śie/ y káżdy da zá ſię licżbę Bogu/ z głupiey ſwey zápálcżywośći
12:
y niećierpliwey powinnośći: ktorąś my też y my przedtym z głup
13:
ſtwá po ſobie w cżęśći pokázowáli/ niż Pan dodał więtſzeo świá
14:
tłá y vmieiętnośći: Ale to tylko o zborecżkách náſzych powiem:
15:
iż zá pomocą Páná Bogá náſzego/ á z dárowánia świetego ie=
16:
go/ nie może to być pokazano/ po poſtánowieniu y zámknieniu
17:
rządu y kárnośći między námi/ ábyſmy ſię z kim wádźili: ábyſmy
18:
kogo przeſlád[ow]áli: ábyſmy komu ná gárdło ſtali/ przećiw ko=
19:
mu inſtygowa[li]: poſpolſtwo y zwierzchność przećiw kov wzru=
20:
ſzáli: kogo lżyli/ háńbili/ ſromoćili/ y z kim ſię/ choćiażby y o chwa
21:
łę Bożą ſzło/ bo ſię on ſam cżáſu ſwego krzywdy ſwey pomśći/
22:
drápáć mieli. Abo náwet żebyſmy y tákich między ſobą ćierpieli/
23:
ktorzyby ſię ták ſpráwowáć chćieli: gdyż ſię ták głowá náſzá P.
24:
Chriſtus (żeby ſię nienawiśćią/ morderſtwem y háńbą miał zel
25:
żywośći ſwey y Bogá oycá ſwoiego mśćić) nigdy nie ſpráwo=
26:
wał/ ábo żeby y tákie przy ſobie chowáć y do tákich ſię też znáć
27:
miał: dla cżeo y my do tákich znáć ſię niechcemy ktorzyby z krzy
28:
żem ſwym zá Pánem ſwym chodźić niechćieli/ áleby ſię woleli z
29:
inſzymi wádźić y ſámi ſię krzywd ſwoich mśćić. Nie tuſzę tedy á
30:
by nam tym mogł kto ocży zápluſnąć/ żeſmy mśćiwemi/ záwi=
Piſmá náſze
ku pożyská-
niu ludzi błą
dzących nie
ku zháńbie-
niu ich ſą v-
cżynione.

31:
ſnymi/ przeſládowcami/ y krwie cudzey prágnącemi/ ꝛc. Nie tu
32:
ſzę áby to o nas z dobrym ſumnieniem kto powiedźieć/ y teo ſprá
33:
wiedliwie dowieść mogł. Bo ieſliſmy też kiedy co przećiw kov
34:
piſáli/ tedy nie względem pomſty iákiey/ áni względem paſtwie
35:
nia ſię nád nim: ále więcey względem okazánia błędow ludzkich
36:
ſłowem Bożym/ á wyſtáwienim prawdy zbáwienney ná iáśnią.
Iáko ſię


strona: 27

ná Wędzidło X.K.P.27.
1:
Iáko ſię to y teraz/ da Pan Bog/ nie ku ktoremu inſzemu koń=
2:
cowi/ y kthorym inſzym vmyſłem cżyni: iedno ábo ſię ći ktorzy
3:
co złego y nieprzyſtoynego cżynią/ y ktorzy z niewiádomośći błą
4:
dzą obácżyć y vpámiętáć mogli. A ſwowolnie y vpornie z wiádo
5:
mośći błędy záráźliwe forytuiący/ áby ſię wżdy kiedykolwiek/
6:
będąc od świátłośći iáſney ſłowá Bożego ſtrofowáni/ záwſty=
7:
dáć vporu ſwoiego przed Bogiem mogli/ y zle cżynić drugim
8:
przeſtáli. A ieſliby to/ byłá wola Boża/ żeby racżey z Chriſtuſem
9:
y owiecżkámi złe tu ćierpieli/ niżby komu inſzemu co złeo myſlić
10:
y wyrządzáć mieli.
11:
KA P. 5. A iżby X.K. nie mniemał/ żeby ſię mogli ná=
12:
leść potomkowie ktorzy wierni Apoſztolſcy/ ſzcżyrzy y prawdźi=
Iż nie mogą
być pokázáni
żadni potom-
kowie Apo-
stolſcy praw
dziwi, ktorzy
by byli mor-
derzmi.

13:
wi Chriſtyánie/ ktorzyby nie vtrácáiąc Chriſtyáńſtwá ſwoiego
14:
y ſynoſtwá Bożego/ mogli inſzych/ wedle fántázyey ſwey/ procż
15:
otworzyſtego ſłowá Bożeo/ pierwey z Heretykowawſzy potym
16:
prześládowáć/ wyganiáć/ ſpotwarzáć/ do Krolow y poſpol=
17:
ſtwá obnośić/ ná gárdło ich inſtygowáć y foldrowáć/ (cżym
18:
śmierdźi Kátoliká Rzymſka przed máieſtátem páná zaſtępow/
19:
y przed Báránem Bożym.) tedy nam y to ieſzcże trzebá tu będźie
20:
ludźiom przed ocży wyſtáwić/ nie z ſámego tylko ſłowá Bożego
21:
ktore ſię w tym/ áni myli áni mieni/ ále też nákoniec y z niekto=
22:
rych ſtárſzych/ pobożnieyſzych y bácżnieyſzych Rzymſkiey Kátoli=
23:
ki filarow: áby y ſwych właſnych budownikow świádectwy te=
24:
ráznieyſza Kátoliká pokonána y zrániona/ kiedykolwiek tyráń=
25:
ſtwo ſwoie/ y opilſtwo krwią niewinną/ obacżyć mogłá/ y zło=
26:
śći ſwych poprzeſtáć. Mowię tedy znowu/ iż wiernemu y praw=
27:
dźiwemu Chriſtyáninowi/ chceli do końcá w cáłośći Chriſtyáń
28:
ſtwo ſwe záchowáć/ nie godźi ſię nigdy/ áni dla ſwey właſney
29:
prywaty/ z gniewu y z nienawiśći: áni też dla poſpolitey ſtárſzych
30:
vchwały: áni drugiemu k woli: áni ieſzcże pod płaſzcżykiem chwa
31:
ły Bożey/ ktorą ſię niektorzy pokrywáią/ żeby ſię dla niey go=
32:
towi byli z drugimi drapáć/ by kápłáńſtwo dopuſzcżáło: ktore
33:
ſobie więcey ważą niż Bogá y ſłowo iego/ ktore tego zákázuie:
34:
ále pewnie nie dla Bogá y ſłowá ieo/ lecż więcey dla prebendy/
35:
buły/ y tłuſtey polewki/ ktorą ſię prożnuiąc tucżą: áni zgołá dla
36:
żadney rzecży procż iáſneo y oſobliweo roſkazánia ſłowá Bożeo/
d 2nikogo


strona: 28

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi.28.
1:
nikogo prześládowáć ábo przećiw niemu ná kreẃ iego y zelży=
2:
wość fołdrowáć. Nie godźi ſię mowię náwet y gwałtownie há
3:
mowáć/ ábo też záś ná ſwą wiárę/ ktora ieſt dárem Bożym/ á
4:
nie ludzkim/ kogo drugiego náćiągáć. A ieśli kogo inſzego/ co
Do wiáry
nikt nie ma
być niewolon

5:
by Chriſtuſá páná nie znał/ áni wyznawał: tedy pogotowiu te=
6:
go/ ktoryby ſię do niego odzywał y Pánem ſwym onego wyzna
7:
wał/ y onego też wzywał. Gdyż nie ieſt dobrze cudzego ſługę
8:
ſądźić: ktory Pánu ſwemu ſtoi ábo też vpada Rzym.14. ꝟ 4/
9:
choćiażby też z drugimi nie we wſzytkim ſię zgadzał/ ábo z nimi
10:
w iedney gromadce zárowno prácował. Co ſię sſtąd iáſnie po=
11:
kázuie. Iż y ſam Pan Chriſtus vcżniow ſwych poſtępku/ choćiaż
12:
nie był z przeſládowániem/ nie był z inſtygowániem ná kreẃ/ nie
13:
był z pomſty śierdźiwey/ nie pochwalił: iż zákazáli iednemu Dya
14:
bły wyrzucáć imieniem chriſtuſowym/ przeto iż z nimi zá nim nie
15:
chodźił. (Bo też to coś było fáryzáyſkiego y kśiężey oney/ kto=
16:
rzy y Páná ſámego chcąc odſtrychnąć od náucżánia ſłowá Bo=
17:
żego/ mowili mu/ powiedz nam cżyią to mocą cżyniſz? á ktoć
18:
dał tę władzą? Math. 21. ꝟ 23. Iáko teraz poſpolićie nam
19:
mowią kśięża Kátoliki Rzymſkiey) owſzem ſtrofuiąc ie z tego/
20:
rzekł im: Nie hámuyćie go: ábowiem żaden nie ieſt/ ktoryby cży
21:
nił cudá przez imię moie/ żeby mnie miał złorzecżyć. Bo ktoć
22:
nie ieſt przećiw nam zá námić ieſt. Már. 9. ꝟ 38. Ieſliż tedy y
23:
w ták máłey rzecży/ vcżąc záwżdy ſwych ćichośći y ćierpliwo=
24:
śći/ nie dopuſzcżał im nád inſzymi zwierzchnośći ſobie przywła=
25:
ſzcżáć: coż rzecżemy żeby im drugich prześládowáć/ powtarzáć/
26:
oſkarżáć/ mordowáć/ przezywáć/ z ludźi beſtye dźiáłáć ꝛc. dopu
27:
ſzcżáć miał? A zażby im dáleko więcey nie dopuśćił był nád Fá
Christus nie
kazał vcżniō
ſwym nieprzy
iaćioł ſwych
bić, ále ſię ich
kazał strzedz.

28:
ryzeuſzmi y Sádukieuſzámi/ głownymi ſwymi nieprzyiaćioły/
29:
przewodzenia/ pomſty/ y iáką znácżną cudową plagą pokará=
30:
nia/ ábo y nád onym zdraycą ſwym Iudaſzem? A wżdy im y te=
31:
go nie dopuśćił: oprocż nád duchámi złymi/ żeby ie z ludźi wyga
32:
niáli: á nie ludźi mordowáli. Doſyć ná tym máiąc/ niektorym
33:
tylko Iudaſzá zdraycę y złodźieiá pokázáć/ z przeſtrzegánim go/
34:
ku iego dobremu/ gdyby ſię chćiał był vznáć/ y z opowiedzie=
35:
niem przyſzłey biády/ ieſliby w ſwey złośći zginął. Doſyć też y ná
36:
tym máiąc z ſtrony Fáryzeuſzow/ Sádukeuſzow/ y inſzych obłę=
dliwych


strona: 29

ná Wędzidło X.K.P.29.
1:
dliwych náucżyćielow Kátholiki Zydowſkiey/ (ná ktorey miey
2:
ſce Papieſka náſtąpiłá: iáko to káżdy bácżny z iey właſnych przy
3:
miotow poznáć może.) gdy im to roſkazał áby ſię ich ſtrzegli: ták
4:
ku nim mowiąc. Strzeżćie ſię ludźi/ boć was podádzą do rády/
5:
y w ſwych zgromádzeniach bicżowáć was będą ꝛc. Máth. 10. ꝟ
6:
17. Mar. 15. ꝟ 9. Y záś/ Strzeżćie ſię kwáſu Fáryzáyſkiego? to
7:
ieſt y obłudy y náuki ich. Máth. 16. ꝟ 6. Luk. 12. ꝟ 1. A nád to te
8:
ſzcże mowi: Zániecháyćie ich/ wodzowieć ſą ślepi ślepych/ Máth
9:
15. ꝟ 14. A ieſtże tu ktore ſłowko/ ktorymby im thego pozwo=
10:
lił/ cżego ſobie X.K. z ſwoią Kátholiką pozwala y cżyni/ chcąc
11:
ſię przedśię mieć Chriſtyáninem/ á ieſzcże z drugimi namiáſt=
12:
kiem Apoſztolſkiem? By namniey. Omyli ſię ná tym káżdy kto
Papież ſwych
rozgrzeſza ná
mordy

13:
ſię tego waży y tego ſobie w nádźieię rozgrzeſzenia Papieżowe=
14:
go pozwala/ y ſobie ſię ſam w tym podoba. Nie záſtąpi go pe=
15:
wnie Papież áni obroni w dźień on przed ſędźią żywych y vmár=
16:
łych. To iuż ták z iedney ſtrony pokazawſzy/ że ſię wiernev nie go
17:
dźi żadnego prześládowáć ꝛc. oto tęż rzecż ieſzcże y z drugiey ſtro
18:
ny pokázuię. Iż pan Chriſtus nie każe nigdy nikomu złym zá złe
19:
oddawáć: ále rácżey bijącemu w lice/ drugiey ſtrony nádſtáwić:
20:
ſuknią biorącemu/ y płaſzcżá pozwolić/ ná milę niewolącemu/
21:
y dwie z nim iść: Złev ſię nieſprzećiwiáiąc/ Math. 5. ꝟ39. Nád
Christuſowe
y Apostol-
skie przećiw
grzeſzącym
postępki.

22:
to ieſzcże y ſtąd/ gdy grzeſzącego nie każe prześládowáć/ áni mor
23:
dowáć/ iáko y ſam to po ſobie przećiw cudzołożnicy oney/ do
24:
niego przywiedźioney pokazał Ian 8. ꝟ 1. ále każe nápomináć: iá
25:
ko ſam támże y indźiey vcżynił/ y iáko potym tymi ſłowy vcżnie
26:
ſwe náucżył: mowiąc: Ieſliby zgrzeſzył brát twoy przećiw tobie/
27:
nápomniż go ſam á ſam: ieśliby ćię nie vſłuchał/ wezmiże dwu
28:
ábo trzech/ á potym powiedz Zborowi: ieśli y ták nie vſłucha/
29:
miey go zá pogániná ꝛc. Mat.18. Gdźie też nie każe/ áni prześlá
30:
dowáć dla tego/ áni poſpolſtwá y zwierzchnośći przećiw niemu
31:
podſzcżuwáć: nie każe potwarzáć ábo złorzecżyć/ ále go tylko
32:
mieć zá inſzego pogániná. Y to przedśię ták/ iáko z liſtu Páwłá
33:
ś. 1. Kor. 5. ꝟ.1. obacżyć możemy/ z onego wyłącżenia Korynt=
34:
cżyká wſzetecżnego/ iż ieſliby ſię potym vpámiętał y vkáiał/ żeby
35:
go záś gotowi byli przyiąć zá brátá: (do cżego wſzytkiego/ iuż
36:
drogi nie będźie/ gdy go zámorduieſz). Iákoż koniecżnie/ ku te=
d 3muż końcowi


strona: 30

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/30
1:
muż końcowi/ śćiągáiące ſię náuki podawa Apoſztoł: gdy ono
2:
ták mowi o bluźnierzcy Alexándrze y Hymeneuſzu/ ktore też od
3:
dał ſzátánowi: (á nie pomordował/ áni prześládował/ áni prze=
4:
zywał/ z gniewu nieprzyſtoynie.) nie ku ktoremu inſzemu końco=
5:
wi/ tylko żeby ſię náucżyli nie złorzecżyć/ ábo nie bluźnić/ 1. Tim.
6:
1. ꝟ 20. Skąd znáć/ że y to/ lub wyłącżenie ze Zboru/ lub cżárto
7:
wi oddánie/ lub też zá pogániná pocżytánie/ nie ma ſię dźiać od
8:
wiernych/ w imię Páná Iezuſowe zgromádzonych/ (bo tu poie
9:
dynkowe śierdźiwe mieyſcá nie ma.) ku temu końcowi/ iákoby
10:
życżąc grzeſznikowi odpornemu y niepoſłuſznemu/ zátrácenia
11:
ták ćieleſnego/ iáko y duſznego. (Bo grzeſzniká/ ſkoroby záchwy
12:
cony był od grzechu/ winni ſą inſzy duchowni/ to ieſt/ więcey ſię
13:
wedle duchá Bożego rządzący/ á nie ći co ſię dla kápłáńſtwá
14:
duchownymi zową/ nápráwowáć w duchu ćichośći. Gál. 6. ꝟ 1.)
15:
ále rácżey náwrocenia y vpámiętánia: á to po onym oddániu ná
16:
trapienie ćiáłá iego ſzátánowi. Iákoż y tego duch Boży dołożyć
17:
nie zániechał/ gdy tego przez Apoſztołá dokłáda/ mowiąc. Ze=
18:
by duch záchowány był w dźień Páná Iezuſow. 1. Kor. 5 ꝟ 5.
19:
Tákże ieſzcże y ná drugim mieyſcu tegoż vcżąc mowi: Opowie=
20:
damy wam bráćia w imię Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/ áby=
21:
śćie ſię ſchraniáli od káżdego brátá/ nieporządnie chodzącego:
22:
á nie według podánia/ ktore od nas przyiął. 2. Teſz. 3. ꝟ 6. Gdźie
23:
też oto/ nie każeć prześládowáć/ ſzcżypáć/ drapáć/ inſtygowáć/
24:
zábijáć: ále ſię tylko ſchraniáć/ ábo odłęcżáć. Nie każe też w
25:
nienawiśći mieć/ ábo go do zwierzchnośći y poſpolſtwá obno=
26:
śić: ále tylko z nim ſię nie mieſzáć. Y to ieſzcże nie ku temu końco
27:
wi. żebyś ſię miał wyzuć przećw niemu z miłośći/ życżąc mu zgi=
28:
nienia/ ále áby ſię záwſtydał/ y mogł być potym vlecżony. Boć
29:
nie bez przycżyny y tego dokłáda. A nie pocżytayćie go/ mowiąc
30:
zá nieprzyiaćielá/ ále nápominayćie iáko brátá. 2. Teſz. 3. ꝟ 14.
31:
A o Hymeneuſzu y Filećie/ nie ládá o iákich Heretykách y odſzcże
32:
pieńcách w wykrętácżách mowiąc/ y ich iádowićie záráźliwą/ iá=
33:
ko ieſt gángrená/ náukę wſpomináiąc: przedśię im nie każe zło=
34:
rzecżyć/ przezywáć/ przeſládowáć/ ná nie inſtygowáć/ ábo ſtoł=
35:
ká do Máiſtratu y ludu przyſtáwiáć/ ábo ſię też z nimi drapáć:
36:
ále to tylko o nich rádźi/ iż ktoby ſię od nich/ á pewnie y od zárá=
źliwey


strona: 31

ná Wędzidło X.K.P.31
1:
źliwey náuki ich ocżyśćił: że ten będźie nacżyniem poświęconym
2:
y pánu vżytecżnym. 2. Tim. 2. ꝟ 17. 21. A do Titá piſząc/ tákże
3:
mowi: Cżłowieká heretyká/ po iednym y drugim nápominániu
4:
ſchrániay ſię (Tit. 3. ꝟ 10.) παςομτζμenim est certis cauſis vel ratio-
5:
nibus redditis, aliquid auerſari. Toć tedy nie każe też mordowáć/ drá
6:
páć/ ſzczypáć/ nienawidźieć/ przeſládowáć ꝛc. ále ſię tylko ſchrá
7:
niáć. Y pewienem tego/ iż nie tylko X.K. ále kto inſzy ieſzcże w
Mordow Pá-
pieskich żadē
słowem Bo-
żym nie obro
ni.

8:
tym biegleyſzy/ choćiażby ſię niewiem iáko ná to náſádźił/ procż
9:
gwałtu/ wrzaſku/ wykrętow/ vporu ktory wſzytko wyſzpoćić
10:
y wywroćić może: á zwłaſzcżá/ nie z vpornymi/ oprocż też od An
11:
tychriſtá vkowánych praw Extráwágántow/ głoz/ decreta=
12:
łow y Inclementyn y Innocentego dekretow/ nigdy tego ſło=
13:
wem Bożym nie dowiedźie/ áni obroni: chcąc wyſtáwić rzecż
14:
ſwoię tey przećiwną/ a iuż wiecżneo ogniá/ ktory poźrzeć
15:
ma/ iáko piſmo mowi/ przećiwniki/ dymem páchnącą/ Bogu y
16:
Chriſtuſowi y wybránym iego bárzo przemierzłą.
17:
Lecż tuſzę/ iż by podobno I.M.X.K. mogł ſię przećiw mnie
18:
oborzyć ku obronieniu poſtępku ſwego/ Chriſtuſowi y náuce ieo
19:
y Apoſtolſkiey przećiwnego/ piſmem onym ſtárego przymierza.
20:
5. Moy. 13. Gdźie Moiżeſz proroká y śniárzá/ á nád to y brátá
21:
namileyſzego/ ktoryby iedno od Bogá iedynego Izráelſkiego/
22:
do obcych Bogow odwieść drugiego vśiłował/ roſkázuie ká=
23:
mionowáć bez wſzelákiey folgi y miłośierdźia/ Y mogłby ſnadź
Odpowiedz
ná świádec-
twá stárego
przymierza.

24:
ták przećiw mnie/ y tym ktore ſię przytocżyły świádectwam/
25:
mowić: Iż ieſli ſię to tám godźiło/ y owſzem to rzecż powinna
26:
byłá/ bo to Bog ſam chćiał mieć: áby koniecżnie káżdy taki zá=
27:
mordowány był: á cżemuby to y teraz nie miáło być? Ná co ácż
28:
gotowa ieſt y obfita y gruntowna/ y z ſámych X.K. oycow/ od=
29:
powiedź: wſzákże ia długą ſię tu báwić nie będę: ale to ták tyl=
30:
ko ſłowy krotkimi odpráwię/ żeby ſię cżás rzecżam inſzym nie tra
31:
wił. Naprzod to tedy mowię/ iż kto ſię bez iáſnych świádectw
32:
y roſkazánia nowego przymierza/ máiąc ſię zá Chriſtyániná/ ku
33:
obronie ábo podporze dumki ſwey/ ná ſtárego teſtámentu mán=
34:
daty y vſtáwy chwyta/ ten ſię Apoſtołom y Chriſtuſowi ſprzeći=
35:
wiáiąc/ ábo znácżnie nic o Bogu y łáſce iego nie trzyma/ ábo iey
36:
nie vważa/ ábo ieſzcże y ſam co cżyni nie zgołá nie rozumie. Bo
pewnie


strona: 32

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/32.
1:
pewnie niewie co zá rożnicá ieſt między ſtárym á nowym przemie
2:
rzem: między zakonem á łáſką: między ćieniem á ćiáłem: mię=
3:
dzy Moiżeſzem á Chriſtuſem: tákże między Chriſtyáninem a Zy
4:
dowinem: między dźiedźicem pod opiekuny poſtanowionym/ á
5:
tym ktoryby iuż z opieki wyſzedł/ ꝛc. A nie tylko to/ ále y tego
6:
rozumieć y tym ſię ćieſzyć nie może/ co to ieſt przyſtęp mieć przez
7:
Chriſtuſá Iezuſá do Bogá oycá: y co ieſt miłość Boża w Iezu=
8:
śie Chriſtuśie pokazána: co wybáwienie z przekłęctwá zakon=
9:
nego: y co zá rożnicá ták między docżeſnymi ćieleſnymi kaźniá=
10:
mi zakonnymi/ á kaźniámi Ewánielitſkimi duchownymi wie=
11:
cżnymi: iáko też y między obietnicámi y nagrodámi ták onego/
12:
iáko y tego przymierza: tákże między figurámi y rzecżámi figu=
13:
rowánemi. A też niewiem iáko ſię około zakonu z Ambrozym
14:
zgodźi. Ktory co o ſtárym teſtámenćie piſze/ względem Ewán=
15:
ieliey (że inſzych wſpomináć nie będę) niech ſobie kto chce cżyta
16:
komentarz iego ad Gal. 1. Tom. 5. fol. 329. Tákże C. 23. Q 4. Ca.
17:
Hæc autem.
18:
Azaż nie znácżnie duch nowego przymierza mowi/ iż wſzyſcy
Zakon Moiże
ſzow y wier-
nych Christy
an mieyſcá
nie ma.

19:
prorocy y zakon áż do Ianá prorokowáli/ á od tąd opowieda
20:
ſię kroleſtwo Boże? Máth. 11. ꝟ 13. Luk. 16. ꝟ 16. Azaż też nie ſá
21:
mym tylko Izráelcżykom zakon był dány? 5. Moi. 4. ꝟ 7. Pſal
22:
147. ꝟ 20? Azaż iáko Páweł ś. mowi (Rzym. 3. ꝟ 19.) nie ma=
23:
my ieſzcże tego wiedźieć y rozumieć/ iż cokolwiek zakon mowi/
24:
do tychći mowi ktorzy ſą pod zakonem? Przetoż długo tego nie
25:
roztrząſáiąc/ co ſię nákrotce wyrzekło: áni wywodząc figur za
26:
konnych/ z okázowániem rzecży figurowánych/ iáko ſię ony ćie=
27:
leſne rzecży w duchownych pokazáły y wykonáły: to tylko ieſzcże
28:
przydam. Iż ktoby ſię w tey mierze zakonem ſzcżyćić chćiał: ten
29:
áboby muśiał tego dowieść/ y to iáśnie pokázáć/ iż ieſt wedle ćiá
30:
łá Zydem/ z rodu Zydowſkiego: ábo iż ſię przez obrzeſkę ćieleſną
31:
żydowinem ſtał: á tákby ſię dopiero mogł zakonem ſzcżyćić. Lecż
32:
y ták niewiem coby ſpráwił: gdyżby mu y to nic nie pomogło.
33:
ponieważ y ſámi Zydowie praw ſwych zakonnych/ vżywáć teraz
34:
nie mogą/ będąc od Bogá y roſproſzeni y opuſzcżeni/ vtráćiwſzy
35:
piecżęći przymierza ſwoiego: choćiaż ſię y ſámi w tym nie cżuią.
36:
Nie bacżąc teo / iż Bog koniec zakonowi vcżyniwſzy/ w lepſzych
obietnicách


strona: 33

ná Wędzidło X.K.P.33.
1:
obietnicách przymierze nowe záłożył Heb. 8. ꝟ 6. Dla teo iż ono
2:
ſtáre przymierze było y niemocne y niepożytecżne (Heb. 7. ꝟ 18.)
3:
Bo gdyby ono tákie było/ żeby w nim nie było co gánić/ nie ſzu=
4:
kanoby było inſzemu mieyſcá. Heb. 8. ꝟ 7. gdyż zakon on tylkoż zá=
5:
ſádzony był w pokármách y nápoiách/ y rozlicżnych kąpielách/
6:
y vſpráwiedliwiániách ćiáłá: ktore były poſtánowione áż do cżá
7:
ſu napráwy Heb. 9. ꝟ 10. Zácżymby to iść muśiáło/ żeby temu
8:
przyſzło Chriſtuſá odſtąpić/ y Chriſtiáńſtwá ſię wyrzeć ktoryby
9:
ſię imo Chriſtuſá chćiał práwy Moiżeſzowſkimi rządźić: y było
10:
by to co Ambrozy mowi/ że táki zle tozumie Chriſtuſá/ ktory
11:
wierząc w Chriſtuſá/ przyſtrzega zakonnych vcżynkow. In præ-
12:
fatione ad Gal. Tom. 5. fol. 326. Gdyż to nie może być żeby kto tym
13:
dwiemá pánom/ iednemu w niewolą/ á drugiemu ná wolność
14:
wiodącev/ Moiżeſzowi á Chriſtuſowi vſłuſzyć mogł: iáko o tym
15:
pełno w nowym Teſtámenćie świádectw. Bo iáko ſię trudno
Od praw ziē-
skich podo-
bienstwo.

16:
práwem y ſtátutem Polſkim/ pod Ceſárzem bronić: ábo też Ce
17:
ſárſkim ſtátutem pod Krolem Pánem náſzym/ przećiw práwam
18:
koronnym: tákże trudno y niepodobno Moiżeſzowſkimi/ pod
19:
Chriſtuſem y Ewánielią. Ale/ niż rzecż tę ſámego Chriſtuſá Pá=
20:
ná dekretem zámknę/ to ieſzcże przydawam. Naprzod/ iż rzecż
21:
o ktorey Moiżeſz piſze/ ták dáleka ieſt od rzecży tey/ o ktorą mię
22:
dzy mną/ á X.K. idźie/ iáko dáleko ieſt niebo od źiemie. Bo tám
Wykład Moi
żeſzowych
słow o fałſzy
wym proro
ku. 5. Moi. 13.

23:
zgołá kazń oná/ vcżyniona byłá nie przećiw tákiemu Heretyko=
24:
wi/ ktoryby ſobie ſam wedle zdánia ſwego co z piſmá ś. polubił
25:
y obrał/ y w cżymby ſię z inſzymi z ſtrony wyrozumienia piſmá nie
26:
zgadzał: ſtoiąc przedśię przy Bogu iedynym ſtátecżnie/ y przy
27:
inſzych práwách/ y piſm zakonnych/ wedle wyrozumienia ſweo
28:
ále tylko ná tákiego y przećiw tákiemu nápiſana y roſkazana
29:
byłá/ ktoryby nie tylko ſam cále ná wſzem od iednego żywego
30:
Bogá Izráelſkieo odſtąpił/ ále też y inſzych ku temuż náwodźił/
31:
á ktore inſze Bogi zálecał. Potym y to też przydáć mogę/ iż ie=
Prawo Moi-
żeſzowskie
wſzytkich by
paponow wy-
głádziło.

32:
ſliby práwo to Moiżeſzowſkie teraz mieyſce miáło: á przyſzłoby
33:
ſię nam tym práwem iego ſądźić: á byliby ná to ſędźiowie ſprá=
34:
wiedliwi wyſádzeni/ ktorzyby rzecż thę ſpráwiedliwie rozſtrzy=
35:
gnąć mieli: nie oglądáiąc ſię ná żadną ſtronę/ áni folguiąc ko=
36:
mu: ále tylko wedle ſłowá Bożego ſądząc: pewienem tego przed
ePánem


strona: 34

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/34
1:
Pánem Bogiem/ y przed ſędźiem żywych y vmárłych/ żeby w
2:
tey controwerſyey o Bogá iedyneo y ſámego Izráelſkiego/ przy
3:
ktorym my z łáſki iego ſtoimy/ byłáby náſzá wygrána: á imby
4:
poginąć przyſzło. Gdyż my nie inſzego ktorego Bogá mamy y
5:
wyznawamy/ y ſámym y prawdźiwym być Bogiem wierzymy/
6:
iedno ktory lud Izráelſki wywiodł z Egiptu: ktory zakon dał
7:
y proroki: ktory Meſyaſzá obiecał/ y iuż go też wedle obietnic
8:
ſwoich dał: ktory ieſt y Bogiem y oycem tegoż Meſyaſzá Páná
9:
Iezuſá Chriſtuſá/ á on záś ieſt ſynem iego namileyſzym. A tego
10:
záś znáć niechcemy/ áni znamy/ ktoreo ſobie ludźie z iedney iſtno
11:
śći á ze trzech perſon zmyſláią ꝛc. Bo też tákiego nigdy zakon
12:
nie opiſał/ áni tákiego ludźiom chwalić y weń wierzyć kazał. A=
13:
le o tym w wtorych kśiążkach będźie. A iżem ſię w rzecży tey/ o
14:
koło praw zakonnych/ ná Chriſtuſá Páná dekret odezwał/ ku
15:
zámknieniu iey: otoż iuż ták mowię: Iż ktoby po onych ták iá=
Ná Christu-
ſowym wyro
ku káżdy ma
przestáć kto
niechce Moi-
żeſzá znim po
rownáć.

16:
ſnych y doſtátecżnych świádectwách przedtym położonych/ z
17:
nowego náſzego przymierza/ niechćiał Chriſtuſowi Pánu náſz=
18:
tych Moiżeſzá wyſtáwiáć: ániby Chriſtuſem Pánem iedynym
19:
nam od Bogá dánym náucżyćielem (Máth. 23. ꝟ 10.) gárdźić
20:
chćiał/ ániby chćiał przećiw onemu dekretowi Bożemu/ Meſy=
21:
aſzowi świádectwo wydawáiącemu/ Ten ieſt ſyn moy namiley=
22:
ſzy/ tego ſłuchayćie/ (Máth. 17. ꝟ 5.) wierzgáć: ten koniecżnie/
23:
niechceli z łáſki Bożey y Chriſtuſowey wypáść/ będźie muśiał ná
24:
onym wyroku ieo przeſtáć. Ktory pod podobieńſtwem pſzenice
25:
ná rolą wśianey/ á kąkolu potym w nocy przez złośniká przy=
26:
śianym vcżynił: mowiąc: dopuśććie oboygu rość áż do żniwá (á
27:
mowił to przećiw tym ktorzyby chćieli przed cżáſem kąkol z po
28:
śrzod pſzenice wyrwáć. Máth. 13.) ábyśćie ſnadź wyrywáiąc ką
29:
kol/ ſpołu z nim nie wyrwáli pſzenice. Oto gdy żniwo przyidźie
30:
poſłę ia Anioły/ ktorzy kąkol wybiorą y popalą: á pſzenicę do
31:
gumná ſchowáią. Co pewnie nie dla cżego inſzego powiedźieć
32:
y roſkázáć racżył/ iedno/ ábyſmy ſobie tego my ludzmi będąc/ nie
33:
pozwaláli/ cżego on nam áni zlećił/ áni pozwolił. A iemu też te=
34:
go/ y Aniołom iego ktore obiecał poſłáć/ nie odeymowáli/ y cżá
35:
ſu onego nie vprzedzał. w tym co on ſobie y Aniołom y cżáſowi
36:
onemu oſtátecżnemu záchował.
Káp.Kápitulum


strona: 35

ná Wędzidło X.K.P.35
1:
KA P. 6. Ale iż to wiem/ iż też ma ſzátan ſwoie dźieći (iá=
Wykład podo
bieństwá pſze
nice y kąkolu
z okazánim
tego z oycow
iż ſię Christi
áninowi dla
wiáry nie go-
dzi ni kogo przesládo-
wáć.

2:
ko też Bog ma ſwoie) ktore ſię iáko y on więcey w kłamſtwie
3:
y mężoboyſtwie/ (iákoż to o nim ſam pan Chriſtus/ iż táki ieſt po
4:
wiedźiał Ian. 8.) á niż w miłośći y zgodźie pobożney wedle ſło=
5:
wá Bożego kocháią ꝛc. ktore też to wſzytko cokolwiek ieſt prze
6:
ćiw nim powiedźiano w nowym przymierzu/ gwałtownie wy=
7:
kręćić chcą: áby tylko doſyć żądoſtkom ſerduſzká ſwoieo w świe=
8:
ćie ſię tym kocháiącego doſyć cżynili/ á dumę ſwą wynioſłą y ná
9:
dętość hárdą ná wierzchu poſtáwili: á ták inſzych niebácżnych/
10:
á drugich lękliwych proſtacżkow ſobie práwie zniewolili: á bá=
11:
cżnych y mężnie ſię ſłowá Ewánieliey mocy Bożey zbáwienney
12:
trzymáiących wynioſłośćią ſwą zátłumili y wygłádźili: przetoż
13:
mi ſię zdáło zá rzecż ſłuſzną y przyſtoyną rzecż tę tym więcey obiá
14:
śnić/ á kąkolu tego y pſzenice podobieńſtwá/ z niektorych Ká=
15:
tholiki nákoniec Rzymſkiey piſárzow dawnieyſzych wyrozumie=
16:
nie pokazáć: á to przećiw wykrętom poślednieyſzych Zofiſtow:
17:
więcey Pogáńſkich regułek/ á niż iáſnych świádectw ſłowá Bo
18:
żego pilnuiących y vżywáiących. A potym y tego też nimi do=
19:
wieść/ com iuż przedtym ſłowem Bożym pokazał/ to ieſt/ iż ſię
20:
żadnemu nigdy prawdźiwemu Chriſtyáninowi/ nie godźi dla ro
21:
żney wiáry nikogo trápić/ prześládowáć/ mordowáć. A I.M.
22:
X.K. niech ćierpliwie ſłucha. A vcżynię to/ piſárzow ſtárych
W ſpráwie
zbáwienney
ná piſmá oy-
cow nie pá-
trzą wierni.

23:
Kátholiki Rzymſkiey/ przytocżenie/ nie w ten ſpoſob/ żebym/
24:
ábo iáſnym wyrokom duchá ś. Bożego nie vfał/ ábo ſię też ieſzcże
25:
ná oyce Pápieſkie w ſpráwie zbáwienney oględáć miał: ábo ie
26:
też z ſłowem Bożym porownáć chćiał: ále w ten/ áby ſię ći záw
27:
ſtydźili/ á potym záś obacżyli y vpámiętáli/ ktorzy tym oycom/
28:
więcey niż ſłowu Bożemu wierzą: y nimi ſię w káżdey y nagor=
29:
ſzey ſpráwie ſwey/ iáko Adam z Ewą w ſproſny y wſtyd przyno=
30:
ſzący nágośći iáko winnikámi zákłádáią y pokrywáią: gdy ie y
31:
filarmi kośćiołá ſwoiego ſtánowią. Ná to żadney bacżnośći y
32:
względu nie máiąc/ iż y oni ludźmi byli/ á iż ſię nie tylko náſpoł
33:
z drugimi nie zgadzáli/ ále też y ſámi z ſobą. Bo iednego z nich/
34:
co wiele piſał nie pokaże/ ktoryby ſobie ſámev w wielu rzecżách
35:
ná odpor nie był. Iákoż to y ſam X.K. wybornie bacży/ bo tev nie
36:
bez przycżyny/ ále dáremnie/ bo błąd nie może być iedno błędem
e 2názwan/


strona: 36

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/36
1:
názwan/ zábiega g. iiij: ále przedśię tą łátą dźiury tey nie záła=
Bo ſię Oyco-
wie nie zga-
dzáią y z dru
gimi y z ſobą

2:
ta. Gdyż oni mili pátruſowie: nie tylko ták między ſobą ſą nie
3:
zgodni: ále ſię áni z tą teráznieyſzą Rzymſką Kátoliką zgodzą
4:
bárzo w wielu rzecżách/ iáko by ſię to łácno pokazáło/ gdyby to
5:
teraźnieyſze było przedśię wźięćie náſze. Wſzákże ſię y to w tey
6:
rzecży nákrotce námieni: Choćiaż ći ſię z nich Rzymiánie prze
7:
chwaláią y nimi rzecży ſwe/ ále niewiem by ſzcżyrze we wſzytkim/
8:
łatáią: Bez wſtydu to onich twierdząc/ że ni w cżym nie błądźi
9:
li/ że ſię nie omyláli: (zábácżywſzy kśiąg Auguſtinowych w kto=
10:
rych wiele błędow ſwych odwołał/ ktore potym poznał ꝛc.) że
11:
ſię z ſobą zgadzáli/ że iednáką záwżdy naukę podawáli/ ktorą
12:
raz od Apoſztołow przez ręce wźięli. Co iáko ſię z prawdą zgo=
13:
dźi/ ia bacżyć/ widząc co inſzego/ nie mogę. Iákoż y ślepy/ tyl=
14:
ko pilnie mácáiąc/ domácáć by ſię tego mogł. Gdyż o to y w tey
15:
ſámey ſpráwie około prześládowánia y mordowánia dla wiáry/
16:
choćiaż y heretykow/ to ſię zá pomocą Bożą iáśnie pokazáć mo
17:
że/ iż teraźnieyſza Rzymſkich Kátolikow ſrożſza y iádowitſza niż
18:
Káimowá ſpráwá/ około morderſtwá y tyrańſtwá niepohámo
19:
wáneo/ nie tylko z Bogá y Chriſtuſá Páná z Apoſztoły iego/ ále
20:
y z onych ſtárych pátreſow náuki nie ieſt choćiażći to/ niewiem
21:
iáko I.M.K.X. śmie piſáć. f.iiij/ żeby ſię záwżdy wſzyſcy Pa=
22:
pieżowie mieli zgadzáć y w iednym záwżdy wyznániu trwáć. Ale
23:
iż to nie było (bo inſzych wiele pobożnieyſzych ná pocżątku gdy ie
24:
ſzcże proſtymi Biſkupy bywáli mordowano dla wiáry/ á ći iuż te
25:
raz ſámi morduią.) sſtąd też to obacżono być może/ co ſię terá=
26:
źnieyſzey rzecży dotycże/ tákże y inſzych ktore ſię potym przypo=
27:
mináć będą. Bo wżdy w onych ſtárſzych byłá więtſza boiaźń Bo
28:
ża. (choćiaż drudzy z proſtośći ſercá/ nie cżuiąc ſię/ Antychryſto=
29:
wi drogę w wielu rzecżách ſłáli) niż teraz w tych teraźnieyſzych
30:
tatuśiach pokazánaby być mogłá/ choćiaż ſię tym śmiele chłu=
31:
bią iż iedni ſą Wikárijmi ábo Namiáſtkámi Chriſtuſowymi/ á
32:
drudzy iż ſą ſukceſormi y potomkámi Apoſztolſkimi. Zowią ſię
33:
Chriſtyány: A ty pánie Chriſte lepiey wieſz ſąli twoimi. Máią
34:
ſię zá chwalce Boże: ále ty Boże wieſz iáko ćię chwalą y iáko ſię
35:
o chwałę twoię więcey niż o ſwe dochody ſtáráią. Chwalą ćię
36:
to prawdą vſty/ y boią ſię ćiebie/ iáko ſą od ludźi wyucżeni/ ále
to dáremnie


strona: 37

ná Wędzidło X.K.P.37
1:
to dáremnie cżynią/ chwały thy tákowey nie przyimuieſz. Eza.
2:
29. ꝟ 13. Math. 15. ꝟ 8.9. gdyż nie cżynią woley twoiey/ owſzem
3:
ſię iey vpornie ſprzećiwiáią. Smiele ſobie ſąd twoy pocżytá=
4:
ią: śmiele inſzych nád ſłowo twe heretykuią/ á z heretykowa=
5:
wſzy prześláduią/ áno ſámi od ćiebie y od ſyná twoiego miłego
6:
więtſzymi Heretykámi ſą. A iż ták ieſt/ co mowię/ ono o tym
7:
ták cżyśćie ieden z ſtárych nápiſał/ Chriſoſtom tom. 2. Col. 870. in
8:
Cap. 7. Math. Hom. 19. ná ty Chriſtuſowe ſłowá. Z owocow ich
9:
poznáćie ie. Owoc cżłowiecży/ ieſt wyznánie wiáry iego/ y vcżyn
Chrizostom
vcży skąd po
znáć Christi-
ániná.

10:
ki obcowánia iego. Ieśli tedy vyźrzyſz cżleká Chriſtyáńſkiego/
11:
przypátrz że ſię nátychmiaſt/ ieſli wyznánie iego zgadza ſię z pi
12:
ſmy/ tedyć ieſt práwym Chriſtyáninem. A ieſliż nie ieſt iáko Chri
13:
ſtus roſkazał fałſzerzem ieſt. Abowiem y Ian/ gdy liſt piſał o
14:
Heretykach/ nie rzekłći Ieſliby kto do was przyſzedł/ nie má=
15:
iąc imieniá Chriſtuſowego/ tego áni pozdrawiayćie: ále ieſliby
16:
kto tey náuki nie przynioſł. Okazánie Chriſtyáńſtwá nie do imie
17:
niá Chriſtuſowego przytocżył/ ále do wyznánia. Iż nie ſámo
18:
Chriſtuſowe imię/ Chriſtyániná cżyni/ ále też y prawdá Chriſtu
19:
ſowá. Przeto/ iż ich wiele pod imieniem Chriſtuſowym chodźi/
20:
ále máło w prawdźie. Ktemu obacżay. Zali kiedy wilká owcá
21:
prześláduie? by namniey: ále wilk owcę. Boć też tákże y Kain
Owcá nigdy
wilká nie prze
ſláduie.

22:
Abelá prześládował/ á nie Abel Kainá. Tákże Izmáel prześlá=
23:
dował Izááká/ á nie Izáák Izmáelá. Tákże Ezausz Iákobá:
24:
nie Iákob Ezáuſzá. Zydowie Chriſtuſá: nie Chriſtus żydy. Here
25:
tycy iáko teraz Kátholiká Rzymska Chriſtyany: nie Chriſtyánie He=
26:
retyki. Z owocow tedy ich poznaćie ie. Ieſliby kto nákrył wilká
27:
owcżą ſkorą/ á iákoż wilká poznaſz/ ieſli nie ábo z głoſu/ ábo z po
28:
ſtępku? Owcá/ ſchyliwſzy ſię ná doł/ wrzeſzcży: á wilk w zgorę
29:
ku niebu łeb podniożſzy ná powietrze toż dopiero wyie. Kto te=
Kto wilk,
á kto owcá, iá-
ko poznáć.

30:
dy wedle Bogá głos wypuſzcża/ owcą ieſt pokory y wyznánia:
31:
kto záś práwie w breẃ prawdźie ſzkárádźie bluźnierſtwámi prze
32:
ćiw Bogu wyie: wilkiem ieſt. Iáko o tákich mowi prorok: (Pſal
33:
73.) Mowili niepráwość ná wyſokośći: położyli áż ná niebie v=
34:
ſtá ſwe. Owcá ie źiołká/ wilk ſię w mięśie kocha. Ktorego te=
35:
dy vyźrzyſz zbieráiącego z łąk piſmá ś. toć nie z dekretow, nie z pátre
36:
ſow, nie z papieſkich Státutow. Ziołká kwitnące ſpráwiedliwośći/
e 3owcą


strona: 38

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/38
1:
owcą ieſt/ ktorego záś obacżyſz kocháiącego ſię we krwi prze=
2:
śládowánia/ wilk ći to ieſt ꝛc. A iżby ſię kto niechćiał poſtawką
3:
zwierzchowneo nabożeńſtwá y zmyśloney zwierzchniey ſprawie
4:
dliwośći/ iáko nierządnicá wiankiem y bramecżką/ zá czyſtą pá
5:
nienkę vdáć/ ku oſzukániu drugiego/ pátrzmy ieſzcże y ná to/ co
6:
tenże przedtym: Hom. 4. in Cap. 3. Math. col. 771. ná ty ſłowá: Iá=
7:
ko Gołębicę/ powiedźiał/ ták piſząc. Dla tych duch ś. przyiął
Szátáńſcy na
bożnicy podo
bni Christuſo
wym.

8:
poſtáwę gołębice/ iż oná nád inſze rzecży żywiące miłośći przy=
9:
ſtrzega. Abowiem wſzytkie ſpoſoby ſpráwiedliwośći/ ktore má
10:
ią ſłudzy Boży w prawdźie/ mogą też mieć y ſłudzy diabelſcy w
11:
podobieńſtwie. Boć też ma dyabeł ćiche y pokorne: ma cżyſte/
12:
y iáłmużniki y poſtow pilnuiące/ y wſzeláką poſtáwę dobrego/
13:
ktorą ſtworzył Bog ku záchowániu ludzkiemu. Ktorą poſtáwę
14:
wprowádźił też y dyabeł ku źwiedźieniu: áby było pomieſzánie/
15:
między prawdźiwym dobrym/ á dobrym zmyślonym: áby ták lu
16:
dźie prośći/ ktorzy oſtrożnie wyrozumieć nie mogą rożnice mię=
17:
dzy dobrym prawdźiwym/ á dobrem zmyślonym/ gdy dobrych
18:
mężow Bożych ſzukáią/ nápádli ná zwodniki dyabelſkie. Bo tyl
19:
ko ſámey miłośći duchá ś. duch niecżyſty náśládowáć nie może.
20:
Przetoż náyduie ſię w zwodźiećielách wſzeláká poſtáwá ſpráwie=
21:
dliwośći: lecż ſámá wdźięcżność prawdźiwey miłośći/ náleść
22:
ſię nie może/ oprocż w ſámych ſługach Bożych ꝛc. Ale y z tym te
23:
raz ná ſtronę: podźmy do kąkolow y pſzenice: áby ſię rzecż tá ob
24:
iáśniła. Chrizoſtom o nich ták piſze/ po wielu inſzych ſłow (in
Chrizosto.
wykład kąko
lu.

25:
cap. 13. Mat. hom. 47. col. 402. ) ták mowiąc. Chceſzże tedy/ ábyſmy
26:
poſzedſzy wybráli ie (mowią to vcżniowie) Lecż Pan Bog tego
27:
broni/ áby ſnadź weſpołek z kąkolem/ trawy pſzenicżney nie wyr
28:
wáli. Co (dla tego) powiedźiał/ áby walek y krwie wylania zá
29:
bronił. Abowiem/ gdyby mieli być mordowáni heretycy/ tedy=
30:
by ſię ná świát/ bez rakoſzu y przymierza/ walká wprowádźiłá.
31:
Dla dwu tedy przycżyn/ tego zábronił. Naprzod: iż kąkol máło
32:
może zbożu záſzkodźić. Potym/ iż ieśliby ſię nie dáli vlecżyć/ tedy
33:
nie mogą vyść onego oſtátecżnego karánia. Aták ieſli chcećie
34:
áby karáni byli (heretycy) żeby to przedśię zbożu nie ſzkodźiło/
35:
tedy wam potrzebá do tego cżáſu ſłuſznego ocżekáwáć. A to záś
36:
co ieſt iż z nimi zá raz wyrwiećie y zboże? Abo to/ iż ieſli ſię prze
ćiw nim


strona: 39

ná Wędzidło X.K.P.39.
1:
ćiw nim do zbroie rzućićie/ koniecżnie do tego przyidźie/ iż here=
2:
tyki morduiąc/ wiele świętych z nimi wyginie: Abo to/ iż z one=
3:
go kákolu/ wiele ich náwroćiwſzy ſię odmienić ſię mogą/ w pſze
4:
nicżny ſtan. Ieſliż tedy vprzedzáiąc (cżás on) wyrywáć będźiećie:
5:
poginą ony zbożá/ ktoreby wyroſły z przemienionego kąkolu. A
6:
rzekſzy to wedle pobożnośći Chrizoſtom/ wnet też záś z ćieleſne
7:
go rozumu ſwoieo y to przydáie/ z brzegu wylewáiąc po cżęśći/
8:
ácż ieſzcże nie ták grubie ſobie ſię ſam ſprzecżáiąc/ iáko cżynią te=
9:
raz Antychriſtiani/ gdy tego dokłáda mowiąc: Wſzákoż nie zá
10:
kázuie rozſpráſzáć buntow heretyckich/ vſtá záwieráiąc/ mowie=
11:
nia wolność odćináć: (cżego Chriſtus vcżniom ſwym zákazał
12:
Luk. 9. ꝟ 5.) ále zákazuie zábijáć y mordowáć. toć piſze Chrizo=
13:
ſtom. A Theofilakt záś/ ná tyż ſłowá fol. 41. piſząc/ ták też mo
Theofilakt.

14:
wi. Heretyctwá ſą kąkole/ ábo złe myśli. A ktoż ie śieie? Dya=
15:
beł. A ludźie ſpiący co? ſą ći ktorzy prze gnuſność ſwoię/ plác dá
16:
li heretykom/ ábo złym myſłam. A ludźie ſą Anieli/ ktorzy ſię
17:
gniewáią o to/ iż ſą heretyctwá/ ábo złość w duſzy: y chcą wyr
18:
wáć y wyćiąć z tego żywotá heretyki/ y myślące rzecży złe. Lecż
19:
Bog nie dopuſzcża/ wyniſzcżáć przez walkę heretykow ále Papież
20:
drugi Bog ziemski wyniſzcżyć ie vśiłuie, ná złość prawdziwemu nie
21:
bieskiemu áby záraz nie vćierpieli/ y wyniſzcżeni nie byli y ſprawie=
22:
dliwi. A niżey potym ná drugiey ſtronie teyże kárty/ ták piſze. Po
23:
wiedźiawſzy iż to podobieńſtwo kąkolu rozumie ſię o heretykach
24:
ktorym dopuſzcża być Pan między pſzenicą/ áż do żniwá/ to ieſt/
25:
áż do ſkońcżenia świátá/ mowiąc. Gdybyſmy wyćináli y zábijáli
26:
heretyki/ byłyby ſedycye ábo rozruchy/ w ktorychby ſnadź y wier
27:
nych wiele wyginęło. Gdyż y Páweł/ y on rozboynik ktory z Chri
28:
stuſem záwieſzony był mielić przedtym ſobie kąkole niż vwie=
29:
rzyli: y dla tego ná on cżás wyćięte nie były/ dla pożytku ktory
30:
ſię potym pokazał: bo potym pożytek Bogu przynośili. Toż też
31:
mowi ná ty ſłowá Hieronim tom. 9. fol. 41. D. Przeſtawſzy ná tym
Hieronim.

32:
co nam ſam Pan wyłożył/ to ćżego zamilcżał/ á ku wyrozumie=
33:
niu náſzemu zoſtáwił/ krotko nam trzebá przebieżeć. Przez ludźi
34:
ſpiące rozumiey náucżyćiele zborowe: przez ſługi goſpodárſkie/
35:
nie inſzego kogo ſobie ſtanoẃ procż Aniołow/ ktorzy ná káżdy
36:
dźień widzą oblicże oycowſkie. A dyabłá dla tego nieprzyiaćie=
lem


strona: 40

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/40
1:
lem opuſzcżam tu trochę, wiedz być názwánego iż przyśiadł kąko=
2:
lu: to ieſt/ náuk heretyckich. A co mowi/ áby ſnadź zbieráiąc
3:
kąkole/ nie wykorzeniliśćie z nimi pſzenice. Zoſtáwiony ieſt plác
4:
pokáiániu. Y mamy sſtąd nápominánie/ ábyſmy nie rychło od=
5:
ćináli brátá ꝛc. A potym tego dokłáda. Ono też co wnet przydá
6:
ie: dopuśććie oboygu rość/ áż do żniwá: Zda ſię być ná odpor o=
7:
nemu roſkazániu: Odeymićie złośniká z pośrzodku śiebie. Bo
8:
nie mamy towárzyſzyć z tymi/ co názywáiąc ſię bráćią/ ſą cudzo=
9:
łozniki y wſzetecżniki. Bo ieſlić ſię zákázuie wykorzenienie/ á
10:
ćierpliwość ma być áż do żniwá chowána/ iákoż z pośrzodku nas
11:
mogą być niektorzy wyrzuceni? Między pſzenicą á kąkolem/
12:
gdy ſą trawą/ á ieſzcże zdbłá nie wypuſzcżą/ máłá ieſt rożnicá.
13:
Przetoż nápomina Pan/ áby poki co ieſt wątpliwego/ nie byli=
14:
ſmy ſkorymi w cżynieniu dekretu: ále żebyſmy kres Bogu ſędźie
15:
mu záchowáli. Aby on gdy przyidźie ſądny dźień/ niedomniema
16:
wány wyſtępek/ ále znácżną winę z świętych zgromádzenia wy=
17:
rzućił. Ale mi ſię zda iż ieſzcże ſzyrzey y doſtátecżniey rzecż tę roz=
18:
biera Auguſtyn. Lib. Quaest. ex. Mat. Qu. II. Tom. 4. Col. 364: cho=
19:
ćiażći ſię też/ wedle zwycżáiu ſwego wierći ná tę y ná owę ſtronę:
20:
wſzákże wżdy to mowi. Iż to nie idźie/ áby heretyk ábo odſzcże=
21:
pieniec/ (ktore przez kąkol rozumie) miał być ćieleſnie (corpora-
22:
liter ) wyłącżon. A potym col. 366. tego dokłáda. Iż máią być
23:
znoſzone nie tylko kąkole/ áż do żniwá/ ktore rozśiewcá błę=
24:
dow ſzátan wprowádźił/ ále też y plewy/ áż do wywiania. Tak=
25:
że piſze/ De verbis Domini, in Euang. ſecundum Math. Serm.18. Tom.
26:
10. col. 86. y indźiey. Ale iż on po ſwemu/ iáko mirus artifex, co
Augustyn á
le ſam z ſobą
niezgodny.

27:
ná iednym mieyſcu zbuduie/ to záś ſamże ná drugim rozwáli/
28:
ſam ſię z ſobą nie zgadzáiąc: iáko to y ſam wyznawa/ lib. 1. Epist.
29:
epist. 47. tom. 2. col. 174. iż ták pierwey rozumiał/ że żáden do ie
30:
dnośći Chriſtuſowey nie ma być przymuſzan/ á iż ſłowy poſtępo
31:
wáć trzebá/ á gadániem ábo rozmową walcżyć/ ábyſmy niemie=
32:
li zmyślonych Kátolikow/ ktoreſmy ználi być iáwnymi Herety=
33:
kámi: przetoż go też zániechawſzy/ ktory wedle onego pogáni=
34:
ná/ z niſkim ſię nie zgodźi/ gdy ſię ſam y z ſobą nie zgadza/ cho=
35:
ćiaż to wiem że wiele oſobliwych y z ſłowem Bożym zgodnych/
36:
y z inſzymi ná wielu mieyſcách nápiſał/ gdy nie miał kogo ná od
por.


strona: 41

ná Wędzidło X.K.P.41.
1:
por. Weźmiemy przedśię inſzych/ nieco w tey mierze ſtátecżniey=
2:
ſzych. Y to náſtronę odłożywſzy/ co contra Creſcouium Gram. lib.
3:
3. cap. 50. Tom. 7. col. 271. mowi: Ze ſię to żadnemu dobremu w
4:
powſzechnym Zborze ále nie w Kátholice Rzymskiey teráznieyſzey nie
5:
podoba/ áby ſię przećiw kov/ choćiaż y Heretykowi/ áż do śmier
6:
ći ſrożyć miano. Tákże y to on też piſze do Donatá Stároſty Afry
7:
ki/ żeby Donatyſty hámował/ nie mordował epist. 127. Piſze te=
8:
dy ták ná inſzym mieyſcu Hieronim (in cap. 4. Gal. Tom. 9. fol. 186.
9:
B.) Iáko tedy ná on cżás ſtárſzy brát Izmáel/ iáko to teraz Kátho-
Hieronim.

10:
liká Rzymska stárſzość ſobie przywłaſzcżáiąc prześladował Izááká/
11:
máłeo ieſzcże oſęſká/ przywłaſzcżáiąc ſobie y obrzeſkę/ y pierwo=
12:
roctwo: tákże y teraz/ Izráel wedle ćiáłá mnieyſzego brátá/ mo
13:
wiąc ták słowy krotkimi to ieſt/ Chriſtyány z pogánow prześládu=
14:
ie. Tákżke y dźiśia ći/ ktorzy máłymi ſą w Chriſtuśie/ bacżyć trze
15:
bá co mowi, w Christuśie, nie w ſzkolney Rzymſkiey Kátholiki logice á ży
16:
ią ćieleſnie bacżyć y to, kto teraz ćieleſnie żyie prześláduią tych/ kto=
17:
rzy národzeni ſą z wody y z duchá: á powſtawſzy z Chriſtuſem/ teo
18:
ſzukáią co ieſt wzgorę/ nie co ná dole. Niechże cżynią co racżą:
19:
niech prześláduią z Izmáelem Izááká: będąc wyrzuceni precż
Tu bácż, iako
ſię księza mo
gą zwáć du-
chownymi,
będąc mor-
derzmi ták iá
ſnymi.

20:
z Egiptcżyánką mátką niewolną: áni wezmą dźiedźictwa: kto=
21:
rego ten ſam doſtąpi/ co ſię wedle obietnice vrodźił. Aleć y to
22:
nadobnie: że ten co ſię národźił wedle ćiáłá/ prześláduie ducho=
23:
wnego. Abowiem duchowny nigdy nie prześláduie ćieleſnego/
24:
ále mu odpuſzcża iáko chłopaſowi brátu: wie że ſię może z cżá=
25:
ſem pomnożyć. A choćiażby też obacżył ſyná Egiptcżyánki gnie
26:
waiącego ſię/ iednák wſpomina ná iednego oycá/ ktory y Sło=
27:
niá ſtworzył y Komorá. A w wielkim też domu/ nie tylko ſą zło
28:
te y śrebrne nacżynia/ ále też y drzewiáne y ſkorupiáne. Toż ſię
29:
też náyduie/ Cap. 23. Q. 4. Cap. Quiſecundum carnem. Gdźie też to
30:
pokázuie/ iż złych znośić potzrebá/ á nie odrzucáć: przez ſłowne
31:
ſtrofowánie/ nie przez ćieleſne wyganiánie. Bo iáko támże/ z
32:
Grzegorzá piſze. Cap. Hæc. autem. Ieſliż wy dobrzy ieſteśćie/ poki
33:
tu w tym żywoćie ieſteśćie/ ſkromnie znośćie złe. Bo ktoćkol=
Zły iest, kto
złych ćierpieć
nie może.

34:
wiek nie znośi złych/ on ći ſam ſobie/ ſwą niećierpliwośćią/
35:
świádkiem ieſt tego/ iż nie ieſt dobrym. Bo nie chce być Abelem
36:
káżdy ten/ ktorego złość Káinowſka nie ćwicży. Tákże w prze=
fſzłym


strona: 42

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/42.
1:
przeſzłym can. Quantus ſtoi: Iáko wielka nádętość/ iáko wielkie
2:
zápámięthánie pokory y vkłádnośći/ y iáko wielka butliwość
3:
krnąbrnośći/ żeby kto ták ſobie tuſzył/ iż to vcżynić może/ cżego y
4:
Apoſtołom Pan cżynić nie dopuſzcżał/ iákoby mogł kąkol od
5:
pſzenice wyplewić ꝛc. A ieſliby ſzło o złe naucżyćiele/ ktorzyby by
6:
li iáko zli wodzowie/ tedy y tych Hieronim/ mowiąc wedle Chri
7:
ſtuſá/ zábijáć nie każe: ále ich tylko iáko wodzow ślepych zánie=
8:
cháć. Libro 2. in Math. 15. Tom. 9. fol. 46. Tákże fol. 256. D. Y ad
9:
Tit. 3. A Tom. 2. fol. 306. C.D. tego vcży ábyſmy ſię ich wyſtrze
10:
gáli/ á nie oſkarzáli ich/ heretyctwo ich śiekierą piſmá ś. odći=
11:
náiąc. Támże Tom. 2. fol. 5. gdźie piſze przećiw Helwidianom.
12:
Ale iż tego więcey ieſt v nieo/ niżby ſię tu wpiſáć miáło/ przetoż
13:
tám cżytelniká odſyłam. Gdyż y wedle Chrizoſtomá mowiąc:
14:
Pogánom to/ nie Chriſtyánom przyſtoi mordowáć y przeſládo=
15:
wáć: tákże wedle ſłowa Bożego/ niewiernym Zydom: gdyż to
16:
ći poſpolićie záwżdy wiernym chwalcom Bożym cżyniáli: co też
17:
y teraz ći cżynią ktorzy w ich ſtrzemioná wſtąpiwſzy/ ich ſię przy
18:
kłádem rządzą/ á nie Chriſuſowym y Apoſtolſkim. Bo ći nigdy
19:
tego nie cżynili co cżyni Antychriſt z ſwoimi inquiſitormi y z in=
20:
ſzymi inſtygátory/ ktorzy vſtáwicżnie fołdruią y v Máiſtratu y
21:
v poſpolſtwá ná kreẃ wiernych chwalcy Bożych. Co ſię nawię=
22:
cey po inſzych zácżęło od ſrogiego ſzkodniká Papieżá Innocen=
Innocentius
trzeći ná here
tyki práwá v
cżynił nie
Christuſo-
wskie.

23:
cyuſá trzećiego ktory co zacż był/ świadcżą Hiſtoricy (á ten był
24:
roku 1215.) áleć y iego decretales epistolæ. liſty ktore piſał y práwá
25:
morderſkie/ gorſze niż Tátárſkie/ ktore około mordowánia tych
26:
ktorych z heretykował/ poſtánowił/ ſą iáſnym licem ná iego An
27:
tychriſtoſtwo/ ktore znácżnie w tym iáko y w inſzych ſpráwach/
28:
przećiw Filippowi Ceſárzowi/ ná ktorego Otoná wſádźił. A iá
Złośći tego
Innocentego.

29:
ko ſię potym y z Otonem obſzedł/ pokazał. Oſobliwy Wikáryi
30:
Chrſtuſow/ y potomek Apoſtolſki: oſobliwa głowá ćiáłá po=
31:
wſzechnego kośćiołá: oſobliwy páſterz owiecżek Chriſtuſowych.
32:
Bo cowżdy przed nim niektorzy (oprocż niektorych praw Ceſár
33:
ſkich vprzedzáiących) klątwą y wygnáuiem y pieniedzmi herety
34:
ki/ przećiw Chriſtuſowey náuce karáli: tedy then nie tylko ſá=
35:
mych heretykow/ ále y tych coby im kiedy co dobrego vcżynili/
36:
ábo ie do śiebie przyimowáli/ práwy ſwoimi/ karać ná gárdle
roſkazał


strona: 43

ná Wędźidło X.K.P.43
1:
roſkazał. Nie pámiętáiąc áni dbáiąc ná on wyrok Boży/ Biádá
2:
wam ktorzy ſtánowićie y piſzećie práwá y vſtáwy niezbożne/ ku
3:
vćiśnieniu nędznikow w ſpráwie ich. Eza. 10. ꝟ 1. Ani pámiętá=
4:
iąc áni dbáiąc ná Chriſtuſowe ſłowá ktorymi powiedźiał/ iż to
5:
ſą błogoſłáwieni/ ktorzy pokoy cżynią Mat. 5. ꝟ 9. gdyż on był
6:
przycżyną wielu walek y ſrogiego krwie wylania/ ktory też ná=
7:
wet y kośći Almeryká vcżonego cżłeká/ oſądźiwſzy go zá herety
Vide Domini
cum Sotum,
cui ideo com
bustū refert,
quod imagi-
nes é templis
eijciendas cen
ſuit.

8:
ká/ w Paryzu ſpalić roſkazał. Co to zá tátuś naświętſzy/ ktory
9:
nieznoſną złość ſwą y nád kośćiámi vmárłego cżłeká pokázo=
10:
zował. A wſzák ſtrách y mowić. A więcże ten mogł co dobrego
11:
poſtánowić? A więcże go lepiey ſłucháć/ y wedle dekretow iego
12:
tyráńſkich ſię rządźić/ á niż wedle Chriſtuſá Páná ćichego/ po=
13:
kornego/ y pilnie iedney owce zginęłey ſzukáiącego? Aleć ná nic
14:
v Kátholikow Rzymſkich ták ſam Chriſtus Pan/ iáko y to co
15:
co cżynić roſkazał: wolą ná tych ſwoich krwią ſię ludzką pá=
16:
ſtwiących páſterzách przeſtáwáć: y wolą to z nimi cżynić/ co tyl
17:
ko ſámi niewierni y niezbożni pogánie cżyniáli/ tákże y Bogu
18:
obmierzli Zydowie. Bo gdyćby wżdy Chriſtuſá y náukę iego w
19:
iákiey wadze mieli/ pewniećby tego nigdy co cżynią nie cżynili.
Y błędu Chri-
stiánin nie ma
gwałtem bo-
rzyć.
Chrizostom.

20:
Pámiętálićby wżdy ná to że ſię Chriſtyaninowi nie godźi/ y błę=
21:
du nagrubſzego gwałtem podwrácáć/ ále tylko nápominániem
22:
roſtropnym y pobożnym/ thakże y przez ćichość ku zbáwieniu
23:
przywodźić. Iáko ono y Chrizoſtom náſláduiąc náuki ſłowá Bo
24:
żego rádźi/ piſząc contra gentes tom. 5. fol. 1038. A. Bo ktoć ieſt
25:
Chriſtiáninem/ tenći ſię ſtára o to iákoby przećiw káżdemu mi=
26:
łość záchował: przekładáiąc ią ſobie nád cudow cżynienie. Prze
27:
toż też práwym będąc Chriſtyáninem/ nie pátrzy ná ſáme tylko
28:
przyiaćioły/ ktoreby miał: áni zá bráćią wedle ſpolney wiáry:
29:
ále też ſobie y heretyki/ y pogány/ y żydy dla ſpolnego przyrodze
30:
nia (iż też oni tegoż Bogá ſą ſtworzenim) zá bráćią pocżytáć:
31:
á bacżąc w nich błąd/ lutośćiwym ieſt przećiwko nim/ y truchle
32:
ie dla nich/ y łzy wylewa. Boć nie w tym podobni Bogu będźie
33:
my/gdybybyſmy cudá y znáki cżynili: ále gdy nieprzyiáćioły mi
34:
łowáć będźiemy. Iáko tenże Chrizoſtom piſze Heb. 2. Hom. 4. in
35:
Moralitom. 4. col. 1685. Ku cżemu może ſię też przydáć y Morale 1.
36:
ná Heb. 1. Hom. 1. Bo ieſliby też to prawdá byłá/ żeby ſię heretyk
f 2ktory


strona: 44

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/44
1:
ktory iáwny pokazał/ ktoryby pozyſkan być nie mogł: tedy przed
2:
śię y tákiego zabijáć nie da: ále ſię go tylko radźi wyſtrzegáć:
3:
prożnego o nim ſtáránia zániechawſzy: In cap. 3. Tit. Hom. 6. fol.
4:
1635. Iáko y Iustinus: nie do bićiać/ mordow/ prześládowánia
Iustyn.

5:
przećiwnikow/ wiernych nápomina/ ále ku záchowániu poko=
6:
iu. O cżym nie máło nápiſał do żony y Serená. Aleć y Ireneuſz
Ireneuſz.

7:
ſtáry Doktor/ ktory wiele przećiw Heretykom piſał/ nigdźiey
8:
ich mordowáć y prześládowáć nie rádźił/ tylko ſię ich ſtrzedz á
9:
zá nie ſię modlić kazał: iáko ſię y ſam zá nimi modlił: áby w do=
10:
łe nie trwáli/ ktory ſobie ſámi wykopáli/ mowiąc: Oto ſię zá
11:
nimi modlimy: z więtſzym vżytkiem ich miłuiąc/ niż ſię oni ſámi
12:
miłuią/ wedle mniemánia ſwoiego. Lib. 3. cap. 46. o tym ſobie
13:
kto chce cżytáć może. Co ſię też ieſzcże náyduie y v Chrizoſtomá
14:
Tom. 4. fol. 1466. Y v Lwá pierwſzego Papieżá: ktory ich też
Lew I. Papież

15:
nie każał mordowáć/ iáko inſzy/ ále ie oznáymiáć/ á przećiw nim
16:
zbroią wiáry walcżyć/ modląc ſię zá nimi. Serm. 4. de collectis. Et
17:
ſerm. 5. de Ieiunio. Et. 4. de ſolennitate Epiph. Et ſerm 18. de Paſsione do
18:
mini, ták mowi: Wyſtrzegayćie ſię wywodow ludzkiey náuki: á
19:
ſtrzeżśćie ſię iáżcżorcżych heretyckich rozmow/ nie mieyćie z ni=
20:
mi nic ſpolnego ꝛc. A tego przedśię nie rzekł/co po nim nie ry=
21:
chło nápiſał/ on nocentiſsimus Innocentius trzeći/ przeſláduyćie/ ná
22:
nie przed Krolmi y poſpolſtwem inſtyguyćie/ bijćie/ morduyćie/
23:
ná káptur wołayćie/ tribunały wzruſzayćie: iáko teraz cżynią
24:
drudzy: A przedſię ſię zá duchowne chcą mieć Chriſtyány. Aleć
25:
y ze Mſzałá ná wet/ ktory ſobie zá święty máią/ iż brzuchy ich
Mſzały Pa-
pieskie modli
twę máią zá
Heretykami.

26:
dobrze zaduſznym chlebem tucży/ może toż być pokazano/ z
27:
Wielkopiątkowſkiey Mſzey/ że ſię zá heretyki ſtárzy modlili/ á
28:
nie mordowáli ich: boć toż co w pierwſzym zborze pobożni cżyni=
29:
li/ to też oni/ do inſzych niezbożnych wymyſłow y błędow/ kto=
30:
rych tám pełno/ y rzecży dobrych niektorych trochę przemieſzáli:
31:
y cżynią tę modlitwę raz w rok w kośćiele zá nimi: á potym ie
Papieżnicy
przećiw Chri
ſtuſowi mo-
dlą ſię prze-
ćiw nieprzyia
ćielom.

32:
cáły rok przeſláduią y ná nie inſtyguią/ y ná Bogá też potym/
33:
chodząc po vlicach/ y pod cżás po polu/ wſzyſcy głoſem wielkim
34:
wołáią. Contere domine fortitudinem inimicorum eccleſiæ tuæ &c. Ze
35:
trzy Pánie moc nieprzyiaćioł kośćiołá twoiego. Antychriſtyány
36:
ſię y w tym pokázuiąc: Bo co Chriſtus kazał ſię zá nimi modlić/
to oni/


strona: 45

ná Wędzidło X.K.P.45.
1:
to oni przećiwko nim. Co im kazał dobrze cżynić y błogoſłáwić
2:
im: to oni złorzecżą y wygłádzenia od Bogá proſzą. Iáko y zá
3:
Zydy mowią kollektę/ ále nie mowią ná nię Amen. A wżdy ſię
4:
zá vcżnie Chriſtuſowe vprzedzáć chcą: A wżdy to mowić śmie=
5:
ią/ iż tę náukę/ y tę wiárę y to wyznánie y te podánia od ſtárſzych
6:
przodkow ſwych przez ápoſtoły podáne wźięli. Ano gdyby ſię o=
7:
nym ſtárzeyſzym przypátrzyć dobrze chćieli/ (opuśćiwſzy pogáń=
8:
ſkie/ y tyráńſkie práwá y vſtáwy ktorych ſámi ſobie niektorzy
9:
Chriſtuſowi przećiwnicy: zmocniwſzy ſię przeciw zwierzchnośći
10:
ſwey właſney świeckiey/ od Boga ſámeo poſtánowioney y w no=
11:
wym Teſtámenćie znácżnie wſzem wierzącym w Chriſtuſá zále=
12:
coney: Opuśćiwſzy mowię/ zwłaſzcżá ony ktore ſą de ſumma Tri
13:
nit. Item Codic. lib. 1. tit. de Heret. Także Innocentij. 3. y inſze przećiw
14:
Bogu/ y pierwſzym pobożnieyſzym Oycom w wnieśione.) rácżey
15:
by ſię tego wſtydáli/ niż tego vpornie dla vtráty prebend y do=
16:
chodow ſwych bronili. Y rácżeyby z Tertulianem mowili:
Podobień-
ſtwo.
iż iáko
17:
nie ieſt w náſzey mocy febry oddalić od cżłowieká gdy nim trzę=
18:
śie/ choćiaż ią dobrze iż febrá ieſt widźimy y znamy/ y ná nię ſię
19:
wzdrygamy: ták pogotowiu nie ieſt w mocy náſzey odiąć here=
20:
tyctwá/ gdy w mocy cżłowiecżey nie ieſt/ áby ie mogł pohámo=
21:
wáć (De præſcript. aduerſus hæreſes fol. 95.) Bá y to nie ládá co po
22:
znáć gdźie y w kim ieſt/ ia to śmiele mowię. Bo wżdy febrę y wi
23:
dzę y cżuię gdy ieſt: á w tym ſię nie omylę: álebych ſię ná here=
24:
tyctwie mogł omylić/ niedoświádcżywſzy wprzod ſłowem Bo
25:
żym porządnie: ále ták tylko z podeyźrzenia/ z nienawiśći/ ná
26:
ſtárſzych ſię niektorych tylko dekretá y vchwałę y zwycżay ſpu=
27:
ſzcżáiąc/ Ale choćiażbych też nie omylnie poznał Heretyká: nu=
28:
żeż/ w mocyli to moiey náwroćić go? ábo w mocyli też to moiey/
29:
zábieżeć temu żeby heretyctwá nie były? By namniey. Azaż y te=
30:
go znácżnie duch Boży nie powiedźiał? Y to/ iż tego potrzebá
Piſmo ś. mo-
wi iż muſzą
być heretyc-
twá, á Papież
opák.

31:
ieſt/ dla doświádcżenia y okazánia wiernych/ żeby heretyctwá
32:
były miedzy nimi? (1. Kor. II. ꝟ 19.) nie oznaymił? Ktorychby
33:
Kátoliká Rzymſka mieć niechćiáłá: iż to oná podobno doſko=
34:
nálſza ieſt/ niż był Chriſtus: iż ieſt świętſza (bo ma ſanctiſsimus
35:
ſeruum ſerurorum Dei, qui nulli vnquam ſeruit, omnes autem in ſeruitu-
36:
tem ſuam redigit, & ad oſculapedum cogit.) ni Chriſtus y ſzcżęſliż był
f 3wſza


strona: 46

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/46
1:
wſza niż byli Apoſtołowie z zborecżkámi ſwoimi/ ktore záwżdy
2:
przy ſobie heretyki/ iáko pſzcżołki trędy miewáią. Ale ponieważ
3:
y około iáwnych heretyctw/ á nie tylko około domniemánych/
4:
ſą tákie Boże wyroki/ y tákie też ſtárſzych wielu pobożnieyſzych
5:
Oycow z Chriſtuſem y Apoſtoły iego zgodne ſentencye y náuki:
6:
iż heretycy nie máią być mordowáni. Azaż to/ non est extremæ
7:
dementiæ, nie ieſt znácżne y głupſtwo y vpor chćieć tho przedśię
8:
wyglozowáć y ná ſwym vpornie/ gwałtem przewiodſzy/ poſtá=
9:
nowić? Ano gdyby ſię rzecż tá miáłá ſpráwiedliwie ſądźić: oka
10:
záliby ſię/ mam zá to/ wiele Káinow co Abele morduią: wiele
11:
Izmáelow co z Izáákow ſzydzą: y Ezáuſzow co Iákobom od=
12:
powiedáią. Gdyż wżdy to iáwna kto tu ieſt przeſládowcą/ mor
13:
derzem/ á kto vlegáć y vtuláć ſię do cżáſu pod ſtrażą bożą muśi.
14:
A Boże day to áby ſię wżdy kiedyżkolwiek tey krwie ludzkiey
15:
prágnące pijawki vznáć mogły/ y mordow ſwych/ y nie Chri=
16:
ſtyáńſkich poſtępkow poprzeſtáć/ niż on dźień oſtátecżny przyi=
17:
dźie/ ktory poźrze przećiwniki: gdźie nie tylko będźie wſtyd więt
18:
ſzy/ ále też po tych wcżáśiech/ doſtátkach y weſelách/ płácż y
19:
zgrzytánie zębow/ w onych zewnętrznych ćiemnośćiách/ gdźie
20:
iuż chrobak ich nie zdechnie y ogień nie zágáśnie. Pánie Boże
21:
zmiłuy ſię nád nimi/ day im wcżás znácżne pokáiánie/ áby z świá
22:
tem złym potępieni nie byli/ Amen.
23:
KA P. 7. To tym obycżáiem/ nákrotce/ námieniwſzy wię
24:
cey/ niż rzecż całą porządnie/ z doſtátecżnieyſzym ieſzcże rzecży
25:
tey opiſániem/ dla proſtſzych/ przed ocży wyſtáwiwſzy/ iákoby
26:
byłá potrzebá. Niż ſię ieſzcże/ á thesi ad hypotheſim, iáko mowią lo
27:
gicy: to ieſt/ od mowy powſzechney wobec o wſzytkich/ do mo=
Przykłády
ktorymi mor-
dow ſwych y
przeſládowá-
nia nie chri-
styáńſkiego
bronią Papie
żowie.

28:
wy y rzecży oſobney z ſtrony I.M. X.K. ktory mię w to wdał/
29:
że mu o ſobie z okazániem prawdy y fałſzu ſpráwę dáć muſzę/ przy
30:
ſtąpi: nie godźi ſię mym zdániem/ te też milcżeniem opuśćić:
31:
co więc też poſpolićie niektorzy przedśię biorą: á to/ chcąc iá=
32:
ko mogą pokryć/ ábo więcey pofárbowáć ſzkárádą ſproſność/ y
33:
nie náſyconą chćiwość prágnienia krwie cudzey/ áby tylko tych
34:
nie ſtáło/ ktorzyby ich ſtrofowáli/ y od złego dobr Bożych vży=
35:
wánia odwodźili. Ktorzy/ gdy ich kto z ich prześládowánia y
36:
mordow nápomina/ áby ich przeſtáli: ták ſię więc zwykli oma=
wiáć


strona: 47

ná Wędzidło X.K.P.47
1:
wiáć. Nie idźieć nam o naſzę prywatę: nie o nienawiść: nie o
2:
gniew/ ktorybyſmy w ſobie mieli przećiw komu nieſłuſznie cho=
3:
wáć: (iáko máło nie tákże mowi X.K. omawiáiąc ſię w tym iż
4:
mię beſtyą názywa f. iij.) áni idźie o zwyćięſtwo/ y przewiedźie=
5:
nie nád kim: ále tylko o ſámę chwałę Bożą/ ktorey powinniſmy
6:
przyſtrzegáć: niechcemyli ſię pokázáć wyrodkámi/ onych pier=
7:
wſzych prawdźiwych chwalcy Bożych: y niedbáłymi w powołá=
8:
niu náſzym. W ktorey pokázowali ſię oni cżuynymi y gorącymi:
9:
záſtáwuiąc ſię potężnie o chwałę Bożą: że y ſobie ſámi y ſwoim
10:
powinowátym nie folgowáli. A ták y my ich náśláduiąc/ nie
11:
tylko prześláduiemy/ ále y ná gárdło wydáć gotowi ieſteſmy.
12:
Bo ieſli ſię to w onych Bogu podobáło: á w nas cżemuby ſię mu
13:
też podobáć nie miáło? A zaż kto zgánić może/ poſtępek on Fine
Finees.

14:
ſá Kápłáná Bożego? (4. Moi. 25 ꝟ 13.) Ktory ono zápaliwſzy
15:
ſię przećiw bráćiey ſwey/ dla wſzetecżeńſtwá ich/ ktorym Bogá
16:
ku gniewu wzruſzyli/ ręką ſwą/ przebił wſzetecżniká y wſzetecżni
17:
cę iego. Zá co/ nie tylko ſtrofowány od Bogá nie był/ ále ieſzcże
18:
tym/ nie tylko gniew boży vſkromił y plagę od ludu oddalił/ ále
19:
też ſobie wiecżne przymierze z Bogiem ziednał. Tákże Eliaſz/
Eliasz.

20:
zali yeż z zápálcżywey miłośći Bożey/ broniąc chwały iego/ nie
21:
pomordował kilká ſet prorokow záráz/ bez wſzego miłośier=
22:
dźiá? (1. Krol. 18 ꝟ 40.) Abo y onych dwu pięćdźieśiątnikow y
23:
z ludem ich/ ſpuśćiwſzy ná nie ogień z niebá? (2. Krol. 1. ꝟ 10.)
24:
Abo y ſam Pan Chriſtus/ zali też z zapalc żywey tákże miłośći
Christus.

25:
ku domu Bożemu/ w ktorym ſię kupiectwá tocżyły/ vcżyniwſzy
26:
ſobie bicż z powrozow/ nie wykołátał/ y ſtołow ich nie przewra
27:
cał y pieniędzy nie roſypał? (Ian. 2. ꝟ 15. Mat. 21. ꝟ 12.) Zali y
28:
Piotr ś. nie zábił dla kłamſtwá y obłudy Anániaſzá z Záfirą żo=
Piotr.

29:
ną iego? (Dźie. 5. ꝟ 1.) Zali y Páweł Arcybiſkupá Anániaſzá nie
Páweł.

30:
zgromił y potynkowáną śćiáną nie názwał? (Dźie. 23. ꝟ 3.) Ale
31:
y inſzych tákich przykłádow wiele ieſt w piśmie ś. ktore przygá=
32:
ny nie máią: przetoż nie wiem ktoby y to co my cżynimy mogł też
33:
nam zgánić? gdyż cżynimy trzymáiác ſię przykłádu ich.
Odpowiedz
ná przykłády
przywiedzio
ne.

34:
Ty/ y tym podobne ſłowá mowią/ y tákimi ſię przykłády zá
35:
kłádáią/ ći wſzyſcy Rzymſkiey Kátholiki wychowáńcy/ ktorzy
36:
ſię/ we krwie wylániu niewinnych/ pod pokrywką zmyślonego
zwierzchniego


strona: 48

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/48
1:
zwierzchniego nabożeńſtwá dla ſwych pożytkow/ kocháią: ále
2:
przedśię tym wſzytkim/ przed ſtolicą ſędźiego ſpráwiedliwego/
3:
poſtępku ſwego nie chriſtyáńſkiego nie zátynkyią: Ani ogniá nie
4:
gáſnącego zágáſzą: áni chrobaká niezdycháiąceo vmorzą Mar.
5:
9. ꝟ 44. Iużem przedtym powiedźiał/ iż ſtárego teſtámentu/ nie
6:
tylko tákie oſobliwe niektorych przykłády/ ále y miánowite po=
7:
wſzechne roſkazánie/ iuż teraz w nowym przymierzu plácu nie=
8:
ma. Nie tylko dla tych przycżyn/ ktore ſię przedtym námieni=
9:
ły: ále/ iż iuż nam inſze lepſze y doſkonálſze náuki y práwá nád one
10:
Moiżeſzowſkie/ Chriſtus pan od Bogá przynioſł: y inſze też przy
11:
kłády nam po ſobie zoſtáwił y ony zálećił. Cienie ony zakonne
12:
odłożywſzy/ á ſam obraz rzecży wyſtáwiwſzy. To ieſt ſpráwy y po
13:
ſtępki niektore ćieleſne/ w duchowne odmieniwſzy: Iáko to y
14:
Grzegorz Papież bacżył y pięknie o tym (iáko ſtoi. C. 22. Q. 4.c.
15:
Hæc antem) nápiſał: ták że iuż zdawná on ſam ná to wſzytko od=
Grzegorz Pa
pież zá nas
odpowiedział

16:
powiedźiał/ y z ſtrony prześládowánia heretykow/ ná ktore nie
17:
rádźił/ y z ſtrony też odmiány ćieleſnych ſpraw zakonnych w du
18:
chowne. Iáko y Cypryan mowi: Iż pod zakonem poki było ćiele
19:
ſwe obrzezowánie/ poty miecżem zábijano: lecż teraz gdy ſię w
20:
wiernych ſługách Bożych duchownych zácżęłá obrzeſká: ducho=
21:
wnym miecżem pyſzni y potwarliwi bywáią zábijáni Epist. lib. 1.
22:
Epist. II. fol. 27. Bo to pewna z náuki y ſpraw Chriſtuſowych iż
23:
on kaźń oſtátecżną ogniá wiecżneo/ opowiedał wſzędy/ zá ty wy
24:
ſtępki/ zá ktore pod zakonem ná gárdło kárano. Tákże iáko
25:
ondźie trędowátego cżłeká/ gdy iuż zá ſtárániem ofiárownikow
26:
nie mogł być vlecżony/ od domu y od towárzyſtwá ſpolnego
27:
ſwych ſąśiad odłącżano/ nie zábijáiąc go/ áni prześláduiąc/ ále
28:
ná ſtronie żywnośćią opátruiąc/ iákoby inſzych trędem ſwym zá
29:
ráźić nie mogł: 3. Moi. II. ꝟ 1. (iákoż pięknie Pagninus in ſua Iza-
30:
go. lib. 9. Cap. 27. rzecż tę wywodźi/ choćiaż też ſrogi Papiſtá.)
31:
Tymże ſpoſobem pod nowym teſtámentem nie zábijáć ábo prze=
32:
śládowáć Heretykow/ iákoby trędem duchownym záráżonych
33:
ludźi/ kazano/ ále tylko ze zboru wyłęcżyć/ ábo ſzátánowi oddáć
34:
y ſtrzec ſię zá pogánina mieć: iáko ſię iuż to przedtym pokázo= wáło.
35:
Co gdy to weźmie przedśię/ mam zá to iż ſię namniey nie
36:
zgodźi z przykłády od przećiwnikow wnieśionymi. A co ſię tknie
Eliaſzá:


strona: 49

ná Wędzidło X.K.P.49.
1:
Eliaſzá: kto nim nie ieſt/ iáko y Fineeſem/ duchá iego od Bo=
2:
gá ie máiąc: niechby ſię ſam nim nie cżynił/ áni ſobie duchá ie=
3:
go przycżytáł: by ſnadź miáſto niego duchá Saulowego u Achá
4:
bowego ku wygłádzeniu ofiárownikow y prorokow Bożych nie
5:
doſtał/ ná ſwe wiecżne złe/ iáko y oni. Ale/ ázaż znácżnie ſwym
6:
vcżniom Chriſtus Pan ſpráwy Eliaſzowey/ á z nią inſzych nie
7:
zgánił y im iey zábronił/ mowiąc im: gdy go w pomśćie náślá=
8:
dowáć chćieli: niewiećie ktorego duchá ieſteśćie. Gdyż ſyn cżło=
9:
wiecży nie przyſzedł duſz tráćić/ ále záchowáć. Bo y ſáma zápál=
10:
cżywość ku Bogu/ ktorą niektorzy po ſobie pokázowáli: bez o
11:
ſobliwego dáru y wzbudzenia duchá Bożego/ przyiemna nigdy
Zápalcży-
wość bez v-
mieiętnośći
ſzkodliwa.

12:
Bogu nie byłá. A krotko mowiąc gdy ieſt bez vmieiętnośći/ ábo
13:
wiádomośći woley Bożey: więcey hańby niż pochwalenia ieſt
14:
godna. Mielić ią też y Zydowie/ iáko Paweł świádcży Rzy. 10.
15:
ꝟ 2: miałći ią y ſam ku Bogu: że y Chriſtuſá w cżłonkách ieo prze
16:
śládował zápálcżywie: y był potwarcą/ bluźniercą y prześládo
17:
wnikiem/ iáko ſam wyznawa. 1. Tim. 1. ꝟ 13: á coż potym gdy
18:
nie z duchá Bożego/ áni z vmieiętnośći: cżym ſobie y z inſzymi
19:
więcey gniew Boży/ á niż łáſkę iednał. Pzetoż od Chriſtuſá ſtro
20:
fowány y od przedśię wźięćia ſwego odtárgniony: nie tylko ſi[ę]
21:
potym nie ſprzećiwia/ ále ieſzcże zá to dźiękuie/ y dobrowolnie
22:
ſam wſzytko to y z rádośćią ćierpi/ co przedtym inſzym wyrzą=
23:
dźił. Iáko między inſzymi ſam wſpominá 2. Kor. 11.y 12: y dla te
24:
go też potym inſzych wſzytkich ku tákoweyże ćierpliwośći y
25:
znoſzeniu krzyżow wſzędy nápomina. Ktoreo by pewnie ſtopámi
26:
chodźili ći wſzyſcy/ co ſię namiáſtkámi iego y Piotrowemi/ kto
27:
ry tákże wiele ćierpiał y do ćierpienia inſzych nápominał/ nie=
28:
wiem iáką niewſtydliwą twarzą názywáią: gdyby to rzecż praw
29:
dźiwa/ á nie máſzkárá mięſopuſtna byłá/ co ſobie y nie k rzecży y
30:
nieſłuſznie przycżytáią. Ale iáko Lwá znáć z páznokći á wilka też
31:
z zębow/ choćiażby ſię owcżynkámi pokryli: ták y tá ſámá ſprá=
32:
wá świádcży o tych cżyimi ſą námiáſtkámi/ bá y dźiatkámi. A iż
33:
nic ſpolnego z tymi Apoſtoły nie máią. Chriſtuſowe wybićie kup
Chriſtuſowe
z kośćiołá ku
pcow wybićie

34:
cow z kośćiołá/ było wedle woley Bożey: miał zá ſobą o tym
35:
proroctwo/ iż to vcżynić miał: przetoż też to wykonał. Ktore=
36:
go iż Rzymſcy duchownicy nie máią: prożno ten przykład iego
gzá ſobą


strona: 50

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/50
1:
zá ſobą ćiągną. Gdyż y tego nie pokażą/ żeby im ták cżynić Chri
2:
ſtus roſkazał: ábo że ták kiedy Apoſtołowie cżynili. Acżkolwiek
3:
ći y to inſza/ kupce/ iákich ieſt pełen kośćioł Rzymſki z kośćiołá
4:
Bożego wygnáć: á inſza cżłeká przeſládowáć y mordowáć. Ale
5:
gdyby ſię y teraz ći kupcowie z domu Bożego/ przez mężá ktoreo
6:
oſobliwie od Bogá wzbudzonego/ wygániáć mieli/ máłoby ich
7:
koniecżnie z Rzymſkiey kátoliki zoſtało. Ponieważ ći wſzyſcy/
8:
nie ná cżym inſzym procż kupiectwá/ á ieſzcże duſz ludźi pomár=
9:
łych/ y żywych też wielu/ záśiedli/ y dobrze brzuchy ſwe opátrzy=
10:
li/ ſzukáiąc pilno y záwżdy docżeſnych pożytkow grzechu/ y ſkár
Rzymska Ká
toliká ná tym
kupiectwie zá
śiádłá.

11:
biąc ſobie gniew ná dźień gniewu/ y ſpráwiedliwego ſądu Boże
12:
go: tákże to cżyśćie o nich może być mowiono: co o bogacżach
13:
cżáſu ſwego nápiſał Iákub święty: Nużeż teraz bogacże/ płácż=
14:
ćie nárzekáiąc nád nędzámi wáſzymi nádchodzącemi. Bogác=
15:
two wáſze zágniło/ á ſzáty wáſze molom ſię pokármem ſtały.
16:
Złoto wáſze y śrebro wáſze pordzewiáło: á rdzá ich będźie wam
17:
ná świádectwo. A trochę niżey: Roſkoſzowáliśćie ná źiemi/ y
18:
buiáliśćie: odchowáliśćie/ ábo wytucżyliśćie ſercá wáſze/ iáko
19:
w dźień zábijánia ofiar. Potępiliśćie/ zámordowáliśćie ſpráwie
20:
dliwego/ nie ſprzećiwiáiącego ſię wam. Iák. 5. ꝟ 1. Ktore ſłowá
21:
y rzecż ſámá/ á komu inſzemu cżáſow tych właſniey ſłużyć iáko
22:
kśiężey Papieſkiey może? Niechby tę rzecż y nawiętſzy proſtacż=
23:
kowie pobożni ſądźili. Gdyż oni/ iáko bezdenkowie/ nie mogąc
24:
być nigdy náſyceni/ ani ieſzcże przeſtáć mogą ná tym/ co przod=
25:
kowie ich/ omamiwſzy guſłámi ſwoimi wiele proſtych y ſzcżyrych
26:
ludźi/z nich wyduśili/ oto ieſzcże co rok przycżyniáią y rolą do
27:
roley/ wieś do wśi przydawáią/ y pierwey ſię záwżdy/ o wioſki
28:
o folwárki/ o dwory/ kámienice/ ſády/ ogrody ſtáráią: niż o na
29:
práwę w błędźiech ták grubych: choćiaż ſię poſtáwką zwierzcho
30:
wną pod imienim też świętym Iezuſowym/ zá tákie vprzedáć
31:
chcą przed ludzmi w tey mierze ſpiącymi około zbáwienia ſwoie=
32:
go/ iákoby ſzukáć mieli chwały Bożey. Aleć ie Bog iuż wrychle
33:
odkryie: y znácżnie cżáry ich/ iáko Iáneſá y Iámreſá świátu po
34:
każe. Nie cżynił ći ták nigdy Chriſtus/ áni tak cżynić roſkazał:
35:
nie cżynili Apoſtołowie y długo po nich inſzy pobożni y ſzcżyrzy
36:
Chriſtyánie: poki Antychriſt gory nie wynioſł. Ale gdy ſię wzgo
rę wybił


strona: 51

ná Wędzidło X.K.P.51
1:
rę wybił/ y ſobie wiele zacnych Kśiążąt/ Pánow/ Ceſárzow pod
2:
bił y práwie zniewolił/ toż dopiero tym śmieley do tego ſię rzu=
3:
ćił/ y toż teraz cżyni. Ale ſię wrácam do tego/ od cżegom trochę
4:
z potrzeby odſzedł. Rzekłem/ iż zapalcżywa miłość Chriſtuſowá
5:
domu Bożego/ żadnemu Papieſkiemu Kápłáńcowi nie ſłuży/ y
6:
prożno ſię nią kthory pokrywáć ma: bowiem tego/ y żadnemu
7:
Chriſtus nie roſkazał: otoż to ieſzcże do tego przykłádam.
Papieżowie
nie to cżynią
co chriſtus ro
skazał, ále cże
go zákazał.
Iż to
8:
ſą oſobliwi namieſtnicy y náſládowcy Chriſtuſowi/ ktorzy tego
9:
co im Chriſtus roſkazał cżynić niechcą: á cżego im iáſnie zákazał/
10:
(pátrząc tylko ná oſobliwy ktory iego poſtępek bez rozſądku)
11:
zá to ſię y vpornie y gwałtownie chwytáią/ y to ſobie nieſpráwie
12:
dliwie przywłaſzcżáią. Chriſtus ſię każe w ćichośći y ćierpliwo=
13:
śći naſládowáć: (Máth. 11. ꝟ 29.) każe przez ćierpliwość duſzę
14:
ſwą záchowáć (Luk. 21. ꝟ 19.) każe nogi drugim vmywáć:
15:
(Ian 13. ꝟ 14.) á oni miáſto ćierpienia trapią inſzych: miáſto v=
16:
myćia nog: miáſto modlitwi y ſkromnego znoſzenia/ tych co od
17:
nich dla báłwochwálſtwá y nierządu ſproſnego odſtępuią/ nie
18:
tylko przeſláduią/ ále też y żywotá pozbáwić vśiłuią. Chriſtus
Chriſtus y v-
cżniow od śie
bie odbiegáią
cych nie fu-
kał, áni hamo-
wał.

19:
Pan nie bije áni oſkárża nikoo : áni nákoniec vcżniow ſwych wła
20:
ſnych/ ná náuce ſię iego gorſzących y od nieo odſtępuiących (Ian
21:
6. ꝟ 66.) fuka ábo záklina: Nie mśći ſię áni nád onymi co nań
22:
przed Piłatem wołáią vkrzyżuy/ zátráć tego á wypuść nam Bá
23:
rábaſzá (Mát. 27. ꝟ 22. Luk. 23. ꝟ 18.34.) A ći mili námiáſtko
24:
wie/ to wſzytko y ieſzcże więcey z oną kśiężą żydowſką/ z Biſku=
25:
py y Mnichámi Fáryzeuſzmi y Sáduceuſzmi/ dźiáłáią. Piotr też
Piotr nie bił
Anániaſzá.

26:
krotko mowiąc/ nie bił też Anániaſzá y Záfiry/ ále ie Bog ſam
27:
zábił/ dla ich obłudy/ choćiaż ſię to ſtáło przez iego vſługowá=
28:
nie. Ktorego niech mogąli náſláduią/y tymże to ktorym on du
29:
chem cżynią: á kto im o to co rzecże? Ale inſzym duchem y ſpoſo
30:
bem gdy co vcżynią niewiem kto im to pochwali. Páweł też pe=
31:
wnie duchem Bożym wzrzuſzony/ więcey opowieda co złego o=
32:
nego Biſkupá potkáć miáło/ niżby mu teo z pomſty życżyć miał/
33:
iáko go y ſtárzy pátreſowie wykłádáią. Lecż teráźnieyſzy Kátoli
34:
kowie: y w to/ nie máiąc też tegoż duchá/ nie potrefią/ by nábár=
35:
źiey chćieli/pátrząc priwat ſwoich/ y wedle ćiáłá żywąc: áleć y
36:
Páweł/ nie roſkazał teo żadnemu nigdy/ żeby ták kogo ſurowie
g 2gromić


strona: 52

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/52
1:
gromić miał y to mu opowiedáć/ nierzkąc żeby przeſládowáć á=
2:
ábo mordowáć/ miał kiedy drugich náucżáć. Niechże tedy prze
3:
ſtáną xięża Papieſcy tymi przykłády mordow ſwych tyrańſkich
4:
bronić/ gdyż im ták wiele ſłużą iako Kocżkodanom ſpráwy ludz
5:
kie/ ktorych pod cżás náſláduią. Bo im to nie idźie.
6:
KA P. 8. Teraz iuż I.M.X.K. cżás też ieſt przyſtą
7:
pić/ y to okazáć y tego dowieść/ iż to I.M. z iego wlaſnego po
Zoſobná przy
stąpieni do
X.K. rzecży
gdzie nas y w
cżym niesłu-
ſznie ſzácuie.

8:
ſtępku z ſámego Wędźidła ſłuſznie może być przycżytano/ co ſię
9:
tu wobec o ſpráwie Antichriſtowſkiey mowiło/ w ktorym ſię z
10:
Chriſtuſem/ z Apoſtoły y z pierwſzemi Chriſtyány nie zgadza: á
11:
náwet z pobożnieyſymi patreſámi. Ktore ma zá filary Kátho
12:
liki ſwoiey Rzymſkiey/ y ktorymi ſię w ſwym Wędźidle ſzcżyći:
13:
Bo też bez nich iáko ná wodę bez wioſłá/ y ſtąpić z mieyſcá nie
14:
może: choćiaż ſię y w tym z wielą ich nie zgadza: iáko ſię to po=
15:
tym pokaże. Anoby przyſtało/ ábo ie we wſzytkim/ opuśćić/ á ſá
16:
mego iedynego miſtrzá Chriſtuſá Iezuſá náſládowáć: ábo też/
17:
ieſliż to prawdá iż nie błądźili/ á iż też ſą filarmi kośćielnymi/ ná
18:
ſládowáć ich cále y z nimi to gánić co oni gánili/ y chwalić y cży=
19:
nić/ co oni chwalili y cżynili. Ale iż w nich wiele niezgody/ cżego
20:
y ſam X.K. záprzeć nie może/ wiele obłędliwośći/ cżeo w ſłowie
21:
Bożym niemáſz/ rácżey iuż było rzecż tę ſámym ſłowem Bożym
22:
odpráwowáć. Ale iż iuż factum illius infectum fieri nequit: co ſię ſtá
23:
ło y wyrzekło wroćić ſię nie może: bo z długim przez kilká lat ro=
24:
zmyſlániem wędźidło ſię to kowáło: nielza tedy iedno iuż też ták
25:
ná nie iáko ſię pocżęło odpowiedáć/ y twárdym klinem ſłowá
26:
Bożego y iego właſnymi principały/ y właſnymi ſłowy ieo/ klin
27:
przez I.M. wbity wybijáć.
28:
Niewiem ktoby miał być/ ták bárzo ná rozſądku pokará=
29:
ny od Bogá/ ktoryby ſię iedno rzezwie przypátrzył Wędźidłu I.
30:
M. á choćiaż ſámym tylko Przedmowam: żeby tego wyznáć nie
31:
muśiał: iż to wſzytko poſzło z nie Chriſtyáńſkiey miłośći: ále z iá=
32:
kieieś ſurowey á dźiwney nienawiśći. Nie poſzło z duchá ſkro=
33:
mnego y ćierpliwego Chriſtuſowego/ ále z burzliwego niećier=
34:
pliwego y zápálcżywą pomſtą páłáiącego Antichryſtowſkiego:
35:
á iż ſię też wſzytko śćiąga/ nie do cżego inſzego/ iedno do zwá=
36:
dy/ do roſtyrku/ do prześládowánia y krwie cudzey nieugáſzo=
nego


strona: 53

ná Wędzidło X.K.P.53
1:
nego prágnienia. Niewiem też/ áby ieden ten mogł być nále=
Y pogánin z E
wánieliey mo
że X.K. oſą
dzić iż nie iest
Christiáninē.

2:
źiony: choćiaż y pogánin: ktoryby iedno był rozſądku zdrowego/
3:
y miłośnikiem ſpráwiedliwośći/ á przytymby świádom był po=
4:
ſtępkow praw iákich poſpolitych/ á niebyłby pierwey od iedney
5:
ſtrony nábektány/ ábo dárámi zniewolony/ ktoryby tego wy=
6:
znáć nie muśiał/ iż ten áni ieſt/ áni może być Chriſtyáninem:
7:
ktory máiąc ſię zá Chriſtyániná y do Chriſtuſowey ſię náuki od=
8:
zywáiąc/ á przedśię wedle Chriſtuſá nie żywie: owſzem wſzytko
9:
w breẃ práwam/ náukam/ vſtáwam y przykłádom Chriſtuſo=
10:
wym powſzechnym y zoſobná záleconym cżyni? Bo gdyby ad pra
11:
xim przyſzło: żeby ták kto rzecż tę przed nim poſtáwił/ proſząc
12:
od niego dekretu przećiw drugiemu/ mowiąc ták. Ten cżłowiek
13:
ma ſię zá Chriſtyániná: á Chriſtuſá nie náśláduie. Abowiem cże
14:
go Chriſtus zakazał/ nákoniec y ſłowá iákieo przykrego bliźnie=
15:
mu mowić ábo go iáko nieprzyſtoynie názywáć: tho on nie tyl=
16:
ko beſtyią/ dźiką świnią y gorzey názywa: ále też nań/ wſzędy
17:
inſtyguie/ Máiſtrat y przednieyſzy/ y od niego poſtáwiony po
18:
dleyſzy/ á nád to y wſzytko poſpolſtwo pobudza/ áby ábo zámor
Iż to cżyni
cżego Chri-
stus cżynić
zákazał.

19:
dowány był ábo wygnány ꝛc. cżego Chriſtus áni cżynił/ áni cży=
20:
nić kazał: owſzem zá ſámo Ráchá ſłowo przykre y nieucżćiwe
21:
kaźń náznácżył ꝛc. A zażby/ weyźrzawſzy záraz w te ták iáſne y
22:
niewątpliwe ſłowá Chriſtuſowe/ tego nie oſądźił/ że ten Chri=
23:
ſtyáninem áni ieſt/ áni być może poki tego nie przeſtánie á we=
24:
dle Chriſtuſá żyć nie pocżnie? Ponieważ y ſam Chriſtus to zná=
25:
cżnie powiedźiał/ iż nie ten ieſt vcżniem iego/ á ni ten wnidźie
26:
do kroleſtwá niebieſkiego/ ktory go pánem názywa: ále ktory
27:
cżyni wolą oycá iego niebieſkiego.
28:
A to wſzytko zali ſię w X.K. nie náyduie: okażę to naprzod
29:
iż náyduie: á potym tego dowiodę iż to wſzytko nieſłuſznie/ bez
30:
winnośći náſzey nam cżyni: á to nie tylko ſłowem Bożym y ſámą
31:
rzecżą/ ále y iego właſnymi ſłowy pokażę.
1. Bestyą zo-
wie cżłowie-
ká.

32:
Puśćiwſzy imo ſię to I.M. nie Chriſtyáńſkie/ mnie ſáme=
33:
go/ więcey podobno niż o tyśiąc rázow Beſtyią názywánie/ kto
34:
rą práwie nápełnił Wędźidło ſwoie (choćiaż ſię w tym omawia/
35:
ſed veror ne Crocodili ſint lachrymæ) wiedząc to y cżuiąc pewnie/
36:
żem też wżdy y ia ieſt cżłowiek (choćiaż nędzá y chudźiná licha)
g 3ná kſztałt


strona: 54

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/54.
1:
ná kſztałt y wyobráżenie Boże ſtworzony/ á nie cżwornoga nie=
2:
ma beſtya dźika: á iż też kęs mowić mogę: chybá by tego niewie
3:
dźiał/ iákoż ſię ſłuſznie o tym pierwey dowiedźieć miał: áby ták
4:
od ſtárſzego oycá ſwego/ y iednego też filará wiáry ſwey Rzym=
5:
ſkiey/ oſądzony nie był: A zwłaſzcżá od Chriſoſtomá. Boć on
6:
y kto beſtyią ieſt/ y kto więcey beſtiy w ſobie ma/ y kto nie ieſt
7:
Chriſtyáninem/ choćiaż ſię nim názywa/ bárzo cżyśćie opiſał
8:
ſuper Mat. 1. Hom. 4. Tom. 2. col. 43 y 44. Iáko y Bázylius in Exa
9:
mere Hom. 10. fol. 55. ktorzy X.K. zá mię przećiw niemu odpo=
10:
wiedáią. Bo choćiaż bym też ia beſtyą będąc niemą y głupią/ iá
11:
ko to beſtyam nie dźiw/ iż beſtyie ſą/ I.M. w cżym ſzkodźił/ á
12:
on ieſt nie tylko Logikiem cżłowiekiem mądrym/ ále ktemu du
13:
chownym: tedyby y ták w tym ſobie nie mądrze y niepobożnie
14:
pocżął: y ná mię ſię ták tárgáiąc: nie ná mięby ſię/ ále ná Bogá
15:
ſámego tárgał/ iáko ſądźi iego Bazyliuſz. Contra Iraſcentes fol. 187.
16:
Oto/ mowię powtore/ puśćiwszy I.M. beſtyą ná ſtronę/ ná in=
17:
ſze fárbicżki/ ktorymi ſobie mnie y bráćią moię fárbuie odpowie
18:
dáć y ſpráwę też o ſobie dawáć będę.
19:
Naprzod tedy ná to odpowiedam/ co nam wobec wſzyt=
2. Zádáie
nam Bogá blu
źnieie, y táiem
ne ſproſnośći
płodzenie.

20:
kim zádáie. W przedmowie do K.I.M. Zebyſmy bluźnier=
21:
ſtwá przećiw Bogu/ y rzecżam ś. pod płaſzcżykiem iákiegoś zmy
22:
śloneo (iáko ſtoi b iij.) pobożeńſtwá/ potáiemne wſzelákie ſpro
23:
ſnośći wykonywáiąc/ y przećiw zwierzchnośći świeckiey co nie
24:
przyſtoynego cżynić y wykonywáć mieli. Acż to wſzytko/ Bog
25:
ſam lepiey wie (calumnijs viro pietatem profitenti indignis farcinatum
26:
est) ſą rzecży ná nas nieſłuſznie zmyślone: mowię thák gorzkie
27:
gorzkiem názywáiąc/ dlá prawdy ktora po proſtu od proſtaká
28:
głupiego mowiona bywa. Wſzákże iednák y o tych táką nákrot
29:
ce ſpráwę dáię. Naprzod co ſię tknie bluźnierſtw: tych nigdy
30:
X.K. od nas nie ſłyſzał/ ktoremuby pewnie przyſtało rzecży tyl=
31:
ko prawdźiwe mowić: ktorychby ſam ocżywiśćie doznał/ y ſam
32:
w vſzy ſwe ſłyſzał/y ktorychby też prawdźiwie y ſpráwiedliwie/
33:
bez wykrętu y nieſłuſznego rzecży niepewnych przycżytania nie=
34:
winnym dowieść mogł. A nie thych ktorych y przed BOgiem
35:
naprzod/ potym y przed ludźmi bácżnymi nigdy nie dowiedźie.
36:
Ktorych iż Bog ſam/ y ſędźia od niego żywych y vmárłych po= ſtánowiony/


strona: 55

ná Wędźidło X.K.P.55
1:
ſtánowiony/ napewnieyſzym ieſt świádkiem: bo on wie co ſię w
2:
kogo wlewa/ y co kto potáiemnie broi: tedy rzecż thę/ w kto=
3:
rey ſąd cżłowiek żaden nie potrefi/ iemu śmiele oddawamy/ y
4:
ná iego ſię dekret ſpuſzcżamy. Co to potym/ cżego teraz ludźie
5:
znáć ábo y wyznáć niechcą/ pokaże: kto ieſt iego chwalcą: kto
6:
też bluźniercą: kto potáiemnie złośći broi/ a kto też w niewinno
7:
śći ſwey od tákich potwarzy ſtoi. Około zwierzchnośći zaś świe
3. Przećiw
zwierzchno-
śći powstánie

8:
ckiey/ o ktorey y piſmo I.K.M. poſłał/ co nam też zádáie w
9:
Przedmowie/ iáko fol. 174. y 175. y indźiey: y to też nieſłuſznie y nie
10:
wedle Bogá cżyni. A cżyni/ ábo z nie vmieiętnośći y niewiádo=
11:
mośći rzecży: ábo cżyni/ chcąc y inácżey prawdę znáiąc/ przećiw
12:
ſwemu właſnemu ſumnieniu. Iż cżyni z nieumieiętnośći: tego
13:
sſtąd dochodzę: że ábo tych kśiążek ſam pierwey nie przecżełd/
14:
ábo cżytáiąc nie pilnie/ onych nie zrozumiał. Bo gdźieby to obo=
15:
ie pierwey był vcżynił: nie wierzę/ áby ie był śmiał Pánu ták mą
16:
dremu/ y rozſądkiem rzecży vważáiącego/ iáko ieſt K.I.M.
17:
tym vmyſłem y ku temu końcowi ony dárowáć/ y to o nas co cży
18:
ni/ mowić y piſáć. Bo záś temu wierzę iż gdyby ie I.K.M.
19:
przecżytáć miał/ będąc Pánem w ſpráwiedliwośći ſię kocháią
20:
cym/ rzecż by w nich przećiwną foldrowániu X.K. obacżył. Gdyż
21:
z nich tego żaden pobożny ſędźia nie rzecze/ żeby ſię thám co w
22:
nich ad ſeditionem do rozruchu y buntow w rzecży poſpolitey śćią
23:
gáć miálo/ á nie rácżey ku wſzelákiemu Chriſtyáńſkiemu wſzel=
24:
kiey zwierzchnośći źiemſkiey poddáńſtwie: według tego iáko ſło
25:
wo Boże vcży: ktorym ſię ſámym z łáſki Bożey rządźimy. Cho=
26:
ćiaż ſię my ſámi w to co nam nie ſłuży nie wdawamy/ y bráćiey
27:
ſię ſwoiey wdáwáć nie rádźimy. Ná to ſámo tylko wzgląd má
28:
iąc: żeſmy winnieyſzy więcey ſłucháć Bogá niż ludźi. Ze to cżyni
29:
przećiw ſumnieniu z wiádomośći/ to mię do teo/ ábych ták mnie
30:
mał/ przywodźi. Iż ieſli z moich piſm ktorych inſzych/ iáko z
31:
Trzech dni rozmowy/ Item z Rozſądku/ tego co o zwierzchno
32:
śći trzymamy y vcżymy/ y iáko po Bogu y Chriſtuśie onę wa=
33:
żymy y Bogu ſię zá nią modlimy/ obacżyć nie mogł I.M.X.
34:
K. ábo też ſcriptow tych nie cżytał: tedy iednák to v mnie niepo
35:
dobna/ áby z tych ſámych Diálogow/ ná ktore ták długi cżás
36:
Wędźidło ſwe kował/ tego obacżyć y wyrozumieć nie miał (gdy
by tylko


strona: 56

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/56
1:
by tylko prawdę wyznáć chćiał ták z Rozmowy 12. iáko też ex
2:
Appendice fol. A.A. w ktorym to naydźie w ty ſłowá. Neque est
3:
yt quis nos calumnietur, tanquam omnia, ista in cum finem a nobis dican-
4:
tur, vt iugum magistratus ciuilis e ceruicibus nostris excutiamus, &c.
5:
Wſzákże/ ieſliż z Trzech dni Rozmowy (choćiażći nie ták ſzcży=
6:
rze wydrukowána ieſt we wſzytkim iákom ia ią ſpiſał.) dowie=
7:
dźieć ſię I.M. o tym chce/naydźie to wſzytko nákrotce co my o
8:
Zwierzchnośći trzymamy: y to też kto nią gárdźi y nád nię ſię
9:
wynośi (choćiażći iuż y náſz fałſzywy brát odprzyśiągſzy ſię praw
10:
dy y w tym iuż mnie z inſzymi potwarza/ y ſłowá moie wyſzpacża
11:
ktory da zá to Bogu licżbę.) Tákże ieſzcże/ kto ieſt Nowokrz
12:
ceńcem. Aleć y bez piſmá/ nálázłoby ſię y poſtronnych wiele/
13:
ktorzy pod cżás do zborow náſzych náglądáią: ktorzyby nam w
14:
tym świádectwo dáli/ iáko o zwierzchnośći vcżymy y iáko ſię
15:
zá nią Bogu modlimy. Ale to y pioſnecżki niektore náſze/ w Ká
16:
techiſmiech náſzych/ od nas ſpiſane/ y w dźień on oſtátecżny ná
17:
koniec/ nam w thym świádectwo wydádzą. A biádá tym bę=
18:
dźie ieſli ſię w cżás nie vpámiętáią: ktorzy ten káptur ſwoy wła
19:
ſny/ chcąc iy z śiebie złożyć/ przed zwierzchnośćią y poſpolſtwē
20:
ná nas nieſpráwiedliwie wewłocżą. Dobrzeby było/ gdyby w tey
21:
mierze z oká ſwego tram ſwoy ſobie wyięli.
22:
O Bogu tu/ ktoregobyſmy ſobie/ iákiegoś inſzego/ tákże o
4. Bogá in-
ſzego zmyſlá-
nie.

23:
wierze/ y świętym ponurzeniu/ ktore nie k rzecży krztem zowią/
24:
żebyſmy ie ſobie przećiw náuce Apoſtolſkiey zmyſláć mieli/ mo=
25:
wić nic niechcę. Przeto/ iż ſię w wtorych kśiążkach o Bogu mo
26:
wić będźie. Acż ſię y po wydániu Diálogow/ w Rozſądku/ w Re
27:
ſponśie y w Zwierśćiadlku o tym doſyć z ſłowá Bożego mowi=
28:
ło/ co też nam y przed Bogiem y wiernymi záwżdy będźie prze=
29:
ćiw vſzcżypkom X.K. y inſzych świádectwom. Tákże y o wierze
30:
weń mowić tu nam nie trzebá: Bo ſię tá ſámá z okazania Bo
5. Wiáry no-
wey zmyſlá-
nie.

31:
gá iednego prawdźiwego/ bez oſobliwych y długich ſzkolnych
32:
wywodow pokaże. Ktorą kto też y ſobie dobrą od Boga dá=
33:
rowáną/ ábo złą od ludźi podáną ma/ ſam też Bog nalepiey
34:
widźi. Choćiaż ią też y prawdźiwi chwalcy Boży/ á wierni vcż=
35:
niowie Chriſtuſowi poznawáią w drugich/ á to z owocow y po
36:
ſtępkow ich. Gdyż wiárá ſámá/ dobrali w kim ieſt/ dobro też pe
wnie/


strona: 57

ná Wędzidło X.K.P.57.
1:
wnie/ wedle náuki Chriſtuſowey/ owoce z śiebie wypuśći: á to
2:
bez potwarzánia inſzych/ bez ſwarow/ bez gniewu/ nienawiśći/
3:
prześládowánia/ y ná kreẃ niewinną foldrowánia/ y nieſpráwie
4:
dliwego do zwierzchnośći y poſpolſtwá obnoſzenia: Ieſzcże z od
5:
ſtánim od złego/ ták nabożeńſtwá/ od ludźi wymyślonego/ ná
6:
ſrogim y wierutnym pogáńſkim báłwochwálſtwie záſádzoneo/
7:
iáko też y od żywotá nierządnego/ y plugáwego: á przyſtániem
8:
ku dobremu/ wedle Bogá y Chriſtuſá. Bo gdźieć będźie zła y
9:
bezbożna wiárá/ tedyć też pewnie nigdy z śiebie owocow do=
10:
brych nie wypuśći. A gdźie też dobra y z Bogá będźie/ koniecż=
11:
nie złych nie wyda.
12:
O krzćie też tu zgołá piſáć niechcę/ máiąc iuż ná iáſną
6. Krztu nie
Apostolskie-
go vżywánie.

13:
kálumnią/ gotową zdawná y ná nowokrcżeńſtwo odpowiedź/
14:
ták w Trzech dni rozmowie Polſkiey/ iáko y in Erroribus pædoba-
15:
ptisticis, Latina lingua conſcriptis. Tám sſtąd káżdy pozna/ przy
16:
kim prawdá/ á przy kim fałſz: kto też ſam ieſt nowokrzcżeńcem
17:
á kto nie. Bo ieſli idźie o dźiatki máłe/ iż my ich nie cżáruiemy/
18:
iáko prośiąt/ ná Wielką noc piecżonych: dźiwno mi temu że ſię
19:
y w tym X.K. nie cżuiąc/ nas przedśię winuie. Gdyż to z inſzy=
20:
mi ſtárſzymi ſwoimi ſam (w przedmowie b.) wyznawa/ iż krztu
21:
dźiećinnego w piſmie świętym wyráżonego nie máſz (o ktorym
22:
nápiſániu I.M. będźie ſię mogło co w wtorych kśiążkach przy
23:
pomionąc/ teraz z tym ná ſtronę) ſkąd y ſam X.K. y kto inſzy
24:
zdrowſzego rozſądku (boimpedit ira virum ne poſsit cernere verum )
25:
niech to vważa y rozſądza: ieſli tákowa inſtygácya/ y foldrowá
26:
nie/ przed K.I.M. y poſpolſtwem wſzędźie/ przyſtáłá tákiey
27:
oſobie/ ktora ſię y z Chriſtyáńſtwá y z duchownego kápłáńſtwá
28:
niewiem iákieo/ chłubi. Y to niech vważa ieſliż to iemu zoſobná
29:
nie ſłuży co ſię wprzod o wſzech wobec mowiło?
30:
KA P. 9. W teyże Przedmowie X.K. zádáie nam to: zo=
7. Zádáie z
cudzich zieḿ
do Polski zbie
żenie.

31:
wiąc nas iákimiś wygnáńcámi/ ludźmi lekkimi/ márnymi y ni=
32:
kcżemnymi: żebyſmy ſię tu do Polſki/ z inſzych kráiow/ zbieżeć
33:
mieli ꝛc. Co iáko też przyſtoynie y dobrze mowi/ inſzy ſądźić bę=
34:
dą. Wſzákże y ia z rzecży dotkliwey mogę też to ſądźić: że y to cży
35:
ni y nie wedle Bogá/ y chriſtuſá Páná/ y nie wedle też ſłowá ieo.
36:
Zaż nie Páńſká ieſt wſzytká źiemiá? Pſál. 24. ꝟ 1. á 1. Kor. 10. ꝟ
h25. Zaż


strona: 58

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/58
1:
25. Zaż Bog będąc iey pánem nie dał iey ſynom ludzkim? Pſál.
2:
115. ꝟ 15. Zaż ieſzcże nie on ſam rozdźielił iey/ y nie zámierzył/ we=
3:
dle roſpráwionych cżáſow/ gránic iey/ áby ludźie ná niey mieſzká
4:
li/ (Dźie. 17. ꝟ 26.) wedle vdźielenia iey od Bogá káżdemu
5:
zoſobná? Przetoż mi ſię zda: iż y w tym X.K. nie wedle Bogá
6:
poſtępuie: gdy ták cudzoźiemſtwem y powłacżánim ſię po świe
7:
ćie drugim/ pánuiąc ſám w murzech Poznáńſkich/ nie dźiedźi=
8:
cżnych z rodu/ ná Tumie/ śmiele bez boiáźni Bożey vrąga. Bo
9:
to może być/ iż ſię w tym vpornie Bogu ſprzećiwia: Abowiem/
10:
ieſliby to wola boża bylá/ żeby on wedle niedośćigłey rády ſwey
11:
kogo z źiemie iego ruſzył (iáko to o Abráhámie y iego potom=
12:
ſtwie cżytamy) á mieſzkánie mu gdźie indźiey náznácżył. Boć to
13:
pewnie w ręku iego ieſt. A Xiądzby to Kánonik ná ſwoy ſzácunk
14:
wźiął: y tymby onemu przychodniowi vrągał: ázaż tu z Bogiem
15:
walki nie zácżnie? gdy nie tylko przymawia/ ále y zwierzchność
16:
ku ſprzećiwiániu ſię też Bogu pobudza/ przećiw tym inſtyguiąc
17:
ktorzy z woley Bożey ſkąd inąd przyſzedſzy/ przedśię nicżyiego
18:
gwałtem nie wydźieráią áni gwałcą/ ále vtuláiąc ſię żywnośći
19:
ſwey pobożney z chwałą Bożą nábywáią. Zali tákim vrągánim
20:
y ſwoią inſtygácyą Chriſtuſowi y Apoſtołom nie vrąga/ y w
21:
ſwey miárce przećiw niemu nie inſtyguie? Chriſtus ſam był v
22:
ſwych iáko cudzoźiemiec: y przeżywáli go też Biſkupowie/ Xię
23:
ża y Mniſzy Gálileycżykiem y Sámárytánem: Apoſtołowie od
24:
nieo wyſłáni/ nie mieſzkáli ná Biſkupſtwách/ Opáctwách/ Ká=
25:
noniach/ Plebániach ꝛc. ále ſię po rozmáitych kráinách tułáli:
26:
á więtże im to co przed Bogiem y pobożnymi ſzkodźiło? Azáż/
27:
kto nimi gárdźił/ Chriſtuſem y Bogiem nie gárdźił? á kto też
28:
przyimował/ Chriſtuſá y Bogá nie przyimował? Ale niechby
29:
ták było/ iż też w Polſzcże ſą niektorzy/ o ktorych ia máło wiem/
30:
cudzoźiemcy/ á ćiby nie byli Bożymi y Chriſtuſowemi w ſpráwie
31:
zbáwienney poſlańcámi: Zali y ták wolno będźie X.K. wedle
32:
iego kápłáńſtwá ná tákie foldrowáć y o ich ſię wygnánię y prze
33:
ſládowánie ſtáráć. Zali y tym nie ieſt páńſka źiemiá? zali mu to
34:
nie wolno przenieść cżłowieká kędy chce? zaż on tego w mocy
35:
nie ma/ y nie on ſam ſtop cżłowiecżych licży y kres mu mieſzká=
36:
iná ná źiemi zámierza? Zali ſlońcem ſwym złym y dobrym nie
świeći


strona: 59

ná Wędźidło X.K.P.59.
1:
świeći/ dżdżu nie ſpuſzcża ná ſpráwiedliwe y nie náſpráwiedli=
2:
we? A możeli w tym záhámowáć rámię Boże? A cżyli ſię y to
3:
ták ſucho zmiele temu/ coby y Káiná brátoboycę/ tułaiącego
4:
ſię dla grzechu po świećie/ zámordował? iż tułakiem y wygnáń
5:
cem dla krwie niewinney zoſtał? Zali tákiemu nie ieſt od Bogá
6:
śiedḿkroć więtſze karánie náznácżone/ niż Káinowi ſámemu?
7:
Aboć podobno nie ten teraz ieſt Bog co ná on cżás był? ábo iuż
8:
ſądy ieo y dekretá zwiotſzáły? Omyli ſię ná tym bárzo káżdy ten/
9:
ktory w tę nádźieię inſzych przeſláduie/ onym vrąga y o gárdło
10:
przyprawuie. Muśi podobno X.K. y ná to nie pámiętáć: iż Bog
11:
zoſobná tho też między inſzymi roſkazánie dał/ (ktore potym
12:
Chriſtus Pan obiáśnił y inſze nowego przymierza piſmo.) żeby
13:
Izráelcżycy/ pámiętáiąc ná to/ iż też ſámi tułaki y przychodniá
14:
mi w cudzey źiemi byli/ gośćie y przychodnie przymowáli: przy=
15:
krośći im nie wyrządzáli: (2. Moi. 23. ꝟ 9.) gdy ie ſam Bog
16:
przyimuie/ miłuie/ żywnośćią y odźieniem opátruie/ y ſwym ie
17:
miłowáć każe. 5. Moi. 10. ꝟ 18. Abo y ná ono co (z Ezá. 58.) po
18:
śćie śpiewa cum videris nudum operi eum, &c. gdźie Bog gośćie
19:
y nędzne tułaki każe przyimowáć/ odźiewáć y żywić nie gárdząc
20:
ćiáłem ſwym? Muśi podobno complety ſwe poſtne niedbále
21:
odpráwowáć: ábo ták dumáć/ żeby cudzoźiemći nie byli ćiáłem
22:
iego? Muśiał podobno I.M. z inſzego oycá powſtáć niż inſzy
23:
wſzyſcy przez Noeo z Adámá. Abo y onego nie cżytał/ iż zá przyię
24:
ćie y nie przyięćie gośći Chriſtus nagrodę y kazń náznácżył Mát
25:
25. ꝟ 35? A ieſliż oto y ći ktorzyby tułakow ábo gośći (ále nie
26:
tych coby záś oddáć mogli Máth. 5. ꝟ 45.) nie przyimowáli
27:
odnioſą ſwoie káránie: coż rzecżemy o tych/ ktorzy ieſzcże y nie
28:
z ſwego właſnego wygániáią: inſzych ku wygániániu podżegá=
29:
iąc. Dźiwna to v mnie/ żeby kiedy o tym/ káznodźieią będąc/ v=
30:
cżyć też miał? A to niepodobna żeby cudzoźiemcá przychodniá
31:
do ſwey kánoniey przyimował. Bo gdyć kędy dáleko ná ſtronie
32:
mieſzkáiących ćierpieć nie może: á iákoby ie v śiebie ćierpiał?
33:
Bo choćiażby ſię tym z tego wyſliznąć chćiał/ że on bráćią ſwą/
34:
iednego nabożeńſtwá tułaki przyimuie y ony miłuie: ále to tyl=
35:
ko o roznowiernikách mowi/ y ná ty foldruie/ iáko ná heretyki
36:
y odſzcżepieńce: Tedy y to I.M. przed Bogiem y Chriſtuſem
h 2wedle


strona: 60

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/60
1:
wedle ſłowá Bożego nie poydźie: Potępi go Ráháb wſzetecżni
2:
cá Ierichońſka/ co nieprzyiaćioł ſwych ſzpiegi przyięłá y przecho
3:
wáłá. Iozu. 2. ꝟ 1. Heb. 11. ꝟ 31. Iak. 2. ꝟ 25. Abo y ná to nie ba=
4:
cży/ iż nie tylko przyiaćioły y bráćią/ áni teyże wiáry/ ále też y
5:
nieprzyiaćioły/ ktorzy pewnie nie mogą być dobrey wiáry y tey=
6:
że/ y Bog ſam/ y Chriſtus potym/ miłowáć y dobrze im cżynić
7:
kazał: iáko ſię iuż nie raz pokázowáło? Azaż ſię X.K. z Xiędzem
8:
onym y Lewitą Zydowſkim (Luk. 10. ꝟ 30.) godźi w drodze
9:
zránionego cźłeká opuśćić? á nie rácżey z Sámáritanem ſtárá=
10:
nie o nim mieć? A ieſli o tym wie y to pámięta/ á tego przedśię
11:
nie cżyni: á coż sſtąd zá pożytek weźmie inſzy/ nád ten: że ſam z
12:
vſt ſwych oſądzony będzie? Sługo złośćiwy (mowi Pan Chri=
13:
ſtus Math. 25. ꝟ 26. Luk. 19. ꝟ 22.) wiedźiałeś ꝛc. Y záś. Sługá
14:
wiedząc wolą páná ſwego/ á nie cżyni ſrodze karan będźie ꝛc.
15:
Luk. 12. ꝟ 47.
16:
Nie pámięta ieſzcże y ná to/ że tu napoſpolićiey tułakámi/
17:
przychodniámi y pielgrzymy názywa piſmo święte wierne y ſzcży
18:
re chwalce Boże. A oni ſię zá to nie wſtydáią: owſzem to z poćie
19:
chą ſercá ſwego przed Bogiem wyznawáią (1. Moi. 47. ꝟ 9.
20:
1. Kron. 29. ꝟ 15. Pſal. 39. ꝟ 13. Hebr. 11. ꝟ 13.) Bo by to miał ná
21:
bácżnośći/ niewiem áby tym komu vrągáć mogł. A dokogoż
22:
też ono liſt ſwoy powſzechny Piotr ś.nápiſał (1. Petr. 1. ꝟ 1.) mo=
23:
wiąc tułakom ábo przychodniom roſproſzonym po Pońćie/ Gá
24:
láciey/ Kápádocyey/ Azyiey y Bitymiey? ábo kogo nápomina
25:
káp. 2. ꝟ 11. mowiąc: Proſzę bráćia iáko przychodniow y pielgrzy
26:
mow ꝛc. Zali nie wiernych tám y ſám ſię tułáiących ná świećie/
27:
dla ocżyzny zgotowáney w niebie/ Efe. 2. ꝟ 19. Pewnieć ſię nie=
28:
wierni rzadko tułáią. A kto incertis magis vagatur ſedibus, tuła ſięnie
29:
máiąc nigdźiey tu miáſtá pewnego ku mieſzkániu/ łáknąc y prá=
30:
gnąc/ y nágość cżęſto ćierpiąc/ ieſli nie ſłudzy Chriſtuſowi: iáko
31:
Páweł ś. o nich y o ſobie mowi. 1. Kor. 4. ꝟ 11? Pewnieć gdźie
32:
Chriſtus ſyn cżłowiecży nie ma gdźie głowy przykłonić/ máią
33:
chytrzy liſowie iámy ſwe/ y ſzcżebietliwi wroblowie gniazdá ſwe.
34:
Mat. 8. ꝟ 20. Pewnie/ gdźie wiernemu nie wolno kupić y prze=
35:
dáć/ przeto iż Beſtyey oney cechy ná cżele ſwym nie nośi: (Obiá.
36:
13. ꝟ 15.) to báłwochwálſtwem ſwym Bogá bluźniącym/ wſzyt
ko wolno


strona: 61

ná Wędzidło X.K.P.61
1:
ko wolno. Pewnieć ſię nie tułáią: pewnieć páłace ſwe roſkoſzne
2:
máią. Onym wſzytko wolno/ y vſpráwiedliwić daſzli co: y potę
3:
pić nie daſzli nic. Wolno im prześládowáć/ wyganiáć/ oſkar=
4:
żáć y ná kreẃ niewinną foldrowáć: choćiażby ſámi y niewierny
5:
mi y wſzetecżnymi y cudzołożnikámi byli. A kto ich przećiw prá
6:
wom ich przekonáć y oſądźić może/ ktore ták ſámi ſobie vkowá
7:
li/ iákoby onym ſámym nikt nigdy ſzkodźić/ ále co ſzkodźić/ praw
8:
dy mowić/ ſtrofowáć/ grzechu pokazáć nie mogł. Bo ná prze=
9:
dnieyſzego Biſkupá nie może nikt ſkárżyć/ áż zá 72. świádkow/
10:
á zá máło co mniey inſzych. 2. Quae. 4. C. Præſul non damnatur A 2.
11:
Quae. 7. C.Non est á plebe. A teraz puśćiwſzy to ná ſtronę/ iż ládá
12:
popu opiłego y wſzetecżnego y zwaycę Láik ſądźić nie może/ wi
13:
dźimy do cżego przyſzło/ iż Papieżá/ choćiażby był nagorſzy y nie
14:
zlicżone tłumy ludźi ná zátrácenie wiodł/ áni Koncylium/ áni ża
15:
den ſądźić nie ma. Dist. 40. C. Si Papa.C. 9. Qu. 3. C. Nemo. onym
16:
ſię tu tedy wſzytko zeydźie/ co ſię Chriſtuſowi y Apoſztołom nie
17:
zeſzło: á wżdyſmy (mowią) duchowni: á wżdy Chriſtuſowi wiká
18:
ryowie/ á Apoſztolſcy potomkowie. Ale puśćiwſzy to ná ſtronę
19:
co ſię z ſtrony Bogá Chriſtuſá y świádectw ſłowá Bożego mo=
20:
wiło: puśćmy tę rzecż ná bácżnych/ vcżćiwych y ſpokoynych lu=
21:
dźi rozſądek: Przyſtoili to X.K. tym komu vrągáć/ iż do Pol=
22:
ſki ieſt przychodniem/ (choćiaż ia we Zborze náſzym nie wiele tá
23:
kich znam/ procż kilku zdawná iuż tu wmieſzkáłych ſtátecżnych
24:
y cnotliwych ludźi) przyſtoili nákoniec y przećiw złym/ ieſliby
25:
kędy ktorzy byli/ do ktorych nam nic/ inſtygowáć? gdyż y I.
26:
M. práwá tego kśiędzu zákázuią. Decret. lib. 3. Rubr. Ne clerici
27:
vel monachi. A iákoż przyſtoi ábo ſię godźi ſądu tákiego powo=
28:
dem y przycżyną duchowney oſobie być? Aleć mię to ćieſzy przed
29:
Pánem Bogiem/ że w Zborecżku náſzym żadnego niecnoty y zło
30:
cżyńce nie pokaże X.K. Gdyż między ſobą nie karnych/ ábo łá=
31:
komcy/ ábo zwaycy/ ábo vpornych w iákiey złośći/ ꝛc. nie ćier=
32:
pimy/ ále ie z pośrzod śiebie wyłącżamy. A co ſię tknie inſzych iż
33:
ich záwżdy zdawná wiele w Polſzcże z obcych narodow bywáło/
34:
y ieſt/ ktorzy ſię tu rozrodźili/ y ſą ludźmi zacnymi: á ták z Mo=
35:
ſkwy iáko y z Tátar: ták z Niemiec iáko y z Włoch/ á co mnie y
36:
I.M. do tego: gdy to rzecży poſpolitey nie ſzkodźi: y oná tego
h 3zdawná


strona: 62

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/62.
1:
zdawná ćierpi/ dáiąc zdawná wſzelákich narodow vcżćiwym y
2:
zacnych fámiliey ludźiom/ v śiebie plác y mieyſce. Tym mnie
3:
Polakowi z dźiádow/ y bráćiey mey/ namniey vrągáć nie było
4:
potrzebá: gdy niecnoty ná ocży iáwney ſpráwiedliwie zádáć y o=
5:
ney dowieść nie może. A zaż od tego nie ieſt zwierzchność? ázaż
6:
nie ma za ſwych praw y inſtygatorow/ ktorzy tego winni doglę=
7:
dáć y tákie gdyby ſię gdźie ználeźli karáć. Aleć by podobno y dla
8:
niecnoty zbiegłemu/ byle Papieżá głową ſwą wyznawał/ dał
9:
ſię ſpokoynie K.X. w Polſzcże wyleżeć/ y do śiebie by go/ iáko
10:
mniſzy cżynią przyiął: A tego ktory cnotliwie żywie/ iż ná iedy=
11:
ney głowie Chriſtuśie Iezuśie przeſtawa/ wytrwáć nie może.
12:
Ták też rownie Chriſtus cżynił: ták y Apoſztołowie: práwieć ſto
13:
pámi iego y ich X.K. poſtępuie. Ano gdźie podźieie/ recte iudica-
14:
te filij hominum: Sądźćie ſpráwiedliwie ſynowie ludzcy. Abo y o=
15:
no/ że wſzyſcy/ przed iednym od Bogá poſtánowionym ſędźiem/
16:
ſtánąć mamy y zá ſię káżdy dáć licżbę Bogu. Y to/ że káżdy brze
17:
mię ſwe ponieśie. By to X.K. ná bácżnośći/ miał/ pewnie by ſię mu=
18:
śiał od wielu rzecży/ ktorych nátkał w ſwoie Wędźidło/ á do=
19:
wieść ich prawdą nie może/ pohámowáć. Aleć ták muśi być: ták
20:
ći zdawná tá Antychriſtowſka niwá rodźi. Muśić záwżdy Chri=
21:
ſtus pan/ od naśienia iey/ w cżłonkách ſwoich ćierpieć. Muśi/ y
22:
vcżnie ná zbáwienney náuce iego gorſzące ſię/ y Iudaſze obłu=
23:
dne/ y Száwły też docżáſu nie z wiádomośći grzeſzące/ przy boku
24:
ſwym znośić: poki cżás od Bogá oycá zámierzony nie przyidźie.
25:
Ale przedśię ná ſwe złe gorſzą ſię vcżniowie ćieleſni: y Iudaſzo=
26:
wi zdraycy biádá/ choćiaż ſyn cżłowiecży ná śmierć idźie iáko mu
27:
náznácżono. Saulowi tylko z niewiádomośći grzeſzącemu/ á
28:
Chriſtuſá ſłucháiącemu dobra zoſtáłá otuchá: Bo tego z inſzy=
29:
mi wiernymi/ Koroná niewiędnąca ocżekawa. Dobrze y z dru=
30:
gimi będźie ktorzy vpátruiąc w Chriſtuśie Iezuśie ſłowá żywo=
31:
tá wiecżneo/ onego ſię przedśię trzymáią (po zgorſzeniu y odſtą=
32:
pieniu drugich) y ná káżdy dźień noſząc krzyż ſwoy/ ſámych ſię
33:
śiebie záprzawſzy chodzą zá Pánem ſwym. Ktorychby lepiey by
34:
ło X.K. náśládowáć/ y do pocżtu ſię ich gárnąc/ by ſię też w
35:
owcżych y kozich ſkorách przyſzło po ſkáłách y ſámách tłuc: bo tá
36:
kich świát nie ieſt godźien (Heb. 11. ꝟ 27.) niżli tych wcżáſow y po
żytkow


strona: 63

ná Wędzidło X.K.P.63
1:
żytkow grzechu z inſzymi ſpokoynie vżywáć/ ná niewinnych kreẃ
2:
inſtyguiąc/ y ony prześláduiąc. Boć wżdy Lázárzowi teraz tu
3:
od Bogacżá wzgárdzonemu/ łono Abráhámowe ieſt ná goto=
4:
wáne: Ale gdźie przyidźie ná Bogácżow/ wcżáſu vżywáiącego
5:
y przećiw Lázárzowi niemiłośiernego/ konieć pátrzyć: bacżyć
6:
to możemy iż mu y kropie wody/ w ogniu vpálonemu/ ná ięzyk
7:
nie dádzą? Pánie Boże day káżdemu rychłe y nieobłudne poká=
8:
iánie y náwrocenie ſię do ćiebie. Amen.
9:
KA P. 10. Máło ieſzcże ná tym máiąc I.M.X.K. przy=
10:
dáie k temu y nád to co więcey wedle vpodobánia ſwego ducho
11:
wnego/ y wſzech nas wobec y mnie zoſobná krzcżąc y brámuiąc.
8. Mieſzáń-
cem Sląskim
y Cżeskim zo
wie.

12:
Iáko to gdy mię zowie mieſzáńcem/ Tokarzem/ Klechą Anty
13:
chriſtowſkim/ Sląſką beſtyą/ Cżeſkim y Cygáńſkim mieſzáń=
14:
cem ꝛc. Nie tylko w przedmowách ſwych: ále też y w kazániach/
15:
ná kárćie 34. 35. 163. 167. 180. ꝛc. y indźiey wſzędźie/ ták y owák
16:
názywáiąc: żeby tych ſámych Krześćiáńſtwá I.M. pewnych pie
17:
cżęći mogł kilká árkuſzy zebráć. Co wſzytko Chriſtyáninowi nie=
18:
przyſtoi bo ieſt przećiw Chriſtuſowemu zákazániu/ iáko ſię y
19:
przy tym pokázowáło: ktory ráchá bliźniemu mowić zákazał.
20:
Ale to wſzytko nic ſercá moiego niefráſuie (y nie ták tego dla ſá
21:
mego śiebie piſzę/ iáko dla I.M. ſámego/ y dla drugich/ áby
22:
z owocow vcżnie Chriſtuſowe/ y wilki vcżnie iego kąſáiące po=
23:
ználi) áni ſumnienia przed Pánem Bogiem trwoży: Owſzem mię
24:
weſeli y ćieſzy: przeto/ iż mi to wſzytko nieſłuſznie przycżyta/ á
25:
rzecży ſwey/ ſłowo Boże/ ná odpor ma. Bo mowiąc/ iákoby ſię
26:
X.K. zdáło: żeby mi mogł co z tych tytułow ſpráwiedliwie zá=
27:
dáć: á zażby mnie y to co ku wierze y cnoćie ſzkodźić miáło? gdy
28:
mi tego nie dowiedźie/ żebych był złocżyńcą iákim/ báłwochwál
29:
cą/ zdraycą/ niecnotą/ złodźieiem/ pijánicą/ wſzetecżnikiem/
30:
ſprośnikiem/ cudzołoznikiem/ krzywoprzyśięſcą ꝛc. Bo być mie
31:
ſzáńcem z Cżechá/ z Slężaká/ á choćiaż y z Cygáná/ ábo y Tátá=
32:
rzyná/ á być przedśię cnotliwym/ pobożnym/ y wiernym: á co to
33:
komu ſzkodźić może. Boć nie tylko Auguſtyn on ſławny kościo
34:
łá Rzymſkiego oćiec mieſzańcem był/ z oycá pogániná á mátki
35:
Chriſtyánki: y Ewáryſtus Papież pewnie będąc Grekiem/ á z
36:
oycá Zydá imieniem Iudá vrodzony/ iáko piſze Platina ále y Ty=
motheuſz


strona: 64

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/64
1:
motheuſz wierny pomocnik y vcżeń Páwłá ś. z Greká y z Zydo=
2:
wki (Dźie. 16. ꝟ 3.) y Boos przodek Chriſtuſá Iezuſá/ z Sálmo
3:
ná Zydá á Rácháwy pogánki: tákże záś. Obed z Booſá á Ruty
4:
Moáwitki/ iáko cżytamy Math. 1. ꝟ 4.5. Acż to wſzytko mnie
5:
ſię nic nie dotycże/ ponieważ nie tylko z oycá y z mátki/ ále y z
6:
dźiádow y bábek ieſtē práwy y wielki Polánin. Wſzákże niewiem
7:
co to miáło pomoc do kazániá X.K. choćiażbym też był sſkąd
8:
inąd vrodzony? Y radbym teo/ żeby ſię w tym X.K. pocżuć mogł/
9:
co mu sſtąd zá korzyść przyidźie? Ia nie bacżę? niewiem iáko in=
10:
ſzy. Bo ták tuſzę iż to obacżą/ iż nie ſámi Polacy ludźie/ ále też y
11:
bráćia náſzy Cżechowie/ y Slężacy ſaśiedźi/ y Cygáni y inſzy z Oy
12:
cá Adámá Boże ſtworzenie. Co mię też Tokarzem názywa/ y ná
9. Tokárſrwē
vrąga.

13:
tym mi krzywdę cżyni: bom tego názwiſká niegodźien: żem ſię
14:
rzemięſłá tego oſobliwego y miſternego (w ktorym ſię zdáwná
15:
wiele zacnych ludźi kocháło) nie náucżył. Bo mię rodźicy z mło=
16:
du niechćieli mieć rzemięśnikiem: á zwłaſzcżá mátká: ále rácżey
17:
kśiędzem: cżego iż mię Pan Bog vchowáć wżdy racżył/ iż mię
18:
ſzátánowi ſrogiemu z páſzcżeki wyrwał/ od ſproſnego pogáńſkie=
19:
go Antychriſtowſkiego báłwochwálſtwá odtárgnąwſzy/ iemu
20:
zá to niech będźie wiecżna cżeść y chwałá. Ze tedy rzemięſłá te=
21:
go nieumiem/ tego mi żal/ y wſtyd mię tego/ żem ſię go/ iuż w
22:
Lublinie będąc/ nie náucżył/ gdyż mi ſię miſtrz trefiał/ ktory mi
23:
ie pokázáć vśiłował/ y nacżynia nádał. Ktore gdybym vmiał/
24:
namnieyby mi to wſtydu nie przynośiło: owſzemby mi mogło
25:
być pożytecżne/ Iáko y Páwłowi ś. pożytecżne było podcżás na=
26:
miotow robienie/ y Piotrowi z inſzymi rybictwo. Bo ieſliby mnie
27:
tokárſtwo gdybym ie vmiał ſzkodźić co miáło/ do Bogá y po=
28:
bożnośći: tedyby y wſzytkim inſzym y to/ y inſze káżde rzemięſło
29:
ſzkodźić też muśiáło. Ale iáko inſzym/ gdy káżdy ſwego pobo=
30:
żnie pilnuie/ ſzkodźić rzemięſło nie może: tedy niewiem cżemuby
31:
y mnie ſzkodźić miáło. Boię ſię tedy/ áby tákie w tey mierze vrą
32:
gánie/ nie było z pocżtu onego żydowſkiego/ gdy też ná wzgár=
33:
dę Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/ nie tylko ſynem ćieśielſkim/
34:
ále y ćieślą názywáli pyſzni y nádęći ludźie. Mar. 6. ꝟ 3. Nie mo
35:
że tedy wedle Bogá y Ewánieliey ſzkodźić żadnemu rzemięſło/
36:
gdy ie y vmie y onego gdy trzebá vżywa. Owſzem mym zdánim
to więcey


strona: 65

ná Wędzidło X.K.P.65.
1:
to więcey ſzkodźić może/ gdy by ſię kto zá tákiego vdawał/ iż do
2:
cechu rzemięſłá ktoreo należy/ y znák ná ſobie rzemięſłá ktorego
3:
nośi: á rzemięſłá oneo nieumie/ áni go robi. Iáko ono o iákichśći
4:
Iezuitách mnichach/ piſze Eraſmus in annot. noui testamenti. Mar. 6.
5:
Ktorzy rozumieią (ze złego wyrozumienia y nieumieiętnośći)
6:
żeby Iozef małżonek mátki páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/ miał
7:
być kowalem/ á nie ćieślą: á iż też y Pan náſz tegoż był rzemięſłá:
8:
przetoż oni to też ſobie rzemięſło polubiwſzy mniemáli żeby w
9:
tym żywot Iezuſow nálepiey wyráźili/ gdyby go w tym rzemię
10:
ſle náſládowáli: ále nie w tym/ żeby rzemięſło to robili: bo to ná
11:
tátuśie ćięſzká/ ále tylko/ żeby młot ná kápicy wyſzyty nośili.
12:
Tego niewiem ieſli to ciż oycowie tych też ſpłodźili/ ktorzy ſię y
13:
v nas poiáwili: ieśliż też do inſzeo y cechu y ſeminiſty należą (ná
14:
cżym mi nic/ otym ſię máło pytam: Y Boże day bym otym áni
15:
wiedźiał.) To tylko wiem/ iż gdyby ták ći/ o ktorych ſię rzekło/
16:
iáko y inſzy/ w żywocie y w náuce cále y prawdźiwie chriſtá páná
17:
(cżego nie tuſzę) náśládowáli: bez młotá tego ná ſuknie wyſzyte
18:
go/ iáko y inſzych cech/ iákie vdrugich widamy: tedyby im ko=
19:
walſtwo/ ćieśielſtwo/ tákże y żadne inſze vcżćiwe rzemięſło/ nic
20:
nie ſzkodźiło. Boby lepiey ſwych właſnych rąk prace/ y cżołá ſwo
21:
iego potu pożywáć: niż ſię ná záduſzny chleb: chytrze z nieopá=
22:
trznych ludźi vduſzony ſpuśćiwſzy: pod pokrywką zmyślonego
23:
nabożeńſtwá y długich modlitew (iáko o Fáryzeuſzách Chriſtus
24:
Pan mowił) wdowie/ śieroćie y inſze domy wyżyráć: A przez to
25:
wiele dobrych y cnotliwych/ ále nieopátrznych proſtakow po=
26:
tomſtwo ku nędzy przywodźić: ábo ku zgwałceniu przykazánia
27:
Bożego/ nákłádániem ná kośćioły: iáko żydom Chriſtus powie
28:
dźiał. Mat. 15. ꝟ 5. iż ták Fáryzeuſzowie cżyniáli/ wiodąc ie ſwo
29:
ią ſkárbnicą kośćielną do zgwałcenia przykazánia Bożego. Ale
30:
iż wżdy I.M. Tokarzem mię zowie/ niechże mego rzemięſłá/
31:
ma ten kubek ſobie. Z ktorego błędow ſwoich nápijáć ſię może.
32:
Owa mu y doprawdy Pan Bog dopomoże.
33:
A co ſię tknie Klechy Antichriſtowſkieo/ ktory mię też (iá=
10. Klechą
Antychristo
wskim názy-
wa.

34:
ko zwykły dźieći w piaſku igráiąc iedny drugim cżynić.) przezy=
35:
wa K.X. do tego ſię znam po cżęśći/ iżem mu też z dźiećińſtwá
36:
potroſze ſłużył w tey mierze: Bom też to co teraz klechowie cży=
inią y


strona: 66

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/66
1:
nią y dzwonikowie/ ia z drugimi przedtym cżyniał: gdym mu też
2:
do iego niekrwáwey ofiáry (ále niewiem iáko nie krwáwa: gdyż
3:
báią drudzy/ żeby kreẃ ćiekłá z oſtyiey/ kiedy ią ſnadź żydowie
4:
ſkłoli?) ony chleby w kleſzcżách rozpalonych tworzył/ ktore po=
5:
ſpolićie opłátkámi zową. Y nie przę tego/ żem to lepiey rzemię=
6:
ſło/ młodym będąc/ vmiał/ niżeli tokárſtwo: nie tylko w żele=
7:
źiech vtworzyć ále też y chędogo oſtrzyc. Alem iuż teraz z łáſki
8:
Páná Bogá moiego tym nie ieſt: zá co też Pánu Bogu dźięku=
9:
ię: ktory/ oderwawſzy mię od ſłużby Antychriſtowey/ oddał
10:
mię zá ſługę Chriſtuſowi Iezuſowi ſynowi ſwoiemu namileyſze=
11:
mu/ ábych ná nim y ná iedyney iego krwáwey ofierze/ przeſtał/ y
12:
przez nię zgłádzenie wſzytkich grzechow ſwych vpátrował. Iuż
13:
mi tedy Klechowſtwem Antychryſtowſkim I.M.X.K. może
14:
nie vrągáć. Bo ſię y teraz tego ſpowiedam żem to zle cżynił/ cho
15:
ćiażem z niewiádomośći cżynił. Zal mi tego: y do śmierći żało=
16:
wáć będę: á do tego ſię nigdy da Pan Bog nie wrocę. Pánie
17:
Boże day y X.K. vpámiętánie.
18:
Ale ták tuſzę/ iż mię podobno dla tego X.K. Klechą tym
11. Nieumie-
iątność głębo
kiey łáćiny
Dionizego Te
ologiey záda-
wa.

19:
názwał: iżem ſię nie náucżył (iáko piſze kár. 12.) iego Theologi=
20:
ey węzłowátey łáćiny: ktorą I.M. nie z Chriſtuſá Páná vſt/
21:
áni z Apoſtolſkiey náuki wycżerpnął: ále iáko wyznawa/ z Dyo=
22:
niżego Areopágity. Tedy y to prawdá: znam ſię też do tego/
23:
żem ſię iey nie náucżył/ áni iey vmiem. Swiádomem iey potro=
24:
ſze/ wiem też kęs o niey: ále iey niechcę: namniey mi ſię nie podo
25:
ba: nic mi po niey: bo też oná nie ma nic w ſobie Apoſtolſkiego:
26:
nic Chriſtuſowego. Nie paráli ſię oni táką głęboką łáćiną. Y
27:
vfam Bogu moiemu iż mię bez niey do końcá/ przy proſtych/
28:
ſzcżyrych y zbáwiennych iedynego miſtrzá moiego Iezuſá Chri=
29:
ſtuſá powieśćiách/ chowáć będźie racżył. Ná ktorego proſtey łá
30:
ćinie y Theologiey/ iáko powolna owiecżká ná głośie páſterzá
31:
ſwoiego/ ia też przeſtawáć chcę. Pánie Boże day to/ áby y X.K.
32:
ná niey też ſámey przeſtáwáć mogł. Aleć mi temu przedśię dźiw=
33:
no/ iż X.K. będąc alumnus, tey ták głębokiey łáćiny kochánkiem
34:
y węzłowátey Theologiey profeſsorem, ſam ſię w podleyſzych rze=
35:
cżách nie obacżył: bo mnie z Grámmátyki ſtrofuiąc (w prawdźie
36:
iuż zwiotſzáłeogrammatyka) ná kárćie 34. z tych ſłowek ... αλτop:
ſam


strona: 67

ná Wędzidło X.K.P.67
1:
ſam ex infinitiuo cżyni imperfectum. Strofuie mię iż niewiem/ że
2:
Grekowie nie máią Ablatiuum: ále miáſto nieo vżywáią Accuſa-
3:
tiuum. De Ablatiuo/ wżdy/ kęſem wiedźiał/ iż go nie máią: álem
4:
ták rozumiał/ iż miáſto nieo poſpolićie kłádą Genitiuū : á nie Accu
5:
ſatiuum iáko X.K. piſze/ oprocż tego/ gdy abſolute ponitur, co iuż
6:
názywáią Atticiſmum. Aleć y tego niewiem coby zá ſpráwę miá=
7:
ło ſłowko to εiσ, będąc præpoſicyæ, cum Ablatiuo: gdyż præpoſitio
8:
est pars indeclinabilis per ſe, y máłoby co znácżyć mogłá/ gdyby do
9:
ktorego inſzeo przyłożona nie byłá. Bo ácż ma ſłowká niektore/
10:
ktore ſię y z tym y z owym kázuſem zgodźić mogą: wſzákże εiσ tyl
11:
ko cum Accuſatiuo ſpołkuie. Choćiaż ie ná Láćinę przekłádáiąc/
12:
cżáſem in, ábo ad, ob, per, propter, przekłádáć potrzebá. Chybáby
13:
głębiey w rzecż tę X.K. pátrzał. Iákoż zda mi ſię pátrza/ gdy
14:
ex infinitiuo, imperfectum cżyni. Ato tam/ gdźie (fol. 525. ) dowo
15:
dźi rożney bytnośći Abráhámowey od Chriſtuſowey. Vkázuiąc
16:
to iż Chriſtuſowi ſłuży præſens tempus, cżás ninieyſzy: á Abráhámo
17:
wi imperfectum, nie doſkonáły: ábo iáko támże wykłáda/ nieuſtá
18:
wicżny á przemijáiący. A to sſtąd/ iż ták Chriſtus wedle łáćiny
19:
rzekł Antequam Abraham fieret ego ſum Ian. 8. Ano y wedle Láćiny
20:
fieret może być ták præſens, ninieyſzy: iáko y imperfectum nie dokoń
21:
cżony/ iáko Grammátycy vcżą. Y wedle Grecżyzny/ więcey præ-
22:
ſens ē Infinitiui (boć wżdy to naprzod po Grecku piſano) greka
23:
niżeli imperfectum. Iáko też ieſt Ian. 13. ꝟ 19. greka pier=
24:
wey iuż ſię ſtánie: y Rzym. 7. ꝟ 4. greka, ábyśćie ſię
25:
wy ſtáli: Cżemu gdyby ſię był pierwey dobrze X.K. przypátrzył/
26:
vmieiąc po Grecku (w Przedmowie h) nie trzebá ſię było w ták
27:
głęboką Theologią wdawáć/ ktora tu nic I.M. pomoc nie
28:
może: bo namniey rzecży ſwey nią nie dowiedźie/ iż mu tá Gram-
29:
matyká drogę zámiotáłá. Boby mym zdánim/ mowiąc o Bogu/
30:
właśniey infinitiuum tempus, cżás nieſkońcżony Bogu ſłużyć mogł
31:
niż ábo præſens ábo ktory inſzy. Choćiaż niewiem cżemu ſtárzy nie
32:
ktorzy præſens, cżás ninieyſzy ſobie nád inſzy vlubili: dla nie wła=
33:
ſnego też przełożenia textu Hebreyſkiego ſum cui ſum, ieſtem kto
34:
rym ieſt: y záś/ cui est miſit me, 2. Moi. 3. ꝟ 14. ktory ieſt poſłał
35:
mię. Gdyż nie ták w Hebreyſkim ſtoi: Bo też oni cżáſu niniey=
36:
ſzego/ præſens, nie máią: przetoż też tám ták ſtoi. Będę ktory bę
i 2dę: á nie


strona: 68

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/68
1:
dę: á nie ieſtem ktorym ieſt ꝛc. Dla cżego mędrſzy regułkę tę wy=
2:
náleźli/ iż cżas przyſzły zámyka w ſobie/ y ninieyſzy y przeſzły y
3:
przyſzły cżás. Ale y to dáremna filozofia. Gdyż Bog ieſt nieſkoń
4:
cżony: bo pocżątku y końcá nie ma: cżáſowi nie podległ żadne=
5:
mu/ bo był przed cżáſem: ktory potym ieſt dla nas ludźi poſtáno
6:
wiony/ ktorym iednym ſłużył przeſzły: ſłuży nam teraz ninieyſzy:
7:
ſłużyć będźie drugim po nas przyſzły. A Bogu ſámemu infinitum
8:
tempus, nieſkońcżony cżás właſnie należy. Y ważnieyby było infini
9:
tiuum nieſkońcżony mowię cżás dáć boſtwu (gdyby iy mogł był
10:
kędy X.K. náleść) ktorego dowieść chćiał/ niż iy Abráhámo=
11:
wi iuż przeſzłemu muśieć przyznáć: á Bogá przy cżáſie nieuſtáwi=
12:
cżnym á przemijáiącym zoſtáwić: Aleć ták muśi być/ gdy kto pu
13:
śćiwſzy ſzcżyrą proſtość iáſnego textu/ á głośno brzmiącego ſło=
14:
wá Bożego mowę/ woli ſię zá wiſze omylne filozowſkie/ ná ſwe
15:
złe chwytáć. Co mi też zádáie y ſtrofuie zádáiąc mi nie prawdę
16:
(fol. 405.) żeby nie miało być miáſtecżko ono do ktorego Lot z
17:
Sodomy vćiekł Zoár ábo Zohár názwáne/ ále Segor. Wiem
O Zoar y Se-
gor.

18:
to iż ták w łáćinie ſtoi/ ále w Hebreyſkim nie ták/ ále iákom ia
19:
włożył hebrajskiGene. 19. ꝟ 22. O cżym gdy ſię Zydá ktorego porá=
20:
dźi tedy ieſzcże ták tho ſłowo wymawiáiącego vſłyſzy Dzohár ábo
21:
Cohár/ á nie Segor. Ale iż podobno cżego inſzego głęboka łáći=
22:
ná Dionizego X.K. vcży: á coż ia cżynić mam/ gdym ſię iey nie
23:
náucżył/ áni ſię iey iuż dali Bog vcżyć będę: choćiażby mię X.K.
24:
dla niey y tyśiąckroć klechą názywáć chćiał: wolno to I.M. y
25:
cżyśćie ſię zeydźie kiedym ia iuż tylko onego pierwſzego Antychri
26:
ſtowſkiego klechoſtwá z łáſki Bożey wolen. A ieſliby mię też dla
27:
tego Klechą názywał/ iákoż cżyni fol. 57. Iż poiąć nie mogę bo
12. Zádáie
nieumieię-
tność y nie ro
zumienie wćie
lenia.

28:
ſtwá Páná Chriſtuſowego/ iákie on bez ſłowa Bożego ſzcżyrego
29:
y iaſnego opiſuie: á poiąć go dla tego nie mogę/ iż Wćielenia ie=
30:
go nie rozumiem: y onego nie przyznawam. Tedy ia y to do śie
31:
bie znam/ y tego ſię/ bez káiánia ſpowiedam: iż go dla tego nie
32:
wyznawam/ że go nie rozumiem. A nie rozumiem/ iż mię tego
33:
Bog y Chriſtus pan w ſłowie ſwym nie náucżył: y Apoſtołowie
34:
nic o nim nie piſáli: á ia ſię nád to nic domyſláć/ by y ánioł z nie
35:
bá mowił/ nie śmiem/ áni mogę: wyiąwſzybych z drugimi wię=
36:
cey ſię ludziom podobáć niż Bogu/ á z nimi też záraz przeklec=
twem


strona: 69

ná Wędzidło X.K.P.69
1:
twem zoſtáć/ chćiał. Bo to wiem że ſię wierny tym wiátrom ná
2:
uk poſtronnych nie ma dáć vwodźić: choćiaż przez wywodną
3:
ludzką powieść podánym. Efes. 4. ꝟ 14. Heb. 13. ꝟ 9. Kol. 2.
4:
ꝟ 4. Ponieważ też wiárá y zbáwienie/nie záwiſły ná wymowie o
5:
kazáłey ludzkiey mądrośći y vmieiętnośći omylney: áni ná iákiey
6:
głębokiey łáćinie: ábo iáko Apoſtoł mowi (1. Kor. 2. ꝟ 1. 2. 3.)
7:
w przynucáiących ludzkiey mądrośći ſłowiech: ále w okázániu
8:
duchá y mocy. Nie w mocy mowię cżłowiecżey ćieleſney: ále w
9:
mocy bożey. Gdyż tá Xiążętom świátá teo/ y mądrym y rozum=
10:
nym nie bywa obiáwioná/ ále tylko málucżkim y podłym. Iáko
11:
ono y ſam pan Chriſtus/ dźiękuiąc Bogu oycu ſwemu/ twierdźi:
12:
iż on thy rzecży zákrył przed mądrymi y rozumnymi: á obiáwił ie
13:
málucżkim Math. 11. ꝟ 25. Z ktorymi ia też proſtak nieumieiąc
14:
głębokiey łáćiny wolę przeſtáwáć/ gdyż tym dano wiedźieć táie
15:
mnice kroleſtwá niebieſkiego: niż z onymi do ktorych ſię przez
16:
przypowieśći mowi: á dla cżego ták? dokłádáć támże Ewánie
17:
liſtá Máth. 13. ꝟ 13. ꝛc. Otoż ácżkolwiek ſię temu X.K. dźiwuie
18:
y ná to vtyſkuie (fol. 59.) Iż mam o tym wielkie gromády kśiąg
19:
dawnych Concilia y Doktorow/ w ktorych powieda náukę tę
20:
być zdawná opiſáną: że ia przedſię ná niey nie przeſtawam. Y
21:
choćiaż mi to potym (fol. 94. 95. 96 &c.) ſamże z Bernatá wy
22:
wodźi: vkázuiąc/ iż iáka ieſt troiákość perſon w iednośći Bo=
23:
ſtwá/ á iedność w iſtnośći: żeby też tákaż miáłá być/ á iákaś dźi
24:
wna troiákość w iſtnośćiach á w perſonie (przedśię) iedność/ z
25:
ſtrony wćielenia pańſkieo: iednák mi tego w tym bez ſłowá Boże=
X.K. wywo
dzi dwie Troy
cy.

26:
go nie doſyć cżyni: áni mię zbuduie: áni ná tę głęboką łáćinę ná=
27:
mowi: y prożny ſobie w tym kłopot y fráſunek zádáie. Wolę ia/
28:
głupim będąc Biernatem/ y w tym klechą zoſtáć: bo zgołá nie
29:
wiem áni rozumiem/ co to wżdy zacż ieſt tá dwoiſta troyca/ kto
30:
ra to/ ieſt iedna z nich w iednym boſtwie: ktora záśiádłá w tro=
31:
iákośći perſon á w iednośći iſtnośći: á druga záś w troiákośći
32:
iſtnośći/ á w iednośći perſony. Bo ia ieſzcże trzećią widzę/ w Di
33:
urnále in festo ſanctæ Trinitatis w Himnie/ Gdźie nieſkońcżona moc
34:
w troiákiey ſubſtáncyey mieſzka. In triplici ſubstantia virtus manens
35:
intermina. Przecżedłem kilká kroć ſtáry teſtáment/ á nowy kilká
36:
dźieśiąt porządnie/ á przedśiem nigdźiey y tych dwu troyc/ y tey
i 3iednośći


strona: 70

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/70.
1:
iednośći iſtnośći/ y iednośći perſony: y tey też troiákośći iſtno=
2:
śći/ y troiákośći perſon náleść y vpátrzyć nie mogł: nie tylko z
3:
ſtrony Boſtwá ábo Bogá/ ále też áni z ſtrony wćielenia. Ani te
4:
go náwet/ iáko oná pierwſza przenaświętſza troycá/ wyſtáwiła
5:
tę drugą troycę. Bo zgołá niewiem wedle ſłowá Bożego co to
6:
zá dwie troycy. A zwłaſzcża żem też to y w Agendźie náłaſł/ przy
7:
cżárowániu ábo záklinániu ſoli: iż też tám Bogá ſwego proſzą/
8:
w imię ś. troyce/ y w imię też Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/ áby
9:
ſię ſtałá zbáwiennym ſákrámentem/ dla wygnánia nieprzyiaćie
10:
lá: mowiąc po Láćinie. Exorciſo te creatura ſalis, &c. y przydáią
11:
támże. Proinde rogamus te domine Deus noster, vt hæc creatura ſalis in
12:
nomine ſanctæ trinitatis efficiatur ſalutare ſacramentum. A potym do=
13:
kłádáią: In nomine Domini nostri Ieſu Chriſti &c. Et in festo Trinitatis
14:
hoc ipſum ſit in oratione illa Omnipotens ſempiterne Deus, qui dedisti fa-
15:
mulis tuis in confeſsione veræ fidei æternæ trinitatis gloriam agnoſcere,
16:
&c. & concludunt per Christum. Tákżem nálaſł y we Mſzale
17:
w proźie o trzech nieiákich Krolách/ o Chriſtuśie ty ſłowá Tri-
18:
um regum trinum munus, Christus homo Deus vnus, trinum in ſubstantia
19:
Deus trinus in perſonis, adoratur tribus donis, vnus in eſsentia. gdźie ſię
20:
w cżęśći zda zgadzáć z I.M.X.K. zowiąc Chriſtuſá troiſtego
21:
w ſubſtáncyey. Ale potym by namniey/ gdyż o tymże mowiąc/
22:
do ktorego ći trzey krolowie dáry przynieſli. Zowie záś troiſtym
23:
w perſonách/ á w iſtnośći iedynym. Więc ſię ia z tey głębokiey
24:
Theologiey wyplątáć nie mogę. Nie wſpomináiąc ná ten cżás
25:
inſzych lábirintow. Ponieważ tego wſzytkiego nie vcżył on iedy=
26:
ny miſtrz moy/ od Bogá mnie z inſzymi wiernymi dány/ ktoreo
27:
ſłucháć kazał. Wiem to iż o tym ieſt wiele kśiąg/ y iá ich też ſam
28:
mam potroſze/ y będę mogł z nich o tym nie co potym pokázáć:
29:
ále coż mnie proſtemu Kleſze po tym wſzytkim co duchá mego
30:
nie tucży/ y ſumnienia nie vſpakaia? Wole w thym głupſtwie
31:
ſwym/ z dobrze vſpokoionym ſumnienim/ ná ſámym ſłowie Bo=
32:
żym przeſtáć: niż ná tych wſzytkich Conciliách y Doktorách: kto
33:
rzy káłuże błotá nákłádli/ odrzućiwſzy ſtrumienie wod żywych:
34:
Bo gdyćby to co Doktorowie y Concilia twierdzą/ było rzecżą
35:
ku zbáwieniu potrzebną/ (iáko pewnie wedle zdánia X.K. mu=
36:
śi być potrzebną: boć by on ták wielkich kśiąg przez kilká lat
nie ſpiſawał.)


strona: 71

ná Wędzidło X.K.P.71.
1:
nie ſpiſawał.) á Apoſztołowie z Chriſtuſem pánem o tym nic nie
2:
vcżyli/ á oni wierni Chriſtyánie pierwſzy o tym áni pomyśláli/
3:
(boć też to wiádoma kiedy y kędy y przez kogo co naprzod vko=
4:
wano.) áni o tey potrzebney rzecży/ ktorą X.K. forytuie wiedźie
5:
li/ áni ták wierzyli: tedyby to inácżey nie mogło być/ iedno/ iż ie
6:
ſli my nie wierząc iey iáko y oni. nie będąc od Chriſtuſá y Apo=
7:
ſztołow wyucżeni iáko y oni/ mielibyſmy dla tego wedle ſądu lu=
8:
dźi záwiedźionych/ być potępieni: tedyć by y oni wſzyſcy co bez te
X.K. potępia
wſzytki Zbo-
ry Apostol-
skie, w tym w
cżym nas
potępia.

9:
go pomárli zá Apoſztołow y po nich/ potępieni by też być muśie
10:
li. Ale ieſli to onym ktorzy wierzyli w Iezuſá Chriſtuſá ſyná Bo
11:
żego/ bez tych wynalaſkow/ potępienia nie przynośiło/ owſzem
12:
zbáwienie: Bo kto wierzy w ſyná Bożego/ iedynego prawdźi=
13:
wego/ cżłowieká pośrzedniká ſwego/ ma żywot wiecżny: tedy
14:
y nam nikt zbáwienia tego nie odeymie/ áni ná nas potępienia
15:
wewlecże. Bog známi kto przećiwko nam? Ale y imo to wſzyt=
16:
ko/ ázaż y ſam X.K. y I.M.X. Arcybiſkup nam w tey mierze
17:
ábſolucyey y świádectwá nie dáią. Gániąc I.M.X. Arcybiſkup
18:
w przedmowie ſwey/ dworne więcey á niż potrzebne o rzecżách
19:
tákowych bádánie ꝛc. A X.K.fol. 58. ták mowiąc z iedneo podá=
20:
nia: Nie godźi ſię ſkrętnie bádáć/ o táiemnicách Boſkich. Nale
21:
ży nam wiedźieć/ iż Pan Chriſtus ieſt národzony: ále nie godźi ſię
22:
tego ſkrętnie rozbieráć/ iáko ieſt národzony/ gdyż tego (iáko on
23:
mowi) dochodźić rzecż boiaźliwa ieſt ꝛc. A iż tá rzecż ſtráſzliwa
24:
ieſt/ gdyby ſię o niey kto bádáć śmiał/ przetoż ia X.K. w tym
25:
też vſłucham/ y bádáć ſię o niey nie będę: choćiażby mię/ przećiw
26:
ſobie záś mowiąc/ y tyśiąc rázow klechą dla teo názywáć chćiał.
27:
Bo to cżyśćie widzę iż wſzytká náuká X.K. Filozofią pachnie y
28:
Logiką/ ktorey nie vcży ſłowo Boże. A filozofia wedle Tertu=
29:
lianá/ de præſcriptionibus aduerſus hret. fol. 97. y wedle Ieronimá
30:
Aduerſus Pelagium ad Cteſiphont. Tom. 2. fol. 251. heretyctwo rodźi/
31:
y zdrową zborową náukę plugáwi/ przetoż ia przed nią vćiekam
32:
oney ſię wyrzekam/ á ná ſámym proſtym/ ſzcżyrym y prawdźi=
33:
wym ſłowie Bożym przeſtawam/ woląc być v X.K. Klechą niż
34:
v Chriſtuſá Filozofem/ á z Filozofiey/ z drugimi heretykiem.
35:
KA P. 11. Inſze tákie y owákie przymowki/ ſzácunki/ v=
36:
ſzcżypki/ drapánia/ przezwiſká/ káptury/ ktorych pełne ieſt Wę
dźidło


strona: 72

Pierwſze kśiążki Odpwiedzi/72
1:
dźidło X.K. gdy y mnie zoſobná/ y bráćią też záraz moię/ ludźi
2:
w żadnych niecnotach nigdy nie doświádcżonych/ ludźi y ſzláche
3:
tnych y wedle świátá zdawná znácżnych/ názywa świniámi le=
4:
śnymi g. iiij. Hydrami/ piekielnymi potwarcámi ꝛc. puſzcżam
5:
imo ſię: iáko rzecży niegodne/ zá ktorebym ſię bráć miał/ y kár
6:
ty nimi plugáwić. Nie áby mię to fráſowáło/ ábo myśl złą cży=
7:
niło: ále y owſzem dla tego/ iż to ſą poćiechy y klenoty ták moie/
8:
iáko y tych ktorych to zemną náſpoł dla páná moiego y prawdy
9:
nam obiáwioney potyka. Bo/ á iákoby mię to ſmęćić miáło te=
10:
raz o cżym zdawnám wiedźiał z ſłowá Bożego/ z opowiedzenia
11:
ſyná Bożego/ iż mię to z inſzymi wiernymi potykáć/ od ludźi
12:
świátá teo/ miáło? iákom to y przedtym wſpominał. Máiąc to
13:
ná pilnym záwżdy bacżeniu/ co Zbáwićiel moy powiedźiał/ iż ſłu
14:
dzy nád Páná/ vcżniowie nád náucżyćielá/ domownicy nád go=
15:
ſpodarzá nie mieli być ſzcżęśliwſzy. Pámiętam to/ iż też ták y o=
16:
wák/ kśięża/ Fáryzeuſzowie y inſzy/ názywáli Páná moiego Ie=
17:
zuſá Chriſtuſá/ cżęśćią Belzewulem/ cżęśćią Sámárytanem/
18:
cżęśćią pijánicą y obżercą ꝛc. á coż zá dźiw że nas ták y owák/ na
19:
miáſtkowie ich/ teraz też dla Páná/ miſtrzá y goſpodarzá náſze
20:
go názywáią? Nic to tedy v mnie: puſzcżam to imo ſię: á co inſze
21:
go/ o co więcey idźie/ przypomináć będę. Iáko to naprzod/ gdy
13. Zádáie mi
to że odeymu
ię Pánu Chri
ſtuſowi to
cżym iest.

22:
mi to przycżyta niewiem z iákim ſumnieniem y boiáźnią Bożą/
23:
żebym ná tym więtſzą cżęść piſmá y mowy záſádźił/ ábych Pánu
24:
Chriſtuſowi odiął to cżym ieſt: á w pocżet ſwoy iego policżywſzy:
25:
(iáko piſze fol. f. iij. w przedmowie) piſmo ś. opákował/ y zgołá
26:
wyniſzcżył. Co ſię tknie wiáry: ktorą X.K. ſwoią/ z ſpołnabożni=
27:
kámi ſwymi názywa/ żebym ią ia niſzcżyć miał/ ták mową iáko
28:
y piſmem: tego ſię ia nie przę: Bo y w tym teraznieyſzym piſániu
29:
moim (záchowawſzy káżdey y napodleyſzey oſobie vcżćiwość: y
30:
máiąc o káżdym z niewiádomośći błądzącym dobrą otuchę) nie
31:
coć ſię inſzego zámyka: tylko to áby ſię przez nie záwiedzenie y o=
32:
błądzenie od drogi zbáwienney/ przez chytrość ſzátáńſką/ á ſprá
33:
wę nacżynia iego/ ludźiom nie cżuiącym ſię w tym/ pokázowá=
34:
ło. A to z gánieniem y hydzeniem złey Antychriſtowſkiey náu=
35:
ki/ á z zálecániem y ná iáśnią wyſtáwiániem Chriſtuſowey do=
36:
brey y prawdźiwey: áby ſię wżdy/ choć nie wſzyſcy/ bo theż nie
wſzytkich


strona: 73

ná Wędzidło X.K.P.73
1:
wſzytkich ieſt wiárá/ (2. Teſz.3. ꝟ 2.) iednák wżdy niektorzy oba
2:
cżyć/ á tákby y iárzmo Antychriſtowſkie z kárkow ſwoich zrzu=
3:
ćić mogli: (ktory prawdźiwą wiárę/ á wiárę onę Bożą/ kto=
4:
rey ſię Chriſtus pan trzymáć kazał Mar. 11. ꝟ 22. zopákował/
5:
wynicował/ zgwałćił/ y w niwecż obroćił) á ták by ſię w drogę
6:
nową y świeżą/ zá wodzem y hetmánem wiáry prawdźiwey pę=
7:
dem wielkim puśćili/ y nią do oſtátecżnego wytchnienia bieże
8:
li. Bo iż tą drogą ieſt ſam pan Chriſtus/ przetoż żaden/ zá inſzą
9:
ſię chwytáiąc/ przyść do oycá nie może. Cżego ia nie tylko wſzyt=
10:
kim inſzym/ ále też y ſámemu X.K. wiernie życżę. Pánie Boże
11:
wſzechmogący rácż go ſam ná teyże drodze poſtáwić y nią go do
12:
śiebie prowádźić. Amen.
13:
To tedy ia dobrowolnie ná ſię wyznawáiąc: tego záś wy=
14:
znáć niechcę áni przećiw Bogu/ ktory wſzytko wie y zna/ áni
15:
przećiw ſumnieniu y prawdźie nie mogę: bobym kłámáć muśiał
16:
y lżyć imię Boże: Zeby to ábo w mowie ábo w piśmie moim kę=
17:
dy było: (procż ludzkich potwarzy/ ktorzy ſię Bogá nie boiąc
18:
mowy y piſmá ludźi niewinnych wywracáią.) nierzkąc po więt=
19:
ſzey częśći/ ále y w ſłowku: á náwet (mowię przed Bogiem mo=
20:
im y przed ſędźią żywych y pomárłych Iezuſem Chriſtuſem kto=
21:
ry ſądźić ma ſkrytośći ſerc) y w pomyśleniu/ iżebym ia kiedy i kę
22:
dy to/ pánu moiemu/ mnie od Bogá dánemu/ Iezuſowi Chri=
23:
ſtuſowi ſynowi namileyſzemu Bożemu/ odeymowáć miał/ cżym
24:
on ieſt od Bogá: ábo żebym go w pocżet ſwoy kładł: ábo też y pi=
25:
ſmo ś. opákował y wyniſzcżał. O piśmie ś. mowić ſię w wto=
26:
rych kśiążkach będźie/ tu tego zániecham: lecż tu ná to krotko
27:
powiem co ſię tknie páná moiego Iezuſá Chriſtuſá: áby to było
28:
y X.K. y wſzem inſzym onym wiecżnym świádectwem. Ze mię
29:
pan Bog nie pokarał (to w głos wyznawam) táką ślepotą/ y
30:
táką bezbożnośćią: żebyż piorem y gębą tárgáć ſię miał nieprzy
31:
ſtoynie y nieucżćiwie/ ná Páná y odkupićielá moiego: ná Zbáwi
32:
ćielá y żywot moy: ná ſędźiego moiego y obrońcę: ná wodzá mo
33:
iego y drogę do Bogá oycá iedyną moię: nád to ná małżonká
34:
moiego iedynego mnie od Bogá dánego/ y ná głowę y Bogá
35:
moiego ꝛc. Ktorego mnie on ſam iedyny Bog wſzechmogący
36:
wſzech rzecży ſtworzyćiel/ wedle obietnic ſwoich dał: onego mi
kſam


strona: 74

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/74
1:
ſam z niebá zálećił: dáiąc mu w tym świádectwo iż ieſt ſynem ie=
2:
go namileyſzym/ ná ktorym on ſam przeſtawa: ktorego mi też
3:
ſłucháć kazał: á mnie też napodleyſzą między inſzymi owiecżkę
4:
ſwoię/ iemu iáko wiernemu y prawdźiwemu páſterzowi do ręku
5:
oddał: dawſzy mu wſzytkę moc y zwierzchność/ nie tylko ná de=
6:
mną/ ále y nád wſzytkimi rzecżámi od śiebie ſtworzonymi. Kto
7:
remu ia też cále wierzę y nádźieię w nim pokłádam/ że mię nikt
8:
z rąk iego nie wydrze/ á iż mię też on w dźień oſtátecżny wzbudźi/
9:
y da żywot wiecżny: włożywſzy koronę onę nigdy niewiędnącą
10:
ná głowę moię. Bo ieſlim z łáſki Bożey wedle świátá y ćiáłá od
Kto y napo-
dleyſzym cżłe
kiem nie gár-
dzi áni go lek
ce waży, bę-
dąc wiernym
pewnie Chri-
ſtuſem nie pogárdzi.

11:
rodźicow y vcżćiwych vcżyćielow y inſzych powinowátych/ bę=
12:
dąc wychowány/ vmiał po cżęśći káżdemu vcżćiwość iemu nale
13:
żącą oddáwáć: ſtátecżność y wiárę onym przyſtoyną y mnie ná
14:
leżącą chowáć: choćiaż tymże krewkośćiam podległym/ ktore
15:
y mnie obſtąpiły: ieſlim ieſzcże ćichość y ſkromność przećiw ká=
16:
żdemu záchowywał/ nikiem nie gárdząc/ áni ſię nád inſze wyno
17:
ſząc: á cożby zá ſzáleńſtwo/ ábo co zá nádętość/ miáłá mnie nę=
18:
dzniká/ mnie lichotę/ mnie proch y błoto/ ku temu przywieść/
19:
żebym przećiw ták wielkiemu y ták dobrotliwemu pánu miał v=
20:
ſtá ſwe y pioro wſzetecżnie roſpuſzcżáć? ábo go lekce ważyć/ ábo
21:
w pocżet ſwoy onego położywſzy onego z ſobą rownáć. Wol=-
22:
noć tho lice X.K. ná mię tu przed ludźmi/ ktorzy ſercá nie ſą
23:
świádomi/ wewlec: (choćiażby wolno nie było by był Chriſtyá
24:
ninem á ktemu duchownym/ bo by mu to/ tego nie dopuśćiło.)
25:
ále gdy przyidźie rzecż tá do ſędźiego ſpráwiedliwego/ nie wedle
26:
widzenia ocżu y ludzkiey inſtygácyey ſądzącego: tám ſię poka=
27:
że kto praw/ kto nie praw. A ia vfáiąc mu y ſwey niewinnośći/
28:
w tákim oſocżeniu/ ná ſąd ſię iego zdawam/ y z rádośćią ſercá
29:
mego onego ocżekawam mowiąc. Przydź Pánie Iezu Chriſte/
30:
á przydź rychło. Acżkolwiek y to mię ćieſzy/ iż y tu ná świećie ma
31:
Bog ſwoie/ ktorzy ſpráwiedliwie/ wedle ſłowá Bożego ſądzą/
32:
á tego mi z mowy moiey y z piſmá nie zádáią. Nie komuć to go
33:
rzey będźie iedno temu kto ták śmiele ſługę cudzego ſądźi y po=
34:
tępia/ ktory Pánu ſwemu ſtoi y vpada Rzym. 14. ꝟ 4. ieſliby ſię
35:
táki w cżás nie vpámiętał y tego nie poprzeſtał. Iáko tedy to
36:
nie ieſt/ áni z łáſki bożey było we mnie: ták ſię też y to nigdy praw
dźiwie


strona: 75

ná Wędzidło X.K.P.75.
1:
dźiwie nie pokaże: żebym też ia Iezuſá Chriſtuſá cżłowieká po=
14. Zebym
Iezuſá Chri-
ſtuſá cżynić
miał mieſzáń-
cem, ábo ze
dwu sklio-
nym.

2:
śrzedniká moiego do Bogá/ miał kiedy cżynić mieſzáńcem/ abo
3:
ze dwu ſklionym iáko mi to zádáie fol. 11.12.13. ꝛc. ſłow żadnych
4:
moich właſnych prawdźiwych nie położywſzy/ áni vkazawſzy. I=
5:
tem żebym będąc drzewiánym Theologiem/ z iedney ſtrony roz
6:
więzowáć miał oſobę Chriſtuſowę/ á z drugieybych miał mie=
7:
ſzáć boſtwo z cżłowiecżeńſtwem: tákże ſię y o to gniewa y przy=
8:
mawia (fol. 56. ) żem tych ſłow w przekłádźie noweo Teſtámen
9:
tu 1. Iohan. 4. nie włożył. Wſzelki duch ktory rozwięzuie Iezu=
15. Zem nie
włożył słow
tych w Testá
menćie no-
wym Kto ro-
zwięzuie Iezu
ſá.

10:
ſá/ z Bogá nie ieſt. Ná co naprzod krotko powiedam. Zem tych
11:
ſłow dla tego nie włożył/ żem ich w texćie żadnym Greckim nie
12:
widźiał: gdyżem Grecki wźiął ku przekłádániu á nie Láćińſki.
13:
W cżym ieſlibym winę popadł/ y był winien gniewu X.K. te=
14:
dyćby ſię przyſtoyniey X.K. gniewáć miał ná ſwe właſne Theo
15:
logi Sorbiniſty y Lowánieńſkie cenſory ktorzy nie tylko w tex
16:
ćie tego nie włożyli/ ále y ná kráiu o tym zmienki żadney nie vcży
17:
nili/ ſłowo od ſłowá z Greckiego ná Láćinę tłumácżąc. Y gdyby
18:
mi ſię to było godźiło vcżynić/ bárzobym temu był rad. Boćby
19:
to nie przećiwko mnie y moiey bráćiey było: ále przećiw X.K. y
20:
iego towárzyſtwu. Abowiem tym ſámym świádectwem/ mo=
21:
głoby ſię to pokázáć iż Papieżnicy wſzyſcy ſą Antychriſtámi y ſą
22:
nie z Bogá: gdyż oni á nie kto inſzy Iezuſá rozwięzuią. Bo raz
23:
go ſobie duchem/ ániołem/ Bogiem bez ćiáłá ſtánowią/ á drugi
24:
raz go ćiáłem przyobłocżą/ wćieláią y Boſtwo z cżłowiecżeń=
25:
ſtwem złącżáią: á złącżywſzy go ták w iednę oſobę raz z Bogá y
26:
z cżłowieká/ y niewiedźieć z cżego trzećiego: Bo mowią z Ber=
27:
nárdá/ iż ſą trzy iſtnośći w iedney oſobie (o cżym ſie przedtym tro
28:
chę námieniło) ácżći go potym rozwięzuią/ gdy to wſzędy twier=
29:
dzą/ iż gdy przyſzło do śmierći/ tedy ſámo cżłowiecżeńſtwo ćier=
30:
piáło/ boláło/ vmárło/ y wzbudzone było/ y do niebá ieſt wźięte/
31:
á boſtwo teo nic nieućierpiało. Bo ná Bogá nic tego przypáść
32:
nie może: on nie ćierpi nic: nie boleie: nie ſmęći ſię: nie vmiera:
33:
wzbudzon być od vmárłych nie może: do niebá go bráć abo mu
34:
tám wſtępowáć nie trzebá/ ponieważ z niego (choćiaż y per com
35:
municationem idiomatum) nigdy niesſtępuie. A tegoć pełne ſą xięgi
36:
Papieſkie: tá ieſt ich powſzechna náuká: oni tedy ſą Antichriſti/
k 2oni nie


strona: 76

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/76
1:
oni nie ſą z Bogá: Bo oni ſwym właſnym piſmem/ náukámi y
2:
świádectwy Iezuſá Páná rozwięzuią/ y oni go ſámi/ á nie my
3:
mieſzamy. O cżym mogłoby ſię tu nieco z Ireneuſzá pokázáć/ lib.
4:
3.cap.18. fol. 176. ále ſię to indźiey/ będźieli potrzebá/ potym po=
5:
każe. Potym znowu do pierwſzey ſię rzecży wracáiąc ták mowię/
6:
że ſię to prawdą pokázáć nie może/ żebym ia kędy Iezuſá Chri=
7:
ſtuſá mieſzáńcem/ ábo ze dwu ſklionym ꝛc. názywáć ábo cżynić
8:
miał: gdyż ia zgołá o tákim nic niewiem/ áni tákiego znam ſy=
9:
ná Bożego Iezuſá Chriſtuſá. Bo wedle piſmá ś. o iedynym tyl=
10:
ko prawdźiwym nie pomieſzánym wiem Meſyaſzu cżłowieku ſy=
11:
nu Dawidowym y Abráhámowym (Mát. 1 ꝟ 1.) ktory też ſam
12:
á nie inſzy z nim/ w nim/ przy nim/ po nim ábo przed nim/ ieſt ie=
13:
dynym/ właſnym y namileyſzym ſynem Bogá żyweo: ktory też
14:
ieſt pánem moim y Bogiem moim: bo to śmiele/ ſzcżyrze y praw
15:
dźiwie zThomaſzem wyznawam. Tegom tedy iáko mi I.M.
16:
X.K. zádáie áni mowił/ áni piſał/ o tym iedynym y namileyſzym
17:
ſynu Bożym: álem to mowił/ mowię y okázuię piſmy ś. iż ich
18:
wiele ieſt co ſię krześćiány zową: á tego iedynego ſyná Bożego
19:
Potomká Dawidowego opuśćiwſzy/ inſzego ſobie zmieſzánego
20:
ábo ze dwu w iedno ſklijonego/ ná ſwe złe zmyśláią. Ná co wo=
Eraſmus Rot.
ktorego Pa-
pież zwał ſy-
nem ſwym, co
o ſzkolnych
mowách piſał
Papieskich.

21:
łał y vtyſkował on zacny mąż Eraſmus. Roter. (In. 1. Tim. 1. piſząc
22:
ánnotácyie.) Ktorego Leẃ 10. Papież zwał ſynem ſwym vmiło
23:
wánym y do niego o iego ánnotácyach iáko do ſyná liſt piſał: Ro
24:
ku 1518. die 10 Septembris Epiſcopatus ſui anno 6. ſub annulo piſca-
25:
toris. A ná tym ſię mylić nie mogł/ bo ieſt bez nágány/ y wſzytek
26:
świát ſtrofowáć go nie może: wedle zdánia Kátholiki Rzym=
27:
ſkiey: chybáby kto mowić chćiał iż głowá kościołá powſzechne=
28:
go Rzymſkiego błądźi. Co tedy Eraſmus iáko ſyn od Papieżá
29:
vmiłowány vcżynił/ wſzytko to dobrze: ktoż przećiw niemu/
30:
gdy Papież po nim/ iáko po vmiłowánym ſynu? Wołał tedy ná
31:
zápámiętáłe ludźi Eraſmus (á ia też ſłowy iego z nim cżemubym
32:
nie miał?) odwodząc ie od tákich grubych mow/ iákich pełne ſą
33:
áż do obmierzienia/ ſzkoły Papieſkie/ ták o Bogu ſámym/ iáko y
34:
o Iezuśie Chriſtuśie. Y zgániwſzy nikcżemne y ſproſne mowy y
35:
diſputácye o Bogu/ gáni też y vkázuie obmierzłe y obrzydłe mo=
36:
wy o Chriſtuśie/ y ták ie ſtrofuie. Iuż przez ták wiele lat w ſzko
łach


strona: 77

ná Wędzidło X.K.P.77
1:
łách łápácżkámi nárábiáiąc/ mácamy tego/ ktorymby ſpoſo=
2:
bem mowić o Chriſtuśie. Ieſliż propozycya tá/ ieſt prawdźiwa:
3:
Chriſtus był od wieku. Ieſliż o nim może być dobrze mowiono:
4:
iż ieſt z oboiey nátury ábo ze dwu nátur złożony? cżyli ieſt zlany
5:
ábo ſpławiony/ cżyli zmieſzány/ cżyli ſklijony/ cżyli dopełniony/
6:
cżyli zlitowány/ cżyli złącżony? Zadne ſię z tych nie podoba (mo
7:
wienie) tylkoż ſię podoba/ ziednocżony: Nowe ſłowo: ktore/
8:
niewiem coby mogło mniey známionowáć/ niż známionuie to/
9:
do cżego go/ wynáleźionego/ vżywáią. Ktemu gdybyś ſię py=
10:
tał/ mogłoliby ták być pobożnie mowiono: Iż ſię náturá cżło=
11:
wiecża ziednocżyłá z Boſką/ wyznawáią iż może być pobożnie
12:
mowiono. A gdy záś zopytaſz możeli być pobożnie mowiono/ iż
13:
Boſka ziednocżyłá ſię z ludzką: áż ći záś wątpią ꝛc. A niżey po=
14:
tym przydáie Eraſmus. Bádamy ſię o tym cżego wiedźieć nie
15:
możemy/ y cżego nam wiedźieć nie roſkazano: á o to nic niedba=
16:
my w cżymby nam nawięcey trzebá rozmyśláć/ to Eraſmus. Otoż
Marćin ſpro-
ſne mowy Pa
pieſkie gáni iá
ko y drudzy
cżynią y cży
nili.

17:
y ia/ tymże kſztałtem y ku temuż końcowi/ vżywam mowy y pi=
18:
ſánia mego/ ábym od tych chropowátych/ y chroſtáwych wrzo=
19:
dow/ ſproſnych/ obmierzłych/ nie wycudzonych/ głupich/ ni=
20:
kcżemnych/ iádowitych/ záráźliwych/ niezbożnych y duſzy ſzko=
21:
dliwych gadek y mow ludźi záwiedźione odwiodł. Otoż to nie
22:
ieſt/ áni było co mnie X.K. zádáie/ żebym ia tákiego wyznawał/
23:
iákiego nieſpráwiedliwie ná mię wewlec chce: ále to/ żebym po=
24:
kazał iż ták nie ieſt wedle ſłowá Bożeo: vćináiąc plácu mowam
25:
y gadkam bluźnierſkim niepobożnym/ á plácu przycżyniáiąc do
26:
pilnego y trzeźwiego wedle ſłowá Bożego/ o Bogu y o ſynu ie=
27:
go Iezuśie Chriſtuśie rozmyſlánia/ rozmawiánia/ y wierzenia.
28:
Otoż niewiem przyſtałoli to duchowney oſobie/ przyśięgámi
29:
obowięzáney/ ná prawdę/ ſłowá moie wywrácáć/ ſzpoćić/ nico=
30:
wáć: á mnie do Zwierzchnośći y poſpolſtwá nieſłuſznie áni praw
31:
dźiwie odnośić: y przeciw mnie inſtygowáć? Obacż tu káżdy cże
32:
go ſię po tákich ſpodźiewáć trzebá/ y iáko im w inſzych rzecżách
33:
wierzyć. Ktorzy nie tylko ſwą właſną winę y trućiznę ſzkodli=
34:
wą ná kogo inſzego kłádą: ále też y to co nie ieſt áni było ná cżło
35:
wieká wewlec bez wſtydu vśiłuią. A wżdyſmy Chriſtiánie: á
36:
wżdy namiaſtkowie Apoſtolſcy: á wżdy duchowni. O Pánie Bo
k 3że zmiłuy


strona: 78

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/78
1:
że zmiłuy ſię á day w błędźie tákim vpámiętánie: y odpuść z nie
2:
wiádomośći grzeſzącym: boć nieboracżkowie ſlepi nie wiedzą
3:
co cżynią. Amen.
4:
KA P. 12. Zádáie mi też X.K. y to (fol. e.ij.) żebym świę
16. Zebym
ś. niebieskie
báłwánámi
zwáć miał.

5:
te Boże/ w niebie kroluiące z Bogiem/ názywáć miał báłwáná
6:
mi Antichriſtowſkimi ꝛc. Ale y to okázáć ſię nie może/ żebym
7:
ia ludźiom świętym w práwey wierze pomárłym: ábo y duchom
8:
onym świętym niebieſkim ná máieſtat Boży záwżdy patrzącym
9:
y z Bogiem kroluiącym przymawiáć/ y ony báłwánámi názy=
10:
wáć miał. Nie pokaże tego nigdy/ o świętych duchách niebie=
11:
ſkich z Bogiem kroluiących/ ábym kiedy co zle mowić y piſáć
12:
miał. O vmárłych też ludźiách co mowić nieprzyſtoynie nie zwy
13:
kłem/ y nie moy to ſąd/ o nich co ſtánowić nieſłuſznie. Ieſt ná
14:
to od Bogá poſtánowiony mąż (Dźie 17. ꝟ 13) ktoremu ſąd ten
15:
oddány y zlecony ieſt: iáko to y ſam o ſobie powiedźieć racżył:
16:
Ian. 5. ꝟ 22. 27. W tom ſię ia tedy nigdy nie wtrącał: áni
17:
wtrącáć chcę. Choćiażbym też tho mogł beśpiecżnie mowić/
18:
co przede mną Hieronim powiedźiał. Quod etiam qui hominibus
19:
ſancti videntur, Dei ſcientiæ atque notitiæ nequaquam ſancti ſint (aduer
20:
ſus Pelagium ad Cteſiphontem tom. 2. f. 251.) Aleć to y Chriſtuſowe=
21:
mi vſty może być mowiono iż to co v ludźi ieſt wyſokiego/ obrzy=
22:
dłośćią ieſt przed Bogiem. Luk. 16. ꝟ 15. A tym śmieley y be=
23:
śpiecżniey o tychbym to mowić mogł/ ktorych Papieże święty=
24:
mi/ á nie Bog/ nie Chriſtus/ nie ſłowo Boże/ nie wiárá też ży=
25:
wa y prawdźiwa/ nie rychło po śmierći ich świętymi ná dźiáłá=
26:
li: iż ći ácżkolwiek ſię ludźiom zdáli y zdádzą być świętymi: y za
27:
cnymi/ wſzákże ſię ich przed Bogiem ná tym wiele omyli: á wżdy
28:
y tego hárdźie y śmiele nie mowię: Bogu ten ſąd y ſędźiemu od
29:
niego poſtánowionemu záchowywáiąc. Chybá/ to mowię/ gdźie
30:
bym wiedźiał doſtátecżnie/ iż ktory vmárł nie wierząc w Iezuſá
31:
Chriſtuſá: ábo choćiażby wrzkomo wierzył/ á vmárłby nie odpu
32:
śćiwſzy bliźniemu ſwoiemu z ſercá wyſtępkow iego: tám bym to
33:
śmiele mowić mogł/ iż ieſt potępion: choćiażby go y prze śmier
34:
ći y po śmierći nie tylko kśiądz ktory/ ále y wſzyſcy Papieżowie
35:
ábſolwowali/ rozgrzeſzáli zá pieniądze (bo tám dármo co wźiąć
36:
nie pomyślay) rozwiązánego kánonizowáli y zá świętego chwa
lić kazáli.


strona: 79

ná Wędzidło X.K.P.79
1:
lić kazáli. Y tobych tego ſam z śiebie nie cżynił: ánibym tego v=
2:
ſty ſwemi mowił: ále vſty y ſłowy tegoż ſędźiego od Bogá poſtá
3:
nowionego: ktory o oboie powiedźiał. Iż kto nie wierzy w ſyná
4:
Bożego/ iuż ieſt potępiony Ian 3. ꝟ 18. Tákże/ Ieſli nie odpu=
5:
śćićie ludźiom ich wyſtępkow/ tedy y oćiec wáſz nie odpuśći wá
6:
ſzych wyſtępkow. Tákżebym to mogł mowić o báłwochwal=
7:
cách o wſzetecżnikách/ o cudzołożnikách/ o pijánicách/ potwar
8:
cách/ łákomcach/ y inſzych tákowych: przeto iż tákowi nie mo=
9:
gą mieć dźiedźictwá w niebie. 1. Kor. 6. ꝟ 9. Efe. 5. ꝟ 5. Gal. 5.
10:
ꝟ 21. ꝛc. Swiętych tedy prawdźiwych/ ktorych imioná nápiſáne
11:
ſą w niebie/ (Luk. 10. ꝟ 20. Obiá. 3. ꝟ 5. á 13. ꝟ 8. á 17. ꝟ 8. á 21.
12:
ꝟ 27) ktore Chriſtus krwią ſwoią odkupił y ktorzy weń praw=
13:
dźiwie wierzyli y ktorzy teraz wierzą/ báłwánámi Antichriſto=
14:
wemi nie názywałem. Bo y Antichriſt báłwan y báłwochwálcá
15:
z ſwoimi báłwány y báłwochwálcámi nie máią co cżynić/ w nie=
16:
bie: nie máſz ich tám/ áni będą. Bo ſię Bog nimi brzydźi/ y miey
17:
ſce im w śiárcżyſtym Ieźierze nágotował.
18:
A cożem ia wżdy tákiego mowił y piſał/ co to X.K. wyſzpa=
19:
ca y wywracá? Atom mowił y mowię/ przećiw ludźiom záráżo
20:
nym trućizną Antichryſtowſką/ ktorzy chwyćiwſzy ſię zá błędy
21:
Pogáńſkie/ ktore iuż byłá Ewánielia po więtſzey cżęśći ná świe
22:
ćie wygłádźiłá: znowu ſobie/ nie tylko złotych/ śrebrnych/ mie=
23:
dźiánych y drzewiánych/ tákże y woſkowych y chlebowych báł=
24:
wánow nárobili/ ktorym ſámemu Bogu pocżćiwość/ cżeść y
25:
chwałę należącą oddawaią y wyrządzáią/ przed nimi klękáiąc/
26:
ony cáłuiąc/ ná rękach/ ná ſzyi/ á drudzy v páſow noſząc/ y w
27:
nich nádźieię wybáwienia od rozmáitych złych przygod/ nagłey
28:
śmierći/ y od ſzátáná/ ktory przedśię y przy ſámym Iezuśie Chri
29:
ſtuśie w złego Iudaſzá wſzedł/ pokłádáią: ále też y z ludźi pomár
30:
łych: á nie tylko z wiernych y pobożnych/ ktorzy wedle Bogá y
31:
Chriſtuſá żyli/ y z ktorych mnodzy ſłowá Bożego po ſobie máią
32:
świádectwo: ále też y z inſzych niewiedźieć iákich: o ktorych nie
33:
ieſt teraz cżás mowić. A toli ſię będą mogli niektorzy Sanctiſsi-
34:
mi, pokazáć/ to ieſt/ Papieżowie Rzymſcy ktore zá naświętſze
35:
máią/ y onych Bogámi názywáią: y to iż błądźić nie mogą/ bez
36:
wſtydu ludzkiego y boiáźni Bożey twierdzą: á wżdy choćiaż
wedle


strona: 80

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/80.
1:
wedle ſłowá Bożego wydźiedźicżeni ſą z kroleſtwá Bożeo świę
2:
tymi ſą: y ich vchwały niezbożne w więtſzey ſą wadze niż vchwa
3:
ły Boże y práwá Chriſtuſowe. Azaż to nie on ſtáry błąd pogáń=
4:
ſki Rzymſki kogo chćieć po śmierći w pocżet Bogow/ á tu w po
5:
cżet świętych położyć/ dźień ku święceniu w rok oddáć: y onego
6:
choćiaż vmárłego y zgniłego wzywáć? Boby y to prawdá byłá/
7:
iż ći ktorych wiele Papieżowie ná kánonizowáli/ y iáko prośiąt
8:
y koźląt y iáiec ꝛc. ná Wielkę noc náświęćili/ wedle Bogá też
9:
świętymi byli: żeby ie bog znał y do nich ſię przyznawał: ázaż by
10:
to przedśię nie było przećiw Bogu/ przećiw Chriſtuſowi/ prze=
11:
ćiw ſłowu Bożemu y ſtárym pobożnieyſzym Pátreſom/ ktorzy y
12:
Pánny świętey Máryey mátki Iezuſá Páná po śmierći chwále=
13:
nie y wzywánie gánili ( videndus Epiphanius lib. 3. contra Antidico-
14:
marianitas, et contra Colliridianos Hæret. Chriſostomus, Hieronymus,
15:
Augustinus, Gregorius Nazian. Ambroſius, & vix non omnes alij ſa-
16:
nioris iudicij &c.) Ale iżem nie vmyślił y o tym teraz piſáć: prze=
17:
to y to opuſzcżam. Przetoż/ krotko mowiąc/ iż tego Bog ni=
18:
gdźiey/ nie roſkazał/ Chriſtus/ tego nie vcżył/ Apoſztołowie nie
19:
cżynili/ co ſię teraz w Rzymſkiey Kátholice dźieie/ ia to śmiele
20:
gánię y to báłwochwálſtwem Bogu obmierzłym zowę. Bo ieſli
21:
to X.K. śmie báłwochwálſtwem y błędem/ ábo y przekłęctwem
X.K. nam
gáni wzywá-
nie Iezuſá ſy-
ná Bożego á
ſam ludzi po-
márłe chwali.

22:
názywáć/ iż my cżłowieká Iezuſá Chriſtuſá ſyná Bożeo namiley
23:
ſzego od Bogá záleconeo (wyiąwſzyby y tego przeć chćiał/ iż Ie
24:
zus/ Chriſtus cżłowiekiem ieſt.) nie tylko chwalimy/ weń wierzy
25:
my/ ále też y z wiáry iáko Iednacżá/ Przycżyńcę y Pośrzedniká
26:
wzywamy w potrzebách ſwoich (iáko nas w tym gáni g ij.) A=
27:
zaż my nie dáleko więcey możemy tego o ich báłwánách y báł=
28:
wochwálſtwie iáwnym mowić/ y iáko złeo gánić. Boć ſię wżdy
29:
zá to my y przed Bogiem y przed ludźmi nie záwſtydźimy: gdyż
30:
rzecż świętą y powinną wedle woley Bożey/ w ſłowie Bożym
31:
záleconą cżynimy: (iáko ſię w Dyálogách nákrotce pokazáło/ á
32:
teraz gdyby potrzebá byłá mogłoby ſię ſzyrzey y doſtátecżniey ie=
33:
ſzcże pokazáć.) A oni/ iż iáwnie ná odpor Bogu cżynią/ będą ſię
34:
muśieli w ſwoim wiecżnym złym tego w dźień oſtátecżny wſty=
35:
dźić: bo tám tá fárbicżká/ ktorą ſię thu przed ludźmi rumienią
36:
ſpełznie/ y ſzyki ſię pomieſzáią. A choćiażby ſię niewiem iáką wi=
ćią z tego


strona: 81

ná Wędzidło X.K.P.81.
1:
cią z tego y ſam X.K. wykręćić chćiał/ iákoby to w Rzymſkiey
2:
Kátholice nie było: nigdy temu doſyć nie vcżyni/ by też nád ty
3:
kazánia ſwoie chćiał ſtokroć ieſzcże więtſze inſze nápiſáć. Chybá=
4:
by pierwey wygłádźił wſzytki Mſzały/ Grádały/ Antyfonarze/
5:
Wiátyki/ Kurſy/ Dyurnały/ Ortuluſy/ Diſcypuły/ Vade mecum,
6:
Dormiſekury/ Olkoty/ Brykoty/ Pomeryuſze/ Bárálety/ y inſze
7:
ktorych ieſt pełno/ á ſnadź y bez licżby. W ktorych ieſt łáſztem/
8:
iáko ſię y o co do kogo z vmárłych vćiekáć/ y co o ktorych wy=
9:
myſłách trzymáć y w iákiey ie świętobliwośći chowáć. A puśći=
10:
wſzy inſze ná ſtronę co po śmierći rozmáitymi cżłonkámi ludzki=
11:
mi/ ſámi ſię nie záchowawſzy według Rzymſkiey wiáry władáią/
12:
do ktorych ſię chwały y ſłużby z pobutką cżáſow ſwych zbiegáią:
13:
ázaż tego też ládá drzewiánev krzyżowi ná káżdy Wielki piątek
14:
nie cżynią/ wołáiąc podniowſzy po trzykroć w śrzod kośćiołá
15:
on ſwoy krzyż. Ecce lignū crucis in quo pependit ſalus mundi, venite ado-
16:
remus. To ieſt/ oto drewno krzyżowe ná ktorym wiśiáło zbáwie=
17:
nie świátá/ podźćie/ kłániaymy ſię/ ábo (wedle ich przekłádá=
18:
nia) chwalmy ie: Vide iáko támże modlitwá trochę przedtym o=
19:
ſobno do krzyżá ieſt vcżyniona táka/ iáko do rzecży żywey y rozu
20:
mney ꝛc. W ktorych ſłowách iáki fałſz y iákie báłwochwálſtwo/
21:
nie trudno bacżyć. Bo y nie to drewno/ choćiaż mowią iż to: y nie
22:
ná tym zbáwićieł wiśiał/ choćiaż mowią iż ná tym: y to chwa=
23:
lić wolą niż zbáwićielá/ y do tego ſię zwoływáią/ przed nim/ á
24:
przy tym y przed iáycámi záraz/ ktorymi go poſpolićie niewiáſt=
25:
ki y chłopkowie okłádáią/ vpadáią ná koláná y gdźie ſię komu
26:
doſtánie cáłuią. A nie tylkoć przy iuż záſtárzáłych błędźiech vpor
27:
nie ośleṕ práwie ſtoią: ále ſobie ieſzcże y nowych co rok przycży=
28:
niáiąc/ iedni becżkámi paćiorki z Rzymá y z inſzymi iákimiś reli=
29:
quiámi wozą/ drudzy ágnuſy/ ſerduſzká/ noſzenia/ tria grana pán=
30:
nam y pánám na ſzyiách y v ręku záwieſzáią: á drudzy wierſze
31:
zmárłemu Hozyuſzowi piſzą/ onego vmárłego iákoby Bogiem
32:
miał być wzywáią/ Polſkę w opiekę (choćiaż nie był z rodu Po=
33:
lak) iáko oycżyznę zlecáią/ y wiele tych rzecży od vmárłego że=
34:
brzą: ktorych y żywy nie miał/ że ſtrách y mowić. Vide Odam lugu
35:
brem de eius obitu Craco. impreſ. in officina Lazari 1580. A iż mi ſię
Loiká X.K.
około wzywá
nia Chriſtuſá

36:
zda/ że ták I.M.X.K. przećiw mnie logikuie Nie godźi ſię
lwzywáć


strona: 82

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/82.
1:
wzywáć iedno Bogá: á iż wy Chriſtuſá wzywácie: tedy go Bo
Cnotá to, nie
występek gá-
nić złe słowē
Bożym.

2:
giem wyznáwáć muśićie: choćiaż go cżłowiekiē tylko mieć chce
3:
ćie. Ná co krotko mowię: Iż ieſli to prawdá iż ten káżdy kogo
4:
ludźie w potrzebách ſwych wzywáią z potrzeby ieſt ábo ma być
5:
BOgiem: tedy y tho z potrzeby zá tym poydźie/ iż ponieważ w
6:
Rzymſkiey Kátholice nie tylko Hozyuſzá ále wiele inſzych tákich
7:
y owákich pomárłych y drzewá krzyżowego wzywáią (á ieſzcże
8:
ſámi/ iż pomárli y zgnili/ lice ná ſię/ chowáiąc kośći ich/ przed
9:
świátem wyſtáwiáią.) że też ći wſzyſcy Bogámi ich ſą. Coż tu
10:
tych BOgow będźie? Pewnie y ſtárzy Rzymiánie nie mieli ich
11:
ták wiele. Lecż my wiemy z łáſki Bożey iż dobrze Iezuſá Chriſtu
12:
ſá ſyná Bożeo wzywamy/ y dobrze z Thomaſzem Bogiem ſwym
13:
od Bogá oycá y iego/ y náſzego/ nam dánym wyznawamy. O
14:
ni nie tuſzę by nam Bogow ſwych y wzywánia ich obronić mo=
15:
gli/ gdyż ſprzećiwiáiąc ſię Bogu báłwochwálſtwo ſwoie pło=
16:
dzą. A ták/ to wſzytko muśi ſię ná plácu oſtáć com ia nákrotce
17:
o tym ich ſproſnym báłwochwálſtwie powiedźiał. Bo to wſzyt=
18:
ko expreſse, zrzetelnie ná oko z ich właſnych xiąg pokázáć mogę:
19:
bo tego v mnie nie trochá. Y o Marćiná ſię X.K. gniewáć/ y
O ś. Marćinie
ſpráwá.

20:
mnie Kocżkodanem y morſkim kotem Marćinkiem po żakow
21:
ſką/ ábo po dźiećińſku/ názywáć niewiem ieſli przyſtało: iż mię
22:
Marćinem w dźiećińſtwie (wſzákże bez bierzmowánia wżdy
23:
chwałá Pánu Bogu) názwano: tákże też y z ſtrony onego pá=
24:
miątki godnego Marćiná ś. (o cżym piſze f. ij.) ktoremu ſámiż
25:
w ſwych Kronikach świádectwo dáią/ iż on zoſtawſzy z pogáń
26:
ſkiego żołnierzá Chriſtiáninem/ iuż więcey/ wzywány ná woynę/
27:
walcżyć niechćiał/ mowiąc ták: Zoſtałem Chriſtiáninem wal=
28:
cżyć mi ſię nie godźi ꝛc. Abowiem ia przećiw niemu/ iáko y prze=
29:
ćiw inſzym/ kthorym co nieprzyiaćiele BOży y ich też ſámych
30:
nieſłuſznie przycżytáią po śmierći ich/ nic da Pan BOg nie
31:
mowię: bo tho wiem iż odpocżywaią w prochu źiemie y w
32:
ręku BOżych/ máiąc też żywot ſwoy z Chriſtuſem/ ktorzy w
33:
wierze práwey pomárli/ záchowány w Bogu/ do dniá onego
34:
kiedy przez Iezuſá Chriſtuſá/ żywot ſwoy/ wzbudzeni będą.
35:
tákich ia thedy áni gánię/ áni im nigdy przymawiam. Ale gá=
36:
nię y przymawiam tym wſzytkim co przećiw woley Bożey y ich/
po śmierći


strona: 83

ná Wędzidło X.K.P.83
1:
po śmierći ich/ kiedy iuż z świętym Pátryárchą Dawidem (iá=
2:
ko to o nim piſmo ś. twierdźi Dźie. 13. ꝟ 36.) ſkáżenie vználi/ o=
Nie pomárli
ſię gánią, ále
żywi, ktorzy
pomárłych
niepokoią y
co ieſt Bożego
onym przypi-
ſuią.

3:
nych dopiero ná niewiedźieć iákie vrzędy ſtáwiáią/ onym niewie
4:
dźieć co przycżytáią/ y od nich niewiedźieć cżego żebrzą: Nie pá
5:
miętáiąc ná piſmo ś. ktore mowi: Nie będą ćię Pánie chwalić
6:
vmárli Pſal. 115. ꝟ 17. Ezá. 38. ꝟ y ná onę modlitwę ludu Izrá=
7:
elſkiego. Niewieć o nas Abráhám/ nie znać nas Izráel: tyś Ie
8:
howo Oycem náſzym/ tyś wybáwićielem náſzym ꝛc. Ezá. 63. ꝟ
9:
16. Ani ná ſwoie requiem, ná wilie/ ná kanon mſzey gdźie o vmár
10:
łych mowią requieſcant in pace. Niech w pokoiu odpocżywáią: Y
11:
záś w Kanonie. Memento etiam domine &c. Pámiętay też Pánie
12:
ná ſługi y ſłużebnice twoie: ktorzy nas vprzedźili z znákiem wiá=
13:
ry toć pewnie y Márya mátká Páńſka y Piotr y Páweł y inſzy wſzyſcy ś.
14:
y śpią we śnie ſpokoynym: onym pánie y wſzem w chriſtuśie od=
15:
pocżywáiącȳ znáć stąd iż gdy tę ſztucżkę kanonu kowano, ieſzcże duſze
16:
nie tułáły ſię po świećie, y cżyśću ieſzcże dla nich nie było, á nád to vmár
17:
łych nie wzywano: tylkoż ſię zá nie pocżynano modlić, co teraz wſzytko
18:
opák: á wżdy wedleX.K.záwżdy iednáka iest y byłá wiárá Rzymſka.
19:
prośimy pozwol mieyſcá ochłodzenia świátłośći y pokoiu/ przez
20:
tegoż Chriſtuſá páná náſzego Amen. Choćiaż tedy y ſámi ták o
21:
vmárłych mowią iż śpią ſnem pokoiu/ y niepotrzebnie ſię zá ni=
22:
mi modlą/ dáiąc im świádectwo iż mieli pewny znák wiáry: á
23:
wierny potępion być nie może/ bo przeſzedł od śmierći do żywo=
24:
tá: iednák iż wſzytko przećiw Bogu cżynią: tedy y ſámi to záś
25:
w niwecż obrácáią (immemores dicti, mendacem oportere eſse memo-
26:
rem) Bo nie tylko Marćina tkáią do młyná: áby w dźień ſwoy
Nie zgadzáią
ſię Papieżni-
cy o ſwych po
márłych ś.

27:
młynárzom robić nie dał: ále im pálce y cewy łámał/ ieſliby ſię
28:
robić od godźiny do godźiny ważyli (bom vmyſlnie/ po nápiſá=
29:
niu Wędźidła X.K. chodźił ſam do młyná z Pánem Ianem Ol
30:
bieckiem y otom ſię pytał: y ták młynarz zeznał że to y od oycá
31:
ſwego młynárzá ſłychał/ iż ſię im kołá łamáły kiedy ſię dniá tego
32:
robić ważyli ꝛc.) ále też o ocży do Otyliey/ o zęby do Apoloniey/
33:
o náukę do Kátárzyny/ o káduk do Walenteo/ o ogień do Wá=
34:
wrzyńcá wſzyſcy ſię vćiekaią: y wſzyſcy więc cáłymi gębámi/ w
35:
ſwoie krzyżowe dni/ do kośćielſká przychodząc ktorego/ ábo ſię
36:
z oney przechadzki do ſwego wrácáiąc ná święte vmárłe wołá=
l 2ią. Surgite


strona: 84

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/84.
1:
ią. Surgite ſancti de manſionibus vestris, powſtańćie święći z mie=
2:
ſzkánia wáſzego/ mieyſcá poświęććie/ ludowi błogoſławćie/ á
3:
nas grzeſzne ludźie w pokoiu záchowayćie ꝛc. Ktoż ie/ śpiące
4:
ſnem ſpokoynym/ niepokoi ieſli nie ći ktorzy o ich ſnie mowią?
5:
Ktoż ich więcey lży/ iedno ći ktorzy to ná nie wkładáią co ieſt
6:
Bożego ꝛc. Iż tedy to wſzytko ná dawno pomárłe wkłádáią/
7:
y od nich tego w cżym ſámi ſobie nie pomogli proſzą/ o ktorych
8:
twierdzą iż ſpią y odpocżywáią: á iákoż tego nie gánić y przećiw
9:
temu nie piſáć/ błąd błędem/ fałſz fałſzem/ gorzkie gorzkim/
10:
ſłodkie ſłodkim muśi przedśię zoſtáć. Bo to wzywánie y proſze=
11:
nie vmárłych o ocży/ o zęby y inſze: ták rownie ieſt ważne y ták
12:
też prawdźiwe w ſobie ſkutki ma/ iáko y ono/ co w Agendach y
13:
we Mſzałách o wodźie y o ſoli/ twierdzą. Iż ten coby ſię nią o=
14:
mył ſanitatem ſimul & æternam vitam mereatur, miałby ſobie záſłu=
15:
żyć y zdrowie y żywot wiecżny. Abo żeby y popioł był zbáwiennym
16:
lekárſtwem: ſalutare remedium: A iżby ći wſzyſcy/ ktorzyby ſię im
17:
poſypáli (pro redemtione peccatorum ſuorum corporis ſanitatem & ani-
18:
mæ tutelam percipiant) ná grzechow ſwych odkupienie/ wźięliby
19:
záraz zdrowie ćieleſne/ y opiekę duſze. Iákoby popioł duſze mogł
20:
ſtrzedz/ będąc opiekunem iey. O moie miłe nabożeńſtwo: o rati-
21:
tionabile obſequium: o prawdo nieprawdźiwa co wſzytko dobre ni
22:
cuieſz ꝛc.
23:
Nie lżę ia tedy áni háńbię świętych pomárłych: ále ſtrofu=
24:
ię z głupſtwá y obmierzłego báłwochwálſtwá żywych/ co tákie=
25:
mu báłámuctwu wierzą: á nád to ieſzcże/ y to gánię iż co ſámego
26:
Bogá ieſt/y onemu to ſámemu należy/ oni komu inſzemu przy=
27:
właſzcżáią: ktorzy też ieſzcże y z tego Chriſtuſá złupiwſzy co iemu
28:
ſámemu Bog oćiec iego dał/ inſzym to przypiſuią: á iákoby gwał
29:
tem (choćiaż to ſłowy chytrymi pokrywáią) w pocżet nie tylko
30:
ludźi zmárłych/ ále też y inſzych rzecży niemych/ iáko ſoli/ wody/
31:
woſku/ popiołu/ wierzbiny y inſzych chwaſtow kłádą: gdy to co
32:
iego ieſt/ y iemu ſłuży tym rzecżam oddáią y od nich y z nich ſobie
33:
tego ſzukáią. A drudzy go máło nie podleyſzym niż onego pogá=
34:
niná bękártá ſławnego Romuluſá/ pierwſzeo Rzymá budowni=
35:
niká y zakłádácżá/ cżynią: cżyniąc między nimi porownánie. Iá=
36:
ko káżdy z Piotrá Roſſettá mnichá bezbożnego y niewſtydliweo
orácyey


strona: 85

ná wędzidło X.K.P.85.
1:
orácyey De laudibus Romanae vrbis, łácno obacżyć może. A ták
2:
gdyby ſię X.K. z ſwoimi obcochwałobożniki pocżuł: mogłby y
3:
to obacżyć/ (Christo tanem duce) iż to/ co mnie z ſtrony Bogá y
4:
Chriſtuſá zádał/ iemu więcey ſłuży niż mnie/ tákże/ iż też y z ſtro
5:
ny pomárłych ś. więcey on ſam tego winien/ co mnie zádáie/ bo
6:
to on ſam cżyni/ niżby mnie tym ſłuſznie/ prawdźiwie y ſpráwiedli
7:
wie ocży zápluſnąć y to mi zádáć y dowieść mogł. Abowiem ia/
8:
okrzcżony będąc záraz po vrodzeniu we cżwartek przed Marći=
9:
nem. 1532. ſkorom ku rozumowi przychodźić y rozſądkowi zdro
10:
wſzemu pocżął: zárázem ſię o tym bádał/ iákie też było to moie
11:
kzcżenie/ y cżym mię/ ábo bez mey wiádomośći y zezwolenia
12:
gwałtem/ y cżárowano y niewolono: y cżytałem Báięndę we-
13:
dle ktorey mię guſlono y ſzmárowano: oto między wielą nikcże=
14:
mnych ſproſnośći/ nálazłem to/ com vważał być rzecżą ſłuſzną
15:
(Bo nie máſz tego błędu ná świećie ktoryby nie był cżym też do=
16:
brym przyfárbowány/ áby go prośći nie poználi: iáko y trućizná
17:
nie bywáć bez przyſmákow) ktora ſię też ſercá mego chwyćiłá/
18:
y pilnowałem iey y pilnowáć dali Bog do końcá będę. Ktorą
19:
mi ták krzćićiel/ iáko y inſzym roſkázował mowiąc:
Przy krzćie
dziećinnym
każą przed
báłwány vcie
káć.
Ingreſsus Eccle
20:
ſiam Dei, euſiſse te laqueos mortis lætus agnoſce, horreſce idola, reſpue ſy
21:
mulacra. Cole Deum patrem omnipotentem, & Ieſum Chrisſum filium e-
22:
ius. To ieſt/ wſzedſzy do Zboru Bożego iákoby rzekł nie do kośćiołá
23:
rękomá vrobionego przyznay to z weſelem żeś vſzedł śideł śmierći
24:
iákoż tego nie kośćioł, ále gromádá wiernych śrzodkiem wybránemu Boże
25:
mu bywa. Stráchayże ſię báłwánow: pogardz obrázámi: cżći Bo
26:
gá oycá wſzechmogąceo/ y Iezuſá Chriſtuſá ſyná ieo. Otożem ſię
27:
y o zborze prawdźiwym pocżął wywiádowáć/ y nálazłem ia z łá
28:
ſki Bożey: y báłwány ſię wſzelákimi y ſtrugánymi y málowány=
29:
mi brzydzę/ iáko obrzydliwośćią Bożą. Y ná iednym Bogu oy=
30:
cu wſzechmogącym/ y ná ſynu iego iedynym Iezuśie Chriſtuśie
31:
przeſtawam. O troycy/ o perſonách/ o iſtnośći y podſtáćiach/ nic
32:
niewiem/ bo mi tego ná on cżás krzćićiel nie zlecał. Iż też ſło=
33:
wo Boże tego nie roſkázuie: bo tego w nim niemáſz/ iáko y ſam
34:
X.K. wyznawa y inſzy iego ſpolni Antichriſtowi z nim bálwie=
35:
rze/ ktorzy ránę iego lecżą: á przedśię iey nie vlecżą. Ia tedy v=
36:
ważáiąc ono ſwoie/ choćiaż procż tego/ we wſzytkim bezbożne
l 3przy


strona: 86

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/86.
1:
przy cżárowániu/ obowiązánie/ onego przyſtrzegam. Ale X.K.
2:
niewiem iáko w nie wgląda/ y z iáką ie śmiáłośćią prowádźi?
Papieżnicy
wedle krztu
ſwego nie ży-
wą.

3:
Gdy przed báłwány klękáiąc/ ony noſząc y cáłuiąc/ ſam ieſzcże
4:
przećiw ſobie dekret duchá Bożego obwoływa mowiąc. Niech
5:
im podobni będą ći co ie dźiáłáią y co w nich vfáią: Iakoż Bog
6:
nie od tego: ſłucha ich w tym/ y odiął im ſmyſł/ że w tey ſpráwie
7:
ślepymi/ głuchymi/ niememi ſą: á bacżyć ſię co cżynią nie mo=
8:
gą. Cżegom ia iuż z łáſki Bożey wolen: máiąc y Moiżeſzowę y
9:
Chriſtuſowę o tym náukę/ że ſámego iedynego Iehowę/ Bo=
10:
gá Izráelſkiego/ Bogá y oycá Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá
11:
winienem chwalić y onemu ſámemu ſłużyć/ co y cżynię w duchu
12:
y w prawdźie przez iedynego pośrzedniká moiego Iezuſá Chri=
13:
ſtuſá: á daley procż ſłowá Bożego nic. Y owſzem ile kroć przy=
14:
pátruię ſię dźiwnemu záwiedźieniu ludzkiemu/ chwałę ſtworzy=
15:
ćielowę ná ſtworzenie bezbożnie wkłádáiącemu: z wielką tego/
16:
iáko przyſtoi/ żáłośćią vżywam/ y śmiele to przećiw wſzemu Pa
17:
pieſtwu teraz theż mowię co dawno przedtym przećiw pogań=
Láctáncyus
gániąc pogáń
skie báłwoch
wálstwo, zgá
nił wſzytko
Papieskie na-
bożeństwo.

18:
ſtwu głupiemu Lactantius nápiſał lib. 2. cap. 1. aduerſus gentes, de o
19:
rigine erroris w ty ſłowá. Zaiſte/ iáko przyſtoi/ cżęſtokroć myśląc/
20:
o tym co ieſt między wſzemi rzecżámi naprzednieyſzego/ dźiwuię
21:
ſię nie pomáłu/ iż w ták wielkie zápámiętánie przyſzedł onego ie=
22:
dynego ſámeo Bogá máieſtat/ ktory zátrzymawa y rządźi wſzyt
23:
ko/ że ten ktoryby ſam miał być cżcżony/ ten nawięcey bywa zá=
24:
niedbawány: á iż też ludźie ku tákowey przywiedźieni ſą ſlepoćie/
25:
że vmárłe przekłádáią nád żywego y prawdźiwego Bogá: á iż
26:
też źiemſkie y w źiemi pogrzebione nád onego wyſtáwiáią ktory
27:
tey źiemie był fundatorem. Wſzákże/ mogłáby ſię nieiáka fol=
28:
gá/ tey niezbożnośći ludzkiey/ pozwolić/ ieſliby koniecżnie z nie=
29:
wiádomośći imięnia Bożego błąd ten przyſzedł. Lecż ponieważ
30:
chwalce tych bożkow/ tákich być bacżymy/ ktorzy cżęſto Bogá
31:
nawyżſzego y wyznawáią y opowiedáią: dźiwna to iákiego ſię
32:
oni ſpodźiewáć niezbożnośći ſwey odpuſzcżenia mogą? ktorzy
33:
nie przyznawáią chwały temu/ o ktorym/ nieſłuſzna ieſt/ żeby
34:
cżłowiek miał niewiedźieć. Abowiem/ gdy ábo przyśięgáią/ ábo
35:
ſobie cżego winſzuią/ ábo dźięki cżynią/ nie Iowiſzáć ábo wielko
36:
śći Bożkow/ ale Bogá miánuią: Acżći iuż Papiestwo y one stare
pogány


strona: 87

ná Wędzidło X.K.P.87.
1:
pogany w tym przebráło wſpomináiąc wſzytkie święte y Máryą przy Bo
2:
gu gdy przyśięgę cżynią gdźie ſię práwie prawdą záprzymuſzeniem
3:
przyrodzenia/ z wnętrznośći ſerdecżnych ná iáśnią wyrywa: cże
4:
go iednák nie cżyniąć też w ſzcżęśliwym rzecży powodzeniu. Bo
5:
nawięcey ná ten cżás z pámięći ludzkiey wypada/ gdyby/ vżywá
6:
iąc dobrodźieyſtw iego/ mieliby vcżćiwość wyrządzáć Bogu
7:
ktory im w tym folguie. Ale gdy potrzebá gwałtowna przyći=
8:
śnie: toż ná Bogá wſpomináią: Iáko/ gdy ſtrách woienny zá=
9:
ſzumi/ gdy gwałt chorob powietrza morowego przylęże/ gdy
10:
długo trwáiąca ſuchość zbożu odwilżáiącey ich żywnośći nie v=
11:
życży/ gdy gwałtowne burze/ gdy grády przypádną: tedy ſię ná
12:
ten cżás do Bogá vćiekáią/ od Bogá rátunku żądáią/ Bogá
13:
áby dopomogł wzywáią ꝛc. A potym támże przydáie y to: Lecż
14:
iáko on ſtrách ominie/ á niebeśpiecżeńſtwá odſtąpią: tedy záś
15:
do ſwych bożkow kośćieliſk z ochotą ſię zbiegáią/ onym ofiáry
16:
oddawáią/ y wieńce ná nie kłádą. A Bogu ktorego w potrzebie
17:
wzywáli y ſłowkiem nie dźiękuią ꝛc. Y dáley támże tę ślepotę
18:
Pogańſką opiſuiąc/ práwie żywymi farbámi wſzytko teráźniey=
19:
ſze Papieſkie nabożeńſtwo máluie/ w ktorym to nie może być/
20:
áby tego Bogá/ ktory nawięcey ku chwale ſwey cżłowieká/ ku
21:
niebu podnieśionego wzgorę/ ſtworzył/ ći prawdźiwie chwalić
22:
iáko przyſtoi mogli/ ktorzy drzewo/ kámienie/ miedź/ śrebro y
23:
złoto w tákiey vcżćiwośći máią/ że im to co Bożego ieſt/ cáłu=
24:
iąc ie y przed nimi klękáiąc/ przywłaſzcżáią. Gdy ocży ſwe z wyſo
25:
ká ſpuśćiwſzy/ á w głębokość ie źiemſką wlepiwſzy/ do rzecży ſię
26:
w źiemi będących y z źiemie pochodzących/ chwaląc ręku ſwych
27:
robotę/ ták chćiwie przywięzuią. Co wſzytko żeby w papieſtwie
28:
nie było/ chybá bezwſtydliwy tożby ſię tego przeć/ y o to ſię zá=
29:
ſtáwiáć ważył. Bo to iáwna iż od rzemięśniká vrobiony obraz/
30:
ſkoro do kośćielſká ſwego/ ábo rádniey báłwochwálniey/ wnio
31:
ſą/ wnet zábacżywſzy rzemięśniká/ choćiaż on ieſt cżłowiek ży=
32:
wy y rozumny/ onę niemą twarz od niego ſtworzoną/ nádeń prze
33:
kłádáią y Bogu náleżącą chwałę wyrządzáią. Ale iżby długo by
34:
ło wſzytkiego tego co on nápiſał w káp. 2. y potym/ dotykáć tyl
35:
ko/ á nie ſłowo od ſłowá piſáć: á vmyſł moy ieſt krotko ſię odprá
36:
wowáć we wſzytkim/ przeto rádzę/ áby káżdy z pilnośćią/ może
li kśiąg


strona: 88

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/88
1:
li kśiąg Láktáncyuſowych doſtáć/ o tym ſobie ſzyrzey v nieo cży=
2:
tał/ á z niego tego dochodźił/ iż w Papieſtwie po wygłádzeniu
3:
Chriſtyáńſkiego nabożeńſtwá/ prawdźiwego znowu ono ſtáre
4:
Pogáńſkie/ á ieſzcże z przypłodkiem obfitym wprowádzono/ tyl
5:
koż to iż ie Chriſtyáńſtwem przypſtrzono dixi.
6:
KA P. 13. Te y tym podobne rzecży/ ktorymi mię lży nie=
7:
ſłuſznie/ y ktore mi też nieſpráwiedliwie przycżytá/ y w ohydę do
8:
wſzech przywieść chce/ iuż teraz ná zad odrzućiwſzy/ po krotkim
9:
ná niektore z nich odpowiedźieniu y pokazániu też ták piſmá ś.
10:
iáko y Doktorow ſtárych świádectw/ iż to wſzytko nie Chriſti=
11:
áńſkie X.K. cżyni: gniewáiąc ſię o to nabárzey/ iżem ich ſproſno=
12:
śći ludowi poſpolitev odkrył/ iáko ſamże ſpomina (a. iij.) á iżem
13:
też Papieżá Rzymſkieo Antichryſtem názwał/ iż nim ieſt: oto ie=
14:
ſzcże náwet/ iákoby zámknienie cżyniąc tych pierwſzych kśiążek/
15:
to z ieo właſnych ſłow pokażę/ iż to wſzytko cżyniąc z táką zápál
Okazánie tego
iż X.K. cokol
wiek zápálcży
wie cżyni, bez
náſzey winno
śći cżyni, w
ktorey nam
ſam świádec-
two dáie.

16:
cżywośćią/ nieſłuſznie y nieſpráwiedliwie cżyni Abowiem/ wedle
17:
właſnych vſt I.M. wyſtępek moy (ieſliby ktory wedle ſłowá
18:
Bożego porządnie y prawdźiwie mogł być pokazány.) nie może
19:
być ták wielki y ták zły/ dla ktoregoby ſię X.K. ták bárzo prze=
20:
ćiw mnie śierdźić miał/ á zátym ſię y tego dopuſzcżáć co żádnemu
21:
práwemu chriſtyáninowi duchownemu nie przyſtoi. Gdyż tego/
22:
co I.M. cżyni/ żaden nigdy z wiernych prawdźiwie/ á nie z má=
23:
lowánych názwiſkiem wiary y krześćiáńſtwá/ nie cżynił. Gdyż o
24:
ni rychley záwżdy ćierpieli háńbę ſwą y krwie wylanie/ niżby ko=
25:
go inſzego háńbić/ ábo kreẃ iego wylewáć/ ábo nań y ná wy=
26:
gnánie iego fołdrowáć mieli. A przetoż to y powtore mowię/ iż
27:
moy wyſtępek nie mogłby nigdy być táki/ by iy y naprawdźi=
28:
wiey we mnie vpátrował/ żeby do tego miał przychodźić X.K.
29:
do cżego przyſzedł/ chcąc być duchownym: choćiażbym ia też ná
30:
koniec y w iákiey niezbożnośći mogł być przekonány: co ſię da
Więcey ma pá
trzyć christi-
ánin ná ſwą
powinność, ni
żeli ná cudzą
złość.

31:
Pan Bog nigdy nie naydźie. Boby w tey mierze przyſtáło ná to
32:
mieć bácżność więcey co Chriſtyáninowi duchownemu ſłuży: á
33:
niż ná to co kto zle y nieſłuſznie cżyni. Acoż ieſzcże rzecżemy? gdyż
34:
to znácżna ieſt/ iż nie złą ále dobrą/ nie wyſtępek ale porządny
35:
poſtępek wźiął ná zęby/ y on chce wynicowawſzy w złe mniemá=
36:
nie y nienawiść wſzytkich przywieść. Gdyż/ wedle Bogá mo=
wiąc/


strona: 89

ná Wędzidło X.K.P.89
1:
wiąc/ nigdy to wyſtępkiem y złym nazwáno być nie może/ co ſię
2:
wedle ſłowá Bożego dowodnie gáni y ſtrofuie. Ponieważ wier
3:
nemu żadnev nie przyſtoi brátáć ſię ze złymi vcżynkámi ćiemno=
4:
śći/ owſzem ieſt powinien (Efe. 5. ꝟ 11.) ony ſtrofowáć: złe złym/
5:
gorzkie gorzkim/ á dobre też y ſłodkie dobrym (iáko ſię y przed=
6:
tym z Ezáiaſzá mowiło) y ſłodkiem názywáiąc: Bo biádá temu
7:
ktoby to opákował. Ná com ia w piśmiech ſwych naprzedniey
8:
ſze záwżdy bacżenie miał/ áby wſzytko ſzło wedle ſłowá Bożego.
9:
Ale to puśćiwſzy ná ſtronę/ oto iuż to com wźiął przedśię nákrot
10:
ce pokażę: iż wyſtępki moie/ wedle inſtygácyey przećiw mnie X.
11:
K. nie były tákowe/ żeby dla nich miał ſię ták bárzo X.K. śier=
12:
dźić/ y ták przećiw mnie zápálcżywie (bo áż do krwie wylania/
13:
by mogło być) powſtáwáć: cżeo oto ták z ſłow właſnych I.M.
14:
dowodzę. Naprzod tedy to mowię: Iż ponieważ między námi
1. Rożne wy
rozumienie pi
ſmá, nie ma lu
dzi ku pom-
śćie przywo-
dźić.

15:
nie idźie o piſmo ś. (iáko piſze g iij.) ále tylko o iego wyrozumie
16:
nie. W cżym nam oto dobrowolnie to przyznawa/ iż ſię piſmem
17:
ś. iákoż ták ieſt/ y rządźimy y ſzcżyćimy/ y nim też błędy ludzkie
18:
odkrywamy y ſtrofuiemy: Tedy za tákowym rzecży też wyzná=
19:
niem/ cokolwiek X.K. przećiw nam cżyni/ nieſłuſznie cżyni/ nas
20:
ták do wſzech hydząc y wſzech przećiw nam pobudzáiąc/ á wię=
21:
cey podobno niż kániá dżdżu krwie náſzey pragnąc: Bo gdy ſię
22:
wżdy y ſam wrzkomo też do piſmá ś. odżywa: á nam ie też że mu
23:
wierzymy y ná nim ſię buduiemy przyznawa/ choćiaż ie on iná=
24:
cżey rozumieć chce niż ie my rozumiemy: (iáko to y około wyro=
25:
zumienia ſtátutow niektorych y praw/ ktore wſzyſcy zá prawdźi
26:
we y dobre máią między ludzmi w rzecżách źiemſkich bywa.) te=
27:
dy wżdy godźiło ſię było inſzym ſpoſobem z námi/ około wyrozu=
28:
mienia iego obchodźić/ ániż ſię obſzedł: y o iego ſię właſne wyro=
29:
zumienie pierwey porządnie rozeprzeć niż ſię zá tákową przećiw
30:
nam inſtygácyą vchwyćił. Lecż nie z oycow/ ktorzy/ ludzmi też
31:
będąc iáko y my/ w wielu ſię cżęſto potykáli/ omyláli y potym
32:
ſwe piſmá odmieniáli á drudzy y odwoływáli: ále z ſámego ſło=
33:
wá Bożego. Gdźie ſię ſtárego teſtámentu figury/ nowym teſtá
34:
mentem/ á Chriſtuſowe ſłowá Apoſtolſkimi/ tákże iedny miey=
35:
ſcá drugim wykłádáią/ á zwłaſzcżá trudne łatwieyſzymi y otwo
36:
rzyſtymi. A iż ták á nie inácżey przyſtało było X.K. cżynić/ oto y
mtego


strona: 90

Pierwſze kśiążki Odpwiedzi/90
1:
tego iego właſnymi vſty dowodzę. Gdy nas winuie w tym/ iż
X.K. chce á
byſmy ſię z
Papieżem o Antichristo-
stwo rozpárli
á ſam ſię z ná
mi przed nie
rozpárł.

2:
Papieżá Antychriſtem zowiemy: tedy tego dokłáda że to nieſłu
3:
ſznie dla tego cżynimy/ żeſmy ſię z nim o to pierwey nieroſpárli f
4:
iij. Tu ácżći niewiem coby zá roſpráwá owcam z wilkiem/ bez=
5:
broynym z obrzymem vzbroionym zewſząd/ proſtakom podłym
6:
z wykrętácżem miſternym/ mogłá być náleźiona: iednák/ by to
7:
mogło być/ á chćiałby ſię on w to wdáć nie zdrádliwie/ iáko Hu=
8:
ſowi vcżynił y zezwoliłby o tym z námi mowić iáwnie/ y ćierpli=
9:
wie nas też ſłucháć/ poddáiąc ſię ná rozſądek ſpráwiedliwie we=
10:
dle Bogá ſądzących/ rádźibyſmy y to vcżynili. Ale iż on ſam do
11:
śiebie/ y do ſwych Kortyzánow drogę dekretámi ſwoimi y mor=
12:
derſtwy zamknąć/ niechcąc być od nikogo ſtrofowan/ vcżon y
13:
ſądzon: gdyż go y Koncilium ſądźić nie może. 2. Quae. 7. Non est á
14:
plebe. Et in ſequen. Item. Dist. 96. C. Satis euidenter. Et 11. Quae. 1. Sa-
15:
cerdotibus. Bo go y Krol y Ceſarz ſądźić też nie może/ ták ſię wy=
16:
nioſło to Bożyſzcże źiemſkie. 9. Quae. 3. Nemo. Et in ſequentib. Tedy
17:
iuż winá tá o nie rozpárćiu ſię náſzym z Papieżem/ nie ná nas ále
18:
ná nim zoſtáwa: tákże y ná tych ktorzy mu teo ćierpią/ y ktorzy
19:
go w tym vſpráwiedliwiáią. A iż Papież nie po tev z ktorymby=
20:
ſmy ſię my rozpieráli: bo to wielikáiá Derewniá/ iáko Ruś mowi:
21:
trudny nam nędznikom do rozmow z nim przyſtęp: ktoreo nog
22:
nie káżdemu ſię zeydźie cáłowáć: á też niewiem áby on nas ſam
23:
miał w tym ſtrofowáć: tedy wżdy I.M. X.K. ſámemu to pier
24:
wey przyſtáło było z námi do ktorych mu łácnieyſzy przyſtęp/ v=
25:
cżynić/ gdy to zá potrzebną z ſtrony Papieżá vpátruie: niż ſię
26:
ták przećiw nam w zápálcżywey popędliwośći puśćił: y niż ták
27:
krwawie przećiw nam y przed K.I.M. y przed Tribunałem
28:
(iáko ieſt c ij.) y gdźie indziey wrzaſkliwie inſtygowáć pocżął.
29:
Bo ieſliſmy ſię my powinni byli pierwey z Papieżem o Antychri=
30:
ſtá/ niżeſmy go nim názwáli rozeprzeć: tedy dáleko więcey/ gdy
31:
ná Bogá y Chriſtuſá y miłość Chriſtiáńſką pámiętał X.K. po=
32:
winnieyſzy był z námi ſię wprzod w duchu ćichym rozeprzeć niż
33:
to przećiw nam złe vrobione/ vpiłowáne y vhartowáne wędźi=
34:
dła vkował/ y nas ták nieſłuſznie oſocżył. Bo ktoć ná kogo iá=
35:
kie práwá ſtáwić chce/ tedyć im y ſam ma podleć. A nie ták iá=
36:
ko cżyni X.K. nas chcąc przywrzeć z ſwoim ſię wywárćiem/ tak
w tym


strona: 91

ná Wędzidło X.K.P.81
1:
w tym co nam o Papieżá zádáie: iáko y w tym że nas chcąc v=
2:
cżyć/ ſam ſię iáko piſze g 1. od chłopá głupieo vcżyć niechce. Lecż
3:
ták mniemam że też to podobno dla tego cżyni iż mu inſze wiel=
Kśięża Papie
ſcy Chriſtuſo
wi służyć nie
mogą, y dwo
ru y kośćiel-
nych plotek
pilnuiąc.

4:
kie świátá tego zabawki báwić ſię tym nie dopuſzcżáią/ iáko y
5:
inſzym mnogim toż też ná ſię przyimuiącym. A mowię to z ſłow
6:
Grzegorzá Náziáńſkiego ktorych X.K. ná początku przedmo=
7:
wy ſwey do iij. vżywa: że też w to trudno by miał z inſzymi potre=
8:
fić: poki ſię & ad forum & ad chorum, iáko mowią/ chce przygo
9:
dźić. Gdyż wedle Chriſtuſá Páná żaden dwiemá pánom ſłużyć
10:
nie może: ábo gdy więcey ſłucha Papieżá niż Chriſtuſá. Bo gdźie
11:
to ieſt tám nie może być dobrze. A iż ſię to nawięcey w Xiężey Pa
12:
pieſkiey náyduie/ tedy też mogłoby ſię to z Hiláriuſzowych ſłow
13:
pokázáć. Ktorych támże X.K. d iiij vżywa: iż zá tákimi ſprá=
14:
wámi nie máſz więtſzych ſłowá Bożego gwałtownikow nád nie.
15:
Ale ſię ia tym báwić niechcę/ doſyć ná tym iż ponieważ ſię to po
16:
kazáło/ że nam X.K. tego zádáć nie może/ ábyſmy piſmu ś. nie
17:
wierzyli: owſzem wyznawa iż nie o nie/ ále o wyrozumienie iego
18:
idźie: ktore też między námi łękſzę cżyni: á piſmá ś. wyrozumie=
19:
nie ieſt dárem Bożym: przetoż/ choćiażby ie on lepiey (cżemu ia
20:
nie wierzę) niż my rozumiał: tedyby nie tylko o właſne iego wy=
21:
rozumienie z námi ſię pierwey powinien był rozpieráć/ w duchu
22:
ćichośći/ iáko ſłowo Boże vcży: ále też nas ieſzcże y od inſzych
23:
bronić/ ná nas ſię nieſłuſznie tárgáiących. Lecż iż to nam z ſtrony
24:
ſłowá Bożego przyznawſzy/ ták ſię nam ſtał nieprzyiaćielem/ y
25:
ták nas nieprzyiaćielſkie przeſláduie: tedy nie tylko po ſobie
26:
pokázuie iż ſpráwy iego nie ſą Chriſtiáńſkie: ále iż też nas bez ná=
27:
ſzey winnośći przeſláduie y wſzech przećiw nam pobudza. Potym
1. Iż potrzebá
iest áby były
heretictwá, te
dy temu mor-
derstwem ża-
den żeby nie
były nie zábie
ży.

28:
to mowię y vkázuię/ iż to nieſłuſznie X.K. przećiw nam vcżynił:
29:
ponieważ to y ſam (fol. 8. ) wyznawa wedle piſmá ś. że heretyc
30:
twá ſą potrzebne: Bo wedle piſmá ś. muſzą być y zgorſzenia y
31:
heretyctwá. Otoż/ choćiażby to było/ co nie ieſt/ żeby przy nas
32:
były/ á nie rácżey przy Papieſtwie: á przećiw muſowi (contra o-
33:
portet verbi Dei, nullum videtur poſse remedium dari.) ábo potrzebie/
34:
ktorą ſłowo Boże opowiáda/ niewiem áby kto mogł lekárſtwo
35:
wynáleść/ ktorymby tá potrzebá mogłá być w niwecż obroco=
36:
na: choćiaż to pewna/ iż temu biádá w kim tá potrzebá/ ábo
m 2to oportet


strona: 92

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/92
1:
to oportet, pokázuie: iednák to pewna/ że X.K. ták ſię temu opor
2:
tet vpornie/ á nie wedle ſłowá Bożeo zoſtáwuiąc/ y nas ták pze
3:
ſláduiąc/ nie tylko to nieſłuſznie cżyni/ ále ſię też znácżnie y Bo=
4:
gu ſprzećiwia. Bo iż to iednak z piſmá ś. wźiął X.K. tedy ſię
5:
wżdy potrzebá było tegoż piſmá dołożyć co ono z heretyctwem
6:
y z heretykámi cżynić każe: á nalazłby iż nie ták iáko I.M. vcży
7:
nił: iáko ſię iuż to przedtym pokázowáło. Owa y ſtąd znáć káż=
8:
dy pobożny może iż nas to od I.M. nieſłuſznie y nieſpráwiedli=
3. X.K. o
nas świádcży
iż nie iesteſmy
nieprzyiaćio-
ły Bogu y im,
á wżdy nas
przeſláduie.

9:
wie potkáło. Trzećia/ wyznawa też to X.K. ná kárćie c. w Przed
10:
mowie. Iż my nie ieſteſmy ták wielkimi nieprzyiaćioły Bogu
11:
y onym też/ iáko ſobie ſámym. A gdy to zna y wyznawa: wiel=
12:
kim to ieſzcże piſmem y przećiw ſobie pewnie/ ná wiecżne przed
13:
Bogiem świádectwo/ náſzey niewinnośći) piſząc: iżeſmy my nie
14:
ſą nieprzyiaćioły áni ſzkodnikámi ich tákże y Bożymi: á możeż
15:
to kto X.K. pochwalić/ iż nas ták nędznikow ſobie/ á nie ko=
16:
mu z nich ábo Bogu/ ſzkodzących/ do wſzech w ohydę y niena=
17:
wiść áż ná śmierć przywodźi? Bo ieſli to nam niewinnym cżyni:
18:
cożby ten kov inſzemu vcżynił? Nie tuſzę áby w nim mogło mieć
19:
roſkazánie Chriſtuſowe/ miłuyćie nieprzyiaćioły wáſze miey=
20:
ſce: áby y iego o tym náuká ktorą w ſwym Kátechizmie włożył.
21:
Cżwarta/ Názywa y wyznawa nas być paruulos, & plagas no-
22:
stras paruulorum, f. ij. to ieſt/ malucżkimi dźiatkámi/ y rány náſze
4. X.K. dzie
ći máłe prze=
ſláduie.

23:
być ránámi dźiećinnymi/ wedle Epifániuſzá. A gdyż to do nas
24:
zna y ták nas ſobie ſzácuie/ żeſmy/ względem I.M. y rowienni=
25:
kow iego/ ſą dźiećiny liche: ktorych vderzenia ſzkodźić nie mo=
26:
gą: cżemuż wżdy I.M. będąc tákim mężem doroſłym iuż/ ná li=
27:
che dźiećiny ták ſię bárzo śierdźi: cżemu ták bárzo ná zdrowie ich
28:
inſtyguie? cżemu do wſzech w nienawiść przywodźi? cżemu go
29:
te dźiećinne ránecżki ták bárzo bolą? Nie tuſzę iżby to mężowi
30:
przyſtało/ nierzkąc Chriſtyáninowi/ á ieſzcże duchownemu? Ale
31:
ná to bácżnośći X.K. nie máiąc/ nie tylko przeſládiue y ná gárdło
32:
ſtoi/ áleby ſię y drapáć/ z tymi lichotámi chćiał: by kápłáńſtwo
33:
dopuśćiło. Trzebáby ſię koniecżnie X.K. ſámemu z ſobą dobrze
34:
pogodźić/ y w tym też obacżyć/ żeby nie bárźiey płákał po dźiećiń
35:
ſku niż go vbito y niż go boli: á coż/ gdy y bićia tego/ względem
36:
oſoby ſwey zoſobná/ nie pokaże porządnie. By to iedno nie było
z námi


strona: 93

ná Wędzidło X.K.P.93
1:
z námi/ co z onym Báránem/ ktorego Wilk ziadł: mowiąc mu
2:
tylko/ nie mąć Báránie wody. A tu też niech káżdy vważa ſprá=
3:
wiedliwieli ſię z námi y wedle Chriſtuſá X.K. obchodźi/ y ſłuſznie
4:
li Acheronta mouet, dáley nic nie rzekę.
5:
Piąta/ Iż też y to ieſzcże ktemu X.K. przydawa: iákoby/ ták
5. Szkolne
nam słowká
przycżyta, á
wżdy przeſlá
duie dla nich.

6:
mniemam/ dźiećińſtwo náſze wykłádáiąc/ że ſię my ná ſzkolnych
7:
Grámmátyckich rożnicách ſádźimy: (támże f ij.) powiedáiąc o
8:
nich/ iż ſię nie było cżym báwić: dokłádáiąc y tego: że tego y Pá=
9:
weł ś. zákazał. Ktorą rzecż X.K. gdy kto bácżny weźmie przed=
10:
śię/ nie tuſzę áby mogł mieć zá dobre X.K. iż on powiedáiąc to
11:
vſty ſwymi o nas: práwie niewinnośći náſzey dáiąc nam świádec
12:
two: przedśię przećiw temu cżyni: Nas ták okrutnie nienawi=
13:
dząc y áż ná kreẃ nas náſzę prześláduiąc/ y ſam ná nie inſtygu=
14:
iąc. Bo w tym nie tylko przećiw Páwłowi ś. cżyni: że rádę iego
15:
odrzuca/ choćiaż ſię nią ſzcżyći/ báwiąc ſię rzecżámi/ iáko zowie
16:
podłymi ſzkolnymi/ co duchowney oſobie namniey nie przyſtoi:
17:
ále też y przećiw ſobie/ y náſzey niewinnośći. Ktora nie może
18:
być táká/ gdy idźie o ſzkolne ſłowká/ żeby ábo prześládowánie/
19:
ábo wygnánie/ ábo y gárdło kiedy záſłużyć miáłá: ná co iż X.K.
20:
foldruie/ tedy to przećiw ſobie (bo o Chriſtuśie wątpliwośći nie
21:
maſz/ iż go nie náſláduie owſzem mu ieſt ná odpor.) y przećiw ſwe
22:
mu duchowieńſtwu cżyni. Mowi iż Páweł ś. tego zákazał: á cże
23:
muż go w tym nie vſłuchał? cżemu mi przedśię y w Grámmáty=
24:
ce (iáko ſię wyżſzey wſpomináło.) przymawiał? cżemu ſam Im-
25:
perfectum pro infinitiuo, przećiwko mnie vżywał? Abo cżemu to
26:
powiedźiawſzy/ f ij. Y záś g iiij. iż náſze piſmá záprawdę notateo
27:
godne nie były/ áby ná nie odpiſawał: y záś/ że ie opuśćić/ á ſtá
28:
rych Arrianow z rozwięzowániem węzłow miał ſię tym cżáſem
29:
báwić: á wżdy wſzytko opák cżyni? przyſtałoli to? ſpráwiedliwa
30:
li też to dla Grammátyki ták bárzo kogo nienawidźieć? y prze=
31:
ćiw nam nie tyko piſáć/ ták nie Chriſtyáńſkie/ bo bez wſzey mi=
32:
łośći: ále też y na kazániach ſwych lámentliwie y płácżliwie prze
33:
ćiw nam/ wſzytkich pobudzáć? Mowić tu teraz o tym nie będę/
34:
iako ſię y w tym y w wielu inſzych rzecżách nie zgadza X.K. z ſá=
35:
mym ſobą: tego tylko dotknę/ iż y to niewiem iáko ſzácowáć/
36:
gdy ſię obmawia w Przedmowie (ná kárćie h.) iżby kśięga iego
m 3nie miáłá


strona: 94

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/94
1:
nie miáłá być oſobie żadnego nieprzyiaćielem/ ále tylko błędom
2:
iego. Gdyż rzecż ſámá co inſzego pokázuie. Bo co ſię kśiąg do=
3:
tycże/ prawdá to iż ony ſámy przez ſię ſą niemą twarzą/ nikogo
4:
nie biją/ áni lżą y nań fołdruią: ále piſarz ich przez nie wſzytko to
5:
cżyni: á vcżynku ſwego/ tą naſtolką/ iáko śiodłá złego nie ná=
6:
kryie: Gdyż nie przećiw ſámey rzecży piſał/ ále przećiw oſobam/
7:
ktore bez przeſtánku miánuie/ ich mieſzkánia y ſchadzki opiſuie
8:
y przećiw nim ſię śierdźi/ choćiaż ie y dźiećmi y ich ſłowá grám=
9:
mátyckimi ſzkolnymi názywa. Bo ieſli to pokázáć X.K. ſkut=
10:
kiem chćiał/ co ſłowy tymi nápiſał/ tedy nie tyko oſob nie miał
11:
miánowáć/ ále áni kśiąg pewnych: iákom ia w Dyálogách vcży
12:
nił/ nikogo nie miánuiąc/ ále tylko ſáme błędy borząc: choćia=
13:
żem to mogł ſłuſznie vcżynić/ bo ſię to piſáło/ co ná plácu iáwnie
14:
przy wielu zgromádzeniach bywáło. A ieſlim też w ktorych in=
15:
ſzych piśmiech kogo miánował: tedy áż zá ſłuſzną przycżyną/ y
16:
to bez gniewu/ inſtygowánia/ nienawiśći/ prześládowánia ꝛc.
17:
záchowywáiąc powinną vcżćiwość káżdemu: ſtáráiąc ſię o oka=
18:
zánie tylko ták błędu iáko y prawdy/ y o pozyſkánie błądzące=
19:
go/ z vprzeymey Chriſtyańſkiey życżliwośći y powinney miłośći.
20:
Ale też záś nie bez oſtrośći nieiákiey tłumienia błędow prawdą.
21:
Lecż nie do kordá/ nie do kápturá/ nie do páznokći/ nie do ná
22:
gwałt wołánia/ nie ná krwie wylanie fołdrowánia: iáko cżyni
23:
X.K.fol. 4. 5. 6. 11. 227. y ná wielu inſzych: bo to żadnemu dobre
24:
mu y práwemu Chriſtyáninowi nie ſłuży. Piſząc ia tedy przećiw
25:
inſzym/ przećiw X.K. nigdym nic nie piſał/ bom I.M. nie znał/
26:
y ledwiebym to mogł mowić żem o I.M. przed tym co ſłychał.
27:
Przećiw cżemu wſzytkiemu y ſłowam ſwym właſnym cżyni. Bo
Węzły Arria
now stárych
chce K.K.
rozwięzowáć
ktorych nie
máſz bo ie stá
rzy ſpalili.

28:
y to nie k rzecży/ chćieć tę rzecż zákryć rozwięzowániem węzłow
29:
Arrianow ſtárych. A o thych węzłách ábo o piśmiech Arriáń=
30:
ſkich to twierdźić/ iż ie przodkowie iego popalili g iij. Coż będźie
31:
rozwięzował/ gdy iuż to dawno przedtym przodkowie iego o=
32:
gniem rozwiązáli? Oſobliwe y to rozwięzowánie: tákći też ro=
33:
wnie Chriſtus y Apoſztołowie cżynili. Aleć y sſtąd mogłby bá-
34:
cżny cżytelnik obacżyć/ kto tu był co gwałtem y mocą węzły ro=
35:
zwięzował/ á kto gwałt/ y bezpráwie ćierpiał. Bo choćiażby też
36:
y ná nieſpráwiedliwſzą miał: przedśię to nie ogniem ále ſłowem
Bożym


strona: 95

ná Wędzidło X.K.P.95.
1:
Bożym miáło być rozwięzowano. Ale ieſzcże y to/ niewiem iáko
2:
ſię z prawdą y z ſobą zgodźi/ chćieć to rozwięzowáć cżego nie=
3:
máſz: á záś powiedźieć iż to ſtárzy oycowie rozwiązáli/ á iż to ieſt
4:
w kśięgách ich. Bo co wiedźieć tákli Arriuſz vcżył/ iáko o nim
5:
piſzą/ gdy piſmo iego popalono. Gdyż ieſliby mu ſtárzy dobrze
6:
odpowiedáli/ y prawdźiwie błędy iego ſłowem Bożym zborzyli:
7:
á cżemuż y iego właſnego piſánia/ ná wiecżną pámiątkę błędu ie
8:
go nie zoſtáwili: áby teraz z odpowiedźi ich ná iego błędy káżdy
9:
fałſz y prawdę mogł poznáć y Bogá chwalić: A niż ták iego po=
10:
paliwſzy/ ſwoie/ przećiw rzecży nie będącey/ wyſtáwiáć. A co
11:
wiedźieć prawdáli to/ ábo nie. Gdyż y o Arriuſzowym błędźie
12:
iednoſtayney zgody między nimi nie widzę: A też niewiem áby
13:
X.K. będąc ták dáleki od cżáſow Arriuſzowych mogł co lepiey y
14:
pradźiwiey piſáć przećiw błędom iego/ niż oni co rychło po nim
15:
byli y niż ći/ co twierdzą iż ſię z nim gadáli. Wieleć ſobie cżęſto
16:
ludźie z nienawiśći/ wiele z fałſzywey záocżney powieśći prze=
17:
ćiw drugim zmyśláią/ co iáko żywo nigdy nie było. Bo ieſli nam
18:
teraz zá żywotá náſzego/ nie tylko Papieżnicy niektorzy/ ále też
19:
y bráćia náſzy fałſzywi/ y odprzyśiężeńcy prawdy/ ktorzy z nas wy
20:
ſzli/ ále z nas nie byli/ otrąćiwſzy ſię o kárność Zborową/ dla
21:
ſwych złych przymiotow y odprzyśiężenia ſię prawdy/ śmieią bez
22:
wſtydu potwardliwie wiele przypiſowáć y nas do wſzech fałſzy=
23:
wie (Bog to wie co mowię/ ná ktorego ſię ſąd ſpuſzcamy.) ob=
24:
nośić: á coż zá dźiw/ gdy po śmierći cżyiey/ ábo też y zá żywotá
25:
gwałtem przyćiſnąwſzy y plácu żadneo obronie nie zoſtáwiwſzy/
26:
o kim co mowią y iemu to co nigdy nie było przypiſuią. Ale y ták
27:
rzecż tę z ſłow X.K. vważywſzy ie/ łácno poznáć co zá duch/ co
28:
zá właſna ſpráwiedliwość do ták gorliwego y krwáwego prze=
29:
ćiw nam inſtygowánia. A ieſli to może być Chriſtyáńſkiem po=
30:
ſtępkiem názwano?
6. Bráćią zo
wie obłudzo-
ną, á przed-
śię krwie prá
gnie, tákći brá
tá błudzące
go ſzukáią.

31:
Sżoſta/ Iż nas wżdy názywa bráćią/ á bráćią obłądzoną
32:
(ná kárćie c.) tedy y to v mnie wpodźiw: ácż niewiem z ktore=
33:
go to ſercá y vſt poſzło/ máiąc to ná piecży co przedtym y potym
34:
temu ná odpor mowi y piſze. Bo ieſliſmy bráćia/ á ieſzcże obłą=
35:
dzeni: ſłychałże to kiedy ktory żywiący/ áby brát nie błądzący/
36:
przećiw błądzącey bráćiey/ ták ſię miał záchowáć y ták ſię zni=

strona: 96

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/96
1:
mi obchodźić/ iáko ſię przećiw nam X.K. obchodźi we wſzytkim
2:
ſwoim Wędźidle/ y oprocż tego wſzędy y záwżdy? Tákli to brá
3:
tá błądzącego ſzukáią? tákli go też z błędu wywodzą? A zaż ten/
4:
co ſię o błądzącego brátá ſtára/ onego piekielną hydrą názywa
5:
y niedźwiadkiem? á zaż leśną y dźiką beſtyą y niemotą? azaż Slą
6:
ſkim y Cygáńſkim mieſzáńcem: ſam ſię z teo/ brátem będąc wyśli
7:
záiąc? áno przedśię ieſli brát/ á ieſt niedźwiadkiem/ hydrą/ kocż
8:
kodanem: tedy niewiem áby brát tákiego/ tákim też nie muśiał
9:
być. Eodem enim patre nati fratres, naturā patris referunt, et homo homi-
10:
nem, aſinus aſinum generat. Alem iż wżdy brát: ázaż też brát ná wyla-
11:
nie krwie/ ábo przynamniey ná wygnánie brátá obłądzonego foł
12:
druie? Dáley nic nie rzekę. Ponieważ to łácno káżdy pobożny o=
13:
bacżyć może/ ieſli ty ſpráwy y poſtępki máią co w ſobie bráter=
14:
ſkiego y Chriſtyáńſkiego. Y życżyłbym był tego I.M. X.K. áby
15:
ſię był pierwey dobrze przypátrzył/ ſwoim właſnym ſłowam/
16:
ktore w Kátechiźmie ſwym ná 10. przykazánie Boże/ o miło=
17:
śći bliźniego nie tylko dobrego/ ále y złego nápiſał/ (fol.76.) chy
18:
báby też to on miłośćią názwáć chćiał/ kogo nienawidźieć/
19:
prześládowáć y ná iego kreẃ inſtygowáć? ále ieſli dobrze y wła
20:
śnie/ wedle ſłowá Bożego miłość tę rozumie/ tedy niewiem cże
21:
mu ſam przećiw niey cżyni. cum turpe ſit doctori quem ipſiusmet cul-
22:
pa redarguit. Ale nie dźiw: bo kto w mnieyſzym błądźi/ iáko X.K. o
23:
koło piłatá w Kátechiźmie: ten y w więtſzym bez błędu być nie
24:
może. Y tego nie vydźie żeby ſam ſobie nie muśiał być przećiwny.
7. Do ża-
dnych stá-
rych herety-
kow nie nale-
żących przed
ćie przeſladu
ie.

25:
Siodma/ Iż twierdźi (g. ij.) y wyznawa/ że to náſze (iáko
26:
on zowie) obłądzenie: ktore też potym grubiey krzći/ názywáiąc
27:
ie heretyctwem: nie należy do żadney ſekty z onych ſtárych/ chy=
28:
bá (przydawa potym/ zá y owo ſię chwytáiąc/ iż nie ma zá co
29:
prawdźiwego: boby doſyć iednego co prawdźiwego pokazáć.)
30:
ad omniprobos, wedle Athánázego. Ale gdyby y tego prawdźiwie/
31:
á prawdą też/ mogł I.M.X.K. dowieść/ pewnieby ſię iuż te=
32:
go trzymał/ á iużby rzecżą nie mienił: ále iż y to cżuie ſumnienie
33:
I.M. iż tego dowieść nie może/ przeto ſię záś to zá to/ to zá o
34:
wo chwyta: Ale przedśię y ták nic nie ſpráwi procż gwałtu. Ale
35:
niechayby y to ták/ iáko mowi/ było/ żeſmy tymi ſą iáko nas
36:
krzći: á więc żeby záraz y tego nie powinien okazáć ze ſłowá Bo=
żego/


strona: 97

ná Wędzidło. X.K.P.97
1:
żego/ z náuki Chriſtá Páná/ ktorego ſię miánem śmie miáno=
2:
wáć/ iż ſię ták nie Chriſtyańſkie/ ále tyráńſkie/ obchodźić potrze
3:
bá z tákimi? Abo gdy do żadney ſekty z onych ſtárych nie należy=
4:
my/ iáko wyznawa: niechby też to ſłowem Bożym pokazał/ iż
5:
ſię mu to godźi/ onych ſtárych błędy/ ieſli ktore prawdźiwe by=
6:
ły (iáko nie wątpię iż niektore były/ álem tego pewien/ iż przed
7:
śię Papieſkie ſámy wſzytkie ony przebráły) ná nas wkłádáć/ ony
8:
mi nas bez winnośći/ ſwoie vſpráwiedliwiáiąc/ zárzucáć: y dla
9:
nich/ choćiaż wedle vſt iego/ do żadnych nie należemy/ nas po=
10:
tępiáć? Sądowi to Bożemu zoſtáwiwſzy co iemu należy/ niech
11:
by też to ludźie/ co vcżćiwym y prawdę y ſpráwiedliwość miłu=
12:
iącym przyſtoi vważáli ſłuſznieli to cżyni X.K. co przećiw nam
13:
cżyni: y prawdáli to iż mu báran/ á nie on báránowi/ mąći (we
14:
dle przypowieśći) wodę. Ażći y to bacżę/ quod ex eodem ore flat
15:
& frigidum & calidum, iż ſię y w tym ſam z ſobą nie zgadza: Bo/
16:
ná kárćie. 234. y indźiey/ to záś wyſzpoćiwſzy twierdźi/ żebyſmy
17:
przykłádem ſtárych Heretykow mieli piſmá przywodźić: y zowie
18:
nas y cżyni podcżás Arriany/ Sábeliany/ pod cżás też nowokrz=
19:
cżeńcámi y iáko ſię kiedy I.M. vpodoba. Coby być nie miáło/
20:
gdyby ſię kto prawdy trzymáć chćiał: ábo gdyby rzecż ktorą pe=
21:
wną iednę pokázać porządnie mogł. Ponieważ to wyznał/ iż do
22:
żadney/ z onych ſtárych/ ſekty nie należymy. Bo gdy nie należy=
23:
my: ázażeſmy ich też nie ſą wolnymi. A cożeſmy wżdy/ iż ſię ták
24:
bárzo przećiw nam śierdźi? á toli iáko wyznawa/ bráćia obłą=
25:
dzeni. Bráćia obłądzeni? á godźiſz ſię to ták bárzo obłądzoną
26:
bráćią drapáć? á ktoż drapie? átoli Kápłan duchowny? ktore=
27:
goż nabożeńſtwá y wyznánia? á toli Rzymſkiey Kátholiki ko=
28:
śćiołá powſzechnego. A ieſtże też kośćioł ten kośćiołem Bożym
29:
prawdźiwym/ ktory z śiebie táki owoc rodźi? Nie tuſzę. A przecż?
30:
iż kośćioł prawdźiwy Boży ták ſię nie rządźi/ nikogo nie mordu
31:
ie/ nie drapie/ ná nikogo nie foldruie: ni z kim orężym ćieleſnym
32:
nie walcży. A cżym ſię to pokázáć może? Ono ſię iuż przedtym
33:
ták z ſłowá Bożego/ iáko y filarow tegoż tám kośćiołá pokázo=
Zbor Chriſtu
ſow nie wal-
cży zbroią
ćieleſną o do-
bra ziemſkie.

34:
wáło: ále imo to/ ázaż ták o tym nie mowi Auguſtyn. In Pſal. 59.
35:
Tom. 8. C. 610. D. Si enim bellare vellet eccleſia. Vkázuiąc to iż ſię wal
36:
cżyć kośćiołowi nie godźi y dla cżego/ Bo to pewna ieſliby ko=
nśćioł


strona: 98

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/98
1:
śćioł przećiw nieprzyiaćielom choćiaż y od Bogá iednego lud
2:
odwodzącym walcżyć miał: tedy nie cżym inſzym/ iedno mie=
3:
cżem duchownym/ oboygá przymierza dwoiáko záoſtrzonym/
4:
(iáko tenże contra Faustum Manich. lib. 16. Tom. 6. col. 327. nápiſał)
5:
ktorymby wſzytko pobił. A ieſli cżym inſzym/ y inſzym też ſpoſo=
6:
bem/ ázażby tego po ſobie znácżnie nie pokazał/ iżby mu nie ſzło
7:
o on żywot wiecżny/ y o dobrá one niebieſkie/ ktorych ták żaden
8:
nie doſtánie: ále o ten docżeſny/ y o dobrá źiemſkie: iákoż to każ
9:
dy bácżny ſnádno rozeznáć może. Pátrząc w to/ iż żaden ktory
10:
ná ſwym właſnym vmie przeſtáwáć/ bez cudzego záduſznego
11:
chlebá/ ktorym Xięża żyią/ nie przeſláduie nikogo dla wiáry/ cho
12:
ćiażbyſię z nim nie zgadzał. A ieſli ktory przeſláduie/ tedy
13:
ábo przenáięty od Papieża y inſzych kápłáńcow/ ábo ich cżárámi
14:
omamiony y zniewolony: mniemáiąc iż dobrze cżyni: iż ták Xię
15:
ża vcżą. Choćiaż to iáwnie przećiw Bogu cżyni/ nie cżuiąc ſię. A
16:
le nie báwiąc ſię znowu ich oycámi. Ktorzy toż z Auguſtynem
17:
mowią/ iż zbor Chriſtuſow nie walcży źiemſkim ćieleſnym ſpoſo=
18:
bem. Azaż nie znácżne ſą ſłowá Chriſtuſá Páná do vcżniow ſwo=
Christus po-
śłał vcżnie
ſwe nie iáko
wilki ná owce,
ále iáko owce
pośrzod Wil-
kow.

19:
ich mowiącego: Oto was poſyłam iáko owce w pośrzod wil=
20:
kow. Nie mowi/ iáko wilki ná owce/ ábyśćie ie mordowáli: á=
21:
le ábyśćie ſię ich wyſtrzegáć vmieli: iáko támże dokłáda Mát.
22:
10. ꝟ 16. 17. Nád to ieſzcże y przydáie. Ieſli was bedą przeſlá
23:
dowáć w iednym mieśćie/ vćiekayćie do drugiego. Nie rzekł
24:
też iż wy będźiećie przeſládowáć/ ále was przeſládowáć będą. A
25:
ni rzekł/ gdy was przeſládowáć będą/ mężnieſz ſobie pocżynayćie:
26:
przewodźić nád ſobą nie dayćie/ wet zá wet oddayćie: ále tylko
27:
rzekł vſtąpćie z miáſtá onego do drugiego. Item/ Ieſliż mnie
28:
przeſládowáli/ y wasći przeſládowáć będą ꝛc. Ktoż tu teraz ieſt
Kto prześlá-
dowcą teraz
iest.

29:
przeſládowcą między námi? Kto krwie cudzey prágnący? Kto
30:
ná niewinne foldruiący? Cżyli bráćia obłądzeni iáko nas X.K.
31:
zowie? Cżyli ći ktorzy ſię práwym gośćińcem chodźić rozumieią:
32:
choćiaż ſproſnie od Chriſtuſá błądzą? Niechay wierni ſądzą: á
33:
X.K. niech ſię też inſzymi ocżymá/ niż do tych cżáſow cżynił/ ſprá
34:
wie ſwey lepiey przypátrzy: vważáiąc to co mowi iżeſmy wżdy
35:
bráćia/ á bráćia obłudzeni. Ktemu iż náſze náuki y piſmá ſą bá=
36:
śni (fol. 36.) ná ktorych iż cżás trawił/ ſamże záłuie. Bo ieſliby
y to tak


strona: 99

ná Wędzidło X.K.P.99
1:
y to ták było: niewiem iżby to było capitale crimen? Niewiem mo
2:
wię/ áby nas błądzącey bráćiey báśni/ iáko ſam piſze/ godne by=
3:
ły tákiey śierdźiwośći? záſłużyły táką inſtygácyą? táki ſąd? tá=
4:
ką nie Chriſtiańſką nienawiść? Pánie Boże day I.M. X.K. ry
5:
chłe vpámiętánie: ktory nas ták niemiłośiernie y nieſpráwiedli
6:
wie ſądźi: niż przyidźie do ſądu onego oſtátecżnego ſpráwiedli=
7:
wego/ gdźie też miłośierdźia nie okażą tym/ ktorzy go teraz o=
8:
kázáć/ á ieſzcże błądzącym/ y bráćiey/ y dźiatkam máłym/ iáko
9:
nas názywa/ niechcą/ iáko go nam y ſam nie pokázuie. Omyli
10:
tám drugiego Kápłáńſtwo/ nie obroni kożká/ nie záſtąpi Pa=
11:
pież: káżdy tám brzemię ſwe ponieśie: káżdy zá ſię licżby ſłuchan
12:
będźie: á bráku tám w oſobách áni pomyślay. Lácnoć tu duro=
13:
wáć/ kiedy (iáko mowią) przyſtępuie: łácno nád drugimi/ á ie=
14:
ſzcże ſię vtuláiącymi/ przewodźić: łácno y ptaki potárgnione śie
15:
ćią chytrze záſádzoną dławić: ále tám nie káżdemu ptaćy poydą.
16:
A BOże day to/ áby/ poki ieſzcze cżás ieſt/ y ony drugie ſłowá
17:
ſwe vważyć też y dobrze rozumieć mogł X.K. ktore przywiodł/
18:
z Iudy Apoſztołá ś. fol. 177. (choćiaż bayką nikcżemną bárźiey
19:
niż żydowſką żeſzpocone/ o do prowádzeniu przez Micháłá ś du
20:
ſze Moiżeſzowey do Ráiu/ á o ſkryćiu ćiáłá iego w grobie táiem=
21:
nym ꝛc.) Piſząc to o Michále ś. iż on rozpieráiąc ſię o ćiele Moi=
X.K. tego ſię
waży braćiey
ſwey cżynić
cżego nie cży-
nił Michał ś.
ſzátánowi.

22:
żeſzowym z ſzátánem/ nie śmiał/ przećiw niemu/ podnieść ſądu
23:
bluźnierzſkiego/ to ieſt/ nie śmiał mu złorzecżyć/ ále rzekł/ niech
24:
ćię Pan sfuka ꝛc. Bo iáko tám Michał ś. nie walcżył zbroią że=
25:
lázną ábo miecżem (choćiaż go ludźie zápámiętáli nabożeńſtwá
26:
Papieſkiego/ y w tym potwarzáią/ iżby y puklerz podobny cę=
27:
tce y puginał miał/ y tego potym pozbył/ ktorzy oni zá świą=
28:
tość chowáią/ y ludźi tym proſte zwodzą) ále iáko duch z du=
29:
chem. przetożby też y tym duchownikom/ zá iákie ſię przedawá=
30:
ią/ duchownym ſpoſobem walcżyć potrzebá: á nie ták iáko wal=
31:
cżą. Aby nie tylko mogli z Micháłem ś ná Bogá ſámego wkłá
32:
dáć/ co nań ſłuſznie ma być wkłádano: ále też y z Apoſztołem mo
33:
wić (wedle cżego my z łáſki Bożey poſtępuiemy) Zbroie walki
34:
náſzey nie ſą ćieleſne/ ále z Bogá mocne/ ku podwroceniu mieyſc
35:
obronnych/ ktorymi rády podwrácamy/ y wſzelką wyſokość pod
36:
noſzącą ſię przećiw poznániu Bożemu/ y poimáną wiedźiemy
n 2wſzelką


strona: 100

Pierwſze kśiążki Odpowiedzi/100
1:
wſzelką dumę ku poſłuſzeńſtwu Chriſtuſowemu/ 2. Kor. 10. ꝟ 4.
2:
Máiąc ſkarb ten w nacżyniu ſkorupiánym/ áby zacność tey mo=
3:
cy byłá Boża/ á nie z nas/ we wſzem będąc vćiśnieni/ ále nie ſtło=
4:
cżeni: wątpimy/ ále nie zwątpiamy/ prześládowánie ćierpiemy/
5:
ále nie bywamy opuſzcżeni: bywamy zrzuceni/ ále nie giniemy.
6:
Záwſze vmartwienie páná Iezuſowe noſząc ná ćiele/ áby y żywot
7:
Iezuſow w náſzym ćiele był okazan ꝛc. 2. Kor. 4. ꝟ 7. Tákby mu
8:
(mowię) przyſtało mowić y tákże też cżynić: á nie ták iáko cży=
9:
ni y mowi/ ná hárc práwie śierdźiwie/ z krwie náſzey y wſzytkie=
10:
go złego prágnieniem/ wieżdzáiąc y wyzywáiąc. Co wſzytko
11:
dálſze ieſt od Chriſtyánſtwá práwego/ niż ábo wſchod od zacho
12:
du ábo źiemiá od niebá. Bo ieſliż Michał ś. złemu ſzátánowi nie
13:
ważył ſię złorzecżyć: ná Bogá to co go od niego potkáło wkłá=
14:
dáiąc: á tym Bogá ſtworzyćielá ſwoiego cżćiąc: ázaż ſię y X.K.
15:
nie godźiło ná to mieć bácżnośći? ázaż nie ſłuſzniey było y nas Bo
16:
gu/ przed ktorym káżdy y ſtoi y vpada/ zoſtáwić y przą ſwoię
17:
ktorą przećiw nam zácżął nań włożyć: byſmy też dobrze y ták zły
18:
mi byli/ iáko nas ſądźi/ przećiw ſwoiemu dekretowi ktory też o
19:
nas cżyni/ dźiatkámi y bráćią obłądzoną názywáiąc: Co wżdy z
20:
ſzátánem nie może być zrownano?
21:
Ale mi podobno po Rzymſku prętko odpowie: Iż on nie ieſt An=
Kśięża Papie
ſcy przykłády
piſmá ś. przy
wodzą, ále ſię
ſámi wedle
nich nie rzą-
dzą.

22:
iołem duchem nieśmiertelnym y świętym iáko Michał: przetoż
23:
też do iego poſtępku przywiązan być nie może. Boć więc ták po
24:
ſpolićie w ich Kátholice mowią: oy nie świętymći ia: inſzać o=
25:
nym byłá/ á inſza nam ꝛc. Toć prawda/ iżći by ták mogł odpo=
26:
wiedźieć/ ále nie tuſzę by dobrze/ y ieſli też to I.M. poydźie. Bo
27:
ia ták rzekę gdyby ſię duchem pokryć chćiał/ iż to prawdá iż nie
28:
duchem/ ále cżłowiekiem/ tędy ná to powinien pámiętáć/ iż ſię
29:
też nie z duchy wdał w tę rzecż/ ále z ludźmi ſobie rownymi/ cho
30:
ćiaż nie wedle Papieſtwá. A Iudás też przykłádu tego nie dla
31:
duchow pewnie/ ále dla ludźi vżył y on nápiſał/ tocżąc wywod
32:
ſwoy. Iż ieſli ſię ták zacny Anioł Boży/ ták ſproſnemu duchowi
33:
zlemu złorzecżyć nie ważył: á z iákąż śmiáłośćią poważyć ſię bę=
34:
dźie mogł/ złorzecżyć cżłowiek śmiertelny y grzeſzny bliźniemu
35:
ſwoiemu ſobie rownemu? Gdyż ſię iuż y to doſyć znácżnie poka=
36:
záło/ iż żaden/ ktoby chćiał być dobrym Chriſtyáninem/ nie ma
nikomu/


strona: 101

ná Wędzidło X.K.P.101
1:
nikomu/ by też y heretykowi właſnemu/ y nieprzyiaćielowi ſwo=
2:
iemu złorzecżyć: nierzkąc ná zdrowie iego fołdrowáć. Bo kto=
3:
kolwiekby ſię tego ważył/ Chriſtyáninem być nie może. Bo nie
4:
ná to ſą Chriſtyánie wezwáni/ áby drugich prześládowáli/ o=
5:
nym złość wyrządzáli/ potwarzáli/ nienawidźieli: ále/ áby bę=
6:
dąc Ofiárownictwem duchownym/ przez Chriſtuſá Bogu du=
7:
chowne ofiáry ofiárowáli: á to miłuiąc nie tylko ſámych śiebie
8:
ſpołecżnie/ ále y nieprzyiaćioły ſwoie: dobrze im á nie zle cżyniąc.
9:
A ták opuśćiwſzy iuż wiele inſzych rzecży/ ktoreby ſię mogły ku
10:
teyże rzecży przygodźić/ ná tych tym cżáſem przeſtawáiąc/ to mo
11:
wię y twierdzę zá iedno zámknienie: iż choćiażby ſię X.K. nie=
12:
wiem iáką Loiką ſwą y práwy też Papieſkimi w tym ſwoim nie
13:
chriſtyáńſkim poſtępku bronić chćiał: zda mi ſię iż nie co inſzego
14:
vcżyni/ przećiw ták iáſney prawdźie/ iedno coby też ten cżynić v
15:
śiłował/ ktoryby ſię z motyką ná ſłońce tárgał: chcąc ie z niebá
16:
zrzućić. Lepieyby ſię tedy vznáć. A vznawſzy ſię/ złego odbieżeć
17:
y onego ſię ſzcżerze káiąc: do Páńſkich nog vpaść/ á odpuſzcże=
18:
nia grzechow ſwych przez Chriſtuſá prośić. Boć I.M. Maior pro
19:
poſitio żeby ſię godźiło Heretyki prześládowáć nie prawdźiwą ſię
20:
być pokazáłá. Minorem trudno ná nas ma wkłádáć/ gdyż idem
21:
actor & iudex ſimul eſse non potest. Sam X.K. ſkárży/ ſam też
22:
nas zá heretyki z ſwoimi pryncypały ſądźi: cżeo ieſzcże nie dowie=
23:
dźie. Bo gdyby przyſzło do ſądu ſpráwiedliwego/ okazáćby ſię
24:
to mogło/ iż heretyk ſproſny/ tych co wolni ſą heretyctwá ſądźi.
25:
A ták zá obáleniem tych dwu propozycyy/ vpádło y zámknienie
26:
I.M. Ale choćiaż też kto vporem ſwym nas ſzcżypáć y drapáć
27:
nie przeſtánie/ przedśię iednák práwdá ktora przy nas ieſt/ przed
28:
Bogiem y Chriſtuſem oſtoi ſię w on dźień oſtátecżny. Gdźie nie
29:
po Papieſku ſądźić będą: ále w ſpráwiedliwośći. Aleć y w tym
30:
wieku ieſzcże/ mamy w Bogu nádźieię/ okazána będźie náſzá nie
31:
winność: y nieſpráwiedliwe też nieprzyiaćioł náſzych przećiw
32:
nam powſtawánie. A kto ieſt wierny Pánu ſwemu/ y żąda z ſer=
33:
cá rozmnożenia chwały iego z zepſowániem iárzmá Antichryſto
34:
wego/ niech rzecże Amen y Amen.
n 3Wtore


strona: 102

1:
K
ſięgi
W
tore.
2:
Argument.
3:
O nieſłuſznym y nieſpráwiedliwym X.K. winowá
4:
niu y ſzcżypániu náuki náſzey o iedynym Bogu Oy=
5:
cu/ o iedynym też ſynu iego Iezuśie Chriſtuśie Pá=
6:
nie náſzym/ y o ſłowie Bożym. z okazániem tego iż
7:
ſię ſam złey trzyma/ y zle iey y nieſłuſznie broni/ z inſzy
8:
mi ſię y z ſobą nie zgadzáiąc.
9:
1. Tim. 6. ꝟ. 3. 20. 21.
10:
Ieſli kto inácżey vcży/ á nie przyſtawa ku zdrowym powieśćiam
11:
Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/ y ku tey náuce ktora ieſt wedle
12:
pobożnośći: nádał ſię nic nie vmieiąc: ále choruiąc około gadek
13:
y ſporow o ſłowiech: z ktorych bywa zazdrość/ ſwar/ bluźnier=
14:
ſtwá/ złe podeyrzenia. A ták, kto wierny wiaruyże ſię prożnomo=
15:
wnośći/ y ſprzecżánia fałeſznie miánowáney vmieiętnośći: kto=
16:
rą niektorzy opowiedáiąc/ odſtrzelili ſię od wiáry.
17:
Rzym. 16. ꝟ. 17
18:
Odchylayćieſię od tych/ ktorzy rozruchy y zgorſzenia cżynią/ o=
19:
procż náuki ktoreyieśćie ſię náucżyli. Boć tákowi Pánu náſze=
20:
mu Iezuſowi Chriſtuſowi nie ſłużą/ ále brzuchowi ſwemu ꝛc.
21:
Káp. 1.
22:
W
Iádoma to y pewna ieſt/ bez wſzego ſporu y wąt=
23:
pliwośći/ iż wſzelki dobry budownik/ gdy chce co
24:
gruntownego y trwáłego budowáć/ nie ták zgołá
25:
gruntu budowánia ſwego ná wierzchu zákłáda:
Trudno co
wielkiego bu-
dowáć fundá
mentu dobre-
go nie záłoży-
wſzy.
ále
26:
pierwey/ plác on ná ktorym budowáć myśli/ pilnie
27:
rozmierza: ochędaża/ rumy wſzelákie/ chwaſty y zawády inſze
28:
precż z plácu onego wyrzuca: potym też y w głębią źiemię kopá=
29:
iąc gruntowi ſię przypátruie: y ieſliby zwierzchni był zły/ nie pe=
wny


strona: 103

ná Wędzidło X.K.P.103.
1:
wny y od kogo vſuty/ prze zeń ſię do właſnego y przyrodzonego
2:
przebija: á tám dopiero onego ſię dokopawſzy/ ná nim fundá=
3:
ment zákłáda: y ná nim co trzebá buduie. Aby/ iáko y ſam Pan
4:
Chriſtus/ podobieńſtwá tego vżywáiąc/ mowi/ powodź y wiá
5:
try/ otrąćiwſzy ſię o ono budowánie/ ſzkodźić mu nie mogły.
6:
Przetoż y ia/ máiąc ná dobrey bácżnośći/ ludźi opátrznych świá
7:
tá tego/ poſtępek tákowy: y z nich wźięte to Chriſtá páná moie=
8:
go podobieńſtwo: chcąc zá pobudką I.M.X.K. Poznáńſkie=
9:
go: á ktemu ieſzcże więcey z przypędzenia/ vćiśnioney prze zeń
10:
zbáwienney prawdy/ piſáć/ o rzecżách wielkich/ poważnych y
11:
świętych: bo o Bogu iedynym prawdźiwym/ o iedynym też y
12:
prawdźiwym ſynu iego Iezuśie Chriſtuśie: gdyż ná tych znáio=
13:
mośći żywot wiecżny zawiſł. Chcąc też iákoby práwie/ przez to
14:
piſánie/ z gruntu właſnego y nie omylnego/ budowánie ſwe o=
15:
tey rzecży wyſtáwić: wiedząc iż zá dobrym y porządnym gruntu
16:
tego wyſtáwieniem/ żywot wiecżny/ á zá złym záś y nie porzą=
17:
dnym śmierć wiecżną chodźi: vpátruię to/ iż do tákich rzecży po
18:
trzebá mi pierwey/ wſzytkie inpedimenta/ zawády/ rumy/ chwa=
19:
ſty ktorych X.K. wiele w ſwe Wędźidło nátkał/ ná ſtronę od=
20:
rzućić: á thák dopiero fundámentu ſię właſnego dokopawſzy/
21:
grunt zdrowy pokazáć y budowánie záłożyć. Náprzod tedy od=
1. Rymow
ſzkodliwych
potrzebne od-
rzucenie.

22:
kłádáć to y odrzucáć będę ná ſtronę/ cżego/ wiele I.M.X.K.
23:
w ſwym przećiw mnie (procż tego co ſię w pierwſzych kśiążkách
24:
odrzucáło/ y co ſię dla przedłużenia rzecży opuśćić muśi) piſániu
25:
nákładł: iákoby mnie/ ábo rácżey ktoremu inſzemu nie opátrzne
26:
mu cżytelnikowi/ drogę ku poznániu prawdy tym záśćiełáiąc:
27:
ocży też/ nie dobrze w rzecż wglądáiące/ zámydláiąc: áby y tym
28:
ſpoſobem ślad zátráćił/ ku poznániu błędow/ y ku wyśćiu z nich
29:
ná wolność zbáwienney prawdy. Choćiażby on to cżynił vmyśl
30:
nie chcąc y wiedząc: choćiaż też nie z vmyſłu/ niechcąc áni ſię cżu
31:
iąc: ále ták/ iáko y inſzych wiele cżyni/ będąc ſtárſzych ſwych błę
32:
dem záráżony y omamiony. A potym dopiero/ o iedynym żywym
2. Potym fun
dámentu záło
żenie.

33:
y prawdźiwym Bogu oycu/ y o iedynym ſynu iego prawdźiwym
34:
Iezuśie Chriſtuśie/ náukę z ſłowá BOżego práwie z gruntu
35:
záłożę y káżdemu pobożnemu/ przed ocży wyſtáwię. Aby y I.
36:
M.X.K. y kto inſzy też/ y to w cżym ieſt błąd y omyłká/ y to w
cżym


strona: 104

Wtore kśiążki Odpowiedzi/104.
1:
cżym ſámá prawdá záwiſłá/ y przy kim też oná ieſt (będźieli to
2:
wola Boża) poznáć mogł: y do tey prawdy cáłym ſercem pry=
3:
ſtáć? Conſideratis enim omnibus circumstantiis, totius huius domini Ca-
4:
nonici Poſnanienſis operis, vnum hoc præcipueillum conari video, vt ea,
5:
vix non omnia, quaecunque in verbo Dei, de Deo, de Christo, alijsq́ue præ-
6:
cipuis Christianæ religionis articulis, dicta ſcriptaue reperiuntur, autorita
7:
te quorundam ſuæ farinæ ſcriptorum, Antichristum Romanum promouen
8:
tium ac defendentium (quorum erroribus et ipſe album calculum adijce-
9:
re non est veritus) radicitus euellat extirpetque: quosdam vero ſanius hac
10:
in parte ſacram ſcriptura interpretantes repudiet, vel ſaltem ſilentio quaſi
11:
cadauera, a ſuis nouis theologis iam plane ſepulta prætereat: Acżkolwiek
12:
y to ktemu mowię/ wedle zdánia mego iż X.K. iákoby z vmy=
13:
ſłu/ chcąc zniknąć iáſnych świádectw ſłowá Bożeo/ ktore pod=
14:
cżás wſpomináć muśi/ tych tylko ſobie/ ná nie/ piſárzow Anty=
15:
chriſtá Rzymſkiego wykłádu názbierał/ y do tych ſię zdánia przy
16:
łącżył/ ktorzy práwie náporząd ſłowo boże ſwymi plotkámi ſzpo
17:
cą: á tych áni wſpomina/ ktorzy nieco zdrowiey y przyſtoyniey/
18:
ono wykłádáią. A ták temu złemu zábiegáiąc/ vkażę to ná oko/
19:
iż X.K. we wſzytkim tym piſániu ſwym/ nie ma nic gruntowne=
X.K. nie ma
nic gruntow-
nego w piſá-
niu ſwym.

20:
go: nic też ſzcżerośćią y prawdą ſłowá Bożego ſpolnego: co ſię
21:
tknie Bogá iedynego/ y iedynego nam od nieo dánego ſyná Me
22:
ſyaſzá Iezuſá Potomká Dawidowego: procż ſámych wynala=
23:
ſkow/ vſtaw y baśni Antichriſtowſkich/ ktorymi wprowádźił ſię
24:
między poſpolſtwo/ obcy Bog/ y obcy Meſyaſz ſyn Boży/ pi=
25:
ſmom ś. pátryárchom/ prorokom/ Chriſtuſowi ſámemu y Apo
26:
ſztołom z Ewánieliſtámi nieznáiomy. Przetoż też iż ſię I.M. X.
27:
K. wźiął zá to/ co nie ieſt wedle Bogá y ſłowá iego/ tedy też te=
28:
go/ nie máiąc ſłowá Bożego Aryſtoteleſem y Dyabły nákoniec/
Cżym X.K.
rzecży ſwey
dowodzi.

29:
wywieráiąc ie przećiw nam/ tákże Dyálektyką/ bo 10. prædica-
30:
mentis pogáńſkich Filozofow wynaleźieniem/ ktorych nigdy w
31:
ſpráwách zbáwiennych piſárze ſtárego y noweo Teſtámentu nie
32:
vżywáli. A cżyni to przećiw iáſnemu ſłowu Bożemu Ezá. 8. ꝟ 19.
33:
20. Gdźie duch Boży odſyła do Zakonu y świádectw. Ktory po
34:
ſtępek X.K. łácno káżdy obacży z kárty 36. 37. 251. ꝛc wſzákże
35:
zoſobná z trzećiey cżęśći kazánia 4. gdźie ſię predykámentámi
36:
báwi: á z kárty 227. 228. 383. pozna łácno pobożny cżłowiek/
iáko


strona: 105

ná Wędzidło X.K.P.105
1:
iáko cżárty/ iákoby z ſmycżá przećiw nam ſpuſzcża: choćiażći to
2:
cżyni cum quada culpæ deprecatione, z nie iáką obmową pokorną: á
3:
le tym teo przed Bogiem nie zmáże. Bo nic po tákiey pokorney/
4:
ſpowiedźi/ gdy przedśię to cżłowiek płodźi cżeo ſię ſpowieda. A iż
Ktorym po-
rządkiem od-
powiedánie
moie ná rzecż
X.K. poy-
dzie.

5:
byto tym ſnádniey/ co ſię o tym piſáć będźie/ káżdy poiąć y wyro
6:
zumieć mogł: z obacżeniem ták fałſzu/ iáko y prawdy: tákże záwi
7:
kłánia/ iáko y wywikłánia: ludzkiey nieſtátecżnośći y nienawi=
8:
ſney niezgody/ á ſtátecżnośći vprzeymey y miłey zgody ſłowá bo=
9:
żego: oto iuż porządkiem ſwym/ o tym naprzod/ co ieſt ná prze=
10:
káźie porządnemu budowániu náuki zbáwienney o Bogu y Chri
11:
ſtuśie/ mowić ábo piſáć pocżnę: á potym odłożywſzy ná ſtronę ru
12:
my y chwaſty ſzkodliwe/ náukę ſámę zbáwienną przedśię wezmę.
13:
Wſzákże y ták folguiąc y ſobie y I.M. nie wſzytkimi ſię báwić
14:
będę: Lecż niektore tylko z nich nákrotce pokażę. Boby to y
15:
bez koſztu y pracey więtſzey nie mogło być wſzytki błędy co ich ieſt
16:
w Wędźidle X.K. nie tykáiąc Kátholiki wſzytkiey Rzymſkiey:
17:
porządnie y doſkonále pokázáć: gdyż à planta pedis ad verticem capi
18:
tis non est in ea ſanitas. Niemáſz nic zdroweo: nic zbáwiennego: nic
W Rzymſkiey
Kátholice nie
máſz nic do-
brego.

19:
ku żywotowi wiecżnev należącego: nic z Bogiem y Chriſtuſem
20:
ſpolnego: gdyby ſię ſłowem Bożym ſámym ſzcżerze y prawdźiwie
21:
y porządnie/ nie oglądáiąc ſię na ludzkie wymyſły y pobłażánia/
22:
wſzytko rozſądzáć miáło. Ale gdy przyidźie ná ludzki rozſądek/
23:
ná vſtáwy/ ná zdánie/ ná poſtánowienie: wywrocą teraz Loiko
24:
wie pogáńſką filozofią wſzytko ná nice/ poſtáwią nogámi wzgo
25:
rę: áż/ dobrawſzy y dopełniwſzy miárki ſwey/ ſámi potym będą
26:
wynicowáni/ y głową ná doł/ do wiecżney śmierći od żywotá w
27:
Chriſtuśie Iezuśie od Bogá podánego wyſtáwieni y wrzuceni.
28:
Ia tedy ſobie folguiąc/ muſzę ie ſkrácáć y niektorych tylko z nich
29:
dotykáć: gdyż ich ieſt bez licżby. Bo gdyby ſię ich teraz więcey ná
30:
kłádło: á X.K. przyſzłoby ná wſzytkie porządnie po proſtu ſzcże=
31:
rze y porządnie odpowiedáć: á nie ták iáko odpiſuie/ y káże ná
32:
moie Dyálogi: żalby mi I.M. było: bo by teo nie mogł bez wiel
Folguiąc X.
K. nie wſzyt-
kie błędy iego
ſpomináne bę
dą.

33:
kiego kłopotu y potu odpráwić. Chybáby mu Pan Bog dał v=
34:
pámiętánie y błędow ktorych mu kilká tylko znácżnych pokażę
35:
odbieżenie. A ia iáko I.M. fráſunku y kłopotu nie życżę/ tákbym
36:
rad áby mogł prawdźiwą drogę zbáwienną w Iezuśie Chriſtu=
ośie od


strona: 106

Wtore kśiążki Odpowiedzi/106.
1:
śie od Bogá wyſtáwioną/ bez ludzkich wynalaſkow/ náleść y
2:
nią potym/ áż do żywotá wiecżnego chodźić: á to wedle ſłowá
3:
Bożego/ Chriſtuſá ſię/ á nie Antychriſtá/ trzymáiąc: y záprzaw=
4:
ſzy ſię ſámego śiebie/ á krzyż ſwoy ná ſię wźiąwſzy/ zá nim ná káż=
5:
dy dźień chodząc. Ná ktorym Iezuśie Chriſtuśie/ Boże day to/
6:
áby X.K. cále y ſzcżerze we wſzykim przeſtáć mogł/ y prze zeń do
7:
Bogá iedynego przyść/ opuśćiwſzy w tey mierze ludźi pomárłe
8:
y inſze Antichriſtowſkie guſłá/ cżáry/ zabobony/ wymyſły/ vſtá=
9:
wy: á to ku temu y dla tego/ żeby mu to nie było/ áni mogło być
10:
przycżytano/ z inſzymi iego ſpołnabożnikámi/ co ono ćieleſnemu
11:
Izráelowi ná ocży było wyrzucano. Przybliżył ſię do mnie (mo=
12:
wi Pan Iehowáh.) lud ten vſtámi ſwoimi/ y chwali mię wárgá
13:
mi ſwoimi: lecż ſerce ich odalyło ſię odemnie/ á boiaźń ich prze=
14:
ćiwko mnie byłá ludzkim wyćwicżeniem: áleć mię prozno chwa
15:
lą/ vcżąc náuk ktore ſą ludzkimi mándátámi: iáko przez Ezáia
16:
ſzá y Chriſtuſá Bog mowił Ezá. 29. ꝟ 13. Mát. 15. ꝟ 9. Bo ieſli
17:
ſię/ ták dobrze od Bogá ſámego záleconego toru puśći/ á záſle
18:
pymi/ po ſtáremu wodzámi/ drogą przeſtronną y braną ſzeroką
19:
pobieży/ á ieſzcże z thą bez vmieiętnośći zápálczywą śierdźiwo=
20:
śćią/ iáką w ſwoim Wędźidle pokázuie: iać nie ſądzę/ áni życżę
21:
nic złeo/ Bog to moy do mnie wie/ ále ſię wżdy boię: áby z wodzá
22:
mi ślepymi w doł nie wpadł/ co z miłośći y życżliwośći ku vpá=
23:
miętániu ieo piſzę. Choćiażći ia to bacżę y cżyśćie rozumiem/ iż X.
24:
K. ták ſobie y tym dobrze tuſzy/ y ták pewnie o ſobie rozumie/ że
25:
w tym Bogu poſługę cżyni: ále też to z łáſki Bożey/ iáśnie y nie
26:
omylnie/ pátrząc w ſłowo Boże/ iáko w ſłonecżną iáſność/ wi=
27:
dzę/ iż ſię ná tym/ nie cżuiąc ſię bárzo myli. A to iż temu wiáry
28:
dáć niechce/ cżemuby ſámemu wierzyć miał: á temu záś bárzo y
29:
názbyt wierzy/ y w tym wſzythkę ſwą nádźieię pokłáda/ przed
30:
cżymby iáko przed iádem vćiekáć miał: y co potym (vchoway pá
31:
nie Boże) ſerce iego y nádźieię nie tylko záwiedźie y omyli/ ále też
32:
y áż do oney wiecżney biedy (nie vznali ſię w cżás) wpráwi. Pá=
33:
nie Boże wſzechmogący zmiłuy ſię nád nim/ y nád inſzymi towá=
34:
rzyſzmi iego: á zwłaſzcżá/ ktorzy z niewiádomośći/ z záwiedźie=
35:
nia y omámienia/ chytrego Antichryſtá/ wſzetecżnice oney Bá=
36:
bilońſkiey/ ktora z kubká ſwego złotego záráźliwą trućiznę ná=
pawa


strona: 107

ná Wędzidło X.K.P.107
1:
pawa y truie/ ty wſzytkie ktorzy/ przećiw tobie y Chriſtuſowi
2:
twoiemu grzeſzą. Náwroć ie Pánie Boże náſz do śiebie: áby ſię
3:
y oni zá potárgnieniem twoim mogli vpámiętáć y náwroćić do
4:
ćiebie: przy tobie ná potym zoſtáć: y tobie pánie ſámemu/ przez
5:
ſyná twego iedynego Iezuſá Chriſtuſá/ w duchu y w prawdźie/
6:
vſtáwicżnie powinną chwałę oddawáć. Amen y Amen.
7:
KA P. 2. Gdy ſię błędom I.M.X.K. tym pilniey przy=
Błędy X.K.
iemu drogę
do zbáwienia
á mnie do piſá
nia porządne
go zásłáły.

8:
pátruię: ktorych/ iákom iuż rzekł: ieſt máło nie bez licżby: ktore
9:
też iáko I.M. drogę do poznánia prawdy záśćieláiąc: ták też
10:
y mnie do záłożenia fundámentu zbáwienney náuki ſą ná przeká=
11:
źie: że ſię porządnie budowáć/ nie odrzućiwſzy ich pierwey ná ſtro
12:
nę/ żadną miárą nie może. Ty tedy ia vpátruiąc/ bacżę to/ iż ná
13:
tym iednym przednieyſzym wſzytkie práwie záśiádły: y z tego też
14:
rozmnożenie y pośiłek biorą: iż I.M. X.K. z pryncypały ſwoimi/
15:
dworzány Antichryſtowymi/ máiąc ſię zá theologá tákiego/ kto
16:
ryby tylko ſłowá Boże/ á nie ſny y wymyſły ludzkie mowić miał/
17:
á to wedle náuki Piotrá ś. (ktorego ſię namiáſtkiem/ nieſłuſznie
Zowąc ſię
Piotrowym
namiástkiem,
onego nie ná-
śláduie.

18:
być rozumie/ z ſwoim Rzymſkim Papieżem) ták piſzącego: Ie=
19:
ſli kto mowi niechże mowi iáko wymowy Boże: ſłowá tego y wy=
20:
mow Bożych nie mowi/ iákoby przyſtało: ani ſię wedle nich rzą
21:
dźi: áni bez wſzey omyłki/ onym cále y z ſercá wierzy. Zácżym też
22:
w wiele dźiwnych/ á nigdy niewywikłánych lábiryntow (nie cżu
23:
iąc ſię pewnie) wpadł: że wyśćia z błędow/ y celu do ktoregoby
24:
zmierzáć miał vpátrzyć nie może. Sed veluti cæcus in ignota regione,
25:
huc atque illuc, manibus pedibusq́ue palpando & calcitrando gyrum
26:
vertitur atque tumultuatur, cżego ia/ bacżąc to/ nie pomáłu żáłuię.
27:
A nie tylko to/ iż ſłowá Bożeo ſzcżerze/ prawdźiwie y wiernie nie
28:
mowi/ iákoby był powinien: iáko ſię potym ná mieyſcu ſwym
29:
nákrotce pokaże: ále co gorſza/ że się ieſzcże ná nie z ſercá práwie
30:
gniewáiąc/ ono y piaſzcżyſtym fundámentem/ y kuśićielową ſło
Ná słowo Bo-
że gniewa ſię
X.K.

31:
dycżą/ y ſzátáńſkim przetákiem/ ábo rzeſzotem názywa: y o nim
32:
to twierdźi/ iż ktoby ſię ná nim ſámym budował/ y ná nim ſá=
33:
mym/ nie przyimuiąc nic/ coby w nim wyráźnie opiſano nie by=
34:
ło/ przeſtawął/ żeby ono miáło być nagłownieyſzym fundámen
35:
tem wſzego kácerſtwá/ ktoryby dyabeł kuśićiel záłożyć miał: iá=
36:
ko piſze/ w Przedmowie do K.I.M. fol. b. Co wſzytko (áby ſię
o 2nie káżdy


strona: 108

Wtore kśiążki Odpowiedzi/108
1:
nie káżdy obacżył) pokrywa ſzátánem: iż on kuſząc Páná ſłowá
Szátáńskim
to wymysłem
twierdzi być
vćiekáć ſię do
słowá Bożego

2:
Bożego vżywał: á iż by tám fundáment ten/ vćiekáć ſię do ſło=
3:
wá Bożego on że záłożyć miał/ mowiąc: Scriptum est enim, ábo=
4:
wiem nápiſano ieſt. Ale iáko to dobrze y mądrze cżyni I.M.X.
5:
K. potym ſię pokaże. Gdźie/ támże záraz/ iż tego ſam z śiebie nie
6:
ma/ ále z ſwych Kátholikow/ tego dokłáda/ ták mowiąc. Ná
7:
ſzy Kátholicy/ ten fundáment to iest, budowáć ſię ná ſamym słowie
8:
Bożym y mowićſcriptum est,nápiſano iest okázowáli być fałſzywym
9:
bacżyć trzebá co ći dobrzy kátholicy twierdzą z wiela przycżyn/ ále
10:
nawięcey z tey/ iż go tákże/ wedle teyże reguły ich w piśmie ś. iá
11:
wnie wyráżonego nie máſz. Oſtrzegáli przytym/ iż ná tym pia=
12:
ſzcżánym fundámenćie/ w krotkim cżáśie miáłá vpáść więtſza
13:
cżęść ártykułow napewnieyſzych á napoważnieyſzych wiáry ná=
14:
ſzey mowę tę rozumieć trzebá o Rzymſkiey wierze, ktora ſie słowem Bo-
15:
żym brzydzi, nie o Christiáńskiey prawdziwey ktora ſię ná ſámym słowie
16:
Bożym buduie á między nimi y ſymbolum, ábo wyznánie Apoſztol=
17:
ſkie właſnego Apoſztolſkiego wyznánia słowo Boże nie pſuie, procż ſá-
18:
mych wymyſłow y przydátkow ludzkich krzecżenie máłych dźiátek y
19:
wiárá Toyce ś. ktorych rzecży weſpołek z odpusty, wodą, święcámi,
20:
ſpowiedzią, ktore trochę przed tym wſpominał tákże wyráźnie á miá=
21:
nowićie tu ſam ná ſię lice podáie iáko oni chcą nie omienia piſmo ś.
22:
Toć thy właſne áłowá ſą X.K. z krotką náſzą ná nie przeſtrogą
23:
właśnie wypiſáne. Ktore/ iáko ſą niezbożne/ iáko záráźliwe/ iá
24:
ko niechriſtyáńſkie/ iáko od prawdy/ do fałſzu vſtaw ludzkich/
25:
od zbáwienia do zátrácenia cżłowieká ćiągnące: y iáko k temu
26:
podobne ſą ſłowam onych kśiążąt/ ktorzy przećiw Dawidowi
27:
mowili/ gdy on ſobie w ſámym zakonie Bożym rozmyślał (Pſal
28:
119. ꝟ 23) łácno káżdy pobożny będźie mogł obacżyć: á zwłaſzcżá
29:
sſtąd/ gdy ſię pokázowác będźie z ſámychże piſm ś. y ſkąd inąd
30:
zacność/ powagá/ y pewność nie omyláiąca nikogo ſłowá Bo
31:
żego ná wieki trwáiącego. Gdźie ſię to iáśnie pokaże/ iż nád ſło
32:
wo Boże/ nie ma być nic wnoſzono/ ſtánowiono/ przyimowa=
33:
no y pochwalono/ w káżdey ſpráwie zbáwienney. Owſzem/ nim/
34:
wſzytko z ludźi wnieśione nabożeńſtwo/ wſzytki wymyſły/ ku=
35:
glárſtwá/ zabobony/ ceremonie/ ſzáłáwiły/ á nád to y ſámy mo=
36:
wy y terminy o Bogu/ o Chriſtuśie/ o zbáwieniu/ o vſpráwiedli
wieniu


strona: 109

ná Wędzidło X.K.P.109.
1:
wieniu/ o wierze/ o poświęceniu/ máią być licowáne y z gromá
2:
dy wiernych wywoływáne/ wyświecáne y wygłádzáne. Aby ſam
3:
Bog miał ſwą chwałę/ á ſłowo iego ſwoię w wiernych powagę.
4:
Co ſię wſzytko naprzod ſámym ſłowem Bożym iáſnym y praw=
5:
dźiwym pokázowáć będźie: potym też y ſtárych wielu Kátholi=
6:
kow piſmy: áby tá chytrość ſzátáńſka/ ktorą ſię piſmo ś. we złe
7:
v ludźi mniemánie przywodźi/ tym doſtátecżniey mogłá być po
8:
znána y odrzucona: y chytrość też y niezbożność tych nowych
9:
Kátholikow/ o ktorych to I.M.X.K. piſze iż oni okázowáli
10:
to być fałſzywym piaſzcżytym fundámentem/ y rzeſzotem cżár=
11:
towſkim/ gdy by ſię kto ná ſámym ſzcżerym ſłowie buduiąc/ ſzcże
12:
rze też y prawdźiwie nie iáko kuśićiel ſzátan/ ále iáko zbáwićiel
13:
Chriſtus Pan/ mowil/ Scriptum est enim, ábowiem nápiſano ieſt.
14:
Gdyż to ieſt nápewnieyſza/ iż ći mili nowi Kátholikowie máiąc
Nowych X.
K. Kátholi-
kow nitzbo-
:
żność.

15:
iuż w tey mierze odięty ſmák duſzny/ á ktemu zmyſły záślepione/
16:
ktore ſmáku ſłowá Bożego nie cżuią: á máiąc záś z drugiey ſtro
17:
ny/ falſum quendam appetitum, chęć iákąś ćieleſną do vſtaw y wy=
18:
myślnych nałogow ludzkich/ nie mogą inácżey mowić y cżynić:
19:
iedno iáko też przedtym mowili oni/ ktorzy zaſtępom niebie=
20:
ſkim/ ábo Krolowey niebieſkiey ſłużyli/ krom Bogá iednego/
21:
kádząc iey y plácki piekąc. Iere. 7. ꝟ 18. á 4.7. ꝟ 3. podobne pe=
22:
wnie tym ktore teraz ná ofiárę zmyśloną w kleſzcżách żełaznych
23:
piekáią. Ktorych nowych Kátholikow niezbożną śmiáłośćią
24:
y X.K. záwiedźiony/ oto ſię y ták y owák wierćieć muśi/ to raz
25:
zá to/ á drugi ſię zá owo chwytáiąc. Ze też przedśię pod cżás ſło
26:
wo Boże záleca/ y onym obiecuie rzecży ſwey dowodźić: á indźie
27:
ielży/ iáko ſię znáć dáło. Záleca ie rzkomo w kazániu 1. fol. 6. frá
28:
ſuiąc ſię ná ſprzećiwniki: iż oni tylko piſmo ſámo przyimuią: á iż
29:
ie (iáko on twierdźi) okęſzone przywodzą. Tákże też piſze/ w ká=
30:
zániu 4. fol. 182. obiecuiąc/ to co twierdźi z ſłowá Bożego poká
Iáko ſię X.K.
wierći, gdy
też kiedy mu-
śi słowo Boże
wſpomináć,

31:
zowáć: ácżći záś nátychmiaſt/ obacżywſzy ſię podobno/ iżby mu
32:
ták prętko wątku nie doſtáło/ tych ſłow vżywa/ iż choćiaż nie
33:
ták wyráźnie to cżynić chce ábo może/ iáko w przeſzłym kázániu
34:
w ktorym tęż babę, iáko mowią, naydzie, tylkoż to że ná inſze kołá prze-
35:
ſádzoną.
36:
ále przedśię per logicam demonstrationem, & conſequentiam
37:
neceſsariam. Toieſt/ iákoby po proſtu dla nieukow rzekł/ filozow
o 3ſkim


strona: 110

Wtore kśiążki Odpowiedzi/110.
1:
ſkimi łápácżkámi/ cżyniąc z łycżká/ rzemien. Apotym ieſzcże w
2:
3. cżęśći kazánia 4. fol. 529. gniewáiąc ſię ná heretyki/ ktorzy pi
3:
ſzą/ iż Chriſtus miał chwałę v oycá w przeyźrzeniu: y onym to
4:
zbijáiąc/ ták mowi: Iż o tym przeyźrzeniu piſmo ś. namniey tám
5:
nie wſpomina: á ſrodze tego zákázuie/ co rożnego opiſániu ſwe
6:
mu przydáwáć ꝛc. A iż to mowiąc X.K. gruntu przedśię nie ma:
7:
co y zſtąd znáć/ iż gdy go z iedney ſtrony co poprze: wnet ſię ná
8:
drugą obroći: iákoby z łuku y z ſámoſtrzału (iáko mowią) ſtrze
9:
láiąc: przetoż y drugich/ to ieſt Ewánielikow ſobie bárzo prze=
10:
ćiwnych: ktorzy iuż po wielkiey cżęśći z opánowánia Antichry=
11:
ſtá Rzymſkiego wyſzli: bacżąc to tylko do nich/ że ſię ieſzcże fun=
12:
dámentu prze zeń záłożonego trzymáią/ pilnie nápomina/ áby
13:
ſię záś wroćili do gośćińcá powſzechnego z ktorego wyſtąpili:
14:
to iest, do zrzodłá wſzech niezbożnych wynalaskow vkázuiąc tho y
15:
twierdząc/ iż nas/ ktorzyſmy iuż z łáſki Bożey/ przędźiwá tego
16:
tám Antychryſtowskiego ſą wolni: ktorymeſmy też bárzo długo
17:
wplątáni byli/ trudno máią zbić/ z fundámentu tego: to ieſt/ iż
18:
nie ma być nic przyimowano/ cżego nie máſz wyráźnie w piśmie
19:
ś. Skąd káżdy/ ktoby ſię iedno ſzcżerze Bogá bał/ bacżyć może/
20:
iáko ślad tráći: raz zgołá nic dobrego o ſłowie Bożym piſánym
21:
nie trzymáiąc/ owſzem ie náporząd hydząc/ rzeſzotem ie ſzátáń=
22:
ſkiem názywáiąc ꝛc. á drugi raz ie záś (ále iáko ſzcżerze/ Bog to
23:
ie) wrzkomo zálecáiąc/ y nim dowodźić tego o co prza idźie/
24:
obiecuiąc. Ano przedśię nic k rzecży. Bo oprocż niepobożnych
25:
álegoriy/ wſzythko Loiką/ y świádectwy ſwych ſzkolnych Zofi=
26:
ſtow/ Aryſtoteleſem y ſzátány/ ku zniſzcżeniu prawdy zbáwien=
27:
ney/ ſłowá Bożego/ zámyka/ twierdźi/ ſtánowi. Ná co ia beś=
28:
piecżnie/ z Erázmuſem Roter. mężem onym zacnym/ ktorego y
29:
ſam Papież Lew. 10. ſynem ſwym vmiłowánym názywáł/ y An
30:
notácyie iego ná nowy Teſtáment zálećił/ iáko ſię y w pierwſzych
31:
kśiążkách wſpomináło rzec mogę: Mihi nulla hæreſis videtur perni
32:
cioſior, nulla blaſphemia ſceleratior, quám ſi quis Philistinorum exemplo,
33:
Euangelici agri puteos, qui á Christo venam habent aquæ viuæ, ſcatentis
34:
in vitam æternam, terra oppleat, & ſenſum ſpiritualem vertat in carna-
35:
lem, (quod etiam é conuerſo dici optimé potest, de inuerſione ſenſus carna-
36:
lis ſeu literalis in ſpiritualem, alegoricum, anagoicum &c.) doctrinam cæ
lestem


strona: 111

ná Wędzidło X.K.P.111.
1:
lestem deprauet in terrenam: ac ſacroſansta Christi dogmata detorqueat,
2:
imo corrumpat. To ieſt/ krotko mowiąc: Nie máſz kácerſtwá ſzko
3:
dliwſzego/ iedno gdy kto przykłádem Filiſtyńcżykow/ ſtudnię
4:
polá Ewánielitſkiego/ ktore máią od Chriſtuſa źrzodło wody
5:
żywey wyſkákuiącey ku żywotowi wiecżnemu/ źiemią nápełnia/
6:
á zmyſł duchowny obráca w ćieleſny ták ćieleſny w duchowny á ná=
7:
ukę też niebieſką nicuie w źiemſką ꝛc. cżego ia bacżę pełno ieſt w
8:
tym I.M. Wędźidle. Ale iż to ieſt naprzednieyſzy rum: ábo rá=
Rum pierw-
ſzy y naſzko-
dliwſzy, trze-
bá naprzod
odrzucáć.

9:
cżey przed Bogiem y wiernymi/ ſmrodliwy gnoy/ ná ſámym ſło
10:
wie bożym nie przeſtáwáć/ owſzem ie ſłodycżą y rzeſzotem ſzátáń
11:
ſkim názywáć: á ná plotkách ſię wymyſłow ludzkich wieſzáć:
12:
przetoż ten przed inſzymi trzebá wyſzuflowáć: á potym y dru
13:
gie/ tákże ſłowem Bożym odkryte/ precż porządkiem ſwym wy
14:
rzucáć.
Iż X.K. twier
dzi żeby tego
w piśmie ś.
nie było iż ná
nim ſámym
mamy przeſta
wáć.

15:
KA P. 3. Acżkolwiek tedy X.K. w ſłowách ſwych wyżſzey
16:
wypiſánych/ ktore z theologow ſwych niektorych wycżerpnął/
17:
gániąc piſmo ś. y ono ſłodycżą y rzeſzotem ſzátáńſkim/ á fundá=
18:
mentem piaſzcżyſtym názywáiąc/ tylkoż rzecż iednę nawięcey bie
19:
rze przedśię: to ieſt tę/ żeby to w piśmie ś. nie miáło być wyrá=
20:
źnie obwárowano/ iż ná nim ſámym przeſtáwáć mamy/ á oprocż
21:
niego nic ſię nie ważyć. Iednák mnie zda ſię zá potrzebną/ o ſło
22:
wie Bożym/ y nádto co więcey tu pokazáć. Azaby ſię kiedykol=
23:
wiek ći nowi X.K. theologowie/ á on z nimi/ obacżyć y záwſty=
24:
dáć mogli/ y tego głupieo/ y náder niewſtydliweo zuchwálſtwá
25:
y przepychu przećiw Bogu y ſłowu iego odbieżeć: á zá ſámo ſię
26:
ſłowo Boże ſzcżyrze y ſtátecżnie vchwyćiwſzy/ wſzytkie cżáry/ gu
27:
ſłá/ báłwochwálſtwá/ wymyſły/ báśni/ plotki y vſtáwy kośćio=
28:
łá Rzymſkieo z wiernych ludźi ſerc wykorzenić/ y z gránic ſwych
29:
potym wypálentowáć. Powiem tedy tu iuż o ſłowie Bożym po=
Okaże ſię te-
dy przećiw
niemu 5. rze-
cży.

30:
rządkiem ſwym pięć głownieyſzych rzecży/ áby z nich inſze mo=
31:
gły być poznáwáne: á powiem nie z głowy ſwey/ áni z cżyiey in=
32:
ſzey/ ále z tegoż ſámego ſłowá Bożego świádectw: Z ktorych tá
1. Iż nád sło
wo Boże nie
máſz nic za-
cnieyſzego.

33:
ieſt pierwſza: Iż nád ſłowo Boże/ niemáſz nic zacnieyſzego/ po=
34:
ważnieyſzego/ cżyſtſzego/ gruntownieyſzego y pewnieyſzego. Iá=
35:
ko ſię to z tych Piotrá ś. ſłow znácżnie pokázuie. Káżde proroc
36:
two piſáne/ nie bywá właſnego wykłádu: gdyż nie wolą ludzką
przynieśione


strona: 112

Wtore kśiążki Odpowiedzi/112
1:
przynieśione ieſt niekiedy proroctwo/ ále od duchá ś. popchnie=
2:
ni mowili ludźie Boży święći. 2. Petr. 1. ꝟ 20. Coż może nád to
3:
być znácżnieyſzeo? co też pewnieyſzego/ ná to co z duchá ś. przez
4:
ś. też ludźie pochodźi? Trzebáli w tym wątpić? trzebáli lekce
5:
ważyć/ y rzeſzotem y ſłodycżą ſzátáńſką to názywáć? Abo ieſzcże/
6:
możeli tá mowá tych to nowych Kátholikow/ náporząd z ſło=
7:
wá Bożego/ iż ich w oczy kole/ ſzydzących/ zá dobrą y prawdźi=
8:
wą być pocżytána? Mogąli być theologámi názwáni/ y w po=
9:
cżet wiernych chwalcy Bożych policżeni? ponieważ ſłowo Bo=
10:
że ták niewſtydliwie hańbią y z nádchnienia duchá ś. podánie/
11:
ſłodycżą y rzeſzotem ſzátáńſkim/ vſtámi ſwemi plugáwemi zo=
12:
wią y cżynią? O niebożętá/ pomamione przez te fáłſzywe y nie=
13:
zbożne náucżyćiele y wodze/ obacżayćie ſię wżdy poki ieſt cżás/
14:
niż ono nagłe zginienie/ iáko śidło/ przypádnie: á ták co rychley
15:
od tych wodzow ślepych vćiekayćie/ żebyśćie z nimi záraz w doł
16:
nie wpádli/ gdźie będźie płácż y zębow zgrzytánie. Azaż ták ſobie
17:
on Krol y Prorok święty Dawid/ lekce ważył piſmo Moiżeſzo=
18:
we/ choćiaż ieſzcże ćieniámi y figurámi/ á nie ſámą właſną rze=
19:
cżą nápełnione? zali go nie ták v śiebie poważał/ że ie zá nacżyſt
20:
ſze Boże wymowy miał? Dáremneli ſą nie prawdźiweli ſą ty ſło
21:
wá iego? Eloquia domini, eloquia, Wymowy (mowię) Iehowine/
22:
wymowy ſą cżyſte: śrebro ſą wypławione ná teśćie gliniánym/
23:
ocżyśćione po śiedḿkroć. Pſal. 12. ꝟ 7. A w Pſálmie záś 19. ꝟ
24:
8. o tymże piſmie świętym mowiąc/ á zakonem ie y przykazánim
25:
názywáiąc ták piſze: Zakon Iehowin doſkonáły ábo nie pomázány
26:
hebrajski náwrácáiący duſze: świádectwo Iehowine/ ieſt praw=
27:
dźiwe/ ktore z proſtaká ábo z dziećiny cżyni mądrego. Przykazá
28:
nia Iehowine ſą proſte/ ktore ſerce rozweſeláią: roſkazánie Ieho
29:
wine ieſt cżyſte ktore oświeca ocży ꝛc. Co mowi dla teo/ iż ie ſo=
30:
bie miał (iáko piſze Pſál. 119. ꝟ 105.) zá pochodnią nogam ſwym.
31:
Dla cżeo też y tych ſzcżęśliwymi być opowiedał/ ktorzy ſię w tym
32:
Páńſkim zakonie kocháli/ y w nim w wednie y w nocy rozmyſlá
Wielce ſą nie-
ſzcżęſni kto-
rzy ſię w sło-
wie Bożym
nie kocháią.

33:
li. Pſál. 1. ꝟ 1. á 119. ꝟ 1. Z ktorego ſłow tákich/ łácno to káżdy o=
34:
bacżyć może: iż ieſli ći ſą ſzcżęśliwi/ ktorzy ſię w ſłowie Bożym
35:
kocháią/ nim ſię rządzą/ y onego przyſtrzegáią: tedy ći muſzą
36:
być nád inſze wſzytkie nieſzcżęſliwſzy/ y iuż práwie opłakáni/ kto=
rzy o nie


strona: 113

ná Wędzidło X.K.P.113.
1:
rzy o nie niedbáią/ y ná nie ſię z ſercá/ dla kuchnie ſwey/ dla fol=
2:
wárku/ wśi/ miáſtecżek/ kánoniy/ plebániy/ y inſzych/ gniewáią/
3:
y ono lżą: iáko ſię iuż pokazáło. Ale opuśćiwſzy o tym inſzych wie
4:
le świádectw/ ktorych v Moiżeſzá/ w Pſálmiech/ y inſzych pi=
5:
ſmiech ś. doſyć/ oto tu ieſzcże iednoż tylko położę/ ktore ieſt 5.
6:
Moi. 4. ꝟ 5. gdźie ták mowi Moiżeſz do ludu: Wey/ náucżyłem
7:
was vſtaw y ſądow/ iáko mnie roſkazał Iehowáh Bog moy/ á
8:
byśćie ták cżynili w pośrzod źiemie/ do ktorey idźiećie/ ábyśćie
9:
ią odźiedzicżyli. Strzedz tedy będźiećie y cżynić: co wam roskázuię
10:
Abowiem toć ieſt mądrość y vmieiętność wáſzá/ przed wſzemi
11:
ludzmi ktorzy vſłyſzą o tych wſzytkich vſtáwách: że też mowić
12:
będą: Tylkoć ten lud ták wielki mądry ieſt y vmieiętny. Abo=
13:
wiem ktoryż ieſt lud ták wielki/ ktoryby Bogá miał ták ſprzyiá=
14:
znego (ábo bliſkiego) iáko Iehowáh Bog náſz we wſzytkim o co
15:
byſmy do niego woláli? Abo ktory narod ták wielki? ktoryby v
16:
ſtáwy y ſądy ták ſpráwiedliwe miał/ iako ieſt ten wſzytek zakon/
17:
ktory ia wam dźiś podáię. Tylkoż pilnuy á ſtrzeż bárzo duſze ſw o
18:
iey/ ábyś niezápominał ſłow ktore widźiáły ocży twoie/ áby ſnadź
19:
nie odſtąpiły/ przez wſzytek cżás żywotá twego/ od ſercá twoieo.
20:
Toć ták Moiżeſz o ſłowie Bożym/ to o zakonie y o wſzytkich v=
21:
ſtáwách y roſkazániach Bożych nápiſał/ zálecáiąc ie: y wſzytko
22:
ſzcżęśćie/ wſzytek grunt/ pewność y zacność w nich záſádzáiąc y
23:
pokłádáiąc/ y do nich ſámych ſercá ludzkie przywięzuiąc: á nie
24:
ták/ iáko X.K. Kátholicy y on ſam z nimi cżyni. A Chriſtus Pan
25:
tego ieſzcże dokłáda/ mowiąc ták: Nie możeć być rozwiązáne
26:
to iest w niwecż obrocone piſmo Ian. 10. ꝟ 35. Rozumieć mamy w
27:
tym wſzytkim co w nim ieſt nápiſano. Bo łácniey (iáko indźiey
28:
mowi) niebu y źiemi przeminąć/ niż iedney kreſce z zakonu v=
29:
páść Luk. 16. ꝟ 17. A o ſwych záś ſłowách/ ták też mowi: Nie=
30:
bo y źiemiá przeminą/ á ſłowá moie nie przeminą/ Mát. 24. ꝟ
31:
35. ále o tey pierwſzey rzecży niech ná tym będźie doſyć.
32:
Wtora rzecż ieſt/ o tymże ſłowie Bożym/ w piśmie ś. nam ro=
33:
ſkazána y zálecona/ to ieſt ábyſmy oprocż niego nic nie przyimo=
2. Iż oprocż
słowá Bożego
nie mamy nic
przyimowáć.

34:
wáli/ áni cżego inſzego dźiatek ſwych vcżyli: owſzem ſię wſzelá=
35:
kich vſtaw y wymyſłow ludzkich wyſtrzegáli/ y od nich vćieká=
36:
li. O cżym ták nápiſano cżytámy: naprzod 5. Moi 4. ꝟ 9. Pil=
pnuy


strona: 114

Wtore kśiążki Odpowiedzi/114.
1:
nuy y ſtrzeż bárzo duſze twey/ ábyś nie zápominał ſłow ktore wi
2:
dźiáły ocży twoie: áby ſnadź nie odſtąpiły/ przez wſzytek cżás ży=
3:
wotá tego/ od ſercá twoiego: ále o nich niech wiedzą ſynowie
4:
twoi/ y ſynowie ſynow twych. A káp. 6. ꝟ 6. y będą (mowi Moi=
5:
żeſz do ludu) ſłowá te ktore ia tobie dźiś roſkázuię/ w ſercu twym/
6:
y powtarzáć ie będźieſz ſynom twym/ y będźieſz o nich mowił śie
7:
dząc w domu ſwym/ y idąc w drodze/ y kłádąc ſię y wſtáiąc: y
8:
vwiążeż ie ná znák ná ręce twoiey/ y będą nacżelnikámi między
9:
ocżymá twoimi/ y nápiſzeż ie ná podwoiách domu twoiego/ y ná
10:
branách twoich. Co potym y káp. 11. ꝟ 18. 19. 20. powtarza y z pil
11:
nośćią wielką roſkázuie. To iedná iż ſłowá ſwego każe z pilno=
12:
śćią przyſtrzegáć/ y onego dźiatek/ á nie ludzkich baiek/ vcżyć:
13:
iákich ieſt w papieſtwie bez licżby/ y miáry: że ich y v Pogan ni=
14:
gdy ták wiele nie było: ktore tu X.K. forytuie/ gdy ſię ták z ſwoi
15:
mi Kátholikámi ná ſłowá Boże gniewa. Pátrzmyż drugiey/ to
Nic do słowá
Bożego nie
przydawáć.

16:
ieſt/ iż do tego ſłowá Bożego nie godźi ſię nic przydawáć: áni
17:
vmnieyſzáć. O cżym ták 5. Moi. 4. ꝟ 2 Nie przydaćie nic do ſło
18:
wá moiego mowi to Bog ktore ia wam roſkázuię: áni też do niego
19:
co odeymiećie: lecż chowáć będźiećie roſkazánia Iehowy Bo=
20:
gá wáſzego/ ktore ia wam roſkázuię. A Káp. 5. ꝟ 32. Strzedz te
21:
dy będźiećie tego/ iakobyśćie cżynili ták iáko wam roſkazał Ie=
22:
howá Bog wáſz. Nie odchylayćież ſię áni ná práwo áni lewo ꝛc.
23:
Iáko zoſobná y Iozuemu roſkazał Bog/ áby ſię od ſłow iego ná
24:
żadną ſtronę nie odchylał: ále w nich ſámych rozmyślał. Ioz.1.
25:
ꝟ 7. A w Przypowieśćiách też zacność y doſkonáłość ſłowá Bo
26:
żego zálecáiąc/ mowi: Wſzelka mowá Boża ieſt wycżyśćiona/
27:
y ieſt tarcżą tym ktorzy ſię ná nię ſpuſzcżáią. Nie przydawayże
28:
do mow iego/ ábyś nie był ſtrofowan/ y kłamcą ználeźion. Przy.
29:
30. ꝟ 5. Gdyż y według Páwłá ś. Ieſli do ludzkiego przymierza
30:
ábo Teſtámentu śmierćią vtwierdzonego nie godźi ſię nic przy=
31:
dawáć: (Gál. 3. ꝟ 15. Hebr. 9. ꝟ 17.) á iákożby ſię miáło godźić
32:
przydawáć co do Teſtámentu ábo ſłowá Bożego/ wielą cudow
33:
y znákow á náwet y śmierći tey ſyná Bożego vtwierdzonego?
34:
co y potym cżęſto powtarza/ y dla tego y ná tę ſtronę y ná owę
35:
to ieſzcże wáruiąc mowi: Z iedney ſtrony żywot pilnuiącym roſka
36:
zánia Bożeo obiecuiąc/ á z drugiey ſtrony śmierćią przeſtępcom
grożąc/


strona: 115

ná Wędzidło X.K.P.115.
1:
grożąc/ á to tymi ſłowy. Strzedz będźiećie vſtaw moich y ſądow
2:
moich/ ktore gdy cżynić będźie cżłowiek żyć z nich będźie. Iam
3:
Iehowáh 3. Moi. 18. ꝟ 5. A Ezech. 20. ꝟ 11. lámentuiąc Bog ná
4:
lud zły ktory ſię niechćiał rządźić wedle ſłowá iego/ iáko teraz
5:
X.K. y Kátolikowie cżynią/ ktorymi rzecży ſwey podpiera: ták
6:
też mowi. Dałem im vſtáwy moie/ y oznáymiłem im ſądy moie:
7:
w ktorychby żył cżłowiek gdyby ie cżynił ꝛc. Lecż iż tego nie cży=
8:
nili/ przetom wylał gniew ſwoy ná nie ꝛc. A cżynił to Bog dla
9:
teo iż też ták powiedźieć był racżył/ 5. Moi. 27. ꝟ 26. iáko y Pá
10:
weł ś. do Gál. 3. ꝟ 10. wſpomina mowiąc: Przeklęty ktoryby
11:
ſobie nie poſtánowił ſłow zakonu tego áby ie cżynił: á rzecże wſzy
12:
tek lud Amen. A mowił to Bog o onym zakonie/ ktory ieſzcże
13:
ćieniem był dobr przyſzłych: y ktory nic nie przywiodł do doſko=
Iż nowego
przymierza
zacnieyſze ſą
piſmá przetoż
ich więcey
trzebá przy
strzegáć.

14:
náłośći: á coż rozumiemy o nowym/ ktory ieſt nád on ſtáry y iá=
15:
śnieyſzy y doſkonálſzy? bo co on był iáko świecá ábo kágániec w
16:
ćiemnym mieyſcu poſtánowioná (iáko 2. Petr. 1. ꝟ 19. cżytamy)
17:
to iuż náſz nowy ieſt iáko iutrzenká y dźień. Przetoż też ták o nim
18:
mowi Piſarz liſtu do Hebreow. 2. ꝟ 1. Trzebá nam tym więcey
19:
pilnowáć tego coſmy ſłyſzeli/ byſmy ſnadź iáko dziuráwe nacżynie
20:
nie przećiekali. Bo ieſlić mowá przez Anioły powiedźiáná byłá
21:
trwáła: á káżde przeſtępſtwo y niepoſłuſzeńſtwo ſpráwiedliwą
22:
zapłátę bráło: iákoż my vćiecżemy/ tákowego zbáwienia zánied
23:
bawſzy? ꝛc. A iż przez mowę Anielſką rozumie ſłowo y wyroki Bo
24:
że/ od Bogá ſámego przez Anioły Moiżeſzowi podáne: o tym
25:
znácżnie (Dźie. 7. ꝟ 38. Gál. 3. ꝟ 19.) cżytamy: co ſobie káżdy ktoby
26:
temu wiáry dáć nie chćiał przecżytáć może. Ia ſię do rzecży pier=
27:
wſzey wrácam/ że nam ty więcey dla tego trzebá pilnowáć ſło
28:
wá Bożego/ w nowym Przymierzu podánego/ iż ieſt zacniey=
29:
ſze y doſkonálſze: y więtſza kaźń idźie ná przeſtępce iego: iáko to
30:
máło nie ze wſzytkiey káp. 3. y 4. Heb. káżdy obacżyć może. Wſzák
31:
że zoſobná z tych ſłow (káp. 10. ꝟ 28. Ktoby odrzućił zakon Moi
32:
żeſzow/ bez miłoſierdźia ná dwu ábo ná trzech świádkach vmie
33:
ra: iákoż mniemaćie/ dáleko ſrożſzego karánia godźień nie bę=
34:
dźie/ ktoby ſyná Bożego podeptał á pewnie go káżdy ten depce kto
35:
nie żyie wedle słowá iego y kreẃ przymierza przez ktorą był poświę
36:
cony pokaláną być rozumiał iáko cżynią Papieżnicy, gdy wodą y
p 2inſymi


strona: 116

Wtore kśiążki Odpowiedzi/116.
1:
inſzymi wymysłámi ſwoiemi głádzić vśiłuią grzechy, á nie ſámą krwią
2:
Chriſtuſową y duchá łáſki zelżył. Przetoż y Páweł ś. pilnuiąc tyl=
3:
ko tego co mu Pan obiáwił: cżego go náucżył/ y co mu roſka=
4:
zał: ważyć ſię niechćiał nic mowić/ piſáć/ ſtánowić/ nád iego ro
5:
ſkazánie: iáko znáć z tych ſłow iego ktorych vżywa 1. Kor. 7. ꝟ
Páweł ś. nie
ważył ſię nic
stánowić
procż miáno-
witego roska-
zánia Páńskie
go.

6:
25. O dźiewicách nie mam roſkazánia Páńſkiego/ wſzákoż rádę
7:
dawam ꝛc. Y záś káp. 11. ꝟ 23. Iam wźiął od Páná com też wam
8:
podał: Przetoż (mowię) pewien tego będąc iż nic ſwego nie po
9:
wiedał/ ále to tylko co mu było od Páná roſkazano/ ták ieſzcże
10:
ná inſzym mieyſcu mowi: (1. Kor. 14. ꝟ 37.) Ieſli kto zda ſię być
11:
prorokiem/ ábo duchownym/ niechże pozna/ iż to co wam piſzę/
12:
ſą páńſkie roſkazánia. A potym záś y tego dokłáda (Gal. 1. ꝟ 8.)
13:
o ſwym przepowiedániu Ewánieliey Chriſtuſowey: Iż choćiaż=
14:
byſmy my to iest Apoſztołowie ábo Anioł z niebá przepowiedał
15:
wam/ nád to coſmy wam przepowiedáli/ niech będźie przeklęc
16:
twem. Iákoſmy przedtym powiedáli/ y teraz záśię mowię: Ie
17:
ſliby wam kto opowiedał/ nád to cośćie wźięli: niech będźie prze
18:
klęctwem. Nu/ ázaż to nie doſyć iáſna/ iż ták w ſobie ieſt doſko
19:
náłe/ cáłe/ doſtátecżne/ święte/ zbáwienne y ſkutecżne ſłowo
20:
Boże/ że do niego nie ma być nic przydawano/ áni od niego vy=
21:
mowano? Azaż y tym ſámym nie ſą zgánione wſzytkie ludzkie
22:
wymyſły/ przydatki/ vſtáwy? ktorych iáko też piſmo ś. zákázu=
Iż ná słowie
Bożym prze-
stawáiąc
wſzytki ludz-
kie vstáwy
nim mamy od
rzucáć.

23:
ie/ ſłuchaymy. Ono o tym ták naprzod nápiſano cżytamy (3.
24:
Moi. 18. ꝟ 2.) ſłowá Boże do Izráelá/ w vſtáwách przodkow
25:
ſwych bez ſłowá Bożeo przedtym wyćwicżonego: áby ie iuż opu=
26:
śćiwſzy ná ſámym ſłowie y roſkazániu Bożym przeſtawał. Iam
27:
Iehowá Bog wáſz mowi Pan wedle vcżynkow źiemie Egipt=
28:
ſkiey/ w ktoreieśćie mieſzkáli/ nie będźiećie cżynić: áni wedle v=
29:
cżynkow źiemie chánáneyſkiey/ do ktorey ia was wprowadzam/
30:
cżynić będźiećie: áni chodźić będźiećie wedle vſtaw ich. Lecż ſą=
31:
dy moie cżynić będźiećie/ y vſtawy moie chowáć będźiećie/ áby=
32:
śćie w nich chodźili: Iam Iehowán Bog wáſz. A potym przez
33:
Proroká Ezechielá ták mamy powiedźiano. Nie chodźćie w v=
34:
ſtáwách Oycow wáſzych: áni ſądow ich przyſtrzegayćie: áni ſię
35:
báłwánámi ich pyſklićie: Iam ći Iehowáh Bog wáſz/ chodźćież
36:
w vſtáwách moich/ y ſtrzeżćie ſądow moich y cżyńćie ie Ezech
20. ꝟ.


strona: 117

ná Wędzidło X.K.P.117.
1:
20. ꝟ 18. A o náuce Nowego przymierza ták mowi Ian ś. odrzu
2:
cáiąc náuki Antichryſtowſkie/ fałſzywych náucżyćielow. 2. Ian.
3:
ꝟ 10. Ieſli kto przychodźi do was/ á tey náuki nie przynośi/ nie
4:
przyimuyćie go do domu/ áni go pozdrawiayćie. A pan Chriſtus
5:
ſam lámentuiąc ná złe żydy: ktorzy odrzućiwſzy roſkazánie Bo
6:
że/ żyli wedle vſtaw ſwych: iáko teraz cżynią Kátholicy Rzym=
7:
ſcy/ ták mowi: W niwecż obroćiliśćie roſkazánie Boże/ dla vſtá
8:
wy wáſzey ꝛc. Mát. 15. ꝟ 6. Lecż prożno mię chwalą/ vcżąc náuk
9:
przykazániá ludzkieo/ Már. 7. ꝟ 6. ꝛc. A Páweł ś. roſkázuie Ty
10:
tuſowi mowiąc o Kreteńcżykach (Tit. 1. ꝟ 13.) Oſtrze ie ſtrofuy/
11:
áby zdrowi byli w wierze: Nie báwiąc ſię żydowſkiemi báśniá=
12:
mi mowi ták iż ieſzcże dáleko ſproſnieyſzych y nikcżemnieyſzych nie by-
13:
ło Papieskich ktorych teraz pełne ſą Kośćioły y Kśięgi ich y mándaty
14:
ludzkiemi/ ktorzy ſię od prawdy odwrácáią. A do Hebr. 13. ꝟ 9.
15:
Náukami rozmáitemi y obcemi nie vnośćie ſię. A Páweł do E
16:
feſkich 4. ꝟ 14. Nie bądźmy więcey dźiećmi kołyſzącymi ſię y
17:
chwieiącymi káżdym wiatrem náuki: przez ludzkie oſzukanie/
18:
przez/ chytrość ku podeśćiu błędem: ále záchowywáiąc praw=
19:
dę w miłośći: rośćmy w onego we wſzytkiem/ ktory ieſt glową/
20:
Chriſtuſá. Boć koniecżnie bądź długo bądź krotko/ przedśię/
21:
iáko Pan Chriſtus powiedźiał. Wſzelkie ſzcżepienie ktorego nie
22:
ſzcżepił Oćiec niebieſki/ wykorzenione będźie. Máth. 15. ꝟ 13.
23:
Ale y inſzych wiele świádectw do tegoż ſię śćiągáiących/ dla
24:
przedłużenia opuśćiwſzy/ trzećią też rzecż tákże pokażę. Trze=
3. Iż w ſá-
mym słowie
Bożym dosko
náła iest náu-
ká o Bogu, y
Christuśie.

25:
ćia tedy rzecż tá ieſt. Iż w ſámym ſłowie Bożym doſkonáła ieſt
26:
náuká/ o iedynym prawdźiwym Bogu/ y o iedynym też ſynu ie=
27:
go Iezuśie Chriſtuśie: że też nikt/ by ſię miał zá namędrſzego:
28:
do niey przydáć nic nie może: áni nam lepiey/ właśniey y doſko=
29:
náley Bogá opiſáćy oznaymić: nád to/ niż ſię on ſam/ y ſyn iego
30:
potym oznaymił. Gdyż iáko Chriſtus pan mowi: Zaden nie zna
31:
ſyná iedno Oćiec: áni Oycá kto zna iedno ſyn/ á komuby chćiał
32:
ſyn obiáwić. Mát. 11. ꝟ 27. Item/ Bogá nikt nie widźiał: iedno=
33:
rodny ſyn/ ktory ieſt ná łonie Oycowym/ on opowiedźiał. Ian.
34:
1. ꝟ 18. A iż ſię Bog ſam Izráelowi oznaymiał: o tym mamy ſze=
35:
rokiemi ſłowy Moiżeſzá ná wielu mieyſcách piſzącego. Wſzákże
36:
między inſzymi/ iedno tylko/ ábo dwie/ krotkośći folguiąc/ przy
p 3pomionę


strona: 118

Wtore kśiążki Odpowiedzi/118.
1:
pomionę/ z ktorych ieſt iedno 5. Moi. 4. pocżąwſzy od ꝟ 32. áż
2:
do ꝟ 39. gdźie ſię Bog okázuie być ſámym Bogiem/ nád ktore=
3:
go/ y oprocż ktorego/ niemáſz żadnego inſzego/ ktoryby ſię ták/
4:
y z niebá y ná źiemi obiáwił: ktoryby tákie cudá cżynił: y ktoryby
5:
ták ſobie narod ieden/ z inſzych narodow obrał. Ktory potym
6:
to do ludu onego mowi. Słuchay/ Izráelu Iehowáh Bog náſz/
7:
ieden ieſt Iehowáh. 5. Moi. 6. ꝟ 4. Co ſię ſzerzey nápiſáno náy=
8:
duie/ 2. Moi. 20. ꝟ 1. Iáko y ſam Pan Chriſtus z piſmá ś. poká=
9:
zuie też/ tegoż ſámego być Bogiem prawdźiwym/ gdy go o pier
10:
wſzym y przednieyſzym przykazániu ieden vcżony żyd pytał: ták
11:
mowiąc. Pierwſze ze wſzytkich roſkázánie ieſt: Słuchay Izráelu/
12:
Pan Bog náſz P. ieden ieſt/ Már. 12. ꝟ 28. A o ſobie záś mowi do
13:
Zydow. Rozbierayćie piſmá/ gdyż ſię wam zda iż w nich żywot
14:
wiecżny maćie: á onyć ſą ktore o mnie świádcżą. Ian. 5. ꝟ 39. A
15:
potym trochę niżey ꝟ 46. Byśćie wierzyli Moiżeſzowi/ y mnie by
16:
śćie wierzyli: bowiemći on o mnie piſał. Owa nie báwiąc ſię przy
17:
wodzeniem świádectw/ káżdy tho pobożny zeznáć muśi/ iż pi=
18:
ſmo ś. ná to ieſt od Bogá podáne/ ábyſmy z niego naprzod iego
19:
ſámego/ potym też y Meſyaſzá Iezuſá ſyná iego vmiłowánego
20:
poználi: á z tey znáiomośći/ będąc Bogu poſłuſzni/ żywot wie=
21:
cżny (iáko Chriſtus mowi Ian. 7. ꝟ 3.) mieli. Aleć y tego nie=
Nikt nie może
lepieey Bogá
oznaymić nád
iego ſámego
oynaymienie.

22:
wiem ktoby też przeć miał/ że nam nie mogł nikt lepiey Bogá
23:
oznáymić/ iáko ſię on ſam oznaymił w piśmiech ś. y iáko go nam/
24:
y to co o nim trzebá było ludźiom wiedźieć/ oznaymił Chriſtus
25:
Pan/ gdyż y ſam ták powiedźiał/ iż nie ſzukał chwały ſwey/ ále
26:
tego ktory go poſłał: y ſłow ſwych nie mowił/ áni z śiebie ſáme=
27:
go co cżynił: ále cżynił to co widźiał/ y mowił co ſłyſzał/ y nam
28:
wſzytko oznaymił/ y ná to też vcżnie ſwe ná świát poſłał/ áby oćieć
29:
iego z tąd był vwielbion: á to gdyby oni ſzedſzy owoc obfity przy=
30:
nieśli. Co wſzytko z piſmá ś. płynie/ á nie z żadnych vſtaw/ náuk/
4. Wſzytko
iest w słowie
Bożym dostá
tecżnie opiſa-
no co potrze-
bá wiedzieć
ku zbáwieniu.

31:
y podánia ludzkiego. A ták też ná nim ſámym przeſtáwáć nam
32:
potrzebá/ gdyż ono nie do cżego inſzego nas wſzędy nápomina y
33:
prowádźi/ iedno do znáiomośći Bogá y Chriſtuſá/ á potym do
34:
náſzey powinnośći. Cżwarta rzecż ieſt/ ktorą o piśmie ś. wie=
35:
rzyć mamy: Iż ono ſámo tákie ieſt: W ktorym nam wſzytko to
36:
doſtátecżnie/ ſzcżerze y wiernie ieſt opiſano/ cokolwiek nam ieſt
wiedźieć


strona: 119

ná Wędzidło X.K.P.119
1:
wiedźieć potrzebá ku otrzymániu żywotá wiecżnego. Co z tąd
2:
obacżáć mamy: iż Bog/ y on zakon Moiżeſzow/ ták był podał:
3:
że ktoby im był wykonał/ ten miał z niego mieć żywot. Iáko to
4:
znácżnie Páweł ś. Gál. 3.ꝟ 12. wſpomina/ z kśiąg 3. Moi. 18. ꝟ 5.
5:
mowiąc: iż cżłowiek ktoryby ie cżynił w nich żyć miał. Iáko ono
6:
y Chriſtus Pan toż twierdźi: przed onym co go pytał/ coby cży=
7:
nić miał/ żeby miał żywot wiecżny: mowiąc mu: Ieſli chceſz
8:
wniść do żywotá/ chowayże roſkazánia. Mát. 19. ꝟ 16.17. Gdyż
9:
iáko cżytamy w Przy. 6. ꝟ 23. Przykazánie ieſt pochodnią/ á za=
10:
kon świátłośćią/ á drogą do żywotow ſtrofowánie kárnośći. Ale
11:
iż ten żaden nie był ktoryby mogł z zakonu żywotá wiecżne=
12:
go doſtáć: przeto iż też żaden zakonu cále we wſzytkim y ſkute=
13:
cżnie nie wypełnił: bo ſię wſzyſcy odchylili/ y niepożytecżnymi ſta
14:
li/ y nie było áż y do iednego/ ktoryby cżynił dobrze/ iáko ſzeroko
15:
wywodźi Páweł ś. Rzym. 3. ꝟ 10. y iáko/ z tegoż zakonu twierdźi
16:
Gal. 3. ꝟ 10. iż przeklęty káżdy ieſt ktoryby nie wytrwał we wſzyt
17:
kim co nápiſano w kśięgách zakonu/ áby to było cżyniono. A
18:
przedśię w piśmie świętym żywot był zámkniony: y w piśmie ś.
19:
zbáwienie od Bogá záłożone y obiecáne (ále też áż w Meſyáſzu/
20:
obiecánym ieſzcże ſkoro od pocżątku świátá założone) przetoż ták
21:
o tym nápiſano cżytamy 1. Petri. ꝟ 9. iż wiárá tá ieſt/ ktorą kto
22:
ma w ſobie ku Bogu y Chriſtuſowi: á nie bez krzyżá y vtrapienia:
23:
że z niey káżdy wierny odnieśie zápłátę/ zbáwienie duſze. O kto=
24:
rym zbáwieniu (mowi ták Piotr ś.) wywiádowáli ſię y bádáli
25:
prorocy/ ktorzy/ o okazáney przećiw nam łáſce prorokowáli: Bá
26:
dáiąc ſię ná ktory ábo ná iáki cżás vpewniał duch on Chriſtu=
27:
ſow/ ktory w nich był/ świádcżąc pierwey o vtrapeniach ktore
28:
przyść miáły ná Chriſtuſá/ y o ſławách zátym idących ꝛc: Wſzákże
29:
ácżkolwiek ſię to y ſzeroko y trudno przedtym przez Moiżeſzá y
30:
proroki/ bo pod figurámi y rozmáitymi ćieniámi podawáło: iuż
31:
to teraz z nowego przymierza piſm ś. łácno może być poięto y wy
32:
rozumiano: gdyż thák znácżnie Ian ś. nápiſał. Ian. 20. ꝟ 30.
33:
Wiele inych známion vcżynił Iezus przed vcżniámi ſwoimi/ kto
34:
re nie ſą wypiſáne w tych kśięgách: lecż ty ſą nápiſáne/ ábyśćie
35:
wierzyli/ iż Iezus ieſt Chriſtuſem ſynem Bożym/ á iżbyśćie wie
36:
rząc żywot mieli przez imię iego. Iákoż y ſam Pan Chriſtus: á po
tym


strona: 120

Wtore kśiążki Odpowiedzi/120
1:
tym y wſzytkie piſmá Apoſztolſkie/ wykłádáiące náporząd prá=
2:
wie ſtáre piſmá prorockie: ten cel nam do zbáwienia iáſny/ y ſze=
3:
roki zálecáią/ y do niego prowádzą: twierdząc to wſzędy/ iż kto
4:
wierzy w tego/ ktorego Bog poſłał Iezuſa Meſyaſzá/ ten ma
5:
żywot wiecżny. Gdyż ſię ták Bogu podobáło/ prze zeń zbáwić
6:
wierzące. Co wſzytko/ á ſkąd inąd cżłowiek doſtátecżniey/ wła=
7:
ſniey/ porządniey/ ſnádniey y beſpiecżniey poznáwáć ma/ ieſliż
8:
nie z ſámego (procż plotek/ wymyſłow/ y guſłow/ Kátolikow
9:
Rzymſkich) ſłowá Bożego ná wieki trwáiącego? Iáko y Ezá=
10:
iaſz y Piotr ś. to o nim mowią Ezái. 40. ꝟ 6. 1. Petr. 1. ꝟ 25. Kto
11:
re iż ſámo ieſt doſkonáłe: y doſkonáłą drogę ma w ſobie do ży=
12:
wotá wiecżnego: Bo Iezuſá Meſyaſzá ktory ieſt drogą do Bo
13:
gá Oycá/ nam przed ocży wyſtáwia/ przetoż ſię onego ſámego
14:
nam trzymáć potrzebá/y ná nim ſámym przeſtáwáć: ponieważ
15:
w nim wſzytko mamy cokolwiek nam ſłużyć może ku żywotowi.
16:
Iáko ono Páweł ś. Timothe. ſweo vpomináiąc mowi: Trway
17:
w tym cżegoś ſię náucżył y czegoć zwierzono: wiedząc od kogoś
18:
ſię náucżył: á iż z dźiećińſtwá vmieſz piſmá ś. ktore ćię mogą v=
19:
cżynić mądrym ku zbáwieniu/ przez wiárę ktora ieſt w Chriſtu=
20:
śie Iezuśie. 2. Tim. 3. ꝟ 14. Gdyż też/ iáko tamże záraz dokłá=
21:
da/ Wſzytko piſmo od Bogá nádchnione/ ieſt pożytecżne ku ná
22:
uce/ ku ſtrofowániu/ ku napráwie/ ku ćwicżeniu: ktore ieſt w
23:
ſpráwiedliwośći: áby cżłowiek Boży był doſkonáły ku wſzelkiey
24:
ſpráwie dobrey wypráwiony. A ponieważ to ták ieſt: że inſzych
25:
o tym świádectw zániecham: á cżemużby piſmo ś. miało być rze
26:
ſzotem ſzátáńſkim? cżemu fundámentem piaſzcżyſtym? cżemuby
27:
ſmy ono lekce poważywſzy/ rácżey od niego z X.K. Kátholiká=
28:
mi/ do plotek ſię ſmrodliwych: niż od nich/ ony odrzućiwſzy/ do
29:
niego iáko do ſtudnie wod żywych obrácáć mieli? á nie rácżey ná
30:
nim ſámym przeſtáwáć? Bo ieſlić onemu bogácżowi tego Abrá
31:
hám nie pozwolił/ zeby Lázarz ábo kto z vmárłych/ poſzedł ná
32:
iego żądánie do bráćiey iego vpomináć y vcżyć ich: żeby nie przy
33:
ſzli ná ono mieyſce mąk/ w ktorych on vtrapienie ćierpiał: ále
34:
mu do Moiżeſzá y Prorokow (Luk. 16. ꝟ 29.) vkázał: chcąc á=
35:
by onych ſłucháli: Azaż nam tego pozwoli ſam Pan Chriſtus po
36:
tomek Abráhámow/ ſyn Bogá żywego/ żebyſmy onego/ chce=
myli


strona: 121

ná Wędzidło X.K.P.121.
1:
myli być vcżniámi iego/ opuśćiwſzy/ ktory ma ſłowá żywotá
2:
wiecżnego (Ian. 6. ꝟ 68.) kogo inſzego rácżey z X.K. y z iego
3:
Kátholikámi ſłucháli: y z niego żywotá wiecżnego doſtawáli?
4:
Nie tuſzę/ áby tego Chriſtus pozwolił: nie tuſzę/ áby też ten kto
5:
ryby iedynego tego wodzá/ drogę/ żywot/ y náucżyćielá od Bo
6:
ga dáneo opuśćiwſzy/ á do ktorych ſię inſzych przechyliwſzy miał
7:
żywotá wiecżnego doſtáć. Gdyż bez niego żaden nic vcżynić nie
8:
może Ian. 15. ꝟ 4. 5. Bo ktoby ſię też chćiał mieć zá ſługę iego/
9:
iuż też ten inſzemu żadnemu nie może ſłużyć: ponieważ żaden dwie
10:
má Pánom (á ieſzcże ſobie przećiwnym) ſłużyć nie może/ Máth.
11:
6. ꝟ 24. A iż to ſzátan też mowił/ Scriptum est, nápiſano ieſt/ iá=
12:
ko X.K. wſpomina/ kuſząc Páná: á więcże iuż to dla tego/ nie
13:
będźie to prawdá/ iż nápiſano ieſt? ábo izali iuż dla tych ſzátáń=
14:
ſkich ſłow ma być piſmo ś. iego przetákiem/ ábo piaſzcżyſtym fun
15:
dámentem wſzego kácerſtwá przez ſzátáná záłożonego? Abo cży
16:
li iuż dla tego nie godźi ſię potym nikomu/ tákże też mowić/
17:
prawdę/ ſzcżerze bez wywrotu y łápácżek ſzátáńſkich/ mowiące=
18:
mu/ Nápiſano ieſt? A cżemuż tákże Chriſtus pan záraz ſzátáno
19:
wi zle piſmá ś. náćiągáiącemu/ odpowiedźiał/ dobrze onego y
20:
właśnie vżywáiąc/ Nápiſano ieſt? y owſzem/ myli ſię bárzo ná
21:
tym X.K. że mię zań bárzo wſtyd áby ten fundáment tákiego
Nie ſzátan to
wniosł, mo-
wić nápiſano
iest, ále Chri-
stus y iego v-
cżniowie.

22:
mowienia/ Nápiſano ieſt: ſzátan pierwſzy záłożyć miał: y ták pier
23:
wey mowić: á nie ſam Pan Chriſtus. Niechby iedno trochę pil=
24:
niey w Mátheuſzá y Lukáſzá weyźrzał/ obacży ták tuſzę iáko ſię
25:
z ſwoimi Theologámi/ ná ktorych przeſtawáć/ niż ná ſłowie Bo
26:
żym woli/ bárzo ná tym omylił. Z Chriſtuſáć to ſámego tákie mo
27:
wienie pierwey/ ku náuce náſzey/ poſzło/ nie z ſzátáná: ktory też
28:
potym/ vſłyſzawſzy to od páná/ tákże mowił. Gdyż pan nie tyl=
29:
ko ná ten cżás ták ſię ſzátánowi bronił: y iego pokuſę piſmem ś.
30:
zwyćiężył: Ale też y Fáryzeuſze y inſze o co ſię pytáiące ták odprá=
31:
wował/ mowiąc: Iákoż nápiſano w zakonie? Iáko cżytaſz? v=
32:
mieſz przykazánia? Nie cżytáliśćie nigdy? Máth. 21. ꝟ 16. 42.
33:
Már. 10. ꝟ 3. 19. A 11. ꝟ 17. A 12. ꝟ 10. ꝛc. Y dla tegoż też y v=
34:
cżniow ſwych piſmem bronił Máth. 12. ꝟ 3. y Fáryzeuſze y Sádu=
35:
keuſze ſtrofował/ iż błądźili nie vmieiąc piſmá Máth. 22. ꝟ 29.
36:
Aleby tego było bez licżby/ gdyby ſię wſzytko to przypomináć
qmiáło/


strona: 122

Wtore kśiążki Odpowiedzi/122.
1:
miáło/ iáko záwżdy y ſam Pan Chriſtus y Apoſztołowie/ do piſm
2:
ś. vćiekáli ſię/ onymi rzecży ſwey dowodźili/ y nam do nich poká
3:
zowáli/ y one nam zálecáli. Ták żeby muśiał być nád Kretá śle
4:
pym/ ktoby tego nie widźiał: á nád pień gnuśnieyſzy/ ktoby ſię
5:
w tym nie cżuł: y tym ſię nie dał z mieyſcá ſwego ruſzyć/ że bez pi=
6:
ſmá ś. nic w ſpráwie zbáwienney nielza cżynić: á iż ono ieſt w ſo=
7:
bie ták doſkonáłe/ że ſię do niego áni przydawáć/ áni do niego
8:
nic vymowáć nie godźi. A iż względem niego wſzytká ludzka
9:
mądrość/ vmieiętność/ dowćip/ Loiká/ wymowá/ wywody/ y
10:
dowody/ ſą rownie (mowiąc wedle Ezáiaſzá 40. ꝟ 5. y Piotrá
11:
1.Petr. 1. ꝟ 24.) iáko trawá y kwiát ktory z niey wyraſta: że y tá
12:
trawá/ to ieſt/ ludźie: y kwiát iey/ to ieſt wſzytká ozdobá/ za=
13:
cność/ mądrość/ vmieiętność/ náuká ktoraby w nich byłá/ vwię
14:
dnąć/ vſchnąć y vpáść muśi: á ſámo tylko ſłowo Boże ná wieki
15:
trwáć będźie: iáko ſię iuż y trochę przedtym mowiło. Złych ſię te
16:
dy wodzow w tey mierze/ Kátholikow ſwoich X.K. vchwyćił
X.K. zá śle-
pymi wodzá-
mi w doł i-
dzie.

17:
y rozmiłował/ ktorzy ślepymi będąc/ iuż go z ſobą w ten doł ták
18:
śmiáłey niezbożnośći wpráwili/ że on też z nimi piſmo ś. śmie ná
19:
zywáć rzeſzotem ſzátáńſkim y piaſzcżyſtym fundámentem. Pánie
20:
Boże ſtrzeż go áby ſię w cżás obacżył/ żeby potym z nimi w doł
21:
on drugi/ śiarcżyſtego ieźiorá ognie pałáiącego/ ktoreś tákim
22:
nágotował/ nie był wrzucony: gdźie będźie płácż y zębow zgrzy=
23:
tánie/ y gdźie iuż robak ich nie zdechnie/ y ogień ich nie zágá=
24:
śnie ꝛc.
25:
Ale mi podobno rzecżećie X.K. chcąc przyſłodźić tego zárá
26:
źliwego iádu ſwego iuż ták raz vrobionego: ábo też/ chcąc te
27:
kły/ tych wilkow iádowitych Kátholikow ſwych/ ktorych wſpo
28:
mina/ owcżynką iáką pokryć/ áby ſię proſtacżkowie omamie=
29:
ni nie przeſtrzegali/ áni obacżyli: iż on nie gáni zgołá piſmá ś. á=
30:
ni go też odrzuca: á iż też nie ták idźie o piſmo ś. iáko o iego wy=
31:
rozumienie: iákoż też to potym (ále iuż nie w cżás/ obieśiwſzy po
32:
ortel biegáć) wſpomina/ g iiij. Dla cżeo ſię też y o to z ſwoich nie=
33:
ktorych Theologow poſtárał: iákoby piſmá ś. wyrozumienie
34:
pokazał ktoreo też z niektorych Pátreſow ná wywrocenie praw
35:
dy názbierał: y nim nam chce być ſrogim: więcey ich báśniam y
36:
plotkam wierząc/ niż ſámemu ſzcżeremu y iáſnemu ſłowu Boże=
mu.


strona: 123

ná Wędzidło K.X.P.123.
1:
mu. Ale to przedśię przećiw prawdźie nic nie ieſt: tym tego nie
2:
zmáże: nie pokryie: nie przyſłodźi: Iuż i[á]d iádem przedśię zoſtá=
3:
nie: plotkámi plotki/ y baykámi bayki będą: á prawdá przedśię
4:
ſłowá Bożeo prawdą zbáwienną y gruntowną zoſtánie. A zwła
5:
ſzcżá gdy ſię oto y rzecż piąta/ iáko ſię obiecáło/ o tymże ſłowie
5. Iż piſm
ś. ſam Bog y
Christus iest
wykłádá-
cżem.

6:
Bożym/ ábo piśmie ś. pokaże. To ieſt/ iż piſmá ś. Bożego wy=
7:
rozumienia/ nie dáią ludźie vcżeni: nie dáie náuká: mądrość/
8:
ćwicżenie: nie rozum: nie Papieżowie: nie Doktorowie: nie ko=
9:
śćioł: nie Kátholicy X.K. ále tylko Bog ſam/ á Chriſtus Pan
10:
od Bogá dány náucżyćiel: y to ieſzcże przez duchá ś. Ktora ſá=
11:
má rzecż/ mogłáby ſię ſzeroko rozwieść/ y nie ledá pożytek vcży=
12:
nić: wſzákże/ i ſię muśi krotkośći folgowáć/ prze niedoſtátek/
13:
wydrukowánia/ tedy rzecż tę krotko kilką tylko świádectw iá=
14:
ſnych z ſłowá Bożego pokażę: áby obacżyć mogł X.K. iż ſię wi=
15:
ſzu chwyta/ á bárzo ſię ná nim oſzukawa. To naprzod X.K. y káż=
16:
demu z nim błądzącemu trzebá mieć ná pilney bácżnośći: iż pi=
Káżdy słow
ſwych nale-
pſzym iest wy
kłádácżem.

17:
ſmo ś. zámyka w ſobie ſłowá y mowy/ ábo wyroki/ Boże. Po=
18:
tym to/ iż ten/ nálepiey y nadoſtátecżniey co mowi/ ſłowá y po=
19:
wieśći ſwoie wykłádáć może/ iuxta illud: Cuius est concore. eiusdem
20:
etiam interpretari. A iż Bog ieſt ktory w piśmiech ś. mowi: tedy on
21:
też ſam ſłow ſwych ieſt nalepſzym wykłádácżem/ ktory ſam/ od
22:
pocżątku y áż do końcá/ obiáwia to cżego żaden wiedźieć i obiá
23:
wić nie był áni może: iáko cżytamy. Eze. 41. ꝟ 21.A 43. ꝟ 12.
24:
Dám. 2. ꝟ 28. Gdyż on ſam ten ieſt/ iáko cżytamy/ Pſal. 147. ꝟ
25:
19. Ktory Iákobowi obiáwia ſłowo ſwoie: vſtáwy ſwe y ſądy
26:
Izráelowi. Ktory iáko obiecał 5. Moi. 18. ꝟ 18. proroki poſyłał
27:
(áż do oſtátecżnego proroká ſyná ſwoiego/ ktory ieſt głową y
28:
Pánem wſzech Prorokow) do ktorych vſt kładł ſłowá ſwe/ y
29:
przez nie wolą y táiemnice ſwe inſzym opowiedał: y ſam to ſobie
30:
zoſtáwił/ iż od niego wſzyſcy mieli być náucżeni/ Ezá. 5. 4. ꝟ 13.
31:
Iáko to y ſam Pan Chriſtus (Ian. 6. ꝟ 45.) przypomina. Dla
32:
cżego y Dawid on święty Krol y Prorok/ Acżkolwiek y ſam był
33:
Prorokiem: y Proroki y ofiárowniki przy ſobie miał: ktorzy ſię
34:
iáko y on zakonem báwili/ y w nim rozmyśláli: bacżąc iż go bez
35:
osobliwego oświecenia y obiáwienia Bożego wyrozumieć nie
36:
mogł: áni mu go oni ták iákoby potrzebá było wyłożyć/ w nie=
q 2ktorych


strona: 124

Wtore kśiążki Odpowiedzi/124
1:
ktorych rzecżách mogli: przetoż ſię też o wyrozumienie onego pi
2:
ſánego zakonu nie vćiekał do żadnego z doktorow: ále oto ſáme
3:
go Bogá prośił mowiąc/ Pſal.119. ꝟ 12. Błogoſłáwionyś ty Ie
4:
howo/ vcżże mię vſtaw twoich. A ꝟ 18. Odkryi/ ábo odſłoń ocży
5:
moie/ á vyźrzę dźiwy w zakonie twoim. A ꝟ 19. Ieſtemći ia przy
6:
chodniem ná źiemi/ nie zákrywayże roſkazánia twego przede=
7:
mną. Tákże ꝟ 26. 33. A 34. Day mi wyrozumienie/ (mowi) á
8:
ſtrzedz będę zakonu twego: y záchowywáć iy będę wſzytkim ſer=
9:
cem. Ale iż w tym pſálmie/ iáko y w niektorych inſzych/ wiele ieſt
10:
tego: przetoż tám ſobie niech o tym káżdy cżyta. Doſyć mnie ná
11:
tym/ pokázáć iż Bog ſam ſłow ſwoich nalepſzym ieſt wykłádá=
12:
cżem: on ſam wolą ſwą ſługam ſwym/ y táiemnice opowieda: on
13:
ſam vcżyć obiecuie. A iż też iego ſámego/ przykłádem Dawido=
14:
wym/ o wyrozumienie ſłowá iego prośić potrzebá. A ták to poká
15:
zánie obacżywſzy/ potrzebá ſię potym przypátrzyć obietnicam/
16:
ktore Bog cżynił z ſtrony nowego przymierza: ták temu/ iż ſam
17:
miał vcżyć/ y práwá ſwe ſam miał ná ludzkich ſercách piſáć: iá=
18:
ko cżytamy Ier. 31. ꝟ 31. Hebr. 8. ꝟ 10. iáko tev/ iż obiecował dáć
19:
proroká meſyaſzá/ náucżyćielá y świátłośćią y świádkiem wier
20:
nym/ ktory vcżyć miał y opowiedáć wolą Oycá ſwego niebie=
Meſyaſz náu-
cżyćiel y wy-
kłádácż sło-
wá Bożego.

21:
ſkiego/ y dawáć wyrozumienie piſmá/ iáko o tym cżytamy. Ezá.
22:
42. ꝟ 6. gdźie ták nápiſano o Meſyaſzu ſtoi/ po inſzych vprzedzá
23:
iących ſłowách: Ia Iehowá wezwałem ćię w ſpráwiedliwośći/
24:
y wezmę ćię zá rękę: ſtrzedz ćię będę/ y dam ćię zá przymierze lu=
25:
dowi á zá świátłość pogánom ꝛc. Co też potym powtarza káp.
26:
49. ꝟ 6. iáko ſię y w Dźieiách Apoſztolſkich przypomina Dźie. 13.
27:
ꝟ 47. iáko y oproroctwie iego Dźie. 3. ꝟ 22. Tákże o náucżyćielu
28:
Meſyaſzu cżytamy też Ezá. 30. ꝟ 20. Dać wam pan chlebá vćiſku
29:
y wody vdręcżenia/ lecż nie odleći więcey náucżyćielowie twoi
30:
hebraiſmusmiásto náucżyćiel y vyźrzą ocży twoie náucżyćiele twoie.
31:
A v Ioelá 2. ꝟ 23. Synowie Syońſcy rozráduyćie ſię w Iehowie
32:
Bogu wáſzym/ ábowiem dał wam onego náucżyćielá ſpráwie=
33:
dliwośći etc. Co iż Meſyaſzowi ſynowi Bożemu ſłuży/ to z świá=
34:
dectw nowego przymierza łácno poznáć. Naprzod z tąd/ iż ſam
35:
Bog z niebá o nim dáiąc świádectwo mowi/ Tego ſłuchayćie.
36:
Mát. 17. ꝟ 5. Potym z tąd/ iż tenże Meſyaſz Iezus pan oświád=
cżywſzy


strona: 125

ná Wędzidło X.K.P.125
1:
cżywſzy ſię w tym cżęſtokroć że z śiebie nic nie cżynił/ áni mowił
2:
(Ian. 5. ꝟ 19. 20. A 7. ꝟ 16. A 8. ꝟ 38. A 12. ꝟ 49.) procż teo co mu
3:
Bog Oćiec kazał/ toż też potym ku przeſtrodze vcżniom ſwym
4:
y tego dołożył mowiąc: Nie zowćie ſię naucżyćielmi/ boć ieden
5:
ieſt náucżyćiel wáſz Chriſtus. Máth. 23. ꝟ 10. Ktory y tego do=
6:
łożył/ iákom iuż wſpominał/ iż bez niego nic vcżynić nie możemy
7:
Ian 15. ꝟ 5. y dla tego obiecał záwżdy z ſwoimi być áż doſkoń=
8:
cżenia świátá Máth. 28. ꝟ 20. y obiecał dáć od oycá duchá náu=
9:
cżyćielá/ przypominácżá/ y wodzá do prawdy/ ktory z iego náuki
10:
bráć miał/ y onym opowiedáć: (Ian. 14. ꝟ 26. A 16. ꝟ 13. 14.)
11:
onże ſam piſmá o ſobie wykłádał/ y zmyſł vcżniom ſwym/ áby pi
12:
ſmá rozumieli/ otwarzał: Luk. 24. ꝟ 27. 45. On duchá wźięte=
13:
go/ wedle obietnice/ od oycá Dźie. 2. ꝟ 33. ná ſwoie wylał: kto=
14:
rym ie wyucżył/ oświećił y pomázał: áby ich potym y inſzych wie
15:
rzących weń ſzcżerze/ y ná nim ſámym przeſtawáiących toż pomá
16:
zánie vcżyło. 1. Ian. 2. ꝟ 20. 27. Wſzákże nie bez niego/ iáko z
17:
Páwłá ś. bacżyć możemy. Iż/ ácżkolwiek/ záchwyconym będąc/
18:
wyucżon był/ y duchá ś. wźiął hoynego y obfitego: iednák ſię
19:
nigdy tego náucżyćielá od Bogá dánego nie puſzcżał/ áni ſię wa
20:
żył cżynić co bez niego/ iáko ty ſłowá iego świádcżą: Nie śmiał
21:
bym nic mowić/ cżegoby Chriſtus nie ſpráwił przez mię ku poſłu
22:
ſzeńſtwu pogánow mową y vcżynkiem. Rzym. 15. ꝟ 18. Iákoż to
23:
y przez inſze cżynił: iáko cżytamy Mát. 16. ꝟ 20. Iż oni/ gdy pan
24:
od nich wźięty był do niebá/ y vśiadł po práwicy Bożey/ poſzed
25:
ſzy przepowiedáli wſzędy Euangelium. A pan dopomagał y mo
26:
wę vtwierdzał/ przez znáki náśláduiące. Iákoż y Páweł tegoż
27:
życży Thymotheuſzowi ſwemu/ choćiaż dobrze w piśmie ś. wy=
28:
ćwicżonemu/ áby mu Pan ſam dawał wyrozumienie/ gdy ták do
29:
niego piſze. Obacżay coć mowię: á niechći da pan wyrozumie=
30:
nie we wſzytkim 2. Tim. 2. ꝟ 7. Co wſzytko gdyby vważał X.K.
31:
y temu wierzył/ pewnieby ſię ták ná ty ſwoie Kátholiki nie oglą
32:
dał/ y ſpuſzcżał: áleby ſię z inſzymi wiernymi o wyrozumienie pi=
33:
ſmá ś. do tego ſámego vćiekał/ ktory ie dáie wierzącym y one=
34:
go o to proſzącym. A iż też piſmo ś. drugim piſmem ma być wy=
Piſmo ś. pi-
ſmem ś. ma
być wykłádá
ne.

35:
kłádano/ to ieſt iáſna: gdyż ſię ſtáre nowym wyłożyło/ y gdy o
36:
no było iáko pochodnia wćiemnym mieyſcu: á to ieſt/ iáko dźień
q 3y iutrzenká:


strona: 126

Wtore kśiążki Odpowiedzi/126.
1:
y iutrzenká: iáko ſię przedtym wſpomináło. Ale ſię y to potym z
2:
ſtárſzych Doktorow pokazáć też będźie mogło. Lecż tu iuż teraz
3:
tev/ ná ſzátáńſkie rzeſzoto/ koniec cżyniąc z piſm ś. ktore to blu
4:
źnierſtwo ſrogie nogámi wzgorę wywroćiły: Tym ſię ćieſzę y ná
5:
tym ſámym z ſtrony piſmá ś. przeſtawam: iż cokolwiek przed=
6:
tym nápiſano ieſt/ ku náſzey náuce nápiſano/ ábyſmy przez ćierpli
7:
wość y poćiechę piſm/ nádźieię mieli Rzym. 15. ꝟ 4. A. 4. ꝟ 23.
8:
1.Kor. 10. ꝟ 11. y teo lekce nie ważąc/ co też w Obiáwieniu káp.
9:
22. ꝟ 18. zoſobná nápiſano cżytamy: Iż ieſliby kto przyłożył do te
10:
go/ przyłoży nań Bog płag/ opiſánych w kśięgách tych. A ie=
11:
ſliby kto viął/ z powieśći kśiag proroctwá tego/ vymie Bog
12:
cżęść iego/ z kśiąg żywotá/ y z miáſtá świętego/ y z nápiſánych
13:
w kśięgách tych. A ieſliż ty iedne kśięgi/ choćiaż pod dźiwnymi
14:
podobieńſtwy nápiſáne/ ták ſą obwárowáne/ á coż o inſzych o=
15:
tworzyśćie wydánych rzecżemy? Niechże tedy kto chce cżyni iá
16:
ko chce/ ná ſwoy to karb vcżyni. A toli ia y z inſzymi wiernymi nie
17:
oglądáiąc ſię ná żadnego zacność y vmieiętność/ ktorey z kąd
18:
inąd niż z ſłowá Bożego doſtawa/ wolę przy ſłowie Bożym głu
19:
pim zoſtáć/ y ná min ſámym z ſtrony wiáry y żywotá przeſta=
20:
wać/ y ná nim ſię ſámym budowáć/ y wedle niego o Bogu mo=
21:
wić/ y onego wedle niego w duchu y w prawdźie przez Iezuſá
22:
Chriſtuſá chwalić/ á niż z Kátholikámi Rzymſkimi Papieżowi
23:
ſłużyć: y z nimi ták/ iáko oni cżynią Bogá/ Chriſtuſá/ y ſłowo ie
24:
go lżyć/ y z niego ſzydźić.
25:
KA P. 4. Gdy ſię ieſzcże tym pilniey ſłowam/ tym X.K.
26:
przypátruię/ ktorymi ták hániebnie zelżył piſmo ś. iż ták śmiele
27:
ważył ſię tego z ſwoimi Kátholikámi/ názwáć to rzeſzotem ſzá=
28:
táńſkim/ gdy ſię kto cále ná ſłowo Boże/ iáko ieſt ſłuſzna y ſprá=
29:
wiedliwa rzecż/ ſpuſzcżáiąc/ mowi/ nie z ſzátánem/ ále z Chriſtu=
30:
ſem/ Ewánieliſtámi y Apoſztoły/ Scriptum est enim, Nápiſano
1. Podobno
X.K. mnie-
mał, iżby nikt
błędu iego o-
bacżyć nie
miał iż to prze
ćiw bestiey pi
ſał

31:
ieſt: dwie záraz rzecży wſtępuią do ſercá mego. Iedná że ták my=
32:
ślić muſzę/ Iż to I.M.X.K. ſerce ſwe/ ięzyk/ vſtá/ wárgi y pio=
33:
ro záoſtrzył y nárychtował/ przećiw beſtyey dźikiey/ przećiw nie
34:
moćie/ kleſze/ y mieſzáńcowi Sląſkiemu/ Cżeſkiemu/ y Cygáń=
35:
ſkiemu: przetoż podobno ex tam forti imaginatione, zá ták potę=
36:
żnym/ mowię vmyſłu ſwego náſádzeniem przećiw beſtyey/ ták
ſię dále=


strona: 127

ná Wędzidło K.X.P.127
1:
ſię dálece ſercem ſwym y piorem vnioſł/ że mu ſię zdáło/ iż wſzędy
2:
około nieo beſtye ſtoią: á iż do nich ſámych to piſmo przyść miáło:
3:
á iż ſię w tym żaden z nich pocżuć y obacżyć nie miał. Druga/ mu=
2. Zeby ie-
go Kátholi-
kow doświád
cżáć nie mia-
no.

4:
śiał też podobno ták mniemáć/ iżby káżdy záraz temu miał oślep
5:
wiárę dáć/ rzecży tey nie doświádcżáiąc/ áni ſię o tym bádáiąc/
6:
co to zá Kátholikowie byli/ ktorzy ták bezbożnie y iádowićie o
7:
ſłowie Bożym (iáko wſpomináć racży) mowić y piſáć śmieli: że=
8:
by to/ ná nim ſámym przeſtawáć: y do niego ſię ſámego vćiekáć/
9:
y nim wſzytkiego dowodźić/ miáło być piaſzcżyſtym fundámen=
10:
tem y rzeſzotem ſzátáńſkim. Ale ſię pewnie ná tym bárzo omylił:
11:
iáko tego (dali mu to tylko Bog z łáſki ſwey) potym będźie
12:
mogł od wielu ich doznáć/ iż ſię w tym pocżuią: y iádu ſię ták zá
13:
ráźliwego co rychley y pilniey wyſtrzegáć będą. A to y ia ſam kle
14:
chą y beſtyą/ wedle ſądu X.K. będąc/ trochem ſię też w tym po=
15:
cżuł: á coż inſzy nád mię bácżnieyſzy y vcżeńſzy ludźie? Y może I.
16:
M. temu wierzyć/ iż tymi ſłowy ſwymi nie ládá iáko mię wzbu=
Nie podobna
áby X.K.
miał co ſzcże-
rze w nabożeń
stwie cżynić,
y co słowu Bo
żemu wie-
rzyć.

17:
dźił/ ku pilnieyſzemu w rzecż tę wglądániu y w niey rozmyślá=
18:
niu. Ze z iedney ſtrony muśiałem o tym zwątpić/ żeby to I.M.
19:
y z ſwoimi Kátholikámi miał ſzcżerze cżynić co w ſwym nabożen
20:
ſtwie cżyni (vcżąc też rzkomo ſłowá Bożego) ábo kęs iáki temu
21:
ſłowu Bożemu wierzyć/ y ono w vcżćiwośći iákiey mieć: gdy ie
22:
więc ono przez ſkorę/ á pod cżás y ták ná kártách piſáne ábo dru
23:
kowáne cáłuie: y inſzym cáłowáć dáie. Bo to v mnie niepodo=
24:
bna ieſliby to ſzcżerze cżynił/ żeby ták o nim mowić y piſáć miał: á
25:
ieſzcże przed K.I.M. y przed wſzytkim świátem. A z drugiey/
26:
y tom muśiał pomyśláć: iż mnie iuż prożno co pocżynáć z ſłowá
Prożno z tym
z słowá Boże-
go gádáć: kto
słowo Boże
rzeſzotem ſzá
táńſkim zo-
wie.

27:
Bożego co z tákim o Bogu/ o Chriſtuśie/ o zbáwieniu mowić
28:
y piſáć: gdy on ták grubie y ſprośnie o tym ſłowie Bożym trzy=
29:
ma: bo to niepodobna/ áby mu iuż miał dáć wiárę/ by mu ie też
30:
y Anioł z niebá mowił y piſał/ á nie ia lichotá od I.M. beſtyą
31:
niemą oſądzony. Przetom też vmyſł moy odmienił/ że nie ták áni
32:
tym porządkiem/ iákom miał był wolą/ ná wſzytko I.M. prze
33:
ćiw mnie piſánie odpowiedáć będę/ ále tylko ſummam rei, to ieſt
34:
rzecż ſámę całkiem/ gdy do tego przyidźie pokażę/ ſproſność
35:
fałſzywey náuki iego pierwey pokazawſzy. A ſłowo Boże od tá=
36:
kiey hániebney niezbożnośći/ dla drugich oſwobodźiwſzy. Abo=
wiem


strona: 128

Wtore kśiążki Odpowiedzi/128.
1:
wiem iż X.K. powiedźieć to racżył że iego Kátholicy fundáment
2:
ten budowáć ſię ná ſámym ſłowie Bożym/ okázowáli być fał=
3:
ſzywym: tedy mię do tego práwie iákoby gwałtem przyćiſnął/
4:
żem też w te Kátholiki nowe/ wględáć muśiał/ y w onym ſię przy
5:
pátrowáć. Y znam to/ iż ták ieſt/ że ſię też tákże iáko y X.K. ná
6:
ſłowo Boże gniewáią/ y ono ták hańbią: y bacżę też to iż ſię z nich
7:
tego X.K. nápił. Lecż záś pátrząc w to z iedney ſtrony/ iż to In-
8:
definite, ták zgołá nie miánuiąc żadnego powiedźiał: Náſzy Ká=
9:
tholicy: A z drugiey pámiętáiąc też ná to/ co piſze twierdząc f iiij.
10:
żeby Papieżowie w iednákiey á zgodney wierze nád wſzem krze=
11:
śćijáńſtwem byli: á ieſzcże/ y to też k temu przyłożywſzy/ że nie
12:
tylko tych nie dawno wznieconych Kátholikami ſwymi X.K.
13:
zowie/ áni ſámych ku podporze rzecży ſwey vżywa: ále y inſzych
14:
ſtárſzych: tedym ia też y w ſtárych Kátholikow y Papieżow pi=
Zá pobudką
X.K. muśia
łem w stáre
Kátholiki w-
glądáć y nimi
tych nowych
probowáć.

15:
ſmá wględáć muśiał: y z nichem ſię też tego pilnie wywiádo=
16:
wał: ieſliż też oni tákże o ſłowie Bożym/ o piśmiech ś. trzymáli
17:
zle y niezbożnie/ iáko teraźnieyſzy trzymáią/ z ktorymi ſię X.K.
18:
zgadza: y ieſli też ći teráźnieyſzy papieżowie z onymi ſtárymi iedná
19:
ką wiárę w tey też mierze mieli. Ale widzę iż ták ſą dálecy od śie
20:
bie/ iáko dálekie ſą ty látá náſze od onych/ ktore iuż przed tyśią
21:
cem lat minęły: á wroćić ſię nie mogą: gdyż y dniá wcżoráyſzego
22:
żaden nigdy názad nie wroći. Przetoż iuż tu (ácżkolwiek ſię ia do
23:
ludźi nie przywięzuię/ áni świádectwá ich/ z świádectwy ſłowá
Choćiaż iá nie
ſádzę ſię ná
ludziach ále
ná ſámym sło
wie Bożym.

24:
Bożego rownam: iákom to y w pierwſzych kśiążkách dał znáć)
25:
będę też o tym ſłowie Bożym/ onych ſtárych zdánia/ wyroki/
26:
y świádectwá przypominał: áby ſię to pokazáło/ iż oni ſtárzy w
27:
tey mierze nie byli ták niezbożni/ iáko ſą ći do ktorych ſię odzy=
28:
wa y ná ktorych X.K. przeſtawa. Druga/ áby ſię wżdy y niekto
29:
rzy z tych záwiedźionych y omamionych ludźi/ ktorym ſłowo Bo
30:
że we złe podeyźrzenie ieſt od nowych zwodźićielow przywiedźio
31:
ne/ obacżyć/ y vpámiętáć/ y náwroćić mogli: żeby iż ná potym
32:
opuśćiwſzy y porzućiwſzy te obłędliwe Kátholiki/ iáko wodze
33:
ślepe/ do ſámego iednego náucżyćielá/ wodzá y Hetmáná wiá=
34:
ry/ wyznánia y zbáwienia przyſtáli: á ná nim przeſtawáiąc z vſt
35:
iego náuk prawdźiwych/ y żywot wiecżny w ſobie máiących ſłu=
36:
cháli: y od niego ſámego po Bogu/ wyrozumienia piſmá ś. z pil
nośćią


strona: 129

ná Wędzidło X.K.P.129
1:
nośćią y wiárą prośić záwżdy nie zániechawáli. Iuż tedy co ſtá=
2:
rzy o ſłowie Bożym trzymáli ſłuchaymy.
3:
KA P. 5. Iż ſię o tym teraz mowić ma co ſtárzy o Bożym
Z stárych Pá
treſow, zacno
śći słowá Bo-
żego pokazá-
nie.

4:
ſłowie piſánym trzymáli: tedy to vcżynię nie wſpomináiąc wſzyt=
5:
ich/ áni wypiſuiąc o tych ich wſzytkich ſentenciy/ wyrokow y
6:
świádectw: boby z nich ſámych/ gdyby ſię wſzytki piſáć tu miáły/
7:
iáko ich wiele ieſt/ muśiáły być kśięgi nie máłe: ále tylko niekto
8:
re z nich co krotſze y poſpolitſze położę: áby ſię to tylko znáć dá=
9:
ło/ iż tá niezbożność w nich nie byłá/ ktora ſię teraz w tych now
10:
ſzych pokázuie: choćiaż ſię ći teráźnieyſzy nowi onymi zákłádáią
11:
y ſwoimi ie názywáią. Acżkolwiek ták ſą od nich dálecy y ták z ni
12:
mi máło nie we wſzytkim niezgodni/ iáko niepogodna ćiemność
13:
wiecżorna/ á záránne pogodne świtánie. Gdyż oni bez piſmá ś.
14:
nic ſtánowić nie chćieli/ choćiaż wiele nie rozumieli: y do ſámego
15:
ſię záwżdy odzywáli: á ći temu wſzytkiemu w breẃ. V nich to
16:
przedtym byli heretycy/ ktorzy piſmu ś. nie wierzyli/ ábo poſłu=
17:
ſzni nie byli: iáko piſze Ireneus lib. 3. cap. 2. fol. 138. á v tych záś ći
18:
ſą nie tylko heretykámi/ ále niewiedźieć cżym: iż ſię ná ſámym
19:
ſłowie Bożym funduią: ktore ieſt v tych fundámentem wſzego
20:
kácerſtwá przez ſzátáná záłożonym y rzeſzotem ſzátáńſkim: iáko
21:
ſię przedtym pokazáło. Iż tedy ći teráźnieyſzy/ nie tylko ſię z Bo
22:
giem/ gárdząc ſłowem iego: ále y z onymi ſtárymi nie zgadzáią:
23:
z tąd to iuż káżdy pozna/ iż wżdy oni o ſłowie Bożym/ iáko ſię
24:
wedle Bogá godźiło/ mowili: doſkonáłość mu przypiſuiąc á nie
25:
ták iáko X.K. mowi. Iáko to cżyni Ireneus (lib. 2. cap. 42. fol.
26:
116.) ták piſząc. A ieſliż też w piśmiech nie możemy wſzytkiego/
Ireneuſz.

27:
o co ſię pytáią/ náleść rozwiązánia: iednák inſzeo Bogá/ oprocż
28:
tego ktory ieſt á mowi to o iednym ſámym Bogu oycu, ktorego tákim być,
29:
Christus wyznawał, iáko przedtym y potym piſze w teyże cap. ſzukáć nie
30:
mamy. Boć to wielka niezbożność ieſt. A wierzyć w tym ma=
Niech w to
weyzrzy Pa-
pież, iż nie on
áni kośćioł ie
go iest filarem
Zborowym,
ále Ewánieli-
um.

31:
my Bogu/ ktory nas vcżynił: To dobrze wiedząc/ iż doſkonáłe
32:
ſą piſmá: przeto iż od ſłowá Bożego y duchá iego ſą powiedźiá=
33:
ne. ꝛc. Boć pewnie bez ſłowá Bożego/ nie może być nic dobre=
34:
go: nie może być zbor ábo mowiąc po Papiesku, kośćioł. Gdyż zbo=
35:
rowym filarem y vtwierdzeniem ieſt Ewánielium y duch żywo=
36:
tá/ iáko tenże piſze lib. 3. cap. 11. fol. 156. A ieſt nie pod iákim od lu
rdźi zmy=


strona: 130

Wtore kśiążki Odpowiedzi/130.
1:
dźi zmyślonym podobieńſtwem/ ábo iákim trudnym y záwikłá=
2:
nym wyrozumieniem temu to zborowi/ o tych rzecżách ktore ſię
3:
ku zbáwieniu śćiągáią/ o iedynym y prawdźiwym Bogu Oycu
4:
páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá podáná náuká tá Ewánieliey ś.
5:
ále prawdźiwie: ſzcżerze y iáśnie: żeby to y prośći mogli rozumieć/
6:
y ná nim ſię iáko ná mocnym y gruntownym fundámenćie/ kto=
7:
ry záwżdy heretycy odrzucáli/ á ſobie inſzy zákłádáli/ y Bogá ſo=
8:
bie inſzego oprocż iedynego/ ktorego Prorocy/ Chriſtus/ y Apo
9:
ſztołowie opowiedáli/ zmyśláli: otoż y o tym naydźie ieſzcże y to
10:
pokazánie rzecży tey/ v tegoż Ireneuſzá/ ták nápiſano lib. 2. cap.
11:
46. fol. 115. Gdźie po inſzych wywodách o iedynym Bogu oycu y
12:
o iedynym Iezuśie Chriſtuśie ſynu Bożym/ ktorego nam piſmá
13:
"ś. oznaymuią: ták mowi: Gdyż tedy wſzytki piſmá y Prorockiey
14:
"Ewánielitſkie ná iáwiu/ y bez wątpliwośći/ y tákże też od wſzyt
15:
"kich mogą być ſlucháne (choćiaż nie wſzyſcy wierzą iednego y ſá=
16:
,,mego Bogá ku wyłącżeniu inſzych) to nam opowiedáią o Bo=
17:
"gu iż on wſzytki rzecży ſpráwił przez ſłowo ſwoie widźiáne y nie
18:
,,widźiáne/ choćiaż niebieſkie/ choćiaż źiemſkie/ choćiaż wodne/
19:
,,choćiaż podźiemne/ iákoſmy okazáli z ſámych ſłow piſm ś. ꝛc. A
20:
więcże to nie ieſt przydáie potym ná mocney opoce/ y ná dużey/ y ná
21:
iáwiu poſtáwioney/ toć nie ná piaſzcżyſtym y ná rzeſzoćie ſzátáńſkim
22:
iákoX.K.piſze budowáć dom ſwoy/ ále ná niepewną rozſypáne
23:
go piáſku iáko toX.K.twierdzi z ktorego łácne przychodźi pod=
24:
wrocenie tákiego budowánia. Y przydáie potym/ ku zámknie=
25:
niu pewnośći dowodow z piſmá ś. káp. 47. ták mowiąc. Má=
26:
iąc tedy ſámę prawdę zá regułę ábo wzor: y ná iáwią wyſtáwio=
27:
ne o Bogu świádectwo: nie mamy odchyláiąc ſię przez pytánia
28:
ku tym y owym wywodom/ wyrzucáć pewney y prawdźiwey o
29:
Bogu znáiomośći. Gdyż okázowánia ktore ſą w piśmiech (mo=
Notá, toć też
nie z Loiki Po
gáńſkiey z kto
rey ſię X.K.
chłubi.

30:
wi potym lib. 3. cap. 12. fol. 165.) nie mogą być okazáne iedno z ſá
31:
mych piſm ś. Tym tedy ſámym piſmem ś. my z inſzymi pobożny
32:
mi wierzymy/ y ná nich ſámych fundáment wiáry náſzey zákłáda
33:
my/ á nie ták iáko cżynią Heretycy/ ktorzy (wedle tegoż Irene
34:
uſzá lib. 3. cap. 2. fol. 138.) gdy z piſmá ſtrofowáni bywáią/ tedy
Heretycy ſą
ktorzy ſię ná
piſmo oborzá
ią.

35:
ſię ná piſmo oburzáią: iákoby nie miáło być wárowne: iákoby nie
36:
dobre: á iż ſię w nich ták y owák rzecży podawáćby miáły: á iżby
z nich


strona: 131

ná Wędzidło X.K.P.131.
1:
z nich nie mogł żaden náleść prawdy/ ktoryby niewiedźiał o po=
2:
dániu/ ábo o vſtáwách ludzkich ꝛc. Iáko to teraz Kátholicy cży
3:
nią/ ktorzy piſmu ś. bez vſtaw kośćielnych niechcą nic wierzyć:
4:
á k temu y inſzym też wierzyć zákázuią. Chcąc tym ſpoſobem błę
5:
dy ſwe y wymyſły w ludźi wſzrobowáć: á ſłowo Boże w ohydze=
6:
nie y zniſzcżenie przywieść. Gdyż/ iáko ſię w pierwſzych kśiąż=
7:
kách pokázowáło/ ſtárzy oni Pátreſowie/ nie cży inſzym prze=
8:
ćiw Heretykom walcżyć ſwym rádźili/ iedno piſmy oboiego przy
9:
mierza/ iáko miecżem oboiętnym y oſtrym. Ale co też o ſłowie
10:
Bożym/ y inſzy mowią pátrzaymy. A zwłaſzcżá v Iuſtyná/ co ſię
Iustin.

11:
dotycże tego ktore ieſt iego właſne piſánie/ obacży to káżdy z nie
12:
go/ iż choćiaż był Filozof/ przedśię ná piſmo ś. záwżdy ſię oglą=
13:
dał: á zwłaſzcżá gdy z Zydem Tryfonem rozmawia: ktory iż też
14:
piſmo ś. zá ſobą przywodźił/ y onym ſię też bronił/ ále wedle Iu
15:
ſtyná/ nie dobrze go rozumieiąc/ y Iuſtynowym ſię wywodom
16:
dźiwuiąc/ przetoż mu to Iuſtyn między inſzymi rzecżámi y iego
17:
towárzyſzom mowi/ fol. 126. Putatiś ne amici, vos poſse ſcripturas in-
18:
telligere, niſi volonte illo qui dat intelligendi gratiam? to twierdząc y te
19:
go dowodząc iż piſmo ś. od żadnego nie może być rozumiáne o
20:
procż oſobliwego dáru Bożeo. A ták też piſmu ſámemu vfáiąc/ o
21:
nym ſámym rzecży ſwey dowodźił/ y nim vſtáwy y wymyſły ludz=
22:
kie borzył: á nie opák: iáko Kátholicy Rzymſcy teráźnieyſzy cży=
23:
nią: choćiaż ći też y ſam w wielu błądźił. Tákże Cypryan piſząc
Cyprian.

24:
ad Cæcilium Epist. lib. 2. Epist. 3. fol. 40. záſtáwuiąc ſię o vſtáwę
25:
Páńſką/ przećiw nowo bez ſłowá Bożego/ Ceremoniiey wnie=
26:
śioney/ z ſtrony wody ktorey przy wiecżerzy Páńſkiey vżywano:
27:
zowie tych duchownymi złodźieymi y cudzołożnikámi/ ktorzy wy
28:
wrácáli roſkazánia Boże: gdźie potym ták mowi: Ieſliſmy Ofiá
29:
rownikámi Bożymi y Chriſtuſowymi/ kogoż więcey nád Bogá
30:
y Chriſtuſá náśládowáć mamy. Gdyż on w Ewánieliey mowi/
31:
Iam ieſt świátłość świátá ꝛc. A potym przydáie. Ieſliż tedy w
32:
Chriſtuſowym świetle chodźić chcemy/ od roſkazania iego y ná
33:
pominánia nie odſtępuymy. A ná inſzym mieyſcu (Serm. 5. de la-
34:
pſis fol. 154.) Roſkázuiąć co cżynić męcżennicy? iákoby też teraz
35:
mogł mowić kto: roskázuiąć to Kátholicy? Ieſli co ſpráwiedliwego/
36:
ieſli ſłuſznego/ ieſli nie przećiw ſámemu pánu/ tedy to ma być cży
r 2niono


strona: 132

Wtore kśiążki Odpowiedzi/132
1:
niono od Ofiárowniká páńſkiego: ieſliby w poſłuſznym powolne
2:
y łatwie przyzwolenie/ á w roſkázuiącym nabożne było pomiár=
3:
kowánie. Roſkázuiąć co cżynić męcżennicy? Lecż ieſli tego nie=
4:
máſz w zakonie páńſkim nápiſánego co oni roſkázuią/ tedy pier=
5:
wey potrzebá wiedźieć iż im to ieſt od máieſtatu Bożego po=
6:
zwolono/ toż dopiero cżynić co roſkázuią. Abowiem nie záraz ro
7:
zumieć mamy od Bożego máieſtatu to być pozwolono/ co nam
8:
ludźie obiecuią. ꝛc. A in expoſitione ſymboli fol. 163. wylicżywſzy
9:
kśięgi właſne y prawdźiwe/ ſtárego y nowego Teſtámentu/ kto
10:
re ſą od przodkow náſzych ſkoro po cżáśiech Apoſztolſkich przy=
11:
ięte/ ták piſze. Zdáło mi ſię zá ſłuſzną/ to co od oycow ieſt nam
12:
podano ná tym mieyſcu náznácżyć/ dla wpráwienia ábo náuki
13:
tych/ ktorzy pocżątki wiáry przyimuią: áby wiedźieli z ktorych
14:
źrzodeł ſłowá Bożego cżerpáć máią kubki. Bo iáko niektorzy
15:
máią/ de libris veteris et noui Testamenti ſłowá iego/ ták mowi o
16:
ſtárym y nowym Teſtámenćie. Ty kśięgi y w licżbie y w zacno=
17:
śći ſą doſkonáłe y cáłe/ z ktorymi nie ma być nic rownano. Bo
18:
cokolwiekby procż tych było/ między ty święte y Boſkie nie ma
19:
być przyimowano ꝛc. Otoż y z tąd znáć/ iáko oni ſtárzy o ſłowie
20:
Bożym trzymáli: y iáko dálecy byli od niezbożnośći tych X.K.
21:
Kátholikow: ktorych on wſpomina/ y z ktorymi oto obronę ſá=
22:
mego ſłowá Bożego/ rzeſzotem ſzátáńſkim/ bez Bożey boiáźni
23:
názywa. Co gdyby przyſzło ná rozſądek onych ſtárych/ zárazby
Wedle wyro-
ku stárych pá
treſow terá-
znieyſzy Ká-
tholicy ſą He
retycy.

24:
iego ty Kátholiki Heretykami oſądźili/ ktorzy iż ſłowem Bo=
25:
żym/ cżárow ſwych/ guſłow y kuglarſtw bezbożnych obronić nie
26:
mogą: bo im ieſt wſzędy ná odpor: przetoż ſłowo Boże hydząc/
27:
lżąc y tłumiąc/ ná wywody ſię Filozowſkie zdobywáią: pod pła
28:
ſzcżykiem kośćiołá powſzechnego. Ale gdy tym odeymieſz to co z
29:
pogány iednáko rozumieią/ á przywiedźieſz ie do tego/ żeby z pi=
30:
ſmá ś. ná wſzytko odpowiedáli: porzućiwſzy wykręty pogańſkich
31:
Filozofow/ doznaſz tego iż ći ſię nieoſtoią. Iáko to krotkimi
32:
ſłowy Tertulian ſtáry wyraźił/ ták mowiąc/ ná iednym mieyſcu:
Tertulian.

33:
Vtantur hæretici omnes ſcripturis eius cuius vtuntur mundo &c. De car
34:
ne Christi fol. 25. A ná drugim. De reſurrectione carnis fol. 47 ták:
35:
Aufer denique hæreticis, quæ cum Ethnicis sapiunt, vt de ſcripturis folis
36:
quæstiones ſuas ſistant, & stare non poterunt &c. A ná inſzym ieſzcże
mieyſcu


strona: 133

ná Wędzidło X.K.P.133
1:
mieyſcu. De præſcriptionibus aduerſus Hereticos fol. 97. dáie teo przy
2:
cżynę: vkázuiąc/ iż ſię nam nie godźi nic przydawáć wedle zdánia
3:
náſzego: máiąc Apoſztoły Páńſkie powodem: ktorzy też nic ſwe
4:
go nie przydawáli: ále wiernie narodom to co od Páná wźięli
5:
podawáli/ ꝛc. Iákoż to pewna/ gdyby Papieżnicy ná ſámym pi=
6:
śmie ś. ktore ieſt ſłowo Boże przeſtawáli: ták iáko świátá iego
7:
vżywáią/ y ná nim iákoś bárzo vżywáiąc go przeſtawáią: bo im
8:
też ſłuży: y ſámegoby tylko ſłowá Bożeo w ſpráwách y gadkách
9:
ſwych vżywáli: nigdyby ſię z ſwoim nabożeńſtwem/ Bogu ob=
10:
mierzłym/ á ſłowu Bożemu przećwinym/ nie oſtáli. Ale ich tru=
11:
dno w ten Sák wpędźić: nátychmiaſtby śiedli: y wcżáſow ſwo=
12:
ich y doſtátkow y kuchen prętkoby poſtradáli. Gdyby/ mowię/
13:
z Hiláryuſzem też dobrym ſumnieniem/ ſzcżerze y prawdźiwie/ mo
Hilarius.

14:
wić y ſkutkiem to pokazáć mogli: Quae libro legis non continentur, ea
15:
nec noſse debemus. In Pſal. 132. fol. 673. Co on powiedźiał/ przypo=
16:
mniawſzy ex apocriphis baykę iákąś/ ktorą tam odrzuca iż iey w
17:
ſłowie Bożym nie máſz. Vkázuiąc to/ iż wierny: nierzkąc/ żeby ſię
18:
páráć miał tym cżego w piśmie ś nie máſz/ ále że o tym wiedźieć
19:
nie ma. Iáko my z łáſki Bożey o wymyſłách Antychryſtowych y
20:
X.K. Kátholikow wiedźieć niechcemy: w ſamym ſię ſłowie Bo
21:
żym ćwicżąc y w ſámym kocháiąc. A o wyrozumienie ieo od Bo
22:
gá/ y od Chriſtuſá/ pilnuiąc pobożnośći/ vprzeymie ſię ſtáramy.
23:
Wiedząc y to/ co Athánázy De humanitate verbi piſząc fol. 73. po=
Athánázy.

24:
wiedźiał/ iż do wyrozumienia zmyſłu piſmá ś. potrzebá żywotá
25:
cnotliwego/ vmyſłu cżyſtego/ y mowy ktora ieſt wedle Chriſtu=
26:
ſá/ áby vmyſł/ śćieſzką iego chodzący/ mogł tego doſtáć cżego
27:
żąda: ile potrzebá ludzkiemu przyrodzeniu rozumieć rzecży Bo=
28:
ſkie. Gdyż y ten Athánázy/ ácżkolwiek wiele piſał/ á więcey Fi=
29:
lozowſkiego niż Theoloickiego: choćiaż ſię zá tákiego miał/ iż
30:
ſłowo Boże tylko mowić chćiał: y choćiaż ſię też ná inſzych piſmá
31:
oglądał: przedśię ſłowu Bożemu to świádectwo/ záraz ná pier
32:
wſzym wſtępie piſánia ſwego contra idola fol. 1. wydał: Iż ono ſá=
33:
mo z nádchnienia Bożeo podáne będąc/ doſtátecżne ieſt ku oka=
34:
zániu prawdy. A tego wżdy nigdy nie rzekł/ żeby miáło być pia=
35:
ſzcżyſtym fundámentem y rzeſzotem ſzátáńſkim: iáko teraz mo=
36:
wią/ y nie tuſzę/ áby ſię w to/ zá táką dumą ſwą/ wdáć mieli/
r 3gdyby


strona: 134

Wtore kśiążki Odpowiedzi/134
1:
gdyby miáło przyść do iákiey porządney z námi rozmowy/ żeby
2:
ná to zezwolili/ ná co zezwalał Grzegorz Biſkup/ Nyſzeńſki/
Grzegorz Ny
ſzeńſki.

3:
brát Bázyliuſzow/ odrzućiwſzy/ y ſwoy y tych z ktorymi wiodł
4:
przą/ zwycżay: áby ſámo Boſkie piſmo z duchá ś. podáne/ było
5:
rozeznawcą ktoryby przą rozwadzał/ á iżby zátym wyrok ſwoy
6:
wydał przy ktorymby ſentencye były zgodnieyſze z ſłowem Bo=
7:
żym. Ad Eustachium de s. Trinit. fol. 113.
8:
Boć iednák niech ſię iáko kto chce wierći: y ná ſwoy ſię ro=
9:
zum y vmieiętność niech iáko chce ſpuſzcża: y dowćipowi y roz=
10:
ſądkowi ſwemu niech vfa: przedśię to muśi być prawdá/ co Chri
11:
zoſtom powiedźiáł (Humanæ rationes & ſententiæ ſunt incertae &
12:
imbecilles. Tom. 3. Col. 32. A In cap. 1. Ioan.) Iż ludzkie zdánia y wy=
Chrizostom.

13:
wody ſą niepewne y ſłábe: á ſłowo záś BOże ábo piſmo ś. ieſt
14:
gruntowne y pewne: ktorego ten ieſt koniec/ ábo przedśięwźię=
15:
ćie/ áby nie opuſzcżáiąc nic potrzebnego (iáko tenże mowi in cap.
16:
9. Gen. Hom. 29. col. 236. Tom. 1.) prawdy nas vcżyło Gdyż ono
17:
ieſt (iáko támże z pocżątku tegoż kazánia Col. 230. mowi/ vpo=
18:
mináiąc wſzytkich ku pilnemu ſłowá Bożego cżytániu: á nie ták
19:
iáko teraz cżynią nowi Kátholicy/ zákázuiąc poſpolſtwu piſmá
20:
ś. cżytáć.) duchownym pokármem toć nie rzeſzotem ſzátáńſkim kto
21:
re duſzę cżyni mocną/ y ſtátecżnieyſzą/ y mędrſzą: nie dopuſzcżá=
22:
iąc tego áby od nikcżemnych myśli miáłá być poimána: ále vcży
23:
niwſzy ią lekką y ſkrzydlátą/ áż do niebá ią przenaſza ꝛc. Gdyż o
24:
no ieſt źrzodłem vſtáwicżnie ćiekącym/ á nigdy nie vſtáwáią-
25:
cym: iáko tenże mowi De fide Annæ. hom. 5. Col. 599. b. Tom. 1.
26:
Gdyż piſmo ś. nie przyſzło do nas od ſług/ ále od Páná Bogá
27:
wſzytkich/ dla cżeo też Apoſztoł mowi: Ieſliby wam kto opowie=
28:
dał co/ procż tego coſmy wam opowiedali/ niech będźie przeklę
29:
ty: Tenże tom. 4. Col. 894. In cap. 1. ad Galat. Ale iżby długo było
30:
przypomináć/ tylko to/ co tenże o ſłowie Bożym piſze: przetoż
31:
go iuż zániecham/ á inſzych też zdánia nákrotce dotknę.
32:
Cokolwiek Origenes piſząc ná Ezáiaſzá y Ieremiaſzá/ y gdźie
Origenes.

33:
indźiey o tym mowi/ ſpomináć nie będę: tylkoż to rzekę/ iż on pi
34:
ſząc Tom. 2. fol. 578 ná cap. 3Rzymianlib. 3. Wyſtáwia nam ná
35:
przykład Páwłá/ rzecży ſwey piſmy ś. dowodzącego/ vkázuiąc
36:
to z niego/ iż ſię y nam ták godźi ábyſmy do ludu nie mowili/ co
by ſię


strona: 135

ná Wędzidło K.X.P.135
1:
by ſię nam zdáło/ ále to tylko coby Bożymi świádectwy było ob
2:
wárowano. Gdyż to iáwna wedle Theofiláktá ( Ad Rom. 16. fol.
3:
483.) iż kto co nád poſtánowienie Apoſztolſkie wnośi/ nie co in=
Theofilaktus.

4:
ſzego wnośi iedno rozruchy/ zgorſzenia/ y heretyctwá. Ponieważ
5:
piſmá (iáko mowi in Ioan. 10. fol. 345.) ſą drzwiámi przez ktore
6:
do Bogá wchodźimy toć też nie rzeſzoto ſzátáńſkie iákoX.K.piſze
7:
ktore Wilkom wchodźić nie dopuſzcáią. Abowiem hámuią he=
8:
retyki/ ábyſmy byli beśpiecżnymi: y ze wſzytkiego pocżet cży=
9:
nią/ z cżegobyſmy chćieli. A ták to złodźiey ieſt/ ktory nie przez
10:
piſmá wchodźi do owcżárniey owiec: y tákże przez nie bywa poi=
11:
man. Ale wchodźi inędy/ to ieſt gotuie ſobie inſzą y niezwycżáyną
12:
drogę/ ꝛc. Iáko teraz ći Kátholicy cżynią co ſię ná ſłowo Boże
13:
gniewáiąc/ á plotki ſwego kośćiołá wyſzynkowáć vśiłuiąc/ pia
14:
ſzcżyſtym fundámentem ſłowo Boże názywáiąc. Gdyżby wedle
15:
Ignácyuſá (Epistola 9. ad Antiochenſes) mieli/ ſtrzegąc ſię złych
Ignacius.

16:
heretyctw ktorych pełna ieſt KátolikowX.K.náuka pilnowáć náu=
17:
ki Apoſtolſkiey/ wierząc zakonowi y prorokom. Bo to pewna
Ambrozyus.

18:
wedle Ambrożego (In 1. Cor. 4. Tom. 5. 254.) Iż cokolwiek nie
19:
ieſt przez Apoſztoły podano/ pełno ieſt niezbożnośći. Scriptura e-
20:
nim diuina (vt idem ait in Exameron lib. 1. cap. 8. fol. 12. ſalutem ſug
21:
gerit, vitæ odorem fragrat, vt ſuauitatem legens capias, non præcipicij di-
22:
ſcrimen incurras. Ponieważ tedy piſmo ś. do zbáwienia ieſt pobud
23:
ká/ y wonia do żywotá/ y lekárſtwem zdrowie cżytelnikowi ie=
24:
go przynoſzącym: á iákoż może być rzeſzotem ſzátáńſkim/ ábo fun
25:
dámentem piaſzcżyſtym? Ponieważ ieſt vita, cibusque animæ, ży=
Dioniſius
Carthus.

26:
wotem mowię y pokármem duſze/ iáko piſze Dioniſius Carthuſia-
27:
nus: (in Lucam cap. 11. Articulo 30. fol. 202.) A iákoż może być na=
28:
cżyniem oneo ktory ieſt od pocżątku kłamcą? Ale cobym ſię dłu
29:
go báwić miał/ przypomináiąc ieſzcże iáko o tym wiele nápiſał
30:
Auguſtyn y Hieronim: oto nie tylko do ich właſnych kśiąg káż
Augustin.
Hieronim.
Gracyan.

31:
dego odſyłam: ále náwet do Grácyaná/ ktory ich ſentencye nie=
32:
ktore kłádźie Dist. 9. Noli meis. Item, Negare non poſsum. Item, Ego ſo
33:
lis eis &c. Item Dist. 8. vbi penitus omnis conſuetudo, quæ ex verbi Dei
34:
claris testimonijs non habet originem et authoritatem repudiatur. Item,
35:
Dist. 10. Lege Imperatorum. Item, Non licet. Gdźie Papież Symmá=
36:
chus/ ná ſzoſtym Synodźie ten dekret vcżynił. Iż ſię nie godźi
Ceſárzowi/


strona: 136

Wtore kśiążki Odpowiedzi/136
1:
Ceſárzowi/ áni żadnemu co ſię ma zá nabożnego/ ważyć cżego
2:
przećiw roſkazániu Bożemu: áni co cżynić coby ſię ſprzećiwiáło
3:
Ewánieliey/ Prorokom y Apoſtołom. Tákżeć Auguſtyn piſze
4:
Tom.1. col. 708. C. De vera religione cap. 10. Y Tom. 2. Col. 183. B. Epist.
5:
lib. 1. Epist. 48. ad Vincentium. Gdźie zgołá y ſobie ſámemu y in=
6:
ſzym vcżonym: ktorych też tám miánuie: wierzyć nie każe w tym/
7:
coby nie przynośili z piſmá ś. A Hieronim/ nie tylko toż ná wielu
8:
mieyſcách mowi. Ale ieſzcże coś więcey przydáie: gdy y tym kśię
9:
gam ktore w bibliach Apokrifámi názywáią/ wiárę odeymuie:
Y Apokry-
fam stárzy
wiáry dawáć
y nimi dowo-
dźić nie dopu
ſzcżáli.

10:
niechcąc áby nimi kto miał cżego dowodźić/ w ſpráwie zbáwien
11:
ney: procż inſzych prawdźiwych piſm ś. O cżym niech kto chce
12:
cżyta piſmá iego. In epist. ad Ephes. lib. 3. cap. 5. Tom. 9. fol. 232.
13:
236. Item in Proæmio Cant. can. Tom. 7. fol. 109. Item in Eſa. 64. lib.
14:
17. Tom. 5. fol. 240. Item, ad Letam de institut, filiæ Tom. 1. fol. 57. Co
15:
potym Sanctes Pagninus Lucen. (in ſua Iſago, ad literas ſacras cap.15.
16:
16. 17.) ſzyroko wywodźi: do ſámych właſnych y prawdźiwych tyl
Sanctes Pá-
gninus.

17:
ko piſm ś. odſyłáiąc cżytelniká: w ktorych trudnieyſze mieyſcá/
18:
łácnieyſzymi máią być/ wedle Auguſtyná/ wykłádáne. Gdyż pi
Trudne piſmá
łácnieyſzymi
máią być wy
kłádáne.

19:
ſmo ś. ma w ſobie wſzytkę cáłą y doſkonáłą powagę y zupełność/
20:
że iey nikt nie może nic przydáć: bo iey też rozum ludzki nie może
21:
celowáć: choćiaż y náucżeńſzych Biſkupow ábo Doktorow/ ábo
22:
Conciliy. Gdyż ktoby namniey o piſmie ś. wętpić miał/ ten ni=
23:
gdy nie może być w wierze vgruntowány. Bo wiárá żywa y pra
24:
wdźiwa z ſłowá Bożego/ nie z kośćiołá/ nie z oycow/ nie z Con
25:
ciliy pochodźi. Ktoby ią tedy prawdźiwą y gruntowną chćiał
26:
mieć/ temu potrzebá cále ſię ná piſmo ś. ſpuśćić: onemu ſámemu
27:
wierzyć: á wſzytki inſze ludzkie náuki nie z niego płynące/ áni z nie
28:
go prawdźiwe świádectwo biorące/ tákże wſzytki vſtáwy/ wy=
29:
myſły/ wykręty/ wywody/ dowody/ odrzućić. Y ták to v śiebie
30:
przećiw X.K. Kátholikom poſtánowić/ żeby nigdy żadney rze
31:
cży przedśię nie bráć/ ktoraby wyráźliwie w ſłowie Bożym poło
32:
żona nie byłá. Ani ná to dbáć/ co X.K. piſze y co też nápiſał pan
33:
Krzyſtow Wárſzewicki w pierwſzey ſwoiey Orácyiey Láćińſkiey
34:
do I.K.M. tákże ſłowo Boże lżąc/ á Rzymſkiey Kátholiki
35:
obrzydliwe wynálaſki zálecáiąc: owſzem to z tych ták wielu ſtá=
36:
rych Pátreſow świádectw/ niech káżdy obacża/ iáko ſię ſzkárá=
dźie ná tym


strona: 137

ná Wędzidło K.X.P.137.
1:
dźie ná tym myli/ żeby to Lutrowe z Konſtántynem heretyctwo
2:
było/ ná ſámym ſłowie Bożym przeſtawáć: gdyżby tych wſzyt=
3:
kich/ ktorych ſię tu świádectwá przywodźiły/ muśiał pierwey
4:
pan Wárſzewicki heretykámi/ z Moiżeſzem z Proroki/ Chriſtu=
5:
ſem/ Apoſztoły z Ewánieliſty pocżynić/ niżby ku wierzeniu po=
6:
wieśći ſwey/ miał wierne chwalce Boże/ powiaſnką ſwą niepe
7:
wną námowić do tego/ do cżego też X.K. ſłuchácże ſwe przywo
8:
dźi. Przećiw cżemu trzebá ſię káżdemu dobrze vzbroić wiárą/ że=
9:
by z tymi Bożymi nieprzyiaćioły nie mowił o ſłowie Bożym: że=
10:
by to było rzeſzoto ſzátáńſkie/ mowić nápiſano ieſt. Owſzem iáko
Iáko dzie-
ćiom w ſzko-
łách ták wier
nym w Zbo-
rze, textu ſię
vcżyć trzebá

11:
dźiećiom w ſzkołách mowią. Dic textum, ták ſobie záwżdy w ká=
12:
żdey ſpráwie y przy: kázáć text ſłowá Bożego cżytáć/ iáko ieſt
13:
od duchá Bożego podány. Ná to záwżdy pámiętáiąc: żeć y E=
14:
wánieliſtowie y Chriſtus pan/ y Apoſztołowie/ gdy co mowili y
15:
piſáli/ záwżdy ſię do piſmá ś. vćiekáli/ y nim rzecży ſwey dowo=
16:
dźili. Iáko ná przykład káżdy tego doznáć może Máth. 1. ꝟ 22.
17:
gdźie wnet mowi: (opiſawſzy Anielſką mowę nocną do Iozefá/
18:
o brzemieniu małżonki iego) á to ſię wſzytko ſtáło/ áby ſię wypeł
19:
niło co pan powiedźiał przez Proroká Máth. 2. ꝟ. 5. 15. 17. Abo
20:
wiem ták ieſt nápiſano. Ale máło nie w káżdey kápitule ieſt tego
21:
pełno v Ewánieliſtow: y máło nie w káżdym liśćie Apoſztol=
22:
ſkim: tákże y w Dźieiách: tákże w Obiáwieniu. Przetoż też nie bez
23:
przycżyny Pan Chriſtus ſámo ſłowo Boże nam zálecáiąc/ to o
24:
nim z iedney ſtrony powiedźiał/ iż ći ſą ſzcżęśliwi ktorzy go ſłuchá
25:
ią Luk. 11. ꝟ 28. y ſą z Bogá. A z drugiey záś/ iż ktorzy go ſłucháć
26:
niechcą/ ći z Bogá być nie mogą/ iáko mowił do żydow ſłowá
27:
Bożego nie ſłucháiących/ Ian. 8. ꝟ 47. Kto z Bogá ieſt/ ſłow
28:
Bożych ſłuchá: przeto wy nie ſłuchaćie iż z Bogá nie ieſteśćie. Z
29:
ktorych ſłow/ Chriſtá páná łácno káżdy obacżyć może/ co trze=
30:
bá rozumieć o tych X.K. Kátholikách/ ktorzy ták znieważyli
31:
ſłowo Boże/ że nie tylko ſámi wiáry mu nie dáią/ áni ná nim ſá
32:
mym przeſtawáć chcą: ále ie y do inſzych w ohydzenie/ áż do po=
33:
rzucenia iego przywodzą: zowąc ie/ przećiw Bogu/ Chriſtuſo=
34:
wi/ Apoſztołom/ Prorokom/ Ewánieliſtom/ y ſwoim nákoniec
35:
ſtárſzym przodkom/ bez Bożey boiaźni/ y wſtydu ludzkiego/ rze
36:
ſzotem ſzátáńſkim. Zal ſię tego Pánie Boże/ iż do ták śmiáłey y
ſzuchwáłey


strona: 138

Wtore kśiążki Odopowiedzi/138
1:
zuchwáłey niezbożnośći przyſzło/ tym co ſię wikáryimi ſyná twe=
2:
go miłego Iezuſá Chriſtuſá/ y namiáſtkámi Apoſztołow ieo ná=
3:
zywáć y cżynić śmieią. Day pánie Boże wiernym twoim poznáć
4:
ten ich ſmrodliwy gnoy/ áby iy co rychley od śiebie/ z gruntu bu
5:
dowánia zbáwiennego wyrzućili/ y wyſzuflowáli. A oney miłey
6:
á wdźięcżney żywotney wonnośći ſłowá twego świętego/ ktora
7:
wiedźie do żywotá wiecżnego/ przez Iezuſá Chriſtuſá/ áby ſię rzu
8:
ćili pátrząc iáko ſię drugim ſtawa wonią śmiertelną ná śmierć/
9:
á tákby ſię ná niey ſámey przeſtawáiąc/ áż do końcá pomnażáli/
10:
y tobie powinną chwałę záwżdy oddawáli przez Iezuſá Chriſtu
11:
ſá Amen.
12:
KA P. 6. Odrzućiłá ſię iuż tedy ták iáſnymi świádectwy
Rumu wtore
go odrzucenie
to iest złe y
nie właſne pi-
ſmá ś. vżywá
nie.

13:
pierwſza záwádá/ odrzućił gnoy/ odrzućił rum ſzkodliwy ku bu=
14:
dowániu náſzemu: przyſtąpmyż iuż do odrzucánia drugich/ ktore
15:
też ſą ná zawádźie: áby ſię potym zbáwienne budowánie záłożyć
16:
y ſkońcżyć mogło. Zgániwſzy ták hániebnie X.K. piſmo ś. dźi=
17:
wna to że go przedśię vżywa/ y wrzkomo też nim wiáry ſwey do
18:
wodźi/ y nim też prawdę zbáwienną/ ktora/ z dárowánia Boże
19:
go/ przy nas ieſt/ zborzyć vśiłuie. Ale iáko go vżywa: iáko ie wy
20:
kłáda: iáko ſtrofuie: to ſię tu iuż nákrotce pokazáć muśi. Gdyż
21:
też y to/ ieſt iednym rumem y ſproſnym plugáſtwem/ ſłowá Bo
22:
żego gwałtownie naćiągáć: ono odmieniáć: do niego przyda=
23:
wáć/ y od niego też co vymowáć: ábo ieſzcże z nim ludzkie bayki
24:
rownáć: á indźie ie y nád Boże przekłádáć. Co poki ſię też nie od
25:
rumuie/ trudno myślić o porządnym fundámentu zákłádániu.
26:
To tedy pierwſza ieſt zawádá/ iż rzekſzy to iednák/ po zgánieniu
X.K. wiele
obiecuie, ále
máło, iákoby
przystalo, dobrze cżyni.

27:
ſłowá Bożego/ że piſmem ś. rzecży ſwey dowodźić (w Przedmo
28:
wie g iiij. y fol. 6. ꝛc.) chćiał: y nie iednym tylko świádectwem/
29:
ále iż cżáſem miárą obfitą y nátrzęśioną y opływáiącą/ miał ie
30:
przynośić: iednák tego nigdźiey ſtátecżnie/ porządnie/ y przyſtoy
31:
nie nie vcżynił/ chybábych ia dla ſubtylney iego Loiki/ ktoreiem
32:
ſię nie náucżył/ tego widźieć nie mogł. Iákoż nie dźiw/ iż w ták
33:
gęſtym leśie dźiwnych Artykułow: ludzkich świádectw: nieſpo
34:
ſobnych mow/ piſmu ś. niezwycżáynych terminow/ niezgodnych
35:
dowodow y powieśći/ iam tego proſtak vpátrzyć nie mogł. Bo
36:
gdźieby to było/ iż by mi iedno tylko świádectwo piſmá ś. w
ſwym


strona: 139

ná Wędzidło X.K.P.139
1:
ſwym właſnym znácżeniu/ porządnie y prawdźiwie pokazane
2:
było: ktoreby tey rzecży o ktorą prza idźie/ ſłużyło: bez gwałtowneo
3:
náćiągánia ku temu cżemu nie ſłuży: pewnieby tego I.M.
4:
X.K. doznał/ żebym ná nim przeſtał. Ale gmátwáninie/ mieſzá
5:
ninie y Filozowſkim łápácżkam/ nie gotowem k woli/ od praw
6:
dy iáko ſłońce iáſney/ przy ktorey z łáſki Bożey ſtoię/ odſtąpić:
7:
á ná ty też świádectwá ktorych z kśiąg ludzkich wiele nákładł/ y
8:
nimi miáſto obiáśnienia rzecż bárziey zátrudnił/ áni ſię obeyźrzę:
9:
gdyż mię ſámi z nich przednieyſzy/ z teo wypuśćili (iáko ſię w prze
10:
ſzłey káp. pokazáło) żebym im w tym nie wierzył/ coby nie z ſło=
11:
wá Bożego przywodźili: ábo y w tym/ gdyby nie wedle ſłowá
12:
Bożego mowili. Bo iáko Piotr ś. piſze: Kto mowi/ mowić ma
1. Petr. 4.
v 11.

13:
iáko wymowy Boże: nie iáko bayki/ wymyſły/ ſny/ plotki/ y ludz
14:
kie wywroty. Znam ći ia to y wyznawam/ iż I.M. X.K. wſpo
Wſpomina X.
K. piſmo ś.
ále mu ſámnie
wierzy.

15:
mina też podcżás ſłowo Boże/ y znácży káp. ále coż potym/
16:
gdy im ſam nie wierzy: y gdy ie zle przywodźi. Iż mu nie wierzy/
17:
ábo nie vfa/ teo ze dwu przycżyn dochodzę: z iedney/ iż ie piaſzcży
18:
ſtym fundámentem y rzeſzotem ſzátáńſkim názwał. Bo ieſli ták
19:
ieſt/ iáko mowi/ iż ieſt rzeſzotem ſzátáńſkim/ tedy ſłuſznie to rzec
20:
mogę iż mu nie wierzy/ áni go też dobrze vżywa: áni tego ſzcżerze
21:
cżyni cokolwiek cżyni/ ono wſpomináiąc: A ſłuſznie to rzec mo=
22:
gę/ iż mu nic nie wierzy: gdy ie ma zá ſłodycżę y zá rzeſzoto ſzátáń
23:
ſkie: bo ſzátan od pocżątku ieſt kłámcą: y oycem kłamſtwá/ kro
24:
ry w prawdźie nie ſtał. Trudno mu tedy wierzyć/ y nie przyſtoy=
25:
no. Choćiaż tedy piſmá ś. vżywa/ dobrzego vżywáć/ ſzcżerze y
26:
prawdźiwie nie może: ále to ták tylko pro forma ábo kſztał cży
27:
ni. Z drugiey/ iż przywiodſzy kędy ktore świádectwo ſłowá Boże
28:
go/ tedy go ludźmi podpiera: á ieſzcże pomárłymi: á wielą błę=
29:
dow zá żywotá powikłánymi y niezgodnymi. Gdyż ſámo ſłowo
30:
Boże trwa ná wieki: ieſt prawdźiwe/ iáſne/ cżyſte y ták doſkoná
31:
łe/ żemu cżyſtośći y świátłá do prawdy y doſkonáłośći/ ludźiom
32:
przydawáć namniey/ z rozumu ſwego/ Filozofią/ Loiką y dow=
33:
ćipem nie trzebá. Skąd też znáć iż mu ſámemu nie wierzy/ áni
34:
vfa. Bo gdyby to było vſtáłáby tá długa letánia tych piſárzow/
35:
ktorych piſmy chce ozdobić y vtwierdźić rzecż ſwoię złą y niezbo=
36:
żną. Y opák to cżyni: ſłowá Bożeo ludzkimi świádectwy dowo=
ſ 2dząc


strona: 140

Wtore kśiążki Odpowiedzi/140
1:
dząc y onego podpieráiąc: á nie ludzkich/ ieſliby kiedy co k rze=
Ludzkie mo-
wy słowem
Bożym, á nie
słowo Boże
ludzkimi mo-
wámi vtwier
dzáć trzebá.

2:
cży mowili/ ſłowem Bożym: iáko cżynił Chryſtus/ Ewánieliſto=
3:
wie y Apoſztołowie (iáko ſię ná końcu przeſzłey káp. pokazálo) iż
4:
ſkoro co nowego á ludźiom niezwycżáynego powiedźieli/ tedy
5:
záraz piſmo ś. przytocżyli: á thák nim rzecż ſwoię vtwierdźali.
6:
Cżeo y tu potrzebá było X.K. náśládowáć, y ták też rzecży ſwey
7:
dowodźić. Ale wſzytko opák. A iż wżdy wſpomina iáko táko ſło=
8:
wo Boże/ y nim ſię też zákłáda: choćiaż nie ták iáko ſię godźiło:
9:
áni iáko ſámo w ſobie brzmi: iákom wprzod wſpominał: otoż
10:
iuż też to nákrotce pokázowáć będę. A naprzod mowy y terminy
1. Mowy nie
właſne y pi-
ſmu ś. niezná
iome.

11:
niektore pokażę/ ktorych X.K. vżywa: iákie nigdźiey piſmu ś.
12:
nie ſą zwycżáyne: áni nie mogą być obronione/ ktorych pokiby
13:
nie odſtąpił/ nigdy prawdy poznáć nie może: áni tego pokazáć/
14:
iż wierzy ſłowu Bożemu y ma ie zá prawdźiwe. Iáko to gdy ry=
15:
chło z pocżątku kazánia pierwſzego (fol. 2) mowi: Iż ſobie pan
16:
Chriſtus vtyſkuie ná Filipá/ y ná iego ná on cżás błędu rowien=
17:
niki/ przeto iż go przez ták długi cżás dobrze nie poználi: tylko
18:
cżłowiecżeńſtwo zmyślom podległe/ w nim vpátruiąc/ á Bo=
19:
ſtwá w nim zátáionego wiárą nie dośięgáiąc/ ꝛc. A (fol. 217.)
20:
zowie ludzką krewkośćią vtháione boſtwo. Co też cżyni (fol.
21:
102.) ácż ſłowy inſzymi mowiąc: iż páná Chriſtuſowego boſtwá
22:
byli dobrze nie wycżerpnęli. A fol. 253. iákoby ſię popráwuiąc w
Winuie X.K.
Apoſztoły
nieſpráwiedli
wie y ſámego
páná Chriſtu
ſá.

23:
tym y wykłádáiąc ták mowi. Iż niektorzy ták długo z nim mie=
24:
ſzkáiąc/ przedśię go nie ználi z ſtrony boſtwá/ ktorym był iedną
25:
iſtnośćią z oycem. Wnośi tu X.K. tákową ſwoią powieśćią nie
26:
tylko ſłowá nigdy piſmu ś. nieznáiome/ áni zwycżáyne/ y owſzem
27:
przećiw náuce Apoſztolſkiey: Qui loquitur, loquatur vt eloquia Dei:
28:
Bo mowi nie wymowy Boże/ co w Chriſtyáninie nie ma mieć
29:
plácu: á zwłáſzcżá w tym ktory inſzych chce ſłowá Bożego vcżyć:
30:
ále też y rzecż tę ktora ſię prawdźie ſprzećiwia/ zmyſłowi Chriſtu
31:
ſowemu/ y iego inſzym ſłowam. Bo to nie k rzecży/ áby ich z tego
32:
ſtrofowáć miał pan/ iż tego nie rozumieli co przed nimi zátáio=
33:
ne było: Bo áni to ſłowem Bożym/ áni Loiką/ może być poka=
34:
zano y obroniono: żeby ten godźien był ſtrofowánia: y vtyſko=
35:
wánia/ ktory nie rozumie tego/ cżego ſię nie vcżył: cżego mu
36:
nie opowiedźiano/ y cżego nie rozumie. Iákoż to może káżdy o=
bacżyć


strona: 141

ná Wędzidło K.X.P.141.
1:
bacżyć z onych ſłow Chriſtuſowych: Bych był nie przyſzedł/ y nie
2:
mowił im/ grzechuby nie mieli: lecż teraz nie máią cżym obmo=
3:
wić grzechu ſwego. Y záś: Bych nie vcżynił vcżynkow/ ktorych
4:
żaden inſzy nie cżynił/ nie mieliby grzechu Ian. 15. ꝟ 22. 24. Tám
5:
że káp. 9. ꝟ 59. mowi pan Chriſtus: Ná ſądem ia przyſzedł ná ten
6:
świát: áby ktorzy nie widzą/ widźieli: á ktorzy widzą/ ślepymi
7:
byli. Ná co gdy żydowie odpowiedáiąc/ pytáią: Azaż y my śle
8:
pymi ieſteſmy? mowi im pan: Gdybyśćie ślepymi byli/ grzechu
9:
byśćie nie mieli: lecż teraz mowićie/ iż widźimy/ przetoż grzech
10:
wáſz trwa. Grzech przycżyta wiádomośći/ y ſtrofuie vpor y zá=
11:
ślepienie: widząc y wiedząc/ widźieć y wiedźieć niechćieli. Prze
12:
toż Filip y z inſzymi iż niewiedźieli/ o tym o ktorym X.K. myśli
13:
boſtwie/ áni go ználi/ áni o tym wiedźieli/ żeby był iedną iſtno=
14:
śćią z oycem/ iż im też to zátáione było: nie mogli z tąd być ſtro
15:
fowáni: nie mogł też pan ná nie ſłuſznie/ iáko ná żydy vtyſkowáć.
16:
Gdyż/ iáko X.K. piſze (fol. 183.) záchowywał Chriſtus iáſną náu
17:
kę o boſtwie ſwym/ ktorego ſię nie zwierzał przed śmierćią ſwą
18:
ták iáśnie/ do zmartwychwſtánia ſwego. Ieſliże ſię nie zwierzał/
19:
iákoż ie znáć mogli? A gdy nie mogli/ przecżże ná nie vtyſkował?
20:
otoż tedy vtyſkowánia teo Chriſtuſowego muśiáłá być inſza przy
21:
cżyná/ niż tá ktorą obcymi ſłowy X.K. z obcą też rzecżą wnośi.
22:
A ktoraż wżdy ieſt? A toli/ iż temu wiáry nie dawáli/ o cżym od
23:
niego ſłycháli: y ná co ocżymá ſwoimi pátrzáli. A coż to tákiego
24:
było? á toli to/ iż ſię w tym cżęſto oświádcżał: że przyſzedł w imię
25:
oycá ſwego: ktorego vcżynki cżynił y ſłowá mowił. A cżynił y mo
26:
wił/ áby go tákim znáiąc/weń wierzyli: Bogá oycá z niego po
27:
znawáli: y do nieo prze zeń/ iáko drogę prawdźiwą/ przychodźi=
28:
li. Gdyż on z śiebie/ náucżáiąc ich tego/ nic nie vcżył/ áni cżynił:
29:
ále oćiec ktory w nim mieſzkał/ ten cżynił vcżynki. Z ktorych nie
30:
tylko Bogá oycá/ ále y onego ſámego/ od Bogá być poſłánego/
31:
poznáć mogli: gdyż one vcżynki y ſłowá/ cżłowiecże w nim nie by
32:
ły/ ále Bogá oycá ſámego. Bo mowi/ oćiec ktory we mnie mie
33:
ſzka/ on cżyni vcżynki. Y záś/ nie mowiłem ia z śiebie/ ále ten co
34:
mię poſłał oćiec on mi to roſkazánie dał co rzekę y co powiedáć będę
35:
Ian. 12. ꝟ 49. A 14. ꝟ 10. Cżeo iż przez ták długi cżás bacżyć niech
36:
ćieli/ á k temu oycá Chriſtuſowego ocżymá ćieleſnymi widźieć żą
ſ 3dáli:


strona: 142

Wtore kśiążki Odpowiedzi/142.
1:
dáli: ták iáko ná ſámego Chriſtuſá pátrzáli: przetoż ná nie vty=
2:
ſkuie y z tego ie ſtrofuie: Iż co mogli poznáć y widźieć/ to imo ſię
3:
puſzcżáli á co było zákryto od ocżu ich tego ſię nápieráli: á nie z bo
4:
ſtwá zátáionego: (gdyż ſię boſtwo oycowe ſkutkiem w nim w v
5:
cżynkách pokázowáło) áni też z iedney iſtnośći/ o ktorey nic ni=
6:
gdźiey piſmo ś. nie mowi/ ktorego piſmá ś. iż ſię X.K. trzymáć
7:
nie chce: áni wedle niego mowić: przetoż też muśi błędźić/ y ſam
8:
nákoniec w tym ſię pokazáć/ co ná nas wlecże: to ieſt Arrianem:
X.K. iest
Arrianem.

9:
onego ſtárego heretyká plemiennikiem: A to wedle oſądzenia A
10:
thánázego: ktory to o Arryuſzu powieda/ piſząc aduerſus Apolli-
11:
narium de ſalutari aduentu Ieſu Christi fol. 536. quod carnem ſolam ad oc
12:
cultationem deitatis confitebatur. Iż on ták wyznawał/ że Chriſtus
13:
ćiáło nośił ku zátáieniu boſtwá: iáko też tu X.K. mowi: iż tylko
14:
Apoſztołowie vpátrowáli cżłowiecżeńſtwo zmyſłom podległe/
15:
á boſtwá w nim zátáionego wiárą nie dośięgáli. Do cżego ſię
16:
y thá druga mowá śćiąga/ tákże nie z ſłowá BOżego wyięta/
17:
ktora ieſt fol. 5, gdy ták mowi: iż Bogá/ Meſyaſzá (żydow=
Nikcżemne y
nie Christiáń
skie mowy o
pánu Christu
śie X.K.

18:
ſzcży przełożeni) y páná ſwego właſnego/ ná śmiertelnym tyl=
19:
ko cżłowiecżeńſtwie iego hániebnie zámordowáli. Y záś fol. 36.
20:
Nie tylko według boſtwá/ ále też według przyoblecżonego cżło
21:
wiecżeńſtwá. Tákże 81. Przez ſyná Bożego przedwiecżnego (mo
22:
wi) ćiáłem przyoblecżonego. Tákże ieſzcże fol. 234. mowi: Oćiec
23:
wyświádcża przez Ezáiaſzá mowiąc o ſynie ſwym Bogu w ćiele
24:
zátáionym. Item fol. 43. Iż cżłowiecżeńſtwo było domem ábo pá
25:
łacem ſyná Bożego wiecżneo. Ktory Bog w inſzey poſtáći cżlo=
26:
wiecżey bácżyć trzebá co to wżdy zá postáć: nie onáli máſzkárá Márcy
27:
onowá y Mánicheuſzowá? ktorzy nie przyznawáli właſnego ćiáłá, ábo zgo
28:
łá niechcieli mieć prawdziwym cżłowiekiem Christuſá, ále mu tylko po-
29:
stać cżłowiecżą przywłaſzcżáli mogł nágrodźić fol. 62. Item/ iáko
30:
cżęſto mowi: iż wźiął podobieńſtwo cżłowiecże. Item fol. 57. przy
31:
oblokł ćiáło ták podobno iáko mowiRational. diuin. offici. fol. 4.iż zá-
32:
krystia znácży żywot dziewice Máryey. w ktorey ſię Christus odzial świę
33:
tą ſuknią, á to ćiáło ſuknią názywáiąc: przyoblokł cżłowiecżeńſtwo
34:
fol. 76. 78. 80. 81. Y ná inſzych wielu mieyſcách/ ták y owák mo=
35:
wi: á wſzytko nie iáko wymowy Boże. Iáko y to/ iż w Chriſtu=
36:
śie náturá/ y perſoná Boſka cáło zoſtáły: iedno iż cżłowiecżeń=
ſtwem/


strona: 143

ná Wędzidło X.K.P.143.
1:
ſtwem/ iákoby nie iáką poſtáwą zwierzchnią/ były nákryte fol.
2:
148. Co inſzego nie ieſt/ iedno ſię zgołá (wſzákoż nie procż na
3:
ſtołki/ ábo pokrowcá iákiego zwierzchniego/ ktory ſię ná inſzych
4:
mieyſcách wyſtáwia) záprzeć teo/ że Iezus Chriſtus ieſt ſynem
5:
cżłowiecżym: ieſt cżłowiekiem: ieſt nam we wſzem procż grzechu
6:
podobny (z ktorego my kośći/ kośćią/ á ćiáłem ieſteſmy z ćiáłá)
7:
ieſt owocem biodr Dawidowych ꝛc. Ale iżby tylko poſtáwę miał
8:
cżłowiecżą: ktorąby pokrywał boſtwo ſwoie: cżego żadne piſmo
9:
ś. nie mowi: nie vcży: nie twierdźi. Acokolwiek nie ieſt z piſmá
10:
ś. to też nie należy do budowánia zbáwiennego: gnoy ieſt: ſmrod
11:
ieſt: trzebá iy precż wyrzućić/ trzebá wyſzuflowáć. Tákże mi ſię
Mowić ták z
dopuſzcżenia
ſzátáńſkiego,
nie ieſt wedle
Bogá.

12:
zda y to nie właſna być mowá/ ktora ieſt fol. 3. Pierwſzy ſą kto
13:
rzy z dopuſzcżenia ſzátáńſkiego tákowe ſrogie kácerſtwá. Bo ia
14:
tego nic nie pámiętam/ áby kędy piſmo ś. ták mowić miáło. Z do
15:
puſzcżenia ſzátáńſkiego. Iákoby ſzátan miał mieć w ſobie tę moc
16:
y władzą/ żeby ſię zá iego dopuſzcżenim co dźiać miáło: á nie rá
17:
cżey wprzod z dopuſzcżenia Bożeo: potym z omamienia/ z záwie=
18:
dźienia y oſzukánia ſzátáńſkiego/ gdyż ſzátan ſam z śiebie nic nie
19:
może procż dopuſzcżenia Bożego: Co y z ſámey Iobowey Hiſto=
20:
ryey/ procż inſzych piſm/ káżdy łácno obacży Iob. 1. Tákże y to
21:
co X.K. mowi: pan Chriſtus ieſt ſłowem według boſtwá/ á we
22:
dług poięćia náſzego ieſt też y mową z ſtrony cżłowiecżeńſtwá/
23:
przez ktore boſtwo poznawamy. Tá też mowá/ nie tylko nie ieſt
Dziwna Filo-
zofia o mo-
wie á o słowie

24:
wedle ſłowá BOżego: ále niewiem ktoreby też z niey mogło być
25:
zbudowánie: á zwłaſzcżá/ iż trochę przedtym to powie dźiećX.K.
26:
racżył: iż mowá toż znácży co y ſłowo: choćiaż to záś rozłącża: mo=
27:
wę ludźiom/ á Bogu záś ſłowo/ dla tego iż ſobie ſyná podobne
28:
go rodźi (ále niewiem gdźie y kiedy będźie temu rodzeniu koniec)
29:
przypiſuiąc: cżego też piſmo áni cżyni/ áni też ták mowi. A X.K.
30:
ſam ſię w tym nie cżuie. Bo ieſli ſłowo Bogu/ á ludźiom mowę:
31:
y záś Pánu Chriſtuſowi toż ſłowo wedle Boſtwá/ á temuż mo=
32:
wę według cżłowiecżeńſtwa przywłaſzcża: tedy ábo też záraz z
33:
Páná Chriſtuſá vcżynić muśi Bogá Oycá/ ktoremu to y piſmo
34:
ś. y ſtárzy Pátreſowie przyznawáią/ quòd ipſe dixit & facta ſunt.
35:
Iż on rzekł á ſtáło ſię ꝛc. ábo więc z Bogá Oycá vcżynić ſyná/ á=
36:
bo dwu zgołá ſtworzyćielow/ z ktorych káżdemu zoſobná ſłuży
ſłowo


strona: 144

Wtore kśiążki Odpowiedzi/144.
1:
ſłowo przez ktore tworzy. A ieſli tho obiemá zárowno ſłużyć bę=
2:
dźie/ tedy też obádwá ſyny muſzą mieć: ten ſwego/ on też ſwego:
3:
gdyż też to poſpolita v wſzytkich/ y pełne tego Wędźidło X.K.
4:
iż ſłowo Boże ieſt ſyn Boży. A ieſliby dwu ſtworzyćielow mieć nie
5:
chćiał/ ále iednegoż tylko/ ktoremu to ſłowo należy: á ſłowo to
6:
ieſt tym ſynem/ ktorego ſobie Bog podobnego rodźi: tedy y ten
7:
podobny iemu ſyn ieo/ iż mu też wedle boſtwá toż ſłowo należy/
8:
koniecżnie muśi też to ſłowo mieć wedle boſtwá/ ktore też ieſt
9:
ſynem iego: ponieważ podobny ieſt Bogu ktory go rodźi. Kto=
10:
re rodzenie záś ſynowi Bożemu Iezuſowi Chriſtuſowi z duchá ś.
11:
pocżętemu/ á z Máryey dźiewice vrodzonemu/ namniey nie ſłu
12:
ży. Bo ſię ten raz pocżął/ y vrodźił/ y vmárł/ y ieſt wzbudzony:
13:
więcey mu ſię pocżynáć/ rodźić/ vmieráć nie trzebá: w ktorym
14:
my wſzytkę nádźieię pokłádamy. Ale opuſzcżáiąc inſze abſurda: nie
15:
bacżę też tego iáko ſię tá mowá: Cżłowiecżeńſtwo przez ktore
Przez cżło-
wiecżeństwo
Bostwo po-
znáć, coś to
dziwnego.

16:
boſtwo poznawamy zgodźić może z oną ktora ſię trochę wyżſzey
17:
położylá: iż w nim Boſtwá zátáionego wiárą nie vpátrowáli/
18:
procż cżłowiecżeńſtwá zmyſłom podległego. Ale o przećiwno=
19:
śćiách będźie inſzy plác mowienia. Gdyż ſię y fol. 21. coś inſzego
20:
mowi tymi ſłowy/ mowiąc o ſłowie ſynu Bożym w ćiele: iż to
21:
nie tylko widźieli/ ále z vwazánim wypátrowáli/ y rękomá do=
22:
tykali/ oney chwały/ to ieſt/ pełnośći boſtwá w ćiele iego/ ꝛc.
23:
toć muśiáło to boſtwo nie być zátáione/ gdy ie wypátrowáli/ y
24:
gdy ſię go rękomá dotykáli: y niewiem iáko ſię boſtwo (cżego
25:
támże dokłáda) Chriſtuſowe ſpoliſtne Bogu oycu z ćiáłem ná=
26:
tury cżłowiecżey ziednocżyło/ gdyż iáko ſię wprzod wſpomináło/
27:
ſyn ſię w ćiele zátáił/ y ćiáłem przyoblokł ꝛc. Tymże ſpoſobem tá
28:
mowá fol. 27. Ian. ś. zátym oznáymuie rożność y rodzenie perſo
29:
ny iego od Bogá Oycá ꝛc. Támże: ſłowko to ( apud) znácży hy,
30:
postaſin, to ieſt/ rzecż ſámę przez ſię będącą: iáko mowiemy/ iż
Iż to słowko
apud, znácży
hypostaſin.

31:
Ian był v Piotrá/ przeto iż perſonámi od śiebie rożni ſą/ ꝛc. Nie
32:
rzekę tu teraz iż Ian ś. nigdy o tym nie myślił: áni tego/ iż to ni=
33:
gdy przedśięwźięćie iego nie było/ żeby rodzenie ſłowá Bogá/
34:
od perſony Bogá oycá tą mową oznaymiáć miał: ktoryby Bog
35:
ſłowo/ ſyn Boży ſam przez ſię będący/ ták był v Bogá iáko Ian
36:
v Piotrá: niż ſię Pan Chriſtus vrodźił: bo y ſłowká z tych żadne
go on


strona: 145

ná Wędzidło X.K.P.145.
1:
go on tám nie vżywa/ y rzecży tey nie podáie: ále wżdy/ to tyl=
2:
ko námięnię (z ſtrony tey mowy obcey/ á ſłowu Bożemu niezná
3:
iomey/ ktora nie może być bez błędu y bluźnierſtwá przećiw Bo
4:
gu/ Chriſtuſowi/ y piſmu ś. ktore ſię náporząd odrzuca/ á ſny ſię
5:
ludzkie miáſto niego wprowádzáią) że to v mnie dźiwne ieſt ro=
Kto perſonę
rodzi oćiecli
iáko perſoná,
cżyli iáko ist-
ność.

6:
dzenie perſony od Bogá Oycá: á iż tá perſoná ktorą oto potym
7:
hypostaſin zowie/ ieſt rzecż ſámá przez ſię będąca. Bo ſię domy=
8:
ślić tego naprzod nie mogę/ kto wżdy tę perſonę ábo rzecż przez
9:
ſię będącą vrodźił? To ieſt/ BOgli ſam? to ieſt/ oná Boża
10:
iſtność trzem ſpolna/ Oycowi/ Synowi/ y Duchowi? cżyli ią
11:
vrodźiłá perſoná/ to ieſt Oćieć. Bo ieſliby vrodzoną byłá od
12:
BOgá/ to ieſt od Iſtnośći oney iedyney trzem ſpolney/ tedyby
13:
ſámá od śiebie muśiáłá też być vrodzona y od Oycá y od Du=
14:
chá: bo w tey iſtnośći nie może być nic pierwſzego y nic pośle=
15:
dniego. Bo iż iedná ieſt tá iſtność tedy rozdźielna nie może być
16:
wedle nich. A mowiąc wedle ich głębokiey łáćiny/ ktorey cżę=
17:
ſto z pogánow vżywáią: Iż gdźie ſię kolwiek w rzecży ktorey bę=
Rodzenie, od
miánę, á od-
miáná skázę
zá ſobą wle
cże.

18:
dącey náyduie rodzenie/ tám ſię też muśi náleść odmiáná/ á zá
19:
odmiáną ſkázá. Gdźie ieſliby tá iſtność táka byłá/ coby rodźić mo
20:
głá y rodźiłáby/ tedyby ſię też odmieniáłá/ á tákby ſię y ſkáźić mu
21:
śiáłá. Ale iż záś o Boſkiey to iſtnośći mowią/ iáko Magistrum ſen
22:
tentiarū cżytáiąc obacżyć kto chce może/ choćiaż ſię y ták y owák
23:
z ſwoią Loiką przemienia y kręći/ mowiąc: iż eſsentia, ábo iſtność/
24:
ile ieſt ſimplex ſzcżyrą y poiedynkową/ rodźić áni vrodzona być
25:
nie może: przetoż też niewiem iákoby tá perſoná ſłowá BOgá
26:
(ktorą chcą mieć BOgiem) z Bogá/ to ieſt z BOżey iſtnośći
27:
wſzytkim trzem ſpolney/ realiter & eſsentialiter, ſkutecżnie mowię/
28:
vrodzona być mogłá/ ſámá też śiebie záraz nie vrodźiwſzy. Ieſli
29:
by ią záś vrodźić mogłá perſoná/ á oná też ieſt tákże perſoną/ á
30:
byłáby tá perſoná rzecżą ſkutecżną przez ſię będącą/ tákże y trze=
31:
ćia/ tedy też z tego niewiem iáko wynidą/ żeby nie muśieli być
32:
trzey Bogowie/ między ktorymi nie ma nic ieden przed drugim/
33:
iż ieſliby tá perſoná to ieſt rzecż ábo Bog przez ſię będący rodźić
34:
mogł/ żeby tákże drugi rodźić nie miał. A ieſli tá perſoná tę? á cże
35:
muby też tá oney? ábo cżemu nie záraz y zárowno wſzytkie? A ie
36:
ſli nie ſą trzey Bogowie/ te trzy perſony/ ále tylko ábo názwiſká/
tábo


strona: 146

Wtore kśiążki Odpowiedzi/146.
1:
ábo włáſnośći/ tey iedney iſtnośći/ tedy tey rzecży w ſkutku nie
2:
máſz: ále tylko názwiſko rodźi drugie názwiſko: á właſność też
3:
rodźi drugą właſność: á gdźież Bog Oćiec/ á gdźież też y ſyn zo=
4:
ſtánie? Sámáż ie tá Filozofia/ ſłowu Bożemu przećiwna/ wy=
5:
niſzcży: á kto ſię ſłowá Bożego trzymáć będźie/ ten y Bogá ie=
6:
dynego Oycá/ y iedynego ſyná iego Iezuſá Chriſtuſá nie vtráći.
Rzecż przez
ſię będącą,
nie ma z inąd
nic ſwego,
Christus ma
wſzytko od Bo
gá: Nie iest te
dy rzecżą
przez ſię bę-
dącą.

7:
Potym y tego też rozumieć nie mogę/ iáko to może być rodzenie
8:
tey perſony rożney od Bogá Oycá/ o ktorey ſię to záś twierdźi/
9:
iż ieſt rzecżą ſámá przez ſię będącą. Bo ieſli ieſt przez ſię będącą/
10:
tedy nie może mieć ſuum eſse, ſwoiey bytnośći od kogo inſzeo. Bo
11:
ieſli ią ma/ tedy nie ieſt ſámá przez ſię będąca/ ále z drugiego by=
12:
tność ſwoię máiąca: Iákoż zda mi ſię ná to pátrzáli ſtárzy/ y rzy
13:
miánie to w kośćiołách śpiewáią/ Deum de Deo, lumen de lumine,
14:
Bogá z Bogá/ á świátłość z świátłośći wykrzykáiąc. Bo to y
15:
powtore mowię/ ſłowy znácżnieyſzymi. Iż ieſliby ten ſyn ſłowo
16:
Bog (o ktoreegoX.K. idźie) miał ſam od śiebie iſtność ſwoię/
17:
żeby ſam przez ſię był: á to względem iſtnośći: á miałby záś per=
18:
ſonę ſwą ſynowſką od drugiey perſony: to ieſt Oycowſkiey (zá=
19:
niechawſzy teraz trzećiey duchowney) tedy tego niewiem/ áby to
20:
kto mowić mogł/ żeby ten ſyn perſoná/ z iſtnośći Oycowſkiey
21:
mogł być vrodzony: ponieważ iedná ieſt obudwu iſtność: áleby
22:
to muśiał wyznáć/ iżby tylko z perſony ſámey Oycowſkiey á nie z
23:
iſtnośći był vrodzony. A ieſli ſyn względem iſtnośći/ ktora ieſt
24:
ieden (wedle nich) z oycem/ vrodzony nie mogł być/ áby wiele i=
25:
ſtnośći nie było/ á w nich záś iáko y w pierwſzey wiele perſon: ále
26:
vrodzony ieſt tylko z perſony pierwſzey/ ktorą oycem názywáią:
27:
tedy prawdźiwie vrodzony nie ieſt: tedy go też prawdźiwie nie
28:
máſz. Bo ieſli perſoná/ á nie iſtność rodźiłá/ á perſoná bez iſtno
29:
śći nic nie ieſt/ iedno ćień ábo máſzkárá w vmyśle cżłowiecżym
30:
ſpłodzoná: tedy też nic z tákiey perſony nie może być przez ſię bę=
31:
dącego. Ale tego/ ták nákrotce z przygody dotknąwſzy/ odbie=
32:
gam teraz/ á kilká ieſzcże/ tákich niewłaſnych mow przypomio=
33:
nę. Bo á ktożby mogł wſzytkie wylicżyć? gdyż nie máſz tey kárty
Wedle X.K.
nigdy ſię ſyn
Boży nie vro-
dził.

34:
we wſzytkim Wędźidle/ ná ktoreyby ſię ich wiele nie nálázło. Iá
35:
ko to gdy piſze fol. 28. Národszenie iego wiecżne y teraz y nigdy
36:
cżáſu zámierzenia nie ma. Coż też to ieſt iedno że ſię nigdy nie ro
dźił/


strona: 147

ná Wędzidło K.X.P.147.
1:
dźił/ nie rodźi/ áni rodźić będźie? Bo ieſliby to prawdá byłá/ iż
2:
ſię wżdy vrodźił/ iáko ná káżdy rok w kośćiele krzycżą: tákże po
3:
vlicách y kárcżmách wołáią: Dźiśia ſię nam ſyn Boży národźił/
4:
tedyby iuż do onego co ſię raz ſtálo, kiedykolwiek ſię ſtálo/ iż ſię
5:
wżdy ſtáło nie mogł być táko ſpoſob mowienia przykłádan/ że
6:
y teraz y nigdy zámierzenia nie ma. Bo rzecży ktora ſię wżdy ſtá
7:
łá iuż ieſt zámierzenie: rzecży záś ktora ſię nie ſtawa/ áni ſtawáć
8:
może/ iáko ieſt Bog ſam iedyny záwżdy przez ſię będący/ á od
9:
nikogo ſię nie ſtáwáiący/ áni bytnośći ſwey biorący/ ten ſam y
10:
teraz y nigdy zámierzenia mieć nie może. Bo wżdy y wedle ich po
11:
wieśći/ mowiąc o Chriſtuśie Bogu y cżłowieku w iedney oſobie
12:
będącym/ mowić by ſię to zgołá nie mogło: post illam confictam
13:
vnionem hypostaticam duarum naturarum: iáko ono mowią o złącże=
14:
niu dwu nátur w iednę oſobę iuż nigdy nierozdźielną: żeby to ſá=
15:
mo złącżenie nie miáło mieć zámierzenia cżáſu: ábo przynamniey
16:
náturá cżłowiecża: ktorey ieſli tego zámierzenia odiąć nikt nie
17:
może/ wyiąwſzyby y przećiw ſámemu Auguſtynowi veritatem cor-
18:
poris Christo adimere conaretur, chćiał właſność ćiáłá Chriſtuſowi
19:
odiąć: tedy niewiem iáko i y drugiey náturze (mowiąc wedle
20:
ich Filozofiey y terminow/ á nie wedle ſłowá Bożego/ ktore tych
21:
plotek nie vcży) będźie mogł odiąć? gdyż wedle ich drugiey re=
22:
gułki: co iedney náturze w tym perſonálnym złącżeniu zoſobná
23:
ſłuży/ od tego drugá (iuxta communicationem idiomatum) odſtry=
24:
chniona być nie może. Chybábyś záś vnionem ziednocżenie mo=
25:
wię tych dwu nátur/ chćiał rozłącżyć y rozerwáć/ á zá tym podo
26:
bno y niewiem w co obroćić. Aleć ták muſzą mowić ći/ ktorzy
27:
w ſobie gruntu zbáwienia nie máią: ktorzy ſłowu Bożemu nie
28:
wierzą: lecż ſię zá plotki y wymyſły Filozowſkie chwytáią: iákich
29:
pełno nátkał X.K. w ſwoie Wędźidło. Iáko między inſzymi fol.
30:
62. ktoby iedno zdrowym rozſądkiem cżytáć chćiał/ á świádom
31:
by był piſmá ś. naydźie tákie rzecży y ſłowá dźiwne/ potworne/
32:
ſproſne/ nikcżemne/o tey potrzebie iedney oſoby: że dáley nie trze
Dziwna Filo-
zofia o potrze
bie ná okup ie
dney perſony
Bogá y cżło-
wieká.

33:
bá: do ktorey tám/ wedle nich potrzebá było Bogá y cżłowie=
34:
ká. Cżłowieká ktoryby vmárł: á Bogá ktoryby przez śmierć do
35:
ſyć vcżyniwſzy cżłowiecżeńſtwo do przeiednáney łáſki y żywotá
36:
wiecżnego przez zaſługę Páná Chriſtuſá nam zgotowáneo wzbu
t 2dźił:


strona: 148

Wtore kśiążki Odpowiedzi/148
1:
dźił. Bo tám bacżyć trzebá co mowi X.K. iż Bog przez śmierć
2:
(ácżkolwiek indźiey mowi iż Bog nie vmiera) y záś (o tymże mo
3:
wiąc) przez zaſługę Páná Chriſtuſá. Co to zá cżłowiecżeńſtwo?
4:
Co zá Bog? Co zá Chriſtus Pan przez ktorego zaſługę? Głębo
5:
ka to łáćiná ná mię proſtaká: iużći tu nie iedná będźie oſobá do te
6:
go okupu/ do śmierći/ do zaſługi/ ále ich wiele: w ktorych ignotū
7:
per magis ignotumX.K. chce okázáć/ rzecż nie widáną áni ſłychá=
8:
ną/ przez tę ktorey też nigdy nie było/ nie máſz iey/ áni będźie. Sen
9:
tentias abstruſas loquitur: ſed non vt lex tua domine, non vt eloquia tua
10:
Christe. Y prowádźi tę rzecż/ ábo tę głęboką łáćinę/ przez kilká
11:
kart/ áż też náwet fol. 67. cżłowiecżeńſtwo przedtym zbudowá=
12:
ne/ w niwecż záś obráca: mowiąc o nim nie wedle ſłowá Bożeo/
13:
á to powiádáiąc/ iż ták Boſka náturá cżłowiecżą przyięłá do śie
14:
bie y ſpoiłá w iedność ſwoię/ że onemu cżłowiecżeńſtwu Páná
15:
Chriſtuſowemu bacżyć y tę mowę potrzebá nie było potrzebá wła=
Bostwu Páná
Christuſowe-
mu nie trzebá
było właſney
perſony.

16:
ſnego ſuppoſitum/ ábo perſony/ bez ktorey cżłowiecżeńſtwo inſzych
17:
ludźi być nie może. Acżći zda mi ſię to záś nicuie fol. 89. gdy mo
18:
wi iż ſię z pánny národźiło ono ś. ćiáło duſzą rozumną ożywione/
19:
ktoremu iſtotnie ieſt ziednocżone ſłowo ábo ſyn Boży. Toć ták
20:
y owák mowi X.K. po długich wywodách y rozwodách ſwych/
21:
á wſzytko mym zdániem niſzcżąc iedynego cżłowieká Chriſtuſá
22:
Iezuſá Pośrzedniká náſzego/ ktory ſię wyznawał wſzędy być ſy=
23:
nem cżłowiecżym/ to ieſt cżłowiekiem. Iáko iáſniey mowi Ian.
24:
8. ꝟ 40. ktory ſię dotykáć y mácáć kazał/ iż miał ćiáło y kośći/
25:
ktorych duch nie ma Luk. 24. ꝟ 39. Z ktoreo my też ćiáłá ćiáłem
26:
y kośćią z kośći ieſteſmy Efe. 5. ꝟ 30. Ktory nam we wſzem po=
27:
dobny procż grzechu Heb. 2. ꝟ 17. á 4. ꝟ 15. 1. Piotr 2. ꝟ 22. ꝛc. A
28:
leć y ſam X.K. bacżąc iż w táki gęſty y niewywikłány lás włazł/
29:
że ſię z nieo nigdy nie wypląta/ przydáie to támże záraz ták mo=
30:
wiąc: Opuſzcżam tu dowody/ ktore vcżeni doktorowie około te
31:
go kłádą: gdyż też nie bárzo ſą według poięćią wáſzeo: áno nie tyl
32:
ko tych ktore opuśćił/ ále y tych ktore przywodźił/ niewiem kto
33:
z ſłuchácżow iego zrozumiał/ y ſam niewiem iáko ſię z nich wy=
34:
wikle? A zwłaſzcżá/ gdy kto y to co piſze fol. 68. powiedáiąc być
35:
Chriſtuſá nie z boſtwá á cżłowiecżeńſtwá vcżynionym/ y záś że
36:
go vważamy być Bogiem z cudow á cżłowiekiem z nátury. Abo
y to


strona: 149

ná Wędzidło X.K.P.149
1:
y to co ieſt fol. 74. 75. pan Chriſtus choć ſię pozniey według ćiáłá
2:
narodźił niż Ian ś. wſzákoż y według cżłowiecżeńſtwá był przed
3:
nim vcżyniony: gdyż pan Chriſtus záraz po zwiáſtowániu w ſá=
4:
mym pocżęćiu ſwym był doſkonáłym mężem cáłaſz to bayka cżego
5:
ſkutek pokazał gdy ſłowem y żywotem ſam będąc/ głoſem przez
6:
vſtá mátki ſwey ále pewnie według iákiegoś márchułtá, á nie wedle sło
7:
wá Bożego prawdziwego wypuſzcżonym/ ożywił Ianá/ ktory dopie
8:
ro w ten cżás muśiał tám podobnoX.K.przytym być, y rękomá ſię te
9:
go dotykáć, y ocżymá przypátrowáć, iż to ták iáko żywą práwdę prowá
10:
dzi, to ieſt w ſzoſtym mieśiącu od pocżęćia ſwego/ dał ſię pocżuć
11:
w żywoćie mátki ſwey ꝛc. Co wſzytko y piſmu świętemu ktore ták
12:
nigdźiey nie mowi/ y prawdźiwemu pocżęćiu y rodzeniu cżłowie
13:
ká prawdźiwego Iezuſá Chriſtuſá ieſt ná odpor. Bo ſię to tymi
14:
baykámi wygładza: á fántázmá ſię iákieś ábo obłudá miáſto nie
15:
go wprowádza: przećiw wſzytkim ſtárym Bożym obietnicam y
16:
ſkutecżnemu wypełnieniu ich/ o ſynu Dawidowym y Abráhámo
17:
wym/ ktory pánem y Chriſtuſem od Bogá ieſt vcżyniony. Cże=
18:
mu ſię ieſzcże y tá mowá ſprzećiwia fol. 77. Pan Chriſtus wiecżny
19:
ſyn Boży/ boſtwo ſwoie iákoby obłokiem cżłowiecżeńſtwá ſweo
20:
vcżynił ludzkiey krewkośći ile znieść mogłá widome. Tákże y
21:
to co támże przydáie. Nákłonił ſyn Boży niebá y zſtápił: to ieſt/
Tu ſię nie słu-
ſznie Páwło-
wi to przyczy
ta cżego on
nie piſał.

22:
(iáko obiáśnia Páweł ś.) wyprożnił ábo vchylił y poniżył boſtwá
23:
ſwego y przyiął cżłowiecżeńſtwo w oſobie ſłużebniká ꝛc. Gdźie y
24:
Pſálmowi y Páwłowi gwalt wielki cżyni náćiągáiąc ich ná ſwą
25:
dumę przećiw prawdźiwemu ſmyſłowi: iáko to pobożny Chriſti
26:
ánin łácno rozeznáć może. Tákże ieſzcże mowi nie wedle ſłowá
27:
Bożego fol. 78. iż boſtwo iego okazáne było ludźiom iáko przez
28:
iáką mgłę/ przez cżłowiecżeńſtwo Páná Chriſtuſowe. Támże
Sżatan cżło
wiecżeństwo
Páná Christu
ſowe, wedle
X.K. po-
chwyćił y po-
żárł.

29:
Troycá nas ſobie przeiednáłá przez to/ iż ſámo ſłowo (to ieſt ſyná
30:
Bożeo) ćiáłem vcżyniła: Tym podobna ieſt y mowá y rzecż nie
31:
k rzecżna fol. 82. Sżátan cżłowiecżeńſtwo Páná Chriſtuſowe ro
32:
bacżkowi przez Dawidá przyrownáne przez śmierć pochwyćił y
33:
pożarł. Nota pochwyćił y pożárł ſzátan cżłowiecżeństwo P. Christuſowe,
34:
przećiw ſámego Páná Chriſtuſá powieśći: Przyſzło Xiąże tego świátá
35:
lecż we mnie nic nie ma. A w tym iáko wędá boſtwo zátáione/ nie tyl
WędáBostwo.

36:
ko cáłość cżłowiecżeńſtwá
37:
abstracta vbiq. abſq. conoretis tenet, itaq.
t 3nihil


strona: 150

Wtore kśiążki Odpowiedzi/150
1:
nihil tenet, przez zmartwychwſtánie przywroćiło/ ále też ſámego
2:
ſzátáná y chytrość onę tyráńſką iego z oneo ieźiorá mocy piekiel=
3:
nych wyćiągnęło ꝛc. Gdźie bácżyć potrzebá/ iż to I.M. X.K.
4:
boſtwo/ á nie Bog/ áni ſyn Boży/ á ieſzcże zátáione nie odkryte
5:
y iáſne/ cáłość cżłowiecżeńſtwá/ nie cżłowieká też/ iáko wędą:
6:
to też chytrze y pod pokrywką co prawdźiwemu nie przyſtoi: ſzá=
7:
táná z ieźiorá mocy piekielnych wyćiągnęło. To wſzytko bayki
8:
ſą ſłowu Bożemu przećiwne. Bo Chriſtus Iezus ſyn Boży/ á
9:
tenże ſyn też Dawidow/ o ſobie to y o ſzátánie powiáda: iż on ná
10:
ſzátáná mocarzá mocnieyſzy przyſzedł ktoreo związał/ y łupy mu
11:
iego odebrał Mar. 3. ꝟ 27. Luk. 11. ꝟ 21. Ktemu nie przyſzedł á=
12:
by ſzátáná przez boſtwo pokryte cżłowiecżeńſtwem iáko wędą z
13:
ieźiorá piekielnego wyćiągnął: bo też tám ieſzcże nie był wrzucon:
14:
ále áby go oſądźił/ wiązał/ á potym do ogniá wiecżnego wrzu=
15:
ćił y z Anioły iego/ y z inſzymi niewiernymi y nieprzyiaćioły Chri
16:
ſtuſowymi: Iáko o tym cżytamy Mat. 25. ꝟ 41. Obiá. 19. ꝟ 20.
17:
á 21. ꝟ 2. 10. 14. Iákoż to bacżąc iáwnie y otworzyśćie (á nie ták
18:
iáko X.K. mowi pokryćie) ſam ſzátán/ iż mocnieyſzy ná deń przy
19:
ſzedł: przetoż y wołał y vpadał przed nim mowiąc: znam ćię
20:
ktoś ieſt/ on ś. ſyn Boży: Tyś ieſt ſyn Boży/ coż z námi maſz zá
21:
ſpráwę: przyſzedłeś nas zátráćić Mar. 1. ꝟ 23. á 3. ꝟ 11. Luk. 4. ꝟ
22:
34. Y prośił áby go nie trapił/ áni do przepaśći poſyłał: ále mu
23:
dopuśćił wniść w świnie Mát. 8. ꝟ 31. Mar. 5. ꝟ 6. Luk. 8. ꝟ 31.
24:
Tákże y tá mowá nie ieſt ſłowem Bożym fol. 68. Chriſtus ieſt Bo
25:
giem z cudow/ á cżłowiekiem z nátury Nota iákiego tuX.K.zmy-
26:
sla ſobie Bogá ſyná Bożego choćiażby ſię to ieſzcże mogło nieiáko o=
27:
ſtáć dobrym rozumieniem między inſzymi mowámi/ ále przedśię
28:
y to błąd/ bo nie wymowy Boże. Y záś fol. 84. Chriſtus zárázem
29:
ſtrony cżłowiecżeńſtwá ieſt przycżyńcą náſzym/ y z ſtrony Bo=
30:
ſtwá ieſt Sędzią náſzym á Christus mowi, iż mu ſąd iest dány, że iest
31:
ſynem cżłowiecżym Ian 5. ꝟ 27. Y w Dzie. 17. Bog będzie ſądził świát przez
32:
mężá ktorego naznácżył. Item. fol. 362. w ſynie Bożym Oycu ſpo=
33:
liſtnym/ choć według poniżenia ſwego w cżłowiecżeńſtwie zdał
34:
ſię mowić iáko ieden z Prorokow. Y to niſzcży prawdziwego Christu.
35:
obłudę mu przycżytáiąc gdyż on iest prawdą, ále właśnie á prawdźi=
36:
wie boſtwo z ćiáłem ziednocżone/ y od Oycá nierozdźielnie w
nim


strona: 151

ná Wędzidło X.K.P.151.
1:
nim mowiło. Tych y tym podobnych mow y terminow nie chri=
2:
ſtyáńſkich iż ieſt bez licżby/ przeto ie opuſzcżam: á ták ná nie krot
3:
ko mowię/ iż X.K. nie cżyni doſyć obietnicy ſwey/ ktorą vcżynił/
4:
iż ſłowem Bożym miał pokázowáć co wźiął przedśię. A ták też
5:
tym nic nie ſpráwi. Boby to głupſtwo więtſze niż bydlęce było/
6:
tákim powiaſnkam ſproſnym rácżey/ niż iáſnev ſłowu Bożemu
7:
wierzyć. Nie może ſię to przygodźić do zbáwienneo budowánia:
8:
przeto y to muśi być z plácu iáko gnoy y rum ſzkodliwy wyrzuco=
9:
no.
10:
KA P. 7. Trzećia rzecż ieſt w porządku ſwym/ ktorą też
Rum trzeći,
zły wykład
piſmá ś.

11:
vpátruie być tákże rumem y gnoiem práwie ſzkodliwym/ ktora
12:
budowániu ieſt na przekáźie y muśi być z plácu precż odſzuflowá
13:
na/ á tá ieſt/ zły y nieprzyſtoyny wykład piſmá ś. ktorego ſię do=
14:
ſyć náyduie w tym X.K. wędźidle: nie tylko z ſtrony Bogá/ y od
15:
niego dánego Meſyaſzá: o cżym ſię potym ná ſwym mieyſcu mo
16:
wić będźie: ále też y z ſtrony inſzych rzecży: Iáko ſię tu miánowi=
17:
ćie pokázowáć będźie. Aby to I.M.X.K. y kto inſzy obacżyć
18:
mogł/ iż ieſli ſię zle/ niewłaſnie nieporządnie wedle ſznuru
19:
wiáry/ áni wedle właſnego zmyſłu y przedśięwźięćia tego ktory
20:
co z duchá Bożego piſał/ mieyſce ábo świádectwo ktore inſze ſło
21:
wá Bożego/ w rzecży ſnadnieyſzey y potężnieyſzey wykłáda/ y ná
22:
co ſię inſzego wyćiąga/ że mu ſię gwałt w tym dźieie: á coż gdy
23:
przyidźie o rzecż więtſzą y przednieyſzą z ſtrony Bogá y Meſya=
24:
ſzá/ gwałćić by ſię y zle wykłádáć nie miáło? A zwłaſzcżá gdy ſię
25:
kto/ vżywáiąc ſwiádectw ſtárego Teſtámentu/do textu Hebrey
26:
ſkieygo/ á vżywáiąc nowego/ nie vćieka do Greckiego/ iáko y
27:
ſámy kánony ich rádzą dist. 9. Can. vt veterum librorum: ále ſię ládá
Wykład piſmá
ś. ma być z
drugiego pi-
ſmá ś. łácniey
ſzego, y to we-
dług właſnych
Exempłárzy.

28:
przekłádu y ládá też nań wykłádu trzyma. Abo náwet piſmem ie
29:
dnym ś. drugiego/ nie wykłáda/ á zwłaſzcżá trudnieyſzych mieyſc
30:
łácwieyſzymi/ iáko y Auguſtyn rádźi ( de doctrina Christiana Tom. 3.
31:
lib. 3. Cap. 26) ále ſię ná ſwoy ábo ná cżyi inſzy rozum y rozſądek
32:
ſpuſzcża. Cżego támże káp. 28. Auguſtyn zákázuie. Otoż iż też to
33:
rzecż ieſt nieſłuſzna/ ktorą X.K. cżyni/ obrażać to I.M. do
34:
mnie nie ma/ gdy to ná oko pokázowáć będę. Rozumieiąc to o
35:
I.M. iż też on ieſt y będźie zemną tego vmyſłu w tey mierze/ kto
36:
rego był Aguſtyn: ktory iáko ſobie wolność zoſtáwiał odrzućić
to coby


strona: 152

Wtore kśiążki Odpowiedzi/152.
1:
to/ coby mu ſię w inſzych u dyſputácyách w piśmiech y w wykłá=
2:
dźiech nie podobáło/ ták też drugim tegoż práwá ná ſię pozwa
3:
lał. Talis inquiens, ego ſum in ſcriptis aliorum, tales volo eſse intellectores
4:
meorum, tom. 2. epist. III. col. 523. ad Fortunatianū Epiſcopum. A też to
5:
nie dźiw mnogim błądźić y w ſámey wierze. Iáko Hieronim pi=
6:
ſze: Errarunt in fide alij, tam Græci quàm Latini, quorum non neceſse est
7:
proferre nomina. Ad Pāmachium de errorib. Origenis tom. 2. fol. 192.
8:
Ták tedy ſobie tuſząc o I.M. tym śmieley to pokázowáć będę/
9:
co mi ſię w wykłádániu piſmá ś. y w przywodzeniu złym świá=
10:
dectw z niego wyiętych nie podoba. Niechcę nic mowić około
11:
wykłádu ſłow páná Chriſtuſowych (Ian. 16. ꝟ 9. 10. 11. ktory ieſt
12:
ná pocżątku pierwſzego kazánia fol. 3. 4. 5.) o tym iż duch ś. kto
13:
rego poſłáć obiecował od oycá/ miał káráć świát z grzechu/ y z
14:
ſpráwiedliwośći/ y z ſądu/ ktorym ſię bárźiey Chriſtuſwe ſłowá
15:
tłocżą niż wino w práſách/ ábo co innego co więc tłocżoneo prá=
16:
ſámi bywa/ y gdy ſię nimi nád Chriſtuſowo przedśięwźięćie/ nie
17:
tylko nieſłuſznie iedni ſzácuią: ále też y drudzy ku krwie wylewá=
18:
niu/y ku niezbożnemu tyráńſtwu Antichryſtá Rzymſkieo y dwo=
19:
rzan iego/ przećiw niewinnym pobudzáią. Bo to y żak ſzkolny
20:
może obacżyć/ iż to nie k rzecży ten wykład/mowić ták/ iáko mo
21:
wi X.K.fol. 4. Grzech przećiw duchowi ś. to ieſt przećiw Bo=
22:
ſtwu Chriſtuſowemu: á zwłaſzcżá/ boſtwo biorąc wedle dumy
23:
X.K. Item/ támże. Kśiąże świátá iuż ieſt oſądzone/ to ieſt ſu=
24:
mnienie ich trapić będźie/ z ták zátwárdźiáłey ślepoty ꝛc. Y te=
25:
go też zámilcżę/ że ſię Theofiláktowi w tym krzywdá dźieie/ gdy
26:
ſię nim táki wykład (w ſkraynym náznáczeniu) podpiera: á wy=
27:
kłádu tego on nie cżynił. Iáko káżdy ktoby nie wierzył ſnádno o
28:
bacżyć może. Ale iákom rzekł to opuſzcżam: á co inſzego ná to
29:
mieyſce pokażę. Iáko to naprzod/ po inſzych vprzedzáiących rze
30:
cżách/ gdy mowi: iż Ianá ś. ponurzyćielá Ewánieliſtowie inſzy/
31:
procż Ianá/ zwáli głoſem wołáiącego ná puſzcży/ áby tym ſłow
32:
kiem/ Głos/ wiecżnego národzenia ſyná Bożego/ ſłowem ná=
33:
zwánego/ dotknęli/ gdźie potym táki cżyni wywod ( fol. 17. 18.)
34:
z tąd okázuie ſię to iest z tego názwánia Ianá Krzćićielá głoſem wołáią-
35:
cego nie tylko ſyn Boży ále też y duch ś. Bo głos rodźi ſię przez
36:
dech/ ábo wiátr/ ktoremu duch ś. bywa przypodobány/ a ten záś
pochodźi


strona: 153

ná Wędzidło X.K.P.153.
1:
pochodźi z ſłowá/ y tego ktory ie mowi/ to ieſt z ſyná y Bogá oy
2:
cá/ á ſłowo záśię rodźi ſię w vmyśle mowiącego/ iákim Bog
3:
oćiec ieſt etc. Toć táki wykład/ z iákieyśi głębokiey Loiki I.M.
4:
X.K. ná ten Głos wołáiącego vcżynił: ktorego niechcę też roz
Głos wołáią-
cego ná pu-
ſzcży.

5:
trząſáć/ iákoby ſię godźiło/ abſurda ſproſne z niego y Filozowſkie
6:
domysłki/ y rácyiki pokázuiąc/ y ony tłumiąc: około wołáiące=
7:
go: około głoſu: około tego ktoremu drogi miáły być gotowá=
8:
ne: Boby iuż tu trzech Loiká X.K. vrodźiłá/ procż ſłowá á tchu/
9:
ktory ſię y w wołáiącym/ y w ſłowie też wymowionym z vmyſłu
10:
rodźi. Po proſtu tylko wykład ten pokażę być złym wykłádem á
11:
to dla tego: iż ták żaden Apoſztoł ſłow tych nie wykłádał: y nie
12:
wierzę/ áby ktory potym pobożny y wierny ták kiedy wykłádáć
13:
miał: Potym dla tego iż ieſt dáleki od przedśięwźięćia ták pro=
14:
rockiego iáko y Ewánielitſkiego. Bo prorok Ezá. 40. ꝟ 3. opo
15:
wiedáiąc támże y potym/ niewolą ludu Izráelſkiego/ á zoſobná
16:
Ierozolimcżykow/ áby ich ták iáko ryb w odmęćie bez poćiechy
17:
y nádźieie o wybáwieniu przyſzłym z oney niewoley opowiedźiá=
18:
ney nie zoſtáwił/ tymi ſłowy ich ćieſzy/ iż ich przedśię Bog opu=
19:
śćić bez Prorokow nie miał: ktorzyby ich ku pokaiániu/ ktore
20:
názywa gotowániem drog páńſkich/ nápomináli: á iákoby ná pu
21:
ſzcży w oney niewoley y w onym ſpuſtoſzeniu źiemie y miaſt ich/
22:
głoſem ná nie wołáli. Y zowie głoſem wołáiąceo (iuxta phraſim
23:
Hæbraicam) głośno/ iáſne y otworzyſte wołánie/ ábo nápominá=
24:
nie. A mowiąc to o oney Aſſyryiſkiey/ iáko y o Bábilońſkiey lu=
25:
du Izráelſkiego ćieleſney niewoley/ duchem Prorockim iáko
26:
zwykł y z inſzymi Proroki/ oznáymuie też y niewolą Ducho=
27:
wną/ przez ſzátáná y grzech ná ludźi wprowádzoną: w ktorey
28:
też nie miał Bog opuſzcżáć ludu ſwego/ ále też miał do niego po
29:
ſły ſwe poſyłáć y przez nie ich też ku pokáiániu głośno pobudzáć.
30:
Co/ iáko ſię z ſtrony ćieleſney niewoley dźiało/ lácno káżdy cży=
31:
táiąc Ezdraſzá/ y przy nim inſze/ obacżyć może. Co ſię záś doty=
32:
cże niewoley duchowney/ to iuż z Ewánieliſtow trzebá vpátro=
33:
wáć/ á zwłaſzcżá z Márká I. ꝟ 1. 2. 3. ktory od tąd pokázuie po=
34:
cżątek Ewánieliey Páná Chriſtuſowey (iáko Máth. 1. ꝟ 3. y
35:
Luk. 3. ꝟ 4.) gdy wedle proroctwá Ezáiaſzowego/ ktore miá=
36:
nowićie wſpomináią. Ian ſię poiáwił y ludźi ku pokáiániu y po=
unurzániu


strona: 154

Wtore kśiążki Odopowiedzi/154
1:
nurzániu ſię nápominał: á przybliżenie ſię kroleſtwá niebieſkie=
2:
go opowiedał. Iż ſię to w nim wypełniło z ſtrony duchowney nie
3:
woley/ co przedtym wedle litery o niewoli ćieleſney opowiedźia=
4:
no było. Iakoż y ſam Ian Ponurzyćiel/ gdy był pytan od poſłáń
5:
cow Ierozolimſkich/ cżymby on był/ to o ſobie powiedźiał (Ian.
6:
1. ꝟ 23.) Iam głos wołáiącego ná puſzcży ꝛc. głoſem ſię zowiąc/
7:
nie dla ſproſney zmyśloney X.K. Filozofiey/ około ſłowá/ tchu/
8:
wiátru/ y vmyſłu mowiącego ſyná y Oycá/ y z mowy ábo głoſu
9:
rodząceo ſię ſyná: á záś z nich pochodzącego duchá: O cżym ſię
10:
Prorokowi/ Ewánieliſtom y Ponurzyćielowi ſámev áni śniło/
11:
ále iż nic inſzego nie obwoływał głoſem ábo vſty ſwemi/ iedno to
12:
co do vſt iego włożono było od Bogá. Aby ſię ludźie vználi/ á
13:
godne owoce pokáiánia cżyniąc kroleſtwá niebieſkiego przybli=
14:
żenie przyimowáli: ktory proſty y właſny ieſt tego piſmá ś. wy=
15:
kład/ á nie ten ktorym X.K. ludźi wikle y záwodźi. A nie wſty=
16:
da ſię ſproſnego wykłádu ſwego/ y błędu ſzkárádnego/ y potym
17:
fol. 188. powtárzáć. By wżdy choćiaż ſámego Dionizego Kártu
18:
ſiáná tych ſłow ná wſzytkich 4. Ewánieliſtow piſzącego/ y z in=
19:
ſzych ſtárſzych wykłády zgromádzáiącego przedtym przecżytáć
20:
był racżył/ ia tuſzę żeby ſię był pohámowáć muśiał/ od tego
21:
nikcżemneo glozowánia ſłow tych ták proſtych y iáſnych/ nie plu=
22:
gáwiąc ich nikcżemnym tym wykłádem. Abo onego ſtárego też
23:
Greká Oekumeniuſzá/ ábo ktorego inſzego/ gdyby ſię był porá=
24:
dźił/ nie przyſzłoby było do tego. Bo wżdy oni choćiaż też cżęſto
25:
álegoryzuią/ iednák tu w ták proſtey y iáſney rzecży/ ták głębo=
26:
kich táiemnic widźieć y nam ich też okázáć nie mogli/ Tákże ſię
27:
gwałtowny y nie dobry wykład dálſzych ſłow tegoż Ezáia. 44.
Słowo Boże
trwa ná wie-
ki. Ezai. 40.

28:
ꝟ 8. pokázuie: to ieſt tych: Słowo Boże trwa ná wieki. Ktore
29:
ták fol. 73. po inſzych vprzedzáiących/ y iáko táko wyłożonych/
30:
wywodźi: Lecż ſłowo Páná Bogá náſzeo trwa ná wieki: to ieſt/
31:
Syn BOży wćielenim y záſługą ſwą to ſpráwił/ iż y ćiáłá ludźi
32:
wiernych duchem ieo odżywione/ y ćiáłu iáſnośći iego przykſztał
33:
towáne/ wſtawſzy z martwych ſtánie ſię wiecżnym y nieśmiertel
34:
nym ꝛc. Tá odmiáná licżby wielkiey w máłą rozumiem iż ſię ſtá=
35:
łá omyłką drukárſką/ przetoż nie myślę o żadney w tym táięmni
36:
cy. Ale ſię temu wykłádowi ták dálekiemu od rzecży y gwałto=
wnemu


strona: 155

ná Wędzidło X.K.P.155.
1:
wnemu ſłow tych náćiągániu dźiwuię. Zápámiętał pewnie tego
2:
I.M.X.K. co w przedmowie h. około wykłádánia mieyſc pi=
3:
ſmá ś. trudnieyſzych powiedźiał/ przetoż w tym ták łácnym y iá=
4:
ſnym dáleko kędyś od właſnego ſmyſłu wzgorę wylećiał: więcey
5:
ſię ná niektorych/ ktorzy tu przez ſłowo Boże/ ſyná Bożego ſo
6:
bie zmyśláli/ oglądáiąc/ niż ſię rzecży/ y przedśięwźięćiu proroc
7:
kiemu przypátruiąc. Láćina go też podobno y z iego princypa=
8:
łem záwiodłá/ ktora ma: Verbum domini manet in æternum: Sło=
9:
wo Boże trwa ná wieki. A iż też tákże w káp. 1. Ianá ś. przełożo
10:
no Verbum Słowo/ przetoż mniemiał/ żeby też tu tákże było. A=
11:
no śiedḿdźieśiąt tłumácżow nie kłádą λóγςſermo v Ezáiaſzá
12:
ná tym mieyſcu iáko ieſt Ian. 1. ále ξńμα z ktorego ſłowká/ z bá
13:
cżnych Greckich Piſárzow żaden nigdy ſobie ſyná Bożeo nie zmy
14:
ślał/ á dáleko mniey zmyślonego iákiegoś wćielenia y zaſługi:
15:
choćiaż ex λóγφteo ſię ważyli. Iáko ſię ważyli y z onych Pſal. 45.
16:
Eructauit cor meum verbum bonum. To ieſt wedle przekłádu y wykłá
17:
du X.K.fol. 16. ꝛc. Wyźinęło ſerce moie ſłowo dobre: Z ſłowá cży
18:
niąc ſyná Bożego/ á z ſynow Korego Bogá Oycá. O cżymby
19:
trzebá długo mowić: y nikcżemny ten wykład pokázáć. Lecż iż
20:
iy też miánowićie przedtym Báſilius piſząc ná ten Pſalm fol.
21:
114. y Origenes ták mi ſię zda Tomo. 1. In principio erat verbum fol. 310.
22:
zgánił/ tedy ia zániecham. A iż to o ſłowie Bożym zgołá zwła=
23:
ſzcżá co ſię tknie Ezáiaſzá ktore imienim Bożym opowiedáli/ y
24:
opowiedáć mieli prorocy y Apoſtołowie ma być rozumiano/
25:
niechby X.K. poyźrzał w Piotrá ś. ſłowá (1. Petr. 1. ꝟ 23.) á do
26:
zna tego iż ták ieſt/ y obacży iż práwie náporząd wykłáda ſłowá
27:
Ezáiaſzowe. Cżyniąc ſprzećiwia porownánie ludźi z ich wſzeláką
28:
dźielnośćią/ zacnośćią/ náuką/ vmieiętnośćią ꝛc. á ſłowá Boże=
29:
go imięnim Bożym przez poſłáńce Boże świátu opowiedźiáne=
30:
go. Cżyniąc ludźi podobne tráwie/ á ich wſzytkę dźielność kwiá
31:
towi/ ktory prętko vpada/ ſkoro trawá vwiędnie: choćiażby
32:
ſię nayzacnieyſzym zdał. Gdyż oná nazacnieyſza dźielność y go=
33:
dność/ ktoraby ſię mogłá naleść w cżłowieku/ cżłowieká nie zá
34:
chowa od śmierći y zginienia/ iednoż tylko ſámo ſłowo Boże
35:
tákie ieſt/ kto go ſłucha y wedle niego żywie/ ktore cżłowieká
36:
odrodźiwſzy/ záchowywa ná wieki/ iáko ſámo wiecżne ieſt: iż ieſt
u 2prawdźiwe/


strona: 156

Wtore kśiążki Odpowiedzi/156
1:
prawdźiwe/ ſtátecżne/ y nieodmienne. Gdyż przez nie Bogá ie=
2:
dynego y prawdźiwego/ y iedynego też od niego poſłáneo Me=
3:
ſyaſzá poznawamy: zácżym wierzącym idźie żywot wiecżny. A to
4:
ieſt właſne/ proſte y nieomylne ſłow tych wyrozumienie: á nie
5:
to ktore I.M.X.K. z ſwoieo ktoregoś princypałá w tym błądzą
6:
cego/ przywiodł. Nie mniey zły y ſproſny wykład ieſt ſłow Eza.
7:
53. Národzenie iego y ktoż wypowie ( fol. 59. 92.) ponieważ ſło
Narod iego
ktoż wypo-
wie. Ezá. 53.

8:
wá te ćiągnie przećiw ſmyſłowi prorockiemu/ do przedwiecżne=
9:
go rodzenia ſyná Bożego/ według ktorego (iáko wykłáda tám
10:
że) prawdźiwie Pan Chriſtus nie ma w niebie mátki. Wiem też
11:
iż też tego wykłádu nie z śiebie ma/ ále z inſzych/ ktorzy ſobie coś
12:
zbáiáli o tym rodzeniu/ ktorego nigdźiey piſmo ś. nie vcży. Acż
13:
między inſzymi Hieronim mowi iż to może być rozumiano dwo=
14:
iáko: to ieſt: Abo o tym tám przedwiecżnym rodzeniu/ ábo o ná
15:
rodzeniu z pánny. Wſzákże y ten w cel nie vgodźił: Bo prorok
16:
áni o tym áni o owym ſłow tych nie wymowił. Y nie máſz v niego
17:
ſłowá tego Národzenie/ ále ieſt Rodzay/ gdyż w Hebreyſkim
18:
texćie hebrajskidor, ſtoi: ktore idźie od hebrajskidur, co znácży pielgrzy=
19:
mowáłem ábo mieſzkałem iáko Pſál. 84. ꝟ 11. hebrajskimiddur, to
20:
ieſt ſłowo od ſłowá przełożywſzy præhabitare: hoc est, magis quàm ha
21:
bitare, niż mieſzkáć. Bo ták mowi: Obrałem (ſobie) być w progu
22:
domu Bogá meo niż mieſzkáć w przybytkách niezbożnośći. Od
23:
ktoreo ſłowá idźie imię/ dor, generatio habitatio, peregrinatio cognatio,
24:
to ieſt rodzay: á nie národzenie. Item/ wiek/ mieſzkánie y piel=
25:
grzymowánie. Cżeo pełno w piſmie: gdźie ſtoi á generatione in gene-
26:
rationē, od narodu do narodu: ábo od wieku do wieku Pſál. 72. ꝟ
27:
5. Iáko Ezá. 38. ꝟ 12. gdźie też Vulgata ma: Generatio mea ablata est.
28:
Co też ſeptuaginta przełożyli defeci a cognatione mea : máiąc τvγγεvείn
29:
A potym káp. 13. toż ſłowo przełożyli γέvεὰμ to ieſt narodem: co
30:
też y wiekiem przełożyć może/ bo ſię γέvεα ták też ná inſzych miey
31:
ſcách bierze. Iáko y Eraſmus dáie znáć krotko/ in annot. noui. Test.
32:
in cap. 24. Math. fol. 103. Neſtorá wſpomináiąc: ktory żył trzy
33:
wieki τphs γέvεαs. Ale pewnieyſze świádectwo ſłowá Bożego/ iá=
34:
kom ia náznácżył w nowym Teſtámenćie Polſkim Dźieie 8.
35:
Co ták vważywſzy/ iáko ſię godźi: łácno káżdy pozna/ iż Prorok
36:
nie mowi o vrodzeniu ſyná Bożeo przedwiecżnym od ludźi zmy=
ślonym


strona: 157

ná Wędzidło X.K.P.157.
1:
ślonym/ áni o drugim tym z Máryey Pánny prawdźiwym: Iá=
2:
ko y Dioniſius Cartuſianus, po inſzych opiniách też to wſpomina In
3:
Math. 1. Cap. articulo 1. Gdyż wedle ćiáłá vrodzenie Chriſtá Páná
4:
ma po ſobie inſzych świádectw piſm ś. doſyć: ále mowi o cżáśie
5:
ábo wieku tym/ ktory ſię po národzeniu Chriſtuſá Páná zácżął/
6:
y końcżyć w ludźiách będźie/ áż do dniá ſądnego. Dáiąc znáć dłu=
7:
go trwáiące cżáſy: y okázuiąc iáko dźiwna odmiáná w nich miá
8:
łá być: ták z ſtrony żydow/ iáko y pogánow/ ktorzy w Chriſtuſá
9:
vwierzyć mieli: y dźiwnie ſię potym mieſzáć. Co bacżąc dobrze v=
10:
cżeni ludźie wieku náſzego: choćiaż w cżym inſzym z Papieżem nie
11:
zgodni/ ále wżdy około tákiegoż narodzenia/ iákiego X.K. do=
12:
wieśćby tym mieyſcm chćiał/ w wykłádźie tym zgodni: iż to
13:
świádectwo zgołá nie ſłuży rodzeniu Chriſtuſowev: przetoż ták
14:
ná ty ſłowá nápiſáli. Apud August. Marlo. in Act. 8. v 33. Quidam
15:
ex hoc loco probare conati ſunt aduerſus Arrium æternam verbi Dei ge-
16:
nerationem, ſed hoc nimis à mente Prophetæ diſsentaneum est. Vkázu=
17:
iąc/ to dálekim być wykłádem od vmyſłu prorockieo/ chćieć prze=
18:
ćiw Arrianom ſłowy tymi dowodźić wiecżnego ſłowá Bożego
19:
rodzenia. Ale y Kálwiná może kto chce y ná Ezáiaſzá y ná dźieie
20:
Apoſtolſkie o tym ſzyrzey cżytáć. Lecż ieſliby tym gárdźić chćiał
21:
X.K. iż nie iego ordy kátholik był Kálwin: onoż ma Papiſtę tę=
22:
giego Fránćiſzká Watáblá (choćiażći y tego ſzcżypie iż mu też
23:
nie ná rękę piſze/ cżłekiem vcżonym w Hebreyſkim ięzyku będąc/
24:
o cżym ſię podobno potym co powie) ktory ták ná ty ſłowá piſze:
25:
Generationem eius id est ſeculum eius: prauitatem ſeculi eius. Incipit exclama-
26:
re in homines ſeculi Christi, quis ergo prauitatem Iudæorum qui viuent ſe-
27:
culo Christi, exprimere verbis poterit. Toć Papiſtá: á wżdy tego o
28:
żadnym rodzeniu Chriſtuſowym nie rozumiał: ále o tych wie=
29:
kow oſtátecżnych ludźiách/ á miánowićie o niewyſłowioney zło=
30:
śći ludu Izráelſkiego/ Chriſtuſowi odpornego: Do ktorych mo
31:
że przyłożyć y inſzych fáłſzywych Chriſtian/ ktorzy też ácż Bogá
32:
vſty y Chriſtuſá wyznawáią: iednák ſię go vcżynkámi przą ꝛc. A
33:
toć ieſt właſne mieyſcá tego wyrozumienie. Nie mniey zły ieſt
Ná pocżątku
kśiąg nápiſa-
no o mnie.

34:
fol. 96. y tych ſłow Dawidowych Pſal. 39. wedle Vulgati, á wedle
35:
Hebreyſkiey prawdy 40. ꝟ 8. wykłád y przełożenie: Ná pocżątku
36:
kśiąg nápiſano ieſt o mnie. Iákoby pocżątek ſtárego y nowego
u 3Teſtámentu


strona: 158

Wtore kśiążki Odpowiedzi/158.
1:
Teſtámentu wedle tych ſłow/ miał wyświadcżáć o Boſtwie y
2:
wćieleniu páná Chriſtuſowym. Cżego áni ty ſłowá nie znácżą: á=
3:
ni ſię do tego śćiągáią: áni też pocżątek ták ſtárego/ iáko y no=
4:
wego Teſtámentu/ opiſuie Boſtwá y wćielenia páná Chriſtuſo=
5:
wego. Bo Moiżeſz proſtymi ſłowy/ iáko hiſtoryk wierny/ pocżą=
6:
tek ſtworzenia świátá teo widzeniu y zmyſłom inſzym podległe=
7:
go opiſuie: á o boſtwie ſynowſkim y wćieleniu iákim iego/ y ſłow
8:
kiem namnieyſzym/ zmiánki żadney nie cżyni. Chybáby X.K.
9:
miał inſzą Biblią/ y inſzy pocżątek ſtárego/ tákże y nowego Te=
10:
ſtámentu/ niż ten ieſt w ſtárych Hebreyſkich/ Greckich/ y Láćiń=
Sproſny
błąd żeby po
cżątek stáre-
go y nowego
Testámentu
wćielenie
miał opiſo-
wáć.

11:
ſkich kśięgách: ktore my z drugimi v śiebie mamy. Wiem y to: że
12:
też zacni ludźie z onych ſtárych náydowáli ſię: ktorzy ták pocży-
13:
náli 1. Moi. 1. W ſynu ſtworzył Bog niebo y źiemię/ iáko był Tertu
14:
lian, Hilarius ꝛc. twirdząc to żeby ták było w texćie Hebreyſkim.
15:
Quod falſum eſſe ipſius rei veritas comprobat. Iáko mowi Hieronim
16:
in Quæst. Hæbr. in Geneſim Tom. 3. fol. 201. zádáiąc im nieprawdę.
17:
Ale y ták nicby to przedśię do wćielenia X.K. nie pomogło. Po=
18:
cżątek też nowego Teſtámentu żadney zmiánki boſtwá y wćie=
19:
lenia nie cżyni. Ale y we śrzodku nigdźiey y ná końcu ſłowká te=
20:
go nie naydźie/ wćielenie/ owſzem rzecż ſię temu przećiwna wſzę=
21:
dźie pokázuie: to ieſt/ iż ſię cżłowiek Chriſtus Iezus pośrzednik
22:
náſz/ z oycow wedle obietnic ná pocżątku vcżynionych/ z duchá
23:
ś. pocżęty z Pánny Máryey małżonki Iozefowey vrodźił/ á nie
24:
tá/ żeby ſię ſyn boży Bog ſłowo wćieláć miał. A co ſię tknie ſłow
25:
Dawidowych/ ktore o ſobie y inſzych/ á miánowićie o Meſyaſzu/
26:
bo ſię to w nim iáko w poſłuſznym Bogu áż do śmierći ſkutkiem
27:
też pokazáło: powiedźiał mowiąc/ ná pocżątku kśiąg nápiſano
28:
o mnie: tedy ſię ty nie do pocżątku 1. Moi. kśiąg śćiągáią: ále á=
29:
bo do wſzytkiego wobec zakonu/ wedle niektorych zdánia: kto=
30:
ry ſię też áż w wtorych dopiero kśięgách pocżyna opiſowáć: prze
31:
to/ iż zowie volumen libri, to ieſt/ zwitkiem kśiąg: iż ták przedtym
32:
ná długich kártách ſtárzy piſáli/ y ná wáłek zwijáli/ iáko y teraz
33:
żydowie cżynią z przykazániem Bożym/ y Ruś/ gdy w regeſtr pi=
34:
ſzą pomárłe y ony cżáſow ſwych gdy im od tego zápłácą/ iáko y
35:
w Papieſtwie przypomináią: Abo iáko ia trzymam o piątych
36:
xięgách Moiżeſzowych. W ktorych zoſobná kap. 17. powinnę=
śći krolow


strona: 159

ná Wędzidło X.K.P.159
1:
śći krolow ſą opiſane. O cżym też piſze Vatablus y w Bibliey y w
2:
Pſáłterzu zoſobná wydánym. Ale to dźiwnieyſza/ że Ambroſius in
3:
Hæb. x. y Arnobius ſtáry/ piſząc ná ten Pſalm: o pierwſzym to
4:
Pſálmie tylko/ rozumieią: ktory głową z pocżątkiem kśiąg Da
5:
widowych Pſálmow zową: y ták ty ſłowá wykładáią: á nie o po=
6:
cżątku ſtárego y nowego Teſtámentu/ iáko X.K. mniema. Y
7:
niewiem cżemu też pocżątkiem/ choćiaż nie otworzyśćie cżyni no
8:
wego Teſtámentu Ianá/ á nie ták iáko ieſt poſtáremu Máthe=
9:
uſzá. Ale y tym nic nie wygra: bo y to iego wćieleniu nic nie po=
10:
może: ponieważ o nim y ſtáry y nowy Teſtáment/ iákom iuż rzekł
11:
nic nie piſał. Wolno to ſobie zmyśláć iednym: á drugim też wol
12:
no temu niewierzyć. A zwlaſzcża tym/ ktorzy wolą ná ſłowie bo=
13:
żym/ niż ná zmyślonych baykách ludzkich przeſtáwáć. Bo niech
14:
by ták było/ żeby Ian ś. piſał o ſynu Bożym/ przedtym náſzym
15:
Iezuſem Chriſtuſem/ iuż w ſkutku będącym ná pocżątku/ ktore=
16:
goby ſłowem/ wedle nich zwał (cżego ia iednák widzę y wiem
17:
być inſze wyrozumienie) przedśięby X.K. tym wćielenia nie do=
18:
wiodł. Gdyż Ian ś. nie mowi: ſłowo ſię wćieliło/ ále mowi: á ſło=
19:
wo ćiáłem ſię ſtáło: co dáleko ieſt od wćielenia. Bo inſza ieſt w=
20:
ćielić ſię/ iáko cżyni ſzátan/ że ſię w cżłeká wkrada y w nim prze=
21:
bywa/ co opętánim zowiemy: á inſza ſię ſtáć cżłowiekiem: cżego
22:
y ſzátan/ przemieniáiąc ſię cżęſto w Aniołá świátłośći/ vcżynić
23:
nie może. Aleć ták potym ſubtylnie fol. 97. o tym ſłowie Bogu
24:
mowi/ że ia niewiem zkąd ſię ták o nim mowić náucżył/ á to ty=
25:
mi ſłowy: Iż ſłowo to ſyn Boży było ná pocżątku iákoby zákryte
26:
v Bogá: wſzákoż było do tego ſpoſobne/ áby zá cżáſem in progreſ-
27:
ſu recreationis w poſtępku odnowienia ſtworzenia przez odkupie=
28:
nie/ było ſtworzeniu obiáwione/ y w oſobliwy pożytek przywła=
29:
ſzcżone. Z ktorych I.M. ſłow/ káżdy to obácżyć może/ iż co przod
30:
budował/ to záś wſzytko rozwálił: á iż ten iego zmyślony ſłowo
31:
Bog/ nie był przed nowym Teſtámentem w ſkutku (gdy ſię kto
32:
y temu przypátrzy/ co o pocżątku Moiżeſzowym/ y o pierwſzym
33:
ſtworzeniu powiedźiał) choćiaż do tego był ſpoſobny: co też ieſt
34:
rzecż inſza/ być do cżego ſpoſobnym/ á być iuż w ſkutku. Iáko
35:
ſpoſobny był do tego Páweł ś. przed záłożeniem świátá żeby był
36:
Apoſtołem Chriſtuſowym/ y Iakob nie vcżyniwſzy nic dobrego
bo miło=


strona: 160

Wtore kśiążki Odpowiedzi/160
1:
do miłośći/ á Ezauſz do nienawiśći/ niż ſię vrodźili ꝛc. á wżdy tá
2:
ſpoſobność ich w ſkutku y oni też nie byli/ áż gdy cżás ich ná to
3:
od Bogá náznácżony przyſzedł: co też tákże o tym ſynu może ſię
4:
mowić/ iż áni był obiáwiony/ áni w oſobliwy pożytek przywła=
5:
ſzcżony/ áż in progreſsu recreationis iáko I.M. piſze to ieſt/ áż w po=
6:
cżątku odnowienia ſtworzenia: to ieſt wedle prawdy áż ſię po=
7:
cżął y vrodźił ꝛc. Co ieſli ták ieſt/ ták wierzy/ ták piſze/ ták wyzna=
8:
wa/ cżemuż rzecży przećiwney chce przedśię gwałtem y przećiw
9:
prawdźie/ y przećiw ſámemu ſobie dowodźić? y cżemu dla tego
10:
y inſzych wiele świádectw ták ſzkárádźie złym wykłádem wy=
11:
ſzpaca/ áby iedno z niſzcżego vcżynił co? Nie pámiętáiąc ná re=
12:
gułkę ſwych Logikow/ ábo mędrcow ktorych ſię trzyma. Quòd
13:
ex nihilo nihil fit. Bo przedśię z nicżego nic nie vcżyni: gdyż nie ieſt
14:
Bogiem ktory to tylko ſam ſpráwił przećiw rozumowi Filozo=
15:
wſkiev/ że z niſzcżego wſzytko to co ieſt vcżynił. Ieſt inſzych mieyſc
16:
kilkádźieśiąt/ ktorem był náznácżył: bárzo iáſnych y otworzy=
17:
ſtych/ ktore tákże ſą złym y nieprzyſtoynym wykłádem popſowá=
18:
ne: ále folguiąc krotkośći y nakłádowi/ one opuſzcżam/ niechcąc
19:
też I.M. więcey fráſowáć. A też ták tuſzę/ iż z tych kilká okazá=
20:
nych/ łácno obacży drugie pilny y pobożny ſłowá Bożego cżytel=
21:
nik. Iáko onego co ieſt fol. 17. Raz ieden rzekł Bog/ á ia dwoię
Raz ieden
rzekł Bog
Pſal. 61.

22:
rzecż vſłyſzałem: ktore mieyſce Pſal. 61, iuxta Vulgatam, iáko wy=
23:
kłáda y do cżego go też náćiąga niech ſię kto chce przypátrzy/
24:
dozna dźiwnego gwałtu/ ktorego nie naydźie v Arnobiuſá, nie
25:
naydźie też y v Ambroſiuſá ná ten Pſalm piſząceoTom. 4. fol. 595.
26:
nie naydźie v Vatabla Fránćiſzká. A między inſzymi naydźie Ba-
27:
ſilium magnum fol. 135. ktory koniecżnie y Ambrożego w tym prze=
28:
brał. Bo k rzecży więcey mowi z Arnobiuſzem y z Vatáblem niż
29:
Ambroży/ choćiaż y on nie ná rękę ieſt X.K. Tákże onych dwu
30:
Pſálmow 143. y 17. wedle Vulgati. A wedle Hebreyſkiego 144.
31:
ꝟ 5. á 18. ꝟ 10. ktore wykłáda fol. 77. mowiąc: Ono ſłońce ſprá=
32:
wiedliwośći pan Chriſtus wiecżny ſyn Boży/ boſtwo ſwoie/ iá=
33:
koby obłokiem cżłowiecżeńſtwá ſweo. Obácżay w tych ſłowách trzy
34:
rzecży, Christuſá, Bostwo, cżłowiecżeństwo &c. vcżynił ludzkiey kre=
35:
wkośći ile znieść mogłá widome. Bostwo vcżynił widome: á Pan
36:
Christus mowi: Bogá nikt nigdy nie widział. Otoć prośił Dawid gdy
ták przed


strona: 161

ná Wędzidło K.X.P.161.
1:
ták przedtym mowił: Pánie nákłoń niebios twoich á zſtąṕ/ dot
2:
kni gor/ á wypuſzcżą dym. Y ná drugim mieyſcu/ gdy tákie wćie
Nákłoń nie-
bios y zstąp
Pſal. 43.

3:
lenie páńſkie ták twierdźił/ iákoby ſię iuż won cżás było sſtáło/
4:
mowiąc w te ſłowá: Nákłonił (ſyn Boży) niebá y zſtąpił: to ieſt
5:
(iáko obiáśnia Páweł ś.) wyprożnił ábo vchylił y poniżył Bo=
6:
ſtwá ſwego/ y przyiął człowiecżeńſtwo w oſobie ſłużebniká. Zá
7:
tym dokłáda Dawid: á ćmá pod nogámi iego: przez co rozumie
8:
to zaćmienie Pánnie Máryey przez Aniołá przywłaſzcżone ꝛc.
9:
Gdyby prośći chłopi cżytáć vmieli Pſálmy Dawidowe właśnie
10:
przełożone/ nie podobna áby ſię dźiwowáć nie muśieli/ y nie mie=
11:
li poznáć ſproſnego y gwałtownego náćiągánia ſłow Dawido=
12:
wych do tego/ do cżeo ich on nigdy nie vżywał/ áni o tym y przez
13:
ſen pomyślał/ co I.M. ſobie z nich zmyśla. A ia ták mowię iż
14:
gdyby tákie wykłády ſłowá Bożego proſtego y iáſnego iść miá=
15:
ły/ łácnoby vcżynić z cżarnego białe/ y pewnieby tego łácno
16:
tym ſpoſobem káżdy dowieść mogł: coby iedno zámyślił/ cho=
17:
ćiażby to nigdy in rerum natura nie było/ vcżyniłby z źiemie niebo/
18:
á z niebá záś źiemię/ z Máryey Mátki Páńſkiey Bogá/ á z Bo=
19:
gá Máryą Pánnę. Y niewiem cżemuby ſię X.K. ták bárzo ná ſło
20:
wo Boże gniewáć miał/ y ono ſłodycżą y rzeſzotem ſzátáńſkim
21:
názywáć/ gdy go ták iákoby woſkoweo noſá/ á ieſzcże przygrza=
22:
nego/ może y vmie ná ktorą chce ſtronę nákierowáć. Auguſtyn
23:
choćiaż też álegeryzuie/ y nád zmyſł ſię Dawidow cżęſto wyno=
24:
śi: iednák tu nie ták grubie y ſproſnie wylata: ták wżdy ná to pi=
25:
ſząc: Inclina cœlos tuos. Qui ſunt cœli inclinati? Apostoli humiliati. Isti
26:
enim cœli enarrant gloriam Dei &c. Gdźie oto przez náchylone nie=
27:
bioſá rozumie Apoſtoły vniżone/ chwałę Bożą opowiádáiące á
28:
nie to co X.K.Tom. 8. Col. 1660. C. in Pſal. 143. A in Pſal. 17. ácż
29:
inſzą przedśię bierze/ o ſpráwiedliwym vtrapionym/ iednák ſię
30:
też namniey z X.K. nie zgodzą. Co ſię tych Pſálmow tknie/ tá
31:
krotka ieſt ſummá y proſte przedśięwźięćie ich. Ze Dawid vwa=
32:
żywſzy z pilnośćią wielką przećiw ſobie dobroć Bożą/ ták z ſtro=
33:
ny zacnego wywyżſzenia ſwoiego ná Kroleſtwo/ iáko też y wy=
34:
wyżſzenia nád nieprzyiaćioły/ y wielą narodow/ nád ktorymi
35:
go przełożył/ y nád nimi zwycięſtwo dał/ y przećiw nim vzbroił
36:
mocą y vmieiętnośćią woienną: Pánu Bogu naprzod dźiękuie
xwychwalá=


strona: 162

Wtore kśiążki Odpowiedzi/162.
1:
wychwaláiąc go z tego wſzytkiego/ y to wſzytko iemu ſámemu
2:
przypiſuiąc/ iż go on ſam (będąc iego zamkiem y vćiecżką y o=
3:
brońcą) ze wſzech iego nieprzyiaćioł y niebeſpiecżnośći wyrwał.
4:
A potym prośi/ áby y ná potym toż cżynił. Niebá ſwego náchy=
5:
láiąc/ y rękę ſwoię ku wykupieniu iego zwyſoka poſyłáiąc. Vká
6:
zuiąc też to y twierdząc iż on ſam táki ieſt (iáko mowi Pſal. 144.
7:
ꝟ 10.) ktory dawa wybáwienie krolom/ y ktory też Dawidá wy=
8:
kupił od miecżá złego/ á vcżynił to nie dla iákiey iego godnośći:
9:
gdyż to wyznawa że człowiek poddány ieſt prożnośći/ ktoreo dni
10:
iáko ćień przemijáią/ ále tylko z miłośierdźia ſwego/ iáko w ꝟ 2.
11:
mowi. A iż mowi ꝟ 5. Pánie nákłoń niebios twoich/ á zſtąpiſz/
12:
dotkni gor/ á kurzyć ſię ábo dymić będą/ tedy tymi ſłowy/ iáko
13:
y w Pſálmie 18. ꝟ 10. gdźie też toż wſpomina/ iáko go Bog przed
14:
tym bronił/ y z rąk wſzech iego nieprzyiaćioł wyrywał/ y z rąk
15:
Saulowych/ iáko nápis Pſálmu świádcży/ nie co inſzego mowi
16:
iedno to/ iż iáko przedtym roſpraſzał Bog nieprzyiaćioły iego ſá
17:
mym ſzumem wichrowym/ y burzámi dźiwnymi/ ktore ná ten
18:
cżás gdy nań nieprzyiaćiele naćieráli Bog ſpuſzcżał/ ták też záś
19:
żąda/ áby to y záwżdy potym pokázował. Gdźie miánowićie w
20:
Pſál. 18. opiſuie to nákłonienie ábo ſchylenie niebios/ rozumieiąc
21:
przez nie one dźiwne burze/ obłokow ſkupienie/ ćiemnośći zmo=
22:
cnienie/ ſzumow hucżenie/ łyſkánia ogniſtego/ gromow y pioru=
23:
now trzáſkánie/ ktore gdy ſię dźieie ná ten cżás bywa to niebá ná
24:
chylenie. Bo ſię ták one zgęſtnione obłoki zgromadzáią/ że ſię
25:
zda dla ich niſkośći/ ktorą ná oko widamy/ iákoby ſię y ſámo nie
26:
bo náchylić miáło. A to ieſt proſte Pſálmu tego wyrozumienie/
27:
bez tych niezbożnych álegoriy y domyſłow Filozowſkich/ ktore
28:
Dawidowi y żadnemu przed nim y po nim świetev chwalcy boże=
29:
mu nigdy do ſercá nie wſtępowáły. Inſze ſłowá ktorych tu X.K.
30:
vżywa/ Dawidowi to zádáiąc/ żeby on oto prośić miał/ żeby ſyn
31:
Boży wiecżny iákoby obłokiem cżłowiecżeńſtwá ſwego vcżynił
32:
ludzkiey krewkośći Boſtwo widźiáne z niebá zſtąpiwſzy/ álbo że
33:
by ták zſtąpić miał/ żeby ſię wyprożnił iáko X.K. mowi z Bo=
34:
ſtwá ſwego/ do cżego y Páwłá ś. świádectwá nieſłuſznie nácią=
35:
ga: o cżym ſię potym nieco przypomionie: dla ich nikcżemnośći
36:
opuſzcżam: gdyż y odpowiedźi niegodne być bacżę. Doſyć ná tym
krotko


strona: 163

ná Wędzidło K.X.P.163.
1:
krotko błąd ſproſny pokázáć: ktorym ſię y grzech y ſromotá pa=
2:
ráć. Boby ſię w nich ledwe koniec mogło náleść. A ták iuż tu cży=
3:
niąc koniec złego wykłádu piſmá ś. w rzecżách tych y świádec=
4:
twách potocżnieyſzych/ ktore nic zgołá nie máią w ſobie tego/ o
5:
co nawięcey rzecż idźie/ choćiaż I.M. ták rozumie żeby miáły.
6:
Inſze ná inſze mieyſce odkłádam. A teraz dáley w zácżętey rzecży
7:
poſtąpię.
8:
KA P. 8. Zda mi ſię y to nie ládá zawádá do porządne=
Rum cżwar-
ty, to iest nie
słuſzne rze-
cży iedney ku
drugiey przy
stoſowanie.

9:
go fundámentu záłożenia y przyſtoynego budowánia: gdy kto/
10:
biorąc y máiąc ſię zá tego/ coby mowić miał ſłowo Boże/ on
11:
przedśię mowi to/ co ſię iemu zda/ y to co ſię przedtym ktoremu
12:
z wiernych/ choćiaż nie do końcá/ ieſzcże vgruntowánych przycży
13:
táło/ zgołá niewiernym przycżytá: á co też ſzcżyrym/ to on obłu=
14:
dnym ábo fáłſzywym. Abo gdy co z niewiernych było mowiono
15:
to on wierne w to vbiera. Co nieſłuſznym przyſtoſowánim rzecży
16:
y oſob názwáć możemy. Iáko też to I.M.X.K. cżyni. Naprzod
17:
fol. 3. zácżąwſzy rzecż przedtym o ſtrofowániu ábo vtyſkowániu
18:
Páńſkim ná Filippá/ y ná iego ná on cżás błędu rowienniki/ iá=
1.X.K. z A
postołow pro
stych cżyni
fáłſzywe krze
śćiány.

19:
ko ieſt fol. 2. nápiſano: mowi potym. Kto widźi mnie widźi Oy=
20:
cá mego: áza nie wierzyſz (ty fałeſzny Chryſtyáninie) iż Oćiec
21:
we mnie á ia też w oycu ꝛc. To tákie fáłeſzneo Chriſtyániná przy=
22:
ſtoſowánie do Filipá/ y do iego ná on cżás błędu rowiennikow/
23:
ieſt nieprzyſtoyne/ y ſpołu ſtać nie może: Wyiąwſzyby to mogło
24:
być piſmem ś. pokazano/ iż Filip y iego towárzyſze (procż iedne=
25:
go Iudaſzá ktoreo iuż też pewnie z onymi dwunaśćie ná ten cżás
26:
nie było/ bo od wiecżerzy wſtał/ á to Pan po wiecżerzy przy ie=
27:
dennaśćie tylko mowił) byli ludźmi niewiernymi. Ale iż to poka
28:
zano być nie może/ gdyż oni byli y wiernymi y ſzcżyrymi: przeto
29:
to co onym iáko wiernym y ſzcżyrym było mowiono/ do fáłſzy=
30:
wych Chriſtyanow przyſtoſowano być nie może: gdyż fáłſzywy
31:
nie tylko ſpołku z wiernym nie ma: ále też y Chriſtyáninem być
32:
nie może. A rzecż tę kilká też przykłádow z Wędźidłá I.M. dla
33:
tego pokażę/ áby I.M.X.K. ná potym był oſtrożnieyſzy/ w tá=
34:
kim przywodzeniu przykłádow/ y przyſtoſowániu rzecży do rze=
35:
cży. Bo gdy ſię też w tym z ſtrony rzecży potocżnych źiemſkich/ y
36:
cżłowiecżeńſkich nie poſtrzeże/ áżći też y w Boſkich/ niebieſkich/
x 2.duchownych


strona: 164

Wtore kśiążki Odpowiedzi/164.
1:
duchownych będźie muśiał ſzwánkowáć: To co Bogu należy/
2:
ná cżłowieká ábo ná Aniołá/ á co cżłowiekowi y Aniołowi ná Bogá/
3:
ábo też ná Chriſtuſá wkłádáiąc. Potym też y to przyſto=
4:
ſowánie nie przyſtoyne cżyni/ pewnie z ſercá záiątrzoneo/ á krwie
5:
niewinney/ niewiemby nie więcey niż pijawká/ prágnącego: gdy
6:
ſię ná Zwierzchność świetſką gniewa y fráſuie fol. 4. (Iáko też
X.K. y z dru
gim oratorem
ná Magistrat
vtyskuie, ku
tyráństwu iy
pobudzáiąc.

7:
y drugi nowy Orator w ſwey orácyey do Senátu cżyni) iż ſię zá
8:
to nie weźmie/ żeby Heretyki wykorzeniłá/ grożąc im iż ich duch
9:
ś. wedle też wykłádu ieo karáć ma z ſpráwiedliwośći/ ꝛc. Przeto
10:
ſtrofuiąc ich z tąd żeby oni rzecży drobnieyſze pilnie vpátruiąc y
11:
ony karząc/ tych więtſzych zániedbáwáć mieli/ to ieſt nie mordu=
12:
iąc heretykow: ktore on bluźniercámi názywa/ y ták iáko mu ſię
13:
podoba przywodźi przećiw nim ſłowá ty chriſtuſowe (fol. 5. Mat.
14:
23.) ták mowiąc. Ale wielekroć niektorzy w tey władzy ſwey (iá
15:
ko Chriſtus vtyſkuie/ Wielbrądá połykáiąc komorá przecedzá
16:
ią/ to ieſt bywáią pilnymi y ſrogimi w ſądźie y karániu tyh do=
17:
cżeśnych roznie y wyſtępkow/ á krzywdá bogá w troycy iedyneo
18:
y kośćiołá powſzechnego/ oblubienice miłey iego/ ták odłogiem
19:
leżąca áni ich ſnadź obeydźie. O okrutnym y tyráńſkim ſercu nic
20:
nie rzekę/ ktore tu iáko we źwierćiedle káżdy łácno przez ſię oba
21:
cży. Mowić też tu o Bogu w troycy/ ktora wedle nieo ma oblu
22:
bienicę á niewiemby nie onę/ o ktorey przy obrazku nápiſał: Vna
23:
Dei pariter filia, ſponſa, parens, niechcę. Ani ná koniec o tym ſłowká
24:
wyrzekę/ godźili ſię ták śierdźić y ná kreẃ niewinną/ á zwłaſzcżá
25:
z ſtrony wiáry/ ktora ieſt dárem Bożym/ inſtygowáć: y ták Má
26:
giſtrat ábo zwierzchność y przełożone pobudzáć: bo ſię iuż o tym
27:
w pierwſzych kśiążkách mowiło. Tego tylko zámilcżeć nie mo=
2. Niesłuſznie
do Fáryzeu-
:
uſzow Mági-
strat Polski
stoſuie.

28:
gę: iż mi ſię zda nieſłuſzne oney rzecży ktorą miał Pan Chriſtus
29:
z Fáryzeuſzámi/ z tą ktorą przedśię bierze X.K. zwierzchnośći
30:
náſzey Polſkiey ktorą ſtrofuie przyſtoſowánie. Bo Chriſtus Pan
31:
ſłuſznie Fáryzeuſze ſtrofował: X.K. záſię nieſłuſznie to cżyni. Fá=
32:
ryzeuſzowie byli ludźie chytrzy/ obłudni/ práwá Boże gwałcący/
33:
á wymyślne vſtawki y Ceremoniyki ſwe wyſtáwiáiący (iáko te=
34:
raz Rzymſkiey Kátoliki wodzowie) ſwego nie Bożego áni bli=
35:
bliźniego pożytku pilnuiący/ inſzych prętko ſądzący/ y wielkimi
36:
ćiężary okłádáiący/ zwierzchnią poſtáwą zmyślonego nabożeń=
ſtwá lu=


strona: 165

ná Wędzidło X.K.P.165.
1:
ſtwá ludźi zwodzący/ y domy wdowie wyżyráiący/ z cżego wſzyt=
2:
kiego ſłuſznie ie Pan Chriſtus tą przypowieśćią ſtrofuie. Ale nie
3:
tuſzę áby to vrzędowi náſzemu Polſkiemu ták przednieyſzemu iá=
4:
ko y podleyſzemu/ dla niektorych mogło ſłuſznie być przypiſano/
5:
áby on też obłudnie/ nie ſzcżyrze ꝛc. iáko Fáryzeuſzowie cżynić
6:
miał. (A tu niech káżdy bacży w iákiey tu wadze zwierzchność v
7:
Ich Mśći. Kśiężey/ y w iákiey też wadze poſpolitey rzecży zgo=
8:
dne vchwalenie/ ná ktore ſię/ iáko tám niżey ſtoi/ gniewáią/ y iá=
9:
ko ſłuſznie inſzych w to vbieráią w cżym ſámi chodzą.) Kte=
10:
mu Pan Chriſtus záwżdy Fáryzeuſze z morderſtwá y tám w tym
11:
kapitulum ſtrofował/ wylewánie krwie Prorockiey/ przodkow
12:
ich/ ná ocży wyrzucał/ y biedę zá to opowiádał: vkázuiąc ich być
13:
towárzyſzmi onych krwáwnikow ſtárych. A X.K. záś opák wſzyt
14:
ko cżyni/ do krwie wylánia pobudzáiąc/ y ſądem/ iż iey nie wyle=
15:
wáią/ Bożym grożąc/ ále iáko pobożnie y ſpráwiedliwie niech
16:
drudry ſądzą. Mądrev doſyć. Trzećie nieſłuſzne y nieſpráwie=
17:
dliwe przyſtoſowánie támże ſię potym záraz fol. 5. naydźie á koń
3. Przystoſo-
wánie pobo-
żnych christi
an, do złośli-
wego Acha-
bá.

18:
cży ſię fol. 6. ꝛc. Gdźie to teraz ludźiom niewinnym przycżytáć
19:
chce/ zowąc ie gwałtownikámi/ co przed tym o złośliwym Kro
20:
lu Izráelſkim Achábie powiedźiano 1. Krol. 21. mowiąc o nich
21:
ty ſłowá: Occidisti in ſuper poſsedisti: Máloś miał ná tym żeś zábił/
22:
áleś ieſzcże y pośiadł: Gdyż przerzecżeni gwałtownicy máło ná
23:
tym mieli páná w ſobie vkrzyżowáć/ y kápłany iego mordowáć/
24:
y wygániáć/ ále dobrá ćiáłá/ to ieſt kośćiołá iego/ gorzey niż kie=
25:
dyś kátowie ſuknią iego rozſzárpáli ꝛc. To przyſtoſowánie ſłow
26:
Eliaſzá Proroká ś. ktore z roſkazániá Bożego do złośliwego
27:
Krolá Achábá mowił/ dla zámordowánia pobożneo Nabotá
28:
y opánowánia winnice iego/ możeli ſłuſznie być nam y inſzey brá=
29:
ćiey náſzey przyſtoſowano/ niech pobożni y bácżni rozſądzáią. Pro
30:
rok Eliaſz od Bogá poſłány mowił ty ſłowá Achábowi/ z roſka=
31:
zánia Bożego. A X.K. tego rzec nie może/ áby mu to Bog mo
32:
wić nam y bráćiey náſzey kazał. Acháb ſpráwiedliwego y pobo=
33:
żnego przez żonę ſwą złośliwą zábił Nábotá y wźiął winnicę ie=
34:
go/ á ták ſłuſznie to ſtrofowánie odnośił. Myſmy z łáſki Bożey
35:
nikogo nie zábili/ áni maiętnośći iego wźięli/ á ták to nieſłuſznie
36:
od X.K. ná ſobie nośimy. Ktory y tego w Polſzcże nigdy nie po=
x 3każe/


strona: 166

Wtore kśiążki Odpowiedzi/166.
1:
każe/ porządnie/ ſłuſznie y ſpráwiedliwie/ áby tu ktorzy zwła
2:
ſzcżá wierni byli/ ktorzy Antychryſtá poználi y iego kramow cżá=
3:
rownicżych odbieżeli/ żeby kośćielnego co bráć mieli/ kápłany
4:
pomordowawſzy. Gdyż ſię ty mordy/ y bránie ták chytre pod po
5:
krywką nabożeńſtwá zmyślonego/ iáko y gwałtowne morder=
6:
ſkie rychley przy iego głowie Papieżu Rzymſkim y iego dworzá=
7:
nách náyduią/ y z ſtárych Hiſtorykow iáśnie pokázáć mogą.
8:
Ktorych/ iż teraz niektorzy dochodzą iáko mogą/ y kędy mogą/
9:
do cżego mnie nic y bráćiey moiey ktorzy do tego nie należymy/
10:
áni ſię w to wdawamy/ iednák to/ nie może do oney winnice Na
11:
botá y Achábá/ co ſię teraz dźieie/ ſłuſznie y ſpráwiedliwie wedle
12:
zdánia mego przycżytano/ choćiaby kto inſzy ſtrzegąc práwá y
13:
wolnośći ſwey cżego ſię ná karb ſwoy ważył/ bo też to ma drogę
14:
ſwą: á nie tę ktorą X.K. bieżeć vśiłuie.
15:
Cżwarte przyſtoſowánie złe/ ábo rácżey dobrego zepſowá=
4. Złe z Pſál
mu 19. o słoń
cu do Chri-
stuſá przysto
ſowánie.

16:
nie/ náyduie ſię fol. 37. Gdźie X.K. chcąc to pokázáć iáko ie ſt
17:
Chriſtus świátłośćią y ſłońcem/ twierdźi to iżby Dawid Pſal. 18.
18:
ktory ieſt 19. wedle Hebreyſkiego/ miał Páná Chriſtuſá przyro=
19:
wnáć ſłońcu o ktorym tám mowi: ná cżym ſię (mowię zá łáſką
20:
I.M.) bárzo myli. Bo ácżkolwiek to prawdá/ iż Chriſtus
21:
Pan ieſt ſłońcem/ á ſłońcem ſpráwiedliwośći: ktory promieniá=
22:
mi ſwoimi vzdrawia: á to wedle proroctwá Málach. 4. ꝟ 2.
23:
iednák nie dla tego to co Dawid o ſłońcu nápiſał w tym Pſál=
24:
mie Chriſtuſowi ma być przyrownano. Gdyż tego Dawid (iáko
25:
twierdźi X.K.) nie cżynił/ áni o tym myślił. Gdyby ſam X.K.
26:
z pilnośćią Pſalm ten przecżytał (choćiaż ták mniemam/ cżęſto
27:
iy ná pámięć mawia wedle zwycżáiu nabożeńſtwá ſwego) á árgu
28:
mentby ábo przedśięwźięćie Dawidowe w nim vpátrzył: nigdy
29:
by ták tuſzę/ tego nie twierdźił: ále iż ſię ná ſtáre ſwoie alegory=
30:
arze ſpuſzcża/ ktorzy w doł błędu przed nim powpadáli/ przetoż
31:
też/ zá nimi idąc/w tenże doł nieopátrznie wpada. Gdyż Dawi
32:
dowe krotkie y proſte przedśięwźięćie to ieſt w tym Pſálmie/ w
33:
ktorym trzy rzecży przedśię bierze: że naprzod máieſtat Boży do
34:
końcá ꝟ 7. z rzecży ſtworzonych/ á miánowićie z niebá y z ſłońcá
35:
ná nim biegáiącego ták opiſuie/ żeby żaden przypátrzywſzy ſię
36:
niebu ſámemu/ wymowki nie miał: iákoby mu ſię Bog nie miał
oznaymić


strona: 167

ná Wędzidło X.K.P.167.
1:
oznaymić. Gdyż nie maſz teo narodu y tego ięzyká/ nád ktorym
2:
by niebo rozpoſtárte być nie miáło/ y ktoremuby iáſne y prętkie
3:
ſłońce nie świećiło. Potym zacność zakonu Bożego opiſuie do
4:
końcá ꝟ 12. A oſtátek odpuſzcżeniu dobrowolnym grzechow
5:
oddawa. W tym wſzytkim dobroć nigdy nie wyſłowioną/ y má
6:
ieſtat wielmożny Bogá nigdy niewidźiáneo ludźiom przed ocży
7:
wyſtáwiáiąc: á tym wſzytkim ich ku znáiomośći Bożey y ku
8:
chwale iego pobudzáiąc. Iáko ſłowá iego świádcżą iáſne y o=
9:
tworzyſte. A co I.M. X.K. mowi iżby Páná Chriſtuſá przyro=
10:
wnywáć miał ſłońcu/ tedy tho opák cżyni: Gdyż Dawid ſłoń=
11:
ce przyrownywa Oblubieńcowi naprzod z Lożnice wychodzą=
12:
cemu/ á to wedle ſtárego Zydowſkiego zwycżáiu: gdźie Páná
13:
młodego co nachędożey y naświetniey vbránego z wielką pom=
14:
pą y powagą do młodey pániey do wykonániá ślubu przyprowa
15:
dzano. Iż iáko to tám v nich miła/ poćieſzna y weſoła rzecż by=
16:
łá/ tákie Páná młodego do ślubu z łożnice wyprowádzenie: ták
17:
miłe y weſołe ludźiom bywa po odſtąpieniu ćiemney nocy ſłońcá
18:
pogodne wſchodzenie. Potym też ſłońce przypodobywa moca=
19:
rzowi cerſtwemu y chutko biegáiącev. Iż iáko on mężnie y pręt=
20:
ko od kreſu do kreſu biega/ z mnogich podźiwienim: ták ſłońce
21:
dźiwnie prętko y cerſtwie bieg ſwoy od wſchodu do zachodu od=
22:
práwuiąc przebiega. Otoż/ ieſli to co ma do X.K. rzecży/ niech
23:
káżdy pobożny y wierny vważa y ſądźi: ia ná to więcey mowić nic
24:
niechcę. Bo y co potym/ ná drugiey kárćie/ tęż rzecż znawiáiąc/
25:
przycżyta Chriſtuſowi z tegoż Pſálv oświecenie: iákoż to praw=
26:
dá/ iż to on cżyni/ zá wźięćim duchá ś. bez miáry od Bogá: ie=
27:
dnák z ſtrony Pſálmu tego procż inſzych piſm/ nic to X.K. nie
28:
porátuie. Gdyż Dawid ś. zgołá to tám/ nie o Chriſtuśie/ ále o
29:
zakonie/ ábo o ſłowie Bożym nápiſał: iż ono oświeca. Iáko y
30:
Pſalm 119. Zowie ſłowo Boże (w ktorym co Bog ludźiom ábo
31:
obiecuie/ ábo też co roſkázuie) pochodnią nog ſwoich: co też pew
32:
nie muśi mieć ſwe mieyſce. Iáko y to też ma/ wedle inſzych piſm
33:
ś. iż Chriſtus pan/ ieſt z ſłońcem ſpráwiedliwośći/ y świátłośćią
34:
prawdźiwą y ſkutecżną ludźi ná świát przychodzących. Ale nie
35:
iuż dla tego/ grochu z ćwikłą mieſzáć potrzebá.
36:
Piąte/ Po długim tego z oycow/ á nie z ſłowá Bożego/ wy
wodzeniu


strona: 168

Wtore kśiążki Odpowiedzi/168.
1:
wodzeniu/ iákiegoś wćielenia ſyná Bożego: o ktorym twierdźi
2:
iż należy wſzytkiey Troycy: tedy ie potym ſtoſuie z rodźicámi ſy=
Iáko ſię rodzi
cy o ożenie-
nie ſyná, ták
troycá o wćie
lenie ſyná stá
ráłá.

3:
ná ożeniáiącemi/ ták mowiąc fol. 79. Iż ono/ ácż należy o nim
4:
ſtáránie rodźicom iáko y ſynowi: á tu niech káżdy obacża, iáko
5:
trzech Bogow wprowádza, iednák ſam zwiążek małżeńſtwá/ náko
6:
niec ná ſámym ſynie zoſtáwa. (ále też podobno muśiał X.K. nie
7:
czytáć Diſcipułá ſer. 146. de articulis fidei. ktory z Auguſtyná vkázu
8:
ie inſze podobieńſtwo y przyſtoſowánie tego wćielenia to ieſt/
9:
trzech Pánien iednę ſuknią maiących/ ktorą przedśię iednáż tyl
10:
ko obłocży: Tákże od Piotrá Ianá y Andrzeiá/ ktorzy fárbuią
11:
Andrzeiá/ á iż to fárbowánie ná ſámym Andrzeiu zoſtáwa. Cżá=
12:
łaż to bayká.) Lecż X.K. to ſwoie podobieńſtwo y przyſtoſowá
13:
nie/ ták wyſtáwiwſzy/ ktore ieśli dobre ieſt y tey rzecży ſłużące/
14:
niech też inſzy ſądzą/ mnie nic nie ſmákuie/ toż ſię też potym y zá
15:
podobieńſtwá ony chwyta/ ktorych ſam Pan Chriſtus vżywał/
16:
o weſelu ktore ſpráwił oćiec ſynowi Math. 22. Chcąc też y tym
17:
weſelem wćielenia dowieść: y śmie to twierdźić żeby tym podo
18:
bieńſtwem Pan Chriſtus wćielenia y złącżenia boſtwá z cżłowie
19:
cżeńſtwem dowodźić miał. Ale iáko dobrze y k rzecży/ on to tyl=
20:
ko ſam lepiey wie. Lecż iż ieſt ten dowod y przyſtoſowánie nieſłu
21:
ſzne y nieprawdźiwe/ łácno to káżdy pozna/ ſkoro w zámknienie
22:
teo podobieńſtwá weyźrzy. Pan Chriſtus przez weſele ſynowi od
23:
oycá ſpráwione/ nie rozumie żadneo wćielenia: áni vcży o rzecży
24:
iuż przeſzłey y ſkońcżoney: ktoraby iuż w wćieleniu muśiáłá byłá
25:
mieć koniec: ále mowi ktora ſię zácżynáłá/ á teraz ſię końcży
26:
y końcżyć do dniá oſtátecżnego będźie: á to między nim iáko gło
27:
wą y małżonkiem od Bogá dánym/ á miedzy wiernymi wybrá=
28:
nymi Bożymi. Ale iż nákładł X.K. ſamże ná kráiu o tym świá=
29:
dectw Mat. 9. b 22. a. Már. 2. b. Ian. 3. d. Efe. 5. f. 1. Kor. 6. d.
30:
tedy ie trzebá wybacżyć/ ieſliż ony zgodnie rzecży X.K. ſłużą z
31:
ſtrony iego ktore forytuie wćielenia/ cżyli nie/ Krotko mowiąc:
32:
by namniey. Bo iákom iuż rzekł/ nie o tym wſzytki mowią coby
33:
ſię iuż przedtym skońcżyło: ále co ſię ondźie tylko ná on cżás zá=
34:
cżąwſzy teraz końcży y áż do końcá końcżyć będźie. A to nie co in
35:
ſzego ieſt/ iedno Zydow przodkiem potym też y nas pogánow/
36:
do weſela y żywotá wiecżnego przez Ewánielią Páná Chriſtuſo
wę w ie=


strona: 169

ná Wędzidło X.K.P.169.
1:
wę w iedność ćiáłá/ pod iednę głowę wezwánie. Bo ktorzykol=
2:
wiek tey Ewánieliey Páná Chriſtuſowey wierzą y całą nádźieię
3:
w Chriſtuśie Iezuśie pokłádáią: tedy ſię iuż ći wſzyſcy weſela te=
4:
go od Oycá ſynowi ſpráwionego w nádźiei teraz sſtawáią/ á
5:
potym też ſkutkiem ná wieki ſtáną. A ktorzyby ſię záś nierzą=
6:
dnie ſpráwowáli/ y weſela tego niewdźięcżni będąc/ niegodny=
7:
mi byli/ ći nie tylko weſela tego nie vkuſzą/ ále ieſzcże y do wnę=
8:
trznych ćiemnośći y do ogniá wiecżnego wrzuceni będą. A iż o
9:
tym Pan Chriſtus Mát. 22. Ian też Kap. 3. y Páweł Efe. 5.
10:
Obiá. 19. y 21. mowią: ſámego to Chriſtuſá ſłowá pokázuią: kto=
11:
ry zámykáiąc to podobieńſtwo/ ták mowi: Iż ich wiele ieſt we=
12:
zwánych/ ále máło wybránych. Páweł záś opiſuie Páná Chriſtu=
13:
ſá iáko iednego małżonká: á Zbor iego/ od niego kąpielą wody
14:
przez ſłowo omyty/ iáko małżonkę: ktorey on ieſt głową/ á ona
15:
kośćią y ćiáłem z ćiáłá iego. Przez co znácży/ nie zmyślone wćiele
16:
nie/ ále duchowne oſobliwe wiernych z Chriſiuſem Pánem/ złą=
17:
cżenie. A co ſię dotycże świádectwá przywiedźionego Máth. 9.
18:
Már. 2. Gdźie Chriſtus mowi/ iż ſynowie łożnice małżeńſkiey/
19:
ſmućić ſię nie mogą poki z nimi ieſt oblubieniec: (bo ták tuſzę y
20:
tymi ſłowy dowodźi X.K. ſwego wćielenia.) Tedy y to inſza ieſt
21:
rzecż y dáleka od X.K. dumy. Bo tymi ſłowy nie co inſzego po=
22:
kázował Chriſtus Pan/ iedno folgę ſwoię przećiw nowym á ie=
23:
ſzcże mocą zwierzchu nie przyoblecżonym vcżniom ſwym: bro=
24:
niąc ich tym podobieńſtwem od przećiwnikow ich: y nas też ſá=
25:
mych tego vcżąc żebyſmy nowotnym á ieſzcże też ſłábym folgo=
26:
wáć vmieli: nie okłádáiąc ich tym cżegoby záraz znośić nie mo=
27:
gli. A iż to ieſt ſłow tych właſne wyrozumienie: niech iedno y na=
28:
więtſzy proſtak weyźrzy w text/ á rzecży ſię o ktorą idźie przypá=
29:
trzy: pozna iż extra oleasX.K. z ſwoim wćieleniem wylata y pro=
30:
żno ie y nie k rzecży tu wtrąca. Byłoćby ieſzcże tákich y owákich
31:
wiele rzecży ktore X.K. piſze/ ále iż ták pewne y porządne iáko y
32:
ty tedy ie opuſzcżam/ łácno ſię iuż z tych kilku drugich domyślić:
33:
nie wydáć iedná drugiey. Gdyż ſię wſzytki ták kſztałtuią/ iáko y
5 Podnożek
Bożych iest
cżłowiecżeń-
stwo Christu
ſowe.

34:
tá: gdy fol. 51. Cżłowiecżeńſtwo Páná Chriſtuſowe podobne cży
35:
ni podnożkowi nog Bożych/ to ieſt tey źiemi. Bo co przedtym
36:
trochę wyżſzey fol. 50. bárzo Chriſtuſá z ſtrony cżłowiecżeńſtwá:
ywynioſł


strona: 170

Wtore kśiążki Odopowiedzi/170.
1:
wynioſł: Piſząc ták/ iż Ian Krzćićiel okázáćby to miał/ iż Pan
2:
Chriſtus Bogiem ieſt y z ſtrony cżłowiecżeńſtwá ſwego: áliśći
3:
oto tu záś cżłowiecżeńſkie to Boſtwo iego/ o źiemię práwie vde=
4:
rzył: źiemią ie/ bo podnożkiem nog Bożych vcżyniwſzy. A ieſzcże
5:
tego dowodźi Ezá. 66. Dźie. 7. Chcąc tę potwarz ná Ianá
6:
ś. wewlec: żeby on Páná Chriſtuſá tym Bogiem zwał/ o nim
7:
to mowił/ y iemu to co Ezáiaſz y Stefan powiedźiał/ przycży=
8:
tał: ná cżym ſię ſprośnie bárzo myli: y nieſpráwiedliwie to Iano=
9:
wi zádáie/ iáko y Dawidowi/ ktoreo też ſłowy tego nikcżemne=
10:
go błędu ſwego dowodźi: iákoż to muſzę krotko pokázáć. Co ſię
11:
tedy dotycże Dawidá/ (iż od tego rzecż pocżnę) Pſál. 98. wedle
12:
Vulgati, Pſál. 99. ꝟ 5. Tedy też zgołá we wſzytkim tym Pſálmie
13:
nie mowi o Chriſtuśie ſynu ſwym y Bożym/ ale o Bogu oycu ſá=
14:
mym. A to wyſtáwuiąc przed ocży/ zacność wielmożną iego y
15:
chwałę/ pokazáną ſkutecżnie w źiemi oney Iudſkiey/ á zoſobná y
16:
nawięcey ná Syonie/ gdźie kośćioł był/ ołtarz y Skrzynia: nád
17:
ktorą/ cżęſto Bog chwałę ſwoię pokázował/ y znácżną przytom
18:
ność ludowi pokázował. Dla ktorey rzecży/ miedzy inſzymi/ pil=
19:
nie nápomina Prorok lud on Izráelſki/ áby przy oney ſkrzyni/ ábo
20:
przed ſkrzynią oną Páná Bogá ſwego chwalili/ (á ćić nigdy ża=
21:
dnego ſyná Bożego/ áni ználi/ áni chwalili) á to gdy ták mowi:
22:
kłániayćie ſię przy podnożku/ ábo przed ábo podle podnożká nog
23:
iego: á nie ták zgołá mowi/ kłániayćie ſię podnożkowi/ iáko ma
24:
X.K. Gdyż w texćie Hebreyſkim nie ſtoi ták proſto hebrajskihadom
25:
podnożek: ále hebrajskilahadom/ ad ſcabellum. Siquidem literahebr.non
26:
tantum est ſignum datiui & genitiui, quando poſseſsiue vſurpatur, verùm
27:
etiam præpoſitionis vice ponitur: Significatque ab, ad, in apud, pronter,
28:
iuxta etc. Przetoż też Káldeyſki tłumácż ták to przełożył po pro
29:
ſtu/ kłániayćie ſię w kośćiele/ á nie podnożkowi. A iż Pſálmiſtá
30:
przez podnożek nie rozumie X.K. cżłowiecżeńſtwá/ ktorego on
31:
z tąd dowodźi/ ále rozumie ſkrzynię onę przymierza Bożego: to
32:
káżdy w ſłowie Bożym ćwicżony pozna z ſłow Dawidowych/
33:
ktorych vżywa 1. Kron. 28. ꝟ 2. y z ſłow Ieremiaſzowych Láment.
34:
2. ꝟ 1. gdźie ſię ták ſkrzyniá oná názywa. A ták ſię tu iuż wymyſł
35:
X.K. nie oſtoi/ o cżłowiecżeńſtwie. A co ſię też dotycże ſłow Ezá=
36:
iaſzowych y Stefánowych/ tedy y ty nie ſłużą iedno ſámemu Bo
gu/ ktore=


strona: 171

ná Wędziło X.K.P.171.
1:
gu/ ktorego ſtolicą ieſt niebo/ á źiemiá podnożkiem: gdyż oni bez
2:
álegoriey wſzelákiey niebo niebem po proſtu/ á źiemię też źiemią
3:
tę názywáią. Co káżdy y z tąd pozna/ iż y ſam Pan Chriſtus toż
4:
też z nimi zgodnie twierdźi/ o niebie/ iż ieſt ſtolicą Bożą/ á o źie=
5:
mi/ iż ieſt podnożkiem nog Bożych (Mát. 5. ꝟ 34.) á nie ża=
6:
dnym cżłowiecżeńſtwem iego. Bo ieſli źiemiá ieſt cżłowiecżeń=
7:
ſtwem/ iż ieſt podnożkiem: á niebo záś/ będąc ſtolicą/ cżymże też
8:
wżdy v teo Bogá będźie? o iáko to głupi wymyſł/ y nikcżemne rze
9:
cży do rzecży ſtoſowánie: á wżdyſmy zacni Theologowię: á wżdy
10:
nie błądźiemy z Papieżem y z kośćiołem ieo: á coż to wżdy ieſt in=
11:
ſzeo tak piſáć: ieſli ſproſnie nie błądźić? Chriſtus Pan zgołá ſłow
12:
tych vżywa o Bogu Oycu ſwym mowiąc ták: Nie przyśięgay=
13:
ćie koniecżnie/ áni ná niebo/ ponieważ ſtolicá ieſt Boża: áni ná
14:
źiemię/ ponieważ ieſt podnożkiem nog iego ꝛc. A wżdy przećiw
15:
ták iáſnym ſłowam śmie márny rozum cżłowiecży mędrowáć/ y
16:
onych ku wyſtáwieniu błędu ſwego niewſtydliwie vżywáć: á coż
17:
rzecżemy w inſzych nie ták iáſnych rzecżách? Ale ták właśnie do=
18:
brze y przyſtoynie I.M.X.K. dowodźi tym podnożkiem wćie=
19:
lonego cżłowiecżeńſtwá Páná Chriſtuſowego/ iáko y botámi á=
20:
bo trzewikámi/ ábo y kośćiołem/ o ktorym piſze fol. 497. iáko też
21:
y ony ich Diurnały przyſtoſowáły ad duo luminaria magna, do dwu
22:
mowię/ wielkich świátłośći o ktorych Moiżeſz piſze 1. Moi. 1. ꝟ
23:
16. Chriſtuſá y Pánnę Máryą: ták bredząc ládá co: Fecit Deus duo
Duo lumina-
ria magna.
Vide ℟. De
festo conce-
ptio. Mariæ.

24:
luminaria magna: luminare maius Christum, et minus Mariam ꝟ Fecitq́ue
25:
firmamentum in medio aquarum: vocauitq́ue Deus firmamentum Mariam,
26:
quæ cœli fenoe facta est. Luminare. Item druga Tenebæ erant ſu-
27:
per faciem abyſsi: dixitq́ue Deux fiat lux: diuiſitque diem a tenebri: ꝟ
28:
Apellauitq́ue Mariam diem lucidam, quæ diei, eructat verbum. [et hic ob-
29:
ſeruet Dominus Canonicus, non Deo ſed Mariæ applicari Pſalmum 44. ex
30:
quo ille probat Deum genuiſse verbum hoc est filium, vt in primo ℟ Chri-
31:
stum fecit facturam Dei æquè vt Mariam: et quod non filius creauit cœ-
32:
lum, ſed Deus Pater, qui fecit duo luminaria Christum et Mariam. Item no-
33:
tet ex ſecundo. Si post diuiſionem tenebrarum à luce, Mariæ lux tribui-
34:
tur: quid quæſo Christo reliquum dices, quam eſse tenebras? Si vera est ra-
35:
ciocinatio logica in rebus diuinis, ex eius modi nugis deſumpta? Cætera ſoi-
36:
ens prudensq̀ue prætereo.] Słow tych reſponſoriy przeto nie prze=
y 2kłádam


strona: 172

Wtore kśiążki Odpowiedzi/172.
1:
przekłdam ná Polſkie/ że teo/ dlá bluźnierſtwá/ ktore w ſobie ma
2:
ią/ nie ſą godne. Doſyć to wiedźieć proſtakowi/ iż niezbożnie kśię
3:
ża Papieſcy w nabożeńſtwie ſwym/ y ſproſnie ſłowá Bożego vży
4:
wáią y dźiwnie ie ſzpocą/ wywracáią y z niego náporząd ſzydzą.
5:
Gdy oto raz z ſłońcá y Kśiężycá ktore ſą dwie naprzednieyſze
6:
gwiazdy ná niebie/ ábo świátłámi wielkimi iáko ie Moiżeſz ná=
7:
zwał. Oni raz Chriſtuſá z więtſzeo/ á Máryą z drugiego cżynią: á
8:
drugi záś raz y trzećie do nich przydáią/ to ieſt święte pomárłe:
9:
iáko cżyni Bárálet. Ser. 40. Sabbat. 5. Quadrageſimæ. A indźie záś to
10:
co wprzod Chriſtuſowi dáli: ná Papieżá kłádą zowąc go też ſłoń
11:
cem/ świátłośćią więtſzą. In conformitat. Franciſci ſecunda parte fru-
12:
ctus primi. Z ktorym pozwoleniem ſobie/ ták lekkieo poważenia pi
13:
ſmá ś. y ták iáwnego z niego ſzyderſtwá/ przyſzli drudzy do tego
14:
niepobożeńſtwá: że nie tylko z onych botow Chriſtuſowych/ o kto
15:
rych Ian ś. mowił/ że ich rzemyká rozwięzáć/ godnym ſię nie cży
16:
nił/ vcżynili ſobie Chriſtuſowe cżłowiecżeńſtwo: ále też to twier=
17:
dzą: iż ie y káżdego wobec kśiędzá boty znácżą/ y w ſobie zámyká
18:
ią. Iáko ieden z nich piſze/ in tractatu de Sacramentis lib. 2. fol. 44. De
19:
officio Miſsæ. O ktorey godnośći kápłáńſkiey Antichryſtá Rzym=
20:
ſkiego/ ktorych wielu co zacż ſą dobrze znamy y ſpráwy ich ná o=
21:
ko widźimy/ ktorych oto y boty ſmrodliwe ſyná Bożego cżło=
22:
wiecżeńſtwo znácżą: co też y ſam X.K. trzyma/ łácno káżdy z kár=
23:
ty 48. 49. pozna: y co też drudzy przodkowie iego piſzą/ że też áż
24:
y włoſy ná głowie cżłeká pobożnego cżytáiąc to wſtawáią. Kto=
25:
rzy/ ácż też to mowi z X.K. Iż ſię Chriſtus ná niebie bez mátki/
26:
á ná źiemi bez Oycá vrodźił: iednák záś/ iáko ich ieſt obycżay/ zá=
27:
pámiętawſzy ſię w tym/ co potym plotą: iż kápłani ſą oycowie
28:
Chriſtuſowi: á tu ſię iużX.K.niech ná mię nie fráſuie, że przećiw ichQui
29:
in cœlis ſine matre, et in terris ſine patrepiſał, gdyż ſię oni ſámi, tu żywąc
30:
ná źiemi, cżynią Christuſowemi Oycámi. Ktemu/ przydáią y to zá ie=
Qui in coelis
ſine matre, et
in terris ſine
patre, iáko ſá-
mi kśięża pſu
ią cżyniąc ſię
oycámi Chri-
stuſowymi.

31:
dnę tego przycżynę/ iż im też wſzytkim zá rowne dáne ſą klucże
32:
á primatus Papækędy? toć iuż też Papieska zwierzchność o ziemie. Bo
33:
ſię też w ręku ich (iáko piſze Pomerius fol. 96. 97. in Serm. Celebra-
34:
tionis primiciarum) iako y w żywoćie Pánny Máriey ſyn Boży wćie
35:
la: kiedyż ſię wżdy wćieláć przestánie, radbym wiedział? A iż też/ teyże
36:
godźiny/ Bog ſam/ ktory zwierzchność ma ná niebie rękomá ich
bywa


strona: 173

ná Wędzidło X.K.P.173.
1:
bywa trzymány. Ktemu/ iż oni ſą Bożymi Vikáriymi: ktorzy
2:
máią być więcey ważeni niż Aniołowie: będąc oycámi Chriſtuſo-
3:
wymi: bo też y zwierzchność máią nád Chriſtuſem: O non ferenda
4:
blaſphemia: o impijſima impietas: á iż też oni ſą poyśrzednikámi/ mię
5:
dzy Bogiem y ludźmi. O cżym wſzytkim w tym tám kazániu nie=
6:
zbożnie/ bez boiáźni Bożey y wſtydu ludzkiego/ plećie: y ieſzcże
7:
nád to co więcey. A wżdy dobra wiárá Papieſka: á wżdy nie błą=
8:
dzą: á wżdy wiedzą co wierzą: á wżdy ich żaden nie pomyślay ſtro
9:
fowáć/ ábo co przećiw niezbożnym błędom y bluźnierſtwom co
10:
mowić. Choćiaż ſobie z cudzołożnikow Bożych nie tylko piáſtu=
11:
now/ ále też y oycow nácżynią: á te záś/ wćieláiąc go/ cżłowie=
12:
cżeńſtwo botom y źiemi podnożkowi nog Bożych ꝛc. vcżynią. A=
13:
le tymi plotkami ich/ niech tu iuż koniec będźie/ choćiaż końcá nie
14:
máią/ gdyby ſię nimi kto páráć chćiał.
15:
KA P. 9. Opuſzcżáiąc wiele inſzych rzecży/ ktore tákże mię=
Rum. 5. Nie-
zgody X.K.

16:
dzy rum nikcżemny pocżytáne być mogą: wezmę ieſzcże z nich nie
17:
ktore ták nákrotce ku odrzuceniu/ áby też budowániu náſzemu
18:
nie záwádzáły. Iáko naprzod niezgody/ ktorych ſię rozmái=
19:
tych wiele/ w Wędźidle X.K. náyduie: gdźie ſię nie tylko z in=
20:
ſzymi/ ále y ſam z ſobą nie zgadza. Niezgody tedy y przećiwno=
21:
mownośći w ktorych ſam ſobie ieſt ná odpor przypomináiąc:
1. Sam ſię z
ſobą nie zga-
dza.

22:
puſzcże tę imo ſię/ ktora ieſt e iij. Gdźie ſię w tym oświádcża: iż
23:
ponieważ iemu/ iáko duchowney oſobie miecż krwáwy do kará=
24:
nia nie ieſt zwierzony: tedy ſię też dla tego vdał do duchowney
25:
broni/ to ieſt do ſłowá Bożego/ ꝛc. Cżego iáko ſię trzyma/ y iá
26:
ko wolny ieſt miecżá krwáwego/ ták iádowićie piſząc/ y tákże
27:
przed Zwierzchnośćią inſtyguiąc y ná nię ſię iż nie zábija gniewá=
28:
iąc ( fol. 5. y indźiey) tákże y poſpolſtwo vſtáwicżnie podżegáiąc:
29:
y cżęſto iż kápturá poprzyśiężonego nie vżywáią lámentuiąc: ká
30:
żdy kto I.M. Wędzidło cżyta łácno obacżyć może. Iákoby to
31:
komu inſzemu miecż do ręku dáwáć/ do wylánia krwie onego
32:
przypędzáć/ co inſzego było/ niż ſobie krwáwego miecżá pozwa
33:
láć y kreẃ wylewáć. Qui enim per alium facit, kto przez inſzego cży
34:
ni/ zaż nie ſam cżyni. Cum acceſsorium non niſi ſui principalis naturam
35:
ſequitur. Azaż y przed Bogiem ten tylko ieſt mężoboycą co ſam
36:
ręką ſwą zábija: á nie ten też co ſię ná drugiego gniewa/ onego
y 3nienawi=


strona: 174

Wtore kśiążki Odpowiedzi/174.
1:
nienawidźi/ á náwet y Racha mowi. Ale iákom rzekł tego przed
2:
śię nie biorę: á inſze pokázowáć będę. Z ktorych tá niech pier=
3:
wſza będźie. Obiecał I.M.X.K. á nie tylko obiecał/ ále żeby
Niezgodá 1.
X.K.

4:
ták cżynić miał twierdźi g 4. Iż káżdą náukę y zbijánie przeći=
5:
wnych błędow/ nawięcey ſádźić miał ná świádectwách piſmá ś.
6:
przywodząc ie ze wſzytkiey Bibliey do mieyſcá/ gdźie ktore wła
7:
ſnie należą. A to ku temu końcowi/ żeby doznał/ ieſliż ia vwierzę
8:
iákom w Diálogách obiecał/ y iednemu świádectwu ꝛc. W tym
9:
iáko ſię potym zgadza y iáko piſmá ś. dobrze vżywa/ bacżyć káż
10:
dy może y z przeſzłey kápituły/ y ze wſzytkiego Wędźidłá iego. W
11:
ktorym nie tylko iż żadnego świádectwá nie przywodźi wedle ie
12:
go właſnego zmyſłu/ iáko ſię iuż też to pokázowáło: ále ktemu/
13:
cżego iuż/ wedle tey ſwey obietnice/ cżynić nie miał/ nie tylko dźi
14:
wnymi Oycámi ſwoimi/ ále y Pogány/ y cżárty nákoniec/ gdy
Cżárty y po-
gány á nie sło
wem Bożym
ſámym X.K.
dowodźi.

15:
mu wątku nie sſtawa/ y baykámi/ y logiką/ y decem prædicamētis,
16:
y Alegoriámi/ y niewiedźieć cżym dowodźi. Zgadzali ſię tu tedy
17:
ſam z ſobą? Mamli ia też temu wierzyć? gdyżem ia nie obiecał
18:
wiáry dáć iedno ſłowu Bożemu ſámemu/ y to dobrze y właſnie
19:
przywiedźionemu. Gdyby ſię X.K. ſam z ſobą zgadzał/ y obie
20:
tnicy ſwey doſyć cżynił/ á iedno mi prawdźiwe świádectwo k
21:
rzecży właſnie przywiodł/ doznałby tego nieomylnie/ iżbym mu
22:
wiárę dał: ále zá tákim poſtępkiem I.M. tegom vcżynić nie po
23:
winien: Boby mnie to piſmem ś. co twierdźi pokázáć było po=
24:
trzebá. Iż iedná ieſt Boſka iſtność: iż w niey ſą trzy perſony: iż
25:
ſię wtora myślą z ſercá/ ábo z vmyſłu przed wieki rodźi: iż tá wto=
26:
ra ieſt ſynem Bożym: iż ieſt ſpoliſtna y rowna z pierwſzą: iż ieſt
27:
ſtworzyćielem niebá y źiemie/ oprocż ktoreo żadnego inſzego nie
28:
máſz ꝛc. iáko to wſzytko/ y nád to więcey X.K. twierdźi. Item iż
29:
ieſt Troycá ś. iedná wedle boſtwá y iſtnośći/ á wedle oſob troi=
30:
ſta. A iż ſię iedná z tych trzech wćieliłá: w cżłowiecżeńſtwo przyo
31:
blokłá: boſtwo ſwoie iáko wędę/ cżłowiecżeńſtwem iáko chro=
32:
bacżkiem dla ſzátáná pokryłá ꝛc. Lecż iż mi tego wſzytkiego iá=
33:
ſnym textem ſłowá Bożego nie pokázuie/ owſzem ſamże/ to wy
Wiáry Troy-
cy krztu dzie-
ćinnego w pi-
ſmie ś. nie
máſz.

34:
znawa fol. b. iż y krztu dźiećinnego y Troyce wiáry wyráźnie nie
35:
máſz/ tedy mię do tego niewolić nie może. Ktorym nie I.M.
36:
tylko/ ále y Apoſtołom y Aniołowi inſze Ewánielium opowiá=
dáiącemu/


strona: 175

ná Wędzidło X.K.P.175.
1:
dáiącemu/ nád raz opowiedźiáne wierzyć nie powinien. Y dźi=
2:
wno mi temu iż dáremnie tę ták wielką pracą podiął: bacżąc to
3:
iż ſwey obietnicy doſyć vcżynić nie miał. Wtora niezgoda. Pi=
Niezgodá 2.
X.K.

4:
ſze ták/ fol. 2. Iż Chriſtus vtyſkował ná Filippá/ y ná iego błę=
5:
du rowienniki/ iż Boſtwá w nim zátáionego wiárą nie dośięgá
6:
li/ ꝛc. A fol. 183. przećiw temu záś rzecż przećiwną ſtáwi mowiąc:
7:
Iż gdy z przypowieśći Apoſtołowie/ y z niektorych ſłow y z
8:
ſpraw Boſtwo iego obacżywáli/ tedy im zákázował áby tego
9:
nie rozgłaſzáli/ dla zgorſzenia y z przyſzłey śmierći y męki/ zácho=
10:
wywáiąc tę iáſną náukę o Boſtwie ſwym/ do zmartwychwſtá=
11:
nia ſweo/ po ktorym około tego nie około tego, ále o krolestwie Bożym
12:
Dzie. 1. ꝟ 3. z nimi ſię rozmawiał. Tu niech káżdy bacży iáko ſię w
13:
tym X.K. ſam z ſobą zgadza/ raz ták á drugi inák rzecż ſwą pro
14:
wádząc/ á k temu y ſamemu Chriſtuſowi Pánu niezgodę zádá=
15:
iąc. Ktoryby raz vtyſkowáć miał ná Apoſztoły/ iż w nim Bo=
16:
ſtwá zátáionego wiárą nie dośięgáli: o cżym piſmá nie pokaże
17:
porządnie: á drugi im zákázuie áby poznáneo z vcżynkow y ſłow
18:
nie rozgłaſzáli ꝛc. Trzećia. Twierdźi to fol. 47. y indźiey. Iż Ian
Niezgodá 3.
X.K.

19:
ś. nie tylko w żywoćie matcżynym poznał Páná y Bogá ſwego
20:
cżego wſzytkiego słowem Bozym nigdy nie pokaże, ále mu też przed ná=
21:
rodzenim ſwym świádectwo wydał. Co ták nápiſzawſzy/ ſamże
22:
záś pſuie fol. 48. przywiodſzy piſmo ś. gdźie Ian ś. ták ſam mo=
23:
wi: Zem go ia nie znał: ále ktory mię poſłał krzćić/ ten mi powie=
24:
dźiał/ nád kim vyźrzyſz duchá ś. ꝛc. Dla ktorych ſłow y wykłádu
Iż Ian ś. znał
y wyznawał
Iezuſá przed
ſwym vrodze
nim.

25:
Auguſtynowego y Theofiláktowego/ dźiwnie ſię kręći/ chcąc
26:
ſię z tąd wywikláć/ żeby y to y ono pogodźił. Co żadną miárą po
27:
godzono być nie może. A cżyni to ták mowiąc: Bo Ian ś. má=
28:
iąc ták bliſką krewność z Pánem Chriſtuſem według ćiáłá/ y zá
29:
obcowániem Pánny Máryey z Elżbietą krewną iey/ á mátką
30:
ſwą/ wiedząc bez wątpienia ty wſzytki cudá/ ktore ſię przy po=
31:
cżęćiu y národzeniu/ ták ſwym iáko y Páná Chriſtuſowym dziá
32:
ły ꝛc. tedy niepodobna rzecż: áby Ian ś. nie miał Páná Chriſtuſá
33:
y oſoby iego znáć. ꝛc. Możeli ſię y to ſpołu oſtáć/ y z tym/ iáko
34:
támże dáley wywodźi: gdy mowi iż w żywoćie znał przed náro=
35:
dzeniem ſwym/ y świádectwo wydał: á záś iż niepodobna żeby
36:
go nie miał znáć z powieśći rodźicow y inſzych krewnych? niech
káżdy


strona: 176

Wtore kśiążki Odpowiedzi/176.
1:
káżdy vważa. Bo ieſli znał Páná y świádectwo mu nie vrodźi=
2:
wſzy ſię ieſzcże wydał: á coż mu było potrzebá z powieśći krew=
3:
nych y rodźicow znowu go dopiero poznáwáć? Zali pewnieyſza powieść
4:
ludzka może być/ nád obiáwienie Boże? Abo iákoby to mogł
5:
był mowić/ ſtoiąc przy prawdźie/ co mowił w głos. Iam go nie
6:
znał: ále ktory mię poſłał ponurzáć (toć nie przed vrodzeniem
7:
iego było.) ten mi powiedźiał: Nád ktorym vyźrzyſz duchá ꝛc.
8:
Ian 1. ꝟ 31. 33. Trudno ſię z tey prawdy y ſzcżerośći wyiąć/ wykrę=
9:
ćić/ w ták bárzo iáſney rzecży: bo y to nic do tego nie ma/ iżby mo=
10:
wić miał vſty cudzymi/ przećiw właſnym vſtom iego. Bo to ták
11:
rownie prawdá/ iáko gdyby to kto mnie przycżytał/ żem ia/ á to
12:
wżdy vrodźiwſzy ſię iuż miał mowić/ gdy mię pytano chceſz ſię
13:
krzćić. Chcę. Choćiaż też vſty cudzemi: gdym ia nic o tym niewie
14:
dźiał. Abo y to co zá wymowká/ iż go nie znał do tego/ áby go
15:
ludźiom oznaymił/ obycżáiem ludzkim/ iáko cżłowieká y krewne
16:
go ſwego/ ále go znał z obiáwienia prawdy/ to ieſt Boſtwá/ Pá=
17:
nu Chriſtuſowi z oycem ſpolneo ꝛc. A iákoż y komu świádectwo
18:
nie národźiwſzy ſię wydawał? Iakoż go też mogł pirwey znáć we
19:
dle Boſtwá ſpoliſtnego/ ocżymá go nie widźiawſzy? gdyż Bo=
20:
ſtwo w nim zátáione y cżłowiecżeńſtwem zákryte było: że go y A
21:
poſtołowie widźieć y poznáć nie mogli/ choćiaż iuż cżás nie máły
22:
z nim mieſzkáli y onego ſię dotykáli/ dla cżego też Pan Chriſtus
23:
(iáko X.K. piſze) vtyſkował ná nie. Ale gdźie to wſzytko ieſt w
24:
pismie ś. procż tych baiek. A wſzák Boſtwá ſweo/ nie oznaymiał
25:
Pan Chriſtus/ (iáko indźiey X.K. piſze) áż po ſwym zmartwych
26:
wſtániu/ ktorego Ian nie docżekał. A przed tym też niż był ponu
27:
rzony Chriſtus. Ian go nie widźiał: y Chriſtus też áni vcżył/ áni
28:
cudow cżynił: przez ktoreby Boſtwo ſwe miał pokázowáć. Dla
29:
cżego ták ſię to zſobą zgadza: iáko y ono co poſpolićie z ſwą Ká
30:
toliką mowi/ że Chriſtus był przed wieki ſpoliſtny BOgu y
31:
we wſzem rowny y wſzechmogocy: á to co mowi fol. 62. Iż on
32:
w náturze ſwey Boſkiey (ktora ieſt cżwarta niezgodá) nie mogł
4. Niezgo-
dá X.K.

33:
doſyć vcżynić ſpráwiedliwośći Boſkiey. Gdźie oto y mowá dźi=
34:
wna y piſmu ś. y iego powſzechnemu wyznániu przećiwna ſię po
35:
kazuie. Bo ieſli był Bogiem wſzechmocnym/ tedy v Bogá nie
36:
máſz nic niepodobnego/ ániby ten Bog podległ Bożey ſpráwie
dliwośći


strona: 177

ná Wędzidło X.K.P.177.
1:
dliwośći/ ktorąby mu wykonáć potrzebá á wżdy ten Bog wſze=
2:
chmogący/ nie mogł iey w náturze ſwey doſyć vcżynić. Piąta záś
5. Niezgodá

3:
ieſt/ gdy to práwie przećiw wſzytkim kśięgam ſwym mowi: w
4:
ktorych broni y dowodźi Bogá ſyná Bożeo ſpoliſtnego y przed=
5:
wiecżnego/ dla ktorego ſię ná mię dźiką beſtyą nawięcey [śi]erdźi/
6:
że ſię o nim/ wedle kogoś ſkrętnie (iáko piſze fol. 58.) mowić/ y
7:
rozbieráć ważę/ bo to powiáda być rzecżą boiáźliwą ále ia niewiem
8:
co to zá rzecż ktora ſię ták bárzo niewiem o co boi, mowić/ iż ono náro=
9:
dzenie iego co też ſam przećiw ſobie mowi, ieſt niewymowione ꝛc. Bo
10:
ieſli ieſt niewymowione: A cżemuż/ przećiw tey ſwey powieśći/
11:
ták wiele o nim przećiw ſobie mowi y piſze? y cżemu o tym/ iáko=
12:
by tám był cōparens præſentialiter y ná to ocżywiśćie pátrzył/ twier
13:
dźi cżęſtokroć y dźiwnymi wywody y rozwody wywodźi/ dźiwny
14:
mi ſpoſoby/ y áż do wnętrznego ſłowá/ y vmyſłu/ ode tchu/ od ro=
15:
zumu Bożego (ktorego muśiał intimus conſiliarius) to poká=
16:
zuiąc/ y iáko rzecż widźiáną w ludźi głupie chcąc wmowić/ iż ten
17:
tám ſyn BOży ktorego Logiem zowie według tego iáko ieſt
18:
Logiem/ nawłáśniey rozum znácży/ ábo ſłowo vmyſłem poięte/
19:
choćiażby nie było wymowione. fol. 13. 14. A wżdy go też indźie y
20:
oſobą/ ſłowo wykłádáiąc zowie/ fol. 53. cżym cżyni oſobę w oſo=
21:
bie będącą/ et non foris apparentem: co nie ſłuży temu/ coby ſię
22:
ſkutkiem vrodźił/ cżłowiekiem ſię sſtał/ y co ſam iáko od drugiey
23:
oſoby poſłány cżynił. Ale inſzych y tákich y niewiedźieć iákich po=
24:
dobieńſtw vżywa/ opiſuiąc tego ktorego opiſáć nie może y rodze
25:
nia iego/ iáko też tego dokłáda/ wypowiedźieć. Abo/ nákoniec/
26:
cżemu ſię I.M. ná nas śierdźi? Iż my boiąc ſię prawdźiwie Pá=
27:
ná Bogá/ o tym tám rodzeniu ſyná iego przedwiecżnego/ mowić
28:
nieumiemy: nie będąc w tym od Bogá ſámego/ w ſłowie iego/
29:
wyucżeni. Mnieby ſię zdáło/ iżby pożytecżniey/ vcżył ſię X.K. mo=
30:
wić o żywoćie Chriſtyáńſkim/ o wierze zbáwienney: o odrzuceniu
31:
plotek ſproſnych y niezbożnych Antichryſtá Rzymſkiego: niż ſię
32:
przećiw iáſnemu ſłowu Bożemu w tákie lábirynty wdawa/ z kto
33:
rych ſię nigdy logiką ſwą/ ktorey vfa/ nie wypląta. Abowiem
34:
gdyby to wźiął przedśię/ żeby nas ku żywotowi Chriſtyáńſkiemu
35:
ſłowem Bożym vpominał: rychleyby nas zniewolił: á niż do tey
36:
rzecży boiáźliwey/ ktorey y wymowić przed ſtráchem/ podobno
ziey/ nie


strona: 178

178 Wtore kśiążki Odpowiedzi
1:
iey/ nie może. Bo to ſumnienia/ nie tylko nie vćieſzy/ co przedśię
2:
bierze/ owſzem ie rychley zátrwoży: á onoby co żywotowi Chriſty
3:
áńſkiemu ſłuży/ bárzo rychło pobożnego y wiernego/ vćieſzyło y
4:
rozweſeliwſzy vſpokoiło. Gdyż ſtráſzliwa rzecż ieſt/ gmeráć ták
5:
beſpiecżnie w głębokośći máieſtatu Bożego/ nigdy nie wycżer=
6:
pnionego/ iáko y ſam/ y I.M.X. Arcybiſkup wyznawa: niż ták
7:
po proſtu/ ná ſzcżyrym też y proſtym ſłowie Bożym przeſtáwáć.
6. Niezgodá.

8:
Sżoſta/ gdy mowi fol. 74. 35. Iż duch ś. iákoby kokoſz/ ogrzewá=
9:
iąc iáycá/ ſpráwił pocżęćie ſyná Bożego. (gdyż Theofilákt ſtáry
Kokoſz duch
święty.

10:
pater, tą kokoſzą cżyni/ ſámego ſyná przećiw X.K. zowąc go mocą nawyżſze=
11:
go/ y ptaſzkiem názywáiąc ſkrzydłámi iáycá ogrzewáiącym In
12:
Luc. 1. bo ſię też y temu báiáć ládá co vpodobáło) áżći záś wnet=
13:
że potym mowi: iż Pan Chriſtus mocą Boſtwá ſwego/nátych=
14:
miaſt po zezwoleniu Pánieńſkim/ wźiął doſtátecżne cżłowiecżeń
15:
ſtwo ſwe. A ktemu/ y tego ieſzcże dokłáda fol. 49. y indźiey: Iż
16:
Pan Chriſtus był záraz mężem doſkonáłym/ w żywoćie Pánień=
17:
ſkim ꝛc. Ieſli to prawdá/ á ná coż ono iáko ptaſzká ábo kokoſzy
18:
náśiedzenie y ogrzewánie duchá ś. iáko ptaſzych iáiec? A iákoż
19:
ſię doſkonáłym będąc mężem w żywoćie/ vrodźił? iáko go w pie=
20:
luchy vwijáłá mátká y do żłobu kłádłá/ y pierśiámi karmiłá? Iá
21:
ko też roſł/ w látá/ w mądrość/ w łáſkę v Bogá y v ludźi? Ale
22:
iáko ſię to y z onym zgodźi/ co też piſze fol. 85. y 86. Iż ſię wolniu=
23:
cżko ſtáło to złącżenie Boſtwá z cżłowiecżeńſtwem/ iáko wol=
24:
niucżko y nie znácżnie roſá ná runo ſpádłá ꝛc. Otoż niewiedźieć/
25:
ktora tu z tych dwu ieſt prawdźiwa y ktorey wierzyć. Bo to ták
26:
ná mię rzecż trudna/ iáko y oná. Gdy fol. 153. znácżnie dwu ſobie
27:
rownych Pánow y Bogow dowodźi/ co y ná inſzych mieyſcách
28:
cżęſto ćżyni: wywodząc to y okázuiąc: (tylkoż nie ſłowem Bo=
29:
żym prawdźiwym y proſtym y dobrze przywiedźionym) iż ſyn ro=
30:
wny ieſt Bogu oycu ná wſzytkim: gdyżby tákim miał być Pánem
31:
y Bogiem iáko y on/ wſzákże zoſobná fol. 167. gdźie in Abstracto,
32:
iako tám mowi/ wywodźi dwie rzecży rożne/ od śiebie licżbą/ po=
33:
kázuiąc oycá y ſyná: y twierdząc to o ſynie/ iż ma ſam od śiebie ży
34:
wot pereſsentiam, ábo iáko mowi fol. 36. iż ieſt vita vitalis, żywot
35:
ktory ſam z śiebie żywie/ y inſze rzecży obżywia. A wżdy to potym
36:
ſamże záś w kupę gmátwa (że tu nic nie rzekę o tym iż Chriſtuſo=
wi nie


strona: 179

ná Wędzidło X.K.P.179.
1:
wi nie prawdę zádáie/ ktory to ſam powieda/ iż mu oćiec dał ży=
2:
wot Ian 5. ꝟ 26. dał wſzyko Mát. 11. ꝟ 27. á 28. ꝟ 18. Ian 3. ꝟ
3:
35. á 6. ꝟ 46. y więtſzy ieſt oćiec Ian. 10. ꝟ 29. á 14. ꝟ 28. á iż ſyn
4:
ſam z śiebie nic cżynić nie może Ian. 5. ꝟ. 19.) A mowię iż to w
5:
kupę iednę gmátwa/ gdy záś z tych dwu ſobie rownych/ iedne=
6:
goż tylko Bogá cżyni (iákoby rowność mogłá być iednemu ſá=
7:
memu przywłaſzcżona (bo iednę eſſencyą boſką: á cżyni to vcho=
8:
dząc wielośći Bogow/ ktore wprowádźił: Przetoż ták mowi
9:
fol. 15. Iż Chriſtus ieſt z Bogiem iednym vmyſłem/ to ieſt/ iedną
10:
iſtnośćią. Ponieważ iáko fol. 12. powiedźiał: Co vdźieleniu pod=
11:
lega/ iuż Boſtwem prawdźiwym/ ktore niezmierne ieſt/ być nie
12:
może. Koniecżnie tego niechcąc żeby Chriſtus miał mieć Bo=
13:
ſtwo ſwe od Bogá: gdyż/ dokłáda támże/ Boſtwo ieſt nie roz=
14:
dźielne. Ale niewiedźieć cżeo tyle nic mowi o tym ná inſzych miey
15:
ſcách/ raz to á drugi ono twierdząc: Sed non vt lex tua Domine,
16:
nie ták Pánie Boże iáko zakon twoy/ nie ták iáko ſłowo twoie.
17:
Lecż wiernemu nic potym wſzytkim/ co nie ieſt z Bogá: á z Bo=
18:
gá być nie może/ co nie poſzło z vſt ieo: co też nie ieſt ſłowem iego.
19:
Siodma niezgodá/ á ieſt godna pilnego vważenia: bo z iákieś
20:
głębokiey Filozofiey wyroſłá. Bierze to przedśię I.M. X.K.
Siodma nie-
zgodá.

21:
fol. 118. y potym niżey. Ze tego dowieść chce: iż Boſtwo Páná
22:
Chriſtuſowe/ ná pocżątku/ śrzodku y końcu Bibliey ieſt wyráżo
23:
ne: o ktorym Boſtwie Páná Chriſtuſowym ia teraz mowić nie=
24:
chcę: doſyć ná tym máiąc y temu mocnie wierząc wedle piſmá
25:
ś. iż w nim ćieleſnie/ iáko Páweł mowi Kol. 2. ꝟ 9. zupełność
26:
Boſtwá mieſzka. Ani o pocżątku/ śrzodku y końcu Bibliey mo=
27:
wić teraz będę/ iákoby to było co X.K. mniema. Lecż ty ſłowá
28:
tylko I.M. przedśię biorę/ gdy ták támże mowi: A ia ſkoro o=
29:
tworzę Biblią/ áli ná pocżątku nie ládá ocży ktore ták strzaskiem Bo
30:
stwo to widzą ná kártách, ktorego w Iezuśie Christuśie Apostołowie wi
31:
dzieć nie mogli, procż cżłowiecżeńſtwá zmysłom podległego, iáko ſam ná-
32:
piſałfol. 2.A pewnie też o Bibliey iákoX.K.dobrze wiedzieli, á wżdy go
33:
y tám vpátrzyć nie mogli. A nie mogli, iż y ſam Pan Christus iáśnie o Bo
34:
stwie ſwym nie vcżył: iáko ſamżeX.K.twierdzifol. 183. 253w czym
35:
niewiem zgadzali ſię też z ſobą, ták pocżyna Moiżeſz: Ná pocżątku
36:
ſtworzył Bog niebo y źiemię: gdźie przez Bogá rozumie ſámá
z 2Beſtya


strona: 180

Wtore kśiążki Odpowiedzi/180.
1:
Beſtya oycá prawdźiwego Bogá/ y to dobrze pámiętáć, iż zemną
2:
zgodnie Bogu oycu stworzenie, á nie Troycy, nie perſonie, ále iáko bacżyć
3:
trzebá. To vſłyſzawſzy/ ſpyta kto/ Iákoż Bog ſtworzył niebo y
4:
źiemię? Odpowieda támże Moiżeſz/ á w Moiżeſzu tego nie pokaże, y
5:
inſze piſmá ś. iż przez ſłowo. Spyta ieſzcże/ á przez ktoreż to ſło=
6:
wo? wykłáda Ian y Páweł ś. y to ſię pokázáć nie może skutecżnie że
7:
by Ian y Páweł Moiżeſzá z strony stworzenia niebá y ziemie ná tych miey
8:
ſcách wykłádáli, ábo o onym pierwſzym stworzeniu ćieleſnym y ſmysłom
9:
podległym mowili, ná mieyſcách w pierwſzym kazániu wyłożonych/
10:
iż rzecży wſzytkie ſtworzone ſą onym ſłowem/ ktore było wiecżne
11:
v Bogá/ y było Bogiem/ y potym ćiáło przyięło/ to ieſt/ przez
12:
Páná Chriſtuſá ꝛc. Ktorą rzecż potym wywodząc z Ambrozego
13:
fol. 247. 248. ták prowádźi mowiąc: Ty Mánicheuſzu nie przy=
14:
znawaſz/ żeś ieſt vcżynkiem Chriſtuſowym? Rękámi ſwymi (iá=
Christus rę-
kámi ſwymi
Mánicheuſzá
vcżynił.

15:
ko cżytamy) on ćiebie vcżynił/ tego nigdy słowem Bożym nie dowie-
16:
dzie, á ty ſobie inſzego ſtworzyćielá náyduieſz? Bog oćiec mowi
17:
do ſyná: Vcżyńmy cżłowieká ná obraz y podobieńſtwo náſze: á
18:
ty náſládowco Fotyná mowiſz/ iż przy zákłádániu świátá/ ieſzcże
19:
nie było Kryſtuſá? Ty záśię Ewnomianie/ coż mowiſz/ iż ſyn oy
20:
cu nie ieſt podobny? Bo ieſlić obrázem ieſt/ tedyć pewnie nie
21:
ieſt niepodobny ꝛc. Co iákoby zámykáiąc/ ták potym piſze. Co
22:
rzekł oćiec to ſyn vcżynił ꝛc. Lecż záś iákoby to w wątpliwość
23:
przywodząc/ z inſzych Doktorow/ ták mowi: Iż Pan Bog wſzyt
24:
kie rzecży ſtworzył ſámym ſłowem ábo roſkazánim/ bácżyć trzebá
25:
iáko pewien iest rzecży ſwey, y iáko ſię ſam zgadza, ále przy tworzeniu
26:
człowieká/ vżył nieiákiey rády/ á to mowi przećiw Ezáiaſzowi y Pá
27:
włowi. Ezá. 40. ꝟ 14. Rzym.11. ꝟ 34. áby nas tym pobudźił ku do=
28:
chodzeniu przez wiárę znáiomośći ſwoiey ꝛc. Z ktorych ſłow X.
29:
K. między inſzymi rzecżámi: ktorymby ſię káżdemu trzebá pilnie
30:
przypátrzyć: może to káżdy łácno poznáć/ iż wedle nieo nie Bog
31:
oćiec ieſt ſtworzyćielem/ iáko wprzod wyznał/ ále ſyn. Gdyż tu
32:
ták znacżnie piſze/ iż procż niego inſzego ſtworzyćielá nie máſz: bo
33:
ſię też dla tego Ambrozy ná Mánicheuſzá fráſuie. Acżkolwiek
34:
on to/ podobno o cżłowieku tylko rozumie/ á nie o inſzym ſtwo=
35:
rzeniu/ ktore Bog ſtworzył ſámym ſłowem (ktore iuż nie ieſt/ á
36:
ni było ſłowem Bożym/ co też bacżyć trzebá/ iż v nich nie iedno
ieſt ſłowo


strona: 181

ná Wędzidło K.X.P.181.
1:
ieſt ſłowo Boże: z ktorego poſpolićie inſzy ſyná cżynią) ſyná ſię
2:
nie rádząc: áż dopiero/ iáko X.K. dokłáda/ gdy miał cżłowie=
3:
ká/ (iákoby iuż rády y mocy nie máiąc/ ábo iuż vſtawſzy w prze
4:
ſzłych pracach) tworzyć. Wſzákże wżdy to twierdźi/ z drugiemi
5:
Patreſámi/ potym/ iż Bog oćiec ſtworzył wſzytkie rzecży przez
6:
Iezuſá Chriſtuſá. O ktorym to potym bogu oycu mowi fol. 394.
7:
Iż ácżkolwiek wſzytkim oſobam należą apparitiones, to ieſt/ oká
8:
zowánia ſię ludźiam/ w obcey poſtáći nie pámięta iżDeum, cuius v
9:
nigenitus est Christus Ieſus nemo vidit vnquam Ioan. 1. ꝟ 18. & 5. ꝟ 37.
10:
e& 6. ꝟ 46.Iżmowię, Bogá oycá nikt nigdy nie widział. Wſzákoż Bo
11:
gu oycu właśniey tym względem/ iż ſyn y duch ś. okazánie ſwe
12:
máią z poſłánia iego/ á on ſam tylko z śiebie: kto y to widział y sły-
13:
ſzał, áby kto kiedy śiebie ſámego poſyłał, gdyż inſzey perſony nie ma/ z
14:
ktoreyby ſię poſłánie nań ściągáć mogło/ iáko ſię śćiąga od nie
15:
go ná ſyná. Toć ták rzecż ſwą X.K. wywodźi. Skąd łácno káż=
16:
dy bacżyć y poznáć może/ iż tu znácżnie oycá nád ſyná wyſtawia/
17:
iáko tego ktory ſynowi roſkázuie/ y poſyła go/ á iż ſyn cżyni ro=
18:
ſkazánie iego. Ktoremu záś oćiec nie podległ: bo nie ma teo nád
19:
ſobą/ z ktoregoby ſię nań poſłánie ściągáć miáło. A to też we=
20:
dle Chriſtuſá Páná/ więtſzy ieſt ktory poſyła y ktoremu ſłużą/ iá=
21:
ko Pánu śiedzącemu/ na iego roſkazánie/ niż ten ktory poſłány
22:
od niego bywa y ſłuży mu. Ian. 16. ꝟ 16. ꝛc. Otoż z tego wſzytkie
23:
go niechay będźie rzecż iedná z inſzych wiela wybrána/ ktorą v=
24:
budował: to ieſt iż ſyn wſzytko cżynił/ iáko mu Bog oćiec roſka
25:
zał/ będąc od niego poſyłány/ nie máiąc ſam nikogo/ ktoby go
26:
poſyłáć miał: Pátrzmyż iuż záś y ná to/ iáko to ſamże rozwala/
X.K. zbudo
wawſzy ro-
zwala.

27:
choćiaż wrzkomo mądrze y ſłowy oſtrożnymi/ piſąc ták fol. 33.
28:
Gdźie ieſzcże obacżćie: Iż Ian ś. nie mowi/ wſzytkie rzecży ſyn
29:
ſtworzył/ zápámiętał co wprzod mowił, iż procż niego niemaſz stworzy-
30:
ćielá, áby tey ſpráwy wſzemu Boſtwu ſpolney/ iedney tylko per=
31:
ſonie nie przycżytał áno iuż przedtym ſam iedney z Ambrożym przy-
32:
cżytał, gdyż opera Dei ad extra ſunt indiuiſa. Nie mowi też/ Oćiec
33:
przez ſyná zápomniał ſię iż to przedtym twierdził ſtworzył wſzytkie rze
34:
cży/ áby zháńbił bląd niektorych Arryanow/ ktorzy twierdźili iż
35:
Bog oćiec przez ſyná/ iáko przez doſkonáłe nácżynie wſzytko ſtwo
36:
rzył (co był błąd bezrozumny: gdyż Bog wſzechmocnym będąc/
z 3nacżynia


strona: 182

Wtore kśiążki dopowiedzi/182.
1:
nacżynia do vcżynkow ſwych nie potrzebuie: á ktemu iż ten in=
Notá ieſli nie
potrzebuie, á
coż było po
słowie, przez
ktore two-
rzył?

2:
ſtrument ktoryby ſam káżdą robotę odpráwił/ byłby Bogu niż
3:
nacżyniu podobnieyſzy) ále mowi śrzednim ſpoſobem Ian ś.
4:
wſzytkie rzecży prze zeń ſą ſtworzone. Dawáiąc znáć/ iż ſpráwą
5:
Boſtwá Troyce ś. ſą vcżynione: ále oſobliwie przez Perſonę ſy=
6:
ná Bożego/ ktoremu oſobliwie Páweł ś. moc boſką przypiſuie.
7:
Tyć ſą ſłowá X.K. z ktorych bacżyć trzebá iáko cżęſto modo ait,
8:
modo negat: nie wiedząc zá co ſię vchwyćić. Boć to wżdy dźiwne
9:
iákieś v niego Boſtwo (mowiąc iáko on mowi in abstracto) tey
10:
to miłey iego Troyce ś. ktorego Boſtwá mocą/ á nie przez ſyná/
11:
áni też przez oycá/ á pewnie áni przez duchá/ wſzytko ieſt vcżynio
12:
no. Ktemu iż Ianem rzecży ſwey dowodźi/ á cżemuż tego nie po=
13:
każe/ gdźie ſłowko iedno namnieyſze o tym Ian ś. nápiſał/ iż
14:
przez boſtwo Troyce ś. wſzytko ſtworzono. Nie ládá budownik/
15:
ktory prętko zbuduie y prętko záś rozwáli. Nie ládá logik/ kto
16:
ry wnet pozwoli/ á prętko záś záprzy: y ſam ſię zſobą y z Patreſá
17:
mi ſwymi ſtárymi/ y z kośćiołem ſwym namniey nie zgadzáiąc.
18:
Znáć kto prawdę ma: ktorey ieſt proſta mowá/ y kto iey też/ á
19:
kto też nieprawdy broni. Wżdyć Patreſowie dawni/ y kośćioł
20:
ná káżdy dźień niemal/ śpiewa ták ono ſwoie Patrem omnipoten-
21:
tem: w ktorym mowi: Bog z Bogá: świátłość z świátłośći/
22:
przez ktorego wſzytko ieſt vcżyniono: (iákoż ſię to potym z piſm
23:
ſtárych patreſow pokaże) A X.K. to ráz cżyni z Iezuſá Chriſtu=
24:
ſá ſtworzyćielá/ oprocż ktorego/ niemáſz żadnego inſzego: drugi
25:
raz mu to odeymuie/ ná Bogá oycá to kłádąc/ wedle Moiżeſzá
26:
gdy rzekł/ iż ná pocżątku ſtworzył Bog/ to ieſt/ oćiec niebo y źie=
27:
mię: áliśći záś y oycu y ſynowi to odiąwſzy/ co im był pirwey dał/
28:
powieda/ iż nie tylko ſyn nie ſtworzył/ ále áni oćiec przez ſyná/ ále
29:
iż to wſzytko ſtworzono ieſt: ſpráwą Boſtwá Troyce ś. To ieſt/
30:
iákoby rzekł/ iż Boſtwo ktore tu iuż będźie w licżbie cżwarte/ od
31:
onych trzech oſob ktore ſą tą Troycą tworzyło. Bo niewiem/ iá
32:
koby inácżey ſłowá X.K. mogły być wyłożone/ wyrozumniey/ niż
33:
ták iáko ſię wyłożyły. áby ſię regułá iego Antichyſtowſka oſtáłá
34:
ná plácu/ iż vcżynki Troyce ś. ſą nierozdźielne. Bo ieſliby/ oćiec
35:
cżynił przez ſyná/ ábo y przez duchá/ iużby rozdźielne były. Ale gdy
36:
oćiec ſyn y duch to ieſt wſzytká Troycá ſpráwą Boſtwá/ tedy ſię
podobno


strona: 183

ná Wędzidło X.K.P.183.
1:
podobno rychley oſtoi/ bo iuż Boſtwo wſzem ſpolne/ záraz wſzyt
2:
kim vſłuży y dogodźi. O miła Antichryſtowſka Teologia/ o mi=
3:
łe wymowy Boże/ toć ták maćie być mowione: o niezbedna logi
4:
ko/ o rozumie/ o Filozofia/ cżegożeśćie nábroiły. Ze ſłowo Boże
5:
proſte y ſzcżyre zá nic v was ſtoi. Aleć nie tylko oycu zoſobná/ á=
6:
le też y ſynowi to záś też odeymuie y temu Boſtwo tey Troyce
7:
świętey/ co był pirwey pozwolił/ iż Bog porádźiwſzy ſię ſyná/ á=
8:
bo prze zeń/ ábo z nim cżłowieká ſtworzył: gdyż iákoby ſię podo=
9:
bno obacżywſzy dowodźi tego Ariſtoteleſem fol. 37. Iż ſłońce á
10:
cżłowiek rodźi cżłowieká: y záś też to mowi/ iż go Bog y náturá
11:
tworzy: mowiąc fol. 36. iż Bog/ wedle Ariſtoteleſá/ y náturá nic
12:
prożno nie cżyni. Lecż tego niewiem ieſli cżłeká cżłek y ſłońce bez
13:
duſze/ cżyli z duſzą rodźi. Bo X.K. raz to mowi iżby Bog duſze ná
14:
niebie tworzyć miał/ ktore potym wćiáłá wlewa fol. 188. A pew=
15:
nie to ma z Diurnałá/ w ktorym ſtworzenie duſze Bogu Oycu
16:
ieſt przypiſáne. De animæ commendatione fol. 114. wedle ſtárych: á
17:
wedle pośledniego wielkiego Diurnałá Weneckiego fol. 477. Co
18:
też y w Kátechizmie ná kredo twierdźi ſamże X.K. á drugi fol. 36
19:
iż ie Pan Chriſtus y teraz tworzy. Dźiwna mięſzániná/ y prętki o=
20:
brot. Vchodźi raz tego pilnie iáko ſię wprzod mowiło/ áby nie
21:
był Arryanem: á drugi przedśię w to wpada: gdyż to twierdźi cżę
22:
ſtokroć/ iż przez ſyná wſzytko ſtworzono. Co ieſli cżyni Arryaná:
23:
mowić ták iż Bog wſzytko ſtworzył przez ſyná: tedy X.K. z ſwo=
24:
ią Kátoliką ieſt Arryánem: Gdyż między wſzytkim poſpolſtwem
25:
Papieſkim niemáſz nic poſpolitſzeo/ iáko to iż Bog wſzytko przez
26:
ſyná ſtworzył: A wżdy X.K. nie pámiętáiąc ná to/ kogo inſzego
27:
tym/ cżym ſam ieſt vcżynićby chćiał. Pánie Boże otworz mu y z
28:
inſzymi ocży/ áby obacżyć mogł w iáko gęſty lás niezlicżonych
29:
błędow niezgodliwych wlaſł/ áni ſię vznáć y vpámiętáć mogł/
30:
żeby ták ſzkárádźie nie błądźił/ áni winy ſwey ná inſzych wkłádał/
31:
ále ná iednym prawdźiwym fundámenćie ſłowá twego ś. vśiadł.
32:
Oſma niezgodá przeſzłey podobna/ ktorą krotko odpráwię/
Oſma nie
zgodá.

33:
rzecż tylko ſámę pokazawſzy/ procż wypiſu ſłow wſzytkich X.K.
34:
Piſze fol. 224. Iż ſámemu przyrodzeniu cżłowiecżemu niepodo=
35:
bna po ták długim y wielkim przez vbicżowánie krwie wylaniu/
36:
krzyżá dźwigáć zápamiętałX.K.iż też krzyż iego Symon Cyreneycżyk
dzwigał


strona: 184

Wtore kśiążki Odpowiedzi/184.
1:
dzwigał Mar. 15. ꝟ 21. á nákoniec po wſzytkich onych mękách ná
2:
krzyżu głoſem wielkim wołáć: dokłáda tego y tym to zámyka/ iż
3:
to było mocy Boſkiey á nie cżłowiecżey. Skąd káżdy bacżyć mo=
4:
że/ iż tu ſtánowi Boſtwo náſpoł z cżłowiecżeńſtwem krzyż noſzą=
5:
ce: krwie wylanie przez bicżowánie ćierpiące: głośno ná krzyżu
6:
wołáiące: bo mowi iż to niepodobna byłá ſámemu człowiecżeń=
7:
ſtwu cżynić. Aż ći záś fol. 69. 72. 217. y indźiey/ twierdźi to iż bo=
8:
ſtwo nic nie ćierpiáło. Quia in Deū non cadit accidens. Ná Bogá po
9:
wieda nie przychodźi przypadek. A tu zali nie przyſzedł nie ieden
10:
áż do oſtátniego głośnego wołánia. K temu iż go fol. 226. y 227
11:
tákim ſtworzyćielem cżyni/ ktoremu to nigdy żadnym ſpoſobem
12:
ſłużyć nie mogło. Bo á dokogoż wołał/ ieſli nie do śiebie ſáme=
13:
go. Będąc ſam tym Bogiem ſtworzyćielem/ oprocż ktorego ża
14:
dnego inſzeo nie máſz (iáko wprzod mowił) y ktoremu mieyſcem
N. mieyſcem
nieogárnio-
ny: á cżemuż
go Márya ży
wotem ogár-
nęlá?

15:
żadnym nieogárnionemu/ wſzytkie ſtworzenia z daleká powol=
16:
ne być muśiáły. Przetoż cżyni ſię niegodnym mowi to o Setniku áby
17:
Pan Chriſus iáko ſtworzyćiel/ y bog prawdźiwy á wżdy go xiądz
18:
zie skoro ty słowá Setnikowe wyrzecżeDomine non ſum dignus,Pánie nie
19:
godzienem tego, ábyś wſzedł pod dách moy. W cżym wielka roznicá. Bo
20:
Setnik słowu doſyć vcżynił, á xięża ie zdrádliwie mowią. Nie godzie-
21:
nem, &c. á wżdy zie, miałbył wniść do domu iego. A toć ták piſze
22:
X.K. W cżym iáko ſię y ſam z ſobą y z piſmem ś.zgadza/ nie tru
23:
dno ſię bácżnemu domyſlić. Dźiewiáta/ Mowi fol. 405. á to z
Dziewiąta
niezgodá.

24:
Thomáſzá ś. Theologá: iż okazánie duchá ś. nie nalezáło oycom
25:
ſtárego teſtámentu/ przeto iż pierwey miał być okazány ſyn/ kto
26:
ry okázuie y widomie poſyła duchá ś. To iuż iedná. Ażći záś iey
27:
przećiwna druga: á to/ gdy cżęſtokroć mowi/ iż ſprawy Troy=
28:
ce ś. pozwierzchowne ſą nierozdźielne. Ale y to twierdźi indźiey
29:
wedle oney ich dawney regułki tres vidit vnum adorauit, iż v Abrá
30:
hámá był y oćiec y ſyn y duch ś. tákże v Lotá/ był z ſynem gdy o=
31:
ćiec odſzedł. A iż tám iedli y pili/ iáko to twierdźi mowiąc też o
32:
Iákobie fol. 413. Coby nie ládá iáką było áppárycyą/ okazániem
33:
mowię/ o ktorym rzekł/ iż duchowi nie ſłużyło pod ſtárym przy=
34:
mierzym. Ale iáko ſię w tym z ſobą zgadza/ bacżyć to ládá kto
35:
może. Dzieśiąta. Mowi ták fol. 362. Iż ſyn Boży był w ſtárym
Dzieśiąta
niezgodá.

36:
zakonie/ y vmawiał ſię z oycámi: lecż nie oblicżnie á iawnie/ iá=
ko w on


strona: 185

ná Wędzidło X.K.P.185
1:
ko w on cżás prorocy/ y iáko ſam Pan Chriſtus w nowym zako
2:
nie po wćieleniu ſwym/ ále in apparitionibus, ábo w okazániu inſzeo
3:
kſztałtu/ niż ſámá iſtność w ſobie byłá. To iuż ty rzecż iedná. Pá=
4:
trzaymyż drugiey/ á obacżym iż ſię záś ſamże temu dwiemá ſpoſo
5:
by ſprzećiwia. Pierwſzym to twierdząc (co ſię iuż nie raz wſpo=
6:
mináło fol. 2. 253. 556. 249. 363. &c.) Iż Apoſtołowie Boſtwá
7:
w Pánu Chriſtuśie/ cżłowiecżeńſtwem iáko obłokiem/ ábo iáko
8:
wędá chrobacżkiem zákryta bywa/ zátáionego/ ábo iáko ſzátą
9:
przyoblecżonego nie vpátrowáli/ oprocż cżłowiecżeńſtwá zmy=
10:
ſłom podległego. ꝛc. Co ieli ták iáko mowi było/ tedy niewiem
11:
co zá roznicá byłá/ onego byćia iego y pokázowánia ſię pod ſtá=
12:
rym teſtámentem/ od tego ktore było pod nowym: ponieważ
13:
tákże tu widźiány nie był wedle boſtwá/ iáko y ondźie/ iáwnie y
14:
oblicżnie? Wtorym záś ſpoſobem ták tęż rzecż ſwoię borzy/ gdy
15:
to twierdźić śmie/ iż nie tylko vkázował ſię y mawiał/ ále iż y
16:
iadał y pijał prawdźiwie/ y nogi mu vmywano: y chłodźił ſię
17:
ſprácowány w drodze. Iáko to piſze fol. 380. Tákże gdy y to twier
18:
dźi fol. 416. 420. Iż go Iákob widźiał twarzą w twarz: ábo gdy
19:
ſię przechadzał w ráiu/ chłodząc ſię południowym wiátrem fol.
20:
370. y z Adámem ſię rozmawiał ꝛc. Ieſliby to byłá prawdá/ ná
21:
cżym/ ſię z wielą ich bárzo mili/ żeby to tám miał być Chriſtus
22:
ſyn BOży/ ázażby to tákowe iego okázowánie ſię/ mowienie/
23:
iedzenie/ pićie/ śiedzenie v ſtołu/ chłodzenie ſię y odpocżywánie/
24:
y zápáſy chodzenie nie było/ iaśnieyſze w wielu rzecżách/ niż pod
25:
nowym Teſtámentem/ gdźie boſtwo iego iáko wędká chrobacż=
26:
kiem zákryte było? W ktorym zá páſzy nigdy nie chodźił/ iáko
27:
tám/ wedle X.K. powieśći. Co vwazáiąc/ ia zgołá nie widzę
28:
iákoby zgodne rzecży I.M. podáwáć miał w ſwym Wędźidle
29:
ták długo przez kilká lat robionym. Gdyż y to nie ládá co/ iż ná
30:
iednym mieyſcu to zápiſawſzy/ iż był prawdźiwie v Abráhámá y
31:
iadł prawdźiwie y cżłowiecżą prawdźiwą miał oſobę/ iáko y in=
32:
ſze oſoby/ o cżym piſze máłe nie we wſzytkiey wtorey cżęśći kazá
33:
nia 4. wſzákże o prawdźiwym iedzeniu zoſobná fol. 402. y przed
34:
tym y potym. Ażći to záś wſzytko w wątpliwość przywodźi fol.
35:
367. mowiąc ták: Iż ieſli ſię ánioł vkázował/ á ten ſię zwał Bo
36:
giem/ tedy do dla teo/ iż w nim muśiał być ſyn Boży rc. Zá cżym
aato iść


strona: 186

Wtore kśiążki Odpowiedzi/186.
1:
to iść muśi/ iż iáko tám ták y tu/ wedle I.M. nieſtátecżney ná
2:
uki/ w onych tákich y owákich kſztałćiech/ podſtáćiách y Anio=
3:
łách/ nie mogł nic mowić prawdźiwy cżłowiek Iezus Chriſtus
4:
ſyn Boży: ále to wſzytko w nich mowiło iákieś boſtwo/ iáko pi=
5:
ſze fol. 362. A to też boſtwo/ mowiąc wedle X.K.in abstracto, nie
6:
wiem iáko ſłużyć może Bogu ſámemu/ temu mowię/ ktoreo on
7:
ſłowem raz/ drugi perſoną/ trzeći rozumem/ cżwarty ſynem ná=
8:
zywa: bo to iuż zgołá cżlowiekowi prawdźiwemu prawdźiwie też
9:
ſłużyć nie może. Iedennaſta. ktora inſzym wielom iuż też okazá=
Iedēnasta nie
zgodá.

10:
nym ieſt ná odpor/ á to gdy ták piſze fol. 97. Iż ſłowo Bog/ bę=
11:
dący iedney iſtnośći z oycem/ było iákoby zákryte v Bogá notá,
12:
Bog v Bogá, á ieſzcże zákryty wſzákoż było do tego ſpoſobne/ áby zá
13:
cżáſem/ in progreſu recreationis, w poſtępku odnowienia ſtworze=
14:
nia przez odkupienie/ było ſtworzeniu obiáwione/ y w oſobliwy
15:
pożytek przywłaſzcżone ꝛc. Co iáko ſię zgodźi z onym po ráiu cho
16:
dzeniem/ z Kaimem rozmawiániem fol. 370. Tákże z Agárą/ z
17:
Abráhámem/ Iakobem/ o cżym piſze fol. 357. &c. Abo z tym co
18:
piſze/ iż ſię Moiżeſzowi ná tym świećie okazał/ ácż iákoby z tyłu
19:
fol. 449. ábo gdy twierdźi/ iż Izráelcżyki z Egiptu wywodźił/ y
20:
zakon im dał/ iáko prawdźiwy y wſzechmocny Bog/ oprocż kto
21:
rego żadnego inſzego vznáć nie mieli/ iáko piſze fol. 452. Abo ie=
22:
ſzcże gdy mowi/ iż Bog oćiec bez ſyná/ nie tylko nie mogł być wi
23:
dźiány (fol. 600.) ále że też y iſtnośći ſwey bez nieo mieć nie mogł.
24:
etc. Ale á ktoby kiedy mogł wſzytko to wylicżyć y wymowić/ cżeo
25:
pełne ieſt I.M. Wędźidło z tákimi dźiwnymi odmiánámi y nie
26:
zgodámi rzecży/ że y Protheuſz y Pándorá nigdy w ſobie tákich
27:
odmian y vpominkow nie mieli/ iákie ſię w tym iednym Wę=
28:
dźidle náyduią. Niechby iedno kto bácżny/ á nie lipkimi ocżymá
29:
w nie weyźrzał/ vyźrzy teo więcey. Ia dla przedłużenia opuſzcżam
30:
boby temu końcá nie było/ á iuż dáley poſtępuię.
31:
KA P. 10. Aby kto nie mnimał/ iż I.M.X.K. ſam ſię ták
O niezgodách
1. M.X.K. z
piſmem ś. y z
inſzymi.

32:
z ſobą niezgadzáiąc/ zgadzáć ſię miał z kim inſzym: potrzebá y to
33:
pokázáć iż niezgadza. Nie mowię z ſtrony nas gdźie z obu ſtron
34:
znácżna ieſt wſzem niezgodá náſzá: ále to mowię z ſtrony inſzych/
35:
o ktorych by kto mnimał/ żeby ſię z nimi wybornie zgadzał: że on
36:
y z tym zgody nie ma. Iáko naprzod z ſłowem Bożym. Potym
z kośćiołem


strona: 187

ná Wędzidło X.K.P.187.
1:
z kośćiołem ſwym/ ktemu z ſwoimi patreſámi/ nád to ieſzcże y z
2:
przednieyſzym tu v nas w Polſzcże wodzem ſwym I.M.X. Ar=
3:
cybiſkupem Gnieźnieńſkim/ iáko to nákrotce porządkiem ſwym
4:
pokázowáć będę. Iż ſię z ſłowem Bożym/ ábo z piſmem ś. nie
5:
zgadza: iużći to káżdy/ kto cżytał pierwſze kśiążki y tych pocżą=
6:
tek/ ná oko obácżyć mogł. Wſzákże iednák/ nie ćiężkomi tego ie=
7:
ſzcże znácżniey dołożyć/ kilká przykłádow wiſtáwiwſzy tey niezgo
8:
dy/ á zwłaſzcżá w rzecżách proſtſzych y iáſnieyſzych. Iáko naprzod
1. Niezgodá.
Zeby Bog
kwoli ſynowi
miłować miał
świát.

9:
gdy mowi fol. 204. Nie żeby Bog oćiec/ więcey niż ſyná świát
10:
vmiłował/ ále owſzem iż kwoli ſynowi/ ktory ná ſię wźiął winy
11:
tego świátá/ on też w nim ſobie przeiednány/ do łáſki ſwoiey y
12:
miłośći przywroćił. To ták X.K. piſze. Stára to bayká mnicho=
13:
wſka/ ktorą nákoniec drukuią przy xięgách ſwych rozmáitych/ y
14:
náſzych Polſkich ktore żywotem Iezusowym zowią/ y przy láćiń
15:
ſkich/ Iáko v Dionizego Kártuzyaná ſuper Ewangelistas. Ktore
16:
kśięgi drukował w Kolnie Petrus Quentel, anno 1533. Ták málu=
17:
iąc iż Bog Oćiec śiedźi ná ſtolicy/ máiąc w ręce iedney iábłko z
18:
krzyżykiem pochylone/ iákoby ie odrzućić miał/ á w drugiey ſtrzá
19:
ły/ ktore iáko rozgniewány ſpuśćić chce ná świát. Nád ktorym
20:
duch ś. iáko gołąb/ á przednim po práwey ſtronie/ klęcży ſyn ie=
21:
go nági/ tylko trochę z ſtyłu płaſzcżem nákryty/ ktorego podo=
22:
łek ánioł trzyma ꝛc. Cżym to dáią znáć/ iż Bog ieſt gniewliwy
23:
y ku pomśćie chćiwy y popędliwy/ á iż ten gniew iego/ ſyn iego
24:
y Pánná w koronie po lewicy ſtoiąca/ błága: á iż ná ich prośbę
25:
w gniewie ſię ſwym hámuie y dla nich świát miłuie. Co gdyby
26:
ieſzcże rozumieli o ſámym Iezuśie Chriſtuśie cżłowieku Pośrze=
27:
dniku náſzym/ y o tych náſzych czáśiech kiedy iuż ten Pośrzednik
28:
náſz wźięt ieſt do niebá y śiedźi po práwicy Bożey y zá námi ſię
29:
przed oblicżnośćią Bogá oycá ſwego pokázuie. A zwłaſzcżá gdy
30:
by kto rzecż tę wedle piſmá o przycżyńcy náſzym Iezuśie Chriſtu
31:
śie rozumiał bez zmyślonego błágánia gniewu Bożego/ tedyby
32:
ieſzcże znośnieyſzy był ten błąd. Ale iż oni to nád ſwe málowánie
33:
y mowy y piſmá niektore/ á nawięcey przećiw iáſnemu textowi
34:
ſłowá Bożeo/ rozumieią to y twierdzą o ſynu Bożym przedwie=
35:
cżnym/ á nie o tym ktory ſie y pocżął z duchá ś. y vrodźił z dźie=
36:
wice Máryey/ y vmárł y ieſt wzbudzony/ co temu tám ich nic
aa 2nie ſłuży/


strona: 188

Wtore kśiążki Odpowiedzi/188.
1:
nie ſłuży/ bo in Deum non cadit accidens, iáko ſámiż mowią/ tedy ſię
2:
to nigdy z prawdą ſłowá Bożeo zgodźić y oſtáć nie może. Gdyż
3:
przycżyńcą/ y wedle Auguſtyná/ nie ieſt też iedno cżłowiek: wſzyt
4:
ká tedy dumá tá o gniewie Bożym y o vbłagániu gniewu iego
5:
przez ſyná tám tego/ bayká ieſt ſproſna piſmu ś. iáſnemu przeći=
6:
wna/ żeby ſię Bog gniewał/ á iżby k woli ſynowi/ iáko X.K. po
7:
wieda/ świát miłowáć miał. Ktorą rzecż/ ácżbym mogł ſzyro=
8:
ko wielą świádectw niewątpliwych piſmá ś. pokázáć/ wſzákże
9:
ná trzech tylko przeſtánę/ ktorymi ſię prawdá ná iáśnią wyſtá=
10:
wi. Pierwſze ieſt Ezá. 53. ktore to o Bogu ſámym iedynym twier
11:
dźi/ iż on ſam ná Meſyaſzá ſwego wſzech nas niepráwośći wło=
12:
żył/ y iego nas śiniálymi rázámi vlecżył. Ktore wykłádáiąc Apo
13:
ſtoł fol. 2. záleca Meſyaſzowe w tym poſłuſzeńſtwo/ ktore Bogu
14:
oycu pokazał po ſobie/ áż do śmierći krzyżowey. Iákoż to y inſze
15:
piſmá o nim wykłádáią Dźie. 8. ꝟ 32. á 1. Petri. 2. ꝟ22. á 1. Ian.
16:
3. ꝟ 5. Wtore świádectwo ieſt ſámego ſyná Bożeo. Ian. 3. ꝟ16.
17:
gdy ták mowi: Ták Bog świát vmiłował/ że ſyná ſwego iedno
18:
rodnego dał/ áby żaden kto weń wierzy nie zginął/ ále áby miał
19:
żywot wiecżny. Ták tu iáko y tám niemáſz z żadney zmiánki gnie=
20:
wu vprzedzáiącego w Bogu/ áni prośby ſyná iego ktorąby go
21:
vbłágał/ áni tego żeby dla niego dopiero/ ábo iemu kwoli świát
22:
vmilował: gdyż ieſzcże świátá nie było gdy ſam w ſobie Bog
23:
nas obrał Efe. 1. ꝟ 9. y ſam łáſką przed cżáſy wiekuiſtymi dárował/
24:
ktorą nam potym w Chriſtuśie pokazał 2. Tim. 1. ꝟ 9. Bo ieſliby
25:
ſię gniewał/ á dopiero áż kwoli ſynowi miłował/ tedyby to było
26:
przećiw regulamX.K.In Deum non cadit accidens: item Deus est im-
27:
mutabilis: á nád to niewiem iákoby dwu Bogu vſzedł? iednego
28:
gniewliwego y niemiłośiernego/ á ktemu y przeſtrzegáiącego
29:
ſwey zwierzchnośći: á drugieo lutośćiwego y w drugim gniew
30:
y zwierzchność prośbámi błagáąicego? Lecż ſłuchaymy trzećie=
31:
go świádectwá zgodnie od dwu świádkow wyrażoneo. Mowi
32:
ták Páweł 2. Kor. 5. ꝟ 19. Bog był w Chriſtuśie świát ſobie ie=
33:
dnáiąc ꝛc. Toć iáſna iż ſam Bog świát ſobie iednał/ á nie świát
34:
iego/ áni Chriſtus/ żeby iy dopiero iemu kwoli miłował: gdyże=
35:
ſmy my vſpráwiedliwieni/ dármo/ z łáſki BOżey (non præcario)
36:
przez okup ktory ſię sſtał przez Iezuſá Chriſtuſá/ ktorego Bog
przedtym


strona: 189

ná Wędzidło X.K.P.189.
1:
przedtym poſtánowił nie on ſámego śiebie w to wdał áby był vbłagá=
2:
niem przez wiárę ꝛc. Rzym. 3. ꝟ 24. Potym mowi też ták Ian.
3:
1. Ian 4. ꝟ 9. w tym ſię okazáłá miłość Boża w nas: iż ſyná ſweo
4:
iednorodnego poſłał Bog ná świát/ ábyſmy my żyli prze zeń. A
5:
vcżynił to/ iż nas pirwey vmiłował (iáko ten ktory ieſt miłośćią
6:
támże ꝟ 16.) Dla ktorey też miłośći temuż to ſynowi ſwemu nie
7:
z folgował/ ále go zá nas wſzytki wydał Rzym. 8. ꝟ 32. Skąd iuż
8:
káżdy bácżyć może/ iáko ſię tá powieść X.K. z tymi ták iáſnymi
9:
piſmy ś. zgodźić może/ inſzych wielu nie wſpomináiąc. Wtora
2. Niezgodá.

10:
niezgodá ieſt fol. 214. gdźie tego dowodźi/ ále też nie ſłowem Bo
11:
żym/ lecż przećiw niemu: iż Chriſtus notá iż Christus ſyn Boży cży=
12:
nił cudá pod ſtárymTeſtámentem/ á miánowićie/ iż niezlicżony
13:
lud ná puſzcży/ przez lat 40. cudową mánną podeymował. Co
14:
iáko ſię też z piſmem ś. zgadza/ ſłuchaymy. Ian ś. ták świadcży
15:
Ian. 2. ꝟ 11. Iż Chriſtus/ w Kanie Gálileyſkiey/ przemięniwſzy
16:
wodę w wino/ pocżątek cudow vcżynił/ y chwałę ſwą oznaymił:
17:
á X.K. mowi iż pod ſtárymTeſtámentem cudá cżynił. Ieſliby ie
18:
tám cżynił/ á iákożby pocżątek ich mogł być/ ono wody w wino
19:
przemienienie? A co ſię tknie karmienia ludu ná puſzcży cudową
20:
mánną podeymuiąc lud: y to ma ná odpor ſłowá ſámeo Chriſtu=
21:
ſá/ ktorev/ gdy Zydowie rzecż tę przypomináli: Ian 6. ꝟ 32. tedy
22:
ſobie teo nigdy/ nie przycżytał: bo ſię też ieſzcże ná on cżás áni po=
23:
cżął był/ áni národźił Iezus/ ktory potym vcżyniony ieſt od Bo=
24:
gá pánem y Chriſtuſem. Owſzem/ gdy ono karmienie mánną ná
25:
puſzcży żydowie przypomnieli/ tedy ták odpowieda: Amen amen
26:
mowię wam. Nie Moiżeſzći wam dał chleb z niebá: ále Oćiec
27:
moy dáie wam chleb z niebá on prawdźiwy ꝛc. A gdźież tu zmián
28:
ká teo namnieyſza iż on tám miał cudową mánną lud podeymo=
29:
wáć? ázaż tego wſzytkiego nie oycu przycżyta/ ktory iáko ná on
30:
cżás lud on przez Moiżeſzá/ chlebem onym docżeśnym y figurál=
31:
nym karmił/ tákże y teraz karmi wiecżnym prawdźiwym: to ieſt
32:
ćiáłem y krwią Iezuſá ſyná ſwoiego. Iáko tám potym tego ſam
33:
Pan Chriſtus dokłáda. Bo gdyby on iuż tám był/ y on lud kar=
34:
mił oną cudową mánną/ ktora z obłokow pádáłá/ nie będąc lu=
35:
dzkimi rękomá cżynioná/ tedyby ſię zacność więtſza w ſtárego
36:
Teſtámentu Sákrámentách náydowáłá/ niż w Sákrámentách
aa 3nowego


strona: 190

Wtore książki Odpowiedzi/190.
1:
nowego przymierza. Coby było/ nie tylko przećiw piſmu ś. ále y
2:
przećiw wſzytkim patreſom. Lecż niechay ſłucha X.K. co ná ty
3:
ſłowá nápiſał Dioniſius Cartuſianus. Moſes (inquiens) nō dedit eis hunc
4:
panem, ſed Deus omnipotens ministerio angelorum formauit, dedit ac pluit
5:
manna. Iáwna to tedy/ iż to tám wſzytko cżynił ſam iedyny bog/
6:
oćiec on wſzechmogący/ przez ſwe Anioły/ á nie Chriſtus Pan/
7:
ktorego ieſzcże nie dał był Bog iáko obiecował. Bo y Dawidá
8:
ieſzcże nie było/ z ktoreo ſię potym nie rychło biodr národźił. Mo=
9:
wi to tedy X.K. przećiw piſmu ś. Trzećia niezgodá. Między
3. Niezgodá.

10:
inſzymi rzecżámi/ mowi też to X.K.fol. 236. o Chriſtuśie Pánu w
11:
,,ty ſłowá: Iż zá cżáſem ten prawdźiwy Bog/ ktory mowił przez
12:
,,proroki/ miał ſię ſam ſtáwić/ y ná źiemi przez przyięćie nátury lu=
13:
,,dzkiey/ towárzyſtwo z ludźmi przyiąć/ y zá tym nákoniec chwałę
14:
ſwoię ludźiom okázáć ꝛc. Zowie naprzod ſyná Bożego/ o ktorym
15:
ſobie wſzytko przećiw piſmu ś. duma/ y oneo oprocż Iezuſá Chri=
16:
ſtuſá zmyśla/ Bogiem prawdźiwym: y mowi ták o nim/ nie iá=
17:
koby o ſynie mowić miał/ ále iáko o ſámym Bogu oycu. Cżego
18:
by iuż koniecżnie cżynić nie miał/ gdyby ná to pámiętał/ co fol.
19:
409. nápiſał: dwu Bogu znácżnie wprowadzáiąc/ y iednego w
20:
tym nád drugiego zacność pokázuiąc: iż ieden o drugim Iako=
21:
,,bowi świádectwo dáie/ y ołtarz mu budowáć każe/ to ieſt Bog
22:
,,oćiec roſkázuie Iakobowi/ áby Bogu ſynowi ołtarz zbudował.
23:
,,Skąd znáć/ iż Iakob wedle iego wykłádu/ ábo tego ktorym go
24:
dowodźi/ niewiedźiał o tym drugim Bogu/ áni go znał. Ale te=
25:
raz tego przedśię nie wezmę/ ábych błąd iego/ o dwu Bogu/ y o
26:
nie rozumieniu mowy piſmá ś. ſtrofował? Krotko to mowię/ iż
27:
to wſzytko/ co mowi y piſze X.K. żeby kiedy przed národzeniem
28:
Iezuſá Chriſtuſá (ktory ſam ieſt prawdźiwym ſynem Bożym)
29:
ſyn iáki inſzy być miał/ y co cżynić y mowić z onymi Pátryárchá=
30:
mi y inſzymi ludźmi wieku przeſzłego/ ieſt rzecżą pletliwą y piſmu
31:
ś. odporną. Ktore ták mowi. Naprzod/ dźiśia ſię wam náro=
32:
dźił zbáwićiel/ ktory ieſt Chriſtus pan/ w mieśćie Dawidowym.
33:
Luk. 2. ꝟ 10. á toć było nie zá Abráhámá/ áni Iákobá/ ále áż zá
34:
Ceſárzá Rzymſkiego Auguſtá. Potym mowi: Mát. 4. ꝟ 17. Od
35:
tego cżáſu pocżął mowić Iezus y przepowiedáć. Ktemu ſam
36:
Pan w Názáret wroćiwſzy ſię z puſzcży/ przywiodzy o ſobie pi=
ſmo Pro=


strona: 191

ná Wędzidło X.K.P.191.
1:
ſmo Prorockie/ mowi iż ſię to dźiś o mnie ſpełniło. Luk. 4. ꝟ 12. A
2:
coby było zá piſmo niech tám ſobie X.K. cżyta: á dozna/ iż ieſt
3:
przećiw dumie I.M. ále co dłuo trzebá mowić/ ono Heb. 1. zgołá
4:
ták mowi ſłowo Boże/ iż Bog ktory przedtym mawiał z oycá=
5:
mi przez proroki/ w ty oſtátecżne cżáſy mowił nam przez ſyná.
6:
Ná ktore ſłowá/ iż tu teraz tego záraz dołożę/ niechby ſobie I.
7:
M.X.K. precżedł Theofiláktá y Ambrożego/ á dozna/ iż y ono
8:
o co ſię też ná inſzym mieyſcu ná mię fráſuie/ iżem przełożył/ przez
9:
ſyná/ ζυ νιω̃/ á nie w ſynu/ ták ma być wedle nich y inſzych prze=
10:
kłádano. Lecż to mnieyſza: więtſza to iż ſię z piſmem ś. nie zga=
Przez ſyna
nie w ſynu.

11:
dza: iako tu/ ták y ná wielu inſzych mieyſcach: coby długo trzebá
12:
pokázowáć/ gdyż práwie we wſzytkim Wędźidle/ nie co inſzego
13:
cżyni więcey/ iáko/ że piſmu ś. ieſt ná odpor. Bo ſię y ná nie ſro=
14:
dze gniewa: y ná ty/ ktorzy go vżywáią/ y nim ſzcżyrze rzecży
15:
ſwey dowodzą. Przetoż też y tego ſobie pozwala/ że pod cżás z
16:
ſłowá Bożego ſzydźi/ pod cżás ie okęſzone przywodźi/ pod cżás
17:
go nádſtáwia/ y niewiedźieć co tyle z nim nie cżyni: iáwne ná
18:
ſię/ y kośćioł ſwoy/ lice wlokąc: gdy to wyznawa/ fol. 379. Iż"
19:
więtſza cżęść ieſt ártykułow wiáry ich/ ktore oni v śiebie zá pe="
20:
wne máią/ ktorych przycżyny y ſpoſoby nie ſą im wiádome. Iá="
21:
koż to y ia bacżę/ iż ták ieſt: bo ſię też y ſam o niektorych pilnie
22:
wywiádował z kśiąg ich/ y vſtniem ſię też od niektorych/ o tym
23:
y o owym pytał: á ſpráwy mi o tym dáć nie mogli. Iáko ná przy
Cżemu kśię-
dzu we mſzą
pod podołek
kádzą.

24:
kład/ y o onym/ w święto iákie wielkie/ podnoſzeniu podołká
25:
kśiędzą we mſzą/ gdy ono dwá/ zá tym co mſzy/ klęknąwſzy/
26:
podołek mu podnioſzą y pod on podołek kurzą ábo kádzą. Bo y
27:
Rational. diuinor. offici. o tym nic nie piſze/ choćiaż y kurká ná ko=
28:
śćiele/ y powrozy v dzwonow opiſuie. Abo/ y ono v mnie dźiwna
Cżemu ćiáłá
Bożego, iáko
oni zową nie
záwżdy ie-
dnáko ważą.

29:
yprzycżyny niewiem: cżemu/ gdy ono przyidźie święto ich/ kto=
30:
re ćiáłem Bożym názywáią/ ono ćiáło wſtáwiwſzy w kladkę śre=
31:
brną ábo złotą/ ktorą monſtráncyą zowią/ onemu kádzą/ no=
32:
ſząc y podnoſząc ie: przed nim vpádáią: onemu rozmáitymi gło
33:
ſy śpiewáią: ná dudách/ kozłách/ mulćiánkách/ ſkrzypicách/ trą
34:
bách/ gráią/ y ná bębnách biją/ y z ruſznic y dźiałek ſtrzeláią: z v=
35:
kłonem kwiatki rzucáią: w wieniec/ w tkankę/w fártuſzek y w
36:
rántuch iáki koſztowny/ złotogłowowy ábo kitaykowy vbierá=
ia: y


strona: 192

Wtore kśiążki Odpowiedzi/192.
1:
ią: y niewiedźieć cżego tyle nie cżynią? á gdy záś do chorego/ z
2:
tákimże też ćiáłem idą/ ábo gdy ie w powſzednie dni przy Mſzy
3:
podnoſzą/ nic zgołá tego wſzytkiego nie cżynią? y niewiem cżym
4:
ſię to dźieie/ kśiędzemli? świętemli? onąli monſtráncyą? ieſli
5:
też ſámym onym ćiałem/ ktore ták pod cżás zacne/ poważne o=
6:
nym ſię pokázuie/ że ie też zá Bogá pozdrawiáią/ y o nim to/ iż
7:
nie ieſt chleb ále Bog śpiewáią: á pod cżás podleyſze: gdy ie bez
8:
wſzech ceremoniy noſzą/ y bez kredencowánia ziedzą? Abo co dźi
9:
wnieyſza/ że ſię iedney mōſtráncyey poważnieyſzey/ inſze wſzytkie
10:
gdy ſię ich wiele w kupę/ w mieśćie wielkim zeydźie kłániáią? Cże
11:
mu gdym ſię zdawná ieſzcże w młodośći/ do ſzkoły chodząc w
12:
Poznániu/ dźiwował/ y o przycżynách tego wſzytkiego pytał/ y
13:
potymem ſię dorozſzy z piſm tákich y owákich wywiádował (że
14:
inſzych wielu wſpomináć zániecham) ieſzcżem ſię przedśię dowie
15:
dźieć do dniá tego nie mogł. Głebſza to ieſt rzecż niżby ią rozum
16:
moy ogárnąć mogł. Lecż o tym/ y o niezgodách I.M.X.K.
17:
z ſłowem Bożym/ ktorym też licżby nie máſz niech będźie doſyć.
18:
Pátrzmyż iuż też/ iáko ſię X.K. y z ſwym właſnym kośćiołem po
X.K. nie
zgadza ſię z
ſwym kośćio-
łem.

19:
wſzechnym nie zgadza. Kośćioł ták trzyma/ Dominiki/ mnichy
20:
ſrokáte/ w tey mierze/ y wiele inſzych z oycow zniewoliwſzy y prá
21:
wie zhołdowawſzy/ że mu byli ná odpor/ iż ſię P. Márya mát=
22:
ká páńſka bez grzechu pierworodnego pocżęłá: zá cżym iuż to pe=
23:
wna grzeſzyć nie mogłá: á wżdy I.M. X.K. zda mi ſię/ ieſt w
24:
tym kośćiołowi ſwev przećiwny: á to gdy ták mowi fol. 73. piſząc
25:
o zwiáſtowániu wćielenia Páńſkiego: Iż Pánná Márya/ nálaz
26:
ſzy łáſkę v Bogá/ y oney pełną będąc/ grzeſzyć nie mogłá ꝛc. Toć
27:
zwiáſtowánie/ o náleźioney łáſce/ nie było przed iey vrodzeniem
28:
áni po vrodzeniu iey w dźiećińſtwie: ále áż w doroſłych pánień=
29:
ſkich lećiech/ w ktorych iey tę łáſkę Bożą ku pocżęćiu y porodze
30:
niu opowiedał ánioł/ przetoż ſię nie śćiąga do iey bez grzechu po
31:
cżęćia/ coby więcey mátce iey/ niż oney ſłużyło/ ále do pocżęćia
2. Zeby Chri
stus miał być
Bogiem, o-
procż ktorego
niemáſz Bogá
żadnego.

32:
onego ſyná ktorego vrodźić miáłá y názwáć go Iezuſem. Od
33:
ktorego iuż wedle X.K. grzeſzyć nie mogłá. Cżego kośćioł nie
34:
pozwoli Rzymſki. chybáby to X.K. iákim głádkim wykłádem
35:
zmiekcżyć chćiał. Druga tu oto w ſwym przećiw mnie I.M.X.
36:
K. Wędźidle/ ná kilkánaśćie mieyſc/ ták wyżſzey námienionych
iáko y


strona: 193

ná Wędzidło K.X.P.193.
1:
iáko y nie ná dotykánych/ cżyni ſobie/ neſcio quo iure qua'ue iniuria,
2:
z Chriſtuſá syná Bożego/ tákiego Bogá/ oprocż ktorego/ nie
3:
miáłoby być Bogá żadnego inſzego ktoryby był ſtworzyćielem/
4:
iáko káżdy z ſámych kart. 226. 247. pozna. O ktorym y to twier=
5:
dźi: ſed abſque et verbo Dei & ratione: iż on ma żywot pereſsentiam.
6:
To ieſt/ wedle I.M. właſnego wykłádu/ ſam w ſobie fol. 36.
7:
To ieſt/ iż y wiádomośći ſerc ludzkich/ nie miał ni od kogo/ ale
8:
od śiebie iáko prawdźiwy Bog fol. 46. Item/ fol. 151. Iż nic ni
9:
od kogo nie potrzebuie: owſzem on ieſt wſzytkich rzecży przycży=
10:
ną/ iż ſą/ iż żywą y ſobą władáią ꝛc. To iuż ták X.K. Kośćioł
11:
záś iego/ nie tylko to przećiw I.M. mowi/ (opuśćiwſzy ſłowá
12:
ſámego Iezuſá Chriſtuſá: ktorymi to oycu przycżyta iż mu dał
13:
żywot mieć w ſobie. Ian.5. ꝟ 26.) iż ſyn Boży Iezus Chriſtus/
14:
ieſt Deus de Deo, Bog z Bogá: świátłość z świátłośći: ále też y
15:
to twierdźi: Iż ſam Bog oćiec/ ieſt wſzechmogącym/ wiecżnym
16:
y ſámym Bogiem/ oprocż ktorego nie máſz inſzego. Iáko káżdy
17:
kápłániec/ wypráwuiąc we mſzy/ kanon wielki pochyłkiem/ pri
18:
usquam communicet, mowi: Domine ſancte pater omnipotens æterne
19:
Deus &c. Ktemu wywodząc to/ fol. 91. w cżym Mechiſedek fi=
20:
gurował Chriſtuſá/ ná mię ſię fráſuiąc/ to vkázuie: iż iáko Mel=
21:
chiſedek chleb y wino ofiárował: ( cżeo piſmo ś. nie mowi żeby o
22:
fiárował/ ále iż wynioſł: o cżym tu teraz nie ieſt cżás mowienia.)
23:
że też tákże Chriſtus Pan ofiárował: á iż nád to/ iż mu ſię iuż te=
24:
raz przez ſię ofiárowáć nie godźi/ poſtánowił kápłany namiáſtki
25:
ſwe: o cżym też piſmá ś. iáwnego nie pokaże przy oſtátecżney wiecże=
26:
rzy/ żeby oni to poſtánowienie/ ministerialiter odpráwowáli. Z
27:
ktorych ſłow X.K. łácno káżdy bacżyć może/ iż on twierdźi zleco
28:
ne być kápłanom chlebá y winá ofiárowánie. A kanon záś wiel=
29:
ki ich mſzyce rzecż przećwną twierdźi/ mowiąc iż ofiáruią (ſa-
30:
croſanctum corpus & ſanguinem filij) naświętſze ćiáło y kreẃ ſyná
31:
Bożego. Proſząc áby oná hostia ich ś. cżyſta/ rozumna/ y przyie=
32:
mna sſtáłá ſię ćiáłem ꝛc. Toć iuż nie chlebem wedle nich będźie:
33:
iáko żadną miárą onego chlebá ktory podnoſzą/ tákże y winá/
34:
nie máią więcey zá chleb y zá wino/ ále wedle błędu ſweo zá ćiáło
35:
y kreẃ. Otoż znáć z tąd/ iáko ſię X.K. z kośćiołem ſwym zga=
36:
dza. Bo ieſli chleb y wino Chriſtus roſkazał/ wedle X.K. ofiáro
bbwáć: te=


strona: 194

Wtore kśiążki Odopowiedzi/194.
1:
wáć: tedy oni opák cżynią/ ofiáruiąc ćiáło y kreẃ. Ale ieſli oni
2:
dobrze cżynią: tedy X.K. źle o nim rzecż przećiwną twierdząc:
3:
á wedle ſłowá Bożego obádwá źle wſzytko to cżynią. Item fol. 75.
4:
twierdźi to/ żeby Pan Chriſtus/ záraz po ſwym pocżęćiu mowił/
5:
y głoſem przez vſtá mátki ſwey wypuſzcżonym/ ożywił Ianá. To
3. Zeby Iezus
w żywoćie
przez vſtá
mátcżyne mo
wić miał.

6:
X.K. Kośćioł záś iego śpiewa temu przećiwną/ gdy mu náro=
7:
dzonemu/ w pieluchy powitemu/ we żłobie położonemu/ płácż á
8:
niemowę przycżyta: śpiewáiąc o nim: Vagit infans inter arcta poſi-
9:
tus præſepia &c. Bo ieſliż w żywoćie mowił przez vſtá mátcżyne:
10:
á cżemuż vſtámi ſwymi vrodźiwſzy ſię nie oznaymił mową niedo
11:
ſtátku y boleśći ſwey/ ále płákánim: iáko wſzytkie dźieći cżynią?
12:
Lecż podobno X.K. tego zábacżywſzy/ zápomniał y onego co o
13:
nim Ezáiaſz prorokował/ vkázuiąc iż ſię wielkie rzecży sſtáć
14:
miáły/ niżby dźiećię vmiáło obráć dobre/ á brákowáć złym/ y
15:
mowić oycże moy/ mátko moiá Ezá. 7. ꝟ 16. á 9. ꝟ 4. Bo ſię to
16:
żadną miárą z powieśćią X.K. nie zgodźi. Ponieważ/ y wedle pi
17:
ſárzá liſtu do Hebr. miał nam bráćiey ſwey podobny być/ procż
18:
grzechu: ktore podobieńſtwo tuby mieyſcá nie miáło/ gdyby on
19:
y przez vſtá mátcżyne mowił/ ábo głos wypuſzcżał/ y nim płod
20:
martwy Ianá w żywoćie ożywiał. Ktory błąd choćiaby chćiał
21:
ozdobić logiką/ tedy temu nie ſproſta: ponieważ to przećiw iá=
22:
ſnemu piſmu ś. mowi. Ale to opuśćiwſzy/ pátrzmy y w ono co pi=
23:
ſze fol. 226. mowiąc/ iż pan Chriſtus mieyſcem ogárniony nie był/
24:
gdyż kośćioł iego to twierdźi/ iż go Pánná Márya ogárnęłá ży=
25:
wotem. Quia quem cœli capere non poterant &c. Aleby to mnieyſza
26:
byłá z kośćiołem ſię y z ſobą ſámym w tym nie zgadzáć: ále to
27:
więtſzą gdy ſię z piſmem ś. w tey mierze też nie zgadza/ y z ſá=
28:
mym práwie Chriſtuſem Pánem. Piſmo mowi/ będźieſz miáłá
29:
w żywoćie. Item co w niey ieſt/ ábo co ſię w niey zrodźiło (nie
30:
mowi cżego niebo y źiemiá ogárnąć nie może.) z duchá ieſt świę
31:
tego. Item wſtąpił ná niebioſá y śiedźi po práwicy: z támtąd
32:
przyidźie ſędźić ꝛc. A Pan Chriſtus ſam o ſobie: wſtępuię (mowi)
33:
do Bogá mego y Bogá wáſzego. Item vbogie záwżdy z ſobą
34:
mieć będźiećie/ ále mnie nie záwżdy. Item pożytecżna wam á=
35:
bym ia odſzedł ꝛc. Item vprzedzę was do Gálileiey/ tám mię
36:
naydźiećie. Item. Lázarz vmárł/ y weſelę ſię dla was/ ábyśćie
wierzyli/


strona: 195

ná Wędzidło X.K.P.195.
1:
wierzyli/ iżem tám nie był. Ian. 11. ꝟ 14. Abo gdy y Anioł o nim
2:
do niewiaſt mowi. Powſtałći/ niemáſz go tu Mát. 28. ꝟ 10. 6. A
3:
nád to y według I.M. domyſłu/ ktorym twierdźi iżby Pan Chri
4:
ſtus był v Abráhámá/ śiedząc z nim v ſtolu/ iedząc y pijąc/ y no
5:
gi vmywáiąc/ y z Iákobem zá páſy chodząc/ y onego żeby go
6:
puśćił proſząc ꝛc. Tedyby ten táki ſyn Boży muśiał być/ wedle
7:
tákiego iego opiſánia/ mieyſcem ogárniony. Gdyż będąc v A=
8:
bráhámá/ nie był w Sodomie v Lotá: á gdy záś odſzedł do Lo=
9:
tá/ tedy v Abráhámá nie był. Ale y o tym doſyć. Ktemu y to nie
10:
ládá niezgodá (że inſzych wiele opuſzcżę) gdy ſwemu kośćiołowi
11:
zádáie wielkie báłwochwálſtwo. Ktory nie tylko żywe ále też y
12:
pomárłe ś. chwali/ y onych wzywa/ iáko ſię y w pierwſzych kśiąż
13:
kách o Hozyuſzu dotkneło/ inſzych zániechawſzy/ cżego żaden zá
14:
przeć nie może przećiw iáwney rzecży. A wżdy ták piſze X.K.fol.
15:
193. Ieſli Pan Chriſtus byłby tylko przez łáſkę ſynem Bożym/
16:
tedy iáko onego/ ták Anioły y pobożne ludźie/ ktorzy też podo=
17:
bnym obycżáiem ſą ſynámi Bożymi/ muśielibyſmy chwalić: coby
18:
było wielkie báłwochwáłſtwo ꝛc. Co iż Kośćioł Rzymſki cżyni:
19:
tedy ieſt báłwochwálcą. Ale y temu nie koniec. A iżem rzekł iż
Nie zgadza ſię
X.K. z stá-
rymi Patre-
ſámi.

20:
ſię też z ſtárymi patreſámi nie zgadza/ tedy y to tu nákrotce po=
21:
kazáć muſzę/ choćiaż ſię iuż y to przedtym nie w iedney rzecży po=
22:
kázowáło/ y potym pokázowáć będźie. Mowi ták I.M.X.K.
23:
fol. 33. wykłádáiąc. Ian. 1. Wſzytkie rzecży prze zeń ſą ſtworzo=
24:
ne. choćiaż Ian ś. nie nápiſał stworzone, ále stáły ſię, ábo rácżey pocżę-
25:
ły być. Iż nie mowi Ian/ oćiec przez ſyná ſtworzył wſzytkie rze=
26:
cży/ áby zhańbił błąd niektorych Arryanow ꝛc. Ktorymi ſłowy
X.K. wſzyt-
kie przedniey
ſze stáre Ka-
tholiki Arry
anámi pocży-
nił.

27:
náporząd/ ſprzećiwia ſię/ nie Arryanom/ ále ſtárym co przed=
28:
nieyſzym patreſom/ y niecżuiąc ſię cżyni ie Arryanámi/ y ſámego
29:
śiebie z nimi/ ponieważ z nimi ſpołkuie/ y zá Filary kośćiołá ſweo
30:
ma. Chybáby ich z ſwoimi nowymi Kátholikámi odbieżeć iuż
31:
miał. Bo co X.K. tymi ſłowy ſwoimi/ y wſzytkim Wędźidłem w
32:
ludźi chce wmowić/ żeby tymże Bogiem był ſyn co y oćiec/ tákże
33:
też y duch ś. Ktemu/ żeby między tymi trzemi nie miáło być (ni-
34:
hil prius & posterius) nic pierwſzego y poślednieyſzeo/ ále we wſzyt
35:
kim rowność: to ieſt/ żeby oćiec nic nie cżynił przez ſyná: (boby
36:
ták być muśiáło) żeby mu nic nie roſkázował/ áni mu pánował:
bb 2á on


strona: 196

Wtore kśiążki Odpowiedzi/196.
1:
á on też Bogiem będąc/ nic ná roſkazánie nie cżynił: á to dla te=
2:
go żeby dwa Bogowie/ ábo ſobie rowni nie byli/ ábo więc ieden
3:
więtſzy niż drugi/ oco ſię więcey X.K. záſtáwia: tedy ſię iuż w tey
4:
mierze ſtárſzym ſwoim patreſom/ práwie náporząd ſprzećiwia.
5:
Ktorzy to śmiele y znácżnie wyznawáli/ y to też twierdźili/ iż
6:
ſyn záwżdy y poddány y poſłuſzny był oycu. A twierdźili to nie po=
7:
dli ktorzy/ áni/ iákoby I.M.X.K. mnimał Arryanowie/ ále
8:
ſkoro po cżáśiech Apoſtolſkich w kilkudźieśiąt lat/ máło nie
9:
przednieyſzy. Iáko/ Ireneuſz: ktory to lib. 3. cap. 6. fol. 143. twier=
10:
dźi: Quòd filius à patre ſuo accepit dominium omnis cōditionis. To ieſt/ iż
11:
ſyn wźiął od oycá pánowánie/ wſzelkiego záwołánia/ ábo ſpoſo=
12:
bu y poſtępku. A nie mowi tego áni rozumie/ o cżłowieku Iezu=
13:
śie Chriſtuśie potomku Dawidowym z Máryey Pánny národzo
14:
nym: ále o tám tym przed nim nie co/ zmyślonym ſynu Bożym
15:
ſłowie. Iáko/ iż to ku przykłádowi pokażę/ gdy to mowi o nim/
16:
iż on od Bogá oycá wźiął moc ſądzenia Sodomę: iáko támże
17:
piſze. Gdyż Bog oćiec/ będąc ſam Bogiem prawdźiwym/ nád
18:
ktorego Bogá inſzego niemáſz/ y duchowi też świętemu (domi-
19:
natione dominatur) pánuie. Przetoż y tego dokłada lib. 2. cap. 59.
20:
fol. 130. iż ſyn wſzytko cżynił z mocy Bożey/ wedle vpodobánia
21:
oycá powſzechnego/ iáko prorocy opowiedáli. Co też y ná wielu
22:
inſzych mieyſcách zgodnie twierdźi. Ale podobno I.M. X.K.
23:
muśiał tego nie cżytáć: á pewnie y oneo/ co nápiſano Can. 2. Con-
24:
cilij Syrmien. w ty ſlowá. Si quis Deum Christum, ante ſæcula filium
25:
Dei, ministrantem patri ad creationem vniuerſorum, non confitetur, ana-
26:
thema ſit. To ieſt/ ieſliby kto Bogá Chriſtuſá/ przed wieki ſyná
27:
Bożego/ nie wyznawał vſługuiącym oycu ku ſtworzeniu wſzech
28:
rzecży/ niech będźie przeklęty. o cżym ieſzcże ſzerzey/ práwie prze=
29:
ćiw Arryanom ſzturmuiąc Cano. 16. mowi. Si quis audiens domi
30:
num patrem &c. Ieſliby kto/ ſłyſząc iż oćiec ieſt Pánem/ ábo ſyná
31:
iż ieſt Pánem/ y Pánem oycá y ſyná/ y mowiąc Pan od Páná/
32:
dwuby z tąd twierdźił Bogow/ niech będźie przeklęty. Boć nie
33:
ſtoſuimy ſyná z oycem/ ále go znamy Oycu być poddánym. Boć
34:
y do Sodomy nie zſtąpił/ bez woli oycowſkiey: áni dżdżył ſam
35:
od śiebie/ ále od Páná zá vżycżoną iemu władzą od oycá. Ani
36:
śiedźi po práwicy ſam z śiebie ále słucha oycá mowiąceo/ śiądź
po prawi=


strona: 197

ná Wędzidło X.K.P.197.
1:
po práwicy moiey. Ale o tym teraz doſyć: gdyż ſię to potym po=
2:
każe/ iż wedle nich/ więtſzy ieſt oćiec ſyná: ponieważ ſyn záwżdy
3:
oycu ſłużył/ iáko Dyakon ſłuży Biſkupowi. O cżym piſánie nay=
4:
dźie ſobie X.K.Episto. 2. Ignatij ad Trallianos ex Smyrna fol. 222. w
Ignatius.

5:
ktorym potym fol. 230. ná końcu nápomina ich/ ták mowiąc.
6:
Bądźćie poddáni Biſkupom/ y weſpoł iedni drugim/ iáko Ie=
7:
zus oycu. A w liśćie 4. ad Tralenſes, fol. 231, mowi ták: Ten ktory
8:
ſię národźił z niewiáſty/ ieſt ſyn Boży/ á ktory ieſt vkrzyżowan/
9:
ieſt pirworodnym wſzego ſtworzenia/ y Bog ſłowo/ ktory wſzyt=
10:
ko vcżynił z roſkazánia oycowſkiego: co vtwierdza Apoſtoł mo=
11:
wiąc: ieden Bog oćiec z ktoreo wſzytko/ y ieden Pan Iezus Chri
12:
ſtus przez ktorego wſzytko ꝛc. O cżym támże/ y potym w inſzych
13:
liśćiech/ nie raz toż ſzyrzey piſze. Iuſtin záś w rozmowie z Tryfo=
14:
nem żydem/ przywodząc nas do tego/ żebyſmy ſię ná ſwe śiły nie
Iustin. fol.
114.

15:
ſpuſzcżáli/ áni o tym dumáli iákobyſmy ſię ſámi zbáwić mogli:
16:
wiedźie nas do tego/ przykłádem ſyná Bożeo ták mowiąc: Nam
17:
ſi videmus filium Dei nec viribus ſuis, nec ſapientiæ ferre acceptam ſalu-
18:
tem &c. To ieſt Ieſliż widźiemy iż ſyn Boży nie przywłaſzcżał śi=
19:
łam ſwym y mądrośći zbáwienia/ ábo záchowánia/ gdyż iednák
20:
ieſt naniewinnieyſzy/ ktory y ſłowkiem nie zgrzeſzył (niepráwo=
21:
śći/ mowi Ezáiaſz/ nie vcżynił/ áni náleźioná ieſt zdrádá w vſtách
22:
iego) áni ták mnimał/ áby bez Bogá mogł być wybáwionym ꝛc.
23:
A potym ieſzcże fol. 134. ták mowi: A ták/ áni Abráhám/ áni I=
24:
záák/ áni Iakob/ widźiał oycá onego/ y niewyſłowionego wſzyt=
25:
kich/ y ſámego tákże Chriſtuſowego Páná ꝛc. Pánem Chriſtuſo=
26:
wym Bogá oycá zowąc/ iáko y indźiey toż co y drudzy cżyni: kto
27:
rych dla przedłużenia ſpomináć niechcę/ iáko máło nie wſzyſcy ſą
28:
przećiwni X.K. A náwet y on Mnich Dioniſius Kártuzian: kto
29:
ry dla tego ſyná ręką/ á duchá rámieniem Bożym twierdźi być
30:
názwánego/ iż oćiec wſzytko prze zeń cżyni. In cap. Ioan. 10. arti. 27.
31:
fol. 338. b. Z ktorymi oto iuż ſię zgodźić nie może Kśiądz Káno=
32:
nik. Lecż nie dźiw/ gdyż ſię ſam z ſobą niezgadza: á też iuż teraz
33:
mędrſze ſię iáycá náyduią/ niż kokoſzy ktore ich nálęgły. Ale my
34:
ná náſzey miłey kwocżce/ ktora nas pod ſkrzydlá ſwe zgromá=
35:
dza Iezuśie ſynu BOżym/ rácżey niż ná onych wſzytkich prze=
36:
ſtáwáć wolemy/ ktory nas w tym wſzytkim wyucżył. Ná kto=
bb 3rym iż


strona: 198

Wtore kśiążki Odpowiedzi/
1:
rym iż I.M.X.K. przeſtawáć ćále nie chce/ przetoż iáko retro
2:
gradi planetæ nie mogąc ſię poſtánowić/ tám y ſám myśli ſwe roz
3:
puſzcżáć muśi/ zá to y zá owo ſię chętliwie chwytáiąc/ y ſtrza=
4:
ſkiem záś tego odbiegáiąc. A też ládá co y przećiw tym y przećiw
5:
owym y ſam przećiw ſobie mowi. Iáko to cżyni y fol. 232. piſząc
6:
ták: Ewánieliſtá dokłáda iż to ſłowo wćielone/ ktore było lu=
7:
dźiom widome Drukarz ſię podobno omylił kłádąc widome miásto wi-
8:
dźianego: ále y ták, niewiem iáko słowo będąc Bogiem mogło być, widźiá-
9:
ne, gdyż Słowá, ták że y Bogá widźieć nikt nie może, bo ieſt duch, ná świe
10:
ćie/ toż przedtym dawno ten świát vcżyniło ꝛc. Abowiem gdyby
11:
ſłowá ty prawdźiwe były/ y wedle Bogá powiedźiáne/ y z ony=
12:
mi ktorem wprzod położył zgodne: iákoż nie ſą: tedyby około
13:
nich muśiáło tákie rozbieránie w ſercách ludzkich vrość. Iż ie=
14:
ſli ſłowo ná świećie widźiáne/ przez ktore X.K. rozumie Bogá
15:
Bożego ſyná/ ten świát ſámo z śiebie y przez ſię cżyniło: á przed
16:
śię toż ſłowo Bog/ było ná pocżątku v Bogá: ktore przedśię/
17:
iako nápiſał fol. 331. nic nie cżyniło/ iákoby z roſkazánia Bożego:
18:
gdy y oćiec nie cżynił przez ſyná/ áby tá ſpráwá (iáko tego do=
19:
kłáda) wſzemu boſtwu ſpolna/ iedney perſonie nie była przycży
20:
tána: tedy to żadną miárą/ wedle właſney mowy piſmá ś. y we
21:
dług pogáńſkiey Logiki/ z ktorey ſię X.K. przechwala/ być iná
22:
cżey nie może/ iedno iákom rzekł. Iż ieſli ſłowo to/ ktore też ieſt
23:
Bogiem/ iáko y Bog oćiec/ tworzyło/ tedy koniecżnie będźie
24:
muśiáło być drugim/ á nie tymże iſtnym/ Bogiem. A będźieli
25:
Bogiem prawdźiwym: tedy też będźie muśiáło z śiebie być/ á
26:
boſtwá ſwego y bytnośći/ z kogo inſzego nie mieć. Bo ieſliby ią
27:
miáło: tedyby iuż Bogiem ſámym iedynym przez ſię będącym
28:
nie było/ áni ſtworzyćielem y ſámym/ y właſnym/ y wſzechmo=
29:
gącym y nawyżſzym/ iáko go X.K. zowie fol. 156. Choćiaż mu
30:
to I.M.X.K. indźiey przycżyta: iż Pan Chriſtus (mowiąc ták
31:
fol. 201.) ieſt ſtworzyćielem/ przez ktorego wſzytko ſtworzenie/
32:
żadnego nie wyimuiiąc/ ieſt ſpráwione. Ale to ieſt falſiſsimum:
33:
bo ieſt y przećiw piſmu ś. y wyznániu powſzechnemu/ y ſtárym
34:
patreſom. Gdyż we wſzytkich ſtárych Kredách y w onym ktore
35:
Apoſtolſkiem zowiemy/ mamy tho według piſm ś. wyznánie/
36:
zgodne y iednoſtáyne/ że ták mowiemy. Wierzę w iednego Bo=
ga oycá


strona: 199

ná Wędzidło X.K.P.199.
1:
gá oycá wſzechmogącżego ſtworzyćielá niebá y źiemie/ widźia=
2:
nych y niewidźiánych ꝛc. A dopiero też potym mowiemy: Y w Ie
3:
zuſá Chriſtuſá ſyná iego iedyneo ꝛc. Aleć to y przećiw ſwemu Ká
4:
techiſmowi X.K. cżyni/ gdyż tám ná Apoſtolſkie Kredo ták pi
5:
ſze/ o Bogu oycu wſzechmogącym ſtworzyćielu/ potym wyzna
6:
wamy go też być ſtworzyćielem niebá y źiemie: gdyż on ſłowem/
7:
á roſkazánim ſwym ſtworzył/ to ieſt/ z niſzcżego vcżynił/ niebo
8:
y źiemię/ y wſzytkie rzecży ktore ná nich ſą/ á przy tym cżłowieká/
9:
y wſzyt[e]k narod ludzki z ćiáłem y z duſzą. Tákże y przećiw temu
10:
co piſze fol. 154. mowiąc/ iż w ſynie nie co inſzego ieſt gruntem
11:
Boſtwá/ tylko oćiec. Bo też to ſpołem ſtać z onym nie może ꝛc.
12:
Ieſliż tedy (iż ſię záś wrocę do ſłowá Bogá) ono ſłowo Bog z
13:
śiebie cżynił wſzytko/ tedy też on ieſt ſam Bogiem/ á nie ieſt ſy=
14:
nem Bożym: (chybáby ſię X.K. poiednáć chćiał z Práxeáſzem
15:
y Sábelliuſzem) á ieſli cżynił nie z śiebie/ ále z woley y mocy Bo
16:
gá oycá: tedy iuż cżynić nie mogł z ſámeo śiebie/ ále cżynił z Bo
17:
gá oycá. A ták iuż nie on ſam przez ſię/ ále Bog oćiec/ y ſam bę
18:
dźie przednieyſzy y ſam z śiebie Bogiem y ſtworzyćielem wſzech=
19:
mocnym. A ieſliż ieſzcże y ten Bog nie cżynił przez ſyná/ áni też
20:
ſyn z śiebie/ tedy będźie ieſzcże muśiał być procż tych dwu/ Bog
21:
iákiś inſzy/ ktory nie ieſt áni Oycem/ áni ſynem ꝛc. Druga nie=
2. Niezgodá.
Tyś iest Chri
stus ſyn Boży

22:
zgoda/ gdy I.M.X.K. wedle widzenia ſwego/ rozbieráiąc wy=
23:
znánie Piotrá ś. o Chriſtuśie Pánie vcżynione/ kłádąc ie zá do=
24:
wod 9. ſynoſtwá przedwiecżnego Chriſtuſowego/ przychodźi
25:
do tego/ że ták rzecż ſwą prowádźi/ kłádąc to ná Piotrá/ iżby
26:
ták mowić miał (fol. 213. 214.) Ty Kryſte potomku Dawidow,,
27:
według ćiáłá/ ieſteś nie ſługą/ ále ſynem przyrodzonym/ y dom,,
28:
Boży/ ſerc y myśli ludzkich/ ieſt twoy właſny od ćiebie zbudo=,,
29:
wány ꝛc. Ktora rzecż y ſłowá/ namniey ſię nie zgodzą z rzecżą
30:
tą/ ktora ſię dopiero z patreſow pokázowáłá onych ſtárych/ nie
31:
rzkącby ſię z piſmem ś. zgodźić miáłá. Abowiem iako piſmo ś.
32:
(Ezá. 42. ꝟ 1. Mát. 12. ꝟ 18. y indźiey) tákże y Patreſowie ſtá=
33:
rzy/ y zgodnie y znácżnie záwżdy Bogá oycá ſługą názywáli ſy=
34:
ná: dla cżego też y inſzych przykłádem iego ku ſłużbie Bożey y bli
35:
źnich nápomináli. Ktorych/ przeſzłym świádectwam/ ácżby ſię
36:
mogło więcey inſzych przydáć: ále mi ſię zda zá niepotrzebną.
Przeto


strona: 200

Wtore kśiążki Odpowiedzi/200.
1:
Przeto iż y ſam X.K. to co tu powiedźiał/ záś ſamże ſłowy inſzy=
2:
mi pſuie: ták fol. 530. piſząc: Iż Pan Kryſtus przed ſámą męką
3:
ſwą/ noſząc ná ſobie oſobę vpádłego grzechem narodu ludzkie=
4:
go/ z tey ſtrony modlił ſię/ áby oná zaſługá cżłowiecżeńſtwá ie=
5:
go/ ktorą przez nádchodzącą mękę ſwą wykonáć miał/ przynio
6:
ſzlá mu nie ták dálece z zaſługi á prośby/ iáko więcey (według
7:
Páwłá ś. Zyd. 5. c.) z poważnośći iego przyrodzoney ſkutek ie=
8:
mu powinney chwały przedwiecżney Boſkiey ꝛc. Abowiem ſło=
9:
wá ty/ znácżnie pſuią pierwſze. Gdyż/ co ondźie niechćiał mieć
10:
Chriſtuſá ſługą Bożym/ ále ſynem: mnimáiąc żeby ſyn nie mogł
11:
być ſługą oycowſkim bez náruſzenia ſwey zacnośći: to go tu záś
X.K. nie-
chcąc mieć
Chriſtuſá słu
gą bárziey go
niż sługę zni-
ża.

12:
ták bárzo vniżył/ że go/ nie iáko ſługę ták zgołá/ ále iáko nie=
13:
wolnego żebraká vcżynił: ábo iáko nieiákiego niewolniká/ kto=
14:
ry ſię doſługowáć cżego muśi. Cżego iuż y pátreſowie I.M. ták
15:
grubie nigdy (ile bacżyć mogę) y áni cżynili/ áni mowili. Gdyż o
16:
to X.K. wyſtawia nam tu Chriſtuſá Páná tákiem żebrakiem
17:
y (ondźie go wprzod wywyżſzywſzy) y ktory noſząc ná ſobie oſobę
18:
vpádłego grzechem narodu ludzkiego/ modlił ſię o zaſługę cżło
19:
wiecżeńſtwá ſwego ꝛc. Z ktorego też záraz/ ábo w ktorym zná=
20:
cżnie dwu ſobie zmyśla y ſtánowi: to ięſt/ Kryſtuſá modlącego
21:
ſię: á cżłowiecżeńſtwo záſługuiące/ zá ktorym ſię modlił: ktore
22:
bez modlitwy Kryſtuſowey/ ſwą zaſługą/ nic ſpráwić pewnie/
23:
według I.M. ſłow/ nie mogło: Bo gdyby było mogło/ tedy=
24:
by ſię zá nim drugiemu nie trebá było modlić. Ale choćiażby to
25:
myślą w iedno złącżyć vśiłował/ co iuż ták rozłącżył/ przedśię
26:
ſię to ná plácu nie oſtoi: bo przedśię záwżdy ten muśi być więtſzy
27:
komu ſię modlą y o co proſzą: niż ten ktory prośi y modli ſię. A iż
28:
też iákieś poważnośći modlącego ſię Chriſtuſá zá ſwym cżłowie=
29:
cżeńſtwem/ dowodźi Páwłem do Zyd. 5. c. tedy iey tám niemáſz:
30:
(chybábych ſię ia ná ſłowku tym poważność/ mylił:) ponieważ
31:
piſarz liſtu tego. Nie mowi tám o poważnośći/ ále o vcżćiwey
32:
boiáźniey/ ábo vcżćiwośći/ ábo wedle inſzych przekłádu o pobo=
33:
żnośći: ktora ſię znácżnie w ſynu Bożym namileyſzm Iezuśie
34:
Chriſtuśie przećiw Bogu oycu ſwemu pokazáłá. Gdyż ενλαβειλ,
35:
nigdy w piśmie ś. nie znácży/ á rzekę/ iż áni v pogáńſkich piſá=
36:
rzow/ powagi/ grauitatem vel magnificentiam, ále metum, reuerenti-
am &c


strona: 201

ná Wędzidło X.K.P.201.
1:
am &c. to ieſt obawiánie ſię/ boiaźń/ vcżćiwość/ przeſtrzegánie
2:
ſię ꝛc. Bo to mowi piſarz liſtu tego/ iż Chriſtus z vcżćiwey boiá=
3:
źni wołáiąc do oycá wyſłuchány był. A iż tákie ieſt ſłowká tego
4:
znácżenie/ oto ſię tego náucżyć może o nim. I.M. z tych świá=
5:
dectw piſmá ś. Dźie. 8. ꝟ 2. á 23. ꝟ 10. Heb. 11. ꝟ 7. á 12 ꝟ 28. Luk.
Pſal. 22.

6:
2. ꝟ 25. Ale niechby ſię I.M.X.K. ſłowam Ambrożego ná to
7:
mieyſce przypátrzył/ á vyźrzy iż ták ná nie piſze. Hoc enim totum in
8:
magna reuerentia, & perfectiſsima charitate peregit. To ieſt/ iż to wſzyt
9:
ko Pan Chriſtus wykonał w wielkiey vcżćiwośći y doſkonáłey
10:
miłośći: ktory nas pierwey vmiłował/ y ſámego śiebie ná ofiárę
11:
przyiemną wydał. Ku ktorym ſłowam y to ieſzcże potym przydá
12:
ie/ mowiąc: Ieſliż tedy poſłuſzeńſtwo ſynowe Nota. Posłuſzeństwo:
13:
iáko y Fil. 2. mamy: y iáko ſam pan Christus o ſobie świadcży, iż to záwżdy
14:
cżynił co ſię oycu podobáło: á iż też trwał w miłośći iego. Ian. 8. ꝟ 29. á
15:
15. ꝟ 10. ná co widzęX.K.przećiw mnie ſzturmuie, vchodząc Arryáń-
16:
stwá, gdyby oycá nád ſyná wywyżſzył: niedbáiąc y ná słowá Páná Chri-
17:
stuſowe. Oćiec więtſzy mnie iest. Ian 14. ꝟ 28. ieſt przecżyną ludzkie=
18:
go zbáwienia: iákoż dáleko więcey przyſtoi nam poſłuſznymi być
19:
Bogu ꝛc. Lecż ná tym niech iuż będźie doſyć. Weźmimy ieſzcże
3. Niezgodá.

20:
ziednę niezgodę I.M.X.K. dowodząc przyſzłego wćielenia ſy=
21:
ná Bożego/ od ludźi wymyślonego/ okázuie ie też między inſzy=
22:
mi/ fol. 393. ze trzech miárek mąki: z ktorych ono Sará/ ná roſka
23:
zánie małżonká ſweo prze gośćie chlebá nápiekłá. O ktorych ták
Trzy miárki.

24:
mowi: Iż to doſyć ſkłádnie minime verò wyráźiło oſobę páná Kry
25:
ſtuſowę/ z boſtwá/ z duſze y ćiáłá ſpoioną/ iákom w wtorym kazá
26:
niu pokázował ꝛc. W cżym iż ſię też z ſwoimi ſtárymi oycámi nie
27:
zgadza/ z tąd znáć. Iż Chrizoſtom ſtáry/ bayką ſię tą álegory=
28:
cżną nie báwiąc/ proſty zmyſł y ſłow y vmyſłu Abráhámowego
29:
ták po proſtu pokázuie/ mowiąc ták: Hom. 41. in Gen. 18. Iż ich
30:
trzey było ktorzy przyſzli/ przetoż trzy miárki zácżynić kazał/ áby
31:
tym rychley chleb był zgotowan. Ale y Sanctes Pagni. Lucen. ſuæ
32:
Izago lib. 3. Cap. 4. choćiaż w kupę wſzytkie álegorye/ ábo zmyſły
33:
duchowne/ zebrał/ przedśię tego nie ták iáko X.K. tłocży. Lecż
34:
przez ony trzy miárki rozumie trzy narody/ ktore wyſzły ze trzech
35:
ſynow Noego. To ieſt/ wſzytkie narody źiemſkie/ ktore przez ś.
36:
ponurzenie/ w iedność wiáry miáły być zgromádzone ꝛc. Ale iż
ccte álego=


strona: 202

Wtore kśiążki Odpowiedzi/202.
1:
te álegorye pożytku nie cżynią: bo proſtak od prawdy odwiedźio
2:
ny/ niewiedźieć zá coby ſię chwyćić miał: przetoż Hieronim/ pi=
3:
ſząc też o trzech miárkách In Mat. 13. Tom. 9. fol. 41. Ktore Chri=
4:
ſtus pan przypomina/ wylicżywſzy też ludzkie o nich mnimánia/
5:
ták potym rzecż ſwą prowádźi mowiąc. Pius quidem ſenſus, ſed nun
6:
quam parabolæ et dubia enigmatum inteligentia, potest ad autoritatem
7:
dogmatum proficere. Mowię tedy/ iż ácżkolwiek Hieronim nie ták
8:
grube y ſproſne ludźi inſzych ná trzy miárki mnimánia przywiodł
9:
iednak to zgołá o nich zdánie ſwe powiedźiał/ iż ony ziednáć nie
10:
mogą powagi náuce/ choćiażby ſię zdáły być poważne. Ale iżby
11:
ſię wiele tákich y owákich I.M.X.K. niezgod z inſzymi ſtáry=
12:
mi mogło názbieráć/ ktorymby ſię ledwie koniec nálaſł: przetoż
13:
y tych zániecham: á náwet y niezgody ktora ſię w I.M. prze=
14:
ćiw Kśiędzu I.M. Arcybiſkupowi pokázuie zámilcżę: ponie=
15:
waż ią y inſzy obacżyli/ y iuż też ludźiom pokázáli: á ták ia iuż co
16:
inſzego przedśię wezmę.
17:
KA P. 11. Iużby cżás mowić o fundámenćie: ále iż ieſzcże
18:
ieſt wiele zawad ſzkodliwych/ ktore ſą ná przekáźie: przetoż ie=
Rum. 6. o
potwarzách.

19:
ſzcże niektore z nich muſzą być nákrotce pokazáne y odrzucone:
20:
toż też dopiero do fundámentu przyſtąpiemy. Między wielą in=
21:
ſzych/ ktore ſię dla przedlużenia opuśćić y zámilcżeć muſzą: tego
22:
ſię opuſzcżáć nie godźi/ co I.M.X.K. y mnie zoſobna/ y weſpoł
23:
z inſzymi zádáie: co też ná rodźice pierwſze wkłáda: y cżym E=
24:
wánieliſty y Chriſtuſá Páná ſpotwarza: tákże ſię y Bogu ſáme=
25:
mu doſtáie. Pocżnę rzecż tę od Bogá ſámego y od ſyná iego Ie=
26:
zuſá Chriſtuſá krotko pokázowáć/ z wielką żáłośćią ſercá mego:
Spotwarze-
nie Christuſá
y Bogá.

27:
iż ſię to X.K. nie cżuie w tym co mowi. Chcąc to I.M. pokázáć
28:
ſłuchácżom ſwym/ ku memu zháńbieniu/ bo ná to vrobił to Wę=
29:
dźidło ſwoie: cżemu Bog cżłowieká w ćiele (iáko piſze fol. 60.)
30:
odkupił: y cżemu nie inſza oſobá iedno ſyn ćiáło przyięłá: Tedy
31:
ták o tym mowi: żeby vtrácony przywiley cżłowiekowi przywro
32:
cony był: ktorego cżłowiek y Anioł przywroćić nie mogł. Gdyż
33:
to oboie/ powieda/ naſzláchetnieyſze ſtworzenie Boże/ przez v=
34:
padek złych Aniołow/ á pierwſzych rodźicow náſzych/ było w tym
35:
wyobráżeniu Boſkim ſámo ſzwánk podięło ꝛc. To co ſię tu mowi o
36:
vpadku Aniołow dobrych zá złych vpadkiem, mowi ſię z domysłu głowy
ludzkiey,


strona: 203

ná Wędzidło X.K.P.203.
1:
ludzkiey, á nie z piſmá ś. Chcąc tedy X.K. iákoby ſpoſob nieiáki
2:
przywrocenia tego vtráconego przywileiu pokázáć/ tákżey z wo
3:
iowánia ſzátáná/ y wydárćia ludźi z mocy ieo: iż ſię w ſłowie Bo=
4:
żym nie rad kocha/ áni ná nim ſámym przeſtawa (iáko ſię to iuż
5:
pokazáło) ktore nam rzecż tę po proſtu przed ocży wyſtawia:
6:
przetoż/ áby ſię mądrośćią ſwą przed ſwymi popiſał/ zmyślił ſo=
7:
bie iákieś dźiwne opiſánie y okazánie tey rzecży/ ktorym nápo=
8:
rząd ná Bogá y Chriſtuſá ſyná iego potwarz we włocży: zádá=
9:
iąc mu to/ żeby ſię z ſzátánem nie ſzcżyrze/ ále obłudą iákąś y chy
10:
trośćią obchodźić miał: ták iáko ſię też ſzátan nie ſzcżyrze ále o=
11:
błudnie y zdrádliwie z rodźicámi náſzymi obchodźił ꝛc. Co niech
12:
káżdy pobożny/ á Bogá ſię ſzcżyrze boiący/ do ſercá przypuſzcża.
13:
Powieda tedy to o ſzátánie/ iż on nie w ſwey/ ále w poſtáći wężo=
14:
wey/ oſzukał cżłowieká: Co y my/ iáko prawdę/ poty wyznawa=
15:
my/ choćiaż tám nie gołey poſtáći/ ále wężá prawdźiwie/ przez
16:
ktorego to ſzátan cżynił być rozumiemy. Lecż gdy z drugiey ſtro=
17:
ny w to co o Bogu y ſynu iego X.K. przydáie/ temu iuż nie wierzy=
18:
my: gdyż ſię to bez ſpotwarzenia Bogá y ſyná iego/ oſtáć żadną
19:
miárą ná plácu nie może. A to gdy ták piſze fol. 60. y 82. y 504.
20:
&c. Iż też ſyn Boży przedwiecżny to trzebá bacżyć, iż tę rzecż cżá=
21:
ſem Bogu ſámemu stworzyćielowi przycżyta, mowiąc iż on vcżynił moc w
1. Oſobliwy
wykład słow
tych złożył
mocarze z sto
lice. Luc. 1.

22:
rámieniu ſwym, mocą ſwą, to iest bostwem ſyná ſwego słábe rámię ćiáłá
23:
ludzkiego vmocniwſzy zá cżym roſproſzył pyſznych ná vmyśle ſercá ſwe-
24:
go, to iest Dyabłow w nádętośći ſwey zákámiáłychfol. 82. &c. Dyabłom
25:
to, wedle wykłádu ſwego zwycżáynego, przycżytáiąc, co znácżnie Pánná
26:
z duchá ś. o ludźiach wyniosłych świátá tego, á miánowićie Izráelcżykách
27:
powiedziáłá w poſtáći cżlowieká podłego/ racżył ſzátáná iáko ry=
28:
bę wędą oſzukáć y vłowić: gdźie Boſtwo iáko wędá w chrobacż
29:
ku/ w cżłowiecżeńſtwie zátáione było. Ondźie to znácżnie ná
2. Wędá Bo-
stwo chrobak
cżłowiecżeń-
stwo.

30:
Bogá ſámego włożył/ ktory tę moc vcżynił w rámieniu ſwoim/
31:
to ieſt/ w boſtwie ſyná ſweo: á tu oto záś ſkutek tego ſynowi przy
32:
cżyta: przypiſuiąc mu/ nie iákie boſkie ſzcżyre prawdźiwe y otwo=
33:
rzyſte nád ſzátánem zwyćięſtwo/ iáko przyſtoi mocnieyſzemu nád
34:
ſłábſzym: ále chytre/ nie męſkie/ obłudne (iáko ſię y przedtym
35:
wſpomiáło) ktore nigdy Bogu y ſynowi iego prawdźiwemu
36:
Iezuſowi Chriſtuſowi/ nie przyſtoi. Ponieważ ták śmiele mo=
cc 2wi: Iż


strona: 204

Wtore kśiążki Odopowiedzi/204.
1:
wi: Iż on ſzátáná iáko rybę wędą chrobacżkiem pokrytą vłowił
2:
oſzukáneo. Co ieſli ſię Chriſtyáninowi práwemu godźi y przyſtoi
3:
mowić: y ták to przed proſtymi ludźmi báiáć/ nákrotce obacżay=
4:
my: áby ſię y to obacżyło/ ieſliż tám może być prawdá zbáwien=
5:
na/ gdźie ſię tákie bábie/ y ſzkodliwſze niż bábie bayki báią? Kte=
6:
mu możeli tám być zdrowa náuká o Bogu iedynym prawdźi=
7:
wym/ o ſynu iego Iezuśie Chriſtuśie/ tákże y fundáment dobry
8:
zbáwienia náſzeo? Bogći prawdźiwy nie ieſt iáko cżłowiek/ kto=
9:
ryby ſię miał odmieniáć y nie cżynić teo co kiedy wyrzekł vſty ſwy
10:
mi. Nie ieſt też bez mocy/ żeby mu ſię kogo obáwiáć y przeſtrze=
11:
gáć trzebá: nie ieſt ták płochy y lękliwy/ żeby mu trzebá chytro=
12:
śćią/ fortylem/ obłudą przećiw ſzátánowi/ iáko ſię ſzátan obcho=
13:
dźił z rodźicámi náſzymi/ poſtępowáć: gdyż on ſam ieſt wſzechmo
14:
gący/ ktorego mocy żaden ſię ſprzećiwić nie może/ ktorą kiedy
15:
chce iáſnie y otworzyśćie pokázuie. Co też o ſzcżyrośći y zoſobná
16:
o mocy ſyná Bożego Iezuſá/ ktorą mu Bog dał zupełną ná nie=
17:
bie y ná źiemi beſpiecżnie mowiemy. Bog nie boiąc ſię nic ſzátá=
18:
ná/ áni go też oſzukawáiąc/ y chytrze iáko rybę wędą pokrytą
19:
chrobakiem łowiąc/ otworzyśćie mu záraz po iego zdrádźie gro=
20:
źił: opowiedáiąc mu to/ iż naśienie niewieśćie zetrzeć miáło gło
21:
wę iego. Przez to naśienie cżłowieká/ á zoſobná Chriſtuſá Iezu
22:
ſá pośrzedniká náſzeo (iáko Páweł ś. mowi Gál. 4. ꝟ 4. á 1. Tim.
23:
2. ꝟ 5.) rozumieiąc. Iákoż go y potȳ záwżdy znácżnie/ nie kryiąc
24:
ſię z nim/ obiecował: y dom y rodźice potym/ z ktorych ſię náro=
25:
dźić miał otworzyśćie opiſawał: y gdy ſię cżás wypełnił/ mędr=
26:
com go y páſterzom oznaymił/ y Aniołom o tym głośno śpiewáć
27:
kazał. A oznaymiał ták/ nie boſtwo iákie cżłowiecżeńſtwem/ iá=
28:
ko wędę chrobacżkiem/ pokryte: ále cżłowieká prawdźiwego ſy
29:
ná Dawidowego Meſyaſzá przedtym záślubionego. Gdyż y ták
30:
mowiąc/ ieſliby ku vłowieniu ſzátáná/ iákiego oſzukánia było po
31:
trzebá: tedyć by więcey potrzebá było pokrywáć/ cżłowieká na=
32:
śienia niewieśćieo/ żeby go ſzátan nie poznał/ ponieważ mu nim
33:
grożono y odpowiedano: á niż Bogá y boſtwo iego/ ktorym ni=
34:
gdy bog wężowi nie groźił: á on ſię też pewnie ná nie nieoglądał.
35:
Ale iáko Bog nie boiąc ſię ſzátáná/ iáſnie mu naśieniem niewie=
36:
śćim groźił: tákże ſię go y to naśienie w wypełnieniu cżáſu zupeł
nego


strona: 205

ná Wędzidło X.K.P.205.
1:
nego dáne/ ktore ieſt Iezus Chriſtus/ namniey nie lękał: owſzem
2:
iáko prawdźiwy ſzcżyry y mężny boiownik/ będąc mocnieyſzy nád
3:
oneo pierwſzego mocarzá ſzátáná/ śmiele ſię z nim potykał: y ſná=
4:
dnie pokuſy ieo zdrádliwe/ ſzcżyrym ſwym poſtępkiem zwyćiężył:
5:
potym vcżynki iego zepſował: łupy iego od niego odebrał y ſáme
6:
go/ choćiaż był Kśiążęćiem świátá teo/ precż wyrzućił: ktoremu
7:
naśieniu niewieśćiev/ ácż ſię też/ iáko y pierwſzym rodźicom/ ten
8:
chytry wąż ſprzećiwiał/ y do nieo/ iáko y do rodźicow pierwſzych
9:
przyſtępu/ ku oſzukániu iego ſzukał: wſzákże w nim nic nie nálaſł/
10:
iáko ſam o ſobie świadcży pan náſz/ y inſze piſmo ś. toż też mowi.
11:
A iż ſię przed ſzátánem cżłowiek Chriſtus Iezus nie ſkrádał/ áni
12:
przećiw niemu fortelu chytrego iáko wędką rybitw ná rybę/ nie
13:
vżywał/ iákoby ſię przed nim táiąc/ y onego chytrze oſzukáć v=
14:
śiłuiąc: owſzem ſie z nim aperto marte, quod dicitur, iáśnie y otwo=
15:
rzyśćie potykáiąc: ono y ſam ſzátan/ ieſt przećiw X.K. y iego
16:
pomocnikom/ iáſnym w tey mierze świádkiem: nád ktore świá=
17:
dectwo/ nic pewnieyſzego/ iedno gdy kto ſam/ ſupplex procidens
18:
ſe ſuperatum eſse á fortiori testatur, przećiw ſobie świádcży/ y nád
19:
ſobą komu inſzemu moc y zwyćięſtwo przyznawa: iáko cżyni ſzá=
20:
tan przećiw Iezuſowi Chriſtuſowi/ ták ku niemu mowiąc y o=
21:
nemu ſię náporząd modląc/ w ty ſłowá: Znam ćię ktoś ieſt/ on
22:
święty Boży. Item/ Cżemuś nas przyſzedł trapić przed cżáſem.
23:
Item/ co z námi maſz zá ſpráwę Iezuśie ſynu Boży? Item/ pro=
24:
ſzę ćię nie męcż mię. Item/ nie każ nam do przepáśći. Mát. 8. ꝟ
25:
29. Már. 1. ꝟ 24. á 5. ꝟ 7. Luk. 4 ꝟ 34. á 8. ꝟ 28. Iáko ſię to iuż
26:
y przedtym wſpomináło. Potwarz to tedy ieſt ná Bogá/ y ná ſy
27:
ná iego Iezuſá Meſyaſzá/ żeby on áż zdrádą y fortelem/ oſzukáć
28:
y vłowić miał ſzátáná/ pokrywſzy cżłowiecżeńſtwem/ iáko wę=
29:
dę chrobacżkiem/ Boſtwo (boby przyſtoyniey pokrywáć było/
30:
boſtwem cżłowiecżeńſtwo/ o ktore więcey ſzło/ niż cżłowiecżeń=
31:
ſtwem boſtwo/ ktorym nie grożono ſzátánowi) gdyż to wſzytko
32:
Iezus Meſyaſz przećiw ſzátánowi cżynił otworzyśćie y iáśnie co
33:
kolwiek cżynił y znácżnie go zwyćięſzył: związał: łupy iego ode=
34:
brał: onego precż wyrzućił. Zá ktorey rzecży pilnym vważeniem
35:
z iáſnego ſłowá Bożego: iuż też záraz/ vpáda nie tylko tá X.K.
36:
ále y oná bayká Athánázego/ ktorą też báie o dyable: In Euange
cc 3lio de


strona: 206

Wtore kśiążki Odpowiedzi/206.
1:
lio de paſsione et cruce domini fol. 649. ze y grozá ſłucháć/ nierzkąc
2:
ią też y piſáć. Tákże y tá ktorą piſze I.M.X.K.fol. 217. twier=
3:
dząc to/ żeby ſyn Boży pod ludzką krewkośćią miał vtáione
4:
boſtwo. Ktorey śmie podpieráć świádectwem namniey ſię do te
5:
go nie śćiągáiącym Páwłá ś. Filip. 2. o kſztałćie Bożym w kto=
6:
rym był Iezus Chriſtus/ y o wyniſzcżeniu ſię iego/ z kſztałtu teo.
7:
Tákże y oná ktorą prowádźi fol. 221. iż Zydy cżłowiecżeńſtwo zá
8:
wodźiło Chriſtuſowe: gdyż w Chriſtuśie Iezuśie nigdy nie było
9:
ták y nie/ ále záwżdy ták/ ku chwale Bożey. 2. Kor. 1. ꝟ 19. A iż
10:
ſię tu zmiánká vcżyniłá oſzukánia pierwſzych rodźicow w ráiu: te
11:
dy mi ſię zda/ że ſię też tu záraz y ich ſpowtarzenie pokázáć mo=
Spotwarze-
nie rodzicow
pierwſzych.

12:
że: nie vſpráwiedliwiáiąc ich w tym/ w cżym ſą prze ſwoie prze=
13:
ſtępſtwo ſłowem Bożym obwinieni: ále też tego ná nie nie wlo=
14:
kąc nieſpráwiedliwie/ cżego im ſłowo Boże prawdźiwe nie záda
15:
wa. Iáko im to X.K. zádáie fol. 61. mowiąc: iżby on pierwſzy cżło
16:
wiek/ łákomſtwem á chćiwośćią ſwą/ niechćiał Bogá w ráiu
17:
nie tylko pánem/ ále y iákoby ſąśiádem ćierpieć ꝛc. to iuż iedná.
18:
Druga ieſzcże/ żeby po zgwałcżeniu roſkazánia Bożego/ vkuśi=
19:
wſzy owocu drzewá zákázánego: iáko támże ſtoi: mieli chćieć ie=
20:
ſzcże zgwałćić drzewo żywotá/ y tym ſpoſobem wiecżnie w grze
21:
chu żyć ꝛc. Z ktorey potwarzy/ ták ich piſmo ś. oſwobodźiło/ po
22:
wiedáiąc o nich: iż ſkoro vkuśili owocu drzewá zákázáneo/ wnet
23:
nágość ſwą do śiebie poználi/ y ſzorce ſobie z liśćia pocżynili: á
24:
vſłyſzawſzy potym głos Boży/ w gęſtwę ſię záraz dla ſtráchu po
25:
kryli. 1. Moi. 3. Toć tu dáleka od hárdośći y zuchwálſtwá śmiá
26:
łego/ żeby nád ſobą pánem nie mieli chćieć mieć Bogá/ áni ná=
27:
koniec w ráiu ſąśiádem. Bo gdyby w nich tá dumá byłá/ ktorą
28:
im I.M.X.K. przycżyta: pewnieby ſię nie krili/ áni lękáli/ áni
29:
by ſię ták wymawiáli/ iáko ſię wymawiáli: owſzemby po Kái=
30:
nowſku śmiele y vpornie grzechu ſwego bronili ꝛc. Druga że
31:
Bog ſam/ wyganiáiąc ie z ráiu/ odźianych ſkorámi/ nie przy=
32:
cżyta im tego/ żeby oni mieli wolą w grzechu leżeć ná wieki: áni
33:
tego żeby na on cżás myślili ieść owoc z drzewá żywotá (bo w o
34:
nym przeſtráchu pewnie o tym nie myślili) ále tho tylko mowi/
35:
ſtánowiąc ſtraż do drzewá żywotá by ſnadź nie śćiągnął ſwey rę
36:
ki y wźiąłby też z drzewá żywotá/ y iadłby/ y żyłby. A iż to prze
ćiw ták


strona: 207

ná Wędzidło X.K.P.207.
1:
ćiw ták iáſnym ſłowam pokazano być nie może/ żeby rodzićy oni
2:
náſzy chćieli zgwałćić drzewo ono żywotá: tedy ſię y to nie poka
3:
że: żeby też ſyn Boży miał nágrádzáć pożądánie rodźicow ná=
4:
ſzych drzewá onego żywotnego: iáko tho śmie twierdźić X.K.
5:
fol. 61. Po proſtu piſmo mowi/ iż Chriſtus wydány ieſt dla náſzych/
6:
vpadkow/ á wzbudzony dla náſzego vſpráwiedliwienia: á tego
7:
nie mowi zoſobná/ áby wydány być miał dla pożądánia drzewá
8:
żywotnego: przetożby ſię też ták y X.K. godźiło mowić y wie=
9:
rzyć: á tego ſię nie domyśláć/ z ſpotwarzánim rodźicow ſwych/
10:
o cżym piſmo ś. milcży. Bo ktoć teo waży ſię w máłych rzecżách:
11:
poważy ſię też pewnie y w wielkich (áżći będźie błąd.) Bo ieſli ſię
12:
tárgnie ná ludźi: tedy ſię potym y o Bogá táki kuśić będźie. Boć
13:
y ono nie dármo pan Chriſtus powiedźiał: iż kto w mále ieſt nie
14:
ſpráwiedliwy: tedy y w wielu ieſt nie ſpráwiedliwy. Luk. 16. ꝟ 10.
15:
Ieſt też fol. 17. y 22. nie ládá ſpotwarzenie Ewánieliſtow/
Spotwarze-
nie Ewánieli-
stow.

16:
o ktorych to I.M.X.K. mowi/ iákoby oni vmyślnie dla Zy=
17:
dow báwić ſię mieli opiſániem Páńſkim według ćiáłá: dla ſłá=
18:
bey wiáry ich ná on cżás: máło dotykáiąc boſtwá Páná Chriſtu
19:
ſowego: dla cżego/ y Ian ná pocżątku Ewánieliey/ nie názwał
20:
go ſynem/ ále ſłowem ꝛc. O cżym trzebáby wiele mowić: ále ſię
21:
hámowáć muſzę. A theż ták tuſzę/ iż wżdy bácżni obacżą/ iáko
22:
wiele ná tym należy: mowić to/ y piſáć ták o Piſárzách nowego
23:
náſzego przymierza: żeby oni folguiąc cżyiey ſłábośći/ ták iáko
24:
byłá y ieſt prawdá/ mowić iey y piſáć ſzcżyrze y po proſtu nie mie=
25:
li? á zwłaſzcżá że nie záraz ſtrzaſkiem o tym piſáć pocżęli/ ále áż
26:
nie rychło potym/ gdy iuż Chriſtus był vwielbiony/ y znácżną
27:
moc ſwoię z niebá pokázował: ále/ żeby ták nie przyſtoynie z pra
28:
wdą vlegáć mieli: nie opiſuiąc tego wſzytkiego prawdźiwie ná
29:
cżym żywot wiecżny záwiſł? Pan ſam Iezus Chriſtus/ ták po
30:
proſtu powiedźieć racżył: modląc ſię Bogu oycu ſwemu: Ten
31:
ieſt żywot wiecżny/ áby poználi ćiebie ſámego prawdźiweo Bo=
32:
gá/ y ktoregoś poſłał Iezuſá Chriſtuſá Ian 17. ꝟ 3. Item/ iż
33:
kto wierzy w ſyná Bożego/ ten ma żywot wiecżny. Ian 3. ꝟ 16.
34:
Ktemu/ powiedźiawſzy to/ y tego też nie zámilcżał/ ále y o tym
35:
miánowite roſkazánie vcżynił vcżniom ſwym/ żeby mu byli świá
36:
dkámi w Ieruzálem/ we wſzytkim Iudźie/ w Sámáryey/ áż y
do oſtátku


strona: 208

Wtore kśiążki Odpowiedzi/208.
1:
do oſtátku źiemie Dźie. 1. ꝟ 8. Luk. 24. ꝟ 28. Roſkázuiąc im E=
2:
wánielium przepowiádáć wſzemu ſtworzeniu: vcżąc tego
3:
wſzytkieo co im roſkazał. Mát. 28. ꝟ. 19. Már. 16. ꝟ 15. Ktemu ieſzcże
4:
y tym to obwárował/ áby tey iego woley przyſtrzegáli: okázu=
5:
iąc to tym/ iż ſługá ktoryby wiedźiał wolą Páná ſwego/ á nie cży
6:
niłby iey/ ſrodze miał być karan Luk. 17. ꝟ 47. A ſługá ten wier
7:
ny ieſt/ ktory/ iáko wierny y dobry ſzáfarz/ obrok od Páná cżelá
8:
dźi zgotowány/ ſzcżyrze y wiernie oddáie: bo ſię też w tákim Pan
9:
kocha/ y potym go nád więtſzymi rzecżámi poſtánowia/ y do we
10:
ſela go potym ſwoiego przypuſzcża. Iáko o tym ſłowo Boże zná
11:
cżnie świádcży. Mát. 24. ꝟ 45. Luk. 12. ꝟ 45. Ponieważ tedy A
12:
poſtołowie y Ewánieliſtowie/ ná to od Páná poſtánowieni by=
13:
li/ áby wiernie y ſzcżyrze/ iáko dobrzy ſzáfárze hoyney łáſki Bożey/
14:
Ewánielią opowiedáli: Bogá Oycá iedynego y ſámego praw=
15:
dźiwego wſzech rzecży ſtworzyćielá/ y ktorego on poſłał Iezuſá
16:
Chriſtuſá ludźiom zálecáli y oznaymiáli: á iákożby im to przyſta
17:
ło/ żeby nád to roſkazánie páná y miſtrzá ſwoiego/ mieli ſię tego/
18:
folguiąc ludzkiey ſłábey wierze/ ważyć/ żeby rzecży iáko ſię w ſo=
19:
bie miáłá/ ſzcżyrze opowiedáć nie mieli? Azaż ſię im godźiło co
20:
zmiśláć y pokrywáć? godźiłoli ſię też z vſzcżyrpkiem prawdy zbá
21:
wienney w namnieyſzey rzecży folgowáć? godźiłoli ſię w nieſzcży
22:
rośći dáć vznáć? Pánie Boże tego vchoway/ żebyſmy my o nich
23:
y pomyśláć to mieli. Azaż ſię w tym ſámi znácżnie nie oświadcżá
24:
li: iż to co ſłyſzeli y co widźieli/ y cżego ſię rękomá dotykáli/ toż
25:
też á nie co inſzego ludźiom opowiedáli 1. Ian. 1. ꝟ 1. Dla tegoć
26:
ono y Piotr ś. w tym ſię oświádcża/ iż nie náſládowáli baiek ſub
27:
tylnie zmyślonych/ opowiedáiąc moc Páná Iezuſá Chriſtuſá/
28:
ále ták/ iáko ocżymá widźieli máieſtat iego. 2. Petr. 1. ꝟ 16. A iá=
29:
ko też Páweł ś. dokłáda/ cżynili to w proſtośći y ſzcżyrośći Bo=
30:
żey/ á nie w mądrośći ćieleſney. 2. Kor. 1. ꝟ 12. Dokłádáiąc y teo
31:
práwie przed przyśięgą tymi ſłowy: Wiernyć ieſt Bog (tho ieſt/
32:
ktory tego ieſt świádkiem) iż mowá náſzá/ nie byłá v was ták y
33:
nie. Támże ꝟ 18. A Piotr ś. y z inſzą bráćią ſwą/ gdy im ono Bi=
34:
ſkup z Kśiężą y z Mnichami onymi obłudnymi Fáryzeuſzámi y
35:
Sádukieuſzámi/ przepowiedáć zákázował/ bijąc rozgámi y do
36:
więźienia ſadzáiąc/ y cżym gorſzym grożąc/ zali w cżym/ z nimi
weſpołek


strona: 209

ná Wędzidło X.K.P.209.
1:
weſpołek/ vſtąpił ná ich pogroſki/ nárábiáiąc obłudą dla folgi?
2:
Zali ſię tám záraz przed nimi nie oświádcżył z bráćią ſwą tak mo
3:
wiąc: Rozſądźćie tho/ ieſliż ſłuſzna ieſt/ was rádſzey ſłucháć niż
4:
Bogá? Gdyż nie możemy zámilcżeć tego coſmy widźieli y ſłyſze
5:
li. Dźie. 4. ꝟ 19. A coby też to było co mowi/ z tychże dźieiow A=
6:
poſtolſkich/ y z inſzych nowego przymierza piſm ś. łácno káżdy
7:
wierny pozna/ iż oni záwżdy ſzcżyrze y prawdźiwie/ zdrową y pro
8:
ſtą náukę/ o Bogu iedynym/ prawdźiwym/ y o iedynym też od
9:
nieo dánym Iezuśie Chriſtuśie ludźiom podawáli. Ktorey krot
10:
ką ſumę Ian ś. tymi ſłowy wyráźił/ mowiąc ták: To nápiſano
11:
ieſt/ ábyśćie wierzyli: iż Iezus ieſt Chriſtuſem ſynem Bożym/ á
12:
iżbyśćie wierząc mieli żywot wiecżny przez imię iego Ian 20. ꝟ
13:
31. Wielkie to tedy y nieznośne ieſt ſpotwarzenie/ ktorym ie X.
14:
K. obłożył/ żeby oni nie mieli ſzcżyrze y po proſtu/ ták iáko byłá po
15:
trzebá ku wierze zbáwienney/ mowić y náucżáć o Iezuśie Chri=
16:
ſtuśie/ folguiąc żydom niewiernym. Obłudamći to Fáryzáyſkim
17:
mnichowſkim przyſtoi/ co inſzego w ſercu táić/ á co inſzego vſty
18:
mowić/ nie onym proſtakom ſzcżyrym vmiłowánym/ obránym y
19:
iáko wiernym świádkom ná świát z prawdą zbáwienną wyſłá=
20:
nym/ á ieſzcże dla tego pierwey mocą zwierzchu oblecżonym y du
21:
chem oświeconym. Z Antychryſtáć koniecżnie ta potwarz táko=
22:
wa ná nie/ iáko y ná Chriſtuſá y Bogá oycá ſámego/ ieſt wnie=
23:
śiona/ y to ku temu końcowi: áby ták tym ludźi pomamiwſzy/ y
24:
to w nieopátrzne wmowiwſzy/ mogł tym beſpiecżniey ſwoie zárá
25:
źliwe wynálaſki prowádźić/ y z ſobą do przepáśći ieźiorá śiárcży=
26:
ſtym ogniem pałáiącego wewlec. Kto tedy zbáwienie miłuie/
27:
niech ſię iego záráźliwey náuki ſtrzeże/ y przed nią co rychley v=
28:
ćieka: boć iuż rychley koniec. Acżći y w tym iáko y w inſzych rze=
29:
cżách/ niewie ſam X.K. gdźieby miał nogę ſwą poſtánowić. A=
30:
bowiem ták iuż to powiedźiawſzy/ iż Ewánieliſtowie folguiąc
31:
Zydom/ máło dotykáli boſtwá Chriſtuſowego/ y Ian go dla teo
32:
nie zwał ſynem/ ále ſłowem: áżći záś zápámiętawſzy ſię/ dla gnie
33:
wu y śierdźiwośći przećiwko mnie: rzecż tey przećiwną twierdźi:
34:
y ná Zydy ſię fráſuiąc/ y to im też co y drugim (ácż w tey mierze/
35:
nie tuſzę/ żeby ſłuſznie) zádawáiąc: iákoby oni dla teo Páná Chri
36:
ſtuſá przyiąć zá Meſyaſzá nie chćieli/ iż tego o nim w piſmie nie=
ddwiedźieli.


strona: 210

Wtore kśiążki Odpowiedzi/210.
1:
wiedźieli. Ano oni piſmo dobrze wiedźieli o Meſyaſzu/ bo go nie
2:
máło v śiebie mieli: ále tego tylko żeby on Iezus był tym Me=
3:
ſyaſzem/ ábo Chriſtuſem/ tego poiąć nie mogli: temu wierzyć nie
4:
chćieli: teo o nim nie rozumieli: iż też piſmá ś. ták tylko po zwierz
5:
chownie cżytáli y wykłádáli: ná literę ſię oglądáiąc/ á duchá w
6:
niey nie vpátruiąc ꝛc. Otoż tedy X.K. fráſuiąc ſię na mię y ná ży=
7:
dy/ ták ná odpor rzecży ſwoiey pierwſzey/ przećiwną iey ſtánowi/
8:
piſząc ták fol. 118. Piſze Ian ś. Krześćijánie mili/ iż Zydźi Páná
9:
Kryſtuſá dla tego zá Meſyaſzá nie przyznawáłi/ że teo w piſmie
10:
o nim niewiedźieli. Ktorą ślepote ich tym zhańbił Pan Kry=
11:
ſtus/ gdy (iáko piſze Lukaſz 5.) przyſzedſzy pierwſzy raz do Bo=
12:
żnice/ áby ſię żydom oznaymił/ Notá áby ſię oznaymił, á tám mowił,
13:
iż go Ewánielistowie folguiąc żydom, nie oznaymiáli, dla cżego y Ian nie
14:
zwał go ſynem ále słowem ſkoro naprzod otworzył Kśięgi Piſmá
15:
zakonnego/ záraz nápadł ná Proroctwo Izáiaſzowe/ ktorego
16:
Meſyaſzem być iáśnie wyświadcżáło/ á ia temu y z bráćią ſwą, Pan
17:
Bog tego iest świádkiem, wierzę, y ná tym ſię, procż plotek ludzkich buduie.
18:
Tákżeć y teraz Beſtya śmie to piſáć/ iż o boſtwie Páná Kryſtu=
19:
ſowym piſmá niemaſz/ ná tym miX.K.krzywdę cżyni: bo ia temu wie
20:
rzę y to wyznawam: tylkoż nie wedle plotek Antychrystowskich, ále we-
21:
dług ſámego słowá Bożego. A ia ſkoro otworzę Biblią/ áli ná pocżąt
22:
ku/ w pośrzodku/ y ná ſámym końcu iey świádectwá doſyć iá=
23:
ſne o tym bacżę ꝛc. Toć ſą właſne ſłowá X.K. ktore iáko ſię z pier
24:
wſzymi/ Ewánieliſty potwarzáiącymi/ zgodzą/ niech wierni y
25:
bacżni ſądzą. Bo ieſli o boſtwie Páná Chriſtuſowym/ pocżątek/
26:
śrzodek/ y koniec Bibliey doſyć iáſnie świádcży: á iákoż to pra=
27:
wdá będźie/ że ſię opiſániem Páńſkim wedle ćiáłá vmyślnie zá=
28:
bawiáli Ewánieliſtowie żydom folguią? Także y to że y Ian dla
29:
tego Iezuſá Chriſtuſá ná pocżątku ſynem nie zwał ále ſłowem?
30:
Azaż y to prawdá iżby ná pocżątku Iezuſá Chriſtuſá ſynem zwáć
31:
nie miał? Azaż/ ſkoro nákrotce mowę/ to ieſt obietnicę Bożą ná
32:
pocżątku vcżynioną od Bogá/ y ſkońcżenie ábo wypełnienie iey
33:
opiſał/ powiedźiawſzy iż ſię oná mowá ćiáłem/ to ieſt cżłowie=
34:
kiem sſtáłá/ nie záraz támże mowi: y widźieliſmy chwałę iego/
35:
chwałę iáko iednorodnego od oycá Ian 1. ꝟ 14. 18. Item/ ꝟ 34.
36:
Ianá Baptyſtę ták mowiącego/ nie zárazli też ná pocżątku opi
ſuie Ewán


strona: 211

ná Wędzidło X.K.P.211.
1:
ſuie Ewánieliſtá/ w ty ſłowá: Iam tedy widźiał/ y świadcżę/ iż
2:
ten ieſt on ſyn Boży? Azaż y ſam Pan Chriſtus ták ſię nie zwał?
3:
ázaż ieſzcże y przed Káiáfaſzem tegoż iáſnie iż on ieſt ſynem Bo=
4:
żym nie wyznał? A to ktoli też piſał? ábo kto tego iáwnie náu=
5:
cżał/ nie Apoſtołowieli y Ewánieliſtowie? Ale iż ná tym mądre=
6:
mu ſpodźiewam ſię będźie doſyć/ przetoż dáley poſtąpię.
7:
KA P. 12. Okazawſzy ták/ ku przykłádowi tylko/ nákrot
Spotwarze-
nie mnie y z
bráćią moią.

8:
ce/ ſproſne y grube potwarzy Bogá ſámego/ pomázáńcá też ie=
9:
go/ potym pierwſzych rodźicow náſzych/ y wiernych też á ſzcżyrych
10:
vcżniow Chriſtuſowych/ Apoſtołow y Ewánieliſtow: iuż też
11:
cżás ieſt/ áby ſię tymże ſpoſobem y to záraz/ w ſwym porządku/
12:
pokazáło/ co też mnie y z bráćią moią/ I.M.X.K. nieſłuſznie
13:
zádáie/ przycżyta: y cżym nas brámuie. A wiernych proſzę/ áby w
14:
to pilnie wglądáli/ y tego vprzeymie doświadcżáli: ieſliż to pra=
15:
wdá ieſt/ co mi X.K. zádáie/ cżyli ſię co inſzego pokażę. Iać wſzyt
16:
kiego teo piſáć tu nie będę: boby o tym ſámym muśiáły być więt=
17:
ſze kśięgi/ niż ieſt I.M. Wędźidło: w korym tego pełno: ále tyl=
18:
ko niektorych kilká pokażę/ ktore ſię ieſzcże nię wſpomináły: áby
19:
z tych kilku/ inſzych wiele tym podobnych mogły być poznawá=
20:
ne y odrzucáne. Puſzcżę to imo ſię/ co mi zádáie fol. 199. zo=
21:
wiąc mię beſtyą/ żem ſię teo nie doucżył/ iż właſność pierworoc=
22:
twá (mowi to przećiw piſániu moiemu/ o pierworodzonym ſy=
23:
nu) nie ták ná tym należy mieć po ſobie bráćią/ iáko ná tym/ nie
24:
mieć nikogo przed ſobą národzoneo ꝛc. Bo widzę iż nieświádom
25:
piſmá świętego: ktore/ y tych pierworodnymi/ á náwet iedyna=
26:
kámi ábo iednorodzonymi (bo to w piśmie ś. zá iedno ſię bierze)
27:
názywa/ ktorzy przed ſobą inſze vrodzone mieli. Iáko Izááká/
28:
1. Moi. 22. ꝟ 2. 16. choćiaż ſię przed nim Izmáel/ vrodźił. Dawi=
29:
dá Pſál. 89. ꝟ 28. Choćiaż wiele bráćiey/ y Krolow przed ſobą
30:
miał. Tákże y Sálomoná/ Przy. 4. ꝟ 3. Tákże y ſyny Iozefowe
31:
między ſynmi Iákobowymi 1. Kro. 5. ꝟ 1. á zoſobná Efraimá.
32:
Iere. 31. ꝟ 9. ꝛc. pierworodnym piſmo zowie: ále to ná ſtronę. Zá
O Aniele że
by ſię miał
zstáwáć Bo-
giem.

33:
dáie mi to I.M.X.K. y z moią bráćią fol. 500. á niewiem ſkąd
34:
y przecż/ żebyſmy my to kiedy mowić mieli/ ábo też ták wierzyć y
35:
trzymáć/ iżby ſię Anioł miał ſtáwáć Bogiem: teo rácżey pozwa=
36:
láiąc/ że ſię Bog ſtawał Aniołem/ zoſtawſzy przedśię Bogiem:
dd 2niżby


strona: 212

Wtore kśiążki Odpowiedzi/212.
1:
niżby ſię Anioł miał ſtáć Bogiem. W cżym nam krzywdę cżyni.
2:
Gdyż tá oboiá rzecż ieſt dáleka od nas. Bo y Chriſtiáninowi
3:
wiernemu/ y Zydowinowi zakonu ſię trzymáiącemu/ niepodo=
4:
bna y nieprzyſtozna. Zeby ſię Anioł miał ſtáwáć Bogiem. Bo ie
5:
ſliżeby ſię ſtał Anioł Bogiem tedyby Aniołem przeſtał być. Iá
6:
ko wodá oná w Kanie Galileyſkiey od Chriſtuſá w wino prze=
7:
mienioná/ gdy ſię ſtáłá winem/ iuż winem wybornym zoſtáłá/
8:
á wodą potym nie byłá: co o żadnym Aniele nie może być mo=
9:
wiono/ wedle piſmá ś. Ale to rzecż pewna/ z tegoż piſmá: iż nie
10:
tylko Anioły/ ále też Ołtarz y Skrzynię przymierza Bożego/ lu=
11:
dźi dobre/ y niektore też podcżás złe/ á náwet y ſzátáná Kśiążę
12:
świátá tego/ piſmo ś. Bogámi názywa. Ale to inſza/ názwáć
13:
co/ ábo kogo Bogiem: á inſza/ ſtać ſię komu ábo cżemu Bo=
14:
giem. Abo imienim Bożym/ iákoby Bog ſam mowić miał/ co
15:
cżynić/ mowić/ y roſkázowáć. Iáko cżynili cżęſto Aniołowie: cży
16:
nili pod cżás y Prorocy/ co pobożny y wierny chwalcá Boży z ſá=
17:
mego ſłowá Bożego procż plotek wymyślonych łácno poznáć
18:
może. To ia tedy z ſwoią bráćią y twierdźiłem przedtym y twier
19:
dzę teraz: á záto ſię wſtydáć nie będę: gdyż to nie z śiebie ále z ſło=
20:
wá Bożego mam. A co X.K.in contrarium iákoby chcąc to zbić/
21:
co nam nieſłuſznie zádał/ wnośi: tego rádſzey pozwaláiąc/ żeby
22:
ſię Bog miał sſtáwáć Aniołem niż Anioł Bogiem: tedy to ieſt
23:
gruba niezbożność/ ták o Bogu krory ieſt nigdy nieodmienny
24:
trzymáć/ y to mu przycżytáć/ y Proteuſzá/ odmieńcá iákiegoś z
25:
niego vcżynić/ ábo go z máieſtatu iego ſtrąćiwſzy/ w pocżet An
26:
iołow wetkáć/ z ſtworzyćielá ſtworzenie vcżyniwſzy. Bo ieſliby
27:
ſię Bog miał sſtáć Aniołem: iáko ſię sſtáło wino z wody: ábo iá
28:
ko ſię z winá dobrego cżęſto sſtawa oſtry ocet: ktory iuż potym
29:
nigdy winem dobrym nie może być. Tedyby iuż nie tylko Bo=
30:
giem nie był: áleby muśiał mieć kogo inſzego możnieyſzego nád ſię
31:
ktorego by był Aniołem/ ábo poſłem: gdyż Anioł/ poſłá znácży/
32:
á nie Bogá. Ale iáko w tym ieſt ná vmyśle dobrze vgruntowá=
33:
ny/ y iáko dobrze piſmo ś. rozumie y onemu wierzy y vfa/ káżdy/
34:
kto pilno w I.M. Wędzidło poyźrzy/ łácno obacży. Abowiem/
35:
ait ſæpiſsime & rurſus negat, raz ſię tego chwytáiąc/ á drugi raz te=
36:
goż odſtępuiąc: raz prząc á drugi twierdząc: Iáko cżyni/ fol. 50.
gdźie


strona: 213

ná Wędzidło X.K.P.213.
1:
gdźie ták mowi: iż Moiżeſz godnym był ználeźiony oblicżem w o
2:
blicże vmawiáć ſię z Bogiem/ ábo choć z Aniołem Notá, ktory
3:
máieſtat Boży ná ſobie nośił. Z kąd káżdy obacżyć może/ iż w
4:
przod dumę ſwą wyſtáwiwſzy o Bogu/ iáko y ná mieyſcu wyżſzey
5:
położonym: będąc y ſumnienim y prawdą śćiśniony/ oney záś
6:
odſtępuie/ á Aniołowi to przyznawa: co ieſt y wedle ſtárego Te=
7:
ſtámentu świádectw y według wykłádu nowego Przymierza/
8:
rzecżą prawdźiwą: ktorą my twierdźiemy/ y przy ktorey ſtoie=
9:
my. Iákoż ták y Agendá ich świadcży: (ieſliż też X.K. vmie dźie
10:
ći krzćić.) Ktora/ nie ſynáć Bożego Bogá/ ále Aniołá powie=
11:
da ſtrożem być od Bogá dánym Izráelowi/ ktorego Bogá (á
12:
mowi tám przedtym y potym miánowićie o wſzechmogącym
13:
Bogu oycu.) prośi/ áby iáko tám zá ſtroża we dnie y wnocy da=
14:
wał Izráelowi/ Aniołá ſwoiego/ żeby go też y dźiećięćiu ktore
15:
krzći vżycżyć racżył. A mowią to w tey modlitwie/ ktora ſię po=
16:
cżyna/ Deus Abraham &c. co potrzebá przećiw X.K. ná potym
17:
káżdemu pámiętáć. Gdyż co tu Aniołowi przyznał/ záś to z nie=
18:
go zdźiera fol. 432. y 435. A ná ſyná Bożego wkłáda/ wykrę=
19:
cáiąc iáſne y otworzyſte ſłowá Stefáná ś. Dźie. 7. ꝟ 30. 35. 38.
20:
53. Heb. 2. ꝟ 2. áżći záś fol. 442. 443. dźiwnie to Aniołom/ á nie
21:
Aniołowi/ przywłaſzcża. á nie tylko Aniołom onym duchom nie
22:
śmiertelnym: ále też y Moiżeſzowi y inſzym prorokom/ ktorych
23:
też/ wedle Chrizoſtomá/ Piſmo ś. Aniołámi zowie: co my też
24:
twierdźimy: bo ták ieſt: iż y ludźi piſmo ś. Aniołámi zowie. Iá=
25:
kom ia w Dyálogách/ y potym gdźie indźiey pokázował. Ale y
26:
to ieſzcże v X.K. nie pewna: bo gdy przyidźie do onych dwu/ kto
27:
rzy v Lotá w Sodomie byli: tedy z nich raz Anioły vcżyniwſzy/
28:
niechce ich záś potym mieć Aniołámi: to ieſt/ áni duchámi áni
29:
ludźmi (iako wprzod powiedźiał: iż to nazwiſko duchom y lu=
30:
dźiom ſłuży.) ále záś z nich cżyni Bogá/ tákie o nim zámknienie
31:
cżyniąc. Inácżey być nie może ( fol. 484.) iedno iż ty oſoby były
32:
Bogiem w náturze notá w náturze Anioły záśię z vrzędu/ iż byli
33:
poſłáni: á w poſtáwie zwierzchniey byli mężámi/ ktorzy prawdźi=
34:
wie iedli y pili/ y inſze potrzeby cżłowiecże przyimowáli. A fol.
35:
367. mowi. Iż ieſli ſię Anioł pokázował/ á ten ſię zwał Bogiem/
36:
tedy to dla tego cżynił/ iż w nim muśiał być ſyn Boży. Tyć ſą ſło=
dd 3wá X.K.


strona: 214

Wtore kśiążki Odpowiedzi/214.
1:
wá X.K. z ktorych dobrze vważonych/ pozna káżdy iż niewie zá
2:
co ſię chwyćić/ y cżego ſię gruntownie trzymáć. Pozna go być
3:
Arryanem/ według ieo właſnego piſmá/ ktore ſię przedtym przy
4:
pomináło: gdźie to ſobie wárował/ iż opera Trinitatis ſunt indiuiſa
5:
ad extra, y záś iż w Troycy nie tylko ſpráwy zwierzchowne/ ſą nie
6:
rozdźielne/ ále też w niey niemáſz nic pierwſzego y poślednieyſze=
7:
go: ták/ że pierwſza oſobá nie ma nic nád wtorą y trzećią/ áni
8:
pierwſza przez wtorą cżyniłá/ ále záraz wſzytkie. A tu iuż dwie
9:
pierwſzey ſłużą/ gdy te poſyła: á ieſzcże z odmiáną ſwą wielką. Bo
10:
ná nie/ Bogu nieprzyſtoyne accidens (quod etiam iuxta Augusti-
11:
num. Lib.5. de Trinitate. Cap. 4. Tom. 3. col. 317. C. non cadit in Deum.)
12:
to ieſt/ przypadek y doległość/ przypada/ że też/ iáko mowi X.K.
13:
prawdźiwie iedzą y piją/ y inſze potrzeby cżłowiecże przyimuią.
14:
(Choćiażći to zás fol. 384. dźiwnie wykręćić chce: ále ſię tym ſá=
15:
mym w więtſzą gęſtwę wdawa. A iż to Aniołowie byli/ znowu
16:
záś fol. 400. pozwala/ y owſzem záś to y Bogu ſámemu oycu przy
17:
cżyta/ ábo więc ogołem wſzytkim trzem oſobam fol. 393. A wnet
18:
záś przećiw temu ieſt/ mowiąc/ iż ſię oſobá duchá ś. nie pokázo=
19:
wáłá/ w oney to Troycy. fol. 405.) Co bacżyć trzebá: Bo kto ie
20:
y pije/ tedyć to pewna/ iáko mowi X.K. iż też y inſze cżłowiecże
21:
potrzeby prziymuie. Co ieſli ták ieſt/ tedy koniecżnie w tym Bo=
22:
gu odmiáná/ Bogu nieprzyſtoyna/ być też muśi. Zácżym záś to/
23:
pewnie poydźie: iż to cokolwiek ſię w tákie y owákie oſoby od=
24:
mienia/ cokolwiek náturę inſzą ná ſię bierze/ y co tákim y owá=
25:
kim przypadkom podlega/ żadną miárą tho wiecżnie trwáć nie
26:
może: áni też mym zdániem może być Bogiem nieśmiertelnym y
27:
prawdźiwym. Co niech I.M. y inſzy bácżni ludźie ſądzą/ y niech
28:
ſię tey dźiwney Theologiey, y Metamorphoſi przypátruią. Bo my z
29:
łáſki Bożey widząc/ być niezbożną/ nią ſię brzydźiemy: á ták też
30:
wedle ſłowá Bożego ná iednym Bogu prawdźiwym/ ktory ieſt
31:
Bogiem y oycem wſzechmogącym/ á nigdy nieodmiennym: y ná
32:
iednym też do niego pośrzedniku cżłowieku Iezuśie Chriſtuśie/
33:
przeſtawamy: á tey wielkośći Bogow/ ábo Bożych perſon/ ták
2. Zádáie mi
X.K. złe v-
żywánie Pi-
ſmá.

34:
y owák ſię odmieniáiących/ y doległośći y przypadki ćierpiących
35:
nie znamy: iż ich też piſmo święte nie zna áni ich nam záleca.
36:
W tora rzecż ieſt ná kárćie 6. kazánia pierwſzego gdźie to o=
biecuie


strona: 215

ná Wędzidło X.K.P.215.
1:
biecuie pokázáć z iáſnego (iáko mowi) piſmá ś. iż Pan náſz Ie=
2:
zus Chriſtus ieſt nie tylko cżłowiekiem prawdźiwym/ ále też
3:
Bogiem cżemuſmy my nie ſą ná odpor, ániſmy byli, ieſliż to idźie o Chri
4:
stuſá Iezuſá, á nie o kogo inſzego, przed nim, przy nim, z nim, ábo w nim:
5:
mądremu doſyć, zádáie nam to iż my ſámo tylko piſmo przyimu=
6:
iemy: ále okęſzone y wyſzpocone ꝛc. Co ſię tknie iż ſámo piſmo ś.
7:
przyimuiemy/ co nam zá nie dobre/ tego ſię nie wſtydamy: y
8:
owſzem/ iż ták ieſt/ że oprocż niego nic przyimowáć niechcemy/
9:
to śmiele záwżdy wyznawamy/ y w tym ſię oświadcżamy. Ale
10:
co przydawa iżbyſmy ie okęſáć y wyſzpacżáć mieli: tedy ſię to po=
11:
kázáć nie może prawdźiwie y dowodnie. A co ſię tknie tych piſm
12:
ktore ápokrifá zową/ ktore kośćiołá Rzymſkiego ſtárzy niekto
13:
rzy Pátreſowie/ w ſpráwách zbáwiennych/ w podeyźrzenie przy
14:
wiedli/ y dowodźić nimi nie dopuſzcżáli: tych my też przedśię
15:
nie bierzymy: áni ich w tákiey wadze iáko inſze mamy: iáko ſię
16:
przedtym wſpomináło. Wſzákże y tych nie lekce ważymy. Ale in
17:
ſze wſzytkie z pocáłowánim y z poćiechą ſerdecżną/ cále y waże=
18:
my y przyimuimy: y cáłą wiárę im we wſzytkim dáiemy. A to co
19:
nam I.M.X.K. zádał/ gotowſzyſmy niż on/ z ſámego Wędźi
20:
dłá I.M. pokázáć: iż on to ſam cżyni/ co nam zádáie: y to też
Okazánie te-
go, iż ſam X.
K. zle piſmá
ś. vżywa.

21:
iż on ſwym właſnym nas kápturem/ ktory nam nie ſłuży/ nákryć
22:
chce: co mu Pánie BOże odpuść y day vpámiętánie. A iżby
23:
kto nie mnimał/ żeby to nieſłuſzne miáło być náſze I.M.X.
24:
K. zádánie: iż on ſam to cżyni co nam zádáie: tedy to kilką rze=
25:
cży pokażę (bo też tego ieſt málo nie bez licżby) iż ſam X.K. o=
26:
kęſzone/ wyſzpocone y powiſzowáne piſmo ś. przywodźi. Iáko w
27:
Przedmowie g. ná drugiey ſtronie kárty/ mowi: Kto nie vwie
28:
rzy okrzćiwſzy ſię będźie potępion ꝛc. To tu ieſt gwałtowne wy=
29:
ſzpocenie ſłowá Bożego: bo co ono mowi/ kto vwierzy y będźie
30:
ponurzon/ będźie zbáwion/ á kto nie vwierzy będźie potępion:
31:
to X.K. wykręćił y opákował: iáko ty ſłowá ieo świádcżą. Ták
32:
że co Pan Chriſtus mowi/ Ian 5. ꝟ 17. Oćiec/ moy áż do tąd
33:
robi/ y ia robię: To X.K. wyſzpoćił fol. 36. mowiąc ták: iż do
34:
tego cżáſu Oćiec moy y ia vcżynki náſze ſpráwuiemy. Tymże ſpo=
35:
ſobem fol. 77. wywodząc to iáko boſtwo Páná Chriſtuſowe w
36:
cżłowiecżeńſtwie pokazáne było/ ktore Pan Chriſtus/ cżłowie
cżeńſtwem


strona: 216

Wtore kśiążki Odopowiedzi/216.
1:
cżeńſtwem iákoby obłokiem vcżynił widome: przywodźi Pſal.
2:
17.b. ku podpárćiu tey ſwey dumy/ w ty ſłowá: Nákłonił (ſyn
3:
Boży) niebá y zſtąpił: To tu gruba y ſproſna łátá do ſłow Da=
4:
widowych śmiele przyſzytá. A wnet/ potym támże/ nie mniey
5:
ſproſne ſłow Páwłowych powichrowánie/ opákowánie y wy
6:
ſzpocenie káżdy obacży. Bo co Páweł ś. mowi Fil. 2. ꝟ 5. 6. Te=
7:
go maćie być o ſobie rozumienia/ ktore było w Chriſtuśie Iezu=
8:
śie/ ktory będąc w kſztałćie Bożym/ nie przycżytał/ ſobie dra=
9:
pieſtwem/ żeby rownym był Bogu: ále wyniſzcżył ſámego śie=
10:
bie/ wźiąwſzy kſztałt ſłużebnicy: To X.K. ták mowi/ wykłádá=
11:
iąc ſłowá ſwe: Nákłonił (ſyn Boży) niebá y zſtąpił: To ieſt iá=
12:
ko obiáśnia Páweł ś.) wyprożnił ábo vchylił y poniżył boſtwá
13:
ſwego/ y przyiął cżłowiecżeńſtwo w oſobie ſłużebniká. Niechże
14:
y ſtąd (iż więcey nie rzekę) bácżni obacżáią tákli Páweł ś. mo=
15:
wił/ iáko tu piſze X.K.? Ktemu y to niech vznáią/ nie ſamli teo
16:
cżyni co nam nieſłuſznie zádáie? Ale to odłogiem/ dla przedłu=
17:
żenia/ puśćiwſzy/ wrácam ſię do tego: iáko mi kłamſtwo X.K.
18:
zádáie (fol. 7.) niewſtydliwe: powiedáiąc to/ żebych ná kilku
Kłamstwo
X.K. zádá-
ie mi niesłu-
ſznie.

19:
mieyſcách Rozmowy ſwey Chriſtyáńſkiey twierdźił/ iákoby bo=
20:
ſtwo Páná Chriſtuſowe przedwiecżne y Oycu ſpoliſtne/ było wy
21:
myſłem nie dawnym Antychriſtowym/ piſmu ś. przećiwnym.
22:
Bo (iáko támże dáley mowi) pełne ieſt piſmo ſtárego y nowe=
23:
go Teſtámentu iáſnych o tym dowodow ꝛc. To kłamſtwo ták
Kłamstwá te
go złożenie.

24:
mi zádáne/ ták toż z śiebie zá pomocą BOżą ſkłádam: oświád
25:
cżáiąc ſię w tym przed Bogiem y przed ludzmi/ iż to v mnie inſza
26:
rzecż ieſt/ mowić o boſtwie Páná Chriſtuſowym: á inſza/ zmy=
27:
śláć ſobie przed Chriſtuſem Iezuſem/ y oprocż Iezuſá Chriſtu=
28:
ſá cżłowieká Pośrzedniká náſzego/ ktory ſam ieſt iedyny y nami
29:
leyſzy ſyn Boży/ iákiego inſzego ſyná Bożego: boſtwo iego: by=
30:
tność iego: rodzenie iego: mowienie iego: cżynienie iego wſzyt=
31:
kiego: y iedzenie y pićie iego/ y tákie y owákie przemienienia/ y
32:
kſztałtow ná ſię bránie: to Aniołá/ to mężá/ to Bogá: y niewie
33:
dźieć co tyle. Iedney tedy rzecży z tych dwu/ ia nie ieſtem ánim
34:
był ná odpor: ále drugiey chwalić y przyiąć nie mogę/ áni chcę:
35:
iáko kuźniey Antychriſtowey/ ku zniſzcżeniu Bogá iedynego y
36:
ſámego prawdźiwego vrobioney: y ku zniſzcżeniu też iedynego
iego od


strona: 217

ná Wędzidło X.K.P.217.
1:
iego od niego dánego y poſłánego ſyná Iezuſá Chriſtuſá: ſyná
2:
Dawidowego/ z duchá ś. pocżęteo/ á z dźiewice Máryey náro=
3:
dzonego. Ták tedy mowię. Iż ten ſyn Boży iedyny y prawdźiwy
4:
Iezus Chriſtus/ będąc bez miáry duchem nápełniony (Ian 1. ꝟ
5:
16. á 3. ꝟ 34.) w ktorym mieſzka wſzytká zupełność boſtwá ćie=
6:
leſnie/ (Kol. 2. ꝟ 9.) ktoremu wſzytkie rzecży poddáne ſą od
7:
oycá/ y zwierzchność wſzytká ná niebie y ná źiemi (Mát. 11. ꝟ
8:
27. á 28. ꝟ 18. Ian 3. ꝟ 35.) y ſąd y żywot y pomázánie oleiem
9:
rádośći nád towárzyſze (Ian 5. ꝟ 22. 26. 27. Heb. 1. ꝟ 9.) przeto
10:
iż go oćiec zápięcżętował/ poświęćił y poſłał ná świát Ian. 6. ꝟ
11:
27. á 10. ꝟ 36. A zápięcżętował y poświęćił dawſzy duchá ś. y
12:
śwádectwo z niebá/ iż ieſt ſynem iego namileyſzym (Mát. 3. ꝟ
13:
17. Ian 1. ꝟ 32.) ktorego duchá ś. mocą (nim będąc pomázány
14:
y zápięcżętowány) ná puſzcżą ná pokuſy był záprowádzony/ y mo
15:
cą tegoż duchá wroćił ſię do Gálileiey (Mát. 3. ꝟ 1. Luk. 4. ꝟ 1.
16:
14.) y tegoż duchá mocą vcżył/ y cudá wſzytki ſpráwował/ iáko
17:
ſam z proroctwá Ezáiaſzoweo o ſobie świadcży (Luk. 4. ꝟ 18.)
18:
mowiąc: duch pańſki nádemną/ dla tego pomázał mię: ábych o
19:
powiedał Ewánielią vbogim/ poſłał mię: żebym lecżył ſkruſzone
20:
ná ſercu/ opowiedał poimáńcom wypuſzcżenie/ á ślepym przey=
21:
źrzenie/ żebym wypuśćił ná wolność zránione/ żebym opowiedał
22:
rok Páńſki przyiemny ꝛc. Otoż mowię/ iż ponieważ tego Iezuſá
Iż bostwo Pá
ná Christuſo-
we nie iest
nowe.

23:
Chriſtuſá ſyná Bożego boſtwo to/ ktore w tym zápiecżętowá=
24:
niu/ poświęceniu/ y pomázániu/ záwiſnęło/ ze wſzelką zwierzchno
25:
śćią ná niebie y ná źiemi/ od ſámego Bogá oycá ieſt/ ktory mu
26:
y tę zwierzchność y moc y duchá bez miáry y żywot dał: iáko ty
27:
iáſne y prawdźiwe świádectwá ſłowá Bożego wyświadcżáią. A
28:
ten Bog oćiec nie ieſt nowym iákim Bogiem/ áni nowo doſtał
29:
tego duchá/ ktorego dał Chriſtuſowi Iezuſowi ſynowi ſwemu
30:
miłemu/ przetoż dla tego boſtwo Chriſtuſowe/ ktore ſię w nim
31:
znácżnie/ z dárowánia Bożego w vcżynkách pokázowáło/ nie
32:
ieſt nowym: áni może być nowym názwáne: choćiaż ſię on ſam
33:
czáſu pewnego pocżęty z duchá ś. národźił: y cżáſu pewnego tę
34:
moc y zwierzchność/ y pomázánie/ y żywot/ od Bogá wźiął: y
35:
cżáſu pewnego ſię to w nim pokázowáć ſkutkiem/ á nie przed
36:
wſzytkimi wieki pocżęło: Wedle tego iáko o nim zdawná pro=
eerocy pro=


strona: 218

Wtore kśiążki Odpowiedzi/218.
1:
rocy prorokowáli: iáko y ſam ku záwárćiu gęby wſzech przeći=
2:
wnikow to wyznawa y mowi: támże/ Luk. 4. ꝟ 21. że ſię dźiś wy=
3:
pełniło to piſmo w vſzu wáſzych/ dźiśia mowi/ nie przed wſzemi
4:
wieki. A ták ſię ſtąd pokázuie/ nieſluſzne zádawánie nam klam=
5:
ſtwá/ z ſtrony nowego boſtwá Páná Iezuſá Chriſtuſá: gdyż nie
6:
nowego wźiął od oycá: w te dni oſtátecżnie/ kiedy też Bog prze
7:
zeń mowić pocżął/ Heb. 1. ꝟ 1. ále to ktore w ſobie miał Bog
8:
przed wſzytkimi wieki: toż też mowię/ á nie inſze dał Iezuſowi
9:
Chriſtuſowi ſynowi ſwemu iedynemu y namilſzemu ꝛc. Ktory
10:
Pan Chriſtus (iáko ſamże X.K. piſze fol. 68.) nie ieſt z boſtwá
11:
á cżłowiecżeńſtwá Chriſtuſem vcżyniony/ co y my mowimy: nie
12:
ták bárzo dbáiąc ná to co dáley mowi (ácżći y tám coś ieſt) gdyż
13:
nie ieſt rożnym od tego oboygá: ále owſzem oboią rzecżą ieſt Bo
14:
giem y cżłowiekiem: Bogiem vważamy go być z cudow Nota, co
15:
X.K.mowi Bogiem z cudow, ktore on pewnie ták cżynił, iáko wziął ro-
16:
skazánie od oycá, á cżłowiekiem z nátury/ ktora/ ieſt náſzey podo
17:
bna ꝛc. toć y ſam X.K. po cżęśći wyznawa co y my: by iedno tyl
18:
ko ták też wierzył y rozumiał/ iáko my. Wierząc temu mocnie/
19:
iż cżłowiek Iezus Chriſtus ieſt ſynem Bdżym: á z Thomaſzem
20:
mowiąc Pánem y Bogiem náſzym. Nie on co nigdy nic nie ćier
21:
piał/ ále on co vmárł/ y wzbudzony będąc/ ieſzcże y rány w ſo=
22:
bie miał. Bo tego á nie inſzego Pánem Bogiem ſwym Tomaſz
23:
wyznał/ iáko y my z nim wyznawamy: Oprocż ktorego záś/ z
24:
tym boſtwem iego/ w nim znácżnie pokázánym/ y piſmy vtwier
25:
dzonym: my żadnego inſzego ſyná Bożego według piſmá ś. nie
26:
znamy: ktoryby był ſpoliſtny y Bogu oycu we wſzem rowny/ iá=
27:
ko támże X.K. piſze. O ktoregoby też ſkutecżney bytnośći: y o
28:
mowieniu tákże y cżynieniu/ y o boſtwie támtym/ o ktorym X.
29:
K. duma/ gdyby iáki był/ miáłyby być piſmá ſtárego y nowego
30:
Teſtámentu: ták też pokazáne/ iáko ie my o ſwoim pokázuie=
31:
my. Gdyż X.K. nieſłuſznie wewłocży piſmo Páwłá ś. ná teo tám
32:
zmyślonego/ zdźieráiąc ie z tego ktoreo my wyznawamy/ y kto=
33:
rego wierzymy/ Chriſtuſá Iezuſá iedynego ſyná Bożego/ gdyż
34:
támże fol. 7. mowiąc o ſynu Bożym Bogu przyrodzonym/ kto=
35:
ryby miał być Bogiem z Bogá przedwiecżnym ꝛc. dokłáda te=
36:
go ſamże: iż nie máſz inſzeo ſyná Bożego/ Iezuſá Chriſtuſá procż
vkrzyżo=


strona: 219

ná Wędzidło X.K.P.219.
1:
vkrzyżowánego: á czyni to/ ſłow tákich vżywáiąc: Ktora náu=
2:
ká/ iáko ieſt ważna y potrzebna: ſtąd vważáć możećie/ iż ieſt
3:
gruntem wiáry náſzey zbáwienney. Bo Páweł ś. táiemnic Bo=
4:
ſkich vſzom ludzkim zákrytych w trzećim niebie nápełniony/
5:
przedśię ſię oświádcżał/ iż to wſzytká vmieiętność ieo/ wiedźieć
6:
Páná Chriſtuſá/ á ktemu vkrzyżowánego ꝛc. Ponieważ tedy ia
7:
y z bráćią moią/ wedle tego wyznánia X.K. ktore cżyni z Apo=
8:
ſtołá Páwłá ś. ták trzymam/ wierzę y wyznawam/ ze niemáſz
9:
żadnego inſzego właſnego y prawdźiweo ſyná Bożego (neglecta
10:
falso & impiè, contra verbum Dei, excogitata idiomatum communicatio-
11:
ne,) procż Iezuſá Chri.vkrzyżowanego: ponieważ też y żadnego
12:
boſtwá iego/ nád to ktore ma od Bogá iedynego/ wiecżnego y
13:
nieśmiertelnego/ iáko ſię pokazáło/ nie znam/ áni go ſobie zmy=
14:
ſlam: á iákoż mi ſpráwiedliwie/ bezwſtydliwie kłamſtwo zádá=
15:
wáć X.K. może? Bo ponieważ ten/ ktory nie był vkrzyżowan/
16:
iákieo ſobie X.K. ná inſzych mieyſcách zmyśla/ nie ieſt Iezuſem
17:
Chriſtu. áni też ieſt właſnym ſynem Bożym: tedyć koniecżnie ia/
18:
tego odrzucáiąc y wymyſłem nowym Antychriſtowym názywá=
19:
iąc/ y boſtwo iego nowo zmyśłonym opowiedáiąc prawdę/ á
20:
nie kłamſtwo niewſtydliwe/ mowię: gdy z Páwłem ś. nie znam
21:
iedno Iezuſá Chriſtuſá/ á tego vkrzyżowánego: ktory mię z brá
22:
ćią moią vmiłował/ y zá mię/ y zá ony ktorzy też weń wierzą/
23:
ſámego śiebie wydał: y krwią ſwą grzechy moie y wſzech wierzą
24:
cych weń ocżyśćił: cżego iż żaden inny przed Iezuſem Chriſtu=
25:
ſem/ przy nim/ znim/ ábo w nim nie cżynił: procż onego ſámego:
26:
przetoż ia też procż niego nie znam inſzego. Aták/ choćiaż ſię X.
27:
K. gniewa y fráſuie/y kłamſtwo mi/ y niewiedźieć co zádáie/
28:
chcąc inſzego procż Iezuſá Chriſtuſá wyſtáwić/ rodzenia iego
29:
przedwiecżneo/ wćielenia y boſtwá ſpoliſtnego y rownego z Bo
30:
giem oycem dowieść y bronić/ tedy ia ná to nic niedbam: bo ia/
31:
o iednym tylko prawdźiwym y właſnym/ nie o dwu ſynách Bo=
32:
żych/ wiem y weń wierzę: á boſtwá żadnego/ nád raz pokazáne
33:
nie znam áni wierzę: Gdyż o nim w ſtárym Teſtámenćie nie cży
34:
tam. A co ſię też tknie nowego przymierza świádectw/ tedy y ty
35:
cżłowiekowi ſámemu Iezuſá Chriſtuſá wedle obietnic Bożych
36:
dánemu ſłużą: á nie Bogu iákiemu. Iákoż to y I.M.X. Arcy=
ee 2biſkup/


strona: 220

Wtore kśiążki Odpowiedzi/220.
1:
biſkup/ iáko ſtárſzy y mędrſzy bacży/ y nie bez przycżyny (choćiaż
2:
ſię podobno w tym X.K. nie pocżuł: boby pewnie muśiał był le=
1. M.X. Ar
cybiskup gá-
ni słuſznie o
dwoiákim ro-
dzeniu bádá-
nie.

3:
piey vpiłowáć Wędźidło ſwoie/) ieſt w tym X.K. bárzo ná od=
4:
por: gániąc skrętne X.K. bádánie ſię o rodzeniu przedwiecżnym
5:
ſyná Bożego. Gdźie y to wyznawa/ iż o boſtwie iego niemáſz w
6:
ſtárym Teſtámenćie/ áni tákiey nátury boſkiey/ w ktoreyby byłá
7:
iedná iſtność á trzy perſony/ krorą wiele ludźi vcżonych przez ro=
8:
zmáite wywody/ y podobieńſtwá (iákoż to y X.K. cżyni) dwor=
9:
nie więcey niż pożytecżnie pokázáć chćieli. Bo iednák nie doſzli
10:
tego/ y przydáie potym ty ſłowá I.M.X. Arcybiſkup. Kuśili ſię
11:
drudzy piſáć o dwoiákim rodzeniu Páná Chriſtuſowym/ o ie=
12:
dnym z Bogá oycá od wiekow/ á o drugim z mátki cżyſtey Pán
13:
ny iáko też toż zapalcżywie á nie k rzecży cżyniX.K. ále prożno wodę
14:
mierzyli. Bo/ iáko y tego dokłáda (á ia tuſzę iż wedle Ambroże=
15:
go In Luc. 9. Lib. 6. fol. 88. Tom. 5. y Bázylego contra Eunomium
16:
fol. 314. bádáć ſię o národzeniu Chriſtuſowym nie trzebá: bo ſię
17:
omyli káżdy ná tym/ kto mnima iżby dośćignąć miał tych rzecży
18:
zákrytych. A potym ná drugiey kárćie d. y to ieſzcże przydáie: A
19:
zaż ſtáry Zakon Bogá oycá iáwnie nie opowiedźiał Notá iż Bogá
20:
oycá á o ſynu ieſzcże pod zaſłoną mowi? A nowy Teſtáment iuż y
21:
ſyná z oycem ocżywiśćie Bogiem wyznawa: ále o boſtwie duchá
22:
ieſzcże nie ták przeſtronne wywody ma ꝛc. A toć I.M.X. Arcy=
23:
biſkup w przedmowie ſwoiey y więcey nád to piſze: co my też ba=
24:
cżymy y nie lekce ważymy. Cżego pewnie X.K. niewiem by vwa
25:
żył przyſtoynie: ábo więc I.M.X. Arcybiſkup muśiał Wędźidłá
26:
X.K. pierwey dobrze nie przecżytáć. Bo nie tuſzę/ áby ſię ábo ten
27:
od tákowey przedmowy/ ábo on od ták grubie ſproſnego/ o rze=
28:
cżách niedośćigłych y od ták prożnego rzeſzotem wody mierze=
29:
nia nie muśiał był pohámowáć. Ieſliby tedy mnie X.K. chćiał
30:
mieć zá złe/ że mowię iż w ſtárym Teſtámenćie niemáſz nic o ſyná
31:
Bożego ſkutecżnie iuż będącego boſtwie (Bo ia tego záwżdy
32:
dokłádam) procż figur/ podobieńſtw/ y obietnic oſtátnim cżá=
33:
ſom ſłużących: ktore ſię ſkutkiem w Chriſtuśie Iezuśie pokazá=
34:
ły: A cżemużby ſię nie pierwey ná ſwego właſnego wodzá y do=
35:
żorcę przednieyſzego/ śierdźić więcey niż ná mię nie miał? Ktory
36:
to/ á mym zdániem ſnadź ieſzcże iáſniey/ choć ſłowy krotkimi
twierdźi/


strona: 221

ná Wędzidło X.K.P.221.
1:
twierdźi/ iż ſtáry Teſtáment o tym ieſzcże pod zaſłoną mowi. Bo
Gdyby pod
stárym Testá
mentem Chri
stus skutecż-
nie był, figu-
rowáćby go
potrzebá nie
było.

2:
gdyż by iuż tám w ſkutku był/ y co cżynił y mowił/ nie byłáćby to
3:
zaſłoná/ ále rzecż ſkutecżna: ktoreyby iuż też będącey ſkutecżnie/
4:
nie trzebá było zaſłoną znácżyć: ániby iey trzebá figurowáć: áni/
5:
iż ma być obiecowáć: y iákoby ná rzecży ták długo trzymáć/ ták
6:
wiele Krolow/ Prorokow/ y ſpráwiedliwych/ ktorzy go prágnę
7:
li widźieć: á przedśię nie widźieli. Co też/ ácżkolwiek X.K. ſwoią
8:
zwykłą logiką wyſzpoćić chce: piſząc fol. 523. Iż wiele Krolow y
9:
Prorokow ſtoi nápiſano/ á nie wſzyſcy Krolowie y prorocy: ſkąd
Wiele Kro-
low y Proro-
kow żądáło
widzieć.

10:
też cżyni tákie zámknienie mowiąc ták: iż ponieważ nie mowi
11:
wſzyſcy ále tylko wiele: tedy go niektorzy pewnie widźieli ꝛc. Ale
12:
tego nie bacży iż Chriſtus/ nie mowi zgołá o ſwey tylko oſobie/
13:
ále też y o tym co ſię prze zeń dźiało/ gdy iuż wedle Bożych obie=
14:
tnic národźiwſzy ſię y vrozſzy/ vrząd ná ſię włożony od Bo=
15:
gá wykonywał. Ktemu/ nie pátrzy X.K. ná właſność mowy
16:
ſłowu Bożemu zwycżáyney. Bo ieſliby to co wnośi ważną rzecżą
17:
było/ dla tákiego mowienia: tedyby y to tákże ważyć muśiáło/
18:
co bych ia też rzekł/ tákże piſmo ś. tym podobne przytocżywſzy:
19:
á to tym ſpoſobem. Mowi ták Apoſtoł (Rzym. 5. ꝟ 15. 19.) Ie=
20:
ſli przeſtępſtwem iedneo/ wiele ich vmárło. Item/ bo iáko przez
21:
niepoſłuſzeńſtwo iednego cżłowieká wiele ich sſtáło ſię grzeſzny=
22:
mi ꝛc. Iáko tedy tu nie mowi piſmo/ iżby wſzyſcy przez Adámo=
23:
we niepoſłuſzeńſtwo sſtáli ſię grzeſznymi/ lecż tylko mowi iż ſię
24:
ich wiele sſtáło grzeſznymi. Otoż tedy nie wſzyſcy ſię rodzą grze=
25:
ſznymi z Adámá/ ále tylko wiele ſię ich rodźi ꝛc. Lecż iáko to zła
26:
Loiká/ przećiw iáſney prawdźie/ y inſzym wſzytkim piſmam ś. kto
27:
re wſzytkich pod grzech zámykáią: Tákże y tá nie mniey ieſt zła/
28:
ktorey X.K. vżywa. Ale to opuśćiwſzy/ do okázowánia dálſzego
29:
tych rzecży ktore mi X.K. nieſłuſznie zádáie przyſtąpię. Zádáie
30:
mi to fol. 359. iżbym ia to kędy piſáć miał/ ábo/ iáko I.M. mo=
31:
wi/ pleść będąc Beſtyą/ żeby ſię ſyn Boży sſtáć miał z Duchá/ z
Potwarz, że-
by ſię ſyn Bo
ży miał zstáć
z duchá z bo-
stwá y An-
iołá.

32:
Boſtwá/ y z Aniołá/ zmieſzánym: y vkázuie ku omamieniu pro=
33:
ſtych w moich Dyálogách liſt 41. Tedy ia/ to tylko ná to mo=
34:
wię: iż znáć że I.M.X.K. nie ſwymi tám ocżymá pátrzał: gdyż
35:
mi to przycżyta zá wyſtępek/ co ia tám borzę/ y iáko rzecż ſproſną
36:
ganię y ſtrofuię: nierzkąc żebych ią twierdźić miał. Niech kto
ee 3chce


strona: 222

Wtore kśiążki Odopowiedzi/222.
1:
chce doświadcży/ á dozna cżyiá prawdá: á náucży ſię teo/ iáko po=
2:
tym komu będźie miał wierzyć. Item/ Zádáie mi też to fol. 18. że=
3:
bym ia ono widzenie ſłowá Bożego ná koniu białym (Obiá. 19.)
Potwarz, o
słowie Bo-
żym ná koniu
białym.

4:
zbijáć miał Aniołem/ ábo rácżey (wedle ſłow I.M.) rownáć to
5:
ſłowo Boże z Aniołem ktory ſię vkazał Mánuev oycu Sámſo=
6:
nowemu. A vkázuie też to ná kráiu kárty 48. moich Dyálogow:
7:
ále iáko y to dobrze y prawdźiwie/ niech drudzy ſądzą. Gdyż ia
8:
tám rzecż tey przećiwną pokázuię. Bo co niektorzy od Iuſtiná
9:
nawięcey pocżąwſzy/ ták dumáli/ żeby to on Anioł/ ktory z ſtáry=
10:
mi oycámi mawiał: iáko z Abráhámem/ Izáákiem/ Iakobem/
11:
Mánoáchem ꝛc. miał być tym ſynem Bożym/ ktoreo w obiáwie=
12:
niu Ian widźiał ná koniu/ tedy ia to odrzucam: á Aniołá oneo
13:
podobneo być temu pokázuię/ ktory poſłány będąc od Iezuſá Chri
14:
ſtuſá/ widzenie to Ianowi obiáwiał. Obiá. 1. ꝟ 1. Ktoremu gdy
15:
chćiał Ian vcżćiwość wyrządźić/ przypadáiąc do nog iego/ tedy
16:
mu on teo nie dopuſzcżał (Obiá.19. ꝟ 10.) ták iáko y on v Máno=
17:
áchá ofiárowáć ſobie nie dał/ ále tylko Bogu ofiárowáć kazał.
18:
Sedź. 13. ꝟ 16. Zádáie mi też y to/ ále tákże nieſłuſznie: żebyſmy my
19:
cżytáiąc w piſmie ś. rożność perſon/ to wkupę gmátwáiąc/ mieli
Potwarz, per
ſon w kupę
gmátwánia Sabelliáń-
skiego.

20:
ſámev oycu przycżytáć/ przykłádem Sábellianow dawno potę=
21:
pionych (fol.1. Gdyż ia to/ co nam I.M. zádáie/ znácżnie po
22:
kázuie/ iż to ſam X.K. cżyni/ y z ſwym miłym kośćiołem: ták o
23:
tym głośno w ſwych bałwochwálniách wołáiąc/ y cżáſem poſze
24:
ptem mowiąc: Tria ſunt nomina omnia eadem ſubstantia, to ieſt/ Trzy
25:
ſą imioná á wſzytkie táż iſtność. Ktorą iſtność/ to pewna/ iż Po=
26:
meryuſz z inſzymi/ názywa Bogiem: ktory z śiebie rodźi mądrość
27:
tę/ ktąra miłuie. A iż tá mądrość ktorą w ſobie Bog ma/ ábo
28:
ktorą z śiebie rodźi/ ieſt ſynem/ á miłość záś/ ktorą miłuie y bog
29:
rodzący y mądrość z niego vrodzona ieſt duchem ś. Abo iáko in=
30:
ſzy mowią iż oná miłość ktorą ſię między ſobą miłuią oćiec y ſyn
31:
ieſt duchem ś. Zkąd iuż káżdy bacżyć może/ iż tym ſpoſobem Pa
32:
pieżnicy y z ſwoim miłym Papieżem/ nie máią ſkutecżnie żadneo
33:
przez ſię właſnie będącego ſyná y duchá/ ále tylko gołe bez rzecży
34:
imioná (przeto iż ſą Práxeány ábo Sábelliany) ábo iákąś zmy
35:
śloną iſtność: w ktorey ſą trzy imioná/ ábo názwiſká/ oycá/ ſy=
36:
ná/ duchá bez ſkutecżney iſtnośći. Bo ſyná ktory ſię nie vrodźił:
y duchá


strona: 223

ná Wędzidło X.K.P.223.
1:
y duchá ktory nie pochodźi/ ále tám tylko/ imaginatione, wedle
2:
mniemánia y dumy ludzkiey/ ieſt w Bogu. O cżym Pomer. ſerm.
3:
3. de Trinit. Toć tho tedy oni ſámi/ á nie my cżynimy/ co ná nas
4:
wewleć vśiłuie I.M.X.K. Ale iżby y temu ledwie ſię koniec
5:
náleść mogł/ co mi procż tego zádáie nieſłuſznie/ przetoż ták
6:
krotko iedno y drugie tylko nieſłuſzne zádánie/ pokazawſzy/ inſze
7:
opuſzcżam. Ták ſobie tuſząc iż káżdy cżytáiąc z rozſądkiem Dyá
8:
logi moie/ á znácżenie w Wędźidle X.K. kart przedśię wźią=
9:
wſzy pozna/ iáko k rzecży odpowieda: y iáko doſyć cżyni temu
10:
zá co ſię bierze: y iáko ſię zemną pobożnie obchodźi. Dáley nic
11:
nie rzekę.
12:
KA P. 13. Iż ſię iuż wżdy nie iáko/ wedle potrzeby/ plác
13:
budowánia náſzego vſzuflował: iż ſię iuż też złe y ſzkodliwe rumy
Okazánie fun
dámentu.
X.K.

14:
precż odrzućiły: tedy iużeż też cżás ieſt/ áby ſię kopániná do wła=
15:
ſnego fundámentu zácżęłá. Gdyż to rzecż ſámá pokázuie/ iż wła=
16:
ſny fundáment gruntowny y prawdźiwy/ ieſt ieſzcże zwierzchu
17:
iákąś gliną grubą y ſproſną pokryty: ná ktorym ſię ich wiele my=
18:
li/ z pierwſzego w rzecż weyźrzenia: mniemáiąc żeby iuż tá gliná
19:
miáłá być ſámym fundámentem gruntownym. Gdyż wierzym=
20:
li cále ſłowu Bożemu/ nie ieſt/ áni być może. Przetoż ią też ieſzcże/
21:
iáko inſze zwierzchnie rumy/ ktorych wiele było pierwey odrzu=
22:
ćić potrzebá: á tám dopiro pod nią będący fundáment pokázáć:
23:
y ná nim budowáć. Aby tá omylna gliná ktora ſię zwierzchu
24:
twárda widźi: á przedśię gdy ſię iey kto dotyka y ná niey budo=
25:
wáć chce/ káżdego topi: iuż więcey potym wiernych wybránych
26:
Bożych przy ſobie nie trzymáłá/ áni ich topiłá: owſzem áby y z ty=
27:
mi co ſię w niey kocháią z fundámentu y plácu zbáwiennego (ná
28:
ktorym ſię ſámym wybráni Boży/ iáko kámyſzcżki żywe/ iż też
29:
tám ieſt żywy fundámentálny ſkráyny kámień/ od ſámego Bo=
30:
gá záłożony buduią) precż wyrzucona byłá. Ktora fundámentu
31:
tego omylnego y fałſzywego/ ná fundámenćie prawdźiwym od
32:
Bogá záłożonym/ vſutego/ gliná/ ná cżymby záwiſłá/ y z kądby
33:
mogłá być poznána/ á przez co ábo cżym odrzucona/ to iuż nam
Ná cżym ni-
kcżemny fun
dáment Papie
skiey wiáry
záwisł.

34:
porządkiem ſwym vpátrowáć/ y to krotko rozbieráć będźie po=
35:
trzebá. Bo iż ia ták tym porządkiem z gory ábo zwierzchu ku do
36:
łowi poſtępuię: do fundámentu ſię właſnego dokopywáiąc/ te=
dy ſámá


strona: 224

Wtore kśiążki Odpowiedzi/224.
1:
dy ſámá náturá tego potrzebnie. Bo gdy kto dom przedtym źle/
2:
choćiaż wrzkomo ozdobnie/ zbudowány/ iáko zły y ſzkodliwy roz
3:
wálić chce/ áby ná tym mieyſcu dobry zbudował/ nie od gruntuć
4:
pocżyna: áni od śćian: ále pierwey dách zrzuca potym śćiány roz=
5:
wala: á dopiero też y grunt wybiera zły: áżby ſię dobrego dobrał.
6:
Iákoż (y według ſámego I.M.X. Arcybiſkupiego wyznánia)
7:
ták práwie Pan Bog ſam/ rozwaláiąc budowánie Antychry=
8:
ſtowſkie złe y duſzam ſzkodliwe/ przez Luterá dách naprzod zrzu
9:
cał: przez Zwingliuſzá záś z Kálwinem y z inſzymi śćiány rozwa=
10:
lał: á teraz iuż też przez niektore z náſzych y nas ſámych/ źle vſuty
11:
fundáment wſzytkiego Antychryſtowego budowánia wykopy=
12:
wa: y glinę tę dźiwnie pomieſzáną/ to ieſt fundáment od Anty=
13:
chriſtá záłożony/ precż wyrzuca. Ktora gliná ábo Antychryſtow
14:
ſki zły fundáment/ ná cżymby záwiſł: tu iuż nam trzebá będźie po
15:
kázáć: wprzod iy nákrotce iáki ábo ktory ieſt pokazawſzy. Ale iż
16:
ieſt nie iednoſtáyny: bom iy nie bez przecżyny gliną dźiwnie pomie
17:
ſzáną názwał: przetoż ſię ták pomieſzánie/ iáko ieſt pomieſzány po
18:
kázowáć też muśi. I.M.X.K. obiecawſzy to pokázáć/ iż pan náſz
19:
Iezus Chriſtus ieſt nie tylko cżłowiekiem (iáko fol. 7. mowi)
20:
prawdźiwym/ ále też Bogiem nie pożycżánym tego niewiem ktoby
21:
ták kiedy ſprośnie y głupie mowić miał, procż teyX.K.powieśći ábo w
22:
cżłowiecżeńſtwie vcżynionym (iáko ći bluźnierze báią) ále Bo=
23:
giem przyrodzonym/ to ieſt Bogiem z Bogá przedwiecżnym/
24:
Bogu oycu ſpoliſtnym y we wſzem rownym ꝛc. Fūdáment ſwoy
25:
wſzytek ná tym Iezuśie Chriſtuśie Bogu z Bogá przedwiecż=
26:
nym/ Bogu oycu ſpoliſtym y we wſzem rownym zákłada: ponie=
27:
waż tám ſamże záraz tego dokłáda ták mowiąc: Ktora náuká
28:
iáko ieſt ważna y potrzebna/ z tąd vważáć możećie/ iż ieſt grun=
29:
tem wiáry náſzey zbáwienney ꝛc. (A w przedmowie záś do I.K.
30:
M. fundámentem przednieyſzym Troycę przenaświętſzą/ z per
31:
ſon iey nierozdźielnym Boſtwem ſtánowi b. iij.) Co wſzytko ácż
32:
támże záraz przywiedźionym świádectwem 1.Kor. 2. ꝟ 2. o Chri
33:
ſtuśie vkrzyżowánym/ nád ktorego żadnego nie znał/ y nic procż
34:
niego Páweł nieumiał/ ſamże zepſował: iáko káżdy kto iedno
35:
ma co rozſądku zdrowego/ w to tám świádectwo weyźrzawſzy
36:
łácno poznáć może: iednák z ſobą ſię nie zgadzáiąc/ rzecż potym
przećiwną:


strona: 225

ná Wędzidło X.K.P.225.
1:
przećiwną: twierdźi. Gdyż X.K. o Bogu przedwiecżnym ſpoli=
2:
ſtnym y we wſzem Bogu oycu rownym duma/ y tego fundamen
3:
tem wiáry ſwey zbáwienney zákłáda. Ktory pewnie krzyżowá=
4:
ny nie był/ gdyż y ſam to ná wielu inſzych mieyſcách wyznawa iż
5:
ná BOgá przyść nie może przypadek/ doległość vtrapienie/
6:
krzyżowánie/ śmierć. A iáko mowi fol. 72. że boſtwo y przy wćie=
7:
leniu żadney odmiány nie miáło. A w Chriſtuśie vkrzyżowánym
8:
wielka ſię vkazáłá: gdyż przedtym żywym będąc/ potym praw=
9:
dźiwie vmárł. Co ieſliby tám temu X.K. przedwiecżnemu z
10:
Bogiem oycem ſpoliſtnemu y Bogu rownemu ſłużyć miáło: iá=
11:
ko tego ſłowy Páwłowymi dowodźi: tedy by Bogiem Bog tá=
12:
ki nie mogł być. A ieſliby też to ná tego Bogá przedwiecżnego ſy
13:
ná/ Bogu oycu rownego przyść mogło: tedyby záraz y ná ſáme=
14:
go Bogá oycá przyść też tákże muśiáło. Ponieważ też/ według
15:
iego właſney náuki/ w tym Wędźidle nápiſáney/ ieden ieſt Bog:
16:
ábo iedno obudwu ſpolne á nierozdźielne Boſtwo. W ktorym
17:
ácż ſą trzy rozdźielne perſony/ wſzákże ſpráwy ich ſą nierozdźiel=
18:
ne: Ták/ iż co iedney z nich ſłuży/ to też ſłuży y drugiey. Owa krot
19:
ko mowiąc/ X.K. wyſtáwia zá fundáment Bogá/ Bożego ſyná
20:
przedwiecżneo/ Bogu oycu rownego/ ktory krzyżowány być nie
21:
mogł: A Páweł záś nie chce znáć y vmieć oprocż Iezuſá Chri=
22:
ſtuſá vkrzyżowánego: Ktorego świádectwem/ ácż ſię iuż ſam/
23:
iákom rzekł/ zepſował/ iednák iákoby ſię ná ſłońce z motyką mie
24:
cąc/ chce przedśię rzecży ſwey/ ktorą zá fundáment wiáry ſwey
25:
záſádźił/ dowodźić. Y nie coć inſzego we wſzytkim ſwym Wędźi
26:
dle cżyni/ iedno to/ że iuż ták ten fundáment/ o przedwiecżney by=
27:
tnośći Iezuſá Chriſtuſá Bogá prawdźiwego/ Bogu oycu ſpoli=
28:
ſtnego y we wſzem rownego záłożywſzy/ dowodźi potym y wy=
29:
wodźi/ tego Bożego ſyna/ vrodzenia/ bytnośći/ boſtwá/ wſze=
30:
chmocnośći/władzey/ ſpráwy/ vkázowánia ſię iego ludźiom/ y
31:
rozmow ktore miewał z nimi: y tego/ iż to wſzytko cżynił przed
32:
tym ten tám ſyn rowny Bog/ y ſpoliſtny Bogu oycu/ niż ſię ten
33:
Iezus Chriſtus pocżęty z Duchá ś. á z Máriey národzony/ y dla
34:
nas potym vkrzyżowány vrodźił: oprocż ktorego/ iáko ſię iuż z
35:
świádectwá od X.K. przywiedźionego pokazáło/ nie znał Pá=
36:
weł ś. żadnego inſzego. Ktora rzecż/ ábo rácżey fundáment wiá
ffry X.K.


strona: 226

Wtore kśiążki Odpowiedzi/226.
1:
ry X.K. iáko ieſt zły/ to ſię potym pokaże: gdy ſię kilká dowo=
2:
dow/ ktorymi rzecż ſwą wywodźi/ ná plác wyſtáwią: á potym z
3:
łáſki Bożey z piſmem ś. iego Rzymſkiego kośćiołá piſárzmi po=
4:
rządnie y gruntownie zbiją. Bo nie idźie o Iezuſá Chriſtuſá ſá=
5:
mego/ iákiego ſłowo Boże opiſuie: ktorego my z piſmem ś. fun=
6:
dámentem Zborowym/ od Bogá záłożonym/znamy: ále o wy=
7:
myſły ktorych ſłowo Boże nie vcży. Lecż teraz/ pierwey niż do
8:
tego tám przyidźie/ godźi ſię przypátrzyć niezgodźie: ktora ſię o=
9:
koło tego fundámentu/ przez X.K. tu záłożonego/ w Wierze
10:
Rzymſkiey Kátholiki Piſárzow/ náyduie. I.M. X.K. iáko iuż
11:
káżdy z tych ſámych iego ſłow obacżyć mogł/ fundámentem wiá=
12:
ry ſwey zákłáda przedwiecżną/ we wſzem rowną y ſpoliſtną z
13:
Bogiem oycem bytność Iezuſá Chriſtuſá ſyná Bożeo. Od kto=
14:
rego ſię iuż odſtrzela wyznánie ktore zową Athánázego. O kto
15:
re ſię też ná mię X.K. fráſuie y ná Kámeráryuſzá fol. 63. z kto=
16:
regom to ia o nim powiedźiał/ iż nie ieſt Athánázego. Gdyż w
17:
nim ieſt mowá Athánázyuſzowi y cżáſom onym niezwycżáyna. A
18:
leby ſię ná mię y ná Kámeráriuſzá mogł X.K. nie fráſowáć/ gdyż
19:
y ſámá rzecż to pokázuie/ iż nie ieſt Athánázego. Cżego ták do=
20:
wodzę: naprzod ſámym Atánázyuſzem/ z ſtrony piſánia ieo/ ktore
21:
vcżynił/ in expoſitionē fidei, to ieſt ná wykład wiáry fol. 80. Potym
22:
z tąd: iż ten ktory Athánázyuſzá z Greckiego ięzyká ná Láćińſki
23:
przekłádał Petrus Nappius, niewiem cżemu go między inſzymi pi=
24:
ſmy/ przy ktorych kśiążkách nie położył/ áni o nim/ y on/ y ſam
25:
Athánázyus nigdźiey żadney potym zmiánki nie vcżynił: ále ie
26:
ták tylko po ſwey/ do Antoniego Biſkupá Atrebáńſkieo/ przed=
27:
mowie/ iáko iáki podmiot położył: áni go iáko inſze piſmá prze=
28:
łożył: ále ták iák nápiſane po łáćinie nálaſł zoſtáwił: ten mu
29:
napis dawſzy ſymbolum Athánázego o wierze Kátolickiey przeło
Symbolum
Athánázego
nie iest iego.

30:
żone/ nie wiedźieć od kogo. Nád to dźiwno mi temu iż ſię X.K.
31:
w tym nie bacży z drugimi: że tho w tym ſymbolum nápiſano/ iż
32:
Duch ś. pochodźi od oycá y od ſyná: Cżego nigdy Athánázyus y
33:
z inſzymi Grekámi nie trzymał: áni temu wierzył/ żeby y od ſyná
34:
duch ś. pochodźić miał. Skąd znáć że nieſłuſznie to ſymbolum A=
35:
thánázyuſzowi onemu ieſt przypiſano. Ale ná tym nic/ choćiażby
36:
y Athánázego/ y niewiem ktorego nákoniec nazacnieyſzego Pa=
pieżá by=


strona: 227

ná Wędzidło X.K.P.227.
1:
pieżá było: gdy przedśię nie ieſt ſłowem Bożym/ áni w nim ſą
2:
mowy piſmá ś. tedy nas to ku wierzeniu nie zniewoli. Nie oto
3:
też tu idźie: com tu ták dla X.K. krotko przypomionął/ ále oto
4:
iż ácż ſię ták zda/ żeby X.K. fundáment iednáki był z tym Athá
5:
názego ſymbolum: iednák ia mnimam/ iż ieſt od niego rożny.
6:
Bo co on Iezuſá Chriſtuſá Bogá przyrodzonego y przedwie=
7:
cżnego ſámego wſzędy wyſtáwia/ y dla tego potym tego dowo=
8:
dźi/ że ieſt ſam z śiebie: á iż oprocż niego niemáſz inſzego Bogá
9:
wſzechmogąceo ſtworzyćielá iáko ſię przedtym fol. 151. 226. 247.
10:
wſpomináło. To Athánázyus nie tego ſámego/ ále záraz cżtery
11:
rzecży ſtánowi/ Bogá iednego w Troycy/ á tę też záś Troycę w
12:
Bogu/ ktory záś Bog/ iednym będąc/ ma trzy w ſobie perſo=
13:
ny/ ktorych mięſzáć niechce/ áni też iſtnośći odłącżáć. A to w tym
14:
ſymbolum cżyni/ gdyż in expoſitione fidei/ coś ſię inſzego náyduie. Bo
15:
to Bogu oycu przycżyta/ iż on z śiebie ſámego ma to/ cżym ieſt:
16:
y zowie go źrzodłem/ á ſyná záś ſtrumieniem z niego płynącym:
17:
á nie ták iáko X.K. o ſwoim mowi/ iż nie ma nic ni od kogo/ ow
18:
ſzem/ iż on ieſt przycżyną wſzytkiego. W ktorą rzecż/ gdy kto
19:
pilno z rosſądkiem weyźrzy/ mym zdániem/ niewiem ieſli cáłą á
20:
zupełną zgodę będźie mogł w nich obacżyć. Ale choćiażby ie też
21:
kto pogodźić chćiał/ tedy przedśię tę zgodę ſam X. Arcybiſkup
22:
ſwoią przedmową zepſuie/ gdy ſię iedno kto w tym dobrze po=
23:
cżuie/ gdyż ią ták pocżyna. Wiele ludźi vcżonych piſáło o náturze
24:
Boſkiey/ vkázuiąc w Pánu Bogu iednę iſtność á trzy perſony/
25:
przez rozmáite wywody y podobieńſtwá/ dwornie więcey niż po
26:
żytecżnie: Bo iednák nie doſzli tego/ áby to ták/ dobrze vdáć by=
27:
li mieli/ iáko zacność nieogárnionego máieſtatu Páńſkiego po=
28:
trzebowáłá ꝛc. Iákom to y przedtym ſpominał/ y to co o dwoiá=
29:
kim rodzeniu Páná Chriſtuſowym mowi/ gániąc głowy nieſpo=
30:
koyne/ ktore o tym piſáły y piſzą. Y miałem ia był tę wolą/ wſzyt
31:
kie/ ktorychem do kilkádźieśiąt y rozmáitych Piſárzow Papie=
32:
ſkich zebrał y dowody y podobieńſtwá/ ktorych/ Troycę ſwoię
33:
pokázuiąc y wywodząc/ vżywáią/ teraz tu w tym Epistomium iá=
34:
ſnie świátu przed ocży wyſtáwić. Lecż I.M.X. Arcybiskup tym
35:
ſwoim wyrokiem (ktory v mnie ieſt w wielkiey wadze/ tákowe
36:
dworne á nie potrzebne wywody y podobieńſtwá/ ktorych ći mi
ff 2li głębo=


strona: 228

Wtore kśiążki Odpowiedzi/228.
1:
li głębocy rzecży wyſokich bádácże vżywáią/ iuż práwie nápo=
2:
rząd/ nie tylko zgánił/ ále práwie zepſował: przetoż ſię ia od v=
3:
myſłu ſwego pohámuię. Ale ták/ iż ieſliby tego ná potym komu
4:
byłá potrzebá/ przedśię v mnie będą po gotowiu: żeby ſię ci kto=
5:
rzy y ná ſłowie Bożym nie przeſtáią/ y I.M.X. Arcybiſkupá przy
6:
iąć by wyroku teo niechćieli/ kiedykolwiek ſwych y bráćiey ſwey
7:
ſproſnych/ nie wycżoſánych/ grubych/ nieprzyſtoynych y nie zbo=
8:
żnych wywodow y podobieńſtw/ ktore Bogu iedynemu
9:
prawdźiwev nie ſłużą/ wſtydáć muśieli. Y ſam X.K. by ſię w tym po=
10:
cżuł/ máiąc iuż w tych krotkich ſłowách/ zá mię odpowiedź. Lecż
11:
iż ſię podobno y z inſzymi nie cżuie: przetoż ia przedśię/ parcius ta-
12:
men quàm res postulabat, rzecż zácżętą/ wſzákże z opuſzcżánim wielu
13:
rzecży y z folgą końcżyć zá Bożą pomocą będę. Vkazałem iuż
14:
nákrotce fundáment od X.K. wyſtáwiony/ ná ktorym záłożył y
15:
vbudował/ ábo właſniey mowiąc vkował/ wſzytko Wędźidło
16:
ſwoie: y vkazałem nákrotce być niezgodny z tym ſymbolum A=
17:
thánázego/ ktore ná Primách cżęſto śpiewáią. Vkazałem też iż
18:
y to oboie/ y inſzych wiele tym podobnych piſm/ ſam X. Arcybi=
19:
ſkup zgánił/ iáko dworne á niepotrzebne wywody y podobień=
20:
ſtwá/ bez ktorych oni/ á ieſzcże z Filozofow Pogáńſkich wykrá=
21:
dźionych/ y z mieyſcá ſtąpić nie mogą. Teraz iuż dáley poſtąpię/
22:
áby ſię fundáment ten/ z rozmáitey gliny y iłu pomieſzány y vſu=
23:
ty/ tym lepiey obacżyć mogł/ iż ieſt nie iednoſtáyny y nie pewny.
24:
A to z tąd iż co mowi Athánázy o ſwym ſymbolum/ żeby ten ná
Káżdy z nich
ſwemu fundá
mentowi zbá-
wienie przy-
cżytá, á tym
Chriſtuſá tłu
mi.

25:
wieki bez wſzego wątpienia zginąć miał/ ktoby tey iego wiáry
26:
kátolickiey gruntownie/ ábo mocnie/ nie wierzył/ y nie trzymał
27:
(co też o ſwoim fundámenćie X.K. trzyma iáko káżdy z ieo śier
28:
dźiwośći y ſądow poznáć może.) Toż też y drudzy o ſwym twier
29:
dzą/ y tákże żywotá wiecżnego inſzych odſądzáią/ choćiaż rożny
30:
fundáment od tych wyſtáwiáią. Iáko to káżdy z Kanonu 7. ſy=
31:
nodu Konſtántynopolſkieo/ ná ktorym było pułtoráſtá Biſku=
32:
pow/ obacżyć może. Ktorego tákie ſą ſłowá. Commonendi ſunt fi-
33:
deles omnes, á minimo vſque ad maximum, vt orationem dominicam &
34:
ſymbolum dicant: & dicendum est eis, quòd his duabus ſententijs omne
35:
fidei Christianæ fundamentum incumbit &c. To ieſt máią być wier=
36:
ni nápomnieni/ od namnieyſzego áż do nawiętſzego/ żeby mo=wili Pa=


strona: 229

ná Wędzidło X.K.P.229.
1:
wili Paćierz y Kredo: y trzebá im powiedźieć/ iż ná tych dwu
2:
ſentencyách záśiadł wſzytek wiáry Chriſtyáńſkiey fundáment zá
3:
bacżyli podobno w ták wielkiey gromádźie ſámych tylko Biskupow, trze-
4:
ćiey rzecży: to iest, Zdrowáś Márya, ále podobno v nich ná tym nic, gdyż
5:
ią przedśię potym inſzy mędrſzy po nich przydáli: y pewnie nád dwie pier
6:
wſze ſentencye, przełożyli. Bo ktoby (iko támże dokłádáią) tych
7:
dwu ſentenciy ná pámięć nieumiał/ áno rzadkiego naydzie coby oko
8:
ło Piłata nie błądził, y cáłym ſercem nie wierzył/ y w modlitwie v=
9:
ſtáwicżnie nie powtarzał/ Kátholikiem być nie może. (Ambro
10:
zy záś zgołá krotko mowi. Quod voluntas Dei, fundamentum ſit vni-
11:
uerſorum, to ieſt iż wola Boża ieſt fundámentem wſzytkiego/ lib.
12:
1. Hexameron cap. 6.) Toć też y tu inſzy ieſt fundáment wyſtáwio
13:
ny/ ná tym tám ſynodźie y bárzo rożny y dáleki X.K. y Atháná=
14:
zego fundámentu. Ktory też od Chriſtiáńſtwá ábo od Kátholi
15:
ki wyłącża. W cżym ma coś podobnego z Kánonem 5. y 7. one=
16:
go ſynodu ktory názwáli Apoſtolſkim/ w ktorych to ieſt obwá=
17:
rowánie/ iż Biſkup/ Kápłan y Dyakon żony opuſzcżáć nie ma
18:
pod pokrywką nabożeńſtwá: áni też ma ná ſię zábáwek świec=
19:
kich przyimowáć. Bo ktoryby ſię tego ważył/ zrzucon ma być
20:
z vrzędu. A wżdy teraz wſzytko opák. Bo Arcybiſkupá Koleń=
21:
ſkiego zrzućić vśiłuią/ dla tego iż ſię trzyma ichże Kanonu Apo=
22:
ſtolſkiego. A Biſkupá záś nie naydźie żadnego/ á Kśiędzá rzad
23:
kiego/ ktoryby ſię curis ſecularibus, pracámi świeckiemi więcey niż
24:
kośćielnymi zábáwiáć nie miał. To w rádźie záśiádáiąc: to ſądy
25:
wſzelákie y Tribunálſkie ſądząc: to rozmáite legácye y poſelſtwá
26:
odpráwuiąc ꝛc. Ale ſię tym/ y co támże/ o dokupowániu ſię Bi
27:
ſkupſtw y inſzych kápłáńſkich vrzędow Canone 28. nápiſano/ dla
28:
cżegoby tákowi kupcy mieli być od ſpołecżnośći odſtrychnieni
29:
iáko on Simon Magus od Piotrá/ nie báwiąc: gdyż y to iuż teraz v
30:
tych nic nie waży/ ktorym wolno wſzytko co lubo: Bo gdyż/ ieſli
31:
by y to co tám ieſt w tych ápoſtolſkich kánonách nápiſano trwáć
32:
miáło/ nie mielibyſmy podobno żadnego/ nie tylko Biſkupá/ ále
33:
y proſtego kápłáńcá/ do rzecży ſię zácżętęy znowu wracam (bo
34:
co ſię teraz námieniło nie ták do tego fundámentu należy/ cho=
35:
ćiaż też y to nań ieſt włożono) á ták iuż o tym iákom pocżął fun
36:
dámenćie ich gliniánym niezgodnie pomieſzánym/ ták dáley mo
ff 3wię.


strona: 230

Wtore kśiążki Odpowiedzi/230.
1:
wię. Gdy ſię dáley nabożeńſtwu Papieſkiemu przypátruię/ y
2:
tym więcey w Piſárze iego wglądam/ tym więcey rożnośći/ y
3:
pomięſzáney gliny fundámentu ich náyduię. Gdyż oprocż tych
4:
ktorym pomienił náyduią ſię y ći/ ktorzy ácż też Chriſtuſá fundá
5:
mentem wyznawáią/ wſzákże tego nie ták zgołá cżynią/ ále áż ná
6:
fundámenćie Máryey onego zásádźiwſzy. Gdyż ták o tym piſze ie
Vide Mariale
lib. II. Tit. 1. E

7:
den z nich. Vel fundamentum ipſe Chriſtus, vnde Eſa. 28. Ecce ego mit-
8:
tam (dicit pater fundator) in fundamentis Syon (id est Mariæ, quae pa-
9:
ulopost appellatur Syon) lapidem angularem, probatū, precioſum, in fun-
10:
damento fundatum id est Christum. Do cżego ſię y to zeydźie iż ią y
11:
pocżątkiem y końcem zowią w proźie/ ktora ſię pocżyna O felicē
12:
genitricem intra octauas viſitat. gdźie ták śpiewáią. O maria mater pia
13:
finis & exordium. To też ieſt de quinque doloribus beatæ Mariæ. O ma
14:
ter Christi, & virgo, fons ſalutis & origo. Tu nostra redemptio. A Chri
15:
ſtus Iezus gdźie? gdyż mu y Pośrzednictwo Pánną Máryą od=
16:
ięli. Iáko támże w drugiey proźie włożono/ zowiąc ią mediatri-
17:
cem hominum, & omnium illuminatricem. Nuż/ á o Pietrze co też rze
18:
cżemy? zali go też fundámentem kośćiołá ſwego Rzymſkiego
19:
iegoż Papieżnicy nie cżynią? gdy go ono głową (co ſię mnie zda
20:
być coś więtſzego wedle piſmá.) kośćiołá ſwoiego/ w namiáſt=
21:
kách/ Papieżách Rzymſkich/ bez wſtydu y Bożey boiáźni opo=
22:
wiedáią? Ale y to/ y co iedno inſzy około fundámentu piſzą/ ná
23:
zad odrzućiwſzy (boby y temu końcá nie było/ gdyby ſię wſzytkie
24:
rozmáitośći niezlicżonych mnichoſtw przypomináć miáły/ z kto
25:
rych káżde muśi mieć ſwoy fundáment/ ná ktorym Regułę ſwą
26:
záſádźiło/ á z niey też y dumę ſwą o zbáwieniu zá fundáment ſo=
27:
bie vſuło: iáko/ od nowſzych pocżąwſzy Iezubitowie od Ignatá
28:
Loylocżyká/ á Dominikáni od Dominiká/ Bernárdyni od Fráń
29:
ćiſzká ꝛc.) Pátrzmy iuż ſámego tylko fundámentu od X.K. o=
30:
piſánego. To ſię iuż pokazáło/ iż on fundámentem zákłáda ſy=
31:
ná Bożego Bogá/ y przedwiecżnego y ſpoliſtnego y Bogu oy=
32:
cu we wſzem rowneo/ ále to trzebá ktemu wiedźieć/ iż temu Bo=
33:
gu ſpoliſtnemu y we wſzem Bogu oycu rownemu/ nie tylko to
34:
dáie/ áni też ná tákim ſámym opiſániu ieo przeſtawa: owſzem mu
35:
ieſzcże z wyniſzcżeniem rownośći Bogá oycá/ ktorego wżdy w
36:
zákłádániu tego fundámentu nieiáką zmiánkę vcżynił/ więcey
nád to


strona: 231

ná Wędzidło X.K.P.231.
1:
nád to przycżytá/ gdy potym iego ſámego tákim ábo tym Bo=
2:
giem/ ktory nic y według boſtwá y według cżłowiecżeńſtwá od
3:
nikogo nie ma ſtánowi: to twierdząc/ iż on ſam wſzytko z śiebie
4:
ma/ y wſzytkim żywot dawa/ iáko tu/ z ſłow iego káżdy obacżyć
5:
może/ ktore nápiſał (fol. 151.) gdźie przycżytáiąc to Páwłowi/
6:
iákoby Atheniencżykom Bogá nieznáiomego oznáymuiąc/ o
7:
Chriſtuśie to mowić miał/ y oneo zwáć Bogiem prawdźiwym/
Iáko X.K.
niesłuſznie to
ná Chriſtuſá
wkłáda, co Pá
weł, o Bogu
oycu powie-
dział.

8:
Pánem niebá y źiemie: żadnym mieyſcem nieogárnionego/ kto=
9:
ry nicżego ni odkogo nie potrzebuie: y owſzem wſzytkich rzecży
10:
on ieſt przycżyną: iż ſą/ iż żywą/ iż ſobą władáią/ y ſpráwy ſwe cży=
11:
nią. Ktemu iż ieſt (fol. 226.) ſtworzyćielem tákim/ ktory niko=
12:
go nád ſobą nie ma: y mieyſcem żadnym nie ieſt ogárniony: toć
13:
też pewnie nie był w zywoćie Máryey: Toć go też niemáſz w Opłátku w
14:
Monstráncyey, w cyborium á cżemuz lud prosty zwodzą? A iż ieſt tá=
15:
kim ſtworzyćielem/ ktory cżłowieká rękámi ſwoimi ſtworzył: á
16:
oprocż ktorego nie naydźie inſzego ſtworzyćiełáfol. 247. Toć
17:
go ták tu y owdźie opiſuie/ iáko ſię y przedtym znáć dawáło z
18:
Bogá oycá wſzytko zeymuiąc/ á ná tego ſyná Bogá ſpoliſtnego
19:
y Bogu oycu we wſzem rownego wkładáiąc. Lecż ia niewiem/
20:
iáko y temu wierzyć: gdyż indźiey fol. 19. ták mowi/ z pogáńſkiey
21:
dumy (ile bacżyć mogę z Dionizego Kártuzyaná In Ioan.1. ábo z
22:
Auguſtyná) iż Bog właſniey bywa opiſány przez to cżym nie ieſt
23:
niż cżym ieſt/ iák y fol. 40. piſze: A ták ſię boię/ iż podobno y tu
24:
ták też opiſuie tego ſwego ſyná ſpoliſtnego Bogá tym więcey
25:
cżym nie ieſt/ niż czym ieſt. Ale to imo ſię puśćiwſzy/ ták mowię:
26:
iż gdyby to prawdá byłá/ co tu nápiſał/ o tym ſpoliſtnym y ro=
27:
wnym Bogu/ ktoraby ſię oſtáć mogłá ná plácu/ á to zá świáde=
28:
ctwem naprzod ſłowá Bożego: y zá ſtárſzych potym patreſow o=
29:
piſániem/ á nád to y zá kośćiołá też Rzymſkiego powſzechnego/
30:
y onego owſzem znáiomego wyznánia Apoſtolſkiego zgodą: tedy
31:
by ſię koniecżnie oſtáć then fundáment muśiał/ y nie godźiłoby
32:
ſię iuż nic przećiw niemu mowić. Lecż iż temu wſzytkiemu ieſt
33:
prawdá ſłowá Bożego/ y ludzkie też zdánie ná odpor/ tedy z nim
34:
muśi forá z dworá: á inſzy potrzebá będźie prawdźiwy pokázáć.
35:
Lecż niż ieſzcże przyidę do porządnego rzecży tey z ſłowá Bożego
36:
okázowánia: potrzebá tu iuż rzecż pierwſzą z trzech/ z pocżątku
tey


strona: 232

Wtore kśiążki Odpowiedzi/232.
1:
tey Káp. námienionych/ obacżyć. To ieſt ná cżym wżdy záſádzo=
1. ku pozná-
niu złego fun
dámentu. Na
przod trzebá
wiedźieć ná
cżym on zá-
śiadł.

2:
ny ieſt ten fundáment od X.K. wyſtáwiony. Lácno ſię domy=
3:
ślić/ iż nie ná cżym inſzym/ iedno ná wymyſłách ludzkich. Bo lu=
4:
dźie niektorzy odrzućiwſzy práwie ná porząd od śiebie boiaźń
5:
Bożą/ ważyli ſię ſtánowić co ſię im zdáło/ cżęśćią ſłowo boże od=
6:
rzucáiąc: cżęśćią ie odmieniaiąc: cżęśćią ieſzcże do nieo przydawá
7:
iąc y od nieo vymuiąc. A cżynili to wſzytko z opilſtwá mądrośći
8:
świeckiey/ ktorą teraz zową/ nadobnym ſłowkiem/ Filozofią.
9:
Lecż Iákub ś. káp. 3. ꝟ 15. zowie ią źiemſką duſzną y Dyabelſką
10:
mądrośćią: Przeto iż poſpolićie z poſwarkiem przychodźi/ á za=
11:
zdrośćią ſię gorzką końcży: y ſwary też z śiebie y zazdrości rodźi.
12:
Z ktorego opićia y obżárćia ſię tey pogáńſkiey ćieleſney y Dya=
13:
belſkiey Filozofiey/ gdy ſię ludźie ſobą ſwárzyć/ y iáko pijáni
14:
ſprzecżáć/ ieden nád drugim chcąc mieć gorę/ pocżęli: źiemſkim
15:
y ćieleſnym ſpoſobem chcąc ogárnąć rozumem ſwym Bogá y w
16:
nim ſerce iego y vmyſł/ ábo iáko drudzy mowią/ wnętrzne ſłowo
17:
vpátrzyć. Z ktoregoby Bogu ſyná vtworzyli: ták to v śiebie ro=
18:
zumieiac/ żeby oycem nie mogł być zwány bez ſyná tákiego: áż=
19:
ći dla tákiey dumy ſwey/ ważyli ſię náwymyśláć wiele ſłowek/
20:
imion/ názwyſk y tákich y owákich terminow/ piſmu ś. nigdy
21:
nieznáiomych. Ktorymi potym/ rzecż tę wymyśloną/ y ſłowu
22:
Bożemu nieznáiomą/ opiſáli. Ze też tym torem/ znowo wymy=
Szátáńska
ſztuká, z no-
wymi słowká
mi rzecż no-
wą wprowá-
dziłá.

23:
śloną rzecżą/ ſłowá też nowe y obce: á ſłowy tákże nowymi y
24:
obcymi/ rzecż y nową/ y obcą/ y niezbożną wprowádźili. A=
25:
ták tą ſwoią rzecżą nową y ſłowy nowymi ſwymi/ iáko gliną
26:
dźiwnie vmieſzáną fundáment prawdźiwy w ſłowie Bożym opi
27:
ſány gwałtownie przywálili y przed ludźmi zákryli: Aby ták do=
28:
piero/ ná tym fundámenćie ſwym nowo vſutym/ wſzytki wymy
29:
śły ſwe/ zabobony/ cżáry/ guſłá/ kuglárſtwá: á z nich kuchnie/
30:
zamki/ miáſtá/ wśi/ folwárki/ páłace y inſze ćieleſne roſkoſzy wy
31:
budowáli. Iákoż to rzecż ſámá iáſnie pokázuie/ iż tego wſzytkieo
32:
cżyśćie dowiedli. Ktoby tedy chćiał ten fundáment zły obacżyć/
Iáko ſzátan
do záłożenia,
nowych rze-
cży przez ſwe
nacżynie
przyſzedł.

33:
temu ſię napierwey potrzebá porządkiem ſwym dźiwnemu for=
34:
tylowi ſzátáńſkiemu przypátrzyć. A naprzod/ iáko przez ſwe na=
35:
cżynie do záłożenia fundámentu tego przyſzedł. Potym/ iż y rzecż
36:
tá/ nie ták a do kilká ſet lat po Chriſtuśie byłá/ y ſłow tych/ kto
re teraz


strona: 233

ná Wędzidło X.K.P.233.
1:
re teraz v nowych Theologow ſą w zwycżáiu/ przedtym áni ſły
2:
cháć było. Iáko ſię o thym/ y z ſtrony ſłow/ y z ſtrony rzecży/ iuż
3:
nie raz przedtym/ od náſzych nie máło piſáło: y w moim to Roz
4:
ſądku y w Reſponśie. Tákże y w Páná Iáná Niemoiowſkiego/
5:
naydźie: kto ſię iedno pilnie będźie chćiał temu przypátrzyć. Bo
Do Synodu
Niceńskiego
słowá nowe,
y rzecż tá no-
wa płacu nie
miáłá.

6:
to iáwna iż do ſynodu Niceńſkiego we 332. lat od národzenia
7:
Chriſtuſá Páná nie były w zwycżáiu ty ſłowká/ Iſtność/ Pod=
8:
ſtáć y inſze temuż ſłużące. Aż gdy potym przyſzłá wiárá Chriſtyáń
9:
ſka ná rozſądek/ y ná regiment ludźi hárdych y możnych: ták z
10:
ſtrony zwierzchnośći źiemſkiey/ iáko y náuki Filozowſkiey: ták
11:
tych ktorzy w rzecży poſpolitey źiemſkiey gorę mieli: iáko y tych
12:
ktorzy w Zborze wynośić ſię pocżęli/ y ktorzy tę teráźnieyſzą Pa=
13:
pieſką Stolicę budowáli: ktorzy też ſynody zwoływáli y ná nich
14:
co chćieli ſtánowili: to raz pochwaláiąc/ á drugi záś gániąc: to
15:
záś raz odrzucáiąc á drugi też przyimuiąc: tożći ſię dopiero y fun
16:
dáment ták ten vſuł: y wieżá tá Bábilońſka pełna błędow y po=
17:
mięſzánia ná nim vbudowálá. Ktorą rzecż/ gdy ták ludźie/ z
18:
pilneo w tę rzecż wzglądánia/ ták iáko ſię námieniłá obacżą/ tedy
19:
dopiero do wtorey porządnie przyſtępowáć máią. To ieſt/ ábyſię
2. Przez co y
iáko ma być
ten zły fundá
ment poznan.

20:
o tym z pilnośćią wywiádowáli/ przez coby ten fundáment zły/ y
21:
te ſłowká y terminy niezbożne/ mogły y miáły być poznawáne.
22:
Bo to pewna/ iż poki kto cżeo dobrze nie pozna: poty też ten/ o
23:
tȳ y mowić/ ná tę ábo ná owę ſtronę nie może: ták ku gánieniu iey
24:
iáko też ku chwaleniu: żeby ſię tym ſpoſobem dobre chwaliło y
25:
záchowáło/ á złe zgánione precż odrzućiło. Coż to tedy ieſt/ przez
26:
coby ku poznániu rzecży tych mogł przyść beſpiecżnie cżłowiek?
27:
Oto ze cżterzech/ ktore ku temu ſłużą/ ia tę naprzednieyſzą vpá=
28:
truię: to ieſt/ ſámo ſzcżyre y prawdźiwe ſłowo Boże. Ktore ieſt/
1. Przez sło-
wo Boże.

29:
iáko probierny kámień ná złoto/ ku rozeznániu rzecży Boſkich
30:
od rzecży ludzkich/ gdźie/ ácż ſię cżęſto ludzkie świecą y połyſká=
31:
ią/ iákoby Boſkimi miáły być: á Boſkie záś iáko przyproſzone y
32:
śmiádełeżą: iáko bywá złoto niewypolerowáne bez gláncu: á
33:
miedź y mośiądz polerowány y fárbowány połyſkániem ſwym o=
34:
cży ludzkie zwodząc/ iednák gdy to oboie miedź ábo mośiądz ze
35:
złotem/ á rzecż też Boſka zániedbáła z ludzką/ choćiaż miſternie
36:
wypolerąwáną/ do proby ſwey przyidźie: áżći záraz/ co złoto á co
ggmiedź


strona: 234

Wtore kśiążki Odopowiedzi/234.
1:
miedź/ co też rzecż Boſka/ á co cżłowiecża/ poznáć będźie. Ale te=
2:
go nie drzewiey żaden pozna/ co ſię tknie rzecży Boſkiey/ áż gdy
3:
to v śiebie zá napewnieyſzą poſtánowi/ że nie ieſt powinien/ y
4:
nie ma też nikogo przećiw Bogu ſłucháć. Item/ że nie powinien/
5:
áni ma/ nic zgołá procż ſłowá Bożego przyimowáć. Item/ iż nie
6:
ma/ w rzecżách Boſkich/ ſłow żadnych y terminow od ludźi wy=
7:
myślonych/ procż ſámego Bogá ſłow/ przyimowáć y vżywáć:
8:
ktorymi on do nas w ſtárym y nowym przymierzu przez ſwe Po=
9:
ſłáńce mowił. Ale ſię to potym ná ſwym mieyſcu z ſłowá Bożeo
10:
pokázowáć będźie/ co nam ono zá fundáment wyſtáwia. Teraz
11:
tu ná tym doſyć/ pálcem o tylko ták pokázáć. Potym po ſło=
2. Przez ſá-
mych Kátho
likow wyzná-
nie.

12:
wie Bożym/ może też pobożny y wierny cżłowiek/ tę wtorą rzecż
13:
bráć ku poznániu teo z tychże ſámych miłych Kátholikow wyzná=
14:
nia. A náwet/ y z tego ſámego iáko ie X.K. tym ſwoim Wę=
15:
dźidle wyſtáwił/ opiſánia. Gdyż y záprzeć tego nie mogąc/ mu=
16:
śiał to wyznáć/ iż iáko Dźiećiokrzcżeńſtwá/ tákże Troyce/ y iſtno
17:
śći/ y perſon/ niemáſz w ſłowie Bożym: iako ſam o tym piſze w
18:
Przedmowie. b. g. h. b/ y h ij. A gdyż niemáſz: cżemuż ich przedśię iáko
19:
by były dowodźi? y cżemu ie iákoby w rzecży być miáły przedáć y
20:
przecygánić chce? Fráſuieć ſię I.M. ná mię/ iż ia y o wćieleniu
21:
wiedźieć nic niechcę/ máiąc ie (iáko tego dokłáda) w dawnych
22:
Konciliách y w ſtárych oycách: y dla mnie go dowodźić chce/ iá=
23:
ko nápiſáł fol. 59. Ale prożno rzeſzotem ſwym wodę cżyrpa: v
24:
mnie nic Konciliámi y oycámi ſtárymi nie ſpráwi. Iednegoż ia
25:
Bogá oycá mam/ ktory mi też dał iednegoż miſtrzá: y iedno też
26:
tylko mam zá prawdźiwe Boże Koncilium/ ono przedwiecżne
27:
poſtánowienie/ ktore mi on ſam przez Iezuſá Chriſtuſá y przez
28:
vcżnie iego oznaymił: ná ktorym ia też ſámym przeſtawam/ á o
29:
inſze nic nie dbam. Rzecż potym trzećią vpátrzyć potrzebá/ z kto
30:
rey też błędy te mogą być poznáne: to ieſt/ wiele dźiwnych nie=
3. Przez wiele
dziwnych nie
zgod.

31:
zgod ktorych pełno ieſt w tych wſzytkich kśiegách/ ktore iedno
32:
co o Troycy/ o iſtnośći/ o perſonách/ o rodzeniu przedwiecżnym
33:
y wćieleniu ſą nápiſane: iákich y w tym ſámym Wędźidle ieſt má
34:
ło nie bez licżby: iáko ſię iuż też to po cżęści znáć dáło. A cżwarta
4. Przez nie-
wolą wielką.

35:
ieſt/ niewola wielka/ gorſza y ſzkodliwſza niż byłá Egiptſka y
36:
Bábilońſka/ ktorą ná wſzytkich wewlekli/ odiąwſzy im ſłowo
Boże:


strona: 235

ná Wędzidło X.K.P.235.
1:
Boże: że ſię nie wolno w ich Kátholice z ſłowá Bożego o praw
2:
dźie zbáwienney wywiádowáć (Bo y dla tego ſámego we Wło
3:
ſzech y w Hiſzpániey ſpalą/ gdyby kto biblią cżytał/ nie máiąc od
4:
Papieżá pozwolenia/ ábo nákoniec y modlitwy iákie z ſłowá Bo
5:
żego ſwym ięzykiem cżytał.) ále tylko káżdy ná tych baykách/
6:
ktore kśięża y mniſzy każą przeſtawáć. Bo gdyćby oni/ Bogá
7:
żywego/ prawdźiwego/ iedynego/ zá fundáment mieli: y gdyby
8:
ſię ná fundámenćie Apoſtolſkim/ y Prorockim/ od tegoż to ſáme
9:
go Bogá záłożonym budowáli: y Bogá ſię tego boiąc/ y onego
10:
miłuiąc/ ſłowu ieo wierzyli/ tedyćby nigdy nikomu cżytáć piſmá
11:
ś. nie bronili: owſzemby ieſzcże z Moiżeſzem y z Dawidem/ do
12:
rozmyślánia w nim we dnie y wnocy/ ludźi pobudzáli: y pewnie
13:
by z Chriſtuſem/ ſcrutamini ſcripturas, Bádayćie ſię piſm mowili.
14:
Boć ony (iáko Chriſtus o ſobie mowił) ſą ktore o nim świad=
15:
cżą. Lecż iż tego nie cżynią/ owſzem ſię temu ſprzećiwiáią/ izáż
16:
tym ſámi o ſobie znácżnego świádectwá nie wydáią/ iż fundá-
17:
mentu zbáwienneo nie máią? iż ſię też z nabożeńſtwem ſwym nie
18:
ná nim buduią/ ále ná ſwoiey ták y owák vmieſzáney glinie. Iuż
19:
ſię dwie rzecży obiecáne pokazáły/ to ieſt/ ná cżym ten gliniány
20:
pomięſzány/ Papieſkiey wiáry/ fundáment należy: Item/ ſkąd też
21:
ma być poznawány. Pátrzmyż iuż y trzećiey to ieſt cżym y przez
Trzećia przez
co ábo cżym
ten gliniány
Fundáment
wyrzucony
ma być.

22:
co tá mieſzániná gliniánego fundámentu ma być wyſzuflowána
23:
y precż z fundámentu właſnego y prawdźiwego wyrzucona. Ia
24:
do teo dwie tylko ſzufli náyduię. Pierwſzą/ naprzednieyſzą/ naza
25:
cnieyſzą y napewnieyſzą/ ſłowo Boże/ ktore ſámo trwa ná wieki:
26:
wedle ktorego ſámego potrzebá o Bogu/ o Chriſtuśie/ y o ná=
27:
ſzym zbáwieniu mowić/ y im też wſzytkie wymyſły y vſtáwy ludz=
28:
kie/ odkrywáć/ y nim ie precż odſzuflowáć. Wtora ieſt/ tychże ſá=
29:
mych odmienne y niezgodne y nieuſtáwicżne piſmá/ ktorzy iedno
30:
ten fundáment gliniány/ iedni ſuli/ á drudzy mięſzáli/ á trzeći nim
31:
on właſny pokrywáli: á inſzy ieſzcże ná nim ſwoie ogrodki y chło=
32:
dniki y pletli y budowáli. Co gdy ſię ſpráwi/ áż ći ſię fundáment
33:
zdrowy pokaże. O co ſię też iuż nam cżás poſtáráć.
34:
KA P. 14. I.M.X.K. poślednich piſárzow kośćio=
X.K. o tym
imieniu Bog
rozumienie.

35:
łá Rzymſkiego náśláduiąc/ ktore ſzkolnymi Theologámi zową:
36:
vchwyćiwſzy od nich nieco (iż ták rzekę) Theoloijey: z ktorey to
gg 2wſzytko


strona: 236

Wtore kśiążki Odpowiedzi/236.
1:
wſzytko Wędźidło vkował: wźiął ſię zá to ſłowko ábo názwiſko
2:
Bog: (fol. 113.) o ktorym długą cżyni roſpráwę/ ná mię ſię gnie=
3:
wáiąc y piſánie moie ſzcżypiąc: ále mu wżdy by namniey doſyć
4:
niecżyniąc: to potym o ſłowku tym/ Bog/ zámknienie cżyni. Iż
5:
ono właſnie Bogu w troycy iedynemu należy. Z ktorego iego tá
Iż Troycy na
leży.

6:
kiego zámknienia/ y v śiebie poſtánowienia/ to wſzytko/ iáko ba
7:
cżę/ płynie/ co ſię iedno iuż w nim błędow pokázowáło/ y co ſię
8:
dla długośći zámilcżeć muśiáło. Bo y ten fundáment/ ktorym
9:
tu pokazał w ſpoliſtnym ſynu y we wſzem rownym Bogu Oycu
10:
być prze zeń záłożony: y to że z tegoż ſpoliſtneo/ cżyni záś potym
11:
tákim Bogiem/ ktory ſam ieſt ſtworzyćielem: ſam przez ſię bę=
12:
dącym: á od nikogo nic nie máiącym: ty wſzytkie błędy/ ktorych
13:
pełen ieſt/ płyną. Acżby tedy przyſtáło ten zły fundáment ſłowem
14:
Bożym iáko naprzod położonym precż wyrzucáć y z plácu y fun
15:
dámentu zbáwienneo odſzuflowáć: iednák mi ſię zda zá ſłuſzniey=
16:
ſzą/ záchowawſzy ná potym ſłowo Boże/ vcżynić to pierwey pi=
Okazánie błę
du X.K.

17:
ſmy ludzkimi/ choćiaż z ſobą bárzo/ iákom to o nim iuż nie raz
18:
wſpominał/ niezgodnymi. Dla cżego im ia też nie vfam: doſyć
19:
máiąc ná ſámym ſłowie Bożym. Wſzákże iednák/ obacży to każ
20:
dy iż gdźie ią iedno tknie/ wſzędźie będźie w breẃ fundámento=
21:
towiX.K. y iego wſzytkim dumam/ o iedynym ſpoliſtnym y ná
22:
wſzem rownym boſtwie Troyce ieo nierozdźielney/ iż to ták ná=
23:
krotce rzekę. A to z tąd/ że ſię to pokázowáć będźie/ iż ſamemu
24:
tylko BOgu oycu to wſzytko właſnie/ prawdźiwie y ſkutecżnie
25:
ſłuży y należy: co on ná iednę iſtność/ y ná iey też trzy oſoby/ kto=
Swiádectwá
oycow, iz Bo-
giem właśnie
y prawdziwie
iest ſam oćiec

26:
re ogołem Troycą názywa/ ábo Bogiem w Troycy iedynym
27:
wkłáda: z Bogá iedynego Oycá wſzech rzecży prawdźiwego y
28:
ſámego ſtworzyćielá/ to gwałtownie zdźieráiąc/ á inſze w to per
29:
ſony obłocżac. O ktorym Bogu oycu/ iż ſam ieſt Bogiem praw
30:
dźiwym/ oprocż ktorego żadnego inſzego właſnego/ prawdźi=
31:
wego/ żywego/ y ſámego przez ſię będąceo Bogá nie máſz/ kto=
32:
ryby był ſtworzyćielem/ y powſzechnym wſzytkiego ſprawcą y
33:
rządźcą: ták ludu Izráelſkiego ktoremu zakon dał y z Egiptu
34:
iy wywiodł: iáko y nas Chriſtyány/ z ktorymi nowe przymierze
35:
przez kreẃ ſyná ſwego Iezuſá Chriſtuſá vcżynili/ ták piſze Iuſtyn
Iustinus.

36:
w rozmowie z Tryfonem Zydem. Naprzod/ fol. 39. mowiąc o
pewnośći


strona: 237

ná Wędzidło X.K.P.237.
1:
pewnośći piſmá ś. przez proroki podánego/ Prorokom to przy
2:
cżyta: (quoniam & Deum celebrabant factorem patremq́ue omnium, &
3:
Christum prænuntiabant mittendum ab eo filium.) iż oni wychwaláli
4:
Bogá ſprawcę y Oycá wſzytkiego: y opowiedáli to/ iż on miał
5:
poſłáć Chriſtuſá ſyná ſwoiego. Przetoż/ o tymże Bogu/ ſpraw=
6:
cy y oycu wſzytkiego/ ták dáley mowi fol. 41. vkázuiąc to Zydo=
7:
wi iż Chriſtyánie ácżkolwiek máią Iezuſá Chriſtuſá ſyná Bożeo
8:
od Bogá dánego/ iednák inſzego Bogá nád Izráelſkiego nie
9:
máią: piſząc ták o tym: Non erit vnquam alius Deus mi Tryphon, ne-
10:
que fuit à ſeculo praeter factorem & ordinatorem huius vniuerſi: nec ali-
11:
um nostrum, alium vestrum existimamus Deum: ſed illum ipſum, qui edu
12:
xit patres vestros è terra Aegypti, & in manu potenti & excelſo bra-
13:
chio: neque ſperamus in vllum alium: non enim est, ſed in eum in quem &
14:
vos [Notanda ſunt verba. Certum est enim, antiquos Iſraelitas, non tan-
15:
tum non coluiſse, verùm etiam ne nouiſse quidem Trinitatem eſsentiam,
16:
perſonas, aut de illis aliquando cogitauiſse: quod nunc paſsim Papistae faci
17:
unt, alium ſibi Deum, praæter Deum Iſraelis commenti] Deum Abrahami
18:
& Izaaci & Iacobi. Ktorych ſłow tá krotká ieſt ſummá: iż Chri=
19:
ſtyánie/ onego cżáſu/ gdy ten Iuſtyn był/ nie inſzeo Bogá chwa
20:
lili/ áni zá Bogá prawdźiweo mieli/ iedno tego/ ktorego przed
21:
tym Zydowie chwalili/ to ieſt Bogá Abráámowego Izáákowe
22:
go y Iakobowego. A iż ſię wżdy ſam z ſobą w tey mierze cżyśćie
23:
zgadza o iedynym Bogu ktory ieſt ſtworzyćielem y oycem w tey
24:
rozmowie z Trifonem oprocż piſm nieſłuſznie mu przypiſánych o
25:
Troycy/ ktorey on pewnie nie znał/ iáko tá rozmowá ieo z Tri=
26:
fonem świadcży/ przetoż ſię nim/ toż wſzędy twierdzącym/ nie
27:
báwiąc/ ſłuchaymy co też mowi Ireneuſz/ lib. 2. cap. 1. fol. 63.
Ireneus.

28:
Benè igitur habet à primo & proximo capitulo, inchoare nos à Demiurgo
29:
Deo, qui fecit cœlum & terram, & omnia que in eis ſunt, quem ij blas
30:
phemantes, extremitatis fructum dicunt: & ostendere quod neque ſuper
31:
eum, neque post eum est aliquid, neque ab aliquo motus, ſed ſua ſententia
32:
& liberè fecit omnia, cum ſit ſolus Deus, & ſolus Dominus, & ſolus con-
33:
ditor, & ſolus pater & ſolus continens omnia, et omnibus vt ſint ipſe præ-
34:
stans. To ieſt (rzecż ſkrácáiąc) ták mowi. Kśięgi wtore przećiw
35:
Wálentemu Heretykowi pocżynáiąc. Dobrze nam ieſt/ pocżąć
36:
záraz od tey pierwſzey Kápituły mowić/ o ſprawcy y goſpoda=
gg 3rzu Bo=


strona: 238

Wtore kśiążki Odpowiedzi/238.
1:
rzu Bogu/ ktory vcżynił niebo y źiemię y wſzytko co w nich ieſt:
2:
vkázuiąc to/ iż y ná deń y po nim niemáſz nic. A iż on/ nie będąc
3:
ku temu od nikogo pobudzony/ ále wedle zdánia ſwego/ ſwobo
4:
dnie wſzytko vcżynił/ gdyż on ſam ieſt Bogiem/ y ſam Pánem/
5:
y ſam ſtworzyćielem/ y ſam oycem/ y ſam wſzytko zátrzymawa/
6:
y wſzytkim tego áby byli vżycża. Ktorą rzecż ſłowy ieſzcże ſzyr=
7:
ſzymi powtarza lib. 2. cap. 56. fol. 125. y 139. á potym lib. 3. cap. 6
8:
fol. 143. ták mowiąc. Neque igitur Deus &c. Aták áni Pan/ áni
Nota co mowi,
Ani pan
rozumieiąc
to o ſynu Bo-
żym.

9:
Duch ś. áni Apoſtołowie/ onego ktoryby nie był Bogiem/ ták
10:
zgołá y doſtátecżnie nigdyby nie miánowáli Bogiem/ gdyby
11:
niebył prawdźiwym Bogiem/ ániby z oſoby ſwey názywáli kogo
12:
pánem/ oprocż Bogá oycá/ ktory wſzytkim pánuie/ y ſyná iego/
13:
ktory pánowánie wźiął od oycá ſwoiego wſzelákiego ſtanu ábo
14:
vrzędu y zwierzchnośći (omnis conditionis.) A ták/ iákoby rzecż
15:
tę zámykáiąc/ przydáie támże trochę niżey ták mowiąc. Zaden
16:
tedy inſzy/ iákom opowiedźiał/ nie bywa miánowan Bogiem/ á=
17:
bo názywan Pánem/ iedno ktory ieſt wſzytkich Bogiem y pá=
18:
nem/ ktory też Moiżeſzowi rzekł Iam ieſt ktorym ieſt/ Niech ty
19:
słowáX.K.znácży ſobie áby z Ireneuſzem vmiał ie oycu á nie ſynowi
20:
przypiſáć, y ták powieſz ſynom Izráelſkim. Ktory ieſt poſłał mię
21:
do was/ y tego ſyn Iezus Chriſtus pan náſz ꝛc. Ale iż też Irene=
22:
uſz/ cżęſto tęż iednę rzecż/ o iedynym Bogu oycu ſámym wſzechmo
23:
gącym ſtworzyćielu/ oprocż ktorego Bogá żádneo inſzego z śie=
24:
bie y przez ſię będącego nie máſz/ powtarza: przetoż bácżneo cży=
25:
telniká/ to vkazawſzy ná krotce/ do niego odſyłam: z tym iego
26:
rzecży tey zámknieniem/ ktore ieſt lib. 2. cap. 47. fol. 116. w ty ſło=
27:
wá nápiſáne: Si autem omnium quæ in ſcripturis requiruntur, abſoluti-
28:
ones non poſſumus inuenire, alterum tamen Deum, praæter eum qui est, non
29:
requiramus. Impietas enim hæc maxima est. to ieſt. A ieſlibyſmy też
30:
náleść nie mogli rozwiązánia tego wſzytkiego/ cżeo w piśmiech
31:
potrzebá: wſzákże iednák inſzego Bogá/ oprocż tego ktory ieſt/
32:
nie ſzukaymy. Abowiemći to wielka ieſt niezbożność. A Cyprian
Cyprianus.

33:
tract.4. de idolorum vanitate fol. 122. mowi. Ieden ieſt Pan Bog.
34:
Abowiem oná wyſokość/ nie może mieć towárzyſzá/ ábo vcże=
35:
śniká: gdyż ſámá ma wſzytkę zwierzchność. A potym trochę ni=
36:
żey/ przydáie y to: Ani ſzukay imienia Bożego. Bog ieſt imię ie=
go. Tám


strona: 239

ná Wędzidło X.K.P.239.
1:
go. Támći nazwiſk potrzebá/ gdźie właſnymi názwiſkámi wiel=
2:
kość rozeznáwáć potrzebá. Bogá ktory ſam ieſt/ nazwiſko Bog
3:
cáłe ábo wſzytkim ieſt. Ieden tedy ieſt y wſzędy wſzytek (diffuſus)
4:
roźlany ábo roſpływáiący ꝛc. A iż tego nie mowi áni rozumie/ ie=
5:
dno o Bogu oycu/ z tąd znáć/ iż wnet potym przydáie to/ że przy
6:
tym iednym Bogu ieſt Chriſtus/ przez ktorego mamy zbáwie=
7:
nie. Lecż ieſzcże y to ſię z tąd znácżniey pokázuie: iż nie mowi o
8:
zmyśloney wſzem ſpolney iſtnośći: w ktoreyby nie było nic pier=
9:
wſzego y pośledniego/ ále o iedynym Bogu oycu/ ktory też ſam
10:
ma być chwalon. A to z kśiążek ktore piſał do Fortunatá de ex-
11:
hortatione martyri cap. 1. Gdźie ták mowi: Iżſam Bog ieden ma
12:
być chwalon/ ieſt nápiſano w piątych Kśięgách Moyżeſzowych
13:
Páná BOgá twego chwalić y iemu ſámemu ſłużyć będźież. A
14:
w 2. Moiżeſz. Nie będźieſz miał BOgow inſzych oprocż mnie.
15:
Item támże: Pátrzćież żećiem ia ieſt/ á oprocż mnie/ nie máſz
16:
Bogá. Ia zábiję y ożywię: vderzę y vzdrowię: á niemáſz ktoby
17:
z ręku mych wydárł. Item w Obiáwieniu: Y widźiałem drugie=
18:
go Aniołá lecącego w pośrzod niebá máiącego Ewánielium
19:
wiecżne/ áby ie opowiedał ná źiemi y we wſzytkich narodźiech y
20:
pokoleniach/ y ięzykách/ mowiąc głoſem wielkim: Boyćie ſię
21:
Bogá y dayćie mu chwałę/ ábowiem przyſzłá godźiná ſądu ieo: y
22:
kłániayćie ſię temu ktory vcżynił niebo y źiemię/ morze/ y wſzyt=
23:
ko co w nich ieſt. Tákżeć też y Pan w Ewániel. przypomina pier
24:
wſze y wtore przykazánie: Słuchay (mowiąc) Izráelu Pan B.
25:
twoy pan ieden ieſt. A záś: A toć ieſt żywot wiecżny/ áby pozná=
26:
li ćiebie ſámego prawdźiwego Bogá y ktoregoś poſłał Iezuſá
27:
Chriſtuſá. Toć ták piſze Cypryan. Athánázyus záś/ opiſuiąc też
Athanaſius.

28:
iedneo Bogá (in oratione contra idola.) ktory świát ſtworzył. kto=
29:
ry ſam ieden ieſt prawdźiwy Pan przyrodzenia/ y ſtworzyćiel
30:
wſzech rzecży/ ták o nim fol. 29. mowi. A ktoryż ten inſzy ieſt
31:
(Bog) iedno on we wſzem ná wſzytkim święty/ y zacnieyſzy y
32:
wyżſzy nád wſzytkę iſtność ſtworzoną/ Chriſtuſow oćiec: ktory
33:
iáko nalepſzy rządźcá/ mądrośćią ſwą y rozumem ſwym/ pánem
34:
náſzym/ zbáwićielem Chriſtuſem/ to co wſzędy ieſt/ zbáwiennie rzą
35:
dźi y ſpráwuie/ y cżyni iáko mu ſię nalepiey zda.
Baſilius.

36:
Dla cżego też y
37:
Báſilius to o nim powiedźiał iż oćiec ma bytność doſkonáłą/ y

strona: 240

Wtore książki Odpowiedzi/240.
1:
bez niedoſtátku: y on ieſt korzeniem y źrzodłem ſyná y duchá ś.
2:
(Contra Sabellianos et Arrium fol. 366.) gdyż właſnie ſyn z Bo=
3:
gá ieſt/ y duch z Bogá ieſt: iáko támże niżey mowi. Abowiem y
4:
ſyn z oycá wyſzedł/ y duch z oycá pochodźi. Ambrozy lepak piſząc
Ambroſius.

5:
ná liſt do Efeſkich káp. 4. ná ty ſłowá. Ieden Bog y oćiec/ ták
6:
też mowi: Oycá przeto nazwał Bogiem/ iż on tego nikomu nie
7:
powinien co ieſt. Y powiedźiał go być náde wſzytko y przez wſzyt=
8:
ki. Dla tego przez wſzytki: iż z niego wſzyſcy. A iż tego potrzebá
9:
żeby był náde wſzytko/ co z niego ieſt. Dla cżego y Origenes Bo
Origenes.

10:
ga oycá zowie άντóθεoν to ieſt przez ſię Bogiem/ dokłádáiąc te=
11:
go/ że go też y ſam Chriſtus dla tego y ſámym y prawdźiwym
12:
Bogiem wyznał: mowiąc ták w modlitwie ſwey do niego. Zeby
13:
ćię poználi onym ſámym prawdźiwym Bogiem ꝛc. Zá cżym y to
14:
záraz przydáie. A cokolwiek ieſt oprocż tego ktorego άντóθεoν, to
15:
ieſt/ przez ſię Bogiem zowiemy z vdźielenia ábo z vcżeſtnictwá
16:
y z ſpołecżnośći boſtwá iego (deificatum) vbożoneo iż ták rzeknę/
17:
to ieſt Bogiem ſpráwionego/ ábo poſtánowionego: tedy to nie
18:
ieſt onym Bogiem: (Deus ille cum articulo) Ktoremu ſię to ſłow=
19:
ko przydáie ten Bog/ ábo v tego Bogá: ále Bog bez tego ár=
20:
tykułu ábo ſłowká ten/ co ſłuży pierworodnemu wſzego ſtworze=
21:
nia ꝛc. O cżym też ſzyroko mowi y wywodźi piſząc ná pierwſzą ká
22:
pitułę Ianá ś. Tomo. 2. fol. 112. gdźie/ iáko wyſtáwiwſzy iednego
23:
Bogá przez ſię/ vkázuie też drugie Bogi z vcżeśnicżtwá y z ſpoł
24:
kowánia boſtwá: że im też/ choćiaż nie ſą przez ſię Bogámi imię
25:
Boże ſłuſzy: y oni ſą Bogámi: Tákże też iedno ſłowo ábo mowę/
26:
to ieſt λóyoμ, ktorym zowie ſyná Bożego wyſtáwiwſzy/ okázuie/
27:
iż też tymże ſłowem ábo mową/ ábo ieſzcże wedle iego wykłádu
28:
rozumem/ ſą też ſwym ſpoſobem y inſzy ludźie. Ale iż nam teraz
29:
nie idźie rzecż/ áni o Chriſtuſá/ áni o náſzey z dárowánia Bożeo
30:
zacnośći: ále tylko o tym żeby ſię to okazáło/ iż to imię Bog/ y
31:
z názwiſkiem y z ſkutkiem y właſnie y oſobliwie ſámemu Bogu
32:
oycu wſzech rzecży ſtworzyćielowi ſłuży: ktory też tylko ſam ieſt
33:
prawdźiwym Bogiem: ktory to co ma y co ieſt nie z kogo inſze=
34:
go ma/ lecż z śiebie ſámego. Przetoż też o tym ſámym Bogu oy
35:
cu tu ieſzcże teraz/ mowić będźiemy/ gdyż też on ten ieſt/ iáko y
Dioniſi.
Areopag.

36:
on wyznawa/ ktoreo Dionizyuſem Areopágitą názywáią/ źrzo
dłem bę=


strona: 241

ná Wędzidło X.K.P.241.
1:
dłem boſtwá: iáko piſze de diuinis nominibus cap. 2. Solum patrem fon
2:
tem eſse cœlestis diuinitatis, to ieſt iż ſam Bog oćieć ten ieſt/ ktory
3:
ſam ieſt źrzodłem niebieſkiego boſtwá ꝛc. Ktorego ſłowam/ po=
4:
dobne ſą y ony Auguſtynowe totius diuinitatis, vel ſi melius dicitur,
Augustinus.

5:
Deitatis principium pater est. Tom. 3. de Trinit. lib. 4. cap. 20. Col. 313. C.
6:
Gdyż Bog ſam oćiec/ będąc oycem/ nie może być áni ieſt ſynem/
7:
iáko też ſyn/ będąc ſynem/ nie może być oycem: á pogotowiu ſo=
8:
bie ſámemu/ y wſzytkim inſzym rzecżam przycżyną y powodem/
9:
byćia ich y iſtnośći: gdyż on cokolwiek ma/ wſzytko ma od Bo=
10:
gá. A ſobie ſámemu/ y ſam z śiebie Bogiem nie ieſt: áni ieſt Bo=
11:
gu oycem/ áni Bogiem/ iáko iemu ieſt (wedle iego ſámego wy=
12:
znánia) Bog/ y Bogiem y oycem: dla cżego też nie może być ni=
13:
gdy (mowiąc właśnie wedle słowá Bożego) Bogu rownym.
14:
Bo gdyby rownym był/ iáko X.K. twierdźi/ tedyby dwá Bo=
15:
gowie y dwá oycowie/ y dwá pocżątki/ dwie przycżynie y powo=
16:
dy wſzytkiego muśiáły być: ktoreby od nikogo pocżątku iſtno=
17:
śći/ byćia/ boſtwá/ rodzenia/ władzey y zwierzchnośći nie miáły:
18:
ále by ták ſámy przez ſię były: co o ſynu nie może być mowiono:
19:
ponieważ ieſt ſynem. Ktory/ tym ſámym iż ieſt ſynem okázuie ſię
20:
to co na mieć z oycá. Gdyż rownośći o ktorey duma X.K. tá
21:
właſność y ſkutek ma być: áby iáko ten ieſt ſam przez ſię/ od ni=
22:
kogo nic niemáiąc/ áni vrodzeniem/ áni ſpráwieniem/ áni poſtá
23:
nowieniem: żeby też toż y drugi wſzytko w ſobie miał: gdyż vro=
24:
dzony nie vrodzonemu/ od kogo co biorący (ktorymkolwiek
25:
ſpoſobemby brał) temu ktory od nikogo nic nigdy nie brał/ nie
26:
bierze/ áni bráć potrzebuie/ iáko y ten ktory od in
27:
ſzego pochodźi/ onemu z ktoreo poſzedł zrownan być żadną miá=
28:
rą cále nie może/ w náturze y w inſzych właſnośćiách. Ale tego
29:
zániechawſzy/ niż ſię dáley poſtąpi/ ku obiáśnieniu tey rzecży/ o
30:
zacnośći ſámego iedynego Bogá oycá/ ono ieſzcże y ſam Mſzał
Mſzał.

31:
Papieſki/ ktory podobny ieſt onym ſtárym káwtanom/ w ktore
32:
więc ſnadź y obruſy/ y zgrzebi/ y wełnę y báwełnę/ y niewiedźieć
33:
co tyle tkano/ iáko też do tego mſzału bárzo wiele y tego y owe=
34:
go nátkano: Dáie nam przedśię o tym świádectwo: iż tylko
35:
Bog oćiec ſam ieſt prawdźiwym Bogiem: oprocż ktorego/ ża=
36:
dnego innego Bogá niemáſz. Gdyż w Kanonie przed commu=
hhnikowániem


strona: 242

Wtore kśiążki Odpowiedzi/242.
1:
nikowániem (iákom też tho iuż wſpominał) náchyliwſzy ſię
2:
kśiądz ták poſzeptem mowi. Domine ſancte pater æterne omnipotens
3:
Deus, da mihi &c. Quia tu es Deus ſolus & præter te non est alius &c.
4:
to ieſt/ Pánie oycże święty wſzechmogący wiecżny Boże/ day mi
5:
ꝛc. gdźie to potym przydáie. Abowiemeś ty ieſt ſam Bog/ á o=
6:
procż ćiebie niemáſz inſzego ꝛc. Inſze w tey mierze/ dla przedłu=
7:
żenia opuſzcżam: bo ſobie kto chce może o tym v Láktáncyuſá ſze
Lactancius.

8:
rzey cżytáć/ de falſa Religione lib. 1. cap. 3. 11. á lib. 2. cap. 1. 2. 5. A
9:
zwłaſzcżá ieſzcże lib. 4. cap. 3. o prawdźiwey mądrośći gdźie to
10:
wywodźi ſzyroko/ iż ten ktory ieſt prawdźiwy Bog/ ten też mu=
11:
śi być oycem. A iż/ ktoryby będąc Bogiem/ nie był też y oycem/ o=
12:
kázuie to/ żeby ten nie mogł być Bogiem prawdźiwym/ poká=
13:
zuiąc to y przykłádem ſtárych pogánow/ iż oni/ tych ktore v śie=
14:
bie/ wedle mnimánia ſwego/ zá práwe Bogi mieli/ oycámi też
15:
názywáli. Iákoż kto ſię przypátrzy dobrze/ nowemu Teſtámen=
16:
towi muśi to wyznáć/ iż ſię to zá iedno bierze: ábo zwáć Bogá
17:
oycem/ ábo/ tegoż Bogá oycá/ Bogiem: ále o tym doſyć.
18:
KA P. 15. Iuż ſię to iáſnie pokazáło/ cżym mnodzy ſtá=
19:
rzy okázowáli być Bogá oycá/ choćiaż też niektorzy z nich/ vno
20:
ſząc ſię Filozofią/ cżęſto tęż rzecż zbudowáną/ iáko ſámi z ſobą/ y
21:
z inſzymi niezgodni/ onę záś rozwáláli: iednák ku náſzey rzecży/ á
22:
zepſowániu y precż wyrzuceniu gliniáneo fundámentu Antichry
23:
ſtowſkiego/ doſyć dobrze pomogli (okázuiąc iż to imię/ Bog nie
24:
Troycy iedyney/ iáko o X.K. piſze/ ále ſámemu Bogu oycu nale=
25:
ży) Ale/ iż ieſzcże tá iedná rzecż przez mię okazána/ cáłą rzecżą
26:
nie ieſt: ponieważ X.K. ták tuſzę/ nie ták oto idźie co ma być o
27:
Bogu oycu rozumiano/ iáko oto/ co też wierzyć y trzymáć o ſynu
28:
potrzebá: ktorego on/ nie tylko wedle boſtwá/ cżáſem iedynym
29:
ſámym przez ſię będącym ſtworzyćielem/ á cżáſem ſpoliſtnym y
Iż ſyn Boży
maiąc tho
cżym był, z
Bogá á nie z
śiebie, Bogu
záwżdy był
posłuſzny y
poddány.

30:
Bogu oycu rownym dźiáła: iáko ſię okázowáło: ále go też we=
31:
dle ćiáłá niechce mieć Bożym ſługą: Lecż (iáko piſze fol. 214.)
32:
ſynem przyrodzonym/ ktory dom ſerc ludzkich/ iáko ſwoy wła=
33:
ſny/ on ſam zbudował. Otoż niech o tym ſłucha ſtárſzych ſwych/
34:
iáko oni przećiw niemu piſzą: vkázuiąc to/ iż on ſyn Boży/ (o
35:
ktorym oni z Filozofiey/ á nie z ſłowá Bożego dumáli: ktory by
36:
to tám miał być/ niż ſię Iezus Chriſtus z Duchá ś. pocżął/ y niż ſię z Pánny


strona: 243

ná Wędzidło X.K.P.243.
1:
ſię z Pánny Máriey národźił) nie tylko wſzytko miał od Bogá/
2:
ále mu záwzdy był poſłuſzny: ſłużąc mu y roſkazánie ieo/ iáko nád
3:
ſię więtſzego y zacnieyſzego/ cżyniąc/ á procż woley iego nic nigdy
4:
nie zácżyna/ nie będąc też ſam z śiebie tym cżym był/ ále z Bogá/
5:
ktory go tym vcżynił cżym był. O cżym ták piſze Origenes (Tom.
Origenes.

6:
27. fol. 457. in 8. cap. Ioan. Num tu maior es patre nostro Abraham)
7:
ná te ſłowá zaliś ty więtſzy ieſt niż oćiec náſz Abráhám/ ktory v=
8:
márł? Lecż nie widzą/ iż ten ktory vrodzony ieſt z dźiewice/ nie
9:
tylko ieſt więtſzy nád Abráhámá/ ále też y nád káżdego inſzego
10:
z niewiáſty vrodzonego. Nád to ieſzcże nád wſzytkie Proroki/
11:
przez nie prorokowány/ y nád wſzytki ktorzy byli pomárli/ iż ie
12:
obżywiał. Ani to dla tego/ że ſię tákowym vcżynił/ ále iż tho od
13:
oycá wźiął. Abowiem iáko oćiec ma ſam w ſobie żywot/ ták też
14:
dał ſynowi/ áby miał żywot ſam w ſobie/ gdyż ſyn nie może nic
15:
cżynić z śiebie ſámego/ áni tego ſzukáć żeby cżynił wolą ſwoię/ á=
16:
le onego ktory go poſłał. Mowią też/ kimże ſię ty cżyniſz? A to z
17:
tąd iż głoſu iego nie bacżyli: ábowiem nie cżynił ſámego śiebie
18:
Iezus/ tym cżym ieſt. Prze ktorą przycżynę zda mi ſię/ iż też Ie=
19:
zus odpowieda/ vcżąc ktoby go vcżynił tym cżym był: ieſliż ia ſła
20:
wię ſámeo śiebie/ nic nie ieſt moiá ſławá/ ieſt oćiec ktory mię ſła=
21:
wi. To poty Origenes, procż tego co indźiey ku temuż końcowi mo
22:
wi támże Ioan. 1. Tom. 1. á zwłaſzcżá gdźie o tym mowi. Ná po=
23:
cżątku było ſłowo fol. 297. 305. 312. Bo ſię ia niechcę wſzytkimi
24:
ſentenciámi báwić/ ktore ſię o teyże rzecży v niego náyduią iáko
25:
y v inſzych. Doſyć będźie po iedney z nich pokázáć. Słuchaymyż
26:
też Chrizoſtomá In Matth. 8. Hom. 22. Tomo. 2. col. 888. B. ná ty
Chrizostom.

27:
ſłowá Setnikowe piſzącego: Iaćiem też cżłowiek ktory pod ſo=
28:
bą mam żołnierze ꝛc. ná ktore ták piſze. Abowiem y Chriſtus ma
29:
pod ſobą Anioły/ ktorym przyśćia y odeſzćia dawa roſkazánie.
30:
Coż tedy było potrzebá przydáwáć: Y iam cżłowiek pod zwierz=
31:
chnośćią: iedno áby w ſámym ſobie doſtátecżnie pokazał go=
32:
dność Chriſtuſową? To ieſt iam ieſt cżłowiek pod zwierzchno=
33:
śćią inſzego/ wſzákże mam zwierzchność roſkázowánia tym/ kto
34:
rzy ſą podemną. Bo mi to nie ieſt zábroniono/ kázáć co cżynić
35:
mnieyſzym/ przeto iżem ſam ieſt pod więtſzym. Lecż oni mnie ro=
36:
ſkázuią/ pod ktorymi ieſtem/ á ia záś onym roſkázuię/ ktorzy ſą
hh 2podemną


strona: 244

Wtore kśiążki Odpowiedzi/244.
1:
podemną: Tákże y ty/ ácżkolwiek ieſteś pod oycowſką zwierz=
2:
chnośćią/ wſzákże też maſz zwierzchność roſkázowánia ſwoim
3:
Aniołom: y nie zábronionoć roſkázowáć inſzym/ przeto iż ſam
4:
maſz wyżſzego. Abowiem bierzeſz roſkazánie od oycá/ iáko mniey
5:
ſzy: wſzákoż Aniołom roſkázuieſz iáko więtſzy. Lecż podobno rze=
6:
cże Heretyk á tu niech słuchaX.K.kogo ten Heretykiem zowie, chcąc
Tu trzebá o-
cży otworzyć

7:
pokázáć oycá y ſyná być iednym y rownym: nie ma to mieyſce
8:
ták być rozumiano/ ále ták: Ieſliż ia poſtánowiony pod zwierz=
9:
chnośćią/ mogę roſkázáć tym ktorzy ſą pod moią zwierzchno=
10:
śćią/ iáko dáleko więcey ty/ ktory nie ieſteś pod żadnego zwierz
11:
chnośćią/ możeſz roſkázáć tym ktore maſz pod ſwą zwierzchno=
12:
śćią. Lecż tego przewrotnego wykłádu bácż co mowi nie przyimu
13:
ie text/ to iest słowá Ewánieliey, ábowiem nie mowił. Ieſliżem ia
14:
cżłowiek w zwierzchnośći/ ábo przełożeńſtwie/ ále ták: Abo=
15:
wiem y iam ieſt cżłowiek pod zwierzchnośćią. Nie vcżynił rożni
16:
ce przypodobánia między ſobą á Chriſtuſem/ ále tylko przycży=
17:
nę podobieńſtwá wprowádźił. Bacż że tedy iáko Pogánin y
18:
chłop y żołnierz/ táiemnicę prawdy poznał/ á ludźie Chriſtyáń=
19:
ſcy/ ktorzy w vſtách noſzą piſmá/ przą prawdy. Nie iżby ty táie=
20:
mnice prawdy trudne były y głębokie przeto ich nie wſzyſcy zná=
21:
ią: ále iż ſercá ich ſą przewrotne: y nie odpocżywa w nich duch
22:
prawdy: przetoż też od nich prawdá vćieka. Lecż kto ieſt ſercá
23:
ſzcżyrego/ tákże w nim odpocżywa duch prawdy/ nie może dále=
24:
ko być od prawdy. Abowiem nápiſano ieſt: w duſzę złośliwą nie
25:
wchodźi duch prawdy: toć ták piſze Chrizoſtom. Co iáko ſię z
26:
rzecżą X.K. y ze wſzytką teráznieyſzą Kátholiką zgodźi/ niech
27:
ſądzą wierni Chriſtyánie/ ktorzy ſą ſercá y ſzcżyrego y cżyſtego:
28:
máiąc też y tho ná piecży co indźie piſze/ iż ſię nigdźie otworzy=
29:
śćie Chriſtus nie zwał Bogiem In. 2. Teſs. 2. Tomo. 4. col. 1415. B.
30:
Podźmyż do Ireneuſzá: ktory ácż też to z inſzymi twierdźi/ iż też
Ireneus.

31:
był ſyn Boży przed národzeniem Iezuſá Chriſtuſá namileyſzego
32:
y właſnego ſyná Bożego z dźiewice Máryey ktory ſam národźi
33:
wſzy ſię/ y od Bogá będąc poſłány bogá oycá rzecży ſpráwował/
34:
wſzákże iednák tego dokłáda/ iż gdy miał ſądźić Sodomę dla
35:
iey niepráwośći/ accepit potestatē à patre, tedy wźiął zwierzchność
36:
od oycá lib. 3. cap. 6. fol. 143. Gdyż iáko támże dokłáda niżey. Pá=
nuie o=


strona: 345 [245]

ná Wędzidło X.K.P.345
1:
nuie Oćiec ſynowi y duchowi. Dla cżego też cap. 18. fol. 178. ſyná
2:
tego tákim być powieda/ nie ktoryby nic nie ćierpiał/ ále ktory
3:
ćierpiał/ ták o nim piſzac. Wſzelki duch ktory rozwięzuie Chriſtu
4:
ſá á tu teżX.K.niech słycha tego o co ſię też ná mię fráſuią, iákom przed
5:
tym wſpominał nie ieſt z Bogá/ ále ieſt z Antychriſtá. A toć podo
Papieżnicy
ſą Antichry
stowie.

6:
bne ieſt onemu co ieſt powiedźiano w Ewánieliey/ iż ſię ſłowo
7:
ćiáłem ſtáło y w nas mieſzkáło. Dla cżeo záś w liśćie woła (Ian
8:
ś.) Wſzelki ktory wierzy iż Iezus ieſt Chriſtuſem/ z Bogá ieſt ná
9:
rodzony/ iednegoż á tegoż znáiąc Iezuſá Chriſtuſá/ ktoremu o=
10:
tworzone ſą brany niebieſkie/ dla iego ćieleſnego przyięćia/ kto=
11:
ry też w tymże ćiele/ w ktorym vćierpiał/ przyidźie obiáwiáiąc
12:
chwałę oycowſką. A Páweł też ná toż zezwaláiąc vmawiáiąc ſię
13:
z Rzymiány mowi: Dáleko więcey ći ktorzy obfitość łáſki y ſprá
14:
wiedliwośći biorą ku żywotowi/ krolowáć będą przez iednego
15:
Iezuſá Chriſtuſá. Niewie tedy o onym Chriſtuśie ktory vlećiał
16:
od Iezuſá/ áni onego zna zbáwićielá/ ktory wzgorę ieſt/ quem
17:
impaſsibilē dicunt [notet etiā hæc dominus Canonicus] o ktorym mowią
18:
iż ieſt bez ćierpienia/ ábo ktory ćierpieć nie może. Abowiem/ ieſli
Chriſtuſá Pa
pieżnicy ro-
zwięzuią.

19:
że ieden ćierpiáł/ IákoX.K.z ſwoią Kátholiką twierdzi, iż ſyn Boży
20:
ile iest Bog, nic nie ćierpiał wedle bostwá ále tylko ile iest cżłowiek wedle
21:
cżłowiecżeńſtwá, á drugi zoſtał bez ćierpienia: tákże też ieden ſię ná
22:
rodźił/ á drugi ná tego ktory ſię národźił zſtąpił iáko teżX.K.mo
23:
wi iż cżłowiecżeńſtwem iáko obłokiem bostwo było zákryte: ábo iż ſie ſyn
24:
Boży w postáći inſzey to iest cżłowiecżey vkázał &c. y záśię go opu=
25:
śćił/ iáko to mowią gdy przyſzło do śmierći, że ſyn Boży on ſpolistny y
26:
rowny Bog nic nie ćierpiał,quia in Deum non cadit accidens, tedyć ſię
27:
tym ſpoſobem dwá pokázuią á nie ieden. Lecż iż tego iednego
28:
Chriſtuſá Iezuſá/ ktory ſię národźił y vćierpiał zna ápoſtoł: prze
29:
toż w tymże liśćie ták ieſzcże mowi: Zaż niewiećie/ iż ktorzykol=
30:
wiek ponurzeni ieſteſmy w Chriſtuśie Iezuśie w śmierć iego ie=
31:
ſteſmy ponurzeni: áby iáko on wzbudzony ieſt od vmárłych/ ták
32:
byſmy y my w nowośći żywotá chodźili. Ktemu ieſzcże/ znácżąc
33:
Chriſtuſá ktory vćierpiał/ y to okázuiąc/ iż ten ieſt ſynem Bo=
34:
żym ktory zá nas vmárł/ y krwią nas ſwoią cżáſu zámierzonego
35:
odkupił mowi: Abowiem cżemuż Chriſtus wedle cżáſu/ gdyſmy
36:
my ieſzcże byli niemocnymi/ vmárł: á Bog záleca nam miłość
hh 3ſwoię


strona: 246

Wtore kśiązki Odpowiedzi/246
1:
ſwoię. Abowiem gdyſmy ieſzcże byli grzeſznymi Chriſtus zá nas
2:
vmárł: dáleko więcey teraz vſpráwiedliwieni będąc we krwi ieo
3:
záchowáni będźiemy od gniewu prze zeń. Ponieważ/ gdyſmy by=
4:
li nieprzyiaćioły/ poiednáni ieſteſmy Bogu przez śmierć ſyná ie=
5:
go: Dáleko więcey poiednáni będąc záchowáni będźiemy w ży=
6:
woćie iego. Tegoż to ktory poimány ieſt/ vćierpiał/ kreẃ ſwoię
7:
zá nas wylał: tegoż Chriſtuſem/ tego ſynem Bożym iáwnie o=
8:
powiedáiąc: ktory też powſtał y wźięty ieſt: iáko tenże mowi:
9:
Chriſtusći ten ieſt ktory vmárł/ owſzem ktory też powſtał y ieſt
10:
ná práwicy Bożey ꝛc. Lecż co dáley támże Ireneuſz do końcá cap.
11:
piſze/ y potym ná inſzych mieyſcách/ niech ſobie kto nie wierzy
12:
przecżyta/ ia tu wſzytkiego piſáć nie będę. Gdyż to v niego ieſt
13:
zá rzecż napewnieyſzą/ iż ktorykolwiek ſobie tákiego ſyná Boże=
14:
go ktorego ſłowem názywa/ zmyśla: ktory był bez ćierpienia/
15:
że ten káżdy ieſt vniego Heretykiem: iáko piſze w tychże kśięgách
16:
3. cap. 11. fol. 155. A niech to káżdy wie/ żeć on nic niewiedźiał o
17:
regułce Papieſkiey potym nie rychło wymyśloney/ ktorą zowią
Wymysł Pa-
pieski commu
nicatio idio-
matum.

18:
communicationem idiomatum: o ktorey też mniema X.K. żebym ia
19:
nic niewiedźiał/ áni iey rozumiał. Aleć o niey wiem/ y podobno=
20:
bym ią też mogł vmieć/ y onę rozumieć: Ale vmieć/ áni o niey
21:
wiedźieć/ áni nią metlowáć niechcę áni będę: niechcąc ſámoło=
22:
wki ná proſte ludźi ſtáwiáć/ ábo kuglárſtwá ſproſnego ſtroić/ w
23:
o ſobie iedney/ dwie zwieráiąc/ ábo ze dwu iednę cżyniąc. A to
24:
ták/ żeby iednemu choćiaż cżłowiekowi/ w tym złącżeniu/ to co
25:
Bożego ieſt dla ſpolnego vdźielenia właſnośći/ to przyſtało y
26:
ſłużyło/ á drugiemu záś choćiaż Bogu/ to co cżłowiecżemu dla
27:
tegoż ſpołku właſnośći przyſzyć ſię iáko łátá ſmrodliwa/ miáłá.
28:
Niechcę ia tedy iuż więcey tą klámbrą ſproſną y niepewną/ ábo
29:
tym kliem ktory trzymáć nie może/ tych dwu rzecży ktore z ſobą
30:
nigdy w iedno ſklione być nie mogą śćiſkáć. Bo/ iż to tym przy=
31:
kłádem pokażę: Podobnali to/ żeby śmierć z żywotem/ ſkázá z
32:
nieſkażeniem/ ćiemność z świátłośćią/ choćiaż per communicati-
33:
onem idiomatum, to ieſt przez właſnośći ſpołkowánie/ mogły być
34:
kiedy w iednę rzecż właſnie/ prawdźiwie y ſkutecżnie ták ſpoio=
35:
ne/ żeby ſię z ſobą weſpołek oſtały y iedną rzecżą iuż záwżdy po=
36:
tym z rzecży przećiwnych były: Iáko tu Boſtwo z cżłowiecżeń=
ſtwem/


strona: 247

ná Wędzidło X.K.P.247.
1:
ſtwem/ śmiertelne z nieśmiertelnym złącżyć chcą: y iuż ták vcży
2:
nić ze dwu perſon y nátur z ſobą niezgodnych iednę/ vt vna aſsu-
3:
meret id quod non erat, neque tamen amitteret id quod ante erat. Zeby mo
4:
wię/ iáko w Papieſtwie o tym śpiewáią/ w onym ſwoim/ hæc
5:
est dies quam fecit dominus, iedná z nich przywźięłá do śiebie to/ y
6:
tym ſię zſtáłá/ cżym przedtym nie byłá/ á przedśięby tego cżym
7:
pierwey byłá nie vtráćiłá. Iákoby noc á dźień weſpołek ſię w ie=
8:
dno złącżywſzy/ iednym być mogły. Co ácż v Filozofow ieſt rze=
9:
cżą trudną/ choćiażći oni wiele rozumowi ſwemu pozwaláią: á
10:
le w ſłowie Bożym nieſłucháną áni znáiomą: przeto też niezbo=
11:
żną. A tego nie mowię/ áni tych podobieńſtw vżywam (żeby mię
12:
kto podchwytáć niechćiał) ku lekkiemu poważeniu ćiáłá Páná
13:
Chriſtuſowego: ále tylko okazániu y ſtłumieniu ſproſnego wy=
14:
myſłu ludzkiego. Ktorym wygładzáią/ ile w nich ieſt/ cżłowie=
15:
ká Iezuſá Chriſtuſá Pośrzedniká ſámego/ ktory ſam ieſt iedyny/
16:
y prawdźiwy/ á nie ze dwu złożony. Ale tego zániechawſzy/ ſłu=
17:
chaymy co też ieſzcże y drudzy o ſynu Bożym mowią/ z Bogiem
18:
oycem go/ iáko cżyni X.K. nie rownáiąc: owſzem wſzędy Bogá
19:
ná deń wyſtáwiáiąc. O cżym ták Tertulian piſze de Trinit. fol. 613.
Tertulian.

20:
Hic ergo quāuis eſset in forma Dei. Ten tedy ácżkolwiek był w kſztał
21:
ćie Bożym nie przycżytał drapieſtwem ſobie/ żeby był rowny Bo
22:
gu: ábowiem ácżkolwiek pámiętał/ iż był Bogiem z Bogá oy=
23:
cá/ iednák ſię nigdy BOgu áni przyrownywał/ áni przyſtoſo=
24:
wał: pámiętáiąc ſię być z oycá ſwoiego: iż też to miał cżym ieſt/
25:
że mu dał oćiec ꝛc. A piſząc przećiw Praxeáſzowi fol. 406. y 407.
26:
żeby kto nie mniemał iż on to o cżłowieku Iezuśie Chriſtuśie ro
27:
zumie/ á nie o tym tám ktorego iuż ſobie przed nim z Filozofiey/
28:
przećiw Bożym obietnicam y inſzemu piſmu ś. zmyślili byli nie=
29:
ktorzy przed nim/ ták piſze broniąc iednośći boſkiey: wſzákże gdy
30:
ia ſyná nie z inąd wywodzę oprocż z iſtnośći oycowſkiey/ ktory
31:
nic nie cżynił bez woley oycowſkiey/ ktory doſtał wſzytkiey zwierz
32:
chnośći od Oycá/ iáko z wiáry zepſowáć mogę monárchią (to
33:
ieſt/ iednego ſámeo pánowánie) ktorą od oycá ſynowi podáną/
34:
w ſynu záchowywam? A to odemnie niech będźie wyrzecżono/
35:
áż y ná trzeći ſtopień. Abowiem y duchá nie ſkąd inąd być rozu=
36:
miem/ iedno od oycá przez ſyná. Ktorą rzecż iáko támże záraz
wywodźi


strona: 248

Wtore kśiążki Odpowiedzi/248.
1:
wywodźi z 1. Kor. 15. o oddániu ſynowſkim kroleſtwá BOgu
2:
Oycu/ áby Bog był Bogiem we wſzytkich/ á ſyn żeby mu był
3:
poddány/ niech támże ſobie kto chce cżyta. Z Tertulianem y z
4:
inſzymi zgadzáiąć ſię też Iulius Firmicus, ktory piſał do Conſtáncyu
Iulius Firmi-
cus.

5:
ſá y Conſtántego de errore profanatarum religionum. Tákże też mię=
6:
dzy wielą rzecży/ w ktorych oycá nád ſyná wyſtáwia mowi: A iż
7:
go (to ieſt ſyná) Bog oćiec vcżynił vcżeśnikiem kroleſtwá/ po=
8:
zwaláiąc mu máieſtatu Krolewſkiego ſtolcá/ tego nas proroc
9:
two náucża. Rzekł pan pánu moiemu/ śiądź po práwicy moiey
10:
ꝛc. Ale poſłuchaymy też y Ignáceo / ktory ták piſze. Iezus Chri
11:
ſtus prośił Oycá/ áby nie vſtáłá wiárá Apoſtolſka nie iżby nie
Ignatius ad
Smyrnenſes.

12:
mogł vſtrzedz iey/ ále ſię weſeląc z oycowſkiey (iż ták rzekę)
13:
więtſzośći/ ábo wynioſłośći/ onego prośił zá nimi. A mowiąc o
14:
Chriſtuśie y o duchu ś. (w liśćie do Efeſkich) że y duch nie mo=
15:
wi nic ſwego/ ále Chriſtuſowe/ á Chriſtus też nie mowi nic ſweo
16:
ále Boże/ ktoreo Bogá ná źiemi vwielbił/ ták potym zámyka.
17:
Otoż tedy obádwá/ y duch y ſyn onego wielbi/ od ktorego wźiął
18:
to co miał cżynić/ y onego opowieda/ y ſłowá iego mowi. A do
19:
Mágneſianow piſząc mowi. Poddáni bądźćie dożorcom wá=
N. dożorcom
iáko Ieſus oy-
cu.

20:
ſzym/ y iedni drugim/ iáko Iezus Oycowi. A do Filippeńcży=
21:
kow: Przetoż Pan poſyłáiąc Apoſtoły áby náucżáli wſzytki na=
22:
rody/ roſkazał im ponurzáć ie w imię oycá y ſyná y duchá świę=
Bácż iż mowi
że ći trzey o-
ćiec ſyn y
duch nie ſą ie
dney cżći.

23:
tego/ nie w iednego ktorego troyimieniſtego ( Trinomium) áni
24:
we trzech iedney á teyże cżći/ gdyż ieden tylko ieſt ktory ſię ſtał
25:
cżłowiekiem/ á to nie oćiec/ áni poćieſzyćiel/ ále ſam ſyn: nie mni
26:
mánym ſpoſobem/ áni pod obłudą ále iſtą prawdą. Abowiem
27:
ſłowo ćiáłem ſię ſtáło ꝛc. Ale żeby ſię długo rzecżą nie báwiąc o=
28:
to ieſzcże to tylko z tegoż liſtu iego przypomionę/ cżymby záraz
29:
odpowiedź vſłyſzał X.K. ná ſwą obłędliwą dumę y glozę nie
30:
Chriſtyáńſką/ ſłow iáſnych Chriſtuſá Páná/ ktorymi od śiebie
31:
odpráwił ſzátáná. Vkázuiąc mu że Bogá iedneo chwalić y iemu
32:
ſámemu ſłużyć potrzebá. co X.K. wykłáda/ iákoby to Chriſtus o
33:
ſobie á nie o Bogu y oycu ſwoim rozumieć miał. Ná ktore ſłowá
34:
ſtrofuiąc ſzátáná z iego złośći ták piſze Ignát. Ty tedy ſzátánie
35:
ták mowiſz pánu/ Ieſliż vpadſzy ná źiemię mnie chwałę oddaſz?
36:
O śmiáłośći/ o zbiegły ſługo/ karánia godny: ſługo bicżowániu
podległy:


strona: 249

ná Wędzidło X.K.P.249.
1:
podległy: ktory dobre wygłádzaſz/ y pánu pánow doſkonáłemu
Matth. 4.
Ieſli vpadſzy
oddaſz mi
chwałę.

2:
Bogu/ wſzech rozumnych y zmyſł máiących/ mowiſz. Ieſliż vpad
3:
ſzy oddaſz mi chwałę? Lecż Pan nie ſkwápliwy ieſt/ ktory go nie
4:
záraz zábił ktory to z niewiádomośći y śmiáłośći mowi/ ále ſkro
5:
mnie odpowieda mowiąc: Idź ſzátánie. Nie rzekł wroć ſię zá
6:
mną: bo ſię nigdy nie wroći: ále rzekł/ idź ſzátánie ná mieyſcá
7:
ktoreś ſobie obrał: idź ná one ku ktorym ćię złość twoiá wyzy=
8:
wa. Boć ia wiem ktom ieſt/ y od kogom ieſt poſłány: y wiem
9:
komu mam chwałę oddáwáć. Abowiem (rzekł) Páná Bogá
10:
twego chwalić będźieſz/ y iemu ſámemu ſłużyć. Wiem ći ia o nim
11:
y znam iednego ſámeo/ ktoremu nie zbrániam ſię ſłużyć/ od kto=
12:
regoś ſię ty sſtał zbiegiem. Nie ieſtem Antitheus/ to ieſt przeći=
13:
wnik Boży/ ále wyznawam iego więtſzość: y nie zbraniam ſię od
14:
dáwáć mu chwały. Znam ći iá národzenia mego przycżynę/ ábo
15:
ſprawcę y Páná y ſtrożá moiey ſtátecżnośći. Abowiem ia żywę
16:
dla oycá ꝛc. Ale y ná tym z Ignáceo niech będźie doſyć. Słuchay
Syrmien. Con
cilium.

17:
myż też kanonu Syrmieńſkiego Koncilium: Z ktorych pierwſzy
18:
ieſt. Ieſli kto oycá y ſyná powieda być dwu Bogu/ niech będźie
19:
przeklęty: przećiw ktoremu X.K. cżyniąc w to ſię ich przeklęc=
20:
two ſam wdawa. A iż przećiw im cżyni/ to ſię iuż przedtym znáć
21:
dáło/ ále ktoby tego nie bacżył niechże ſobie przecżyta fol. 239.
22:
407. 421. A dozna tego iż znácżnie dwu Bogu ſtánowi/ tákże
23:
ſyná cżyniąc Bogá ſtworzyćielá przez ſię będącego/ y nic od ni=
24:
kogo nie máiąceo / iáko y oycá ná inſzych mieyſcách. Item/ że ie=
25:
den Bog o drugim Iakobowi dawał roſkazánie/ áby mu ołtarz
26:
zbudował/ cżego też podpiera fol. 433. Ireneuſzem lib. 4. cap. 10. ále
27:
go znáć nie pilno cżytał. Bo vchwyćiwſzy ſię zá ty ſłowká iego:
28:
quoniam impoſsibile erat ſine Deo diſcere Deum, per verbum ſuum docet
29:
homines diſcere Deum: mnima żeby o dwu Bogu mowił/ z ktorych
30:
by ieden drugieo oznaymiał. Ano mowiąc o tymże iedynym Bo=
31:
gu ſtworzyćielu/ ktorego wyznał Chriſtus oycem ſwym/ to o
32:
nim mowi/ że go żaden bez niegoż poznáć nie może/ dokądby mu
33:
ſię ſam przez ſłowo ſwoie nieoznaymił. A mowi to pewnie we=
34:
dle Moiżeſzá y Dawidá/ ktorzy w tym zacność ludu Izráelſkie=
35:
go vpátrowáli/ iż iemu Bog y śiebie ſámego y ſądy y vſtáwy o=
36:
znaymił. A iż też X.K. podpiera dumy ſwey Ianá ś. ſłowy. Bo/
iigá nikt


strona: 250

Wtore kśiążki Odopowiedzi/250.
1:
gá nikt nigdy nie widźiał/ Iednorodzony ſyn ktory ieſt ná łonie
2:
oycowſkim ten powiedźiał: cżyniąc z iednorodzoneo Bogá dru=
3:
giego/ iáko go też cżyni z onych ſłow iego/ ktore ſkoro z pocżątku
4:
powiedźiał. A ſłowo było v Bogá. Tedy ſię w tym nie cżuie X.
5:
K. iż Ian nie mowi o cżáśie iuż tám dawno przeſzłym/ ále o tym
6:
ktory zá niego był: piſząc to co ſłyſzał y widźiał/ co ſię dźiało po
7:
wypełnieniu Bożey obietnice o Meſyaſzu/ iż gdy ſię ſłowo ćiá=
8:
łem ſtáło/ to ieſt gdy ſię iuż cżłowiek od Bogá obiecány náro=
9:
dźił/ tedy ten wolą Bożą y Bogá ſameo nam opowiedał: będąc
10:
ná łonie iego: to ieſt/ namileyſzym Bożym kochánkiem. Gdyż
11:
też ná ten cżás dopiero Bog przez ſyná ſweo mowić pocżął Heb.
12:
1. ꝟ 1. Kanon záś 16. opuśćiwſzy inſze/ ktore też ſą przećiw X.K.
13:
ták mowi. Ieſliby kto/ ſłyſząc oycá Páná/ ábo ſyná Páná/ y Pá=
14:
ná oycá y ſyná mowiąc pan od Páná z tąd by dwu Bogu twier
15:
dźił: niech będźie przeklęty. Abowiem nie ſtoſuiemy ſyná z Oy=
16:
cem/ ále go znamy być poddáneoNota quid dicant, non enim coapta-
17:
mus filium patri, ſed ſubditum nouimus. Abowiem nie zſtąpił do So
18:
domy o cżym ſię potym powie, bez woley oycowſkiey/ áni dżdżył ſam
19:
od śiebie: ále od Páná. To ieſt/ iż mu oddał zwierzchność oćiec.
20:
Ani też śiedźi po práwicy ſam z śiebie/ ále ſłucha oycá mowiące=
21:
go/ śiądź po práwicy moiey. Abowiem iáko w 24. Kanonie do
22:
kłáda: ieſt ſyn wſzytkich głową. Ale Chriſuſową głową Bog.
23:
Abowiem tym ſpoſobem wſzytkie rzecży do iedneo wſzytkich po=
24:
cżątku ktory ieſt bez pocżątku przez ſyná ſię śćiągáią ꝛc. Ale má=
25:
łoli ieſzcże ná tym ma I.M.X.K. niechże ieſzcże trochę poſłucha
26:
co przećiw iego rownośći piſze Chrizoſtom/ áby ſię obacżył iáko
27:
to dobrze powiedźiał/ zá ieden fundáment/ iż wiárá ich záwiſłá
28:
ná ſynu Bożym ſpoliſtnym y we wſzem Bogu oycu rownym prze
29:
ćiw cżemu ták mowi Chrizoſtom/ wykłádáiąc ſłowá Chriſtuſá
30:
Páná Máth. 23. Biádá wam vcżeni w piśmie y Fáryzeuſzowie
Chrizostom.
In Matth. 23.
Hom. 44.

31:
obłudni/ ktorzy zámykaćie kroleſtwo niebieſkie. Ktore ſłowá wy
32:
łożywſzy z ſtrony Fáryzeuſzow/ ták potym mowi: Tákći y teraz
33:
kápłani Heretykowie zámykáią fortę prawdy. Abowiem to wie
34:
dzą/ iż ieſliby prawdá byłá oznáymiona/ tedyby Zbor ich ábo po
35:
Papiesku kośćioł opuſzcżony był/ á oniby od ſwey kápłáńſkiey za=
36:
cnośći do poſpolitego cżłowieká podłośći przyſzli. Ideo quando le=
gunt in


strona: 251

ná Wędzidło X.K.P.251.
1:
gunt in populo ſuo aliquid tale. Qui me miſit, maior me est: peruerſa inter-
2:
pretatione claudunt ianuam veritatis dicentes: filium minorem patre, cum
3:
ſecundum carnis diſpenſationem dicatur minor. To ieſt przetoż/ gdy co
4:
tákiego między ludem ſwym cżytáią: iáko to/ ktory mię poſłał
5:
więtſzy ieſt niż ia: tedy ſwym przewrotnym wykłádem záwieráią
6:
fortę prawdy/ mowiąc: Syn ieſt mnieyſzy niż oćiec/ gdy bywa
Kśięża Papie
ſcy drogę do
prawdy dla łá
komſtwá zá-
wieráią.

7:
mnieyſzym zwan wedle ſzáfunku ćiáłá. A ták áni ſami wchodzą
8:
do prawdy piſmá/ dla łákomſtwá/ áni dopuſzcżáią inſzym wcho
9:
dźić/ dla nieumieiętnośći ꝛc. Ktorą rzecż iáko tám ſzyrzey/ y iáko
10:
ią pokázuie cżytáć ſobie káżdy może/ gdyż on to twierdźi/ iż temu
11:
dla tego ludźie/ co ieſt w ſłowie Bożym/ nie wierzą: iż ſámemu
12:
ſłowu Bożemu wiáry nie dáią: áni ná nim przeſtawáią: o ktorym
13:
by ſię pytáć mieli/ y z niego o wſzytkim pilnie wywiádowáć. Bo
14:
tego zániechawſzy/ wymowki mieć nie będą. Ponieważ ſię o in=
15:
ſze rzecży ćieleſne/ ku pożytkowi ſwoiemu/ pilnie ſtáráć vmieią.
16:
Támże w Homeliey 45. piſze y to: Gdy widźiſz Heretyki/ ktorzy
17:
twierdzą trzech ná wſzem rownych/ á iż oni ſą iedneyże iſtnośći/
18:
y iedney zwierzchnośći ábo powagi/ wſzytkich bez pocżątku: iáko
19:
cżyniX.K.z ſwoimi: gdy mowi,in Trinitate nihil prius nihil poste-
20:
rius.W Troycy niemáſz nic pierwſzego y pośledniego. Ci iż w niektorey
21:
cżęśći z ſobą ſą niezgodni/ nie dźiwuy ſię: boć dopełniáią miárki
22:
oycow ſwych Pogáńſkich: gdyż też y oni tákże wiele BOgow
23:
chwalili etc. A w Home. 42. in cap. 22. Mat. wykłádáiąc ſłowá Chri
24:
ſtuſowe o miłośći Bogá y bliźniego/ rozumieiąc przez bliźniego
25:
Chriſtuſá. Przetoż wyſtáwia wprzod oycá wielkiego/ á po nim
26:
ſyná/ teżći wielkiego ále wżdy od oycá wſzytko máiąceo/ á to ty=
27:
mi ſłowy: Primum mandatum est magnum Deum patrem diligere. Secun
28:
dum autem ei ſimile est, Dei filium diligere, id est cognoſcere: ergo filius
29:
Dei magnat est, ſicut pater. Quidquid enim pater potest, et filium potest.
30:
Pater enim diligit filium, et omnia dedit in manu eius. Sed quia omnia fi-
31:
lius dante patre potest ſicut pater, ideo pater magnus Deus & primus. Fi-
32:
lius autem magnus Deus quidem, non tamen primus &c. Hæc Chriſosto-
33:
mus: licet ego existimem hos commentarios falsò eſse Chriſostomo aſscri-
34:
ptos. Lecż iż ie w Kolnie zdawná pod imieniem iego wydruko-
35:
wano/ tedy ſię oni niech w tym cżuią: Doſyć mnie to pokázáć/ iż
36:
ták tu y ná inſzych mieyſcách piſze á indźiey inák/ iáko y drudzy: z
ii 2inſzymi


strona: 252

Wtore książki Odpowiedzi/252.
1:
inſzymi ſię w tym tu nie zgadzáiąc y z ſobą też ſámym iáko y dru=
2:
dzy: á to dla tego iż ſię też domyśláć ważył z głowy ſwey mowić
3:
co bez ſłowá Bożego/ iáko y drudzy. Wſzákże zá moie ſtoi/ prze=
4:
ćiw X.K. gdy ſię tym ná potym bronić nie będźie mogł/ żeby ko=
5:
śćioł iego nie błądźił: żeby iednáką záwżdy wiárę y wyznánie od
6:
pocżątku trzymał: żeby ſię ná iednym fundámenćie dobrym bu=
7:
dował. Gdyż go nie ma/ oprocż gliny ták y owák pomieſzáney/
8:
ktorą przodkowie iego/ á on też tego im ieſzcże dopomaga/ vſu=
9:
li: tłumiąc y zákrywáiąc zbáwienny fundáment/ iáśnie y źrzetel=
10:
nie w ſłowie Bożym opiſány/ y ná iáśnią świátu wyſtáwiony.
11:
Nie pámiętáiąc ná to/ iż to tylko naydoſkonálſza ieſt mądrość
12:
y vmieiętność Chriſtyáńſka/ dáley ſię nic nie domyśláć nád to/
13:
co ieſt w ſłowie Bożym wyráżono: áni ſię ważyć co ſtánowić y
14:
mowić/ cżego tám nie poſtánowiono y nie mowiono: á tego záś
15:
co tám roſkazano/ mowiono y poſtánowiono/ wiernie y ſzcżyrze
16:
áż do końcá przyſtrzegáć.
17:
KA P. 16. A iżby nam ieſzcże ná cżym nie ſchodźiło około
18:
przedwiecżney bytnośći y rodzenia ſię ſyná Bożego/ nie Iezuſá
Około bytno-
śći ſyná Boże
go przedwie-
cżnego y o po
rządku iego
skąd był, y
gdzie był.

19:
Chriſtuſá z duchá ś. pocżęteo/ á z Máryey pánny národzonego:
20:
zá nas wydánego y wzbudzonego/ ktory ieſt náſzą drogą do Bo
21:
gá oycá: ieſt przycżyńcą/ iednacżem/ pośrzednikiem y vbłágá=
22:
nim zá grzechy náſze: ále onego ktorego ſobie ludźie świátá teo /
23:
z Filozofiey pogáńſkiey/ będąc w niey wyćwicżeni zmyślili: tedy
24:
mi ſię zdáło zá potrzebną w tey kápitule/ krotko też tego dot=
25:
knąć: áby wierni obacżyli/ iż nic v śiebie nie ma Papieſtwo pe=
26:
wnego/ nic zdrowego: nic zbawiennego: á nád to/ nic ſtátecżne
27:
go/ pewneo y zgodnego: oprocż mniemánia domyſłow/ ſnow/
28:
plotek/ baiek ktore w ſobie dná nie máią: gdyby ſię w nie kto
29:
wdáć chćiał. Iáko nie máią dná y w iedney iſtnośći Troyce ś.
30:
we trzech oſobách dźiwnie wymáłowáney od ſzkolnych Theolo
31:
gow: ábo rácżey Máteologow. Ktorym Ioáchim mnich/ nie
32:
Troycę/ ále cżworcę z ich właſnych wywodow pokázował. W
Cżworcę ma
Papiestwo nie
Troycę.

33:
cżym/ ácż od Papieżá był zheretykowány/ wſzákże potym Magi-
34:
ster Durandus de ſancto Portiano, piſząc ná cżworo kśiąg Lombar=
35:
dowych/ wſpárł iego ſentencyey: y vkázał to/ iż tę cżworcę do=
36:
brze Ioáchim w Lombárdźie vpátrzył: y niezwyćiężonymi wy=
wody o=


strona: 253

ná Wędzidło X.K.P.253.
1:
wody oney bronił: wſzákże y ten prawdę pokazawſzy/ kośćioło=
2:
wi ſię záś áby z nim blądźił/ podał. Ale ia teraz o tym dla prze=
3:
dłużenia niechcę nic zoſobná mowić: gdyż zá okazániem y obá=
4:
leniem błędu iednego/ wiele ſię ich okaże y obáli: á zá wyſtáwie
5:
niem prawdy zbáwienney fundámentálney/ łácno y inſze rzecży
6:
ku zbáwieniu ſłużące/ będą mogły być poznáne. A ták iuż teraz
7:
do okazánia dźiwneo/ á z ſobą nigdy niezgodnego mniemánia/
8:
o przedwiecżnym zmyślonym ſynu Bożym/ przyſtępuię. Poſpo=
9:
lite wſzytkiego teráznieyſzego Papieſtwá mniemánie to ieſt/ iż
10:
ſię ſyn Boży národźił/z iſtnośći Bożey/ przed wſzytkimi wieki.
11:
Ktore przedwiecżne vrodzenie/ ták záś dáleko wyćiągnęli/ że
12:
ie záś ſámiż w niwecż obroćili: że co raz rzeką/ iż ſię przed wſzyt
13:
kiemi wieki vrodźił: to záś/ choćiaż nie ſłowy otworzyſtymi/ ie=
14:
dnák rzecżą ſámą to mowią: iż ſię nigdy nie rodźił. Iedni/ gdy
15:
mowią iż ſię bez wſzytkiego pocżątku vrodźił: drudzy/ iż to nigdy
16:
nie było/ kiedyby ſię rodźił. A to gdy tego przeklináią ktoryby
17:
to mowić śmiał/ iż to było gdy go nie było. Trzeći ieſzcże/ z kto=
18:
rych licżby ieſt X.K. ſą ktorzy mowią/ iż ſam ieſt z śiebie: y ży=
19:
wot ma ſam z śiebie: ieſt pocżątkiem wſzytkiego: y on wſzytkim
20:
rzecżom bytność dáie: y on y teraz ieſzcże duſze záwżdy tworzy fol.
21:
36. wprzod to powiedźiawſzy/ iż były od Bogá záraz ſtworzone.
22:
O cżym ia też tu nic mowić niechcę/ dla przedłużenia. Cżwarći
23:
ſą/ ktorzy będąc nád ty chytrſzymi/ y dla podchwycenia Filozo
24:
fią oſtrożnieyſzymi: żeby dwu Bogu vſzli (cżeo też y X.K. máca)
25:
y zá to y zá owo ſię chwytáiąc/ tego nie mowią żeby ſię iuż vro=
26:
dźić miał y wyniść od oycá (boby to iuż byli dwá w licżbie: iáko
27:
y X.K. mowi fol. 167.) ábo iáko świátło z świátłá/ y Bog z
28:
Bogá/ iáko Iuſtyn mowi/ y Niceńſkie Concilium y kośćioł Pa
29:
pieſki śpiewa/ ále ták mowią/ iż ſię tym y teraz rodźi: iż ieſt y teraz w
30:
oycu ták/ iáko promień y iáſność ſłonecżna w ſłońcu/ moc y mą=
31:
drość w mądrym y w mocnym. Co między inſzymi apud Wolfgan
32:
gum Muſculum ſuper Ioannem. In locis communibus Philip. y gdźie in=
33:
dźiey naydźieſz: iákom też to piſząc ná pierwſzą káp. Ianowę po
34:
kazał: dla cżego też to teraz opuſzcżę. Báwić ſię też nie będę ty=
35:
mi ktore ſą świádomſze y poſpolitſze/ żebym ich dowodźić y ony
36:
w pewnych kśięgách okázowáć miał. Oto dwie tylko z nich ze
ii 3dwu


strona: 254

Wtore kśiążki Odpowiedzi/254.
1:
dwu ſobie bárzo przećiwnych pokażę: ktorymi ſię też záraz dwie
Dwá przed-
nieyſze błędy
o przedwie-
cznym ſynu
Bożym.

2:
dumie obálą. Iedná/ o iſtotnym y ſkutecżnym przedwiecżnym z
3:
iſtnośći/ lub rodzenia/ lub wyśćia/ iáko drudzy mowią: A dru=
4:
ga/ o tym tám rodzeniu/ żeby ktore kiedy miáło być. A dowo=
5:
dźić tego będę nie inſzymi piſárzmi/ iedno tymi ktorych ſam X.K.
6:
vżywa przećiwko mnie. Co ſię tedy tknie pierwſzey/ to ieſt żeby
7:
miáło być ſyná Bożego ſkutecżne vrodzenie przed wſzytkimi wie
8:
ki: á nie dopiero ná ten cżás gdy Bog miał świát ſtworzyć: te=
9:
dy to káżdy poznáć może z tych ſłow Auguſtinowych/ gdy ták pi
10:
ſze. Bog náſz doſkonáły ieſt/ y nic niepotrzebuiący: Coż tedy po=
Augustinus
quæstionem
noui Test. al-
tera parte,
quæst. 48.
Tom. 4.
Col. 734. D.

11:
trzebá było Chriſtuſá zbáwićielá/ żeby ſię z Bogá vrodźił/ á iżby
12:
Bog miał ſyná przez ktoregoby wſzytko vcżynił? y ták záraz ná to
13:
ſwe pytánie odpowieda, Gdy Bog chćiał áby ſię to ſtáło/ cżego nie
14:
było/ á wiedźiał iż ten vcżynek niegodny był máieſtatu iego/ pier
15:
wey z śiebie/ gdyż ieſt z nátury iednoſtáyney y bez ćieleſney ſyná
16:
vrodźił/ ktoryby ſię nic od niego nie odſtrzelił: áby ſię z wielko=
17:
śćią ſkutek iego zgodźił. Abowiem coż więcey cżynić miał/ iedno
18:
żeby z śiebie drugiego zrodźił/ ktory ieſt doſkonáły? Doſkonáły
19:
to tedy ieſt vcżynek/ nád ktory widźian być nie może zacnieyſzy.
20:
Bo wſzytkie inſze rzecży mnieyſze ſą. Abowiem/ im zacnieyſzy ieſt
21:
nád ty wſzytki Chriſtus/ tym więcey ſtworzenie ich podleyſze ieſt
22:
niż vrodzenie iego. Ieſt y co drugiego. Abowiem Bog z ktoreo
23:
ſą́ wſzytkie rzecży/ chcąc ſpráwić ſtworzenie/ ſłowo pierwey/
24:
ktore v śiebie w táiemnicy miał/ vrodźił: to ieſt/ fecit existere,
25:
vcżynił áby było. Ktore ſłowo dla tego ſynem miánował/ áby
26:
okazał iż ſię z niego ſtáło & eſse ſibi conſubstantium, á iż iemu ieſt
27:
ſpołiſtne ꝛc. Z tym domyſłem dumy tey ćieleſney źiemſkiey á ſło=
Tertulian con
tra Praxeam,
fol. 487.

28:
wu Bożemu odporney/ zgadza ſię/ ták tuſzę/ Tertulian piſząc
29:
tak. Przede wſzytkim Bog był ſam/ on ſam ſobie świátem y
30:
mieyſcem y wſzytkim. A ſam/ iż oprocż niego zewnątrz nic nie by=
31:
ło. Wſzákże y ták nie był ſam/ ábowiem miał z ſobą/ ktory w ſo=
32:
bie miał (rationem) rozum ſwoy. Abowiem Bog ieſt rozumny:
33:
á rozum w nim pierwſzy: á ták od niego wſzytko. Ktory rozum/
34:
zmyſł iego ieſt/ ktory Grekowie λóγon zowią: ktorym názwi=
35:
ſkiem też mowę názywamy ꝛc. Ale y Dionizius Kártuzyan/ pi=
Dioniſius.
Kartuſian.

36:
ſząc ná Przypo. 8. przywodźi mądrość ták mowiącą/ przez kto=
rą/ z dru=


strona: 255

ná Wędzidło X.K.P.255.
1:
rą/ z drugimi błądząc/ zmyśla ſobie ſyná Bożego: Oćiec wie=
2:
cżny w ſercu/ y w wyrozumieniu ſwoim ſtátecżnie y nieporuſze=
3:
nie miał mię: wedle onego Ian. 1. Iednorodzony ktory ieſt ná
4:
łonie Oycowym ꝛc. Tym trzem ſkrzypiącym: przybija też I.M.
5:
X.K. ná bębenku/ná kárćie 18. gdźie ono práwi o głośie że tchu
6:
ábo wiátru pochodzącym/ y o ſłowie z niego ſię rodzącym/ ták
7:
piſząc iákoby to co Bog miał ná vmyśle ábo w ſercu/ (bo oni
8:
choćiaż niechcą być Antropomorphitámi heretykámi názwiſkiem/
9:
iednák ták ſobie cżęſto Bogá z głowy ſwey/ iáko iednego cżło=
10:
wieká máluią/ y ták o nim grubie choćiaż wrzkomo ſubtylnie y
11:
iákoby duchownie y dumáią y mowią.) gdy ſkoro wymowił/ ie
12:
dno ſię/ to ieſt/ dech ábo wiátr/ ktory ſię wewnątrz przed wymo
13:
wionym ſłowem wſzcżyna/ duchem ś. ſtać miáło: A drugie/ to
14:
ieſt/ ſłowo wymowione ſynem. A ták/ tym ſwoim wywodem y
15:
ſłowy/ toż z pierwſzymi trzyma/ iż tego ſyná w ſkutku przed wie=
16:
ki nie było/ áż gdy tchnąwſzy Bog ſłowo wyrzekł/ ktore ſię do=
17:
piero ſynem/ iáko y dech duchem/ ſtáło. Ale w tym ſię nie cżuie/
18:
ia ták tuſzę: ábowiem gániąc Greki/ ktorzy záwżdy ták o duchu
19:
ś. trzymáli/ iż od ſámego Oycá pochodźi/ też ſam z nimi wedle
20:
teo wywodu trzymáć muśi. A ták też z nimi ieſt odſzcżepieńcem
21:
od kośćiołá Powſzechnego Rzymſkiego. Druga iż to wedle pi=
22:
ſmá ś. nie może być pokazáno/ iákom iuż dał znáć/ áby kie=
23:
dy miał co Bog przed wſzytkimi wieki mowić/ ále áż dopiero przy
24:
tworzeniu świátá/ gdy rzekł naprzod niech ſię sſtánie: tedy ſię
25:
ſtąd okázuie iż ten ſyn ktorego ták ſobie zmyśláią/ nie był przed
26:
tworzeniem świátá/ ſkutecżnie y prawdźiwie iáko przećiw ſo=
27:
bie mowiąc/ ná inſzych mieyſcách twierdźić śmieią. A iż nie był
28:
tedy ći ktorzy go ták ſobie z ſłowá wymowionego formuią/ od
29:
nich záś ſą przeklętymi/ ktorzy to ná ſynodźie Niceńſkim (co y
30:
X.K. cżęſto wſpomina) vrádźili/ iż ktoby rzekł fuiſse quando non
31:
eſset, żeby mowię miáło to być kiedyby go niebyło/ że ten ieſt Aná
32:
themá: to ieſt przeklęctwem. Ale żeby kto nie rzekł/ że X.K. cży
33:
niąc ten wywod od głoſu/ tchu y ſłowá/ o tym ták dálece nie my=
34:
ślił: onoż naydźie fol. 97. ſłowá iego inſze/ ktorymi ſię práwie
35:
rzecż tá y vtwierdza y obiáśnia: á to gdy ták mowi: Skąd ſię o=
36:
kázuie/ iż to ſłowo było iákoby zákryte v Bogá/ wſzákoż było do
tego


strona: 256

Wtore kśiążki Odpowiedzi/256.
1:
tego ſpoſobne/ áby zá cżáſem poſtępku odnowienia ſtworze=
2:
nia przez odkupienie było świátu obiáwione y w oſobliwy poży=
3:
tek przywłaſzcżone ꝛc. Z ktorych ſłow/ niewiem iáko ſię wykręći.
4:
Bo ieſli ie obroći wedle drugich zdánia/ z ktorychem trzech ná
5:
świádectwo przywiodł/ do onego pierwſzeo wſzech rzecży ſtwo=
6:
rzenia: gdźie Bog wedle piſmá ś. naprzod mowić pocżął. Z kto
7:
rey mowy y duch ś. y ſyn/ dopiero wedle nich wźiął ſkutecżną
8:
bytność: áby to co ſię Bogá ſámego máieſtatowi nie godźiło/
9:
wedle Auguſtyná ten ſyn vcżynił (ſkąd káżdy bacżyć może/ iż ſy=
10:
ná mnieyſzeo niż oycá cżyni/ gdy to nań wkłáda co Bożemu má
11:
ieſtatowi nie przyſtoi.) tedy tego nie dowiedźie żeby ſkutecżnie
12:
przed wſzemi wieki vrodzony był ſyn z oycá: ále áż dopiero gdy
13:
miał świát ſtworzyć: gdźie záraz dwu Bogu vcżyni/ á od śiebie
14:
rożnych. Bo iednego prawdźiwego záwżdy bez wſzego pocżąt=
15:
ku z śiebie ſámego y w ſobie ſámym będącego: á drugiego do=
16:
piero dla tworzenia świátá/ ſpráwionego ábo vrodzonego á to
17:
z ſłowá wyrzecżonego. A trzeći będźie z tchnienia ktore vprze=
18:
dzá ſłowo. Ktorym obiemá Bog vżycżył ſwey iſtnośći iáko o ſy
19:
nu Fiłip Melánkton nápiſał/ mowiąc: iż ſyn názywan bywa o=
Philippus in
locis commu-
nibus de filio.

20:
brázem y λoyoσ/ to ieſt mową. Ieſt tedy obraz myślą oycow=
21:
ſką vrodzony bácż co mowi myślą: toć nie w rżecży skutkiem. Co po=
22:
wieda/ áby mogło być obacżono/ od vmyſłu náſzego przykład
23:
bráć mamy. To ieſt/ iáko potym okázuie/ iż ácż też myślą/ vmyſł
24:
ludzki máluie ſobie obrázy rzecży zmyślonych/ wſzákże my nie v=
25:
życżámy onym obrázom zmyśłonȳ eſſencyey/ to ieſt iſtnośći. Lecż
26:
Bog oćiec wiecżny/ ſobie ſię przypátruiąc/ rodźi myśl śiebie
27:
ſámeo/ ktora ieſt obrazem iego nie znikáiącym/ ále będącym/ ábo
28:
ſtoiącym/ á to cōmunicata illi eſsentia, vdźieliwſzy mu ſpolney iſtno
29:
śći. Z ktorych ſłow/ iáko y z tych ktore ſię przedtỹ położyły/ znáć
30:
iż tego ſyná w ſkutkn nie było: áż gdy ſię Bog w ſobie námyślił.
31:
Aták ono myślenie chcąc wykonáć/ wzruſzył w ſobie wedle X.K.
32:
dech: z ktorego ſłowo wymowił (á tu też bácżyć trzebá/ iż duch
33:
pierwſzy będźie niż ſłowo/ áby ſyn: wedle tey Filozofiey) ktore=
34:
mu vdźielił ábo vżycżył iſtnośći/ ábo iáko náſze ſłowá ná wiátr
35:
ſię nie rozeſzło/ ále áby też potym Bogiem było/ ktore oto od wy
36:
mowienia dopiero ſkutecżny pocżątek ſwoy wźięło. Ktoreo wy=
mowionego


strona: 257

ná Wędzidło X.K.P.257.
1:
mowionego ſłowá/ ieſliby tym przedwiecżnośći dochodźić y do=
2:
wodźić X.K. chćiał/ że ſłowo to/ ácż ieſzcże wymowione nie by=
3:
ło/ iednák wżdy záwżdy v Bogá być muśiáło/ iáko (wedle Mu=
4:
ſzkuluſá) ieſt mądrość w mądrym/ y moc w mocnym/ choćiaż
5:
iey nie pokázuie/ áż gdy tego ieſt potrzebá: y chćiałby tego pode=
6:
przeć przykłádem bytnośći Lewieo ſyná Iákobowego. O kto=
7:
rym piſarz Liſtu do Hebreow mowi. Iż on był w biodrách oycá
8:
ſwego Abráhámá/ y dźieśiećiny Melchiſedekowi przedtym do=
9:
brze oddawał/ niż ſię vrodźił. Tedy y tym z tego nie wyidźie: áni
10:
tego dowiedźie. Boćby tym ſpoſobem nie tylko ludźiom/ ktorzy
11:
ſą ná kſztałt y wyobráżenie Boże ſtworzeni/ ále y inſzym wſzytkim
12:
rzecżom przedwiecżność tę przypiſáć muśiał. Bo też to pewna/
13:
iż te wſzytkie były w vmyśle ábo myśli Bożey/ niż były ſtworzo=
14:
ne/ y nie pierwey ſą ſtworzone/ niż były ná vmyśle poſtánowio=
15:
ne. Iáko też y o náſzym przeyźrzeniu/ vmiłowániu/ y łáſką dáro=
16:
wániu/ przed záłożeniem fundámentow świátá/ Apoſtoł mowi.
17:
Tym tedy nic nie dowiedźie. Ieſliby też chćiał X.K. ſłowá ſwe
18:
ćiągnąć áż do obiáwienia ſyná Bożego w ćiele/ tedy mu y to nie
19:
poydźie/ wedle iego właſnych ſłow: gdyż mowi iż było iákoby zá
20:
kryto ono ſłowo/ Bog v Bogá: wſzákże było do tego ſpoſobne
21:
ꝛc. Gdyż tym ſámym wſzytko ono obála/ co o tym ſynu ná inſzych
22:
mieyſcách powiedźiał: iż świát y wſzytko ſtworzył/ z Adámem
23:
w Ráiu y z inſzym mowił: y wſzytko cżynił. Boć by tám mo=
24:
wy w Bogu nie były/ iáko zátáionego y zákrytego/ ále iáko o=
25:
tworzyśćie wſzytko y ſkutecżnie cżyniąceo. Lecż tę mátáninę nik=
26:
cżemną/ tych miłych Máteologow opuśćiwſzy/ ſłuchaymy Lá=
27:
ktáncyuſá onego zacnego/ y ſtárego Scriptorá Láćińſkiego: bez
28:
ktorego Papieſtwo nie może żadną miárą nabożeńſtwá ſwego
29:
Pogáńſkiego Wielkonocnego odpráwić. Ktoreo też y ſam X.
30:
K. przećiwko mnie vżywa. Ktory o tymći też/ ále od tych wſzyt
31:
kich rożnie (wſzákże ſzcżyrzey y otworzyśćiey/ iáko w ſercu wie=
32:
rzył) mowi: nie ſtánowiąc tego rodzenia z inſzymi/ ktoreby miá=
33:
ło być z iſtnośći/ z myśli y vmyſłu pochodzącego ſłowá Bogá:
Lactancius
lib. 2. cap. 9.
de origine er-
roris.

34:
ále zgołá z vcżynienia Bożego. A to ták między inſzymi rzecżámi
35:
mowiąc: Iáko mátká bez przykłádu porodźiłá ſprawcę ſwego/
36:
ták wierzyć mamy/ iż oćiec nie wymownie vrodźił ſpołwiecżneo:
kkZ mátki


strona: 258

Wtore kśiążki Odpowiedzi/258.
1:
Z mátki ſię národźił ktory iuż przedtym był. Temu niech wierzy
2:
wiárá/ á wyrozumienie niech ſię o tym nie báda: áby ſnadź nie ná=
3:
lazſzy nie mnimáło być rzecżą ku wierzeniu niepodobną/ ábo ná=
4:
lazſzy nie rozumiáło być rzecżą nie oſobliwą ꝛc. To rzekſzy Lá=
5:
ktáncyus/ o rodzeniu iákieby było/ záraz ſamże wykłáda ſáme=
6:
go śiebie/ (co proſzę áby káżdy z pilnośćią vważał) mowiąc w
7:
ty ſłowá. Gdy Bog ad ex cogitandum ku wymyśleniu był namę=
8:
drſzy/ do vcżynienia naydowćipnieyſzy/ pierwey niż zácżął tę ro=
9:
botę świátá: vcżynił ná pocżątku bácż co mowi dobre y złe. A to
10:
koniecżnie co by było/ otworzyśćiey wyłożę/ áby kto nie mnimał
11:
że ia ták mowię/ iáko zwykli mowić Poetowie wey iák ſię oświád
12:
cża iż po prostu y ſzcżyrze mowić chce. ktorzy rzecży nie ćieleſne/ nie
13:
ktoremi figurámi ábo podobieńſtwy/ iákoby nie widźiánymi o=
14:
gárnuią. Gdy oprocż niego to iest Bogá nic ieſzcże nie było gdyż w
15:
nim dobrego y ſkońcżonego dobrá ſtudnicá byłá: iákoż ieſt záw=
16:
żdy/ áby od onego dobrego wſzcżynał ſię iáko potok/ y wypły=
17:
wał by daleko: wywiodł produxit podobnego ſobie duchá/ ktory
18:
by był nádány mocámi ábo cnotámi Bogá oycá. A iákoby to v=
19:
cżynił/ gdy ſam był w kśięgách 4. vcżyć będźiemy: á to naydzieſz
20:
Lib. 4. cáp. 6. potym vcżynił drugiego notá vcżynił drugiego, to iest
21:
duchá w ktorym nie zetrwał dowćip indoles diuinæ stirpis. rodzáiu
22:
ábo przyrodzenia Boſkiego. A ták z ſwey dobrowolney zazdro=
23:
śći/ iáko iádem záráżony ieſt/ y przeſtąpił z dobrego ku złemu/ y
24:
z ſwey dobry woley/ ktora mu od Bogá wolna byłá dána imie=
25:
nia ſobie przećiwneo doſtał. Skąd ſię pokázuie iż nienawiść ieſt
26:
wſzego złego źrzodłem. Abowiem záyźrzał ſwemu onemu przod=
27:
kowi/ ktory będąc ſtátecżnym/ Bogu oycu ieſt miłym y doświad
28:
cżonym. Tego tedy ktory ſię ſam z dobrego ſtał złym/ Grekowie
29:
Dyabłem zową: á my oſkárżyćielem ábo potwárcą názywamy:
30:
iż wyſtępki/ do ktorych on ſam przynąca/ odnośi do Bogá. A
31:
cżemuby tákowego chćiał mieć Bog ſpráwiedliwy/ ile zmyſłu
32:
náſzego mierność będźie mogłá/ poſtáramy ſię żebyſmy to wyło=
33:
żyli. Bog gdy miał budowáć ten świát/ ktoryby zawiſł w rze=
34:
cżách ſobie przećiwnych y niezgodnych/ poſtánowił przedtym ro
35:
żne rzecży: y vcżynił przed wſzytkimi rzecżámi dwie źrzodłá słu=
36:
chay pilno co naprzod wedle niego Bog vcżynił, rzecży między ſobą wal
cżących


strona: 259

ná Wędzidło X.K.P.259.
1:
cżących y z ſobą przećiwnych/ to ieſt/ onych dwu duchow dobre=
2:
go y złego. Z ktorych ieden ieſt Bogu iáko práwicá/ drugi iáko
3:
lewicá: áby w mocy ich były one rzecży ſprzećiwne. Ktorych po=
4:
mieſzánim y pomiárkowániem świát ſtoi/ y wſzytko co ná nim
5:
ieſt. Ktorą rzecż iż ſzyroko bárzo wywodźi/ o tych dwu duchách
6:
od Bogá naprzod przed ſtworzeniem świátá vcżynionych/ prze
7:
to ią ia dla długośći opuſzcżam/ teo krotko dotykáiąc iż z onych
8:
dwu duchow przednieyſzym (po ktorych też inſzych wiele du=
9:
chow ſtworzył/ ktore Aniołámi názywamy) iednego poſłuſzneo
10:
Bogu y ſtátecżnie w ſwym ſtanie ſtoiącego/ Bog vmiłował: ſy
11:
nem názwał: świát prze zeń ſtworzył: onego ſię rádźił (ktory ſię
12:
potym/ wedle niego ſtał cżłowiekiem) y Pánem wſzytkiego y
13:
dźiedźicem vcżynił. A drugiego złego nienawidźiał: wſzákże mu
14:
zwierzchnośći nie odiął. Ale ich ták zoſtáwił obudwu w oney ich
15:
náturze y władzey: żeby káżdy vżywał mocy y wolnośći ſwey. A=
16:
by ſię pokazáło ktorzy ſą dobrzy Aniołowie y ludźie/ á ktorzy zá
17:
ſię źli. A to z tąd iáko z nich ktoremu rządźić ſię dádzą/ y do kto
18:
rego z nich przyſtaną. Dobrzy do duchá dobrego ſynem Bożym
19:
názwánego/ áby y oni byli ſynmi Bożymi. A źli záś do złego/ á=
20:
by y ći będąc onego złego dźiećmi z nim weſpołek karánie cżáſu
21:
ſwego odnieśli. A toć ieſt ſummá Láktáncyuſzoweo przedśięwźię
Zámknienie
tey rzecży z
nápominá-
niem wſzyt-
kich y X.K.
ſámego:

22:
ćia. A iż ſię ták rzecż tá/ od przednieyſzych práwie filarow powſze
23:
chnego Kośćiołá Rzymſkiego prowádźi/ iákom ią tu z piſm ich
24:
nákrotce przed ocży wyſtáwił: y tákie ſą między nimi niezgody
25:
około rzecży przednieyſzey/ á práwie fundámentálney. Ktemu
26:
że ſię rzecż tá od nich prowádźi nie z właſnego ſłowá Bożeo źrzo=
27:
deł żywych/ ále z káłuży ſmrodliwych Filozofow pogáńſkich: (że
28:
gorzey nic nie rzekę) prośiłbym bárzo pilno káżdego Chriſtyá=
29:
niná z I.M.X.K. by tylko prośbá moiá mogłá v nich mieć
30:
mieyſce/ áby oni pilnie ſię rzecży tey przypátrzywſzy/ wedle Bo=
31:
gá y ſłowá ieo rády/ przeſtáli iuż ná potym dumáć o tym tám zmy
32:
ślonym ſynu przedwiecżnym ſpoliſtnym/ y we wſzem Bogu ro=
33:
wnym: á iżby przeſtawáli ná iedynym ſynu Bożym Iezuśie Chri
34:
ſtuśie cżłowieku pośrzedniku/ nam od Bogá wedle obietnic ie=
35:
go z naśienia Dawidowego dánym. Gdyż ten ktorego z ludźi
36:
Bog dał wedle ſłowá ſwoiego/ á nie ktory inſzy przed nim/ z nim

strona: 260

Wtore kśiążki Odpowiedzi/260.
1:
ábo przy nim/ ieſt onym namileyſzym ſynem iednorodnym y wła
2:
ſnym Bożym: ktory ma moc ná niebie y ná źiemi/ y imię nád
3:
wſzelkie imioná: y ieſt náſzym powſtániem y żywotem ꝛc. Kte=
4:
mu proſzę áby zá łáſką/ cżyiąſzkolwiek/ I.M.X.K. ná mię ſię
5:
bez zdroweo rozſądku áni fráſował áni gniewał: iż też to ia wedle
6:
iego ſądą Beſtyą będąc/ toż mowię gániąc błędy co drudzy da=
7:
wno prze demną mawiáli. Boć iemu ſámemu fráſunek ten poży
8:
tecżny nie będźie: á gniew wiecżnie záſzkodźi. Mym zdániem/
9:
więcey by ſię mu ná ſię fráſowáć/ y ná ſwe od drogi zbáwienney
10:
odſtąpienie/ niż ná mię lichotę/ przyſtało: tákże y ná ty wodze
11:
ślepe ktorzy tákich baiek y plotek y nápletli y nábáiáli. Y mogł
12:
ći by mi iuż X.K. nie mieć zá złe: gdyby ſię w tym chćiał pocżuć/
13:
żem ia gánił/ y gánię ono ich. (Qui in coœis ſine matre & in terris ſi-
14:
ne patre) wymyślone ná niebie bez mátki á ná źiemi bez oycá ro=
15:
dzenie. Boć wżdy (puśćiwſzy imo ſię niebieſkie/ do ktoregoby
16:
pewnie ze wſzytkimi ſwemi/ co też ták wierzą/ X.K. nie należał/
17:
gdy by to w rzecży prawdźiwe było/ gdyż Bog bráćiey/ śioſtr y
18:
mátki nie ma: ktore ma cżłowiek Chriſtus Iezus/ iáko cżytamy
19:
Math. 12. v 50. Ian. 20. v 17. Heb. 7. v 11.) to ktore tu ná źiemi by=
20:
ło bez Bogá oycá naprzod (mowiąc według duchá) nie było/
21:
áni było bez oycá Dawidá y inſzych/ z ktorych poſzedł Chriſtus
22:
Pan. Iáko o tym piſze Math. 1. v 1. á 22. v 42. Luc. 1. v 32. á 3. v
23:
23. Rzym. 1. v 3. á 9. v 5. Boć ſię X.K. nie oſtoi y przy onym rodze
24:
niu w niebie bez mátki y przy tym ná źiemi bez oycá. (chybáby y
25:
mátkę Páná Iezuſowę/ okazał też być bez oycá) gdyż mu wſzyt=
26:
ko to tymi piſmy ſwoimi/ iegoż właſni oycowie/ zbiją: tákowe
27:
y owákie/ procż ſłowá Bożego/ dumy y domyſły ſwe wprowa=
28:
dzáiąc/ y one ſtánowiąc. Moiá tedy prośbá y z nápominániem/
29:
z vprzeymey życżliwośći wedle BOgá/ tá ieſt/ áby ſię w cżás
30:
wſzyſcy y X.K. też z nimi vpámiętáli/ á opuśćiwſzy te Máteolo=
31:
gi/ do ſámego ſię ſłowá Bożego z ſercá ſzcżyrze vdáli: onego ſię
32:
rozmiłował/ y ná nim przeſtawał. (Boć o nim źle: złą drogą i=
33:
dźie.) Co mu Pánie Boże rácż dáć ze wſzytkimi Amen.
34:
KA P. 17. Aleby podobno rzekł kto z ſtrony X.K. ábo
35:
y ſam X.K. iż mu ſię nic nie odpowiedźiáło ná iego árgumentá/
36:
ktorych názgromádzał wiele/ ktorymi on bytnośći ſyná Bożeo/
tego


strona: 261

ná Wędzidło X.K.P.261.
1:
tego tám ktory był przed národzeniem Iezuſá Chriſtuſá z Pánny
2:
Máryey/ dowodźi? Przetoż potrzebá też co ná nie powiedźieć.
3:
Acżkolwiek tedy iużem ná wiele ich odpowiedźiał: w Rozſądku
4:
w Reſponśie/ w Zwierćiadłku/ y indźiey/ ná ktorychby pewnie
5:
mogło być pobożnev/ á prawdźie nie odpornemu doſyć/ iednák
6:
y tu niektore przednieyſze wezmę przedśię folguiąc krotkośći.
7:
Bo/ bych miał ná wſzytki odpowiedáć/ muśiałbym więcey xiąg
Ná niektore
X.K. przed-
nieyſze mni-
mánia, wywo
dy y świádec
twá odpo-
wiedz.

8:
nápiſáć: przetoż ná niektore tylko po proſtu/ krotko odpowiá=
9:
dáć będę. Z ktorych/ to napierwſze niech będźie X.K.Axioma,
10:
á iákoby filar prze zeń wyſtáwiony: ná ktorym on rzecż ſwą bu=
11:
duie: gdy chcąc z onych Aniołow/ ktorzy z ſtárymi oycámi poſłá
12:
ni do nich będąc od Bogá/ mawiáli/ vcżynić chce Bogá Boże=
13:
go ſyná. Tę regułkę wyſtáwiáiąc/ y ták o tym mowiąc fol. 374.
14:
Ilekroć w piſmie ś. okázuie ſię Anioł/ ktory przytym opowieda
15:
ſię być Bogiem/ ábo vcżynki bogu właſne ſam z oſoby ſwey cży=
16:
ni/ tedy záwżdy tákowy Aniol ieſt ſynem Bożym/ ſłowem Bo=
17:
gá Oycá. Ktorego właſność ieſt od wiekow śiebie y Oycá lu=
18:
dźiom obiáwiáć. Gdźie wnet záraz przykłády tego podpiera.
19:
Iáko od onego Aniołá/ ktory ſię Agárze przed Sarą vćiekáią=
20:
cey pokazał: tákże y przedtym y potym tego dowodźi: y okázu
21:
ie to/ iż y w Ráiu przechadzał ſię z południá/ á iákoby ſię chło=
22:
dząc fol. 370. y Adámá pytał gdźieby był: tákże y Kaimá o brá=
23:
tá iego: tákże v wieże Babilońſkiey ięzyki pomieſzał: Noego w
24:
Korabiu zámykał: do Abráhámá y Lotá chodźił: iadł z nimi y
25:
pił/ y nogi vmywał: y z Iákobem zá páſy chodźił: Moiżeſzowi
26:
ſię we krzu vkazał. A krotko mowiąc/ nie máſz nic w ſtárym Te
O vkázowá-
niu ſię Anio-
łá, z ktorego
X.K. cżyni
ſyná Bożego,
y niewiedźieć
co tyle.

27:
ſtámenćie/ ſpraw y mow/ ktorychby mu nie przycżytał. Nie
28:
máſz też tych poſtáći/ kſztałtow/ właſnośći/ y odmian w ktore
29:
by go nie obłocżył. Nie máſz też tey rzecży/ ktorąby go nie cży=
30:
cżynił. Gdyż go záraz cżyni (fol. 366.) Bogiem/ ſłowem/ Anio=
31:
łem/ mężem/ ábo cżłowiekiem: ſam tho ſkutecżnie cżyniąc/ y
32:
twierdząc/ co mnie nieſłuſznie/ zádáie: żebym z Bogá mowę/ á
33:
z mowy ćiáło ábo cżłowieká/ á z niego záś Bogá cżynić miał fol.
34:
15. Ano/ mieſzáiąc to y owo w iednę kupę/ ſam I.M. niewie
35:
ná co ſię tá mieſzániná zgodźi. Ani ſię w tym I.M. cżuie: że wćie
36:
lenie ktore twierdźi/ w niwecż obráca/ gdy iuż przedtym/ niż do
kk 3tego z


strona: 262

Wtore kśiążki Odpowiedzi/262.
1:
tego z Máryey pánny wćielenia przyſzło/ powieda być tákiego
2:
ſyná/ ktory był mężem/ ábo cżłowiekiem záraz/ ktory iadł/ pił/
3:
nogi vmywał/ chłodźił ſie y odpocżywał/ ieſzcże ſię nie vrodźi=
4:
wſzy. Cżym ſtárych onych heretykow błąd vtwierdzáiąc/ ktorzy
5:
to twierdźili/ iż ſobie ćiáło z niebá ſyn Boży przynioſł. A iż nic z
6:
Máryey nie wźiął: ábo iż tych ćiał muśiał mieć wiele/ y cżęſto
7:
ſię muśiał wćieláć. Ale tego ták trochę dotknąwſzy/ ná I.M.
8:
dumę o Aniele z ktorego cżyni ſyná Bożego odpowiem/ wſzákże
9:
nie zoſobná ná káżde mieyſce odpowiedáiąc/ iáko ie X.K. zoſo=
10:
bná długo wywodźi/ iednęż rzecż powtarzáiąc/ choć ná rożnych
11:
mieyſcách y rożnych cżáſow okazáną: ále iednego z nich zborze=
12:
niem/ wſzytkie záraz wykorzeniáiąc. A vcżynię to nie ſam ſłowy
13:
ſwymi/ ále iego Kátholiki ſłowy mnichowſkimi/ ábo ktorymi
14:
też innymi. Co ſię tedy dotycże Ráiu/ ták o tym piſze Dioniſus Car
Dioniſius
Cartuſ. in
Gen. Art. 24

15:
tuſianus, ná ty ſłowá Gen. 3. A gdy vſłyſzeli głos páná Bogá cho
16:
dzącego w Ráiu ꝛc. Piſmo (powieda) mowi ludzkim ſpoſobem
17:
o Bogu/ ktory ieſt ſam w ſobie nieopiſány: przetoż nie mamy teo
18:
ták rozumieć/ żeby Bog kſztáłćie Boſkim ábo w oſobie wła=
19:
ſney/ ták ſię przechádzáć miał. Ale tho cżynił przez ſtworzenie
20:
podrzucone: ták/ że Anioł w perſonie Bożey okázuiący ſię/ cho=
21:
dźił ták w kſztałćie ludzkim iáko też powiedźiano/ że ſię Bog v=
22:
kazał Abráhámowi/ ná págorku Hebrońſkim/ y Moiżeſzowi y
23:
inſzym Prorokom y świętym. Dla cżego Auguſtyn wyznawa: iż
24:
ſłyſzeli głos Bogá przechádzáiącego ſię: że ſię to nie inácżey ſtá=
25:
ło/ iedno przez podrzucone ſtworzenie (per creaturam ſubiectam.)
26:
Aby kto ták nie mniemał/ żeby iſtność niewidźiána/ y wſzędźie
27:
cáła/ ábo wſzytká/ ktora ieſt oycá/ ſyná y duchá ś. cieleſnymi zmy
28:
ſłámi/ ruſzáiąc ſię z mieyſcá ná mieyſce to tego to oweo cżáſu miá
29:
łá być widźianá (o cżym też piſze Ambrozy de Paradiſ. cap. 14. fol.
30:
110. Tom. 4.) Toż mowi Artic. 43. z ſtrony wieże Babelſkiey/ gdźie
31:
powiáda iż ty ſłowá/ Podźmy á ſtąṕmy/ ſłowá ſą Bogá Oycá
32:
do Aniołow. Acżkolwiek też y inſzych dumek ludzkich dotyka/
33:
iednák tego zdánia ſwego nie odſtępuie/ iż nie Bog był widźian
34:
y nie Bog ſię przechadzał/ ále Anioł. Tákże Art. 52. o onym án=
35:
iele ktorego widźiáłá Hágár niewolnicá Sarzyná toż twierdźi.
36:
A w ártykule 57. około vkazánia ſię Abráhámowi onych trzech
mężow


strona: 263

ná Wędzidło X.K.P.263.
1:
mężow po wylicżeniu dum ábo opiniy ludzkich/ ſtrofuie Augu=
2:
ſtynem dumę tych/ ktorzy twierdzą/ żeby ſię ſyn Boży pokázo=
3:
wáć miał w kſztáłćie/ ábo poſtáći cżłowiecżey. Gdyż ſię vkazáli
4:
trzey Aniołowie/ á nie Bog. Ktorą rzecż tám ſzyroko wywodźi:
5:
vkázuiąc ią y z Lotá/ do ktorego potym dwá Aniołowie przy=
6:
ſzli. Toż mowi z Auguſtyná Art. 78. iż też Anioł/ á nie ſyn Boży
7:
z Iákobem zá páſy chodźił. Toż (Exod. 3. Art. 5.) twierdźi iż ſię
8:
Moiżeſzowi/ iáko y Iozuemu y Mánuáchowi Oycu Sámſono=
9:
wemu/ Anioł vkázował: y z nim iáko z inſzymi mowił. Ták o
10:
tym mowiąc. Quòd apparitio ista Dei fuit per creaturam ſubiectā: quia
11:
in angelo & per angeloum apparebat dominus Deus. Sic q́ue angelus in per-
12:
ſona Dei loquens & apparens, dominus appellatur: & Deus in quantum
13:
Dei perſonam repræſentauit. Bo iż Anioł mowił iáko Bog/ tedy to
14:
dla tego/ iż oſobę Bożą ná ſobie nośił. Gdźie też dowodząc tego
15:
z oycow/ iáko z Grzegorzá y Auguſtyná/ náwet y to twierdźi iż
16:
y oná mowá/ przy ponurzániu Iezuſá Chriſtuſá: Ten ieſt ſyn moy
Kto to mowił
Ten iest ſyn
moy namiley
ſzy.

17:
namileyſzy ꝛc. nie byłá mową ſámego Bogá oycá/ ktorego oſo=
18:
by nikt nigdy nie widźiał/ áni głoſu ſłyſzał: ále byłá Anielſka/
19:
przez ktorego ią Bog mowił. Gdźie też záraz zbija dumę ſpro=
20:
ſną X.K. y iego Roratnikow/ ábo iáko ie w Krákowie zowią
21:
Rurantow: ktorzy przez kierz goráiący/ w ktorym ſię Anioł
22:
Moiżeſzowi vkazał/ rozumieią dźiewictwo P. Máryey. Gdyż
23:
on/ co ieſt rzecżą właſną y prawdźiwą/ o vtrapieniu ludu Izrael=
24:
ſkieo w Eiptćie/ z inſzymi pobożnymi/ wykłáda ták mowiąc. Per
25:
quod Deus omnipotentiam ſuam monstrauit, ac mystice deſignauit, quod
26:
tribulatio Hebræorum in Aegypto, non fuit eos penitus conſumptura, ſed
27:
occaſio magnificæ liberationis eorundem. Eadem vide apud Hieronymum
28:
Tomo. 3. col. 44. D. Ale iż ná wſzytkich inſzych mieyſcách/ gdźie=
29:
kolwiek ieſt zmiánká vkázowánia ſię tego Bożego: (ktore X.
30:
K. ſynowi Bożemu przycżyta) zgodnie z inſzymi y dowodnie z pi /
31:
ſmá/ y iednoſtáynie iáko tu ták y tám/ Aniołom to Dioniſius przy
32:
cżyta: ktory ſię więcey pewnie Rzymſkiemu kośćiołowi przyſłu
33:
żył/ niż X.K. iáko y iego właſne piſmá/ ná wſzytkę Biblią/ y nie=
34:
ktorych Pápiſtow ſławnych piſánia o nim świádcżą. Tedy ia rá
35:
dzę áby ſię X.K. przećiw iego temu nápiſániu/ iáko z motyką ná
36:
ſłońce nie tárgał. Ale iáko obiecáł w Przedmowie przyiąć/ gdy=
by mu


strona: 264

Wtore kśiążki Odpowiedzi/264.
1:
by mu było co lepſzego pokazano/ żeby z pocáłowánim y z chwa
2:
łą Bożą przyiął/ á ſwego ſproſnego błędu odbieżał: by ſię też y
3:
záwſtydáć przed ludzmi przyſzło. Boć wżdy to lepiey przed ludź
4:
mi wſtydáć ſię niż przed Bogiem. Bo ſię tym nie wykręći/ cżym
5:
ſię chce wykręćić fol. 405. 487. gwałcżąc Stefáná ś. ſłowá/ kto
6:
re ia tu teraz iáko niezwyćiężone opuſzcżam. A X.K. niech ſię po
7:
cżuie w tym/ co to ieſt duchowi ſię ś. ſprzećiwiáć/ á ták iáſney
8:
rzecży: mądremu doſyć. Wiem ći ia/ co też y inſzy piſzą o ániołách
9:
tych/ wykłádáiąc Gen. 18. y 19. y Heb. 13. y inſze piſmá ś. A iáko
10:
ſą X.K. y w cżym ſą ná odpor: ále ia chcąc opuſzcżam: doſyć ieſt
11:
ná tym iednym prawdę iáko ieſt/ z piſmem ś. wyznawáiącym/
12:
choćiaż był mnich/ przeſtáć: niż ſię z wielą błądzącymi prawdźie
13:
iáſney ſprzećiwiáć. A iż to X.K. dla tego ná ſyná kłádźie/ żeby to
14:
perſonie oycowſkiey nie należáło/ żeby on miał być poſłány: iáko
15:
piſze fol. 376. tedy ſię y w tym nie cżuie. Bo ieſli to nie przyſtoi/ á=
16:
bo nie należy oycu co ſynowi: A iákoż będą trzey ieden Bog: iá=
17:
koż w Troycy nie będźie nic pierwſzego y poślednieyſzeo/ iákoż ie=
18:
ſzcże (opera ad extra indiuiſa) będą nie rozdźielne ſpráwy tey iego
19:
Troyce pozwierzchnie? A iáko nád to nie vcżyni tym ſpoſobem
20:
ſyná mnieyſzego/ á oycá więtſzego? gdyż wedle Chriſtuſá/ y rze=
21:
cży ſámey dotkliwey więtſzy Pan niż ſługá: A poſeł mnieyſzy ieſt
22:
tego ktory go poſyła. To ſię iuż rzecż iedná z ſtrony Aniołá od=
23:
práwiłá ogołem nákrotce: poſtąṕmyż dáley. Ma też ſobie X.K.
Pluit Domi-
nus á Domi-
no de cœlo.

24:
zá wywod potężny/ okazánia ſyná Bożego/ będącego w ſkutku
25:
przedtym nim ſię Iezus Chriſtus potomek Dawidow z Máriey
26:
národźił/ ſłowá one Moyżeſzowe 1. Moi. 19. gdźie mowi iż Pan
27:
od páná ſpuśćił śiárkę y ogień. Ktorymi dwu dowodźi Bogow.
28:
Z ktorych ieden tu ná źiemi będąc od drugiego z niebá ſpuſzcżáć
29:
to miał. Co/ iżem też o tym nieco w Diálogách nápiſał/ obráźi=
30:
ło bárzo X.K. y ná mię ſię fráſuie y ná Watáblá Fráncuzá/ kto=
31:
regom ſłowy rzecży ſwey podpárł. Niewiedząc podobno tego/
32:
iż ten Watáblus nie był Luteran ále Papiſtá. A ieſzcże Krolá
33:
onego nád Neroná przećiw wiernym okrutnieyſzego/ Fráncu=
Chriſosto-
mus ſuper il-
lud pluit Do-
minus a Do-
mino.

34:
ſkiego (ktory ſam drwá ręką ſwą pod nimi podżegał) Hebrey=
35:
ſkiego ięzyká Profeſſor w Páryżu. Ktorego iż zemną przyiąć nie
36:
chćiał/ niechże ſłucha Chrizoſtomá/ ktory ták ná to krotko mo=
wi. Dile-


strona: 265

ná Wędzidło X.K.P.265.
1:
wi. Dilecte ne tenearis admiratione: proprietas enim est ſcripturæ &c.
2:
Ktorymi ſłowy toż mowi co y Watablus: co też y Dioniſius, ktory
Dioniſius.

3:
práwie ſłowy iaſnymi rzecż tę wyraża mowiąc, pluit ſulphureum i-
4:
gnē á ſeipſo, vel dominus id est angelus in Dei virtute haec ministerialiter
5:
exequens, pluit ignem istum á domino Deo, principaliter hæc agente de cœ
6:
lo &c. Spuśćił mowi Pan od Páná/ to ieſt ſam od śiebie. Abo
7:
ſpuśćił ánioł Páńſki mocą Bożą/ wykonywáiący to iáko ſługá
8:
ꝛc. Niechże ſię dopiero X.K. iuż nie ná mię/ ále ná tych ſwoich
9:
gniewa/ ktorzy to dawno przedemną mowili/ co też ia teraz z
10:
łáſki Bożey mowię. A niech ſię nie wſtyda prawdy v inſzych v=
11:
cżyć/ puśćiwſzy drugich bayki ná ſtronę/ ktorych wiele náwymy
12:
śláli/ przećiw właſnośći y prawdźie piſmá ś. Ktemu niech ná
13:
ſwego onego zmyślonego Areopágitę Dionizego pámięta/ kto
14:
ry też to aniołom przycżyta: iż y zakon przez nie dány/ y inſze ſprá
15:
wy ſą wykonáne/ y przez nie oycowie ſtárzy ku znáiomośći Bo=
16:
żey bywáli przywodzeni lib. 1. cap. 4. 7. ꝛc. Boć ia to bacżę iż wię
17:
cey X.K. wierzy oycom ſwego kośćiołá Rzymſkiego/niż piſmu
18:
ś. Wſzákże go ia dla tego nie zániecham ná mieyſcu ſwym. Ale
19:
y w tym ſię podobno/ ſam mowiąc przećiw ſobie X.K. nie
20:
cżuie: dwu ſtánowiąc pánow: iednego ná niebie/ á drugiego
21:
ná źiemi. Iż ten ktory to ná źiemi cżynił/ iuż będźie muśiał być
22:
mnieyſzy od onego ná niebie: będąc iego poſłáńcem: y od niego
23:
cżyniąc to/ co cżynił: á nie od śiebie/ áni przez ſię ſámego. Pa=
24:
chnieć to gdyby ſię I.M. pocżuł/ Arryáńſtwem: wedle ſámego
25:
I.M.X.K. wyroku. Ale iuż teraz nie báwiąc ſię inſzymi/ zá o=
26:
błądzeniem tych naprzednieyſzych/ ná ktorych wſzytko záwiſzło X
27:
K. mniemánie: to ieſzcże ktemu mowię/ iż záraz vpáda ieo wſzy
28:
tek fundament nieſtátecżny: o ktorym iáko y ſam wątpi/ y iako
29:
y tego y owego pozwala/ raz zgołá ſyná Bożego ániołem nie
30:
tylko zowiąc/ ále też y w ſkutku cżyniąc: y ániołem go wielkiey
31:
rády angelum magni conſilij, cżyniąc: cżego nigdźiey w Ebreyſkim
32:
texćie nie máſz. A drugi ſię ku temu ſkłániáiąc/ iż choć nie był án=
33:
iołem (fol. 367.) iednák w onym ániele obecżnym był/ ktory
34:
ſię Bogiem názywał. Bo co nápomina fol. 253. żebyſmy ſyná Bo
35:
żego vpátrowáli w ſtárym Teſtámenćie y poznawáli: tedy nie=
36:
wiem iáko to opátrznie y bácżnie cżyni/ gdyż go pokázáć nie mo=
llże? Azaż/


strona: 266

Wtore kśiążki Odopowiedzi/266.
1:
że? Azaż/ gdyby był/ y co tám kiedy cżynił/ y mowił/ zámilcżał=
2:
by był tego ktory z piſárzow ták ſtárego iáko y nowego Teſtá=
3:
mentu? Abo ſam Chriſtus Pan/ opowiedáiąc nam wſzytko co
4:
iedno nam było potrzebnego ku zbáwieniu/ tegoby nam też nie
5:
miał był obiáwić? Ktory gdy Zydy odſyłał od Moiżeſzá/ áby ſię
6:
z piſm iego o nim wywiádowáli/ nie rzekłći ták: Abowiem mnie
7:
Moiżeſz widźiał: ábo mawiałem ia z Moiżeſzem: ále tylko rzekł/
8:
ábowiem Moiżeſz o mnie piſał. Ale niech co chce z ſtáreo Teſtá=
9:
mentu przywodźi/chcąc ſweoprzedwiecżneo dowieść/ tedy mu
10:
to nie tylko iáſne ſłowo Boże pſuie (Hebr. 1. ꝟ 1. á 2. ꝟ 1.) vká=
11:
zuiąc iż Bog ktory przedtym przez Proroki y ánioły máwiał/ to
12:
tych oſtátecżnych cżáſow przez ſyná nam mowił. Ale też y I.M.
13:
X. Arcybiſkup ſwoią przedmową tego dopomaga/ w ktorey
14:
to twierdźi/ iż w ſtárym Teſtámenćie máło ieſt piſánia y to pod
15:
figurámi o Boſtwie Chriſtuſowym: á w nowym też záś o duchu
16:
ś. A ieſli máło/ á cżemuż ſię X.K. tego domyśla? A gdy też pi=
17:
ſmo mowi/ iż áż w te dni oſtatecżne Bog pocżął mowić przez ſy
18:
ná? A cżemuż mu on śmie to przycżytáć/ przećiw ták iáſney praw
19:
dźie/ żeby on záwżdy y wſzytko mowić miał. A iż ſię mieyſcá tego
20:
Hebr. 1. zmianká ſtałá/ z ktorego mię też X.K. ſtrofuie y dźi=
21:
wnie nośi/ tedy mu też tu krotko ná to odpowiem: aby nie mnie=
22:
mał iż prawdę ma: ábo żeby plác otrzymał. Owſzem to niech wie
23:
iż przed zwyćięſtwem wykrzykał. cum tamen ſtultū ſit ante victoriā
24:
triumphū canere.
Przydatek
X.K. zádá-
ie mi tych
słow Heb. 1.
przez ſámego
śiebie.
Napierwey mi tedy to przycżyta (fol. 360.) iż by
25:
to moy miał być przydátek: ſam przez ſię. Gdȳ ták położył Heb.
26:
1. ꝟ 3. ſpráwiwſzy ocżyśćienie grzechow przez ſámego śiebie/ iáko
27:
by to/ przez ſámego śiebie/ nie miáło być w texćie. Dźiwuię ſię
28:
temu/ iż X.K. nátkawſzy ták wiele w to ſwoie Wędźidło oycow
29:
ſwego kośćiołá Rzmyſkiego piſm/ nie tylko Láćinnikow/ ále y
30:
Grekow/ nie porádźił ſię pierwey ktorego z nich/ ábo y rozmá=
31:
itych inſzych przekłádácżow nowego Teſtámentu/ ne ita proderet
32:
turpiter ſuam cum negligentiam, tum ſacrarum literarum inſcitiam. Boby
33:
pewnie pohámowáć ſię był muśiał/ od ſtrofowánia mnie z tego
34:
co ſię ná ſámego obráca: y ſámego znácżnie ſtrofuie. Spuſzcża
35:
ſię ná ſámę Vulgatę, á ſam iey omyłki przyznawa fol. 483. A cże=
36:
muż bacżąc w niey omyłki/ gdy ſłyſzy y widźi/ iż kto świádectwo
ktore/


strona: 267

ná Wędzidło X.K.P.267.
1:
ktore/ inácżey niż w niey ieſt/ ábo niż ſię zdawná ná pámięć náu=
2:
cżył przywodźi/ nie záraz ſię do źrzodeł vćieka/ y onych ſię nie rá=
3:
dźi/ tákli w nich ieſt/ ábo nie? Abo cżev ſię z ſtrony Zydowcżyżny
4:
do tych nie vćieka/ ktorzy ięzyk ten vmieli. Tákże w Greckim
5:
do Greckiego ięzyká tłumácżow. Nie ieſt to tedy/ to niech wie/
6:
moy przydátek/ ále ták właſnie w texćie ſtoi. A nie wierzyli mi
7:
X.K. niechże ſię Chrizoſtomá y Theofiláktá porádźi: ábo náwet
8:
przekłádu Kompluteńſkiego/ ktory nie dawno Lowánienſes z
9:
nowu popráwiony wydáli. Druga/ moie przełożenie y wykład/
10:
ácż nieznácżnie miánuiąc/ wſzákże znácżnie gáni odrzucżáiąc iy/
11:
á ſwoie zdánie wyſtáwia mowiąc ták: Bog mowił do ludźi/ nie
12:
przez proroki/ ábo przez ſyná ále w Prorocech y w ſynie. Dźiwna
13:
Filozofia/ ktorą iáko iáką śiadkę ſtáwi ná coś. Ale/ by mi cżáſu
14:
sſtawáło/ ábo cżego inſzego ná przekáźie nie było cżemu ſię fol
15:
guie/ ſamby ſię I.M. tą śiadką vłowił. Aták ná I.M. filozofią
16:
ſubtylną/ ále nie k rzecży wyſtáwioną/ nic z Filozofiey nie odpo=
Mowił w pro
rocech: mowił
przez Proro-
ki iedná to.

17:
wiedáiąc/ oto doſyć ná tym niech ma/ co ná ty ſłowá Locutus est
18:
nobis in filio, Chrizoſtom/ Theofilákt y Ambrozy z nimi piſzą: v=
19:
kázuiąc iż tá mowá mowił w Prorocech/ rozumie ſię ták mowił
20:
przez Proroki. Gdyż ſię ták cżęſto ξν Greckie/ a in Láćinſkie bie=
21:
rze/ y to/ przez/ známionuie. Trećia zbija też dwoiákim ſpoſo=
22:
bem moy wywod/ ktorym z tego mieyſcá/ iáko y to przedtym
23:
trochę wyżſzey/ vcżynił: vkázuiąc to z tych ſłow Apoſtolſkich/
24:
ktore mowi Wielekroć y wielą ſpoſobow mawiał niekiedy bog
25:
oycom przez Proroki/ á w ty dni oſtátecżne mowił nam przez ſy
26:
ná: żebych wywodu tego źle vżywał. Ná ktory/ iáko mi dźiećiń
27:
ſkie odpowiáda/ pozna to káżdy kto ſłowá moie właſne przecży=
28:
tá/ á nie ták iáko ie X.K. kłádźie. Mnie więcey mowić ná iego
29:
długą Loikę nie trzebá/ iedno co y ſam fol. 361. przećiw ſobie ſá=
30:
memu mowi. Iż Apoſtoł tymi ſłowi chce wyſtáwić doſtoyność
31:
nowego zákonu nád ſtáry. Stoymyż tu przy tych X.K. ſłowách
32:
(ktore też/ przedtym trochę miánowáni Pátreſowie/ ſzyrzey y
Wykład słow
w ostátecżne
dni mowił
nam przez ſy-
ná.

33:
iáſniey wywodzą.) Ktorymi to twierdźi iż Piſarz liſtu tego do
34:
Hebreow wyſtáwia zacność á choćiaż y doſtoyność/ iáko X.
35:
K. mowi/ nowego zakonu nád ſtáry. Dobrze mowi: mowię to
36:
y ia z inſzymi/ iż ták ieſt. Pytam tedy/ niech mi odpowie/ w cżym
ll 2tę zacność


strona: 268

Wtore kśiążki Odpowiedzi/268.
1:
tę zacność wyſtáwia? Niech po proſtu/ zániechawſzy wići krę=
2:
tych odpowie. Nie tuſzę áby ią w cżym inſzym pokázáć mogł
3:
ſzcżyrze y prawdźiwie/ oprocż tey znácżney rzecży/ od ktorey
4:
rzecż ſwą zácżął Apoſtoł: Iż co niekiedy (á nie mowi też tego/
5:
żeby to było tylko pod ſtárym zákonem/ ále zgołá rozumie o
6:
wſzytkim onym cżáśie/ ktory vprzedźił nowe przymierze/ gdyż
7:
mowi παλαiolim, to ieſt niekiedy/ ábo z ſtárádawná) Bog ma
8:
wiał oycom przez Proroki ꝛc. To iuż więtſzą łáſkę y miłość
9:
przećiw nam wyſtáwiáiąc/ zacność nowego znami poſtánowio
10:
nego przymierza/ nád ono ktore było z Noem/ z Abráhámem/
11:
potym ze wſzytkim Izráelem vcżynione/ powieda iż w te dni o=
12:
ſtátecżne mowił nam przez ſyná. Gdźie iáko dni ábo cżáſy prze=
13:
ſzłe/ ták też y ſpoſoby rozmáite onego mowienia Bożego (co
14:
trzebá bácżyć) w nie/ z iedney ſtrony kłádźie/ á z drugiey ſtrony
15:
oſtátecżny ten cżás y ſoſob mowienia weń. Bogáć też mowią=
16:
cego do ludźi/ ále iuż nád ony przeſzłe ſpoſoby mowienia zacniey
17:
ſzy wyſtáwia. Nie rozumieiąc tego/ żeby tám przez ſámy tylko
18:
Proroki/ to ieſt/ ludźi máwiáć miał: ále iż też y przez ánioły ma=
19:
wiał. Iáko dokłáda potym káp.2. ꝟ 2. Ktev y káp. 13. ꝟ 2. gdźie
20:
wſpomina/ iż niektorzy niewiedząc/ ánioły ná goſpodę przyięli.
21:
Ktore ſłowá/ gdyby kto wykręćić chciał z tą X.K. zofiſką wićią
22:
mowiąc ták/ ále tego nie dokłáda/ áni tego przy/ żeby też tám
23:
nie miał mowić przez ſyná: tylko mowi iż nam przez ſyná mowił:
24:
tedy y ták tymi mydlinámi ocżu nikomu bácżnemu nie zámy=
25:
dli: żeby ſię wżdy w tym pocżuć nie miał: iż ieſliby też tám kie=
26:
dy przez ſyná/ ktorymibykolwiek to ſpoſoby było/ y w iákimkol=
27:
wiek kſztáłćie/ ábo podſtáći: w iákich wiele cżęſto X.K. ſwego
28:
ſyná Bogá obłocży: tedyby iuż nigdy ten árgument Apoſtolſki
29:
ſtáć nie mogł: Ktorym okázuie tę zacność nowego przymierza/
30:
nád przeſzłe cżáſy. Bo gdyby to mogło być prawdźiwie z ſłowá
31:
Bożeo pokazáne/ iż tám przedtym ná tym/ áby ná owym miey=
32:
ſcu/ ná ten ábo ná ow cżás/ mowił bog przez ſyná iáko X.K. mo=
33:
wi/ iż ſię w ráiu chłodząc z południá vmawiał z Adámem/ po=
34:
tym z Kaimem/ z Abráhámem z Agárą z Iákobem y z inſzymi:
35:
Tedyby iuż Apoſtoł kłámáć muśiał/ to ſtánowiąc y twierdząc/
36:
iż tám przedtym wielekroć y rozmáitymi ſpoſoby/ to przez Pro=
roki/ to


strona: 269

ná Wędzidło X.K.P.269.
1:
roki/ to przez ánioły mawiał á w te dni oſtátecżne ku nam przez
2:
ſyná: Niechayże tedy X.K. kręci ſię iáko chce/ przedśię ſię z te=
3:
go prawdą y ſzcżyrośćią Bogu miłą nie wykręći. Vpáść mu w
4:
tym vporze y przećiw prawdźie ták iáſney y otworzyſtey. Mur
5:
to ieſt miedźiány/ ſłowá ty Apoſtolſkie/ że inſzych nie wſpominá
6:
iąc/ y rzecży tey więcey nie ſzyrząc/ wſzytkie inſze dowody iego
7:
ktorych nieporządnie nátrząſł tám y ſam/ ták y owák tego tám
8:
ſyná Bogá dowodząc/ tym iedny obalone w niwecż ſię obroćić
9:
muſzą. Bo gdyby chćiał był mieć ważne/ ktore inſzy dowody y
Iáko my przy
znawamy by
tność przed-
wiecżną ſyna Bożego.

10:
wywody ſwoie/ ktorymi chce obronić ſwego przedwiecżnego
11:
Bogá ſyná/ tám iuż w ſkutku (dokłádam tego) będącego/ á
12:
nie w obietnicy y figurách rozmáitych/ iáko go my być z łáſki
13:
Bożey wierzymy/ y wyznawamy/ wedle Bożeo przedwiecżnego
14:
poſtánowienia. Tedy napierwey teo było potrzebá/ żeby to świá
15:
dectwo Apoſtolſkie zborzył. Ale ták/ tego pierwey niezborzy=
16:
wſzy/ wźiąć ſię zá co inſzego/ á o tę ſię ſkáłę dopiero potym/ y to
17:
ſłomiánym młotem kuśić: nie bárzo zwoiuie. Dla cżego ia też
18:
poki mi tego prawdą iáſną ſłowá Bożego porządnie y iáſnie/
19:
kámienia twárdeo nie zbije/ ná inſze I.M. wywody/ tym iuż ie=
20:
dnym/ w niwecż obrocone/ odpowiedáć niechcę. Cżęśćią iż nic
21:
nie ſą ważne przećiw iaſney prawdźie: cżęśćią iżem iuż po Dyálo
22:
gow wydániu w inſzych kśiążkách ná nie odpowiedźiał. By tyl=
23:
ko dał Bog ludźiom ocży ku widzeniu y ſerce ku wyrozumieniu.
24:
KA P. 18. Zbił ſię iuż z łáſki Bożey zły X.K. y wſzego
Wystáwienie
prawdziwego
fundámentu.

25:
Papieſtwá fundáment: okázáły ſię y zborzyły przednieyſze niekto
26:
re iego wywody: okazáły ſię złe/ ſmrodliwe/ y ſzkodliwe rumy/
27:
y inſze plugáwe chwaſty y záwády: Iuż też nam cżás fundáment
28:
zbáwienny pokazáć: trzebá go dowieść: y do budowánia ſię ná
29:
nim ludźiom drogę podáć. Co ſię tedy dotycże fundámentu wła
30:
ſnego y prawdźiwego/ ktory poznáć każdemu ku zbáwieniu/ ábo
31:
ku żywotowi wiecżnemu potrzebá/ áby ſię ná nim budował/ ten
32:
nie inſzy ktory ieſt/ iedno on ſam iedyny/ żywy/ prawdźiwy nie=
Fundáment
prawdziwy
iest ſam Bog
oćiec.

33:
śmiertelny Bog oćiec ktory ſam ieſt ſtworzyćielem wſzech wi=
34:
dźiánych y nie widźiánych też rzecży: ktore ſą nie tylko ná źiemi/
35:
w źiemi/ y pod źiemią/w morzu y inſzych wodách y przepáściách
36:
głębokich: ále też ná niebie y ſzerokiem y wyſokiem. W ktorym ſá
ll 3mym


strona: 270

Wtore kśiążki Odpowiedzi/270.
1:
mym Bogu przez ſię będącym y żywot w ſobie máiącym/ (kto=
2:
rego y ſynowi ſwoiemu Iezuſowi Chriſtuſowi vżycżył.) iż żywot
3:
wiecżny záwiſł: znácżnie to ſam Zbáwićiel náſz Iezus C. od nie=
4:
go nam poſłány y dány wyraża tymi ſłowy do niego w modli=
5:
twie ſwey mowiąc. Ten ieſt żywot wiecżny/ áby poználi ćiebie ſá
6:
mego prawdźiwego Bogá y ktoregoś poſłał Iezuſá Chriſtuſá
7:
Ian. 17. ꝟ 3. A iż to mowił Chriſtus pan/ nie o iákim Bogu od
8:
ludźi zmyślonym Troycy: ábo o iákim iednem/ trzem oſobam
9:
ſpolney iſtnośći: ále o ſámym idynym/ prawdźiwym Bogu y
10:
oycu ſwym/ to ſię nie tylko z tego przydátku ſłow tych pokázu=
11:
ie/ gdy mowi: y ktoregoś poſłał Iezuſá Chriſtuſá Ian. 17. ꝟ 3.
12:
Ale też y z tey ſámey kápituły pocżątku. Gdźie piſze Ian. ś. że ten=
13:
że to Iezus podnioſł ocżu ſwych ku niebu y rzekl. Oycże przyſzłá
14:
godźiná/ vwielbi ſyná twoiego/ áby y ſyn twoy vwielbił ćiebie.
15:
Gdźie oto tegoż ktorego wprzod názwał oycem ſwym/ zowie
16:
potym Bogiem ſámym y prawdźiwym: y tákim/ ktory mu dał
17:
zwierzchność nád wſzelkim ćiáłem. Iáko też tego y ná inſzych
18:
mieyſcách wielu znácżnie/ y ſam y vcżniowie iego wierni/ dokłá
19:
dáią: iż od tego Bogá oycá wſzeláką moc y zwierzchność/ y ży=
20:
wot nákoniec/ y wſzytko ma/ tenże to ſyn iego miły/ Iezus Chri=
21:
ſtus: iáko Máth. 11. ꝟ 27. á 28. ꝟ 18. Ian. 3. ꝟ 35. á 5. ꝟ 20. á 6
22:
ꝟ 46. ꝛc. Gdyż mu dał cżeść y chwałę 2. Pet. 1. ꝟ 17. Pánem y
23:
Chriſtuſem vcżynił. Dźie. 2. ꝟ 36. Dźiedźicem wſzytkiego poſtá=
24:
nowił Heb. 1. ꝟ 2. Poświęćił: zápiecżętował/ y ná świát poſłał.
25:
Ian. 6. ꝟ 27. á 10. ꝟ 36. Ktory ſam od śiebie nic cżynić nie może/
26:
áżby widźiał oycá co cżyniącego. Ian. 5. ꝟ 19. Cżym wſzytkim
27:
świádectwo ſię iáſne wydáie/ náſzemu wyznániu/ o iedynym/ ſá
28:
mym/ prawdźiwym fundámenćie zbáwienia náſzego: y wſzytkie=
29:
go ſzcżęśćia y błogoſłáwieńſtwá niebieſkiego duchownego/ kto=
30:
re wſzytko/ z tego ſámego iedynego/ żywego y prawdźiwego
31:
Bogá płynie: ktory ieſt Bogiem y oycem páná náſzego Iezuſá
32:
Chriſtuſá: y náſzym też prze zeń. Od ktorego ſámego iáko wſzyt
33:
ko ma/ cokolwiek iedno ma/ ten to ſyn iego: tákże też y my od
34:
nieo prze zeń wſzytkiego doſtawamy. Gdyż nam onego dawſzy:
35:
napełnioneo wſzech dárow niebieſkich: iáko wſzelką zwierzchno=
36:
śćią y duchem bez miáry: ták też vmieiętnośćią y wyrozumie=
niem:


strona: 271

ná Wędzidło X.K.P.271.
1:
niem: żeby práwie w nim zupełność boſtwá ćieleſnie mieſzkáłá:
2:
á onby był náſzą mądrośćią (od Bogá vcżyniony) ſpráwiedli=
3:
wośćią/ poświęceniem y odkupieniem. (iáko ty piſmá świádczą
4:
Ian. 1. ꝟ 16. á 3. ꝟ 34. Kol. 2. ꝟ 3. 9. á 1. Kor.1. ꝟ 30.) ták go
5:
nam dał/ że nam też z nim y wſzytko dárował Rzym. 8. ꝟ 32. Aby
6:
ſmy z tey zupełnośći iego wſzyſcy cżyrpáli (Ian. 6. ꝟ 16.) Y prze
7:
zeń Bogá oycá iego poználi: weń wierzyli: iemu ſámemu chwa
8:
łę oddawáli: y do niego ſię/ iáko dźiatecżki do oycá/ vćiekáli.
9:
Gdyż on ieſt nie tylko Bogiem náſzym/ ále też y oycem dobrotli
10:
wym y łáſkáwym/ on ieſt ſkáłą náſzą/ baſztą náſzą: zamkiem o=
11:
bronnym náſzym: y wieżą mocną y tarcżą pewną. Iáko go wſzę=
12:
dy piſmo ś. zowie. Do tego nas też pobudzáiąc y nápomináiąc/
13:
ábyſmy ſię ná nim/ iáko ná napewnieyſzym fundámenćie y ſkále
14:
niedobytey záwżdy budowáli y ná nim ſámym przeſtawáli/ wo=
15:
lą iego wykonywáiąc: chcemyli w miłośći iego wytrwáć/ iáko
16:
ſyn iego miły Iezus Chriſtus o ſobie/ ku pobudce też náſzey/ mo
17:
wi: iż też on záwſze chował roſkazánie iego/ á iż też wytrwał w mi
18:
łośći iego. Ian. 15. ꝟ 10. O ktorym Bogu Oycu/ iż ſam tylko
19:
przez ſię Bogiem ieſt iedynym y prawdźiwym/ oprocż ktorego
20:
nie máſz żadnego inſzego Bogá tákiego/ prawdźiwego/ ſámego
21:
przez ſię y z śiebie będącego: żywego á nie śmiertelnego: wſzytkie
Iż ſam tylko
iedyny iest
BOG Oćiec
ſprawcá
wſzytkiego.

22:
piſmá ſtárego y nowego przymierza wſzędy zgodnie y iednoſtáy=
23:
nie świádcżą. Onego nam zálecáią: do niego nas odſyłáią:
24:
y ná nim ſámym nam przeſtawáć/ w nim vfáć y budowáć ſię/
25:
iáko ná ſkále y opoce nieprzemożoney/ y nieomylney/ każą. Iá=
26:
koż to y ſam o ſobie mowi y roſkázuie/ w ty ſłowá. Wyśćie świád
27:
kámi moimi (mowi Iehowách) y ſługá moy ktoregom obrał:
28:
ábyśćie wiedźieli y wierzyli mi/ y wyrozumieli/ żem ći ia on ieſt:
29:
przed ktorym nie ieſt Bog vtworzony/ y pomnie nie będźie. Iam
30:
ći/ ia Iehowáh: á nie máſz oprocż mnie wybáwićielá. Iam oznáy
31:
mił y wybáwił/ y dałem ſłyſzeć: á nie máſz v was inſzego: á wyśćie
32:
świádkámi moimi (mowi Iehowáh) y ia Bog. Też odedná to
33:
iest od wieku ia on ieſtem: á z ręki moiey nie máſz ktoby wydárł.
34:
vcżynię ia co chcę A kto to odwroći? Ezái. 43. ꝟ 10. Támże 44.
35:
ꝟ 6. Ták mowił Iehowáh Krol Izráelſki/ y odkupićiel iego Ie
36:
howáh záſtępow. Iam pierwſzy/ y iam oſtátecżny: á oprocż mnie
nie máſz


strona: 272

Wtore kśiążki Odpowiedzi/272.
1:
nie máſz Bogá ꝛc. Co też potym powtarza támże 48. ꝟ 12. tego
2:
ieſzcże dokłádáiąc tymi ſłowy: Słuchay mię Iákobie y wezwány
3:
moy Izráelu: ia ieſtem on/ ia pierwſzy/ iam też oſtátecżny: k te=
4:
mu/ ręká moiá vgruntowáłá źiemię: á práwicá moiá dłonią po
5:
mierzyłá niebioſá. Ná ktore ſkorom ia záwołał/ áżći záras ſtá=
6:
nęły. A w káp. 45. ꝟ 5. ták też ieſzcże tenże o ſobie mowi: ia Ie=
7:
howáh/ á oprocż mnie nie máſz więcey: procż mnie nie máſz Bo
8:
gá ꝛc. Ktory też to między inſzymi przedtym dawno zá naprze=
9:
dnieyſze dał ono Izráelowi roſkazánie (iáko y ſam pan Chriſtus
10:
świádcży Már. 12. ꝟ 29.) mowiąc ták do nieo: Słuchay Izráelu/
11:
Iehowáh Bog náſz/ Iehowáh ieden ieſt. Item Iam ieſt Ieho
12:
wáh Bog twoy/ ktorym ćię wywiodł z źiemie Egiptſkiey: Nie
13:
miey procż mnie Bogow inſzych 5. Moi. 6. ꝟ 4. 2. Moi. 20. ꝟ 2.
14:
Iákoż ſię to iuż przed tym/ z ſtárych Pátreſow znácżnie poká=
15:
zowáło: iż y o ni też temu iednemu Bogu świádectwo wydawá
16:
li/ onemu ſámemu to iáśnie przycżytáli (niechcąc z nim y onego
17:
ſyná zmyślonego/ ktorego ſobie ſámi vkowáli/ procż Iezuſá
18:
Chriſtuſá właſnego ſyná Bożeo z duchá ś. pocżętego/ á z pánny
19:
Máryey národzonego/ tákże y duchá ś. rownáć: ábo przyſtoſo
20:
wáć/ iż on ſam ieſt przez ſię Bogiem: ktory/ y ſynowi/ y ducho
Cżemu ſię
cżęſto ſprá-
wy Boże Iezu
ſowi Chriſtu-
ſowi przycży
táią.

21:
wi ś. pánuie. Bo co ſię tknie właſnego ſyná Bożego/ iż mu też
22:
cżęſto piſmo ś. ſpráwy niektore/ temu ſámemu Bogu ſłużące/
23:
przycżyta: tedy ſię to wſzytko dźieie ſtąd/ iż on to wſzytko ma nie
24:
od śiebie/ ále od tegoż iedynego Bogá: ktory go tym wſzytkim/
25:
iáko cżćią y chwałą/ vkoronował: Hebr. 2. ꝟ 9. Imię nád wſzyt
26:
kie imioná dał Filip. 2. ꝟ 9. y wſzytko do ręku podał. Ian. 3. ꝟ
27:
35. o ktorym ſię potym (odpráwiwſzy rzecż zácżętą o ſámym ie=
28:
dynym Bogu prawdźiwym) powie. Ktory Bog prawdźiwy/
29:
iż ieden ieſt: nie z ſtrony poiedynkowey iákiey zmyśloney iſtno=
30:
śći/ ktoraby byłá trzem oſobam (ktore też niektorzy y duchámi
31:
przez ſię będącymi śmieią názywáć ſpolna: żeby ták był Bog
32:
w iſtnośći ieden/ á w perſonách troiáki: ále iż ieden ieſt z ſámeo
33:
śiebie/ y ſam w ſobie: oprocż ktoreo żadnego inſzego tákiego ie=
34:
mu rownego y podobnego niemáſz: á iż temu ſámemu wſzytkie
35:
piſmá ś. ſłużą/ ktore co kiedy o iednym Bogu świádcżą: A iż też
36:
ten ieſt ſam ſtworzyćielem/ ktory do ſtworzenia rády y pomocy/
nicżyiey


strona: 273

ná Wędzidło X.K.P.273.
1:
nicżyiey nie potrzebował: O to iuż z tychże piſm świętych to na=
2:
przod pokażę. Aby ták X.K. dumá wſzytká/ y iego Kátholiki
3:
Antychriſtá Rzymſkieo/ vpádłá/ y wſzech náſládowcy iego błąd
4:
był odkryty: á prawdá fundámentálná zbáwienna áby odkrytą
5:
pokazáná byłá. Co áby nie ſzło z długą/ gdyż wſzytko o tym pi=
6:
ſmo ś. świadcży: kilką to iáſnymi świádectwy/ nigdy niezmożo
7:
nymi pokażę. A tak pokażę że y ſynowi temu tám zmyślonemu/
8:
áni nákoniec prawdźiwemu Iezuſowi Chriſtuſowi/ tytuły te y
9:
rzecż z nimi/ nie ſłużą/ iż ich nań Bog ſam y piſmo nie wkłáda: y
10:
ſam ich ſobie nie przycżyta: áni mu ich Prorocy y Apoſtołowie
11:
przypiſuią: ktory nie był pod ſtárym Teſtámentem/ áni co cżynił/
12:
áni mowił. Gdyż go tám dopiero obiecowano: y pod rozmáity=
13:
mi figurámi okázowano. Ponieważ też ſyná Bożego inſzego ża=
14:
dnego właſnego/ prawdźiweo namileyſzego y iedynego niemáſz/
15:
procż Iezuſá Chriſtuſá cżłowieká/ pośrzedniká między námi y
16:
Bogiem. Ktory ſię z niewiáſty w wypełnieniu cżáſu národźił/
17:
wedle Bożych obietnic z naśienia/y biodr Dawidowych: ktory
18:
też ieſt wſzytkiego dźiedźicem poſtánowiony: iáko ſię potym pi=
19:
ſmá o nim pokázowáć będą.
20:
A iż X.K. śmiał to twierdźić/ że pocżątek/ śrzodek y koniec
Ná pocżątku
stworzył Bog
niebo y zie-
mię.

21:
Bibliey (fol. 118. 119.) o tym świadcży/ iżby Iezus Chriſtus ſyn
22:
Boży był tákim Bogiem/ ktoryby ſam przez ſię był/ á od niko=
23:
go nic nie miał/ owſzem ſam inſzym rzecżam/ iżby były/ bytność
24:
dawał: á iżby też oprocż niego nie było Bogá ſtworzyćielá inſze=
25:
go/ iáko ſię to przedtym ſłowy iego właſnego piſánia pokázo=
26:
wáło: (z kárty 151. 226. 247.) tedy ia záś z przećiwia/ błąd ten
27:
iego tu pokażę: iż to nie ſłuży áni Iezuſowi Chriſtuſowi/ áni te=
28:
mu tám iego zmyślonemu ſynowi/ co o Bogu żywym/ iedynym
29:
piſmo/ w ſtárym Teſtámenćie mowi (Bo ſię też o nowym zoſo=
30:
bná mowić będźie.) Ale tylko Bogu oycu ſámemu wſzech rzecży
31:
ſtworzyćielowi: cżeo iuż ták dowodzę: pocżąwſzy rzecż tę od pier=
32:
wſzych kśiąg Moyżeſzowych káp. 1. ꝟ 1. Gdźie ták Moyżeſz mo=
33:
wi iż ná pocżątku ſtworzył Bog niebo y źiemię. Puśćiwſzy tedy
34:
ſpoſob mowy Hebreyſkiey/ o ktorym ſię w rozſądku zoſobná nie
35:
co piſáło iż ſię też tym X.K. nie báwi: opuśćiwſzy y wywody Lo=
36:
gitſkie Pogáńſkie: choćiaż ich X.K. vżywa: ſámymi świádectwy
mmpiſmá


strona: 274

Wtore kśiążki Odpowiedzi/274.
1:
piſmá ś. poydę/ y piſmo piſmem wykłádáć będę: choćiaż to iáko
2:
bacżę bárzo X.K. boli/ y ná to ſię fráſuie/ gdy ſię piſmo piſmem
3:
wykłáda fol. 497. Acżkolwiek też záś y tego z Tertulianá támże/
4:
ále iákoś dźiwnie/ pozwala. Otoż tedy to naprzod mowię/ iż
5:
przez tego Bogá/ o ktorym mowi Moyżeſz/ iż on ná pocżątku
6:
ſtworzył niebo y źiemię y wſzytko co w nich ieſt. A náwet y cżło=
7:
wieká/ nie ktorego inſzego y piſmo ś. y niektorzy Patreſowie ro=
8:
zumieią Bogá/ iedno ſámego oycá. Iákoż y poſpolite ono wy=
9:
znánie ktore Apoſtolſkim zową/ tákże y Niceńſkie y Conſtánty=
10:
nopolſkie/ z wielą inſzych/ to zgodnie wyznawa/ iż ſam iedyny
11:
Bog oćiec/ ieſt wſzechmogącym ſtworzyćielem niebá y źiemie/
Patreſow wie
le y wyzná-
nie wiar świa
dcżą to, iż
Bog oćiec iest
stworzycie-
lem wſzytkieo

12:
widźiánych y nie widźiánych rzecży: A w to/ żadne z nich/ ſyná nie
13:
wkłáda: áni mu tego przycżyta. A to dla tego/ iż iáſnie to ſtwo=
14:
rzenie piſmo nowego przymierza Bogu oycu ſámemu przycży=
15:
ta: ták o nim á nie o ſynu mowiąc. Dźie. 4. ꝟ 24. Pánie tyś ieſt
16:
Bog ktoryś vcżynił niebo y źiemię/ y morze y wſzytko co w nich
17:
ieſt/ ktoryś przez vſtá Dawidá ſługi ſwego powiedźiał: á tu też
18:
záraz obácżyć trzebá, iż tenże Bog przez Proroki mowił, ktory świát stwo
19:
rzył, á nie ktory inſzy procż niego, Przecżże ſię narody zburzyły/ á lu=
20:
dźie prożnośći zmyśláli ꝛc. Gdźie potym teo dokłáda. Abowiem
21:
zgromádźili ſię prawdźiwie przećiw świętev ſynowi twemu Ie=
22:
zuſowi/ ktoregoś pomázał etc. ktorym dołożeniem/ pſuie nikcże=
23:
mną y ſproſną dumę o Bogu Troiſtym: gdy nie tylko znácżnie
24:
ſtworzenie wſzytkiego/ ná ſámego wkłáda: ále mu też to przy=
25:
cżyta/ iż ieſt oycem Iezuſowym: á iż tenże Bog Iezuſá pomá=
26:
záł ꝛc. Tákże potym mamy y kap. 14. ꝟ 15. Ale zoſobná 17. ꝟ 24.
27:
práwie znácżnie tęż rzecż Páweł ś. wywodźi: vkázuiąc Athenien
28:
cżykom bogá onym przedtym nieznáiomeo: iż nie inſzy ktory ieſt/
29:
iedno ſtworzyćiel świátá/ y wſzytkieo co ná nim ieſt/ ktory ieſt
30:
Pánem niebá y źiemie (iáko mu to y ſam P. Chriſtus przyznawa
31:
Máth. 11. ꝟ 25.) ktory ſam dawa wſzytkim żywot/ y oddech/ y
32:
wſzytko: y on z iednego krwie vcżynił wſzytek narod ludzki: (iá=
33:
koż też y to ſtworzenie cżłowieká iáśnie temuż BOgu Chriſtus
34:
Pan przyznawa Máth. 19. ꝟ 6.) poſtánowił dźień/ w ktory ma
35:
ſądźić świát w ſpráwiedliwośći/ przez mężá ktorego náznácżył/
36:
okazawſzy wierność ſwoię wſzytkim/ wzbudźiwſzy go od vmár=
łych ꝛc.


strona: 275

ná Wędzidło X.K.P.275.
1:
łych ꝛc. Ktorymi też ſłowy znácżnie Bogá iedynego/ ktory ieſt
2:
oćiec/ wyſtáwia nam przed ocży: gdy o nim to przydáie: iż mężá
3:
ktorego wzbudźił od vmárłych/ to ieſt Iezuſá Chriſtuſá/ ſędźią
4:
świátá poſtánowił. Gdźieby ſię ſłuſznie X.K. (by byłá boiaźń
5:
Boża w ſercu iego) záwſtydáć miał/ dobrze ſię świádectwu te=
6:
mu przypátrzywſzy/ o Bogu nieznáiomym/ ktorego Apoſtoł A=
7:
theniencżykom pokázował: gdyż on z niego/ ábo bez wſtydu v=
8:
pornie chcąc y wiedząc/ ábo też z záwiedźienia y nieopátrznośći
9:
cżyni Chriſtuſá ſyná Bożego/ y tym dowodźi boſtwá iego/ prze=
10:
ćiw ták iáſney prawdźie/ niewiem iáką dźiwną Logiką ſwoią
11:
fol. 34. 151. ánoby ſię y tego wywodu ſwego pogáńſkieo wſtydáć
12:
miał: ktory tocży fol. 246. tymi ſłowy: Ten ktory ſtworzył cżło=
13:
wieká ieſt iſtym BOgiem. Lecż Pán Chriſtus/ iáko inſze rzecży
14:
wſzytkie/ ták y cżłowieká vcżynił: przetoż ieſt prawdźiwym Bo=
15:
giem ꝛc. gdyż pierwſza propozycya/ o bogu oycu á nie o ſynu ro=
16:
zumiána/ ieſt prawdźiwa. Bo o tym Moiżeſz piſze y Chriſtus to
17:
o nim wyznawa. Ale wtora ták bezbożnie do niey przyłożona ieſt
18:
fáłſzywa. Bo to nie ieſt/ áni było/ żeby Chriſtus/ to ieſt on cżło=
19:
wiek pośrzednik Bogá y ludźi/ iáko Apoſtoł mowi 1. Tim. 2. ꝟ
20:
5. ktory ſię z pánny národźił. Bo tego á nie inſzego Bog pánem
21:
y Chriſtuſem vcżynił Dźie. 2. ꝟ 36. (Nam Christus á Chriſmate dici-
22:
tur iuxta Cyprianum de vnctione Chriſmatis fol. 318. & vnctio etiam
23:
nō Deum ſed homini conuenit ſecundum Origenem Tom. 1. in Ioan. fol. 303.)
24:
miał iáko inſze rzecży/ ták y cżłowieká tworzyć. Zá cżym y zám=
25:
knienie/ tákże ſię fáłſzywym być pokázuie. Gdyż teo nigdy żaden
26:
bácżny y pobożny ná Chriſtuſá nie kładł/ y X.K. ſłowem Bożym
27:
teo nie dowiedźie/ żeby on miał wſzytkie rzecży y cżłowieká ſtwo=
28:
rzyć mowiąc/ o pierwſzym onym/ ktore Moiżeſz naprzod opiſał
29:
ſtworżeniu/ ále to záwżdy káżdy ſámemu oycu przycżytał/ iáko
30:
ſię iuż ex ſymbolis, to ieſt z wyznánia y onego ktore Apoſtolſkim
31:
zową y z Niceńſkiego y z inſzych pokazáło. Z ktorymi ſię y Ire=
32:
neus zgadza lib. 3. cap. 3. fol. 139. mowiąc ták: iż Bog Oćiec
33:
wſzechmogący/ vcżynił niebo y źiemię/ y cżłowieká onże potop
34:
przywiodł/ Abráhámá wezwał/ lud z Eiptu wywiodł/ z Moi=
35:
żeſzem mowił/ y zakon dał ꝛc. Toż y inſzy mowią ſtárſzy. Iáko
36:
Tertulian De Trinit. fol. 603. co też y Mſzał świadcży w żegnániu
mm 2winá/


strona: 276

Wtore kśiążki Odopowiedzi/276.
1:
winá/ ná święto Ianá Ewánieliſty/ mowiąc: Benedico te creatu-
2:
ra vini in nomine patris omnipotentis qui cuncta ex nihilo creauit &c. A
3:
nád Mſzałby we wſzytkim papieſtwie nie miáło być nic pewniey
4:
ſzego: Bo ná nim wſzytko przednieyſze nabożeńſtwo y wſzytki po
5:
żytki záśiádły/ choćiaż ſię zań X.K. wſtyda ꝛc. ále y inſzy toż mo=
6:
wią/ iáko ſię przedtym wſpomináło. Y ſam Auguſtyn przez Bo=
7:
gá ná tym mieyſcu/ z inſzymi Szkoláſtikámi/ rozumie oycá/ iáko
8:
lib. 1. de Gene. ad literam cap. 6. Tom. 3. Col. 503. B. Bo gdyby/ ábo
9:
ſyná tám tego zmyślonego rozumieć miał/ ábo Bogá w Troy=
10:
cy iedynego: tedyby ſrogich y grubych ſproſnośći ſzkolnych nie
11:
vſzedł: dla ſwego onego ſyná per quem. To ieſt/ przez ktorego o=
12:
ćiec cżynił. Boby Troycá muśiáłá mieć kogoś cżwartego/ przez
13:
ktoregoby tworzyłá/ y ſyn też kogo inſzego do kogoby mowił/ y
14:
komuby roſkázował: ábo ktoby też v niego ſłowem był. Z kto=
15:
rego ſobie X.K. cżáſem rozum/ cżáſem perſonę: cżáſem ſłowo: cżá
16:
ſem mowę: moc/ mądrość y Bogá też zmyśla: incertus vbi certò
17:
pedē figere debeat, niewiedząc ná cżymby beſpiecżnie vśieść miał/
18:
áby go ledá łężna ſowá w nocy nie ſpłoſzyłá/ ále y ták/ iż ſię z teo
19:
nie może żadną miárą prawdą wykręćić: co ſię o iednym Bogu
20:
Oycu wſzechmogącym wſzech rzecży ſtworzyćielu powiedźiáło/
21:
tedy tu iuż dumá iego o Trocy/ Bogu vpada. Lecż nie wątpię
22:
iż mi podobno tego pozwoli I.M.X.K. táką wielkośćią świá=
23:
dectw/ zwyćiężony: iż tu ná tym mieyſcu Moiżeſz przez Bogá ro=
24:
zumie ſámego oycá/ á nie ktorą inſzą oſobę: iáko oni mowią expli
25:
citè á nie implicitè záraz wſzytkich trzech oſob iedneo nie rozdźiel=
26:
nego Boſtwá/ to ieſt/ Troyce. A pewnie to vcżynić muśi dla te=
27:
go/ żeby tá Troycá nie muśiáłá też mieć/ oprocż śiebie zoſobná
28:
inſzego ſyná: ktoryby iuż był w licżbie cżwarty/ y duchá ktoryby
29:
muśiał być piąty. Iákożby ták koniecżnie muśiáło być. Ale to
30:
rzecże? Iż ſię tym tákim wyznániem y wyrozumieniem/ ſyn przed
1. Obiectio.

31:
śię od ſtworzenia nie odſtrycha: ktory ieſt ſłowem Bogá Oycá:
32:
przez ktore wſzytko ieſt ſtworzono: Tákże áni duch ś. áby ſię przy
33:
tym ſtworzeniu cáła Troycá pokazáłá. Iákoż to cżęſto ná wielu
34:
mieyſcách twierdźi pocżąwſzy fol. 13. cżyniąc z ſłowá ábo mowy
35:
Bożey (ácżkolwiekći ſię y ſam z ſobą w tym/ ták y ták biedząc/
36:
zgodźić nie może/ coby wżdy przez ſłowo właſnie rozumieć miał:
ieſli


strona: 277

ná Wędzidło X.K.P.277.
1:
ieſli rozum/ cżyli oſobę/ cżyli ſłowo/ cżyli wedle Origeneſá mowę
2:
ꝛc.) ſyná Bożego Bogá ſpoliſtneo/ y Bogu we wſzem rownego/
3:
ktoremu też ſámemu cżęſto to wſzytko ſtworzenie przycżyta ꝛc.
4:
Ná co ia ták odpowiádam. Naprzod iż ſię w tym nie cżuie/ że
Odpowiedz.

5:
przedśie miáſto iedneo dwu ſtworzyćielu/ przećiw piſmu
6:
świętev y ſwym oycom y kośćiołowi/ tym rozumem ſwym cżyni. Dru
7:
ga ieſli ich vść chce/ tedy Arryáńſtwá (ktore ſię też przedtym w
8:
I.M. pokazáło) wedle ſłow ſwych właſnych/ żadną miárą nie
9:
vydźie: gdy przedśię iedneocauſam efficientem et primariā, á drugieo
10:
instrumentalem, to ieſt/ iedneo powodem y princypałem/ iáko pá=
11:
ná/ á drugieo nacżyniem/ ábo ſługą ktoryby to roſkazánie drugiego
12:
wykonywał/ wyznáć będźie muśiał. Iákoż ſię też iuż y to/ z wielu
13:
inſzych ſtárych pokázowáło. Z ktorymi nie tuſzę áby ſię X.K. we
14:
wſzem zgodźić miał: choćiaż też świádectw ich w ſwoim Wędźi=
15:
dle vżywa. Iáko Ireneuſzá/ Ignatá/ Tertulianá/ Iuſtiná/ Lá=
16:
ktáncyu. y inſzych. Ale rzecże (iákoż y mowi fol. 16.) iż wedle Pſal.
17:
32. Słowem páńſkim niebioſá ſą vtwierdzone. Ku cżevteż przy=
2. Obiectio.

18:
dáie dowod z Mądro. 9. a. y 2. Pet. 3. b. chcąc koniecżnie przez ſło
19:
wo rozumieć ſyná Bożego przedwiecżnego/ nie máiąceo pocżąt=
20:
ku y końcá: lecż tákieo zktorego wſzytkie rzecży y ſpráwy ſtworzo
21:
ne/ pocżątek y iſtność ſwą máią ꝛc. Aleby X.K. naprzod trzebá
Odpowiedz.

22:
ná to záwżdy pámiętáć/ co ſię z pocżątku tey kápituły z Ezáiaſzá
23:
przywodźiło/ iż Bog ktory ſam ieſt iedyny/ á nie ktory inſzy iedno
24:
oćiec Páná náſzeo Iezuſá Chriſtuſá to ſobie ſam przywłaſzcża/ iż
25:
on też ſam rękomá ſwoimi bez rády cżyiey/ (iáko y Páweł ś. Rom
26:
11. wſpomina y pomocy niebo y źiemię ſtworzył. Ktore gdyby
27:
ten drugi Bog ſłowo nie máiący pocżątku y końcá tworzyć
28:
miał: tedyby ſię to żadną miárą oſtáć nie mogło ná plácu/ co
29:
tám ſobie ſam v Ezáiaſzá przywłaſzcża. Boby iuż nie był ſam
30:
ſtworzyćielem: ániby ręce iego y pálce niebá y źiemie tworzyły:
31:
áleby ie ſyn tworzył. Ktemu y ná toby ſię trzebá X.K. obey=
32:
źrzeć/ żeby ſwoiemu Auguſtinowi y Pomeryuſzowi z inſzymi nie
33:
był odporny: ktorzy ſyná nie rozumieią przez ſłowo. Bo go też v
34:
Moiżeſzá nie máſz żadney zmianki: ále przez pocżątek. Bo ták mo
35:
wią. Ná pocżątku/ to iet w ſynu ſtworzył Bog/ to ieſt/ oćiec.
36:
Apotym duchá z wiátru cżynią/ ktory nád wodámi powiewał.
mm 3O cżym


strona: 278

Wtore kśiążki Odpowiedzi/278.
1:
O cżymby byłá długa zábawká przećiw obronie X.K. około te=
2:
go pocżątku w ktorym chce Auguſtiná bronić. Ale iż Hieronim
3:
dumę iego zbił: iáko ſię przedtym wſpomináło: tedy ſię ia tym
4:
báwić iáko rzecżą ſproſną/ á Bogu obmierzłą y wierze Chriſtyáń
5:
ſkiey prawdźiwey przećiwną nie będę. Potymby ſię też trzebá by
6:
ło o wyrozumienie/ iáko Pſálmowych ſłow/ ták też y Piotrá ś.
7:
(bo v mnie w tey mierze Apokrifá/ ktorych też X.K. vżywa y
8:
onemi dowodźi nie ſą ważne/ choćiaż ná tym mieyſcu nie máią
9:
nic zdrożnego/ owſzem ſię cżyśćie z Pſálmem y z Piotrem ś. zga
10:
dzáią á ná pierwſzą też kápitułę Ianá ś. gdźie indźie ſię piſáło)
11:
u kogo inſzego porádźić/ á nie ták ich nie k rzecży przywodźić.
12:
Gdyż iáko Moiżeſz/ nigdy tego nie piſał/ áby Bog miał iákie
13:
ſłowo/ z śiebie przed wſzemi wieki/ vrodzone/ ktoreby tworzyć
14:
to wſzytko miáło/ ábo Bog przez nie: ták też żaden inſzy potym
15:
tego też ſobie nie zmyślał. Ale to tylko zgodnie wſzyſcy piſárze y
16:
ſtárego y nowego Teſtámentu twierdzą/ wſzechmocność nam
17:
w tym Bogá Oycá przed ocży wyſtáwiáiąc/ iż on ſam z niſzcże=
18:
go wſzytko to ſtworzył ſámym ſłowem/ to ieſt roſkazániem ábo
19:
chcenim/ iáko támże Pſál. 33. ꝟ 9. ſamże Dawid wykłáda.
20:
A to gdy mowi: Abowiem on rzekł/ á było: on roſkazał/ y sſtá
21:
ło ſię. A teo nie mowi/ iż vrodźił z śiebie ſłowo/ ktore ieſt ſynem
22:
iego: áni tego/ iż Bog rzekł y roſkazał/ á ſłowo iego wſzytko to
23:
vcżyniło: ále zgołá/ iż ſkoro rzekł ábo roſkazał/ żeby ſię to ſtáło:
24:
tedy ſię nátychmiáſt ſtáło. Iáko też ono/ on Setnik będąc pe=
25:
wien o mocy Chriſtuſowey/ iż mogł ſámym ſłowem vzdrowić ſłu
26:
gę iego/ mowi do niego: rzec tylko ſłowo/ á będźie zdrow ſłu=
27:
gá moy. Gdźie też nie rozumie iákiego ſłowá Bogá/ ktoryby w
28:
ſobie ábo przy ſobie będące miał Chriſtus Pan. Ale tylko roſka=
29:
zánie. Siquidem mos est Hebræis vt loqui. ſeu dicere vtantur pro iubere
30:
& præcipere. K temu/ ſłowo á duch vſt/ cżęſto ſię zá iedno biorą.
31:
Iáko tu: ſłowem Iehowinym (ábo wedle właſnośći Hebrey=
32:
ſkiey mowy. Ná ſłowo Iehowine ábo w ſłowie Iehowinym)
33:
niebioſá ſą vcżynione/ á duchem vſt ieo wſzytek záſtęp ich. Gdźie
34:
pierwſzą cżąſtkę/ wtora wykłáda: áby kto nie mniemał/ żeby ták
35:
Bogu trzebá było ſłowy roſkázowáć/ iáko my roſkázuiemy: ále
36:
iż iáko ſkoro duchá wypuśćił/ ábo ſkoro chćiał/ áż ſię wnet ſtáć
muśiáło.


strona: 279

ná Wędzidło X.K.P.279.
1:
muśiáło. Co tákże Piotr ś. twierdźi/ y ták ty ſłowá iego Dioni
2:
ſius Kártuſian wykłáda/ mowiąc: verbo Dei id est ex omnipoten-
3:
tis decreto ſiue præcepto, to ieſt/ z dekretu ábo roſkazánia Bogá
4:
wſzechmogącego. Iáko y piſarz liſtu do Hebr. 11. ꝟ 3. toż mowi
5:
tymi ſłowy: Wiarą rozumiemi ſpráwione być wieki ſłowem Bo
6:
żym/ to ieſt roſkazániem. Bo też tám nie λóγos ſtoi ále ζκμα. Ale
7:
ſię tym nie báwiąc: gdyż ſię to iuż też przedtym gdźie indźiey wy=
8:
piſáło. Niech X.K. weyźrzy w to co ſię przedtym o tym zmyślo=
9:
nym ſynu z ſtárych Pátreſow pokazáło: y iáko ſię ieo dumá o án=
10:
iele ſynu zbiłá/ ktoryby miał być Bogiem/ ktory w Ráiu z Adá=
11:
mem potym z Abráhámem y inſzymi mawiał/ á mniemam iż nie
12:
będźie miał przycżyny proporcow ſwych rozſzyráć. Bo tymi zálo
13:
támi nic przećiw prawdźie nie ſpráwi. A ták ia iuż dáley poſtą
14:
pię. Gdyż ták krotko tylko rzecży niektorych dotykáć muſzę.
15:
KA P. 19. Pokazáło ſię/ iż nie Troycá zmyślona/ áni
16:
Bog ſyn/ ſłowo ſpoliſtne: ále ſam iedyny Bog oćiec/ niebo y źie
17:
mię y wſzytko co w nich ieſt ſam ſtworzył: pátrzmyż też iuż/ ko=
Komu służą
mowy stáre-
go Testámen-
tu Boguli: cży
li ſynowi cży
li Troycy.

18:
mu właſnie ſłowá ábo mowy/ ktore ſię w ſtárym Teſtámenćie
19:
Bogu przycżytáią/ ſłużą: Trocyli? ſynowili temu tám Antychri
20:
ſtowemu zmyślonemu/ iáko chce X.K. cżyli ſámemu Bogu
21:
Oycu iedynemu prawdźiwemu? Podźmy naprzod do przyka=
22:
zánia Bożego/ y pátrzmy/ przećiw dumie X.K. ieſli to tám ſyn
23:
boży mowił/ y piſał co mamy w dźieśięćiorgu przykazániu? Ták
24:
że/ kto mowił/ we krzu do Moiżeſzá/ ony ſłowá/ Iam ieſt Bog
25:
Abráhámow/ Izáákow/ Iákobow. Bo ná tym wiele należy/ w
26:
tym ſię rozwięzáć. Abowiem ieſliby to mogło być pokazano/ iż
Iż nie ſyn ále
ſam Bog oćiec
przykazánie
piſał y dał.

27:
to tám ſyn mowił/ á nie ſam Bog oćiec choćiaż przez ánioły y
28:
proroki: iáko ſię przedtym pokázowáło: tedyby to zá tym ſzło/
29:
iż iuż tám był/ ále ieſli to nie były ſłowá y mowy iego/ ták iáko
30:
nie iego ieſt ſtworzenie niebá y źiemie: tedy niewiem ſkąd go po
31:
tym X.K. z inſzymi będźie mogł pokazáć/ żeby był. Co ſię tknie
32:
pzykazánia Bożego/ ktore dźieśięćiorgiem zowiemy: á náwet
33:
y inſzych vſtaw ktore imieniem Bożym Moiżeſz ludowi Izráel=
34:
ſkiemu podawał/ tych ſobie Iezus Chriſtus ſyn Boży (oprocż
35:
ktorego piſmá ś. inſzego żadnego ſyná iedynego y właſneo nam
36:
nie opiſuie) nigdy nie przycżytał: áni ſię tym zakonodawcą cżynił:
áni też


strona: 280

Wtore kśiążki Odpowiedzi/280.
1:
áni też tego o nim żaden z Apoſtołow nie piſał. Co káżdy bácżny
2:
y nieſporny Chriſtyánin z iego właſnych ſłow pozna/ ktore ſą
3:
Mát. 5. ꝟ 22. 28. 32. 34: 39. 44. Abowiem tám znácżnie/ przy=
4:
pomináiąc niektore przykazánia Boże/ ták o nich mowi: Słyſze
5:
liśćie iż rzecżono ſtárym: Nie zábijeſz: nie będźieſz cudzołożył: nie
6:
będźieſz krzywo przyśięgal: oko zá oko: ząb zá ząb ꝛc. Ná kto=
7:
rych káżde zoſobná/ ták iednoſtáynie rzecż ſwą/ przećiw oney ſtá
8:
rey powieśći/ ſtánowi Chriſtus pan mowiąc. A ia wam powie=
9:
dam ꝛc. Ondźie rzecż onę ná kogo inſzego wkłádáiąc: A bez wſzey
10:
wątpliwośći ná Bogá oycá ſwego: ktory przez Anioły Moiże=
11:
ſzowi/ iáko ſtárego Teſtámentu pośrzednikowi/ dał zakon Dźie.
12:
7. ꝟ 38. 83. Gál. 3. ꝟ 19. iákoż zgodnie y inſze piſmo Bogu to ſá
13:
memu przycżyta: A tu záś przećiw temu tám ſtáremu/ do ſtárych
14:
też rzecżonemu roſkazániu: mowę też ſwoię wyſtáwia/ gdy ták
15:
mowi: A ia wam powiedam ꝛc. Gdźie ieſliby on przykazánie pi=
16:
ſał/ y on to do Moyżeſzá mowił/ co do niego nápiſano cżytamy/
17:
iákożby mogł mowić/ Słyſzeliśćie/ iż rzecżono ſtárym? á nie rá
18:
cżey ſłyſzeliśćie com ia do wáſzych ſtárych mowil? Abo záś/ hac
19:
diſcretiua particula, ego vero dico vobis, quomodo vti potuiſset, mowiąc:
20:
A ia powiedam wam: gdyby y to tám pierwey mowił: y tu záś
21:
rzecż ſwą/ ná rzecż onę wnośił? A iż rzecż támtá/ y inſze powie
22:
śći Bogu náleżące w ſtárym teſtámenćie/nie iemu/ ále oycu ie=
23:
go ſámemu/ wſzech rzecży ſtworzyćielowi/ ſłużyły y ſłużą/ oto ſię
24:
zoſobná z tych ſłow pokázuie (Máth. 5. ꝟ 33. y 34.) Gdy ták mo
25:
wi: Słyſzeliśćie iż rzecżono ſtarym/ Nie będźieſz krzywo przyśię
26:
gał: ále oddaſz pánu przyśięgi twoie. A ia wam powiedam/ áby=
27:
śćie koniecżnie nie przyśięgáli/ áni ná niebo/ gdyż ieſt ſtolicą bo=
28:
żą ꝛc. Gdyby tedy on był Bogiem tym/ ktory tám pierwey oko=
29:
ło przyśięgi mowił/ y ſłużyłáby iáko ſtworzyćielowi wſzech rze=
30:
rżecży ſtolicá oná (iákim go mieć chce X.K.) Azażby też będąc
31:
prawdą/ ktorey mowá proſta bywa záraz nie ták rzekł/ gdyż
32:
niebo ieſt ſtolicą moią: á nie ták iáko mowi/ iż ieſt ſtolicá Bo=
33:
ża. A o ktorymby to záś Bogu rozumiał/ oto niżey dokłáda: ták=
34:
że mowiąc ꝟ 43. Słyſzeliśćie iż rzecżono: Miłowáć będźieſz bli=
35:
źniego twego: á nienawidźieć będźieſz nieprzyiaćielá twego: A
36:
ia wam mowię. Miłuyćie nieprzyiaćioły wáſze ꝛc. A wnet przy=
dáie przycżynę


strona: 281

ná Wędzidło X.K.P.281.
1:
dáie przycżynę teo mowiąc: ábyśćie byli ſyny oycá wáſzego kto=
2:
ry ieſt ná niebie. Abowiem (dokłáda ieſzcże y tego o nim) wy=
3:
wodźi ſłońce ſwe ná złe y ná dobre/ y ſpuſzcża deſzcż ná ſpráwie=
4:
dliwe/ y nie ná ſpráwiedliwe ꝛc. Onemu też ſámemu Bogu to
5:
przycżytáiąc á nie ſobie: iákoż mu też to wſzędy piſmo ſtareo przy
6:
mierza przycżyta. A ku obiáśnieniu ieſzcże więtſzemu teyże rzecży/
7:
niechby ſobie y ono przecżytał X.K. co ieſt Máth. 6. ꝟ 26. y 30.
8:
gdźie odwodząc vcżnie ſwe Chriſtus P. od zbytnieo pogáńſkie=
9:
go ſtáránia ſię o tym rzecży docżeśne/ każe pátrzyć ná ptaki powie=
10:
trzne/ iáko ie oćiec niebieſki żywi: y ná trawę/ ktorą Bog przyo=
11:
dźiewa. Záwſze im do Bogá oycá pokázuiąc/ y iemu wſzytko przy
12:
cżytáiąc. Iáko y ono Máth. 15. ꝟ 3. 4. gdy ſtrofuie Zydy/ dla
13:
zgwałcenia przykazánia Bożego/ przez vſtáwy ich/ mowiąc im.
14:
Abowiem Bog przykazał cżći oycá tweo. Y záśię ꝟ 6. W niwe=
15:
cżeśćie obroćili przykazánie Boże. Y Már. 7. ꝟ 8. y 13. toż nay=
16:
dźie. Gdźie też nie wkłada tego ná ſię/ żeby on miał przykazánie
17:
dáwáć: y co żydom roſkazowáć ſtárym: ále ná Bogá oycá ſweo.
18:
Tákże y ono co cżytamy Heb. 2. ꝟ 2. Zali tegoż w ſobie nie zámy=
19:
ka ták mowiąc? Ieſli mowá powiedźiána przez Anioły byłá
20:
trwáła/ á káżde przeſtępſtwo y niepoſłuſzeńſtwo ſpráwiedliwą
21:
zapłátę bráło/ iákożmy vćiecżemy tákoweo zbáwienia zániedba=
22:
wſzy? Ktore wźiąwſzy powod przepowiedánia przez Páná/ od
23:
tych ktorzy ſłucháli potwierdzone było. A káp. 10. ꝟ 28. Ktoby
24:
(powieda) odrzućił zakon Moiżeſzow/ ná dwu ábo trzech świád
25:
kách vmiera: iákoż mniemaćie dáleko ſrożſzego karánia godźien
26:
będźie ktoryby ſyná Bożego podeptał ꝛc. Gdźie zgołá cżyniąc po
27:
rownánie między mową Bożą/ przez Anioły y Moiżeſzá w ſtá=
28:
rym Teſtámenćie powiedźiáną/ á między mową Bożą przez Ie
29:
zuſá Chriſtuſá w nowym przymierzu vcżynioną: nie tylko nowy
30:
nád ſtáry wyſtáwia. Ale też zgołá od onego ſtárego Iezuſá Chri
31:
ſtuſá odſtrycha. Bo gdźieby y tám miał co mowić/ roſkázowáć
32:
y vſtáwiáć: á iákożby to przyſtoſowanie oſtać ſię y być prawdźi=
33:
wym mogło. Niech to káżdy pobożny vważy. Nie ieſt tedy ſtąd
34:
rzecż wątpliwa/ iż ſam Bog oćiec/ á nie ſyn od Antichryſtá zmy=
35:
ślony dał zakon Izráelowi y inſze roſkazánia/ ktore do ſtáre=
36:
go Teſtámentu należą. Ná cżym ácżby iuż pobożnemu y ſzcżyre=
nnmu/ v


strona: 282

Wtore kśiążki Odpowiedzi/282.
1:
mu/ v ktorego y iedno namnieyſze świádectwo ſłowá Bożego
2:
ważnieyſze ieſt niż tyśiąc tyśięcy Papieſkich Pogáńſkich wywo=
3:
dow/ doſyć było: wſzákże dla odpornych y tego ieſzcże záraz do=
4:
łożę/ iż nie ſyn żaden zmyślony mowił we krzu z Moiżeſzem/ áni
5:
ſię odzywał być Bogiem Abráhámowym/ Izáákowym y Iáko=
Iż on iest Bo-
giem Abráhá
mowym &c.

6:
bowym: ále ſam Bog oćiec Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá. Co
7:
ácż doſyć znácżnie Stefan ś. ſłowy ſwoimi okázuie. Dźie. 7. ꝟ
8:
32. wſzákże nie rowno znácżniey ſam Pan Iezus Chriſtus ná py=
9:
tánie Sádukeuſzom o zmartwychwſtániu odpowiádáiąc im w
10:
ty ſłowá. A o powſtániu vmárłych nie czytáliśćie co wam powie
11:
dźiano ieſt od Bogá mowiącego? Iam ieſt Bog Abráhámow/
12:
Bog Izáákow y Bog Iakobow. Bog nie ieſtći Bogiem vmár
13:
łych/ ále żywych: Máth. 22. ꝟ 31. Ktorą rzecż ieſzcże doſtátecżniey
14:
opiſuie Mar. 12. ꝟ 26. Luk. 20. ꝟ 37. ꝛc. Ktore ſłowá ſámeo zbá=
15:
wićielá/ ktoby śmiał opákowáć/ ábo nicowáć/ chcąc z Bogá oy
16:
cá cżynić ſyná zmyślonego/ niewiem áby w niezbożnośći ſwey
17:
mogł ſobie náleść rownego. Gdyż nie tylko ſtáry Ireneuſz (lib.
18:
3. cap. 8. fol. 146.) to iáśnie mowi/ Iż Iezus Chriſtus ſyn Boży/
19:
dáie w tym Bogu oycu świádectwo/ iż on ieſt Bogiem Abráhá
20:
mowym ꝛc. A iż iemu ſámemu ty ſłowá/ ktore we krzu były mo=
21:
wione do Moiżeſzá (choćiaż przez Aniołá iáko ſię przedtym po=
22:
kazáło.) właśnie należą: ále też y ſam Auguſtyn/ od Fauſtá Má
23:
nicheuſzá gwałtem przypárty/ wyznáć też muśiał: iáko ſobie kto
24:
chce cżytáć może Tom. 6. lib. 16. cap. 24. y 25. y indźiey. Zácżym
25:
nikcżemna dumá y ſproſny błąd X.K. ktory rzecż prawdźie prze=
26:
ćiwną/ we wſzytkim ſwym Wędźidle trzyma/ ſzyię złamáć muśi:
27:
á prawdá ſię ná plácu oſtoi. Wiernym nielza iedno ſię z żáłośćią
Cokoiwiek się
mowi o Bogu
w stárym
przymierzu
to oycu służy

28:
dźiwowáć ták wielkiey/ w rzecży ták iáſney/ ślepoćie. Ktora te=
29:
go do tych cżáſow vpátrzyć nie może/ iż to wſzytko co iedno było
30:
do ſtárſzych od Bogá mowiono/ y co też oni o Bogu y do Bogá
31:
mowili/ w prośbách ſwych/ ábo gdy Bogá co obiecuiącego przy
32:
wodźili w powieśćiách ſwoich/ że to wſzytko iednemu ſámemu
33:
Bogu oycu ſłuży. Iákoż to kilká świádectw/ á iákoby nie wąt=
34:
pliwych przykłádow iáśnie pokażę. Iáko naprzod/ gdy ták mo=
35:
wi Aſáf Pſál. 82. Bog ſtánął w zgromádzeniu Bogow/ ſądząc
36:
w pośrzod Bogow. Tu by kto wątpić mogł/ ktory to Bog ſtá=
nął/ y


strona: 283

ná Wędzidło X.K.P.283.
1:
nął/ y między ktorymi Bogámi ſtánął: iż tám tego nie dołożo-
2:
no znácżnie. Wſzákże/ ácz to pewna/ iż nie inſzy ktory/ iedno Bog
3:
Izráelſki ſam iedyny wſzech rzecży ſtworzyćiel/ ktory znáiomy
Wpośrzod Bo
gow stánął
Bog Pſal. 82.

4:
był w Izráelu: y oprocż ktorego żadnego inſzego nigdy/ áni zná=
5:
li áni chwalili/ áni wzywáli ſzcżyrzy y wierni Izráelcżycy. O kto=
6:
rym ono y ſam Chriſtus Pan dáie świádectwo Ian 8. ꝟ 54. mo=
7:
wiąc: Ieſt oćiec moy ktory mię wielbi: ktorego wy powiedaćie
8:
być Bogiem ſwym: iednák y tę wątpliwość zoſobná ſamże Chri
9:
ſtus Pan odeymuie. Ian 10. ꝟ 33. gdy ná potwarz Zydom odpo=
10:
wiáda/ ktorą mu zádáli/ żeby ſię Bogiem cżynić miał: ták mo=
11:
wiąc: Zali nie ieſt nápiſano w zakonie wáſzym? Iam rzekł Bo=
12:
gowie ieſteśćie. Ieſliż ony powiedźiał być Bogi/ do ktorych by=
13:
łá mowá Boża/ á piſmo rozwiązáne być nie może/ iákoż mowi=
14:
ćie żebym ia bluźnił/ ktorego oćiec poświęćił y ná świát poſłał/
15:
iżem rzekł: ieſtem ſyn Boży ꝛc. Z ktorych ſłow/ nie tylko to po=
16:
kázuie Chriſtus/ iż Bog ſtoiący w pośrzod Bogow/ ieſt oćiec
17:
ktory po poświęćił/ y poſłał: á iż oni Bogowie/ w pośrzod kto=
18:
rych ſtánął/ byli ſtárſzy przełożeni Izráelſcy/ ktorzy lud poſpoli=
19:
ty ſądźili: ále też y to z śiebie znácżnie ſkłáda/ że on nie był tym y
20:
tákim Bogiem/ ktorev by to co tám w Pſálmie rzecżono o Bo=
21:
gu/ ſłużyło: áni tym/ iáko go potwarzáli/ żeby ſię Bogiem cżynić
22:
miał. Bo gdyby był Bogiem/ nie przałby ſię był nigdy tego: á=
23:
le iáko prawdźiwy/ owſzem ſámá prawdá iáko inſze rzecży ſzcży=
24:
rze záwżdy mowił y wyznawał: tákby też y to wyznał był: gdyż
25:
po temu cżás był. Ale on tym ſię nie cżyniąc cżym nie był/ oto
26:
śmiele cżym był y otworzyśćie wyznawa/ iż ieſt poświęconym/ y
27:
poſłánym ſynem Bożym/ á nie Bogiem onym/ o ktorym Pſálm
Pſálmy Dawi
dowe Bogu
oycu służą.

28:
y wſzytek ſtáry y nowy teſtáment świádcży. Potym/ gdy weźmie=
29:
my przed ſię Pſalm. 103. tákże y 104. ktore ſię iednáko pocżyná=
30:
ią. Błogoſłaẃ duſzo moiá Iehowie. W ktorych Dawid ſzyroko
31:
dobroć łáſkę y miłośierdźie Boże opiſuie/ tákże ſąd y ſpráwiedli=
32:
wość/ wyſtáwia też nam w tym Máieſtat iego wielmożny/ iż on
33:
źiemię vgruntował ná podſtáwkách iey: y obiáwił Moiżeſzowi
34:
drogi ſwe ꝛc. Zali też z nowego Teſtámentu świádectw tego nie
35:
poznamy/ ktorev Bogu ſłowá te ſłużą? Pewna to iż też nie Troy
36:
cy Antichryſtowey/ áni zmyślonemu przedwiecżnemu y ſpoli=
nn 2ſtnemu


strona: 284

Wtore kśiążki Odpowiedzi/284.
1:
ſtnemu Bogu ſynowi/ ále ſámemu tylko iedynemu Bogu oycu:
2:
o ktorego ſię záwżdy chwałę y ſam Pan Chriſtus ſyn prawdźi=
3:
wy iego ſtárał. Bo co ſię tknie miłośierdźia/ ktore w Bogu Da
4:
wid záleca: tedy też y tym wyſtáwia nam y záleca Chriſtus oycá
5:
ſwego niebieſkiego: y nas przykłádem iego ku temuż pobudza/
6:
ábyſmy miłośiernymi byli/ iáko ieſt miłośierny oćiec náſz ktory
7:
ieſt niebie Luk. 6. ꝟ 36. Co ſię też tknie ſądu ſpráwiedliwośći
8:
y wybáwienia z niebeſpiecżeńſtwá iáko z iednego dołu/ ktore też
9:
tám Bogu Dawid przycżyta: Azaż też y Chriſtus Pan tegoż o
10:
nim nie świadcży Luc. 18. v 7. dáiąc mu w tym świádectwo iż
11:
on iáko ſędźia ſpráwiedliwy oſwobodźi wybráne ſwe wołáiące
12:
do niego we dnie y wnocy ꝛc. Co ſię też tknie máieſtatu támże
13:
Bogu przypiſánego/ zali też y Chriſtus Pan tegoż nie przypiſu=
14:
ie Bogu Oycu ſwemu? ták znácżnie mowiąc/ iż niebo ieſt ſto=
15:
licą iego/ á źiemiá podnożkiem nog iego Máth. 5. ꝟ 34. Idźieli
16:
też o vgruntowánie/ ábo o ſtworzenie źięmie/ y to ſię iuż też przed
17:
tym pokazáło y z Dźieiow Apoſtolſkich y z powſzechnego wyzná
18:
nia Apoſtolſkim názwánego/ iż to nie komu inſzemu ſłuży/ iedno
19:
iedynemu ſámemu Bogu oycu/ wſzechmogącemu ſtworzyćielo=
20:
wi: ktory też ſam iáko Piſarz liſtu Heb. 1. ꝟ 7. świadcży mowiąc
21:
o Aniołách/ Poſłámi ſwymi cżyni duchy/ y ſługámi ſwymi pło=
22:
mień ogniá: á to według ſłow Pſálmu 104. ꝟ 4. Ktory iáko y
23:
przeſzły/ o tymże iednym Bogu/ iáko ſię rzekło/ wedle tych świá
24:
dectw/ należy. A gdźieby też należeć miał y temu od Antichry=
25:
ſtá zmyślonemu Bogu ſynowi ſpoliſtnemu y we wſzem rowne=
26:
mu pewnieby y Chriſtus ſam y Apoſtołowie/ tákże y ſtárzy Pro
27:
rocy/ nie zániecháli tego dołożyć. Cżego iż nie cżynią/ zuchwáła
28:
to y hárda obrzymſka śmiáłość/ ważyć ſię tego dokłádáć/ cże=
29:
go ći nie dołożyli. Ale opuśćiwſzy Pſálmy Dawidowe o ktorych
30:
nie wątpią wierni/ iż Bogu oycu ſámemu ſłużą/ y w nich ſię do
31:
niego wiernych chwały y modlitwy zámykáią/ ktorymi Bogá
32:
chwálili y onego ſámego wzywáli/ iáko go też y ſam Iezus Chri
33:
ſtus chwalił y wzywał/ iáko ſię niżey krotko pokaże. Weźmimyż
34:
też przedśię z iedno ábo ze dwie świádectwá ſámego Ezáiaſzá
35:
Proroká. A toż z niego obacżymy: iż też on wſzytko imieniem ie=
36:
dynego Bogá oycá mowił/ vcżył/ prorokował: cżłowieká Me=
ſyaſzá o=


strona: 285

ná Wędzidło X.K.P.285.
1:
ſyaſzá obiecuiąc ludowi od Bogá: y o nim rzecży wielkie opowie
2:
dáł. Iáko ná przyklad/ gdy ták mowi poſpolićie: Ták mowi Ie=
3:
howáh Adonáy: Abo/ ták mowi Iehowáh Bog: A po proſtu
4:
ták mowi Pan Bog: cżego też pełen ieſt ſtáry Teſtáment. Chce=
5:
my tedy wiedźieć ktory to ieſt Bog? Troycáli? Synli ſpoliſtny?
6:
Weźmimyż przedśię ono/ co ieſt nápiſano Ezái. 28. ꝟ 16. A to
7:
tymi ſłowy: Przetoż ták mowi Adonáy Iehowá: tho ieſt Pan
8:
Bog: Oto ia ieſtem fundatorem Syonie kámieniá/ kámieniá
9:
ſkráynego ꝛc. O ktorym też ieſt Pſalm 118. ꝟ 22. w ty ſłowá przed
10:
tym powiedźiano. Zbrákowáli kámieniem budownicy/ ktory
11:
sſtał ſię ná głowę węglową: od Iehowyć ſię tá ſtáłá/ á dźiwna
12:
to w ocżách náſzych ꝛc. W cżym gdy chcemy być rozwiązáni/ áby
13:
ſmy wiedźieli/ iż tám o Bogu oycu iedynym mowi. Cżytaymyż
14:
y przypátrzmy ſię naprzod temu/ iż o dwu piſmo ś. mowi: o ie=
15:
dnym/ ktory ieſt fundatorem/ ábo fundámentu zákłádácżem/
16:
á o drugim ktory ieſt kámieniem od niego záłożonym. Co dla te=
17:
go tu teraz przypominam/ áby ſię z pámięći przedśięwźięćia tych
18:
kśiążek nie wybijáło: ktore wſzytko zawiſło ná dobrym fundá=
19:
mentu záłożeniu ktory fundáment prawdźiwy y właſny ieſt ten
20:
iedyny y prawdźiwy Bog/ oćiec Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá
21:
oprocż ktorego żadnego inſzeg owłaſneo/ prawdźiwego y przez
22:
ſię będącego Bogá y fundámentu zbáwiennego niemáſz: ktory
23:
ieſt ſam Iehowáh Pan Bog náſz/ ktory mowił przez Proroki y
24:
przez Anioły onych przeſzłych cżáſow: ktory cżynił obietnice ro=
25:
zmáite ſtárym oycom. A zoſobná/ o Meſyaſzu Iezuśie ſynu ſwym
26:
rozmáitymi go názywáiąc ſpoſoby/ áż go też náwet názwał ká=
27:
mieniem iáko to Ezáiaſz y Pſálmiſtá świadcżą. Nie kámieniem
28:
iuż przedtym będącym ſkutecżnie: ále ktory potym miał być zá=
29:
łożony. Wſzákże ták/ iż gdy do tego przyſzło że iuż był záłożony/
30:
tedy y ták nie miał być od wſzytkich ták przyięty y poważony/ że
31:
by ſię nikt ná nim nie gorſzył/ owſzem że nie tylko z poſpolſtwá
32:
wiele/ miáło iy lekce poważyć: ále/ iy y ſámi budownicy mieli
33:
odrzućić y nim pogárdźić. Iákoż to ſam Chriſtus Pan o ſobie
34:
Máth. 21. ꝟ 42. Már. 12. ꝟ 10. wykłádá/ mowiąc iż ſię tá głowá
35:
ſkráynego węgłowego kámieniá od Páná ſtáłá. A nie ták iáko
36:
Kśiądz Kánonik cżęſtokroć mowiąc/ o ſwym ſpoliſtnym y we
nn 3wſzem


strona: 286

Wtore kśiążki Odopowiedzi/286.
1:
wſzem Bogu Oycu rownym ſynu Bogu/ mowi: iż ſam ieſt od
2:
śiebie/ y przez ſię: nic niemáąc od nikogo: owſzem ſam inſzym y
3:
tchu y żywotá y wſzytkiego vżycżáiąc: y ſam BOgiem ſtwo=
4:
rzyćielem oprocż ktorego by nie miáło być inſzego Bogá będąc.
5:
Co ieſt wielki błąd y gruba ślepotá. Gdyż oprocż Bogá iedne=
6:
go Iehowy/ páná zaſtępow onego świętego/ y potrzykroć świę
7:
tego/ Izráelſkiego (iáko go Ezáiaſz káp. 6. ꝟ 3. opiſuie) Bogá
8:
żadnego inſzego tákiego nie máſz/ w cżym mu y ſámi wykłádá=
9:
cże Mſzey Papieſkiey ſłowá ty przypomináiąc (ktorymi też ná=
10:
dźiali Mſzycę ſwą) Sanctus s. s. święty ś. ś. y ſwoiego Kanonu
11:
więtſzego pierwſze ſłowá zá tym záraz kłádąc. Te igitur clementiſsi-
Vide quadru-
plicem expoſi
tionem Miſsæ
& Rationale
inexpoſitione
Canonis: Item
Tractatum
de Sacramen
tis.

12:
me pater per Ieſum Christum &c. świádectwo dáią: iż to iemu ſá=
13:
memu ſłuży/ iż on ſam áż y potrzykroć (iż ták rzeknę) ieſt Bo=
14:
giem ś. y pánem zaſtępow/ ktorego chwały pełne ſą niebioſá y
15:
źiemá. Ale nie tylko to ſam pan Chriſtus o Bogu oycu ſwym mo
16:
wi/ iż on ſam ieſt tym Fundatorem Bogiem Iehową záwżdy
17:
przez ſię będącym: Ale y Apoſztołowie iego ty ſłowá Ezáiaſzowe
18:
z nim zgodnie/ o Bogu wykłádáią iedynym: ktory ſam ten ká=
19:
mień dał y zá fundáment wybránym ſwoim záłożył: Rzym. 9. ꝟ
20:
33. 1. Petr. 2. ꝟ 7. ꝛc. Ale też ieſzcże y to zoſobná Piotr ś. twierdźi
21:
Dźie. 4. ꝟ 11. iż nie máſz od Bogá dánego/ (wey od Bogá/ nie
22:
od kogo innego) żadnego inſzego imienia/ w ktorymby mieli być
23:
zbáwieni ludźie/ oprocż tego ſámego. Gdźie iákom iuż rzekł y
24:
Bog on ſam iedyny ſzech rzecży ſtworzyćiel ná ſwym mieyſcu
25:
zoſtánie/ y ten potym od niego záłożony kámień w ſwoiey zacno=
26:
śći y powadze/ iáką ma od Bogá/ będźie. Ktory go cżćią y chwa
27:
łą vkoronował/ imię to/ á imię nád wſzytkie imioná dał: áby ná
28:
imię iego wſzelkie koláno vpádło. Ktoremu świádectwu ábo rá
29:
cżey Bogu ſámemu przez Ezáiaſzá mowiącemu/ gdy ſię kto do=
30:
brze przypátrzy/ y w to weyźrzy. To ieſt/ kto ten ieſt/ co to mo=
31:
wi/ Adonáy Iehowi/ pan Bog/ pan zaſtępow ꝛc. tedy z tych ſá=
32:
mych ſłow y świádectw/ ábo rácżey znácżniey mowiąc Bogu ſá-
33:
memu przez Ezáiaſzá mowiącemu: gdy ſię kto dobrze przypá=
34:
trzy/ y w to weyźrzy. To ieſt kto wżdy ten ieſt co to mowi oto
35:
ia funduię/ abo zá fundáment kłádę kámień: Y záś: Dla tego
36:
mowi Adonáy Iehowi pan Bog/ pan zaſtępow: tedy z tych ie=
dnych


strona: 287

ná Wędzidło X.K.P.
1:
dnych ſłow y świádectw/ łácno będźie mogł poznáwáć/ iż też nie
2:
inſzemu ktoremu/ procż tego ſámego Bogá ſłużą: iedno Bogu
3:
oycu. Y nie będźie potym (ták tuſzę) inſzego ſobie zmyślał z An=
Bog oćiec bę-
dąc ſam fun-
dámentem
zbáwiennym
záłożył nam
Chriſtuſá Ie-
zuſá zá fundá
ment zbáwie-
nia.

4:
tychriſtem bogá nieznáiomeo/ ktorego ſtárzy Izráelcżycy praw
5:
dźiwi nie ználi: Chriſtus go nie o powiedźiał: Apoſztołowie y E=
6:
wánieliſtowie nie opiſáli. Ale ná thym ſámym iedynym przeſta=
7:
wſzy budowáć ſię będźie: iáko ná naprzednieyſzey fundámētálney
8:
przycżynie zbáwienia/ á przytym dopiero ná żywym kámieniu od
9:
tegoż Bogá nam záfundáment wyſtáwionym. O ktorym iuż też
10:
nieco zoſobná nákrotce mowić będźiemy. Wzákże ieſzcże y tego
11:
nákrotce pierwey dołożyć potrzebá. Iż oni ſtárzy wierni Izráel=
12:
cżycy nie tylko żadnego inſzego Bogá prawdźiwego/ procż tego
13:
ſámego y iedynego/ nie ználi/ ále też áni chwalili/ áni wzywáli:
14:
ani mu poſłuſznymi byli. Ktorego też potym y ſam Iezus Chri=
15:
ſtus ſyn iego iedyny y chwalił/ y wzywał: y iemu záwżdy poſłu=
16:
ſzny áż y do śmierći był. Puśćiwſzy tedy imo ſię inſze piſmá y Pſál
17:
my/ w ktorych ſię chwałá Bożá/ y wzywánie z poſłuſzeńſtwem
18:
zámyka/ wezmę ze dwá tylko ku przykłádu. Z ktorych/ niech
19:
będźie pierwſzym/ Pſalm wtory/ przeto iż też iego ieſt oſobliwe
20:
przypominánie w nowym przymierzu. W ktory gdy kto weyźrzy
21:
iáko ieſt o Iezuśie Chriſtuśie/ pod figurą y podobieńſtwem Da
22:
widá/ y kroleſtwá iego/ ktore miał od Bogá/ nápiſány: vyźrzy
23:
w nim Bogá bogátego goſpodarzá/ y Páná wſzytkiego zná-
24:
mienićie opiſáneo: á przy nim też dopiero meſyaſzá/ ábo pomázáń
25:
cá ieo: Naprzod Dawidá iáko figurę: á potym Meſyaſzá Iezu=
26:
ſá ſyná iego wedle ćiáłá iáko figurowánego. Lecż onego w rze=
27:
cżách źiemſkich ćieleſnych/ y docżeśnych tylko: á tego záś w nie=
28:
bieſkich/ duchownych y wiecżnych. Z ktorych obiemá iednáko
29:
Bo żądáć od śiebie każe dźiedźictwá/ y kráiow świátá w opá
30:
nowienie. Y obiecuie obiemá záraz/ dáć ſceptrum żelázne prze=
31:
ćiw hárdym y odpornym Krolom y Sędźiom: y do obudwu ſię
32:
przyznawa/ wedle dekretu ſwoiego: iż on ſam Krolá ſwego po=
33:
ſtánowił ná gorze ſwey ś. Syonſkiey: y obádwá dekret Boży o
34:
ſobie przypomináią. W ktorym to rzekł Bog. Ták do Dawidá
35:
w ſwey miárce/ iáko też y do Iezuſá w ſwoiey. Tyś ieſt ſyn moy/
36:
iam ćiebie dźiś vrodźił. Y każe áby ſię ták temu tám/ iáko y te=
mu náſze=


strona: 288

Wtore kśiążki Odpowiedzi/288.
1:
mu náſzemu wſzyſcy kłániáli/ y z pocáłowániem onego obłápili
2:
ꝛc. A choćiaż niektorzy Antychriſtiáni figurę Dawidá ś. zgołá od
3:
tego co ieſt w Pſálmie tym odſtrychnąć vśiłuią: Pſalm vpornie
4:
o Chriſtuśie/ tylko ſámym wykłádáiąc: iednák tego z mieyſcá
5:
ábo z plácu zepchnąć nie mogą: iż przedśię ſam tylko iedyny bog
6:
oćiec ktory tám mowi. Zaday mię á damći ꝛc. ieſt wſzytkieo Pá=
7:
nem/ ktory Meſyaſzowi ſynowi ſwemu z biodr Dawidowych
8:
wedle ćiáłá ſpłodzonemiu każe ſię prośić o tę zwierzchność/ ná
9:
ktorey go poſtánawia dźiedźicem: y ſceptrum żelázne dáie: y
10:
Krolom go y Sędźiom záleca: w ſobie w tym wſzytkim przed=
11:
śię władzą y zwierzchność zoſtáwuiąc: y to iáśnie pokázuiąc iż
12:
to od niego pochodźi: iż on tym włada: y tego vżycża. Iakoż
13:
mu tho záwżdy Dawid/ iáko tego wſzytkie Pſálmy świádcżą/
14:
przycżytał/ onego chwaląc: zá wſzytkie dobrodźieyſtwá y zá o=
15:
bronę dźiękuiąc/ wzywáiąc y do nieo ſię vćiekáiąc. Tákże y ſam
16:
Iezus Chriſtus toż cżynił ná Bożey modlitwie nocuiąc (Luk.
17:
6. ꝟ 12.) y cżęſto ſię Bogu Oycu modląc/ iáko Ewánieliſtowie
18:
świádcżą. Ale zoſobná przy oſtátecżney wiecżerzy Ian. 17. po=
19:
tym ogrodźie (Máth. 26. ꝟ 39.) á náwet y krzyżu Máth.
20:
27. ꝟ 46. ꝛc. Y to też zoſobná wyznawáią/ iż od Bogá wſzytko
21:
miał nie tylko moc y zwierzchność ále też y żywot: iáko ſię y
22:
przedtym wſpomináło. Gdźie ieſliby był ſpoliſtnym y Bogu we
23:
wſzem rownym: namnieyby mu to wſzytko nie ſłużyło. Nuż gdy
24:
potym weyźrzymy w Pſalm 40. á przypátrzymy ſię Dawidowi/
25:
co o Bogu mowi: iáko go chwali/ wzywa/ y iemu poſłuſznym
26:
być obiecuie. A weyźrzymy potym w Piſárzá liſtu do Hebreow
27:
káp. 10. ꝟ 5. ꝛc. iáko ten Pſalm wſpomináiąc/ z niego y ofiáry y
28:
poſłuſzeńſtwá przećiw Bogu Meſyaſzowego dowodźi. Zali ták
29:
ślepi będźiemy żebyſmy tego bacżyć nie mieli iż Pſalm o Bogu
30:
iedynym oycu wſzechmogącym mowi? A o Meſyaſzu potomku
31:
Dawidowym prorokuie? A oprocż tego tám w Pſálmie y w no
32:
wym Teſtámenćie potym opiſánego Bogá/ żadneo inſzego nie
33:
zmyśla: áni inſzego Meſyaſzá nam/ procż tego tám Bogu po=
34:
ſłuſznego Iezuſá/ y ná śmierć iáko ná wdźięcżną ofiárę wydáne=
35:
go/ záleca? Co też wſzytko niezmyślonemu/ ſpoliſtnemu/ ábo
36:
we wſzem rownemu ſłuży: ále ſłuży cżłowiekowi Iezuſowi Chri
ſtuſowi


strona: 289

ná Wędzidło X.K.P.289.
1:
ſtoſowi Pośrzednikowi náſzemu. Oprocż ktorego nie ieſt dáne
2:
żadne imię ludźiom od Bogá ku zbáwieniu: áni pokazáná ieſt
3:
inſza procż niego drogá do Bogá Oyca. Ktora rzecż/ ácżby
4:
ſię mogłá ſzyrzey y doſtátecżniey obiáſnić/ wſzákże my krotko=
5:
śći folguiąc/ y ná to ſię oglądáiąc/ że ſię ty rzecży iuż nie raz piſá
6:
ły: y nie w iednych kśiążkách/ y w moich y w bráćiey mey mi=
7:
łey: z ktorych niektorzy ieſzcże doſtátecżniey niż ia/ z nich napo=
8:
dleyſzy/ to wſzytko wypiſáli: tedy tego wſzytkiego zániecham.
9:
A iákom rzekł/ o ſynie też Bożym nieco tákże nákrotce powiem:
10:
ku temu końcowi: áby ſię to pokazáło/ iż po Bogu iedynym nie
11:
mamy procż tego Iezuſá Chriſtuſá inſzego y wybáwićielá y od=
12:
kupićielá: w ktorym byſmy z wiáry mieli nádźieię pokłádáć/ prze
13:
zeń do Bogá przychodźić: y ná nim ſię iáko ná oſobliwym/ od
14:
Bogá ſámego záłożonym fundámenćie/ budowáć. A to wedle
15:
piſm Prorockich: ktorzy o nim prorokowáli: iáko y Apoſztol=
16:
ſkich/ ktorzy ſię mu ocżymá ſwoimi przypátrzyli/ rękomá dotyká
17:
li: ná nim ſię ſámi budowáli: y nam go ku budowániu ſię ná nim
18:
zá fundáment zálećili y zoſtáwili wſzytkie inſze fundámenty od
19:
ludźi wymyślone gániąc/ y odrzucáiąc/ y od nich wſzech wierzą=
20:
cych odwodząc.
21:
KA P. 20. Aby ſię od zácżętego podobieńſtwá/ wźiętego
O Synu Bo-
żym Iezuśie
Christuśie
od Bogá záło-
żonym fundá
menćie.

22:
od budowánia y fundámentu nie odſtępowáło/ zdáło mi ſię po=
23:
cżąć iuż tę roſpráwę o ſynu Bożym/ od ſłow Piſárzá liſtu do He=
24:
breow káp. 3. gdźie przypodobywa Chriſtuſá Moiżeſzowi. Wſzák
25:
że ták: iż ácżkolwiek Apoſtołem y ofiárownikiem przednieyſzym
26:
názwawſzy/ Chriſtuſá wyznánia náſzego/ opiſuie go wiernym być
27:
onemu/ ktory go vcżynił ábo poſtánowił/ iáko też wiernym był
28:
Moiżeſz: iednák Chriſtuſá Iezuſá/ nád Moiżeſzá wyſtáwia/ á to
29:
wźiąwſzy podobieńſtwo od domu y tego ktory iy buduie. Iż iá=
30:
ko zacnieyſzy ieſt ten co buduie dom/ niż on ſam dom/ ktory zbu=
31:
dował: ták zacnieyſzy ieſt Chriſtus nád Moiżeſzá. Gdy tedy wey=
32:
rzymy we wſzytkę tę ſpráwę/ tym ſpoſobem: Bog ieſt ktory wſzyt
33:
ko zbudował/ iák o támże mowi ꝟ 4. á zoſobná Zbor wybránych
34:
ſwoich/ ktory domem názywa: obacżymy to naprzod iż nád tym
35:
domem w ſtárym Teſtámenćie záłożonym/ poſtánowił był Bog
36:
wiernego Moiżeſzá: ále iáko ſługę. W nowym iuż záś/ końcżąc
ootenże


strona: 290

Wtore kśiążki Odpowiedzi/290.
1:
tenże dom/ poſtánowił Iezuſa. Ale iuż/ nie iáko ſługę: (choćiaż
2:
y ten ſługą Bożym był w rzędźie ſwym/ iáko y Moiżeſz był ſynem
3:
Bożym/ w rzędźie też ſwoim.) Lecż iáko ſyná y dźiedźicá: á prá=
4:
wie ſkráynego kámieniá węgłowego głową/ iáko ſię przedtym
5:
wſpomináło. W cżym też zacność Chriſtuſowá/ nád Moiżeſzo=
6:
wę/ wyſtáwioná nam ieſt. Ze wżdy Moiżeſz ſługą był w tym do=
7:
mu: á Chriſtus ſynem. Ponieważ dźiedźicem od Bogá poſtáno
8:
wiony wſzytkiego/ iáko wprzod powiedźiał káp. 1. ꝟ 2. Item/
9:
Moiżeſzowym dom on nie zoſtał: á Chriſtuſowym zoſtał: kto=
10:
rym domem my ieſteſmy ꝛc. A tu by ſię niech X.K. w błędźie
11:
ſwym naprzod obacżył/ y pohámował: ktory prowadźi fol. 194.
12:
gdźie gmátwa Chriſtuſá Páná z Bogiem ſtworzyćielem wſzyt=
13:
kiego: ktory Iezuſá Chriſtuſá Apoſtołem y przednieyſzym ofiá=
14:
rownikiem poſtánowił: y ten dom ſwoy/ to ieſt nas/ iáko ſyno=
15:
wi oddał: y nád nim przełożył. Gdyż inſzy ieſt ktory wſzytko ſtwo
16:
rzył/ y ktory poſtánowił ábo vcżynił y przełożył: á inſzy poſtáno=
17:
wiony y przełożony od niego. W cżym ieſli ſię X.K. z tych ſłow
18:
obacżyć nie może/ niechże ſobie Ambrożego ná to mieyſce przecży
19:
ta: á vyźrzy ty ſłowá iego. Qui omnia creauit Deus est Hic factorem
20:
à factura diſcernit, vtriusqe domus auctorem Deum, eſse intelligi volens.
21:
Sed aliter illius cui Moyſes præfuit, aliter huius cui Christus dux eſse &
22:
dominus agnoſcitur. Et mox recitatis Apostoli verbis ſubdit. Iste autem,
23:
id est Ieſus, in paternas res ſicut filius ingreditur: Ille autem id est Moyſes
24:
ſicut famulus Dei. Ktorymi ſłowy też twierdźi/ co y ia/ z łáſki Bo
25:
żey/ z drugimi widzę. Iż Bog ſam iedyny Oćiec ieſt ſtworzyćie=
26:
lem wſzytkiego/ y przednieyſzym źrzodłem y fundámentem bło=
27:
goſłáwieńſtwá y żywotá wiecżnego. A nád to y głową Chriſtuſo
28:
wą 1. Kor. 11. ꝟ 3. to ieſt/ pánem ꝛc. Ktory przedtym nád ludem
29:
ſwym Izráelſkim/ ktory też domem nazywa/ poſtánowił był do
30:
cżáſu ſprawcą y rządźcą/ ále iáko ſługę wiernego/ Moiżeſzá. A
31:
dopiero potym pod nowym przymierzem nád tymże domem/ y
32:
z Izráelá y z Pogánow zebránym/ poſtánowił y przełożył/ iáko
33:
ſyná y dźiedźicá Iezuſá Chriſtuſá. Owſzem iáko zá ieden ſkráyny
34:
żywy/ wegłowy koſztowny kámień y fundáment/ oneo nam dáć
35:
racżył: ná ktorym byſmy ſię my y budowáli/ y iáko żywo kámycż=
36:
ki rośli/ ábyſmy ſię domem duchownym ſtali y ofiárownictwem
ś. ku o=


strona: 291

ná Wędzidło X.K.P.291.
1:
ś. ku ofiárowániu duchownych ofiar przyiemnych BOgu prze
2:
zeń (1. Pet. 2. ꝟ 4. 5. ꝛc.) ktory ieſt nam od Bogá (iáko y Pá=
3:
weł ś. twierdźi) dany/ zá fundáment táki/ oprocż ktoreo żaden
4:
inſzy iuż záłożony być nie może 1. Kor. 3. ꝟ 11. Skąd dwie rzecży
5:
vpátrowáć trzebá/ nie gmátwáiąc ich w iednę. Naprzod Bo=
6:
gá przez ſię będącego/ ktory ieſt przednieyſzy fundáment wſzyt=
7:
kiego: iáko ſię to iuż pokazáło/ á potym dopiero od niego dány
8:
y poſtánowiony fundáment przez ktory byſmy mogli mieć przy=
9:
ſtęp/ iáko przez pośrzedniká pewnego/ do tegoż Bogá oycá ie=
10:
go/ y náſzego: w świetle nieprzyſtępnym mieſzkáiącego. Vpátru
11:
iąc iż inſzy ieſt Bog opoká y ſkáłá náſzá: A inſzy Iezus Chriſtus
12:
cżłowiek pośrzednik náſz/ nam od Bogá dány. Nie Bog iáki
13:
przedtym z ſámego śiebie będący/ z śiebie wſzytko máiący: y in=
14:
ſzych z śiebie ſámego obżywiáiący: iáko błądząc X.K. cżęſto po=
15:
wtarzáiąc w tę iednę ſtrunę bije: Ale cżłowiek Chriſtus Iezus
16:
prawdźiwy ſyn Dawidow y Abráhámow: ſyn Boży przez duchá
17:
ś. w żywoćie Pánny Máriey zácżęty/ y mocą Bogá naywyżſzeo
18:
ſpráwiony/ y z niey iáko prawdźiwy cżłowiek vrodzony. Nie z iá
19:
kiego też przedtym będącego ſyná/ ktoryby był mocą naywyżſze
20:
go/ iáko ſię też ná tym myli z drugimi X.K.fol. 389. powtarzá=
21:
iąc też Páwłá y Ezáiaſzá y Dawidá: á to nie rozumieiąc właſno
22:
śći piſmá ś. y mowy Anielſkiey/ do Pánny Máriey powiedźiá=
23:
ney. Duch ś. przyidźie nád ćię/ y moc naywyżſzego záćmi tobie:
Moc naywyż
ſzego záćmi.

24:
dźieląc duchá ś. od mocy naywyżſzego: y oſobę ſobie iednę z duchá
25:
świętego zmyśláiąc: á drugą z mocy naywyzſzego kuiąc/ (iáko
26:
y fol. 494. cżyni.) y ſynem przedtym będącym zmyśláiąc. Ná
27:
cżym iż ſię myli/ niechże ſobie/ chceli obácżyć błąd y omyłkę ſwo=
28:
ię/ cżyta ſwe Patreſy/ á oni mu miáſto mnie to pokazą/ y ná to
29:
odpowiedzą. Iáko Ambroży In Luc. 1. fol. 14. Origenes in Luc. 1.
30:
Hom. 4. fol. 245. Athanaſius in Sermo. de Sancta Deipara.fol. 635.
31:
Dioniſius Cartuſ. in Mat. 1. Articulo 3. Tákże Oecumenius in Luc. 1.
32:
ktorzy ſpolnie y zgodnie/ to co on dźieli/ zá iedno kłádą/ y tegoż
33:
duchá ś. mocą naywyżſzego názywáią/ z ktorey ſpráwiony ieſt y
34:
zácżęty płod w żywoćie Pánieńſkim/ nád bieg przyrodzony. Kto
35:
ry płod dla tego/ iż bez mężá ſámą mocą Bożą ſpráwiony był/
36:
názwány ieſt ſynem Bożym. A nie ſyn Boży ſtáł ſię cżłowiekiem
oo 2iákom


strona: 292

Wtore kśiążki Odpowiedzi/292.
1:
(iákom o tym zoſobná piſał w Reſponśie przećiw Fárnowſkie=
2:
mu) áni ſię wćielił: áni ná ſię cżłowiecżeńſtwá przyiął/ iáko X.
3:
K. błądząc/ z drugimi nie bácżnie twierdźi. Co áby ſię okazało
4:
być prawdą/ iż Bog cżłowieká nam ludźiom vpádłym y ſtráco=
5:
nym/ dał zá wybáwićielá/ wodzá/ Páná/ głowę/ á z nim y w nim
6:
wſzytko/ cżegoby nam potrzebá było ku doſtąpieniu żywotá wie
7:
cżnego: oto rzecż tę/ práwie iáko z pocżątku/ zácżniemy. Aby ſię
8:
prawdá z odrzuceniem nieprawdy BOgu obmierzłey ná iáśnią
9:
wyſtáwiłá: w ktoreyby Bog ſam iedyny wſzechmogący/ BO=
10:
giem prawdźiwym nie pomięſzánym zoſtał/ á pośrzednim też Ie=
11:
zus Chriſtus cżłowiek/ ſwoiey cżći y chwały ktorą ma od Bo=
12:
gá/ y ſwego pośrzednictwá nie vtráćił. Pocżniemyli ią tedy od
13:
przymierza nowego/ pocżniemyli też od ſtáreo/ wſzędy ták z po=
14:
cżątku iáko y z śrzodku/ tákże y z dokońcżenia/ to znácżnie/ pra=
15:
wdźiwie y iáśnie pokázáć z łáſki Bożey możemy/ iż od Bogá oy=
Okazánie z
stárego Testá
mentu iż cżło
wieká Meſya
ſzá Bog obie-
cował.

16:
cá/ ktory ieſt iedyny ſam ſtworzyćiel wſzytkiego/ iáko cżłowiek
17:
był ná pocżątku obiecány/ ták też y cżłowiek ieſt dány. Ktoremu
18:
wſzytká zwierzchność/ władza/ cżeść y chwałá ná niebie y ná źie=
19:
mi/ y z ſtrony śmierći y żywotá/ tákże y ſądu/ ieſt od Bogá dána.
20:
Cżego tym ſpoſobem iáſnymi świádectwy piſmá ś. podpieram.
21:
Iáko ſkoro po vpadku cżłowiecżym/ Bog z rodźicámi náſzymi/
22:
kryiącymi ſię dla nágośći/ ktorą do śiebie z grzechu poználi/ mo
23:
wić pocżął/ y od nich ſię o wężu/ ktory ie zdrádźił chytrośćią ſwo
24:
ią/ porządnie dowiedźiał: tám záraz ná onym pocżątku przy nich
Pocżątkiem.
1. Naśienie
uiewieśćie
Christus cżło
wiek.

25:
że/ gromiąc wężá/ to obiecáć racżył: iż naśienie niewieśćie zetrzeć
26:
miáło głowę iego. Przez ktore naśienie/ ácżkolwiek może ſłu=
27:
ſznie rozumiáne być wſzytko potomſtwo/ á zwłaſzcżá pobożne/
28:
ktore z ſzátánem walcży przez wiárę: wſzákże nawłaśniey Chri=
29:
ſtus Pan: ktory ieſt głową wſzytkich. ktory na to przyſzedł/ z
30:
niewiáſty (iáko Páweł ś. mowi) cżáſu pewneo národzony/ (Gál.
31:
4. ꝟ 3.) áby zepſował vcżynki Dyabelſkie 1. Ioan. 3. ꝟ 8. Cżemu
32:
iż nie ieſt X.K. ná odpor/ że przez naśienie niewieśćie od Bogá
33:
obiecáne/ ku ſtárćiu głowy wężowey właśnie y zoſobná rozumieć
34:
mamy: á nie Máryą/ iako drudzy bredzą/ ále mowię właśnie
35:
cżłowieká potomká niewieśćiego: á miánowićie Chriſtuſá Iezu
36:
ſá: ktorego on fol. 38. Antichryſtowſkim ſpoſobem cżłowiecżeń=
ſtwem


strona: 293

ná Wędzidło X.K.P.293.
1:
ſtwem páná Chriſtuſowym názywa. Acżći y to prawdá iákoż nie
2:
ſtátecżnie w tym poſtępuiąc/ coć inſzego záś fol. 228. mowi: żeby
3:
w tym naśieniu niewieśćim/ to ieſt/ w przyiętym cżłowiecżeń=
4:
ſtwie/ ktoż inſzy miał do końcá zetrzeć głowę wężową á nie ono
5:
ſámo naśienie: ále ácż ſię po ſwemu iáko y w inſzym wſzytkim ták
6:
y w tym nie zgadza: Iednák iż wżdy to zna/ że naśienie Chriſtu
7:
ſá Iezuſá znácżyło: tedy mnie y ná tym doſyć: że wżdy iákom
8:
rzekł tego záprzeć nie może. A przetoż też mnie iuż dowodźić te=
9:
go w cżym zgodá ieſt nie trzebá: błąd tylko iego gruby y ſproſny
10:
w cżęśći wytknąwſzy/ ktory wtrąćił: gdy záraz przez naśienie
11:
dwie ſobie rzecży zmyśla. Iednę prawdźiwe cżłowiecżeńſtwo/ á
12:
drugą boſtwo. O cżym tám zgołá BOg nic nie mowił: áni też
13:
Moiżeſz piſał: iáko to X.K. by prawdę iſtą twierdźi. Bo áni cżło
14:
wiecżeńſtwá zoſobná/ áni boſtwá ktore ſobie oboie X.K. zbáiał
15:
zmiánki nie cżyniąc/ zgołá y po proſtu mowi/ o naśieniu niewie=
16:
śćim/ iáko też mowi y o naśieniu wężowym/ mowiąc: Vcżynię
17:
nieprzyiaźń między tobą y naśieniem twoim. Bo ieſliby przez na
18:
śienie niewieśćie/ boſtwo y cżłowiecżeńſtwo/ dla cżyiey dumki/
19:
miáło być rozumiáne: żeby naśienie niewieśćie nie było zgołá cżło
20:
wiekiem/ ále Boſtwem y cżłowiecżeńſtwem: ábo Bogiem y
21:
cżłowiekiem: nie iáko (res ſimplex, ſed vt compoſita) rzecż proſtą y
22:
poiedynkową/ ále iáko ze dwu w iednę złożoną: Azaż by też dru
23:
giey bayki tákże pokázáć nie trzebá/ żeby wężowe naśienie/ wę=
24:
żem też nie było po proſtu/ ále wężem z wężoſtwá (iż ták rzekę)
25:
złożone/ á niewiem z cżegoby drugiego X.K. chćiał mieć? Bo ſię
26:
ia domyślić/ iáko nie Logik/ nieumiem. Ale ieſli przez naśienie
27:
wężowe/ to co ſię z wężá rodźi/ tedy też y przez naśienie niewie=
28:
śćie nieco inſzego też iedno co ſię rodźi z niewiáſty/ rozumieć mu
29:
śiemy. Niechcemyli przećiw przyrodzeniu y piſmu ś. mowić y cu
30:
dowego rodzenia wprowádźić ná świát. Nie może to tedy iná=
31:
cżey być/ iedno iáko inſze piſmá świadcżą/ iż rzecż podobna ſobie
32:
podobną rodźi/ iáko Bog zoſobná y drzewom y źiołam/ y ptá=
33:
ſtwu y rybam y źwierzętom y ludźiom dał naśienie mieć w ſobie/
34:
áby ſobie rzecż podobną rodźili. Ryby ryby/ bydło bydło/ ludźie
35:
też ludźi/ á nie rzecż od rodzáiu y od nátury ſwey przećiwną ꝛc.
36:
Nie boſtwo tedy iákie ábo cżłowiecżeńſtwo/ áni Bogá y cżło=
oo 3wieká


strona: 294

Wtore kśiążki Odpowiedzi/294.
1:
wieká w iedno złożonego/ tymi ſłowy Bog oznácżał/ ále zgołá
2:
cżłowieká/ ktory wężowi głowę zetrzeć miał: y tákże też cżáſu
3:
ſwoiego obietnicę ſwoię zyśćił gdy cżłowieká przez duchá ſwoieo
4:
ś. z niewiaſty ſpráwionego poſławſzy: á ktev poddánego zakono=
5:
wi/ áby tych co byli pod zakonem od zakonnego przeklęctwá o=
6:
ſwobodźił: ſtawſzy ſię ſam zá nas przeklęctwem Gal. 3. v. 13. á 4. ꝟ
7:
4. 5. Ale niechby iedno w ſáme xięgi Moiżeſzowe X.K. weyźrzał
8:
z więtſzą pilnośćią: naydźie w nich doſyć znácżnych świádectw/
9:
ktore náucżągote go/ co przez ktore naśienie rozumieć potrze=
10:
bá. Iáko zoſobná o naśieniu Abráhámowi obiecánym 1. Moi.
11:
18. ꝟ 18. o ktorym też rozumiem wſzákże w rzędźie ſwym/ co y o
12:
tym/ o ktorym to Páweł ś. piſze: iż potym/ dla przeſtępſtw/ przy
13:
dány był zakon do obietnice Abráámowi vcżynioney/ áżby przy
14:
ſzło naśienie obiecáne: ktore ieſt Chriſtus Gál. 3. ꝟ 16. 19. A co
15:
przywodźi ku podpárćiu dumy ſwey Iobá. 40. d. 20. ꝟ 1. Ian. 3.
16:
ꝟ 8. mowiąc: iż gdy Moiżeſz piſze/ że to naśienie miáło zetrzeć
17:
głowę ſzátáńſką/ przez to bez wątpienia dawa znáć w oneyże ie=
18:
go perſonie prawdźiwe boſtwo iego. Gdyż ſam pan Bog wyli=
19:
cżáiąc v Iobá ták X.K.mowi vcżynki ktore nie cżłowiekowi/ ále
20:
ſámemu Bogu ſą możne/ też kłádźie moc ſzátáńſką przećiwko
21:
ktorey ná źiemi nie máſz przemożnośći/ ktorą iemu tylko ſáme=
22:
mu/ iáko ſtworzyćielowi ieſt właſna ꝛc. Tedy to wſzytko co mo=
23:
wi/ nic ku tey rzecży nie należy/ y więcey tym X.K. nieumieię=
24:
tnośći ſwey/ piſmá ś. niż rzecży ktorą przed ſię wźiął/ dowodźi.
25:
Bo iáko Moiżeſz nic o boſtwie tego tám naśienia niewieśćiego/
26:
ktoreby ſámo miáło być procż Bogá ſámego Oycá ſtworzyćie=
27:
lem nie myślił: Tákże y Iobowi ſłowá Boże wypiſuiącemu ták
28:
o Słoniu/ iáko y o Wielorybie zoſobná/ z ktorego ſobie/ z ſwoi=
29:
mi niektorymi X.K. zmyśla y cżyni ſzátáná/ nic ſię też ná tym
30:
tám mieyſcu o ſzátánie nie śniło. Y Ian też w liśćie ſwym/ nic X.
31:
K. w dumie iego nie pomaga. Ktorą zgołá Apoſtoł Páweł zná
32:
cżnie po dwákroć náporząd pſuie/ wywodząc pierwſzego czło=
33:
wieká z niepoſłuſzeńſtwá vpadek/ z náſzym prze zeń záráżeniem/
34:
á wtorego poſłuſzeńſtwo/ z náſzym przez nie vlecżeniem. Gdy
Przez cżło-
wieká śmierć
przez cżłowie
ká powstánie

35:
ták między ſłowy dłużſzymi (ktorych o tym piſząc vżywa) mowi:
36:
Rzym. 5. ꝟ 12. ꝛc. Iż iako przez iednego cżlowieká vpadek y nie=
poſłuſzeń=


strona: 295

ná Wędzidło X.K.P.295.
1:
poſłuſzeńſtwo/ grzech y śmierć weſzłá: ták też záś/ przez iednego
2:
cżlowieká/ łáſká Boża y dar z łáſki y ſpráwiedliwość y żywot o=
3:
płynęłá ná wielu ꝛc. Ponieważ ono cżłowiek był/ ktorego ſzátan
4:
chytrośćią ſwą w śmierć wpráwił/ przetoż y ten cżłowiek był/
5:
ktory ſzátáná poráźił. Bo gdyby nie cżłowiek zwyćiężył nieprzy=
6:
iaćielá cżłowiecżego/ nieſłuſznieby áni ſpráwiedliwie mogł być
7:
rzecżony y názwány ſzátan cżłowiecżym nieprzyiaćielem. Y nie k
8:
rzecżyby nám Apoſtoł powtore pierwſzego cżłowieká/ y záś wto
9:
rego ábo oſtátnieo przed ocży wyſtáwiał: iáko wyſtáwia 1. Kor.
10:
15. ꝟ 21. mowiąc ták: ponieważ przez cżłowieká śmierć/ tedy też
11:
przez cżłowieká powſtánie od vmárłych. Abowiem iáko w Adá
12:
mie wſzyſcy vmieráią: ták też y przez Chriſtuſá wſzyſcy ożywieni
13:
będą. Bo ácżkolwiek ten wtory Adam/ nie ieſt ták źiemſki: iáko
14:
był on pierwſzy/ tylko duſzą żywiący: iáko támże inſzy dokłáda
15:
Apoſtoł: ále ieſt cżłowiek niebieſki. Ponieważ nie z naśienia mę
16:
ſkiego biegiem przyrodzonym ſpráwiony/ ále iáko ſię przedtym
17:
mowiło/ z duchá ś. mocą Bogá nawyżſzego w żywoćie pánień
18:
ſkim ſpráwiony: y od grzeſznikow odłącżony. Iednákże wżdy cżło
19:
wiek ieſt prawdźiwy/ ſyn cżłowiecży: o ktorym/ wedle iego ſáme
20:
go świádectwá Prorocy Prorokowáli: iáko Lukaſz piſze Káp.
21:
18. ꝟ 31. mowiąc: Iż ſię ſynowi cżłowiecżev ſkońcżyć miáło wſzyt=
22:
ko co o nim przez Proroki opowiedźiano było. A co mnima X.
23:
K. żeby ſzátáńſkiey mocy żaden ná źiemi/ to ieſt w ſtworzeniu/
24:
zmoc nie miał: tedy ſię y ná tym myli: Abo piſmá ś. nie rozumie.
25:
Bo iákom rzekł/ iż ácżkolwiek przez naśienie niewieśćie zoſobná
26:
Chriſtuſá rozumieć mamy. Wſzákże od naśienia tego niewieśćie
27:
go/ y inſzych pobożnych y wiernych ludźi odſtrychnąć nie może-
28:
my: A zoſobná wiernych vcżniow Chriſtuiowych: ktorym daná
29:
ieſt moc nád Szátánem. Iż/ choćiażby w piętę kąſał/ przedśię
30:
mu/ y inſze procż Chriſtuſá Iezuſá naśienie niewieśćie/ to ieſt
31:
wierni głowę zetrą. Iáko/ cżytamy/ cżynili Apoſtołowie y inſzy
32:
vcżniowie Chriſtuſowi/ y iáko nas wſzytkich vcży piſmo ś. z nim
33:
ſię potykáć/ y onego wiárą zwyćiężáć: żeby też muśiał y vćiec E
34:
fez. 6. ꝟ 11. Iák. 4. ꝟ 7. 1. Petr. 5. ꝟ 8. Cżego ieſli X.K. nie przyi
35:
muie/ á iákoż bronić będźie Cżęſtochowſkich mnichow/ y Iezu=
36:
bitow z inſzymi onego ſplećioneo nie prawdźiwego cżártow wy=
ganiánia?


strona: 296

Wtore kśiążki Odopowiedzi/296.
1:
ganiánia? Abo cżemu záraz nie wymáże ze Mſzałow y z Agend
2:
cżártow záklinánia/ y wyrzucánia? nie tylko z niewinnych niemo
3:
wiątek: ále też y z źioł y z woſku y z inſzych wiela rzecży/ ktoreby
4:
długo wylicżáć? Ale ná tym mądremu niech będźie doſyć/ co ſię
5:
tknie pocżątku ſtáreo Teſtámentu/ ná ktorym widźiemi być od
6:
Bogá obiecánego/ á potym też dánego/ nie Bogá/ iákoby X.
7:
K. mieć chćiał/ ále cżłowieká: Bo naśienie niewieśćie. Podź=
8:
myż też y do śrzodku/ y pátrzmy tákże weń/ ieſliż też toż w ſobie/
9:
cżyli co temu przećiwneo ma. Zácżnimy tedy śrzodek od wypro=
10:
wádzenia ludu Izráelſkiego z Eiptu: á ſkońcżmy iy w Dawidźie.
Srzodek sta-
reo Testámen
tu cżłowieká
ſyná Bożego o
piſuie.

11:
Przeto/ iż temu miánowićie iákoby znowu one wſzytkie ſtáre o=
12:
bietnice ponowione były: y do niego przywiązáne. A po nim iuż
13:
żadnemu z potomkow iego/ nigdy ták nie były przywłaſzcżone/
14:
ále tylko áż do wypełnienia ich/ były ponawiáne/ z tym wárun=
15:
kiem iż Dawidowi ſłużyły. A nie báwiąc ſię wſzytkimi/ niektore
16:
tylko z nich wezmę/ iákom y ná pocżątku vcżynił. Z ktorych v=
17:
pátruię dwie przednieyſze/ ná puſzcży ieſzcże ludowi wſzytkiemu
18:
vcżynione/ nie miánuiąc tám ieſzcże ktorego pewnego domu y o
19:
ſoby: Z ktoreyby potym to naśienie niewieśćie miáło ſię náro=
20:
dźić: y głowę wężowi zetrzeć. Z ktorych pierwſza ieſt/ w onych
21:
ſłowách Moyżeſzowych 1. Moy. 18. ꝟ 15. 18. Gdźie Bog obiecuie
22:
wzbudźić Izráelowi Proroká z pośrzodku nich z bráćiey ich: po
23:
dobnego Moiżeſzowi. Do ktorego vſt miał podáć ſłowá ſwe:
Proroká
wzbudziwam
Bog.

24:
áby mowił to/ coby mu Bog roſkazał. Ktore proroctwo/ ábo
25:
obietnicę/ ácż też wſpomina X.K. y tákże ią iáko y inſze piſmá
26:
nicuie: iednák mu nie ſporo przećiw ták iáſney prawdźie. Bo iá=
27:
ko y ſam ná iednym mieyſcu fol. 194. przyznawa/ iż y cżłowiecżeń
28:
ſtwem y rodzáiem Zydowſkim miał być według proroctwá po=
29:
dobny/ wſzákże potym to záś ſwą Loiką pſuie/ o boſtwie dumá=
30:
iąc. Ktorym/ iáko mowi/ ten Prorok Moiżeſzá przewyżſzył. O
31:
ktorym gdyby dobrze wedle piſmá ś. mowił: byłoby co chwalić:
32:
gdyż to pewna iż w chriſtuśie boſtwo ćieleſnie mieſzkáło: ále z zu
33:
pełnośći duchá iemu od Bogá dánego: á nie z ſyná zmyśłonego
34:
przed Iezuſem Chriſtuſem będącego. O ktorym nic tám zgołá
35:
B. nie mowi. Ale po proſtu o cżłowieku mowi podobnym Moi
36:
żeſzowi. Ktory z Zydowkiego narodu/ narodźić ſię miał/ y nic
potym


strona: 297

ná Wędzidło X.K.P.297.
1:
potym ſwego do ludu nie mowić/ iedno coby mu Bog roſkazał.
2:
Nie ſwoie mowię ſłowá: ále ktoreby do vſt iego od Bogá wło
3:
żone były. W cżym też iego boſtwo było pokázáne: iż on nic z śie
4:
bie nie mowił/ áni cżynił (iákoż ſię też w tym ſam cżęſto oświád
5:
cżał) ále wſzytko z Bogá: ktoremu był poſłuſzny: y o ktorego ſię
6:
záwżdy chwałę ſtárał á to iuż ieſt rzecż pierwſza. Wtora rzecż
7:
y vpewniánie o dániu cżłowieká obiecżánego od Bogá: ku ſtár=
8:
ćiu głowy wężowey/ á wykupieniu z opánowániá iego narodu
9:
ludzkiego/ ktore ſię przez śmierć miáło ſtáć iákoż y ſtáło: były
10:
one wſzytkie krwáwe zakonne ofiáry: ktore nie Bogá iákiego
Ofiáry byte
znácżyły cżło
wieká nie Bo-
gá.

11:
znácżyły/ zálecáły y przed ocży ſtáwiły (iákiego ſobie X.K. zmy=
12:
śla/ ktory męce y śmierći nie podległ/ y ćiáłá też y kośći/ á po=
13:
gotowiu y krwie nie ma/ iáko piſmo ś. wſzytko to świádcży) á
14:
le cżłowieká/ ktory ná to był od Bogá y ſpráwiony y dány: żeby
15:
był zábity/ kreẃby ſwą wylał/ y był záś od Bogá wzbudzony. Iá
16:
koż to iuż zrzetelnie opiſuie náſz nowy Teſtáment. A gdyby ten/
17:
ktoreo Bog obiecował dáć ná okup nas z mocy wężowey (co iá=
18:
kom rzekł nie mogło być iedno przez śmierć.) miał być Bogiem
19:
onym przedwiecżnym/ tedyby te wſzytkie obietnice nie mogły
20:
być właſne y prawdźiwe: á figuryby też one wſzytkie y ofiáry by=
21:
ły prożne y dáremne. Ale iż Bog oćiec náſz prawdźiwy ieſt/ y nic
22:
prożno y dáremnie nie mowi y nie cżyni: tedy ſię ći/ nie tylko ná
23:
vporney dumie ſwey mylą/ ktorzy ſobie procż cżłowieká obiecá
24:
nego/ Bogá zmyśláią: ále też to wſzytko prożno y dáremnie cży
25:
nią. Bo przedśię prawdy Bożey/ obrzymſką ſwą śmiáłośćią/
26:
k woli Antychriſtowi nie zwoiuią. Ale iuż podźmy do Dawidá/
27:
práwie máło nie w ſámym śrzodku poſtánowionego. Ktoremu
28:
miánowićie wſzytkie obietnice ſłużą: iż ſię on od pocżątku obie=
29:
cány cżłowiek/ z biodr iego vrodźić miał. Iáko naprzod o tym
30:
(2. Sám. 7. ꝟ 12.) ták Bog do niego mowi: Gdy ſię wypełnią
31:
dni twoie/ y záśnież z oycámi twoimi/ tedy poſtánowię naśienie
32:
twoie po tobie/ ktore wynidźie z wnętrznośći twoich/ y vtwier=
Meſyaſz Ieſus
wyſzedł z Da
widowych
wnętrznośći.

33:
dzę Kroleſtwo iego/ on zbuduie dom imieniowi moiemu: á v=
34:
twierdzę ſtolicę kroleſtwá iego áż ná wieki. Ia iemu będę zá oy=
35:
cá/ á on mnie będźie zá ſyná ꝛc. Ku cżemu ſię śćiąga y to/ co ná-
36:
piſano 1. Kron.17. ꝟ 11. Pſál. 89. ꝟ 4. ꝟ 10. 37. Pſál. 132. ꝟ 11. A=
ppbowiem


strona: 298

Wtore kśiążki Odpowiedzi/298.
1:
bowiem tákże zgodnie y iednoſtáynie/ cżłowiek á nie Bog: naśie
2:
nie Dawidowe/ á nie ſpoliſtny/ y náwſzem rowny Bogu/ ſyn Bo
3:
ży z wnętrznośći y biodr Dawidowych: nie z ſercá/ ábo wnętrzno
4:
śći Boſkich/ w tych ſłowách ſię zámyka y opiſuie. Ktorego kro=
5:
leſtwá ſtolicę Bog obiecował vtwierdźić y ſynem go ſwym ná
6:
zywáć: o nim też to powiedáiąc/ iż on też Bogá miał názywáć
7:
oycem/ iáko ſię to potym w nowym przymierzu pokázuie. Lecż
8:
tu kto ma ocży niech pátrzy: Kto ma vſzy niech ſłucha: ieſliż ſię
9:
co o Bogu ſynu ſpoliſtnym przed tym będącym mowi/ á nie rá=
Koniec stáre
go Testámen-
tu.

10:
cżey wſzytko zgołá o cżłowieku Meſyaſzu. Podźmyż iuż do koń=
11:
cá/ ktory zgodnie máło nie wſzyſcy Prorocy/ o tymże obiecánym
12:
meſyaſzu cżłowieku/ pokázuią. Pocżnimyż naprzod od Ezáiaſzá/
13:
á idźmy áż do Máláchiaſzá/ ná końcu poſtánowioneo. Ktorych
14:
ſłowam ábo świadectwam/ gdy ſię przypátrzymy: pewna/ iż nie
15:
rożne od pierwſzych/ owſzem toż twierdzących poznamy. Iáko
16:
ſię to z kilku znácżnie pokaże. Boby długo było wſzytkie wyli=
17:
cżáć. A też ſię iuż z nich przedtym inſze niektore wſpomináły. Z
18:
ktorych niech to będźie pierwſze (Ezái. 11. ꝟ 1.) Y wynidźie ro=
19:
zgá ze pniá Izáiego/ á látorośl z korzenia iego wyrośćie ꝛc. O
20:
cżym iáko filozofuie X.K. wſpomináć niechcę: iż nie k rzecży to
21:
Pánnie Máriey przycżyta/ co wprzod położył Ezáiaſz: á dopiero
22:
to co ná wtorym mieyſcu ſtoi Chriſtuſowi wżdy przyznawa. Nie
23:
przypátrzywſzy ſię właſnośći mowy piſmá ś. w ktorey ſię cżęſto
24:
ſłowy nieco odmienionymi táż rzecż powtarza/ przez to ſłowko. y.
25:
ktore znácży/ to ieſt. Iáko támże ꝟ 4. to ſię náyduie/ w tych ſło=
26:
wách: Y vderzy źiemię rozgą vſt ſwoich/ á duchem warg ſwoich
27:
zábije niezbożniká. Bo coby przez źiemię rozumiał/ to ſamże wy=
28:
kłáda/ iż niezbożniká. A co przez rozgę vſt/ to záś wykłáda/ iż du=
29:
chá warg. Ale tu tego zániecham. Wtore ieſt Ierem. 23. ꝟ 5. á
30:
33. ꝟ 15. w ty ſłowá wyráżone: Oto dni idą mowi Iehowáh/ á
31:
wzbudzę Dawidowi látorośl ſpráwiedliwą: y krolowáć będźie
32:
krol: y roſtropnie ſobie pocżnie/ y vcżyni ſąd y ſpráwiedliwość ná
33:
źiemi. We dni iego záchowan będźie Iudá. A Izráel mięſzkáć bę
34:
dźie beſpiecżnie/ á to imię iego/ ktorym go názowie Iehowáh/
35:
ſpráwiedliwość náſzá ꝛc. iáko to1. Cor. 1. ꝟ 30. Apostoł wykłáda mo
36:
wiąc o tymże ſię nam stał od Bogá mądrośćią, ſpráwiedliwośćią y po-
święceniem


strona: 299

ná Wędzidło X.K.P.299.
1:
świeceniem y odkupieniem. Toż mowi Ezechiel káp. 34. ꝟ 23. á 37.
2:
ꝟ 23. 24. Wzbudzę nád nimi mowi Bog Páſterzá/ y páść ie
3:
będźie ſługá moy Dawid: Krolem będźie nád nimi: on ie paść bę
4:
dźie/ y on będźie zá Páſterzá onych wſzytkich. A ia Iehowáh bę=
5:
dę im zá Bogá: á ſługá moy Dawid przełożonym będźie w po=
6:
śrzod nich. Ia Iehowáh mowiłem ꝛc. Tákże Dániel opiſuie też
7:
nie Bogá ſpoliſtneo/ y Bogu oycu ſyná we wſzem rownego: kto=
8:
remu by nie trzebá bráć od Bogá żadney zwierzchnośći y mocy/
9:
áni opiſuie tego ktoryby był przedtym przed wieki: ále ktory ſię
10:
miał áż pod cżwartą Beſtyą/ to ieſt pod Rzymſkim pánowá=
11:
niem národźić/ potym zabitym być/ y być też w obłokách do Bo
12:
gá ſtárodźiennego przeprowádzonym. O cżym piſze káp. 7. ꝟ 13.
13:
á 9. ꝟ 24. tákimi ſłowy. Pátrzałem w widzeniu nocnym/ á oto
14:
przychodźił w obłokách niebieſkich niektory iáko ſyn cżłowiecży/
15:
ktory przyſzedł áż do ſtárodźiennego/ y przyprowádzono go prze
16:
deń/ y podáne mu ieſt pánowánie/ y cżeść y kroleſtwo iáko to o ſo-
17:
bie ſamże Christus Pan powiedaMatth. 11. ꝟ 27. á 28. ꝟ 18. áby go cżći=
18:
li wſzyſcy ludźie/ narodowie y ięzyki: ktorego pánowánie/ ieſt pá=
19:
nowánie wiecżne ꝛc. iáko y Anioł Pánnie o nimże/ niż ſię pocżął y
20:
národźił/ powiedźiał mowiąc: Da mu Bog ſtolicę Dawidá Oy=
21:
cá iego: y będźie krolował w domu Iákobowym ná wieki: A kro
22:
leſtwu iego końcá nie będźie. Mowiąc też toż pewnie o cżłowie=
23:
ku: bo o ſynu Dawidowym/ iáko Prorocy przedtym mowili. Iá
24:
ko ſię to potym z noweo Teſtámentu/ pokázowáć będźie. Pátrz=
25:
myż tedy co y Ozeaſz mowi káp. 3. ꝟ 4. 5. Przez wiele dni mieſz=
26:
káć będą ſynowie Izráelſcy/ bez Krolá y bez Kśiążęćiá/ y bez o=
27:
fiáry/ y bez ſłupá/ y bez Efodu y báłwanow. Potym/ náwrocą ſię
28:
ſynowie Izráelſcy/ y ſzukáć będą Iehowy Bogá ſwego/ y Dawi
29:
dá Krolá ſwego ꝛc. Gdźie też oto Bogá iedynego wyſtáwiwſzy
30:
á nie onę zmyśloną Troycę/ poiedynkowey iſtnośći/ á troiſtey
31:
oſoby: á tego Iehowę Bogá oycá/ ktory ſam w ſobie ma żywot:
32:
ktory też dał mieć w ſobie Iezuſowi Chriſtuſowi/ ſynowi ſwoie=
33:
mu/ potomkowi Dawidowemu. Otoż dopiero potym y teo też
34:
wſpomina obiecánego cżłowieká Meſyaſzá: názywáiąc go Da=
35:
widem Krolem. Ták iáko y Mich. 5. ꝟ 1. mowi. Y ty Betlehem
36:
Efrátſkie/ málucżkie/ żebyś było między tyśiącmi Iudźinemi: z
pp 2ćiebie


strona: 300

Wtore kśiążki Odpowiedzi/300.
1:
ćiebie mi wynidźie ten ktory będźie Pánem w Izráelu: á wyśćia
2:
iego od niekieda/ y ode dni wieká. Ktore ſłowá/ w cżęśći/ bierze
3:
też zá ſobą X.K. rzecż cáłą opuśćiwſzy. To ieſt/ o tym ktory z
4:
Betlehem wyniść miał. A zá ty ſię ſámy z niektorymi chwyta o=
5:
ſtátnie/ o iego wyśćiách ode dni wieku. Iákoby tu o dwu á nie o
6:
iednym Prorok mowić miał. Cżego żaden nie dowiedźie. Gdyż
7:
nie o dwu/ ále o iednym: nie przedwiecżnym/ ále w Betlehem ná
8:
rodzonym ieſt mowá. Nie ktoryby ſię w niebie vrodźił/ y z niebá
9:
właśnie y ſkutecżnie/ z mieyſcá ſię ná mieyſce przenoſząc/ wyſzedł:
10:
ále ktory z Betlehem wyniść miał. A wyniść/ nie iáko nigdy
11:
przedtym nieſłychány: ále ktory był o dedni wieku obiecowány.
12:
Ktore obiecowánia názywa Prorok wyſzćiem/ ábo wynikániem
13:
od niekieda (iż ták wedle włáſnośći Hebreyſkiego ięzyká rzekę)
14:
to ieſt/ od dni wiecżnych. Co niektorzy bácżnieyſzy vpátruiąc/ iż
15:
ſię nie mowi iedno o cżłowieku potomku Dawidowym/ tedy te=
16:
go w ſwym wykłádźie dotknęli/ iáko gloſa ordinaria (boby Kál=
17:
winá podobno X.K. nie przyiął: choćiaż ták dobrego iáko kiedy
18:
on Troycżáká/ ktory to proroctwo bárzo dobrze wykłáda) kto=
19:
ra ták mowi. Et egreſsiones eius ab antiquo. Senſus est. Ante consti-
20:
tutum mundum decretum fuit, vt nouiſsimis diebus in mundum prodiret,
21:
qui olim patribus fuit promiſsus. Siquidem Abraham exultauit vt vide-
22:
ret diem Christi, vidit & gauiſus est. Hæc gloſsa ordinaria in Micheam.
23:
Ioannes autem Toſsarius in ſua Paraphraſi, ad hunc loquitur modum. Ge-
24:
nus ducit à priſcis ſeculi Regibus. Sebastianus verò Monsterus in Math.
25:
Hebra. Tu Betlehem olim dicta Ephrata, licet paruula fueris collata reli-
26:
quis ciuitatibus Iuda, quippe quæ non multa millia armatorum potueris
27:
producere, tamen coram Domino non exigua es, ſed præcellis etiam inſi-
28:
gnem vrbem Ieruſalem, quippe ex qua mihi egredietur qui promiſsu est
29:
Iſraeli ſaluator, & qui princeps perpetuus erit ſuper totam domum Iacob.
30:
Ktorych wykład/ śćiąga ſię do obietnic od Bogá vcżynionych
31:
o Meſyaſzu/ ktory ſię z ſtárych Krolow národźić miał: wedle
32:
przedwiecżnego Bożego poſtánowienia. Sćiąga ſię mowię/ nie
33:
do Bogá iákiego przedtym będącego/ ále do cżłowieká naśie=
34:
nia niewieśćiego od Bogá obiecánego: Ktorego też y Ionaſz
35:
ſwym od Wielorybá pożárćim/ y trzećiego dniá z niego wyrzy=
36:
gnienim/ był figurą/ iáko ſam Chriſtus wſpomina Máth. 12. ꝟ
39. A


strona: 301

ná Wędzidło X.K.P.301.
1:
39. A pewnie Ionaſz był też figurą nie Bogá iákiego/ przedtym
2:
przed wieki z śiebie y w ſobie żywiącego: ktory śmierći y powſtá
3:
niu z niey niepodległ/ ále cżłowieká śmierći y powſtániu od niey
4:
podległego: Iáko to ſam Pan Chriſtus wykłáda/ gdy mowi.
5:
Ták będźie ſyn cżłowiecży w źiemi/ trzy dni y trzy nocy. Lecż nie
6:
báwiąc ſię długo inſzymi: w ktorych ſię toż náyduie (choćiaż ſło=
7:
wy inſzymi.) co y w tych opiſano. weźmimy iuż oſtátecżnie prá=
8:
wie/ ná oſtátku też poſtáwionego Proroká Máláchiaſzá: przy=
9:
pátrzmyż ſię ſłowam iego: á doznamy tego/ iż też y on toż z inſzy
10:
mi y o tymże/ z dawná przedtym obiecánym/ mowi (káp. 3. ꝟ 1.)
11:
w ty ſłowá: Oto ia poſyłam poſłá mego/ á vmiećie drogę przed
12:
twarzámi moimi: á wnet przyidźie do Páłacu ſwego Pan/ kto=
13:
rego wy ſzukáćie/ y poſeł przymierza ktoreo wy żądaćie. Mowił
14:
Iehowáh zaſtępow. Ty ſłowá rozbierałem też w Diáłogách/ y
15:
biedźi ſię też z nimi X.K. pocżąwſzy od kárty 491. áż do 497. Dźi=
16:
wnie ſię y ná mię fráſuiąc/ y ná tych ſię ſłowách/ chcąc ie wyſzpo=
17:
ćić pocąc. To raz prząc/ to záś tegoż pozwaláiąc. Boby rad ſło=
18:
wá ty o ſobie mowiącemu ſynowi przypiſał. Lecż zwyćiężony pra
19:
wdą/ oycu ie wżdy przyznawa. Więc ſię też záś zoſobná zá ſłow=
20:
ko Anioł chwyta: y około niego ſię báwi: ále y to nie ſporo/ y bez
21:
pożytku. Bo tego niewie/ iż Máleách ſłowo Hebreyſkie/ nie An=
22:
iołá tylko duchá znácży/ ále też/ á ieſzcże cżęśćiey y gęśćiey cżło=
23:
wieká ktorego poſłánego. Iákoż támże záraz zowie Ianá Má=
24:
leachem: to ieſt/ poſłem. Abo wedle Greckieo ięzyká Aniołem.
25:
A káp. 2. ꝟ 7. tákże też ofiárowniká názywa: Cżego y indźiey peł=
26:
no. Iáko 1. Moi. 32. ꝟ 3. 6. á 3. Moi. 20. ꝟ 14. á 21. ꝟ 21. á 22. ꝟ
27:
5. á 24. ꝟ 12. ꝛc. gdźie tákże ludźi piſmo poſłáne/ Máleáchámi
28:
ábo Anioły názywa. A iżem iuż o tych Aniołách z Dionizego ná
29:
dumę X.K. odpowiedźiał/ tedy ſię iuż też tym tu więcey báwić
30:
nie będę. Co ſię też chwyta zá ſłowko pánuiący/ iákoby to tylko
31:
Bogu ſłużyć miáło: tedy ſię y ná tym myli: y cżyni to przećiw tym
32:
ktorzy ſię zá wielką licżbę chwytáiąc/ ſłowká tego Adonáy/ Bo
33:
gu ią ſámev przycżytáią: A máłą záś Adon/ iáko tu ſtoi ludźiom
34:
więcey niż Bogu zoſtáwuią. Iákoż niewiem/ áby ſámo Adon/ to
35:
ieſt Pan/ bez przydátku ktorego z tych imienia/ iáko Iehowy/ á=
36:
bo Elohim ábo Adonáy/ ábo Sábáot/ mogło być náleźione/ że
pp 3by Bogu


strona: 302

Wtore kśiążki Odopowiedzi/302.
1:
by Bogu á nie cżłowiekowi ſłużyło. Ale iáko tám Filozofuie/ y
2:
iákie táiemnice nieſłycháne wywodźi y dźiwne/ dźieląc tego pá=
3:
nuiącego ſtárym y nowym Teſtámentem: y iáko przez Kośćioł
4:
do ktorego przyſzedł wykłáda ćiáło y człowiecżeńſtwo iego. Y
5:
záś y tego/ iáko niepewneo/ odſtąpiwſzy/ co inſzego Kośćiołem
6:
wykłáda. Otoż ia ná takie I.M. dyſkurſzy nieſtátecżne y nie=
7:
pewne/ ták krotkie zámknienie cżynię: Iż ponieważ Prorok mo
8:
wi/ że ten Pan przyść miał/ ktorego żydowie ſzukáli/ y z chęćią
9:
prágnęli: á ſzukáli y żądáli nie inſzego/ procż Meſyaſzá cżłowie=
10:
ká im obiecánego potomká Dawidowego: tedy ich też Prorok
11:
o przyśćiu tegoż/ á nie inſzego/ imieniem Bożym vpewnia. Kto
12:
regośmy my iuż dánego przyięli/ y w ktorego wierzymy/ y o kto
13:
rym też iáſny text ſłowá Bożego pokázuiemy. Chceli nam tedy
14:
X.K. inſzego zálećić (á miánowićie Bogá przedtym będącego)
15:
y wiárę nam weń ziednáć/ niechże go też nam tákże z iáſnego/ á
16:
nic nie wątpliwego textu ſłowá Bożego/ z obietnic Bożych po=
17:
każe: y tákże ſłowem Bożym wypełnienia ich dowiedźie: á wie=
18:
rzyć I.M. powieśćiam będźiemy. Ale poki tego nie vcżyni: niech
19:
że nam I.M. zá złe mieć nie racży/ iż mu w tym wiáry nie damy:
20:
bośmy też tego nie powinni.
21:
KA P. 21. Odpráwiły ſię nákrotce porządkiem ſwym o
Okazánie z no-
wego przy-
mierza ſyná
Bożego cżło-
wieká Iezuſá
Chriſtuſá.

22:
bietnice ſtárego Teſtámentu pocżątkiem/ śrzodkiem y końcem:
23:
pátrzmyż też wypełnienia ich/ tymże porządkiem w nowym. Má
24:
theuſz ktory ieſt naprzod położony/ zaraz z ſámego pocżątku pi=
25:
ſánia ſwego/ pátrząc ná obietnice Abráhámowi y Dawidowi
26:
vcżynione ták mowi. Kśięgi rodzáiu Iezuſá Chriſtuſá ſyná Da=
27:
widowego ſyná Abráhámowego. Tym tytułem ábo pocżątkiem
28:
to dáiąc znáć/ iż piſánie iego nie ieſt o kim inſzym iedno o ſynu
29:
Dawidowym y Abráhamowȳ/ ktorym ieſt Iezus: ktoreo potym
30:
Bog ſynem ſwym z niebá obwołał: (Máth. 3. ꝟ 17. á 17. ꝟ 5.)
31:
A potym Pánem y Chriſtuſem vcżynił: (Dźie. 2. ꝟ 36.) y wſzyt=
32:
kę zwierzchność ná niebie y ná źiemi oddał. (Mát. 11. ꝟ 27. Ian
33:
3. ꝟ 35.) ktory iákoby ſię vrodźił y z ktorych poſzedł przodkow/
34:
wnet záraz porządkiem ſwym iáko po ſznurku rzecż ſwą prowá=
35:
dząc od Abráhámá áż do Iozefá małżonká Máryey/ z ktorey ſię
36:
národźił opiſuie: á iż tenże/ A nie inſzy ieſt Meſyaſzem onym obie
cánym/


strona: 303

Wędzidło X.K.P.303.
1:
cánym/ o ktorym rzecż ſwą zácżął Ewánieliſtá/ przetoż go Da=
2:
widowym y Abráhámowym ſynem názywa. Wſzákże go w tym
3:
nád inſze wſzytki ſyny Boże wyſtáwia/ że on pocżęty ieſt z duchá
4:
ś. Iákoż tego Ezáiaſzem dowodźi/ ktory to opowiedźiał: iż pán=
5:
ná pocżąć miáłá y porodźić ſyná: ktorego Emánuelem/ Bogiem
6:
z námi názywáć miáno. Znácżąc tym pocżęćie ono/ iż było nád
7:
bieg przyrodzony. Iednákże z ludźi cżłowieká prawdźiwego. Co
8:
bez zſporu wſzyſcy przećiwnicy bacżąc/ radźi nie rádźi/ to ſámi y
9:
z X.K. wyznawáią: iż trzey Ewánieliſtowie nie piſáli nic o Bo=
10:
ſtwie páná Chriſtuſowym/ procż Ianá ś. A ták też/ wedle ichże
11:
wyznánia/ Ianá opuśćiwſzy mocny ſtánie pocżątek z noweo Te=
12:
ſtámentu okazány: iż on przez trzech Ewánieliſtow (wedle wy=
13:
znánia ſámych przećiwnikow) nie opiſuie Bogá: ále cżłowieká.
14:
A co ſię tknie Ianá/ ktoreo oni od trzech inſzych odłącżyć vśiłu=
15:
ią: tedy y ten/ trzem pierwſzym ni wcżym nie był áni ieſt/ choćiaż
16:
oni ták dumáią/ odporny: áni co rożnego od nich piſał: choćiaż
17:
ták ſobie o nim/ iákom rzekł/ dumáią. Lecż oni ſię co o Ewánie=
18:
liśćie Ianie powie/ trzebá pierwey nieco krotko Ianá Ponurzy=
19:
ćielá przypomionąć. Ktory/ będąc dokońcżeniem nie iákim ſtá=
20:
reo zakonu/ fortę do nowego gotuiąc drogę Meſyaſzowi/ otwo
21:
rzył: y co byſmy o nim rozumieć mieli náucżył. Ponieważ/ iáko mu
22:
piſmo dáie świádectwo/ ná to był od Bogá poſłány/ żeby wydał
23:
świádectwo o świátłośći. Gdy tedy świádkiem był prawdźi=
24:
wym świádcżącym o świátłośći/ (będąc świecą goráiącą. Ian
1. Z pocżątku
Ian Ponurzy
ćiel cżłowie-
ká zálećił nie
Bogá.

25:
5. ꝟ 35.) tedy bez wątpliwośći winniſmy mu wierzyć. Poſłány
26:
tedy będąc od Bogá ná świádectwo/ pytam komuż ie dawał?
27:
ábo o kim świádcżył? o Boguli iákim przedtym v Bogá będą=
28:
cym/ á potym od Bogá dánym? cżyli o cżłowieku? Pewna to z
29:
iego właſnych ſłow/ iż nie o Bogu drugim/ od drugieo poſłánym
30:
będąc świádcżył: ále o cżłowieku. A ieſzcże o ſwym powinowá=
31:
tym z ſtrony mátek/ ktorego powinowáctwá z ludźmi Bog nie
32:
ma/ á ni go z Bogiem iedynym prawdźiwym mieć nikt niemo=
33:
że/ według ćiáłá. Gdyż powinowáctwo/ ábo krewność/ lu=
34:
dźiom á nie Bogu ſłuży. ꝛc. Naprzod tedy Ian zowiąc go mężem
35:
ktory po nim przyſzedł/ potym też y báránem grzechy świátá no=
36:
ſzącym onego názywa Ian. 1. ꝟ 29. 30. Co oboie cżłowiekowi: á
nie Bogu


strona: 304

Wtore kśiążki Odpowiedzi/304.
1:
nie Bogu ſłuży. Bo Bog wſzytkich vprzedźił/ y mężem (właſnie
2:
mowiąc) iákim ieſt cżłowiek Chriſtus Iezus nie ieſt áni był: y
3:
grzechow też iáko báran ná ofiárę zá nie będąc zgotowány (co
4:
Meſyaſzowi cżłowiekowi ſámemu ſłuży wedle Proroctwá Ezá=
5:
iaſzowego 53. ꝟ 6. 7.) ná ſobie nośić nie może: áni ich też nośił.
6:
A ieſzcże grzechow cudzych y od kogo też inſzeo ná ſię włożonych.
7:
Iáko ie zá nas od Bogá ná ſię włożone odnioſł/ Meſyaſz cżło=
8:
wiek potomek Dawidow: y nas wierzących/ od nich przez ſwo=
9:
ię śmierć oſwobodźił. Co też żadną miárą Bogu śmierći nie pod
10:
ległemu/ przycżytano być nie może: ále tylko cżłowiekowi te=
11:
mu od Bogá ſpráwionemu: duchem ś. dárowánemu: y ſynem
12:
Bożym obwołánemu. Iáko tenże Ian o nim támże świádcży.
13:
Iż ná tego mężá/ ktoremu drogę gotował/ y świádectwo wy=
14:
dał/ widźiał duchá ś. zſtępuiącego iáko gołebicę. Ktory też ná
15:
nim zoſtał. Co też Bogu ſłużyćby nie mogło/ żeby on miał du=
16:
chá od Bogá potrzebowáć/ ktorymby co cżynił. Iáko ten/ iż
17:
był cżłowiekiem/ przetoż duchem onym Bożym/ to ieſt mocą
18:
ábo pálcem wſzytko cżynił. Iáko ſam o ſobie świádcży Máth.
19:
12. ꝟ 28. Luk. 11. ꝟ 20. A k temu/ okázuie ſię to/ co mowię/ y z o=
20:
nego ſámego poſelſtwá/ ná ktore poſłał był tenże Ian do Iezu=
21:
ſá dwu ſwych vcżniow/ pytáiąc go ieſliby on był ten/ ktory miał
22:
przyść. Máth. 11. ꝟ 3. Gdyż ono pytánie nie było też o Bogu/ ále
23:
o cżłowieku. Bo o Meſyaſzu ſynu Dawidowym/ od Bogá obie
24:
cánym. Gdyż też tego á nie cżego/ ábo kogo inſzego żydowie cże
25:
káli. Ale X.K. puſzcża to wſzytko imo ſię/ widząc to cżyśćie/ iż to
26:
kole w ocży/ á chwyta ſię zá ty ſłowá/ ktore támże o nim y o ſo
27:
bie Ian wyrzekł mowiąc: Ten ieſt ktory po mnie ábo zá mną i=
28:
dźie/ ten ſię ſtał przedemną/ iż był przednieyſzy mnie: (to ieſt/ niż
29:
ia) ktorego botow rzemyká nie ieſtem godźien rozwięzáć ꝛc. Ná
30:
co krotko odpowiádam/ puśćiwſzy długie I.M. dyſkurſy: y bo=
31:
ty ktore Ian wſpomina. Z ktorych X.K. cżyni cżłowiecżeńſtwo
32:
Páná Chriſtuſowe (ná co mu też Oecumenius miáſto mnie odpo=
33:
wieda in Mar. 1.) iáko ſię przedtym wſpomináło. Opuſzcżam też
34:
y inſze y domyſły y wymyſły. A to tylko krotko mowię: że trzebá
35:
X.K. ná to naprzod pámiętáć o kim to mowi Ian: A iż mowi o
36:
mężu y o báránie. Potym/ trzebá Mátheuſzowe y Lukáſzowe ſło
wá/ kto=


strona: 305

ná Wędzidło X.K.P.305.
1:
wá/ ktorych/ też rzecż opiſuiąc/ vżywáią/ do tych przyłożyć: y
2:
nimi ie wyłożyć. A nie tego ſámego ku zniſzcżeniu onych vżywáć.
3:
Ktorymi oni/ nieco inſzego/ iedno zacność Chriſtuſowę nád Ia
4:
ná wyſtáwiáią. Trzećia/ trzebáby ſię ſłowká tego πςωτos κoμεμ
5:
πςoδεμ, to ieſt pierwſzy y przedemną/ z inſzych piſm ś. właſnego
6:
znácżenia náucżyć: iż ony nie záwżdy cżás ábo rząd (tempus & or
7:
dinem) znácżą/ ále iż też y cżęściey znacżą zacżność. Iákom też y
8:
to w inſzych kśiążkách ſwych pokázował: y tám w Diálogách
9:
nieco. Ale iż X.K. y świádectwem y wykłádem tych ludźi/ pogár
10:
dźił/ ktorem ia też tám wſpominał: przeto iż ie v śiebie ma zá
11:
Heretyki. Onoż ſobie niech cżytá Eráſmuſá/ y ná to/ y ná onę
12:
dumę ſwą/ ktorą też twierdźi/ żeby Ian będąc w żywoćie mát=
13:
cżynym/ miał Iezuſá poznáć: Gdyż Lew 10. Papież Rzymſki dał
14:
Annotácyam iego świádectwo/ iákom y przedtym wſpominał.
15:
A máłoli ná tym ma: onoż y Chrizoſtomá ktory thák krotko o
16:
tym piſze. Ante me factus est: hoc ets, honorabilior. Hom. 15. in Ioan.
17:
1. & Hom. 16. Hic ante me factus est, hoc est, clarior apparuit, quia pri
18:
or me erat. Augustinus verò in eundem Iohannem Tract. 3. Tom. 9. col.
19:
24. Qui post me venit, ante me factus est, Post me venit & præceſsit me.
20:
Non factus est antequam factus eſsem ego, ſed antepositus est mihi: hoc est
21:
ante me factus est. &c. Gdyż kto ſię dobrze rzecży ſámey cáłey przy
22:
pátrzy: ktora nie idźie o bogu/ ále o cżłowieku od Bogá dánym:
23:
tedy tego nie może inácżey rzec: iedno iż ácżkolwiek Ian y pocżę
24:
ćiem y vrodzeniem ſwym/ y przepowiedániem też/ y zacnym o ſo
25:
bie v ludźi mniemániem/ Chriſtuſá/ iáko ſię z poſłáńcow Iero=
26:
zolimſkich mowy pokázuie/ vprzedźił: iednák ſkoro też Chriſtus
27:
vcżyć pocżął/ y cudá cżynić/ ktorych zgołá nic Ian nie cżynił
28:
(choćiaż mu y ty X.K.fol. 99. niewiem iáko przycżyta przećiw
29:
piſmu ś. Ian. 10. ꝟ 40.) ácżći wnet Ian drobnieć pocżął (iáko
30:
ſam o ſobie powiedźiał Ian. 3. ꝟ 30.) A Chriſtus rość y vprze=
31:
dzać go/ iż też był nádeń zacnieyſzy y przednieyſzy (co też Bogu że
32:
by rość miał namniey nie ſłuży.) Bo Ian tylko był przyiaćieł o=
33:
blubieńcow/ á nie oblubieniec: był ſługá drogę pánu gotuiący/ á
34:
nie Pan. Ktore mieyſcá tego/ właſne ieſt wyrozumienie: cho=
35:
ćiaż o nim co inſzego X.K. duma. Lecż iuż ták opuśćiwſzy Ponu
36:
rzyćielá/ o Meſyaſzu/ od Bogá dánym wedle obietnic/ świád=
qqcżącego/


strona: 306

Wtore kśiążki Odpowiedzi/306.
1:
cżącego/ pryſtąṕmy do Ewánieliſty Ianá: ktorym to mowię:
2:
iż nic od inſzych rożnego/ áni też Meſyaſzá inſzego opiſował: cho
3:
ćiaż inákſzymi ſłowy niż inſzy piſánie ſwe zácżął/ iedno toż/ y te=
4:
goż też opiſuiąc/ ktoreo y inſzy opiſáli/ iáko to káżdy bácżny/ przy
5:
pátrzywſzy ſię dobrze tey rzecży/ zeznáć muśi. Bo gdźieby kto to
6:
twierdźić śmiał/ żeby trzey co inſzego. A Ian też cżwarty z nich
7:
teyże rzecży przydány świádek co inſzego zálecáć miał/ tedyby ko
8:
niecżnie ten y woz on ze cżterech koł vrobiony/ y ony cżterzy źwie=
9:
rzętá zgodnie złącżone/ y iednę pioſnkę śpiewáiące (Ezech. 1.
10:
Obiá. 1. rozerwáć też muśiał. Przez ktory woz y źwierzętá wſzyt
11:
ko Papieſtwo cżterech Ewánieliſtow z ſobą zgodnych rozumie
12:
y wykłáda. W ktorym woźie gdyby rowno y zgodnie wſzytkie
13:
kołá nie biegáły/ nie byłby woz dobry. Iákoż go pewnie nie ma
14:
Kátholiká Rzymſka/ choćiaż też o nim śpiewa: gdy od cżterżech
15:
koł zgodnych iedno odłącża/ iákoby z nimi miáło być niezgo=
16:
dne. Lecż ſię ná tym myli. Gdyż przedśię koniecżne iáko oni
17:
trzey pierwſzy od przodkow páná Chriſtuſowych/ ktorym był o=
18:
biecan/ y z ktorych wedle ćiáłá wyſzedł/ iáko Mátheuſz y Lukaſz
19:
porządkiem ie wylicżáiąc cżynią. Ieden z nich iákoby od śrzod=
20:
ku áż do końcá. A drugi od końcá wypełnionych obietnic (to
21:
ieſt Iezuſá Chriſuſá) áż do pośrzodku rzecż ſwą prowádząc. To
22:
ieſt/ cżłowieká onego pierwſzego Adámá/ ktoremu napierwey
23:
obietnicá ſię ſtáłá/ áż y do Bogá ſámego ktory grożąc wężowi
24:
obietnicę tę cżynił. A choćiaż Lukaſz wprzod Zácháryaſzá y An=
25:
iołá do Pánny poſłánego wſpomina niż o przodkách Chriſtuſo=
26:
wych co mowi/ iednák ſię potym vkazawſzy też národzoneo Me
27:
ſyaſzá/ zá to bierze. A Márek zgołá krotkimi ſłowy pocżątek E=
28:
wánieliey/ tylko wedle piſm prorockich przypomina: co też y Ian
29:
cżyni. Bo nie licżąc tákże przodkow: ſámę obietnicę ktora byłá
30:
ná pocżątku v Bogá (iż iey ieſzcże nie wypełnil był) bierze przed
31:
śię: y oni znácżnie iáko o zacney y świętey rzecży mowi/ kthora
32:
ſię potym ſkutkiem wypełniłá/ gdy ſię ſłowo ciáłem ſtáło. To
33:
ieſt/ gdy ſię cżłowiek národźił/ iáko od Bogá obiecány był. Bo
34:
iż ſłowem/ ábo rácżey mową/ názywa Ian onę obietnicę/ tedy
35:
ſię ten temu dźiwowáć nie może/ kto świádom ieſt ięzyká He=
36:
breyſkiego/ w ktorym tych ſłow niemáſz obiecuię/ obiecał/ obie=
tnicá:


strona: 307

ná Wędzidło X.K.P.
1:
tnicą. Ale tylko/ rzekł: á ſłowo abo mowá. O cżym iżem ná ſwym
2:
mieyſcu indźiey piſał/ tu ſię tym báwić nie będę. doſyć ná tym
3:
rzecż ták nákrotce pokázáć. Z ktorą ſię y Piotr ś. cżyśćie zga=
4:
dza (Dźie. 3. ꝟ 20.) mowiąc: Iż Bog poſłał przedtym obiecá=
5:
nego Iezuſá. Dowodząc tey rzecży ſwey Moiżeſzem/ á potym y
6:
inſzymi Proroki: ták obietnicą Abráhámowi vcżynioną/ iáko y
7:
oną ktorą ſię przedtym o Proroku podobnym Moiżeſzowi/ ſpo=
8:
mináłá. Gdyż nie tylko tá/ ále y wſzytkie inſze obietnice w tym
9:
ſwoy koniec y amen wźięły: iż ſię też wſzytkie do niego śćiągáły.
10:
A iżby ſię to iáſniey kilką przykłádow obiáśniło/ iż Ian nie o bo=
11:
ſtwie zmyślonym/ ále o cżłowieku/ wedle obietnic Bożych dá=
12:
nym/ piſał: tedy to rzecż ſámá pokázuie/ ták tá ktora ſię iuż z Po
13:
nurzyćielá pokazáłá/ iáko y tá/ gdy to potym Ian o Iezuśie
14:
Chriſuśie świadcży/ iż ſię on ſam cżłowiekiem wſzędy názywa/
15:
gdy ſię ſynem cżłowiecżym być wyznawa. A nie ták iáko piſze X.
16:
K. y mędruie fol. 42. 43. zowiąc go ſynem cżłowieká: to ieſt/ P.
17:
Máriey/ á cżyni to dla niewiem iákiey świętobliwey táiemnice/
18:
á k temu też wrzkomo dla tego iż ſię pocżął bez męſkiego złącżę=
Syn cżłowie-
cży: cżłowiek
corká Syoń-
ska, Syon go-
rá.

19:
nia. Ano pewnie więcey dla tego áby prawdźiwego cżłowieká
20:
odrzućił/ á Bogá/ ábo rádſzey boſtwo zmyślone in abstracto &
21:
non in concreto iáko y cżłowiecżeńſtwo miáſto nieo wyſtáwił. Bo
22:
nie dármo y ondźie fol. 223. przypomináiąc ſłowá żołnierzá iedne=
23:
go/ pod krzyżem ſtoiącego/ ktory mowił wedle Márká 15. ꝟ 39.
24:
y Luk. 23. ꝟ 47. Prawdźiwie ten to cżłowiek ſpráwiedliwy/ ſyn
25:
Boży był: To I.M.X.K. tylkoż wedle Mátheuſzá przypomio
26:
nął: prawdźiwie ten był ſynem Bożym. Aby ták proſtacżkowie/
27:
prawdy zágrzebioney/ domyślić ſię nie mogli. Abo więc też to
28:
cżyni (zowiąc Chriſtuſá ſynem cżłowieká: to ieſt/ Máriey) z nie=
29:
wiádomośći ięzyká Hebreyſkiego/ ktory wołu zowie ſynem wo=
30:
łowym 1. Moi. 18. ꝟ 7. 8. Báraná ſynem báránim Pſál. 29. ꝟ 1.
31:
Oſłá ſynem oſłowym Zách. 9. ꝟ 9. Tákże y cżłowieká poſpolićie
32:
zowie ſynem cżłowiecżym 1. Moi. 6. ꝟ 2. 4. Pſal. 4. ꝟ 3. á 8. ꝟ 5.
33:
y corką Syońką/ Syon gorę: y corką Ierozolimſką/ Ieruzá=
34:
lem ꝛc. Tákże ſynem cżłowiecżym cżłowieká. Cżeo v Prorokow
35:
á zwłaſzcżá v Ezechielá/ pełno/ Ieſliby tedy Iezus Chriſtus/ mo
36:
wiąc tu iuż tylko o ludźiách/ miał być dla tego/ iż ieſt ſynem cżło=
qq 2wieká/


strona: 308

Wtore kśiążki Odpowiedzi/308.
1:
wieká/ iáko X.K. przetłumácża/ ſámey mátki ſynem/ iákoby ná
2:
poły cżłowiekiem/ tedy niewiem cżemuby y o inſzych tego pozwo
3:
lić nie muśiał/ ktorych tákże ſynmi cżłowiecżymi/ ábo zoſobná
4:
mowiąc o iednym/ ſynem cżłowiecżym/ ábo wedle I.M. ſynem
5:
cżłowieká piſmo ś. názywa. Ale ieſli o inſzych tego mnimánia nie
6:
ieſt/ owſzem ták rozumie/ iż będąc ſyny cżłowiecżymi/ nie co ſą
7:
inſzego iedno ludźie z ludźi/ tedy też o Iezuśie toż wyznáć mu=
8:
śi/ iż ieſt cżłowiekiem cáłym/ á nie w cżęśći/ á ieſt też cżłowiekiem
9:
prawdźiwym á nie zmieſzánym z boſtwá y cżłowiecżeńſtwá. Cho
10:
ćiaż ſię z Pánny nád bieg przyrodzony národźił. Ponieważ wżdy
11:
nam bráćiey ſwey ieſt we wſzem podobny procż grzechu: ktoreo
12:
ćiáłá ćiáłem y kośći kośćią ieſteſmy: iáko piſmo ś. mowi Efez.
13:
5. Ktory gdyby cżłowiekiem nie był/ tedyby ſię z cżłowieká nie
14:
rodźił/ nie iadłby/ nie piłby/ nie roſłby/ nie vprácowałby ſię/ nie
15:
płákałby/ ániby ſię był rádował/ ániby ſię przed śmierćią ſmęćił/
16:
ániby vmierał ꝛc. Aniby oycá cżłowieká Dawidá/ áni mátki/ áni
17:
bráćiey/ áni śioſtr ludźi prawdźiwych miał. Bo tych Bog mieć
18:
nie może/ áni ich potrzebuie. Co iż ſię wſzytko w nim ſkutecżnie
19:
y prawdźiwie pokazáło/ tedy to ieſt y było świádectwem tego/
20:
iż był y ieſt prawdźiwym cżłowiekiem: ktory złym Zydom praw=
21:
dę mowił/ ktorą od Bogá ſłyſzał. A cżłowiek ią (Ian. 8. ꝟ 40.)
22:
ſłyſzał/ á nie Bog od Bogá. Iż też cżłowiek tę prawdę mowił/ y
23:
cżłowiek ná nas ćierpiał: Iáko też wſzytko Prorocy o cżłowieku
24:
prorokowáli/ y iáko to ſamże P. Chriſtus wyświádcża ták mo=
25:
wiąc do ſwych: Gdy ono iuż oſtátni raz ſzedł z Gálileiey do Ie=
26:
ruzálem: Oto wſtępuiemy do Ieruzálem/ á ſkońcży ſię wſzytko
27:
co nápiſano ieſt przez Proroki o ſyſynu cżłowiecżym. Luk. 18. ꝟ 31.
28:
Otoż to iáſna iż Prorocy o ſynu cżłowiecżym piſáli y ſyn cżłowie
29:
cży zá nas wſzytko wykonał. Pocżątek tedy nowego Teſtámen=
30:
tu ktory w Ewánieliſtách zákłádam/ zgodnie o cżłowieku Ie=
31:
zuśie Chriſtuśie/ á nie o BOgu/ od Bogá dánym świadcży.
Srzodek no-
wego Testá-
mentu iáko
świádcży o
cżlowieku Ie-
zuśie Christu
śie.

32:
Podźmyſz też y do śrzodku/ ktory pocżynam od ſpraw Apoſtol=
33:
ſkich/ á końcżę iy w liśćiech Páwłowych. Iáko tedy ſkoro w ſprá
34:
wy Apoſtolſkie poźrzy oko pobożne/ y przypátrzy ſię rzecżam w
35:
nich zoſobná o Iezuśie Chriſtuśie opiſánym/ toż też w nich nay=
36:
dźie/ co y w ſtárym Teſtámenćie co też y w Ewánieliſtách. To
ieſt iż


strona: 309

ná Wędzidło X.K.P.309.
1:
ieſt iż zgodnie opiſuią cżłowieká Chriſtuſá Iezuſá z biodr Dawi
2:
dowych národzonego/ á nie zmyślonego iákiego boſtwá wćie=
3:
loneo/ ktorego nigdy piſmo ś. nie zna/ áni o nim zmiánki iákiey
4:
cżyni. Co iż ták ieſt że cżłowieká iákom rzekł z drugimi opiſuią/
5:
oto tym tego dowodzę. Naprzod pierwſza kápitułá/ ktoby ie=
6:
dno prawdźie wierzyć chćiał/ o cżłowieku od śmierći wzbudzo=
7:
nym mowi: á nie o Bogu ábo boſtwie zmyślonym śmierći nie
8:
podległym: przypomináiąc krotko obcowánie iego/ y rozmowy
9:
ktore miewał o kroleſtwie Bożym z vcżniámi ſwoimi/ y obie=
10:
tnicy ktorą im cżynił o poſłániu duchá ś. od oycá. Gdźie też po=
11:
tym/ y iego ocżywiſte wźięćie do niebá od ocżu ludzkich opiſáne
12:
kłádźie: y obietnicę tákiegoż záś przyśćia widźiánego cżyni. Co
13:
wſzytko właſność cżłowieká prawdźiwego w ſobie zámyka/ á
14:
nie Bogá/ áni boſtwá ktoreo nikt nigdy nie widźiał/ áni widźieć
15:
może. K temu/ z mieyſcá ſię ná mieyſce nie przemienia/ áni prze=
16:
nośi/ ponieważ Bog ten/ ktory ieſt ieden y prawdźiwy/ á nád to
17:
náſz y Chriſtuſow oćiec on ſam niebo y źiemię nápełnia ꝛc. Co ácż
18:
też Chriſtuſowi Pánu przycżyta X.K.fol. 151. cżyniąc go BO=
19:
giem mieyſcem nieogárnionym: Iednák to wſzytko nieſłuſznie
20:
cżyni y świádectwá tego ktore ieſt Dźie. 17. o Bogu oycu iedy=
21:
nym/ nie tylko nieſłuſznie/ ále práwie bárzo gwałtownie do Chri
22:
ſtuſá ktory ieſt cżłowiek pośrzednik náſz/ náciąga. Iáko ſię to y
23:
przedtym nie dawno przypominálo. Cżegobym ia tu zániechał
24:
był iuż przypomináć: Ale widząc nieſtátecżność I.M. y nieu=
okazánie ſpro
ſnych błędow
X.K.

25:
ſtáwicżność w tym/ zámilcżećiem ieſzcże y teo nie mogł/ dla prze
26:
ſtrogi inſzych. A iż to przedtym I.M. powiedźiał fol. 87. Iż Pán
27:
ná Mária w żywoćie ſwym ogárnęłá y porodźiłá mężá: to ieſt/
28:
Páná Chriſtuſá/ nie tylko prawdźiwego cżłowieká ále też praw
29:
dźiwego Bogá: ták iáko runo ſámo pelność y płodność roſy w
30:
śię wźięło źiemi nic nie zoſtáwiwſzy: ták Pánná Mária ꝛc. Y
31:
dla tego fol. 85. názywa też Chriſtuſá Páná wełniánym płodem
Wełniány
płod Christus
Pan.

32:
y pożytkiem/ á Pánnę Márią owiecżką. Ale niewiem z ktorych
33:
baiek to ma. Y niewiem iáką to śmiałośćią bez piſmá ś. mowi.
34:
Ták oto ſobie Chriſtuſá Páná cżyniąc pożytkiem y płodem weł=
35:
niánym ꝛc. Ale iákożkolwiek/ ponieważ to iednák X.K. wyznał/
36:
co y Kośćioł I.M. śpiewá y inſzy: że ſyná Bożego Pánná Má=
qq 3ria w ży=


strona: 310

Wtore kśiążki Odopowiedzi/310.
1:
ria w żywoćie ſwym ogárnęłá/ tedy ia ták z ſłow iego przećiw
2:
niemu mowię. Zaden Bog ktory ieſt ſkońcżony y ogárniony Bo
Bog prawdzi-
wy mieyſcem
nie może być
ogárniony.

3:
giem prawdźiwym być nie może. Ten Bog ktorego pánná Má
4:
ria pocżęłá y porodźiłá był ogárniony y ſkońcżony/ ten tedy nie
5:
był BOgiem prawdźiwym. Pierwſze położenie ieſt z piſm ś.
6:
prawdźiwe: Wtore ſam X.K. vſty ſwymi y Kośćioł iego Rzym
7:
ſki twierdźi. Prawdźiwe tedy z nich idźie zámknienie. Ze nie bog
8:
był prawdźiwy ktoreo Pánná pocżęłá y porodźiłá. Ale cżłowiek
9:
Iezus ſyn Dawidow ktoreo Bog pomázał: Chriſtuſem y pánem
10:
vcżynił/ ſynem ſwym z niebá obwołał: y ná práwicy ſwey/ dawſzy
11:
wſzytkę zwierzchność poſádźił. Bo ſię też Bog áni pocżyna áni
12:
rodźi/ áni pomázánia potrzebuie. A iż był y ieſt cżłowiekiem pra
13:
wdźiwym/ iáko ſię iuż y z ieo wźięćiá z źiemie/ od ocżu ludzkich/
14:
do niebá pokazáło/ tedy też y teo/ choćiaż iuż ták z nieuſtáwicż=
15:
nych powieśći X.K. dowodzę. A to/ gdy ták mowi (fol. 93.) Gdy
16:
mowiemy iż pan Chriſtus ma Oycá w niebie/ ábo z niebá przy=
17:
ſzedł/ rozumiemy przez niebo wyſokość y zácność Boſką/ iáko
Co X.K.
przez niebo á
co też przez
ziemie rozu
mie.

18:
przez źiemię podłość narodu ludzkieo. Ktore ſłowá ácż miſter=
19:
nie po filozowſku położone ſą: iednák ſię z nich nie trudno bácż=
20:
nemu teo domyślić/ iż záś przećiw ſobie mowiąc/ przy tego wſzyt
21:
kiego żeby to ſyná Bożeo z niebá ná źiemię/ y w żywot pánieńſki
22:
ſtąpienie/ miáło być prawdźiwe y ſkutecżne: ále iż było imaginariū
23:
quiddam, to ieſt cośći zmyśloneo/ ábo ták tylko ná vmyśle
24:
vplećioneo. Acż to chytrze od I.M. vrobiono/ wſzákże ſię (vt dicitur,
25:
malum conſilium conſultori peſsimum, & ſorex ſuc ſe strepitu prodit) ná
26:
ſámegoż X.K. obráca y ieo długie y wywody y dowody pſuie. To
27:
ieſt/ ono o mawiániu ſyná Bożeo/ z Adámem w Ráiu/ z Abráhá
28:
mem pod dębem/ z Lotem w Sodomie/ y zá páſy chodzenie z
29:
Iákobem. A ták pſuie/ że też ono iego wćielenie/ ſyná ſpoliſtneo
30:
zmyślonego y żywiotem ogárnienie y rodzenie nie było prawdźi
31:
we y ſkutecżne: Ktorego ieſli záś ſkutecżnego pozwoli: tedy z
32:
drugiey ſtrony tego tám zmyślonego Bogá vtráći. A nie będźie
33:
li też chćiał pocżęćia prawdźiwego/ y w żywoćie dźiewieć mieśię
34:
cy mieſzkánia/ y prawdźiwego ná pewnym mieyſcu y pewnego
35:
cżáſu vtráćić rodzenia (co ſię wſzytko do ogárnienia pewnym
36:
mieyſcem y cżáſem śćiąga (tedy koniecżnie muśi z námi) by mu
to tylko


strona: 311

ná Wędzidło X.K.P.311.
1:
to tylko ieſzcże Pan Bog dáć racżył) ná cżłowieku ſynu Dawi=
2:
dowym od Bogá vmiłowánym/ duchem Bożym bez miáry ná=
3:
pełnionym ꝛc. przeſtáć. Ktory vmárł dla nas/ y wzbudzony bę=
4:
dąc prawdźiwie wźięty od ocżu ludzkich/ y prawdźiwie loco
5:
continetur. Ieſt mowię ná práwicy Bożey/ niemáſz go tu wedle
6:
ćiáłá/ choćiaż ieſt wedle mocy y duchá ktorego ma od Bogá. A
7:
le nie w ciborium, nie w monſtráncyey/ nie w opłátku/ nie przy
8:
mſzey/ ále w ſercách wierzących ꝛc. A to z ſámey pierwſzey kápi=
9:
tuły/ dźieiow Apoſtolſkich niech będźie przećiw X.K. vważánie
10:
moie. Gdyż też potym porządkiem ſwym ieſzcże dáley w káp. 2.
11:
3. 4. 5. 9. 10. y w inſze wſzytkie tychże ſpraw Apoſtolſkich/ gdźie
12:
iedno o tym ieſt zmiánká weyźrzymy/ tedy też nie tylko to wſzyt=
13:
ko vyźrzymy/ ále ſię y ná koniec tegoż wſzytkieo rękomá práwie
14:
domácamy. Iákoż ſię to iuż z niektorych znácżnych świádectw/
15:
o wypełnieniu Abráhámowi vcżynioney obietnice/ o Proroku
16:
przez Moiżeſzá obiecánym/ o owocu biodr Dawidowych/ o v=
17:
cżynieniu Iezuſá ſyná Dawidowego Pánem y Chriſtuſem/ y o
18:
kámieniu záłożonym y imieniu ludźiom dánym ku zbáwieniu/
19:
oprocż ktorego żadnego inſzego niemáſz pod niebem y przypomi
20:
náło y okázowáło. Co wſzytko nie ſłuży Bogu ábo boſtwu od lu
21:
dźi zmyślonemu. Lecż tylko ſłuży Iezuſowi Chriſtuſowi Názá=
22:
ráńſkiemu mężowi od Bogá okazánemu (ábo záleconev (przed
23:
ludźmi/ przez cudá y známioná/ ktore prze zeń cżynił Bog/ w
24:
pośrzod Zydow. Iákoż teo dokłáda Apoſtoł káp. 2. ꝟ 22. á 5. ꝟ 30.
25:
31. A zoſobná káp. 10. ꝟ 38. ták mowiąc do Korneliuſzá. Iezuſá
26:
Názáráńſkieo pomázał Bog duchem świętym y mocą verba di-
27:
gna notatu, ktory chodźił cżyniąc dobrze/ y vzdráwiáiąc wſzytkie
28:
opętáne ode dyábłá/ ábowiem z nim był Bog. Iákoż y Páweł ś.
29:
mowi 2. Kor. 5. ꝟ 19. Iż był Bog w Chriſtuśie świát ſobie iedná=
30:
iąc. Ná cżym mogłoby iuż doſyć być powolnev Chriſtiáninowi:
31:
Lecż iż X.K. ieſt temu ná odpor/ gdy miánowićie piſze przećiw
32:
mnie fol. 79. 80. ná ty ſłowá Páwłowe Bog był w Chriſtuśie
Bog był w
Christusie.

33:
świát ſobie iednáiąc: ktore wywroćiwſzy ták mowi. Bog w ſy=
34:
nie świát ſobie przeiednywał: Ktorego mieyſcá widzę Beſtya
35:
vżywa ku temu iákoby oćiec mocą ſwą Boſką w pánie Chriſtu=
36:
śie cżłowieku boſtwem obdárzonym słowá ty bostwem obdárzonym
nie ſą


strona: 312

Wtore kśiążki Odpowiedzi/312.
1:
nie ſą moieX.K.to iest przydatek miał nas odkupić. Ale to ieſt blu
2:
źnierzſtwo podobne dawnym Sábellianom/ ktorzy twierdźili iż
3:
iedenże ieſt Bog oćiec ktory ſię wedle potrzeby cżyni ſynem ábo
4:
duchem ś. ꝛc. Toć ták mowi X.K. Gdźie potym przywodząc z
5:
Auguſtiná ná ty ſłowá wykład/ ták rzecż ſwą prowádźi/ Bog
6:
w Chriſtuśie świát ſobie poiednał/ to ieſt boſtwo pokázowáło
7:
ſpráwy ſwe w cżłowiecżeńſtwie ꝛc. Gdźie ieſzcże potym z ſłow Au
8:
guſtinowych tákie cżyni zámknienie/ mowiąc: Z ktorych ſłow/
9:
znácżna ieſt rzecż/ iż przez Bogá rozumie tu ś. Páweł/ nie tylko
10:
oycá/ ále iſtność boſtwá ktora ieſt wſzem perſonam ſpolna ꝛc.
11:
Dokłádáiąc ieſzcże znowu z Auguſtiná teo/ iż nas Troycá ś. prze
12:
iednáłá ſobie/ przez to/ gdy ono ſámo ſłowo ćiáłem vcżyniłá ꝛc.
N. Tryoca
słowo ćiáłem
vcżynilá: á
wiedz że iuż
słowo to nie
będzie cżwar
te.

13:
Ktorym ſłowam radbym/ áby ſię wierni/ iáko niezbożnym przy=
14:
pátrzyli: y obacżyli iáko nimi przez ſię iáſnymi y proſtymi/ ſzcżyrą
15:
prawdę nicuie: y rzecż przezrocżyſtą dymem grubem záſłánia.
16:
gdyby ſię też był porádźił inſzych/ iáko Ambrożegoy Theofilá=
17:
ktá ná ty ſłowá Páwłowe: piſzących/ tákże y Chrizoſtomá Hom.
18:
11. tom. 4. Col. 763. Tákże y Hilariuſzá/ choćiaż záwikłánego lib.
19:
8. de Trinit. fol. 156. tedyby nigdy Oycu tego co iego ieſt nie odey
20:
mował/ ániby ſobie z ſłowká tego Bog z Auguſtinem Troyce y
21:
cżworce/ gdyż Troycá ſłowo ktore iuż muśi być cżwarte ćiáłem
22:
cżyniłá/ kował: o ktorey Páweł ś. ( y wſzytko piſmo) nic áni wie
23:
dźiał/ áni piſał: Aleby znimi zgodnie przez Bogá/ oycá tu tylko
24:
ſámego/ ktory to przez Chriſtuſá cżynił/ iáko Chriſtus przez Apo
25:
ſztoły/ rozumiał y wykłádał. Ale choćiażby y ći miánowáni tego
26:
nie ználi/ ták iáko przyſtoi/ áni wyznawáli/ iákoż wyznawáią:
27:
choćiaż też y oni ſobie z Chriſtuſá Bogá y cżłowieká cżynią: że to
28:
przedśię Bog oćiec prze zeń/ á nie Troycá cżyniłá: tedy mnie
29:
przećiw X.K. y iego Auguſtinowi ná tym/ doſyć/ iż to pierwey
30:
ſamże pan Chriſtus Ian. 14. ꝟ 10. powiedźiał (co Piotr y Páweł
31:
powiedáią/ iż był Bog z Chriſtuſem ábo wChriſtuśie) mowiąc:
32:
ſłowá ktore ia wam mowię/ nie mowię wam od śiebie: ále oćiec
33:
ktory we mnie mieſzka on cżyni vcżynki ꝛc. A coż inſzego y ku kto
34:
remu inſzemu końcowi Chriſtus mowił y vcżynki cżynił/ ieſli nie
35:
ku temu ábyſmy ſię prze zeń/ iáko Páweł mowi z Bogiem oycem
36:
poiednáli/ ktory w nim był/ y prze zeń nas ſobie ſam (á nie X.K.
zmyślona


strona: 313

ná Wędzidło X.K.P.313.
1:
zmyślona Troycá) iednał. Niechże pierwey zgáni Chriſtuſá
2:
potym mnie wykłádem ſwym może być ſrog. A co mi zádáie Sá
3:
belliánſtwo/ ktorebym wykłádem ſwym wprowádzáć miał/ kłá
4:
dąc zá iednego/ oycá/ ſyná y duchá/ tedy y to nieſłuſznie cżyni/
5:
mnie to zádáiąc w cżym ſam ieſt. Ponieważ tá dumá ieſt dálſza
6:
odemnie niż niebo od źiemie. Gdyż ia nie znam áni trzech zoſo=
7:
bná Bogow/ ktore mogę iáſnie w X.K. pokázáć: áni iednego
8:
ze trzech lub imion/ lub oſob złożonego/ Bogá (mowię) Troy
9:
ce przez cżwartego/ to ieſt przez ſłowo ktore ćiáłem táż Troycá
10:
vcżyniłá świát ſobie iednáiącego. Ale tylko iednego Bogá Oy=
11:
cá prawdźiwego/ ſámego z śiebie bez pocżątku y końcá żywiące=
12:
go/ ktory ſam dał wſzytko Meſyaſzowi potomkowi Dawidowe
13:
mu/ ſynowi ſwemu miłemu/ przez ktorego ſobie świát przeie=
14:
dnał/ ktorego wyznawam być głową/ Pánem y odkupićielem
15:
ſwym ꝛc. Ale/ ktokolwiek iedno bácżny cżytał piſmá moie nigdy
16:
mi z nich Sabellianiſmu, zádáć nie może: ktorym ia w Papieſtwie
17:
pokázował/ y teraz iy w X.K. y inſzych pokazáć mogę. Gdyż oni
18:
to co raz ſynowi przywłaſzcżą wedle oſoby/ to záś y ná oycá kłá
19:
dą. A co też oycu przypiſzą/ to záś ná inſzym mieyſcu/ iż to ieſt ſy=
20:
nowe dźieło ábo ſpráwá y właſność powiedzą. A pod cżás záś
21:
wſzytko w kupę zgmátwáią. Iáko to gdy mowią/ iż Mária pán
P. Máriá Bo-
gá Oycá vro-
dziłá in Agen
da fol. 29.

22:
ná Bogá Oycá vrodźiłá. Iáko y we Mſzale y w Aiendźie ſtoi in
23:
festo Purificationis, co záś indźiey o ſynu śpiewáią y mowią. Y záś
24:
to mowią iż Bog wſzechmogący żywie z Bogiem Oycem w ie=
25:
dnośći duchá ś. In benedictione incenſi in vigilia Paſchæ. Ták że gdy
26:
to mowią iż wſzytkiey Troyce złożeniem ábo goſpodą byłá pán=
27:
ná Mária gdy ią zowią Sanctæ Trinitatis nobile tricliniū ſabbato de
28:
Domina. Iáko y w pioſnce ſwey śpiewáią iż pánnę Márią Troy=
29:
cá ś. wyzwoliłá mieć ſobie zá mátkę. Aleby mi cżáſu nie żal/ oka
30:
załbych to nie tylko ze Mſzałá/ iż oni ſą Sábelliani/ iáko ſámi
31:
wyznawáią/ iż máią trzy imioná. Oycá ſyná y duchá iedney i=
32:
ſtnośći/ gdy śpiewáią tria ſunt nomina &c. Ale y ze wſzytkich in
33:
ſzych ich ſzkolnych piſárzow: Lecż iż cżáſu ſzcżedzę/ przetoż co o ſy
34:
nu Bożym cżłowieku prawdźiwym nápiſáno ieſt z Dźieiow A=
35:
poſtolſkich pokazawſzy/ do liſtow Páwłowych przyſtępuię. W
36:
ktorych záraz ná pocżątku liſtu do Rzymian piſánego náyduię.
rrIż Iezus


strona: 314

Wtore kśiążki Odpowiedzi/314
1:
Iż Iezus Chriſtus z naśienia Dawidoweo ſpráwiony wedle ćiá
Páweł z go-
dnie z Ewán-
ielistámi Po-
tomká Dawi-
dowego ſyná
Bożego opiſu-
ie.

2:
łá/ ieſt ſynem Bożym okazány/ w mocy wedle duchá poświęce=
3:
nia/ z powſtánia od vmárłych ꝛc. Z ktorych ſłow toż też co y z E
4:
wánieliſtow vpátruię: A zwłaſzcżá naprzod z onych Anielſkich
5:
do pánny: Da mu Bog ſtolicę oycá ieo Dawida. Potym z onych
6:
ktore Lukaſz z káp. 4. ꝟ 18. opiſał/ iáko ſam Pan Chriſtus o ſo=
7:
bie piſmo. Ezái. 61. ꝟ 1. przywodźił mowiąc: Duch páńſki ná de=
8:
mną dla tego mię pomázał/ ábych opowiedał Ewánielium v=
9:
bogim ꝛc. vpátruię (mowię) to/ iż Pan Chriſtus/ cżłowiek ieſt
10:
prawdźiwy/ z naśienia Dawidowego wedle obietnic Bożych/
11:
ſpráwiony: A iż potym znácżnie przez cudá/ przez powſtánie od
12:
vmárłych y przez duchá ś. ktorego wźiął od Bogá/ ktoreo też
13:
znácżnie wylał ná ſwoie vcżnie/ okazány ieſt ſynem Bożym. Bo
14:
gdyby był przedtym Bogiem/ tedyby mu nie tylko nie potrzebá
15:
było pocżynáć ſię z duchá ś. ále go też áni pomázywáć duchem/
16:
áni od vmárłych wzbudzáć: áni też przed śmierćią w ogrodźie
17:
przez Aniołá vtwierdzáć ábo pośiláć. Co wſzytko iż ſię nád nim
18:
znácżnie pokázowáło/ tedy też to ieſt iáſnym świádectwem te=
19:
go/ iż on ieſt cżłowiekiem prawdźiwym z naśienia Dawidowe=
20:
go/ ktorego Bog pomázał mocą y duchem/ iáko ſię y przedtym
21:
nie raz pokazáło z Dźieiow káp. 10. ꝟ 38. A iż ten fundáment pi=
22:
ſánia ſwego/ iáko y Ewánieliſtowie cżynili/ záłożył Apoſtoł od
23:
obietnic w piśmie ś. vcżynionych o Iezuśie Chriſtuśie z naśie=
24:
nia Dawidowego ſpráwionym: tedy też wſzędźie áż do końcá/
25:
nie inſzego záleca/ iedno cżłowieká prawdźiwego: mocą y du=
26:
chem od Bogá pomázánego: iáko ſię też iuż to przedtym poká=
27:
zowáło/ z opiſánia onego pierwſzego ſtárego cżłowieká Adámá/
28:
á tego wtorego y oſtátecżnego Chriſtuſá. (Rzym. 5. ꝟ 12. ꝛc.
29:
1. Kor. 15. ꝟ 21. 22. 45.) że iuż tu teraz znowu powtarzáć teo nie
30:
potrzebá. Przetoż y ono co piſze do Koloſeńcżykow Apoſztoł Pá
31:
weł/ tákże co piſze Piſarz liſtu do Hebreow/ iż prze zeń wſzytkie
32:
rzecży ſą ſtworzone/ widźiáne y nie widźiáne/ ná niebie y ná źiemi/
33:
nie o ktorym inſzym máią być rozumiáne/ iedno o tymże cżłowie
34:
ku Iezuśie Chriſtuśie Kol. 1. ꝟ 16. Heb. 1. ꝟ 2. Cżego oto ieſzcże
35:
tym dowodzę/ iż ty ſłowá Apoſtolſkie o ſtworzeniu prze zeń wſzyt
36:
kich rzecży y o vcżynieniu wiekow/ nie BOgu iákiemu ſynowi/
przed


strona: 315

ná Wędzidło X.K.P.315.
1:
przed cżłowiekiem Iezuſem Chriſtuſem będącemu ſłużą/ ále tyl=
2:
ko cżłowiekowi ſynowi Dawidowemu/ ſynem Bożym od Bo=
3:
gá zniebá obwołánemu. Gdyż tám przedtym trochę to zá fun=
4:
dáment rzecży ſwey kłádźie: Ze nas Bog oćiec wyrwał zmocy
5:
ſzátánſkiey/ y przenioſł do kroleſtwá ſyná ſwego vmiłowánego/
6:
w ktorym mamy odkupienie przez kreẃ iego/odpuſzcżenie grze
7:
chow Kol. 1. ꝟ 14. Gdźie gdy kreẃ wſpomina/ ktora cżłowie=
8:
kowi á nie Bogu ſłuży. Gdyż Bog ieſt duch kośći y ćiáłá nie má
9:
iący: tedy znácżnie to pokázuie/ iż nie o Bogu ále o cżłowieku to
10:
mowi. Ktorego támże záraz obrázem Bogá niewidźiánego/ y
11:
pierworodnym wſzego ſtworzenia (to ieſt nád ſtworzenie iáko
12:
ſam X.K. wykłáda fol. 37.) názywa: y o nim to/ iż prze zeń wſzyt
13:
ko ieſt ſtworzono powieda/ ktorego mieyſcá iż doſtátecżnieyſzy
14:
wykład naydźie w Reſponśie ná ſcript Fárnowſkiego fol. 37. b.
15:
Przeto ſię tu nim dłużey zábáwiáć nie będę/ tego dołożywſzy. Iż
16:
tákże Piſarz liſtu do Hebreow cżyni: że też to o cżłowieku Meſy=
17:
aſzu/ wedle obietnic Bożych/ dánym rozumie/ iż prze zeń wieki
18:
vcżynione ſą/ á iż ten ieſt dźiedźicem wſzytkiego vcżyniony przez
19:
ktorego Bog oſtátecżnych cżáſow mowić pocżął: á nie przez te=
20:
go/ kthoryby pierwey świát ten widzeniu podległy ſtworzył: y
21:
przez ktoregoby też od pocżątku z Adámem/ potym z Abráhá=
22:
mem y z inſzymi BOg mowił. Iáko ſię przedtym pokázowáło.
23:
K temu znácżnie tego dźiedźicem wſzytkiego zowie y połyſká=
24:
niem chwały y wyráżeniem podſtáći Bożey/ ktory ſpráwił ocży=
25:
śćienie grzechow náſzych przez ſámego śiebie: A nie tego ktory
26:
go ſpráwić mogł/ áni ſpráwował: iákoż też mogł być y
27:
dźiedźicem poſtánowiony. Co iáko nie ſłuży iedno cżłowiekowi/
28:
tákże też y ſpráwienie przez zeń wiekow nie ſłuży iedno cżłowieko
Przez cżło-
wieká Iezuſá
Christuſá
wſzytko stwo
rzono to iest
odnowiono,
nápráwiono,
poiednano y
w kupę zebra
no.

29:
wi/ przez ktore rozumie odrodzenie y napráwę ſtworzenia ſtáre=
30:
go zepſowánego/ iáko rozumie y Páweł ſtworzenie to wykłádá
31:
iąc. Abowiem to co wprzod rzekł iż prze zeń wſzytko ieſt ſtwo=
32:
rzono Kol. 1. ꝟ 16. ſam zá ſię wykłáda ꝟ 20. mowiąc: Y prze zeń
33:
áby ſobie poiednał wſzytko/ vſpokoiwſzy przez kreẃ krzyżá iego/
34:
prze zeń choc to co ná źiemi/ choć to co ná niebieśiech. Iáko y do
35:
Efeſkich 1. ꝟ 10. piſze żeby wſzytko było zebrano w kupę w Chri=
36:
ſtuśie y to co ieſt ná niebieśiech y co ieſt ná źiemi. Gdyż my bę=
rr 2dąc Bo=


strona: 316

Wtore kśiążki Odpowiedzi/316.
1:
dąc Bożym vcżynkiem (iáko tenże mowi Efe. 2. ꝟ 10.) ſtwo=
2:
rzeni ieſteſmy w Chriſtuśie Iezuśie ku dobrym vcżynkom Notá
3:
iż w Christuśie ku vcżynkom dobrym, á nie ku temu docżeśnemu żywo-
4:
towi ziemskiemu do ktorego nas Bog z inſzymi rzecżámi ná pocżątku stwo
5:
rzył, ktore BOg zgotował ábyſmy w nich chodźili ſtawſzy ſię
6:
z dálekich/ przez kreẃ Chriſtuſowę bliſkimi: ktory ieſt pokoiem
7:
náſzym/ ktory ze dwu vcżynił iednego nowego cżłowieká w ſá=
8:
mym ſobie. Támże ꝟ 13. ꝛc. A co ſię też tknie onych ſłow Páwło=
9:
wych Fil. 2. o kſztałćie Bożym w Chriſtuśie Iezuśie w ktorym
10:
on był: ktorego ſię też X.K. chwyta/ y nim rzecży ſwey dowo
11:
dźi/ Tedy y to I.M. by namniey nie ſłuży: owſzem nieumieię=
12:
tność iego/ piſmá ś znácżnie pokázuie. O cżym iżem też piſał ná
13:
kilku mieyſcách/ przetoż tám X.K. odſyłam. Tego tylko do=
14:
tknąwſzy: Iż to mowi y piſze Apoſtoł nie o żadney iákiey iſtno=
15:
śći/ ábo o boſtwie zmyślonym: ále zgołá o cżłowieku Chriſtuśie
Ktory gdy
był w kſztał-
ćie Bożym.

16:
Iezuśie: ktorego tám/ á nie Bogá iákiego/ w pokorze/ ćichośći
17:
y miłośći náśládowáć każe Filipeńcżykom. Iż ponieważ on bę=
18:
dąc w kſztałćie Bożym/ nie wynośił ſię/ ále był pokornym/ ći=
19:
chym y vprzeymym/ áby go w tym y oni bez poſwarkow náślá=
20:
dowáli. Potym y to przydáie y tego też dokłádam: Iż to dále=
21:
ko inſza ieſt/ być w kſztałćie Bożym/ á być Bogiem. Iáko inſza
22:
ieſt/ być w kſztałćie cżłowiecżym/ á być cżłowiekiem. Być w
23:
kſztałćie ſłużebnicżym ábo páńſkim: á być ſługą ábo pánem. Iá=
24:
ko to y ſam X.K. mowi o duchu ś. iż wźiął ná ſię kſztałt widomy
25:
gołębice fol. 386. ꝛc. Cżegoby mu pewnie nie trzebá było: gdyby
26:
on był z nátury gołębiem/ á nie duchem/ ále iż nie był/ przeto tę
27:
formę ábo kſztałt gołębiá ná ſię brał. Ponieważ duchowi ducho
28:
wego/ á gołębiowi gołębieo ná ſię kſztałtu bráć nie trzebá. Boć
29:
y Bog będąc Bogiem/ nie może być w kſztałćie Bożȳ: y cżłowiek
30:
prawdźiwy/ nie może być w kſztałćie cżłowiecżym: y ſługá w ſłuże
31:
bnicżym y pan w Páńſkim: Ale pan będąc pánem/ może być ná
32:
cżás odmieniwſzy ſię y w ſzáty y w poſtáwę/ w kſztałćie ſłużebni=
33:
cżym: á ſługá będąc ſługą/ w kſztałćie páńſkim. Iáko też Anio=
34:
łowie ktorzy kiedy imieniem Bożym co do ludźi mowili/ kſztalt
35:
y ludzki choćiaż ludźmi nie byli/ y Boſki gdy iáko Bog ſam lu=
36:
dźiom roſkázowáli/ choćiaż ſię też Bogámi nie ſtáwáli/ ná ſię bráli/


strona: 317

ná Wędzidło X.K.P.317.
1:
bráli/ y w onym ſię kſzałćie pokázowáli/ y kſztałtu oneo vżywá
2:
li. Tákże y Chriſtus pan/ będąc cżłowiekiem prawdźiwym/ był
3:
też w kſztałćie Bożym/ gdy vcżynki Bogá oycá ſwego cżynił. A
4:
tenże potym był też w kſztałćie ſłużebnicżym/ ábo niewolnicżym:
5:
gdy ono iáko ieden grzeſzny niewolnik/ grzechu nie vcżyniwſzy/
6:
áni będąc grzeſznym/ iákoby grzeſznym niewolnikiem miał być/
7:
nośił przedśię ná ſobie grzechy wſzytkiego świátá: pod ktorych
8:
brzemieniem chodząc/ poſłuſzny był Bogu/ áż do śmierći krzyżo=
9:
wey/ nic ſię nie ſprzećiwiáiąc przećiwnikom ále iáko owcá ſkro=
10:
mnie wſzytko ćierpiąc: dla cżego go też Bog zacnie wywyżſzył y
11:
dał imię nád wſzelkie imię ꝛc. Ktory gdyby Bogiem był/ nie
12:
mogłby być poddány y poſłuſzny drugiev/ iáko podleyſzy zacniey=
13:
ſzemu: ániby mu trzebá dáwáć imieniá. Ale iż był y ieſt cżłowie=
14:
kiem/ przeto y poſłuſzny był Bogu/ y wźiął też od niego to imię
15:
zacne/ ktore ma/ że ſię mu káżde koláno kłániáć muśi. Ale ná tym
16:
co ſię tknie śrzodku noweo Teſtámentu niech będźie doſyć. Przy
17:
ſtąṕmyż iuż też do końcá: áby ſię iuż też y kśiążkom tym koniec
18:
vcżynił. Koniec tedy zákłádam w liśćiech Apoſtolſkich/ ktore
19:
powſzechnymi zowę/ tákże y w Obiáwieniu Ianowym: á ták
20:
pierwſzy liſt powſzechny Piotrá ś. naprzod kłádę/ przeto iż Iá=
21:
kub ś. znácżnego nic o Chriſtuśie nie piſał: tylkoż o Bogu oycu
22:
ſámym: z ktorego też ſobie po ſwemu X.K. iáko zwykł Troycę
23:
kuie/ nie przypátrzywſzy ſię dobrze káp. 1. ꝟ 17. 27. á 3. ꝟ 9. w
24:
ktorych znácżnie o Bogu oycu Iákub mowi. To on vchwyćiwſzy
25:
káp. 4. ꝟ 12. fol. 395. dowodźi z niey teo iż wſzytká Troyca zakon
26:
dáłá. W cżym ſię y ták z ſobą nie zgadza gdy mowi iż ſyn piſał/
27:
y dał przykazánie Boże/ iáko ſię to przedtym pokázowáło/ o
28:
cżym nápiſał fol. 221. y 444. A ták ia liſt Iákubow opuśćiwſzy/
29:
Piotrow przed ſię biorę/ ktory ſię z iego uáuką w dźieiách Apo=
30:
ſtolſkich nápiſáną zgadza/ y z inſzymi wſzytkimi/ ktorych ſię iuż
31:
przedtym zmiánká ſtáłá. Gdyż znácżnie cżłowieká od Bogá
32:
przedtym obiecánego/ iáko báráná ná rześ zgotowánego/ á po
33:
tym dánego opiſuie: y onego záleca/ y zbáwienie w nim od Bo=
34:
gá podáne pokázuie/ iáko ty ſłowá iego świádcżą. Ktorymi po=
35:
kropienie krwią Iezuſá Chriſtuſá wyraża y powſtánie iego od v
36:
márłych 1. Pet. 1. ꝟ 2. 3. A to piſze wedle Prorockich piſm: kto=
rr 3rzy v=


strona: 318

Wtore kśiążki Odopowiedzi/318.
1:
rzy vpátrowáli to duchem Chriſtuſowym (to ieſt tym ktorym im
2:
od Bogá dány był ku temu/ żeby ludźiom Chriſtuſá/ y to co ſię
3:
z nim dźiać miáło opiſáli) co miáło przyść ná Chriſtuſá: iż pier=
4:
wey miał być vtrapiony/ á potym oſławiony y chwalony. A iż też
5:
tym nie ſobie/ ále nam więcey vſługowáli: ktorzyſmy rzecży tá=
6:
kich docżekáli/ że też y ſámi Aniołowie prágną ná nie pátrzyć ꝟ
7:
11. 12. Gdyż Chriſtus ábo Meſyaſz/ o ktorym Piotr piſze/ ták iá=
8:
ko był od Bogá ná to przeźrzány/ żeby nas iáko báran nie pomá
9:
zány krwią ſwoią odkupił: ták nam to wſzytko ſpráwił: ktorzy
10:
prze zeń wierzymy w Bogá/ ktory go wzbudźił zmartwych ꝟ 19.
11:
20. 21. Co wſzytko znácżnie cżłowiekowi prawdźiwemu/ ktorego
12:
też Ian w liśćie ſwym opiſuie/ tákże y Obiáwieniu/ ſłuży: á nie
13:
Bogu żadnemu zmyślonemu/ przed Iezuſem Meſyaſzem będą=
14:
cemu. Gdyż w Obiáwieniu Ianowym (że iuż wſzytkie inſze zná=
15:
cżne świádectwá opuſzcżę: práwie rzecż wſzytkę nowego Teſtá=
16:
mentu y Obiáwienia tego zámykáiąc) ták/ iáko y przedtym kil
17:
kákroć otworzyśćie mowi. Ia Iezus Notá poſłałem Aniołá me
18:
go/ áby wam o rzecżách tych we Zborze oświadcżył. Iam ieſt
19:
korzeń Notá y narod Dawidow y gwiazdá iáſna y zaránna ꝛc.
20:
Nád ktorą rzecż á co może być iáśnieyſzego? co z pocżątkiem no
21:
wego Teſtámentu o Iezuśie Chriſtuśie ſynu Abráhámowym y
22:
Dawidowym/ Máth. 1. ꝟ 1. co też y z śrzodkiem Rzym. 1. ꝟ 2.
23:
zgodnieyſzego? Niechże ná to co chce X.K. mowi/ przedśię iuż
24:
nam nigdy fundámentu tego od Bogá ſámego záłożonego/ nie
25:
wydrze: od niego nas nie odwiedźie. Ná tym przeſtawamy/ ná
26:
tym ſię buduiemy: y z tego też Páná BOgá chwalić będźiemy y
27:
teraz y záwżdy. Amen.
28:
ZAMKNIENIE.
29:
Acżkolwiekby było y ieſt/ wiele y názbyt práwie wiele rze=
30:
cży inſzych/ ktoreby ſię ſłuſznie z mey ſtrony przypomináć y roſtrzą
31:
ſáć miáły/ ku wyſtáwieniu prawdy ná widok. Lecż iżem iuż o nich
32:
dla inſzych pobożnych y wiernych/ iáko y inſzy niektorzy bráćia
33:
moi cżynili/ zoſobná piſał. A iż też widzę iż X.K. y z Kátholiká=
34:
mi ſwoimi/ choćiaż też rzkomo ſłowo BOże przywodzą nic prá=
35:
wie o ſłowo Boże niedbáią/ bo ie nie bez przycżyny ſłodycżą y rze
36:
ſzotem ſzátáńſkiem zową/ iáko ſię ná pocżątku tych kśiążek po=
kazáło


strona: 319

ná Wędzidło X.K.P.319.
1:
kazáło/ przetomi ſię niechce/ ſurdos & mortuos frustra alloqui, y z
2:
głuchymi y iuż w błędźie pomárłymi bez pożytku mowić. Cobym
3:
bárzo rad cżynił ku żywym w ſłowie Bożym vprzeymie ſię kochá
4:
iącym dla ktorych nie zał mi prácowáć/ poki mię tu Pan moy ży
5:
wić będźie racżył: ktorzy też pewnie cżytáiąc tę moię z X.K. roz=
6:
práwę/ nie będą bez pożytku/ ktory pánie Boże day y X.K. y ie=
7:
go Kátholikom ktorym ia wſzeo dobrá zbáwiennego życżę/ cho
8:
ćiaż o nich bárzo wątpię/ dla ich vpornego ſprzecżánia ſię praw
9:
dźie/ iednák ſobie dobrze tuſzę/ ná to pámiętáiąc iż co v ludźi nie
10:
podobno/ v ćiebie pánie ieſt podobno bo ty wſzytko możeſz. A ia
11:
to wiedząc więcey ſię dobrego ſpodźiewam/ y onego wſzytkim
12:
życzę/ niż y moy rozſądek nieśie/ y niż też ich ſpráwy záſłużyły/ gdy
13:
żeś ieſt miłośierny y łáſkáwy. Niechże będźie twoiá wola/ z chwa
14:
łą imienia twego ná wieki błogoſłáwionego Amen. A iżem z dru
15:
giey ſtrony nie ná wſzytko zoſobná odpiſał/ co y mnie X.K. zá=
16:
dał/ y cżego też ſam broniąc błędow ſwych nátkał do Wędźidłá
17:
ſwego/ tedym ia krzywdy ſwe wolał imo ſię puśćić/ nieco tylko
18:
nákrotce niektorych dotknąwſzy/ niż ſię zá wſzytki bráć. Tákżem
19:
y ná ieo wykłády y wnoſzenia rzecży dla tego odpiſowáć ná káżdą
20:
zoſobna á miánowićie ná ieoprædicamenta ktoremi rzecży ſwey do
21:
wodźi niechćiał: iż ony nie tylko tego niegodne były dla ſwey ni=
22:
kcżemney ſproſnośći/ ále też dla teo iż nákłádu nie doſtawáło ku
23:
wyrobieniu wſzytkich kśiąg ktoreby muśiáły być niewiedźieć co
24:
rázow więtſze. gdyby ſię ná to wſzytko choćiaż y nakrocey odpiſo=
25:
wáć miáło. Bo co to k rzecży mowić ták y piſáć dowodząc teo y
26:
ſtánowiąc to/ co nigdy nie ieſt áni było. Iż Pan w pánu vtwier=
27:
dźił wieki/ to ieſt Bog oćiec w ſynu iáko piſze fol. 240. y śmieć
28:
to przed proſtaki twierdźić iż ſię ták oſtátnie ſłowá Ezái. 26. á
29:
4. cżytáią według Zydowſkiego y Greckiego textu. Cżego áni
30:
w Zydowſkim áni w Greckim texćie niemáſz. Gdyż tám y rzecż
31:
o tym nie idźie y ſłow tych tám nikt nie naydźie/ procż tych wedle
32:
Zydowſkieo: Vfayćie w Iehowie áż y ná wieki. Abowiem [hebrajski]
33:
[hebrajski]we iah Iehowah w Bogu Iehowie opoká iest wiekow/ to
34:
ieſt/ ieſt moc náſzá w Bogu. Grecki záś text tákich ſłow vżywa.
35:
Otworzćie brany/ niech wnidźie lud ſtrzegący ſpráwiedliwośći/
36:
ſtrzegący prawdy/ przyimuiący prawdę y ſtrzegący pokoiu: iż w
tobie


strona: 320

Wtore kśiążki Odpowiedzi/320.
1:
tobie vfániem/ vfáli Pánie áż ná wieki. A coż to ſłuży X.K. rze=
2:
cży? Abo co tu podobnego ieſt ſłowom iego? nic zgołá. Tákże
3:
gdy to śmie z Iudy ś. liſtu/ tákże ex 2. Petr. 2. y 1. Petr. 3. twier=
4:
dźić fol. 372. y 373. że ſyn Boży z Noem mowił/ korab iego zá=
5:
wierał y otwarzał ꝛc. O cżym ſię nie tylko Iudźie z Piotrem/ á=
6:
le y żadnemu pobożnemu z onych ſtárych nie śniło: nierzkąc żeby
7:
to kiedy piſáć mieli. Abo gdy ták wykłáda ono podobieńſtwo
8:
Luk. 14. fol. 14. fol. 394. o weſelu ktore ſpráwił (iáko on mowi) oćiec
9:
ſynowi: gdyż Lukaſz piſze iż cżłowiek niektory vcżynił wielką
10:
wiecżerzą/ á nie oćiec ſynowi weſele. Ktorego weſela y Abráhá
11:
mowá vcżtá (iáko mowi X.K.) miáłá byc nieiákim fizerunkiem
12:
ſtáremu zakonowi przyſtoynym á zwycżáynym onych god mał=
13:
żeńſkich/ ktore BOg oćiec ſpráwił ſynowi ſwemu: ná ktorych
14:
złącżył z nim w iedność perſony dwie náturze Boſką y cżłowie=
15:
cżą ꝛc. A k rzecżyż też to? figurowałli to Abráhám ſwoią vcżtą?
16:
mowiłli kiedy o tym Chriſtus? Piſałli też to kiedy Luk. ś. A
17:
więc że godne ſą bayki tákie nieſłychane odpowiedánia y wywo
18:
dow. Abo y to/ godnoli odpiſánia/ co mowi przećiw ſobie y wſzyt
19:
kim inſzym fol. 444. iż ſyn Boży piſał przykazánie Boże ná tabli=
20:
cách kámiennych mocą y rámieniem ábo ręką bogá oycá/ to ieſt
21:
duchem ś. Gdyż on ſam z inſzymi ná inſzych mieyſcách to twier=
22:
dźi/ iż Bog ſam pálcem ſwym/ ábo ręką ſwą/ to ieſt przez ſyná iá
23:
ko oni báią to cżynić miał/ á nie ſyn iákoby zacnieyſzy rámienem
24:
oycowym/ iákoby cauſa instrumētali. Ale podobno zápámiętał X.
25:
K. co Ian. ś. nápiſał: iż zakon przez Moiżeſzá ieſt dány/ á nie przez
26:
Chriſtuſá/ á łáſká záś y prawdá ſtáłá ſię przez Chriſtuſá/ á nie
27:
przez Moiżeſzá. Abo y oneo zábacżył co ieſt Dźie. 7. ꝟ 38. Gal. 3. ꝟ
28:
19. gdźie y Stefan y Páweł to vkázuią/ iż przez ręce Anielſkie/
29:
wźiął Moiżeſz od Bogá ony wyroki/ ábo zakon. A nie przez Chri
30:
ſtuſá ſyná Bożeo/ o ktorym w kilkánáśćie ſet lat/ rzekł dopiero
31:
Anioł do Pánny. Oto pocżnieſz y porodźiſz ſyná ꝛc. Luk. 1. ꝟ 31
32:
A potym inſzy Aniołowie mowili do Páſterzow gdy ſię iuż vro=
33:
dźił. Dźiśia Nota dziśia nie przed wieki, vrodźił ſię wam zbáwićiel/
34:
ktory ieſt Chriſtus Pan w mieśćie Dawidowym Luk. 2. ꝟ 11. A
35:
tym rzecży ſwey nie dowiedźie co potym fol. 446. przydawa o pi
36:
ſániu Chriſtuſowym pálcem ná źiemi gdy mu cudzołożnicę przy=
wiedźiono


strona: 321

ná Wędzidło X.K.P.321.
1:
wiedźiono Ian. 8. Bo tho ieſt thák zgodna z onym iáko noc ze
2:
dniem: y ták ważna iáko on wywod/ ktory tocży dowodząc
3:
boſtwá Chriſtuſowego/ gdy mowi/ iż Piotr iáko y inſzy Apoſto=
4:
łowie/ ktorych tám fol. 46. zoſobná wſpomina/ poznał Páná
5:
przy rybách. Gdyż (dokłáda tego) o Bogu ſámym cżytamy iż ſię
6:
on z rybámi vmawia y onym roſkázuie ꝛc. Tákże ono co piſze fol.
7:
120. Będźie ich dwoie w ćiáło iedno/ to ieſt/ będą dwie náturze/
8:
Boſka y ludzka w iedney oſobie Páná Chriſtuſá Bogá: choćiaż
9:
też tę plotkę właſnemu textowi ſłowá Bożego przećiwną ma z
10:
Auguſtyná. Abo iáko y ten wywod może być ćierpian/ ktory to=
11:
cży fol. 38. Bog ieſt świátłośćią niedoſtępną/ ćiemnośći żadnych
12:
nie máiącą. Páná Chriſtuſá zowie Ian świátłośćią nieprzyſtę=
13:
pną. A ták Pan Chriſtus ieſt Bogiem onym ktory ieſt świátło=
14:
śćią nieprzyſtępną. Ktory wywod iáko ieſt dobry/ niechby żacżę
15:
tá ſzkolne ſądźiły weyźrzawſzy w káp. 1. liſtu 1. Iáná ś. Ktory to
16:
mowi o Bogu oycu/ ktorego ſyná Iezuſá Chriſtuſá kreẃ ocży=
17:
śćia nas od grzechow ꝛc. potym w káp. 49. Ezáiaſzowe/ gdźie
18:
tenże Bog oćiec pod figurą mowi o przyſzłym Meſyaſzu/ iż miał
19:
być dány pogánom zá świátłość. Y w to też co śpiewáią w ko=
20:
śćiołách ſwych lumen de lumine, światłość z świátłośći/ áżći łácno
21:
obacżą Logikę X.K. iáka ieſt. Y będą tákże mogli przećiw niev
22:
mowić: z teyże I.M. Logiki. Bog ieſt świátłośćią: Apoſtoło=
23:
wie ſą świátłośćią iáko Chriſtus o nich świádcży Máth. 5. ꝟ 14.
24:
Otoż tedy Apoſtołowie ſą Bogiem. A ieſli to ważna/ tedy y X.
25:
K. ważna będźie. Lecż ieſli to nie poydźie/ tedy ſię y X.K. nie oſtoi.
26:
Gdyż to y nawiętſzy przećiwnicy bacżą/ iż Bog Oćiec on ſam
27:
iedyny ſam prawdźiwą ieſt świátłośćią. A Meſyaſz tho co
28:
ma od niego/ iáko od źrzodłá ma. Przez ktorego potym y inſzy
29:
od tegoż Bogá tego cżym ſą doſtáwáią. Ale iż mię iuż teſzkno y
30:
wſtyd przypomináć tylko á nie wypráwowáć tákie báśni/ y ſpro
31:
ſne ſłowá Bożego ſzárpánia/ y onego iáko woſkowego noſá/ y
32:
ná tę y ná owę ſtronę/ to wzgorę to ná doł y ná ſtrony inſze ná=
33:
chylánia/ ktore ſię przez to Wędźidło X.K. dźieie. Przetoż iuż
34:
wolę wſzytkiego zániecháć/ á tu koniec tym wtorym kśiążkam
35:
vcżynić. Wſzák/ będźieli tego potrzebá y iákom teraz pracey nie
36:
litował/ ná to odpiſáć/ tákże zá pomocą Bożą gotow będę/ y
ſſná inſze


strona: 322

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/322.
1:
ná inſze odpowiedźieć/ y z ſámego ieſzcże Wędźidłá więcey gru=
2:
bych y ſproſnych błędow o Bogu y o Chriſtuśie y o duchu świę=
3:
tym/ o ktorymem teraz dla przedłużenia nic nie piſał/ pokázáć y
4:
ony ſłowem Bożym pokonáć. Bo ſię nigdy pletliwe báśni ludz
5:
kie/ iáko plewy z pſzenicą z ſłowem Bożym weſpołek nie zgodzą
6:
áni oſtoią. A ták niech ná tym teraz doſyć będźie. A ták iuż teraz
7:
káżdy pobożny iáko z potłumionych błędow/ ták też z prawdy
8:
ná iáſnią wyſtáwioney y wywyżſzoney/ niech zemną weſpołek
9:
BOgá Oycá w duchu y w prawdźie záwżdy wychwála. A to
10:
przez Iezuſá Chriſtuſá Amen.
11:
Trzećie kśiążki.
12:
Argument.
13:
O Antychriśćie beſtyą w piśmie ś. názwánym kto=
14:
rego imię y oſobę chce X.K. z głowy ſwey Papieżá
15:
Rzymſkiego zewlec: cżemu nie ſproſta nigdy/ prze=
16:
ćiw rzecży iáſney y piſmu świętemu/ á nim nas chce
17:
gwałtownie przyoblec.
18:
1. Ian. 4. ꝟ 3. á 2. Ian. ꝟ 7.
19:
Káżdy duch ktory nie wyznawa iż Iezus chriſtus przyſzedł w ćie
20:
le/ z Bogá nie ieſt: á ten ieſt (duch) Antychriſtow.
21:
2. Teſs. 2. ꝟ 8.
22:
Y obiáwion będźie on bezpráwnik/ ktorego Pan zágłádźi du=
23:
chem vſt ſwoich/ á świętym przyśćiem ſwoim ſkáźi.
24:
Káp. 1.
25:
I
Vż ſię zá pomocą páná Bogá náſzego dwoie kśiążek ná
26:
Wędźidło I.M.X.K. Poznáńſkiego/ Hieronimá Po
27:
wodowſkiego/ głownego nieprzyiaćielá náſzego/ ile mo
28:
gło być nakrotcey ſkońcżyło: iuż też cżás trzećie wźiąć
przedśię/


strona: 323

ná Wędzidło X.K.P.323.
1:
przedśię/ y ony tákże co rychley/ y nakrotcey ſkońcżyć. Nie zábá=
2:
wiáiąc ſię długimi/ w rzecży wſzem wiernym nie wątpliwey/ wy=
3:
wody: lecż tylko okázowániem nieſłuſzneo nam Antykriſtwá przy
4:
cżytánia. A przytym wyſtáwieniem tego przed ocży/ iż bez wſze=
5:
go ſporu y wątpliwośći/ nie kto inſzy ieſt Antichryſtem/ iedno
6:
Papież Rzymſki/ A iż też ſtolicá/ regiment, rząd/ władza/ zwierz=
7:
chność/ ktora ieſt przy Rzymſkich Biſkupiech/ ieſt gniazdem/
8:
ſtolicą/ y zwierzchnośćią Antichryſtowſką. O ktorym Antychri
9:
śćie iż miał przyść/ y ták ſię iákoby miał być Bogiem wynośić/
10:
piſmo święte z dawná znáć dáło. Iáko ſię to potym pokaże. A iż
11:
by rzecż tá tym ſnádniey y porządniey iść mogłá: godźi ſię na=
12:
przod ná I.M.X.K. piſánie o tym/ odpowiedźieć dáć: á przytym
13:
też záraz co ná nas wlecże nieſłuſznie ſpráwę dáć. Aby kto nieopá
14:
trzny cżytáiąc I.M. wywody w błąd ſię záwieść nie dopuſzcżał:
15:
mnimáiąc/ żeby to iuż ták być miáło iáko I.M. piſze w Przedmo
16:
wie fol. 3. á to ták o tym rzecż ſwą przećiw mnie y bráćiey mey zá
17:
cżynáiąc. Iż też teo Miniſtrá y vcżnie iego zowę Antychriſtámi:
18:
cżynię to zá powodem iego: gdyż on zwierzchniego páſterzá po=
19:
wſzechnego/ y wſzytki nazacnieyſze y napobożnieyſze ludźie ꝛc. W
20:
ktorych ſłowiech nigdy nie wyſłowioną gorliwość (iáko I.M.
21:
ſam názywa y ſobie ią przycżyta) káżdy bácżyć może/ ktorą go=
22:
rzey niż duchem onym Moiżeſzowſkim iáko ſię I.M. zda/ wet
23:
zá wet oddáć vśiłuie/ co w Chriſtuśie plácu nie ma. A nie dźiw
24:
by to był/ gdyby ſię zoſobná I.M. w tym krzywdá ſtáłá/ ále
25:
żadney zoſobná nie máiąc/ przedśię ſię zá to bierze/ iż y Papie=
26:
ża dáleko w Rzymie bánkietow ſwych Włoſkich vżywáiącego/
27:
bronić chce/ y ſwey też przy nim/ y rowiennikow ſwych/ kuchniey.
28:
Bo o tę grá idźie: hinc illæ lachrymæ by tę odięto/ pares nobis multi
29:
fuiſsent. Boć też nie dármo ieden z nich/ nie dawny Biſkup Krá=
30:
kowſki to powiedźiał: wierz ty iáko chceſz ábo w co chceſz ꝛc. tyl=
31:
ko day co ieſt moiego. Ale iákożkolwiek ſię to dźieie/ ma I.M.
32:
X.K. v mnie w tey mierze nie iáką wymowkę: y v inſzych też po
33:
dobno mieć może: iż iáko ptak dobry á toli wżdy w ſwe gniazdo
34:
nie plugáwi/ ále iáko może chędoży: y do niego też iáko mrow=
35:
ká z drugimi cżerſtwie ná cżyścowy ogień trzaſki nośi: et pro aris
36:
focisq̀ue certat. Nā quis quæſo dici meretur, ſi Zelo pro ſuis dijs nullo pror
ſſ 2ſus tange-


strona: 324

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/324.
1:
ſus tangeretur? Iáko tedy názwawſzy mię z gorliwośći beſtyą/ dał
2:
I.M. tego o ſobie wedle wiáry y poſtępku ſwego ſpráwę: tákże
3:
też y tu bieląc Murzyná nie wybielnego/ názwawſzy mię y z brá=
4:
ćią moią Antychriſtem/ chce winnikámi onemi figowemi/ kto=
5:
rych y Adam z Ewą vżywał/ okryć od Antychriſtoſtwá Papę
6:
ſwego Rzymſkiego. Aby iego okrywſzy/ y ſam ſię też/ iáko zá wie
7:
chą/ od niepogody nádchodzącey zákryć mogł/ by go to tylko
8:
nie omyliło. Coż tedy cżyni? á tho naprzod dáie o ſobie ſpráwę
Spráwe dáie
o ſobie X.K.
cżemu nas zo
wie ántychri-
stámi.

9:
przecż mnie Miniſtrá/ raz Arryáńſkieo/ drugi raz Nowokrzcżeń
10:
ſkiego iáko I.M. zowie/ y z vcżniámi moimi/ Antychriſtem też
11:
po beſtyey názwał. Dokłádáiąc tego/ iż to zá moim powodem
12:
cżyni. Przeto/ iżem ia też zwierzchniego páſterzá powſzechnego/
13:
y wſzytki nazacnieyſze y napobożnieyſze ludźie/ ktorzy wiárę (iá=
14:
ko I.M. mowi) powſzechną przez ták długie wieki/ we wſzech
15:
narodách/ od Apoſtołow trzymáli/ pierwey y bárzo dotkliwie
16:
wiele rázow ták oſądźił y oſzácował/ nie roſpárſzy ſię pierwey z
17:
nim tákći stoi w moim exemplarzu, á w inſzymem widział, známi: co nie
18:
wiem cżym ſię stáło: ále ná tym máło, bo toż przedśię będźie przy kim
19:
takowa háńbá ſłuſznie zoſtáć ma. To ták I.M.X.K. piſze ſprá=
20:
wę o ſobie dáiąc. Ná co ia krotko odpowiedam. Naprzod/ iż
Spráwá X.
K. nie dobra.

21:
to zá co ſię wźiął X.K. nie dobrze ſię wźiął: bo nie dla chwały
22:
Bożey: áni z miłośći prawdy/ ále dla pomſty: áby tylko wet zá
23:
wet oddał. Gdyż ſam tego dokłáda: iż to zá moim powodem v=
24:
cżynił/ iżem ia Papieżá pierwey názwał Antychriſtem ꝛc. Ktore=
25:
go przećiw Bogu/ Chriſtuſowi/ y Apoſtołom/ zowie zwierz=
26:
chnym y powſzechnym páſterzem: zdźieráiąc to naprzod z iedne=
27:
go páſterzá Chriſtuſá Iezuſá/ co iemu Bog dał/ y cżym go v=
28:
cżćił y poſtánowił: co on o ſobie świadcży/ y co mu Apoſtołowie
Kto to Chri-
stuſowi odey
muie co ma
od Bogá, ten
iest ántychri
stem.

29:
przywłaſzcżáią/ zowąc go/ y prawdźiwym/ y przednieyſzym páſte
30:
rzem y dożorcą duſz náſzych. W cżym ſię iuż też niewątpliwie o=
31:
kázuie być z Papieżem ſwym Antychriſtem: To ieſt/ nieprzyia
32:
ćielem y przećiwnikiem Chriſtuſowym: Co ia też z dawná wie=
33:
dząc od inſzych/ ktorzy toż co y X.K. mowili: á nawięcey z pi=
34:
ſmá ś. iż Papież ieſt Antychriſtem przetom go ták zwał: y teraz
35:
bez pokáiánia zowę: y zwáć poki ſię on też nie pokáie/ y Chriſtu=
36:
ſowi ſię ſprzećiwiáć nie przeſtánie/ będę. A co mi zádáie/ żebych
przytym


strona: 325

ná Wędzidlo X.K.P.325.
1:
przytym y wſzytki nazacnieyſze y napobożnieyſze ludźie/ bárzo dot
O ſądzie y ſzá
cunku ludz-
kim ſpráwá.

2:
kliwie wiele rázow oſądźił/ y oſzácował/ ktorzy powſzechną wiá
3:
rę przez ták długie wieki trzymáli: tego żadną miárą ták zgołá
4:
w piſániu żadnym moim X.K. nie pokaże: ábych ia/ nierzkąc za=
5:
cne y nabożne/ ále też y napodleyſze ludźie/ y z niewiádomośći
6:
(náwet) złośći płodzące/ poki żywą/ ſądźić/ y ſzácowáć/ iáko nie
7:
przyſtoynie miał. Tych ſądzę y ſzácuię/ y to wedle ſłowá Bożeo/
8:
ktorych widzę/ iż bez pokáiánia prawdźiwego chriſtyáńſkieo/ bez
9:
wiáry wlaney/ żywey y prawdźiwey (bo v mnie martwa/ zmyślo
10:
na y nábyta/ choćiaż powſzechna y ſtára zá nic ſtoi) żywot ten
11:
ſwoy ſkońcżyli. Iż/ ponieważ nie wierząc: k tev w złośćiách leżąc:
12:
z tym ſię świátem roſtali: tedy ći zbáwieni być nie mogą. Bo iá=
13:
ko ich tu śmierć záſtáłá/ ták tám potym ſądzeni będą. Abowiem
14:
hic vita vel acquiritur vel amittitur: iáko ieden z ſtárych/ á dobrze
15:
powiedźiał: Tu żywotá y doſtawamy/ y go tu też pozbywamy.
16:
A co ſię tknie żywych/ o ktorych záwżdy/ do oſtátniego wytchnie
17:
nia/ dobrze ſobie tuſzę: ták o nich mowię y piſzę: iż ieſli ſię náwro
18:
cą/ w Iezuſá Chriſtuſá vwierzą: żywotá ſwego rychło y znácżnie
19:
popráwią: tedy temu wierzę iż zbáwieni będą. Nie pátrząc w tym
20:
ná zacność y powagę/ áni ná zwierzchowne nabożeńſtwo/ od lu
21:
dźi drugich zmyślone: gdyż mam po ſobie wyrok Boży: w kto=
22:
rym to iuż zdawná obwołáć racżył: iż go prożno ludźie chwalą gę
23:
bą/ y wárgámi/ ktorych ſerce dáleko ieſt od niego: y prożno ſię
24:
go boią/ będąc w tey boiáźni ſwey nie od Bogá ále od ludźi wyu
25:
cżeni Ezá. 29. ꝟ 13. Máth. 15. ꝟ 8. ále pátrząc ná wiárę/ ktora=
26:
by przez dobre vcżynki świádectwo zá ſobą miáłá. Cżego gdy nie
27:
widzę: owſzem co temu przećiwnego bacżę: iáko ieſt báłwochwál
28:
ſtwo/ ktorego pełne ieſt Papieſtwo/ że go żaden pokryć y zá tyn=
29:
kowáć ſwoim rozumem y Loiką nie może: tákże krzywoprzyśię
30:
ſtwo: nádáremne bránie imienia Bożego: Bogow wielkość zmy
31:
ślonych od ludźi/ y pośrzednikow bez licżby: tedy o tych wſzyt=
32:
kich mowić muſzę z piſmem/ iż ktorzy tákowe rzecży cżynią/ kro
33:
leſtwá Bożego dźiedźicmi być nie mogą. 1. Kor. 6. ꝟ 9. Efez. 4.
34:
ꝟ 17. á 5. ꝟ 3. 5. Gál. 5. ꝟ 19. Kol. 3. ꝟ 5. Toć ia ták/ nie zacne
35:
tylko y nabożne/ ále y inſze wſzytki ſądzę: á nie inácżey. Ale ſię
ſſ 3iákom

36:
w ſąd on ktory Bog dał ſynowi ſwemu Iezuſowi nie wtrącam:
ſſ 3iákom


strona: 326

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/326.
1:
iákom to y w pierwſzych kśiążkách/ mowiąc około pomárłych/
O roſpierániu
ſię náſzym z
Papieżem, o
prawdzie
przy kimby
oná byłá.

2:
wſpominał. O rozpárćiu mi iuż też tu mowić nie potrzebá oko=
3:
ło tych rzecży/ to ieſt przykim by tá háńbá zoſtáć miáłá/ lub z ſá=
4:
mym Papieżem iáko princypałem: do ktorego trudny przyſtęp:
5:
iákom w pierwſzych kśiążkách nápiſał: lub też y z inſzymi wſzyt=
6:
kimi/ iáko X.K. mowi/ wedle tego iákom w inſzym exempla=
7:
rzu nálaſł/ nápiſano/ wielką licżbę z námi á nie z nim/ boby temu
8:
końcá nie było: káżdego z nich zoſobná ſzukáć/ y oto ſię z nim ro=
9:
ſpieráć? A wſzák I.M. X.K. będąc ſam w Lublinie/ choćiaż ná
10:
káżdym ſwȳ kazániu o mnie kazał/ y záwżdy wyzywał/ gdym ſię
11:
mu przez páná Doktorá Grotá y inſze/ ná rozmowę iáwną á nie
12:
pokątną ofiárował/ zemną mowić niechćiał. A iákoż tu śmiał
13:
to piſáć/ żem ſię pierwey z nim/ to ieſt lub z Papieżem iáko pryn
14:
cypałem/ lub z nimi wſzytkimi (co oboie ieſt niepodobną rzecżą)
15:
nie roſpárł. Trudno ſię z tákimi roſpieráć/ ktorzy mowić y ſłu=
16:
cháć niechcą/ prawdy ktora w o cży kole. A ieſzcże trudnieyſza/
17:
gdy ſię drápáć páznokćiámi chcą y ná wylanie krwie vśiłuią/ in=
18:
ſtyguią y fołdruią: á ieſzcże tym trudniey/ iáko ná powietrzu pta
19:
ki wſzytkich zbieráć: ná wſzytkich ſię oględáć: wſzytkich zoſobná
20:
ſzukáć y ze wſzytkimi ſię roſpieráć. Ale od tey Przedmowy X.K.
21:
z ſtrony obmowy iego przyſtąpiemy iuż ku rzecży ktorą tego do=
22:
wieść chce/ iż nie Papież ieſt Antychriſtem/ ále iáko támże mo=
23:
wi/ Hereſiárchowie ꝛc. Ktoremu/ iż cżáſu do wywodzenia dłu=
24:
giego tey rzecży nie doſtáło/ iáko ſię też w tym omawia/ tedy
25:
ſektćie Nowokrzcżeńſkiey kilká tylko przycżyn przywodźi (o=
26:
puśćiwſzy Hereſiárchy/ przez ktore ia wedle Bogá y ſłowá iego
27:
Papieże rozumiem) ták rzecż ſwą o Antychriśćie zácżynáiąc. Na
28:
przod/ Antykriſt rozumie ſię przećiwnik Kryſtuſow/ otoż Papież
Opiſánie An=
tychristá we
dle X.K.

29:
choć ieſt namieſtnikiem Kryſtuſowym/ gdyż według poſtáno=
30:
wienia páńſkiego/ w oſobie Piotrowey/ ná mieyſcu Kryſtuſo=
31:
wym páśie owce ieo/ ktore do ſkońcżenia świátá trwáią: przed=
32:
śię (według náuki tegoż miſtrzá ſwego) poniżáiąc ſię/ nie zowie
33:
ſię ták ſam/ ále ſię piſze ſługą ſług Bożych/ zá cżym też Pánu
Papież sługá
sług Bożych.

34:
Chriſtuſowi nigdy ni w cżym nie był przećiwnym: Y owſzem zá
35:
iego chwałę/ ábo krzywdę przećiw pogánom ábo kácerzom zá=
36:
wſze ſię vymował: Cżechowic lepak z tą ſektą ſwą ꝛc. niż ſię dál
ſze ſłowá


strona: 327

ná Wędzidło X.K.P.327.
1:
ſze ſłowá I.M.X.K. położą: ták iáko káżdy nápiſáne w Przed
2:
mowie iego naydźie: trzebá iuż te nákrotce rozebráć y ná nie od=
3:
powiedźieć. Co ſię tedy tknie wyłożenia Antychriſtá/ dobrze ieſt
4:
znácżenie/ ſłowá tego Antychriſt przełożone/ choćiaż ſię Anty=
5:
chriſt ſam nie opiſał wedle potrzeby: przećiw cżemu iednák nic
6:
ſię tu mowić nie będźie: gdyż ták ieſt/ iż Antychriſt ieſt przeći=
7:
wnik Chriſtuſow. Lecż tu nam nie idźie tylko o znácżenie y wyro
8:
zumienie ſłowá: ále też idźie y o rzecż ſamę: y o okazánie teo/ ktoby
9:
był Antychriſtem: y ktoby ták ſłuſznie/ będąc nim/ mogł też być
10:
beśpiecżnie Antychriſtem názwány. To ieſt/ Chriſtuſowym prze
11:
ćiwnikiem/ y nieprzyiaćielem: ktorymby záś nie mogł być wła=
12:
ſnie/ gdyby naprzod wſzytkiego przećiw Chriſtuſowi nie cżynił.
13:
Ale iż wſzytko cżyni/ przetoż ieſt Antychriſtem/ przećiwnikiem
14:
Chriſtuſowym. Tu gdyby ſię godźiło/ ty ſámy ſłowá X.K. wźiąć
15:
przedśię/ y ony ſámy rozbieráć: y z nich Antychriſtá/ opuśćiwſzy
16:
I.M. wywody/ pokázowáć/ nie byłoby nic łatwieyſzego: boby
17:
ſię rzecż tá mogłá prętko ſkońcżyć. Lecż áby ſobie tego I.M. zá
18:
krzywdę nie brał/ ábo ták nie mniemał/ iż nie mamy co ná nie od
19:
odpowiedźieć/ przetoż teraz tego zániechawſzy/ wywody ſáme
20:
I.M. odpráwiemy/ á przy tym też y Antychriſtá ſwym porząd=
21:
kiem przy nich pokázowáć będźiemy. Naprzod tedy krotko mo
22:
wiąc/ dźiwna mi ſię zda tá logiká X.K. ktorey z wyłożenia ſłow
Rozbieránie
słow X.K.
ktorymi opi-
ſuie ántychri
stá.

23:
ká tego Antychriſt vżywa: ále iż iey iá nieumiem: przetoż też nie
24:
ná nię/ ále ná rzecż ſámę odpowiedáć będę. Acż to wiem/ iż gdy=
25:
by był thák rzecż ſwą wyſtáwił/ Káżdy Antykryſt ieſt przećiwnik
26:
Chriſtuſow: Papież nie ieſt żadnym przećiwnikiem Chriſtuſo=
27:
wym/ A ták żaden Papież nie ieſt Antychriſtem: tedyby też ła=
28:
twie było rzecż tę poiąć/ y ná nię odpowiedźieć. Abowiem/ gdy
29:
by wtorey propoſicyey/ ábo położenia/ ſłowem Bożym y pewny=
30:
mi á niewątpliwemi známiony/ ktore Grekowie τεκμκ̀ςια názy=
31:
wáią dowiodł y obronił. A ktoby tev mogł co ná odpor mowić:
32:
y nie záraz zámknienia tey rzecży pozwolić? ále gdy puśćiwſzy tę
33:
pewną/ y dobrze vtwierdzoną drogę/ wići ſię około płotá plo=
34:
tą/ tedy nielza/ iedno ie też tákże roſplátáć/ iáko ſą vplećione. A
35:
le wżdy ſłuchaymy/ co rzecży ſwey dowodząc/ to ieſt/ iż nie Pa=
36:
pież ieſt Antychriſtem/ ále iż ia y z bráćią moią/ mowi I.M.X.
K. Atoli


strona: 328

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/328
1:
K. Atoli ták mowi/ w krotką ſummę ſłowá iego zebrawſzy: Pa
Wywod X.
K. iż Papież
nie iest Anty
chriſtem.

2:
pież choć ieſt namieſtnikiem Chriſtuſowym/ przedśię ſię ták nie
3:
zowie/ ále ſię zowie ſługą ſług Bożych: á ták Papież nie ieſt ni w
4:
cżym przećiwnikiem Chriſtuſowym ꝛc. Thy ſłowá y rzecży/ ku
5:
ktorey ich I.M.X.K. vżywa/ iż gruntu nie máią z piſmá ś. prze=
6:
to ſię też oſtáć nie mogą. A náwet y według Logiki nie ſą wa=
7:
żne. Abowiem X.K. bierze to ſobie zá fundáment/ petens principi-
8:
um, o co prze idźie/ y cżegoby pierwey dobrze dowieść potrzebá.
9:
A iż to ia ieſzcże właśniey á krotko rzekę/ w nádźieię ſłowá Boże=
10:
go/ bierze to przedśię X.K.cżeo nigdy nie obroni áni dowiedźie:
11:
ponieważ ſię z prawdą ſłowá Bożego nie zgadza. Bo to mowić
12:
iż Papież ieſt namieſtnikiem Chriſtuſowym/ nie co inſzego ieſt/
13:
iedno chćieć prawdę ſłowá Bożego w kłamſtwo przemienić/ po
14:
tym ludźi omamić/ żeby ſię w tym nie cżuli: á nád to Chriſtuſá z
15:
mocy y wiádomośći y rządu chćieć złupić: ktory rząd/ oddał mu
16:
Bog oćiec niebieſki do ręku: y dla ktoreo też poſádźił go po prá=
17:
wicy ſwey: áby on ſam á nie kto inſzy/ ná mieyſcu iego krolował:
18:
á krolowałby w pośrzod nieprzyiaćioł/ áż do zwyćiężenia oſtá=
19:
tniego nieprzyiaćielá śmierći. W ktorym cżáśie niż ſię ſkońcży/
20:
żaden teo z piſmá ś. nie pokaże/ áby to ſwe kroleſtwo/ moc/ zwierz
21:
chność y rząd/ miał komu Chriſtus Pan zlecáć/ onego namie=
22:
ſtnikiem ſwym cżyniąc. Gdyż/ contra oportet nullum datur remedium
23:
przećiw muſowi (mowi) ábo potrzebie/ w ſłowie BOżym dot
24:
kliwie wyráżoney/ nie może być wymyślono/ przez coby ſię to
25:
zwątlić y wyniſzcżyć/ co Bog chce mieć miáło. A ten mus ábo
Christus ſam
á nie kto inſzy
miásto niego
krolowáć mu
śi.

26:
potrzebę znácżnie Páweł s. wyraża tymi ſłowy o Chriſtuśie mo=
27:
wiąc/ δξ γας ὰντoν̀ βασιλειν,oportet enim ipſum regnare, boć mu kro
28:
lowáć muśi/ ábo/ boć mu krolowáć potrzebá/ áżby położył wſzyt
29:
ki nieprzyiaćioły iego/ pod nogi iego. Nie ládá to ſłowká: twár
30:
do ſą zápiecżętowáne: gdy mowi iż mu potrzebá/ ábo iż on muśi
31:
krolowáć. Bo mowi/ iż on/ á nie kto inſzy krom niego. K temu
32:
iż cżás tego krolowánia tákiego iego/ oſtátecżnym nieprzyiaćie=
33:
lem śmierćią końcży/ á przed zwyćiężeniem iey ſurrogata, ábo na=
34:
miáſtká/ ábo wikáryego nie wyraża. Cżegoby pewnie nie zánie=
35:
chał/ gdyby tym cżáſem ktorykolwiek być miał. A iż nie názná=
36:
cża/ tedy tego nie bez przycżyny cżyni: ále dla ſłuſznych prawdźi=
wych y


strona: 329

ná Wędzidło X.K.P.329.
1:
wych y pewnych przycżyn y świádectw ſłowa Bożeo: ktoreby ſię
2:
wſzytki w niwecż obroćić muśiáły/ gdyby namiáſtká ktorego
3:
pozwolić miał. Ktorych ácż ieſt wiele: wſzákże ia tylko niektore
4:
przypomionę. Iáko to/ iż Pan Chriſtus páſterz dobry náſz/ y do=
5:
zorcá duſz náſzych/ choćiaż zábity był y vmárł/ iednák w grobie
6:
nie zoſtał: ále wzbudzony będąc żywie: á śmierć mu iuż więcey
7:
nie pánuie. Druga/ nie ieſt bez mocy y wiádomośći potrzeb ludźi
8:
tu mieſzkáiących: gdyż też nie ná oko ſądźi: áni z powieśći ktora
9:
by do vſzu iego przyſzłá/ Ezái. 11. ꝟ 3. iáko ſądzą inſzy Pánowie
10:
świáta tego: ktorzy/ nierzkąc daleko kędy ná ſtronie/ ále y tego
11:
co ſię w tyle ich zá ocżymá dźieie/ y co kto przed ocżymá ich ná
12:
ſercu broi/ wiedźieć y widźieć/ procż ſkutku/ á powieśći nie mo=
13:
gą: dla cżego im też ná ſtronie będącym/ trzebá tám y ſam mieć
14:
ſurrogatow/ namiáſtkow/ ſtrożow/ dozorcy ꝛc. Lecż on/ iż to
15:
wſzytko wie/ y mocą y mądrośćią ſwą/ ſądząc ſpráwiedliwie/
16:
wſzytkiemu ſam ſproſtáć może przetoż namiáſtká żadnego nie
17:
potrzebuie. K temu/ iż ácżkolwiek nie ieſt obecny wedle ćiáłá/
18:
iednák záwżdy ieſt z ſwoimi/ według duchá/ ktorego wźiął od
19:
Bogá bez miáry: tákże też ieſt z ſwoimi y według zwierzchnośći/
20:
ktorą mu dał Bog oćiec iego ná niebie y ná źiemi: á ták ieſt iáko
21:
to obiecał być ná koniec y ze dwiemá/ ktorzyby ſię w imię iego
22:
zgromádźili/ Máth. 18. ꝟ 20. á 28. ꝟ 20. Ponieważ tedy on ſam
23:
ieſt/ tedy wikáryego nie potrzebuie. Nád to ieſzcże/ znácżnie te=
24:
go dokłáda piſmo/ iż on będąc náſzym przycżyńcą/ y ofiárowni=
25:
kiem/ záwſze ſię zá námi przycżynia/ y okázuie przed oblicżnośćią
26:
Bożą: iż też záwżdy żywie: iáko Piſarz liſtu do Hebreow mowi:
27:
káp. 7. ꝟ 24. iż (ofiárownik náſz) ná wieki trwa/ przetoż też wie=
28:
cżne ofiárownictwo ma: przetoż też koniecżnie záchowáć może
29:
ty ktorzy prze zeń przyſtępuią do Bogá: záwżdy żywąc/ áby ſię
30:
záwżdy przycżyniał zá nimi. O cżym też y indźiey ſą świádectwá
31:
Heb. 9. ꝟ 24. Rzym. 8. ꝟ 34. Ian. 14. ꝟ 16. 1. Ian. 2. ꝟ 1. Ktorą
32:
też rzecż iáśnie nam przed ocży przykład Stefáná ś. wyſtáwia.
33:
Zá ktorego/ ácżkolwiek y Piotr y inſzy Apoſtołowie żyli/ iednák
34:
ſię Stefan ná żadnego z nich nie oglądał: ále ſámego tylko ie=
35:
dynacża przycżyńcę y Páná w niebie po práwicy Bożey vpátro=
36:
wał: y będąc kámionowány duchá mu do ręku oddawał/ kto=
ttry/ ná


strona: 330

Trzećie kśiążki Odopowiedzi/330.
1:
ry/ ná toć nam ieſt ku przykłádu wyſtáwiony/ ábyſmy y my tám=
2:
że w niebie ocżymá wnętrznemi/ tegoż páná/ y páſterzá náſzego/
3:
Iezuſá Chriſtuſá záwżdy po práwicy Bożey vpátrowáli: á ná ża=
4:
dnego ſię zmyślonego niewiedźieć kędy dáleko zá gorámi/ zá
5:
morzem y zá rzekámi pánuiącego namiáſtká przećiwniká Chri
6:
ſtuſowego namniey nie oglądáli: gdyż żywy ieſt ſtroż y páſterz
7:
náſz: záwżdy go z ſobą mieć/ nań pátrzyć możemy: á Papieżá
8:
nie káżdemu ſię widźieć zeydźie. Wie o nas náſz páſterz: á Papież
9:
procż opiſánia y powieśći drugich wiedźieć nie może. A iż ſię to
10:
iuż pokazáło iż iemu ſámemu potrzebá krolowáć/ do zwoiowá=
11:
nia oſtátecżnego nieprzyiaćielá śmierći: á pokázáć ſię to z dru=
12:
giey ſtrony nie może/ áby tym cżáſem miał komu kroleſtwo ſpu=
13:
śćić/ rząd zlecáć/ y miáſto śiebie wikáryeo ábo namiáſtká poſtá=
14:
nawiáć: tedy ſię iuż to iaśnie iáko ſłońce pokázuie/ iż Papież nie
15:
ieſt tym cżym go cżyni y zowie X.K. to ieſt namieſtnikiem Chri=
16:
ſtuſowym: ále y owſzem gdy to ſobie przywłaſzcża/ y náde wſzyt=
17:
ki ſię wynośi/ y gdy to od inſzych ktorzy go tym cżynią y zową
18:
przyimuie: tedy ſię tym ſam Antychriſtem/ to ieſt/ ſprzećiwni=
19:
kiem Chriſtuſowym być pokázuie. Chriſtus Pan wźiął od Bo=
20:
gá oycá kroleſtwo/ ktorego nie zleca/ áni zleći nikomu: á zwła=
21:
ſzcżá ku pánowániu nád drugimi (bo ſię tu nic nie mowi prze=
22:
ćiw porządnemu vſługowániu ſłowem Bożym przez wierne pá=
23:
ſterze we Zborzech iego) ále ie záś po zwyćięſtwie wſzech nieprzy
24:
iaćioł/ temuż Bogu oycu/ od ktorego ie wźiął/ odda: iáko tám=
25:
że 1. Kor. 15. ꝟ 24. 28. Apoſtoł mowi: potym koniec gdy odda
26:
kroleſtwo Bogu oycu/ y gdy ſkáźi wſzelkie przełożeńſtwo/ y wſzel
27:
ką zwierzchność y moc. A gdy mu wſzytko poddano będźie/ tedy
28:
y ſam ſyn będźie poddan temu/ ktory mu poddał wſzytko: áby
29:
Bog był wſzytkim we wſzytkich. Ale ſnadź X.K. nie ták zgołá
30:
zowie Papieżá/ bez okazánia tey rzecży nie iakiego namiáſtkiem
31:
Chriſtuſowym: lecż też tego dokłáda/ iż on wedle poſtánowie=
Możeli Pa-
pież, w oſobie
Piotrowey,
być namiást-
kiem Christu
ſowym.

32:
nia páńſkiego/ w oſobie Piotrowey ná mieyſcu Chriſtuſowym
33:
páśie owce iego/ ktore do ſkońcżenia śviátá trwáią. Dobrze/
34:
prawdá ieſt iż ták mowi X.K. ále przedśię y tá mowá/ ktorą
35:
pierwſzey dowodźi/ nie mniey też dowodu/ iáko y pierwſza/ po=
36:
trzebuie. Gdyż też tákże iáko y pierwſza/ dáleko ſię ſłowá Bo=
żego prawdą


strona: 331

ná Wędzidło X.K.P.331.
1:
żego prawdą mija. Abowiem poſtánowienia tego páńſkieo kto=
2:
re wſpomina/ nigdy o żadnym Papieżu Rzymſkim z ſłowá boże=
3:
go nie pokaże. Owſzem my/ rzecż temu przećiwną/ pokazáć mo=
4:
żemy. Bo/ á kto to kiedy w ſłowie Bożym widźiał y cżytał/ iż
5:
ták Pan Chriſtus poſtánowił/ żeby Papież Rzymſki/ á ieſzcże w
6:
oſobie Piotrá ś. vmárłego/ miał páść owce iego? Bo/ choćiaż
7:
to pewna/ iż owce Chriſtuſowe trwáć będą do ſkońcżęnia świá=
8:
tá: iednák to przedśię nie poydźie zá tym/ áby dla tego Papież/
9:
miał być w oſobie Piotrowey páſterzem ich. Gdyż y to/ co mo=
10:
wi w oſobie Piotrowey/ niewiem z kąd ma? y niewiem ktore ſło
11:
wo Boże ták go wierzyć y mowić náucżyło? Ani tego dowiedźie
12:
żeby Pan Chriſtus Piotrá/ nierzkąc Papieżá páſterzem w Rzy=
13:
mie poſtánawiáć miał. Ponieważ on ſam rzekł do vcżniow
Christus ſam
iest z ſwoimi,
bez namiást-
ká.

14:
ſwych/ ktorym kazał Ewánielią przepowiedáć/ á nie pánowáć
15:
nád inſzymi/ áni mſzyć/ áni wiłowáć ꝛc. odchodząc od oycá ſwo=
16:
iego Oto ia z wámi ieſtem áż do ſkońcżenia świátá. Mowi ia ie=
17:
ſtem z wámi/ á nie mowi oto wam poſtánawiam miaſto śiebie
18:
Piotrá. Bo y Piotr y inſzy bez niego nic nie ſą. Ani mowi/ oto ná
19:
mieyſce Piotrowe/ ábo oto w oſobie Piotrowey Papież Rzymſki
20:
páść was będźie. Ale mowi/ iáko prawdźiwy/ w ktoreo vśćiech
21:
zdrádá náleźiona nie byłá: oto ia z wámi ieſtem áż do ſkońcże=
22:
nia świátá. Do wſzytkich to mowi/ á nie do iednego: y ze wſzyt=
23:
kimi być chce/ nie z iednym tylko ktorym zoſobná. Iż tedy ſam
24:
ieſt/ tedy mu namiáſtká do nich nie potrzebá. A iż też ſam ieſt pá
Obietnice Bo-
że o iednym
wiecżnym pá
sterzu.

25:
ſterzem/ y ſam ſwe owce páśie/ bez namiáſtká y wikáryego/ oto
26:
y o tym ſłuchaymy Bogá ſámeo z dawná przez Proroká mowią=
27:
cego/ w ty ſłowá (Ezech. 34. ꝟ 22. Ia ſpráwię wybáwienie o=
28:
wcam moim/ á nie będą więcey, podáne ná rozerwánie: y ſądźić bę
29:
dę między báránem y báránem. A wzbudzę nád nimi páſterzá
30:
iednego/ notá iednego nie wiele ich, y páść ie będźie ſługá moy Da=
31:
wid/ notá nie Rzymski Papież ieden po drugim w oſobie Piotrowey. A on
32:
ie páść będźie/ y on będźie páſterzem ich. A ia Iehowáh będę
33:
im zá Bogá: á ſługá moy Dawid Kśiążęćiem w pośrzodku ich/
34:
ia Iehowáh mowiłem. Toż powtarza káp. 37. ꝟ 24. Skąd to
35:
obacżyć mamy: iż ponieważ ták ſłowy otworzyſtymi Bog o tym
36:
mowi/ tedy nie przeco inſzego/ iedno áby znáć dał/ iż iuż chćiał
tt 2koniec


strona: 332

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/332.
1:
koniec vcżynić onemu pierwſzemu rządowi/ zwierzchnego y ćie
2:
leſnego pánowánia nád ludem ſwym: ktoremu záwżdy rozmáite
3:
páſterze/ y rządźce dawał: y Sędźie y Krole y ofiárowniki/ przez
4:
ktore rządźił lud ſwoy. Lecż iż ſię oni wedle powinnośći w vrzę=
5:
dźie ſwym nie záchowáli/ iáko ſię godźiło/ przetoż też támże/ y
6:
ná inſzych mieyſcách/ lámentuie ná nie przez Proroki. K temu/
7:
ácż ſię też kiedy kto y między nimi nie zły obrał: iednák/ iż cżło=
8:
wiekiem był proſtym/ ktoremu/ iáko piſarz liſtu/ do Hebreow pi=
9:
ſząc o ofiarownikách Heb. 7. ꝟ 13. mowi/ śmierć żyć długo nie
10:
dopuśćiłá/ że po nim ná mieyſce iego inſzy muśiał być poſtáno=
11:
wiony: Przetoż iákom rzekł/ obiecował Bog on rząd y paſterze
12:
odiąwſzy/ rząd inſzy nowy záłożyć/ y páſterza inſzego/ á znácżnie/
13:
miáſto inſzych wielu/ iednego poſtánowić: ktoryby ſam á nie przez
14:
oſobliwego Wikáryego Papieżá Rzymskiego owce iego páſł: y ſamby
15:
był páſterzem nád nimi. Ktore páſterſtwo z ſtrony ofiárownic
Christuſow
vrząd ná ża-
dnego włożon
być nie może.

16:
twá przycżytá pánu Chriſtuſowi Piſarz liſtu do Hebreow/ nie
17:
tylko w onych ſłowách ktore ſię wprzod o vſtáwicżnym żyćiu ie=
18:
go wſpomináły: ále y w tych gdźie mowi/ iż doſtał ὰπαςαβάτoμ,
19:
nie przeſtępnego iż ták rzekę/ ofiárownictwá/ to ieſt/ ktore iuż z
20:
iednego ná drugieo przenoſzone y wkłádáne być nie może/ Heb.
21:
7. ꝟ 24. ponieważ on trwa ná wieki. Bo gdyby mogło ná inſze=
22:
go kogo być wkłádáne: iáko ie ſobie Papieżnicy zmyśláią/ y ná
23:
nie iednego po drugim dźiwnymi práktykámi wſtáwiáią: tedy
24:
by BOg prożno o páſterzu iedynym cżynił tę obietnicę. Ieſzcże
25:
by ten páſterz Dawid nie páſł owiec iego: ániby był páſterzem
26:
ich: pokiby tu ieſzcże inſzy páſterze byli/ y páśienie to ſobie owiec
27:
Bożych przywłaſzcżáli. Ale iż Bog będąc prawdźiwy/ vcżynił
28:
doſyć obietnicy ſwey/ dawſzy páſterzá iedynego/ przedtym zda=
29:
wná obiecánego: á onego dawſzy iuż koniec onym ſtárym páſte=
30:
rzom vcżynił: (mowi ſię to z ſtrony Zboroweo rządu/ nie z ſtrony
31:
rzecży poſpolitey źiemſkiey/ ktora ná świećie drogą ſwą idźie.)
32:
A nie ieſtże to o brzymſka śmiáłość przećiwko ták iáſney rzecży/
33:
chćieć przedśię ſtánowić ſobie páſterzá powſzechnego inſzego? á
34:
iákoby ná vpor przećiwko Bogu/ y Chriſtuſowi páſterzowi prze
35:
zeń poſtánowionemu/ znowu záś wſkrzeſzáć onę iuż vpádłą rzecż
36:
poſpolitą Izráelſką? ábo ſobie ná kſztałt oney inſzą zmyśláć? Co
iż Papieże


strona: 333

ná Wędzidło X.K.P.333.
1:
iż Papieże/ y z ſwoimi dworzány/ iáko ná oko widźimy/ cżynią:
2:
A więcże ich ieſzcże śmie kto omawiáć y bronić/ żeby Antychriſtá
3:
mi/ przećiwnikámi Chriſtuſowymi/ nie byli? Niech ſię w tym
4:
dobrze I.M.X.K. z ſobą obráchuie: dali mu też tylko pan Bog
5:
wyrozumienie tey rzecży. A co mowi I.M. iż Papież będąc na=
6:
mieſtnikiem Chriſtuſowym/ ták ſię przedśię/ poniżáiąc ſię/ nie
7:
zowie: ále ſię piſze ſługą ſług Bożych. Tedy mi temu dźiwno/ iż
8:
w rzecży tak iáſney/ zálecáiąc tę wilcżą pokorę Papieſką chce X.
9:
K. ludźi bácżnych omamić: á oſtro pátrzące/ zámydláiąc im káł
10:
kuſem iákimśi ocży práwie náporząd záślepić żeby widząc nie
11:
widźieli/ á rozumieiąc przedśię nic nie rozumieli ani teo coby to
12:
był zá tytuł Papieſki Seruus ſeruorum Dei, ſługá ſług Bożych vwa
13:
żáli/ áni o tym coby ſię też przećiw tev tytułowi ſkutkiemw rze=
14:
cży pokázowáło pomyśláli. Ieſzcżeć wżdy poniekąd ten tytuł
15:
mogł Grzegorzowi pierwſzemu/ wielkiem názwánemu ſłużyć:
Grzegorz I.
Papież Ser-
uus ſeruorum
Dei.

16:
ktory ſię ták naprzod podpiſowáć pocżął. Iż on to będąc w ká=
17:
picy wychowány/ mnichowſką miał w ſobie pokorę: y ieſzcże ſię
18:
nie doucżył być pánowáć/ bo też ieſzcże do páńſtwá tákiego nie
19:
przyſzło było: wedle ſłow Prorockich/ choćiaż też iuż y on iáko mo
20:
gąc/ przez mnichy ſwoie ſubtylnie ſię w ludźi wkrádał/ y one ſo=
21:
bie y kośćiołowi ſwev Rzymſkiemu zniewalał: á to zwierzchnim
22:
nabożeńſtwem: y wymyślnemi ceremoniámi/ y rozmáitymi przy
23:
datkámi/ przedtym nigdy nieſłychánymi/ áni widánymi: ktore
24:
on wynálaſł/ y przez nie onę proſtotę przodkow ſwych w odprá
25:
wáwoniu nabożeńſtwá iákoby potępia: gdy ná nim iáko proſtȳ/
26:
á nic nie wyſtáwnym/ nie przeſtawáiąc/ świętnieyſze ſam wymy
27:
śliwſzy/ oneo náśládował/ y nie iáko ſługá ſług/ ále iáko pan má
28:
iący nád inſzymi zwierzchność/ inſzy toż cżynic roſkázował/ ktory
29:
ácż między inſzymi/ ktorzy ponim byli/ miał wżdy coś w ſobie/
30:
wedle zdánia tych co żywoty Papieſkie piſáli/ lepſzego: Iednák
Piotr ś. nie pi
ſząc ſię słu-
gą sług Bo-
żych przed
śię w skutku
służył.

31:
przedśię niewiem/ żeby y on temu podpiſowi ſwemu doſyć vcży=
32:
nił: to ieſt żeby prawdźiwie wedle Chriſtuſá páná/ y wedle poſtęp
33:
kow y náuki Apoſztolſkiey/ ſługam Bożym/ iáko ſługá/ ſłużył?
34:
Iáko cżynił Piotr ś. choćiaż ſię on ták/ y żaden z Apoſztołow/ nie
35:
podpiſował. Iednák y on/ y káżdy z nich ná żądánie y roſkazanie
36:
inſzych wiernych/ poſłány będąc ſzedł/ kędy byłá potrzebá. Iáko
tt 3z Ieruzá=


strona: 334

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/334.
1:
z Ieruzálem do Sámáryey Dźie. 8. ꝟ 14.z Liddy do Iopen Dźie.
2:
9. ꝟ 38. z Iopen do Ceſáriey Dźie. 10. ꝟ 21. ꝛc. A gdy mu też co in
3:
ſzy/ choćiaż z niewiádomośći zádáli/ tedy ſię oto ná nie nie gnie=
4:
wáł: áni im zá złe miał/ ábo ná nie fukał: ále o ſobie/ w duchu
5:
ćichym ſpráwę dał Dźie. 11. ꝟ 4. y gdy go Páweł/ z obłudy ſtro=
6:
fował/ iáko mámy Gál. 2. ꝟ 11. nápiſano: tedy tego nie cżytamy/
7:
żeby ſię o to gniewáć miał: ábo/ żeby to o ſobie twierdźił iż on od
8:
żadnego nie ma być/ áni może być ſądzon y ſtrofowan/ iáko to po
9:
tym o Papieżach nápiſano cżytamy. Dist. 40. Can. Si Papa. ꝛc. Ze
10:
oni/ áni mogą być/ áni máią być ni odkogo ſądzeni. Co choćiaż
11:
by też Grzegorz/ bez mnichowſkiey zmyśloney pokory/ ſłużąc
12:
drugim/ y ná rozſądek ſię inſzych dáiąc ſzcżerze cżynił/ y ſkutki po
13:
ſobie tey ſłużby/ ſłużąc ſługam Bożym pokázował: ták żeby mu
14:
właſnie podpis ten/ ſługá ſług Bożych/ należał: iednák ia tego
15:
bacżyć nie mogę/ iáko go przyſtoynie y prawdźiwie namiáſtko=
16:
wie iego vżywáć mogą? Gdyż żywoty ich/ y wſzytkie poſtępki/
17:
y tytuły/ ktorych teraz ći vżywáią. Iáko ſanctiſsimus ſummus, ma-
18:
ximus Pontifex, naświętſzy naywyżſzy/ y nawiętſzy Biſkup ꝛc. z
Hárde tytuły
Papieskie.

19:
tym tám od Grzegorzá wymyślonym/ zgodźić ſię żadną miárą
20:
nie mogą. Abowiem zwáć ſię názwiſkiem ſługą ſług Bożych: á
21:
przedśię nigdy żadnemu nie ſłużyć: owſzem nád Ceſarzmi/ nád
22:
Krolmi/ nád Kśiążęty/ tákże nád miáſty/ páńſtwy/ y kráinámi
23:
pánowáć/ y przywodźić: y onym ſic volo ſic iubeo, ábo/ quare tibi
24:
præcipiendo mandamus, ták chcę mieć ták roſkázuię ꝛc. hárdźie y zu
25:
chwále mándaty ábo buły poſyłáć y zuchwále z pogroſzką roſká
26:
zowáć: á co może być inſzego/ iedno naprzod ze wſzytkich/ kto=
27:
rzy ſię w tym nie czuią ſzydźić? onych niewolić? nád nimi y zdro=
28:
wiem ich/ y nád máiętnośćiámi przewodźić y zwierzchnośći v=
29:
żywáć? y ludźiom ſię ná koniec/ tákże iáko y on ieſt Bogá ná
30:
wyobráżenie iego ſtworzonym iáko beſtyam/ dla więtſzey pom=
31:
py kázáć nośić/ á drugim przed ſobą vpádáć ná źiemię/ y zgołá
32:
to mowić iż Papieżá żadna zwierzchność źiemſka/ áni rozwięzáć
33:
áni zwięzáć może/ iáko Bogá iákieo. Iáko to ſobie y inſzym Mi
34:
kołay Papież przywłaſzcża/ dowodząc tego iż Papieże ſą Bogá
Hárde skutki
y postepki Pa
pieskie.

35:
mi/ przeto iż ie ták Konſtántinus názwał. Iáko o tym piſze Gra-
36:
tian. dist. 96. ca. Satis euidenter. Et Anton. Titu. 16. O ktorey zmy=
śloney y


strona: 335

ná Wędzidło X.K.P.335.
1:
śloney y wymatáney zwierzchnośći Papieſkiey/ ktorą nád Ceſá
2:
rzmi máią: iáko támże áż do końcá teyże diſtynkcyey Grácyan
3:
piſze/ niech ſobie kto chce cżyta/ vyźrzy iż oni pány ſą pánow/
4:
choćiaż ſię obłudnie y nieprawdźiwie ſługámi ſług Bożych zo=
5:
wią. Gdyż ſię żadney zwierzchnośći ſądźić nie dopuſzcżáią/ (iá
6:
ko ſię ſądźić dopuśćił Chriſtus Pan/ y żydowſkiey y pogáńſkiey
7:
zwierzchnośći/ co też y Apoſtołowie cżynili) ſámi chcą wſzytkich
8:
ſądźić y nád wſzytkimi/ pod tytułem ſługi/ pánowáć y przewo=
9:
dźić. Iáko y ty wierſzyki ich świádcżą/ ktore glozarz Grácya=
Wierſze Papie
żom Rzym
skim służące

10:
now ná kráiu nápiſał. In. C. 1. Quae. 7. Can. Quotiens cordis mowiąc.
11:
Seruierant tibi Roma diu domini dominorum, ſeruorum ſerui nunc tibi
12:
ſunt domini. To ieſt/ ſłużylić przedtym Rzymie/ z pánow zacni
13:
Pánowie/ á teraz ći pánuią z niewolnikow ſłużkowie. Iákoż to
14:
dobrze y właśnie wyráźił/ cżáſow ſwych ten/ co ty wierſzyki na=
15:
przod złożył. Vkázuiąc/ nie tylko odmiánę rządu ſtárego Rzym
16:
ſkiego: ále też y oſob nád nim pánuiących. Abowiem poki zacni
17:
Senatorowie tákże Krolowie y Ceſárzowie/ w Rzymie roſká=
18:
zowáli: tedy Rzymiánom zá oyce ſtali/ o dobre ſię ich ſtáráiąc/
19:
y ku ich dobremu onym/ z ſwoim kłopotem y trudnośćią/ vſłu=
20:
guiąc. Ale gdy Kśięża/ Mniſzy/ Wſzetecżnicy/ Cżárownicy/
21:
Cżanokśiężnicy y ſłudzy ábo niewolnicy pánowáć pocżęli: iá=
22:
kich bárzo wiele przedtym było Papieżmi Rzymſkiemi: tedy do=
23:
piero Rzymiánie wolnośći ſwych poſtradáli. Iáko poſpolićie
Lichotá po-
wstawſzy hár
da.

24:
ták mowią: Iż nie máſz nic ták hárdego/ nie máſz nic ták szkodli
25:
wego/ iáko gdy z ſtanu podłego/ z łotrá lub z klechy ſzkolnego/
26:
pan ábo kśiądz Pleban będźie/ y Bog ſię tám nie obędźie. Iá=
27:
ko ono zdawná toż też ieden powiedźiał. Aſperius humili nihil est
28:
dum ſurgit in altum. Otoż iż to rzecż ſámá pokázuie że tego zgołá
29:
nic nie máſz w Rzymſkich Papieżach cżym ſię podpiſowániem
30:
ſwym tákowym zálecáią: Bo znácżnie nád wſzytkimi pánuiąc/
31:
nikomu nigdy prawdźiwie y ſkutecżnie ni w cżym nie ſłużą: prze=
32:
toż nam prożno X.K. táką ich mnichowſką/ fáryzeyſką pokorę/
33:
záleca. Bo nie ſą ſługámi/ áni ſię też zá nie máią: Pány ſą wiel
34:
kimi ná mále ſług nie przeſtáią: nierzkąc żeby ſámi komu/ ſłu=
35:
żyć mieli. A iż inſzą mowią y piſzą/ á inſzą ſkutkiem po ſobie po=
36:
kázuią: tedy ſię y tym ſámȳ iż ſą Antychriſtámi/ iáko myſz ſwym
gryźienim/


strona: 336

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/336.
1:
gryźienim/ wydawáią: iákoż ſię to potym niżey ná ſwym miey=
2:
ſcu żywym przykłádem pokaże. Bo co Pan Chriſtus/ iáko praw
3:
dá roſkazał/ żeby mowá wáſzá byłá ieſt ieſt: nie nie: ktorego też
4:
w tym wierni naśláduią: Tedy Papieżowie/ iáko ieo przećiwni=
5:
cy/ opák wſzytko cżynią: ále o tym doſyć ná ten cżás. Co też ie=
6:
ſzcże X.K. przydáie o Papieżách ſwych mowiąc/ żeby Papież ni
X.K. śmie
mowić, iż Pa-
pież nigdy nir
był P. Chri-
stuſowi prze-
:
ćiwnz.

7:
w cżym pánu Chriſtuſowi nigdy nie był przećiwny/ tedy ſię y tey
8:
mowie ták śmiáłey wydźiwić nie mogę: widząc rzecż tey w ſkut
9:
ku przećwiną: á przetoż też przećiw śmiáłemu/ śmieley ieſzcże
10:
to mowię. Iż Papież iáko teraz ieſt/ y iáko przedtym od kilku
11:
ſet/ ábo więcey niż od tyśiącá lat inſzy przed nim pauciſsimis exce-
12:
ptis, byli nigdy w żadney rzecży z Chriſtuſem ſię nie zgadza: ow=
13:
ſzem mu ſię záwżdy we wſzytkim ſprzećiwia: iáko ſię to (mam
14:
w Pánu Bogu moim nádźieię) potym porządkiem ſwym poka=
15:
że. Teraz ſię tym tu zábáwiáć niechcę. A iż iákoby zámykáiąc tę
16:
rzecż ſwoię/ ták dáley X.K. mowi. Ze ſię záwſze Papież zá chwa
17:
łę/ ábo krzywdę Páná Chriſtuſowę/ przećiw pogánom abo káce
18:
rzom vymował: tedy y to nie k rzecży: bo nie wedle Ewánieli=
19:
ey Páná Chriſtuſowey/ áni z iego roſkazánia. Wiem to z wiela
20:
Hiſtorykow/ iż wiele dźiwnych rzecży ważyli ſię Papieżowie
21:
Rzymſcy/ walcżąc/ y walki przećiw ſpokoynym wzbudzáiąc/ y
22:
przećiw Pánom ſwym powſtáiąc ꝛc. co ſię też będźie mogło ná
23:
ſwym mieyſcu przypomionąć: y to też wiem iż dla rozſzerzenia
24:
kośćiołá Rzymſkieo pańſtw/ y dla ſkárbow przycżynienia/ wal=
25:
ki te wzbudzáli/ zowiąc to patrimonium ſancti Petri, to ieſt/ oycży=
Patrimonium
S. Peeri.

26:
zną Piotrá ś. choćiaż Piotr ś. złotá y śrebrá nie miał, y ośiádłośći ziem-
27:
skich ktoreby po ſobie zoſtáwił: procż śieći, á nie mieſzkánia ſwego y to pewnie
28:
podłego, co iedno kiedy iákimkolwiek ſpoſobem do pánowánia
29:
ſwego przycżynili: ále/ żeby to bylo dla Chriſtuſá/ temu żadną
30:
miárą wierzyć nie mogę: gdy rzecż temu przećiwną widzę. Chri=
31:
ſtus nigdźiey nie kazał ſię ták zá ſwą krzywdę vymowáć: áni ták
32:
chwały ſwey bronić: żeby kto dla teo miał być niewolony y mor=
33:
dowány/ iáko ich wiele pod tą pokrywką Papieże Rzymſcy mor
34:
dowáli: ále kazał Ewánielią przepowiedáć/ nie morduiąc/ áni
35:
prześláduiąc tych ktorzy Ewánieliey nie byli poſłuſzni/ ále ſię od
36:
nich odłęcżyć. A gdźieby nie tylko Ewánieliey nie przyimowano
ale ſię


strona: 337

ná WędłzidoX.K.P.337.
1:
ále ſię ieſzcże ná przepowiedácże iey tárgano/ iákoż to wſzytko
2:
ſwym opowiedał/ że ich to potykáć miáło: y potykáło: tám też
3:
nie kázał ſię mśćić/ ále w pokorze ćierpieć. Nie lituiąc y zdrowia
4:
vtráćić. Nie boiąc ſię też tych/ co ćiáło zábijáią/ ále tego ktory
5:
y duſzę może poſłáć do Gehenny ꝛc. Ale iż Papież nie ták cżyni/
6:
áni ſię ták o chwałę y krzywdę Chriſtuſowę imuie/ iáko Chriſtus
7:
roſkazał/ y Apoſtołowie cżynili/ krwią ſwą náukę Chriſtuſową
8:
piecżętuiąc/ gdźie ná to mieyſce Papież cudzą wylewa: tedy ſię
9:
w tym Antychriſtem być ſamże okázuie.
10:
KA P. 2. Gdy iuż ták I.M.X.K. obronę vcżynił/ y go=
11:
dność pokazał ſwoiego Papieżá: obroćił ſię záraz ku oſobie mo=
Sierdziwy
X.K. postę-
pek.

12:
iey/ y ku bráćiey mey: chcąc mię w ten káptur oblec o kthorym
13:
mnima/ żeby iy ziął z Papieżá ſwego: ále ſię ná tym myli. Dla cże
14:
go mi y co więcey nád to nieſpráwiedliwie przycżyta/ chcąc mię
15:
ták calumnijs obrutum, iáko przedtym niewierni żydowie/ z potwa
16:
rzyli Stefáná ś. poſpolſtwu podáć/ ná vkámionowánie: ábo ná
17:
co inſzego. Ale Bog w ktorym vfam I.M. w tym nie poćieſzy.
18:
Ktory ácż nád Iákubem świętym/ dopuśćił okrutnemu Hero=
Wiernemu po
twarz y
śmierć nic
nie ſzkodzi.

19:
dowi przewieść: wſzákże záś z rąk iego Piotrá wyrwał. Ale/ cho=
20:
ćiażby też z łáſki ſwey y mnie dla imieniá ſyná ſwego miłego dał
21:
w ręce niewiernych ludźi: tedyby to więcey I.M.X.K. iáko in=
22:
ſtigatorowi/ nieſpráwiedliwemu niż mnie niewinnie obwinio=
23:
nemu ſzkodźiło: Boby to moią wiecżną/ á nigdy nie więdnącą
24:
koroną/ á I.M. zginieniem wiecżnym/ ieſliby ſię nieupámiętał/
25:
było. A nád to y z ſtąd to może obacżyć káżdy wierny/ iż poſtę=
26:
pek tákowy nie komu inſzemu też ſłuży/ iedno ſłudze Antychriſto
27:
wemu. Ale ſię godźi ſłowá I.M. o tym położyć/ ktore ſą ty. Cże
28:
chowic lepak z tą ſektą ſwą/ á ná cżymże więcey wſzelką śiłę/ mo
29:
wy/ y piſánia ſwego ſádźi/ iáko ná tym/ żeby Pánu Chriſtuſowi/
30:
odiął to cżym ieſt/ á w pocżet ſwoy iego policżywſzy/ piſmo ś. kto
31:
rego ſię prawdą chlubi/ y wiárę náſzę opákował/ y zgołá wyni=
32:
ſzcżył ꝛc. Ná ty ſłowá X.K. ácż ſię iuż nieco odpowiedźiáło/ wſzák
33:
że y tu ieſzcże nieco krotko odpowiem/ niż to co dáley mowi po=
34:
łożę. Trzy rzecży mi wielkie I.M. zádáie: ktore gdyby prawdźi
35:
we były/ mogłyby mię ſłuſznie w nienawiść táką do ludźi przy=
36:
wodźić: ále iż nie ſą/ tedy ſię w tym przed Bogiem z niewinnośći
uuſwey


strona: 338

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/338.
1:
ſwey y przed Iezuſem Chriſtuſem/ Sędźim ſpráwiedliwym/ ży=
2:
wych y vmárłych/ y przed ludźmi wiernymi/ vcżćiwymi y cnotli=
Klenoty y ko
roná wier-
nych niewin-
nie co ćier-
pieć.

3:
wymi ćieſzę: y mam ſobie tę calumnią zá nakoſztownieyſze kleno=
4:
ty. Bom ia nigdy tego Pánu y Bogu moiemu Iezuſowi Chri=
5:
ſtuſowi/ od Bogá iedynego wſzech rzecży ſtworzyćielá/ mnie dá
6:
nemu nie odeymował/ nie odeymuie/ áni odeymowáć żadnym
7:
ſpoſobem chcę/ áni o tym myślę/ áni go też w pocżet ſwoy kłá=
8:
dę. Owſzem przed nim ná twarz ſwą ná źiemię vpadam. Wy=
9:
znawáiąc go być Pánem moim/ głową moią/ zbáwićielem y od
10:
kupićielem moim: y wſzytkim. Ponieważ procż niego áni znam/
11:
áni mam przyſtępu żadneo do Bogá/ y do żywotá wiecżnego ꝛc.
12:
W cżym choćiażby mi I.M.X.K. ábo kto inſzy z iego ſpołwier=
13:
nikow/ wiáry dáć niechćiał: ná tym mnie nic. Oto ſię ia ná niko=
14:
go gniewáć y fráſowáć nie będę/ vfáiąc w tym ſumnieniu ſwe=
15:
mu/ vfáiąc też y ſzcżyrośći ſwey przed Bogiem/ ktoremu iáwne
16:
ieſt ſerce moie: Iáwne też ieſt y przed Sędźim od niego poſtá=
Ia Christuſo-
wi nic nie o-
deymuie áni
go w pocżet
ſwoy kłádę.

17:
nowionym: o ktorego idźie: ktory ſądźić będźie w ſprawiedliwo
18:
śći. Iáko tedy Chriſtuſowi Pánu nie odeymuię tego/ cżym on
19:
ieſt/ áni ſobie przywłaſzcżam teo co iego ieſt: ták go też y w ſwoy
20:
pocżet nie kłádę. Bo ácżkolwiek to prawdá ieſt/ á ia też temu
21:
ſzcżyrze wierzę/ iż Iezus Chriſtus ieſt cżłowiek prawdźiwy/ mnie
22:
y inſzym ludźiom procż grzechu podobny Heb. 2. ꝟ 7. á 4. ꝟ 15.
23:
bom też ieſt (mowiąc z wiáry nie z pychy wedle piſmá ś. Efez. 5.
24:
ꝟ 30.) cżłonkiem ćiáłá iego z ćiáłá iego y kośći iego/ dla cżego
25:
ſię on też nie wſtyda zwáć brátem moim Heb. 2. ꝟ 11. wſzákże ie=
26:
dnák (rzecży wtorey dotykáiąc) nigdy ia z nim rownáć ſię nie=
Brátem ſię ná
ſzym názywa
Christus ále
ſię nam z tąd
nádymáć nie
trzebá.

27:
chcę: áni o tym myślę: będąc grzeſznym cżłowiekiem/ wiedząc
28:
to iż on grzechu nieucżynił/ áni byłá zdrádá náleźioná w vśćiech
29:
iego. Tákże y to znáiąc y wiedząc/ żem ſię ia z ćiáłá ćiáłem y zá=
30:
cżął w żywoćie mátki ſwey y potym vrodźił wedle biegu przyro=
31:
dzonego/ z woley mężá y niewiáſty/ z ćiáłá też y ze krwie: Co ieſt
32:
od pocżęćia iego/ ktore ieſt z duchá ś. y od národzenia iego ś. no
33:
wego/ niebieſkiego/ ni wcżym grzechem nieſplugáwionego/ rze=
34:
cżą ták dáleką/ że iey ia y rozumem ogárnąć/ y ięzykiem wymo=
35:
wić nie mogę: nierzkąc ábych kiedy páná moieo ták ś. w pocżet
36:
ſwoy położyć myślił. A to iuż ná dwie rzecży mnie zádáne/ niech
będźie


strona: 339

ná Wędzidło X.K.P.339.
1:
będźie krotką odpowiedźią moią. Trzećią rzecż iż I.M. ná-
2:
dźiał/ ábo do niey łátę przyſzył/ tedy ią ia ná dwie cżęśći dźielę y
X.K. zádáie
mi piſmá ś. o-
pákowánie.

3:
ták ná obie odpowiádam. Zádáie mi to żebych piſmo ś. opáko=
4:
wał/ y wyniſzcżał weſpołek z wiárą ich. O piſmie ś. iuż mi tu mo
5:
wić nie trzebá/ bo ſię nie tylko z prawdy iego chlubię/ ále mu też
6:
cále wierzę/ y ná nim cále przeſtawam/ iáko ná świętym/ cżyſtym
7:
y prawdźiwym/ ktorego vſzcżerpku żadnego opákowánia y wy=
8:
niſzcżenia nie przypuſzcżam/ ále ie cále we wſzytkim przyimuię/ y
9:
ná nim ſię/ y wiárę ſwą buduię. A co nawiętſza/ iużem to (ták
10:
tuſzę) doſyć znácżnie y doſtátecżnie pokazał/ iż to wſzytko ſam I.
11:
M.X.K. cżyni y nád to co więcey z ſtrony piſmá ś. co mnie nie=
12:
ſłuſznie zádáie. Pánie Boże day I.M. y w tym vpámiętánie. A
13:
co ſię dotycże wiáry ich: o tey nic zgołá nie trzymam. Bo nie ieſt
Wiárá Papie-
ska nie iest z
Bogá.

14:
z Bogá: nie ieſt z Chriſtuſá: nie ieſt z ſłowá Bożego. Dla cżego
15:
ią też gánię beſpiecżnie/ y iáko mogę ſłowem Bożym niſzcżę: á=
16:
bych ták zá Bożą pomocą/ mogł y I.M. y inſzych od niey od=
17:
wieść: á do wiáry Bożey prawdźiwey y zbáwienney przywieść.
18:
Y cżynić to poki mi pan Bog zdrowia vżycży będę ꝛc. Mnimać
19:
ták (bacżę to) I.M.X.K. iżby on był Chriſtyáninem y miał
20:
wiárę/ ále gdyby mu to dał B. żeby ſię w tym mogł y vmiał do=
papieznicy co
iest wiárá nie
wiedzą áni
iey máią.

21:
brze y z drugimi obrachowáć/ mam zá to/ iżby poznał że on áni
22:
ma wiáry/ ani wie co ieſt prawdźiwa wiárá: áni ieſt Chiſtyáni=
23:
nem. Co ácż ſię iuż też doſyć znácżnie w pierwſzych kśiążkách po=
24:
kazáło/ wſzákże ieſzcże y to tu nákrotce ku onemu przydáię/ mo=
25:
wiąc: że ſię káżdy w Papieſtwie ná tym bárzo myli/ kto mnie=
26:
ma żeby był Chriſtyáninem/ przeto iż ſię z tych vrodźił/ co ſię też
27:
Chriſtyány zowią. Gdyż iáko názwiſko święty świętego nie cży
Christiánin
nie rodzi Chri
stiániná.

28:
ni: choćiażby ſię y z naświętſzego kto oycá vrodźił: ieſli ſię ſam
29:
świętym z łáſki Bożey przez wiárę żywą y prawdźiwą w Iezuſá
30:
Chriſtuſá od Bogá dánego nie sſtánie: ták ani Chriſtyáninem
31:
być może/ choćiażby ſię y tyśiąc rázow krzćił/ y ták z rodźicow
32:
názywał. Ktoby chriſtuſá Iezuſá pierwey przez wiárę nie obległ:
33:
ktoby ſię znowu nie vrodźił: ktoby przez ponurzenie w śmierć
34:
Chriſtuſowę pogrzebiony z nim nie był: ktoby go w ſercu przez
35:
wiárę w ſobie mieſzkáiącego nie cżuł áni miał: ktoby w nim iá=
36:
ko látoroſłká w winney mácicy mieſzkáiąc owocu trwáiącego
uu 2nie cżynił.


strona: 340

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/340.
1:
nie cżynił. Cżego wſzytkiego iż w Papieſtwie nie máſz: gdźie ſię
2:
tylko ná dźiećinny krzeſt oglądáią/ y ná to názwiſko Krześćiá=
3:
ánin/ żadnego odrodzenia y odnowienia po ſobie nie pokázuiąc:
4:
y owſzem cżárámi ſwemi/ báłwochwálſtwem grubym y ſpro=
5:
ſnym/ procż inſzych niezlicżonych bez pokáiánia złośći y ſproſno
6:
śći imię Boże lżąc y háńbiąc/ chodząc też drogámi przodkow
7:
ſwych/ á nie drogámi Chriſtuſowemi/ ktory ſam ieſt drogą do
8:
Bogá/ Chriſtyány żadną miárą nie ſą/ áni/ poki ſię nie vznáią/
9:
nie náwrocą: nie pokáią: Chriſtyány być mogą. Quia vt inquit il
10:
le, non naſcuntur ſed fiunt Christiani &c. Quum autem ex ſola natiuitate
11:
& pædobaptiſmo cenſeantur nunc in Papatu homines: nin quidem re ve
Christiáni Pa
pistici vnde
dicti.

12:
ra à Christo, vel etiam à chriſmate illo Papistico Christiani vel chriſmata-
13:
ni, ſi vocis, pronunciationis ſcripionisq́ue etymon nostratium ſpectes: ſed
14:
neſcio qui cristiani: quasi á galli gallinacei cristis illis in ſublime erectis pro
15:
fecti: quomodo quæſo, niſi iterum, cristis illis antiquis depoſitis, renaſcan-
16:
tur, in Christum per fidem inſerantur, & per nouitatem ſpiritus renouen-
17:
tur, Christiani vere fieri & re ipſa conſeri poterunt? Co niech iáko bá=
18:
czny ſam I.M.X.K. rozſądza: mądremu doſyć. A co potym
19:
przydáie/ mowiąc ták: Bo Ian ś. ſádźi ná tym wſzytek grunt
20:
y cyl Ewánieliey ś. ábyſmy wiárą byli vpewnieni/ iż Iezus ieſt
21:
Chriſtuſem y ſynem Bożym: to ieſt/ iż nie tylko ieſt cżłowiekiem
22:
národzonym/ y z przydániem imieniá obrzezánym: ále też ieſt
23:
Kriſtuſem/ to ieſt Meſyaſzem ná to pomázánym: á k temu ſy=
24:
nem Bożym/ á ſynem Bogá żywego (iáko wyznawa Piotr ś.)
25:
to ieſt z przyrodzoney iſtnośći vrodzonym Bogiem: iáko Ezá=
26:
iaſz przepowiedźiał/ iż ſam Bog przyidźie y zbáwi nas ꝛc. Tedy y
27:
to/ procż oſtátecżnego tego (to ieſt z przyrodzoney iſtnośći ꝛc.)
28:
przydatku/ ktory ieſt ſmrodliwym płátem/ do pierwſzych ſłow
29:
przyſzytym/ ktory w ſobie nic ſłowá Bożego y prawdy zbáwien
30:
ney nie ma/ nie byłoby nic/ áni ieſt przećiw nam z dobrym wyro=
31:
zumieniem. Bo to náſzá ieſt wiárá: náſze to ieſt wyznánie wedle
W cżym zgo-
dne náſze wy-
znánie z X.
K.

32:
opiſánia Ianá ś. Iż Iezus ieſt chriſtuſem ſynem Bożym/ to ieſt/
33:
nie ieſt goły y proſty cżłowiek/ iáko nas w tym potwarzáią żeby=
34:
ſmy ták wierzyli biegiem przyrodzonym pocżęty y ſpráwiony: á=
35:
le ieſt cżłowiekiem ſynem Bożym z duchá świętego pocżętym/ y
36:
duchem potym Bożym bez miáry nápełnionym: w ktorym zu=
pełność


strona: 341

ná Wędzidło X.K.P.341.
1:
pełność boſtwá ćieleſnie mieſzka: ktorego Bog Pánem y Chri
Iákiego Chri-
stuſá wierzy-
my.

2:
ſtuſem vcżynił. Abowiem wedle tego/ iż ſię z naśienia Dawido
3:
wego vrodźił/ według ćiáłá z dźiewice Máryey/ ieſt ſynem Da
4:
dowym/ prawdźiwym cżłowiekiem: ále zás wedle tego/ iż ſię z
5:
duchá ś. pocżął/ y ieſt potym duchem ś. pomázány y zápieczęto=
6:
wány/ ieſt ſynem Bogá naywyżſzego: y ieſt też dla teo Bogiem
7:
náſzym. wybáwićielem od śmierći y piekłá: á drogą y prawdą
8:
do żywotá y kroleſtwá niebieſkiego. A co przydáie dowodząc zá
9:
ráźliwego błędu ſwoiego o przyrodzoney iſtnośći/ ktorey ſłowo
10:
Boże nie zna/ ſłowá Ezáiaſzowe: Iż ſam Bog przyidźie y zbáwi
11:
nas. Tedy ná ty krotko odpowiedam/ że nic tey rzecży/ to ieſt
12:
przyrodzoney iſtnośći/ o ktorey nigdy Ezáiaſz nie myślił/ nie ſłu
13:
żą: áni ſię ná koniec do Meſyaſzá Iezuſá ſyná Bożego śćiągáią:
14:
ále do Bogá ſámego oycá. A choćiaby ſię śćiągáły: tedy nic
15:
rzecży X.K. nie ſłużyły. Bo to inſza ieſt mowić o przyrodzoney i=
16:
ſtnośći/ á inſza o przyśćiu Bożym: o ktorym gdy piſmo ś. mowi
17:
nie iużći tám o przyrodzoney iſtnośći mowi. Ná ktore ſłowá
18:
żem odpiſał/ w Reponśie/ ná ſcript Stániſłáwá Farnowiuſzá
19:
fol. 9. przetoż ſię tu nimi bawić niechcę. A ták iuż dálſze ſłowá
20:
I.M. przydawam/ ktore ták nápiſał. Cżechowic lepak z podo=
21:
bną trzodą ſwą/ ták to opák wykrąca/ iż ten ſyn Boży nie ieſt
22:
Bogiem/ ále Chriſtuſem/ to ieſt oſobną łáſką od Bogá pomá=
23:
zánym/ y Iezuſem cżłowiekiem dopiero z przodkow przez Má=
24:
ryą pocżętym y národzonym. Przetoż tákowych tenże ꝛc. Ieſli
25:
idźie o ſłowá Ezáiaſzowe/ po ktorych tego dokłáda/ iákoby ie
26:
obiáſniáiąc/ á mnie nimi pokonáć vśiłuiąc/ tedy ich ia nie ták
27:
iáko I.M. mowi opákuię/ ále to zgołá o Bogu oycu rozumiem
28:
z Prorokiem/ y ták ie wykłádam. Ieſli też idźie o ſameo zbáwićie=
29:
lá y Páná I.C. ſyná Bożeo/ tedy tego opák nie wykrącam/ ále
30:
go ták wyznawam/ iáko o nim piſmo ś. świádcży. Iż Iezus ieſt
31:
ſynem B. ieſt Chriſtuſem/ ieſt Bogiem ábo Emánuelem moim.
32:
Nie onym Bogiem ſámym iedynym/ wſzech rzecży ſtworzyćie=
33:
lem/ ktory ieſt Bogiem y oycem iego/ y moim y wſzech wierzą=
34:
cych. Ale iż ieſt ſynem iego: ták iákom to iuż nie raz pokázował
35:
z duchá ś. pocżętym/ á z Máryey pánny národzonym/ á mowię
36:
to dla tego że ſam X.K. niewiedząc co mowi/ raz ták á drugi
uu 3raz ták/


strona: 342

Trzećie kśiążki Odopowiedzi/342.
1:
raz ták/ Chriſtuſá páná lży: iákom to iuż nie raz pokázował. Y to
2:
też mowi iż on ieſt z cudow Bogiem/ ktore cżynił ták iáko wźiął
3:
roſkazanie od oycá iáko piſze fol. 68. A iam to iuż wſpominał w
4:
wtorych kśiążkách káp. 12. Co niewiem iáko ſię zgodźi z tym co
5:
mnie iáko nieſłuſzną rzecż zádáie/ gdyż toż y on ſam tymi ſłowy
6:
mowi y twierdźi co y ia. Ktorego Bog iáko ſam o ſobie wyznał
7:
poświęćił y pomázał/ y ná świát poſłał. Ian. 6. ꝟ 27. á 10. ꝟ 36.
8:
Z ktorego wyznánia mnie X.K. nie zbije/ áni mię tym ſwoim o
9:
ſtrym Wędźidłem odſtráſzy. Ponieważ widzę iż niewie ſam co
10:
wierzy/ niechcąc mieć dopiero z przodkow przez Márią Iezuſá
11:
cżłowieká pocżętego y vrodzonego/ iáko ſłowá ty iego świád=
12:
cżą/ ále niewiem co/ gdyż ieſt prawdźiwy cżłowiek zá Auguſtá
13:
"Ceſárzá Rzymſkiego pocżęty y vrodzony. Przydáie potym I.M.
14:
"zámykáiąc iuż tę pierwſzą rzecż ſwoię o Antychriśćie/ ty ſłowá/
15:
"mowiąc ták: Przetoż tákowych tenże Apoſztoł indźiey zowie
16:
"kłamcámi y Antychriſtámi/ gdyż Pánu Chriſtuſowi ſą tákimi
17:
"nieprzyiaćioły/ iż (iáko Atánázius o podobnych nápiſał) gotowi
18:
"ſą wſzeláki gwałt y wykręt piſmu ś. vcżynić/ żeby iedno o tym co
19:
"prawdá ieſt nie przyznawáli. Co ia w tym piśmie ſwym o nich nie
20:
"raz vkázuię. Toć ták końcży rzecż ſwą pierwſzą X.K. ktora/ ko=
21:
muby więcey ſłużyłá/ mam w pánu Bogu nádźieię/ łácno będą
22:
mogli rozſądźić ći wſzyſcy/ ktorzy iedno ten moy odpis cżytáć
23:
z pilnośćią będą: A zwłaſzcżá wtore kśiążki: w ktorych ſię to do
24:
ſyć znácżnie z tego X.K. Wędźidłá pokazáło: Co I.M. o Bo=
25:
żym ſłowie rozumie: ſłodyczą ie y rzeſzotem ſzátáńſkiem názywá=
26:
iąc: y to ſię też znáć dáło: iáko go źle y niezbożnie vżywa: iáko go
27:
náćiąga: iáko ie ſtoſuie/ y iáko wykłáda. Ze to wſzytko I.M.
28:
ſámemu więcey ſłuży/ co nam tu zádáie/ á niż nam ktorzy y cále
29:
ſłowo boże przyimuiemy: przyſtoynie go wedle ſznuru wiáry vży=
30:
wamy/ prawdźiwie/ po proſtu procż álegoriy Bogu obmierz=
31:
łych/ ono wykłádamy: y ná nim ſzcżyrze przeſtawáiąc/ wſzytko
Nápominá-
nie X.K. do
Ewánielikow
áby ſię ná sło
wo Boże nie
ſpuſzcżáli.

32:
ludzkie wnieśienie/ y wſzytki bayki/ y wymyſły ludzkie nim odći=
33:
namy. A tego nigdy nie mowimy co mowi y piſze X.K. w teyże
34:
ſwey Przedmowie niżej h. ij. vpomináiąc Ewánieliká/ ktory ná
35:
lągł Trideitow tymi ſłowy. Bo trudno ich maćie zbić rozumie to
36:
o nas z teo fundámentu to iest wy Luteriani ktoryśćie ſámi záłoży=
li/ iż


strona: 343

ná Wędzidło X.K.P.343.
1:
li/ iż nic nie przyimowáć cżego nie máſz wyráźnie w piśmie ś. rc.
2:
Bo gdyby X.K. co dobrego rozumiał y trzymał o Bożym ſło=
3:
wie/ gdyby ſię w nim kochał/ y onego dobrze vżywał: tedyby ták
4:
nigdy nie piſał: onegoby we złe mniemánie nie przywodźił: áni
5:
by żadnego do ſwych plotek od niego nie odwodźił: iáko tu zná=
6:
cżnie cżyni. Skąd ſię też tym ſwoim chrobotem/ iáko iedná myſz
7:
w tym wydáie: iż on ſam tym ieſt/ coby ná nas wewlec chćiał/
8:
mądremu doſyć. Myli ſię też ná tym X.K. żeby to Luteriani ábo
9:
Ewánielikowie/ o Bożym ſłowie ſámi z śiebie zmyślili/ iż nic
10:
nie przyimowáć/ coby w nim wyráźnie pokazáno nie było: gdyż
11:
to ieſt ſámego Bogá roſkazánie/ y obwárowánie/ żeby do ſłowá
12:
iego nic nie przydawano/ áni od niego vymowano: nie odchyla=
13:
no ſię áni ná práwo áni ná lewo: ále to tylko cżyniono/ co w nim
14:
ieſt roſkazano: iákom to w wtorych kśiążkách pokázował. Cże=
15:
go iż X.K. nie cżyni: owſzem ſię temu ſprzećiwia: Przetoż ſię tym
16:
być pokázuie/ iż ſię w ſłowie Bożym nie kocha/ ani mu wierzy.
17:
A iż gotow ieſt ono wywroćić/ opákowáć/ y wynicowáć/ áby
18:
tylko błędy ſwe mogł cále/ z pożytkámi ſwoimi/ záchowáć.
19:
KA P. 3. Pocżyna potym X.K. rzecż wtorą przećiw nam/
20:
broniąc ſweoRzymſkieo Antychriſtá/ ták mowiąc. Druga Ian
Argument
X.K. w tym
záwisł, iż kto
nie wyznawa
wćielenia Pá
ná Christuſo-
wego ten iest
Antychri-
stem.

21:
ś. Antychriſtowſkich gońcow kácerzow kłádźie/ tę nieomylną
22:
probę/ ktorzyby przeli iż Chriſtus przyſzedł w ćiele/ ábo w ćiáło
23:
iáko indźiey wykłáda. Cżym iáśnie dawa znáć/ iż Pan Chriſtus
24:
był pierwey gdźie indźiey bez ćiáłá/ niż tu do nas przyſzedł w ćie
25:
le. Co on ſam ná wielu mieyſc wykłáda/ iż wyſzedł od oycá/ y ná
26:
kłoniwſzy niebá z niego zſtąpił ná świát/ gdźie też záśię nikt in=
27:
ſzy (mocą ſwą) nie wſtąpił tylko ktory był z niego zſtąpił/ tám
28:
gdźie pierwey był/ y gdźie iáko Bog wſzytko nápełniáiący nigdy
29:
być nie przeſtał/ y tenże Apoſtoł ná pocżątku Ewánieliey opiſu
30:
ie oſobę iego od pocżątku/ Boſką ktora ſię potym z ćiáłem zie=
31:
dnocżyłá. A ći Sekretarze ꝛc. Ktorych ſłow ſwoich ácżkolwiek
32:
ſamże ná kráiu/ krotką ſummę położył/ ták piſząc: Wćielenia
33:
Páńſkiego przący ieſt Antychriſtem/ ná ktorąby tylko mogło
34:
ſię też krotko odpowiedźieć/ w ty ſłowá. Ktokolwiek ſobie zmy
35:
śla wćielenie Chriſtuſá Iezuſá ſyná Bożego (o ktorym iedney
36:
namnieyſzey zmiánki nie máſz w piſmie ś.) ten ieſt Antychriſtem:
Papież


strona: 344

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/344.
1:
Papież ie ſobie y z X.K. zmyśla/ y z ordą ſwą/ iáko ty ſłowá iego
2:
o nim świádcżą: on tedy bez wſzeo wątpienia ieſt Antychriſtem:
3:
wſzákże iż wiele rzecży nie k rzecży nákładł/ piſmu ś. gwałt cży=
4:
niąc/ iáko zwykł: choćiaż nam to bez wſtydu przycżyta: tedy ſię
5:
ná to krotko ku oſwobodzeniu piſmá ś. odpowiedźieć muśi/ áby
6:
to ná I.M. ſámym zoſtáło co nam przycżyta: to ieſt/ iż on ieſt
7:
Antychriſtem/ y on piſmo ś. ſzpoći y ku ſwey obłędliwey opiniey
8:
onego iáko noſá woſkowego naćiąga. Co tedy piſze iż Ian ś. An
9:
tychriſtowſkich gońcow kácerzow kłádźie tę nieomylną dumę.
10:
Ktorzyby przeli iż Chriſtus przyſzedł w ćiele. Tedy my temu wie
11:
rzymy y z tych ſłow Ianá ś. bez pochyby Papieżá Rzymſkiego y
12:
z iego náſládowcámi twierdźimy być/ nie tylko gońcem/ ábo
13:
iákim wielkim poſłem/ ále ſámym włáſnym y prawdźiwym An
14:
tychriſtem/ y nie tylko heretykiem/ ále árcyheretykiem/ to ieſt
15:
głową/ pánem Kśiążęćiem y Krolem wſzytkich heretykow. Po
16:
nieważ on ten ieſt/ ktory tego przy ze Chriſtus przyſzedł w ćiele.
17:
Bo to co X.K. przydáie: ábo w ćiálo dokłádáiąc tego/ żeby ták
18:
tenże indźiey wykłádáć miał/ ieſt błąd: nigdy tego nie pokaże:
19:
A tego nam dowodźić nie trzebá gdyż to rzecż ſámá pokázuie/ iż
20:
temu nie wierzy o Iezuśie Chriſtuśie/ żeby on przyſzedł w ćiele.
21:
Bo gdyby temu wierzył/ tedyby ſobie inſzego Chriſtuſá/ nie w
W ćiele przyć
y w ćiele być.

22:
ćiele ábo procż ćiáłá nie zmyśłał. Ktoreo iż zmyśla: ná tym kto=
23:
ry ieſt/ ábo ktory przyſzedł w ćiele nie przeſtawáiąc: tedy ſię tym
24:
ſámym pokázuie być Antychriſtem. Gdyż w ćiele być/ w ćiele
25:
chodźić/ w ćiele przyść znácży być cżłowiekiem prawdźiwym we
26:
dług ćiáłá (o cżym ſobie I.M. X.K. może ty mieyſcá cżytáć Fil.
27:
1. ꝟ 22. Kol. 2. ꝟ 1. Gál. 2. ꝟ 20. Efez. 2. ꝟ 11. File. ꝟ 16.) á nie du
28:
chem ćiáłá y kośći nie máiącym/ ktoryby śćkło iáko promień ſło
29:
necżny/ y kámień też nie ruſzáiąc go y piecżęći iego/ y drzwi też
30:
przenikał: iáko to ſobie głupie zmyśla ślepe Papieſtwo: że mi
31:
ſię tu dla tego dálſzymi wywody/ około tey rzecży/ báwić nie
32:
trzebá. A zwłaſzcżá żem iuż to nie raz w przeſzłych kśiążkách po=
33:
kazał: iż X.K. nie przyznawa Chriſtuſowi tego: żeby on był praw
34:
dźiwym cżłowiekiem: ále iż tylko miał cżłowiecżeńſtwo/ dla za=
35:
ſłony ábo pokryćia boſtwá. Co pokazawſzy y obáliwſzy/ iuż ſię też
36:
y to záraz wáli. Cżego ſię z głowy ſwey domyśláiąc X.K. mowi:
żeby


strona: 345

ná Wędzidło X.K.P.345.
1:
żeby to zá tym ſzło/ iż Pan Chriſtus był pierwey gdźie indźiey bez
2:
ćiáłá/ niż tu do nas przyſzedł w ćiele. Ktora dumá/ iż ſię iuż też
3:
zbiłá/ y ná Pſalm ſię ten 143. nákłonił niebios odpowiedźiáło/
4:
lib. 2. kap. 7. Przeto ſię tu tym báwić znowu niechcę. A co ſię
5:
tknie ſłow ſámego Chriſtuſá iż wyſzedł od Oycá/ iż przyſzedł ná
6:
świát/ iż tám wſtąpił gdźie pierwey był. Tedy to pewna iż zná=
7:
cżnie mowią o cżłowieku: bo o ſynu cżłowiecżym: á ták też mi o=
8:
kim inſzym wykłádáne y rozumiáne máią być/ iedno o cżłowieku.
9:
O cżym żem też ná wielu inſzych mieyſcách piſał/ tákżem y ná ty
10:
ſłowá z liſtu Páwłoweo/ (Efez. 4. ꝟ 10.) lecż nie ták ſplugáwio
11:
ne/ iáko ie tu widzę/ odpowiedźiał/ ktore Bogu oycu/ á nie Pá=
12:
nu Chriſtuſowi/ iáko mnima X.K. ſłużą: przeto ſię wykłádánim
13:
ich zoſobná nie zábáwię. Bo gdyby tylko/ ty ſwoie właſne ſło=
Tenże wstą-
pił, ktory był
zstąpił.

14:
wá X.K. vmiał vważyć/ ktore ták nápiſał. Gdźie też záśię nikt
15:
inſzy (mocą ſwą) Notá nikt inſzy y záś mocą ſwą nie w ſtąpił/ tyl=
16:
ko ktory był z niego zſtąpił/ y gdźie pierwey był ꝛc. Tedyby iuż y
17:
ták miał co z ſobą cżynić/ niżby ſię z teo wyplątał: chćiałliby ſwe=
18:
go Deum factum hominem, iáko on wierzy y z Papieżem ſwym śpie
Communica-
tio idioma-
tum.

19:
wa/ że ſię bog ſtał cżłowiekiem/ porządnie obronić. W co nie tu=
20:
ſzę áby potráfił ſwoią logiką κoùτùv τωvιòιω μàνων κoινωια, to ieſt/
21:
wymyślnym ſpołkowániem właſnośći nátur/ in concreto, iáko
22:
mowią/ Boſtwá z cżłowiecżeńſtwem w iednę oſobę złącżoneo.
23:
Bo choćiaby to co o tey communikáciey mowią prawdá byłá/ á
24:
nie ludzki wymyſł/ Bogu y ſłowu ieo przećiw: y iáko ieſt: iednák
25:
by ſię to przedśię oſtáć nie mogło/ co X.K. mowi/ żeby tenże/ á
26:
nie kto inſzy/ támże ſkąd zſtąpił wſtąpić záś miał. Boby ondźie
27:
Bog ſyn/ ábo ſłowo z przodku przez ſię będące/ przed communi=
28:
kácyą idiomatum, zſtąpić muśiáło/ á roſtąpićby záś ták nie mo=
29:
gło ſámo przez ſię/ ále iuż z cżłowiecżeńſtwem złącżone. Chybá
30:
by záś ták X.K. wierzył z inſzymi niezbożnikámi/ żeby tám cżło=
31:
wiecżeńſtwo nie wſtąpiło. Iákoż niewiem żeby ták nie muśiał
32:
wierzyć/ gdyż mowi iż tenże wſtąpił/ ktory był zſtąpił: á iż nikt
33:
inſzy nie wſtąpił/ tylko ktory był z niego zſtąpił. Otoż to pewna/
34:
niechceli záś z ſtárymi Heretykámi fantasticum corpus, obłudy iá=
35:
kiey/ á nie właſnego ćiáłá/ ábo ćiáłá/ iáko inſzy mowili/ ducho=
36:
wnego w Chriſtuśie zmyśláć/ ktoreby on miał przedtym w nie=
xxbie/ niż


strona: 346

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/346.
1:
bie/ niż ná źiemię zſtąpił/ tedy muśi ná to pozwolić/ iż nie tenże
2:
wſtąpił/ ktory był zſtąpił/ áni tám wſtąpił gdźie pierwey był.
3:
Bo tu wżdy Bog/ wedle nieo zſtąpił/ nie będąc z cżłowiekiem
4:
złącżony złącżeniem iuż nierozłącżáiącym ſię: á wſtąpił tám záś
5:
Bog y cżłowiek/ iuż w iednę oſobę złącżony/ iáki nigdy przedtym
6:
w niebie nie był/ áni też táki z niego zſtępował. A ták iuż nie ten=
7:
że będźie (quo ad ſubstantiam & qualitatem) ten ktory wſtąpił/ z
8:
onym ktory był pierwey zſtąpił. K temu/ wſtąpił iuż tám ten
9:
gdźie przedtym nigdy ſkutkiem nie był. To ieſt/ wedle Papie=
10:
ſkiey mowy cżłowiek z BOgiem złącżony/ ábo rádſzey iáko oni
11:
mowią y wierzą/ cżłowiecżeńſtwo/ ábo oſobá z vrodzenia ſwego
12:
cżłowiecża/ ktora ſię z Boſtwem ziednocżyłá/ iáko X.K. mowi.
13:
Ktorey przedtym nigdy właśnie y ſkutecżnie w niebie nie było.
14:
Chćiałliby ſię tedy z tąd/ nie śiánem (iáko mowią) I.M.X.K.
15:
wykręćić: y przy tych ſłowách ſwoich/ ktore nápiſał/ oſtáć: tedy
16:
mu trzebá pierwey náucżyć ſię lepiey poznáć ſyná Bożego/ Iezu=
17:
ſá Chriſtuſá/ niż go do tych cżáſow znał. A potym też dopiero o
18:
zſtąpieniu iego z niebá/ y wſtąpieniu do niebá mowić/ y trzebá
19:
mu pierwey z ſobą ſię ſámym około tego zſtępowánia y wſtępo=
20:
wánia pogodźić. Gdyż tu realem zſtępowánia y wſtępowánia to
21:
ieſt/ ſkutecżnego dowodźi: á indźie ie záś niſzcży/ ták fol. 93. mo=
22:
wiąc: Iż gdy mowimy/ iż Pan Chriſtus ma oycá w niebie/ ábo
23:
z niebá przyſzedł/ rozumiemy przez niebo wyſokość y zacność bo=
24:
ſką/ iáko przez źiemię podłość narodu ludzkiego ꝛc. iáko to y
25:
przedtym wſpominał. A ták ſię niech ſam z ſobą pierwey pogo=
26:
dźi/ y o tym lepiey mowić náucży/ toż niech przećiw nam ná hárc
27:
wyieżdża. Bo poki ſię tego nie náucży/ tedy nie może vyść Anty
28:
chriſtoſtwá. Bo ták nie cżuiąc ſię/ wprowádzáć záwżdy będźie
29:
inſzego Chriſtuſá zmyślonego/ przećiw prawdźiwemu: w cżym
30:
ſię pokaże być Antychriſtem z ſwoim Papieżem/ ktorego w tym
31:
náśláduie. A tym záś z teo nie wynidźie co nam zádáie/ mowiąc:
32:
A ći ſektarze Nowokrzcżeńſcy ták to lepak opákuią. Gdyż nie
Sam X.K.
rzecży opáku
ie nie my.

33:
my opákuiemy/ ále on ſam: y nie my ſobie ſłow tákich zmyśla=
34:
my/ ále on/ y nie my też ták mowiemy/ ále on. Náſzá proſta mo=
35:
wá tá ieſt/ iż ſię ſyn Boży ktory ieſt Iezus/ pocżął z Duchá ś. A
36:
národźił ſię z dźiewice Máriey/ ktory będąc dźiećięćiem/ roſł y
pomnażał


strona: 347

ná Wędzidło X.K.P.347.
1:
pomnażał ſię w mądrośći wzrośćie y w łáſce v Bogá y v ludźi/
2:
będąc vmocniony duchem/ y nápełniony mądrośćią: á byłá nád
3:
nim (iáko Lukaſz piſze kap. 2. ꝟ 40. 52.) łáſká Boża. Ktoremu
4:
Bog z niebá dał świádectwo/ iż ieſt ſynem iego Máth.3. ꝟ 17.
5:
ktorego vcżynił pánem y Chriſtuſem Dźie. 2. ꝟ 36. ktoremu da=
6:
wſzy duchá bez miáry Ian. 3. ꝟ 34. dał też y wſzytkę zwierzchność
7:
ná niebie y ná źiemi: (Máth. 28. ꝟ 16.) Poſtánowił dźiedźicem
8:
wſzytkiego/ ktoryby zátrzymawał wſzytko ſłowem mocy ſwey
9:
(Heb. 1. ꝟ 3.) ponieważ prze zeń wſzytko ieſt ſtworzono. To ieſt/
10:
odnowiono y poiednano/ ábo w iedno zębrano Efez. 2. ꝟ 15. Bo
11:
w Chriſtuśie wſzytko ſię nowe ſtáło. Kor. 5. ꝟ 15. iákom to w
12:
inſzych piſmách ſwych wywodźił: dla cżego ſię też tu teraz tym
13:
nie báwię. Mowię tedy/ iż wſzytko prze zeń ieſt ſtworzono ná nie
14:
bie y ná źiemi. Ale gdy mowię prze zeń/ tedy to znácżnie mowię:
15:
iż przez Iezuſá Chriſtuſá wedle obietnic Bożych z niewiáſty w
16:
wypełnieniu cżáſu dánego: ktory/ ſpráwiwſzy ocżyśćienie grze=
17:
chow náſzych przez ſámego śiebie/ vśiadł ná práwicy wielmożno
18:
śći ná wyſokośćiách Heb. 1. ꝟ 3. A nie przez kogo inſzego przed
19:
nim: przy nim: w nim: ábo znim/ ktory nie miał krwie: áni záraz
20:
vmierał: áni od Bogá wſzytkiego brał: áno był dźiedźicem wſzyt
21:
kiego poſtánowiony: áni mu dáne ieſt imię nád wſzelkie imię ꝛc.
22:
Ale ktory to w ſobie wſzytko miał: tym był: y wźiął od Bogá
23:
cżym był y co miał: A ták iuż ná tym ná wtorą rzecż X.K. niech
24:
będźie doſyć. Bo ná ſłowá Filozowſkie/ ktore z Athánázego przy
25:
wiodł/ nic niedbamy/ ty nas nie wiążą/ áni niewolą. A ták iuż/ co
26:
dáley I.M.X.K. mowi ſłuchaymy. Trzećia/ w teyże probie Ian
Trzećia rzecż
X.K. iáko
Antychristo
wie rozwięzu
ią Christu-
ſá.

27:
ś. zowie Antychriſtámi tych/ ktorzy rozwięzuią Iezuſá. Co też o
28:
ni cżynią/ gdy pána Chriſtuſá w iedneyże á nie rozdźielney perſo=
29:
nie przą być Emánuelem/ to ieſt Bogiem wćielonym/ iáko wy
30:
kłáda tenże Ian ś. mowiąc: Słowo ćiáłem ſtáło ſię ieſt/ ále w
31:
náturze kłádą go tylko być cżłowiekiem/ á Boſtwo przyrodzo=
32:
ne odwięzuiąc/ iákieś mu tylko pożycżáne (ktore prawdźiwym
33:
Boſtwem być nie może) przycżytáią. Ty ſłowá X.K. ktorych zá
34:
trzeći dowod vżywa: ácżkolwiekby mogły być/ dla dwu przy=
35:
cżyn ſłuſznie odrzucone/ naprzod iż fundámentu ich/ ktory wprzod
36:
położył/ niemáſz w ſłowie Bożym/ wedle Exemplarzow Grec
xx 2kich: cho=


strona: 348

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/348.
1:
kich: choćiaż ich I.M. wedle ſwey Vulgaty obłędliwey Ianem
2:
ś. dowodźi: potym iż ſię iuż ná nie po dwá kroć w przeſzłych kśiąż
3:
kách káp. 15. odpowiedźiáło: y to ſię też ſtárym oycem Ireneu=
4:
ſzem dowiodło/ iż Papieżowie z X.K. Chriſtuſá rozwięzuią/ dla
5:
cżego też oni ſą Antychriſtámi. Tákże y ty ſłowá/ gdyby były w
6:
piśmie ś. nam by więcey przećiw Papieżnikom/ á niż onym prze=
7:
ćiw nam ſłużyły. Lecż iż ich niemáſz/ á iuż ſię też o nich mowiło/
8:
przetoż by tu/ iákom rzekł/ mogły ſię były milcżeniem odpráwić.
9:
Lecż iż ku podporze ich vżywa I.M.X.K. ſłow inſzych/ ku ſpo=
10:
twarzeniu náſzev/ y ku przyoblecżeniu nas w ten kápturek w kto
11:
rym I.M. ſam chodźi: Przetoż kilką ſłow po proſtu ná nie ták
12:
odpowiedamy. Naprzod/ co nam zádáie/ iżbyſmy przeć mieli w
13:
iedney á nierozdźielney perſonie (przez ktorą my cżłowieká one=
14:
go wtorego Adámá niebieſkiego nam podobnego procż grzechu
Kto iest Ema
nuelem Bo-
giem z námi.

15:
rozumiemy) Páná Chriſtuſá być Emánuelem/ to ieſt/ iáko Má=
16:
theuſz ś. (á nie Ian/ iáko X.K. mnima) piſze y wykłáda/ Emá=
17:
nuel/ co ieſt/ wyłożywſzy/ Bog známi. Tedy nam ná ty y przed
18:
Bogiem/ y przedtym od niego nam dánym Emánuelem/ przed
19:
Anioły niebieſkimi y przed ludźmi wſzytkimi/ krzywdę cżyni.
20:
Gdyż my nie znamy dwu oſob/ áni dwu nátur w iednę zlanych: á
21:
ni złącżonego/ ábo z iednocżonego Boſtwá z cżłowiecżeńſtwem
22:
neſcio qua Philiſophica vnione hypostatica: ále zgodnie y iednoſtáy=
23:
nie iednego Meſyaſzá/ Iezuſá cżłowieká Pośrzedniká náſzego/
24:
tym Emánuelem/ to ieſt Bogiem známi/ znamy y wyznawa=
25:
my. To ná tym doſyć bácżnemu/ y ſpráwiedliwie ſądzącemu.
26:
Potym co mowi/ żebyſmy go w náturze kłádli/ tylko być cżłowie
Bostwo poży
cżáne X.K.
kápturek.

27:
kiem á Boſtwo przyrodzone odwięzuiąc/ iákieś mu tylko poży=
28:
cżáne przycżytáć mieli. Tedy y to mowi wedle ſwego zwycżáiu/
29:
chcąc nas calumnijs obruere, co mu Pánie Boże odpuść/ dawſzy v=
30:
pámiętánie. Doſyć nam ná tym/ że tych ſłow y tákich terminow
31:
w piśmie náſzym y w náukách nie pokaże. Gdyż my o żadnym po
32:
życżánym Boſtwie Páná Chyiſtuſowym niewiemy/ áni ták wie=
33:
rzymy. Bo ma prawdźiwe ktore mu Bog oćiec iego dał: dawſzy
34:
mu duchá bez miáry/ y wſzytkę zwierzchność ná niebie y ná źie=
35:
mi/ y moc y imię nád wſzekie imię. Iáko ſię iuż to nie raz wſpo=
36:
mináło. Lecż co dáley piſze ſłuchaymy.
KA P.


strona: 349

ná Wędzidło X.K.P.349.
1:
KA P. 4. Cżwarta: piſmo ś. iáwnie oznaymia (mowi
4. Dowod
X.K. iż ostá
tecżnych cżá
ſow miał
przyść Anty
christ.

2:
ták X.K.) iż przyśćie Antychriſtá/ ma być oſtátecżnego práwie
3:
cżáſu/ przed ſkońcżeniem świátá/ á ktemu ma ie poprzedźić od=
4:
ſtąpienie/ to ieſt odſzcżepieńſtwo od wiáry ſtárożytney/ iáko in=
5:
dźiey tenże Apoſtoł wykłáda. Lecż ſámi ći ſzcżebiotowie ꝛc. Szcże
6:
biotámi nas I.M. názywa iákoby tych/ ktorzybyſmy nie wie
7:
dźieli/ co mowimy y twierdźimy: chcąc to pokázáć/ żeby Papież
8:
iego Rzymſki nie był Antychriſtem. Ale żebyſmy áby my nim by=
9:
li/ ábo kto inſzy potym miał być áż oſtátecżnego práwie cżáſu/
10:
przed ſkońcżeniem świátá. Ktorego (iáko dokłáda) przyśćie/
11:
ma poprzedźić odſtąpienie od wiáry ſtárożytney. Ktorą rzecż/
12:
gdy/ iáko przyſtoi/ z ſłowá Bożego rozbierzemy: tedy ſię nam
13:
y ten Antychriſt/ o ktorego nam idźie/ y kto ládá co ſzcżebiece/
14:
mam zá to/ ná oko pokaże. Cżuię po tętnie/ iż X.K. nátrąca nie
15:
co ſłowá Bożego/ w tey powieśći ſwoiey/ ále nie vkázuie miey
16:
ſcá żadnego/ tych ſłow ſwoich/ z ktoregoby wźięte były. Lecż ſię
17:
nie trudno domyślić cżemu. Abowiem y tey rzecży ktorey dowo
18:
dźi/ y ſłow tych ktorych vżywa nie máſz ták w piſmie ś. wyráżo
19:
nych. Co ſię też tknie tey rzecży/ żeby Antychriſt nie miał przyść/
20:
áż práwie cżáſu oſtátniego przed ſkońcżeniem świátá/ tedy ſię y
21:
to z práwdą ſłowá Bożego bárzo mija: iáko y to/ żeby pierwey
22:
miáło po przedźić/ (iáko mowi) odſtąpienie: to ieſt odſzcżepień
23:
ſtwo od wiáry ſtárożytney. Bo też nigdźiey ták rzecży tey piſmo
24:
ś. nie podáie. Idźieli też o ſłowá/ tákich też piſmo ś. nie vżywa:
25:
żeby áż práwie oſtátecżneo cżáſu przed ſkońcżeniem świátá/ od=
26:
ſtąpienie to miáło być: ábo odſzcżepieńſtwo od wiáry ſtáro=
27:
żytney. Słowá y rzecż X.K. gdyby ſię ſam z ſobą zgadzał/ w tym
28:
co przedtym y potym piſze/ y gdyby ſię zá rzecż iednę wźiął ſtáte=
29:
cżnie: toby w ſobie miáły: iż ponieważ Antychriſt nie ma przyść
30:
áż práwie przed ſkońcżeniem świátá: á teo ſkońcżenia ieſzcże nie
31:
máſz: przeto też ieſzcże nie máſz Antychriſtá: á ták Papież Rzym
32:
ſki nie ieſt Antychriſtem. Ten ia vpátruię być vmyſł y wywod
33:
I.M.X.K. przy ktorym ieſli ſtoi: tedy y nam nieſłuſzuie to zá
34:
dáie/ żebyſmy my byli Antychriſtámi/ żebyſmy byli odſzcżepień=
35:
cámi: ábo żeby było iákie w nas y w inſzych ktorych/ od ſtároży=
36:
tney wiáry odſtąpienie. Ale/ ieſli nam to zádáie/ y mowi to/ iż
xx 3ſię ſtáło


strona: 350

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/350.
1:
ſię ſtáło odſtąpienie/ tedy niewiem cżemu ieſzcże cżáſu tego oſtá=
2:
tecżnego nie widźi? Cżemu też Antychriſtá nie vpátruie: w nas
3:
go pewnie żadną miárą wedle prawdy y wedle piſm niektorych
4:
przodkow ſwych że tu teraz piſmá ś. zániecham pokázáć nie
5:
może. Bo máiętnośći/ mocy/ tyráńſtwá w nas y przy nas nie po
6:
każe: ktore Antychriſt ma w ſobie/ iezdząc y ná piecu/ ábo rá=
7:
cżey z piecem żeláznym rozpalonym/ w ręku máiąc złote iábłká:
8:
(iáko oni dawni Piſárze pod podobieńſtwem tym/ rzecż tę má=
Papież iest
Antychrist
ná żeláznym
Piecu roſpalo
nym iezdzą-
cy z iáblkámi
złotymi.

9:
lowáli/ nie śmieiąc o tym iáwnie y otworzyśćie mowić.) Piec
10:
roſpalony ná to máiąc/ áby palił ty ktorzyby go zá Bogá ábo
11:
Páná nie przyięli: iemu ſię nie pokłonili: y ná iego niezbożność
12:
y ná náukę nie zezwolili. Przez piec okrućienſtwo y męki wſzelá
13:
kie znácżąc: á iáblká záś ná to/ áby dárował y vbogacał tych
14:
coby mu ſię kłániáli/ y ná práwá iego y náukę zezwolili. Przez
15:
iáblká rozumieiąc wſzeláki doſtátek/ moc y pánowánie/ ktore=
16:
go ſwym vżycża. Tego tedy mowię nie tylko wſzytkiego/ ále
17:
zgołá nic práwie w nas y przy nas nie pokaże. A my to z łáſki
18:
BOżey w Rzymſkim Papieżu/ iáſnie pokázuiemy: ktorego też
19:
ſtąd iż ieſt Antychriſtem oprocż inſzych świádectw/ świátu zále=
20:
camy. Y muśiałby być bárzo ślepy/ y náder głupi/ ktoryby ſię
21:
tego nie domyślił: y ktoryby tego nie widźiał/ wiedząc o mor=
22:
dách Papieſkich: o tyráńſtwie: o złośći: o okrućieńſtwie: kto=
23:
rego vżywa y vżywał nád tymi/ ktorych iedno kiedy záłápić iá=
24:
kożkolwiek może/ ieſli ná iego cżáry/ guſłá/ báłwochwálſtwá/
25:
y inſze niezbożnośći nie przyzwolą/ owſzem iego złość y niezbo=
26:
żność/ odkrywáć będą. Wiedząc też ábo ſłycháiąc o iego chytro
27:
śći y fortylách/ ktorymi ſobie łágodnie dárámi ſwoimi/ y vpo=
28:
minkámi zwyćięża/ tych ktorzy przed nimi vpadáią/ nogi iego
29:
ſmrodliwe/ choćiaż perfumowáne/ y klenotámi obłożone/ cáłu
30:
ią: ná iego práwá y vſtáwy zezwaláią: y wedle nich ſię przećiw
31:
Bogu/ Chriſtuſowi/ y náuce iego/ rządzą y ſpráwuią. Znałem
32:
ia niektore quibus domi erat curta ſuppellex, ktorzy znáiąc nieco po
33:
cżęśći prawdy/ iż ſię im niechćiáło nędze ćierpieć domá/ ábo z
34:
wiernymi w niebeſpiecżeńſtwie żyć/ ktorych Antychriſt Rzym=
35:
ſki/ przez ſwoie dawnieyſze dworzány/ tymi iábłuſzkámi ſwoimi
36:
połowił: y barzo niektore z nich vbogáćił: że go forytowáli/ y
teraz


strona: 351

ná WędłzidoX.K.P.351.
1:
teraz drudzy forytuią: prawdę zbáwienną/ y z tymi przy ktorych
2:
oná ieſt/ ſrodze prześláduią. Oprocż tych ktorych z dźiećińſtwá
3:
śiadkámi ſwymi łowi: á potym karmnikámi dobrymi opátruie.
4:
Ktorzy wſzyſcy tyią iáko wieprze/ z ieo prowizyey y nadánia kto
5:
re on przez ſwe práktyki/ y z máiętnych y z nędznych/ y nieopátrz
6:
nych ludźi wyduśiwſzy pobudował. Ze tho może być rzecżono o
7:
nich/ iż ſię oni nie cżym inſzym teraz tuczą y odźiewáią/ iedno du
8:
ſzámi ludźi iuż dawno pomárłych. A wiem też o wielu tyśięcy
9:
tych/ ktorzy/ ácż mieli wielkie doſtátki: iednák nie tylko ich po
10:
ſtradáli/ ále y gárdło vtráćili/ przez ten piec Antychriſtá Rzym
11:
ſkiego/ á to iż nań woláli: wſzetecżeńſtwá iego nierządnieże od=
12:
krywáli: á Iezuſá Chriſtuſá ſyná Bożego/ iednego Páſterzá/
13:
drugim zálecáli. Co oboie iż ſię znácżnie ná świećie przez Papie
14:
żá Rzymſkiego dźieie/ y przez iego dworzány tákie y owákie/ kto
15:
rych ma bez licżby: zali to nie ieſt pewny znákiem/ iż on ieſt
16:
tym Antychriſtem wielkim y okrutnym/ ktory ná piecu iezdźi
17:
żeláznym roſpalonym? y ktory te złote iáblká ma w ręku/ y one
18:
ſwym rozdáie? Ale wroćmy ſię do tego/ ſkąd nam o tym mowá
19:
vroſłá. Rzekło ſię/ iż X.K. nátrącáiąc nieco y ſłow y rzecży w pi
20:
ſmie ś. wyráżonych/ oboygá nie ma: bo y rzecż zopákował/ y ſło
21:
wá przydatkiem ſwym ſplugáwił. Piſmo ś. thego nigdźiey nie
22:
mowi/ żeby Antychriſt niemiał być áż práwie oſtátecżnego cżá=
23:
ſu/ przed ſkońcżeniem świátá/ áni/ mowiąc o odſtąpieniu/ do=
24:
kłáda tych ſłow/ ſtárodawney wiáry: ále tylko odſtąpienie zgo=
25:
łá wſpomina. A to tym spoſobem mowiąc: Dźiatecżki/ Oſtátecż
O ostátniey
godzinie y o
przyśćiu An
tychristo-
wym.

26:
na ieſt godźina: á iákośćie ſłyſzeli iż Antychriſt idźie/ y teraz An
27:
tychriſtow wiele náſtáło. Skąd wiemy/ iż ieſt oſtátecżna godźi
28:
ná (1. Ian. 2. ꝟ 18.) Item/ Niech was nikt nie zwodźi żadnym
29:
ſpoſobem/ ábowiem nie przyidźie dzień Christuſow ieſliby pierwey
30:
nie przyſzło odſtąpienie: y byłby obiáwion cżłowiek grzechu 2.
31:
Teſſ. 2. ꝟ 3. Ktorym piſmá ś. ſłowom/ gdy ſię kto dobrze przy=
32:
pátrzy/ y ku nim znieśie inſze świádectwá ſłowá Bożego: tedy
33:
łácno domyślić ſię będźie mogł/ iż nam rzecż inſzą wyſtáwiáią
34:
przed ocży/ niż ią X.K. wyſtáwił. Ták z ſtrony Antychriſtá/ iá=
35:
ko y z ſtrony cżáſu/ ktorego ſię on znácżnie w ſwym/ iż ták rzekę/
36:
pierzu y mocy pokázáć miał. A iż niepráwie oſtátecżnego przed
ſkońcże=


strona: 352

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/352.
1:
ſkońcżeniem świátá cżáſu/ iáko X.K. piſze. Ale iż iuż zá żywotá
Dwá ſpoſoby
mowienia o
Antychry
śćie.

2:
Apoſtolſkieo ſpráwowáłá ſię tá táiemnicá niezbożnośći/ ábo/ wła=
3:
ſniey mowiąc/ bezpráwia Antychryſtowſkieo/ iáko tego piſmo ś.
4:
otworzyśćie dokłáda. 2. Teſſ. 2. ꝟ 7. Lecż to naprzod trzebá káżdev
5:
wiedźieć/ iż piſmo dwoiákim ſpoſobem mowi o ántychriśćie.
6:
Iednym: Antychriſtámi wſzytkich tych názywáiąc/ ktorzyby nie
Pierwſzy ſpo-
ſob.

7:
przeſtawáiąc ná zbáwiennych powieśćiach P. Chriſtuſowych/
8:
ábo od niego záś przyſtawſzy pierwey do inego/ odſtępowáli: á=
9:
bo też ſtoiąc wrzkomo przy nim/ przećiw náukam iego/iákie in=
10:
ſze náuki wnośili/ y żywot przećiwny żywotowi iego wiedli: ábo
11:
przy nim/ ábo miáſto niego/ ná kogo inſzeo to/ co iego ieſt wkłá
12:
dáli/ y vſpráwiedliwienia y zbáwienia/ lub w cżęśći lub w cále
13:
od kogo inſzego/ niż od onego ſámego ſzukáli co piſmo ś. zowie
14:
záprzeniem ſię tego Páná ktory ie kupił. A ten ſpoſob opiſánia
15:
Antychriſtá ſłuży y ſámemu Papieżowi Rzymſkiemu/ bo ſię to
16:
wſzytko w nim náyduie co we wſzytkich inſzych/ y inſzym wſzyt=
17:
kim zwodźićielom y od Chriſtuſá odſzcżepieńcom/ fáłſzywym
18:
Prorokom/ fáłſzywym Apoſtołom/ fáłſzywym Chriſtuſom: fáł=
19:
ſzywym Chriſtyanom. Owa zgołá/ krotko mowiąc/ wſzytkim o
20:
ſzuſtom y mátácżom. O ktorych/ ták y owák ie názywáiąc/ y
21:
Chriſtus ſam y Apoſtołowie iego nam prorokował: Máth. 24.
22:
ꝟ 23. 24. 26. Már. 13. ꝟ 22. Luk. 21. ꝟ 8. á 2. Kor. 2. ꝟ 12. ꝛc. á 1.
23:
Tim. 4. ꝟ 1. ꝛc. 2. Tim. 3. ꝟ 1. Tit. 1. ꝟ 10. ꝛc. á 2. Pet. 2. ꝟ 1. á 1.
24:
Ian. 2. ꝟ 18. á 4. ꝟ 1. á 2. Ian. ꝟ 7. Iud. ꝟ 4. ꝛc. A zoſobná Dźie.
25:
20. ꝟ 29. gdźie ták Apoſtoł mowi do ſtárſzych Zboru Efeſkiego/
26:
ktorzy przyſzli byli do niego do Miletu. Iać to wiem/ iż po ode=
27:
ſzćiu moim/ wnidą między was ſrodzy wilcy/ nie folguiąc trzo
28:
dźie: y z was ſámych powſtáną mężowie mowiący rzecży prze=
29:
wrotne/ áby zá ſobą vcżnie odtárgnęli ꝛc. A to iuż ieſt pierwſzy
30:
ſpoſob piſmá świętego mowy o Antychriśćie. Drugi ieſt/ gdy
Wtory ſpoſob
mowi piſmo
ś. o Anty-
chriśćie.

31:
iuż nie ták pomieſzánie y ogołem mowi/ tákie y owákie zwodźi=
32:
ćiele y fáłſzywe Proroki y Chriſtuſy opiſuiąc y opowiedáiąc. Ale
33:
gdy zoſobná Antychriſtá iednego/ nie z ſtrony też oſoby iedney/
34:
iáko ſię też ná tym X.K. myli/ ále z ſtrony ſtolice y zwierzchno=
35:
śći/ nad inſzymi wſzytkimi/ y między inſzymi wſzytkimi/ opiſuie.
36:
Ktorego w cżęśći wedle Prorokow ſtárych/ figurą był też Krol
Bábilońſki/


strona: 353

ná Wędźidło X.K.P.353.
1:
Bábilońſki/ á to z ſtrony pychy y wynioſłośći/ kthorą po ſobie
2:
przećiw Bogu pokázował/ ták iáko go opiſuie Ezáiaſz kap. 14.
3:
ꝟ 13. A potym iuż znácżniey Antyoch (inſzych nie wſpomináiąc)
4:
wedle proroctwá Dánielowego káp.11. ꝟ 36. ꝛc. Iáko ſię to po=
5:
tym pokaże. Ktorego zginienie opiſał Ezáiaſz káp. 11. ꝟ 4. we=
6:
dle wykłádu Páwłá ś. 2. Teſſ. 2. ꝟ 8. A iż ták ieſt/ ze dwoiákim
7:
ſpoſobem/ o nim piſmo ś. mowi o to ſię to znácżnie z tych ſłow
8:
(1. Ian.2. ꝟ 18.) pokázuie. Dźiatecżki oſtátecżna ieſt godźiná: á iá
9:
kośćie ſłyſzeli/ iż Antychriſt idźie/ y teraz Antychriſtow wiele ná=
10:
ſtáło. Tu w tych ſłowách ſą dwie rzecży. Pierwſza/ Antychriſt/
11:
ktorego ieſzcże ná on cżás nie było: ále wżdy iuż przychodźił: á to
12:
wedle tego gdy mowi: ſłyſzeliśćie iż Antychriſt idźie/ ktore śćie
13:
Antychriſtá/ Páweł ś. zowie ſpráwowániem táiemnice niezbo=
14:
żnośći 2. Teſſ. 2. ꝟ 7. Co trwáć ták w biegu ſwym muśiáło/ áż
15:
by ten ktory zátrzymawał/ ábo przekażał z pośrzodku był odię=
16:
ty. Po ktorego odięćiu dopiero też przyść miał y okázáć ſię ten
17:
idący Antychriſt o ktorym Apoſtołowie mawiáli: ktorego opo
18:
wiedáliy opiſowáli: y ktorego tu wſpomina Ian ś. mowiąc: Sły
19:
ſzeliśćie iż Antychriſt idźie. A Páweł záś/ nie pámiętaćie/ iż ieſzcże
20:
przy was będąc/ tom wam powiedał 2. Teſſ. 2. ꝟ 5. Otoż tu iuż
21:
mamy wyſtáwionego przed ocży Antychriſtá/ iáko páná/ głowę
22:
y herſtá/ nie tylko wſzech inſzych Antychriſtow mnieyſzych/ ále y
23:
wſzelkiey niezbożnośći y niepráwośći. Wtorá záś rzecż ieſt/ gdy
24:
Ian ś. dokłádáiąc mowi: Y terazći wiele Antychriſtow náſtá=
25:
ło. Bo znácżnie tymi ſłowy tych inſzych wielkość dźieli y odłącża
26:
od onego/ o ktorym iż idźie/ ſłyſzeli: Ktorych támże bytność/ y
27:
ſkąd ſię też wźięli opiſuie/ mowiąc: iż ich teraz wiele náſtáło. A
28:
iż ſam tego dokłáda potym mowiąc/ iż z nas wyſzli/ ále nie byli
29:
z nas: tedy nam o tych y o cżáśie ktoregoby przyść mieli mowić
30:
tu nic nie trzebá: gdyż teo znácżnie dołożył/ iż iuż zá niego wiele
31:
ich było. Lecż iż nam idźie o ſámego wielkieo Antychriſtá/ ktory
32:
iuż ná onże też cżás ſzedł/ to ieſt/ iuż ſię táiemnicá niezbożnośći ie=
33:
go ſpráwowáłá/ iáko Páweł ś. mowi: choćiaż ieſzcże w ſkutku
O ostátecż-
ney godzinie
przyśćia An
tychristowe-
go.

34:
nie był: á miánowićie oto idźie między námi ieſliż ieſzcże y teraz i=
35:
dźie/ y ieſliż ſię ieſzcże táiemnicá tá niezbożnośći ſpráwuie? Cżyli
36:
ſię iuż ſpráwiłá y wykonáłá/ y iuż też przyſzedł/ y tym ſię być cżym
yyieſt wier=


strona: 354

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/354.
1:
ieſt wiernym pokázał? I.M.X.K. ieſzcże go podobno nie wi=
2:
dźi? ábo też iáblkámi iego złotymi będąc vbogácony y vtucżo=
3:
ny widźieć nie może/ ábo widźieć niechce. Gdyż oto áż práwie ná
4:
cżás oſtátecżny/ ſkońcżenia świátá/ przyſzćie iego ſobie zákłáda.
5:
Lecż my iuż widźiemy go z łáſki Bożey/ y znamy go: á to z owo=
6:
cow/ mow y poſtępkow iego. Boć wżdy znáć lwá z páznogći:
7:
(iáko mowią) bá znáć go y z ryku: trudno ſię ma zátáić. Myli
8:
ſię też I.M. ná cżáśie/ chcącli niechcącli: cżás tám ieſzcże ná po=
9:
tym ſobie práwie oſtátecżny zmyśláiąc: iż piſmu ś. nie wierzy/
10:
ktore iuż ty wſzytki látá od národzenia Meſyaſzowego/ ábo od
11:
poſtánowienia prze zeń od Bogá nowego przymierza/ názywa
12:
oſtátecżną godźiną/ y ſkońcżeniem wiekow/ á nie cżáſem tylko
13:
oſtátecżnym. A dowodźi też tey oſtátecżney godźiny/ y tym ſá=
14:
mym/ iż wiele Antychriſtow náſtáło: y vkázuie tę/ iż ta oſtáte=
15:
cżna godźiná/ y Antychriſtowie/ iuż zá niego byli. A Páweł ś.
16:
z nim ſię też zgadáiąc/ mowi/ iż my ieſteſmy ná ktorych ſię koń=
17:
cżyny wiekow zbiegły. 1. Kor. 10. ꝟ 11. Toć nie mowi iżby áż przy
18:
ſkońcżeniu práwie świátá/ dopiero ſię pokázáć to miáło/ co ſię
19:
mowi o Antychriśćie: gdyż to ſą cżáſy oſtátecżne/ gdyż ſię An=
20:
tychriſtowie w nich pokazáli. Ale ſnadź rzecże X.K. że nie idźie
21:
o Antychriſty/ ktorzy iuż ná on cżás byli. Ale o tego ſámego kto
22:
rego ieſzcże nie było: ieſliżby iuż y ten był? cżyli ieſzcże ma być? O=
23:
toż my ná to mowimy iż iuż y ten dawno ieſt. Bo gdyć iuż ná on
Okazánie iz
iuż iest Anty
christ wielki.

24:
cżás ſzedł/ to ieſt/ táiemnicę niezbożnośći ſpráwował/ tedyć to
25:
niepodobna/ áby ieſzcże nie miał wykonáć tey táiemnice y przyść.
26:
Gdyż Apoſztoł Páweł dáie to znáć/ iżby ſię iuż y ná on cżás zná=
27:
cżnie był pokazał: bo iuż ſzátan ſwe nacżynie przez ſkutek błędu
28:
ſobie też gotował: y iuż ie iáko gońce: przemieniáiące ſię w Apo
29:
ſztoły Chriſtuſowe/ iáko ſię ſam przemienia w Aniołá świátło=
30:
śći/ przed wielkim Antychriſtem y Krolem wſzech Antychri=
31:
ſtow wyſyłał: Ale do tego dla przekas niektorych przyść nie
32:
mogł: ktore też támże ſpomina/ ták onich mowiąc. A teraz wie
33:
ćie co zátrzymawa. Aby on był obiáwion cżáſu ſweo. Y záś: Tyl=
34:
ko ten ktory teraz zátrzymawa zátrzymawáć będzie áż będźie odię
35:
ty z pośrzodku. Ktoby tedy był/ ábo coby było ná przekáźie/ ſko=
36:
ro poznamy. A iż to iuż vſtąpiło obacżymy/ tedy też pewnie y An
tychriſtá/


strona: 355

ná Wędzidło X.K.P.355.
1:
tychriſtá/ iż iuż przyſzedł/ y cżás ktoreo ſkutecżnie przyſzedł/ łácno
2:
będźiemy mogli poznáć. Co ácżby ſię ſkąd inąd mogło pokázáć:
3:
wſzákże mi ſię zda/ iż z tąd naſnádniey/ gdy ſię to Rzymſkiego y
4:
Greckiego kośćiołá ſłupámi/ ktore oycámi zową pokaże. Co ſię
Co stárzy
o Antychri-
śćie, y oprze-
kázách nie ry
chłego iego o-
kazánia ſię
trz ymáli.

5:
tedy tknie przekázy tę nie inſzą pokázowáli byc (z Grekow Chri
6:
zoſtom/ piſząc ná ten liſt 2. Teſs. 2. Hom. 4. Tom. 4. Col. 1414.A.
7:
Y Theofilákt ná też ſłowá piſząc) iedno Rzymſkie Ceſárze: kto=
8:
rzy ieſzcże ná ten cżás pánowáli. Dla kthorych też Antychriſt
9:
vrość nie mogł/ y okázáć ſię. Gdźie po odrzuceniu inſzych mni=
10:
mánia/ á po vtwierdzeniu rzecży ſwey/ ták to potym ſámi obiá=
11:
śniáią. Iż iáko kroleſtwá ony/ ktore były przed Rzymſkim Ce=
12:
ſárſtwem ſkáżone były/ iáko Bábilońſkie przez Perſkie: á Perſkie
13:
przez Macedońſkie: á Mácedońſkie przez Rzymſkie: Tákże y
14:
Rzymſkie ſkáżone miało być przez Antychriſtá. A potym Anty=
15:
chriſt ſkáżony będźie przez Chriſtuſá. To iuż ták rzecż ſwą wywo
16:
dzą Grekowie. Co iż ſię/ iáko ná oko widźimy/ przez Papieże ſtá
17:
ło/ ktorzy Rzym opánowáli/ y ſtolicę ſtárych Rzymſkich Ceſá=
18:
rzow ośiedli: tedy to nie może być inácżey/ iedno iż oni ſą/ á nie
19:
kto inſzy/ Antychriſtem tym/ o ktorym Páweł y Ian piſáli: y o
20:
ktorym to Grekowie wykłádáli. Lácinnicy też/ toż rozumieli
21:
ſtárzy: Iáko Ambroży piſząc ná ty ſłowá Páwłá ś. Hieronim záś
22:
piſząc ad Algaſiam Quaest. 11. Tom. 3. fol. 172. Tákże y Auguſtyn de
23:
Ciuitate Dei lib. 20. cap. 19. Tom. 5. col. 1230. D. Ktory ácż ty y owy
24:
mnimánia inſzych przypomina/ y ony odrzuca: iednák ták przed
25:
śię mowi. Illud tamen quod ait Apostolus: Tantum qui modotenet, tene-
26:
at, donec de medio fiat: non abſurdè de ipſo Romano Imperio creditur di-
27:
ctum: tarquam dictum ſit: Tantum qui modo imperat, imperet: donec de
28:
medio fiat, id est, de medio tollatur. Et tunc, reuelabitur iniquus, quem ſi-
29:
gnificari Antichristum, nullus ambigit &c. To ieſt. Wſzákże to co
30:
mowi Apoſztoł: Tylkoż ten ktory trzyma/ niech trzyma/ áżby był
31:
z pośrzodku odięty nie ſprośnie wierzą/ iż ieſt o Rzymſkim páno=
32:
wániu/ ábo Ceſárſtwie rzecżono/ iákoby ták rzecżono było: Tyl=
33:
koż ktory teraz pánuie/ niech pánuie: áżby odięt był z pośrzodku/
34:
to ieſt/ áżby był zgłádzon/ á tedy obiáwiony będźie beſpráwnik/
35:
o ktorym/ iż Antychriſtá známionuie nikt nie wątpi ꝛc. Otoż to
36:
tedy z tąd ieſt rzecż nie wątpliwa/ iż Papież Rzymſki/ ieſt tym
yy 2Antychri=


strona: 356

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/356.
1:
Antychriſtem/ ponieważ koniec vcżyniwſzy Rzymſkiey oney mo
2:
nárchiey/ ábo pánowániu Ceſárzow ſtárych/ on ſtolicę ich opá=
3:
nował/ dicēte Ambroſio Antichristum appariturum post defectum re-
4:
gni Romani Tom. 5. fol. 394. In 2. Teſs. 2. y ták ná nię náſtąpił/ iá=
5:
ko náſtąpiłá byłá Rzymſka ná mieyſce Mácedońſkiey: á Máce=
6:
dońſka ná mieyſce Perſkiey y Medſkiey: á tá záś ná mieyſce Bá=
7:
bilońſkiey/ iáko Dániel prorokowáł. A iam też to ná Obiáwie=
8:
nie Ianowe w nowym Teſtámenćie w Annotácyách kilkákroć
9:
przypominał. Zá cżym ſię vtwierdza mowá náſzá (ktorey nie ma
10:
cżym zborzyć X.K. choćiaż ſię oto kuśi) iż przed tyśiącem lat ná
11:
ſtał Antychriſt. Bo co go wielkość Papieżow vwodźi/ rozumie
Antychrist
nie znácży ie
dney oſoby á
le ieden rząd
y zwierz-
chność.

12:
iąc podobno żeby mowiąc piſmo o tym Antychriśćie/ iednego
13:
tylko znácżyło/ iáko niektorzy o nim ládá co báiáli/ á nie wielu
14:
ich/ iáko iuż wiele minęło Papieżow: tedy y tego chcąc niewie
15:
X.K. iż teo piſmo ś. nie mowi względem iedney oſoby/ ále wzglę
16:
dem zwierzchnośći/ rządu/ władánia y páńſtwá/ ná ktorym te
17:
oſoby iedná po drugiey śiedźieć miáły/ áżby ná oſtátek to páno=
18:
wánie ich tákie przez przyśćie Páná Chriſtuſowe/ były zgłádzo=
19:
ne: iáko zgłádzone było y ieſt przez Papieże Antychriſty/ Rzym=
20:
ſkie ono ſtáre pánowánie: ktore/ iáko y one inſze przed nim bę=
21:
dące/ Mácedońſkie/ Perſkie/ Medzkie/ Bábilońſkie/ nie záśiá=
22:
dłoć też było ná iedney oſobie: boć nie ieden tylko był Ceſarz
23:
Rzymſki/ iáko też nie ſam ieden Bábilońſki y Medſki/ ále ná
24:
władzy y zwierzchnośći tám pánuiących. Iáko ono Dániel ( káp.
25:
7.) o tym prorokuiąc záwżdy przedśię/ iáko o iedney oſobie mo
26:
wił/ zowąc Beſtyą káżde zoſobná z onych páńſtw: choćiaż nie
27:
ſáma iedną rządzone było. Tákże ſię y tu mowi o Antychriśćie/
28:
to ieſt o zwierzchnośći Antychriſtow Papieżow Rzymſkich)
29:
iákoby ieden ſam był/ choćiaż ich wiele miáło być y było/ y ieſzcże
30:
podobno może być/ poki też koniec ich nie przyidźie. A iż mowi
31:
iáko o iednym/ tedy to dla tego/ iż ná iedney ſtolicy/ wſzyſcy iá=
32:
kom iuż rzekł) śiedźieć mieli/ y iednáko panowáć ieden drugie=
33:
go nie wydáiąc/ owſzem/ vt impij in peius proficiendo, ieden nád
34:
drugiego w złośći ſię przekłádáiąc ták pánowáć máią/ áżby ták
35:
wſzyſcy miárki złośći ſwych dobráli. A potym duchem vſt páń=
36:
ſkich ſtrąceni byli. Acżći mi y temu dźiwno/ iż ſwey właſney mo=
wy X.K.


strona: 357

ná Wędzidło X.K.P.357.
1:
wy X.K. ták prętko zápomniał/ gdźie też (collectiuo nomine vſus)
2:
Papieżem názywa (mowiąc iáko o iednym) wſzytki Papieże w
3:
oſobie Piotrowey owce páſącego: á cżyni to w pierwſzym ſwoim
4:
rzecży tey przećiw mnie wyſtáwieniu. Aco też o odſtąpieniu/ od
Ażby przy-
ſzło odstąpi
:
nie.

5:
ſtárożytney wiáry X.K. duma/ rozumieiąc przez ſtárożytną wiá=
6:
rę/ ſwoię wiárę Papieſką: tedy ſię ná tym ſzkárádźie myli. gdyż
7:
ná on cżás gdy to piſał Apoſztoł/ tey wiáry Papieſkiey ſtároży=
8:
tney ieſzcże nie było/ choćiaż iuż niektorzy odłącżáiąc ſię od Zbo=
9:
row y náuki Apoſtolſkiey/ náuki nowe y Zbory ſobie zákłádáli: A
10:
tym też iuż przyſzłego Papieſtwá fundáment zákłádáli. Ná kto
11:
re też cżęſto Apoſtołowie nárzekáli/ y ſwoich/ áby ſię ich pilnie
12:
ſtrzegli/ vśilnie nápomináli. Lecż iż ſzátan nie przeſtał od Chri=
13:
ſtuſá ſwych odwodźić/ á ſynowi ſwemu Anrychriſtowi ſtolicę go
14:
towáć/ przetoż ſkoro po ześćiu Apoſtołow/ więtſzą gromádę
15:
ſwych zebrał/ niż ich przy Chryſtuśie zoſtáło. Gdźie iáko ſkoro
16:
ſtáło ſię ták znácżnie wielu odſtąpienie/ od oney Apoſtolſkiey
17:
Chriſtuſowey náuki y wiáry zbáwiēney/ tedy ſię też záraz y Anty
18:
chriſt pocżął pokázowáć y ták z lekká rość/ táięmnicę niezbożno
19:
śći ſpráwuiąc/ áż wzroſtu y miáry doroſł. W ktorym też y teraz
20:
ieſt. Toć ia ták to odſtąpienie rozumiem/ á nie ták iáko ie ſobie
21:
X.K. zmyśla y máluie. Acż to wiem/ iż wyżſzey pomienieni oyco=
22:
wie Greccy y Láćińſcy/ zgołá o ſámym to Antychriśćie rozumie
23:
ią ipſum refugam a Domino, alij defectionem Antichristumq́ue vocando:
24:
alij vt Ambro. regni Romani defectionē, to ieſt vſtániem kroleſtwá
25:
Rzymſkiego/ zbiegiem/ odſtąpieniem y Antychriſtem názywá=
26:
ią. Ktory pewnie gdyby nie był z biegiem od Chriſtuſá/ y wiele
27:
ich zá ſobą od niego nie miał odwieść/ Antychriſtem nie był.
28:
Ale iż ſię tym być pokazał/ y to vcżynił/ przetoż on ieſt Anty=
29:
chriſtem. Co wſzytko znácżnie ſię w Papieżu Rzymſkim poka=
30:
záło. Cżego ieſliby ieſzcże kto do końcá nie bacżył/ tedy tę rzecż
31:
potym nieco lepiey y znácżniey obiáśnię/ áby wątpliwość w
32:
tym żadna nie zoſtáłá. Bo pewnie nie ſzcżebiotowie o tym piſzą.
33:
ále ći ktorym Bog ſam ocży y vſtá otworzył: żeby to vyźrzawſzy/
34:
cżego świát/ procż niektorych/ widźieć przez długi cżás nie
35:
mogł/ o tym mowili: y inſzym to ku ich dobremu pokázowáli/ że
36:
by w cżás przed plagámi/ ktore ná Antychriſtá przyść máią/ v=
yy 3ćiekáli.


strona: 358

358. Trzećie kśiążki Odpowiedzi/
1:
ćiekáli. A vćiekáli też pierwey od rozmáitośći Antychriſtow=
2:
ſkich ſekt/ w ktorych ſię záwżdy pomnaża/ y przez ktore ſłowo
3:
Boże tłumi y piſzcży/ y ono rzeſzotem y ſłodycżą ſzátáńſką názy=
4:
wa/ á gárnęli ſię pilnie do źrzodeł wod żywych ſłowá Bożego/
5:
ná wieki trwáiącego/ żeby byli zbáwieni. Gdyż w Antychriśćie y
6:
w ſektách iego/ od ſtopy nożney/ áż do wierzchu głowy nie máſz
7:
nic zdrowego/ nie máſz nic dobrego/ y Bogu y Chriſtuſowi miłe=
8:
go/ y przyięmnego.
9:
KA P. 5. Przydáie potym X.K. do rzecży ſwey y to/ że
5. Wywod
X.K. z nas
wyſzli, ále z
nas nie byli.

10:
by Antychriſtowie z Kátholikow wyniść mieli/ z nich nie bę=
11:
dąc/ á to gdy ták mowi. Piąta: Tenże Ian ś. pocżątek tákich
12:
Antychriſtow ten kłádźie: iż z nas wyſzli: ále nie byli z nas: gdyż
13:
do końcá z námi przy prawdźie nie dotrwáli. Co ſię nie ná nas/
14:
ále ná nich śćiąga. Bo Kátholicka wiárá byłá záwżdy od Apo
15:
ſztołow: á ći (iáko ſámi twierdzą) dopiero ſię teraz z prawdą
16:
ſwą náleźli. Otoż nie náſzá wiárá z ich kácerſtwá/ ále ich odſzcże
17:
pieńſtwo z náſzey wiáry bogu y kośćiołowi złamáney/ wey iáko tu
18:
ſamX.K.to ná ſię wyznawa, iż ich wiárá táká iest, ktorą Bogu y kośćio
19:
łowi złamáli y zgwałconey vroſło ꝛc. Toć ták mowi X.K. Ná
20:
ktorą rzecż/ ácżkolwiek ſię iuż w przeſzłey káp. krotko odpowie
21:
dźiáło: wſzákże ſię ieſzcże rzecż tá muśi lepiey obiáśnić. Prawdá
22:
to/ co támże przydáie X.K. iż rzadkiego naydźie/ ktoryby (iá=
23:
ko I.M. krzći) będąc Nowokrzcżeńcem/ to ieſt wedle nas
24:
prawdźiwym Chriſtyáninem: bo nam nic do żadnych złych No
25:
wokrzcżeńcow: ktoryby miał zoſtáć Kátholikiem: bá y bez tegoć
26:
być nie może, gdyż y przy ſámym Christuśie między Apoſztołámi zdray
27:
cá ſię Iudaſz nálasł á z Kátholikow máło nie wſzyſcy/ mowi X.K.
28:
v nich ſą Miniſtrámi ꝛc. Lecż y to nic przedśię rzecży I.M. nie
29:
pomaga/ owſzem ią wątli. Gdyż ći/ ktorzy z Kátholiki I.M.
30:
odſtępuią: ktorzy iedno ſzcżerze do Chriſtuſá przyſtáią/ świádo
31:
mi będąc złey wiáry (bo ią Bogu y kośćiołowi zgwałćili y złamá
32:
li) złego też żywotá/ báłwochwálſtwá grubego/ kupiectwá duſz
33:
ludźi pomárłych obrzidłego/ y inſzych niezlicżonych niezbożno=
34:
śći ktorych pełna ieſt Kátholiká Rzymſka/ tedy oni wſzytko to
35:
inſzym opowiedáią/ y onych od tego odwodzą: á Chriſtuſowi
36:
Pánu vcżnie gotuią/ ktorzyby iuż ná potym/ záprzawſzy ſię wſze
lákiey


strona: 359

ná Wędzidło X.K.P.359.
1:
lákiey niezbożnośći y świeckich pożądliwośći/ trzeźwie y ſpráwie
2:
dliwie w teráźnieyſzym wieku żyli. Gdźe zás ći/ ktorzy ſię kiedy
3:
od nas do Kátholiki Rzymſkiey vdáią/ nie mogąc z nieść kár=
4:
nośći náſzey zborowey Chriſtyańſkiey/ y żywotá ſkromnego y trze
5:
źwiego y śćiſłego/ niewiedźieć cżym ſię záś złym nie ſtawáią.
6:
Bo ſię do nich ſzátan/ ktory był od nich ná cżás odſtąpił/ nie ſam
7:
wráca/ ále áż wźiąwſzy do śiebie śiedmi inſzych duchow nád ſię
8:
gorſzych. Zácżym ſię też cżłowieká onego poślednieyſze rzecży
9:
gorſze ſtawáią niż były pierwſze. Ale tego zániechawſzy przyſtą=
10:
pię iuż do piątego I.M. wywodu/ ktorego tu vżywa/ ktory
11:
zdami ſię ieſt od przykłádu wźięty. Iż iáko zá Ianá ś. nie inſzy
12:
ktorzy byli Heretycy iedno ktorzy prawdę y zbor Apoſtolſki opu
13:
ſzcżáli/ ták y teraz nie inſzychby ktorych chćiał mieć X.K. herety
14:
kámi y Antychriſtámi/ iedno ktorzyby ich Rzymſką Kátholikę
15:
opuſzcżáli: to o niey rozumieiąc/ iż Kátholiká ich záwżdy byłá y
16:
z tą wiárą ktorą ſię ſzcżycą/ ieſzcże od ſámych Apoſtołow: á ná=
17:
ſzáby ſię dopiero náleść nie dawno miáłá. Y wewłocży to ná
18:
nas/ żebyſmy my ſámi to o niey twierdźili/ że ſię nie dawno po=
19:
cżęłá: zá cżym to zámyka: otoż tedy nie náſzá wiárá z ich kácer=
20:
ſtwá/ ále ich odſzcżepieńſtwo ꝛc. Cokolwiek tedy tu X.K. mo=
21:
wi przećiw nam/ więcey mowi ſam przećiw ſobie y Kátholice
22:
ſwey/ niż przećiw nam. Naprzod wedle pierwſzey propoſicyey/
X.K. nam
chcąc ſzko-
dzić, ſobie
ſzkodzi.

23:
ábo wedle świádectwá Ianá ś. mowiąc/ ktore ieſt prawdźiwe
24:
ták przećiw X.K. mowię. Ktokolwiek ſię odłącżył od prawdy
25:
y náuki Chriſtuſowey y Apoſtolſkiey (bo o to grá idźie) ten ieſt
26:
heretykiem y Antychriſtem: I.M.X.K. z Kátholiką ſwą od
27:
niey ſię odłącżył: on tedy y z nią ieſt y heretykiem y ántychriſtem.
28:
Pierwſze położenie wątpliwośći nie ma/ gdyż mu y ſam X.K.
29:
świádectwo dáie/ gdy go y ſam (ále źle) przećiw nam vżywa.
30:
Wtore też ieſt prawdźiwe: gdyż wielą nie wątpliwych świá=
31:
dectw może być iáſnie pokazáne/ y pokazáne będźie: prawdźi=
32:
we tedy muśi być y zámknienie. A ták to iáwna iż nie my/ kto=
33:
rych X.K. heretykuie tym ieſteſmy/ ále ten ſam ktory nam to
34:
zádáie. Gdyż on ſam od wiáry y náuki Chriſtuſowey y Apoſtol=
35:
ſkiey odſtąpił/ gdy ią y wſzytko ſłowo Boże ſłodycżą y rzeſzotem
36:
dyabelſkim śmiał názwáć. A co potym I.M. przećiw nam wno
śi/ żeby=


strona: 360

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/360.
1:
śi/ żebyſmy mowić mieli iżeſmy ſię teraz dopiero z prawdą ſwą
Náuká náſzá
y wiárá nie
iest nowa.

2:
náleźli: tego nigdy nie dowiedźie. Ponieważ my nie odżywamy
3:
ſię do iákiey nowey náuki/ do nowey prawdy y wiáry/ áni ſię ná
4:
niey ſádźimy: ále ſtoiąc ſtátecżnie przy iedynym Páſterzu náſzym
5:
y iedynym też miſtrzu Iezuśie Chriſtuśie głoſu iego y náuki raz
6:
świętym podáney ſłuchamy y ná niey przeſtawamy/ ktorą w ſło
7:
wie Bożym opiſáną náyduiemy: ktora iż nowa nie ieſt wzglę=
8:
dem powieśći X.K. przetoż też y wiárá ktora według niey ieſt/
9:
nową być nie może: chybá względem wiáry ſtárego teſtamentu:
10:
ále względem Papieſkiey wiáry by namniey. A iż ná ſámey náu=
11:
ce Chriſtuſowey ſtárey y Apoſtolſkiey przeſtawamy/ ten ieſt teo
12:
znák pewny/ iż ſię nic nád nię nie domyślámy: áni ſię od niey ná
13:
práwo ábo ná lewo nie odchylamy/ vymuiąc co ábo przydáiąc:
14:
owſzem cobykolwiek mogł nam ieſzcże kto pokázáć Antychri=
15:
ſtowſkiego przędźiwa/ ktoreby z dźiećinnego wychowánia pod
16:
zwierzchnośćią iego przy nas zoſtáło/ á mybyſmy go ieſzcże do
17:
cżáſu tego nie obacżyli/ tedyſmy y to gotowi odrzućić: áby praw
18:
dá ſłowá Bożego w nas cáła zostáłá. A przez nię żeby wſzytkie y
19:
náuki y wynalaſki/ y inne kuglárſtwá práwie błáżeńſkie/ były wy
20:
korzenione. Ktorych iż pełna ieſt Kátholiká Rzymſka/ ktorey
Walne okazá-
nie iż X.K.
niema nic ſpol
nego z Apo-
ſztoły.

21:
broni X.K. przetoż prożno ſię z Antychriſtoſtwá zdźieráiąc/ do
22:
Apoſtołow/ z ktorymi nie ma nic ſpolnego/ odżywa. Co áby ká
23:
żdy obacżyć mogł/ y to poznáć/ że náſzá Minor, to ieſt wnieśienie
24:
prawdźiwe ieſt/ oto iuż to z pewnymi znákámi y przykłády po=
25:
kázowáć będę. Mowi ták Apoſtoł (ktorego ſłow ná ſwe złe X.
26:
K. vżywa) o Antychriſtách/ iż z nas wyſzli/ ále nie byli z nas ꝛc.
27:
Ku ktorego ſłowam przydáie I.M. ty ſłowá: gdyż do końcá z
28:
námi przy prawdźie nie dotrwáli. Otoż tu o prawdę idźie/ przy
29:
ktorey trwáć trzebá tev ktoby niechćiał od Apoſtołow odeyść: á
30:
nie idźie o plotki y wymyſły ludzkie. Przetoż kędy tá prawdá ieſt
31:
á kędy też ieſt fałſz/ chcemyli wiedźieć/ tedy tego ſtąd doydźie=
32:
my/ gdy ſię pilno temu przypátrzymy cżym ſię wżdy cżáſu onego
33:
Apoſztołowie zábáwiáli/ iáko ſámi wierzyli y wiárę inſzym opo
34:
wiedáli/ y onę zálecáli: y iákie też między ſobą o Bogu iedynym/
35:
y o iedynym do niego pośrzedniku wyznánie mieli: á cżym ſię też
36:
teraz/ tá Rzymſka Kátholiká báwi: iáko wierzy/ vcży/ wyzna
wa. Abo=


strona: 361

ná Wędzidło X.K.P.361.
1:
wa. Abowiem ztąd ſię to pokaże/ żeſmy nie my od Apoſztołow
2:
odſtąpili/ ktorzy ná ich náuce y wyznániu przeſtáwáiąc y ná pá=
3:
lec od niey odſtąpić nie chcemy: áni nam to może być ſłuſznie przy
4:
cżytano. Z nas ći wyſzli/ ále z nas nie byli: lecż X.K. z iego Ká=
5:
tholiką: od ktoreyieſmy my/ á nie od prawdy Apoſztolſkiey od=
6:
ſtąpili. Iż też oni tę prawdę/ dla vſtaw y wymyſłow ſwych/ nie
7:
tylko opuśćili/ ále nogámi práwie podeptáli. Abyſmy tedy z
8:
Kátholiką X.K. Antychriſtámi nie zoſtáli/ y z nimi też potym
9:
z trzaſkiem nie zginęli: przetoż my ſię do Apoſztołow przyłęcżyć
10:
woleli. Cżego świádkámi ſą poſtępki náſze/ y wyznánie/ y náu=
11:
ká ktorey ſię trzymamy: ktora iuż w Kátholice X.K. plácu nie
12:
ma. Bo gdyby miáłá: mowiąc ták pierwey in genere, wobec/ o
13:
wſzytkim papieſkim nabożeńſtwie: tedyby ſię tám nie mogło nic
14:
náleść/ nád to co było y ieſt w piśmiech Apoſztolſkich. Lecż iż ſię
15:
náyduie: á wiele y názbyt náyduie: niż było y ieſt v Apoſztołow:
16:
ták z ſtrony Bogá y Chriſtuſá: iáko y nabożeńſtwá y ſłużby Bo=
17:
żey ꝛc. Przetoż to pewna: iż ponieważ náuká Apoſtolſka plácu
18:
w Papieſtwie nie ma/ ábo w Rzymſkiey X.K. Kátholice: tedy
19:
oná do Apoſtołow nie należy: Bo z nich wyſzłá/ z nich nie ieſt/ á
20:
ták też Antychriſtowi podległá. A to iuż ieſt iedno náſze/ mino-
21:
ris propoſitionis, położenia wtorego powſzechne pokazánie. Ktore
22:
żeby prawdą ſzcżyrze y porządnie zbić miał X.K. v mnie rzecż
23:
ieſt niepodobna. Gdyż ſię to w przeſzłych kśiążkách z ſámeo wy=
24:
znánia X.K. pokazáło/ iż Troyce/ iſtnośći/ perſon/ dźiećiokrz=
25:
cżeńſtwá ꝛc. w piſmie ś. noweo przymierza nie máſz. Ale to wſzyt
26:
ko ſą wymyſły Antychriſtowſkie/ Kátholiki X.K. Rzymſkiey.
27:
Od ktorey żeſmy my odſtąpili/ wrácáiąc ſię tym ſpoſobem do A
28:
poſtołow/ tedyſmy to ſłuſznie vcżynili: boſmy nie od prawdy ich
29:
odſtąpili: ále od Antychriſtowſkiey nie prawdy: ábyſmy przy
30:
prawdźie Apoſtolſkiey zoſtáli. Przyſtąṕmyż iuż też y ku okazá=
31:
niu oſobliwemu in ſpecie, tych rzecży/ w cżąſtecżce niektorey (bo
32:
wſzytkich niepodobna wylicżyć) odſtąpienia od Apoſtołow X.
33:
K. y z Kátholiką iego/ áby ſię prawdźiwa tym więcey Minor ná
34:
ſzá/ to ieſt położenie wtore/ ábo wnieśienie pokazáło. Opuſzcżę
35:
wiárę/ y ono proſte wyznánie Apoſtolſkie/ ktore ſię w ich piſmie
36:
náyduie/ rożne od wiela dźiwnego wyznánia Papieſkiego: opu
zzſzcżę też


strona: 362

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/362.
1:
ſzcżę też vſpráwiedliwienie y poświęcenie/ ktore nam też Apoſto
2:
łowie ſzcżyrze/ iáko ſámi wierzyli/ opiſáli: záſádzáiąc zbáwienie
3:
ſwe/ po łáſce Bożey/ ná ſámey krwi Iezuſowey/ ktorą on wylał
4:
ná omyćie grzechow náſzych: co wſzytko X.K. w niwecż obroćił
5:
z ſwą Kátholiką/ wymyſłámi ſwymi ſproſnymi/ cżárámi/ guſłá
6:
mi/ báłwochwálſtwy. Opuśćiwſzy tedy to/ wezmę przedśię in=
7:
ſze poſpolitſze y otworzyſtſze/ ktorych ſię y ślepy domáćáć może.
8:
Y radbym temu/ żeby mi to I.M. z Apoſtołá ktorego pokazał/
9:
co mowi/ iż tá ich kátholicka wiárá záwżdy byłá od Apoſtołow
10:
rozumieiąc to o teráźnieyſzey wierze Papieſkiey) y ty też ſpráwy
11:
y poſtępki ktore w Papieſtwie ná oko widzimy: á ná imię niech
12:
z Apoſtołow pokaże ſol y wodę/ ktorąby też oni czárowáli: kędy
13:
ogień w wielką ſobotę cáruiąc palili: iáycá/ ſłoninę/ prośiętá/
14:
iágniętá/ koźlętá/ kołacże żegnáli: gdźie też popioł/ wirzbinę/
15:
rokićinę/ źiołá rozlicżne/ owies/ wino/ piwo/ świece/ kreśláli/
16:
záklináli y cżárty z nich wyganiali? Omyli ſię ná tym/ żeby to z
17:
nich pokázáć miał. Co iż wſzytko Kátholiká Rzymſká cżyni/ y
18:
nad to co więcey: á z iákąż ſię śmiáłośćią z tymi grubymi chwa
19:
ſtámi do Apoſtołow odżywáć/ y onym ſię ich zborem zákłádáć śmie?
20:
Ktemu/ á gdźie też kiedy Apoſtołowie ludźi w tym vpewniáli/
21:
iż kto rzecży tych cárowánych vżywa ten ma zdrowie y zbáwie=
22:
nie duſze y ćiáłá/ iáko tego vcży Rzymſka Kátholiká? A więcże
23:
ieſzcże rzecże ták X.K. iż to ma od Apoſtołow? A gdźie o tym
24:
wſzytkim w ich piſmie iednę namnieyſzą literę pokaże? A więcże
25:
to nie ieſt iáwne wyśćie ich od Apoſtołow? ázaż nie ieſt znácżne
26:
odſtąpienie od wiáry ich y náuki? Ktora ſię naporząd w niwecż
27:
práwie obráca tymi niezbożnymi y złośćiwemi wymyſłámi. Nuż
28:
ieſzcże/ tákli ſię Apoſtołowie rządźili/ iáko ſię rządzą Papieſcy
29:
przegoleńcy/ Apoſtolſkim ſię zákłádáiąc imieniē? Gánilili mał
30:
żeńſtwo/ y oneo ſię odprzyśięgáli fortę do wſzetecżeńſtwá otwa
31:
rzáiąc? Báwilili ſię báłwochwálſtwem y báłwochwálniami?
32:
Záſádzálili odpuſzcżenie grzechow ná budowániu kośćiołow/ ká
33:
plic/ dzwonic/ krzeſnic y ołtarzow? Lalili też dzwony? y ony/ iá=
34:
koby ludzmi miáły być wiernymi/ krzćili? Vbierálili ſię ták w
35:
rozmáite koſztowne choboty do nabożeńſtwá/ y tákli do ludu lá
36:
dá co trzy po trzy obcym ięzykiem mowili? Tákli też reliquiámi
Papieſkimi


strona: 363

ná Wędzidło X.K.P.363.
1:
Papieſkimi y exorcizmámi ábo záklinánim Cżárnokśięſkim cżár
2:
ty wyganiáli? Możeli to/ y nád to co więcey/ coby długo wyli=
3:
cżáć potrzebá/ z dobrym ſumnieniem/ przed Bogiem y Iezuſem
4:
Chriſtuſtem ſędźią ſpráwiedliwym żywych y pomárłych rzec X.
5:
K. iż ták Apoſtołowie cżynili y cżynić vcżyli y roſkázowáli? Nie
6:
wierzę temu żeby to mogł y śmiał vcżynić dobrym ſumnienim.
7:
A ieſli tego nie vcżyni: á iákoż to będźie śmiał mowić/ żeby Ká
8:
tholiká ich/ z tą ich wiárą y z tymi guſłámi od Apoſtołow byłá?
9:
Abo co wżdy nam tákieo pokaże prawdźiwie y ſkutecżnie w cżym
10:
by przy Apoſtołách trwáli/ y w cżym ich náſládowáli? Ieſliby
11:
rzekł w bierzmowániu/ y ſpowiedźi/ teo nie pokaże. Bo Kśiądz
12:
mowi pax tecum, gdy kogo bierzmuie: mowi mu pokoy z tobą/ á
13:
wżdy policżkuie. Spowiada też złocżyńce/ z grzechow rozwięzu
14:
ie: á przedśię mu wnet potym kat ręce zwięzuie. Rozgrzeſza y
15:
chorego/ niebo obiecuie/ Piotrowi go y inſzym przyiąć roſkázuie/
16:
tuſząc mu iż poń przyidą wſzyſcy święći z niebá/ á iż mu ſię mąk
O tym cżytay
w Diurnale
gdzie iest or-
do commenda
tionis anime.

17:
żadnych obáwiáć nie trzebá. Ażći go záś po śmierći tka w ogień
18:
Cżyſcowy chcąc by go wykupiły pozoſtałe głowy. Prośi też zá v
19:
márłym/ ſtoiąc z nim przy grobie/ żeby w nim mogł trup iego
20:
odpocżywáć ſobie: á wżdy záś w krotkiey chwili wyrzuca go z
21:
nieo: gdy kto potym zápłáći ono mieyſce iego ꝛc. Co ieſli też by=
22:
ło w zborze Apoſtolſkim/ y ieſli też ták Apoſtołowie cżynili/ rad
23:
bym o tym wiedźiał: bom ſię ieſzcże tego z ich piſm docżytáć
24:
nie mogł. Cżego ieſli mi X.K. nie pokaże expreſse: á więcże to
25:
nie iáſne będźie lice nań y ná Kátholikę iego/ iż on wyſzedł od A
26:
poſtołow/ iż z nich nie był áni ieſt? A zátym nie iáſnali to będźie
27:
ſtąd/ iż ponieważ od nich odſzedł y z nich nie ieſt/ że to inácżey
28:
być nie może/ iedno iż ieſt y z głową ſwoią Papieżem Rzymſkim
29:
ktorego to z śiebie ſtolicá wypuśćiłá/ Antychriſtem Chriſtuſo=
30:
wym nieprzyiaćielem? Ale iż niepodobna żeby ſię tu wſzytkie in=
31:
ſze znáki Antychriſtoſtwá wypiſáć miáły: tedy ták tuſzę iż ná tym
32:
doſyć będźie ſpráwiedliwie ſądzącemu ku poznániu teo kto ieſt
33:
Antychriſtem á kto nie: kto wyſzedł od Apoſtołow y nie ieſt z
34:
nimi/ á kto przy nich ſtátecżnie ſtoi: á ktemu y to pozna cżiy tu
35:
ieſt potężnieyſzy y prawdźiwſzy wywod o tey rzecży: ieſliż X.K.
36:
przećiw nam: cżyli náſz przećiw niemu y iego Kátholice. Boć
zz 2ſię ták


strona: 364

ná Wędłzido X.K.P.364.
1:
ſię ták potrzebá prawdy dowiedowáć. Ale iuż ſzoſtey rzecży X.
2:
K. ſłuchaymy.
3:
KA P. 6. Rzecż tę/ ták iáko ſię iuż pokazáło zácżąwſzy
4:
I.M.X.K. ták iey ieſzcże dowodząc tym podpiera/ mowiąc:
6. Wywod
X.K. o An-
tychriśćie.

5:
Sżoſta: Dániel prorok Antychriſtá opiſuie być krolem/ á ktemu
6:
twarzy niewſtydliwey/ otoż Papież przyznawa zwierzchność
7:
świecką Ceſárzowi/ Krolom y inſzym przełożonȳ ná mieyſcách
8:
ich: y ſam im potwierdzenie ábo błogoſłáwieńſtwo ná te ſtany
9:
dawa. Lecż Nowokrzcżeńcy/ gdźie y iáko iedno mogą wybijá=
10:
ią ſię z tey zwierzchnośći/ ſámi ią do zboru ſwego/ by też y ná=
11:
piędźi gdźie w trzemie śiedźiał przywięzuiąc. Są też ludźmi twa
12:
rzy niewſtydliwey ꝛc. Gdyby to kto inſzy przedtym ábo y teraz
13:
z pocżtu Luterianow/ ábo inſzych odſzcżepieńcow od Rzymſkiey
14:
Kátholiki piſał/ y tymi Dánielá ś. proroká ſłowy Antychriſtá do=
15:
wodźił/ y z nich onego pokázował: nigdyby mi tákiego ſercá y
16:
tákiey vfnośći nie dodał: żebym ſię ia też ważyć śmiał okázowáć
17:
z nich tego/ iż Papież Rzymſki ieſt tym Antychriſtem/ ktorego
18:
tám Dániel wymálował. Bo bym ſię záwżdy tego obawał/ że=
19:
by X.K. piſmá tákiego/ iáko y moiego o nim/ nie wzgárdźił y
20:
nie odrzućił: á to dla tego/ iż rozmáite ſą o tym ludzkie mniemá=
21:
nia. Lecż iż I.M.X.K. ſam to zna/ że Dániel prorok tymi ſło=
22:
wy ſwemi opiſał Antychriſtá/ ták iáko to y iego Kátholiki Pá=
23:
treſowie ſtárzy niektorzy cżynią/ y inſzy po nich nowſzy to też wy
24:
znawáią/ tedy ia z więtſzą śmiáłośćią/ vfnośćią y beśpiecżeń=
25:
ſtwem/ nactus cam occaſionem, zá tą przycżyną y wyznániem X.K.
26:
to od niego zá wdźięcżne przyiąwſzy/ dali Pan Bog z tego pro=
27:
roká pokażę/ iż Papieżowi Rzymſkiemu z iego Kátholiką wſzyt
28:
ko to/ á nie nam ſłuży: co z niego zwłocżąc I.M.X.K. ná nas
29:
wewlec vśiłuie. Słowá ty ktorych tu zmiánkę vcżynił X.K. ſą
30:
nápiſáne. Dáni. 8. ꝟ 23. wedle textu Hebreyſkiego/ tymi ſłowy:
31:
A ná oſtátku kroleſtwá ich/ wedle dokońcżenia przeſtępcow/
32:
náſtánie Krol mocny twarzámi/ y wyrozumieiący gadki. To
33:
ieſt/ gdy ſię ſkońcżą cżáſy pánowania wyżſzey opiſánych Monár
34:
chiy Krolow/ ktorzy złośći ſwych miárki dopełniáią/ dla kto=
35:
rych też przyidźie koniec ich/ tedy potym náſtánie Krol niewſty
36:
dliwey twarzy: chytry y do złego dowćipny: Iákobyś też ták
rzekł/


strona: 365

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/365.
1:
rzekł/ ná przykład/ gdy koniec przyidźie pánowánia Rzymſkiey
2:
Monárchiey Ceſárzow/ tedy ſię nie ſpodźieway odmiány ná co
3:
lepſzego: Owſzem to wiedz/ że będźie przełożeńſtwo gorſze: bo bę
4:
dą ludźie bez wſtydu/ chytrzy/ po nich pánowáć ꝛc. Dźiwuie ſię
5:
naprzod temu dla cżeoX.K. chcąc o Antychriśćie piſáć y w nas
6:
go wmowić/ áby Papieżá ſwego Rzymſkiego od Antychriſto=
7:
ſtwá oſwobodźił/ nie wźiął przedśię ſłow Dánielowych káp. 7.
8:
ꝟ 8. 20. ꝛc. tákże káp. 11. ꝟ 36. áż do końcá kápituły. K temu y te=
9:
mu mi dźiwno/ że y tych cále wſzytkich nie wypiſał: ále ich tylko
10:
kroćiuśieniecżką zmiánkę vcżynił. Lecż ſię nie trudno domyślić/
11:
iż ſię to nie przeco inſzego ſtáło: tylko/ żeby ſam ná ſię (iáko mo
12:
wią poſpolićie) miotły nie nágotował. Gdyż kto ſię iedno do=
13:
brze piſániu temu tám Dánielowemu przypátrzy: iáko on opiſu
14:
iąc Krolá Antyochá Epipháneſá/ onego ſrogiego y okrutnego
15:
morderzá ludu Izráelſkiego/ y ſkaſzcżę nabożeńſtwá onego za=
16:
konnego: opiſał też záraz w iego oſobie y Antychriſtá. V mnie
17:
ieſt rzecż niepodobna/ żeby cżłowiek bácżny/ á z zdrowym roz=
18:
ſądkiem w rzecz tę wglądáiąc/ y temu co ſię ná świećie dźieie
19:
pilno przypátruiąc: nie miał z tąd tám vpátrzyć y poznáć Anty
20:
chriſtá tego/ iż iuż ieſt ná świećie kędy ieſt: y kto nim ieſt. A kte
21:
mu/ niepodobna żeby ná tę powieść X.K. zezwolić miał: ktory
22:
nas chce tym Antychriſtem vcżynić: o ktorego grá idźie: á to we
23:
dle proroctwa Dánielowego. Lecż iż nam nie idźie o ludźi vcżo=
24:
ne y bácżne/ ktorzy z rozſądkiem zdrowym w rzecży tákie wglą=
25:
dáią: y iuż dobrze Antychriſtá znáią. Ale idźie oty ktorzy z ſto roz
26:
ſądku y bacżenia nie máiąc: domyślić ſię tego nie mogą: áni vpá
27:
trzyć vmieią/ przetoż ia też/ tym więcey folguiąc/ rzecż tę iáko
28:
będźie mogło być nakrocey y naſnádniey onym przed ocży wyſtá
29:
wię. Zeby y to poználi/ iż iuż dawno ieſt ten Antychriſt: y to iż
30:
on ieſt w Rzymie: k temu iż nim ieſt Papież Rzymſki. A nád to/
31:
iż I.M.X.K. więcey świádectwo to Dánielowe przećiw ſobie/
32:
á niż przećiw nam przywiodł. Naprzod tedy/ niż ſię ſłowá Dá=
33:
nielowe rozbieráć będą/ potrzebá w tę rzecż pierwey ták ogułem
34:
wględáć. To ieſt. Iż Dániel prorok/ tym ſtrychem w rzecży ſwey
35:
poſtępuie/ iáko y inſzy piſarze ſtárego Teſtámentu/ to ieſt/ iż
36:
gdy opiſuią rzecż ktorą wedle litery y ćiáłá/ iáko rzecż znácżniey
zz 3ſzą y porozu=


strona: 366

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/366.
1:
ſzą y porozumnieyſzą/ tedy też tám poſpolićie záraz/ iákoby nieco
2:
wedle duchá/ iáką inſzą iuż nie ták znácżną wyſtáwuią. Iáko ná
Zwycżay pi-
ſárzow stáre-
go Testámen-
tu w opiſániu
rzecży

3:
przykład/ vcżynił to Moiżeſz/ opiſuiąc niewołą onę Eiptſką
4:
ćieleſną pod Krolem Fáráonem/ ludu też ćieleſnego Izráelſkie
5:
go/ y tudźież też ćieleſne z niey wybáwienie/ tákże y báráná rzezá
6:
nie/ krwią iego podwoiow mázánie y iedzenie też báráná onego
7:
Páſzchy/ z zátopieniem Fáráoná y z woyſkiem iego w morzu ꝛc.
8:
przez ktore tych tám rzecży ćieleſnych opiſánie/ żaden wierny
9:
Chriſtyánin nie ieſt/ ktoryby temu wierzyc nie miał/ iż záraz zná
10:
cżył y opiſał duchowne/ to ieſt niewolą pod zwierzchnośćią Fá=
11:
ráoná piekielnego/ y wybáwienie z niey przez kreẃ báráná grze=
12:
chy świátá noſzącego Chriſtuſá Iezuſá páná náſzego. Tymże ſpo
13:
ſobem/ opiſány nam też tám ieſt Meſyaſz Krol y z zdraycą iego
14:
Iudaſzem/ w oſobie Dawidowey y w onych zdraycách iego Doe
15:
gu y Achitofelu ꝛc. Tákże też y o Dánielu rozumieć mamy: iż y
16:
on choćiaż pod dźiwnymi podobieńſtwy opiſuiąc odmiány rze=
17:
cży poſpolitey źiemſkiey/ opiſał też ſwym ſpoſobem y duchowną.
18:
A między inſzymi opiſuiąc Antyochá warchołá dźiwneo y tyrán=
19:
ná okrutnego z ſtrony ſobie rownych pogan/ á zoſobná z ſtrony
20:
ludu Bożego: bez wſzey wątpłiwośći/ iáko ſię ná to y Papieſkich
21:
wiele Doktorow zgadza/ opiſał záraz Antychriſtá warchołá y
22:
tyránná ſrogiego y dźiwnego/ ktory ſię nie tylko rzecżam poſpo
23:
litym źiemſkim miał ſprzećiwiáć/ ony tárgáć/ odmieniáć y do śie
24:
bie ie przyćiągáć/ ále ſię też y ná rzecży duchowne/ chwale Bo=
25:
żey ſłużące tákże miał oborzyć y zwierzchność ſobie nád nimi przy
26:
właſzcżyć ꝛc. Potym to trzebá wiedźieć: iż w opiſawániu tákim
27:
tych rzecży/ nie trzebá ſię gwałtem tego dopieráć/ żeby we wſzyt
28:
kich cżęśćiach oná rzecż pierwſza z rzecżą poślednią/ to ieſt rzecż
29:
figurowána/ z oną ſwoią figurą miáłá ſię zgodźić. Gdyż ſię záw
30:
żdy/ y w oney vprzedzáiącey figurze muśiáło to náydowáć/ co
31:
ſłużyć/ áni ſię zgodźić nie mogło z rzecżą figurowáną: tákże ſię
32:
w figurowáney to pokazáło co w figurze nie było. Iáko w bárá=
33:
nie Páſzchy rzezánym w Eiptćie/ á w báránie Iezuśie Meſyaſzu
34:
w Ieruzálem zámordowánym ꝛc. Co ia tu dla tego przypomi=
35:
nam/ żeby ſię kto niechćiał cáłego we wſzytkim między Antyo=
36:
chem/ á Antychriſtem porownánia dopiráć. Ale iżby ná tym prze
ſtał/ że


strona: 367

ná Wędzidło X.K.P.367.
1:
ſtał/ że wżdy w cżęśćiách niektorych było y ieſt nieco ſpolnego
2:
Antyochowi z Antychriſtem. A ták iuż naprzod przyſtąpię do
3:
przyſtoſowánia iednego z drugim/ w cżym być znácżnie po
4:
kazano: ták iuxta generalem quam ſpecificam conſiderationem, wedle
5:
powſzechnego iáko też y oſobkowego rzecży tey vważánia/ z ſtro
6:
ny niektorych oſobnych przymiotow: á przytym záraz ten ſię toż
7:
pokázowáć będźie ktoremu to teraz nie omylnie ſłuży: kto ieſt
8:
tym Antychryſtem przez Antyochá figurowánym. Bo gdyć we=
9:
dle Hieronimá/ piſzącego ná Dánielá. cap. II. Tom. 5. fol. 601. A
10:
Antyoch był Antychriſtową figurą/ w ktorym ſię też/ iáko tám
11:
że mowi/ wcále to wypełniło/ co w cżęśći w Antyochu figurowa
12:
no było: tedyć nielza/ iedno to pokazáć z przyſtoſowániá iedne=
13:
go ku drugiemu: żeby ták rzecż iedná zdrugiey/ tym ſnádniey po
14:
znáná być mogłá. Naprzod tedy dwá Teſtámenty/ to ieſt ſtá=
15:
ry y nowy trzebá káżdemu wźiąć przedśię: y to ogułem vważyć:
1. Vważenie
ku poznániu
Antychristá
potrzebne.

16:
iż tám z onymi ſtárymi/ wſzytko ſię dźiało pod figurą (1. Kor.
17:
10. ꝟ 11.) á zwłaſzcżá/ mowiąc zoſobná z ſtrony złośći y vpadkow
18:
ludu onego: tákże y káźniey zá nie. Gdyż też zakon miał ćień dobr
19:
przyſzłych/ á nie ſam obraz rzecży. Heb. 10. ꝟ 1. A nowe záś przy=
20:
mierze iuż nie ták. Druga: Iż oná rzecż poſpolita zakonna/ byłá
2.

21:
po więtſzey cżęśći/ z ſtrony nabożeńſtwá y ſłużby Bożey/ ćieleſna
22:
Heb. 7. ꝟ 16. á 9. ꝟ 10. A rzecż poſpolita Ewánielicka/ ábo no=
23:
wego przymierza/ po więtſzey cżęśći duchowna. Y owſzem oney
24:
ćieleſne/ á tey záś duchowne były przednieyſzym nieiákim fundo-
25:
wániem. Bo pod noweo przymierza rządem/ prawdźiwi chwal=
26:
cy/ nie ſą zwierzchownymi ceremoniámi y pewnym mieyſcem (iá
27:
ko był lud on Izráelſki) z ſtrony nabożeńſtwá zniewoleni. Po=
28:
nieważ ná káżdym mieyſcu wolność máią Bogá Oycá ſwego
29:
w duchu y w prawdźie chwalić. Ian. 4. ꝟ 23. Trzećia: Onym dá
3.

30:
ny był przez Możeſzá zakon: á nam przez Chriſtuſá Iezuſá łáſká
31:
y prawdá. Ian. 1. ꝟ 17. Cżwarta: onym zá wyſtępki y gwałce=
4.

32:
nie zakonu/ ćieleſne nieodwłocżne karánie náznácżone było. Yby
33:
wali záraz karáni/ y od ſwoiey zwierzchnośći domowey/ y przez
34:
poſtronne też cżęſto nieprzyiaćioły/ y plagi rozmáite: ktore Moi
35:
żeſz opiſał 3. Moi. 26. A 5. Moi. 28. Iáko to y wſzytek zakon
36:
świádcży: y iáko to náſz Apoſztoł ſłowy krotkimi wyraża/ mo=
wiąc


strona: 368

ná Wędzidło X.K.P.368.
1:
wiąc ták Heb. 10. ꝟ 28. Iż ktoby zakonem Moiżeſzowym pogár
2:
dźił/ ten bez miłośierdźia ná dwu ábo ná trzech świádkow kará
3:
nie odnośił. A nam záś zá niewiárę y zá pogárdzenie łáſki nam
4:
pokazáney/ y zá odpádnienie od raz ſkoſztowánych dárow ducho
5:
wnich niebieſkich/ ſtráſzliwe iákieś ocżekawánie ſądu y ognia zá
6:
palenia/ ktory poźrze przećiwniki (Heb. 6. ꝟ 4. á 10. ꝟ 26.) ieſt
7:
náznácżone. Gdyż kto nie wierzy/ iuż ieſt oſądzony. Ian. 3. ꝟ
8:
18. Bo przeſládowánie nowego przymierza/ od iákichkolwiek
Christiánie
im pobożniey
żyią tym wię
cey złego ćier
pią.

9:
nieprzyiaćioł: y inſze wſzytkie krzyże/ klopoty y vćiſki: nie ſą ták
10:
iáko były pod zakonem/ zá wyſtępki y złośći poſtánowione: ále
11:
więcey zá znák práwey pobożnośći: zá znák bożey miłośći: y zá
12:
znák też ſtátecżnego wiernych/ zá Chriſtuſem wodzem y Hetmá
13:
nem chodzenia. Gdyż/ kto iedno chce zá Chriſtuſem chodźić: te=
14:
mu ſię trzebá ſámego śiebie záprzeć y krzyż ſwoy ná ſię wźiąć.
15:
Máth. 16. ꝟ 24. Item. Kto chce pobożnie żyć w Chriſtuśie ten
16:
ćierpieć ma prześládowánie (2. Tim. 3. ꝟ 12.) Ktorym ſobie
17:
Bog tych ćwicży/ ktorych iáko oćiec dźiatki miłuie Heb. 12. ꝟ
18:
5. ꝛc. Gdźie miáſto tego pod zakonem/ gdy go pilnowano/ záw
Lud Izráelski
wolny bywał
gdy zakonu
pilnował.

19:
żdy/ wolność bywáłá od wſzech zlych przypadkow/ z błogoſłá=
20:
wieńſtwem wſzelákim dobr źiemſkich ćieleſnych ꝛc. Oto/ to ták
21:
krotko obacżywſzy/ vważáć dopiero potrzebá nieprzyiaćioły/ lu
22:
du onego/ Teſtámentu ſtárego/ y dla cżego ie Bog przepuſzcżáł:
23:
á potym też y nieprzyiaćioły/ ludu pod nowym Bożym przymie=
24:
rzym będącego. Co ſię tedy tknie ludu onego Izráelſkiego/ kto=
25:
ry miewał ná ſię wiele ſrogich nieprzyiaćioł rozmáitych/ á nawię
26:
cey dla złośći y wyſtępkow ſwych: iáko kiedy cżáſu ktorego Páná
27:
nimi przećiw ſobie wzruſzył: Bo gdy ſię wedle zakonu rządźił/
28:
wolny teo bywał: wſzákże iednák między wielą dźiwnych/ złych/
29:
okrutnych nieprzyiaćioł ludu onego Bożego Izráelſkiego/ nie
30:
wiem żeby ſam Antyoch w tym wſzytkim nie przodował. A to
31:
nawięcey dla tego/ że im gwałt cżynił z ſtrony ich zakonu/ od=
32:
wodząc ich od niego/ á do báłwochwálſtwá ſweo przyćiſkáiąc:
33:
y ſrodze ie morduiąc: k temu/ iż nie ták bárzo złym y niezbożnym
34:
ſzkodźił/ iáko dobrym y pobożnym/ przewodząc nád nimi: á złym
35:
folguiąc y ony przy ſobie báwiąc. Co iáko ſię dźiało/ może káżdy
36:
obacżyć z kśiąg Máchábeyſkich: á zoſobná 1. Mách. 1. á przytym
z Ioze=


strona: 369

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/369.
1:
z Iozefá Antiquit. Iud. lib. 12. cap. 6. 7. 8. Bo to tám wſzytko opi=
2:
ſano/ iáko ich wiele do niego á ieſzcże z narodu Ofiárownicżego
3:
przyſtawáło/ y z nim báłwánom ieo ofiárowáło: ktorzy też z nim
4:
y przećiw bráćiey ſwey walcżyli: przeto iż zakonu Bożego: iáko
5:
oni odſtąpić iemu k woli niechćieli. Ktorzy wierni iákie pod nim
6:
ściśnienie mieli/ nie tylko z kśiąg miánowánych poznáć káżdy
7:
może/ ále też zoſobná z Pſálmu 44. 74. 79. bo ia ták rozumiem/
8:
iż ty pſálmy pod onym cżáſem cżynione były. W ktorą rzecż/ gdy
9:
kto okiem zdrowym weyźrzy/ á przypátrzy ſię z drugiey ſtrony lu
10:
dowi Chriſtyáńſkiemu/ pobożnośći pilnuiącemu/ y ſtátecżnie
11:
przy podáney raz przez Iezuſá Chriſtuſá y przez Apoſztoły iego
12:
wierze y nabożeńſtwie ſtoiącemu: á przytym to vważáć będźie/
13:
co tych/ y dla cżeo/ od kogo/ y zá cżyim powodem potyka: mam
14:
zá to/ iż będźie muśiał wyznáć/ iż iuż ieſt Antychriſt: y domyśli
15:
ſię tego/ kto nim ieſt/ ktory tákże złe báłwochwálce y inſze nie=
16:
zbożne ludźi forytuie y vbogaca ktorzy z nim przeſtáią y iemu
17:
bębenká podbijáią: iáko tego Dioniziuſz znácżnie dołożył/ ná ty
18:
ſłowá Dán. 11. ꝟ 40. Et terram diuidet gratuito, iż on y tę źiemię kto=
19:
rą wiernym wydźiera/ ſwoim dźieli y dáruie. A tym cżáſem do=
20:
brzy muſzą vſtępowáć: y od niego wiele nád ſobą złego dozna=
21:
wáć. Może ſię iuż tedy káżdy domyślić tego kto ten ieſt/ przez
22:
ktorego ſię to dźieie: y ktorzy ći ſą/ co też zacż ſą/ ktorzy rzecży
23:
iego forytuią z zelżywośćią ſłowá Bożego/ ktore zá rzeſzoto ſzá
24:
táńſkie máią: ktorzy też y Bogá ſámego y Chriſtuſá lżą: choćiaż
25:
ſię wrzkomo imieniem iego zákłádáią. Ale ieſliby ſię ieſzcże kto=
26:
rzy tego domyślić nie mogli: więc ták ieſzcże niech tę rzecż vwa=
27:
żáią. Antyoch był nieprzyiaćiel ludu Izráelſkiego/ iáko figurá:
28:
á Antychriſt prze zeń figurowány/ ieſt nieprzyiaćiel ludu Chriſty
29:
áńſkiego. Antyoch z máłego vroſł wielki: tákże Antychriſt/ z má
30:
łych pocżątkow/ y z podłego y nędznego ſtanu/ przyſzedł ku wielkiev
31:
ſtanowi/ ſkárbom y páńſtwam. Anyoch z Rzymá ſię wym=
32:
knąwſzy/ bo v Rzymian był w zaſtáwie 1. Mách. 1. ꝟ 11. vroſł
33:
wielkim y przećiw Rzymiánom potym choćiaż w cżęśći walcżył/
34:
y to co do nich należáło złupił w Egiptćie/ y do domu ſweo od=
35:
wioſł: choćiaż záś był w tym y od tego przez Rzymiány pohámo
36:
wan: (Ioſeph. Antiquita. lib. 12. cap. 6.) Tákżeć też kto ſię rzecży
aaadobrze


strona: 370

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/370.
1:
dobrze przypátrzy/ w figurze tey Antyochu pokazáney/ obacżyć
2:
może y Antychriſtá figurowáneo. Ktory też nie ſkądći inąd wy=
3:
ſzedł y powſtał/ iedno z Rzymá/ y ná Rzym ſię oborzył y Rzym
4:
potym opánował: choćiaż tego Antyoch dokazáć iáko figurá/
5:
nie mogł. W ktorym to/ iáko ſię z Hieronimá pokazáło/ muśiá=
6:
ło tylko być w cżęśći/ co ſię potym cále w Antychriśćie y ſkute=
7:
cżnie wykonáć miáło: y wykonywa: iáko ſię tego potym krotko
8:
dotykáć będźie. Otoż tedy/ kto ſię przypátrzy tev iáki przedtym
9:
ſtan był Biſkupow Rzymſkich/ áż do Melchiádeſá Afrá/ ktory
10:
wżdy ieſzcże w dobrey wierze po inſzych przodkách ſwych/ około
11:
roku Páńſkiego 314. dokonał żywotá ſwego: (choćiaż y ná tych
12:
tám śmieią ludźie zápámiętáli niektore wymyſły wkłádáć/ iáko
13:
by od niektorych z nich miáły być vſtáwione: co ſię iednák z pra=
14:
wdą zgodźić nie może.) Będąc záwżdy w niebeſpiecżeńſtwie/ iá
15:
ko y przodkowie iego/ pod zwierzchnośćią Ceſárzow Rzym=
16:
ſkich niewiernych pogánow/ będźie ſię miał pewnie cżemu dźiwo
17:
wáć. Lecż gdy pocżnie potym od Sylweſtrá w drugie wględáć:
Antychrist
z Rzymá pow
stały Rzym
opánował.

18:
iáko rość y podnośić ſię pocżęli: y iáko ták z lekká vrośli: á iáko=
19:
by ſię práwie chytrze/ z Antyochem z Rzymá/ ná wolność wykrá
20:
dli: ácżći ſię dopiero/ iáko y Antyoch/ nie tylko (iáko iuż w tych
21:
teráźnieyſzych widźiemy) chytrośćią ſwą ná Rzymſkie máiętno
22:
śći y ośiádłośći tárgáć pocżęli: Ale też potym y Ceſárze z Rzymá
23:
wypiſáli: á ſámi ná ich ſtolcu záśiedli. Czego dokazáć nie mo=
24:
gli/ iáko ſię w káp. 3 pokazáło/ poki im Ceſárze nie vſtąpili. Bo
25:
onych nie zráźiwſzy z zwierzchnośći ich/ á ſwych proporcow nie
26:
rozſzerzywſzy/ nie mogli ſię z Krolmi y inſzymi pány wádźić y nád
27:
owiecżkámi też Chriſtuſowymi przewodźić. A iáko Antyoch nie
28:
tylko ná rzecży ludzkie tárgnąć ſię śmiał/ ále y ná Boſkie: y ſkár=
29:
by pobrał/ nie tylko ludzkie/ ále y kośćielne: Tákże y Antychriſt/
30:
y páńſtwá Rzymſkie/ y inſzych wiele pobrawſzy/ potym też y zbo=
31:
rowe/ á ieſzcże nawet/ miaſto ćieleſnych onych Hierozolimſkich/
32:
duchowne niebieſkie ſobie przywłaſzcżył: á to vcżyniwſzy ſię ſam
33:
pánem/ y ná niebie/ y ná źiemi/ y w piekle. Ná co iáko ſámi ie=
34:
go piſárze piſzą) y troiſtą koronę nośi ná głowie. Choćiażći ſię tá
35:
więcey śćiąga do onych trzech rogow/ to ieſt Krolow/ z dźieśią=
36:
ći onych od Dánielá opiſánych (káp. 7. ꝟ 8.) ktore ten rożek
máły


strona: 371

ná Wędzidło X.K.P.371.
1:
máły/ to ieſt Anrychriſt/ z nichże wyrozſzy/ onym/ iż ták rzekę/ wy
2:
dał: y klucżem ſię też ná to piecżętuie/ y dwá miecżá ſobie przy=
3:
właſzcża/ iż ſobie wſzędy otworzyć y wſzytkiego dobyć może: (iá=
4:
kom o tym we zwierzćiadłku kilká wierſzykow nápiſał) o mie=
5:
cżách to zoſobná mowiąc: Quod Papa habens vtrunque gladium tran
6:
stulit imperium. Máiąc obádwá miecże przenioſł Ceſárſtwo (to
7:
ieſt ná ſię ſobie ie przywłaſzcżywſzy.) In Dist. 22. Ca. Omnes. Anno-
8:
tatio marginalis.
9:
KA P. 7. Vważywſzy tedy iuż ták nákrotce ogołem tych
10:
kilká rzecży/ ktorych nie trzebá w tey ſpráwie lekce ważyć: przy=
O máłym ro-
gu ktory z
dzieśiąći wy
rosł.

11:
ſtąpię iuż do proroctwá Dánielowego: z ktoreokáp. 7. ꝟ 8. ty na
12:
przod ſłowá biorę. A gdym ſię rogom przypátrował/ áliśći rog
13:
drugi máły wyniknął między nimi/ á trzy z pierwſzych rogow od
14:
oblicża iego to iest prze zeń wyrwáne ſą: á oto ocży iáko ocży cżło=
15:
wiecże w rogu onym y vſtá wielomowne ꝛc. Do ktorych ſłow w
16:
Greckim texćie/ ktory śiedmidźieśiąt tłumácżom przypiſuią/
17:
przydáne ſą ty ſłowá. A ten rog walcżył przećiw świętym. Co
18:
ſkądby mieli niewiem: ále to widzę iż ſię to z inſzemi ſłowy y rze=
19:
cżą Dánielową zgadza. Naprzod tedy/ co ſię tknie tych ſłow
20:
Dánielowych/ z ſtrony opiſánia ieo cżterzech Monárchiy/ ktore
21:
miáły być ná świećie/ ktore beſtyámi názywa/ to trzebá wiedźieć:
22:
iż on po opiſániu z pocżątku tey káp. trzech pierwſzych/ wźiął to
23:
potym przedśię/ żeby też y cżwartą z nich naſtráſzliwſzą/ nayſroż=
24:
ſzą y naokrutnieyſzą opiſał: ktorey też oto zoſobná/ przypiſuie dźie
25:
śieć rogow: z ktorych potym ten rog máły/ iuż w licżbie iedenna
26:
ſty wyroſł ꝛc. Co ſię tedy tknie cżwartey beſtyey/ o tey wątpliwo
27:
śći niemáſz/ y vſtárych pátreſow y teráźnieyſzych piſárzow: iż przez
28:
nię duch Boży páńſtwo Rzymſkie opiſał: iákie miáło być: co ſię
29:
w nim y pod nim dźiać miáło: y iákie iego miáło być dokońcże=
30:
nie. Co ſię też dotycże rogow: y o tych wątpliwośći nie máſz/ z
31:
tey ſtrony/ iż przez nie prorok/ Krole ábo moc Krolewſką/ ábo
32:
iáką inſzą wielką/ podobną krolewſkiey/ opiſował. O licżbę na=
33:
więcey tych rogow między mnogimi idźie ſpor/ to ieſt/ ieſliby
34:
wedle litery rozumiána miáłá być: to ieſt/ wedle niektorych/ iż
35:
ich nie więcey dźieśiąći miáło być. Iákoż ie też niektorzy miáno=
36:
wićie y licżą y miánuią: A inſzy wedle zwycżáiu piſmá ś. pewną
aaa 2licżbę


strona: P372

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/372.
1:
licżbę zá nie pewną kłádą. Bo ſię też ták w piśmie świętym náy
2:
duie. Iáko 4. Moi. 14. ꝟ 23. iuż mię to dźieśiąty raz kuśili (mo=
3:
wi to Bog do Moiżeſzá o ludźie złym Izráelſkim) to ieſt iuż mię
4:
nie raz/ ábo niewiedźieć co razow kuśili. Tákże 1. Moi. 31. ꝟ 41.
5:
mowi Iákob do Lábáná: Iużeś mi z dźieśięć rázow zapłátę od=
6:
mieniał: to ieſt/ wiele rázow. Tákże y Iob mowi 19. ꝟ 3. do ſwych
7:
áduerſarzow/ Iuż mię z dźieśięć rázow záwſtydawaćie. Cżemu
8:
też podobna ieſt y oná mowá Chriſtuſowá: podobne ieſt krole=
9:
ſtwo niebieſkie dźieśiąćiom dźiewicam Máth. 25. ꝟ 1. Item/ Bę
10:
dźiećie mieć vćiſk dźieśięć dni. Obiá. 2. ꝟ 10. Iáko y Dioniſius Car
11:
tuſianus, przez one dźieśięć krolow Obiá. 17. wiele Krolow/ ábo
12:
wſzytkie Krole rozumie y wykłáda. Otoż iż ći oboi nie máią nic
13:
pewnego zácoby ſię wźięli: to ieſt/ ktorychby miánowićie Kro=
14:
low przez ty dźieśięć rogow rozumieć trzebá/ procż tego/ iż wżdy
15:
niektore Krole/ ná ktore ſię zgadzáią/ zgodnie przez rogi ty ro=
16:
zumieią tedy ia tego zániechawſzy iáko też mniey ná ten cżás
17:
rzecży mey ſłużącego: o cżym iednák trochę niżey nieco powiem:
18:
záto ſię tylko biorę/ o cżym v Kátolikow ſtárych y nowych wąt=
19:
pliwośći nie máſz. Naprzod iż przez cżwartą beſtyą Rzymſkie
20:
páńſtwo rozumieią: á potym/ przez rog mały z dźieśiąći wyroſły/
21:
Antychriſtá. Iáko to Dioniſius Cartuſianus, ná ty ſłowá piſząc wy
22:
ráźił/ tymi ſłowy. Et ecce cornu aliud paruum ortum est de medio eorū,
23:
id est Antichristus, qui reſpectu decem regum dictorum, erit vndecimus,
24:
& de medio alicuius regnorum orietur: erit q́ue in primis paruus in potesta
25:
te et cooperante diabolo, omnibus fiet potentior, & tria de cornibus pri-
26:
mis euulſa ſunt à facie cius? tria regna de praefatis decem regnis, ipſe primi-
27:
tus ſuperabit. To ieſt/ iż ten rog máły ktory wyroſł/ ieſt Antykryſt:
Máły rog iest
Antychrist.

28:
ktory z máłego wielki vroſł: ále zá ſpráwą dyabelſką: y trzy kro=
29:
leſtwá z onych dźieśiąći on zwoiował. To ieſt/ wedle Rábbi Le=
30:
wiego wiele Krolow. Bo też ten y w tych krolách pewną licż=
31:
bęzá niepewną położoną być rozumiał/ iáko ſię wprzod o dźie=
32:
śiąći mowiło. Ale wedle Hiſtoriey y ſkutku ktory ſię pokazał/
33:
znácżnie ſię rzecż tá pokázuie/ gdy w to z inſzey ſtrony weyrzymy/
34:
á iż tym Antychriſtem Papież ieſt Rzymſki obacżymy. Ktory/
35:
ácż trzech Krolow ná imię zoſobná/ iákoby przednieyſzych niż do
36:
pánowánia przyſzedł zniſzcżył: y ich ſobie páńſtwá y ſkárby przy=
właſzcżył


strona: 373

ná Wędzidło X.K.P.373.
1:
właſzcżył (iáko Pan Ian Niemoiowſki w ſwym ná toż Wędźi=
2:
dło odpiśie w piątey cżęśći o Antychriśćie przypominał) wſzák
3:
że ſię y tego więcey znaydźie/ co on ſobie podbił Ceſarſką ſtolicę
4:
ſobie przywłaſzcżywſzy/ á z nią potym wſzytko/ iáko dźień dźiśiey=
5:
ſzy pokázuie. Bo ácż ſię ták zda/ żeby ná mieyſcu pewnych niekto=
6:
rych/ z onych páńſtw śiedźiał y onymi władał y onym zoſobná
7:
roſkázował/ y ſkárby ich do ſkárbu ſwego przenaſzał: Wſzákże
8:
tych więcey ieſt/ nád ktorymi przewodźi: do nog ſwych pádáć
9:
każe/ y ſkárby ich do śiebie przyćiąga/ iáko Mágnes żelázo: cho
10:
ćiaż pod pokrywką (iáko Fáryzeuſzowie cżynili wdowie domy
11:
pożyráiąc) zwierzchniego nabożeńſtwá. A iż to iuż rzecż ieſt ták
12:
iáſna/ żeby iey trudno kto miał záprzeć/ iż Monárchia Rzymſka/
13:
iáką był Dániel opiſał/ y iáka przed przyśćiem Chriſtuſá páná/ y
Antychrist
iest ten kto śie
dzi ná miey=
ſcu Ceſárzow
Rzymskich.

14:
potym cżás nie máły byłá/ iuż dawno vſtáłá: o ktorey vſtániu
15:
patreſowie ſtárzy y Greccy/ y Láćińſcy/ to zgodnie twierdźili (iá
16:
ko ſię káp. 4. krotko pokazáło) iż ſię Antychriſt nie mogł/ we=
17:
dle proroctwá Páwłowego/pokázáć/ áżby ten ktory zátrzyma=
18:
wał/ to ieſt/ Ceſarz Rzymſki/ był w pośrzodku odięty/ choćiaż nie
19:
ktorzy z nich ták tuſzyli żeby to nie miálo być/ áż przy ſkońcżeniu
20:
ſwiátá: przeto/ iż to przedtym piſali niż ſię znácżne ſkutki opiſá=
21:
nia Dánielowego pokazáły: y niż Papież ośiadł ſtolicę Ceſá=
22:
rzow Rzymſkich (iáko ią iuż ośiadł y iáko transtulit imperium v=
23:
ſurpato ſibi vtroque gladio) ták ſobie tuſząc/ iż też cżwarta beſtya/
24:
ták długo trwáć miáłá. Tedy mowię/ iż ponieważ iuż odięty
25:
ieſt ten/ kthory zátrzymawał: tedy iuż też ieſt Antychriſt. A
26:
iż go máłym rogiem Dániel názwał/ iáko ſię iuż pokazáło/ te=
27:
dy to dla tego cżynił/ iż ten Antychriſt/ rog máły/ z máłego też
28:
wielki vrość miał: á vrożſzy/ trzech Krolow/ ná ktorych moc
29:
cżwartey beſtyey záśiádłá/ miał wykorzenić: iákoż y wykorzenił.
30:
Tedy ia niewiem iáko X.K. puſzcżáiąc to imo ſię/ ábo z nieumie
31:
iętnośći/ ábo też ták vmyślnie/ ludźiom proſtym ocży chcąc zá=
32:
mydlić/ chcąc też to ná nędzniki podłe wewlec/ żeby oni tym An
33:
tychriſtem byli: (ktorzy ná podłey żywnośći przeſtawáiąc y cu=
34:
dzego nic nie prágnąc/ ni ſkim ſię nie wádzą.) Co przedśię we=
35:
dle opowiedánia duchá ś. ſłużyć nie może/ iedno hárdemu/ py=
36:
ſznemu/ wynioſłemu/ ná mále nie przeſtawáiącemu/ owſzem łá
aaa 3komie/


strona: 374

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/374.
1:
komie/ cudzego prágnącemu/ y ono ſobie/ ſiue per fas ſiue per ne-
2:
fas iż ták rzekę/ y prawem y lewem co ieſt cudze przywłaſzcżáiące=
3:
mu/ y wſzem ſię pánowáć y wſzem roſkázowáć ważącemu. A iż
4:
po vpádnieniu cżwartey Monárchiey/ to ieſt/ pánowánia one=
5:
go ſtárego Rzymſkiego/ żaden pokazáć nie może (procż Papie=
6:
żá) tákiey zwierzchnośći ábo rogu/ w ktorymby ſię ty przymio=
7:
ty mogły znácżnie pokazáć/ iákie duch Boży w tym máłym ro=
8:
gu opiſał: iáko to inſze rogi wykorzenić/ ocży przedśię ludzkie
9:
mieć/ to ieſt (wedle Hieronimá) nie być dyabłem ábo cżártem/
10:
ále cżłowiekiem/ w ktorym miał ćieleſnie ſzátan mieſzkáć/ y vſtá
11:
mieć wielomowne/ to ieſt (wedle tegoż Hieronimá) być cżłowie
12:
kiem grzeſznym y ſynem zátrácenia (2. Teſſ. 2.) ktory też śmiał
13:
vśieść w kośćiele Bożym/ cżyniąc ſię Bogiem. A nád to wal=
14:
cżyć (wedle textu Greckiego) z świętymi: tedy koniecżnie/ po=
15:
nieważ ná tym mieyſcu Papieżá śiedzącego widźimy/ onego á nie
16:
inſzego/ y rogiem tym/ y Antychriſtem rozumieć muśiemy. A
17:
w tym/ niewiem ktoby go mogł y ocżyśćić y vſpráwiedliwić: á=
18:
bo miáſto niego kogo inſzego w to wdáć: y komu inſzemu to/ co
19:
żadną miárą dowiedźione być nie może/ przypiſáć. Lecż to ták
20:
nákrotce z káp. 7. Dánielowey pokazawſzy/ dla przedłużenia
21:
rzecży. Zdáło mi ſię w tym nápomionąć iákom wyżſzey obiecał
22:
cżytelniki/ żeby to vważáiąc záraz y około tych rogow dźieśią=
23:
ći/ w ktorych to záſádzone było pánowánie cżwartey beſtyey/
24:
to ieſt páńſtwá Rzymſkiego/ y o ſpoſobie zniſzcżenia iego/ vdá
25:
li ſię do cżytánia Obiáwienia Ianá ś. ktory toż piſze choćiaż nie
Ian ś. w Obiá
wieniu toż pi=
ſze co y Dáni-
el o Anty-
chriśćie.

26:
co ſłowy inſzemi/ co przedtym Dániel napiſał: y także to Ceſár
27:
ſtwo Rzymſkie beſtyą názywa/ y rogi iey też/ y korony przypiſu
28:
ie: przy ktorey záraz drugą beſtyą wyſtáwia/ wſzytkę zwierz=
29:
chność pierwſzey beſtyey po ſobie pokázuiącą. A náwet potym/
30:
obraz pierwſzey beſtyey obżywiáiącą. Co ſię tedy tknie beſtyey/
31:
pierwſzey/ naydźież ią opiſáną/ Obiá. 13. ꝟ 1. á 17. ꝟ 3. 7. 12. 16.
32:
wſzákże tákże ſię to cżęſto przypiſuie wtorey/ co ſłuży pierwſzey: á
33:
pierwſzey też co wtorey. Bo/ iáko Ceſárzowie pierwſzy/ ták y
34:
Papieżowie/ kreẃ wiernych wylewáli ꝛc. Ale to opuśćiwſzy/ ba
35:
cżyć trzebá/ iż tám naprzod wyſtáwia Ian ś. ná tych mieyſcách/
36:
beſtyą o śiedmi głowách y o dźieśiąći rogách: co ſię z Dánielem
zgádza:


strona: 375

ná Wędzidło X.K.P.375.
1:
zgadza: ktory też cżwartey beſtyey dźieśięć rogow przypiſał: cho
2:
ćiaż głow y koron nie dołożył. A iż miánowićie o Rzymſkim páń=
3:
ſtwie y o ſámym Rzymie to rozumie: gdźie ſtolicę tá beſtya miá=
4:
łá: to znáć dawa Ian káp. 17. ꝟ 8. y 9. gdźie przez śiedḿ głow/ wy
5:
kłáda ſam śiedḿ gor/ y śiedḿ Krolow. Ktore śiedḿ gor/ ſą w
6:
Rzymie do tych cżáſow: y támże też byli ći śiedḿ Krolowie: to
7:
ieſt/ śiedḿ przednieyſzych ſpoſobow rządzenia oney beſtyey/ ábo
8:
rzecży poſpolitey Rzymſkiey. Iákom tego dotknął w przekłá=
9:
dźie Polſkim nowego náſzeo Teſtámentu. Ktore ták opiſawſzy/
10:
vkázuie támże záraz rychłe zginienie teyże beſtyey káp. 17. ꝟ 8. A
11:
potym ꝟ 16. tego dokłáda/ przez kogo miáłá przyść tá beſtyá
12:
pierwſza ku zginieniu. To ieſt/ iż nie przez kogo inſzego/ iedno
13:
przez tęż ſwoię dźieśięć rogow. To ieſt/ przez ty Krole/ ná kto=
14:
rych przedtym tá beſtya śiedźiáłá/ ábo/ ktore ná tey beſtyey iá=
15:
ko rogi ná głowie záſádzone były. Cżego iuż ták Dániel nie do=
16:
łożył: tylkoż to wyrzekł iż tá beſtya ma dźieśięć rogow: to ieſt/
17:
dźieśięć Krolow: ktorzy zwalcżywſzy onę pierwſzą beſtyą/ ſtáre
18:
ono pánowánie Rzymſkie: mieli iákoby podáć kroleſtwo ono
19:
beſtyey drugiey: to ieſt Antychriſtowi: ktory ieſt oną drugą be=
20:
ſtyą/ ná pierwſzey beſtyey mieyſcu śiedzącą: iáko ty ſłowá iego
21:
ꝟ. 16. świádcżą. A dźieśięć rogow ktoreś widźiał ná beſtiey/ ćić
22:
w nienawiśći mieć będą wſzetecżnicę o teyże to bestiey mowi, ktorą
23:
też wſzetecżnicą y niewiástą názywa, y vcżynią ią ſpuſtoſzoną y ná=
24:
gą: y mięſo iey ziedzą: á onę ogniem ſpalą. ꝟ 17. Abowiem Bog
25:
dał w ſercá ich/ áby vcżynili zdánie iego: á cżyniliby iedno zdá=
26:
nie: y dáli kroleſtwo ſwoie notá beſtyey: áż by ſię wypełniły ſło=
27:
wá Boże. A to rzekſzy/ ſamże ſię wykłáda: dáiąc to znáć/ (iż miá
28:
nowićie mowi o Rzymie: gdy ták dáley dokłáda rzecży ſwey. ꝟ
29:
18. A niewiáſtá ktorąś widźiał/ ieſt miáſto ono wielkie ktore ma
W Rzymie
Antychrist
pánowáć
miał

30:
kroleſtwo nád Krolmi źiemie. Rzecż tá z ſtrony Rzymá/ y z ſtro
31:
ny pánowánia iego nád Krolmi źiemſkimi/ iáſna ieſt: że trudno
32:
przećiw niey co mowić: ktory miał pod ſobą dźieśięć Krolow:
33:
to ieſt/ bárzo wiele: ktorzy potym Rzym ſobie/ z iego nád ſobą
34:
zwierzchnośćią ták zbrzydźili/ że też przećiw niemu powſtáli/
35:
mięſo iego iedli/ to ieſt máiętnośći złupili á ſámo ogniem ſpali=
36:
li. Nie áby wſzyſcy záraz cżáſu iednego/ ále ieden po drugim we
dle woley


strona: 376

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/376.
1:
dle woley Bożey/ ktory to do ſercá ich kładł: ażby ſię ſłowá ieo
2:
wypełniły: ktore przedtym przez Proroká ſwego Dánielá po=
3:
wiedźiał o tey beſtyey. Ktorzy potym kroleſtwo ſwe dáli beſty=
4:
ey: to ieſt/ ták Rzym woiowáli/ pod ktorego zwierzchnośćią
5:
przedtym byli/ że przedśię oni ſámi Pány iego długo trwáią=
6:
cymi nie zoſtáli/ ále podbiwſzy iy ſobie ná cżás y on zwątliwſzy
7:
tym ſpoſobem beſtyey/ to ieſt Antychriſtowi ták ſłużyli/ iákoby
8:
mu też ſwoim płądrowániem y do Rzymá y do pánowánia w
9:
nim fortę otworzyli. Co iákoby było y przez ktore ná imię Kro=
10:
le ktorych było między inſzymi dźieśięć/ niż ieſzcże Ceſárſtwo v=
11:
pádło: oto ie tu krotko przed ocży wyſtáwię. Aby ſię przedśię y
Dzieśięć Kro
low ktorzy
Rzymu doby
li y w nim pá-
nowáli, pod
Ceſárzmi.

12:
licżbá pewna pokazáłá tych dźieśiąći rogow/ to ieſt Krolow:
13:
ktorymi iáko rogámi/ zbodźiony bywał Rzym/ to ieſt/ ſtolicá
14:
beſtyey pierwſzey. Ták tedy ku ſnádnieyſzemu rzecży poięćiu mo=
15:
wię. Przez beſtyą tę/ ktorą też wſzetecżnicą názywa/ nie rozumie
16:
tu ná tym mieyſcu Ian ś. (iáko niektorzy mowią) Antychriſtá
17:
tego o ktorego gra idźie: ále onę ſtolicę Ceſárſką ábo rácżey ſtá
18:
rą rzecż poſpolitą Rzymſką: ktorą ono zdawná przedtym Dá=
19:
niel/ iako ſię iuż nie raz pokazáło/ beſtyą był názwał/ ktorą
20:
támże z dźieśiąćią rogow iey y z máłym rogiem/ ktory z nich wy
21:
roſł opiſał. Iáko miánowićie tego dokłáda w ꝟ 20. y 24. vkázu
22:
iąc to iż ty rogi/ to ieſt/ kroleſtwá z głowy teyże cżawrtey beſty=
23:
ey wyrość miáły/ y z tym też rogiem máłym. O ktorych rogách
24:
coby cżynić miáły/ iż znácżnie Dániel nie wypiſał/ procż tego co
25:
mowi ꝟ 11. iż gdym ſię wielomownemu głoſowi/ ktory on rog
26:
mowił/ przypátrował: vyźrzałem też/ áżći oná beſtya byłá zábi=
27:
ta/ y ćiáło iey zámordowáne/ y do ogniá ku ſpaleniu podáne.
28:
Przetoż Ian/ rzecż tę ſłowy wyżſzey położonymi/ nam obiáśnił:
29:
vkázuiąc to/ iż tá dźieśięć rogow ábo krolow/ mieli mieć beſtyą
30:
w nienawiśći/ y onę ogniem ſpalić. A to ſię w ten cżás dźiać
31:
miáło: wedle Dánielá/ gdy iuż rog máły miał głos ſwoy wielo=
32:
mowny wypuſzcżáć/ z wielkim podźiwieniem ludzkim. Co ſię też
33:
dźiać pocżęło/ gdy iuż po onych dobrych y cnotliwych páſterzách
34:
y dozorcách zborecżku Rzymſkiego Chriſtuſowego pocżęli Pa=
35:
pieżowie náſtáwáć: á Ceſárzowie ſię im iákoś nieopátrznie dáli
36:
rządźić á to względem wiáry y nabożeńſtwá/ ktorym ſię w ſercá
ich


strona: 378 [377]

ná Wędzidło X.K.P.378.
1:
ich wkrádli. Tedy mowię ná ten cżás/ ći dźieśięć krolow/ pocżęli
2:
ſię ná beſtyą tárgáć. Nie żeby záraz/ iákom iuż rzekł wſzyſcy/ ále
3:
ieden po drugim. Bo naprzod/ zá pobudką niektorą Rádágeze=
4:
go Krolá pierwſzego Godſkiego (co było około roku Páńſkieo
5:
409.) ktory ſię pocżął o Włochy kuśić we 200000. tyśięcy lu=
6:
du/ zá Ceſárzá Honoryuſzá: choćiaż nic nie ſpráwił/ poráżony od
7:
Stytkoná Hetmáná Honoryuſzowego: drogá ſię otworzyłá A=
8:
lárykowi/ ktory był od oſtátká woyſká Rádágezego Krolem
9:
Godſkim poſtánowiony. Abowiem ten roku Páńſkiego 414.
1. Rog. ábo
Krol Alá-
ryk.

10:
roku Honoryuſzowego pánowánia 13. ábo wedle drugich 18. O
11:
Rzym ſię mężnie pokuśił/ y onego dobył: choćiaż go nie zborzył:
12:
áni ſię bárzo názbyt nád Rzymiány ſrożył: iednák ſłuſznie pier=
13:
wſzym rogiem z onych dźieśiąći może być názwány (o cżym Ca-
14:
rion. lib. 3. fol. 227. Impreſs. Vitember. in folio. Toż wſpomina Sa-
15:
bellicus Tom. 2. Ennead. 8. lib. 1.) Bo iż Rádágezy nic nie ſpráwił/
16:
choćiaż też iuż beſtyą miał w nienawiśći/ y mięſo iey ieść myślił/
17:
y onę ogniem palić/ tedy do pocżtu tych dźieśiąći (ieſliże pewną
18:
licżbę záchowáć chcemy) nie należy. Wtory był rog zá tegoż
2. Adul-
fus.

19:
Honoryuſzá/ Adulfus/ tákże Krol Godſki: ktory Rzymá dobył/
20:
y on podwroćić chćiał. Lecż ſię wżdy od tego pohámował/ vbła
21:
gány prośbámi Plácidy żony ſwey/ Honoryuſzowey śioſtry/ y od
22:
tego odwiedźiony. O cżym ſzyrzey Carion lib. 3. fol. 228. Trzeći rog
3. Genſeryk.

23:
był Generiuſz krol Serbſki ábo Słowáńſki (Vandalorum rex) kto
24:
ry potym roku páńſkiego 445. roku 9. Theodozego 2. Rzym o=
25:
pánował: y on dni 14. plądrował: choćiaż ſię od popalenia iego/
26:
ná prośbę Lwá Papieżá y Ewdoxiey/ pohámował. Carion fol. 231.
27:
Cżwarty po nim był Odoácer: ktory do Rzymá wiechał/ y Kro=
4. Odoacer.

28:
lem ſię Rzymſkim zwał/ ingreſsus cum triumpho Capitolium. Carion
29:
fol. 246. Piąty był rog Theodoricus Krol Godſki: ktory przez wie
5. Theodo-
ryk.

30:
le lat w Rzymie y we Włoſzech pánował. Carion fol. 247. Szoſty
31:
Atáláryk po oycu ſwym/ choćiaż młodym będąc/ Rzym trzymał
6. Atala-
ryk.

32:
zá ſpráwą mátki ſwey choćiaż nie długo żył. Carion. fol. 248. Sio=
33:
dmy Theodatus Godcżyk ktory po Atáláryku/ od mátki iego
7. Theodat.

34:
Amaloſunti/ ná kroleſtwo był przyięty Rzymem władał: cho=
35:
ćiaż potym gdy Iuſtinianus poſłał do Włoch Hetmáná ſwego
36:
Bellizáryuſzá/ ktory ſobie mężnie pocżynał/ on w Rzymie będąc
bbbnie śmiał


strona: 379 [378]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/379.
1:
nie śmiał ſię nigdźiey ruſzyć/ że też woyſko Godſkie obráło ſobie
2:
Witygá zá Krolá ktory miáſto niego był Krolem Godſkim.
3:
Co Theodatus vſłyſzawſzy/ z Rzymá vćiekł: á z roſkazánia Wi=
4:
tygowego Optares vćiekáiącego zábił. A tym cżáſem Belizáryuſz
8. Witius.

5:
Iuſtinianow Hetman do Rzymá wiechał: y on pilnie obwáro=
6:
wał. Zácżym znowu Rzym/ od Witygá/ był w długim oblężeniu
7:
y vtrapieniu/ ktory ſłuſznie oſmym rogiem może być názwány: bo
8:
bárzo trapił y plądrował beſtyą/ Carion fol. 250. Dźiewiąty rog
9. Totyla.

9:
był Totylá: y ten był Godſkim Krolem: ktory między inſzymi po
10:
Witygu Włochy trapił y Rzymu potym/ po długim oblężeniu/
11:
dobył y palił y mury rozwaláć kazał. A to zá cżáſu Iuſtynianá
12:
pierwſzego Conſtántynopolſkiego Ceſárzá. Carion fol. 251. Dźie=
10. Teias.

13:
śiąty z tych rogow był Teias namiáſtek Totylin: ktorego God
14:
ſkie woyſká Krolem ſobie poſtánowiły/ choćiaż nie długo páno=
15:
wał: iednák y ten mięſo beſtyey iadł/ ſkárby ſtáre z Tyćiná pobra
16:
wſzy. Carion. fol. 253. Otożći 10. krolow/ byli tymi rogámi: kto=
17:
rymi beſtya 4. to ieſt/ páńſtwo Rzymſkie/ iákie było zá ſtárych
18:
Ceſárzow/ byłá zbodźioná ꝛc. Zá cżym ſię wielka odmiáná poka=
19:
záłá/ w oney ſtárey poſpolitey rzecży Rzymſkiey: á w tym ſię też
20:
doſyć ſtáło proroctwu Dánielowemu. Co ſię dla tego przypo=
21:
mina y pokázuie/ żeby kto nie mieſzał/ onego ſtanu/ páńſtwá/
22:
praw y rządu rzecży poſpolitey Rzymſkiey/ beſtyą 4. názwáney/
23:
z tym teráźnieyſzym rządem/ práwámi/ páńſtwem/ y ſtanem kto
24:
ry ieſt pod Papieżem/ ná mieyſcu pierwſzey beſtiey śiedzącym/ od
25:
Dánielá máłym rogiem/ á od Ianá beſtyą wtorą y wſzetecżnicą
26:
názwánym: ktorego piſmo ś. Antychriſtem názywa/ ktory nie
27:
ták ma być zniſzcżony/ iáko pierwſza beſtya zniſzcżona byłá: ále
28:
duchem vſt Páńſkich: iáko Páweł ś. nápiſał (2. Teſſ. 2. ꝟ 8.) to
29:
ieſt náuką Chriſtuſową/ iáko to ná oko widźiemy/ iż przez nię ták
30:
ieſt vdręcżony/ że iuż od niego kilká kroleſtw znácżnych odpá=
31:
dło: á ieſzcże temu nie koniec. Będźie tego więcey: áż też przyidźie
32:
do oſtátecżnego zniſzcżenia iego: o ktorym Dáni. 7. ꝟ 26. Bo ſię
33:
to też wedle duchá pełnić muśi nád Antychriſtem/ co on cżynił
34:
Ceſárzom/ y co one dźieśięć rogow nád ſtolicą Rzymſką/ iákoż
35:
ſię to iuż pokázuie. Gdyż Luter/ Zwinglius/ Kálwin y inſzy wy=
36:
rozſzy z głowy tey wſzetecżney niewiáſty y mięſo iey iedli y iedzą/
y ogniem


strona: 380 [379]

ná Wędzidło X.K.P.380.
1:
y ogniem palili/ pſuiąc ią ſłowem Bożym. Lecż ſię záś wrácam
2:
do tego com wprzod rzekł/ iż Dániel/ názwawſzy go rogiem má
3:
łym/ ták go potym opiſuie/ przypomináiąc 10. onę rogow káp.
4:
7. ꝟ 24. ták mowiąc: A dźieśięć rogow/ z tegoż kroleſtwá/ po=
5:
wſtáną dźieśięć Krolow: á drugi po nich powſtánie/ á ten rożny
6:
będźie od pierwſzych: y trzech Krolow zniſzcży ꝛc. Otoż tedy ten
Rog máły,
iest niewiástá
ná bestyey
śiedząca, to
iest, Papież
ná stolicy Ce-
ſárſkiey.

7:
ktory po onych dźieśiąći náſtał/ ieſt rog máły/ ktory Ian ś. Obiá.
8:
17. ꝟ 3. názywa niewiáſtą śiedzącą ná beſtyey. Ktorey/ zowąc
9:
ią też beſtyą drugą/ z źiemię wyſtępuiącą/ to przycżyta/ iż oná
10:
zwierzchność pierwſzey beſtyey cżynić miáłá: (Obiá. 13. ꝟ 12.)
11:
Daiąc tym znáć/ iż ten rog y niewieśćiuchem miał być/ y ná be=
12:
ſtyey miał vśieść: to ieſt/ ná páńſtwie Rzymſkim: á to po zniſzcże
13:
niu onych 10. rogow. A iż wedle Kátholiki Rzymſkich piſárzow/
14:
rog máły znácży Antychriſtá: á ten rog ábo Antychriſt po zwy=
15:
ćiężeniu onych Krolow/ y wyſtercżeniu z Rzymá Ceſárzow ná be
16:
ſtyey oney/ to ieſt/ ná páńſtwie y ſtolicy Rzymſkiey vśiadł: kędy
17:
teraz Papieże śiedzące widźiemy: tedy tego X.K. żadną miárą
18:
nie obroni/ żeby Papież nie miał być Antychriſtem. O ktorym
19:
ták dáley rzecż ſwą prowádźi Dániel ꝟ 25. práwie go/ iáko fár=
20:
bámi właſnymi máluiąc: á to żeby tym ſnádniey od káżdeo mogł
21:
być poznány. A wymowy z ſtrony naywyżſzego mowić będźie. To
22:
iuż iedná fárbá: iż táki miał być Antychriſt/ ktory ſię też wrzko=
23:
mo miał mieć zá chwalcę Bożego/ y mowić miał mowy z ſtrony
24:
naywyżſzego. Cżego ázaż nie cżynią Papieże? ále iáko/ to ſię po=
25:
tym pokaże. Acż to wiem/ że wedle Vulgati, niektorzy ty ſłowá
26:
Dánielowe ták przekładáią: y mowić będźie mowy przećiw nay
27:
wyżſzemu: y podpieráią tego ſłowy Ianowymi. Obiá. 13. ꝟ 5. A
28:
le ty tám ſłowá do pierwſzey ſię beſtiey śćiągáią/ to ieſt/ do Ce=
29:
ſárſtwá Rzymſkiego. A ſłowá Dánielowe nie máią ſłowká tego
30:
przećiw: ále/ z ſtrony ex parte vel ad latus, vt Vatablus, Tigurini, Oeco-
31:
lampadius & Louanienſes transtulerunt. Przetoż przekładáiąc wedle
32:
właſnośći textu: poydźie rzecż náſzá tym potężniey/ ku okazániu
33:
Antychriſtá. Ktory nie miałći być ſzátan iáki bez ćiáłá/ ále cżło=
34:
wiek/ nie pogánin też/ ále zmyślony y chytry Chrześćiánin: má=
35:
iący dwá rożki/ iákoby báránkowe: lecż mowę ſmokową Obiá.
36:
13. ꝟ 11. To ieſt/ ktory też wrzkomo o Bogu mowić miáł: wſzák=
bbb 2że pod


strona: 381 [380].

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/381.
1:
że/ pod tym płaſzcżykiem/ wſzytko złe cżynić. Iákoż tego dáley
2:
dokłáda Dániel/ zá wtorą fárbę to mowiąc. A święte nawyżſze
3:
zetrze/ ábo zniſzcży. Co ieſliże kiedy cżyniłá oná pierwſza beſtya/
4:
to ieſt/ Rzymſcy Ceſárze niezbożni pogáńſcy: tedy nie mniey An=
5:
tychriſt toż cżyni: święte Boże morduiąc/ y krwią ſię ich opijá=
6:
iąc: iáko Obiá. 17. ꝟ 6. nápiſano cżytamy/ ták ſobie w tym y z
7:
inſzymi ſwoimi tuſząc/ żeby w tym poſługę cżynić miał Bogu: iá
8:
ko to Chriſtus opowiedźiał Ian. 16. ꝟ 2. mowiąc o prześládowá
9:
niu wiernych. Co/ iż ſię nie w kim inſzym zdawna pokázowało/
10:
y teraz ieſzcże pokázuie/ iedno w Papieżach Rzymſkich: kthorzy
11:
tych cżáſow náſzych niezlicżone tłumy ludźi/ we Włoſzech/ w Hi=
12:
ſzpániey/ w Fránciey/ w Angliey w Niderlánćie/ y indźiey po=
13:
mordowali dla wiáry ꝛc. Azaż tedy ſtąd nie mogą być poznáni/
14:
iż oni ſą tym y rogiem y tą beſtyą drugą: á to wedle Dánielá y
15:
Ianá ś. ktorą też Antyoch on okrutnik złośćią ſwą figurował.
16:
Przydáie potym Dániel ty ſłowá: y ták rozumieć o ſobie będźie
17:
(álbo wedle inſzych przekłádu/ myślić o tym będźie) iż może od=
18:
mienić cżáſy y zakon/ ktore podáne będą do ręki iego/ do cżáſu
19:
y cżáſow y do połowice cżáſu ꝛc. A to iuż też trzećia fárbá/ z kto=
20:
rey też/ iáko Lwá z páznokći/ łácno Anrychriſtá poznáć. Ktory/
21:
odſtąpiwſzy naprzod praw y zakonu Bożego/ práwá ſobie inſze
22:
vkował. Nie rządząc ſię iuż teraz áni po żydowſku/ wedle zako=
23:
nu: áni po Chriſtyáńſku/ wedle piſm nowego przymierza. Ale v=
24:
chwyćiwſzy ſie też wżdy nieco/ iáko y Máchomet vcżynił/ ták z
25:
zakonu iáko y z Ewánieliey ſłow Bożych: toż potym dopiero do
26:
nich nákładł ſwych iáko mu ſię podobáło/ wiele ſmrodliwych v=
27:
ſtaw/ praw/ Kanonow/ Extráuágántow/ Klementyn/ Dekre=
28:
tow/ Dekretałow/ y inſzych bez licżby wymyſłow: dla ktorych
29:
kreẃ niewinną wylewa/ tych ktorzy ſię dla boiáźni BOżey we=
30:
dle nich rządźić niechcą. Tenże cżáſy poodmieniał: nácżyniwſzy
31:
niewiedźieć co świąt rozmáitych/ cżęśćią miáſto pogáńſkich/
32:
cżęśćią żydowſkich. Cżeo ſámá iedná Wielkanoc ieſt świádkiem
33:
między inſzymi. Dla ktorey/ długie bywáły burdy we zborze. A=
34:
le tymi ſię tám przeſzłymi nie báwiąc/ dla długośći: ázaż y terá=
35:
znieyſzy Papież/ (niechcąc ni wcżym wydáć przodkow ſwych) nie
36:
wypráwił tákże tey ſztuki/ (że inſzych iáko ieſzcże niegłośnych zá
milcżę)


strona: 382 [381]

ná Wędzidło X.K.P.382.
1:
milcżę) dni dźieśięć vćiąwſzy: dla ktorych też świąt ſwych pom=
2:
knął: á tym zámieſzánie wielkie wſzędy/ wſzákże ieſli kędy/ tedy
3:
v nas ná Ruśi znácżne vcżynił. A więc że to komu inſzemu procż
4:
Papieżá może I.M.X.K. przypiſáć? á więc że może z niego An
5:
tychriſtoſtwo zewlec? á nim/ ábo nas/ ábo kogo innego/ przy
6:
oblec? Niechay tę rzecż między námi á I.M. ludźie wierni/ bo=
7:
goboyni/ vcżćiwi ſądzą: nie tuſzę/ áby w ſądźie ich vpáść nie mu
8:
śiał I.M.X.K. Poznáńſki/ choćiaż krzepko w murzech ſtoi.
9:
KA P. 8. Ale zániechawſzy opiſánego dokońcżenia ro=
10:
gu tego máłego Antychriſtá Rzymſkiego/ ktore iákie ma być/
11:
támże záraz opiſuie Dániel: iuż do ſłow I.M.X.K. przyſtąpię/
12:
ktore przywiodł przećiw nam/ z kápitu. 8. ꝟ 23. tegoż proroká:
X.K. słow z
Dánielá przy
wiedzionych
vważenie, o
Krolu twa-
rzy niewsty-
dliwey.

13:
przycżytáiąc ie Antychriſtowi/ ktorego/ iżeſmy iuż/ mam záto/
14:
pokazáli być Papieżem Rzymſkim/ przeto ſię tu tym więcey zá
15:
báwiáć niepotrzebá: tylkoż to ku vważániu I.M. ſámemu po=
16:
dáć: ieſli przedtym tego do ſercá nie przypuſzcżał/ co tu z proro=
17:
ká ſam przećiwko nam przywodźi/ mowiąc: iż Antychriſt miał
18:
być Krolem. Druga/ iż miał być niewſtydliwey twarzy/ ábo rá
19:
cżey mocney/ wedle textu/ co ſię/ iáko do nie wſtydliwośći ták
20:
też y do vporu/ y do zuchwálſtwá/ do wſzetecżeńſtwá/ do blu=
21:
źnierzſtwá y do potwarzy y złorzecżeńſtwá/ beſpiecżnie ścięgáć/
22:
y ták twarz tę iego mocną/ z ſłow Dánielowych wykłádáć mo=
23:
że. Ty dwie rzecży/ cżymby w nas pokazáć mogł X.K. y onych
24:
dowieść nie tuſzę áby nálaſł. Nie tylko ſłuſznie y ſpráwiedliwie:
25:
ále y ták wedle podobieńſtwá: á náwet y wedle potwarzy/ kto=
26:
raby wżdy iedno mogłá mieć w ſobie nieco podobnego. Gdyby/
27:
mowię/ iuxta rationem, wedle rozumu y zdrowego bacżenia o tym
28:
mowić przyſzło. Bo mowiąc po proſtu wedle textu/ expreſsé wła
29:
śnie y wyráźnie rog ten: ktory wedle X.K. znácżył Antychriſtá
30:
tedy Krolá pokázował/ á nie ludźi we trzćinie gdźie ná piędźi
31:
mieſzkáiące. A znácżył iśćie Krolá możnego. Non quidem ratione v
32:
nius perſonæ, ſed vnius ſedis ac autoritatis & eminetiæ ne dicam nequi-
33:
ciæ. Bo nie dármo figurą ieo był/ Krol też Antyoch/ doſyć iśćie
34:
możny. Ktory też pewnie ieſzcże możnieyſzego nád ſię figuro=
35:
wał. Bo/ iákom vkazał przedtym z Hieronimá/ on był w cżęśći:
36:
á ten cále ná wſzytkim táki/ iákiego prorok opiſał. A iż w nas y
bbb 3przy nas


strona: 383 [382]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/383.
1:
przy nas I.M. pokazáć nie może/ nic krolewſkieo y w namniey
2:
ſzey cżąſtce podobieńſtwá iákiego. Tedy niewiem z iákim vwa=
3:
żánim: z iáką bácżnośćią/ y z iákim rozſądkiem/ piſmo to prze=
4:
ćiwko nam przywiodł/ y z niego nas tym Antychriſtem vcżynić
5:
chćiał/ z Papieżá tę páwęzę ábo rácżey káptur znácżny zeymuiąc?
6:
A z drugiey ſtrony/ niewiem też/ z iákim ſumnienim/ może iy
7:
zeymowáć z Papieżá: y ná nas ſię fráſowáć/ iż my to iemu przy=
8:
piſuiąc/ to o nim z łáſki Bożey twierdźimy/ wedle ſłowá Boże=
9:
go/ że on ieſt tym Krolem: tym máłym rogiem: tą beſtyą: tą nie
10:
wiáſtą: tą wſzetecżnicą: A iż ſłowem iednym krotko rzekę/ tym
11:
Antychriſtem. Gdyż przy nim ieſt nie iedno/ ále wiele kroleſtw:
12:
gdyż też przy nim ieſt moc: przy nim zwierzchność: ſic volo, ſic iu-
13:
beo, ſic mando: ſit pro ratione voluntas. Przy nim ſkárby: przy nim páń
14:
ſtwá: przy nim władza y roſkázowánie. A chytre wilcże/ pod weł=
15:
ną owcżą. Bo ma rożki iákoby báránie: gdy tego pánowánia v
16:
żywa podcżás łágodnie iáko báránek/ ále przedśię obłudnie: y
17:
záś iáſnie y otworzyśćie: ſrodze y ſurowie: á to/ gdy też podcżás
18:
mowi wedle obiáwienia Ianowego káp. 13. ꝟ 11. iáko Smok:
19:
grożąc/ roſkázuiąc/ klnąc y woiuiąc. W cżym ſię też y tá mocna
20:
y nie wſtydliwa twarz iego pokázuie. Ktora ſię ſpráwiedliwie y
21:
prawdźiwie w nas pokazáć nie może. Cżym by to tedy ziął X.K.
22:
z niego/ á ná nas to włożył/ nie ma: procż tego/ gdy to z ſtrony
23:
iego mowi (y to bez okazánia prawdy) iż Papież przyznawa
24:
zwierzchność świecką Ceſárowi/ krolom/ y inſzym przełożonym
25:
ná mieyſcách ich/ y ſam im potwierdzenie ábo błogoſłáwień=
26:
ſtwo ná ty ſtany dawa. A z ſtrony nas záś/ názywáiąc nas nieſłu
27:
ſznie (ále podobno z niewiádomośći) Nowokrzcżeńcámi/ przy
28:
piſuiąc nam to żebyſmy gdźie y iáko mogąc z zwierzchnośći ſię
Trzy rzecży
ſą w słowách
X.K. ná kto
re ſię odpo-
wieda.

29:
wybijáli/ á do śiebie ią/ ábo zborku ſwego przyćiągáli/ by też on
30:
gdźie y ná piędźi we trzćinie leżał. Ná co ácż iuż przedemną bár=
31:
zo dobrze/ choćiaż bárzo krotko/ odpowiedźiał P. Ian Niemo
32:
iowſki: iednák też y ia z potrzeby przydáć nieco muſzę. Ták z ſtro
33:
ny tego/ co ſię dotycże Papieżá/ iáko też y z ſtrony nas. Z ſtrony
34:
Papieżá/ ſą dwie rzecży w ſłowách X.K. iedná/ iż Papież przy=
35:
znawa zwierzchność Ceſárzom y Krolom ꝛc. Druga iż im y ſam
36:
potwierdzenie ná ty ſtany dawa. Ná ktore gdy odpowiem/ te=
dy też


strona: 384 [383]

ná Wędzidło X.K.P.384.
1:
dy też y o nas krotką dam ſpráwę. Co ſię tedy tknie Papieżá/ że
2:
by on nie był Antychriſtem/ onym od Dánielá proroká opiſánȳ/
1. Iż tym iest
Papież cżym
nas cżyni
X.K.

3:
godźiło ſię było/ wedle oney regułki práwney/ Actor quod aſserit
4:
probet. I.M. X.K. dowieść tego/ y to pokazáć/ nie tymi ſłowy goły
5:
mi/ od prawdy dalekimi/ że Papież nie ieſt Antychriſtem: ále iż
6:
nie było cżym inſzym/ tedy ſię wżdy pokazáło ládácżym: á krot=
7:
ko mowiąc nicżym. Bo co to wżdy ieſt zá obroná/ co też y zá do=
8:
wod? Antychriſt miał być Krol twárzy niewſtydliwey: Otoż
9:
Papież przyznawa zwierzchność świecką Ceſárzowi? zá łáſką I.
10:
M. mowiąc/ niewiem k rzecżyli to/ y bácżnieli powiedźiáno? y
11:
owſzem mali ſię prawdá rzec/ bárzo przećiw rzecży y bacżeniu.
12:
Gdyż tu tego napierwey trzebá było dowieść/ iż Papież/ y kro=
13:
lem nie ieſt/ y nie ieſt też twarzy niewſtydliwey. Co opuśćiwſzy
14:
X.K. zá inſzą ſię wźiął/ niż ieſt w propoſicyey: á to gdy mowi:
15:
iż Papież przyznawa zwierzchność świecką Ceſárzowi. Bo/ nie
16:
chayby to ták było/ iż Papież Ceſárzom y krolom świeckim przy
17:
znawa zwierzchność: á przyznawa ią prawdźiwie y ſkutecżnie
18:
(co iednák nie ieſt iáko ſię to/ da Pan Bog/ pokażę) tedyby ie=
19:
ſzcże y ták/ nondum ſoluta eſset quæstio, nie doſyć cżynił X.K. tey
20:
rzecży o ktorą idźie. A nie idźie pewnie o to prza/ ieſli Papież przy
21:
znawa/ ábo nie/ tę zwierzchność: ále oto/ ieſli ieſt Antychriſtem
22:
onym/ krolem/ twarzy niewſtydliwey/ ábo nie. Z cżego/ żeby
23:
nim nie miał być/ to go wolnym vcżynić nie może: iż to Ceſárzo
24:
wi y Krolom zwierzchność przyznawa. Boć też pewnie Anty=
25:
och/ rożek on máły/ będąc figurą Antychriſtá tego/ przyznawał
26:
też zwierzchność Rzymiánom/ y obawał ſię ich: á przedśię go
27:
to od iego złośći y od proroctwá Dánielowego/ ktore o nim zo
28:
ſtáwił/ wolny nie vcżyniło: żeby on tym máłym rogiem nie był
29:
y krolem twarzy niewſtydliwey. Tákże y Papieżá od Antychri=
30:
ſtoſtwá wolnym tho vcżynić nie może/ żeby on nim przedśię nie
31:
miał być. Druga nie idźie też o przyznánie komu zwierzchnośći/
32:
ále więcey idźie o poddáńſtwo zwierzchnośći. Iáko to duch Bo
33:
ży zoſobná wiernym roſkázuie/ y przez Páwłá/ y przez Piotrá:
34:
á to ták mowiąc: Omnis anima potestatibus ſupereminentibus ſubiecta
35:
esto. Roma. 13. ꝟ 1. Item. Suggere ipſis, vt ſeſe ſubijciant principatibus,
36:
vt obtemperent, vt ad omne opus bonum ſint parati. Tit. 3. ꝟ 1. Item, Pro-
inde ſub-


strona: 385 [384]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/385.
1:
inde ſubiecti estote cuiuis humanæ creaturæ propter dominū. 1. Petr. 2.
2:
v 3. A Chriſtus záś co Bożego Bogu/ co Ceſárſkiego/ Ceſárzo=
3:
wi roſkazał oddáwáć Máth. 22. ꝟ 21. y potężnie wſzelkie przeło=
4:
żeńſtwo z ſwoich zdźierał: wiodąc ie do pokory/ poddáńſtwu y
5:
y ſłużby drugim: pogáńſkim krolom pánowánie zoſtáwuiąc: iá=
6:
ko piſzą Ewánieliſtowie/ Máth. 18. ꝟ 1. á 20. ꝟ 22. 25. Már. 8.
7:
ꝟ 36. á 10. ꝟ 38. Luk. 9. ꝟ 46. á 22. ꝟ 25. A zoſobná Piotr nápo=
8:
mina towárzyſze ſwe/ ktorzy tákże ſtadká Bożego y Chriſtuſo=
9:
wego byli dozorcámi y paſterzámi iáko y on: żeby páśli to ktore
10:
przy nich było ſtadko Boże: doglądáiąc go/ nie poniewolnie/
11:
ále dobrowolnie: áni z zyſku ſkárádego/ ále z vmyſłu ochotnego:
12:
áni iákoby opánowawſzy dźiedźictwá/ ále wzormi będąc ſtadká.
13:
1. Petr. 5. ꝟ 1. ꝛc. Cżego oboygu w Papieżu nie máſz. Bo on nie
14:
ieſt poddány żadney ludzkiey zwierzchnośći/ áni też chce być: á=
15:
ni ieſt tákim Páſterzem/ iákiego Piotr opiſuie: áni ſłuży/ iáko
16:
Chriſtus każe: áni też przyznawa zgołá y cále żadnemu/ kogo ie=
17:
dno może z kubká ſwego opoić/ y guſłámi iákimi omamić/ żeby
18:
on miał być zwierzchnośćią iego. Ale ták/ żeby iemu káżdy przy=
19:
śiągł obedyencyą/ poſłuſzeńſtwo: y bez iego potwierdzenia y po
20:
mázánia/ nie ważył ſię być áni Krolem/ áni Ceſárzem. A choćiaż
21:
by y obrány był y przyśiągł poſłuſzeńſtwo: iednák ieśliby tego co
22:
on chce mieć po niektorych nie wykonał/ tedy go ábo korono=
23:
wáć nie będźie: iáko vcżynił po piątym Kárle/ Ferdynandowi/
24:
Máximilianowi/ y teráźnieyſzev Rodolfowi. Abo ieſliby przed
25:
tym był koronowány: á iemu ſię w cżym z poſłuſzeńſtwá zdźierał
26:
wiedząc też iego pychę: tedy tákiego klnie: odpowieda mu: pod
27:
dáne przećiw niemu pobudza: ſam możeli/ z nim walcżyć każe/
28:
áż y do vpáśći ꝛc. Aby to iáwnie okazał/ iż tytuł iego/ ſeruus ſer-
29:
uorum Dei, ſługá ſług Bożych/ per Antiphraſim ma być rozumian.
30:
Co/ żeby ſię iáko rzecży płonney nie mowiło/ oto iuż to kilką przy
31:
kłádow iáſnych pokażę: z ktorychby ſię náſzá concluſio (zámknie
32:
nie mowię) pewna y gruntowna pokazáłá: iż Papież ieſt Anty=
33:
chriſtem. Niewiem ſkąd ią pocżąc/ máiąc ták wielką rozlicż=
34:
nych niezbożnośći Papieſkich/ obfitość y swiádectw y przykłá=
35:
dow? wſzytki wypiſáć/ rzecż ieſt niepodobna: opuśćić z nich kto
36:
re/ iákoś záłoſna: brakli też w nich vcżynić/ y trudna y wątpli=
wa/ áby


strona: 386 [385]

ná Wędzidło X.K.P.386.
1:
wa/ áby ſnadź kto nie rzekł: ey/ toć ieſzcże teo byłá potrzebá doło
2:
żyć: ey/ toć ſię w tym ſzkodá ſtáłá/ iż ſię nie dołożyło: iż ſię wſzytko
3:
cále nie wypiſáło. Ey toć trzebá było wſzytki świádectwá ty/ y
4:
Láćińſkim y Polſkim ięzykiem kłáść: áby ſię y vcżonym y nieu=
5:
kom dogodźiło ꝛc. Wiem iż mię to od wielu potka: ále coż cży=
6:
nic? iednev cżłowiek folgowáć muśi. A nawięcey temu/ co prze=
7:
każa kśiąg więtſzych piſáć. Otoż tedy ratione habita peccuniæ.δει
8:
δκ κςμμὰτων noù αͦνεν τóτων κδὲνεsιν yὲνεδαι τω̃ν δεͦoντων, iáko Demo=
9:
stenes Atheniencżykom powiedźiał. Przetoż iż tego potrzebá cże=
10:
go nam iáko vbogim/ á nie Krolom iákim nie doſtawa: muſzą
11:
ſię tylko nákrotce niektore przypomináć. Wſzákże ták/ żeby ſię z
12:
nich/ mogli bácżni y inſzych domyśláć. Między inſzymi tedy/ zdá
13:
ło mi ſię naprzod pokázáć prætext ábo pokrywkę/ ktorey Papie=
14:
żowie ná złośći y inſze niezbożnośći ſwe vżywáią. Zápámiętawſzy
15:
tego/ co indźiey twierdzą: to ieſt/ iż kośćioł ich nie błądźi: iż Pá
16:
pieżá iáko głowy y páſterzá powſzechnego/ żaden ſtrofowáć nie
17:
może/ iáko ſanctiſsimum, ſcilicet. Naświętſzego mowię/ y naywyż=
18:
ſzego Pontyfexá. Gdyż on ſam ieden y Concilium, ábo Synod y
19:
wſzech inſzych rozſądza: á ſam od nikogo ſądzon być nie może: á=
20:
ni ſądzon być ma/ bybył nawiętſzym zbrodniem/ á to iż on ſędźią
21:
ieſt/ ſi diis placet, wſzytkich. O cæcam hominum cæcorum cæcitatem. A
22:
bowiem/ gdyby też kto/ widząc ták práwie ná oko złość iáką y
23:
niecnotę/ lub Pápieżá ſámego/ lub też ktorego inſzego z przego
24:
lonych dworzan iego/ chćiał ią w nim ſtrofowáć/ y co przećiw
25:
nie świętey zmyśloney świętobliwośći iego mowić: ábo ktore=
26:
go z nich/ dla iáwnych złocżyńſtw/ do vrzędu ktorego poćiągáć/
27:
vkázuiąc znácżne zbrodnie iego: iákoż tákich z ſtárych patreſow
28:
wiele było. Ktorzy to w wodzách ſwych bacżąc/ ná to wołáli/ iá=
29:
ko Hieronim/ Grzegorz Anastaſius, Chrizostom &c. Iednák zá=
30:
wżdy ći ſámi y inſzy pochlebcy ich (iáko nigdy ſzátan nie ieſt bez
31:
ſwych też Apoſtołow) to wſzytko/ nie tylko wyćieńczáli/ co było
32:
nagorſzego: ále ſię temu w breẃ ſprzećiwiáli/ y przećiw temu pi=
33:
ſáli. Iáko cżynił Symmachus Papież y Bonifacius martyr &c. Sym-
34:
machus to mowiąc (Dist. 40. Can. Non nos beatum) iż to ieſt niepo=
35:
dobna/ żeby kto o świątobliwośći tych wątpić miał: coby ták za
36:
cney ſtolice doſtáli. Bo choćiażby ktorev z nich z iego właſnych
ccczaſług


strona: 387 [386]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/387.
1:
zaſług nábyćia/ cżego nie doſtawáło: iednák mu y ná tych będźie
2:
doſyć/ ktore były w przodku mieyſcá ábo ſtolice iego: to ieſt/ we=
3:
dle glozarzá ſkráynego teyo rzecży z ſtolice Piotrá ś. plotąc ták lá=
4:
dá co: iákoby kiedy Piotr ś. miał być w Rzymie. Bo/ ták dáley
5:
mowi) tá ſtolicá/ ábo wynośi ſławne y znácżne przedtym/ ábo
6:
choćiażby przedtym byli złośćiwemi/ gdyby tey ſtolice doſtáli/ te
7:
dy ie oná cżyni przedśię zacnymi. Ktorych między inſzymi ty tám
8:
ſą ſłowá. Quis enim ſanctum dubitet eſse, quem apex tantæ dignitatis at-
9:
tollit? In quo, ſi deſint bona acquiſita per meritum, ſufficiūt, quæ à loci præ
10:
deceſsore præstantur. Aut enim claros ad hæc fastigia erigit, aut qui eri-
11:
guntur illustrat. Y ták wiele tey ſtolicy/ ſámi będąc nagorſzymi/ v=
12:
fáią/ iż choćiażby też Papież (iáko támże ſtoi Ca. Si Papa) y o ſwe
13:
y bráćiey ſwey zbáwienie niedbał/ iednák ná tey tám ſtolicy śie=
14:
dzącemu/ żaden ſię ważyć tego nie ma/ żeby wyſtępki iego ſtro=
15:
fowáć śmiał: tymi ſłowy to ſobie wáruiąc. Huius culpas istic redar
16:
guere præſumit mortalium nullus: quia cunctos ipſe iudicaturus, à nemine
17:
est iudicandus, niſi deprehendatur à fide deuius: pro cuius perpetuo statu
Niezbożność
papieska Pa-
pieżá nád
Chriſtuſá
przekłáda, y
nád ſwe świę
te pomárłe.

18:
vniuerſitas fidelium tantò instantius orat, quantò ſalutem ſuam post Deum
19:
[o impiam, ſacrilegam, modisq́ue omnibus execrandam vocem bestiæ hu-
20:
ius, qua, cum ſit homo peccator & impius, Christo præfertur, qui vnicus
21:
est inter Deum & homines mediator: quiq́ue ſolus præcipuè ideo Ieſus est
22:
dictus, quòd ſolus est à Deo ſaluator homnibus datus. Cum hic, vt videre
23:
est, eo neglecto, Papa nequa post Deum principem obtinere locum dici-
24:
tur, eiq̀ ue ſalus hæc, quam in Christo reconditam nobis eſse ſcriptura te-
25:
statur, impiè aſcribitur] ex illius incolumitate animaduertit propenſius
26:
pendere. To iedná y wielká niezbożność/ ktora świadcży o Papie
27:
żu/ iż ieſt nic dobrego: ieſt ſyn zátrácenia: Chriſtuſow ieſt przeći=
28:
nik: ieſt Antychriſt: ktory to ſobie ſam przypiſuie/ y przypiſo=
29:
wáć chce/ że go żaden gánić/ ſtrofowáć y káráć nie może/ by też
30:
on co y nagorzey cżynił. K tev / że też to ſobie niewſtydliwie przy=
31:
właſzcża/ żeby po BOgu nie miáło być nic (gdźie iuż y Pánnę
32:
Máryą/ o ktorey procż ſłowá Bożego wiele mowią/ y wſzytkie
33:
ś. o źiemię vderzyli) ná cżymby więcey zbáwienie záwiſło (á wżdy
34:
ślepi y głuſzy wołáią ſancte Petre ora pro nobis &c.) iáko ná zdro=
35:
wiu iego. Nużeſz ſłuchamyż też ieſzcże y Mikołáiá Papieżá/ kto
36:
ry ſię naprzod/ y ſwe przegoleńce/ pocżął Bogiem názywáć/ iá=
ko też


strona: 388 [387]

ná Wędzidło X.K.P.388.
1:
ko też piſze. Dist. 96. Ca. Denique. Item, Cum ad verum. Item, Satis eui
2:
denter. Item, In ſcripturis. Gdźie to ſobie y z ſwoimi pilnie wáruie:
Papież Bog.

3:
żeby y ſámi Ceſárzowie/ ktorȳ tylko w rzecżách świeckich zwierz=
4:
chność/ ále iáko też ſzcżerze rzecż to pokázuie przyznawa/ nie wa
5:
żyli ſię kápłáńcow iego ſądźić. A to dla tego (iáko ſobie zmyśla)
6:
iż Konſtántynus názwał Papieżá Bogiem: oſobliwy dowod)
7:
tákże y wſzytkę inſzą kśiężą názwał też Bogámi (ále ſię y w tym
8:
nie cżuią teraz/ gdy ták iáwnie Papież ieden/ iáko Bog wielki/
9:
nád nimi iáko máłymi Bożęty/ przewodźi.) Y ták to ſobie ſtąd
10:
Mikołay wáruie/ żeby nie tylko od nikogo nigdy ſądzeni nie by=
11:
li (vide. C. II.Q.I.C. Nemo. Item, Nullus. Item, Continua. Item. Sacer
12:
dotibus. &C. 12. Q. I. C. Futuram. &C. 2. Q. 7. C. Non est à plebe.
13:
Item. Nullus Laicus) ále żeby ieſzcże y płaſzcżem/ niecnotę płodzą=
14:
cy/ byli zákrywáni iáko oycowie. Dist. 96. C. In ſcripturis narratur.
15:
Zá ktorym niezbożnym roſpuſzcżeniem wolnośći/ á wynieśie=
16:
niem ich obłędliwie zmyśloney świętobliwośći/ licet illis quidquid
17:
libet: zeydźie ſię im broić co chcą. Iákoż broili y broią: porzućiwſzy
18:
dla ſwych dekretow ſłowo Boże/ y wſzelką ſzcżerą y prawdźiwą
19:
pobożność. Lekce też poważwſzy wſzelką zwierzchność/ ktora
20:
by złośći ich káráć miáłá/ y od pánowánia y od wynoſzenia ſię nád
21:
inſze záhámowáć: gdy ſię ſámi hámowáć niechcą: owſzem ſię pá
22:
ny wſzytkich cżynią: wſzytkich ſobie władzą przywłaſzcżáią/ y
23:
wſzytkim roſkázuią y ſurowie roſkázuią. Iáko to z tego iednego
24:
liſtu káżdy obacżyć może: ktory piſał/ od Kárłá Krolá pierwſze=
25:
go Sycylyiſkiego Papież Clemens 4. do Piotrá Krolá Arrá=
26:
gońſkieo. Nie łágodnie go iáko nápomináiąc/ ábo proſząc/ ábo
27:
w ćichym duchu z nim poſtępuiąc: ále gorzey niż ná iákie fotárlę
28:
fukáiąc: grożąc y odpowiedáiąc: lżąc y háńbiąc: á moc ſwoię/
29:
y zacność/ pod pokrywką kośćiołá/ wyſtáwiáiąc/ tymi ſłowy:
30:
Petrus de Vineis Epistolarum lib. 1. cap. 38. fol. 236. Si ſanæ mentis con-
31:
ſiideratione libraq́ue tuum appendiſses conſilium, profectò tuas rapidas ma
1. Nota tu-
morem Papæ.

32:
nus, more violenti prædonis od regnū nostre Siciliae non extendiſses, quod
33:
cum multis bellorum angustijs, & ſanguinis effuſione lotis stolis, in proprio
Nota, Ma-
ter Eccleſia
Papæ ſangui-
naria & arro
gans.

34:
nostro ſanguine ab occupatione eripuimus, matre iubente & ſuadente Ec-
35:
cleſia: nulla honoris eut lucri affectione protractus, aliquatemus connertiſ-
36:
ſes. At veriſsimè videmus, quòd tuum est infatuatum conſilium. Quia tu-
ccc 2am rapacem


strona: 389 [388]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/389.

1:
am rapacem dexteram auſus fuisti extendere, vt capta præda, captisq̀ue
2:
ſpolijs exultares, non conſiderasti improbiſsimè hominum, matris Eccleſiæ
3:
inſuperabilem excellentiam, quæ cunctis nationibus habet imperare, & cui
4:
totus orbis terrarum, & omnes obediunt nationes. Hæc est quam terra,
5:
pontus æteraq́ue colunt, adorant, prædicant, et tenētur omnes qui ſub ſole
6:
ſunt, reddere tributaria debita, & præstare obſequia capitibus inclinatis.
7:
Non conſiderasti nostræ Celſitudinis potentiam, quæ altitudinem collium
N. Antichri
sti fastum,
qui tamen di-
cit ſe eſse ſer-
uum ſeruo-
rum Dei.

8:
ducit ad plana, montium cacumina ducit ad infima, ſuperborum elata cor-
9:
nua destruit, confundit, praua in directa conuertit, et aſpera in vias planas
10:
ducit. Quod, ne exempla à longe petantur, conſidera, ad quid Manfredi,
11:
Principis Tarentini, filij Friderici, olim Romanorum Imperatoris, deuene-
12:
rit ingenioſa potentia, dum in campo Beneuentano contra nostrum exerci-
13:
tum bellaret. Vbi est eius inſuperabilis dignitas? Vbi iocorū et ſolatiorum
14:
amœna iucunditas? Vbi diuitiarum affluentium fœcunditas? Omnia hæc
Minas ſpirat
& cædes.

15:
cum ſuo regno, ducatu, & toto eius dominio, vna & media dies ſubijt &
16:
eiecit, dum in campo belligero contra nostram potentiam appareret. Ani-
17:
maduerte inſane, ad quis Conradini, quondam affinis tui, deuenit elata po-
18:
tentia, & quomodo innumerabilis eius exercitus, nostra in acie concluſus.
19:
Et quamuis prædo comprehenſus in praelijs, & recto iudicio mortis patibu
20:
lum forſan meruiſset, attamen crudeliſsimi ſpiculatoris gladio, paſsus fue-
Miſericors Pa
pa, qui ſuſpen
dendum gladi
o iugulat.

21:
rit ſupplicium diræ mortis. Omnia hæc debuerunt te terrere inſipiens. Sed
22:
dicis in corde tuo non est Deus, corruptus es, & abominabilis factus est in
23:
gentibus, dum in talibus matrem offendis Eccleſiam, hostem te præparas
24:
cæteris Christianis. Sputum miſisti in cœlum, ipſum in faciem tuam cadit.
25:
Omnis qui ſe vltra staturam ſuam erigit, ſuperbo ſpiritu ad alta attendit,
26:
ſui ruinam attinget. Fatuum namque & stultum eſse cognoſcitur, aliquem
Sic ſcilicet v-
nicuique regū
ſuus honor tri
buitur.

27:
contra maiorem, cui pareſse non potest, contendere & debilem inermem
28:
aſsurgere contra fortem. Namſua temeritas tristem ſibi parit euentum, &
29:
ſemper eius vota ſucceſsibus carent, Quarc tibi præcipiendo mandamus, vt
30:
cōfestim lectis apicibus nostris, de regno nostro Siciliæ, cum tua gente ſic
Optimus ſer-
uus qui regi
præcipiendo
mandat.

31:
improperioſa diſcedas, & nunquam reuerſurus ab eo totaliter te abſentes.
32:
Alioqui nostra victricia contra te & gentem tuam (Deo dante) cuius res
33:
agitur, tam per mare quàm per terram ſic magnificè, ſic potenter arma di-
34:
rigent, quod de te & gente tua, & de proditoribus regni nostri Siciliæ
35:
exterminium faciemus, qui væ erit illis, qui ad vaſa non poterunt habere
36:
recurſum, & qui ſe non poterint à potentia nostri mirifici exercitus abſen-
37:
tare. Datum Miſenæ. 15. Calend.

strona: 400 [399]

400.
ná Wędzidło X.K.P.
1:
Z tego liſtu iednego/ ácżkolwiekby iuż káżdy mogł nie tylko
2:
to poznáć/ przećiw X.K. iż Papież nie tylko poddánym nikomu
3:
nie ieſt áni być chce: ále też iż on prawdźiwie Ceſárzom y Kro=
4:
lom (będąc ſam Krolem onym twarzy niewſtydliwey/ iáko ią
5:
w tym liśćie okażał) zwierzchnośći nie przyznawa/ owſzem iá=
6:
ko może nád nimi przewodźi: nie tylko ſobie káżąc ſtrzemioná y
7:
koniá trzymáć/ nogi ſwe cáłowáć/ ále ſię też moſtem pod ſwe no
8:
gi położyć/ áby depcąc po ſzyiey lepſzego Ceſárzá niżli ſam/ ieſzcże
9:
y ſłowo boże brał nádáremnie y fałſzywie w vſtá ſwe wſzetecżne/
10:
mowiąc: ſuper Aſpidem, et Baſiliſcum Pſal. 91. śiebie cżyniąc ſynem
11:
Bożym/ á Ceſárzá Zmiją y Bázyliſzkiem. Lecż iż o tym P. Ian
12:
Niemoiowſki nápiſał/ ia to opuśćiwſzy/ oto odſyłam káżdego/ y
13:
X.K. ſámego do przecżytánia opiſánego żywotá Frideriká 2. Ce
14:
ſárzá/ ktory naydźie káżdy opiſány w Neápolitáńſkiey Hiſtory=
15:
ey ábo v Pándulfá Kollenucego. Z ktorego łácno pozna złość/
16:
zdrádę/ pychę/ niezbożność/ potwarz/ powſtánie przećiw ſwey
17:
właſney zwierzchnośći/ kilku Papieżow Rzymſkich/ Iáko na=
18:
przod Innoceentego trzećiego/ od ktorego rzecż ſwą Pándul=
19:
fus pocżyna/ przeto/ iż ten Fryderyk 2. po śmierći Oycá ſwego
20:
Henryká ſzoſtego Neápolitáńſkiego Krolá był v niego w opie=
21:
ce: iż go był oćiec w młodośći odumárł. Przećiw ktoremu iáko
22:
ſię wiernie po Papieſku práwie záchował/ káżdy łácno obacżyć
23:
z támtąd może. Ale zoſobná iáko przećiw Ceſárzowi Filippowi:
24:
przećiw ktoremu to mowił/ iż ábo Papież Filippowi koronę y
25:
kroleſtwo/ ábo Filip Papieżowi Papieſtwo odiąć ma. Aut Pon-
26:
tifex philippo diadema & regnum, aut Philippus Pontifici insigne Apo-
27:
stolicum adimet, tedy ſię tego ż Opátá Vrſperieńſkiego piſánia do=
28:
wie. Iáko naprzod/ iż Otoná Hetmáná przećiw Ceſárzowi Filip
29:
powi pobudźił/ á potym go ná Ceſárſtwo (po wielkim wylaniu
30:
krwie dla Filippá) koronował: ktoreo też przedśię potym záklął
31:
wſzytkich przećiw niemu pobudźił y ſłucháć go pod klątwą záka
32:
zał. A gdy vkoronowawſzy Fryderyká wtorego ná Ceſárſtwo
33:
po tákich świętobliwych Papieſkich ſpráwách ſwych zdechł/ o=
34:
brány był po nim ná Papieſtwo Honoryuſz 3. Ktory co też broił
35:
przećiw temuż Fryderykowi Ceſárzowi pánu ſwev: y iáko go też
36:
záklinał/ y z Ceſárſtwá zwłocżył: (práwie po Apoſztolſku w tym
ccc 3ſię rzą=


strona: 401 [400]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/401.
1:
ſię rządząc) to nie tylko z námienioney Neápolitáńſkiey Hiſto
2:
ryey/ ále też y z liſtow wielu Petri de Vineis lib. 1. & 2. nie trudno
3:
káżdy obacży. A zwałſzcżá z tych: w ktorych ſię ſam Ceſarz vſkar
4:
ża ná złość Pápieſką: iáko przed inſzymi/ ták y przed Krolem
5:
Węgierſkim/ ták między inſzymi ſłowámi piſząc. Propter hoc et-
6:
enim Romanum Pontificem, multis obſequiis multisq́ue blandiciis nobis
7:
efficere nitebamur vnanimem: ſed quod dolentes referimus, & reminiſci-
8:
mur lachrymoſi, venenoſi ſerpentis perfidia in tantum cauſæ nostræ præua-
9:
luit &c. A gdy y ten Honoriuſz iáko zły z świátem tym y z ſtolicą
10:
ſię ſwoią pożegnał/ nie lepſzyć pewnie po nim/ przećiw teyże ſwo=
11:
iey zwierzchnośći/ Grzegorz 9. náſtał. Owſzem ieſli oni byli źli/
12:
gorſzym ſię on ieſzcże pokazał: iáko to z tego liſtu Ceſárſkiego/
13:
ktory do wſzytkiey kśiężey piſał bácżni wyrozumieć mogą: w kto
14:
rym liśćie nápomina kśiężą/ żeby Papieżá ſwego od nieſłuſznych
15:
y nieprzyſtoynych obycżáiow y poſtępkow odwodźili. Ktorego/
16:
iáko im máluie dáiąc też o ſobie y o wierze ſwey/ z potwarzy ſię
17:
wypráwuiąc/ ſpráwę/ y iáko waży Papieżá dobrego/ á iáko ſię
18:
też fráſuie ná złego z tego iego liſtu (iákom rzekł) káżdy wyrozu
19:
mieć może. lib. 1. Epist. 31. In exordio naſcentis mundi, prouida & in
20:
effabilis Dei prouidentia, cui conſilia non communicant aliena, in firmamen
21:
to cœli duo statuit luminaria, maius & minus: maius vt præeſset diei: mi-
Pulchro ſimli
Papam pre-
fert ſibi Ce-
ſar.

22:
nus, vt præesſset nocti. Quae duo, ſic ad propria officia in regione Zodiaca
23:
offeruntur, vt etſi ſe multotiens ex obliquo reſpiciant, vnum tamen alte-
24:
rum non offendit: imo, quod est ſuperius, inferiori ſuam communicat cla-
25:
ritatem. A ſimili, eadem æterna prouiſio, in firmamento terræ, duo voluit
26:
ineſse regimina, ſacerdotium ſcilicet & imperium, vnum ad cautelam, re-
27:
liquum ad tutelam: vt homo, qui erat in duobus componentibus diutius diſ-
28:
ſolutus, duobus retinaculis frenaretur, & ſic fieret pax orbi terræ omni-
Papa Phari-
ſæus vnctus
oleo nequitie

29:
bus exceſsibus limitatis. Sed ſedens in cathedra peruerſi dogmatis, Phari-
30:
ſæus vnctus oleu nequitiæ, præ participibus ſuis, nostri temporis Romanus
31:
Pontifex, quod de cœlestis ordinis æmulatione deſcentit, euacuare nititur.
32:
Et credit fortè cum ſuperioribus conuenire quæ natura, non voluntate du-
33:
cuntur: nostræ maiestatis iubar, intendit ducere in ecclypſim, dum verita-
34:
te in fabulam commutata, plenæ mēdaciis ad diuerſas mundi partes, Papa-
35:
les mittuntur epistolæ, de complexione, non de ratione, accuſantes nostræ
Bestia de ma-
ri aſcendens.

36:
fidei puritatem. Scripſit enim ſolo nomine Papa, nos bestiam aſcendentem
de mari,


strona: 402 [401]

ná Wędzidło X.K.P.402.
1:
de mari, plenam nominibus blaſphemiæ, Pardiq́ue varietatibus circumſcri-
2:
ptam. Et nos ipſum beluam illam aſserimus de qua legitur: exibat alius e-
3:
quus rufus de mari, & qui ſedebat ſuper eum ſumebat pacem de terra, vt
Equus rufus.

4:
viuentes ſe interficiant. Nam à ſuæ promotionis tempore, iste pater non mi
5:
ſericordiarum, ſed diſcordiarum, deſolationis non conſolationis, ſolicitus pro
6:
curator, totum mundum ad ſcandala excitatuit. Et vt verba ſua recto ſenſu
7:
interprætemur, ipſe draco magnus, qui ſeduxit vniuerſum orbem, Antichri
Draco ma-
gnus. Antichristus.

8:
stus est, cuius nos nos dixit eſse præambulum: et alter Balaam conductus pre-
9:
cio. vt malediceret nobis: Princeps per pricipes tenebrarum, qui abuſi ſunt
10:
Prophetiis. Hic est Angelus profiliens de abyſso, habens phialas plenas a-
11:
maritudine, vt mari & terrae noceat. Inſeruit enim falsus Christi wicarius,
Falſus Christi
Vicarius.

12:
fabulis ſuis, tria crimina, ſalsò ſibi aſcripta, quibus Papa fidem habuit, ide-
13:
oq́ue illum perſequebatur, diluit: et fidem ſuam, vt tum paſsim credebatur,
14:
Catholicam, profitetur. nos Christianæ fidei religionem rectè non colere, ac
15:
dixiſse tribus ſeductoribus mundum eſse deceptum: quod abſit de nostris
16:
labiis proceſsiſse: cum manifestè confiteamur vnicum Dei filium, coæter-
17:
ternumet coæqualem patri, ac ſancto ſpiritui, dominum nostrum Ieſum
18:
Christum, ab initio et ante ſecula genitum: proceſsu temporis miſsum in ter-
19:
ras, in ſubſidium generationis humanæ, non de potentia ordinata, ſed de po
20:
tentia ordinante: qui est de glorioſa virgine matre natus, paſsus post modū
21:
& mortuus ſecundum carnem, & alteram naturam, quam aſsumpſit in v-
22:
tero matris: virtute deitatis, à morte post triduum ſurrexiſse. Mahometi
23:
verò corpus in aere pendere didicimus, obſeſsum dæmonibus, animam in-
24:
ferni cruciatibus deditam, cuius opera tenebroſa fuerunt, & contra legem
25:
excelſi. Moſen verò, amicum Dei & familiarem, vera docente pagina, fu-
26:
ise tenemus: in monte Sinai cum ipſo tenentem colloquia, cui Dominus ru-
27:
bum accendit: per quem ſigna & miracula fecit in Aegypto et Hebraico
28:
populo, lex tradita: declarat ipſum post modum vocatum, ad gloriam cum
29:
electis. In iis & aliis accuſator noster, & æmulus ponens aduerſus filium,
30:
matris Eccleſiæ ſcandalum, contra nos mendaces et venenoſas notas, mun-
Papa accuſa-
& ęmulus
Ceſaris, men-
dax.

31:
do inſcripſit. Sed ſi rectitudo ſenſus Apostolici nin fuiſset intrinſecus im
32:
pedita, nec præpoſuiſset impetum rationi, qui dominatur in ipſo, talia non
33:
ſcripſiſset, nec ad fuggestionem illorum qui tenent lucem tenebras, & di-
34:
cunt malum bonum, qui ſuſpicantur mel eſse fel, per locum ab opinione qui
35:
est debilis ac infirmus, cum verum eſse falſum, cum non eſse conuertatur.
36:
Opinio verò, ſic indifferens ad vtrunque, vno gradu distans à fide, in hu-
iusmodi


strona: 403 [402]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/403.
1:
iusmodi Papalis conſcientie hostiū infringi minimè debuiſset. Super quib.
Apostrophe
ad Cardina-
les et clerum.

2:
omnibus vehementer cogimur admirari, et nostre mentis quietem multa ve
3:
xat turbatio, quod vos qui estis Eccelſiæ fundamenta, columnæ, rectitudi-
4:
nis aſsertores, Petri vrbis ſenatores, et orbis cardines, non flexistis motum
5:
iudicis fulminantis, quemadmodū ſuperiores planete faciunt, qui ad retar-
6:
dandam magni corporis velocitatem, contarijs motibus opponuntur. Reue
Nota.

7:
ra Imperialis felicitas Papali ſemper impugnatur, inuidia. Vnde Simonides
8:
interrogatus, cur inuidos non haberet: reſpondit, quia nihil feliciter geſsi.
9:
Et quia proſpera nobis, Deo benedicto, cuncta ſuccedunt, præſertim cum
Cauſam redit
Ceſar quare
Papa ſe perſe
quatur.

10:
Lombardos rebelles nostros, ad mortem proſequimur, quos ipſe prædesti-
11:
nauit ad vitam. Hæc est cauſa quare Pontifex ipſe Apostolicus ingemi-
12:
ſcit, et nunc de conſilio vestro, felicitati nostræ instituerit obuiare, verùm
13:
de potestate ligandi & ſoluendi, forte ipſe dominus gloriatur & pungit.
14:
Sed vbi virtus deficit potestatis ibi ſubſeruit abuſus: hoc in eo intelligitur,
15:
qui regiæ poteſtatis magnus princeps, eximus prophetarum, restitutionem
16:
poſcebat ſpiritus principalis, quia polluerat officij dignitatem. Sed ſecun-
17:
dum quod indiſsolubilia non ſoluuntur, ita et illigabilia non ligantur: quod
18:
ex eo manifestè probatur, quia ſacra ſcripta instruūt, mortificant animas
19:
quæ non moriuntur, & viuificant quæ non viuunt. Potest ergo quæ non
20:
ſunt digna potentie quantum & quando. Nam cum Deus omnia poſsit, est
21:
aliud quod non potest. Sanè, ſi verus eſset Pontifex, innocens, impollutus,
22:
ſegregatus à peccatoribus haberetur, non iurgiorum victime ſed hostiarū
23:
pacificarum, pacificus immolator: & poneret incenſum odoris, non dolo -
24:
ris: nec pontificium in maleficium commutaret. Si verus eſset Pontifex,
25:
verbum predicationis non traheret in fructum diſsenſionis. Nec ex hoc
Se non Eccle-
ſie, ſed perſo-
ne eſse infen-
ſum dicit.

26:
accuſabimur hostis Eccleſie matris nostre, que ſancta est in genere ſuo,
27:
quam cum reuerentia colimus, & amplectimur cum honore, diuinis ſacra-
28:
mentis ornatam: perſonas tamen ſingulares, & corruptioni ſubiectas, à
29:
medio recedentes, penitus reprobamus: & quia iniuirie non ſunt tranſito-
30:
rie que nostre maiestati iugiter inferuntur, & animus ſuper ij non le-
31:
nire poſsumus, nec debemus vtique, nostram potētiam relaxare cogimur ad
32:
vindictam. Vos verò qui estis viri ad ſaniora conſilia constituti, ſenſus &
33:
rationis excellentiam obtinentes, rugientem aduerſarium nostrum, à pro-
34:
ceſsu, cuius detestabile fuit initium, penitus reuocetis, rerum conſequenti-
35:
as, ex cauſis precedentibus attendentes: alioquin vtraque terra ſentiet, qua
36:
liter in perſecutorem, ac conſequentes principes, et fautores procedat Au-
gustus


strona: 404 [403]

ná Wędzidło X.K.P.404.
1:
gustus, & qualiter Ceſareas inferat vltiones. Lecż iżby długo było/
Komu nie
ćiężko niech-
by lib. 2. Epi.
10. przecży-
tał á zdumieie
ſię prze złość
y zdrádę one-
go cżáſu Kśię-
żey y Mni-
chow.

2:
gdyby ſię tu inſzych wiele liſtow ieo y inſzych też wiele o złośćiách
3:
Papieſkich hiſtoriy tym porządkiem wypiſáwáć miáło/ przetoż
4:
tego tym cżáſem zániechawſzy/ rádzę y nápominam/ áby káżdy/
5:
niechceli o tym wątpić/ iż Papież ieſt Antychriſtem/ cżytał ſobie
6:
ták liſty inſze Petri de vineis iáko y ktorych inſzych piſmá: á zoſo=
7:
bná krotką Kronikę Ianá Báleuſá/ ktorą z wielu Hiſtorykow
8:
o żywoćiech Papieżow Rzymſkich zebrał. Abo Euſebium Captiuū.
9:
Item Nili Theſsalonicen. Archiepiſcopi de primatu Pape. A náwet y ſá=
10:
mego Plátinę pochlebcę wielkiego Papieſkiego: boć y ten przed
11:
śię choćiaż pod pokrywką cżęſto złośći ich dotyka. Cżym iáko y
12:
drudzy dáie znáć/ iáko to prawdá iż Papież ieſt ſługą ſług Bo=
13:
żych: y to też okázuie/ o co X.K. idźie/ iáko oni Ceſárzowi y Kro
14:
lom zwierzchność przyznawáią. Ktorey rzecży ia tu iuż cżynię ko
15:
niec/ táki iákom obiecał/ krotko dotknąwſzy. A ná wtorą
2. Iż Pa-
pież Ceſárzo-
wi y Krolom
potwierdze-
nie dawa.

16:
máło nie trzemi ſłowy odpowiem: to ieſt/ ná ty ſłowá I.M.X.
17:
K. gdźie mowi/ iż Papież Ceſárzowi y Krolom ná te ſtany ich po
18:
twierdzenie dawa. Abowiem ná ty ſłowá mowić mi więcey nie
19:
trzebá/ tylko to. Niech mi to I.M.X.K. z ſtárego y nowego
20:
Teſtámentu pokaże/ iż to ieſt Boże/ Chriſtuſowe y Apoſztolſkie
21:
poſtánowienie y roſkazánie/ żeby ták Papież Rzymſki poſtána=
22:
wiał y błogoſłáwił Ceſárzom y Krolom ná ty ſtany: á k temu/ że
23:
by ie záś/ kiedyby chćiał/ z nich zrzucał: ony záklinał: wſzech prze=
24:
ćiw nim pobudzał: y ſłucháć ich/ właſnym ich poddánym záká/
25:
zował. Tedy rzecż tę I.M. pochwalę/ y dopiero co ná nię nápi=
26:
ſzę. Lecż ieſli tego nie vcżyni: tedy to v mnie z tey ſámey rzecży:
27:
będźie indelebilis character, piątno nie ginące/ iż Papież ktory to ſo
28:
bie przywłaſzcża/ y to cżyni/ ieſt onym Antychriſtem w piśmie ś.
29:
opiſánym/ ponieważ/ mowię/ to ſobie przycżyta y tego ſię waży/
30:
á pewnie z mocy Smokowey/ cżego ſię ſam Pan Chriſtus będąc
31:
dźiedźicem wſzytkiego nie ważył: á to w rzecży maluckiey y ſłu
32:
ſzney wedle ludzkiego rozſądku) pálcem tknąć niechćiał: á to
33:
z ſtrony nápomnienia iednego cżłeká/ áby ſię z brátem ſwym dźie
34:
dźictwem podźielił. Owſzem mu ták odpowiedźiał: á kto mię
35:
Sędźią y dźielcżym między wámi poſtánowił Luk. 12. ꝟ 13. A coż
36:
mnimamy żeby kiedy w tákie rzecży/ w iákie ſię Papieże wdawá=
dddią wdá=


strona: 405 [404]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/405.
1:
ią wdáwáć miał/ ábo ie vcżniom ſwym zlecáć: Ktorym to zgo=
2:
łá/ o przełożeńſtwie ſię też między ſobą cetáiącym/ powiedźiał:
3:
Krolowie narodow pánuią nád nimi ꝛc. Lecż nie ták będźie mię
4:
dzy wámi: ále ktoby między wámi chćiał wielkim być/ niech bę=
5:
dźie ſługą wáſzym Máth. 20. ꝟ 25. A ták iákom iuż y przedtym
6:
dał znáć/ ponieważ wſzytko to Rzymſki Papa cżyni/ á cżyni zná=
7:
cżnie przećiw Chriſtuſowi/ ważąc ſię tego/ y cżyniąc to/ cżego
8:
ſwym Chriſtus cżynić zákazał: tedy to nie może być inácżey/ po
9:
Papieſkuć/ ále wedle ſłowá Bożego/ okrzcżono/ iedno iż on ieſt
10:
Antychriſtem. A to też ná rzecż wtorą krotka odpowiedź náſzá:
11:
wierni ią rozſądzáią.
12:
KA P. 9. A co ſię rzecży trzećiey z ſtrony nas dotycże/ y
13:
tu długiey zabáwki nie trzebá: Bo co nam zádáie/ żebyſmy ſię iá=
3. Zebyſmy
ſię my mieli
wybijáć z po
słuſzeńſtwá
zwierzchno
śći á ſámi ią do
śiebie ćią
gnąć.

14:
ko mogąc wybijáli z tey zwierzchnośći: ſámi ią do Zborku ſwe=
15:
go/ by też ná piędźi gdźie we trzćinie śiedźiał przywięzuiąc: tedy
16:
to/ y przećiw rozumowi: y przećiw prawdźie: y przećiw doświad
17:
cżeniu: y przećiw ſobie mowi. A nád to na vrąga. Przećiw ro=
18:
zumowi mowi: gdy to twierdźi/ co ieſt przećiw wſzytkim zmy=
19:
ſłom ktore co inſzego pokázuią tym/ między ktorymi mieſzka-=
20:
my: y przećiw wielum potwarzom/ ktore nas bez wſtydu od wie
21:
lu ich potykáią. Między ktorymi y ći ſą coby chćieli miecżowy v=
22:
rząd do Zboru ſwego wewlec/ zowąc ſię też wrzkomo bráćią ná
23:
ſzą: ále my tym ieſteſmy ná odpor. Chcąc to záwżdy pokázáć: iż
24:
my ná Mágiſtraćie od Bogá nam z inſzymi dánym rádźi/ Bog
25:
tego ieſt świádkiem/ przeſtawamy: inſzego ſobie nie ſtánowimy.
26:
Bo nam ten ieſt dobry/ pod ktorym żywiemy/ náśláduiąc pobo=
27:
żnośći y dobroći: oddawáiąc co Bożeo Bogu/ á co Krolewſkie=
28:
go Krolowi ꝛc. Przetoż mowię iż tego wedle BOgá ſłuchamy:
29:
Bogu ſię záń modlimy: á ſámi ſię nim (iáko Papieżowie cżynili)
30:
áni cżynimy/ áni ktorego inſzego (záchowywáiąc między ſobą
31:
kárność Chriſtyáńſką) do Zborow náſzych wnośimy. Przećiw
32:
prawdźie záś/ iż y ſam I.M. tego nigdy po żadnym z náſzych nie
33:
doznał/ áni tego ocżymá ſwymi widźiał: á wżdy to co nie ieſt/ co
34:
nie było/ áni będźie da Pan Bog: iákoby rzecż prawdźiwą twier
35:
dźi. Gdyżby ſię ták znácżney oſobie w Papieſkim nabożeńſtwie y
36:
v świátá wźiętey godźiło co pewnieyſzeo mowić. Mowi też y prze
ćiw do=


strona: 406 [405]

ná Wędzidło X.K.P.406.
1:
ćiw doświadcżeniu y ſámemu ſobie. Abowiem nie ieſt to y I.M.
2:
ſámemu rzecż táyna/ co zá żywot wiedźiemy: y iáko ſię przed ka=
3:
żdym vtulamy/ ſámych ſię śiebie zápieráiąc: cżego y ſam będąc
4:
w Lublinie mogł doświadcżyć. Iákoż to pewna/ iż doświadcżył
5:
po cżęśći/ y świádom ieſt tego/ bo nie bez przycżyny w śiodmym
6:
to ſwym á oſtátecżnym wywodźie/ vrągáiąc nam/ po ſwemu/
7:
wſpomina: iż náſzy niektorzy bráćia/ opuśćiwſzy tłuſte grunty oy
8:
cżyzn ſwych/ przenoſzą ſię ná piaſek ná puſzcżą do Rákowá. Co
9:
niewiem ſłużyli Kroleſtwu: ſłużyli ieſzcże y przywłaſzcżeniu ſobie
10:
zwierzchnośći y przełożeńſtwu? ktore drudzy/ máiąc ie przedtym
11:
ná ſobie/ dobrowolnie ſpuśćili znácżne po ſobie vniżenie pokázu
12:
iąc. W cżymby ſię też trzebá było dobrze pierwey obeyrzeć/ X.K.
13:
niż ſię ták in contradictionem, to ieſt w przećiwnomowność wdał:
14:
ták y ták mowiąc. W tym ſię ſam znácżnie popiſuiąc/ co nam zá
15:
dáie. Boć to nie ládá co/ zwáć kogo Krolem/ y przypiſáć mu to/
16:
że do śiebie zwierzchność ćiągnie: á to záś o nim twierdźić/ iż on
17:
opuśćiwſzy tłuſte grunty oycżyzny ſwey (bá y vrzędy) vtula ſię
18:
kędy we trzćinie ná piędźi. Abo ná puſzcży ná piaſku odſzedſzy od
19:
ludźi y w Rákowie nowe Kroleſtwo zákłáda. Iákoby Pan kto
20:
rego ieſt Rákow będac zacnym Senatorem w rádźie K.I.M.
21:
y wiernym ſtrożem rzecży poſpolitey/ miał tego w ſwey właſney
22:
máiętnośći nierządu dopuśćić y onego milcżeć? Abo iákoby ſię
23:
to tám bez wiádomośći I.M. dźiac w puſzcży y ná piaſku miá-
24:
ło? chybáby po zakowſku w piaſku igráiąc dźiatki to cżyniły. Kte
25:
mu y to nie krzecży zádawáć komu niewſtydliwą twarz: á ſáme=
26:
mu ſię niewſtydźić piſáć tákie plotki pletliwe: ták o ślubách ſá=
27:
dowych y łáźiennych/ iáko y o inſzych: zá ktore ſię iuż plotkarze
28:
przedtym/ przed ſławney pámięći Krolem/ y káznodźieią Fár=
29:
ſkim Krákowſkim: ktory to plotł naprzod ná kazániu ráno/ niż
30:
ſię do Piotrkowic ná weſele o ktorym to plotł/ ziecháli ludźie za
31:
cni y vcżćiwi: ktorzy to potym weſele iáko rzecż świętą y vcżći=
32:
wą/ iáko przyſtoi/ odpráwowáli. A nie ták iáko pletli y plotą
33:
ludźie bezbożni/ bez wſtydu wſzelákiego ktorych widzę I.M.
34:
X.K. woli náśládowáć: w onym ſam przy tym nie bywſzy więcey
35:
niż prawdźie wierzyć/ y w to nas nieſłuſznie wdawáć. Co też po=
36:
tym przydáie/ twarz nam niewſtydliwą przypiſawſzy: Zebyſmy
ddd 2świát


strona: 407 [406]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/407.
1:
świát wſzytek potępiáć mieli/ ſobie ſámym zbáwienie przycżytá=
2:
iąc ꝛc. Iż ſię iuż ná tákowąż máſzkárę odpowiedźiáło/ tu iey zánie
3:
cham: doſyć nátym máiąc/ iż niemy ále ſłowo Boże świát kto=
4:
ry ná złośniku leży (1. Ian. 5. ꝟ 19.) ſądźi y potępia. Gdyż świát
5:
y miłość iego/ ieſt nieprzyiaćielem Bożym. Ták/ iż ktoby iy mi=
6:
łowáć chćiał/ ten Bogá miłowáć nie może: áni też iego Bog mi=
7:
łuie Iák. 4. ꝟ 4. á 1. Ian. 2. ꝟ 15. Ale ktory z niego wyſzedł/ á zá
8:
Chriſtuſemby z krzyżem chodźił/ miłuiąc go y ſtrzegąc roſkazá
9:
nia iego/ temu ſię żadnego ſądu bać nie trzebá ꝛc. A co potym
10:
X.K. zá śiodmy dowod ſwoy przydawa. Zeby to kiedy Ian ś. pi
Na śiodmy
wywod X.K.
krotka odpo-
wiedz.

11:
ſáć miał/ iż Antychriſt z ſwoim dworem/ mieſzkánie ſwe záſádźi
12:
ná piaſku/ & ita à loci circumstantia et perigraphi argumentatur, z tąd
13:
ten tocżąc wywod. Otoż iż Papież nie ná piaſku/ ále ná tłuſtym
14:
págorku mieſzka/ przetoż nie ieſt Antychriſtem ꝛc. tedy iż dźiećiń
15:
ſkie ſobie (vir tantus) w ták wielkiey rzecży pocżyna/ y mowi to
16:
cżego w piśmie Ianá ś. nie máſz/ ſzkodá ná to (bo też y niemáſz
17:
ná co) by onas ſzło odpowiedáć: Lecż iż nie onas idźie ále o praw
18:
dę zátłumioną/ żeby do końcá zágłádzona nie byłá: tedy ſię y ná
19:
to krotko odpowiedźieć muśi. Naprzod z ſtrony nas/ iż nam pia
20:
ſek y puſzcżą Rákowſką/ wał Lubelſki/ y trzćiny ná piędźi z Lucy
21:
ferem oddźiela: y to nam ná ocży wyrzuca: żeſmy ták śćiśnieni/
22:
że nie mamy wolnośći/ z inſzymi mieyſc iákich y páłacow świe=
23:
tnych y przeſtronnych/ iáko oni pod ſwym Papieżem máią: to nas
24:
nic nie boli/ ſzcżęśćia tego docżeſnego/ przeſtworu/ wcżáſow/
25:
y doſtátku ćieleſneo nie zayźrzymy/ áni ſię ná żadnego oto fráſu=
26:
iemy. Boſmy do tákiego páná przyſtáli/ y temu ſłużymy/ ktore=
27:
mu też Belzebulá Kśiąże ſzátáńſkie przycżytano/ y nim go názy
28:
wano: ktory też w ſzcżęśćiu liſzki iámy y ptaſzętá gniázdecżka dla
29:
dźiatek ſwych máiące/ nád ſię przekłádał: nie máiąc ſam gdźie
30:
y głowy ſkłonić. Ktory też to o nas y o inſzych vcżniách ſwych po
31:
wiedźiał: Iż ſługá nie może być nád páná. Item/ ieſlić mnie prze
32:
śládowáli tedyć y was prześládowáć będą ꝛc. Dla tego tedy y
33:
my wſzytko to ſkromnie znośimy/ y rádźi ná tym przeſtawamy:
34:
á to z iedney ſtrony. A z drugiey ſię też z tąd weſelimy/ że nas pan
35:
Bog z inſzymi przy świeckiey wolnośći y doſtátkach nie zoſtá=
36:
wił pod Antychriſtem/ ktory ſwych/ co noſzą karákter iego ná
cżołách


strona: 408 [407]

ná Wędzidło X.K.P.408.
1:
cżołách ſwych/ ná wſzytko roſpuſzcża/ vbogaca/ páłacámi opá=
2:
truie/ y wolność im wſzytkę dawa. Ktorego kárákteru iż my
3:
iuż z łáſki Bożey nie nośimy: przetoż nam też iuż/ pod iego Bo=
4:
gowániem/ pánowániem y władániem/ nie wolno ták iáko in=
5:
ſzym/ y przedáć co y kupić. Obiá 13. ꝟ 17. Druga co ſię tknie pia=
6:
ſku tego/ ná ktorymby miał być Antychriſt: á nie ná tłuſtey y wy=
7:
borney źiemi/ ábo págorku: ná iákim Papież mieſzka: iużem
8:
rzekł/ iż tego co X.K. nápiſał nie máſz v Ianá ś. áni káp. 1. áni
9:
12. Obiáwienia. Owſzem ſię rzecży tey przećiwną nayduie. Bo ie
10:
ſli go vwodzą ſłowá ty wedle Vulgaty iego. Et stetit ſuper arenam
11:
maris, to ieſt y ſtánął ná piaſku morſkim: tedy ſię ná tym myli/ że
12:
by ták były położone w texćie Greckim. Druga/ żeby ſię do An=
13:
tychriſtá/ á nie do Smoká/ o ktorym tám w przeſzłym wierſzu
14:
mowił/ ktory beſtyey Antychriſtowi moc dáie/ śćiągáć miáły.
15:
Abowiem/ ieſliby ſię do Smoku śćiągáły: ktory walcży przećiw
16:
naśieniu niewieśćiemu/ ſtrzegącemu przykazánia Bożego/ kto
17:
ry też Smok beſtyey moc dáie: tedyby więcey Rzymſkiemu Pa=
18:
pieżowi/ ktoremu Smok dał moc/ y przez ktorego vſtáwicżnie
19:
walcży przećiw chwalcom Bożym/ niż komu inſzemu ſłuży. Iá=
20:
ko ſię to iuż pokázowáło. Ale iż ſię nie do Smoká sćiągáią: tedy
21:
ich ia y do niego ćiągnąć gwałtem niechcę. Ale ie Ianowi ś. we
22:
dle textu Greckiego przyznawam: ktoremu ſię ſtáło to obiáwie
23:
nie: ktory też to o ſobie powieda. Iż ſtanął ná piaſku morſkim y
24:
widźiał beſtyą z morzá wychodzącą ꝛc. O ktorey tám potym pi=
25:
ſze. Bo iż ták niektorzy ſłowká ty ná końcu káp. 12. zoſtáwili/
26:
á nie od nich iáko inſzy cżynią káp. 13. pocżęli/ tedy nie ná to pá
27:
trzyć bácżnemu trzebá: ále ná rzecż y vmyſł piſzącego Ianá ś. á
28:
potym ná właſne ſłowá iego Greckie. Y ſtánąłem ná brzegu
29:
morſkim. Mowi/ ſtánąłem/ á nie iáko drudzy przekłádáią/ y
30:
ſtánął. Bo w Greckim nie ieſt/ tertia perſonaέsάθκ ſtánął: ále ieſt
31:
prima,και εͦsάθκν (verbi paſsiui, ab actiuoιͦsιμκ y ſtánąłem y widźia=
32:
łem ꝛc. Ale opuśćiwſzy to/ włożmy iuż ten káptur/ w imię Boże/
X.K. nas bo
rząc, twier
dzi iż Papież
iest Anty-
christem.

33:
zá otwárćiem nam drogi do tego przez X.K. ná ſámego Papie
34:
żá. Mowi ták I.M. X.K. Rzym gdźie Papież mieſzka nie ieſt
35:
mieyſcem piaſzcżyſtym/ y owſzem ieſt gorą tłuſtą/ ktorey piſmo
36:
kośćioł Boży przyrownawa ꝛc. Z ktorych ſłow I.M. táki wy=
ddd 3wod cży=


strona: 409 [408]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/409.
1:
wod cżynię. Ieſli gora tłuſta/ ná ktorey Rzym ieſt zbudowány/
2:
w ktorym Papież śiedźi y pánuie nád narody/ y Bogiem ſię zo=
3:
wie/ y to co ieſt Bożego ſobie przywłaſzcża (Dist. 96. Ca. Satis.
4:
euidenter) wedle X.K. znácży kośćioł Boży: A piſmo święte ták
5:
znácżnie powieda/ iż Antychriſt miał vśieść w kośćiele Bożym/
6:
iáko Bog/ wynoſząc ſię nád wſzytko co Bogiem zową/ y co
7:
chwalą/ vkázuiąc ſámego śiebie iż ieſt Bogiem: 2. Teſſ. 2. ꝟ 4.
8:
Tedy to żadną miárą być nie może inácżey rzecżono/ iedno iż Pa
9:
pież w Rzymie pánuiący iáko Bog/ ieſt tym Antychriſtem. Ma-
10:
ior probatione non indiget: minor est veriſsima: inconcuſsa igitue manebit
11:
concluſio nostra. Ze w ták rzecży iáſney dowodu więtſzego nie po=
12:
trzebá.
13:
KA P. 10. Ale co trzebá długo mowić/ y rzecż iáſną dłu
Z Pátreſow
okazánie, iż
Papież skázi-
wſzy stolicę
Ceſarską y
ſam ią opáno-
wawſzy iest
Antychri-
ſtem.

14:
go wywodźić? wroćmy ſię iedno do onego co ſię z oycow ſtárych
15:
pokazáło/ iż Antychriſt okazáć ſię nie mogł áż po vpádnieniu
16:
Rzymſkich (ſtárych Ceſárzow) cżwartą beſtyą názwáney rzecży
17:
poſpolitey/ ktorą przez Antychryſtá ná oſtátek miáłá być zgłá=
18:
dzona/ iáko też oná Grecką zgłádźiłá y ſtolicę iey ſobie przywła
19:
ſzcżyłá. A obacżymy/ iż iuż więcey niż przed tyśiącem lat to ſię
20:
ſtáło/ że Papież w Rzymie pánuie y onę ſtolicę ſobie przywła=
21:
ſzcżył: tedy ſię z tąd trudno máią wykręćić/ żeby Papież Rzym=
22:
ſki nie miał być Antychriſtem. A iż ieſt/ ſłuchaymyż iáko go ſá=
23:
miż iego dworzánie maluią: y co mu zá właſność przypiſuią. Z
24:
ktorych iednegoż wezmę przedśię mnichá/ Dionizego Kártuzya
25:
ná: przeto/ iż on iuż inſzych o tym dawnieyſzych zdánie w kupę ie
26:
dnę zebrał. Opuſzcżę wiele: żeby ſię rzecż tá nie rozwlokłá: á rze=
27:
cży tylko niektorych dotykáć będę. A to pocżąwſzy od Dániel.
28:
11. ꝟ 36. Przed ktorym trochę/ końcżąc ſłowá ꝟ 35. ták ten Dio=
29:
niziuſz piſze. fol. 794. † Quia adhuc aliud tempus † erit perfectæ victorie
N. między †
słowá ſą pro-
rockie, Dioni
zego, á moie
między [klám
berkámi.]

30:
ꝛc. [Toiest: vkázuie to z tych słow Danielowych, iż po skończeniu wiela
31:
dziwnych y ſrogich kłopotow, ktore ná wierne przyidą, ma ieſzcże być
32:
cżás doskonáłego zwyćięstwá, á to ná wtore przyśćie Chriſtuſowe: á iż bę
33:
dzie przedtym cżás ćiężſzego kłopotu ſpráwiedliwych od Antychriſtá:
34:
ktorego figurą był Antyoch. Pod ktorym Antychristem, rzecży przed
35:
tym opowiedziáne doskonále ſię wypełnią. Co odpráwiwſzy dopiero ták
36:
rzecż ſwą wypráwuie Dionizyuſz, mowiąc:] Doktorowie Kátoliccy/
to co


strona: 410 [409]

ná Wędzidło X.K.P.410.
1:
to co ieſt Dán. 11. od tych ſłow áż do końcá kápituły/ wykłádá=
2:
li o Antychriſśćie/ y o walkách iego/ y o prześládowániu świę=
3:
tych pod nim. Ták/ iż iáko Ezáiaſz káp. 14. pod oſobą Krolá
4:
Bábilońſkiego/ mowi o vpadku Lucyferá y owſzem opák tákże y
5:
Ezechiel káp. 28. o tymże pod oſobą Krolá Tyrſkiego/ tákże te
6:
raz roſpráwia prorok o Antychriśćie pod námienioną oſobą An
7:
tyochem/ ktory był figurą Antychriſtá. A prześládowánie ono
8:
żydow ktore prze zeń było/ figurą było prześládowánia Chriſty
9:
an od Antychriſtá. A ták Antychriſt powſtáć ma z máłego y po=
10:
dłego ludu Zydowſkiego. Ná tym ſię bárzo Dioniziuſz y z inſzymi,
Antychristowe
z żydow
powstánie, iá
ko ma być ro-
żumiane.

11:
ktorych w tym náśláduie, myli: żeby z Zydow powstác miał Antychrist:
12:
ieſliby wedle litery, o ćieleſnym iego vrodzeniu z nich, to rozumieć chćiał.
13:
Lecż ieſli to rozumieć będzie iáko inſze Antychristowskie táiemnice, we-
14:
dle zmysłu duchownego y wedle właſnośći rzecży iuż pokazáney w skut-
15:
ku, to iest, iż Antychrist żydowskich baiek y vstaw miał ſię trzymáć, y
16:
z nich ſwego pánowánia, nabożeńſtwá, ceremoniey, vbiorow, ocżyśćiánia
17:
y inſzych zábáwek y zakonnych y Fáryzáyskich, dowodzić y onego pod
18:
pieráć: y ták przez nie vrość y powstáć, ludzi przez nie, iáko ptaſzętá
19:
nieopátrzne ná lepie połowiwſzy, y przez nie ſobie ie z niewoliwſzy: tedy
20:
dobrze mowi, y dobrze to rozumie, iż Antychrist z żydow powstał. Bo
21:
ták iest: prawdá to, iż ſię Antychrist z żydow pocżął: z nich ſię vrodźił:
22:
y z nich y przez nie vrosł. y z nich pánuie. Ktorego y pocżęćie y ro-
23:
dzenie tákowe, ieſzcże ſię zá Apoſztołow zácżęło: á potym po nich skoń-
24:
cżyło. A to, gdy ono gońcowie Antychristowi, zakon z Ewánielią: Moi
25:
żeſzá z Chriſtuſem: y porządki Apoſztolſkie y náukę ich, z zakonnymi y
26:
Fáryzáyskimi vstáwámi mieſzáć pocżęli. Wierne z pogánow, od Apoſzto-
27:
łow wyucżone, do vſtaw żydowskich przyćiągaiąc, y nimi ie niewoląc:
28:
iáko brákowánie dni ták y pokármow y inſze onym zálecáiąc &c. Z kto-
29:
rymi ono, iáką burdę wiodł oto Páweł, bacżyć káżdy może z listow iego,
30:
do Koryntcżykow, do Gálátcżykow, do Filippcżan, do Koloſencżykow
31:
&c. Cżego ſię wſzytkiego, nieco niektore odmieniwſzy, Antychrist trzy
32:
ma, y pod tąż niewolą, ná ktorą Apoſztoł wołał y nárzekał, ludzi zniewo
33:
lone chowa: zwierzchownymi ie Ceremoniámi Bogu obmierzłymi báwiąc.
34:
Cżego iż trudno wierny y bácżny záprzeć ma: przeto z tąd znáć iż Anty-
35:
christ y iego moc z Zydow powstáłá, z nich ſię on z páństwem ſwym zá
36:
cżął, z nich ſię vrodził. A vrodził ſię, z máłego y podłego ludu Izráelſkie
go: bo


strona: 411 [410]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/411.
1:
go: bo z onych podłych żydkow, zwodzićielow fałſzywey bráćiey, y fał-
2:
ſzywych Apoſztołow: ktorzy to naprzod przećiw náuce Apoſztolſkiey,
3:
do Zborow Christiáńskich, wnośić pocżęli. Pocżął ſię tedy tym ſpoſobem
4:
y dawno z Zydow vrodził Antychrist: iest dawno w Rzymie: cżekáć iuż
5:
inſzego nie trzebá &c. Lecż iuż co dáley piſze Dioniſius słuchaymy. Kto
6:
ry Antychriſt/ powſtawſzy ták z máłego y podłego ludu żydow=
7:
ſkiego/ przed ſię pokaże wzgárdzony y niemocny to prawdá: ták ſię
8:
to w onych podłych zwodnikach działo. Lecż potym zá pomoc ą cżár
9:
towſką/ rozmáitym mátáctwem nota kroleſtw świátá doſtánie
10:
iáko Papież vcżynił. Ktemu rámioná Ceſárzá Rzymſkiego ſobie
11:
ſprzećiwnego zwyćięży á zaż tego Papież nie vcżynił? á zaż nád ſámym
12:
Friderikiem procż inſzych tey ſztuki nie wypráwił. A zmyśláć będźie po
13:
koy z wielą ich/ á ſwymi chytrośćiámi/ namocnieyſze inſzych my
14:
śli/ w niwecż obroći: y cżynić będźie wielkie rzecży: y tákowe iá
15:
kich żaden z przodkow iego nie cżynił. Miáſtá głowne y krole=
16:
ſtwá pod ſwe pánowánie podbije. Y to wſzytko vcżynił Papież. A
17:
napierwey/ to o nim twierdzą/ żeby miał Krolá Eiptſkiego zwy
18:
ćiężyć tu ſię ná tym wedle litery mylą: chcąc tez to co ſię w cżęśći w An
19:
tyochu pokazáło, ná Antychristá włożyć. Gdyż wedle Hieronimá nie
20:
wſzytko to służyć może Antichristowi co Antyochowi. A źiemie Chri
21:
ſtyáńſkie ſpląndrowáć/ á zaż tego nie cżynili Papieże? Tych y tym po
22:
dobnych rzecży Hieronim dotyka ꝛc. Iż to iáko Hieronimowe kłádźie:
23:
tedy mi temu dziwno, iż to cżytáiąc v niego, poznáć przedśię nie mogł
24:
Antychristá Papieżá Rzymskiego: widząc to wſzytko skutecżnie w nim,
25:
co o Antychriśćie Hieronim y inſzy piſáli. Abowiem, gdyć go ták vmiał
26:
Hieronim wymálować, przedtym niż vrosł, gdy ieſzcże Ceſárzowie Rzym-
27:
ſcy pánowáli: á ći Rzymſcy Biskupowie nisko ná ten cżás latáiąc, ieſzcże
28:
nie wylećieli byli gory: co rozumiemy, żeby teraz, gdy ią iuż wylecili, y
29:
niezbożnie stolicę Ceſárſką ośiedli, nie miał był Antychristá poznáć, y
30:
dopiero go inſzym pálcem prawie pokazáć. Aleć y ták znáć, iż y ten mni-
31:
ſzek, iáko y inſzych wiele, między ktorymi byłBernardus Cluniacenſis
32:
monachus. Ioachimus Abas. Ioannes monachus. FranciſcusPatriarcha
33:
oſobliwy Wloski Poeta.Gwalterus Mapes &c.znáć go przedśię muśiał.
34:
Tylkoż ták śmiele pokazáć onego, iáko inſzy nie śmiał. Boć nie darmo ták po
35:
tym dáley piſze. Sed fateor, valde inuitè ſcribo quicquam de futuris An-
36:
tichristi operib us & concernentibus ipſum. To ieſt/ wyznawam to/
iż bárzo


strona: 412 [411]

ná Wędzidło X.K.P.412.
1:
iż bárzo nie rad piſzę/ o ſpráwách przyſzłeo Antychriſtá [bo, iákoby
2:
rzekł, głupia to o przyſzłym ná potym piſáć, gdy iuż dawno w Rzymie pá
3:
nuie:] y o tym co ſię ieo dotycże [bo prętko do piecá ognistego záchwy-
4:
ćiwſzy wrzući.] procż tego co ieſt w piśmiech wárownych/ prze=
5:
toż też [prawdę ktorą widzę] omijam. [Lecż iednák vcżyniwſzy Di-
6:
oniſius tę obmowę okrągłą, przedśię ták dáley rzecż ſwą wypráwuie]Por
7:
ro quæ ſequuntur. To ieſt/ Wſzákże to co potym Dániel piſze/ nie
8:
ktorzy tak tuſzą/ iż o ſámym Antychriśćie ma być rozumiano/ y
9:
zda ſię to być rzecżą prawdźiwą: przeto/ iż wiele rzecży/ ktore po
10:
tym idą/ nie mogą być o Antyochu wykłádáne/ chybá bárzo nie
11:
właśnie. Wſzákże Porfiriuſz/ wſzytko to o Antyochu wykłáda.
12:
Ktorego błąd Hieronim/ iáśnie y rozmáićie okázuie: nie zánie=
13:
chawſzy y tego dołożyć: iż ácżkolwiekby też y Antyochu wſzytko
14:
to wykłádano było/ ná tym nam przedśię nic? nie byłoby to prze
15:
ćiw wierze náſzey. Abowiem nie z káżdey zoſobná káp. przyśćia
16:
Chriſtuſowego y niezbożnośći Anychriſtowey dowodźimy. Iá=
17:
kom tedy áż do tąd/ ták y dáley Hieronimá náśládowáć będę.
18:
[y kłádzie záraz ty słowá Dani. 11. ꝟ 36. wedle Vulgaty † cżynic będzie
19:
Krol, podlug ſwey woley † Antychriſtowi ſię do cżáſu poſzcżęśći/ y
20:
iákoby wedle lubośći ſwey prześládowáć będźie wierne: Bo też
21:
ná cżás Antyoch cżynił co chćiáł nád żydy. † Y wynieśie ſię † przez
22:
głupią y mdłą pychę †Y wielmożnić ſię będzie przećiw káżdemu Bogu,
23:
y mowić będźie wielkie rzecży przećiw Bogu Bogow† Zda ſię iż to Anty
24:
ochowi nie ſłuży/ ktory Iowiſzowi y BOgom Greckim vſługo=
25:
wał: wſzákże iednák ná cżás poddánym ſwym roſkazał zánie=
26:
cháć ich zwykłego nabożeńſtwá/ á Bogá ſwego Iowiſzá/ ábo
27:
ktore inſze kazał im chwalić. Lecż powiedáią/ iż to ſłuży Anty=
28:
chriſtowi/ ktory zá świádectwem Apoſztolſkim/ 2. Teſſ. 2. wy=
29:
nośić ſię ma náde wſzytko co Bogiem zową/ ábo chwalą: oká=
30:
zuiąc ſię/ iákoby był Bogiem. Wſzákże iednák/ ponieważ Anty=
31:
chriſt ma ſię zwáć Meſyaſzem w zakonie obiecánym [ázaż tego nie
32:
cżyni Papież zowąc ſię y cżyniąc namiástkiem iego? iáko to ſamX.K.
33:
wyznawa o nim, iż on ná mieyſcu iego, w oſobie Piotrowey, páśie owce ie-
34:
go: bá y cżyni co mu ſię iedno podoba, cżego y nie cżynił y cżynić zákazał
35:
Christus.] Nie zda ſię żadną miárą żeby ſię ták wyráźnie y zgołá
36:
miał przeć Bogá prawdźiwego/ iáko vcżynił Antyoch: áni zá=
eeekáże


strona: 413 [412]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/413.
1:
każe chwalić Bogá Izráelſkiego ſłowy otworzyſtymi [bacżyć y
2:
to trzebá co ten mnich mowi, iż tego Antychrist nie miał cżynić słowy o-
3:
tworzystymi. Bo to iest rzecż prawdziwa co mowi. Abowiem Antychrist
4:
wrzkomo też o Bogu mowi Izráelſkim onym (ktory ſam iest iedyny y pra-
5:
wdziwy Bog: iáko go nam Christus Pan y wſzytko piſmo opiſuie y záleca:
6:
Bogiem go ſwym y Oycem Christus názywáiąc y onemu ſię modląc) wſzák
7:
że ſię go skutkiem y przy. y iemu ſię ſprzećiwia: onego niſzcży y wygładza:
8:
gdy ſobie miásto niego, Bogá eſsentią ábo istność poiedynkową, ktora ma
9:
trzy oſoby, ábo imioná, zmyśla, y onego chwali: śpiewáiąc ſobie o nimTria
10:
ſunt nomina omnia eadem ſubstantia:to iest, trzy ſą imioná, á wſzytkie táż
11:
istność. Iáko ſię o tym w wtorych kśiążkách mowiło. Przetoż tego zánie-
12:
chawſzy, wrácam ſię do Dyonizego, ták dáley rzecż ſwą prowádzącego.]
13:
Sed quia Christum Dei vnigenitum. Lecż iż zgołá Chriſtuſá iednoro=
14:
dnego Bożeo/ y Bogá prawdźiwego przeć ſię będźie y bluźnić/
15:
tedy ſię to dopiero prawdźiwie mowi: iż przećiw Bogu Bogow
16:
to ieſt Chriſtuſowi krolowi krolow y wſzytkich ſtworzyćielowi
17:
wielmożne rzecży [to iest ſproſne y zuchwałe] mowić będźie. [Ten Dyo
18:
nizius, ácż tymi słowy ſwoimi cżyni wielką rożnicę między Bogiem Izráel
19:
skim, á Iezuſem Christuſem iednorodnym ſynem iego: wſzákże iáko káżdy
20:
bacżyć może, z tych słow iego, będąc iádem, tegoż ktorego opiſuie, An
21:
tychristowym opoiony, z inſzymi błądzi. Przetoż ia tu iuż káżdego prze-
22:
strzegam, żeby nie mnimał, iżby ten káżdy coby vmiał ántychristá opiſáć
23:
y onego poznáć, mogł też záraz poznáć y opiſáć Bogá y Christuſá. Boácżmy
24:
też Christuſá, od Bogá cżćią y chwałą koronowánego, y imieniem nád
25:
wſzytki imioná dárowánego znamy y po Bogu oycu iedynym, pánem ſwym
26:
y Bogiem Emanuelem wyznawamy, y krolem nád krolmi chwalimy: wſzák-
27:
że go iednák dla tego z iedynym Bogiem oycem nie mieſzamy, nie rowna-
28:
my, áni go nim cżynimy. Ale, to o nim trzymamy, iż on tákim iest Bogiem
29:
nád wſzytkimi inſzymi, ktorzyby, procż Bogá oycá iedynego, Bogámi też
30:
y ná niebie y ná ziemi názywáni byli. Bo wſzytko co iest ná niebie y ná zie
31:
mi procż śiebie ſámego poddał mu Bog oćiec iego. Tákże y stworzyćielem
32:
go ſwym wyznawamy, tylkoż z dobrym wyrozumieniem y rozſądkiem. To
33:
iest, nie względem stárego stworzenia, grzechem záraz záráżonego y zepſo-
34:
wánego: ále względem nowego, iuż záś od grzechu ocżyśćionego y náprá-
35:
wionego. Ponieważ ták wierzymy iż to w nas prze zeń ſprawił Bog y ſprá
36:
wuie. Co tym ſpoſobem nákrotce ſobie obwarowawſzy, y z Dionizym y in
ſzymi


strona: 414 [413]

ná Wędzidło X.K.P.414.
1:
ſzymi wedle piſmá ś. to mowimy: iż gdy ſię przećiw temu iednorodnemu
2:
ſynowi Bożemu Iezuſowi Christuſowi Antychrist wynośi y onego bluzni:
3:
tedy to wſzytko przećiw iedynemu Bogu oycu iego cżyni. A to wedle one
4:
go co ſam pan Christus o ſobie y vcżniách ſwych powiedział, mowiąc: Kto
5:
wami gárdzi, mną gárdzi: á kto mną gárdzi, gárdzi onym ktory mnie po-
6:
słał &c. Lecż ſię iuż zaś do Dyoniżego wracam, ktory potym słowa ty
7:
Danielowe przedśię bierze †Y poſzcżęśći ſię mu† To ieſt/ przywie=
8:
dźie do ſkutku to cżego pożąda/ zá ſpráwą y pomocą dyabelſką
9:
†Aż ſię wypełni zágniewánie† To ieſt/ áż ſpráwiedliwa pomſtá
10:
Boża nań zſtąpi. Abo gniew/ to ieſt/ káránie/ ktorym Bog
11:
ſwych w tym cżáśie prze zeń ocżyśćiáć będźie [notá, iż Bog ſwych
12:
przez Antychristá cżyśći.] Co też y Antyochowi niektorym ſpo=
13:
ſobem ſłuży. †Perpetrata est quippe definitio [ták kłádzie wedle Vulgaty:
14:
ále wedle textu Hebreyskiego ták stoi, zámknione iest, vcżynione iest,
15:
deciſa est, facta est: illa videlicet iræ conſummatio: to iest, muśi ſię
16:
skońcżyć y wypełnić, to zágniewánie, ktore iuż iest zámknione y postáno-
17:
wione, że go żaden odwroćić nie może: ábo iáko Dioniſius mowi] w Bo=
18:
żym przeznániu ták poſtánowiono/ żeby ſię ták ſtáło. A Hiero=
19:
nim mowi/ iż żydowie od mieyſcá tego/ gdźie ſię powiedźiáło/ iż
20:
Krol cżynić będźie według woley ſwey/ mnimáią/ iż to powie=
21:
dźiano ieſt o Antychriśćie: á ia tuſzę/ iż to Hieronim mowi o ży=
22:
dách do Chriſtuſá náwroconych. † A Boga Oycow ſwych ważyć
23:
nie będzie.† To nie zda ſię żeby Antyochowi służyło/ ktory Grec=
24:
kie Bogi chwalił: ále Antychriſtowi/ dwoiákim ſpoſobem. Ná
25:
przod/ iż zá nic będźie miał Bogá prawdźiwego. Bo ácżkolwiek
26:
go ſłowy wyznáwáć będźie: wſzákże ſię go ſkutkiem záprzy y zel=
27:
ży: iáko to o niezbożnikách mowi Apoſztoł: wyznawáiąc iż Bo=
28:
gá znáią: ále ſię go vcżynkámi przą. [Nie tylko to: ále zgołá Anty-
29:
christ, ktorym iest Papa Rzymski, zá nic ma Bogá oycow ſwych: to iest o-
30:
nych żydkow máłych z ktorych ſię zácżął y vrodził: iákom trochę wyż-
31:
ſzey powiedział. Gdyż oni, ácżkolwiek w cżym inſzym błądzili, y z Apo-
32:
stoły ſię y z inſzymi wiernymi Christyány nie zgadzáli: wſzákże nie inſze-
33:
go Bogá wyznawáli y chwalili, procż iedynego ſámego wſzech rzecży ſtwo
34:
rzyćielá, Bogá y oycá Páná náſzego Iezuſá Christuſá. Miáſto ktorego An
35:
tychrist z ſwą ordą, Troyce ſobie troyposłátną wymyślił: á przy niey wie
36:
le pomárłych ludzi y niewiedźieć cżego tyle: że strách y mowić.] Wto=
ccc 2tym


strona: 415 [414]

415. Trzećie kśiążki Odpowiedzi/415.
1:
rym ſposobem (mowi Dionizyus) zánic ma Antychriſt BOgá
2:
oycow ſwych/ iż wzgardza iednorodnego ſyná Bożego Iezuſá
3:
Chriſtuſá/ Bogá Prorockiego y Pátryárſkiego. [o ktorym, Proro-
4:
cy opowiedáli: (rozumieć trzebá) iáko Ezáiaſz mowiąc o ſyny ktory ſię
5:
z dziewice vrodzić miał, powieda iż miał być názwány Emánuelem, to iest
6:
Bogiem známi. Ktorego też y Pátryárchowie widzieć żądáli, vpátruiąc
7:
błogosłáwieństwo, ktorego w nim dostąpić mieli. Iáko o Abráhámie ſam
8:
Pan Christus powiedział, iż dzień iego widzieć żądał. A o Dawidzie iż go
9:
w duchu pánem ſwym názywał etc. Lecż iuż bacżmy ná słowá ktore Di-
10:
oniſius z Dánielá przywodzi, y ná to co on ſam ná nie mowi †Y będzie w
11:
pożądliwośćiách niewiast† Przy tych ſłowách/ piſze Albertus z ſłow
12:
Hieronimowych/ iż to w texćie Hebreyſkim wątpliwie położo=
13:
no. Dla cżeoAquila ſłowo od ſłowá wyráżáiąc ták przełożył. Ná
14:
Bogá oycow ſwych rozumieć nie będźie/ y ná pożądliwość bia=
15:
łych głow. Ktora mowá wątpliwá ieſt. Abowiem może być ro
16:
zumiána/ iż ma pożądliwość białych głow/ y záś iż iey nie ma.
17:
Bo to co ſię mowi/ rozumieć nie będźie/ może ſię śćiągáć do o=
18:
boygá/ ábo też do iednego tylko. Ieſli do oboygá: tedy ſłow tych
19:
zmyſł ten będźie/ iż dbáć nie będźie o pożądliwość białych głow
20:
á toby (iáko powiádáią) ſłużyć Antychriſtowi miáło/ iż on zmy
21:
śláć ma cżyſtość: áby ich wiele oſzukał. [Notá możeli być o właśniey
22:
o Papieżu powiedziano?] A ieſli ſię to śćiągáć ma do iedneo tylko/
23:
tedy ten zmyſł będźie: Iż Antychriſt będźie w pożądliwośćiách
24:
białych głow: co zoſobná Antyochowi ſłużyło. O ktorym powie
25:
da Ieronim iż był wſzetecżny. [Y to wſzytko co o iego wſzetecżney pusto
26:
ćie y iurnośći wſpomina, w Papieżu ſię pokazáło] A ták wedle Ieroni=
27:
má y Woyćiechá mnimáią drudzy/ żeby Antychriſt miał być cży
28:
ſty. [chybáby to o teráznieyſzym mnimáć kto chćiał,Sed ſi est homo, quo-
29:
modo ea quæ ſunt humana, aliena quis ab illo existimare poterit?wyiąwſzy
30:
by wielka stárość iuż mu broić Włoskich ſztuk nie dopuśćiłá: ábo świeta
31:
stolicá wſzytko pokryłá.] Ale y w Szkolney hiſtoriey toż ſię prowá
32:
dźi/ iż to/ być w pożądliwośćiách białych głow/ ma być o ſámym
33:
Antyochu rozumiano. Bo Antychriſt cżyſty będźie dla zmyślá=
34:
nia nabożeńſtwá nota wſzákże nie tuſzę/ áby to pewna byłá. A zwła
35:
ſzcża iż y Auguſtyn mowi/ że cżyſtość z przodku zmyśláć będźie/ á
36:
doſtawſzy mocy/ będźie wſzetecżny. A w Obiáwieniu też cżęſto
znácżon


strona: 416 [415]

ná Wędzidło X.K.P.416.
1:
znácżon bywa przez beſtyą/ w ktorey znácży ſię żywot ćieleſny: á=
2:
le też y wſzytkich wyſtępkow pełen będźie. A ták choćiażby ſię to
3:
pozwoliło/ iż ſię wſtrzymáwáć będźie od vcżynku/ wſzákże vmy=
4:
ſłem będźie plugáwcem wſzetecżnym/ iáko o nim rozumieią/ á
5:
ták pożądliwość białych głow będźie mu przyſtáłá. [Acżkolwiek
6:
text Hebreyski, około pożądliwośći białych głow, z strony Antychristá
7:
iest nie wątpliwy, iż on dbać nie miał o białe głowy: to iest co ſię dotycże z
8:
strony małżeństwá od Bogá postánowionego y záleconego, bo to Anty-
9:
christ ma wnienawiśći: potępił ie, y zá niecżyste ſobie y ſwym przegoleń-
10:
com oſądził: że ſię go pierwey káżdy muśi odprzyśiądz niż kárákter iego
11:
ná ſię wezmie, ná vżywánie z nim chlebá tłustego, duſz ludzi dawno po-
12:
márłych. Wſzákże mi ſię zda, iż nie ládá iákie było rzecży tey od onych stá-
13:
rych patreſow vważánie y rozbieránie, zá ktorych ſię ieſzcże nie wyniosł
14:
był Antychrist ták, iáko ſię potym po nich wyniosł. Bo nie przyſzedł był
15:
ieſzcże ku ſwey powadze: ktora ſię też nie okazáłá ták znácżnie, áz po lat
16:
666. od národzenia Christuſowego. A ći tám przednieyſzy Patreſowie
17:
stem y dwiemá lat, á drudzy więcey cżás ten vprzedzili: przetoż też nie mo
18:
gli ták dostátecżnie rzecży tey poznáć y oney opiſáć: iáko iuż my teraz, y
19:
inſzy wſzyſcy wierni, ktorym to dał Bog widzieć/ ktorzyſmy cżáſow tych
20:
docżekáli: y wieleſmy ſię rozmáitych historiy nácżytáli: y wiele powieśći
21:
o Rzymśkich Papieżách násłycháli: y mamy przed ocżymá ſwymi wiele
22:
piſm, w ktorych nam ſą opiſáne żywoty Papieskie. Z ktorych to vpátruie-
23:
my skutecżnie, iż Antychrist Papież Rzymski, miał to wſzytko obłudnie
24:
cżynić: iáko oni stárzy patreſowie mowili: y ten oto Dioniſius pośledniey-
25:
ſzy z nimi. To iest, iż y chwałę Bożą zmyśláć miał, tákże też y cżystość: á
26:
przedśię nie miał nic dbáć o Bogá: tákże też y o cżystość: owſzem Bogá ſię
27:
ná ſercu záprzawſzy, miał być ſproſnym wſzetecżnikiem: á to wedle piſmá
28:
ś. ktore y beſtyą, y wſzetecżnicą y niewiástą, iáko ſię iuż nie raz pokazo-
29:
wáło iáśnie go názywa. Co trzebá z Historykow ludźiom ku przykłádu, w
30:
kilku, przed ocży wstáwić: żeby nie mnimáli iákobyſmy to ſobie zmyślá-
31:
li, y onym to niesłuſznie zádawáli. Iż tedy duch Boży, wſzetecżnicą y nie-
32:
wiástą názywa Antychristá: tedy tego koniecżnie nie bez przecżyny cży
33:
ni: lecż dla tego, żeby w nim ſproſne, ćieleſne y wſzetecżne obycżáie od wier
34:
nych były poznawáne. Naprzod (to prawdá) z strony nabożeństwá, ábo
35:
służby Bożey, ktorą Antychrist ſplugáwić miał, y ſplugáwił duchownym
36:
wſzetecżeństwem: á to, báłwochwálstwá rozlicżnego náwymyſlawſzy y
eee 3ono


strona: 417 [416]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/417.
1:
ono w ludzi wpráwiwſzy: ktore poſpolićie piſmo ś. cudzołostwem názywa.
2:
Wſzákże też potym y dla tego: że ſię to y wedle litery ćieleſnie y skutecżnie
3:
w Antychristowskiey stolice pánách y ſpráwcách pokázowáć miáło. To
4:
iest, iż ná niey nie tylko męſzcżyzná, ále y białegłowy: nie z strony oby-
5:
cżáiow tylko wſzetecżnych niewieśćich, ále też y wedle nátury właśnie,
6:
śiedzieć miáły. Iáko ſię to pokazáło w oney Gilberćie, ktorą Ianem 8. ná-
7:
zwáli: ktora ono w Proceſyą dziećie vrodziłá. A przedtym co wiedzieć
8:
co bywáło, niż ták Bog ſpráwiedliwy okazał, w tey iedney białey głowie,
9:
to wſzetecżnicę ſproſną. Ponieważ ieſzcże ná on cżás stołkow do mácánia
10:
Papieżow nie było: ktorych iuż też ſnadz záś zániedbano. Iako o tym, ktoby
11:
chćiał naydzieIohannis Panonijwierſze oſobliwe v Robertá Barns y v Ia-
12:
ná BáleuſzáIn vitis Roma. Pontifi.Ktore ſię ták pocżynáią.Fœmina, Pe-
13:
tre, tua quondam auſa ſedere Cathedra, Orbi terrarum iura ferenda dedit
14:
&c. Ktorych zmysł y przedśięwzięćie, ták ieden Polak rzecż tę obiáśniá
O Ianie 8. Pa
pieżu niewie-
śćie.

15:
iąc przełożył. Ey toć twoię stolicę, przednieyſzego Miástá, Pietrze miły,
16:
Rzymskiego, záśiádłá niewiástá. W nieopátrzneć ſię wkrádłá, y świátem
17:
rządziłá: lecż ná potym Rzymiány rządne vcżyniłá. Bo nie drzewiey od
18:
tych miast Papy obwołáli: áż go w stolcu mążli iest, pierwey probowáli.
19:
Coż w tym iest, iż tych stolcow ſnadz iuż zániecháli Rzymiánie cżyniąc
20:
Papy, ktorych wprzod mácáli? Nie trudno ſię domyślić: iż wprzod z nich
21:
mnogiego widzą z wielą wſzetecżnic dziatki rodzącego. Iednoć to ná cżás
22:
trwáło, po onym przestráchu, Gdy Ian oſmy niewiástá, nie gdzie w kąćie
23:
w gmáchu, lecż iáwnie w Proceſsyą dziećię vrodźiłá. Ktora niecnotą bę-
24:
dąc Kośćiołem rządziłá. Lecż Rzymskim nie Christowym, boć Christus
25:
żadnego nie potrzebuie Papy do zboru ſwoiego. Vmie on, głową będąc,
26:
rządzić ſwoie ćiáło: ktore iest zborem iego, bo z niego powstáło. A też ná
27:
nim przestawa, strzeże ſię párſzywey, ćiałá wrzodowátego głowy złey, fáł
28:
ſzywey. Bo iáki pan, táki kram, dawno powiedáią, Pcżoły pcżołę zá wodzá,
29:
oſy oſę máią: Báran iest nád owcámi, kozieł nád kozámi, wſzetecżnicá Bá-
30:
welska nád ſwymi popkámi. Iáko ſię w oſmey Ianie żnácżnie pokazáło, Co
31:
to iest Rzymski Papa co też iego ćiáło. Christá w to nikt nie wkłáday, ma
32:
ſwe zálecenie, od Bogá iedynego, á my w nim zbáwienie mamy iuż zgoto-
33:
wáne, ktorzy w nim vfamy: Bábilońską niewiástą iuż ſię nie paramy &c.
34:
Wiem to, iż ſię teraz niektorzy z náſzych Polakow gniewáią: y rádziby to
35:
iedni ſwymi oráciámi łáćińskimi, á drudzy potwarzámi Połskimi nie wsty
36:
dliwymi ná piśmie wydánymi zátynkowáli, chcącto w ludzi prostebłędē
Antychristo-


strona: 418 [417]

ná Wędzidło X.K.P.418.
1:
Antychristowskim opoione wmowić, żeby to miáło być rzecżą zmyślo-
2:
ną, przetoż ſię y ná Plátynę, ktory iednák był wielki Papieski pochlebcá,
3:
y wiele pokrywał ich złych postępkow, gniewáią: y Marćinowi ktorego
4:
Plátyna wſpomina, bez rozſądku przymawiáią. Nie bacżąc tego, iż to
5:
nie ſą nowe iákie rzecży dopiero teraz, gdy Bog Lutera przećiw niezbo-
6:
żnym iármárkom frymárkom y inſzym kupiectwam Papieskim pobudził,
7:
zmyślone ále dawno przedtym obwoláne, y piſmem ku wiecżney pámiąt
8:
ce między ludzi podáne. Boć wżdy iuż iest sto lat, iáko ten Plátyná był: kto
9:
ry też tego ſobie, będąc Papieskiey religiey cżłowiek, y Papieski (iáko
10:
ſię rzekło) pochlebcá, nie zmyślił: ále to, iáko y inſzych wiele rzecży z przod
11:
kow ſwych dawnieyſzych zebrał: ktorzy też to, y co innego, o Papieżách pi
12:
ſáli: á piſáli ná on cżás gdy nawięcey Papiestwo y płużyło y kwitnęło. A
13:
iż to nie ſam tylko Plátyná y Marćin piſali, ále y inſzy, to łácno poznáć z
14:
Ianá Báleuſá, ktory też o tym y te Mantuanowe wirſze położył.Hic pen-
15:
debat adhuc, ſexum mentita virilem Fœmina, cui triplici Phrigiam diade-
16:
mate mitram Extollebat apex, & pontificalis adulter. Ale ná tym nic,
B. Mantu. In
Alphons lib.
3.

17:
tym przedśię zábiegánim temu, zmázáć tego żadną miárą nie mogą: áni
18:
wodą ſwoią poſoloną y vkreśláną zgłádzą, co ſię tknie Bábilońskiey
19:
wſzetecżnice, Antychristá newiasty z kubká ſwego, ludzi opaiáiącey. Boć
20:
by to ſamo nie iuż wſzytko było, iż niewiástá ná tey stolicy śiedziáłá: ko-
21:
śćiołem Rzymskim rządziłá: vcżoną byłá: y to iż potym w proceſyą, pew
22:
nie świętą wedle wiáry ich dziećię vrodziła. Ale to więtſza, iż ſię y w mę
23:
ſzcżyznách, ktorzy też tęż stolicę ośiadáli: y tegoż kośćiołá głową bywáli:
24:
y naświętſzymi ſię, y Bogámi też názywáli: toż y grubſze wſzetecżeństwo
25:
y cudzołostwo náydowáło: (nie zágradzáiąc tym drogi żeby ſię iuż teraz
26:
náydowáć nie miáło, gdyż Papieżom nie dzwonią, áż po śmierći.) y dzia
27:
tek z cudzemi żonami y z inſzymi wſzetecżnicami rodzenie. A to ieſzcże
28:
więſtza, a tych zaś, ktorzy tak z cudzołostwá y wſzetecżeńſtwá ſpłodze-
29:
ni byli, ná tęż stolicę wſadzanie y rodzićielow ſwych wſzetecżeństá pil-
30:
nowanie abymali corui, malū ouumzawżdy było, á iabłko ſię od iabłoniey
31:
nic nie odchyliło. Niechby iedno ſam I.M.X.K. nie wierzyli temu, abo
32:
nie słychałli o tym, weyzrzał w opiſanie żywotá Papieża Sergiuſza 3. y pil
33:
nie ſię mu przypatrzył. Dozna tego naprzod, ktorych ten ſpoſobem Papie-
Sergius 3.

34:
żem został: potym iako ſię przećiw Krystofowi przodkowi ſwemu tak że
35:
iáko y ondobrevzachował: y co potym ieſzcże w ośm lat po śmierći nad tru
36:
pem Fomożego broił: dla ktorego muśiał był do Francyey vstąpić gdy Pa
pieżem


strona: 419 [418]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/419.
1:
pieżem został: tamże ſię y o tym dowie. A przytym ſię zaraz y o wſzete-
2:
cżeństwách iego z Mazorią sławną wſzetecżnicą nacżyta: z ktorą ſyná
3:
ſpłodził Papieża Iana dwunastego. O cżym między inſzymi piſzeLiuthpran
4:
dus Tiemen. lib. 3. cap. 12. de gestis Imperatorum. Także ſię niech pyta o
5:
Landzie 1.apud Petrum Præmonstratenſem,y o wſzetecżeństwach iego y
Lando. 1.

6:
cudzołostwie, á iako też ſyná z cudzołostwá ſpłodził, ktory też potym był
7:
Papieżem, Ianem iedennastym, názwány. Ktorego Landa tak był żywot
8:
ſproſny, iako y Plátyna wſpomina, że go drudzy niechćieli kłaść w pocżet
9:
inſzych Papieżow. Ale niewiem cżemu? małoby ich dla tego w reiestrze zo
10:
stáło. Nuż zaraz ſynacżek tego Landy Ian iedennasty, odrodziłli ſię od oy
Ian II.

11:
ca ſwoiego? By namniey. Ktory iáko żył y iáko żywotá dokońcżył wypiſał
12:
Baleus nákrotce. Ex Petro Præmonstratenſi, & ex Liuthprandi Tiemen.
13:
lib. 2. cap. 13. de Imperatoribus.Nuż o Ianie. 13. co też rzecżemy: byłli też
Ian. 13.

14:
lepſzy niż ći miánowáni przodkowie iego: zostawſzy iako y oni głową ko-
15:
śćiołá Rzymskiego? Ktorzy iákoX.K.mowi ná mieyſcu Chriſtuſowym
16:
w oſobie Piotrowey páśli (strách ći mię y tego wſpominać.) owce iego?
17:
Ani o tym pomyślay. Abowiem ten, nie tylko był ſproſnym Epikurem,
18:
cudzołożnikiem, wſzetecżnikiem, Sodomcżykiem, kosterą, myśliwcem, dra
19:
pieſcą &c. Ale też y z Kardynałami ſwoimiy z inſzą kśiężą dziwy stro
20:
ił. Iednym ocży łupiąc, drugim ięzyki vrzynaiąc, inſzym ręce, palce, no-
21:
ſy y co więcey obrzezuiąc. A iako potym ná cudzołostwie żywotá dokoń
22:
cżył, y mowić nie trzeba. Abowiem, iako mowią Plebanikowie wieyſcy,
23:
vt vixit ... morixit.Práwie wedle stanu ſwego y stolice wſzetecżnice Bá
24:
bilońskiey.Semper enim labra habent ſimiles lactucas. Nec deest dignum
25:
patella operculum.Iana 14. Bonifacego 7. Mikołaia 3. Pawła 2. y 3. Syx
26:
ta 4. Innocentego 8. y inſzych dla przedłużenia opuſzcżę: doſyć na tym bę-
27:
dzie Alexandrem 6. rzecż tę o wſzetecżnicy zámknąć. Ktory iakim był
Alexander.
6.

28:
wſzetecżnikiem y Sodomcżykiem roſpustnym, y iurnym, y cżártom brá-
29:
tem, wiele mowić nie trzeba: Niech ſię I.M.X.K.pyta o Lukrecyey corce
30:
iego: iako iey nabył, y iáko z nią mieſzkał, á dozna iego Papieskiey święto
31:
bliwośći. A ieſliby ſię zdáłá wielka praca I.M. wywiadować ſię o iego ży
32:
woćie z wielu Historykow: otoż ia, folguiąc I.M. pilnieyſzym zabawkam,
33:
kilká mu tu tylko wyrſzykow o nim z grobowych napiſow położę. Iáko to
34:
I. Hic iacet Hiſpanus, famæ contemptor honestæ. Vis breuius? Lapis hic
35:
contegit omne ſcelus. 2. O Lukrecyey corce iego.Iohan. Iouinia. Pontan.
36:
ták nápiſał, oycá iey y onę krotko máluiąc.Hic iacet in tumulo Lucrecia
nomine,


strona: 420 [419]

ná Wędzidło X.K.P.420.
1:
nomine, ſed re Thais: Alexandri filia, ſponſa, nurus. Item alius quiddam.
2:
Ergo te ſemper cupiet Lucercia, Sextus? O fatum diri numinis: hic pater
3:
est.Owa ták krotko mowiąc, byłá tá corá v oycá Papieżá,vna Papæ pari-
4:
ter filia, ſponſa, nurus:y corką y małżonką. Bo też to nie ládá co, tákiego
5:
záraz mieć oycá, y mężá &c. O toż rzecż iuż tę krotko zámykáiąc: co ſię
6:
dotycże słow Dánielowych y wykłádu Dyonizego ná nie: to mowię, iż to
7:
dobrze vpátrowáli Patreſowie stárzy, iż Antychrist, ktorego my w Rzy-
8:
mie vpátruiemy, miał być wſzetecżnik: ácżkolwiek miał cżystość zmyśláć.
9:
Bo co ſię tknie małżeństwá, iákom przedtym rzekł, nie miał dbáć o białe gło
10:
wy. Ale co ſię tknie cudzołostwá y roſpusty wſzetecżney, to iego miáło
11:
być, iákoż było y iest, oſobliwe kochánie, tym ſię báwić miał pod pokryw
12:
ką świętobliwośći: w nádzieię stolicę iáko ią bez wstydu y boiáźniey Bo
13:
żey Piotrową názywáią, ktora z nawiętſzego niecnoty, cnotliwego: z na-
14:
gorſzego, nalepſzego cżyni. Iáko się z Kanonow ich wyżſzey pokazáło. Bo co
15:
ſię tknie tego, iż ſię też tráfił między stem ktory wstrzymawáły, áboex
16:
impotentia naturali,ábo ze złego zdrowia, ábo dla wielkiey stárośći, ábo iż
17:
kilká tylko niedziel żył záśiadwſzy ná tę stolicę: tedy nam to, ábo rádſzey
18:
patreſow stárych wyrokowi, iż Antychrist pod pokrywką nabożeństwá
19:
miał być wſzetecżny, nic ſzkodzić,áni hanc vniuerſalemskázić nie może.
20:
Vna hirundo non facit ver.Nie cżyni iáko mowią iedná iáskołká Wio-
21:
ſny. Nie pokryie ſię iednego wstrzymawáłośćią inſzych wielu roſpustna
22:
Sodomska wſzetecżność y plugástwo ſproſne: ktorego záprzeć nie mogą.
23:
Ale zániechawſzy tego, co z żáłośći cżłowiek, widząc grubą ślepotę ludz
24:
ką, przypomináć muśi, vt stulti aliquando ſapiant et intelligant,żeby ſię
25:
wżdy kiedy ktorzy w błędzie ſwym vznáć y od niego náwroćić mogli: oto
26:
ſię y ia záś wrácam do słow Dánielowych, y do wykłádu Dyonizego ná
27:
nie, ktore on ták prowádzi opiſuiąc Antychristá.†Nec quenquam deorum
28:
curabit:to iest, y dbáć nie będzie o żadnego Bogá †prawdźiwie/ iż nie
29:
będźie práwam żadnym poddány [Notá, co mowi. Bo, á komu to wię
30:
cey służyć może iáko Papie Rzymskiemu, ktory ſię ſam Bogiem cżyni: ża-
31:
dnemu ſię ſądzić nie da: á ſam chce wſzytki ſądzić, iáko ſię wyżſzey poka-
32:
záło z GrácyanáDist. 40. C. Si Papa:y z inſzych. Lecż co dáley piſze Di-
33:
oniſius bacżny] Ale woley cżártowſkiey we wſzytkim posłuſzny bę
34:
dźie. [To iż też nie komu inſzemu więcey służy iáko Papieżowi stąd łácno
35:
poznáć, iż ſię ich wiele pokázáć może, ktorzy przez cżárty ktorym służyli,
36:
stolice Papieskiey dostawáli, iáko ſię niżey pokaże.] A k temu/ każe ſię
fffſam zá


strona: 421 [420]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/421.
1:
ſam zá Bogá chwalić: iáko Haymo, Beda, Berengarius, Albertus, y
2:
inſzy/ piſząc ná Obiáwienie Ianá ś. świadczą [y to ſię iuż ichże de-
3:
kretámi o Papiezu pokazáło: iż ſię Bogiem cżyni: co z iednego ſámego Mi-
4:
kołáiá I. káżdy pozna.] Bo to pewna: iż im kto ieſt pyſznieyſzy/ tym
5:
mniey dba o Bogá: á Antychriſt będźie napyſznieyſzy [ y to praw
6:
dá, iáko ſię iuż też to pokażáło w onym hárdym Papieskim przećiw Ceſá-
7:
rzowi powstániu, y przećiw inſzym pánom ſwym. A trzebáż ieſzcże in-
8:
ſzego Antychristá cżekáć?] †Abowiem przećiw wſzytkiemu powstánie†
9:
chcąc podbić świát pod ſwoie roſkázowánie [ázaż y to nie iest ſztu-
10:
ká Papieska? zaż ſię on głową wſzytkich nie cżyni? zaż on wſzytkich rzą-
11:
dzić nie chce?] Ani ſię bać będźie Bogá/ áni ludźi. A to nie zda mi
12:
ſię áby Antyochowi ſłużyć miáło/ chwalcy Iowiſzowev/ y Rzy=
13:
miánom poddánemu [ergosłuży Papieżowi ktory ſam iest wedle de-
14:
kretow ſwych Bogiem, y Rzymskim pánem: bo co Antyoch Rzymiánom
15:
był poddány, to teraz Rzymiánie iednemu Papie.] †A Bogá Máozym ná
16:
mieyſcu ſwym chwalić będzie† Máozym wykłáda ſię obrony ſwo=
17:
iey/ præſidij ſui. A według Woyćiechá/ nie ieſt to imię właſne kto
18:
rego Bogá: ále Hebreyſkie złożone/ żeby był ten zmyſł/ iż tego
19:
chwalić będźie/ o ktorym to trzymáć będźie/ że od niego má mieć
20:
obronę. A Antychriſt mieć będźie dyábłá præſidenta ábo ſprawcę
Antychrist
ma præſiden-
ta dyabłá.

21:
przednieyſzeo/ ktor[y] go chwalić będźie ꝛc. Toć tak rzecż ſwą Kár
22:
tuzyan Dioniziuſz [o] Antychriśćie wypráwuie: piſząc ieſzcże o nim/
23:
y ná tymże mieyſcu y ná inſzych/ nád to więcey. Co iuż ia wſzytko
24:
imo ſię/ dla przedłużenia/ puſzcżam. Y rozmáitym ludzkim mni=
25:
mánim/ y około rzecży ſámey y około ſłowá teo zoſobná Máhu-
26:
ſim, to ieſt mocy/ ábo dużośći/ ( est enimhebrajskiMahuſimplurale,
27:
áhebrajskimahozſingulari, id est fortitudo, robur, deductū nomen, á verbo
28:
hebrajskihazaz,confortauit, roborauit.) zábáwiáć ſię ná ten cżás nie będę.
29:
Owſzem y przedśięwźięćia też ſwego teraz odſtąpię. To ieſt/ żem
30:
miał być wolą (odpowiedźiawſzy ták ná śiedḿ wywodow I.
31:
M.X.K.) zoſobná o Antychriśćie ſwoie zdánie/ zá wtorą cżęść
32:
tych kśiążek wypiſáć: pocżąwſzy/ nie tylko ab etymologia vocis, ále
33:
y od wyſłowienia y opiſánia Antychriſtá/ wedle piſmá ś. inſzym
34:
iuż porządkiem/ niż ſię wedle podánia X.K. odpowiedáło: Ro=
35:
zbieráiąc tho porządnie w cżym ieſt Antychriſt Papá Rzymſki
36:
przećiwny Chriſtuſowi: á iáko to ſobie y nieſłuſznie y nieſpráwie
dliwie


strona: 422 [421]

ná Wędzidło X.K.P.421.
1:
dliwie przywłaſzcża/ żeby on miał być namiáſtkiem ábo Wikáry
2:
im iego: y iáko nic y do Piotrá ś. Apoſtołá Chriſtuſoweo nie ma.
3:
Gdźiebym też záraz Páwłá ś. opiſánie Antychriſtá 2. Teſſ. 2.
4:
miał być wolą rozebráć/ y inſzych wiele mieyſc z Obiáwienia Ia
5:
noweo przypomionąć/ tákże inſzych wielu ſtárych piſárzow o An=
6:
tychriśćie świádectw nie zániedbáwáiąc. Ale gdym vyźrzał/ iż
7:
by kśięgi muśiáły być nie rowno więtſze ꝛc. Przetom ſię wolał w
8:
biegu ſwym nieco ná cżás záſtáwić. Doſyć ná tym ná ten cżás
9:
máiąc/ co tu z inſzych zebrawſzy Dyonizyus wyznał: iż Antychriſt
10:
miał mieć zá przednieyſzego ſwego namieſtniká (præſidentem) á=
11:
bo márſzáłká: nie Bogáć iedynego prawdźiweo: áni Iezuſá Chri
12:
ſtuſá od niego dánego: ále dyabłá/ Smoká onego piekielnego/
13:
ktory mu moc tę dał/ y zwierzchność/ y ſtolicę ná ktorey śiedźi.
14:
Ktorą ſámże przedśię y tą kreáturą ſwą/ ktorą ſamże koronuie
15:
włada: y ſam ią iáko ſprawcá y márſzáłek/ z dopuſzcżenia Boże=
16:
go/ rządźi. Co iż nie inácżey miáło być/ y nie inácżey ieſt y było/ nie
17:
tylko to ſtárzy patreſowie opiſáli/ iáko ſię krotko z iednego Dy=
18:
onizego przypomniáło: á to wedle piſmá ś. ktoreo ſię też niekto=
19:
re świádectwá przywodźiły/ o tym zoſobná iż wtora beſtya/ ábo
20:
rog on máły miał (wyrozſzy z onych dźieśiąći. Ktore też wyro=
21:
ſły z głowy cżwartey beſtiey wedle porządku [od] Dánielá opiſáne
22:
go.) vśieść ná mieyſcu pierwſzey/ wedle [obi]áwienia Ianá ś.
23:
ktora ieſt 4. wedle Dánielá/ y moc iey wſzytkę cżynić. Obiá. 13.
24:
ꝟ 2. 13. ꝛc. to ieſt/ vśieść ná ſtolicy Ceſárzow Rzymſkich/ iáko to
25:
w Papieżu widźimy/ y cżynić to wſzytko co oni cżynili: iáko też to
26:
káżdy iż ták ieſt/ komu ocży ni zlipcżáły/ bácżyć może. Ale też/ co
27:
ieſt wielka/ experientia rerum magistra, to ieſt/ doświadcżenie y ſá=
28:
má rzecż ſkutki tego nam przed ocży wyſtáwiáiąca/ tego nas v=
29:
cży y w tym vpewnia. Iáko to/ iż tá ſtolicá/ ná onym Smoku
30:
záśiádłá: ktory wiedząc to pewnie/ co Dániel o máłym rogu ná
31:
piſał/ iż on wyrozſzy z rogow cżwartey beſtiey ná mieyſcu iey v=
32:
śieść miał: tedy ſię bárzo prętko zá pánowánia tey cżwartey be=
33:
ſtiey ſtárał/ iákoby co rychley tę ſwoię kreáturę/ rog ten máły/ ná
34:
ſtolicy iey poſádźił: y mym zdániem y ſámego Iezuſá Chriſtuſá
35:
ſyná Bożego tym kuśił/ mowiąc mu: po okazániu kroleſtw świá
36:
tá teo: ieſli mi ſię pokłoniż/ damći to wſzytko: y wſzytkę tę zwierz
fff 2chność y


strona: 423 [422]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/423.
1:
chność y ſławę: boć to mnie dano/ y komu chcę dáię to. Luk. 4.
2:
ꝟ 6. Máth. 4. ꝟ 8. Lecż ſię ná tym bárzo oſzukał/ wźiąwſzy od pá
3:
ná odpráwę godną złośći ſwey. Iż tedy tego Chriſtus/ będąc po
4:
ſłuſzny Bogu oycu ſwemu/ od niego nie przyiął: iáko od kłamce
5:
y mężoboyce: otoż ſię potym inſzy nálaſł/ Papież Rzymſki/ ktory
6:
ſtolicę tę od niego/ ze wſzytką zwierzchnośćią y ſławą przyiął y
7:
ná niey záśiadł: y cżyśćie ná niey pánuie: y ma nie ládá v ſwoich
8:
cżeść y ſławę. A iż to prawdá ieſt/ iż Papież ma tę ſtolicę od ſzátá=
Okazánie iż
Antychrist
ma stolicę od
dyabłá.

9:
ná/ tym tego dowodzę y tym to obiáśniam: iż to w Hiſtoryách
10:
widzę że ſztukámi cżártowſkimi przez cżárnokśięſtwo Papieże
11:
Rzymſcy ſtolice tey doſtawáli. A choćiaż nie wſzyſcy ták iáśnie y
12:
otworzyśćie/ iáko drudzy: iednák z wymálowánia dwu ábo
13:
trzech/ tákimi żywymi fárbámi/ łácno y drugich poznáć. Boć też
14:
y ſzátan nie záwżdy ſwych znácżnie pokázuie: y Hiſtorycy też nie
15:
záwżdy śmieli wſzytkiego piſáć: y nie o wſzytkim też wiedźieli.
16:
A drudzy wiedząc/ z pochlebſtwá/ ábo dla pożytku iákiego/ wie
17:
le zmyśláli: zwłaſzcżá w tey mierze/ około tych/ iáko ie zową/ na=
18:
świętſzych tátuśiow. Lecż to iuż trzebá też ták pokazáć ná oko:
19:
iáko ſię o ich przećiw zwierzchnośći powſtawániu/ y o wſzetecżeń
20:
ſtwie/ pokazáło. Nie wkładáiąc w to wſzytkich zoſobná oſob:
21:
w ktorych to chy[trz]e cżynił ſzátan: przemieniáiąc ſługi ſwe w
22:
podobieńſtwo Ap[oſ]ztołow Chriſtuſowych: ták iáko ſię ſam prze
23:
mienia w Aniołá świátłośći: ále tych kilká znácżnieyſzych poka=
Papieżowie
cżárnokśię=
żnicy.

24:
zawſzy: drogę do poznawánia inſzych otworzyć. Z ktorych wie=
25:
lu/ kilká tylko przypomionę. Iáko naprzod/ Ianá 13. ktoregom
26:
też przedtym wſpominał: ktory/ nie tylko iż záraz ze dwiemá śio
27:
ſtrámi obcował/ ále też y dyabłow ſobie ná pomoc wzywał: Ták
28:
że Benedykt 8. ktory też náuką cżárnokśięſką Papieſką ſtolicę
29:
otrzymał. Item/ Ian 21. Grzegorzá Portueńſkiego Biſkupá
30:
ſyn/ po Benedykćie/ tákże ſztukámi czártowſkimi Papieſkiey go
31:
dnośći doſzedł. Item/ Benedykt 9. nie tylko ná tęż ſtolicę wſko=
32:
cżył przez ſwe cżárnokśięſtwo/ ále też/ z ktorymi iedno chćiał
33:
białymi głowámi ſpołkował: ony do śiebie przenoſząc (boię ſię
34:
by nie tákiego ná nie záchwycenia przywodząc/ o iákimeſmy nie
35:
dawno/ nád iedną w Krákowie ſłyſzeli/ y rozmáite piſmá cżytá
36:
li.) Ten potym ſtolicę tę/ tákiemuż iáko ſam był/ niepodleyſze=
mu cżarno=


strona: 424 [423]

ná Wędzidło X.K.P.424.
1:
mu cżárnokśiężnikowi Ianowi Grácyanowi Grzegorzem ſzo=
2:
ſtym názwánemu/ dla zbrodniey ſwey/ ktorą przećiw Henryko
3:
wi pokazał/ boiąc ſię go/ przedał: y záśię przedśię po krotkim
4:
Grzegorzowym ná tey ſtolicy pánowániu/ ſtolice tey doſtał: y
5:
nie máłe zámieſzanie w Rzymie cżynił. Toż y o Grzegorzu 7. cży=
6:
tamy/ iż też y on z dyabły ſpráwę miał: y bez wſzey pochyby/ iáko
7:
y drudzy przez nie ſtolice tey doſtał. Ale/ nie báwiąc ſię dłużey in=
8:
ſzych wylicżánim/ ſam ieden Sylweſter wtory/ ſtánie zá wſzytki
9:
w tey mierze: iáko anteſignanus inſzych. Ktory nie tylko przez cżár
10:
tá tey ſtolice doſtał: ále też ná niey bez rády iego nic nie ſpráwo=
11:
wał. A náwet ſię go y oto pytał/ długoli ná tey ſtolicy żyć miał?
12:
Ktoremu ná to cżárt chytrze odpowiedźiał/ vpewniáiąc go w
13:
tym że vmrzeć nie miał/ áżby pierwey w Ieruzálem mſzycę ſwą
14:
odpráwił. Ażći ſobie kśiądz Papież dobrze tuſzyć pocżął: nie my=
15:
śląc rychło być w Ieruzálem: rozumieiąc ták ſłowá cżárowſkie/
16:
żeby to mowił o mieśćie Ierozolimſkim w Iudzkiey źiemi. Nie
17:
pámiętáiąc iż w Rzymie krzyżowę káplicę Ieruzálem názywá=
18:
ią. Przyſzłego tedy potym poſtu/ wedle Papieſkiego zwycżáiu/
19:
w oney káplicy mſzył: á zátym rychło po oney mſzycy wpadł w nie
20:
moc/ ſpámiętawſzy y cżártowſkie ſłowá: y to iż ták onę káplicę
21:
Ieruzálem zwano: ſkąd y to poznał iż iuż z[d]echną[ć] miał. Ktore=
22:
go iákie było dokońcżenie y pogrzeb y ... ſnadź ieſzcże z gro-=
23:
bem y kośćiámi iego dźieie/ ia ſię/ co rych [ley] ſpieſząc d[o] końcá/
24:
tym teraz/ wſpomináiąc y rozbieráiąc to/ báwić niechcę. Niech
25:
ſobie o tym kto chce/ nie mali inſzych Hiſtorykow/ Ianá Báleu=
26:
ſzá przecżyta: á z nieo ſię o tym dowie. Ktory to z inſzych dawniey
27:
ſzych Hiſtorykow zebrał co o tym y o inſzych Papieżách nápiſał.
28:
A to mnie doſyć nátym/ drogę do niego/ á prze zeń do inſzych po
29:
kazáć. Zeby ſię wżdy kiedykolwiek ludźie záwiedźieni obacżyć/
30:
w tym/ iż Papież Rzymſki ieſt Antychriſtem/ mogli. Potym po
31:
znawſzy go/ żeby ſię też y mogli y vmieli imienia tego iego Pa=
32:
pá/ łágodnego y dźiwnego chronić. Boć tu latet anguis ſub herba.
33:
Cukruiąć oni ſobie Włoſkimi ſwoimi przyſmákámi y oſobę y ſto=
34:
licę ſwego tego tám kośćiołá Rzymſkiego: ále ſię w tym nie cżu
35:
ią/ iáko w niey ieſt wiele złego. Niechcą tám mieć Antychriſtá:
36:
áno go indźiey nie pokażą/ áni ſię inſzego wedle dumy ſwey do=
fff 3cżekáią:


strona: 425 [424]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/425.
1:
cżekáią: iuż mysterium iniquitatis ſpráwione: iuż homo peccati patefa-
2:
ctus est mundo. Papież nim ieſt/ to napewnieyſza: ktory przenioſł
3:
ſtolicę ceſárſką ná ſwe Papieſtwo: transtulit Imperium iáko ſámi
4:
wyznawáią: ośiadł y opánował cudze: odiął moc beſtyey ktora
5:
ná niey przednim śiedźiáłá y pánowáłá: on cżyni wſzytkę moc iey:
6:
on iáko y oná przedtym walcży z świętymi: on ſię nápawa krwią
7:
ich: on ſobie nieći ogień z ćiał y kośći ich: y wſzytko co mu ſię po=
8:
doba cżyni. A przedśię on bez boiáźni Bożey ieſt naświętſzym:
9:
á przedśię wikáryim y namiáſtkiem: y niewiem cżemu ſię ták Pa
10:
pieżem názywa? iákoby on miał być wſzytkich oycem: iáko ſobie
11:
niektorzy to názwiſko ieo Papá wykládáią. Gdyż mowiąc z Po=
12:
lakámi/ ięzyká náſzego: nie widzę ſkądby doſtał názwiſká tákieo.
Odkąd Rzym
skiego kśię-
dzá Papą ná-
zywáią.

13:
Ieſli Pápą od paſzey/ ábo od páśienia? ieſliże też od páná/ ábo
14:
pánowánia/ názwány ieſt kśiądz Rzymſki? dobrze ieſt názwá=
15:
ny. Bo ſię páśie z wiela paſz/ pánuie nád pány. Lecż ieśli od pá=
16:
śienia Chriſtuſowey trzody? krzywdę mu ná tym cżynią: bo bez
17:
wielkiey ſzkody/ nie páſł ten Chriſtuſowych pokornych owiecżek
18:
będąc ſyn zátrácenia y grzechu cżłowiecżek. O ktorym iáko wol
19:
no było I.M.X.K. wedle wiáry ſwey y rozumienia piſáć/ co ſię
20:
I.M. po[do]báło: záſtáwuiąc ſię oń przećiw nam/ y przy nim ſię
21:
popiſuiąc dla ſweo docżeśnego pożytku y ſławy ktorych też hoy=
22:
nie vżywa ... mnog... Tákżem y ia/ będąc do tego przywiedźio=
23:
ny/ wol[n]o y beſpiec[żnie](parcius tamen quàm res poſcebat, et ego apud
24:
me instituoram) wedle wiáry mey y wyznánia: ktore do tych cżá=
25:
ſow/ nie było/ áni ie[ſt] áni dali Bog będźie w Polſzcże náſzey mi
26:
łey záhámowáne: tom też o nim/ co rozumiem z dárowánia Bo
27:
żego/ y z Patreſow kátholiki Rzymſkiey nápiſał. Popiſuiąc ſię
28:
też y oświádcżáiąc przy iedynym ſynu namileyſzym Bożym Iezu
29:
śie Chriſtuśie pánu mym: naprzod y naprzednieyſzym względem
30:
dla chwały oycá iego y moiego niebieſkiego/ y dla chwały też zo
31:
ſobná iego/ ktorą go Bog oćiec iego vcżćił y vkoronował: á po
32:
tym też y dla pożytku moieo y ſławy oney wiecżney w niebie wie=
33:
rzącym w weń ze mną z łáſki zgotowáney. Ktora tym zemną bę
34:
dźie oddána w on dźień z koroną nigdy niewiędnącą/ ktorzy ſię
35:
go tu przed ludzmi świátá teo nie wſtydamy/ ktorzy zá nim zá=
36:
przawſzy ſię ſámych śiebie z krzyżem (á nie ze złotym onym ná ſzy
iy po Pa=


strona: 426 [425]

ná Wędzidło X.K.P.426.
1:
iy po Papieſku záwieſzonym ꝛc.) zá nim chodźimy: onego iáſnie
2:
y beſpiecżnie wyznawamy. Vkázuiąc ludźiom záwiedźionym y
3:
guſłámi Antychriſtowſkimi omamionym/ przećiwniki iego: fał
4:
ſzywe Chriſtuſy: fałſzywe proroki: zwodźićiele duſz ludzkich: An
5:
tychriſty ꝛc. Ktorych wſzytkich głową y Pánem ieſt ſummus et
6:
maximus Pontifex Papież Rzymſki: iáko ſię to w tey krotkiey od=
7:
powiedźi/ ná piſánie I.M.X.K. pokázowáło. Lecż iuż/ cżyniąc
Zámknienie
krotkie.

8:
krotkie wſzytkiey tey roſpráwy zámknienie/ to mowię/ com nie
9:
raz przedtym mowił: iż ponieważ Papież śiedźi ná mieyſcu ſtá=
10:
rych Ceſárzow Rzymſkich/ ktorych ſtolicę przez ſkutki cżártow=
11:
ſkie opánował: (iáko to ieſzcże doſtátecżniey pokázáć mogę/ y
12:
z wymyślonego dárowánia Konſtántynoweo/ y zinąd.) á Patre
13:
ſowie to ſtárzy iáſnie mowili/ iż po zniſzcżeniu Ceſárzow Rzym=
14:
ſkich Antychriſt ich ſtolicę ośieść miał: tedy iákom iuż nie raz
15:
mowił/ Papież ieſt Antychriſtem: gdyż on Imperium transtulit, ſto
16:
licę Ceſárſką opánował: y moc ſobie wſzytkę/ y zwierzchność
17:
nád Ceſárzem y Krolmi przywłaſzcżył: y oney nád nimi/ pod po
18:
krywką zmyślonego nabożeńſtwá/ żeby ſię nie pocżuli/ vżywa:
19:
á to cżyni tym ſnádniey/ y beſpiecżniey/ iż ma præſidenta ſprawcę
20:
mowię przednieyſzego/ iáko Dioniſius nápiſał/ dyab[ła]. Iákoż to
21:
y inſzy ſtárzy przed nim/ z ktorych on też to [wycżer]pnął Patreſowie
22:
twierdźili: iż ták á nie inácżey miáło by [ć]...ż y ieſt: trudno te=
23:
go pobożny cżłowiek przeć y przećiw temu [co] mowić ma. Bo nie
24:
ia ieſzcże teo mowię y twierdzę/ áni ſam z śiebie tego pokázuię/
25:
oprocż nieco w cżąſtecżce/ Rzymſkiegoć to kośćiołá/ y X.K. brá
26:
ćiey/ po więtſzey cżęśći ſą piſmá/ ábo fárby/ ktorymi Antychriſtá
27:
ſkąd y iáko miał być poznány/ wymálowáli. O ktorym ácżbym
28:
ieſzcże miał wiele piſáć: ále y temu co przekaża folguię: żebym
29:
nie rad nikogo obćiążył/ ábo ku nakłádu wielkiemu przywodźił:
30:
y ná I.M.X.K: mam wielkie/ iáko wżdy ná źiemká/ bacżenie:
31:
niechcąc go bárzo wielkimi kśięgámi/ ná tym pierwſzym potká
32:
niu obćiężáć/ y ták iáſną prawdą/ ktora w ocży kole/ y nienawiść
33:
rodźi/ przerażáć. Tuſząc ſobie to o I.M. iż mi záraz co ná to/ má
34:
iąc doſtátek/ odpiſze: y mnie/ ieſlibym ieſzcże kędy cżego nie doło=
35:
żył/ ábo cżego nie obacżył: iákożby to niedźiw beſtyey niemey we
36:
dle ſądu I.M. vcżynić/ y w cżym ſię kędy potknąć: y pokaże y
nápomi=


strona: 427 [426]

Trzećie kśiążki Odpowiedzi/427.
1:
nápominie. Przetoż iuż tu ten wſzytkiego teráznieyſzego piſánia
2:
moiego przećiw I.M. niech będźie koniec. Wierzę temu/ iż ieſli=
3:
bym kędy ſłowkiem ktorym oſobę I.M. nie z chęći/ ále z nieoba
4:
cżenia/ iáko proſtak głupi á nie Logik obráźił: broniąc prawdy:
5:
przy niey ſtoiąc: y z niey ſię/ iáko z dáru Bożego wielkiego/ weſe=
6:
ląc: że mi to I.M. condonuie: o co też y proſzę. Proſząc też Páná
7:
Bogá y oycá moiego/ Bogá y oycá páná moieo Iezuſá Chriſtu=
8:
ſá/ onego iednorodneo ſyná iego. Aby W.M. moy łáſkáwy pá=
9:
nie Podcżáſy/ weſpołek z pánią małżonką W.M. y z dźiatecżká
10:
mi/ y ze wſzytkim domem W.M. ze wſzytkimi wiernymi y ſzcżyry
11:
mi chwalcámi ſwoimi/ racżył w łáſce ſwey ś. w rządźie dobrym/
12:
w opiece y w obronie chować/ ku chwale ſwey ś. ná cżáſy długie
13:
wedle woley ſwey ś. A.I.M. też X.K. z inſzą wſzytką kśiężą
14:
Rzymſkiego nabożeńſtwá/ ktore iedno z niewiádomośći/
15:
y Páweł ś. grzeſzą/ y z tymi ktorzy przez nie ſą záwiedzeni/ rácż
16:
pánie Boże oycże wſzego miłośierdźia/ dáć Antychriſtá pozná
17:
nie: ſzcżyre y prawdźiwe żywotá przeſzłego pokáiánie: wſzytkich
18:
Antychriſtowſkich Papieſkich wynalaſkow odrzucenie/ ſkutecż
19:
ne Chriſtuſá ſyná twego miłego poznánie: do niego ſię z pocá=
20:
łowániem ... go/ náwrocenie. Aby potym przyſtawſzy do niego/
21:
iáko owiecżki do paſterzá przez ćię Bogá żywego y prawdźiwe=
22:
go będą przywie[dzeni] y do ręku iego oddáni/ przy nim iuż do
23:
końcá wytrwáli: g[łoſu] iego pilnie záwżdy ſłucháli: wedle niego
24:
ſię rządźili: y wedle niego też záwżdy/ żywąc w świętobliwośći
25:
y ſpráwiedliwośći/ przed oblicżnośćią twoią/ po wſzytki dni ży
26:
wotá ſwego/ w duchu y w prawdźie/ powinną y właſną/ á to=
27:
bie ſámemu/ ktoryś ieſt święty y wſzelákiey cżći y chwały godny/
28:
należącą cżeść/ chwałę/ y błogoſłáwieńſtwo z námi y z inſzymi
29:
wybránymi twoimi oddawáli. A oddawálić ią/ przez twego
30:
iedynego/ właſnego/ namileyſzego ſyná/ Páná náſzego Ie=
31:
zuſá Chriſtuſá wiekom wiecżnie błogoſłáwio=
32:
nego/ y z tobą kroluiącego Amen/
33:
amen/ y amen.
34:
1. Kor. 16. ꝟ 22.
35:
Ieſli kto nie miłuie Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/
36:
niech będźie ánáthemá/ Máranatá.
37:
KONIEC.