![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: 2b
A1:
Abacus, menſa eſt, vel tabula in qua aliquid deponitur: quales ſunt menſae coquorum, in quas receptacula eduliorum exponi ſolent - Stoł kucharski. ¶ Abacus, Eſt item tabula calculatoria - Stołdo rachowanią. Abaci columnarum ornamenta, et tabulae quadratae, quae epiſtyliis ſupponuntur - Obraz czworograniaſti, iakie Wgmachoch ſtawiaią.
2:
Abaculi, calculi quibus vtebantur veteres in ſupputatione diſpunctioneque rationum: qui mos etiam hodie apud omnes fere nationes ſeruatur - Liczmąnij.
3:
Abagio - Prziſłowie.
4:
Abagio - Item Przipowieſcz.
5:
Abalieno, Quod noſtrum erat alienum facio, vendo, diſiungo, ſeparo - Oddąlicz odiącz.
6:
Abalienatus, Diſiunctus, ſeparatus, venditus - Oddalony odłączony.
7:
Abaphus, Non tinctus - Nie moczony.
strona: 3a
1:
Abauunculus, Frater abauiae - Mego predziada.
2:
Abax, menſa vel tabula, in qua aliquid deponitur: quales ſunt menſae coquorum, in qua diſci, aliaque id genus exponuntur - Słuzba. Item Tablicza do rachowanią, albo do piſſanią. Abaces, vasa quaedam viliora, in quibus pretioſiora reponuntur - Puzdrodo chowanią ſtrzebra.
3:
Abba - Tata. Ocziecz.
4:
Abbas, Collegii ſocietatiſque magiſter ac moderator - Opat.
5:
Abbatiȧ, [...] pro abbatis dignitate, quam pro loco in quo habitat abbas - Opacztwo.
6:
Abbatiſsa - Przeoruſza kſieny.
7:
Abbreuio - Skrocząm.
strona: 3b
1:
Abdico, Amoueo, repudio, reiicio, imperium depono - Oddaliam, Odpicham, Voirzekam ſie dżiećiećia.
2:
Abdicatio - Vvyrzeczenie ſie dzięczięczia, wydziedzi czenie.
3:
Abdico, Repudio, recuſo - Voyrzucząm z dżiedzicztwa.
4:
Abdo, Abſcondo, occulto, obtego, retrudo - Kryę.
5:
Abdite, Occulte, latenter, ſecreto - Skriczie.
6:
Abditum, pro loco occulto - Skrite mieyſcze.
7:
Abdomen, [...] extima totius ventris pars, totumque illud quod inteſtina tegit, ex cute, adipe, muſculis octo, et peritonaeo compactum, totum illud ſpatium comprehendens, quod eſt a cartilagine mucronata, nothisque coſtis, vſque ad ilia atque ad ipſum vſque os pubis - Sadło tłuſtoſzcz koło nerek.
strona: 4a
1:
Abduco, Remoueo, aufero, abſtraho, auerto, traduco - Odwodzę.
2:
Abedo, Exedo, abſumo - wijadam, Ziadąm.
3:
Abemo - Odeimuię.
4:
Abeo, Diſcedo - Odchodzę.
5:
Abitus, et Abitio pro diſceſſu - Odiazd odycſzzie.
strona: 4b
1:
Aberceo, Prohibeo - Od pedząm.
2:
Aberro, Erro, digredior, via deflecto - Błądzę.
3:
Aberratio, Digreſſus a recta via: et metaphorice perfugium - Błądzenie vſtąpienie z drogi.
4:
Abfore, [...] abfuturum eſſe - Przitomnim niebic̀, Indzei beic̀.
5:
Abgrego, Ab grege duco, Segrego, ſeiungo, diſgrego - Odłącżijcz.
6:
Abhinc, [...] Antehac - Od tego czaſzu.
7:
Abhorreo, Aſpernor, fugio, diſſentio, diſcrepo, alienus ſum a re aliqua - Gardzę, brzidzesie.
8:
Abhorreſco, Valde horreo, vehementer timeo - wzdrigąn ſzię, Lekąm ſzię.
9:
Abhortor, [...] Dehortor - Odwodzę, odradząm.
10:
Abiecto, [...] frequenter abiicio - Odrzuczywiam.
11:
Abies - Yedlina.
12:
Abiegnus, Quod eſt factum ex abiete - Zyedliny yodłowy.
13:
Abietarius, Faber lignarius - Czieſzla ſtołarz, teſzarz.
strona: 5a
1:
Abigo [...] pecus aut greges abduco, ſiue vi id fiat, ſiue dolo - Odpędząm.
2:
Abactus: vt Abacti greges, qui aut furto, aut per vim, abducti ſunt - Guałtowne odpędzenie, wikradnienie bijdła.
3:
Abactus, pro violenta expulſione - Gvałtowne bidła vidarcie.
4:
Abigeatus, ipse abigendi actus, ſiue crimen abactionis - Bidła zpaſzei wikradnienie.
5:
Abigeus, [...] qui pecora de paſcuis vel ex armentis ſubtrahit, et quodammodo depraedatur - Bidłokraidcza.
6:
Abiicio, Proiicere, deponere - Odrzucząm, odmietąm.
7:
Abiectus, [...] iacens, ſummiſſus, contemptus, afflictus, et animo fractus -
strona: 5b
Podlij wzgardzonij, Odrzuczonij.1:
Abiecte, [...] contemptim, et abiecto animo - vzgardzenie.
2:
Abiectio, [...] animi deiectio et contemptus ſui - Lękanie.
3:
Abintegro, [...] Denuo de nouo - Znowu, Odnawiąm.
4:
Ab inteſtato, ſine teſtamento - Bez teſtamentuz zego ſzwiata zeiſscz.
5:
Abiotos - Swiniaweſz.
6:
Abiudico, [...] Rem de qua controuerſia eſt, per iudicium aufero, et alteri addico - Prawemodiacz, Odſedzicz.
7:
Abiugo, [...] a iugo remoueo - Ziarzma wijprzącz.
8:
Abiungo, [...] Separo, remoueo, ſeiungo - Odłęczam
9:
Abiuro, [...] rem mihi creditam non eſſe, vel aliquid me non habere aut promiſiſſe iuro - Odprziſziącz.
10:
Abiuratus, Cum periurio negatus - Odprziſięzonij.
11:
Abiuratio, rei creditae negatio per iuramentum facta - Zaprzenie ſie przez przi ſzięgę.
12:
Ablacto, a lacte remoueo - Odſądząm odcżyczka.
13:
Ablaqueo, [...] circum arbores effodere terram, et radices ſuperiores retegere -
strona: 6a
Odrzuc, enię, Odkorzenia odrzuczicz.1:
Ablectae aedes, [...] quae nitidae ſunt, et ornatae quaeque emptorem ſua elegantia facile alliciant - Do przedanią wiſtrichmenie.
2:
Ablego, Amando, remoueo, dimitto - Vviprawicz odesłacz.
3:
Ablegatio - Odesłanie.
4:
Ablepsia, Latine caecitas, et inconſiderantia - Niebaczenie ſzlepota.
5:
Abligurio, Liguriendo abſumo - Dobr, przełknie nie na łakotkach.
6:
Abloco, [...] locare - Naimuię.
7:
Abludo, Diſſimilis ſum, diſto - Roznijm bijc̀.
8:
Abluo, eluo, purgo - Ochedoząm, odmijwąm.
9:
Ablutio - Obmyczie.
10:
Abluuium, vniuerſalis inundatio - Przepłokmenie
11:
Abmitto, [...] mitto- Prżeſełam.
12:
Abnato, alicunde natando recedo - Odpływąm.
13:
Abneco, [...] neco - Zabiiąm.
14:
Abnego, repudio, reiicio, recuſo - Od mowicz, zaprzecz ſię.
strona: 6b
1:
Abneptis, Proneptis filia - Prawnucżka.
2:
Abnocto, Foris pernocto, vel noctu abſum - Indziey noczuię.
3:
Abnodo, [...] enodo, id eſt, arbores et vites nodis purgo - Obrzezuię latoroſzlij.
4:
Abnuo, [...] ſigno capitis aliquid nego, recuſo, renuo - Odmowia kiwania głowmij.
5:
Abnuto, [...] ſaepe ſigno capitis abnuentis quidpiam nego - Cokolwiek czeſtokrocz kiwanim głowij od mawiąm.
6:
Aboleo, Induco, tollo, deleo, oblitero - wygładzicz, wyrzuczic.
7:
Abolitio - wyniſzczenie.
8:
Aboleſco, ad nihilum redigor - Niſzczeię.
9:
Abolla, veſtis Senatoria -
strona: 7a
Giermalek.1:
Abominor, execror, abhorreo, et fugio - Brzijdzę ſzię, przijkromi.
2:
Abominandus, deteſtatione dignus - Brzijdliwij, Orzemiersłij.
3:
Abominatus, Execrationibus, maliſque ominibus deuotus, Diris petitus - Przeklętij.
4:
Aborior, abortum facio, ante tempus pario - Martwe rodzę.
5:
Abortus, intempeſtiuus ortus - Martweurodzenie.
6:
Abortiuus, quod abortum facere poteſt - Vmartwienie cziniączij.
strona: 7b
1:
Abrado, Radendo tollo, derado - Odskrabiam, Odgaliąm.
2:
Abripio, Abſtraho, vi eripio, aufero - Gwaltem wijdzieràm.
3:
Abrodo, Rodendo abſcindo - Odkeſsuię.
4:
Abrogo, Infigo, adimo, refigo, abdico, reſcindo, diſſoluo, irritum facio, antiquo - Odmieniąm, Obraczam wniwecz.
5:
Abrogatio - Odmienienie.
6:
Abrotonum - Bozedrzewko.
strona: 8a
1:
Abrumpo, Incido, interrumpo, diſiicio, auello - Oddzierąm, Odlamuię, Odtargvie.
2:
Abruptio - Oddarcziè.
3:
Abrupte - Przerwaniè.
4:
Abſcedo, recedo - Odſtępuię, Odchodzę.
5:
Abſceſſus, et Abſceſſio - Vſtęp. ¶ Abſceſſus - Gruczoł, Sądzel, zebranie ropij.
6:
Abſcido, [...] partem de re aliqua ſeco, abſcindo - Odczinąm, Odrżinam.
7:
Abſciſsus, Amputatus, fractus, abruptus - Odcziętij, Odłomionij.
8:
Abſcondo, Occulto - kriię.
9:
Abſcondite - Skricziè, Potaiemnie.
10:
Abſconditus - Skriitij.
11:
Abſconsio - Skriczię.
12:
Absentia - Niebijtnoſcz.
13:
Absentio, Diſſentio - Niezgadziąm ſzię, namiſzląm
strona: 8b
ſzie inaczeij.1:
Absento, Abſentem facio - Niebitnim uczinicz.
2:
Absilio, Saltu alicunde recedo - Odskoczicz.
3:
Absimilis - Niepodobnij.
4:
Absinthium - Piołijn.
5:
Abſinthites, Vini factitii genus [...] cum abſinthio decocti - Piołunkovè vinno.
6:
Absis - Sklepienie. Abſis [...] pro plaga ſiue foramine retis - Oko, Vſieci. Absis, ligneus circulus rotam ambiens, in quo figuntur radij - zwono koła.
7:
Absiſto, diſcedo, ceſſo, deſiſto - Odstępuię.
8:
Absoleo, [...] ab vſu recedere - Odwijknącz.
9:
Absoluo, ſoluo, libero -
strona: 9a
Dokonczicz.1:
Absolutio, liberatio perfectio - Dokonanie, konczęnie.
2:
Absolutorius, Quod ad abſolutionem pertinet - Czo przinalezij do wizwolenią.
3:
Absolutus, Perfectus - Dokonczonij, Doskonałij.
4:
Absolute, perfecte - Doskonale.
5:
Absono, Diſſono, male ſono - Zlie brzrmię.
6:
Absonus, Sine ſono, non recte ſonans - Nie brzmiączij.
7:
Absorbeo, ſorbendo abſumo - Połikąm, Viiſarkuie.
8:
Abſque, [...] Sine - Okrom Bez.
9:
Abſtemius, [...] qui vino abſtinet - Tenktorij wina niepija.
strona: 9b
1:
Abſtergo. Detergo, deleo, diluo, purgo - Oczierąm, Odmijwąm.
2:
Abſterreo, Terreo, deterreo - Odſtraſsąm.
3:
Abſtineo, [...] Tempero, contineo, cohibeo - wſtrzimijwamſzię, Trzezwoſzię chowąm.
4:
Abſtinens, [...] qui eſt ſuo contentus non auaritia, non cupiditate elatus, continens, temperans - wſtrzimiczliwij.
5:
Abſtinentia, [...] virtus, qua ab alienis abſtinemus, nihil cuiquam eripientes - Trzezwoſzcz, Povcziągliwoſzcz.
6:
Abſto, [...] longe ſto - Stacz zdaleka
7:
Abſtraho, Abripio, auello, auoco, abduco - Odcziągnąz Odwieſzcz gwałtem.
8:
Abſtractum, id [...] quod ab alio trahitur - Odłaczonę, Oddzielone, Rozne. Odięte.
9:
Abſtringo, Soluo - Oddzierguię, Odwiezuię.
10:
Abſtrudo, [...] Abſcondo, abdo - Przekricz.
11:
Abſtruſus - Skritij.
12:
Abſum, remotus ſum, diſiunctus ſum, abhorreo - Indzeij bijc̀, Nie bijcz prżitomnijm oſzobą ſwą.
strona: 10a
1:
Absens - Nieprzytomni, Niebidacze na mieſczu.
2:
Absumo, conſumo, traduco, extinguo, conficio - Strawicz, Vtraczicz, Przeieſzcz.
3:
Absumedo, Conſumptio - Vinieijſzcżeniè, ſtrawienie.
4:
Absurdus, minime aptum, abhorrens, inconueniens, ſtultum, deforme, odioſum, iniquum, non conſentaneum - Nie trefny.
5:
Absurde - Nie trefnie bez rozumniè.
6:
Abundo, [...] Affluo, redundo, circunfluo, magnam copiam habeo - Doſtatek mąm, Nazbijt mąm.
7:
Abundantia, Opulentia, ſatietas, copia - Doſtatek.
8:
Abundans, Copioſus, circunfluens, affluens - Maietnij Dostatnij.
9:
Abundatio, [...] exundatio - Powodz wylanie zbvzegow wodij.
10:
Abunde, Copioſe, ſatis ſuperque - Doſtatniè.
strona: 10b
1:
Abuolo, Volando diſcedo, Auolo - Odlatuie.
2:
Abuſque, [...] vſque ab - Odtąd, Od tego czaſsu.
3:
Abutor, In vſum conſumo, conficio - Trawie. Abutor [...] Perperam, ſiue nimis licenter vtor - Przez gar dziél przepuſzczicz, Zlié vzijcz.
4:
Abuſus - Złe pożijwanie.
5:
Abydocomae, [...] Sycophantae - Obmowca, Ziewacze.
6:
Abyſſus, [...] infinita aquarum congeries, quae fundum non habeat -
strona: 11a
Przepaſzcz.1:
Acacus, Purus, innocens, minime verſutus - Proſtączek, Niewinnik. Acacia, id eſt, Innocentia, ſecuritas ab omni terrore - Sama dobrocz.
strona: 11b
1:
Acaena, Virga longa pedes decem, qua agros demetiebantur - Pręt do rozmierzanią rolij.
2:
Acalyphe, Herba eſt, quam noſtri vrticam vocant - Pokrziwa.
3:
Acanthis - Sczygieł.
4:
Acanthus, ſiue Acantha - Barſzcz włoskij.
strona: 12a
1:
Acapna - Suche drzewoktore mie kurzij, Przipał.
2:
Acarus - weſzka, Mol woſkowij.
3:
Accanto, Iuxta canto, vna canto - Prziſzpiewuię.
4:
Accedo, adeo, venio, appello - Prziſtępuiię. Accedo [...] Aſſentiri, probare, recipere - Przizwaląm.
strona: 12b
1:
Acceſsio, incrementum, lucrum, adiectio - Przijadą, Prziczinek, Przijdatek.
2:
Accelero, Propero, feſtino, maturo, celero, celeritatem adhibeo - Spieſzęſzię kwapie ſzie.
3:
Acceleratio, Feſtinatio, properatio - kwapienie.
4:
Accendo, [...] ignem excito, inflammo - Zapaląm, Zazegąm.
5:
Accensi, Genus militiae [...] adminiſtrantibus proximum - Mieijskiſługa.
6:
Accentus - Nóta do wimowienią kazdego słowa. [...] Tonus et Tenor
7:
Accersio, Voco, aduoco, accerſo - Przizwanie, Prziwołanie: Pozvanie.
strona: 13a
1:
Accersitus, Vocatus - wezwauij.
2:
Accersitus - wezwanię.
3:
Accersitor, Vocator - wziwacz.
4:
Accido, Attenuo, circuncido, exhaurio - Obrzezuię, Odczinąm.
5:
Accido, Quaſi ad, id eſt, iuxta aliquid cado, Accedo, euenio, obtingo - Przipadąm, Obłapiąm zanogij vpadan vnog. ¶ Accidit - Trafią ſei.
6:
Accidens - Przipądek, Trafunęk.
7:
Accidentia - Trafunék, Przipadek.
8:
Accieo - Prziziwąm.
9:
Accingo, Inſtruo, armo - Gotovacz ſzię, Prżipaſſovaczſzie.
10:
Accino - Prziſzpiewuię.
11:
Accio, [...] aduoco - Prziwoliwam.
12:
Accipio, Capio - Przijmuię, Biore.
strona: 13b
1:
Acceptus, gratus, vel iucundus - wdzięcznij, Miełij.
2:
Acceptum ferre, [...] pro accepto habere, et fateri se accepiſſe, etiamſi nihil ſit acceptum, ſcribere in tabulis ſe accepiſſe - wdzieczno miec, Mec za przjiiętę.
3:
Accepto, [...] Accipere ſoleo - Biore vſtawicznie.
4:
Acceptio - Prziięczie.
5:
Acceptor - Przijimacz.
6:
Acceptilatio - kwit.
7:
Accipiter - Iaſtrząb.
8:
Acciſſo - łaſzkuię, Zmiſzloną wimowka, Rzkomoniechczaci.
9:
Acclamo, Exclamo - Społuwoląm. weſpoł krziczę.
10:
Acclamatio - krzik.
11:
Acclamito - krziczebez przeſtanią.
12:
Accliue, flexum, incuruatum, iacens, humile - Pochilnoſzcz.
strona: 14a
1:
Acclino, Ad aliquid flecto, inclino - Przichilamſzię, Przizwalam.
2:
Accliuis, ſiue Accliuus, Quod eſt leuiter erectum, et arduum - Przikri dowſtąpięnia.
3:
Accliuitas - Przikroſzzcz do wchodzenią.
4:
Accolo, Apud, ſiue iuxta colo - Oſziadłem.
5:
ACCOLA, Vicinus - Sąſziąd Sziodłak, gbur.
6:
Accommodo, Adhibeo, adapto, apte colloco - Złącząm, Przikładąm ſtoſsuię Szikuię.
7:
Accommodatus, id eſt aptus - wczeſznij, Spoſsobnij.
8:
Accommodate, Id eſt, Apte - Spoſſobuie, Ladnie,
9:
Accommodatio, ipſe actus accomodandi - Prziłaczeniȩ, Przipodobanię, Przirownanie.
10:
Accredo, vna credo credentibus accedo: ſicut Aſſentio ſiue Aſſentior, ad ſententiam accedo - Społem wierzę.
11:
Accreſco, [...] Creſco, augeor - Prziraſtąm.
12:
Accrementum, [...] incrementum - Prziroſnięnie, Podwyſzenie.
13:
Accubo, Iuxta cubo, adiaceo, accumbo, diſcumbo - Lezęſpołem.
14:
Accubatio - Sziądło.
15:
Accubitum, ſiue Accubita, Lectus in quo cubatur interdiu - łoze naktorim wednie legąmij.
strona: 14b
1:
Accubitus, Ipſe accubandi actus - Społu lezęnie.
2:
Accudo, Cudendo addo - Przikowywąm.
3:
Accumbo, [...] Accubo - Siadąm do ſtołu.
4:
Accumulo, Amplifico, et quaſi ad cumulum addo, augeo, coaceruo - Zgromadząm.
5:
Accumulatio - Zgromądzenię.
6:
Accumulate - Doſtatnię.
7:
Accuro, Curo, guberno - Opatruie pilnie.
8:
Accuratus, Magna cura factus, meditatus, exquiſitus - Dbalij, pilnij.
9:
Accurate, Diligenter, ſtudioſe, acquiſite - Pilnie.
10:
Accuratio, cura, diligentia - Pilnoſcż.
11:
Accurro, Ad aliquid curro - Przipaſzcz.
12:
Accuſo - Oſkarząm Załuieſzie.
13:
Accuſator, Qui accuſat - Załobnik, Oskarzacz.
14:
Accuſatio - Załoba, Oskarżenie.
strona: 15a
1:
Aceo, Acidus ſum, Acorem ſapio - kwaſznięię.
2:
Acidus - Przikwaskowij.
3:
Aceſco, Acidus fio - kwaſznieię.
4:
Acetum, Acre vinum - Oczet.
5:
Acor, [...] ſapor acidus - kwas
6:
Acephalus - Bezgłowij.
7:
Acer - Yáwor.
8:
Acer - Oſtry.
9:
AcrimomiaAcrimonia, [...] qualitas mordax, et linguam calefaciens - Oſtroſzcz Gorzkoſzcz.
strona: 15b
1:
Acriter, Vehementer - Oſtrze.
2:
Acerbitas - Czierpkoſzcz niezrzałego owoczu.
3:
Acerbo, Aſpero, exaſpero, exacerbo - Zaiatizijc.
4:
Acerbus, [...] quod ſapore vehementer adſtringente praeditum eſt, linguamque guſtatum contrahit, et exiccat - Czierpki, Gorzkij.
5:
Acerbe, Aſpere - Srowie ſrodze.
6:
Acerra, Arcula, in quam thus reponi ſolet, quo diis ſacrificatur - kadzielnicza.
7:
Acerſecomes - koſmątij kildłati.
8:
Aceruus, Cumulus - Gromada kupa.
9:
Aceruatim, Summatim, coniunctim - Wkupie wſummie, Hurmem.
10:
Aceruo, Accumulo - Zkupiąm, Zgromadząm.
11:
Aceruatio - Zgromadzęnie.
strona: 16a
1:
Acetaria - Sałata.
2:
ACHAEMENIDES - Giermek [scil. Ulissesa]
strona: 16b
1:
Achates - Gagatek. Gemma [...] verſicoloribus venulis
strona: 17a
1:
Achras - Zimoſtratki, grdulie, gniełky, lieſnegruſzky. Pyri ſylueſtris genus
2:
Achreſtus - Niezgrabni. inutilis, ineptus, nullius momenti et pretij
3:
Achriogelos - Smieſzek. [...] qui procliuis eſt ad riſum, quaſi temere et ſine cauſa ridens
4:
Achyroſis - Lepianka.
5:
Acicula, [...] ſpinula quaedam ex ferro vel alio metallo - Szpilka.
strona: 17b
1:
Acies, [...] acumen falcis, gladij et ſimilium quae ſecant - Koniecz albo oſtrzeu miecza. ¶ Acies [...] Exercitus, inſtructus - Czoło, huffiecz. ¶ Acies [...] oculi lumen - Oſtry wzrok.
2:
Acinus, [...] in vua id [...] quod vulgus granum appellat - Ziarno z iagodi winnei.
3:
Acinoſus, [...] Quod multos habet Acinos - Pełni żiarn
strona: 18a
winnich.1:
Acleros, exhaeres qui haereditate priuatus eſt - Gołota. [...] ſine ſorte, parte, vel haereditate
2:
Aclides - Kyec rogati.
3:
Acme - Młodoſcz ktnaca.
4:
Acmon, [...] incus - Kowadlo.
5:
Acmotheton - Pien naktoym kowadlo. truncus ille, qui impoſitam ſuſtinet incudem.
6:
Acoeton - Treſcz.
7:
Acolyti - Niehamowni. [...] qui nullis minis ab inſtituto poterant reuocari.
8:
Acone - Osła, oſtri kamièn. [...] cotem ſonat, vel cautem.
9:
Aconitum - Omięg.
10:
Acontiae -
strona: 18b
1:
Cometa z ſtrzałąm.
2:
Acontiae - Wrzeczienicza.
3:
Acopa, Medicamenta laſſitudines et fatigationes leuantia - Lekarſtwa zemdlonego vitwierdzacące, confortatiua.
4:
Acorum - Tátárskie ziele.
5:
Acquieſco, Rei alicui quietis et otij gratia innitor - Przeſtawám, Przizwoląm.
6:
Acquiro, Quaero, comparo, adipiſcor, conſequor - Doſtawąm, zdobiwamſzie.
7:
Acratocothones - Zarłoczi.
8:
Acratophorum - Dzbąn.
strona: 19a
1:
Acredula - Słowik.
strona: 19b
1:
Acrochordon - Brodąwka.
2:
Acroteria, [...] pinnacula in ſummitate aedificiorum prominentia - Spicza.
3:
Acrothinia - Prazmo. Primitiae frugum
4:
Acta - Cżicheſtanowiſko dlia łodzi.
5:
Actaea - Chebd.
6:
Acte, [...] Sambucum vocant - Bez.
strona: 20a
1:
Actualis - Cziniaci.
2:
Aculeus, ſtimulus - Ządło.
3:
Aculeatus, Quod aculeum ſiue acutum quiddam aculei inſtar habet - Spiczaſty, Oſtri.
4:
Acuo, Aciem rei alicui induco, exacuo - Zaoſtrząm.
5:
Acutus - Oſtrij.
6:
Acute - Subtilnie, oſtrze.
7:
Acutulus, [...] ſubacutus - Prżioſtrzeiſzim.
8:
Acumen, [...] aculeus ſeu cuſpis - Oſtroſcz, ſzpica. ¶ Acumen [...] pro ingenij perſpicacitate - Oſtroſc, biſtroſcz.
9:
Acumino, Acutum facio - Zaoſtrzam.
strona: 20b
1:
Acuminatus, Quod acumen habet - Zaoſtrzony, zaſpiczowany.
2:
Acupictores, Qui acu pingunt - Szwącz.
3:
Acus, Purgamentum frumenti - Plewa.
4:
Aceratus, Acere plenus, aut permiſtus - Zplewamy zmieſzany.
5:
Acus, Inſtrumentum [...] quo veſtes ſarciuntur - Igła.
6:
Acuncula - Szwaieczka, ſzbilka.
strona: 21a
1:
Adaeque, aeque, pariter, aequaliter - Rownie, dnako.
2:
Adaequare, aequare, exaequare, parem facere - Zrowndac̀.
3:
Adaero, [...] AEre aeſtimare - Na kup daię.
4:
Adaeſtuo -
strona: 21b
Iuſzęſzię, zburzliwoſzczy wodney.1:
Adaggero, quaſi aggerem facio, cumulo - Zgromadząm, Zkupiám.
2:
Adagium, [...] Adagio - Przisłowie.
3:
Adalligo, Ad aliquid ligo - Prziwięzuię.
4:
Adamas - Diament.
5:
Adamantinus, Quod eſt ex adamante - Zdiament a vrobiony, Twardi iako diament.
6:
Adamo, Valde amo et diligo - Barzo miełuie, Zapalcziwie miełuię.
7:
Adaperio - Otwarząm.
8:
Adapertus, [...] apertus - Ottewrżiſti, Otwarty.
9:
Adaquo, [...] Aqua reficio - Napaiąm.
10:
Adareo, areo, exareo - Schnę.
strona: 22a
1:
Adaugeo, Augeo, cumulo - Mnżoę.
2:
Adaucto, [...] augeo - Przimnazywam
3:
Adaugeſco - Rozmmniżamſze.
4:
Adbibo, Bibo - Nazbit pyie, Przelewąm.
5:
Addephagia - Checz wielką, doiedzenią. Inexplebilis edendi auiditas
6:
Addenseo, [...] Denſum facio, ſtipo, conſtipo - Gęſceię, Gęſto czinie.
7:
Addico - Prziſądzám, Prziwłaſzcząm.
8:
Addiſco, Bene diſco, vel ad ea quae didiceram, addo - Naucząm ſzie.
9:
Additamentum - Przidatek. Additus
10:
Addiuino, [...] diuino - Zgadnacz.
11:
Addo, Affero acceſſionem, adiungo - Przicziniam, Przidawam.
12:
Additamentum, Acceſſio - Przidatek.
13:
Additus, Adiunctus, adiectus - Przidani.
strona: 22b
1:
Addoceo, [...] doceo - Przicziniam nauky.
2:
Addormiſco, Addormio, dormio - Przeſzipiamſzie.
3:
Addubito, Aliquantulum dubito, vel ſimpliciter dubito - Wątpie, Wetpicz poczinąm.
4:
Adduco, Ad aliquem duco - Prziwodze.
5:
Adduplico, [...] duplico - Prziſparzam.
6:
Adedo, Exedo, conſumo - Zaiadam.
7:
Adeſus, conſumptus - Strawioni, Ziedzony, Nadbrawiony.
8:
Adeo, Vſque eo, Intantum - Tak barzo.
9:
Adeo, [...] Accedo - Przichodze, Prziſtępuie.
10:
Aditio, [...] Acceſſio - Prziſtęp.
strona: 23a
1:
Adito - Czeſto nadchodze.
2:
Aditus, ingreſſus, introitus, veſtibulum, limen - Prziſtęp, weiſzczie.
3:
Adeps - Tłuſtoſzcz, Smąlecz.
4:
Adipatus, Adipem admiſtum habens - Naſzpikowanij, Słoniną zaprawionij.
5:
Adequito - Nadiezdząm, Prziiezdząm blisko.
6:
Adeſpotus, Nullius dominio ſubiectus- Sobiepąn.
7:
Adesurio, eſurio - Barzo łaknę.
8:
Adfremo, Ad aliquid fremo - Sapac na nie kogo, gniewac̀ ſzie z miotanim.
9:
Adgemo - Wzdicham.
strona: 23b
1:
Adhaereo, Affixus maneo, arctiſſime inſideo, adhaerens ſto, approximo, nitor, infixus ſum - Vſtawicznie ieſtem przikim, trzimąm ſzie,
2:
Adhaesio, Copulatio, coniunctio - Zawiążnieniè.
3:
Adhalo, Affluo, aſpiro - Tchnę.
4:
Adhamo, [...] obligo - Na hąku trżimam.
5:
Adhibeo, Appono, admoueo, adiungo, adiicio, confero, adfero - Przidawąm.
6:
Adhinnio - Przirziwąm.
7:
Adhorreſco, horreo - Wzdrigąm ſzie.
8:
Adhortor, [...] Hortor - Napominąm.
9:
Adhuc, [...] Etiamnunc, Etiamtum, Hactenus, vel Ad hoc tempus - Ieſzcze, Az dotąd.
10:
Adiaceo, continens ſum et affinis, adhaereo - Priległim.
11:
Adiantum - Czerwone włoski, Matkibozeij włoski, vkropek.
12:
Adigo, Cogo, vi impello - Przimuſząm.
strona: 24a
1:
Adactus - Przimuſzonij.
2:
Adactio - Przimuſzęnie.
3:
Adiicio, [...] ad aliquid iacere, addere, apponere - Przirzucząm.
4:
Adiectio - Przidatek, przimiot, prziſsada. [...] acceſſio
5:
Adiectiuus - Prżidani.
6:
Adimo, Aufero, eripio, ſubtraho - Odeimuie, Widzierąm.
7:
Ademptio, Priuatio, ablatio - Widarczie, odięczie.
8:
Adimpleo, [...] impleo - Napełmąm.
9:
Adindo, Imponere, Immittere - Wſtáwiąm.
10:
Adinſtar, [...] inſtar - Rownie.
11:
Adinuenio, [...] inuenio, aut comminiſcor - Wimiſzlam, winaiduié.
12:
Adipiſcor, [...] conſequor ſiue obtineo -
strona: 24b
Nabyuąm, doſtawąm, doſtępuie1:
Adeptus, Aſſecutus, conſecutus - Nabyti, natezionij.
2:
Adipſatheon - Polnaſzcżć. Frutex [...] ſurculoſus, multis ſpinis horrens
3:
Adiudico, per ſententiam et iudicium aliquid alicui attribuo - Prziſsadząm.
4:
Adiugo, [...] coniungo, ad aliquid iungo, quaſi ad iugum annecto - Prziwięzuie, przilaząm, przipętuie.
5:
Adiungo, alligo, annecto, addo, coniungo, apto, accommodo - Prziłazam, przikłaczam.
6:
Adiunctio - Prziłączenie, Spoijenie.
7:
Adiunctor - Spayac.
8:
Adiunctus, annexus, additus, coniunctus - Przidanij, przipownij.
9:
Adiurgium, [...] iurgium vel obiurgatio - Swąr.
10:
Adiurgo, obiurgo - Sfukiwąm.
11:
Adiuro, [...] iuro - Prziſziegąm.
12:
Adiuuo, Opem fero, ſubleuo, ſuffragor - Pomagąm.
13:
Adiutor, Auxiliator, adminiſter, ſocius - Pomocznik.
14:
Adiutorium, [...] officium illud, quod ab adiutore praeſtatur - Pomocz.
strona: 25a
1:
Admando, mando, commendo, committo - Poliecząm, poruczam.
2:
Admetior, [...] metiri - Przimierząm.
3:
Adminiculor, fulcio, adiuuo - Podpierąm, pomocz daie.
4:
Adminiculum, [...] pedamentum, hoc eſt palus ſuſtinendis vitibus tenelliſve arboribus accommodatus - Podpora, pomocz.
5:
Adminiſter, Qui miniſtrat, aut iuuat in aliquo, vel etiam alicui opem praebet - Pomocznik, prżisługuiąci.
6:
Adminiſtro, procuro, guberno, gero, obeo - Rządzę.
7:
Adminiſtrator, Qui rem aliquam adminiſtrat et gubernat - Sprawcza, Rzą́ynća ſtaroſta.
8:
Adminiſtratio, Curatio, procuratio, gubernatio - Rządzenie.
9:
Admiror, [...] miror, aut valde miror - Dziwuie ſzię, ieſtem wwielkim podziwieniu.
10:
Admirandus, Admiratione dignus - Dziwuy goduy.
11:
Admirator - Dziwwic.
12:
Admiratio - Dziwowanię.
13:
Admirabilis, habens admirationem -
strona: 25b
Dziwny.1:
Admirabiliter - Dziwnie.
2:
Admiſceo, [...] rem aliquam cum alia miſceo - Przimieſziwiam.
3:
Admiſtio, concretio - Przimuzam, przimieſzanie.
4:
Admitto, Approbo, recipio, intromitto - Przizwaląm, przipuſzcząm.
5:
Admiſsarius equus, Qui ob ſobolem procreandam ad equam admittitur - Stadnik.
6:
Admiſsionales, [...] ij qui introducendis ad imperatorem hominibus praeerant- Odżwiernij.
7:
Admiſsura - Przipuſzczenie bidła. Tempus, et actio ipsa, qua mariti gregum admittuntur aut coitum, foeturae cauſa.
8:
Ammodulor, Simul modulor, accino - Prziſzpiewuię.
9:
Admodum, Valde: quaſi dicas, ſupra modum - Barzo.
10:
Admoenio - Mur zburzicz rozrzuczicz.
11:
Admoneo, moneo, commoneo, commonefacio - Napominąm.
12:
Admonitio, monitum, praeceptum - Napomnienie.
13:
Admonitor - Naponinia.
strona: 26a
1:
Admordeo, Mordeo, arrodo - Przikeſzuie Nakęſzuię.
2:
Admoueo, aliquid ad aliquam rem moueo, appono, adhibeo - Przikładąm.
3:
Admotio - Prziłozenie.
4:
Admugio - Przirikuię.
5:
Admurmuro, Orationem dicentis cum murmure excipio, ad murmurationem facio - Przimru kuie, Przimrucząm.
6:
Admurmuratio, approbatio, et applauſio, vel improbatio murmure facta - Prziſzeptiwanie.
7:
Admutilo, Mutilo, plagis videlicet afficio, et dilacero - Obczinam.
8:
Adnaſcor, [...] naſci in re aliqua praeter id, quod ei naturale et proprium fuerat - Nad potrzebę prziraſtąm.
9:
Adnicto - Mrugąm.
10:
Adno, [...] natando aliquo peruenire - Przipłiwiwąm.
11:
Adnubilo - Mroczſię.
12:
Adnutrio, iuxta aliquid nutrio - Przichowiwam.
13:
Adobruo, [...] obruo - Nakriwąm zamietuie.
14:
Adoleo - kadzę, offiaruie.
15:
Adoleſco, Cresco - Doraſtiuam, Podnoſze ſzie.
16:
Adoleſcens, ephebus, iuuenis, pubes - Mlodzenczik.
strona: 26b
1:
Adoleſcentia, [...] prima aetas poſt pueritiam ab anno XIIII, vſque ad XXV, aut etiam ad XXX - Młodoſzcz.
2:
Adultus, Quod creuit ad iuſtam et perfectam aetatem et magnitudinem - Vrosły.
3:
Adoleſchia, Garrulitas [...], vel futilis loquacitas - Mieligęba.
4:
Adonai, Nomen Dei apud Hebraeos, quod generaliter interpretatur Dominus - Vvſzechmoczni.
5:
Adonium - Cypris.
6:
Adoperio, [...] operire - Nakriwąm.
7:
Adopinor, [...] opinor - Mniemąm.
8:
Adopto, In filij locum adſciſco, filium facio - Przimuie za ſijna, za ſwedzeczie.
9:
Adoptatitius, Qui in adoptionem venit -
strona: 27a
Za dzeczie prziiety.1:
Adoptiuus, Qui in adoptionem venit - Zawłaſtne dzeczie przyeti.
2:
Adoptio - Prziieczie za dzeczie.
3:
Ador, [...] Far - Reż.
4:
Adorea, [...] gloria, proprieque ea, quae ex rebus militiae praeclare geſtis comparatur - Słąwa albo triumph zwiczięſtwa.
5:
Adordior, incipio - Poczinąm.
6:
Adorior, Aggredior, inuado - Napaſzcz. Nadskoczicz znieobaczka, Naiechacz.
7:
Adorno, [...] Orno, inſtruo, comparo, praeparo - Przichedazam, gotuie.
8:
Adoro, veneror, precor, ſupplico, placo - Czcze, chwalie kłaniąm ſzie czołem biye.
strona: 27b
1:
Adoratio - Chwalienie pokłona.
2:
Adoxia - Niesława.
3:
Adrado - Odskrobuie.
4:
ADRASTIA - Pomſta.
5:
Adrepo, Ad aliquid repo, rependo accedo et appropinquo - Vvliokęſie lyęzę.
strona: 28a
1:
Adſcire, ſiue Adſciſcere, Adiungere - Prziwłąſzczicz.
2:
Adsignifico, Significo - Oznaimuię.
3:
Adſpuo - Napluwąm.
4:
Adſum, praeſens ſum, interſum, appareo - Ieſtem przitomnij.
strona: 28b
1:
Adueho - Prziwaząm.
2:
Aduelo, Velo, cooperio - Nakrijwąm.
3:
Aduena, Qui non eſt ciuis, aut inquilinus, ſed externus - Obczij, Czudzozemiecz.
4:
Aduenerari, Veneror, colo - wucziwoſci miec czicz zſerca.
5:
Aduenio, Accedo, appropinquo - Przichadzam.
6:
Aduenitius, Fortuitus, inſperatus, externus - Obczij, przichodzien poſtronnij.
7:
Aduento, Accedo, appropinquo - Prziblizam ſzie. Prziſtępuie.
8:
Aduentus, Acceſſus - Prziſzczie.
9:
Aduersus, Contrarius, incommodus - Przecziwnij, Spornij
10:
Aduerſus, vel Aduerſum, Contra - Przecziwnie.
strona: 29a
1:
Aduerſor, Contrarius ſum - Przecziwny ieſtem, przeciwie ſzie.
2:
Aduersarius, [...] contrarius, vel commodis noſtris obſiſtens, aduerſus - Przecziwni.
3:
Aduersaria, [...] tumultuariae quaedam tabulae, quae ante codicis confectionem perſcribebantur, ne memoria rerum excideret, et ex iis poſtea tabulae iuſtae et aeternae fierent - Kſziega wktorąm dla pamieczy czoſzie trafy bez porzątka piſzemy. Ręczną kſziega.
4:
Aduersarius - Przecziwnik.
5:
Aduersitas, Contrarietas et repugnantia - Przecziwnoſzcz, niezgoda.
6:
Aduerto, Ad aliquem locum verto - Przimikam ſzie. przibliząm ſzie.
7:
Adueſperaſcit, Veſpertinum tempus aduentat, veſpera fit - Maſzie do vieczora, wieczor ſzie prziblizą.
8:
Aduigilo, vigilo - Oſtraczny ieſtem, czuhum, czuiny ieſtem.
9:
Adulor, Aſſentor, blandior ſiue voce, ſiue geſtu, omniaque ad voluntatem loquor et ago, non ad veritatem - Pocklebuie łaſze ſzie.
strona: 29b
1:
Adulatio, Aſſentatio, ſimulatio - Pochlebſtwo.
2:
Adulator, Aſſentator, homo fallax, leuis, omnia ad voluntatem loquens - Pochlebcza.
3:
Adulter - Czudzołoznik.
4:
Adulterium - Czudzołoſtwo.
5:
Adultero, Adulterium committo, cubile alterius ineo - Czudzołoze.
6:
Adulteror - Falſzuie.
7:
Adulteratus - Falzowani.
8:
Adulterinus, ex adulterio procreatus, ſpurcus, nothus - Bękart.
9:
Adumbro, Vmbram adhibeo, ſiue vmbram tegendo facio - Czien połozicz, Nakriſzicz.
10:
Aduncus, Curuus, tortuoſus, reflexus - Nakrziwiony, hąkowaty.
11:
Ad vnguem, Perfecte, abſolute - Doskonale.
12:
Aduno, Congrego - Ziednocząm.
strona: 30a
1:
Ad vnum - Do iednego.
2:
Aduoco, Ad me voco, accerſo, in auxilium voco - Prziwołiwam, na pomocz biore.
3:
Aduocati, [...] qui alteri adſunt in cauſa - Aduocąt, obroncza.
4:
Aduocatio - Obrona u prawa.
5:
Aduolo, ad aliquem locum volo - Przilatuie, przipadąm.
6:
Aduoluo - Przitaczam.
7:
Aduolutus - Przitoczom.
8:
Ad votum, Ex ſententia, ad voluntatem - Podlę woly, kmiſzly.
9:
Adurgeo, Vehementer vrgeo - Ozegam.
10:
Aduro, [...] Vro - Przipaląm, opalam.
11:
Aduſtio - Prżipalenię.
12:
Aduſque, Vſque ad - Potąd.
13:
Adytum - Zakriſtią.
strona: 30b
1:
Aedes, [...] pro templo vel ſacrario - Koſzczioł, Kaplicza.
2:
AEdicula, Parua domus - Domek chałupka.
3:
AEdifico, aedes conſtruo - Buduie.
strona: 31a
1:
AEdificatio, Ipſe aedificandi actus - Budowanie.
2:
AEdificator - Budownik.
3:
AEdificium, AEdis conſtructio, et [...] pro omni ſtructura - Budo.
4:
AEditimus, Qui aedibus praeeſt - Koſzczelny.
5:
AEditus, altus et fortis - Wiſzoki.
6:
AEdituus, [...] AEditimus, Sacrae aedis tutor, id eſt, curam gerens - Zakriſtian.
7:
Aedon - Słowik. [...] Philomela, [...] Luſcinia
strona: 31b
1:
Aeger, [...] qui morbo correptus eſt - Niemoczny, chory, ſfraſsowany.
2:
Aegreſco - Chorzeie, słabieie. [...] aegriorem fieri
3:
AEgre, moleſte, dolenter, iniquo animo [...] male, difficulter, vix - Ledwo, zprzikroſzczią, za złe mąm.
4:
AEgritudo, [...] animi aegri affectio - Choroba, fraſsunek.
5:
AEgrotus - Chory, niemoczny.
6:
AEgroto, AEgro corpore ſum, morbo afficior - Chor ieſtem, niemocznim.
strona: 32a
1:
AEgrotatio - Choroba, niemocz.
2:
Aegialus - Brzeg morſki. [...] litus
3:
Aegilops - Ruthenis czeret, przedża.
strona: 32b
1:
Aegolios, Vlula - Puhacz.
2:
AEgonomus - Koziarſz.
strona: 33a
strona: 33b
1:
AEmulor, [...] imitor - Naſzladowacz. ¶ AEmulor [...] inuideo - Zaizrze.
2:
AEmulatio, Imitatio virtutis, inuidia - Naſzlado wanie, nienawiſzcz.
3:
AEmulus, Inuidus - Zazdroſzliwij, przecziwnik.
4:
Aeneus, [...] aereus - Miedzianij.
5:
AEneatores, [...] tubicines - Trebacze.
6:
AEnigma -
strona: 34a
Gądka wezłowata. Obſcura allegoria, vel quaeſtio obſcura, quae difficile intelligitur, niſi aperiatur1:
AEquaeuus, AEqualis, eiuſdem aetatis - Rownich albo, Iednich lat.
2:
AEquanimis, et AEquanimus, qui eſt aequi animi, qui nec proſperis extollitur, nec aduerſis frangitur - Dobrotliwij, ſtałij wſczeſcziu ij w nieſzczeſzcziu.
3:
AEquanimitas, Fauor, et propitius animus - Ziczliwoſzcz, Skłonnoſzcz.
strona: 34b
1:
AEquilibrium, AEquatio librae - Rowne poſtanowienie wagi. [...] et AEquamentum et Libramentum [...], et Trutina
2:
AEquilibris, [...] aequali ponedere - Rownei wagij.
3:
AEquinoctium - Rowna nocz zedniem.
4:
AEquinoctialis - Rownoſzcz znoczą.
5:
AEquiparo, Comparo, aequo - Zrownuię.
6:
AEquiparabilis, Comparabilis, aequalis - Latwi dozrownanią.
7:
AEquiparatio, Comparatio, aequatio - Zrownanie.
8:
AEquipondium, Ponderis aequalitas - Rownoſzcz wągij.
9:
AEquiualeo, aequipolleo: aſſequor, tantundem valeo - Iednahoważe.
10:
AEquor, Mare -
strona: 35a
Morze.1:
AEquus, in quo nihil eminet, nihilque eſt inaequale - Rownij.
2:
AEqui, bonique facio, in bonam partem accipio - Przijmuie za dobre, mam za dobre.
3:
AEquabilis, aequalis - Kſztałtnij, głatkij.
4:
AEquabilitas, aequalitas - Iednoſtái-
5:
noſzcz.
6:
AEqualis, par, aeque magnus, aequabilis - Rownij.
7:
AEqualitas, Similitudo, paritas, ſeu aequabilitas - Rownoſzcz.
8:
AEqualiter, aequabiliter, ſimiliter, pariter, ex aequo - Rownie, Takze, wtąz.
9:
AEque, pariter, ſimiliter, aequaliter, iuſte - Wtąz.
10:
AEquitas, AEqualitas, aequum et bonum, aequum -
strona: 35b
Słuſznoſcz, ſprawiedliwoſzcz.1:
AEquo, Aequum, ſiue aequalem facio, comparo, complano - Rownąm.
2:
AEquatio, Aequalitas - Rownanie.
3:
AEr - Powietrze.
4:
Aerius, aut Aëreus- Powietrnij, albo, czokol wiek ziie na powietrzu.
strona: 36a
1:
AErugo, Rubigo, et proprie in aere, vel argento, quum vireſcit - Rdza na miedzi albo, na s̀rzebrze.
2:
AEruginoſus, aerugine obductus - Rdzawij.
3:
AErumna, [...] AErumnae - Troskij, Fraſsunkij.
4:
AErumnoſum, [...] laboribus, ac miſeriis afflictum - Nedząm podlezęnie.
5:
AEruſcare, [...] pecunias vndique fallaciis colligere - Pieniedzij przez falſz nabicz.
6:
AEs - Moſziądz. ¶ Aes alienum, [...] debitum - Dług piénieznij.
7:
AEramentum, Opus ex aere confectum - Czokolwieki z miedij ieſt vcziniono.
8:
AErarium, locus ubi pecunia reponitur - Skarbnicza poſpolitego człowieka.
strona: 36b
1:
AErarios praefectos, hodie [...] vocare poſſumus, quos Generales financiarios dicunt: qui etiam Quaeſtores vocitari poſſunt: quod munus olim Praetores, Praetoriſque obibant - Podskarbij.
2:
AErarius, quod ad aes ſiue aerarium pertinet - Domiedzij, przinalezaczij. ¶ AErarius, qui aerea opera fabricat - Kotlarz.
3:
AEratus, quod aere tectum eſt - Kuprem albo miedząm nakritij.
4:
AEreus, quod eſt ex aere factum - Miedzanij.
5:
AEro, Aere orno, aere tego - Miedzią nacriwam.
6:
AEroſus, quod aere abundat, quodue aere miſtum eſt - Miedzij pelnij.
strona: 37a
1:
AEſtas - Lato.
2:
AESTiua, [...] loca vmbroſa, nemoroſa, in quibus per aeſtatem vitatur Solis ardor - Letny dom, Sąla.
3:
AEſtiuo, Propter aeſtum euitandum alicubi morari - Latuye, Przez ląto mieſzkąm.
4:
AEſtiuus, Quod eſt aeſtatis - Letny.
5:
AEſtimo, Conſidero - Czenie, ſzaczuię, mniemąm.
strona: 37b
1:
AEſtimator, Qui aeſtimat, et conſiderat - Szacząrz. Rozſzadca.
2:
AEſtimabile, Quod facile aeſtimari poteſt - Latwie doſoz ſzątku.
3:
AEſtimatio, [...] aeſtimia - Szaczunek.
4:
AEſtus, Calor nimius et feruor, flagrantia ſolis - Gorączoſzcz. ¶ AEſtus [...] pro motu et agitatione fluctuum - Waly morskie.
5:
AEſtuaria - Morskie odnogy, albo wilanie zmorza. Loca [...] per quae mare viciſſim tum accedit, tum recedit
6:
AEſtuo, Ferueo, flagro - Gorąm, poczeſzie.
7:
AEſtuoſus, Quod eſt calore plenum - Pełny gorącza.
8:
AEtas -
strona: 38a
Liatakazdego znas, wiek.1:
AEtatula, AEtas modica, et tenerior puerorum aetas - Młodoſzcz.
2:
AEternus, perpetuus, quaſi aeuiternus - Wieczny. AEternum - Wiecznie.
3:
Aeternitas, Perpetuitas, quae nulla temporis quantitate menſurari, nullo temporis ſpatio deſignari poteſt - Wiecznoſzcz.
4:
AEterno, Perpetuum facio - Wiecznim czinie.
5:
AEthaliones - Konik, ſwierczek.
6:
AEther - Niebo, albo, ogien.
strona: 38b
strona: 39a
1:
Aeuum - Wiék.
2:
AEuitas, [...] aetas, vel annoſitas - Staroſzcz.
3:
Affabre, [...] artificioſe, ſcite - Ozdobnie, kunſtownie.
4:
Affaniae, [...] nugae, verba futilia, ac mera mendacia - Plotky.
5:
Affatim, [...] Abunde, large - Hoinie, doſtatnie.
6:
Affero, Apporto - Przinaſząm.
strona: 39b
1:
Allatus, Apportatus - Przinieſziony.
2:
Afficio, Moueo, permoueo - Poruſząm.
3:
Afficior, quaſi animor, id eſt, Iſtius animi ſum - Ieſtē poruſzoni.
4:
Affectus, vexatus, afflictus - Poruſzony albo ſmetny naduſzy alboczelie.
5:
Affectus, Affectio - Pretkie, poruſzenie.
6:
Affectio, [...] quivis animi motus - Wſzeliakie poruſzenie, naumiſzlegniewu, rádoſzczy boiazny.
7:
Affecto, appeto, nimis exquiro - Pozadam chcziwie.
8:
Affectate, id eſt, curioſe - Biſtrea bez potrżebi nieczo czinicz.
9:
Affectatio, nimia diligentia, immoderatum ſtudium - Zbitnie ządanie.
10:
Affigo, Ad aliquid figo - Przihafftiwąm, prziwieſząm, przibyam.
11:
Affingo, [...] fingendo accomodo, ſiue addo - Przidawąm, zmiſzlam.
strona: 40a
1:
Affictitius, Quod rei alicui affingitur, ſiue additur - Zmiſzlony, prziſzadony.
2:
Affines, [...] viri et vxoris cognati inter ſe - Powinowączij, Szwagrowie.
3:
Affinis, vicinus, coniunctus - Sąſsiąd, Przilęgłij.
4:
Affinitas, Propinquitas ex cognati nuptiis contracta, vel hominum affinium inter ipſos coniunctio - Powinowacztwo.
5:
Affirmo, Aſſeuero, aſſero, confirmo - Twierdzeza pewne.
6:
Affirmatio, aſſeueratio, confirmatio - Vtwierazanie.
7:
Affirmate, aſſeueranter - Właſsnie, Twierdzacz.
8:
Affleo, Illachrymor - Weſpoł płacze.
9:
Affligo, Proſterno, in terram coniicio et deprimo - Zrzuczam, Zburzam, rozwalám. ¶ Affligo [...] opprimo, male mulcto, dolore afficio, perdo - Zaſmeczam, drecze fraſsuie.
10:
Afflictus, proſtratus, iacens, et rebus aduerſis opreſſus - Zbarzonij, ſmetnij.
11:
Afflictio, afflictatio, vexatio - Fraſsunek vcziſk.
12:
Afflictor, Qui afflixit, vel affligit - Kłopotalbo ſtaranie zadaiacij, Moij kat, trapielća.
13:
Afflicto - Drecze vſtawicznié, trapie, kłopoce.
14:
Afflo, Ad aliquid ſpiro - Dme, przidimąm, Chucham, Pucham.
15:
Afflatus, Actus afflandi - Nadehnienie.
16:
Affluo, Abundo - Hoinoſscz, albo doſtatek mąm, przipłiwam.
strona: 40b
1:
Affluentia, Abundantia - Obfitoſc.
2:
Affluenter, Copioſe - Hoinie, obficzie, doſtatnie.
3:
Affodio, Fodiendo adiungo - Przikopiwam.
4:
Affor, [...] Alloqui - Mowiezniekim,
5:
Affabilis, In ſermone iucundus et gratus: vel comis, lenis, facilis - Wdzeczneij mowij, teſt, mownij, łagodnij.
6:
Affabilitas, facilitas alloquendi, comitas in ſermone, facilitas audiendi - Wdzecznoſscz mowij.
7:
Afformido, formido - Obawiam ſzie, ſtrachąmſzie Lękam ſzie.
8:
Affrico, Ad aliquid fricare - Oczieram, drapie naczieram.
9:
Affrictus - Natarczie.
10:
Affrio, Digitis terendo aliquid aſpergo - Rozczieram.
11:
Affulgeo - Neſcie, Swiece, oſswiecam.
12:
Affundo, aſpergo - Przilewam, prziſsipuie.
13:
Aforis, A parte exteriori - Zwierchnie.
strona: 41a
1:
Agallochum - Drzewo ktore aloes zową.
2:
Agaricon - Modrzewie, wągebká.
strona: 41b
1:
Agaſo, Equorum vel aſinorum ductor - Krowiarz paſtucha oſzli, bidłeczy.
2:
Agaſyrtus - Plugawiecz, len, ſmrodliwiec̀. [...] ſqualidum ſonat, et ſordidum
3:
Agedum - Nużeż.
strona: 42a
1:
Agelaus panis - Chlib gruby, albo cżeladni. [...] Cibarius
2:
Agelaſtus - Smętny, ktoryſzie nigdynie ſzmieie. [...] Craſſus
3:
Agema, agmen - Róta, huff.
4:
Ager - Rola, pole.
strona: 42b
strona: 43a
1:
Agellus, Significat paruum agrum - Roleczka.
2:
Agreſte [...], quod ruſticum eſt: et ad agros pertinet, quodque in agris, non in hortis naſcitur - Polny, Leſni.
3:
Agricola, [...] Cultor agri - Rolnik, orącz, ſiodłąk.
4:
Agricolatio, [...] agricultura - Oranie.
5:
Agricultura, Cultus agrorum - Sprawianie volei.
6:
Agger, Significat proprie lapidum, aut terrae coaceruationem, quae fixis vallis aggeritur, caſtrorum alteriuſve loci muniendi gratia - Grobla, wał.
strona: 43b
1:
Aggero, Accumulo, cumulum facio - Zgromadząm, skupiam, okriwam.
2:
Aggero, Iuxta gero, Ad aliquid gero - Pricziniąm, przigromadzam.
3:
Agglomero, Implico, adiungo - Wikle, wiję, Przimotuie.
4:
Agglutino, Ad aliquid glutino, copulo, adiungo - Przilepiam, Przikleiam.
5:
Aggrauo, Onero, grauo, opprimo - Obczciązam.
6:
Aggredior, Ad aliquem gradior, adeo, accedo, [...] adorior, inuado, peto, incipio - Prziſtrpuie, imam, napadam, rzuczam ſzie nakogo.
7:
Aggreſsio - Wpadnienie, prziſtep.
8:
Aggrego, Congrego, quaſi in vnum locum gregem contraho - Zgromadząm.
9:
Agilis, Leuis, dexter: qui ſe facile agit, hoc eſt qui leui et expedito eſt corpore: vel pronus, aut voluntarius ad agendum - Zartki chyzy krzepky, ochotny, pretky, skoczny.
10:
Agilitas, Dexteritas, corporis celeritas -
strona: 44a
Zartlioſć Ochota, Prętkoſzcz.1:
Agiliter, [...] cum agilitate - Krzepko, ochotnie, chyzo.
2:
Agmen, multitudo - Huffiecz kupa.
3:
Agnaſcor, Ad alia quae nata eſt naſcor, iuxta alia naſcor - Prziradząm ſzie.
4:
Agnatio, id eſt, Agnatorum conſanguinitas - Powinnowacztwo po oicu.
5:
Agnati - Powinnowaczy zprzodkow od oicza pochodząci.
strona: 44b
1:
Agnomen [...] quod eſt extrinſecus aliqua ratione vel caſu quaeſitum - Przezwisko.
2:
Agnoſco, Recognoſco, et eius notitiam cognitionemque in memoriam reuoco - Poznąwąm, Imamſzie zaſzie poznawac̀.
3:
Agnitio, Actus ipſe agnoſcendi - Poznąnie Znaiomoſżcz.
4:
Agnus, Foetus [...] ouis, qui annum nondum egreſſus eſt - Barąn, Szkop roczny.
5:
Agnellus - Iagnie.
6:
Agninus, Quod ex agno eſt, aut ad agnum perinet - Iagniecy owczy ſzkopowy.
7:
Ago - Czinie, ſprawuie.
strona: 45a
1:
Agito, Crebro facio, factito - Vſtawicznie czinie. vel, pobieázam pobudząm
2:
Agitatio, Ipſe agitandi actus - Poruſzenie, pobudzanie.
3:
Agitator, Qui eſt equorum, curruumve rector - Woznica, forman.
strona: 45b
1:
Actus, Completus - Odprawa, skonczenie. Przymiotnik łac. przetłumaczony na j. polski jako rzeczownik.
2:
Acta - Sprawy, dzeie. [...] quaecunque aguntur
3:
Actuosus, laborioſus, laboris plenus - Pracowity, łaſzkąrz.
4:
Actio, Actus, vel operatio, adminiſtratio - Sprawa, vczinek.
5:
Actor, [...] omnis qui aliquid agit - Sprawca.
strona: 46a
1:
Actuarius, Qui acta deſcribit veloci ſtylo, eaque deſcripta deinde recitat, Notarius - Grodsky piſſarz. vel Odreczny piſſarz.
2:
Actuarius, Agilis, velox, et facilis, ad circumagendum - Burdinek.
3:
Actutum, id eſt, celeritate deriuatum, [...] confeſtim, ſine dilatatione - Wnet, natich miast.
4:
Agolum, Paſtoralis baculus, quo pecudes aguntur - Owczarską ląska.
5:
Agon - Czwiczenie doriczerskich ipraw, ſzranky.
6:
Agoniſta, Qui in agone contendit - Szermiers.
7:
Agonotheta - Preſident ſzermierſky, vſtawca nad ſtermierzmy. Munerarius, quaſi agonis diſpoſitor ſeu praefectus
8:
AGORACRITVS, [...] ſtatuarius - Sznicarz.
9:
Agoraeus, Nundinarius, vilia emens - Przekupien.
strona: 46b
1:
Agoranomus - Prżełozoni nad prżekupniami.
2:
Agrigentinus - Kołomeika.
3:
Agrion nardum - Kozłek. [...] Nardum Creticum appellarunt. [...] vocant Valerianum maiorem.
4:
AGRIOPHYLLON - Swiniąweſz. [...] peucedanum
strona: 47a
1:
Ahenum, Vas [...] in quo aqua ad lauandum calefit - Koczieł.
2:
Agyrtae - Kuglarze, matacze. Praeſtigiatores [...] et circulatores circunforanei.
3:
Ahenus, AEreus - Medziani kotlany.
4:
Aio, [...] Aſſero, affirmo, dico - Powiedam, twirdze.
strona: 47b
1:
Aiuga, [...] Camaepytis - Polnycipres.
2:
Aizoon - Roiowink.
3:
Ala, qua aues volant - Skrzidło. ¶ Ala [...] locus ille concauus ſubter brachium in homine - Podpąchy. ¶ Ala [...] equitum turma, quod pedites tegant alarum vice - Skrzydło huffiecz żolnierski.
4:
Alaris, Equites alarii, et Cohortes alariae - Skrzidło w woysku z zołnierzow.
5:
Alatus, Ala munitus et ornatus - Skrzidlaſty.
6:
Aliger, Alatus - Noſzący skrżdła.
7:
Alipes, Velox, quaſi alas in pedibus habens - Pretki iako ſzip.
8:
Alabaſtrites - Alabaſter, vel biały kamien głatky.
strona: 48a
1:
Alabaſtrum - Słoiek z białego kamienia, albo z Alabaſtru.
2:
Alabrum, [...] inſtrumentum quo fila vertuntur - Motouidło.
3:
Alacer, Qui viget ſenſibus vniuerſis [...] erectus et ſublimis animus - Ochotny, rzesky.
4:
Alacritas, Vigor, et animi erectio, necnon laetitia geſtiens - Ochota.
5:
Alacriter - Ochotine rzesko. [...] alacre
6:
Alapa, Colaphus - Pogebęk.
7:
Alapathus - Lopiąn.
strona: 48b
1:
Alauda - Skowronek.
2:
Alazonia - Pycha nadętoſzcz, miſzl wiſsoką.
3:
Albeus - Varcabnica, Szachownica. [...] Albeolus, tabula luſoria
strona: 49a
1:
Albo, Album facio - Bielię.
2:
Albucum - Złotoglow.
3:
Albumen, Quod eſt in ouo album - Biąłek.
4:
Alburnum, Adeps arboris - Klei zdrzewa płinacy. item Ziwica.
5:
Albus - Biały.
strona: 49b
1:
Album, Tabula alba, tabula, tabula gypſo obducta, tabula gypſata - Tąblica vbielona.
2:
Albarium, [...] quod illinitur tectorio, quum paries pingendus non eſt, quod fit ex calce - Białłoſzc do pobielanią ſcząn.
3:
Albatus, Albedine obductus, albis veſtibus indutus - Vbielony, biało obleczony.
4:
Albedo, Albitudo, Pro candore - Białłoſzc, białła farba.
5:
Albeo, Albus ſum - Białłim.
6:
Albeſco, Albus fio- Biellegę.
7:
Albico, Albeſco, aliquantulum albus ſum - Lſneſzie białło.
8:
Albidus, Quod eſt aliquantulum album - Szmiady.
9:
Albor, Albedo - Białłoſzcz.
strona: 50a
1:
Alcea - Wielk slaz.
2:
Alces - LosŁoś.
3:
Alcibiadion - Czerwoni korzen. aliqui male Wołowi iezik.
strona: 50b
1:
Alea, Teſſera, ludus teſſerarum - Wſzeliaka gruwkoſtky.
strona: 51a
1:
Aleator, qui alea ludit - Koſtera.
2:
Aleatorium, [...] pro ludo aleae - Miecze do granią wkoſtky.
3:
ALEMANI - Niemcy.
4:
Ales - Ptak.
5:
Alis, velox, celer - Prętky, skoczny.
6:
Aleſco, [...] creſco - Roſnę, przibiwąmnie.
strona: 51b
1:
Alga, Herba, quae naſcitur in aquis marinis - Bunczewie trąwa morską.
2:
Algeo, [...] frigeo - Ziębnę.
3:
Algidus, Frigidus - Marznacy ziębnący.
4:
Algor, [...] frigus, et proprie frigus vehementius - Mroz trzaskacacy, zima.
5:
Alsiosus - Zimna nietrfrały.
strona: 52a
1:
Alienigena, [...] Alienigenus - Cudzoziemiecz obcy.
2:
Aliquando - Czaſem, Podczas, Niekiedy.
3:
Aliquantus - Niemały podrosłek.
4:
Aliquantum - Nieco mało.
5:
Aliquantulum, [...] Paululum - Troſzkę niewielie.
6:
Aliquantillum - Kąſzczek troſzecz kę.
7:
Aliquandiu, Aliquo tempore, non autem longo admodum - Przez niektory czas.
8:
Aliquantiſper, [...] aliquandiu - Naczas maluczky.
strona: 52b
1:
Aliquis, Alius quis - Niekto, ktokolwiek.
2:
Aliquid - Nieco cokolwiek.
3:
Aliqua, Per aliquem locum - Ktorędikolwiek.
4:
Aliquatenus, Vſque ad aliquam partem. Ex aliqua parte, Aliqua ratione - Poniekąd.
5:
Aliquo, [...] Ad aliquem locum - Niekendy.
6:
Aliquot - Kilka. [...] Nec multi, nec pauci, nonnulli
7:
Aliquotiens - Nakilkakroć, nieraz.
8:
Alius, [...] diuerſus - Inſzy, nieten.
9:
Alias, Alio in loco, Aliter, Alio tempore - Drugim razem, inſzego czaſsu.
10:
Alibi, Alio loco - Indzey.
11:
Alicubi, In aliquo loco, vſpiam, vſquam - Niekendy gdzie kolwiek.
12:
Alicunde, Ex aliquo loco - Skądkolwiek.
13:
Alienus, Quod eſt alterius, ſiue quod ad alium pertinet - Cudzy obcy.
14:
Alieno, Alienum facio, vel ex noſtro dominio in alienum transfero, vendo - Odłacząm.
strona: 53a
1:
Alienatus - Oddalonij, odlaczonij.
2:
Alienatio - Odłączenie, oddalenie. [...] ſeparatio atque diſiunctio
3:
Alioquin, et Alioqui [...] Aliter, ſeu alio modo - Inſzimſpoſsoben.
4:
Aliorſum, Verſus alium locum - Indzeij.
5:
Aliter, [...] alio modo - Inaczeij.
6:
Aliubi, [...] alibi - Gdzeindzej.
7:
Aliunde, Ex alio loco - Skądinad.
8:
Aliuſmodi. [...] alteriuſmodi - Inaczei.
9:
Allabor - Przipłiwam, przipadam.
10:
Allaborare, [...] alicui rei per laborem aliquid adiicere - Przirabiąm.
11:
Allaeuo, [...] laevo, hoc eſt, Planum facio - Przigladzam, prziglaskuie.
12:
Allambo, Lambo, attingo - Przilizuie.
13:
Allatro, id eſt, Contra aliquem latro, et ad canes proprie pertinet - Naſzczekuie.
strona: 53b
1:
Allego, Aliquo mitto, vel ad aliquem locum mitto - Nadſzełam, wſprawie ſzle.
2:
Allegatio, priuata legatio - Poſzelſtwo, prziczinianie.
3:
Allego, Aſſcribo, deligo, deligendo addo, coopto - Kſobie przimuie, wibieram.
4:
Allecti, [...] qui ad augendum numerum Senatorum ex equeſtri ordine aſſumebantur: [...] Conſcripti - Prziwzecij.
5:
Allegoria - Podobienſtwo. [...] Figura
6:
Alleuio, Leuem facio, et imminuo - Vlzam, vmnieijſzam.
7:
Alleuo, In altum tollo, erigo, leuiorem facio - Podnaſzam, dzwigam.
8:
Alleuatio, Alleuamentum, doloris mitigatio, ſiue diminutio - Vlzenie.
9:
Allicio, Capio, capto, excito, inuito, blanditiis attraho, induco - Priziłaſzam, kumnie prziwabiąm.
10:
Allector, Qui allicit - Pobudzacz, prziwabiacz.
strona: 54a
1:
Allecto, inuito, blande attraho - Słodkimi słowki zwabiam.
2:
Allido, Impingo, laedo, contra aliquid iacio, vel ad ſaxum, durumve aliud corpus comminuo - Ottrącąm, ſzie, oczieram ſzie.
3:
Alligo, [...] ad aliquid ligo - Prziwięzuię.
4:
Alligatio, Ipse actus alligandi - Prziwiąska.
5:
Alligator, Qui alligat - Prziwiezacz.
6:
Allino, [...] Inungo, et linendo rei alicui induco - Namaſuie, Naczierąm.
7:
Allium - Czoſnek.
8:
Alliatus - Czoſnkowaty.
9:
Allodium - Włąſcz.
strona: 54b
1:
Alloquor, Compello - Mowie do kogo.
2:
Alloquium - Rozmowa, vel, Wolnij priziſtep do kogo. [...] alloquutio.
3:
Allubeſco, [...] Lubens facio, obedio, faueo, conſentio - Chetliwie czinie.
4:
Allucinor - Tępo patrze, przezierąm.
5:
Allucinatio, Aberratio - Przeirzenie, obłądzenie.
6:
Alludo, Ludendo alicui blandior - Zartuie, łaſze ſzie.
7:
Alluo, iuxta fluo, abluo, allabor - Płinacz ſzie oczieram, Omiwąm.
8:
Alluuio, inundatio - Brżegu oderwanie przez powodz, wodniſtok, wodnij zcziek. Immoderata aquarum violentia vel pluuialium vel fluuialium
strona: 55a
1:
Almus, [...] alens, vel alimoniam ſuppeditans - Ziwnoſzcz daiący.
2:
Alnus - Olſza, Ruthenis kołcha.
3:
Alo, [...] nutrio, alimentis ſuſtento, educo - Zywie, chowąm.
4:
Altor, Qui alit, ſiue educat - Obziwiacz.
strona: 55b
1:
Altrix, Quae alit - Odchowuiaca, mamka.
2:
Alibilis, Quod facultatem habet alendi - Dobrze ziwiacy.
3:
Alitura, pro nutricatione - Ziwuͦnſzcz.
4:
Alimentarius, Quod ad alimentum pertinet - Przinalezącá rzecz kwichowaniu, ku ziwieniu.
5:
Alimentum, Quod datur ad vitae ſuſtentationem - Ziwnoſzcz, naſziczenie.
6:
Altilis, Altilia - Tuczoną rzecz badz zwierz, ptak albo riba.
7:
Altus, alendi actio - Zywienie.
8:
Alumnari, Alere et enutrire - Wichowac̀.
9:
Alumnus, [...] filius vel diſcipulus, qui ab aliquo, velut a patre, alitur, ſiue victu, ſiue moribus, ſiue doctrina - Wichowaniec̀.
10:
Alogia - Głupſtwo. [...] irrationalitas
11:
Aloite - Pokrzik.
strona: 56a
1:
Alopecia - Parch albo ſtrup na głowie.
2:
Altanus, Genus venti ſiue flatus, e terra conſurgentis - Wiatrżiemny.
3:
Altare - Ołtarz.
strona: 56b
1:
Alter - Drugij, Ieden ſtich dwu.
2:
Alter - Kulia albóſziba ołowianą.
3:
Altercor, Concerto, contendo, iurgium cum aliquo habeo, et contra aliquem clamo - Spormam, ſwarze ſzie.
4:
Altercatio, Concertatio, contentio - Swąr, ſpor.
5:
Altercator, Qui altercatur - Swarca, Zadzierca.
6:
Alternatim, per vices - Na odmianij.
7:
Alternus, Quod fit alternatim, ſeu Alternis vicibus - Iedno podrugim.
8:
Alterno, Viciſſim alterum duorum ponere - Odmieniam, Ieden raz to drugi owo.
9:
Altero, Vario, et quaſi alterum facio - Przemieniam.
10:
Alteruter, Alter ex duobus - Ktorikolwikſtich dwu.
11:
Alterutrinque, [...] ab alterutra parte - Zobuſtron.
strona: 57a
1:
Althaea - Wielky ſlaz.
2:
Altisonus - Głoſzny. Quod ex alto ſonat
3:
Altitonans - Zwiſsokabrzmie, item grzmie. Qui ex alto tonat
4:
Altriuſecus - Sktoreikolwiek ſtrony. [...] ab altera, vel ab vtrauis parte
5:
Altrouerſum, in, vel verſus alteram partem - Przecziwko, Zdrugiey ſtrony.
6:
Altus, [...] ſublimis, aut editus - Wiſzoky, Gleboky. [...] profundus
7:
Alte, Excelſe, ſublime, profunde - Głebocé, wiſcoce.
8:
Altitudo, Excelſitas, profunditas - Wiſzokoſzcz, Glebokoſzcz, głąb.
9:
Alueus - Przikop, row ktorim wode wiedą. ¶ Alueus, [...] tabula luſoria ad aleam et latrunculorum ludum accomodata - Warcaby. ¶ Alueus [...] receptaculum, in quo apes mellificant - Vl.
10:
Aluearium, [...] alueare et [...] Aluear, Locus vel copia ipſa alueorum -
strona: 57b
Pcżelnik.1:
Alueatus, In aluei modum factus, cauatus - Widłubany widzienioni.
2:
Alumen, Salſugo terrae, ad cryſtalli colorem accedens - Hałun.
3:
Aluminatus - Hałanowatij.
4:
Aluta, Pellis mollior, et ad calceos, et ad caetera opera facienda concinnata - Skorac ziągła, ząmeſz.
5:
Alutarius, Coriarius, hoc eſt pellium et coriorum concinnator - Bieloskornik Garbarz.
6:
Aluus - Zywoth, brzuch.
7:
Aluinus, [...] lyentericus - Biegunke maiacy.
8:
Alyſſon -
strona: 58a
Konopka.1:
Amando, Alio mando, ablego, aliquo mitto, remoueo - Odſsełam.
2:
Amandatio, relegatio, reiectio - Odeaſanie.
3:
Amanuenſes, [...] ſerui, quorum opera et manu in ſcribendo perinde ac ſcribarum vtimur - Piſsarczik, słuſzka od piſsanią, ſekretarz.
4:
AMARACVS - Maieran. [...] ſampſuchum
5:
Amaracinum, ſiue ſampſuchinum - Oleiek maieranowi.
strona: 58b
1:
Amarus - Gorzki.
2:
Amareſcere, Amarum fieri - Gorſznąc.
3:
Amaritudo, et Amaror [...] ſignificant inſuauitatem et aſperitatem - Gorſzkoſzc̀.
4:
Amarulentus, valde amarus - Nazbitgorzkij.
5:
Amasius, vel Amaſia [...], Qui vel quae amat vel amatur - Miełoſznik, gamrąt.
strona: 59a
1:
Ambages, [...] verborum circuitus - Krązenie mowy, wikrętny, omilanie.
2:
Ambagioſus, Quod abundat ambagibus - Wikretni, nieſzczery.
3:
Ambedo, [...] circumedere - Ogłoduie, ogrizuię.
4:
Ambeſus, Circunquaque eſus - Ogrizony ogłedany.
5:
Ambidexter, qui ita laeua manu vtitur vt dextra - Lewąprawą ręky maiący zwiczainą.
6:
Ambifariam, bifariam - Zobuſtron.
7:
Ambigo, [...] circumago, circundo - Wątpie, obtacząm.
8:
Ambiguus, Dubium, quod in ambas agi partes poteſt - Wąt pliwy.
strona: 59b
1:
Ambiguitas, dubia, anceps et incerta verborum poteſtas - Wątpliwoſzcz, roznoſzc słowa.
2:
Ambigue, Dubie - Roznie, wątpliwie.
3:
Ambio, Vndique cingo, circumeo, concludo - Okkrążąm, obtaczam, obwiiąm.
4:
Ambitio, Circuitio - Chcziwoſc̀ sławy,
5:
Ambitioſus, Qui immoderate appetit honores - Sławi pozadliwy, Sławiſzie domągaiący.
6:
Ambitor - Pożędacż.
7:
Ambitus, Circumadatus - Okrżenię
8:
Ambitus, [...] circuitus - Okrąg, okreſenie.
9:
Ambo, non dicitur niſi de duobus - Obadwa.
10:
Ambones, Calycis genus - Wſzeliaka łupina.
strona: 60a
1:
Ambulo, Eo, incedo, iter facio, inambulo, deambulo - Chodze.
2:
Ambulatio - Przechączka.
3:
Ambulatiuncula - Przechadzeczka.
4:
Ambulator, Qui huc, et illuc ambulat - Tułłacz, wſzedibeł.
5:
Ambulatorius, Quod ambulat, quodque moueri poteſt - Wlelkarzeczktorą zmieſcza mozebic ruſzoną, obrotliwy.
6:
Ambulacrum, [...] locus ad ambulandum, vbi commode ambulari poteſt animi cauſa - Mieſcze doprzechaczky.
7:
Amburo, Circumuro - Okolicżnie wipalam.
8:
Ambuſtus, Circumuſtus, aduſtus, non plane combuſtus - Oppalony, nadpalony.
9:
Ambuſtio - Opparzenie, oppalenie, przipalenie.
strona: 60b
1:
Amens, Qui a mente ſua diſceſſit, mente motus, de ſtatu mentis deiectus - Głupi, ſzalony, bez rozumù.
2:
Amentia - Głupſtwo, ſchalenſtwo.
3:
Amentum, Omne ligamen, veluti lorum, quo media haſta religatur - Nadwiązanie zrzemienia, zwiczy, albo znicy.
4:
Ames - Ticz ptaſzniczą, lepem obtoczoną.
5:
Amicio, Veſtio, operio - Okriwam, odziewąm.
6:
Amictorium, Veſtimentum puellare, candidum, et ſubtiliſſimum, ex lino -
strona: 61a
Białłe odzenie panienskie, gzło cziaſnocha.1:
Amictus, [...] veſtitus - Odzany, prziobleczony.
2:
Amictus - Odzięnię, wierchnia ſuknia.
3:
Amiculum - Metlik, płaſzcz.
4:
Amica, Quam quis amat inhoneſte - Gamratka.
5:
Amicula - Miełoſnicza.
6:
Amicus, Beneuolus, neceſſarius, qui honeſto amore aliquam complectitur, et indiſſolubili familiaritatis iure ei eſt coniunctus- Prziąicziel.
7:
Amiculus - Przicaczie linka.
strona: 61b
1:
Amicus, Beneuolus, amicitia coniunctus - Stowarziſzoni przez przyazn.
2:
Amicabilis - Kprzijażni nąliezaci.
3:
Amico, Concilio, propitium reddo - Iednam, prziiaznu czinie.
4:
Amicitia, Familiaris, neceſſitudo - Priiaczielſtwo miełoſcz.
5:
Amita, Patris mei ſoror - Cziotka.
6:
Amitini, [...] ex fratre, [...] ex ſorore eſt genitus - Dziatki
7:
odbrata ſzioſtry.
8:
Amitto, Dimitto ſeu permitto -
strona: 62a
Trace, gubie.1:
Amnenſes, Amnium accolae - Nad rzekamy mieſzka,cący.
2:
Amneſtia - Zaponienie krziwdy.
3:
Amnis - Rzeka.
4:
Amnicola - Nadrżeką miéſzkacaci.
5:
Amnicus [...] fluuiale - Dorzeky przinalezacri, rzie, przilegle.
6:
Amo, Diligo, charum habeo, ſtudio perſequor, beneuolentia complector, magno amore in aliquem ſum - Miełowak.
strona: 62b
1:
Amabo - Moy mieły proſze.
2:
Amans, qui vel quae amat, pudice vel impudice - Miełoſznik, albo miełoſznica.
3:
Amanter, beneuole, vel cum amore - Przicaczielskie.
4:
Amator - Mełoſc, mieiuiacy, miołoſnik.
5:
Amatorculus - Mieloſzneczek.
6:
Amatorie, Quod eſt ad ſimilitudinem amantis - Miełoſznie.
7:
Amabilis, Dignus amari, dulcis, ſuauis - Godni miełoſzcy, wdzeczny.
8:
Amabilitas, - Wdzecznoſzcz, miełoſzc.
9:
Amabiliter - Przicaczielskie.
10:
Amoeno, Delectatione afficio - Obweſzeam.
11:
Amoenus - Weſzoły do nieſzkanią y do weirzenią.
12:
Amoenitas, iucunditas illa, quae ex rebus amoenis percipitur - Wieſzoloſzc.
strona: 63a
1:
Amolior, Amoueo et [...] de iis [...], quae cum magna difficultate ſubmouentur - Odwałam, odpycham.
2:
Amor - Miełoſzc̀nie odmienną.
3:
Amorgine - Powoy maly.
4:
Amoueo, Abigo, remoueo - Oddałam Odpedzam, odpichā.
5:
Ampelopraſon - Lug.
6:
Ampelos leuce - Przeſtęp. [...] Bryonia, Pſilothrum, et [...] Vitis alba
strona: 63b
1:
Amphibia - Wodnoziemne zwierzeta.
2:
AMPHICTYONES - Ziaſzd ſeynia. Publicum Graeciae concilium
3:
Amphicyrthos - Kluka.
4:
Amphimalla - Shocza cziniena ſułona. [...] tunicae gauſapinae, ex vtraque parte pilos habentes
strona: 64a
1:
Amphitapa - Gunia zobu ſtron koſmata. [...] veſtis genus vtrinque villos habens.
2:
Amphitheatrum - Okrągli dom wrzimian do granià.
3:
Amphithetum - Kredenc.
4:
Amphora - Zbąn odwu vchach. Vaſis fictilis genus, duas habens anſas
5:
Amplector, Amplexu circumplico, complector - Obłapiam.
strona: 64b
1:
Amplexus, Ipſe amplectendi actus - Obłapienie.
2:
Amplus, Magnus, ſpatioſus, late patens - Wielky, ij ſzeroky.
3:
Ample, Copioſe, magnifice - Szerocè.
4:
Amplius [...] Plus - Wiecey, daley.
5:
Amplitudo, [...] potentiae, aut maieſtatis, aut aliquarum copiarum magna abundantia - Zacznoſcz, Wielkoſcz, moznoſcz.
6:
Amplio, Augeo, protraho, dilato - Mnoze, przicziniąm.
7:
Amplifico, Augeo, amplum facio, dilato, multiplico - Rozmnazam, rozſzerzam, rozvodze.
8:
Amplificator - Rozſzerzacz, przimnozicziel. Qui rem aliquam aut perſonam maiorem aut ampliorem reddit.
9:
Amplificatio, augmentatio - Rozmnozenie.
strona: 65a
1:
Ampulla, Vaſis genus ex vitro, aut alia materia, ad ſeruandum oleum in balneis, [...] in menſa ad aquam, vel potionem - Ampulka, Banka.
2:
Ampullarius, Artifex ampullarum - Szklankarz, Hutnik.
3:
Ampullaceus, Quod ex ampulla eſt - Widetij.
4:
Ampullor, pro ſuperbio, turgeo - Nadimamſzie, Piſznie ſzie.
5:
Amputo, Circumcido, reſeco - Odczinam, Odrzinam.
strona: 65b
1:
Amuletum - Preserwatiwa przecziwko trucziznie.
2:
Amurca - Piana na oleiú, albo brud. Sordes olei, quae praecedunt.
3:
Amuſsis - Czieſielſskij ſznur. Filum [...], quod fabri materiarij [...] oblinunt
4:
Amuſsim, Adamuſſim - Doskonalie.
5:
Amuſus - Nieumieiętnij Grobian. Inelegans, et indoctus
6:
Amygdala - Migdalowe drzewo.
7:
Amygdala - Migdąłe. Amygdalum
8:
Amylon -
strona: 66a
Krochmal, mączka.1:
Anabasis, [...] Equiſetum, [...] Hippuris - Kotczy ogon.
2:
Anabasius - Obwieſzczaiący czozl zlego albo dobrego.
3:
Anabathra - Schodek vel podnozek.
4:
Anacacabea - Bob Grécki, kázá.
5:
Anacephalaeosis - Krotkie powtorzenie.
strona: 66b
1:
Anachites - Diament.
2:
Anachoresis - Puſtinia. Eremus, ſeceſſus
3:
Anaclinterium - Lozko do przeſzipianią południowego. Lectulus, ſuper quo quieſcimus interdiu
4:
Anacoluthos - Niewrim. [...] inconſequens
5:
Anacriſis - Wibadiwanie na złoczinicy, prze-
6:
z męke albo bez meky. Quaeſtio de reo habita
7:
Anagallis - Muſzec. Item, wroble proſo. [...] quam Morgelinam, vel Gallinae morſum vulgo vocant
8:
Anaglypha - Vir zezani obraz, albo iaką ſztuka wiſznicowana. [...] vaſa, aliave opera, ſculpturis aſpera, quae [...] ita exculpta ſunt, vt in eis imagines emineant
9:
Anaglyptes - Sznicarz.
10:
Anaglyptice, ſiue Anaglyphice - Nauka ſznicars
11:
kądrukowaną, witoczoną, albo wirzezana.
12:
Anagnoſtes - Czitelnik, poprawca.
strona: 67a
1:
Analecta - Ogriſky ſtołowe, albo odrobiny. Purgamenta coenarum, et quiſquiliae ciborum ſub menſam cadentes
2:
Analectes - Podſtoly stołowy ochronca. Item Pamietliwi tego zoczitał albos, łiſzał Qui colligit, aut verrit analecta.
3:
Analogia, Proportio, proprietas, conuenientia, ſimilitudo - Podobienſtwo, przirownanie.
4:
Anaphalis - Kocánki. [...] Gnaphalium et [...] Centunculus
strona: 67b
1:
Anas - Kaczka.
2:
Anaticula - Kaczeczna.
3:
Anatinus - Katczy.
4:
Anathema, Deteſtatio, execratio - Przeklecztwo, wirugowanie.
5:
Anatociſmus - Lichwa z lichwi.
strona: 68a
1:
Anaxyris - Szcząw.
2:
Ancaesa - Cōfeterowane nączinie. [...] vaſa [...] caelata
3:
Anceps, Quod vtrinque acutum eſt - Watpliwy, niepewny.
4:
Anchora, Ferreum inſtrumentum quo naues retinentur - Kotew.
strona: 68b
1:
Anchuſa - Czerwonij korzen. male quibuſdam wołowi yezik.
2:
Ancile - Rodella tarczą.
3:
Ancilla - Słuzebną dzewka. Mulier ſerua.
4:
Ancillula - Dzewczinka.
5:
Ancillor - Słuze za dzewkę. Miniſtro, vel dedico me ad miniſtrandum, ac ſeruiendum
6:
Anconiſci, Inſtrumenta tortoria - Klamra.
7:
Ancteres, Vincula [...], quibus vulnerum labra conſtringuntur, ne latior fiat cicatrix - Hafty.
8:
Ancyromachus - Dubas. Genus naugij [...], quod anchoris, et reliquis naugij inſtrumentis vehendis ſit aptum.
9:
Andabatae - Szlepoſzermierze.
strona: [69]a
1:
Andrachne agria - Kurzą noga, Tłuſte ziele. [...] illecebra [...] et Portulaca ſylueſtris
2:
Andrago - Niewiaſta męzskiego ſerca. Mulier animum virilem habens
3:
Androgynos - Meskie yniewiesćie rzécimaiąci.
4:
Andron - Scziąnkij bez nakricia.
5:
Aneclogiſtus - Regeſtr widatkow ij przijęcią.
strona: [69]b
1:
Anemone - Rozą polną.
2:
Anethum - Swoiski kopr.
3:
Anfractus, [...] obliqui viarum flexus, in ſeſe recurrentes - Droga krzężiſta, Paſieka.
4:
Angaria - Słuzba przimuſſoną. Przimuſ do kazdeijrzecij. ¶¶ Munus angari.
5:
Angelus - Poſſeł wdziecżni, Anioł. [...] nuntius
6:
Angiportus, et angiportum, Via eſt exitum non habens: vel vicus anguſtus - Cziaſna Vlica niemaiaca wiiſzczią.
7:
ANGLIA - Angielską zemia. [...] Britannia
8:
Ango, Conſtringo, premo, crucio - Dręcze, Duſze, SSzciskąm, Trapie.
strona: [70]a
1:
Angor, Corporis vel animi cruciatus - Trąpienie, ſmętek. [...] aegritudo premens.
2:
Angina - Czopka vpadnienie, garła bolenię.
3:
Anguillae - Węgorz.
4:
Anguis, ſerpentis genus [...] quod in aquis degit - Wąz wodni.
5:
Anguiculus - Węzik.
6:
Anguineus, Quod anguium eſt, aut quod ex anguibus conſtat - Węzowy.
7:
Angulus, [...] quod conſtat ex duabus lineis in idem punctum deſinentibus - Kąt, rog domowy albo inſzei rzeczy.
8:
Angulatus, ad modum et formam anguli factus - Narozniczi.
9:
Angularis - Kątowij albo nąrozniczi quadratowi.
10:
Anguſtus - Cziaſny.
strona: [70]b
1:
Anguſto, id eſt, ſtringo, coarcto, contraho - Scziskąm ſcziagąm, ſcieſniąm.
2:
Anguſte, Arcte, ſtricte, exigue exiliter, tenuiter, preſſe - Scziſlie, cziaſno.
3:
Anguſtia, Locus arctus, et minime amplus - Cziaſnoſzc, vcisk.
4:
Anhelo - Tchnę, ledwo oddicham.
5:
Anhelator, Qui eſt ſuſpirioſus et pneumaticus - Ledwotchnący.
6:
Anhelatio, ſpirandi difficultas - Tchnienie, oddech czięſzky.
7:
Anhelitus, Spiritus, reſpiratio - Odetchnienię.
8:
Anhelus, Anhelans, ſpiritum aegre ducens - Dichawiczny.
9:
Anicetum - Hanniſz.
10:
Anima - Duſza.
11:
Animula, Parua anima - Duſziczka.
12:
Animal, [...] ſubſtantia animata ſentiens - Zwierze.
13:
Animalis, Quod eſt ex animali, ſiue quod habet in ſe animam -
strona: 71a
Ducha, ruſzenięy wſobie maiący.1:
Animabilis, Quod animam et ſpiritum habet, ſpirabilis - Zywiaci.
2:
Animaduerto, Animum aliquo verto, ſenſus in illud quod fit intendo, cogito, intueor, conſidero, deprehendo, ſentio, intelligo - Spilnoſzczią obacząm. ¶ Animaduerto [...] punio et caſtigo - Karżę.
3:
Animaduersio, obſeruatio, notatio - Bąc-zenię, dogladanię. ¶ Animaduersio [...] etiam poenam et caſtigationem ſignificat - Karnoſzcz.
4:
Animaduerſor, Punitor - Tenktori karże.
5:
Animaduerſus, Perſpectus, cognitus - Wibaczony. ¶ Animaduerſus, qui ſupplicio affectus eſt - Skarany.
6:
Animus - Vmisł.
strona: 71b
1:
Animo, Animum do, incito, incendo - Szmiałim czinię, ſerca dodaię. ¶ Animare [...] animam inducere, animum inſpirare, viuificare - Ziwot wracam, ozywiam.
2:
Animans, [...] pro animali - Zwierzę, albo rzecz nieiaką ziwot maiącą.
3:
Animatus, [...] Animo, aut voluntate aliqua affectus - Smialoſc maiąci.
4:
Animatio - Daniezywota, wskrzeſzenie.
5:
Animoſus, Habens in ſe vehementiam animi, ſiue qui eſt elati ſpiritus, quique ad iracundiam eſt procliuior - Szmiałi, nieroſpaczaiąci ſerdeczny.
6:
Animoſe, Fortiter, ſtrenue - Szmielie.
7:
Animositas, [...] vehementia, et impetus animi - Szmiałoſzcz.
8:
Aniſum - Hánniſz.
strona: 72a
1:
Annaſcor, Iuxta naſcor - Prziraſtąm.
2:
Annauigo, Ad locum aliquem nauigo - Przipłiwam.
3:
Annecto, Agglutino, alligo, ad aliquid necto - Prziwięzuię, ſpaiąm.
4:
Annitor, Ad aliquid applico ſiue applicor, innitor - Wſpierąm ſzie, vſziełuię.
5:
Annoto, Iuxta ſiue ad aliquid noto: [...] inſcribo - Naznacząm, napiſſuię.
strona: 72b
1:
Annotamenta - Prżipiſsi.
2:
Annuatim, Quotannis, ſeu ſingulis annis - Co rok, nakazdi rock.
3:
Annumero, In aliquorum numero pono, in eundem numerum refero - Przilicząm nadlicząm.
4:
Annuntio, nuntio, denuntio - Oznaimuię.
5:
Annuo, nutu, id eſt, capitis ſigno aſſentior - Skiwąm przizwałąm Skinienim.
6:
Annus, Tempus [...] 365 dierum - Rok.
7:
Annales, res geſtae, quae de anno in annum in hiſtorias rediguntur, memoria publica - Kſziegi, albo kronika wktorą ſprawi rocznię vodziemi.
8:
Annalis, Quod ad annos pertinet - Kitroku przinalezący.
strona: 73a
1:
Annarius, [...] annalis - Roczni.
2:
Annare - Na kazdi rok odnawiąm. [...] Eodem quoque menſe et publice et priuatim ad Annam perennaui ſacrificatum itur, vt annare perennereque commode liceat.
3:
Anniculus, Quod eſt vnius anni - Roczny.
4:
Annilis, [...] ſenilis et aetate grandi - Starżałi.
5:
Anniuerſarius, Quod ſingulis annis ſtatuto tempore reuertitur - Przez rocznij, Dorocznij.
6:
Annona, Res frumentaria, res omnes quae ad annuum victum - Doroczne wichowanię Dorocznąziwnoſzcz.
7:
Annotinus, Quod ad annonam pertinet - Do wicho wanio rącznego prżinależąci.
8:
Annonarius, quod ad annonam pertinet - Kuziwnoſzczi nalezącij.
9:
Annoſus, Quod eſt vetuſtum, quaſi multorum annorum - Stari, Letnij,
10:
Annotinus - Roczny.
11:
Annuus, Quod vnius anni ſpatio continetur - Doroczny. Do Roku trwąicy.
12:
Anodina - Lekarſtwo chorobe vlzaiące.
13:
Anomalia - Niero wnoſcz Niezgota.
14:
Anomalum - Nierowni, Chrupowati.
15:
Anonis, [...] Ononis - Liſi ogon. alij, Czártowe ziebro.
strona: 73b
1:
Anormis, Sine norma, qui aliorum normam non ſequitur - Nierządnij.
2:
Anquirere - wipitiuaczſżie. Quaerere
3:
Ansa, Vaſis auris, vtrinque prominens, quae ſcilicet manibus teneri ſolet - Vcho vnączinią.
4:
Anſula - Vſzko, Rękoieſzcz.
5:
Ansatus, Quod anſam habet - Vhzatij, z rekoieſzczią.
6:
Anſer - Gęſz.
7:
Anserinus, Quod eſt anſeris - Gęſzij.
8:
Anserculus - Gąſziątko, gąska.
9:
Antae, [...] Oſtiorum latera - Podwoi.
strona: 74a
1:
Ante - Przedtim.
2:
Antea, Antehac, ante hoc tempus, ſuperioribus diebus - Przedwczorem.
3:
Anteactus, Praeteritus, ſuperior, elapſus - Przedtim skonczonij, Przeſzlij.
4:
Anteambulo - Wprzod chodzącij, albo iezdzacij.
5:
Antecapio, Praeuenio, anticipo - Vprzedząm, wprzodbiorę.
6:
Antecedo, Praecedo, anteeo, praeeo, et aliquando ſupero, excello - Wprzod chodzę.
7:
Anteceſſor, Qui antecedit - Przedbiegaią, przedesłaniec. ¶ Anteceſſores equites [...], antecurſores - Wprżod ieżni.
8:
Antecello, praecello, antecedo, ſupero - Przechodzę, przwiſząm.
9:
Antecoenium, Cibus, qui ante coenam ſumitur: vulgo Merenda - Podwieczorek, iuzijna.
10:
Antecursor - Przedbiegacz.
11:
Antedico, Praedico -
strona: 74b
Przepowiadąm obwieſzczam.1:
Anteeo, Praecedo, praeeo, praecello, antecedo, ſupero - Wprzod idę.
2:
Antefero, Antepono - Przeklądąm, wieceij wązę.
3:
Antelatus, Praelatus - Wiſzeij wagij.
4:
Antegredior, Praefero, praeeo - Wprzodę ide.
5:
Antehabeo, Praefero - Więczei wąze.
6:
Antehac, Ante hoc tempus, ante illud tempus - Przedtim.
7:
Antelucanus, Quod eſt ante lucem - Poranni, przed ſzwitąnim będacij.
8:
Anteluculo - Przededniem.
9:
Antemeridianus, Quod eſt, vel fit ante meridiem - Przedpołudniowij.
10:
Antenna, Lignum tranſuerſum in naui ad malum, cui velum alligatur - Zerdz naktorei zągiel wiſzij.
11:
Anteoccupo, Praeoccupo - Vprzedząm, wprzod oſiadam.
12:
Antepagmenta, [...] valuarum ornamenta, quodquae ante valuas appingantur, id eſt affingantur: vel quodquae appingantur antis, ſeu valuis - Malowanie na podwoiach.
strona: 75a
1:
Antepono, Ante aliquid pono - Przedkładam.
2:
Antequam, Priuſquam - Drzewieij, pierweij.
3:
Antermini, Qui circum terminos prouinciae habitant - Pogranicżni.
4:
Antes, ]...] eminentes lapides, ſiue vltimae columnae quadratae, quibus ſuſtinetur fabrica - Słupi naktorichbud ſtoij.
5:
Antesignanus, Miles qui ante ſignum in acie collocatus, Signorum, hoc eſt vexillorum propugnator, ſiue defenſor - Choraznego ząstępca albo obronca.
6:
Anteſto, Praeſto, antecello - Przewiſząm.
7:
Anteuenio, Praeuenio - Vprzedąm pierwei prżichodzę.
8:
Anteuerto, Praeuenio, praeuerto, anteuenio - Przedbiegąm.
9:
Anteuolo - Przedlatuie.
strona: 75b
1:
Anthemis - Camomilla.
2:
Anthinum mel - Wióſnowi miod. Mel [...] aeſtiuum
3:
Anthrax - Wągl.
4:
Anthracinus, Color niger - Cżarni iaho wągl.
5:
Anthropomorphitae, [...] qui ſimplicitate ruſtica Deum [...] humanam formam, et membra habere arbitrabantur - CziktorziBoga wczłowieka przemieniaią.
6:
Antiae - Niewieſzczie włoſzirna cżelie, koſm.
strona: 76a
1:
Anticipo, Ante capio, ante occupo, praeuenio - Vprzedząm, wprzod biore.
2:
Anticipatio - Vprzedzenię.
3:
Anticus - Nacżelni.
4:
Antidora, Remunerationes quae a nobis pro acceptis pecuniis redduntur - Oddorawanie, oddanie.
5:
Antidotum, Remedium quod contra venena, aut morbos quos timemus datur, vulgo praeſeruatiuum vocant - Lekarſtwo przecziwko trucziznie.
strona: 76b
1:
Antigrapheus - Piſsarz, item: Prouentowi piſsarz. [...] cui id muneris iniunctum eſt, vt obſeruet pecuniam
2:
Antigraphum, [...] Antigrapheorum nota ſiue diuerſum exemplar - Wypis.
3:
Antilena - Podpiérſzien. Qua pectus iumenti cingitur
4:
Antimelon - Pokrzik.
strona: 77a
1:
Antipathia - Przeciwnoſc przirodzenią. Naturalis rerum differentia ſiue repugnantia
2:
Antipelargesis, [...] ſiue Antipelargia, Remuneratio, mutua beneficiorum compenſatio - Oddanie dobrodzeiſtwa.
3:
Antiperiſtasis, ]...] circumobſiſtentia, reciprocatio, compreſſio vndique circumfuſa - Okrązenię.
4:
Antipherna - Zapiſsanie poſsagu.
5:
Antiphona - Spiewanie na odmiani.
6:
Antiphrasis - Spacznie wirozumienie. Sermo per contrarium intelligendus
7:
Antiquus, Vetus, priſcus - Stary, dàwni.
8:
Antiquarius, Qui verba ab vſu remota [...] ſcrutatur - Starich słow a niezwyczianie, poziwaiąci.
9:
Antiquitas, Vetuſtas - Staroſcz, dawnoſc.
10:
Antiquitus - Zdawna.
strona: 77b
[...] olim, vel tempore antiquorum.1:
Antiquo, Aboleo, abrogo, irritum facio - Oddaląm, obraczam wniwec, niéutwierdząm.
2:
Antiquatio, Abolitio, abrogatio - Wniweczobrocenie.
3:
Antique, [...] ad morem antiquorum - Poſtaremu.
4:
Antiſcorodon - Zaieczi cżoſnek. [...] Vlpicum, et Allium Cyprium
5:
Antiſtes, [...] Primarius vnius templi ſacerdos - Przednieyſzy prelat.
6:
Antiſtita - Kxieni, prz éorúſza, oppaczicha.
7:
Antiſtitium, Excellentia, antiſtitis dignitas - Przewiſzenię, godnoſzcz.
8:
Antiſtitor, Praeſes, praefectus, quaſi anteſtator - Prziſtąw, przełożoni.
9:
Antiſto, [...] Anteſto, id eſt, antecello - Prżodekmąm nadniſſe.
10:
Antitypum - Wiobrazenie.
11:
Antlia, machina ad hauriendam aquam -
strona: 78a
Kliuba, inſtrument krotim wode wicziagą iakieſą kołowroti.1:
Antrae, [...] conualles, vel arborum interualla - Rozmiarmedzi ſzczepami.
strona: 78b
1:
Antrum, Specus, cauerna - Iaskinia, padoł, loch.
2:
Anulus, Pro digitorum ornamento - Pierſzczien.
3:
Anellus, [...] anulus - Pierſczionecżiek.
4:
Anularius, Artifex qui anulos facit - Ten ktori robi pierſzczenie.
5:
Anularis, Quod anuli eſt - Pierſczieniowi.
6:
Anus, Vetula - Baba.
strona: 79a
1:
Anicula - Babsko.
2:
Anilitas, Senectus - Szedziwoſzcz niewieſzczią.
3:
Anus, pars poſterior, podex - Zadek, dupa.
4:
Anxius, Solicitus, moeſtus - Fraſzowliwij, ſmętnij.
5:
Anxie, solicite, curioſe - Fraſowliwie.
6:
Anxietas, Anxietudo, Procliuitas ad angorem - Frąſunek, Smetek.
7:
Anxifer, Quaſi angorem, anxietatemque ferens - Smętek zadaiąci.
strona: 79b
1:
Apage, [...] Abigentis vox et faſtidientis aliquid - Pódziz, mikaij.
2:
Apageſis, [...] Aufer, vel remoue ſi vis - Wara.
3:
Apalaeſtri, Graeci vocant ignaros palaeſtrae, hoc eſt, qui ſeſe in lucta non exercuerunt - Nieumieiętni żapaſznik.
4:
Aparctias - Wiatrpołnocnij. Ventus ab arcto flans
5:
Apathes - Niefraſowliwi czi ktorich nieruſząią zmisłij. [...] ſine vlla animi perturbatione
6:
Apeliotes - Wiatr od wschodusłonca.
7:
Apella, [...] ſine pelle - Obrzezaniec.
8:
APENNINVS - Alpi mijdzi włochia ſzwaicarmi.
9:
Apepſia - Sęrowoſſzcz wzołątku.
10:
Aper, Porcus ſylueſter - Dziki wieprz.
11:
Aprarius - Dżikowieprżowi.
12:
Aprinus - Dzikiemu wieprzu prżinąleżąci.
13:
Aperio, Patefacio, palam facio, illuſtro, expono, nudo, detego - Othwierąm.
strona: 80a
1:
Aperte, Clare, manifeſte - Iawnie, othworziſzcie.
2:
Apertio - Otwarcziè.
3:
Apes, vel Apis - Pſczoła.
4:
Apecula, ſiue Apicula, Parua apes - Pſczołką.
5:
Apiarium, Locus vbi apes coſidunt, [...] vbi aluei apium tenentur - Pſczelnik.
6:
Apiarius, Qui curat ſiue poſſidet apeis - Pſczoląrz.
7:
Apiaſtrum - Pſczełnik, roiownik. [...] Meliſſophyllon
8:
Apex, faſtigium - Wierżchołek. ¶ Apex [...] pro ſumma verticis parte - Wierzchołek, Szpica.
9:
Apexabo, Inteſtinum ſanguine plenum, admiſto pingui - Iątrnica, ielito krwią napelpione.
strona: 80b
1:
Apheteria - Szranki zkąd wząwod puſzcżaią, ſzranki do czwiczenią kony.
2:
Aphracta - Lodz. [...] Aphractus
3:
Aphronitrum - Salpietra. Spuma nitri
4:
Aphthae - Pęcherż na wargach. Exulcerationes [...] in ſummo ore
strona: 81a
1:
Apicae oues, [...] quae, non amplo corpore ſunt, nec multam lanam habent circa corpus totum - Obliazłę owce.
2:
Apiſcor, Acquiro - Doſtawąm.
3:
Apium - Piotruſzka.
4:
Apium montanum - Lieſna piotruſzka.
5:
Apium paluſtre - Opich ſwinia veſz.
6:
Apocha, Schedula [...], qua fatemur nobis de pecunia eſſe ſatisfactum - Kwitancią.
strona: 81b
1:
Apocopi - Wirzezany. ]...] caſtrati, quaſi execti, et ſpoliati
2:
Apocryphus - Skrity, czichy, taiemni. [...] abſconditus, ſecretus
3:
Apodes - Gerzikowie.
4:
Apodixis, Euidens probatio, demonſtratio, documentum - Doſtatniępokązanie, albowiwod.
5:
Apodyterium, Spoliatorium. Locus in quo loturi aut ſudaturi, veſtes deponebant - Izha albomieſce do rozbieránią, niz do łazniey wnidze, zuwalnia.
6:
Apogaei, Venti [...] a terra flantes - Wiatrir z ziemie pochodzące.
7:
Apographum, Exemplum, deſcriptio libri, quaſi diceres deſcriptum, aut exſcriptum - Prezepis kſzięgy, extract, kopyą.
8:
Apolactizo - Nogami wiczierąm.
9:
Apolis - Wiwołanię, odkazanie z miaſta. [...] extorris
strona: [82]a
1:
Apollineus - Liekarz.
2:
Apologia, defenſio, excuſatio, reſponſio et ſatisfactio - Obmowa, obrona rzecy, znowu odpowiedz.
3:
Apologus, Fabula in qua bruta animalia introducuntur loquentia - Baika, fabuła.
4:
Apomeli - Miod z wodą rozmączoni. Potus confectus ex maceratis aqua fauis, medium inter mulſum et oxymeli locum obtinens
5:
Apophyades, [...] Appendices vocari poſſunt, quae ſcilicet rei alicui agnaſcuntur - Wyroſlina, odwiſnienię.
6:
Apophoreta, Munera quae dari ſolent Saturnalibus: quem morem hodie quoque ſeruant menſe Decembri in natali Saluatoris, et initio anni - Nowe lato, podarek na
7:
nowi rock, kolenda.
8:
Apophthegma - Odpowiedz, mądrą à krotką. Breuis et acuta ſententia, ſiue argutum dictum, non cuiuſlibet, ſed illuſtrium tan-
strona: [82]b
tum virorum.1:
Apoplectici - Powu trzim albo ſliakiem zarazoni. [...] quorum videlicet et corpus, et mens ſtupet ictu fulminis, aut morbo.
2:
Apoplexia - Zarazenie ſzliakiem powie trzeni.
3:
Aporrogas - Gwiazda lataiąca.
4:
Apoſphragiſma - Wyricie napiecżeci.
5:
Apoſtata, defector, et deſertor ſui ducis, ſiue religionis et inſtituti - Odſzczepieniec.
6:
Apoſtato, Deficio, deſero, oppugno quod antea defendebam - Przecziwię ſzie, y wiwram aco com przedtim wierzeł.
7:
Apoſtema - Wrzod, napuchnienie, gruczoł. [...] tumor praeter naturam, quum pus ex phlegmone reſolutum in quendam quaſi ſinum colligitur
8:
Apoſtolus - Poſel, apoſztoł.
9:
Apotheca - Komora, kramnica, piwnica, albo mieſcenie iakie do chowanią rzeczi. [...] cella [...] in qua aliquid reponitur
10:
Apotheosis - Miedze bogi policzenię. Conſecratio, ſeu deificatio
strona: 83a
1:
Apozema - Trunek vwarzoni y nagotowany z rozmaitich zioł. Aqua cocta cum variis condimentis
2:
Appareo, Videor, compareo, adſum, exto, exiſto, in conſpectum venio - Vkazuię ſzię, ſtawiąm ſzie.
3:
Apparitio, Oſtenſio [...], et officium apparitoris qui magiſtratu praeſto eſt - Okazanie.
4:
Apparitores, Satellites, ſtipatores, et miniſtri magiſtratuum - Mieski sługa albo tez pilnu iaci na vrzędową poſługę cekliąrz.
5:
Apparo, Paro, comparo, praeparo, cum magnificentia quadam et ſplendore adorno - Przigo tiwuie, narzadząm.
6:
Apparatus, Apparatio, praeparatio, magnificentia - Przigotowanię, apparąt, narządzenie.
7:
Apparate, Cum apparatu - Z wiel kim narządzenim, obficie.
8:
Appello, Nomino - Naziwąm, mianuię. ¶ Appellare [...] poſt ſententiam, tanquam iniquam, ad ſuperiorem iudicem prouocare - Appellowacz do inſsego ſędziego.
9:
Appello, Applico, admoueo - Prziſtępuię do brzegu, ląduię.
strona: 83b
1:
Appendo, Suſpendo, quaſi ad aliquid pendo - Zawieſzuię.
2:
Appendix, [...] quod alij adiunctum eſt et adpenſum, additamentum, corollarium - Przidatek, prziczinek.
3:
Appeto, Auide cupio - Poządąm.
4:
Appetens, Auidus, cupidus - Chcziwy, poządliwy.
5:
Appetitio, Motus [...] impetus animi, quod ad aliquid agendum impellimur - Poządliwoſzcz chcziwoſzcz.
6:
Appetentia, Appetitio, ſeu cupiditas, motuſve animi, quo ad aliquid agendum impellimur - Chczenię, ządanie.
7:
Appingo, Addo, vel adiungo - Przidawąm, przipiſsuię.
strona: 84a
1:
Applaudo [...], manuum, vel pedum plauſu fauorem oſtendere - Klaskąm rekami, raduis ſzie.
2:
Applausor, Qui applaudit - Rado ſznik ktori zweſſelim rękami klaską.
3:
Applauſus - Radoſzcz.
4:
Applico, Appello - Przirowniwam, przikładąm.
5:
Applicatio, Adiunctio animi - Przipodobanie ſzie przitulenie ſzie.
6:
Apploro, Apud aliquem ploro, vel vna cum aliquo ploro - Pomagam płacżu.
7:
Appluere - Pokropiwam.
8:
Applumbo, Plumbo, metallo quae deſiuncta erant coniungo - Ołowem ſpaiąm, zaliewam, ocziągam ołowem.
9:
Appono, Appingo, ad aliquid pono, admoueo - Przikładąm, prziſadząm.
10:
Appositus, Quod eſt iuxta, vel ad aliquid poſitum - Prziłozony.
11:
Apposite, Conuenienter, apte, accommodate -
strona: 84b
Spoſobnie ładtnie, zgodnie.1:
Apporrigo, Iuxta porrigo - Przicziągąm.
2:
Apporto, affero - Przinaſząm.
3:
Appoſco, Inſuper poſco - Przitim ządąm.
4:
Appotus, valde potus, qui multum potauit - Ozartij, podchmielonij.
5:
Apprehendo, [...] Apprendo: Attrecto, capio, vel ad me traho, arripio - Poriwąm.
6:
Apprime, In primis, egregie, valde - Nad wſziſtko, zwłaſzcze, oſsobliwie.
7:
Apprimo, Ad aliquid premo, premendo adigo - Przidrukiwąm.
8:
Approbus, Valde probus - Barzo cznotliwij.
9:
Approbo, Probo, comprobo, laudo, auctoritatem et fidem alicui rei tribuo - Pochwalam, pozwalam.
10:
Approbatio - Pochwalienie.
11:
Appromitto, Pro altero promitto, quod alter promiſit idem promitto - Ręcze, szlubuię zainſsego, albo przi inſzim.
12:
Appronare, in genua ſe proſternere - Kłaniam ſzie, nakolana padam, biie cżołem.
13:
Appropero, Propero, accelero - Poſ piechąm, przikwapiąm.
14:
Appropinquo, Propius accedo, aduento, prope ſum - Przibliząm ſzie.
15:
Appropinquatio - Prziblizanię.
16:
Apricus, Soli expoſitus, Soli apertus - Mieſcze ktorigo słonce dobrze nagrzewą.
strona: 85a
1:
Apricari, [...] in aprico loco eſſe, hoc eſt, in loco Soli expoſito verſari - Na słoncu ſzie grzacz.
2:
Apricatio - Mieſzkanie na słoncu.
3:
Aprilis, Menſis [...] aperilis - Kwieczien.
4:
Apſychon - Nieziwi. Inanimatum, quod eſt ſine anima
5:
Aptus, Accommodatus, appoſitus, conueniens, congruens - Spoſsobny.
6:
Apte - Właſznię z ſzikiem.
7:
Apto, Consentienter aliquid rei alicui iungo, ſeu accommodo - Prżikładąm.
8:
Apud - V.
strona: 85b
1:
Apus, vel cypſellus - Gerżik.
2:
Aqua - Woda.
3:
Aquula - Wodeczka, wodka.
4:
Aquaeductus - wod i prziwod, wodne przikopi, row do prziwiedzenią woti. [...] aquarum deductio
strona: 86a
1:
Aqua intercus - Puchlina.
2:
Aqualiculus, [...] Vas [...] in quo porci ſorbent - Swinie korito.
3:
Aqualis, Genus vaſis ad aquam tenendam, quo aqua manibus datur - Naliewką.
4:
Aquarioli, [...] mulierum impudicarum ſordidiſſimi aſſeclae - Kurewnik.
5:
Aquarium, Locus in flumine, aut alia quauis aqua, ad quem animalia potum aguntur - Korito do napawanią bidła.
6:
Aquarius, Vndecimum ſignum Zodiaci - Wodnik.
7:
Aquaticus, Qui in aqua degit - Wodni.
8:
Aquilex, Qui aquam illicit et ducit - Miſtrz ſtudnie buduiący, vel, miſtrz wode prziwodzacy.
9:
Aquor, Aquam haurio, ſiue aquam fero - Wẃode ſzie opatruię.
10:
Aquatio, Actus aquandi, hoc eſt, aquam ad caſtra afferendi - Wodi prziczinianie, albo wiciąganie.
11:
Aquator, Qui aquandi miniſterium, praeſertim in exercitu facit - Ten ktori oboz opątruie wodąm.
12:
Aquatus, Aqua mixtus, aqua dilutus - Wodniaſty, vel z woda zmie ſzany.
13:
Aquosus, Quod copiam aquae habet - Wodniaſty wodą obląny.
strona: 86b
1:
Aquila - Orzeł.
2:
Aquilinus, Quod eſt aquilae, vel quod ad aquilam pertinet - Orli.
3:
Aquiliferi, [...] ſigniferi - Chorazi.
4:
AQVILO, Ventus Septentrionalis - Wiatr zpol noczi.
strona: 87a
1:
Aquilus color, Fuſcus et ſubniger - Cziemnobłekitni, bławotnij.
2:
Ara - Ołtarz.
strona: 87b
1:
Aranea, [...] araneus - Paieczina.
2:
Araneus - Paiąk.
3:
Araneoſus, Aranearum faciem habens - Paięcziſtij, vel Paieczinie podobnij.
4:
Arbiter, Iudex honorarius non a lege datus, ſed ab iis qui litigant, lectus, qui totius rei habet poteſtatem - Iednacz, roziemcana ktoregoſzie ſtronij ſpuſzczacą.
strona: 88a
1:
Arbitrarium, [...] quod alicuius arbitrio eſt relictum - Rozſądek, dobrouolnoſzcz ktorą przimnie mąm.
2:
Arbitratus, Arbitrium, voluntas, opinio - Zdanię, dobrąwolą, mniemanie moie.
3:
Arbitrium, Sententia [...] quae ab arbitro ſtatuitur - Zdanie albo decret, rozſsadek.
4:
Arbitror, Exiſtimo, cenſeo - Mniemam, rozumiem.
5:
Arbor - Drzewo.
6:
Arborator, [...] qui arbores putat: qui et fronadator dicitur - Okrżaſsowacz drzew.
7:
Arboreſcere, Arborem fieri, vel in arborem creſcere - W drzewo roſtę.
8:
Arboreus, Quod eſt arboris - Drzewiany.
9:
Arbuſcula - Drzewko.
10:
Arbuſta -
strona: 88b
Liąſſek albo mieſse drzewem naſsadzone.1:
Arbuſto, Agrum arboribus conſero ad maritandas vites - Sadzę, vel ſczepie drzewo.
2:
Arbutus - Drzewow maiące owoc podobniwiſzniom.
3:
Arbutum - Owocz ſtakiego drzewa.
4:
Arca, Scrinium, capſa - Skrzinia.
5:
Arcula, Parua arca - Skrzinka.
6:
Arcarius, Quod ad arcam pertinet - Podskarbi.
7:
Arcanum, Secretum abſconſum, occultum - Skrite, rzecz taiemną.
8:
Arcanus, Occultus, tectus, minime loquax - Skrity, taiemny.
strona: 89a
1:
Arcellula - Ladka.
2:
Arceo, [....] Propulſo, abigo, prohibeo, pello - Odpędząm, zawcziagąm.
3:
Arceſſo, Accuſo, poſtulo - Obskarząm. ¶ Arceſſo, aduoco - Prziwołiwąm, prziziwąm.
4:
Arcto, Conſtringo, vehementer arcto - Vcziskąm, z czieſzniąm.
5:
Arctus, Anguſtus, ſtrictus - Cziaſny.
6:
Arcera, [...] plauſtrum tectum vndique ex tabulis [...], quo vehiculi genere et ſenes et aegroti cubantes vectabantur - Lektika, kolebka careta.
7:
Archarius, Praefectus et moderator - Staroſta, vrzednik przełozoni na iakim vrzędzię.
strona: 89b
1:
Archetypus, [...] quodcunque ita primum fabricatum, vt exemplar reliquis ſit - Wizerung.
2:
Archiater, et Archiatrus - Przednieiſzi doktor.
3:
Archigrammatei, Scribarum principes - Piſsarze przed nieij ſzij w Cancellarij.
4:
Archigubernus - Wielkij hetman.
5:
Archimagirus, Princeps et magiſter coquorum, ſummus coquus - Kuchmiſtrz.
6:
Archimandritae - Oppat, gardijąn, Prior. [...] praepoſiti conſectaneae turbae
7:
Archimimus, Princeps mimorum, et ſummus - Kuglarskij miſtrz.
strona: 90a
1:
Archipirata, Praedonum dux - Wodz moryskich zboycow.
2:
Archippocomos - Koniuſzi.
3:
Architectus - Czieſzla, vel miſtrz nad budowanim. [...] qui ſtructuris aedificiorum praeeſt, et qui fabricanda praeſcribit.
4:
Architector, Conſtruo, fabricor - Buduię.
5:
Architectonice - Kunſt albo ſtuka budowanią.
6:
Architectura, AEdificandi ſcientia - Vmieiętnoſcz budowanią.
7:
Architriclinus, Qui praeeſt triclinio - Marſzołek nad rozrzą dzanim potrąw, Trukſas.
8:
Archiuum - Grod, cancellaria gdzekſziąg połozenię ieſt.
9:
Archiotae, [...] qui publico archio praeerant - Sprawci nad grodem.
10:
Archon, Summus principatus Athenis - Pan naiwizſzi.
11:
Arcifinius ager - Rolią nieograniczóną. [...] qui certis linearum menſuris non continetur
strona: 90b
1:
Arcitenens - Lukonos.
2:
Arctatio - Zcżiſnienię.
3:
Arctos, vrſum, vel vrſam ſignificat - Woz na niebie.
4:
Arcus, Inſtrumentum [...], e quo ſagittae emittuntur - Luk. ¶ Arcus, curuatura in aedificiis - Zas kliepieni ęwobłak. ¶ Arcus [...] Arquus - Tęcza, dega.
5:
Arcuo, In modum arcus curuare - Sklepie wobkak nakriwąm.
6:
Arcuatus, Curuatus in modum arcus - Sklepisty.
strona: 91a
1:
Arcuatim, In modum arcus - wobłak skliepiſto.
2:
Ardea, [...] ardua - Czaplia.
3:
Ardelio, Homo inquietus et huc atque illuc ſemper volitans, ſaliens, et omnibus negotiis ſeſe immiſcens - Natręth, wſzędibeł.
4:
Ardeo, Flagro, deflagro, conflagro - Gorąm.
5:
Ardeſco, iterum atque iterum ardeo, ardorem concipio - Zapalam ſzie.
6:
Ardens - Gorącij.
7:
Ardor, Vehemens calor et incendium - Zapalenię, gorączoſzcz.
8:
Arduus, Aſcenſu difficilis - Przikri do wſtąpienią.
9:
Arduitas, Altitudo - wiſsokoſzcz.
10:
Area, [...] locus [...] vbi frumenta ſecta teruntur et areſcunt, [...] locus in vrbe purus ſine aedificio - Gumno, podworzę, placz albo mieiſcze golę.
strona: 91b
1:
Areator, Qui aream purgat, et in ea frumentum triturat - Młoczek.
2:
Areola - Gumienko.
3:
Arena, Tenuiſſimus puluis et aridus - Piąſsek.
4:
Arenaceus, Quod ex arena eſt - Piąskowatij.
5:
Arenarius, Quod ad arenam pertinet - Piąſzcziſkowi.
6:
Arenarius - Moczuiąci ſie z beſtijami, mocząrz. [...] qui in arena atque amphitheatro cum beſtiis depugnat
7:
Arenariae, Arenae fodinae - Piąſzcziſti doł.
8:
Arenosus, Quod arena abundat - Piąscziſti.
9:
Arenula - Piąſseczek. Arena tenuiſſima.
10:
Areo, Aridus ſum - Suchi ieſtem.
strona: 92a
1:
Arefacio, Aridum facio - Suſzę.
2:
Areſco, Aridus fio, viriditatem amitto - Schnę.
3:
Aridus, Siccus, exiccatus, tenuis - Suchy.
4:
Ariditas, [...] et aritudo, Siccitas - Suchoſzcz.
5:
Areſtum - Zawcziągnienię, ząpowiedz.
6:
Aretalogus - Chłubca, ſam ſziebie wiſlawiacący.
strona: 92b
1:
Argema - Bielmo na ocżach.
2:
Argentum - Strżebro. ¶ Argentum ſignatum - Pieniądze.
3:
Argentarium, Argenteae ſupellectili inſtrumentum - Forma de mienicz.
4:
Argentarius, Qui argentum exercet - Wechſląrz, zamieniacz pieniedzi.
5:
Argentarius, Quod eſt argenti, quod ad argentum pertinet - Kſtrzebru przinąlezącij.
6:
Argentaria, [...] officina, in qua argentum cuditur, aut praeparatur - Huta wktorei ſtrzebro odganieią albo kuią, mienice.
7:
Argentatus, Argento tectus - Poſtrzebrzonij.
8:
Argenteus, Quod eſt ex argento - Strzebrnij.
strona: 93a
1:
Argentosus, Cui immiſtum eſt argentum - Mieſzany z ſtrzebrem, napołi z ſtrzebrem.
2:
Argentifodina, Vbi foditur argentum, quam Argenti minam vocamus - Gora gdze ſtrzebro biorą.
3:
Argentum viuum - Ziwe ſtrzebro.
4:
Argentangina - Nakazenie przez podarki.
5:
Argilla, Terra tenax, qua figuli vtuntur ad facienda vaſa - Głina.
6:
Argillaceus, Quod ex argilla eſt, aut quod tenax eſt in modum argillae - Gliniaſty ſzlisky.
7:
Argillosus, Abundans argilla - Glinpełnjy.
strona: 93b
1:
Arguo, Accuſo, reprehendo - Karzę, ſtrofuie, poprawuie.
2:
Argutus, [...] ſubtilis et acutus - Dowczipnij, wikretnij.
3:
Argutiſsime - Subtilniuſienko.
4:
Argutiae, [...] acute et malitiose dicta vel facta - Wimijslki, wikrethij.
5:
Argutor, [...] procaciter loquor - Mowie wikręttuie, ſubtilnie, ſwiegocę.
6:
Argutatio, strepitus - Blegotanie.
7:
Argutator - Medrek, tęgi ſophiſta.
8:
Argumentum - Wiwod zeczirwątpliweij.
strona: 94a
1:
Argumentum eſt ratio quae rei dubiae facit fidem - Dowod.
2:
Argumentalis - Do wodny.
3:
Argumentor, argumentis oſtendo vel probo, argumentis perſequor - Wiwodze gruntownie rzecz wątpliwąm, albo niewiądomąm.
4:
Argumentatio, [...] rei propoſitae, per argumenta probatio - Pokazanię, dowodzenie.
5:
Argumentosus, Quod eſt factum magno argumento, hoc eſt, artificio - Nauki pełny, dowodny.
6:
Argyranche - Namazanie garſzczy groſzem.
strona: 94b
1:
Argyritis, ſpuma argenti - Srzebrną́ piana.
2:
Argyrocopus - Rzemieſznik, ſtrzebrem robiącij. [...] numularius campſor, vel ipſe etiam argenti ſculptor
3:
Argyrologus - Poborca, ał Szaffarz ktori poſpolitim groſzem ſzaffuię. [...] Latini Quaeſtorem appellant
4:
Argyrognomones - Pieniedzi przęmieniacże. [...] pecuniae permutatores
5:
Arida - Wołowi ięzik. [...] et Echium, et Alcibiadon
6:
Aries, Mas ouium - Barąn.
strona: [95]a
1:
Arietinus, Quod eſt ex ariete - Baranij.
2:
Arieto, Percutio, deiicio - Trikſząm iako barąn wiwracąm.
3:
Arinca, [...] frumenti genus, quod Graeci Olyram, Latini Siliginem vocant - Zijto Rez.
4:
Ariolatio - Wieſzczba.
5:
Ariſta, Extremae ſpicae partes - Osc̀ zita.
strona: [95]b
1:
Ariſtolochia - Kokornak. aliis, Raſt. quibuſdam Smolnik.
strona: 96a
1:
Arma - Bron, zbroią.
2:
Armatura, Armandi genus et forma - Riſztúnek.
3:
Armiger, Qui lanceam, ſcutum, galeamque ferens, armatum equitem in praelio ſequitur - Giermek.
strona: 96b
1:
Armipotens, Armis valens - Moſzni wriſtunku, Orężu mogący zdolacz.
2:
Armo, Armis induo, ſeu munio - Wzbroię vbierąm, Riſztunek daie.
3:
Armati - Zbroinij, dopotrzebi nagotowany.
4:
Armamenta, Omnis generis inſtrumenta [...] belli - Wſzeliaką riſztunek do potrzeby.
5:
Armamentaria, [...] loci vbi armamenta, armaque ſeruantur - Zbroinica. Dom albo komora do chówanią ſtrzelby, albo zbróie.
6:
Armarium, Locus vbi cibaria, libri, veſtes, et ſimilia reconduntur - Sząfa, Almarią.
7:
Armenius, Quod eſt ex Armenia - Ormianin.
8:
Armeniacus, vt, Mala Armeniaca - Morelle.
9:
Armentum, [...] id genus pecoris [...], quod eſt idoneum ad opus armorum - Trzoda, Stado bidła więczego iako wołow koni, múlow, Osłow.
strona: 97a
1:
Armentarius, Armenti cuſtos - Skotarz, krowiąrsz, paſtucha wſzeliakiego bijdła wielkiege.
2:
Armentoſus, Armentis abundans - Obfity wbidło.
3:
Armentinus, Quod eſt ex armento - Skotowi.
4:
Armillae - Zarukawie zbroine. [...] ornamenta in circulorum modum, quae viri militares [...] in ſiniſtris brachiis gerere conſueuerunt.
5:
Armoracea, Agreſtis Rhaphanus - Podezrżon.
6:
Armus, Humerus - Lopatka, plece.
7:
Arnogloſſum - Pſzy iezyk, ięziczki. [...] Lingua agni
8:
Aro, Aratro proſcindo - Orzę.
9:
Aratio, Ipſe arandi actus - Oranie.
10:
Aratiuncula - Oraninka.
11:
Arator, Qui arat -
strona: 97b
Orącz, ratay, ſziodłąk.1:
Aratro, quaſi arando itero - Przeorzę, pooruię, znowu orze.
2:
Aratrum, Inſtrumentum quo aratur - Pług.
3:
Aromatopola - Korzenni kramąrz.
4:
Arquatus, ſiue Arcuatus, quicquid arcus figuram vllo modo imitatur - Sgieti by luk, wobłak nachi lony.
5:
Arquites, [...] arcu praeliantes, quos nunc et ſagittarios vocant - Kozący.
6:
Arrha, et Arrhabo - Swiętoianskię, ządatek, dląpewnoſzczy. [...] Pecunia [...] ſic data vt reliquum reddatur.
strona: 98a
1:
Arrideo, Ridendo applaudo, vel riſu laetitiam oſtendo - Vſzmiechąm ſzie.
2:
Arrigo - Podnoſzę, nadkładąm.
3:
Arrectus - Wzniſziony.
4:
Arripio, Ad me rapio, attraho, apprehendo, per vim adduco - Poriwąm.
5:
Arrodo, Rodo, circumrodo - Okęſsuie, ogglądząm, oggriząm.
6:
Arrogo, Aſſumo, vendico, plus ſatis mihi tribuo - Przipiſsuie, prziczitąuię ſobię.
¶ Arrogo [...], adopto et filium facio - Za dzecię przimuie.
7:
Arrogans, Qui ſibi temere atque inſolenter tribuit quae in ſe non ſunt, inſolens - Hardy, nazbit ſobie przipiſsuiący.
8:
Arrogantia, [...] Superbia, inſolentia - Gornoſcz miſzly zwielkim oſobie rozunuemim, vpor na vſmiſlie.
strona: 98b
1:
Arroganter, Superbe - Hardzię.
2:
Arrhoſtema, vel Arrhoſtia - Choroba, niemoc.
3:
Arrugia, Cuniculus ſubterraneus, ex quo effoditur aurum - Gora złotą.
4:
Ars - Nauka, kunſt.
5:
Artifex, Qui artem aliquam exercet, aut nouit, quod arte quippiam faciat - Miſtrz. rzemieſznik.
6:
Artificium, Ars et ſcientia - Rzemiosło, nauk, akunſt, ſtuka.
7:
Artificioſus, Plenus artificio - Pełni kunſtow, mijſterny.
8:
Artificioſe - Myſternie, kunſtownię.
9:
Artificialis, Quod arte factum eſt - Rzecz miſternie vizinioną.
10:
Arſenicum - Auripigment.
strona: 99a
Genus [...] coloris lutei, [...] auripigmentum1:
Artemiſia - Bylica czarną y bialą.
strona: 99b
1:
Arteria, Vena vitalis, ſeu ſemita in qua eſt vitalis ſpiritus - Puls.
2:
Arthritis - Lamanie wkoſzcziach, podagra.
3:
Arthriticus - Podagre maiący. Qui laborat arthritide, hoc eſt, morbo articulari
4:
Artocopus, Piſtor - Piekąrz.
5:
Artocreas - Paſteta. Cibi genus [...] ex pane et carne minutim conciſa confectum.
6:
Artolaganus - Krepel. Panis genus delicatiſſimi
7:
Artopta - Piekarka. [...] mulier, quae coquit panem in clibano vel in furno
strona: 100a
1:
Artus - Tzłonki. [...] nodi in corpore animalis
2:
Articulare - Składam.
3:
Articulus, [...] pro iunctura ſiue nodo vel parte membri - Członeczek.
4:
Articularis, Quod ad articulos pertinet - Szú członkom przinalezacy.
5:
Articularius, Qui articulari morbo laborat - Podagre maiacy.
6:
Articulatim, [...] per articulos, ſeparatim, ſeorſim - Rozdielnie poczłonku, poſztuce. [...] diſtincte
7:
Articulate, Diſtincte - Porządnie.
8:
Articulatio - Rozdzienie.
9:
Articuloſus, Plenus articulis - Węzłowati.
10:
Aruina, Durum pingue inter cutem - Bieł, ſadło, tłuſtoſzcz.
11:
Aruncus - Koziąbroda.
12:
Arundo, Aquaticus frutex - Trzczina.
strona: 100b
1:
Arundineus, Quod eſt ex arundine - Ze trzczini vcziniony.
2:
Arundinaceus, Similis arundini - Trzizinie podobny.
3:
Arundinetum, Locus arundinibus abundans - Gdzie obfitoſcz trczczini.
4:
Arundinoſus, Abundans arundinibus - Trzcziniaſty.
5:
Aruum, Ager aratus, necdum ſatus, qui tamen ſementi datur - Rolia wigotowaną.
6:
Arx, [...] caſtellum - Ząmek, twierdzą.
strona: 101a
1:
Aſarotum - Pokład malowani. Pauimentum picturae arte elaboratum
2:
Aſarum - Kopyting. [...] Gallorum lingua
3:
Asbeſtinum - Rodzai lnu ktori, nie moze biczſpalony. Genus eſt lini, quod ignibus non abſumitur.
4:
Asbeſtus, Inextinguibilis - Rzecz ktorąnie, moze zgorzecz. Nomen lapidis eſt, ferrei coloris
5:
Aſcalonia, ſiue Aſcalonium - Cibula Aſcalonską.
6:
Aſcendo, [...] ſurſum, ſiue ad aliquid ſcando - Wſtępuię, wchodzę.
strona: 101b
1:
Aſcia, [...] inſtrumentum [...], quo fabricae materiae dolantur - Hebel.
2:
Aſcio, Aſcia caedo - Ocziaſsuię.
3:
Aſciſco, Aſcio, Aduoco, aliunde ſumo, accerſo, expeto, adſcribo, adiungo - Przipuſzcząm, przimuię kſobie.
4:
Aſcites, ſpecies [...] aquae ſubter cutem fuſae - Pulchlina zaskornią.
5:
Aſcopera - Taiſtra, torba.
6:
Aſcribo, Subſcribo, hoc eſt, ad ſcriptum aliquod nomen vel ſententiam meam ſubiungo - Przipiſsuię, prziczituię.
7:
Aſcriptitius, Allectus, qui ad aliquam rem aſcriptus eſt - Wpiſsany, prziiety.
strona: 102a
1:
Asilus - Bąk, gzik konie ſzczipiąci.
2:
Asinus - Oſieł. Ex equa enim et aſino fit mulus
strona: 102b
1:
Asellus - Oſziełek.
2:
Asella - Oſzlica.
3:
Asinarius, Quod ad aſinos pertinet - Oſzly.
4:
Asinarius, Qui aſinos paſcit vel cuſtodit - Oſzli paſtucha.
5:
Asininus, Quod eſt aſini - Osłowy.
6:
Aſio - Kałus.
7:
Aſomatos - Cziałaniemaiacy.
strona: 103a
1:
Asotia, Luxus, luxuria - Niepowczągliwoſzc, zarłocztwo.
2:
Asotus, Prodigus, luxurioſus, helluo - Zarłok, obzerca, vtraczca.
3:
Aſpalathus - Drzewo z rodiſsa.
4:
Aſparagus - Aſpraragi.
5:
Aſpello, Amoueo, abigo, arceo - Odpedząm.
6:
Aſper, Quod viſu vel guſtu, vel tactu, aliove ſenſu inſuaue eſt - Chrupiasty, przikri, czierpki.
7:
Aſperitas - Oſtroſzcz, przikroſzcz.
strona: 103b
1:
Aſpere, Dure, et inſolenter - Oſtrze.
2:
Aſpero, Aſperum facio - Chropatoczinię.
3:
Aſpretum, Locus aſper et abruptus - Chrupatoſzcz, oſtroſzcz.
4:
Aſpergo, Quaſi ad aliquid ſpargo, reſpergo - Nakrapiam.
5:
Aſpersio, Reſperſio - Nakrapianię.
6:
Aſpergillum - Kropidło.
7:
Aſpernor, Recuſo, auerſor, non agnoſco, faſtidio - Gardzę.
8:
Aſpernabilis, Qui eſt dignus vt aſpernetur - Wzgardy godzen.
9:
Aſpernatio, Contemptus - Wzgarda.
10:
Aſphodelus - Złotogłow. [...] Antericon
11:
Aſpicio, Intueri, oculos in rem aliquam intendere - Wzgladąm, patrze.
12:
Aſpectus, Viſus et intuitus cuiuſcunque animalis - Wzgląd, weirzenię.
13:
Aſpecto, Fixis oculis aliquem intueor - Pilnoſzie przipatruię.
14:
Aſpectabilis, Dignum quod aſpiciatur - Godny widzenią.
strona: 104a
1:
Aſpiro, [...] afflo, [...] ſpiro - Nadijmąm, dech daię, dmę.
2:
Aſpiratio, Afflatus, halitus, exhalatio - Naddech, tchu wipuſanie.
3:
Aſpis - Wąż aſpis nazwani. Serpens paruus, tardi viſus
4:
Aſportare, Auferre, quaſi hinc alio portare - Odnieſzcz indzey, przenieſzcz.
5:
Aſportatio, Aſportandi actus - Prowadknu, przenieſzenie.
6:
Aſsamenta - Deska, tarczica, dil. Tabulae [...] ſectiles
7:
Aſsecla, aſſectator - Naſzladownik. vel, Słuſzka wſzedze zamnąchodzący.
strona: 104b
1:
Aſsentio, et Aſſentior - Przizwalam, nie odmawiąm.
2:
Aſsensus, Approbatio, conſenſus - Zezwolenię, zgodzenię.
3:
Aſsensor, Qui alicui aſſentit - Zezwalacz.
4:
Aſsentor, Adulor, blandior - Pochlebuię, łaſze ſzie.
5:
Aſsentatio, Adulatio, blanditiae - Pochlebſtwo.
6:
Aſsentator, Qui aſſentatur, ad voluntatem loquens - Pochlebca.
7:
Aſsentatorie - Pochlebnie.
8:
Aſsequor, Conſequor, nanciſcor - Dochodzę, doſtepuię, doſtawąm.
9:
Aſsector, Alteri honoris gratia aſſidue me comitem praeſto - Vſtawicznie, Odprowaząm.
10:
Aſsectatio - Prowadzenię, naſzladowanie.
11:
Aſsectator, Qui aſſectatur, qui comitem ſe praeſtat - Odprowaezoą.
12:
Aſseres, Tabulae ſectiles - Tarczica.
13:
Aſsero, Iuxta ſemino, vel iuxta planto - Prziſzczepiąm, prziſziewąm.
14:
Aſsero, [...] affirmo - Twierdzę.
strona: 105a
1:
Aſseruio, Inſeruio, obſequor - Przisługuię, ſpolemsłuze.
2:
Aſſeruo, Seruo, cuſtodio - Chowąm, oppatruię.
3:
Aſseuero, Conſtanter et ſeuere affirmo, confirmo - Mocznię twierdzę.
4:
Aſseueranter, Aſſeuerate - Prawdziwie, pewnie.
5:
Aſseueratio, Affirmatio - Pewnosc̀, twierdzenię.
6:
Aſsicco, Sicco - Wiſsuſząm.
7:
Aſsicceſco, Siccus fio - Vſſichąm.
8:
Aſsideo, Sedeo, Iuxta ſedeo - Prziſziadamſzię.
9:
Aſseſsor, cuius officium eſt aſſidere Praeſidi, atque conſulere in cauſis, cognitionibus, poſtulationibus, libellis, edictis, decretis, epiſtolis - Społē wurzedzie ſziedzący, rąyca.
10:
Aſsido, Sido. [...] Aſſideo - Prziſziadąm.
strona: 105b
1:
Aſsiduus - Pilny, vſtawiczny.
2:
Aſsiduitas, Diligentia - Pilnoſzcz, vſtwicznoſzcz.
3:
Aſsidue, Frequenter - Vſtawicznie, zęſto.
4:
Aſsigno, Attribuo, conſtituo - Naznacząm.
5:
Aſsignatio, [...] attributio - Naznaczenię.
6:
Aſsilio, Aggredior - Nadzkakuię, prziskakuię.
7:
Aſsultus, Actus aſsiliendi - Prziskok.
8:
Aſsimilis, Similis - Podobny.
9:
Aſsimiliter, Similiter - Podobnie.
10:
Aſsimilo, Similem facio, comparo - Przirowniwam, podobnim czinię.
11:
Aſsimulo, Fingo aliquid eſſe, quod re vera non eſt, Simulo - Zmiſzlam to co nie ieſt, takiakobi beło.
12:
Aſsipondium, Pondus vnius aſsis, ſiue librae - Funt.
13:
Aſsis, Tabula ſectilis - Deſsczka.
strona: 106a
1:
Aſsulatim, [...] minutatim - Wdrobne kąsky, wdeſzczki.
2:
Aſsiſto, Adſto - Stoie przikim.
3:
Aſſo, Tabulis ſterno, vel operio - Tarczicamy pokłądąm.
4:
Aſsarius, Aſſus, aſſatus - Vpieczony.
5:
Aſsatura, Carnes aſſae - Piecziſte.
6:
Aſsocio, Socium me adiungo - Sprzągąm, ſtowarziſząm.
7:
Aſsolet, Solet - Zẃikl, mąwobiczaiu.
8:
Aſsono, Sonitum reflecto, vel ſono reſpondeo - Społem brzmię, ſpolem hucze.
9:
Aſſueſco, Conſuetudinem capio, In conſuetudinem venio - Zwiczaiąm ſzie, prziwikąm.
10:
Aſſuetus, Vſitatus - Zwikły.
11:
Aſſuetudo, Conſuetudo - Zwicząy.
12:
Aſſuefacio, Vſu doceo, in conſuetudinem induco - Zwiczaiąm.
13:
Aſsumo, Suſcipio - Przymuię.
14:
Aſsumptio, Acceptio - Przyieczię.
15:
Aſsuo, Suendo annecto - Prziſziwąm.
16:
Aſsurgo, [...] honoris vel beneuolentiae cauſa ſurgo - Powſtaiedrugiemuku pocziwoſzczy.
strona: 106b
1:
Aſsus, Torrefactus, aridus - Pieczony.
2:
Aſt, [...] At, ſiue Sed - Alie.
3:
Aſtaphis - Rozinki.
4:
Aſteiſmos, Vrbanitas - Dworstwo.
5:
Aſter, et Aſtrum - Gwiązda.
strona: 107a
1:
Aſtericum, [...] volubilis minor, et campanula - Powoymály.
2:
Aſterion - Barſzcz. [...] Spondylium
3:
Aſterno, [...] iuxta ſterno - Prziſzcziełam.
4:
Aſthmaticus - Dichawiczny.
5:
Aſtipulor, Aſſentior - Przizwalam.
6:
Aſtipulatio, Aſſenſus - Przizwolenię.
7:
Aſtipulator, Qui aſſentitur - Zezwalacz, alboktoriżeſwalia.
8:
Aſtituo, Iuxta ſtatuo, praeſentem exhibeo - Prziſtawiąm.
9:
Aſto, Praeſens [...] ſto - Stoie przidrugini.
strona: 107b
1:
Aſtragalus, [...] Talus - Kot.
2:
Aſtragalizo, Talis ludo - Wkoti gracz.
3:
Aſtringo, Coniungo, contraho, coarcto - Zcziągąm, ſcziskąm, ſpaiąm, ſczieſzniąm.
4:
Aſtrictio, Aſtringendi actus - Związanię.
5:
Aſtrictorius, Quod aſtringit - Cziaſny.
6:
Aſtricte, Arcte - Czieſznię, zczieglię.
7:
Aſtroboliſmus - Schnienie drzewa od gorączoſzczy.
8:
Aſtrologus, ſiue Aſtronomus - Gwiazdąrz.
9:
Aſtruo, Iuxta ſtruo, et aedificium aedificio iungo - Przibudiwam.
strona: 108a
1:
ASTRVRCONES, Equi ab Aſturia regione Hiſpaniae [...], quibus non vulgaris in curſu gradus, ſed mollis alterno crutum, explicatu glomeratio eſt - Inochodnik.
2:
Aſtutus, Verſutus, cautus - Chitry, kot.
3:
Aſtutia, Calliditas, malitia - Chitroſzcz.
4:
Aſtute, Callide, verſute - Chitrze.
5:
Aſylum - Vprziwileiowanię mieſcę naktorim wolen ieſten albo beſpieczni zgardłem. Templum aliuſve quiuis locus inuiolabilis,
strona: 108b
et conſecrationis lege tutus1:
Aſylia - Mieiſcze naktorimeſmi wolni zgarłem. Ius libertatis, immunitatis et veniae
2:
Aſymbolus - Wolmy odząplaty cechu. Qui ſymbolum non dedit, et ſine collatione acceſſit ad comeſſationem.
3:
Aſymphonia, [...] inconſonantia - Wſpiewaniu niezgoda.
4:
Aſyndeton - Niezgadzanię. ſiue Aſyntheton, [...] incompoſitum vel diſiunctum
5:
Aſyntheta - Czyſti, przezrocziſti.
6:
Aſyſtaton - Niestąło. [...] inſtabile, aut adeo oppugnans, vt ſubſiſtere non queat
7:
At - Alie.
8:
ATABVLVS - Wiatr przikriy żimnem wiſſuſzaiąci. Ventus Apuliae peculiaris
strona: 109a
1:
Atauus, [...] abaui, vel abauiae pater - Propredżiadow ocziec wczwarhim pokoleniu.
2:
ATE, [...] Noxa - Nędza.
3:
Atechnia - Nieumieiętnoſcz. Ruditas, imperitia
4:
Ater, Obſcurus, niger - Czarny, cziemny.
5:
Atratus, Ater factus - Vczerniony.
6:
Atritas, Nigredo - Czarnoſzcz.
7:
Atramentum - In kauſt, czarną farba.
8:
Atramentarium, Vaſculum, quo atramentum continetur - Kałamarz.
9:
Ateramna - Dowarzenią wſzeliaką twardą rzecz. [...] legumina coctu contumacia
strona: 109b
1:
Athanatos - Nieſzmiertelny. [...] immortalis
2:
Athara - Mączną kaſza. Puls ex olyra, ſiue ſiligine
3:
Atheos - Bezbozny. Impius, qui negat Deum eſſe, qui eſt ſine Deo.
4:
Atheromata - Oſpice. Tubercula [...] ex genere apoſtematum
5:
Ather - Wierzchołek kięczmionnego kłoſſu.
6:
Athleta, Pugil, luctator, ad luctationem et certamen inſtitutus - Zaypaſznik, Sczermierz.
7:
Athletica, [...] pro arte certandi - Nauka zapaſſi chodzenią.
8:
Athletice, [...] optime et firmiſſime - Moczno, wibornię.
9:
Athlothetes, Certaminum iudex - Sędzią nad zapaſniki.
strona: 110a
1:
Atnepos, Filius abnepotis, vel abneptis - Sin proprawnukow, wkątim pokoleniu.
2:
Atneptis, Filia abnepotis vel abneptis - Czorka od proprawnuka.
3:
Atocion - Liekarſtwo płod gubiącę.
4:
Atomus, indiuiduum corpuſculum, quod [...] ſectionem non recipit -
strona: 110b
Rzecz nieiaką ktora niemoze bic rozdzeloną, Proch wsłoncu.1:
Atque - Itez.
2:
Atqui, Sed, ſed enim, at enim - Ale.
3:
Atractylis - Panny Mariey oſet.
4:
Atrium, Primus intra aedes aditus - Podworze, ſzien, przigrodek.
5:
Atriolum - Sziouka. Paruum atrium.
strona: 111a
1:
Atrici - Odzwięrny. [...] qui excubant ad atrium, qui et ad limina vocantur, et Atrienſes.
2:
Atriensis - Nądworny. Is [...], cui credebatur cura atrij
3:
Atriplex - Lebióda.
4:
Atrophia - Suchoti, ſchnienię. Macies vel totius corporis, vel alicuius tantum partis
5:
Atrox, Aſper, crudelis, atro horrendoque aſpectu - Srogy. Okrutny.
6:
Atrocitas, Crudelitas - Okrutrutnoſzcz. Srogoſzcz.
7:
Atrociter, Crudeliter - Srodze.
8:
Attagen - Iarząbek.
9:
Attamen, Veruntamen - Wſzakze. Iednak.
10:
Attamino, Contamino - Szpecę.
11:
Attegiae, [...] mapalia, et tuguria - Kuczka paſterską.
strona: 111b
1:
Attempero, Adapto - Prziwodzę kſobie: albo skłaniąm.
2:
Attemperate, Tempeſtiue, in tempore - Wczas.
3:
Attendo, Aduerto, cogito, conſydero, et quaſi animum intendo - Bączę. Pilnuię.
4:
Attentio, [...] intentio animi - Pilnocſzcz. Vſziełowanię.
5:
Attente, Animo intento, diligenter - Pilnię.
6:
Attento, Tento, pertento, periculum alicuius rei facio - Wązęſzie.
7:
Attenuo, [...] ſubtilem facio, minuo, imminuo - Podley czinie. Vmnieyſząm.
8:
Attenuate - Podleiſsim ſpoſobem.
9:
Attenuatio - Vmnieyſzeinię.
10:
Attero, [...] Rem aliquam ad aliam tero, et quodammodo confrico - Prziczierąm.
11:
Attritus, Imminutus, detritus - Witarti, wilchodzoni.
12:
Attritus - Wibieganię, Przitarcię.
13:
Atteſtor, Teſtor, teſtem facio ſiue aduoco - Oſzwiacząm.
strona: 112a
1:
Atteſtatio - Prżiſwiatczanię.
2:
Attexo, Addo, adiungo, applico - Przitkiwąm, nadtkiwąm.
3:
Attineo, [...] Teneo - Przidzierząm.
4:
Attinere, Pertinere, decere, conuenire - Przinaliezecz, Co ſzie
5:
mnie tknie.
6:
Attingo, Leuiter tango - Dotikąm ſzie.
7:
Attactus - Dotknienię.
8:
Attollo, Elleuo, erigo - Dzwigąm Podnoſzę.
9:
Attondeo, Tondeo - Golię, Prziſtrzigąm.
10:
Attonſus - Prżiſtrżizoni.
strona: 112b
1:
Attonitus, Conſternatus, perturbatus - Przeliękłi, zdumiały.
2:
Attraho, Ad me traho, allicio - Prziciągąm kſobie.
3:
Attrecto, [...] manibus tracto, palpo - Macąm, Dotikąm ſzie.
4:
Attrectatio - Maczanię.
5:
Attrectatus, Tractus - Dotknienię.
6:
Attribuo, Impono, committo, aſſigno, aſcribo, deſtino, tribuo - Prziczituię, przipiſſuie, przidawam, podzwalam.
7:
Atypus, [...] qui non ſatis expedito plectro linguae vtitur - Bełkot.
strona: 113a
1:
Auarus, Quaſi auidus aeris, tenax, parcus, reſtrictus - Lakomy, skąpy.
2:
AVARITIA, Cupiditas, auiditas, tenacitas - Lakoniſtwo.
3:
Auare, Tenaciter, parce - Lakomie.
4:
Auceps, Qui aues [...] capit - Ptąſznik.
5:
Aucupium, et Aucupatio, Auium captio - Ptaſziłow.
6:
Aucupor, Aues capio - Ptąki łowie.
7:
Aucupatorius, Quod ad aucupium pertinet - Ptaſzy.
8:
Audeo, Non dubito, fidens ſum - Szmiem.
9:
Audenter, Audacter - Szmiele.
10:
Audax, [...] fidens - Szmiały, waząci ſzie.
11:
Audacia, Nimia confidentia - Szmiałoſzcz, lekomiſzlwoſzcz.
12:
Audaciter, et Audacter [...], Audenter, confidenter - Szmiele.
13:
Audio, [...] ſonum auribus accipio - Sliſzę.
strona: 113b
1:
Auditio, Ipſe audiendi actus, auditus - Słuchanie.
2:
Auditorium, Locus vbi audiuntur praeceptores, aut Oratores - Mieſcze dosłuchamą mowiącich, albo vczącich.
3:
Auditor, Diſcipulus, is qui audit, is apud quem agitur - Słuchacz.
4:
Auditus, Senſus audiendi, vis illa, qua ſoni percipiuntur - Słuch.
5:
Aue - Bądz pozdrowion.
6:
Aueho, Abduco, ſiue alio veho - Odwozę.
7:
Auellana - Ląskowi orzech. Nux [...] coryli arboris, [...] nux Pontica
8:
Auello, A loco vello, abſtraho, aufero - Oddzieram, odwaliąm, odtarguię.
9:
Auena - Owies.
10:
Auenaceus, Quod ex auena confectum eſt - Owſziani.
strona: 114a
1:
Aueo, [...] concupiſco - Ządąm, chcę, ziczę ſobie.
2:
Auerruncare, auerto, depello - Wipliec wikorzeniac.
3:
Auertae, [...] lora [...] latiora, quae per terga equi iugalis excurrunt, ſub alis eius ſuccincta - Pochwiu rzedu konij wozowich.
4:
Auerto, alio verto, amoueo - Odwracąm.
5:
Auersus, Qui faciem a nobis auertit, tergumque oſtendit - Odwroconi.
6:
Auerſior - Odwrotnieiſzi.
7:
Auersor, Deteſtor, abomino, refugio, recuſo - Brzidzę ſzie, checziniemąm.
8:
Auerſatus - Bredząciſie.
strona: 114b
1:
Aufero, Adimo, abripio - Biorę odnaſząm.
2:
Aufugio, Alio fugio - Vcziekam.
3:
Augeo, Magis facio, amplifico, addo, acceſſionem facio, cumulo, multiplico - Mnozę, przicziniąm, przimnaząm.
4:
Augeſco, Creſco, incrementum accipio - Przimnazam ſzie, prziraſtam.
5:
Auctus, Incrementum, acceſſio - Przimnozenię, prziroſsnienię.
6:
Auctio, Augendi actus, augmentum - Wiłozenie na przeday gdi przezcenę ieden drugiego przewiſzą.
7:
Auctionor, Per auctionem vendo, auctionem facio - Przedaię na vendeczie.
8:
Auctarium, Quod ſuper menſuram vel pondus iuſtum adiicitur, Acceſſio - Podwiſzenię, prziczinenię, prziſsipanię.
strona: 115a
1:
Auctor, Qui auget - Rozmnazac̀z, winaliezca.
2:
Auctificus, Quod auget, quodve momentum aliquod affert ad incrementum - Przimnazaiący.
3:
Augmen, Augmentum - Przimnozenię.
4:
Augur, Interpres auguriorum, qui ex volatu, paſtu, cantu auium futura diuinat - Wieſczek ſzptaſzego lio tou, ſpiewanią albo paſtwi.
5:
Auguralis, Ad augurem pertinens - Wieſzczkowi.
6:
Augurium - Wiezdzba zlotu ptaſzego albo iedzei.
strona: 115b
1:
Auguror, [...] ex auium cantu, geſtu vel paſtu futura diuino - Prorokuię z ptaſzego ſpiewanią, albo latanią.
2:
Auguſtus, [...] ſanctus, et dignus - Szwięty, czcy godny, pełny godnoſzczy.
3:
Auidus, Cupidus - Chcziwi.
4:
Auiditas, Cupiditas, deſiderium - Chcziwoſcz.
5:
Auide, Cupide - Chcziwię.
6:
Auis, Volucris omnis, quae oua parit, et pennis decorata eſt - Ptąk.
strona: 116a
1:
Auicula, Parua auis - Ptaſzek.
2:
Auiarium, Locus vbi aues domi nutriuntur, vel quo aues includuntur - Kliatka ptąſzą, kocziecz ptaſzy.
3:
Auiarius, Qui curam auium gerit - Ptaky opatruiacy.
4:
Auius, Quod longius diſtat a via, aut quod eſt ſine via - Bez drogy, daleki z drogy.
5:
Aula, Atrium, regia, [...] principum domus - Sąla, dwor krolewski.
6:
Aulicus, Quod ad aulam pertinet - Dworski.
7:
Aulaeum, vel Aulaea, [...] vela picturata, et verſicolori textura ſpectabilia - Kobierzecz, obiczię.
8:
Auletes, Tibicen, Auloedus - trebacz, piſzczek.
strona: 116b
1:
Auloedus - Surmacz. Qui tibiis canit
2:
Auoco, Alio voco, abſtraho, auerto - Odwodzę.
3:
Auolo, Alio volo - Odlatuię.
4:
Aura, Leuior ventorum flatus - Powietrze, wdzecnę.
5:
Aurata - Pſtrąg.
6:
Aureae, [...] fraeni, qui circa aures equorum religantur imo pars habenae, quae circa aures ponitur - Nągłowek.
7:
Auris, Pars capitis qua vocem accipimus et haurimus - Vcho.
strona: 117a
1:
Auricula, [...] infima vel ima auris - Miękſzą łapka u vcha.
2:
Auricularius, Quod ad aures perinet - Do vſsow przinalezącij.
3:
Auriſcalpium, Inſtrumentum quo aures purgantur - Lizeczka do vſsu.
4:
Auritus, Magnas aures habens - Vſzaſtii.
5:
Auriga, Qui [...] currum regit - Forman woznica.
6:
Aurigo, Currum rego - Powozę.
7:
Aurigatio - Woznicztwo.
8:
Aurigarius - Karownik. [...] qui curam habet inſtruendi aurigas in ſpectaculis
9:
Auripigmentum - Auripigment.
10:
Aurora, Prima diei lux, qua ſub ſolis aduentum aër illuſtratur - Iutrzenka ſzwitanię.
11:
Aurum - Złoto.
12:
Auratus, Quod in ſuperficie habet aurum - Pozłoconii, ſlocziſti.
strona: 117b
1:
Aurarius - Złotniczij.
2:
Aurarii, Aurifices, qui aliquid ex auro conficiunt, aut inaurant - Złotnik.
3:
Aureus, Nummus [...] ex auro cuſus - Czerwoni złoti.
4:
Aureus, Quod ex auro eſt confectum - Słotij.
5:
Auroſus - Złotowi.
6:
Auricomus, Qui aureos crines, ſeu auream comam habet - Złote wloſsi maiącij.
7:
Aurifer, Quod fert aurum - Złoto rodzącij.
8:
Aurifex, Faber aurarius, qui auri laborandi artifex eſt - Zlotnik.
9:
Aurigo - Zoltą niemocz.
10:
Auro - Pozłacam. Aurum ſuperpono, [...] Deauro, et Inauro
11:
Auſcaripedam - Gaſiąnka. [...] pro vermiculo piloſo, qui ſolet in fronde naſci cum multis pedibus
12:
Auſculto, [...] Audio et diligenter attendo - Słuchąm.
strona: 118a
1:
Auſpex, [...] qui ex auium volatu, cantu, aut paſtu futura diuinat, quem et Augurem appellari [...] oſtendimus - Wieſzcek.
2:
Auſpicium, Augurium, diuinatio ſumpta ex geſtu vel cantu auium - Wieſzczba zptąkow liataniąwziętą.
3:
Auſpicor, Auſpicia ſumo, de coelo ſeruo, ex auium cantu geſtuque futura diuino, de rei euentu aues conſulo - Poczináywązęſie zarada wieſczkow.
4:
Auſpicato, Auſpicio ſumpto, augurato - Sczeſzliwie.
5:
Auſter, Ventus meridionalis - Wiatr południowy.
6:
Auſterus - Srog, czierpki kwaſzny. [...] pro duro, aſpero, graui.
7:
Auſteritas - Srogoſc, czierpkoſzcz.
8:
Auſtere, Duriter, ſeuere - Srodze.
strona: 118b
1:
AVSTRIA - Rakuska ziemią. Regio [...] ad Danubium, olim Pannonia ſuperior
2:
Aut - Albo.
3:
Autem, [...] ſed, ſiue verum - Itez.
4:
Authenticum - Vchwalionę, potwierdzone przezuchwale. [...] quod Latine Authoratum diceremus.
5:
Authepsa - Panew albo kocziełek miedziani.
6:
Authoritas, [...] pondus et eminentia quaedam, vitae probitate, ſcientia, aetate, meritis, potentia, vel honoribus parta - Powąznoſzcz.
7:
Authorare, [...] aliquem ſacramento et ſtipendio aſtringere - Obowiązac̀.
8:
Authoramentum, [...] pro obligatione, nexuque ac veluti ſtipendio, pretioque eius qui ſit authoratus, id eſt, obligatus - Obwiązanię.
9:
Autographum, propria manu ſcriptum - Właſnei ręky piſanie.
10:
Autolecythus - Hołłomek, hołtay, biegąn.
strona: 119a
1:
Automata - Zegarek ſąm chodząci.
2:
Automolae, ſiue Automoli, [...] profugi - Zbiegowię.
3:
Autonomia - Sobiewolne zyczię.
4:
Autonomus - Wedlie ſwei woh życąci. Qui viuit ſuis legibus.
5:
Autophoros - Złodzei iawni.
6:
Autopyros - Chlieb grubi napołi zoſcziami.
7:
Autumnus - Ieſien.
8:
Autumo, Exiſtimo, cenſeo, affirmo - Mniemam, takrozumiem.
9:
Auus, Patris, vel matris pater - Dziąd.
10:
Auunculus, [...] matris meae frater - Wuy, brat moiei matki.
11:
Auia, Patris vel matris mater - Bábka, ſtarka.
12:
Auitus, Quod ab auo, aut auia ad nos peruenit - Starozitni.
13:
Auxilium, Subſidium, adiumentum - Pomoc.
strona: 119b
1:
Auxilior, Adiuuo, auxilio ſum - Pomągam.
2:
Auxiliaris, et Auxiliarius, Opifer, medicinalis, ſuppetias ferens - Pomoczny.
3:
Axilla - Podpąchy.
4:
Axioma - Zacznoscz wsprawach, ſententia wazna. ¶ Axiomata - Dowod.
5:
Axis, Lignum illud teres quod rota currus vertitur - Os̀.
strona: 120a
1:
Axungia, Interior pinguedo porci inueterata - Stare ſadło.
strona: 120b
1:
Azymus - Przaſni chlieb, niekwaſſoni. [...] pro ſyncero, et non elato. Nam infermentata conſperſio non attolitur.
B
2:
Baccae - Wſseliaką gołatka.
3:
Baccharis - Santá.
strona: 121a
1:
Bacchanal, vel Bacchanale - Mieſsopustni y poganski rozpuſt.
2:
Bacchari, Furor, inſanio - Szaliecz, wrzeſzczec iakoſzalioni.
3:
Bacchatio - Szalienstwo.
4:
Baceli - Bałamuntowię.
5:
Bacrionem - Kuliado napoiow. [...] genus vaſis longioris manubrij, quod alij trullam appellant.
6:
Baculus, Fuſtis, ſtipes, ſcipio - Ky, ląska.
7:
Bacillum - Kiiek, ląſzczka.
strona: 121b
1:
Badius color, is quem et Phoeniceum vocamus, a colore dactylorum - Cziſzawi, ridząfwi.
2:
Badizare, [...] ire - Podskakuiąc biezec̀.
3:
BAETICA - Krolies,two Granat, skaewttiſzpami.
4:
Baeticus - Szarawi.
5:
Baeticatus, Pullatus- W ſzarziznę oblieczoni.
6:
Baiulo, Porro - Nioſsę.
7:
Baiulus, Operarius, [....] qui onera corpore ſuo, victus quaerendi gratia portat- Trągarz.
8:
Baius color, idem eſt cum ſpadiceo, ſiue badio, in equis in primis laudatus - Cżiſsawa farba, ridzsą farbi.
9:
Balaena, Vaſtiſſima maris bellua - Balena.
strona: 122a
1:
Balanus - Wſzelyaki owocz zoładziowi podobni.
2:
Balanitis - Kaſztan. Genus caſtaneae rotundius
3:
Balare - Wrzeſzczecz.
4:
Balito - Vſtawnie wrżeſzczę.
5:
Balatus - Wrząsk.
6:
Balatrones - Prżilepki na botach.
7:
Balauſtium - Kwiat granatowi. Flos mali punici
8:
Balbus, Qui vitio linguae non bene poteſt exprimere verba, et obſcure loquitur, haeſitans - Iękotliwy.
9:
Balbutio, Imperfecte loquor, quadam linguae haeſitatione et confuſione trepido - Zaiąkam ſzie, zaczinąm ſzie wmowie, blegocę.
strona: 122b
1:
Balineum, et Balineae - łaznia.
2:
Balius color - Gliniaſtą farba, cziſsawą farba.
3:
Balliſta, [...] Machina [...] qua ſaxa torquentur, vel ſagittae - Procza, kuſza.
4:
Balliſtarius, Qui facit balliſtas, balliſtarum artifex - Tenktori kuſze robi.
5:
Ballote - Santa cżarną.
6:
Balneum - łaznią.
7:
Balneolum - Lazienka.
8:
Balnearia, Ea pars villae, ſiue aedium, in qua balnea ſunt - Mieſce wdomu gdze łaznia ieſt.
strona: 123a
1:
Balnearis - Lażniowi.
2:
Balnearius, Balnearis, quod ad balneum pertinet - Lazuiowy.
3:
Balneator, Qui curam habet balnearum - Laziebnik.
4:
Balneatorius, ¶ Balneator - Wczipka.
5:
Balsamum - Bałſam.
6:
Balſamelaeon - Balſamowi oleiek.
7:
Balteus, et Balteum - Pas riczerski obiti bułłami.
8:
Balux, Minutior auri particula - Skri od złota.
9:
Bambacion - Bawełna.
10:
Bambalio - Zaiąkacż.
11:
Banauſus - Rzemieſznik, wſzeliaky ktori robote mą od ognia.
12:
Bannum, Exilij ſpecies, [...] Proſcriptio - Wywołanie żziemie.
strona: 123b
1:
Baphia - Farbownią. [...] loca tincturae in quibus tinguntur panni [...] Tinctoria
2:
Baptiſmus, et Baptiſmum - Krzeſt, ponorzenię, omiczię.
3:
Baptiſterium - Krzczielnica, cebr do omiczią, wanna.
4:
BARATHRVM - Przepaſzcz.
5:
Barba - Broda.
6:
Barbula - Brodka.
7:
Barbatus, [...] qui barbam habet - Brodziaſtij.
8:
Barbatulus - Brodączek.
9:
Barbiger, Qui barbam gerit - Brodnos.
strona: 124a
1:
Barbari - Grubi ludze, a obcego iezika. [...] qui difficulter, aſpere, atque duriter loquebantur, quaſi duriloqui, et craſſilingues
2:
Barbare - Grubie.
3:
Barbaricus - Grubi. [...] Barbarus, [...] ferus, et malis moribus.
4:
Barbaricarii - Kobiertnici. Textores artificeſque barbaricae veſtis
5:
Barbaries - Gruboſzcz, nieumieietnoſzcz. [...] pro ipſis barbariis.
6:
Barbitos - Cytra.
7:
Barbus ſiue Barbo - Parma.
8:
Bardocucullus, Genus veſtis omni tempore commodae - Oponcżą. ❡ Bardocucullus, [...] tegmen capitis viloſſum - Szłik.
9:
Bardus, Stultus, ſtupidus, hebes, tardus - Cziuła, bałamunt.
strona: 124b
1:
Barrus - Słon.
2:
Barritus, Vox elephantis - Wrząsk, słoniowi.
3:
Baſanites, Lapis ex quo fiunt cotes - Kamien naktorim złota probuią.
4:
Basilica - Pałacz krolewiki, albo dom piſzni panskij, iako ieſt rątuz.
strona: 125a
1:
Bacilicus, Regius, regalis - Pansky, krolewsky.
2:
Basilice - Panko.
3:
Basiliſcus - Baſiliſzek.
4:
Basis - Fundament, albo słupna ktorimstoy bud. [...] Suſtentamentum. [...] baſes, fulcimenta
5:
Basium, Oſculum, ſuauium - Pocałowanię.
6:
Basio, Oſculor, oſculum do - Całuię.
7:
Basiatio - Całowanię, gębka wgębkę.
strona: 125b
1:
Bat - Stul pisk, czit.
2:
Batiola - Czaſza. Vaſis genus, quo vinum e cado hauſtum, ad menſam ferebatur.
3:
Batillum - Przigrzebacz. Ferreum inſtrumentum [...] quo pruna colligitur
4:
Batiocus - Konew ſtołowa, ktorą napoij noſządoſtołu. Genus vaſis a quo vinum e cado hauſtum ad menſam fertur.
5:
Batos - Ieżijnij, Ruth ożijna. [...] Latini Rubum appellant
strona: 126a
1:
Batrachomyomachia - Zabia zmiſzami woina. Ranarum et murium pugna
2:
Batrachus - Zabka pod iezikięm, choroba. [...] tumor quidam ſub lingua naſcens cum inflammatione
3:
Battologia - Zbytnie blegotanie.
4:
Batuo, Verbero - Tłukę, nabyąm.
5:
Baubari - Hąpac̀, ſzczekacz.
6:
Baxeae - Pantofle albo ſotulari ſtaroſzwieczkich philoſofow. [...] crepidae et calciamenta: et [...] calcei philoſophorum
7:
Beatus, Foelix, fortunatus, cui bene eſt - Błogosławiony, ſczeſzliwy.
strona: 126b
1:
Beate, Foeliciter - Sczeſzliwię.
2:
Beatificus - Błogosławioni. [...] beatus, [...] optimus.
3:
Beatitas, et Beatitudo - Sczeſzliwoſzcz, blogosławienſtwo.
4:
Beo, Beatum facio - Sczeſzliwim czinię.
5:
Bechion - Podbiałkniat. Tuſſilago
6:
BEEL ZEBVB - Piekielnekſiazę.
strona: 127a
[...] nam iis vocibus indicatur idolum.1:
BELGAE - Niderlandrowie.
2:
Bellaria, Fructus et cibi ſaccharo aut melle conditi, aut alia id genus gulae irritamenta, quae et Secundae menſae appellantur - Prziſmaky poſtole wſzeliakie, iakie ſą cukri prziſerze, paſtety, y inſze.
3:
Bellicum, Cantus ad arma vocans, ſignum praelij ineundi tuba datum - Lerma do bitwy, pobutka do potkąnią.
4:
Bellis, vel Bellius - Stokroc̀ cudne.
strona: 127b
1:
Bellum, Belli contentio, certamen belli, tempus belli, arma - Woijna, bijtwa.
2:
Bellicus, quod ad bellum pertinet - Woienskij.
3:
Bellicosus, Fortis, ferox, et ad bella gerenda aptus - Zołnierskij, zołnierz.
4:
Bellicoſe, Fortiter, ferociter, vt virum bellicoſum decet - Po zołniersku, szmielie.
5:
Belliger, Ad bellum gerendum idoneus - Spoſzobnij dowoinij.
6:
Belligero, Bello, bellum gero - Woine wiodę.
7:
Bellipotens, Qui bello pollet - Możni wocąk.
8:
Bello, Bellum gero, confligo - Bitwe ſtacząm.
9:
Bellator, Bellicoſus, vel qui bellum gerit - Woiownik.
10:
Bellatrix, Mulier quae bellum gerit, ſeu bellicoſa - Niewiaſta biitną.
11:
Bellax, Bellicoſus, vel belli appetens - Bijtni.
12:
BELLOGRADVM - Białogrod.
13:
Bellosus, [...] bellicoſus - Bijtni.
strona: 128a
1:
Belos, Sagitta, telum - Strżala.
2:
Belua, Immanis fera - Zwierżeſrogię.
3:
Belualis, [...] beluinus - Beſtialski.
4:
Beluinus, Quod eſt beluae - Szwinsky, okrutny, baſty podobny.
5:
Beluosus, Quod abundat beluis - Pełni beſty.
strona: 128b
1:
Benna, [...] genus [...] vehiculi - Kareta.
2:
Bero, Saccus, quaſi pero - Bieſſaga, torba.
strona: 129a
1:
Beſtia, Bellua - Beſtią, zwierz.
2:
Beſtiola - Beſtyka.
3:
Beta - Czwikła.
4:
Beto, Vado, quaſi bene ito - Bieżę.
5:
Betonica - Bukwica czyrwona.
strona: 129b
ſeu vetonica coronaria: ſeu vetonicum altile, vulgo flores tunici, aut garyophylli - gwozdziki.1:
Betula - Brżoza.
2:
Biarchi - Prżełozeni nad żiwnoſczią. Qui praeſunt commeatibus
3:
Biblia - Biblią.
4:
Bibliographus, Librarius - Kſięgarz.
5:
Bibliopola, librorum venditor - Kſzięgarz.
6:
Bibliotheca - Kſziegarnią.
7:
Biblo - Bełkocę.
8:
Bibo, Potum haurio, humorem attraho - Piję.
strona: 130a
1:
Bibax, et Biboſus, Qui eſt bibendi auidus, vel nimius potator - Ozraliec.
2:
Bibaculus, Qui largius et frequentius bibit - Ozralca.
3:
Bibacitas, Propenſio ad largius bibendum - Opilſtwo.
4:
Bibeſia, [...] pro nimia bibendi auiditate - Wielkie pragnienię.
5:
Bibulus, Quod facile ſorbet - Obzerca, chłistacz.
6:
Bilis - Zołcz.
strona: 130b
1:
Bilis [...] ſemen humanum, humi profuſum - Siemię meſkię.
2:
Bilioſus, in quo bilis abundat - Collerik.
3:
Biothanatos, Violenter mortuus - Naglie, gwałtownie vmieraiącij.
4:
Bis, Duabus vicibus, iterum - Dwa razij.
5:
Biceps, Qui habet duo capita - Odwu głowach.
6:
Biclinium, locus vbi duo lecti ſunt - Mieſce o dwu łozach.
7:
Bicolor, Duorum colorum - Dwoieij farbij.
8:
Bicornis, quod habet duo cornacornua - O dwu rogach.
9:
Bicubitalis, quod duorum eſt cubitorum - Dwa łokczie długij.
10:
Bidentes - Owce albo, bijdło ſtarę.
11:
Biduum, Spatium duorum dierum - Czas dwuchdnij.
12:
Biennis, Qui eſt duorum annorum - Dwurocznij.
13:
Biennium, Spatium duorum annorum - Dwie leczie.
14:
Bifariam, Duobus modis, duplici ratione - Dwoiako.
15:
Biferus, Quod bis quotannis fructus fert - Dwakroz do roku rodzącij.
strona: 131a
1:
Bifidus, Quod in duas partes fiſſum eſſe - Rozſzczepiony, rozłupioni.
2:
Biforis, Quod habet duas ianuas - Odwu drzwiach.
3:
Biformis, Duas habens formas - Dwoiakiego kſztałtu.
4:
Bifrons, Qui duas frontes habet - Odwu cżelech.
5:
Bifurcus, Geminas furcas habens - Widłowaty, odwuzębiech.
6:
Bigae, Currus duobus equi [...] vecti - Sprżągwe dwakonie.
7:
Bigamus - Tenktori drugirazſie ożenieł.
8:
Biiugi, Equi [...], bini ad vnum iugum nexi - Dwukony zprzezenie.
9:
Bilanx, Statera, quae duas habet lances - Wąga odwumiskach.
10:
Bilibris, Duarum librarum - Odwu fancziech.
11:
Bilinguis, Qui duas habet linguas [...], qui modo vnum, modo aliud loquitur - Mętlarż, raz toadrugy owo mowiacy.
12:
Bilix - Dwoiſtey niczy.
13:
Biluſtris, Quod eſt duorum luſtrorum, id eſt decem annorum - Dzeſzieczletni.
14:
Bimaris, Quod inter duo maria ſitum eſt - Miedżidwiema morzamy połozoni.
15:
Bimembris, Duarum partium, quaſi membrorum - Dwieczęſzcy albo członki maiący.
16:
Bimensis, tempus duorum menſium - Dwu mieſzieczny.
strona: 131b
1:
Bimeſtris, [...] habens [...] duos annos a luna computatos - Odwulietni.
2:
Bimulus, Qui in bimatu eſt, hoc eſt, qui duos annos aetatis habet - Dwurocznij.
3:
Bini - Dwa a dwa.
4:
Binomius, [...] qui geminum habet nomen - Dwu imion.
5:
Bipalium, Inſtrumentum ruſticum quo terra foditur - Graca, albo ridl.
6:
Bipalmis, duorum palmorum - Szeroki nadwie dłonij.
7:
Bipatens, Quod ex vtraque parte aperitur - Zedwuſtron otworziſtij.
8:
Bipedalis, quod habet longitudinem duorum pedum - Szeroki nadwie ſtopie.
9:
Bipennis, [...] ſignificat ſecurium vtraque ex parte aciem habens - Siekiera z obuſtron oſtrą, hallabart.
10:
Bipennifer, ferens bipennem - Siekiernik, Siekieranos, drabant.
11:
Bipertio, et Bipertior, vel bipartior, in duas partes diuido - Dzelię na dwoie.
12:
Bipertito, Bifariam, dupliciter - Dwoiako.
13:
Bipes, Quod habet duos pedes - Odwu nogach.
strona: 132a
1:
Biremis, Nauis, quae duobus remorum ordinibus agitur - Okręt o dwurżędziech poiezni.
2:
Biſellium, Subſellium duorum capax - Stołek nadwię oſsobię.
3:
Biſextus - Wstepni rok.
4:
Biſulcus - Maiący kopita rozdzelone.
5:
Biuium - Mieſce gdze ſzie rozchodzą drogy, rozſtanię.
strona: 132b
1:
Bitumen, Limus quidam eſt tenax, et ſulphurei odoris - Kleiowatą zięmia, zijwica.
2:
Bitumineus - Kleiowati.
3:
Bitumino, Bitumine linio - Skleiam.
4:
Biuira, [...] vidua - Wdowa.
5:
Blaeſus, Qui linguam habet impeditam, aut qui inter pronuntiandum aliquam literam aut excludit, aut male profert - Iękotliwij, bełkot.
strona: 133a
1:
Blandior, Aſſentor, adulor, blanditias dico - Laſzę ſzie, pochlebuię.
2:
Blanditus - Laſzenię.
3:
Blandus, Placidus et comis in ſermone, et hilaris - Lagodni wmowie wdzęczny.
4:
Blande - Wdzęcznie, łagodnię.
5:
Blandiculus, et Blandicellus - Lagodniczek.
6:
Blandidicus, Qui blande loquitur - Lagodnie mowiący.
7:
Blandiloquus, Blanda verba loquens, ad voluntatem dicens - Głathomowiący.
8:
Blandiloquentia - Słotką y wdzeczną mowa.
9:
Blanditia, Adulatio, illecebrae - Pochlebſtwo.
10:
Blapsigonia, quaſi prolis detrimentum - Chibięnie prżimnozenią.
11:
Blaſphemia, Execratio maledictio, vituperatio, conuitium, et quaſi nocens dictum - Bluznierſtwo.
12:
Blaſphemo, [...] execror, maledico, et verbis calumniam infero, ac dignitati honorique alterius derogo - Czczi vkradąm.
13:
Blatero, et Blatio - Błegocę: mielę ięzikiem.
14:
Blatero, Homo immoderatae loquacitatis, et iactantiae: a blaterando dictus -
strona: 133b
Mieligęba, bliegot.1:
Blatta, Vermis qui aluearia laedit - Mol vlowij, motil.
2:
Blatteus, Purpureus - Szarłatneij farbij.
3:
Blax, Stolidus, mollis, delicatus, laſciuus, qui neſcit res diſcernere, et qui ſe inaniter iactat - Kochanek głupi, ſzczebiot, delikączik.
4:
Blechnon - Paproc.
5:
Blechon - Struſowe pioro. Sylueſtre [...] pulegium
6:
Blennos, Stultos [...] eſſe indicat, Stulti, ſtolidi, fatui, fungi, bardi, blenni, buccones - Blegot.
7:
Blepharo - Kosmalich brwij, wielkobrwij.
8:
Bleſti - Szpotawi. quibus extrorſum ſunt crura
9:
Bleſus, [...] qui literam aliquam exprimere non poteſt, eamque non quamlibet, ſed certam - Iękot.
10:
Blitum, vel Blitus, vel Blaetum - Iarmuz.
strona: 134a
1:
BOEMIA - Czeskażemia.
2:
Boethi, Adiutores - Pomocznicy, podpiskowie.
strona: 134b
1:
Boiae - Troki, braice, szablatura. Genus vinculorum tam lineorum, quam ferreorum [...], ſeu torquis damnatorum, quod quaſi iugum in boue ſit.
2:
Bolbiton - Wołowij gnoij.
3:
Boletus - Ridzik. [...] genus fungi, inter omnes optimi
4:
Bolis, haſta miſſilis, iaculum - Ogien na powietrzu goraiącij, ſtrzala. ¶ Bolis - Ołow na ſznurze zawieſzonij ktorim głebokoſczi morskiei doſwiatczaią.
5:
Bolus, cuiuſque rei fruſtum - Kabałek, ſtuka od kazdeij rzeczij.
6:
Bombus, Sonus tubarum raucus - Huk od trąbij, albo trabienie.
7:
Bombilo, Bombum facio, Bombum emitto - Dzwięk pczelnij, brzęk.
8:
Bombylius - Bąk. Apis quoddam genus oſtreperum
strona: 135a
1:
Bombyx - Iedwąbny robąk. Vermis genus [...] ſimilis erucae
2:
Bombycinus - Iedwabną ſzata, albo axamitna. Quod ex bombyce eſt confectum
3:
Bomolochus - Sza ſzek, moczigęba, ziewacz. [...] qui facilis, atque idem humilis, omnia lucri gratia perfert iocando, cauillandoque
4:
Bonus - Dobry. ¶ Bonum [...] pro bonitate - Dobrotliwoſcz. ¶ Bonus [...] pro non vili - Nie podł. ¶ Bonus [...] pro docto - Vczoni.
strona: 135b
¶ Boni conſulere, hoc eſt, Bene ſtatuere, in bonam partem [...] accipere - Zadobrę prziiac̀.1:
Melior - Lepſzij.
2:
Melioro, Meliorem reddere - Poprawiąm.
3:
Melioreſco, Melior fio - Poprawiam zie.
4:
Optimus - Nailepſzij.
5:
Optime - Wibornie, nalepiei.
6:
Optimitas, Vtilitas, commodum - zitek.
7:
Optimas, princeps in ciuitate, vir primarius - Naprzednieiſzij, naiwizſzij.
8:
Bellus - Nądobni, rozkoſznij, ſzlicznij.
9:
Bellior - Czudnieiſzi.
10:
Belliſsimus, [...] pulcherrimus - Nąpięknieiſzi.
11:
Bellulus, Pulchellus - Szliczniuchnij, mieluchnij.
12:
Belle, Pulchre, egregie, feſtiue - Szlicznię, pieknię, mielę.
strona: 136a
1:
Bonitas, [...] pro virtute, et honeſtate, atque iuſtitia - Dobrocz, cnota.
2:
Bene - Dobrze.
3:
Benedico - Błogosławię, chwalię. Bene loquor
4:
Benedictio - Błogosławienſtwo, pozegnanię.
5:
Benedicta - Dobre słowka.
6:
Benedice - Dobrotliwię.
7:
Benefacio, Recte, et quod me decet, facio - Dobrze czinię.
8:
Benefactum, Beneficium - Dobri uczinek, dobrodzieiſtwo.
9:
Beneficus, Liberalis, qui beneficium praeſtat - Dobrotliwy.
10:
Beneficiarius - Dobrodzeiſtwa poziwaiący.
11:
Beneficium, Meritum - Dobrodzeiſtwo.
12:
Beneficentia - Dobrotliwoſzcz, ſczodroſzc.
13:
Beneuolus, Bene cupiens alicui - Dobrze ziczący.
14:
Beneuole, Benigne, amice - Dobrotliwie, chętliwię.
15:
Beneuolentior - Dobrotliwſzi.
strona: 136b
1:
Beneuolentia, Studium, fauor, amor - Dobrodzeiſtwo, dobrą wolią, laska przecziw drugiemu.
2:
Benignus, Liberalis, munificus - Sczodrij, dącij.
3:
Benigne, Liberaliter, amice, beneuole - Sczedrze, laskawie, chętliwie.
4:
Benignitas, Liberalitas, munificentia - Dobrotliwoſc, ſczodroſzcz.
5:
Borago, [...] alio nomine Bugloſſum - Borak.
6:
Boreas, Aquilo - Wiatr połnocnij barzozimni.
7:
Boreus, Septentrionalis - Połnocznij.
strona: 137a
1:
Bos - Woł.
2:
Boarius, Quod ad bouem pertinet - Wołowi.
3:
Boo, Mugio, clamo - Riczę, beczę.
4:
Boſtar, Locus vbi boues ſtare conſueuerunt - Stanowiskodllia wołow.
5:
Bouatim. Ad ſimilitudinem bouis - Podobno wołowi.
6:
Bouilia, [...] loca, in quibus boues morantur - Wołownią.
7:
Bouillus, Bouinus - Wołowy.
8:
Bouinor, Conuitior, et quaſi in aliquem mugio - Dręſzie na inego.
9:
Bubſequa, Bubulcus qui boues ſequitur - Wołarz.
10:
Bubulcus, [...] qui boues fundi aratorios paſcit - Woł owi paſtucha.
11:
Bubulcitor, Bubulci officium facio - Wołarzem ſzie ſtaię.
12:
Bubulcitare, Bubulcorum morev clamare - Heilckā iako wołarż.
13:
Bubulus, Bouinus - Wołowy.
strona: 137b
1:
Bucerus - Rogati iako woł. [...] bubula habens cornua
2:
Bucolica - Pioſneka paſtuſzą.
3:
Bucolicon - Złomi gniath.
4:
Bucula, vaccam iuuenem, et adhuc tenerem ſignificans - Iałowica.
5:
Boſcas [...] - Czeranka.
6:
Boſtrychus - Warkocz ſplieczioni. [...] capillus plexus, et caeſaries, in modum muliebris comae ornata.
7:
Botrus, Vua, racemus - Gronowinna.
8:
Botryo - Grona wkonfekczię. Botrus vel vua, praeſertim condititia.
9:
Botrys - Bylica czarna y biała. vulgo Herbam Hieruſalem appellant.
10:
Botulus ſiue Botellus - Ielitko. Farciminis genus, ex carne ſuilla
11:
Brabeutae - Sądcy nad goniącimy klobie. [...] iudices ſpeculatorum, qui victoribus in certamine exhibent praemium et coronas
strona: 138a
1:
Brabium - Zapłata zawigranie. [...] victoria, vel certaminis praemium.
2:
Braccae - Gunka, sziermięga. veſtes fluxae, intonſaeque ac varii coloris
3:
Braccarii, Braccarum veſtium confectores - Czi ktorzi, gunie tkaią.
4:
Braccatus, Braccis indutus - Wgunię obleczony.
5:
Brachium - Ramię.
6:
Brachiolum - Ramionko.
7:
Brachiale - Oboiczik ramionny. [...] nodus, quo manus cum brachio iungitur coarctaturque. Brachialia - Koſtka ramionną. Brachiorum ornamenta, et tegumenta
8:
BRACHYBII - Murkinowię krotkokyaci.
9:
Bractea, et Lamina - Blachaz iakieykolwiek materij.
10:
Bracteola - Bliaſzka. Folium [...] metalli.
11:
Bracteator, [...] Bractearius - Blachmiſtrz.
strona: 138b
1:
Branchiae - Skrzelie.
2:
Branchus - Ochrapiałi.
3:
Braſsica - Kapuſta.
4:
Bregma, [...] anterior pars capitis ſupra frontem capillis tecta, [...] Sinciput - Cziemię.
5:
Brephotrophia, ]...] paruulorum hoſpitalia: quibus infantes expoſititij aluntur - Dziczinnieſzpitąl.
6:
Breuis, Curtus, paruus, puſillus, contractus, conciſus - Krotky.
strona: 139a
1:
Breui, Breuiter [...], propediem, breui tempore - Wkrotkim czaſzie.
2:
Breuio - Vkrocam.
3:
Breuiarium, Compendium, ſummarium, opus conciſum - Summariuſz, krotkié ogarnienię.
4:
Breuiloquens - Krotko mowiący.
5:
Breuiloquentia: ſiue breuiloquium - Krot koſzcz wmowie.
6:
Breuitas, Anguſtia, contractio - Krotkoſc.
7:
Breuis - Skroconi.
8:
Bris, Iucundum - Wdzięczni.
9:
Briſa - Brinza, lekie winno.
10:
Briſo - Wicziskąm winno wodi prziliawſzi.
11:
BRITANNIA -
strona: 139b
Angielską ziemia.1:
Britannicus, Quod ad Britanniam pertinet, quod ex Britannia eſt - Angieſski.
2:
Bromos - Owies.
3:
Bronchus - Gardzel. [...] pro gutture
4:
Bronci, [...] qui producto ore, et dentibus prominentibus ſunt - Gebozębącze.
5:
Bronchocele - Gardzeliſty.
strona: 140a
1:
Bruchus - Chrząſzcz.
2:
Bruma, [...] dies ſolſtitij hyemalis - Nakrotſzy dzien wzimie.
3:
Bruſcum - Gębka iaworową. Tuber [...] aceris arboris intortius criſpum
4:
Brutiani - Wozni, item Sługa mieiski. [...] qui officia ſeruilia magiſtratibus praeſtabant
strona: 140b
1:
Brutus, Stupidus, grauis, tardus, hebes - Bezrozumni, czielię, nieuk.
2:
Brya, Pumilus quidem frutex, quem [...] Tamaricen appellant - Tamariſzek.
3:
Bryon - Mech na drzewie. Villoſum quiddam [...], quod Latini Muscum arborum appellarunt.
4:
Bryonia - Przeſtęp. [...] Vitis alba
5:
Bryton - Ptizana. Potionis genus ex hordeo
6:
Bubalus - Bawoł.
7:
Bubalinus - Bawłowy.
strona: 141a
1:
Bubo - Puhacz, lęzną, ſowa.
2:
Bubonocele - Przepuklina.
3:
Bucca, Oris concauitas intra malas a mento ad oculos, quae ſpiritu a pulmone reuocato et oppreſſis labiis retento inflatur - Wideczię gęby, pogębek.
4:
Buccones, Qui tumidioribus ſunt buccis - Odmigębowie.
5:
Buccula, [...] puſilla bucca - Gębka.
6:
Buccella - Skibka.
7:
Buccea, ſignificat fruſtulum alicuius rei aptae - Stuczka, kabałek.
8:
Buccellatum, Panis caſtrenſis - Chleb woienni dwa razi pieczony.
9:
Buccellatum, [...] fruſtulum panis quantum commode buccella capere poteſt - Skibką.
10:
Buccina, [...] cornu recuruum, quod tubae modo inflatur - Cornet, cinck.
strona: 141b
1:
Buccino, Buccina cano - Na kornecie gram.
2:
Buccinator, Qui buccina canit - Trębacz,
3:
Buccinum, Buccina, cornu recuruum, quod tubae modo inflatur - Trąba.
4:
Bucea, Folliculus grani fabae interior, qui albus eſt - Blanka na bobie.
5:
Bucentes, Tabanus - Gzik.
6:
Bucentrum - Koſturek ktorim popichaią wołow. Stimulus quo boues agitantur.
7:
Bufo - Zaba kroſtawą. Rana terreſtris venenata.
8:
Bugloſſum, ſiue bugloſſos - Wo owiięzik, albo wielka miodunka.
strona: 142a
1:
Bugones - Pczołi. [...] apes
2:
Bulbito - Pzieczięcim lainem mazę. Puerili ſtercore foedo.
3:
Bulbus - Podezron zołty, vel, zaięczi czoſnek. [...] Allium agreſte, ſiue Allium marinum
4:
Bulbi radices rotundae, membranis ſuis tunicatae - Wſzeliaką okrąglą cebula maiąca łupinę na wierzchiu.
5:
Bulboſus - Okrągłi wſzeliaki korzen.
6:
Buleuta, Conſiliarius, ſenator, decurio - Radni pąn.
7:
Buleuterion, Locus conſiliis publicis deſtinatus, Senaculum, Curia - Rątuz, radni dom.
8:
Bulga, Sacculus - Torba, taiſtra.
9:
Bulimia - Zarłocztwo, nienaſiconą poządliwoſzciądła.
10:
Bulla - Czetka, bułła. A cuius rei ſpecie [...] bulla - Bambolie na wodze. tumor quidam excreſcens tam in aqua quum bullit, quam in vrina quum ſpumam facit, et repente euaneſcit.
strona: 142b
¶ Bullae [...] ornamenta quibus cingula decorantur - Czętka.1:
Bullula, Parua bulla - Częteczka.
2:
Bullatus, Bulla inſignitus - Bułłamy obwięſzony, cętkami obiti. ¶ Bullatus [...] pro inani, tumido, et inflato - Nadmigebo.
3:
Bullio, Ferueo, bullas emitto - Wrąm, warzę ſzie.
4:
Bullo, Bullio - Wrąm.
5:
Bumaſtos - Iagoda iako czeczek nadęta. Vuae genus, craſſioris mammae cuiuſdam modo intumeſcentis
6:
Bupaedas, Magnos pueros dicunt Graeci, qui fecerunt finem excreſcendi - Dorosłe dzieczi.
7:
Buphthalmus - Panny mariey ziele, vel, S. Iana zelie, herbario: wołowe oko. Herba [...], quam Romani Boariam appellauere
strona: 143a
1:
Bura, ſiue Buris, Pars aratri poſterior - Rękoieſzcz vpługa.
2:
Burdo, [...] qui ex equo et aſina natus eſt - Muł.
3:
BVRGVNDIA - Burgundią.
4:
Burrhanina - Serwątka.
5:
Burrhus - Riſzawy. [...] Rufus
6:
Buſtuarii, Gladiatores [...], qui ante ſepulchra in honorem defuncti digladiabantur - Szermierze ktorzi przi grobiech vmarlich ſzermowali.
7:
Buſtum, [...] locus, in quo mortui cadauer combuſtum eſt, et ſepultum - Grob.
8:
Buteo - Kania.
strona: 143b
1:
Butomum - Sy twielky.
2:
Buttubata - Pierdolenię. [...] quod nugatorium eſt, et nullius valoris.
3:
Butyrum - Masło. Portio lactis pinguior
4:
Buxus - Bukſpan.
5:
Buxeus, Quod ex buxo eſt, vel quod buxi colorem imitatur - Bukspanowy.
6:
Buxetum, Locus buxis conſitus - Mieſce gdze bukſpan roſznię.
7:
Buxosus, Quod buxo ſimile eſt - Podobny bukſpanony.
strona: 144a
1:
Byne - Słod.
2:
Byrsa - Skora. Corium ac tergus
3:
Byſsus - Płotno czieniuchnę. Tenuiſſimi lini genus
strona: 144b
1:
Biſsinus, Quod ex byſſo eſt - Zczieniuchne go płotnauro biony.
2:
BYZANTIVM - Conſtantinopolię.
strona: 144a
C1:
Caballus, Equus - Kon, ſtadnik.
2:
Caballinus - Konskij.
strona: 144b
1:
Cacabo, Proprie eſt vocis perdicum - Terlikanię przepiorcze.
2:
Cacabus, Vas aeneum in quo pulmentarium coquimus - Kocżieł.
3:
Cachexia, [...] malus corporis totius habitus - Złe trawienie wzołatku.
4:
Cachinnus, Solutus riſus - Szmiehnie zmierny.
5:
Cachinnor: et Cachinno, Immoderato rideo - Rzegocę ſzie.
6:
Cachinnatio, diſſolutior riſus - Szmiech wielky.
7:
Cachla - S. Iana zelie.
8:
Cacia - Złoſzcz, chitroſzcz.
strona: 145a
1:
Caco, Aluum exonero, ventris onus depono, excerno - Wiprozniam ſzie, kakąm.
2:
Cacaturio - Chczemi ſzie kakac.
3:
Cacodaemon, malus genius - Złyduch.
4:
Cacoethes - Zły zwicząy, złinąłog. Mala et praepoſtera conſuetudo.
5:
Cacoſtomachos - Maiący zły albo napſowany zoładek. Qui malum ac debilitatum ſtomachum habet, hoc eſt, ventriculum.
6:
Cacozelia - Złe naſzladowanię.
7:
Cactos - Włoski oſet.
8:
Cacula, Militis ſeruus, fuſtibus, clauisque ligneis armatus ad tutelam dominorum - Giermek.
9:
Cacumen, Summitas cuiuſque rei - Wirzchołek.
10:
Cacuminare, Acutum reddere - Saſzpiczowac, Zaoſtrzic.
11:
Cacuminatus - Spiczaſty, Zaoſtrzoni.
12:
Cadauer, Corpus mortuum - Trup.
strona: 145b
1:
Cadiſcus, Vaſculum quo ſuffragia colliguntur - Dzbąn wktorim nafortunne kładąm.
2:
Cado, Concido, labor, corruo, praecipito - Vpadąm.
3:
Casus - Treff, przipadek.
strona: 146a
1:
Caſualis - Prżipatkowi.
2:
Caſo, Frequenter cado - Czeſto vpadąm.
3:
Caſura - Vpadnienię. Caſus ſeu cadendi actus.
4:
Caducus, Fragilis, mobilis, mortalis - Vpadły, szmiertelny.
5:
Caduciter, [...] praecipitanter - Nąglię.
6:
Cadiuus, Quod per ſe cecidit - Sąn przez ſzie upadły.
7:
Caduceum, Mercurij virga - Liaska ktorei vderzenim pokoi znaczimę: item Ląska iaką marſzolek naſeimie noſzy. Caduceator, [...] legatus qui pacem petebat - Legat pokoy ſtanowuiący.
8:
Cadurcum - Podniebienie. item Nąmiotek nad łozkiem.
9:
Cadus - Winną faſsa. Vas vinarium
strona: 146b
1:
Caecilia - Wrzeczenica.
2:
Caecubum - Winno przebranę.
3:
Caecus, Oculis captus, viſu carens - Szliepy, niewidomy.
4:
Caecitas, Priuatio viſus - Szliepota.
5:
Caecigenus, Qui caecus natus eſt - Szliepo narod zony.
6:
Caeco, Caecum facio, excaeco - Oſzliepiąm.
7:
Caecutio, Parum video - Poczinam ſzlniecz.
8:
Caeculto, Obtuſum viſum habeo, caecos imitor - Szlnieię.
9:
Caedo, Percutio, ferio, verbero -
strona: 147a
Byię. ¶ Cedo - Vſtepuię. ¶ Cedere [...] diſcedere, euitare, atque ſubterfugere rem aliquam - Strzegęſie.1:
Caesus - Vbity, Zwalczoni.
2:
Caeſura, [...] Inciſura - Przirznienię, odczieczię, odrzezanię.
3:
Caesuratim, Succincte, breuiter - Krotce.
4:
Caeſim, [...] caedendo ſiue per inciſionem gladij - Znarznienim, czięczim.
5:
Caesio, Inciſio - Naczieczię, narznienię.
6:
Caesitium - Tub alla białą. Linteolum [...] purum et candidum
7:
Caedes, Mors ferro, alia vi illata - Mord, Zabyczię.
8:
Caedes - Rąbanię. [...] Caeſura
9:
Caeduus - Kurąbaniu wolny.
10:
Caelebs, Vir ſine vxore, aut mulier ſine marito viuens -
strona: 147b
Mąż bez zoni albo zona bez meza, młodzieniec.1:
Caelibatus, [...] vita, quae agitur ſine vxore - Ziwot bez zony, panienſtwo, wdowſtwo.
2:
Caelo, Sculpo, incido - Wirzezuię, wiriwąm.
3:
Caelatura, Ars [...] caelandi, aut ipſa ſcalptura et inciſio - Wirzeziwanię, wiriczię.
4:
Caelator - Wiriwacz.
5:
Caeltes, [...] inſtrumentum ad ſculpendum aptum - Dłotko.
6:
Caelum, Inſtrumentum, quo vtuntur [...] ſculptores aut ſtatuarij - Dłoto ktorim wirzezuiemy.
7:
Coelum - Niebo. [...] Aethera
strona: 148a
1:
Caeleſtis, Diuus, diuinus, e caelo proficiſcens - Niebiesky.
2:
Caelicola, Qui [...] caelum habitat- W niebie mieſzkaiący.
3:
Caelites - Niebieſczy.
4:
Caementum - Wſzeſiaky kamien do murowanią ſpoſobny.
5:
Caementitius, Quod ex caemento eſt - Zwſzeliakiego kamienia zbudowany.
strona: 148b
1:
Caepe - Cybula.
2:
Caepina, [...] locus caepis conſitus - Ogrod cebulny.
3:
Caeremoniae - Obrzedy.
4:
Caeruleus, Quod caeli puri, et nubibus vacui colorem imitatur - Bławotny.
strona: 149a
1:
Caeſaries, Coma - Długie wloſsy meskie.
2:
Caesius color, Oculorum proprius - Bławotny wzrok.
strona: 149b
1:
Caeſpes ſignificat terram cum herba auulſam, ſeu in modum lateris caeſam - Darn.
2:
Caeſpititius, Quod fit ex caeſpitibus - Darniaſty.
3:
Caeſpito, Pedem offendo vt quaſi ruere cogat, ad caeſpitem offendo, vacillo - Szwankuię.
4:
Caeſtus, [...] lorum, aut opus interpunctum, acuve pictum, commune ornamentum foeminarum - Opaſsanie, iakie cudnenie, niewieſzczie.
5:
Caetera, Caeterum, [...] id eſt alter - Oſtatek, cozbędze.
6:
Caetero - Naoſtatek, oſtatnie.
7:
Caeteroquin vel Caeteroqui, [...] alioquin - Acz.
8:
Caeterum - Naoſtatek. [...] Alioqui, aut Reliquum, ſiue in poſterum.
strona: 150a
1:
Calamarium - Kałamarz.
2:
Calamintha - Polei na skalach rosnąci.
3:
Calamiſter, vel calamiſtrum, Tenue ferrum, quo in cinere calefacto criſpantur capilli - Spilka iaką kędzerząwią włoſy.
4:
Calamitae - Zeloną zabka. Ranae minimae [...], et viridiſſimae
5:
Calamus - Pioro, trzczina.
6:
Calamitas -
strona: 150b
Nędza, pſota, grad ktorizyto tłucze.1:
Calamitosus, Quod calamitate laedi ſolet - Rzecz wſzelką ktorą grąd moze potłucz. ¶ Calamitoſus, [...] aerumnoſus, [...] malus calamitatibuſque praegrauatus - Nedzny, vpadły, vtrapiony.
2:
Calamitose, Miſere - Nedznie.
3:
Calantica, Tegmen muliebre quod capiti accommodatur - Rantuch, podwika.
4:
Calathus, [...] Qualus, et Quaſillus: [...] Fiſcella, Vas vimineum - Koſzik.
strona: 151a
1:
Calculus, Lapis breuis terrae admixtus - Kamik.
2:
Calculator - Rachmiſtrz.
3:
Calculoſus, Calculis plenus - Kamieniſty.
strona: 151b
1:
Caliga, Tibiarum tegumentum - Nogawica, ponczocha.
2:
Caligatus, Caligis indutus - Wnogawice obuty.
3:
Caligarius, Quod pertinet ad caligas - Nogawiczny.
4:
Caligo - Zaczmiewąm.
5:
Caliginoſus, Obſcurus, caligine tectus - Cziemny.
6:
Caligo, Caecutio - Cziemnieię.
7:
Caligatio - Zaczmienię.
8:
Calix, Poculum - Kubek, kuflik.
strona: 152a
1:
Caliculus - Kubeczek.
strona: 152b
1:
Callitrichon - Czyrwone włosky, matki bozey włoski, Vkropek. [...] Polytrichon
2:
Callus, et Callum - Twardoſzc na rękach od czeſtey roboty.
3:
Callosus, Durus, callis plenus - Twardy à miązſzy.
4:
Calleo, [...] Calloſus ſum - Poczinąm twardzecna rękach. ¶ Callere [...] perfecte ſcire - Vmiem prawie dobrze.
5:
Callidus, AſtututusAſtutus - Chitry, biſtrego rozumu.
6:
Callide, Aſtute, vafre, malitiose - Chitrze.
7:
Calliditas, Vafritia, aſtutia - Chitroſzc.
8:
Callis, callo perdurata - Drogą vtorouaną.
strona: 153a
1:
Calo, [...] voco - Poziwąm, mianuię.
2:
Calones, Calcei ex ligno facti - Trepki drzewiane.
3:
Calones - Pacholikowie zołnierſczy. ſerui militum caſtra ſequentes
4:
Calor, et Caliditas - Cziepłoſcz.
5:
Calidus, [...] feruentem ſignificat - Cziepły, gorący.
6:
Caldarium, Ahenum quo aqua calida hauritur: vel in quo igni admouetur - Koczieł, ſzafąn.
7:
Caleo, Ferueo, calidus ſum - Cziepły ieſtem.
8:
Caleſco, Calidus, vel calidior fio - Cziepleie, zagrzewąm ſzie.
9:
Calefacio, et Calfacio, Calidum reddo - Grzeię.
10:
Calefactus - Zgrżany.
11:
Calfactus - Zgrząnie.
12:
Calefio, Calidus fio - Zagrzewąm ſzie.
13:
Calorificus, Quod calorem facit - Cziepło cziniący.
strona: 153b
1:
Caltha - Kniec. Ruellio Chamaeleuce.
2:
Calua, [...] os capitis, vbi capilli eſſe conſueuere - łeb.
3:
Caluaſter, subcaluus, cui capilli partim deciderunt- Lyſzak.
4:
Caluities, et Caluitium, [...] locus capitis, ex quo capilli defluxerunt - Lyſsoſcz.
5:
Calueo, Caluus ſum - Lyſzeię.
6:
Calueſcere, [...] caluum fieri - Lyſiecz.
7:
Caluo, Decipio, Fruſtror - Oſzukacz.
8:
Caluus, [...] a cuius capite capilli defluxerunt, ſiue qui ſine capillis natus eſt - Lyſsi.
9:
Calumnia, Vexatio alicuius in litibus per fraudem, et fruſtrationem - Fałſziwe oskarzenie.
10:
Calumnior, [...] per fraudem et ſubdolam rationem causa vincendi in litibus, mendaciis alios vexo: vel falſa crimina intendo - Obełguię, obmawiam fałſziwie.
11:
Calumniator, Qui calumniam facit, qui falſum crimen obiicit -
strona: 154a
Obmowca fałſziwy.1:
Calx, pro calcaneo, extrema pedis parte - Pięta.
2:
Calcar, Ferreus ſtimulus ad vrgendos equos - Oſtroga.
3:
Calcaneus, et Calcaneum [...] Pars poſterior pedis imi - Podeſzwa.
4:
Calceus, Pedis indumentum - Bot.
5:
Calceolus - Boczik.
6:
Calceolarius, Qui calceos conficit - Szwiecz.
7:
Calceamen, et Calceamentum, pro ipſo calceo - Obuwm.
8:
Calcio, et Calceo, Calceos induo - Boty obuwiąm.
9:
Calcitro, Pede percutio - Kopąm.
10:
Calcitratus, Actus ipſe calcitrandi - Odkopiwanie.
11:
Calcitrosus, Qui ſaepe calcibus ferit - Kopiący.
12:
Calco, [...] Pede comprimo - Depcę.
strona: 154b
1:
Calx, Lapis vſtus, ex quo arenae admixtione fit intrita - Wapno.
2:
Calcaria fornax, in qua calx coquitur - Wąpienni piec.
3:
Calcata aedificia, [...] calce contecta - Tinkowaną ſcziana.
4:
Calyptra - Rantuch. Genus veſtimenti, quo mulieres capita tegebant
5:
Calyx - Wſzeliakąłupina ktorą nakriwa owocz, iakoieſt orzech, zołądz. [...] folliculum, quo primum flos, et deinde ſemen herbarum, vel fructus arborum cooperitur
6:
CAMARINA - Iakiſz ſmordliwi ſtaw wſinly.
7:
Cambio, Commuto - Odmieniąm.
strona: 155a
1:
Camelopardalis - Gryff.
2:
Camelus - Wielbłąd.
3:
Camelinus - Wielbłądowy.
4:
Camelarius - Wielbłądnik. qui cuſtodit paſcitque camelos.
5:
Camelopodium - Sánta. [...] Marrubium
6:
Camera - Sklep, ogięcie. Arcus aedificium ſuſtinens, tectumque deuexum et incuruatum
7:
Camerarius - Wſpinaiąci ſzie na obłak.
8:
Camero, Cameram facio - W obłak buduię.
9:
Cameratus - Sklepiſty.
strona: 155b
1:
Caminus, [...] Fornax - Komin.
2:
Camino, In modum fornacis et camini ſtruo - Buduie iako komin.
3:
Cammaron - Omięg. Mandragoram [...] vocant
4:
Cammarus - Kakmorski.
5:
Campſor, qui ex pecuniae permutatione lucrum facit - Weksląrz.
6:
Campus, [...] grande atque amplum ſpatium terrae planae - Polie.
strona: 156a
1:
Campeſtria [...] genitalium ſuccinctoria - Gacie.
2:
Camurus, Inflexus, ſeu curuus - Nachilony, nakłoniony.
3:
Camus, Genus vinculi - Kaganiec, troky.
4:
Canalis, [...] lignum cauatum, quo aqua deducitur - Rinna, kanał, korito.
5:
Canaliculus - Koritko, rurka.
6:
Canalicula, Parua canalis - Rinienka.
7:
Canaliculatus, Quod eſt in canalis modum factum - Iako korito widłabani.
8:
Canalitius - Kanąłowi.
strona: 156b
1:
Cancelli, Ligna aut ferramenta, modicis interuallis in tranſuerſum inſtar retis inuicem annexa - Krąta.
2:
Cancello, [...] Concido, dilanio, diſpungo, erado, deleo - Zakrącam, przekriſzląm, zamrzeząm.
3:
Cancellatus, Quod cancellorum figuram imitatur - Krącziaſty.
4:
Cancellatim, Ad ſimilitudinem cancelli - Krącziſto.
5:
Cancellarii - Kanczlerz.
6:
Cancer - Rák. ¶ Cancer - Cancerowanię.
strona: 157a
1:
Candela - Szwieca.
2:
Candelabrum - Szwiecznik, lichtąrz.
3:
Candeo, Candidus ſum - Bieleie ſzie. ¶ Candeo [...] ignitum eſſe - Ząrze ſzie.
4:
Candeſco, Ignitus fio, Igneſco - Rozpalony ieſtem, ſwicęſzie odogna.
5:
Candor, Albedo ſplendori coniuncta - Biąłoſzcz.
6:
Candefacio, Candidum facio - Obieląm. ¶ Candefacio [...] candentem et ignitum reddere - Rozpaląm.
strona: 157b
1:
Candico, Candorem habeo, ſubcandidus ſum - Szwiece ſzie biało.
2:
Candicantia, pro albedine - Iaſniące ſzie.
3:
Candidatus, Alba veſte indutus - Wbiąłą ſuknie vbrany.
4:
Candidus, Albus, lucens - Biąły, łſnąci ſzie.
5:
Candide, Pure, ſyncere, benigne - Sczerze, otworziſzczię.
6:
Candido, Canididum facio - Bieleie.
7:
Canicae, Furfures - Otręby, oſsipka dlą pſow.
strona: 158a
1:
Canis - Pieſ.
2:
Canicula - Suka, pſzica.
3:
Caninus, Quod eſt ex cane - Pſzy.
4:
Canatim, [...] ad ſimilitudinem canis -
strona: 158b
Pſzinskię.1:
Caniſtrum, et Caniſter - Koſz.
2:
Canna - Rura, trzczina. Arundo, licet minor ſit, et maior calamo
3:
Canneus, Quod ex cannis conficitur - Trziniaſti, rurkowaty, dziurkawy.
4:
Cannetum, Vbi cannarum copia eſt - Trzczinicho.
5:
Cannabis - Konop. [...] Cannabum
6:
Cannabaceus, et Cannabinus, Quod eſt ex cannabe - Konopny.
7:
Cano [...] voce modulari - Spiewąm.
8:
Cantio, Cantus - Spiewanie, piosnka.
9:
Cantiuncula - Pioſeczka.
10:
Canor, Cantus, et elegantia quaedam, ac conſonantia - Spiewanie wnote.
11:
Canorus, Vocalis, ſonorus - Głoſzny ſpiewak, brzniący.
strona: 159a
1:
Cantilena, Carmen, canticum - Piosnka.
2:
Cantor, et Cantrix, Qui vel quae canit - Spiewak albo, ſpiewączka.
3:
Cantus, Cantio, ſymphonia, vocis inflexio - Spiewanię.
4:
Canto - Spiewąm.
5:
Cantito - Vſtawicznie ſpiewąm, poſpiewuię.
6:
Cantator, Qui conſueuit canere - Spiewąk.
7:
Cantatrix - Spiewaczka.
8:
Cantamen, pro incantatione - Oczarowanie.
9:
Canon, [...] regula - Linią welderownąmi ktorei, ſznur czieſielski. ¶ Canon etiam [...], lorum ſcuti, in quod brachium immititur - Pas u rodelle.
strona: 159b
1:
Cantharis - Chrząſzczik zelony na ieſienie albo oldrzewie gwowim.
2:
Cantherius - Podpora winnich latoroſzly, tyka winną. Genus iugi in vinea
3:
Cantheriolus, pro paruo pedamento - Ticzka.
4:
Canthus - Wirwąnt. Ferrum quo rotae extremitates vinciuntur.
5:
Canus, cui canent, ſiue albent capilli prae ſenectute - Szywy.
strona: 160a
1:
Cani - Sziwę włoſsy. Capilli in capitibus ſenum.
2:
Caneo - Sziwieie.
3:
Caneſco, Canis fio - Sziwim ſzie ſtawąm.
4:
Canities et Canitudo, Capillorum albedo - Sziwizna.
5:
Capedo, Vas in ſacris vſitatum - Kuffel ſzeroky.
6:
Caper, Mas caſtratus in genere caprino - Kozieł trzebiony.
7:
Capra - Koza.
8:
Capella - Kozka.
9:
Caprarius, Cuſtos, exercitorque caprarum -
strona: 160b
Kozi paſtucha.1:
Caprea - Koza dziką.
2:
Capreolus - Koziełek dziky. ¶ Capreolus, Inſtrumentum ruſticum [...] bicorne - Metika.
3:
Caprigenus, Quod eſt ex caprarum genere - Koziego rodu.
4:
Caprile, Stabulum caprarum, Locus vbi caprae ſeruantur - Koziarnia.
5:
Caprimulgus, [...] qui capras mulget - Kozodoy.
6:
Caprinus, Capreus - Kozly.
7:
Capero, Frontem rugis contraho, et aſperitatem vultus oſtendo - Mąrſzczeſzie, kwaſzno patrze.
8:
Capillus, Quaſi capitis pilus - Włoſsy na głowię.
strona: 161a
1:
Capillaceus - Włoſziaſty.
2:
Capillo, [...] capillos facere - Włoſsi zapuſzcząm.
3:
Capillatus, Qui crines longiores habet - Długowłos.
4:
Capillamenta, [...] ipſi capilli - Włoſsi.
5:
Capillare, Reticum quo mulieres crines inuoluunt - Czepiec.
6:
Capillus Veneris - Czeruone włoski, vel marki bozey włoski.
7:
Capio, Comprehendo, Prehendo - Przymuię, poriwąm, biore.
8:
Captus, Comprehenſio, capacitas, intelligendi facultas - Poięczie rozumu.
9:
Captura, Actus ipſe capiendi feras, aues, aut aliquid eiuſmodi - łow łapanie.
strona: 161b
1:
Captio, Ipſe actus accipiendi, ſeu id per quod quis capitur - Vłapienię, ſamołowka. ¶ Captio, deceptio - Zdrada.
2:
Captiuncula - łapka.
3:
Captiosus, Quod capit, ſeu decipit, et dolis plenum eſt - Chitry.
4:
Captioſe, Vafre, callide, argute - Zdradliwie, chitrze.
5:
Captiuus, Qui in bello captus eſt, et in hoſtium poteſtate detinetur - Poimaniec.
6:
Captiuitas, Ipſa detentio - Poięczię.
7:
Capto - Podchwichąm, załapiąm.
8:
Captatio, Venatio - łowienie łapanie.
9:
Captator, Venator - łowiec miſzliwiec.
10:
Captatorius - Chytri łowiec.
11:
Capeſſo, [...] capio, ſiue ad capiendum eo - Biore, przymuię.
12:
Capax, Quod capit, ſeu continet, aut continere poteſt - łatwi do poieczią, ſzeroky.
13:
Capacitas, Spatium capiendi - Szerokoſzcz.
14:
Capis - Kubek ſzeroki. Poculi genus in ſacris vſitatum
15:
Capiſterium, Genus vaſis ruſtici - Naliewka do cżerpanią.
strona: 162a
1:
Capnitis - Polna ruta.
2:
Capnos - Para, Dim. [...] ſiue Capnion
3:
Capparis - Kappary.
4:
Capricornus - Kozo rożecz. Caeleſte ſignum
5:
Caprificus, Ficus [...] nunquam matureſcens - Fikowe drzewo płone.
6:
Caprificatio - Rozſz czepienię skori na ſzczepiech.
strona: 162b
1:
Capronae, Iubae, ſeu comae in fronte deuexae - Czuprina.
2:
Caprunculum - Donica. Vas fictile
3:
Capsa, Ciſta et repoſitorium - Kapſa, skrzinia, truhła, tłomok.
4:
Capſula - Kapſeczka.
5:
Capſarius - Rozzuwacz, albo ſtroz ſzat włazny.
6:
Capſaces, Vas olearium - Bania oleiową.
7:
Capula, Vas vinarium - Konew wielka o dwu vchach, łeyk.
8:
Capulo - Dolewąm leiem.
9:
Capulus, et Capulum - Mary, tragi. ¶ Capulus, Manubrium gladij -
strona: 163a
Rekoieſzebronie.1:
Capularis [...] morti contiguus, et mox capulo efferendus - Strich ruſzeko.
2:
Capus, et Capo - Kapłun.
3:
Caput - Głowa. ¶ Caput, origo et principium - Początek. ¶ Caput, pro ſumma prima pecunia, a qua foenus aut alius quaeſtus ſit - Summa pieniedzi na lichwe dana. ¶ Capitis diminutio - Odkązanie z żiemie. ¶ in tuum ipſius caput - Natwe zle. ¶ Caput vacuum cerebro - Glowku bez rozumu.
4:
Capitalis - Gardlo przepadaiący, ſzmierczi godny.
strona: 163b
1:
Capital - Garła ſtracenie.
2:
Capitaliter - Szmiertelnie.
3:
Capiſtrum, Capitis vinculum - Nagłowek.
4:
Capiſtro, Capiſtrum impono - Kiełznąm, kłade ogłow.
5:
Capitatio - Pobor od każdei głowi.
6:
Capitatus, Quod formam habet capitis - Głowącz.
7:
Capitellum, [...] paruum caput - Głowka.
8:
Capitium, [...] Capitis tegumentum - Kapeluſz, cżąpka.
9:
Capitones, [...] duri qui nunquam de ſua ſententia immutantur - Twardziłobowie, vporny.
10:
Capitosus - wielki łeb.
11:
Capitulatum, [...] quod in ſummo craſſum quiddam habet in morem capitelli - Kukliaſti.
12:
Capitulatim, Per capita - Poczęſzczy, od rżędu do rżędu.
13:
Capitulum [...] paruum caput - Głowka. ¶ Capitulum, initium ſententiae - Początek.
strona: [164]a
1:
Carbas - Wiatr od zapadu wieiący.
2:
Carbaſus - Płotno czienkiezwſzeliakiei matery.
3:
Carbaseus, Ex carbocarbaso factus - Zczien kiego płotna vrobiony.
4:
Carbatinae - Kurpie.
5:
Carbo - Wagiel.
6:
Carbunculus, Paruus carbo - Wąglik. ¶ Carbunculus, tumor praeter naturam, ſiue vlceris genus - Wrzod zaſtkorni. ¶ Carbunculus, [...] Gemma igniti carbonis ſimilitudinem referens - Karbunkułkamien drogi.
7:
Carbunculo, et Carbunculor, [...] carbonis aduro, ſeu inflammo -
strona: [164]b
Rozzarząm.1:
Carbonarius, Qui carbones conficit - Wąglarz.
2:
Carbonarius - Wąglowaty.
3:
Carcer, Locus in quo ſeruantur noxij: vel vndecunque quis exire prohibetur - Taras. ¶ Carcer, [...] vnde emittebantur equi - Szranky.
4:
Carcearius, Quod ad carcerem pertinet - Taraſsowi.
5:
Carchesium - Kredencz złoti.
6:
Carcinethron - Sporyſz, Podroznik.
7:
Carcinoma, Cancer morbus - Kancerowanie cziała, Padanie ſzie cziała.
8:
Carcinus, Cancer animal et ſignum caeleſte - Kak.
strona: 165a
1:
Cardaces - Nizowy kozący.
2:
Cardamum - Rzezucha.
3:
Cardia, [...] Cor - Serce.
4:
Cardiacus, [...] qui cardiaco morbo tentatur - Kordyaczni.
5:
Cardiogmus - Rzezanie wbrzuchu. Morbus [...] ventriculi, ortum habens ex humoribus acribus et mordacibus
6:
Cardo, Ferramentum circa quod fores vertuntur - Hąki w drżwi.
7:
Cardinatus - Hakami ſpoioni.
8:
Cardopos - Koſz chlebny. Significat arcam panariam.
9:
Carduelis - Szczigieł.
10:
Carduus - Oſet.
11:
Careo, [...] rem deſideratam non habere -
strona: 165b
Niedoſtaiemy, nieſtawąmy.1:
Careum, ſiue Carium - Paſternak.
2:
Carex - Rogoz, oſtrzicza.
3:
Carico, Onero - Obcziaząm.
4:
Caries, Putrilago ex vetuſtate - Zbuczałoſcz, ſprochniałoſcz.
5:
Carioſus, Quod eſt carie plenum - Sprochniałi, nagnie-
6:
ły, pleſzniwy.
strona: 166a
1:
Carina, Pars nauis [...], quam aluum aut ventrem vocant, hoc eſt nauis concauitas - Dno, albo, ſpodek łodzi.
2:
Carinare, in modum carinae formare - Wypęcząm.
3:
Carinatus, Concauus et in carinae modum incuruatus - Wypękłi.
4:
Carmen, [...] canimen, [...] quicquid eſt metrice ſcriptum - Pilſzn, rim, wierſz, złozenię.
5:
Carmino, [...] plectere et lanas ab immunditiis purgare - Grampluię, trzepię czeſzę wełne.
6:
CarminaioCarminatio - Prżegramplowanie.
strona: 166b
1:
Carminatores - Gram plierze.
2:
Caro, [...] mortuorum animalium eſt, quod careat anima - Mieſſo.
3:
Carnarius, Qui carnes vendit ac etiam qui carne delectatur - Rzeznik.
4:
Carnarium, Locus [...] vbi caro ſalſa ſuſpenditur, ſeu reponitur - Spizarnią mięſzną.
5:
Carneus, Quod ex carne eſt - Mięſziſti.
6:
Carnifex, Tortor, lictor - Kat.
7:
Carnificina, Locus publicus in quo iuſſu magiſtratus homines ſontes a carnificibus occiduntur - Katownia, albo, szubienica.
8:
Carnificium, Ipſe actus carnificis, [...] carnificina - Katowanię.
9:
Carnifico, corpus humanum in fruſta diſſeco - Czwiertuie.
strona: 167a
1:
Carniuorus, Carnes vorans - Mięſsoiąd.
2:
Carnosus, Carne, ſeu muſculis abundans - Mieſziſty.
3:
Caruncula - Stuczka mieſsa.
4:
Caro, [...] Carminare, et lanam pectere et purgare - Grampluię.
5:
Caros - Szum wełbie zpyianſtwa. Crapulris redundantia
6:
Carotides venae - Zyłi koło ſzye. Circa colli iugulum
7:
Carpentum, Vehiculi genus - Kareta, item Sąnky.
8:
Carpentarius, Faber qui carpenta facit, faber lignarius - Kołodzey, Stalmach.
9:
Carphos [...] Foenograecum, et Buceras - Bozą trawka.
strona: 167b
1:
Carpio - Karp.
2:
Carpo, Decerpo - Obriwąm. ¶ Carpo, [...] pro reprehendo - Kąrżę.
3:
Carptim, Hinc atque illinc carpendo, non ipſam ſeriem ſequendo - Poriwczą.
4:
Carptus, et Carptura - Oderwanie, vſzczipienie.
5:
Carptor, Reprehenſor - Vſzczipnik.
6:
Carpophorus - Vrodzaini. [...] fructifer.
7:
Carpophyllon - Bobku płonnego drzewo.
8:
Carrus, et Carrum - Nieſmarowną kara.
9:
Carruca, Genus vehiculi duas habens rotas, [...] Ciſium - Karra o dwu koliech.
10:
Carrucarius - Kárnik.
11:
Cartallus - Koſz. [...] ſignificans caniſtrum.
strona: 168a
1:
Cartilago Pars ſimilaris corporis ex ſpermate genita - Chrżąſtka.
2:
Cartilagineus, Quod ex cartilagine conſtat - Chrzeſzliaſty.
3:
Cartilaginosus - Zełowae. Quod maxime laudant cartilaginoſum, purum, ad ſimilitudinem ammoniaci, minimeque lignoſum.
4:
Carus, Gratus, dilectus, iucundus, ſuauis - Mieły, wdzieczny, nieprzepłacony.
5:
Care - Drodze, nieprzepłacenie. Magno pretio, et pluris quam pro rei valore
6:
Caritas, [...] exuberans rei alicuius precium - Drogoſzcz.
7:
Caryatides, Statuae muliebres in aedificiis [...], quae mutulos aut columnas ſuſtinent - Podpori wiczioſcane na kſztałt niewieſczi.
8:
Caryca - Kiſzkaze krwie. Genus edulij ex ſanguine et variis condimentis conſtans
9:
Caryon - Włoski orzech.
strona: 168b
1:
Caſa, Domus ruſtica - Chałupa kuczka.
2:
Caſula - Kuczeczka.
3:
Caſabundus, Crebro cadens - Wſtawnie padaiąci.
4:
Casaria, [...] mulier quae caſam cuſtodit - Kucżei ſtrzegacą.
5:
Caſcus - Starzecz.
6:
Caseus - Syr.
7:
Caseale, Locus aluo exonerandae deſtinatus - Stoliecz do czinienią potrżebi.
8:
Casearius - Tenktori ſeri czini.
9:
Caſnar, Senex - Stari.
strona: 169a
1:
Caſsis, Rete praeſertim venatorum - Sziecz żwierzęcą.
2:
Caſsiculus, Reticulum - Sziątka.
3:
Caſsis, Galea - Helm, ſziſząk prziłbica.
strona: 169b
1:
Caſsita, Auis, quam alij Alaudam, alij Galeritam dicunt - Skowronek.
2:
Caſsiteros - Biąłi ołow. [...] plumbum album
3:
Caſsus, Quod eſt inane et vacuum, fragile, atque omni re carens - Nicz krzeczij, nikczemnij.
4:
Caſtaldia, Gubernatio - Włodarſtwo.
5:
Caſtanea - Kaſtanowe drzewo.
6:
Caſtanetum, Locus caſtaneis conſitus - Las kaſtanowij.
7:
Caſteria - Dom dochowanią potrżeb ſziperskich.
strona: 170a
Significat locum, vbi quum nauigatio conquieſcit, remi et gubernacula reponuntur.1:
Caſtigo, [...] verbis reprehendo - Kąrzę, ſtrofuię.
2:
Caſtigatio, Obiurgatio, animaduerſio - Karnoſzc.
3:
Caſtigator, Reprehenſor, et obiurgator -Kąrca.
4:
Caſtor - Bobr.
5:
Caſtoreus - Bobrem czuchnąci.
6:
Caſtro, Virilia amputo, excecoexseco - Trzebię, wirzinąm, mniſzę.
7:
Caſtratio, Virilium exectioexsectio - Omniſzenię, otrzebienię.
strona: 170b
1:
Caſtrum, Locus [...] muris munitus - Grod, omurowane miaſteczko.
2:
Caſtra, [...] loca, in quibus milites tentoria fixerunt: vel ipſa tentoria, in quibus milites diuerſantur - Nąmiotij, połozenię wpoliu obozem.
3:
Caſtellum, Paruus vicus muris circundatus - Mieſzczina murem obtoczoną.
4:
Caſtellanus, quod ad caſtellum pertinet - Domiaſteczka przinazezącij.
5:
Caſtellani, [...] qui caſtellum habitant - Obronci miąſt, hetmani nad miaſtij.
6:
Caſtellatim, quaſi turmatim per caſtella - Od iednego miaſteczka do grugiego.
7:
Caſtrametor, Caſtra loco, ſiue pono - Nąmioti kłade, obozzatącząm.
8:
Caſtrensis, quod ad caſtra pertinet - Do nąmiotow przinąlezącij.
9:
Caſtula, Palliolum quo puellae nudae infra papillas praecingebantur. [...] Praecinctorium - Cziaſnocha.
10:
Caſtus, Purus, continens, et a libidinis labe immunis - Cziſtij, niegamratliwij.
11:
Caſte, Pudice, continenter, abſtinenter - Powcziągliwie, niegamratliwie.
12:
Caſtitas, Caſtimonia, virginitas - Cziſtoſzc.
strona: 171a
1:
Catacliſta - Serdak. Veſtis vndique clauſa
2:
Cataclyſmus - Potop, rozląnie wody. Diluuium et inundatio
3:
Catacrisis - Oſządzenie, wirok. Condemnatio, decretum, ſanctio
4:
Catadromus, Decurſorium, locus in quo equi decurrunt - Mieſce doſzcziganią.
5:
Catalogus - Katalog, liczba, poznaczenię.
6:
Catamidiare, [...] deridere - Poſzmiech zkogoſtroie.
7:
Catanance - Węzownik, gaiową miodunka.
strona: 171b
1:
Cataphractus - Wkieris vbranij. Vndique munitus
2:
Cataplaſma - Pląſtr. Malagma [...] et axungia.
3:
Catapotia - Pigułki, albo inſze liekarſtwa do połknienią, albo piczią. Pilulae
4:
Catapulta - Kuſza. Machina bellica, qua tela, aut ſaxa excuti ſolent.
5:
Cataracta, ſiue Cataractes - Przerwa. Locus [...] abruptus, et praeceps in flumine Cataractae, portae quaedam ex funibus aut catenis pendentes, quae attolli, et demitti poſſunt - Krąta na bramie mrzeza.
6:
Catharrus, Fluxus, deſtillatio - Fluſsgłownij ſznupka.
7:
Catarrythus - Owilzonij, okropionij. [...] Irriguus
8:
Cataſcopium - łodka, czołnek. Genus nauigij exploratorij, quod circunquaque ſpeculetur.
9:
Cataſcopus - Spiegierz.
10:
Cataſtroma - Burta. Nauis partem ſignificat, per quam nautae diſcurrunt Latini Tranſtra vocant.
strona: 172a
1:
Catax, [...] Claudus - Kulka.
2:
Catechesis - Nauka wiari krżeſczyanskiei krotcz e zebraną.
3:
Catechumenus - Gruntu ſie vcząci wiznanią wiari. Qui ſacris nondum eſt initiatus, ſed adhuc imbuitur elementis religionis
4:
Categoria - Skarga. Accuſatio
5:
Catena, Vinculum [...] ferreum, quo vel ſeruos, vel captiuos, vel animalia irretimus ne effugiant - Lancuch.
6:
Catenatus - Włancuch poimany.
7:
Catenatio, Coniunctio, et ſtricta arctatio - Skrepowanię.
8:
Catenarius, Qui catena ligatus eſt - Lanczuchem związani.
9:
Catenula - Lancuſzek.
10:
Caterua, [...] legio - Woisko.
11:
Cateruarij, Cateruatim conglobati - Rozſtrzelani lud.
12:
Cateruatim, Per cateruas - W kupie
13:
Catharticus, [...] purgatorius - Cziſzcziący.
14:
Cathedra - Kazalnica.
strona: 172b
1:
Catholicus - Powſzechnij, obecnij. [...] vniuerſalis
2:
Catinus, [...] Catinum [...], vas immenſum eſcarium - Szeroką miſsa.
3:
Catillus, ſiue catillum - Koſz wemłinie.
4:
Catinellus, Catinulus, catillus - Mijska.
5:
Catillones, qui catillos lingunt, et pro guloſis accipi ſolent - Lakotkowie, łakomcij.
6:
Catillo, Catinos lingo - Poliſuie misky.
7:
Catillatio - Vziwanie dobrznierządem.
strona: 173a
1:
Catogeum, Domicilium ſubterraneum - Podziemne mieſzkanię.
2:
Catulus, [...] ſignificat caniculum, hoc eſt, minorem, vel iuniorem canem - Pięſzek.
3:
Catellus, et Catella [...], Paruus canis, vel canicula - Pſzinka, pſziątko.
4:
Catulire, [...] geſtire, et coitum maris appetere - Zbiegac ſzię, zaſuką chodzicz.
5:
Catulitio - Pſzią poządliwoſzcz.
6:
Catus, Callidus, et ſagax - Oſtrozny, chitry.
7:
Cate, Caute, callide - Oſtroznie.
8:
Caua, Foramen, in quo aues nidificant - Dup, ptąſze gniązdo.
9:
Cauaedium, [...] ſiue Cauum aedi-
strona: 173b
um [...] Locus [...] ſub dio vacuus, cinctus vndique porticibus - Sąla abo dwor pod nie bem gmachamij obtoczonij.1:
Cauda, quam veteres etiam Codam dicebant - Ogon.
2:
Caudex, vel Codex - Pniąk wktori ſzczepiąm. [...] id quod a radice ſupra terram ſimplex aſſurgit: ſiue in quod fruticis vel arboris a radice defertur alimentum
3:
Caudeus, quod ex caudice eſt - Rzecz nieiaką ze pnia vczinioną.
4:
Caudicalis - Lupacz pniąkow. Ad caudices ſcindendos idoneus.
5:
Caueo, [...] cautionem, hoc eſt, diligentiam adhibeo, prouideo, proſpicio ne aliquid praeter ſpem accidat - Strzęgę ſzie, oſtrozni ies tem.
strona: [174]a
1:
Cautor - Obronca, oſtroznik. Qui cauet, et prouidet
2:
Cautio, Prouiſio, euitatio - Oſtroznoſzcz.
3:
Cautus, Prudens, circunſpectus, et qui ſibi ſcit cauere - Oſtrozny, opatrny.
4:
Caute, Prudenter, callide - Oſtroznie, opatrznie.
5:
Cautela, pro Cautione - Przeſtroga, doirzenię.
6:
Cauilla, et Cauillus, Irriſio quaedam iocoſa - Poſzmiech, zartowną mowa.
7:
Cauillor, Iocoſe ludo, dicta dico - Vexuie, poſzmiech ſtroie, ſzidze.
8:
Cauillator, Deriſor - Sziderz.
9:
Caula, Stabulum ouium, ouile -
strona: [174]b
Owczarnia.1:
Caulis, [...] robur, ſiue ſtipes, id eſt, ea herbae pars, vnde ſe producunt folia aut ramuſculi - Głąb.
2:
Cauliculus - Głabek.
3:
Cauleſco, in caulem excreſco, caulem produco - Wgłab roſne.
4:
Cauma, [...] calor - Cziepłoſzcz.
5:
Caupo, vel Cupo, Eſculentorum poculentorumque venditor - Goſpodarz nąpoi ij pokarm przedaiacij.
6:
Caupona, [...] taberna vinaria - Goſpoda pospolitą, karzmą.
7:
Cauponula - Karczemka.
8:
Cauponius, quod ad cauponem pertinet - Karczemni.
9:
Cauponor, Cauponariam exerceo, vel re aliqua lucri cauſa ad quaeſtum abutor - Goſpodaruię, przekupuię.
strona: 175a
1:
CAVRVS, Ventus ab Occaſu ſolſtitiali flans, [...] Corus - Wiatr od ząchodu słonca.
2:
Causia, Regium capitis tegmen - Ząwoy.
3:
Causon, vel Cauſo - Zapalcziwoſzcz, gorącoſzc.
4:
Causa - Prziczina. ¶ Cauſa, omnis actio quam in ſenatu vel in foro habemus - Sprawa prżed vrzędem.
strona: 175b
1:
Causarius - Wiſtawaiąci dlią przijczini vrzędu.
2:
Cauſula - Przicżinka.
3:
Cauſor, rei geſtae cauſam affero ſeu reperio, et excuſationem adduco - Wimawąmſzie, prziczinke winaiduię.
4:
Causificor, cauſam dico, excuſationem affero, recuſo - Wimowke przinoſze.
5:
Cauſatio, Praetextus, excuſatio, vel color - Wimowka.
6:
Cauſatius - Zwieczą prżicziną.
7:
Causidicus, [...] patronus, qui in cauſis iudiciiſque verſatur - Mowca, rzecznik.
8:
Cauterium, inſtrumentum quo notae imprimuntur - Zelazo ktorim ceche napaliamij.
9:
Cauteriatus, quod eſt cauterio notatum - Necechowani.
10:
Cautes, Saxum aſperum et abruptum - Przepaſzcz, skała prżikra.
strona: 176a
1:
Cauus, Concauus, vacuus - Widłubany. złobkowati.
2:
Cauo, Euacuo, Cauum facio - Widłubiąm.
3:
Cauator - Dłubacz.
4:
Cauea, [...] ſpecum, vel antrum ſubterraneum - Padoł loch. ¶ Cauea, pro ſeptis et ligno ſiue ex ebore, aliave materia factis, in quibus auiculas tenemus - Kliątka.
5:
Cauerna, Specus, vel antrum ſubterraneum, vel terrae concauitas - Iama, dziurapod zemią.
6:
Cauernosus, Pro loco paſſim vacuo, et veluti cauernis pleno - Dołkowaty dziurkawi.
7:
Cauernula - Iamka.
strona: 176b
1:
Cedria - Zijwica cedrową.
2:
Cedroſtis, Vitis alba quam nonnulli Ampeloleucen vocant - Przeſtęp.
3:
Cedrus - Cedrowe drżewo.
4:
Cedrinus, Quod eſt ex cedro - Cedrowi.
5:
Cedrides - Cedrowi owoc. Frutex Cedri
strona: 177a
1:
Celaſtrus - Deren.
2:
Celebris, vel Celeber, quod celebratur, frequentatur et colitur: clarus, frequens - Sławny, zaczny.
3:
Celebritas, Frequentia et hominum coetus, concurſus - Wielkie liudu zgromadzenie.
4:
Celebritas [...] ſignificat nomen, honorem et famae claritatem - Sława.
5:
Celebro, Frequento - Szwięcę. ¶ Celebrare, praedicare, et illuſtrare - Czczicz, zaliecac wysławiac.
6:
Celebratio - Czczenię.
7:
Celebratus - Sławni.
8:
Celebreſco, celebris fio - Staię ſie zącznim.
9:
Celer, Velox, incitatus, volucer - Prętky, wartky, obrotny.
10:
Celero, Celeriter aliquid facio, celeritate vtor - Poſzpiechąm.
11:
Celeritas, Velocitas - Poſpiech wartkoſzc, prętkoſzc.
12:
Celeripes, Qui leuis eſt pedibus - Prętky
strona: 177b
1:
pretkonog.
2:
Celeriter, Velociter - Prętko.
3:
Celetes, [...] equi, qui ad curſum ſoli adhibentur, ſine bigis vel quadrigis - Ieznijkonie.
4:
Celetizontes - Wząwod biegaiąci. [...] equitantes, et equum celerem regentes.
5:
Celeuſma - Zwołanie, pobutka fliſsowską.
6:
Cella, [...] quod in ea celentur, quae eſſe volumus occulta - Piwnica, ſpizarnia.
7:
Cellula - Pijwniczka.
8:
Cellaria, Locus vbi conditur vinum - Komora winą.
9:
Cellarius, qui in cella praepoſitus eſt penui promendo vel condendo - Piwnicznij, klucznik.
10:
Cellarium, Cella, repoſitorium - Spizarnia, pijwnica.
11:
Celo, Abſcondo, clam habeo - Taie, nakriwąm.
strona: 178a
1:
Celatus, Occultatus, Abſconſus - Zakrity, zataiony.
2:
Celatim, Clam, occulte - Skryzię, poczichu.
3:
Celox, Nauigij exigui genus [...], quod vno remorum ordine agebatur - Lodka poiezną.
4:
Celsus, Altus, ſublimis, excellens, elatus, excelſus - Wyſsoky.
5:
Celsitudo, [...] excellentia - Wiwiſzenię.
6:
Celtis - Káza.
7:
Cenchramides - Ziąrnka figowe. Ficorum grana
8:
Cenchris - Kania.
strona: 178b
1:
Cenotaphium - Proznij grob. Vacuum ſepulchrum
2:
Cenſeo, Exiſtimo, puto, arbitror - Mniemąm, ſpodziewąm ſzie.
3:
Censio, Caſtigatio - Kazn, winna.
4:
Censitio, [...] cenſus impoſitio - Dąn, pobor.
5:
Censor, qui cenſuram gerit, praefectus morum - Dozorca ſprąw, ochmiſtrz
strona: 179a
strona: 179b
1:
Censura, Cenſoris dignitas - Vrząd ſprawuiąci obijczaie.
2:
Census - Dąn, ſzacuneck. [...] aeſtimatio rerum et bonorum facta
3:
Census, [...] id, quod in cenſum relatum eſt - Oſzaczowani.
4:
Centaurea, ſiue centaurion - Centurzija.
strona: 180a
1:
Centipeda - Gąſziąnka.
2:
Cento, Velum laneum, lana aut tomen confectum, qualibus olim in bello vti ſolebant, ad machinas obtegendas - Wory natkąne y na murze zawieſzone dlą obrony, łątanina.
3:
Centunculus, pro vili ac ſordido ſtragulo - Rogożyna.
4:
Centrum, [...] punctum in ſphaera, orbe aut circulo, medium - Punkt ſtrzedni wokriſzie.
5:
Centrosus - Drzen żyłowati wdrzewie albo wkamieniu.
6:
Centum - Sto.
7:
Centies - Stokrocz.
8:
Centenarius - Rzecz miecaką ſto wſobie lyczbi maiacą.
9:
Centenus - Stokrotny.
10:
Centesimus - Sty.
strona: 180b
1:
Centesima - Lichwa gdina mieſiącz pozłosemie odeſta płaczimi czo
2:
wedwu lecziechrowna ſiez, ſummą. Genus vſurae, quae centeſimo menſe explet ſortem
3:
Centiceps, qui centum habet capita - Stogłownij.
4:
Centimanus, qui centum habet manus - Storęcznij.
5:
Centumuiri, Iudices centum Romae - Stoy pięcz ſędzow niekie diwrzimie.
6:
Centuplex - Stokrotnij.
7:
Centuplicato - Sto podwakrocz.
8:
Centuria, Centum - Rotta ſto zołnierzow pod ſobą maiąca.
9:
Centurio, [...] qui centum peditibus praeeſt - Rottmiſtrz maiąci podſobą ſtoknechtow.
10:
Centurio, in centurias diſtribuo, refero - Roty dziele naſto oſsob.
strona: 181a
1:
Centuriatus, Dignitas et officium centurionis - Rotmiſtrſtwo.
2:
Centuriatim, per Centurias - Przez roty, na roty.
3:
Cephalalgia - Boleniegłowi. [...] omnes capitis dolores
4:
Cephalea - Bolenie wſziſtkiey głowy. Diuturnus, et inueteratus capitis dolor
5:
Cephalus - Głowącz. Piſcis [...] in metu caput occultans
strona: 181b
1:
Cepurica, [...] hortenſia, olera, quae in horto feruntur - Ogrodne vrodzaie.
2:
Cera - Wosk.
3:
Cerula - Woſzcżek.
4:
Cero, Cera obduco - Nawoſzcząm.
strona: 68c
1:
Cerificare, [...] quum ceram faciunt - Wosk czinicz.
2:
Ceratura, Ceratio, cerae obductio - Nawoſzczęnie.
3:
Ceratum, ſiue Cerotum - Plaſtr woskowij. Malagmatis genus, quod vulneribus ſolet ſuperimponi
4:
Cerarium - Zapłata od prżłozenią pieczęczi do lyſtu. [...] pro eo, quod cerae nomine penditur: cuiuſmodi eſt, quod etiam pro diplomatum ſigillis exoluimus.
5:
Cereus, quod ex cera fit - Woskowij.
6:
Cereus, Fax cerea - Szwieca woskową.
7:
Cereolus - Woſzczikowi.
8:
Cerinus, quod cerae ſimile eſt - Woskowi podobnij.
9:
Ceroſus, quod Ceram admixtam habet - Woskowati.
strona: 182a
1:
Cerasbola - Twarde ſziemiona. Semina [...], quae tempore ſementis bubula cornua ſi attigerint, ea crediderunt neque igni conſumi, neque facile coqui.
2:
Ceraſus - Drżewo wiſniowe. ¶ Ceraſus fructus [...], Ceraſum - Wiſznią albotrzeſnia.
3:
Ceratinae - Wezłwate pitanię. [...] argumentationes quaedam ſophiſticae inexplicabiles, [...] argumenta cornuta
4:
Ceratonia - Swiętego iana chlieb. [...] Siliqua
strona: 182b
1:
Cercopa, [...] appellant lucri vndique cupientem - Zijsku poządliwi.
2:
Cercopithecus - Morski kot.
3:
Cerdo, Artifex ſordidus - Wſzeliaki rzemieſznik plugaweiroboti, garbąrżi.
4:
Cerebrum - Mozg.
5:
Cerebellum - Mozdzek.
6:
Cerebroſus, cui vitiatum eſt cerebrum, quique praeceps fertur in iram - Szaloni mozg.
strona: 183a
1:
Ceria, Potionis genus ex frugibus confectum, quo vtuntur Hiſpani - Piwo.
2:
Cerno, Video - Wydzę. ¶ Cerno [...] diuidere, ſecernere, cribrare - Rozłączam, przeſziewąm. ¶ Cerno [...] dimicare - Biięſzie, woiuię.
3:
Cernuo, Cernuum me facio, ad terram inclino - Wziemię patrzę.
4:
Cernuus, Inclinatus, quaſi qui in terram cernat - Nachilony, nagiety.
strona: 183b
1:
Certo, Pugno, praelior, bellum gero, contendo - Walczę.
2:
Certamen, Conflictus, concertatio, conteniocontentio praelium - Bijtwa, woina.
3:
Certatio, Contentio, certamen - Wąlka, bijtwa.
4:
Certatim, Cum certamine, contentione, et aemulatione - Walecznie, wiprżedzaiac.
5:
Certus, Clarus, et indubitatus - Pewonij, iſtij.
strona: 184a
1:
Certifico - Vpewniąm. [...] certum aut certiorem facere ſeu reddere
2:
Certior, pro compertiore, exploratiore, et peritiore - Vpewnioni.
3:
Certioro, Certiorem facio, certiorem reddo - Vpewniąm, vyſzcząm.
4:
Certitudo - Iſtoſz, pewnoſzc.
5:
Certe - Pewnię, zayſtę. [...] certo, [...] hoc eſt, clare, et manifeſte.
6:
Certo, Clare, liquido - Zaprąwdę, iſtotnie.
7:
Ceruchus - Rogaty. [...] Cornutus
8:
Cerui - Gelenie.
9:
Ceruarius - Lampart.
10:
Ceruinus, Quod ad ceruum pertinet - Iełęny.
11:
Ceruisia - Pywo. Potus ex aqua et frugibus confectus
12:
Ceruix, Poſterior colli pars, quae ab occipitio incipit, et tendit ad ſpinam - Sziia.
13:
Ceruicula - Szeika.
14:
Ceruicale, [...] ceruicis ſuſtentamentum, et munimentum, cui ſcilicet dormientis caput et ceruix innituntur -
strona: 184b
Poduſzka głowną.1:
Ceruſsa - Białą farba zołowu.
2:
Ceruſsatus - Vmaglowanij.
3:
Ceryx, [...] praeco et caduceator - Bútel, ſzerga.
4:
Ceſsim ire - Wząd vſtępuię. [...] regredi, retrocedere.
5:
Ceſſo, Abſtineo, ab opere vaco - Przeſtawąm.
6:
Ceſsator, Cunctator, otioſus, qui ceſſat, et nihil agit- Niepoſzpiech, leniwiecz odkładacz.
7:
Ceſsatio, Otium - Proznowanię, leniſtwo.
8:
Ceſtroſphendona - Skął. Telum [...] ſemicubitale
strona: 185a
1:
Cetra, Scutum, breue loreum - Tarcza mała, iaKi ey vziwaią Hiſpanowie y Murzinowie.
2:
Cetus - Morską riba, wi elorib.
3:
Cetarius, Qui cetos, hoc eſt marinos piſces maiores capit aut vendit - Przekupien albo ribak wielgich rib morskich.
4:
Cetariae, Loca iuxta mare ſtagnante lacu, in quibus thynni et alij huiuſmodi piſces capiuntur et iuxta ſaliuntur - Przerwi vmorza gdze wielkie riby łowią y naſsalaią.
5:
Ceu - Iakoby, rownie.
6:
Ceua, Genus vaccae humilioris - Krowka rowną.
strona: 185b
1:
Chaerophyllon - Trzebula.
2:
Chalasis, [...] laxatio articulorum - Wiwinienie członku.
3:
Chalaza - Sądzoł. Collectio ſub cute, et buboni
4:
Chalazion - Brodąweczka na powiekach. Tuberculum [...] in oculorum palpebris
5:
Chalcanthum - Czernidło ſzewieczkie, witreolum. [...] atramentum ſutorium
strona: 186a
1:
Chalepi verſus, [...] duri, aſperi, ac prolatu difficiles - Naſiekani wirſz, nieprzyemni wierſz.
2:
Chalybs - Stąl. [...] ipſa ferri materia.
3:
Chamaeacte - Chebd. Sambuci genus [...] humilius
4:
Chamaecypariſſos - Cyprys.
5:
Chamaedaphne - Bliuſzcz.
6:
Chamaedrys - Vzánka wielką.
7:
Chamaelaea - Dziewięcil, zaiecząrzepka.
strona: 186b
1:
Chamaeleon - Oſtropeſt.
2:
Chamaeleuce - Podbiał, kniat. [...] Vulgus vocat Vngulam caballinam. Barbarus populaginem et Bechion.
3:
Chamaemelon - Rumien, ruthenis, romwia. [...] Anthemis, [...] Chamomillam vocant.
4:
Chamaepitys - Powietrzne ziele, ſuchotnę ziele. [...] Aiuga, ſiue [...] Abiga
5:
Chaos - Mieſzanina.
strona: 187a
1:
Characatus - Tikacwiną. [...] pedamentum, cui vitis alligatur.
2:
Character, Signum, inſigne, forma, figura - Piadno, cycha.
3:
Charientiſmos - Wdzeczną mowa. [...] vrbanitas, lepos, et venuſtas ſermonis
4:
Charis - Miełoſc.
5:
Chariſtia - Swięta wktore powin nowaczi godnią. Feſta [...], quibus cognati conueniebant, et munera mutuo mittebant.
6:
CHARITES - Laska, dobrodzeiſtwo. Gratiae
strona: 187b
1:
Charitonius, [...] gratiam venalem habens - Ten ktori kaskę mąprzedainą.
2:
Charopus, [...] amabilis, blandus, gratioſus - Wdzeczny, mieły.
3:
Charta - Papier. Papyrus in qua ſcribimus
4:
Charteus, Chartulanus, et Chartaceus, quod eſt ex charta - Papierowy.
5:
Chartarius - Papierni.
6:
Chartula - Karteczka.
7:
Chartiaticum - Ząpłata od pyſſanią.
8:
Chartophylacium - Skrzinia od chowanią liſtow. Scrinium [...], vel conclaue, vel ipſa etiam domus, in qua chartae aſſeruantur.
9:
Chaſma, [...] hiatus, fiſſura - Przepaſzc, rozpadnienię, rozwarczię.
strona: 188a
1:
Chaus - Lampart.
2:
Chelae - Nozice raczę abo Scorpionowe.
3:
Chelidonia, ſiue Chelidonium - Złotnik, celidonia, iaskołcze ziele.
4:
Chelidonia, Minorem [...] Scrophulariam appellant - Mały iaskier.
5:
Chelydros - Morſki ſlimąk. [...] teſtudo marina.
6:
Chelys - Lutnią, ſzlymak, zabiarka. [...] teſtudo animal, quamuis etiam pro inſtrumento muſico accipitur
7:
Chelonium - Skorupa od ſlimąka, item zabiarka.
8:
Cheniſcus, [...] anſerculus - Gąſiątko.
strona: 188b
1:
Chenoboſcion, Locus vbi anſeres aliaeque id genus nantes volucres aluntur - Koczieczgęſzy, ſądz.
2:
Chenopus - Gęſsią noga. [...] anſeris pes
3:
Chenotrophia - Pokarni pliwaiącich ptakom. Nantium volucrum auiaria.
4:
Cherſydros, Serpens qui tam in terris, quam in aquis moratur - Wąz wodnoziemni.
5:
Chia terra - Biała glina. Terra [...] albida, ſiue cineritia
6:
Chiliarchus, Qui mille hominibus praeeſt - Rotmiſtrż nad tiſziącem ludu.
7:
Chiliodynamis - Szałwią leſna. [...] Polemonia
8:
Chilones - Wargącze. Quibus immodica ſunt labra
9:
Chimaſtrum - Suknia podſzytą, dołumąn na zime. Veſtis [...] ruſticorum qua hyeme vtuntur
strona: 189a
1:
Chimerinos, [...] hybernus, ſiue hyemalis - Zymni.
2:
Chiragra - łąma nie wrękach. Morbus articularis, manus infeſtans.
3:
Chirembolum - Zeglarzowę na ſternika kiwanie. Significat [...] manus immiſſionem
4:
Chiridota - Fałſzura. Tunica prolixa vltra brachia manus operiens [...], Macrochira
5:
Chirographum - Cirograph, wiznanię. [...] quod noſtra manu perſcripſimus in fidem alicuius.
6:
Chirographarius - Tenktori dług cirographem wi znawa. [...] creditor
7:
Chiromantia - zlinyei na rękach prorocztwo. In manibus diuinatio
strona: 189b
1:
Chironia vitis - Czernika. [...] Vitis nigra
2:
Chironomus - Pleſsacz.
3:
Chironomia - Plęſsy.
4:
Chirotheca - Rękawica. Manuum vagina, [...] Mantica ſiue manutheca
5:
Chirurgus - Bałwierz. Medicus vulnerarius
6:
Chirurgia - Vmieietnoſzcz goienią rąn.
7:
Chlamys - Zołnierską ſzata. veſtis militaris
8:
Chlamydatus, Qui eſt chlamyde indutus - Wriczerską ſzatę oblieczoni.
9:
Chlaena, Veſtimenti genus, quod palliis, hyberno praeſertim tempore, ſuperinduebatur - Kopieniąk.
strona: 190a
1:
Choerades - Sądzel, gruczoi. [...] Strumae
2:
Cholera - Kollera, albo, chorobà zzwrocenią gorzkoſzcz czinyącą.
3:
Choma - Grobolia. Agger, ſiue tumulus
4:
Chondros - Chrząſtek. [...] Latini cartilaginem vocant.
5:
Choramnaei - Szczigacze.
6:
Chordus, Quod ſerotina foetura natum eſt - Pozni płod.
strona: 190b
1:
Chorda, Funiculus in inſtrumento muſico, fides - Strona.
2:
Chordapſus - Swierzbiączka we wnątrz. [...] quem Latini [...] Iliacum vocant.
3:
Chorobates - Zorąwnad ſtudnią.
4:
Chorus - Zgromadzeni tąniecznicy, albo ſzpiewączę. [...] multitudo [...] canentium, aut ſaltantium.
5:
Choragium - Mieſce do gry albo tanca ſprawione. [...] aedificium amplum poſt ſcenam, vnde promebantur omnia ad ludos neceſſaria.
6:
Choragus - Sprąwca tancu albo gry. Dux chori
7:
Choraules, vel etiam Choraula - Grącz do tanica pijskaiący.
strona: [191]a
1:
CHoraula - Piskanię.
2:
Chorea - Tąniecz. pro ipſa ſaltatione
3:
Chorocithariſtae - Do tanca na harffach grąiacy. Qui in choro citharizant
4:
Chorodidaſcalus - Sprąwca komedy. Magiſter [...] chori
5:
Choroſtates - Ten ktori zacżina ſpiewanię. Chori praeceptor
6:
Chreſton - Podroznik, nawrot. [...] Chichotium, [...] Ambubeia
7:
Chriſma - Krzizmo, pomazanię. Vnguentum ſiue vnctio
8:
Chromata - Ozdoby. [...] colores, [...] pro ornamentis et luminibus artium
9:
Chronica - Kronika, kſziega maiąca wſobie ſprawi potocznę. [...] Annales, ſiue hiſtoriae, temporum memoriam conſeruantes
10:
Chroniſſo - Poliegąm. [...] moror, ſubſiſto, et ex itinere [...] quieſco.
11:
Chronos -
strona: [191]b
Czas. [...] tempus1:
Chrysaſpides - Zolnierze ſwietno vbrani. [...] milites armati clypeis auro caelatis.
2:
Chrysendeton - Kubek pozłocziſti. Vaſis genus aureis cruſtis illigatum.
3:
Chryſocolis - Maruna. Parthenium.
4:
Chrysocolla -
strona: 192a
1:
Buris ktorim złotnici letuia.
2:
Chryſocome - Parſzczidło. [...] alio nomine Chryſitis
3:
Chryſocomus - Złotowłos. Comas aureas habens
4:
Chryſolachanon - Loboda.
5:
Chryſoma - Pozłotka. [...] aurum factum
6:
Chryſomela - Morelki.
7:
Chryſopaſtus - Złotem poſsipani. Auro aſperſus
8:
Chymus - Pokarm obracaiąci ſie wkrew. [...] maſſa ſanguinea, quae ſit in hepate ex chylo et ventriculo per meſenterium attracto
9:
Chytra - Garniec otrzech nogach, kozłek. et Chytron, vel etiam Chutron, [...] olla [...]Chytropus, Olla quae habet pedes, vel inſtrumentum ferreum, ſuper quod olla apud ignem collocatur - Drifus.
strona: 192b
1:
Cibus, Omne id quo veſcimur - Pokarm iądło.
2:
Cibo, Cibum infero, alo, nutrio - Karmię.
3:
Cibaria, Alimenta - Pokarmy wſzeliakie.
4:
Cibarius, Quod ad cibum pertinet - Pokarmowy. ¶ Cibarius panis - Chleb domowy, powſzedny.
5:
Cibatus, [...] Cibus - Karmią.
6:
Cibalis, Quod ad cibum pertinet - Zizni.
7:
Cibilla - Stoł okrągły. Menſa [...] eſcaria [...] rotunda.
8:
Cicada - Szwierczek.
strona: 193a
1:
CircatrixCicatrix, [...] ſignum vulneris obducti - Szrąm, blizna.
2:
Cicatricoſus, Cicatricibus plenus - Szrzmowaty.
3:
Ciccum, Dicebant [...] membranam tenuem, quae eſt malo punico - Lupina wpomaranczi.
4:
Cicer - Włoski groch.
5:
Cicera - Wyka.
6:
Cicercula - Szocewica.
7:
Cichorium [...] Intubum erraticum vocant - Podroznik, nawrot.
8:
Cici - Skoczek wielky.
9:
Cicindela - Złotnik, chrząſzczik wnocy ſzwiecący.
strona: 193b
1:
Ciconia - Boc iąn.
2:
Cicuma - Lielek.
3:
Cicur, Animal manſuetum - Oggłąskany, lasklywy.
4:
Cicuro, Manſuefacio, [...] Exarmo - Oggłaskuię.
5:
Cicuta - Swiniąweſz.
6:
Cidaris - Ząwoi. Tegumentum capitis
7:
Cidonium - Pigwa.
8:
Cieo, [...] turbare, commouere - Zamęcąm, pobudząm.
9:
Citus, Celer, velox - Prętky, wartky.
10:
Cito - Prętko, ochotnię.
11:
Citius - Richlei.
12:
Cito, In ius voco, adeſſe iubeo, diem alicui dico, accuſo - Poziwąm cituię. ¶ Cito [...] Incitare, prouocare - Pobiędzacz, przimuſzac.
strona: 194a
1:
Citatus, Acceleratus, vel citus, aut velox - Pobudzony, ochotny, wartky.
2:
Citatim, Celeriter, velociter - Hned, wskok.
3:
Cilicium - Włoſniową ſuknia, gunka. item Wełniąnka.
4:
Cilium - Brwy.
5:
Cilleo, [...] moueo - Poruſząm.
6:
Cilones - Kukliaſtog łowonie. [...] quorum capita oblonga, et compreſſa ſunt
7:
Cimex - Płuskwa.
strona: 194b
1:
Cinaedus - Niewieſzcziuch, ten ktori ſie wniewiaſtę obracą. Qui muliebria patitur
2:
Cinaedior - Wſzetecznieiſzi.
3:
Cinaedulus - Wſzeteczniczek.
4:
Cinarae, Cardui [...] maiores - Włosky oſset.
5:
Cincinni - Kędziory, włoſse skręconę. crines intorti, [...] Calamiſtrati
6:
Cincinnatus, qui capillos intortos geſtat, calamiſtratus - Kedzierzawi.
7:
Cinclus - Pliſzka.
strona: 195a
1:
Cingo, Coerceo, comprehendo - Oppaſsuię, obtączam.
2:
Cinctus - Obtoczony.
3:
Cinctus, [...] Cingulum - Pas, taſma.
4:
Cincticulus, Amiculi genus, quod fere ſub vmbilico praecingitur, et ad dimidium crus porrigitur - Podwiąska, taſziemka.
5:
Cingulum - Paſ.
6:
Cingula, qua cinguntur iumenta - Poprąg.
7:
Cingriae, Tibiae - Fletnia.
8:
Cinis - Popioł.
strona: 195b
1:
Cineraceus, Cineris colorem referens - Popielaſty.
2:
Cinereus - Szari. [...] quod cinereum refert colorem.
3:
Cinericius, vt Panis cinericius - Pliaczek wpopielie vpieczoni.
4:
Cinefacio, In cinerem reduco - Obracąm wpopioł.
5:
Ciniflones, [...] Cinerarij [...], Qui calamiſtris in cinere calefactis capillos criſpabant - Włoſsoſtroiowię.
6:
Cinnamomum - Cynamon.
strona: 196a
1:
Cinnaris - Włoski oſet.
2:
Cinnus, [...] plurimarum rerum, praeſerim liquidarum, commiſtio - Mieſzanina zrozmaitich rzeczy.
3:
Cippus, Columnam ſignificat, quae cum inſcriptione ad conſeruandam rei alicuius memoriam ſoleat erigi - Słup na iaką pamiątke poſtawiony.
4:
Circa, Iuxta, circum - Około.
5:
Circaeium [...] Mandragora - Pokrzik.
6:
Circinus, Inſtrumentum quo circuli vertendo deſignantur - Cirkiel.
7:
Circino, Rotundum facio -
strona: 196b
Cirkluię, okraząm.1:
Circinatio - Okriſzlenię.
2:
Circinato - Wkrąg.
3:
Circiter - Obło.
4:
Circueo, vel Circumeo, Circundo, eo circum - Obchodzę, wkoło.
5:
Circum - Wkoło.
6:
Circumaggero - Okopuię, obſipuię, oſzancuię.
7:
Circumago, [...] circunduco - Wkoło oganiąm.
8:
Circunactio - Obtoczenię.
9:
Circumambulo, Circumeo, circundo - Obchodzę.
10:
Circumaro, Arando circundo - Wkoło orzę.
11:
Circumſpicio - Wkoło ſzie ogleduie.
12:
Circuncelliones, [...] qui circum cellas vagantur - Tucłacze. [...] nuſquam habentes ſedes.
strona: 197a
1:
Circuncido, Circum, vel per circulum, incido et amputo, demo, reſeco - Obrzezuię, wkoło obczinąm.
2:
Circuncisus, reſectus, amputatus - Obrzezany, obcziety.
3:
Circuncidaneus, vt Vinum circuncidaneum - Poſliednie praſsowanie winna.
4:
Circunciſe - Krotko.
5:
Circuncisio - Obrzezanię, obczięczię.
6:
Circuncingo, Circundo - Obtacząm, obſtepuię zewſząd.
7:
Circuncirca, Ab omni parte - Ze wſząd.
8:
Circuncludo, Vnde claudo, conſtringo - Zawierąm, zewſząd obtacząm.
9:
Circuncolo, Circum habito - Wkoło mieſzkąm, wokrąg mieſzkąm.
10:
Circuncolumnium, Locus [...] circunquaque porticus habens - Kruſgąnek.
11:
Circunculcare, Circuncirca conculcare - Wkoło odeptuię.
12:
Circuncurro, Diſcurro, huc illuc curro - Obiegąm.
13:
Circuncurſo - Obiezdząm, czeſto obiegąm.
14:
Circundo, Cingo, ſepio, circumuallo, circumligo - Obtaczuię okolicznie, okraząm.
15:
Circundatus - Okrązony, obſtąpiony, oblęzony.
16:
Circundolo, [...] circunquaque dolare, ſeu polire - Oglądząm obheblwąm.
17:
Circunduco, In orbem duco, huc et illuc duco - Wkoło obwodzę.
strona: 197b
1:
Circunductus - Okrązenię. Circumactus.
2:
Circumeo, Ambio - Obchodę.
3:
Circuitus - Obchod, gąnek.
4:
Circumitio, vel Circuitio - Obeiſczię
5:
Circuitores, ſiue circitores, [...] publici vrbis cuſtodes et vigiles - Strozę.
6:
Circumequito, Equo circumeo - Obiezdząm.
7:
Circumerrare - Tułac ſie.
8:
Circunfero, Circumporto, circunduco, circungeſto - Wkoło noſzę.
9:
Circunferentia - Okrązenię.
10:
Circunfirmare, Circunſepire, circunquaque munire - Ogrodzic, omurowac.
11:
Circunflecto, In gyrum flecto - Obtacząm.
12:
Circunflexio, Circunflexus - Wkoło ogięcię.
13:
Circunflexus - Oggięcię.
14:
Circunflo, Vndique afflo - Wkoło dmę.
15:
Circunfluo, Abundo - Miec doſtatek, nazbit.
16:
Circunfluens - Wkoło cziekąci.
strona: 198a
1:
Circunfluus, Quod circunfluit - Wkoło cziekący.
2:
Circunforani, ſeu Circunforanei, Qui circa fora crebro verſari ſolent - Tułacze po iarmarkach, mętlarze.
3:
Circunfodio, In gyrum fodio - Okopuię.
4:
Circunfoſsor - Okopacz.
5:
Circunforo - Przewiertuię, przepichąm.
6:
Circunfrico - Oskrobuię, odrapiąm.
7:
Circunfulgeo - Wkoło ſzwiecę.
8:
Circunfundo, Circuncirca fundo, circundo - Obliewąm.
9:
Circunfusio - Wkolo obląnię.
10:
Circungelatus - Obmarzłi.
11:
Circungemo - Okołotchnę.
12:
Circungeſtare, Circunferre - Wkoło noſzę.
13:
Circunglobo - Obtączam.
14:
Circuniaceo, In circuitu iaceo - Około lezę.
15:
Circuniicio, Circundo, circumcingo - Obrzucząm.
16:
Circuniectus, [...] Circundatus - Obtozoni.
17:
Circuniectus - Okreſzenię.
18:
Circunlambo - Wkoło lyzę.
19:
Circunligo - Obwiezuię.
strona: 198b
1:
Circunlinio, Circum vngo, vel frico - Obmazuię.
2:
Circunlino, [...] circuncirca leniter induco - Obmauię.
3:
Circunlitio, Actus ipſe circunliniendi - Obmazanię.
4:
Circunluo, Circunfluo - Wkoło cziekacz omiwąm.
5:
Circunluuio - Okrązenię wodą.
6:
Circummitto - Obſseląm.
7:
Circummulcere, Molli attactu circuncirca abblandiri - Ogłaskiwac.
8:
Circummunio, Circunſepio, circunroboro - Oggrądząm, obſypuię.
9:
Circummunitio - Wkoło ogrodzenię.
10:
Circumnaſcor - Wkoło roſtę.
11:
Circumobruere - Ze wſząd obſipuię.
12:
Circumpango - Obtikąm.
13:
Circumpauio - Otafluię, obkładam.
14:
Circumpedes, [...] A pedibus - Sługa vſtawnię za panem chodzący.
15:
Circumplector - Obłapiąm, obijmąm.
16:
Circumplexus - Obłapienię.
17:
Circumplico, Circunnecto - Obwicąm, obtacząm.
18:
Circumpono - Oklądąm.
19:
Circumpotatio - Wkoło pyczię.
20:
Circunrado, Abrado, in circuitum rado - Oskrobuię.
strona: 199a
1:
Circunretio, Impedio, et implico, inuoluo - Obſtawiąm ſzieczią.
2:
Circunrodo, Arrodo - Okęſsuię.
3:
Circunſcalpo - Odrapuię.
4:
Circunſcarifico - Wkoło okręſzluię.
5:
Circunſcindo - Obrzezuię.
6:
Circunſcribo, Colligo, comprehendo, definio, determino, concludo - Opiſsuię, okreſſiąm. ¶ Circunſcribo [...] circunuenio, et decipio - Oſzukuię, zdrądząm.
7:
Circunſcripte, Definite, paucis, breuiter - Krotce zopiſsem.
8:
Circunſcriptio, Circuitio, definitio, terminatio - Oppiſsanię. ¶ Circunſcriptio, pro deceptione et fraude - Oſzidzenie.
9:
Circunſcriptior, Breuior - Zamierzoni.
10:
Circunseco, Circuncido - Ocziaſsuię, obrebuię.
11:
Circunsecus, [...] in circuitu, a lateribus - Wkrąg.
12:
Circunsedeo, et Circunſideo, Circundo, obſideo, obſidione cingo - Wkrąg obſziądam.
13:
Circunſeſsio, Obſeſſio - Obſziędzęnię.
14:
Circunsepio, Circundo - Ogrądząm, oppłocąm.
15:
Circunsero - Oſziewąm.
strona: 199b
1:
Circunsignare - Oznacząm.
2:
Circunsiſto, Circundo, circunſto - Obſtępuie.
3:
Circunsono, Vndique ſono - Wokrąg brzmię.
4:
Circunſpergo - Obtrząſsąm.
5:
Circunſpicio, Omnia oculis luſtro, accurate conſidero - Wokrąg patrzę. [...] huc atque illuc oculos verto, et circunfero: omnia oculis colluſtro.
6:
Circunſpectus, [...] prudens [...] et ſagax - Oppatrny, rozumny.
7:
Circunſpecto, Frequenter circunſpicio - Pilno ſzie ogladąm.
8:
Circunſpectus - Opatrni. Conſideratus, iudicatus, Qui circunſpicitur
9:
Circunſpectus - Obeirzenię na wſziſtkie ſtrony.
10:
Circunſpectio, Accurata conſideratio - Pilneobeizrze nię.
11:
Circunſto, Circundo - Wokrąg ſtoię.
12:
Circunſtantia, Actus ipſe circunſtandi - Okolicznoſzcz.
13:
Circunſtatio - Okoliczneſtanię.
14:
Circunſtrepo, In circuitu ſtrepitum facio - Wkoło zgielk czinię.
15:
Circunſtrepitus - Wkolo trząsk.
16:
Circunſtruo - Wolkrąg buduię.
strona: [200]a
1:
Circunsudo - Ze wſząd ſzie poce.
2:
Circunsuo - Obſziwąm.
3:
Circuntego, Circuncirca operio - Wſzedzię nakriwąm.
4:
Circuntexo - Obtikąm.
5:
Circuntondeo - Wſzedzię ogaliąm.
6:
Circuntono - Około grzmię.
7:
Circuntremo - Ze wſząd drzę.
8:
Circumuado, Inuado, vndique inuado - Wokrąg obſtepuię.
9:
Circumuagus - Okolioni.
10:
Circumuallare, Vallo munire, obſidere, circumuenire - Obtćząm wałem.
11:
Circumueho, Circumporto, circunduco - Obwozę ſzie.
12:
Circunuectio - Obwiezenię.
13:
Circumuenio, Circundo - Okraząm. ¶ Circumuenio [...] decipio et fallo - Oſzukuię, zdrądząm.
14:
Circumuentio, deceptio, circunſcriptio - Oſzukanię.
15:
Curcunuentor, qui alterum circumuenit, et decipit - Oſzuſt.
16:
Circumuerto, Circumuoluo - Wkoło obracąm.
17:
Circumuerſo - Obięgąm.
18:
Circumueſtire, Vndequaque veſtire - Prziodzęwąm.
19:
Circumuincio - Obwiezuię.
20:
Circumuiſo - Wkoło obeirzenię.
21:
Circumuolo - Oblatuię.
strona: [200]b
1:
Circumuolatus - Oblieczienię.
2:
Circumuolito, iterum atque iterum circumuolo - I tam y ſam latam.
3:
Circumuoluere - Obwic̀, obtoczi.
4:
Circus, Circulus - Krąg.
5:
Circulus - Cirkiel, okrągłoſzcz.
strona: 201a
1:
Circularis - Okoliczny, okrągly.
2:
Circulator, Qui hominum coetu circundatus, fabulis eos aut praeſtigiis oblectat, quive in foro, hominumve coronis ſeſe oſtentare ſolet, quem et circumforaneum dicimus - Wſzedy bił Matacz.
3:
Circulatrix, Quae in foro hominumque frequentia verſatur, ineptiis et praeſtigiis ſpectatores oblectans - Szalbierka, pląndra.
4:
Circulatorius, Quod ad circulatorem ſpectat - Matacz owy.
5:
Circulatim, [...] per circulos - Wkrąg, wkoło.
6:
Circulo, [...] circundare- Okriſzluie, Okraząm.
7:
Ciris - Skowronek. [...] alio nomine Alaudam dicimus.
8:
Cirnea, Vas vinarium- Winną kuffa.
9:
Cirri, [...] capilli contorti, ac perinde criſpati - Kedziori. item warkocz, Czubek.
10:
Cirratus, [...] capillatus - Splecziony, kędzierzawi.
11:
Cis - Robąk wpſzeniczi. Vermiculus in tritico praecipue et hordeo naſcens
12:
Cis, et Citra - Zonei ſtrony.
strona: 201b
1:
Citerior - Dalſzy, oddąlony.
2:
Citimus, Proximus - Nablizſzy nąs.
3:
Cisium, Genus vehiculi, duas habens rotas - Kara, kolaſsa odwu koliech.
4:
Cisiarius, Ciſij moderator ſiue auriga - Koleſznik.
5:
Ciſpello, [...] in citeriorem partem pellere - Precz odpeząm.
6:
Ciſsibium, Ligneum poculum ex hedera - Kuſz zbliuſzcza.
7:
Ciſsus - Bliuſzcz. Hederae genus
8:
Ciſta, Fiſcinum, arca - Koſz, skrzinia.
9:
Ciſtula - Skrzinka koſzik. [...] Ciſtella.
10:
Ciſterna, Locus in quo colligitur aqua pluuia per euripos et canaliculos ſub ſtillicidio poſitos, ad imbres ſuſcipiendos - Ciſterna albo ſtudnią do ktorey zczieką woda ze dzdzia, brunna.
11:
Ciſterninus -
strona: 202a
Studzenni.1:
Cithara, [...] Lyra - Harfa.
2:
Citharoedus, Qui cithara canit - Harfiſta, Spiewąk prziharfie.
3:
Cithariſtria, Quae cithara canit - Ktorą na harfie grą y prziniey ſzpiewą.
4:
Citrus - Citronowe drzewo.
5:
Citreus, Quod ex citro confectum eſt - Citrinowi.
strona: 202b
1:
Citta - Pozaliwoſc niewieſczią wpoczęciu, pliugawego iadła. Deprauatus mulierum praegnantium appetitus
2:
Cittampelos, [...] Helxine, et [...] Parietaria - Noc ijdzien.
3:
Ciuis, Vrbis incola, Municeps, liber - Mieſzczanin, albo mieſzczka.
4:
Ciuitas, Ciuium multitudo vnum in locum congregata, quae eodem iure viuit. - Miaſto, mieſzczanię.
5:
Ciuilis, Quod eſt ciuium, ſeu quod ad ciues pertinet - Mieyski.
6:
Ciuilitas, Comitas, facilitas, humanitas - Obiczaie piękne.
7:
Ciuiliter, Ciuium more - Obyczainię.
8:
Ciuicus, Ciuilis - Mieyski.
9:
Clades, Strages, conflictus, et calamitas -
strona: 203a
Porązka, szkoda znaczną.1:
Clam, Secreto, latenter - Czicho taiemnię.
2:
Clanculum - Poczichu, dybiąc.
3:
Clancularius, Occultus, latens - Taiemni.
4:
Clandeſtino, Occulte, ſecreto, latenter - Czicho, potaiemnię.
5:
Clandeſtinus, Occultus, ſecretus - Czichy, Zakriti.
6:
Clamor, Vox intenſa, et maiore cum impetu prolata - Krzijk.
7:
Clamo, Vocifero, clamorem edo, clamorem facio, voce contendo - Wołam, krziczę.
8:
Clamito - Pokrzikuię, Wołąm.
9:
Clamator, Qui clamat, voce contendit - Wołacz, krzycząci.
10:
Clamosus, quod clamore obſtrepit, vociferaturque - Krzikliwy wrząſzliwy.
11:
Clango, Tuba cano, vel increpo - Brzmię.
12:
Clangor, Sonus tubarum - Dzwięk od trąbi.
strona: 203b
1:
Clarus, Planus, apertus, perſpicuus, dilucidus - Iaſny. ¶ Clarus [...] pro inſigni atque excellenti - Zacny słąwny.
2:
Clare, Clara voce, explicate, enodate, manifeſte, plane - Iaſznię.
3:
Clarisonus, Clare ſonans, canorus - Głoſzny.
4:
Claritas, Luciditas, ſplendor - Iáſnoſzc. ¶ Claritas [...] excellentia - Zącznosc̀.
5:
Claritudo, [...] Claritas - Zącznoſcz.
6:
Claro, Clarum facio - Obiaſzniąm.
7:
Clareo, Clarus ſum, vel manifeſtus, ſeu notus ſum, eniteo - Iaſznieię, sławnim ſieſtaię.
8:
Clareſco, Clarus fio - Sławnimſzie ſtaię.
9:
Clarifico, Clarum facio, illuſtro - Obiaſzniąm.
10:
Clarigo, Res clare repeto, Bellum indico - Iawnie ſzie domagąm. item, Iawnie woine albo pokoi opowiedąm.
strona: 204a
1:
Clarigatio, Belli indictio - Iawne oſzwiaczenie, iąwną odpowiędz.
2:
Claſsis, [...] ſignificat [...] nauium multitudinem - Armata morską.
3:
Claſsicus, Quod eſt claſſis, vel quod ad claſſem pertinet - Do bytwi morskiei przinaleząci.
4:
Claſsiarij, [...] claſſis milites, qui [...] in claſſe ſtipendia merent - Zołnierze morsczi.
5:
Clathrus, et Clathrum, ligna tranſuerſa quibus aliquid munitur - Mrzeza, krąta.
6:
Clathro, [...] clathris claudere - Zakrącąm, przegradząm.
7:
Claua, Fuſtis teres ad claui ſimilitudinem capitatus - Pálica buława.
strona: 204b
1:
Clauator, Qui huiuſmodi claua vtebatur - Zbuławą chodząci.
2:
Clauiger, Qui clauam fert - Tenktori zbuławą chodzi.
3:
Claudo, Obſtruo, obſero, includo, intercludo - Zawierąm.
4:
Clausus, Reconditus, ſub clauſtris poſitus - Zawarty.
5:
Clauſum, pro tecto, ſiue loco concluſo - Zawarte mieiſce.
6:
Clauſtrum, Clauſura, ſiue quo aliquid clauditur - Kłotka, Ząwora.
strona: 205a
1:
Clausula, [...] id quod aliquid claudit, hoc eſt, finit - Zamknienię, koniec.
2:
Claudus, [...] pedibus clauſus, id eſt, impeditus, Qui ex pedibus, aut cruribus femoribuſve vitiatis, aequis paſſibus incedere non poteſt - Chromy, kulhawi.
3:
Claudico, Altero tantum pede incedo, vel alterum pedem infirmum, et inſtabilem, aut curtum habeo, Vacillo, non recte incedo - Chrąmię.
4:
Claudicatio - Chrąmanię.
5:
Clauditas, [...] ipſum claudicandi vitium - Chrąmota.
6:
Clauis, [...] qua oſtia, arculae, et id genus multa, et clauduntur, et aperiuntur - Klucz.
7:
Clauicula - Kluczik. item: Członek od ktorego ſzie wiąze zito, latóroſzl winną albo ſzczepową.
8:
Clauicularius, Qui clauiculam, id eſt, virgam vel clauem gerit - Kliucznik.
9:
Clauola, Surculus arboris vel fruticis vtrinque praeciſus, et plantationi aptus, [...] Taleam vocant - Latoroſzl ktorą ſzczepiemy.
10:
Clauus, [...] quod claudat, figat, atque contineat - Gozdz.
strona: 205b
1:
Clauatus, Quod eſt aculeis clauorum modo prominentibus circundatum - Obiti gozdziami.
2:
Clauiculus - Pączek.
3:
Clema - Soſnka, mlecz ſzwiny. [...] Pityuſa, [...] Eſula¶ Clema [...] Trzmiel Polonis dicitur quibuſdam sẃidwina.
4:
Clematis daphnoides - Barwinek.
5:
Clemens, Lenis, mitis, manſuetus, qui remittit de eo quod poſſit proſequi - Miełoſzierny, dobrotliwy.
strona: 206a
1:
Clementia, Lenitas, benignitas, miſericordia animi, moderatio - Dobrotliwoſzcz, miełoſzierdzę.
2:
Clementer, Modeſte et moderate - łaskawie.
3:
Clementiſsime - Barzo łaskawię.
4:
Clepo, Furor, ſurripio - Kradnę, obierąm, kſobie cziągne.
strona: 206b
1:
Clepſydra, Vas e quo aqua paulatim effluens horas diſtinguebat, horologium - Zegarek cziekący.
2:
Clerus - Mol vlowi.
3:
Clibanus - Piec.
4:
Clibanarius, Qui bene ferro et armis munitus certamen init - Zołnierz wzbroię do potrzebi vbrani.
5:
Cliduchus - Kliucznik. [...] clauigerum ſignificat
6:
Cliens, Qui in fiducia et tutela alicuius eſt, et patronum habet - Szierota, tenktori ieſt wopiece.
7:
Clientela - Opieka.
8:
Clima - Wimierzoną czeſzcz nieba albo zemie. [...] ſpatium
strona: 207a
1:
Climax - Drabina, ſchod. [...] ſcala
2:
Climactericus - Szczeblowati, słopniowati. [...] Scalaris
3:
Clinicus - Liekarz przez diete vzdrawiaiąci. Medicus qui diaeta curat
4:
Clino, Inclino - Nachiliąm.
5:
Clinamen, Inclinatio - Nachilenię, nakłonienię.
6:
Cline - Lozko. [...] lectus
7:
Clitellae, [...] quibus ſarcinae colligatae mulis, et id genus veterinis portantur, [...] Baſti - Sziodło na ktorim wieſzaią cziezary na muliech albo oſzliech.
8:
Clitellarius, qui clitellis vtitur - Ten ktori nagrzbieczie takie ſziodla y z czięzarem nieſzie.
strona: 207b
1:
Cliuius, Difficilis, arduus - Wyſsoki.
2:
Cliuus, Collis, locus arduus - Pagorek przidłuzſzy a pocheły.
3:
Cliuulus - Gorka.
4:
Cliuosus, Cliuis abundans - Mieſce gdze gęſte pagorky.
5:
Cloacae, Loca caua, ſiue ea publica ſint, ſiue priuata, quo ſordes confluunt - Wichod, albo mieſce gdze plugaſtwo zgromądzaią.
6:
Cloacula - Wichodek.
7:
Cloacare, Inquinare - Poplugawic.
8:
Cloacarius - Wychodi chędoząci.
strona: 208a
1:
Clucidatus, [...] pro dulci et iucundo - Rozkoſzny.
2:
Cludo, [...] claudo - Zawierąm.
3:
Clueo, Perhibeor, putor, nominor - Mianuię, za tego ſie głoſzę.
4:
Clumae, [...] Folliculi hordei - Pliewi ięczmionnę.
5:
Clunis, [...] Clunes, Nates - Zadek, Dupa.
6:
Cluniculus - Hudzik.
7:
Clusinum far - Swiatłą mąka.
8:
Clypeus, et Clypeum, ſiue Clopeus - Tąrczą, pawęza. Scutum maius [...] peditum
strona: 208b
1:
Clypeo, Clypeo munire - Tarcząm ſie zaſtawiąm.
2:
Clypeatus, Clypeo munitus - Tárcząm okrity.
3:
Clyſter, [...] Clyſterium - Klyſtera.
4:
Cnecion - Maieran. [...] Sampſuchum, et Amaracum vocamus
5:
Cnicus, vel Cnecos - Krokos, albo domowy ſzáfran.
6:
Coa veſtis, ſiue [...] Coa [...], ſubtiliſſimum [...] veſtis genus ex bombyce, adeo tenue, vt corpus pelluceret - Rąbek iedwąbni czieniuſzky.
7:
Coaccedo, Simul accedo - Wespoł prziſtępuię.
strona: 209a
1:
Coaceruo, Cumulo, congrego, addo, cogo - Zgromądząm, do kupy zbierąm.
2:
Coaceruatio, Coactio, cumulatio - Zgromadzenię.
3:
Coaceſco, [...] ſimul vel totum acidum fio - Oczczieię.
4:
Coactilia, Inuolucra [...] veſtibus inuoluendis, circunferendiſque idonea - Tlomoczek.
5:
Coaddo, Simul addo - Przidaię.
6:
Coaduno, In vnum cogo - ziednocąm ſpoliąm.
7:
Coaedifico, Arcte aedifico, aedificiis frequento - Nadbuduię, cziaſno budwuię.
8:
Coaequo, AEquo - Rownąm.
9:
Coaequalis, AEqualis, ſimilis, par - Rowny.
10:
Coaequus, AEquus - Rowny.
11:
Coaetanei, Qui eadem aetate vixerunt - Iednichliath, iedniego czaſsu zyąci.
12:
Coaeuus, Eiuſdem aeui, eadem aetate praeditus - Iednichliath.
13:
Coaeſtimare - Czenic.
14:
Coagitatio, Agitatio - Poruſſanię.
15:
Coagmento, Coniungo, compono, conſtruo, ſtringo - Zgromądząm, ſpaiąm.
16:
Coagmenta, Coniunctiones arctae et compares - Zpoienię, Zcziſznienię.
17:
Coagmentatio, Compoſitio, conſtructio - Złączenię.
18:
Coagulo, Cogo, conſtringo - Zgąſzcząm, vſiadło czinię.
19:
Coagulatio, Coactio, copulatio - Gąſz-
20:
czenię.
21:
Coagulum, [...] illud quo ad denſandum lac vtimur - Serzisko.
strona: 209b
1:
Coaleo, Cohaereo, concreſco - Zrąſtąm ſzie.
2:
Coaleſco, Concreſco - Zraſtamſie.
3:
Coamicus - Spolni prziiącziel.
4:
Coanguſto, Coarcto, contraho - Zcziskąm.
5:
Coarctare, Conſtipare, coanguſtare - Zcziskac.
6:
Coarctatio, Conſtipatio, coagmentatio, compreſſio - Scziſznienię.
7:
Coarguo, Reprehendo, redarguo, iudico - Kąrzę, ſtrofuię.
8:
Coaſpernor - Przidrugich wzgąrdząm.
9:
Coaſſo, [...] Coaxo [...] contabulo - Tarczicamy pokłądam.
10:
Coccum, vel Coccus - Ziarnoktorim ſzarłąt farbuią.
11:
Cocceus, ſiue Coccineus, Quod cocci [...] colorem habet - Szarłatowey farby.
12:
Coccinum, Veſtis coccinea - Szarlatowi.
13:
Coccinatus, [...] qui coccineis veſtibus eſt indutus - Wſzarłat obleczony.
14:
Coccinus, Quod cocco tinctum eſt, ſiue cocci colorem refert - Rumienny.
strona: 210a
1:
Coccys - Gzegzołka. [...] Cuculum appellant.
2:
Cocetum, Edulij quoddam genus ex melle et papauere confectum - Makową poliewka.
3:
Cochlea - Szlimaczą skorupka, Zołw.
4:
Cochleare, et Coclea - Lyzka.
5:
Cochlidium, quod et Cochleam et Cochlidem vocamus - Krecony ſchod.
6:
Coclites, Luſcos dixerunt antiqui, [...] qui vnum tantum haberent oculum - Oczko, iedno oki.
7:
Coculum - Miedziani garniec, kocziełek.
8:
COCYTVS, [...] luctus - Piekielne ięzioro.
9:
Codam, veteres dicebant, quum caudam dicimus - Ogon.
strona: 210b
1:
Codex, [...] et Caudex, Truncus, vel ſtipes arboris, cui cortex detrahitur - Pięn. ¶ Codex [...] liber - Kſiega.
2:
Codiculus - Kſiązeczka. [...] Paruus codex
3:
Codicillus - Lyſt, poznaczenię, ſummariuſz.
4:
Codicillaris - Kſięgowi.
5:
Codicariae naues, [...] naues grauiores et firmiores, e codicibus, hoc eſt, craſſioribus truncis confectae - Komiegi.
6:
Coemeterium - Smentąrz, Sileſys kierchow. [...] mortuorum dormitorium. [...] Sepulchretum.
7:
Coemo, Emo, coemptionem facio - Skupuię.
8:
Coemptio - Skupienię.
9:
Coena, [...] prandium. Veſper - Wie czerzą.
strona: 211a
1:
Coenula - Wieczerzinka.
2:
Coeno, Coenam ſumo - Wieczerząm.
3:
Coenatus, Qui coenauit - Tenktori iuz wieczerzał.
4:
Coenaturio, Cupio, vel appeto coenare - Pozadąm wieczerzey.
5:
Coenito, Frequenter coeno - Czeſtowieczerząm.
6:
Coenaculum, Locus ad coenandum idoneus - Mieſcz edo wieczerzanią naznaczone, ſalia.
7:
Coenatio, Locus ad coenandum aptus - Cłodnik dowieczerzanią, ſalia.
8:
Coenatiuncula - Wieczerzinka.
9:
Coenacularia, Quaeſtus qui fit ex coenaculorum ablocatione - Zisk z nąiemnich ſali.
10:
Coenaticus, Quod ad coenam pertinet - Dowieczerzey przinąle zący.
11:
Coenipeta, Qui ambit alienas coenas, et paraſiti ſaepe perſonam induit - Paſsorzit.
12:
Coenatorius, Quod ad vſum coenae pertinet - Wieczerni.
13:
Coenatoria, pro veſte coenatoria, cum qua diſcumbere in conuiuiis ſolebant - Suknia wktorei wieczerząmi.
14:
Coenobium - Klaſztor, mieiſczeligdze ſpolnie zyą. Locus vbi communis vita ducitur
15:
Coenum, Lutum - Błoto.
16:
Coenoſus, Plenus coeno, Coeno abundans - Błotny.
strona: 211b
1:
Coëo, Conuenio, coniungor, congrego, coitionem facio, ineo, congredior - Schodzę ſzie, ſpoląm ſzie.
2:
Coitus, pro concubitu - Lezenie zbiąłą głową.
3:
Coibilius, Aptiore cohaerentia - Zgodniei.
4:
Coitio, Conſpiratio, congregatio ob malam rem facta - Taiemnę zmowienię.
5:
Coepi, incipio - Począłem.
6:
Coeptum, Inſtitutum, propoſitum - Początek.
7:
Coeptus - Poczęczię.
8:
Coepto, Incipio - Poczinąm.
9:
Coequito - Iade ſpołem.
10:
Coerceo, Reſtringo, contineo, refraeno, inhibeo - Powcziagąm, bronię.
11:
Coercitio, Cohibitio, caſtigatio - Powcziągnienie, kązn.
12:
Coerro, [...] vna cum alijs oberrare - Poſmikacz.
13:
Coetus, Conuentus, congregatio - Zgrodmazenie, ſchączka.
strona: [212]a
1:
Coexercitatus - Czwiczoni.
2:
Cogito, [...] Meditor, contemplor, mente complector, mente agito - Miſzlię, rozwaząm.
3:
Cogitatio, [...] longa conſilij explicandi agitatio, mente agitatio, animi motus, commentatio - Miſzlenie, vwązanie.
4:
Cogitato, Cogitate et Cogitatim, [...] Conſulto, data opera - Chczac, zrozmjſłem.
5:
Cogitabilis - Rozmizlny, miſliąci.
6:
Cogitatum - Rzecz rozwązaną.
7:
Cognati, Sanguine coniuncti, qui cognatione tenentur, [...] ab eodem orti progenitore - Powinnowaczy krewny.
8:
Cognatio, Agnatio, ſanguinis coniunctio - Krewnoſzcz.
9:
Cognomen, Cognomentum quod vel a corporis quodam vitio vel ab alio quodam euentu ſolebat imponi - Przezwisko.
10:
Cognomentum - Przezwanię.
11:
Cognomines, Qui eiuſdem nominis ſunt - Druzbowie, iednakiego miona.
strona: [212]b
1:
Cognomino, Cognomen impono - Przezwisko daię.
2:
Cognoſco, Noſco, agnoſco - Zuąm, wiem pewnie.
3:
Cognitio, Agnitio, notitia, intelligentia - Znaiomoſzcz, wiadomoſzcz.
4:
Cognitor, Qui cognoſcit - Wiadomy.
5:
Cognitus, Notus - Poznany.
6:
Cognobilis, Qui cognoſcitur - Ktori ieſt poznany.
7:
Cognobilior - Znaiomſzi.
8:
Cogo, Coaceruo, congrego - Przimuſząm, zgromadząm. ¶ Cogo [...] Vrgere, compellere, vim adhibere - Przimuſząm.
9:
Coactio, Congregatio, conuocatio - Zgromadzenię, zegnanię.
10:
Coactor - Zgromadzacz, zbieracz. Qui pecuniam cogit, hoc eſt colligit
strona: 213a
1:
Coactus, Impulſus - Przimuſzęnie.
2:
Cohaereo, Adhaereo - Zgadząm ſzie, trzimąm ſzie drugiego.
3:
Cohaerentia, Compoſitio, connexio - Zgodzenie.
4:
Cohaerarius, Qui cohaeret, et alicui ad aliquod munus adiunctus eſt - Towarziſz wlurzędzie.
5:
Cohaeres, Qui ſemelsimul haeres inſtitutus eſt - Społu dziedzicz.
6:
Cohibeo, [...] mecum habeo, Retineo, inhibeo, refraeno - Powcziągąm, bronie.
7:
Cohibitio, inderdictum - Powcziągnienie.
8:
Cohibitus, repreſſus - Powcziągnioni.
9:
Cohoneſto, Honeſto, decoro - Czczę, zdobię.
10:
Cohorreo, Magno horrore afficior - Lękąm ſzie.
11:
Cohors, Militum manus - Rota pieſzego ludu.
12:
Cohortor, Hortor, adhortor - Napominąm.
13:
Cohortatio, Hortatio - Napominanie.
14:
Cohum, Lorum [...], quo temo buris cum iugo colligatur - Chomąto.
strona: 213b
1:
Coinquino, Inquino - Plugawię, napluskuię.
2:
Coix, Genus ſtirpis, cuius folia ad texendum ſunt vtilia - Witki.
3:
Colaphus, et Colaphum, Alapa - Pogębek, policzek.
4:
Colaphizo, Pugno verbero, colaphum impingo - Wgębe biie policzkuię,
5:
Colax - Paſsorzit. [...] aſſentator
6:
Colchicum - Paliuchi.
7:
Colis, [...] tener in vite vel in herba ramuſculus - Latoroſzl, głąbek.
8:
Coliculus - Wiroſlinka.
9:
Coleus, Teſtis, ſiue teſticulus - Iaiko.
10:
Colina - Kuchnia. [...] Culinam, [...] Coquinam vocauere
strona: 214a
1:
Coliphium, Panis genus, quo athletae vtebantur - Brzuchonos.
2:
Colla - Kley. [...] glutinum
3:
Collabi - Gozdzie vlutnie, albo inſzego inſtrumentu. [...] fidium epitomia, hoc eſt, clauiculi in cithara aut teſtudine
4:
Collabor, Labor, concido - Vpadąm wale ſzie.
5:
Collapsus, [...] is, cui prae dolore concidit animus - Vpadły, od mdłoſzczi powalony.
6:
Collabaſco, Ruinam minitor - Vpądam waleſzie.
7:
Collabefio - Ląmie ſzie padąm ſzie.
8:
Collabefacto, Labefacto - Wiwracąm, pſuię.
9:
Collachrymo, et Collachrymor - Popłakuię ſpołu płacze.
10:
Collachrymatio - Społu płacz.
11:
Collactaneus, Qui eiuſdem mammis eſt nutritus - Społu ſiąci.
12:
Collare, Vinculi genus, quo canum colla aſtringuntur, [...] Mellum - Kornierz, obruz.
13:
Collaria - Kuna. pro ferro rotondo, quo conſtringuntur colla malefactorum.
14:
Collaudo, Laudo, approbo - Pochwaląm.
15:
Collaudatio, Aprobatio - Pochwała, pochwał.
16:
Collegae, [...] duo vel plures in dignitate et honore ſocij - Towarziſz wiednim vrzędzie.
strona: 214b
1:
Collegium, [...] Collegarum ſocietas, concilium - Zgromadzenie, zchączka.
2:
Colleuo, Leuius reddo, mitigo - Vlziwąm.
3:
Colliberti, [...] qui ab eodem domino, cuius ſerui fuerunt, libertate donati ſunt - Społu wolnyuczinieny odnie woley.
4:
Collibet, vel Collubet, Libet, placet - Podobą ſzie.
5:
Colliciae, [...] tegulae [...], per quas aqua in vas defluere poteſt - Brozda, rinna, row do ſzcziągnienia wody.
strona: 215a
1:
Collido, Simul percutio, frango, contero - Ottrącąm, biie grugiemu.
2:
Collisio, [...] duorum aut plurium corporum mutua confricatio - Ottrącanię.
3:
Collisus - Otrącanię.
4:
Colligo, Cogo, conſtringo, quae deſperſa ſunt coniungo - Zbierąm, Zgromądząm.
5:
Colligere rationem - Liczbę czinic. [...] computare
6:
Collectio - Zebranię.
7:
Collecta, Pecunia quae a pluribus colligitur: ſymbolum - Zebranię, cechuiącich ſpolną ząpłata.
8:
Collectaneus, Quod mixtum eſt et ex diuerſo vſu conſtatum - Zebrany zdobity.
9:
Collectarius, [...] argentarius, campſor, et pro argento monetam viciſſim tribuens - Zamieniacz.
10:
Collectiuus - Zbieraiąci. Quod colligit.
11:
Colligo, ſimul ligo - Zwiezuię, krepuię.
12:
Colligatio, Connexio, vinculum - Związek.
13:
Colligatum - Związanina.
14:
Collimare - Mierzicz pilnie tak iako ſtrzelecz, godziedo ciliu.
15:
Collimitor - Społu granicząci.
16:
Collimitatus - Społu graniczenię.
17:
Colliminium - Zeiſczie granic. Coitio limitum.
18:
Collineo, Ad rectam lineam dirigo, oculos in ſcopum intendo - Pilno na iaka rzec zpatrz ę zmierzam.
strona: 215b
1:
Collino, Lino, vna lino - Namazuię, naczieram.
2:
Colliqueſco, Liqueſco - Roztapiąm ſzie, roſtaie ſzie, rozpłiwąm ſzie.
3:
Collis, Minor mons - Pagorek.
4:
Colliculus, ſignificat paruum collem - Pagoreczek.
5:
Collinus, Quod eſt in colle, quod ad collem pertinet - Gorziſty.
6:
Colloco, Pono, diſpono - Stawiąm, ſądząm.
7:
Collocatio, Diſpoſitio - Poſtawienię.
8:
Collocupleto, Locupleto - Bogacę.
9:
Colloquor, Simul loquor - Mowię zdrugim.
10:
Collocutio - Rozmowa.
11:
Colluceo, Luceo - Szwiecę ſzie.
12:
Colluco, [...] prophanae ſyluae ramos officientes lumini decido - Odcinąm drzewo wcziemnim leſzie dłą ſzwiatłą.
13:
Colluctor, Simul luctor - Paſſuie ſzie, biedzę ſzie.
14:
Colluctatio - Paſſowanię.
15:
Colludo, Simul ludere -
strona: 216a
Poigriwąm, zartuię. ¶ Colludere [...] in ſpeciem ficte et ſimulate agere [...]. praeuaricatores dicuntur colludere, quum cauſam domini produnt: et quum vincere poſſent, ſuperari tamen ſe patiuntur - Poigriwanie prokuratorskie wprawie, abi oſzukali ſtronę.1:
Collusio, Actoris ſimulata cum reo concertatio - Poigriwanię.
2:
Colluſor, Qui cum altero ludit - Spolny grącz.
3:
Colluſorie, Simulate - Pograwaiąc.
4:
Collum, Pars corporis caput ſuſtentans - Sziya.
5:
Colluo, Lauo - Myię.
6:
Colluſtro, Circunſpicio, illuſtro - Wſzedze wipatruię.
7:
Collutulo, Foedo, dedecoro - Plugawię, Szpecę.
8:
Colluuies, Sordes, aut immunditiae quae ex concurſu alicuius rei contrahuntur - Smrod, plugaſtwo.
9:
Colluuio, Colluuies - Pomiię.
10:
Colluuiaria, [...] per quae colluuies et immunditiae eiectantur - Rinſztok.
11:
Collybus - Vtrata na odmienianiu pieniędzy. detrimentum pecuniae [...] quod in ratiociniis Emptiuonem auri appellant, et [...] Cambium
12:
Collybiſtes - Odmieniacz monety.
13:
Collyra, Panis triangulus et modicus, quem Itali Tortam vocant - Oſsuch.
strona: 216b
1:
Collyrium - Lekarſtwo na oczy. Medicamentum oculorum.
2:
Colo - Przecedząm, przepuſzcząm.
3:
Colo, Adoro, veneror - Czczę. ¶ Colo [...] habitare - Mieſzkąm. Colo [...] diligere - Miełuię. ¶ Colo [...] arare - Orac.
4:
Cultus - Ozdoba. Przymiotnik łac. przetłumaczony na j. polski jako rzeczownik.
5:
Cultus, [...] terrae praeparatio - Oranię, rolei ſprawowanie. ¶ Cultus [...] ornatus - Chędoſtwo, ozdoba.
6:
Cultor - Orącz.
7:
Cultrix - Ta ktorą orze.
8:
Cultura, Cultus - Oranię.
9:
Colonus, Qui agrum colit - Rolnik, nowąk.
10:
Colona, [...] coloni, hoc eſt agricoaelagricolae vxor - Siodłka, wieſniączka.
11:
Colonus, Quod culturae idoneum eſt - Rolny.
12:
Colonia, Oppidum in quo Romani magiſtratus ex vrbe ciues traduxerant -
strona: 217a
Pewni poczet ludu, wisłany dlą obſadzenią puſtego mieyſca.1:
Colonicus, Quod eſt coloni, ſeu quod ad colonum pertinet - Kinieci.
2:
Colobium, ſiue colobum - Szata poccziwą. veſtis genus honeſtius
3:
Colocynthis - Coloquinta, iábłko zamorskie. Sylueſtris cucurbitae genus
4:
Colon - Ielite wielkie pod zołatkiem lezące, prziwią zane nerce prawey. [...] craſſius inteſtinum
5:
Colicus - Kłoczię we wnątrzu. vt, Colicus dolor, qui in colo generatur
strona: 217b
1:
Color, [...] pigmentum - Farba.
2:
Coloro, Colorem induco - Farbuię.
3:
Coloſsus - Słup wielki a foremnij. [...] ſtatua immodicae proceritatis
4:
Coloſseus, ad Coloſſi formam factum - Wsłup poſtawionij.
5:
Coloſtrum, et Coloſtra, Spongioſa lactis denſitas a partu prima - Szmietana po porodzeniu pierſze.
strona: 218a
1:
Colotos, vel Colotes - Iaſzczurka zielioną.
2:
Colpos - Ceczek.
3:
Coluber, Serpens - Wąz.
4:
Colum, Vas [...] ex viminibus contextum, ad vinum colandum aptum - Durchſzlak, przetak.
5:
Columbus, et Columba - Gołąb.
6:
Columbare - Czałowac. Oſcula columbatim conſerere, colla bellare.
7:
Columbarius, Qui columbas curat - Gołebiarz.
8:
Columbarium, Locus vbi habitant columbae - Gołebnik, gołebieniec.
9:
Columbinus, Quod eſt ex columbis - Gołeby.
strona: 218b
1:
Columen, [...] Culmus, culmen, faſtigium - Podpora słup, wierzch.
2:
Columis, Sanus, integer - Zdrowij.
3:
Columna - Słup na ktorim dom ſtoij. Pilaria
4:
Columnatus, Columna ſuſtentatus - Podparti.
5:
Columella - Słupina.
6:
Columnatio, Columnarum extructio - Słupienię.
7:
Columus, [...] Culmus - Kłos.
8:
Colus - Kądziel, kręzel.
9:
Colutea - Senas.
10:
Colymbades - Olijwe naſsolone. [...] oliuae [...] condititiae
strona: 219a
1:
Coma, Capillus [...] aliqua cum cura compoſitus - Długie włoſzy.
2:
Comans, qui longiorem habet comam - Długowłos.
3:
Comatus, Qui longiorem habet comam - Maiący długie włoſzy.
4:
Comosus, Coma magna praeditus - Włoſziaſty.
5:
Coma - Spyk. Morbus grauem ac diuturnum inducens ſomnum
6:
Combibo, ſimul bibo, compoto, bibo, imbibo - Społem piye.
7:
Combibo, Compotor - Zemną piyący.
8:
Combino, Coniungo, conglutino - Spaiąm.
9:
Comburo, Simul cum aliis vro, vro cremo, exuro, inflammo, incendo - Palię.
strona: 219b
1:
Come - Kozią broda. [...] quam Barbam hircinam vocant
2:
Comedo, Edo - Iem.
3:
Comedo, et comedus, Qui bona ſua conſumit - Zarłok, vtratnik.
4:
Comeſſor, Intempeſtiuis couiuiis indulgeo - Vtracąm przez obzarſtwo.
5:
Comeſsans, Comeſſator - Kołaciamij ſzie bawiącij.
6:
Comeſſationes, Conuiuia [...] nocturna poſt coenam - Powieczorek, ſzloftrunk.
7:
Comeſſabundi, et Comeſſatores, qui comeſſationibus indulgent - Tuczbrzuchowie.
8:
Comes, qui vel quae alterum ſequitur, aſſectator - Towarziſzpodroznij.
9:
Comitor, Sector, aſſector, comitem me exhibeo - Odprowądząm.
strona: 220a
1:
Comitatus - Odprowadzacz, przewodnik.
2:
Comitatus, Aſſectatores, comitum multitudo - Towarziſtwo, przewodu.
3:
Cometes, vel Cometa, Stella crinita - Miotła cometa.
4:
Cominus, De propinquiore loco - Zbliska.
5:
Comis, Humanus, benignus, facilis et ſuauis - Wdzięczny, ludsky, vkładny.
6:
Comitas, Humanitas, et morum ſuauitas - Ludskoſzcz, obiczainoſzcz.
7:
Comiter, Suauiter, manſuete - Vkładnie, wdziecznie.
8:
Comitia, Conuentus populi ad creandos magiſtratus, leges ferendas, et alia cum populo agenda - Seym, ziazd.
strona: 220b
1:
Comitialis, quod ad comitium pertinet - Do ſeimu przinalezącij.
strona: 221a
1:
Comma - Rozdziął. [...] inciſio
2:
Commaculo, Maculo - Maze, plugauie.
3:
Commadeo, Madeo - Mokrzeie.
4:
Commanducare, Dentibus molere - Zuię.
5:
Commanducatus - Zzuty.
6:
Commanere - Społu przemieſzkiwac.
7:
Commanipulares, ]...] commanipulones, [...] contubernales - Spolni zołnierze.
8:
Commanipulones, qui ſunt eiuſdem manipuli - Spolni zołdąci.
9:
Commanipulatio - Spolne zołdowanie.
10:
Commeditor, Meditor - Rozmiſzląm, rozwaząm.
strona: 221b
1:
Commemini, Memini - Pamietąm.
2:
Commemoro, Commonefacio, in memoraim reduco, recenſeo, dico - Przipominąm, wilijcząm.
3:
Commemoratio, Mentio, recordatio - Przipominanię.
4:
Commemorabilis, dignus qui commemoretur - Do przipomnienią godnij.
5:
Commendo, Laudo - Zaliecąm, chwalie.
6:
Commendatus, Commiſſus, laudatus, aut fidei alicuius concreditus - Zalieconij.
7:
Commendatus - Zalieconi.
8:
Commendatio, Laus, laudatio, commiſſio - Zaliecenię.
9:
Commendator, qui [...] commendat - Zalieczacz.
10:
Commendatitius, vt Commendatitiae literae, in quibus aliqui commendantur - Zaliecuiącij.
11:
Commendabilis, dignum quod laudetur - Godni chwałij.
12:
Commeo, Eo, iter facio - Ide abimſzie wroczieł, nadchodzę.
13:
Commeator, qui commeat, idque vltro citroque - Itam, ij ſam przechodząci.
14:
Commeatus, Facultas abeundi, [...] Saluus conductus - Gletiownij liſt. ¶ Commeatus [...] pro cibariis ad alimoniam exercitus - Ziwnoſzcz, pica zołnierskiego ludu.
strona: 222a
1:
Commercor, Mercor, vel multas res ſimul mercor, coëmo - Skupuię.
2:
Commercium, [...] libera commeandi contrahendique facultas, conceſſa iis, qui merces vltero citroque conuehunt - Przekupowanie.
3:
Commereo, vel Commereor, Committo, male ago, delinquo, pecco - Wiſtepuię grzeſzę.
4:
Commetior, Metior, ſimul metior - Mierzę rownąm.
5:
Commenſus, Symmetriam ſignificat - Odmierzenie kſztałtne.
6:
Commeto, [...] commeo, [...] ito, aliquo me confero - Chodzę.
7:
Commigro, [...] migro, et habitationem in locum aliquem transfero - Odmieniąm mieſzkanie, przenąſząm ſzie.
8:
Commiles, Commilito - Społu woiennik, zołdąt.
9:
Commilitium, [...] belli ſocietas - Towarziſtwo zołnierskie.
10:
Commilitia, Commilitium - Spolna słuzbalna woinie.
11:
Commilitones, Qui ſimul militant, commilites - Społem na woinie słuzący.
12:
Comminiſcor, Fingo, vel excogito: [...] Reminiſcor - Zmyſzliąm, ſpominąm.
13:
Commentus - Zmiſzliaiący.
14:
Commentus - Zmiſzlony.
15:
Commentari, Cogitare, agitare, tractare, mentionem facere, diſputare - Rozwazacz, z inſzim ſzie radzicz, rozmawac.
strona: 222b
1:
Commentatus - Rozwązonij, namiſzlonij.
2:
Commentatio, Meditatio, atque contemplatio - Vwazanie, rozbieranie.
3:
Commentariensis - Piſsarz potoczne ſprawij wk ſzięgi vwodzącij, ij ichſtrzegacij. Qui in commentarium cuſtodias refert
4:
Commentarium, Commentarius, et Commentarij, [...] pro libris in quibus non late diffuſeque res, ſed quam breuiſſime poſſunt, explicantur - Kſziega do ktoreij ſprawij nieiakie krotce ſą vwiedzione.
5:
Commentiri - Prziłgiwac.
6:
Commentitius, Fictum, et ad tempus commentum, et excogitatum - Zmiſzlonij.
7:
Commentator, inuentor, atque excogitator - Zmiſliacz.
8:
Commentor, Inuentor, excogitator - Zmiſzlacz. winalazca.
9:
Commentum, Res ficta, excogitata, inuentio - Zmisł, winaląska.
10:
Comminiſtro, Miniſtro - Przisługuię.
11:
Comminor, Minor - Grozę.
12:
Comminatio - Grozba.
13:
Comminuo, Frango, diminuo -
strona: 223a
Kruſzę, drobię.1:
Commiſceo, Permiſceo - Mieſząm.
2:
Commixtio - Zmieſzanię.
3:
Commiſtus, Mixtus, permixtus - Zmieſzany.
4:
Commiſereſco, Miſereſcor - Załuię drugiego.
5:
Commiseror, Miſeror, ſeu miſericordia moueor, miſeratione afficior - Zlitowanię mąm.
6:
Commiseratio, Miſericordia, miſeratio - Lutoſzcz ktorą mąm nad drugim.
7:
Commitigo, Mittigomitigo - Zmiękcząm.
8:
Committo, Alicuius fidei trado - Porucząm, zliecąm.
9:
Commiſsus - Poruczony.
10:
Commiſſum, Delictum, peccatum - Wiſtępek.
11:
Commiſsio - Spuſzczenie dwuch albo trzech zſobą. [...] binorum [...] exhibitio
12:
Commiſsurae, Iuncturae -
strona: 223b
Nity, albo ſpoienie, fugowanię.1:
Commodum, Vtile, emolumentum, opportunitas - Pozitek, czas ładnij, prawie w czas. ¶ Commodum [...] tunc, id temporis, eo momento - Wtraf na czas, wczas.
2:
Commode, [...] Commodum - Wczeſznie.
3:
Commodiſsime - Wczeſnie.
4:
Commodius - Wczeſniei.
5:
Commodus, Vtilis, aptus, tempeſtiuus, ſiue opportunus - Pozijtecznj.
6:
Commoditas, Vtilitas, opportunitas, emolumentum - Wczesnoſzcz, pozitek.
7:
Commodo, Obſequor, commoditati alicuius inſeruio, ſeu commoditatem praeſto - Pozitek, albo posługę czinię.
8:
Commodo [...] vtendum dare, hoc eſt, alicuius rei vſum ad tempus concedere - Poziczic, doczaſsu poſtępic.
9:
Commodata res, [...] vtenda res - Pozijczenię.
10:
Commodator - Ten ktori pozijczą.
11:
Commodatio, mutuatio - Pozijczenię.
12:
Commoereo, Moereo, totus triſtor - Fraſsunek, załoſsc mąm.
strona: 224a
1:
Commolior, Molior - Nieczego chcę dowieſzc.
2:
Commolo, Mola contero - Mielię zczierąm.
3:
Commoneo, Admoneo - Napominąm.
4:
Commonitus - Napomniony.
5:
Commonitio - Napomnienię.
6:
Commonefacio, Commoneo, in memoriam redigo - Napominąm, przeſtrzegąm.
7:
Commonſtro, Monſtro, demonſtro - Vkazuię.
8:
Commordere, Mordere - Kęſzac̀.
9:
Commorior, ſimul morior - Społem vmierąm.
10:
Commoro, Commoror, moror - Bawie ſzie, mieſzkąm.
11:
Commoror, Moror, maneo, conſiſto, ſubſiſto - Przemieſzkiwąm, przebiwąm.
12:
Commoratio, Habitatio - Mieſzkanię, przibetek.
13:
Commortalis - Społu ſmiertelni.
14:
Commoueo, Perturbo, moueo, afficio, excito, concito - Poruſząm.
15:
Commotus - Poruſzony. [...] motus, vel concuſſus.
strona: 224b
1:
Commotio, Motus - Poruſzenię, ſmętek.
2:
Commulceo, Mollio, placo - Miekczę, ogłaskiwąm.
3:
Communio, Circummunio, munio, firmo - Zewſząd obtecząm murem, obwaruwiwąm.
4:
Communitus, ſeptus, firmatus, fultus - Obwarowanij, oppatrzonij.
5:
Communis, quod multorum eſt - Obecznij, poſpolitij.
6:
Communior - Pospolitſzi.
7:
Commune, pro communi Republica - Obecznosc, poſpolſtwo.
8:
Communiter, Promiſcue, de communi ſententia - Poſpoliczię.
9:
Communitas, Communio, ſocietas - Poſposlwol, obecznoſzcz,
10:
Communico, [...] commune facere, conferre, impartiri - Vzicząm, vdzeląm.
11:
Communicatio - Vdzelenię, vziczenie.
strona: 225a
1:
Commurmuro, Murmuro - Przi markotiwąm.
2:
Commurmuror - Markot.
3:
Commurmuratio - Przimarkotiwanię.
4:
Commuto, Muto, permuto - Odmieniąm.
5:
Commutabilis, Quod facile mutatur - Odmienny, nieſtateczny.
6:
Commutatus - Odmieniony.
7:
Como, [...] comam compono, orno - Czeſzę gładzę woſsy.
8:
Comptus, Ornatus, politus - Wiſtrichniony, ozdobiony.
9:
Comptus - Gładkoſzc.
10:
Comoedia - Comedia gra.
11:
Comoediographus, Comicus poeta - Pyſzarz comedy.
12:
Comoedus, Actor Comoediarum - Comedy ſprawca.
13:
Comicus, Scriptor comoediarum - Zmiſzlacz comedy.
14:
Comicus -
strona: 225b
Do comedij przinąlezącij.1:
Comoedice, [...] manſuete, ſuauiter - Zartownie, wdzięcznie.
2:
Comotriae - Białe glowe ſtroine, brizacę ſzie. [...] comptrices [...], vel ornatrices
3:
Comotrion - Szcotka. [...] inſtrumentum quo comptrices capillos adornant. [...] Calamiſtrum [...] Diſcerniculum.
4:
Compago, et Compages, Coniunctio, et compoſitio - Zpoienię, nitowanię, zlączenię.
5:
Compagino, Coniungo, copulo - Zlączam, zpaiąm.
6:
Compar, Par - Rownij, podobnij.
7:
Comparco - Vskąpiąm, oſzczimiąm. [...] parcere.
8:
Compareo, Appareo - Pokazuię, ſtawiąm ſzie.
9:
Comparo, [...] comparationem facere, conferre, contendere, contentionem facere - Przirownuię, iedno do drugiego ſtoſuię. ¶ Comparo [...] conſtituo, facio, ordino - Rządzę, ſtanowię, gotuię.¶ Comparo [...] praeparo, paro - Narządząm.
10:
Comparatio, Apparatus, praeparatio - Przirownanię, przigotowanię. ¶ Comparatio [...] Collatio, contentio, ſimilitudo - Przirowna.
strona: 226a
1:
Comparate, Alterius comparatione - Przirownuiąc.
2:
Comparabilis, Quod cum alio poteſt comparari, quod habet comparationem - Co zinſzim moze bicz rownano.
3:
Compaſco, Simul paſco - Społu paſsę.
4:
Compaueſco - Społu ſie liekąm.
5:
Compaſcuus - Obeczne paſtwisko.
6:
Compatronus - Spolni obronca.
7:
Compedes, Vinculi genus, quo captorum pede conſtringuntur - Pęta.
8:
Compedio, Pedes ligo, vincio - Wpęta kladę, petąm.
9:
Compeditus, Compedibus ligatus - W pęta włozony zpętani.
10:
Compello, [...] animalia cogere - Zganiąm zpedząm. ¶ Compello [...] cogo, adigo, vim adhibeo, impello - Przimuſząm.
11:
Compulsio - Przimuſzenię.
12:
Compulsus - Przimuſzony.
13:
Compello, Alloquor - Mowię zdrugim.
14:
Compellatio, Accusatio, criminatio - Skarga, rozmowa.
15:
Compendium, [...] id quod parſimonia quadam ſeruamus -
strona: 226b
Vskąpienię, vięczie. ¶ Compendium [...] quaeſtum et lucrum ſignificat - Zisk.1:
Compendifacio, orationis compendio vtor - Krotce mowią.
2:
Compendiosus, Valde vtilis - Pozitecznij.
3:
Compendiarius, Breuis, ſuccinctus - Krotkij.
4:
Compendiario - Krotſzą drogą.
5:
Compenſo, Retribuo, rependo, remunero, exaequo - Nagradząm, oddaię.
6:
Compenſatio, Remuneratio, praemium, merces - Nągroda, zarownanię.
7:
Compenſatiuus - Nagradzaiąci.
8:
Comperendino, [...] de die in diem differo, amplius pronuntio, amplio, procraſtino, differo - Przedłuząm, odednia dodnia odkładąm.
9:
Comperendinatio, [...] denuntiatio in perendinum diem - Odedniadodnia, odkładanię.
10:
Comperio, et Comperior. [...] ex opinione colligere, et pro explorato compertum habere - Zapewne mąm. ¶ Comperio [...] ab alio cognoſcere - Doſznawam.
11:
Compertus - Doſzwiatzonij.
12:
Comperto, [...] cum compertum eſſet - Doznawąm.
strona: 227a
1:
Compeſco, Cohibeo, contineo, coërceo - Skrocząm powcziagąm.
2:
Competo, [...] contra aliquem peto - Z drugim pozadąm.
3:
Competitores, [...] qui in magiſtratibus, officiis, et honoribus petendis concurrunt - Cziktorzi zdrugimy niecoządaią, ſpołuządacz.
4:
Competentia, [...] conuenientia- Przinalezenię.
5:
Competenter, Mediocriter - Przinaleziczie, wedleząsługy. ¶¶ Competenter [...] vt par eſt - Przyſtoinie.
6:
Competentiſsime, conuenientiſſime - Prziſtoiniuchno.
7:
Compilo, Vndique ſurripio - Zewſząd łupie, kradnę drę. ¶ Compilo [...] Cogo - Zgromadząm.
8:
Compilatio, Furtum, fraus - Lapieſtwo krądziez.
9:
Compingo, contrudo, compello, detrudo - Zwiezuię zcziągąm. ¶ Compingo [...] compono, coniungo - Zpacłąm, zkladąm, zſziwąm.
10:
Compactum, pro conuento, vel compromiſſo - Spolne złozenię.
11:
Compactio, Compoſitio, coniunctio, coagmentatio -
strona: 227b
Związanię, zcziągnienię.1:
Compactilis, quod compactum eſt, vel quod compingi poteſt - Zcziegliwij, latwi do związanią.
2:
Compita, [...] loca quae petuntur, hoc eſt, adeuntur per diuerſas vias: cuiuſmodi ſunt triuia et quadriuia, in quae plures coëunt viae - Rozdroni gdze ſzie drogij zchodzą.
3:
Complaceo, Placeo - Podobąm ſzie.
4:
Complaco, Placo, adiungo, concilio, et mitigo - Vbłaguię.
5:
Complano, Plano, planum reddo - Vrownuię.
6:
Complaudo, Plauſu certatim comprobare - Radu ię ſzie, od radoſzczij rękamij klaskąm.
7:
Complector, Amplector, comprehendo - Obłapiąm, obeimuię.
8:
Complexus - Tenktori obłapią.
9:
Complexus - Obłapioni obięti.
10:
Complexus - Obłapienię, obięczię.
11:
Complexio, Complexus - Ogarnienię.
12:
Complexiuus, vt Complexiua coniunctio - Złacziąią́ci.
strona: 228a
1:
Compleo, Ad ſummam, ſeu penitus impleo, conficio - Napełniąm.
2:
Completus, Perfectus, abſolutus - Napełniony.
3:
Complementum, Supplementum - Napełnienie, skonczenie, dołozenie.
4:
Complico, Simul plico, inuoluo, claudo - Zkłądąm, zwiezuię.
5:
Complodo, Concutio, collido - Pląſzę nogami, albo rękami klaskąm.
6:
Comploro, Defleo, deploro - Opłakuię.
7:
ComploretusComploratus, Ploratus, fletus, luctus - Opłakanię.
8:
Comploratio, Lamentatio, comploratus - Lament.
9:
Complures, Multi - Ktorich wiecey ieſt ſpołem.
10:
Compluſculi - Ktorich niemało ieſt wkupie.
11:
Compluries, [...] ſaepe - Częſto, gęſto.
12:
Compluuium - Mieſcetna ktoreſzie zdachow woda zcziagą. [...] locus in aedibus, quo de diuerſis rectis aqua pluuialis defluit.
13:
Compluuius - Stok dzdzowi. vt Compluuius lacus, qui ex pluuia aqua colligitur.
14:
Compondero - Społu wązę.
15:
Compono, Simul pono, coniungo - Zklądam. ¶ Compono [...] comparare -
strona: 228b
Rownąm. ¶ Compono [...] ornare - Zdobię. ¶ Compono [...] concordare - Zgadząm.1:
Compositus, Ornatus, conflatus, concretus, conglutinatus - Złozonij, dobrze zpoionij, rozrządzonij.
2:
Composito, Conſulto, cogitato, data opera - Zuſadzki, zrozmiſłen.
3:
Composite, Apte, diſpoſite - Rządnię, pieknię.
4:
Compositius - Porządniei.
5:
Compositor - Składacz, zgromadzacz.
6:
Compositio, Confectio, ſtructura, coagmentatio - Złozenię.
7:
Comporto, Congero, in vnum locum porto - Znaſząm.
8:
Compos - Ktori nieco otrzimał, tenktori doſtał.
9:
Compoto, Simul poto, combibo - Społem piię.
strona: 229a
1:
Compotatio, Conuiuium - Społnepiczię.
2:
Compotor, Combibo - Zemma ſobie podpyiaiący.
3:
Compotrix - Zemną piiącą.
4:
Compranſor, Qui ſimul prandet - Ten ktorizemną obiaduie.
5:
Comprecor, Precor, inuoco - Wziwąm, proſzę.
6:
Comprecatio - Prozba. Genus precationis
7:
Comprehendo, [...] capio - Ogarnuię, poymuię, łapąm.
8:
Comprehenſum - Ogarnienię.
9:
Comprehensibilis, Quod comprehendi poteſt - Latwi do poięczią.
10:
Comprehensio, Complexio - Poięczię, rozum.
11:
Comprimis, In primis - Przotkiem.
12:
Comprimo, Premo - Zcziskąm. ¶ Comprimere virginem, pro vitiare - Zgwałcie pannę.
13:
Compreſsus, Coitus - Zliezenię.
14:
Compreſsiuncula - Scziskaninka.
15:
Compreſsio - Zcziſznienię.
16:
Compreſse, Succincte, arcte - Krotcę.
strona: 229b
1:
Comprobo, Approbo, laudo, collaudo - Pochwaląm, podobą miſzie.
2:
Comprobator - Pochwalca.
3:
Comprobatio - Pochwała.
4:
Compromitto, [...] vna cum aduerſario litem arbitrio boni viri ſubmitto - Przipuſzcząm na zdanie dobrich ludzi moię ſprawe.
5:
Compromiſſum, [...] poteſtas decidendi controuerſiam aliquam data arbitro a litigatoribus - Przipuſzczenie, ſprawij ze dwu ſtron, na rozſądek debrego człowieka, pod przepądkiē ząkładu tego ktoribij na decreczie nieprzeſtał.
6:
Compromiſsarius - Roziemca, ktorego ſobie dobrowolnie obieſtronie, wibieraią, ij od ktorego appellowacz niegodzi ſzie.
7:
Comptum, genus libaminis quod farina conſperſa faciebant - Smazoną grząnka.
8:
Compugno, ſimul pugno - Zdrugim wąlczę.
9:
Compulſo, Collido - Oczierąm, ottrącąm.
10:
Compungo, Pungo - Kolę, pchąm.
11:
Compunctus, Signatus, notatus, inuſtus - Nacechowanij.
12:
Compunctio - Kłoczię.
13:
Computo, [...] putare, ſiue ramos ſuperuacuos abſcindere - Odczinąm, obrzezuię. ¶ Computo [...] rationes confero, calculos ſubduco, [...] Computum facio - Rachuię.
14:
Computatio -
strona: 230a
1:
Rachowanię.
2:
Computabilis - Lątwi do rachowanią. Quod computari poteſt, et numerari.
3:
Computreſco, Putreſco - Gniyę, prochnieię.
4:
Concaco, Caco, cacando conſpurco - Poſrąlem.
5:
Concaedes - Plieczoni płot. Sepimenta, ſiue munitiones ex caeſis arboribus confectae.
6:
Concaleo, Caleo, incaleo - Cziepłim ſzie ſtawąm.
7:
Concalefacio, vel Concalfacio, Calidum reddo - Grzeię.
8:
Concalefio - Zagrzewąm ſzie.
9:
Concalefactus - Zagrząny.
10:
Concalefactorius - Grzeiąci
11:
Concaleſco - Poczinąm ſzie zagrzewac.
12:
Concalleo, Calleo, callis obducor - Twardim ſzie ſtawąm.
13:
Concamerare, [...] ad fornicis formam et arcuato opere aedificare - Zaklepic, wierzchzawrzec.
14:
Concameratio - Zasklepienię.
strona: 230b
1:
Concaſtigo, Caſtigo - Kąrzę.
2:
Cancauus, Sinuoſus, vacuus - Widłubani, widupniałi.
3:
Concauo, Cauare - Widłubuię.
4:
Concedo, Do, permitto - Vſtępuię, podzwoląm.
5:
Conceſſum - podzwolenię.
6:
Conceſsus, pro permiſſu - Dozwolenie.
7:
Concelebro, Celebro, frequento, colo - Swięczę, obchod czinię.
8:
Concelo, Celo - Nakriwąm.
9:
Concerno, Cerno, video - Widzę.
10:
Concerpo, Diſcerpo, lacero - Rozriwąm, rozdzierąm.
11:
Concerptus, Diſcerptus, laceratus - Rozerwanij, roztargnionij.
12:
Concerto, Simul certo, contendo - Swarzę ſzie.
13:
Concertatio, Certamen, contentio -Swąr.
14:
Concertator - Społuſwąrca.
15:
Concertatorius, Contentioſus, vehemens - Swąrliwij.
16:
Conceſſo, Ceſſo, quieſco, ab opere vaco - Przeſtawąm robic.
17:
Conceſſatio, Ceſſatio, quies - Odpoczinienię.
18:
Concha -
strona: 231a
Wſzeliaką riba maiącą naſobie skorupę iakoſą, zołwiowie. ¶ Concha [...] Vaſis quoque genus quoddam, concauum ac ſuperius patulum, Concham vocamus - Nieczky, korito.1:
Conchatus - Wydłubani. In morem conchae curuatus.
2:
Conchis - Grochową poliewka.
3:
Conchyle, vel Conchylium - Morski ſzlimąk ktorim purpure farbuią.
4:
Conchyliatus - Czerwono vfarbowani morskim ſzlimąkiem.
5:
Conchyta, [...] Qui conchylia quaerit in mari - Ribąk ktori ſzuką purpurowich ſzlimąkow.
6:
Concido, Simul vel minutatim caedo - Rąbię, rozczinąm, rzezę.
7:
Conciſus - Przeczięti. vt, Conciſa oratio, Quae non continua, ſed veluti membratim caeſa eſt. [...] conciſus ſonus
8:
Concise, Minute, ſtricte - Drobno, wkąski.
9:
Concisura - Przerwanie.
10:
Concido, Corruo, cado, ruo - Walie ſzie, vpądąm.
strona: 231b
1:
Concieo, Concio, conuoco, aduoco - Zwołuię. ¶ Concieo [...] commouere, concitare - Pobudząm.
2:
Concitus - Poruſzonij.
3:
Concitor - Pobudzacz.
4:
Concito, Commoueo, perturbo, extimulo - Pobudząm.
5:
Concitamentum, incitamentum - Pobudka.
6:
Concitatus - Pobudzony.
7:
Concitatus - Popędliwi.
8:
Concitator - Pobiedzacz. Qui commouet.
9:
Concitatio, Commotio - Pobudka.
10:
Concilium, Senatus, vel coetus conſiliariorum - Zgromadzenię ludu do radij.
11:
Concilio, Beneuolum facio, coniungo, adiungo, amicum facio, reconcilio - Iednąm, vgądzam.
12:
Conciliatus, Beneuolus factus, reconciliatus - Ziednanij, zgodzonij.
13:
Conciliatus - Porownani.
14:
Conciliatus - Porownani, ziednoconi.
15:
Conciliator, qui conciliat -
strona: 232a
Porownacz, roziemca.1:
Conciliatrix, [...] mulier, quae viros mulieribus, et vxores viris conciliat - Ta ktorą vga dzą dwie ſtronie.
2:
Conciliatricula - Vgotka.
3:
Conciliatio, Communio, communitas - Vgoda.
4:
Conciliabulum, Locus in quem concilium conuenit - Mieſcegdze ſzie dlą radi zchodzą, radni dom.
5:
Conciliabundus, Conciliatorem agens, conciliatoris, munere fungens - Porowniwacz.
6:
Concinuus, [...] compoſitus, et ornatus, politus, facetus - Prawie zgodny, właſny, kſztałtowny.
7:
Concinno, Apte compono, apto, adorno, et quaſi conuenire facio - Właſznieskłądąm, ſpoliąm, fuguię.
8:
Concinnator, [...] Concinnatores cauſarum vel redemptores - Iednacz.
9:
Concinnitas, Ornatus, elegantia - Ozdoba, kſztałt nieiakieij rzeczij.
10:
Concinne, Ornate, compoſite, conuenienter - Właſnie, wrim chędogo.
11:
Concinniter - Wiednim ſtrichu.
12:
Concino, Simul cano - Społu ſzpiewąm, przidrugim ſpiewąm.
13:
Concentio -
strona: 232b
Spolne ſpiewanie.1:
Concentus, Harmonia ex diuerſis reſultans vocibus - Spiewanie melodią piekną, zgądwspiewaniu.
2:
Concinentia, Concentio - Zgoda wspiewaniu.
3:
Concio, Conuoco - Zwołiwąm dokupy.
4:
Concio, [...] ſuggeſtum vnde verba fiunt - Kazalnica, katedra zktoreijrzecz czinimij. ¶ Concio [...] significat multitudinem populi aſſiſtentis conuocatam - Zgromadzenie iudu. ¶ Concio [...] significat orationem ipſam, quae ad populum habetur - Mowa da loudzi.
5:
Concionor, Orationem habeo, concionem habeo - Kązę, mam rzecz do ludu.
6:
Concionabundus, [...] concionans, concionem habens, concionatorem agens - Kazanie albo rzecz cziniącij.
7:
Concionator, Concionem habens - Kaz nodzieia.
8:
Concionatorius, quod ad concionem pertinet, concionalis, concionarius - Przinąlezącij do kązania, do mowij.
9:
Concionalis, ConciouatoriusConcionatorius, concionarius - Spoſobnij do mowij, do kaząnią.
10:
Concionarius - Kaznodzieiowi.
11:
Concipillo, [...] corripio, et inuoluo - Poriwąm.
12:
Concipio, Simul capio, apprehendo - Poimuię, poczinąm, rozumiem.
strona: 233a
1:
Conceptus, Apprehenſus, generatus - Poczęty.
2:
Conceptus, pro ipſo foetu - Ten ktori ſzie wziwoczie poczał.
3:
Conceptio, Conceptus - Poczęczię.
4:
Conceptaculum, [...] Conceptabulum, Quod aliquid continet - Ogarnienię, rzecz nieiąka wſobie nieco trzi maiącą.
5:
Conclamo, Simul clamare, clamo - Społem wołąm. ¶ Conclamatum eſt, hoc eſt tranſactum et finitum eſt - Iuz ſzieſtało, iuz przemineło.
6:
Conclamatio, Multorum clamor - Krzik ſpolni wiele ludzi.
7:
Conclamito - Wſzedzie obwołiwąm.
8:
Conclamatus - Zwołani.
9:
Conclaue, Locus ſecretior in interioribus tectis, vnam habens clauem communem domeſticis - Komora, Gmach.
strona: 233b
1:
Conclauium - Gmaſzek.
2:
Concludo, Simul claudo, conſtringo, cogo, comprehendo - Zawierąm. ¶ Concludo [...] perorare, id eſt, orationem terminare - Mowę zawierąm.
3:
Conclusio, [...] quam [...] Perorationem, [...] Cumulum vocant - Zamknienię, koniec.
4:
Conclusiuncula - Małe zawarczię.
5:
Concoenatio - Spoluwieczerzanię. Conuiuium [...] compotationem [...] vocant
6:
Concolor, Eiuſdem coloris - Iednakiey farby.
7:
Concoquo, Coquo - Warzę, trawię, zwarząm.
8:
Concoctio - Trąwienię.
9:
Concorporo, In vnum corpus redigo - Złacząm, mieſząm.
10:
Concors, [...] qui vnius cordis, ſiue vnius animi eſt, conſentiens, conueniens, coniunctus - Zgodni, iednei miſzly.
11:
Concordia, Vnanimitas, et conſenſus - Zgoda, iedna myſzl.
strona: 234a
1:
Concorditas, [...] concordia - Zgoda.
2:
Concorditer, Vnanimiter, pari conſenſu - Zgod nię, iednomiſzlnie.
3:
Concordo, Conuenio, concors ſum - Zgadząm, nacziagąm.
4:
Concordatus - Zgadzanię.
5:
Concratitius - Nakrziz vłoſoni wkrąte vcizinony, prezepliątani. [...] quod ex conſertis cratibus fit.
6:
Concredo, Credo, commendo, fidei alicuius committo - Zwierzą́m ſzie.
7:
Concremo, Cremo - Palię.
8:
Concrepo, Perſono - Skrzipię, trzeſzczę.
9:
Concreſco, Simul creſco, vel conglutinor - Zraſtąm ſzie.
10:
Concretus, Mixtus, conflatus, compoſitus, et quaſi conglutinatus - Zrosły, zmarzły.
11:
Concretum, Coniunctum et conglutinatum - Spoienię. zlaczenię.
12:
Concretus - Zmąrzani.
13:
Concretio, Compoſitio - Zroſlina.
14:
Concriminor, [...] criminor - Złorzeczę, vwłacząm.
15:
Concrucior, Doleor, torqueor - Trąpienię miec, vdreczonim byc̀.
16:
Concubo, ſiue [...] Concumbo, ſimul dormio - Lez ę zdrugim.
17:
Concubitus, Coitus - Miełoſzcz, zl iega-
strona: 234b
nię.1:
Concubinus - Społu liegaiąci.
2:
Concubinatus - Społu liezenię.
3:
Concubium - Pierwoſpy, ta czeſzcz nocy ktorey ſzie kazdą rzecz vſpokoią. Noctis primus ſomnus
4:
Concubitor, Qui cum alio cubat - Społuſipiacz.
5:
Conculco, Calco, calcibus premo, obtero, protero - Depcę nogamit, łoczę.
6:
Conculcatio - Nogami podeptanie.
7:
Concupio, Cupio - Pozadąm.
8:
Concupiſco - Barzo zadam.
9:
Concupiſcor - Ieſtem poządani.
10:
Concupiſcentia, [...] bonarum aeque, ac malarum rerum appetitus - Poządliwoſc.
11:
Concuro, Curo - Staram ſzie.
12:
Concurator, [...] Contutor - Społu ſzie ſtaraiąci.
13:
Concurro, Simul curro - Społu biezę.
14:
Concurſus, Concurſio, congregatio - Zchączka, zbiezenię.
15:
Concurſo - Itam y ſam biegąm. [...] Huc illuc caſu, et temere concurſare.
16:
Concursator - Tu-
strona: 235a
łacz, biegun.1:
Concursatio - Poſmikanię, bieganię.
2:
Concuruo - Nakrziwiąm, nachiliąm.
3:
Concutio, Vehementer commoueo, commoueo - Strząſsąm, potłukuię.
4:
Concuſsus, Commotio - Sruſzenię, ſtrzeſienię.
5:
Condalium, Anuli genus - Prerſczien.
6:
Condecet, Decet - Godzi ſzie, prziſtoy.
7:
Condecenter - Prziſtoinie.
8:
Condecentia, Concinnitas, decorum, ornatus - Prziſtoi noſzc.
9:
Condecoro, Orno, honeſto, cohoneſto - Zdobię.
10:
Condecore - Ozdobnie.
11:
Condemno - Potepiąm.
12:
Condenso, Cogere, ſpiſſare - Zgąſzcząm,
13:
Condenseo - Gęſcieię.
14:
Condensitas - Zgąſzczęnię.
15:
Condensus - Gęſto vcziniony.
16:
Condepſo - Zdzmę, mieſząm.
strona: 235b
1:
Condico, Simul determino, conſtituo, denuncio, dicto conuenio et ſignifico - Oznaimiąm, obiecuię, naznacząm.
2:
Condictum, Quod in commune eſt dictum, id eſt, promiſſio vel pactum inuicem factum - Przirzeczęnię.
3:
Condictio, in diem certum eius rei, de qua agitur denunciatio - Pozwanię, Oznaimienię.
4:
Condictitius - Przipozwani.
5:
Condignum, Pro digno - Godno.
6:
Condigne - Godnię.
7:
Condio, Sapidum facio, aliquo ſapore commendo - Zprziſmaki czinię, zaprawiąm.
8:
Conditus - zaprawiony, opieprzony.
9:
Conditio, Actus ipſe condiendi, condimentum - Ząprawa ſmaczną.
10:
Conditus, [...] conditura - Ząprawa.
11:
Conditor - Zaſsalacz, zaprąwca. Qui fercula condit.
12:
Condimenta, [...] gulae irritamenta, quae ad condienda obſonia fiunt - Prziſmaky.
13:
Condimentarius, [...] qui condimenta conficit, aut vendit - Lakotki cziniąci y przedaiąci. ¶ Condimentarius Quod ad condimenta pertinet - Do prziſmakow dobri.
14:
Conditaneus, [...] quod condi, vel condiri poteſt - Do prziſmakow dobori.
15:
Conditura, Condimentum - Prziſmak.
16:
Condiſco, [...] Diſco - Vczę ſzie,
strona: 236a
prziwicąm.1:
Condiſcipulus, Qui cum alio diſcit - Towarziſz ſzkolny, Społni vczen.
2:
Condo, In interiorem locum ad cuſtodiam do, repono, recondo - Chowąm, odkłądąm na ſtrone. ¶ Condo [...] conſtituo, aedifico - Buduię, zakład.
3:
Conditus, Reconditus, repoſitus - Odłozoni, zachowani.
4:
Conditor, Qui aliquid facit, vel rei alicuius autor - Stworzicziel, winalazc̀a.
5:
Conditorium, Locus in quo aliquid reponitur - Mieſce na ktore nieco chowąmy, grob.
6:
Condititius, Quod conditum eſt, et ſeruatum - Czokolwiek ieſt zchowanego.
7:
Conditiuus, Quod conditum ſeu repoſitum eſt, ſiue quod apte condi, et ſeruari poteſt - Dobri do chowanią.
8:
Conditio, Modus, ratio, lex, pactum, pactio, fortuna, ſtatus - Stąn, ſtanowienie, vſtawa.
9:
Conditionalis, Quod conditionem habet adiunctam - Bedący pod vſtawąm.
10:
Conditionaliter, ſub vel cum conditione, lege - Pod obowiąskiem.
11:
Condus - Klucznik, ſzaffarz ktori potrawe widaie y chową.
strona: 236b
[...] is qui condendis, hoc eſt, reponendis cibis praepoſitus eſt1:
Condoceo, Doceo - Vcze.
2:
Condocefacio, inſtruo, aſſuefacio - Zwiczaiąm, czwiczę.
3:
Condoleo, doleo, dolore afficior - Załuie, ſpolną zaloſzcmąm.
4:
Condoleſco - Zalmąm.
5:
Condono, [...] Dono - Przepuſzcząm, przegladąm.
6:
Condonatio - Odpuſzenię.
7:
Condormio, Simul dormio - Spie ſpołem.
8:
Conduco, Simul duco, congrego, cogo - Zwodzę, zganiąm. ¶ conductus - Naiety, ſtanowiony.
9:
Conductor, Qui rem aliquam, aut operam alicuius pecunia conducit - Naimacz.
10:
Conductio, Redemptio - Naieczię.
strona: 237a
1:
Conductitius, Quod conduci ſolet, ſiue ex eorum numero eſt, quae conducuntur - Rzecz ktorą ieſt naiemną.
2:
Condulus, Anulus - Pierſzczien.
3:
Conduplico, Duplico - Dwoie, dwa raz i wiecey przicziniąm.
4:
Conduplicatio, Duplicatio - Dwoienie.
5:
Condylus - Kłikiec, pięſzcz. Iunctura, et nodus articulorum in digitis eminens
6:
Confabulo, et confabulor, Colloquor - Baię.
7:
Confercio, [...] compleo - Nadziewąm, natkiwąm.
8:
Confertus, Condenſatus - Natkany, nadząny.
9:
Confertim, Denſe - Gęſto, czizbąm.
10:
Confero, In vnum fero, congero - Zna-
11:
ſzą́m, zgromadzą́m.
strona: 237b
1:
Collatio, [...] quod in vnum confertur - Znieſzenie, zdanie, zebranie. ¶ Collatio, [...] comparatio, ſimilitudo - Stoſowanię, rownanię.
2:
Collatus - Znieſziony, zebrany.
3:
Collatitius - Coieſt zebranego, znieſzionego. Quod collatum eſt.
4:
Collator - Zdawca, Zgromadzac.
5:
Conferueo, Simul ferueo, ferueo - Weſpoł warzę.
6:
Confeſtim, Statim, eueſtigio, illico, ſine vlla mora - Natich miąſt, hned, teraz.
7:
Confibula - Kleſzcze ktorimi drzewo rozłupione vimuią.
strona: 238a
1:
Conficio, Facio, perficio, exequor - Odprawuię wikoniwąm
2:
Confectio, Abſolutio, perfectio, compoſitio, comminutio - Odprawienię, dokonczenię.
3:
Confector, Conſumptor, [...] executor - Odprąwca.
4:
Confectura - Odprawa, vczinienię.
5:
Confido, Nihil addubito, fidem in aliquo repoſitam habeo, pro certo duco, aliqua re nitor, adſum animo, timorem omitto - Vfąm, wierze.
6:
Confidens, [...] pro audaci et temerario - Hardy, wiele o ſobie trzimaiący, ten ktori kazdego chiez ieſzcz.
strona: 238b
1:
Confidentia, Audacia, temeritas - Hardoſzc, ſzmiałoſſzcz do złego.
2:
Confidenter, Audacter, animoſe, temerarie - Smielie, popędliwie.
3:
Confisus - Vfaiący, wierząci.
4:
Confisio, Fidentia, firma animi ſpes - Vfnoſzcz.
5:
Configo, Figo, transfigo, vulnero - Przebiiąm, przeſziwąm.
6:
Confixus - Przebity, przepchniony. [...] Confictus
7:
Configuro - Przipodobiwąm.
8:
Confingo, Fingo, comminiſcor, excogito, mentior - Zmiſzląm, winaiduię.
9:
Confictus, Fictus - Zmiſzlony.
10:
Confictio, Machinatio - Zmiſzlenie wimisł.
11:
Confinis, Conterminus, eoſdem habens fines - Prziległy.
12:
Confinium, [...] finis agri, vbi cum altero coniungitur - Granica, prziległoſzc.
13:
Confio, Fio, ſiue conficior - Stawąm ſzie, vczinioni ieſtem.
14:
Confirmo, Firmum facio, robur addo -
strona: 239a
Twierdzę, vmoczniąm. ¶ Confirmo [...] aſſeuero, affirmo - Za pewno powiedąm.1:
Confirmator - Wtwierdzacz.
2:
Confirmatio - Twierdzenię.
3:
Confiſcare, [...] publicare bona, et in fiſcum, hoc eſt, aerarium principis redigere - Do poſpolſtwa albo zwierzchnoſzczy maiętnoſzcz przepaſzcz.
4:
Confiteor, Profiteor, agnoſco, fateor - Wiznawąm.
5:
Confeſsus - Co winanoieſt. Wiznanie, azecz.
6:
Confeſsio - Wiznanie, ſpowiedz.
7:
Confeſſor - Wiznawacz.
8:
Conflagrare, [...] ardere, aut flammis conſumi - Zgorzec.
9:
Conflare, Simul flare - Społem dąc.
strona: 239b
1:
Conflatura, Conflandi ratio - Spoſſob ſzmelcowanią kruczow.
2:
Conflecto - Nacheląm.
3:
Confligo, Dimico, acie decerno, praelium committo - Bitwe ſtącząm, biye ſzie.
4:
Conflicto, et Conflictor, Pugno, percutio, affligo - Wąlcze czeſto.
5:
Conflictatus, Agitatus, vexatus - Vtrąpiony, vexowany.
6:
Conflictatio - Otrącanię, iednego zdrugim bitwa.
7:
Confluere, Simul fluere - Zpołem płie, zcziekąm.
8:
Confluens, [...] alueus in quem duo flumina conueniunt - Mieſce gdze ſzie dwie wodze zchodzą.
9:
Confodio, Fodio - Zagrzebąm.
10:
Confoſsus, hoc eſt transfixus, confectus, necatus - Przekopany, przekłoty.
11:
Confore, Fore, futurum eſſe - Byc potim.
12:
Conformis, Quod eſt eiuſdem formae, ſimilis - Podobnego kſztaltu.
13:
Conformo, [...] in formaformam redigo, formo, figuro -
strona: 240a
Formuie czinie podobnim.1:
Conformatio, Forma, compoſitio, exornatio - Podobną forma.
2:
Conformatus - Vformowany.
3:
Confornico, In fornicem, formare - Sklepię.
4:
Confoueo, Simul foueo - Cziepło zachowuię.
5:
Confremo, Fremo, vel ſimul fremo - Zgrzitąm, zacądąm ſzie, zapałum ſzie.
6:
Confrico, [...] ſimul fricare - Zczierąm.
7:
Confringo, Frango, infringo - Lą̀mie.
8:
Confractus - Złąmany.
9:
Confragosus, Praeruptus, aſper et durus - Twardy, Pokwiekany.
10:
Confugio, Fugio, profugio, perfugio, praeſidium vel auxilium peto - Vcziekam ſzie.
11:
Confugium, Perfugium - Vczieczanię.
12:
Confulcio, Fulcio - Podpierąm.
13:
Confulgeo, Reſplendeo - łſne ſzie.
14:
Confundo, Perturbo, et omnia in vnum miſceo, permiſceo - Mieſząm.
15:
Confusus, Perturbatus, turbulentus, varius, permixtus - Pomieſzany.
16:
Confusio, Perturbatio - Zakalenie, pomieſzanie.
17:
Confuſe, Permixte, perturbato ordine - Mieſzanie, nierządnie.
18:
Confuto, Refello, diluo, redarguo -
strona: 240b
Odpor daie, inaczey wikładąm, zwiczieząm.1:
Congelo, Conglacio, frigore aſtringor, coëo, coagulor - Marzne.
2:
Congelatio - Zmrarznienię.
3:
Congemino, Gemino: hoc eſt, duplico - Powtorząm, dwoię.
4:
Congeminatio, Duplicatio - Powtorzanię.
5:
Congemo, Simul gemo - Wzdichą́m.
6:
Congenero, Adiungo, coniungo, quaſi genere iungo - Towarziſze, zpowinowacąm.
7:
Congenitus - Społem vrodzony.
8:
Congener, Eiuſdem vel conſimilis generis - Iedney family, rodu iednego.
9:
Congenulare, [...] genu replicato cadere, vel genibus flecti - Przikle knąc.
10:
Congermino, Coaleſcere, coniungi, vel conſociari - Zraſtąm, ſpołèie roſne.
11:
Congerro - Rozmawacz, powiedacz.
12:
Congero, Congrego, coaceruo, comporto - Zgromadząm.
13:
Congeſtus - Zgromadzony.
14:
Congeries, Coadunatio, cumulus, agger - Zgromadzenie.
15:
Congeſtitius, Quod congeſtum eſt-
strona: 241a
Skupienię.1:
Congiarium, Munus imperatorium - Krolewski dar, podcziwy.
2:
Conglaciare, [...] in glaciem conuerti, congelari, glacie concreſcere - Zmarznącz.
3:
Conglobo, in globum cogo, coniungo - Zwyąm ztacząm.
4:
Conglobatio - Ztoczenie, zgromadzenie.
5:
Conglobatus - Ztoczony, zwity.
6:
Conglobatim - Wkulie, wokrąg. [...] per globos.
7:
Conglomero, Inuoluere, ſuperaddere - Iakwkłebekwiye.
8:
Conglutino, Coniungo, copulo, conflo - Sklyąm, zlącząm.
9:
Conglutinatio, Coniunctio - Zlączanie, skleianie.
10:
Congraecor, et Congraeco, Compotationibus indulgeo, genialem vitam ago - Vtracąm, kołacie ſtroie.
11:
Congratulor, Signis laetitiam oſtendo, cum aliquo gaudeo - Społu ſzie weſſelie.
12:
Congratulatio - Winſzowanie ſzczeſzczią.
13:
Congredior, Simul gradior, coëo - Zchadząm ſzie. Congredior [...] ad pugnandum, vel diſputandum ire - Zniekiem ſzie vderząm.
14:
Congreſſus, Congreſſio, conuentus, conflictus -
strona: 241b
Zgromadzenie, potkanie.1:
Congrego, Contraho, cogo, in vnum compello, conuoco, coaceruo, aggrego - Zgromadząm.
2:
Congregatus - Zgromadzony.
3:
Congregatio - Zgromadzenie.
4:
Congrex, [...] gregi copulatus, commiſtuſque - Zmieſsany, z ſtadem.
5:
Congruo, Conuenio, conſentio - Zgadząm ſzie, przizwaliąm.
6:
Congruens, Aptus, accommodatus, conueniens - Przitrafiaiący ſzie.
7:
Congruentia, Conuenientia, ſimilitudo - Zgodna rownoſzcz.
8:
Congruenter, Conuenienter - Przinaleziczie, ſnadnie.
9:
Congrus, ſiue Conger - Węgorz morsky.
10:
Coniicio, Iacio, iaculor, ſimul iacio - Na kupe miece, zrucąm. ¶ Coniicio [...] coniectura aſſequor, coniecturam facio, agnoſco, auguror, diuino - Domniemawąm ſzie, rozwaząm.
11:
Coniecto, Exiſtimo, iudico, diuino - Vwaząm, dochodze rozumem.
strona: 242a
1:
Coniector, Interpres ſomniorum, et portentorum vates - Wikładacz ſnow, gadacz.
2:
Coniectura, [...] rei latentis iudicium, [...] id quod quis per rationes, et ſigna et tempora, et huiuſmodi coniicit, id eſt cogitat, et colligit, opinio, ſuſpitiosuspicio, diuinatio - Domisł.
3:
Coniecturalis, Quod per coniecturam colligitur, et proponitur - Rzeczenieiaką ktorey ſzie domiſzląmy.
4:
Coniectus, Iactus, coniectio - Przimiot, przirzucenię.
5:
Coniectus - Zruczoni, obruczoni.
6:
Conila, ſiue Conile, Olus [...] cicutae ſimillimum - Pápie iáyca, czywoną lebiotka.
7:
Conion - Swinią weſz.
8:
Coniſco, cornu petere more arietum - Trikſząm ſzie.
9:
Coniugo, Coniungo, quaſi in vnum iugum iungo - Zprzągąm złacząm.
10:
Coniugatio, Coniunctio - Spoianię, zlączanie.
strona: 242b
1:
Coniugium, matrimonium - Manzelski ſtąn.
2:
Coniugalis, Quod ad coniuges, ſiue ad coniugium pertinet - Manzelsky.
3:
Coniunx [...] ſiue Coniux, [...] Vxor - Zona.
4:
Coniungo, Simul iungo, copulo, conſcio, congrego, coagmento, cocilio, connecto - Zlacząm ſpaiąm.
5:
Coniunctus - Złaczony.
6:
Coniunctio, Copulatio, congregatio, neceſſitudo - Złaczenie, ſpoienie.
7:
Coniuncte, Simul, coniunctim - Weſpoł, ſpolnie.
8:
Coniuro, Simul iuro, conſentio, conſpiro - Zprziſziegąm ſzie, zmawiąm ſzie.
9:
Coniuratio, conſpiratio - Zprziſziezenie, zmowa.
10:
Coniurati, [...] qui coniurarunt - Zprziſzizęny.
11:
Conlatro, Latratu infeſto, obloquor - Prziſzcze kuie obmawąm.
strona: 243a
1:
Connecto, Simul necto - Zwięzuie.
2:
Connexus - Związany.
3:
Connexus - Związanie.
4:
Connitor, Simul, vel vehementer nitor, operam do - Vſziełuię, wąze ſzię. ¶ Conniti, [...] eniti, et parere - Rodze.
5:
Conniueo, Oculorum palpebras moueo, modo claudo, modo aperio: et [...] diſſimulo - Pobląząm, przegladąm, mrugąm.
6:
Conniuentia, Diſſimulatio - Przeirzenie, pomrugnienie.
7:
Connubo, Matrimonio iungor - Zenie ſzie.
8:
Connubium, Ius legitimi matrimonij - Ozenienie, małzenskyſtąn.
9:
Connubialis, Nuptialis, quod ad connubium pertinet - Weſselny.
10:
Connudo, Nudo - Odkriwąm.
11:
Conopeum - Namiotek u loza. Tentorium ſeu velum
strona: 243b
1:
Conops - Komor. [...] Culicem appellamus.
2:
Conor, Nitor, operam do - Vſziełuię, waże ſzie.
3:
Conatus, Niſus, labor, vis, impetus - Podięczie ſzie rzeczy, vſziełowanię, wązenie ſzie.
4:
Conamentum - Podłoga. item, podpora.
5:
Conquadrare, In quadratam figuram redigere - Czworograniaſto czinię.
6:
Conquaſsare, Concutere [...], vel confringere, conterere - Namiąsge tłukę, zkruſząm, wkąskiłamie, Izdzimac.
7:
Conquaſſatio, Concuſſio, commotio - Ztłuczenię, ztrzęſzięnię.
8:
Conqueror, Queror - Narzekąm, vskarząm ſzię.
9:
Conqueſtus, Querela - Vskarzanię.
10:
Conqueſtio - Narzekanię.
11:
Conquieſco, Quieſco - Odpocziwąm.
12:
Conquiniſco, Caput inclino - Nakłaniąm ſzie, zchiląm ſzie, dutkuię.
13:
Conquiro, [...] diligenter quaero, et inueſtigo - Pilno znaiduię, ſzukąm.
14:
Conquisitio - Pilne zebranię, zgromadzęnie, znaidzenię.
15:
Conquisitores, [...] homines illi, per quos milites conquirebantur - Badacze, ſzukacze.
16:
Conquisitus - Przebrani.
17:
Conquisite, Docte, et diligenter, exquiſite - Barzo pilnie, zwielką pilnoſzczią, przebranię.
18:
Conrei, [...] qui ſimul ob eandem cauſam rei facti ſunt - Spolnie winny, iednoſtaino oskarzeni.
strona: 244a
1:
Conſalutare, [...] vltro, citroque ſalutare - Iednego zdrugim pozdrowienię, ſpolnie witaanię.
2:
Consalutatio - Spolne pozdrowienie.
3:
Consanguinei, [...] qui ſanguine inter ſe connexi ſunt, per virilem ſexum - Krewny prziaczielie.
4:
Consanguinitas, Ipſa ſanguinis coniunctio - Krewnoſzc.
5:
Consano, Curo, ſano - Vzdrawiąm, vliecząm.
6:
Consaneſco, Sanus fio - Ozdrawiąm.
7:
Consarcinare, Simul ſarcire [...], et nullo delectu coniungere - Zgromadziwſzy co ſzie trafy wiązę, zkupiąm.
8:
Consarrio, Sarrio - Cziſzczę, chędozę.
9:
Consaucio - Rane zadaie, obraząm takze iucha czięcze.
10:
Conſcelerare, [...] ſcelere conſpurcare - Niecznotą oſzpeczic.
11:
Conſceleratus, Sceleratus - Niecznota wielki.
12:
Conſcendo, Nauim ingredior nauigandi cauſa - W ſtepuię na łodz.
13:
Conſcensio, Aſcenſio - Wſtąpienie dołodzy.
14:
Conſcindo, In multas partes ſcindo, diſcindo, diſcerpo - W ſtuczky kraię, lamię, targąm, ſziekę.
strona: 244b
1:
Conſciſſura, Ipſa ruptio - Przełup, rozerwanię, rozriſsowanie, rozpadlina.
2:
Conſciſſus, Diſcerptus - Roztargniony, rodrapany.
3:
Conſcio - Czuię ſzie wnieczim.
4:
Conſcitus - Wiadomosc̀ maiąci.
5:
Conſciſco, Conſentio, communi conſilio ſtatuo, decerno - Zwiadomoſzczicznie, ſtanowiąm, zezwaliąm. Conſciſcere ſibi mortem - Sąm ſziebie zamordowac̀, ſmierczy ſobie bic przicziną.
6:
Conſcius, Particeps, ſocius, teſtis, qui rem occultam vna ſcit - Wiedzacy rzecz taiemną, czuiąci ſzie wnieczim.
7:
Conſcientia, Recordatio, animi quaedam ratio, vis et lex a qua et de recte factis et ſecus admonemur - Sumnienię, ſpomnienię ſwich ſprąw.
8:
Conſcribello, [...] conſcribo - Spyſzuię.
9:
Conſcribo, Simul ſcribo, compono, cogo - Spisuię.
10:
Conſcripti, qui in Senatu ſcriptis annotati erant - Wpiſſani miedzi vrząd.
11:
Conſcriptio, Scriptio, compoſitio - Spiſsanię.
12:
Conseco, Seco, diſſeco - Rozſziekuię, wſztuczki kraię.
13:
Consectio, Sectio - Rozſziekanie, zrabanię.
strona: 245a
1:
Conſecro, Sacro, dico, dedico, religioſum facio - Offiaruię, oddaię bogu y ſzwietim rzecząm.
2:
Conſecratio, Dedicatio - Poſzwiecenie, offiarowanie.
3:
Consecrator - Poſwięczac.
4:
Consecraneum, Quod eſt conſecratum - Co eſt poſzwieconego, offiarowanego.
5:
Consemineus - Poſziąny wſzeliakimi ſziemiony.
6:
Conseminalis - Poſiąni.
7:
Conseneſco, Seneſco, annis et aetate ingraueſco - Starzeię ſzie, ſtarim ſzie ſtawąm.
8:
Consentio, Conuenio, idem ſentio - Przizwaliąm, przeſtawąm natim, Zgadząm ſzie.
9:
Conſentiens, Conueniens - Zgadzaiąci ſzie, prziwalaiący.
10:
Conſenſus, Confeſſus - Zgodzenie ſie, conſens.
11:
Conſenſus, Concordia, conuenientia, conſenſio, conſpiratio, et quaſi concentus - Zgoda, podzwolenie, ſpolne vradzenię.
12:
Consensio, [...] Communio rerum omnium, cogitationum, ſuſpicationumque concordia, conſenſio, conſpiratio - Podzwolenię, vgodzenię.
13:
Conſentaneus, Conueniens - Zgadzaiąci ſzie, podobny.
14:
Conſentitur - Zgadzą ſie.
15:
Conſepio, Sepio, munio, claudo - Oppłocząm, ogradząm.
16:
Conſeptum, Quod vndique clauſum, munitumque eſt - Zewſząd mieſce ogrodzonę.
strona: 245b
1:
Consequor, Sequor - Doſtawąm, doganiā, doſzcziguię.
2:
Consequens, Sequens, futurus - Prziſzłi.
3:
Consequens, Argumenti concluſio - Zamknienię.
4:
Consequentia, Conſecutio - Naſzladowanie, zawarcię.
5:
Consequenter - Stego pochodząc, koncząc.
6:
Consector, Auide ſequor, capto, aucupor, perſequor - Naſzladuię, ſczygąm, gonie.
7:
Consectatio, Captatio, aucupium - Pilne naſzladowanie, dochodzenię, ſcziganię.
8:
Consectator - Ten ktori dochodzi.
9:
Consectarius, Conſequens - Naſliaduiąci.
10:
Consectarium, [...] argumentum breuiter aſtrictum, in quo concluſio neceſſario ſequitur antecedens - Zamknienię.
11:
Consectaneus, Qui alios aſſectatur - Dochadzacz.
12:
Consero, Coniungo, connecto, confero - Spaiąm, łączę, wplatąm, mieſząm.
13:
Consertus, Connexus, contextus - Spoiony, zlączony.
14:
Conserte, Coniuncte - Mieſzanie, ſpoienię.
15:
Consertor - Zapaſnik.
16:
Consero, Planto, ſero, ſemino - Szczepię, szieię.
17:
Consitus -
strona: 246a
1:
Poſziąny, ſzczepamy naſadzony.
2:
Consitio, Satio - Sianię, ſzczepienię.
3:
Consitor, Sator, plantator - Rozſziewacz, ogrodnik.
4:
Consitura, Conſitio - Poſianię.
5:
Conserratus, Serrae in modum denticulatus - Zęby maiący iako piełka.
6:
Conseruo, Seruo, tueor, cuſtodio, obſeruo - Zachowuię, ſttrzegę.
7:
Conseruatus - Zachowany.
8:
Conſeruator, Seruator, praeſes, cuſtos - Obronca, ſtroz, zachowowatel.
9:
Conſeruatrix - Zachowatelka.
10:
Conſeruatio, Obſeruatio - Zachowanię.
11:
Conſeruus, Qui cum alio eidem domino ſeruit - Spolny sługa, Towarziſz.
12:
Conſerua - Społu słuzebnica.
13:
Conſeruitium - Spolue słuzenię.
14:
Consideo, Simul ſedeo - Społem ſziedzę.
15:
Conſeſſor, Qui vna cum alio ſedet - Społem ſziedzący.
16:
Conseſſus, [...] homines in vno loco ſedentes - Spolne zgromadzenię, zaſziedzenię.
17:
Considero, Diſpicio, iudico, cogito - Vpatruię, vwaząm, rozmiſzląm.
18:
Consideratus, Prouiſus, meditatus - Rozwazony, rozmiſzlony.
19:
Consideratus, Prudens, qui conſiderat - Kazdą rzecz rozwazaiący, mądry, op-
20:
patrny.
strona: 246b
1:
Considerator - Przegliedacz.
2:
Consideratio, Circunſpectio, animaduerſio - Baczenię, roczwazanie.
3:
Considerantia - Bacznosc.
4:
Considerate, Cogitate, conſulto, prudenter - Bacznię, mądrze.
5:
Considerantius - Oppatrniei, baczniei. Conſideratius
6:
Consido, Simul aſſido - Społem ſziedąm, poſsadząm ſzie.
7:
Consigno, Obſigno, ſigno, firmo - Pieczetuię, znaczę.
8:
Consignatus, Obſignatus, ſignatus - Poznaczony, zapieczętowany.
9:
Consignatio, Sigilli impreſſio - Zapiecztowanię.
10:
Consignantius - Zliepſzim znakiem.
11:
Consignatiſsime, inſigniter, maximeque - Znaczniuchno.
12:
Consileo, [...] conticere - Milczę.
13:
Consileſco - Vmilkiwąm.
14:
Consiligo - Babia dupa. [...] Romelea, [...] Pata leonis.
15:
Consilio, Simul ſalio - Społem poskakuię.
16:
Consilium, Deliberatio, cogitatio - Rada.
17:
Consiliosus - Poradni.
18:
Consilio, Conſulo, delibero, vel conſulto - Radzeſzie, radędaię.
strona: 247a
1:
Consiliator, [...] qui alicui dat conſilium - Rąyca, radi dodawaiacy.
2:
Consiliarius, Qui ab aliquo in conſilium adhibetur, autor, praeſcriptor, qui alicui conſilium dat - Rąyca.
3:
Consulo, Conſilium peto - Radze ſzie, radi ſzukąm. ¶ Conſulo [...] AEqui vel boni - Za dobre przymuię. ¶ Conſulo [..] conſilium do - Radi dodwąm, radze.
4:
Consulor - Radzą ſie mnie.
5:
Consul, Tutor annuus Reipub. publici conſilij princeps - Bormirſtz.
6:
Consularis, Vir qui Conſulatum geſſit - Ten ktori beł bormiſtrzem, ſtari bormiſtrż.
7:
Consulatus, [...] tempus quo Conſul in officio eſt - Czas przez ktori ieſtem bormiſtrzem.
8:
Consulto, Delibero - Radzę ſzie Rozmiſliąm ſie.
9:
Consultor - Radząci.
10:
Consultatio, Deliberatio - Rozmiſlanię, radzenię.
11:
Consultus, [...] qui conſulitur, hoc eſt, a quo conſilium petitur - Vmieiąci poradzic. Conſultus [...] pro prudenti et ſapienti - Mądry, poradny.
12:
Consultum, Statutum, ſiue decretum - Vradzenię.
strona: 247b
1:
Consultor, Qui alium conſulit, qui conſilium ab aliis petit - Rady ſzukaiący. ¶ Consultor [...] qui alij conſulit - Rady dodawaiący.
2:
Consulte, Prudenter - Mądrze, Zdobrąm radą.
3:
Consultiſsime, Optimo conſilio, prudentiſſime - Poradnie, mądrze.
4:
Consulto, Cogitatio, dedita opera, de induſtria - Zdobrim naradzenim, zechczenią.
5:
Consimilis, Similis - Prawie podobny.
6:
Consipere - Mędrzec.
7:
Consiſto, Inſiſto, commoror, ſubſiſto, reſideo - Zaſtanowiąm ſzie, ſtoię.
8:
Conſobrini, Qui ex duabus ſororibus ſunt editi - Braczią cziotczeni.
9:
Conſobrina, Materterae meae filia - Sioſtra cziotezną.
10:
Consocer - Szwagrowdwu ziaczniu dzieczi.
11:
Consocio, Societatem ineo, communico, coniungo - Złacząm, ſtowarziſząm ſpaiąm.
12:
Consociatus - Stowarziſzony, złączony.
13:
Consociatio, Societas, communio - Stowarziſzenię, złączenię.
14:
Consolido, Redintegro, et in vnum congero quod prius ruptum aut diuiſum fuerat - Do kupi zgromadząm co beło przed tim rozſtrzelano, ſpaiąm, skleiąm.
strona: 248a
1:
Conſolidatio - Złaczenię.
2:
Conſolor, Solor, leuo, dolorem leuo, moerorem minuo, deſiderium lenio, conſolationem adhibeo - Czieſzę, troske oddaliam.
3:
Conſolabilis, Quod conſolationem admittit - łętwy do pocziechy.
4:
Conſolabilis - Poczieſzni.
5:
Conſolatorius, Quod conſolatur - Czieſzący, poczieſzny.
6:
Conſolator - Poczieſzicziel.
7:
Conſolatio, Leuamen, leuatio doloris, confirmatio - Pocziecha.
8:
Conſolabundus, Agens conſolatorem, conſolatoris officio fungens - Czieſzicziel.
9:
Conſomnio - Sen mąm, nimiſie.
10:
Conſono, Simul ſono - Społu dzwieczę.
11:
Conſonans - Społu brzmiąci.
12:
Conſonus, Conueniens - Zgodliwy.
13:
Conſopio, In ſomnum induco, obruo - Vſpyąm.
14:
Conſors, Eiuſdem ſortis, id eſt, conditionis et fortunae, et qualitatis in omni re, et negotio particeps, ſocius - Spolny towarziſz, vczeſznik.
15:
Conſortium, Societas, communio - Towarziſtwo, zlączenię, poſpolſtwo.
16:
Conſortio, Societas, communio - Towarziſtwo.
17:
Conſpergo, Aſpergo, reſpergo, perfundo - Kropię, poliewąm.
18:
Consperſus -
strona: 248b
Pokropiony, poliąny.1:
Conſpicio, Video, cerno - Widzę, bączę.
2:
Conſpicior - Widzą, mie.
3:
Conſpectus - Ogglądanię, widzenię.
4:
Conſpiciendus, Dignus qui conſpiciatur, illuſtris, inſignis - Zaczny, sławny.
5:
Conſpectus, Pro aſpectu - Virzenię widzenię.
6:
Conſpicuus, [...] ſignificat ſagacem, perſpicacem, acutum - Mądry, oſtrozny. ¶ Conſpicuus [...] clarum, et qui ab omnibus conſpicitur - Ten naktorego ſzie wſziſcy ogłądaią, powazny.
7:
Conſpicor, Conſpicio - Widzę.
8:
Conſpicilium, [...] ſpecula - Wiezka do ſtrazei, wipatrowanię.
9:
Conſpiro, Simul ſpiro, conflo - Weſpoł dmę. ¶ Conſpiro [...] conſentio, ſiue communi animo aliquid aggredior - Spolnie ſzie zmawąm, przizwaliam, zprziſziégąm ku do brému y ku złemu. ¶ Conſpirare in deteriorem partem pro coniurare, et [...] coire - Zmowicſie. ¶ Conſpiro [...] couoluere - Włebek ſzie wiye.
10:
Conſpiratio, Concordia, conſenſus, coniuratio - Zmowa, zprziſzięzenie, do vczinienię nieiakiey rzeczy.
11:
Conſpiratus - Zmowioni weſpoł. [...] conſpirans
12:
Conſpiratius - Zzmowienim.
13:
Conſpirati, Qui conſpirauerunt et coniurauerunt - Czi ktorziſzie zmowiely, zprziſzie-
strona: 249a
glyna iedno.1:
Conſpiſſo, Condenſo - Zgąſzczam.
2:
Conſponſores, [...] duo vel plures eiuſdem rei ſponſores, qui a Iureconſultis correi dicuntur - Spolny rekoimiowie.
3:
Conſpuo - Oppluwąm.
4:
Conſpurco, Commaculo - Plugawię.
5:
Conſtabilio, Stabile et firmum facio - Stanowie, vt wierdząm.
6:
Conſtagno - Wodą zaliewąm, bagnieię.
7:
Conſtellatio - Zeiſzcz ie znakow niebieskich przi porodzeniu człowieczim.
8:
Conſtellatus, Stellis inſignitus - Gwiazdami ozdobioni.
9:
Conſternium, [...] locus prope thermas, vbi veſtes deponebantur - Zuwalnia.
10:
Conſterno, Perturbo - Strowazą́m.
11:
Conſternatio, Perturbatio mentis, metus, terror - Zaſtraſzenię, lęknienię.
12:
Conſterno, Sterno, vel ſternendo operio, effundo, ſpargo - Nakriwąm, pottrzaſąm.
13:
Conſtratus, Tectus - Nakrity.
14:
Conſtipo, Condenſo, et in vnum cogo - Zkupiąm, zcziskąm, zgromadząm, zgąſzcząm.
15:
Conſtituo, Statuo, propono, decerno - Stanowiąm, vradząm.
strona: 249b
1:
Conſtitutus, Ordinatus, decretus, pactus, propoſitus - Stanowiony.
2:
Conſtitutus, Multitudo [...] hominum ſimul conſiſtentium - Stanowienię.
3:
Conſtitutio - Vradzenię.
4:
Conſtitutor - Stanowiacz. qui ſtatuit aliquid
5:
Conſtitutorius - Poſtanowioni.
6:
Conſto, [...] Conſtanter permanere, perſeuerare, ratum habere - Stałym byc, nieodmieniac ſie. ¶ Conſto, In tertia perſona ſumitur pro Manifeſtum eſt - Iawno ieſt.
7:
Conſtans, Firmus, ſtabilis, grauis, praeſens animo - Stały, nieodmienni.
8:
Conſtantia, Animi firmitudo, ſtabilitas, grauitas - Stąłoſzc.
9:
Conſtanter, Fortiter, aequaliter, conuenienter - Stąlię.
10:
Conſtrepo, Strepo - Ottrząsk czinię, chropoce.
11:
Conſtringo, Arcto, ligo, comprimo - Zcziskąm, mocznowiązę.
strona: 250a
1:
Conſtrictio - Zciſnienię.
2:
Conſtrictus - Zcziſzniony, zkrepowany.
3:
Conſtruere, Simul ſtruere, ordinare, fabricare - Vkładac, budowac.
4:
Conſtructus, Compoſitus, fabricatus - Zbudowany, wiſtawiony.
5:
Conſtructio, Compoſitio, ſtructura - Bud.
6:
Conſtupro, Stupro - Panne, bialą głowe gwałce, ô cnote prziprawiąm.
7:
Conſtuprator, Stuprator - Białłich głow albo panienek gwałtownik.
8:
Conſuadeo, Suadeo - Radzę.
9:
Conſuaſor, Suaſor, auctor - Radi dodawaiący.
10:
Conſudo, Sudo - Poczę ſzie.
11:
Conſudaſco - Vſtawnie ſie pocę.
12:
Conſuefacio, Vſu doceo - Zwiczaiąm.
13:
Conſueſco, Pro conſuetudine habeo, in conſuetudinem accipio - Prziucząm ſzie.
14:
Conſuetus - Zwiczaiony, prziuczony.
15:
Conſuetudo, Mos, inſtitutum, vſus, familiaritas - Zwicząy.
strona: 250b
1:
Consummo, Perficio conficio - Odprawuię, konczę.
2:
Conſummabilis - Doskonaliuchni.
3:
Conſummatus, Perfectus - Odprawiony, dokonczony.
4:
Conſummatiſsimus - Doskonaliuſienki.
5:
Conſummatio, Perfectio - Dokonczenię.
6:
Conſumo, In nihilum redigo, conficio, exhaurio, abſumo - Trawię, winiſzczą́m.
7:
Conſumor, abſumor - Ginę, niſzczeię.
8:
Conſumptus, Abſumptus, confectus - Strąwiony, dokonczony.
9:
Conſumptio - Strawienię.
10:
Conſumptor - Vtratnik.
11:
Conſuo, Simul ſuo, compono, coniungo - Zſzywąm.
12:
Consutura - Szew.
13:
Consurgo, Simul ſurgere - Powſtaię.
14:
Consurrectio - Powſtanię z drugim.
15:
Contabeo, vel Contabeſco, Tabeſco, id eſt, in tabem conuerto, liquefio, conſumor - Schnę, wniwecz ſzie obracąm.
16:
Contabulare, [...] tabulis, hoc eſt, aſſeribus, aliquid tegere - Tarczicamy pokłozic.
17:
Contabulatio - Tarczicamy połozenię.
strona: 251a
1:
Contamino, Foedo, maculo, inquino - Plugawię, ſzpecę, ſzkaradzę.
2:
Contaminatio, inquinatio - Pomazanię.
3:
Contaminatus, Inquinatus, corruptus - Vplugawiony, poſzpecony.
4:
Contechnor, Commachinor, et fallaciam aliquam compono - Zdradę zmiſzliąm.
5:
Contego, Cooperio, tego - Nakriwąm.
6:
Contemero, Contaminare, foedare, polluere, violare - Pomazuię, ſzkaradzę.
7:
Contemno, Sperno, vilipendo, abiicio - Gardzę.
8:
Contemptor vb - Wzgardzacz.
9:
Contemptus, Spretus, abiectus, humilis - Wzgardzony.
10:
Contemptus - Wzgarda.
11:
Contemptor sb - Wgardzacz.
12:
Contemptio, Deſpicientia, deſpectio - Wzgardzenię.
13:
Contemptim - Wzgardzenie.
14:
Contemptibilis, [...] Contemnendus - Wzgardzoni.
15:
Contemplor, Diligenter intueor, et res abditas conſidero - Pilno ſzie przipatruię.
16:
Contemplo - Oględuię.
17:
Contemplator - Przipatrzicziel.
18:
Contemplatrix - Wypatruiącą.
19:
Contemplatio, Conſideratio, ſiue meditatio rerum occultiorum -
strona: 251b
Przipatrzenię ſzie, rozwazanię.1:
Contemplatus, Contemplatio - Wipatrowanię, przegliadunię.
2:
Contemplatiuus - Wipatruięci.
3:
Contemporaneus, Eiuſdem temporis, coaetaneus - Iednego wieku.
4:
Contendo, Proficiſcor, iter inſtituo, quaſi contra tendo - W droge poſzpiechąm, iade. ¶ Contendo [...] certo, pugno, luctor, confligo - Swarze ſzie, walcze, woiuie. ¶ Contendo [...] Inſtare et flagitare - Zwilką mokzą vſziełuię, ſtaram ſzie.
5:
Contentio, quod ſignificat vehementem conatum ad aliquid agendum - Wielkie vſziełowanie ô rzecz nieiaką albo ſtaranie, poſwąrek, bytwa.
6:
Contente - Zuſziełowanim.
7:
Contentioſus, Litigioſus - Swarliwi.
8:
Contentiose - Swarliwie.
9:
Contenebrare, [...] adueſperaſcere - Noczniec, czmiec.
10:
Conterminus, Finitimus, et vicinus, quaſi eundem terminum inhabitans - Sąſziąd, prziległy.
11:
Contero, Tero, conſumo, conficio - Rozczierąm, łamie na kąsky.
12:
Contritus, Tritus, in puluerem redactus - Starty naproch, podruſgany.
13:
Conterraneus, [...] quie ex eadem terra eſt - Ziemek.
strona: [252]a
1:
Conterreo, Terreo, terrorem inficio - Straſzę.
2:
Conteſtor, Obteſtor, imploro, precor - Na ſzwiadecztwo biore.
3:
Conteſtato - Zoſwiatczenim.
4:
Contexo, Simul texo - Społem tkąm, złacząm.
5:
Contextus - Zetkany.
6:
Contextus - Tkanie, zpaianie.
7:
Contextio, Contextus - Złaczenię.
8:
Contexte, Coniuncte - Złaczenię, ſpolnie.
9:
Contextim - Spolnie zpleczionie.
10:
Conticeo, Simul cum caeteris taceo, reticeo - Zamielcząm mielczę.
11:
Conticeſco, Cum aliis tacitus fio - Zamilcząm.
12:
Conticinium noctis, Primum tempus, quo omnia quieſcendo conticeſcunt - Pierwoſpy.
13:
Contigno, [...] tigna coniungo - Spaiąm, zlącząm.
14:
Contignatio - Pokląd, piętr.
15:
Contineo, Comprehendo, complector, includo, concludo, cohibeo - Ztrzimiwąm, zawcziagąm, dzierzę.
strona: [252]b
1:
Continens, Continuatus, iunctus, affixus, coniunctus - Spolem trzimaiacy, powcziagłi, legły.
2:
Continens, [...] terra quae non eſt inſula, quam vulgo Terram firmam appellant - Ziemia rowną gdze niemaſz wiſpow, rownina.
3:
Continentia, Temperantia, virtus voluptati reſiſtens - Powcziągliwoſzc ſtrzimiezliwoſzc.
4:
Continenter, [...] parce, ſobrie, et pudice - Miernie, powcziągliwie.
5:
Continenter [...] aſſidue - Vſtawicznie.
6:
Contentus, [...] illud quod ab alio continetur - Spolne trzimanię.
7:
Continuus, Perpetuus, continens, perennis - Nierozdzielny, ſpolem ſzie trzimaiący.
8:
Continuo, Perſeuero, perago - Dokonca iakem poczał odprawuię.
9:
Continuatio, perpetuitas - Trwanie wrzecy, wiecznoſzc, złaczenie.
10:
Continuitas, Continuatio - Vſtawicznoſc.
11:
Continuo, Statim, confeſtim, illico - Hned, na tich miąst.
strona: 253a
1:
Continue, Aſſidue, continenter - Vſtawicznie, bez preſtanku.
2:
Continuate, Sine intermiſſione - Bez przeſtąnku.
3:
Contingo, Tango, attingo - Dotikąm ſzie.
4:
Contingo [...] accidere, ſiue euenire: [...] in tertiis perſonis - Trafia ſzie.
5:
Contactus - Dotkniony.
6:
Contactus - Dotknienię.
7:
Contiguus, Quod contingit - Prziległy, zmoim złaczony.
8:
Contagium, et Contagio, et Contages, Morbus qui ex contactu contrahitur - Choroba ktora ztoknienią panuie, dziedziczną choroba, przimiot.
9:
Contagiosus - Zarazliwi przimietliwit.
10:
Contollo - Kłuſzę.
11:
Contophori - Iazda z rohahnami. Equitum genus, qui in bello contis vtebantur
12:
Contor, [...] inquiro, et tanquam conto exploro - Dowiaduię ſzie z pilnoſzczią.
13:
Contorqueo, In ambitum et gyrum torqueo, conuoluo, deflecto - Obracąm, kieruię.
14:
Contortus, Diſtortus - Nakierowany, nachiłony.
15:
Contortulus - Nakręczoni.
16:
Contortio, Flexio - Obrocenię, kierowanię.
17:
Contorte, Oblique -
strona: 253b
Mieſzanię, vwikłanię.1:
Contortuplicare, Contorte plicare - Motacz, wikłacz.
2:
Contra - Przecziwko, na przecziw.
3:
Contradico, Refragor - Przecziw temu mowię.
4:
Contradictio - Przecziwną mowa.
5:
Contradictor - Przecziwni wrżeczy.
6:
Contraho, Colligo, et in vnum congrego - Zcziągam.
7:
Contractus, Breuis, aſtrictus - Zcziągniony, zkrocony.
8:
Contractio - Zcziagnienię, zmarſzenię.
strona: 254a
1:
Contrecto, Attingo, frequenter tango - Dotikąm ſzie.
2:
Contrectatio, Attrectatus - Dotknienię
3:
Contraliceor, Ex aduerſo liceor - wiecey za rzecz podawacz wkupi niz drugy, podkupiąm.
4:
Contrapositus, Pro oppoſito - Przecziwko poſtawiony.
5:
Contrarius, [...] oppoſitum et repugnans - Przecziwny.
6:
Contrarietas - Przecziwnosc̀.
7:
Contrarie - Roznie, przecziwnię.
8:
Contrauenio, Ex aduerſo occurro, aduerſor, contra pugno - Ide przecziwko, zachodze.
9:
Contremo, Tremo - Drzę, trzeſsę ſzie.
10:
Contremiſco, Contremere - Zdrigąm ſzie.
11:
Contribuo, Simul tribuo, confero - Zdaie, podzwaliąm.
12:
Contributio - Zrzuczenię, podatek.
13:
Contriſto, Triſtitia afficio - Smuię.
14:
Controuersus, Ambiguum, et quod eſt in controuerſia poſitum - Wątpliwy, rzecz ô ktorą ſpor ieſt.
15:
Controuersia, [...] certarum perſonarum de re propria contentio - Spor, sfąr.
strona: 254b
1:
Controuersiola - Poſwareczek, ząmowka.
2:
Controuersiosus, Controuerſus - Sfarliwy, ſporny.
3:
Controuersor, Contendo, litigo, repugno - Sfarzę ſzie, ſpor wiode.
4:
Contrucido, Trucido - Zabicąm, morduie.
5:
Contrudo, Simul trudo, compingo, conſtipo, coarcto - Vcziskąm, popichąm.
6:
Contruncare, [...] truncum, vel mutilum reddere, vel etiam imminuere - Obczinąm, kęſso czinię.
7:
Contubernium, [...] decem milites ſub vno papilione degentes - Rotta zołnierska, towarziſtwo. ¶ Contubernium, [...] pro conuictu et ſodalitate - Towarziſtwo ſpołem mieſzkaiącę.
8:
Contubernales, [...] qui iiſdem contuberniis vtuntur - Społem wtowarziſtuie mieſzkaiąci.
9:
Contueor, Fixo obtutu aſpicio - Pilno ſzie przipatruię.
10:
Contuitus, aſpectus - Przipatrowanię.
11:
Contumax, Pertinax, propoſiti tenax, quique nullis rationibus a propoſito poteſt abduci - Vporny, nieposłuſzny.
12:
Contumaciſsimus - Krambrni, vporni.
13:
Contumacia, Inobedientia, cum ſuperbia quadam coniuncta - Vpor, krambrnoſc.
14:
Contumaciter, Inobedienter, ſuperbe, praefracte -
strona: 255a
Vpornię, krambrnię.1:
Contumelia, Conuitium, iniuria - Zelziwoſzcz, poſzmiech.
2:
Contumeliosus, Iniurioſus, qui contumelia ſiue iniuria afficit - Ludzom złorzeczacy, y znich ſzie poſzmiewaiący.
3:
Contumeliose, Iniurioſe - Zelziwie, zpoſzmiechem.
4:
Contumulo, Tumulo tego - Pogrzebąm.
5:
Contundo, Simul ſiue totum tundo, frango, comminuo, percutio - Tłukę.
6:
Contuſum, Confractum - Słucony, podruzgany.
7:
ContuorContueor, Video et aſpicio - Prawie pilno ogleduie.
8:
Conturbare, [...] confundere res aliquas, et inter ſe commiſcere - Mieſzacz, męczicz. ¶ Conturbare [...] decoquere, et pecuniam diſſipare - Niepotrzebnie vtracąm, trąwie wniwecz obracząm.
9:
Conturbator [...] - Zbieg vtracziwſzi wſziſtko.
10:
Conturbatio, Perturbatio - Pomieſzanie, zakalanię.
11:
Contus - Koſtur. Sudes, ſiue hasta longior, duriorque ad percutiendum apta.
12:
Conuador, Vador, vadimonium denuntio - Poziwaw do prawa.
13:
Conualeo, vel Conualeſco - Zaſzie poczinąm ozdrawiacz.
strona: 255b
1:
Conuallare, Vallis vndique claudere, ac munire - Wałem obtoczic̀.
2:
Conuallis, Planities ex omni parte comprehenſa montibus, collibuſque, quaſi cauata vallis - Okrągły à rowni padoł.
3:
Conuaſo, [...] furto omnia colligo - Do ſziebie cziągne garne, kradnę.
4:
Conueho, Comportare - Znoſząm, zwoze.
5:
Conuecto - Czeſto zwozę.
6:
Conuello, Vello, vel auello - Zgruntu wiwracąm.
7:
Conuulsus - Skurczony, zcziągniony.
8:
Conuulsio - Kurcz.
9:
Conuelo, Velo - Nakriwąm.
10:
Conuenio, Simul venire, congregari, coire - Zgromadząm ſzie, ſchodzę ſzię. ¶ Conuenio, Concordare - Zgoda.
11:
Conueniens, Congruens, conſentaneus - Zgodny,
strona: 256a
wczeſzny.1:
Conuenienter, [...] congrue, apte, conſentanee - Wczeſznie, prżiſtoinię.
2:
Conuenientia, Congruentia, coniunctio, cognatio, quaſi concentus quidam et conſenſus - Zgoda.
3:
Conuenae, [...] qui ex diuerſis populis, gentibuſque in vna moenia conuenerunt, ſimulque coaleſcunt - Lud zrozmaitich nąrodow do mieſzkanią zebrany.
4:
Conuentus, Turba, concio, multitudo hominum in vnum locum congregata - Zgromadzenie, ſchączka.
5:
Conuentum, conuentionem ſignificat - Zgoda, bunt.
6:
Conuenticulum, Exiguus conuentus, [...] pro conuentu ſeditioſorum, aut ſceleratorum - Taiemną ſchaczka, małę zebranie.
7:
Conuentio - Vgoda ſpolną
8:
Conuerbero, [...] Verbero - Biye.
9:
Conuerro, [...] Simul verro, [...] verro - Zmiatuie, zgarnuie.
10:
Conuerſe, [...] nitide - Chędogo wcziſtoſzczi.
11:
Conuerto, Verto, viciſſim retro commeo, aſpectum aliquo refero - Obracąm.
strona: 256b
1:
Conuerſus - Obrocony.
2:
Conuersio, Circumuectio, mutatio - Obrot.
3:
Conuerſus, Conuerſio - Nawroczenię.
4:
Conuerſo, verſo - Vſtawnie obracąm.
5:
Conuersatio, Conſuetudo, familiaritas - Obcowanie, towarziſzenie.
6:
Conueſtio, Veſtio, exorno - Prziodziewąm.
7:
Conuexo, Vexo - Smęce, wexuie, skrobię
8:
Conuexus - Wkrąg nagyety, iakowe ieſt niebo.
9:
Conuexitas - Wkrąg sklepienię.
10:
Conuexio, Conuexitas - Ogieczię.
11:
Conuibrare - Wycziagąm.
12:
Conuicium, Contumelia [...] conuocium, mutata litera - Złorzeczenię, ſziderską mowa.
13:
Conuiciolum - Małe zelzenię.
14:
Cinuicior, Contumeliam dico - Złorzeczę.
15:
Conuiciator, Qui conuicium dicit, vel facit - Potwarcza.
strona: 257a
1:
Conuinco, Vinco, arguo, redarguo, euinco - Zwiczieząm.
2:
Conuiuo, Simul viuo, et commeſſor - Społem bieſziaduię.
3:
Conuiuor, Conuiuium facere, Conuiuium agere, epulas dare - Goſzcziemąm, bieſziaduie.
4:
Conuiuator, [...] qui parat conuiuium - Goſzczie cęſtuiaci.
5:
Conuiua, Socius ad epulas, conuictor - Do goſzcziny wezwany, goſzc.
6:
Conuiuium - Obiąd dlia goſzczy.
7:
Conuictor, [...] quotidianus conuiua - Społem do ſtoły chodzący, towarziſz ſtołowy.
8:
Conuictus, Conuerſatio, et commercium: quod qui vna verſantur, ſaepe etiam vna viuant, et epulentur - Ziwnoſzcz poſpolitą, ſpolne mieſzkanie y iedzenie.
9:
Conuiuale, Quod ad conuiuium pertinet - Do bieſziady goſzcziny przinąlezący.
10:
Conuoco, Congregare, ſimul vocare - Zwołiwā.
11:
Conuocatio, Conuentus, congregatio - Obeſłanie, zwołanie.
12:
Conuolo, Simul volare, [...] concurrere, ſiue feſtinanter conuenire - Społem latąm, zlatuię ſzie.
13:
Conuoluo, Simul voluo - Zwiyąm.
14:
Conuoluolus, Vermiculus minor eruca, erodens pubeſcentes vuas, quem alij Voluocem appellant - Robączek ktori vmotąwſti ſzie winnie, grona pſuię.
strona: 257b
1:
Conus - Sziſzka. Nux pinea ¶ In galea item Conus appellatur ſummus apex in acuminatam diſinens figuram - Szpica v helmu.
2:
Conuulnero, Vulnerare, vel multis vulneribus afficere - Srodze raniąm.
3:
Conyza - Chlaſtana. [...] Cunilago
4:
Cooperator - Spolnie robiąci.
5:
Cooperio, Tego - Nakriwąm
6:
Coopertus - Nakrity.
7:
Cooperculum - Pokriwka.
8:
Coopto, Lego, eligo, recipio, allego - Wizwaliąm, wibierąm.
9:
Cooptatio, Electio, conſtitutio - Przyeczię wtowarziſtwo.
10:
Coorior, [...] oriri - Powſtawąm, poczinąm ſzie.
11:
Copes, ſiue Copis, [...] Copioſus - Hoiny, zbitni.
12:
Cophinus - Koſz. [...] corbis; vas [...] ruſticum e vimine contextum.
13:
Copia -
strona: 258a
Doſtatek hoinoſzc. ¶ Copia [...] In plurali [...] ſignificat exercitus multitudinem - Huff zołniersky.1:
Copiosus, Abundans - Maietny, hoiny.
2:
Copiose, Abunadanter - Hoinie, bogaczie.
3:
Copior, [...] copias cogere - Zołnierze przimuię.
4:
Copo, [...] Caupo - Karczma.
5:
Copta - Gniotka kukiełka. Panis duriſſimi genus
6:
Copula, Vinculum vel nexus, quo aliquid copulatur, hoc eſt, coniungitur - Sfora, związek.
7:
Copulo, Colligo, vincio, coniungo - Złacząm, zwiezuię, ſpaiąm.
8:
Copulatus, Connexus, coniunctus - Związany, złączony.
9:
Copulatio, Connectio, coniunctio - Złaczenię, związanię.
10:
Copulate, coniuncte - Złaczenie.
11:
Coquo, [...] cibum eſui aptum reddo -
strona: 258b
Warzę.1:
Coquito, [...] Coctitare - Vſtawnie warzę.
2:
Coquinari, [...] coquinariam artem exercere - Kucharrzstwem ſzie bawic.
3:
Coctus, Quod crudum non eſt, ſed aſſum, elixum, aut frixum, aut alio modo eſui aptum redditum - Varzony.
4:
Coctio, Ipſe coquendi actus - Warzenię.
5:
Coctiatoria vaſa [...] Cocinatoria, id eſt, Coquinatoria - Naczinie albo ſprzęd warzęnni.
6:
Coctiuus, Quod facile coquitur - Mieky do warzenią.
7:
Coctilis - Vwarzony.
8:
Coctibilis, Quod facile coquitur - Warżiſti.
9:
Coquina, Locus in quo dapes coquuntur - Kuchnią.
10:
Coquinarius, Quod ad coquinam pertinet - Kuchenni, kucniowi.
11:
Coculum, Vas aeneum coctionibus aptum - Kocziełek wktorim warzą.
12:
Coquus, ſiue Cocus, Qui cibos coquit - Kuchąrz.
13:
Coquulus, Paruus coquus - Kuchezik.
14:
Cor - Serce.
strona: 259a
1:
Corculum - Serdeczko.
2:
Cordatus homo, Prudens, qui ſolertia multa pollet et ingenio - Serca męskiego mąz, mądri y rozumny, biegły.
3:
Cordate, Sapienter, prudenter - Mądrze męznie.
4:
Cordolium, Commiſeratio, et quaſi dolor cordis - Smutek boleſ na ſerca.
5:
Coracinus - Czarni iako kruk. [...] Coruinus, color niger.
6:
Coralium - Korąll.
7:
Coram - Przed, woczi. [...] Clam
8:
Corambe - Kąpuſta. [...] braſſicam vocamus
strona: 259b
1:
Corbis, Vas ex viminibus factum, Caniſtrum - Koſz.
2:
Corbula - Koſzik.
3:
Corchorus - Wroble proſso, muſzec.
4:
Cordus, Quod ſerotina foetura natum eſt - Potraw, pozny vrodząy.
5:
Cordyla -
strona: 260a
Rodząy małich ribek morskich.1:
Coriago - Prziroſznienie skory do mieſſa.
2:
Coriandrum - Koriander.
3:
Coriaginoſus - Parchowati. qui coragine [! = coriagine] laborat
strona: 260b
1:
Corion - Zwoneczky, S.ianáziele.
2:
Corium - Skora.
3:
Coriaceum, Quod ex corio eſt - Skorzany.
4:
Coriarius, Qui coria concinnat - Garbąrz.
strona: 261a
1:
Cornix - Wrona.
2:
Cornicula - Wronka.
3:
Cornu, et [...] Cornus - Rog.
4:
Cornuarius - Ten ktori trąbi zrogu czini. Qui cornua militaria fabricat.
5:
Corneſco - Twardzeie iako rog.
6:
Corniculum - Rozek.
strona: 261b
1:
Corniculatus - Rogati.
2:
Cornicen, Qui cornu canit - Piſzczek na roga graiący.
3:
Corniger, Gerens cornus - Rogaty.
4:
Cornipes, [...] corneos habens calceos - Zrogatimy nogamy albo botamy.
5:
Cornutus, Quod habet cornua - Rogaty.
6:
Corneus - Zroguvcziniony.
7:
Corneolus - Rozeczek.
8:
Cornus - Głog.
9:
Cornum, Fructus arboris corni - Iagodi głogowe.
10:
Corneus, Quod ex corno eſt - Głogowy.
11:
Corona, Sertum - Wieniec.
strona: 262a
1:
Corolla, Parua corona - Wiąnek.
2:
Corollarium, [...] id, quod additum eſt ſupra menſuram - Prziczinek, naddatek.
3:
Corono, Coronam capiti impono - Koronuię.
4:
Coronatus, Corona donatus, qui coronam habet in capite - Koronowany.
5:
Coronarius, Qui coronas nectit - Robiący korony, albo wience wiyąci.
6:
Coronarius, Quod ad coronas pertinet - Wſzeliaką rzecz sktorey wience albo koroni czinimy.
7:
Coronamentum, Coronarum materia - Materyą do wiencow ſpoſsobną.
8:
Coronis, Summitas, ſeu apex alicuius rei - Wierch budowanią, wirzchołek.
strona: 262b
1:
Coronopus - Wronią noga.
2:
Corpus, [...] quicquid tactu percipitur - Cziało.
3:
Corpuſculum, paruum corpus - Cziąłko.
4:
Corpulentus, Obeſus, grauis, pinguis - Czieltſty, miąz ſzy, tłuſty.
5:
Corpulentia, Carnoſitas - Miąſzoſzc cziała.
6:
Corporale, Corporatum, corporeum, corpus habens, quicquid tangi demonſtrarique poteſt - Rzecz ktorą moze bicz widzaną, y dotkniona.
7:
Corporaliter - Czieleſnie.
8:
Corporeus, Corporalis, corporatus, concretus - Cziało na ſobie maiący.
9:
Corporo, Cogo, coagmento, et in vnum corpus redigo - Wiedno cziałołacze, ſpoliam.
10:
Corporatio, Quantitas vel habitus corporis - Cziała podſtata, ſtąn.
11:
Corporatura, Corporis quantitas, hoc eſt, habitus et ſtatus ipſius corporis - Cziała kſztałt.
strona: [263]a
1:
Corrado, Simul rado, concerno, congrego - Zgromadząm, ſtruduoſzczią zbierąm.
2:
Correpo, Repo, irrepo - Czołgąm ſzie, lieze
3:
Corrideo, Simul rideo - Weſpoł ſzie skim szmieię.
4:
Corrigia, Cingulum quo cingimur - Paſs, rzemien.
5:
Corrigo, Emendo - Poprawiąm.
6:
Corrector, Emendator - Poprąwca.
7:
Correctio, Emendatio - Poprawienię.
8:
Corripio, Reprehendo, arguo, obiurgo - Karze, ſtrofuię. ¶ Corripio [...] comprehendo, apprehendo - Poriwąm połapiąm.
9:
Correptus, Comprehenſus - Skąrany, porwany.
10:
Correptor - Ten ktori ką́rze, ſtrofuie.
11:
Correpte, id eſt correpta ſyllaba - Krokcze.
12:
Corriuari, Per riuos aquam eundem in locum ducere - Społem zpuſz czic, ſtruzką ziednei do drugiey prziwieſzc.
13:
Corriuatio, Aquae eundem aliquem in locum deductio, ſiue confluxus - Wodi prziwie dzenie na iedno mieiſce.
14:
Corriuales, Qui duo aut plures eandem amicam habent - Spolni gamratowie, ſobie ząirzący miełoſzczy.
15:
Corroboro, Robuſtum et fortem reddo, roboro, confirmo, ſaucio - Vmoczniąm, potwierdząm.
strona: [263]b
1:
Corrodo, Rodendo conſumo, vel [...] rodo - Ogriząm.
2:
Corrogo, Rogo, peto, precibus conuoco et congrego - Przez prozbe zgromadząm.
3:
Corruda, Sylueſtris aſparagus - Szałwią polna.
4:
Corrugo, In rugas contraho - Marſzcze ſzie.
5:
Corrumpo, Contamino, vitio, deſtruo - Pſuię.
6:
Corruptus - Zepſowany, podarkami zwiedzony.
7:
Corruptor, Qui corrumpit, deprauator, ſeductor - Skázca, zwo dzicziel.
8:
Corrupte - Skazenię.
9:
Coruptiſsime - Zepſowanię.
10:
Corruptio - Skaza.
11:
Corruptela, [...] corruptio - Zepſzowanię.
12:
Corruo, Concido, ſimul ruo - Vpadąm, waleſzie nakupę.
strona: [264]a
1:
Cortex - Kora, łub. [...] corium
2:
Corticula - Koreczka, łubek.
3:
Corticosus, Corticibus plenus - łubiaſty powliezony łubem.
4:
Corticatus - Korą obrosły. Quod corticem habet.
5:
Cortes, [...] villarum intra maceriam ſpatia - Choinik.
6:
Cortina, [...] aulaea et vela ad locum aliquem contegendum - Kołdra.
7:
CORVS, Ventus flans ab occaſu ſolſtitiali - wiatr wieiący od ząapadu słonca leczie.
8:
Coruſco, Splendere - Błiskąm ſzie, łſne ſzie.
9:
Coruſcus, Reſplendens, micans -
strona: [264]b
łſnacie ſzie, błiskaiąci ſzie.1:
Coruus - Kruk.
2:
Corycaei - Spiegierze. [...] exploratores.
3:
Corycium - Taiſterka, torba, ſzablatura.
4:
Corydalus - Skowronek.
5:
Corylus - Leſzczina. [...] auellana
6:
Coryletum, Locus [...] frequentibus corylis conſitus - Ląſsek zleſzcziny.
strona: [265]a
1:
Coryphaeus, dux, cuiuſque rei caput et princeps - Wodz, rey wiodący.
2:
Corytus - Saidak, łubie. [...] theca arcuum, ſiue ſagittarum
3:
Coryza - Sapka, ſznupka.
4:
Cos, Lapis quo cultri acuuntur - Osła.
5:
Coticula - Oſſełka.
6:
Cotaria, Locus vnde eruuntur cotes - Mieſce gdze wiłamuią osły.
7:
Coſmographia - Opiſzanie ſzwiata. Mundi deſcriptio.
strona: [265]b
1:
Coſmeta - Komornik, chłopiec ktori pana vbiera, ten ktori dom chedozij. Ornator, ſeruus id familia cui, dominae, dominive exornandi cura incumbit.
2:
Coſmicus - Szwiecki. [...] mundanus.
3:
Coſtae, [...] oſſa illa ſpinae cohaerentia, inteſtinaque ſuo complexu coercentia - Ziebro.
4:
Coſtus, ſiue Coſtum - Wonni korzonek z Arabij, z Indij, ij z Syrij.
5:
Cothurnus - Pułbotek, Tzijwia. Calciamenti genus [...] ſubere ſubleuatum
6:
Cotoneum - Pigwa.
strona: [266]a
1:
Coturnix - Przepiorka.
2:
Cotyledum - Pśirumięn. [...] Vmbilicus Veneris
3:
Couinus - Woz woienni, sktorego, kiedaſz francuzowie byali ſzie. Vehiculi falcati genus, quo Britanni et Galli in praeliis vtebantur.
4:
Coxa, et Coxendix - Hudziecz.
5:
Crabrones, Inſecta volucria, vepis ſimilia, ſed maiora - Szierſzenie.
6:
Crambe - Czarną́ kapuſta.
strona: [266]b
1:
Cranium - łebumarłego. [...] calua capitis, et poculi genus, caluae figuram referens.
2:
Crapula, Comeſſatio, ebrietas - Ob zarſtwo, bolenie głowij po przepicziu.
3:
Crapulor, [...] cibo [...] ſe ingurgitare - Obzerąm ſzie.
4:
Cras, [...] die proxime futuro - Iutro.
5:
Craſtinus - Iutrzei ſzij. [...] proxime adueniens.
6:
Craſtino, [...] Cras - Iutro.
strona: 267a
1:
Craſsus, ſpiſſus, denſus, pinguis ac ponderoſus - Miąſzy, tłuſty.
2:
Craſsamen, Craſſitudo - Tłuſtoſzc, miąſzoſc.
3:
Craſsamentum, Craſſities - Miąſzoſc.
4:
Craſseſcere, [...] Craſſum fieri, pingueſcere - Tłuſzcziec̀, wmiązſz roſzc.
5:
Craſse - Grubie miazſzo.
6:
Crater - Kredenc wielky, czaſza. Vaſis genus capacius
7:
Craterra, [...] Situlam vocamus - Wiadro.
8:
Crates, [...] rara lignorum, vel viminum, vel etiam ferramentorum connexio - Krąta.
9:
Craticula, Crates [...] in qua cibi torrentur - Roſzt.
10:
Cratitius, Quod ex cratibus fit - Krącziaſty.
strona: 267b
1:
Cratio, Occo - Zawłacząm.
2:
Creber, Frequens, denſus - Czeſtij, geſtij.
3:
Crebro, Frequenter - Czeſto.
4:
Crebriter, [...] Crebro - Częſto.
5:
Crebritas, Frequentia et ſpiſſitudo - Vſtawicznoſzcz, czeſtokroc.
6:
Crebreſco, Celeber fio, et diuulgor - Sławnim ſzie ſtaię, rozsławiam ſzie.
7:
Credo, Fidem habeo, fidem adhibeo, fidem tribuo - Wierze. ¶ Credo [...] committere, concredere, commendare et fidei alicuius tribuere - Zwierząm ſzie. ¶ Credo [...] Puto - Mniemąm.
strona: 268a
1:
Creditum, Quod quacunque de cauſa debetur - Dług.
2:
Creditor, Cui aliquid quacunque de cauſa debetur - Ten ktoremu winien ieſtem, poziczacz.
3:
Creditrix - Ta ktorey ieſtem dłuzen.
4:
Credulus, Qui omnia facile, vele temere credit - Latwi do wierzenią.
5:
Credulitas, Credendi facilitas - Latwioſzcdo wieizenia ledczemu.
6:
Credibilis, Veriſimilis, probabilis - Podobny, wiari godny.
7:
Credibiliter, Veriſimiliter, probabiliter - Prąwdziwie.
8:
Cremium - Podpała. ¶ cremium Caro frixa in frixorio - Wiſmazone mieſso.
9:
Cremo, Comburo - Palie.
10:
Cremor, [...] pro lacte expreſſo ex grano aqua macerato - Mączka wicziſzniona zpſzenice albo zieczmienia.
11:
Crenae [...] inciſurae - Kąrb.
strona: 268b
1:
Creo, Producere, gignere - Rodze, ſtwarzam,
2:
Creator, Effector, genitor, conditor - Stworzicziel.
3:
Creatio, Creandi actus - Stworzenię.
4:
Creperus, Dubius - Niepewnij, wątpliwi.
5:
Crepida, Tuſcum calceamentum - Pantoflia.
6:
Crepidarius, Qui crepidas conficit - Szwiec, ktori pantoflie czinij, pantofląrz.
7:
Crepidatus, Crepidis indutus - Pantoflie noſzącij.
8:
Crepo, Sono, percrepo - łuskąm, skwierczę, chrobocę.
strona: 269a
1:
Crepito, Crepitum edo, frequenter crepito - Crobocę.
2:
Crepitaculum, Siſtrum, aereum inſtrumentum, quo manibus percuſſum reddit ſonum - Dzwonek.
3:
Crepitus, Sonitus, [...] qui ex concuſſione et impulſu reſultat - Trząsk, chrup.
4:
Crepundia - Latky. [...] prima munuſcula, quae dantur pueris
5:
Crepuſculum, Lux dubia, quae fit ante ſolis ortum, et ante occaſum - Mrok, czgſten ktorego ſzie łaczy noc zedniem poſpoliczie nawieczor.
6:
Creſco, Augeor - Roſte, przibiwąmnie.
strona: 269b
1:
Creta, Terra tenax - Kreta.
2:
Cretaceus - Krecziaſtij. [...] quae creuit in loco cretoſo.
3:
Cretatus, Quod eſt creta inſperſum - Kretą pobielonij
4:
Cretaefodina, Locus vbi creta eruitur - Gora gdzie krete kopią́.
5:
Cretosus, Quod eſt creta plenum - Pełnij, kretij.
6:
Cribrum, Inſtrumentum ex pellibus ſuillis - Przetak, rżeſzoto, ſzito.
strona: 270a
1:
Cribro, Purgo - Przeſziewąm.
2:
Crimen, Delictum, peccatum, fraus, noxia, maleficium - Wiſtepek, grzech, złoſzc.
strona: 270b
1:
Criminaliter - Zwielkim przewinienim gdzie opocziwoſsc̀ idze.
2:
Criminosiſsime - Vſzczipliwie.
3:
Criminosus, Suſpicioſus, quod criminis ſuſpicionem adfert - Tenktori rad odrugich zle mowij, obzuwacz.
4:
Criminosiſsimus - Vwłoczliwi, vſzczipliwi.
5:
Criminose, Suſpicioſe - Zelzenim, zuwłokąm.
6:
Criminari, [...] culpare, accuſare, contumelioſe reprehendere - Obłigac, falſziwie oskarzac.
7:
Criminatio, Obiectio, reprehenſio, accuſatio - Obełgauie, oskarga, prziſsoczka fałſziwa.
8:
Crines, Capilli - Włoſsij.
9:
Crinalis - Dowłoſsow przinalezącij. Quod pertinet ad crines
10:
Criniger, Qui multos habet crines - Włoſziaſtij.
11:
Crinire, [...] crines emittere - Włoſsi puſzczac.
12:
Crinitus, Quod crines habet - Włoſſi maiącij.
strona: 255a zam. 271a
1:
Crinon - Polna roza. Lilium rubens, [...] Cynorrhodon
2:
Criſpus - Kędzierzaſty. [...] intortus.
3:
Criſpulus - Kędziorka.
4:
Criſpo, Criſpum reddere - Kędziory czinie.
5:
Criſta, [...] conus ille in vertice galli, et aliarum quarundam auium - Grzebien nagłowier, ptaſzey.
6:
Criſtatus - Grzebieniaſty. Qui criſtas habet
strona: 255b zam. 271b
1:
Criticus - Wirokcziniącij, ortel widaiecij. [...] iudicialis, vel iudicem agens
2:
Crithe - Ieczmick. Tuberculum paruum in palpebra
3:
Crocito - Krakąm.
4:
Crocatio, [...] et Crocitus - Krakanię.
5:
Crocodilus - Krokodil.
strona: 272a
1:
Crocodilinus, Quod ad Crocodilum pertinet - Do krokodila naliez ączy.
2:
Crocus, vel Crocum - Szą́fran. [...] Saffranum
3:
Croceus - Zołtawy.
4:
Crocatus, Croco tinctus - Vſzafraniony.
5:
Crocinus, et Croceus, Quod eſt lutei coloris - Zołtawy.
strona: 272b
1:
Crotalum - Dzwonek, cymbał. Crepitaculum
2:
Crotalus - Kraſomowcza. Qui lingua eſt expeditiore
3:
Croton - Skoczek wielki, dziwnedrzewo.
4:
Crudus, Quod coctum non eſt - Szurowij, niedowarzonij.
5:
Cruditas, Ventriculi vitium cibum aegre concoquentis - Szurowoſzcz.
6:
Crudeſcere, [...] crudum vel crudius fieri - Szurowiecz.
7:
Crudelis, Immitis, aſper, durus, inhumanus, ferreusferus - Srogij, okrutnij.
8:
Crudelitas, Saeuitia, inhumanitas, feritas, acerbitas, atrocitas -
strona: 273a
Okrutnoſzcz, ſrogoſzcz.1:
Crudeliter, Atrociter, dure, acerbe - Okrutnie.
2:
Crumena, Loculus - Wacek, mieſzek.
3:
Cruor, Sanguis e vulnere ſparſus et fuſus - Krew poſsoka.
4:
Cruentus, Sanguinolentum, quod cum cruore eſt - Krwawy.
5:
Cruentior - Krwawnieiſzi.
6:
Cruente - Krwawlo.
7:
Cruentius - Krwawiei.
8:
Cruento, Cruore inficio, ſanguine imbuo, funeſto - Vkrwawiąm.
9:
Crupellarii, [...] milites [...] arma geſtantes ex continuo ferro - Zolnierz e wkiriſzie.
10:
Crus, Tota illa pars quae a coxendicis ceruice incipit, et ad extremos pedis digitos pertingit - Golen.
11:
Cruſculum - Golienka.
12:
Cruſma - Cimbał wktori brząkano niewiaſtąm w taniecz. [...] ſiſtrum, et velut cymbalum quoddam tintinabulis refertum, quo geſtientes mulieres oblectabantur
13:
Cruſta, [...] id excrementum, quod [...] ſuper alicuius rei ſuperficie naſcitur - Skorka, brzęg, Pȳana. ¶¶ Cruſta ſoli, gleba - Brełaziemie.
14:
Cruſtula - Skoreczka.
15:
Cruſtare, Cruſtam inducere, et materia aliqua dura integere -
strona: 273b
Nakric skorą, ocziągnąc skorą.1:
Cruſtatus, vt, Cruſtati parietes, id eſt cruſta marmoris intecti - Marmurowa ſcziana.
2:
Cruſtoſus, quod cruſtam habet - Skorzaſtij.
3:
Cruſtulata, Placentae genus, quod et Cruſtulum - Oſsuch.
4:
Cruſtum, [...] fruſtum eorum quae comeduntur - Kąſsek kabałek, skibka, stuczka
5:
Crux, Furca, patibulum in quo damnati figuntur - Krziz, ſzubienica.
6:
Crucio, Torqueo, affligo, Excrucio - Dręczę, trąpie.
7:
Cruciatus, Tormentum, afflictio - Dręczenie, meka.
8:
Cruciamentum - Vtrapienie.
9:
Cruciabilitas - Trąpienie.
10:
Cruciabiliter - Zutrapienim.
11:
Crucifigo, In crucem tollo - Nakrziz zawieſząm, krzizuię.
12:
Crypta - Gruba, iaskinia. Cauerna, vel teſtudo ſubterranea
13:
Crypticus - Zkritij pod zemią. Significat occultum et ſubterraneum.
14:
Cryptoporticus - Chlodnik.
strona: 274a
1:
Cryſtallus, et Cryſtallum, Gemma candida et pellucida - Kriſztął.
2:
Cryſtallinus, Quod eſt ex cryſtallo - Krifztałłowi.
3:
Ctenes - Przednie zęby. Quatuor [...] dentes anteriores
4:
Cubitus, vel Cubitum, Curuatura brachij, vbi lacerto iungitur - Lokiec.
5:
Cubitalis, quod eſt longitudinis vnius cubiti - Nałokiec wiſzsoky.
6:
Cubitale - Lezę, ſpię.
7:
Cubo - Spię liezę.
strona: 274b
1:
Cubito, Saepe cubo - Vſtawicznie ſpie.
2:
Cubatus, Cubandi, ſiue dormiendi actus - Lezenie, ſpanie.
3:
Cubile, Lectus - łoze.
4:
Cubiculum, Locus vbi cubile et lectus poſitus eſt - Komnata do ſpanią,
5:
Cubicularius, Qui in cubiculo miniſtrat, Cubiculi miniſter - Odłoznij.
6:
Cubicularis, Quod ad cubiculum pertinet - łozniczij, do komorij przinalezacij.
7:
Cubitor - Oſpalca.
8:
Cubus - Czworo graniaſtij.
9:
Cucubo - Puhąm.
10:
Cuculio, [...] genus pilei viatorum - Kaptur.
11:
Cuculus - Kukułka, gzegzołka,
12:
Cucullus - Kapica.
strona: 275a
1:
Cucullatus, Qui cucullo indutus eſt - Tenktori kapicze noſzi.
2:
Cucuma, Vas aeneum, calefaciendae aquae idoneum - Koczieł, garniec miedzany.
3:
Cucumer, ſiue Cucumis - Ogorek.
4:
Cucumis anguinus, ſiue ſylueſtris - Ptáſzy ogorek albo, pſſi ogorek.
5:
Cucumerarium, Locus cucumeribus conſitus - Mieſce ogorkami poſſiąne.
6:
Cucurbita - Bania korbas.
7:
Cucurio - Pieȳę, skrzeczę iako hur.
8:
Cudo - Kuię.
strona: 275b
1:
Cuias - Zkądeſz. Vnde
2:
Cuius - Czeij.
3:
Cuiuſmodi - Iakij.
4:
Culcitra - Pierznik, materacz, ſpodnią pierzina.
5:
Culcitrula - Pierzinką.
6:
Culeus - Baniaskorzanią, tłomok. [...] Culeum
7:
Culex - Komor.
8:
Culina - Kuchnią.
9:
Culmen, Vertex, faſtigium - Wierzch domu.
10:
Culmus, Frumenti calamus, a radice vſque ad ſpicam -
strona: 276a
Zdzbło.1:
Culpa, Cauſa, meritum, crimen - Wiſtępek, winna.
2:
Culpo, Culpae do, culpae alicuius tribuo, in culpa pono, reprehendo - Ganie, winnuie
3:
Culpatio, Reprehenſio - Ganienie.
4:
Culpito - Vſtawicznie ganie.
5:
Culter, [...] omne inſtrumentum quo aliquid ſcinditur - Noz.
6:
Cultellus - Nozik.
7:
Cultellatus, Formam cultelli habenas - Podobni nozowy.
8:
Culullus, Calix fictilis - Gliniany, zdzbanek.
9:
Cum - Skiem. ¶ Cum [...] Quando - Kiedy.
strona: 276b
1:
Cumera - Skrzinia wktorei zito chowaią. Vas [...] quo frumenta conduntur
2:
Cuminum, ſiue Cyminum - Kmin.
strona: 277a
1:
Cumulus, [...] maiorum rerum veluti aceruus - Kupa.
2:
Cumulo, Implere, coaceruare, et quaſi ad cumulum addere - Zgromadząm.
3:
Cumulatio, [...] plurimarum rerum vel actionum coaceruatio - Zgromadzenie.
4:
Cumulatim, [...] aceruatim - Wkupie.
5:
Cumulate, Abundanter - Hoinie, doſtatnię.
6:
Cunae, et Cunabula - Kolebka.
7:
Cuncti, Omnes, toti, vniuerſi, quaſi coniuncti - Wſziſcy, ſpolnie.
8:
Cunctor, Moror, remoror, differo, procraſtino - Bawie ſzie, przewłącząm.
9:
Cunctatio, Tardatio, mora - Ocziąganie, bawienie.
10:
Cunctator, Dilator, procraſtinator - Odkładacz, oczekacz, nieſtroy, zabąwca.
11:
Cunctans - Dlugo miſliaczy.
12:
Cunctabundus - Ocziegliwy.
strona: 277b
1:
Cunctanter, Cum mora - Leniwo, poſtawaiącz.
2:
Cuneus, Inſtrumentum [...] quo finduntur ligna - Klin.
3:
Cuneolus, [...] clauus ligneus quo duo vel plura tigna connectuntur - Klamra.
4:
Cuneare, [...] cuneis adactis firmare - Zakliwiąm.
5:
Cuneatus, Quod eſt in formam cunei factum - Kliniaſtij.
6:
Cuneatim, Per cuneos - Wklin, naukoſz.
7:
Cuniculus - Krolik. ¶ Cuniculus, foramen ſub terra occultum - Gąnek pod ziemią, podkopanie.
8:
Cunicularius, qui ſub terris cuniculos fodit - Podkopiwacz.
9:
Cuniculosus, Plenus cuniculis - Mieſce gdzewielie taiemnich, gąnkow.
strona: 278a
1:
Cunila - Bazanowiecz.
2:
Cupa, ſiue Cuppa, Vas vinarium amplum - Pol kuffa.
3:
Cupedia, cibi lautiores et ſuauiores - Lakotky.
4:
Cupedinarium forum - Rinekgą́ze pokarmi przedawaią.
5:
Cupedinarius, Qui eſculenta et poculenta delicatiora cocta vendit - Paſztetnik.
6:
Cupio, Opto, deſidero, aueo, exopto, expeto, appeto - Pozadąm.
7:
Cupiens, Cupidus - Pozadliwy.
8:
Cupitus, Exoptatus, expetitus - Ten ktorego ſobie ziczimy.
9:
Cupitor - Poządacz.
10:
Cupienter - Pozadliwie.
11:
Cupidus, Auidus, ſtudioſus, appetens, amans, obſeruans - Poządliwy.
12:
Cupide, Studioſe - Chetliwie.
13:
Cupido, pro cupiditate - Wielka ządzą.
strona: 278b
1:
Cupiditas, Auiditas, libido, deſiderium, ſtudium, amor - Poządliwoſzcz, ządzą.
2:
Cupreſsus - Cijpris.
3:
Cupreſsinus, Quod ex cupreſſu confectum eſt - Cypriſswoij.
4:
Cupreſseus, Quod ex cupreſſu confectum eſt - Czijpriſsu vczinionij.
5:
Cupreſsetum, Locus cupreſſis conſitus - Mieſce cijpriſſem oſsadzone.
6:
Cupreſsifer, Ferens cupreſſos - Cijprij rodzącij.
7:
Cuprum, Genus quoddam aeris, AEs cyprium - Miedz.
8:
Cupreus - Miedziane naczinie. Cupreum vas.
9:
Cur, [...] Quare - Czemu blą czego?
10:
Cura, Solicitudo, anxietas - Staranie, troska.
11:
Curiosus, Nimium in inquirendo aut re aliqua agenda diligens - Chcziwij do poznanią kazdeij rzeczij, biegłij.
strona: 279a
1:
Curiositas, Nimia cura, nimia diligentia - Piſnoſcz, opatrnaſcz.
2:
Curiose, Diligenter - Dbalie, doſtatecznie.
3:
Curia, Sedes ac templum publici conſilij - Rątuz dom radny.
4:
Curiales, [...] qui ſunt eiuſdem curiae - Radni panowie, ſplnie radzący dobrim poſpolitim.
5:
Curio, Sacerdos curiae - Nąwizſzy radni pąn, ſprąwca wſziſtkiey radi, cakowi ieſt marſzolek vnąs.
6:
Curo, Operam dare, in re aliqua elaborare, rei alicui ſtudere, incumbere, diligentiam curamque adhibere - Starąm ſzie.
strona: 279b
¶ Curo [...] mederi, curationem adhibere - Leczicz.1:
Curatus, Cum diligentia et cura factus - Oppatrzonij.
2:
Curate, Accurate - Pilnie.
3:
Curator, procurator - Dozorca, ſprąwca.
4:
Curatio, Cura, prouincia alicui delegata, procuratio, munus - Dozrzenie, opiek.
5:
Curatoria, Munus curatoris adulti - Opieka.
6:
Curax, Diligens, curae et vigilantiae plenus - Pilnij.
7:
Curculio - Robąk kaſzczizijto, mol zitnij.
strona: 280a
1:
Curis - Kopya.
2:
Curmi, Ex maceratis et coactis frugibus potus - Piwo.
3:
Curotrophium - Dom ſzierotkow. Domus alendis pueris deſtinata
4:
Curro - Bieze.
5:
Currens - Biezący.
6:
Curſo, Saepe, vel multum curro - Biegąm.
7:
Cursito - Przebiegąm ſzie.
8:
Cursus, et Curſio, Currendi actum ſignificant - Bięg.
9:
Cursor, Qui currit - Poſzel, kurſzor, biegacz, posłaniecz.
10:
Cursorius, Quod ad curſum pertinet - Do biegu ſpoſzobny.
11:
Curſim, Currendo, curſu - Biegiem, wskok.
12:
Currus, Vehiculum - Kotczy, woz.
strona: 280b
1:
Curriculum, Breuiſſimum vehiculi genus - Wozek lekij do prętkiei iazdij. ¶ Curriculum, [...] pro curſu ipſo - Bieg.
2:
Curriculo, [...] Curſim - Wskok biegiem.
3:
Curruca - Piegza.
4:
Curtus, Breuis, paruus, mutilus - Krotkij, kęſij.
5:
Curto, diminuo - Vkrącąm vrzezuie.
6:
Curuus, Inflexus, tortus - Krziwij.
7:
Curuo, Flecto, vel curuum efficio - Nakrziwiąm, nachiląm, naginąm.
8:
Curuatus, Flexus - Nakrziwionij.
9:
Curuatio, Flexio - Nakrziwienie.
10:
Curuatura, Curuatio, flexio - Nagieczie.
11:
Curuamen, Curuatio, ſiue curuitas - Nachilnoſzc.
12:
Curueſco, Curuus fio - Krziwim ſzie ſtaie.
13:
Curuipes, Qui curuos pedes habet - Tenktori ma nogi krziwe.
strona: 281a
1:
Curuifrons, qui frontem curuatam habet - Tenktori ma nakrzi wione czolo.
2:
Cuſpis, Acuta pars gladij, haſtae, claui, et huiuſmodi - Spinka, kōieczu noza, igly miecza, etc.
3:
Cuſpido, Cuſpidem rei alicui induco - Zakoncząm, zaoſtrząm.
4:
Cuſpidatus, Qui cuſpidem habet - Konczaſty.
5:
Cuſpidatim, [...] acute, et ad ſimilitudinem cuſpidis - Na ſztich, zakoncziwſzy.
6:
Cuſtos, Qui rem aliquam tuetur et curat - Stroz.
7:
Cuſtodio, Seruo, obſeruo, adſeruo, tueor, priuata cuſtodia contineo - Strzege, chowąm.
8:
Cuſtodia, Praeſidium, vigiliae, excubiae - Strąz wacha. ¶ Cuſtodia [...] pro ipſo loco, in quo quis cuſtoditur, hoc eſt, pro ipſo carcere - Taras. ¶ Cuſtodia [...] pro eo, qui cuſtodit - Wiezien.
9:
Cuſtodia - Wiezienie. [...] vincula
10:
Cuſtodite - Oſtroznie. [...] ſtudioſe, [...] intelligenter, [...] parce
11:
Cutis, Pellis, ſiue corium - Skora.
strona: 281b
1:
Cuticula - Skorka.
2:
Cyamus - Soczowicza, albo teſzwielogroch.
3:
Cyanos - Turkus.
4:
Cyaneus, [...] caeruleus, quod [...] cyani gemmae colorem refert - Bławotny, błokitny.
5:
Cyatus - Kuflik.
6:
Cyathiſſo, Potum ſubminiſtro - Naliewąm wkubek, przipiyąm.
strona: 282a
1:
Cybiſteres, Vrinatores - Norkowie.
2:
Cyclaminus - Chleb ſzwiny.
strona: 282b
1:
Cydonitem apellat Palladius cibum ex cydoniis decoctis, et melle cofectum - Pigwowi confect.
2:
Cygnus, vel potius Cycnus - łabęcz.
3:
Cygneus - Szwietni bialy.
4:
Cylindrus, Omne quod volubile eſt, qualis columna, teres - Wſzeliaką rzecz okrągłą iakowi slupbiwą kamienny albo drzewiany, wąłek.
strona: 283a
1:
Cylindraceus, Quod habet formam cylindri - Wdłuz okrągły, wałkowaty.
2:
Cyma - Pą́czek kapuſtny, albo zioł inſzich, ktore liſt rozwiiąia, ſzczecz zzioł, ſteglik naziołach.
3:
Cymba, Genus nauis piſcatoriae - Czołu.
4:
Cymbula - Czołnek.
5:
Cymbalum - Cymbalik. Inſtrumentum muſicum, quod in ſacris Matris deorum tympanis habebatur.
6:
Cymbaliſsare, Cymbala quatere - Dzwonkamy brzakąm.
7:
Cymbaliſtes - Brzękacz. Qui pulſat cymbala
8:
Cymbion -
strona: 283b
Kuflik na kſztałt czołnu vcziniony. Poculi genus [...] oblongum et anguſtum1:
Cyminum - Kmin.
2:
Cynanche - Dichawica. Morbi genus [...], ſpirationis difficultatem, et ſuffocationis periculum afferens, [...] Angina
3:
Cynips - Bąk, mucha ſzczipiącz konie albo pſy. Muſca minutiſſima longis cruribus, in capite habens roſtrum, quo proferat cutem animalium.
strona: 284a
1:
Cynodontes - Oſtre zakoncziſte zębye. Dentes qui [...] Canini appellantur
2:
Cynogloſsos, ſiue Cynogloſſum - Pſzi iezik.
3:
Cynomyia - Pſzią mucha. Muſca canina
4:
Cynorrhodon - Polną rozą. Rubentis lilij flos, [...] Roſam caninam dicas. [...] Roſa ſylueſtris
5:
CYNOSVRA - Gwiazd ſziedm, babky poſpoliczie rzekacze, albo iak ie Aſtrologowie naziwaia niedwiedziem mnieiſzim P. G. Sydus ſeptentrionale, ex ſeptem conſtans ſtellis, quod et vrſam minorem appellamus, [...] Phoenice
strona: 284b
1:
CYPRVS, [...] Liguſtrum- Kruzyna.
2:
Cypſeli - Irzykoroie. [...] Apodes
strona: 285a
strona: 285b
1:
Cytinus - Kwiat odgranatowego iabłka. Flos mali Punicae ſatiuae
strona: [286]a
D1:
DACIA - Wołłoską zeſmia.
2:
Dacus - Wołoſzin. Quod e Dacia.
3:
Dactylus - Paliec.
4:
Dactylus [...] digitus: [...] Dactylotheca, [...] pro tegumento manus, vel digitorum - Paliuch.
5:
Dactylion, Graeci aunulumanulum dicunt - Pierſzczen.
6:
Dactylotheca - Skrzinka wktorei chowaią pierſzczenie. Annulorum capſula, [...] capſula ſiue arcula vbi quid reponitur.
7:
Dactylis - Miąſzy iako paliec.
strona: [286]b
1:
DAEMON - Angoł dobri albo złi wſziſtko wiedząci. Deus, ſiue ſapiens
2:
Daemonium - Diabelſtwo. [...] daemon, numen, Deus.
3:
DALMATIA - Słowianska zemia.
4:
Dalmata - Słowak. Qui ex Dalmatia eſt.
5:
Dalmaticus - Słowienski.
6:
Dama, Genus caprae ſylueſtris - łania.
7:
Damaſſonium - Wodna bábká.
8:
Damium - Taiemną ofiara. Sacrificij genus, quod in operto fiebat
9:
Damnas, [...] Damnatus - Skązany, potępioni.
10:
Damnum, [...] Iactura, detrimentum, incommodum, malum - Szkoda.
11:
Damnifico, Damnum infero - Vſzkadząm.
12:
Damnigerulus - Szkodnik.
strona: [287]a
1:
Damnoſus, Damnum vel detrimentum habens coniunctum - Szkodliwy.
2:
Damnose, Periculoſe - Szkodliwie.
3:
Damno, condemno, improbo, conuinco - Potepiąm, ganie, gardze.
4:
Damnatio, Condemnatio, calamitas - Potepienię.
5:
Damnatorius, Quod damnationem adfert, quod condemnationem habet coniunctam - Rzecz nieaką vpadek y potęepienie przinoſzącą.
6:
Damnatus - Potepiony, zkązany.
strona: [287]b
1:
Daniſta, Foenerator, creditor - Lichwiąrz.
2:
DANTISCVM - Gdąnsk.
3:
DANVBIVS - Donąy.
4:
Daphnoides - Krząk bobkowy.
5:
Daphnon - Ogrod bobkiem oſsadzony. Lauretum dicimus, hoc eſt, locum multis conſitum lauris.
6:
Daps - Pokąrmy piſznie narządzoni.
7:
Dapino, [...] dapes paro - Pokarmi narzadząm.
strona: 288a
1:
Dapsile, Abundanter, laute, copioſe - Obficzie, hoinie.
2:
Dapsilis, Abundans, largus, liberalis - Hoiny, ſzczodri.
3:
Dapsiliter, Dapſile, laute - Szczedrze.
4:
Dardanarii, Qui omnia praeemunt, vt aliquando carius vendant - Przekupniowie.
5:
Dasypus - Krolik albo zaiąc. [...] leporem, aut [...] cuniculum vocamus.
strona: 288b
1:
Daucus - Oleſznik perperam Markiew.
2:
Dautia, quae et Lautia dicimus - Vpominek posłom dani. Munuſcula, quae dantur legatis hoſpitij gratia.
3:
Dea - Boginy.
4:
Deacinatus - Wicziſzczony zwinnich iądrek.
5:
Dealbo, [...] album reddo, [...] album tectorium induco - Obieląm.
6:
Dealbatus, [...] albo inductus colore - Pobieloni.
7:
Deambulo, Ambulo, inambulo - Przeckhodzę ſzie.
8:
Deambulatio, Ambulatio - Przechączka.
9:
Deamo, Valde et ex animo amo - Serdecznie miełuię.
10:
Dearmatus exercitus, hoc eſt Exarmatus, id eſt, armis ſpoliatus - Ten ktoremu bron odietą.
11:
Deartuo, Artus incido, artus adimo, et eripio - Rozſiekuię, pozłonki wibierąm.
12:
Deauro, Inauro, auro tego - Pozłacąm.
13:
Debacchari, [...] prae ebrietate furere bacchari -
strona: 289a
Ozarſzi ſzie ſzaleie.1:
Debellare, Bello vincere vel capere - Zwiczięzic, zwoiowac.
2:
Debellatus, Victus, ſuperatus - Zwoiowany.
3:
Debellator - Zwicziezca na woinie.
4:
Debeo, [...] Teneor, ſeu Debitor, aut Obligatus ſum - Winienem.
5:
Debitor - Dłuznik.
6:
Debitio, Debitum - Dług.
7:
Debitus, Quod debetur - Dłuznoſzc.
8:
Debilis, [...] parum habilis: mancus, infirmus, imbecillus, leuis - Mdły, słaby.
9:
Debilito, Debilem reddo, frango, infringo, minuo, comminuo - Osłabiąm.
10:
Debilitas, Infirmitas - Słaboſzc, mdłoſzc.
11:
Debilitatio - Zemdłenie.
12:
Deblatero - Obzuwąm. [...] ſtulte loqui, [...] Obloqui et confingere
13:
Decachinnari, [...] deridere - Smie chowisko ſtroic.
14:
Decacumino, Cacumen praecido, ſiue cacumine priuo - Wierzch ztracąm, obczinąm.
strona: 289b
1:
Decalogus - Dzieſieczioro przikazanię. [...] decem Legis praecepta
2:
Decanto, Laudo, celebro, diuulgo - Sławie, chwalie.
3:
DECAPOLIS - Dzieſiąci grodow zemia.
4:
Decapulo, Euacuo - Otrzaſsąm, ſtrichuię.
5:
Decarchos, [...] qui decem praeeſt militibus, quem Latini vocant Decurionem - Dzieſiątnik.
6:
Decas - Dzeſziecb częſzczi wſobie maiący. Aliquid decenarium numerum continens.
7:
Decauleſco, Caules vel frondes, amitto - Zdrewniewąm.
8:
Decedo, Abeo, diſcedo - Odchodzę, odſtrepuię.
9:
Rurſus decedere, [...] mori - Vmierą́m.
10:
Deceſſor, [...] qui iam magiſtratu defunctus decedit de prouincia, et ſucceſſori ſuo eam tradit - Vrzedu drugiemu vſtepuiący.
11:
Deceſsio, et Deceſſus, Abitus - Zdanie vrzędu, vſtapienie.
12:
Decem - Dzeſzięc.
13:
December - Grudzien.
strona: 290a
1:
Decempeda - Pręt nadzeſziecz ſtop długy, ktorim rolą wim ierzaią. Pertica qua menſuratur terra
2:
Decempedator, Metator - Rozmierca zemie.
3:
Decemſcalmus, Actuariolum quod decem ſcalmis agebatur - Lodz o dzieſiąci poiazdach.
4:
Decemuiri, Summus magiſtratus Romae - Dzeſziec rąicyrzimſzczy.
5:
Decemuiratus, Dignitas et officium Decemuirorum - Vrząd dzeſziay rąicow wrzimie.
6:
Decennale, Quod eſt decem annorum - Dzieſsiecz letny.
7:
Decies, Vltimus ex denario - Dzieſziec razow.
8:
Decimus - Dzieſziąty.
9:
Decimum - Dzieſziąty rąz.
10:
Decimanus, ſiue [...] Decumanus, [...] decimus - Dzieſziaty.
11:
Decimae, ſiue Decumae, ſignificat decimam partem quarumcunque rerum, quae ſoluitur principibus - Dzieſzeczina.
12:
Decimo, [...] decimam partem detrahere - Dzieſzeczinę, wibierąm.
strona: 290b
1:
Decerno, Statuo, conſtituo, definio, conſilium capio, iudico, cenſeo, ſancio - Stanawiąm, wirok czinię.
2:
Decretus, [...] Definitus, ſiue conſtitutus - Poſtanowioni, vradzony.
3:
Decretum, Statutum, ſententia - Wyrok, vznanię.
4:
Decretorius, [...] pro iudiciario, in quo iudicium ferri poteſt - Rozſątkowy, naznaczony.
5:
Decerpo, Detraho, delibo, excerpo, aufero - Obriwąm, zbierąm.
6:
Decerto, Pugno, dimico - Wąlczę, ſwarzę ſzie.
7:
Decertatus - Zwąlczony.
8:
Decertatio, dimicatio, concertatio - Sfąr, zwada.
9:
Decet, Conuenit, honeſtum eſt, aptum eſt, conſentaneum eſt tempori, loco, ac perſonae - Godzi ſzie, prziſtoy.
10:
Decens - Godząci ſzie. Pulchrum, conueniens et aptum.
11:
Decentiſsimus - Naprziſtoinieiſſi.
12:
Decentia, Conuenientia quaedam et pulchritudo -
strona: 291a
Pięknoſzc, prziſtoinoſzc.1:
Decenter, Pulchre, apte, conuenienter, decore - Prziſtoinie, ſpoſsobnie.
2:
Decido, Abſcindo, amputo - Odrębuię, odczinąm.
3:
Decisio, Determinatio, vel diremptio litium mutuo conſenſu - Zdanie, roſedek.
4:
Decido, Deorſum cado - Spadąm.
5:
Deciduus, Cadens, decidens - Vpadły.
6:
Decidium, pro occaſu - Zaiſczię.
7:
Decipio, Defraudo, impono, capio, circumuenio - Oſzukuię, zdradząm.
8:
Deceptor - Oſzuſt.
9:
Decipula, Inſtrumentum aliquid decipiendi vel auibus, vel muribus idoneum - Lapka.
10:
Decircino, circino, [...] aliquid rotundum facio - Okrąząm.
11:
Deciremis, Nauigij genus, habens decem remorum ordines - Lodz ô dzieſiąci poiazdach.
12:
Declamo, Valde clamo, exerceor, exercendi cauſa oro - Mowi czinię, czwicze ſzie wmiſzlionich oraciaach.
13:
Declamito - Vſtawicznie oracie czinie.
strona: 291b
1:
Declamator, Qui domeſticis, ſcholaſticiſque meditationibus ſe exercet, vt poſtea ſeriis in cauſis ſit paratior - Wmowie ſzie czwiczący na oſſobnim mieiſcu.
2:
Declamatio, [...] domeſtica exercitatio et vmbratilis, et commentatio, quae ſit inter priuatos parietes - Mowa, orahą dla czwiczenią ſzie.
3:
Declamatorius - Do roztropnei mowi przinalezący.
4:
Declarare, [...] aperte monſtrare - Obiaſznic, wiłozic, declarowac.
5:
Declaratio - Obłaſznienie.
6:
Declino - Nachilląm, vſtepuię, waruię ſzie.
7:
Declinatio, Deflexio - Vchilenię, vwarowanię.
8:
Decliuis, Deorſum inclinatus, atque incuruus - Pochiłły.
9:
Decliuitas, Ipſa inclinatio - Pochilnoſzc.
10:
Decollo, De collo depono - Garło odczinąm, ſcziną́m.
strona: 292a
1:
Decolor, Malo colore praeditus, pallidus, quod colorem amiſit - Vſmokotany, niebarewny.
2:
Decoloro, Colore priſtino priuo, aut colorem vitio - Barwe pierſzą trace odeimuię.
3:
Decoloratio - Odmiana barwy.
4:
Decoquo, Paulatim diminuo et coquendo abſumo - Wiwarząm, warzę. ¶ Decoquo [...] conſumo, et rem familiarem dilapido, male rem gero - Vtracząm.
5:
Decoctor, Qui patrimonium conficit, inficiator, fraudator - Vtratnik.
6:
Decoctior, Perfectior, ſuauior - Lepiei wigotowani.
7:
Decoctum, Ius in quo aliquid decoctum eſt - Odwarzenię.
8:
Decoctus - Odwarzoni.
9:
Decoctura - Zwarzenię.
10:
Decor, Pulchritudo [...] quaedam ex decentia rerum perſonarumque - Ozdoba piecknoſc.
11:
Decorum - Ozdoba, prziſtoinoſzc.
12:
Decorus, Pulcher, decens, honeſtus, conueniens, conſonus - Cudny, ozdobny.
13:
Decoriſsimus - Barzo ozdobni.
14:
Decore, Decenter, conuenienter -
strona: 292b
Ozdobnie.1:
Decus, Honor, laus, ornamentum, dignitas, honeſtas - Sława, pocziwoſzc.
2:
Decoro, Orno, honeſto, cohoneſto, celebro - Zdobię, pocziwoſzcz wirzadząm.
3:
Decortico, Corticem detraho - Skorę odzerąm, obłupuię.
4:
Decorticatio - Obłupienię.
5:
Decrepiti, Extremae aetatis ſenes - Staruſzkowie, barzoſtarzy.
6:
Decreſcere, Diminui - Vmnieyſzac, vbywac.
7:
Decubo, Iaceo, quaſi deorſum cubo - Lezę.
8:
Deculco, Calco - Depcę, tłoczę.
9:
Deculto, [...] valde occulto - Kriię.
10:
Deculpatus, Multum culpatus - Zganioni.
11:
Decumbo, Cubo, iaceo, recubo - Lezę, vkładłem ſzie.
12:
Decuplus, Quod rei alicuius quantitatem decies in ſe continet - Dzeſzieczioraky.
13:
Decurio, Quaſi ſenator in municipio, aut colonia - Dzeſziątnik.
strona: 293a
1:
Decuria, Manipulus decem militum, vel aliorum hominum - Rota zdzeſiący męzow.
2:
Decuriare, [...] milites conſcriptos in decurias diſtinguere - Na dzieſiątki rozdielic.
3:
Decuriatio, Diſtinctio et deſcriptio in curias - Na dzieſiątki podzielienie.
4:
Decurionatus, Decuriatus - Miedzi dzieſiąci policzoni.
5:
Decurro, Deorſum curro - Zbiegąm.
6:
Decursus, Actus ipſe decurrendi - Zbiezenię.
7:
Decurtatus, Mutilatus, curtatus - Skrocony.
8:
Decuſsis [...] decem aſſes valebat - Groſzdzieſiec pieniedzi wſobie maiacy.
9:
Decuſſo, [...] ad decuſſis figuram redigere - Nakrziz rżeze.
10:
Decuſsatim, [...] per decuſſes - Nakrziz.
11:
Decutio, Quatiendo deiicio, demeto, decido - Obi-
strona: 293b
iąm, otrzeſsuię.1:
Decuſsus, Decutiendi actus - Ottrzeſionie.
2:
Dedecet, Indecorum eſt, non decet - Nieprziſtoy, niegodzi ſzie.
3:
Dedecus, Ignominia ex re turpiter geſta, probrum, turpitudo - Srąmota, zelziwoſzc.
4:
Dedecor, Inhoneſtus - Zezlony.
5:
Dedecoro, Dedecore afficio - Lzę, ſramocę.
6:
Dedecoroſe, Turpiter - Zſrąmotąm, zzelziwoſcziąm.
7:
Dedico, Conſecro, religioſum facio, religione deuincio - Offiaruię, oddawam.
8:
Dedicatio, Conſecratio - Poſwiecenie, offiarowanie.
9:
Dedignor, Indignum reputo, cotemno - Gardze.
10:
Dedignatio - Vzgarda.
11:
Dediſco, Quod didici obliuiſcor - Po mału ſie oducząm.
12:
Dedo, [...] totum ſubdo, ſiue in manus, poteſtatemve et arbitrium do - Poddaię ſie.
13:
Deditus, Addictus - Ten ktori ſzie poddał w moc drugiego.
strona: 294a
1:
Dedititius, Qui ſe in alterius imperium dedidit, deditus - Poddany, wmoc inſzegohem.
2:
Deditio, Dedendi actus, traditio, ſubiectio, quum quis ſe in hoſtis poteſtatem tradit - Poddanię wmoc nieprziiaczielskąm.
3:
Dedocere, [...] ab eo, quod quis edoctus eſt, deducere - Oduczacz, inaczey vczicz tego com vmiał.
4:
Dedoleo, Non doleo, vel dolore me priuo, vel dolere deſino - Odboliwąm.
5:
Dedolo, Dolabra vel eiuſmodi ferramento, quae ſcabra atque impolita ſunt, leuigo - Hebluię, gładzę.
6:
Deduco, [...] ex ſuperiori loco in inferiorem ducere - Odwodzę.
strona: 294b
1:
Deductio, [...] actus deducendi - Odwiedzenię.
2:
Deductor, Qui honoris cauſa aliquem deducit - Przewodnik, przeprowadzac.
3:
Deductior, Gracilior - Czienſzi.
4:
Deerrare, [...] de via, ſiue ratione declinare - Obłedzic, zabłakac ſzie.
5:
Defaeco, [...] a faece purgo, quaſi faecem detraho - Zdrozdzi chędozę.
6:
Defalcare, [...] tollere et amputare - Odcziąc.
7:
Defamo, Fama priuo, ſicut Diffamo - Pocziwoſzczi vimuie, zelziwąm.
8:
Defamatus - Zelzoni.
9:
Defatigo, [...] laſſum, et labore defectum reddo, defatigationem et laborem affero - Vmecząm ſie, morduię.
10:
Defatigatus, Languens, laſſus, labore confectus - Vmmeczony.
11:
Defatigatio, Laſſitudo - Vſtanie, vmmeczenię, ſpracowanię.
12:
Defendo, Tueor, tego, protego, propugno - Bronię, zaſtepuię.
13:
Defenſor, Qui defendit, propugnator, patronus - Obronca.
14:
Defensio, Propugnatio, patrocinium - Obrona.
strona: 295a
1:
Defenſo - Vſtawniebronię.
2:
Defensito - Vſtawicznie ſzie bronie.
3:
Defero, Affero, confero, offero, tribuo - Daię, obdarząm, deferuię.
4:
Delatus - Prziwiezioni, przinieſziony. ¶ Delatus [...] Accuſatus - Oskarzony.
5:
Delator, Occultus accuſator [...], et calumniator - Taiemny oskąrca, zauſznik.
6:
Delatio, Accuſatio - Czichą skarga.
7:
Deferueo, Feruere deſino, refrigeror, calorem amitto - Przeſtawąm wrac̀.
8:
Deferueſcere, Feruorem amittere - Oppłonąc.
9:
Deferuefacio, [...] valde feruere facio -
strona: 295b
Obwarząm.1:
Defetiſcor, [...] labore deficio - Od roboty mdleię.
2:
Deficio, Deſum, deſciſco, defero - Niedoſtawąmy, vbiwamy. ¶ Deficio [...] diſſentire, recedere ſeu rebellare, deſciſcere, deſerere - Odſtawąm, opuſzcząm.
3:
Defector - Odſzczepienca, odſtępca.
4:
Defectus - Niedoſtatecznoſc.
5:
Defectus, ſignificat penuriam - Niedoſtatek, chudoba, defect.
strona: 296a
1:
Defectio, Receſſio ſeu rebellio - Odſtąpienię, odſzczepienię, odſtanię, odpadnienię. ¶ [...] defectiones in corpore humano - Mdłoſzc̀.
2:
Defectiuus, Quod eſt mancum - Niezupełny.
3:
Defigo, Deorſum figo, implanto, immitto, colloco, pono - Przitikąm.
4:
Defixus, Infixus, haerens in aliquo - Wetknioni.
5:
Definio, Termino, finiendo certos rei [...] terminos praeſcribo - Oznacząm, opiſsuię.
6:
Definitio - Opiſsanię.
strona: 296b
1:
Definitus, Certus, conſtitutus, attributus, aſſignatus - Naznaczony.
2:
Definite, Finite, ſtricte - Znacznie, zrzetelnie.
3:
Definitiuus - Rzecz dougodi przinąleząca.
4:
Defioculus, [...] qui eſt captus vno oculo, quem luſcum alio nomine vocitamus - Oczko, iednooki.
5:
Defit, Deeſt - Nie doſtaie.
6:
Deflagro, Comburor, igne conſumor, conflagro, ardeo - Zgoriwąm, zpaląm ſzie.
7:
Deflagratio, Combuſtio, exuſtio, flamma, ardor - Zpalenię, zgorzenię.
8:
Deflecto, torqueo, curuo - Nachiląm.
9:
Deflexus - Nachilony, skłonioni.
10:
Deflexus, Curuatio, inflexio - Nachiłnoſzc.
11:
Defleo, Deploro - Opłakuię.
12:
Deflo, Flo, vel flando depello - Odmuchię.
13:
Defloccare, atterere [...] tractum a floccis - Zmiekczenię chrzipta.
strona: 297a
1:
Deflorare, [...] conſpurcare, contaminare, vitiare, quaſi floribus et ornatu ſpoliare - Pierſzy kwiat odriwąm, ſzpecę, ſrą moce.
2:
Deflorere, ſiue Defloreſcere, Flacceſcere, flores venuſtatemque amittere - Oktnąc.
3:
Defluere, Deorſum fluere, labi, delabi, influere - Zcziec, oczięc.
4:
Defluus, Defluuium - Zcziek, obłazłi.
5:
Defodio, Sepelio, obruo - Wziemie ſadzę, wgrzebąm.
6:
Defoſsus - Wgrzebiony, wſadzony dozemie.
7:
Defoſsus - Wgrzebienię.
8:
Defoetus, [...] effoetus, hoc eſt, foetui per aetatem inidoneus - Wirodzoni.
9:
Deformo, Foedo, turpo, maculo - Szkaradzę, oſzpecąm.
10:
Deformatus, foedatus - Poſzpeczoni.
11:
Deformatio, Foeditas, macula - Oſzpecenię, oſzkaraſzenię.
12:
Deformis, Turpis, foedus - Szpetny, ſzkarady.
13:
Deformitas, Turpitudo, prauitas - Szpetnoſsc.
strona: 297b
1:
Deformiter - Szpetnię.
2:
Defraenatus, [...] effraenatus, hoc eſt, indomitus, quaſi ſine fraeno - Wyuzdany.
3:
Defraudare, [...] per fraudem cuiquam aliquid intercipere, vel circunuenire aliquem - Oſzukać, zdradzc̀, podeiſsic̀.
4:
Defraudator, Fraudator - Zdrąica, oſzuſt.
5:
Defrico, Frico - Oczierąm.
6:
Defrigeſcere, Frigeſcere - Oziebic.
7:
Defringo, Frango, vel decerpo - Odłamuię.
8:
Defrugo, Omnem fructum exhaurio - Sok albo ſmak wſziſtek wicziskąm, wicziagąm co lepſzego.
9:
Defrutum, [...] vinum decoctum - Przewarzone winno.
10:
Defrutare, Muſtum decoquere, vt inde defrutum fiat - Winno przewarzic.
11:
Defrutarius, Quod ad defrutum pertinet - Do przewarzenią przinąlezący.
12:
Defugere, Recuſare, refugere - Strzecz ſzie, warowac ſzie.
13:
Defundo, Effundo, [...] Fundo - Wiliewąm.
14:
Defungor, Exantio, fungor, perfungor - Pracą odprawiąm.
15:
Defunctorie, Languide et remiſſe -
strona: 298a
Ledaiako.1:
Degener, Qui maiorem ſuorum virtuti non reſpondet - Wirodek, przotkow nienaſzladuiący.
2:
Degenerare, A genere decidere, deflectere, veteres maiorum laudes obterere - Od cnoty ſwich przotkow wiſtępic.
3:
Degero, Defero, gero - Wiwłocze winaſząm.
4:
Deglabrare, Depilare et glabrum facere - Obłupuię, ogładząm.
5:
Deglubo, Corticem eximo, ſiliquam aut folliculum excutio - Wiłuskuię, oskubuię.
6:
Deglutinare, [...] diſſoluere quod glutinatum erat - Rozkleic.
7:
Deglutio - Połikąm.
8:
Dego, Ago, viuo - Ziię, mieſzkąm.
9:
Degrandinat - Grąd padą.
10:
Degraſſor - Lupię, plundruię.
11:
Degrauo, Grauem, et ponderoſum reddo, grauo, deprimo - Obcziaząm.
12:
Degredior, Deorſum gradior - Odſtepuię.
13:
Degrummari, Ad grummae menſuram dirigere - Wipraſzcząm wieden czel.
14:
Degulo, Gula abſumo, abligurio - Przez garło przepuſzcząm, marnie trawię.
15:
Degulator - Zarłok.
16:
Deguſto, Guſto, delibo, leuiter attingo -
strona: 298b
1:
Koſztuię.
2:
Deguſtatio - Koſztowanię.
3:
Dehaurio, Haurio - Czerpąm.
4:
Dehinc, Poſthac, abhinc - Potim.
5:
Dehiſcere, Aperiri, findi, rimas agere - Ziewąm, rozwierąm ſie.
6:
Dehoneſto - Lzę vimuię pocziwosczi.
7:
Dehoneſtamentum, [...] id quod gratiam et honeſtatem alicui rei adimit - Zelzenię, oſramocenię.
8:
Dehortor, diſſuadeo, deterreo, auoco - Odradząm, odwodzę.
9:
Dehortatio - Odradzanię. [...] enarratio exempli, vel rei praeteritae relatio
10:
Deiero, Sancte iuro, iureiurando affirmo - Prziſziegąm.
11:
Deiurium, Iuſiurandum - Prziſziega.
12:
Deiicio, Deorſum iacio, vel deorſum mitto - Zrzucam, wiwracąm.
strona: 299a
1:
Deiectus - Zrzucony, wiwrocony.
2:
Deiectio, Depulſio - Zrzucenie. ¶ Deiectio [...] pro ſubductione alui ponitur - Przepurgowanie.
3:
Deiectus, pro Deiectione - Zrzuconi.
4:
Dein - Potim, zaſzie. [...] deinde, ſiue poſtea
5:
Deinde, [...] poſtea - Potim, inſzim razem.
6:
Deinceps, Deinde, poſtea, poſthac, continuo - Zàs, podrugie.
7:
Deinſuper, [...] deſuper - Zwierchu.
8:
Deintegro, Denuo, a principio - Znowu.
9:
Deintegro - Pſuię, skazam.
10:
Deiugo, Diſiungo - Wiprzągąm.
11:
Deiungo, Diſiungo - Laczę, dzielę.
12:
Delabor, [...] deorſum labor, decido, deuenio - Spadąm.
strona: 299b
1:
Delacero, In partes lacero, conſcindo, conſumo - Rozdzierąm, targąm.
2:
Delachrymare, [...] lachrymas [...] demittere - Oppłakuię.
3:
Delachrymatio - Oppłakanię.
4:
Delaeuo - Gładzę.
5:
Delambo, Lambo - Lizę.
6:
Delamentor, Defleo - Zzalem oppłakuię.
7:
Delanio, Diſcindo - Rozdzierąm, targąm.
8:
Delapidata, [...] lapide ſtrata - Pobrukowanię.
9:
Delaſſo, Caſſo - Vmecząm.
10:
Delauo, Lauo - Obmywąm.
11:
Delecto, et Oblecto, Delectationem habeo, delectationem affero - Kochąm ſzie.
12:
Delectamentum, Oblectatio, voluptas - Rozkochanię.
strona: 300a
1:
Delectabilis - Miełi, ſmaczni.
2:
Delectabiliter - Wdziecznię.
3:
Delectatio, Oblectatio, voluptas, iucunditas - Kochanię, radocsc̀.
4:
Delectatior - Wdziecznieſzi.
5:
Delego, Deputo, praeficio quaepiam meo loco, officio, negotiove exequendo praeficio - Porucząm, zliecąm.
6:
Delegatio, Mandatum, munus, prouincia - Zliecenię, vrząd poruczony.
7:
Delenio, [...] demulceo, vel lenem, hoc eſt, manſuetum reddo - Vmiekcząm, błagąm.
8:
Delenificus, Blandiloquus - Lagodnomowca.
9:
Deleo, Extinguo, induco, abſtergeo, et [...] euerto, perdo et deſtruo - Winiſzcząm, wimazuię.
10:
Deletus, Extinctus, inductus - Wimazany, wigładzoni.
11:
Deletio, Extinctio, inductio - Zmazanię.
12:
Delebile, Quod deleri poteſt - Latwie do zmazanią.
13:
Deletilis, Quod delet - Rzecz ta ktorą zmazuiemy, zczieramy.
14:
Deletitius - To czo mozebic zmazanego.
15:
Deliberare, [...] conſultare, perpendere, deliberationem habere, conſilium capio: item decerno, ſtatuo, certus ſum - Rozmiſzlic ſzie, rozwazic.
strona: 300b
1:
Deliberatus - Rozmiſzlony.
2:
Deliberatus - Rozwazoni.
3:
Deliberator - Rozmisliacz.
4:
Deliberatio, Conſultatio, conſilium - Rozmiſzlenię, rozwazenię naradzenię.
5:
Deliberandus, Deliberans - Rozmiſzlaiąci ſzie.
6:
Delibo, [...] Decerpo, quaſi libando minuo, deguſto - Kostuię.
7:
Delibatorium, Locus delibationi accommodatus - Mieſce do koſztowanią.
8:
Delibatio - Koſztowanię.
9:
Delibro, Decortico librum, id eſt, corticem arbori detraho - Odzierąm, obłupiąmz kori.
10:
Delibro, Ponderare - Wazę.
11:
Delibutus, Vnctus, quaſi oleo aut alio liquore imbutus - Namazany, maſzciami poląny.
12:
Delicatus, Mollis, deliciis plenus - Rozkoſznik, kochanek.
13:
Delicate, Molliter - Rozkoſznię.
14:
Delicia, Tigni genus - Naroznie.
15:
Delicium, et Deliciae, Oblectamentum - Rozkoſz, krotochwila.
strona: 301a
1:
Deliciolum - Kochaninka.
2:
Delico, Explico, explano, interpretor - Wikładąm, obiaſniąm.
3:
Deligo, Lego, eligo, delectum habeo - Wibierąm.
4:
Delectus - Wibrany.
5:
Delectus, Electio - Wibor, wibranię.
6:
Deligo, Ligo, vincio - Prziwiezuię.
7:
Delimo, lima abrado - Piełką odczieram.
8:
Delingo, Lingo - Oblizuię, lyzę.
9:
Delinio, [...] perungo - Pomazuię.
10:
Delinio [...] permulceo, placo, et illecebris quibuſdam allicio - Ogłaskuię.
11:
Delinitus, Captus, deceptus, mitigatus - Oggłaskany, zmiekczony.
12:
Delinitor, Blandus leniſque, moderator - Tenktori ogglaskuie, odmiekcza.
13:
Delinitio, Mitigatio, placatio - Odmiekczenie, oggłaskanie.
14:
Delineo, deſigno et ruditer depingo - Obriſſuię, pierſze linie ocziagąm.
strona: 301b
1:
Delino, Foedo, corrumpo, extinguo - Pomazuię, ſzpecę.
2:
Delinquo, Pecco, et proprie non praetereunda praetermitto - Grzeſze, wiſtępuię.
3:
Deliquium, Defectus - Vmnieiſzenię, vima. ¶ Deliquium animi - Omdlenię.
4:
Deliquum, Minus - Mniey.
5:
Delictum, Peccatum - Bład, wiſtepek, chiba, grzech.
6:
Deliqueo, Deliqueſco, Diſſoluor, liquefio, diffluo - Rozpłiwąm ſzie, roztapiąm ſzie.
7:
Deliquiae - Zczieczenię wody.
8:
Deliquo, Effundo - Odliewąm, przecedzam.
9:
Deliro, De recto decedo - Bładze, ſzaleię.
10:
Delirus, Stultus, inſanus, mente captus - Błedni, ſzalony.
11:
Deliratio, Senilis ſtultitia, error, inſania - Szalienſtwo, głupſtwo.
12:
Delirium, Deliratio, vertigo capitis - Rozumu odſtapienie, ſzalienſtwo.
strona: 302a
1:
Deliteo, Occultor, lateo - Czicho kezę, vliegąm.
2:
Deliteſco - Vliegąm, zakriwąm ſzie.
3:
Delitens - Taiąciſie.
4:
Delitigo - Swarzę ſzie, vſtawne mąm poſwarky.
5:
Delphin, ſiue Delphis, et Delphinus - Deplhin riba.
strona: 302b
1:
Delubrum, Locus in quo Dei ſimulachrum dedicatum eſt - Kośczioł bałwansky.
2:
Deluctor, Luctor - Wpaſsi idę.
3:
Deludo, Irrideo, decipio - Nasmiewąm ſzie, ſzidzę.
4:
Delumbo, Lumbos frango, debilito - Biodri obijąm, ottłuk ąm.
5:
Delumbis, Quod lumbis caret - Biodri niemaiący.
6:
Deluo, Depurgo, diligenter lauo - Obmiwąm.
7:
Deluto, Luto aliquid obduco - Błotem oppluskuię.
8:
Demadeo, Madeo - Ommakrząm, mokri ieſtem.
9:
Demagis, Valde magis - Wieczei.
10:
Demagogi - Pliapaczę.
11:
Demando, Committo, iniungo - Rozkazuię, zliecąm.
12:
Demano. Mano - Zcziekąm.
strona: 303a
1:
Demeare, [...] deorſum penetrare, deſcendere - Stepuię, Schodzę.
2:
Demeaculum, Deſcenſio ad loca ſubterranea - Stapienie, zliſcię.
3:
Dememini, [...] obliuiſcor - Zapominąm.
4:
Demens, Qui eſt mente diminuta, de mente et ſanitate deturbatus, inſanus, amens - Szalony błazen.
5:
Dementia, Amentia, ſtultitia - Szalenſtwo, głupſtwo.
6:
Dementer, Inſane - Szalenie.
7:
Dementio, De mente exeo, deliro, inſanio - Szaleię, rozumu odchodze.
8:
Demento, Deſipio, inſanio - Szalonim czinię, obbłaſniąm.
9:
Dementior, valde vehementer mentior - Barzo kłamąm.
10:
Demereo, quaſi lucror - Zasługuię, wigrawąm.
11:
Demereor, De aliquo bene mereor, concilio, deuincio, placo, beneuolum facio, beneficium praeſto - Laskę zasługuię, słuzbą ſobie zwiczieząm.
12:
Demergo, Immergo, ſub aqua obruo - Ponorząm, zalieuąm wodą.
13:
Demetior, Metior, deſcribo, dimetior - Odmierząm.
14:
Demenſus, Menſuratus - Zmierzony.
15:
Demenſum, menſura [...] frumenti, quam ſeruis admetiebantur ſingulis menſibus domini, ad totius menſis victum - Obrok, ktori sługam dawano na mieſziac.
strona: 303b
1:
Demetitus, Dimenſus, deſcriptus - Opiſsani.
2:
Demeto, Meto - Zzinąm.
3:
Demigrare, [...] de vno loco in alium domicilium transferre, alio ad habitandum ire, diſcedere - Przenieſzc ſzie, wicziągnac zmieſca na mieiſce, przeprowadzic ſie.
4:
Deminuo, Diminuo - Vmnieiſząm.
5:
Demiror, valde miror - Dziwąm ſzie.
6:
Demitigo, MitigioMitigo - Błagąm, głaſzczę.
7:
Demitto, Deorſum mitto, inclino, deprimo - Spuſzcząm.
8:
Demiſsus, Humilis, fractus, ſordidus - Spuſzczony, Pogrązony.
9:
Demiſsio, Animi abiectio, infractio, debilitatio - Spuſzczenię, osłabienię, pokora.
10:
Demiſse, Humiliter - Vnizenię, pokornię.
strona: 304a
1:
Demiurgus, [...] opificem, ſiue artificem ſonat - Rzemieſnik.
2:
Demo, [...] detraho - Odeimuię.
3:
Demptus - Odięty.
4:
Democratia, Imperium populare, principatus populi - Rząd wpanſtwie niektorim człowieka poſpolitego, ktori ſam ſobie arząd wibierą.
5:
Demolior, Deturbo, deiicio, diſturbo - Rozwaląm, rozriwąm, rozmiatąm.
6:
Demolitio, Deiectio, euerſio - Rozrzucenię, zburzenię.
7:
Demolitus, Deiectus, euerſus - Pbarzony, rozmiotany.
strona: 304b
1:
Demonſtro, Monſtro, indico, oſtendo, declaro - Pokazuię.
2:
Demonſtratio - Wiwodne pokazanie.
3:
Demonſtratiue - Pokazanie.
4:
Demonſtrator - Pokazatel.
5:
Demonſtratiuus, Quod demonſtrat - Cokolwiek moze bicz pokazano.
6:
Demordeo, Morſu decerpo - Odkeſsuię.
7:
Demorior, Morior - Odumierąm.
8:
Demortuus - Odumarti.
9:
Demoror, Moror, remoror, retineo - Przemieſzkiwąm, przedłuząm. ¶ Demoror [...] detineo - Zawcziagąm.
10:
Demorari, [...] manere - Przemieſzkiwac.
strona: 305a
1:
Demoueo, De loco moueo, remoueo, dimoueo - Odmykam.
2:
Demugio, Mugitu implere - Riczę, beczę.
3:
Demulceo, Valde ſeu leniter mulceo - Oggłaskuię.
4:
Demulctus, delinitus - Wigłaskani.
5:
Demum, Tandem, ad poſtremum - Zaſzie, nakoniec, potim.
6:
Demurmuro - Markocę, mruczę.
7:
Demuſsata, contumelia, id eſt, diſſimulata, et cum ſilentio indignationeque tranſmiſſa - Krziwd taię przemilcziwąm.
8:
Demutilo, Mutilo - Keſsio czinie, obczinąm.
9:
Demuto, Muto - Odmieniąm.
10:
Demutatio. Mutatio - Odmiana.
11:
Denarius, [...] decenarius, quod decem continet - Dzeſziatnik, groſz wſo-
12:
biedzeſziec pieniedzi albo czeſzczy maiący.
strona: 305b
1:
Denarro, Per ordinem narro - Wilicząm.
2:
Denaſcor, [...] Morior - Vmierą́m.
3:
Denaſo, Naſum aufero - Nos odczinąm.
4:
Denato, [...] deorſum nato, vel ſecundo fluuio nato - Nadoł płine.
5:
Denego, Recuſo, nego - Odmawiąm.
6:
Deni, [...] pro decem - Dzieſiec a dzieſiec.
7:
Denigro, Nigrum facio - Poczerniąm.
8:
Denique, Poſtremo, ad extremum, poſt omnia - Na oſtatek, na koniec.
9:
Denomino, Nomen impono - Mianuię, naziwąm.
10:
Denormare, [...] deturpare, et inaequalem facere - Zkreſsu wiwieſc.
11:
Denoto, Noto, ſignifico, deſigno - Znaczę.
12:
Dens - Ząb.
strona: 306a
1:
Dentio, Dentes emitto - Zębi puſzcząm.
2:
Dentitio, Dentium emiſſio - Zebow roſnienie.
3:
Dentatus, Qui magnos habet dentes, [...] dentoſus - Zębacz.
4:
Denticulatus, Quod ſerrae modo dentatum eſt - Ten ktori zeby rzatkie a oſtre mą iakopiełka.
5:
Dentale, Lignum, cui vomer arandi cauſa inducitur - Drzewno owo na ktore pług wbiią́ią do oranią.
6:
Dentatim, et Denticulatim, [...] ad ſimilitudinem dentium - Zebato.
7:
Dentifrangibulum, [...] pro quauis re, qua dentes confringi poſſunt - Zębotłuk.
8:
Dentifricium, Medicamentum quo dentes fricantur, vt fiant candidi - Lekarſtwo ktorim zęby naczieraią abi bele białe.
9:
Dentiloquus, Per dentes loquens, obeſe loquens propter abſentiam dentium - Przez zębi mowiąci.
10:
Dentiſcalpium, Inſtrumentum quo ſcalpuntur dentes - Szpilka ktorą zeby dłubią.
11:
Densus, Firmum, compactum, quodque partes habet valde coarctatas - Gęſty.
12:
Denſo, Cogo, ſpiſſo - Rozgaſząm.
13:
Denseo, Coire, coagulari - Gęſcieię.
14:
Densatio, Coactio - Zgąſzczęnię.
strona: 306b
1:
Dense - Gęſto.
2:
Densitas, Craſſitudo, ſpiſſitudo - Gęſtosc̀.
3:
Denubo, Nubo - Za mąz idę.
4:
Denudo, Spolio, nudum reddo - Nago, odkriwąm.
5:
Denuntio, Futurum aliquid nuntio, praenuntio, praedico - Oznaimuię, opowiedam.
6:
Denuntiatio, Praedictio - Opowiedzenię, oznaimienię.
7:
Denuo, de nouo, de integro - Znowu zaſzię.
8:
Deocco, Occo - Przeoruię.
9:
Deonero, Onus depono, exonero - Czięząr skladąm.
10:
Deorſum - Nadoł.
11:
Deoſculor, Oſculor - Obłapiąm, całuię.
12:
Depaciſcor, ſiue Depeciſcor, Paciſcor - Zakładczinie, dezakładąm, vgadzą̀mſzie.
13:
Depalmare, Palma percutere - Policzekdac.
14:
Depango, Planto, inſero, humi defigo - Wtikam.
15:
Depactus - Dozemie wetkniony.
16:
Deparcus, Parcus -
strona: 307a
Skąpy.1:
Depaſco, Paſcendo abſumo - Wipaſsąm ogriząm.
2:
Depaſtus - Wipaſziony, obiedzony.
3:
Depaſtio - Wipaſſienię.
4:
Depaupero, Exhaurio, pauperem facio - Vboze.
5:
Depecto, Pecto - Oczaſsuię.
6:
Depexus, Pexus - Oczoſſany.
7:
Depeculor, furor et compilo Rempublicam - łupię, kradnę, dobitek gwałtem odpedząm.
8:
Depeculator, Fur Reipublicae - Złodzei, lupiezca.
9:
Depello, Abigo, auerto, remoueo - Odpedząm.
10:
Depulsus, Deiectus - Odpedzony, odepchnioni.
11:
Depulsio, Auerſio, propulſatio - Odpedzenię, oddalenię, odepchnienię.
12:
Depulſor, Expulſor, qui depellit - Ten ktori odpedzą, oddalacz.
13:
Dependeo, Pendeo, ſiue de re aliqua pendeo - Odwiſnąłem.
14:
Dependo, [...] Pendo, [...] pondero -
strona: 307b
Odwazam, placę.1:
Deperdo, Amitto, perdo - Trace.
2:
Deperditus, Perditus - Vffraſſowany, zgubiony.
3:
Depereo, Pereo - Ginę, niſzczeię.
4:
Depiles, Qui ſunt ſine pilis - Oblezly.
5:
Depilatus - Oberwany.
6:
Depingo, Pingo, deſcribo - Maluię.
7:
Deplango, Plango, vel vehementer plango - Opłakuię.
8:
Deplano, Complano, Planum facio - Rownąm.
9:
Deplanto, Quod plantatum erat euello - Szcepy weriwam.
10:
Depleo, Exhaurio - wicedząm, odlewąm.
11:
Deploro, Lamentor, conqueror - Oppłakuię.
12:
Deplumis, Implumis, ſine pennis - Oskubany, bezpierzą.
strona: 308a
1:
Depluo, Deorſum pluo, ſiue ex loco ſuperiore pluo - Okkapiąm, zwierchukapie.
2:
Depolio, [...] perficio - Cziſzcze, poleruię.
3:
Deponere, [...] deorſum ponere - Zkładac̀ ſtawiac̀.
4:
Depositio - Ząkłąd. actio qua depoſitum aliquid apud aliquem intelligitur, id eſt, Cuſtodia traditum.
5:
Depositus, Ad cuſtodiendum traditus - Do zchouwanią dany.
6:
Depositor, Qui apud alterum quippiam deponit - Tenktori do wiernei reki daie.
7:
Depositum, Alicui commendatum, creditum, res depoſita - Rzecz ktora mi do chowanią ieſt dana.
8:
Depositarius, Cuſtos depoſiti, vel ſuſceptor depoſitarum rerum - Ten ktori do chowanią przymuię.
9:
Depopulor, deſtruere, vaſtare et diripere - Puſtoſzę gwałczę, plundruię, niſzczę.
10:
Depopulatio, Vaſtatio, direptio - Puſtoſzenię, burzenię, rozchwicenię.
11:
Depopulator, Vaſtator, direptor - Ten ktori puſtoſzi, gwałczi.
strona: 308b
1:
Deporto, Refero, reporto, affero - Odnoſze, przinoſze.
2:
Deportatio - Odnieſzenię.
3:
Deportatio, [...] perpetua in exilium, ſiue inſulam condemnatio - Zziemie wiwołanię.
4:
Depoſco, Inſtanter petere, et quodam quaſi iure exigere - Zadąm.
5:
Depoſtulo, Poſtulo - Barzo, zadąm.
6:
Depraedor, Populor - Nizczę, plundruię.
7:
Depraelior, Praelior - Zwiczieząm.
8:
Deprauo, Prauum facio, vitio, adultero, corrumpo, et quod bene aut dictum aut ſcriptum eſt, in deteriorem partem detorqueo - Pſuię kazę.
9:
Deprauatus, Corruptus - Skazony.
10:
Deprauatio, Corruptio, diſtortio - Skaza, zepſowanię.
11:
Deprauate - Skazenie, złoſliwie.
12:
Depreciatus, Vilior factus, cuius precium imminutum eſt - Staniał, tą́nſzi.
13:
Deprecor, Precor, ſupplico, precando impetro - Odpraſząm.
strona: 309a
1:
Deprecatio, Precatio, poſtulatio, veniae rogatio - Odproſzenię, prozba ô odpuſzczenie.
2:
Deprecator, Qui reo veniam et immunitatem depoſcit - Prziczinca za winnim.
3:
Deprecabundus - Odprąſzaiąci. Pro precante et petente donum.
4:
Deprehendo, comprehendo, animaduerto, agnoſco, comperio - Doznawąm ſzie doſzwiaczam ſzie.
5:
Deprehensio, Subita comprehenſio, animaduerſio - Doznanię, obaczenię.
6:
Deprimo, Conculco, affligo, protero, demitto - Pograząm, przicziskąm, nachilam.
7:
Depreſsus, Humilis, ſummiſſus - Potłomiony, przicziſniony, nachilony.
8:
Depreſsio - Nagięczię.
9:
Depreſsitas, Decliuitas, deuexitas - Nachilenię.
10:
Depromo, Profero, expromo, expono - Dobywąm, weimuię.
11:
Depromptus - Wyęty, na ſwiat pokazany.
12:
Depropero, Propero, feſtino - Spieſze ſzie.
13:
Depſo, [...] ſubigendo manibus aliquid molle et tenerum reddo - Zmiekcząm, gniotę, zdzmę.
strona: 309b
1:
Depsiticus, Depſendo, id eſt, ſubigendo confectus - Gniecziony, tkani.
2:
Depuber, vel Depubis, [...] qui ad pubertatis annos non potuit peruenire - Niedoſzłi, młodziuchni.
3:
Depudere, Pudorem abiicere - Wstid odłozic.
4:
Depudico, Violo, ſtupro, et pudicitiam aufero - Opanienſtwo prziprawiąm, gwąłcę.
5:
Depugno, Pugno, certo, decerto, dimico - Walczę, byęſzie.
6:
Depugnatus - Zwalczoni.
7:
Depurgo, Purgo - Cziſzcze, wimiatam, chedoze.
8:
Deputo, Puto, Reſeco, ramis, ſarmentiſve ſuperfluis arborem vitemve libero - Odczinąm, odrzazuię.
9:
Depuuio, hoc eſt, caedo - Tłuke, kołace.
10:
Dequeror, [...] queror - Vskarzamſzie.
11:
Derado, Radendo aufero - Odskrobuię oczierąm.
12:
Derectarii, Qui domus alienas furandi animo introeunt - Złodzeię zakradnieni.
13:
Derelinquo, Prorſus, ſeu in totum relinquere, deſerere - Opuſzcząm, zoſtawiąm.
14:
Derelictus - Opuſzczony.
strona: 310a
1:
Derelictio, Deſertio - Zoſtawienię, opuſsczenię.
2:
Derepente - Wskok, bezmieſzkanią.
3:
Derepo - Prziliczam, prziwłacząm.
4:
Derideo, Irrideo, ludo, illudo - Poſmiewąm ſzie.
5:
Derisor - Poſmiewca.
6:
Deridiculum, Irriſio - Poſmiech, szidzenię.
7:
Derisorius - Smiechu godni.
8:
Deridiculus, Deriſione dignus - Godny posmiechu.
9:
Deripio, Abſtraho, auello - Roztarguię, rochwicząm.
10:
Deriuo, Aquam deduco, aliove deflecto - wode doczieczenią obracąm.
11:
Deriuatio, Deductio - Prziwiedzenię.
12:
Derodo, Rodo - Ogriząm.
13:
Derogo, Detraho, deminuo, delibo - Vimuie, vmnieyſsąm.
14:
Derogatio, Diminutio, detractio - Vmnieſsenię, vieczię.
15:
Derogatiuus - Vymuiąci.
16:
Derogatorius - Vwłoczliwi.
strona: 310b
1:
Derumpo, Abrumpo - Odriwąm, targąm.
2:
Deruncinare, Diſſecare et diſſipare - Rozſziekac, rozetrzec.
3:
Deruo, Decido - Odpadąm, odwaliąm ſzie.
4:
Deſacro, Sacro, conſecro, dedico - Poswięcąm.
5:
Deſaeuio, Saeuio - Srozę ſzie, płodzę okruczienſtwo. Deſaeuio [...] ſaeuire deſino - Przeſtawąm ſrogoczi.
6:
Deſalto - Skącze, tancuię.
7:
Deſcendo, Deorſum eo, ex loco ſuperiore in inferiorem me confero - Stępuię, zchodzę,
8:
Deſcensus - Stąpienię na doł.
9:
Deſcensio - Zchodzenię, zeiſzczie.
10:
Deſciſco, Deficio, ad aliam partem me confero - Odſtawam a do drugiego prziſtawam, odſtępuię.
11:
Deſcobinatus, Saucius, abraſus, ſectus - Ranioni, zaczięti.
12:
Deſcribo, Exſcribo, tranſcribo - Przepiſsuię.
13:
Deſcriptus, Diſtributus - Przepiſſany.
14:
Deſcriptio, Diſtributio, figura, forma, deſignatio -
strona: 311a
Przepis.1:
Deseco, Abſcindo, reſeco, amputo - Odczinąm, odrzezuię.
2:
Desectus - Odſieczony, odczięty.
3:
Desectio - Odcziecię.
4:
Desecro, id eſt, quod ſacrum erat, profanum facio, Profano - Zſzwietego powſzednie czinię.
5:
Desero, Sero, planto - Sczepię, ſieię.
6:
Desero, Derelinquo, deſtituo, prodo - Opuſzcząm, zoſtawiąm.
7:
Desertus, Deſtitutus, relictus, incultus, vaſtus - Opuſzczony, puſty.
8:
Desertiſsimus - Wimowni.
9:
Desertum, Locus ſolitarius, ac inhabitatus - Puſzczizna.
10:
Deseruire, Seruire - Powoſnie słuzę.
11:
Desicco, Siccare - Wiſsuſząm.
12:
Desideo, Otioſum ſedere - Proznuie, lenie.
13:
Deses, Otioſus, ignauus, iners - Len, prozni chleb.
14:
Desidia, Pigritia, ſocordia, ignauia, inertia - Leniſtwo, gnuſnoſzcz.
15:
Desidiosus, Otioſus - Prozni chleb, leniwiec.
16:
Desidiose, Otioſe - Gnuſnie, leniwie.
17:
Desido, [...] ad ſedendum deſcendo - Vſiiaduię, poſsadząm ſzie.
strona: 311b
1:
Desidero, Deſiderio alicuius rei teneor, requiro, poſtulo, cupio - Pożadąm, zyczę ſobie, barzo chczę.
2:
Desideratus - Pozą̀dany, oczekywany.
3:
Desideratio, Deſiderium, cupiditas - Pozadliwosc̀.
4:
Desiderabilis - Pozadliwy.
5:
Desiderabilior - Poządliwſzi.
6:
Desiderium, Cupiditas, ſtudium, amor vehemens, affectio - Pozadliwosc̀, ządzą.
7:
Designo, Denoto, demonſtro- Wibierąm.
8:
Designatio, Deſcriptio - Naznaczenię, pokazanie.
9:
Desilio, Saltu deſcendo - Na doł skaczę.
10:
Deſultor, [...] cuius ars eſt binos trahere equos, et alternatim ex vno in alterum mira celeritate tranſultare - Skoczek, ten ktori zkonia na kon vmie skakac.
strona: 312a
1:
Desultoria, natura - Odmienuego przirodzenią.
2:
Desino, [...] omitto, finio, ceſſo - Przeſtawąm, konczę.
3:
Desitus - Od ktoregoſmi przeſtaly, niezwiczaini.
4:
DecipioDesipio, Inſipienter ago, deliro - Szaleię, głupię nie mądrze czinie.
5:
Desiſto, Ceſſo, omitto - Przeſtawąm, zaniechiwąm.
6:
Deſmoterion - Taras, cziemnica. Graeci vocant carcerem, in quo vincti aſſeruantur
7:
Desolo, Solum et deſertum facio - Puſtoſzę.
8:
Desolatus, derelictus - Puſti, odbiezoni.
9:
Deſpero, Sperare deſino, ſpem omnem abiicio - Wątpię, deſperuię.
10:
Deſperatus, Ab omni ſpe derelictus, deſtitutus - Tenktori o ſobie nadzeię vtraczieł.
strona: 312b
1:
Deſperans - Ten ktori nadzeię vtraczieł, wątpliwy.
2:
Deſperanter - Deſperaczkie.
3:
Deſperatio - Wą̀tpliwie.
4:
Deſpicio, Deorſum aſpicio, video, animaduerto - Zgori patrze, podſzie patrze. ¶ Deſpicio [...] contemno, ſiue parui facio - Gardzę, lekce ſobie waze.
5:
Deſpectus, contemptus, derelictus - Wzgardzony, opuſzczony, wzgardzoni.
6:
Deſpectus, ſignificat proſpectum ex ſuperiori loco in interiorem - Weizenię. ¶ [...] deſpectus pro contemptu - Wzgarda.
7:
Deſpectio, Contemptus - Wzgardzenię.
8:
Deſpecto, Saepe deorſum aſpicio - Na doł patrzę.
9:
Deſpicientia, Deſpectio, contemptio - Wzgardzenie, poſzmiech,
10:
Deſpicor, Deſpicio, contemno - Gardzę, nic ſobie niewazę.
11:
Deſpicatus, Contemptus - Lekkie vwązenię.
12:
Deſpolio, Exuo, ſpolio, diſpolio - Obierąm, obłupuię.
13:
Deſpondeo, [...] promittere - Obiecuię, przirzekąm.
strona: 313a
1:
Deſponſus, Promiſſus, deſtinatus, attributus - Przirzeczoni, obiecany.
2:
Deſponſatus - Prziſliubioni.
3:
Deſpumo, Spumam aufero - Odſzumiwąm, ſzum zbierąm.
4:
Deſpuo, Deorſum ſpuo - Na deł pluię.
5:
Deſpuere ocellos- Gardzic. per faſtum contemnere
6:
Deſquamo, Squamis exuo - Luski skrobię.
7:
Deſterto - Odſipiąm, przeſtawam chrapac.
8:
Deſtico, [...] ſtrepere - Pyſzczęiako myſz.
9:
Deſtillare - Kapąm.
10:
Deſtino, Eligo, aſſigno, delibero, conſtituo - Stanawiąm, narzadząm, naznacząm.
11:
Deſtinatio, pro Deliberatione - Naznaczenię. ¶¶ Deſtinatio [...] coniectura - Stanowienię.
12:
Deſtinatus, Pro certo et definito - Naznaczony, obiecany.
13:
Deſtituo, Derelinquo, defero, quod promiſi non praeſto - Opuſzcząm, zoſtawiąm.
strona: 313b
1:
Deſtitutus, Derelictus - Opuſzczonij.
2:
Deſtitutio, Derelictio, perfidia - Opuſzczenię.
3:
Deſtringo, Decerpo, colligo, auello - Obriwąm, obłamuię, obłupuię.
4:
Deſtrigmentum, Strigmentum ſiue ramentum - Struzinę, trząskij.
5:
Deſtruo, Quod ſtructum erat corrumpo, euerto, diruo - Pſuię, kazę.
6:
Deſtructile, Quos deſtrui poteſt - Vłomnij.
7:
Deſubito, Subito, et celeriter - Natich miąſt zarąz.
8:
Deſubulo, [...] perfodere - Szwaicą przepijchąm.
9:
Deſudo, Sudo, nitor labore - Pocę ſzie, pracuię az do potu.
10:
Deſudatio, Sudoris euocatio - Wijpocenię.
11:
Deſueſco - Oducząm ſzie. Deſueo
12:
Deſuefacio, A conſuetudine abſtraho - Oducząm.
13:
Deſuefio, Conſuetudinem amitto, a conſuetudine abducor - Zwiczai tracę, oducząm ſzie.
14:
Deſuetudo - Oduczenię.
15:
Deſuetus - Oduczonij.
16:
Deſum, Deficio, non adſum, abſum -
strona: 314a
Nie ieſtem doſtatny.1:
Deſumo, Sumo - Odbierąm, biorę.
2:
Deſuper, De ſuperiore loco - Zwierchu.
3:
Detego, Quod tectum erat, aperio, nudo - Odkriwąm.
4:
Detectus - Odkrity.
5:
Detectio, Apertio, retectio - Odkriczię.
6:
Detendo - Napieczię ſpuſzcząm.
7:
Detergeo, et Detergo, Purgo, abſtergo - Oczierąm, chędozę.
8:
Determino, Terminos conſtituo: vel terminis, et velut limitibus quibuſdam deſigno - Znaczę.
9:
Determinatio, Terminus, concluſio, finis - Naznaczenię.
10:
Detero, Vſu conſumo, attenuo, deterius reddo - Oczierąm. ¶ Detero [...] triturare - Młocę, wikruſząm.
11:
Detritus, attritus - Otarti.
12:
Deter, ſiue Deterius, Vilis, prauus, quaſi detritus - Otarty, zły, nikczemny.
13:
Detrimentum, Damnum - Szkoda, vtrata.
14:
Detrimentoſus, Quod adfert detrimentum - Szkodliwy.
15:
Deterreo, Terreo, auoco, reuoco, auerto, abduco, remoueo - Przeſtraſząm.
strona: 314b
1:
Deterritus - Odſtraſzonij.
2:
Deteſtor, Abominor, improbo, execror, deprecor, remoueo - Brzedzę ſzie, wirzękąm ſzie.
3:
Deteſtatio - Brzedzenie, wirzekanię.
4:
Deteſtabilis, Execrandus - Brzitkij, ſprosnij.
5:
Detexo, Texo, perficio - Tkąm.
6:
Detineo, Teneo, remoror, demoror - Powcziagam, zadzierząm, wſtrzimuię.
7:
Detentio, Retentio - Zatrzimanię, zadzierzenię.
8:
Detondeo, Tondeo- Golię, obczinąm.
9:
Detono, Tonare deſino - Przeſtawąm grzmiec.
10:
Detorno, Ex materia quapiam torno, aliquid efficio - Okkrąząm.
11:
Detorqueo, Deflecto, auerto - Nachiląm, naginąm.
12:
Detraho, Trahendo aufero - Zciagąm.
13:
Detractor, Qui abſentis famae detrahit, qui clanculum cuipiam obloquitur -
strona: 315a
Moy obmowcaruſzczepiacz.1:
Detractio, Ablatio, deminutio - Vieczię, vwlieczenię.
2:
Detrecto, Defugio, devito, recuſo, nego - Zbraniąm ſzie, odmawiam.
3:
Detrectatio - Vwloka, vieczie.
4:
Detrectator - Vimacz, vmnieyſzacz.
5:
Detrudo, Deorſum trudo, depello, dejicio, deturbo - Zpycham, zwaliam.
6:
Detrullare, [...]de trulla in trullam transfundere - Zmiednice de miednice leie.
7:
Detrunco, Truncando dejicio, amputo, ſeco, quaſi a trunco abſcindo - Odcżinąm.
8:
Detruncatio - Odcziecie.
9:
Detumeo, [...] tumorem amitto, vel tumore deſino - Przeſtawam nadeczią.
10:
Deturbo, Cum violentia dejicior, demolior, detrudo - Zpychąm, zrzucąm.
11:
Deturgeo, Turgere deſino, tumorem pono, decreſco - Nadęcia przeſtawąm.
12:
Deturpo, Turpem ac deformem reddo - Szpece, ſzkaradze.
13:
Devaſto, Vaſto, ſpolio, depopulor - Puſtoſże, plundruie.
14:
Deueho, Deorſum veho, defero -
strona: 315b
Odwoze.1:
Devello, Vello - Odriwam.
2:
Develo, Velum aufero, et detego, revelo - Odkriwąm.
3:
Deveneror, Veneror - Czcze, pocziwoſzc wirżadzam.
4:
Devenio, de loco editiore deſcendo - Zchodzę, zſtępuię.
5:
Devenuſto, Deturpo - Oſzpecam.
6:
Deverbero, Valde verbero - Obiiam.
7:
Devergentia, devexitas, Declivitas - Pochilnosc.
8:
Deverro, Verro, everro, verrendo purgo - Omiatuie, chedoze.
9:
Deverto, [...] diverto - Obbracam, kieruię.
10:
Deveſtio, Veſte exuo - Zſzat rozbieram zwłocze.
11:
Devexo - Szidze zkogo, vexuie.
12:
Devexus, Declivis, deflexus, inlinatus - Nachilonij, skłonionij.
13:
Devexitas, Declivitas - Skłonienie, nachilenie.
14:
Devincio, Ligo, conſtringo, alligo, comprehendo - Zwiezuie.
15:
Devinctus, Obſtrictus, ligatus - Zwiazanij.
16:
Devinco, Vinco, ſupero - Zwicziezam.
17:
Devictus, Superatus - Zwiczięzony.
strona: 316a
1:
Deuirgino, Vitio virginem, virginitate ſpolio - Opanienſtwo prziprawiąm.
2:
Deuito, Euito, decliuo, defugio, vito - Strzegęſzie, waruięſzie.
3:
Deuitatio, Fuga, vitatio - Vwarowanię.
4:
Deuius, Quod eſt a recta via remotum, alienum - Zdrozny.
5:
Deuoco, Auoco, reuoco, vocando deduco - Zwołiwąm.
6:
Deuolo, Ex loco ſuperiore in inferiorem volo - Zlatuię.
7:
Deuoluo, Ex loco ſuperiore voluo, reuoluo - Ztacząm.
8:
Deuoro, Vorando abſumo, ligurio, helluor - Pozerąm, połikąm.
9:
Deuoueo, Voueo, deſtino, dedico, conſecro - Obiecuięſzie, offiaruię.
10:
Deuotus, Deſtinatus - Offiarowany, poſzwiecony.
11:
Deuoto - Ofiaruię.
12:
Deuotorius - Dooffiarij przinąlezącij.
strona: 316b
1:
Deuotio, Dedicatio, conſecratio - Oddanie ſamego ſziebie, obiecanie, offiarowanię.
2:
Deuro, Vro - Palię.
3:
Deuſtus - Spalonij.
4:
Deus - Boog. Apud Polonos Boog, á Bog,
5:
Deitas, [...] diuinitas - Boſtwo.
6:
Deuteria - Winno podleiſze, ktore praſsuią polawſzij wodą winnich słodzin. Noſtri itidem Tazbier czienkuſz, tenuem illam ceriaſiam appellarent.
7:
Dexter, Quod eſt ad manum ſiue latus dexterum -
strona: 317a
Poprąwey ręce.1:
Dexterior - Prawiczni.
2:
Dexteritas, Aptitudo - Prętkosc̀, ochota.
3:
Dextera, vel Dextra manus - Prawą ręka, prawica.
4:
Dextella - Prawąrączka.
5:
Dextere, Foeliciter, apte, et cum quadam dexteritate - Szczes̀liwie.
6:
Dextro, [...] equos bigarios iungo - Naprawei ręcewiodę.
7:
Dextrocherium - Manelle. Muliebre brachiorum ornamentum
8:
Dextrorſum, et Dextrorſus, [...] verſus dextram partem - Na prawey ſtronie.
strona: 317b
1:
Diabetes - Rura wodna. [...] pro ſiphone accipitur, per quem aqua defluit.
2:
Diabolus - Potwarca. [...] calumniator
3:
Diaconus - Dijak, item katechiſta. [...] miniſter
4:
Diacopi - Row. Inciſa, ſiue incilia
5:
Diactor - Goniec, wprzod posłaniec. quaſi internuntius
6:
Diadema, Apex, inſigne regni - Krolewskieij głowi nakricie, iaką u ſtarich biwała binda zpurpury noſtris korona.
7:
Diadematus, Diademate ornatus - Koronowanij.
8:
Diaeta, Locus in quo cibus ſumi ſolebat, coenaculum, coenatio - Sąla.
9:
Diaeta [...] pro victus ratione, et praeſcripta viuendi formula - Pewne ſtanowienie, ktore w piciu ij wiadlie zachowuię.
10:
Diaetarii, Serui in diaeta ſeruientes - Słudzi ſtołowij.
11:
Diaetetae - Roziemcij. [...] arbitri
12:
Diaetetica -
strona: 318a
Pewną miara wiadlie y wpicziu. medicina [...] quae victu medetur1:
Diagramma - Nąpis. [...] inſcriptionem vel titulum ſignificat.
2:
Dialeucon - Szafrąn białawi.
3:
Dialogus - Rozmowa, dialog miedzi dwiema albo trzema. Sermocinatio ſiue diſputatio, duorum vel plurium, interrogationem mutuamque reſponſionem continens
4:
Diameter - Linia ktorą rowno przecziną circuły wſzwerze. [...] linea, quae ſic a ſummo ad imum tendit ad circulum, vt per centrum eat
strona: 318b
1:
Dianoea, Mens, intellectus - Rozum, dowczip.
2:
Diaphora - Roznosc̀. [...] differentia
3:
Diaphragma - Błanka ktora ſerce ij płuca dzeli od watrob ij ij ſsliedzonij.
4:
Diaporesis, Dubitatio - Wątpienię.
5:
Diarium [...] ſignificat victum quotidianum, id eſt quod in vnius diei cibum datur - Pokarm ktori na dzen trawimij albo widaiemij. ¶ Diarium [...] pro libello in quo acta quotidiana perſcribuntur - Kſziaſzka do ktoreij ſprawi naſze co dzien wpiſsuiemij.
6:
Diarrohoea - Biegunka. Alui purgatio, ventris fluxio.
strona: 319a
1:
Diaſtema, [...] ſpatium, interuallum, ſiue intercapedinem ſignificans - Szerokos̀cz rowną a rozdzelną, iaką ieſt miedzi liniamy.
2:
Diatheca - Teſtament. [...] pro teſtamento ponitur
3:
Diatretus, Tornatilis - Toczoni, kręcony.
4:
Dibapha, ſiue Dibaphos - Purpurą ſzarłat dwa razy omoczony.
5:
Dica, Iudicium, actio, libellus actionem continens - Pozew wktorim skarga ieſt opiſsaną.
6:
Dicacitas - Swiekotliwosc. Dicaculus
7:
Dichotomos - Na dwoie rozerzniony. [...] dimidiatus, ſiue per medium ſectus
8:
Dico, Conſecro, dedico - Wiecznię oddaie.
9:
Dicatio, Conſecratio, addictio -
strona: 319b
Offiarowanię.1:
Dico, Loquor, eloquor, verba facio, narro, orationem habeo, commemoro, profero - Mowie, powiedąm.
2:
Dictum -
strona: 320a
Mowa, powieſc.1:
Dicturio, Dicere cupio, ſiue dicere molior - Swiekocę.
2:
Dictio, Oratio, dicendi genus, actio - Słowo.
3:
Dicax, Qui dictis abundat, qui facete et acute dicta iacit - Tenktori vſtawiczne zarty mouy.
4:
Dicaculus - Swiekot.
5:
Dicacitas, [...] ſermo, cum riſu alios inceſſans - Szczebiotanie, blekotanię.
6:
Dicto, [...] aliquid tractim pronuntiare, vt calamo excipi poſſit - Leko mowiac do piſsanią podaię.
7:
Dictata, [...] themata atque praeſcripta quae magiſter ludi pueris praebere conſueuit - Rzeczktorą powiedą miſtrz do piſsanią ſwoim vczniom.
8:
Dictatio, dictata - Powiedanię.
strona: 320b
1:
Dictito, Paſſim et frequenter dico - Vſtawnie toz mowie.
2:
Dicteria, Dicta falſa et acuta, et quodam quaſi aculeo pungentia - Mowki ostre a przerazliwe.
3:
Dictamnum, ſiue Dictamnus - Dijptani, ieleni korzen.
4:
Didaſcalia - Pokazowanie naukij. [...] doctrina, ſiue eruditio
5:
Didaſcalus -
strona: 321a
Nauczicziel, miſtrz. [...] praeceptorem ſonat1:
Dido, Diſtribuo, diuido - Rozdzielą̀m.
2:
Didoron - Nadwie dłoni ſzeroky. Quod eſt duorum palmorum
3:
Diduco, In diuerſas partes et diuerſa loca duco, diſtraho, dirimo - Rozdzieląm, rozdwoiąm.
4:
Didymus - Dwoiſti. [...] geminus
5:
Dies - Dzien.
strona: 321b
1:
Diecula - Dzionek.
2:
Dieſcit, Dies fit - Dnieie.
3:
Diurno, Diu viuo - Długo ziię.
4:
Diurnus, Quod ad diem pertinet, quod die fit - Dniowi.
5:
Diurnum, Liber continens acta ſingulorum dierum, diarium - Kſziega do ktorei ſprawi kazdego dnia piſzemij.
6:
Diutinus, Longus, diuturnus - Długij.
7:
Diutine, [...] diu - Długo.
8:
Diutile, [...] aliquandiu -
strona: 322a
Przidłuzſzim.1:
Diutius - Dłuzey.
2:
Diutiſsime, Logiſſimo tempore - Barzo długo, czas wielky.
3:
Diuturnus, Diutinus - Barzo długy.
4:
Diuturnitas, Longinquitas temporum, numerus dierum - Długiczas.
5:
Dieteris, Tempus duorum annorum - Czas dwuletny.
6:
Diffamo, Per diuerſas partes famam diuulgo, ſineſtram [! = sinistram] famam de re quapiam ſpargo - Srąmocę, obmowiam.
7:
Diffarreatio - Rozwod.
8:
Differcio, Impleo, et diſtendo - Roztikąm, nadziewąm.
9:
Differo, Spatium temporis extendo - Odkładam.
10:
Differentia, Diſcrimen, diſſimilitudo - Roznośc.
11:
Dilatus, Prolatus, productus - Przedłuzony.
12:
Dilatio, Temporis prorogatio, ſiue extenſio - Przedłuzenię odwłoka.
13:
Dilator, Cunctator - Przedłuzacz.
14:
Diffibulare, Aperire, diſcingere, fibulam reſoluere - Rozpinąm.
15:
Difficilis, Laborioſus, operoſus, habens multum difficultatis et laboris - Trudny.
16:
Difficultas, Labor, anguſtia, aſperitas - Trudnos̀c.
strona: 322b
1:
Difficile, Difficiliter, et difficulter, AEgre, vix, cum labore - Trudno, ledwo.
2:
Diffido, Non fido, deſpero - Wątpię, nie vffąm.
3:
Diffisus - Wątpiąci.
4:
Diffidentia - Nieufnosc, wątpliwosc.
5:
Diffidenter, Timide- Zwatpienim, wątpliwie.
6:
Diffindo, Findo, diuido - Rozſzczepiąm, rozlupuię.
7:
Diffingo, Corrumpo, et deſtruo quod fictum et formatum eſt - Zepſowanei rzeczi znowu inaczei czinie.
8:
Diffinio, Definio - Opiſsuię.
9:
Diffinitio, [...] definitio, et finitio - Opiſsanię rzeczij iako ieſtſama wſobie.
10:
Diffiteor, Nego, inficior - Przę, wiznac niechcę.
11:
Difflo, [...] flatu proſterno - Rozdimąm.
12:
Diffluo, [...] in diuerſas partes fluo, Liqueſco - Rozpłiwuię ſzie, ztapiąmſie, rozcziekąmſie.
13:
Diffringo, In varias partes frango - łamię.
14:
Diffugio, In diuerſas partes fugio, huc illuc fugio, dilabor - Vcziekam ij tąm ij ſam.
15:
Diffugium - Vczieczka.
strona: 323a
1:
Diffundo, Huc illudilluc fundo, diſpergo, diſſipo - Rozliewąm.
2:
Diffusus - Rozcziągniony, rozſzerzony.
3:
Diffuse, Diſperſe - Szerocę.
4:
Diffusio, Dilatatio, diſparſio - Rozſzeizenię, rozpuſzczenię.
5:
Digamus - Ten ktori dwiezeniemą, albo ktoriſzie dwakroc ozenieł. Qui duas duxit vxores
6:
Digero, Ordino, diſpono - Rozrządząm, rozkładam. ¶ Digero [...] concoquo - Trawię.
7:
Digeſtio, Ordinatio - Rozrządzenię. ¶ Concoctio et digeſtio - Strawnosc.
8:
Digitus - Paliec.
9:
Digitulus, et Digitellus - Palieczek, paluſzęk.
10:
Digitalis, Quod habet menſuram digiti - Co ieſt długo na puliec.
11:
Digitalia, Digitorum tegmenta -
strona: 323b
Paluch, rękawice.1:
Digitellus, ſiue Digitellum - Roiownik.
2:
Digitatus, Qui digitos habet - Palczaſtij.
3:
Digladior, Gladiis certo, certo, contendo, diſſentio - Szermuię, fechtuię.
4:
Dignoſco, Agnoſco, cognoſco, aut diſcerno - Rozeznawąm.
5:
Dignus, Qui aliquid meretur, cui aliquid merito debetur - Godnij.
6:
Digne, pro dignitate - Godnie.
7:
Dignanter, Digne - Godnie.
8:
Dignitas, Honeſtas, honor, amplitudo, ſplendor - Godnosc.
9:
Digno, Dignum iudico, dignor - Godnim czinie.
10:
Dignoro, Signum inuro, quemadmodum fieri ſolet ſceleratis, et pecoribus - Piatnuię.
11:
Dignor, Dignus habeor - Zagodnego ieſtem, racząm mie.
12:
Dignor, [...] Dignum iudico, ſeu habeo - Zagodnegomąm.
13:
Dignatio, [...] dignitas et amplitudo propter honores geſtos, aut magiſtratum, vel propter oris, morumque maieſtatem - Goddosc, rączenię, cżczenię.
14:
Digredior, Diſcedo, egredior, a te diſcedo, a propoſito abeo - Odſtępuię, odchodzę.
strona: 324a
1:
Digreſsus - Odſtapienię, rozłaczenię.
2:
Digreſsus, Digreſſio - Odchod, odłaczenię.
3:
Digreſsio, Pro diſceſſu - Rozeiſzcię, rozłaczenię.
4:
Diiudico, Diligenter aut diuiſim iudico, diſcerno, diſtingnodistinguo, diſcepto, dirimo - Rozſsadząm.
5:
Diiudicatio, Diſceptatio - Rozſądek.
6:
Diiungo, Separo, diuido - Rozłacząm.
7:
Dilabor, Diffugio, ſeu clam diſcedo - Odpadąm, odchodzę.
8:
Dilapsus - Vpadnienię, vmnieiſzenię.
9:
Dilabidus - Rozliazły.
10:
Dilacero, Lacero - Rozdzierąm.
11:
Dilanio, In diuerſas partes lanio, diſcerpo - Rozriwąm, roztarguię.
12:
Dilapido, Diſperdo, decoquo, conſumo - Nie potrzebnie vtracam, rozproſząm.
13:
Dilargior, [...] varie, aut diuerſis largior - Itemu y owemu daię.
14:
Dilato, Latum facio, late explico, propago - Rozſzerząm, rozcziagąm.
strona: 324b
1:
Dilatro - Rozwołuię.
2:
Dilaudo, Laudo - Chwalię.
3:
Diligo, Amo, charum habeo - Miełuię.
4:
Diligens, Gnauus, ſolers, attentus, ſedulus, diligentiam adhibens - Pilnij, dbałij.
5:
Dilector, amator - Miełoſnik.
6:
Diligentia, Studium, cura - Staranię, pilnosc.
7:
Diligenter, Studioſe, cum cura et ſolicitudine - pilnie.
8:
Dilorico, Diſcindo, aperio - Rozriwąm, rozriwąm.
9:
Diluceo, Luceo, illuceo - Szwiecę ſzie wſzedzie.
10:
Dilucidus, Clarus, apertus, euidens - Iaſnij, ſzwietnij.
11:
Dilucide, Clare, perſpicue, aperte - Iasnie, ſzwietnie.
12:
Dilucido, Declaro, clarum facio - Oswiecąm, obyasniąm.
13:
Diluceſcit, Dies fit, luceſcit - Szwitą, dnieie.
14:
Diluculum, Ante Solis ortum aurora, quaſi parua diei lux - Szwitanię.
15:
Diluculo, [...] ſummo mane, ante lucem - Naswitaniu.
16:
Diluculo, [...] diluculum fieri - Poczinąm ſzwitać.
strona: 325a
1:
Diludia, Ludorum intermiſſio, ceſſatio a ludo - Przeſtanię odgranią.
2:
Diluo, Lauo, purgo, reſoluo - Odmiwąm, chędozę.
3:
Dilutus, Miſtus, temperatus - Zmieſzany, roztworzony.
4:
Diluuium, Terrae inundatio ab immodicis imbribus, vel maris fluuiive incremento proficiſcens, Eluuies, inundatio - Wylanie wodizbrzegow, powodz.
5:
Diluuies - Przelanię.
6:
Diluuio - Przeliewąm.
7:
Dimachae - Konie ładowni.
8:
Dimano, Diuerse ſiue diuiſim mano, defluo, profluo - Rozpłiwąm ſzie, rozſserząm ſie.
9:
Dimetior, Metior - Odmierząm.
10:
Dimetiens, Linea recta, figuram quae longiſſime patet, ex aequo ſecans - Liniąna proſt wimierzaiacą.
11:
Dimensus - Rozmierzom. ¶ Dimensus, Plerumque paſſiue capitur - To czo ieſtrozmierzonego.
12:
Dimensio - Odmierzenię, wimierzenię.
13:
Dimico, Pugno, [...] contendo - Szermuię, biięſzie, walczę.
14:
Dimicatio, Pugna, diſcrimen, contentio - Bytwa walczenię.
15:
Dimidius, Quaſi per medium diuiſus - Połowiczny, wpoły przedzelony.
strona: 325b
1:
Dimidiatus, [...] diſmediatus, et in parte [! = partes], duas pares diuiſus - Na dwie rowne czesczij rozdzielonij.
2:
Dimidiatim - Połowicą.
3:
Diminuo, Minuo, imminuo, attenuo, detraho - Vimnieiſząm.
4:
Diminutus - Vmnieijſzonij.
5:
Diminutio, Imminutio - Vmnieijſzenię.
6:
Dimitto, Diuerſa in loca mitto - Puſzcząm precz, poſselam tamijſam.
7:
Dimitto [...] permittere, in poteſtatem dare - Dozwaliąm.
8:
Dimiſsus, Omiſſus, vel relictus - Przepuſzczonij, posłanij.
9:
Dimoueo, Remoueo, repello, reiicio - Odmijkąm, zmieiſca riſząm.
10:
Dimulgo - Osławiąm.
11:
Dimyxos - Lichtąrz odwu rurach. Lucerna duo habens ellychnia
12:
Dinumero, Numero - Odlicząm.
13:
Dinumeratio - Odliczenię.
strona: 326a
1:
Dioctinitae - Dozorci.
2:
Dioecesis - Powiat panſtwo, biskupſtwo. [...] gubernatio, adminiſtratio, diſpoſitio, ſiue iuriſdictio
3:
Dioecetes - Ochmiſtrz item marſzołek. Qui procurationem regiam, vel magnatis alicuius ſuſcepit.
strona: 326b
1:
DIONYSIVS, [...] Bacchus - Bacchus bog.
2:
Dionysia - Kiermaſz, mie ſsopuſtij gdi ſzie ono popij na iedne niſzą ziezdzaią, ij do iedneij karczmij, zſwimij kuchar kamij ij bękarcietij.
strona: 327a
1:
Diotae, ſiue Dyotae - Dzbąn ô dwu vchach wktorim winno chowaią.
2:
DIPHILVS, Architectus [...] in perducendis ad finem operibus tardiſſimus - Niepoſpiech wroboczię.
3:
Diphthera, [...] Antiquiora diphthera loqueris - Stare dzeie powiedąſz.
4:
Diplois, Veſtis duplicis genus - Szata futrowaną.
5:
Diplomata - Wolni liſt, iaki więc miaſta od ſwich panow miewaię. Literae [...] principum ſignis obſignatae
strona: 327b
1:
Dipsacon, Spina alba, quae et aſpalathus, et diaxylon nominatur - Szczotkij, polna ſzczecz.
2:
Diradio, [...] ad radiorum figuram compono - W kołkij ſtawiąm.
3:
Diribere, et Dirimere [...] proprium verbum neutrum autem ſatis fuiſſe manifeſtum - Podzielic, rozdac
4:
Diribitorium - Plac ną ktorim zołnierzom zołd placą. Locus [...] in quo re cenſebatur exercitus, et ſtipendia militiae numerabantur
5:
Dirigeo, Prae frigore aut timore, aut alio caſu viribus deſtituor - Od zijmna boiazni, albo zin ſzego przipatku martwieą.
6:
Dirigo, Rego, rectum facio, diſpono, compono, ordino, aeſtimo - Naproscząm, zkrziwego proste czinię.
strona: 328a
1:
Directus, Rectus - Proſty.
2:
Directe - Proſto.
3:
Directum - Naprosc̀zęnię. AEquitatis autem vis [...] duplex, cuius altera directi, et veri et iuſti, et [...] aequi et boni ratione defenditur.
4:
Directarii, Fures - Wdom zakradniem złodzeię.
5:
Dirimo, Diuido, ſeparo, diſtraho - Rozłacząm, rozeimuię.
6:
Diremptus, Separatio - Rozłaczenię, rozięcię.
7:
Diripio, Diſpopulor, ſpolio, in diuerſas partes rapio - Plundruię, rozchwitąm, iako nie przyaczie wibierąm.
8:
Direptio - Rozchwicenię, plundrowanię.
9:
Dirumpo, Varie rumpo, ſeu violenter ſcindo - Rozriwąm, roztarguię.
10:
Diruptio - Rozerwanię. Neceſſario vaſtum in tam magnorum corporum diruptione reddit ſonum.
11:
Diruncino, Diſſeco et diſſipo - Rozczieram piełam.
12:
Diruncio, Depurgo - Chędozę, cziſzczę.
13:
Diruo, Deiicio, euerto, atque deſtruo - Rozriwąm, rozrzucąm, rozmiatuię.
14:
Dirus, Crudelis, ſaeuus, infeſtus, ferus, immanis - Srogy, okrutny.
15:
Dirae - Przeklinanie, złorzeczenię. Execrationes, et imprecationes [...] quae in maleuolos effundebantur horrendae
strona: 328b
1:
Diritas, Crudelitas, immanitas, feritas - Srogosc̀, okruczienſtwo.
2:
Dito, Diuitem facio - Bogacę.
3:
Diteſco, Diues fio - Bogaczeię.
4:
Diſcalceo, Calceos exuo - Wizuwąm, rozzuwąm.
5:
Diſcapedino, Reſero, aperio - Otwierąm.
6:
Diſcaueo, [...] diligenter caueo - Strzegę ſzię.
7:
Diſcedo, Recedo, abeo, proficiſcor, migro, demigro - Odchodzę.
8:
Diſceſsio, Abitus, diſceſſus - Odſtęp, odeisc̀ię.
9:
Diſceſsus, Diſceſſio - Odchod, odſtąpienię.
10:
Diſcepto, Diſputo, contendo, decerto - Swarzę ſzie, zpieram ſzie.
11:
Diſceptator, Rei ſententiaeque arbiter, iudex - Roziemca, rozſądzacz.
strona: 329a
1:
Diſceptatrix - Ta ktorą rozſądzą.
2:
Diſceptatio, Cauſa et lis - Niezgoda, poſwarik.
3:
Diſceptatiuncula - Poſwarek.
4:
Diſcerno, Separo, diuido, diiudico, diſtinguo, diſpicio - Rozłaczam.
5:
Diſcretus - Rozła czony, przegrodzony.
6:
Diſcretio, Separatio, diſtinctio - Roznonoscz, rozdział.
7:
Diſcrete, [...] ſeparatim et diſtincte - Oſſobnie, rożnię.
8:
Diſcrimen, Separatio, differentia - Roznosc, rozdizał. ¶ Diſcrimen [...] pro diuiſione et capillorum exornatione - Przedzal włoſſow.
9:
Diſcrimino, Diuido, ſeparo, diſtinguo - Dzielię ver.
10:
Diſcriminatus, Diſtinctus - Rozdzielnie.
11:
Diſcriminatim, [...] Differenter - Rozdzielnie.
12:
Diſcriminator - Rozdzieliacz.
13:
Diſcriminatio, Separatio - Odłaczenię.
14:
Diſcriminale, Acus [...], quae crines diuidit ad concinnandum caput - Szpilka ktora białe głowi włoſſi dzelą.
15:
Diſcerniculum, Inſtrumentum quo mulierum capillus diſcernitur - Inſtrument do dzielenią włoſſow.
16:
Diſcerpo, Diſtraho, diſcindo, dilacero, diuello - Rozriwąm.
17:
Diſcerptus -
strona: 329b
Rozerwany.1:
Diſcindo - Rozrzinąm, rozłupuię.
2:
Diſciſsus - Rozerznioni, roztargnioni.
3:
Diſcingo, Quod cinctum erat diſſoluo - Rozpaſſuię.
4:
Diſcinctus - Rozpąſſany.
5:
Diſcludo, Excludo, ſeparo, diſiungo - Dzieliè łącze.
6:
Diſclusio - Rozłaczenię.
7:
Diſco, Percipio, diſciplinam accipio, cognoſco, perdiſco - Vczę ſzie.
8:
Diſciplina, Ars, doctrina - Nauka, czwiczenie.
9:
Diſciplinabilis - Nauczaiąci.
10:
Diſcipulus, [...] Auditor, qui ſe alicui in diſciplinam tradit - Diſcipuł, vczen.
11:
Diſciplinosus, [...] qui tam bonas quam malas artes facile diſcit - Latwi do vczenia.
12:
Diſcobolus - Miotaięci bliacha. Qui diſcum iaculatur
13:
Diſcolor, Quod eſt diuerſorum colorum - Rozmaicie farbowany.
14:
Diſconuenio, Non conuenio - Nie zgadząm ſzie, rozni ieſtem.
strona: 330a
1:
Diſcoquo, Coquo, decoquo - Wiwarząm.
2:
Diſcors, Diſſentiens, diſcordans - Niezgodliwy, ſwąrliwy.
3:
Diſcordo, Diſſideo, diſſentio, diſcrepo - Nie zgadzam ſzie.
4:
Diſcordia, Diſſidium, diſſentio, ſeditio - Niezgoda.
5:
Diſcordabilis, Quod diſcordat, et diſconuenit - Niezgodliwy.
6:
Diſcordialis, Qui diſcordiam excitat et parit - Niezgodnik.
7:
Diſcordiosus, Qui diſcordiam ſeminat et lites ſerit, diſcordialis - Swąrliwi ſwąrca.
8:
Diſcrepo, Diſcordo, diſſentio, diſcrepans ſum, quaſi diuerſo modo crepo - Nie zgadząm ſzie, nie przizwaliąm.
9:
Diſcrepantia, Diſſenſio, diſcordia - Roznosc̀, niezgoda.
10:
Diſcrucior - Trapie ſzię, grizę ſzie.
11:
Diſcumbo, Accumbo - Do ſtołu ſziadąm.
12:
Diſcuneatus, Quaſi immiſſo cuneo apertus ac patens - Rozupłiony, rozdarty.
13:
Diſcupio, [...] valde cupio - Barzo zudąm.
14:
Diſcurro, In diuerſas partes curro - Przebiegąm ſzie.
15:
Diſcursio - Bieganie nierządne.
16:
Diſcursus, Diſcurſio - Przebiegiwanie.
17:
Diſcursitatio - Bieganie niemierne.
strona: 330b
1:
Diſcus - Talierz, płaską miſsa. Vas latum [...] ad portandas carnes
2:
Diſcutio, [...] in diuerſas partes reiicio, diſpello - Witrzaſsąm, roztrzaſsąm.
3:
Diſcuſsor, Calculator - Roztrzęſacz.
4:
Diſcuſſum, Quod examinatum, aut iudicatum eſt - Roztrzę ſienię.
5:
Diſiicio, In diuerſas partes iacio, diſpergo - Rozrzucąm, rozmiatąm.
6:
Diſiectus, Diſperſus - Rozmiotany, rozrzucony.
7:
Diſiecto - Rozrzucenię.
8:
Diſiungo, Separo - Lącze.
9:
Diſiunctus - Kozłaczony.
10:
Diſiunctus - Rozłączoni.
11:
Diſiunctio, Separatio - Rozłączenię.
12:
Diſiunctiuus - Lacząci.
13:
Diſiunctiue - Lą̀czenie.
14:
Diſpaleſcere, [...] palam omnibus innoteſcere - Kazdemabic znaiomim.
15:
Diſpalo, [...] ſeparo -
strona: 331a
Rozſtrzeląm ſie, rozbiegąm ſzie.1:
Diſpando, Extendere - Wiwieſząm, rozcziagam, rozkładąm.
2:
Diſpeſsus, Expanſus, extenſus - Rozcziągniony.
3:
Diſpar, Inaequalis, diſſimilis, impar, diuerſus - Rozny.
4:
Diſparilitas - Roznę rozrzucenię.
5:
Diſparo, Separo, et ſeiungo - Rozdzieląm.
6:
Diſpello, In varia loca pello, diſcutio, diſiicio - Rozganiąm.
7:
Diſpendo, Diſtineo, ſiue occupatum teneo - Sprawany ſzausćziagąm. ¶ Diſpendo [...] expendo, erogo, diſtribuo - Rozdaię.
8:
Diſpendium, [...] ſumptus, incuria, vel negligentia - Vtrata, zguba. ¶ Diſpendium [...] damnum, vel detrimentum - Szkoda.
9:
Diſpendiosus, Damnoſus - Szkodliwy.
10:
Diſpenno, Expando - Rozcziagam.
11:
Diſpenſo, Diſpendo, diſpono, procuro - Rozrzadząm.
12:
Diſpensator, Qui familiae neceſſaria diſpenſat, et diſtribuit: eiuſmodi ſunt obſonatores, quorum officium eſt coëmere quae vſus domeſticus expoſtulat - Szaffarz.
strona: 331b
1:
Diſpensatio, Procuratio, adminiſtratio - Szaffarſtwo, widatek.
2:
Diſperdo, Conſumo, diſſipo - Rozrzucąm, kazę, pſuię.
3:
Diſperditio, Delatio, perditio - Skaza.
4:
Diſpereo, [...] in totum pereo, et deficio - Ginę, wniwecz ſie obracąm.
5:
Diſpergo, In diuerſas partes ſpargo, Diſiicio, diſſipo - Rozproſząm.
6:
Diſpersus, Diſiectus, fuſus - Rozproſzony.
7:
Diſpersus - Rozproſzenię.
8:
Diſperse, et diſperſim, Diffuſe - Rozproſzenie.
9:
Diſpertio, et Diſpertior, In diuerſas partes diuido, huic et illi partes do - Rozdzieląm, dziele.
10:
Diſpeſco, Separo, diſiungo, quaſi pecus a paſtione arceo - Rozlącząm, dziele.
11:
Diſpicio, Diſcerno - wiba cząm, roz dzieliąm.
12:
Diſpectus, Diſcretio, delectus - Przebranię, roznica.
13:
Diſpicientia, Circunſpectio, et prouidentia, vel conſideratio diligens atque diſcretio - Oſtroznosc̀, przeizrzenię.
14:
Diſpliceo, Odioſus ſum, iniucundus ſum - Nie podobąm ſzie.
15:
Diſplicentia - Nie podobanię.
16:
Diſplico, Explico, dilato, extendo - Rozcziagąm, rozwicąm.
strona: 332a
1:
Diſplodo, Cum crepitu rumpo - Wiſtrze ląm.
2:
Diſpolio, Spolio - Obierąm, obłupiąm.
3:
Diſpoliabulum - Obranię.
4:
Diſpono, Ordino - Rozrzadząm, diſponuię.
5:
Diſpositus, Diſpoſitio - Rorząwdzoną.
6:
Diſposite, Apte, concinne, diſtincte - Rzadnie.
7:
Diſpositio, Ordinatio, collocatio - Rozrządzenię.
8:
Diſpositor - Rozrzadzca.
9:
Diſpudet, [...] Multis modis pudet - wſtidzec ſzie.
10:
Diſpuluero, In puluerem redigo - wproch obracąm.
11:
Diſpumo, Spumas eiicio, ſpumis purgo - Odſzumuię.
12:
Diſpungo, Expungere, delere - wimazuię.
13:
Diſpunctio, [...] expunctio ſiue deletio - wimazanię.
14:
Diſputo, [...] purum facio - Obczinąm, chedoze: item diſputuie rozmawiąm.
15:
Diſputatio - Rozmowa, gatka.
16:
Diſputatiuncula - Rozmoweczka.
17:
Diſputator - Rozmowca.
strona: 332b
1:
Diſquiro, Per omnes partes quaero, inquiro, inueſtigo, diſcepto, diſputo - Pilno przepatruię.
2:
Diſquisitio, Inquiſitio, inueſtigatio, diſputatio, diſceptatio, iudicium - Pilnebadanięcoktocziny.
3:
Diſraro, [...] caſtro, et diuerſis modis quod denſum erat rarum facio - Przerzadząm.
4:
Diſsauior, Suauior, oſculor - Całłuię, obłapiąm.
5:
Diſseco, Dilanio et variis modis ſeco, ſiue in varias partes diuido - Rozsiekuię, rozrebuię.
6:
Diſsectus, Quod eſt per anatomen diuiſum - Rozerzniony.
7:
Diſsemino, Spargo, diuulgo, diſpergo, diſſipo - Rozsiewąm.
8:
Diſsentio, vel Diſſentior, Diuerſum ab aliis ſentio - Inaczey mniemąm, niezgadząm ſzie.
9:
Diſsensio, Sententiarum diuerſitas, diſſidium, contentio - Niezgoda, poſwarek.
10:
Diſsentaneum, Diſſentiens, non conueniens - Niezgodny.
11:
Diſsepio, Quod ſeptum erat dirimo et diſiicio - Rozgradząm.
12:
Diſsepimentum, Quo res illa diſſepitur et diuiditur - Przegrodek.
13:
Diſseptum, ſiue diſſepium - Przeczne przegrodzenię.
14:
DſseroDiſsero, Sero - Rozsiewąm.
15:
Diſsero, Diſputo, enarro, declaro - Rozmawąm, diſputuię.
16:
Diſserto - Swarzeſie.
17:
Diſsertatio -
strona: 333a
Długa rozmowa o rzeczi nieiakiey.1:
Disertus, Ornate dicens, probe et verbis ornatiſſimis diſſerens - wimowny.
2:
Diserte, [...] Facunde, ornate - wimownię, ozdobnię.
3:
Diſsideo, Diſcordo, diſſentio - Nie zgadząm ſie.
4:
Diſsidium, Segregatio, diſcordia - Niezgoda, roznosc̀.
5:
Diſsidentia, Diſſentio, diſcordia - Niezgoda.
6:
Diſsilio, [...] Loco moueor - Odskakuię.
7:
Diſsulto, In diuerſas partes ſalio - Rozskoczicz ſzie.
8:
Diſsimilis, Abſimilis, diſpar, diſſimilitudinem habens - Rozni, nie podobny.
9:
Diſsimiliter, Diſſimili ratione - Roznie.
10:
Diſsimilitudo, Varietas, diſtantia, differentia - Roznosc̀.
11:
Diſsimulo, Diligenter et aſtute celo, nequid noſci poſſit, occulto, conniueo - Nakriwam, zamilcziwam.
12:
Diſsimulantia, Diſſimulatio - Przemilczenię.
13:
Diſsimulator - Nakriwacz.
14:
Diſsimulatio, Diſſimulantia - Zamilczenię.
strona: 333b
1:
Diſsimulanter, Diſſimulatim - Nakricie, milcząc.
2:
Diſsipo, [...] diſpergo, diffungo, diſperdo, conſumo, diuulgo - Rozmiatąm, rozrzucąm.
3:
Diſsipatio, Diſſolutio - Rozmiotanię.
4:
Diſsitus, Diſtans, remotus, quaſi procul ſitus - Daleko połozoni, dalieky.
5:
Diſsocio, Separare, diſſoluere et a ſocietate diſiungere - Rozłacząm, łą̀cze.
6:
Diſsociatio, diſiunctio, diſcordia - Rozłączenie.
7:
Diſsociabilis, Quod ſociari, coniungique non poteſt - Niedobri do złaczenią.
8:
Diſsoluo, Quod ligatum erat ſoluo, aperio, recludo - Rozwiezuię.
9:
Diſsolutus, [...] quod ligatum non eſt - Rozwiązany.
10:
Diſsolutus [...] pro effoeminatis et luxurioſis - Rozeuſtny.
11:
Diſsolute, Remiſse, negligenter, ignaue - Nikczemnie, niedbalie.
12:
Diſsolutio - Rozwiązanię.
13:
Diſsolubilis, Quod facile diſſolui poteſt - łatwi do rozwiazanią.
14:
Diſsonus, Diſſimiliter ſonans - Roznie zwięczący.
15:
Diſsono, Diſcordo, diſſideo, non conuenio - Nie zgadząm ſie.
16:
Diſsuadeo, Dehortor - Odradząm.
strona: 334a
1:
Diſſuaſor, Qui diſſuadet - Nie radzący.
2:
Diſſuauior, ſiue Diſſauior - Obłapiąm, całuie.
3:
Diſsuo, [...] quod ſutum erat diſſoluo, Senſim paulatimque diſſoluo - Porzę,
4:
Diſtabeſco, [...] tabeſco - Schne.
5:
Diſtaedet, Multum et vehementer taedet - Brzitkomy, teskno mie.
6:
Diſtendo - Rozcziagąm.
7:
Diſtentus, Repletus - Rozetkani.
8:
Diſtentus [...] occupatus vel diſtrictus - Zatrudniony.
9:
Diſtentiſsimus - Barzo zatrudniony. Pro occupatiſſimo
10:
Diſtensio - wicziągnienię.
11:
Diſtermino, [...] ſeparo, vel diuerſas res termino - Rozdzieląm,
12:
Diſtero, Multum ſiue crebro tero - Rozczierąm, roztłukuię.
13:
Diſtillo, Paulatim fluo - Kapąm, nadoł kapie.
14:
Diſtillatio, quam Graeci catarrhum [...], coryzam, vel branchum vocant - Kapanie znoſa.
15:
Diſtillarius, Concinnator, ſiue venditor diſtillationum - Przekupien palonich wodek.
16:
Diſtineo, Impedio, impeditum teneo - Zatrzimiwąm, powcziagąm.
17:
Diſtinguo, Diuido, diſcerno - Rozdzieląm, rozłącząm.
18:
Diſtinctus - Rozdzielony.
19:
Diſtinctio, Diuiſio, ſeparatio -
strona: 334b
Roznosc̀, rozdział.1:
Diſtincte, Separatim, diuiſim - Rozdzielnie.
2:
Diſto, differo - Ieſtem dalſzy, rozny, oddzelony.
3:
Diſtantia, Differentia, interuallum - Roznosc̀, dalią.
4:
Diſtorqueo, In diuerſum torqueo - Nakrziwiąm, przekrziwiąm.
5:
Diſtortio - Nakrziwienię.
6:
Diſtortus, Contortus - Krziwi.
7:
Diſtraho, Diuerſe traho, diuello, diſiungo - Rozcziagąm, lączę. ¶ Diſtraho [...] vendo - Przedaię.
8:
Diſtractio, Separatio, alienatio, diſiunctio - Rozcziągnienię.
9:
Diſtructio [! = distractio], Venditio - Rozpredanię.
10:
Diſtribuo, Diuido, partior, tribuo - Rozdzieliąm dzielie.
11:
Diſtribute, Diſtincte, partite - Rozdzielnie.
12:
Diſtributor - Dielnik, widzielacz.
13:
Diſtributio, Diuiſio, partitio, deſcriptio - Rozdzielenię.
14:
Diſtringo, Arcte ſtringo, conſtringo - Zcziagąm, zwiezuie.
strona: 335a
1:
Diſtricte - Twardo, Zczislie, oſtrze.
2:
Diſtrictius, Magis diſtricte - Sczislei.
3:
Diſtrictim, [...] diſtricte - Zatrudn ienie.
4:
Diſtrictio, Difficultas, anxietas - Trudnosc.
5:
Diſtrunco, [...] mutilo vel in partes diſſeco - Przeczinąm.
6:
Diſtruo, ſeorſim vel ſeparatim ſtruo - Przibudiwąm.
7:
Diſturbo, Diſiicio, diruo, euerto - Wiwracąm, mieſſąm, rozrzucąm.
8:
Diſturbatio - Rozrzucenie, rozmiotanie, zburzenie.
9:
Disulcus, [...] porcus [...] diuiſas in ceruice ſetas habens - wieprzna chrzipczie dwoiakiei ſsczeczi.
10:
Ditio, [...] imperium, dominium - Panſtwo, zemia.
11:
Diu - wednie, długo, dzas długi.
12:
Diuagor, Oberro, huc illuc vagor - Tułam sie, biegam.
13:
Diuarico, Extendo, diuido - Rozkłądąm, rozłącząm, rozkracząm.
14:
Diuello, Abſtraho, auello, diſiungo, diſtraho, ſeparo - Odiriwąm, rozłacząm, dziele.
strona: 335b
1:
Diuendo, Vendo, abalieno, diſtraho - Rozprzedaię.
2:
Diuerbero, Scindo - Rozbijąm, vderzemmdziele.
3:
Diuerto, et Diuertor, Ab itinere deflecto, de via recedo - Vſtępuię, skłaniąm ſie. ¶ Diuerto [...] in diuerſorium vel hoſpitium ſe recipere - Stanac wgospodzie.
4:
Diuersor, Hoſpitio excipior, hoſpitio alicuius vtor, hoſpes ſum - Mieſskąm, ieſtem wgoſpodze.
5:
Diuersito, [...] deflecto - Vstawnie wſtepuię.
6:
Diuersor, Hoſpes, qui in caupona diuerſatur - Ieſtem goſpodąm, mieſskąm.
7:
Diuersorium, Hoſpitium, caupona, aliuſve locus ad quem non habitandi, edsed ad tempus commorandi cauſa diuertimus - Goſpoda.
8:
Diuersoriolum - Goſpodka.
9:
Diuersorius - Goſpodarsky.
10:
Diuerticulum, [...] via per quam [...] de itinere noſtro alio diuertimus, flexio de via, anfractus - Vſtęp zdrogy.
11:
Diuersus, Separatus vel in varias partes diſtributus - Rozni, inakſzy, rozerwany.
12:
Diuersitas, Repugnantia, diſſimilitudo - Roznoſc.
13:
Diuerſiſſimus - Barzorozni.
strona: 336a
1:
Diuerse, Diuerſis partibus, varie - Rozno, nawieliu miesc̀ach.
2:
Diuerſiſſime - Rozmaiczie.
3:
Diues - Bogaty.
4:
Diuitiae, opes, amplae fortunae, et rerum abundantia - Bogacztwa.
5:
Ditiſsime - Barzo wimownie.
6:
Diuito, Diuitem facio, dito - Bogace.
7:
Diuexo, Variis modis affligo - Vexuię, tribuluię, ſzkrabię.
8:
Diuido, Separo, partior - Dzielię.
9:
Diuisus, Diuiſio, partitio, diſtributio - Rozdzielony.
10:
Diuisio, Sectio partitio, diſtributio - Dzielenię, łaczenię.
11:
Diuisor, Qui diuidit, diſtributor - Rozdzielacz.
12:
Diuisura, Diuiſio, vel inciſio - Rozdział.
13:
Diuiduus, Quod ſeparabile aut ſeparatum eſt - Rozdzielony, łatwi dodzielenią.
strona: 336b
1:
Diuidue - Wpoły.
2:
Diuidia, Taedium, et moleſtia - Przikrosc̀.
3:
Diuidicula - Zdroi poſpoliti. [...] caſtella ex quibus a riuo communi aquam quiſque in ſuum fundum ducit.
4:
Dius - Wiſsoce vdodzony, Zbogow poſzłi. [...] generoſus, diuinus
5:
Dium - Podniebem. [...] ſub dio, [...] hoc eſt ſub Ioue, ſiue ſub caelo
6:
Diuus, Diuinus - Bosky.
7:
Diuinus, Quod eſt dei, vel quod ad Deum pertinet - Szwiety, bozy.
8:
Diuinae rei operam dare, et Rem diuinam facere, eſt diis ſacrificare - Bogu słuzic.
9:
Diuinus, Qui diuinat, praedicit, vates - wieſzczek.
10:
Diuino, Vaticinor, auguror, coniicio, futura ſignifico, praeſagio - Gadam, prorokuię.
11:
Diuinatio, Augurium, vaticinatio, praedictio, praeſentio, rerum futurarum ſcientia - Prorokouanię.
strona: 337a
1:
Diuinitas, Numen, maieſtas diuina - Boſtwo.
2:
Diuine, Ad deorum ſimilitudinem, deorum more, et ſupra humanas vires, quaſi diuini numinis inſtinctu - Bosko.
3:
Diuinitus, a deo - Od boga.
4:
Diuortium, Diremptio matrimonii, inter virum et vxorem - Rozłaczenie meza zzoną, rozwod.
5:
Diuulgo, [...] Vulgo notum facere, vel rem aliquam in vulgum ſpargere - Naswat widaie, opowiedąm, iawnoczinię.
6:
Diuulgatus - Widani na ſwatło.
7:
Do - Daię.
strona: 337b
1:
Datus - Dany.
2:
Datus - Dąr.
3:
Datum, Expenſum - Widatek.
4:
Datuiri, [...] datum iri - Danim bic.
5:
Dato - Vſtawnie daię.
6:
Dator - Dawca.
7:
Datio - Danię.
8:
Datarius, Gratuitum, aut quod gratis datur - Durowni.
9:
Datatim - Daiac̀, daruiąc.
10:
Doceo, Inſtituo, erudio, praecepta do - Vczę.
11:
Doctus, Scientia imbutus, literatus, doctrina excultus, eruditus, intelligens - Vczony, madry.
strona: 338a
1:
Docte, Scite et eleganter - Vczenię.
2:
Docilis, Qui facile diſciplinam apprehendit, aptus ad diſciplinam - łatwi do vczenią.
3:
Docibilis, Qui idoneus eſt vt doceatur - Ten ktori ſie dą vczic.
4:
Docilitas, Apprehendendae doctrinae facilitas, diſcendi facilitas - Spoſob do poiecią nauky łatwy.
5:
Doctrina, Eruditio, quatenus a praeceptore proficiſcitur - Nauka, vmieietnoſc.
6:
Documentum, [...] admonitio, probatio, exemplum, quod nos aut doctiores reddit, aut certiores, aut prudentiores - Nauka, ktorą ſzieſtawamy medrzſzimy.
7:
Doctor, Qui docet, magiſter, praeceptor, interpres - Vczicziel, miſtrz.
8:
Docus - Balka. [...] trabem ſignificat
9:
Dodrans, Pondus vel menſura conſtans ex nouem vnciis - Waga maiącą wſo-
strona: 338b
bie dziewiec vncy.1:
Dogma, Decretum, praeceptum, ſcitum, placitum - Nauka oſſobliwą ktorą ſobie obierzeſz.
2:
Dogmatiſtes, Qui aliis dogmata praeſcribit - Nauk vcząci.
3:
Dolia, Vaſa maiora, vino ſeruando praecipue idonea - Faſsa, kuffa, beczka.
4:
Doliola - Beczoka, fałſseczka.
5:
Doliaris, Quod dolij capacitatem habet - Maiąci wſobie tak wiolie iako faſsa.
6:
Doliarius, [...] qui dolia facit, et componit - Bednarz.
7:
Doliarium, [...] cella in qua dolia vinaria ſunt - Komora gdzie faſsi chowaią.
8:
Dolo, Dolabra, ſiue aſcia laeuigo, vel caelo, ſculpo - Hebluię, gładzę.
9:
Dolitus, aut dolatus, dolabra ſcalptus - Heblowani.
strona: 339a
1:
Dolabra, Inſtrumentum fabrorum quo ligna dolant - Hebel.
2:
Dolabella - Heblik.
3:
Dolones - Koſtur zakritim ſpiſſem.
4:
Dolor, [...] animi vel corporis cruciatus - Boliesc̀, trapienię.
5:
Dolentia, [...] pro dolore - Bolienię.
6:
Doleo, Dolore afficior, corpore vel animo crucior - Boleię, troske mąm, załuię.
7:
Dolenter - Zzałosc̀ią, zbolescią.
8:
Dolus, Fraus, fallacia, machinatio, inſidiae - Zdrada, chitrosc̀.
9:
Dolosus, Fraudulentus, malitioſus - Chitri, zdradliwy.
10:
Dolose, Fraudulenter, malitiose - Zdradliwię.
11:
Doma - Dach rowny, połoziſty.
12:
Domiporta, Cochlea - Zołw.
strona: 339b
1:
Domus, [...] aedificium ad habitandum factum - Dom, chałupa.
2:
Domuncula - Domek.
3:
Domeſticus, Quod ad domum pertinet, quodque ex domo noſtra eſt - Domowy.
4:
Domeſticatim, [...] per varias domos - Zdomúdo domu.
5:
Domicoenium, Coena quae fit domi - Domową wieczerzą.
6:
Domuitio - Nawrot do domu.
7:
Domicilium, Habitatio longi temporis, vna cum omnibus ſuis rebus et fortunis - Mieſzkanię, przibitek.
8:
Domo, Manſuefacio, condocefacio, edomo - Skrocąm, zdzikiegocznie ſwoiskim, vskramian, obiezdząm.
9:
Domitura, Domandi actus -
strona: 340a
Vskromienię, zawcziągnięnię, zaprawienię.1:
Domitus - Obiezdzoni, vkroconi.
2:
Domitor, Qui domat, hoc eſt, cicurem, et manſuetum reddit - Powczięgacz, vskramiacz, obiezdzacz.
3:
Domitrix - Taktora vskramią.
4:
Domabilis, Qui eſt aptus ad domandum - łatwi do vskromienią.
5:
Domito - Vſtawnie skrocąm.
6:
Dominus, [...] qui domui praeeſt, et qui in familiam imperium habet - Pąn, ocziec czeladni.
7:
Domina, Hera, domini vxor, quae in familiam, aliamve rem imperium habet - Pani.
8:
Dominicus - Panski.
9:
Dominor, Ius et imperium in rem aliquam habeo, rerum potior, regno, dominatum teneo - Panuię.
10:
Dominatus, Principatus - Panowanię.
11:
Dominator - Ten ktori panuie.
12:
Dominatrix - Ta ktorą panuie.
13:
Dominatio, Imperium - Panowanię.
14:
Dominium, Imperium, et principatus - Panowanie.
strona: 340b
1:
Donax - Trczina miąſzą a gibką. [...] calamus craſſiore ligno, et tenui foramine
2:
Donec, [...] quoad, vel quouſque - Pokąd, azdotąd.
3:
Donum - Dąr.
4:
Dono, Donum in aliquem confero, largior, munere afficio, munus do - Daruię.
5:
Donatus, Munere affectus, cui aliquid donatum eſt - Vdarowani.
strona: 341a
1:
Donatio, [...] doni alicuius in alterum collatio - Darowanię.
2:
Donaria, [...] dona - Podarki.
3:
Donatiuum, Munus - Podarek.
4:
Donatiuus creditor, qui donationem facit - Podąrca.
5:
Dorcas - Sarna. Dama, ſeu caprea
6:
Dormio, Somnum capio, ſopitus ſum - Spię.
7:
Dormito - Zaſipiąm.
8:
Dormiſco, Dormio - Poczinąm, ſpac̀.
9:
Dormitator, Qui ſolet dormire, et omnia negligentius agere - Oſpaliec̀.
10:
Dormitorius - Doſpanią przi-
strona: 341b
ną, leząci.1:
Dormitorium, Dormitorium cubiculum - Komora do ſpanią.
2:
Doron - Dąr. Donum
3:
Dorſum, Tota poſterior corporis pars, a collo vſque ad os ſacrum - Grzbiet.
4:
Dorsualia, Tegumenta quibus equi et boues teguntur - Deka, na konie albo naẃoli.
5:
Doryphorus - Straz albo garda kroliewskiego cziała. Satelles qui lanceam, aut ſpiculum geſtans, tuetur corpus principis.
6:
Dos, [...] quod marito cum vxore datur - Poſsąg.
7:
Dotalis, Quod ad dotem pertinet, vel in quo dos conſtitit - Poſsązni.
8:
Doto, Dotem do - Poſsąg albo wiano daię.
9:
Dotatus - Poſsagiem opatrżoni.
strona: 342a
1:
Dosis - Lieka.
2:
Dothien - Wzdęcie ſiena cielię.
3:
Drabe - Polni kmin.
4:
Drachma - Dragma, to ieſt, oſmą częſcz od vncy. Genus ponderis ex decem et octo ſiliquis
5:
Draco - Smok.
6:
Dracontium - Obraski: herbario, węzownik.
7:
Dragma - Rzecz ktorą wgarſcz zaczapic̀ mozemi. [...] rapinam, aut manipulum dicimus, hoc eſt quantum vna manu comprehendere poſſumus.
8:
Drama - Grawkomedy.
9:
Drepanis - Morską caskołka. hirundo marina.
strona: 342b
1:
Dromas - Dromedarz zwierzę. Cameli ſpecies
2:
Dromos - Mieſce do ząwodu. [...] curſus
3:
Dropax - Płiaſtr ktori włoſſi wiriwą. Vnguenti genus quod ad euellendos e corpore pilos ſolet adhiberi.
4:
Drupae - Przeſtałe oliwi. Baccae oleae iam nigreſcentes
5:
Dryophyte - Zaby zeddzem ſie rodzące.
6:
Drypetae - Doizrzałe olywe. Oliuae [...] maturae et adultae
strona: 343a
1:
Dualis, Quod eſt duorum - Dwoyſti.
2:
Dubenus, [...] pro domino - Pąn.
3:
Dubio, [...] dubito, ſiue in dubio ſum - Wątpię.
4:
Dubius, [...] qui duas vias habet, et vtram eligat, neſcit: ſicut ambiguum, quod in ambas agi partes poſſit - Wątpliwi.
5:
Dubie - Niepewnię, wątpliwię.
6:
Dubiosus, Incertus, dubius - Niepewni.
7:
Dubito, Dubius ſum - Wątpię.
8:
Dubitans - Wątpiąci.
9:
Dubitatus - Wątpiąci.
10:
Dubitatio, Haeſitatio, ſcrupulus - Wątpienię.
11:
Dubitanter, [...] Dubitatim [...], Dubie, timide - Wątpliwie.
12:
Dubitabilis - Wątpiąci.
13:
Ducenarius, Qui duas centurias, id eſt ducentos milites, ducebat - Rotmiſtrz nad dwiemaſty zołnierzow.
14:
Ducenarius, Quod conſtat ducentis - Dwuſty.
15:
Duco, Deduco, capio, ſumo - Wiodę.
strona: 343b
1:
Ducatus, Praefectura, imperium militare, dignitas ducis - Panſtwo, kſięſtwo.
2:
Ducatio - Kſięſtwo.
3:
Ducator, pro duce - Kſiąze.
4:
Ducto, Huc illo duco - Tam ij ſam wiode.
5:
Ductito, Saepe circunduco - Vſtawnie wodzę.
6:
Dux, Qui ducit - Wodz, hetmąn.
7:
Ductor, Qui praeeſt exercitui, imperator, dux - Hetman.
8:
Ductus, Imperium, praefectura - Wiedzienię.
9:
Ductio, ductus - Prziwiedzienię.
10:
Ductarius, Qui ducit - Przewodnik. item powroz ktorim przicziągąmi.
11:
Ductilis, Quod facile ducitur, attenuaturque - Cziągłi.
12:
Ductim, Paulatim et cum mora - Zlieka.
13:
Dudum -
strona: [344]a
Niedawno.1:
Duellum, [...] bellum - Bytwa miedzi dwiema.
2:
Duello, Bello - Woiuię.
3:
Duellicus, Bellicus - Woiowni.
4:
Dulcis, Suauis, charus, iucundus - Słotki.
5:
Dulciculus - Przisłodſzemu.
6:
Dulcedo, Dulcitas, Dulcitudo, et Dulcor - Słotkosc̀. ¶ Piſtor dulciarius - Piernikarz, paſztetnik.
7:
Dulceo, Dulcis fio - Słodzeię.
8:
Dulce, et dulciter - Słotko.
9:
Dulcacidus - Słotkokwaskowi.
10:
Dulco, Dulce efficio - Sło-
11:
dzę.
12:
Dulia - Słuzba, posługa. Seruitus, ſiue cultus, qualem ſerui domino exhibent.
strona: [344]b
1:
Dum, [...] quando - Pokąd, az.
2:
Dumus, [...] omnis ſpina - Cziernina wſzelyaką.
3:
Dumosus, Frondoſus, ſpinoſus, vepribus plenus - Czierniſti.
4:
Dumetum, Locus [...] dumis, hoc eſt ſpinis obſitus - Mieiſce cziernią pełnę.
5:
Duntaxat, [...] ſolum, ſaltem, dummodo - Tilko.
6:
Duo - Dwa.
7:
Duodecim - Dwanaſcie.
8:
Duodecimus, et duodenus - Dwanaſti.
9:
Duonum - Dobri. [...] pro bono
10:
Duplex, cuius duae ſunt partes - Dwoiſti.
11:
Dupliciter, Duobus modis, bipertito - Dwoiako, wedwoię.
12:
Duplicarii, [...] Dupliciarij, milites erant, qui duplum accipiebant ſtipendium - Zołnierze dwoiaki żołd maiąci.
13:
Duplico, Duplicem facio, gemino - Dwoię.
14:
Duplicato - We dwoie.
15:
Duplionem, veteres dixerunt mulctam dupli -
strona: [345]a
1:
Dwoyſtą kazn.
2:
Duplus, Alterum tantum - Dwoiaky, ieſzcze rąz tak wielię.
3:
Dupla, [...] Duplum - Dwoiaką.
4:
Duplum - Dwoiako.
5:
Duplari, Duplicari - Dweicz.
6:
Durateus, Ligneus - Drewniani.
7:
Dureta - Wanna do miczią. [...] vas illud amplum in balneis, in quo ſedentes lauamur: [...] ſolium
8:
Durus, Solidus, firmus, et difficile cedens tactui - Twardi.
9:
Duriuſculus - Przit ward ſzim.
10:
Dure, et Duriter - Twardo.
11:
Duritia, et Durities, Firmitas, et ſoliditas - Twardoſc.
strona: [345]b
1:
Duritas, Duritia - Twardoſc.
2:
Durabilis, Quod durare poteſt - Trwałi.
3:
Duramen, et Duramentum, Brachium vitis - Winna à twardſzą galąska przi pniu, twardzina.
4:
Duracina perſica - Broskwinią albo owoc moczno ſie trzimaiąci.
5:
Duracinae vuae [...], quae duram et firmam corticem habent - Twarde iagodi.
6:
Duricoria, [...] quae ſunt duri corij - Twardoskor.
7:
Duro, Durum facio, firmo, ſolido - Vtwardząm.
8:
Dureo, Durus ſum - Twardim ſie ſtawąm.
9:
Duumuir - Ieden Pan zedwu naiwiſzich panow.
10:
Duumuiratus, Dignitas duumuirorum - Panowanię dwiemamezom zlieconę.
11:
Duumuiralis, Quod ad duumuiratus munus pertinet - Dwumezow godnoſc.
12:
Dynaſtes, Qui in magiſtratu eſt, aut qui in ciuitate plurimum pollet - Pan w. R. P. namoznieiſzi.
strona: 346a
1:
Dyota, ſiue Diota - Dzbąm odwu vchach.
2:
Dyſcolus - Rozpuſtnik. Difficilis, et moroſus
3:
Dysenteria - Biegunka. Inteſtinorum exulceratio cum inflammatione et excretione ſanguinolenta
4:
Dyſpepsia - Złe trawienie wzołatku. Difficilis et aegra concoctio
strona: 346b
1:
Dyſphilus, Amicus parum ſyncerus - Niepewni przyącziel.
2:
Dyſpnoea - Trudni oddech. Spirandi difficultas
3:
Dyſpnoicus - Czieſzko tchnąci. Qui dyſpnoea laborat.
4:
Dysuria - Rzezawka, trudne wodi puſzczanię. Difficultas, et ſuppreſſio vrinae
strona: 346a
E1:
E et Ex ¶ Econtrario - Naprzecziwko. [...] ediuerſo, contra.
2:
Eatenus, [...] vſque eo, vel ad eum modum - Az potąd.
3:
Ebenus, vel Ebeneum - Hebenowe drzewo.
strona: 346b
1:
Ebibo, Bibendo euacuo - Wypyąm.
2:
Eblandior, Blanditiis aliquid extorqueo, impetro - Wiłudząm.
3:
Eblanditus - Wiłudzoni.
4:
Ebria, vas vinarium - Winną kufa.
5:
Ebrius, Qui nimio potu mente alienatus eſt, temulentus, vinolentus, vino languidus, vino obrutus - Ozarti, opiełi.
6:
Ebriolus - Podpiłi.
7:
Ebriosus, Qui ſaepe fit ebrius - Ozraliec, opielca.
8:
Ebrietas - Ozralſtwo.
9:
Ebriulo, Ebrium facio - Vpaiąm.
10:
Ebriacus, [...] pro ebrio, vel inebriato - Opieliec.
strona: 347a
1:
Ebriare - Opaiac.
2:
Ebullio, Efferueſco: et inter bulliendum effundor - Wriwąm.
3:
Ebulum, ſiue Ebulus - Chebd.
4:
Ebur, Dens elephanti - Słoniową hoc.
5:
Eburneus, Quod eſt ex ebore - Słoniowi.
6:
Eburneolus - Słoniatko.
7:
Eburatus, Quod extrinſecus ex ebore, quod ebore eſt obductum - Słoniową koſcią obłożoni.
8:
Eboreus - Słoniowi.
9:
Ecbasis, [...] excurſus - Wiczieczka.
10:
Ecbolia, ſiue EcbolinaeEcbolimiae, ſiue Ecbolades - Lieki wirzucaiące.
11:
Ecce - Oto, weize.
strona: 347b
1:
Eccubi - Ieſtli gdzie. [...] Nuncubi
2:
Eccum, eccam, eccos, eccas - Otozgo.
3:
Ecclesia, Coetus, concilium, concio, congregatio - Zgromadzenie, koſcioł.
4:
Ecclesiaſtes - Kaznodzieia. Concionator
5:
Ecdicus - Obronca, procurator poſpolitego człowieka. [...] Ecdici [...] Tribuni plebis
6:
Echemythia - Milczenie. [...] taciturnitas et auſcultatio: [...] ſilentium
7:
Echeneis - Ryba wmorzu łodz zawciagaiącą. [...] Remoram appellant
8:
Echidna - Iaſzczurka. [...] ſerpens
9:
Echinus - Szczeczini na kaſtaniech. Tegmen ſpinoſum qup ſeruantur caſtaneae.
strona: 348a
¶ Echinus [...] terreſtre animal, cui eſt apud noſtros nomen hericio, ſiue herinaceo, aut etiam herici - Ięz.1:
Echinatus - Szczecziſti.
2:
Echium, Vulgo Bugloſſus ſylueſtris, id eſt, Lingua bouis - Wolowi ięzyk.
3:
Echo, Soni vel vocis repercuſſio - Dzwięk zkrziku powtorżoni.
4:
Ecligma - Kołaczki ktore wuſcziech rozpływuią ſie. [...] Latine Linctum vertimus
5:
Ecloga - Rozmowa. [...] ſermocinatio, ſeu colloquium.
6:
Ecphrasis, [...] meta puraque rei geſtae enarratio - Właſtną rzeczi wymowa.
7:
Ecquando, Nunquando, vel an aliquando - Ieſtli kiedi.
8:
Ecquis, Nunquis - Ieſtli kto?
9:
Ecſtasis -
strona: 348b
Achwicenie. [...] ſtupor ſiue mentis emotio1:
Ectrapeli, Horrentes, et auerſati communem et vſitatum naturae modum - Brzedząci ſie przirodzonimi rzeczami.
2:
Ectroma - Porzuczoni, niewczas vrodzoni, niedoſzłi.
3:
Ectropium, ſiue Ectropia - Zwieſzenię brwi.
4:
Ectypa, [...] opera quae ex ipſis typis formata ſunt - Forma wirzezana.
5:
Edentare, edentulum facere excuſſis dentibus - Zębi wybic.
6:
Edentilus, Qui ſine dentibus eſt - Gołozebati.
7:
Edico, Denuntio - Zakazuię, mandat widaię.
8:
Edicto, Eloquor, enuntio - wypowiedąm.
9:
Edicta, Quae ſunt [...] literae, quibus aliquid imperatur - Wypowiedzienię.
10:
Edictio, Edictum, mandatum, imperium - Wipowiedż.
11:
Ediſco, Memoria complector, memoriae mando - Vczę ſie na pamięc̀.
12:
Ediſsero, Explano, declaro -
strona: 349a
Wikładam, wyadrząm.1:
Ediſserto - Vſtawnie wikładam.
2:
Edo, [...] veſcor - Iem.
3:
Edendus - Ten ktori mą byc iedzioni.
4:
Edor - Iedzonim.
5:
Esito - Vſtawnie ięm.
6:
Edax, [...] vorax - Zarłok.
7:
Eſtrix - Zarłoczka.
8:
Edacitas, Pro ingluuie, voracitate - Zarloctwo.
9:
Esurio, Cibum appeto, fame premor - Lacznę, poządąm iądła.
10:
Esurio, Qui eſurit - Laknąci.
11:
Esuritor - Chcziwi iadła.
12:
Esuries, Eſurio, et Eſurigo, Fames, edendi auiditas - Laknienie.
13:
Esus, Actus edendi - Iedzenię.
14:
Edilis [...] Edilia: vel Edulis, vel Edulia [...] omnia quae ad eſum pertinent - Pokarmi wſzelyakię.
15:
Edulium, [...] quicquid ad prandium coenamque edendi gratia apponitur et ſumitur, praeter panem - Potrawa, pokarm.
16:
Edo, Edax, manduco - Zarłok, tczpac̀.
17:
Edo, Emitto foras, do, profero, in apertum profero, expromo - Widaię na ſwiat.
strona: 349b
1:
Editus - Widani.
2:
Editus, Altus, excelſus - Wyſsoki.
3:
Edititius, Iudex edititius, quem altera pars tantum edit, id eſt, elegit - Sędzią ziednei tilko ſtroni wybrani.
4:
Editio - Kſiąg widanię naſwiat. vt, Editio librorum.
5:
Edoceo, Diligenter doceo, doceo - Wiucząm.
6:
Edolo, Perfecte dolo, polio - Wydraząm, ogładząm.
7:
Edomo, Domo - Skrocząm.
8:
Edor, [...] far, [...] ador - Zyto.
9:
Edormio, Dormio ad ſatietatem - Wyſſipiąm ſie.
10:
Edormiſco, Edormio - Vſtawnie wiſſipiąm.
strona: 350a
1:
Educo, Extra duco - Wywodzę, wycziagąm.
2:
Educo, Nutrire - Odchowuię, odzywiąm.
3:
Educatus - Wichowani, wizywioni.
4:
Educatio, [...] tam inſtitutionem quam nutritionem complectitur - Wychowanię.
5:
Educatus - Wychowanię.
6:
Educator, Nutritor - Ten ktori wichowuię.
7:
Educatrix, Nutrix - Ta ktorą wichowuię.
8:
Edulco, Dulce facio - Osłodząm.
9:
Eduro, Durum efficio, et ad laborem aſſuefacio - Zatwardząm.
10:
Edurum, Non durum, quaſi extra durum - Nietwardi, mięki.
11:
Edure, Dure, aſpere - Twardzię.
12:
EDVSAM [...] dixerunt veteres deam quae eſui praeerat - Iadłatrawiczielka.
13:
Effarcio, Maxime impleo - Wipełniam, natikam.
14:
Effari, Eloqui - Wymowic wyrzec.
strona: 350b
1:
Effatum, Pronuntiatum, enuntiatio - Wyrzeczenię.
2:
Effabilis, Dictu effabilis - Lagodni wmowie.
3:
Effaſcino, Faſcino - Czaruię.
4:
Effaſcinatio - Oczarowanię.
5:
Effero, Extra fero - Wynoſzę.
6:
Elatus, Sublatus - Wiwiſzoni.
7:
Elatus, Superbus, arrogans, inflatus - Hardi, pyſzni, nadęti.
8:
Elate, Superbe, arroganter, alte, alta voce - Hardzie, pyſznię.
9:
Efferus, Valde ferus, crudelis - Barzo, ſrogi, okrutni.
10:
Effero, Efferum, et crudelem facio, feritatem induco, ferum reddo - Srogim czinię.
11:
Efferatior - Srozſsi.
12:
Efferueo, vel Efferuo, [...] vehementer feruere, ebullire - Wikipiąm.
13:
Efferuens - Przekipuiąci.
14:
Efferueſco, Ebullio, aeſtu exundo - Przekipiwąm.
strona: 351a
1:
Efficio, Perficio, faciendo aſſequor, praeſto - Dokonuię, odprawiąm.
2:
Efficiens, Conficiens, quod efficit - Dokonczuiaci.
3:
Efficientia, Vis efficiendi - Wykonanię, doprawienię.
4:
Efficienter - Wyprawnie, koncząc.
5:
Effectus - Dokonanię, wyprawa, effect.
6:
Effector - Ten ktori konczi.
7:
Effectrix - Ta ktora konczi, doprawuie.
8:
Effectio - Dokonczenię.
9:
Efficax, Quod ad agendum aliquid vim habet, ac maxime conducit, quod multum habet efficacitatis - Doſwiadczonei moczi.
10:
Efficacia, [...] vis efficiendi - Moznoſc.
11:
Efficaciter - Moznie.
12:
Effigies, Signum ad alterius viuam ſimilitudinem, veramque imaginem factum - Wyobrazenię, obrąz.
13:
Effigiatus, Figuratus - Wiobrazoni, wimaliowani.
14:
Effigio, Ad effigiem formo - Wiraząm na tenże kſztałt.
15:
Effingo, [...] effigiem rei alicuius ad viuum exprimo, vel ad alterius formam fingo - Wyobraząm.
16:
Effictus, Expreſſus - Wymalowani, wyobrazoni.
17:
Effictio - Wyobrazenię.
18:
Efflagito, Cum clamore, ſeu cum magna inſtantia flagito, magnopere poſtulo -
strona: 351b
Zuſziełowanim ządąm.1:
Efflagitatus - Wimodlioni, wiklektani.
2:
Efflagitatio - Wiklęktanię.
3:
Effleo, Flendo conſumere - Wypłakuię.
4:
Effligo, [...] Affligere - Widreczą́m.
5:
Efflictim, [...] valde, et vehementer - Zuſiełowanim.
6:
Efflo, Flatu abigo, expiro, emitto, ago - Oddimąm.
7:
Effloreſco, Valde floreo: [...] vigeo, excello - Ktnę, sławnim ſie ſtaię.
8:
Effluo, Extra fluo, effundor, elabor, excido, emano, abeo - Przecziekąm.
9:
Effluentia, [...] effluxus - Przeczieczenię.
10:
Effluuium, Ipſe effluendi actus - Rozczieczenię.
11:
Effoco, Suffoco - Zaduſząm.
12:
Effodio, Fodiendo eruo - Wikopuię.
13:
Effoemino, in muliebrem mollitiem atque laſciuiam conuerto, eneruo, mollio - Niewieſcziuchen ſie ſtawąm.
14:
Effoeminatus, Mollis et laſciuus [...], qui animum gerit muliebrem - Zniewieſcziałi, roskoſzniczek.
15:
Effoeminatiſsimus - Vpieſzczoni, mozgąy.
16:
Effoeminate, Muliebriter - Nazbit miekce, poniewieſcziem.
17:
Effoetus, [...] qui iam foetum edidit - Ta ktora iuz zpłodzieła, pierſzi porodek.
strona: 352a
1:
Effoeta [...] quae parere deſiit, quaſi frequenti partu laſſata - Ta ktorą rodzic prżeſtała.
2:
Effoete, [...] grauiter, cite, nequiter, euge, beate - Słabo.
3:
Efforo, Perforo - Przewiertuię.
4:
Effraenatus, [...] qui fraenum detrectat, et pro arbitrio noſtro regi non poteſt, proiectus, praeceps, indomitus - Dziki, nieposłuſzni, nieouzdani.
5:
Effraenatiſsimus - Swowolnik, ſwobotka.
6:
Effraenate, Diſſolute, temere - Swowolnie, niepowcziągliwię.
7:
Effraenatio, Impotentia, inſolentia - Swawolą.
8:
Effraenus, vel effraenis, Carens fraeno - Niehamowni, ſzalioni, dziki.
9:
Effrico, Fricando excutio - Oddrapuię.
10:
Effringo, [...] vi quadam et impetu frango, perfringo - Wyłamuię.
11:
Effractus - Wyłomioni.
12:
Effractor - Wyłupacz. [...] qui fracto oſtio aut ſera, in aedes, vel arcam alienam irrumpit.
13:
Effractura, Ipſe effrigendi actus - Wyłomienię, vyłupienię.
14:
Effugio, Fugio, euado, vito, elabor - Vcziekąm.
15:
Effugium, Profugium, refugium - Vczieczenię, odbiezenię.
16:
Effulcio, Fulcio - Wſpierąm.
17:
Effulgeo, Vehementer fulgeo -
strona: 352b
Błiskąm ſie, łſnęſie.1:
Effundo, Extra ſpargo, profundo, emitto - Wyliewąm.
2:
Effundo [...] conſumere - Trąwię.
3:
Effusio, [...] ſignificat ipſum effundendi actum - Wylianię.
4:
Effutio, Inepte et inconſulte loquor - Niebacznię mowię, wiſz czebiotuię.
5:
Egelido, Quod gelatum eſt diſſoluo - Odmarząm.
6:
Egelidus, Quod de ſummo gelu aliquid remiſit - Odmarzły, ſtrącenię zymna, oczieplioni.
7:
Egens, Qui eget, pauper, tenuis - Potrzebni, vbogi, niedoſtatni.
8:
Egentior - Vboczſzi.
9:
Egeo, Alicuius rei inopia laboro, indigeo - Potrzebni ieſtem, niedoſtatek czierpię.
10:
Egenus, Pauper, tenuis - Vbogi, niedoſtatni.
11:
Egeſtas, Paupertas, inopia, mendicitas, tenuitas - Vboſtwo, niedoſtatek.
12:
Egero - Wiprozniąm, wirzucząm.
13:
Egeſtus - Wiprzoznienię, wirzucenię.
strona: 353a
1:
Egeſtio - wiproznienię.
2:
Egermino, Germino, germina emitto - wyraſtam.
3:
Ego - Ią.
4:
Egredior, Extra gradior, exeo, prodeo - wichodzę.
5:
Egreſsus, et Egreſſio - weiſczię.
6:
Egregius, Quaſi ex toto grege electus, excellens, eminens, et praeſtans - Przebrani, znamieniti.
7:
Egregie, Excellenter, praeclare, [...] valde - Oſſobliwię, znacznię.
8:
Egurgito, Exhaurio - wyrziguię.
9:
Ehem - Oha, weize, otoz.
10:
Eheu - Ach, och.
11:
Eia - Nuzez.
12:
Eiaculor, et Eiaculo, eminus et longe iaculor - wiſtrzeliąm.
13:
Eiicio, Expello, extrudo, detrudo - wyrzucząm, wypędząm.
strona: 353b
1:
Eiecto - Vſtawnie, wirzucąm.
2:
Eiectio - wyrzucenie.
3:
Eiectamentum, pro excremento - wimiot.
4:
Eiulo, Ploro - Szlipam.
5:
Eiulatio et eiulatus, Lamentatio, planctus - Slipanię.
6:
Eiuro, Eiero, iuramento reiicio, deteſtor - Odprziſie gąm.
7:
Eiuſmodi, [...] Eiuſcemodi, [...] talis - Taki.
8:
Elabor, Effugio, excido, euado - Vcziekąm, wypadąm.
9:
Elapsus - Ten ktori ſie wimknał, zniknał.
10:
Elaboro, Valde laboro, operam do, contendo, enitor - Vſiełuię, Pracuię, ſtaram ſie.
11:
Elacteſco, [...] album fieri ad modum lactis -
strona: 354a
Białim zieſtawąm iako inlieko.1:
Elaeon - Oleiu rod wſzry słinacy zdrzewa oliwnego. [...] oleum
2:
Elangueo, Languore conficior, tabeſco, langueſco - Mdleie, słabieie.
3:
Elapido, Lapidibus purgo - Kamieu rumuie.
4:
Elargior, Largior - widaie.
5:
Elaſſeſco, Laſſus fio - Słabieie.
6:
Elatine - Powoy.
7:
Elatro, Quaſi quodam cum latratu eloquor, et canina quadam mordacitate in lucem profero - wiſzczekuie iako pies.
8:
Elauo, Eluo, lauo -
strona: 354b
wimiwam.1:
Electrum - Burſztin. [...] ſuccinum
2:
Eleemosyna, Munus quod inopi datur - Iałmuzna.
3:
Elegia, ſiue Elegeia - Smutni lament, pioſnka znarzekanim. [...] carmen miſerabile
strona: 355a
1:
Elementa, [...] principia omnium rerum, ex quibus reliqua omnia componuntur, et in quae reſoluuntur - Ziwioła.
2:
Elenchus - Zdradliwi dowod, et ſpiſsanie nieiakiey rzeczy. ¶ Elenchus [...] index libri, quem vulgo vocamus Tabulam - Regeſtr.
3:
Eleo, Maculo - Smokocę.
4:
Elephantia, ſiue Elephantiaſis - Trąd. [...] Lepram vocant
5:
Elephas, et Elephantus - Elefant.
6:
Eleuo, Surſum leuo, in altum tollo, ſubleuo -
strona: 355b
wznoſzę. Eleuo [...] rem aliquam minuo, extenuo, et verbis deprimo - Lzę, ganię, złoſcz obmawiąm.1:
Elicio, Educo, extraho, allicio - wicziagąm.
2:
Elices, Sulci aquarij per quos aqua collecta ex agro educitur - Brozda.
3:
Elido, Incido, frango, occido, elicio - witracam, wibicąm.
4:
Elisus - wibity, wiwiniony.
5:
Eligo, Lego, deligo, opto - wibierąm.
strona: 356a
1:
Elector - wiborca.
2:
Electio, Selectio, delectus - wibranie.
3:
Electus - wibrany.
4:
Elegans, [...] cultus, ornatus, politus - Czudni, piekny, nadobny.
5:
Elegantia, Munditia, lautitia, cultus, ornatus - Czudnoscz, pieknoscz.
6:
Eleganter, Polite et proprie - Czudnie, nądobnie.
7:
Elimino, Extra limen eiicio, excludo - Zedrzwi wipichąm.
8:
Elimo, Lima polio, perpolio - Poleruie, piełką oczierąm.
9:
Elinguatus, Qui linguam non habet - Bez ięzika, niemi.
10:
Elinguis, Qui mutus eſt et loqui non poteſt etiam ſi linguam habeat - Niemy.
11:
Elinguo, Linguam extraho, ſeu lingua priuo -
strona: 356b
ięzik wicziagąm.1:
Eliquo, Liquidum facio - Roſtapiam, ſzmelcuię.
2:
Eliquamen, Quod eliquatum eſt ex re aliqua - wiwarzeni.ę
3:
Eliqueſco, Liquidus fio - Roſtapiąm ſie, miękczeię.
4:
Elixus, Aqua coctus - Vwarzony.
5:
Elixo, Aqua coquo - wiwarząm.
6:
Elleborum - Czarna ciemierzica: item Biała ciemierzica. [...] veratrum
7:
Ellychnium - Knot wkagáncu, albo wlampie. [...] funiculus [...] papyraceus, ſeu ſparteus, canabinuſve aut ſtupeus in lychno
8:
Eloco, [...] precio aliquid vtendum do, loco - Naimuię.
strona: 357a
1:
Elogium - Szwi adecztwo dobre okim poch wała. Teſtificatio de aliquo honoris [...] cauſa.
2:
Eloquor, Clare et aperte propriiſque verbis animi ſenſa explico - wimawiąm to comąm na ſercu.
3:
Eloquens, [...] qui in dicendi ratione perfectus eſt, copioſe ſapienterque dicens, in dicendo ſuauis, ornatus et grauis - wimowny.
4:
Eloquentia, Dictio ex omni perfecta, perfecta dicendi vis et copia - wimownoſc.
5:
Eloquium, ſermo, oratio - wimowa.
6:
Eluceo, Lucidus ſum, appareo, exto, emineo, eniteo - Swiecęſie, iaſni ieſtem.
7:
Eluceſcere, [...] magis lucidum fieri - wicaniecz.
8:
Elucifico, Luce priuo - Iaſnoſcz odeimuie.
strona: 357b
1:
Eluctor, luctando vinco, ſupero, vel euado - Przecziekam ſie, zwiczieząm.
2:
Elucubro et ElucuborElucubror, [...] Lucubrationibus, hoc eſt vigiliis, conficio - Noci nadkładaiąc pracuię.
3:
Eludo, Derideo, decipio, fallo - Poſmiechem zbiwąm.
4:
Elusus - Oſzukany, wiſmiany.
5:
Elugeo, Lugere deſino, luctum depono tempore iuſti luctus expleto - Smetek y płacz odkładąm.
6:
Eluo, [...] lauo, ſeu lauando purgo, diluo, deleo, abſtergeo - wimiwąm.
7:
Elutus - wimity, wipłokany.
8:
Eluuies, vel Eluuio, [...] vorago, vel terra aquarum impetu hauſta - wodi zbrzegow wiląnie.
9:
Eluſcare, [...] luſcum facere, [...] alterius oculi lumine ſpoliare - Na iedno oko oſlepicz, iedno oko wiłupic.
10:
Elutrio, De vaſe in vas transfero - Zienego naczinią do drugiego przepuſzcząm.
11:
Eluxatus, [...] luxatus - wiwiniony.
12:
Eluxuriari, Luxuriari - Buino roſcz.
strona: 358a
1:
Emacio, Macrum, ſiue aridum reddo - Wiſuſsąm.
2:
Emacror, Extenuari, macrum fieri - wiſicham.
3:
Emaculo, [...] maculas aufero - Makuły zpadząm.
4:
Emancipo, [...] extra mancipium, hoc eſt extra dominium noſtrum ponere - wolnim czinie, zmoiey moci wipuſzczam.
5:
Emanco, Manus praecido, mancum facio - Ręce obcinam.
6:
Emaneo - Długo mnie niemaſz, długo pozoſtaię.
7:
Emansor - Zołnierz ktori długo do obozu niewracaſie. [...] miles qui vltra tempus commeatus ab imperatore impetrati, abeſt a caſtris
8:
Emano, Extra mano, effluo, exeo - wicziekam, wiſſaczamſie.
strona: 358b
1:
Emargino, [...] cruſtas et puluillos et margines vlcerum adimo - Strup z wrzodu ocierąm.
2:
Emaſculo, Caſtro et virilitatem aufero - Trzebię.
3:
Ematureſco, Maturum fieri - Dog zrzewą́m, dozdrzałęm.
4:
Embamma - Podliewa, prziſmak. Condimentum quod ad condienda obſonia fit.
5:
Emblemata - Sztukwerkſtołarski cudnie ſadzoni.
6:
Embolium - Prziſtęp. [...] argumentum et ingreſſus ſcenicus
strona: 359a
1:
Embryo, vel Embryon - Płodu wziwocie wſzterdziescy y dwu dniach poczęcie. Foetus [...] in vtero conceptus
2:
Emedullo, Medullam eximo - Mozg wymuię.
3:
Emendico, [...] more mendicantium aliquid peto - wizebrząm.
4:
Emendo, Corrigo, quaſi a menda purgo - Naprawuię.
5:
Emendatus, Caſtigatus, correctus - Poprawiony.
6:
Emendate, Pure - wiprawnie, Bez nagany.
7:
Emendator, Caſtigator - Poprawca.
8:
Emendatrix - Ta ktorą nieczego poprawuie.
9:
Emendatio, Correctio - Poprawienię.
10:
Ementior, Mentior, confingo, comminiſcor - Zmisliąm, kłamąm.
11:
Emereo, Emereor - Zasługuię.
strona: 359b
1:
Emereor, Mereor - Zasłuząm.
2:
Emeritus - Ten ktori ſie wisłuzeł.
3:
Emergo, Exeo - winorząm ſie.
4:
Emetior, Metior - wimierząm.
5:
Emensus - wimierzony.
6:
Emeto, Meto - wyrzinąm.
7:
Emico, Effulgeo, reſplendeo - Głanc daie, łſne ſie.
8:
Emigro, Migro, diſcedo, excedo - wicziagąm, ſczieguie ſie.
9:
Emineo, Exto, excedo, eniteo, appareo - Nadinſze wznoſze ſie, czeluię wzroſtem.
strona: 360a
1:
Eminens, Editus, excellens - Ten ktori nad inſze wzrosł.
2:
Eminentia, Excellentia - Przewiſzenię inſzich, moznoſcz.
3:
Eminulus, Parum eminens - wzrosły, podnieſiony.
4:
Eminor, Minor - Pograzą́m.
5:
Eminatio - Grozba.
6:
Eminus, A longinquo loco - Zdalieka, ieden oddrugięgo.
7:
Emitto, Foras emitto - wipuſzczą̀m, wiſsełam.
8:
Emiſsio, Iactus, ictus - wipuſzczenię.
9:
Emiſsarius, Excurſor - wprzod posłany, biegacz, poſſeł ktori ieſty tamyſam biegą̀.
10:
Emiſſarium, Locus per quem aqua e lacu aut ſtagno emittitur - Przepuſt wodi.
strona: 360b
1:
Emiſsitius, Qui ad explorandum emittitur - wisłany, ſpiegierz.
2:
Emo, Pecuniis aliquid mihi comparo - Kupuię.
3:
Emptus - Kupiony.
4:
Emptio - Kup.
5:
Emptito, Frequenter emo, vel frequenter mercandi, ſeu acquirendi vſum habeo - wſtawnie zknpuię.
6:
Empturio, Cupio emere - Poządliwi ieſtem do kupienią.
7:
Emptor, Qui emit - Ten ktori kupuie.
8:
Emptitius, Qui eſt de numero eorum qui empti ſunt, ſiue emi ſolent - Kupny.
9:
Emax, Qui facile inclinatur ad emendum - Ten ktori wſziſtko rad zkupuię.
10:
Emacitas, Facilitas et inclinatio voluntaria emendi - Zadzą do kazdei rzeczi kupienią.
11:
Emodulor, Modulor - wtakt, wnotę ſpiewąm.
12:
Emolior, Eiicio, expello - wirzucąm.
13:
Emollio, Mollio, molle facio - Zmiekcząm.
14:
Emollidus, Mollis - Zmiękczony.
15:
Emolumentum, Vtilitas quam ex opera et labore aſſequimur - Vzitek.
strona: 361a
1:
Emoneo, Moneo - Przeſtrzegąm, napominąm.
2:
Emorior, Morior, obeo - Wimierąm.
3:
Emoueo, Loco moueo - Odmikąm.
4:
Emotus, Loco motus - Odemkniony.
5:
Empetron - Pánoſzki. [...] calcifraga
6:
Emphytheusis - Wſzczepienię. [...] inſitionem ſignificat, ſiue plantationem ¶ Emphytheutes, ſiue Emphyteuta, [...] qui fundum aggrumve ea lege a domino accipit, vt eum conſerat, melioremque efficiat - Arendarz.
7:
Empiricus - Lekarz ktori leczi bez wſzeliakiey nauki zdoświaczenią ſamego. Medicus qui ſola experientia medicinam tractat
8:
Emplaſtrum - Plą́ſtr.
strona: 361b
1:
Emplaſtro - Obwiezuię, ſzczepij, plaſtrem okkładąm.
2:
Emplaſtratio - Obwiczie ſzczepow.
3:
Emporium, Mercatus, vel locus vbi mercatus fit - Mieſegdze kupiecztwa ſprawuią, handlarskie mieij ſcze.
4:
Emporeticus, [...], vt Emporetica charta - Papier wktori obwiiaią nieco kramarze.
5:
Emucidus - Splesniałij.
6:
Emugio, Cum mugitu profero - Becze iako woł, riczę.
7:
Emulgeo, Mulgeo, mulgendo tollo - Doię.
8:
Emundare, Mundare - Wicziſzcząm.
9:
Emungo, Nares purgo - Nos wiczierąm, wisiękuię.
10:
Emunctio - Noſsa witarcie.
11:
Emunio, Munio - Obronę czinię, murem obtacząm.
strona: 362a
1:
Emuſco, Purgo, et muſcum adimo - Mech oskubuię.
2:
Emutio, Mutio - Szemrzę, mruczę.
3:
Emuto, Muto, immuto - Odmieniąm.
4:
En, [...] ecce - Oto, wey.
5:
Enargia, [...] euidentia, ſiue repraeſentatio, illuſtratioque - Zrzetelnosc̀.
6:
Enarro, Perfecte, vel ad finem narro, narro, explano - Wilicząm.
7:
Enarratio - Wiliczanię.
8:
Enarrabilis, Quod enarrari poteſt - Lątwi do wiliczenią.
9:
Enaſcor, Naſcor, ſiue ex alio naſcor - Wiraſtąm.
10:
Enato, Natando euado, vel ad deſtinatum locum natando peruenio - Wipłiwąm.
11:
Enauigo, Ad finem vſque nauigare, vel nauigando euadere - Zgłebiey na łodzi do lądu przipłiwąm.
12:
Enauo, Nauo - Pilnie rzecz odprawuię.
13:
Encaenia, Innouatio - Odnowienie, poświacanie, kiermaſz.
strona: 362b
1:
Enchiridion - Ksiązeczka malą, maiącą wſobie krotki opis. Exiguus quiuis libellus
2:
Enchuſa - Czijrwonij korzen.
3:
Encomium - Chwała. z cznot zebraną. Laus vel praeconium alicuius
4:
Encomiaſtes - Chwalcą. [...] laudator
5:
Encyclios - Okrągłij. [...] orbicularem interpretari poſſumus.
6:
Encyclopaedia - Przebiezenię ij poznanie nauk wſziſtkich, tak izbis iednez drugą trzimął. [...] circularis vel orbicularis ſcientia.
7:
Endromis - Gunia kosmata.
strona: 363a
1:
Eneco, Neco, interficio, occido - Zaduſząm, zabiąm.
2:
Enectus - Vduſzonij, zabitij. [...] propemodum mortuus.
3:
Energia - Moc, sieła. [...] efficacia, ſeu operatio.
4:
Eneruo, Debilito, quaſi neruis et robore ſpolio - Moc odeimuię.
5:
Eneruatus - Osłabionij. Languidus
6:
Eneruus, vel Eneruis, Debilis, mollis, effoeminatus, quaſi ſine neruo - Słabij, mdłij.
7:
Enhydris - Wąz wodny. Coluber in aqua viuens
8:
Enim, [...] Nam, nanque - Bowiem.
9:
Eniteo, Valde niteo, clareo, emineo - łſnę ſie, ſwiece sie.
10:
Enitor, Pario - Rodzę, item z pilnością wrzeczi vſiełuię.
strona: 363b
1:
Enixe, Studioſe, et cum magno conatu - Zpilnosczią, zusiełowanim.
2:
Enneaphyllon - Dziewięciornik.
3:
Eno, Natatione euado, vel nando aliquo peruenio, enato - Wipłiwąm.
4:
Enodo, Nodis purgo, nodos reſeco - Obczinąm, ſęki odczinąm.
5:
Enodatio, Explicatio, expoſitio - Wijądrzenie, wikłąd.
6:
Enodatus - Wiłozonij, wiiądrzonij.
7:
Enodate, Clare, perſpicue - Iásnię.
8:
Enodis, Planum, ſine nodo - Głatki, nie sękowatij.
strona: 364a
1:
Enormis, [...] magnum, ſine menſura, nimium: eo quod normam et menſuram excedat - Niepowcziągły, niekſztałtny, ſspetny.
2:
Enormiter - Szpetnie.
3:
Enoteſco, Innoteſco, Notus fio - Znaionim sie ſtawąm.
4:
Ensis, Gladius, mucro - Miecz.
5:
Ensifer - Miecznik.
6:
Enubo - Zamęz id.
7:
Enucleo, Aperio et nucleum e calyce extraho - Iądradobiwąm, wiiadrząm,
strona: 364b
1:
Enucleatus - Pieknie wiłozonij.
2:
Enucleate, purgate, exquiſite, clare, ac ſine aſperitate - Iasnie.
3:
Enudo, Nudo - Odkriwąm, wikładąm.
4:
Enumero, Numero, recenſeo - Wilicząm.
5:
Enumeratio, [...] ipſe enumerandi actus - Wiliczenię.
6:
Enuntio, Eloquor, effero, exprimo, profero, pronuntio, dico, ſignifico - Wimawiąm, powiedąm.
7:
Enuntiatus - Wimowionij, mianowany.
8:
Enuntiatum, Oratio perfecta, verum aut falſum ſignificans, effatum, pronuntiatum, enuntiatio - Mowa iaſną a doskonała ktorą nieco zbiią albo twierdzij.
9:
Enuntiatiuus - Rzecz ktorą może bic wimowiona.
10:
Enutrio, Nutrio, alo, ſuſtento - Odziwiąm.
11:
Eo - Ide.
strona: 365a
¶ [...] itus, et itio - Chod.1:
Ito, Frequenter eo - Vstawnie chodzę.
2:
EOS - Switanię. [...] dicimus auroram.
3:
Eous - S'witaiąci poranni. [...] Orientalis
strona: 365b
1:
Ephebus, Pubes - Młodzenzik, ktori ze ſzternąsczi lat wiſzedł, a mech mu sie puſzczą.
2:
Ephebia, Pubertas - Zdzeczinſtwa wirosnienie, młodosc.
3:
Ephebium - Miesce gdze sie młodz czwiczy. [...] palaeſtrae locus, in quo ephebi exercentur
4:
Ephemeris, Liber ſeu commentarius, in quem quotidiana acta referuntur - Ksiega do ktorei ſprawi kazdego dnia wpiſsuięmij.
5:
Ephemeron - Lánká.
strona: 366a
¶ Ephemeron [...] colchicum [...], [...] bulbus agreſtis - Paluchy.1:
Ephippia, [...] tegmina, ſeu ſtragula quibus equi ſternuntur, vel ſellae equis ad inſidendum impoſitae - Śiodło.
2:
Ephydron - Przęsłka, kocz czi ogon. [...] equiſetum, et hippuris, et anabaſis
strona: 366b
1:
Epicedium - Pioſnka przipogrzebie, kuc̀zcij vmarłego. Carmen [...], quod in laudem defuncti [...] cani ſolet
2:
Epicoenum - Pomieſzanij.
strona: 367a
1:
Epidipnides - Iuzina powieczernią. [...] epulae quae in extrema coena vel prandio adferuntur
2:
Epigloſsis, ſeu Epiglottis, Lingua eſt quae aſperae arteriae meatum obſtruit, ne cibus aut potus per oeſophagum ad pulmonem deſcendat - Ięziczek ktori zamika krztąn, abi na płuca napoy albo pokąrmnie prziſzedł.
3:
Epilepsia - Caduk. [...] Morbus [...], quem Latini comitialem appellant
4:
Epilogus, Peroratio, concluſio, poſtrema orationis pars - Zamknienię mowy.
strona: 367b
1:
Epimone, [...] perſeuerantia - Zaſtanowienię, zawcz iągnienie.
2:
Epinicia - Piesn ktorą zweſschniſpie wąmij za otrzimanim z wicziestwa. [...] celebritates pro parta victoria
3:
Epiphania - Zwiaſtowanię. [...] Apparitionem Domini vocare poſſumus.
4:
Epiſchidion - Klin. [...] pro cuneo quo ligna finduntur.
5:
Epiſcopus - Biskup, dozorca. [...] ſpeculator
strona: 368a
1:
Epiſcopium - Bisku piwor. Epiſcopi habitatio
2:
Epiſcopius, Exploratorius, ſpeculatorius - Kudozorcy, przinąlezcy.
3:
Epiſtates - Szafąrz. [...] villicus, procuratorque ac praepoſitus rei faciendae
4:
Epiſtola - Lyſt. Literae
5:
Epiſtolium - Liſteczek. Parua epiſtola.
6:
Epiſtolaris, Quod ad epiſtolam pertinet - Czo przinąlezi do piſsaniąliſtow.
7:
Epiſtomium - Kurek przez ktori puſzcząmi winno.
8:
Epiſtylium - Nakrićie słupa albo gałka nasłupie. Capitellum quod ſuper columnam ponitur.
9:
Epitaphium - Nąpis nagrobie. [...] inſcriptio quam ſepulchris incidi videmus in laudem defunctorum
strona: 368b
1:
Epithymia - Ządzą. [...] concupiſcentia, deſiderium
2:
Epops - Dudek.
3:
Epoto, Potando exhaurio - Wipiiąm, wiłikąm.
strona: 369a
1:
Epulae, [...] cibi in quotidianum hominum vſum comparati - Pokąrm. ¶ Epulum vero proprie publicum conuiuium - Cołłacią obeczną.
2:
Epulari, [...] in conuiuio eſſe, ſeu conuiuari - Biesiadowacz, wgoscinie vzijwac.
3:
Epulatio, Conuiuium, victus - Bieśiada.
4:
Epularis, Quod ad epulas pertinet - Do bies iadi przinalezący.
5:
Epulatorius, quod aptum eſt vt in epulis comedatur - Do bry do iadła.
6:
Equapium, [...] olus atrum - Czarną kapuſta.
7:
Equidem, Certe - Zaiſte, zaprawde.
8:
Equus - Koù.
strona: 369b
1:
Equa, Equini generis foemina - Klacza, kobeła.
2:
Eques, Inſidens equo - Ieżdziecz, raitąr.
3:
Equeſter, Equeſtris, Quod pertinet ad equitem - Iezni do iazdi przinaleząci.
4:
Equito, Equo iter facio - Iade na konni.
5:
Equitatus, Equitum manus et turmae - Iazdakonną.
strona: 370a
1:
Equarius, Quod ad equum pertinet - Konsky.
2:
Equaria, Magnus equorum grex - Stado kony.
3:
Equiferus, Equus ferus, id eſt, non manſuetus - Dziki kón.
4:
Equimentum, Merces quae datur pro admiſſura equi - Ząpłata od ſtadnika.
5:
Equile, Stabulum equorum - Stainia konską.
6:
Equinus, Quod eſt equi, quood pertinet ad equum - Konsky.
7:
Equiſetum, [...] ephedra - Koczczi ogon, przęłka.
8:
Equiſo, Qui equorum curam gerit, eoſque inſtituit - Koniuſzy.
9:
Equitabilis, Equiti peruius - Doiazdi wolny.
10:
Equitium, Equorum armentum - Stado kónskie.
11:
Equuleus, Pullus equinus - Zarzebię.
12:
Equulus - Konik.
13:
Equula, paruam equam ſignificat - Klaczka, kobełka.
14:
Equio - KonsKą poządliwoscz.
15:
Eradico [...] vna cum radice euello -
strona: 370b
Wi korzeniąm, iskorzenim wiriwąm.1:
Erado, Expungere - Wikrobuie.
2:
Erasus - Wiskrobany, witarty.
3:
Erciſcere, [...] diuidere - Dzielicz, rozdziałuczinicz.
4:
Eregione, Ex aduerſo - Prawienaprzecziwko.
5:
Eremigo, Enauigo, emetior - łodzia przeiezdząm.
strona: 371a
1:
Eremus, Solitudo - Puſzczą.
2:
Erepo, Ex loco abdito in lucem repo - Wilazłem, wigraboliamśie.
3:
Erga, [...] contra - Przeczi wko.
4:
Ergaſterium - Warſtat, krąmnica. Officinae fabrorum atque opificum, itemque tabernae in quibus merces venduntur.
5:
Ergaſtulum - Mieſcze gdze z wiazany słudzi czieſzko robic muſzieli, łamiacz kamien albo kruſzcze kopiąc. Taberna vel officina vbi lapides metallave fodiuntur, vel aliud quippiam operis a vinctis ſeruis fit
6:
Ergaſtulus, [...] ſeruus qui ergaſtulo incluſus, vel ex vinculis, aut compedibus opus facit - Sługaktori pętani robicz muſzy.
7:
Ergaſtularius, Qui praeeſt ergaſtulis - Dozorca robot takich, iakie słudzi okowani czinią.
8:
Ergo, [...] Igitur - Przeto, dliatego.
9:
Erice, vel Erica - Wrzos aly bagno. Rutheni bohun appellant.
strona: 371b
1:
Erigeron - Przimiotowe żiele.
2:
Erigo, Eleuo, attollo, extollo, excito - Podnoſze, wiwiſząm, ſtawiąm.
3:
Erectus - Wiwiſzoni, poſtawiony.
4:
Eripio, Vi tollo, [...] aufero, adimo, extorqueo - Widzierąm, wiſżarpuię gwałtem.
strona: 372a
1:
Eriuo, Riuis factis educo, euacuo - Przez przikopi wode opuſzcząm.
2:
Erodo, Rodo - Wikęſsuię.
3:
Erogo, Diſtribuo, et expendo - Widaię, nakład czinię.
4:
Erogatus - Widany.
5:
Erogito, Vehementer rogo - Wiprą́ſząm.
6:
Erogatio, Diſtributio - Widatek, rozſzawowanię.
7:
Eros - Miełośc. Amor
8:
Erotema, [...] Interrogatio - Pitanię.
9:
Erro, Vagor, labor, errore ducor, pecco, offendo - Bładze chibiąm grzeſzę.
10:
Error, [...] exiſtimatio, vel approbatio veri pro falſo - Błąd, chiba.
11:
Errabundus, Affatim vel valde errans, vagabundus -
strona: 372b
Bładzący.1:
Erraticus, Vagabundus, qui ſcilicet certa ſede carens, errat et vagatur - Błakaiąci sie.
2:
Erratum, Peccatum - Bład, Grzech.
3:
Erratio, Error - Bładzenię.
4:
Errones, Qui incertis ſedibus vagantur - Tułacze, vagantowie.
5:
Erroneus, Qui vagatur, erro - Błekacz, tułaacz.
6:
Erubeſco, [...] rubore ſuffundor, rubeo - Wſtidzę sie.
7:
Eruca - Gąsienica, gąsianka. ¶ Eruca - Włoska gorczica.
8:
Eructo - Wirziguię, rzigąm.
9:
Erudero, Ruderibus expurgo - Zwſzelia kiego łamozgu cziſzczę.
10:
Erudio, Ex rudi doctum facio, doceo, inſtituo, expolio, imbuo - Vczę, pokazuię.
11:
Eruditio, Doctrina, inſtitutio - Nauka, vmieiętnosc.
12:
Eruditus, Edoctus, inſtitutus - Nauczony, wiczwiczony.
strona: 373a
1:
Erugo, Cutem extendo, et rugas tollo - Zmąrſzczenie odpedząm.
2:
Erugatio - Zmąrſsczenią witarcie.
3:
Erumpo, Cum impetu egredior, eruptionem facio - Wipadąm, wiriwąm śie.
4:
Eruptio - Witarczka, wirwanię.
5:
Erunco, Herbas noxias et ſpinas, frutetaque euello - Wikorzeniąm zioła ſzkodliwe, pliewe.
6:
Eruo, Eiicio, extraho - Wiriwąm.
7:
Eruum - Wyka.
8:
Eryngion, ſiue Erynge - Mikołaiek.
strona: 373b
1:
Erythrodanum - Marzána więt ſsa.
2:
Eſca, Cibus - Pokąrm.
3:
Eſcarius, Quod ad eſcam pertinet - Pokarmowij.
4:
Eſculentus, Quod eſui aptum eſt - Do iędzęnią ſpoſsobnij.
strona: 374a
1:
Eſsedum - Kotczy.
2:
Eſsentia - Podſtac̀.
3:
Eſula - Soſnka, mlecz s wini. Eſula [...] Euonymus, [...] Fuſaria vel fuſanus - Trzmiel. quibuſdam świdwiná.
4:
Et - Iteż.
5:
Etenim, Nam, enim, quia - Bowiem.
strona: 374b
1:
Ethice, vel Ethica, pars philoſophiae ad mores pertinens - Czéscz ta philoſophy, ktorą dobrich obiczaiow úczy.
2:
Ethicus, Moralis - Do obiczaiow przinalezący.
3:
Ethnicus - Pogánskij. Gentilis
4:
Ethologus - Figlarz wirazucij przez łaſżkowanie ludskie obiczaie, ktore, chocz milczij, rozumiecz mozeſz. Morum expreſſor, qui geſtu ipſo corporis, et ſono vocis ita exprimit mores hominum, vt geſtibus loqui videatur.
5:
Ethopoeia - Wirazenie obiczaiow drugiego. [...] morum, affectuumque alicuius expreſſio, [...] ethologia
6:
Etiam, [...] quoque - Itez, przitim tez.
strona: 375a
1:
Etsi - Aczkolwiek. Interdum, [...] quamuis.
2:
Euacuare, Exinanire - Wiprożnic.
3:
Euado, Effugio, exeo, erumpo - Zhełem, chełem, vchodzę.
4:
Euagor, Latius vagor, exſpatior - Daleiśie wiriwąm.
5:
Eualeo, Validior, et potentior fio - Dużeię, mocznieię.
6:
Eualeſco, Robus et vires acquiro - Moci nabiwąm.
7:
Euallo, Excludo, et quaſi extra vallum eiicio - Precz wipichąm, witacząm.
strona: 375b
1:
Euallo, [...] purgare frumentum - Wiwiewąm.
2:
Euaneo, [...] Euaneſco, quod eſt pereo, E conſpectu abeo - Zoczu ginę.
3:
Euanidus, Inanis, caducus, et cito periturus - Doczeſny.
4:
Euangelium - Weſsołe zwiaſtowanię. Laetus nuntius
5:
Euanno, Vanni motu euentilo - Opałąm.
6:
Euaporatio, Vaporis expiratio - Pari odſtapienię.
7:
Euaſto, Vaſto - Puſtoſzę, rozburząm.
8:
Eucaeria, [...] opportunitas - Prawiczas.
strona: 376a
1:
Eudoxia - Dobra sława, dobre miono. Claritas nominis, laus, exiſtimatio, et bona fama.
2:
Eueho, Extra veho, aſporto, aufero - Wiwozę. ¶ Eueho [...] extollo - Wiwiſzam.
3:
Euectio, Euehendi actus - Wiwiezenie.
4:
Euelatum, [...] pro euentilato - Wiwiąne.
5:
Euello, Extraho, Extirpo - Wiriwąm, wicziagąm.
6:
Euulsio - Wirwąnię.
7:
Euenio, Venire, accedere - Trafiąmſie, przichodzę.
8:
Euentum - Trafmeiakiey rzeczy.
strona: 376b
1:
Euentus - Iakie kolwiek wysczie, dokonczenię.
2:
Euentilo, Ventilatione purgo - Wiwiewąm.
3:
Euerbero, Verbero - Wibiiąm.
4:
Euergo, Emitto - Widaię, wiſzcziniąm.
5:
Euerro, Scopis expurgo - Wimiatąm.
6:
Euerriculum, Rete [...] piſcatorium - Siecz włok.
7:
Euerto, Excindo, diruo, demolior - Wiwracąm.
8:
Euersio, Ruina, caſus, pernicies - Wiwrocenię.
9:
Euersor - Tenktori wiwracą.
10:
Eueſtigio, Confeſtim, properanter - Hned, natichmiąt, zarąz.
strona: 377a
1:
Euidens, Clarus, apertus, perſpicuus - Iaſni, iawny.
2:
Euidentia, Perſpicuitas - Iawnoscz, iaſnoscz.
3:
Euidenter, Clare, perſpicue - Iawnie, iaſnie.
4:
Euigilo, Expergiſcor, excitor - Ocucąmſie.
5:
Euileſco, Vileſco, vilis fio, et in contemptum abeo - Potroſze mną gardzą.
6:
Euincio, Vincio, ligo, circunligo, corono - wiąze krepuię.
7:
Euinctus - Skrepowani, związany.
8:
Euinco, Vinco, conuinco, vel vincendo extorqueo - Zwiczieząm wigriwąm.
9:
Euictus, Victus, conuictus - Zwicziezony, przeſwiaczony.
10:
Euiro, Caſtro, virilitatem execo - Trzevię, wirzezuię.
strona: 377b
1:
Euiratus, Caſtratus, virilibus ſpoliatus - wirzezani, otczebiony.
2:
Euiratio, Virilium exectio, [...] effoeminatio - Otrzebienie.
3:
Euireſco - Zielenieię. Viride fieri.
4:
Euiſcero, Viſceribus ſpolio - Kałdąm weimuię, wipaprocąm.
5:
Euito, effugio, vito, deuito - wiſtrzegąm ſie, vchodzę.
6:
Euitatio - Vſtrzezenię.
7:
Euitabilis - łatwi do vſtrzezenią.
8:
Eulogia - Błogosławienię. Benedictio, munificentia, benificentia, vel etiam rationabilitas
9:
Eunuchus - Trzebieniecz, wirzezaniecz. Caſtratus
10:
Eunuchizo - wirzezuię, trzebię.
11:
Euoco, Extra voco - wiwołuię.
strona: 378a
1:
Euocati, [...] milites [...] qui repentina aliqua neceſſitate ex agris in bellum tumultuarie vocantur - Zołnierz ktori wprzigodzie do potrzebi na prętce ieſt wiwołany.
2:
Euolo, Extra, vel in altum volo, deuolo, auolo - wilatuię.
3:
Euolaticus - Odlatuiący.
4:
Euolo, Furari, rapere, quaſi in volam recipere - Reką do ſiebie przicziagam teradnę.
5:
Euoluo, De loco voluo - wiwaląm.
6:
Euolutus - wiwalony, wimotany.
7:
Euolutio, Lectio - Odwiczię.
8:
Euomo, Vomendo eiicio - wirzucąm zſiebie, zrzucąm.
9:
Eupatorium, ſiue Eupatoria - Záwiec, ządziec.
strona: 378b
1:
Euphonia - Piekni ton dzwiek. Vocalitas, ſiue ſonoritas vocis, iucunda verborum prolatio
2:
Euphroſynum - wołowi ięzik, albo wielką miodunka. [...] bugloſſéſam vocamus
strona: 379a
1:
EVRVS, Ventus ſpirans ab ortu brumali, quem Latini Vulturnum appellant - wiatr od wſchodu słonca.
2:
EVRYBATVS - Złodzei barzo miſterny. Fur inſigni aſtutia
strona: 379b
1:
Euthymia - Spokoiną misł. Animi tranquillitas.
2:
Eutrapelia, [...] vrbanitas, lepor, feſtiuitas - Nie obrazliwi zart, dworny zart.
strona: 380a
1:
Exacerbo, Irrito, et ad iracundiam prouoco - Poruſząm, rozgniewuię, rozdrazniąm.
2:
Exacerbeſco, Valde acerbus, id eſt, aſper fio - Barzo rozdrąznie, rozgniewacz, zaiątricz.
3:
Exaceſco, Acidum fieri - Kwaſnieię.
strona: 380b
1:
Exacuo, Acuo, acutum facio - Zaoſtrząm.
2:
Exacutus - Zaoſtrzony.
3:
Exaduerſum, [...] Ex oppoſito, eregione - Przecziwko.
4:
Exaedifico, AEdifico, domum conſtruo - Buduię.
5:
Exaedificatio - Zbudowanię.
6:
Exaequo, AEqualem facio - Rownąm.
7:
Exaequatus - wirownany.
8:
Exaequatio - wirownanie.
9:
Exaeſtuo - Burzę ſie.
10:
Exaeuio, Deſaeuio, ſaeuire deſino - wiſzaliewąm.
11:
Exaggero, [...] in vnum veluti aggerem congero, et coaceruo - Na kupe zgromadzā z kopiąm.
12:
Exaggeratio, Magna coaceruatio - wiwiſzenię, podnieſienie przez ſucie.
13:
Exagito, Vexo, diuexo, inſector, exerceo, iacto - Tribuluię, czechrzſsidzac, noſze drgiego zartownie.
14:
Exagitatus - Vnoſzony.
15:
Exagitator, Vexator -
strona: 381a
Sziderz, ten ktori dobrze vmie tribulowac.1:
Exagoga - wiſmikacz, wiczięgacz. Qui educit et exportat. ¶ Exagoga - wiſmik. Exportatio, euectio, eductio, prouentus, reditus.
2:
Exalbeſco, Palleſco, expalleſco, extimeſco - Bielieie, blednieię.
3:
Exalbidus, Albidus - Białawy.
4:
Exalburno, Alburnum detraho - Obłupuię skore prz i drzewie blizſzą, głodze z drzewasmiazge.
5:
Exalto, Eleuo, extollo - Podnoſzę.
6:
Exaluminatus - łſnaci ſie iako perła.
7:
Examen, [...] apum ſoboles - Roy peczelny.
8:
Examino, Scrutor, inueſtigo, perpendo, expendo, pondero, excutio - Pilnoſie wiwiaduię, badąm.
9:
Examinatio, [...] examen et inueſtigatio - wibadiwanię.
10:
Examurcari oleum - Drozdze zoleiu zbieram.
11:
Exanclo, [...] exhaurio - Do dna wicziagąm.
12:
Exanguis, Quod ſine ſanguine eſt, exanimatus - Beze krwie.
strona: 381b
1:
Exanimus, et Exanimis, et Exanimatus - Napołi vmarły.
2:
Exanimo, Perterreo, perturbo - Straſzę az do ſmierczy, ſrodze ſtraſze.
3:
Exanimatio, Perturbatio, metus - Zawrot wgłowie.
4:
Exanio, [...] ſaniem, vel pus, aut alium inutilem liquorem exprimo - Rope wicziskąm, cziſzczę, wiprozniąm.
5:
Exanthemata - Oſpice po wſziſtkim ciele. [...] tumores, ſiue papulae per totam cutem effloreſcentes
6:
Exaptus, Aptus - Do rzeczi ſpoſsobny.
7:
Exardeo, Inflammor, incendor - Zgortiwąm.
8:
Exardeſco, inflammor - Zapaląm ſie.
9:
Exarefio, Exareſco, aridus fio, exiccor, exhaurior - wiſichąm.
10:
Exareſco, aridus fio - Schnę.
11:
Exareno, [...] expurgare, et veluti arenas auferre - Zpiąsku cziſzczę.
12:
Exarmo, Armis ſpolio - Oręze odeimuię.
strona: 382a
1:
Exaro, Arando eruo - wioruiię. ¶ Exaro [...] ſcribo - Piſſe.
2:
Exaſcio, Dedolo, dolabra et aſcia paro - Naſiekąm, wiprawuię.
3:
Exaſpero, Exacuo, valde aſperum facio - Oſtrzę, naſiekąm.
4:
Exatio, Satio, exaturo - Naſicąm.
5:
Exaudio, Audio, admitto - wisłuchuię.
6:
Exauditus, Auditus - wisłluchany.
7:
Exaugeo, Augeo - Mnozę, barzo rozmnaząm.
8:
Exauguro - Zurzedu zkładąm. [...] ex ſacro profanum facio.
9:
Exautoro, [...] ab autoramento, hoc eſt obligatione militari, et iuramento ſoluo et libero - Zpriſziegi wipuſzcząm, odpuſzczenie dąię.
10:
Excaeco, Viſum eripio, luminibus orbo - Osliepiąm.
11:
Excalceo, Calceos detraho - wizuwąm.
12:
Excalefacio, aut [...] Excalfacio, Calefacio, calidum reddo - zagrzewam.
strona: 382b
1:
Excalfio - Rozgrzewam ſie.
2:
Excalfactio - Rozgrząnie.
3:
Excalfactorius - Do rozgrzania łatwy.
4:
Excalpo, Scalpo, excauo - widłubuię.
5:
Excandefacio, Candens et ignitum reddo - Rozpaliam.
6:
Excandeſco, [...] incendor, inflammor, exardeſco - Rozpalam ſie, Zapalam ſie.
7:
Excandeſcentia - Zapalcziwoſcz.
8:
Excanto, Incanto, ſiue perniciem incantationibus affero - Oczaruię.
9:
Excarnifico, Dilanio, in partes ſeco - Na keſſy iako kat ſiekę, widręcząm.
10:
Excauo, Cauo - widłubuię.
11:
Excauatio - widłubanie.
12:
Excedo, Diſcedo, egredior - Odchodzę, odſtepuię.
13:
Exceſsus - Rozłaczenie ſie zswiatem.
14:
Excello, vel excelleo, ſupero, praeſto, anteſto, emineo - Czeluię, przewiſſąm.
15:
Excellens -
strona: 383a
Naiwieczy.1:
Excellentia, Eminentia, magnitudo, praeſtantia, nobilitas - Przewiſzenią, przodek.
2:
Excellenter, Magnifice, excelſe - Prawie dobrze, ſzliczenię, wibornie.
3:
Excelsus, Altus, procerus, editus - wiſsoky.
4:
Excelsitas, Altitudo - wiſsokoscz.
5:
Excelse, Alte, excellenter - wiſsoce, powazniey.
6:
Excerebro, Cerebrum eripio - Mozgu dobiwąm.
7:
Excerno, Purgo - Cziſzczę, chedozę.
8:
Excrementum, Quod egeritur ex cibo potuque - wſzeliakie plugaſtwo, niecziſtoscz.
9:
Excretus, Egeſtus, expurgatus - wicziſzczony.
10:
Excretum, Purgamentum quod ex cerniculo a frumento ſeparatur - Poſliąd.
11:
Excerpo, Decerpo, deligo - Przebierąm.
12:
Excido, E loco, vel re aliqua ſublimiori cado, Elabor, fluo, defluo - wipadam.
strona: 383b
1:
Excido, Excindo, eruo - wiſieką̀m.
2:
Excidium, [...] pro euerſione et ruina vrbis, prouinciae - Zburzenię.
3:
Exciſo, Lanio, vulnero- wiſiekąm, wirębuię.
4:
Excindo, Excido, euerto, diruo, deleo - Zgruntu burzę.
5:
Excio, vel Excieo, Euoco, excito, incito, allicio, concito, ſtimulo, commoueo, elicio - wiwołuię.
6:
Excito, [...] excio - Pobudząm, pobiedząm.
7:
Excitatus - wzbudzony.
8:
Excitate, [...] vehementer, et lucide - Iaſnie.
9:
Excipio, Accipio, recipio - weimuie, biore.
strona: 384a
1:
Exceptio, Exemptio - wiięczię.
2:
Excepto, [...] eximo, et ad me traho - wiiawſzy kſobie przicziagąm.
3:
Exceptitius - Ten ktori moze bic wiięty. Qui excipitur.
4:
Excipulus, Inſtrumentum quo aliquid excipitur, hoc eſt intercipitur, et incautum comprehenditur - wierſzą.
5:
Exclamare, Vociferari, et quaſi e medio pectore vocem maxime emittere - Krziczec.
6:
Exclamatio, Pro actu exclamandi - Zakrziknienię.
7:
Excludo, Extra claudo, prohibeo, portas alicui claudo - wipichąm, drzwi przed drugim zamikąm.
8:
Exclusus - Zamkniony, wiſterkniony.
9:
Excogito, Cogitando inuenio, machinor, fingo, meditor - Zmisłiąm.
10:
Excogitatus, Inuentus, confictus - Zmisliony.
11:
Excogitatio -
strona: 384b
Zmislienie, winaidzenię.1:
Excogitator - Zmikacz.
2:
Excolo, Orno, polio, exorno, expolio - Poleruię, zdobię, wiprawuię.
3:
Excultus - wiprawny, ozdobny.
4:
Excommunicatio - wirzuczenię, odłączenię, baniowanię, wiwołanię.
5:
Excoquo, Valde coquo - wiwarzą́m.
6:
Excors, Inſipiens, ſtultus, amens: quaſi ſine corde - Błązen, bałamunt.
7:
Excreo, [...] quadam vi expuo - wipluwąm.
8:
Excreatio - wipluczię.
9:
Excreabilis, Quod excreari poteſt - Rzecz ktorą mozebic wiplwaną.
10:
Excreſco, Valde, ſiue in altum creſcere - Barzo wiraſtam.
11:
Excretus - wirosły.
12:
Excrucio, Cruciatu eneco, crucio, conficio, interimo - Dręczę, trapię.
13:
Excruciabilis, Dignus qui excrucietur - Trapienią godny.
14:
Excubo, Vigili, vigilias ago, vigilans ſum - Czuię, ſtrzegę, wachuię.
strona: 385a
1:
Excubatio - Strąz, wacha.
2:
Excubitor, Qui excubat, vigil - Stroż.
3:
Excubiae, Vigiliae - Strąz.
4:
Excudo, Cudendo elicio - Wibiiąm, drukuię.
5:
Excusor, Qui aliquid excudit - Miſtrz ktori druk cziny.
6:
Exculco, Calcando exprimo - Witłącząm.
7:
Exculpo, vel [...] Excalpo, Perfecte ſcalpo, vel ſcalpendo conficio - Wiriwąm.
8:
Excuratus, Exquiſitus, quaſi cum cura paratus - Doſtatny.
9:
Excurro, Extracurro, vel praecurro - Wibiegąm.
strona: 385b
1:
Excursus - Wibiegły.
2:
Excurſus, Excurſio, incurſio - Wibiezenię.
3:
Excurſor, Qui excurrit - Biegacz, wisłaniecz, curſor.
4:
Excuſo, Obiectum crimen purgo et a me repello, purgo, excuſatione vtor, excuſationem affero, ſatisfacio - Wimawiąm.
5:
Excusatio, Purgatio, ſatisfactio, cauſa - Wimowka.
6:
Excusate - Zwimowkąm.
7:
Excusabile, Quod excuſatione dignum eſt - To co wimowki ieſt godno.
8:
Excutio, [...] quatiendo eiicio, vel elicio, deiicio, proſterno - Witrąſam, obiiąm, wibiiąm.
strona: 386a
1:
Excuſsus - Wibity, zapomniony.
2:
Excuſse - Zwielkim zatrzeſienim.
3:
Excuſsorius, Quod ad excutiendum pertinet - Rzecz ktorą do witrąſanią przinalezy, ten ktori zmiatą, wirzucą.
4:
Exdorsuo, Dorſum confringo, exoſſo - Grzbietłamię, otwierąm.
5:
Execo, Seco, reſeco - Wirzezuię, wiſiekąm.
6:
Exectio - Wiſieczenię, Wirznienię.
7:
Execror, [...] deteſtor, imprecor, male precor - Wirzekam ſie, złorzeczę, przektinąm.
8:
Execratio, Imprecatio, malae preces - Złorzeczenię, wirzekanię, przeklinanię.
9:
Execrabilis, et Execrandus, Deteſtandus, deteſtabilis - Sproſni, przeklęty.
10:
Execratus - Przeklety.
11:
Exedo, Conſumo, conficio, corrodo - Wiiadą́m.
12:
Exesus - Wiiedzony.
13:
Exesor - Ten ktori viliſuię, wijadacz.
strona: 386b
1:
Exemplum - Przikłąd.
2:
Exentero, Interiora aufero - Wiwnetrząm, pitwąm.
3:
Exeo, Extra eo, egredior, prodeo, progredior, pedem effero - Wichodzę.
strona: 387a
1:
Exitus, Egreſſio, euentus, caſus - Wichod.
2:
Exitium, Calamitas, pernicies, clades, mors - Skaza, zguba.
3:
Exitiale, Mortiferum, calamitioſum, damnoſum - Szkodliwię.
4:
Exequor, Perficio - Wiprawuię koncze.
5:
Executio, perfectio, confectio - Odprawienię, executią, wikonanię.
6:
Executor - Dozorca abi rzecz beła odprawiona, wikoniwacz.
7:
Exequiae, Funebre officium, quod ſcilicet in funere exequimur - Pogrzeb, prowadzenię do grobu.
8:
Exequior, [...] exequias facio - Do grobu prowadze.
9:
Exerceo, [...] extra arceo, premo, fatigo - Czwiczę. ¶ Exerceo [...] in opus cogere, quod vulgo dicitur facere, laborare - Robicz, pracowacz.
strona: 387b
1:
Exercitus, [...] qui multis negotiis aſſuetus ſit, et experientia doctus, et detritus - Wiczwiczony.
2:
Exercitor, Qui alterum in re aliqua exercet - Ten ktori czwiczi.
3:
Exercitorius, [...] quicquid ad exercitorem attinet - Ten ktori towari pzeſseły.
4:
Exercitium, Exercitatio, actio - Czwiczenie.
5:
Exercitus, Manus, copiae militum - Woisko.
6:
Exercito - Vſtawnie czwiczę.
7:
Exercitatior, Exercitatiſſimus - Wiczwiczony.
8:
Exercitator - Ten ktori czwiczy.
9:
Exercitatio, Vſus, tractatio, actio, meditatio, commentatio, conſuetudo quotidiana - Czwiczenię.
10:
Exero, Emitto, produco - Dobiwąm, weimuię.
11:
Exertus - Dobity.
12:
Exerto - Vſtawnię dobiwąm, wicziagąm.
13:
Exfio, Purgo - Vmiatąm.
14:
Exfodio, Fodendo eruo - Wikopuię.
strona: 388a
1:
Exgurgitare - Wivzignac.
2:
Exhaeredo, Exhaeredem aliquem ſcribo, haereditate aliquem priuo, ad quem ab inteſtato ea ventura erat - Widziedzicząm.
3:
Exhaeres, Qui priuatus eſt haereditate quae ad eum pertinebat - Widziedziczony.
4:
Exhalo, Expiro, et veluti per halitum aërem emitto - Wikurząm, widmuchuię.
5:
Exhalatio, Expiratio - Kurzawa.
6:
Exhaurio, Humorem euacuo, ebibo, exinanio, exicco - Wicziagąm, dopiiąm, wiſuſsąm.
7:
Exherbare, [...] herbas extirpare - Trą́we wiriwąm, wigładząm.
8:
Exhibeo, Profero in publicum, deduco, oſtendo - Widaię, pokazuię.
strona: 388b
1:
Exhibitio - Oddanie.
2:
Exhilaro, Laetum et hilarem reddo, [...] hilaro - Obweſſeliąm.
3:
Exhorreo, Prae timore horreo, et contremiſco - Lekąm ſie, zdrigąm ſie.
4:
Exhortor, Vehementer hortor - Napominąm.
5:
Exhortatus - Napominany.
6:
Exhortatio - Napominanię.
7:
Exhubero, Abundo - Obfitoſcmąm.
8:
Exibilo, [...] cum ſono vocis, tumultuariaque ſibilatione expello, derideo, explodo - Wakſsikuię.
9:
Exicco, Exhaurio - Wiſſuſząm.
10:
Exiccatus - Wiſſuſzony.
11:
Exigo, Excludo, eiicio, expello, quaſi extra ago - Wipedząm.
12:
exigo [...] rem aliquam iure mihi debitam peto - Vpominąm ſie.
13:
Exactus, Praeteritus, eiectus, expulſus - Wignany, wipedzony.
14:
Exactor, Qui pecunias publicas exigit - Długi odbieraiaci, poborca.
strona: 389a
1:
Exactio - Wicziagnienie, Wipchnienię.
2:
Exiguus, Paruus, modicus - Mały, niewielly.
3:
Exigue, parce, tenuiter, exiliter - Skapię, nie hoinię.
4:
Exiguitas - Niewielkoſcz.
5:
Exilio, [...] ſaltando egredior, vel erumpo - Wiskakuię.
6:
Exilis, Tenuis - Mały, podły.
7:
Exilitas, Tenuitas, ieiunitas - Niewielkoſcz.
8:
Exiliter, Tenuiter, ieiune - Scziſlię.
9:
Eximo, [...] excipio, ſeu aufero - Weimuię, dobiwąm.
10:
Exemptus, Conſumptus, liberatus - Dobity, wiiety.
11:
Exemptilis, Quod auferri et eximi poteſt - Ten ktori wiiety biczmoze.
strona: 389b
1:
Exemptio - Wieczię, dobiczię.
2:
Exemptor - Dobiwacz, kamieny łamacz.
3:
Eximius, Excellens, egregius, praeſtans - Przebrany, wiborny.
4:
Eximie, Excellenter, egregie - Nadobnie, nawibor.
5:
Exin, ſiue Exinde, [...] deinde - Pohin.
6:
Exinanio, Euacuo, exhaurio, exonero - Wiprozniąm.
7:
Exinſperato, praeter ſpem - Nie nadzialie, nadſpodzięwanię.
8:
Exiſtimo, Puto, iudico, et quaſi ex aeſtimatione ſtatuo atque decerno - Mniemą́m, rozumiem.
9:
Exiſtimatio, [...] pro reputatione ac bona fama - Dobremniemanię, sława, zawołanię.
10:
Exiſtimator, Iudex, opinator - Sedzią, roziemca.
11:
Exiſto, Appareo, emineo, prodeo, exurgo, exorior - Ieſtē, powſtaię.
12:
Exiuro, Iuramento affero, et affirmo - Prziſiegą́ m twierdzę.
13:
Exlex, Expers legis, qui ſine lege, vel extra legem viuit, qui non tenetur lege -
strona: 390a
Niepodległy prawu.1:
Exloquor, [...] eloquor - Wimawiąm.
2:
Exobsecro, [...] valde obſecro [...]. Supplicabo, exobſecrabo futurum - Wipraſząm.
3:
Exoche - Podwiſzenię. Eminentia, vel excellentia.
4:
Exoculo, Oculum eruo, effodio - Oko wi kaliąm.
5:
Exoleſco, Excreſco, ad finem incrementi pertingo, [...] exoleo - Starzeię ſie. przeſtawąm roſcz.
6:
Exoletus, Vetuſtus, et ab vſu remotus - Stary, ten ktorego wiecey niepoziwaią.
7:
Exoluo, Quod ligatum erat ſoluo, expedio, libero - Rozwiezuię.
8:
Exomides - Kaftąn, koliet. [...] veſtes ſubſtrictae et breues
strona: 390b
1:
Exonero, Onere leuo, onus detraho - Cieząr, zkladąm.
2:
Exopto, Valde expeto, valde deſidero - Winſzuię, ziczę.
3:
Exoptatus, Expectatus, deſideratus - Pozadany.
4:
Exoptabilis, Iucundus, ſuauis, qui exoptatur - Wdzieczny, poządliwi.
5:
Exorbeo, [...] ſorbendo exhaurio - Wichłiſtuię.
6:
Exorbo, Priuo orbe oculorum, vel caecum reddo - Osłiepiąm.
7:
Exorbito, Ab eo quod rectum eſt aberro, quaſi ex orbita recedo - Vſtępuię drogy.
8:
Exorciſo, [...] adiuro - Zaklinąm.
9:
Exorciſmus, Adiuratio - Zaklieczię.
10:
Exordine, Sine intermiſſione - Porzatkiem.
11:
Exordium, Initium, principium, exorſus, prooemium - Początek.
12:
Exordior, Incipio, auſpicor, ordior, exordium capio - Poczinąm.
strona: 391a
1:
Exorsus - Poczęty, zaczęty.
2:
Exorsus, Principium, exordium- Zaczęcie.
3:
Exorior, Nascor, emergo, exurgo - Powſtaię.
4:
Exortus - Powſtały.
5:
Exortus, Ortus - Wzchod.
6:
Exortiuus, Orientalis - Wzeſzły.
7:
Exorno, Diligenter orno, magnifice apparo, inſtruo - Zdobię, chędoze.
8:
Exornator - Ten ktori zdoby.
9:
Exornatio, Ornamentum, vel ipſe exornandi actus - Ozdobienie.
10:
Exoro, Orando indico, ſeu orando impetro - Vpraſząm.
11:
Exoratus - Vproſzony.
12:
Exorator, Qui orando impetrat - Ten ktori nieco vpraſzą.
13:
Exorabilis, Qui exorari poteſt, placabilis - Latwi do vproſzenią.
strona: 391b
1:
Exors, Extra ſortem - Ten ktori vczeſnikiem nie ieſt.
2:
Exos, Sine oſſe - Bechoſcziſty, przezkoſt.
3:
Exoſſo, Oſſa detraho - Koſczi wibierąm.
4:
Exoſculor - Czałuię.
5:
Exoſculatio - Czałowanię.
6:
Exosus, [...] qui odio habet - Nienąwiſny, ten ktori ieſtwnięnąwiſczy.
7:
Exoticus, Peregrinus, aduentitius - Opcy, cudzozemiecz.
8:
Expalleo, Pallidus ſum, vel fio - Blednieię.
9:
Expallio, Pallium auferre - Płaſzcz odeimuię.
10:
Expalpo, Elicio, et quaſi palpationibus extorqueo - Głaskanim nieco ottrziniwąm.
11:
Expando, Extendo, aperio, explico - Wicziagąm, rozpoſcierąm.
12:
Expango, Figo, conſtituo - Wſtikąm, ſtawiąm wrząd.
13:
Expapillo, Vſque ad papillam denudo - Az do pierſi odkriwąm.
14:
Expatior, Aberro, vel latius egredior, quaſi ſpatium tranſeo - Przechodzę ſie, ſparceuię.
strona: 392a
1:
Expatro, Patro, perficio - Wikoniwąm.
2:
Expaueo, ſiue Expaueſco, Terreor - Lekam ſiaczdrzę.
3:
Expecto, Maneo, operior - Oczekiwąm.
4:
Expectatus, Cupitus, deſideratus, exoptatus - Oczekiwany zwielką poządliwos czią
5:
Expectatio, Deſiderium, ſpes - Oczekiwanię.
6:
Expedio, Extrico, libero, et quaſi pedum ligamenta diſſoluo - Wiwadząm, zokow puſzcząm.
7:
Expeditus, Promptus, paratus, nullis impedimentis oneratus - Gotowy, darsky, niezatrudniony.
8:
Expedite, Celeriter, facile - Barzoprętko łatwie.
9:
Expeditio, Exercitus, apparatus belli, bellum - Cziagnienie, wiprawa nawo ine.
strona: 392b
strona: 183d
1:
Expello, Eiicio- Wipedząm.
2:
Expulsio - Wignanie.
3:
Expulsor - Ten ktori wiganią.
4:
Expultrix - Ta ktorą wipedzą.
5:
Expendo, Pondero - Vwaząm.
6:
Expenſus, Datus - Widany.
7:
Expensa, et Expenſum, Sumptus [...], quod in vſum aliquem erogatur - Widatky, koſzt.
8:
Expergo - Wikrapiąm. [...] madefacio
9:
Expergo, Quaſi exporrigo, a ſomno excito - Budzę, wzbudząm.
10:
Experrectus - Wzbudzony.
11:
Expergitus - Zbudzony.
12:
Expergiſco, et Expergefacio, et Expergifico, [...] excitare - Oczucąm.
strona: 393a
1:
Expergefacio, Excito e ſomno - Wzbudząm zeſnu.
2:
Experior, Probo, tento, periculum facio - Doswiacząm ſie.
3:
Experiens, Expertus, peritus - Doswiaczony, biwały.
4:
Expertus - Ten ktori ſie doznał doswiaczeł.
5:
Experientia, Cognitio nullo docente per vſum reperta - Doswiaczenię, doznanię.
6:
Expers, Carens, ſeu vacuus, quique rei alicuius nullam habet partem - Ten ktori rzéczi nie do ſtał, ktoremu nie vdzelono, nie doſzedt.
7:
Expes, Spe omni deſtitutus - Bez nadzeię, ten ktori nadzeię vtraczieł.
8:
Expeto, Auide cupio, opto, deſidero - Pozadąm, ziczę ſobie.
9:
Expetens - Poządaiący.
10:
Expetitus, Cupitus, deſideratus -
strona: 393b
Winſzowany.1:
Expetiſco, Vehementer deſidero - Barzo pozadąm.
2:
Expeteſſo, Petere, deſiderare - Pozadąm.
3:
Expilo, Diripio, ſpolio - Odzierąm, obierąm, łupie.
4:
Expilatus - Obłupiony, zplundrowany.
5:
Expilatio - Zplundrowanie.
6:
Expilator, Fur, depraedator, direptor - Widzierca, łupieſzca.
7:
Expingo, Pingo - Maluię.
8:
Expio, Purgo, mundum ac purum facio, placo - Błagąm, cżiſzczę.
9:
Expiatus, Purgatus - Ocziſzczony, ziednany.
10:
Expiatio - Cziſzczenie.
11:
Expiabilis, Purgabilis et facilis expiatu - łatwi do poprawy, do ocziſzczenią.
12:
Expiro, Spiritum emitto, efflo, exhalo - Dech wipuſzcząm, vmierąm.
13:
Expirans - Odichacą.
14:
Expiratio - Oddech.
15:
Expiſcor, Indago, percontor, diligenter inquiro -
strona: 394a
Wiwiadię ſie wibduię.1:
Expiſſo, Spiſſum facio, denſo, conſtipo - Gęſzczę.
2:
Explano, Planum facio - Gładzę, zdobie. ¶ Explano [...] declarare, manifeſtare, exponere - Iasnie wiraząm.
3:
Explanatus - Wiasniony.
4:
Explanate, Aperte - Iasnie, iawnie.
5:
Explanator, Qui interpretatur et exponit - Wikładac, obiasniacz.
6:
Explanatio, Explicatio, enodatio, interpretatio - Wikład, obiasnienie.
7:
Explanto, Plantas euello - Zſzczepuwibiiąm, wirwąm.
8:
Explendeſco, Luceo, emineo - łsneſie.
9:
Expleo, Impleo, compleo, ſaturo, ſatio - Wipełniąm, naſicząm.
10:
Expletus, Completus, perfectus - Wipełniony.
11:
Expletio, Impletio, perfectio - Wipełnienię.
12:
Explebilis, Quod expleri poteſt - łatwi do wypełnienią.
13:
Explico, Extendo, euoluo - Rozwiiąm, rożcżagąm, rozkładąm.
strona: 394b
¶ Explico [...] explanare, atque clarius reddere - Wikładam, obiasniąm.1:
Explicitus, Explicatus, explanatus - Wiłozony.
2:
Explicatio, Explicandi actus - Wikłąd, obiasnienię.
3:
Explicator, Qui aliquid explicat aut exponit - Wikładacz.
4:
Explicatrix - Taktorą wikladą.
5:
Explicabilis - łatwi do wiłozenią.
6:
Explicate, [...] clare et aperte - Iasnie.
7:
Explodo, cum ſono eiicio - Nogami wiczierąm, okrzikiem wirzucąm.
8:
Exploro, [...] exclamo, ſiue eiulo - Wiſzlipuię, wipłakuię.
9:
Exploro [...] proſpicere, et ſagaciter inquirere - Wiwiaduię ſie, wibaduię.
10:
Exploratus, Certus, apertus, perſpicuus - Pewni, doſwiaczony.
11:
Explorate, Certe, plane - Isczie, doswiaczenie.
12:
Exploratio, probatio - Wyſzpiegowanię.
13:
Explorator, ſpeculator, qui explorat -
strona: 395a
Podsłuchiwacz, ſpiegierz.1:
Expolio, Spolio, priuo - Odzierąm, łupię.
2:
Expolio, Exornare, abſoluere, extremam manum imponere - Poleruie, wioſtrząm, doprawuie bez nagany.
3:
Expolitus - Nadobnie wiprawiony, wiprolerowany.
4:
Expolitio, Exornatio, explicatio - Piekną wiprawa, ſzmuk.
5:
Expolitiſsimus - Przepolerowani.
6:
Expono, Exprimo, profero - Wikładąm, widaię.
7:
Expono [...] declarare, explicare, interpretari - Obiasniąm.
8:
Exposite, explicate - Wikładnie.
9:
Expositio, Explicatio - Wikład.
10:
Expopulor, Populor - Puſtroſzę, plundruię.
11:
Expopulatio - Wipuſtoſzenię.
12:
Exporrigo, vel [...] Exporgo, extendo, quaſi porro ago - Wicziagąm.
13:
Exporto, Extra porto, aufero - Winoſzę, wiwaząm.
14:
Exportatio - Winieſienie, wiwiezenię.
strona: 395b
1:
Expoſco, [...] enixe, et cum inſtantia aliquid peto - Barzo pożadąm, koniecznieſie vpominąm.
2:
Expoſtulo, Vehementer peto, expoſco - Pilnie rzecz mowie, domacham ſie wiwiaduięſie.
3:
Expoſtulatio, Criminatio, quaedam accuſatio - Skargą, vskarżanię.
4:
Expotus, [...] epotus - Wipiti.
5:
Exprimo, Premendo extraho, et eiicio - Wicziskąm.
6:
Exprimo [...] declaro, manifeſto - Obiaſniąm, wiraząm.
7:
Expreſſus - Własnie wirażony, wicziſnioni.
8:
Expreſsio - Widrukowanię.
9:
Expreſſe, Manifeſte, aperte - Wiraznie.
10:
Exprobro, Obiicio, probro et vitio do - Zarzucąm.
11:
Exprobratrix, quae exprobrat - Taktorą na oczi zarzucą.
12:
Exprobratio - Zarzucanię, wiliczanię.
strona: 396a
1:
Expromitto, [...] pro alio promittere, hoc eſt fideiubere - Slubuię, reczę.
2:
Expromo, Extra promo, profero, expono - Weimuię, wikładąm.
3:
Expromptus, In medium prolatus - Wiłożony.
4:
Expugno, Pugnando capio - Przez zwiczięſtwo biore.
5:
Expugnatio - Zwalczenię, zolnierskię rozſzarpnienię.
6:
Expugnator - Zwiczieżca.
7:
Expugnabilis - łatwi do opanowania.
8:
Expumo, In modum ſpumae emano - Iaſzeſie.
9:
Expumico, expurgo, expolio - Widrapuię, ocziſzcząm.
10:
Expungo, Quod ſcriptum eſt deleo, deleo, induco - Wimazuię.
11:
Expuo, Saliuam aliudve quid ex ore eiicio - Wipluwąm.
12:
Expuitio - Wiplwanię.
13:
Expurgo, Purgo, vel perfecte purgo - Wimiatuię chedozę.
14:
Expurgatio - Chedożenię.
15:
Exputo, [...] ramos ſuperfluentes ex arboribus, vel ſarmenta ex vitibus runca reſecare - Wiczi-
strona: 396b
nąm, wirzezuię.1:
Exputreſco, [...] penitus putrefio - Wigniąm.
2:
Exquiro, Diligenter inquiro, ſecerno, eligo - Pilnie ſie wiwiaduię.
3:
Exquisitus, Accuratus, lectus, excellens - Przebrany.
4:
Exquisite, Diligenter, accurate - Pilnię.
5:
Exquisitiſsime, valde exquiſite - Zpilnoscią.
6:
Exradico, Vna cum radice euello - Zkorzenim wiriwąm.
7:
Exſacrifico, Sacrifico - Offianię.
8:
Exſcribo, Tranſcribere, deſcribere - Wipiſsuię, przepiſzuię.
9:
Exſcensus - Wiſtep.
10:
Exsignare, Signare - Naznacząm.
11:
Exsordeſco, Sordidus et abiectus fio - Smierdzeię.
12:
Exta, [...] viſcera in corpore animantis maxime extantia - Wnetrnosczy, kiſzky.
13:
Extabeſco, Tabe conficior, tabeſco, marceſco - Wiſsichąm.
strona: 397a
1:
Extemplo, Statim, illico, continuo - Natich miąſt, hned.
2:
Ex-tempore, Ex-improuiſo, et impraemeditate - Bezodkładu, bez długiego rozmislianią.
3:
Extemporalis, Ex tempore factus, immeditatus - Na prętcę, odręczny.
4:
Extemporalitas, Promptitudo, ſiue facultas extempore aliquid dicendi, faciendive - Natichmiąſt, wartkosć.
5:
Extemporaneum, pro ſubitario - Richłi.
6:
Extendo, Porrigo, protraho, explico - Wicziagąm.
7:
Extendens - Rozcziągaieci.
8:
Extensus - Wicziągniony.
9:
Extensiuus - Cziągłi.
10:
Extento - Wicziagąm vſtawnie.
11:
Extenuo, Minuo, attenuo, deprimo - Zwielkiei rzeczi mała czinię, poniząm, zmnieiſząm.
12:
Extenuatus - Ten ktori ſie ſtaie ſuptilnim, czienki.
13:
Extenuatio - Vmnieyſzenię.
14:
Exter, vel Exterus, [...] externus - Cudzy, obczy.
15:
Extercoro, Purgo - Zplugaſtwa chędozę.
16:
Exterebro, Terebrando extraho - Wiwiertiwąm.
strona: 397b
1:
Extergo, Tergendo purgo - Oczierąm.
2:
Extersus, [...] expolitus - Otarty.
3:
Extermino, Extra terminos eiicio, expello - Za granice wipadząm.
4:
Exterminator, Euerſor, expulſor - Ten ktori wipedzą, wirzucą.
5:
Externo, Mente exturbo, dementem facio - Szalonim czinie.
6:
Externatus - Szalony.
7:
Externus, Extraneus, extrarius, exterus - Czudzy, obczy.
8:
Extero, Terendo excutio, comminuo - Wiczierąm.
9:
Exterus, ſiue Exter, Quod alibi natum eſt, vel quod aliunde aduenit - Czudzoziemiec.
10:
Exterraneus, Aduena, quaſi ex alia terra - Zczudzego kraiu.
11:
Exterreo, [...] terreo - Straſze.
12:
Exterritus, Territus, perterritus - Poſtraſzony.
13:
Extexo, Retexo quod textum eſt - Tkanie rozbierąm.
14:
Extillo, [...] guttatim effluere - Wikapiąm.
15:
Extimeſco, Valde timeo - Lekąm ſie.
strona: 398a
1:
Extimulo, Stimulo, hoc eſt veluti ſtimulis quibuſdam incito - Popichąm, popedząm, poganiąm.
2:
Extimulator - Popedzacz, poganiacz.
3:
Extinguo - Gaſzę.
4:
Extinctus - Zgaſzony.
5:
Extinctor - Ten ktori gaſzy.
6:
Extinctio - Zgaſzenię.
7:
Extirpo, [...] vna cum ſtirpe euello, extraho, eradico - Wikorzeniąm, wigładząm.
8:
Extirpatio, Eradicatio - Wikładzenię.
9:
Extiſpices, [...] haruſpices, qui extis inſpectis futura praedicunt - Wieſzczkowie zkiſzek prorokuiąci.
10:
Exto, Emineo, ſuperſum, appareo, conſto, ſum - Ieſtem przedrękamy, podałem ſie, wirosłem.
11:
Extantia - Wiroslina.
12:
Extollo, In altum eleuo, educo, effero - Widzwiguię.
13:
Extorqueo, [...], Ex tormentis, vel alia vi aliquid aufero, eripio - Wikręcąm, dobiwąm.
14:
Extortus - Gwałtem wziety.
strona: 398b
1:
Extortor - Gwałtowni widzieracz.
2:
Extorris, Qui eſt extra terram, id eſt, patriam exul - Odkazany, zżiemie, wignany.
3:
Extra - Przed.
4:
Extramuranus - Ząmierny.
5:
Extraordinarius, Quod extra ordinem fit - Nad vſtawę.
6:
Extrarius, Alienus, aut alienigena, hoc eſt qui ex ea in qua agimus ciuitate oriundus non eſt - Obczy, inſzego rodu.
7:
Extraneus, Alienus, nullo propinquitatis gradu nobis coniunctus: quaſi exterraneus - Niespowinowacony, czudzy.
8:
Exterior - Zwierchny.
9:
Extremus, Vltimus, poſtremus - Oſtatny.
10:
Extimus - Dalſzy.
strona: 399a
1:
Extremo - Na oſtatek.
2:
Extremitas, [...] quod in quaque re extremum eſt, ora - Brzeg kazdey rzeczy, krąy.
3:
Extrinsecus, Externe, foris, aliunde, ab exteriori parte- Zwierchu.
4:
Extraho, Extra trahere, elicere - Wicziagąm.
5:
Extractus, Productus, prorogatus - Wicziągniony.
6:
Extrico, Explico, expedio, libero - Rozmotuię, wiwadząm.
7:
Extricabile, A quo quis ſe facile poteſt extricare, hoc eſt, eximere, vel expedire - Latwie do wiwadzenią.
8:
Extrilidus, [...] exalbidus - Białawi.
9:
Extringo, Stringo - Zcziskąm.
10:
Extrudo, Extra trudo, per vim expello - Wipichąm.
11:
Extruo, AEdifico, conſtruo - Buduię.
12:
Extructus - Zbudowany.
13:
Extructiſsimus - Dobrze zbudowani.
14:
Extructio -
strona: 399b
Zbudowanie.1:
Extubero, Intumeſco, excreſco - Napuchąm, nadimąm ſie.
2:
Extuberatio, Tumor - Nadęcię.
3:
Extumeo, et extumeſco, Tumeſco, in tumorem redigor - Napuchąm, nadimąm ſie.
4:
Extumidus - Nadęty.
5:
Extundo, Vi, vel blanditiis aliquid extorqueo - Ztrudnoſczią wibiiąm.
6:
Exturbo, E loco deiicio, extra turbo, expello, deiicio, vi eiicio - Wipichąm, zrzucąm, łaianim wipedząm.
7:
Exturbatus - Wipchniony.
8:
Extuſsio, Tuſſiendo aliquid eiicio - Wikaſzłuię.
9:
Exubero, Affluo, abundo - Ieſtem doſtatny, obfity.
10:
Exuberantiſsimus - Przebrani.
11:
Exuccus, Quod eſt ſine ſucco - Suchy, niemaiący wilgotnosczy albo ſoku.
12:
Exudo, [...] per ſudorem emitto - Wipocząm.
13:
Exueho, Exporto - Viwozę.
14:
Exuerto, Praeuenire, praeoccupare - Wiprzedząm.
15:
Exugo, quod et Exugeo, Sugendo eiicio - Wiſsiwąm.
16:
Exuctus - Wiſsany.
17:
Exul, [...] extra ſolum eiectus - Wignaniec.
strona: 400a
1:
Exilium, Patriae priuatio, et natalis ſoli mutatio - Z ziemie właſtnei wignanie, wiwołanie.
strona: 400b
1:
Exulo, Patria priuatus ſum, exul ſum - Ieſtem wignaniec.
2:
Exulcero, [...] Vlcus facio - Puchniąco czinię, owrzedząm.
3:
Exulceratio - Puchlina, owrzedzenię.
4:
Exulceratorius, Exulcerandi vim habens - Cziniący puchline.
5:
Exulceratrix - Cziniąca wrzody.
6:
Exulto, Immoderate iacto, voluptate et laetitia nimia geſtio - Od radosczyskaczę.
strona: 401a
1:
Exultatio - Radosc wielką.
2:
Exultantia, Exultatio - Radowanię.
3:
Exultanter - Zwielkim weſselim.
4:
Exultim, [...] exultando, et ſaliendo - Skacząc.
5:
Exululo, Valde vlulo - wiię.
6:
Exum, Extra ſum - Przed domem ieſtem.
7:
Exundo, Alueum exeo, ſiue extra alueum vndas effundo, inundo - Przeliew ąm zbrzegow wilanię.
8:
Exundatio, Inundatio, eluuio - Przeląnię.
9:
Exungo, Vngo, inungo - Namazaię.
10:
Exungulo, Vngues aufero - Kopita albo paznokcz ie zbiąm.
11:
Exuo, [...] indumenta detraho - Zwłoczę, wizuwąm.
12:
Exupero, Supero, excello - Przewiſząm.
13:
Exuperantia, [...] eminentia - Przewiſzenię.
strona: 401b
1:
Exuperabilis, Qui poteſt ſuperari - Do przewizſzen iałątwy.
2:
Exuperatus, Superatus, victus - Zwiczięzony.
3:
Exurdo, Surdum reddo - Głuchim czinię.
4:
Exurgo, Surgo - Powſtaię.
5:
Exuro, Igne prorſus conſumo, comburo - wipaląm.
6:
Exuſtus, Combuſtus, igne plane conſumptus - wipalony.
7:
Exuſtio - wipalenię.
8:
Exuſcito, Suſcito - wzbudząm.
9:
Exuuiae, Spolia hoſti detracta - Zwleczone ſzaty zme-
10:
przica czioł, łup.
F
11:
Faba - Bob, wielogroch.
strona: 402a
1:
Fabula - Bobik.
2:
Fabaginus, Quod eſt ex fabis - wiełogrochowi.
3:
Fabarius, Quod ad fabam pertinet - Do bobuprinalezacy.
4:
Fabalia, [...] ſtipulae fabarum - Słoma bobową.
5:
Fabalis - Bobiaſty.
6:
Fabacia, [...] genus libi ex fabis - Placzek bobowi.
7:
Faber - Rzemiesnik wſſeliaky koło twardei roboty, iaki ieſt kowąl, sloſsarz, czieslia, muliarz.
8:
Fabre, [...] artificioſe, affabre, ſcite - Kunſz townie, miſternie.
9:
Fabrefacio, AEdifico, artificioſe compono - Kunſtownie buduię.
10:
Fabrico, et fabricor, Fabrili arte aliquid conficio, architector - Buduię, kuię.
strona: 402b
1:
Fabricatus - Vbudowani.
2:
Fabricator, AEdificator, architectus, artifex - Budownik.
3:
Fabricatio, Fabrica - Budowanię.
4:
Fabrilis, Quod eſt fabri ſiue quod ad fabrum pertinet - Kowalsky, riſztunek kowalsky.
5:
Fabula, [...] ſermo et rumor populi, et res paſſim diuulgata - Fabuła, baika, mowa zmisloną, wimisł.
strona: [403]a
1:
Fabella - Baieczka.
2:
Fabulor, [...] loqui - Rozprawiąm, baię.
3:
Fabulator - Bąy, pliotka, zmiſliacz.
4:
Fabulosus, [...] quod commentitium eſt: vel quod fabulis et figmentis celebratur: vel de quo multa finguntur - Pełny baiek.
5:
Fabulose, Falſo, vel per fabulas - Kłamliwie.
6:
Fabulositas, [...] fabulantium vanitas - Baianie.
7:
Facetus, [...] qui ſalibus et ſermonis vrbanitate, citra ſcurrilitatem tamen, abundat, Salſus, vrbanus, venuſtus, ſcitus, concinnus, feſtiuus, argutus, dicax - Zartowny, mowni.
8:
Facete, Eleganter, vrbane - Pięknim zartem.
9:
Facetiae, [...] deliciae quaedam ſermonis, et dicta vrbana ſine ſcurrilitate, Iocus, ſal, lepos, vrbanitas, feſtiuitas, argutiae - Zartowną mowa, zarti.
10:
Facetosus, Iucundus, facetiis abundans - Pełni ząrtoro.
11:
Facies, Species oris - Twąrz.
strona: [403]b
1:
Facio - Czinię.
strona: 404a
strona: 404b
1:
Factum, Res geſta - Vczinek.
2:
Factus, Confectio - Vczinięnie.
3:
Faceſſo, [...] ad faciendum eo, viſo, ad videndum eo - Biore ſie do vczinienią. ¶ Negotium faceſſere, eſt cuipiam moleſtum eſſe - Pracezadaię.
4:
Factito, Saepe facio - Częſtoczinię.
5:
FactitactorFactitator, [...] ſignificat conditorem creatoremque - Stworzicziel.
6:
Factor, Qui aliquid facit - Vczinca.
7:
Factitius, Quod arte aliqua effectum eſt, hoc eſt quod naturale non eſt - Rękami vrobioni.
8:
Factio, [...] ſeditio, et arma - Rozruch, zburzenię.
9:
Factiosus, [...] qui procliuis eſt ad factionem, id eſt, diſcordiam et ſeditionem - Rozruch, roztargnienie cziniący.
10:
Factiosiſsimus - Nazbit rozruchi cziniąci.
strona: 405a
1:
Factura, Compoſitio rei quam facimus - Vczinienie.
2:
Facilis, Quod expeditum eſt et nullius negotij, procliuis, expeditus - Latwi do vczinienia.
3:
Facile, Nullo negotio, nullo labore - łatwie, ſnadno.
4:
Facilitas, [...] inclinatio quaedam et propenſio ad aliquid prompte dicendum faciendumve - Snadnoſc.
5:
Facultas, [...] facilitas agendi - Moznosc.
6:
Facinus, [...] factum - Vczinek znaczny, bądz zły albo dobry.
7:
Facinorosus, Sceleſtus et flagitioſus - Złosliwy, niecznotliwy.
8:
Facundus, Diſertus - wimowny, roztropni.
9:
Facundia, Eloquentia, orationis elegantia -
strona: 405b
Lagodnosc, wmowie.1:
Facunde, Diſerte - wimownie.
2:
Facundiſsime - Barzo łagodnie.
3:
Faex - Drozdze.
4:
Faeculentus, Quod eſt faecis plenum - Drozdzi pełny.
5:
Faecatum vinum, Quod e faecibus eſt expreſſum - Sekwino.
6:
Faecutinus, Faecatus - Drozdzaſty.
7:
Fagus - Bukowe drzewo.
8:
Fagineus, Faginus et Fageus, Qui ex fago eſt - Bukowy.
9:
Falco - Sokoł.
strona: 406a
1:
Fallo, Decipio, induco, fraudo - Zdradząm, oſzukuię.
2:
Falsus ſum, Deceptus ſum, lapſus ſum - Oſzukano mnie.
3:
Falsus, Quod fallit, adulterinus, inanis, mendax, vanus - Fałſziny, zdradliwy.
4:
Falſum habere, [...] fallere - Oſzukac.
5:
Falso, Falſe, fallaciter - Fałſziwie.
6:
Falsidicus et Falſiloquus, Qui falſa loqui conſueuit - Kłamca, łgarz.
7:
Falsificus, Qui facit fallacias - Kłamliwy, mętlarz.
8:
Falsiiurius - Krziwoprziſięscza.
9:
Falsiloquus - łzywy.
10:
Falsimonium, Fraus, fallacia - Kłamſtwo, łgarſtwo.
11:
Falsitas, Vanitas, mendacium - Kłamanie.
12:
Fallax, Fraudulentus, mendax - Kłam liwy.
13:
Fallaciae, Fraus, praeſtigiae, dolus malus, laqueus - Zdrada, oſzukanie.
14:
Fallaciter, Fraudulenter, malitioſe - Zdradliwie.
15:
Fallaciosus, Fallaciis plenus - Zdradliwy.
16:
Falſo, falſum facio - Fałſzuię.
strona: 406b
1:
Falsarius, Qui falſa in ſcripta publica et inſtrumenta refert - Fałſzi wich liſtow zmiſliac.
2:
Falx, Ferramentum aduncum quo ſegetes et herbae ſecantur - Koſsaſiekacz winny.
3:
Falcula, Parua falx - Koſseczka.
4:
Falcarius, Quod alad falcem pertinet - Koſsowy.
5:
Falcarii, Homines falcibus armati - Koſsarze.
6:
Falcatus, Quod formam falcis habet - Krziwi iako koſsa.
7:
Falcifer, Falcem ferens - Z koſsą chodzący.
8:
Fama - Sława, pouieſc.
9:
Famositas, [...] celebritas - Sława, zacnoſc.
10:
Famosus, [...] pro infami - Oſsławiony. ¶ [...] famoſi libelli - Vſzczipliwi paskwil.
strona: 407a
1:
Famosiſsimus - Osławiony.
2:
Famigero, Diuulgo - Roſzlawiąm.
3:
Famigerator, Qui rei alicuius famam ſpargit - Roſslawiacz.
4:
Famigeratio, Famae diſſeminatio - Rozsławienię.
5:
Famigerabilis, Celebris, clarus, fama notus - Sławny.
6:
Famigeratus, fama celebratus - Sławni.
7:
Fames, edendi cupiditas - Głod.
8:
Famelicus, Qui fame laborat - łaczny.
9:
Familiae, [...] tam liberi, quam ſerui vtriuſque ſexus, vnius, quem patremfamilias vocamus, iuri ſubiecti - Czelątka.
10:
Familiaris, [...] quod ad familiam pertinet, quod eſt ex familia - Czeladny. ¶ Familiaris [...] neceſſarius, amicus, intimus, arctaque familiaritate coniunctus - Towarziſz wierny.
11:
Familiaritas, Conſuetudo ipſa, quae eſt inter familiares et amicos - Towarziſtwo.
12:
Familiariter, libere, amice - Towarzisko.
strona: 407b
1:
Famulus - Słnga.
2:
Famulus, [...] famularis - Słuzebniczy.
3:
Famula, Ancilla - Słuzebnica.
4:
Famulor, Famuli officio fungor, ſeruio - Słuzę.
5:
Famulare - Słuzic.
6:
Famulanter, Suppliciter et in modum famuli - łoddanie.
7:
Famularis, Quod pertinet ad famulum ſiue famulam, ſeruilis - Słuzebniczy.
8:
Familiarium - Obeczni douziuanią.
9:
Famulatus, et Famulitium, ſeruitus - Słuzba. ¶ Famulatus [...] famulitium, ſeruorum copia - Sług zgrodmazenię.
10:
Famulatio, Famulorum, famularumque multitudo - Kupa słuzebnikow.
11:
Fanum, Templum - Koſczioł.
strona: 408a
1:
Fanaticus - Zachwicenię wiakim biwaią nowokrzczency tak ze tez kroliami ſie bic powiedaią.
2:
Far, [...] omnia genera frumenti - Zbozę.
3:
Farreus, Quicquid ex farre confectum eſt - Zzita uczi niony.
4:
Farreum, Genus libi ex farre factum - Placzek.
5:
Farrago, Quod ex multis ſatis, vt hordeo, vicia, et leguminibus fit, pabuli cauſa - Mieſſanina, dlia pice.
6:
Farina, Frumentum mola comminutum, et in puluerem redactum - Mąka.
7:
Farinaceus, Quod factum eſt ex farina - Maczisti.
8:
Farinarium, Locus vbi ſeruatur farina - Mączna skrzinia.
9:
Farcio, Sagino, pinguefacio, ſaturo, quaſi farre impleo - Natiką, nadziewąm.
strona: 408b
1:
Fartus, ſeu Farctus - Natkany, nadziani.
2:
Farcimen, Inteſtinum varie ac minutim conciſa carne refertum - Ielito, kielbaſſa.
3:
Fartores, Qui farcimina faciunt - Kiełbasnicy.
4:
Fartilis, Fartus - Okarmiony, obetkani.
5:
Fartum, Genus libi [...], quod multis variis rebus farciretur - Nadzienię.
6:
Fartura, [...] actus moduſve farciendi altilia - Karmienie ptaſtwa.
7:
Fartim, [...] aceruatim, accumulatim - Hufcem, wgromadze.
8:
Faris, [...] quod inter alia ſignificata ſignificat loqui - Poczecię mowy.
9:
Fans - Mowiąci.
10:
Fandus, [...] fatu dignum - Słuſzni do mowienią.
strona: 409a
1:
Fas, [...] ius, [...] pium, et fando dignum - Słuſznie, prziſtoinie.
2:
Faſcia, Genus linteoli quo pueri vel aliud quid ligari ſolet - Pielucha, zwiąska, binda.
3:
Faſciola, Parua faſcia - Związeczka.
4:
Faſcio, [...] faſcia ligare - Obwiąm, obwiezuię.
5:
Faſcinum, Quoddam incantationis genus - Oczarowanie.
6:
Faſcino, Faſcino noceo - Czaruię.
7:
Faſcinans - Oczarowany.
8:
Faſcinatio - Oczarowanie.
9:
Faſcis, Lignorum aliarumve rerum colligatarum congeries - Ocziepka. ¶ Faſcis [...] apud Romanos magiſtratuum inſignia, quae illis a lictoribus praeferebantur - Choinka zrozg do ſie kieri prziwiazaną ktorą vrzimiąn przed bormiſtrzem noſzono.
strona: 409b
1:
Faſciculus, Paruus faſcis - Zzwiązek, tłomoczek.
2:
Faſeolus - Bozatrawka.
3:
Faſti dies - Dzien ten ktorego prawo biwą dzerzano, dni ſądowe. ¶ Faſti etiam libri, omnium dierum totius anni rationem, et numerum continentes - Iudicie, kalendarz, na ktorim dni robotne, y ſwietę ſą poznaczonę.
4:
Faſtigium, Altitudo, et ſummitas operis, quae a latitudine ſurgere incipiens, paulatim tollatur in acumen - Wierzchołek, ſzpica, koniec̀.
5:
Faſtigio, Acumino, et quaſi in faſtigium erigo - Szpiczaſto wiſtawiąm.
6:
Faſtigatio - Zaſpic owanie.
7:
Faſtus, Superbia, et elatio quaedam cum iactantia verborum - Pijchą, nadętosc.
8:
Faſtoſus, Qui magno faſtu alterum contemnit - Piſsnij, nadętij.
9:
Faſtidio, [...] cum faſtu quodam contemno, faſtidio afficior, faſtidium ad rem habeo -
strona: 410a
Gardzę, brzedzęsie.1:
Faſtiditus, Faſtidio habitus - Wzgardzony.
2:
Faſtidium, Contemptus, taedium - Wzgarda, britkoścz.
3:
Faſtidiosus, Qui omnia faſtidit, ambitioſus, ſuperbus - Brzidliwy, piſzny.
4:
Faſtidiose, Ambitioſe - Hardzię.
5:
Faſtidiliter, [...] faſtidioſe - Pyſznie.
6:
Fateor, Confiteor, verum eſſe concedo - Wiznawąm.
7:
Faſsus - Wiznany.
8:
Fatigo, Laſſo, ſiue ad laſſitudinem perduco: quaſi fatim ago - Mēczę, zprącey indłim czinie, mdłoſc przinoſze.
9:
Fatigatus - Vpracowany.
10:
Fatigatio - Vpracowanię.
11:
Fatim, [...] abunde, copioſe - Hoinie, obficię.
12:
Fatiſco, [...] abundanter aperior, quaſi fatim hiſco - łupąmſię, przez skałbi ſie ſwięce.
13:
Fator, Multum loquor - Wielie mowię.
strona: 410b
1:
Fatum - Boskie zrządzenię ktote odmienione bic niemoze.
2:
Fatalis, Quicquid nobis ex fato accidit - Od boga naznaczoni.
3:
Fataliter, Neceſſario - Zboskiego narządzenią.
4:
Faticanus, Qui fata canit, id eſt, futura praedicit - Wieſzczek.
5:
Fatidicus, Qui nobis fata, id eſt deorum exponit - Boskich taiemnic̀ wikładacz.
6:
Fatifer, [...] mortiferum, quaſi fatum - Szmierc przinoſzącij.
7:
Fatiloquus, [...] fatidicus - Wieſzczek, tenktori mij prziſzłe rzeczij opowiedą.
8:
Fatuus, Inſipidus - Nieſmacznij.
9:
Fatuus [...] ſignificat ſtultum, amentem et ſtolidum - Błazen, bałrmunt.
10:
Fatuitas, Inſipientia, ſtultitia, ineptia, ſtoliditas - Głupiſtwo, nierozum.
strona: 411a
1:
Fatuor, Ineptio, nugor - Błaznieię.
2:
Faueo, Alicui bene cupio - Ziczę, łaskaw ieſtem.
3:
Fauor, voluntas, ſtudium - łaska, ziczliwoſc.
4:
Fauorabilis, [...] gratioſus, ac fauoris plenus - Wdzeczny, mieły.
5:
Fauorabiliter, Plauſibiliter - Wdzecznie, ochotnię.
6:
Fautor, Studioſus, qui alteri bene cupit - Mnie ziczliwy, moy pomocznik dobrodzei.
7:
Fauitorem, Antiqui dicebant pro fautore - Dobrrodzei.
8:
Fautrix, amica - Moia ziczliwą prziiącziołka, dobrodzeika.
9:
Fauilla, [...] ſcintilla igne deſtituta - Iskierka wpopielie zakrita.
10:
Fauillaceus - Popieliſty.
strona: 411b
1:
Fauſtus, Proſper, felix, fortunatus - Szczes̀liwy, fortunny.
2:
Fauſte, Fortunate, foeliciter - Szczes̀liwie.
3:
Fauſtitas, Foelicitas - Szczes̀cie.
4:
Fauus, Apum domus et cellulae - Plaſtr miodu.
5:
Faux, Superior pars gulae mento propinqua - Paſzczeka.
6:
Fax, Fuſtis inciſus, et cera vel oleo inunctus, ad lumen faciendum taeda - Swieca ląna, fakla, pochednia.
7:
Facula, Parua fax - Małą fakla, pochodenka.
8:
Febris, [...] intemperies calida totius corporis - Zimnica, febra.
strona: 412a
1:
Febricula, Parua febris - Zimniczka.
2:
Febriculosus, Febri ſubiectus, qui febrem ſaepe habet - Zimnice maiący.
3:
Febrilis, Quaſi ad febrem pertinens - Zimniczny.
4:
Febrio, Febrem patior - Febremąm.
5:
Febricito, Febre laboro - Febra mniet łucze.
6:
Februo, Luſtro, purgo - Cziſzczę. ¶ Februarius menſis - Luty.
7:
Feciales, [...] quod belli paciſque faciendae penes eos ius erat - Poſſeł ktori woine albo pokoi opowieda.
8:
Fel - Zołc̀.
9:
Felleus - Zołcziaſty.
10:
Felis - Kotka.
11:
Felix, Proſper, beatus, fortunatus -
strona: 412b
Szczesliwi, błogosławiony.1:
Felicitas, Proſperitas, beatitudo - Szczescie.
2:
Feliciter, Proſpere, beate, fortunate - Szczesliwie.
3:
Felicito, Felicem ac beatum facio - Szczsłiwim czinię.
4:
Fellico, Lac exugo - Doię wiſsiwąm.
5:
Femen, [...] femur - Ledzwice.
6:
Feminalia, Tegumenta feminum, et ſubligacula - Fartuch.
7:
Femur, [...] Femor - Hud.
8:
Femoralia, femorum tegmina, ſubligaculum - Spodnice, famurąly.
9:
Feneſtra, Locus apertus ad lumen aſpiciendum - Okno.
10:
Feneſtrinula, Parua feneſtra - Okienko.
11:
Feneſtella, et Feneſtricula - Okieneczko.
12:
Feneſtro -
strona: 413a
Oknoczinie.1:
Feneſtratus, Feneſtris ornatus abundans, perforatus - Ten ktori pełni okien ieſt.
2:
Feneſtralis - Okienny.
3:
Ferae - Dzikie zwięrzęta.
4:
Ferinus, Feralis, quod eſt ferarum - Zwirzecy, dziky.
5:
Ferus, Agreſtis, et indomitus - Srogy, okrutny, dziky.
6:
Feritas, Immanitas, naturae aſperitas - Srogosc̀, dzikosc̀.
7:
Feralia, Feriae erant Romanis, diis Manibus ſacratae - Dzien duſziczek, dzien twego naradzenią.
8:
Feralis, Funeſtus, dirus, exitialis - Dzien oppłakanią vmarłich.
9:
Ferbeo, Bullio - Wrąm.
10:
Fere, Ferme, prope, propemodum, pene - Bez mała.
strona: 413b
1:
Feriae, dies ceſſationum ab opere - Szwieto, dzien wolny od prącę.
2:
Ferio, Ferior, Vaco ab opere, ceſſo, quieſco - Szwięce, odpocziwąm.
3:
Feriatus, Quietus, otioſus, nihil agens - Proznuiący.
4:
Ferio, [...] percutio - Biię, vderząm.
5:
Ferme, Fere, pene, prope, propemodum - Bez mała.
6:
Fermentum - Kwas.
7:
Fermento, Fermento miſceo, ſeu creſcere facio -
strona: 414a
Kwaſzę.1:
Fermenteſcere, [...] creſcere, et rareſcere addito fermento - Wzruſzanie cziaſta do kwaſsu.
2:
Fero, [...] porto - Nioſsę.
3:
FatorLator - Tragarz, tenkto ri winoſzy.
4:
Ferax, Fertilis, foecundus - Rodny, obfity.
strona: 414b
1:
Feraciſsimus, Fertiliſſimus - Vrodzaini.
2:
Feracitas, Fertilitas, foecunditas - Obfitoscz.
3:
Fertilis, Ferax - Vrodza iny.
4:
Fertilitas, Vbertas agrorum, bonitas agrorum - Vrodząy.
5:
Ferentarii, Leuis armaturae milites, auxiliatores - Lanczknechczi. item Pieſzi liua.
6:
Ferculum, Miſſus cibi - Pokąrm, przinieſzenie iadła.
7:
Feretrum, Lectus, vel quid aliud quo mortuus efferri ſolet, capulus - Mary.
8:
Ferox, Elatus, ſaeuus, crudelis, vehemens, immanis - Srogy, okrutny.
9:
Feroculus - Prziſrozſzim.
10:
Ferocia, Ferocitas - Srogosc, hardosc.
11:
Ferocitas, Superbia, elatio animi, crudelitas, ſaeuitia, et [...] exceſſus audaciae - Okkrutnosc, ſrogosc, misl wiſsoką.
12:
Ferociter, Superbe, elate, immaniter - Hardzie, ſrodze.
13:
Ferocio, Ferox fio, vel ferociam exerceo - Srozęſzie, dziczeię.
strona: 415a
1:
Ferrum - Zelazo.
2:
Ferreus, Quod ex ferro eſt - Zelazny.
3:
Ferrarius, Quod ad ferrum pertinet - Dozelaza przinąlezący.
4:
Ferraria, Locus in quo ferrum foditur - Mieſce gdze dobi waia kruſzca nazelazo.
5:
Ferratus, [...] id cui ferrum inductum eſt - Zelazem obity.
6:
Ferramentum, Inſtrumentum ex ferro - Zełazne naczinie.
7:
Ferrugo, Rubigo ferri - Rdza na zelezie.
8:
Ferrugineus, quod refert colorem ferruginis - Farba zelazną.
strona: 415b
1:
Ferrumen, Quoddam quaſi gluten, iunctura, ſeu ligatura, qua metalla, ſiue etiam aliae res conſolidari ſolent - Wſzeliakie metallum, ktorim lietuią rzemiesnicy, bądz cina albo co niſzego.
2:
Ferrumino, Iungo, conſolido - Leituię, zpaiąm.
3:
Ferruminatio - Leitowanie.
4:
Ferueo, igne ſuppoſito caleo, ebullio - Wrąm, warzęsie.
5:
Feruens, Quod bullit aut calidum eſt - Wraiący, gorący.
6:
Feruenter, Vehementer - Gorąco.
7:
Feruo, [...] ferueo - Wrąm.
8:
Feruefacio, vt ferueat efficio - Prziwarząm.
9:
Feruidus, Feruens, maxime calidus, ardens - Gorący, rozpalioni.
strona: 416a
1:
Feruide - Gorąco.
2:
Feruor, Calor vehemens qualis eſt ignis et ſolis aeſtus - Gorąwsć.
3:
Ferula, Baculus, ſiue virga - Rozga, łąſzczka.
4:
Ferula, ſylueſtris rapſia - Dobra myſl.
5:
Feſsus, Fatigatus - Zmordowany.
6:
Feſtino, Proſpero, maturo, celero, accelero - Spieſzeſie, kwapięſie.
7:
Feſtinatus - Kwapliwy.
8:
Feſtinantia, et Feſtinatio, Properatio - Kwapliwosc.
9:
Feſtinanter, Celeriter, et cito - Kwapliwię.
10:
Feſtinato - Kwapienię.
11:
Feſtinus, Celer, properans - Kwapłiny.
12:
Feſtine - Kwapliwię.
13:
Feſtuca, Minima quaeque res, et leuiſſima - Plewka, zdzbdło.
strona: 416b
1:
Feſtucarius - Plewiſty, zdzeblek pelny, hoc eſt, nikcze nich rzeczy.
2:
Feſtus, Dies feſtus, feriatus, feriae - Szwiety.
3:
Feſtiuus, Lepidus, vrbanus, facetus - Sartowny, wdzeczny, mieły.
4:
Feſtiue, Belle, facete - Zartownie.
5:
Feſtiuitas, Lepor, et vrbanitas ſermonis - Wdzecz noscz mowy.
6:
Fiber - Bobr.
7:
Fibrae, Omnium extremitates rerum - Zełeczky małe, bad wcziele człowieczim, zwierzecim, albo y wziołach.
8:
Fibula, [...] ornamentum cinguli ad veſtem ſubligandam - Spien od paſsa, item Haftka.
strona: 417a
1:
Fibulo, Fulcire, coniungere - Zpaiąm, lącze, haftuie.
2:
Ficedula, Auis [...] quae ficuum eſu pingueſcit - Drodz figi obiadaieci.
3:
Ficus - Figa.
4:
Ficetum, Locus vbi ficus conſitae ſunt - Figowi oggrod.
strona: 417b
1:
Ficarius, Quod ex ficu eſt, aut ad ficum attinet - Do figoro przinalezący, figowy.
2:
Ficaria, Locus [...] ficis arboribus conſitus - Mieſce figamy naſsadzonę.
3:
Ficitor, Ficorum amator, ſeu ficorum collector - Figoromielos nik.
4:
Ficulneus, ſiue Ficulnus - Figowy.
5:
Fidelia, Genus vaſis Samij - Dzbąn, bania.
6:
Fides - Wiara, vffnoſzc.
strona: 418a
1:
Fideiubeo, Pro alio promitto, fidem meam pro alio interpono, promitto - Ręcze, ſiliubuię.
2:
Fideiuſsio, Sponſio pro alio facta - Ręczenię.
3:
Fideiuſsor, Sponſor, qui pro alio fideiubet, et fidem ſuam interponit - Rękoimię.
4:
Fideiuſsorius - Recząci.
5:
Fideicommiſſum - Na moie wiare przipuſzczenie.
6:
Fido, Fidem habeo, credo, ſpem fiduciamque in aliquo repoſitam habeo - Vffąm, wierze.
7:
Fidenter, Intrepide et cum fiducia, confidenter, audacter - Szmielie, zufnoſzczią.
8:
Fidentia, Firma animi confiſio - Pewną vfnoſzc.
9:
Fidelis, Qui ſeruat fidem, vel cui tuto fidem adhibere poſſumus, fide praeditus, fidem ſuam praeſtans - Wierny, godni wiary.
10:
Fidelitas, Obſeruatio fidei - Wiary trzimanię.
11:
Fideliter - Wiernie.
12:
Fidus, fidelis - Wierny, ten ktoremuſie mozemyzwierzicz.
strona: 418b
1:
Fide, Fideliter - Wiernie.
2:
Fiducia, fidentia, hoc eſt certa quaedam opinio et ſpes de ſe vel de alio concepta - Vffnoſzcz, wiara.
3:
Fides, Lyra, cithara, inſtrumentum muſicum neruis inſtructum - Strona nalutny, skrzipiczky.
4:
Fidicula, parua lyra, parua fides - Skrzipiczky, harffa.
5:
Fidicen, Qui cithara lyrave canit - Skrzipek, grącz na lutny, albonam ſzich inſtrumen cziech.
6:
Figo, Immitto, planto, affigo, adhaerere facio - Wtikąm, hafftuię.
strona: 419a
1:
Filius - Syn.
2:
Filiolus - Synaczek.
3:
Filia, Proles foemina - Corka.
4:
Filiola - Coreczka.
5:
Filix - Páproc̀.
6:
Filictum, Locus [...] filice herba obſitus - Mieſce gdize roſznie paproc̀.
7:
Filum - Nyc̀.
8:
Fimbria, Veſtium ora [...] quae inciſuras habebat ſerrae dentibus non abſimiles - Brąm na ſukny poſtrzizony.
9:
Fimbriatus, Per ambitum inciſus - Na kraiachu ſuknie poſtrzizony.
10:
Fimus, Laetamen [...], et excrementa animalium, quibus agri ſtercorantur - Gnoy.
strona: 419b
1:
Fimetum, Sterquilinium quo fimus congeritur - Gnoiownia.
2:
Findo, Scindo, et diuido - łupąm, dzielę.
3:
Fiſſus - Rozłupiony.
4:
Fiſsus, [...] fiſſura, et diuiſura - Rozdzielenie rosłupienie.
5:
Fiſsio, Findendi actus - Rozłupienie.
6:
Fiſsilis, Quod fiſſum eſt aut findi poteſt - łupiaſty.
7:
Fiſſura, Rima, vel diuiſio quae fit findendo - Rozłupienie, skała.
8:
Fingo, formo, informo - Zmisliąm, czinię.
9:
Fictus, [...] formatus - Zmislony, vdziałany.
10:
Ficte, ſimulate - Zmislnie.
11:
Fictrix - Taktora zmyslia.
12:
Fictor, Figulus, qui ex creta atque argilla opera facit - Garncząarz, zdun.
13:
Figmentum, Quod fictum eſt - Zmislienię.
14:
Figulus, Fictor [...], qui ex creta atque argilla opera facit - Zmiſzkacz, zdun.
strona: 420a
1:
Figulina, [...] Officina figuli - Warſta garnczars.
2:
Figlina, [...] ars figulorum - Garnczarskie rzemiosło.
3:
Figlinus - Garnczarsky.
4:
Figlinum, Opus ipſum figuli - Garnczarskie, nączinie.
5:
Fictilis, Quod eſt factum a figulo, quod ex terra vel ex alia materia fictum eſt - Zgliny vrobiony.
6:
Fictitius, Quod fictum eſt, et ſimulatum - Zmiślony.
7:
Figura, Forma, ſpecies - Kſztałt, wi obrazenię.
8:
Figuro, Formo, et figuram induco - Kſztałt daię wiobrazam.
9:
Figuratus, Formatus - Wiobrazony.
10:
Figuratio - Wiobrazenię.
11:
Finis - Koniecz.
12:
Fines, [...] pro terminis, et limitibus - Granice.
strona: 420b
1:
Finalis, quod pertinet ad finem, vel quod finem ſignificat - Konczowi.
2:
Finio, Perficio, abſoluo - Konczę, doprawuię.
3:
Finitores, [...] terrae menſores, metatores, decempedatores, qui agrorum terminos conſtituunt - Granice ſipaiacy, granice widzelaiący.
4:
Finitio, definitio - Opiſsanie, ograniczenię.
5:
Finitus, quod ceſſauit, atque deſiit eſſe - Skonczony.
6:
Finite - Nakoniecz, na oſtatek.
7:
Finitimus, Vicinus, ſeu propinquus, hoc eſt, fines noſtros attingens - Prziległy, blisky.
8:
Fio - Stawąm ſzie, ſtac ſie.
9:
Firmus, Stabilis, conſtans - Moczny, tęgy, ſtały.
strona: 421a
1:
Firmitudo, firmitas - Dużoſzc, moznoſzc.
2:
Firme, conſtanter, inconcuſſe - Stalie, mocznię.
3:
Firmo, Stabilio, munio, firmum facio, ſancio - Obſtaluię, oppatruię, vmoczniąm.
4:
Firmatus - Oppatrzony, vmoczniony.
5:
Firmator - Vtwierdzacz.
6:
Firmamen, firmamentum - Obrona, oggrodzenie.
7:
Firmamentum, Soliditas, ſtabilimentum, robur, vires - Firmament, vtwierdzenie, vmocznienie.
8:
Fiſcus, [...] vtenſilia ad maioris ſummae pecunias capiendas - Karbona. Fiſcus [...] pecunia publica - Skąrb krolewcky, albo poſpolitego człowieka.
9:
Fiſcale, Quod ad fiſcum pertinet - Doskarbu przinalezące.
10:
Fiſcella, Vas vimineum, aut ex iuncis - Koſzik, ſołek.
strona: 421b
1:
Fiſtuca, Machina [...] qua pauitores vtuntur, vtrinque anſata, qua pali magna vi in terram adiguntur - Tarąn.
2:
Fiſtula, [...] per quam aqua educitur fuſa - Szikawka. ¶ Fiſtula [...] inſtrumentum muſicum quo flatu canitur - Piſzczaka.
3:
Fiſtulator, [...] pro tibicine - Piſzczek.
4:
Fiſtulo, Fiſtulam ago, et in modum ſpongiae cauernulas habeo - Dziurawie.
5:
Fiſtuloſus, quod eſt ſpongiae inſtar factum, hoc eſt, foraminibus plenum - Dzuir kowaty.
6:
Flacceo, Langueo - Więdne, słabieie.
7:
Flaccidus, Languidus - Powieſziſty, wiwiedły.
8:
Flagella - Latoroſzly, zkorzenia wiego wiraſtuiące. [...] teneriores palmites, ex anniculis ſarmentis enati ¶ Flagella [...] pro loro, ſiue alio quouis verbere, quibus ſeruos nudatos caedere ſolebant - Bycz, puha.
9:
Flagello, [...] caedo, [...] verbero [...], et fuſtigo -
strona: 422a
Biczuię.1:
Flagitium, Crimen grauius cum turpitudine et dedecore coniunctum - Wiſtępek, złoſzc kązni godną, hanba.
2:
Flagitiosus, Sceleratus, flagitiis contaminatus, foedus, turpis - Złoſzliwy, haniebny.
3:
Flagitiose, Inique, ſcelerate - Zloſzliwie, nieprziſtoinie.
4:
Flagito, inſtanter peto, exigo, requiro, et quaſi iure quodam meo depoſco - Pozadąm, koniecznie miec chcę.
5:
Flagitator, Qui aſſidue petit - Pozędacz, oſtry wiczięgacz.
6:
Flagro, Ardeo - Gorąm.
7:
Flagrans - Goraiący.
8:
Flagranter - Gorąco, pozadliwie.
9:
Flagrantia, Ardor - Zapalcziwoſc.
10:
Flagrum, Quo caedi conſueuerunt ſerui - Bicz, rozga.
11:
Flagriones, [...] ſerui [...] flagris ſubiecti - Niewolnik podlegli bicziu.
12:
FLAMEN, ſacerdotem ſignificat - Pop, pleban.
strona: 422b
1:
Flaminia, Flaminis domus - Plebanya.
2:
Flaminium, [...] Flaminis dignitas, ſiue ſacerdotium - Plebanſtwo.
3:
Flamma, [...] fumus accenſus - Płomien.
4:
Flammula - Płomienek.
5:
Flammeus, Ignitus, accenſus, flammae colorem referens - Ogniſty, płomienyſty.
6:
Flammeum, [...] genus [...] veli lutei, ſeu crocei, quod a nouis nuptis geſtabatur - Zołti rantuch iakowego vziwaią białegłowi poweſselu.
7:
Flammearius, Infector flammei coloris, qui flammeum colorem facit - Farbierz takich rantuchow.
8:
Flammo, Incendo, inflammo, [...] incito, exacuo - Zapałąm, pobudzam.
9:
Flammatus, Incenſus, incitatus - Zapalony, pobiedzony.
10:
Flammeſcere, [...] accendi, et flamma corripi - Poczinacpałac.
11:
Flammifer, Flammam afferens, exurens, plus aequo calefaciens, inflammans - Płomien dąwaiący.
strona: 423a
1:
Flammigerare, Flammas emittere - Plomien wipus czac.
2:
Flauus - Zołtawy.
3:
Flaueo, Flauus ſum - Iołczeię.
4:
Flaueſcere, [...] flauum fieri - Zołcziecz.
5:
Flecto, Torqueo, inflecto, moueo - Nachiląm, nakrziwiąm.
6:
Flexus - Nachilony.
7:
Flexio, Flexus, anfractus - Nagiecie, nachilenie.
8:
Flexibilis, Quod torqueri, et facile in quamuis partem curuari poteſt, tenerum, molle - Nachilny, zatwi do krecenią.
9:
Flexilis - Gibky.
10:
Flexuosus, Quod varios, vel multos habet flexus, tortuoſus - Krziwy, pokręcony.
11:
Flexuose - Nakrziwo mieſzanie.
12:
Flexanima oratio, [...] quae animum flectere poſſit - Mowa pobudzaiacza.
strona: 423b
1:
Flexura, Flexus curuatio - Nakrziwienię, nagieczię.
2:
Fleo, Lacrymas emitto, fletum facio, lacrymo - Płaczę.
3:
Fletur - Placzeſzie.
4:
Flens - Płaczc. Fleturus.
5:
Fletus, Deploratus, defletus, cuius cauſa fletur - Oplakany.
6:
Fletus, eiulatus, lacrymae, lacrymatio - Płacz.
7:
Flebilis, Quod dignum eſt vt defleatur - Płaczliwy, godny oppłakanią.
8:
Flebiliter, Miſerabiliter - Płaczliwie, załosliwie.
9:
Fligo, [...] percutio - Bi ije.
10:
Flictus, Ictus - Scziecie, podkanie.
11:
Flo, Spiro - Dmie.
strona: 424a
1:
Flatus, Spiritus, ventus, flamen - Dęcie, wiatr.
2:
Flamen, Flatus - Wiatr.
3:
Flabilis, Spirabilis - Wietrny.
4:
Flabrum, vel [...] Flabra - Dęcie, wianię.
5:
Flabellum, Inſtrumentum quo ventulum aeſtate excitamus refrigerandi cauſa - Wach ląrzik.
6:
Flabellifer - Wachlarze, przedaiący.
7:
Flator, [...] quem nos tibicinem vocamus - Trębacz.
8:
Flatura - Widęczię.
9:
Floces, Vuarum purgamenta - Peczky po wicziśnieniu winna.
10:
Floccus, Lanarum particula diuiſa a velleribus inutiliter euolans - Koſmek z wełni wibity.
11:
Flocculus - Koſmeczek zwełniany gałganek.
12:
Flos -
strona: 424b
Kwiat.1:
Floſculus - Kwiatek.
2:
Floreus, Quod eſt ex floribus - Kwiecziasty.
3:
Floridus, Quod floribus abundat - Ktnący, kwiecią pełny.
4:
Floriger, Florifer, ferens flores - Kwitniiący.
5:
Florilegus, Qui flores legit - Kwiecie rodzący.
6:
Florulentus, Floribus plenus - Kwieczie zbieraiący.
7:
Floreo, [...] floridum eſſe, ſeu flores producere - Pokwitnieſe [!].
8:
Floreſco, [...] floridum fieri - Poczinąm ktnącz.
9:
Fluo, [...] decurro - Płinę, cziekę.
strona: 425a
1:
Fluentum, Paruum flumen, ſiue decurſus aquae - Sczięk, ſtruga.
2:
Fluentisonus - Czerczący od czieczenią.
3:
Fluctus, Moles aquae vi venti concitata, vnda, procella - wały wodne.
4:
Flucticulus - wałek nawodzie.
5:
Fluctifragus - wały ląmiacy.
6:
Fluctiuagus, Quod fluctibus vagatur, aut agitatur - waly pęzdonąrzecz.
7:
Fluctuo, Fluctibus iactor, agitor, vacillo, fluito - Odwalow burzliwich ieſtem noſzony. ¶ Fluctuo [...] iactari, dubitare, et diuerſis cogitationum quaſi fluctibus veluti marino quodam aeſtu agitari - wętpicz.
8:
Fluctuatus - Od wałow kołatany.
9:
Fluctuatio - watpienie.
10:
Fluctuosus, Vndoſus, procelloſus, inquietus - Burzliwy, nieſpokoiny.
11:
Fluctuatim, Iactanter, ſolute - Nieſpokoinie.
12:
Fluxus, Quod fluit - Scziek, na czas mały trwaiący.
13:
Fluxe, affluenter, abundanter - Nazbit.
14:
Fluxio, fluxus, curſus - Czieczenie.
15:
Fluito, Saepe ſiue continue fluo - Vſtawnie czieke.
16:
Fluidus, Liquidus et diffluens -
strona: 425b
Czieką̀cy.1:
Flumen, Fluuius - Rzeka.
2:
Flumineus, [...] quae ex flumine eſt - Rzeczny.
3:
Fluminosus, Quod fluminibus abundat - Rzek pełny.
4:
Fluuius, quod fluatfluit ſemper, flumen - Vſtawnie ziekący.
5:
Fluuialis, Quod ex fluuio eſt, fluuiatilis - Rzeczny.
6:
Fluuiatilis, Fluuialis, quod in fluuio uiuit - wrzecze przebiwaiacy wodny.
7:
Fluuiatus, In flamineflumine maceratus - wrzece moczony.
8:
Fluſtrum - Morskąſpokoynoſcz. Status et tranquillitas maris
9:
Focale, Genus [...] ligaminis, et faſcia quaedam collum ambiens, fauces a frigore defendens, et pronuntiationi conducens - Obwiaska na ſziie kapturek koło ſziie.
10:
Focillo, [...] calefacio, recreo, inſtauro, reficio, confirmo -
strona: 426a
Ogrzewam, odziwiam.1:
Focus, [...] id in quo ignis ſeruatur - Ognisko.
2:
Foculus - Male ogmiko.
3:
Focula, Nutrimenta - obziwienie.
4:
Focarius panis, Qui in foco coquitur - Placete.
5:
Focaria, [...] concubina quam domi habebant ad curam rei domeſticae - Kuchark a.
6:
Fodio, Pala aliove ferramento terram, aliudve quid eruo - Kopąm, grzebe.
7:
Fodico, Stimulare, pungere, vellere ſiue fodere - Rozgrzebam.
8:
Fodina, Locus vbi quid effoditur - Doł, gruba iaka ieſt gdze ſoli albo kruſzca dobiwaia.
9:
Foſsa, Locus [...] vnde effoſſa eſt terra - Przikop.
10:
Foſsula, parua foſſa -
strona: 426b
Przikopek.1:
Foſsor, Qui fodit - Kopącz.
2:
Foſsio, Ipſa fodiendi actio - Kopanie.
3:
Foſsura, Foſſio - Kopamna.
4:
Foſsilis, Quod foditur, ſiue quod fodi poteſt - Do kopanią ſpoſobny.
5:
Foſsititius, Foſſilis, quod ſcilicet e terra effoditur - Rzecz wo kopana ziemie.
6:
Foecundus, Ferax, fertilis - Rodzainy.
7:
Foecunditas, Abundantia, vbertas, feracitas - Obfitoſcz.
8:
Foecunde - Plonnie.
9:
Foecundo, Abundantem ſeu fructiferum facio - wrodzaino czinie.
10:
Foedus - Przimie rze.
11:
Foedifragus, Qui foedera fregit - Ten ktori przimierze łamie.
12:
Foederati, [...] populi qui foedere et amicitia ſunt coniuncti - Czi ktorzi ſpolne przimierze maią.
13:
Foedero, foedere facto concilio - Przimierze czinie.
14:
Foedus, Quod eſt deforme - Szpeitny, ſzkaradni, zadny.
strona: 427a
1:
Foedo, Polluere, inquinare - Szpece, ſzkaradzę.
2:
Foede, Turpiter - Sproſnie, ſzpetnie.
3:
Foeditas, Turpitudo - Szkaradoſc.
4:
Foemina, [...] mulier - Niewiaſta, białagłowa, zona.
5:
Foemineus, et Foemininus - Niewieſzciuch białogłowsky.
6:
Foeniculum - Kopr włosky.
7:
Foenum, Herba in pabulum reſecta - Sziano.
8:
Foenarius, Quod ad foenum pertinet - Do ſiana przinalezący.
9:
Foenile, Locus, [...] in quo aſſeruatur foenum - Kolnia gdze ſiano chowaią, ſzopa, ſtodoła.
10:
Foenifex, Qui foenum ſecat - Koſnik.
11:
Foeniseca - Koſsarz.
12:
Foenisecium, Foeni ſectio, et veluti meſſis foeni - Sieczba ſiana.
13:
Foenisicia, Foeniſecium - Sieczenie ſiąn.
strona: 427b
1:
Foenumgraecum - Boza trawka.
2:
Foenus, [...] vſura - Lichwa.
3:
Foenuſculum - Lichweczka.
4:
Foenero, et Foeneror, Foenori do, in foenore colloco, [...] ad vſuram do - Lichwie, daięna lichwę. ¶ Foeneror ſignificat foenori accipio - Lichwą ſie param.
5:
Foenerator, Qui foenus exercet - Lichwąrz.
6:
Foeneratio, Foenoris exercitatio, pecuniae nundinatio - Lichwárſtwo.
7:
Foenerato, cum foenore - Zlichwąm.
8:
Foeneratitius, Quod datum eſt foenori, vel quod ad foenus pertinet - Lichwiarsky nalichwe dany.
9:
Foenebris, quod ad foenus pertinet - Do lichwy przinalezący.
10:
Foeteo, Male oleo - Smierdzę.
11:
Foetidus, Male olens - Smierdzący.
12:
Foetor, Malus odor - Smrod.
13:
Foetiditas, Foetor - Smrodliwosc.
14:
Foetus - Vrodząy, owoc badz zwierzecy albo inſzich rzeczy.
strona: 428a
1:
Foetus, [...] de minore pecore - Płod.
2:
Foetuosus, Quod eſt plenum foetu - Płodni.
3:
Foetura, Pecoris prouentus - Bidlatkocenie, albo czielenie, rodzenię.
4:
Foetifico, Foetum facio, pario - Vrodząy czinie, zadzałiwąm.
5:
Foetificus - Vrodzainy.
6:
Foetifer - Vrodzai cziniący.
7:
Foeto, Foetum emitto - Rodze.
8:
Folium - Liſt.
9:
Foliaceus, Quod ex foliis factum eſt, vel foliis ſimile eſt - Liscziaſty.
10:
Foliosus, Foliis plenus - Liſcią pełny.
11:
Foliatum, Vnguenti genus, quod et nardinum vocat - Maſcz ſpikanardu.
12:
Follis, Inſtrumentum quo attrahitur ventus, atque emittitur ad ignem excitandum - Miechy.
strona: 428b
1:
Folliculus, paruus follis, et quodcunque turgidum eſt et laxum in morem follis - Mieſzki, nadeta rzecz.
2:
Follico - Gęgne. Follium more reciproco ſpiritu nares agito.
3:
Fons, quod fundat aquam - Rozdło, ſtudnia.
4:
Fonticulus, Paruus fons - Studzenka.
5:
Fontanus, Quod ex fonte eſt - Studzienny.
6:
Foras, Extra - wen, precz.
strona: 429a
1:
Forinsecus, Foris, ab exteriori parte - Zwierzchu.
2:
Forcipes, [...] fornicapes - Kleſzeze.
3:
Forda, Bos praegnans - Krowa oczieliona.
4:
Fores, [...] quae foris aperiuntur - Drzwi, wrota.
5:
Foriculae - Drzwizky.
6:
Forfices, Quibus telam ſeu fila incidimus - Nozicze.
7:
Forficulae - Noziczky.
8:
Fori, [...] tabulata nauium, vel locus in mari aptior, qui iter nauem perambulantibus praebet -
strona: 429b
Burta ałodzi, poktor ey moze chodzicz.1:
Foruli, Armatiola, ſiue capſulae in quibus aliquid reponimus - Pulpit albo mieſcze łozenią kſziag.
2:
Foria, Stercora liquidiora, quod facile ferantur foras - Rząlkiegowno.
3:
Foriolus, Qui ventrem ſolutum habet - Sraczkemaiacy trzaskaiacy.
4:
Forica, Locus in quem alui ſtercora deiicimus - Poſpelity wichod, ſrącz.
5:
Foricarius, Qui foricas eluit - Ten ktori wichod chędozi.
6:
Forma, Figura ſiue facies vniuſcuiuſque rei - Kſztalłt, forma, ſpoſob.
7:
Formula - Kſztałczik.
strona: 430a
1:
Formularius, [...] cauſidicus, qui ex formula iuris agere conſueuit - Prokurator ktori wedleprawa mowy.
2:
Formosus, Pulcher, ſpecioſus, bona forma praeditus - Piekny, cudny.
3:
Formositas - Cudnoſc, pieknoſc, ozdoónoſcz.
4:
Formo, Formam alicui induco, figuro, fingo, effingo - Czinię, kſztałtdaię.
5:
Formatus - Vcziniony.
6:
Formator, Qui inſtruit et format - Sprawca, dozorca.
7:
Formatura, Conformatio, ſiue forma vniuſcuiuſque rei - Doglądanie, dawanie kſztałtu.
8:
Formica - Mrowka.
9:
Formicinus, Quod ad formicam pertinet - Mrowczany.
10:
Formicosus, Plenum formicis - Mrowczaſty.
strona: 430b
1:
Formicatio - Szwierzb.
2:
Formido, Metus vehementior, pauor - Leknienie, boiązn, ſtrach.
3:
Formido, Metuo, timeo - Barzoſie łekąm, boięſie.
4:
Formidans - Boiaci ſie.
5:
Formidatus - Straſzlini.
6:
Formidatio - Strach, boiazn.
7:
Formidolosus, [...] qui timet - Boiąci ſie, łękaiacyſzie.
8:
Formidolose - Straſzliwie, boiazliwie.
9:
Formidabilis, Quod eſt formidandum - Boiazliwy, ſtraſzliwy.
10:
Formidamina, [...] ſpectra - Strachy nocznę.
11:
Formiones, ſtoreae - Rogozą, maty.
12:
Fornax - Piec.
13:
Fornacula - Piecek.
14:
Fornaceus, Factum in modum fornacis - Iako piec vczimiony.
15:
Fornacarius, Cui accendendae fornacis, coquendique panis cura incumbit - Piecuch, zdun.
16:
Fornix, Arcus in aedificiis, et quodcunque opus concameratum - Sklep.
strona: 431a
1:
Fornico, Fornices extruo, vel fornicis figuram rei alicui induco - Sklepię.
2:
Fornicatus, Quod ad fornicis modum aedificatum eſt. - Sklepiſty.
3:
Fornicor, Meretricor, hoc eſt cum meretricibus rem habeo - Zkurwami obuie, kureſtwa patrze.
4:
Fornicatio, Fornicis ſtructura - Zasklepienie.
5:
Foro, Penetro, ſiue pertundo- Przewiertuię.
6:
Forabilis, Quod perforari poteſt - łatwy przewiercenią.
7:
Foramen, Quicquid perforatum eſt - Dziura przewiercouą.
8:
Foraminosus, Quod foraminibus abundat - Dziurawy.
9:
Foratus, foramen, vel potius ipſa perforatio - Przewiercenię.
10:
Fors, Fortuna, caſus - Szczeſcie, przipądek.
11:
Forsan - Snądz.
12:
Forsitan, Forte, forſan, et fortaſſe - Podobno.
13:
Fortaſsis, ſiue fortaſſe - Snądz.
14:
Forte, Fortuito, caſu - Bez mała, zprzigody, ſtrafunku.
15:
Fortis, [...] qui validis viribus eſt praeditus, et qui infragilem in aduerſis habet animum - Moczny, duzy.
strona: 431b
1:
Forticulus - Duzy, moczny.
2:
Fortifico, Munio, roboro, fortem facio, confirmo - Vmoczniąm, grunture.
3:
Forteſco, Fortis fio - Duzeię.
4:
Fortitudo, Magnitudo animi, robur, animi excelſitas, praeſentia animi - Mocznoſcz, duzoſcz.
5:
Fortiter, Animoſe, infracto animo - Mocznie, tęgo, męsko.
6:
Fortuna, [...] accidentium rerum ſubitus atque inopinatus euentus, Sors, fors, caſus, temeritas - Szczeſcie, fortuna.
7:
Fortuno, Proſpero, ſecundo, ſeruo, augeo - Sczeſciedaię.
8:
Fortunatus, Proſper, felix - Szczeliwy, fortuuny.
9:
Fortunate, Foeliciter, proſpere - Szczliwie.
10:
Fortuitus, Quod caſu accidit - Przipadły, natraſzony.
strona: 432a
1:
Fortuito, Caſu, temere, forte, fortuna - Zprzigoty.
2:
Forum, [...] locus, quo res vaenales afferuntur - Rinek. ¶ Forum [...] locus in quo iudicia exercentur - Mieſce gdze ſady. biwaią.
3:
Forensis, [...] quod ad forum iudiciale pertinet - Do ſadow przinalezący.
strona: 432b
1:
Fouea, Foſſa - Gruba, dol.
2:
Foueo, [...] calidum teneo, aut calefacio - wcziepliechowąm.
3:
Fotus, Fouentum, ipſa fouendi actio - Oggrząny, przipiekly.
4:
Fotus - Grzanie, przipieczenie.
5:
Fomes, [...] aſſula ex arbore excuſſa dum caeditur - Prochno y wſselką materia ktorey ſsie ogien chwitay zachowuiego, zagiew.
6:
Fomentum - Lekarſtwo mokne ktore na plaſtr przikladami dlą vlzenia bolesczy. [...] applicationes rerum calidarum et humidarum ad partes corporis laeſas medendi gratia.
7:
Fraceo, [...] Fraceſco, corrumpor, et quaſi vetuſtate putrefio - Prochnieie pleſnieie od zimna.
8:
Fracidus, Pluſquam maturum et iam putreſcens -
strona: 433a
Napoły zgnieły, ſprochniały.1:
Fraces olei - Drozdze oliwne.
2:
Fraenum, [...] Inſtrumentum quo equus coërcetur - Vzda.
3:
Fraeno, Equo fraenum iniicio - Ouzdząm.
4:
Fraenator, Qui refraenat - Ouzdacz.
5:
Fraga, Mora quae in herbis humi repentibus naſcuntur - Pozimky.
6:
Fragro, Redoleo, oleo, odorem emitto frangendo - Wdzieczna wonnoſcz wipuſsczam.
7:
Fragrantia - Wonnoscz.
8:
Framea, [...] haſtam ſignificabant - Oſzczep, włocznia.
9:
Frango, Rumpo, infringo, confringo - łamie.
strona: 433b
1:
Fractus, Debilitatus, affliictus - Złąmany.
2:
Fragmen, et Fragmentum, [...] pro parte rei fractae - Vłomek.
3:
Fractura - Przełomienie.
4:
Fragor, Sonitus qui ex arbore, aut alia re inter frangendum editur, ſtrepitus - Trząsk.
5:
Fragoſus, Aſper atque praeruptus - Chrupąty, trzeſzcząci, gruzołowati.
6:
Fragose - Trzeſzcząc.
7:
Frageſco, Frangor, langueſco - Mdlieie.
8:
Fragilis, Quod facile frangi poteſt, caducus - Vłomny, dozłamanią łatwy.
9:
Fragilitas, Facilitas frangendi, qua aliquid facilius frangitur quam flecticturflectitur - Vłomnose, słaboſc.
10:
Frater, Iiſdem parentibus genitus - Brat.
11:
Fraterculus, Paruus frater - Bracziſzek.
12:
Fratria, Vxor fratris - Mego brata roza.
13:
Fraternus -
strona: 434a
Bratershy.1:
Fraterne - Braterskie.
2:
Fraternitas, Fraterni amoris coniunctio, neceſſitudo, inter duos fratres - Braterſtwo.
3:
Fratricida, Qui fratrem occidit - Morderz bratersky.
4:
Fraus, Dolus, malitia, fallacia, machina - Zdrada, oſzukanię.
5:
Fraudulentus, Doloſus, fallax - Zdradliwy, oſzuſt.
6:
Fraudulenter, Doloſe, malicioſe - Zdradliwie.
7:
Fraudo, Decipio, fallo, deſtituo, ludifico - Zdradząm.
8:
Fraudator, Inficiator - Ten ktori zdradzą.
9:
Fraudatorius, fraudulentus - Zdradzaiarſi.
10:
Fraudatio, Fraudandi actio - Zdrada, oſsukanię.
11:
Fraxinus - Iéſion.
12:
Fraxineus, Quod eſt ex fraxino - Iéſionowy.
strona: 434b
1:
Fremo, Sonitum edo, [...] murmuro, indignationem voce oſtendo - Mruczę, zgritąm, ſzumieie.
2:
Fremitus, Sonus fluctuum, et in populo indignante murmur et ſtrepitus - Szumienię, trząsk, rozruch.
3:
Fremebundus, Valde fremens, indignatione plenus, furens - Barzo rozgniewany, zaiuſzony.
4:
Frendeo, [...] frango - Lamię. ¶ Frendeo [...] prae iracundia ſimul concuſſis, et ſtrictis dentibus vocem emittere, fremere, ſaeuire - Zgrzitąm.
5:
Frendens - Zgrzitaiacy.
6:
Frequens, Creber, multus, plenus, celeber - Gęſty, pelny.
7:
Frequentia, Qualiſcunque hominum multitudo, crebritas, multitudo, copia - Vſtawicznoſc.
8:
Frequenter, Saepe, crebro - Vſtawicznie.
9:
Frequento, Frequenter adeo - Vſtawnie na iedno mieiſcze chodzę.
10:
Frequentatus - Poziwani.
11:
Frequentatio, Crebritas, multitudo, coaceruatio - Vſtawne, poziwanię, zgromadzenię.
strona: 435a
1:
Frequentamentum - Riczwprek.
2:
Fretum - Morze, a właſnie, morzecziaſnę.
3:
Fribuſculum, diſceſſiuncula coniugum non diuturna - Wſtadlie na czas rozła czenię.
4:
Frico - Oczierąm ſie prąpie ſie.
5:
Frictus, ]...] ipſe fricandi actus - Drąpanię, oczieranię.
6:
Frictio - Szorowanię.
7:
Frigilla - Zięba.
8:
Frigo, Torreo - Smaze.
9:
Frigus, Vis frigoris - Zimno.
strona: 435b
1:
Frigeo, [...] frigidus ſum, algeo - Zimnomy.
2:
Frigeſco, frigidus fio - Ziąbne.
3:
Frigefacio - Chłodze, oziabiąm.
4:
Frigens, [...] pro mortuo - Vmarli.
5:
Frigidus, Quod habet frigus, gelidus, algidus - Zimny.
6:
Frigide - Leda iako, niedbalie.
7:
Frigidiuſculus - Przizim nieiſsim.
8:
Frigidulus, Subfrigidus, aliquantulum frigidus - Zimny.
9:
Frigedo, [...] pro frigore - Zimnosc.
10:
Frigidarium, Ahenum in balneis, quo frigida aqua continebatur - Wana dliazimnei wodi.
11:
Frigorificus, Quo frigus inducit - Zimnocziniący.
12:
Frigutio, Minutim ſubſilire - Drzę od zimna.
13:
Fringilla, ſiue frigilla - Zieba.
14:
Frio, [...] tero - Trę kruſsę.
15:
Friabilis, Quod facile friatur, et digitis minutim teri poteſt - Latwi doskruſsenia, kruchy.
strona: 436a
1:
Fritillus, Tabula luſoria in qua teſſerae coniectae, agitataeque mittuntur - Warcaby.
2:
Friuolus, [...] inane, leue, nulliuſve momenti, quaſi friablefriabile - Nikczemny Niegrzeczny.
3:
Frons, [...] quod indicia animi prae ſe ferat - Czoło.
4:
Frontale, [...] ornamentum frontis - Nączelnik. Ozdoba czelna.
5:
Frontatus, Quod frontem habet, vel quod in fronte poſitum eſt - Czoło macący.
6:
Fronto, Qui latam habet frontem - Szerokiego czoła.
7:
Frons, Quod frondes arborum huc atque illuc a vento ferantur - Hałąz.
strona: 436b
1:
Frondeus, Quod totum ex frondibus eſt - Gałeziſty.
2:
Frondosus, Quod frondibus abundat - Gałazek zielonich pełny.
3:
Frondarius, Quod ad frondes pertinet, ſiue quod ex frondibus eſt - Gaiowny.
4:
Frondeo, Frondes habeo - Zielen ie sie.
5:
Frondeſco, [...] frondes emittere - Zielenie ię.
6:
Frondo, frondes amputo - Gałezy obczinam.
7:
Frondator - Ten ktori okterzeſsuie gałezy, albo liscię ſtrichuie. qui arborum ramos ſupeuacuos amputat
8:
Frondatio, Frondium et ramorum redundantium reſectio - Gałezia okkrzeſsowanię.
9:
Frondifer, Frondes ferens - Latoros ly noſsący.
10:
Fruges, vel [...] Frux, [...] quicquid extra fructu terrae in alimoniam vertimus - Wſseluikis zi to knaſsey potrzebie urodzonę.
11:
Frugi, Moderatus, prudens, ſobrius, modeſtus, abſtinens, temperans, innocens - Poziteczny, niegorſsy. Gznotliwy.
strona: 437a
1:
Frugifer, Fructus ferens - Vrodzainy.
2:
Frugilegus, Formicarum epitheton eſt, a granorum colligendorum conſuetudine tractum - Iazoko mrowka ziąrnka zbieraiący.
3:
Frugalis, Moderatus, prudens, frugi, abſtinens, temperans - Skrąmny, skrzętny, mierny.
4:
Frugalitas, modeſtia, temperantia, abſtinentia - Skrąmnoſc, miernoſc.
5:
Frugaliter, Sobrie et modeſte - Miernie.
6:
Frumentum - Zboze, zyto wſzeliakie.
7:
Frumentaceus, Quod ex frumento eſt - Ze zboząaucziniony.
8:
Frumentarius, Quod ad frumentum pertinet - Zitny.
9:
Frumentarius mercator - Przekupien zytny.
10:
Frumentor, Frumentum colligo - Zito zbierąm, skupuię.
11:
Frumentatio, [...] egreſſio militum ad frumentum in caſtra congerendum - Zbieranie zyta.
strona: 437b
1:
Frumentator, Qui frumentatum profectus eſt - Ten ktori zgromadzą zito.
2:
Fruor - Pozywąm.
3:
Fretus, confiſus, nixus, fultus - Ten ktori ſie na drugiego ſpuſczieł.
4:
Fruiſcor - Pozywąm.
5:
Fructus, [...] fruges, foetus, partus, et [...] commodum, vtilitas - Pozitek, ouoc.
6:
Fructifer, Quod fert fructum, hoc eſt foecundum et fertile - Vrodzainy.
7:
Fructuarius, [...] cuius eſt fructus, vel qui fructum alicuius rei percipit - Biorący vzitek, pozywaiacy.
8:
Fructuarius, Quod fert fructum ſeu quod ad fructum pertinet - Do pozytku przinalezacy.
9:
Fructuosus, Foecundus, vtilis, frugifer - Vrodzainy, vzyteczny.
10:
Fruſtra, incaſſum, nequicquam - Prozno, nadaremno.
11:
Fruſtro, Decipio, fallo - Oſzukuię, zdradzam.
strona: 438a
1:
Fruſtratio, Deceptio - Oſzukanię.
2:
Fruſtrator, deceptor, impoſtor, fraudulentus - Oſzukiwacz.
3:
Fruſtum, Rei cuiuſque particula - Sztuka, kabaliec, kęs.
4:
Fruſtulum, [...] fruſtillum - Kąſsek.
5:
Fruſtatim, Per fruſta - Po ſtuce.
6:
Fruſtillatim, per fruſtilla - Pokąsku.
7:
Fruſtulentus, Plenus Fruſtis - Kąskow pełny.
8:
Frutex, [...] qui ad iuſtam magnitudinem arboris non aſſurgit - Choinka, krzàk.
9:
Frutetum, ſeu fruticetum, etiam frutectum, [...] Locus fruticibus abundans - Mieiſczegdze choiny wielie ieſt.
10:
Frutetosus, ſiue fructetoſus, locus fructicibus abundans - Pełny choiny, krząkow.
11:
Frutico, Pullulo, et quaſi frutices emitto - Pęky puſzcząm.
12:
Fruticatio - Rozkrze wianie.
13:
Fruticeſcere, [...] frutices emittere - Krzakamy poraſtacz.
14:
Fruticosus, quod longe lateque fruticat, et multos habet fruticantes ramos - Krzewiſty.
15:
Fucus -
strona: 438b
Czerw.1:
Fucus [...] pro fraude, aſtutia, ſiue inſidiis in quibus veritas occultatur - Zdrada,
2:
Fuco, Fuco depingo, fucum rei alicui induco - Fałſzuię, farbuię dlią oſzukanią.
3:
Fucosus, Fucatus, fuco tectus - Falſzowani, farbowany.
4:
Fugio, Cum curſu et celeritate diſcedo, in fugam me do, in fugam me coniicio, vito, declino - Vcziekàm.
strona: 439a
1:
Fugito, Fugio, vito, declino - Vcziekaiàc wiercę ſie.
2:
Fugitor, [...] qui fugit - Vcziekac.
3:
Fuga, ipſe fugiendi actus - Vczieczenię.
4:
Fugalia - Vczięk.
5:
Fugax, Qui facile fugit - Zbięb.
6:
Fugaciſsimus - Ten ktori rad vczieką.
7:
Fugacitas, quod modo ſignificat inclinationem ad fugam, modo inſtabilitatem et breuitatem alicuius rei - Zbiezenię.
8:
Fugitiuus, Qui aufugit - Ten ktori zwikt vciekac.
9:
Fugitiuarius, ſeruorum reductor: qui eam operam profitebatur, vt fugitiuos inueſtigatos reduceret - Ten ktori zbiegi znaiduie, y do własnego pana prziwodzy.
10:
Fugo, in fugam conuerto, pello, propulſo - Zapedząm, vganiąm.
11:
Fulcio, Munio, ſuſtento, fortifico - Podpieram, vmoczniąm, podsadzàm.
12:
Fulcimentum, Quod aliquid fulcit et ſuſtinet - Podpora.
13:
Fultura, Suſtentatio - Podeprzenie, zpacie.
strona: 439b
1:
Fulcio - Weſprzenię.
2:
Fulcrum, Quo lectus ſuſtinetur - Słupi łoznę, podpory.
3:
Fulgeo, [...] ſplendeo, fulguro - łsne ſie, ſwiece ſie.
4:
Fulgetrum, fulgur, hoc eſt, lux illa, ſeu vibratio luminis, quae ante cernitur, quam tonitruum audiatur - Błiskawica, błąsk.
5:
Fulgo, fulgeo - łsne ſie, łiskám ſie.
6:
Fulgor, Splendor - łyskanię, glanc̀.
7:
Fulgur, fulgetrum, fulgor - Błiskanię.
8:
Fulguralis, ad fulgura pertinens - Błiskawiżny.
9:
Fulguro, Fulgur emitto, fulgeo, coruſco - Błiskàm.
10:
Fulguratio, fulgurandi actio - Błiskanię.
11:
Fulgurio, Fulgur iacio - Blask puſzczàm.
12:
Fulmen, Ignis e nubibus erumpens - Piorun.
strona: 440a
1:
Fulmineus - Piorunowi.
2:
Fulmino, [...] fulmen iacere, vel fulmine afflare - Piorunem trzaskam.
3:
Fulminatus, Fulmine ictus - Piorunem vderzony.
4:
Fulica - Liska.
5:
Fuligo, Nigrum [...] excrementum, quod ex fumo caminis aut furnis adhaeret - Sadza.
6:
Fullo, Qui purganda, poliendave veſtimenta accipit - Knąp, bleicharz, wałkarz.
7:
Fullonius, Quod ad fullonem pertinet - Bleichowny.
8:
Fullonica, [...] ſignificat officinam fullonis - Bleichownià, wałkownia.
9:
Fuluus, [...] qui ex rufo et viridi videtur eſſe miſtus - Zołtawy.
10:
Fumus, Vapor niger ex igni exhalans - Dym.
11:
Fumosus, Quod fumum emittit -
strona: 440b
Dimiaſty, dymny.1:
Fumeus - Dimu pełny. [...] fumo conditum.
2:
Fumifer, Fumum afferens, fumoſus - Dim mnozący.
3:
Fumidus, Fumum referens, fumoſus - Dimowi podobni.
4:
Fumo, Fumum emitto - Kurzę ſie.
5:
Fumigo, Suffio, fumum facio - Okurzàm.
6:
Fumifico, fumigo, ſuffio, ſuffitum facio - Kadze, kurzę.
7:
Fumificus, Quod fumum emittit - Dim cziniący.
8:
Funda, Inſtrumentum e funiculo factum, quo funduntur, hoc eſt iactantur lapides - Proca.
9:
Funditor, Qui funda dimicat - Ten ktori proca walczy.
10:
Fundo, effundo, emitto, diffundo, diſpergo - Leię, ſzmelcuię.
strona: 441a
1:
Fusus, conflatus, vel liquefactus - Vląny, rozpuſzczony, ſmelkowany.
2:
Fuse, Abundanter, et copioſe - Doſtalecznie, ſzeroce.
3:
Fuſim, Sparſim - Wſzędzie, itam yſam.
4:
Fusio - Ląnie.
5:
Fusilis, Quod fundi poteſt [...], vel quod pronum eſt ad fundendum - Vłany, rzecz kazdą ktorą moze bicz ſmelcowaną.
6:
Fusores, [...] qui ex metallo quopiam ſtatuas, aliave opera fundunt - Czi ktorzi rozpuſcziwſzy zaſie niecoleia.
7:
Fusorius, Quod ad fuſionem, hoc eſt liquefactionem attinet, ſeu quod funditur, aut fundi poteſt - Do ſzmelcowanią ſpoſobny.
8:
Fusura, Fuſio, liquefactio - Szmelcowanię, rozpuſzczenię.
9:
Fundito, Saepe fundo - Vſtawnie lpię.
10:
Fundum, Ima pars cuiuſque rei quae aliquid liquoris in ſe continet, vel ad continendum facta eſt - Grunt, dno.
11:
Funditus, prorſus, a fundo - Zgruntu.
strona: 441b
1:
Fundo, fundamentum iacio, ago, pono, conſtituo - Gruntuię, grunt zakładąm.
2:
Fundamen, et Fundamentum, ſolum, ſedes, id ſupra quod quid ſtruitur - Grunt, fundament.
3:
Fundus, [...] quaeuis poſſeſſio ruſtica - Dobra leziſte, folwark.
4:
Fungor, [...] officium aliquod exerceo, munus obeo - Vrząd na ſobiemąm.
5:
Functio, actio, geſtio - Vrzą́d.
6:
Fungus - Grzib.
7:
Fungosus, Quod eſt rarum et leue ad ſimiliitudinem fungi - Dziurkowaty, iakogebka.
8:
Funginus, Quod eſt ex fungo -
strona: 442a
Grzibowi podobny.1:
Funis, Reſtis ex cannabe aut alia materia contorta - Powroz, ſznur.
2:
Funalia, [...] faces ex contortis funibus, cera, aut pice circundatis - Ląną ſwieca, fakla.
3:
Funambulus, Qui graditur per funes - Kuglarzbiegaiący po powroziech.
4:
Funarius, reſtio - Powroznik.
5:
Funiculus - Powrozek, ſznurka.
6:
Funus, Pompa quae fit in exequiis mortuorum, exequiae, ſupremi diei celebritas - Pogrzęb.
7:
Funereus, Funebris - Do pogrzebu przinalezący.
8:
Funebris, Quod ad funus pertinet - Pogrzebowy.
9:
Funero, Iuſta mortuo perſoluo, pompam funebrem duco - Na pogrzeb ide, łogrzebąm.
10:
Funeſtus, Pernicioſus, exitialis, inquinatus -
strona: 442b
Szkodliwy.1:
Funeſto, Caede polluo, funere inquino - Mordem oſzpecąm.
2:
Fur - Złodzey.
3:
Furunculus - Złodzeiek.
4:
Furinus, Quod ad furem pertinet - Do złodzecaprzinalezaąiy.
5:
Furtum, [...] contrectatio rei frauduloſa lucri faciendi gratia - Złodzeiſtwo.
6:
Furtim, [...] latenter, clam - Kriiomko, poczichu.
7:
Furax, [...] qui procliuis eſt ad furandum, qui a furto abſtinere non poteſt - Skłonni do złodzeiſtwa.
8:
Furacitas, Procliuitas, seu inclinatio ad furandum - Złodzeſtwo.
9:
Furtiuus, Quod furto ablatum eſt - Vkradziony.
strona: 443a
1:
Furtiue, [...] furtim - Vkradzenie, potaiemnie.
2:
Furtificus, Quod furtum facere ſolet - Ten ktori złodzeiſtwa prziwikł.
3:
Furor, Furtum facio, clam alienum aufero, compilo, expilo, clam eripio - Kradne.
4:
Furca, Inſtrumentum quo ſtramenta feruntur - Widły.
5:
Furcula - Widelky.
6:
Furcifer - Lotrzik ktori dląniecznoti iakiey muſiął na ſzi noſicz widły miaſto ſzubienice, ſzubienicznik, wiſzieliec.
7:
Furfur, Purgamentum farinae - Otręby.
8:
Furfuroſus, Quod furfures habet admiſtos - Ottrebiaſty, napoly zotrębamy.
9:
Furnus, In quo panis coquitur - Piec chlebowy.
10:
Furnaceus, Quod in furno coctum eſt - To co wpieczu ieſt vpieczono.
11:
Furnaria - Pie karſtwo.
strona: 443b
1:
Furor, Grauior, diuturniorque mentis alienatio - Szalenſtuo, zapalenię.
2:
FVRIAE - Trziboginy ſzalienſtwa, ktore wpielklie meczą złoſniky. Deae furoris
3:
Furialis - Szałony, wſcziekły.
4:
Furiosus, Furens, furibundus, veſanus - Szala, zapalcziwy.
5:
Furiose, Dementer, inſane, furenter - Szalenie.
6:
Furo, Furioſus ſum, furore exagitor, inſanio, bacchor - Szaleie.
strona: 444a
1:
Furenter, inſane, more furioſi - Szalenie.
2:
Furio, Furore concito, in furorem ago - Szalonim czinię.
3:
Furiatus, Furore concitatus - Do ſząlenſtwa zapalony.
4:
Furibundus, furens - Szaleiacy, wſcziekaiący ſie.
5:
Furuus, Niger, ater, obſcurus - Czą́rny.
6:
Fuſcina, Telum [...] quo piſcatores figunt anguillas - Oſc ktorą riby biią.
7:
Fuſcus, Color ſubniger, id eſt, non plane niger - Czarnawy.
8:
Fuſco, [...] fuſcum, hoc eſt, ſubnigrum facio - Prziczernią́m.
9:
Fuſcator - Ten ktori oczernią, farbierz.
strona: 444b
1:
Fuſtis, Baculus, ſtipes - Kiey.
2:
Fuſtuarium, Poena quae fuſte infligitur, verberatio et caſtigatio quae fit fuſtibus - Kiiowanię, kiiem zbicię.
3:
Fusus, Inſtrumentum quod mulieres nendo digitis voluunt - Wrzecziono.
4:
Futilis - Sczebiot, ten ktori nic zataic nie może, ſczebiot. [...] qui continere tacenda non poteſt, ſed ea effundit
5:
Futilitas, Vanitas, leuitas - Lekkomiſlnoſc wmonie.
6:
Futile, [...] futiliter - Lekomiſlnię, niepotrzebnie.
7:
Futio, Effundo - Szczebiecę.
8:
Futurus, Conſequens, inſequens, poſterus, reliquus, impendens - Prziſzi.
strona: 444a
G1:
Gabalus, crux, ſiue patibulum - Szubienica.
strona: 444b
1:
Gabata - Miſsa głębeką. Vas concauum
strona: 445a
1:
Gabinus cinctus - Płaſzc ſzeroki. Toga
2:
Gadira - Przegrodzenie. [...] ſeptum
3:
Gagates - Gagatek.
4:
GALACTOPOTAE, Lactis potu vtentes - Mlieko piiacy, mlieczko.
strona: 445b
1:
Galba - Iodłowi robąk.
2:
Galbanum, Succus [...] ſiue lacryma ferulae in Syria naſcentis - Gałgán. ¶ Galbanum [...] genus veſtimenti delicatorum, a colore albo, ac ſublucido, quod nullos habet pilos - Vbior biało.
3:
Galbanatus - Bialo przibrany.
4:
Galbinus, Mollis et laſciuus - Mięky, ſubtilny.
5:
Galbulus, Pilula cupreſſi arboris, in quo ſemen reconditur - Cypraſſowi orzech.
6:
Gale - Láſica.
7:
Galea, Inſtrumentum [...] ferreum ad capitis munitionem inuentum - Helm ſziſząk.
strona: 446a
1:
Galeo, Galeam induere - Helm wſtawiąm.
2:
Galeatus, Galea indutus - Ten ktori helm na głowie mà.
3:
Galerita, [...] alauda - Skowromek.
4:
Galerus, ſiue galerum, Pileus rotundus - Bieret.
5:
Galericulus, ſiue galericulum - Cząpeczka, bieretek.
6:
Galla - Dębianki.
7:
GALLIA - Frācuską zemia.
strona: 446b
1:
Gallicae - Szkornie ktorich na dęſzcz poziwąią. Genus calceamenti, quo vtuntur Galli pluuioſo tempore.
2:
Gallo - Wſzcziekam ſie.
3:
Gallus, gallinaceus - Kur, kokot.
4:
Gallina - Kokoſz, kura.
5:
Gallinaceus, Quod ex gallinis eſt -
strona: 447a
Kokoſzy.1:
Gallinaceus, [...] gallus - Kur.
2:
Gallinarius, qui gallinas curat - Ten ktori kokoſzi karmy.
3:
Gallinarium, Locus in quo aluntur gallinae - Kurnik.
4:
Gallicinium - Czas ten wnocy, gdi kurowie poczinaią piąc. Pars noctis [...], qua galli cantant
5:
Gallulo, pubeſcere - Miąſzo mowic poczinam, tracę diſcant.
6:
Gammarus, [...] cancer - Rak.
7:
Gamos - Weſzelie. [...] nuptiae.
8:
Ganea, et ganeum, Lupanar meretricum, guloſorum diuerſorium - Zamtuz.
9:
Ganeones - Kurewnicy.
strona: 447b
1:
Gangraena - Kancer choroba.
2:
Gannio - Naſzczekuię tak iakolys.
3:
Gannitio, et Gannitus - Sczekanię.
4:
Gargarizo - Chąrkaiącz wimiwąm. [...] liquorem ore hauſtum ſaepe ad gurgulionem, id eſ, guttur reuocare.
5:
Gargarizatio, et Gargarizatus - Gargarizowanię, chrą́chanię.
6:
Garrio, [...] loqui, idque ſine delectu et inepte - Iezikiem trzepie, ſczebiocę, ſzemrzę.
7:
Garrulitas, Loquacitas - Szczebiotanię.
8:
Garrulus, Inepte loquax - Szczebiot, zwą́cz.
strona: 448a
1:
Garum - Potrawa zikier y zielitek ribnich. Liquamen [...] ex inteſtinis piſcium ſale maceratis
2:
Garyophyllum, ſeu potius Caryophyllum - Gozdziky.
3:
Gaſter, ſeu Gaſterium - Bania. Genus vaſis ventricoſum
4:
Gaſtrimargia - Obzarſtwo, trzenie brzucha. Nimia ingluuies
5:
Gaudium, [...] laetitia, voluptas - weſſelię, radoſc.
6:
Gaudeo, Laetor, exulto, triumpho, gaudio afficior - Weſſelę ſie, radoſc mám.
7:
Gaunacum, Veſtimentum craſſum - Gunka.
8:
Gausape - Guniakoc.
strona: 448b
1:
Gausapina, Villoſae veſtis genus, quo hyberno tempore, et frigido vtebantur - Suknia zgunie.
2:
Gausapatus, Gauſapina indutus - Wgunie vbrany.
3:
Gaza - Ską́rb wielky. [...] ſignificans opes, ſupellectilem, et omne quod poſſidemus.
4:
Gazophylacium - Sklep albo skrzinia gdze pieniądze chowaią, skarbnica. [...] locus, in quo gazam, hoc eſt, theſaurum, opes, aut pretioſiorem ſupellectilem conſeruamus.
5:
GEDANVM - Gdansko.
6:
Gehenna - Dręczenie, piekielni ogien.
7:
Gelasini, dentes anteriores - Zeby przednieiſze, ktore wſmiechu okazuieſz.
strona: 449a
1:
Gelu, Aquae concretio ex frigore - Mroz, zmarznienię.
2:
Gelicidium, [...] gelu, et concretio aquae - Zamarzłoſc.
3:
Gelo, [...] frigore aſtringo - Zamarząn.
4:
Gelaſco, [...] gelu aſtringi - Vmarziwąm.
5:
Gelatio, Congelatio - Vmarznienię.
6:
Gelidus, Frigidus, congelatus, frigore concretus - Zimy jako kod.
7:
Gelide, frigide, timide - Barzo zimno, gnuſno, ocziablie.
8:
Gemellar, Vaſis genus [...], quod geminas menſuras contineat - Dwugarncową konew.
9:
Geminus, duo, bini - Dwoiaky.
10:
Gemellus - Bliznięta, dwoiſty.
11:
Gemellipara - Dwoie rodzą́ca, blizniątrodzica.
strona: 449b
1:
Gemino, Duplico - Powtorzam, dwoię.
2:
Geminatio, Duplicatio - Powtorzenię.
3:
Geminatim - Dwoiſto.
4:
Gemma, Oculus vitis quem primo emittit - Pęk na winney maczicy, oczka, pępe. ¶ Gemma [...] omnis lapis pretioſus - Perła, drogi kamien.
5:
Gemmula - Pączek, perełka.
6:
Gemmeus, Quod ex gemma eſt, vel quod in formam gemmae factum eſt - Perłowy.
7:
Gemmo, [...] gemmas in vitibus, et arboribus omittereemittere - Pączky wipuſzczam.
8:
Gemmans, inſtar gemmae reſplendens - łſnąciſie.
9:
Gemmatus, Gemmis inſtructus, et ornatus - Perłami obſadzony.
10:
Gemmaſco, [...] gemmas emittere, vel pullulare - Poczinąm pączki puſzczac.
11:
Gemmifer - Perły rodzący.
12:
Gemmosus, Quod multis gemmis eſt ornatum, quod gemmis abundat - Pepeł pełen.
13:
Gemo, ]...] prae animi anguſtia in ſonum erumpo, lugeo, doleo, luctum et dolorem voce oſtendo - wzdichąm.
14:
Gemiſco, gemo - wzdichąm.
strona: 450a
1:
Gemitus, Suſpirium - weſt chnienię.
2:
Gemebundus, Abunde gemens - Tchnący.
3:
Gemoniae - Hakami cziagnienię.
4:
Gemursa - Pecherz. Tuberculum ſub pedum digitis naſcens
5:
Gena, [...] membrana tam ſuperior, quam inferior, quae tegit oculum - Powieka, ktora oko okriwą.
6:
Genauius, [...] guloſus - Obzerca.
7:
Genealogia, Oratio generis originem oſtendens - Rodzaiu opiſſanie, wiliczanię.
8:
Genesis, Generatio, natiuitas - Rodząy.
9:
Genethliaci, qui ex die et hora natiuitatis fortunam hominis oſtendunt - wieſzczkowie zpierſzego dnia ktoregoſie rodziemy.
10:
Genethlia - Obchod narodzenią. [...] celebritates, quae fiunt natali die.
strona: 450b
1:
Geniſta - Zarnowiec quibusdam, ptaſza ruta.
2:
Geno, [...] gignere, generare - Rodzę.
3:
Gentiana - Horiczka.
4:
Gentiana pumila - Nozdrzek modry.
5:
Genu - Kolano.
6:
Genualia, Indumenta genuum - Podwiaska.
7:
Geniculum - Członek wdzblie ſtąw. [...] ſtipulae, vel caulis herbacei internodia
8:
Geniculatus, [...] quod frequentibus geniculis conſtat - Pełni ſtawow.
9:
Geniculatim, [...] per genicula - Odſtawu doſtawu.
10:
Genus - Rodzay, początek vrodzenią.
strona: 451a
1:
Generoſus, Quod eſt nobile et praeclaro genere ortum - Szlachetny, vrodzony z ludzi zacznich, mąz prawy.
2:
Generosiſsimus - Sliachetni.
3:
Generose, Fortiter - Meznie, ſliachetnię.
4:
Generositas, Nobilitas - Szlachetne, vrodzenie
5:
Generalis, Vniuerſalis, ad omnes pertinens - Poſpolity.
6:
Generaliter, Vniuerse, indefinite - Poſpoliczie, obecznie.
7:
Generatim, Per ſingula genera, ſeu per ſingulas ſpecies - wſſedzie.
8:
Genero, Gigno, foetum procreo - Rodzę.
strona: 451b
1:
Generaſco, Naſcor - Rodzę ſie.
2:
Generatio, [...] motus ad eſſentiam, acceptio eſſentiae, proceſſus in eſſe - Rodzenie.
3:
Generator, Genitor, procreator, parens, ſator - Rodzicziel.
4:
Generabilis, Quod facile generatur - Vrodzainy.
5:
Gener, Filiae meae vir - Moiey corky maz, ziec.
6:
Gens, [...] natio - Rodzay, pokolenie, dom.
strona: 452a
1:
Genticus, gentilitius - Iednego rodzaiu.
2:
Gentiles, Qui ex eadem gente ſunt, quique idem nomen habent - Iednego miona y rodzaiu.
3:
Gentilitius - Rzecz ktora właſtna ieſt temui rodzaiowy.
4:
Gentilitas, Gentilium coniunctio, et neceſſitudo - Zprzi iaczielenię nąrodow.
5:
Geographia - Ziemie oppiſſanie. [...] terrae deſcriptio
6:
Geometres, et Geometra, terrae menſor ſiue diuiſor - Ziemie rozmierzacz, wimiernik.
7:
Geometria, terrae dimenſio - Rozmierzenie zemie.
strona: 452b
1:
Geometricus, quod ad geometriam ſpectat - Do rozmierzenią zemie przinalezą́cy.
2:
GERMANIA - Niemieczka zemia.
3:
Germen, [...] quod ex arborum oculis naſcitur: ſurculus [...] praegnans [...], generationis principium - Rodząy wipuſzczanie.
strona: 453a
1:
Germino, Pullulo, et germen emitto - Roſnę, puſzcząm ſie.
2:
Germinatio, Pullulatio - Vipuſzczanie, wiraſtanię.
3:
Germinaſco, germen emitto - wiraſtam ktnę.
4:
Germanus - Czy ktorzi ſie ziednich vrodzieli rodzicow, właſtny braczią. Iiſdem parentibus natus ¶ Germanus [...] pro vero, et ſincero, hoc eſt non fucato, et non adulterato - Szczeri.
5:
Germane, hoc eſt ſyncere, et in modum germani fratris - Braterskie, otworziſczie.
6:
Germanitas, [...] coniunctio, et vinculum quoddam neceſſitudinis - właſtne braterſtwo.
7:
Gero, [...] porto - Nioſſę.
strona: 453b
1:
Geſtus - Vczinek ſprawa.
2:
Geſtus, [...] compoſitio corporis et habitus quem in pronuntiando et dicendo obſeruamus - Poſtawa iakiei ktowmowie, albo wſwich ſprawach poziwą.
3:
Geſtuosus, qui multum geſſit - Poſtąwkęſtroiący.
4:
Geſtio, Curatio, et adminiſtratio - Sprawa.
5:
Gerdius - Sprawca.
6:
Geſtio, [...] laetitiam animi [...] geſtibus corporis exprimo - Radoſc vmisłem y cziałem pokazaię.
7:
Geſtiens, exultans, laetans - weſseląciſie.
8:
Geſticulor, Geſtum ago - łaſzkuię.
9:
Geſticulator, Qui corporis geſtu populum oblectat - łaſzek ſzaſzek.
10:
Geſticulatio, [...] ſaltatio, ſeu geſticulandi actus - łaſzkowanię.
11:
Geſticularia, mima, geſticulatrix, quae [...] corporis geſticulatione populum oblectat - Kuglarka.
12:
Gerulus, qui fert aliquod onus: pro baiulo - Tragą́rz.
13:
Geſtor, qui gerit ſiue portat - Ten ktori na ſobie noſzy, noſicziel.
strona: 454a
1:
Geſto, Saepe vel quaſi perpetuo gero - Noſſę.
2:
Geſtatus - Noſſony.
3:
Geſtito - Noſſę, vſtawnie.
4:
Geſtatio, Vectio, portatio - Noſſenię.
5:
Geſtamen, Quicquid geritur - Brzemię, noſſenię.
6:
Geſtatorius, Quod ad geſtandum et gerendum pertinet - Do noſſenia przinaleza cy.
7:
Geſtatorium, [...] lectica, ſella, ſiue carruca - Lektica.
8:
Gerontopogon - Kozią broda.
9:
Gerrae - Koſs pliecziony, plotky. Crates vimineae
10:
Gerrones, Nugatores - Plotkowie.
strona: 454b
1:
Gerusia - Senatu zeiscie. [...] conuentus ſenum
2:
GETAE - Tatarzi.
3:
Geticus - Tatarski. Quod eſt ex Getarum regione
4:
Gibbus, [...] tumo dorſi aut etiam pectoris, ex ſpinae flexu enatus - Gąrb.
5:
Gibbus, Conuexus - Zgarbiony.
6:
Gibber, Gibbo deformatus - Garbaty.
7:
Gibbosus, Gibber, hoc eſt gibbo deformatus - Garbacz.
8:
Gigas - Obrzim.
strona: 455a
1:
Giganteus, quod eſt gigantis - To co poſzło zobrzima.
2:
Gigantomachia, Gigantum pugna - Válka miedzi obrzimamy.
3:
Gigeria, [...] inteſtina [...] gallinarum - Drobie kokoſzę.
4:
Gigno, Genero, procreo - Rodzę.
5:
Genitus, natus - Narodzony.
6:
Genitus, Generatio - Rodząi.
7:
Genitor, Pater [...], qui ſcilicet genuit - Ocziec, ten ktori vrodzieł.
8:
Genitrix, Mater [...], quae ſcilicet genuit - Matka, ta ktorą mnie vrodzieła.
9:
Genitura, generatio, procreatio - Rodzenię.
10:
Genitalis, natalis - Do rodzenią przinalezący, mieiſcze zktoregomiſie vrodzięly.
11:
Genitale, membrum genitale maſculi - Członek emezki.
12:
Genitiuus, quod ad generationem pertinet, quod vim habet generandi - Do rodzenią ſpoſſobny.
strona: 455b
1:
Genitiuus, pater, parens - Rodziz.
2:
Genius, [...] vniuſcuiuſque anima rationalis - Duch.
3:
Genialis - Czieleſni.
4:
Genialiter, Opipare et laute - weſzelie, zdobrą miſlią.
5:
Genuinus, natiuus ac peculiaris - właſny, przirodzoni. ¶ Genuini, dentes poſteriores, qui in extrema gingiua in homine gignuntur nouiſſimi - Trzeniowę zębi.
6:
Genimen, [...] generatio - Rodząi.
7:
Giluus - Płowy. Color medius inter album et rufum
8:
Gingidion. [...] certifolium - Trzebula.
9:
Gingiua - Dziąsła. Pars [...] oris, cui dentes inhaerent
strona: 456a
1:
Gingrio - Gęgam.
2:
Girgillus, Inſtrumentum quo filiafila reuoluuntur - Motowidło.
3:
Gith, [...] Nigella Romana - Czárnuchá, pieprzycá.
4:
Glaber, Quod eſt laeue et ſine pilis - Oblazły, głatky.
5:
Glabellus, Glabra [...], ſiue Glabella [...] interſtitium, ſuper cilia ſupra naſum diſterminans - Golizna nad noſsem.
6:
Glabreta, Loca ſatis, ſtirpibuſque nuda: quae et Calueta [...] appellantur - Suche mieiſcze naktorim nicz ſie nie rodzy.
7:
Glabro, Pilos auferre - Golię, obskubię.
8:
Glabreo, Glaber ſum et depilis - Oblazły.
9:
Glabreſco, glaber fio, pilos apud capillos ſiue plumas amitto - Oblezám.
10:
Glabriones, [...] qui corpus glabrum, et pilis nudum habent - Gołowaſsowie, goli na czielie.
11:
Glacies, Aqua concreta gelu, quaſi gelacies - Liod.
12:
Glacio, frigore aſtringo, in glaciem conuerto - Vmarzom, lodowaczeię.
13:
Glacialis, [...] id quod congelatur, et in glaciem conuertitur - Lodawaty.
strona: 456b
1:
Glacitare - Gęgacz iakogęs.
2:
Gladius, Enſis - Miecz.
3:
Gladiolus, Paruus gladius - Mieczik.
4:
Gladiatores, Serui [...], quos laniſtae armorum artem edocebant, vt poſtea et pugnandi et in ludis delectandi cauſa in arena depugnarent - Szermierze.
5:
Gladiatorie - Poſzermiersku.
6:
Gladiatorius, Quod ad gladiatores pertinet - Szermiersky.
strona: 457a
1:
Gladiatura, Congreſſus gladiatorum - Scziecię ſzermierskie, ganek ſzermierski.
2:
Glans, Fructus quercus, roboris, eſculi, cerri, ilicis, fagi, ſuberis - Zołą́dz.
3:
Glandula, Significat carnem Glanduloſam in ſue - Poliedwica, podgarłek ſwini.
4:
Glandulosus, Plenum glandibus - Garłowaty.
5:
Glandium, Pars apri glanduloſa, quae eſt circa ceruicem: vel ipſa ceruix - Stuka podgarłka.
6:
Glandifer, Quod glandes producit - Zoładz rodzący.
7:
Glandarius - Zołedziſty.
8:
Glandatio, Glandium collectio - Zołedziu zbieranie.
9:
Glarea, terra lapidoſa - Piąſcziſte albo kamieniſte mieiſcze wad rzekamy, burk.
10:
Glareola - Piaśczi skamikamy.
11:
Glareosus, Quod abundat glarea - Piaſzcziſty, kamieniſty.
12:
Glaſtum -
strona: 457b
Farbownik, farbowne ziele, Graecis Iſatis.1:
Glauciolus, [...] equus qui felineis oculis eſt - Kon ſzarichoczi.
2:
Glaucito - Piſzczęia koſzczinię.
3:
Glaucus - Szarawyna połi zżołtim.
4:
Glaucinus - Szarozołty.
5:
Glaucoma - Szarzizna woku.
6:
Glaucopis - Pani ſzarego wzroku. [...] habens oculos caeſios.
7:
Gleba, Fruſtum terrae - Skiba roley.
8:
Glebula - Skibka roley.
9:
Gleboſus, quod glebae in morem eſt conuolutum, vel quod glebis abundat - Gruzłowaty.
strona: 458a
1:
Gleſſum, [...] ſuccinum, vel electrum - Burſſtin.
2:
Glis - Szczurek.
3:
Glirarium, pro loco in quo nutriuntur glites - Szczurkow gnią́zdo.
4:
Gliſco, Creſco, augeor, inualeſco - Mnoże śie, zą́rzeſie. ¶ Gliſco [...] ardeo, vehementer cupio - Wielce pozadąm.
5:
Globus, [...] corpus ſolidum, vndequaque rotundum - Kula, okkrąg.
6:
Globulus, Paruus globus - Kuleczka.
7:
Globositas - Okrągłosc.
8:
Globosus, rotundus, ſpiſſatus - Okkrągły.
9:
Globo, aliquid rotundum facio, et in formam globi redigo, conglobo - Okkráząm.
10:
Glocido - Gdączę.
11:
Glocio, glocido - Kwokąm.
12:
Glomus, [...] filum, vel aliquid ſimile in globi figuram conuolutum - Kłębek.
13:
Glomero, Implico, et in globi ſpeciem formo, ſiue filum in globi figuran conuoluo - Na kłebek wiię, tączám.
14:
Glomerarius - Zwyaez.
strona: 458b
1:
Glomeratio - Wicziewkłebek.
2:
Glomeramen, monticulus glomi formam referens - Gorka okkrągła.
3:
Gloria, [...] frequens de aliquo fama cum laude - Sława, chwąla, poccziwosc.
4:
Gloriola - Máła chwała poccziwosc.
5:
Glorioſus, Gloria dignus, praeclarus, cui laus et gloria tribuitur - Sławni, wielkiey chwały. ¶ Glorioſus [...] ſignificat Oſtentatorem, et qui nimium ſe praedicat - Py ſzny, ſąm ſiebie chwalący.
6:
Gloriose, Cum gloria et laude - Slawnie, Spoccziwoscią.
7:
Glorior, Iacto, me effero et praedico - Chłubieſie, chwale ſie.
8:
Gloriandus, [...] gloria et praedicatione dignus - Sławy godny.
9:
Gloriatio, Glorioſa praedicatio - Chwalenię.
10:
Gloriator, [...] qui inaniter ſe effert ipſe et iactat - Chłubca.
11:
Gloriabundus, Qui abunde gloriatur - Chłubny, pyſzny.
12:
Glos - Mego, bratazona. [...] fratris vxor
13:
Gloſsa - Ięzik. [...] lingua Gloſsae [...] pro interpretationibus ponuntur - Wikłąd, glozowanię.
14:
Gloſsaria, Feretra, mortuorum conditoria - Skrzinia vmarlich.
strona: 459a
1:
Gloſſographi - Wikładacze słow trudnuyſzich bądz piſſanim albomowienim. [...] qui gloſſas, hoc eſt obſcuriores et minus vſitatas voces interpretantur.
2:
Glotorare - Kłapac iako hocziąn.
3:
Glottis, Lingula aſperam arteriam operiens, quae et epiglottis dicitur - Czopek.
4:
Glubo, Pellem vel corticem detraho, deglubo, excortico - łupię, odzierąm.
5:
Gluma, Folliculus grani frumentarij - łuską skouezka na żićię.
6:
Gluten, et Glutinum - Kley.
7:
Glutinosus, Tenax - Kleiowaty.
8:
Glutino, Coniungo, ferrumino - Skleiąm.
9:
Glutinamentum, Compactio, coniunctio - Skleienię.
10:
Glutinator - Skleiacz.
11:
Glutio, Deuoro - Połykąm.
12:
Gluto, guloſus - Połikącz.
13:
Glutus, [...] pro coacto, vnito, et bene ſubacto - Rozdziałany.
14:
Glycyſide - Piwonia. [...] Paeonia
15:
Glycyrriza - Lákricya.
16:
Gnaphalium - Kocánki.
strona: 459b
1:
Gnaphalon - Oſtrizkizsukna. Gnaphalon [...] ea, quorum natura mollis, candida, et omnino lanea eſt - Mazioch, rozkoſzniczek.
2:
Gnarus, et Narus, Nauus, Sciens, peritus - Biwały, wiadomy.
3:
Gnaritas, Scientia, peritia, aſtutia - Wiadomosc, biwałosc.
4:
Gnare, Perite, et quandoque aperte - Wiadomie, iawnie.
5:
Gnathos - Policzek. [...] gena, maxillave [...] aut bucca.
6:
Gnatus, Filius - Syn.
7:
Gnauus, et Nauus, Celer, ſtrenuus - Ochotny, czerſtwy.
8:
Gnauiter, diligenter, accurate, ſtudioſe - Czerſtwie, zochotą.
9:
Gnoma, Genus [...] machinae, qua regiones agrorum dignoſcuntur - kamien albo słupik granice dzielą́cy.
10:
Gnomon - Raczka na zigarze, pokazatel. [...] ſtylus in medio horologij ſolaris
strona: 460a
1:
Gobius - Kiełbik. [...] gobio
2:
Goetia - Oczarowanię. Incantatio, impoſtura, praeſtigiatura.
3:
Gonorrhoea - Czerwonaniemoc, biegąnka.
strona: 460b
1:
Grabatus - łoznica, łozkomałe, pielieſz. Lectus exiguus
2:
Gracilis, gracilentus, Tenuis, macilentus - Szcupły, czienky.
3:
Gracilitas, Corporis habitus tenuior - Szczupłocz, czienkosc.
4:
Gracileſco, gracilis et tenuis fio - Czienczeię, ſzczupleię.
5:
Gracus, ſiue [...] Graculus - Kawka.
6:
Gradus - Słopien. poſtępienie.
strona: 461a
1:
Gradior, Vado, incedo, ambulo, eo, progredior - Lekopoſtepuie.
2:
Greſsus, Progreſſus, inceſſus, ambulatio - Krok.
3:
Gradatus, In modum graduum factum - Wsłopnie vcziniony.
4:
Gradarii equi qui ſine ſuccuſſatione molliter incedunt - Inochodnik, lekonos.
5:
Gradatim, per gradus, ordine - Lekko, porzątkiem, poſtepuiac, ziednego słopnia na drugy.
6:
GRAECIA - Greczka zemia.
strona: 461b
1:
Graecari, [...] conuiuiis et compotationibus operam dare - Lezecz a pic, vtraczac.
2:
Graecoſtasis - Greczkie ſtanowisko. Quaſi Graecorum ſtatio
3:
Grallae - Grelle, ſzczudła. Fuſtes furculas habentes, quibus nituntur qui ſuper iis ambulant.
4:
Grallator, qui grallis graditur - Szczudło, na ſzczudliech chodzacy.
5:
Gramen - Tráwa.
6:
Gramineus, Quod ex gramine eſt factum - Trąwiany, ztrawi vcziniony.
7:
Graminoſus, Plenus gramine, gramine abundans - Trawy pełny.
8:
Gramoſus, ſiue Graminoſus, id eſt lippus - Lipkich oczi.
strona: 462a
1:
Grammateus, Scriba publicus, qui publicas tabulas ſcribit, et cuſtodit - Piſsąrz.
2:
Grammatophylacium - Grod gdzi chowaią kſzięgy, albo z ąpiſſi. Locus vbi tabulae [...] aſſeruantur
3:
Gramme, Graeci dicunt quam Latini lineam - Linią.
4:
Grandis - Wielki, vrodziwy.
5:
Grandiuſculus - Rosły.
6:
Granditas - Wzroſt, vrodząy.
7:
Grandaeuus, Quie eſt prouectionis aetatis, quaſi grandis aeui, ſenex - Wielky, prziſtarſzemu.
8:
Grandaeuitas, ſenectus grandis, aeuitas - Wielką ſtarosc.
9:
Grandiloquus, Qui grandi et ſublimi dicendi genere vtitur, quive nihil humile loquitur - Wimowny mowiący owiel kich rzeczach.
10:
Grandiculus - Przi wieczemu.
11:
Grandio, Grandem facio - Wielkim czinię, rozſzerząm.
strona: 462b
1:
Grandeſco, Creſco, grandis fio - Rozraſtam sie, rosne.
2:
Grandigro, [...] grandi gradu eo, magnum gradum facio - Szeroko kroczę.
3:
Grando, Pluuia in aëre gelu concreta- Grąd.
4:
Grandinoſus, Quod abundat grandine - Gradu pełny.
5:
Grandino - Grad puſzczam.
6:
Granum, [...] ſemen frugum - Ziarno.
7:
Granarium, Locus in horreis ſeruandis ſeminum granis paratus, vel in quo grana frugum reponuntur - Szpichlers, miescze gdzezito chowaią.
8:
Granatus - Pomaranczowi
9:
Granatum, [...] pro malo punico - Granatowe iabłko.
10:
Granoſus, Quod granis eſt refertum - Ziarn pełny.
11:
Granifer, Ferens et producens grana - Ziarna rodzący.
12:
Graphe, Scriptura - Piſmo, pozew.
13:
Graphice, Ars pingendi, pictura - Nauka malarſtwa.
14:
Graphis - Czien malarsky. [...] delineatio futurae picturae
strona: 463a
1:
Graphium - Grafka. Stylus ferreus, quo veteres in cereis pugillaribus ſolebant ſcribere.
2:
Graphicus homo - Człowiek zewſziſtkime godny, doskonały.
3:
Graphice, eleganter, polite, venuſte, accurate - Pieknię, ozdobnie, zkunſtu.
4:
Graphiarium, Theca in qua graphia et ſtyli reponuntur, quibus ſcribere et pingere ſolebant - Kałamarz, pernąl. [...] theca graphiaria
5:
Graſsor, [...] cum impetu et vehementia incedo - Iako zbuica odzierąm. Graſsor, [...] ſaeuire in aliquem, vel vi aliquem adoriri - Plundruię, gwaltem biore.
6:
Graſsator, [...] qui vias obſidens, obuios aut veſtibus aut pecunia ſpoliat - łotr, zbiiáczna drogach, zbuica.
7:
Graſsatio, [...] actus ipſe graſſandi - Obieranie na drogach, plundrowanię.
8:
Graſsatura, [...] graſſatio - Zbuiſtwo.
9:
Gratia, [...] beneficium: [...] quod gratis nobis detur - łaska, dzęk.
strona: 463b
1:
Gratus, Qui meritam gratiam perſoluit, qui beneficia accepta meminit - Wdzęczny.
2:
Grate, Grato animo - Wdzęcznię.
3:
Gratioſus, [...] Qui gratia apud omnes plurimum valet, vel qui omnium gratiam et fauorem ſibi facile conciliat, quod fere fieri ſolet obſequio, et morum comitate - Wdzeczny, vludzi wziety.
4:
Gratioſe, Cum gratia - Wdzęcznie, łaskawie.
5:
Gratis, Gratuito, ſine praemio, aut pretio - Darmo, złasky.
strona: 464a
1:
Gratuitus, Quod datur gratis, id eſt, ſine praemio aut pretio - Złasky dani, vcziniony, nienągrodni.
2:
Gratuito, Gratis, ſine pretio - Darmo, bez nágrody.
3:
Grates, [...] gratia, quae referri debet pro accepto beneficio - Dzięk.
4:
Gratificor, Rem gratam facio - Wdzięk czinię, posługę czinię.
5:
Gratificatio - Posługi vczinięnie.
6:
Grator, Gratulor, laetor ob felicitatem vel commoda, gaudeo - Raduięśie, weſselęśie.
7:
Gratabundus, Gratulabundus - Raduieciśie.
8:
Gratanter - Zdziękiem.
9:
Gratulor, Grator, gratulationem facio, laetor - Weſſele ſie, radoſc pokazuię.
10:
Gratulatio, Teſtatio gaudij ob foelicem ſucceſſum - Winſzowanie ſzcześcia, radośc.
11:
Gratulabundus, Valde gratulans - Barzoſzczéſcą ziczączi.
strona: 464b
1:
Grauis, Significat ponderoſum - Czięſzky, wązny. ¶ Grauis [...] pro conſtanti et ſeuero, quadamque autoritate et grauitate praedito - Stateczny, powazny.
2:
Grauitas, Pondus, ponderoſitas - Cżieząr.
3:
Grauiter, Moleſte, aegre - Ztrudnoscia, zobrazenim.
4:
Grauedo, Capitis morbus quum humor craſſior ex cerebro in nares decumbit, eaſque claudit, vocem obtundens, et tuſſim ſiccam mouens - Sapka, ſznupka.
5:
Grauedinoſus, Qui grauedine infeſtatur, quique ad eum morbum eſt procliuior - Nozdrzaſty, ſapkę miewaiący.
6:
Graueolens, Quod male olet, quod grauem habet odorem - Smrodliny, ſmierdzący.
7:
Graueolentia, Grauis odor - Smrod wielky.
8:
Grauo, Onero, ſiue graue reddo - Obcziaząm.
strona: 465a
1:
Grauor, Moleſtor, offendor - Obcziazam śie.
2:
Grauatus - Obcziazony, zatrudniony.
3:
Grauate, Inuite, non libenter, cum moleſtia, aegre - Strudnoscią.
4:
Graueſco, Grauis fio, oneror - Czięzeię.
5:
Grauidus, Onuſtus, grauis - Czięſzky, obcziązony.
6:
Grauiditas, Praegnatio, conceptio - Poczęcie płodu wziwocie.
7:
Grauido, [...] mulierem grauidam reddo - Brzemionnąm czinię, młode zacziniąm.
8:
Grauidari, grauidam fieri - Brzemieniem obcziezic.
9:
Grauiloquus, Grauiter loquens - Powaznomowca.
10:
Grauaſtellus, Senior - Powazka.
11:
Grex - Stado.
12:
Grego, colligo, congrego - Zgromadząm.
13:
Gregarius, Quod eſt ex grege -
strona: 465b
Doſtada przinalezący.1:
Gregalis, Quod ex eodem grege eſt - Stadowy.
2:
Gregatim, Per greges, id eſt, coniunctim, ſimul vna - W kupię, ſpolnie.
3:
Gremium - łuno.
4:
Griphus - Lapka, ſziątka, zawiełą mowa. Rete, ſagena. Item aenigma, hoc eſt, ſermo ita implicitus atque intricatus
5:
Groma - Rozmiąr.
6:
Groſſus, Ficus immatura - Figa niezrzałą.
7:
Groſſulus - Małą a niezrzała figa.
8:
Grues - Zorąw.
9:
Gruo, Gruum more ſonitum edo - Krukąm iako zorąw.
10:
Gruma, Menſura [...], qua flexae viae ad lineam diriguntur - Miara ktorą krziwe drogi wipraſzczaiiąm.
11:
Grumus, Terrae collectio, minor tumulo, quem etiam cliuulum vocamus - Breła.
12:
Grumulus - Brełka.
13:
Grundire, [...] Grunnire -
strona: 466a
Krząkam.1:
Grunnio - Krząkąm.
2:
Grunnitus - Krząk.
3:
Gryllus - Swierc.
4:
Gryphes - Gryf.
5:
Grypus - Ten ktori noſsa krziwego ieſt. [...] qui naſum habet aduncum
6:
Guberno, [...] nauim rego - Rządzę, ſteruię.
7:
Gubernator, Rector nauis, qui clauum moderatur - Sternik, ſprawca.
8:
Gubernatrix - Pani ktorą rządzy.
9:
Gubernatio, Proprie de nauis directione dicitur: [...] per tranſlationem pro quauis adminiſtratione accipiatur - Rządzenię, ſprawowanię.
10:
Gubernaculum, Caluus nauis, id quod nauis gubernatur, et regitur - Rudel wſzifie.
11:
Gula - Garło. [...] fiſtula colli inferior
strona: 466b
1:
Gulones, Guloſi - Zarłokowie.
2:
Guloſus, Qui eſt deditus gulae, vorax, comedo - Obzarti, zarłok.
3:
Gulose, Luxurioſe, immoderate - Obzarcię.
4:
Gummi - Gummi, zywica. et Gummis [...] gutta viſcoſa
5:
Gummitio, Illinitio [...] ex glutinoſo illo arborum ſucco, quae doliis fieri ſolebat - Polanie ziwicą.
6:
Gummatus, Gummatae arbores dicuntur, quae gummi producunt - Drzewo sktorego gummi albo ziwica płinie.
7:
Gummoſus, Quod multum gummi habet - Pełni ziwice.
8:
Gumminus, Quod eſt ex gummi confectum - Toco zgummi ieſt vczinionego.
9:
Gurdus, Pro ſtolido - Bałamunt, wielki błazen.
10:
Gurges, [...] locus [...] in flumine profundus, in quo aqua vertitur: quamuis generaliter de omni aquarum congerie dicatur: et de ipſo etiam mari - Głebokosc w wodach, krąg w wodzie.
11:
Gurgulio, [...] Curculio - Gardziel.
12:
Gurguſtium, [...] genus habitationis anguſtae - Chałupinka.
13:
Guſto, Libo, labris primoribus attingo - Koſztuię.
strona: 467a
1:
Guſtatus, Guſtus, hoc eſt, ſenſus ille quo ſapores diſcernimus - Koſztowanie.
2:
Guſtus, Vnus ex quinque ſenſibus exterioribus, quo ſaporum diuerſitatem diſcernimus - Smisł ten ktorim koſztuieſz, ſmak.
3:
Guſtatorium, Crater ſiue labrum [...], in quod aqua e fonte profluit - Naczinie ktorim koſztuiemi.
4:
Gutta, Minima pars aquae, vel alterius materiae liquidae, quae et ſtilla vocatur - Kapka kropka.
5:
Guttula - Kropeczka.
6:
Guttatim, Per ſingulas guttas - Kapiąc.
7:
Guttatus - Kropkami nakropiony. Quod colorem habet, maculis quibuſdam in modum guttarum diſtinctum.
8:
Guttans, [...] guttatim ſtillare - Kapiący.
9:
Guttur, Pars colli anterior - Garło.
10:
Gutturosi - Zodwisłim woliem podgarłkiem. quorum guttur tanquam ſpongia quadam intumeſcit
11:
Gutturnium, Vas ex quo aqua guttatim in manus datur, ab eo quod propter anguſtias guttatim fluat - Naliewka.
12:
Guttus, Poculi genus, anguſto collo - Naliewka.
13:
Guttulus - Ną́czinie małe zcziaſnim noſzem, nąlieweczka.
14:
Gygarthus, Lectus [...] in quo paralytici, menteque capti, quique vocantur daemoniaci vincti iactant ſeſe - łozena ktorim ſzalone albo opetane prziwiezuią.
strona: 467b
1:
Gymnas - Czwiczenię, ſzkoła.
2:
Gymnasium, Locus in quo fit exercitium - Mieiſcze dlą czwiczenią, ſzkoła.
3:
Gymnaſtes - Miſtrz ten ktori czwiczenią doglada, miſtrz ſzkolni. Praeceptor exercitiorum
4:
Gymnaſtica - Szkoła dlią czwiczenią. Ars ſeu doctrina, qua pueri exercentur
5:
Gymnaſticus, Quod pertinet ad exercitationem - Prziległy do czwiczenią.
6:
Gymnici ludi, [...] in quibus ſe nudi atque vncti exercebant palaeſtritae - Gri dlia czwiczenią nalezionę.
7:
Gymnasiarchia, Gymnaſiorum praefectura - Sedzią nad czwiczącimi ſie.
8:
Gymnasiarchus, vel gymnaſiarcha - Szkolny dozorca.
9:
Gynaeceum, Locus ſecretior in aedibus, vbi ſolae mulieres degebant - Białogłowskie gmachy.
10:
Gypſum - Gips, wąpno. Materia [...] calci ſimilis ex lapidibus exuſtis
strona: 468a
1:
Gypsatus, Gypſo illitus - Potin kowany, gypſem obielony.
2:
Gyrus, Circumuolutio in orbem, ambitus, circuitus, circulus - Okrąg, okręs.
strona: 468b
1:
Gyro, Gyrum facio - Krąze.
2:
Gyratus - Okrąziſty, okreſioni.
strona: 468a
H1:
Habena, Retinaculum et lorum illud quo equi reguntur, et inhibentur - Vzda, cugiel.
2:
Habenula - Vzdeczka, cuglick.
3:
Habentia, [...] pro diuitiis - Maiętnosc.
4:
Habeo, Obtineo, teneo, poſſideo - Mąm.
strona: 469a
1:
Habitio - Mianię.
2:
Habitus - Miąny. [...] affectus
3:
Habitus, Qualitas, et forma [...] corporis, et cuiuſque rei - Kſztałt, odziąnie.
4:
Habitudo, Corporis habitus, corporis conſtitutio - Przirodzenię, ykſztałt cziała.
5:
Habilis, Quod eſt aptum, conueniens, accommodatum - Spoſgobny.
6:
Habiliter, apte, commode - Spoſſobnię, właſnie.
7:
Habilitas, Conuenientia, aptitudo - Spoſſobnosc̀.
8:
Habito - Mieſzkąm.
9:
Habitaculum, et Habitatio, Pro domo, et loco quem habitamus - Mieſzkanię.
10:
Habitabilis, Quod habitari poteſt - Ośiadły.
11:
Habitator, [...] incola - Obiwatel.
strona: 469b
1:
Hac - Stam iedi.
2:
Hactenus, [...] ad hunc vſque locum, ad hanc vſque rem - Az potąd.
3:
Haedus, [...] foetus caprae - Kozieł.
4:
Haedulus, Haedilus, et Haediculus - Koziełek.
5:
Haedinus, Quod eſt ab hoedis - Kozły.
6:
Haedilia, [...] haedorum ſtabula - Koziarnia.
7:
Haematinon - Czerwone ſzkło. Vitri genus totum rubens
8:
Haemorrhagia, [...] copioſus, immoderatuſque ſanguinis effluxus - Krwie vſcię.
9:
Haemorrhois - Krwie czieczenię ktore pochodzi zkarbu zadniego.
strona: 470a
1:
Haereo, Adhaereo, rei alicui inſideo et coniunctus ſum - Przilgnałem, vwiazłem, zawisłem. ¶ Haereo [...] dubitare, et ancipitem eſſe - Watpię.
2:
Haesito, [...] multum haereo, et progredi non poſſum - Pozoſtawàm, wiązne. ¶ Haesito [...] dubitare, et ſeſe explicare non poſſe - Wątpię, zaiakąm ſie.
3:
Haesitatio, Dubitatio, cunctatio, et perplexitas - Wątpienię.
4:
Haesitator, Cunctator, et dubitator - Wątpiący.
5:
Haesitantia, Haeſitatio, titubatio, balbuties, et difficultas explicandi quod ſentias - Zaczietie wmowię.
6:
Haeres, Qui defuncto ſuccedit in ius vniuerſum quod habebat - Dziedzic.
7:
Haereditas, Succeſſio [...] in vniuerſum ius quod defunctus habebat tempore mortis - Dziedzicztwo.
8:
Haeredium, Patrium praedium, quod nobis haereditate venit - Dobro dziedziczne.
9:
Haeridiolum, [...] paruum praedium, quod nobis haereditate venit - Dziedziczina.
strona: 470b
1:
Haeredipeta, Qui blanditiis, muneribus, et aliis huiuſmodi artibus captat gratiam ſenum et viduarum, vt ab illis haeres inſtituatur - Dziedzciztwa łudząci.
2:
Haereditarius, Quod ad haereditatem pertinet - Dziedziczny.
3:
Haeresis - Mniemanie iakie ſobie ktowibierze, ſecta, wiara bądz zła abodobrą.
4:
Haeresiarcha, Haereticorum princeps - Wodz ſectarski.
5:
Hagiographa - Szietich piſma vchwalionę. [...] ſcripta ſacra, orthodoxorum omnium conſenſu in Sacrae ſcripturae canonem recepta.
6:
Halobarches - Zupnik. [...] ſalis praefectum ſonat.
7:
Halcyon - Halcion ptak na morza ſie mnoząci.
8:
Haliaeetus - Sokoł. [...] falco
strona: 471a
1:
Halicacabus - Pſye wiśnie.
2:
Halieutica - Kſiega oribach. [...] volumina, in quibus tractatur de piſcibus.
3:
Hallux, vel Hallus, Pollex - Wielki paliecz.
4:
Halmades - Oliwki zaprawione. Oliuae [...], quae condiuntur muria.
5:
Halo, Spiro, vel odorem emitto - Dech, tchnienie.
6:
Halito, Expiro, halitum emitto - Tchnę.
7:
Halitus, Spiritum ſignificat - Dech.
8:
Halos - Circiel mieſią, cowikrągkoło mieśąca. [...] Latini modo coronam, modo aream circa lunam dicunt.
9:
Halophanta - Lgarz naięty.
10:
Halosis - Wzięćie zbroiną ręką, zwalczenie. [...] captio, vel expugnatio
11:
Hama, Inſtrumentum ad incendium compeſcendum -
strona: 471b
Hąk do rozriwanią ognia.1:
Hamaxa - Kareta. [...] plauſtrum
2:
HAMAXOBII, [...] Hamaxobitae - Cerkaſy.
3:
Hammonium, Coloris genus vergentis in ruſumrufum - Płowi.
4:
Hamus, Significat [...] exiguos annulos, ex [...] quibus loricas et eiuſmodi alia confecta videmus - Członek łancuchowy, wętka, hąk. ¶ Hamus [...] aliud inſtrumentum ferreum [...], quo linum pectitur - Szczec.
5:
Hamulus - Hączek.
6:
Hamatys, Hamo inſtructum et munitum - Hąkow pełny.
7:
Hamatilis, Quod ad hamum pertinet - Hakowaty.
8:
Hamiotae, Qui hamo ad piſcandum vtuntur - Wętkaribiłowiący.
9:
Hamo, Curuo - Nakrziwiąm.
strona: 472a
1:
Hara, Porcorum ſtabulum - Kąrmnik, świnski chlew.
2:
Haringua, [...] ſignificabat hoſtiam - Ofiara.
3:
Hariolus, Futurorum diuinator - Wieſzczek.
4:
Hariola - Wieſzczka.
5:
Hariolor, Diuino, vaticinor - Wieſzczę.
6:
Hariolatio, Actus ipſe hariolandi - Wieſzczba.
7:
Harmonia, Concentus, conuenientia, concordia, compoſitio - Zgoda ẃſpiowaniu, wdzieczne à zgodne śpiewanię.
8:
Harmonicus, Quod ad harmoniam attinet - Wdzięcznie śpiewacący.
9:
Harpago, Inſtrumentum [...] ferreum in fine aduncum, quo in naualibus praeliis naues apprehenduntur - Hąk fliſowsky.
strona: 472b
1:
Harpago, Rapio, et tanquam harpagone ſubtraho - Hąkiem przicziagąm.
2:
Harpax - Burſztin. [...] electrum
3:
Harpe, enſis [...] in ſummitate falcatus - Szablca.
4:
Haruſpex - Wieſzczek vpoganow prorokuiący, zoffiąr zwierzecich. Qui harugis, id eſt, hoſtiis inſpectis futura praedicit.
5:
Haruſpica, Diuinatrix - Prorokiny zſtrzew zwierzęcich.
6:
Haruſpicinus, quod ad haruſpicinam pertinet - Do prorokowanią zzwierząt przinalezacy.
7:
Haruſpicina, [...] ars diuinandi ex caeſis hoſtiarum extis - Wieſzczba zzwierząt offiarowanich.
8:
Haruſpicium - Wiſzdzba.
9:
Haſta, [...] inſtrumentum, ex ligno terete, cuſpide praeferrata, qua milites in bello vtuntur -
strona: 473a
Szpis ia kiego poſpolitie poziwaiana murzech, wlocznią.1:
Haſtarium, Venditio auctionaria - Rzecz ktorą na przekup ieſt wiwolana.
2:
Haſtati [...] qui primi in acie cum haſtis conſtitui ſolebant - Zołnierze na czele zſzpiſſami poſta wieny.
3:
Haſtile, [...] quod ad haſtae formam factum eſt, hoc eſt lignum teres, oblongum, cuiuſmodi eſt haſta - Drzewce.
4:
Haſtula regia - Słotogłow.
5:
Haud - Nie. ne, ]...] non.
6:
Haurio, [...] extraho humorem, et educo ex aliquo profundo loco - Czierpam.
7:
Hauſtus, Sorbitio, et eductio liquoris ex aliquo loco - Czerpanie, trunek.
8:
Hauſtus, Abſumptus, deuoratus: abſorptus, demerſus - Ponorzony, pozarty.
9:
Hauſtrum - Koło ktorim wode wicziagaia. [...] machinae genus rotam habens, qua calcata, aquam e puteis, vel fluminibus haurimus quod tympanum vocatur
10:
Hebdomas -
strona: 473b
Tidzen. Hebdomada1:
Hebes, Obtuſus, piger, et acumine carens - Tepy, glupy.
2:
Hebeo, Hebes ſum - Tepieie.
3:
Hebeſco, Hebetior fio - Tepiec, poczinam.
4:
Hebeto, Obtundo, obſcuro - Tepo czinie, Zaczmiewąm.
5:
Hebetatio, Obtuſio, corruptio, et obſcuratio - Zalepienie, oſtrzą zgubienie.
6:
Hebetudo, Hebetatio - Teposc.
7:
Hebeteſco - Tępim ſieſtawam.
8:
Hebetatrix - Cziemnoscz cziniaca.
strona: 474a
1:
Hecatombe, Sacrificij genus in quo ritus ſeruabatur, vt centenae vnius generis mactarentur victimae: vt centum ſues, centum hoedi, etc. - Ofiara oſtu zwierzetach vcznioną.
2:
Hecatontarchus - Setnik. Latini Centurionem vocant.
3:
Hecta - Bambolik na chlebie.
4:
Hectica, vel Hectice - Zimnica wkorzenioną.
5:
Hecyra - Swiekra. [...] ſocrus
6:
Hedera - Bluſzcz.
strona: 474b
1:
Hederaceus, Quod ex haedera eſt - Bluſzczowi.
2:
Hedyoſmos - Miętka. [...] Latini mentam vocant.
3:
Hedyſmata - Słotkie potrawi. [...] condimenta
4:
Hegeteria - Figi. [...] fructus fici
5:
Hei - Auwe, biada, auch.
6:
Helcyſma - Fus albo brud na złocie.
7:
Helcium - Podpierſien. [...] inſtrumentum ante pectus equorum
8:
Helciarij - Pobudzaiaci ſie wrobocie ſpolnie. Qui in naui onere funibus moliuntur, vel qui naues deducunt, ſubducuntve
strona: 475a
1:
Heliaea, Maximum [...] Athenis iudicium - wielkie, ſądi.
2:
Heliochrysos, ſiue heliochryſum - Suchotne ziele.
3:
Helioſtrophon - Podroznik.
4:
Heliotropium - Nawrot.
strona: 475b
1:
Helleborus, ſiue Helleborum - Czarna ciemerzyca. Item, biała ciemierzyca.
2:
Helleborosus - Ten ktori nad miarę ciemierzyce wział. [...] qui plus hellebori ſumpſit, quam par fuit.
3:
Helos - Przigorzenie na oliwie. Vitium [...] oleae peculiare, et quaedam quaſi ſolis inuſtio, quam Latini nonnulli clauum, alij fungum, quidam etiam patellam appellant.
4:
Heluacea, Genus ornamenti Lydij [...] a colore boum, qui eſt heluus, hoc eſt, inter rufum et album - Płowi.
5:
Heluellae - Kapuſta proſtą, mała kapuſta.
6:
HELVETII - Szwaicerowie.
strona: 476a
1:
Heluo, homo immoderatae voracitatis, prodigus, gulae ventrique deditus - łakomiec, ozralec, łokac, marnotrawca.
2:
Heluari, Luxuriari, luxuriae, et gulae operam dare - Zrac, łokac.
3:
Heluatio, prodigalitas, voracitas, dilapidatio - Ozralſtwo, marnotrawienie.
4:
Helucus - Przepicziu gnuſni, zlieniałi. ſignificat languidum et ſemiſomnum, et heſterno vino languentem.
5:
Heluus, Color medius inter rufum et album - Debnei farbi iako s kora bywa vdab wlozona.
6:
Heluolus - Pleſniwei farbi. Quod accedit ad heluum colorem, ſed tamen dilutiorem
7:
Helxine - Nocy dzien.
8:
Hem - weize.
9:
Hemeresios - Iednego dnia, praca. [...] diurnus
10:
Hemerocallis - Lelia polną.
11:
Hemerodromi - Poſstarze ktorzi na ieden dzien daleko viezdzaia, zawodnici. [...] curſores qui die vno ingens ſpatium curſus emetiuntur.
12:
Hemicranici - Boleiaci wpolgłowi. [...] qui dimidia parte capitis laborant
13:
Hemicyclos - Polcerkliowi, wpołi okrazoni. [...] cathedra ſemirotunda facta in medij circuli formam.
strona: 476b
1:
Heminarius, Quod heminae menſuram habet - Zydlikowi, mali.
2:
Hemiplixia - wpolſliackiem zaracenie. Paralyſis, ſemiapoplexia
3:
Hemisphaerium, Dimidia sphaera, caeli dimidium - Połkulie, polokregu niebieskiego.
4:
Hemiſtichium, Verſus dimidiatus - Poł wierſza.
5:
Hepar, [...] iecur - wątroba.
6:
Hepatarius, Ad hepar pertinens - watrobny.
7:
Hepatici - Boleiacy na watrobe. Qui ex hepate laborant
strona: 477a
1:
Hepialus - Motil. Papilio
2:
Hepsema - winna zuffka. Muſtum ad tertiam partem decoctum
3:
Hepteres - łodz oſiedmi poiazdach zobuſtron. Nauis [...] ſeptem habens remorum ordines.
4:
HERA - Goſpodze. Iunonis nomen apud Graecos.
5:
Heracleon, ſiue Heraclion - Czyrwona lebiotka.
strona: 477b
1:
Heraclius, ſiue Heracleus - Magnes, kumienzela zo cziągnący. Lapis occulta quadam naturae vi ferrum ad ſe trahens [...].Heraclius [...] ad quem auri bonitatem exploramus: quem et Lydium et coticulam appellant - Kamien na ktorim probuia złota.
2:
Herba - Ziele.
3:
Herbula - Ziołko.
4:
Herbaceus, quod eſt ex herba - Zzioł vcziniony.
5:
Herbeus, Viridis, vel herbae colorem habens - Zielony.
6:
Herbarius, Quod ad herbas pertinet - Rzecz ktorą doziołprzinalezy.
7:
Herbarius, Qui herbas earumque vires cognoſcit, et ex iis medicamenta efficit - Zioła ſadzący, y ich mocz rozumieiacy.
8:
Herbifer, Herbas efferens - Zioła rodzący.
9:
Herbilis, Quod herba paſtum eſt - Trawni.
10:
Herbeſco, [...] herbam efferre, vel in herbam conuerti - wtraweſie obrakam.
strona: 478a
1:
Herbosus, Herbis abundans - Zioł pełny.
2:
Herbigrada cochlea quae ſuper herbam graditur - Slimak.
3:
Herbidus, herboſus, plenus herbis - Trawi pełni.
4:
Hercius - Krata nad broną zawieſzoną. Septum quod portis obiicitur vt porta catarrhacta ſiue pendula
5:
Hercule, et Hercle, Hercules, Mehercules, et Mehercule - Zaprawde.
strona: 478b
1:
HERCYNIA - Czarni las.
2:
Herebus, profunditas inferorum - Piekło.
3:
Heri, [...] heſterno die - wczora.
4:
Heſternus - wczoraiſzy.
5:
Hericius - Ięz.
6:
Herinaceus, Echinus terreſtris, qui et hericius dicitur - Gez.
strona: 479a
1:
Hermenia, [...] dictio, [...] interpretatio - wikład.
strona: 479b
1:
Hermoglyphus - Sznicąrz obrazow. Statuarius
2:
Hermopolium - Kram gdzie przedaią bałwani. Officina [...] vel quiuis alius locus in quo hermae, hoc eſt ſtatuae vel ſigna vendebantur.
3:
Hermupoa - Szczyr.
4:
Hernia, Morbus [...] ſcroti intumeſcentis - Przepuklina, albo klin.
5:
Herniosus, Qui herniam patitur - Przepukły.
strona: 480a
1:
Heros - Sławni mąz, riczerz, awoła nyzmiona wielkiego maz zacni. [...] heroes viri nobiles et illuſtres
2:
Heroicus, Illuſtris, nobilis, egregius, eximius - Dosławnich a wielkich rzeczi przinalezacy.
3:
Heroides - Panie słwne. [...] foeminae illuſtriores
4:
Heroina, [...] foemina illuſtris - Pani zacna.
5:
Herus, Dominus - Pąn.
6:
Hera, Domina - Pany, goſpodze.
7:
Herifuga, Fugiens herum - Przed panem vcziekaiący.
8:
Herilis, Quod eſt heri, quodque ad herum pertinet - Pansky, goſpodarsky.
strona: 480b
1:
HESPERVS. [...] Serotina ſtella, et Veſper [...], et Veſpertigo, et Lucifer, et Venus - Zwierzeca gwiazda.
2:
Heſternus, Quod heri fuit - wczoraiſzy.
3:
Heterocliton - Rozno skłaniam.
4:
Heterogenius - Roznego rodzaiu. Quod eſt alterius generis
5:
Heteromaſchala - Gunia. Veſtimenta, quae ex altera tantum parte villoſa ſunt
6:
Heu - Owe, biada.
strona: 481a
1:
Heus - Choicam.
2:
Hexaclinon - Isba wktorei ſzeſc ſtołow ſtanie. [...] ſtabadium, hoc eſt, coenatio ſex lectos coenatorios capiens.
3:
Hexagonum - Szeſciogranatowi. Sex angulorum.
4:
Hexametrum - Na ſzeſc rozmierzoni. Quod eſt ſex menſurarum, ſiue pedum
5:
Hexaphorum - Lektikaktora ſzeſc sług noſti. Lecticam ſignificat, quae a ſex ſeruis lecticariis ferri ſolebat.
6:
Hexaſtichum - Ieczmien. Hordeum
7:
Hexeres - łodz oſzeſczy poiazdach. Naues [...] quae ſex ordines remorum habent.
8:
Hiberis - Kosłek.
9:
Hibiſcus - wielki ſlaz. [...] althea
10:
Hic, Iſte et Ille - Ten.
strona: 481b
1:
Hic, In loco, in hoc loco - Tu, na tim, mieiſca.
2:
Hinc, de loco - Stąd.
3:
Hac, per locum - Samtedy, owedy.
4:
Huc, ad locum - Sam.
5:
HIERONYMVS - Geronim.
strona: 482a
1:
Hierophanta, AEdituus, ſacrorum cuſtodiae praefectus - Zakriſtiąn, koſczielny.
2:
Hierophylax, Cuſtos ſacrorum - Stroz koſczielny.
3:
Hila, Inteſtinum tenue - Czienkie ielito.
4:
Hilaris, Iucundus, laetus, facetus - weſsoły.
5:
Hilarulus - Prziweſselſzim.
6:
Hilaritas, Feſtiuitas, iucunditas, ſuauitas, laetitia - weſsołoſc.
7:
Hilare, et Hilariter, Laete, cum hilaritate - weſſelie.
8:
Hilaritudo, [...] pro hilaritate - weſſołoſc.
9:
Hilaro, Laetitiam iucunditatemque adfero, exhilaro, oblecto - Obweſſeląm.
10:
Hilareſco, Hilaris fio - Poczinąm weſſołbic.
11:
Hilla - Kiſzka, ielito.
strona: 482b
1:
Hilum, Punctum illud nigrum quod in ſummitate fabae cernitur - Paczek ow czarnawi na ſtręku grochowim.
2:
Hilum [...] pro re exigua ſumitur, quae parui vel nullius pretij eſt - Niczemuſie niegodzący.
3:
Hinnio - Rząm.
4:
Hinnitus - Rzanie.
5:
Hinnus - Muł ktori ſie skonia, a zoſlice vrodzieł. Animal quod ex equo et aſina naſcitur.
6:
Hinnulus, Ceruorum caprearum, capreolorum, damarum et ſimilium foetura - Młodi ielonek, łanią, ſarnka, abotim podobne. [...] pro paruo hinno
7:
Hinnibunde - Rzaiąc.
8:
Hio, [...] ore aperto ſpiritum emitto - Ziewąm.
9:
Hiatus, [...] apertio oris, et labiorum diductio - Ziewanię, rozpadnięnię, rozłupienię.
10:
Hiſco, [...] labra diducere, et loquendi gratia os aperire - Ziewąm, vſta otwarząm.
11:
Hiaſco, Hiare, et aperiri - Padam ſie iako owoc dozrzały.
12:
Hiato, [...] ſaepe, vel multum aperior -
strona: 483a
Szeroko ſie nałupuię, padąm.1:
Hippace, Caſeus [...] ex lacte equino - Ser konsky, zmileka konskiego vcziniony.
2:
Hippaco - Prętko tchnę. [...] animam celeriter duco
3:
Hippago - Prum. Genus nauigij conuehendis equis aptum
4:
HIPARCHVS - Koniuſzi.
5:
Hippeus - Kometa podobną́ brodzie. Cometae genus equinas iubas imitans
6:
Hippocampae - Morski kon. Equi marini
strona: 483b
1:
Hippocomi - Roztrucharze konſczi. Mangones ab equis curandis
2:
Hippodromus, Locus in quo curſu exercentur equi, curriculum equorum, planities in qua certatur curſu abſque pugna - Szranki wktorich na koniach biegaią.
3:
Hippogloſſa, ſiue Hippogloſſum - Konski ięzik.
4:
Hippolapathum - wielki łopian.
strona: 484a
1:
Hippomachia, Pugna equeſtris - Zbiianie ſie albo gonitwa na koniach.
2:
Hippomarathrum - Leſni kopr.
3:
Hippoperae, [...] ſacculi quibus equites neceſſaria itineri ſecum conferunt - Tłomok iaki zaſiodlem wdroge iadącz prziwiezuieſs.
4:
Hippotoxotae - Strzelci konny kozacy. [...] equeſtres ſagittarij
strona: 484b
1:
Hir, [...] vola, ſiue palma manus - Dłon.
2:
Hircus, Caper admiſſarius, caper non caſtratus - Kozieł.
3:
Hircus [...] alarum graueolentia, ad hirci animalis foetorem accedens - Smrod podpąchi.
4:
Hircinus, Quod ex hirco eſt, quod ad hircum pertinet - Kozłowy.
5:
Hircosus, Quod hircum olet, ſordidus, incultus - Smierdzący iako kozieł.
6:
Hircipili, [...] homines qui pilos duros atque extantes habent, quemadmodum hirci - Twardowłoſowie.
7:
Hirquitallire, [...] vocem emittere [...] grauem et ſubraucam - Początek (miazſzgo) mowienia, wmłodziencu koło 18 roku.
8:
Hirquus, [...] angulus oculi - Kączik woku.
9:
Hirsutus, Piloſus, Setoſus, horridus - Koſmaty.
10:
Hirtus, [...] ſquallidus - Szczecziſti.
11:
Hirudo, Sanguiſuga - Piiawka.
12:
Hirundo - Iaskołka.
strona: 485a
1:
Hirundininus, Quod eſt hirundinis - Iaskołczi.
2:
Hispidus, Hirſutus, aſper, ſetoſus, horridus - Szczeciſty, koſmaty.
3:
Hiſter, Ludio - Kugliarz, łaſzkarz.
4:
Hiſtoria - Hiſtorią, opiſſanie nieiakowei ſprawy.
5:
Hiſtoricus, Hiſtoriarum ſcriptor - Hiſtorik.
6:
Hiſtoricus, Quod ad hiſtoriam pertinet, quod hiſtoriae proprium eſt - Do hiſtory przinalezący.
7:
Hiſtorialis, Quod ad hiſtoriam ſpectat - Hiſtorikowy.
8:
Hiſtriones, Fabularum actores, ludiones, qui perſonati in ſcenis fabulas agunt -
strona: 485b
Sprawc komedy.1:
Hiſtrionia, vel Hiſtrionica, Ars hiſtrionum - Nauka ſprawianią komedei.
2:
Hiſtricus, Quod ad hiſtrionem pertinet, hiſtrionicus - Przinalez ąci do igrzisk.
3:
Hiulcus, Fiſſus, fatiſcens - Ziwaiący, rozpadły.
4:
Hiulce, inepte, vaſte - Zaiakanie wmowie.
5:
Hiulco, aperio, findo, hiulcum facio - Rozłupiąm, rozſzczepiam.
6:
Hoc - To.
7:
Hodie, Hoc die - Dzis.
8:
Hodiernus - Dziſieiſzy.
9:
Hodoeporicum - Opiſpodrozny. Commentarius itineris cuiuſpiam
strona: 486a
1:
Holocauſtum - Offiara do pąlenia. [...] holocautoma
2:
Holographum - Teſtament właſną reka od teſtamentarza napiſsani. Teſtamentum quod totum teſtatoris manu ſcriptum eſt.
3:
Holophanta - łgarz za małe pieiadzemaieti.
4:
Holoſerica veſtis, vel [...] holoſerica, veſtis [...] tota ex ſerico confecta - Iedwąbna ſzata.
5:
Homilia - Mowa, rzecz do poſpolſtwa. [...] colloquium
6:
Homo - Człowiek.
strona: 486b
1:
Homulus, Homululus, Homunculus, et Homuncio - Człowieczek.
2:
Homicida, Qui hominem necat - Morderz.
3:
Homicidium, Hominis necatio, caedes - Morderſtwo.
4:
Homoeosis - Przipodobanię. Figura [...] ſentientiarum, qua per ſimilitudinem cogniti deducimur, in cognationem incogniti.
5:
Homogalactos - Iednim mlekiem wichowany. Eodem lacte nutritus, quem Latini collactaneum vocant.
6:
Homohypni - Domownici. Domeſtici, contubernales, ac familiares
7:
Homonoea - Zgoda. [...] concordia.
strona: 487a
1:
Homonymum, Eiuſdem nominis, quod idem habet nomen - Iedno miono maiacy.
2:
Honeſtus, Honore et dignitate praeſtans - Poczcziwy.
3:
Honeſtum, Virtutem probitatemque ſignificat, quo cauetur ne quid indecore, effoeminate, libidinoſe, turpiter fiet, cogiteturve. - Pocziwocz.
4:
Honeſtas, Dignitas, decus, laus virtute comparata - Pocziwosc.
5:
Honeſte, Cum honore et dignitate, ſine dedecore - Pocziwie.
6:
Honeſto, Decoro, honore afficio - Czczę.
7:
Honor, et Honos, Reuerentia quam alicui exhibemus in virtutis teſtimonium - Pocziwosc.
8:
Honorarius, Quod ad honorem pertinet - Do pocziwoczi przinalezezący.
strona: 487b
1:
Honorarium donum - Podarek od zwierchnoſci.
2:
Honoro, Honore afficio, honorem exhibeo - Czczę.
3:
Honoratus, Qui in honore habetur, qui eſt in exiſtimatione et gloria - Ten ktorego maia wucwi wosczy.
4:
Honorate, Cum honore et dignitate - Pocziwie.
5:
Honorabilis, Honore dignus - Pocziwy.
6:
Honorabiliter - Zucziwoscią.
7:
Honorificus, Quod honorem confert, quod cum honore coniunctum eſt - Pocziwosc cziniacy.
8:
Honorifice, Honorate, cum honore, magnifice, ſplendide - Zpocziwscziąm.
9:
Honorifico, Honore afficio - Czczę.
10:
Honorus, Decorus, honorificus - Poczcziwy.
11:
Honoripeta, ambitioſus - Poczicwosczi zadaiąci.
12:
Hora - Godzina.
strona: 488a
1:
Horarius, Quod eſt vnius horae - Na godzine trwaiący.
2:
Horarium, [...] inſtrumentum [...], quo diei horas deprehendimus, ſiue ſciotericum ſit, ſiue clepſydra - Zęgar, biiac albo cziekacy.
3:
Horologium, Horarium [...], inſtrumentum quo horae deſignantur - Zegąr.
4:
Horoſcopus, [...] ſignificat eam caeli partem, quae hora qualibet ab inferiori hemiſphaerio ſurgit ab Oriente - Okregi niebieskie wſtepuiące. ¶ Horoſcopus item id temporis momentum ſignificat, quo quiſque naſcitur, quaſi horae inſpectionem, et notationem - Godzinka ta ktorąſmi ſie narodzieli.
5:
Horaeum - Vzitek lecie zebrani. [...] fructus eo anni tempore collecti
6:
Horda, Vacca praegnans - Krowa czieliſta.
7:
Hordeum - Ięczmien.
8:
Hordeaceus, Quod eſt ex hordeo - Ieczmionny.
9:
Hordearius, Quod hordeo viuit - Ktori ſie ięczmieniem chowa.
10:
Horizon, Finitor et finiens - Okrągnieba, tak iako da leko widziſz.
strona: 488b
1:
Horno, [...] Hoc anno - Tego roku.
2:
Hornus, [...] huius anni, vel quod aetatem vnius anni non exceſſit, hornotinus - Tego roczny, latoſy.
3:
Hornotinus, Huius, vel vnius anni - Tegoroczni, latoſſek.
4:
Horos - Okrąg koncząci. [...] a Latinis oram dici quidam putant, cuiuſcunque corporis extremum.
5:
Horreum - Stodoła, gumno. ]...] locus in quo reponitur far
6:
Horreolum - Stodołka.
7:
Horrearius, Qui horreum curat atque cuſtodit - Stroz gumienny, gumiennik.
8:
Horror, Tremor [...], metus - Srach, zleknienią, zdrgnienie.
9:
Horridus, Hiſpidus, aſper - Grubi, naiezoni, niewiprawni.
10:
Horride, Aſpere, et inculte - Niewdzeczinie, ſzpetnie, drząc.
11:
Horriditas, Horror - Strach.
12:
Horridulus, Subhorridus, id eſt, parum bene cultus - Prziplug awſzim, przigrubſzim.
13:
Horribilis, Formidabilis - Srogy, ſtraſzliwy, dziki.
strona: 489a
1:
Horrifer, Horrorem incutiens - Straſzny.
2:
Horrifico, Horrorem incutio, horrorem adfero, iniicio - Straſzę.
3:
Horrificus, Quod horrorem facit - Strachc zieniący.
4:
Horripilo, [...] horridiore, aſperioreque pilo fruticare - Koſmati ſrodze.
5:
Horriſonus, Quod cum horrore ſonat, ſiue quod horridum ſonum habet - Strasłiwie dzwiecząc.
6:
Horreo, Horrore afficior - Zdrigąmſie, naieząmśie, drzę od zimna.
7:
Horreſco, Horridus fio - Trzęſe sie, poczinąm drzec, ſtrach mnie zeimą.
8:
Horrendus, Timendus et abominandus - Srogy, ſtraſzliwy.
9:
Horſum, Verſus hunc locum - Sam owedy.
10:
Hortor, Adhortor, ad aliquid excito, incito et impello, conſilium ad aliquam rem do - Napominą́m.
11:
Hortatio, Adhortatio, admonitio - Napominanie.
strona: 489b
1:
Hortator, Suaſor, auctor - Napominacz.
2:
Hortatrix - Ta ktorą napomina.
3:
Hortatiuus, Adhortationi accomodatus - Do napominanią ſpoſsobny.
4:
Hortus, locus in agro, ſiue etiam in vrbe, in quo arbores, et olera oriuntur - Ogrod.
5:
Hortulus - Ogrodek
6:
Hortensis, Quicquid in horto naſcitur - Ogrodny.
7:
Hortensius, hortenſis - Ogrodowi.
8:
Hoſpes, [...] qui alterum hoſpitio excipit vel excipitur - Gosc, albo gospodarz.
9:
Hoſpita, Quae aliquem hoſpitio excipit, aut excipitur - Goſpodiny, goſpodą ſtoiaca.
10:
Hoſpitium, Domus quae gratis liberaliterque venienti hoſpiti patet - Goſcienni dom.
strona: 490a
1:
Hoſpitalis, Quod eſt hoſpitis, ſiue quod ad hoſpitem pertinet - Goſpodarſky. ¶ [...] hoſpitalis [...] pro liberali et facili ad ſuſcipiendum hoſpites hoſpitio - Liudski, goſciurąd.
2:
Hoſpitalitas, Benignitas et facilitas in excipiendis hoſpitibus - Ochotne, prziieczię gośczy, ludskosć.
3:
Hoſpitaliter, Benigne, liberaliter - łaskawie, doſtatnie.
4:
Hoſpitor, Amice in hoſpitium recipio - łaskawie wdom przymuię.
5:
Hoſpitus, Peregrinus, externus - Obci, cudzi.
6:
Hoſtia, Ab hoſtibus dicta eſt - Offiara.
7:
Hoſtio, AEquam compenſationem retribuo, vicem reddo - Oddaię, od płacąm.
8:
Hoſtimentum, AEquamentum, retributio, compenſatio - Odpłata.
9:
Hoſtorium - Strichulecz. Lignum aequatorium, baculus quo modius et caeterae menſurae aequantur. [...] radius
10:
Hoſtis - Nieprziiącziel.
11:
Hoſticus, Hoſtilis, inimicus, aduerſus - Nieprzicączielsky.
strona: 490b
1:
Hoſtilis, Quod eſt hoſtis, hoſticus - Nieprziiazny, aduerſarz.
2:
Hoſtiliter, Ad modum hoſtium - Nieprziiaczielsko.
3:
Hoſtilitas - Nieprziiązn, nienawiſzc. Aduerſus hoſtes inhumana crudelitas, aduerſus ſuos etiam hoſtilitas eſt.
4:
Huber, Foecundus, fertilis, ferax - Vrodzainy, obfity. ¶ Huber [...] mamma - Pierſzy, ceczek.
5:
Hubertas, Fertilitas, abundantia, copia - Vrodząy dobry, obfitosc.
6:
Huberius, [...] copioſe - Obficzie.
7:
Hubero, Huber, et foecundum facio - Obfito czinie, naprawiam dlą wrodzaiu.
8:
Hubertim, abundanter, copioſe - Hoinie.
9:
Hubertus, Abundans - Doſtatny, obfity.
10:
Huc, ad locum - Sam.
11:
Huic - Temu.
12:
Huiuſmodi, et Huiuſcemodi - Taky,
strona: 491a
temu podobny.1:
Humanus, Benignus, mitis, lenis, facilis, affabilis, blandus - Ludsky.
2:
Humanitas, [...] naturam humanam ſignificat - Ludskosc.
3:
Humane, Humano affectu, hoc eſt benigne, manſuete, comiter, leniter - Ludsko.
4:
Humaniter, benigne, manſuete, aequo animo - łaskawie, ludſzcze.
5:
Humanitus, More humano - Po liudsku, ludskim zwiczaiem.
6:
Humeo, Madidus ſum - Mokrzeię.
7:
Humeſco, Humectus fio - Mokrimśie ſtawąm.
8:
Humecto, Humidum reddo, irrigo - Omokrząm, poliewąm.
9:
Humectus, humidus - Pomokrzony.
10:
Humidus, Quod humorem inducit, vel quod humorem habet - Odmokrzaiący, odwilzaiący.
11:
Humidulus - Wilky.
12:
Humifer, Humefactus, humorem afferens - Wilgotnośc cziniący.
13:
Humigatus, Humore perfuſus - Odwilzony.
strona: 491b
1:
Humerus, [...] pars illa corporis, a qua dependent brachia, quae alio nomine vocatur armus - Ramię, plieca.
2:
Humerosus, Quod latos humeros habet - Ramieniſty, wielkich pliecz.
3:
Humerale, Humerorum tegumentum - Humerał.
4:
Humilis, Depreſſus, non altus, et a terra ſublatus - Nisky, pokorny. ¶ Humilis [...] pro contempto, abiecto, demiſſo - Ponizoni, wzgardzoni.
5:
Humilitas - Pokora, ponizenie ſie. [...] pro obſcuritate, tenuitate, et ignobilitate.
6:
Humiliter, [...] demiſſe, ſubmiſſe - Pokornie.
7:
Humilio, Humilem facio, et quaſi abiectum ac vilem reddo - Poniząm.
8:
Humor, Aqua, liquor - Wilgotnosc.
9:
Humus, Terra - Ziemia.
10:
Humi - Nadnie.
11:
Humo, Humo contego, ſepelio, terra condo, terra obruo - Okriwąm ziemią, pogrzebąm.
12:
Humatio, Sepultura - Pogrzeb.
13:
HVNNI -
strona: 492a
Magierowie.1:
Hyacinthus - Fiąłka ieśienną. [...] genus violae vernae
2:
Hyacinthinus - Fiałkowey barwy. Quod habet colorem hyacinthi.
3:
Hyalus - Zielonawi. [...] Hyalinus, [...] pro vitreo: et Hyalurgus
strona: 492b
1:
Hybernus, Quod eſt hyemis, hyemalis, brumalis - Ziemny, do zimy przinąleżacy.
2:
Hyberna, [...] loca in quibus milites hyeme [...] commorantur - Zymowanię.
3:
Hybernacula, Caſtra hyberna - Mieſzkanie dla zimy, iakie zby ſą.
4:
Hybris, vel Hybrida - W połi dziki, zroznich rodzi czow vrodzoni.
5:
Hybris - Lielek.
6:
Hydra - Wodny wąz. Serpens in aquis viuens
7:
Hydragogus, Qui aquas ducit, aquae ductor - Prziwodowod.
8:
Hydrargyrum - Zywe ſtrzebro. Genus [...] metalli liquidi, argenteum colorem, liquida vero conſiſtentia aquam referens
strona: 493a
1:
Hydraulos - Wodną muzika. Muſicum organum, aquae decurſu ſonum reddens.
2:
Hydria, Vrna, vas aquarium - Wodny dzbąn.
3:
Hydrocele - Wodi wpacharzine zebranie. Hernia aquoſa
4:
Hydrocephalos - Zaskornią bolieſc głowi. Dolor capitis, naſcens ex humore inter cutem et pericranium
5:
HYDROCHOVS, Signum caeleſte quod Latine Aquarium dicimus - Wodnik.
6:
Hydromeli - Miod pity. Aquae mulſae genus
7:
Hydrophanta, qui aquarum ſcaturigines perquirit, ſiue irrigandis agris, ſiue potus cauſa - Zdroiow naiduk.
8:
Hydrophobia, Quam Latine interpretari poſſumus Aquae fugam - Przed wodą vcziekanie.
9:
Hydropiper - Rzepik, ſtą́rzec, Verius, rdeſt, pleśnik.
10:
Hydropotes, Aquae potator, qui aquam bibit - Wode piiący.
11:
Hydrops - Puchlina. [...] aqua intercus
12:
Hydrus, et Hydra - Wodni wąz.
strona: 493b
1:
Hyems, Pars anni frigidiſſima, inter Autumnum et ver - Zyma.
2:
Hyemo, Hyemem perago, ſtationem hybernam aliquo in loco habeo, hyberno - Zymuię.
3:
Hyematio, Hyemis traductio - Zymowanię.
4:
Hyemalis, Hybernus - Zymowi.
5:
Hymen - Błanka panienską.
strona: 494a
[...] pro tenui membrana, quae in foeminis tanquam virginitatis clauſtrum eſt1:
Hymnus, Cantus in laudem alicuius - Pioſnka wisławiaiącą niekogo.
2:
Hymnifer - Ten ktori wichwaica.
3:
Hyoſcyamus - Bielon, Ruthenis, niemica. Herba quam Latini Apolinarem appellant
4:
Hyoſcyaminus - Bieliunowi. Quod eſt ex hyoſcyamo
5:
Hypaethra, ſiue Hypaethria - Chłodnik pod niebem.
6:
Hypagum - Prum, przewoż.
7:
HYPARCHVS, Praefectus prouinciae vel exercitus - Staroſta powiatowy, item, hetmąn na woiskięm.
strona: 494b
1:
Hypenemium ouum - Iaica ktore ſie niezalęgąia.
2:
Hyperaſpiſtes - Obronca, zaſtepien. [...] propugnator et defenſor
3:
Hyperbasis - Przeskok. ſiue hyberbatonhyperbaton, [...] tranſgreſſio verbi
4:
Hyperbole, [...] eminentia, [...] Superlatio - Niepodobienſtwo.
5:
Hyperbolicus - Niepodobni.
6:
Hypericon - S. Ianna ziele, zwoneczki, zwonki.
7:
Hyphear - Liep. [...] Latini viſcum vocant
strona: 495a
1:
Hypocauſtum - Izba, łaznią. Locus ad ſudandum
2:
Hypochysis, ſiue Hypochima - Lzami zaliewanie oczow. Morbus [...] oculorum, quem Latini ſuffuctionem appellant.
3:
Hypocrisis - Pokriczię, ten ktori ſobie fałſziwie zmiſlią poſtawke. [...] quam Latini pronuntiationem ſeu actionem vocant
4:
Hypocrita - Pokritca. [...] ſimulator alienae peronae
5:
Hypodidaſcalus - Pomocznik wnauce, podmiſtrzi. [...] vulgus [...] ſubmonitorem vocat, vel coadiutorem
6:
Hypodytes - Wełnianka, ſpodnią koſzula. Interior veſtis ſiue ſubucula
7:
Hypogea - Podziemni sklep. Loca ſubterranea
8:
Hypoglottis - Podięziczę. Caruncula quae lingua cohaeret inferiori parti oris
9:
Hypomnema - Naznaczenie dlą pamieczy, wikłąd. [...] pro interpretatione et commentariis.
10:
Hypopyon - Puchlina pod powietzką. Oculi morbus, quum pus ſub cornea tunica colligitur. [...] liuor [...] ſub oculis contingens
11:
Hypoſtasis - Iednoſc, podſtac.
12:
Hypotheca - Ząſtawa. [...] pignus
strona: 495b
1:
Hypothecarius - Ten ktori na zaſtawę daie. vt, Hypothecarius creditor.
2:
Hyſsopus - Izop, Iuzep.
3:
Hyſsopites - Izopkowe winno. Vinum factitium ex hyſſopo
strona: 496a
1:
Hyſteron proteron - Przewrot. [...] figura quum ſententia ordine commutatur
strona: 496b
1:
Hyſtrix - Morską świnia.
strona: 496a
I1:
Iaceo, Cubo, decumbo, reclino, proſtratus ſum - Lezę.
2:
Iacio, [...] emitto, iaculor - Cziskąm.
3:
Iacto, Frequenter et multum iacio - Vstawnie cziskąm, mie-
strona: 496b
cę, rzucząm. ¶ Iacto [...] ſeſe efferre, gloriari - Chłubię ſie.1:
Iactito - Itamy ſamroz sławiąm.
2:
Iactus, Poſitus, conſtitutus - Połozony, rzuconi.
3:
Iactus, Actus ipſe iaciendi - Czisnienię, rzucenię.
4:
Iactanter, Inſolenter, gloriose, cum iactantia - Hardzię, zchłubą.
5:
Iactatus - Tami ſam mieczę.
6:
Iactatus, Agitatio, ſuccuſſio - Poruſzanię, miotanię.
7:
Iactatio, Agitatio, ſuccuſſatio - Trzęsienię, poruchanię, miotanię.
8:
Iactator, Glorioſus, inſolenter ſe venditans - Chłubny.
9:
Iactantia, Iactatio, inſolentia, ſuperbia - Chłuba, ſiebie ſamiego zaliecanię.
10:
Iactuose, Iactanter, inſolenter, ſuperbe - Piſznine zchłubą.
11:
Iactura, [...] damnum illud quod ex iactu conſequimur. hoc eſt, ex proiectione mercium in mare -
strona: 497a
Szkoda ktorą podeimuieſz zrozbiczią łodzi na wodzie, albo odnie pogodi morskiey.1:
Iaculum, [...] telum, ſiue haſtile, quod manu eiaculari poteſt - Strzała.
2:
Iaculor, Iaculum emitto, telum coniicio - Strzelą́m.
3:
Iaculatio, Iaculamen, et Iaculamentum, [...] ipſe actus iaculandi - Strzelanie.
4:
Iaculator, Qui iaculum emittit - Strzelec.
5:
Iaculatrix, quae iaculum emittit - Strzelaiąca.
6:
Iaculabilis, Quod iaculari, hoc eſt, longe proiici poteſt - Spoſſobni do ſtrzelanią.
7:
Iaculatorius, Quod ad iaculationem pertinet - Doſtrzelanią przinaleząci.
8:
Iam, [...] nunc, illico - Iuz, teraz. Iamdiu, multo iam tempore - Dawno. ¶ Iamdudum - Nieprawie dawno. ¶ Iamiam, repente, ſine mora - Natichmiaſt.
strona: 497b
¶ Iamolim, multo iam tempore - Iuz dawno. ¶ Iampridem, Aliquanto abhinc tempore - Chwila temu. ¶ Iam tum [...] ex eo tempore - Od tego czaſſu.1:
Ianeus - Wrotni. [...] quem hodie Ianitorem vocamus
2:
Ianthinus - Fiałkowey barwy. [...] quod floris violae colorem refert.
3:
Ianua, Primus ingreſſus ad interiora domus - Drzwy.
4:
Ianitor, [...] Cui ianuae cuſtodia eſt commiſſa - Odwierny, wrotny.
5:
Ianitrix, Mulier cui ianuae cuſtodia eſt commiſſa - Odzwierną, wrotną.
6:
Ianuarius - Stycżen. Primus menſium
strona: 498a
strona: 498b
1:
Iaſpis - Iaſpis kamien.
2:
Iatros - Lekąrz. [...] medicus.
3:
Iatraleptes, vel Iatralepta - Lekarz ktori ſmarwiąc gogi.
4:
IBERIA, [...] Hiſpaniae regio - Arragonią kſieſtwo pod Hiſpanem.
5:
Ibi, [...] in eo loco - Tam.
strona: 499a
1:
Ibidem, In eodem loco - Tamże.
2:
Ichneumon - Indyską myſz.
3:
Ichnographia - Poznaczenie rzeczi do opiſſanią. [...] futuri operis delineatio
4:
Ichthyocolla - Klei riby. Gluten ex piſce
5:
ICHTHYOPHAGI - Ribogedowie. Qui ex piſcibus viuunt
strona: 499b
1:
Ichthyopola, Piſcium venditor - Ribni przekupien. ¶ Locus [...] vendendis piſcibus deſtinatus Ichthyopolion - Ribni rinek.
2:
Ichthyotrophium - Stąw dłą chowanią rib, ałkierz. Piſcina alendis piſcibus accommodata
3:
Ico, Ferio, percutio - Biię.
4:
Ictus, percuſſio - Rąz, vderzenię.
5:
Ictus, Percuſſus, verberatus, laeſus, pulſatus - Vderzony.
6:
Icon - Obrąz. Effigies, imago
7:
Iconicus, Ad viuum expreſſus, viuam imaginem referens - Wirazony tak iako ziwy.
8:
Iconiſmus - Prawdziwe wimalowanię. Verae, viuaeque imaginis expreſſio
9:
Icteros - Zołta choroba. [...] ſuffuſio bilis flauae, vel nigrae per totum corpus.
10:
Ictericus, qui ictero laborat - Zołtą niemoc maiący.
11:
Ictis, [...] Sylueſtris muſtelae genus - Marda.
12:
Id - To. ¶ Ab id, fit ideo - Przeto.
strona: 500a
1:
Idcirco, vel Iccirco, [...] ideo, eam ob cauſam - Przeto, dlia tego.
2:
Idea - Kſztait na vmiſlie poięti. [...] prima rerum ſpecies, et inchoata intelligentia.
3:
Idem - Tenze.
4:
Identidem - Vſtawnie, iodno podrugim.
strona: 500b
1:
Ideo, [...] idcirco, eam ob cauſam - Przeto.
2:
Idiographum - Właſtne, ręki piſmo. [...] priuata ſcriptura.
3:
Idioma - Właſtnocſc mowy. Proprietas ſermonis
4:
Idiotes, ſiue Idiota - Oſſoba podła, vrzedu zadnego nie maiąca. [...] priuatus, nulloque munere publico fungens.
5:
Idolum, Simulachrum, ſtatua, imago - Szpałek, obraz.
6:
Idololatra, Idolorum cultor - Bałwochwalca.
7:
Idololatria - Bałwochwalſtwo. Simulachrorum cultura.
8:
Idolothytum - Ofiara bałwanąm. Immolatum idolo.
9:
Idoneus, Conueniens, aptus - Spoſſobny, godny.
10:
Idonee, Apte, commode, conuenienter - Spoſſobnie, wczeſnie.
11:
Iduare, [...] diuidere - Dzielic.
12:
Idus - Wpołi przedzielenie mieſiąca.
strona: 501a
1:
Iecur - Wątroba.
2:
Iecuſculum, Paruum iecur - Wątropka.
3:
Ieiunium, Abſtinentia a cibo, vel dies quibus cibo abſtinemus - Poſt.
4:
Ieiuno, A cibis abſtineo - Poſzczę ſie.
5:
Ieiunus, Qui cibum nondum guſtauit - Ten ktori ieſzcze nieiadł, czczy.
6:
Ieiunum inteſtinum - Kiſzka vſtawnie łaknaca.
7:
Ieiune, Exiliter, frigide - Słabie, kiſialie, niepoteznię.
8:
Ieiunitas, [...] abſtinentia a cibo - Poſzczenie.
9:
Ientaculum, Cibus qui ante prandium ſumitur - Sniadanię.
10:
Iento, Ientaculum ſumo - Sniadąm.
11:
Igitur - Przeto. [...] inde, ſiue poſtea
12:
Ignauia, Inertia, formido, timiditas -
strona: 501b
Leniſtwo, gnuſnoſc.1:
Ignauitas, Ignauia - Leniſtwo.
2:
Ignauus, ſocors, remiſſus, timidus - Gnuſny, boiazliwy, nieſmiały.
3:
Ignaue, ſiue Ignauiter, Lente, et ſegniter, ſine induſtria - Gnuſno, leniwo.
4:
Ignis - Ogien. ¶ Ignis ſacer - Piekielni ogien.
5:
Igniculus - Ogieniek.
6:
Igneus, Quod eſt ex igne, ſiue quod ignis aut naturam, aut colorem habet - Ogniſti.
7:
Ignitus, ardens, candens - Goraiąci, ogniſti.
8:
Igneſco, [...] Igneo, Accendor, ignitus fio - Rozpaliam ſie.
9:
Igniarium, [...] quo ignis elicitur -
strona: [502]a
Krzeſiwo.1:
Ignifer, Ferens ignem - Ogien daiący.
2:
Ignifluus - Ogien wibiiaiący.
3:
Ignipes, Igneos pedes habens - Ogniſtenogi maiący.
4:
Igniſpicium - Prorokowanie zpatrzanią na ogyen. [...] diuinationis genus, quod ab ignis inſpectione ſumebatur.
5:
Igniuomus, Ignem vomens - Wimiatuiecy ogien.
6:
Ignobilis, [...] ignotus, incognitus, vilis et abiectus - Nieſliachetny, podły.
7:
Ignobilitas, Vilitas, humilitas, obſcuritas, conditio, atque fortuna hominum infirmorum - Podłoſc, nieſławnoſc.
8:
Ignomines, Q