[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   
tytuł:   Biblija (tzw. brzeska)
rok wydania:   1563


strona: kt

1:
grafika
2:
BIblia ſwięta/
3:
Tho ieſt/
4:
Kſięgi Stárego y
5:
Nowego Zakonu/ właſnie z
6:
Zydowskiego/ Greckiego/ y
7:
Láćińskiego/ nowo ná
8:
Polski ięzyk z pil=
9:
nośćią y wiernie
10:
wyłożone.
11:
grafika

strona: ktv

1:
grafika
2:
K
Torym kſztałtem Kápłani ludu Izráelskiego/
3:
Gdy ſię kolwiek ſchodźić mieli do Zboru świętego/
4:
Ná obchod świąt vrocżyſtych ná trąbách trąbili/
5:
By ſię k nabożeńſtwu wſzyſcy tym chutniey śpieſzyli.
6:
Tákowym teraz Trzy Trąby Kſiążęćiá zacnego/
7:
Mikołáiá Rádźiwiłá z Kſięſtwá Litewſkiego/
8:
Trąbią ná wſzytki ludźi ięzyká Słowieńſkiego/
9:
Aby ſię chutniey śpieſzyli do ſłowá Bożego.
10:
Ktore tu máią piſáne od Prorokow dawnych/
11:
Spráwą Duchá Swiętego/ y Apoſtołow ſławnych.
12:
By iáko z żywego źrzodłá wſzyſcy z tąd cżyrpáli/
13:
A ſtudnic fáłeſznych náuk ludzkich zániecháli.
14:
Słuſza tedy wdźięcżnie przyiąć przedſięwźięćie iego/
15:
Gdyż to cżyni przykłádem Iozyaſzá świętego.
16:
Ktory náleźione Kſięgi Zakonu Bożego/
17:
W Kośćiele Sálomonowym/ do ludu ſwoiego
18:
Podał/ by ich wſzyſcy wobec z pilnośćią ſłucháli/
19:
A tym ſię ſpoſobem w ſłużbie Bożey ſpráwowali.
20:
Ná co że ſię poddáć nie chce Ierycho przeklęte/
21:
Gdy ty będą dłużey trąbić głośno Trąby święte/
22:
Obalą ſię zá pomocą PANSKą mury iego/
23:
A z tąd wiecżna ſławá będźie y Kſiążęćiá tego.
24:
O którym káżdy pobożny zá iego ſtáránie/
25:
Będźie mowił/ Miey go w łáſce ſwoiey Wiecżny Pánie.
26:
grafika

strona: *2

1:
NAiáſnieyſzemu Pánu/ Pánu Zy=
2:
gmuntowi Auguſtowi/ z Bożey łáski Krolowi Polskiemu/ Wielkiemu
3:
Kſiążęćiu Litewskiemu/ Ruskiemu/ Pruskiemu/ Zmoydzkiemu/ Má=
4:
zowieckiemu/ Inflánckiemu/ etc. Pánu á Dźiedźicowi etc.
5:
Pánu á Pánu/ Pánu memu miłośćiwemu etc.
6:
grafika
7:
Naiáſnieyſzy Miłośćiwy Krolu etc.
8:
SA
M Pan Bog wſzytko dobre ſpráwuie/ cżyni/ y dá-
9:
ie ludźiam ná świećie: Abowiem on ieſt wſzego dobrá doſkonáłe-
10:
go pocżątkiem/ o cżym gdyż ták káżdy Krześćiáńſkiego ſtanu á zá-
11:
wołania cżłowiek powinien wierzyć/ thedy dáleko więcey Wáſzá
12:
Krolewſka Miłość iáko Krol Krześćiáńſki/ tákże też o nim wie-
13:
rzyſz/ y zá tho v ſiebie racżyſz rozumieć/ iż to od wiekow zá przey-
14:
rzeniem Bożym/ y zácżęło ſię/ y do they doby trwa/ żeś Wáſzá Krolewſka Miłość po
15:
przodkoch ſwych chwálebnych/ ná thych ſławnych páńſtwach od niego ieſt Krolem/ pomá-
16:
zańcem/ y wielkim możnym Pánem/ á wodzem ludu Bożego poſtáwion/ á zá wolą iego
17:
swięthą przez thák wiele lath Wáſzá Krolewſka Miłość ſławnie nád narody náſze-
18:
mi pánuieſz. Miedzy kthoremi będąc ia ieden z obywáthelow tych kráiow cżuię ſię w
19:
thym/ żem ieſt naprzod á nádewſzythko Pánu Bogu powinien. Gdyż on z dawná pod
20:
pánowániem świątobliwym przodkow W. K. M. Krolow Polſkich/ y Wielkich Kſiążąt Li-
21:
tewſkich/ Dom á Rodźice moie zacną vcżćiwośćią ſtanu Slácheckiego ochędożył/ y kthemu
22:
ſpráwiwſzy łaſkawe ſerce W. K. M. ku mnie/ dobrodźieyſtwem W. K. M. znácżnym racżył
23:
mię okráśić: Zá co ia iego świętey Boſkiey miłośći/ acż niedoſtoynie/ dáię cżeść y chwałę/ A
24:
W. K. M. iáko iego źiemſkiemu namiáſtkowi/ bedąc wdźięcżnym pámiętnikiem ná dobro-
25:
dźieyſtwá W. K. M. z vprzeymey mey chući záwſze dźięki cżynię. A chcąc nieiákie tey tákowey
26:
mey wdźięcżnośći świadectwo przed ocżymá ludzkiemi przećiw W. K. M. Pánu ſwemu przy
27:
rodzonemu pokázáć/ vmyſliłem to co v ſiebie mam zá naywiętſzą pocżtę ofiárowáć W. K. M.
28:
ſpráwuiąc ſię w tym wedle woley Bożey/ ktory roſkazawſzy poſłuſzeńſtwo ku ſobie/ y wypłáce-
29:
nie dániey Bogu powinney/ też drugie poſłuſzeńſtwo z cżynſzem przykazał oddawáć vrzędom
30:
przełożonym/ ktore on ná tym tho świećie poſtáwić wedle wiecżnego ſwego rozſądku racżył.
31:
A gdyżem w piśmiech hiſtoriy/ acż máło w nich cżytáiąc/ iáko świeckiego ſtanu cżłowiek ná-
32:
lazł o tym zmiánkę/ iż zá cżáſu Ptolomeá Egiptſkiego Krolá Demetryus Fálereus zacny Mę-
33:
drzec/ ácż Bogá prawdźiwego nie znał/ rádźił mu/ áby w Grecki ięzyk zakon Boży był
34:
przełożon koſztem á ſkárbem krolewſkim. Ia thedy vdawſzy ſię tym ſládem z pobożney zawiśći
35:
ſwoiey/ z mey máiętnośći/ ktorey z woley Bożey á z pocżćiwego nábyćia przodkow mych/ y z łá-
36:
ſki W. K. M. ku mnie vżywam/ tymże ſwym właſnym dobrem á nakłádem moim vcżyniłem
37:
rzecż tákową/ o ktorey mam tę nadźieię/ od wſzech Krześćiáńſkich ludźi być godną pochwały/
38:
miedzy narod Słowieńſkiego ięzyká pod Tytułem á imieniem W. K. M. ſławnym Krolew-
39:
ſkim/ kazałem wydáć/ To ieſt/ tę świętą lekcyą/ Kſięgi Bibliey/ zakon pierwſzy przykazánia Bo
40:
żego/ tákże y Teſtament nowy Ewánielią Páná Kryſtuſowę/ na Polſką mowę dawſzy przeło-
41:
żyć/ do cżego Pan Bog podpomoc á poſzcżęśćić mi w tey ſpráwie racżył/ ktorą nie ſkwápniem
42:
zácżynał/ ánim tego przedſięwźięćia ſwego tylko ſwym właſnym zdániem cżynił/ Ale zá ſpołe-
43:
cżnym zezwoleniem wſzytkich Kośćiołow á Zborow Krześćiáńſkich/ w páńſtwach W. K. M.
44:
ták w Koronie iáko y w Kſięſtwie wedle ſzcżyrego ſłowá Bożego rozmnożonych/ ktorzy z po-
45:
śrzod ſiebie zgodnie obrawſzy ludźi tákowe/ iákie nalepiey á nauwáżniey do thego vmieiętne/
* ijgodne/


strona: *2v

Liſt.
1:
godne/ á ćwicżone być rozumieli y ználi/ Tákże onym zá moim żądániem zlećili á porucżyli to/
2:
cżegom ia/ świádek ieſt Pan Bog/ zdawna z wielką chućią widźieć prágnął. Gdźie w tey tho
3:
nie ledá ſpráwie/ tych dobrych a cnych ludźi vmieiętność/ wiára/ y pilność/ ták pobożney pra-
4:
cey ich iawnie doſyć ieſt ſię pokazáłá/ w cżym ſłowy długiemi zálecáć onych niechcę/ znácżnie ie
5:
záleca świętobliwe ich ſtaránie v káżdego wiernego/ a tym więcey v W. K. M. ktorego Pan
6:
Bog rozumem á wielkim rozſądkiem we wſzytkim obdárzyć ieſt racżył. A thák iákom pomie-
7:
nił wyzſzey pod chwálebnym imieniem W. K. M. roſkazawſzy then vpominek wydrukowáć/
8:
W. K. M. ſwemu miłośćiwemu przyrodzonemu Pánu do Libráryey W. K. M. daruię/
9:
ktorą wiem wielką być. Wſzákoż nie przeto podáię do niey ty Kſięgi/ áby ſię ich więtſzy pocżet á
10:
licżbá w Bibliotece W. K. M. przycżyniłá/ á potym tylko iżby to w záwárćiu miáło leżeć/ Ale
11:
aby od W. K. M. przodkiem ſámego/ y od ludźi narodow Krześćiáńſkich/ ktore Pan Bog
12:
pod ręką W. K. M. mieć racży/ vſtáwicżnie a cżęſto iáko ſpráwá Boża/ zá kthorą wſzytko ná
13:
świećie należy/ byłá przecżytána: Bo ztąd przypátrzy ſię pierwey káżdy temu kreſowi/ ku kto-
14:
remu prze zbáwienie náſze wiecżne ſiebie y żywoty náſze prowádźić mamy. A potym też w tym
15:
świętym piśmie/ y to wſzeláki ſtan naydźie á obacży/ y náucży ſię tego/ pocżąwſzy od paná/ iá-
16:
ko on porządnie Rzecżpoſpolitą ſprawowáć ma: naydą theż y poddáni w iákich obycżáioch á
17:
poſtępkoch przyſtoynych przećiw Bogu y przełożonym ſwym zoſtawáć máią. Gdźie oſobliwie o
18:
to W. K. M. z wiáry mey życżliwey proſzę/ niechćiey pochyláć vſzu ſwych Krolewſkich táko-
19:
wym ludźiam/ ktorzy ſámych tylko docżeśnych ſwych wcżáſow ſtrzegąc/ zazdrośći tey znacż-
20:
nie vżywáią/ á nalepſzego tego ſzcżęśćiá wſzem wobec vporem ſwym nie życżą: Abyś y W. K.
21:
M. ſam y ini mieli to cżytáć y w tym ſię ćwicżyć/ cżego wſzytkim dla oſięgnienia kroleſtwa wie
22:
cżnego ieſt potrzebá. Abowiem ieſli obietnicam Bożym chcemy wierzyć/ iákoż ſłuſznie mamy
23:
im wiárę dáć/ tedy godźi ſię wſzem wárſtátom źiemſkim/ áby ſię im tego nikt nie zabrániał dowiá
24:
dowáć/ o cżym ſię ráno y wiecżor káżdy badáć ma. Boć ieden gośćiniec wſzytkim do práwice
25:
Bożey/ ták też zaſię/ cżego nas Pánie Boże vchoway/ y w lewo. Przeto we wſzey mey pokorze
26:
poddáney W. K. M. Páná ſwego przez imię Boże proſzę y nápominam/ ábyś tymi ſłowy mo-
27:
iemi/ y tą vprzeymą żądliwośćią gárdzić nie racżył/ pámiętáiąc co Mędrzec nápiſał: Podoba-
28:
ią ſię Krolom vſtá ſpráwiedliwe/ y prawdę mowiącego miłuią. A co wiedźieć że ſnadź to teraz
29:
Pan Bog cżynić racży/ iáko w on cżás dźiáłał/ gdy karząc lud ſwoy prze złość y niewdźięcż-
30:
ność/ odiął był z pośrzodká ich zakon ſwoy/ ktory potym áż zá Iozyaſza onego dobrego Krolá
31:
okazał ná iáśnią przez ręce Elcyaſzá Kápłaná y Sáfáná Kánclerzá iego. Co dźiś tákowym-
32:
że kſztałtem ſam Pan Bog pobudźiwſzy ktemu moie ſtáránie/ do rąk W. K. M. to práwo ſwo-
33:
ie podawáć racży. Cżego ia vprzeymem ſercem W. K. M. życżę/ abyś náſláduiąc przykłádu
34:
tego ták świętego Krolá/ nas ſwe poddáne do thego wieść/ napomináć/ y vcżyć racżył/ żeby-
35:
ſmy ſię vſtáwicżnie chwálebnym zakonem Boſkim/ ktory od niemáłego cżáſu bárzo miedzy ná-
36:
mi zániedbány był/ máiąc go iuż teraz przed ocżymá/ onym ſprawowáli/ báwili/ y ćwicżyli ſię
37:
w nim. Skąd nie tylko W. K. M. ſámemu ſzcżęśćić ſię będźie/ ále y nam wſzytkim pod roſka-
38:
zowániem twym/ gdy pátrząc ná W. K. M. od błędow w kośćioł wnieſionych/ do Bogá á
39:
Oycá Páná náſzego Iezuſá Kryſtuſá/ ze wſzytkiey duſze náſzey vdamy y náwroćimy ſię/ chowá
40:
iąc iego Syná świętą Ewánielią/ iákoſmy ná to ſą obowiązáni. A wedle tey Ewánieliey przez
41:
zbáwićielá náſzego nam podáney/ tákże náuk Apoſtolſkich/ y Ceremoniy tákowych będźiem v-
42:
żywáć/ iákich to oboie piſmo nas vcży. Ná co ácż ſię wſzytkim pilno oględáć należy/ ále ieſzcże
43:
bárźiey W. K. M. gdyż do was wſzech pobożnych Krolow bráćiey ſwey on błogoſłáwiony
44:
Krol Dawid Prorok y Arfiſtá Boży vpominánie tymi ſłowy cżyni: Nuż teraz Krolowie ro-
45:
zumieyćie/ ćwicżćie ſię kthorzy ſądźićie źiemię. Lecż ieſliże/ cżego Pánie Boże nie day/ vwo-
46:
dząc ſię dłużey zá świátem/ niebacżąc omylnośći iego/ lękáiąc ſię ieſzcże iákiey obłudy á ćieniá/
47:
poydźiem dáley w tenże błąd/ ktory wedle Dánielowego proroctwá then nieſromieźliwey twa-
48:
rzy Kſiądz Rzymſkiey Bożnice Báłwan/ zruſzyćiel dźiś iáwny pokoiu Krześćiáńſkiego roz-
49:
ſiewácż kąkolu/ ktory w ſwey záráźliwey winnicy hoynie roſpłodźił tho źiárno/ Iáko właſny á
50:
prawdźiwy Antykryſt/ zá ktorym tákowym iáſzcżorcżego rodzáiu przewodnikiem ſlep[ym/ ieſli-]
51:
byś ſię W. K. M. wdawał áż do końcá/ y nas lud wierny Boży zá ſobą też prowádźićby[ś chćiał-]
52:
by Pan Bog dla odrzucenia prawdy ſwey/ iż ią niektorzy chcąc práwie mieć wywroco[ną y zni-]
53:
ſzcżoną náwſzem iego świętą Boſką chwałę/ nas zá to z Waſzą K. M. wſzytkich/ ná z [eſromo-]
54:
cenie/ vpadek/ y ná podłość/ á ná złamanie wiecżne/ ktore ſię iuż pocżęśći/ nieſtetyſz/ mi[edzy ná-]
55:
mi zácżyna/ przed ocżymá inych narodow/ iáko przed tym z Grecyą dla bałwochwálſ[twa v-]
56:
cżynił/ w rzecżach poſpolitych náſzych nie vdźiáłał/ á potym y od wiecżnego ſwego n [ieśmier-]
57:
telnego weſela/ ktore nam przez iedynego Syná ſwego obiecał dáć/ nie odráził/ y nic [zámknął]
58:
brony do chwálebnych przybytkow ſwych/ iáko przed onymi głupiemi dźiewkámi fortę [záwárł]
niechcąc


strona: *3

Liſt.
1:
niechcąc ſię więcey ku nam znáć/ iáko to ku kochánkom roſtucżonym w przyſmákach á napoiach
2:
z kubká tey maſzkáry Bábilońſkiey/ z onym ſwym ſpráwiedliwym/ ále bárzo ſtraſzliwym á ſro-
3:
gim wyrokiem/ od ktorego Apellácya nigdźiey nie poydźie. Abowiem przed nim drży wſzeláki
4:
ziemſki vrząd/ y káżdy naywiętſzy y naymożnieyſzy wedle tego świátá Máieſtat. W cżym áby
5:
W. K. M. y nas wſzytkich Pan Bog poſtrzedz/ vchowáć/ y tarcżą obrony ſwoiey dobrotliwey
6:
założyć racżył/ á cále ku zbáwieniu zá tym to ſzcżytem ſwoim záchował/ ku ktoremu W. K. M.
7:
náſláduiąc modlitwy á pokory Krolá Mánáſſe/ vſtáwicżnie przez wſzytki dni ſwoie vpadá-
8:
iąc ná koláná w ſercu ſwoim Krolewſkim prośbę gorącą cżynić rácż/ żądáiąc od niego wſzelá-
9:
kiego docżeśnego y wiecżnego dobrá. A Pan Bog ktory przez ięzyk ludzki w miłoſierdźiu ſwo-
10:
im wyſłowion być nie może/ thákim W. K. M. ná vrzędźie á ſtolicy twey poświęconey Kro-
11:
lem mieć będźie/ iáko ony dobre w Zydoſtwie y w Krześćiáńſtwie Krole miał: Da zmyſł ná-
12:
wſzem roſtropny/ y wpiſze zakon ſwoy w ſerce W. K. M. podáiąc ná káżdą chwilę ſąd ſwoy/ y
13:
ſpráwiedliwość ſwoię W. K. M. iáko ſynowi Krolewſkiemu. W cżym ábyś W. K. M. y ſpo-
14:
ro y trwále z Tálentu ſobie od niego zleconego ſłuſzną záwſze licżbę dawał/ tedy y zdrowiem
15:
dobrym W. K. M. pośili/ też będźie racżył zwyćięſtwo nád nieprzyiaćioły dáć/ y rozmnoży ćię
16:
z Krolową Małżonką W. K. M. miłą/ z ták ſławnego w Krześćiáńſtwie narodu corką/ á nie
17:
oſtáwi nas ſierotámi/ bo to v niego wſzytko y podobno y łácno. Abowiem on ſam ieſt Bog á
18:
Pan wiecżney mądrośći/ mocy/ y dobroći ſpolnie z Synem ſwoim y z Duchem świętym/ ktory
19:
wſzytko tho co ku dobrey ſpráwie Krolewſkiey należy/ iáko záwſze miłuiącym ſiebie dawać
20:
zwykł/ ſzcżodrze W. K. M. nádáć będźie racżył. Cżego ia W. K. M. ſwemu miłośćiwemu
21:
Pánu/ świádcżąc onym ſámym/ gdyż ſerce moie iemu wiádome ieſt/ wiernie życżę/ y zá to ie-
22:
go wyſokiego Máieſtatu niegodnie iáko grzeſzny cżłowiek á nędzny robak proſzę/ áby to wſzy-
23:
tko zyśćił/ y potym długo tego poſtrzegł nád W. K. M. pomázáńcem ſwoim etc.
24:
Dan w Wilnie Mieſiącá Wrześniá dźiewiętnaſtego dnia. Roku od národzenia Syná Boże-
25:
go/ Tyſiącnego/ pięćſetnego/ ſześćdźieſiątego trzećiego.
26:
Naiáſnieyſzego Máieſtatu W. K. M.
27:
Zycżliwy ſłużebnik/ poſłuſzny
28:
poddány/ y wierna Rádá/
29:
Mikołay Rádźiwił etcet.

strona: *3v

1:
O Pożytku Piſmá ſwiętego/ y o wſzyt-
2:
kiey ſpráwie przekłádánia tych Kſiąg/ ku Krześćiáńskiemu Cży-
3:
thelnikowi Przedmowá.
4:
grafika
5:
W
Ták zacney á ſwiętey ſpráwie/ gdyby ſię dłużſzemi ſłowy
6:
zábáwić godźiło/ tedy koniecżnie trzy rzecży ſobie przed ocży bráćbychmy
7:
mieli. Naprzod co zá ſkárby piſm ſwiętych w ſobie zámykaią/ y iákie ieſt
8:
zacne ich doſtoieńſtwo/ á nád to iáko nigdy pożytek ich oſzacowan być nie
9:
może. Abowiem onyć ſą ſamy nawyzſze dobro/ nád ktore nic koſztowniey-
10:
ſzego tu ná wſzytkim świećie miedzy ſobą nie mamy/ gdyż ony ſą iáko klucż
11:
ktory nam otwarza kroleſtwo Boże/ ábychmy tám wſzedſzy poznáć mogli/ ktorego Bogá chwá
12:
lić nam potrzebá/ á dokąd on też nas wzywać y powoływáć racży. Są nam też práwie proſtą á
13:
pewną drogą/ ktora nas niepochybnie prowadźi/ żebychmy tułaiąc ſię nie błądźili/ áni byli ſpra-
14:
cowáni po wſzytek cżás żywotá náſzego. Są nam też pewnym á nieomylnym práwidłem/ po-
15:
kázuiąc nam roznicę miedzy złym y dobrym/ á vkázuiąc nam prawdźiwą chwałę Bożą/ iżbych-
16:
my ſię głupie nie vnośili/ będąc tymi rzecżámi ktore ſię nam zwierzchu piękne zdádzą/ vwiedźie-
17:
ni: Ani żebychmy tych rzecży za ſwięte mieli/ ktore Pan Bog iako złośćiwe á potępione wzgar-
18:
dza y odrzuca. Swiátłem nam ſą/ świecą/ y iáſną pochodnią/ w pośrzod wſzech ćiemnośći
19:
świátá tego nas oświecáiącą/ iżbychmy ſię iákoby ocżu niemáiąc ná onych zawodách wielkich/
20:
ktorych ieſt zewſząd doſyć około nas nie potknęli/ áni ſie zá káżdym náſzym pokrocżeniem ná nich
21:
powálili: Są ſzkołą y ćwicżeniem wſzytkiey mądrośći/ ktora zacnie przewyzſza każdy dowćip
22:
rozumu ludzkiego/ ták iż ieſt w wielki podźiw y v Aniołow świętych/ Zwierzćiádłem ſą/ w kto
23:
rym oblicże Boże oględuiemy y widźiemy ábychmy ku iego chwale byli przekſzthałtowáni. Są
24:
nam też iáko práwe Krolewſkie ſceptrum/ ktorym nas Pan iáko poddáne ſwe rządźić y ſprá-
25:
wowáć racży. Są w ręce Páńſkiey iáko laſká/ przez ktorą nam znáć dawa że on ieſt przenalep-
26:
ſzym y napilnieyſzym páſtyrzem náſzym. Są nam iáko mocny prziwiley á práwie iáko liſt żelázny
27:
ná ono przmierze/ ktore z námi Pan dobrowolnie vcżynić racżył z ſzcżyrey ſwey dobrotliwośći/
28:
dawſzy ie nam ná ſię iáko cyrográf/ iż iuż z nami wiecżną związką złącżon ieſt. Swiádectwem
29:
ſą świętych iego dobrodźieyſtw przećiwko nam/ przez ktore otrzymawamy vſpokoienie ſumnie
30:
nia/ y mamy pewną wiádomość w cżym ieſt położone zbáwienie náſze/ y wſzytko co ku żywoto-
31:
wi wiecżnemu należy. Pokármem ſą duſzam náſzym/ ktorym tylko ſámym bywáią wychowáne
32:
ku zdrowiu wiecżnemu: Owa krotko powiedáiąc/ tyć piſmá ſámy to ſpráwuią iż my ieſtechmy
33:
rozni od pogánów/ gdyż tákie święte náuki mamy ktore ſą pewne/ y ná wſzem nieomylną pra-
34:
wdą Bożą podpárte/ y nieieſtechmy takiemi iáko oni ktorzy zá wątpliwem piſm ſwoich rozumie-
35:
niem y tu y owdźie ſie vwodzą/ á w niepobożney ſwey krnąbrnośći wiedząc y chcąc zátwárdzeni
36:
bywáią. Tyć wſzytki ine rzecży zdało ſię nam tu naprzod przełożyć/ bacżąc iáko ſą do tego właſ-
37:
nie należące/ przynoſząc zſobą ku wſzytkim ludźiam Krześćiáńſkim naṕominánie/ áby ie wdźię-
38:
cżnie prziymowáli/ á iżby ták zacny klenot nád wſzytki ine ſkarby ſobie przekłádáli/ przytym ták
39:
wielkich y zacnych ſtanow ludźie/ iáko też niżſzych á podleyſzych/ pilnie ſię ſtárác máią áby ták za-
40:
cnego dáru y vpominku vcżeſtniki ſię ſtáli/ ktory oto Pan Bog oprocż wſzego bráku/ y niewiy-
41:
muiąc nikogo/ ſzcżodrobliwie á miłośćiwie wſzem wobec podáć racżył.
42:
Tu by ſię też y to ſłuſznie przypomnieć godźiło/ a káżdyby to ſobie przyſtoynie miał bráć przed
43:
ocży/ żeć to ieſt iáwny á iáſny znák ſercá niewdźięcżnego/ zátuláć vſzy ſwe gdy Pan Bog do nas
44:
mowi/ y odbiegáć precż od niego gdy nas do śiebie wzywa/ á ktemu gdy ieſzcże mieyſcá tey náuce
45:
ſwiętey ku ſłyſzeniu nie dawamy/ w ktorey ſię nam iáwnie ku zbáwieniu náſze mv oznaymić racżył:
46:
Przyſtoynieby też tu miałá być ſztrofowána y zgromiona niepobożna śmiáłość ludźi onych/
47:
ktorzy ten dar Boży wydźieráią ludowi Bożemu/ zákázuiąc y zápowiedáiąc im cżytánia piſm
48:
świętych/ y łupią wierne Páńſkie z zbawienia ich/ iákoby więc Pan Bog iáſnie tego znać [nie]
49:
dał/ żeć on chce áby to wſzytkim co ich ieſt ná świećie narodom/ y każdym ięzykiem było poda[no/]
50:
gdźie tu oto ſłuſznie moglibyſmy rzec/ iákie to ieſt wielkie á ſrogie okrućieńſtwo wydźieráć po-
51:
karm duſzam zgłodniáłym/ chcąc áby ſię tylko wiátrem karmiły/ á co nád nagorſze/ iż miáſto po-
52:
traw zdrowych/ śmiertelny iad á trućiznę im podawáią. Po tąd tedy im nakrocey być mogło te-
gochmy


strona: *4

Przedmowá.
1:
gochmy tu wprzod dotknąć chćieli/ coby ſłuſznie ku pierwſzey cżąſtce náleżeć miáło/ ácżćiby to co
2:
ſię wyzſzey krotko powiedźiálo dłuzſzymi ſłowy było wypráwić potrzebá/ wſzákoż mądry á bácż-
3:
ny cżytelnik y z krotkiego nápominánia wielki ſobie pożytek wźiąć może/ A zwłaſzcżá z tey oto wto
4:
rey cżąſtki/ w ktorey Krześćiáńſcy cżytelnicy ku gotowośći nápominánie mieć będą/ iákoby z po-
5:
żytkiem piſmá święte cżytáć mogli/ ktorey to gotowoſći dwie ſą cżąſtce: Pierwſza/ ile ſię dotycże
6:
z náſzey ſtrony thák iáko przyſtoi/ ábychmy ſerce pochopne y chutliwe ku piſmam świętym przy
7:
noſili/ pilnie bacżąc ku ktoremu celowi zmierzáć mamy/ gdyż żaden rzecży Boſkich nigdy poiąć
8:
nie może/ áni ku Pánu Bogu pochopnym będźie/ ieſliż z vprzeymem á chutliwem ſercem nie po-
9:
da ſię iemu/ będąc gotow áby doſyć cżynił wſzytkiemu roſkazániu iego/ ieſliż ſię nie roſprzęże z
10:
mnimániem y zrozumkiem ſwem pierwſzym/ á nie poda cále vmyſłu ſwego pod iego roſkazánie
11:
święte: Ieſliż iáko mocnym krygiem hámowáć nie będźie pożądliwoſći ſwych wedle woley á zá
12:
mierzenia miſtrzá ſwoiego/ Ieſliż dobrowolnym nie zoſtánie więźniem áby był pod iarzmem ie-
13:
go/ ktore niewolſtwo y więźienie nie tylko nád káżdą wolność ma być przekłádáne/ ále też nád
14:
wſzelkie pánowánia y przełożeńſtwá zacniey ma być poważone: Przytym ieſliżby myſli ſwey wy
15:
nioſłey zápomniawſzy nie podał ſię w táką pokorę ktorey Pan Bog záwżdy chce po ſwych wier
16:
nych/ Abo ieſliżby nie otworzył á nie odkrył iawnie ſercá ſwego ku prziymowániu thego coby
17:
iedno vſłyſzał: Ktemu ieſliby boiaźni a powinney vcżćiwoſći nie záchował/ kthorąchmy winni
18:
Boſkiemu máieſtatowi ſtworzyćielá náſzego/ ábo ieſliby nie miał ſzcżyrey á vprzeymey chući ku
19:
ſzukániu wołey Bożey/ ktora ieſt iáko pewnym kreſem y zámierzeniem/ iáko á ktorym ſpoſobem
20:
żywot ſwoy/ obycżaie/ myſli/ ſłowá/ ſpráwy y rozmowy/ káżdy iáko pod ſznur ſpráwowáć y
21:
miárkowáć powinien/ A nád to ieſliż ſię kto do końcá z rzecży źiemſkich nie wymotha/ á nie v-
22:
wolni vmyſłu y ſercá ſwego/ od pożądliwośći/ od prac/ y od ſtáránia świátá złego/ á odłoży-
23:
wſzy precż ná ſtronę wſzytki przekázy y zawády/ nie vda ſię zá rozmyſlániem rzecży niebieſkich/
24:
wyrzekſzy ſię z poſłuſzeńſtwá świátu w złośćiách położonemu/ Ale iż z przyrodzenia bárzo dá-
25:
lekimi ieſtechmy od thego/ á owſzem themu wſzędychmy ſą ná odpor/ naprzod nam potrzebá
26:
proſić Páná Bogá/ żeby na Duchem ſwym S. do tego ſpoſobne zgothowáć y ſpráwić racżył/
27:
gdyż oprocż rátunku y wſpomożenia iego prożne ſą wſzythki náſze pilnośći/ prace/ ſtáránia/ y
28:
cżuynośći: Lecż gdy záſię to otrzymamy/ iuż będźie zięt káżdy ſtrách á boiaźń/ gdyżechmy ſą pod
29:
mocną ręką wodzá y ſprawce możnego: Y ktemu tę pewną otuchę mamy/ iż ſię Pan Bog w żad-
30:
ney rzecży wzbrániáć nam niebędźie/ gdy go zuprzeymem á wiernym ſercem ocż prośić będźie-
31:
my/ Táć tedy ieſt pierwſza cżąſtka/ iákim ſpoſobem potrzebá ſię nam mieć ku tey gotowośći/ kto-
32:
rą káżdy záchować powinien/ kto ſię iedno chce obieráć około piſm świętych.
33:
Druga ieſt cżąſtká ábychmy ná to pámiętali/ máiąc to vſtáwicżnie ná dobrym bácżeniu/ iż
34:
nie ledá iáko á oprocż ſtátecżnego rozmyſłu w piśmiech świętych obieráć ſię mamy/ Ani ſię w
35:
nich tu y owdźie tułáć/ nie mogąc nigdy prziydz ku ich kreſowi pewnemu/ y dla thegoż ſię nam
36:
z pilnośćią ná to oglądáć potrzebá/ iżbychmy ſię w nich prożnym rozmyſlániem y głębſzym nád
37:
rozum náſz wywiádowániem nie zábawiali/ ani ſię gadkámi mniey potrzebnymi y nieprzyſtoy
38:
nymi parali/ z ktorych nic inego nie rośćie/ iedno roznice/ zwády/ nieſnaſki/ iáko nas z tego prze
39:
ſtrzega Apoſtoł S. á ktore tylko fráſuią/y trapią vmyſł náſz ſubthelnym nieiákim ſpoſobem/
40:
zwodząc nas z proſtey śćieſzki/ á od mocnego y pewnego gruntu odrywáiąc: Ano piſmá święte
41:
nam od Páná Bogá podáne/ nie dla tego nam ſą zlecone y zwierzone/ ábyſmy tylko imi zbytecż
42:
ne náſze o rzecżách głębokich wywiádowánie y rozmyſlánie náſyćić mieli/ abo żeby tylko náſzemu
43:
mnimániu dwornemu ſłużyć miały/ Ale żeby nam (iáko powieda Apoſtoł) ſzły w pożytek/ á kto
44:
rymże ſpoſobem? aby nas w dobrych cnotách zápráwowáły/ ćieſzyły/ nápominały/ y w káżdey
45:
dobrey ſpráwie doſkonáłymi vcżyniły: A toć ieſt prawdźiwe piſm ſwiętych vżywánie. Wſzákoż
46:
ieſliby ieſzcże ktho pytáć chćiał/ Y coż wżdy zá pożytek z nich bierzemy? odpowiem iednym ſło-
47:
wem/ Iż z nich tę naukę mamy/ iáko wſzytko náſze vfanie w ſámym tylko Pánu Bogu pokłádá-
48:
iąc w iego świętey boiáźni chodźiemy: A gdyż Kryſtus Pan y zakonu y Prorokow ieſt dokoń-
49:
cżeniem/ y doſtátecżną wſzytkiey Ewánieliey doſkonáłośćią: Do thego tedy iedynego celu im
50:
naprośćiey zmierzáć mamy ábychmy go poználi/ y mocnie ſię go trzymáiąc by namniey ſię od nie
51:
go nie odſtrzeláli/ ieſliż z wielkim ſwym niebeſpiecżeńſtwem od niego ſię obłądźić nie chcemy/ A-
52:
le iż ſłowy ſzerſzemi tych dwu cżąſtek nie wypráwuiemy/ tá ieſt przycżyná tego/ że nie rzkąc áby
53:
ſię to ták w krotkiey rzecży á przedmowie zámknąć mogło/ lecż gdyby nam tho dłuzſzemi ſłowy
54:
wypráwowáć przyſzło/ oſobne kſięgi otymbychmy piſáć mogli: A dla thegoż doſyć ná tym będźie
55:
iż ſię ták tego tylko z wierzchu á krotko dotknęło/ nápominaiąc krześćiáńſkiego cżythelniká kto-
56:
rym ſpoſobem przychodźić ma ku pożytecżnemu piſm świętych cżytániu/ y iáko z ſercem chutli-
57:
wem prziymowáć ie ma/ á iáko ſię w nich vſtáwicżnie poki będźie żyw ćwicżyć powinien.
58:
Trzećia rzecż ieſt ktorą ſię nám też tu przypomnionąć zdáło/ co zá ſpoſob ieſt tego ná przyro-
* iiijdzony ięzyk


strona: *4v

Przedmowá.
1:
dzony ięzyk Polſki przekłádánia/ o ktorym tu kroćiuchną ſpráwę dáć możemy/ nie báwiąc dłuz-
2:
ſzą rzecżą cżytelniká ſpieſzącego ſię ku cżytániu piſm świętych/ Y choćiaż iuż ſą pierwey kſięgi Bi-
3:
bliey po Polſku przełożone y ná iáśnią podane/ ktorych ktożkolwiek ieſt áutorem y powodem/ á
4:
wykładácżem/ tedy ile ieſt rzecż przyſtoyna ziednał ſobie v káżdego chwałę y ſławną pámięć/ iż
5:
wedle biegłośći y dowćipu ſwego/ ále ſnadź więcey z dáru od Bogá wźiętego/ podał ty piſmá na-
6:
rodowi ſwemu/ przełożywſzy ie przyrodzonym ięzykiem ku cżytániu/ chcąc ie tym ſpoſobem przy
7:
wieść ku temu żeby ſię wżdy tym pilniey wywiádowáli woley Bożey/ ktorą ſtanowie duchowni
8:
nie wiem ieſli zdrádą cżyli nieumieiętnośćią tłumili/ á tylko nędzny lud á nieumieiętne proſtacż
9:
ki kłamliwemi plotkámi tucżyli áż do tego cżáſu: Wſzákoż ten ktory oto pracą tę przedśięwźią-
10:
wſzy podał ią miedzy ludźi/ iż ták doſtátecżney pomocy nie miał/ ktorey było ku temu przekłá-
11:
dániu potrzebá/ gdyż tylko iáko to y ſam zna iednegoż ſámego ſtárego wykładacżá w tym náſlá-
12:
dował/ nie dźiw tedy iż to przełożenie iego ieſt niedoſtatecżne/ zátrudnione/ á ktemu ná wielu
13:
mieyſc od piſm Zydowſkich y Greckich dałeko ſię odſtrzelawa/ co ſnádnie pobacżą ći ktorzy ſię
14:
iedno do práwych źrzodł będą vćiec chćieli: Ale to rzecz dźiwna iż w niektorych ieſt táka niewſty
15:
dliwość ábo też niewiádomość/ ktorzy śmieią on tylko ſam ſtáry wykład nád wſzytki ine prze-
16:
kłádać/ nie dla żadney iney rzecży/ iedno iż poſpolićie imię Ieronimowe w nim zacnie vważaią/
17:
w cżym ſię bárzo mylą/ gdyż z wiela dowodów á nawięcey z piſm iegoż ſámego to ich fáłeſzne mni-
18:
mánie pokázáć ſię może/ wſzákoż oni iednák choćiaż ſię w tym bárzo mylą/ przedſię áby głupſtwo
19:
ſwe tym iaśniey pokazali/ śmieli to iáwnie ná piśmie podać/ iż ſtárego zakonu kſięgi Zydow-
20:
ſkie po ześćiu z świátá Ieronimowym/ od Zydow ſą pofáłſzowáne y popſowáne/ á tho nawię-
21:
cey dla tego cżyniąc/ áby świętą zacność prawdy piſm Zydowſkich wniwecż obroćili/ á kthemu
22:
iżby wierne wykłády z prawdźiwych zdroiow wźięte/ wſzędy poſpolićie podeyzránymi vcżynili/
23:
y wſzytkiemu świátu ie ohydźili á obmierźili/ ták iż iáko ſámi ku vznániu prawdźiwey świat-
24:
łośći przyidź nie mogą/ będąc ſwymi záſtárzáłymi ćiemnoſćiámi ogárnieni/ á prawie w nich po-
25:
tonąwſzy/ tak áby y proſtaczki á ludźi nieumieiętne od vznánia prawdy pohámowáli y odwie-
26:
dli/ o ktorych iśćie oſobliwą pilność cżynić mieli/ y około zbáwienia ich pracą á vſtáwicżne ſta-
27:
ránie cżynić byli powinni: Wſzákoż ty ich nicżemne wywody doſyć ſię nam zdáło thák krotko
28:
przebieżeć y pokázać/ gdyż zá oto tych náſzych cżáſow dźiſieyſzych/ zá ktorych ſię y vmieiętność ię
29:
zykow z poznániem prawdy zacnie roſkwitnęłá/ żaden ták głupi y ſproſny nie ieſt/ ktoryby ſná-
30:
dnie they ich nikcżemnoſći pobacżyć nie mogł: Niechayżeć ſię thedy ći ſzácunkarze w Ieroni-
31:
mie (tak iáko ſię im ſni o tym) według ſwego podobánia kocháią: Nam (ktorzy tę nádźieię ma-
32:
my) zá ſpráwą lepſzego duchá zdało ſię pokuśić iną drogą do tego náſzego przekładánia/ nie dla
33:
tego żebychmy iuż on ſtáry wykład precż odrzućić mieli/ ktoryby ſłuſznie od nas ſwemi chwała-
34:
mi mogł przyzdobion być/ gdyby ſię nam tym zábáwić godźiło/ Ale iż ten ſtáry wykłádácż ktoż-
35:
kolwiek ieſt/ nie wſzędy doſzedł ſámey ſzcżyrey prawdy/ iáko ſię to z wiela mieyſc pokázáć może/
36:
tedychmy z pilnoſćią ſię ſtáráli iákobychmy ſzcżyrość prawdy im náłacwiey wypráwić mogli.
37:
Naprzod tedy znáć to muſiemy/ iż ocżkolwiekechmy przedſię wźięli/ koniecżniechmy thego nie
38:
w nádzieię iákiey docżeśney chwały vcżynili/ áni ſię z tąd iákiego docżeśnego pożytku nádźiewá-
39:
iąc/ y owſzem w thák wielkiey á trudney ſpráwie będąc vſtráſzeni/ vmyſlilichmy byli zániecháć
40:
pracey ták trudney/ iedno iż zá prośbámi á práwie zá roſkazániem wiernych Bożych/ y zá po-
41:
bożnym á chutliwym żądániem oſwięconego Kſiążęćiá/ Páná Mikołáiá Rádźiwiła/ Woie-
42:
wody Wileńſkiego/ (kthorego tozacne przedſięwźięćie/ wiecżney pámięći w Kośćiele Páńſkim
43:
godne będźie)/ muśielichmy końcżyć tę świętą pracą/ Oycá niebieſkiego ná pomoc wźiąwſzy/ bo
44:
gdybychmy byli tylko wedle właſnego náſzego zdánia ná ſię thák zacną ſpráwę wźięli/ żadnym
45:
ſpoſobem nie vſzlibychmy byli podeyzrenia y złego o ſobie rozumienia/ iákobychmy ſię w to ſámi
46:
wſzetecżnie á hárdzie wdáć mieli/ Ale iż ſię prośbam kośćiołá Bożego przećiwić nie ſłuſzáło/ y
47:
owſzemby nam niewdźięcżność y niepoſłuſzeńſtwo łácno przycżytáć możono: A przethoż ſámá
48:
tylko tá przycżyná łácwieby z nas v káżdego złe rozumienie zdiąć mogłá/ gdyż da Pan Bog to
49:
cochmy iedno vcżynili/ nie inym vmyſłem ſię dźiáło/ iedno naprzod oglądáiąc ſię ná chwałę Bo
50:
żą/ á przytym ná ſpołecżny pozytek kośćiołá iego świętego: A ták co ſię tknie wſzytkiey tey w ná
51:
ſzym przekłádaniu ſpráwy/ oprocż wykłádácżá ſtárego y inych nowych rozmáitych wykłádow
52:
Láćińſkich w ſtárym teſtámenćie/ tedechmy położyli y zoſtáwili właſny tekſt Zydowſki/ iákoch-
53:
my iedno zá łáſką Páńſką náłácwiey w to vgodźić mogli. W nowym záſię teſtamenćie dokłádá
54:
lichmy ſię wykłádácżow Greckich/ tudźieſz też ták ſtárych iáko y nowych doktorow/ ktorzy wy-
55:
kłády ſwemi piſmá święte zacnie obiáśnili: Przytym wykłády poſtronnych narodow ięzyki przy
56:
rodzonemi przełożone/ około ktorych niż ſą ná iáśnią podáne/ zacni á vcżeni ludźie z wielką pil-
57:
nośćią prácowáli/ zá ktorą my pomoc naprzod Pánu Bogu wielce dźiękuiemy/ potym y ći dźię
58:
kowáć powinni będą/ ktorzy pożytek nie ledá iáki (o cżym pewną nádźieię mamy) z tey náſzey pra
59:
cey da Pan Bog odnioſą. A przetoż w tym vpewnieni będąc/ nic ſię nie lękamy pokątnych przy-
60:
mowek ludźi tych ktorzyby nam ábo látá młode/ ábo oycżyznę/ ábo pierwſze żyćie przed ocży wy

strona: *5

Przedmowá.
1:
rzucáć mieli/ gdyż Pan Bog od ktorego ten oſobny dar y vpominek podan ieſt oto ná ten cżás
2:
narodowi Polſkiemu/ nie wedle naſzych lat rozmierzáć racży mądrość ſwoię/ ale iey káżdemu
3:
wedle ſwego podobánia hoynie vżycża/ á rzecży od świátá zániedbáne y odrzucone ſobie obierać
4:
racży/ áby záwſtydźił á poſromoćił ty ktore ſię tu wedle świátá zacnemi zdádzą/ A iż ktemu kilká
5:
cudzoźiemcow nieiaką cżęſc pracey tey podięli/ iednák z tey przycżyny żaden ſłuſznie zacnośći iey
6:
ſzcżypáć áni iey przygany dać może: Bo ácż ſámi nie do końcá w ięzyk Polſki byli wprawnemi/
7:
wſzákże ſię im na tym doſyć zdáło/ iż ſłow á mow zwycżáynych Zydowſkich/ Greckich/ y Laćiń-
8:
ſkich/ mocy y właſnoſći tym podawali/ kthorzy w ięzyku ſwym przyrodzonym pierwſze mieyſce
9:
miedzy nimi trzymali/ á to co od cudzoźiemcow wypráwiono być nie mogło/ tho oni z pilnośćią
10:
właſnie w tych piśmiech świętych zá podániem ich przekłádáli.
11:
Ná oſtátek ieſliżby kto tákowym był coby nam látá młode/ żyćie pierwſze/ y to że nie do koń-
12:
cá vcżeni ludźie ná tym záſiedli byli/ przed ocży wyrzucáć chćiał/ thedy koniecżnie rádźibychmy
13:
to widźieli/ áby káżdy miał o nas tę pewną ſpráwę co za ſtáránie náſze o tym było/ iákobychmy
14:
my byli kogo w tym przed ſobą przednieyſzym vználi/ Ale iż wſzyſcy ći ktorzy látá ſwoie ſtrawili
15:
około piſm świętych/ á ktorzy (iż ták rzec mam) práwie z młodych lat ſwych w tey ſzkole ſą ćwi-
16:
cżeni y wychowani/ ſpołecżnie nam byli ku oto tey pracy pomagać mieli/ iedno iż oto ty kthorzy
17:
od tákowych náuk dalekimi będąc/ teraz ſobie Pan Bog ku dopráwieniu tey świętey pracey po
18:
wołáć rácżył/ koniecżnieby ſię tedy wſzyſcy ći záwſthydźić mieli y w ſwym wielkim niedbálſtwie
19:
kárać/ Iż oni mogąc temu dawno doſyć vcżynić/ á przedſię dáry Boże iákoby w źiemię zakopa-
20:
wſzy/ ták oto w ſwym wielkim niedbalſtwie zgnuśnieli/ w práwie ſtrętwieli/ á Pánie Boże day
21:
żeby ſię kiedy przykłádem náſzym obudźić y ocućić mogli/ á to coby od nas mniey właſnie było wy-
22:
práwiono/ áby oni przyſzedſzy kiedy ku ſobie/ podięli ſię tey pracey iżby tego popráwili y to wy-
23:
polerowali/ gdyzechmy iśćie nie ſą takowemi ktorzybychmy to twierdźić mieli/ iż tá náſzá praca
24:
iuż ieſt ták doſkonale wypráwiona/ że w niey więcey żadney poprawy nie potrzebá/ á około kto
25:
rey nie mogłby iuż nigdy żaden lepſzey pracey vcżynić: Bo ácżkolwiekechmy w thym vprzeymey
26:
wiernosći y wielkiey pilnośći przykłádáli/ ſtaráiąc ſię iákobychmy namniey od ſzczyrośći praw-
27:
dy nie odſtąpili/ iákoż tę nádźieię mamy żechmy thego zá łáſką Bożą doſzli: Wſzákoż iednák w
28:
ták rozmáitey/ trudney/ y długiey pracy/ y teraz práwie pierwſzy kroć ná iáśnią podaney wiele
29:
ſię ſnadź rzecży trafiało/ ktoreby właſniey y iáśniey wyráżone być mogły/ á zwłaſzcżá ktore z tru
30:
dnych piſm Zydowſkich ſą wźięte/ a kthore podobno gládzeyby mogły być gdyby cżaſu zſtawáło
31:
przełożone/ choćiaż y w trudnych zwycżáioch mow Zydowſkich wielkąchmy pilnosć cżynili/ żeby
32:
wżdy troſzkę ſmácżniey w náſzym ięzyku przychodźić mogły/ iakoż tho łácno pilni cżytelnicy w
33:
nich pobaczyć mogą/ A przetoż y nam ſámym ieſzcże ſię w thym nie doſyć ſtáło/ owſzem żądamy
34:
aby kthokolwiek maiąc cżás po temu/ y więczſzą pomoc ku wypolerowániu tey náſzey roboty/
35:
y do ſześći lat około niey pracey y pilnośći ſwey nie litował/ máiąc do ſiebie y więcey inych ku po-
36:
mocy/ ktorzyby o wſzytkim ſłuſzny á godny rozſądek dáć vmieli/ áby tak od wiela ocżu tá ſprá-
37:
wá święta będąc przeyzraná/ ſtátecżnie á porządnie miedzy ludźi podaná być mogłá/ A choć też
38:
to o ſobie rozumiemy żechmy y tego z łaſki Bożey po cżęśći doſzli/ á wſzákożby ſię nam to prawie
39:
po myſli ſtáło/ gdyby ći ktorym to należáło ſpołecżnie nam w tey pracey pomágáć/ y ktorycheſmy
40:
oto cżęſtokroć proſili áby nas w tym rátowáli/ nie więcey przedſię biorąc iákiego inákſzego mni-
41:
mánia/ y nie dowćipu ſwego nád pożytek Kośćiołá Bożego y zbudowánie iego/ ktory teraz nie-
42:
przyſtoynymi y złośćiwemi nieſnaſkámi ſzárpáią y rozſypuią: A kthemu ieſzcże co z wielką żáło-
43:
śćią przypominać muſiemy/ że oni nie rzkąc aby nam co w ták wielkiey pracy pomoc mieli/ ale o-
44:
wſzem teraz ſámiż prácam naſzym ſą głownymi nieprżyiaćioły/ ſzácuiąc/ ſzcżypiąc/ y gdźie ied-
45:
no mogą hydząc/ przez ktore oto ſzátan iáko przez nacżynia ſwe/ zábiega themu y ſtára ſię iákoby
46:
mogł záſłonić á záćmić tę prawdźiwą świátłość/ ktorą w ſobie ty święte kſięgi świátu przyna-
47:
ſzáią/ Wſzákoż to ná co ſię oni nienawiśćią y nieiáką ſproſną nieumieiętnośćią będąc oſlepieni
48:
tárgáią/ tedy my tego gotowichmy przed káżdym ſędźią dowieźdź/ żechmy ile z nas być mogło
49:
zá wſpomożeniem Páńſkim/ wiernie/ prawdźiwie/ y właſnie wykłádáli/ choćiaż nas oni teraz
50:
iákiemiś pogrożkámi ſwemi ſtráſzą/ Ale Pan Bog wiernoſći y niewinnośći náſzey broniąc/ pra
51:
wdy ſwey ſrodze ſię mśćić będźie/ á pohámuie ludźi tych niepobożne wſzetecżeńſtwo/ ktorzy Pá
52:
nie Boże day áby ſię vználi/ á niżliby ſię nád nimi Sędźia ſpráwiedliwy ſrożyć miał.
53:
A ták gdyżechmy wſzyſcy powinni Pánu Bogu cżeść y chwałę dáwáć/ poddáwáiąc ſię nie-
54:
zmyſlonym obycżáiem woli iego świętey/ iedno pewnie wiedząc że temu żaden nigdy doſyć vcży
55:
nić nie może/ ieſliż pierwey nie pozna co to zacż ieſt tá wola Boża/ ku kthorey zaſię trudno kto ma
56:
prziydz/ ieſliż ſię nie vćiecże do ſámego ſzcżyrego ſłowá Bożego/ A gdyż nie máſz inego nád tho
57:
ktore w piśmiech świętych ieſt zoſtáwione á nam podáne/ łácwie to tedy rozeznáć iáko ie ſobie
58:
wierni chwálcy Boży vwáżáć máią/
59:
y ziáką ſię go pilnośćią chwyćić máią/ oſobliwą o nim pracę
vczyniąć


strona: *5v

Przedmowá.
1:
cżyniąc/ á to wedle dáru Bożego/ kthorym on káżdego wedle woley ſwey świętey obdárzyć ra-
2:
cżył/ A zwłaſzcżá iż tych dźiś ieſt nie máło ktorzy ku piſmam świętym oſobliwą chuć maią/ po-
3:
kázuiąc ſwą wſzytkę pilność/ żeby w tym rádźi doſyć cżynili ſwey powinnosći/ iedno iż tego co-
4:
by chćieli doydź nie mogą/ gdyż áni ſą ná mieſcách tákowych gdźieby ſię vcżyć mogli/ áni też máią
5:
gdźie dośiądz kſiąg prawdźiwych wykłádácżow piſmá świętego/ á ktemu w vmieiętnośći ięzy-
6:
kow nie ſą ćwicżeni/ nie mogąc zrozumieć tych co ie piſzą/ choćiażby też y vſtawicżnie przed ſobą
7:
ie mieli: A przetoż żeby ſię ich chwálebney chući doſyć ſtáć mogło/ á iżby tym ſnádniey ku prawdźi
8:
wemu poznániu Bożemu przychodzili/ y tym go ſłuſniey chwálić mogli/ tedychmy im oto nieia-
9:
ką pomoc y drogę vkazáli/ aby w tym ſwym niedoſtatku nieiáko mogli być porátowáni/ y dla te-
10:
goż nád właſne á iaſne przełożenie ſámego textu Bibliiey/ ileſmy iedno mogli pilniechmy ſię ſtá
11:
ráli/ iákoby ku práwemu wſzytkich rzecży zrozumieniu nic nie vbyło/ y thákżechmy naprzod w
12:
káżdych kſięgách kłádli Argumentá/ ktore w ſobie rzecż wſzytkę ktora ſię tám w nich tocży krotko
13:
zámykáią/ gdźie też tám vkázuiemy koniec y cel ku ktoremu ſię ony rzecży ćiągną/ á tákże y przed
14:
káżdą Kápitułą árgumentá wedle wierſzow/ z pewną ich licżbą kroćiuchno zebrane/ co ná oſob-
15:
nieyſze mieyſcá w nich vkázuiąc: Mimo to mieyſcá ktoreby ſię mniey vmieiętnym przytrudniey-
16:
ſzym zdáły/ obiáśnilichmy po kráioch wykłády kroćiuchnymi/ kthore przed námi ludźie vcżeni z
17:
wielką pilnośćią ze wſzytkich ták ſtárych iáko y nowych piſmá świętego wykłádácżow ſzcżyrze á
18:
wiernie zebrawſzy znieſli: Ty tedy ſobie ná pomoc wźiąwſzy/ nie máły iśćie pożythek z nich ći co
19:
cżytáć będą bráć mogą/ by też więc mieli tych wſzytkich wykłádacżow piſmá ſprzewrácać/ A o-
20:
ſobliwie pilni á pobożni czytelnicy zá ty przydátki y wykłády Fráncuſkiey Bibliey powinni
21:
będą/ z ktorych tu znieślichmy ie do tych kśiąg naſzych/ y wiele inych kthore nam przy tey náſzey
22:
pracy w trudnych á ćięſzkich mieyſcách ku niemáłey pomocy były/ Ktemu wſzytki kſięgi dla tego
23:
ſą wierſzmi rozdźielone/ áby w zágęſzcżonym piśmie tym co czytáć będą wzrok ſię nie wątlił/ ow-
24:
ſzem w piśmie przeſtronym aby mogł być nieiáko wolnieyſzym/ á iżby też cżytelnicy cżegoby im
25:
byłá potrzebá tym łacwiey ſobie ználeść mogli: Przytym przydátki y wykłády pokráyne dla tego
26:
ſą wedle obiecádłá literámi náznácżone áby ſię z ſwymi mieyſcámi zgadzáły/ á dla tegożechmy
27:
ie też máło wyzſzey nad textem poſtawili/ áby ſię tym łácwiey wedle litery wykład mogł ználeść.
28:
Po tym co ſię dotycże porządku kſiąg iżechmy ie ináczey niż ſtáry wykłádácż ná ſwych miey-
29:
ſcách poſtawili/ tedychmy rádſzey tych naſladowáli kthorym ſię ten iego porządek nie podobał/
30:
Abowiem w Bibliey ſą dwoiákie kſięgi/ iedny ktore z dawnych lat oprocż wſzech wſporow w
31:
vcżćiwośći miano/ iáko ty ktore ſą práwie z ſámego podánia Páńſkiego/ y zacnie ſą od kośćiołá
32:
przyięte/ á o ktorych tá pewna ieſt wiádomoſć z kąd wyſzły/ y ktorzy ludźie zacni á święći ie piſáli/
33:
á z ktorych też gruntu zbawienia náſzego beśpiecżnie podeprzeć możemy/ iákożechmy to ná wie-
34:
lu mieyſc (kto będźie bácżyć chćiał) doſtátecżniey okazali/ A ták co v ſtárego wykłádácżá nie porzą-
35:
dnie pomieſzano y powiſzowano było/ tedychmy to ná ſwe mieyſcá porządnie wſtáwili/ thák iż
36:
wſzytki ſtárego teſtámentu kſięgi zdawná od kośćiołá przyięte ná iednochmy mieyſce znieſli/ á
37:
záſię Apokryfá y ty o ktorych nie ieſt pewna wiádomość/ y tylko w rzecżach tych pothocżnych ſą
38:
przyięte/ oſobnochmy ie do inſzych kſiąg włożyli: Pothym kſięgi nowego przymierza/ w iednym
39:
mieyſcu porządkiem ſwym zámknąć ſię ie nam zdáło/ W ſámym záſię wykłádźie ná mieyſcách nie
40:
ktorych gdźie były przy trudnieyſzym ſłowá/ y węzłowáte ſentencie ábo cżąſtki/ chcąc áby wżdy ſię
41:
łácwieyſzymi zdáły/ tedychmy przydawáli ſłowá niektore/ vżywáiąc teyże wolnoſći ktorey ſobie
42:
y ini wykłádácże pozwaláią/ a przedſię im żaden w tym ſłuſzney przygány dáć nie może/ iákoby
43:
oni co poſtronnego y piſmem świętym niezwykłego przydáwáć mieli/ A iżechmy tych ſłow żad-
44:
nym znákiem nie znácżyli/ iako to drudzy cżynią/ tedychmy to vcżynili dla tego że ich ieſt y bárzo
45:
máło/ y łácno ie ći obácżyć mogą kthorzy naſz wykład z onymi pierwey podanymi piſmy znáſzáć
46:
y zrownáwáć będą/ a iednoż ná kilku mieyſc v Pawłá Swiętego to vcżynićiechmy muſieli/ ba-
47:
cżąc żeby ſię przytrudnieyſzym zdał wykład náſz/ wſzákże niekiedy ſłowá ony zámykálichmy w tá
48:
kowych ( ) znákaoh/ lecż iż ſię to nie wſzędy záchowáć mogło/ tedy ſię to nie pilnośćią tych co prze-
49:
piſowáli ſtáło/ iakoż y w druku trudno ſię było vſtrzedz żeby ſię iákie obłądzenie ſtáć nie miáło/
50:
gdyż ſie to przy ták wielkiey roboćie przydáć muśi/ a nie tylko ſię to v nas przygadza/ ále y w o-
51:
nych zacnych oficynách cżęſtokroć ſię onym zacnym á pilnym miſtrzom to trefuie/ iż prze niedozor
52:
wiele rzecży opuſzcżáią/ iáko y tu v nas w 3. kſięgách Moi. w 18. Kap. miáſto tego ſłowá kre-
53:
wność położono krewkość/ tákże 5. Moi. 4. v. 44. miáſto Báſán ſtoi Blám/ 2. Sám. 2. v. 2.
54:
y 18. y 2. Sám. 3. v. 39. y w inſzych miáſto Sarwiiey ſtoi Sárwiego/ y Ezái. 13. v. 21. miaſto
55:
Ohim ábo Iim ſtoi Otyim/ tákże y w ánotácyey/ y 4. Moi. 22. v. 36. Bálka miáſto Báák/ y w
56:
tymże kápitulum v. 24. ſtoi ſtáłnął miáſto ſtánął/ y 4. Moiżeſzo. 22. v. 41. w Annotcyey ſtoi
57:
błowanom miáſto Báłwanom/ y w 2. Moi. 27. v. 3. nie doſtawa thego ſłowá Kotły/ y ná inych
58:
mieyſcach znaydźie ſię ſnadź po cżęśći tego/ co bácżny czytelnik ſnádnie ſobie cżytáiąc opráwić
może/


strona: *6

Przedmowá
1:
może/ gdyż przy roboćie ták wielkich kſiąg nie mogło to być áby ſię w cżym vbłądźić nie miáło/ by
2:
też wierę y oſtrowidzowe ocży v drugiego były/ iednák ſię to trefiło/ ábo drukárzową ábo cżyią iną
3:
omyłką: A ták ieſliżby ſię tak co kędy w tym druku ználázło/ prośimy bácżnego cżythelnika żeby
4:
nie zárázem nam iákiey nieumieiętnośći y niedbálſtwá przypiſował/ Bo zaprawdę rádźibych-
5:
my to widźieli/ áby tá święta praca y w namnieyſzym punkćie nie byłá náruſzona/ y owſzem á-
6:
by ták cále á doſtátecżnie byłá na iaśnią podaná/ żeby ſię ná wſzem wſzytkim podobałá/ co (iáko
7:
rozumiemy) żeby iśćie nád zwycżay y nad ludzkie ſzcżęśćie być muſiáło/ żadney niwcżym nie mieć
8:
przygány: Chcąc też ieſzcże na oſtátek być tym więczſzą ku pilnośći pobudką Krześćiáńſkiemu
9:
cżytelnikowi/ ſpráwilichmy ku końcowi Reieſtr/ ku prędſzemu mieyſc potrzebnych znaleźieniu/
10:
zebrawſzy ie tám wſzytki ktore ſię nam naoſobliwſze zdáły/ á ktorych cżęſtokroć ludźie vżywać
11:
zwykli.
12:
A ták iuż ty oto prace náſze Pánu Bogu wſzechmogącemu naprzod oddawamy/ okázuiąc
13:
w tym wdźięcżność ſerca vprzeymego/ á oświádcżáiąc ſię że to wſzytko cochmy z iego świętey á
14:
hoyney ſzcżodrobliwośći wźięli/ tegożechmy ſpołecżnemi vcżeſtniki bliżnie náſze vcżynić chćieli/
15:
Przetoż ná ten cżás przed nogi iego świętey miłosći iáko zá wdźięcżnieyſzą ofiárę tę náſzę pracą
16:
pokłádamy/ oddawáiąc ią ku pożytkom koſćiołá iego świętego/ máiąc tę nádźieię/ że z tey świętey
17:
máćice/ gdy ſię wkorzeni w ſerca wiernych á wybránych Bożych/ pokażą ſię wdźięcżne á obfite
18:
owoce/ ku cżći á ku wiecżney chwale ſámemu Pánu Bogu wſzechmogącemu/ kto-
19:
rego Kroleſtwo/ pánowánie/ y moc/ y chwałá trwa y trwáć
20:
będźie ná wieki wiecżne/ Amen.
21:
grafika

strona: *6v

1:
Summá ábo krotkie opiſánie wſzythkiego
2:
Piſmá świętego/ tho ieſt/ Kſiąg Stárego y Nowego
3:
Teſtámentu.
4:
grafika
5:
N
Aucżáią nas tego Kſięgi Stárego Zakonu/ iże then Bog
6:
ktorego chwalił Noe/ Abráhám/ Izaák/ Iakob/ Dawid/ y inſzy oycowie
7:
święći/ thylko ſam ieſt prawdźiwym Bogiem/ wſzechmocnym y wiecżnym/
8:
ktory dla dobroći ſwoiey/ ſtworzył Słowem ſwoim niebo y źiemię/ y wſzytki
9:
ty rzecży ktore ná nich ſą/ od ktorego wſzytki rzecży pochodzą/ bez ktorego ża-
10:
dna rzecż nie ieſt/ ktory ieſt ſpráwiedliwym y miłoſiernym/ ktory we wſzytkich wſzytko wedle
11:
woley ſwoiey ſpráwuie/ á nikomu ſię nie godźi áby mu rzekł: Cżemu tak ábo owák cżyniſz?
BOG.

12:
N
Ad tho/ iż tenże Bog wſzechmocny/ ſtworzywſzy inſze wſzytki
13:
rzecży/ ſtworzył theż Adámá naypierwſzego cżłowieká ná wyobráżenie y podo-
14:
bieńſtwo ſwoie duchowne/ y poſtánowił go pánem wſzythkich rzecży ſtworzonych ná źiemi.
Stworzenia cżłowieká.

15:
Ktory Adam przez zazdrość y zdrádę Szátánowę/ nie będąc poſłuſzny roſkazaniu ſtworzyćie-
16:
lá ſwego/ grzechem ſwym/ przywiodł ná wſzytek świát táki y ták wielki grzech/ iż my wedle ćiá-
17:
łá od niego ná świát pochodząc/ ieſteſmy z przyrodzenia ſynowie gniewu/ á przeto zſtawamy
18:
ſię poddánemi śmierći/ zatráceniu/ niewoley/ y okrućieńſtwu Szatánowemu.
Grzech.

19:
A
Potym iże był obiecał Bog Oćiec ono plemię błogoſłáwione
20:
IEZVSA KRYSTVSA Syná ſwoiego/ zbáwićielá náſzego temu
21:
to Adámowi/ Abrahámowi/ Izáakowi/ Iakobowi/ Dawidowi/ y inſzym oycom świętym/
22:
áby ie od grzechow y od okrućieńſtwá Szátáńſkiego wybáwił/ żeby wiárą żywą á ſkutecżną tey
23:
obietnicy wierzyli/ iżby też Iezuſowi Kryſtuſowi vfali/ ſpodźiewáiąc ſię thego wybáwienia od
24:
niego y przezeń.
Kryſthus obiecan.

25:
P
Rzytym tego nas ieſzcże ty Kſięgi vcżą/ Wten cżás gdy oyco-
26:
wie oni święći Izráelſcy ocżekawáli tego obiecánego zbáwienia y wybáwienia/
27:
ponieważ przyrodzenie ludzkie ieſt ták pyſzne y ták ſkáżone/ że nie rádźi ſámi z chući ſwey ludźie
28:
vznawaią ſię być grzeſznymi/ á potrzebuiącemi obiecánego zbáwienia: Dał był Bog przez Mo-
29:
iżeſzá Zakon nápiſány ná tablicách kámiennych/ áby ludźie poznawſzy przezeń grzech y złość
30:
ſercá ſwoiego/ tym chćiwiey prágnęli przyśćiá Kryſtuſowego/ ktoryby ie od grzechow wykupił
31:
y wybáwił/ cżego áni zakon vcżynić mogł/ áni ofiáry zakonne/ bo były tylko ćieniem a figu-
32:
rą oney prawdźiwey ofiáry ćiáłá Kryſtuſowego/ ktora wſzytki grzechy miałá zgłádźić.
Zakon.

33:
A
Kſięgi Nowego Zakonu vcżą nas tego/ iż on obiecány Kryſtus (kto-
34:
ry ieſt nadewſzytkimi rzecżámi Bogiem błogoſławionym ná wieki) ktory nam był w Kſię-
35:
gach Stárego Zakonu pod ofiárámi y figurámi przeznácżon/ poſłan był od Oycá/ tego cżáſu
36:
ktory był v ſiebie poſtánowił ſamże Oćiec/ tego práwie cżáſu/ ktorego ſię było wſzelákiey złośći
37:
námnożyło ná świećie.
Kryſthus Bog Zbáwićiel drzyſzedł.
A iże ten Iezus Kryſtus zbáwićiel náſz wćieliwſzy ſię/ podiął śmierć/
38:
y wſtał zmartwych/ nie dla cżyich dobrych vcżynkow (bo wſzyſcy byli grzeſzni) ale áby nam
39:
Bog á Oćiec naſz/ ktory ieſt prawdźiwy/ ony obfite bogáctwá łáſki ſwey ktore nám był obiecał/
40:
podał/ á nas wedle miłoſierdźia ſwoiego zbáwił.
41:
N
Owy tedy Zakon iáſnie to nam pokázuie/ iże Iezus Kryſtus pra-
42:
wdźiwy Báránek/ y práwdźiwa ofiárá zá wſzytek świát/ przyſzedł ná świát gładząc
43:
grzechy ludzkie/ áby nam pokoy y łáſkę v Oycá ziednał/ omywáiąc nas od grzechow náſzych w
44:
ſwoiey krwi/ á iżby nas wybáwił z niewoley Cżártowey (ktoremuſmy ſłużyłi grzeſząc) żeby-
45:
ſmy też będąc przyſpoſobieni przezeń zá ſyny Boże/ zſtáli ſię ſpolnemi z nim dźiedźicmi onego na-
46:
zacnieyſzego á wiecżnego kroleſtwá.
Báránek/ Ofiárá/ Pokoy. Prziſpoſobienie.

47:
A
Iżbyſmy poznáć mogli tho oſobliwe á bárzo wielkie dobrodzieyſtwo
48:
Boże przećiwko nam/ tedy nam dawa Bog Duchá ſwego świętego/
Duch S.
ktorego owoc y ſkutek
ieſt wierzyć


strona: *7

Summá wſzytkiego Piſmá świętego.
1:
ieſt wierzyć w Bogá/ y w Kryſtuſá iego/ bo oprocż Ducha świętego/ ktorym bywamy náucże-
2:
ni y piecżętowáni/ nie możemy wierzyć temu żeby Bog Oćiec poſłáł Meſyaſzá/ áni też możemy
3:
wierzyć żeby Iezus był Kryſtuſem.
Wiárá.
Abowiem iáko Páweł święthy powieda/ żaden nie może
4:
rzec/ Pan Iezus/ iedno w Duchu świętym. Tenże Duch święty dawa o tym świádectwo du
5:
chowi naſzemu/ iż ieſteſmy ſyny Bożemi/ y roźlewa w náſze wnętrznośći tę miłość/ ktorą wypi-
6:
ſuie Páweł święty Koryntcżykom.
Miłość.
Nád to ieſzcże vdziela nam nádźieie/ ktora ieſt pewnym o-
7:
cżekawaniem żywotá wiecżnego/ ktorego onże ſam v nas ieſt zadátkiem y zaſtáwą/ vdźiela
8:
nam też y inſzych dárow duchownych/ o ktorych Páweł święty piſze do Galátow.
Nádźieiá.
Nie mamy
9:
tedy zániedbáwáć/ ábo lekce ſobie wáżyć owocu wiáry/ ábowiem przez tę vfność y wiárę w Kri
10:
ſtuſa/ ktora przez miłość ſkutek ſwoy ſpráwuie/ y okázuie ſię przez vcżynki miłośći/ pobudzáiąc
11:
ku nim cżłowieká/ bywamy vſpráwiedliwieni y poświęceni/ to ieſt/ Bog á Oćiec Páná náſze-
12:
go Iezuſá Kryſtuſá/ ktory ſię zſtał y Oycem náſzym przez tego brátá náſzego/ ma nas zá ſprá-
13:
wiedliwe y za święte z łáſki ſwey/ á za zaſługą Syná ſwoiego Iezuſá Kryſtuſá/ nie pocżytaiąc
14:
nam grzechow náſzych ku wiecżnym mękam.
Vſpráwiedliwienie y poświęcenie.

15:
N
Aoſtátek przyſzedł ſam Kryſtus ná świát/ ábyſmy będąc przezeń po-
16:
święceni y ocżyśćieni od grzechow/ naſláduiąc dobremi vcżynkámi woley iego/ zaprze-
17:
li ſię rzecży ćieleſnych/ á iemu ſwobodnie ſłużyli w ſpráwiedliwośći y w święthobliwośći po
18:
wſzytki dni żywotá náſzego/ á iżbyſmy przez dobre vcżynki ktore zgotował Bog ábyſmy chodźi-
19:
li w nich/ pokázowáli to/ że ieſteſmy wezwáni do they łáſki á do tego dáru wiáry/ ktorych do-
20:
brych vcżynkow ieſli kto nie ma/ tedy to po ſobie dawa znáć/ iże nie ma wiáry w Kryſtuſá tá-
21:
kiey/ iáką on w nas mieć chce.
Dobre vcżynki.

22:
D
O tego tedy trzebá nam przyſtąpić/ á náſládowáć go ochotnym ſer-
23:
cem/ áby nas náucżył/ abowiem on ieſt Miſtrz náſz/ ćichy á pokornego ſercá/ ieſt wzo-
24:
rem nam/ od ktorego ſię mamy vcżyć ſpoſobu dobrego żyćia na świećie. Ieſt też náſzym Biſku-
25:
pem naywyżſzym/ ktory ſam ſwoię kreẃ zá nas ofiárował/ będąc iednym pośrzednikiem Bogá
26:
a ludźi/ ktory teraz ſiedzi ná prawicy Boga Oycá/ zſtawſzy ſię nam przycżyńcą/ modląc ſię y przy
27:
cżyniaiąc zá námi/ ktory bez pochyby vprośi/ ábo to cżego v niego/ ábo to co v Oyca przez ie-
28:
go imię prośimy/ ieſli iedno proſząc będźiem temu mocnie wierzyć iże ták vcżyni/ bo tak obie-
29:
cał. Nie wątpmy tedy ieſliże kiedy zgrzeſzymy/ z pokutą (do ktorey nas thuż ſkoro ná pocżątku
30:
ſwego kazania wzywa y pobudza) á z vfnośćią przyſtąpić do Máieſtatu tey łáſki iego/ zupeł-
31:
nie temu wierząc iże miłoſierdźie otrzymamy/ bo dla tego przyſzedł ná świát/ aby grzeſzniki łá-
32:
ſką ſwoią zbáwił.
Kryſthus Miſtrz/ Biſkup nawyżſzy pośrzednik przycżyńcá

33:
T
Enći tho ieſt Kryſtus Iezus/ ktory w on cżás od Oycá náznácżony
34:
prziydźie/ á będźie ſiedźiał w Máieſtaćie wielkim aby wſzytki ſądźił/ á oddał każdemu we
35:
dle vcżynkow właſnych ćiáłá iego iáko ſie ſpráwował/ ábo dobre ábo złe/ y rzecże tym ktorzy bę-
36:
dą ná práwicy iego/ ktorzy ná tym świećie przyſzłego dobrá/ to ieſt/ żywotá wiecżnego cżekaią:
37:
Podźćie błogoſłáwieni Oycá mego/ otrzymáyćie kroleſtwo wam zgotowáne od záłożenia świá
38:
ta.
Sąd oſtátecżny.
A tym ktorzy będą ná lewicy: Odſtąpćie odemnie przeklęći do ogniá wiecżnego/ kthory ieſt
39:
zgotowan dyabłu y ániołom iego. A wten cżás będźie koniec/ gdy Kriſtus zwyćiężywſzy práwie
40:
wſzytki ſwoie nieprzyiaćioły/ Bogu á Oycu ſwoiemu zda kroleſtwo.
Zywot wiecżny. Ogień wiecżny.

41:
A
Byſmy ty rzecży poználi/ tedy zá dobroćią Bożą przez Duchá świę-
42:
tego podáne ſą nam ty Kſięgi święte/ ktore zowiemy Biblia/ y przepowiedánie náuk tych
43:
ktore ſą w tych Kſięgach/ y Sákrámentá ktoremi bywa piecżętowána prawdá tey náuki/ áby-
44:
ſmy (iáko powiedam) poználi y vwierzyli/ że tylko ieden ieſt Bog práwdźiwy/ á ten ktorego iá
45:
ko był obiecał poſłał Iezuſá Kriſtuſá/ á iżbyſmy wierząc mieli żywot wiecżny w imię iego.
46:
N
Ad then fundáment/ żaden inſzego nie może záłożyć w kośćiele Kry-
47:
ſtuſowym/ ná ktorymby mocno mogł ſtać/ y życży tego Páweł święty/ áby káżdy był prze-
48:
klętym/ ktoryby inſzą wiárę ábo zbáwienie opowiedał/ niżli przez Iezuſá Kryſtuſa/ choćiaby też
49:
był y Anioł z niebá/ bo z niego y przezeń y w nim ſą wſzytki rzecży/ Ktoremu z Oycem y
50:
z Duchem Swiętym niechay będźie wiecżna cżeść y chwałá ná wie-
51:
ki wiekow. AMEN.
Porządek/


strona: *7v

1:
Porządek/ wedle ktorego położone ſą Kſię-
2:
gi/ ták Stárego iáko y Nowego Zakonu.
3:
grafika
kolumna: a
1:
1. Moiżeſzowe/ ábo Kſięgi Rodzáiu.
2:
2. Moiżeſzowe/ ábo Wyśćie.
3:
3. Moiżeſzowe/ ábo Lewitykus.
4:
4. Moiżeſzowe/ ábo Kſięgi Licżby.
5:
5. Moiżeſzowe/ ábo Powtarzánie Zakonu.
6:
Kſięgi Iozue/
7:
Sędźiowie/
8:
Ruth
9:
Eſter/
10:
1. Sámuelowe/
11:
2. Samuelowe/
12:
1. Krolewſkie/
13:
2. Krolewſkie/
14:
1. Kroniki/
15:
2. Kroniki/
16:
Modlitwá Krolá Mánáſſeſá/ ktora ſię tylko
17:
po Grecku náyduie.
18:
1. Ezdraſzowe/
19:
Nehemiaſz/
20:
Iob/
21:
Pſalmy/
22:
Przypowieśći Sálomonowe/
23:
Ekklezyáſtes/ ábo Káznodźieiá/
24:
Pieśń nazacnieyſza Sálomonowá/
25:
Prorocy więtſzy.
26:
Ezáiaſz/
27:
Ieremiaſz/
28:
Ezechiel/
29:
Dániel/
30:
Prorocy mnieyſzy.
31:
Ozeaſz/
32:
Ioel/
33:
Amos/
34:
Abdyaſz/
35:
Ionaſz/
36:
Micheaſz/
37:
Nahum/
38:
Abakuk/
39:
Zofoniaſz/
40:
Aggeuſz/
41:
Zácháryaſz/
42:
Maláchiaſz/
kolumna: b
1:
Kſięgi Apokryfa.
2:
3. Ezdraſzowe/
3:
4. Ezdraſzowe/
4:
Tobiaſz/
5:
Iudyth/
6:
Mądrość Sálomonowá/
7:
Mądrość Iezuſá ſyná Syráchowego/
8:
Oſtátki Eſter/
9:
Báruch/
10:
Pieśń trzech młodźieńcow/
11:
Zuzánná/
12:
O bałwánie Bel/
13:
1. Máchábeyſkie/
14:
2. Máchábeyſkie/
15:
Kſięgi Nowego Zakonu.
16:
Máttheuſz/
17:
Márek/
18:
Lukaſz/
19:
Ian/
20:
Spráwy Apoſtolſkie.
21:
Liſty Apoſtolskie.
22:
Liſt Páwłá ſwiętego do Rzymiánow/
23:
1. Liſt do Koryntow/
24:
2. Liſt do Koryntow/
25:
Liſt do Gálátow/
26:
Liſt do Efezow/
27:
Liſt do Filipenſow/
28:
Liſt do Koloſsenſow/
29:
1. Liſt do Theſsálonicenſow/
30:
2. Liſt do Theſsálonicenſow
31:
1. Liſt do Tymotheuſzá/
32:
2. Liſt do Tymotheuſzá/
33:
Liſt do Tytuſá/
34:
Liſt do Filemoná/
35:
Liſt do Zydow/
36:
Liſt Iákubá Apoſtołá/
37:
1. Liſt Piotrá Apoſtołá/
38:
2. Liſt Piotrá Apoſtołá/
39:
1. Liſt Ianá Apoſtołá/
40:
2. Liſt Ianá Apoſtołá/
41:
3. Liſt Ianá Apoſtołá/
42:
Liſt Iudy Apoſtołá/
43:
Ziáwienie Ianá ſwiętego.

strona: 1

księga: Gen
Stworzenie Swiátá.
1:
Pierwſze Kſięgi Moizeſzowe/
2:
ktore zową ięzykiem Greckim Geneſis/ á
3:
po polſku/ Początkiem álbo Rodzáiem.
Wypráwienie Mieśc co trudnieyſzych w 1. kſięgách Moiżeſzowych.

4:
ARgument tych Kſiąg.
5:
T
Y pirwſze Kſięgi zámykáią w ſobie początek y przyczyny rzeczy wſzyſt-
6:
kich: A oſobliwie ſtworzenie człowieká/ iákim był od początku/ y vpádek iego/ y na
7:
práwę/ y iáko z iednego wſzytcy ſą zrodzeni/ á dla ich złośćiwych wyſtępkow Bog ie
8:
potopił/ wyiąwſzy ośm z ktorych potomſtwá nápełnioná ieſt wſzytká źiemiá. Potym
9:
wypiſuie żywoty/ ſpráwy/ y nabożeńſtwá/ y pokolenia pátryárchow ſwiętych/ ktorzy
10:
byli niż ieſt dan zakon: Błogosłáwieńſtwá/ obietnice/ y przymierza Páńſkie ktore z nimi vczy-
11:
nił/ y iáko z źiemie Chánáán weſzli do Egiptu. Niektorzy ty kſięgi názwáli kſięgámi ſpráwiedli-
12:
wych. A wſzákoż to dźiś máią od nas/ y od przodkow náſzych/ iż ie názywamy Geneſim/ dla zro-
13:
dzenia y ſtworzenia rzeczy wſzyſtkich/ od ktorego Moiżeſz naprzod poczyna.
KAP. 1. Pirwſza tá kápitułá ma w ſobie trudnoſci nie máło/ A przetoż miedzi żydy zákazano było áby iey nikt nie czytał/ áni wykłádał/ przed tym niż mu trzydźieſći lat było.

kolumna: a
rozdział: 1
1:
KApitułá 1.
2:
1. STworzenie Niebá y Ziemie. 11. y
3:
20. Y rzeczy tych ktore w nich ſą. 3. y. 14. O
4:
ſwiátłosći też. 26. y o człowieku. 28. kto-
5:
remu wſzytko ieſt podano. 22. y. 28. Pan
6:
Bog błogoſláwi ſpráwam ſwym. 31. kto
7:
rych dokończył w ſześći dnioch.
werset: 1
kolumna: a
1:
Ax
N
Aprzod B ſtwo
2:
rzył Bog C Niebo
3:
y Ziemię.
Ax Naprzod) TO ieſt przed wſzitkiem/ álbo pierwey niż co było. B Stworzył) To ieſt z niſzczego vcżynił. C Niebo) Niebo/ Ziemiá/ Przepáſći/ Wody/ tu ná tym mieiſcu zá iednę y zá iednáką ſię rzecz rozumieią/ to ieſt/ zá zmieſzáną/ grubą/ á nie kſzthałtowną máterią ktorą był Bog ſpráwił/ á potym ſlowe ſwem rozrządźił. x Pſal. 32. v. 6. y. 135. v. 5. Eccle. 18. v. 1. Dzie. 14. v. 15. y. 17. 24. Iob. 38. 4.

werset: 2
4:
A Ziemiá byłá nie
5:
kſztałtowna y pro
6:
żna/ y były ćiemno
7:
ſći nád przepáſćiámi: A duch Boży
8:
D przenaſzał ſię nád wodámi.
D Przenaſzał ſię Albo ruſzał ſię z mieyſcá ná mieyſce/ to ieſt zádźierżawał á záchowywał onę pomieſzáną máteryą/ gdyż to być niemoże/ áby ſię ktora rzecz ſtworzona ná oká mgnienie zoſtác miáłá/ gdyby mocą Bożą záchowaná nie byłá.

werset: 3
9:
Thedy rzekł Bog/ x Niech będźie
10:
ſwiátłość E y zſtáłá ſię ſwiátłość.
x Zyd. 11. v. 3. E Y zſtáłá ſię świátłoſc) Tá ſwiátłosć w woley Bożey była położoná/ á tuż zá ćiemnoſćiámi náſtępowáłá/ ku vſtáwie dniá y nocy/ á to áż do cżwartego dniá/ w ktory pan Bog Słońce vczynił/ áby ſpołu zmieſiącem y z gwiazdámi tey ſwiátłoſci było ſzáfárzem.

werset: 4A pobaczył Bog że świátłość by
:
łá dobra/ rozdźielił tedy świátłość
:
od ćiemnoſći.

werset: 5
11:
Y przezwał Bog świáthłosć
:
dniem/ á ciemnoſći nocą: F Tedi ſtał
:
ſię wieczor y zaránek dniá pierwſze
:
go.
F Tedy z ſtał ſię wieczor y zaránek.) Z tąd to Zydowie biorą/ iż dźień przyrodzony/ od wieczornego zmierzkánia poczynáią.

werset: 6
12:
Potym rzekł Bog " Niech będźie
13:
G rozpoſtrzenie miedzy wodámi/ á
kolumna: b
H niech dźieli wody od wod.
" Pſal. 32. 6. y. 135. 6. Iere. 10. 12. y. 51. 15. Pſal. 148. 4. G Rozpoſtrżenie.) To ſlowo wſzytko w ſobie zámyka co kolwiek nád námi widáć/ ták ná niebie iáko i ná powietrzu. H Niech dźieli wody od wod.) O dwoiákich wodách tu wzmiánká ieſt/ to ieſt o tych ktore ſą pod rozpoſtrzeniem/ iáko morze/ y rzeki ine co ziemiá otrzymawa. Toż y o tych ktore ſą nád rozpoſtrzeniem/ iáko obłoki dzdzowe ná powietrzu wyſokim nád námi. Bog tedy miedzy temi wodámi wielkie rozpoſtrzenie vczynił co zowiemy niebem/ z kąd ptaki niebieſkie názywamy.

werset: 7 Vczynił thedy Bog ono rozpo-
1:
ſtrzenie/ y rozdźielił wody/ co były
2:
pod rozpoſtrzeniem/ od onych ktore
3:
były nád rozpoſtrzeniem: Y ſtáło ſię
4:
ták.

werset: 8Tedy Bog ono rozpoſtrzenie ná-
5:
zwal Niebem: A ták ſię ſtáł wieczor
6:
y zaránek dniá wtorego.

werset: 9 Potym rzekł Bog/ I x Niech ſię
7:
zbiorą wody ktore ſą pod niebem ná
8:
iedno mieyſce/ áby ſię okazáło miey
9:
ſce ſuche: Y ták ſię ſtáło.
I Niech ſię wody zbiorą.) To ku wtoremu dniowi należy/ gdy zá roſkazániem Bożem w poſrzodku wod okazáłá ſię Ziemiá. x Pſal. 32. 7. y 88. 12. y 135. 6. Iob. 38. 4.

werset: 10 Y przezwáł Bog ono ſuche miey
10:
ſce Ziemią/ á on zebránie wod Mo
11:
rze: Y widźiał bog iż to było dobre.

werset: 11Rzekł tedy Bog: Niech zrodźi źie
12:
miá źiele wydawáiące náſienie: y
13:
drzewo rodzáyne owoc podáiące
14:
wedle rodzáiu ſwego/ ktoreby miá
15:
ło náſienie ſwe w ſobie ná źiemi. Y
16:
ták ſię ſtáło.

werset: 12 Zrodźiłá tedy źiemiá źiele wyda-
17:
wáiące náſienie wedle rodzáiu ſwe
18:
go/ y drzewo owoc podáiące/ ktore
19:
w ſobie ma náſienie ſwoie wedle ro
20:
dzáiu ſwego: Y widźiał Bog że to
21:
było dobre.



strona: 1v

GENESIS. Adam.

kolumna: c
werset: 13Thedy ſię ſtał wieczor y zaránek
1:
dniá trzećiego.

werset: 14 Zátym rzekł Bog. K x Niech będą
2:
świátłoſći ná rozpoſtrzeniu niebie
3:
ſkim/ ku rozdzielániu dniá y nocy/
4:
á niech będąL ná znákiM y ná pewne
5:
czáſy/ tákże N ná dni y ná látá.
K Niech będą ſwiátłoſći.) Nowy rząd ſtánowi w rzeczách przyrodzonych/ gdi rozdzielánie Slońcu przywłaſcza oney świátłośći kthora przed nim ſtworzoná byłá/ á ktemu y przed mieſiącem y przed gwiazdámi. x Pſal: 135. v. 7. L Ná znáki.) Tho dla tego tu ieſt powiedziano/ ábychmy obaczyli porządek biegu przyrodzonego/ iż iáko tám ty wyżſze niebieſkie ſpráwuią/ ták ſię w tych niżſzych ná źiemi dzieie. Bo tá ſprawá z thám tych rzeczy wyżſzych/ iáko z wthorych po Bogu przyczyn/ ná to od niego vſtháwionych/ w thy niżſze przychodzi. A wſzákoż o tym nie mamy ſię dwornie bádáć/ ále owſzem się ſtrzedz zbytecznych około thych rzeczy wymysłow. M Ná pewne czáſy.) W tym ſlowie znáczy ſię roznicá y rozdział czaſow ku pożythku ludzkiemu vſtáwionych/ albo dla nábożeńſtwá/ (Iáko ieſt zacna vſtáwá Wielkiey nocy/ Swiątecznych dni/ Kuczek/ Odnowienia miesiącow) álbo theż dla porządku ták poſpolitego iáko y oſobliwego. N Ná dni.) Ktore bieg słoneczny rządzi. Acz tu Duch ſwięty nie vczy táiemnic przyrodzonych/ o ktorych ſię Aſtrologowie bádáią/ Ale to thylko przekłádá co náſzym oczom ieſt poddano/ iákoby zá náukę wſzytkim poſpolitą. A toć ſą prawdziwe kſiięgi z ktorych y naproſtſzy poznánie páná Bogá łácno poiąc może.

werset: 15 Y niech będą ku ſwiátłoſći ná roz
6:
poſtrzeniu niebá/ áby ſwiećiły nád
7:
ziemią/ I tákże ſię ſtáło.

werset: 16Vczynił tedy Bog dwie wielkie
8:
ſwiátłá/ więtſze ſwiátło O áby rzą
9:
dźiło dzień/ á mnieyſze ſwiátło áby
10:
rządźiło noc: y gwiázdi też vczynił.
O Aby rządźiło dzień.) Práwie iáko naczynie k temu końcowi dla pożytku ludzkiego vſtáwione/ co też o mieſiącu y o gwiazdách rozumieć mamy.

werset: 17A poſtáwił ie Bog ná rozpoſtrze
11:
niu niebá/ áby ſwiećiły nád źiemią.

werset: 18 Aby theż rządźiły dźień y noc/ á
12:
dźieliły ſwiátłość od ćiemnoſći: Y
13:
widźiał Bog iż to było dobre.

werset: 19Stał ſię tedy wieczor y zaránek
14:
dniá czwartego.

werset: 20Rzekł Bog potym: Niech wody
15:
hoynie zrodzą płod máiący duſzę
16:
żywą: A ptáſtwo niech lata nád źie
17:
mią pod rozpoſtrzeniem niebieſkim.

werset: 21 A przetoż ſtworzył Bog P wielo-
18:
ryby wielkie/ y wſzytko ſtworzenie
19:
żywe rucháiące ſię/ ktore wody hoy
20:
nie zrodziły wedle rodzáiu ich. Y w
21:
ſzytko ptáſtwo ſkrzydláſte/ káżde
22:
wedle rodzáiu ſwego/ Y widźiał
23:
Bog iż to było dobre.
P Wieloryby wielkie.) Máterija tych ryb ieſzcze od początku ſtworzoná ieſt/ ále ſáme piątego dniá potym były ſpráwione. A toć ieſt co Moizeſz powieda/ Stworzył.

werset: 22Q Błogoſłáwił iem tedy Bog mo
24:
wiąc/ Rozradzayćie ſię/ á rozmna-
25:
żayćie ſię/ y nápełniayćie wody mor
26:
ſkie: tákże y ptacy niech ſie rozmna
27:
żáią ná źiemi.
Q Błogosłáwił im tedy Bog mowiąc.) Noc rodzenia przywłaſzczył/ co potym iáſniey oznáymuie gdy mowi/ Dawayćie owoc. A thy ſlowá okázuią roſkazánie Boże/ ktore pan Bog wſzem rzeczam stworzonem ſlowe ſwem dáć raczył/ ſkąd máią moc trwáiącą áż do ſkończenia ſwiátá.

werset: 23Thedy wieczor y zaránek ſtał ſię
28:
dniá piątego.

werset: 24Nád to rzekł Bog. Ziemiá niech
29:
zrodźi ſtworzenie żywe wedle ro-
30:
dzáiu ſwego/ bydłá y R gádźiny/ ták
31:
że zwierzę źiemſkie/ każde wedle rodzáiu ſwego. Y ták że ſię ſtáło.
R Tho ieſt zwierzę po źiemi ſię płázáiące.

werset: 25 Vczynił tedy Bog źwierzętá źiem
32:
ſkie/ wedle rodzáiu ſwego/ y byd-
33:
lętá wedle rodzáiu ſwego/ y wſzy-
34:
tek gad ziemſki wedle rodzáiu ſwe-
kolumna: d
go. Y widźiał Bog że to było dobre.

werset: 26Zátymże Bog rzekł S x Vczyńmy
1:
T człowieká ná V náſze wyobráżenie
2:
y wedle náſzego podobieńſtwá/ Nie-
3:
chayże pánuie nád rybámi morſkie
4:
mi/ nád ptaki powietrznemi/ y nád
5:
źwierzęty/ tákże y nád wſzytką źie-
6:
mią/ y nád gádem płázáiącem ſię po
7:
źiemi.
S Przed tym bog mowił. Niech wydádzą wody. Niech rodźi ziemiá. A teraz záſię mowi/ Vczyńmy. Zkąd obáczáć mamy nowy ſpráwowánia ſpoſob: A nie inák iákoby w rádę Bog miał wnidź z mądrośćią y z możnoſćią ſwoią ku okazániu iákiey zacney á poważney ſpráwy/ ktoraby wſzyſtki ine ſtworzenia wſzelkiem ſpoſobem przewyżſzáłá. x Niżey. 5. v. 1. y. 9. v. 6. Mąd. 2. v. 23. Eccle. 17. v. 1. 6. Matth. 19. v. 4. 1. Cor. 11. v. 7. Colo. 3. v. 10. T Słowo to człowiek doſyć znacżnie okázuie/ iż thu nie tylko o Duſzy mowi/ gdyſz cáły człowiek w ſwey doſkonáłoſci Boską zácność noſił ná ſobie. V Co Boſkie wyobráżenie i podobieńſtwo vkázuie Páweł. s. do Ephe. 4. gdźie powieda człowieká być ſtworzonego w prawdźiwey ſwiątoſći y ſpráwiedliwoſci/ temi dwiemá ſlowy zámykáiąc wſzytkę doſkonáłosć nátury człowieczeńſkiey/ to ieſt ſwiátłosć prawdźiwego wyrozumienia/ ktorey wſzytki duſzne zmysły y żądze służyły/ áby práwemu rozumowi posłuſzne były.

werset: 27Stworzył tedy Bog człowieká
8:
ná wyobráżenie ſwoie/ X ſtworzył
9:
ie ná wyobráżenie Boże/ ſtworzył
10:
ie mężczyznę y niewiáſtę.
X Tym powtarzániem nas vczy/ iáko pilnie ma być vważone wyobráżenie Boże w człowieku.

werset: 28Y błogoſłáwił im Bog mowiąc/
11:
Y " Rozradzayćie ſię/ á rozmnażayćie
12:
ſię/ y nápełniayćie źiemię/ y czyń-
13:
ćie ią poddáną ſobie. Z Mieyćie opá
14:
nowánie nád rybámi morſkiemi/
15:
nád ptaki powietrznemi/ y nád w-
16:
ſzemi źwierzęthy co ſię rucháią ná
17:
źiemi.
Y Then ieſt porządek ktory Bog chćiáł mieć áby záchowan był w rozmnażániu narodu ludzkiego/ to ieſt/ w vczćiwym małżeńſkiem towárzyſtwie/ á nie wzłączániu beſtyálſkiem." Niżey. 8. v. 17 y. 9. v. 1. Z To opánowánie/ ieſzcze w cáłem á doſkonáłem przyrodzeniu dáne ieſt: ále zginęło przez vpadek człowieczy: Wſzákże iednák przez Kryſtuſá nápráwione záś było.

werset: 29 Nád tho ieſzcze rzekł Bog. Oto
18:
dałem wam wſzytko źiele/ kthore
19:
z ſiebie podawa náſienie ná źiemi/ y
20:
káżde drzewo/ ktore wypuſzcza z ſie
21:
bie owoc drzewá rodzaynego/ áby
22:
wam były x ku po żywieniu.
x Niżey. 9. v. 3.

werset: 30 Theż y wſzythkiem źwierzętom
23:
źiemſkiem/ y wſzytkiem ptakom po
24:
wietrznem/ y wſzelkiey rzeczy ru-
25:
cháiącey ſię ná źiemi/ ktora iedno
26:
ma w ſobie duſzę żywiącą/ źiele káż
27:
de źielone będźie ku pokármowi. Y
28:
ſtáło ſię ták.

werset: 31AA x Y widźiał Bog że to wſzytko
29:
co vczynił było bárzo dobre. Thedy
30:
wieczor y zaránek ſtáł ſię dniá ſzo-
31:
ſtego.
AA To iż ſię ſzesć kroć powtarza/ z tąd ſię vczyć mamy/ z iákiem ſtárániem ſpráwy Boże vwáżáć y wywyſzać mamy. x 2. Moiz. 31. v. 17. Eccle. 39. v. 21. Mar. 7. v. 37.

rozdział: 2
Kápitułá. 2.2.
B
Og odpoczynął dniá ſiodmego. 3.
32:
Y błogoſláwił iemu. 8. Sad E-
33:
den. 9. y co w niem było. 10. tákże y to co z-
34:
támtąd wychodźiło. 8. y. 15. Bog tám po-
35:
ſtáwił człowieká. 19. Ktory dał imioná w-
36:
ſzem źwierzętom. 18.. y 21. Stworzył niewiá
37:
ſtę. 24. Y vſtáwił małżeńſtwo.

strona: 2


kolumna: a
Kápi. 2.
Pierwſze księgi Moizeſzowe. Liſt. 2
werset: 1
D
Okończone tedy ſą Niebo
1:
y Ziemiá/ y wſzytko ich o
2:
chędoſtwo.

werset: 2A Abowiem dokończył
3:
był Bog dniá ſiodmego ſpráwy ſwey
4:
ktorą vczynił/ B y odpoczynął x dniá
5:
ſiodmego od káżdey ſwey ſpráwy
6:
ktorą ſpráwował.
A Skąd znáć iż Bog nie záraz iednego czáſu vczynił ſwiátá/ ále go dokończył w ſzesći dnioch/ áby w ſpráwách ſwoich vfolgował rozumowi náſzemu. A thym ſpoſobem áby nas przywiodł ku ſtátecznemu o nich rozmyſlániu/ ábychmy ich ſobie lekce niepokłádáli. B Od wſzelkiey ſpráwy przeſtał: ábowiem iuż żadnych rzeczy nowych nieſthworzył/ á wſzákoſz od począthku záwżdy ie ſpráwuie/ gdyż okrąg ſwiátá opátrznośćią ſwą zátrzymawa y rządźi x 2. Moi. 20. v. 11. y 31. v. 17. 5. Moi. 6. v. 14. K Zyd. 4. v. 4

werset: 3 C Y błogoſłáwił Bog dniowi ſio
7:
dmemu á poſwięcił go/ iż weń prze-
8:
ſtał od káżdey ſwey ſpráwy/ kthorą
9:
był ſtworzył áby ták była.
C Błogoſláwieńſtwo to/ nic inego nieieſt iedno chwálebne nieiákie poſwięcenie/ ktorym BOG oſobliwie wſzytki ludzkie onego dniá ſpráwy ſobie zoſtáwuie ku wyſlawieniu y obchodzeniu ſpraw ſwoich. A dla tegoz ij od inich odłącżył á poſwięćił.

werset: 4Thákoweć oto ſą pocżątki niebá
10:
y źiemie gdy były ſtworzone/ dniá o
11:
nego w ktory Pan Bog vcżynił nie
12:
bo y ziemię.

werset: 5Y wſzyſtkę látorośł polną przed
13:
tym niż byłá ná źiemi/ y káżde źiele
14:
polne pierwey niż wzeſzło: Abo-
15:
wiem Pan D Bog ieſzcże był nieſpu
16:
ſzczał dzdzá ná ziemię/ áni był cżło-
17:
wiek ku ſpráwowániu źiemie.
D Abychmy wiedźieli iż deſzcz y ſuſza ieſt wręku Bożych/ á gdy ſię iemu zda thedy gi ſpuſzcza.

werset: 6Ale mgłá wychodźiłá z źiemie/
18:
ktora pokrapiáłá wſzyſtek wierzch
19:
źiemie.

werset: 7Tedy pan Bog ſtworzył był cżło
20:
wieká z prochu ziemie/ E á nátchnął
21:
w oblicże iego tchnienie żywotá/ x
22:
ſtał ſię tedy cżłowiek duſzą żywiącą
E To ieſt dał Bog śiłę y czerſthwość błothu onemu ktore wykſztałtował áby było duſzą żywiącą/ to ieſt áby w ćiele żyło. x j. Cor. 15. v. 45.

werset: 8Theż ieſzcze ſádźił Pan Bog ſad
23:
w Eden ná F wſchod słońcá/ y tám
24:
poſtháwił cżłowieká kthorego był
25:
ſtworzył.
F Była kráiná známienitha á ze wſzech narodzáynieyſza ku wſchodowi Słońcá y ku Mezopotmáiey od żydowſkiey źiemie.

werset: 9A nád tho Pan Bog wywiodł
26:
był z źiemie wſzelkie drzewo wdzię-
27:
czne ná weyzrzeniu/ y ſmáczne ku
28:
iedzeniu: Też G y drzewo żywotá w
29:
poſrzodku ſádu/ tákże y drzewo H
30:
wiádomosći dobrego y złego.
G Acz drzewo ono nie było ożywiáiące/ ále było znákiem y pámiątką cżłowiekowi/ kthorem był vpominan/ iż od Páná Bogá żywot y wſzyſtki dobrá wziął. H Tu ná tym mieyſcu wiádomość rozumie ſię miáſto doświádczenia. Y było tho drzewo dla tego od Páná Bogá ſpráwione/ áby náuczyło człowieká zádzierżáwáć ſię w zámierzeniu woley Bożey. A iżby rozumu á pożądliwośći ſwey nieobácznie wſzędy ná ſzrot nie wypuſzczał.

werset: 10I I płynęłá rzeká z Eden dla od-
31:
wilżánia ſádu/ á z támtąd dźieliłá
32:
ſię ná cztery odnogi.
I Rzeká thá ná czterzy odnogi rozdźieloná byłá. Euphrátes y Tigris z połu ſię ſchodzą/ ktore máluczko nád tym mieyſcem gdźie ſię sćiekáią/ z oſobná ſwe rzeczyſká y początek máią/ ktore ſą iáko dwie odnodze/ á potym ſię záſię ná drugie dwie dźielą/ pierwey niż w Perſkie morze wpádáią.

werset: 11Z kthorych iednę zową Phiſon/
33:
tá obtacza wſzytkę ziemię K Heuilá
34:
gdźie ſię rodźi złoto.
K Thá źiemiá od wſchodu słońcá bieży ku Perſyey/ y záſię ſye ćiągnie ku zachodowi aż do puſzczei Sur podle Egiptu/ á thámći ieſt Arábia/ od niektorych názwaná Etiopią ktorą theż ináczey zowią Chus.

werset: 12A złoto oney źiemie ieſt wyborne
35:
Támże też znáyduią L Bdellion y
36:
kámień Onyx.
L Kámień drogi. Iozefus go zowie Sárdonikiem/ á niektorzy perłą.

werset: 13Przezwiſko drugiey rzeki ieſt Gi
37:
hon: tá obtacza wſzytkę ziemię E-
kolumna: b
tiopską.

werset: 14Przezwiſko też rzeki trzeciey ieſt
1:
Hidekel/ tá płynie ná wſchod ſłońcá
2:
ku Aſsyryey. A czwarta rzeká ieſt
3:
Euphrátes.

werset: 15Pan Bog tedy wziął człowieká
4:
á poſádźił go w ſádu Eden/ aby ij
5:
ſpráwował/ y doglądał go.

werset: 16Tedy pan Bog M roſkazał czło-
6:
wiekowi mowiąc/ Z káżdego drze-
7:
wá ſádu tego pożywáć będźieſz.
M Aby pámiętał człowiek iż má Páná ktoremu poſluſznem być miáł.

werset: 17Ale z drzewá wiádomoſći dobre
8:
go y złego iesć niebędźieſz/ Abowie
9:
iáko ſkoro będźieſz iadł z niego ſmier-
10:
ćią N vmrzeſz.
N Tá śmierć ieſt rozłączenie z BOgiem człowieká/ kthory ieſt żywote y nawyżſze dobro.

werset: 18A rzekł też był Pan Bog/ Nie do
11:
brze O być człowiekowi ſámemu/ P v
12:
czynię iemu podpomożenie przy-
13:
ſtoyne iemu.
O Od tego zakonu poſpolitego żaden nie ieſt wyięt/ iedno ten ktorego ſam Bog wyimie. P Małżeńſthwo ieſt napożitecznieiſze podpomożenie cżłowiekowi przez wſzytek czás żywotá iego. A ieſli ſię komu zda ćięſkie á przykre/ Niechay wie iż to ſthąd rośćie/ iż on porządek przyrodzony od bogá poſtánowiony odmieniony ieſt.

werset: 19Tákże Pan Bog gdy iuż ſtwo-
14:
rzył z źiemie wſzytki zwierzętá pol
15:
ne/ y wſzyſtki ptaki powietrzne/ Q
16:
przywiodł ie do Adámá/ áby ogłą-
17:
dał iákoby ie przezwać miał/ A káż
18:
dą rzecz ktora iedno miáłá duſzę ży
19:
wą iáko názwał Adam thák było i-
20:
mię iey.
Q Bog dał myſl y chuć zwierzętom áby ſię okazáły być posłuſznemi y poddánemi cżłowiekowi/ á iżby ſię przed nim ſtáwiły/ iżby ták rozeznáne y właſnemi imiony wedle ich przyrodżenia od niego názwane były.

werset: 20Tedy Adam dał imioná wſzyſt-
21:
kim bydlętom/ y ptakom powietrz-
22:
nym/ y wſzem zwierzętom polnem/
23:
Ale Adámowi nie było ználeźione
24:
podpomożenie ktoreby przi nim być
25:
miáło.

werset: 21Potym Pan Bog puśćił twár-
26:
dy ſen ná Adámá/ á gdy záſnął/ w-
27:
źiął iedno żebro z niego/ y nápełnił
28:
ćiáłem mieyſce ono.

werset: 22Támże Pan Bog R z żebrá ktore
29:
wźiął z Adámá ſpráwił niewiáſtę
30:
y przywiodł S ią ku Adámowi.
R Chćiał Bog męſzczyzná y niewiáſthá żeby byli z iednego począthku iżby w národźie ludzſkiem tym ſwiętſze y mocnieyſze było złączenie. S Adam wedle ſwey pożądliwosći niepoymował ſobie żony/ ále ią wziął od Bogá/ gdźie obáczyć mamy ſwiątobliwoſc małżeńſtwá ktorego powodem ieſt ſam Pan Bog.

werset: 23Tedy rzekł Adam/ T " Toć teraz
31:
ieſt kość z kośći moich/ y ćiáło z ćiá-
32:
łá moiego/ á dla thegoż oná będzie
33:
názwana V mężátką/ bo ieſt z mężá
34:
wźiętá.
T Bog obiáwił mężowi ſtworzenie żony iego/ áby go tym vpomionął iáko ieſt ze wſzech namocnieyſe ono miedźy nimi złączenie. " j. Cor. 11. v. e. V Słowo żydowſkie. Zonę mężowę známionuie.

werset: 24x A przetoż X opuśći człowiek oy
35:
cá ſwego y mátkę ſwą/ á przyłączy
36:
ſię ku żonie ſwey/ thák iż będą iedno
37:
ćiáło.
x Mát. 19. v. 5. Mar. 10. v. 7. 1. Cor. 6. v. 16. Eph. 5. v. 31. X Ten obowiązek ieſt twárdſzy y mocnieyſzy nád wſzytki ine/ tákże y nád wſzelłą (!) krewnóść y powinowátą bliſkość.

werset: 25Y byli oboie nágich: to ieſt Adam

strona: 2v

GENESIS. Adam.

kolumna: c
y żoná iego Y á nic ſię tego niewſty-
1:
dáli.
Y Abowiem wſzyſthko v nich zá rzecz poććiwą było poki grzechem oſzpeceni nie byli.

rozdział: 3
Kápitułá 3.1. y 4. Niewiáſtá námowioná od wężá. 6.
2:
przywiodłá człowieká ku zgrzeſzeniu. 14. y.
3:
16. Przyſzłá pomſtá ná wſzytkich trzech. 15.
4:
Odkupićiel ieſt obieczan. 21. Adam przyo
5:
bleczon w odzienie. 22. y wygnan z Rá-
6:
iu.
werset: 1A x
B
ył tedy wąż chytr
7:
ſzy nád ine wſzytki zwie
8:
rzętá polne/ ktore był pan
9:
Bog ſpráwił: B Ten rzekł
10:
do niewiáſty/ Y tákże wam Bog
11:
rzekł/ Nie będziećie ieść z káżdego
12:
drzewá ſádu tego?
Kápitu. 3. A Nád ine wſzytki zwierzęthá dowćipnieyſzy y domyslneyſzy/ w ktorym zwierzęćiu wſzytki dáry od Bogá nádáne Czárth wywroćił/ áby ich ku zdrádzeniu niewiáſty źle vżywał. x Mądro 2. v. 25. B Bog dopuſzcza Cżárthowi iż w vſtách niemego zwierzęćiá głos vczynił/ á iż częſto źwierzętá nieme mowiły/ y Pogáńſkie hiſtorie o tym ſwiádczyć mogą.

werset: 2Odpowiedźiáłá tedy niewiáſtá
13:
Wężowi/ My pożywamy owocu
14:
drzewá káżdego w ſádu tym.

werset: 3Ale z owocu drzewá tego/ kto-
15:
re ieſt w pośród Sádu/ thák po-
16:
wiedźiał Bog/ Nie iedzćie z niego/
17:
áni ſię go dotykayćie/ byśćie ſnadź
18:
niepomárli.

werset: 4Tedy rzekł wąż niewieśćie/ Za-
19:
dnym ſpoſobem niepomrzećie.

werset: 5Aleć Bog wie/ iż iák ſkoro z nie-
20:
go ieść będźiećie/ othworzą ſię oczy
21:
wáſze/ á będziećie iáko Bogowie
22:
znáiąc dobre y złe.

werset: 6Widząc tedy niewiáſtá iż drze-
23:
wo wyborne było ku iedzeniu/ á iż
24:
było wdzięczne ná weyzreniu/ á
25:
drzewo pożądliwe dla nábyćia v-
26:
mieiętnośći/ wźięłá z owocu iego
27:
y iádłá/ á potym też dáłá y mężowi
28:
ſwemu ktory z nią był/ C á on theż
29:
iadł.
C Niethylko dla tego áby ſię był żenie vpodobał/ ále też y pychą wzruſzony/ á to ná namowę niewiáſty.

werset: 7D Zátym ſię oczy obiemá otworzy-
30:
ły/ y poználi E że byli nágiemi/ y ſplet
31:
li liśćie Figowe/ á poczynili ſobie
32:
ſzorce.
D POcżęli winę ſwą vznáwáć y ſromáć ſię ſiebie. E Przedtym byli przyobleczeni niewinnośćią y ſpráwiedliwoſćią z ktorey iuż ſą złupieni.

werset: 8Potym wnet vſłyſzeli głos Pá-
33:
ná Bogá kthory chodził po ſádu F z
34:
wiátrem dniowem: Tedy Adam y
35:
żoná iego ſkryli ſię od oblicza Páná
36:
Bogá miedzy drzewinę ſádu
F Ten wiátr był znák Oblicznośći Bożey/ ktory im był dan áby im byli bárzo ćięſzko przeſtráſzeni.

werset: 9Y záwołał Pan Bog ná Adá-
37:
má/ á rzekł k niemu/ Y gdźieżeż?

werset: 10Kthory odpowiedział/ Słyſza-
38:
łem głos twoy w ſádzie/ y zlękłem
39:
ſię/ ábowiemem ieſt nágim/ á tákżem
40:
ſię ſkrył.

werset: 11Ktoremu powtore rzekł/ Y ktoż
41:
ći tho pokazał iżeś ieſt nágim? Za
kolumna: d
żeś nie iadł z drzewá/ ktoregom zá-
1:
każał tobie ábyś z niego nie iadł?

werset: 12Tedy Adam rzekł/ G Niwiáſtá
2:
ktorąś mi dał/ áby byłá ze mną/ oná
3:
mi podáłá z tego drzewá/ y iadłem.
G Nietylko ſię zá wyſtępek ſwoj nie upokorzył/ ále owſzem przećiw Bogu zuchwále ſię ſtáwił kłádąc nań winę wyſthępku ſwego.

werset: 13Zátym pan Bog rzekł do niewiá
4:
ſty/ Przecześ to vczyniłá? Tedy nie
5:
wiáſtá rzekłá/ wąż on mię zwiodł/
6:
y przeteżem iádłá.

werset: 14Rzekł tedy Pan Bog do wężá/ H
7:
Iżeś to vczynił/ I przeklętym zoſtá
8:
nieſz nád wſzytki źwierzętá/ y nád
9:
wſzytki beſtije polne/ Płáźić ſię bę-
10:
dźieſz ná pierſiách twoich/ á proch
11:
żrzeć będzieſz po wſzytki dni żywo
12:
tá twego.
H Tu iuż nie pyta wężá nád ktorym miłośćiw być niechce. Abowiem onych drugich dla tego pytał/ áby ie do ſiebie przez pokáiánie przywiodł. I Tho przeklectwo ieſt ná zwierzchownego y ná wewnętrznego wężá to ieſt ná Cżártá/ y ná naczynie iego.

werset: 15Położę też nieprzyiáźni miedzy
13:
tobą/ y między niewiáſtą/ K między
14:
naſieniem thwym y naſieniem iey:
15:
Tho L potrze głowę twą/ á ty po-
16:
trzeſz piętę iego.
K Dwoie tu náſienie wſpomina/ iedno wężowe/ co piſmá iáſzczorczim naſieniem názywáią/ á drugie naſienie niewieśćie/ to ieſt Kryſtuſá y członki iego. Miedzy ktoremi ieſth wielkie nieprzyiaćielſtwo/ Ale niewieſcie zwyćięży/ á potrze głowę wężowi. L Głowá wężowá ieſt moc grzechu y śmierći. A piętá ktora ieſt naniſza mdłosć znáczy ćiáłá/ y wſzytko to co w nas ieſzcze nie ieſt odnowiono.

werset: 16M Potym też rzekł do niewiáſty.
17:
Rozmnożę obfićie boleśći thwoie y
18:
poczęćie thwe/ Będzieſz rodźić w
19:
boleśći dźiatki/ á wola twa poddá-
20:
na będzie mężowi twemu/ x y on
21:
nád tobą pánowáć będzie.
M Tu Pan miłoſierdzie ſwe oznáymuie/ á ćieſzy Adámá z żoną obietnicą plemieniá przyſzłego. A karánie ktore zá grzech ná duſzę przydź miáło ná ćiáło wnoſi/ áby duſzá z wiáry żyłá/ máiąc niewątpliwą nádzieię odpuſzczenia. x j. Cor. 14. v. 34.

werset: 17Támże rzekł do Adámá/ Iżeś był
22:
posłuſznym głoſowi żony twoiey/
23:
á iadłeś z drzewá o ktorememći zá-
24:
każał mowiąc/ Nie będzieſz iadł z
25:
niego/ N Ziemiá dla ćiebie przekłętá
26:
będźie/ W pracy pożywáć O z niey
27:
będzieſz/ po wſzyſtki dni żywothá
28:
twego.
N Iáko vrodzay ieſt błogoſłáwieńſtwo/ ták też záſię nieurodzay przeklęctwo. O To ieſt/ z owocu iey.

werset: 18A oná thobie rodźić będźie ćier-
29:
nia y oſty/ y będzieſz pożywał źiela
30:
polnego.

werset: 19W poćie oblicza twoiego będzieſz
31:
pożywał chlebá/ áż ſię obroćiſz w źie
32:
mię/ z kthorey ieſteś wźięt/ Abo-
33:
wiemeś thy ieſt proch/ y wproch ſię
34:
obroćiſz.

werset: 20Y wezwał Adam żonę ſwą E-
35:
wą/ iż oná mátką wſzech żywią
36:
cych.

werset: 21Potym vczynił Pan Bog Adá-
37:
mowi y żenie iego P odźienie ſkorzá
38:
ne/ y oblokł ie.
P Skory źwierząt martwych thy ich vpomináły/ o ich ſtanie/ y ſkromnośći ktorey w odźieniu vżywáć mieli.

werset: 22Tedy rzekł Pan Bog. Q Oto A
39:
dam ſtał ſię iáko ieden z nas/ wie-
40:
dząc dobre y złe: A teraz ſnadź śćią
41:
gnie rękę ſwą/ á weźmie z drzewá
42:
żywotá/ á będzie iadł/ y żył ná wie
43:
ki.
Q Ieſt wymietowánie ná oczy Adámowi iákoby rzekł Ten teraz niechay będźie w ſmrodliwe ſkory przyodzia ku zákryćiu oſzpeczenia ſwego/ w ktorym nie dawno przedtym Boſkie wyobráżenie obiáśnione było.

werset: 23A przetoż wypędził go pan Bog

strona: 3

Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 3.

kolumna: a
precz z Sádu Eden ku ſpráwowá
1:
niu źiemie z ktorey był wźięt.

werset: 24A thák wypędźiwſzy człowieká/
2:
poſtáwił Cherubiny ku wſchodo-
3:
wi Sádu Eden/ y miecz płomie-
4:
niſty á błyſzczący ſię ze wſząd ku
5:
ſtrzeżeniu drogi do drzewá żywo-
6:
tá.
Kápitu. 4.

rozdział: 4
Kápitułá 41. NArodzenie Kainá y Abelá. 5. Ká
7:
in z zazdrośći. 8. zábił Abelá. 9. Przekłec
8:
two. 13. y rospácz przyſzłá nań. 17. Potom
9:
ſtwo iego. 26. Záczęćie prawdźiwey chwa
10:
ły Bożey.
werset: 1
P
Otym Adam po-
11:
znał Ewę żonę ſwoię/
12:
ktora A pocżęłá y poro-
13:
dźiłá Kainá/ tedy rzekłá
14:
Otrzymáłám mężá od Páná.
A Przyrodzenie cżłowiecże/ vſtáwá małżeństwá/ y blogoſláwieńſtwo boże nie ſą przez grzech odięte/ iedno tylko odmienione iż nie tákiemi ſą iákiemi być miáły.

werset: 2Y porodźiłá záſię Abelá bratá
15:
iego. A był Abel páſterzem owiec/
16:
á Kain był oraczem.

werset: 3Przydáło ſiępotym po niektorym
17:
czáſie/ B iż Kain czynił ofiárę Pánu
18:
z owocow źiemie.
B Ztąd ſię okázuie iż ſynowie od oycá chwały prawdziwey bożey byli náuczeni.

werset: 4Tákże y Abel ſpráwował ofiáry z
19:
pierworodnych owczárń ſwoich/ y
20:
z tłuſtośći ich. C x A weyzrał Pan
21:
ná Abelá y ná ofiárę iego.
C Nie ináczey ſię ofiáry Bogu podobáły/ iedno gdy oni co ie czynili ná ſámey ſię Ceremoniey niezáwieſzáli ále coś głębſzego y táiemnieyſzego ſobie ztąd poimowáli. A to vfáiąc boſkiey dobroći ktora w ie go obietnicách záwiſnęłá. x K Zyd. 11. v. 4.

werset: 5D Ale nie weyzrał ná Kainá/ áni
22:
ná ofiárę iego. Zkąd ſię Kain bárzo
23:
rozgniewał/ E y záfráſował ſię ná
24:
twarzy ſwoiey.
D Tho ſlowo weyzreć/ rozumie ſię życżyć. Bo iż Kain był cżłowiek pokrythy/ tylko zwierzchownie Bogu ofiárę cżynił/ á nie we wnętrzenie w duchu kędy ieſth chwałá prawdźiwa. A dla tegoż ſię też niepodobał Bogu. E Bacząc Boſką łáſkę przećiw brátu ſwemu.

werset: 6Tedy rzekł Pan Kainowi/ Prze
25:
cześ ſie zápalił gniewem? á przecześ
26:
z fráſowáney twarzy?

werset: 7Ieſli będzieſz dobrze czynić/ F izá
27:
li nie będzieſz wywyżſzon? Ale ieſli
28:
źle czynić będzieſz/ G tedy grzech tuż
29:
zá drzwiámi leży/ H y wola iego pod
30:
dána tobie będzie/ á będzieſz miał
31:
zwierzchnośc nád nim.
F Izali ná thákoweſz doſtoieńſtwo z bráthem twym wywyżſzon nie będzieſz/ ieſlibyś ſluſznie ofiárę ſpráwował. Albo/ Izali podniowſzy głowę ſwą chodzić nie będzieſz? G Grzech twoy budźić ćię będźie/ Sumnienie twe trapić ćię będźie. Ten obyczaj mowienia od tych ieſt wźięt/ ktorzy v drzwi legáią/ á z pokoiem długo leżeć nie mogą dla onych ktorzy támtędy cżęſto y tám y ſám chodzą. Tákże káżdy złośnik iákoby v drzwi leżał/ Bo nie długi pokoy iego/ przed złośćiámi ktore oćiążáią ſumnienie iego. H Mowi tu o Abelu ktorego Kain wedle práwá pierworodztwá zácnośćią vprzedzał. A ták wymiátuie mu Pan ná ocży onę przednieyſzość iego/ przekłádáiąc mu niewdzięczność zá to.

werset: 8Y miał Kain rozmowę z brátem
32:
ſwym/ á gdy byli ná polu/ obru-
33:
ſzył ſię Kain ná Abelá brátá ſwego/
34:
x y zábił go.
x Mądr. 10. v. 3. Matt. 23. 35. 1. Ian. 3. v. 12. Iudi. 11.

werset: 9Rzekł tedy pan do Kainá/ Gdźie
35:
ieſt Abel brát twoy? Ktory odpowie
36:
dźiał/ niewiem/ Izalim ia ſtrażem
37:
ieſt brátá ſwego?


kolumna: b
werset: 10A potym rzekł/ Cożeś wżdy to
1:
vczynił? Głos krwie brátá twoie-
2:
go I woła ku mnie z źiemie.
I Krzywdy ktore ſię wiernym dzieią ſámy przychodzą przed obliczność Bożą/ żądáiąc pomſty.

werset: 11Teraz tedy K przeklętym będzieſz
3:
z ſtrony źiemie/ ktora L otworzyłá
4:
vſtá ſwe ku przyięćiu krwie brátá
5:
twego z ręki twey.
K Tho przeklęctwo ſámego Kainá perſony ſię dotyka. Ale przeklęctwo Adámowe ná źiemię ieſt przenieśione. L Zárzuca przed oczy Kainowi iż źiemiá więtſzą w ſobie ludzkość niż on okazáłá A to iż krew brátá iego w ſię przyięłá/ ktorą on rozlał.

werset: 12Ty gdy będzieſz orał źiemię/ tedy
6:
oná tobie záwſćiągnie mocy ſwey/
7:
A ty też ſam M będzieſz thułakiem y
8:
biegunem ná ziemi.
M Nigdy ſpokoyny/ a beſpieczny nie będzieſz na źiemi/ gdzie ſię kolwiek obrociſz wiecznym ná vmyſle ſtráchem ſtrapion będźieſz.

werset: 13Tedy Kain rzekł do páná/ Złość
9:
moiá więczſza ieſt niżby mi ią odpu
10:
śćić miano.

werset: 14Otoś mię dziś wygnał z źiemie
11:
tey/ y zkryię ſię od oblicza twego/ bę
12:
dę tułakiem y biegunem ná ziemi/ á
13:
prziydźie ktemu N iż ktho mię znay-
14:
dźie zábije mię.
N Koniecznie ſię przyznawa iż ieſt poddan mieczowi wſzyſthkich/ gdyż baczy ze wypadł z ſtrażey Boga ſamego.

werset: 15Rzekł tedy Pan kniemu/ Záiſte
15:
kto zábije Kainá/ O śiedmioráką o-
16:
dnieſie pomſtę. P Y włożył Pan pią
17:
tno ná Kainá/ iż ktoby go kolwiek
18:
znáłaſł/ áby go nie zábijał.
O To ieſt bárzo ćięſzką/ A nie mowi thego pan w ten ſpoſob/ áby iáką łáſką był ruſzon nád morderzem bráckiem/ ále dla tego áby wſzytki odſtráſzył od zábijánia.P Aby ſię okazał ſtraſzliwy ſąd Boży przećiw mężoboycam. Ale iáki to znák był/ o tym nikt wiedźieć nie może. Gdyż zaiſte coś znacznego być muśiáło/ iż ktoby nań weyzrał/ áby od chćiwośći zaſkodzenia iemu y od ſmiáłoſci tákowey był odwiedzion.

werset: 16Tedy odſzedł Kain od obliczno-
19:
śći Páńſkiey/ y mięſzkał w źiemi
20:
Nod/ ku wſchodu ſłońcá od ſádu
21:
Eden.

werset: 17Potym Kain poznał żonę ſwą/
22:
ktora poczęłá y porodźiłá Enochá.
23:
Q Y budował miáſto ktore názwał
24:
Enoch/ od imieniá ſyná ſwego.
Q Będąc vſtáwicznie w domu ſwym niebeſpieczne nowy obyczay wymyſlił ku obronienu zdrowia.

werset: 18Pothym Enochowi vrodźił ſię
25:
Irád/ á z Irádá národził ſię Máwi
26:
áel/ á z Máwiáelá Mátuſael/ á z
27:
Mátuſáelá Lámech.

werset: 19R Ten Lámech poiął ſobie dwie
28:
żenie/ z kthorych iednę zwano A-
29:
dá/ á druga Sellá.
R Właſna vſtáwá ſtanu małżeńſkiego tá ieſt/ áby dwá w iednym ćiele byli/ kthory zakon w narodzye Kainowym przez Lámechá ieſt zgwałcony.

werset: 20Adá tedy porodźiłá Iabálá/ S kto
30:
ry był Oycem mieſzkáiących w na-
31:
mioćiech y páſterzow.
S Pierwſzy wynaleścá namiotow y páſterſtwá.

werset: 21A imię brátá iego było Iubál/ kto
32:
ry był oycem tych co gráią ná Ar-
33:
fách y ná Orgániech.

werset: 22Sellá też porodźiłá Tubálkainá
34:
kowalá wſzytkiego naczynia mie-
35:
dźiánego y żeláznego. Ten Tubál-
36:
káin miał ſioſtrę imieniem Noe-
37:
mę.

werset: 23Tedy rzekł Lámech żonam ſwym
38:
Adźie y Selli. T Zony Lámechowe

strona: 3v

GENESIS. Adam.

kolumna: c
ſłuchayćie głoſu mego/ ſłuchayćie
1:
ſłow moich/ Abowiem V zábiłbych
2:
ia mężá choćbych ſam podiął ránę/
3:
y młodzieńcá też choćbych rázu X śi-
4:
nego nieuſzedł.

strona: 3


kolumna: b
T Lámech pełny hárdości y okrućieńſtwá/ chwali ſię przed żonámi z ſwey mocy. V To dwoie znáczy iednę rzecz/ ále tu ieſt powtarzánie według zwyczáiu żydowſkiego. Ale właſne wyrozumienie tego/ to ieſt/ żaden nie ieſt ták mocny y ták kwitnący w młodośći/ coby ſię przedemną oſtáć mogł. A ktoregobych łácno nie zábił/ Ktorych


strona: 3v


kolumna: c
słow przyczyná ztąd byłá vrosłá/ iż żony iego były ſmętne obawáiąc ſię áby nań co złego nie przypádło/ zá onę iego pychę y okrućieńſtwo/ prze ktore v wſzech ludźi w nienawiśći był. X Iákoby rzekł/ ieſli ſię kto będźie śmiał ná mię tárgnąć áby mię obráźił álbo ránił/ ſam theż żadną miárą nieuydzie.

werset: 24A ták zá Kainá będźie ſiedmio-
1:
ráka pomſtá/ Y ále zá Lámechá śie-
2:
dḿdźieſiąt y ſiedḿ kroć pomſtá ſię
3:
ſtánie.
Y Słowá Boże hárdośćią ſwą wywrácza/ áby miał ſwobodę więthſzą ku złośći.

werset: 25Tedy ieſzcze Adam poznał żonę
4:
ſwą/ kthora porodźiłá ſyná/ y dáłá
5:
mu imię Seth/ mowiąc. Dał mi
6:
Bog ine potomſtwo miáſto Abelá/
7:
ktorego zábił Kain

werset: 26Setowi też vrodźił ſię ſyn/ ktore
8:
mu dał imię Enos. Ná ten czás po
9:
częto Z wzywáć imieniá páńſkiego.
Z Słowo to wzywánia wſzyſtkę w ſobie prawdziwą chwałę Bożą zámika. Bo choćiaſz przed tym chwalono Bogá/ ále złośći táką były moc wźięły/ iż theż iuż prawdziwa chwałá Boża byłá vpádłá/ á żaden znák kośćiołá nie zoſtał ktory záſię zá czáſów Enoſá był nápráwion.

rozdział: 5
Kápitułá 5.1. ROdzay. 3. wiek y śmierć Adámo
10:
wá. 6. Y potomſtwá iego. 20. aż do Noego.
11:
32. Y ſynow iego. 22. y 24. Enoch człowiek
12:
Boży przenieſion ieſt.
werset: 1
T
Enći ieſt poczet na
13:
rodow Adámowych od
14:
onego czáſu/ w kthory
15:
Bog człowieká ſthwo-
16:
rzył y ſpráwił go x ná podobieńſtwo
17:
ſwoie.
Káp. 5. x Wyżſzey. 1. v. 26. y 27. Niżey. 9. v. 6. Mądr: 2. v. 23. Ekkle. 17. v. 1.

werset: 2Ták mężczyznę iáko y niewiáſtę
18:
ſtworzył ie/ y błogoſłáwił ie/ á we-
19:
zwał imię ich człowiek w dźień ſt-
20:
worzenia ich.

werset: 3Był tedy żyw Adam ſto y trzy-
21:
dźieśći lat/ y vrodźił mu ſię ſyn ná
22:
podobieńſtwo y ná wyobráżenie ie-
23:
go/ ktoremu był dał imię Set.

werset: 4x A dni Adámowe po národze-
24:
niu Setá były A ośmſet lat/ y miał
25:
ſyny y dźiewki.
x 1. Krol. 1. v. 1. A Przyczyná długiego żyćia zá onego wieku pierwſzego/ dla tego nawięcey byłá/ áby był rozmnożon narod ludzki.

werset: 5A ták wſzytek czás kthorego żył
26:
Adam/ był dziewięć ſet y trzydźie
27:
śći lat/ a potym vmárł.

werset: 6A Set żyw był ſto y pięć lat y
28:
miał ſyná Enoſá.

werset: 7Y potym Set gdy mu ſię vrodźił
29:
Enos/ żyw był ośm ſet y śiedm lat/
30:
y miał ſyny y dźiewki.

werset: 8Wſzytek thedy czás ktorego żył
31:
Seth/ był dźiewięć ſet y dwána-
32:
śćie lat/ tákże potym vmárł.

werset: 9Enos też żyw był dziewięćdźie-
33:
ſiąt lat/ y vrodził mu ſię Kainán.

werset: 10Potym gdy ſię vrodził Enoſowi
kolumna: d
Kainán/ żyw był ośm ſet y piętna-
1:
śćie lat/ y miał ſyny y dźiewki.

werset: 11Był tedy wſzytek czás/ ktorego
2:
żył Enos dźiewięć ſet lat y pięć/ á
3:
potym vmárł.

werset: 12Káinan też żyw był ſiedḿdźieſiąt
4:
lat/ y vrodźił mu ſię ſyn Máláleel.

werset: 13A potym gdy ſię Káinánowi vro
5:
dźił Máláleel/ żyw był osm ſeth y
6:
czterdzieśći lat/ y miał ſyny y dźiew
7:
ki.

werset: 14A tákże wſzytek czás ktorego żył
8:
Kainán/ był dźiewięć ſet y dźieſięc
9:
lat/ á potym vmárł.

werset: 15A Máláleel żyw był ſześćdźieſiąt
10:
y pięć lat/ y vrodźił ſię mu ſyn Iá-
11:
red.

werset: 16Y potim gdy ſię Máláleelowi vro
12:
dźił Iared/ żył ośḿ ſet y trzydźieśći
13:
lat/ á miał ſyny y dźiewki.

werset: 17Owa wſzytek czás ktorego żył
14:
Máláleel był ośḿ ſet dźiewięćdźie-
15:
ſiąt y pięć lat/ á potym vmárł.

werset: 18Zyw też był Iared ſto ſześćdźie-
16:
ſiąt y dwie lećie/ y miał ſyná Eno
17:
chá.

werset: 19Pothym gdy ſię Iaredowi vro-
18:
dźił Enoch/ żył ośmſet lat/ y miał
19:
ſyny y dźiewki.

werset: 20Owa wſzytek czás ktorego żył
20:
Iáred/ był dźiewięć ſet ſześćdźieſiąt
21:
y dwie lećie/ a potym vmárł.

werset: 21Thákże " y Enoch żyw był ſześć-
22:
dźieſiąt y pięć lat/ y miał ſyná Má-
23:
tuſálá.
" Ekkle. 44. v. 16. K Zyd. 11. v. 5.

werset: 22A gdy mu ſię Mátuſál vrodźił B
24:
żył wedle Bogá przez trzy ſtá lat/ y
25:
miał ſyny y dźiewki.
B W tych ſię ſlowiech znáczy nieiáka oſobliwſza pobożność Enochowá miedzy inemi wſzyſtkiemi.

werset: 23A ták czás wſzytek Enochow był
26:
trzy ſtá ſześćdźieſiąt y pięć lat.

werset: 24Then Enoch chodźił w boiázni
27:
Bożey á pothym nigdy nie był wi-
28:
dźian. C Abowiem go Bog prze-
29:
niosł.
C Są tho rzeczy dworne y niepotrzebne pytháć ſię iákiem ſpoſobem y ná kthore mieyſce. Doſyć ná tym iż o rzeczy nie zwykłey á iśćie oſobliwey rozumieć będźiemy.

werset: 25A Mátuſál żyw był ſto ośḿdźie
30:
ſiąt y ſiedḿ lat/ y miał ſyná Láme-
31:
chá.

werset: 26A gdy ſię Mátuſálowi vrodźił
32:
Lámech żyw był ſiedḿſet/ ośmdźie
33:
ſiąt y dwie lećie/ y miáł ſyny y dźiew
34:
ki.

werset: 27Y tákże cżás wſzyſtek żywotá
35:
Mátuſálowego był/ dziewięć ſet
36:
ſzeſćdzieſiąt y dźiewięć lat/ á zátym
37:
vmárł.

werset: 28Lámech też ten żyw był ſto ośḿ-
38:
dzieſiąt y dwie lećie/ y národził mu
39:
ſię ſyn.



strona: 4

Noe.
Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 4.

kolumna: a
werset: 29Ktorego wezwał imieniem Noe
1:
mowiąć. D Ten nas poćieſzy w ſprá
2:
wie náſzey/ y w prácy rąk náſzych z
3:
ſtrony źiemie ktorą Pan przeklął.
D Mowi Duchem Prorockiem y z nátchnienia Bożego ktory mu był przyſzłą zacność w Noem obiáwił.

werset: 30Potym gdy ſię Lámechowi vro-
4:
dźił Noe/ żyw był pięć ſet dźiewieć-
5:
dźieſiąt y pięć lat/ y miał ſyny y dźiew-
6:
ki.

werset: 31Owa wſzyſthek czás ktorego żył
7:
Lámech/ był ſiedḿ ſet ſiedmdzieſiąt
8:
y ſiedḿ łat/ á potym vmárł.

werset: 32A gdy Noemu iuż było pięć ſet
9:
lat/ vrodźił mu ſię Sem/ Chám y
10:
Iaphet.

rozdział: 6
Kápi. 6.
Kápitułá 6.2. LVdźie práwie wſzyſthcy ſkáżeni. 3.
11:
Bog ſię rozgniewał. 7. Groźi pothopem.
12:
9. Roſkázuie Noemu ſpráwiedliwemu bu
13:
dowáć Archę. 15. Vkáżuie mu kſztałt iey ku
14:
záchowániu plemięnia ludzkiego y źwie-
15:
rzęcego.
werset: 1
Y
Stháło ſię gdy iuz
16:
ludźie poczęli ſię rozmná
17:
żáć ná ziemi/ á rozrodźili
18:
cory.

werset: 2Tedy A ſynowie Boży widząc B
19:
corki ludzkie iż były cudne/ bráli ie
20:
ſobie zá żony ktore C ſię im iedno po-
21:
dobáły.
A Sinowie ſwiętich Pátriárchow. B Ktore wyſzly z narodu Káinowego.C To ieſt w poimániu żon niczego niepátrzáli iedno ſwych pożądliwośći.

werset: 3D Rzekł tedy pan Duch moy wiecż
22:
nie ſię ſądem E nie będzie obcho-
23:
dźić z człowiekiem F gdyż ieſt ciáło.
24:
A wſzákże mu zfolguie G ſto y dwá
25:
dzieśćiá lat.
D Pan iákoby ſprácowány od vpornego zuchwálſtwá ludzkiego poſtę przyſzłą oznáymuie. E Iákoby rzekł. Doſyć było ſwarow/ iuż ich dáley ćierpieć nie mogę. F Ciało iż ſię rozumem nie rządzi/ y dla thego ſię z nym więcey ſwárzyć nie będę. G Dźiwna ieſt dobroć Boſka kthorej nic y nawiętſze złośći niezáwádzáią/ gdyż oto ſtho y dwádźieśćia lath cżáſu ludźiom pomyka ku vznániu

werset: 4Czáſu też onego byli H Obrzymi
26:
ná źiemi/ przytym też gdy ſię ſyno-
27:
wie boży z ieli z corkámi ludzkiemi/
28:
národziły im potomſtwá. A ćić ſą
29:
mocarze/ ktorzy po wſzyſtki czáſy
30:
byli ſławnemi.
H Okrutnicy/ mocarze y vćiſkacze/ wiodący niepowśćiągliwy żywot.

werset: 5Thedy pan widząc wielką złość
kolumna: b
człowieczą ná źiemi/ x á iż I wſzyſt-
1:
ko zmyſlánie ſercá iego/ nic inego nie
2:
było iedno złe po wſzyſtek czás.
x Niżey. 8. v. 21. Mátth. 15. v. 19. I Vkázuie iákie było przyrodzenie człowiece po zgrzeſzeniu.

(Marg. do rysunku) AB Długość. 300. łokiet. BC Serokość. 50 łokiet. DE Wyżſza. 30. łokiet. E Okno ná dłużą. 1. łok.. F drzwi. GFH Trzy piętrá.
werset: 6Zal mu tedy było iż vcżynił cżło-
3:
wieká ná ziemi/ K y żáłował ná ſer-
4:
cu ſwym.
K Ná Bogá nigdy nie przypáda áby czego záłowáć miał. Ale ſie thu Duch ſwięty náſzey proſtośći przypodobuie/ w tych ſlowiech znácznie wypiſuiąc w iákiey nienawiści v Bogá ieſt grzech.

werset: 7Y rzekł ták Pan. Ia do grunthu
5:
wygłádzę z ziemie cżłowieká ktore-
6:
gom ſtworzył/ od człowieká począ-
7:
wſzy áż do bydlęćiá y do gádu/ á ták
8:
że y do ptakow powietrznych/ ábo-
9:
wiem mi żal iżem ie ſtworzył.

werset: 8L Ale Noe ználaſł łáſkę v Pá-
10:
ná.
L Bog iemu był miłośćiw y łáſkaw nań.

werset: 9Tyć ſą rodzáie Noe. x Noe był
11:
mężem ſpráwiedliwym/ y doſkoná-
12:
łym cżáſu ſwego/ chodząc wedle bo
13:
iáźni Bożey.
x Ekkle. 44. v. 17

werset: 10A vrodzili ſię mu trzey ſinowie.
14:
Sem/ Chám/ y Iaphet.

werset: 11Ná ten czás ziemiá byłá ſkáżona
15:
przed Bogiem/ będąc pełną gwał-
16:
townego łupieſtwá.

werset: 12Tedy weyźrzał Bog ná źiemię á
17:
oná byłá ſkáżoná (Abowiem wſzel
18:
kie ćiáło popſowáło było drogę ſwą
19:
ná źiemi)

werset: 13Rzekł tedy Bog do Noego/ Przy-
20:
ſzedł koniec wſzelkiemu ćiáłu prze
21:
demną/ Abowiem źiemiá nápełnio
22:
ná ieſt łupieſtwá od nich/ á przetoż
23:
wytrácę ie z źiemie.

werset: 14Vczynże tedy ſobie Archę z drze-
24:
wá Iodłowego/ y pobuduy izdbice
25:
w niey/ á obley ią ſmołą zwierz-
26:
chu y wewnątrz.

werset: 15A vczyniſz ią tym kſztałtem. M
27:
Długość Archy będzie ná trzech ſet
28:
łokiet/ A ſzerokość iey ná pięćdźie-
29:
ſiąt łokiet/ A wyżſza iey ná trzech-
30:
dzieſiąt łokiet.
M Auguſtin ſwięty powieda/ iż tá Archá byłá według proporcyiey ćiałá człowieczego/ ktore leżąc ieſt dzieſięć kroć dłużſze niż wyżſze/ á ſześć kroć dłużſze niż ſzerſze.

werset: 16Vczyniſz też okno w Arſze/ á v-

strona: 4v

GENESIS. Noc.

kolumna: c
czyniſz ie ná wzwyſz ná łokćiu/ y w
1:
ſtáwiſz drzwi oney Archy z boku
2:
iey/ vczyniſz w niey trzy piętrá/ ſpo
3:
dnie/ średnie/ y wyżſze.

werset: 17A ia przywiodę potop wod ná
4:
źiemię ku wytráceniu wſzego ćiáłá
5:
w ktorym ieſt duch żywotá pod nie
6:
bem/ áto cożkolwiék ieſt ná źiemi
7:
zginie.

werset: 18Ale przymierze ſwe poſtánowię z
8:
tobą. Ty wnidźieſz do Archy/ ſyno
9:
wie twoi/ żoná twa/ y żony ſynow
10:
twoich z tobą.

werset: 19Weźmieſz też do Archy po parze
11:
z káżdego żywego ſtworzeniá/ w-
12:
ſzelkiego ćiáłá/ áby z tobą żywo zá-
13:
chowáne były/ tho ieſt/ ſamcá y ſá-
14:
micę.

werset: 20Z ptáſtwá wedle rodzáiu ich/ z
15:
bydłá wedle rodzáiu ich/ y ze wſze-
16:
go gádu źiemſkiego/ wedle rodzá-
17:
iu iego. Ty wſzytki po parze wnidą
18:
z tobą/ áby żywo zoſtały.

werset: 21Weźmieſz też s ſobą wſzech po-
19:
kármow ktore iadáią/ á zbierzeſz ie
20:
do ſiebie/ áby y tobie y im były ku po-
21:
kármowi.

werset: 22Vczynił to tedy Noe wſzytko
22:
ták iáko mu Bog roſkazał.

rozdział: 7
Kápitułá 7.1. Noe s ſwoimi y z inemi źwierzęthy
23:
wchodzą do Archy. 10. Potop okrył wſzyt-
24:
kę źiemię/ y poborzył wſzythko co ná niey
25:
było.
werset: 1
R
Zekł tedy Pan do
26:
Noego/ x wnidź thy y ze
27:
wſzitkim domem twym
28:
do Archy/ Abowiemem
29:
ćię widźiał ſpráwiedliwym przed
30:
ſobą A czáſu tego.
x 2. Piotr. 2. V. 5. Kapitu. 7. A W zydowſkim ieſt. W tym pokoleniu/ to ieſt/ miedzy ludźmi tego wieku.

werset: 2Ty też z ſobą weźmieſz po śiedmi
31:
par wſzech źwierząt czyſtych/ ſám-
32:
cá y ſámicę. B Ale z źwierząt nieczy-
33:
ſtych po dwu par ſámcow y ſámic.
B Ty ſą źwierzętá czyſte/ ktore zakon opowieda czyſtymi być.

werset: 3Thákże y ptakow powietrznych
34:
po śiedmi par ſámcow y ſámic/ á-
35:
by płod ich żywo był záchowan ná
36:
wſzytkiey źiemi.

werset: 4Abowiem po śiedmi dnioch pu-
37:
ſzczę deſzcz ná źiemię/ przez czter-
38:
dźieśći dni y przez czterdźieśći no-
39:
cy/ y wygłádzę z źiemie wſzythko
40:
ſtworzenie żywiące/ ktoremkolwiek
41:
ia vczynił.

werset: 5x Vczynił tedy wſzytko to Noe
kolumna: d
co mu był Pan roſkazał.
x Mátt. 24. V. 37. Luk. 17. v. 26. I. Piotr. 3. v. 20.

werset: 6A był Noe w ſzeſći ſet lat gdy przi
1:
zedł potop ná źiemię.

werset: 7Y wſzedł Noe z ſynmi ſwymi/
2:
z żoną ſwą/ y z żonámi ſynow ſwo
3:
ich do Archy dla wod potopu.

werset: 8Z źwierząt czyſtych y nieczyſtych
4:
z ptakow/ y ze wſzech rzeczy płazá-
5:
iących ſię po źiemi.

werset: 9C Po parze weſzło w Archę do
6:
Noego/ to ieſt/ ſámiec z ſámicą:
7:
ták iáko mu był Bog roſkazał.
C Ty wſzythki źwierzętá dáły ſię dobrowolnie Noemu/ iáko były dáne Adámowi gdy ie przezywał właſnemi imiony. Wiżſzey. 2. v. 19.

werset: 10Y przydáło ſię dniá śiodmego/ iż
8:
wody potopu zálały źiemię.

werset: 11Roku ſześćſetnego wieku No-
9:
ego D Mieſiącá wtorego/ á dniá śio
10:
dmegonaſtego tegoż mieſiącá/ W
11:
tenże dzień E wſzytki źrzodłá F prze-
12:
páśći wielkich porwáły ſię/ y okná
13:
niebieſkie otworzone ſą.
D Kwietniá pátrz w kſięgách wyśćia. 12. E Kres wodam zámiorzony y przerwan był y odięt. F Nád podobieńſtwo wielkość vpádlá wod.

werset: 12Y vpadł deſzcz ná źiemię przez
14:
czterdźieſći dni y czterdźieſći nocy.

werset: 13Onogoſz dniá wſzedł Noe z ſyn-
15:
mi ſwymi/ z Sem/ Chám/ y Iá-
16:
phet/ z żoną ſwą/ y z trzemi żoná-
17:
mi ſynow ſwych do Archy.

werset: 14Oni y wſzytkie źwierzętá wedle
18:
rodzáiow ſwych/ y wſzelkie bydlę
19:
wedle rodzáiu ſwego/ y wſzelki
20:
gad płázáiący ſię po źiemi wedle ro
21:
dzáiu ſwego/ tákże wſzytcy ptacy
22:
wedle rodzáiu ſwego/ y káżda rzecz
23:
ſkrzydláſta.

werset: 15Owa po parze wſzech żywiących
24:
rzeczy weſzlo w Archę do Noego.

werset: 16A ſámiec y ſámicá zkáżdego ćiá-
25:
łá weſzli tám/ iáko iemu Bog ro-
26:
ſkazał. A Pan zámknąl drzwi o
27:
nim.

werset: 17Tedy był potop przez czterdźie-
28:
śći dni ná źiemi/ á wezbráły wody
29:
y podnioſły Archę/ ták iż byłá pod-
30:
nieſioná od źiemie.

werset: 18Y wzięły moc wody/ á wezbrá-
31:
ły bárzo ná źiemi/ ták iż Archá pły-
32:
wáłá po wodách.

werset: 19Tedy wody gwałtownie ſię zmo
33:
cniły nád źiemią/ y okryły co nawyż
34:
ſze gory pod wſzytkiem niebem.

werset: 20A ná piętnaśćie łokći ná gorę we
35:
zbráły wody/ ták iż były okryte go-
36:
ry.

werset: 21" Zginęło tedy wſzelkie ćiáło ru-
37:
cháiące ſię ná źiemi/ ták ptacy iáko
38:
bydlętá/ ták źwierzętá iáko y gad w
39:
ſzytek płázáiący ſię po źiemi/ thákże
40:
też y lud wſzytek.
Mądr. 10. v. 4. Ekkle. 39. v. 28.

werset: 22Wſzytko to co było ná źiemi má-

strona: 5

Noe. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 5.

kolumna: a
iąc oddech żywotá w nozdrzách
1:
ſwych pozdycháło.

werset: 22(!)Owa wſzytko co iedno było ná
2:
źiemi poginęło/ od człowieká począ
3:
wſzy áż do bydlęćiá/ do gádu/ y ptá
4:
ſtwá powietrznego/ thák z źiemie
5:
wygłádzono było/ iedno G tylko ſam
6:
Noe z temi pozoſtał/ ktorzy z nim
7:
w Arſze byli.
G Archá Noego znáczy nam Kośćioł/ oprocz ktorego zbáwienie być nie może/ tylko w nym sámym zbáwienie mamy.

werset: 23Tedy ſtały wody okrywſzy źie-
8:
mię przez pułtorá ſtá dni.

rozdział: 8
Kápitu. 8.
Kápitułá 8.1. y 13. Potop przeſtáł. 16. y 18. Noe wy-
9:
ſzedł z Archy y z ſwoimi. 20. Czyni ofiáry
10:
Bogu. 21. od ktorego ſtáłá ſię iemu obie-
11:
tnicá pokoiu. 22. y pierwſzych czáſów pe-
12:
wnych przywrocenie.
werset: 1A
W
Spomionął tedy
13:
Bog ná Noego/ y ná w-
14:
ſzytki źwierzętá y bydłá/
15:
kthore były z nim w Ar-
16:
ſze/ y puśćił Bog wiátr ná źiemię/
17:
á záſtánowiły ſię wody.
A Iż my mniemamy iakoby z námi Bogá nie było/ y iákoby o nas pámiętáć nie miał/ gdy iego wſpomożenia nie vznawamy/ tedy piſmo tego zwyczáiu mowienia vżywa.

werset: 2Y źrzodłá przepáśći/ y okná nie
18:
bieſkie zámknione ſą/ á zádźiorżáne
19:
ſą dzdze z niebá.

werset: 3Tákże wody tám y ſám płynące/
20:
zśćiekły z źiemie/ á przy ſkończeniu
21:
pułtoru ſtu dni opádły.

werset: 4Tedy dniá śiedemnaſtego/ mieſią
22:
cá ſiodmego/ ſtánęłá Archá ná go-
23:
rách Arárád.

werset: 5A wod y śćiekáły y opadáły aż do
24:
dźieſiątego mieſiącá/ á pierwſzego
25:
dniá tegoż dźieſiątego B mieſiącá/
26:
wierzchy gor vkazáły ſię.
B To ieſt Grudniá

werset: 6Y przy ſkończeniu czterdzieśći
27:
dni/ otworzył Noe okno Archy/ kto
28:
re był vczynił:

werset: 7Y C wypuśćił Kruká/ kthory
29:
wyſzedſzy záſie ſię wroćił/ aż wody
30:
oſchły ná źiemi.
C Bo rozumiał iż Kruk czuiąc trupow ſmrod/ miał dáley lećiec/ by ſię byłá gdzie źiemiá ſucha vkazáła.

werset: 8Potym od ſiebie wypuśćił gołębi
31:
cę/ áby obaczył ieſliż wody opádły
32:
z źiemie.

werset: 9Ale oná nie nálażſzy gdźieby miá
33:
łá poſtáwić ſtopę nogi ſwey/ wro-
34:
ćiłá ſię k niemu do Archy/ Abo-
35:
wiem ieſzcze wody po wſzey źiemi
36:
były: A on śćiągnąwſzy rękę ſwą/
37:
wźiął ią/ á wnioſł do ſiebie w Ar-
38:
chę.

werset: 10A poczekawſzy ieſzcze przez dru
39:
gie śiedm dni/ puśćił powtore gołę
40:
bicę z Archy.

werset: 11Tedy podwieczor wroćiłá go
41:
łębicá do niego/ á w noſie ſwym
kolumna: b
przynioſłá gáłąſkę oliwną ktorą v-
1:
łomiłá. A zátym Noe poznał iż wo-
2:
dy opádły z źiemie.

werset: 12Y czekał ieſzcze drugie ſiedm dni
3:
á potym wypuſćił gołębicę/ ktora
4:
ſię iuż k niemu więczey nie wroćiłá.

werset: 13Stáło ſię tedy roku ſześćſetnego
5:
pierwſzego wieku Noego/ dniá
6:
pierwſzego/ D mieſiącá pierwſze-
7:
go/ oſchły wody z źiemie. A Noe od
8:
iąwſzy dách z Archy/ wyzrał/ á o-
9:
no wierzch źiemie oſechł.
D To ieſt Márcá.

werset: 14A dniá dwudźieſtego śiodmego
10:
mieſiącá wtorego/ źiemiá ſię ſtáłá
11:
práwie ſucha.

werset: 15Pothym rzekł Bog do Noego/ mowiąc.
12:
Wynidź z Archy z żoną ſwoią/ z
13:
ſynmi ſwymi y z żonámi ſynow
14:
twoich.

werset: 16Y wywiedź zá ſobą wſzytki źwie
15:
rzętá/ ktore ſą z tobą/ ptaki/ bydłętá
16:
y gad płázáiący ſię po źiemi/ á niech
17:
wydáią płod/ x á rozradżáią ſię/ y
18:
rozmnażáią ná źiemi.
Wiżſzey. 1. 22. Niżey. 9. 1.

werset: 17Ták tedy E wyſzedł Noe/ ſyno-
19:
wie iego/ żona iego/ y żony ſynow
20:
iego z nim.
E Ták iáko Noe wſzedł był do Archy ná roſkazanie Páńſkie/ ták záſię ná iego roſkazánie z niey wyſzedł/ á nic ſwą wolą nieczynił.

werset: 18Wſzelkie zwierzę/ wſzelki gad
21:
wſzelkie ptáſtwo/ y wſzyſtko co ſię
22:
rucha ná źiemi/ wedle rodzáiow
23:
ſwych/ wyſzło z oney Archy.

werset: 19Zbudował tedy Noe Ołtarz Pá
24:
nu/ y wźiął ze wſzytkich źwierząt
25:
czyſtych/ y ze wſzech pthakow czy-
26:
ſtych/ á ofiárował ofiárę F ná ołta-
27:
rzu onym.
F Ofiáry kthore bywáły palone.

werset: 20Y G poczuł Pan wdźięczna won
28:
ność: H A rzekł w ſercu ſwym: Iuż
29:
dáley nie będę przeklinał źiemie dla
30:
człowieká xI Abowiem myſli ſercá
31:
ludzkiego przewrotne ſą od młodo
32:
śći iego: Y nie zátrácę więcey wſzyt
33:
kiego ſtworzenia żywego/ iákom to
34:
był vczynił.
G Byłá mu wdźięczną y przyiemną. H Obyczáiem człowieczem tu Bog mowi dla mdłośći náſzey. x Wiżſzey. 6. v. 5. Mátth. 15. 19. I Bog iáko oćiec namiłośćiwſzy widząc mdłość ćiáłá náſzego grzechowi poddánego łáſkáwie ią znośi.

werset: 21Nád to/ iáko długo źiemiá trwáć
35:
będźie/ ſiania/ y żniwá/ źimná y
36:
gorącá/ láto y źimá/ dzień y noc nie
37:
uſtáną.

rozdział: 9
Kápitułá 9.1. y 7. Błogosłáwi Bog Noemu potwier
38:
dzáiąc malżeńſtwo. 2. Powtore vtwierdzo
39:
no pánowánie człowieku nád źwierzęty. 5. Práwo ná zábijárze. 6. Moc mieczá. 9. Przy
40:
mierze Boże z człowiekiem. 12. Potwier-
41:
dzone ieſt znákiem. 20. Noe winnicę ſádzi
42:
21. vpił ſię. 22. Chám ſię z niego ſmieie. 24.

strona: 5v

GENESIS.

kolumna: c
Przeklina go. 26. Błogosłáwi Semowi y
1:
Japhetowi. 28. Látá y ześćie z świátá No-
2:
ego.
werset: 1A
Y
Błogoſłáwił Bog No
3:
ego y ſyny iego/ mowiąc
4:
do nich. x Rozradzayćie
5:
ſię/ á rozmnażaićie ſię/ y
6:
nápełniayćie źiemię.
A Pátrzay wyżſzey w Ká. j. v. 22. x Wyżſzey. j. v. 28. y 8. v. 17.

werset: 2A ſtrách y B boiaźń wáſzá nie-
7:
chay będźie nád wſzytkiemi źiemſkie
8:
mi źwierzęty/ nád ptaki powietrz-
9:
nemi/ y nádewſzytkim co ſię iedno
10:
rucha ná źiemi/ nád wſzytkiemi ry
11:
bámi morſkiemi/ C kthore wam ſą
12:
poddáne w ręce wáſze.
B Bog hámuie ſrogich źwierząt popędliwośći/ áby nieſzkodźiły człowiekowi. C Zwierzętá dla tego Bog człowiekowi poddał/ áby ich słuſznie vżywał.

werset: 3x Wſzytko to co ſię iedno rucha y
13:
żywie/ wam ieſt podano ku poży-
14:
wieniu: wſzytkom wam to dał iáko
15:
trawę źieloną.
x Wyżſzey 1. v. 29.

werset: 4" A wſzákoſz D nie będźiećie ieść
16:
mięſá z duſzą iego/ ktora ieſt kreẃ
17:
iego.
" 3. Moiz. 17. v. 14. D To ieſt mięſá ſurowego y mięſá dawionego ze krwią ieść nie będźiećie. A tą náuką odwodźi człowieká áby nie żył iáko okrutne źwierzętá.

werset: 5Abowiem pomſzczę ſię krwie wá
18:
ſzey y żywotá wáſzego nád káżdem
19:
źwierzęćiem/ y nád człowiekiem/
20:
nád káżdem E brátem iego/ pomſzczę
21:
ſię żywotá człowieczego.
E To ieſt bliźniem.

werset: 6Ten x ktoryby wylał kreẃ czło-
22:
wieczą/ od człowieká kreẃ iego wy
23:
lána będźie/ x Abowiem Bog ſtwo
24:
rzył człowieká ná wyobráżenie ſwo
25:
ie.
x Mátt. 26 v. 52. Zyaw 13. v. 10 x Wyżſzey. 1. v. 26.

werset: 7" A ták wy rozradzayćie ſię/ y ro
26:
zmnażayćie narod wáſz ná źiemi/
27:
á bądźćie płodnemi ná niey.
" Wyżſzey. 1. v. 29. y 8. v. 17.

werset: 8Tedy rzekł Bog do Noego/ y do
28:
ſynow iego co byli z nim mowiąc.

werset: 9F Oto ia ſtánowię z wámi przymie
29:
rze ſwe/ y z potomſtwem wáſzem po
30:
was.
F Obácz tu iż bog ſyny w tymże zamyka przymierzu ktore z oycy ich czyni.

werset: 10Y ze wſzytkiem żywem ſtworze-
31:
niem ktore ieſt z wámi/ ták z ptás-
32:
twem/ iáko y z bydlęty/ y ze wſzyt-
33:
kiemi źwierzęty źiemſkiemi/ ktore
34:
ſą z wámi/ ze wſzytkiemi co ich ie-
35:
dno wyſzło z Archy/ áż do káżdego
36:
źwierzęćia ná źiemi.

werset: 11x Stánowię tedy ſwe przymie-
37:
rze z wámi/ áby iuż nigdy więcey
38:
wſzelkie ćiáło potopem wod zátrá
39:
cone nie było/ á iżby iuż nigdy ża
40:
den potop niebył ku zburzeniu źie-
41:
mie.
x Ezai. 54. v. 5.

werset: 12Tedy rzekł Bog/ Toć ieſt znák
42:
przymierza/ ktory pokłádam mie-
43:
dzy mną/ á miedzy wámi y/ miedzy
44:
wſzem ſtworzeniem żywem ktore z
45:
wámi ieſt/ aż ná wieki.

werset: 13Poſtáwię łuk moy ná obłoku/ G
kolumna: d
ktory będźie ná znák przymierza mie
1:
dzy mną/ y miedzy źiemią.
G Pan ku ſwym obietnicam przydawa znáki dla náſzey mdłośći/ áby nas tim więcey pobudzał y vtwierdzał.

werset: 14x A gdy wzbudzę chmurne obłoki
2:
nád źiemią/ vkaże ſię łuk ná obłoku.
x Ekkle. 43. v. 12.

werset: 15Y wzpomnię ná przymierze ſwe/
3:
ktore ieſt miedzy mną á miedzy wá-
4:
mi/ y miedzy káżdą duſzą żywiącą
5:
w ćiele/ Ták iż ſię to iuż nigdy nie-
6:
przyda/ áby wody miáły być poto-
7:
pem ku wytráceniu káżdego ćiáłá.

werset: 16Będźie tedy łuk on ná obłoku/ y bę
8:
dę nań poglądał/ ábych wspomniał
9:
ná przymierze wieczne/ miedzy Bo
10:
giem y káżdą duſzą żywiącą w ćie-
11:
le ná źiemi.

werset: 17Zátym rzekł Bog do Noego/ Toć
12:
ieſt znák przymierza/ ktorem poſtá-
13:
nowił miedży mną/ y miedzy wſze
14:
ćiáłem ktore ieſt ná źiemi.

werset: 18Synowie tedy Noego ktorzy wy
15:
ſzli z Archy byli/ Sem/ Chám/ y Ia
16:
phet/ á Chám był oycem Chánáán.

werset: 19Cić ſą trzey ſynowie Noego/ od
17:
ktorych źiemiá nápełnioná ieſt lu-
18:
dem.

werset: 20H Tedy Noe począł ſpráwowáć
19:
źiemię/ y náſádźił winną máćicę.
H To ieſt powtore.

werset: 21I Potym pił wino/ á opiwſzy
20:
ſię odkrył ſię w namiećie ſwoim.
I Piſmo nie tái złośći ludźi ſwiętych/ áby nas náucziło co zacz też oni byli ſámi z ſiebie.

werset: 22A widząc Chám oćiec K Cháná
21:
án ſproſność nágośći ćiáłá Oycá
22:
ſwego/ oznaymił to dwiemá brá-
23:
ćiey ſwey ná dworze.
K Od ktorego poſzli y wźięli imię Chánááneyczycy.

werset: 23Tedy Sem y Iáphet wźięli odźie
24:
nie/ á położiwſzy ie ná obu rámio-
25:
nách ſwych/ ſzli ná wſpák/ á przikry
26:
li nágość oycá ſwoiego/ á oblicza
27:
ich odwrocone były/ ták iż oyca ſwe
28:
go ſromoty niewidźieli.

werset: 24A gdy ſię ocućił Noe po onym
29:
winie ſwoim/ á dowiedźiał ſię
30:
o tym co iego namłodſzy ſyn iemu v
31:
czynił.

werset: 25Tedy rzekł/ Niech będzie L prze-
32:
kłętym M Chánáán/ á będźie N ſługá
33:
ſług bráćiey ſwoiey.
L Obyczáiem prorockiem oznáymuie przeklęctwo boże/ ná ty/ ktorzy rodźice ſwe w ſromotę przypráwuią. M Słowo Chánáán ná tym mieyſcu wſzytko potomſtwo Chámowe zámyka w ſobie: A wſzákoż y ſam nie ieſt prożen od nieſzczęśćia tego. N Stan iego służebniczy będźie dáleko gorſzy/ niż poſpolite niewolſtwo.

werset: 26A potym rzekł/ Niech będźie bło-
34:
goſłáwiony Pan O Bog Semow/
35:
á niech Chánáán będźie ſługa iego.
O Tu Sem ná nawyżſzym ſtopniu doſtoieńſtwá ieſt przełożon/ duchem Prorockiem oycá ſwego/ ktory był przeyzrał przyſzłe niebieſkie błogosłáwieńſtwo w iego potomſtwie/ to ieſt w kośćiele Izráelſkim

werset: 27P Bog Iáphetá niechay rozmna
36:
ża miłośćiwie/ y niech mięſzka w na
37:
miećiech Semowych/ á Chánáán
38:
niech ſługą ich będźie
P Albo rozwiedźie/ álbo rośćiągnie. To błogosłáwieńſtwo znáczy powołánie pogánow/ ktorzy z Iaphetá poſzli. Bo gdy ſą odłączeni od Semá (to ieſt/ od Koſćiołá ktory był w potomſtwie Semowem) Tedy po máłym czáſie wroćili ſię do namiotow iego/ to ieſt/ złączyli ſię z nim/ áby byli vczeſtniki błogosłáwieńſtwá duchownego/ ktore ieſt w Kryſtuſie.

werset: 28Noe tedy żyw był po potopie trzy
39:
ſtá y pięćdźieſiąt lat.

werset: 29A ták wſzytek czás żyćia Noego
40:
był dźiewięć ſet y pięćdźieſiąt lat/ á
41:
potym też vmarł.



strona: 6


kolumna: a
Noego ſynowie. Pirwſze kśięgi Możieſowe. Liſt. 6.
rozdział: 10
Kápitułá. 10.1. Rodzáie. 5. Mieſzkánia y kráiny. 19.
1:
Tákże gránice ſynow Noego. 10. Począ-
2:
tek páńſtw Bábilończykow y Aſsyriyczy-
3:
kwo.
werset: 1
T
Yć ſą potomſtwá
4:
ſynow Noego/ Semá/
5:
Chámá/ y Iáphetá/ kto
6:
rym ſię národźiło dźieći
7:
po potopie.

werset: 2x Synowie Iáphetowi ći ſą. Go
8:
mer/ Mágog/ Máday/ Iawán/ Tu
9:
báł/ Moſoch/ y Tyrás.
x j. Kron. j. v. 5.

werset: 3Synowie Gomer/ Aſkenás/
10:
Ryphát/ y Togormá.

werset: 4Synowie Iawán/ Elijzá/ Tár-
11:
ſys/ Cetym/ y Dodánim.

werset: 5Od tych rozdźielone ſą A wyſpy
12:
narodow po ſwych źiemicách/ ká-
13:
żdy wedle iężyká ſwego/ á według
14:
pokolenia ſwego/ miedzy narodem
15:
ſwoim.
A Wyſpy náżywá za morſkie kráiny/ iáko ſą Grecka y Włoſka źiemiá y ine/ ktore kráiny przyſzły były w dział Iáphetowem Synom/ ktorzy byli pogáni

werset: 6Potym ſynowie Chám ći ſą/
16:
Chus/ Meſraim/ Phut/ y Cháná
17:
án.

werset: 7A ſynowie Chus ſą/ Sábá/ He
18:
uilá/ Sábátá/ Regmá/ y Sábátá-
19:
ká: A ſynowie Regmá ſą/ Sábá y
20:
Dádán.

werset: 8A Chuſsowi vrodźił ſię też Nem
21:
rot/ ktory począł być możnym ná źie
22:
mi.

werset: 9Ten był B mocnym Myſliwcem
23:
C przed pánem/ á od niego to ieſt przy
24:
ſłowie wźięte/ iáko Nemrot mo-
25:
cny Myſliwiec przed pánem.
B Srogi okrutnik/ á práwie ſrogich źwierząt przyrodzenie máiąc. C Odkłádáiąc precz wſzytkę boiaźń Bożą/ iáko gdy kto przed drugim dopuſći ſię czego złego/ doſyć tem vkázuie iż ſię go nic nie boi.

werset: 10Początek tedy Kroleſtwá iego
26:
bylo Babel/ Arách/ Achad/ y Chá-
27:
lanne/ w źiemi Sennáár.

werset: 11Z tey źiemie wyſzedł Aſsur/ kto-
28:
ry pobudował Niniwen/ y miáſto
29:
Rehoboth y Chále.

werset: 12Tákże y Rezon ktore ieſt miedzy
30:
Niniwe y Chale miáſto wielkie.

werset: 13Mezráimowi też vrodźił ſię Lu-
31:
dym/ Anámim/ Láábim/ Nephtu
32:
im.

werset: 14Y Phetruſim/ y Cháſluim/ od
33:
ktorych poſzli Philiſtyni/ y Káph
34:
torym.

werset: 15Chánáánowi też vrodźił ſię pier
35:
worodny iego/ Sydon/ y Het.

werset: 16Y Iebuſi/ Amorry/ Gergeſi.

werset: 17Y Heui/ Archi/ Syni.

werset: 18Y Arády/ y Sámáry/ y Hámáty/
36:
ſkąd ſię pothym rozrodźiły domy
37:
Chánáneyczykow.


kolumna: b
werset: 19A gránice Chánáneyczykow by-
1:
ły począwſzy od Sydonu/ ćiągnąć
2:
ſię do Gerar/ aż do Gázy/ precz k
3:
Sodomie/ y ku Gomorrze/ y ku A
4:
dámá/ y ku Seboim/ aż y do Lazy.

werset: 20Cić ſą ſynowie Chám według
5:
ich domow/ ięzykow/ źiemie/ y na
6:
rodow.

werset: 21Zrodźili ſię też ſynowie Semo-
7:
wi oycu wſzech ſynow Heber/ y
8:
brátu ſtárſzemu Iáphetowemu.

werset: 22x D A ćić ſą ſynowie Semowi/
9:
Elam/ Aſsur/ Arpháxád/ Lud/ y
10:
Arám.
x 1. Kronik. 1. v. 17. D Gdyż Hiſtorią koſćielną wypiſuie/ tedy z przodku przypomina Iáphetá y Chámá/ o kthorych máło co chćiał przełożyć.

werset: 23Synowie Arám ſą/ Hus/ Hul/ Geter y Mes.

werset: 24A Arpháxádowi vrodźił ſię Sa
11:
le. Salowi też vrodźił ſię Heber.

werset: 25Heber też miał dwá ſyny/ imię ie-
12:
dnego Phálek (ábowiem zá iego
13:
czáſu rozdźieloná ieſt źiemiá) á imię
14:
brátá iego było Iektan.

werset: 26Iekatanowi też vrodźił ſię Elmo
15:
dad/ Sáleph/ Aſármot/ y Iare.

werset: 27Y Adorám/ Vſal/ Dekla.

werset: 28Y Hebál/ Abimáel/ Sábá.

werset: 29Y Ophir/ Heuila/ y Iobáb/ ćić
16:
ſą wſzyſcy ſynowie Iektán.

werset: 30A mięſzkánie ich było od Mezá
17:
idąc áż do Sephár gory ku wſcho-
18:
du ſłońcá.

werset: 31A ták ćić ſą ſynowie Semowi
19:
według domow/ ięzykow/ źiemie/
20:
y narodow ich.

werset: 32A ty ſą domy ſynow Noego/ we
21:
dle pokolenia y narodow ich/ y od
22:
nich ſą rozdźielone narody po poto
23:
pie ná źiemi.

rozdział: 11
Kápitułá. 11.1. Przyczyná zámieſzánia iężykow. 3. bu
24:
dowánie Babel. 10. Wiek y potomſtwo
25:
Semowe aż do Abrámá. 31. Wyśćie iego z
26:
oyczyzny z Tare oycem ſwoim/ z Lotem y
27:
z Saray. 32. Smierć Tare.
werset: 1
C
Záſu onego ieden
28:
był iężyk y iednáka mowá
29:
po wſzytkiey źiemi.

werset: 2Y przydáło ſię gdy wy-
30:
ſzli od wſchodu ſłońcá/ ználeźli ro-
31:
wnią w źiemi A Sennáár/ y mięſz-
32:
káli tám.
A Ktorą potym názwano cháldea.

werset: 3Tedy mowili miedzy ſobą/ Ná-
33:
czyńmy cegły y wypalmy ią w o-
34:
gniu. Tedy nápalili cegły miáſtho
35:
kámienia/ á glinę iłowáthą mieli

strona: 6v

GENESIS. Abram.

kolumna: c
miáſto wapná.

werset: 4B Potym rzekli. Nużeſz zbuduy-
1:
my ſobie miáſto y wieżę/ ktoreyby
2:
wierzch doſtał do niebá/ ábychmy ſo
3:
bie vczynili ſławę/ przed tym niż ſię
4:
ſnadź roſproſzemy po wſzey źiemi.
B Pychą y nádętośćią wielką będąc vnieſieni/ ſwą chwałę nád Boſką zacniey przekłádáli.

werset: 5Tedy Pan C ſtąpił áby oglądał
5:
miáſto ono y wieżę/ ktorą budowá
6:
li ſynowie ludzcy.
C Rzeczą okazał/ iż bárzo dobrze onę ich rádę zrozumiał gdźie tu ludzkiem ſpoſobe mowi dla náſzey proſtoty.

werset: 6Y rzekł Pan. Oto lud ten ieden
7:
ieſt/ á wſzyſcy iednym ięzykiem mo
8:
wią/ á toć ieſt początek ſpráwy ich/
9:
á ták nic nie będźie coby im przeká-
10:
źiło ná co ſię vſádźili.

werset: 7Nuż tedy ſtąpmy/ D á pomieſzay
11:
my tám iężyki ich/ áby ieden drugie
12:
go niezrozumiał.
D To mowi iáko by ſię mądrośći y możnośći ſwey rádżąc. Iáko wyżſzey w Káp.1. Gdźie ſię tu oto ſwiętey Troyce táiemnicá pokázuie/ to ieſt/ Oycá/ Syná/ y Duchá ſwiętego/ ktorzy ſą iedney y iednákiey nátury Boſkiey.

werset: 8A ták Pan roſproſzył ie z tám-
13:
tąd po wſzytkiey źiemi/ ták iż zánie
14:
cháli budowáć miáſtá onego.

werset: 9A dla tegoż wezwáne ieſt E Ba-
15:
bel/ ábowiem tám Pan pomieſzał
16:
ięzyki wſzey źiemie/ y z támtąd ie ro
17:
ſproſzył po wſzytkiey źiemi.
E To ieſt pomieſzánie.

werset: 10x Tyć ſą tedy narody Semowe/
18:
Sem máiąc iuż ſto lat/ miał ſyná
19:
Arpháxád we dwu lat po potopie.
x 1. Kronik. 1. v. 17.

werset: 11A potym Set gdy mu ſię vro-
20:
dźił Arpháxád/ żyw był pięć ſet lat
21:
y miał ine ſyny y dźiewki.

werset: 12Arpháxád też był żyw trzydźie-
22:
śći y pięć lat/ y vrodźił ſię mu Sale.

werset: 13Potym Arpháxád po národze-
23:
niu Sale/ żyw był czteryſtá y trzy
24:
látá/ máiąc ine ſyny y dźiewki.

werset: 14Sale theż gdy miał trzydźieśći
25:
lat/ vrodźił ſię mu Heber.

werset: 15Potym Sale po národzeniu He
26:
ber/ żyw był cztery ſtá y trzy láthá/
27:
máiąc ine ſyny y dźiewki.

werset: 16x Heber też gdy miał trzydźieśći y
28:
cztery látá/ národźil mu ſię Phálek.
x Kronik. 1. v. 25.

werset: 17A po národzeniu Pháleká/ żyw
29:
był Heber czterzy ſthá y trzydźieśći
30:
lat/ máiąc ine ſyny y dźiewki.

werset: 18Phálek też gdy miał trzydźieśći
31:
lat vrodźił mu ſię Reu.

werset: 19A po národzeniu Reu/ żyw był
32:
Phálek dwieśćie y dźiewięć lat/ má
33:
iąc ine ſyny y dźiewki.

werset: 20Tákże Reu gdy był we trzechdźie
34:
ſiąt y we dwu lećiech/ vrodźił mu się
35:
Sarug.

werset: 21A po národzeniu Sarugá/ żyw
36:
był Reu dwieśćie y ſiedḿ lat/ má-
37:
iąc ine ſyny y dźiewki.

werset: 22Sarug tákże gdy był we trzech-
38:
dźieſiąt lat/ vrodźił mu ſię Nachor.


kolumna: d
werset: 23A po národzeniu Nachorá/ żyw
1:
był Sarug dwieśćie lat/ máiąc ine
2:
ſyny y dźiewki.

werset: 24Tákże Nachorowi/ gdy był we
3:
dwudźieſtu y dźiewięći lećiech/ ná-
4:
rodźił ſię Tare.

werset: 25A po národzeniu Tare/ żyw był
5:
Nachor ſto y dźiewiętnaśćie lath/
6:
máiąc ine ſyny y dźiewki.

werset: 26" Potym Tare będąc w śiedmi-
7:
dźieſiąt lat/ miał F Abrámá/ Na-
8:
chorá/ y Aráná.
" Iozu. 24. v. 2. 1. Kronik. 1. v. 26. F Abram tu ná pierwſzym mieyſcu położon/ nie dla thego żeby był pirworodnym/ ále dla iego Hiſtoryey ktorą potym wypiſuie.

werset: 27Tyć ſą potomſtwá Tare. Tare
9:
národźił ſię Abram/ Nachor/ y A
10:
rán. A Aránowi národźił ſię Lot.

werset: 28Y vmárł Arán pierwey niż Ta-
11:
re oćiec iego/ w oyczyznie ſwoiey/ w
12:
Vr Káldeyczykow.

werset: 29Ale Abram y Náchor zpoymo-
13:
wáli żony. Imię żenie Abrámowey
14:
było Sárái. A imię żony Náchoro-
15:
wey było Melchá corká Aránowá/
16:
ktory był oycem Melchy G y Ieſzohy.
G Niektorzi mniemáią iż tá byłá Sáray.

werset: 30Ale Sárái byłá niepłodna/ y nie
17:
miáłá dźiátek.

werset: 31x Wźiął tedy H Tare Abrámá ſy-
18:
ná ſwego/ y Lotá ſyná Arán/ wnu
19:
ká ſwego/ y Sárái niewiáſtkę ſwo
20:
ię żone Abrámowę/ y wyſzli społu
21:
z Vr Káldeyſkiego/ áby ſzli do źiemie
22:
Chánáán: Przyſzli thedy áż do I
23:
Chárán/ y támże mięſzkáli.
x Iozu. 24. v. 2. Nehe: 9. v. 7. Iudit. 5. v. 6. Dźiei. 7. v. 4. H Bo iż Tare był oycem tedy mu też tu poczćiwość czyni. Ale Boſka obietnicá ná ſámego tylko Abrámá ſyná iego należáłá. I Miáſto w Mezopotámijey.

werset: 32A był wſzytek wiek Táre dwie-
24:
śćie y pięć lat/ y potym vmárł w
25:
Chárán.

rozdział: 12
Kápit. 12.1. Abram zroſkazánia Bożego/ wyſzedł
26:
z oyczyżny ſwey. 2. Bierze obiecáne błogo-
27:
słáwieńſtwo prze Kryſtuſá. e. Wżywa
28:
Páná. 10. Przed głodem idźie do Egiptu.
29:
14. Tám mu Sárái wźiętá. 17. wroconá mu
30:
oprocz náruſzenia.
werset: 1
Y
Rzekł Pan ku A-
31:
brámowi. X Wynidź z źie
32:
mie twey/ y od rodźiny
33:
twey/ á z domu oycá twe
34:
go/ do źiemie ktorą ia pokażę tobie.
x Dziei. 7. v. 3.

werset: 2A ia z ćiebie wywiodę narod
35:
wielki/ A á będęć błogoſłáwił/ a imię
36:
twe zacnie wywyżſzę/ B y będźieſz ty
37:
błogoſłáwieńſtwem.
A Spráwię żeć ſię wſzytko ſzczęsćić będźie. B Abowiem Kryſtuſ zámknion był w biodrách Abrámowych. Z kąd go tu zowie błogosłáwieńſtwem.

werset: 3Będę błogoſłáwił błogoſłáwią
38:
cym tobie/ á będę pzeklinał ty ktorzy
39:
ćię przeklináią. A x w C tobie wſzyt
40:
ki narody ná źiemi będą dobrorze-
41:
czone.
x Niżey. 18. v. 19. y. 22. v. 18. y 26. v. 4. Gálá. 3. v. 8. C O tym błogoſláwieńſtwie ná ine ſię mieyſcu powie



strona: 7

Abram. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. 7.

kolumna: a
werset: 4Thedy Abram wyſzedł ták iáko
1:
mu Pan roſkazał/ á Lot też z nim.
2:
A iuż Abram miał śiedḿdźieſiąt y
3:
pięć lat gdy wyſzedł z Chárán.

werset: 5Wźiął też Abram z ſobą Sárái
4:
żonę ſwą/ y Lotá ſynowcá ſwego/ y wſzytkę ſwą máiętność ktorey ná
5:
byli/ D y wſzytek dobytek ktorego do
6:
ſtáli w Chárán/ y wyſzedſzy do źie
7:
mie Chánáán/ potym thám przy-
8:
ſzli.
D W żydowſkiem ſtoi y wſzytki duſze to ieſt/ thák sługi iák y bydłá.

werset: 6Tedy Abram E przeſzedł przez źie
9:
mię onę áż do Sychem/ á áż w ro-
10:
wniny More: Gdźie ná ten cżás w
11:
oney źiemi byli F Chánáneyczycy.
E Długo ſię błąkał/ pierwey niż mięſzkánia doſtał. A temći ſpoſobem pan Bog doſwiádſza Wiáry przebránych ſwych. F Narod okrutny á niewierny. Y od tákowych ſąsiad krzywdámi doswiádſzał Bog Abrámá.

werset: 7Vkazał ſię tedy Pan Abrámowi
12:
mowiąc/ " Thę źiemię dam potom-
13:
ſtwu twemu: Tedy Abram zbudo-
14:
wał tám G ołtarz Pánu ktory ſię był
15:
vkazał iemu.
" Niżey. 13. v. 15. y 15. v. 18. y 26. v. 4. 5. Moiz. 34. v. 4. G Acz był mogł milcząc ſercem Bogá chwálić/ ále ná tym ieſzcze doſyć nie było/ ábowiem zwierzchowne wyznánie nabożeńſtwá/ wewnętrznego ma náſládowáć.

werset: 8Wyſzedł potym z támtąd H ná go-
16:
rę ktora byłá ná wſchod słońcá miá
17:
ſtu Bethel/ y poſtáwił tám namiot
18:
ſwoy/ gdźie mu przyſzło Bethel od
19:
záchodu/ á Háy od wſchodu ſłońcá.
20:
Támże zbudował ołtarz Pánu/ y
21:
wzywał imieniá Páńſkiego.
H To ieſt dla krzywd ktore miał od Chánáneyczykow.

werset: 9I Potym z támtąd przenioſł ſię A
22:
bram ná południe.
I Z kąd ſię okázuie iáko ſię po niepewnych mieſcách poniewierał Abram.

werset: 10K Támże ſię záczął głod w źiemi
23:
oney: Skąd Abram vſzedł do Egi-
24:
ptu/ áby tám przemięſzkał do czá-
25:
ſu/ Abowiem był wielki głod w źie
26:
mi.
K Abram oćiec wierzących z iednego nieſzczęśćia w drugie wpadł. A tákić záwżdy ieſt ſtan wiernych.

werset: 11A gdy iuż przichodźił do Egiptu/
27:
rzekł Sárái żenie ſwey/ Widzę ćię
28:
być niewiáſtę piękną ná weyrzeniu.

werset: 12A przetoż gdy ćię Egipcyánie o-
29:
baczą/ będą mowić/ Tá niewiáſtá
30:
ieſt żoná iego/ A thák mię zábiyą/ á
31:
ćiebie żywo zoſtáwią.

werset: 13x Powiedayże proſzę ćię iżeś ieſt
32:
ſioſtrą moią/ L áby mi ſię dla ćiebie
33:
dobrze wodźiło/ á iżbych z thwey
34:
przyczyny mogł záchowáć żywoth
35:
ſwoy.
x Niżey. 20. v. 12. L Rádá przez ktorą Abram chćiał záchowáć ſwe zdrowie/ dawſzy żonę w niebeſpieczeńſtwo/ nie ieſt bes grzechu. Oczym pátrz niżei. 20. Ká.

werset: 14Trefiło ſię potym gdy Abram w-
36:
ſzedł do Egiptu/ vyzreli Egipciá
37:
nie niewiáſtę onę/ iż byłá bárzo pię
38:
kna.

werset: 15Theż y Kſiążętá Fáráonowe
39:
widźieli ią/ y chwalili ią przed nim/
40:
Ták że byłá wziętá do domu Fárá
41:
onowego.

werset: 16Kthory dla niey dobrze czynił
42:
Abrámowi/ y miał owce/ woły/
43:
oſły/ ſługi/ ſłużebnice/ oſlice y wiel-
44:
błądy.


kolumna: b
werset: 17Ale Pan M trapił Fáráoná pla-
1:
gámi wielkiemi/ y dom iego/ dla
2:
Sárái żony Abrámowey.
M Pán dopomaga przychodniowi przeciw bárzo możnemu Krolowi.

werset: 18Tedy Fáráo wezwał k ſobie Abrá
3:
má/ y rzekł do niego/ Y przeczżeś
4:
ſmi to vczynił? Czemuś mi tego nie
5:
oznaymił/ iż to byłá żoná twoiá?

werset: 19Przeczżeś powiedał/ iż ieſt ſio-
6:
ſtrá twoiá? A thák ią wźiąłem ia
7:
był ſobie zá żonę: Ale teraz oto żoná
8:
twoiá/ weźmi ią/ á idź precz.

werset: 20Y poruczył go Fáráo ludowi
9:
ſwemu/ á wyprowádźili go precz/
10:
z żoną iego/ y ze wſzytkiem co było
11:
iego.

rozdział: 13
KApitu. 13.1. Abram wychodząc z Egiptu z Sárái
12:
y z Lothem. 3. wroćił ſię do Chánáán. 4.
13:
Tám wzywa Bogá. 7. Ieden od drugie-
14:
go ſię rozłączyli. 2. y 5. dla ſwych máiętno
15:
śći. 13. Złość Sodomczykow. 14. Obietni-
16:
cá ponowioná Abrámowi. 18. kthory mie-
17:
ſzkał w Hebron.
werset: 1
A
Ták Abram wy-
18:
ſzedł z Egiptu ku połu-
19:
dniowi/ y żoná iego/ y
20:
wſzytko cożkolwiek było
21:
iego/ á Lot też z nim.

werset: 2Y był Abram bárzo bogáty/ ták
22:
w bydłách/ iáko też w ſrebrze y we
23:
złoćie.

werset: 3A wroćił ſię ſwą drogą A od połu
24:
dniá áż do Bethel/ á áż do onego
25:
mieyſcá gdźie przed tym poſtáwił
26:
był namiot ſwoy miedzy Bethel y
27:
Hai.
A Mieyſce to było ku południu/ w oney kráinie do ktorey ſzedł.

werset: 4A ná mieyſcu ołtarzá x ktory tám
28:
był przedtym vczynił/ wzywał imie
29:
niá Páńſkiego.
x Wyżſzey. 12 v. 7.

werset: 5Ale y Lot ktory chodźił w towá-
30:
rzyſthwie z Abrámem/ miał też o-
31:
wiec doſyć/ wołow/ y namiotow.

werset: 6Ták iż ich oná źiemicá w ſobie zá
32:
chowáć nie mogłá/ áby byli społu
33:
mieſzkáli/ x ábowiem máiętnośći
34:
ich były wielkie/ owa ſpołu z ſobą
35:
mięſzkáć nie mogli.
x Niżey 36. v. 7.

werset: 7A tákże wſzczął ſię poſwarek mie
36:
dży páſterzmi trzod Abrámowych
37:
y miedży Páſterzmi thrzod Loto-
38:
wych. A ná then czás w oney źiemi
39:
mieſzkáli Chánáneyczycy y Fere-
40:
zeyczycy.

werset: 8Rzekł tedy Abram Lotowi/ Pro
41:
ſzę niechay ty poſwarki niebędą mie
42:
dzy mną y miedzy tobą/ tákże mie-
43:
dzy páſterzmi moiemi y twoiemi/ á

strona: 7v

GENESIS. Abram.

kolumna: c
bowiemechmy my ſą B bráćia.
B To ieſt krewni.

werset: 9C Izali tobie nie ieſt wſzędy źie-
1:
miá wolna? A thák proſzę ćię ábyś
2:
odſzedł o demnie/ ieſliż ſię ty vdaſz
3:
ná lewą ſtronę/ ia poydę ná práwą/
4:
á ieſliż ſobie vpodobaſz práwą/ ia
5:
poydę ná lewą.
C Z ſwego práwá z ſtępuie/ áby miał pokoy z Lotem.

werset: 10Tedy Lot podniowſzy oczy ſwe/
6:
obaczył wſzytki rowniny nád Ior-
7:
danem/ kthore były przed tym niż
8:
Pan rozborzył Sodomę y Gomor
9:
rę/ ták wilgotne/ iáko ſad Páńſki/ á
10:
iáko źiemiá Egiptſka/ ktorą idą ku
11:
Segor.

werset: 11Y obrał ſobie Lot wſzytkę onę ro-
12:
wnią nád Iordanem/ á ſzedł precz
13:
od wſchodu ſłońcá/ támże ſię rozłą
14:
czyłi ieden od drugiego.

werset: 12Abram mięſzkał w źiemi Cháná
15:
án/ á Lot mięſzkał w mieśćiech
16:
ktore były w rowninach/ támże po-
17:
ſtháwił namiot ſwey práwie ku
18:
Sodomie.

werset: 13Ale ludźie w Sodomie byli źli/ y
19:
bárzo grzeſzni przećiwko Pánu.

werset: 14Rzekł tedy Pan do Abrámá (gdy
20:
ſię był Lot iuż odłącził od niego) Po
21:
dnieś oczy ſwe/ á poyźry z mieyſcá te
22:
go gdźieś teraz ieſt/ ku Pułnocy/
23:
ku Południu/ tákże ná Wſchod/ y
24:
ná Zachod ſłońcá.

werset: 15x Abowiem źiemię tę wſzytkę kto
25:
rą widźiſz dam tobie D y potom-
26:
ſtwu twemu E ná wieki.
x Wyżſzey. 12. v. 7. Niżey. 15. v. 18. y 26. v. 4. 5. Moiz. 34. v. 4. D Dwoie potomſtwo Abrámowe w piśmiech ſię przipomina/ iedno wedle ćiáłá ktore ieſt prochowi źiemie przyrownáne/ drugie duchowne ktore ieſt gwiazdam niebieſkiem przypodobione. Ná długi czás.

werset: 16A potomſtwo twe ták rozmno-
27:
żę iáko proch źiemſki/ bo ieſliż kto
28:
może zlicżyć proch ná źiemi/ tedyć
29:
theż będźie mogł zliczyć y naſienie
30:
twoie.

werset: 17A ták powſtań/ á przechadzay ſię
31:
po tey źiemi/ ták ná dłużą iáko y ná
32:
ſzerzą/ ábowiem ią dam tobie.

werset: 18Tedy Abram ruſzył ſię z námio-
33:
tem ſwym/ á przenioſł ſię y mieſz
34:
kał w rowninie Mámre/ ktora ieſt
35:
w Hebron/ y zbudował tám ołtarz
36:
Pánu.

rozdział: 14
KApitu. 14.11. Sodomá y Gomorrá wźięte ſą 5. przez
37:
Chodorláhomor y iego hołdowniki. 12. W
38:
poymánie Lot záwiedzion. 15. Potym był
39:
przywrocon przez Abráhámá ze wſzytkiem
40:
plonem. 18. Melchiſedek záſzedwſzy mu w
41:
drogę błogosłáwi mu. 20. Abram ofiaru-
42:
ie mu dźieſięćinę z łupow. 22. ktore wſzyt-
43:
ki wroćił Krolowi Sodomſkiemu.
kolumna: d
werset: 1
P
Rzidáło ſię potym
1:
czáſu onego iż Amrá-
2:
fel Krol A Sennáár/ A
3:
rioch krol Elázár/ Cho
4:
dorláhomor Krol Elám/ y Tádál
5:
Krol B Pogáńſki.
A Bábilonu. A tu názywa Krole/ ktorzy nád iakiem powiáthem byli przełożeni. B Iż ze wſząd wielkie woyſká wiodł dla tego rzeczon Krolem pogáńſkiem.

werset: 2Walczyli przećiw Berá Kro-
6:
lowi Sodomſkiemv/ y przećiw Ber-
7:
ſá krolowi Gomorſkiemu/ y prze-
8:
ćiw Senááb krolowi Adámy/ Ták
9:
że przećiw Semeber krolowi Se-
10:
boim/ y przećiw krolowi Bále/ kto-
11:
re potym zwano Segor.

werset: 3Wſzytcy ći śćiągnęli ſię ná rowni
12:
nę Sydim tám gdźie teraz ieſt C mo
13:
rze ſłone.
C To ieſt martwe w kthore Iordan wpada.

werset: 4Bo ći przed tym ſłużyli przez dwá
14:
naśćie lat Chodorláhomerowi/ á-
15:
le ná trzećinaſty rok odſtąpili od nie
16:
go.

werset: 5A ták roku czternaſtego Chodor
17:
láhomor wyćiągnął z krolmi ktorzy
18:
z nim byli/ y poráźili Ráfáymity w
19:
Aſtárotkárnáim/ y Zuzymiány w
20:
Ham/ y Emimiány w rowninách
21:
Káryátaim.

werset: 6Tákże y Horeyczyki ná gorze ich
22:
Seir/ áż ku rowninam Fárán/
23:
ktore ſą przy puſtyniách.

werset: 7Potym ſię wroćili/ y przyćiągnęli
24:
do En Miſpáth/ ktorą náżywáią
25:
Kádes/ y poborzyli wſzyſtkę kráinę
26:
Amálekitow/ y też Amorreyczykow
27:
ktorzy mieſzkáli w Háſázontámár.

werset: 8Tedy wyćiągnęli Krol Sodom
28:
ſki/ y krol Gomorſki/ krol Adámy/ y
29:
krol Seboim/ y krol Bále ktore zo-
30:
wią Segor/ y zſzykowáli ſię ku bi-
31:
thwie przećiwko im ná rowninie
32:
Sidim.

werset: 9Przećiwko Chodorláomerowi
33:
krolowi Elám/ y przećiw Tádál kro
34:
lowi Pogáńſkiemu/ y przećiw Am
35:
ráfel Krolowi Sennáár/ thákże
36:
przećiw Ariochowi krolowi Elá-
37:
zár/ owa ći czterzey krolowie byli
38:
przećiwko piąćiom.

werset: 10W oney tedy D rowninie Sidim
39:
było wiele ſtudniczyſk iłowátych/
40:
Thedy krolowie Sodomſcy y Go-
41:
morſcy podáli tył y tám ſą poráżeni
42:
A oni ktorzy pozoſtáli zućiekáli ná
43:
gory.
D W tych rowninách były ſtudnie máiąc całec z gliny Ale gdy miáſtá ſą podwrocone/ obroćiły ſię w ieźierzyſko/ kthore Asfáltytes/ álbo słone ábo też martwem morzem náziwáią/ Gdźie tám ieſzcze zoſtáły znáki pomſty á ſrogośći Boſkiey.

werset: 11Zábráli tedy wſzytki ſtátki So-
44:
domſkie y Gomorſkie/ y wſzyſtki
45:
ſpiże ich/ tákże potym ſtámtąd od-
46:
ćiągnęli.

werset: 12Poymáli też y Lotá ſynowcá A-

strona: 8

Abram. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 8.

kolumna: a
brámowego zewſzyſtkiem ſtátkiem
1:
iego/ y odćiągnęli precz/ Abowiem
2:
on mięſzkał w Sodomie.

werset: 13A ták niektory co był z bithwy v-
3:
ſzedł/ przyſzedſzy oznaymił Abrá-
4:
mowi Ebreyczykowi kthory mię-
5:
ſzkał ná rowninie Mámre Amorey
6:
czykowey brátá Eſkol/ y brátá A-
7:
ner/ ktorzy byli z Abrámem weſzli
8:
w przymierze.

werset: 14Co gdy vſłyſzał Abram/ iż E brát
9:
iego był poyman/ ſpráwił vfiec zbroy
10:
ny ze trzech ſet y z ośminaśćie ſłuże-
11:
bnikow ſwych/ ktorzy ſię zrodźili w
12:
domu iego/ y gonił ie áż do Dán.
E Abowiem oćiec Abrámow był Lotow dźiad y Sary. A dla tego piſmo zowie go brátem á onę ſioſtrą Abrámowi.

werset: 15A w nocy rozſádźiwſzy ſię ná vf-
13:
ce przećiwko nim/ on ſam y ſłudźi ie
14:
go/ poráźił ie/ y gonił ie áż do Ho-
15:
bá/ ktore leży po lewey ſtronie Dá-
16:
máſzku.

werset: 16Y wroćił ná zad wſzytki plony/ y
17:
Lotá brátá ſwego/ y ze wſzytką máię
18:
tnośćią iego/ tákże niewiáſty y lud.

werset: 17Tedy krol Sodomy záſzedł mu
19:
ná drogę potym/ gdy ſię wrácał po-
20:
ráźiwſzy Chodorláhomorá/ y krole
21:
ktorzy z nim byli/ ná dolinie Sáwe/
22:
ktorą zową doliną Krolewſką.

werset: 18x Tedy też y F Melchiſedek Krol
23:
Salem przynioſł chleb y wino: A
24:
iż był kápłanem Bogá nawiżſzego.
x Zyd. 7. v. 1. F Piſmo nam okázuie Melchiſedeká/ iákoby miał z obłokow przyść/ opuśćiwſzy tho z kąd poſzedł/ y iáki był iego koniec Y opiſuie go/ że był Krolem Salem (ktore miáſto w onych rowninách było) y Kápłanem Bogá nawyżſzego. Krolem w tim go być pokázuie/ iż Abrámá z iego towárzyſzmi ſprácowánemi y głodnemi/ czeſtował y podeymował. A w tym záſię vrząd ie go Kápłáńſki okázuie/ gdy im błogogosłáwi (!) y dźieſięćinę bierze. Kędy oto ieſt w niem figurá Kryſtuſá páná. Iáko Páweł w. 7. Káp. do Zydow piſze.

werset: 19Błogoſłáwił iemu mowiąc.
25:
Niechay będźie błogoſłáwionym A
26:
bram od nawyſzego Bogá páná
27:
niebá y źiemie.

werset: 20A niech będźie pochwalon na-
28:
wyſzy Bog/ ktory podał nieprzyia
29:
ćioły twe w ręce twoie. Tedymu A
30:
bram dał dźieſięćinę ze wſzech o-
31:
nych rzeczy.

werset: 21Zátym rzekł krol Sodomſki do
32:
Abrámá/ Wroć mi ludźi/ á máiętno
33:
śći ine pobierz ſobie.

werset: 22Tedy rzekł Abram Krolowi So
34:
domſkiemu/ G Podnioſłem rękę ſwą
35:
ku Pánu Bogu nawyſzemu pá-
36:
nu niebá y źiemie.
G Rękę podnieść ieſt przyſiąc.

werset: 23Iż ia z tych wſzytkich rzeczy kto-
37:
re ſą twoie/ od namnieyſzey nitki
38:
áż do rzemyczká v botá/ nic od ćie-
39:
bie wziąć niechcę/ Abyś nie rzekł/
40:
Iam zbogáćił Abrámá.

werset: 24Iedno tylko to co ziedli towárzy
41:
ſze/ y co ſię doſtáło bitunku tym mę-
42:
żom ktorzy chodźili ze mną/ to ieſt/
43:
Aner/ Eſkol/ y Mámre/ ći niech we
44:
zmą dźiał ſwoy.


kolumna: b
rozdział: 15
KApitu. 15.1. Abram wźiął od Bogá obietnicę łá-
1:
ſki y potomſtwá. 6. Vſpráwiedliwion przez
2:
wiárę. 7. Obiecána mu źięmia Chánáán. 9.
3:
y potwierdzoná znákiem. 13. Niewolſtwo
4:
y wybáwienie z Egiptu opowiedźiáne ieſt.
werset: 1
P
Otym gdy ſię
5:
to ſtáło/ rzekł Pan
6:
do Abrámá A w wi
7:
dzeniu mowiąc.
8:
Nieboy ſię Abrá-
9:
mie/ iaćiem ieſt tar
10:
czą twoią/ y bárzo obfitą nagrodą
11:
twoią.
A Gdy ſię w vmyſle ſwym fráſował.

werset: 2Tedy rzekł Abram/ O pánie Pá
12:
nie/ y coż wżdy mnie daſz? gdyż ia
13:
zeydę thák przez potomká/ á ten co
14:
rządźi w domu moim ieſt B Dámá-
15:
ſzczánin Eliezer.
B Niektory Syryiczyk Dámáſzczánin będźie moy dźiedźic á nie żaden z moich.

werset: 3Y rzekł powtore Abram/ Otoś
16:
mi nie dał płodu/ á ták ſługá domu
17:
mego zoſtánie dźiedźicem po mnie.

werset: 4Potym rzekł ku niemu Pan temi
18:
ſłowy/ Ten nie będźie dźiedźiczył po
19:
tobie/ Ale ten ktory z ćiebie wyni-
20:
dźie będźie dźiedźicem po tobie.

werset: 5Zátym że go wywiodł ná dwor/
21:
y rzekł do niego x Poźry teraz k nie-
22:
bu/ á zlicz gwiazdy ieſli możeſz:
23:
C Tákći powiedam będźie potom-
24:
ſtwo twoie.
x Rzym. 4. v. 18. C To potomſtwo známionuie ſyny obietnice przez łáſkę y wiárę.

werset: 6xD Vwierzył tedy Pánu/ y przy
25:
czytano mu to ku ſpráwiedliwo-
26:
śći.
x Wyżſzey 12. v. 4. Rzym. 4. v. 3. Gál. 3. v. 6. Iákub. 2. v. 23. D Abowiem Abra ſpuſzczáiąc ſię ná dobrothliwość Bożą/ á iemu ſię poddawáiąc/ y ſzczerey iego dobroći vfáiąc nie ſobie nie zasługom ſwoim/ był vſpráwiedliwion/ A ten ćii eſt obyczay vſpráwiedliwienia przez wiárę.

werset: 7Nád to ieſzcze rzekł k niemu. Ia
27:
ćiem Pan ktorym ćiebie wywiodł z
28:
Vr Káldeyſkiego/ ábych tobie źie-
29:
mię tę w oſiádłość podał:

werset: 8Y rzekł. O pánie Pánie/ E poczem
30:
że to poznáć mam iż ią poſiędę.
E Swięći niektorzy oſobliwy zwyczay mieli prośić o známioná. Iáko to tu czyni ná tim mieyſcu Abram/ iáko też czynił Gedeon/ Ezechiaſz/ á to dla nieiákiego wnętrznego á ſerdecznego ruſzenia. A wſzákoż my tego zá przykład ſobie bráć niemamy bychmy thák czynić mieli.

werset: 9Tedy mu odpowiedźiał/ We-
31:
źmi mi iáłowicę trzećioletnią/ y ko
32:
żę trzećioletnią/ ſkopu też trzećiole
33:
tniego/ ſynogárlicę trzęćioletnią/ y
34:
gołąbiątko.

werset: 10Wźiął thedy wſzytko to " F y ro-
35:
śćiął ná poły/ á iednę część położył
36:
przećiw drugiey/ Sámych thylko
37:
G ptakow nie rośćinał.
" Iere. 34. v. 18. F Ten znák okázuie iż pothomkowie iego w thákie trapienie przyść mieli/ iż práwie po członku mieli być rozbieráni/ á wſzákoſz iednák mieli być wybáwieni. G Cáli ptacy známionuią wybáwienie.

werset: 11Tedy ſie zlećiáło H ſtádo ptakow
38:
do ſćierwow/ á Abram odganiał ie.
H Ci ptacy známionowáli Fáráoná y Egipcyány/ kthorzy mieli być roſproſzeni.

werset: 12Gdy tedy ſłońce záchodźiło/ oćią
39:
żył ſen Abrámá/ á ſtrách ćiemnośći
40:
wielkiey przypadł nań.

werset: 13Tedy rzekł do Abrámá/ Wiedz zá
41:
pewne x iż potomſtwo twe będźie
42:
mięſzkáć w źiemi obcey/ á będźie ſłu-

strona: 8v

GENESIS. Abram.

kolumna: c
żyć mięſzkáiącemu w niey/ y będźie
1:
od nich vtrapione przez cztery ſtá
2:
lat.
x Dźiei. 7. v. 6.

werset: 14A wſzákoż ia narod on ſądźić bę
3:
dę/ ktoremu będą ſłużyć/ á oni po
4:
tym wynidą ſtámtąd z máiętnoſćią
5:
wielką.

werset: 15A ty w pokoiu żeydźieſz zá oycy
6:
twoimi/ y będźieſz pogrzebion prze
7:
trwawſzy dobry wiek ſtárośći.

werset: 16x Potym I wieku czwartego tu
8:
ſię wrocą/ Abowiem złość Amor-
9:
reyczykow ieſzcze ſię do końcá nie
10:
ſpełniłá.
x 2. Moiz. 12. v. 40. I Po wykonániu czterech ſeth lat.

werset: 17Tedy po zachodźie ſłońcá K náde-
11:
ſzłá ćiemność/ á piec kurzący ſię dy-
12:
mem/ y pochodnia goráiąca przeſzłá
13:
miedzy ony rzeczy rośćięte.
K Swiátłość po ćiemnośćiách znáczy wybáwienie.

werset: 18Támże dnia onego vczynił Pan
14:
z Abrámem przymierze mowiąc. Dam thobie y potomſtwu twemu
15:
źiemię [tę]x od rzeki Egiptſkiey/ áż
16:
do wielkiey rzeki Eufrátes.
x Wyżſzey 12. v. 7. y 13. v. 15. Niżey. 26. v. 4. 5. Moiz. 34. v. 4. 3. Krol. 4. v. 21. 2. Kroni. 9. v. 26.

werset: 19Ceneyczyki/ y Cenizeyczyki/ y
17:
Kádmoneyczyki.

werset: 20Heteyczyki/ y Ferezeycżyki/ y Rá-
18:
faymiti.

werset: 21Amorreyczyki/ y Chánáneyczyki/
19:
y Giergeżeyczyki/ y Iebuzeyczyki.

rozdział: 16
KApitu. 16.1. Sárái niepłodna dawa Agár Abrá
20:
mowi. 4. ktora iák ſkoro poczęłá wzgárdźi
21:
łá pánią ſwą. 6. A gdy ią páni trapiłá vćie
22:
kłá. 7. Anioł ią ćieſzy/ nápomina/ á opowiá
23:
da rozmnożenie potomſtwá iey. 11. Imię
24:
y obycżáie ſyná iey.
werset: 1
S
Arai tedy żoná Abrá-
25:
mowá nie rodźiłá mu ża
26:
dnych dźiatek/ á máiąc
27:
ſługę Egipcyánkę imie
28:
niem Agar.

werset: 2Rzekłá do Abrámá/ Teraz oto z-
29:
nam że mi Pan nie dał ábym rodźić
30:
mogłá: A ták proſzę wnidź do mey
31:
ſłużebnice/ owa ſnadź z niey będę
32:
miáłá dźiatki/ A vſłuchał Abram
33:
głoſu Sárái.

werset: 3A Tedy Sárái wźiąwſzy Agár
34:
ſłużebnicę ſwą Egipcyánkę/ dáłá
35:
ią Abrámowi mężowi ſwemu zá żo
36:
nę/ po dźieſiąći lat iákoſz począł mię
37:
ſzkać w źiemi Chánáán.
A Sárai to czyni przywiedźioná vprzeymą żądośćią błogoſláwieńſtwá przez Abrámowe potomſtwo/ Bo mogłáby byłá ſobie zá Syná iákie dźiećię ine przyſpoſobić.

werset: 4A gdy wſzedł do Agár/ tedy oná
38:
poczęłá: Co gdy obaczyłá/ wzgár-
39:
dźiłá ſámá v ſiebie pánią ſwą.

werset: 5Tedy rzekłá Sárái do Abrámá/
40:
Mam krzywdę od ćiebie/ iam tobie
41:
dáłá ſłużebnicę ſwą w thowárzy-
kolumna: d
ſtwo: Ale oná widząc ſię być brze-
1:
mienną/ wzgárdźiłá mię ſámá v ſie
2:
bie. Niechże to pan rozſądźi miedzy
3:
mną á miedzy tobą.

werset: 6Odpowiedźiał ná to Abram Sá
4:
rái/ Oto maſz w ręku ſwych ſłuże-
5:
bnicę ſwoię/ á ták z nią czyń coć ſię
6:
zda. Gdy ią thedy Sárái trapiłá/
7:
vćiekłá od niey.

werset: 7Ale Anioł Páńſki ználaſł ią ná
8:
puſzczy nád źrzodłem wody/ ktore
9:
ieſt przy drodze B Sur.
B Sur ieſt puſzcza przyległa Egiptowi/ gdźie byłá ſzłá Agár.

werset: 8Y rzekł do niey. O Agár ſłużebni
10:
co Sárái/ z kądże á dokąd wżdy i-
11:
dźieſz? A oná odpowiedźiáłá/ Vćie
12:
kłám od Sárái pániey ſwey.

werset: 9Rzekł iey tedy Anioł Páńſki/ W
13:
roć ſię do pániey ſwey/ á vpokorz ſię
14:
pod rękę iey.

werset: 10Potym rzekł powtore do niey
15:
Anioł Páńſki/ Rozmnożę ia potom
16:
ſtwo twoie ták bárzo/ iż mu żadnei
17:
liczby nie będźie przed wielkoſćią.

werset: 11A potym iey Anioł Páńſki rzekł/
18:
Oto poczęłáś y porodźiſz ſyná/ kto-
19:
remu imię wzowieſz Izmáel/ Abo-
20:
wie vſłyſzał Pan vćiſnienie twoie.

werset: 12Then będzie człowiekiem ſro-
21:
giem/ ktory ſię będźie wſzytkim przy
22:
krzył/ á wſzyſcy też iemu przykrzyć
23:
ſię będą/ A będźie mięſzkał przed w-
24:
ſzytką bráćią ſwą.

werset: 13Wezwáłá tedy imię Páná kto-
25:
ry z nią mowił/ Tyś ieſt Bog wi-
26:
dzący mnie: Abowiem oná rzekłá/ C
27:
Izalim tu nie widźiáłá w tył wi-
28:
dzącego mnie?
C Iákoby rzekłá. Y terazem opátrznośći iego nieobaczyłá.

werset: 14A dla tegoż názwáłá onę ſtud-
29:
nią/ Studnia żywiącego/ ktory mię
30:
widźiał/ xF á táć ieſt miedzy Ka-
31:
des y Bárád.
x Niżey. 24. v. 62.

werset: 15x Tedy Agár vrodźiłá ſyná Abrá-
32:
mowi/ ktorego Abram názwał i-
33:
mieniem Izmáel.
x Gálát: 4. v. 23.

werset: 16Ná ten czás było Abrámowi o-
34:
śmdźieſiąt y ſześć lat/ gdy mu A-
35:
gár vrodźiłá ſyná Izmáelá.

rozdział: 17
Kápitu. 17.12. Bog potwierdza przymierza ſwego y
36:
obietnic ſwych Abrámowi przez obrzezá
37:
nie. 5. Z Abrámá wezwan ieſt Abráhám. 8.
38:
Ziemiá Chánáán ieſt iemu obiecána pią
39:
ty kroć. 15. Sárái przezwaná ieſt Sarą. 19.
40:
Obiecan ieſt Izaák. 23. Spráwuie obrze-
41:
zánie.

strona: 9

Abráhám. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 9.

kolumna: a
werset: 1
G
Dy iuż tedy Abrá-
1:
mowi było dźiewięćdźie
2:
ſiąt lat y dźiewięć/ vkazał
3:
ſię iemu Pan mowiąc do
4:
niego. Iam ieſt Bog wſzechmogą-
5:
cy/ żyẃ wedle woley mey/ á A bądź
6:
mi doſkonáłym.
A Nic zmyſlonego áni obłudnego niechay w thobie nie będźie.

werset: 2A ia B záłożę przymierze ſwe mie-
7:
dzy mną y miedzy tobą/ á nádder ćię
8:
rozmnożę.
B To mowi áby potwierdźił przymierze przed tym z Abrámem vczynione.

werset: 3Tedy C vpadł Abram ná oblicze
9:
ſwe á Boga ták do niego mowił.
C Stáry zwyczay kłániánia.

werset: 4x Oto ia czynię przymierze z tobą
10:
á będźieſz oycem wiela narodow.
x Ekkl. 44. v. 20. Rzym. 4. v. 11.

werset: 5Iuż imię twoie niebędźie więcey
11:
Abram/ ále będźieſz názywam A-
12:
bráhám/ ábowiemem ćię poſtáno-
13:
wił oycem wiela narodow.

werset: 6A romnożę ćię bárzo wielce/ á
14:
národy y Krolowie z ćiebie wyni-
15:
dą.

werset: 7A zmocnię D przymierze ſwe mie
16:
dzy mną y miedzy tobą/ y miedzy E po
17:
tomſtwem twym po tobie w naro-
18:
dźiech ich/ vmową wieczną/ ábych
19:
był Bogiem twoim/ y potomſtwá
20:
twego po tobie.
D To powtorzenie śćiąga ſię ku vtwierdzeniu Abráhámá. E Synowie ſpołu z oycy w tymże ſą przymierzu.

werset: 8Y dam tobie y potomkom twym
21:
po tobie źiemię w ktoreieś teraz ieſt
22:
gośćiem/ tho ieſt/ wſzyſtkę źiemię
23:
Chánáán w ośiádłość wieczną/ y
24:
będę Bogiem ich.

werset: 9Nád to rzekł Bog Abráhámo-
25:
wi. x Będzieſz chował przymierze
26:
moie ty y potomſtwo twoie po to-
27:
bie w narodźiech ſwych.
x Dźiei. 7v. e.

werset: 10A toć ieſt F przymierze moie/ kto
28:
re miedzy mną y miedzy wámi/ y
29:
miedzy potomſtwem twym po to-
30:
bie chowáć będźiećie. Wſzelki męż-
31:
czyzná będzie obrzezowan miedzy
32:
wámi.
F Znák przymierza/ Rzecz známionuiącą zá známię tu powiedźiał.

werset: 11Y obrzezowáć będźiećie ćiáło G
33:
nieobrzeſki wáſzey/ " á toć będźie ná
34:
znak przymierza mego miedzy mną
35:
y miedzy wámi.
G Nie obrzeſki/ to ieſt ſkorki ktora okrywa członek mężczyńſki. " Rzym. 4. v. 11.

werset: 12x Wſzelki mężczyzná oſmego dniá
36:
po ſwem národzeniu będźie obrze-
37:
zowan miedzy wámi w narodziech
38:
wáſzych/ ták domá narodzony ſłu-
39:
gá/ iako y kupiony zá pieniądze od
40:
iákiegożkolwiek cudzoźiemcá/ kto
41:
ry nie ieſt z narodu twego.
x 3. Moiż. 12. v. 3. Lukaſz. 2. v. 21.

werset: 13A ták koniecznie ſługá domá ná
42:
rodzony/ y kupny zá pieniądze/ bę-
43:
dźie obrzezan H / ábędźie przymierze
44:
moie ná ćiele wáſzym/ zá wieczną
45:
vmowę.
H Znák przymierza/ ábowiem tim znákiem dwie ſię nam rzeczy oznaymuią/ to ieſt/ iż wſzytko ieſt ſkáżone co ſię kolwiek z czlowieká rodźi/ á iż też zbáwienie pochodźi z potomſtwá Abráhámowego.

kolumna: b

werset: 14Ale mężczyzná nieobrzezány/ kto
1:
rego ćiáła nieobrzezká oderżnioná
2:
by nie byłá/ ten będzie wygłádzon z
3:
ludu ſwoiego/ ábowiem zgwałćił
4:
przymierze moie.

werset: 15Potym rzekł Bog Abráhámowi
5:
Nie będźieſz iuż dáley zwał twey żo
6:
ny tem imieniem Sárái/ ále imię iey
7:
będzie Sará.

werset: 16Y będę iey błogoſłáwił/ á damći
8:
z niey ſyná/ Będę iey błogoſłáwił/ á
9:
z niey ſię rozrodzą narodowie/ á kro
10:
lowie ludźi wielkich/ z niey poydą.

werset: 17Tedy Abráhám padł ná oblicze
11:
ſwoie/ I y vśmiechnął ſię mowiąc
12:
ſam w ſobie: Izali człowieku we
13:
ſtu lat ma ſię národźić potomek? I
14:
zali też Sára porodźi w dziewięći
15:
dzieſiąt lat?
I Tęn śmiech nie przyſzedł z niedowiárſtwá ále z weſela.

werset: 18Y rzekł Abráhám ku Bogu O
16:
doſycżeby/ gdyby tylko żył Izmáel
17:
podług woley twoiey.

werset: 19Tedy Bog rzekł x / Záiſte Sará po
18:
rodźi tobie ſyná/ y wzowieſz imię ie
19:
go Izáák/ y vmocnię przymierze mo
20:
ie z nim vmową wieczną/ y z potom
21:
ſtwem iego po nim.
x Niżey. 18. v. 10. y 21 v. 2.

werset: 20A co ſię tknie Izmáelá/ wyſłucha
22:
łem ćię: A oto będę błogoſláwił ie-
23:
mu/ y rozrodzę go/ y rozmnożę go
24:
bárzo wielce: Dwoienaśćie Kſią-
25:
żąt z niego ſię národzą/ á rozſzerzę z
26:
niego wielki narod.

werset: 21Ale przymierze ſwe poſtánowię
27:
z Izáákiem/ ktorego tobie porodźi
28:
Sára roku przyſzłego práwie o tym
29:
czáſie.

werset: 22Tho rzekſzy Bog/ koniec rze
30:
czy vczynił/ á odſzedł od Abráhá-
31:
má.

werset: 23Tedy Abráhám wźiąwſzy Izmá
32:
elá ſyná ſwego/ y wſzytki w domu
33:
iego národzone ſługi/ y kupne zá
34:
pieniądze/ káżdego mężczyznę z do
35:
mowych ſwoich/ oberznął ćiáło nie
36:
obrzeſki ich/ onegoż tho dniá iáko
37:
mu Bog rozkażał.

werset: 24Ná ten czás było Abráhámowi
38:
dźiewięćdźieſiąt lat y dźiewięc/ gdy
39:
obrzezał ćiáło nieobrzeſki ſwoiey.

werset: 25A Izmáelowi ſynowi iego było
40:
iuż thrzynaśćie lat gdy obrzezano
41:
ćiáło nie obrzeſki iego.

werset: 26Onegoż dniá obrzezan ieſt Abrá
42:
hám/ y Izmáel ſyn iego.

werset: 27Y wſzytcy mężczyzny w domu iego
43:
ták domá národzeni ſłudzy/ iáko y

strona: 9v

GENESIS. Abráhám. Sará.

kolumna: c
kupni zá pieniądze od cudzoźiem-
1:
cow/ wſzytcy z nim obrzezáni ſą.

rozdział: 18
KApitu. 18.1. Abráhám prziymuie Anioły do domu
2:
ſwego. 4. Vmywa nogi gośći ſwoich. 6.
3:
Pilność iego/ iákoby ie mogł dobrze vcze
4:
ſtowáć. 10. y 14. Izáák mu ieſt obiecan. 18.
5:
y Kryſtus. 19. Swiádectwo wiernośći A
6:
bráhámowey przećiw Bogu. 20. ktory ie
7:
mu opowieda podwrocenie Sodomy. 23.
8:
Prośbá Abráhámowá zá Sodomczyki.
werset: 1x
P
Otym ſię mu pan
9:
vkazał ná rowninie Ma
10:
re/ gdy ſiedźiał we drz-
11:
wiách namiothu ſwego
12:
w gorącośći dniá.
x Zyd. 13. v. 2.

werset: 2Tedy pogłądáiąc vyzrał A á ono
13:
trzei mężowie ſtali przećiw niemu/ ktore gdy widźiał B wybieżał knym
14:
ze drzwi namiotu ſwego/ C y vkło-
15:
nił ſię im áż do źiemie.
A Trzey Aniołowie w ćiele człowieczem. B Ludzkość Abráhámowá. C Znák vczćiwośći tych ludźi co byli ná wſchod słońcá.

werset: 3Potym rzekł/ D Pánie proſzę ćię ie
16:
ſliżeś ná mię łáſkaw/ nie miyayże
17:
mię teraz ſługi ſwego.
D Gdy wierzył iż byli ludźie/ tedi do onego ktory ſię iemu zdał być żacnieyſzy/ ták mowi.

werset: 4A proſzę zebyśćie wźiąwſzy tro-
18:
chę wody E vmyli nogi ſwoie/ ápod
19:
párwſzy ſię tu ſobie pod drzewem
20:
odpoczynęli.
E Poſpolite było w onych kráinách vmywánie nog/ ták dla omyćia plugáſtwá iáko też ku vlżeniu ſtrudzenia/ á dla ochłodzenia w gorącośći.

werset: 5A ia wam przynioſę trochę chle
21:
bá/ iż ſię wżdy poſilićie/ á potym poy
22:
dźiećie w drogę/ Abowiem dla te-
23:
goście ſtąpili do mnie ſługi ſwego.
24:
Tedy oni rzekli/ F Vczyńże ták iákoś
25:
powiedźiał.
F Bog dał Aniołom ćiáłá ludzkie do czáſu/ ku ſpráwowániu vrzędu ich/ w ktorych prawdźiwie á nie iáko obłudy chodźili y iedli.

werset: 6Biezał tedy ſkokiem Abráhám
26:
do namiotu ku Sarze/ y rzekł/ Idź
27:
rychley/ á wźiąwſzy trzy miárki mą
28:
ki pythlowáney/ rozczyń ią/ á ná-
29:
piecz podpłomykow.

werset: 7A ſam Abráhám bieżawſzy do
30:
trzody wźiął ćielątko młode/ y do-
31:
brze tłuſte/ á dał ie ſłudze/ ktory ie
32:
corychley gotował.

werset: 8Potym przyniozſzy máſłá/ y mle
33:
ká/ y ćielątko ktore był nágotował/
34:
poſtáwił ie przed nimi/ á ſam ſtał
35:
przy nich pod drzewem kiedy iedli.

werset: 9Rzekli tedy k niemv. Gdźież wżdy
36:
ieſt Sará żoná twoiá? A od odpo
37:
wiedźiáł/ Oto ieſt w namiećie.

werset: 10Tedy rzekł/ x Wrocę ſię pewnie
38:
do ćiebie G roku przyſzłego/ á Sará
39:
żoná twoiá będźie mieć ſyná. A
40:
Sará ſłucháłá ſtoiąc v drzwy na-
41:
miotu ſwego/ ktore były zá nim.
x Wizſzey. 17. v. 29. Niżey. 21. v. 2. Rzym. 9. v. 9. G Drudzy to wykłádáią ták/ Tegoż czáſu/ drugiego roku/ á wy ieſzcze żywi będźiećie/ Albo ták: Othym czáſie poki ieſzcze Sará żywá będźie (álbo zá iey zdrowia) Albo ták wrocę ſię tedy gdy Sará (donośiwſzy słuſznego czaſu) żywe dźieciątko porodźi.

werset: 11Ale Abráhám/ y Sará byli ſtá-
42:
rzy/ y zeſzli w lećiech/ ták iż iey iuż
43:
przeſtáłá byłá niemoc ktorą zwykły
kolumna: d
kły niewiáſty miewáć.

werset: 12Tedy ſię Sará ſámá w ſobie v-
1:
śmiechnęłá mowiąc/ Teraz gdym
2:
ſię iuż z ſtárzálá x Pan też moy ieſt
3:
ſtáry/ y dopierkoſzbym roſkoſzy v-
4:
żywáć miáłá?
x Piotr. 3. v. 6.

werset: 13Zátym rzekł Pan Abráhámowi/
5:
Prze ktorąż wżdy przyczynę śmieie
6:
ſię Sará/ mowiąc: Izali to pewna
7:
żebych miála rodźić/ gdym ſię iuż o-
8:
to ſtarzáłá?

werset: 14Izali ieſt co trudnego Pánu? O
9:
to ſię wrocę o tym czáſie do ćiebie ro
10:
ku przyſzlego/ á Sará będźie miá-
11:
łá ſyná.

werset: 15Tedy ſię záprzáłá Sará mowiąc/
12:
O nie śmiáłáćiem ſię/ bo ſię iśćie ba
13:
łá: Tedy on rzekł/ Nie ieſt ták/ boś
14:
ſię ty śmiałá.

werset: 16Pothym mężowie oni wſtáłi z
15:
támtąd/ y obroćili ſię ku Sodomie/
16:
á Abráhám ſzedł z nimi wyprowa-
17:
dzáiąc ie.

werset: 17Rzekł tedy Pan/ Izali ia thego
18:
przed Abráháme táić będę co mam
19:
vcżynić.

werset: 18Gdyż z niego ma wynidź narod
20:
wielki y możny/ x á iż w nim będą v
21:
błogoſłáwione wſzyſtki narody ná
22:
źiemi.
x Wyżſzey. 12. v. 3. Niżey. 22. v. 18.

werset: 19H Abowiem pewienem ieſt tego/
23:
iż on ták roſkaże ſynom ſwym y do-
24:
mowi ſwemu/ Ze gdyby on vmárł/
25:
áby pilnie ſtrzegli drog Pańſkich/ czyniąc ſąd y ſpráwiedliwość/ áby
26:
też Pan Abráhámowi wypełnił to
27:
co iemu záſlubić raczył.
H Tu mamy nápominánie/ iż dźiatki ſwe mamy vczyć woley y poznánia Bożego/ áby ſię ták w nich iáko y w nas rozmnazáłá iego chwałá.

werset: 20Powiedźiał tedy Pan/ Oto iż
28:
krzyk Sodomy y Gomorry ták wiel
29:
ce ſię rozmożył/ á grzech ich thák
30:
ieſt bárzo ćięſzki.

werset: 21I Zſtąpię teraz/ á obaczę ieſliż ſię o
31:
ni ták do końcá ſpráwuią podług
32:
krzyku tego ktory mię dochodźi/ A
33:
ieſliż nie/ ábych ſię wżdy dowie-
34:
dźiał.
I Ná then czás do nas Bog zſtępuie gdi tu iego łáſkę álbo ſąd ſpráwiedliwy czuiemy

werset: 22K Y odeſzli z támtąd oni mężowie
35:
á ſzli ku Sodomie/ ále Abráhám ie
36:
ſzcze ſtał L przed pánem.
K Acż go iuż byli pożegnali odpráwiwſzy ſwe rozmowy/ á wſzákoſz nie zárázem Abráhám odchodzi/ iákoby máiąc co ine go mowić. L Abráhám przypátrował ſię Bogu wiárą/ choćiaſz zwierzchu iedno tilko ludźi widźiał.

werset: 23Thedy przyſtąpiwſzy ſię Abrá-
37:
hám rzekł/ izali też ſtráćiſz ſpráwie
38:
dliwego z niepobożnym?

werset: 24Ieſliż będą pięćdźieſiąt ſpráwie-
39:
dliwych w mieśćie/ izali ie też po-
40:
tráćiſz/ á zaż nieodpuśćiſz mieyſcu
41:
onemu dla piąćidźieſiąt ſpráwiedli
42:
wych ktorzy ſą w nim?

werset: 25Nie ſłuſzáłoby to tobie ábyś táko-

strona: 10

Abráhám. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 10.

kolumna: a
wą rzecz vczynić miał/ zábiyáć ſprá
1:
wiedliwego z niepobożnym/ á iżby
2:
miał być ſpráwiedliwy/ iáko y nie
3:
pobożny/ gdyż to nieſłuſza ná ćię.
4:
A zaż ten ktory ſądźi wſzyſtkę źie-
5:
mię/ nie ma czynić ſpráwiedliwo-
6:
śći?

werset: 26Tedy Pan odpowiedźiał/ M Ie-
7:
ſliż ia w Sodomie/ w ſamym mie
8:
ſcie znaydę mężow pięćdźieſiąt ſprá
9:
wiedliwych/ przepuſzczę themu
10:
mieyſcu wſzytkiemu dla nich.
M Z tąd mamy náukę/ iż złośnikom dla dobrych Pan odpuſzcza.

werset: 27Abráhám tedy odpowiedźiał mo
11:
wiąc/ Teraz oto śmiem beſpiecznie
12:
mowić z Pánem moim/ choćiażem
13:
proch á popioł.

werset: 28A ieſliżby nie doſtháło do piąći
14:
dźieſiąt ſpráwiedliwych piąći/ iza-
15:
li dla onych piąći zepſuieſz miáſtho
16:
wſzytko? Tedy mu on odpowie-
17:
dźiał/ Nie zepſuię go ieſliſz tám z-
18:
naydę czterdźieśći y pięć.

werset: 29Powtore rzekł do niego Abrá-
19:
ha mowiąc/ A ieſliby tám iedno tyl
20:
ko czterdzieśći ich było náleźiono?
21:
Tedy on odpowiedźiał/ Nieuczy-
22:
nię nic y dla czterdźieſtu.

werset: 30Nád to ieſzcze rzekł/ Proſzę á-
23:
bych ćię nie przegniewał Páná me-
24:
go/ gdy ieſzcze co rzeknę/ A ieſliſz ſię
25:
ich tám iedno trzydźieśći znaydą?
26:
Tedy Pan rzekł/ Nic nie vczynię ie
27:
ſliſz ich tám trzydźieśći znaydę.

werset: 31Thedy ieſzcze rzekł/ Oto ieſzcze
28:
śmiem mowić ku pánu memu/ A ie
29:
ſliżby tám iedno tylko dwádźieśćiá
30:
byli ználeźieni? Tedy mu on odpo-
31:
wiedźiał/ Nie zátrácę ich dla tych
32:
dwudźieſtu.

werset: 32Przytym ieſzcze rzekł/ Proſzę nie
33:
chayby ſię pan moy nie gniewał ná
34:
mię iżbych ieſzcze tylko raz rzekł/ A
35:
ieſliby ſię ich tylko dźieſięć ználázło?
36:
Tedy on rzekł/ y dla dźieſiąći nie zá
37:
trácę ich.

werset: 33Odſzedł tedy potym Pan gdy do
38:
kończył rozmowy z Abráhámem/ A
39:
Abráhám też wroćił ſię do mieyſcá
40:
ſwego.

rozdział: 19
KApitu. 19.1. Lot dawa goſpodę Anyołom w domu
41:
ſwoim. 4. Sodomczycy chcąc ſwey woley v
42:
żywáć z Anioły czynią gwałt Lotowi y do
43:
mowi iego. 7. Kthorzy nie prziymuiąc ob
44:
mowy iego. 11. Záráżeni ſą ſlepotą. 12. y 15.
45:
Lothá nápomináią y owſzem przymuſzáią
kolumna: b
Anyeli aby z támtąd wyſzedł. 19. Prośi áby
1:
mu dano Segor gdźieby zdrowie ſwe
2:
mogł záchowác. 24. Sodomá do gruntu po
3:
dwroconá. 26. Zoná Lotowá odmieniłá ſię
4:
w ſolny słup. 30. Lot ku záchowániu zdro-
5:
wia ſwego vćieka ná gorę. 31. Gdźie ſię do
6:
puśćił grzechu nieczyſtego z corkami ſwe-
7:
mi/ kthore miały z oycem ſwym Moáb y
8:
Ammon.
werset: 1
T
Edy podwieczor przyſli
9:
oni dwá Aniołowie do
10:
Sodomy/ á Lot ſiedźiał
11:
w branie Sodomſkiey/
12:
gdy ie tedy vyzrał/ wſtawſzy ſzedł
13:
przećiwko nim/ y vkłonił ſię im aż
14:
do źiemie.

werset: 2Y rzekł A Pánowie moi proſzę was
15:
zſtąpćie do domu ſłużebniká ſwego/
16:
á bądźćie tu ná noc/ y vmyićie nogi
17:
ſwe/ potym ráno wſtawſzy poydźie
18:
ćie w drogę ſwą. Ktorzy odpowie-
19:
dźieli. Nie chcemy/ ále będźiem no-
20:
cleg mieć ná vlicy.
A Lot okázuie ludzkość w prziymowániu gośći w dom iáko y Abráhám.

werset: 3B Ale on przynućył ie ktemu iż w
21:
ſtąpili do niego/ ktore iáko ſkoro w
22:
dom weſzli/ czeſtował/ nápiekſzy
23:
prze nie chlebá przáſnego/ y iedli.
B To ieſt prośbámi przymuśił.

werset: 4Ale pierwey niż poſzli ſpáć/ lu-
24:
dźie z miáſtá Sodomy obſthąpili
25:
dom/ ták młodźi iák y ſtárzy/ y w
26:
ſzytko poſpolſtwo aż práwie do ie-
27:
dnego.

werset: 5A záwoławſzy Lothá mowili/
28:
Gdźie ſą ći mężowie ktorzy ná noc
29:
przyſzli do ćiebie? Wywiedź ie do
30:
nas C ábychmy ie poználi.
C Chcemy wiedźieć co tho zá ludźie ábo gośćie coś ie w dom przyiął.

werset: 6Tedy Lot ſzedł do nich áż ku drz-
31:
wiam/ y zámknął ie zá ſobą.

werset: 7Y rzekł. Proſzę bráćia moi nie czyń
32:
ćie nic złego.

werset: 8D Oto mam dwie corce ktore ie-
33:
ſzcze mężá nie znáią/ E wywiodę ie
34:
teraz ku wam/ czyńćieſz z niemi co
35:
ſię wam podoba/ iedno thylko mę-
36:
żom tym gwałtu żadnego nieczyń
37:
ćie/ ábowiem dla tego weſzli pod o
38:
bronę dáchu mego.
D Poznał Lot iż Sodomczycy chćieli wźiąć gośćie iego ku wſzeteczeńſtwu niezwyczáynemu. E Z tąd mamy náukę iż ſpráwy ludźi ſwiętych ſą tákowe/ iż theż nie máſz nic ták doſkonáłego w nich/ coby oprocz wyſtępku być miáło.

werset: 9Tedy mu oni rzekli/ Idź z thąd
39:
precz/ A potym ięli mowić/ Ten ſam
40:
przyſzedł tu gośćiem/ F iżaſz on ma
41:
nas ſądźić? A przetoż teraz gorzey
42:
ſię iśćie z tobą zſtánie á niż z niemi.
43:
x Vczynili tedy gwałt wielki Loto
44:
wi/ ták iż drzwi do domu wyłámo-
45:
wáć poczęli.
F To ieſt rządźić álbo nam roſkázowáć. x 2. Piotr. 2. v. 7.

werset: 10Ale mężowie oni wyćiągnąw-
46:
ſzy ręce ſwe/ porwáli Lotá do ſiebie
47:
do domu/ y záwárli drzwi.

werset: 11A męże ony co byli v drzwi v do-
48:
mu x pozárażáli ſlepotą/
x Mądr. 19. v. 16.
od namniei

strona: 10v


kolumna: c
GENESIS. Abráhám. Lot.
ſzego áż do nawietſzego/ ták iż práwie
1:
vſtali niemogąc drzwi ználeść.

werset: 12Tedy mężowie oni rzekli do Lo-
2:
tá. Maſzli tu ieſzcze kogo/ álbo źię-
3:
ćiá ſwego/ álbo ſyny/ álbo y dźiewki
4:
ſwoie/ álbo też y co ſwego w mieś-
5:
ćie? Wyprowadź to z mieyſcá tego.

werset: 13Abowiem rozborzemy mieyſce
6:
to/ gdyż wielki krzyk ich przyſzedł
7:
aż do Páná. Y poſłał nas pan áby-
8:
ſmy ie wytráćili.

werset: 14Tedy wyſzedſzy Lot mowił do źię
9:
ćiow ſwoich/ ktorzy mieli ſpoymo-
10:
wáć dźiewki iego/ Wſtańćie/ á wy-
11:
nidzćie z mieyſcá tego/ Abowiem
12:
Pan z gruntu podwroći miáſto to:
13:
Ale ſię iem zdáło iákoby śmiechem z
14:
niemi mowił.

werset: 15Gdy ſię tedy zarzá okázowáć po
15:
częłá/ Aniołowie przynukawáli Lo
16:
tá mowiąc/ Wſtań/ á weźmi żonę
17:
ſwą/ y dwie corce twe ktore tu ſą/ á-
18:
byś nie zginął w tey pomśćie miá-
19:
ſtá tego.

werset: 16A gdy ſię on oćiągał/ mężowie o-
20:
ni wźiąwſzy go z żoną y ze dwiemá
21:
corkámi iego zá ręce/ ábowiem mu
22:
Pan folgował/ wywiedłi go precz
23:
z miáſtá.

werset: 17x Támże gdy ie wywiedli/ rzekł
24:
ieden/ Ieſliż chceſz záchowác zdro-
25:
wie ſwe G nie oglądayże ſię ná zad/
26:
áni poſtaway ná tych wſzytkich ro-
27:
wninách/ vćiekay rychley ná gorę
28:
być niezginął.
x Mądr. 10. v. 6. 17 G Nie lituy opuśćić źiemie obfituiącey y roſkoſzney w ktorey ieſteś.

werset: 18Tedy Lot odpowiedźiał. Pro-
29:
ſzę pánie moy niechay ták niebędźie.

werset: 19Oto ia ſługá twoy/ gdyżem teraz
30:
ználaſł łáſkę v ćiebie/ á okazałeś
31:
známienićie miłoſierdźie ſwe prze-
32:
ćiw mnie záchowywáiąc zdrowie
33:
moie. Iać iſćie ná tę gorę wnidź nie
34:
mogę/ żeby mię zginienie to doydź
35:
nie miáło/ ábych nie vmárł.

werset: 20Ale tu ieſt miáſteczko nie dáleko
36:
do ktorego vćiec mogę/ tám ia teraz
37:
vydę/ ábych ták zdrowia ſwego ráto
38:
wał/ A wſzák ieſt bárzo máluczkie.

werset: 21Tedy rzekł do niego/ Y w tym ia
39:
wyſłuchałem ćiebie/ niepodwrocę
40:
miáſteczká o ktore mię prośiſz.

werset: 22x Kwáp że ſię á vćiekay tám/ ábo
41:
wiem ia nic vczynić nie mogę áż ty
42:
tám vydźieſz. A przetoż miáſteczko
43:
ono było názwáne Segor.
x Mądr. 10. v. 6.

werset: 23Gdy tedy ſłońce wſchodźiło przy
44:
ſzedł Lot do Segor.

werset: 24" Tedy pan ſpuśćił z niebá ná So-
kolumna: d
domę y Gomorrę śiárkę y ogien od
1:
Páná.
" 5. Moiż. 29. v. 23. Ezái. 13. v. 19. Ierem. 50. v. 40. Ezechi. 16. v. 49. Oſeas. 11. v. 8. Amos. 4. v. 11. Lukaſz. 17. v. 29. Iud. v. 7.

werset: 25Y podwroćił z gruntu miáſtá ony/
2:
y wſzytki rownie ſpołu z mieſzczá-
3:
ny/ y tákże wſzytki vrodzáie źiemie.

werset: 26x Ale żoná Lotowá obeyzráłá ſię
4:
ná zad/ y obroćiłá ſię w H ſolny ſłup.
x Lukaſz 17. v. 32. H Ten słup dla tego muſiał być oſobliwy/ iż ktorzy mimo oń chodźili/ przywodźili ſobie tym w pámięć pomſtę Bożą.

werset: 27x Ráno tedy Abráhám wſtał do
5:
mieyſcá kędy ſtał przed Pánem.
x Wyżſzey. 18. v. 1.

werset: 28Y poźrzał ku Sodomie w Go-
6:
morze/ y ku onym wſzytkiem row-
7:
niam/ tedy widźiał dym wycho-
8:
dźący z źiemie iákoby dym z piecá.

werset: 29A gdy iuż Bog podwroćił miá-
9:
ſtá ná onych rowniách/ roſpomniał
10:
ná Abráhámá/ y wybáwił Lotá z
11:
onego zginienia miaſt tych co w nich
12:
mięſzkał.

werset: 30Potym wyſzedł Lot z Segor/ y
13:
mieſzkał ná gorze/ y dwie corce ie-
14:
go z nim/ ábowiem ſię bał mieſzkáć
15:
w Segor/ ále mięſzkał w iáſkini/
16:
y dwie corce iego z nim.

werset: 31Tedy ſtárſza rzekłá do młodſzey/
17:
Oćiec náſz iuż ieſt ſtáry/ á niemáſz
18:
nikogo w tedy źiemi coby ſię zſzedł z
19:
námi/ iáko ieſt zwyczay po wſzyt-
20:
kiey źiemi.

werset: 32Podźwá/ á opoywá oycá ſwego wi
21:
nem/ y będźiemy z nim ſpáć/ ábychmy
22:
záchowáli potomſtwo z oycá náſze-
23:
go.

werset: 33Opoiły tedy winem oycá ſwego
24:
ná onę noc: A ſthárſza przyſzedſzy
25:
ſpáłá z oycem ſwym/ I ále on nieczuł
26:
kiedy ſię vkłádłá/ y kiedy wſtáłá.
I Nie ták go wino zmorziło iáko prze iego niemierność pan bog go tym záráźił iż ſię nie czuł.

werset: 34Názáiutrz potym rzekłá ſtárſza
27:
ku młodſzey/ Iáćiem przeſzłey nocy
28:
z oycem ſwym ſpáłá/ vpoywáſz go
29:
winem ieſzcze y dźiś ná noc/ á ty też
30:
idzi y ſpi z nim/ ábychmy ták z oycá
31:
náſzego potomſtwo záchowáli.

werset: 35Tedy ná onę noc opoiły winem
32:
oycá ſwego: A młodſza przyſzedſzy
33:
ſpáłá z nim/ ále też on nieczuł/ kie-
34:
dy ſię vkłádłá/ y kiedy wſtáłá.

werset: 36Támże ony K dwie corce Lotowe
35:
poczęły z oycá ſwego.
K Lot miedzy Sodomity żył w czyſtośći/ będąc świádom ich wſzetecznych obyczáiow. A iák ſkoro wyſzedł ná gorę z niebeſpieczeńſtwá tedy ſproſnie vpadł.

werset: 37Y ſtárſza porodźiłá ſyná/ á we-
36:
zwáłá imię iego Moáb/ z ktorego
37:
poſzli Moábitowie/ ktorzy ieſzcze
38:
y do tego czáſu trwáią.

werset: 38Tákżé y młodſza porodźiłá ſyná
39:
ktorego názwáłá Benámmi/ od kto
40:
rego poſzedł narod Ammonitow/
41:
ktorzy ieſzcze ſą do dźiſieyſzego czá-
42:
ſu.



strona: 11

Abráhám. Izáák. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt.11

kolumna: a
rozdział: 20
KApitu.20.1. Abimelech gdy wziął Sarę vſtráſzon
1:
ieſt groźbámi od Bogá dla tego. 7. A ták
2:
że ią wroćił nienáruſzoną Abráhámowi.
3:
14. Dawſzy mu zacne á wielkie dáry. 16. Ná ktorego prośby przywroćił Pan zdro
4:
wie Abimelechowi/ y płodność w domu
5:
żonam iego.
werset: 1
T
Edy Abráha
6:
z támtąd wypro-
7:
wádźił ſię w ſtro-
8:
ny ku Południu/
9:
y mięſzkał miedzy
10:
Kádes y Sur/ á
11:
był gośćiem w Gerár.

werset: 2Tám o żenie ſwey powiedał że
12:
byłá A Sioſtrá iego. A dla tego B A
13:
bimelech Krol Gerár roſkazał ią
14:
przywieść do ſiebie.
A Sárá Sioſtrá byłá Abráhámowi we w torym pokoleniu/ Bo byłá corká Araná brátá iego/ A Thare oćiec Abráhámow był iey dźiad. B Thák w oney kráinie zwano krole/ iáko w Egipćie Fáráony.

werset: 3Ale Bog przyſzedł przez ſen w
15:
nocy do Abimelechá/ y rzekł mu/
16:
To wiedz iż vmrzeſz dla niewiáſty
17:
ktorąś wźiął/ ábowiem ma mężá.

werset: 4A Abimelech nic ſie iey był niedot
18:
knął/ y odpowiedźiał/ Izali ty Pá
19:
nie też y niewinne zábijeſz?

werset: 5Izaż on mnie nie powiedźiał/ iż
20:
to ieſt Sioſtrá iego/ á oná ſię theż
21:
przyznáłá/ że to ieſt Brát iey? A ták
22:
żem to ſzczyrym vmyſłem/ á w nie
23:
winnośći rąk ſwych vczynił.

werset: 6Thedy mu Bog rzekł przez ſen/
24:
Wiem ći ia tho iżeś ſzczyrym vmy-
25:
ſłem vczynił/ A tákżem ćię też záw-
26:
ćiągnął iżbiś nie zgrzeſzył przećiw-
27:
ko mnie/ y nie dopuśćiłem ći ábyś
28:
ſię iey miał dotknąć.

werset: 7A tákże iuż teraz wroć żonę temu
29:
mężowi/ ábowiemći ieſth C Pro-
30:
rok/ A on ſię zá twe zdrowie D mo-
31:
dlić będźie. Bo ieſliż iey nie wroćiſz
32:
pewnie wiedz iż vmrzeſz/ y z thym
33:
wſzytkiem co twego ieſt.
C Mąż zacny y Bogu miły. D Modlitwá ſpráwiedliwego wiele może v Bogá.

werset: 8Tedy Abimelech wſtawſzy ráno
34:
zezwał wſzytkich ſłużebnikow ſwo
35:
ich/ y opowiedźiał im to wſzytko co
36:
oni vſłyſzawſzy bárzo ſię polękáli.

werset: 9Potym wezwał k ſobie Abime-
37:
lech Abráháma/ y rzekł k niemu/
38:
Cożeś wżdy z námi vczynił? W
39:
czym żem ćię ták obráźił/ iżeś ná mię
40:
y ná kroleſtwo moie wnioſł grzech
41:
thák ćięſzki? vczyniłeś mi iśćie to
42:
czegoś mi czynić niemiał.

werset: 10Powtore Abimelech rzekł Abrá-
43:
hámowi/ Ná cożeś ſię wżdy ná ten
44:
czás obzierał gdyś to vczynił?

werset: 11Ktoremu odpowiedźiął Abrá-
kolumna: b
hám/ Iżem rozmyſlał ſam w ſobie/
1:
że tu ná tym mieyſcu nie máſz boiá-
2:
źni Bożey/ á iżby mię tu pewnie zá-
3:
bito dla żony moiey.

werset: 12x A też to prawdá iż ieſt ſioſtrá
4:
moiá/ á E corká oycá moiego/ cho-
5:
ćiaż nie ieſt corka mátki mey/ y ieſt
6:
mnie zá żonę dáná.
x Wyżſzey. 12. v. 13. E Pátrzay wierſzá. 2. kápituły tey.

werset: 13Gdy mi tedy Bog roſkazał precz
7:
idź z domu oycá mego/ powiedźia
8:
łem iey/ x Vczyniſz mi thę łáſkę/ iż
9:
gdźiekolwiek iedno przydźiemy/ brá
10:
tem mię ſwym náżywáć będźieſz.
x Niżey 21. v. 23.

werset: 14Thedy Abimelech nábrawſzy o-
11:
wiec/ wołow/ ſług y ſłużebnic/ y
12:
dał ie Abráhámowi/ wroćił mu też
13:
y Sarę żonę iego.

werset: 15Y rzekł przytym Abimelech/ Oto
14:
źiemicá moiá ieſt wolna tobie/ mie
15:
ſzkayże gdźieć ſię podoba.

werset: 16A do Sary rzekł/ Dałem brátu
16:
twemu tyſiąc pieniędży ſrebrnych/
17:
ktory ieſt wſzędy F záſłoną poczći-
18:
wośći twoiey przećiw wſzem kto-
19:
rzy ſą z tobą/ y przećiw wſzyſtkiem
20:
inem: A tákże byłá z fukáná.
F Abowiem iż mąż ieſt głową żenie á tákże ma być iáko zásłoną iey.

werset: 17Proſił tedy Abráhám Bogá/ kto
21:
ry vzdrowił Abimelechá/ y żonę iego
22:
tákże y ſłużebnice iego/ y były potym
23:
płodnemi.

werset: 18Abowiem Pan dla Sary żony
24:
Abráhámowey/ wſzytki żywoty w
25:
domu ABimelechowym zámknął
26:
był niepłodnośćią.

rozdział: 21
KApitu. 21.1. Izáak ſię národźił. 4. Obrzezan. 8. O-
27:
ſtáwion od pierśi. 10. Agár z ſynem ſwym
28:
wyrzuczoná. 17. Pán ią cieſzy. 20. Stan y
29:
mieſzkánie Izmáelowe. 22. Przymierze mie
30:
dzy Abráhámem y Abimelechem.
werset: 1
A
Thák náwie-
31:
dźił pan Sarę ták
32:
iáko x opowiedźiał
33:
y wypełnił iey obie
34:
tnicę ſwoię.
x Wyżſzey. 17. v. 19. y 18. v. 10.

werset: 2x Poczęłá tedy Sará y porodźi-
35:
łá Abráhámowi ſyná w ſtárośći ie
36:
go/ w on czás ktory iemu Bog opo
37:
wiedźiał.
x Dźiei. 7. v. 8. Galat. 4. v. 23 Zyd. 11. v. 11.

werset: 3Y wezwał Abráhám imię ſyno-
38:
wi ſwemu Izáák/ ktorego mu by-
39:
łá Sará vrodźiłá.

werset: 4Potym Abráhám obrzezał Izáá
40:
ká ſyná ſwego dniá oſmego po náro
41:
dzeniu iego " iáko miał od Bogá ro-
42:
ſkazánie.
" Wyżſzey. 17. v. 12.

werset: 5Ná ten czás było Abráhámowi

strona: 11v

GENESIS. Abráhám. Izáák.

kolumna: c
ſto lat/ gdy/ mu ſię vrodźił Izáák ſyn
1:
iego.

werset: 6Tedy rzekłá Sará/ Rośmieſzył
2:
mię Bog/ á ktokolwiek vſłyſzy/ A
3:
śmiać ſię też będźie ze mną.
A To ieſt rozráduią mi ſię.

werset: 7Powthore rzekłá/ y kthożby był
4:
rzekł Abráhámowi/ áby Sará miá
5:
łá kármić ſwemi pierśiámi ſyná?
6:
gdyż oto w ſtárośći ſwey porodźi-
7:
łám mu ſyná.

werset: 8Rozraſtáło ſię tedy dźiećiątko/ y
8:
zoſtháwiono ieſt od pierśi. Abrá-
9:
hám tedy dniá onego w ktory Izá-
10:
ák ieſt zoſtháwion vczynił vcztę
11:
wielką.

werset: 9A widząc Sará Agáry Egip-
12:
cyánki ſyná (ktorego byłá vrodźiłá
13:
Abráhámowi) B ſzydźącego.
B Nágrawał Izááká/ Yáko otym Páweł ſwięty do Gálátow w 4. Káp. świadſzy.

werset: 10Rzekłá do Abráhámá/ " Wy-
14:
pądź precz thę ſłużebnicę y z ſynem
15:
iey: Abowiem ſyn ſłużebnice nie bę
16:
dźie dźiedźiczył z ſynem mem Izáá-
17:
kiem.
" Galát. 4. v. 30.

werset: 11Tedy ſię to bárzo nie podobáło A
18:
bráhámowi dla ſyná iego.

werset: 12Ale rzekł Bog do Abráhámá.
19:
Niechći ſię tho przykro nie widźi o
20:
dźiećię y o ſłużebnicę twoię/ A cokol
21:
wiek tobie rzecze Sará/ w tym iey
22:
C poſłuchay: x Abowiem od Izááká
23:
potomſtwo twe názywáć będą.
C Nie iżby Bog wolą Sary pochwalił/ ále iż tę rzecz ták mieć chćiał. x Rzym. 9. v. 7. Zyd. 11. V. 18.

werset: 13A wſzákoż iá to vczynię/ iż z ſyná
24:
ſłużebnice wynidźie też narod/ prze
25:
to iż ieſt twoy potomek.

werset: 14D Tedy Abráhám wſtał ráno/ á
26:
wźiąwſzy chlebá y Fláſzę wody/ y
27:
dał to Agárze/ á włożywſzy to ná
28:
rámioná iey/ y z dziećięćiem odprá-
29:
wił ią: Ktora idąc w drogę zábłą-
30:
dźiłá w puſzczy Beerſebá.
D Abráhám odłożywſzy ná ſthronę chuć kthorą miał ku mátce y ku dźiećięćiu/ rádſzey woley Bożey mieyſce dawa.

werset: 15Gdy im tedy nie zſtáło wody w
31:
fláſzi/ porzućiłá dźiećię pod iednem
32:
krzem.

werset: 16Y odſzedſzy ſiádłá przećiw iemu
33:
ná ſtrzeleniu z łuká: á mowiłá/ Nie
34:
chcę pátrzyć ná śmierć dziećiecą. Y
35:
ſiedząc przećiw mieyſcu onemu płá
36:
káłá głoſem wielkim.

werset: 17Tedy Bog E vſłyſzał głos dźiecę-
37:
cy/ y záwołał Anioł Boży z niebá
38:
ná Agár. Coć ſię dźieie Agár/ Nie
39:
boy ſię/ Vſłyſzałći Bog dziećięćiá
40:
tego głos z mieyſcá ná ktorym ieſt.
E Máiąc ná báczeniu obietnicę vczynioną Abráhámowi.

werset: 18Wſtań/ á weźmi diźećię/ y pod-
41:
nieś ie ná ręce: Abowiem rozmnożę
42:
go w wielki narod.

werset: 19Otworzył tedy Bog oczy iey/ iż
kolumna: d
vyzráłá źrodło wody: Y ſzłá/ y ná
1:
bráłá wody fláſzę/ á nápoiłá dźiećię.

werset: 20Y był Bog z onym dźiećięćiem/
2:
ktory vroſł wielkim/ á mięſzkał ná
3:
puſzczy: Y był z niego Strzeleć zná-
4:
mienity.

werset: 21A mięſzkał ná puſzczy Fárán.
5:
Potym mátká iego dáłá mu żonę z
6:
źiemie Egiptſkiey.

werset: 22Tegoż czáſu przydáło ſię iż Abi-
7:
melech y Fikol Hetman woyſká ie-
8:
go/ mieli rozmowę z Abráhámem
9:
temi ſłowy/ Bog ieſt z thobą w
10:
ſpráwách tych wſzytkich ktore czy-
11:
niſz.

werset: 23A ták teraz przyſięſz mi tu przez
12:
Bogá/ iż mię w niczym podcho-
13:
dźić nie będźieſz/ áni ſynow moich/
14:
áni tákże wnukow moich: A wed-
15:
ług tey dobrey woley x kthorąś znał
16:
po mnie/ vczyniſz to prze mię/ y dla
17:
ototey źiemię w ktorey byłeś goś-
18:
ćiem.
x Wyżſzey. 20. v. 14.

werset: 24Tedy odpowiedźiał Abráhám/
19:
Ia F przyſięgę.
F Godźi ſię vmowy czynić á ſtánowić rzeczy/ biorąc ſobie ná świádecztwo imię Boże.

werset: 25Y vſkarżał ſię Abráhám przed A
20:
bimelechem o ſtudnią ktorą iemu od
21:
ięli gwałtem ſłużebnicy iego.

werset: 26Do ktorego rzekł Abimelech/ Iam
22:
ći o tym niewiedźiał kto to vczynił/
23:
ániś też ty tego mnie oznaymił/ á
24:
nie ſłychałem nic o tym iedno dopie
25:
ro dźiś.

werset: 27Thedy Abráhám nábrawſzy o-
26:
wiec y wołow/ dárował Abimele-
27:
chowi/ y tákże miedzy ſobą vczyni-
28:
li przymierze.

werset: 28Y poſtháwił Abráhám śiedḿ o-
29:
wiec z ſtádá oſobno.

werset: 29Tedy Abimelech rzekł Abráhá-
30:
mowi/ Czemużeś ták to ſiedmioro
31:
owiec oſobno poſtáwił?

werset: 30A on odpowiedźiał/ Iż weźmieſz
32:
tę śiedḿ owiec z rąk moich/ áby mi
33:
były ná świádectwo/ iżem ia tę ſtu
34:
dnią wykopał.

werset: 31A dla tego mieyſce ono názwá-
35:
ne ieſt G Beerſebá/ ábowiem thám
36:
obádwá przyſięgli.
G Studia przyſięgi.

werset: 32Y támże wźięli przymierze w Be
37:
erſebá. Pothym Abimelech y Fikol
38:
Hetman woyſká iego/ wroćili ſię
39:
do źiemie Filiſtyńſkiey.

werset: 33Sádźił támże Abráhám drzewá
40:
w Beerſebá/ y támże theż wzywał
41:
imięniá Páná Bogá wiecznego.

werset: 34A mięſzkał Abráhám w źiemi
42:
Filiſyńſkiey przez wiele czáſow.



strona: 12

Abráhám. Izáák. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 12.

kolumna: a
rozdział: 22
Kápitu. 22.1. Abráhám z roſkazánia Bożego chce
1:
ofiárowáć Izááká. 11. Záwćiągnion ieſt od
2:
Aniołá. 16. Obietnice ſą iemu potwierdźo
3:
ne pod przyſięgą. 18. Y błogosłáwieńſtwo
4:
w Kryſtuſie. 20. liczbá ſynow Náchorowich.
werset: 1
T
O gdy ſię ſtáło x do
5:
świádſzał Bog Abrá-
6:
hámá/ y rzekł do niego/
7:
Abráhámie/ A on odpo
8:
wiedźiał/ Owom ia.
x Iudit. 8. v. 22. Zyd. 11. v. 17.

werset: 2Tedy rzekł k niemu/ Teraz we-
9:
źmi ſyná ſwego iedynego/ ktorego
10:
miłuieſz/ Izááká/ á idź do kráiny
11:
Moria/ y tamżego mnie ofiáruy/ zá
12:
paloną ofiárą A ná iedney gorze/ kto
13:
rą ia opowiem tobie.
A Iuż to był Bog v ſiebie poſthánowił/ iż ná onym mieſcu chćiał mieć poſpolithą ſwoię chwałę/ gdźie potym y kośćioł zbudowan był.

werset: 3B A ták bárzo ráno wſtawſzy A-
14:
bráhám ośiodłał oſłá ſwego/ y w-
15:
źiął z ſobą dwá ſłużebniki ſwe/ y Izá
16:
áká ſyná ſwego/ y nárąbawſzy ná o
17:
fiárę paloną drew/ ſzedł w drogę/ áż
18:
do mieyſcá ktore Bog opowiedźiał
19:
iemu.

B Czyni doſyć posłuſzeńſthwu nád wſzythkę nádźieię máiąc vfánie w pánu/ iż y z popiołu Izáákowego może wzbudźić obiecáne błogosłáwieńſtwo.
werset: 4A dnia trzećiego/ podniozſzy oczy
20:
ſwe Abráhám/ vyzrał mieyſce ono
21:
z dáleká.

werset: 5Y rzekł Abráhám do ſłużebnikow
22:
ſwych/ Zoſtańćie wy tu z oſłem/ á ia
23:
z dźiećięćiem aż do onąd poydźie-
24:
my/ á odprawiwſzy modlitwy/ w-
25:
roćiem ſię do was.

werset: 6Wźiął tedy Abráhám drew ku
26:
paloney ofierze/ y włożył ie ná Izáá
27:
ká ſyná ſwego/ á ſam nioſł ogień w
28:
ręku ſwoich y z mieczem/ A ſzli obá
29:
ſpołu.

werset: 7Tedy Izáák rzekł do Abráhámá
30:
oycá ſwego/ Oyce moy/ A Abráhám
31:
odpowiedźiał/ A co chceſz miły ſy-
32:
nu? A on rzekł/ Mamy drwá y o-
33:
gień/ ále gdźieſz wżdy ieſt bydlę ku
34:
ofiárowániu?

werset: 8Odpowiedźiał mu Abráhám/
35:
Bog ſobie opátrzy bydlę ku ofierze
36:
paloney/ Y przedſię ſzli obá ſpołu.

werset: 9A gdy przyſzli ná mieyſce/ ktore
37:
mu Bog opowiedźiał/ tedy tám po
38:
ſtáwił ołtharz/ y nákładł drew/ á
39:
związawſzy Izááká ſyná ſwego po
40:
łozył ná drwách co były ná ołtarzu.

werset: 10Y wźiął miecz w rękę ſwoię chcąc
41:
śćiąć ſyná ſwego.

werset: 11Tedy Anyoł Páńſki záwołał nań
42:
z niebá/ Abráhámie/ Abráhámie/
43:
Ktory ſię ozwał/ Owom ia ieſt.

werset: 12Y rzekł k niemu/ Niepodnoś rę-
kolumna: b
ki twey ná dźiećiątko/ á nie czyń nic
1:
iemu: Abowiem C terazem poznał iż
2:
ſię boiſz Bogá/ gdiżeś niechćiał prze
3:
puśćić y iedynemu ſynowi ſwoie-
4:
mu mnie k woli.
C To ieſt/ iſtotniem doświádſzył/ á thuć Pan Bog mowi ludzkim obyczáiem.

werset: 13Podniozſzy tedy Abráhám oczy
5:
ſwe obeyzrał ſię/ y vyzrał zá ſobą ſko
6:
pu/ á on vwiązł w tarniu zá rogi.
7:
Szedſzy tedy Abráhám wźiął ſko-
8:
pu onego/ y ofiárował go zá ofiárę
9:
paloną miáſto ſyná ſwego.

werset: 14Y názwał Abráhám imię miey-
10:
ſcá onego/ Pan obaczy. Gdźie y dźiś
11:
ieſzcze zowią gorę tę/ Pan będźie
12:
widźian.

werset: 15Powtore potym záwołał Anioł
13:
Páńſki z niebá ná Abráhámá mo-
14:
wiąc

werset: 16x Przyſiągłem ſam przez ſię mo-
15:
wi Pan/ D gdyżeś to vczynił/ iżeś
16:
nie przepuśćił iedynemu Synowi
17:
ſwemu.
x Pſal. 1?4. v. 9. Ekkle. 44. v. 22. 1. Mách. 2. v. 52. Luc. 1. v. 73. Zyd. 6. v. 13. D Nie znáczy ſię thu áby Abráhám ſobie ſam przez ſię miał zásłużyć tho błogoſláwieńſtwo gdyż mu było ták dárem obiecáne ieſzcze przed tym niż ſię Izáák vrodźił. Ale iż Pan Bog ták ieſt dobrotliwŷ/ że gdy w nas posłuſzeńſtwo baczy/ tedy nam iákoby zapłátę dobrodźieyſtwá ſwoie podawa.

werset: 17Będę ćię błogoſłáwił/ y rozmnożę
18:
potomſtwo thwoie iáko gwiazdy
19:
niebieſkie/ y iáko piaſek ktory ieſt ná
20:
brzegu morſkim/ á potomſtwo twe
21:
pośiędźie brany nieprzyiaćioł ſwo-
22:
ich.

werset: 18x A vbłogoſłáwione będą w two
23:
iem E plemieniu narody wſzytki ná
24:
źiemi/ przetho żeś był poſłuſznym
25:
głoſowi moiemu.
x Wyżſzey. 12. v. 3. y. 18. v. 18. Niżey. 26. v. 4. Ekkl. 44. v. 25. Dźiei. 3. v. 25. Gal. 3. v. 8. E To słowo w 3. Kápitule do Gálátow Páweł S. ſzeroko wypráwuie/ bo ſię w niem Kryſtus zámyka.

werset: 19Wroćił ſię tedy Abráhám do ſłu-
26:
żebnikow ſwoich/ Ktorzy powſta-
27:
wſzy ſzli ſpołu do Beerſebá/ y támże
28:
Abráhám mięſzkał.

werset: 20Potym gdy ſię to ſtáło oznaymio
29:
no ieſt Abráhámowi iż też Melchá
30:
národźiłá dźieći Náchorowi brátu
31:
iego.

werset: 21To ieſt Vs pierworodnego ſyná
32:
iego/ y Bus brátá iego/ y Kámue-
33:
lá oycá Arám.

werset: 22Y Káset/ y Azáu/ y Feldás/ y Ie
34:
dláf/ y Báthuel.

werset: 23A Báthuelowi vrodźiłá ſię Re-
35:
beká. Ty ośmioro dźieći vrodźi-
36:
lá Melchá Náchorowi brátu Abrá
37:
hámowemu.

werset: 24A założnicá też iego Rumá/ po
38:
rodźiłá też Thabee/ Gáhám/ Tá
39:
hás/ y Mááchá.

rozdział: 23
Kápit. 23.1. Wiek. 2. Smierć y żáłobá po Sarze. 19. Pogrzebioná ná polu kupionem od E-
40:
phroná. 11. Ludżkość iego y Heteyczykow
41:
przećiw Abráhámowi.

strona: 12v

Abráhám. Izáák. GENESIS.

kolumna: c
werset: 1
A
Ták Sará żywá
1:
byłá ſtho dwádźieśćiá y
2:
śiedḿ lat/ á then ći ieſt
3:
czás żywotá iey.

werset: 2Potym vmárłá w Kiriáthárbá/
4:
ktore zowią Hebron w źiemi Chá-
5:
náán/ A Y prziſzedł Abráhám áby iey
6:
płákał y żáłował.
A Tu w tey mierze chuć przyrodzona chwálebna ieſt iedno tylko áby byłá z miernośćią.

werset: 3A potym odſzedſzy od vmárłego
7:
ſwego/ ták mowił do ſynow Het.

werset: 4Ieſthem gość y przychodźień v
8:
was: A ták dayćie mi dźiedźictwo
9:
grobowi miedzy wámi/ ábych po-
10:
grzebſzy vmárłego ſwego odiął go
11:
od oblicza mego.

werset: 5Tedy ſynowie Het odpowiedźie
12:
li Abráhámowi mowiąc k niemu.

werset: 6Pánie ſłuchay nas/ Tyś ieſt mie
13:
dzy námi Kſiążęćiem Bożym/ po-
14:
grzebże vmárłego twego w náſzych
15:
grobiech co naprzednieyſzych: bo ża
16:
den z nas nie będźie tobie bronił gro
17:
bu ſwego/ ábyś pogrześć nie miał
18:
vmárłego twego.

werset: 7Thedy wſtawſzy Abráhám/ á z
19:
vczćiwośćią ſię ludźiom oney źie-
20:
mie Heteyczykom vkłoniwſzy.

werset: 8Rzekł do nich temi ſłowy/ Ieſliż
21:
ſię wam ták podoba/ ábych ia tu od
22:
ſiebie pogrzebł vmárłego ſwego/ ſłu
23:
chayćieſz mię/ á prziczyńćie ſię zá
24:
mną do Efroná ſyná Seor.

werset: 9Aby mi poſtąpił B dwoiákiey iá-
25:
ſkinie ſwey którą ma ná końcu polá
26:
ſwego: Niechayby mi ią puśćił zá
27:
ſłuſzne pieniądze w dźiedźicthwo
28:
grobu miedzy wámi.
B To mieyſce dlatego ták zwano/ iż był w oney iáſkini ábo dole drugi doł

werset: 10A Efron mięſzkał w pośrzod He
29:
teyczykow. Tedy on Efron Hetey
30:
czyk odpowiedźiał Abráhámowi/
31:
gdźie ſzłyſzeli wſzytcy Heteyczycy/
32:
C ktorzy wchadzáli w branę miáſtá
33:
onego/ mowiąc.
C To ieſt mieſzczánie y obywátele

werset: 11Nie ták moy Pánie/ ále ſłuchay
34:
mię/ Dáruię ćię gruntem tym/ y iá-
35:
ſkinią/ ktora tám ieſt ná nim/ odda
36:
wamći przed oblicznośćią ludu mo
37:
iego/ pogrzebże tám vmárłego ſwe
38:
go.

werset: 12Tedy Abráhám vkłonił ſię z vcz-
39:
ćiwośćią ludowi oney źiemię.

werset: 13Y mowił do Efroná (gdzie ſły-
40:
ſzał lud oney źiemie) themi ſłowy/ Słuchay mię proſzę ćię/ ieſlić ſię ták
41:
będźie zdáło/ ia thobie dam zá ten
42:
grunt pieniądze/ weźmiſz ie odem
43:
nie/ á ia thám pogrzebę vmárłego
44:
ſwego.


kolumna: d
werset: 14Odpowiedźiał potym Efron A
1:
bráhámowi mowiąć.

werset: 15Pánie moy ſłuchay mię. Ziemiá
2:
tá ſtoi zá cztery ſtá D Syklow ſre-
3:
brnych/ ále ocoż to ma idź miedzy
4:
mną y miedzy tobą/ pogrzebże thy
5:
ſwego vmárłego.
D To ieſt ſto ośm dźieſiąt y ſześć złotych polſkich. Bo iáko Iozefus piſze iż ſykl miał w ſobie cztery dráchmy/ káżda dráchmá pułczwárthá groſzá ważyłá polſkie.

werset: 16Tedy Abráhám vſłuchał Efro-
6:
ná/ y odważił mu pieniądze według
7:
ſzácunku iego/ co y Heteyczycy ſły-
8:
ſzeli/ to ieſt ćzterzy ſtá Sykłow ſre
9:
brnych/ ták iáko ſzły miedzy kupcy.

werset: 17Ono thedy pole Efronowe/ ná
10:
ktorym byłá iáſkinia dwoiáka/ leżą
11:
ce ku Mámre/ ták pole/ iáko y iá-
12:
ſkinia/ y wſzytki drzewá co były ná
13:
polu/ y po wſzech gránicách iego
14:
wſzędy w około.

werset: 18Puſzczono Abráhámowi w dźie
15:
dźictwo przed oblicznośćią wſzech
16:
Heteyczykow/ ktorzy wchodźili w
17:
branę miáſtá onego.

werset: 19A potym Abráhám pogrzebł żo
18:
nę ſwoię Sarę/ w iáſkini dwoiá-
19:
kiey ná polu ktore przyległo k Má-
20:
mre/ co ie zowią Hebron w źiemi
21:
Chánáán.

werset: 20Podan tedy ieſt on grunt w iáſki
22:
nia ktora tám byłá ná nim/ w dzie-
23:
dźictwo grobu Abráhamowi od
24:
Heteyczykow.

rozdział: 24
KApit. 24.2. Abráhám obwięzuie przyſięgą ſzługę
25:
ſwego poſyłáiąc go ſzukáć żony z narodu
26:
ſwego Izáákowi ſynowi ſwemu. 10. Wier
27:
ność y pilność sługi onego. 12. Fortunne
28:
známię przy ſzukániu żony. 17. y 18. ludzkość
29:
Rebeki. 29. y przyiáćioł iey. 53. Dáry mał
30:
żeńſkie. 60. Błogosłáwieńſtwo Rebeki. 67.
31:
Małżeńſtwo iey z Izáákiem.
werset: 1
Y
Był Abráhám bár
32:
zo ſtáry/ y podeſzły w le
33:
ćiech/ A Pan mu błogo
34:
ſłáwił we wſzytkich rze
35:
czách.

werset: 2Tedy rzekł Abráhám ſtárſzemu
36:
ſłudźe domu ſwego/ ktory wſzyſt
37:
kim rządźił co on iedno miał/ xA Po
38:
łoż proſzę ćię rękę ſwą pod biodrę
39:
moię.
x Niżey. 47. v. 29. A To był ſtáry obyczay przyſięgi/ w ktorym ſię znáczyło práwo/ ktore pánowie nád sługámi mieli.

werset: 3A poprzyſięgę ćię przez páná Bo
40:
gá Niebá y źiemie/ ábyś nie brał
41:
żony ſynowi memu z corek Cháná
42:
neyczykow miedzy ktoremi ia mię-
43:
ſzkam.

werset: 4Ale poydźieſz do kráiny moiey/ y
44:
miedzy krewne moie/ ábyś tám w-
45:
źiął żonę Izáákowi ſynowi memu.



strona: 13

Abráhám. Izáák. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 13.

kolumna: a
werset: 5Tedy mu rzekł ſługá/ A ieſliżby
1:
ſnać niewiáſtá oná niechćiáłá ze-
2:
mną przydź do tey kráiny/ Izali zá-
3:
prowádzę ſyná twego do źiemie z-
4:
ktoreyeś wyſzedł?

werset: 6Odpowiedźiał mu Abráhám/
5:
Strzeż tego ábyś tám niezáprowa
6:
dzał ſyná mego.

werset: 7Pan Bog niebieſki ktory mię wy
7:
wiodł z domu oycá mego/ y z źiemie
8:
narodu mego/ y kthory zemną mo-
9:
wił/ á záprzyſiągł mi to mowiąc/ x
10:
Dam źiemię tę potomſtwu twemu/
11:
Thenći poſle Aniołá ſwego przed
12:
tobą/ iż z támtąd wezmieſz żonę ſy-
13:
nowi memu.
x Wyżſzey. 12. v. 7. y 13. v. 15. y. 15. v. 18. Niżey. 26. v. 4.

werset: 8A ieſliżby niewiáſtá oná z thobą
14:
przydź niechćiáłá/ tedy ty wolnem
15:
będźieſz od tey przyſięgi/ iedno tyl-
16:
ko niezáprowadzay tám ſyná mego.

werset: 9Tedy ſługá położywſzy rękę pod
17:
biodrę Abráhámá páná ſwego/ po-
18:
przyſiągł mu tę rzecz.

werset: 10Tákże on ſługá wziąwſzy dźie-
19:
ſięć wielbłądow z ſtádá páná ſwe-
20:
go/ iáchał (bo ten miał wſzytki dob
21:
rá páná ſwego w ręku ſwych) A wy
22:
iáchawſzy przyſzedł do B Arám ná-
23:
háráym do miáſtá Nachorowego.
B To ieſt do Mezopotámiey gdźie mięſzkał Nachor Abráhámow brát w mieśćie Charán

werset: 11Y poſtáwił wielbłądy przed miá
24:
ſtem v ſtudniey/ pod wieczor o tym
25:
czáſie gdy chodzą po wodę.

werset: 12A rzekł/ o Pánie Boże Páná
26:
mego Abráhámá ráczże mi dźiś po-
27:
fortunić/ á okaż tę łáſkę nád Abrá-
28:
hámem pánem moim.

werset: 13C Oto ia będę ſtał v ſtudniey kie
29:
dy dźiewki z miáſteczká tego wyni
30:
dą pod wodę.
C Był iśćie mocney nádźieie wiedząc pewnie że Bog miał być miłośćiw Pánu iego.

werset: 14Dźieweczká tedy ktoreybych rzekł/
31:
Spuſć wiádro ſwe ábych ſię nápił/
32:
A onáby rzekłá/ Piy/ y nápoię też
33:
wielbłądy twoie/ Tá niechay będźie
34:
ktorąś ty náznáczył ſłudze twemu
35:
Izáákowi/ á z tąd ia zrozumiem i-
36:
żeś ty tę łáſkę vczynił nád Pánem
37:
moim.

werset: 15Ale niżli dokończył ſłow tych/ o-
38:
to Rebeká corká Bátuelá ſyná Mel
39:
chy żony Náchorá brátá Abráhá-
40:
mowego wychodźiłá nioſąc wiádro
41:
ná rámieniu ſwoim.

werset: 16A dzieweczká oná byłá bárzo pię
42:
kna ná weźreniu/ á pánienká co mę
43:
żá nie znáłá/ ktora przyſzedſzy do o
44:
ney ſthudniey á nábrawſzy wody
45:
wiádro odchodźiłá.

werset: 17Tedy iey zábieżał ſługá on y rzekł/
kolumna: b
Day mi ſię trochę nápić wody z wiá
1:
drá twego.

werset: 18A oná rzekłá/ Piy moy Pánie/ á
2:
nátychmiaſt wźiąwſzy wiádro w
3:
ręce ſwe/ dáłá mu pić.

werset: 19Potym gdy mu ſię dáłá nápić rze
4:
kłá/ Náczerpam tez y wielbłądom
5:
twoim iż ſię wſzytcy nápiyą.

werset: 20Y wyláłá nátychmiaſth wodę z
6:
wiádrá w koryto/ á bieżawſzy pow
7:
tore do ſtudniey náczerpáłá wody/
8:
wſzytkiem wielbłądom iego.

werset: 21On tedy człowiek dźiwował ſię
9:
iey/ obaczáiąc milczkiem ieſzli mu
10:
pan poſzczęſćił tę drogę iego czyli nie.

werset: 22A gdy iuż wielbłądowie nápoie
11:
ni byli/ człowiek on wyiął D náuſzni
12:
czę złotą/ ktora ważyłá E puł ſykłá/ y
13:
dwie mánuelli ná iey ręce/ ktore wa
14:
żyły dźieſięc ſykłow złotá.
D Ten ſtroy ktory tu przypomina/ ná on czás był poſpolity: A wſzákże nie dla tego ſię wſpomina ábychmy to ſobie ku przykłádu bráli/ y owſzem według roſkazánia Bożego/ vbiorow á ſtroiow zbytecznych wyſtrzegáć ſię mamy. E Tu ná ty mieſcu ſykł ná wagę złotá ma być rozumian/ á nie ná pieniądze.

werset: 23Y rzekł do niey/ Czyiáześ ty cor-
15:
ká oznaymi mi to proſzę ćię/ á ieſliż-
16:
by było mieyſce w domu oycá twe-
17:
go/ gdźiebychmy przenocowáli?

werset: 24Oná tedy odpowiedźiáłá iemu/
18:
Ieſtem corká Bátuelowá ſyná Mel
19:
chy/ ktorego vrodźiłá Nachorowi.

werset: 25A przytym mu rzekłá/ Ieſt v nas
20:
doſyć plew y czym kármić wielbłądy
21:
y mieyſcá doſyć ku przenocowániu.

werset: 26Tedy on człowiek poklęknąwſzy
22:
dał chwałę Pánu.

werset: 27Y rzekł/ Bołgoſłáwiony Pan Bog
23:
Abráhámá páná moiego/ ktory z mi
24:
łoſierdźia y prawdy ſwoiey/ nie opu
25:
śćił páná mego/ Abowiem gdym
26:
był w drodze/ Pan mię przywiodł
27:
w dom bráćiey páná moiego.

werset: 28Bieżáłá tedy dźieweczká/ y oznay
28:
miłá to wſzythko w domu mátce
29:
ſwey.

werset: 29Y miálá Rebeká brátá imieniem
30:
Lábáná. Ktory biezał przećiw one-
31:
mu człowiekowi ku ſtudni.

werset: 30Bo ſkoro vyzrał náuſznicę y má
32:
nuelle ná ręku ſioſtry ſwey/ y ſłyſzał
33:
ſłowá Rebeki ſioſtry ſwey gdy po-
34:
wiedáłá co z nią o człowiek mo-
35:
wił/ przyſzedł k niemu thám gdźie
36:
ſtał v ſtudniey z wielbłądy.

werset: 31Y rzekł/ Wnidź błogoſłáwiony
37:
od Páná coż tu maſz ſtać ná ſtro-
38:
nie? Iużem ia tobie zgotował w do
39:
mu mieyſce y wielbłądom.

werset: 32Tedy on człowiek przyſzedł do
40:
domu/ á Lábán zebrał brzemioná z
41:
wielbłądow/ y dał im plew y po-
42:
karmił ich/ y wody dał ku vmyćiu

strona: 13v

GENESIS. Abráhám. Izáák.

kolumna: c
nog iego/ y onych ktorzy z nim byli.

werset: 33Y poſtáwił przed nimi iedło/ Ale
1:
on rzekł/ Nie drzewiey będę iadł aż
2:
pierwey odpráwię rzecz ſwoię/ A
3:
on ná to rzekł/ Powiedayże tedy.

werset: 34On tedy iął mowić: Iam ieſt ſłu
4:
gá Abráhámow.

werset: 35F A Pan bárzo wielce vbłogoſłá
5:
wił páná mego/ y zacnie go wywyż
6:
ſzył/ á nádał mu doſyć/ owiec/ wo-
7:
łow/ śrebrá/ złotá/ ſług/ ſłużebnic/
8:
wielbłądow y oſłow.
F Rozmnozył zbogáćił/ iáko ſię niżey w drugich słowiech okázuie.

werset: 36A Sárá żoná páná moiego po-
9:
rodziłá iemu ſyná w ſtárośći ſwo-
10:
iey/ ktoremu on oddał wſzytki dob-
11:
rá ſwe.

werset: 37A ták pan moy obowiązał mię przi
12:
ſięgą mowiąc/ Nie wezmieſz żony
13:
ſynowi moiemu z corek Chánáney
14:
ſkich/ w ktorych źiemi ia mięſzkam.

werset: 38Ale poydźieſz do domu oycá me-
15:
go/ á do rodźiny moiey/ á weźmieſz
16:
z támtąd żonę ſynowi moiemu.

werset: 39Iam tedy rzekł pánu memu/ A ie
17:
ſliżby ſnadź niewiáſthá nie chćiáłá
18:
idź zemną?

werset: 40Tedy on mnie odpowiedźiał.
19:
Pan przed kthoregom ia obliczem
20:
chodźił/ poſle z tobą Anyołá ſwego/
21:
y poſzczęśći drogę twą/ á weśmieſz
22:
żonę ſynowi memu z powinowá-
23:
tych moich/ y z domu oycá moiego.

werset: 41Będźieſz tedy wolen od poprzy-
24:
ſiężenia mego/ ieſliż doydźieſz do ro
25:
dźiny moiey: Bo ieſlićby iey nieda-
26:
no/ thedy ty wolnym będźieſz od po
27:
przyſiężenia mego.

werset: 42Przyſzedłem tedy dźiś ku ſtudni
28:
y rzekłem/ O pánie Boże páná mego
29:
Abráháma/ ieſliż ty teraz pofortu
30:
nić raczyſz drogę moię ktorą chodzę.

werset: 43Otho tu ſtáć będę v ſtudniey. A
31:
gdźieby wyſzłá dźieweczká ku czer-
32:
pániu wody/ á ia bych iey rzekł/ day
33:
mi teraz nápić ſię trochę wody z wiá
34:
drá twego.

werset: 44A onáby mi odpowiedźiáłá/ Piy/
35:
y náczerpam też ieſzcze wielbłądom
36:
twoim/ Tedyć tá będzie żoná ktorą
37:
nágotował Pan ſynowi páná mego.

werset: 45Thákże niżlim tych ſłow dokoń-
38:
czył mowić w ſercu ſwem/ Oto Re
39:
beká wyſzłá nioſząc wiádro ná rá-
40:
mieniu/ y przyſzłá ku ſtudni á czer-
41:
páłá: Kthoreyem rzekł/ Day mi pić
42:
proſzę ćię.

werset: 46Ona thedy ziąwſzy wnet z ſiebie
43:
wiádro ſwe rzekła/ Piy/ bo y wiel
kolumna: d
błądy twe nápoię/ Y gdym ſię ia ná-
1:
pił nápoiłá też y wielbłądy moie.

werset: 47Potymem iey pytał/ Czyiáś thy
2:
corká? A oná mi odpowiedźiáłá/ Ie
3:
ſtem corká Báthuelá ſyná Nacho-
4:
rowego/ ktorego mu vrodźiłá Mel
5:
chá/ Tedym ia włożył náuſznicę ná
6:
vcho iey/ y mánuelle ná ręce iey.

werset: 48Zátym poklęknąwſzy chwaliłem
7:
y dobrorzeczyłem Páná Bogá A-
8:
bráhámá páná moiego/ kthory
9:
mię proſto przyprowádźił/ ábych ia
10:
wziął x corkę brátá páná mego/ ſy-
11:
nowi iego.
x Wyżſzey. 20. v. 12.

werset: 49A przethoż teraz/ ieſliſz ſię tho
12:
wam zda/ ábyśćie tę miłosć y łáſkę
13:
okazáli pánu moiemu/ dayćie mi z-
14:
náć/ á owſzem powiedzćie mi gdźie
15:
ſię obroćić mam/ ieſliż ná práwo ál-
16:
bo ná lewo.

werset: 50Tedy Lábán y Bátuel odpowie-
17:
dźieli temi ſłowy/ Thá rzecz prá-
18:
wie wyſzłá od ſámego Páná: My
19:
nie śmiemy nic przećiw tobie mo-
20:
wić/ áni złego áni dobrego.

werset: 51Oto Rebekę maſz/ weźmiſz ią á
21:
iedź z nią/ á niech będźie żoną ſyná
22:
páná twego/ iáko Pan obiecał.

werset: 52Tedy ſługá Abráhámow vſły-
23:
ſzawſzy ty ſłowá ich/ pokłonił ſię aż
24:
do źiemie chwaląc Páná.

werset: 53Potym o ſługá wyiął klenothy
25:
złote y srebrne/ y ſzáty/ á oddał ie
26:
Rebece/ dał też vpominki brátu y
27:
mátce iey.

werset: 54Tákże iedli y pili/ on y oni ludźie
28:
co z nim byli/ támże y ná noc byli/ á
29:
názáiutrz ráno wſtawſzy rzekł/ Od
30:
prawćie mię do páná mego.

werset: 55Tedy brát y mátká iey rzekli do
31:
niego. Niechay wżdy przez dźieſięć
32:
dni dźieweczká tu zmięſzka/ á po-
33:
tym poiedźieſz.

werset: 56Tedy im on rzekł/ Nie zádźierżay
34:
ćie mię/ gdyż ták Pan poſzczęśćił
35:
drogę moię/ odprawćie mię ábych ie
36:
chał do Páná mego.

werset: 57Oni thedy rzekli/ Záwołaymy
37:
dźieweczki/ á ſpytaymy ieſliż też o-
38:
ná przyzwoli ktemu.

werset: 58Thedy iey wezwáli á mowili do
39:
niey: Chceſzli ty iecháć z tym czło-
40:
wiekiem? A oná odpowiedźiáłá/
41:
Poiádę.

werset: 59A ták odpráwili ſioſtrę ſwą Rebe
42:
kę y mámkę iey z ſługą Abráhámo-
43:
wym y z towárzyſzmi iego.



strona: 16


kolumna: a
rozdział: 27
werset: 31Ktory też nágotował potráwy/
1:
y przynioſł oycu ſwoiemu: Potym
2:
rzekł do niego/ Wſtań oycze moy/ á
3:
iedz źwierzynę ſyná twego/ ábyś ty
4:
mnie błogoſłáwił.

werset: 32Tedy rzekł Izáák oćiec iego: Kto
5:
żeś ty ieſt? A on odpowiedźiał/ Ia-
6:
ćiem ieſth pierworodny ſyn twoy
7:
Ezau.

werset: 33H Zátym Izáák był w wielkiem
8:
zádźiwieniu zvmiawſzy ſię/ y rzekł/
9:
Kthoż? á gdźie ieſt on co vłowił
10:
zwierzyny/ y przynioſł mnie/ á iad-
11:
łem ze wſzytkiego pierwey niżliś ty
12:
przyſzedł/ y błogoſłáwiłem iemu? A
13:
on też iuż błogoſłáwionem będźie.
H Tu wiárá iáko práwie ze ſnu w nim ſie wzbudźiłá/ gdy wſpomina wyrok Boży o błogosłáwieńſtwie.

werset: 34Gdy ty ſłowá oycá ſwego vſły-
14:
ſzał Ezau I záwołał głoſem wiel-
15:
kie/ á był bárzo zfráſowan/ I rzekł/
16:
Błogoſłaẃ też y mnie/ o moy miły
17:
oycze.
I Zal ten miał w ſobie zágniewánie y pychę/ oprocz wiáry y pokutowánia.

werset: 35Ale on rzekł/ Brát thwoy przy-
18:
ſzedł ná zdrádźie/ á vchwyćił przed
19:
tobą K błogoſłáwieńſtwo twoie.
K Ktoby chćiał ná vczynki pátrzyć tedy pozna iż Ezau był posłuſznem Izáákowi/ á Iákob go podſzedł zdrádą/ A wſzakoż iednák odrzuczon ieſt Ezau/ Z kąd obaczyć á chwálić może káżdy ſpráwiedliwy wyrok Boży.

werset: 36Tedy on też rzekł/ Prawdźiwieć
20:
go názwano Iakobem: Abowiem/
21:
mię iuż dwá kroć podſzedł/ x Na-
22:
przod mi odiął pierworodztwo/ A
23:
theraz przechwyćił błogoſłáwień-
24:
ſtwo moie/ A ktemu rzekł/ Izażeś
25:
też mnie niezoſtáwił błogoſłáwień
26:
ſtwá żadnego?
x Wyżſzey. 25. v. 33.

werset: 37Odpowiedźiał Izáák themi
27:
ſłowy Ezau/ Iaćiem go nád thobą
28:
poſtánowił pánem/ y podałem mu
29:
zá ſłużebniki wſzytkę bráćią iego/ y
30:
obdárzyłem go obfithośćią zboża y
31:
winá: A tobie coż teraz wżdy mam
32:
vczynić miły ſynu?

werset: 38Tedy Ezau rzekł oycowi ſwemu Izali ty iednoż tylko maſz błogoſłá-
33:
wieńſtwo o oycze moy? Wżdy też y
34:
mnie błogoſłaẃ miły oycze: Y płá-
35:
kał Ezau głoſem wielkiem.

werset: 39Potym Izáák oćiec iego/ odpo-
36:
wiedźiał mu temi ſłowy Lx W obfi
37:
tosći źiemie będźieſz miał mięſzká-
38:
nie twoie/ y w roſie niebieſkiey zgo-
39:
ry.
L To ma czego żądał/ ábowiem woli być w ſzczęśćiu odłączon od ludu święthego/ niż ſię poddáć pod iarzmo brátá ſwego. x K żyd. 11. v. 20.

werset: 40Będźieſz żył przez miecz twoy/ y
40:
M będźieſz ſłużył brátu twemu Ale
41:
przydźie to/ iż ty pánowáć będźieſz/
42:
á odrzućiſz iarzmo iego od ſzyie ſwo
43:
iey.
M A to ſię w potomſtwie obudwu ich wypełniło.

werset: 41" Tedy Ezau miał Iakobá w nie
kolumna: b
nawiśći/ prze ono błogoſłáwień-
1:
ſtwo ktore przed niem wźiął od oy-
2:
cá ſwego: Y mowił ſam w ſobie/
3:
Przybliżáią ſię dni płáczu oycá mo
4:
iego/ á ia koniecznie zábiyę Iakobá
5:
brátá ſwego
" Abd. 1. v. 10.

werset: 42Y oznaymione ſą ſłowá ty Rebece
6:
ktore mowił Ezau ſyn iey ſtárſzy/
7:
A oná roskazáłá záwołáć Iakobá
8:
ſyna ſwego młodſzego/ y rzekłá k-
9:
niemu: Oto Ezau brát twoy chce
10:
ſię tym vćieſzyć áby ćię zábił.

werset: 43A ták teraz moy miły ſynu/ poſłu
11:
chay mię/ vćiecz do Charan ku Lá-
12:
bánowi brátu memu.

werset: 44Y mięſzkay przy niem do czáſu/
13:
áż vćichnie gniew brátá twego.

werset: 45A popędliwość iego od ćiebie bę-
14:
dźie odwroconá/ á iż też tego zápo
15:
mni coś vczynił iemu: Potym ia po
16:
ćię poſlę/ á z thámtąd ćie wezmę.
17:
Bo czemuż bym miáłá oſieroćieć
18:
po was obudwu dniá iednego.

werset: 46Tedy rzekłá Rebeká ku Izááko-
19:
wi/ x Teſkno mię iżem żywá przed
20:
corkámi Heteyſkiemi: Bo ieſliż Ia-
21:
kob poymie ſobie żonę z corek Hetey
22:
ſkich iákie ſą w tey kráinie/ A coż
23:
mi po żywoćie?
x Wyżſzey. 26. v. 35

rozdział: 28
KApitu. 28.1. Iakob z roſkazánia oycowſkiego vćiekł
24:
do Lábáná vyá ſwego. 6. Ezau poiął ſo
25:
bie trzećią żonę corkę Izmáelowę. 12. Bog
26:
ſię we ſnie vkazał Iakobowi. 13. Vtwier
27:
dza go obietnicámi y przymierzem. 16. Ia
28:
kob go poznawa. 18. Náznácza mieſce.
29:
20. Y czyni ſlub Pánu.
werset: 1
T
Hedy Izáák
30:
záwołał kſobie Ia
31:
kobá/ y błogoſłá-
32:
wił go/ á roſkazał
33:
iemu mowiąc/ Niepoimuy żony z
34:
corek Kánáneyſkich.

werset: 2Ale idź do A Pádán Aram/ do do
35:
mu Báthuelá oycá mátki twoiey/
36:
á z támtąd ſobie weźmi żonę z corek
37:
Lábáná vyá twego.
A To ieſt do Mezopotámiyey.

werset: 3A Bog wſzechmogący niechay
38:
błogoſłáwi tobie/ á niechay ćię roz-
39:
mnoży/ y w tákim potomſtwie ro-
40:
zrodźi/ iż z ćiebie wielkośći naro-
41:
dow wynidą.

werset: 4Y niechayći da błogoſłáwieńſt-
42:
wo Abráhámowe/ y pothomkom
43:
twym z tobą/ ábyś otrzymał wdźie
44:
dźictwo źiemię/ w ktoreieś był goś-

strona: 16v

GENESIS. Iakob.

kolumna: c
ćiem ktorą dał Bog Abráhámowi.

rozdział: 31


strona: 18v

GENESIS. Iakob.

kolumna: c
werset: 17A ták Iakob wſtał/ á náſádzał
1:
dźieći ſwych y zon ná wielbłądy.

werset: 18Y vwiodł wſzytki ſwe ſtátki y má
2:
iętnośći z ſobą ktorych był nábył/ y
3:
wſzytko czegokolwiek był doſtał w
4:
Padán Arám/ wrácáiąc ſię do I-
5:
zááká oycá ſwego/ do źiemie Chá-
6:
náneyſkiey.

werset: 19A ná ten czás wyſzedł był Lábán
7:
ſtrzydz owiec ſwoich/ A Rachel po
8:
krádłá B obraſki oycá ſwego.
B Z tąd ſię okázuie iáko ludźie z przyrodzenia ſą ſklonni ku báłwochwálſtwu/ Gdyż oto wſzytek dom Nachorow był im ſplugáwion/ choćiaſz byli ieſzcze od Semá żywego wźięli náukę o prawdźiwey wierze/ A wſzákże potym Nachor/ Lában/ y corki iego/ ze wſzythkiem domem ſwym thym grzechem ſą pomázáni.

werset: 20Y thákże Iakob milczkiem ſię v-
9:
kradł od Lábáná Syryiczyká/ nie
10:
powiedáiąc mu o vćiekániu ſwoim

werset: 21A vćiekł ze wſzytkiemi rzeczámi
11:
ſwemi/ y przepráwił ſię przez rzekę/
12:
obroćiwſzy ſię ku gorze Gáláád.

werset: 22Ale dniá trzećiego oznaymiono
13:
Lábánowi/ iż vćiekł Iakob.

werset: 23A thák zebrawſzy z ſobą bráćią
14:
ſwą/ gonił go przez ſiedḿ dni/ y do
15:
gonił go ná gorze Gáláád.

werset: 24Thám oney nocy przyſzedł Bog
16:
przez ſen do Lábáná Syryiczyká
17:
mowiąc mu/ Oſtrzegay ſię ábyś z
18:
Iákobe nie mowił nic nie łáſkáwie

werset: 25Ale iednák Lábán pogonił Iako
19:
bá: A iuż był Iakob rozbił namiot
20:
ſwoy ná gorze Gáláád/ Ná ktorey
21:
też był Lábán z bráćią ſwoią drugi
22:
poſtáwił.

werset: 26Thedy Lábán rzekł do Iakobá/
23:
Cożeś wżdy vczynił? żeś ſię prze-
24:
kradł odemnie/ á odwiodłeś z ſobą
25:
corki me/ iákobyś ich przez miecz w
26:
więźienie doſtáć miał.

werset: 27Przeczżeś wżdy ták táiemnie v-
27:
ćiekł? á wykradłeś ſię odemnie/ nic
28:
mi znáć nie dawſzy/ gdyż bych był
29:
ćiebie puśćił z rádośćią/ z pioſnká-
30:
mi/ z bębny/ y z Arfámi.

werset: 28Niechćiałeś mi dopuśćić ábych
31:
ſię nácáłował ſynow ſwych y corek
32:
ſwoich: Teraz oto głupieś ſobie po
33:
czął.

werset: 29Mam tho w mocy ſwey/ żebych
34:
wam mogł co złego vczynić/ Ale
35:
Bog oycá wáſzego mowił przeſzłey
36:
nocy ze mną temi ſłowy/ Oſtrzegay
37:
ſię ábyś z Iakobem nic nie mowił
38:
nie łáſkáwie.

werset: 30A teraz oto gdyś odchodźił/ á z
39:
wielką chućią kwápił ſię do domu
40:
oycá ſwego/ przeczżeś moie Bożki
41:
pokradł?

werset: 31Tedy odpowiedźiał Iakob Lábá
42:
nowi/ Iżem ſię bał myſląc ſobie byś
43:
mi ſnadź nie wydárł corek ſwoich.


kolumna: d
werset: 32Ale ten v kogo znaydźieſz Bożki
1:
ſwe/ ten niechay gárdło ſtráći tu
2:
przed bráćią náſzą/ A ták poznay v
3:
mnie co ieſt twego/ y wezmy to. A
4:
niewiedźiał Iakob żeby ie Rachel v
5:
krádłá.

werset: 33Tedy wſzedł Lábán do namiotu
6:
Iakobowego/ y do namiotu Lye/ y
7:
dwu ſłużebnic/ y nienálazł nic/ y wy
8:
ſzedſzy z namiotu Lye/ wſzedł do
9:
namiotu Rachele.

werset: 34Ale Rachel wźiąwſzy obraſki w
10:
łożyłá ie pod poſłánie wielbłądze/
11:
y ſiádłá ná nich: A Lábán zprzew-
12:
rácawſzy wſzytko w namiećie/ nic
13:
nie nálazł.

werset: 36Rozgniewawſzy ſię tedy Iakob y fukáiąc ná Lábáná/ mowił k niemu/ Cożem wżdy przeſtąpił? com źle vczynił żeś mię gonił.

werset: 35Tedy oná rzekłá do oycá ſwego/ Nie rácz ſię gniewáć Pánie moy że
14:
nie wſtawam przed thobą/ Abo-
15:
wiem co ſię niewiáſtam przydawa/
16:
toż się y mnie przydáło. A ták on ná
17:
ſzukawſzy ſię nie nálazł obraſkow.

werset: 36Rozgniewawſzy ſię tedy Iakob y
18:
fukáiąc ná Lábáná/ mowił k nie-
19:
mu/ Cożem wżdy przeſtąpił? com
20:
źle vczynił żeś mię gonił.

werset: 37Sprzewrácałeś wſzythek moy
21:
ſprzęt/ á cożeś wżdy ználazł coby by
22:
ło ze wſzytkiego ſprzętu domu twe-
23:
go? Pokaż to theraz przed twoią y
24:
przed moią bráćią/ niech oni to roz-
25:
ſądzą miedzy námi dwiemá.

werset: 38Mięſzkałem z tobą dwádźieśćiá
26:
lat/ owce twe/ y kozy twe nie były
27:
nie płodne/ á nie iadłem ia ſkopow
28:
z ſtádá twego?

werset: 39Ieſliż co zá iádło źwierzę tegomći
29:
nie pokázował/ owſzememći ſzko
30:
dę nágradzał/ x Cokolwiek też v-
31:
krádźiono thák w nocy iáko we
32:
dnie/ tegoś ſię ty mnie vpominał.
x 2. Moiż. 22. v. 12.

werset: 40We dniem ćierpiał vpalenie ſło-
33:
neczne/ á w nocy mroz/ y nie poſta-
34:
wał ſen ná oczách moich.

werset: 41Iużemći ſłużył dwádźieśćiá lat
35:
w domu twem/ czternaśćie lat zá
36:
dwie corce twoie/ á ſześć lat zá by-
37:
dło twoie/ A odmieniałeś mi iuż
38:
dźieſięć kroć zapłátę moię.

werset: 42By był Bog oycá mego/ Bog A-
39:
bráhámow/ C á boiaźń Izáákowá
40:
nie byłá przy mnie/ theraz podobno
41:
puśćiłbyś mię był z prożnemi ręko-
42:
má/ Ale Bog weyzrał ná moię nę-
43:
dzę/ y ná pracą rąk moich/ y zſtreſtał
44:
ćię w tym przeſzłey nocy.
C To ieſth Bog ktorego práwą boiáźnią y pobożnośćią chwalił Iákob.



strona: 21


kolumna: a
rozdział: 35
werset: 8Thedy vmárłá Deborá mámká
1:
Rebeki/ á pochowána ieſt nie dále-
2:
ko Betel pod dębem/ ktoremu imię
3:
dano D Allon Báchut.
D Dąb płáczu.

werset: 9Powtore vkazał ſię Bog Iakobo
4:
wi gdy ſię wrácał z Pádán Arám/
5:
y błogoſłáwił iemu.

werset: 10Y rzekł mu Bog/ imię twoie ieſt
6:
Iakob/ E á wſzákoż x nie będźieſz dá
7:
ley zwan Iakobem ále Izráelem/ A
8:
ták wezwał imię iego Izráel.
E Nie tylko miał być zwan Iakobem/ ále y Izráelem. Othym pátrz wyżſzey. 32. Kápi. o błogosłáwieńſthwie. x Wyżſzey. 322 v. 28.

werset: 11Y rzekł k niemu/ Iam ieſt Bog w
9:
ſzechmogący/ rozradzay ſie y roz-
10:
mnażay ſie: Bo z ćiebie narod y wiel
11:
kość narodow wynidźie/ A Krolo
12:
wie z twoich biodr pochodźić będą.

werset: 12A źiemię ktorą dał Abráhámo-
13:
wi y Izáákowi/ dam tobie y potom
14:
ſtwu twemu po tobie.

werset: 13Ták Bog potym F odſzedł od nie
15:
go/ z mieyſcá ná ktorem z niem mo-
16:
wił.
F Nie był widźian oczymá Iakobowemi. Ale od nas w then czás Bog zſtępiue/ gdy nam iáki znák oblicznośći ſwey okázuie.

werset: 14Y poſtáwił Iakob znák ná onem
17:
mieyſcu gdźie Bog mowił z niem/
18:
á znák on był kámienny/ y G pokro
19:
pił go winem y polał oliwą.
G O tym pátrzay wyżſzey w. 28. Káp.

werset: 15A názwał Iakob mieſce ono gdźie
20:
z niem Bog mowił Bethel.

werset: 16Potym odeſzli z Bethel/ á ieſzcze
21:
było máło nie milá chodu do Efra-
22:
ty/ tedy Rachel porodźiłá/ á ćięſzkie
23:
rodzenie miáłá.

werset: 17A gdy ſię prácowáłá przy poro-
24:
dzeniu/ rzekłá bábá do niey/ Nie
25:
boy ſię bo iuż maſz drugiego ſyná.

werset: 18Támże gdy duſzá iey miáłá wy-
26:
nidź z ćiáłá (bo támże vmárłá) we-
27:
zwáłá imię iego H Benoni/ Ale o-
28:
ćiec iego názwał go I Beniámin.
H Syn żáłośći moiey. I Syn práwice.

werset: 19" A ták vmárłá Rachel/ y pocho
29:
wáná ieſt ná drodze ku Efrathá/
30:
ktore zową Betlehem.
" Niżey. 48. v. 7.

werset: 20Y poſtáwił Iakob znák nád gro-
31:
bem iey/ ktory y dźiś zową Znák gro
32:
bu Rachel.

werset: 21Potym wyſzedł Izráel/ y poſtá-
33:
wił namit ſwoy zá wieżą Eder.

werset: 22A gdy tám Izráel w oney krái-
34:
nie mięſzkał: Ruben K ſpał z Bálą zá
35:
łożnicą oycá ſwego/ czego ſię dowie
36:
dźiał Izráel. A iuż miał Iakob ſy-
37:
now dwánaśćie.
K Pan tákowe ſtráſzne á niezwyczáyne przykłády dopuſzcza w kośćiele ſwoiem/ áby drugie nápotym oſtrożne á vpokarzáiące ſię vczynił.

werset: 23Synowie Lye/ Ruben pierwo-
38:
rodny ſyn Iakobow/ Symeon/ Le
39:
wi/ Iudás/ Izáſchár/ y Zábulon.

werset: 24Synowie Rachel/ Iozef/ y Be-
kolumna: b
niámin.

werset: 25A ſynowie Bále ſłużebnice Ra
1:
chel/ Dan/ y Neftáli.

werset: 26Synowie theż Zelfy ſłużebnice
2:
Lye/ Gád y Aſser/ Cić ſą ſynowie
3:
Iakobowi ktorzy mu ſie zrodźili w
4:
Padán Arám.

werset: 27A ták przyſzedł Izáákowi oycu
5:
ſwemu do Mámbre Kiryát Arbá/
6:
tho ieſt do Ebron/ gdźie mieſzkał
7:
Abráhám y Izáák.

werset: 28A látá Izáákowe były iuż ſtho
8:
ośmdźieſiąt lat.

werset: 29A thákże Izáák vmárł/ y przy-
9:
łączon ieſt do ludu ſwego będąc ſtá
10:
rem/ á w żeſłych lećiech/ y pogrze-
11:
bli go/ Iakob y Ezau ſynowie iego.

rozdział: 36
KApitu. 36.1. Rodzay Ezau. 6. Ktory ſię oddźie-
12:
lił od Iakobá dla Bogactw iego. 8. Mię-
13:
ſzkánia Kſiążętá y Krolowie Idumeyczy-
14:
kow.
werset: 1
T
Yć záſię ſą po-
15:
tomſtwá Ezau/
16:
ktorego theż zową
17:
Edom.

werset: 2Ezau ſobie ſpoy
18:
mował żony z co-
19:
rek Chánáneyſkich/ Adę corkę Elo
20:
ná Heteyſkiego/ y Oolibámę corkę
21:
Aná/ wnuczkę x Sebeoná Ewey-
22:
czyká.
x 1. Kronik. 1. v. 40.

werset: 3Też y Báſemát corkę Izmáelo-
23:
wę ſioſtrę Nábáiotowę.

werset: 4Adá tedy porodźiłá Ezáuowi E
24:
lifázá/ á Báſemát porodźiłá Ráhu
25:
elá.

werset: 5Oolibámá też porodźiłá Iehuſá/
26:
Ielomá/ y Kore. A ćić ſą ſynowie
27:
Ezau ktorzy ſię mu zrodźili w źie-
28:
mi Chánáán.

werset: 6Y wźiął Ezau żony ſwe/ ſyny
29:
ſwe/ y corki ſwoie/ ze wſzytką cze-
30:
ládźią ſwoią/ wſzytki trzody y bydłá
31:
ſwoie/ y wſzytkę máiętność ktorey
32:
nábył w źiemi Chánáán/ á A wypro
33:
wadźił ſie do inſzey źiemie/ od Iako
34:
bá brátá ſwego.
A Nie był to vmysł Ezau/ áby był miał źiemię puśćić brátu/ ále dla więczſzego pożytku przenioſl ſię do Seir/ á ná then czás theż Pan ſwoię rzecz ſpráwuie/ iż go z támtąd precz pędźi/ áby podał Iakobowi źiemię

werset: 7x Abowiem ták wielkie były ich
35:
máiętnośći/ że ſpołu mieſzkáć nie
36:
mogli/ á źiemicá oná w ktorey mie
37:
ſzkáli/ záchowáć ich nie mogłá dla
38:
mnoſtwá ich ſtad.
x Wyżſzey. 13. v. 6.

werset: 8" A thák Ezau mieſzkał ná gorze
39:
Seir/ ktorego też zową Edom.
" Ioz. 24. v. 4.



strona: 23v


kolumna: c
rozdział: 39
werset: 8Ale ſie on wzbraniał powiedá-
1:
iąc/ Oto pan moy nie wie o żadney
2:
rzeczy z tych co ſą w domu iego/ á w
3:
ſzythki dobrá ſwe poruczył w ręce
4:
moie.

werset: 9Y niemáſz nikogo w domu tem
5:
nád mię przednieyſzego/ gdyż ſobie
6:
nic więcey niezoſtáwił iedno ćiebie/
7:
przeto żeś ty ieſt żoną iego: A iákoż
8:
bych ia ták wielkiey niecnoty wáżyć
9:
ſie ſmiał/ ábych miał zgrzeſzyć prze-
10:
ćiwko Bogu.

werset: 10A choćiaż oná ná káżdy dźień ná
11:
mawiáłá Iozefá/ A wſzákoż on
12:
niechćiał iey ná to przyzwolić áby z
13:
nią ſpał/ álbo ſie gdźie oſobno zcho-
14:
dźić miał.

werset: 11Y trefiło ſię dniá iednego/ iż w-
15:
ſzedł do domu/ áby czynił doſyć v-
16:
rzędowi ſwemu/ á ná ten czás żad-
17:
nego z domowey czeládzi nie było.

werset: 12Tedy oná vłápiłá go zá ſzátę mo
18:
wiąc/ Leż ze mną: Ale on zoſtáwi-
19:
wſzy ſzátę w ręku iey/ vćiekł á wy-
20:
ſzedł precz.

werset: 13Co gdy oná obaczyłá/ iż zoſtáwił
21:
ſzátę ſwą w ręku iey/ á ſam precz v-
22:
ćiekł.

werset: 14Thedy wnet zwołáłá domowey
23:
czeládźi/ mowiąc ták do nich/ Pá-
24:
trzayćie/ Przywiodł tu pan do nas
25:
mężá Hebreyczyká/ iżby ſie z nas ná
26:
ſzydźił/ Abowiem oto on do mnie
27:
przyſzedł/ chcąc mi zelżywoſć vczy-
28:
nić/ áżem poczęłá wołáć wielkiem
29:
głoſem.

werset: 15To gdy on vſłyſzał żem ia wołáć
30:
poczęłá/ zoſtáwiſzy v mnie ſzáthę
31:
ſwą/ vćiekł á wyſzedł precz.

werset: 16Y trzymáłá onę iego ſzátę v ſie-
32:
bie/ aż przyſzedł pan iego do domu.

werset: 17Oná thedy poczęłá do niego mo-
33:
wić w ty ſłowá/ Sługá Ebreyczyk
34:
przyſzedł ku mnie/ kthoregoś ty w
35:
wiodł do nas/ áby mi lekkość vczy-
36:
nił.

werset: 81 (!)Ale iákom ſkoro wołáć poczęłá
37:
głoſem wielkiem/ tedy odbieżał ſzá
38:
ty ſwey v mnie/ y vćiekł precz.

werset: 19Słowá ty gdy vſłyſzał pan ktore
39:
iemu powiedáłá żoná iego/ mo-
40:
wiąc/ Thákći mi vczynił ſługá
41:
twoy/ iákoć oto powiedam/ Thedy
42:
ſie bárzo rozgniewał.

werset: 20A tákże on pan dawſzy Iozefá
43:
poymáć/ roſkazał go wſádźić do wię
44:
źienia/ tám gdźie więźnie Krolew
kolumna: d
ſkie ſadzono/ y thámże był w onem
1:
więźieniu.

werset: 21" Ale Pan był z nim/ á zmiłował
2:
ſie nád nim/ y ziednał mu łáſkę v
3:
wieżnego.

werset: 22Tedy wieżny poruczył Izefowi
4:
wſzytki więźnie/ ktorzy byli w ćie-
5:
mnicy/ á wſzytko on ſpráwował co
6:
iedno tám było potrzebá.

werset: 23A wieżny iuż nic tego niedoglą-
7:
dał co poruczył w ręce iego/ dla tego
8:
iż z nim był Pan/ á cokolwiek iedno
9:
czynił wſzytko Pan fortunił.

rozdział: 40
KApit. 40.1. Podczáſzy y Piekarz krolewſki do więźie
10:
nia ſą wrzuceni. 5. Sni ſie im. 8. Sny o-
11:
biemá prawdźiwe Iozef wykłáda. 20.
12:
Iáko ſię to potym ſkutecznie okazáło.
werset: 1
T
O gdy ſie
13:
ſtáło/ threfiło
14:
ſie iż podczáſzy
15:
y piekarz Kro
16:
łá Egytpſkie
17:
go przewinili
18:
ſie Krolowi
19:
Egyptſkiemu pánu ſwemu.

werset: 2Y rozgniewał ſie Fárao przećiw
20:
tem dwiemá A dworzánom/ to ieſt
21:
przećiw podczáſzemu przednieyſze
22:
mu/ y przećiw piekárzowi przedniey
23:
ſzemu.
A To słowo okázuie iż oni byli w wielkiey vczćiwośći/ á nie byli iśćie podłego ſtanu.

werset: 3Podał ie tedy pod ſtraż do domu
24:
Márſzałká nadwornego/ do wie-
25:
że gdźie theż y Iozef był w więźie-
26:
niu.

werset: 4Y poruczył ie Márſzáłek na-
27:
dworny Iozefowi/ ktorem on ſłu-
28:
żył/ gdźie byli przez niektory czás w
29:
ćiemnicy.

werset: 5Y ſniły ſie im ſny obiemá/ káżde-
30:
mu z oſobná ſen ſwoy iedneyże nocy/
31:
ale roznego zrozumienia/ ták Pod
32:
czáſzemu/ iáko y Piekárzowi/ kto-
33:
rzy ſłużyli Krolowi Egiptſkiemu/
34:
á byli podáni do więźienia.

werset: 6Przyſzedł tedy do nich Iozef po
35:
ránu/ á weyzrawſzy ná nie/ obaczył
36:
ie być B ztrwożone.
B Ten przeſtrách ná vmyſlech/ ich nic inego nieokázuie iedno ſpráwę Boſką/ od ktorego były ſny tákowe.

werset: 7Y pytał ſie onych dworzan Fárá
37:
onowych ktorzy z nim byli w ćiem-
38:
nicy páná iego mowiąc/ Przecześ-
39:
ćie dźiś ták ſmętnemi?

werset: 8A oni odpowiedźieli iemu/ Sni
40:
ły ſie nam ſny/ á niemamy wykłádá
41:
czá ich/ Tedy im rzekł Iozef/ Izali
42:
wykłády nie ſą od Bogá? Proſzę po

strona: 24

Iakob. Iozef. Pierwſze Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt 24.

kolumna: a
wiedzćie ieprzedemną.



strona: 26


kolumna: a
rozdział: 42
werset: 38Ale on rzekł/ Niepoydźie z wá-
1:
mi ſyn moy/ Abowiem gdy iuż brát
2:
iego zginął/ thedy iedno on ſam po
3:
niem zoſtał/ ktoremu ieſliżby ſie tre
4:
fiło vmrzeć ná they wáſzey drodze/
5:
wybyśćie śiwiznę moię do grobu z
6:
żáłośćią wprowádźili.

rozdział: 43
KApit. 43.13. Iakob przymuſzony ſle Beniáminá
7:
do Egiptu. 16. Wielka ludzkość Iozefowá
8:
przećiw bráćiey ſwey/ á zwłaſzczá przećiw
9:
Beniáminowi.
werset: 1
A
Le tym ćiężſzy
10:
głod vćiſkał źie-
11:
mię.

werset: 2A thák gdy onę
12:
przynieſioną z E-
13:
ghiptu żywność
14:
ſtrawili/ Oćiec począł vpomináć
15:
ſyny/ áby z nowu iecháli/ á kupili nie
16:
co pożywienia.

werset: 3Do ktorego rzekł Iudás/ Oſwiád
17:
czył ſie tám ten człek pod przyſięgą/
18:
iżbyſmy ſie nie vkázowáli przedeń/
19:
ieſlibychmy brátá niemieli z ſobą.

werset: 4Ieſliż tedy poſlieſz z námi brátá
20:
náſzego/ poiedźiemy/ á kupiemyć
21:
żywnośći.

werset: 5Ale ieſliż go nie poſleſz/ niepoie-
22:
dźiem: Bo to nam przyrzekł tám ten
23:
mąż/ x iz nas przedſie nieprzypuśći/
24:
ieſliż z ſobą nieprzywiedźiemy brá-
25:
tá náſzego.
x Wyżſzey. 42. v. 20.

werset: 6Tedy powiedźiał Izráel/ Prze-
26:
cześćie mię w tę trudność wpráwi
27:
li/ iżeśćie powiedáli że maćie ieſzcze
28:
brátá?

werset: 7A oni rzekli/ Tám ten mąż pilnie
29:
ſie pytał o nas/ y o národźie náſzym/
30:
y ieſliby był żyw oćiec náſz/ ktemu
31:
ieſlibychmy mieli y inego brátá/ A
32:
tákżechmy przed niem wſzytkę rzecz
33:
powiedáli: A cożechmy my wiedźie
34:
li/ ieſli nam miał roſkázáć przywieſć
35:
brátá náſzego?

werset: 8Y rzekł Iudás do Izráelá oycá ſwe
36:
go/ Poſli zemną to pácholę á niech
37:
iedźiemy/ żebyſmy wżdy żywot náſz
38:
záchowáli/ á nie pomárli my/ y ty/ y
39:
dźiateczki náſze.

werset: 9x Ia ſam tobie zań przyrzekam/ á
40:
mnie ſie go vpominay: Ieſlibych go
41:
záſie tobie nie przywiodł/ á nie ſtá-
42:
wił go przed tobą/ niechayże thobie
43:
zá to winien będę áż do śmierći.
x Niżey. 44. v. 32.

werset: 10Abowiem co ſie tu omieſzkawa-
kolumna: b
my/ thedybychmy ſie iuż byli z tám-
1:
tąd wroćili drugi raz.

werset: 11Tedy Izráel oćiec ich rzekł do nich/
2:
Gdyż tego teraz ieſt potrzebá/ vczyń
3:
ćieſz ták/ Z tych rzeczy ktore ſą w ná
4:
ſzych kráinách názacnieyſze/ donie
5:
śćie mężowi onemu zá vpominek/
6:
nábrawſzy w naczynia ſwe nieco
7:
żywice y miodu/ rzeczy wonnych/
8:
Mirry/ Daktyłow/ y Migdałow.

werset: 12Weźmićie też we dwoy naſob pie
9:
niędzy/ á ty też pieniądze cośćie zná
10:
leźli ná wierzchu w ſwych worzech/
11:
odnieśćie/ owa ſie tho ſnadź zá iá-
12:
kiem obłądzeniem ſtáło.

werset: 13A iuż wźiąwſzy brátá wáſzego
13:
idźćie záś ku mężowi temu.

werset: 14Niechayże A Bog wſzechmogący
14:
obroći kwam łáſkáwie mężá tego/ á
15:
by wam y tám tego brátá drugiego
16:
y Beniáminá záś wolno puśćił/
17:
Gdźie ieſliżbych ia był pozbáwion
18:
dźiatek ſwych/ niechayże iuż ták zo-
19:
ſtánę ſierotą.
A Tu ſie vczym z przykłádu Iakobowego/ ábyſmy káżdego lekárſthwá według ſwiátá w rzeczách przećiwnych pokuſzáli/ A wſzákoż ták/ ábyſmy ſie ná ſámego Bogá ſpuſzczáli/ á iemu vfali.

werset: 15Tedy oni wźiąwſzy vpominki/ y
20:
w dwoy naſob pieniędzy/ wźiąwſzy
21:
też y Beniáminá/ ſzli do Egiptu/ á
22:
ſtáwili ſie przed Iozefem.

werset: 16A widząc Iozef Beniáminá z nie
23:
mi/ roſkazał ſprawcy domu ſwego/
24:
W wiedź ty ludźi do domu mego/ á
25:
zábiy co/ y nágotuy prze nie/ bo chcę
26:
áby v mnie ná obiedźie byli.

werset: 17Co wſzytko on vczynił iáko mu
27:
Iozef roſkazał/ á dowiodł ie do do-
28:
mu iego.

werset: 18Tedy gdy oni byli w wiedźieni
29:
do domu Iozefowego bali ſie/ mnie
30:
máiąc że dla onych pieniędzy/ kto-
31:
re przed thym ználeźli w worzech
32:
ſwych/ thám ſą dowiedźieni/ áby ie
33:
ták w tym podeſzto/ á ony z oſły ich
34:
w niewolą pobrano.

werset: 19A ták przyſzli do przednieyſzego
35:
ſprawce domu Iozefowego/ y mowi
36:
li z niem w ſámem weśćiu w dom.

werset: 20Tymi ſłowy/ " Mychmy pánie tu
37:
byli pierwey przyiecháli kupowáć ży
38:
wnośći.
" Wyżſzey. 42. v. 3.

werset: 21A gdybychmy do goſpody przyſzli/ á
39:
rozwiązáli wory ſwoie/ ználazł ká
40:
żdy z nas pieniądze ná wierzchu w
41:
worze ſwem według wagi/ ktore-
42:
chmy tu záſie z ſobą przynieſli.

werset: 22Przynieſlichmy też y drugie pie-
43:
niądze dla kupowánia zbożá/ A nie
44:
wiemy ktho ie nam włożył do ná-
45:
ſzych worow.

rozdział: 46


strona: 28v

GENESIS. Iakob. Iozef.

kolumna: c
werset: 27Ale Iozefowi vrodźili ſie w E-
1:
giptćie dwá ſynowie: A ták wſzyt-
2:
kich x co z Iakoben weſzli do Egi-
3:
ptu było B ſiedḿdźieſiąt oſob.
x 5. Moiż. 10. v. 22. B Greccy wykłádácze w wykłádźie ſwym przydáli Pięć oſob/ o ktorey liczbie Sczepan ſwięty w dźieioch Apoſtolſkich przypomina/ Abowiem ná on czás poſpolićie wſzędy wykład Grecki był w vżywániu/ Acz y ná tym mieyſcu y ná inych co ſie tknie they liczby/ ieſt nie właſnie poſtáwiony.

werset: 28Y poſłał przed ſobą Iudáſá do
4:
Iozefá áby mu mieyſce zgothował
5:
w Gesen/ I thámże do źiemie Ge-
6:
sen przyiecháli.

werset: 29A nátychmiaſt Iozef roſkazaw
7:
ſzy záprządz woz ſwoy/ wyiechał
8:
przećiw Izráelowi oycu ſwemu do
9:
Geſen. A vyzrawſzy go/ vchwyćił
10:
ſie ſzyie iego y płákał chwilę.

werset: 30Tedy rzekł Izráel do Iozefá/ Iuż
11:
teraz nieżal mi vmrzeć/ gdym ćie ży
12:
wo oglądał.

werset: 31A ták rzekł Iozef do bráćiey/ y do
13:
czeládźi oycá ſwoiego/ Poiádę na-
14:
przod/ á opowiem Fáráonowi/ Iż
15:
bráćia moi/ y czeladká oycá mego/
16:
ktorzy byli w źiemi Chánáneyſkiey/
17:
przyiecháli do mnie.

werset: 32A ſą mężowie oni Paſtuchowie/
18:
ludźie ći co ſie około bydłá ſchowáli/
19:
Stádá też owiec/ y wołow/ y wſzyt
20:
kę ſwą máiętnoſć przywiedli z ſobą.

werset: 33A przetoż gdyby was wezwał k
21:
ſobie Fárao/ á pytał was/ Iáką ſie
22:
ſpráwą báwićie?

werset: 34Thedy mu ták odpowiećie/ My
23:
ſłudzy twoi/ od náſzey młodoſći áż
24:
do tych czaſow ieſteſmy páſtucho-
25:
wie iáko y oycowie náſzy. A to dla
26:
tego ábyśćie mieſzkáli w źiemi Ge-
27:
ſen. Boć ſie Egyptcyánie C brzydzą
28:
wſzelkiemi páſterzmi owiec.
C Tákowe wzgárdzenie było iem ku wielkiemu pożytkowi/ Abowiem dla tey przyczyny pilniey miedzy ſobą ſpołeczną zgodę záchowywáli. Nie wádźi to tedy podczás wiernem/ że bywáią wzgárdzonemi.

rozdział: 47
KApit. 47.1. Iozef bráćią ſwą ſtáwi przed Fáráo-
29:
nem. 7. Tudzież y oycá ſwego. 11. Ziemiá
30:
Geſen ieſth iem ku mieſzkániu daná. 13
31:
Dla nieznoſnego głodu. 16. Iozef bierze
32:
wſzytki dobrá y máiętnoſći Egyptſkie. 24.
33:
Piątą częſć płácą Krolowi. 29. Iakob o-
34:
bowięzuie Iozefá około pogrzebu ſwego.
werset: 1
T
Hedy Iozef
35:
przyiechawſzy do
36:
Fáráoná opowie
37:
dźiał iemu/ Iż z źie
38:
mie Chánáney-
39:
ſkiey/ przyiechał o
40:
ćiec iego y bráćia iego/ ze wſzythkie
41:
mi trzodámi ſwemi/ y z dobytki/ y ze
42:
wſzytką ſwoią máiętnoſćią/ á iż iuż
43:
ſą w źiemi Geſen.

werset: 2A thák z oney liczby bráćiey ſwey
44:
wybrał pięć mężow/ kthore ſtáwił
45:
przed Fáráonem.


kolumna: d
werset: 3I gdy ſie od nich Fárao pytał/ Iá
1:
kąby ſie ſpráwą báwili/ Odpowie-
2:
dźieli iemu/ My ſłudzy thwoi ie-
3:
ſtheſmy páſtyrze owiec iáko y oyco
4:
wie náſzy.

werset: 4Potym rzekli do Fáráoná/ Przy
5:
ſzliſmy mieſzkáć do tey źiemie/ dla
6:
thego żeſmy bydłá czym kármić nie
7:
mieli/ bo głod wielki był w źiemi
8:
Chánaneyſkiey/ proſząc też ábyś
9:
nam iáko ſługom ſwem dopuśćił
10:
mięſzkánia w źiemi Gesen.

werset: 5Tedy Fárao rzekł Iozefowi/ O-
11:
ćiec twoy y bráćia twoi przyiecháli
12:
do ćiebie.

werset: 6Oto maſz wolną źiemię Egypt-
13:
ſką. Dayże im mieſzkánie gdźie w-
14:
nalepſzem mieyſcu/ niechayże mie-
15:
ſzkáią w źiemi Geſen. A ieſlibyś
16:
znał miedzy niemi iákie męże go-
17:
dne/ porucz iem przełożeńſtwo nád
18:
trzodámi memi.

werset: 7Potym Iozef przywiodł á ſthá-
19:
wił Iakobá oycá ſwego przed Fá-
20:
ráonem/ gdźie Iakob przywitał Fá
21:
ráoná.

werset: 8Y pytał go Fárao/ Iákoby wiele
22:
lat iuż miał.

werset: 9Ktoremu Iakob thák odpowie-
23:
dźiał/ Sto y trzydźieſći lat iuż ieſt
24:
iákom ná ſwiećie/ á dni żywotá me
25:
go były krotkie á złe/ y niedotrwa-
26:
łem lat przodkow moich/ ktore oni
27:
przeżyli ná ſwiećie.

werset: 10A winſzuiąc Iakob wſzego ſzczę
28:
ſćia Fáráonowi/ odſzedł od niego.

werset: 11Tedy Iozef oycu y bráćiey ſwo-
29:
iey náznáczył y dał mieſzkánie w
30:
Rámeſes/ co w nałepſzem grunćie
31:
ziemie Egyptſkiey/ ták iáko Fárao
32:
roſkazał iemu.

werset: 12Y náznáczył Iozef oycu y bráćiey
33:
y wſzytkiey ich czeládźi żywnosć/
34:
A według liczby oſob.
A Niektorzy ták to wykłádáią/ od wielkiego aż do namnieyſzego/ A ták też czytáią/ Wedle domow y pokolenia ich.

werset: 13Ná ten czás iuż práwie nie było
35:
co iesć po wſzytkiey źiemi/ przed ćię
36:
ſzkiem głodem ktory był/ ták iż E-
37:
gipthſka źiemiá y Chánáneyſka od
38:
głodu znędżniáły.

werset: 14Tedy zebrał Iozef pieniądze w-
39:
ſzythki co ich było w Egyptſkiey y
40:
Chánáneyſkiey źiemi/ zá zboże kto
41:
re kupowano: A znioſł ie do ſkárbu
42:
Fáráonowego.

werset: 15A thák gdy pieniędzy w Egypt-
43:
ſiey y Chánáneyſkiey źiemi nieſtá-
44:
ło/ Przyſzli Egiptcyánie do Iozefá
45:
y ták mowiłi/ Zápomoż nas żywno

strona: 29

Iakob. Iozef. Pierwſze Kſięgi Moiżeſzowe. Liſt. 29.

kolumna: a
ſćią/ niechceſzli widźieć ábyſmy már
1:
li przed oblicznoſćią twoią/ gdyż iuż
2:
nam nie ſtáło pieniędzy.

księga: Exod


strona: 31

Liſt. 31.
Wtore Kſięgi Moizeſzowe/ kthore zową
1:
Exodus.
Exodus/ to ſłowo ieſt Greckie/ á známionuie Wyśćie/ Abowiem ſie tu wypiſuie dźiwne wyśćie ſynow Izráelſkych z Egiptu.
Argument tych Kśiąg.
2:
T
Y wtore kſięgi wypiſuią nam zniewolenie Izráelczykow pod ty
3:
ráńſtwem Fáráonowem/ A dźiwne ich wybáwienie przez Moizeſzá Hetmá
4:
ná. Vſtáwę wielkiey nocy/ y zacne przeſćie przez Morze czerwone. Przyſćie/
5:
y mieſzkánie Izráelitow ná Puſzczy/ y ſzemránia przećiw Bogu/ ktory ie-
6:
kármił Mánną. Walkę/ y zwyćięſthwo nád Amálechity. Y poſtánowienie przełożeń-
7:
ſtwá. Y iákiem obyczáiem zakon ieſt dan/ obwołan/ y przyięt. Zbudowanie/ y kſztałt przy
8:
bytku/ y ſkrzynie przymierza. Báłwochwálſtwo Izráelitów około ćielcá złotego/ y kará-
9:
nie zá to. Służbę Bożą. Porządek sług Bożych/ Ofiar/ y Cerymoniy ſwiętych.
rozdział: 1

kolumna: a
KApitu. 1.1. Liczbá ſynow Izráelſkich/ ktorzy weſzli
1:
do Egiptu. 6 Smierć Iozefowá/ y rozmno
2:
żenie ludu. 9. Vćiſk ich/ y tyráńſtwo Fárá
3:
onowe nád niemi. 17. Litoſć Bab przećiw
4:
ludowi Bożemu. 20. y nagrodá ich.
werset: 1x
T
Y ſą imio
5:
na ſynow I-
6:
zráelſkich/ kto
7:
rzy z Iakobem
8:
weſzli do E-
9:
giptu/ káżdy z
10:
czeládźią ſwoią.
x 1. Moiż. 46. v. 8.

werset: 2Ruben/ Symeon/ Lewi/ Iudás.

werset: 3Izáſchár/ Zábulon/ y Beniámin.

werset: 4Dan/ Neftáli/ Gád/ y Aſser.

werset: 5A wſzytkich co poſzli z Iakobá/
11:
było ſiedḿdźieſiąt oſob: Przed ktore
12:
mi iuż był Iozef w Egiptćie.

werset: 6Potym Iozef zmárł y ze wſzytką
13:
bráćią ſwoią/ y ludźie wſzyſcy one-
14:
go wieku.

werset: 7x Tedy Izráelitowie w ták wiel-
15:
ką liczbę ſą rozmnożeni/ rozrodze-
16:
ni/ y bárzo zmocnieni/ iż ich wſzędy
17:
było pełno w oney kráinie.
x Dźiey. 7. v. 17.

werset: 8Náſtał potym nowy Krol w E-
18:
giptćie/ ktory Iozefá nie znał.

werset: 9Ktory rzekł do ludu ſwego/ Oto
19:
iuż thych Izráelczykow więcey niż
20:
nas y możnieyſzych

werset: 10A przetoż nam trzebá z niemi chy
21:
trze poſthąpić/ by ſie ſnadź barźiey
kolumna: b
nie rozmnożyli/ á mogłáby woy-
1:
ná przydź ná nas/ tedyby ſie z nie-
2:
przyiáćielem ſpiknąwſzy/ podnie-
3:
ſli walkę przećiw nam/ á tákby od
4:
nas vſzli.

werset: 11A ták ſą vſtáwieni poborce nád
5:
niemi/ áby ie śćiſkáli wielkiemi po-
6:
dátki/ ktorzy muſieli budowáć miá
7:
ſtá dla chowánia ſpiże Fáráono-
8:
wi/ Fitom y Rámeſes.

werset: 12Ale im więcey ie trapiono/ tym
9:
ſie więcey mnożyli/ thák iż do nich
10:
przyſzli w obmierźienie ſynowie I-
11:
zráelſcy.

werset: 13Z kąd ie Egiptcyánie tem ſroż-
12:
ſzem niewolſtwem trapili.

werset: 14A śćiſnieni ſą od nich bárzo ćięſz-
13:
ką robothą wapná y cegły/ y w káż-
14:
dey ſłużbie wieſkiey/ Owa káżda ro
15:
botá ich byłá naćiężſza.

werset: 15Nád to ieſzcze Krol Egiptſki ro
16:
ſkazał A Bábam Hebreyſkiem/ z kto
17:
rych iednę zwano Zeforá/ á drugą
18:
Fuá.
A Iozefus piſze iż ty dwie bábie były naprzednieyſze ná ten czás w Egiptćie.

werset: 16Tymi ſłowy/ " Gdy będźiećie bá
19:
bić niewiáſtam Hebreyſkiem/ tám
20:
przy ich rodzeniu vyzryćieli że męż-
21:
czyzná/ zábiyćie go/ á będźieli dźie-
22:
weczká/ żywo zoſtáwuyćie.
" Mądr. 18. v. 5.

werset: 17Ale ony Báby boyąc ſie Bogá nie
23:
były wtym poſłuſzne Krolowi E-
24:
giptſkiemu/ Owſzem żywo zácho-
25:
wywáły mężczyzny.

rozdział: 5


strona: 33v

EXODVS. Moiżeſz.

kolumna: c
werset: 14Sámy też przyſtáwy Izráelczy
1:
kow/ co byli od vrzędnikow Fáráo
2:
nowych poſtánowieni/ bito/ iż w o-
3:
nych dnioch zwykłey cegły nie odda
4:
wáli

werset: 15A przetoż przyſtáwowie oni Izrá
5:
elſcy przyſzli do Fáráoná/ wołáiąc
6:
do niego/ y mowiąc/ Czemu to nam
7:
czyniſz ſługom twoiem.

werset: 16Iż nam áni plew ſługom twoim
8:
nie dáią/ á przdſie chcą ábychmy ce-
9:
głę robili/ y biyą nas dla tego ſługi
10:
twoie/ á lud nieprzyſtoynie trapią.

werset: 17Ná to im on odpowiedźiał/ Le-
11:
niwiśćie/ leniwi/ á dla tegoż ſie ku
12:
ofiáram Pánu wyłudźić chcećie.

werset: 18A ták idzćie do roboty/ á choćiaż
13:
wam y plew nie dádzą/ przedſie wy
14:
zwykłą liczbę cegły oddawayćie.

werset: 19Tedy oni przyſtáwowie Izráel-
15:
czykow/ widząc że ſie z nimi gorzey
16:
dźiáło/ gdy im powiedźiano iż ſie
17:
im nic robot zwykłych około cegły v
18:
mnieyſzáć nie miáło.

werset: 20Odſzedſzy od Fáráoná/ podká-
19:
li ſie tuż z Moiżeſzem y z Aaronem.

werset: 21A nárzekáli ná nie mowiąc/ Nie
20:
chay to Pan wie ná was/ á niech roż
21:
ſądźi/ iż dla was przyſzlichmy w
22:
mierzączkę do Fáráoná/ y ſłużebni-
23:
kow iego/ á práwieśćie im ſámi do-
24:
dáli mieczá/ ktoremby nas mordo-
25:
wáli.

werset: 22Tedy Moiżeſz wroćiwyz ſie do
26:
Páná/ ták do niego mowił/ O Pá-
27:
nie czemuſz tháką ćięſzkość ná ten
28:
lud dopuſzczaſz? y przeczżeś mię w-
29:
żdy tu poſłał?

werset: 23Od thego czáſu iákom tu przy-
30:
ſzedł do Fáráoná/ ábych z niem imie
31:
niem twym mowił/ tedy on lud ten
32:
ieſzcze gorzey śćiſka/ á przedſieś ty
33:
ludu twego wybáwić nie raczył?

rozdział: 6
KApitu. 6.1. Powtore mu Bog obiecuie wybáwie
34:
nie mocną ręką. 8. Y weśćie w obiecáną źie
35:
mię. 9. Lud posłuſznem być niechce. 14.
36:
Wyliczánie oſob z niektorych domow. 16. A
37:
zwłaſzczá Lewitow. 26. Z ktorych Moiżeſz
38:
y Aaron poſzli.
werset: 1
R
Zekł tedi Pan
39:
Moiżeſzowi/ Iuż
40:
obaczyſz iáko ſie
41:
ia obchodźić będę
42:
z Fáráonem/ kto-
43:
ry gwałtem przy-
44:
muſzony/ nietylko ie wypuśćić/ ále
kolumna: d
ie mocną ręką wypędźić muśi z źie-
1:
mie ſwey.

werset: 2Nád to ieſzcze rzekł Bog Moi-
2:
żeſzowi/ Iam ieſt Pan.

werset: 3Ktorym ſie vkazał Abráhámowi/
3:
Izáákowi/ y Iakobowi A iáko Bog
4:
wſzechmocny/ Alem iem nieoznáy
5:
mił imienia mego B Iehowáh.
A To ieſt/ okazałem ſie im bogiem wſzechmogącem. B To ieſt/ nieobiáwiłem ſię iákiemem ieſt Bogiem nápełniáiąc obietnicę łáſki ktorą w was wypełnię.

werset: 4Vczyniłem z niemi przymierze
6:
ſwoie/ Ze iem dam źiemię Cháná-
7:
neyſką gdźie iáko gośćie mieſzkáli.

werset: 5Ná ktore przymierze terazem w-
8:
ſpomionął ſłyſząc nárzekánie I-
9:
zráelczykow przed zniewoleniem
10:
Egyptcyánow.

werset: 6A ták to odemnie powieſz Izráel-
11:
czykom/ Iż ia Pan/ wywiodę was
12:
z tey ćięſzkośći Egyptſkiey/ á wybá
13:
wię was z niewolſtwá od nich/ y wy
14:
ćiągnąwſzy rámię ſwe wyzwolę
15:
was/ okázuiąc wielkie ſądy ſwoie.

werset: 7Wezmę was ſobie zá lud ſwoy/ y
16:
będę Bogiem wáſzem/ Abyśćie po-
17:
ználi żem ia ieſt Pan Bog wáſz/
18:
ktorym z was ziął brzemioná E-
19:
gyptſkie.

werset: 8Y wywiodę was też do źiemie/
20:
ktoram Abráhámowi/ Izáákowi/ y
21:
Iakobowi dáć C przyſiągł/ też ia dam
22:
wam wdźiedźictwo: Ia Pan.
C W Zydowſkiem ſtoi. Podniosłem ná tho rękę/ Abowiem przy zacney przyſiędze ręke podnoſzą. Thákowe słowá ſą w pierwſzych Kſięgách Moiżeſzowych. 14. v. 22.

werset: 9Tyż ſłowá Moiżeſz odnioſł I-
23:
zráelczykom/ Ale oni Moiżeſzá ſłu
24:
cháć niechćieli w onem ćięſzkiem v-
25:
trapieniu/ y wſrogiey niewoli.

werset: 10Potym Pan mowił do Moiże-
26:
ſza tymi ſłowy.

werset: 11Idź do Fáráona Krola Egypt-
27:
ſkiego/ á powiedz mu/ áby wypuſćił
28:
Izráelczyki z źiemie ſwey.

werset: 12Tedy Moiżeſz odpowiedźiał tuż
29:
przed pánem/ Oto Izráelczycy nie-
30:
ſłucháią mie/ A ieſzczeżby mie Fá-
31:
rao miał ſłucháć/ á zwłaſzczá czło-
32:
wieká ktory wolney wymowy nie-
33:
mam?

werset: 13Mowił potym Pan do Moiżeſzá
34:
y do Aaroná/ dáiąc iem to roſkazá
35:
nie do Izráelczykow/ y do Fáráo-
36:
ná Krolá Egyptſkiego/ o wywie-
37:
dźieniu Izráelitow z źiemie Egipt
38:
ſkiey.

werset: 14Miedzy ktoremi ty ſą oſoby przed
39:
nieyſze domow oycowſkich. x Sy-
40:
nowie Ruben pierworodnego I-
41:
zráelowego/ Henoch/ Fállu/ Heſ-
42:
ron/ Chármi/ A tyć ſą pokolenia
43:
Rubenowe.
x w. 1. Moi. 46. v. 9. W. 4. Moiż. 26. v. 5. 1. Kron. 5. v. 1.



strona: 36


kolumna: a
rozdział: 9
werset: 34A widząc Fárao iż deſzcz/ grad/ y
1:
gromy przeſtáły/ przedſie zgrzeſzył/
2:
á ſam y ſłudzy iego zátwárdzeni ſą
3:
w ſercu ſwem

werset: 35Gdy tedy ták Fárao był ſercá zá
4:
twardzonego/ niepuśćił Izráel-
5:
czykow/ ták iáko Pan przez Moi-
6:
żeſza opowiedáł.

rozdział: 10
KApitu. 10.4. Száráńcze. 7. Vſkarżánie sług Fá-
7:
ráonowych. 8. Zmyſla iákoby miał lud wol
8:
no puśćić. 21. Ciemnośći bárzo gęſte w E
9:
giptćie. 27. Fárao zátwárdzony wypądza
10:
precz Moiżeſzá od ſiebie.
werset: 1
R
Zekł pothym
11:
Pan Moiżeſzo-
12:
wi/ Idź do Fárá-
13:
oná/ ábowiem zá-
14:
twárdźiłem ſerce
15:
iego/ y ſług iego/ á
16:
bych thu przed niemi okazał cudá
17:
moie.

werset: 2Abyś to potym powiedał ſynom
18:
twoim/ y potomkom ich/ to com ia
19:
czynił w Egiptćie/ y cudá ktorem
20:
czynił nád nimi: A thák będźiećie
21:
wiedźieć żem ia ieſt Pan.

werset: 3Tedy Moiżeſz y Aaron przyſzli
22:
do Fáráoná/ á mowili k niemu/
23:
Pan Bog Hebreyczykow pytha ćie
24:
bie/ Długoż thák będźieſz odwła-
25:
czał vpokorzyć ſie przedemną? Puść
26:
lud moy áby mi ſłużył.

werset: 4x Bo ieſliż ludu mego nie będźieſz
27:
chćiał puśćić/ ia iutroż przywiodę
28:
ná twą kráinę ſzáráńczę.
x Mądr. 16. v. 9.

werset: 5Y okryią źiemię/ ták iż iey widáć
29:
nie będźie/ á wſzytko ziedzą co wam
30:
zoſtáło po gradźie/ pożrą też y káżde
31:
drzewo rodzáyne w polu.

werset: 6Tákże y páłace twe imi nápełnio
32:
ne będą/ y domy wſzytkich ſług two
33:
ich/ y thákże wſzytkich Egiptcyá-
34:
now: A będą tákie iákich nigdy nie
35:
widáli oycowie y dźiádowie twoi/
36:
od tego czáſu iáko byli ná ſwiećie/
37:
áż oto do dniá tego: To powiedźiaw
38:
ſzy Moiżeſz wyſzedł od Fáráoná.

werset: 7Tedy ſłudzy Faráonowi rzekłi
39:
do niego/ Y długoſz ten będźie tu
40:
ku náſzey ſzkodźie? Puść ie niechać
41:
ſłużą Pánu Bogu ſwemu/ Nieczu
42:
ieſzże ſię żeć iuż Egipt ginie.


kolumna: b
werset: 8A ták Moiżeſz y Aaron wroceni
1:
ſą znowu do Fáráoná/ ktory rzekł
2:
do nich/ Idzćie á ſłużćie Pánu
3:
Bogu wáſzemu/ Ale ktorzyſz wżdy
4:
z was idź máią?

werset: 9Ná to mu powiedział Moiżeſz/ Poydźiemy ták z młodſzemi iáko y z
5:
ſthárſzemi náſzemi/ z ſyny y z corká
6:
mi ſwemi/ z trzodámi y z dobytkiem
7:
náſzem/ Abowiem ſwięto Páńſkie
8:
obchodźić mamy.

werset: 10Tedy im on rzekł/ O niechayże ták
9:
z wámi Pan będźie/ iákoć ia was
10:
puſzczę z máłemi dźiatkámi wáſze-
11:
mi/ iużći iáśnie znáć złość wáſzę.

werset: 11Nie będźie to ták/ Ale wy mężo-
12:
wie idźćie ſámi Pánu ſłużyć/ boć
13:
tho ieſt czego ſie ſámi domagaćie:
14:
Thedy ſą támże wypędzeni od Fá-
15:
ráoná.

werset: 12Potym Pan rzekł Moiżeſzowi/
16:
Podnieś rękę ſwą k źiemi Egipt-
17:
ſkiey/ áby wyſzły ſzáráńce ná źiemię
18:
Egiptſką/ y niech pożrą wſzytki tra
19:
wy w polách/ y to wſzythko czego
20:
grad nie potłukł

werset: 13A ták gdy podnioſł Moiżesz laſkę
21:
ſwą ná Egiptſką źiemię/ Pan wzru
22:
ſzył wiátr ná źiemię zewſchodu/
23:
przez on cáły dźień y noc/ A ráno
24:
wiátr on zewſchodni przypędźił ſzá
25:
ráńcze.

werset: 14Tedy ſie bárzo rozmnożyły ſzáráń
26:
cze we wſzytkiey Egiptſkiey źiemi/
27:
y vpádło ich ná wſze ſtrony Egipt-
28:
ſkie thák wiele/ iáko nigdy przed
29:
tim nie bywáło áni będźie ná potym.

werset: 15Y okryły wſzytkę źiemię/ ták iż i-
30:
mi záćmioná byłá/ á wyiádły wſzyt
31:
ko źiele/ y wſzythki owoce ná drze-
32:
wách/ ktore po grádźie pozoſtháły/
33:
ták bárzo/ że nic źielonego ná drze-
34:
wách/ y ná źiołách polnych niezoſtá
35:
ło/ we wſzey źiemi Egiptſkiey.

werset: 16A nátychmiaſt roſkazał záwo-
36:
łáć Fárao Moiżeſzá y Aaroná/ y
37:
rzekł/ Zgrzeſzyłem przećiw Pánu
38:
Bogu wáſzemu/ y przećiw wam.

werset: 17A przetoż teraz proſzę áby mi był
39:
ná ten czás grzech moy odpuſzczon:
40:
Y modlćie ſie Pánu Bogu ſwemu/
41:
áby tylko tę śmierć oddalił odem-
42:
nie.

werset: 18A ták odſzedſzy Moiżeſz od Fá-
43:
ráoná modlił ſie Pánu.

rozdział: 14


strona: 38v

EXODVS. Wyſzćie Izráelſkie.

kolumna: c
werset: 1
Y
Rzekł Pan k
1:
Moiżeſzowi temi
2:
ſłowy.

werset: 2Moẃ ſynom I-
3:
zráelſkiem/ Niech
4:
ſie wrocą/ á niech
5:
rozbiyą namioty ſwe v Fiháhirot/
6:
miedzy Mágdál y morzem/ ku Be-
7:
elzefon/ thám przećiw iemu poſtá-
8:
wićie nád morzem namioty ſwoie.

werset: 3Thedy Fárao będźie mowił o ſy-
9:
niech Izráelſkich/ Zámknienić ſą w
10:
źiemi/ á zágrodźiłá ie puſzcza.

werset: 4A Zátwárdzę ia tedy ſerce Fárá-
11:
onowe/ iż was będźie gonił: A ták
12:
nád Fáráonem/ y nád wſzytkiem ie
13:
go woyſkiem/ okażę ſwą chwałę/ z
14:
kąd ſie dowiedzą Egiptcyánie żem
15:
ia ieſt Pan. Y ták vczynili.
A Pátrzay wyżſzey w. 4. Ká. w. 21.

werset: 5Potym powiedźiano Krolowi
16:
Egiptſkiemu/ iż lud Izráelſki vćie
17:
kał/ Tedy ſerce Fáráonowe y ſług
18:
iego/ obruſzyło ſie przećiw ludowi o
19:
nemu: Y rzekli/ Cożechmy to vczyni
20:
li żechmy dopuśćili wynidź Izráel-
21:
czykom/ áby nam więcey nie ſłużyli.

werset: 6A ták roſkazał wozy gotowáć/ á
22:
zebrał lud ſwoy.

werset: 7Y wźiął z ſobą ſześć ſet wozow
23:
przebránych/ y wſzytki wozy Egipt
24:
ſkie/ á Rotmiſtrze nád wſzythkiem
25:
woyſkiem.

werset: 8A przetoż zátwárdźił Pan ſerce
26:
Fáráoná Krolá Egiptſkiego/ iż go
27:
nił ſyny Izráelſkie/ Ale Izráelczy-
28:
cy wyſzli iuż byli z wielką możno-
29:
śćią.

werset: 9x Y gonili ie Egiptcyánie/ y dogo
30:
nili ich tám gdźie byli rozbili namio
31:
ty ſwe nád morzem/ wſzytki wozy
32:
Fáráonowe/ wſzytká iezdá/ y wſzyt
33:
ko woyſko było v Fiháhirot prze-
34:
ćiwko Beelzefon.
x Iozu. 24. v. 6. 1. Mách. 4. v. 9.

werset: 10A gdy ſię Fárao przybliżał/ Syno
35:
wie Izráelſcy podnieſli oczu ſwych/
36:
á oto Egiptcyánie tuż byli zá nie-
37:
mi/ Z kąd ſynowie Izráelſcy bárzo
38:
ſie lęknąwſzy poczęli wołáć do Pá-
39:
ná.

werset: 11Y mowili do Moiżeſzá/ Azaſz
40:
nie było w Egitćie grobow/ żeś
41:
nas thu wywiodł ná puſzczą áby-
42:
chmy pomárli? Cożeś to z námi v-
43:
czynił żeś nas z Egiptu wywiodł?

werset: 12A zaſz to iuż nie to ieſt cochmy z
44:
tobą mowili w Egiptćie w ty ſło-
45:
wá/ Zániechay nas ábychmy ſłuży-
46:
li Egiptcyánom? Abowiem nam
kolumna: d
lepiey było ſłużyć im/ niżli pomrzeć
1:
ná puſzczy.

werset: 13Tedy Moiżeſz odpowiedźiał lu
2:
dowi/ Nieboyćie ſie/ á mocno ſtoy-
3:
ćie/ oczekawáiąc wybáwienia Páń
4:
ſkiego/ ktore dźiś vczyni nád wá-
5:
mi: Bo Egiptcyánow kthoreśćie
6:
dźiś widźieli/ iuż ich więcey ná wie
7:
ki nieoglądaćie.

werset: 14Sam zá was Pan wálczyć bę-
8:
dźie/ á wy w pokoiu będźiećie.

werset: 15Thedy rzekł Pan Moiżeſzowi/
9:
Przeczże ku mnie wołaſz? Moẃ ty
10:
iedno ſynom Izráelſkim áby oni ſzli
11:
w drogę.

werset: 16A ty podnieś laſkę ſwą/ á rośćię
12:
gni rękę ſwą nád morzem y roz-
13:
dwoi ſie/ Potym ſynowie Izráelſcy
14:
przeydą po ſuſzy śrzodkiem morzá.

werset: 17Bom ia oto zátwárdźił ſerce E-
15:
giptcyánow/ że y tám zá wámi poy
16:
dą w pogonią/ á pokażę chwałę ſwą
17:
nád Fáráonem/ y nád wſzytkiem
18:
woyſkiem iego/ nád wozy iego/ y
19:
nád wſzemi iezdnemi iego.

werset: 18Ná ten czás poznáią Egiptcyá-
20:
nie żem ia ieſt Pan/ gdy chwałę ſwą
21:
okażę nád Fáráonem/ nád wozy/ y
22:
nád ieźdnemi iego.

werset: 19Thedy Anyoł Páńſki ktory ſzedł
23:
przed woyſkiem Izráelſkiem/ záſzedł
24:
pozad zá niemi/ á on ſłup obłokowy
25:
ktory przed niemi ſzedł/ ſthánął zá
26:
niemi.

werset: 20Y przyſzedł miedzy woyſko Egi-
27:
ptſkie/ y miedzy woyſko Izráelſkie/
28:
ták iż byłá B mgłá/ á bárzo ćiemno/ A
29:
le oświecał noc/ ták iż iedni do dru
30:
gich przez cáłą noc niemogli ſie przy
31:
bliżyć.
B To ieſt/ z iedney ſtrony byłá mgłá/ á z drugiey k Izráelitom bárzo iáſno.

werset: 21A tak gdy Moiżeſz podnioſł rę-
32:
kę ſwą ná morze/ thedy Pan rozpę
33:
dźił morza/ bo wiátr gwałthowny
34:
był przez cáłą noc od wſchodu ſłoń
35:
cá/ ták iż było morze ſuche/ x á wody
36:
ſie rodźieliły.
Iozu. 4. v. 23.

werset: 22" Tedy ſynowie Izráelſcy przeſzli
37:
przez pośrzodek morzá po ſuſzy/ á
38:
wody były iáko mury/ thák po prá-
39:
wey iáko y po lewey ſtronie ich.
" Pſal. 78. v. 13. y. 114. v. 3. Iudit. 5. v. 12. 1. Koryn. 10. v. 1. Zyd. 11. v. 29.

werset: 23Y gonili zá nimi Egiptcyánie áż
40:
do śrzod morzá/ wſzytki konie Fá-
41:
ráonowe/ wozy y ieźdni iego.

werset: 24A ſtáło ſie o ránem wſtániu/ iż
42:
Pan w ſłupie ogniowem y obłoko-
43:
wem/ weyzrał ná woyſko Egipt-
44:
cyánow/ á zátrwożył nim.

werset: 25Y rozmiotał kołá z wozow ich/ á

strona: 39

Wyſzćie Izráelſkie. Wtore Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt 39.

kolumna: a
zpodwrácał ie gwałtownie: Tedy
1:
rzekli Egipthcyánie/ Vćiekaymy
2:
przed Izráelczyki/ boć Pan przećiw
3:
nam walcy za niemi.



strona: 41


kolumna: a
rozdział: 18
werset: 12Y vczynił Ietro świekier Moi-
1:
żeſzow ofiárę zápaloną/ y drugą o
2:
fiárę Bogu/ A przyſzedł Aaron ze
3:
wſzytkiemi ſtárſzemi ludu Izráel-
4:
ſkiego/ y iedli z świekrem Moiżeſzo
5:
wem A przed Pánem.
A To ieſt/ nie dáleko od onego mieyſcá gdźie z Pánem mawiáli.

werset: 13Názáiutrz gdy Moiżeſz ſiedźiał
6:
ſądząc lud/ á ſtał przed niem lud od
7:
poránku áż do wieczorá.

werset: 14Swiekier Moiżeſzow bacząc tę ie
8:
go z ludem ſpráwę rzekł do niego/
9:
Coż to ieſt co czyniſz z ludem tem?
10:
Przecz ták ſam ſiedźiſz/ á lud wſzy
11:
tek od poránku aż do wieczorá ſtoi
12:
przed tobą?

werset: 15Ná to ták odpowiedźiał Moiżeſz
13:
świekrowi ſwemu/ Iż lud przycho
14:
dźi do mnie rádząc ſie Bogá.

werset: 16Y gdy też iáką ſpráwę máią/ przy
15:
chodzą do mnie/ á ia miedy niemi
16:
rozſądek czynię/ y oznáymuię im v-
17:
ſtáwy y práwá Boże.

werset: 17Ale świekier Moiżeſzow rzekł
18:
do niego/ Nie dobrze to czyniſz.

werset: 18Vſtánieſz y ſam/ y lud ktory ieſt z
19:
tobą/ Abowiem to ná ćię trudno iż
20:
byś ty ſam temu doſyć vczynić mogł.

werset: 19A ták ſłuchay teraz mey rády/ á
21:
Bog będźie z tobą: Ty ſam ſpráwuy
22:
rzecz od ludu do Bogá/ á rzeczy tru
23:
dne odnoś do niego.

werset: 20A ony też náuczay vſtaw y praw/
24:
vkázuiąc im drogę ktorą chodźić má
25:
ią/ y iáko ſie ſpráwowáć máią.

werset: 21Obierzże tedy miedzy ludem męże
26:
ſtáteczne/ bogoboyne/ prawdźiwe/
27:
y ktorzy łákomſtwo w nienawiśći
28:
máią/ á poſtánow nád niemi przeło
29:
żone/ tyſiącniki/ ſetniki/ pięćdźieſią
30:
tniki/ y dźieſiątniki.

werset: 22Ktorzy ná káżdy czás będą lud ſę
31:
dźić/ á wſzelką rzecz trudną do ćie-
32:
bie odnoſić będą/ ále ty drobnieyſze
33:
rozſądzą ſámi/ á tákći pracey vlżą/
34:
gdy z tobą ten vrząd ponioſą.

werset: 23Tho ieſli vczyniſz z roſkazánia
35:
Bożego/ możeſz potrwáć/ y lud ten
36:
tym ſpokoynieyſzy rozeydźie ſie do
37:
mieyſcá ſwego.

werset: 24Tedy Moiżeſz náſláduiąc rády
38:
świekrá ſwego/ vczynił ták wſzyt-
39:
ko iáko mu on powiedźiał.

werset: 25Y wybrał Moiżeſz ze wſzego lu-
40:
du Izráelſkiego męże ſtáteczne/ kto
41:
re poſtánowił przełożonemi nád lu
42:
dem/ Tysiącniki/ ſetniki/ pięćdźie-

strona: 41


kolumna: b
ſiątniki/ y dźieſiątniki.

werset: 26Ktorzy ſądźili lud czáſu káżde-
1:
go/ A ieſli było co trudnego/ do Mo
2:
iżeſzá odnoſili/ ále wſzytki drobniey
3:
ſze ſpráwy ſámi odpráwowáli.

werset: 27A thák Moiżeſz puśćił od ſiebie
4:
świekrá ſwego/ ktory ſie wroćił do
5:
źiemie ſwey.

rozdział: 19
KApitu. 191. Bog w Synái czyni nápominánie/ y
6:
obietnice do ludu. 9. Aby ſie gotowáli ku
7:
słuchániu y prziymowániu z vczćiwośćią
8:
słow Páńſkich. 12. Zákazano im przyſtępo-
9:
wáć do gory. 16. Ná ktorą gorę ſtąpił Pan
10:
z trąbieniem/ grzmieniem/ z ogniem/ y z
11:
wielkiem ſtráchem. 24. Gdźie tylko ſam
12:
Moiżeſz y Aaron pryſtąpili.
werset: 1
M
Ieſiącá trze-
13:
ćiego po wyſzćiu z
14:
ziemie Egiptſkiei/
15:
przyſzli Izráelczy-
16:
cy tegoż dniá do pu
17:
ſzczey Synái.

werset: 2Bo wyſzedſzy z Ráfidym/ tám
18:
przyſzli y rozbili namioty ſwe/ wo-
19:
ney puſzczey przećiw gorze.

werset: 3x A Moiżeſz wſtąpił do Bogá/
20:
ktorego był Pan z gory záwołał do
21:
ſiebie/ ták mowiąc kniemu/ To opo
22:
wieſz domowi Iakobowemu/ á od
23:
nieſieſz to Izráelitom.
x Dźiei. 7. v. 38.

werset: 4x Widźieliśćie com vczynił Egi-
24:
ptcyánom/ y iákom was práwie no
25:
ſił iako ná Orlich ſkrzydłách/ á przy
26:
wiodłem was do ſiebie.
x W. 5. Mo. 29. v. 20

werset: 5" Teraz tedy ieſliż mi poſłuſzni
27:
będźiećie/ á ſtrzedz będźiećie przy-
28:
mierza mego/ zoſtániećie właſnem
29:
ludem moiem nád ine wſzytki na-
30:
rody: x Aczkolwiekći ieſt wſzythká
31:
ziemiá moiá.
" W. 5. Mo. 5. v. 20. x Pſal. 24. v. 1.

werset: 6x Y będźiećie v mnie kroleſtwem
32:
kápłáńſkiem/ á narodem ſwiętym/
33:
A tyć ſą ſłowá ktore ty opowieſz I-
34:
zráelitom.
x. 1. Piotr. 2. v. 9.

werset: 7Tedy Moiżeſz przyſzedł potym/
35:
á wezwał k ſobie ſtárſzych z ludu/ y
36:
opowiedźiał im wſzytko to co Pan
37:
roſkazał iemu.

werset: 8Y odpowiedźiał lud wſzytek te-
38:
mi ſłowy ſpołu/ Wſzytko to co Pan
39:
roſkázuie vczyniemy: Thedy záſię
40:
Moiżeſz odnioſł Pánu odpowiedź
41:
od ludu.

werset: 9Rzekł zátym Pan Moiżeſzowi/
42:
Oto ia idę do ćiebie w ćiemnem o-
43:
błoku/ áby lud ſłyſzał gdy do ćiebie
44:
mowić będę/ dla thego iżbyć też ná

strona: 41v

EXODVS. Zakon.

kolumna: c
wieki wierzyli/ Abowiem Moiżeſz
1:
opowiedźiał był Pánu ſłowá ludu
2:
onego.



strona: 43v

Práwá á ſądy poſpolite. EXODVS.

kolumna: c
rozdział: 23
werset: 4x Ieſlibyś ználazł wołu ábo oſłá
1:
błędnego/ ktoryby był nieprzyiaćie-
2:
lá twego/ tedy mu go odwiedź.
x w. 5. Mo. 22. v. 1.

werset: 5D Ieſlibyś też widźiał oſłá nie-
3:
przyiaćielá twego/ ktory ſie pod brze
4:
miony powálił/ nie opuſzczay go/
5:
ále owſzem go rátuy.
D Ieſliż osłá nieprzyiaćielſkiego rátowáć ſie godźi/ tedy dáleko więcey iego ſámego.

werset: 6Nie będźieſz wywrácał ſądu vbo
6:
giemu twemu/ przy ſpráwie iego.

werset: 7Od rzeczy fáłſzywey vchodź dále
7:
ko/ x niewinnego y ſpráwiedliwego
8:
nie zábiyay/ Abowiem ia złoſniko-
9:
wi nie odpuſzczę.
x Dániel. 13. v. 53.

werset: 8x Niebędźieſz brał dárow/ gdyż
10:
y roſtropne záſlepiáią dáry/ á po-
11:
wieśći ſpráwiedliwych podwrá-
12:
cáią.
x w. 5. Mo. 16. v. 19. Ekkle. 20. v. 31.

werset: 9Przychodniowi przykrośći nie
13:
czyń/ bo wiećie co ieſt zá vmyſł go-
14:
śćinny/ gdźieżeśćie y ſámi x gośćmi
15:
byli w Egiptſkiey źiemi.
x w. 1. Mo. 46. v. 5.

werset: 10x Przez ſześć lat polá twe záſie-
16:
wáć będźieſz/ y pożytki z nich bráć bę
17:
dźieſz.
x w. 3. Mo. 25. v. 3.

werset: 11Ale ſiodmy rok gdy przyidźie/ zá
18:
niechaſz ich/ á zoſtáwiſz ie vbogiem
19:
z ludu twego by ſie z nich żywili/ á
20:
co pozoſtánie/ źwierzętá polne tym
21:
ſie kármić będą: Atoż vczyniſz z win
22:
nicą twą/ y z ſády oliwnemi.

werset: 12x E Przez ſzeſć dni wykończyſz ro-
23:
boty twoie/ ale dniá ſiodmego od-
24:
poczynieſz/ áby woł twoy/ oſieł twoi/
25:
y ſyn ſłużebnice twey/ y tákże gość/
26:
wytchnęli ſobie.
x Wyżſzey. 20. v. 9. E Obchody ktore należą ku chwale Bożey/ tu ſpołem ſą znieſione miedzi poſpolite práwá/ bo przełożeni o tim czuć máią/ áby o nich rádźili y bronili ich.

werset: 13Wſzytko co wam powiedźiał
27:
z pilnośćią záchowywayćie. A pá-
28:
miątki namnieyſzey o Bogach cu-
29:
dzych nie czyńćie/ á niech áni poſtoi
30:
w vśćiech wáſzych.

werset: 14Trzykroć do roku Swiętá me ob
31:
chodźić będźiećie.

werset: 15" Swięto Przáſnikow iedząc nie
32:
kwáſzone chleby przez ſiedḿ dni/
33:
thák iákom wam roſkazał święććie
34:
mieſiącá Abib/ bowiemeſćie weń wy
35:
ſzli z Egiptu/ x A z prożnemi ręko-
36:
má żaden ſie przed mię nie vkázuy.
" Wyżſzey. 13. v. 3. 15. x Ekkle. 35. v. 6.

werset: 16x Swięto Zniw zboż pierworo-
37:
dnych z robot twoich/ ktoreś ſiał ná
38:
polu twem/ y Swiętho Zbieránia
39:
przy dokończeniu roku/ gdy twe zbo
40:
ża z polá zbierzeſz.
x Niżey. 34. v. 22. W. 5. Moi. 16. v. 16.

werset: 17Trzykroć do roku wſzytki męż-
41:
czyżny twoie vkażą ſie przed Páná
42:
Bogá.

werset: 18Nie będźieſz ofiárował krwie o-
43:
fiáry moiey z kwáſzonem chlebem/
kolumna: d
A F tłuſtość ſwiętá mego niezoſtá-
1:
nie do iutrá.
F Abo ofiáry moiey/ Bo słowá Zydowſkie znáczą świętho ábo bydlę/ ktore było ofiárowáne.

werset: 19x Napierwſze zboże z polá twe-
2:
go/ przynieſieſz w dom Páná Bogá
3:
thwego: " Kozlęćiá nie warz we
4:
krwi máćierze iego.
x Niżey. 34. v. 26. " w. 5. Mo. 14. v. 21.

werset: 20Ia poſlę przed tobą Anyołá kto
5:
ry ćię będźie ſtrzegł w drodze/ á przy
6:
wiedźie ćie ná mieyſce/ thobie przez
7:
mię nágotowáne.

werset: 21Thegoż ſie ſtrzeż/ á bądź poſłu-
8:
ſznem głoſowi iego: Nie gnieway-
9:
że go/ boć nie odpuśći grzechom wá
10:
ſzym/ bowiem w niem ieſth G imię
11:
moie.
G To ieſt odemnie ma moc y powagę ſwoię.

werset: 22Ieſliż głoſu iego ſłucháć będźieſz/
12:
á vczyniſz wſzytko co ia powiem/
13:
twoiem nieprzyiaćiołom będę nie-
14:
przyiaćielem/ á vtrapię wſzytki kto
15:
rzy ćiebie trapić będą

werset: 23x Anyoł moy poydźie przed tobą/
16:
á wprowádźi ćię do H Amorreyczy
17:
ká/ Heteyczyká/ Ferezeyczyká/ Chá
18:
náneyczyká/ Heweyczyká/ y Iebu-
19:
zeyczyká/ ktore ia wygłádzę.
x Niżey. 33. v. 22. W. 5. Mo. 7. v. 21. Iozue. 24. v. 11. H Narodowie ći mieſzkáli w ziemie Chánáneyſkiey.

werset: 24Niechwalże Bogow ich/ áni im
20:
ſłuż/ y nienáſláduy ſpraw ich/ Ale
21:
ſprzewracaſz y pokruſzyſz obrázy
22:
ich.

werset: 25Ale wy chwálić będźiećie Pá-
23:
ná Bogá ſwego/ kthory tobie da
24:
pokarm y napoy obfity/ á niemocy
25:
oddalę od ćiebie.

werset: 26x Zadna w źiemi twey nie poro-
26:
dźi płodu martwego/ áni będźie nie
27:
płodna/ A ia wypełnię dni wieku
28:
twoiego.
x W. 5. Mo. 7. v. 14.

werset: 27Poſlę ſtrách ſwoy przed tobą/ á
29:
wymorduię káżdy narod do ktorego
30:
prziydźieſz/ á thák przed tobą káżdy
31:
twoy nieprzyiaćiel vćiekáć muſi.

werset: 28x Puſzczę też przed tobą ſierſze-
32:
nie/ kthorzy wypędzą/ Heweyczy-
33:
ká/ Chánáneyczyká/ y Heteyczyká/
34:
przed tobą.
x w. 5. Mo. 7. v. 20. Iozu. 24. v. 12.

werset: 29Nie wypędzęć ich przed tobą w ie
35:
dnem roku/ by ſnadź źiemiá nie ſpu
36:
ſthoſzáłá/ á iżby ſie źwierzętá leśne
37:
tám przećiw tobie nierozmnożyły.

werset: 30Ale ie po lekku wypędzę przed to-
38:
bą/ áż ſie ty rozrodźiſz/ á poſiędźieſz
39:
źiemię.

werset: 31Y záłożę gránice twe od morzá
40:
czerwonego/ áż do morzá Páleſtyń
41:
ſkiego/ á I od puſzczey áż do K rzeki/
42:
dawſzy w ręce twe mieſzkáiące w
I Tá puſzcza ieſt Sur w Egiptu. K Tá rzeká ieſt Eufrátes.


strona: 44

Cerymonie Wtore Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 44.

kolumna: a
tey kráinie/ ktore ia wypędzę przed
1:
tobą.



strona: 46

Wtore Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt 46.

kolumna: a
rozdział: 26
werset: 6Vczyniſz też pięćdźieſiąt złotych
1:
haczkow ku ſpinániu opon iedná ku
kolumna: b
drugiey: A thákći będźie ſpráwion
1:
przybytek.
kolumna: a-b
Kortyny Cherubiny háftowáne.grafika
kolumna: a
A
Dzieſięć kortyn Cherubini/ to
1:
ieſt/ obrázy twarzy ludzkich z
2:
ſkrzydłámi/ háftowáne: ktore
3:
były pirwſze przybytku nákry
4:
ćie/ y owſzem z nich ſam był
5:
przybytek. Bo ony korthyná-
6:
mi włoſiánemi/ y ſkorámi bá-
7:
rániemi czerwono fárbowá-
8:
nemi/ y borſzukowemi/ z wierz
9:
chu nákrywano.
10:
A E
Szerza kortyn ná cztery łok-
11:
ćie.
A D
Dłuża ná dwádźieſćiá y oſḿ
12:
łokiet. Abowiem od A. áż do
13:
B. ieſt oſḿ łokiet: A od B. áż
14:
C. ieſt dwánaſćie łokiet (á toć
kolumna: b
ieſt ſzerza przybytku) á od C. áż
1:
do D. oſḿ łokiet. To wſzytko czy
2:
ni 28. łokiet wzdłuż.
3:
Dłuża ábo wyzſza deſzcżek byłá
4:
ná dźieſięć łokiet: A przetoż thy
5:
kortyny iż tylko 28. łokći miáły w
6:
zdłuż/ były z obciey ſtrony z Puł-
7:
nocy y od Południá krothſze ied
8:
nem łokćiem/ ták iż nie mogły zá
9:
krywáć deſzczek od ſámego ſpod
10:
ku/ iáko tu málowáno w idźiſz/ iż
11:
ſpodnia ſtroná deſzczek nie ná-
12:
kryta ieſt kortynámi.
E
Haczkow żłotych pięćdzieſiąt.
13:
F G
Petlic Hiácyntowych pięćdźie-
14:
ſiąt ktore haczkámi ſpinano.
kolumna: a-b
Nákryćie z kortyn włośiánych.
kolumna: a
grafikaA. B. Kortyn iedennaſćie włoſiá-
1:
nych ktorych ſzesć z piąćią ſpinano hacz-
2:
kámi y petlicámi/ iáko y kortyn y Cherubi
3:
ny háftowáne. Szerza ich táż kthora y
4:
kortyn Cherubiny háftowánych tho ieſth
5:
cztery łokćie. Dłuza ná trzydźieſći łok
6:
ći/ to ieſt dwiemá łokiet dłuzſze były niż o-
kolumna: b
ny Cherubiny háftowáne/ áby ſie deſzczki
1:
nákrywáły áż do ſámego ſpodku/ iáko thu
2:
widźiſz. A o tych ći to dwu łokiet text z-
3:
miánkę czyni iż zbywáły. C. Szoſta kortyná ktorą odchy-
4:
lano przed namiotem.


kolumna: a
werset: 7Ktemu poſpráwiaſz opony z weł
1:
ny koźiey ná namiot/ pod kthorego
2:
przykryćiem będźie ſtał przybytek/ á
3:
ſpráwiſz do niego iedennaſćie opon.

werset: 8Y będźie iedná oponá ná dłużą
kolumna: b
trzydźieśći łokiet/ á wſzerzą ná czte
1:
ry łokćie/ owa ty iedennaśćie opon
2:
pod iedną miárą będą.



strona: 48v

Cerymonie EXODVS. Vbior nawyżſzego Kápłaná.

kolumna: c
rozdział: 28
werset: 1
W
Zowże thy do
1:
ſiebie Aaroná brá-
2:
tá twego/ y ſyny ie
3:
go ſpołu z niem/ z
4:
pośrzodku ſynow
5:
Izráelſkich/ áby mi
6:
vrząd Kápłáńſki ſpráwowáli/ A-
7:
aron/ Nádáb/ Abiu/ Eleázár/ y I-
8:
támár ſynowie Aaronowi.

werset: 2A ſpráwiſz Aaronowi brátu twe
9:
mu/ ſwięte ſzáty/ kthoremi będźie
10:
známienićie ochędożon.

werset: 3Y rozmowiſz ſie ze wſzythkiemi
11:
dowćipnemi/ ktorem ia nápełnił du
12:
chem vmieiętnoſći/ áby ſpráwili A-
13:
aronowi vbior ku poświęceniu ie-
14:
go/ żeby był kápłanem moiem.

werset: 4Ktory vbior będźie tákowy/ Na
15:
pierſnik/ Efod/ Szátá długa/ Su
16:
knia márſzczona/ Czapká/ y Pás:
17:
Ty ſzáty ſwięthe ſpráwią Aaro-
18:
nowi brátu twemu/ y ſynom iego/ á-
19:
by kápłany moiemi byli.

werset: 5Nábiorą złotá/ Hiácyntu/ ſzár-
20:
łatu/ iedwabiu czerwonego/ lnu
21:
ćienkiego.

werset: 6Y ſpráwią A Efod/ ze złotá/ z hi-
22:
ácyntu/ z ſzárłatu/ z iedwabiu czer
23:
wonego/ y ze lnu kręconego robotą
24:
háftárſką.
A Efod byłá ſukienká krotka bez rękawow/ iákoby pliſzki/ ktorą obłoczono ná wierzch inych ſzat/ A byłá iedná bárzo koſzthowna/ o ktorey tu piſze/ Ale druga proſtha ze lnu dla Lewitow/ y dla inego pokolenia/ Gdyż iedno ſam Biſkup wonem koſztownem chodźił. O czem. 1. Sámu. 7. v. 18.

werset: 7A y niego będą dwá humerały przy
25:
ſzyte do kráiu po obudwu ſtron/ zá
26:
pináiąc ſie ſpołu.

werset: 8A robotá bramu ktory będźie ná
27:
Efod/ tąż robotą niechay będźie ták
28:
iáko y ſámá/ ze złotá/ z hiácyntu/ z
29:
ſzárłatu/ z iedwabiu czerwonego/
30:
y ze lnu kręconego.

werset: 9Wezmi też dwá kámienie Ony-
31:
chiny/ ná ktorych wyriy imioná ſy-
32:
now Izráelſkich.

werset: 10Szeſć ich imion będźie ná iednem
33:
kámieniu/ á drugich ſześć ná dru-
34:
giem/ według ich lat.

werset: 11A wyryi ony dwá kámieniá robotą
35:
ſnycerſką/ iáko rzeżą pieczęći/ ták
36:
iáko idą imioná ſynow Izráelſkich/
37:
czyniąc około nich ſztrefy złote.

werset: 12Y wpráwiſz ony dwá kámieniá w
38:
humerały do Efodu/ áby pámiątką
39:
były Izráelitom/ kthorych imioná
40:
będźie noſił Aaron ná rámionách
41:
ſwych przed Pánem dla wſpomi-
42:
nánia.

werset: 13Spráwiſz też y haczki złote.

werset: 14Y dwá łánczuſzki z złotá ſzczere
43:
go/ rownie plećione nákſtałt ſznur
kolumna: d
kow kthore łancuſzki záłożyſz ná-
1:
haczki.

werset: 15Spráwiſz też y B Napierſnik Są
2:
du/ wyháftowány złothem iáko y
3:
Efod/ z hiácyntem/ z ſzárłatem/ z
4:
iedwabiem czerwonem/ y z kręco-
5:
nem lnem.
B Niektorzy to zową Rácyonał/ ktore było ochędoſtwo/ co ie kłádźiono ná pierſi Biſkupowi/ A dla czego to było/ thedy ſie niżey wykłáda w tym Kapit. v. 29.

werset: 16Będźie gránowity we dwoię/ ná
6:
piądź długi y ſzeroki.

werset: 17Opráwiſz ie kámieńmi we cztery
7:
rzędy/ pierwſzy rząd będźie Sárdy
8:
us/ Topázyon/ y Szmárágd.

werset: 18Drugi rząd będźie Kárbunku-
9:
lus/ Száfir/ y Iáſpiſz.

werset: 19W trzećiem rzędźie Linkuryus/
10:
Achates/ y Ametyſt.

werset: 20W czwartem też rzędźie Chryſo
11:
lit/ Onyx/ y Beryl: A z tych kámieni
12:
káżdy będźie w ſwem złothem oſá-
13:
dzeniu wpráwion.

werset: 21A ná tych dwunaſćie kámienioch
14:
będą dwánaſćie imion ſynow Izrá
15:
elſkich porząd wedle lat/ thák iáko
16:
rzeżą pieczęći/ á ty imioná będą po-
17:
dług dwoygánaśćie pokolenia.

werset: 22Ná tym Nápierſniku ſpráwiſz
18:
Láncuſzki iednákie z ſzczerego zło
19:
tá/ plećioną robotą.

werset: 23A nád tem Napierſnikiem wprá
20:
wiſz dwie Obrączki złote/ z obu koń
21:
cow iego.

werset: 24A ony dwá Láncuſzki złote/ zá-
22:
wleczeſz w Obrączki po końcow
23:
Napierſniká onego.

werset: 25Drugie záſie końce łáncuſzkow/
24:
záwleczeſz zá Oſádzenia v humera
25:
łow/ kthore będą leżeć ná wierzchu
26:
Efodu.

werset: 26Vczyniſz też ieſzcze dwie Obrącz
27:
ce złote/ á przypráwiſz ná drugich
28:
dwu końcoch Napierſniká ze ſpod-
29:
ku ku Efodu.

werset: 27Ktemu vczyniſz dwie Obrączce
30:
złote/ do dwu humerałow v dołu/
31:
gdźie ſie zápina ná wierzchu bra-
32:
mu Efodu.

werset: 28A zwiążą napierſniká z obrączki ie
33:
go z Obrączkámi Efodu/ táśmą Hi
34:
ácyntową/ ták iżby leżał na háfto-
35:
wániu Efodu/ á od niego áby ni-
36:
gdy odięt niebył.

werset: 29Y będźie noſił Aaron imioná ſy-
37:
now Izráelſkich ná ſercu ſwem/
38:
w Napierſniku ſądu/ gdy wnidźie
39:
do mieyſcá ſwiętego/ áby byłá pá-
40:
miąthká wieczna przed Pánem.



strona: 51


kolumna: a
rozdział: 30
werset: 25Z tych rzeczy vczyniſz máść po-
1:
mázowánia ſwiętego máſć oſobną/
2:
obyczáiem áptekárſkiem: A toć bę-
3:
dźie máść pomázánia ſwiętego.

werset: 26Tem pomáżeſz Przybytek zgro-
4:
mádzenia/ y ſkrzynię ſwiádectwá.

werset: 27Tákże Stoł y ze wſzytkiem na-
5:
czyniem iego/ y Lichtarz ze wſzyt-
6:
kiem naczyniem iego/ thákże y Oł-
7:
tarz kádzenia.

werset: 28Y Ołtarz theż palonych ofiar/ ze
8:
wſzytkiem naczyniem iego/ tákże y
9:
Wánnę z Słupem iey.

werset: 29Tákże wſzytki ty rzeczy poſwięćiſz/
10:
áby były naświętſze/ A co ſie go ie-
11:
dno dotknie poświęcone będźie.

werset: 30Pomáżeſz też Aaroná y ſyny ie-
12:
go/ á poświęćiſz mi ie ná vrząd ká-
13:
płáńſki.

werset: 31Tedy nápomniſz Izráelity temi
14:
ſłowy/ Tá máſć ſwięta ma być mnie
15:
ſwiętą y w potomſtwách wáſzych.

werset: 32Ciáło ludzkie nie będźie ią mázá
16:
ne/ áni będźiećie czynić máſći/ kto-
17:
raby they podobna być miáłá/ Abo-
18:
wiem ieſt Swięta/ á wy maćie ią
19:
mieć zá rzecz ſwiętą.

werset: 33Ktoby śmiał tákową máść przy
20:
práwowáć/ ábo ktoby ią cudzoziem
21:
cá pomázał/ niech będźie ſtrácon z
22:
ludu ſwego.

werset: 34Potym ieſcze Pan rzekł Moiże-
23:
ſzowi/ Weźmi rzeczy wonnych/
24:
Bálſamu/ Onychi/ y Gálbanu pa-
25:
chnącego/ też y Kádźidłá czyſtego/
26:
wſzytkiego rowney wagi.

werset: 35A z tego vczyniſz kádzenie won-
27:
ne/ przypráwą áptekárſką zmieſzá-
28:
ne czyſte y ſwięte.

werset: 36A ſtłukſzy to miáłko/ poſtáwiſz
29:
w Przybytku zgromádzenia przed
30:
ſkrzynią świádectwá/ z kąd ſie ia z
31:
tobą rozmáwiáć będę/ A tho też bę-
32:
dźiećie mieć zá rzecz naſwiętſzą.

werset: 37Y nie będźiećie ſobie czynić żadne
33:
go kádzenia temu podobnego/ ábo-
34:
wiem tylko to ſámo ieſt naświętſze
35:
przed Pánem.

werset: 38A ktoby śmiał czynić táką máść
36:
ku woniániu/ then niechay będźie
37:
ſtrácon z ludu ſwego.

rozdział: 31
KApitu. 31.1. Budownicy Przybytká. 13. Pilny ob-
38:
chod Szábátu. 17. Znák miedzy Bogiem y
39:
ludźmi. 18. Tablice świádectwá.
kolumna: b
werset: 1
R
Zekł potym
1:
Pan do Moi-
2:
żeſzá temi ſło-
3:
wy.

werset: 2x Otom ia miá
4:
nowićie wez-
5:
wał ná tę ſprá
6:
wę Bezeleelá Syná Vrowego/ w-
7:
nęká Hurowego z pokolenia Iudá.
x Niżey w. 35. v. 30.

werset: 3Ktoregom ia nápełnił Duchem
8:
Bożem/ mądrośćią/ roſtopnoſćią/
9:
vmieiętnoſćią/ y dowćipem w ká-
10:
żdem rzemieſle.

werset: 4Ku wymyſlániu miſterney ro-
11:
boty ná złoćie/ ná śrebrze/ y ná mie-
12:
dźi.

werset: 5Ktory y kámienie foremnie oſá-
13:
dźi/ y drzewo wyćieſze/ owa káżde
14:
rzemieſło doſtátecznie wypráwi.

werset: 6Przydałem mu theż towárzyſzá
15:
Ooliábá ſyná Achiſámechowego z
16:
pokolenia Dan/ A w ſerce wſzyt-
17:
kich mądrych/ dałem vmieiętność/
18:
áby wyrobili to wſzytko com ia ro-
19:
ſkazał tobie.

werset: 7Naprzod Przybytek zgromádze
20:
nia/ Skrzynię świádectwá/ Wie-
21:
ko ktore nád nią będźie/ y wſzythki
22:
naczynia ku przybytku należące.

werset: 8Sthoł z naczyniem iego/ y Li-
23:
chtarz polerowány/ ze wſzythkiemi
24:
rzeczámi náleżącemi kniemu/ y Oł-
25:
tarz do kádzenia.

werset: 9Tákże Ołtarz dla palonych ofiar/
26:
ze wſzytkiem naczyniem iego/ Wán
27:
nę y z Słupcem iey.

werset: 10Przytym też y Száty ku ſłużbie
28:
przyſłuſzáiące/ y vbior ſwięty Aaro
29:
ná kápłaná z ſzátámi Synow iego/
30:
ku ſpráwowániu kápłáńſtwá.

werset: 11Tudźieſz też y máſći pomázowá-
31:
nia/ y kádzenia wonne w mieyſcu
32:
Swięthem/ ktorzy to wſzytko wy-
33:
práwią/ ták iákom ia roſkazał tho-
34:
bie.

werset: 12Pothym Pan mowił ieſzcze do
35:
Moiżeſzá w ty ſłowá.

werset: 13Ty moẃ do Izráelitow temi ſło
36:
wy/ x Záchowywayćie Szábáthy
37:
moie/ Abowiem miedzy mną y mie-
38:
dzy wámi ten znák ieſt záłożon/ y w
39:
pothomſtwiech wáſzych/ Abyśćie
40:
wiedźieli żeć ia ieſtem Pan kthory
41:
was poświącam.
x Wyżſzey. 20. v. 8. Ezech. 20. v. 12.

werset: 14A ták záchowywayćie Szábát/ á
42:
mieyćie gi zá ſwięty: Ten ktoby gi
43:
śmiał zgwałćić/ niechać vmrze/ A

strona: 51v

EXODVS. Cielec złoti.

kolumna: c
ieſliby też kto robothę iáką wen zá-
1:
czął/ będźie wygłádzon z pośrzod
2:
ludu ſwego.

rozdział: 34


strona: 53


kolumna: b
werset: 31Wezwał ich thedy Moiżeſz/ á

strona: 53v

EXODVS. Podátek ná budowánie Przybytku.

kolumna: c
Aaron y Kſiążętá wſzego zgromá-
1:
dzenia zeſli ſie do niego/ y mowił do
2:
nich Moiżeſz.

werset: 32Potym przyſzli y wſzyſcy ſyno-
3:
wie Izráelſcy/ kthorem roſkazał
4:
wſzytko to co mu powiedźiał Pan
5:
ná gorze Synái.

werset: 33A gdy vczynił koniec rzeczy ſwey
6:
Moiżeſz/ x E záſłonił oblicze ſwoie.
x 2. Korin. 3. v. 13. E Tá zasłoná znáczy mdłość przyrodzenia náſzego/ bo gdy nam zakon przełożon bywa/ tedy słucháiąc nie ſluchamy/ á pátrzáiąc nie widźiemy/ Ale thá winá nie ieſt zakonna/ gdyż on ieſt doſkonáły/ iedno przyrodzenia náſzego ktore ieſt mdłe.

werset: 34Ale kiedy Moiżeſz przychodźił
7:
przed Páná ku rozmowie zdeymo-
8:
wał zaſłonę áż precz wyſzedł: A wy
9:
ſzedſzy mowił do ſynow Izráelſkich
10:
to co mu roſkazano.

werset: 35Tedy Izráelczycy widźieli obli-
11:
cze Moiżeſzowe/ iż ſie iáśniáłá ſko
12:
rá ná twarzy iego: A on kładł zaſło
13:
nę ná twarz ſwą/ áż ſie wrácał ku
14:
rozmowie do Bogá.

rozdział: 35
KApit. 35.2. Pilny obchod Szábátu. 4. Podátki ku
15:
budowániu Przybytku/ y Skrzynie/ Ołta
16:
rzow/ y wſzech przypraw ich. 30. Budowni
17:
cy tych wſzytkich rzeczy.
werset: 1
P
Othym zebrał
18:
Moiżeſz wſzytko
19:
zgromádzenie ſy-
20:
now Izráelſkich/ á
21:
mowił ták do nich/ A Oto ty ſą rzeczy
22:
kthore wam Pan czynić roſkazał.
A Ty ſześć Kápit. oſtátecznych/ máią w ſobie powtarzánie vſtaw Páńſkich/ pierwey opiſánych/ A powtarzánie to bywa dla tego/ áby lud obaczył ſwą niepowolność/ y zátwárdzenie: A wolą Páńſką/ iż on tego chce áby mu powinne posłuſzeńſtwo było oddáne.

werset: 2Przez ſzeſć dni roboty ſwe odprá
23:
wowáć będźiećie/ ále dźień ſiodmy
24:
będźie wam Swięto Szábátu od-
25:
poczynienia Páńſkiego/ ktoby weń
26:
robił niech vmrze.

werset: 3Nie zápalayćie ogniá we wſzyt-
27:
kiem mieſzkániu wáſzem/ w dźień
28:
Szábátu.

werset: 4Powthore mowił Moiżeſz do
29:
wſzytkiego zgromádzenia Izráel-
30:
czykow temi ſłowy/ Thoć ieſt co
31:
wam Pan roſkázuie mowiąc.

werset: 5Złożćie z máiętnoſći ſwych poda
32:
tek Pánu/ x A ktorykolwiek ma do
33:
brą wolą/ ten podatek niech przynie
34:
ſie Pánu/ złoto/ śrebro/ y miedź.
x Wyżſzey. 25. v. 2.

werset: 6B Hiácynt/ ſzárłath/ y iedwab
35:
czerwony/ len ćienki/ y koźią wełnę.
B Pátrz o tym w. 25. kápit. w. 4. wierſzu.

werset: 7Skory ſkopowe czerwono fár-
36:
bowáne/ y ſkory borſukowe/ tákże y
37:
drzewá Sytym.

werset: 8Oliwę ku ſwieceniu/ rzeczy won
38:
ne na máſć pomázowánia/ y ku ká
39:
dzeniu wonnemu.


kolumna: d
werset: 9Kámienie Onychiny/ y kámienie
1:
ktoremi máią być oſádzone/ Efod/
2:
y Napierſnik.

werset: 10A wſzyſcy nádowćipnieyſzy mie
3:
dzy wámi niech ſie zeydą/ á to wſzy
4:
tko co Pan roſkazał ſpráwią.

werset: 11To ieſt Przybytek y namiot iego/
5:
Wierzch iego/ Kolcá iego/ y De-
6:
ſzczki/ Drążki/ Słupy/ y Podſtá-
7:
wki ich.

werset: 12Skrzynię theż y drążki do niey/
8:
Wieko/ y Zaſłonę do namiotu.

werset: 13Przythym Stoł y drążki iego/ y
9:
wſzytko naczynie do niego/ y Chle
10:
by pokłádne.

werset: 14Thákże Lichtarz ku świeceniu z
11:
naczyniém iego/ Lámpy iego/ y O-
12:
liwę ku świeceniu.

werset: 15Pothym Ołtarz ku kádzeniu/ z
13:
drążki iego/ Máſć pomázowánia/
14:
kádzenia wonne/ y Oponę miá-
15:
ſto drżwi Przybytkowych.

werset: 16Ktemu y Ołtarz do palonych o-
16:
fiar/ y z kratą iego miedźiáną/ drąż
17:
ki iego/ y wſzytko naczynie należą-
18:
ce kniemu/ tákże y Wánnę z Słu-
19:
pcem iey.

werset: 17Potym Opony do Sieni/ Słupy
20:
iey z Poſtáwki ich/ y Oponę miá-
21:
ſto drzwi v Sieni.

werset: 18Przytym Kołki około Przybyt-
22:
ku y ſieni/ y z powrożki ich.

werset: 19Tudźieſz Száty ku poſługowá
23:
niu/ w ktorych będą ſłużyć ná miey-
24:
ſcu Swiętem: Y ſwięte Száthy
25:
Aaroná kápłaná/ y ſzáty Synow ie
26:
go/ áby ták vrząd kápłáńſki ſpráwo
27:
wáli.

werset: 20Tedy wſzytko zgromádzenie ſy-
28:
now Izráelſkich/ wyſzli od obliczno
29:
śći Moiżeſzowey.

werset: 21A ile ich było ktorych to ſercá ru-
30:
ſzyło/ á mieli dobrą wolą przycho-
31:
dźili á znoſili podatek Pánu/ ná bu
32:
dowánie Przybythku zgromádze-
33:
nia/ y ku ochędoſtwu iego/ tákżená
34:
robotę ſzat ſwiętych.

werset: 22A nie tylko mężowie/ ále też y nie
35:
wiáſty z ſwey chući/ przynoſiły za-
36:
pony/ nauſznice/ pierśćienie/ y má
37:
nuelle/ á wſzytki klenoty złote: O-
38:
wa káżdy przynoſił podathek złotá
39:
Pánu.

werset: 23Tákże ktory kolwiek miał Hiá-
40:
cynt/ ſzárłat/ iedwab czerwony/
41:
len ćienki/ wełnę koźią/ ſkory ſkopo-
42:
we czerwono fárbowáne/ ſkory bor-
43:
ſukowe/ wſzytko to przynoſili.



strona: 55v


kolumna: d
rozdział: 38
werset: 30Z ktorych poſpráwował Podſtá
1:
wki do Drzwi Przybytku zgromá

strona: 56

Kſztáłt przybytku Páńſkiego/ y vbiorow nawyżſzego kápłaná. Wtore Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 56.

kolumna: a
dzenia/ y Ołtarz miedźiány z Ro-
1:
ſztem iego Miedźiánem/ y ze wſzyt
2:
kiem naczyniem náleżącem k niemu

werset: 31Tákże y Podſtawki około Sie-
3:
ni/ Podſtáwki v drzwi do ſieni/ y
4:
kołki wſzytki do Przybytku/ y do ſie
5:
ni wſzędy w około.

rozdział: 39
KApit. 39.1. Kſztałt vbiorow y Szat Biſkupich/
6:
32. Dokończon Przybytek zgromádzenia/
7:
y wſzytek ſprzęt do niego náłeżący.
werset: 1
P
Orobili też z hi
8:
ácyntu/ z ſzarła-
9:
tu/ z iedwabiu czer
10:
wonego/ ſzáty ku
11:
poſługowániu ná
12:
mieyſcu świętem:
13:
A ſpráwili odźienie święte Aaro-
14:
nowi/ thák iáko był Pan roſkazał
15:
Moiżeſzowi.

werset: 2A ták ſpráwił Efod ze złotá/ z hi
16:
ácyntu/ z ſzárłathu/ z czerwonego
17:
iedwabiu/ y ze lnu kręconego.

werset: 3Y nábreytowáli Blach złotych/ z
18:
ktorych náſtrzygli ćienkich sztref ku
19:
przeplátániu miedzy hiácynt/ ſzár-
20:
łat/ y iedwab czerwony/ y miedzy
21:
len ſubtelny/ robotą háftárſką.

werset: 4A do tego Efodu ſpráwili dwá
22:
humerały/ kthore po obu ſtron ná
23:
kráioch ſie zápináły.

werset: 5Robotá też Bramu temże kſztał
24:
tem byłá iáko y Efod/ to ieſt ze zło-
25:
tá/ z hiácyntu/ z ſzárłatu/ z czerwo
26:
nego iedwabiu/ y z kręconego lnu/
27:
ták iáko był Pan roſkazał Moiże-
28:
ſzowi.

werset: 6Ktemu wygotowáli kámienie
29:
Onychiny/ opráwione złotem oſá-
30:
dzeniem/ wyrywſzy imioná Sy-
31:
now Izráelſkich/ robotą ſnycerſką/
32:
iáko pieczęći rzeżą.

werset: 7A ony wpráwili po obu ſtron E-
33:
fodu w humeralech/ áby były pá-
34:
miątką Synom Izráelſkiem/ ták iá
35:
ko roſkazał Pan Moiżeſzowi.

werset: 8Spráwił też y Napierſnik há-
36:
ftárſką robotą/ tákowąż rownie/ iá
37:
ka byłá robotá Efodu/ ze złothá/ z
38:
hiácyntu/ z ſzárłathu/ z iedwabiu
39:
czerwonego/ y ze lnu ſubtelnie krę-
40:
conego.

werset: 9A vczynili Napierſnik on ná czte
41:
ry gráni/ y ſowity/ ktory był w dłuż
42:
ná piędźi/ á w ſzerz ná piędźi.

werset: 10Y oſádźili go cztermi rzędy ká-
kolumna: b
mieni/ w pierwſzem rzedźie był
1:
Sárdyus/ Thopázyus/ y Szmá-
2:
rágd.

werset: 11W drugiem rzędźie Kárbunku
3:
lus/ Száfir/ y Iáſpis.

werset: 12W trzećiem záſie rzędźie/ Linku
4:
ryus/ Achátes/ y Ametyſt.

werset: 13Ná oſtátku w czwartem rzędźie/
5:
Chryſolit/ Onyx y Beryl/ ktore w-
6:
ſzytki kámienie były opráwione o-
7:
ſádzeniem złotem.

werset: 14A ták onych kámieni było dwá-
8:
naśćie z imiony Synow Izráel-
9:
ſkich wyrytych/ robotą iáko rzeżą pie
10:
częći/ według dwoygánaśćie poko
11:
lenia Izráelſkiego/ iáko ktorego by-
12:
ło imię.

werset: 15Poczynili też łáncuſzki v obu-
13:
dwu końcow napierſniká ná wierz
14:
chu/ ktore były z ſzczerego złotá/ mi
15:
ſternie plećioną robotą ſpráwione.

werset: 16Spráwili theż dwá Haczki/ y
16:
dwie obrączce złote/ á ony dwie o-
17:
brączce przypráwili do obu końcow
18:
Napierſniká.

werset: 17A do onych záwlekli dwá łáncu
19:
ſzki złote/ po końcoch napierſniká.

werset: 18Potym drugie końce obu łáncu-
20:
ſzkow/ záwlekli do onych dwu hacz
21:
kow/ ktore byli przypráwili ná wie-
22:
rzchu humerałow v Efodu.

werset: 19Przytem vczynili drugie dwie o-
23:
brączce złote/ ktore do obu końcoch
24:
Napierſniká ná doł przypráwili po
25:
kráioch ku Efodowi.

werset: 20Spráwili też dwie drugie obrą
26:
czki złote/ ktore przypráwili do krá-
27:
iow humerálnych v Efodu/ przeći
28:
wko onemu gdźie ſie v dołu końce
29:
ſchodźiły ná háftowániu Efodo-
30:
wem.

werset: 21Y przywiązáli napierſnik od o-
31:
brączek iego áż do obrączek Efodo-
32:
wych/ táśmą hiácyntową/ áby ták
33:
było ná onem háftowániu Efodo-
34:
wem/ á iżby napierſnik nie był odięt
35:
od Efodu/ ták iáko był Pan roſka
36:
zał Moiżeſzowi.

werset: 22Potym ſpráwili pod Efod ſzátę
37:
wſzytkę hiácyntową/ tkáckiey ro-
38:
boty.

werset: 23A v wierzchu iey vczynili roſpor/
39:
y około onego roſporu vczynili bram
40:
w páncerzowy wzor plećiony/ iżby
41:
ſie nie rozerwał.

werset: 24A v podołká ſzáty oney poczynili
42:
gałki ná kſztałt pomágránatow/ z
43:
hiácyntu/ z ſzárłathu/ z iedwabiu

strona: 56v

Vbior nawyżſzego kápłáná. EXODVS.

kolumna: c
czerwonego y ze lnu kręconego.

księga: Lev.


strona: 58v


kolumna: c
rozdział: 3
werset: 2Y położy rękę ſwą ná głowie o-
1:
fiáry ſwoiey/ á zárznie ią przed drz-
2:
wiámi przybytku zgromádzenia/
3:
A Kápłani Synowie Aaronowi
4:
kreẃ iey wyleią wkoło na wierzchu
5:
ołtarzá.

werset: 3Potym z oney ſpokoyney ofiáry/ bę
6:
dźie ſpráwował zápaloną ofiárę Pá
7:
nu/ x to ieſt tłuſtoſć ktora okrywa w
8:
nętrznoſći y wſzytkę tłuſtoſć z nich.
x w. 2. Mo. 29. v. 13.

werset: 4Wyimie też B dwie nerce z tłuſto
9:
ſćią ich/ ktora ieſt przy polędwicách/
10:
y odźiedzę ktora ieſt około wątroby
11:
z nerkami.
B Ty cząſtki popalone známionuią vmartwienie ſtárego Adámá/ y z pożądliwoſćiámi iego/ Abowiem w tych cząſtkách nawięthſza pożądliwoſć ſie w człowiecze okázuie.

werset: 5A ſynowie Aaronowi ſpalą tho
12:
ná ołtharzu ſpołu z ofiárą paloną/
13:
ktorą włożą ná ſtos drew w ogniu/
14:
A táć ieſt ofiárá palona ku wdźię-
15:
czney wonnoſći Pánu

werset: 6Ale ieſliż tá ofiárá będźie z owiec
16:
ku ſpráwowániu ſpokoyney ofiáry
17:
Pánu/ ſámiec abo ſámicá/ thedy ią
18:
niech ofiáruie zdrową.

werset: 7Będźieli chćiał za ſwą ofiárę od-
19:
dáć báráná/ tedy go niech przynieſie
20:
przed oblicznoſć Páńſką.

werset: 8A wloży rękę ná głowę ofiáry
21:
ſwoiey/ y zárznie ią przed przybyt-
22:
kiem zgromádzenia/ thámże ſyno-
23:
wie Aaronowi pokropią w koło ná
24:
wierzch ołtarzá krew iey.

werset: 9Y będźie ták ſpráwował z oney ſpo
25:
koyney ofiárę zápaloną Pánu/ Wy-
26:
bierze tłuſthość iey/ y ogon cáły od
27:
grzbietá/ Też wyimie błonę kthora
28:
ieſt około podrobow/ ze wſzytką tłu
29:
ſtośćią ich.

werset: 10Wyimie też dwie nerce z tłuſto-
30:
śćią ich/ kthora ieſt przy polędźwi-
31:
cách/ z odźiedzą ktora ieſt około wą
32:
troby/ y z nerkámi.

werset: 11Potym kápłan zápali to ná ołta
33:
rzu/ iáko wdźięczną potráwę Pá-
34:
nu z ofiáry zápaloney.

werset: 12Ieſliżby też oná ofiárá byłá z koz/
35:
tedy ią niech przynieſie przed oblicz-
36:
ność Páńſką.

werset: 13A położywſzy rękę ſwą ná gło-
37:
wie iey/ zárznie ią przed przybyth-
38:
kiem zgromádzenia/ tám że ſynowie
39:
Aaronowi pokropią krwią iey w ko
40:
ło ná ołtarzu.

werset: 14Y ſpráwi z niey zápaloną ofiárę
41:
Pánu/ wyiąwſzy błonę y tłuſtość
42:
wſzytkę/ ktora ieſt około podrobow.

werset: 15Wyimie też dwie nerce z tłuſtoſćią
43:
ich/ ktora ieſt przy polędzwicách/ z o-
kolumna: d
dźiedzą ktora ieſt około wątroby/ y
1:
z nerkámi.

werset: 16A to kápłan ſpali ná Ołtharzu/
2:
iáko wdźięczną potráwę Pánu z o-
3:
fiáry zápaloney. Bo wſzythká tłu-
4:
ſtość ieſt Páńſka.

werset: 17A ták tę vſtáwę wieczną y w po-
5:
tomſtwách wáſzych/ gdźiekolwiek
6:
iedno mieſzkáć będźiećie záchowy-
7:
wayćie: Zadney też C tłuſtośći ani
8:
krwie iádáć nie będźiećie.
C Ieſć tłuſtoſć známionuie być człowiekiem wedle ćiałá żywiącem/ A pić kreẃ známionuie być okrutnikiem.

rozdział: 4
KApitu. 4.2. Ofiárá zá grzech niewiádomośći. 3. Ták
9:
kápłáńſki. 13. Iáko wſzego poſpolſtwá I-
10:
zráelſkiego. 23. Ták Kſiążęcy, 27. Y iák téż
11:
człowieká iednego z ludu poſpolitego.
werset: 1
N
Ad to m-
12:
owił Pan do
13:
Moiżeſzá w
14:
ty ſłowá.

werset: 2Mow thák
15:
do Synow I-
16:
zráelſkich/ Gdi
17:
by ktożkolwiek z niewiádomoſći z-
18:
grzeſzył przećiw ktoremu roſkazá-
19:
niu Páńſkiemu/ przez ktore co záká
20:
zuie/ á wykroczyłby przećiw ktore-
21:
mu z nich.

werset: 3Ieſliby kápłan pomázány A zgrze
22:
ſzył iáko ieden z ludu poſpolitego/
23:
tedy niech zá grzech ſwoy ktorego ſie
24:
dopuśćił/ ofiáruie ćielcá zdrowego
25:
Pánu.
A Drudzy ták wykłádáią. Ieſliby kápłan przywiodł w grzech lud poſpolity.

werset: 4Y przywiedźie ćielcá onego do drzwi
26:
przybytku zgromádzenia/ przed o-
27:
bliczność Páńſką/ á włoży rękę ná
28:
głowę ćielcowi/ y zábije go przed
29:
Pánem.

werset: 5A on pomázány kápłan weźmie
30:
krew ćielcowę/ y wnieſie ią do przy-
31:
bytku zgromádzenia.

werset: 6Omoczy pothym pálec ſwoy we
32:
krwi/ á ſiedḿ kroć ią kropić będźie
33:
przed Pánem/ przećiw zaſłonie mie
34:
ſcá ſwiętego.

werset: 7Tenże kápłan pomáże krwią oną
35:
rogi v Ołtarzá kádzenia wonnego
36:
przed Pánem/ ktory Ołtarz ieſt w
37:
przybytku zgromádzenia: A wſzyt-
38:
kę krew ćielcowę ktora zoſtánie/ wy
39:
leie v ſpodku ołtharzá palonych o-
40:
fiar/ ktory ołtarz ſtoi w ſámem we-
41:
śćiu v przybytku zgromádzenia.

werset: 8Y wyimie wſzytkę tłuſtoſć z niego
42:
zá grzech/ naprzod błonę ktora ieſt
43:
około podrobow/ y wſzytkę tłuſtoſć
44:
z nich.



strona: 61


kolumna: a
rozdział: 7
werset: 22Potym ták mowił Pan do Mo-
1:
iżeſzá.

werset: 23Powiedz ſynom Izráelſkiem te-
2:
mi ſłowy/ Nie będźiećie ieść żadney
3:
tłuſtoſći wołowey/ ſkopowey/ áni
4:
koźiey.

werset: 24Tłuſtość bydlęćia zdechłego/ ábo
5:
od źwierzęćiá iákiego záiedźionego/ tę
6:
ná káżdą ſwą potrzebę obroćić może
7:
ćie/ á wſzákoż ſie iey ieść nie godźi.

werset: 25Abowiem ktoby śmiał ieſć tłuſtoſć
8:
bydlęćiá zábitego ku ofierze paloney
9:
Pánu/ ten ktory ieść będźie/ niechay
10:
będźie ſtrácon z poſrzod ludu ſwego.

werset: 26Krwieżadney vżywáć nie będźie
11:
ćie/ gdźiekolwiek będźiećie mieſzkáć/
12:
ták z ptakow iáko y z bydląt.

werset: 27A ktobykolwiek krwie pożywáć
13:
śmiał/ ten z pośrzodku ſwych niech
14:
będźie ſtrácon.

werset: 28Ktemu ieſcze mowił thák Pan
15:
Moiżeſzowi.

werset: 29Powiedz ſynom Izráelſkiem w
16:
ty ſłowá/ Kto ſwą ofiárę ſpokoy
17:
ną będźie ofiárował Pánu/ niechay
18:
że przynieſie Pánu dar ku ofierze zá
19:
pokoy ſwoy.

werset: 30Ręką ſwą przynieſie ofiárę ku pa
20:
leniu Pánu/ tłuſtoſć y z pierſiámi/ o
21:
brácáiąc w ofiárowániu ony pierſi
22:
przed Pánem.

werset: 31Potym kápłan ſpali tłuſtość ná
23:
ołtarzu/ á pierſi weźmie ſobie Aa-
24:
ron y ſynowie iego.

werset: 32Lopátkę práwą oddaćie kápła-
25:
nowi ku podnoſzeniu/ odiąwſzy ią
26:
od ſpokoynych ofiar ſwoich.

werset: 33Kto theż ofiárowáć będźie kreẃ
27:
y tłuſtość ofiar ſpokoynych z ſynow
28:
Aaronowych/ then ſobie zá ſwoy
29:
dźiał weźmie łopátkę práwą.

werset: 34Abowiem pierſi obrácáne/ y łopát
30:
kę podnoſzoną/ wźiąłem od ſynow
31:
Izráelſkich z pokoynych ofiar ich/ á
32:
oddałem ie Aaronowi kápłanowi
33:
y ſynom iego/ wiecznem práwem
34:
miedzy ſyny Izráelſkiemi

werset: 35D Toć ieſt pomázánie Aaroná y
35:
ſynow iego z ofiar zápalonych Pá-
36:
nu/ od dniá onego w ktory ie ſobie
37:
wezwał ná vrząd kápłáńſki.
D To Aaron y ſynowie iego będą mieć miáſto zapłáty dla pomázánia ſwego.

werset: 36To co iem Pan roſkazał oddá-
38:
wáć/ od dniá onego kiedy ie pomázał
39:
miedzy ſyny Izráelſkiemi/ dawſzy
40:
iem to práwo wieczne áż ná potom
41:
ne czáſy.


kolumna: b
werset: 37A táć też ieſt vſtáwá ofiary zápa
1:
loney y śniedney/ y zá grzech y zá
2:
wyſtępek/ ofiar też poświącánia/
3:
y ofiáry ſpokoyney.

werset: 38Ktorą ſam Pan roſkazał Moiże
4:
ſzowi ná gorze Synái/ dniá thego
5:
kiedy roſkazał ſynom Izráelſkiem
6:
ſpráwowáć ofiáry Pánu ná pu-
7:
ſzczy Synái.

rozdział: 8
KApitu. 8.1. Poświęcenie Aaroná y ſynow iego. 7.
8:
Vbiory ich. 12. Pomázánie. 14. Ofiáry zá nie
9:
Cielec. 16. Skopi. 26. Chleby nie kwáſzone y
10:
ine obchody.
werset: 1
P
Otym mo-
11:
wił Pan do
12:
Moiżeſzá temi
13:
ſłowy.

werset: 2Weźmi Aa-
14:
roná y ſyny ie-
15:
go z niem/ ſzáty-
16:
ty/ Oley pomázowánia/ Cielcá ofiá
17:
ry zá grzech/ dwu Skopu/ y koſz
18:
Chlebow niekwáſzonych.

werset: 3A zbierz wſzytek lud ku drzwiam
19:
przybytku zgromádzenia.

werset: 4Tedy thák vczynił Moiżeſz iáko
20:
mu był Pan roſkazał/ á zgromádźi
21:
wſzy lud wſzytek do drzwi przybyt-
22:
ku zgromádzenia.

werset: 5Rzekł ták do nich/ Toć ieſt co ro
23:
ſkazał Pan áby ták było.

werset: 6Y przywiodł Moiżeſz Aaroná y
24:
ſyny iego/ á omył ie wodą.

werset: 7Y oblokł go w ſuknią/ á opáſał Pá-
25:
ſem/ y wdźiał nań ſzátę długą/ wło
26:
żył też nań y Efod/ á opáſał go há-
27:
ftowánie Efodu/ y zápiął go weń.

werset: 8Włożył też nań y Napierſnik/ ná
28:
ktorem theż przypráwił Vrym/ y
29:
Tummim.

werset: 9Tákże y Czapkę włożył ná głowę
30:
iego/ przypráwiwſzy do niey ná
31:
przodek Bláchę złotą/ koronę ſwiętą/
32:
ták iáko to był Pan roſkazał Moi-
33:
żeſzowi.

werset: 10Tedy wźiął Moiżeſz Oley pomá
34:
zánia/ y pomázał Przybytek/ y wſzy
35:
tki rzeczy co w niem były/ y poświę
36:
ćił ie.

werset: 11Potym ſiedḿ kroć polał iem oł-
37:
tarz/ y pomázał gi ze wſzytkiem na-
38:
czyniem iego/ Wánnę y z Słupcem
39:
iey/ áby ie poświęćił.

werset: 12Temże też Oleiem pomázánia po
40:
lał głowę Aaronowę/ á pomázaw-
41:
ſzy poświęćił go.



strona: 63v


kolumna: c
rozdział: 11
werset: 37Też ieſliby co z thych rzeczy zde-
1:
chłych wpádło miedzy naſienie kto-
2:
re ſiać máią/ tedy ono zoſtánie czyſte.

werset: 38Ale ieſliby z tych zdechlin wpádło
3:
co miedzy naſienie moczone/ thedy
4:
iuż nieczyſtem ſie ſtánie.

werset: 39Tákże ieſliby ktore źwierzę zde-
5:
chło/ z tych ktorych wam ieść dopu-
6:
ſczono/ á dotknąłby ſie go ktożkol-
7:
wiek/ tedy ten będźie nieczyſtem áż
8:
do wieczorá.

werset: 40A ktoby iadł onę zdechlinę/ ten
9:
powinien vpráć ſzáty ſwe/ á będzie
10:
ſam nieczyſtem áż do wieczorá/ tákże
11:
y ten coby precz wynoſił on śćierw/
12:
vpierze odźienie ſwe/ á będźie przed
13:
ſie nieczyſtem áż do wieczorá.

werset: 41Wſzelka gádźiná płáżáiąca ſie po
14:
źiemi/ obrzydła v was będźie/ áni
15:
iey ieść będźiećie.

werset: 42To co ſie theż po brzuchu włoczy
16:
máiąc cztery ábo więcey nog mie-
17:
dzy gádźinámi/ ktore ſie włoczą po
18:
źiemi/ tych wy ieść nie będźiećie/ bo
19:
ſą obrzydłe.

werset: 43Sámi ſie też nie chćieyćie pyſkłáć
20:
zadną gádźiną/ ábyśćie ſie prze nię
21:
nie zmázáli y ſplugáwili.

werset: 44Abowiem Iam ieſt Pan Bog
22:
wáſz/ x ſtárayćieſz ſie ábyśćie też y
23:
wy ſtáli ſie ſwiętemi/ gdyżem ia ieſt
24:
ſwięty: Nieoſzpeczayćieſz ſie tedy ża
25:
dną gádźiną ktora ſie płáza po źiemi
x 1. Piotr. 1. v. 16.

werset: 45Abowiem Ia ieſt Pan/ ktorym
26:
was wywiodł z źiemie Egipth-
27:
ſkiey/ ábych był Bogiem wáſzem/ á
28:
wy iżbyśćie też ſwiętemi byli/ gdy-
29:
żem ia ieſt ſwięty.

werset: 46A thákować ieſt vſtáwá około
30:
Zwierząt/ Ptakow/ y około wſzech
31:
rzeczy żywych pływáiących w wo-
32:
dách/ y wſzech rzeczy żywych co ſie
33:
włoczą po źiemi.

werset: 47Ku rozeznániu czyſtego y nieczy
34:
ſtego/ á miedzy źwierzęty ktorych ſie
35:
pożywáć godźi/ á kthorych nie go-
36:
dzi.

rozdział: 12
KApitu. 12.Oczyśćienie niewiáſty po porodzeniu.
werset: 1
M
Owił pothym
37:
Pan do Moiżeſzá
38:
temi ſłowy.

werset: 2Powiedz ták ſy-
39:
nom Izráelſkiem/
40:
x Gdy niewiáſtá A
41:
wydawſzy z ſiebie naſienie porodźi
kolumna: d
Mężczyznę/ będźie nieczyſthą przez
1:
ſiedḿ dni/ B według czáſu iáko dłu
2:
go ſwą chorobę miewa.
x Luk. 2. v. 22. A Niekthorzy to wykłádáią/ Począwſzy naſienie/ Ale tu podług Zydowſkie go wykłádu wyłożono ieſt/ Gdy niewiáſtá wydawſzy naſienie z ſiebie/ prziymuie mężczyńſkie naſienie: Z kąd ſie płod rodźi/ A toć ieſt przećiw onem kthorzy powiedáć śmieią neiwiáſthy byc oprocz naſienia/ iáko ſą Nowokrzczeńcy/ ktorzy powiedáią iż Kryſtus nic nie wźiął z Pánny Máryey. B To ieſt thyło dni ile mieſzka oſobno będąc chorą ná przyrodzoną niemoc.

werset: 3x A dniá oſmego obrzeżą ćiáło nie
3:
obrzeſki Mężczyzny onego.
x Luk. 2. v. 21. Ian. 7. v. 22.

werset: 4A oná zoſtánie przez trzydźieśći
4:
y trzy dni/ we krwi oczyśćienia ſwe
5:
go/ y niedothknie ſie żadney rzeczy
6:
ſwiętey/ C áni wnidźie do mieſcá
7:
ſwiętego/ áż ſie wypełnią dni oczy-
8:
śćienia iey.
C Tá Cerymonia ktemu wiedźie człowieká/ áby obaczył wielkość grzechu/ ktory oſzpeca poczęćie y národzenie iego/ ták iáko było poſzpećiło y przodki iego: Aczkolwiek poczęćie y národzenie ſámo z ſiebie wdźięczne ieſt Pánu Bogu/ A ták to ieſt ku náuce tu przełożono káżdemu/ áby ſie brzydźił grzechem ſwem pierworodnem/ máiąc gi w obmieerżeniu.

werset: 5A ieſliż porodźi Dźiewkę/ przez
9:
czternaśćie dni nieczyſtą będźie/ to
10:
ieſt/ po dwá kroć thák długo iáko
11:
miewa ſwą chorobę/ á zoſtánie we
12:
krwi oczyśćienia ſwego/ przez ſzeſć
13:
dźieſiąt y ſześć dni.

werset: 6Gdy ſie potym wypełnią dni oczy
14:
ſćienia iey/ ták po Synaczku iáko y
15:
po Dźieweczce/ przynieſie ná ofiárę
16:
paloną báráná łońſzczaká/ y gołę-
17:
biątko/ ábo ſynogárlicę ná ofiárę zá
18:
grzech/ á tho odda Kápłanowi v
19:
Przybytku zgromádzenia.

werset: 7Kthorego on ofiárowáć będźie
20:
przed Pánem/ á będźie ſie modlił zá
21:
nią/ y oczyśći ią od płynienia krwie
22:
iey: Táć ieſt tedy vſtáwá około nie-
23:
wiáſty/ kthora porodźi Syná ábo
24:
Dziewkę.

werset: 8Ale ieſliż ſie zdobyć niemoże ná bá
25:
ráná/ tedy niech weźmie parę ſyno-
26:
gárlic/ ábo parę gołąbiąt/ iedno ku
27:
ofierze paloney/ á drugie ná ofiárę
28:
zá grzech/ tedy ſie zá nią będźie mo-
29:
dlił kápłan/ á ták oczyſćioną będźie.

rozdział: 13
KApitu. 13.Iáko kápłan ma rozeznáć gdźie trąd á
30:
gdzie nie trąd/ y o oczyścieniu iego.
werset: 1
P
Othym ie-
31:
ſzcze mowił
32:
Pan do Mo-
33:
iżeſzá y do A-
34:
aroná w ty ſło
35:
wá

werset: 2A Człowiek
36:
ktoryby miał ná ſkorze ćiáłá ſwego
37:
guzy/ ábo liſzáie/ ábo białe blizny/
38:
ták iżby ſie ná ſkorze ćiáłá iego przy-
39:
miot trądu okazał/ táki ma być przy
40:
wiedźion przed kápłaná Aaroná/
41:
ábo przed ktorego inego kápłaná z
42:
ſynow iego.
A Trąd tákowa zmázá o ktorey ſie tu wſpomina/ známionuie trąd y nieczyſtothę grzechu/ kthorego rozſądek ná ſámego thylko Kryſtuſá Páná/ prawdźiwego kápłaná náleży/ ktory ſie thu znáczy przez Aaroná.



strona: 66


kolumna: a
rozdział: 14
werset: 48Ale ieſliby przyſzedſzy obaczył ká
1:
płan/ iż ſie nie ſzerzy záráżenie w do
2:
mu onem/ potym gdyby gi potyn-
3:
kowano/ tedy zezna iż ieſt czyſty/ á
4:
bowiem zginęło záráżenie ono.

werset: 49A ták ku oczyśćieniu onego do-
5:
mu/ weźmie dwá wroblá/ drzewo
6:
cedrowe/ iedwab czerwony/ y Izop.

werset: 50Y zárznie wroblá iednego/ w na
7:
czyniu gliniánem nád wodą żywą.

werset: 51A weźmie drzewo cedrowe/ ie-
8:
dwab czerwony/ y Izop/ y wroblá
9:
żywego/ á zmacza tho wſzytko we
10:
krwi wroblá zábitego/ y w wodźie
11:
żywey/ á tym ſiedḿ kroć ma on dom
12:
pokropić.

werset: 52Oczyśći tedy dom krwią wroblá
13:
onego/ y wodą żywą/ y żywem wro
14:
blem/ drzewem cedrowem/ Izo-
15:
pem/ y iedwabiem czerwonem.

werset: 53A potym zywego wroblá puśći
16:
wolno precz zá miáſtho w pole/ á
17:
ták oczyśći on dom/ że będźie czy-
18:
ſtem.

werset: 54A tháć ieſt vſtáwá około káżdey
19:
niemocy trądu/ y párchow.

werset: 55O trędźie też ná ſzáćie/ y ná domu

werset: 56Y o guźiech/ o liſzáioch/ y o białych
20:
bliznách.

werset: 57Ku náuce rożeznánia/ w kthory
21:
czás co ieſt czyſtego ábo nieczyſtego:
22:
A toć ieſt vſtáwá około trądu.

rozdział: 15
KApitu. 15.2. O człowieku z ktorego naſienie płynie. 3.
23:
Splugáwienie iego. 13. Oczyśćienie iego.
24:
19. Niewiáſtá przyrodzoną niemoc máiąca
25:
a ſplugáwienie iey. 28. Oczyśćiánie iey.
werset: 1
M
owil potym
26:
Pan do Moi-
27:
żeſzá y do Aa-
28:
roná w ty ſło-
29:
wá.

werset: 2Powiedzćie
30:
thák ſynom I-
31:
zráelſkiem/ A Z kthoregobykolwiek
32:
mężá náſienie płynęło/ ten będźie
33:
nieczyſtem.
A Tu z tego mieſcá rozumieć mamy o káżdem mężu ktory poddan ieſt roſkoſzam/ á pożądliwośćiam ćiáłá ſwego/ ktori y ſam y ze wſzythkiemi ſpráwámi ſwemi ieſt nieczyſty.

werset: 3A toć będźie znák nieczyſtego pły-
34:
nienia iego/ gdy ábo z niego popły-
35:
nie ábo w niem zgęſtnieie naſienie.

werset: 4Ná ktorembykolwiek łozu tháki
36:
ktory ma płynienie naſienia leżał/ ło
37:
że ono ieſt nieczyſthe/ y ná czemby
38:
kolwiek ſiadł/ to nieczyſte będźie.

werset: 5Ktoby ſie dotknął łożá iego/ vpie-
kolumna: b
rze odźienie ſwoie/ á omyie ſie wodą/
1:
á będźie nieczyſtem áż do wieczorá.

werset: 6Ktoby też ſiadł ná tym ná czem
2:
ten ſiedźiał co z niego płynie/ ma v-
3:
práć ſzáty swe/ y omyć ſie wodą/ á
4:
będźie nieczyſtem áż do wieczorá.

werset: 7Tákże ieſliby ſie B kto tknął ćiałá
5:
mężá onego z ktorego płynie naſie-
6:
nie/ ma vpráć ſzáty ſwe/ y omyć ſie
7:
wodą/ á będźie nieczyſtem áż do wie
8:
czorá.
B Ktorzy ſie z ludźmi nieczyſthemi ſtowarzyſzáią/ y ſámi też ſie nieczyſtemi ſtawáią.

werset: 8Ieſliby też kto czyſthem będąc od
9:
niego był oplwan/ ma on vpráć ſzá
10:
ty ſwe/ y omyć ſie wodą/ á będźie nie
11:
czyſtem áż do wieczorá.

werset: 9C To też wſzytko ná czemby iedno
12:
ieźdźił mąż płynienie máiący/ będźie
13:
nieczyſto.
C Słowo to ktore tu położył Moiżeſz/ znáczy tu wſzytek rząd/ ktory ná koniu bywa/ ſiodło ábo y co inego/ ktemu też tem płynieniem ták mężowem iáko y niewieśćiem/ o ktore thu przypomina/ dáie nam znáć/ iż Pan Bog po nas chce wielkiey á oſobliwey czyſtośći.

werset: 10Ktoby ſie też iákieykolwiek rzeczy
14:
dotknął/ kthoraby iedno byłá pod
15:
niem/ nieczyſtem będźie áż do wie-
16:
czorá/ á ktoby ie noſił/ vpierze ſzáty
17:
ſwe y omyie ſie wodą/ á będzie nie-
18:
czyſtem áż do wieczorá.

werset: 11Ktemu też kogoby ſie dotknął ten
19:
co płynienie ćierpi/ nie vmywſzy
20:
przed tym rąk ſwych/ tedy on ktore-
21:
go dotknął/ ma vpráć ſzáty ſwe/ á
22:
omyć ſie wodą/ á będźie nieczyſtem
23:
áż do wieczorá.

werset: 12A ieſliż ſie człowiek tháki dotknie
24:
naczynia iákiego gliniánego/ tedy
25:
tákowe naczynie ſtłuczono będźie/
26:
á ieſliż będźie drzewiáne naczynie/
27:
tedy wodą wypłokáć máią.

werset: 13Ale gdyby on człowiek od tákie-
28:
go płynienia był oczyśćion/ odło-
29:
ży ſobie ſiedḿ dni ku oczyśćieniu
30:
ſwemu/ y vpierze ſzáty ſwe/ á ćiáło
31:
ſwe omyie żywą wodą/ y ták ſie ſtá-
32:
nie czyſtem.

werset: 14Potym oſmego dniá weźmie ſo-
33:
bie dwie ſynogárlicy ábo dwoie go-
34:
łąbiąt/ á prziydźie przed Páná do
35:
drzwi przybytku zgromádzenia/ á
36:
to odda kápłanowi.

werset: 15Tedy káplan iedno z nich ofiáro-
37:
wáć będźie D zá grzech/ á drugie ku
38:
ofierze paloney/ á thák go oczyśći
39:
przed Pánem od płynienia naſienia
40:
iego.
D O thym pátrz niżey w Káp. 14. w. wierſzu. 3.

werset: 16Mąż z ktoregoby przez ſen wyſzło
41:
naſienie/ wſzythko ſwe ćiáło omyie
42:
wodą/ á nieczyſthem będźie áżdo
43:
wieczorá.

werset: 17Ktemu ieſliby iáka ſzátá/ ábo ſko
44:
rá naſieniem płynącem ſpluſkanáby
45:
łá/ tedy muſi być przeprána w wo-

strona: 66v

Synái ábo Horeb. LEVITICVS Cerymonie

kolumna: c
dźie/ ábędźie nieczyſtą áż do wie-
1:
czorá.



strona: 68v

Synái ábo Horeb. LEVITICVS Práwá y vſtáwy poſpolite.

kolumna: c
rozdział: 18
werset: 30Strzeżćież tedy vſtaw moich/ nie
1:
náſláduiąc żadney z tych obrzydło-
2:
śći/ kthore przed wámi czyniono/
3:
áni ſie plugawćie iemi/ Abowiem
4:
ia ieſtem Pan Bog wáſz.

rozdział: 19
KApitu. 19.2. Roſkázuie áby świętemi byli. 3. Rodźice
5:
we czći mieli á Szábáty ſwięćili y ſtrzegli
6:
ſie báłwanow. 9. Roſkázuie o żniwie/ y o
7:
zbierániu winá. 11. Aby ſie wyſtrzegáli kra
8:
dźieſtwá/ przyſięgi/ y krzywd. 15. Nieſprá-
9:
wiedliwoſći y potwarzy. 17. Nienawiſći/ po
10:
mſty/ y wſzelkiey nie słuſzney rzeczy. 23. Ze
11:
pierwſze owoce z drzew do trzech lat precz
12:
wyrzucáć mieli. 26. Krwie nie pożywáć. 31.
13:
Czárownikow y gusłnikow ſie ſtrzedz. 32.
14:
Stáre mieć w vczćiwoſci. 33. Cudzoźiemce
15:
miłowáć. 35. Iákoteż ſpráwiedliwośći
16:
ſtrzedz miano.
werset: 1
P
Othym ták
17:
rzekł Pan do
18:
Moiżeſzá.

werset: 2Moẃ do w-
19:
ſzytkiego zgro
20:
mádzenia ſy-
21:
now Izráel-
22:
ſkich/ á powiedz iem/ x Swięthemi
23:
bądźćie/ Abowiem iam ieſt ſwięty
24:
Pan Bog wáſz.
x Wyżſzei. 11. v. 44. 1. Piotr. 1. v. 16.

werset: 3Czći káżdy oycá ſwego y máthkę
25:
ſwoię/ á záchowywayćie Szábáty
26:
moie/ A Bom ia ieſt Pan Bog wáſz.
A Ty słowá iż częſto bywáią powtarzáne/ tedy ſie tho dla tego dźieie/ iż wſzytki ſpráwy náſze záwżdy ku Pánu obrácáć mamy/ ábychmy mu służyli/ y iemu ſie z niemi podobáli.

werset: 4Nie vdawayćie ſie zá báłwany/
27:
áni czyńćie ſobie Bogow lithych/
28:
Bomći ia ieſt Pan Bog wáſz.

werset: 5A ieſliż ofiáry ſpokoyne Pánu o-
29:
fiárowáć będźiećie/ tedy tho z ſwey
30:
dobrey woley vczynićie.

werset: 6W ten dźień gdy ofiárowáć bę-
31:
dźiećie/ iedzćie/ á tákże y názáiutrz/
32:
ále coby ná trzeći dźień pozoſtáło/
33:
ſpalćie w ogniu.

werset: 7A ieſliżby to miano ieść trzećiego
34:
dniá/ tedy to obrzydłe á nie przyie-
35:
mne będzie.

werset: 8Ktobykolwiek iadł/ odnieſie ka-
36:
ránie zá złość ſwoię/ Abowiem
37:
ſplugáwił rzecz Páńſką ſwiętą/ á
38:
przetoż tákowy będźie wytrácon z
39:
pośrzod ludu ſwego.

werset: 9xB Gdy będźiećie żąć zboża ná po
40:
lách wáſzych/ tedy ich do końcá wy-
41:
żynáć niebędźiećie/ áni będźiećie kło
42:
ſow zbieráć ktore pozoſtáną.
x Niżey. 23. v. 22. B Tu nam dawa znáć iáką miłość przećiw bliźniem ſwem záchowywáć mamy.

werset: 10Z winnice twey nie do końcá bę-
43:
dźieſz obrzynał gron/ áni zbierał iá-
44:
god twych/ ále ich zoſtháwiſz nieco
45:
dla vbogich/ y dla cudzoźiemcow/
46:
Bom ia ieſt Pan Bog wáſz.


kolumna: d
werset: 11Nie krádnićie/ áni przyćie ſie dłu
1:
gow/ nie kłámayćie ieden przed dru
2:
giem.

werset: 12" Nie przyſięgayćie fáłſzywie przez
3:
imię moie/ á nie lżyćie imieniá Bogá
4:
wáſzego/ Abowiemem ia Pan.
" w. 2. Mo. 20. v. 7. y. 16. W. 5. Mo. 5. v. 11. y. 20.

werset: 13x Nie czyń żaden krzywdy bliźnie
5:
mu twemu/ áni go odźieray: X Za-
6:
płáty naiemnikowi twemu nie zá-
7:
wſćiągay do iutrá.
x Ekkl. 10. v. 6. X w. 5. Mo. 24. v. 14. Tob. 4. v. 15.

werset: 14Głuchemu nikt z was niech nie łá
8:
ie/ áni ſlepemu niech ná drodze zá-
9:
wády nie kłádźie/ Ale ſie káżdy boy
10:
Bogá twego/ Abowiemem ia ieſt
11:
Pan.

werset: 15Nie ſądzćie nieſpráwiedliwie/ x
12:
á nie folguyćie vbożſzemu/ áni miey
13:
ćie w więczſzey wadze możnieyſzego/
14:
Ale ſądzćie ſpráwiedliwie bliźniego
15:
waſzego.
x w. 5. Mo. 1. v. 17. y. 16. v. 19. Ekkle. 42. v. 1. Przyp. 24. v. 23. Iák. 2. v. 1

werset: 16Miedzy ludem twem niebędźieſz
16:
potwárcą/ á nie tárgay ſie ná kreẃ
17:
bliźniego twego/ Abowie ia ieſt Pan

werset: 17" W ſercu twem nie będźieſz no-
18:
ſił nienawiſći przećiw bráthu twe-
19:
mu/ nápominay bliźniego twego/
20:
ále go fáłſzywie nie winuy.
" Ekkl. 19. v. 13. Mát. 18. v. 15. Luk. 17. v. 3. 1. Ian. 2. v. 11. y. 3. v. 15.

werset: 18Nie mſći ſie/ á nie pomni krzywdy
21:
ieſlibyś ią kiedy miał od ludu twego/
22:
x Ale miłuy bliźniego twego iáko ſie
23:
bie ſámego/ Bom ia ieſt Pan.
x Mát. 5. v. 43. y. 22. v. 39. Márk. 12. v. 31. Rzym. 13. v. 9. Gál. 5. v. 14. Iák. 2. v. 8

werset: 19Vſtaw moich ſtrzeżćie/ C Bydlęćiá
24:
roznego rodzáiu z drugiem złączá-
25:
nie ſpolnem dla płodu/ mieſzáć nie
26:
będźieſz: Polá twego mieſzanem na
27:
ſieniem oſiewáć nie będźieſz/ tákże y
28:
w ſzáćie z roznych rzeczy ſpráwio-
29:
ney nie chodź.
C Pan ma trzodę ſwą ná polu ſwem tho ieſt/ Kośćioł ſwoy/ á brzydźi ſie nie słuſznem mieſzániem rozlicznego naſienia ktore w niem ieſt/ co ſie rozumie o náuce iego/ áby ſie nie mieſzáłá z cudzą: Co ſie też znáczy w they ſzáćie z rożnych rzeczy ſpráwioney.

werset: 20Ieſliby ktho zelżył niewiáſtę nie
30:
wolną zmowioną za mąż/ ktoraby
31:
nie byłá okupioná/ áni wolnoſćią
32:
dárowaná/ tedy oboie máią być bi-
33:
ćiem karáni/ á nie ná gárdle/ gdyż
34:
nie ieſt wolna.

werset: 21A on człowiek przynieſie ſkopu o-
35:
fiárę zá wyſtępek ſwoy Pánu przed
36:
drzwi Przybytku zgromádzenia.

werset: 22Thedy kápłan przez onego ſkopu
37:
oczyſći gi od grzechu iego przed Pá-
38:
nem/ á będźie mu odpuſzczon grzech
39:
ktorego ſie dopuſćił.

werset: 23A gdy do źiemie oney prziydźie-
40:
ćie/ á będźiećie ſzczepić iákie drzewá
41:
rodzące owoc ku iedzeniu/ tedy bę-
42:
dziećie wyrzucáć precz owoc iego/
43:
á do trzech łat mieyćie gi zá nieczy-
44:
ſty/ áni go pożywayćie.



strona: 71


kolumna: a
rozdział: 23
werset: 1
R
Zekł ieſzcze kte
1:
mu Pan do Mo-
2:
iżeſzá temi ſłowy.

werset: 2Moẃ do ſynow
3:
Izráełſkich á po-
4:
wiedz iem/ Swię
5:
tá Páńſkie vroczyſte/ wkthore do
6:
zgromádzenia ſwiętego ſchodźić ſie
7:
będźiećie/ ſą oto ty.

werset: 3x Przez ſzeſć dni roboty będą ſprá
8:
wowáne/ á dniá ſiodmego ktory bę
9:
dźie ſwięto odpoczynienia/ ſwiętą
10:
ſchadzkę mieć będźiećie/ w kthory
11:
dźień żadney robothy niepoczniećie/
12:
ábowiem ieſt Szábát Páńſki/ gdźie
13:
kolwiek iedno mieſzkáć będźiećie.
x w. 2. Mo. 20. v. 9. y. w. 5. Mo.. 5. v. 13.

werset: 4A tyć też ſą zacne ſwiętá Páńſkie
14:
á ſwięte ſchadzki/ ktore czáſu pew-
15:
nego miewáć będźiećie

werset: 5x Naprzod dniá czternaſtego mieſią
16:
cá pierwſzego pod wieczor/ będźie
17:
ćie obchodźić Wielką noc Páńſką.
x w. 2. Mo. 12. v. 16. w. 4. Mo. 28. v. 16.

werset: 6Potym dniá piętnaſtego thegoż
18:
mieſiącá/ obchodzćie Swięto Prza
19:
ſnikow Pánu/ przez ſiedḿ dni ie-
20:
dząc chleby nie kwáſzone.

werset: 7A w pierwſzy dźień z tych będźie-
21:
ćie mieć ſwięte ześćie/ á żadney ro-
22:
boty prácowitey nie poczniećie.

werset: 8Będźiećie też przez ſiedḿ dni ſprá
23:
wowáć palone ofiáry Pánu/ á dniá
24:
ſiodmego gdy będźiećie ześćie ſwię-
25:
te mieć/ wſzytkich robot prácowi-
26:
tych przeſtániećie.

werset: 9Potym Pan rzekł do Moiżeſzá
27:
w ty ſłowá.

werset: 10Ták to opowiedz ſynom Izráel-
28:
ſkiem/ Gdy wnidźiećie do źiemie
29:
ktorą wam podam/ á żniwá ſwe w
30:
niey ſpráwowáć będźiećie/ tedy ká-
31:
płanowi przynieſiećie A Omer pier
32:
worodnych zboż z żniwá wáſzego.
A O them pátrz w 2. Moi. 16. v. 16. Acz thu niektorzy wykłádáią/ Garść kłoſow.

werset: 11A on then dar będźie przed Pá-
33:
nem podnoſić/ áby od was był wdźię
34:
cznie przyięt/ á to názáiutrz po Szá
35:
báćie kápłan czynić będźie.

werset: 12W ten też dźień gdy to zboże od-
36:
daćie Pánu/ przynieſiećie przed Pá
37:
ná báránká łońſzczaká zdrowego
38:
ku ofierze paloney.

werset: 13Przytem też ofiáry śniedney dwie
39:
częſći z dźieſiąći/ mąki czyſthey ná-
40:
gnietáney z oliwą/ ku paleniu Pá-
41:
nu dla wonnoſći wdźięczney/ á do
42:
tego przylać máią winá czwarthą
43:
częſć Hinu.


kolumna: b
werset: 14Nie iedzćieſz chlebá/ áni prażmá/
1:
áni ćiáſtá/ aż do dniá tego/ w ktory
2:
przynieſiećie ofiárę Bogu wáſzemu:
3:
A ten obchod ná potym wiecznie bę-
4:
dźie miedzy wámi y pothomſtwem
5:
wáſzem trwáć/ thám gdźie iedno
6:
mieſzkáć będźiećie.

werset: 15Odliczćieſz od dniá B pierwſze-
7:
go po Szábáćie/ w ktoryſćie ofiáro
8:
wáłi Omer ku podnoſżeniu/ ſiedḿ
9:
niedźiel zupełnych.
B W ten dźień názáiutrz po wielkiei nocy ofiárowano Pánu Omer on zboża.

werset: 16Ták áby do dniá kthory pierwſzy
10:
będźie po oſtátniem Szábáćie/ byłá
11:
liczbá piąćidźieſiąt dni/ C gdźie tám
12:
w ten czás ofiárowáć będźiećie no-
13:
wą śniedną ofiárę Pánu.
C To ſwięto vſtáwione ieſt ná pámiątkę dniá piećdźieſiątego po wyśćiu z Egiptu/ w ktory dźień lud wźiął od Paná zakon á oſobliwe práwá/ iáko lud wolny.

werset: 17Z domow wáſzych przynieśćie
14:
dwoie Chlebá pieczonego ku podno
15:
ſzeniu/ ze dwu częśći z dźieſiąći mą
16:
ki czyſtey kwáſzoney zá pierworo-
17:
dne zbożá Pánu.

werset: 18Przytemże chlebie ofiárowáć ma
18:
ćie ſiedm Báránow łońſkich zdro-
19:
wych/ y Cielcá iednego/ y dwu Sko
20:
pow/ ku paloney ofierze Pánu/ z ich
21:
śniednemi y mokremi ofiárámi/ á
22:
tyć w ogniu będą ofiárowáne ku w
23:
dzięczney wonnośći Pánu.

werset: 19Ktemu ieſzcze będźiećie ofiáro-
24:
wáć Kozłá iednego zá grzech/ y
25:
dwá bárány łońſzczaki zá ofiárę ſpo
26:
koyną.

werset: 20Tedy kápłan ofiárowáć to będźie
27:
z chleby pierworodnemi/ y ze dwie-
28:
má Bárány/ podnoſząc przed Pá-
29:
nem/ ktore będąc Pánu poświęco-
30:
ne prziydą ná kápłaná.

werset: 21A tegoż dniá ſwięte ześćie opowie
31:
dzćie/ nie poczynáiąc żadney roboty
32:
prácowitey/ ktory obchod gdźieżkol-
33:
wiek mięſzkáć będźiećie/ wiecznie
34:
miedzy wámi y pothomſtwem wá-
35:
ſzem ná potym trwáć będźie.

werset: 22" A gdy będźiećie robić około żniw
36:
w źiemi wáſzey/ tedy do końcá pol
37:
twych dożynáć niemaſz/ áni będźieſz
38:
zbierał kłoſow pozoſtáłych/ ále ie v-
39:
bogiemu á przychodniowi zoſthá-
40:
wiſz/ Boćiem ia ieſth Pan Bog
41:
wáſz.
" Wyżſzey. 19. v. 9.

werset: 23A przytem Pan rzekł do Moiże-
42:
ſzá temi ſłowy.

werset: 24Powiedz ták ſynom Izráelſkiem/
43:
Dniá pierwſzego D mieſiącá ſiodme
44:
go/ będźiećie obchodźić pámiąthkę
45:
ſwiętá trąb/ á będźiećie mieć zgro-
46:
mádzenie ſwięte.
D To ieſt Wrześniá/ ktory Mieſiąc więcey w ſobie ſwiąt miał niż ktory iny/ A przetoż dniá pierwſzego ná początku iego trąbili w rogi/ áby ſie wſzyſcy gotowáli ku obchodzeniu ſwiąt Páńſkich.



strona: 73


kolumna: b
rozdział: 26
werset: 3x Ieſliż wedle vſtaw moich zácho

strona: 73v

LEVITICUS Synái ábo Horeb.

kolumna: c
wáć ſie będźiećie/ ſtrzegąc á pełniąc
1:
roſkazánia moie.
w. 5. Mo. 28. v. 1.

werset: 4A Tedy wam ſpuſzczę dżdże czá-
2:
ſu ſwego/ á poda wam źiemiá vro-
3:
dzay ſwoy/ y drzewá polne wydá-
4:
dzą wam owoc ſwoy.
A Obietnice ty docześnych rzeczy/ ſą iáko znáki rzeczy niebieſkich wiecznych/ ktore nigdy wiernych nie chybią/ choćiażby iem też pod czás thych cześnych nie doſtáło.

werset: 5Y będźie trwáć młoćbá áż do zbie-
5:
ránia winá/ á zbieránie win áż do
6:
ſiania/ y náiećie ſie chlebá ſwego do
7:
ſytośći/ x á beſpiecznie w źiemi ſwey
8:
mieſzkáć będźiećie.
x Iob. 11. v. 19.

werset: 6Vczynię też tákowy pokoy w źie-
9:
mi wáſzey/ iż was nikt ſpiących nie
10:
przeſtráſzy: Bo w źwierzętá ſrogie
11:
wytrácę precz z źiemie/ áni też miecz
12:
nie poſtoi w źiemi wáſzey.

werset: 7A nieprzyiaćioły ſwe gonić będźie
13:
ćie/ y poráźićie przez miecz.

werset: 8Wáſzych pięć/ ſto nieprzyiacioł
14:
gonić będą/ á ſto wáſzych dźieſięć ty
15:
ſięcy/ y będą leżeć przed wámi porá-
16:
żeni nieprzyiaćiele wáſzy.

werset: 9Abowiem ia weyzrę ná was/ á ro
17:
zrodzę y rozmnożę was/ á przymie-
18:
rze ſwe poſtánowię z wámi.

werset: 10Stárych zboż pożywáć będźiećie/
19:
á ſtáre przed nowem precz wyná-
20:
ſzáć muſićie.

werset: 11Poſtáwię przybytek moy miedzy
21:
wámi/ á duſzey mey nieſprzykrzy ſie
22:
zwámi.

werset: 12x Będę chodźił miedzy wámi/ y bę
23:
dę wáſzem Bogiem/ á wy będźiećie
24:
ludem moiem.
x 2. Korint. 6. v. 16.

werset: 13Ia ieſtem Pan Bog wáſz ktorym
25:
was wywiodł z źiemie Egiptſkiey/
26:
nie chcąc was tám mieć niewolni-
27:
ki/ y złamałem iarzmo wáſze/ á wy
28:
wiodłem was żeśćie ſzli z támthąd
29:
podniożſzy głowy wáſze.

werset: 14" Ale ieſliż mnie poſłuſzni nie bę-
30:
dźiećie/ á nieuczynićie doſyć wſzyt-
31:
kiemu roſkazániu temu.
" w. 5. Mo. 28. v. 15. Lamen. 2. v. 17. Malách. 2. v. 2.

werset: 15Zgárdźićieli memi vſtháwámi/
32:
y práwy memi będźie ſie brzydźiłá
33:
duſzá wáſzá/ thák iż nieczyniąc w-
34:
ſzytkiego mego roſkazánia/ zgwał-
35:
ćićie przymierze moie.

werset: 16Tedy ia też to ná was przepuſzczę
36:
ſtrách/ ſuchoty/ gorączkę/ kthore
37:
wam oczy zniſzczą/ á ſtrapią bole-
38:
śćią duſze wáſze/ á będźiećie prożno
39:
ſiać naſienia ſwoie/ bo ie wytrawią
40:
nieprzyiaćiele wáſzy.

werset: 17A oborzę ſie w gniewie ſwem prze
41:
ćiwko wam/ ták iż od nieprzyiaćioł
42:
ſwych poráżeni będźiećie/ á ći co
43:
was nie nawidzą/ nád wami páno
kolumna: d
wáć będą/ y będźiećie vćiekáć choć
1:
was nikt gonić nie będźie
obietnice poſłuſznych y przeklęctwá niepoſłuſznych zakonu.

werset: 18A ieſliż ieſzcze y w tym poſłuſzni
2:
mnie nie będźiećie/ thedy ia pomſty
3:
ná wáſze złośći ſiedḿ kroć więczſze
4:
rozmnożę.

werset: 19Y przełomię ſam pychę mocy wá-
5:
ſzey/ B á vczynię wam niebo iáko zelá
6:
zne/ y źiemię wáſzę iáko miedźiáną.
B Ty rzeczy známionuią wielkie nieurodzaie y ſuſze.

werset: 20Praca wáſzá wniwecz ſie obro-
7:
ći/ bo áni źiemiá wáſzá poda z ſiebie
8:
vżytkow ſwych/ áni drzewá kráiny
9:
wáſzey wydádzą owocu ſwego.

werset: 21A ieſliżbyśćie ſie ieſzcze y w tem
10:
przećiwko mnie C vpornie ſtháwić
11:
chćieli/ tedy ia ſiedḿ kroć ſrożſze tra
12:
pienie ná wáſze złoſći przepuſzczę.
C W Zydowſkiem ſtoi/ ieſlibyſćie tho nieſzczęſćiu przyczytháli czem ia was treſtcę/ chociaż ſie w thym wykłádácze nie zgadzáią.

werset: 22Tedy ná was puſzczę ſrogie źwie
13:
rzętá/ ktore pomorduią dzieći wá-
14:
ſze/ á pożrą bydłá wáſze/ á ták was
15:
vplenią/ Drogi też wáſze obrocą ſie
16:
w puſtynie.

werset: 23A ieſliż ieſzcze y tego karánia me
17:
go nie prziymiećie/ ále mi ſie ſprzeći-
18:
wić będźiećie.

werset: 24D Tedy ſie ia też wam przećiwnem
19:
ſthánę/ á ſiedḿ kroć więczſze pom-
20:
ſty rozmnożę nád wámi prze złoſći
21:
wáſze.
D To ieſt odſtąpię was á puſzczę was zá nieſzczęśćiem y zá przygodámi/ áni ſie będę o wáſzych rzeczach ſthárał/ gdiż mniemaćie iákoby ſwiát moią opátrznośćią ſpráwowan nie był.

werset: 25A poſlę ná was miecz pomſthy/
22:
y pomſzczę ſie nád wámi przymierza
23:
mego/ á gdźiebyſćie chćieli vćiekáć
24:
do miaſt ſwych/ tedy ná was powie
25:
trze morowe puſzczę/ ták iż muſićie
26:
przydź wręce nieprzyiaćielá wáſzego.

werset: 26Y thák pomoc żywnośći odey-
27:
mę od was/ iż dźieſięć niewiaſt w ie
28:
dnem piecu chleb dla was piec będą
29:
oddawáiąc go wam pod wagą kto
30:
ry choćiaż ieſć będźiećie/ iednák nie
31:
będźiećie náſyceni.

werset: 27A ieſliż ieſzcze y przeto mnie poſłu
32:
ſznemi nie będziećie/ á vpornie ſie
33:
przećiw mnie poſtáwićie.

werset: 28Tedy ia też w gniewie ſwem zá-
34:
bieżę wam/ á ſiedḿ kroć ſrożſze pom
35:
ſty obrocę ná was prze złoſći wáſze.

werset: 29Ták iż muſićie ieść mięſo ſynow
36:
y corek ſwoich.

werset: 30Y poborzę wyſokie káplice wáſze/
37:
á potłukę obrázy wáſze/ y ſkłádę tru
38:
py wáſze ná trupiech báłwánow
39:
wáſzych/ á obrzydzę was ſobie.

werset: 31Miáſteczká wáſze popuſtoſzę/ á
40:
koſćiołki wáſze poborzę/ y niebędę ſie
41:
kochał w wonnoſći ofiar wáſzych.

księga: Num.


strona: 76


kolumna: a
rozdział: 1
werset: 8Y domu Izáſchárowego/ Nátá
1:
náel ſyn Suarow.

werset: 9Z domu Zábulonowego/ Eliáb
2:
ſyn Helonow.

werset: 10Z ſynow Iozefowych Zefráimá/
3:
Elizámá ſyn Ammiudow/ z Máná
4:
ſeſá Gámáliel ſyn Fádáſſurow.

werset: 11Z domu Beniáminowego/ Abi-
5:
dán ſyn Gedeonow.

werset: 12Z domu Dán/ Ahiezer ſyn Am-
6:
miſádáiow.

werset: 13Z domu Aſer/ Fegiel ſyn Ochra-
7:
now.

werset: 14Z domu Gád/ Eliázáf ſyn Due-
8:
low.

werset: 15Z domu Neftáli/ Ahirá ſyn E-
9:
nanow.

werset: 16Cić ſą co zacnieyſzy ze wſzytkiego
10:
ludu/ ktorzy byli przednieyſzy w do
11:
miech oycow ſwoich/ á Hethmány
12:
nád woyſki Izráelſkimi.

werset: 17Wźięli tedy ku ſobie Moiżeſz y A-
13:
aron męże ty iáko tu ſą miánowáni

werset: 18A pierwſzego dniá Mieſiącá wto
14:
rego zezwano wſzytko woyſko/ y o-
15:
bliczano káżdego głowę miánowi-
16:
ćie według rodu/ pokolenia/ y po-
17:
dług domow oycow ich/ ktoremu-
18:
by iedno z nich było dwádźieſćiá lat
19:
y wyżſzey.

werset: 19Y obliczył ie Moiżeſz ná puſzczy
20:
Synái ták iáko mu był pan roſkazał

werset: 20Byli tedy Rubená pierworodne
21:
go ſyná Izráelowego policzeni/ we
22:
dług rodu/ pokolenia/ á podług do
23:
mow oycow ich/ káżdy mężczyzná
24:
miánowićie z oſoby ſwey/ ktory ie-
25:
dno miał dwádźieſćiá lat y wyżſzey
26:
á godził ſie ku boiowi.

werset: 21Y byłá ſumma wſzytkich policzo-
27:
nych z pokolenia Rubenowego czter
28:
dźieſći y ſzeſć tyſięcy y pięć ſet.

werset: 22A z ſynow Symeonowych poli-
29:
czeni też ſą według rodu/ pokolenia
30:
y domow oycow ich/ káżdy mężczy-
31:
zná miánowićie z oſoby ſwey/ ktory
32:
iedno miał dwádźieſćiá lat y wyż-
33:
ſzey/ á godźił ſie ku boiowi.

werset: 23Y byłá ſummá policzonych z poko
34:
lenia Symeonowego pięćdźieſiąt y
35:
dźiewięć tyſięcy y trzy ſtá.

werset: 24A z ſynow Gád byli policzeni we
36:
dług rodu/ pokolenia y domow oy-
37:
cow ich/ káżdy mężczyzná miánowi
38:
ćie z oſoby ſwey/ kthory iedno miał
39:
dwádźieſćiá lat y wyżſzey/ á godźił
40:
ſie ku boiowi.


kolumna: b
werset: 25Byłá tedy ſummá wſzech policzo
1:
nych z pokolenia Gád/ czterdźieſći
2:
y pięć tyſięcy/ ſzeſć ſet y pięćdźieſiąt.

werset: 26A z ſynow Iudá policzeni byli
3:
wedle rodu/ pokolenia/ y domow
4:
oycow ich/ káżdy mężczyzná miáno
5:
wićie z oſoby ſwey/ ktory iedno miał
6:
dwádźieſćiá lat y więcey/ á godźił
7:
ſie ku boiowi.

werset: 27A było wſzytkich policzonych z po
8:
kolenia Iudá ſiedḿdźieſiąt y cztery
9:
tyſiące y ſzeſć ſet.

werset: 28A z ſynow Izáſchárowych oblicze
10:
ni ſą wedle rodu/ pokolenia/ y do-
11:
mow oycow ich/ káżdy mężczyzná
12:
miánowićie z oſoby ſwey/ ktory ied-
13:
no miał dwádźieſćiá lat y więcey á
14:
godźił ſie ku boiowi.

werset: 29Y było wſzytkich policzonych z po
15:
kolenia Izáſchárowego pięćdźieſiąt
16:
y cztery tyſiące y cztery ſtá.

werset: 30A z ſynow Zábulonowych obli-
17:
czeni ſą podlug rodu/ pokolenia/
18:
y domow oycow ich/ káżdy mężczy-
19:
zná miánowićie z ſwey oſoby/ kto-
20:
remu było dwádźieśćiá lath ábo y
21:
wyżſzey/ á godźił ſie ku boiowi.

werset: 31Y byłá ſummá wſzech ſynow Zá-
22:
bulonowych/ pięćdźieſiąt y ſiedḿ ty
23:
ſięcy y cztery ſtá.

werset: 32A z ſynow Iozefowych od Efrá-
24:
imá policzeni ſą według rodu/ poko
25:
lenia/ y domow oycow ich/ káżdy
26:
meżczyzná miánowićie z ſwej oſoby/
27:
kthory miał dwádźieſćiá lat y wyż-
28:
ſzey/ á godźił ſie ku boiowi.

werset: 33A náliczono ich z pokolenia E-
29:
fráim/ czterdźieſći tyſięcy y pięć ſet.

werset: 34Tákże z ſynow Mánáſseſowych
30:
policzeni ſą podług rodu/ pokole-
31:
nia/ y domow oycow ich/ káżdy męż
32:
czyzná miánowićie z oſoby ſwey/ kto
33:
ry miał dwádźieſćiá lat y więcey/ á
34:
godźił ſię ku boiowi.

werset: 35Y náliczono ich z pokolenia Má-
35:
náſſeſowego/ trzydźieſći y dwá ty-
36:
ſiącá y dwieśćie.

werset: 36A zſynow Beniáminowych poli-
37:
czeni ſą podług rodu/ pokolenia/ y
38:
domow oycow ich/ káżdy mężczyz-
39:
ná miánowićie z oſoby ſwey/ kthory
40:
iedno miał dwádźieſćiá lat y wyż-
41:
ſzey/ á godźił ſie ku boiowi.

werset: 37Tedy náliczono z pokolenia Be-
42:
niáminowego/ trzydźieſći y pięć ty-
43:
ſięcy y cztery ſtá.

werset: 38A z Synow Dán byli policze-
44:
ni podług rodu/ pokolenia/ y do-

strona: 76v

NVMERI. Synái
Porządek obozu Izráelſkiego.

kolumna: c
domow oycow ich/ káżdy mężczy-
1:
zná miánowićie z oſoby ſwey/ ktory
2:
iedno miał dwádźieſćiá lat y wyz-
3:
ſzey/ á godził ſie ku boiowi.



strona: 78v


kolumna: c
rozdział: 4
werset: 10A ktemu gi z onem wſzytkiem na
1:
czyniem iego vwiną w nákryćie z
2:
ſkor borſukowych/ á záłożą drążki.

werset: 11Tákże ná Ołtarzu złotem rozpo
3:
ſtrzywſzy oponę hiácyntową przy-
4:
kryią go przykryćiem z ſkor borſuko-
5:
wych/ á záłożą do niego drążki iego.

werset: 12Pozbieráią też wſzytki naczynia
6:
ktoremi poſługuią ná mieyſcu ſwię
7:
tem/ á vwiną ie wſzythki w oponę
8:
hiácyntową/ á włożą ná nie przy-
9:
kryćie z ſkor borſukowych/ y założą
10:
drążki.

werset: 13Ktemu zmiotą popioł z Ołtarzá
11:
á ná niem roſpoſtrzą oponę hiácyn
12:
tową.

werset: 14Y włożą nań wſzythki naczynia
13:
ktore do niego przyſłuſzáią/ to ieſt/
14:
Lopáty/ Widełki/ Miotły/ y Mie-
15:
dnice/ y wſzytko ine naczynie ku Oł
16:
tarzowi náleżące/ á włożywſzy nań
17:
przykryćie z ſkor borſukowych/ záło-
18:
żą do niego drążki.

werset: 15A gdy iuż do końca Aaron y ſyno
19:
wie iego odpráwią ſie z onym przy-
20:
krywániem mieyſcá ſwiętego ze w-
21:
ſzythkiem naczyniem iego/ gdy ſie z
22:
obozem ruſzyć máią/ thedy ſyno-
23:
wie Káát przyidą áby ony rzeczy nie
24:
ſli/ Ale ſie nie máią dothykáć rzeczy
25:
ſwiętych/ áby nie pomárłi: A táć po-
26:
ſługá będźie Káárythow w przy-
27:
bytku zgromádzenia.

werset: 16Ale Eleázár ſyn Aaroná kápła-
28:
ná będźie pilen Oliwy ku ſwieceniu/
29:
y rzeczy wonnych/ ofiáry śniedney/
30:
y oliwy pomázowánia: Nád to bę-
31:
dźie miał w poruczeńſtwie wſzytek
32:
Przybytek/ y wſzytko co w niem ie-
33:
dno ieſt/ ták ze y Mieyſce Swięthe
34:
ze wſzytkiem naczyniem iego.

werset: 17Potym rzekł Pan do Moiżeſzá
35:
y Aaroná temi ſłowy.

werset: 18Nie zátrácayćie pokolenia Káá-
36:
tytow z pośrzod Lewitow.

werset: 19Ale ták iem vczyńćie áby żywi by
37:
li/ á iżby nie pomárli/ Gdy przyidą
38:
do Mieyſcá naświętſzego/ thám
39:
ſie zeydą Aaron y ſynowie iego/ á ká
40:
żdemu z nich vrząd iego y brzemię
41:
iego náznáczą.

werset: 20Aby nie pomárli ieſliby przyſzli
42:
pátrzáć gdy będą przykrywáć rze-
43:
czy ſwięte.

werset: 21A ktemu ieſzcze rzekł Pan do Mo
44:
iżeſzá w ty ſłowá.


kolumna: d
werset: 22Vczyniſz też liczbę ſynow Ger-
1:
ſonowych/ wedlug pokolenia y do-
2:
mow ich.

werset: 23Od tych ktorzy máią trzydźieśći
3:
lat/ áż do tych co ſą w piąćidźieſiąt
4:
lat/ licząc wſzytki ktorzyby ſie zeſzli
5:
do zgromádzenia/ áby też mieli v-
6:
rząd ſwey około Przybytku zgromá
7:
dzenia.

werset: 24A táć będźie poſługá pokolenia
8:
Gerſonitow ku poſłudze y ku noſze
9:
niu.

werset: 25Będą noſić opony od Przybytku/
10:
y ſam Przybythek zgromádzenia/
11:
Wierzch iego/ y Przykryćie z ſkor
12:
borſukowych/ ktore bywa ná wierz
13:
chu rozbite nád niem/ tákże y Zaſło
14:
nę ktora bywa v drzwi Przybytku
15:
zgromádzenia.

werset: 26Ktemu ieſzcze y opony od Sieni/
16:
y Zaſłonę ktora bywa we drzwiách
17:
v Sieni/ ktora ieſt około Przybyt-
18:
ku y około Ołtarzá/ przythym Po-
19:
wrozy/ y wſzytki przypráwy do te-
20:
go náleżące/ á ktemu y wſzytko cze-
21:
go vżywáią około poſługi ich.

werset: 27Vrząd ich będźie wedlug roſka-
22:
zánia Aaronowego y ſynow iego/
23:
ták około brzemion iáko y około po-
24:
ſługi: A thák poruczyćie pod ich
25:
ſtraż wſzytko to co iem należeć bę-
26:
dźie.

werset: 28A thenći będźie vrząd pokolenia
27:
ſynow Gerſonowych w Przybytku
28:
zgromádzenia/ ktore będźie miał w
29:
ſwem poruczeńſtwie Itámár ſyn A
30:
aroná Kápłaná.

werset: 29Obliczyſz też ſyny Meráry/ we-
31:
dle pokolenia y domow oycow ich.

werset: 30Od thych co ſą we trzechdzieſiąt
32:
lat y dáley/ áż do tych co ſą w piąći-
33:
dźieſiąt lat/ licząc ty wſzytki ktorzy
34:
by ſie zeſzli do zgromádzenia/ áby
35:
też mieli ſwoy vrząd w przybythku
36:
zgromádzenia.

werset: 31A thenći będźie ich vrząd przy
37:
poſłudze Przybythku zgromádze-
38:
nia/ áby noſili Deſzczki od Przy-
39:
bytku/ Drążki/ Słupy y Podſtáw-
40:
ki iego.

werset: 32Przytym Słupy ktore bywáią o-
41:
koło Sieni z Podſtháwki/ Kołki/
42:
Powrozy/ y wſzythki przypráwy y
43:
naczynia kniem náleżące/ á káżde-
44:
mu miánowićie poruczyćie czego
45:
kto ma być pilen.

rozdział: 7


strona: 81

Dáry Kſiążąt Izráelſkich. Czwarte Kſięgi Moiżeſzowe. Liſt. 81.

kolumna: a
werset: 36Piątego dniá po niem przynioſł
1:
dáry ſwe Sálámiel ſyn Suryſádá
2:
iego/ Kſiąże pokolenia Symeon.

werset: 37A dáry iego były/ Miſá śrebrna
3:
co wáżyłá ſto y trzydźieſći ſyklow/ Czáſzá śrebrna co ważyłá ſiedḿ-
4:
dźieſiąth ſykłow kośćielnych/ pełne
5:
mąki czyſtey nágnietáney z Oliwą
6:
ku ofierze śniedney.

werset: 38Przytym też dał Czáſzkę złothą
7:
ważącą dzieſięć ſyklow/ pełną rzeczy
8:
wonnych ku kádzeniu.

werset: 39Ktemu Cielcá iednego/ Skopu/
9:
y Báránká ku ofierze paloney.

werset: 40A Kozłá iednego zá grzech.

werset: 41Nád to dwá Woły/ pięć Sko-
10:
pow/ pięć Kozłow/ pięć Báránow
11:
rocznych ku ofierze ſpokoyney. A
12:
tyć były dáry Sálámielá ſyná Su-
13:
ryſádáiego.

werset: 42Szoſthego dniá przynioſł dáry
14:
ſwe Eliázáf ſyn Duelow Kſiążę ſy
15:
now Gád.

werset: 43A dáry iego byly/ Miſá śrebrna
16:
co ważyłá ſto y trzydzieśći ſykłow/
17:
á Czáſzá śrebrna co ważyłá ſiedḿ-
18:
dźieſiąt ſyklow kośćielnych/ ná kto-
19:
rych było pełno czyſtey mąki nágnie
20:
táney z oliwą ku ofierze śniedney.

werset: 44Oddał też Czáſzkę złotą ważącą
21:
dźieſięć ſykłow/ pełną rzeczy won-
22:
nych ku kádzeniu.

werset: 45Ktemu Cielcá iednego/ Skopu/
23:
y Báránká ku ofierze paloney.

werset: 46A Kozłá ku ofierze zá grzech.

werset: 47Nád to dwá Woły/ pięć Sko-
24:
pow/ pięć Kozłow/ pięć Báránow
25:
rocznych ku ofierze ſpokoyney. A tyć
26:
były dáry Eliázáfá ſyná Duelowego

werset: 48Siodmego dniá przynioſł dáry
27:
ſwe Elizámá ſyn Amiudow Kſią-
28:
żę ſynow Efráim.

werset: 49A dáry iego były/ Miſá śrebrna
29:
co ważyłá ſto y trzydźieſći ſyklow/
30:
á Czáſzá śrebrna co ważyłá ſiedḿ-
31:
dźieſiąt ſykłow kośćielnych/ ná kto-
32:
rych było pełno mąki czyſtey nágnie
33:
táney z oliwą ku ofierze śniedney.

werset: 50Oddał też Czáſzkę złotą ważącą
34:
dźieſięć ſyklow/ pełną rzeczy won-
35:
nych ku kádzeniu.

werset: 51Ktemu Cielcá iednego/ Skopu/
36:
y Báránká ku ofierze paloney.

werset: 52A Kozłá ku ofierze zá grzech.

werset: 53Nád to dwá Woły/ pięć Sko-
37:
pow/ pięć Kozłow/ pięć Báránow
38:
rocznych ku ſpokoyney ofierze. A tyć
39:
ſą dáry Elizámowe Syná Ami-
kolumna: b
udowego.

werset: 54Oſmego dniá przynioſł ofiáry
1:
ſwe Gámáliel Syn Fádázurow/
2:
Kſiążę ſynow Mánáſe.

werset: 55A dáry iego były Miſá śrebrna co
3:
ważyłá ſtho y trzydźieśći ſyklow/ á
4:
Czáſzá śrebrna co ważyłá ſiedḿ-
5:
dźieſiąt ſykłow kościelnych/ pełne
6:
mąki czyſtey z oliwą nágniećioney
7:
ku ofierze śniedney.

werset: 56Oddał też Czáſzkę złotą ważącą
8:
dźieſięć ſykłow/ pełną rzeczy won-
9:
nych ku kádzeniu.

werset: 57Ktemu Cielcá iednego/ Sko-
10:
pu/ y Báránká ku ofierze paloney.

werset: 58A Kozłá ku ofierze zá grzech.

werset: 59Nád to dwá Woły/ pięć Sko-
11:
pow/ pięć Kozłow/ pięć Báránkow
12:
rocznych ku ſpokoyney ofierze. A
13:
tyć były dáry Gámálielá ſyná Fádá
14:
zurowego.

werset: 60Dźiewiąthego dniá oddał dáry
15:
ſwe Abidám ſyn Gedeonow/ Kſią-
16:
żę ſynow Beniáminowych.

werset: 61A dáry iego były/ Miſá śrebrna
17:
co ważyłá ſto y trzydzieśći ſykłow/
18:
á Czáſzá śrebrna co ważyłá ſiedm-
19:
dźieſiąt ſykłow kośćielnych/ ná kto-
20:
rych było pełno mąki czyſtey nágnie
21:
ćioney z oliwą ku ofierze śniedney.

werset: 62Oddał też Czáſkę złotą ważącą
22:
dźieſięć ſyklow/ pełną rzeczy won-
23:
nych ku kádzeniu.

werset: 63Ktemu Cielcá iednego/ Sko-
24:
pu/ y Báránká ku ofierze paloney.

werset: 64A Kozłá dla ofiáry zá grzech.

werset: 65Nád to dwu Wołu/ pięć Sko-
25:
pow/ pięć Kozłow/ pięć Báránow
26:
rocznych ku ſpokoyney ofierze. A tyć
27:
były dáry Abidámowe ſyná Gede-
28:
onowego.

werset: 66Dniá dźieſiątego przynioſł dáry
29:
ſwe Ahiezer ſyn Amiſádáiego Kſią
30:
żę ſynow Dán.

werset: 67A dáry iego były Miſá śrebrna co
31:
ważyłá ſto y trzydzieśći ſyklow/ á
32:
Czáſzá śrebrna co ważyłá ſiedḿ-
33:
dźieſiąt ſykłow kośćielnych/ ná kto-
34:
rych było pełno mąki czyſtey zoliwą
35:
ná gniećioney ku ofierze śniedney.

werset: 68Oddał też Czáſzkę złotą ważącą
36:
dźieſięć ſyklow/ pełną rzeczy won-
37:
nych ku kádzeniu.

werset: 69Ktemu Cielcá iednego/ Sko-
38:
pu/ y Báránká ku ofierze paloney.

werset: 70A Kozłá ku ofierze zá grzech.

rozdział: 11


strona: 83v

Farán. NVMERI.
Szemránie ludu Izráelſkiego.

kolumna: c
werset: 1
Y
Trefiło ſie
1:
pothym że lud
2:
nie ſłuſznie ſie
3:
vſkárżał nárze
4:
káiąc/ co ſie Pá
5:
nu nie podoba
6:
ło: A vſłyſza-
7:
wſzy to bárzo ſie rozgniewał/ y zá-
8:
palił ſie ogień iego przećiwko iem/ á
9:
popalił niemáłą część obozu.

werset: 2Tedy lud wołał do Moiżeſzá/ á
10:
on ſie modlił Pánu/ y wnet vgáſł
11:
ogień.

werset: 3Thámże wezwał mieyſce ono A
12:
Táberá/ ábowiem ſie tám był zápa-
13:
lił ná nie ogień Páńſki.
A To ieſt ſpalenie.

werset: 4Lud tedy poſpolity ktory był mie
14:
dzy niemi poruſzon chćiwoſćią wiel
15:
ką odwroćił ſie/ gdzie też y Syno
16:
wie Izráelſcy płákáli mowiąc/ x Y
17:
ktoż nas nákarmi mięſá?
1. Korin. 10. v. 6.

werset: 5Wſpominamy ná ryby kthory-
18:
cheſmy darmo vzywáli w Egipt-
19:
ćie/ y ná ogorki/ málony/ łuk/ cybu-
20:
lę y czoſnek.

werset: 6A teraz wywiędły duſze náſze/
21:
gdyż nic przed oczymá nie mamy ie
22:
dno tylko Mánnę.

werset: 7A oná Mánná podobna byłá źiár
23:
nu Koryandrowemu/ á bárwy tá-
24:
kiey iáko B Perłábiała.
B W Zydowſkiem ſthoi Bedolá/ a w Greckiem Kryſztał.

werset: 8x Ktorą ludźie rozſzedſzy ſie zbiera
25:
li á mełli w żárnách/ y tłukli w moż
26:
dżerzách/ á wárzyli w kotlech czy-
27:
niąc też z niey y plácki/ á ſmak iey był
28:
iako świeżey oliwy.
x w 2. Mo. 16. v. 14. Pſal. 78. v. 24. Mądr. 16. v. 20. Ioan. 6. v. 31.

werset: 9Tá mánná pádáłá w nocy z roſą
29:
do obozu.

werset: 10Y vſłyſzał Moiżeſz iż lud wſzy-
30:
tek w obec płákał przed namiothy
31:
ſwemi/ ktora rzecz poruſzyłá Pá-
32:
ná ku wielkiemu gniewu/ á Moi-
33:
żeſzá też to bárzo obráźiło.

werset: 11Thedy rzekł Moiżeſz do Páná/
34:
Przeczże mię ták trapiſz ſługę twe-
35:
go? á przecz łáſki v ćiebie náleść
36:
nie mogę? iżeś ty thák ćięſzkie brze-
37:
mię thego wſzytkiego ludu ná mię
38:
włożył?

werset: 12Y zażem ia ſam począł á porodźił
39:
lud ten/ iż mi mowiſz/ Nieś gi ná
40:
łonie ſwoiem/ iáko piáſthun nośi
41:
niemowiątko/ do ziemie o kthorąś
42:
przyſiągł oycom ich?

werset: 13Y gdźieſz ia mam wźiąć mięſá iż
43:
bych go wſzytkiemu ludowi themu
44:
dał? Bo oto płáczą ná mię á mowią/
kolumna: d
Day nam mięſá ábychmy ſie go ná-
1:
iedli.

werset: 14Nie mogęć ſam doſyć vczynić te-
2:
mu ludowi/ ábowiem mi ieſt názbyt
3:
ćiężek.

werset: 15A ieſliż ſie iuż thák zemną obcho-
4:
dzić chceſz? proſzę ćię ieſliżem nálazł
5:
łáſkę v ćiebie/ C rádſzey mię zábiy
6:
ábych iuż dáley nie pátrzył ná ſwoy
7:
żal.
C Rádſzey niech vmrę á niżbych miał widźieć pomſthę/ ktorą ty ſpráwiedliwym ſwym ſądem puśćiſz ná ten lud zá iego złośći/ A tákowyć ieſt záwżdy ſthan sług Bożych/ ktorym zwierzono pracey około kośćiołá iego/ iż w niem pełno żalu y fráſunku záwżdy miewáią.

werset: 16Thedy Pan rzekł do Moiżeſzá/
8:
Zbierz ku mnie ſiedḿdźieſiąt mężow
9:
z ſtárſzych ludu Izráelſkiego/ ktore
10:
ty wieſz być Stárſzemi y przedniey
11:
ſzemi nád ludem/ á przywiedź ie
12:
przed drzwi Przybytku zgromádze
13:
nia/ y niech tám z tobą ſtáną.

werset: 17A ia też tám zſtąpię ábych ſie ro-
14:
zmowił z tobą/ y vdźieliwſzy z tego
15:
duchá ktory w tobie ieſt podzielę go
16:
też miedzy nie/ áby oni z tobą noſili
17:
brzemię ludu tego/ á nietylko ty ſam.

werset: 18Rzeczeſz theż ludowi/ Poſwieć-
18:
ćie ſie ná iutro/ á będźiećie ieść mię-
19:
ſo/ bo płácz wáſz przyſzedł do vſzu
20:
páńſkich á mowiliſćie/ Ktoż nas ná
21:
kármi mięſá? lepieyći nam było mie
22:
ſzkáć w Egiptćie/ A przetoż wam
23:
Pan da mięſo/ ktore ieſć będźiećie.

werset: 19Nie będziećie go ieść thylko przez
24:
ieden dźień/ ábo prze dwá/ áni przez
25:
pięć/ áni przez dźieſieć/ áni przez
26:
dwádźieſćiá.

werset: 20Ale przez cały mieſiąc/ áż ſie wam
27:
nozdrzámi rzući/ á omierznie wam/
28:
gdyżeśćie wzgárdźili Pánem ktory
29:
ieſth miedzy wámi/ á iżeſćie przed
30:
niem płákáli ták mowiąc/ Nácoże-
31:
ſmy tu wyſzli z Egiptu?

werset: 21A Moiżeſz rzekł/ Ludu tego z kto
32:
rym mieſzkam ieſt ſześć kroć ſto ty-
33:
ſięcy pieſzych/ á tyś powiedźiał iż im
34:
daſz mięſá doſtátek/ áby iedli przez
35:
cáły mieſiąc.

werset: 22Izali iem będą bić woły y owce iż
36:
by ich doſtáthek mieć mogli? izali ſie
37:
też zbiorą wſzytki ryby morſkie áby
38:
ich doſtátek mieli?

werset: 23Ná to odpowiedźiał Pan Moi-
39:
żeſzowi/ Izaſz ręká páńſka ieſt ſkur
40:
czoná? oto iuż vyzryſz ieſliż ſie doſyć
41:
ſtánie obietnicy moiey/ ábo nie.

werset: 24A ták wyſzedſzy Moiżeſz opowie
42:
dział ludowi ſłowá Páńſkie/ y zę-
43:
brał ſiedḿdźieſiąt mężow z ſtárſzych
44:
ludu onego/ á poſtháwił ie około
45:
Przybytku.

rozdział: 15


strona: 86


kolumna: a
KApitu. 15.3. Ofiáry rozmáite y vſtáwá około nich. 22.
1:
Oczyśćienie zá grzech niewiádomoſći. 32.
2:
Człowiek ktori zwgałćił Sábát ná gárdle
3:
karan. 38. Roſkazánie około noſzenia bra-
4:
mow ná ſzátách/ á dla czego ie miewano.
werset: 1
Y
Mowił Pan
5:
do Moiżeſzá tymi
6:
ſłowy.

werset: 2Opowiedz to I-
7:
zráelithom/ Gdy
8:
przyidziećie do źie
9:
mie mieſzkánia wáſzego kthorą ia
10:
wam dam.

werset: 3A gdy będźiećie chćieć ofiárowáć
11:
ofiárę zápaloną Pánu/ ábo też po-
12:
ſlubioną/ ábo dobrowolną ofiárę/
13:
ábo przy obchodzeniu świąth wá-
14:
ſzych/ czyniąc wdźięczną wonnoſć
15:
Pánu z Wołow ábo z Skopow.

werset: 4Ten ktory dar przynieſie/ thedy
16:
mą oddáć zá ofiárę śniedną Pánu
17:
dźieſiątą częſć Efá mąki przenie-
18:
czyſtey nágniećioney/ z czwąrtą czę
19:
ſćią Hinu oliwy.

werset: 5Przytym winá czwartą częſć Hi-
20:
nu/ ku pokropieniu ofiar palonych/
21:
ábo ku ofierze iednego Báráná.

werset: 6Przy Skopie theż oddaſz ofiárę
22:
twą śniedną dwie częśći dźieſiąći
23:
mąki czyſthey nágnietáney/ z trze-
24:
ćią częſćią Hinu oliwy.

werset: 7Oddaſz też y wino ku pokropie-
25:
niu zá wdźieczną wonnſć Pánu.

werset: 8Przytym ofiáruiąc Cielcá ku pa
26:
leniu/ ábo ku ofierze dla wypełnie-
27:
nia ſlubu Pánu/ ábo zá pokoy.

werset: 9Tedy maſz ku Cielcowi oddáć o-
28:
fiárę śniedną/ troię dźieſiątą część
29:
Efá/ mąki przednieczyſtey nágnie-
30:
ćioney z polowicą Hinu oliwy.

werset: 10Oddaſz też ku zákrapiániu poło
31:
wicę Hinu winá zá ogniſtą ofiárę/
32:
dla wdźięczney wonnośći Pánu.

werset: 11A toż ma być przy káżdym Wole/
33:
y przy káżdym Skopie/ ábo Bará-
34:
nie/ ták z ſtádá Owiec iáko z ſtádá
35:
Koz.

werset: 12A ile kroć zárznione ofiáry oddá-
36:
wáć będźiećie/ thedy ſię ták przy ká-
37:
żdey ſpráwowáć maćie.

werset: 13Wſzyſcy tedy domowi thák czy-
38:
nić máią ofiáruiąc zápaloną ofiá-
kolumna: b
rę ku wdźięczney wonnoſći Pánu.

werset: 14A ktoby też goſć będący miedzy wá
1:
mi ábo iáki przychodźień mieſzkáią
2:
cy miedzy potomſtwem wáſzem o-
3:
fiárował ogniſtą ofiárę Pánu ku
4:
wonnoſći wdźięczney/ tedy iáko ſie
5:
wy ſpráwowáć będźiećie/ y on ſie też
6:
ták niechay ſpráwuie.

werset: 15O A ludu moy/ niechay będźie ie-
7:
dnákaſz vſtáwá/ thák wam iáko y
8:
przychodniom mieſzkáiącym z wá-
9:
mi/ ktora niechay trwa zá wieczne
10:
práwo y miedzy potomſtwem wá-
11:
ſzem/ á iáko wy ták y przychodźień
12:
będźie przed Pánem.
A W Zydowſkiem ſtoi o zgromádzenie.

werset: 16B W iednem práwie y pod iednem
13:
ſądem bądźćie/ thák wy iáko y przy-
14:
chodniowie mieſzkáiący z wámi.
B Gdyż nie ieſt iedno ieden Bog/ tedyć też nie ieſt iedno iedná wiárá/ ieden zakon/ ieden páſterz/ y owczárnia iedná.

werset: 17Tedy mowił Pan do Moiżeſzá
15:
tymi ſłowy.

werset: 18Powiedz ták ſynom Izráelſkim/
16:
Gdy wnidźiećie do źiemie do ktorey
17:
was wiodę.

werset: 19A poczniećie vżywáć chlebá oney
18:
źiemie/ tedy z niego maćie oddáć o-
19:
fiárę Pánu.

werset: 20Oddaćie ku podnoſzeniu plácek
20:
z pierwſzych ćiaſt wáſzych/ ták iáko
21:
oddawaćie ofiárę z pierwſzego wy-
22:
młocku.

werset: 21A thák z pierwſzych ſwych ćiaſt
23:
oddáwáć będźiećie ofiárę Pánu/ y
24:
w potomſtwách wáſzych.

werset: 22A ieſliż nie bácznie obłądźićie ſie
25:
nie czyniąc doſyć wſzythkiemu te-
26:
mu roſkazániu co Pan powiedźiał
27:
Moiżeſzowi.

werset: 23To ieſt wſzytkiemu co wam Pan
28:
roſkazał przez Moiżeſzá/ od thego
29:
czáſu iáko wam naprzod dał roſka
30:
zánie/ y ná potym potomſtwom wá
31:
ſzym.

werset: 24A ieſliżby ſie co miedzy ludem z o-
32:
myłki á nieobácznie ſtáło/ tedy w-
33:
ſzytko zgromádzenie má ofiárowáć
34:
Cielcá ku ofierze paloney zá wdźię-
35:
czną wonnoſć Pánu/ ſpołu z ſnie-
36:
dną y z mokrą ofiárą według zwy-
37:
czáiu/ y Kozłá z ſtádá zá grzech.

werset: 25Ták pothym Kápłan ma ſie mo-
38:
dlić zá wſzythko zgromádzenie ſy-
39:
now Izráelſkich/ á bedźie iem odpu
40:
ſzczono/ bo ieſt grzech niewiádomo
41:
ſći/ á oni máią oddáć dar ku ofierze
42:
paloney Pánu/ y ofiárę zá grzech
43:
ſwoy przed Pánem iż ſie thák obłą-
44:
dźili.

rozdział: 18


strona: 88v

Farán. NVMERI.
Vrząd Lewitow.

kolumna: c
werset: 17Ale zá pierworodne od Krowy/
1:
Owce/ y Kozy nie będźieſz brał oku
2:
pu/ ábowiem ſą poświęcone/ kto-
3:
rych kreẃ wyleieſz ná Ołtarz/ á ſpa
4:
liſz tłuſtość ich ku ogniſtey ofierze
5:
zá wdźięczną wonność Pánu.

werset: 18Mięſo ich ná ćię przychodźić bę-
6:
dźie/ iáko y pierſi podnoſzenia/ y Lo
7:
pátká práwa.

werset: 19Wſzytki ofiáry podnoſzone z rze-
8:
czy poſwięconych/ ktore ſynowie I-
9:
zráelſcy oddawáią Pánu odda-
10:
łem thobie y ſynom twym y corkam
11:
twoim z tobą ná wieki. D Vſtáwá
12:
około ſoli/ tá niechay będźie wiecz-
13:
na przed Pánem v ćiebie y potom-
14:
ſtwá twego.
D To ieſt/ ábyś ofiáry żadney nieofiarował przez ſoli/ o czem patrz w 3. Mo. 2. v. 13.

werset: 20Potym ieſzcze Pan rzekł do Aa-
15:
roná/ W źiemi ich żadnego dźiedźi
16:
cthwá mieć niebędźieſz/ áni dźiału
17:
miedzy nie mi/ x ábowiem ia ieſtem
18:
E dźiał twoy y dźiedźictwo twoie/
19:
w pośrzod ſynow Izráelſkich.
x w. 5. Mo. 10. v. 9. y. 18. v. 2. Iozue. 13. v. 14. y 33. Ezech. 44. v. 28. E Tu wſzyſcy wierni náukę máią/ áby żądze ſwe odwodźili od rzeczy źiemſkich/ biorąc ſobie Páná zá dźiedźictwo ſwoie/ gdyż ſą narodem ſwiętym y kápłańſkiem.

werset: 21Co ſie też tknie ſynow Lewi/ te-
20:
dym iem dał dziedźicznie wſzyth-
21:
ki dźieſięćiny od ſynow Izráelſkich/
22:
ná vrząd ktory ſpráwuią w poſłu-
23:
dze około Przybythku zgromádze-
24:
nia.

werset: 22A ſynowie Izráelſcy niechay iuż
25:
więcey nie przychodzą do Przybyt-
26:
ku zgromádzenia/ áby nie zoſthali
27:
winni grzechu/ á iżby nie pomárli.

werset: 23Ale Lewitowie niechay ſpráwu
28:
ią vrząd ſwoy około przybytku zgro
29:
mádzenia/ á oni niechay odnoſzą
30:
karánie zá grzech ſwoy/ á tá vſtá-
31:
wá zoſtánie wiecznie w pothom-
32:
ſtwie wáſzym/ áby oni miedzy ſy-
33:
ny Izráelſkiemi żadnego dźiedzic-
34:
twá nie mieli.

werset: 24Abowiem ia Lewitom oddałem
35:
dźiedźicznie dźieſięćiny od ſynow I-
36:
zráelſkich/ ktore będą oddáwáć ku
37:
podnoſzeniu Pánu/ A przetoż záka
38:
załem áby oni dźiedźictwá nie mie-
39:
li miedzy ſyny Izráelſkiemi.

werset: 25Pothym Pan rzekł do Moiże-
40:
zá w ty ſłowá.

werset: 26Moẃ ták do Lewitow á powiedz
41:
iem/ Gdy wezmiećie dźieſięćiny od
42:
Izráelithow/ ktorem ia wam ná-
43:
znáczył miáſto dźiedźictwá wáſze-
44:
go/ tedy z tych dźieſięćin ofiárowáć
45:
będźiećie dźieſiątą część Pánu.

werset: 27A oná ofiárá ták od was przyi-
46:
mowána będźie/ iáko zboże z boiſká
47:
F ábo co przychodźi od pełney práſy.
F To ieſt Moſzcz/ Oliwá/ y cokolwiek tłoczą w práſách.


kolumna: d
werset: 28A ták wy też ofiárowáć bedźiećie
1:
Pánu ze wſzytkich ſwych dźieſięćin
2:
co weźmiećie od ſynow Izráelſkich/
3:
á oddaćie onę Páńſką ofiárę Aaro-
4:
nowi kápłanowi.

werset: 29Tákże y ze wſzytkich dochodow
5:
ſwych co nalepſze oddaćie Pánu zá
6:
ofiárę/ áby byłá poświęconą.

werset: 30Powieſz im też/ Gdy z tych docho
7:
dow ſwych co náwybornieyſze zá o-
8:
fiárę oddáwáć będźiećie/ thedy od
9:
Lewitow thák to będźie prziymo-
10:
wano/ iáko dochod z boiſká/ ábo do
11:
chod z práſy.

werset: 31Y będźiećie ich vżywáć ná káż-
12:
dym mieyſcu/ ſpołu z czeládźią wá-
13:
ſzą/ ábowiem to ieſt zapłátá wáſzá
14:
zá ſłużbę kthorą czynićie w Przy-
15:
bytku zgromádzenia.

werset: 32A ták nie ponieſiećie zá to karánia
16:
prze grzech/ gdy co náwyborniey-
17:
ſze rzeczy z nich oddáwáć będźiećie/ á nieſplugáwićie rzeczy poświęco
18:
nych od ſynow Izráelſkich/ áni po-
19:
mrzećie.

rozdział: 19
KApitu. 19.2. Cerymonie około krowy płowey. 11. Kto
20:
ſie dotknie śćierwu iákiego/ nieczyſthem
21:
ieſt. 17. Oczyśćienie tákiego.
werset: 1
M
Owił kthe-
22:
mu Pan do
23:
Moiżeſzá y do
24:
Aaroná tymi
25:
ſłowy.

werset: 2Táć ieſt vſtá
26:
wá ktorą Pan
27:
roſkázuie w tym ſłowá/ Powiedz I-
28:
zráelitom ábyć przywiedli A płową
29:
krowę zdrową oprocz wſzego náru
30:
ſzenia/ á ktoreyby iarzmo nie po-
31:
ſtáło.
A Thá ofiárá znáczy ofiárę Páná Iezuſá Kryſtuſá/ kthorego figuruie przez ſámicę dla náſzey krewkośći/ Bárwá tá płowa ábo czerwona znáczy grzech Kośćiołá iego/ ktory nośi ná ſobie/ nie czuiąc ieſzcze ná ſobie żadnego iarzmá czártowſkie go.

werset: 3Tę oddaćie Ełeázárowi Kápła
32:
nowi/ ktory ią wywiedźie B zá na-
33:
mioty/ á przed niem zárznioná bę-
34:
dźie.
B Tákżeć y Kryſthus ieſt ofiárowan przed miáſtem/ iáko o thym piſze Ian. 19.

werset: 4Thedy Eleázár Kápłan omoczy
35:
pálec we krwi iey/ á ſiedḿ kroć ią
36:
kropić będźie ku Przybytkowi zgro
37:
mádzenia.

werset: 5Támże przed nim krowá oná ma
38:
być ſpaloná ſpołu z ſkorą/ z mięſem/
39:
ze krwią y z gnoiem iey.

werset: 6Y weźmie Kápłan C drzewo Ce-
40:
drowe/ Izop/ y czerowny iedwab/
41:
á wrzući do ogniá ná ktorym ſie kro
42:
wá pali.
C Cedr drzewo ieſt wyſokie/ ktore nie botfieie/ A Izop záſie oczyſćia gorzkoſćią ſwoią/ ktore rzeczy nadobnie ſie zgadzáią z wiecznem oczyſćienie Kryſtuſowem.

rozdział: 22


strona: 91

Polá Moábſkie/ Bálák/ Báláám. Czwarte Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 91.

kolumna: a
werset: 12Thedy rzekł Pan do Báláámá/
1:
Niechodź z niemi/ áni przeklinay lu
2:
du/ bowiem ieſt błogoſłáwiony.

werset: 13Wſtawſzy thedy ráno Báłáám/
3:
powiedźiał Kſiążęthom Báláko-
4:
wym/ Wroczćie ſie do źiemie wá-
5:
ſzey/ bo mi Pan niechce dopuſćić á-
6:
bych iść miał z wámi.

werset: 14A ták Kſiążętá Moábſkie wro-
7:
ćiwſzy ſie przyſzłi do Báláká opo-
8:
wiedáiąc że Báláám z niemi iść nie
9:
chćiał.

werset: 15Powtore tedy poſłał Bálák wię
10:
cey Kſiążąt poważnieyſzych.

werset: 16Ktorzy przyſzli do Báláámá/ á
11:
powiedźieli mu/ Prośi ćię Bálák
12:
ſyn Seforow ábyś nie odmawiał
13:
iechać do niego.

werset: 17Abowiemći chce vczynić wielką
14:
poczćiwość/ á cokolwiek mu roſka
15:
żeſz to vczyni/ iedno ćie tylko prośi
16:
ábyś przyſzedł á przeklinał lud ten.

werset: 18Thedy Báláám odpowiedźiał á
17:
rzekł ſługom Bálákowym/ By mi
18:
też Bálák dał dom pełny ſwoy śre-
19:
brá y złotá/ E tedy ia roſkazánia Pá
20:
ná Bogá mego przeſtąpić nie mogę/
21:
ábych miał co ábo więcey ábo na-
22:
mniey czynić.
E To wyznánie nie ieſt ku chwale Bożey iáko ludźi wiernych/ ále ieſt wyznániem możnoſći Páńſkiey/ kthorą Czárt y z sługámi ſwemi/ rad y nierad wyznáwáć muſi.

werset: 19Ale proſzę zetrwayćie tu przez tę
23:
noc/ á dowiem ſie co mi ieſzcze Pan
24:
powie.

werset: 20Támże oney nocy przyſzedł Bog
25:
do Baláámá y rzekł do niego/ Ie-
26:
ſliż mężowie ći dla tego przyſzli á-
27:
byś z niemi ſzedł/ tedy idź z niemi/ á
28:
wſzákoż to czyń co ia tobie powiem.

werset: 21Wſtawſzy tedy ráno Báláám o
29:
ſiodłał oſlicę ſwoię/ y iechał z Kſią-
30:
żęty Moábſkiemi.

werset: 22Y F rozgniewał ſie Bog że iáchał/ á Anioł Páńſki záſtąpił mu drogę
31:
áby go powśćiągnął gdy iechał ná
32:
oſlicy ze dwiemá ſługámi ſwemi.
F To rozgniewánie z tąd przyſzło iż Báláám iechał z tym vmysłem áby lud przeklinał ſpuſćiwſzy ſie ná obietnice Bálákowe.

werset: 23x Tedy oſlicá vyzrawſzy Anio-
33:
łá Páńſkiego ſtoiącego ná drodze/
34:
á trzymáiącego w ręku miecz doby-
35:
ty/ pierzchnęłá z drogi y vſtąpiłá ná
36:
pole: A gdy ią bił Báláám áby ſzłá
37:
drogą.
x 2. Piotr. 2. v. 16. Iud. v. 11.

werset: 24Anioł páńſki ſtáłnął ná drodze mie
38:
dzy dwiemá winnicomá/ ktore by-
39:
ły ogrodzone murem po obu ſtron.

werset: 25Y widząc oſlicá Aniołá Páńſkie
40:
go/ przyćiſkáłá ſie ku murowi/ ták
41:
iż nogę Báláámowę przypárłá ku
42:
niemu/ gdźie ią więc Báláám bił ie
43:
ſzcze tym więcey.


kolumna: b
werset: 26Tedy Anioł przeſzedł powtore á
1:
ſthánął ná mieyſcu ćiáſnem/ gdźie
2:
iuż nigdźiey z drogi áni ná práwo/
3:
áni ná lewo nie mogł vſtąpić.

werset: 27Tám oſlicá widząc Aniołá Páń
4:
ſkiego/ pádłá pod Báláámem/ y ro-
5:
zgniewawſzy ſie Báláám/ bił kijem
6:
oſlicę.

werset: 28Potym Pan otworzył vſtá oney
7:
oſlice/ kthora rzekłá do Báláámá/
8:
Cożemći winná iż mie iuż po trze-
9:
ćie bijeſz?

werset: 29G A Báláám rzekł do oſlice/ Iż ze
10:
mnie ſzydźiſz/ á pewnie bych miał
11:
miecz zábił bych ćię teraz.
G Nic ſie niezlękł głoſu oney oſlice/ Abowiem był iuż przywykł głoſom tákowym/ kthore częſtokroć słychał od cżártow kiedy ie záklinał.

werset: 30Tedy mu oná oſlicá rzekłá/ A za-
12:
żem ia nie ieſt oſlicá twoiá ná kto-
13:
reyśty áż do thego czáſu zwykł ieź-
14:
dzić? izalimći to kiedy przed tym czy
15:
nić zwykłá? A on iey odpowiedźiał/
16:
Nie czyniłáś nigdy.

werset: 31A gdy otworzył Pan oczy Baláá
17:
mowe/ vyzrał Aniołá Páńſkiego
18:
ſtoiącego ná d:odze/ á trzymáiące-
19:
go miecz dobyty w ręku/ tedy ſie on
20:
H pokłonił ięmu áż práwie do zie-
21:
mie.
H Thák záwżdy Czárth y złoſnicy drżą przed Pánem á muſzą choćiaſz niechcą mieć go w wielkiey vczćiwoſći.

werset: 32Rzekł tedy do niego Anioł Páń-
22:
ſki/ Przecześ thrzeći kroć bił oſlicę
23:
ſwoię? othom ia przyſzedl ábych ćię
24:
powśćiągnął/ ábowiemeś ná they
25:
drodze zgrzeſzył przećiwko mnie.

werset: 33A oſlicá widząc mie vſtąpiłá trzy
26:
kroć przedemną/ á gdyby byłá nie v-
27:
ſtąpilá przedemną/ pewnie żebych ia
28:
był ćiebie zábił záchowawſzy ią.

werset: 34Tedy rzekł Báláám do Aniołá
29:
Páńſkiego/ I Zgrzeſzyłem/ ábowie-
30:
mem nie wiedźiał byśmi był miał zá
31:
ſtępić drogę/ ále ieſliż ſie to tobie nie
32:
podoba tedy ſie ia wrocę.
I To wyznánie ieſt też iáko y ono Fáráonowe/ ktore pochodźi z ſtráchu iż widźi zginienie ſwoie.

werset: 35Záthym rzekł Anioł Páńſki do
33:
Báláámá/ Iedź zá tymi ludźmi/ á-
34:
le co ia thobie powiem/ tedy to mo
35:
wić będźieſz: A tákże iechał Bálá-
36:
ám z Kſiążęty Bálákowemi.

werset: 36A gdy vſłyſzał Bálká iż przyie-
37:
chał Báláám/ tedy przećiwko nie-
38:
mu wyiechał do niekthorego miá-
39:
ſteczká Moábſkiego v Arnon/ kto-
40:
re było ná ſámey gránicy.

werset: 37Tedy rzekł Bálák do Báláámá/
41:
Czemuś nieprziſzedł do mnie gdym
42:
po ćię ſłał pierwſze poſły? á zaſz ia
43:
ćiebie zacnie vczćić niemogę?

rozdział: 26


strona: 93v

NVMERI. Polá Moábſkie.

kolumna: c
werset: 28A ſynowie Iozefowi byli wedle do
1:
mow ſwych/ Mánáſes y Efráim.

werset: 29Synowie Mánaſſeſá byli/ Má
2:
chir/ od ktorego poſzli Máchiryto-
3:
wie: A z Máchirá národźił ſie Gá-
4:
láád/ od ktorego idźie dom Gáláá-
5:
dytow.

werset: 30To też ſą ſynowie Gáláádowi/
6:
Iezer/ z ktorego poſzli Iezerytowie.
7:
Helek/ z ktorego poſzli Helekitowie.

werset: 31Aſryel/ z kthorego Aſryelczycy/
8:
Sechem/ od ktorego idźie dom Se
9:
chemitow.

werset: 32Semidá/ od ktorego dom Semi
10:
daitow/ Hefer/ od ktorego idą He-
11:
ferytowie.

werset: 33A Sálfáád ſyn Heferow/ then
12:
nie miał ſynow iedno dźiewki/ kto-
13:
rych thy ſą imioná/ Máálá/ Noá/
14:
Heglá/ Melchá y Terſá.

werset: 34A tyć były domy Mánáſſeſowe/ kthorych liczbá byłá pięćdźieſiąt y
15:
dwá tyſiącá y ſiedḿ ſet ludu.

werset: 35Tákże też ſynowie Efráim we-
16:
dle domow ſwych ći byli/ Sutálá/
17:
od ktorego Sutáláitowie/ Becher/
18:
od ktorego Becherytowie/ Tehen/
19:
od ktorego Tehenitowie.

werset: 36Sutulá záſie miał ſyná/ Herán/
20:
z ktorego poſzedł dom Herámitow.

werset: 37A tyć ſą domy Efráimitow we-
21:
dle ich liczby/ thrzydźieſći y dwá
22:
thyſiącá y pięć ſet. A ćić ſą ſynowie
23:
Iozefowi wedle ſwych domow.

werset: 38A ſynowie Beniáminowi wedle
24:
domow ſwych ći ſą/ Belá/ od ktore
25:
go poſzli Beláitowie/ Aſbel/ z ktore
26:
go Aſbelitowie/ Achirám/ z ktore-
27:
go dom Achirámitow.

werset: 39Sufám/ od kthorego idźie dom
28:
Sufámithow/ Hufán/ od kto-
29:
rego Hufámitowie.

werset: 40Belá też miał ſyny/ Heredá y No
30:
emáná/ z Heredá poſzedł dom He-
31:
redáithow/ á z Noemá Noemán-
32:
czycy.

werset: 41A táć ieſt liczbá Beniámithow
33:
wedle domow ich/ czterdźieſći y pięć
34:
tyſięcy y ſzeſć ſet ludu.

werset: 42Tákże theż ſynowie Dán wedle
35:
domow ſwych/ Suhám/ od ktore go
36:
poſzedł dom Suhámitow/ A toć
37:
były domy Dán wedle pothomſtw
38:
ich.

werset: 43Wſzytkich domow Suámitow
39:
było w liczbie/ ſzeſćdźieſiąt y cztery
40:
tyſiące y cztery ſtá ludu.

werset: 44A ſynowie Aſſer ći byli wedle do
kolumna: d
mow ſwych/ Iemná/ z kthorego Ie-
1:
mnitowie/ Ieſsui/ z kthorego poſzli
2:
Ieſsuitowie/ Brye/ z ktorego Bry-
3:
ieyczycy.

werset: 45Synowie Bryiego/ Heber/ z kto
4:
rego Heberytowie/ Melchiel/ z kto
5:
rego dom Melchielitow.

werset: 46A imię dźiewki Aſer było Sará.

werset: 47Cić ſą ſynowie Aſer wedle licz-
6:
by ich/ pięćdźieſiąt y trzy thyſiące y
7:
cztery ſtá.

werset: 48A ſynowie Neftáli wedle ſwych
8:
domow ći ſą/ Ieſyel/ od kthorego
9:
dom Ieſyelitow/ Guni/ z kthorego
10:
dom Gunitow.

werset: 49Ieſer/ z ktorego dom Ieſerytow/
11:
Selem/ z ktorego Selemitowie.

werset: 50A ták tyć ſą domy Neftáli wedle
12:
potomſtw ich/ kthorych liczbá by-
13:
łá cztherdźieſći y pięć tyſięcy y czte-
14:
ryſtá.

werset: 51Owa liczbá wſzitkich ſynow I-
15:
zráelſkich byłá ſzeſć kroć ſto tyſięcy y
16:
ieden tyſiąc/ ſiedm ſet y trzydzieſći.

werset: 52Tedy Pan mowił do Moiżeſzá
17:
w ty ſłowá.

werset: 53Miedzy ty podźielićie thę źiemię
18:
w dźiedźictwo wedle liczby imion.

werset: 54A gdźie ich będźie więczſza licz-
19:
bá/ tedy tym więczſzy dźiał mieć bę-
20:
dą/ kthorych mniey będźie/ ći theż
21:
mnieyſzy dźiał wezmą/ káżdym tedy
22:
ma być dáne dźiedźictwo wedle licz
23:
by ich.

werset: 55A wſżákoż loſem ma być rozdźie-
24:
loná źiemiá/ á według imion oy-
25:
cow pokolenia ſwego będą brác dźie
26:
dźictwá.

werset: 56Y ták rozdźielą loſmi dźiedźictwá
27:
wedle liczby ich więczſzey y mniey-
28:
ſzey.

werset: 57Ci záſie ſą policzeni z Lewitow
29:
wedle domow ſwoich/ x Gerſon/ z
30:
ktorego dom Gerſonitow/ Káhát/
31:
z ktorego dom Káhátytow/ Merá
32:
ry/ z ktorego Merárytowie.
x w. 1. Mo. 46. v. 11. W. 2. M. 6. v. 16. Wyżſz. 3. v. 17. 1. Kron. 6. v. 1. y. 23. v. 6.

werset: 58Tyć ſą domy Lewi/ dom Libni
33:
tow/ dom Hebronitow/ dom Mo-
34:
holitow/ dom Muſitow/ dom Ko
35:
rytow. Ale z Káhát vrodźił ſie Am
36:
rám.

werset: 59A imię żony Amrámowey było
37:
Iochábod corká Leui/ ktora ſie ie-
38:
mu w Egiptćie vrodźiłá. Tá Amrá
39:
mowi porodźiłá Aaroná/ Moiże-
40:
ſzá/ y Máryą ſioſtrę ich.

rozdział: 30


strona: 96


kolumna: a
werset: 7Tákże ieſliby máiąc mężá ſlub iá
1:
ki vczyniłá/ ábo ſie vſty ſwymi w iá
2:
ką przyſięgę wdáłá.

werset: 8Gdyby ſie thego dowiedźiał mąż
3:
iey/ á wtym iey záráżem nic nie prze
4:
każał/ tedy iey ſluby y przyſięgi pod
5:
ktore ſie poddáłá/ máią wźiąć ſwoy
6:
ſkutek.

werset: 9Ale gdyby mąż dowiedźiawſzy
7:
ſie bronił iey tego/ wniwecz obroći
8:
ſlub iey w ktory ſie wdáłá/ á ná co
9:
ſie vſthy ſwemi obowiązáłá/ á Pan
10:
iey odpuśći.

werset: 10Ale ſlub káżdey wdowy/ ábo tey
11:
co ſie rozwiodłá z mężem ktorymby
12:
ſie obowiązáłá/ ma być wypełniony.

werset: 11Lecz ieſliby ſlubiłá ieſzcze zá ży-
13:
wotá mężá ſwego/ ábo ſie przyſięgą
14:
obowiązáłá.

werset: 12Ieſliżby mąż wiedząc tho zámil-
15:
czał á nie przekażał iey tego/ tedy o-
16:
ny wſzytki ſluby y przyſięgi pod kto
17:
re ſie poddáłá máią wźiąć ſwoy ſku
18:
tek.

werset: 13Wſzákoż ieſliby mąż iey zárażem
19:
dowiedźiawſzy ſie bronił iey tego/
20:
tedy to ná cokolwiekby ſie oná obo-
21:
wiązáłá y ſlubiłá/ wniwecz ſie obro
22:
ćić ma/ á Pan iey to odpuſći/ ábo-
23:
wiem to od mężá ieſt przekażano.

werset: 14Káżdego ſlubu y káżdey przyſię-
24:
gi około A poſtu/ mąż iey może do-
25:
puſćić/ może też ono wniwecz obro-
26:
ćić.
A W Zydowſkiem ſthoi/ Vtrapienie ćiáłá.

werset: 15Ktory ieſliby milcząc odedniá do
27:
dniá nie bronil iey tego/ tedy onych
28:
wſzytkich iey ſlubow y przyſiąg po-
29:
twierdźił á vmocnił ie/ ábowiem
30:
milczał ná on czás gdy ſie tego do-
31:
wiedział.

werset: 16A ieſliżby ie potym przekáźił do-
32:
wiedźiawſzy ſie/ thedy iey karánie
33:
ná ſobie odnieſie.

werset: 17A thák tyć ſą vſtáwy ktore Pan
34:
Moiżeſzowi roſkazał miedzy mężem
35:
á żoną iego/ miedzy Oycem á corką
36:
iego/ poki ieſzcze ieſt dziewká w mło
37:
doſći ſwey w domu oycá ſwego.

rozdział: 31
KApitu. 31.1. Bitwá z Mádyánity. 7. Porażká ich/
38:
Krolow ich y Báláámá. 11. Lupy z oney
39:
kráiny. 20. Oczyśćienie ich/ ſummá á dźiał
40:
ich. 28. Dań ktora ná Páná przyść miáłá.
kolumna: b
werset: 1
P
Otym mo-
1:
wił Pan Mo
2:
iżeſzowi tymi
3:
ſłowy.

werset: 2Pomſći ſie zá
4:
ſyny Izráelſki
5:
mi nád Mády
6:
ánitámi/ á potym do ludu twego
7:
przyłączon będźieſz.

werset: 3A thák Moiżeſz mowił do ludu
8:
w ty ſłowá/ Niech miedzy wámi ſie
9:
zgothuią mężowie ku bitwie/ áby
10:
wtárgnęli do Mádyánitow/ á iżby
11:
ſie nád nimi pomſćili krzywdy Páń
12:
ſkiey.

werset: 4A poſzlićie z káżdego pokolenia
13:
Izráelſkich ſynow ná woynę po ty
14:
ſiącu.

werset: 5Obráni tedy ſą z woyſká Izráel-
15:
ſkiego po tyſiącu mężow z káżdego
16:
pokolenia/ to ieſt dwánaſćie tyſięcy
17:
ludźi godnych ku boiowi.

werset: 6Ktore Moiżeſz wyſłał ná woynę
18:
z Fineeſem ſynem Eleázárá Kápła
19:
ná/ A y z naczyniem mieyſcá ſwięte-
20:
go/ kthory też z ſobą wźiął trąby ku
21:
trąbieniu.
A To możemy rozumieć o Skrzyni y o Wieku vbłagánia/ z trąbámi ktore známionuią ráthunek y wſpomożenie Boże gdiż im on ſam dawał zwycięſtwo.

werset: 7Ci thedy iáko był Pan roſkazał
22:
Moiżeſzowi/ zwiodſzy bitwę z Má
23:
dyánity pobili wſzytki męſzczyżny.

werset: 8x Przytym Mádyánſkie krole po
24:
mordowáli między inemi poráżone
25:
mi ich/ to ieſt/ Ewi/ Recem/ Sur/
26:
Hur/ y Rebe/ pięć krolow Mádyáń
27:
ſkich/ támże też zámordowáli mie-
28:
czem Báláámá ſyná Beorowego.
x Iozue. 13. v. 22.

werset: 9Y pobráli ſynowie Izráelſcy y poy
29:
mánie niewiáſthy Mádyáńſkie y
30:
dźiatki ich/ bydłá/ y wſzytki ich má-
31:
iętnoſći.

werset: 10A wſzytki ich miáſtá w ktorych
32:
mięſzkáli/ y wſzytki B w ich popa-
33:
lili.
B Abo Dwory.

werset: 11Y pobráli łupy wſzytki/ y plony
34:
ták z ludu iáko y z bydł.

werset: 12A odwiedli więznie y z onemi plo
35:
ny y łupy do Moiżeſzá/ y do Eleá-
36:
zárá kápłaná/ y do wſzytkiego zgro
37:
mádzeńia Izráelſkiego do Obozu/
38:
ná polá Moábſkie/ nád Iordanem
39:
przećiw Hierychu.

werset: 13Przećiwko ktorym Moiżeſz z E-
40:
leázárem/ y z inemi przednieyſzymi
41:
z ludu/ wyſzli przed namioty.

werset: 14Y rozgniewał ſie Moiżeſz ná Het
42:
mány woiſká onego/ ná Rotmiſtrze
43:
y ná Setniki/ kthorzy ſie byli z oney

strona: 96v

NVMERI. Polá Moábſkie/ porażká Mádyánitow.
bitwy wroćili.

rozdział: 33


strona: 98v

NVMERI. Gránice źiemie Izráelſkiey.

kolumna: c
werset: 47A wyſzedſzy z Helmondeblátá-
1:
im/ ſtánęli z obozem na gorách H A-
2:
bárym ku Nábo.
H Ty gory ktore idą od Moábitow ku gorze Gáláad/ tedy dźielą Amoreyczyki od Amonithow/ kthorych wierzchy nawyżſze názywáią Fáſgá y Nábo.

werset: 48Tedy wyſzedſzy z gor Abárym/
3:
położyli ſie ná polách Moábſkich/
4:
nád Iordanem ku Ierychu.

werset: 49Támże záłożyli oboz nád Iorda-
5:
nem v Betyeſimoth/ áż do Abelſá-
6:
tym ná polách Moábſkich.

werset: 50Na ktorych polách nád Iordane
7:
ku Ierychu mowił Pan z Moiże-
8:
ſzem tymi ſłowy.

werset: 51Mow do Izráelczykow á po-
9:
wiedz iem to/ Gdy przeydźiećie zá
10:
Iordan/ á wnidziećie do źiemie Chá
11:
náeyſkiey.

werset: 52Tedy wſzytki tám mieſzkáiące w
12:
oney źiemi precz wypądźćie/ á po-
13:
borzćie wſzytki ich báłwany/ y obrá-
14:
zy ryte/ przytym y wſzytki ich kápli
15:
ce zobalayćie.

werset: 53x Z támtąd thedy wypędźiwſzy
16:
wſzythki mieſzkaiące/ ſámi w niey
17:
mieſzkáć będźiećie/ ábowieme wam
18:
dał w oſiadłoſć źiemię tę.
x w. 5. Mo. 7. v. 2. Iozue. 11. v. 11.

werset: 54A ták poſiędźiećie źiemię podźie-
19:
liwſzy ią loſem miedzy ſie według do
20:
mow wáſzych/ á gdźie ich więcey bę
21:
dzie/ tedy im też więczſzy dział da-
22:
ćie/ gdźie ich záſie mniey/ tedy mniey
23:
ſze dziedźictwá bráć máią/ A ktore
24:
mieyſce loſem ná kthorego przypá-
25:
dnie/ áby ſie zoſtał przy tym/ rozdźie
26:
liwſzy oſiádłoſć ná domy pokolenia
27:
káżdego.

werset: 55Ale ieſliż nie wypędźićie precz mie
28:
ſzkáiących w tey źiemi/ oni kthore z
29:
nich pozoſtáwićie będą iáko żądłá
30:
w oczoch wáſzych/ á iáko ćiernie bo-
31:
kow wáſzych/ y będą was trapić w
32:
źiemi w ktorey oſiędźiećie.

werset: 56A to com ia z niemi vmyſlił vczy
33:
nić/ tedy to wam vczynię.

rozdział: 34
KApit. 34.2. Gránice źiemie Chánáneyſkiey. 14.
34:
Dźiał Rubenitow y Gádytow. 17. Imio-
35:
ná tych ktorzy dźielili źiemię.
werset: 1
P
Othym Pan
36:
rzekł do Moiżeſzá
37:
tymi ſłowy.

werset: 2Roſkaż ſynom I
38:
zráelſkim á ták po-
39:
wiedz iem/ Gdyż
40:
iuż wnidźiećie do źiemie Cháná-
41:
neyſkiey/ kthorać źiemiá w gráni-
kolumna: d
cách ſwych przyidźie wam w dźie-
1:
dźictwo.

werset: 3xA Tedy gránicá wáſzá ku połu-
2:
dniu będźie od puſzczey Syn áz do
3:
gránic Edomſkich/ ktora gránicá
4:
południowa poydźie od morzá ſło-
5:
nego ku Wſchodu ſłońcá.
x Iozue. 17. v. 1. A Ziemiá wáſzá od ſtrony Południowey poydźie od morzá słonego/ ktore ieſt ku Wſchodu słońcá áż do morzá Egipthſkiego ná Zachod/ á to idąc około Kades y około Idumeey.

werset: 4Gránicá też wáſzá od Południá
6:
będźie obwiedźioná do Máháleá-
7:
krábim/ y poydźie áż ku Syn/ á doy
8:
dzie koniec iey od Południá do Ká
9:
desbárne/ á z támtąd ſie będźie ćią-
10:
gnąć áż do wſi Adár/ bieżąc áż ku
11:
Aſmon.

werset: 5Od Aſmon záſie zákrąży ſie áż do
12:
rzeki Egiptſkiej/ á ſtánie áż vmorzá

werset: 6Záchodnią też gránice będziećie
13:
mieć B Morze wielkie/ kthore was
14:
iuż zá grániczy od Zachodu.
B To Morze zową Mediteránneum

werset: 7Gránicá też Pułnocna tá będźie
15:
od Morzá wielkiego/ powiedźiećie
16:
gránicę ſwą do gory C Hor.
C Hor tá gorá nie ieſt oná ná ktorey vmárł Aaron/ ale ieſt bliſko Tyru y Sydonu/ á ieſt częſćią iedną Libanu/ ktora ſie ćiągnie ku morzu.

werset: 8Potym od gory Hor poydą grá-
17:
nice wáſze thędy gdźie chodzą do D
18:
Hemát/ a będą ſie kończyć áż v Se-
19:
dádá.
D Ty przezwiſká Hemát y Sedádá/ známionuią mieyſcá zacnieyſze/ ktore ſą ná końcu gránice Gálileyſkiey wyżſzey ku Pułnocy od Zachodu ku Wſchodowi.

werset: 9Gránicá też tá będźie wiedźio-
20:
ná áż do Zefronu/ y dokończy ſie
21:
áż v wśi Enán/ á tę będźiećie mieć
22:
gránicę Pułnocną.

werset: 10Gránicę też od Wſchodu powie-
23:
dźćie od wſi Enán áż ku E Sefámá.
E Sefamá ieſt ná brzegu Iordanu ku miáſtu ktore zową Ceſarea Filipowá.

werset: 11Od Sefamá poydźiećie gránicą
24:
ku Reblátá od Wſchodu Ain/ á tá
25:
gránicá poydźie ku ſtronie F Morzá
26:
Cyneret ná Wſchod ſłońcá.
F To Morze ktore zową ieźiorem Geneżaret.

werset: 12A gránicá tá prziydźie áż ku Ior
27:
danu/ kończąc ſie áż v morzá ſłone
28:
go/ á wedle gránic tych źiemiá wá-
29:
ſzá ze wſząd ográniczoná będźie.

werset: 13Tedy Moiżeſz roſkazał Izráeli-
30:
tom ták do nich mowiąc/ Táć ieſt źie
31:
miá ktorą loſem otrzymaćie/ ktorą
32:
roſkazał Pan rozdáć dźiewięćiorgu
33:
pokoleniu/ y połowicy dźieſiątego.

werset: 14Abowiem pokolenie ſynow Ru
34:
ben/ wźięli ſobie dźiedźictwo po-
35:
dług domow oycow ſwych/ thákże
36:
pokolenie Gád wedle domow oy-
37:
cowſkich/ y połowicá pokolenia
38:
Mánáſſe iuż wźięli dźiedźicthwo
39:
ſwoie.

werset: 15Dwoie pokolenie y połowicá trze
40:
ćiego wzięli dźiedźictwo ſwe z they
41:
ſtrony Iordanu ku Ierychu od w-
42:
ſchodu ſłońcá.

werset: 16Y mowił Pan do Moiżeſzá thy-
43:
mi ſłowy.

księga: Devt.
rozdział: 1


strona: 101



strona: a

werset: 33Ktory áby ſam przepátrzał ſtáno
1:
wiſká namiotom wáſzym/ ſzedł w
2:
drogę przed wámi w nocy w ogniu/
3:
ábyſćie widźieli drogę ktorąſćie ſzli/
4:
á wednie w obłoku.

werset: 34A tákże Pan ſłyſząc głos ſłow wá
5:
ſzych/ rozgniewawſzy ſie przyſiągł
6:
tymi ſłowy.

werset: 35Zaden z tego ták złoſćiwego na-
7:
rodu nie ogląda tey wyborney źie-
8:
mie/ kthorąm ia był przyſiągł dáć
9:
przodkom ich.

werset: 36Oprocz Kálebá ſyná Iefonowego
10:
ktory ia ogląda/ á iemu ią dam źie-
11:
mię tę y ſynom iego/ ktorą on prze-
12:
ſzedł/ ábowiem ten ſtátecznie zácho
13:
wał ſie Pánu.

werset: 37Tákżeć ſie y ná mię dla was Pan
14:
rozgniewał/ á powiedźiał mi/ I ty
15:
támo nie wnidzieſz.

werset: 38Ale Iozue ſyn Nunow ktory to-
16:
bie ſłuży/ tám wnidźie/ A ták ty the
17:
mu czyń ſerce dobre/ bo on ſyny Izrá
18:
elſkie w wiedźie w oſiádłoſć źiemie
19:
tey.

werset: 39Wáſzy też málutcy/ o ktorycheſćie
20:
wy powiedáli iż mieli być podáni do
21:
łupu/ y dźiateczki ktore dźiś nie wie
22:
dza co zle á co dobrze/ ći támo wni-
23:
dą/ á tym ia źiemię tę w dźiedźictwo
24:
podam.

werset: 40Ale ſie wy wroććie ná puſzczą ku
25:
Morzu czerwonemu.

werset: 41Tedyſćie wy mnie ná tho powie-
26:
dźieli/ Zgrzeſzyliſmy przećiwko Pá
27:
nu á ták poydźiemy/ á zwiedźiemy
28:
bitwę iáko nam roſkazał pan Bog
29:
náſz. Thedy ná ſie wźiąwſzy zbroie
30:
ſwe/ byliſćie po gothowiu wniſć ná
31:
gorę.

werset: 42A Pan tám rzekł ku mnie/ Nápo
32:
minay ie áby nie chodźili/ á iżby bit-
33:
wy nie ſtaczali/ gdyżem ia nie ieſth
34:
miedzy wámi/ ábyſćie ſnadź nie by-
35:
li poráżeni od nieprzyiaćioł wáſzych

werset: 43Co gdym ia wam opowiedał/ te
36:
dyſćie mie ſłucháć nie chćieli/ owſze
37:
wzgárdźiwſzy roſkazánie Páńſkie/
38:
vpornieſćie ná gorę ćiągnęli.

werset: 44Tedy Amoreiczyk ná onej gorze mie
39:
ſzkáiący/ wyćiągnął przećiw wam
40:
á gonił was nie ináczey iáko pczoły
41:
y poráźił was w Seir áż ku Hormá

werset: 45A tákże wy wroćiwſzy ſie/ płáká
42:
liſćie przed Pánem/ lecz on iednák
43:
nie wyſłuchał was/ áni chćiał kwa
44:
náchylić vchá ſwego.


kolumna: b
werset: 46Tákżeſćie potym mieſzkáli w Ká
1:
des przes czás niemáły/ thák długo
2:
iákoſćie y pierwey tám mieſzkáli.

rozdział: 2
KApitu. 2.2. Przechodzącem Izráelitom przes źiemię
3:
Edom/ Moáb y Ammon/ zákázano áby lu
4:
dźi tám mieſzkáiących nie gábáli. 10. A co
5:
zá narody tám przed tym mieſzkáły. 14. W-
6:
ſzyſcy kthorzy niezgody y nieſnaſki miedzy
7:
ludem poczynáli/ záwżdy ginęli. 26. Seon
8:
krol Amoreyſki broniąc iem wolney drogi
9:
poráżon.
werset: 1
N
A ten czás
10:
wroćiwſzy ſie
11:
ſzliſmy ná Pu
12:
ſzczą ku morzu
13:
czerwonemu/
14:
ták iáko mi był
15:
Pan roſkazał
16:
á obchodźiliſmy przes wiele dni go-
17:
rę Seir.

werset: 2Tedy mię Pan nápominał tymi
18:
ſłowy.

werset: 3Doſyćieſćie iuż chodźili k około tey
19:
gory/ obroććieſz ſie iuż ku pułnocy.

werset: 4Roſkażże ludowi/ Gdy wnet poy
20:
dźiećie przes gránice bráćiey wáſzey
21:
ſynow Eſau/ kthorzy mięſzkáią w
22:
Seir/ á oni ſie was bać będą/ ſtrzeż-
23:
ćieſz ſie wy też pilnie.

werset: 5Abyſćie ich nie zdraznili/ ábowie
24:
wam y ná ſtopę nie dam źiemie ich/
25:
gdyżem ia gorę Seyr dał w oſiád-
26:
łoſć Eſauowi.

werset: 6A ták potrzeby ku żywnoſći zá pie
27:
niądze v nich kupowáć będźiećie/ y
28:
wodę ku pićiu.

werset: 7Abowiemći pan Bog thwoy we
29:
wſzytkich twych ſpráwách ſzczęſćił/
30:
y ſpráwił ći przechod beſpieczny
31:
przes onę wielką puſzćzą w onych
32:
czterdźieſći lat/ w ktorych pan Bog
33:
wáſz ták był przy tobie/ iżeś żadney
34:
rzeczy nie potrzebował.

werset: 8Obroćilichmy ſie tedy od bráćiey
35:
náſzey ſynow Eſau/ mieſzkáiących
36:
w Seyr drogą rowną od Eláth y
37:
od Aſyongáber/ á vdáliſmy ſie dro-
38:
gą ku puſzczy Moábitow.

werset: 9Támże mi Pan zákazał mowiąc
39:
tymi ſłowy/ Nie tárgay ſie ná Mo-
40:
ábity/ áni podnoś walki przećiw im
41:
ábowiem ia źiemie ich nie dam tobie
42:
w oſiádłoſć/ gdyżem Lotowemu po
43:
tomſtwu podał Ar w dźiedźictwo

werset: 10Kędy pirwey Emitowie mięſzká
44:
li/ ktory lud y wielkoſćią/ y mozno-

strona: 101v

DEVTERONOMIVM. Sehon krol Amoreyſki.
1:
Gorá Seir Zared/ Arnon/ Moábitowie/ Ammonitowie

kolumna: c
ćią/ y wzroſte rownał ſie Enácyto.

rozdział: 4


strona: 103v

DEVTERONOMIVM. Vpominánie/ áby lud Izráelſki zakon Boży chował.

kolumna: c
werset: 36Thenżeć dał ſłyſzeć z niebá głos
1:
ſwoi M ku náuce twoiey/ á thobie o
2:
kazał ná źiemi on wielki ſwoy ogień
3:
gdźieś thy ſłyſzał ſłowá iego z po-
4:
ſrzodku ogniá.
M Oſobliwy vrząd zakonu ieſt aby vczył/ Bo ieſliż oſkárża ábo potąpia tedy ſie to ſtawa dla grzechu/ nie z właſnoſći zakonu.

werset: 37N A iż vmiłował przodki thwe
5:
obrał przyſzłe potomſtwo ich/ x á wy
6:
wiodł ćie z Egyptu przed ſobą wiel
7:
ką mocą ſwoią.
N Vkázuie że wſzytki rzeczy dobrowolnie á dárem ſą im podáne/ á oprocz wſzey zasługi/ Abowiem też oycowie ich byli ſynowie gniewu iáko y drudzy/ á wſzákoż byli wezwáni z ſámey dobroći y miłoſierdźia Bożego. x w. 2. Mo. 13. v. 21.

werset: 38Aby wygnał przed thobą naro
8:
dy więczſze y możnieyſze/ nizliś thy
9:
ieſt á iżby ćie wwiodł do źiemie ich y
10:
podał ći ią w dźiedźictwo/ iákoſie to
11:
dźiś okázuie.

werset: 39A przetoż obácz dźiś/ á przywiedź
12:
ſobie ná pámięć/ iż Pan Bog ieſt ná
13:
niebie wzgorę/ y ná źiemi niſko/ á
14:
nie ieſt nádeń iny.

werset: 40Záchowayże tedy vſtáwy y ro-
15:
ſkazánia iego/ ktore ia dźiś roſkázu
16:
ię tobie/ ábyć ſie po wſzythki dni do-
17:
brze wodziło y dźiatkom twe po to
18:
bie/ á iżbyś długo żył ná źiemi/ ktorą
19:
da tobie Pan Bog twoy.

werset: 41Tedy Moiżeſz oddźielił trzy miá
20:
ſtá z tę ſtronę Iordanu ku Wſcho-
21:
du ſłońcá.

werset: 42Aby ſie tám vćiekał mężoboycá/
22:
ktoryby kogo z nieobaczenia zábił/
23:
nie máiąc z nim nieprzyiázni przed
24:
tym/ á then vćiekſzy ſie do iednego
25:
miáſtá z tych/ áby był beſpiecznym.

werset: 43" Y było iedno Bezer w puſzczey/
26:
w rowninie miedzy Rubenithy/ á
27:
drugie Rámoth w Gáláád miedzy
28:
Gádyty/ á trzećie Golám w Blan/
29:
miedzy Mánáſsity.
x Iozue. 20. v. 8.

werset: 44Tenći tedy ieſt zakon ktory Moi-
30:
żeſz przekłádał Izráelitom.

werset: 45Ty też ſą ſwiádectwá/ vſtáwy y
31:
práwá/ kthore im Moiżeſz opowie
32:
dźiał gdy wyſzli z Egiptu.

werset: 46Z tę ſtronę Iordanu O w dolinie
33:
prećiw Bethfegor/ w źiemi Seho
34:
ná krolá Amoreyſkiego/ ktory mie-
35:
ſzkał w Heſebon/ á poráżon ieſth od
36:
Moiżeſzá y od Izráelitow/ gdy wy
37:
ſzli z Egyptu.
O To ieſt w źiemi Moábſkiey.

werset: 47Y pobili pod ſię źiemię iego/ y źie
38:
mię Ogá krolá Báſánſkiego/ dwu
39:
krolow Amoreyſkich/ ktorzy byli z tę
40:
ſtronę Iordanu ná Wſchod ſłońcá.

werset: 48Od Aroer ktore ieſt ná brzegu po
41:
toku Arnon/ áż do gory Son/ á tá
42:
ieſt Hermon.

werset: 49Y wſzytki polá nád Iordanem ku
43:
Wſchodu ſłońcá/ áż do Morzá kto-
44:
re ieſt w polu pod Aſdothfáſgá.


kolumna: d
rozdział: 5
KApitu. 5.1. Iáko zákon ieſt dan y Powtorzon przez
1:
Moiżeſzá. Moiżeſz ieſt poſrzednikiem mie
2:
dzy ludem y Bogiem.
werset: 1
Z
Woławſzy te
3:
dy Moiżeſz w-
4:
ſzytkich Izráeli-
5:
tow/ vczynił do
6:
nich rzecz w thy
7:
ſłowá/ Słuchai
8:
ćie Irzáelczycy v
9:
ſtaw y praw/ ktore ia dźiś opowie-
10:
dam w wáſze vſzy/ iżbyśćie ſie ich v
11:
czyli/ a pilnie ie chowáli.

werset: 2x Pan Bog náſz wziął z námi
12:
przymierze w Horeb.
x w. 2. Mo. 19. v. 5.

werset: 3A A thego przymierza nie vczynił
13:
Pan z oycy náſzymi/ ále z námi kto-
14:
rzychmy dźiś tu oto wſzyſcy ſą żywi
A Niektorzy thák czytáią y wykłádáią/ Nie tylko z oycy náſzymi/ ále też y z nami.

werset: 4Pan Bog oczywiſćie mowił z wá
15:
mi/ ná oney gorze z poſrzod ogniá.

werset: 5Támżem ia ná ten czás był mie-
16:
dzy Pánem/ y miedzy wámi/ ábym
17:
wam odnoſił ſłowo Páńſkie/ iżeſćie
18:
wy będąc ogniem przeſtráſzeni ná
19:
gorę nie weſzli/ A tákći on mowił.

werset: 6x Iam ieſt Pan Bog twoy/ ktho-
20:
rym ćie wywiodł z źiemie Egypt-
21:
ſkiey/ z domu niewoley.
x w. 2. Mo. 20. v. 2. Pſalm. 81. v. 11.

werset: 7Nie miey cudzych Bogow przede
22:
mną.

werset: 8" Nie czyń ſobie rytego báłwaná/
23:
áni obrázu żadnego/ podobnego rze
24:
czam tym/ ktore ſą ná niebie wzgorę
25:
áni też tym ktore ſą ná źiemi niſko/
26:
áni tym co ſą w wodách pod źiemią.
" w. 2. Mo. 20. v. 4. w. 3. Mo. 26. v. 1. Pſalm. 97. v. 7.

werset: 9Niekłániay ſie im/ áni ich chwal x
27:
Abowiem Iam ieſt Pan Bog twoy
28:
Bog zawiſny w miłoſći/ mſzcząc ſie
29:
niepráwoſći oycow nád ſyny do
30:
trzećiego y czwártego pokolenia/
31:
tych co mie nienawidzą.
x w. 2. Mo. 20. v. 5. y 34. v. 7. Ierem. 32. v. 18.

werset: 10A czyniąc miłoſierdźie nád thy-
32:
ſiącmi tych co mie miłuią/ y zácho-
33:
wáią ſie wedle roſkazánia mego.

werset: 11x Niebierz ná dáremno imieniá pá
34:
ná Bogá twego/ ábowiem Pan pom
35:
ſći ſie nád tym/ ktory ná prożno imię
36:
iego bierze.
x w. 2. Mo. 20. v. 7. W. 3. Moi.. 19. v. 12. Mát. 5. v. 33.

werset: 12x Záchowyway dźień Sábáthny
37:
ábyś gi ſwięćił/ ták iáko tho tobie
38:
roſkazał Pan Bog twoy.
x w. 2. Mo. 20. v. 8. y 31. v. 14. Eze. 20. v. 12.

werset: 13Przez ſzeſć dni będźieſz robił y
39:
odpráwiſz wſzytki twoie roboty.

werset: 14" Ale dnià ſiodmego B ieſt odpo-
40:
czynienie Páná Bogá twego/ Zad-

strona: 104

Synái. Dźieſięćioro Boże przykazanie. Piąte Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 104.

kolumna: a
ney roboty nie poczynay weń/ áni ſyn
1:
thwoy/ áni thwa corká/ áni ſługá
2:
twoy/ áni ſłużebnicá twoiá/ thákże
3:
áni woł/ áni oſioł twoy/ áni żadne
4:
bydlątko twoie/ áni goſć twoy ktho
5:
ry mieſzka w domu twym/ thák iżby
6:
ſługá twoy y ſłużebnicá twa odpo-
7:
czynęli iáko y ty.
B To odpoczynienie troiákiem ſpoſobem rozumieć mamy/ Naprzod dla porządku vſtháwionego w koſćiele ku obchodzeniu rzeczy Boſkich w święthych. Drugie ku vlżeniu pracey sługom/ Thrzećie nam znáczy odpoczynienie duchowne/ ktore w tym záwiſnęło iż byſmy my przeſtháli od ſpraw właſnych ćiáłá náſze go/ áby w nas ſam pan Bog ſpráwował wolą ſwą/ w czym należy odrodzenie naſze.
" w 1. Mo. 2. v. 2. Zyd. 4. v. 4.

rozdział: 9


strona: 106


kolumna: a
werset: 2Lud wielki y wyſokiego wzroſtu/
1:
ſyny B Enákowe ktore znaćie/ o kto-
2:
rych ſłyſzeliſćie/ co powiádano/ Y
3:
ktoż ſie Enácitom oprzeć może?
B Abo Obrzymy.

werset: 3Ale tho wiedzćie dźiſia/ iż Bog
4:
wáſz ieſtći on/ ktory idźie przed wá
5:
mi iáko ogień trawiący/ on ie ſam
6:
poborzy á wam ie podda/ á wypedźi
7:
ćie ie y wygłádźićie bárzo prętko/ ták
8:
iáko to wam obiecał Pan.

werset: 4Nie chćieyćieſz mowić w ſercu
9:
ſwe/ gdy ie Pan Bog wáſz wypędźi
10:
przed wámi/ Pan dla ſpráwiedli-
11:
woſći náſzey wprowádźił nas/ á-
12:
bychmy poſiedli źiemię tę/ Abowiem
13:
Pan ony narody dla niepráwośći
14:
ich rozegnał przed wámi.

werset: 5Nie dla wáſzeyći ſpráwiedliwo
15:
ſći/ áni práwoſći ſwercá wáſzego wni-
16:
dźiećie w oſiádłość źiemie ich/ ále
17:
Pan Bog wáſz ony narody dla wy
18:
ſtępkow ich wypędza przed wámi/
19:
á iżby to wypełnił co przodkom wá
20:
ſzym/ Abráhámowi/ Izáákowi y Iá
21:
kobowi poprzyſiągł.

werset: 6Wiedzćieſz tedy żeć nie dla wá-
22:
ſzey ſpráwiedliwoſći oſiádłość oney
23:
przewybornej źiemie będźie wam da
24:
ná od Páná Bogá wáſzego/ gdyże
25:
ſćie wy ſą ludźie C twárdego kárku.
C To ieſt zli/ odporni y krnąbrni/ á to podobieńſtwo ieſt wźięte od wołow/ kthorzy ná ſie iarzmá włożyć nie dopuſzczáią.

werset: 7x Wſpomnićie á niezápámiętha
26:
wayćie/ iżeſćie wy ná puſzczy gnie
27:
wali Pána Bogá wáſzego/ á od o-
28:
nego dniá iákoſćie z Egiptſkiey źie-
29:
mie wyſzli/ áżeſćie tu ná to mieyſce
30:
przyſzli/ byliſćie Pánu odpornemi.
x w. 2. Mo. 14. v. 10. y. 16. v. 2. y. 17. v. 2. W. 4. Mo. 20. v. 4.

werset: 8D Tákżeſcie y w Horeb Páná obru
31:
ſzyli ná ſie/ y ták ſie był rozgniewał/
32:
iż chćiał was wygłádźić.
D Ná on czás gdy Cielcá złotego chwalili.

werset: 9Ná on czás gdym ia był wſzedł
33:
ná gorę/ ábych wźiął tablice kamien
34:
ne/ tablice przymierza kthore Pan
35:
brał z wámi/ x y trwałem ná gorze
36:
czterdźieſći dni y czterdźieſci nocy/
37:
nie iedząc chlebá/ áni piiąc wody.
x w. 2. Mo. 24. v. 18. y. 34. v. 28.

werset: 10" Tedy mi Pan dał dwie thablicy
38:
pálcem Bożym nápiſáne/ ná ktorych
39:
ty wſzytki ſłowá były/ ktore Pan do
40:
was mowił ná gorze z pośrzod o-
41:
gniá/ w dźień zgromádzenia wáſzego.
" w. 2. Mo. 31. v. 18.

werset: 11A gdy wyſzło czterdźieſći dni/ y
42:
czterdźieſći nocy/ gdy mi Pan dwie
43:
tablicy kámienne/ to ieſt tablice przy
44:
mierza dał.

werset: 12Tedy ták zemną mowił/ Wſthań
45:
á idź z thąd co narychley/ ábowiem
46:
lud twoj ktoryś z Egiptu wywiodł
kolumna: b
popſował ſie/ á prędko ſie vchylili z-
1:
drogi/ ktorą ia im roſkazał/ y vlali
2:
ſobie Báłwaná.

werset: 13A przetoż ieſzcze mowił ku mnie
3:
tymi ſłowy/ Záiſthe widzę iż to ieſt
4:
lud twárdego kárku.

werset: 14E Dopuſć mi ábych ie wytráćił/ á
5:
iżbych imię ich z źiemie wygłádźił/ á
6:
z ćiebie wywiodę narod możnieyſzy
7:
y więczſzy niżli ten.
E W Zydowſkiem ſthoi/ Nie wſćiągay mię: A w tych słowiech Pan vkázuie iáka ieſth moc wierney modlitwy ludźi ſwiętych/ ktorą on bywa zwyćiężon.

werset: 15Tedym ſie ia wroćił/ á ſzedłem z
8:
gory/ ktora ná ten czás ogniem pa-
9:
łáłá/ nioſąc dwie tablicy przymie-
10:
rza w obu rękách moich.

werset: 16A otom vyzrał/ iżeſćie wy zgrze-
11:
ſzyli przećiw pánu Bogu wáſzemu
12:
vlawſzy ſobie Cielcá/ á prędźiuchno
13:
ſćie ſie vchylili z drogi/ kthorą wam
14:
Pan roſkazał.

werset: 17Támżem ia wźiąwſzy dwie tabli
15:
ce ony/ vderzyłem ie obiemá rękomá
16:
o źiemię/ á ztłukłem ie przed oczymá
17:
wáſzemi.

werset: 18Potym przed Pánem iáko y pir
18:
wey vpadſzy/ byłem przez czterdźie
19:
ſći dni y czterdźieſći nocy/ nie iedząc
20:
chlebá/ áni piiąc wody/ dla wáſzych
21:
grzechow wſzytkich/ ktorycheśćie ſie
22:
dopuſćili czyniąc złoſć przed oczy-
23:
má Páńſkimi/ wzruſzáiąc go ku
24:
gniewu.

werset: 19Abowie ſie bał oney popędliwoſći
25:
y gniewu/ ktorym ſie był Pan roz-
26:
gniewał przećiw wam áby was wy
27:
tráćił/ y wyſłuchał mie ná ten czás.

werset: 20Thákże gdy ſie Pan bárzo roz-
28:
gniewał ná Aaroná chcąc go zágu-
29:
bić/ tedym ſie też zá nim modlił the-
30:
goż czáſu.

werset: 21A złoſć wáſzę ktorąſćie vczynili/
31:
to ieſt ćielcá/ porwałem y ſpaliłem
32:
w ogniu/ y ſtłukłem go y ſtárłem w
33:
drobny proch/ ktory wrzućiłem w-
34:
rzekę co z gory płynęłá.

werset: 22Potymeſćie go rozgniewáli w F
35:
Taberá/ y w G Máſſá y w H Kibroth
36:
Háthááwá.
F Słowo to znáczy pogorzeliſko/ o tym ieſt zmiánká w. 4. Mo. w. 11. v. 1. Gdy Bog puſćił ogień kthory popalił nie máłą częſć obozu. G Máſsá ieſt w Ráfidym/ gdźie lud ſzemrał gdy iem nie doſtawáło wody w. 2. Mo. 17. v. 7 H To słowo známionuie groby pożądliwośći/ iż tam ná onym mieyſcu karał Bog pożądliwoſć nie mierną ludu/ ktora go przywiodłá ku ſzemrániu/ o czym w 4. Mo. 11. v. 34.

werset: 23Tákże gdy was Pan wyſłał z Ká
37:
deſbárne/ ábyſćie ſie ruſzyli poſiá-
38:
dáć źiemię ktorą wam dał/ tedyſćie
39:
wy odporni byli roſkazániu Páná
40:
Bogá wáſzego/ ániſćie wierzyli ie-
41:
mu/ y niechćieliſćie być poſłuſzni gło
42:
ſu iego.

werset: 24Owa krotko/ iákom was iedno
43:
poznał/ tedyſćie záwżdy odpornymi
44:
byli Panu.

rozdział: 12


strona: 108


kolumna: b
werset: 32x A ták cokolwiek iedno ia wam
1:
roſkázuię/ o tym ſie ſtárayćie ábyſćie

strona: 108v

Przykazánia y Práwá. DEVTERONOMIVM.

kolumna: c
temu doſyć czynili nic do thego nie
1:
przydawáiąc/ áni vmnieyſzáiąc od
2:
niego.
x Wyżſz. 4. v. 2. Przypo. 30. v. 6.

rozdział: 13
KApitu. 13.2. Fáłeſzny prorok. 9. Y ten ktory chce
3:
odwodźić lud od Bogá/ áby był zabit. 12.
4:
Miáſto coby ſie zá báłwochwálſtwem v-
5:
dáło ma być zborzone.
werset: 1
I
Eſliby ſie
6:
miedzy wámi
7:
nálaſłiáki pro
8:
rok ábo iáki co
9:
by A ſny ſwepo
10:
wiedał/ á ktore
11:
by wam y iákie
12:
znáki ábo cudá okázował.
A Ten ktory powieda/ iż ma obiáwienie przez ſen.

werset: 2B A onby ſie znák ábo cud wam
13:
przezeń opowiedány wypełnił/ ále
14:
by was przedſię odwodźił ku náſlá-
15:
dowániu y chwaleniu Bogow cu-
16:
dzych/ ktorych wy nie znaćie.
B Vkázuie/ iż wſzytki cudá máią być v nas podeyzráne á kłamliwe/ ieſliſz ſie nie zgadzáią z słowem Bożem/ á to z ſtrony czártá y cżárownikow/ ktorzy vżywáią kłamliwych cudow ná zdrádę ludzką.

werset: 3Nie bądźćieſz poſłuſzni ſłowom
17:
proroká tákiego/ ábo tego co ſny po
18:
wiedáć będźie/ C ábowiemći was do
19:
ſwiadcza Pan Bog wáſz chcąc wie
20:
dźieć/ ieſliż go ze wſzytkiego ſercá/ y
21:
z duſze wſzytkiey wáſzey miłuiećie.
C O pokuſách/ ktoremi pan Bog ſwych doświádcza Páthrz wyżſzey w Kápit. 8.

werset: 4Náſláduyćież Páná Bogá wáſze
22:
go/ á boyćie ſie iego/ tegoż roſkazá-
23:
nia chowayćie/ á głoſu iego ſłuchay
24:
ćie/ iemu ſłużąc á ſtáthecznie przy
25:
nim trwáiąc.

werset: 5Ale prorok on/ y zmyſlácz ſnow o
26:
nych niechay zábit będźie/ D gdyż to
27:
powiedał iżby was odwiodł od Pá
28:
ná Bogá wáſzego/ ktory was wy-
29:
wiodł z źiemie Egyptſkiey/ á odku
30:
pił was z domu niewoley/ y chćiał
31:
was odwieſć zdrogi/ po ktorey wam
32:
chodźić roſkazał Pan Bog wáſz/
33:
A ták odeymiećie to złe z poſrzodku
34:
was.
D Tu báczyć mamy/ iż zakon Páńſki roſkázuie zábiiáć wſzytki ktorzy vczą fałſzywey náuki/ odwodząc lud z drogi prawdźiwey/ á karánie tákowe ná ſam tylko vrząd y zwierzchnoſć należy. O czem páthrz niżey Kápi. 18. v. 20.

werset: 6E Ieſliby ćie też brát twoy od ied-
35:
ney mátki národzony/ ábo ſyn twoy
36:
ábo corká/ ábo małżonká thwoiá/
37:
ábo twoy przyiaćiel thák miły to-
38:
bie iáko duſzá twoiá/ táiemnie pod
39:
wodźił ku chwale Bogow cudzych
40:
ktorycheś thy nie znał/ áni oycowie
41:
twoi.
E Táſz ieſt tu rownie náuká iáko y Kryſtuſowá/ ktory roſkázuie opuśćić oycá/ mátkę żonę/ y dźieći dla imienia ſwego.

werset: 7Iáko ſą Bogowie ktorzy miedzy
42:
okolicznemi narody ſą/ ták bliſko iá
43:
ko y opodal od ćiebie/ od iedney grá
44:
nice źiemie áż do drugiey.

werset: 8Tedy mu ná to nie przyzwalay/ á
kolumna: d
ni go w tym ſłuchay/ áni mu folguy
1:
F áni ſie theż nád nim zmiłuy/ y nie
2:
chćiey go w tym táić.
F Owſzem ná thákowego maſz ſkárżyć á powiedźieć go przed vrzędem.

werset: 9G Ale go zámorduy/ ták iżby ręká
3:
twa ku iego zábićiu pirwſza byłá/ á
4:
potym ręká ludu wſzytkiego.
G A to ná ten czás gdy dekretem ſędźiego ſkazan będźie/ ſkąd ſie oto okázuie/ iáko ieſth rzecz obrzydła báłwochwálſtwo/ á iáka nas chuć ma wieść ku ſtárániu o chwałę Bożą.

werset: 10Y vkámionuieſz go áż do ſmierći/
5:
ábowiem ſthárał ſie iákoby ćie od-
6:
wieſć mogł od Páná Bogá twego/
7:
ktory ćie wywiodł z źiemie Egypt-
8:
ſkiey z domu niewolſtwá.

werset: 11Aby ſie wſzyſcy Izráelitowie gdy
9:
otym vſłyſzą bali/ á ná pothym nie
10:
dopuſzczáli złoſći tákowey miedzy
11:
wámi.

werset: 12A ieſliżbyś vſłyſzał/ iżby w ktho
12:
rymkolwiek mieſćie/ kthore tobie
13:
dawa Pan Bog twoy ku mięſzká-
14:
niu/ ktokolwiek powiedał.

werset: 13Iż niektorzy mężowie przewrot-
15:
ni wyſzli z poſrzod ćiebie/ á podwie
16:
dli mieſzczány w mieſćie ſwoim
17:
ku chwaleniu Bogow cudzych/ kto
18:
rych nie znaćie.

werset: 14Thedy ſie pilnie bádáiąc wywiá
19:
duyćie/ á doſtátecznie wypytayćie/
20:
á ieſliż ieſt rzecz prawdźiwa y pew
21:
na wieść że obrzydłoſć táka ſtáłá ſie
22:
miedzy wámi.

werset: 15Tedy ony mięſzkáiące wthym
23:
mieſćie mieczem pomorduiećie/ á
24:
miáſtho zborzyćie H ze wſzytkim tym
25:
co w nim ieſt/ y bydłá iego pobiie-
26:
ćie.
H Rzeczy od Bogá ſthworzone/ choćiaſz ſą ſámy z ſiebie dobre/ ále gdy ſą w ręku niepobożnych/ thedy nie inák iáko przeklęcthwem przed Pánem Bogie ſą A z tey przyczyny opowieda Apoſtoł iż ony wżdycháią oczekawáiąc odkupienia ſynow Bożych. Rzym 8. v. 2.

werset: 16A zebrawſzy wſzytki łupy/ wpo-
27:
ſrzod rynku miáſtá onego/ ſpalićie
28:
do gruntu miáſtho z onym wſzyt-
29:
kim łupem/ przed Pánem Bogiem
30:
twoim/ y zoſtánie náwieki kupá ru
31:
mu/ á nigdy nie bedźie napráwio-
32:
no.

werset: 17I niechay nic nie zoſtawa w ręku
33:
wáſzych z onego przeklęcthwá áby
34:
Pan Bog zawćiągnawſzy popędli
35:
woſć gniewu ſwego/ zmiłowáł ſie
36:
nád wámi/ á był wam miłoſćiwy á
37:
rozmnażał was/ iáko to záprzyſiągł
38:
oycom wáſzym.

werset: 18Gdyż głoſu Páná Bogá wáſze-
39:
go ſłucháć będźiećie/ záchowywá-
40:
iąc wſzytki roſkazánia iego/ kthore
41:
ia wam dźiś roſkázuię/ á czyniąc to
42:
co ieſt dobrego/ przed oczymá Páná
43:
Bogá wáſzego ſpráwowáć.

rozdział: 18


strona: 110v


kolumna: d
KApitu. 18.1. Dźiedźictwo Lewitow. 3. Práwo ká-
1:
pláńſkie. 9. Zwyczáiow pogáńſkich áby ſie

strona: 111

Przykazánia y Práwá. Piąte Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 111.

kolumna: a
ſie przeſtrzegáli. 11. Czárownikow y wieſzcz
1:
kow áby miedzy ſobą nie ćierpieli. 15. Zná-
2:
ki prawdźiwego y fáłſzywego Proroká.
werset: 1
K
Apłani Le
3:
witowie/ y w-
4:
ſzytko pokole-
5:
nie Lewi/ dźiá
6:
łu y dźiedźic-
7:
twá miedzy I-
8:
zráelithy mieć
9:
niebędą/ Ale z ofiar palonych/ á A z
10:
dziedźictwá Páńſkiego żyć będą.
A Tho cokolwiek ofiáruią Pánu/ tedy to ieſt iáko dźiedźictwo Páńſkie

werset: 2Niechayże tedy dźiedźictwá mie-
11:
dzy ſwemi bráthy nie máią/ x Pan
12:
ſam ieſt dźiedźictwo ich iáko iem
13:
to obiecał.
x w 4. Mo. 18. v. 20. Wyżſzey. 10. v. 9. W. 1. Kor. 9. v. 13.

werset: 3A toć niechay będźie práwo Ká-
14:
płanow miedzy ludem/ ktożkolwiek
15:
by iedno ofiárę ſpráwował/ thák z
16:
wołu/ iáko y z owce/ tedy kápłano-
17:
wi ma oddáć łopátkę/ czeluſći y káł-
18:
dun.

werset: 4Pierworodne też zboż/ winá/ y o-
19:
liwy/ tákże y pirwſze ſtrzyżenie weł
20:
ny z owiec ma mu być dane.

werset: 5Abowiem go obrał Pan Bog
21:
thwoy miedzy wſzem pokoleniem
22:
twoiem/ áby ſłużył imieniowi Páń
23:
ſkiemu/ ták on ſam iáko y ſynowie
24:
iego po wſzytki czaſy.

werset: 6A gdyby Lewitá z ktoregokolwiek
25:
miáſtá Izráelſkiego kędy był goſćiem/ będąc przywiedźion B iákiemżekol-
26:
wiek vmyſłem przyſzedł do mieyſcá
27:
ktore ſobie Pan obrał.
B To ieſth ruſzony iákiem nabożeńſtwem.

werset: 7Tedy then ſłużyć ma imieniowi
28:
Páná Bogá ſwego/ thák iáko y ini
29:
Lewitowie bráćiá iego/ ktorzy tám
30:
ſtoią ſłużąc przed Pánem.

werset: 8Y máią pożywáć rownego dźiá-
31:
łu z drugiemi/ oprocz tego ieſliby co
32:
dźiedźicznego przedał coby wźiął
33:
po oycach ſwoich.

werset: 9Gdy tedy wnidźieſz do źiemie kto
34:
rą tobie dawa Pan Bog twoy/ nie
35:
vczże ſie ábyś miał náſládowáć o-
36:
brzydłoſći narodow onych.

werset: 10Niechayże ſie nikt miedzy wámi
37:
nie znáyduie coby miał C przenáſźáć
38:
przez ogień ſyná ſwego/ ábo corkę
39:
ſwoię/ áni wieſzczek/ áni guſlnik/
40:
áni ten coby wrożył/ áni czárownik.
C Co wiec czyniáli pogáni ku chwale Molochowi/ iáko o tym w. 3. Mo. 20. Káp.

werset: 11Tákże áni czárnokſiężnik/ x áni
41:
ten ktory ma ſpráwę z duchy złemi/
42:
áni práktykarz/ áni ten coby ſie od
43:
vmárłych czego dowiádował.

werset: 12Abowiem ieſt káżdy obrzydłym
kolumna: b
v Páná ktożkolwiekby tho czynił/ á
1:
dla thychći obrzydłoſći Pan Bog
2:
twoy wygania ie przed tobą.

werset: 11
x w. 3. Mo. 20. v. 27. 1. Sám. 28. v. 9.

werset: 13Ale ty bądź vprzeymem Pánu Bo
3:
gu twemu.

werset: 14Abowiem narodowie ći ktore ty
4:
opánuieſz/ ſłucháią wrożbithow y
5:
wieſzczkow/ ále thobie Pan Bog
6:
twoy nie dopuſzcza tego.

werset: 15" Pan Bog twoy wzbudźi tobie D
7:
z pośrzodku ćiebie z bráćiey thwey
8:
Proroká/ E iáko y mnie ktoremu po
9:
ſłuſznym będźieſz.
" Ian. 1. v. 45. Dzie. 3. v. 22. 7. 37. D Ten Prorok národzony z ludu thego/ ieſt Kryſthus według wykłádu Piotrá. S. w Dźieiech Apoſthołſkich Bo ácz po Moyżeſzu náſthał Iozue y wiele inych Prorokow było posłánych od Páná Ale oni nic nie vczyli iedno tego/ co im ten był roſkazał będąc głową Prorokow/ á o kthorym rzeczono/ Thegoż słuchayćie. E Wzbudźi go Pan áby też vczył tego wſzytkiego iáko też y mnie obiáwił/ A tuc ieſt przyrownanie y podobieńſtwo wtem/ iż iáko był Moiżeſz poſlan áby vczył y ſpráwował lud Boży/ tákże też miał być ten Prorok o ktorym tu powieda.

werset: 16Iákoś żądał od Páná Bogá twe
10:
go w Horeb w dźień zgromádzenia/
11:
gdyś proſił żebyś więcey nie x ſłuchał
12:
głoſu Páná Bogá twego/ áni wi-
13:
dźiał onego ogniá wielkiego/ byś
14:
ſnadź nie vmarł.
x w. 2. Mo. 20. v. 19. Zydow. 12. v. 19.

werset: 17Gdźie mnie thák odpowiedźiał
15:
Pan/ Dobrzeć czynią iż ták mowią.

werset: 18Wzbudzę im Proroká z poſrzod
16:
bráćiey ich iáko y ćiebie/ do ktorego
17:
vſt podam ſłowá moie/ á thákże do
18:
nich mowić będzie cokolwiek ia ro-
19:
ſkażę iemu.

werset: 19A ieſliż ſie przyda żeby kto nie był
20:
poſłuſzen ſłowom moiem kthore on
21:
imieniem moiem opowiedáć będźie/
22:
nád tákowem ſie ia pomſzczę.

werset: 20Nád to ieſliby iáki prorok podnio
23:
wſzy ſie w pychę chćiał opowiedać
24:
ſłowá iákie w imię moie/ ktorychem
25:
ia iemu nie roſkazał/ ábo ktoryby co
26:
opowiedał imieniem inych bogow/
27:
tákowy prorok niechay vmrze.

werset: 21A ieſliżbyś ták rozbieráć chćiał w
28:
myſli ſwey/ Iákoż rozeznáć mam
29:
ſłowá ty kthorych Pan do niego nie
30:
mowił?

werset: 22Tedy ieſlić ktorą rzecz opowie-
31:
dáć będźie Prorok w imię Páńſkie/ á onáby ſie nie wypełniłá/ F iużći to
32:
oná rzecz ieſt ktorey mu Pan nie ro
33:
ſkazał/ áleć on Prorok opowiedał
34:
to z chłuby ſwey/ á przetoż ſie go nie
35:
boy.
F Dwoiáki obyczay ieſt/ iako máią być poznawáni fałeſzni Prorocy/ Pierwſzy/ gdy ſie to nie wypełni co oni opowiedáią/ Drugi iż choć ſie to wypełni/ ále że ſie to dla thego dźieie/ áby wierni odwiedźieni byli od chwały Páńſkiey/ tedy to ie znáczy być fáłſzywe proroki/ O tym pátrz wyżſzey. Ká. 13.

rozdział: 19
KApitu. 19.1. Miáſtá vćieczki dla mężoboycow kto-
36:
rzy ſie mordu z nieobáczenia dopuſćili. 11.
37:
Mężoboycy ktorzy z vmysłu mordu ſie do
38:
puſzczáią/ śmierćią karáni być máią. 14. O
39:
przenoſzeniu gránic. 16. Karánie ná fáłe-
40:
ſznego świádká.
rozdział: 23


strona: 113v

DEVTERONOMIVM. Przykazánia y Práwá.

kolumna: c
werset: 1A
N
Iechay
1:
nie wchodzą
2:
do zgromádze
3:
nia páńſkiego
4:
przepukły áni
5:
trzebieniec.
A To co tu powieda nie w chodźić do Páńſkiego zgromádzenia tedy to znáczy nie vżywáć práwá y ſpołecznoſći w rzeczy poſpolitey/ á zwłaſzczá małżeńſtwá/ y przełożeńſtwá.

werset: 2Nie poczći-
6:
wego łozá ſyn nie ma być przypuſz-
7:
czon do zgromádzenia Páńſkiego/
8:
B áni dźieſiąte pokolenie iego.
B To ieſt nigdy.

werset: 3C Ammonitá áni Moábczyk nie
9:
ma być prziymowan do zgromadze
10:
nia Páńſkiego/ áni dźieſiąte iego po
11:
tomſthwo ma być przypuſzczone do
12:
zebránia Páńſkiego áż ná wieki.
C Tu tylko o mężczyznách/ á nie o niewiáſtach powieda/ ábowiem Rut przyiętha byłá do tey ſpołecznoſći/ gdy ią wźiął zá żonę Boos.

werset: 4D Abowiem wam nie chćieli vży-
13:
czyć áni chlebá áni wody w drodze o
14:
ney gdyſćie ſzli z Egiptu/ x kthemu
15:
iż náięli przećiwko wam Báláámá
16:
ſyná Beorowego z Petor w Mezo-
17:
potámiey/ kthory was miał przekli
18:
náć.
D Słuſznie im tho Pan ná oczy wyrzuca/ iż gdym był łáczny nie dáliſćie mi ieść/ á dla thegoż ie wyłącza z towárzyſthwá ludu ſwoiego. x w 4. Mo. 22. v. 5.

werset: 5Acz niechćiał Pan Bog thwoy
19:
ſłucháć Báláámá/ ále iego przekliná
20:
nie obroćił tobie w błogoſłáwień-
21:
ſtwo/ iż ćię miłował Pan Bog
22:
twoy.

werset: 6Nie będźieſz iem nigdy życzył po-
23:
koiu y nic dobrego pokiś żyw ná wie
24:
ki.

werset: 7Idumeyczykiem ſie brzydźić nie bę
25:
dźieſz/ ábowiem ieſt brát twoy/ ták
26:
że y Egiptcyániná nie obmierźiſz ſo
27:
bie/ ábowiemeś był goſćiem w źiemi
28:
iego.

werset: 8Synowie z trzećiego ich potom-
29:
ſtwá w ſpołecznoſć ludu Páńſkie-
30:
go przypuſzczeni będą.

werset: 9Gdy ruſzyſz woynę przećiw nie-
31:
przyiaćiołom/ tedy ſie káżdey rzeczy
32:
nieſłuſzney ſtrzedz maſz.

werset: 10Ieſliby kto miedzy wámi był nie-
33:
czyſtem z iákiey nocney przygody/
34:
tedy wynidź ma zá oboz á nie ma ſie
35:
tám wrácáć.

werset: 11Aż ſie w wieczor omyie wodą/
36:
á iáko zaydźie ſłońce wnidźie do o-
37:
bozu.

werset: 12Będźiećie też mieć mieſce iedno zá
38:
obozem/ kędy będźiećie chodźić ná po
39:
trzebę przyrodzoną.

werset: 13E Y będźieſz miał rydlik miedzy i-
40:
nem naczyniem ſwoiem/ á pierwey
41:
niż vſiędźieſz/ wykopaſz dołek w
42:
ktorym zágrzebieſz pługáſtwá ſwo
43:
ie.
E Tu mámy náukę iáko ſie Pan brzydzi plugáſthwem á nieczyſtoſcią duſzną/ á iáko on ſam ieſt czyſtym y świętym/ ták ſie theż przed nim nikt ostac nie może/ iedno áż będzie czystym á ſwiętym.

werset: 14Abowiem Pan Bog twoy ieſt w
kolumna: d
oboźie twoiem/ áby ćię bronił á tobie
1:
poddał nieprzyiaćioły twoie/ á prze
2:
toż namioty twe niechay będą ſwię
3:
te/ by ſie nie odwroćił od ćiebie ieſli-
4:
by co ſproſnego około ćiebie obaczył.

werset: 15Sługi ktoryby do ćiebie od páná
5:
ſwego vćiekł/ F niewydaway Pá-
6:
nu iego.
F To ſie wykłáda o słudze poſtronnego narodu/ ktory ſie vćieka do koſciołá Páńſkiego/ w ktorym ſie okázuie beſpieczna vćieczká tym ktorzy ſą wniewolſthwie czártowſkim/ gdy przyięći będą do koſćiołá onego.

werset: 16Ale niechay v ćiebie mieſzka ná
7:
ktorym ſie mu mieyſcu podobáć bę-
8:
dźie/ w ktorymkolwiek miáſteczku
9:
wáſzem/ á nie czyń mu przykroſći.

werset: 17Niechay miedzy corkámi Izráel-
10:
ſkimi żadney niewiáſty nierządney
11:
nie będźie/ áni miedzy Izráelczyki
12:
nieczyſtego ſproſniká.

werset: 18Náymu nierządney niewiáſty/
13:
áni kupná G pśiego nie wnoś do ko-
14:
ſćiołá Páná Bogá twego zá iákim
15:
kolwiek ſlubem/ ábowiem tymi obie
16:
má rzeczámi brzydźi ſie Pan Bog
17:
twoy.
G Kupno pſie ták rownie poczytha/ iáko naiem niewiáſty nierządney ábowiem pies ieſt beſtya nieczyſta/ okrutna y nie powśćiągliwa w nieczyſtocie/ á przetoż Pan Bog nic ſobie nieczyſthego przynoſić nie kazał.

werset: 19H Brátu twemu nie dáy pieniędzy
18:
ná lichwę/ áni pożywienia/ áni ża-
19:
dney rzeczy kthorą ná lichwę da-
20:
wáią.
H Przez to słowo Brátá rozumiemy ty ktorzy ſą przyłączeni w przymierze Páńſkie/ ktore z onym ludem vczynione było/ wczym obaczyć káżdy może ſnádnie/ ieſliż słuſznie Krzeſćiáni ná lichwę dáwáć máią.

werset: 20I Cudzoźiemcowi ná lichwę dá
21:
wáć możeſz/ ále z bráthá twego li-
22:
chwy nie bierz/ ábyć błogoſłáwił
23:
Pan Bog twoy we wſzytkich two-
24:
ich ſpráwách/ w źiemi tey do ktorey
25:
idźieſz ábyś ią opánował.
I To miáło mieyſce/ pokąd ieſzcze byłá w ſwey mocy miedzy thym ludem ich rzecz poſpolita/ ták koſcielna iáko y ſwietſka gdźie ſie im godziło cudżoźiemce ćiſnąć niewolſtwem trapić y ſrodze ſie obchodźić z nimi/ ábowiem ſie to ták Pánu Bogu podobáło/ ále tego dźiś nikth słuſznie ná przykład bráć nie może/ áby ſie thák ſpráwowáć miał/ chybá żeby miał roſkazánie Páńſkie.

werset: 21x Ieſlibyś co poſlubił Pánu Bo-
26:
gu twemu/ thedy nie maſz odwło-
27:
czyć ábyś tego oddać nie miał ábo-
28:
wiemći ſie tego Pan Bog twoy v-
29:
pomináć będźie/ á nie vydźieſz ka-
30:
ránia.
x Ekle. 5. v. 3.

werset: 22A ieſliż ſlubowáć nie będźieſz/ nie
31:
zoſtánieſz winien.

werset: 23To co obiecuieſz ſtháray ſie ábyś
32:
wypełnił/ ták iákoś poſlubił dobro-
33:
wolnie Pánu Bogu twemu/ y v-
34:
ſtyś ſwemi tego potwierdźił.

werset: 24Ieſli do czyiey winnice wnidźieſz
35:
tedy ſie náiedz iágod do woley ſwej/
36:
ále ich nie zbieray do naczynia ſwe-
37:
go.

werset: 25" Tákże ieſli wnidźieſz miedzy zbo
38:
że cudze/ tedy możeſz nárwáć kło-
39:
ſow ręką twą/ ále ſierpá nie zápu-
40:
ſzczay w cudze żniwo.
" Mat. 12. v. 1.

rozdział: 28


strona: 115v


kolumna: d
werset: 9Pan Bog twoy poſtánowi ćie ſo

strona: 116

Błogoſłáwieńſtwá y złorzeczeńſtwá ludu Izráelſkiego. Piąte Kśiegi Moiżeſzowe. Liſt. 116.

kolumna: a
bie ludem ſwiętym/ iákoć to záprzy
1:
ſiągł/ ieſli tyłko przykazánia iego zá
2:
chowywáć będźieſz/ á poydźieſz dro
3:
gámi iego.

werset: 10Y oglądáią wſzytki narody źiemie
4:
iż ſie wy B ozywaćie imieniem Páń-
5:
ſkiem/ á będą ſie was lękáć.
B To ieſt/ iżeś thy ieſt ludem/ kthoremu Bog ieſt miłoſciw.

werset: 11A Pan Bog twoy zbogáći ćie w
6:
dobrách/ w owocu żywotá twego/
7:
w przypłodkách bydłá twego/ y w-
8:
vżytkoch źiemſkich/ w źiemi tey kto-
9:
rą záprzyſiągł Pan Bog oycom two
10:
im/ iż ią tobie dać ma.

werset: 12Otworzy thobie Pan Bog niebo
11:
ſkarb ſwoy nálepſzy/ á puſći deſzcz
12:
ná źiemię twą czáſu ſwego/ y będźie
13:
ſzczęſćił wſzytki ſpráwy twoie/ thy
14:
wielu narodom vżyczáć będźieſz/ á
15:
ni od kogo pożyczáć nie będźieſz.

werset: 13Y vczynićie Pan C przednieyſzim
16:
á nie poſlednieyſzym/ y będźieſz wyż
17:
ſzy á nie niżſzy/ byś iedno poſłuſz-
18:
nym był przykazániu Páná Bo-
19:
gá twego kthore ia dźiś roſkázuię
20:
tobie/ ábyś ie záchowywał y wedle
21:
niego ſie ſpráwował.
C W żydowſkim ſtoi/ Głową á nie Ogonem.

werset: 14Nie vchyláiąc ſie áni ná práwo á-
22:
ni ná lewo od żadney z tych rzeczy/
23:
ktore dźiś roſkázuię tobie/ nie cho-
24:
dźąc zá bogi cudzemi/ ábyś ie chwá
25:
lić miał.

werset: 15x Ale ieſliż poſłuſznym nie będźieſz
26:
głoſowi Páná Bogá twego/ áni zá
27:
chowywáć będźieſz wſzego roſkazá
28:
nia y vſtaw iego ktore ia dźiś roſká
29:
zuię tobie? tedy wſzytki ty przeklęc
30:
twá przypádną ná ćię á ogárną ćię.
x w 3. Mo. 26. v. 14. Láment. 2. v. 17. Málá. 2. v. 2. Báruch. 1. v. 20.

werset: 16Nie ſzczęſliwym będźieſz w mie-
31:
ſćie/ nie ſzczęſliwym ná polu.

werset: 17Koſz twoy y dźieżá twoiá przeklę
32:
te będą.

werset: 18Nie ſzczęſny owoc żywotá twe-
33:
go/ y vżytki źiemie twey/ przypłod-
34:
ki krow y owiec twoich.

werset: 19Będźieſz przeklętym wchodząc y
35:
wychodząc.

werset: 20Puſći ná ćię Pan przeklęctwo/
36:
trfogę/ y zginienie we wſzytkie co po
37:
cznieſz/ áż ćie zgłádźi á z ſtrzaſkie do
38:
gruntu ſtráći/ dla złoſći wynálas-
39:
kow twych prze ktoreś mie odſtąpił

werset: 21Záráźi ćie Pan powietrzem/ áż
40:
ćie wykorzeni z źiemie do kthorey
41:
idźieſz ábyś ią opánował.

werset: 22Przepuſći ná ćię Pan ſuchoty/ źi
42:
mnicę/ gorąckę/ ſuſzą/ miecz/ wia-
43:
try ſzkodliwe/ rdze/ á będźie ćie ták
44:
trapił áż zginieſz.


kolumna: b
werset: 23"D Y niebo ktore nád thobą będźie
1:
ſtánie ſie miedźiáne/ á źiemiá ktora
2:
pod tobą będźie ſtánie ſie żelázna.
" w 3. Mo. 26. v. 19. D To ieſt niebędźie dzdzá/ áni źiemie oráć będą.

werset: 24Spráwi to Pan/ iż miáſto dżdżá
3:
ſpádnie proch y popioł ná twoię źie
4:
mię/ ktory z niebá przyidźie ná ćię/ áż
5:
w niwecz obrocon będźieſz.

werset: 25Poráźi ćie Pan nieprzyia-
6:
ćioły twemi/ thák iż co iedną drogą
7:
przyćiągnieſz przećiwko im/ to záſie
8:
ſiedmią drog vćiekáć będźieſz/ á bę-
9:
dźieſz roſproſzon po wſzytkich kro-
10:
leſtwách źiemie.

werset: 26Y będą pokármem trupy wáſze ptá
11:
ſtwu powietrznemu y źwierzętom
12:
źiemſkiem/ ták iż nikt nie będźie coby
13:
ie odpłoſzyć miał.

werset: 27Y dopuſći ná ćię Pan wrzod E-
14:
giptſki/ wrzody názaſobnicy/ y kro
15:
ſty/ á świerzb nieuleczony.

werset: 28Záráźi ćię Pan ſzaleńſtwem/ ſle-
16:
potą/ y zmamieniem ſercá.

werset: 29E Ták iż w południe będźieſz má
17:
cał iáko ſlepy w ćiemnośćiách/ á
18:
drogi twe nie będąć ſie ſzczęſćić/ zá-
19:
wżdy będźieſz trapion y łupion/ á
20:
nikt nie będźie coby ćię odiąć miał.
E Toć ſie nie o ſlepoćie oczu/ ále o ſlepoćie ſerdeczney rozumie.

werset: 30Poymieſz ſobie żonę á iny znią ſpáć
21:
będźie/ zbuduieſz dom á mięſzkáć w
22:
nim nie będźieſz/ náſádźiſz winni-
23:
cę á nie będźieſz iey zbierał.

werset: 31Wołu twego zábiią przed twymi
24:
oczymá á ty fo ieſć nie będźieſz/ O-
25:
ſłá twego będą wydźieráć przed tobą
26:
á nie wrocąć go/ Owce twoie zábie
27:
rze nieprzyiaćiel/ á nikt mu ich bro-
28:
nić nie będźie.

werset: 32Synowie twoi y corki twoie bę-
29:
dą podáne narodem poſtronnem/
30:
ná co patrzáć będźieſz oczymá ſwe-
31:
mi/ ktoreć dla nich ná káżdy dźień od
32:
żalu vſtáwáć będą/ y nie będźieſz ſo-
33:
bie mogł nic w tym pomoc.

werset: 33Vżytkow źiemie twey y wſzytkiey
34:
twej prace vżywáć będźie narod kto
35:
rego ty nie znaſz/ á nic inego iedno
36:
vſtáwicznie vtrapion y łupion bę-
37:
dźieſz.

werset: 34A pátrząc ná to oczymá ſwemi/
38:
práwie oſzáleieſz.

werset: 35Záráźi ćie Pan wrzodem iádo-
39:
witym nieuleczonym w kolánách y
40:
w goleniách/ od podeſzwy áż do wie
41:
rzchu głowy.

werset: 36Záwiedźie ćie Pan y Krolá ktore-
42:
go nád ſobą poſtánowiſz/ do naro
43:
du ktoregoś thy z przodki twoiemi
44:
nie znáł/ gdźie thám będźieſz ſłużył

strona: 116v

Złorzeczeńſtwá ná przęſtępce zakonu. DEVTERONOMIVM.

kolumna: c
bogom cudzym/ drzewiánym y ká-
1:
miennym.

rozdział: 31


strona: 118v


kolumna: c
werset: 7Tedy Moiżeſz przyzwawſzy Iozu
1:
ego przed oblicznoſćią wſzego ludu
2:
Izráelſkiego rzekł k niemu/ Bądź
3:
ſtałym á ſercá dobrego/ ábowiem ty
4:
wnidźieſz z ludem tym do źiemie o-
5:
ney/ kthorą Pan záprzyſiągł oycom
6:
ich/ że im ią dáć miał/ á ty ią miedzy
7:
nie podźieliſz.

werset: 8Pan ieſt ſam ktory idźie przed to-
8:
bą/ á onći ieſt ktory będźie przy tobie/
9:
on ćie nie zoſtáwi áni opuſći/ A prze
10:
toż ſie nie boy áni ſobie każ ſercá.

werset: 9Tedy Moiżeſz ſpiſał then zakon/
11:
á oddał Kápłanom ſynom Lewi/
12:
kthorzy noſili Skrzynię przymierza
13:
Páńſkiego/ y wſzytkim ſtárſzym I-
14:
zráelſkim.

werset: 10Przytym Moiżeſz roſkazał im w
15:
thy ſłowá/ Przy dokończeniu roku
16:
Siodmego/ czáſu obchodu Swię-
17:
tá odpuſzczánia/ w Swięto kuczek

werset: 11Gdźie ſie wſzythek lud Izráelſki
18:
zeydźie áby ſie okazał przed Pánem
19:
Bogiem thwoim/ ná mieyſcu
20:
ktore obierze ſobie/ thedy czytáć bę-
21:
dźieſz zakon ten przed wſzemi Izrá-
22:
elczyki/ gdźieby wſzyſcy ſłyſzeli.

werset: 12Y roſkażeſz ſie zeydź ludowi thák
23:
mężom iáko y niewiáſtom/ málucz
24:
kim/ y goſćiom ktorzy z tobą mieſzká
25:
ią/ áby ſłucháli y vczyli ſie bać Páná
26:
Bogá náſzego/ y ſtáráć ſie áby czynili
27:
doſyć wſzytkim ſłowom zakonu tego.

werset: 13Tákże y ſynowie ich ktorzy go nie
28:
vmieią/ niech ſłucháią á vczą ſie bać
29:
Páná Bogá náſzego/ pokąd iedno
30:
będźiećie żyć w źiemi/ do ktorey idźie
31:
ćie przepráwiwſzy ſie zá Iordan á-
32:
byſćie ią poſiedli.

werset: 14Potym rzekł Pan Moiżeſzowi/
33:
Oto iuż bliſki ieſt dźień twey ſmier-
34:
ći/ przyzowże tedy Iozue go á ſtańćie
35:
w Przybytku zgromádzenia/ ábych
36:
mu roſkazał: Záthymże przyſzedł
37:
Moiżeſz y Iozue/ á ſtánęli w Przy-
38:
bytku zgromádzenia.

werset: 15Tedy ſie vkazał Pan w Przybyt-
39:
ku pod ſłupem obłokowem/ á ſtánął
40:
on obłokowy Słup nád drzwiámi
41:
Przybytku zgromádzenia.

werset: 16Y rzekł Pan do Moiżeſzá/ Oto ty
42:
záśnieſz z oycy ſwoiemi/ á lud then
43:
prziydźie ktemu iż ſie ſcudzołoży zbo
44:
gi cudzymi w oney źiemi do kthorey
45:
idźie/ y odſtąpi mie/ á złamie przy-
46:
mierze ktorem z nim poſtánowił.

werset: 17A przetoż onego czáſu zápali ſie
kolumna: d
nań gniew moy/ á opuſzczę gi/ y zá
1:
kryię od niego oblicze ſwe/ áby był
2:
podan ná łup/ á wiele złego y vtra
3:
pienia nań przypádnie/ ták iż rzecze
4:
dniá onego/ A zaſz nie dla thego iż
5:
Bogá mego zemną nie máſz podká-
6:
ły mie nieſzczęſćia ty.

werset: 18Ale ia czáſu onego zákryię oblicze
7:
ſwe dla złoſći ich ktorych ſie dopuſći
8:
li/ odſtępuiąc do Bogow cudzych.

werset: 19A ták teraz nápiſzćie ſobie thę A
9:
pieśń/ á náuczćie iey ſynow Izráel
10:
ſkich/ B y podayćie ią do vſt ich/ áby o
11:
to tá pioſnká byłá mnie ſwiádec-
12:
twem przećiw ſynom Izráelſkim.
A Pioſnká tá ieſt w tym niżſzem. 32. Kápitulum. B To ieſt/ Stárayćie ſie aby ią pámiętáli y ſpiewáli vſty.

werset: 20Abowie ie przywiodę do źiemie kto
13:
rąm záprzyſiągł przodkom ich/ obfi-
14:
thuiącey mlekem y miodem/ A oni
15:
gdy iedząc/ będą náſyceni y vtyią/ od
16:
wrocą ſie á poydą zá bogi cudzymi y
17:
bedą ie chwálić/ á obruſzą mię ku
18:
gniewu łamiąc przymierze moie.

werset: 21Lecz gdy wiele złego y vthra-
19:
pienia przypádnie ná nie/ thedy tá
20:
pieśń będźie świádczyć przećiwko
21:
niem/ ábowiem nie wynidźie z pá-
22:
mięći y z vſt potomſtwá ich/ gdyż ia
23:
znam myſl ſercá ich/ y to co dźiś czy
24:
nią/ choćiażem ich nie w wiodł ieſz-
25:
cze do źiemie ktorąm im záprzyſiągł.

werset: 22A ták Moiżeſz onegoż dniá nápi
26:
ſał tę pieśń y náuczył iey ſynow Izrá
27:
elſkich.

werset: 23Potym roſkazał Pan Iozuemu
28:
ſynowi Nunowemu/ Bądź że ſta-
29:
łym á ſercá dobrego/ ábowiem ty wy
30:
wiedźieſz lud do źiemie ktorąm im
31:
dáć przyſiągł/ A ia będę z tobą.

werset: 24A gdy ſpiſał Moiżeſz ſłowá Zako
32:
nu tego w kſięgi y dokończył ich.

werset: 25Tedy roſkazał Lewithom ktorzy
33:
noſili Skrzynię przymierza Páń-
34:
ſkiego thák mowiąc.

werset: 26Weźmićie Kſięgi Zakonu tego/
35:
y włożćie przy iedney ſthronie do
36:
Skrzynie przymierza Páná Bogá
37:
wáſzego/ áby tám były ku ſwiádec-
38:
twu przećiwko wam.

werset: 27Abowiem ia znam vpor thwoy
39:
y zátwárdźiałoſć ſzyie twey/ bo oto
40:
poki ieſzcze ieſtem żyw z wámi/ tedy
41:
ſćie Pánu przećiwnemi/ á coż po ś-
42:
mierći moiej dáleko więcey tego będźie

werset: 58 (!)Roſkażćieſz ſie zeydź do mnie w-
43:
ſzytkim ſtárſzym z káżdego pokole-
44:
nia wáſzego/ y przełożonym wá-
45:
ſzym/ áby ſłucháli wſzythkich tych
46:
ſłow ktore do nich mowić będę/ á iż

strona: 119

Pieśń Moiżeſzowá. Piąte Kśięgi Moiżeſzowe. Liſt. 119.

kolumna: a
bych ſie oświádczył niebem y źiemią
1:
przećiw nim.

księga: Ioz.


strona: 121

KSięgi Iozuego.Argument.
1:
ACz niektorzy mnimáią żeby ty kſięgi nie miały być Io
2:
zuego/ Ale my tych náſláduiemy ktorzy ie twierdzą zápewne być od niego pi
3:
ſáne/ á do tego ſłuſzne dowody máią. A ták ty kſięgi názywáią imieniem te
4:
go ktory ie piſał/ á był zacnym Prorokiem Bożym/ będąć poſtánowionem ná
5:
mieyſcu Moiżeſzowem Hetmánem nád ludem Izráelſkim. Zámykáią theż
6:
w ſobie weſćie ludu Izráelſkiego do źiemie Chánáneyſkiey/ y zwyćięſthwá
7:
ich/ y poráżenie ludu mięſzkáiącego w oney źiemi. Przytym iáko źiemia o-
8:
ná podźieloná ieſt od Iozuego miedzy pokolenia Izráelſkie. A potrzebá bá-
9:
czyć w ćienioch y podobieńſtwách tey hiſtoryey/ Iż iáko Iozue w wiodł
10:
lud on Boży do źiemie obiecáney/ Ták Iezus Kryſtus w wiedźie nas do wie
11:
cznego błogoſłáwieńſtwá/ co ſie nam známionuie przez onę obiecáną źiemię.
rozdział: 1

kolumna: a
KApitu. 1.2. Roſkazał Bog Iozuemu áby wſzedł do
1:
źiemie obiecáney. 7. Y záchowywał zakon
2:
páńſki. 9. Pan go potwierdza ſwą obliczno
3:
ſćią. 10. Iozue roſkázuie ſie gothowáć ludo
4:
wi. 16. Ktory mu obiecuie posłuſzeńſtwo.
werset: 1
Y
Stáło ſie
5:
po ſmierći Moi
6:
żeſzá ſługi páń
7:
ſkiego/ iż mo-
8:
wił pan do Io
9:
zuego ſyná Nu-
10:
nowego ſłuże-
11:
bniká Moiżeſzowego tymi ſłowy.

werset: 2Moiżeſz ſłużebnik moy vmárł/ A
12:
przetoż bądź teraz gotow/ á przeydź
13:
przez ten Iordan ze wſzytkim them
14:
ludem/ do źiemie ktorą ia dawam/
15:
ſynom Izráelſkim.

werset: 3x A iákom powiedźiał Moiżeſzo
16:
wi dałem wam wſzelkie mieyſce/
17:
gdźie iedno ſtáną ſthopy nog wá-
18:
ſzych.
x w. 5. Mo. ij. v. 24. Niżey. 14. v. 9.

werset: 4Gránice wáſze będą od puſzczey
19:
y od Libanu áż do rzeki wielkiey
20:
Eufrátes/ wſzytká źiemiá Hetey-
21:
czykow/ áż do Morzá wielkiego ku
22:
Zachodowi.

werset: 5Zaden ſie thobie nie oprze dokąd
23:
żyw będźieſz: Abowiem iákom był
24:
z Moiżeſzem/ ták y z tobą będę x Nie
25:
odſtąpię ćie/ áni ćie opuſzczę.
x Zyd. 13. v. 5.


kolumna: b
werset: 6Bądź że thedy mocnym á ſtałym/
1:
ábowiem ty ludowi temu podźie-
2:
liſz w dźiedźictwo źiemię tę/ ktorąm
3:
ia záprzyſiągł oycom ich/ iż ią im
4:
dać mam.

werset: 7Iedno bądź mocnym á ſtałym tym
5:
więcey ábyś ſie ſtárał żebyś czynił
6:
doſyć wſzytkiemu zakonowi/ ktory
7:
thobie roſkazał Moiżeſz ſłużebnik
8:
moy. Nie vchylayże ſie od niego/ áni
9:
ná práwo áni ná lewo/ iżbyś ſie ro
10:
ſtropnie ſpráwował gdźie kolwiek
11:
poydźieſz.

werset: 8Kſięgi zakonu tego niechay nig-
12:
dy od vſth twych nie odſtępuią/ ále
13:
w nich będźieſz rozmyſlał we dnie y
14:
w nocy/ á ſtáray ſie ábyś czynił doſić
15:
wſzytkiemu temu co w nich ieſt ná
16:
piſano. Abowiem thák ſpráwy twe
17:
ſzczęſliwieć ſie ſzáńcowáć będą/ á ro
18:
ſtropnie ſie ſpráwowáć będzieſz.

werset: 9Izalim tobie nie roſkazał/ ábyś
19:
był mocnym y ſtałym? á iżbyś ſie nie
20:
bał áni lękał? Abowiem Pan Bog
21:
twoy ieſt z tobą gdźiekolwiek poy-
22:
dźieſz.

werset: 10A A przetoż Iozue roſkazał thák
23:
przełożonym nád ludem.
A Tu mamy w Iozuem przykład prawdźiwego posłuſzeńſtwá y mocney wiáry/ kthory ſie nie zbrania wźiąć ná ſie vrzędu trudnego y nie beſpiecznego.

werset: 11Przeydźćie przez poſrzodek woy
24:
ſká/ á roſkáżćie ludowi/ áby ſobie
25:
przygothowáli ſpiżę/ ábowiem po
26:
trzećim dniu przeydźiećie Iordan/
27:
ábyſćie weſzli á poſiedli źiemię/ kto-

strona: 121v

IOSVE Ierycho

kolumna: c
rą Pan Bog wáſz dawa w oſiád-
1:
łoſć wam.

rozdział: 6


strona: 123v


kolumna: c
werset: 1
Y
Było Ie-
1:
rycho ták zam-
2:
knione y opá-
3:
trzone przed ſy
4:
ny Izráelſkimi
5:
że żaden nie był
6:
coby zthámtąd
7:
wynidź/ ábo tám wnidź miał.

werset: 2Tedy Pan rzekł do Iozuego/ O-
8:
bácz żećiem dał w ręce twoie Iery-
9:
cho y z krolem iego/ y ze wſzytkim ry
10:
cerſtwem iego.

werset: 3A ták wy wſzytcy mężowie boio
11:
wi obeydźiećie wkoło miáſto A raz/
12:
A to vczynićie przez ſzeſć dni.
A To ieſt/ ná káżdy dźień raz ieden.

werset: 4Przytym ſiedḿ kápłanow ponio
13:
ſą ſiedḿ thrąb B rogowych przed
14:
Skrzynią/ á dniá ſiodmego obeydźie
15:
ćie miáſto ſiedḿkroć/ y będą kapłani
16:
trąbić w trąby.
B Abo báránich.

werset: 5A gdy będą trąbienie przedłużáć
17:
ná rogowych trąbách/ iáko ſkoro v
18:
ſłyſzyćie głos trąby/ tedy lud vczyni
19:
wielki okrzyk/ á mur miáſtá obáli
20:
ſie C ná mieyſcu ſwem/ y wnidźie
21:
lud onędy iáko gdźie ktho będzie
22:
ſtał ná mieyſcu ſwoiem.
C Káldeyſki tłumácz thák ma/ A mur w źiemię wpádnie.

werset: 6A ták Iozue Syn Nunow wez-
23:
wawſzy kápłanow rzekł do nich/
24:
Wezmićie Skrzynię przymierza/ á
25:
drugich ſiedḿ kápłanow niech nio
26:
ſą ſiedḿ trąb rogowych przed Skrzy
27:
nią Páńſką.

werset: 7Potym rzekł do ludu/ Idźćie á o-
28:
beydźćie miáſto/ á ktorzy ſą zbroyni
29:
niechay idą przed ſkrzynią Páńſką.

werset: 8D To ſkoro Iozue ludowi powie-
30:
dźiał ſiedḿ kápłanow nioſąc ſiedḿ
31:
trąb rogowych/ ſzli w przod przed
32:
Skrzynią Páńſką y trąbili w ony
33:
trąby/ á Skrzyniá przymierza Páń
34:
ſkiego ſzłá zá nimi.
D Ten ſpoſob ćiągnienia okazány przez Iozuego zda ſie głupſtwem rozumowi ludzkiemu/ Ale mądroſć Boża okazána w słowie iego dáleko ieſt inákſza/ ktorey náſláduią wierni/ poddawáiąc rozumy ſwe pod nie.

werset: 9A mężowie zbroyni ſzli przed ká
35:
płany trąbiącemi w trąby/ drugi też
36:
lud poſpolity ſzedł pozad ſkrzynie/
37:
y trábiono w trąby idąc.

werset: 10A Iozue przykazał był ludowi ty
38:
mi ſłowy: Niewołayćieſz/ áni day-
39:
ćie ſłyſzeć głoſu ſwego/ y namniey-
40:
ſze ſłowo z vſt wáſzych niechay nie
41:
wychodźi áż do onego dniá gdy wam
42:
roſkażę/ vczyńćie okrzik/ tedy vczyni
43:
ćie okrzyk.

werset: 11A ták Skrzyniá Páńſka obeſzłá
44:
miáſto w krąg ieden raz/ á oni ſie w
45:
roćili do obozu y támże trwáli przez
46:
noc.


kolumna: d
werset: 12Názáiutrz Iozue wſtał ráno/ á
1:
kápłani nieſli Skrzynię Pánſką.

werset: 13Drugich też ſiedḿ kápłanow nio
2:
ſąc ſiedḿ trąb rogowych ſzło przed
3:
Skrzynią Páńſką/ y trąbili idąc/
4:
przed ktoremi ſzedł lud zbroyny/ á zá
5:
ſie pozad ſzkrzynie ſzedł lud poſpoli-
6:
thy/ y trąbiono w trąby idąc.

werset: 14A ták dniá wtorego obeſzli miá-
7:
ſto drugi raz/ á potym ſie wroćili do
8:
obozu/ y tákże czynili przez ſzeſć dni.

werset: 15Y ſtało ſie dniá ſiodmego gdy w-
9:
ſtáli ráno ná świtániu/ obeſzli miá
10:
ſto tymże ſpoſobem ſiedḿ kroć/ á tyl
11:
koż thego ſiodmego dniá ſiedḿ kroć
12:
obeſzli miáſto.

werset: 16A gdy Kápłani ſiedḿ kroć zátrą
13:
bili w trąby/ tedy rzekł Iozue do lu
14:
du/ Vczyńćie okrzyk/ ábowiem Pan
15:
podał wam miáſto.

werset: 17Y będźie do gruntu poborzono y
16:
to co w nim ieſt k woli Pánu/ ied-
17:
noż Ráháb wſzetecznicá żywo zo-
18:
ſtánie y wſzyſcy ktorzy z nią ſą w do-
19:
mu x gdyż przekryłá poſły ktorechmy
20:
my byli poſłáli.
x Wyżſzey. 2. v. 4.

werset: 18A wſzákoż ſie wy ſtrzeżćie E rze-
21:
czy zápowiedźianych/ ábyſćie ſie ni-
22:
czego z nich nie dotykáli áni ich brá-
23:
li/ byſćie w przeklęctwo y w kłopoth
24:
nie wpráwili woyſká Izráelſkiego.
E Rzeczy zápowiedźiáne známienuią ty rzeczy/ ktore do gruntu żniſzczone być máią/ nic znich nie zoſtáwuiąc/ iáko z rzeczy przeklętych.

werset: 19Ale wſzytko złoto y śrebro/ y na-
25:
czynia miedźiáne y żelázne będą po-
26:
święcone Pánu/ á wnioſą ie do
27:
ſkárbu Páńſkiego.

werset: 20A ták lud krzyknął gdy zátrąbio-
28:
no/ ábowiem gdy vſłyſzał lud głos
29:
trąb/ krzyczeli wielkim krzykiem/
30: