![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: 73
| Kśięgi wtóré. | 73 |
1:
O SMIERCI
2:
IANA TARNOWSKIEGO,
3:
Káſztellaná Krákowſkiéo, do ſyná iego,
4:
Ianá Kryſztofá, Hrábie z Tarnowá
5:
Káſztellaná Woynickiégo.
6:
K
Amień by był nie człowiek/ ktoby w twéy żáłośći
7:
Chćiał vżyć przećiw tobie/ Hrábiá/ téy ſrogośći.
8:
By miał nagle hámowáć płácz twóy ſpráwiedliwy/
9:
Któryś ty oycu winien/ iáko ſyn cnotliwy
10:
Bo być iedno był oycem/ choć nie ták łáſkáwym/
11:
Iednák/ ábyś okazał/ żeś człowiekiem práwym:
12:
Muśiałby go żáłowáć: bo kreẃ przyrodzona/
13:
Nie może być w oboim ſczęśćiu potáiona.
14:
Cóż kiedy wſpómniſz/ iákiéć dawał wychowánié/
15:
Iáką pilność/ iákié miał o tobie ſtáránié:
16:
Sląc ćię ná rozmáité wielkich Królów dwory/
17:
Abyś wybiérał z ludzkich obyczáiów wzory.
18:
Aza z ſercá nie weſtchnieſz? á ſkárgą płáczliwą
19:
Záłowáć ſye nie będźieſz ná śmierć zazdrośćiwą?
20:
Która ćię z ták łáſkáwym oycem roźdźieliłá/
21:
A zbáwiwſzy weſela/ ſmutkiem obćiężiłá?
22:
Lecz ieſli ćię dobrze znam/ nie tylko ſwéy ſzkody/
23:
Ale ſnać więcéy ſpólnéy żáłuieſz przygody:
24:
Abowiém kto niebaczy/ iáko téy kráinie
25:
Wielé śmierćią człowieká ták godnégo ginie?
| K ij | Czuy= |
strona: 74
| 74 | Pieśni I. Kochánowſkiégo |
1:
Czuynym ſtróżem był záwſze poſpolitéy rzeczy/
2:
Iéy pożytek/ przed ſwoim/ miał ná dobréy pieczy:
3:
Iego dźielność/ y ſpráwá/ znáczna byłá w boiu:
4:
Znáczny iego porządek/ y rozum w pokoiu.
5:
Bił Tátáry w Podolu/ y Turki waleczné:
6:
W Moſkwi znáki zoſtáwił ſwégo męſtwá wieczné.
7:
Równym pocztem wielki lud Wołoſki poráźił/
8:
Nieprzyiaćielom ſerce y ná potym ſkáźił.
9:
A nie tylko był godźien téy ſławnéy koronie/
10:
Dobrze ſobie poczynał y w dálekiéy ſtronie:
11:
Swiádómé tego brzégi Hiſzpánſkiégo morzá/
12:
Gdźie iáſna ćiemnéy nocy vſtępuie zorzá.
13:
A ten vmyſł/ który w nim to wſzytko ſpráwował/
14:
Ták ſye był dobrze cnotą zewſząd obwárował:
15:
Ze go żadna fortuná nigdy nie pożyłá/
16:
Bądź łáſkáwie/ bądź mu ſye ináczéy ſtáwiłá.
17:
Zá część więcéy/ niż lekkość/ poczytał to ſobie/
18:
Ludzkość wſzelką okázáć naliżſzéy oſobie:
19:
Hárda myśl/ niech iáko chce z fortuną ſye zbráći/
20:
Z nienawiśćią nie zrówna/ y ná kóniec ſtráći.
21:
Spráwiedliwość/ y prawdę/ iáko żyw miłował/
22:
Y nieprzyiaćielowi wiárę rad záchował
23:
W przyiaźni raz záczętéy záwżdy trwał ſtátecznie/
24:
Ná to káżdy nie myśląc mógł kázáć beſpiecznie.
25:
Przy tákich cnotách/ wielka w rzeczách biegłość byłá/
26:
Która go w iego ſtanie tym bárźiéy zdobiłá/
27:
Ze co w głowie miał/ to mógł y wymówić ſnádnie:
28:
Nie káżdému to dwoie zárázem przypádnie.
| Ale |
strona: 75
| Kśięgi wtóré | 75 |
1:
Ale śmierć nieużyta/ króm wſzelkiéy litośći/
2:
Niefolguie ni cnoćie/ ni żadnéy godnośći:
3:
Wźięłá nam mężá tego/ który przez ſwé cnoty/
4:
Mógł był ieſczę przywróćić ón dawny wiek złoty.
5:
Słuſznie tedy żáłuieſz: á byś ieſcze ktemu
6:
Swym płáczem mógł go wróćić k żywotu piérwſzému:
7:
Rádźiłbych/ żebyś płákał/ y we dnie/ y w nocy/
8:
Aż by go záśię wyiął ſrogiéy śmierci z mocy.
9:
Ale ieſli twoie łzy iemu nie pomogą/
10:
A tobie niepomáłu nád to ſzkodźić mogą:
11:
Ráczéy fráſunk/ y troſki porzuć teráznieyſzé/
12:
A choway ſye ná czáſy/ Hrábiá/ fortunnieyſzé/
13:
Ná ćię wſzyſcy w téy ſpólnéy przygodźie pátrzamy/
14:
Y tę vfność o tobie niewątpliwą mamy:
15:
Ze nie będźieſz chćiał wydáć oycá ták zacnégo/
16:
A nam ſzkody nágrodźiſz nieſczęśćia ſrogiégo.
17:
Prózno ſye ma przećiwić człowiek Pánſkiéy woli/
18:
Lepiéy ſkrómnie wyćiérpiéć/ choćia w ſercu boli:
19:
Co Bóg przeyźrzał/ to ſye iuż nigdy nie odmieni/
20:
By kto dobrze ſwym płáczem ruſzył y kámieni.
21:
Wtym żadnégo wątpienia miéć nam nie potrzebá/
22:
Ze ten człowiek prze cnotę doſtał ſye do niebá:
23:
Gdźie między Bogi śiedząc wiecznie ſye ráduie/
24:
A żadnéy przećiwnośći więcéy nie poczuie.
25:
Smiertelné iego ćiáło odpoczywa w grobie:
26:
Ale ſławá/ którą ón zoſtáwił po ſobie/
27:
Smierći nie zna: y będźie w vſzach ludzkich brzmiáłá/
28:
Póki cnotá v dobrych mieyſce będźie miáłá.
| K iij | Ták |
strona: 76
| 76 | Pieśni I. Kochánowſkiégo |
1:
Ták o nim/ Hrábiá/ trzymay/ á chćiéy płácz hámowáć/
2:
W przygodźie trzebá ſerce ſtałé pokázowáć:
3:
A iáko ćię twé ſczęśćié nigdy nie vwiodło/
4:
Okaż to/ że ćię tákże nieſczęśćié nie zbodło.
5:
Zywotá żadnému z nas ná wieki nie dano/
6:
Ale go tym ſpoſobem vżywáć kazano:
7:
Aby go człowiek gotów záwżdy był położyć/
8:
Kiedy przydą té wiéca/ trudno rok odłożyć.
9:
Czego nie czynił Orpheus/ áby iego żoná
10:
Mogłá byłá z rąk wyniść ſrogiégo Plutoná?
11:
Szedł zá nią y do piekłá: gdźie trwa noc ná wieki/
12:
Nie bał ſye Cerberowéy troiákiéy páſczeki:
13:
Duſze nágié iego ſtrón żáłoſnych ſłucháły:
14:
Piekielné iędze dobrze że z nim niepłákáły:
15:
Y kámien ſtał/ y koło/ ſtáły rzéczné brody/
16:
W ten czás głodny Tántálus záłápił kęs wody.
17:
Owa ták długo ſpiéwał muzyk ón vbogi/
18:
Ze muśiał miéć ná kóniec po ſwéy myśli bogi:
19:
Idźie niepátrząc názad/ á tuż po nim żoná/
20:
Bo mu ią tym ſpoſobem dáłá Perſephoná.
21:
A gdy iuż był v wiérzchu/ gdźie naprzykrſza ſkáłá/
22:
Iął ſobą trwożyć/ by mu iáko nieuſtáłá:
23:
Iednym rázem miłość mu baczenié odięłá:
24:
Stánął/ y obeyźrzał ſye: páni w tym zniknęłá.
25:
Więc dopiéro chce gónić/ á oná niebogá:
26:
Cóżeś y mnie/ y ſobie vczynił prze Bogá?
27:
Nieſczęśliwyś ty/ y ia biédna białagłowá:
28:
Oſtátniégo nieborak niedoſłyſzał ſłowá. | Y chćiał |
strona: 77
| Kśięgi wtóré. | 77 |
1:
Y chćiał ſye znowu przewiéść/ ale Charon ſrogi/
2:
Ná prośbę nic niedbáiąc/ brónił gwałtem drogi:
3:
Iuż názad niechodź/ Orpheu/ nie vmiáłeś chowáć/
4:
Ześ ſye y ſam wróćił/ możeſz Bogu dźiękowáć.
5:
Cáły tydźień nieborak tám ná brzegu śiedźiał/
6:
A o żadnym pokármie/ y o ſnie nie wiedźiał:
7:
Troſká/ y płácz ſerdeczny iego karmie były/
8:
Po téy ſzkodźie/ iuż nigdy świát mu nie był miły.
9:
Lecz ia niewiém przécz ná tę ſmierć ták nárzékamy/
10:
Gdyż iednák nic ná źiemi wiecznégo nie znamy:
11:
Bo ná kóniec y Pánſtwa ſzérokié vſtáią/
12:
A známienité miáſtá z gruntu vpadáią.
13:
Gdźie dźiś bogáta Troiá? gdźie mocné Mycény?
14:
Gdźie Kárthago/ y Korint? gdźie ſławné Ateny?
15:
Gdźie ſye oná gwałtowna Rzymſka moc podźiáłá?
16:
Wſzytko śmierć niećiérpliwa z źiemią porównáłá.
17:
A ieſli y tá świátłość ták pięknégo ſłóńcá/
18:
Y ten okrąg niebieſki czeka ſwégo kóńcá:
19:
Za by ſye człowiek mniémał godnieyſzym zywotá/
20:
Którégo vlepiono/ nie wiem iáko/ z błotá?
21:
Co nieśie przyrodzenié/ zbrániáć ſye nie godźi:
22:
Człowiek áby raz vmárł/ z tym ſye ná świát rodźi:
23:
A ieſli ieſcze k temu śmierć ná czás tráfiłá/
24:
Rychléy dobré/ niżli złé ſłowo záſłużyłá.
25:
Czego niedoſtawáło/ Hrábiá/ oycu twému
26:
Ku ſczęśćiu (ieſli tu ieſt któré ) nawysſzému?
27:
Vrodźił ſye w Tarnowſkim záſłużonym domu:
28:
W záchowániu/ nie dał ſye vprzédźić nikomu | Zacné |
strona: 78
| 78 | Pieśni I. Kochánowſkiégo |
1:
Znáczné poſługi czynił rzeczypoſpolitéy/
2:
Z cnotliwych ſpraw ſwych/ doſtał ſławy známienitéy:
3:
Był wźiętym v wſzech ludźi/ nióſł piérwſzé vrzędy/
4:
A według przyſtoienſtwá záchował ſye wſzędy.
5:
W téy ſławie/ y mniémániu/ przyſzedł ku ſtárośći/
6:
Którą ón ſnádnie nośił/ króm żadnéy przykrośći:
7:
Ná kóniec/ pełen wieku/ y przyſtoynéy chwały/
8:
Sam ſye práwie położył/ iáko kłos doſtały.
9:
A ták możeſz nie płákáć oycowſkiéy przygody/
10:
Bo táka śmierć nie nieśie z ſobą żadnéy ſzkody:
11:
A kiedyby vmárli známi mówić chćieli/
12:
Ták byſmy go do ćiebie mówiąc vſłyſzeli:
13:
Synu/ niewiém przécz płáczeſz: mnie ſye dobrze dźieie:
14:
Prózenem y boiáźni/ y wſzelkiéy nádźieie:
15:
Przebyłem iáko ma być niebeſpieczné wody/
16:
Vſzedłem ſrogich wiátrów/ y złéy niepogody
17:
Teraz w porćie beſpiecznym śiedzę bez kłopotá/
18:
Doſtałem zá doczeſny wiecznégo żywotá:
19:
Nie vtrapi mię ſtárość/ ni przykré niemocy/
20:
Smierć okrutna nádemną dáléy nie ma mocy.
21:
Człowiek ná świecie mieſzka/ iáko wywołány/
22:
A niéma tu ná źiemi żadnéy pewnéy śćiány:
23:
W niebie iego oyczyzná: ſczęśliwy to będźie/
24:
Kto tám po tym pielgrzymſtwie kiedyżkolwiek śiędźie.
25:
Ale w téy mierze/ ſynu/ nic ná ſáméy chući/
26:
Ieſli ſye kto do tego ſam práwie nie rzući:
27:
Trzebá wzgárdźić roſkoſzy/ niedbáć o pieniądze/
28:
Porzućić prózné myśli/ miéć ná wódzy żądze.
| Trzebá |
strona: 79
| Kśięgi wtóré. | 79 |
1:
Trzebá pracą wyćiérpieć/ niewczás podéymowáć/
2:
Prze oyczyznę nákóniec krwie ſwéy nie żáłowáć.
3:
Ták do niebá przychodzą: ktemu ſynu miły/
4:
Obróć wſzytko ſtáránié/ y twé wſzytki śiły.
5:
O mię ſye iuż nie ſtáray/ folguy zdrowiu ſwemu/
6:
Mnieś iuż doſyć vczynił/ nie tylko żywemu:
7:
Ale y zmárłym kośćióm/ któré chuć twą czuią/
8:
A zá to niechay ćię Bóg/ y ludźie miłuią.
9:
Tá ieſt myśl oycá twégo/ ieſli o czym myśli/
10:
Pátrząc ná ſczérą iſtność wiekuiſtéy myśli:
11:
Y ty nie płácz: twóy ſmutek Bóg zinąd nágrodźi/
12:
Po niepogodnéy źimie piękna Wioſná chodźi.
13:
grafika