![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: kt
1:
POTROYNY
2:
Z PLAVTA,
3:
PIOTRA CIEKLIN-
4:
SKIEGO.
5:
grafika
6:
grafika
7:
W ZAMOSCIV.
8:
W Drukárni Akádemiey, Marćin Lęski.
9:
ROKV MDXCVII.
strona: ktv
1:
ZAKAZ IEST IEGO KROLEVVSKIEY MILOCCI, NA-
2:
SZEGO MILOCCIVVEGO PANA, ABY ZADEN POTROY-
3:
NEGO Z PLAVTA PIOTRA CIEKLINSKIEGO, OKROM
4:
DRVKARZA ACADEMIEY ZAMOYSKIEY, NIE DRV-
5:
KOVVAL, ANI INDZIEY DRVKOVVANEGO NIE PRZE-
6:
DAVVAL, POD VVINA OPISANA VV PRZYVVILEIV,
7:
DANYM vv VVARSZEVVIE VIII DNIA MIESIA-
8:
CA CZERVVCA. ROKV PANSKIEGO MDXCVII
strona: )?(2
1:
IASNIE WIELMOZNEMV,
2:
A mnie wielce Mśćiwemu Pánu, Ieo
3:
Mśći Pánu Mikołáiowi Firleiowi
4:
z Dąbrowice, Woiewodźie
5:
Krákowſkiemu. ƶc.
6:
***
7:
F
Irleiu. co gdy mowię y z ſtárożytnośći,
8:
Y z tey ktorą gniazdo twe zákwitło dzielnośći,
9:
Zá rázem ćię wyſławiam: bo ludźie vrzędy,
10:
Y ludźmi doſtoieńſtwá godnie ſtoią wſzędy.
11:
POTROYNY przedtym z SKARBV Philemonowego
12:
Plautus wyiął, y przekuł ná xtałt oyczyſtego.
13:
Gdy vpádły Atheny, Rzym wyſzedł z ſwey kluby,
14:
SKARB zniſzczał, á POTROYNY vchowány zguby,
15:
Doſtał ſię w obce kráie, y choć niepowinną
16:
Ma przedśię cenę miedzy monetą gościnną.
17:
Ten gdy mi wpadł tráfunkiem iákimśi do ręku,
18:
Słuſzność wagi, y właſność nálazłem w nim dźwięku.
19:
A iż do tey otwártey Rzeczypoſpolitey,
20:
Nánieśiono menice zewſząd rozmáitey:
21:
Chćiałem y ia znák ſwoiey zabáwy pielgrzymſkiey,
22:
Położyć ná tym groſzu kuźni ſtárorzymſkiey. | )?( ii | Zwła- |
strona: )?(2v
| O POTROYNYM |
1:
Zwłaſzczá że choć w nim rozne śrebro y robotá,
2:
Zda ſię że z náſzym wyſzedł z pod iednego młotá.
3:
Oddawamći go tedy zacny Woiewodá,
4:
Dar choć máły nie owſzem wielkim nieochłodá.
5:
Prziyḿ z łáſką; á podziel go miedzy przyiaćioły,
6:
Gdyć ſię po pracách twoich vda dźień weſoły.
7:
NIKOMV, Y KOMV.
8:
Wſzyſtkim ogułem, y poiedynkiem,
9:
Káżdemu wdźięcznym być vpominkiem
10:
Chce moy POTROYNY. gdyſz nie przymáwia,
11:
Iedno zwierćiádło przed oczy ſtáwia.
12:
Ieſli ſię tu kto w czym poſzlákuie,
13:
Niech rádniey milczkiem ſię popráwuie:
14:
Niſz żeby ſię miał wydáć przez znáki
15:
Głupiego gniewu, być właſnie táki.
16:
TENZE.
17:
Wyśmiać złe obyczáie, gdy widźiał że środki
18:
Inſze nie ſzły, chćiał z Athen Philemon w żárt ſłodki.
19:
Tymże xtałtem chćiał Plautus Rzym opleć z roſpuſty,
20:
Ale rzadko koń ręki ſłucha twárdouſty.
21:
To zgubiło Atheny, y Rzymiány możne,
22:
Co przed ſzkodą Polaki niech czyni oſtrożne. | Pozno |
strona: )?(3
| Z PLAVTA. |
1:
Pozno ſzczędźić záczyna márnotrawcá ná dnie,
2:
Pozno dom zły goſpodarz wſpiera gdy vpádnie.
3:
DO PLAVTA,
4:
IAN Ostrorog, Podczáſzy Koronny.
5:
Ktoryś dáremnym żártem Rzym ſtrofował,
6:
Bo on w ſwym ſzczęściu przedśię poſzwánkował:
7:
Wdźiey giermak Plaućie, zwlokſzy ſię z ſwey togi,
8:
Zzuy ſwe, wzuy boty kowáne ná nogi:
9:
Y móẃ po Polſku, áby zrozumieli
10:
Náſzy, w czym twoi ſłucháć ćię niechcieli.
11:
Aza gdy vyźrzą, przecz Rzym niepowolny
12:
Zginął, choć więtſzy, y ſtráćił ſtan wolny,
13:
Zechcą podobno vſłucháć Polacy:
14:
Wżdy kiedy zbierzeſz owoc ſwoiey pracy.
15:
POTROYNY O SOBIE.
16:
I. Sczeſnego Herbortá.
17:
Gdym Philemonem będąc w Atheniech żártował
18:
Z obyczáiow, á w nich ſię nikt nie popráwował,
19:
Przenioſłem ſię do Rzymu: y tám Plautowymi
20:
Vſty dáremnie mowiąc, kráymi podźiemnymi
21:
Przyſzedłem ná pułnocy, wźiąwſzy Cieklińſkiego
22:
Oſobę zacną ná ſię; wnuki przeważnego | )?( iii | Lechá |
strona: )?(3v
| O POTROYNYM |
1:
Lechá przeſtrzedz, by lepiey oyczyzny ſwey ſtrzegli,
2:
A roſpuſtą w odmianę tákąż nie przywiedli.
3:
O zacne plemię, czuy ſię, zleczyſzli choroby,
4:
Ktore onych zgłádziły, przeydżieſz ich ozdoby.
5:
ZA POTROYNYM,
6:
SYMON Simonides.
7:
Ieſli tu kogo kártá ktora zárumieni,
8:
Wſzák ſię nikogo właſnym názwiſkiem nie mieni:
9:
Tylko ſię przetrząſáią rózne obyczáie,
10:
Złym przygáná, á dobrym pochwałá ſię dáie.
11:
Kto ſię przedtym nie ſpluſkał, tu ſię nie vmáże:
12:
Y zwierćiádło kto blizny nie ma, nie vkaże.
13:
Gniewáć ſię niemáſz mieyſcá: ſam ſię winnym czyni
14:
Kto ſię gniewa, choćia go Poétá nie wini.
15:
Więtſze ma ſádno, y tym znáczniey ſię odkrywa,
16:
Kto inſzem ſzczuie, ſam ſię w rzeczy vtáiwa. TENZE.
17:
Z Philemoná Plautus bierze,
18:
Cieklińſkiemu w teyże mierze
19:
Dáie z ſwego, y ták płáći
20:
Co wźiął, á ſam nic nie tráći.
21:
Y owſzem mu tym przybyło,
22:
Bo co tylko Rzymſkim było | Vſzam |
strona: )?(4
| Z PLAVTA. |
1:
Vſzam iáwno: teraz wiedzą
2:
Co nád Báltſkim morzem śiedzą.
3:
Ták więc ogień nie vſtawa,
4:
Choć z śiebie zápalić dawa,
5:
Y ſłońcá ná niebie zſtáie,
6:
Choć promieńmi żyzność dáie.
7:
Andrzeiá Sredźińſkiego,
8:
O POTROYNYM.
9:
Siłá było Poétow, y ieſt. lubo żárty
10:
Wielu z onych widźiemy nápełnione kárty,
11:
Więcey iednák co báiąc, vſzy zábawiáią
12:
Pieſzczone, mniey co cnotę trefnuiąc włudzáią.
13:
Z tey lepſzy ieſt monety POTROYNY. nie ſtráći
14:
Ktory cetnarem miedźi funt złotá zápłáci.
15:
Zártuie pożytecznie, karząc złe przymioty,
16:
Vkázuie gościniec niemylny do cnoty.
17:
O COMIKACH DAVVNYCH
18:
Polſkich, y teráznieſzym, Tegoſz.
19:
Ktorzy zamyſłu ſpráwy w tref nie wypráwiwſzy,
20:
Ná ieden dźień wielu lat dźieie zgromádźiwſzy,
21:
O rzeczy, y podánie ich xtałtne, niedbáiąc,
22:
Oſob, y zapędow ſerc wyrázu chybiáiąc, | Właſnych |
strona: )?(4v
| O POTROYNYM |
1:
Właſnych ſłow, głádkiey mowy, y w żárćiech wdźięcznośći,
2:
Do mowy poſpolitey wierſzow podobnośći,
3:
Nie pátrząc piſáliśćie: piſmá w ogień dayćie,
4:
Ani ſię Comikámi więcey przezywayćie.
5:
Tey w ięzyk náſz podáney, ſprobuy, kto chce, ſztuki,
6:
Z Stágiry y z Venuzy dwoch miſtrzow náuki.
strona: 1
| 1. |
1:
POTROYNY
2:
Z PLAVTA.
3:
PIOTRA CIE
4:
KLINSKIEGO.
5:
grafika
6:
OSOBY:
7:
Sędziſławſki ſtárzec.
8:
Dobrochowſki ſtárzec.
9:
Sczeſny ſyn Złotogrodzkiego.
10:
Złotogrodzki ſtárzec.
11:
Pangrácz ſyn Skárbkow.
12:
Woytowic ſługá.
13:
Philokierd Greczyn.
14:
Skárbek ſtárzec.
15:
Pierczyk.
16:
ARGVMENT.
17:
Skárbek iádąc precz, w domu we Lwowie zákopał
18:
Skarb. zwierzył go, y zlecił rząd przyiacielowi
19:
Swemu Dobrochowſkiemu. w iego niebytności
20:
Gdy nowiná, iákoby zeiść miał z świátá, przyſzłá, | A | Syn |
strona: 2
| POTROYNY | 2. |
1:
Syn iego złotrowány poutracał wſzyſtko:
2:
Nákoniec y dom przedał. dom ten Dobrochowſki
3:
Kupił v niego z onym ſkárbem zákopánym.
4:
Byłá y pánná śioſtrá vtrátniká tego,
5:
Tey zá mąż chciąno, ále poſágu nie było.
6:
Dobrochowſki ná poſag ſkárbu ruſzyć musiał.
7:
Lecz áby tym beſpieczniey y bez podeyźrzenia
8:
Mogł dáć: nápráwił kogoś, iákoby od Skárbká
9:
Pieniądze ze Fráncyey przynioſł: wtym ſam Skár-
:
(bek
10:
Przyiedzie y kunſztuie z onym dobrym poſłem.
11:
Dobrochowſki odnosi dánk człeká dobrego.
12:
PROLOG.
13:
(did) Roſpuſtá z Nędzą. (–)
14:
Ro.
P
Odź za mną corko moiá, wypraẃ ſztukę ſwoię.15:
NĘ.Poydę. lecz co zá koniec tego będzie niewiem.16:
Ro.Awoſz ieſt. tenći to dom, wnidź wſzák otworzono. 17:
Nápotym żeby żaden nie błądził, drogę mu
18:
Vkażę ieſli zechce doſyć czynić temu.
19:
Ktom ia ieſt, y ta, co w dom dopieruczko weſzłá,
20:
Kto ieſt powiem, iedno ſwe vſzy vłácnicie.
21:
Mnie Plautus LVXVRIA á tę INOPIA
22:
Przezwał: y przydał mi ią zá corkę włáściwą.| Teraz |
strona: 3
| Z PLAVTA. | 3. |
1:
Teras Polacy obie nas przebierzmowali,
2:
Mnie ROSPVSTA, á corkę moię zowią NEDZA.
3:
Ktorey, po cobym tám wniść kazáłá, nátychmiaſt
4:
Z vſt moich vſłyſzycie, iedno ſłucháć chćieycie.
5:
W tym domu mięſzka teraz młodzieniec nieiáki,
6:
Ktory z moiey przyczyny máiętność vtrácił.
7:
A iſz iuſz tyle nie ma, w czymbym dáley mogłá
8:
Kocháć ſię, iákom dotąd, poki miał, kocháła,
9:
Dáłám mu corkę ſwoię, żeby z niem mieſzkałá.
10:
Lecz ći ſtárcy powiedzą ktorzy tu wynidą,
11:
Coby tá Comœdia w ſobie záwieráłá.
12:
Philemo ią po Grecku napiſał, y przezwał
13:
THESAVRON ięzykiem ſwym. Tę do ſtárorzymſkiey
14:
Mowy Plautus przeniosſzy, TRINVMMVM miánował.
15:
A ten co ią do rzeczy, y do czáſow náſzych
16:
Terázneyſzych ſtoſował, názwał ią POTROYNYM.
17:
Spráwá tá: pod ziazd ſzláchty na rocech we Lwowie
18:
Toczy ſię. Zá ſámego naprzod Philemoná
19:
Byłá w Athenach: Plautus Atheny, do Rzymu
20:
Przenioſł, y ná niewielkim plácu był poſtáwił.
21:
V nas także to miáſto málowáne Lwowem
22:
Niechay będzie. ácz y ſam właſny Lwow Poetá
23:
Z murámi radby z podgor wynioſł y przeſtáwił,
24:
Tám kędy Buſko leży, by mogł temu ſproſtáć.
25:
Lecz nie moiá o tym rzecz. gdyſz ia z kochánkámi| A ii | Swoiemi |
strona: 4
| POTROYNY | 4. |
1:
Swoiemi nie iednom nic nie zwykłá budowáć,
2:
Ale, gdy z gotowego gonty lecą, drugich
3:
Niepomyślam przybiiáć. dobra noc drużyno.
4:
Nayde ia inſze mieyſce ſobie, wam teſz wolno
5:
Nędzę klepáć. wiedzcie ſie tám iáko raczycie.
6:
Tákci. To mamy w zyſku, co zánieśiem w pyſku.
7:
Tyloſz: bądźcie zdrowi, á vciſzcie ſie proſzę.
8:
(did) Sędziſłáwſki Stárzec. (–)
9:
Sęd.
10:
Strofowáć przyiacielá kiedy co przewini,
11:
Nieprzyiemne to dziło: ále w wieku ludzkim
12:
Zdrowe y pożyteczne. y ia teſz ſwoiego
13:
Przyiacielá ſtrofowáć ſłuſznie wnetże będę,
14:
O wyſtępek, ktorego dopuścił ſię. Wprawdzie
15:
Niechce mi ſię. lecz wiárá oto ná mię woła,
16:
Bo iuſz ten wrzod okrutnie dobre obyczáie
17:
Záráźił, że nań wſzyſcy niemal obumárli:
18:
Y iáko ći ſtękáią, ták złe obyczáie,
19:
Iáko kąkol pſzenicę podroſły ſzkodliwie.
20:
Y niemáſz nic táńſzego nád złe obyczáie,
21:
Ktorych náżąwſzy, mogłby wielkie gumno náwieść,
22:
A náwet, y ſtodoł by y brogow nieſtało.
23:
Ieſt wiele tákich ludzi, ktorzy mowić kwoli
24:
Wolą, niżli to coby pożytecno było.| Azátym |
strona: 5
| Z PLAVTA. | 5. |
1:
A zátym te folgi y przypodobywánia
2:
Przemagáią przyſtoyność: y do wiela rzeczy
3:
Są przekázą, hámuią ták ludzkie domowe,
4:
Iáko y wſzyſtkie ſpráwy Rzeczypoſpolitey.
5:
(did) Dobrochowſki, Sędziſłáwſki, (–)
6:
(did) dwá ſtarcy. (–)
7:
Dob.W kupno náſze chciałbym wniść z dobrymi vroki.
8:
Zono winſzuy, żeby nam w tym domu mięſzkánie
9:
Zdrowiem, ſzcześciem, y z káżdey miáry ſię nádáło.
10:
Ty teſz ſámá Orſzulko byś co rychley z liſtem
11:
Iáchałá od Włádyki do świętego Piotrá,
12:
Gniewliwa, vporczywa, zrzedna, márkotliwa.13:
Sęd.Onoſz ieſt. iuſzci w ſwoiey ſtárości zdzieciniał. 14:
Bá y zárobił ſłuſznie ná tęgą łácinę,
15:
Przyſtąpię ſię ku niemu.D.Czyi ia to głos ſłyſzę?16:
Sęd.Przyiacielſki, zechceſzli ſłucháć przyiaćielá.
17:
Ieſli nie: rozumiey ták, że nieprzyiacielſki.18:
Dob.O witay przyiacielu y moy rowienniku. 19:
Iák ſię maſz Sędziſłáwſki?S.Służbá Dobrochowſki.20:
Dob.A ty iáko ſię miewaſz?Sęd.Zdrowem chwałá Bogu.
21:
Dob.Zonká twa iáko żywię? Czy zdrowá czy duża?22:
Sęd.Lepiey niżlibym ia chciał.D.Radem iście temu. 23:
Boday ſie dobrze miáłá, boday żyłá z tobą.| A iii | Sęd. Wie- |
strona: 6
| POTROYNY | 6. |
1:
Sęd.Wierzę że ſię ty cieſzyſz ze złego moiego.
2:
Dob.Czego ſobie, tegoſz ſwym przyiaćiołom życzę. 3:
Ale czemu ią zowieſz ſwoiem złem?S.Zła bowiem, 4:
Swiegotliwa, będliwa, poſtáwna, roſproſzna.
5:
A twoiá iák ſię teſz ma?D.Y tá nieśmiertelna,
6:
Zywie y będzie żyłá.S.Radem to vſłyſzał, 7:
Y proſzę o to Bogá, áby cię przeżyłá.8:
Dob.Y ná tobym zezwolił być ſię doſtáć miáłá.9:
Sęd.By iáko ſię frymárczyć: poiąłbym ia twoię, 10:
Tybyś teſz poiął moię. Lecz iuſz tych mow doſyć.
11:
Wiem że mię drzymiączego nigdy nie podmanieſz.
12:
Dob.Y ty przyrzekę zá to że niezwieſz co kupiſz. 13:
Lecz trzymay coś vłápił, zdrow znoś y záżyway,
14:
Złe im bárziey znáiomſze, tym vżytecznieyſze.
15:
Gdybym ia miał wziąć inſzą iáką nieznáiomą,
16:
Niewiedziałbym co czynić. przydzie iuſz z tą przeſtáć.17:
Sęd.Ták záprawdę. iá mniemam że kto dobrze żywie, 18:
Tenże y długo żywie. Ale z wolną głową
19:
Chciey ſłucháć, á te żárty odrzućmy na ſtronę.
20:
Bom ia vmyſłnie przyſzedł do ciebie.D.A po coſz?21:
Sęd.Zebym wedle potrzeby mogł ci nátrzeć vſzy.22:
Dob.Mnie?S.Aza tu procz ciebie y mnie ieſt kto drugi?23:
Dob.Niemáſz. coſz tedy?S.pytaſz? przyſzedłem cie káráć. 24:
Chybá żebyś rozumiał, że ſobie mam łáiáć.
25:
Abowiemieſliś w cnotách ſwych dawnych poſłábiał,| Lub |
strona: 7
| Z PLAVTA | 7. |
1:
Lub chciałbyś obyczáymi nowemi baczenie
2:
Zátłumić, lub ći one przyrodzenie mienią:
3:
Cięſzki fráſunek zádaſz wſzyſtkim przyiaciołom,
4:
Ze widząc cię y ſłyſząc bárzo vboleią.
5:
Dob.Coſzci wżdy w głowę záſzło, że mię tym potykaſz?6:
Sęd.Dla tego, że káżdemu dobremu y káżdey 7:
Dobrey ná tym należy, nie iedno wyſtępku
8:
Ale y podeyźrzenia ſtrzedz ſię wſzelákiego.
9:
Dob.Trudno tego oboygá ma ſię człek vchronić.10:
Sęd.Dla czegoſz?D.pytaſz? ieſt to w ſercu mym niegrze-:
(ſzyć:
11:
Lecz podeyźrzenie w ſercu v obcych zásiádło.
12:
Gdybym ia chciał o tobie robić podeyźrzeniem,
13:
Ześ onegda z kościołá porwał kielych złoty,
14:
Choćbyś ty dobrze nigdy nie był winien tego,
15:
A mnie ſię ták zwidziáło o tobie rozumieć,
16:
Iáko mi tego zbroniſz bym ták nie pomyślał?
17:
Ale prágnę iuſz wiedzieć tę winę od ciebie.18:
Sęd.Maſzże ty przyiacielá álbo domowniká 19:
Báczenia ſtátecznego?D.powiem ći dufále,
20:
Są niektorzy ktorychem doświadczył przyiáźni,
21:
Są teſz drudzy o ktorych tylko mniemáć muſzę:
22:
Ktorych ſerc y vmyſłow nie mogę ia poznáć,
23:
Ná tęli ná owęli ſtronę ie poczytáć.
24:
Tyś ſam ieden z przyiacioł pewnych naypewnieyſzy
25:
Przyiaciel moy. o tym wiem: przeto ieſli baczyſz| Zebym |
strona: 8
| POTROYNY | .8 |
1:
Zebym co álbo niewtráf álbo źle vczynił,
2:
A nie przeſtrzegłbyś mię w tym, godzienbyś karánia.3:
Sęd.Nie ná tom ći ia przyſzedł ábyś mię ty karał, 4:
Ale ia ciebie: iednák y toby rzecz ſłuſzna.
5:
Dob.Czekam. co mi powiádaſz?S.Naprzod ták maſz wie:
(dzieć,
6:
Ná wſzyſtkie ſtrony ludzie źle o tobie mowią.
7:
Chciwem zyſkow ſzkárádych zowią cię ſąsiedzi.
8:
Drudzy ſępem drapieżnym: żebyś dla zdobyczy
9:
Zgryzł káżdego ſláchcicá iáko pogániná,
10:
Albo nieprzyiacielá iákiego inego
11:
Koronnego.
12:
To gdy o tobie ſłyſzę trapię ſię nieborak.13:
Dob.Onże to Sędziſłáwſki, czy nie Sędziſłáwſki?14:
Ktoby rzekł że nié, ſłuſznie rzecze że nie ten ieſt.15:
Sęd.Skárbek náſz, byłże tobie dobrym przyiacielem?
16:
Dob.Był pewnie. żebyś temu tym więtſzą dał wiárę, 17:
Iednę rzecz, po ktorey to obaczyſz, powiemći.
18:
Gdy Ianá ſwego ſyná miał wieść do Páryżá,
19:
O czym niżey vſłyſzyſz y gruntowniey wſzyſtko
20:
Poruczył mi corkę ſwą y wſzyſtkę máiętność,
21:
Y tego teſz ſkáżonych obyczáiow ſyná
22:
Pangraczá. tákich rzeczy, gdyby przyiacielem
23:
Nie był mi, pewnie żeby mi był niepowierzał.24:
Sęd.Czemuſz ty nie ſtáraſz ſię, żebyś ſkáżonego 25:
Tego młokoſá widząc, ktory ieſt zlecony| Wierze |
strona: 9
| Z PLAVTA. | 9. |
1:
Wierze y dufności twey, przywiodł do napráwy?
2:
Zeby wżdy obaczył ſię,yi był go vżytek.
3:
Słuſznieyſza to byłá mieć o tym więtſzą pieczą,
4:
Zebyś go do iákiego przywiodł był zlepſzenia,
5:
Niżli ſie do tákowey nieſławy przyczyniáć,
6:
Albo ſwe złe do iego złego przymieſzywać.7:
Dob.Cożem vczynił?S.Co człek niedobry zwykł czynić.
8:
Dob.Nie czuię ſię ia tákim.S.Nie kupiłeś domu9:
Ty v młodzieńcá tego? milczyſz? tego w ktorym
10:
Teraz mięſzkaſz.11:
Dob.Kupiłem, y dałem mu zań cztery tysiące.12:
Sęd.Dałeś mu zań pieniądze?D.Dał, y nie żáłuię.13:
Sęd.Nie ledá ten młodzieniec poruczon opiece
14:
Właśnie iákobyś mu dał miecz żeby ſię zábił.
15:
Niemáſz żadney roznice: człowieku młodemu
16:
Dáć pieniądze do ręku, ktory zá roſpuſtą
17:
Idzie, y nie rządzi ſię rozumem, żeby czym
18:
Miał ſwoiey nałożoney posilić roſpuſty.19:
Dob.Nie miałem mu zápłácić?S.Nie miałeś, ániś miał 20:
Nic v niego kupowáć, áni mu przedáwáć,
21:
Y ná to żeby ieſzcze tym bárźiey ſię ſkáził,
22:
Nie miałeś mu dodáwáć. mogłeś ſię záchowáć
23:
Temu coć ieſt zwierzony: ále drugich wſzyſtkich,
24:
Ktorzyć ſą powierzeni, rázem y z tym ktoryć
25:
Powierzył, proſto z domu wypchnąłeś ná ſzyię.| B | Zápra- |
strona: 10
| POTROYNY | 10. |
1:
Záprawdę z roſſądkiem to poruczono było.
2:
Y ty czegoś ſię podiął, cnotliwieś odpráwił.
3:
Wierz ći drugi, poſłużyſz dobrze, ále ſobie.
4:
Dob.Wyćiſzkaſz Sędziſłáwſki przykrośćią ſłow ſwoich 5:
To ná mnie, że co memu milczeniu y wierze
6:
Podufano, żeby to było w táiemnicy,
7:
Odkryć ći to iuſz wſzyſtko y zwierzyć ſię muſzę.8:
Sęd.To co mi zwierzyſz weźmieſz ták iáko położyſz.9:
Dob.Náyźrzy wſzędzie, żeby nas kto tu nie wyſłuchał,
10:
Y poźieray ná káżdą ſtronę co raz, proſzę.11:
Sęd.Słucham: coſz mi powiádaſz?D.Vcziſzże ſię. Ták :
(wiedz
12:
Odieżdżáiąc náſz Skárbek w drogę przedſiewźiętą,
13:
O ktorey iużeś ſłyſzał niedawno odemnie:
14:
A niemáſzże tu kogo?S.Ey nie boy ſię, niemáſz.15:
Dob.Skarb w tym domu w záwárciu pewnym zokopány
16:
Vkazał mi: lecz prze bog, nieſłuchali kto nas?17:
Sęd.Nic. pilnuię ia tego, moẃ śmiele, nieboy ſię.18:
Dob.Ieſt go bliſko dziesiąci tysięcy tálerow: 19:
Sam á ſam záwárſzy ſię zemną, przyiáźnią mię
20:
Y wiárą záwięzuiąc, z wielkim płáczem prosił:
21:
Zebym ſynowi iego Pángraczowi tego
22:
Niezwierzał ſię, á zgołá nikomu, ſkądby to
23:
Doiść go mogło, ták mowiąc. Wieſz moy przyiacielu
24:
Iákiem miał o tym ſynu niebácznym ſtáránie,
25:
Iákim nań nakład czynił, wedle ſwey możności.| Gdy |
strona: 11
| Z PLAVTA. | 11. |
1:
Gdy podroſł, á vczyć ſię gwałtem niechciał w ſzkole,
2:
Słałem go do roznych źieḿ y ná zacne mieyſcá:
3:
Ale y ztąd pociechy nieodnioſłem żadney.
4:
Nigdzie mieyſcá nie zágrzał: á co ſię nádłużył,
5:
Com zań długow zápłácił, tego nie wſpominam:
6:
Tákimże iákim wyſzedł, wrocił ſię do domu.
7:
Wypráwiłem go potym do Dworu: tám miáſto
8:
Wyſługi, com mu był dał, i com iedno kiedy
9:
Poſłał mu: przegrał, przepił, przeſtroił, przeflarzył,
10:
Zbytkámi, wſzeteczeńſtwem záwſze ſię paráiąc.
11:
Tákich tedy narowow, y ták ſkáżonego
12:
Widząc ſtárſzego ſyná, á máiąc drugiego
13:
Ianá, ktory z ſwey chęći nápárł się do ſzkoły,
14:
Y prosił mię, ábym go do Fráncyey poſłał,
15:
O ktorym ieſt nádzieiá, że moiey ſtárości
16:
Za czáſem y podporą y ochłodą będzie:
17:
Y da Bog nie iedno mnie, y domowi ſwemu,
18:
Ale godnym bydź może Rzeczypoſpolitey:
19:
Vmyſliłem go ſamże záwieść do Páryżá,
20:
A tám álbo go oddáć Gwizowi, álbo więc
21:
Zechceli ſię ták pilnie vczyć, iáko prośi,
22:
Náłożyć mu: nieſtráći nakłádu náuká.
23:
A tobie przyiacielu miłą corkę ſwoię,
24:
Y dom ten, y tę trochę pieniędzy zákrytych
25:
Przed márnotrawcą synem, y wſzyſtkie ſwe ſpráwy| B ii | Poru- |
strona: 12
| POTROYNY | 12. |
1:
Poruczam y zálecam w oycowſką opiekę,
2:
Zeby corká, ieſli iey Bog przeyźrzał iść zá mąſz,
3:
Miáłá poſag: y Ian teſz miał co czym roſpocząć.
4:
Te ſłowá iego były: zátym ſię oblawſzy
5:
Lzámi, á mnie y corkę ſwoię obłápiwſzy,
6:
Pożegnał nas, y wsiadſzy ná koń iechał w drogę.
7:
Tym czáſem (á iuſz bliſko rok iáko odiechał)
8:
Przyſzłá nowiná, żeby miał vbogi ſtárzec
9:
Tám kędyś w drodze vmrzeć, názad ſie wracáiąc.
10:
Ale ieſliże żyw ieſt, gdy ſie wroći: tudzieſz
11:
Wrocę mu co ieſt iego: ieſliby też vmárł,
12:
Będę miał ſkąd poſag dáć corce iego, ktorey
13:
Powierzył mi, żebym ią vdał co nalepiey.
14:
A oſtátká brátu iey młodſzemu dochowam.
15:
Sęd.O Boże, tocieś mię wnet krociuchnemi ſłowy 16:
Przerobił ná inſzego, niżłim ſię zſzedł z tobą:
17:
Ale iuſz do oſtátká prowadź iákoś począł.18:
Dob.Dobrze. ſkoro wieść doſzłá tego nikczemniká
19:
O śmierći oycá iego: zárázem we wſzyſtkie
20:
Wsi ták oyczyſte iáko w mácierzyſte wiechał.
21:
Gruchneło to dáleko: á zátym do niego
22:
Zlecieli ſię z Krákowá, z Wilná, y z Poznániá,
23:
Y drudzy co we Lwowie zwykły ſtroić młode
24:
Paniętá, y z wioſek ich ná ſzczyk wypráwowáć,
25:
Ktorych mogłbym miánowáć śiłá: chocia oni| Mniemáią |
strona: 13
| Z PLAVTA. | 13. |
1:
Mniemaią iż łotroſtwá ich ludzie nie widzą.
2:
Zárázem go opádli, miłośćiwáć ieli,
3:
Z goſpody ná goſpodę prowádząc po nocy:
4:
Y przywiedli go byli raz ći burkownicy
5:
Ná táki hak, że o włos gárłá y czći niezbył,
6:
Gdy z opilſtwá od brony kłotki zodcináli.
7:
Karałem go oycowſkie, gromiłem ſurowie,
8:
Nápominałem áby poprzeſtał nałogu:
9:
Niepomogło głuchemu, ná ściánem groch miotał.
10:
Przemogli burkownicy: nie iedno wśi, w ktore
11:
Był wiechał poutracał: ále ná zapiſy
12:
Y ná membrany, kupcom ták ſię bárzo zdłużył,
13:
Zeby y ſzyią tego nigdy nie zápłáćił.
14:
Y iuſz nie máiąc tylko dom z wioſczyną lichą,
15:
Nád ſámym miſátem, co chciał z opátrzności ſwoiey
16:
Ociec iego záchowáć, y czego mi zwierzył,
17:
O máły włos wſzyſtkiego z gruntu nie wywrocił.
18:
Sęd.Iákoſz to?D.iuſz był puścił ná targ dom. co ná targ: 19:
Bá iuſz go był owemu zgołá Greczynowi
20:
Philokierdowi przedał, bez mey wiádomości,
21:
Práwie w ten czás gdym ſobie mieſzkał w Miłopo-
:
(lu.
22:
Sęd.Zgłodniał był y ſtruchlał wilk: czychał gdy pśi ſpáli, 23:
Chciał oźionąć, y wſzyſtke trzodę w lás zápędzić.24:
Dob.To pewna, żeby tego był dowiodł, by byli 25:
Pśi przecuciwſzy nátychmiaſt nie odſzczekáli go.| B iii | Ale |
strona: 14
| POTROYNY | 14. |
1:
Ale chcę iá teſz ciebie wzaiem o to prosić
2:
Zebyś mię com w tey mierze miał czynić náuczył.
3:
Słuſznali to rzecz byłá, żebym mu ten był ſkarb
4:
Vkazał, przeciw oycá iego záklinániu:
5:
Albo ieſlim miał cierpieć w tym domu inego
6:
Páná, co go był kupił? temuli należeć
7:
Z domem pieniądze miáły? wolałem właſnemi
8:
Odkupić go pieniądzmi, żebym ſkarb zwierzony
9:
Oddał przyiaćielowi, y ſpełná, y w cále.
10:
Nie dla siebiem go kupił, nie ná ſwą potrzebę:
11:
Dla niegom go odkupił: ſwoiem dał pieniądze.
12:
Atoć ieſt. dobrzelim to álbo źle vczynił,
13:
Znam ſię iżem vczynił, dobry Sędziſłáwſki.
14:
Otoſz maſz zły poſtępek y moie łákomſtwo,
15:
Słuſznieſz ia vcierpiwam dlá tego ná ſławie?
16:
Sęd.Poſtoy, zwycieżyłeś iuſz tego co ćię karał, 17:
Y záwárłeś mu gebę: niemam cobym mowił.18:
Dob.Gdzieſz cię bedę náleść miał?S.W mym dworze.19:
Dob.Kazeſz co?20:
Sęd.Miey wiárę ſwą ná pieczy.D.Będę.S.Maſz co :
dáley?
21:
Dob.Pytaſz o co?S.Gdzie teraz ten łotrzyk ſię báwi?22:
Dob.Wymowił ſobie v mnie izdebkę ná tyle, 23:
Y tu przedsie po więtſzey częśći ſię wáłęſa.24:
Sęd.Tom chciał wiedzieć. iuſz idź zdrow. Ale ſłuchay ie-:
(ſzcze.
25:
A pánná przy tobie ieſt?D.Ták ieſt: y chowam ią| Ták |
strona: 15
| Z PLAVTA. | 15. |
1:
Ták właſnie iáko ſwoię.S.Bárzo dobrze czyniſz.2:
Dob.Będzieſzże ieſzcze pytał o co niſz odeydę.3:
Sęd.Iuſz nic. bądź ná mię łáſkaw. 4:
Niemáſz y po drugi raz niemáſz nic głupſzego,
5:
Niemáſz. nic kłamliwſzego, nic fortylnieyſzego,
6:
Nic dufnomownieyſzego, iáko ći, ktorych to
7:
Ieſt rzemięſło, pokątnie dobrym ludziom ſzkodzić,
8:
A ſámym ſię vdáwáć: y dla tegoſz zwykły
9:
Puſzczáć o ludziách dobrych wieści rozmáyte,
10:
Twierdzić pod przysięgámi rzeczy nieprawdziwe,
11:
Y nie ſzczere roſſądki przeciw cnocie czynić:
12:
A zátym żeby ſámi cokolwiek vrwáli.
13:
Y iam ſię był ták bárzo zá nimi záciągnął,
14:
Zem ich plotkom nikczemnym mieyſce dał v siebie.
15:
Ktorzy poſtáwę czynią iże wſzyſtko wiedzą:
16:
Co kto myśli, y o czym myślić ma, że wiedzą:
17:
Co krol krolowey powie do vchá, że wiedżą:
18:
Co w Kálekucie, co ſię w Ameryce dzieie:
19:
Co poſzty, y nowiny ze wſzych źieḿ miewáią:
20:
Nákoniec, co ſam w niebie Bog Archányołowi
21:
Micháłowi roſkaże: y to co nie było,
22:
Y co było, wſzyſtko ći vdáią że wiedzą.
23:
Słuſznieli, fáłſzywieli, winuią lub chwalą:
24:
Nie dbáią, byle co chcą vdáli, że wiedzą.
25:
Niemal wſzyſcy mowili o tym Dobrochowſkim| Po Koro- |
strona: 16
| POTROYNY | 16. |
1:
Po Koronie, że miedzy ludźmi żyć nie godzien,
2:
Ze wyzuł tego głupcá młokoſá z dobr iego.
3:
Iá niewiádomy ſpráwy, zá ſłowy tákowych
4:
Nowiniarzow, teżem ſię puścił był niewinnie
5:
Ná ſwego przyiaćielá.
6:
By ſię dopytáć, z kogo to napierwey wyſzło,
7:
Zeby ći, ktorzy rzeczy niepewne zá pewne
8:
Vdáią: á potym ſię prawdą nie pokáżą,
9:
(Acz częſto ſię odkrywa, że ſię w ſłowiech ſwoich
10:
Nie iſzczą, y záwodzą ludzie: iednák dziwna,
11:
Iáko częſtokroć przecię y dobrzy ym wierzą:)
12:
Iáko zdraycy ſurowey kaźni podpádli.
13:
To gdyby ſię ták ſtáło, było by to z dobrym
14:
Poſpolitym. mnieyby ſię tákich naydowáło.
15:
(did) Sczeſny, Złotogrodzki. (–)
16:
Wiele rzeczy w ſercu ſwym rozmyślam: á myśląc
17:
Boleię, y ſámego siebie trapię, ſuſzę,
18:
Morduię. Miſtrz rozum mię obráca: y ztądże
19:
Pochodzi to. lecz ieſzcze niemogę obaczyć
20:
Y ieſzczem ſię do końcá nie námyślił, cobym
21:
Z tych dwu rzeczy miał rádniey obráć ſobie: coby
22:
Trwálſzego było, álbo bárźiey należáło
23:
Do pożycia ná świecie: á náwet, w czym więcey| Rádości |
strona: 17
| Z PLAVTA. | 17. |
1:
Rádości y poćiechy: mamli zá roſkoſzą
2:
Vdáć ſię, álbo ráczey ná ſławę prácowáć.
3:
Ná to (iáko powiádam) áczem ſię do końcá
4:
Nie námyślił; ták iednák vczynię: położę
5:
Obie rzeczy ná wagę, á ſędźim y ſtroną
6:
Samże będę tey ſpráwy. ták mi ſię podoba.
7:
Naprzod wſtyſtkie fortyle niezbozney Venery
8:
Wſpomnię wedle potrzeby: nie vtrapi oná
9:
Nikogo, iedno tego kto ſię iey ſam poda:
10:
Tych prágnie, tych pilnuie, tych łudzi zdrádliwie,
11:
Tych odwodzi pochlebſtwem ſwym od rády zdrowęy.
12:
Kániá záżymáiąca, beczká ieſt dziuráwa:
13:
Kłamliwa, łákoma ieſt, ſkáźicielká ludzi
14:
Kryiących ſię przed świátłem:
15:
Pochlebnicá, żebraczká, bádáczká táiemnic.
16:
Kogo oná ſtrzałą ſwą poſtrzeli, ten wſzyſtko
17:
Co ma w ſercu, zárázem wypowie, wynorzy.
18:
Ale nietylo ieſzcze tego złego, ieſzcze
19:
Ieſt go wieycey: co ſię zié, co ſię ſpiie, co ſię
20:
Koſztow, trudow podeymie, niewczáſow vżywie.
21:
Przytym muzyki, tańce, kárty, koſtki, zwády,
22:
Rány, mordy, zaboyſtwá: á gdy ſię zdáć bedzię
23:
Ze kto wſkurał, ſkáżenie zdrowia y kálictwo.
24:
To gdy ia w vmyśle ſwym rozbieram, roſczytam,
25:
Widząc że w lekkiey cenie gáchowie ná świecie,| C | Mowię |
strona: 18
| POTROYNY | 18. |
1:
Mowię ták
2:
Precz Venus nie lubię cię, nie pożytecznaś mi.
3:
Kłádą ſmák iákiś w iedle iteſz w pićiu: ále
4:
Gorzkiemi potráwámi oná karmi ſwoich,
5:
Chroni ſię oczu ludzkich, odraża od ciebie
6:
Powinne twoie, że ſię niechcą znáć do ćiebie:
7:
A ná koniec, y ſámá przed ſobą vcieka.
8:
Po tyśiąc kroć zła Venus odrzekam ſię ciebie,
9:
Niechcę o tobie wiedzieć, áni cię przypuśćić
10:
Do ſercá: owſzem ſtrzedz ſię pokim żyw iák ogniá:
11:
Bo kto kiedy w ręce twe wpadł, márniey ten zginął,
12:
Niſz gdyby ſzyię złąmał z ſkáłą ſię vrwawſzy.
13:
Precz Venus lekomyślna, miey ſobie ſwe rzeczy:
14:
Nigdy mi do mey śmierci nie bądz przyiaćielem:
15:
Wſzák maſz drugich ktorycheś ſobie zhołdowáłá,
16:
Te nędzniki miey ſobie, y męcz iáko raczyſz.
17:
Ia chcę do tákich zabaw ſerce ſwe obrocić,
18:
Ktoreby z mym vczciwym y pożytkiem były.
19:
Wſzyſcy dobrzy tákowych rzeczy ſobie życzą,
20:
Aby vczciwe mieli obeſzcie ná świećie:
21:
Aby ſię cnotą, wiárą, ſtákiem popiſáli:
22:
Aby do czci, zacnośći przyſzli: ſławę dobrą,
23:
Záchowánie, y miłość ludzką, áby mieli.
24:
A tác ieſt płaca dobrych. przeto y ia wolę
25:
Zyć rádniey z cnotliwymi, ániżeli ze złymi.| Złoto- |
strona: 19
| Z PLAVTA. | 19. |
1:
(did) Złotogrodzki ſtárzec, Scze- (–)
2:
(did) ſny ſyn iego. (–)
3:
Zlo.Kto ſię to tám przechadza?Scz.iá to pánie Oycze.4:
Roſkázuy, wſzyſtkom gotow vczynić co każeſz:
5:
Nie będę ſię vkrywał przed obliczem twoim.6:
Zlo.Vczyniſz to przyſtoynie, iáko záwſze czyniſz, 7:
Y pobożnie: gdy oycá będzieſz czćił ſwoiego.
8:
Niechcę ia miły ſynu, żebyś ty ze złymi
9:
Towárzyſzył, y w żadne rozmowy ſię niewdawał.
10:
Wiem ia, iákie ma w ſobie ten wiek obyczáie:
11:
Zły bedąc złym, chciałby złym dobrego vczynić,
12:
Zeby mu był podobnym. wſzyſtko wywroćili,
13:
skłoćiły, zámiéſzáły dziś złe obyczáie,
14:
Aſz do gruntu. łupieſzczá, łákomiec, zawiſny,
15:
Rzeczy od dobrych ludzi Bogu poświęcone,
16:
Ma zá świetſkie: á ktore Rzeczypoſpolitey
17:
Należą, zá ſwe właſne bez wſtydu poczyta,
18:
Narod, iáko dzicż, záwſze piſku otwártego.
19:
Ná to ia vboliwam, te rzeczy mię gryzą,
20:
Tego we dnie y w nocy, ábyś ſię przeſtregał
21:
Przykázuięć: bo oni to tylko zá ſłuſzną
22:
Máią, nie ruſzáć, czego záchwycić nie mogą:| C ii | Inſze |
strona: 20
| POTROYNY | 20. |
1:
Inſze wſzyſtko, drzeć, ſzárpáć, á vkryć im nie grzech.
2:
Te rzeczy mnie łzy z oczu moich wyciſkáią,
3:
Zem ſię kiedy doczekał ludzi ták złośliwych,
4:
Iżem dawniey nie poſzedł zá ſtárſzymi ſwymi:
5:
Bo ći przodkow ſwych ſpráwy, obyczáie, práwá
6:
Chwalą, á ſpráwámi ie ſwymi máżą, łamią.
7:
Tákowych obyczáiow, ia cię nápominam,
8:
Abyś ſię nie imował, y nie nápiiał ſię,
9:
Moim ty żyi przykłádem, moich obyczáiow
10:
Stároświetſkich náſzláduy, y mocno ſię trzymay:
11:
A to coć przykázuię, pomni záwſze pełnić.
12:
Nie kocham ſię ia w owych trefnych obyczáiách
13:
Y byſtrych, ktorymi ſię lżą y ſzpecą.
14:
To tedy miey odemnie: á będzieſzli tego
15:
Mego nápominánia poſłuſzen, ſerce ſwe
16:
Vgruntuieſz y cnotą, y wiele dobrego.
17:
Scz.Wſzák oycze moy do tych lat od młodości moiey, 18:
Y ſłużyłem, y byłem powolnym ći záwżdy,
19:
Strzegąc y záwſze pełniąc roſkazánie twoie:
20:
W zamyśle ſwym vczynić to álbo więc owo,
21:
Mniemałem że mi wolno: ále kiedy twoie
22:
Oycowſkie roſkazánie przyſtąpiło, záwſze
23:
Miałem ia to zá ſłuſzną, y zá rzecz powinną,
24:
Abyć vmyſł moy ſłużył, czynił wolą twoię.25:
Zlo.Ktoby teraz z młodości ſwoiey z żądzą ſwoią| Vczynił |
strona: 21
| Z PLAVTA | 21. |
1:
Vczynił ſobie woynę? toli obráć woli,
2:
Aby go rádniey żądza iego ſpráwiedliwym
3:
Sądziłá, czyli áby rodzicy, powinni,
4:
Zá tákiego go mieli? bo ieſli człowiekiem
5:
Ządza kieruie, że go kędy chce nápędzi,
6:
Po niem: żądzey ten ſłuży, nie ſámemu ſobie.
7:
Ieſli też on żądzą ſwą odpędzi od siebie,
8:
Zwyciężcą nád wſzyſtkimi zwyciężcámi záwſze
9:
Poki żyw ſłynąć będzie. Przeto ieſliś y ty
10:
Zwyciężył tákże vmyſł ſwoy, nie żądza ciebie,
11:
Maſz ſię z czego rádowáć: ſłuſznieyſza rzecz, zebyś
12:
Tákim był iáko trzebá, niſz iáko ſię twoiey
13:
Ządzy podoba. záwſze ći vydą lepſzymi
14:
V mądrych, ktorzy vmyſł ſwoy zwyciężą, niżli
15:
Ktorych żądza zwycięży, zhołduie, zniewoli.
16:
Scz.Wſzyſtko to coś tu iedno moy oycze przypomniał, 17:
Zá ſzczyt młodości ſwoiey miałem záwſze ſobie,
18:
Zebym nie zábrnął ſkądby ſzkodá vrość mogłá:
19:
Zebym nigdy przechadzek po nocy nie czynił:
20:
Zebym nikomu ſwego nic nie odeymował?
21:
Awo záwſzem pilnował y przeſtrzegał tego
22:
Bym cię nie záfráſował oycá ſwego nigdy.
23:
Záwſzem miał przed oczymá y chowałem twoie
24:
Przykazánie: przyznaſz mi wierzę ſkromność moię.25:
Zlo.Cóſz ſię chełpiſz przedemną? vczyniłliś kiedi| C iii | Co do- |
strona: 22
| POTROYNY | 22. |
1:
Co dobrze, nie mnie, ále ſobieś to vczynił:
2:
Iużem ia ná zgonie ieſt niemal wieku ſwego,
3:
Tobie ſámemu ná tym nawięcey należy.
4:
Ten ieſt dobrym co tego nigdy nie żáłuie:
5:
Ze ieſt dobrym, y kogo może bydź vżytek.
6:
Spráwy dobre, drugiemi dobremi ſpráwámi
7:
Pokłáday, żeby ná nie zwierzchu nie kápáło.
8:
Grunt baczenia záłożył, kto ſię nie wyſoko
9:
Niesie.10:
Scz.Dlategom tu przytoczył te kilká ſłow oycze, 11:
Ze ieſt rzecz, o ktorą cię chcę prośić, niektora.
12:
Zlo.Cóſz tákiego? gotowem iuſz do pozwolenia.13:
Scz.Radbym moy oycze, gdybyś ná to chciał zezwolić. 14:
Iednemu młodzieńcowi zacnego rodu,
15:
Przyiacielowi ſwemu y rowiennikowi,
16:
Ktory prze nieoſtrożność y nierozmyſlenie,
17:
Wſzyſtkę máiętność ſwoię nieborak vtyrał,
18:
Dobrze vczynił: chciałbym rátowáć chudzinę.19:
Zlo.Chybá z ſwego.S.Z moiego: bo to co ieſt twoie, 20:
Ieſt y moie: á moie záśię wſzyſtko twoie.21:
Zlo.Cóſz álbo niedoſtátni?S.Ták ieſt.Z.Miał imię-:
(nie?
22:
Scz.Miał.Z.Iákoż ié vtrácił? báwił ſię żołnierſką, 23:
Lub innemi ſkużbámi Rzeczypoſpolitey?
24:
Obrocił ná oycowſkie długi, álbo iego,
25:
Dłużnicy záwiedli go? czy śioſtrom ná poſag| Wydał? |
strona: 23
| Z PLAVTA. | 23. |
1:
Wydał? czyli pogorzał? ná czym wżdy vtrácił?
2:
Scz.Ná żadnym z tych.Z.Ná czymże?S.Prze ſwą 3:
ludzkość oycze:
4:
Więc teſz y ná bieśiádách y wczásiech potocznych.5:
Zlo.Záprawdę przyiacielſkie zchwaliłeś człowieká, 6:
Ktory ſtrácił máiętność y przyſzedł do nędze
7:
Nie dla cnoty: nie ſtoię namniey o to, żebyć
8:
Zoſtał kto przyiacielem z tákiemi przymioty.
9:
Scz.Dlatego iſz chudziná nie był, y dziś nie ieſt 10:
Zloſliwym: chciałbym iego vbożtwá rátowáć.11:
Zlo.Zle ſię ten żebrakowi záchowuie, ktory 12:
Tyle mu dáie co zié y wypiie zárázem:
13:
Bo y to co mu dáie, tráci, á onemu
14:
Do nędze y vbożtwá żywota przedłuża.
15:
Nie dla tego to mowię, żebym niechciał ná to
16:
Zezwolić czego ty chceſz, z chęcią rad vczynię:
17:
Ale gdy to do kogo mowię, tobie dáię
18:
Przykład, żebyć ták lito było inſzych, ábyś
19:
Strzegł ſię, iákoby drugim lito cię nie było.20:
Scz.Nie ieſt to krześciáńſka, lecz pogáńſka oycze:
21:
Poſzło to ná iáłmużnę iednego z Wołoſkich
22:
Dawnych Woiewod, ktory chcąc pokázáć ſwoię
23:
Litość nád vbogimi, by nie pozdycháli
24:
Od głodu, kazał wſzyſtkich, pod czás źimy, w Iáśiech
25:
Ná ſtaw zágnáć, y wkoło lód o nich obrąbáć,| Ze rázem |
strona: 24
| POTROYNY | 24. |
1:
Ze rázem do iednego wſzyſcy potonęli.
2:
Surowie przećiw temu Doktorowie święći
3:
Piſzą oycze.Z.Znáć żaká ſzkoły Iezuickiey.4:
Scz.Radem że znáć, y namniey tego nie żáłuię:
5:
Bom ſię boiáźni Bożey, cnot, y obyczáiow,
6:
Y ćiebie oycá ſwego czćić, ważyć, ſzánowáć,
7:
Y ieſli co dobrego nádto wemnie widziſz,
8:
V nich náuczył, zá twym koſztem, á ich pracą.
9:
Ale do rzeczy náſzey wracáiąc ſię: ſrom mię
10:
Chudego przyiacielá w nieſzczęściu opuścić.
11:
Zlo.Lepiey ſię wſtydáć ſynu, niſz żáłowáć, chocia 12:
Te obie ſłowa tyloſz liter w ſobie máią.13:
Scz.Záprawdę, z łáſki Bożey á zá przodkow náſzych 14:
Cnotámi, y zá twoim pobożnym ſtárániem
15:
Wiele dobrego mamy oycze moy namilſzy,
16:
Gdy co przyiacielowi dobrego vczyniſz,
17:
Nie żáłuy, wſtydź ſię rádniey ieſli nie vczyniſz.18:
Zlo.Pytam, kiedy od wielgich bogactw co odeymieſz, 19:
Vbędzie ich, czyli nié?S.Pewnie że vbędzie.
20:
Ale ſłyſzałeś pioſnkę, ktorą wprzod w Athenách
21:
Potym w Rzymie śpiewano o ſkąpym bogátym?
22:
Co maſz łákomcze nienaſycony,
23:
Bodaieś z tego był obnáżony:
24:
A czego nie maſz, ábyś co pręcey,
25:
Nieſzczęścia, háńby, miał co naywięcej.| Poniewaſz |
strona: 25
| Z PLAVTA. | 25. |
1:
Poniewaſz áni ſobie ſámemu
2:
Dóbr ieſteś, áni komu drugiemu
3:
Chceſz, chociaybyś mogł bydź pożyteczny,
4:
Przepadń ze wſzyſtkim w vpadek wieczny.
5:
I v nas chocia ieſzcze tego nie ſpiewáią,
6:
Toſz káżdemu tákiemu myślą, y tákże go
7:
Przeklináią.
8:
Zlo.Wiemci iż to ták ieſt: ale ſynu miły, 9:
Ten ieſt wolen od tego, kto tey powinności
10:
Wykonáć nie przemoże.11:
Scz.Mamy zá łáſką Bożą czym oycze: y ſámi 12:
Przyſtoynie żyć możemy wedle ſtanu ſwego,
13:
Y drugim przyiaciołom náſzym ſię záchowáć.
14:
Zlo.Záprawdę żadney rzeczy, o ktorą mię prosiſz, 15:
Odmowić ci nie mogę: ále kogoſz to chceſz
16:
Rátowáć w iego nędzy? powiedz oycu śmiele.17:
Scz.Pángraczá nieboraká ſyná Skárbkowego.
18:
Zlo.Ktory przepił co było, y to co nie było.19:
Scz.Nie vrągáy moy oycze: wiele ná człowieká 20:
Przypada, o czym myśli, y o czym nie myśli.21:
Zlo.Nuſz iedno powiedz, cobyś mu chciał dáć.S.Nic :
(zgołá.
22:
Mądrosć látom przyſmákiem, mądry karmia látom.
23:
Zlo.Bredziſz ſynu: czyniſz to wprawdzie nád ſwoy zwy-:
(czáy:
24:
Bo mądry ſam fortunę záwſze ſobie tworzy,
25:
Ztądże czemuby nierad nic nań nie przychodzi.| D | Gárniec |
strona: 26
| POTROYNY | 26. |
1:
Gárniec przeto zły bywa y prędko ſię páda,
2:
Ze go złym zdun vlepił: potrzebá baczenia
3:
Y prácey, kto chce tworzyć dzban, z ktorego loſy
4:
Zywotá, wedle bácznych, ſzczeſliwie wychodzą,
5:
Trzebá dobrego tworce.S.Młody ieſt chudziná.6:
Zlo.Nie láty, lecz dowcipem y chęcią mądrości 7:
Dochodzą.S.Nie broń mi wźiąć tego, co dáć może.
8:
Zlo.Albo tym maſz podźwignąć nędzę iego? gdy co 9:
Weźmieſz od niego?S.Ták ieſt, tym go mogę dźwi-:
(gnąć.10:
Zlo.Chcę koniecznie żebyś mi iáſniey to powiedział.11:
Scz.Dobrze. wieſz wſzák że w zacnym domu ſię vrodził.
12:
Zlo.Wiem, y świádomem dobrze.S.Ma śioſtrę doroſłą 13:
Pánnę, ktorą moy oycze radbym wźiął zá żonę.14:
Zlo.Bez poſágu?S.choć y ták.Z.zá żonę?S.ták oy-:
(cze.
15:
Bez koſztu ſwego, wielce tym xtałtem go ſobie
16:
Obowiążeſz, pozyſzczeſz, y żadnym ſpoſobem
17:
Iáko ták, nie mozeſz go lepiey porátowáć.18:
Zlo.Mamći dopuścić poiąć żonę bezpoſáżną?19:
Scz.Dopuść, przyczyniſz ſławy tym gniazdu náſzemu.20:
Zlo.Poymi Philokierdownę ráczey, śiłá zátym
21:
Wniść może w dom náſz ſynu: nie ládá to grzanká.22:
Scz.Onę krotką ſproſnicę, mordátą Greczankę? 23:
Vchowa mię Bog tego: wieleſz nas w ſwym domu
24:
Iedno mnie maſz iednego, á drugą sieſtrzyczkę?
25:
To ieſt pánienká twarzy człowieczey, y wzroſtu| Xtałtnego |
strona: 27
| Z PLAVTA. | 27. |
1:
Xtałtnego, oczu cudnych, ktore człeká zdobią.2:
Zlo.Te cię to oczy ſynu podobno záwodzą.3:
Scz.Oczy wſtydliwe oycze zowę ia cudnemi: 4:
Ale to ſámo náwet miáłobyć zálecić
5:
Zamyſł moy, że z tákiego małżeńſtwá, możeſz ſię
6:
Y domu pomnożenia, y wnukow roſleyſzych
7:
Spodziewáć. páni mátká że niewielga byłá,
8:
Widziſz oycze, żem y ia nie przeroſł obrzymá.
9:
Po tey zásię kárlicy krzywey, niewiem cobyś
10:
Miał ſobie obiecowáć: to wiem, żeby zátym
11:
Y herb ieden przyſzło nam ſtrácić niepotrzebnie:
12:
Wprawdzięćby przyiaciele nie vprzykrzyli ſię
13:
Nam nigdy: áżby ſzukáć ich w Theſálonice.14:
Zlo.Mogłbym o tym ſzyroce mowić, y przykłádow 15:
Siłá ſtárych przyłożyć do tego ſłużących,
16:
Ktore tá moiá ſtárość ſzczeſliwie pámięta:
17:
Lecz iſz widzę że ſię maſz z domem ſtárożytnym
18:
Do ſpowinowácenia: áczem ći dotychmiaſt
19:
Był w tey mierze przeciwnym, toż rozumiem z tobą.
20:
Dopuſzczamći, proś, poymi.S.Boże mi cię choway.
21:
Ale do tey łáſki ſwey przyday ieſzcze iedno.22:
Zlo.To iedno co záś będzie?S.powiem. proſzę żebys 23:
Sam w tym do niego poſzedł, ſam prosił, ſam ziednał.24:
Zlo.Weyże go.S.rychley to ſam ty ſpráwiſz, y wſzyſtko
25:
To gruntownieyſze będzie, co ty poſtánowiſz:| D ii | Ważnieyſze |
strona: 28
| POTROYNY | 28. |
1:
Ważnieyſze iedno ſłowo twe v niego będzie,
2:
Niſz ſtá przyiacioł innych.Z.otoſz prze ſwą łát-:
(wiość
3:
Nálazłem ſobie pracą: nu bedę ſię ſtárał.4:
Szc.Zyi mi moy wdzięczny oycze: ten ieſt dom, tám mię-:
(ſzka,
5:
Idz proſzę cię do niego, á ſpráwę tę odpraẃ,
6:
A ia cię w dworze náſzym niedługo záſtánę.
7:
(did) Złotogrodzki ſtarzec. (–)
8:
Nie nalepſzać to ieſt rzecz iáko ia rozumiem,
9:
Ale przedsię lepſza ieſt, niżli co naygorſza,
10:
Ze ſyn moy vpodobał ſobie tę Skárbkownę.
11:
Potrzebá teſz cokolwiek pozwolić młodośći,
12:
Ktorą, gdy ią ochełznáć chceſz przykrym munſztu-
:
(kiem,
13:
Wſtręt iego przedſiewźięciu czym przemierzłym czy
:
(niąc,
14:
Znarowieie, y rádá prędko na kieł bierze.
15:
Dáley oto będzie miał dzieweczkę cnotliwą,
16:
Pokorną, vrodziwą, w ſtárożytnym domu
17:
Slácheckim vrodzoną: á co też nie mnieyſza,
18:
W ſkromności wychowáną, chocia nie bogátą:
19:
Co poniekąd przyczyną było niepoſlednią,
20:
Zem ſynowi małżeńſtwá tego bronił ſwemu.
21:
Wprawdzieć Philokierdowná rodu y vrody
22:
Ieſt márnych: ácz mogłem był y dobrze znáczniey-
:
(ſzey
23:
Y bogátſzey doſtáć mu żony w inſzym domu,| Ale |
strona: 29
| Z PLAVTA. | 29. |
1:
Ale poſtrzegłem ſię w tym, że bogáte żony
2:
Zwykły więc poſpolicie w domy mężow ſwoich
3:
Wnáſzáć zbyteczne ſtroie, wydatki niezmierne.
4:
Widzimy że dziś pánié świecą ſię drogiemi
5:
Altembáſy, puntałámi, perłámi, klenoty.
6:
Zá przodkow y rodzicow náſzych, y zá náſzych
7:
Iuſz teſz dawnieyſzych czáſow, bogáta ſzláchcianká,
8:
Doſyć miáłá gdy wźięłá od rodźicow ſwoich
9:
Parę pektoralikow, á choć ieden krzyżyk:
10:
Od mężá więc miewáłá dwoie záwieſzenie,
11:
Trzecią obzdłuſz piſzczałkę z rubinem dla dzieci.
12:
Dáley Boże záwáruy nápieráć ſię było.
13:
W powſzedni dzień w letniczku, w koſzuleczce białey,
14:
A ſnoreczká ná ſzyi: teraz miáry niemáſz,
15:
Y niemáſz ich wymyſłom y vtrátom końcá.
16:
Day mi to moie ſerce, ieſli mię miłuieſz,
17:
Mowi nocna kukułká, ieſzcze o to cię proſzę
18:
Moie drogie oczeńki: A on: weźmi co chceſz.
19:
Ták ſkoro go náchyli: iuſz co chce vprosi.
20:
Zátym co tey gawiedzi w domu ſię námnoży:
21:
To iuſz będą Ochmiſtrze, báby, y ſłużbiſte:
22:
Y ſłużbiſtych ſłużbiſte, y tych też ſłużbiſte:
23:
To ſzwaczki, to háwtarki, dziewczętá, chłopiętá,
24:
Chłopiąteczká: wſzyſtko to łuſzczybochenkowie,
25:
Y wyſyſobeczkowie, wyſyſokufowie:| D iii | Nuſz |
strona: [30] 31
| POTROYNY | 31. |
1:
Nuſz kárłowie, kotkowie, pápuſzki, pieſkowie.
2:
Gdy przydzie do połogu, nie wiedzieć co pierwey
3:
Powiedáć: zbytek zbytku, koſzt koſztu popycha.
4:
Vyźrzyſz tám Niderlándckie opony ná ściánách,
5:
Y kobierce Adziámſkie, y Włoſkie ſzpálery.
6:
Przy kącie pyſzne łoże, nád nim záwieſzony
7:
Namiotek z rozmáitych vtkány iedwabiow,
8:
Másć od máśći ſlicznieyſzych, pościel háwtowána.
9:
Kołdry álbo drotowem złotem przeſzywáne,
10:
Albo z brzegow drogimi perłámi oſute.
11:
Podziſz záś do lektwarzow, do cukrow, máłmázyi:
12:
By z Indyey, z Cándyiey wſzyſtkie wywieść mogły,
13:
Rádáby do połogu ſwego káżda znioſłá.
14:
Przypádnieć kędy drogá: áli oná z tobą,
15:
Nie zoſtáwiay mię proſzę bez śiebie namilſzy,
16:
Teſzno mię ſámey domá, vmrzeć mi bez ćiebie.
17:
To iuſz máło kobiećie poſzeſne woźniki,
18:
Osmią ſię chce wieść, y to nie ládá iákiemi:
19:
A dwá kotowie vwlec mogliby lichotę.
20:
Woz muśi być z poklatem włoſkim ná xtałt broſzku,
21:
Poponá złotogłowem podſzyta, á wkoło
22:
Frándzámi bogátymi pięknie lámowána,
23:
Srebrne gałki muſzą być, ſrebrne v sley przęcki.
24:
Dla bab, ſłużbiſtych zásię kolebki, kárety,
25:
Lokáie do dziecięciá, dla ſkrzyń ſkárbne wozy,| A pod |
strona: 30 [31]
| Z PLAVTA. | 30. |
1:
A pod ſkrzynki ſkrzyneczki, pudłá, pudełeczká,
2:
Biednym chłopom rozbiorą konie ná podwody:
3:
A zátym omięſzkawſzy ośiać wedle czáſu,
4:
W błoto sieią, koſtrzeẃ żną, á niſz kopy z polá
5:
Zwiozą, tym w mokre láto ode dżdżow pogniią.
6:
Toć czáſem żoná z ſobą bogáta przynosi,
7:
Máiąc to choć nieſłuſznie po ſobie. A tyłeś
8:
Wźiął po mnie, niewiem czemu nie miáłoby ták
:
(bydź.
9:
Tá temu nieprzywykłá, nigdy nie bywáłá
10:
Po Seymách, y po ziázdach, częściey więc ſłyſzáłá
11:
Fuki, trzaſki, gomony pániey Dobrochowſkiey.
12:
Otoſz, ácz ſię nawięcey z nią nie zdobędziemy:
13:
Ale y to zyſk wielki, że prze tę niewiáſtkę,
14:
Nie przyidzie do zniſzczenia dom náſz y do ſtráty.
15:
Ale widzę otwárty dom, á práwie ná czás
16:
Bá y wychodzącego Pángraczá z ſwym ſługą.
17:
(did) Pángracz Skárbkow ſyn, Woyto- (–)
18:
(did) wic ſługá, Złotogrodzki ſtárzec. (–)
19:
Pan.Ledwie ieſt piętnaście dni, iákoś do rąk ſwoich 20:
Wźiął zá ten dom pieniądze od Dobrochowſkiego:
21:
Wſzák ták iáko powiádam?W.ieſli dobrze baczę,
22:
Pámiętam, że ták było.P.A gdzieſz ſię podziáły?| W. Prze |
strona: 32
| POTROYNY | 32. |
1:
Woy.Przeiádły ſię, przepiły, ná ſtroje wydáły: 2:
Rzeźnik, piekarz, ogrodnik, ſzynkarz, ptaſznik, ry-
:
(bitw:
3:
Aptekárze, bárwierze, inſzy rzemięſłnicy,
4:
V ktorych ſię potrzeby długo ná borg bráły,
5:
Rozebráli: oſtátek prędzey ſię rozlázło,
6:
Niſz gdybyś głodnym mrowkom głowkę máku ci-
:
(ſnął.
7:
Pan.Przedsię nie mogłá wyniść ná to wſzyſtká ſummá.8:
Woy.Albo mniemaſz żebym co vrwał ná ſwą ſtronę?9:
Pan.To iście naypewnieyſzy wydatek bez chyby.10:
Woy.Nie naydzieſz tego: wezḿ to ieſli przy mnie nay-:
(dzieſz:
11:
A tego nie ráchuieſz coś w kárty y w koſtki
12:
Przegrał: coś rozdał ſzkortom?P.Y to iá w to kłá-:
(dę.
13:
Ale wſzeteczniku ty, śmiałeś ták plugáwie
14:
Mowić: nie mogłeś tego powiedzieć z ogrodkiem,
15:
Nie mogłeś ná okunie Hiſzpáńſkie rzec łotrze.
16:
Woy.Słyſzałem kiedy twoi márni burkownicy, 17:
Goliłbowie, gachowie, y ſtáwipiętkowie,
18:
Takći to powiádáli: ktorych odpędzáiąc
19:
Od ciebie Dobrochowſki mowił ći w ty ſłowá:
20:
Ze Hiſzpani ſą ſtali, ſkromni, á tyś tylko
21:
Náuczył ſię coć ći tam twoi powiádáli
22:
Gáchowie, á ſkromności y ſtátku by namniey:
23:
A rzekłćibym był ieſzcze ná pánienki: ále
24:
Tákie to ſą pánienki, iáko mieyſcá w mieściech
25:
Niemieckich, gdzie poſpolſtwo ná wczás zwykło
26:
chodzić.| Zdoby- |
strona: 33
| Z PLAVTA | 33. |
1:
Zdobyłeś ſię: doſtałeś od nich zá niemáło,
2:
Ieſzcze więcey: bo ná cię vderzyło było
3:
Dáleko więtſze woyſko, niſz Ordá Tátárſka.
4:
Ledwiem ié żywym ſrebrem odpędził od ciebie:
5:
Wyſechłeś, ſkrzywiłeś ſię, zbladłeś, z gębyć śmierdzi:
6:
Ty z ogniłym kárásiem, coć go ſzczećinámi
7:
Albo ſkrzelámi ſwymi okunie Hiſzpáńſkie
8:
Skłoły: áleć z przedmieścia Hálickiego były.
9:
Bá y onym ći ſię też ſprawki te znáć dáły:
10:
Widziałem ongi iednę z wypádáłą twarzą
11:
Pod kośćiołem siedzącą: á drugą rozgámi
12:
Kát chwoſtał v pręgierzá, y z máſtá wyświecał.
13:
Iákoś máiętność wſzyſtkę przełotrował z tymtám
14:
Drugim łotroſtwem ſwoim, ktore cię odbiegło,
15:
Y teraz ſię náśmiewaią z ciebie z kobietámi:
16:
Ia nieborak pod ratuſz wſtawſzy ráno bieżę,
17:
To noſzę, to ſzrotuię, to dzwigam, to robię:
18:
A co zárobię, tym cię karmię, tym cię żywię,
19:
Ażbyć ſię wżdy doſtáło co z támtey wioſczyny,
20:
Ktorać ſámá zoſtáłá: á ty ieſzcze ták mi
21:
To oddáieſz? ták mi chęć y vczynnośc płáciſz?
22:
Rozumieſz, że pieniądze twoie, ktoreś wydał,
23:
Rosflarzył, wieczne były y nieporuſzone,
24:
Iże záwſze zoſtáwáć ćáłe miáły: choćbyś
25:
Nabárźiei ie był niſzczył y roſpuſtą pſował?| E | Oſobny |
strona: 34
| POTROYNY | 34. |
1:
Oſobny to páchołek, nie ládá pąniątko:
2:
Przełotrowawſzy wſzyſtko, przegrawſzy, przepiwſzy;
3:
Dopiro chce bydź rządnym: dopiro ráchuie,
4:
Dopiro kretę pſuie; po obiedzie łyſzká.5:
Pan.Potrzebá tego przedsię, áby mi ſię liczbá 6:
Doſtáteczna ze wſzyſtkiey ſummy pokazáłá.
7:
Woy.Liczbáć ſię okázuie: lecz moſzenká puſta. 8:
Wźiąłeś czterzy tyśiące od Dobrochowſkiego;
9:
A on też od ciebie wźiął dom wieczyſtym práwem.10:
Pan.Ták było.Zlo.Bá weyże ile mniemam náſz ſzwá- 11:
graſzek przyſzły,
12:
Dom iuſz przedał y połknął: choć onemu w brzuch
:
(ſzedł,
13:
Przedsię tám wniść nie może ociec y zmieścić ſię
14:
Gdy przyiedzie: przyidzie mu álbo ná vlicy,
15:
Albo ſtać ná ſmyntarzu, iáko niebieſkiemu
16:
Dziedzicowi.W.Pámiętaſz co ſię zápłáciło
17:
Philokierdowi, coś ſię ono był zádłużył,
18:
Przedtym niżliś dom przedał? nie pámiętaſz wyrwy
19:
Onego, ktory tu był z Krákowá przyiáchał
20:
Z drumlámi, z gwichtą: miał teſz kśiąſzki opráwio-
:
(ne
21:
Kámieńmi: chciałeś wſzyſtko wziąć od niego ná
:
(borg
22:
Zebyś to był zaś przedał: y ręczył był zá cię
23:
Philokierd.
24:
Y záś to w połowicy wſzyſtko wźiął od ciebie;
25:
Połowicęśmu winien zoſtał y zápiſał:| Y z tych |
strona: 35
| Z PLAVTA. | 35. |
1:
Y z tych pieniędzy coś wźiął zá dom, musiałeś mu
2:
Zápłácić. co ná on czás nie podobáło ſię
3:
Mnie by namniey; á tobie bárzo podobáło:
4:
Terazem ia tobie krzyw: ále ſameś zgrzeſzył,
5:
Sam też cierṕ zá ſwoy głupi y vporny rozum.
6:
A żydá Izááká iużeś przepámiętał?7:
Pan.Pirwſze pomnię: to drugie podobno, com ſię był 8:
Zápiſał zá Swietnoſzá.
W.y owſzem moẃ rádniey 9:
Yżem ſię nie zápiſał; álem iuſz odłożył.
10:
Wieſz dobrze, żeś ie musiał zá ono paniątko
11:
Z dekretu dáć, coś ie zwał ták bárzo bogátym.12:
Pan.Vczyniło ſię.W.Bá moẃ nie vczyniło ſię;
13:
Ale zgubiło.P.Więc ták. y terazem widział 14:
Nieboraká: y bárzo mię go ſerce boli.15:
Woy.Drugich żáłuieſz, á ſam siebie nie żáłuieſz: 16:
Ani ſię wſtydziſz?Z.Iuſz czás, przyſtąpię ia do nich.17:
Pan.Panże to Złotogrodzki idzie? ten záprawdę.
18:
Woy.Wierębym ſobie życzył, żeby ten był moim 19:
Kmiotkiem, y z pieniąſzkámi kore ma ſwoiemi.20:
Zlo.Pánu y ſłudze życzy zdrowia Złotogrodzki, 21:
Pángraczemu Skárbkowi, y Woytowicowi.
22:
Pan.Boże dayci to wſzyſtko czego ſobie życzyſz. 23:
Co czyni ſyn twoy proſzę?Z.ieſtci przyiacielem.24:
Pan. Záprawdę wzáiemna to ieſt obiemá námá.25:
Woy.Márne imię przyiaćiel, gdy dobrze nie czyni:| E ii | Y ia |
strona: 36
| POTROYNY | 36. |
1:
Y ia vrodziwſzy ſię poddánym Skárbkowym,
2:
Radbym był ſobie wolnym y tákże ſzláchcicem,
3:
Y dáley nic nię prágnę. ten kiedyby mowił,
4:
Zechce teraz być rządnym, błazeńſtwoby mowił.
5:
Zlo.Vprosił mię Sczęſny moy, maſz wiedzieć Pángraczy, 6:
Abym mu ziednał z tobą ſpowinowácenie.
7:
Sioſtrę twoię w małżeńſtwo żąda: co też y ia
8:
Ták rozumiem, y ták chcę.P.znam cię pánie mi-:
(ły:
9:
Máiąc ſwoie ſzczeſliwe rzeczy, z nieſczeſliwych
10:
Mych ſię śmieieſz.
11:
Zlo.Y iam człek, y tyś człowiek, niechay mię ták Bog moy 12:
Miłuie, iáko niechcę ia vrągáć tobie,
13:
Y, ábym ci vrągał, mam zárzecz nieſłuſzną.
14:
Powiádam ci to ſzczerze, że mię ſyn moy prosił,
15:
Abym mu sioſtrę twoię żądał zá małżonkę.
16:
Pan.Słuſzna ieſt, iákie moie rzeczy ſą, ábym znał, 17:
Y iáko mię w mym ſtanie ſzczeście przyciſnęło:
18:
Nie rowne náſze zięcie zwámi ieſt, ſzukaycie
19:
Indzie powinowáctwá, nie zemną vpádłym.20:
Woy.Przebog, maſzże co ieſzcze zmyſłu, że ná ſtronę
21:
Tákie ſzczeście odrzucaſz? bacz ſię, otoć poſłał
22:
Bog ieſzcze przyiacielá proſto iákoby iuſz
23:
Ná márách będącemu.P.Idźże ztąd proſto wen.24:
Woy.Bym chciał iść, wściągałbyś mię.P.ieſli dáley 25:
czego| Chceſz |
strona: 37
| Z PLAVTA. | 37. |
1:
Chcesz po mnie niewiem?
ná to com od ciebie ſłyſzał
2:
Iużemći odpowiedział.Z.Rozumiem Pángraczy 3:
Ze ſię zemną obędzieſz lepiey, niżlim teraz
4:
Doświadczył: głupie mowić, nierozmyſłnie czynić,
5:
Oboie to Pángraczy w pożyćiu ſzkodliwe.6:
Woy.Iáſna to prawdá.
P.Smrodzie byś ieſzcze namniey-:
(ſze
7:
Słowo wyźionął, oko wykolęć zárázem.8:
Woy.Powiem ia przedśię prawdę, możeli bydz máiąc 9:
Obie oczy, ieſli nie, więc choć iednooki.10:
Zlo.Y ták ty mowiſz, że náſz ſpołek nie ieſt do was 11:
Przyrownány, y możność?
P.Ták mowię.Z.
12:
A gdyby
13:
Teraz iáki wielki pan do Lwowá przyiáchał,
14:
Tobie przedsię ſzláchcicem rownym we wſzym bę-
:
(dąc,
15:
Ktoremuby to Ráyce, Ormiánie, y inni;
16:
Miąs, máłmázyi, korzenia, y inych náſłáli
17:
Potrzeb, y ſzáfárze mu iego nákupili,
18:
Obiadby był bogáty, do ktoregoby cię
19:
Poſádzono, pytam cię: iadłbyś, czy nie iedząc
20:
Wſtałbyś od ſtołu?P.Iadłbym, chybáby mi bro-:
(nił.21:
Woy.Iá wierę chociayby mi y niekazał, iadłbym,
22:
Y nápełniwſzy obá pucki ſpieſznobym żárł:
23:
Y to coby on ſmáczniey iadł, porwałbym przednim,
24:
Nicbym dobrego bytu mego nie opuścił,
25:
Niema żaden v ſtołu ſromdć ſię: proznaby| E iii | Praca |
strona: 38
| POTROYNY | 38. |
1:
Praca y myśl o rzeczách duchownych y świetſkich,
2:
By się tám ná kożdy dzień człowiek nie posilał.3:
Zlo.Moẃ rzecz ſámę.W.nie bedę ia mowił fortylnie. 4:
Vſtąpię mu z poćienia z drogi: o vrzędy
5:
Nie bedę się v Dworu z nim vbiegał nigdy,
6:
Ale co się dotycze potrzeby żołądká,
7:
Tey nieodſtąpię, áżby dobrze mię wybito.
8:
Cześć páńſka powſzechny ieſt obrok, bez krewności
9:
Y herbu może záżyć kto tego dźiedzictwá.10:
Zlo.Czyń to Pángraczy, ábyś záwſze o tym myślił, 11:
Ze być co nayrządnieyſzym y co naznácznieyſzym
12:
Naylepſza rzecz ieſt: ieſli nie mogłoby to bydź,
13:
Tedy tym bydź naybliżſzym, co nayrządnieyſzymi
14:
Y nayzacnieyſzymi ſą. przeto coć podawam,
15:
Y o co żądam, przyimi, y pozwol z ſwey ſtrony.
16:
Bog ieſt bogáty, możny, y ſámemu tylko
17:
Możność trzebá przyczytác: ále my ludkowie,
18:
Gdy duſzyczká znas wynidzie, ktora ciáłá náſze
19:
Iáko ſol zádzierżywa: ciáło káżde martwe
20:
Ták vbogiego iáko bogátego człeká,
21:
W błoto y w robaki ſię obroci: á tego
22:
Rozumy doſtoieńſtwá, ſkárby, nie obronią.
23:
Woy.Dziwnaby mi to, żebyś ty y tám ſwych ſkárbow 24:
Niemiał zánieść: y wten czás ták bądź iáko cię zo-
:
(wą.25:
Zlo.Abyś iuſz wiedział że my zgołá nie pátrzamy,| Ani |
strona: 39
| Z PLAVTA. | 39. |
1:
Ani ná mocność, áni ná bogáctwá żadne,
2:
Y że twoię nielekce przyiáźń poważamy:
3:
Proſzę o twoię sioſtrę zá ſyná ſwoiego,
4:
Odſtępuiąc poſágu: czemu, pánie Boże
5:
Ty ſam rácz błogoſłáwić. A iuſzże ią mam mieć
6:
Zá zmowioną? przecz milczyſz?
W.o Boże iáko to 7:
Známienite podánie.8:
Zlo.Czemuſz też ty nie mowiſz: co zdarz pánie Boże, 9:
Pozwalam y przyrzekam?W.Boże kiedy było 10:
Z iego ſzkodą przyrzekał zá ſwietnoſzá; teraz
11:
Z dobrem ſwym niechce przyrzec?
P.Gdy mię ro- 12:
zumiecie
13:
Godnym bydź Złotogrodzki ſpowinowácenia
14:
Zwámi, dziękuięć zá to: pozwalam ocz żądaſz,
15:
Y obiecuię sioſtrę ſwoię zá małżonkę
16:
Dáć ſynowi twoiemu. nu, iuſz ia odeydę,
17:
Pomyślę o weſelu: á rozmowiwſzy ſię
18:
Z Dobrochowſkim, damci znác o mieyſcu y czásie.
19:
Zlo.Nie záwodz ſię Pángráczy, wezmę iá to ná się.20:
Pan.Boże vchoway, ia ſam weſele ſwey sieſtrze 21:
Chcę ſpráwic. do vyźrzenia pánie Złotogrodzki.22:
Zlo.Stoy Pángráczy, rozmyśl się ieſzcze ná to dobrze,
23:
Latwiey mnie niżli tobie: zrozumiem ſię ia ſam
24:
Z Dobrochowſkim, áby on wam domu vżyczył,
25:
A ia teſz potrzeb dodam.P.O Boże vchoway,| Ia ſam |
strona: 40
| POTROYNY | 40. |
1:
Ia ſam chcę czcić. Z.Wierę ták lepiey, iákom iuſz :
(rzekł.
2:
Idę do ſyná ſwego z wdzięczną mu nowiną.
3:
(did) Pángracz, Woytowicz, Philokierd. (–)
4:
Pan.Dwu rzeczy do ſpráwienia weſela potrzebá, 5:
Pieniędzy ná potrzeby, o ktore naytrudniey,
6:
Ná ochędoſtwo sieſtrze, ná kuchnią, piwnicę,
7:
A mieyſcá: oto łácno, áza Dobrochowſki
8:
Domu ktorym mu przedał zechce mi pozwolić:
9:
Ale kędy pieniędzy doſtáć, tu ſek ná mie.
10:
Wiem co vczynię: przedam tę oſtátnią wioſkę.
11:
Poydę do Philokierdá, y bedę go prosił
12:
Zeby ią v mnie kupił: bo niemaſz tu teraz
13:
Ták bárzo pieniężnego nikogo iáko on,
14:
Coby mi ią gotowym groſzem mogł zápłácic.
15:
Bieſz naprzod Woytowicze, proś żeby mię potrwał
16:
Przed zamkiem, á ia poydę zá tobą polekku.
17:
Woy.Chceſz pánie żywicielki náſzey pozbyć? prze Bog 18:
Nie czyń tego, czymże ſię będziemy nápotym
19:
Zywić?P.Nie będzieſz miczał? bedęć ſię ſpráwo-
:
(wał.
20:
Biegayże ſzubienico co wſkok.
W.bieżę pánie. 21:
Zginęliſmy ná głowę, ieſli ia ſpoſobu
22:
Do zábieżenia temu iákiego nie naydę.
23:
Onoſz idźie Philokierd, poſpieſzę ſię kniemu,| Bedę |
strona: 41
| Z PLAVTA. | 41. |
1:
Bedę ſię ſtárał, żebym zgánił mu to kupno:
2:
Bo ieſli ten nikczemnik moy zbędzie tey wioſki,
3:
Iuſz po nim y po ſzyiey mey; trzebáby teraz
4:
Iákiego Interregnum: ále przyidzie nam iść
5:
Albo ná Nis, albo gdzie ſłużyć zá gránice,
6:
Albo rozbiiáć: potym nas obu powiesſzą,
7:
Albo więc poczwiertuią: tym czáſem ia zá nim
8:
Nadźwigam ſię tłomoczká, zbroie, y przyłbice;
9:
Ieſtći tám zárdzewiála w kącie, co w niey páni
10:
Dobrochowſka ſádziłá kokoſzy ná iáycach.
11:
Aleć iuſz tuſz Philokierd. ſłużbá Philokierdźie.12:
Phil.Czego chceſz Woytowicze?W.trebámi ćię trochę.13:
Phil.Dobrze, ſłucham, powiáday.W.Mamci w táie-:
(mnicy
14:
Nieco powiedzieć,
iedno proſzę żeby tego
15:
Niewiedział áni pan moy, áni żywy człowiek.16:
Phil.Puść się ná mię beſpiecznie: wierz mi, á moẃ co ch-:
(ceſz.
17:
Woy.Ná Bogá y ſumnienie ſwoie przeſtrzegam cię 18:
Y proſzę, żebyś wioſki v páná moiego
19:
Nie kupował, ktory tu dla tego do ciebie
20:
Idzie vmyślnie ábyć przedał ią: y mnie wprzod
21:
Poſłał cię prosić, żebyś potrwał go przed zamkiem.
22:
Chceſzli ſłucháć, powiemci przyczynę, dla czegoć
23:
Nie życzę tego kupná.Ph.rad to bedę ſłyſzał.24:
Woy.Naprzod táka ieſt rola, że kiedy ią orzą, 25:
Woły ná káżdym piątym zagonie zdycháią.| F | Phil. Precz |
strona: 42
| POTROYNY | 42. |
1:
Phil.Precz z tą rzeczą.2:
Woy.Ia wierzę że w tey roli vſzcie ieſt do piekłá.3:
Pan.Pewnie Philokierdowi ten ſprawcá powiedział 4:
Z czym ia do niego idę, rozradza mu kupno:
5:
Boię ſię by Greczyná nie zwiodł ten báłámut;
6:
Złośliwyć ieſt, lecz przedsię nie ieſt mnie ſzkodliwym.7:
Woy.Słuchay dáley. kiedy ią nalepiey zásieią, 8:
Ygdy nalepſze żniwo będzie; wiele wroci
9:
Kiedy czwartą część wroci zaśiewku ktorego.
10:
Tęby rolą ośiewáć złemi obyczáymi,
11:
Gdyby mogły być śiane. czyiákolwiek kiedy
12:
Tá wioſká byłá, niemáſz żadnego ktoremu
13:
Zleby ſię tám powodzić nie miáło od dawná:
14:
Iedni pomárli, drugich wywołano, trzeci
15:
Sámi ſię powiesſzáli: widziſz iáko ſię ma
16:
Y pan moy co ią dzierży,
y tobie chce przedáć.
17:
Phil.Precz z tą wioſką.W.Bárzieybyś precz mowił, 18:
byś ieſzcze
19:
Odemnie wſzyſtko ſłyſzał. Gay też tám ieſt w kto-
:
(rym
20:
Są drzewá záráżone: świnie w nim zdycháią,
21:
Y gardziele im puchną.
gdy gęsi náſádziſz
22:
Ná iáycá, záraz okną, kurczętá pypcieią:
23:
Awo nie może ſię nic w tey wioſce vchowáć.
24:
Nákoniec y Tátárow, ktory ieſt naydużſzy
25:
Y naycierpliwſzy narod, nie naydzie ſię żaden,| Coby |
strona: 43
| Z PLAVTA. | 43. |
1:
Coby tám ſześć mieſięcy przetrwał y żyw zoſtał;
2:
Wſzyſcy kádukiem zchodzą.Ph.wierzę Woyto-:
(wicze
3:
Iż się to wſzyſtko ták ma: ále Mázurowie
4:
Trwáłością przyrodzenia Tátáry przechodzą.
5:
Woy.Słuſznaby ná tę rolą wſzyſtkie oſądzone 6:
Winowáyce odſyłáć: iáko wſpomináią
7:
Wyſpy iákieś ſzczeſliwe, ná ktore ſię wſzyſcy
8:
Co żywot ſwoy w czyſtości prowádzili, zchodzą:
9:
Tákże też ná tę rolą tákową ſłuſznaby
10:
Wſzyſtkie złoczyńce ſyłáć: á zwłaſzczá lichwiarze.
11:
Ale co wiele mowić? Goſpodá tám biédy.
12:
Gdybyś co naywiętſzego nieſzcześcia chciał ſzukáć,
13:
Tám ie naydzieſz.Ph.y tybyś też tám bydź záſłużył, 14:
A boday nie gdzie gorzey.W.niewſpominay proſzę, 15:
Zebym ći to powiedział.Ph.bedę to miał w ſobie.
16:
Woy.Dla tego pan moy nigdy żadney rzeczy z lepſzym 17:
Rozmyſłem niechciał przedáć, iáko tey wioſcyny:
18:
Radby iey zbył, by nálazł kogoby podmánął.19:
Phil.Nie będzieć nigdy moią.W.Będzieſzli miał ro-:
(zum.
20:
Stucznie záprawdę teo ſtárcá od tey wioſki
21:
Odſtráſzyłem: bo gdyby miał ią pan vtrácić,
22:
A temu w ręce wpádłá: nie mielibyſmy iuſz
23:
Pomocy do żywienia ſię wżdy iáko táko.24:
Pan.Witayże PhilokierdziePh.day ci Boże zdrowie
25:
Miły pánie Pángráczy.P.proſzę cię powiedz mi,| F ii | Co ten |
strona: 44
| POTROYNY | 44. |
1:
Co ten łotr z tobą mowił?Ph.Cóż mniemaſz mo- 2:
wić miał,
3:
Człek też ieſt, chciałby żebyś wolnym go vczynił
4:
Od ſłużby twey: lecz iáko do tego przyść niewie.
5:
Pan.Y iabym chciał bydź bogat, ále dármo mi ſię 6:
Tego chce.W.Wolnoć było bydź, byś był chciał: te-:
(raz
7:
Gdy nic niemaſz; nie wolnoć.P.tobie co do tego.8:
Woy.Do tego ſię przymawiam coś rzekł dopieruczko. 9:
Byś był przedtym bogátym chciał bydź, byłbyś; te-
:
(raż
10:
Pozno iuſz tego prágnieſz.P.nu. ále co rychley 11:
Bieſz do Dobrochowſkiego, powiedz sieſtrze moiey
12:
Zem ią obiecał zá mąſz, y iáko ſię ſtáło.13:
Woy.Poydę.P.Winſzuy odemnie sieſtrze: á ſámego 14:
Dobrochowſkiego pilnie proś áby ſię zemną
15:
Chciał vyżreć, żebyſmy ſię z ſobą rozmowili
16:
O weſelu, y dźień mu ſpołem náznáczyli.17:
Woy.Bárzo dobrze.P.Kuṕ v mnie wioſkę Philokier-:
(dzie.18:
Phil.Wieręć niemam pieniędzy.P.álbo ták rozumieſz 19:
Zeć ſię znią bedę drożył? łatwie iey doſtánieſz
20:
V mnie. parę tysięcy day mi zá nię ſłowem.
21:
Phil.Prawdziwie żemci teraz nie ieſt przy pieniądzách, 22:
Com ich troche miał, wſzyſtkie vdałem precz w tych
:
(dniách.
23:
Azac o te pożyczki nie nábiegáią mię:
24:
Rzadki dzień, żeby kilká ich v mnie nie było.
25:
Ten ná zapis; ow zásię prosi ná zaſtáwę:| By ſię |
strona: 45
| Z PLAVTA. | 45. |
1:
By ſię záwſze káżdemu znich miáło dogodzić
2:
Fokárow pełne ſkrzynie niewyſtárczyłyby.
3:
Więc co mi po pieniądzách, ktoreby iák kámień
4:
Leżáły mi, pożytku żadnego nie czyniąc;
5:
Gdzie z pożytkiem ſwym baczę, záraz ie vdawam.
6:
Pan.Rozmyśl ſię ieſzcze proſzę pánie Philokierdzie: 7:
Ale iuſzci precz idzie; podobno drugiego
8:
Choć tániey puścić przyidzie, kupcá ſzukáć muśi.
9:
(did) Dobrochowſki ſtárzec, Woy- (–)
10:
(did) towic, ſługá. (–)
11:
Dob.Iákoſz tám Woytowicze, cożeś mi powiedział,
12:
Ze twoy pan młodſzy sioſtrę ſwoię zmowił zá mąż?13:
Woy.Ták mowię.D.A zá kogoſz?W.zá páná Sczeſne-:
(go
14:
Syná Złotogrodzkiego, bez wſzego poſágu.15:
Dob.Bez poſágu ią wyda ná tákie bogáctwá: 16:
Niepodobną do wiáry brácie rzecz powiádaſz.
17:
Woy.Iuſz iáko raczyſz nie wierz: ieſli ty nie wierzyſz, 18:
Ia wierzę.D.Coſz?W.Izaſz mię ták ſobie maſz ni- 19:
zacz?20:
Dob.Tákże teraz bárźiey ieſt obmyślny w ſwych rzeczach 21:
Vpádłych, niżli przedtym w cáłych był náſz Pán-
22:
grácz?
23:
Woy.Sam z ſwey chęci, gdy o tym Pángracz niemiślił,| F iii | Złoto- |
strona: 46
| POTROYNY | 46. |
1:
Złotogrodzki zá ſynem przyſzedł prosić ſwoim.2:
Dob.Záprawdę wielki to wſtyd y nieſpráwiedliwość 3:
Będzie, ieſli dzieweczce poſágu nie dádzą.
4:
Strzeż Boże, bez poſágu żeby ią wydano,
5:
A mąż zátim vmárł; miáłáſzby dla Bogá
6:
Tylko trzydzieści grzywien márnych wziąć zá wie-
:
(niec,
7:
Tákiego rodu, y tak oſobna pánienká?
8:
Wſzák teraz więcey ná rok mytá praczkom dáią.
9:
Iuſz też to mnie ſámemu ná koniec należy:
10:
Poydę do mego karce prosić go o rádę.
11:
Woy.Bá rozumiem dla czego kwápi ſię tám: pewnie 12:
Chce z wioſki wypoſáżyć Pángráczá, ták iáko
13:
Wypoſáżył go z domu. O nieboże pánie
14:
Skárbku ieſliś żyw, iáko tu máiętność twoię
15:
Szárpáią: by to Bog dał, ábyś ſię zdrow wrocił,
16:
Y nád nieprzyiacioły ſwoiemi ſię zemścił,
17:
A mnie wdzięczność zá moię ſtáteczność pokazał
18:
Ku ſobie. trudna to rzecz, náleść przyiacielá
19:
Tákiego, iákiego to imię potrzebuie,
20:
Zebyś poruczywſzy mu ſpráwy ſwoie, mogł ſpáć
21:
Beſpiecznie, iáko mowią, ná obiedwie vſzy.
22:
Ale oto náſzego źięciá idącego
23:
Z nowym ſzwágrem, y o coś ſię niezgadzáiących:
24:
Y widzę, że obádwá ſpieſzno poſtępuią,
25:
A ten tego pierwſzego chwyta zá delią;| Vſtąpię |
strona: 47
| Z PLAVTA. | 47. |
1:
Vſąpię ſę ná ſtronę, chce mi ſię rozmowę
2:
Dwu nowych ſzwágrow ſzłyſzeć.
3:
(did) Sczeſny Złotogrodzki, Pángracz (–)
4:
(did) Skárbek, Woytowicz, ſługá. (–)
5:
Scz.Stoy ták Pángráczy, nie ſtroń, nie kryi ſię przede- 6:
mną.7:
Pan.Nie hámuy mię, żebym ſzedł tám kędym ſię vdał.8:
Scz.Byle to było z dobrym y vczciwym twoim.
9:
Zániecham.Pan.To ty czyniſz co ieſt nałatwieyſza.10:
Szc.Co tákiego?P.A coſz ieſt łatwieyſzego, iáko 11:
Krzywdę vczynić przyiacielowi ſwoiemu.12:
Scz.Nie me to przyrodzenie, nie vmiem ia tego.13:
Pan.
Nieumieiąc, á przedśię vmieiętnie czyniſz. 14:
Coſz gdyby cię był wpráwił kto álbo náuczył,
15:
Abyś nieprzyiacielſkie mię trapił: co gorzey
16:
Czyniłbyś? gdyſz zmyśláiąc że mi dobrze czyniſz,
17:
Zle mi czyniſz:
źle o mnie z káżdey miáry rádziſz.
18:
Scz.Ia to?P.ty pewnie.S.Coſzci złego czynię?P.czego 19:
Ia niechcę.S.twoich rzeczy radbym porátował.20:
Pan.Chceſz mi pożytecznieyſzym bydź, niźlim ia ſobie
21:
Sámemu ieſt. Baczę ſię ia, y względam w ſwoie
22:
Spráwy wedle potrzeby.S.Toſz to ieſt baczenie| Pogár- |
strona: 48
| POTROYNY | 48. |
1:
Pogárdzáć vczynnoscią przyiacielſką?
P.niemam 2:
Ia tego zá vczynność co się nie podoba
3:
Temu, dla kogo czyniſz.S.Iuſz ia wiem co czynię, 4:
Y poczuwam się dobrze w przyſtoyności ſwoiey,
5:
Ani mię ſłowá twoie odráżą od tego,
6:
Zebym niemiał zábiegáć oſławie.P.co mowiſz?7:
Scz.Nie mogę zdźierżeć żebym niemiałći powiedzieć 8:
Co ták ná mnie wyciſzkaſz. Táką wziętość twoi
9:
Przodkowie, oni zacni Hábdánkowie, tobie
10:
Zoſtáwili,
żebyś to czego oni cięſzkim
11:
Y krwáwym potem ſwoim, dzielnością, y męſtwem
12:
Doſtáli, wyſłużyli, Y zágárłowáli,
13:
Ná zbytkách, wſzeteczeńſtwách, roſpuście, vtráćił?
14:
Y potomſtwu ſwoiemu nápotym zágrodził
15:
Drogę do vczciwego?
tẃoy ociec, dziad, prádziad,
16:
Starożytni ſzláchcicy Polſzcy, iáko mieſzkáć
17:
Tu w tych kráiách poczęli, czyniąc vſtáwicznie
18:
Ręką ſwoią z pogány, gościniec ci proſty
19:
Przetárli do wſzyſtkiego,
ktoryś ty ſam ſobie
20:
Zátrudnił gnuſznością twoią, y głupie poſtępki
21:
Twe ten ćidźiał obráły, ześ lżey cnotę, niżli
22:
Zbytek, y niż roſpuſtę v śiebie vważył:
23:
Teraż rozumieſz, że tym xtałtem blędy ſwoie
24:
Maſz pokryć?
25:
Pan.Ináczey ia rozumiem.S.obiemá rękomá| (Radzęć |
strona: 49
| Z PLAVTA. | 49. |
1:
(Rádzęć) vymi ſię cnoty; á z ſercá ſwoiego
2:
Wyżeń gnuſność, ſtáráć ſię chciey o záwołánie,
3:
Y przyiaźń ludzi dobrych, nie małp, nie iákoś zwykł
4:
Burkownikow. Iedź rádniey ná żołnierſką:
Ato
5:
Krol ſię teraz ná Moſkwę bierze; y tám w pracách
6:
Lepſze zdrowie będzieſz mieć, gdy zániechaſz bieſiad,
7:
Wſzetecznic, proznowánia: vproſzę ia oycá
8:
Ze cię wypráwi; y ia po weſelu ten rok
9:
Ieden z żoną zmięſzkawſzy, poiádę zá tobą.
10:
O koniách y ryſztunku nie myśl, y ná ſtráwę
11:
Potka cię co. zdárzy Bog zetrzeć ſię ſczeſliwie
12:
Z nieprzyiacielem, będźieſz od wſzech ſzánowány.
13:
Przyiáchawſzy do domu obiorą cię poſłem,
14:
Poiedzieſz ná Seym:
y tám zá ſławą woienną,
15:
Zá ſzczerym y cnotliwym poſtępkiem w zleconych
16:
Rzeczach: dobre oyczyzny przed oczymá máiąc,
17:
Z dobrym dalibog ſwoim y z vczciwym tego
18:
Vżyieſz, y my drudzy powinni z pociechą.
19:
Pan.Iákoby mię to przedtym iuſz nie potykáło 20:
Pod obieránie Krolá: álbo mię do práktik
21:
Y ci y owi pánow obcych nie ciągnęli.
22:
Y teraz nie tłukąc ſię ná woynę, ia naydę
23:
Obyczay, że nie będę lekce poważony.
24:
Bedę vmiał z inſzymi mowić ná Seymiku,
25:
Ze drugim poydzie w pięty: á przyłączywſzy ſię| G | Do ko- |
strona: 50
| POTROYNY | 50. |
1:
Do kogo ia wiem, łatwie y poſłem zoſánę.
2:
Muſzą mi przedśię co dáć, choć z niedobrey woli.3:
Scz.O głupce, wieleżeś ich widział coby nátym 4:
Wſkuráli? iam ieſt młody: zá czáſu moiego
5:
Widziałem, ze y w piſmá ktore o wárunkách,
6:
Y obietnicách płonych od Moluká były
7:
Dawáne:
Sledzie potym vwiiano w iátkách;
8:
Náwet y po odieździe Henrykowym, áby
9:
Kto wſkorał, ia nie baczę: áboć bez przyczyny
10:
Mowiono ná niektore, iże tárgowáli?
11:
Ale z Hiſtoriy to wiem.
12:
Ze pod tákowe czáſy záwżdy, y ci co więc
13:
Obiecowáli komu pomoc ná páńſwo:
14:
Y ci ktorzy też o nie ſtáráli ſię v nich,
15:
Ludzili wzaiem ſobą: ci dym przedawáli
16:
Tamtym;
á támći zásię wiátrem im płácili.
17:
A ieſli kiedy iáką trochę iáko rybie
18:
Ná węde wyrzucili, żeby ie porwawſzy
19:
W ręku mieli ze wſzyſtkim, z gárłem, z poczciwością:
20:
Záczym miáſto rátunku, chciwi niebożętá
21:
Doſtoieńſtwá, y ſwoię máiętność trácili:
22:
Drudzy zá zyſk to ſobie mieli, gdyby iedno
23:
Z tego tárgu wrocić ſię z cáłą ſkorą mogli.
24:
Niewiem tego: ále bydź może, że kto táki
25:
Czyniłci tę otuchę: iż gdy zá nim poydzieſz| Zátru- |
strona: 51
| Z PLAVTA. | 51. |
1:
Zátrudniáiąc Seymiki y Seym vrościecie.
2:
Zdać ſię to ſobie chytre y ſubtylne bárzo
3:
Błażeńſtwo bydź: ále kto Warchołá do iákiey
4:
Władzey kiedy przypuſzcza? nie tylo Krol
5:
W Koronie ſwey; ále y káżdy w domu ſwoim
6:
By nayvbożſzy záwſze tákiego ſię ſtrzeże.
7:
Státecznością, ſczerością, Pángráczy iść trzebá;
8:
Pracey ſwey dla oyczyzny y krwie nie żáłowáć,
9:
Tákowy przyſtęp záwſze lepſzy do wyſługi,
10:
Y do zacności bywa: tákowa wyſługá
11:
Y ſłáwna ieſt y trwáła, y do potomſtwá ſię
12:
Podawa z ręku do rąk, áż ná wieczne czáſy.
13:
Poſtáwne, ſłowne ſłużby, może bydź, że iáko
14:
Wodá mrozem vięta, álbo śnieg od wiátru
15:
W zamieci podniesiony, y ná kupę wzdęty,
16:
W niewczáſie iákim trudnym Rzeczypoſpolitey
17:
Iákoby źimie potrwa; ále záś ná wioſnę
18:
Roſtáie. z háńbą záwſze wiek ſwoy káżdy táki
19:
Skończywał; y potomſtwo iego z wymyſłow ſię
20:
Iego nie vcieſzyło.P.Coſz? iáko żebraczkę
21:
Iáką, mam sioſtrę ſwoię dáć zá cię, ná cudzym
22:
Obiedzie, y iákoby niemal wyżebránym.
23:
Nieſpráwić iey namnieyſzey rzeczy, bez ſat, koſul?
24:
Dopierom k ſobie przyſzedł. o to idzie tobie,
25:
Zebyś tę wioſkę moię, ktorąbym chciał przędác,| G ii | Ná we- |
strona: 52
| POTROYNY | 52. |
1:
Ná weſele sieſtrzyne y wypráwę wźiął ſam
2:
W poſágu. Atoſz weźḿ ią, vſtępuięć iey iuſz.3:
Scz.Ani ociec moy tobie nieupominał ſię, 4:
Ani ia máiętności y pieniędzy żadnych
5:
W poſágu: y nie myslęć ſię nic vpomináć.
6:
Wſtyd, dobre wychowánie, tudzieſz vrodzenie
7:
Vczciwe sioſtry twoiey, drożſze v mnie niżli
8:
Pieniądze z máiętnością: á iáko nie życzę
9:
Tego ábyś miał ná cześć vtrácáć tę wioſkę;
10:
Ták áni też ná poſag: owſzem ſczerzeć życzę,
11:
Abyś przy niey zoſtawſzy, mieſzkał miedzy námi,
12:
Zebyś zátym przyſtępu ſobie do wſzyſtkiego
13:
Nie zágrodził; być tego zádáć niemożono
14:
Ześ gołotá.P.Wiem ia to wſzyſtko co powiádaſz, 15:
Y vznawam, żem záwiodł máiętność nieborak,
16:
Y ſławy przodkow ſwoich náruſzył: wiedziałem
17:
Iákim mi bydź przyſtało; tákim być nie mogłem
18:
Nędznik: proznowánie mię vśidliło, Venus
19:
Związáłá; y tákem ieſt chudziná zdrádzony.
20:
Tobie bárzo dziękuię zá nápominánie,
21:
Iákoś tego ieſt godzien.S.Nie chcę żeby praca 22:
Moiá dáremna byłá, y ty żebyś ſłowy
23:
Moiemi pogárdzić miał.
y to mię nie cieſzy,
24:
Ze ſię ieſzcze y teraz błędow ſwych nie ſromaſz.
25:
Nie będźieſzli mię ſłuchał, y czynił o co cię| Napo- |
strona: 53
| Z PLAVTA. | 53. |
1:
Napominam:
przyidzieć ſię vmknąć kędy z wielką
2:
Nieſławą; będzieſz ſię kryć y tułáć, kiedyć ſię
3:
Nabárziey widziánym bydź zechce; dobrzem się ia
4:
Niepoſtánowionemu mozgowi twoiemu
5:
Przypátrzył.
ſkłonnośc twoiá do złego, nie rozum
6:
Twoy, zwiodłá ćię: baczenie Venus y roſpuſtá
7:
Záſłoniłáć. Bog mię iey vchował: lecz przedśię
8:
O iey wſzyſtkich przeſkokách ſłyſzałem po troſze.
9:
Ták ieſt ten dyabeł żártki, że z nią żaden pułhak
10:
By był nalepſzym prochem nábity, niezrowna.
11:
W kochánkách ſwoich brzydkie y przemierzłe czyni
12:
Obyczáie. co rádziſz, nie podoba ſię im;
13:
Co odradzaſz, podoba: czego mieć nie mogą,
14:
Pożądáią; á kiedy doſtáną, rzucáią.
15:
Tenże odgania, co więc nágania;
y tenże
16:
Zákázuie co rádzi. ſzalona rzecz bárzo
17:
Y zła ſtánąć w goſpodzie v pożądliwości.
18:
Ale y powtore cię vpominam, ábyś
19:
Rozważał wſzyſtko pilnie ſobie. Ieſlić żądze
20:
Dogaráią,
á ogień ten ſam w ſobie mnożyſz;
21:
Spłonąć ci z domem twoim, y ze wſzyſtkim rodem
22:
Do ſczątká: choć roſpuſtą náſyciſz ſię, y tym
23:
Vgáśić będzieſz to chciał; ochłodnieſz bez chyby,
24:
Ale wziętości twoiey y rodu twoiego
25:
Y namnieyſza iſkierká pewnie nie zoſtánie.| G iii | Pan. Latwie |
strona: 54
| POTROYNY | 54. |
1:
Pan.Latwie ogniá ktorymbyś zápalił ſię doſtáć, 2:
Y v nieprzyiaćielá vprosiſz go ſobie:
3:
Ale ty ſtrofuiąc mię ták z wyſtępkow moich,
4:
Chceſz mie ná nagorſzą ſtronę porwáć: chceſz abym
:
(ći
5:
Dał sioſtrę ſwą w małżeńſtwo.
6:
Weſela nieſpráwiwſzy, nie dawſzy wypráwy
7:
Słuſzney; nie odliczywſzy ná koniec poſágu.
8:
Nieprzyſtoyna to ieſt rzecz. Ia ktorym vtyrał
9:
Ták niemáłe imienie,
mam przedśię mieć wioſkę,
10:
A oná ma ná cudzym chlebie bydź wydána,
11:
Y ieſcze nie ma nic wziąć? ſłuſznieby mi iście
12:
Byłá nieprzyIacielem.S.Nigdy ſię ten obcym 13:
Zle nie záchowa, ktory ſwem cięſzkim bydź niechce.
14:
Ták iákom rzełk vczynię, niechcę ábyś ſię iuſz
15:
Dáley wąchał. więcby to było krzeczy ábyś
16:
Dla sioſtry bez potrzeby nędzę cierpiał; á ia
17:
Zebym tę wioſczynę miał? ty był ogołocon?
18:
Pan.Niechcę ia, żebyś z ſtrony podźwignienia mego 19:
Ták rádzić miał, wolę chocia iuſz ták
20:
Sam nędznikiem zniżonym zoſtánę, áby mi
21:
Przedśię ſławy z tey miáry nic nie vwłoczono,
22:
Zem przeciwko sieſtrze ſwey nie vżył baczenia
23:
Zadnego:
y wiedz o tym, że ia tobie sioſtry
24:
Niedam zá praczkę, álbo zá Náſtkę z przedmieścia.
25:
A ktoby gorſzym nád mię mogł bydź poczytány?| Tobie |
strona: 35 [55]
| Z PLAVTA. | 35. |
1:
Tobieby to cześć nioſło, ále mnie záś háńbę:
2:
Tybyś z tąd miał vciechę; á mnieby záwſze czym
3:
Miano oczy zápluſnąć.S.Coſz? mniemaſz że Lwow-:
(ſkim,
4:
Albo Sámborſkim ſtároſtą zoſtánieſz?
5:
Kiedy czcić, y kupowáć páſámany będzieſz?
6:
Pan.Niedbam, nie ſtoię, áni żądam o to namniey; 7:
Iednák człeku, ktory wſtyd chce záchowáć, ieſt to
8:
Vczciwa, pomnieć záwſze ná powinność ſwoię.
9:
Scz.Widzę ná coś ſię zánioſł; záwoniałem, czuię. 10:
To myśliſz, ſkoroby ten związek miedzy námi
11:
Doſzedł powinowáctwá, zbywſzy wioſki, gdy iuſz
12:
Nie będźieſz ſię miał o czym dzierżeć miedzy námi,
13:
W drogę gdzieś chceſz;
iák loźny odbieżyſz oyczyzny
14:
Y krewnych y przyiacioł ſpowinowáconych:
15:
A ludzie będą mniemáć, żem ia ciebie ſwoim
16:
Lákomſtwem ſtąd wyciſnął: ná to żebym miał przy
:
(ść;
17:
Nie ſpodzieway ſię.W.Zdzierżeć nie mogę ſię że-:
(ym
18:
Nie záwołał:
O Sczeſny, ty odniozłeś pálmę,
19:
A ten przegrał; przemogłá twoiá Komœdia,
20:
Y w ſporze ze wſzyſtkiemi Komoœdiántámi,
21:
Wedle roſſądku ſędziow, nádewſzyſztkie inne,
22:
Ktorzy ſą y byli, maſz bydź vznány więtſzym;
23:
Y dar maſz náznáczony odnieść: ták ábowiem
24:
Y ſámo płożenié, y wſzyſtká roſpráwá
25:
Tey Komœdiey, przez cię wtráf przyſtoſowána,| Y wier. |
strona: 56
| POTROYNY | 56. |
1:
Y wierſzámi wdzięcznymi, ktorych żaden przed tym
2:
Nie doſzedł: obyczáiow tákże wyráżeniem,
3:
Y brákiem známienitych ſłow ieſt ozdobiona;
4:
Boday ták náſz POTROYNY.
5:
A ty ieſzcze w głupſtwie ſwym obrón ſobie ſzukaſz,
6:
Czego rádniey miałbyś ſię odżegnywáć záwżdy.
7:
Pan.A ty po co ſię wtrącaſz, y czemu do rády 8:
Wrażaſz ſię niewezwány?W.więc iákom tu przy-:
(ſzedł
9:
Ták odeydę.P.Podź zemną Sczeſny ku domowi, 10:
Tám ſię o wſzyſtkim z ſobą ſzerzey rozmowimy.11:
Scz.Nie náuczyłem ſię ia pokątnie nic czynić,
12:
Co mam w ſercu wymowię. Ieſli ty daſz zá mię
13:
Sioſtrę ſwoię bez vtrat, y tych zabobonow,
14:
Iáko ia proſzę: y tu bedę cię przy ſobie
15:
Miał iáko powinnego; y co będzie moie,
16:
Będźie twoie:
ieſliſz też ſkrycie co inſzego
17:
Vmyślił; Boże day ći to ná dobre wyſzło.
18:
Iam iuſz ták poſtánowił v siebie ſámego,
19:
Ze inákſzym ſpoſobem przyiacielem tobie
20:
Nie zoſtánę.
W.iuſzci precz ieden poſzedł. ſłyſzćie 21:
Trzebá mi was ná iedno ſłowo pánie Sczeſny.
22:
Bá y drugi też odſzedł. Woytowicze ſameś
23:
Zoſtał: coſz dáley będźieſz czynił nieboraku,
24:
Iedno żebyś tłomoki zbierał, á powiązał.
25:
Poydę biednik ná rynek, ábym ſię vpomniał| Swoich |
strona: 57
| Z PLAVTA. | 57. |
1:
Swoich dziesiąci grzywien, ktorychem dziś tydzien
2:
Pożyczył; żebym wżdy miał co ná ſtráwę w drogę.
3:
(did) Sędziſłáwſki, Dobrochowſki, (–)
4:
(did) dwá ſtárcy. (–)
5:
Sęd.Iáko mi ſpráwę dáieſz miły Dobrochowſki, 6:
Widzę że to nie może bydź żadnym ſpoſobem,
7:
Zeby niemiał bydź dány poſag tey pánience.8:
Dob.To pewna, żeby to bydź z vczciwym nie mogło, 9:
Abym iey dopuścił iść zá mąż bez poſágu,
10:
Gdyſz to co iey należy mam v siebie w domu.
11:
Sęd.Mieyże więc poſag domá pogotowiu, ieſli 12:
Niechceſz żeby ią wydał brát iey bez poſágu.
13:
Sam do Złotogrodzkiego poydźieſz y powieſz mu,
14:
Ze daſz poſag, y że to czyniſz dla przyiáźni
15:
Z oycem iey. iedno tego obawiam ſię, żebyć
16:
To podánie mniemánia złego y nieſławy
17:
V ludzi nie ziednáło: áby nie mowiono,
18:
Iżeś nie bez przyczyny ták bárzo ieſt ſzczodrym;
19:
Y, że ociec zoſtawił iey przy tobie poſag;
20:
Y, żeś z tey miáry ták ieſt hoynym przeciwko niey:
21:
Ze go nie dáieſz ſpełná:
żeś cokolwiek ſummy
22:
Głowney zwierzoney vrwał, á żeś tylko część dał.| H | Ieſli |
strona: 58
| POTROYNY | 58. |
1:
Ieſli teſz chceſz wrocenia czekáć Skárbkowego,
2:
Albo o śmierci iego pewności nowiny,
3:
Boię ſię by to w długą nie ſzło; á tym czáſem
4:
Chęci ſwey nie odmienił Sczeſny Złotogrodzki.
5:
Dob.Wſzyſtko to przychodzi mi ná myśl.S.pomyśl o tym 6:
Ieſliby to nie było pożyteczniey, ábym
7:
Ia doſzedł do Pángráczá, y roſpowiedział mu
8:
Iáko ſię rzecz ma.D.żebym ia teraz powiedzieć 9:
Miał cokolwiek o ſkárbie młokoſowi temu
10:
Niepoſtánowionemu?
ktory zá Venuſem
11:
Y roſpuſtą vdał ſię? nigdy, nigdy tego
12:
Nie vczynię: bo pewnie wiem, żeby nie tylko
13:
Ten ſkarb, ále y ziemię w ktorey zákopány
14:
Pożárł, ktorego kopáć nieśmiem, żeby grzmotu
15:
Nieuſłyſzał; gdyſz w gmáſzku ná tyle mieſzkánie
16:
Wymowił ſobie v mnie. zá czym gdy bym ſię z tym
17:
Ozwał, że chcę dáć poſag, mogłby ſię domyślić
18:
Latwie, y ták rzeczy doyść.S.Iákimże ſpoſobem 19:
Spráwiſz to.D.Cicho może wyiąć ſię: á poki 20:
Do tego podobnego czáſu nieupátrzę:
21:
Tym czáſem v ktorego z przyiacioł pieniędzy
22:
Pożyczyć.
S.A możeſz ich doſtáć v ktorego23:
Dob.Mogę.S.Plotki to. rádzęć nie ſpuſzczay ſię ná to: 24:
Ia prawdziwie nie mamci co pożyczyć.D.wolę 25:
Ták że prawdę powiádaſz, niſz gdybyś pożyczył.| Sęd. Po- |
strona: 59
| Z PLAVTA. | 59. |
1:
Sęd.Poſłuchay rády moiey ieſlić ſię podoba.2:
Dob.Co zá rády?S.iáko ia mniemam zdrową rádę 3:
Nalazłem.D.A iákąſz to?S.náiąć by iákiego 4:
Człowieká, ktoryby mogł viśc zá cudzoźiemcá.
5:
Dob.A ten co będzie czynił?S.Niech będźie vbrány 6:
Właſnie po cudzoźiemſku: niechay będźie twarzy
7:
Nieznáiomey, ktoraby do náſzych podobna
8:
Nie byłá: á żeby był wiernym w powiádániu
9:
Wſzyſtkiego, iáko ſię mu da o tym náuká.
10:
Dob.Daley co?S.Zeby zmyślił ſobie iſz od oycá 11:
Przyiechał ze Fráncyey do ſyná Pángraczá,
12:
Y żeby go imieniem oycowſkim pozdrowił,
13:
Y powiedźiał że mu ſię tám dobrze wodziło:
14:
Ze żyw y zdrow, y w rychle do domu ſię wroci.
15:
Niech przynieśie dwá liſty: iákoby od oycá
16:
Iego były, ktore my zápieczętuiemy;
17:
Ieden onemu odda, á drugi że tobie
18:
Odnieśie, niechay powie.D.Nuſz iedno moẃ :
(dáley.19:
Sęd.Niechay powie: że pánnie od oycá iey przynioſł 20:
Kilká tyśięcy złotych ná poſag, z tego co
21:
Wziął był z ſobą nieborak w drogę dla przygody:
22:
Iże ociec kazał Ie oddáć do rąk twoich.
23:
Iużeś poiął?D.poiąłem práwie, y rad ſłucham.24:
Sęd.Potym gdy pánná zá mąż iuſz będźie wydána 25:
Daſz te pieniądze.D.Mądrze záprawdę.S.Tym 26:
xtałtem| H ii | Latwie |
strona: 60
| POTROYNY | 60. |
1:
Latwie ſię v Pángraczá vchroniſz wſzelkiego
2:
Podeyźrenia. Będźie on rozumiał, żeć pewnie
3:
Te pieniądze od oycá iego przynieśiono:
4:
A ty ié z ſkárbu weźmieſz.
D. iście práwie dobrze
5:
Y mądrze. ácz w tych leciech wstyd mię nieſzczerością
6:
Robić: ále gdy listy zápieczętowáne
7:
Będą, zwłaſzczá máiąli być pieczętowáne,
8:
Rozumieſz ták áby on nie poznał ſygnetu
9:
Oycowſkiego? S. Coſz ieſzcze mowiſz? ſześć ſet przyczyn
10:
Y więcey zebráć łatwie:
o támtem co go miał
11:
Powiedźieć, że go ſtrácił, á inſzy dał ſobie
12:
Vrobić ná to mieyſce.
13:
A ieſli teſz nie będą zápieczętowáne
14:
Może powiedźieć, że ié ná cle otworzono
15:
Ná gránicy. D. Ale wſzák my ſzláchcicy wolni
16:
Od wſzystkich ceł iesteſmy?
S, o moy miły brácie,
17:
Ták łowni ſą Celnicy teraz y z ſwoiemi
18:
Ogárámi żydkámi, że nam ſkrzynie náſze
19:
Roſtrząſáią, ſzperáią, woły zábieráią,
20:
Ná rzekách wolnych ſzkuty, komiegi hámuią.
21:
Niechay powie: dla tego że po cudzoźiemſku
22:
Vyźrzano mię vbránym; mniemano podobno
23:
Zem był kupiec álbo żyd: lecz niech nie mowi żyd,
24:
Niech rádniey mowi kupiec: bo mogłby mu záś rzec,
25:
Ześ wſtęgę odwiązawſzy naprzod mogł zárázem | Vkázáć |
strona: 61
| Z PLAVTA. | 61. |
1:
Vkázáć quit:
w prawdźie nie ná pápierze, ále
2:
Ná ſkorze; choć ták dobrze niewypráwney iáko
3:
Párgámin. Lecz o podpis gdy będźie ſię pytał?4:
Dob.Nie piſywałći Skárbek ſam nigdy, y przeto 5:
Syná ktory by vmiał piſáć radby był miał.6:
Sęd.Więc dobrze. w tákiey ſpráwie czás trácić mowie-
:
(niem,
7:
Gnuſność ſzczera, choćby ſię długo o tym mogło
8:
Y wiele ieſzcze mowić. Idź áto zárázem
9:
Cichó do ſkárbu, ſługom y wſzyſtkim precz z domu
10:
Roſkaſz; bá y rozumieſz?D.Co?S.Y żonę ná-:
(wet
11:
Odeśli do kościołá ná pacierze, żebyś
12:
Tym ſkryćiey to vczynił.
D.Iście ták: bo niemáſz 13:
Tego, czegoby mogłá zámilczeć niewiáſtá.14:
Sęd.Coſz ſtoiſz? nie ruſzyſz ſię, y czemu nie idźieſz? 15:
Otworz, á dobądź tylé ilé trzebá będźie.
16:
A zápraẃ záś zárázem, ále ſkrycie to czyń
17:
Iákom ćię nápominał, wyżen wſzystkich z domu.18:
Dob.Ták vczynię.S.Długą ſię mową zbytnie báwim, 19:
Strawiliſmy czás nátym, z czym było poſpieſzyć.
20:
Nie baczyſz dniá ná ſchyłku? coſz ty o niem trzymaſz,
21:
Co o przyrodzeniu, y o nałogu iego?
22:
Iuſz dawno ieſt piiány; y łatwie ná wſzyſtko
23:
Pozwoli, gdyſz, to co iest nawiętſza, ten poſeł
24:
Powie,
25:
Ze co nieśie, nie po to przyſzedł, żeby co wźiął.| H iii | Dob. Iuſz |
strona: 62
| POTROYNY | 62. |
1:
Dob.Iuſz doſyć ieſt.S.Poydę ia do Sądu y naymę 2:
Vpátrzywſzy iákiego Prokuratorczyká.
3:
Nágotuię dwá listy y zápieczętuię,
4:
Y poślęć go dawſzy mu náukę dokłádną.
5:
Dob.Ia teſz poydę vczynię powinność ſwą: ty tám 6:
Odpraẃ to.S.Vczynię ták.
7:
(did) Skárbek ſtárzec. (–)
8:
Wſzechmogącemu Bogu,z weſelem z rádością
9:
Chwałę, dźięki oddáię, w ktoregom ieſt mocy,
10:
Y żywot moy, y wſzystko dobro moie:
że mi
11:
Dał tę drogę ſzczęśliwie odpráwić y zdrowo
12:
Wrocić ſię do oyczyzny. zá co y powtore
13:
Tobie naywyżſzy Boże dźiękuię, y chwałę
14:
Dáię. Bo gdym puścił ſię z Roanu do Gdańſká,
15:
Nic niepogody morſkie, ktoremi żeglarze
16:
Stráſzą,
że ſą ſmrodliwe, iádowite bárzo,
17:
Okrutne, y nieznośne, nie vczyniły mi
18:
Szkodliwego.
19:
Com tedy nędźnik przedtym o twoiey możności,
20:
Ná morzu, wielki Boze, od inych ſłychywał,
21:
Ze vbogim folgowáć zwykłeś, á bogacze
22:
Tłumić, zniżáć, terazem ſam doświadczył tego.
23:
Wieſz wſzyſtko, y we wſzem rząd maſz nieogárniony,| Właſnie |
strona: 63
| Z PLAVTA. | 63. |
1:
Właſnie to Boſka, litość mieć nád żebrakámi.
2:
Okazałeś mi ſwoię życzliwość, choć drudźy
3:
Ná twoię nieżyczliwość czáſem nárzekáią.
4:
Wiem pewnie, że gdyby nie łáſká twoiá byłá
5:
Nádemną, dmy gwałtowne, y wichrowie morſcy,
6:
W ſztukiby mię nędznego byli rozſzárpáli,
7:
Y roznieśli ſzkárádźie, ze wſzyſtkim mym dobrem.
8:
Właſnie iáko pśi wśćiekli, iuſz byli wichrowie
9:
Okręt náſz obtoczyli,
iuſz dżdże, iuſz y ſzumy,
10:
Nawáłności wſtawáły, chcąc żagle zurywáć,
11:
Máſzt vkręcić, okręt ſtłuc; by ich w czás twa łáſká
12:
Nieućiſzyłá byłá.
13:
Z Gdańſká teſz kiedym bieżał do Ruśi poſpiechem,
14:
Y ſtámtądeś we zdrowiu mię tu przyprowádźił.
15:
Ale ſą rzeczy więtſze, zá ktore ia tobie
16:
Dźiękowáć nie przestánę, ſzczodrobliwy Boże.
17:
Dałeś iáko pan ná tey ſłużbie w cudzey źiemi,
18:
Sobie y narodowi ſwemu doſtáć ſławy:
19:
Y zá baczeniem cnego Gwizá, y nagrodę
20:
Mam od niego ſámego, y od wſzego woyſká;
21:
Ze mi to przyznał, iákom ſię przed wielą inych
22:
W okrutney y wątpliwey bárzo bitwie ważył.
23:
Od tego czáſu włoczyć więcey ſię nie będę,
24:
Ale iuſz ſię ná pokoy vdam, ábym tobie
25:
Służył: nábyłem z łáſki twey wiele dobrego.| Iákich |
strona: 64
| POTROYNY | 64. |
1:
Iákich trudow, niewczáſow, y trudnościm záżył,
2:
Stáráiąc ſię o dźieći ſwych porátowánie?
3:
Dayże mi ieſcze z Ianá y z Anny pociechę
4:
Dźiatek mych;
nie możnali áby ſię obaczył
5:
Pángracz: obaczę iákim go teraz záſtánę.
6:
Ale ktoſz ono w ſtroiu iákoby Fráncuſkim,
7:
Doſyć poważnie kroczy? Záprawdę, áczbym ſię
8:
Rad prędko w domu vyźrzał, chcę mu ſię przypátrzyć,
9:
Dowiem ſię co zacz, y ſkądby był, y coby nioſł.
10:
(did) Pierczyk. Skárbek. (–)
11:
Miły Boże, ſą iedni ktorzy śiłá máią;
12:
A drudzy záśię máło: iedni doſtawáią
13:
Siłá; á drudzy záś nic. Ia do tych należę
14:
Co máło y nic: ná co ſerdecznie boleię.
15:
Wprawdźie vdałemći ſię do rzemieſłá, iáko
16:
Bárzo pożytecznego, ták niemniey pewnego.
17:
Zołnierzem być, ſzczere to báłámuctwo. piſzą
18:
Zołnierzom párágráfy ná gębie, á ze łbá
19:
Y z ćiáłá dobywáią im rubryk żelázem
20:
Y ołowem: nie idą iuſz tám Clementiny
21:
Oráć záś, praca ćięſzka. coſz czynić? lepſza ieſt
22:
Ludzkie ſpráwy záwiedáć: z tego łup beze krwie,
23:
Y żniwo bez przygody.
Zołnierz we złym ráźie
| Albo |
strona: 65
| Z PLAVTA. | 65. |
1:
Albo zginie, álbo więc ſzkoduie: ná śiewbę
2:
Raz ſuſza, drugi, mokrość, to mrozy, to wiátry:
3:
A ſpraw ludzkich v Sądu záwiedáczowi: im
4:
Spráwá nieſpráwiedliwſza y gorſza, tym lepiey.
5:
Więcey dádzą á ſłuſznie; gdyſz y ten woźnicá
6:
Lepſzy, ktory ze złego rázu wywieść vmie.
7:
Ieśli ſię ſpráwá przegra, nádźieie nie trácąc,
8:
Choć naywiętſzemu ſkódźcy ludzkiemu: przedśię ty
9:
Możeſz bydź z pożytkiem: co oberwieſz to twoie.
10:
Bo y to przedśię dobrze: á zgołá iest ſłuſzna,
11:
Aby nieſpráwiedliwość pokarána byłá.
12:
Acz ſię to rzadko tráfia: y mniey teraz o tym
13:
Sądzą, kto źle lub dobrze vczynił: y ieſli
14:
Ma ſpráwiedliwość álbo nie ma. á głupiś pieniáczu,
15:
Nie rozumiałeś y ſam postępku práwnego,
16:
Aniś ſię práwomędrcow rádźił, ániś ich miał
17:
W powadze, nie poczćiłeś ich vpominkámi,
18:
Atoż tobie; ćierpże ſam. Nie dźiw tedy że ták
19:
Wiele ſię ich do tego rzemieſłá vbiega,
20:
Ze przyſtępu mieć y my drudzy iuſz nie możem.
21:
Powiádano że w Ruśi nie miáło bydź wiele,
22:
Tych co ſię záwiedániem ſpraw ludzkich paráią:
23:
Y dla tego z Piotrkowá nigdy tu nie bywſzy
24:
Puściłem ſię: lecz baczę że y tu ich pełno,
25:
A po chwili więcey nas będźie niſz pieniáczow.| I | Czekam |
strona: 66
| POTROYNY | 66. |
1:
Czekam tu cáłe Roki ieſzcze mię nie wzywał
2:
Zaden: teraz ſpráwowáć rzecz mam nie przed Są-
:
(dem,
3:
Ale ſnadź wywieść w pole iákiegoś prostaká.
4:
Z iedney to wſzystko przedśię rozrywki pochodźi.
5:
Wſzák teſz nie wſzyſtko mądrzy ná Sądźiech śiadáią.
6:
Dano mi tylko ieden potroyny: lecz y to
7:
Lepiey niſz nic. á iżem ſię ná báłámuctwo
8:
Zá ten isty potroyny náiął: dźiśieyſzemu
9:
Dniowi y Comœdiey dam imię POTROYNY.
10:
Przyieżdzam ze Fráncyey ták wielką część świátá,
11:
Y morzá, y roznych źieḿ obiechałem w koło,
12:
Ktorych oczy me iáko żywo nie widźiáły,
13:
Y w żadney z nich nogá ma nigdy nie postałá.
14:
Pátrz do czego przywodźi człeká niedoſtátek;
15:
Iáko ia dla trzech groſzy, teraz mam powiádáć,
16:
Zem wźiął od człowieká te listy, ktorego ia
17:
Co zacz ieſt, nie znam; y ieſli ſię kiedy
18:
Národźił,
álbo ieſli był ná świecie niewiem.
19:
Skár.Zaprawdę muśi ten być, z rodzáiu iákichśi20:
Grzybow: wſzyſtek w głowę wroſł: z twarzy y z vbio-
:
(ru,
21:
Zda ſię być właſny Fráncuz.
Pier.Ten ktory mię :
(náiął,
22:
Záwiodſzy mię do domu, powiedźiał mi czeo
23:
Chce po mnie, y náuczył iáko mam co czynić:
24:
A ieſli ia do tego co ſwoiego przydam,
25:
Tym pobożniey ſtárgował v mnie báłámuctwo.| Iáko |
strona: 67
| Z PLAVTA. | 67. |
1:
Iáko mię on przyſtroił, tákem vſtroiony.
2:
Pieniądze to ſpráwuią. ſamże ná ſwe fánty
3:
Stroiow tych podoſtawał v żydá zaſtáwnych.
4:
Teraz będęli mogł zwieść vbiorem człowieká,
5:
Tego ktorego trzebá: postáram ſię żeby
6:
Y vznał, y miał mię zá właściwego ſprawcę.
7:
Skár.Im bárźiey ſię przypatrzam, tym mniey twarz czło-:
(wieká
8:
Tego mi ſię podoba: dźiwna będźie ieſli
9:
Nie ieſt to ſukniozdźiercá nocny, álbo iáki
10:
Subtylny rzeżymiéſzek: mieyſcá vpátruie,
11:
Ogląda ſię, y domy ſobie znáczy: wierzę
12:
Ze ten ná kradźież dybie: ſzpieguie oczymá
13:
Wſzystkie kąty:
tym bárźiey, chce mi ſię pilnowáć,
14:
Y będę miał nań oko.15:
Pier.Iuſzći tu iest to mieyſce, ktore mi vkazał 16:
Naiemcá moy: w tym domu ia mam wypráwowáć
17:
Swe ſztuki, zákołácę we drzwi.
S.Ku náſzemuć 18:
Domowi prosto ſię ma: płáći mnie tey nocy
19:
Straż trzymáć, choćiam z drogi dopiero przyiechał.20:
Pier.Otworzćie mi, otwrzćie, hey czy czuie tám kto?21:
Skár.Czego ſzukaſz młodźieńcze, czego chceſz, przécz we
22:
drzwi.
23:
Kołáceſz?P.Słuchay ſtárcze ieſlim obráchował 24:
To dobrze, práworáycow czynſzu ktorzy práktyk
25:
Záżyć vmieią: ſzukam tu páná Pángraczá| I ii | Ktoryby |
strona: 68
| POTROYNY | 68. |
1:
Ktoryby ſnadź w tym domu mięſzkáć miał: á przytym
2:
Y drugiego z ták śiwą głową iákoś ty ieſt,
3:
Ktorego Dobrochowſkim powiedźiał mi zową,
4:
Ten ktory mię z liſtámi do obudwu poſłał.5:
Skár.Mego ſyná Pángráczá y Dobrochowſkiego 6:
Przyiacielá moiego ten ſzuka:
ktoremuch
7:
Ia dźieći ſwe y wſzyſtko dobro ſwe poruczył.8:
Pier.Powiedz mi oycze wieſzli gdźie oni mieſzkáią.9:
Skár.Po co ich pytaſz? álbo ktoś ieſt, y ſkądeś ieſt?10:
Pier.O wiele rázem pytaſz: niewiem co mam pierwey 11:
Odpráwić.
Będźieſzli mię po iednemu pytał,
12:
Y z oſobná o káżdą rzecz głádce y mile,
13:
Powiemci y imię ſwe, y ſpráwy, y drogę.14:
Skár.Vczynię ták iáko chceſz: nuże powiedzże mi 15:
Naprzod iáko ćię zową.
P.Od więtſzego pytáć 16:
Záczynaſz.S.A czemuſz to?P.Dlatego iż gdybyś 17:
Wſtawſzy przede dniem wyſzedł w drogę vſłyſzawſzy
18:
Napierwſze imię moie, zmierzkłoby ſię niżbyś
19:
Przyſzedł do ostátniego.S.Toć tedy wedle twey 20:
Powieści,
trzebá z ſobą wźiąć ná ſtráwę, ktoby
21:
Chćiał doyść przezwiſká twego.P.ieſt iedno po- 22:
mnieyſze
23:
Iáko bukłaczek z winem.S. Ten człek iſtny wyr-
:
(wá.
24:
Co młodźieńcze powiádaſz?P.Co ieſt?S.A po 25:
tychći| Co |
strona: 69
| Z PLAVTA | 69. |
1:
Co ludźiách ktorych pytaſz? powiedz.P.Oćiec tego 2:
Młodźieńcá te dwá liſty mi dał.S.Przyiáciel to 3:
Moy. iużem go poimał z licem: żem mu liſty
4:
Dał powiáda; do woli náſzydzę ſię z niego.
5:
Pier.Iákom záczął powiádáć; ieſli będzieſz ſłuchał 6:
Dopowiem.S.Bedę z chęcią.P.ten ieden liſt ka-:
(zał
7:
Pángráczowi ſynowi ſwemu oddáć: á ow
8:
Drugi Dobrochowſkiemu przyiaćiełowi ſwemu.
9:
Skár.Záprawdę poniewaſz ten báłámuci: y ia 10:
Potrzymam go ná ſłowie.
11:
Tráfiło mięſo ná ząb. Gdzieżeś go odiáchał?12:
Pier.Dobrze mu ſię wodziło.S.Ale wżdy moẃ kędy?13:
Pier.We Fráncyey.S.Od niego ſámegożeś ie wziął?14:
Pier.Z rąk ſwych podał ie do rąk mych.
S.Co zá oſobá?15:
Pier.Sześćią ſtop od ćiebie ieſt wyżſzy.S.Znaſzże go ty?16:
Pier.Smieſznie pytaſz. śiadam z nim v iednego ſtołu.17:
Skár.Iákoſz mu imię?P.Iáko dobremu człowieku.18:
Skár.Radbym ſłyſzał.
P.On, on, on, och biádaż mnie.19:
S.Coſzći 20:
Się dźieie?P.Dopieruczko iákoś nie opátrznie 21:
Połknąłem imię iego.S.Y to nie foremna 22:
Co przyiacioły miedzy zębámi záwárte
23:
Chowaſz.
P.Dopieruczko mi v ſámych warg było.24:
Skár.Nie omieſzkáłem czáſu.P.Iużem teraz w ręku.25:
Skár.A zmyśliſzże wżdy ſobie dźiśia iákie imię?| I iii | Pier. Pra- |
strona: 70
| POTROYNY | 70. |
1:
Pier.Prawdźiwie że mię Bogá y ludźi wſtyd bárzo.2:
Skár.Pátrz pilnie, wſpomni ſobie, ieſli go znaſz dobrze.3:
Pier.Iáko śiebie ſámego. Bywa tego śiłá 4:
Ze ſzukaſz tego co więc w ręku trzymaſz: y ná
5:
Co oczymá poglądaſz: z listow wnetże ſobie
6:
Przypomnię,
bo obádwá ná cle otworzono.
7:
Skár.Ieſtże tám ná podpiśie Dobroſłáwſki.P.Nie máſz.8:
Skár.Dobrodruſki?P.Ani ten.S.Dobrołucki?P.
9:
Nie ten.10:
Skár.Dobrowoyſki?P.y nie ten.S.Dobrorządzki?P.pro-:
(żno
11:
Prácuieſz ſię:
nie ták też bárzo ia o to dbam
12:
Kiedym ſiebie ſámego nie zápomniał.S.Ieſt tu 13:
Siłá bowiem Przegraczow, ieſli oycowſkiego
14:
Nie powieſz mi przezwiſká: nie mogęc tych ludźi
15:
Vkázáć ktorych ſzukaſz. maſz wżdy podobieńſtwo
16:
Iákie, byſmy przez znáki domyślić ſię mogli.
17:
Ná przykład. Skorup, Skárbek, czy nie Skárbek?18:
P.Ten ieſt. 19:
Boday przepadł.S.Iużem ćię przedtym vpomi-:
(nał,
20:
Ze ſłuſznieyſza wſpomináć dobrze przyiaćielá
21:
Niźli źle.P.Długo mi ſię bo tá háńbá świecka márna 22:
Miedzy zębámi á wárgámi tłukłá.
23:
Skár.Nie łay przyiaćielowi obecnemu.P.Coſz? ten 24:
Leniwiec mi ſię plątał po gębie.S.Byś go był 25:
Imieniem iego wołał, ozwałciby ſię był.| Ale |
strona: 71
| Z PLAVTA. | 71. |
1:
Ale kędyſz wżdy on ieſt?P.Iużem go odiechał 2:
W Straſzborku.S.Y ktoſz może być nád mię ſza-:
(leńſzy.
3:
Sam o ſobie gdźiebym był pytam. ále y to
4:
Należy do tey rzeczy. coſz ty powiádaſz?P.Co?
5:
Skár.Pytam cię ná ktorycheś mieyſcách był?P.ná bárzo 6:
Dźiwnych y rozmáitych.S.Radbym ſłyſzał, ieſlić 7:
Nie przykrzy ſię.P.Y owſzem powiem z wielką chę-:
(ćią.
8:
Naprzod przyiecháliſmy morzem do Páryżá
9:
Od Málty. Tám wyśiadſzy ná ląd, náięliſmy
10:
Sobie koni, biorąc ſię źiemią ku Angliey.
11:
Trzy mile zá Káleſem, ochromiał koń pánu,
12:
Muśiał ſię ná zad wrocić: y ku wieczorowi
13:
Názáiuirz był w Straſzborku, ſtámtąd mię odprá-
:
(wił.
14:
Skár.Miły brácie ázaſz ieſt morze pod Páryżem?15:
Pier.Ieſt. by ták zá Káleſem było ku Angliey; 16:
Nie ochromiałby nam był koń, ále tám drogá
17:
Bárzo ieſt kámieniſta.S.Oſobny to człowiek, 18:
Temuby położenie świátá dáć drukowáć.
19:
Alem ia ieſt ſzaleńſzy, co o śię ſámego
20:
Pytam go ſkądbym iechał:
co ia ſam lepiey wiem,
21:
On niewie: iedno żebym rad doznał ná co wżdy
22:
Ten czyha. tobie iáko imię ô młodźieńcze.23:
Pier.Pokoy, to imię moie.S.Záprawdę imię to 24:
Iákieś trefne: iákobyś rzekł, że w pokoiu nic.
25:
Gdybymći czego zwierzył że to záraz zginie.| Ale |
strona: 72
| POTROYNY | 72. |
1:
Ale coſz mowiſz? ſtámtąd ktorędy żeś iechał.2:
Pier.Będźieſzli ſłucháć powiem. Byłem wprzód v źrzodłá 3:
Ktore z niebá wychodźi pod Seráphinámi.4:
Skár.Co? pod Seráphinámi?P.Ták mowię.
S.y z nie-:
(bá?5:
Pier.Bá właſnie z wyſokiego.S.nuże, y ná niebie 6:
Byłeś?P.Y owſzem ſtámtąd płyneliſmy rzeką 7:
Tą ná baćiku ślicznym málowánym.S.Więceś 8:
Widźiał y Seráphiny?
P.Coſz to ſą zá dźiwy? 9:
Y we Lwowie ié naydźie: wſzák y Sędziſłáwſki
10:
Ma kuchárzá ktorego Seráphinem zową.
11:
Y wſzyſcy znáią dobrze teſz Feratowego
12:
Páśierbá Seráphiná: á máćierzynego
13:
Kochánká.S.Nie chcę ábyś więcey przepowiádał.
14:
Pier.Będę, ieſli mi będźieſz pytániem dokuczał.15:
Skár.Nie może bydź cnotliwy ten, kogo od źiemie 16:
Podnioſą ku niebioſom. bywa to ná trąmie
17:
Położonym obiemá końcy ná dwu ſochách.18:
Pier.Więc zániecham, gdyſz ták chceſz: ále pokaſzże mi
19:
Te ludźie ktorych czekam, ktorym mam té listy
20:
Oddáć.S.Cobyś ty teraz rzekł, gdybyś ſámego 21:
Skárbká vyźrzał, o ktorym powiádaſz, że listy
22:
Od niego nieśieſz:
znaſzże go dobrze?
P.Baczę, że 23:
Ty mnie maſz zá beſtyą: iákobym nie miał znáć
24:
Tego, z ktorym wiek trawię. álboby ták głupim
25:
On był, żeby mi był miał powierzyć ták wiela| Pieniędźy |
strona: 73
| Z PLAVTA. | 73. |
1:
Pieniędzy,
ktore przez mię poſłał córce ſwoiey
2:
Ná poſag; bym ie oddał, przy Pangráczu ſynu
3:
Iego, Dobrochowſkiemu, ktoremu, iáko mi
4:
Powiedźiał, wſzystkie rzeczy ſwoie tu poruczył
5:
Gdyby mię y ia iego nie był dobrze świádom?6:
Skár.
7:
Koniecznie ia pobłáżáć chcę temu frántowi,
8:
Bym go tymi pieniądzmi mogł vłowić, ktore
9:
Powiáda żem mu ia dał, á ia go iáko żyw
10:
Nie znam, ánim go przedtym, procz dniá dźiśieyſze-
:
(go,
11:
Nigdy oczymá ſwymi nie widźiał. Temubych
12:
Miał powierzyć pieniędzy? ktoremu, by náwet
13:
Szło o głowę, drobnego pieniążká ná wieki
14:
Nie wierzyłbym.
muſzę ia zaiść ná tego chłopá
15:
Sztuką. Słuchay Pokoiu, ieſzcze ná trzy ſłowá.16:
Pier.Bá y ná trzy ſtá.S.Maſzże tę pieniądze ktoreś 17:
Wźiął od Skárbká?P.Mam: y ſam ié ſwą rę- 18:
ką liczył.
W ſwoiey goſpodźie.
Sk.Samći ié Skárbek odda-
:
(wał. 19:
Pier.Coż? Miałem ié od dźiádá y prádźiádá iego 20:
Odbieráć, którzy dawno iuż poumieráli?21:
Skàr.Przyiaćielu, vkaż mi té pieniądze proſzę.
22:
Pier.Coć mam dáć zá pieniądze?S.Ktoreś wyznał żeś wźiął 23:
Odemnie.P.Od ćiebiem wźiąłS.Ták mowię.24:
P.Ktożeś ty?25:
Skàr. Iam ten Skárbek ktorymći oddał té pieniądze.| K | Pier. Aniś |
strona: 74
| POTROYNY | 74. |
1:
Pier.Aniś ten ieſt, áni tym będźieſz dźiś y nigdy 2:
Tym pieniądzom. wen płotko, co chceſz báłámutem
3:
Báłámućić.S.Iam Skárbek ieſt.P.Namniey 4:
nie iesteś,
5:
Bo nie nioſę pieniędzy żadnych.
názbyt bárzo
6:
Subtelnie chćiałeś podeiść mię zá tą pogodką:
7:
Skorom iedno powiedźiał, że pieniądze nioſę,
8:
Nátychmiaſteś ſię Skárbkiem vczynił, á przedtym
9:
Nie byłeś nim, áż kiedym pomienił pieniądze.
10:
Nic z tego. przeto iákoś ſię wſkok w Skárká obuł,
11:
Ták ſię záś z Skárbká wyzuy.S.Ktożem wzdy 12:
tedy ieſt,
13:
Ieſlim tym nie ieſt, czymem ieſt?P.Co mnie do te-:
(go,
14:
Byleś nie był ten, którym ia ćiebie bydź niechcę,
15:
Bądź czymći ſię podoba: o mię nic. nie teneś
16:
Był przedtym ktorymeś był, á teraześ záśię
17:
Vczynił ſię tym, którym ná on czás nie byłeś.18:
Skár.Czyń áto co maſz czynić.
P.A coż ia mam czynić?19:
Skár.Wróć pieniądze,P.Czy ſnić ſię ſtárcze?S.wſzá- 20:
keś przyznał,
21:
Zeć Skárbek dał pieniądze.P.piſáne.S.wen :
(záraz,
22:
Wen ſtąd nocny ſzukáyło, póki ćię nie każę
23:
Porwáć y ſkáráć dobrze.P.Dla czegoż?
S.Zem 24:
ia iest
25:
Ten Skárbek, ktorego ty zmyślaſz: y powiádaſz| Zeć |
strona: 75
| Z PLAVTA. | 75. |
1:
Zeć dał liſty.P.Tyś proſzę Skárbek ieſt?S.Ten 2:
pewnie.3:
Pier.Twierdźiſz przedśię żeś ten ieſt?
S.Twierdzę.4:
P.Y tenźeś iest?5:
Skár.Ten właſny Skarbek ieſtem.P.Y pewnie właſnyś :
(ieſt?6:
Skár.Naywłaſnieyſzy. lecz podź mi z oczu ty mętlarzu.7:
Pier.Bez żártu mowiąc, żeś ſie śmiał w cudze pieniądze 8:
Wtrącáć,
wnet cię ceklarze porwą y wyczoſą,
9:
Ták iáko ia będę chciał ty Szocie: weźḿ áto
10:
Swą opałkę, y tárguy; co ty maſz zá ſpráwę
11:
Zemną, ktory mam śiłá ſpraw ludzkich ná ſobie.12:
Skár.Ieſzcze łáieſz?P.Y owſzem gdyś ſię zdrowo wro-:
(cił,
13:
Bodaieś przepadł:
álbo bodaieś był dawniey
14:
Zginął. bo ia zá fráſzkę ciebie ſobie ważę.
15:
Wźiąłem pieniądze ná to, ábym cię nieſzczęściu
16:
Oddał. Dla tego ktoś ty iest, álbo ktoś nie iest,
17:
Y koczotábym nie dał. Poydę opowiem to
18:
Temu ktory potroyny dał mi: żeby wiedźiał
19:
Ze nie wſkurał: odchodzę. bodaieś żył w biedźie.
20:
Y źle zdrow był: bodaieś ſzyię złąmał, álbo
21:
Przepadł był: niżliś ná zad wroćił ſię ty dźiádu.22:
Skár.Gdyſz iuſz odſzedł: teraz czás mam wolny ſam z ſobą 23:
Vmowić ſię. Iuſz dawno to mię w ſerce bodźie,
24:
Co zá ſpráwę ten łotrzyk miał przed domem moim.
25:
List mi ten cáłą rotę myśli y boiáźni| K ii | Gromádźi: |
strona: 76
| POTROYNY | 76. |
1:
Gromádźi: y pieniądze te, nácoby miáły
2:
Wyniść. nigdy nie brząknie dzwonek, áż go muśi
3:
Kto poćiągnąć. Ale ktoż ono co ták pędem
4:
Bieży ku tey vlicy:
chcę ſię podźiwowáć,
5:
Co też będźie ten robił. vſtąpię ſię w ſtronę.
6:
(did) Woytowicz ſługá. Skárbek ſtárzec. (–)
7:
Woy.Bież chutko Woytowicze, wrácay ſię do páná, 8:
By ná cię y ná grzbiet twoy nie ſpadł pogrom z pu-
:
(kiem.
9:
Poſkákuy, poſpieſzay ſię,
iużeś dawno z domu
10:
Wyſzedł: pátrz żeby ſkorá twárda porzezána
11:
Wołowa nie doięłáć áż do kości, ieśli
12:
Ná ten czás nie przybędźieſz gdy ſię pan o tobie
13:
Będźie pytał, bież prędko, nie poſtaway. Zły duch
14:
Te wymyślił z torkmyſzow puhy: Tátárſki to
15:
Pśi pogáńſki nálazek.
náſtawáią ná to
16:
Mieyſce korbácze; tákiż niemal dyabeł drugi.
17:
Od Węgrow we trzy kiie iuſz ſię teſz bić vczą.
18:
Mnie y ieden dębowy ſmágły bárzo przykry.
19:
Pilnieyby memu pánu ſámemu vżywáć,
20:
Drzewá álbo ſzáruchą ráczey ſię pomázáć.
21:
Nikczemny Woytowicze, zápomniałeś torby
22:
W piwnicy, kiedyś ſobie miodkiem gárdło płokał.
23:
Wroć ſię pytáć zá świeżá.S.Ten człowiek kto 24:
kolwiek| Iest |
strona: 77
| Z PLAVTA. | 77. |
1:
Iest, śiekierze znáć ſłuży: gotuie go właſnie
2:
Do zawodu.
W.Nie ſróm ćię nikczemniku? trze-:
(má
3:
Pełnemiś zápił pámięć? czyś pił z vczćiwymi,
4:
Ktorych ręce ná cudze mieſzki nie czyháią?
5:
Cygáni, máſztálerze, woźnice tám byli,
6:
Kostyrowie, zwodnicy, złodźieie. Rozumieſz
7:
Ze miedzy tákowymi ludźmi ſię dopytaſz
8:
Zguby ſwey, z ktorych ieden ták żártkich był ręku,
9:
Ze gdy człowiek niektory bieżał w zawod, źiemię
10:
Tę ná ktorą przypadał ſtopą, vkradł pod nim.11:
Skár.Dokłádnie pod zbáwienim mym ten złodziey mowi.12:
Woy.Coż czynić? czy mam ſzukáć tego co zgineło?
13:
Chybábym przydáć ieſzcze chćiał prącey do ſzkody.
14:
Czemu ty zá zginione nie maſz co zgineło,
15:
Y nie wroćiſz ſię rádniey? pódź áto do páná.16:
Skár.Nie luźny to iest człowiek, bo ná dom wſpámiętał.17:
Woy.Day Boże żeby ſtáre obyczáie, z ſtárą
18:
Oſzczędliwośćią w więtſzym ſzánowániu były,
19:
Niżli złe obyczáie.S.Boże wſzechmogący 20:
Práwie báczne ſą ſłowá to, y Senatorſkie
21:
Stáre chwali, znáć że mu ſtáre obyczáie
22:
Przodkow náſzych ſą miłe.W.Iuż to dźiś w oby-:
(czay
23:
Weſzło, że nie to co ſię godźi, ále co ſię
24:
Komu podoba czynią.
káżdemu ſię pánem
25:
Zoſtáć, złymli dobrymli ſpoſobem chce. Ten co| K iii | Iáko |
strona: 78
| POTROYNY | 78. |
1:
Iáko żyw w woyſzce nie był, y dobytey ſzáble
2:
Przećiw ſobie nie widźiał nigdy, chce vgániáć
3:
Przed ludźmi rycerſkimi: ten ktory popełni
4:
Co naywiętſze łotrostwo, zá godnego nagrod,
5:
Doſtoieńſtw, vdáie ſię.
S.Właściwa to prawdá.6:
Woy.Ludźi mężnych zaſługi przed pánem pokątnie 7:
Tłumią domatorowie.S.Lotrowſkie to.W.Iuż :
(ſię
8:
Zmocnił wſzeteczny nałog, podbił pod moc ſwoię
9:
Práwá, że imi łudźi, nieináczey iedno
10:
Iáko kto ſtáry dźiećmi.
Snadź gdźieś był obyczay,
11:
Ze práwo vchwaliwſzy, przybiiano ié więc
12:
Ná tablicách miedźiánych do śćiány. Ach gdyby
13:
Tych práwowładźcow náſzych ſámych, dla ich więt-
:
(ſzey
14:
Vczćiwośći choćia iuż y námurowánych
15:
Szubienicách wieſzono. iednę rzecz raz chwalą,
16:
Drugi raz záśię gánią.
ieden raz ná Seymách
17:
Y Seymikách ták rádzą, drugi raz przećiwnie.
18:
Ciſz ieden z drugim czáſem przéczą zſobą ráno
19:
Przy ludźiách, w wieczor záśię zſobą námawiáią.20:
Skár.Chce mi ſię iuż przystąpić y przeyźrzeć ku niemu.
21:
Ale miło mi ſłucháć. boię ſię gdybym co
22:
Przemowił, żeby indźie rzeczy nie odwróćił.23:
Woy.Ciſz nie máią v śiebie nic świętobliwego 24:
W práwie; co ſię podoba onym, to iest práwo.
25:
A nałóg ták; porwáć, v tego, owego,| To |
strona: 79
| Z PLAVTA. | 79. |
1:
To tám, to ſám, przenieść ſię, vrwáć y z poboru.
2:
Bá y ná Biſkupá zaiść, żeby mu wyſkubnąć.
3:
Kiedy ſię im podoba, to nie wedle práwá
4:
Stároſtá Woiewodá: kiedy záś podoba,
5:
To wedle práwá: náwet y práwo nie práwem.6:
Skár.Záprawdę pohámowáć złość táką potrzebá.
7:
Woy.Zaż nie przypátrzyłem ſię temu, że tákowi 8:
Ludźie, kto chce rozſądźić dobrze, wſzyſtkim inym
9:
Y przećiwnikámi ſą, y zobopolnego
10:
Dobrá, y beſpiecznego ſzkódźcámi iáwnymi.
11:
Obłudnie ſię obchodząc, w wątpliwość przywodzą
12:
Wiárę ſzczerych y dobrych ludźi:
bo iż ći ich
13:
Oſzukywáią, przeto boią ſię by tákże
14:
Nie oſzukywáli ich y drudzy. y ſtądże
15:
Niewiedzą komu wierzyć; á zátym raz do tych,
16:
Drugi raz ſię do owych rádźi przychyláią.
17:
To iáko mi do myśli przyſzło? dopiero mi
18:
Sámá rzecz przzypomniáłá.
Gdy kto komu czego
19:
Pożyczy, tráći to; y gdy ſię vpomina,
20:
Z przyiaćielá nábędźie wnet nieprzyiaćielá,
21:
Zá onę ſwą vczynność: ieſli będźieſz pilno
22:
Nálegał, ze dwu rzeczy prziydźieć obráć iednę,
23:
Zebyś álbo odbieżał tego coś pozyczył,
24:
Albo onego ſobie przyiaćielá ſtráćił.
25:
Skár.Móy ći to ſługá widzę Woytowic, móy wierę.| Woy. Bo |
strona: 80
| POTROYNY | 80. |
1:
Woy.
2:
Bo zá té dźieśięć grzywien którychem pozyczył,
3:
Nieprzyiaćielám kupił, przyiaćielám przedał.
4:
Alem ia ſzalony iest, żem ſię mową o złych
5:
Obyczáiách zábáwił Rzeczypeſpolitey
6:
Szkodzących:
á co grzbiet móy potkać może, o tym
7:
Pieczy nie mám pobieżę ku domu.S.Słuchay ty, 8:
Stóy ták, ſtóy záraz, ćiebiś wołam: á ſłyſzyſzże?9:
Woy.Nie postoię.S.Ale ia chcę ták żebyś postał.
10:
Woy.A ieſli ia też niechcę, żebyś ty chćiał.S.Názbyt 11:
Zuchwále Woytowicze.W.Prziymi ſobie ſługę 12:
Chceſzli mu roſkázowáć.S.Iuż dawno tákiego 13:
Mam, y z máiętnośćiąm go zá pieniądze dostał.
14:
Ale gdy niechceſz ſłucháć mię, co ia vczynię?15:
Woy.Zle, ſzkodliwie.S.Dobrze to mowiſz: bo do tego 16:
Pewnie prziydźie.W.Ieſliś ſam iedno nie záwinił.17:
Skár.Ieſliś dobrym człowiekiem, záwiniłem: ieſli 18:
Lotrem, potka ćię to coś dopiero ſam mowił.
19:
Woy.Coż mnie do tego, ieſli ty maſz dobre álbo 20:
Złe ſługi.S.Bo też ty maſz część we złym y w do-:
(brym.21:
Woy.Támtę część puſzczam tobie przzed ſobą: á ty mnie
22:
Owę drugą puść w dobym.
S.Ieſli to záſłużyſz, 23:
Będźie to. ále poźrzy ſám ná mię. Iam Skárbek
24:
Pan twoy.Woy.Ach coż to zá człek iest, co- 25:
wzmiankę czyni
26:
Człowieká naylepſzego.S.On iest człek naylepſzy?| Woy. Czás |
strona: 81
1:
Woy.Czás páńſki, ô Boże moy: czy dobrze ia widzę. 2:
Onże ieſt, czy nie? ten ieſt. ten właſny ieſt, ten ieſt
3:
Iście. o witay pánie moy napożądáńſzy.4:
Skár.Witay moy Woytowicze.
W.Ráduię ſię z ſercá 5:
Ze ćię zdrowego widzę.S.Wiem y wierzęć pewnie. 6:
Ale odłogiem inſze rzeczy zoſtáwiwſzy,
7:
Co dziáłáią dzieći mé, ná to mi odpowiedz,
8:
Syn y corká ktorychem tu odiechał.W.Zywi, 9:
Zdrowi dobrze.S.Oboie?W.Oboie.S.Bog :
(mię ſam
10:
Chowa, y opieka ſię mną. O inſze rzeczy
11:
Powoli będę pytał domá.
pódzmy teraz
12:
Do domu, á ty zá mną.W.Dokądże ſię ty maſz?13:
Skár.Dokądże indźie iedno do domu.W.Rozumieſz 14:
Ze tu mieſzkamy?S.Kędyſz indźie mam rozumieć.15:
Woy.Iuſz.S.Co iuſz?W.Nie náſz to iuſz dom.S.Co 16:
to ia ſłyſzę
17:
Od ćiebie?
W.Pángracz ſyn twoy przedał go18:
S.Zginąłem.19:
Woy. Za gotowe pieniędze.S.Zá wieleſz?W.Zá cztery 20:
Tyśiące.S.Iużem vmárł. ktoż go kupił?W.twoy :
(on
21:
Dobrochowſki, ktoremuś máiętność ſwą zlećił.
22:
Iuſz tám ſam mięſzka, á nas wygnał precz.S.Gdzieſz 23:
teraz
24:
Mieſzka ſyn moy?W.Ná tylé w Indermáſzku 25:
w tymże| L | Domu, |
strona: 82
| POTROYNY | 82. |
1:
Domu, ktorego mu wżdy pozwolił.
S.Przepadłem.2:
Woy.Tákem tuſzył, że ćię to miáło niepomáłu 3:
Záboleć, ſkorobyś ſię był o tym dowiedział.4:
Skár.Ia nędznik, przez ták wiele ſrogich niebeſpieczeńſtw 5:
Przez morzá: gdzie nie raz mi ſzło o gárdło: przez ćmę
6:
Zbójców morſkich przebywſzj,
zdrowo záchowawſzy
7:
Zywot; tum teraz zginął: dla tych, dla ktorychem
8:
Naywięcey w tym wieku ſwym tylé trudu podiął.
9:
Mdleię: O Woytowicze odrátuy, á dzierz mię10:
Woy.Każeſz przynioſęć wody?S.Gdy máiętność moiá 11:
Tu mdláłá y konáłá, w ten czás ią potrzebá
12:
Było odlewáć.
W.ieſzczeć y więcey ieſt tego, 13:
Iedno niechcę fráſowáć ćię. dowieſz ſię potym.
14:
(did) Dobrochowſki, Skárbek, dwá (–)
15:
(did) ſtárcy, Woytowic ſługá. (–)
16:
Dob.Co to zá háłás ſłyſzę ia przed domem moim?
17:
Skár.Ah, áh, o Dobrochowſki, áh o Dobrochowſki, 18:
Dobrochowſki. Iákiemuch ia przyiaćielowi
19:
Poruczył dobro ſwoie?D.Dobremu, wiernemu, 20:
Státecznemu, y pewnie cále dufáłemu.
21:
Witam ćię ſzczerym ſercem, y żeś w dobrym zdro-
:
(wiu
22:
Wroćił ſię, ráduię ſię.
S.Tákże y ia tobie| Zyczę |
strona: 83
| Z PLAVTA. | 83. |
1:
Zyczę zdrowia, ieſli to ták ieſt iáko mowiſz.
2:
Ale coſz to zá vbior ná tobie?D.powiemći. 3:
Skárbum dobywał, żebym dał poſag twey corce,
4:
Ale y to, y ine rzeczy roſpowiemći
5:
Wſzedſzy w dom, iedno ſám podź.S.Woytowicze.6:
W.pánie.
7:
Skár.Bieſz rychło ná gośćiniec proſto zá przedmieścié 8:
Krákowſkie: idzie tám woz z rzeczámi, á ſłudze
9:
Móẃ, áby ſię poſpieſzał, y ſtrzegł pilnie, żeby
10:
Co niezginęło: wieźie go furman z Lubliná.11:
Woy.Pobieżę co wſkokS.Biegay, á wrácay ſię.W.prę:
(dzey
12:
Bydź nie może:
bom y tám iuſz wſzyſtek ieſt myślą,
13:
Y tu záś názad ieſtem.D.podźmy my do domu.14:
Skár.Idę.W.wieręć ten ſam był cáłym przyiacielem 15:
Zoſtał pánu moiemu, y dotrzymał wiáry,
16:
Y nie odmienił chęći ſwey przeciwko niemu.
17:
Mniemam, że dla dobrego y pożytecznego
18:
Domu iego, tę pracę y kłopoty podiął.
19:
(did) Sczeſny młodzieniec. (–)
20:
Iam ieſt człowiekiem tym, co naobficiey pociéch
21:
Y roſkoſzy záżywam.
Ták wſzyſtko co ku mey
22:
Ieſt rzeczy, vdáie ſię: y o co ſię ſtáram
23:
Tudzieſz przybywa.| L ii | Ták |
strona: 84
| POTROYNY | 84. |
1:
Ták iedná rádość drugą pomnaża: Dopiero
2:
Powiedział mi Woytowic, że pan Skárbek ſtáry
3:
Przyiechał. trzebá tedy bydź mi co nayprędzey
4:
V niego:
żeby to co miedzy mną á ſynem
5:
Iego było, gruntowniey ſam on postánowił.
6:
Poydę. Lecz mię ten kołát we drzwi długo báwi,
7:
Niewiem czemu nie rychło ták mi otwieráią
8:
(did) Skárbek, Dobrochowſki, dwá ſtár- (–)
9:
(did) cy. Sczeſny, Pángracz, (–)
10:
(did) młodźieńcy. (–)
11:
Skár.Nie było, áni będźie, y teraz człowieká 12:
Tákowego iáko ia rozumiem ná świecie,
13:
Niemáſz ktoryby wiárą y dufnością ſwemu
14:
Przyiacielowi rownie dotrzymał. By nie ty,
15:
Synek moy wypráwiłby mię był z tego domu.16:
Dob.Ieſlim przyiacielowi ſwemu co dobrego 17:
Vczynił, y o rzeczách iego wiernie rádził.
18:
Nie baczę żebym przeto záſłużył pochwałę:
19:
Ná winę też rozumiem iżem nie zárobił.
20:
Abowiem dobrodźieyſtwo ktore właſnie komu
21:
Ieſt oddáne; może iuſz przy nim zoſtáć: ále
22:
Co komu powierzono do rąk; może záśię| Wźiąć |
strona: 85
| Z PLAVTA. | 85. |
1:
Wziąć to názad ten ktory powierzył, gdy zechce.
2:
Skár.Iest ták iáko powiádaſz: ále ſię ia temu 3:
Nie mogę wydziwowáć, iáko śiostrę ſwoię
4:
Do ſtanu małżeńſkiego, zmówił zá Sczeſnego
5:
Syná Złotogrodzkiego, w dom ták zamożysty.6:
Scze.Mnie miánuie.Skár.Záciągnął dom niepoſpolity.
7:
Scze.Czemuſz ia nie przemówię do nich? ále ieſzcze 8:
Poczekam, bo coś mowić potrzebnie záczyna.9:
Skár.Och.Dob.Co iest?Sk.Przepomniałem powie- 10:
dźieć ći domá.
11:
Gdym przyiechał do miáſtá, podkałem ſię w drodze,
12:
Z foremnym báłámutem, y ſprawcą iákimśi.
13:
Ktory powiedźiał mi że odemnie do ćiebie,
14:
Y do ſyná Pángraczá mego nióſł pieniądze
15:
Ná poſag corce moiey, á iam go iáko żyw
16:
Nie znał, y nigdy przedtym okiem ſwym nie widźiał.
17:
Ale czemu ſię śmieieſz?
D.Z moiey ſzedł napráwy, 18:
Iákoby mi od ciebie miał przynieść pieniądze,
19:
Ná poſag corce twoiey: żeby ſyn twoy wierzył,
20:
Gdybym go iey oddawał, iſz ieſt przynieśiony
21:
Od ćiebie: y żeby ſię nikt tego domyślić
22:
Nie mogł, że twoy ſkarb przy mnie ieſt,
zá czymby
23:
mogł był
24:
(Gdyſz iuſz o śmierći twoiey nie wątpiono) y ten
25:
Chćieć oźionąć.Ská.Záprawdę bácznie.D.Sę- 26:
dźiſłáwſki| L iii | Spolny |
strona: 86
| POTROYNY | 86. |
1:
Spolny przyiaciel: y moy y twoy dał tę rádę.
2:
Skár.Chwalę bárzo porádę, y vznawam dobrą.3:
Scze.Y ia proſtak boiąc ſię przerwáć im rozmowy, 4:
Sámiuczek ieden ſtoię, y nie odpráwuię
5:
Tego ná com tu przyſzedł? iuſz do nich przemowię6:
Skár.Ktoſz ono ku nam idźie?Scze.Skárbká świokrá :
(ſwego
7:
Y wita y pozdrawia Sczeſmy Złotogrodzki.
8:
Dob.Boże day ći to Sczeſny, czego ſobie zyczyſz9:
Skár.Nie mnie było wprzód witáć.Scze.Służbá Do- 10:
brochowſki.
11:
Páná Skárbkám miał pierwey przjwitáć. bliżſza ieſt
12:
Koſzulá niżli ſukniá.
Skár.Boże obróć w dobre 13:
Náſze rády. Słyſzę że corká moiá zá ćię
14:
Zmowiona?Scz.Chybábyś ty był przećiwko temu.15:
Skár.Y owſzem chcę.Scze.Iuſzże mi dáć ią obiecuieſz 16:
Zá żonę?Skár.Obiecuię: y damći z nią złotych 17:
Czerwonych trzy tyśiące.
Scze.
18:
Niedbam ia o po-
:
(ſag.19:
Dob.Ieſlić ſię ſpodobáłá pánná, y poſagći 20:
Ma ſię podobáć przy niey, ktoryć oćiec dáie,21:
Skár.Nie prziydźieć to mieć o co ſtoiſz: ieſli tego 22:
O co niedbaſz nie weźmieſz.Dob.Nie od rzeczy mo-:
(wi.23:
Scze.Niechayże iuż ták będźie, poniewaſz do tego
24:
Wiedźieſz mię, y rozſądek táki o tym czyniſz.
25:
Przyrzekaſzże mi corkę ſwą dáć w ſtan małżeńſki?26:
Skár.Przyrzekam, y zárázem dáięć ná to rękę.| Dob. Y ia |
strona: 87
| Z PLAVTA. | 87. |
1:
Dob.Y ia zá tóſzći ręczę.
Scze.Bożeſzći błogoſław 2:
Oycze moy namileyſzy.Dob.To iuſz z łáſki Bożey 3:
Hánuchná iest zmowiona, á Iáchniká kędyś
4:
Odiechał?Sk.W Páryżum go zdrowego zoſtáwił 5:
W Burgundzkim Collegium: Iać nie wiele vmiem,
6:
Ale mi powiádáią, że iuſz y tám zeſzło
7:
Ná náukách:
nie máſz tám onych Turnebuſow,
8:
Nie máſz iuſz áni onych Cárpentáriuſow.
9:
Y inych, co przednieyſzy pomárli, o ktorych
10:
Przed láty ſłycháć było.Dob.Czemużeś go do 11:
Włóch
12:
Nie poſłał?Sk.Y we Włoſzech dáią mi tę ſpráwę.
13:
Niemal tákże náuki vpádły. y że tám
14:
Iáko ſą wielkie cnoty, ták wielkie niecnoty.
15:
Postánowionego tám poſyłáć potrzebá,
16:
Aby od kśiąg, do ſtroiow, do zbytkow, y do małp
17:
Nie vdał ſię. niechay iuſz vczy ſię w Paryżu
18:
iáko mogąc: ſkromnemu przedśięm go poruczył,
19:
Y cnotliwemu człeku:
nápiſzę mu potym,
20:
Aby ż Szkoły do Gwizá iechał dla ćwiczenia,
21:
Y przypátrowánia ſię dźiełu rycerſkiemu.
22:
Albo ieſli teſz ten Krol náſz, cośćie go tu w mey
23:
Niebytnośći obráli, będźie ták woiownym,
24:
Iáko o nim nádźieiá ieſt, y nie będźie chćiał
25:
Często proznowáć, niech mu iáko pánu ſwemu| Przyro- |
strona: 88
| POTROYNY | 88. |
1:
Przyrodzonemu ſłuży:
y ćwiczy ſię w ſpráwách
2:
Woiennych, y łáſki ſię iego doſługuie,
3:
Czyniąc z nieprzyiaćielem przed oczymá iego.4:
Dob.Coſz wżdy też tám o náſzey Polſzcze było ſłycháć?5:
Skár.Nic dobrego. nie tylko mowią, lecz y piſzą,
6:
Iáko tu do Korony, po odieźdźie Krolá
7:
Henryká, kilká pánów możnych poſły ſwoie
8:
Poſłáło: iákie hándłe, iákie targi były.
9:
To wżdy iednák nalepiey zſtáło ſię; że ſkutek
10:
Ná tego Electiey tey padł, ktory namniey
11:
Dáć mogł.
ſłyſzeć żeby chćiał woiowáć: á że mu
12:
Snadź woyny przekażáią: dopierom przyiechał,
13:
Niewiem co ſię tu teraz miedzy wámi dźieie.
14:
Lecz co to iest inſzego iedno pomnożenie
15:
Cnoty, męstwá hámowáć, przeſzkádzáć wypárćia
16:
Gnuſności, zbytkow, zabaw y mów wſzyſtkich már-
:
(nych.
17:
Co to náwet inſzego ieſt, iedno zátrudniáć
18:
Drogę do zábiegánia wſzem niebeſpieczeństwam
19:
Oyczyzny? y roſparáć pomnożenie oney,
20:
Y rozſzerzenie ſławy. gránic, y możności?
21:
Ale czemuś wżdy tego mego iáko mogąc
22:
Pángraczá nie hámował miły Dobrochowſki?23:
Dob.Iam hámował, ále wieſz iákiegoś odiechał. 24:
Więc go niemáło inſzych pánow rádnych było
25:
Ośiádło:
á do tego przystąpiłá byłá
| Nowiná |
strona: 89
| Z PLAVTA. | 89. |
1:
Nowiná o twey śmierći; ktora do dźiśiadniá
2:
Trwáłá. w prawdźieć iuſz częśći iego trzećiey trudno
3:
W mácierzystym pośćignąć: áleć záſię wolno
4:
W oyczyznę gdy chceſz wiecháć:
y tákże w drugie
:
(dwie
5:
Części máćierzystego, Ianá y Hánuchny.
6:
A czy iuſz podſzálawſzy ſobie, gdy ná oczách
7:
Twych będźie, obaczy ſię. tę część máiętności,
8:
Ktorą trudno wydźwignąć, nie ták wielce ſobie
9:
Vważay. będźieſz ſię ty przedśię mogł nie źle mieć.
10:
Y oto ćię podpomogł Pan Bog, y ieſzcze cię
11:
Podpomoże.Skár.Bá mamći ia w Bogu nádźieię. 12:
Ale mi to nań przedśię żáłoſna, że prędko
13:
Nowinie o mey śmierći vwierzył: podobno
14:
Z rádośćią oney czekał. zá to ſłuſznie w táką
15:
Wpadł nędzę, y będźie ią ćierpiał áſz do śmierći.
16:
A pánowie lichwiarze co z nim hándlowáli,
17:
Y nieináczey iedno iáko głodni krucy
18:
Do śćierwu zbieżeli ſię, do pożárćia moiey
19:
Vbogiey máiętnośći, muſzą té káwálce
20:
Duſznie wyrzućić, ktore ták łákomie żárli.21:
Dob.Miły Skárbku prze náſzę przyiaźń niech dźiś iednę 22:
Rzecz v ćiebie vproſzę.
Skár.A coſz tákowego?23:
Dob.Abyś obrázę ktorą maſz przećiw ſynowi 24:
Swemu puścił mimo ſię. Co ſię biieſz w głowę?25:
Skár.Y gniewam, y boię ſię.Dob.Co w tym iest?26:
Skár.Gniewam ſię| M | O to, |
strona: 90
| POTROYNY | 90. |
1:
O to, że tákowym ieſt:
boię ſie, ieſlibym
2:
Nie vczynił o co mię prośiſz, ábyś o mnie
3:
Nie rozumiał, że máło poważam ćię ſobie.
4:
Nie będę ſię opierał dłużey: ták iáko chceſz
5:
Vczynię.Dob.Dobry ieſteś. poydę, záwołam go.
6:
Skár.Biedá to wielka kiedy ták ſię złe vczynki 7:
Vdáią, iáko iákie postępki cnotliwe,
8:
Ze ich káráć nie możeſz.Dob.Otworzćie, otworzćie 9:
Rychło: á Pángraczá ſám ieſliże iest w domu
10:
Záwołayćie. pilno go.Pán.Ktoſz mię to ták pilno 11:
Potrzebuie.
Dob.Zyczliwy twoy, y przyjaćiel 12:
twoy.13:
Pán.Iákoſz ſię miewaſz?Dob.Dobrze; Pánu Bogu 14:
chwałá.
15:
Oćiec twoy z łáſki páńſkiey wrocił ſię zdrow do nas,
16:
Z czego ſie ia ráduię.Pán.Ktoſzći to powiádał?17:
Dob.Ia.Pán.Widźiałeś go ty ſam.
Dob.Y ty ła- 18:
twie możeſz
19:
Vyźrzeć go.Pán.O moy oycze, ô oycze, witay zdrow 20:
Z tey drogi.Skár.Zdrow bądź ſynu.Pán.A ra- 21:
czyſzże ná mię
22:
Oycze moy fráſowáć ſię.Skár.Iestći o co, ále 23:
Nie boy ſię;
z łáſki Bozey popráwiwſzy ſwoiey
24:
Chudoby, nie z gołymi rękámi do domu
25:
Wroćiłem ſię, byś iedno chćiał ſię ty popráwić,
26:
Y być poſłuſznym. dáley vkażę ia tobie| Ieſzcze |
strona: 91
| Z PLAVTA. | 91. |
1:
Ieſzcze drogę nie trudną do postánowienia
2:
Twego.
Pán.Vczynię oycze, co każeſz, y nigdy 3:
W żadney rzeczy woli twey potym nie przestąpię.
4:
KONIEC.
5:
POPRAVVA OMYLEK.
6:
W DRVKV.
7:
Pierwſza liczbá kártę, druga wierſz znáczy.
8:
Kártá 4. Wierſz 23. pożytecno, czytay pożyteczno.
8. 19. O czem niżey vſły-
9:
ſzyſz, y gruntowniey wſzyſtko. Wierſz ten wſzyſtek przekreślony, Drukárczyk
10:
nieobácznie włożył. zbytni ieſt, ma być wymázány. 13. 25. przecućiwſzy,
11:
przeczuwſzy. 15. 8. zwykły, zwykli. 16. 12. podpádli, podpadáli. 17. 19. więy-
12:
cey, więcey. 18. 1. Mowię ták, ma być bez punktu interrogatiey. 18. 10.
13:
ſtzedz, ſtrzédz. 18.18. obeſzćie, obeśćié.
18. 21. ſtákiem, ſtátkiem. 18. 25. á
14:
niżeli, aniżli. 19. 8. niewdawał, wdawał. 19. 11, 12. wywroćili, ſkłoćili, za-
15:
mieſzáli. Wywróćiły, ſkłúćiły, zámiéſzáły. 19. 16. piſku, pyſku. 19. 18. prze-
16:
ſtrzegał, wyſtrzegał. 20. 12. w onych, w owych. 20. 13.
lżą y ſpecą, lżą dobrzy
17:
y ſzpecą. 20. 16. wiele dobrégo, wielem dobrego. 20. 17. od młodośći moiey,
18:
odmien á czytay, od dźiećińſtwá mego. 21. 22. niefráſował. niezáfráſował.
19:
22. 3. więcey, nawięcey. 22. 14. rodu, rodzáiu. 23. 11. zárazem, rázem.
25. 8
20:
wiemći iſz, wiem ći ia iſz. 27. 15. przyłożyć, przytoczyć. 28. 21. ktorą, ktora.
21:
29. 5. puntałámi, puntałmi. 29. 17. ieſzcze ćię oto, ieſzcze o to. 32. 3. rzemieſł-
22:
nicy, rzemieſnicy. 33. 15. náśmiewáią, náśmiewa. 34. 10. Ták było. koniec wier-
23:
ſzá. przodek záś drugiego. Zło. Báweyże. 36. 11. Niechay mię Bóg móy,
24:
Niechay mię ták Bóg móy.
37. 16. máłmazyey, máłmazyi. 37. 17. ſzáfárze iego,
25:
ſzáfárze mu iego. 38. 2. kożdy, kázdy. 38.15. przyimi, pozwól, przyimi y po-
26:
zwól. 38. 18. wymdźie, wyndźie. 38. 24. iáko ćię, iák ćię. 39. 1. mocność, mo-
27:
żność. 40. 9. ſek, ſęk. 40. 19. miczał, milczał. 41. 6. obudwu, obu. 42. 24.
28:
Nakoniec y Tátárow. y z Tátárow.
45. 21. Pangracz niemyślił, nic nie myślił.
29:
46. 5. A maz, A mąſzby zátym. 47. 10. krzywdę vczynić przyiaćielowi ſwoie-
30:
mu, krzywdę pztyiaćielowi vczynić ſwoiemu. 47. 20. wzglądam, wględam.
31:
48. 20. 21. zatrudnił gnuſnośćią twoią,
zátrudnił: gnuſność twoiá y głupie
32:
poſtępki Twe: ten ćidźiał obráły. 50. 6. Moluká, Monluká. 50.13. pomoc, po- | M ij |
strona: 92
1:
magáć. 50. 18. węde, wędę. 50. 25. czyniłśi otuchę, czyniłći tę otuhcę. 51. 3.
2:
błazenſtwo być. wywróć. Być błaznenſtwo. 51. 4. nie tylko Król, przyday. káż-
3:
dy.
51. 11. I ſławá ieſt trwáła, I ſławna ieſt, y trwáła. 52. 2. vſtąpięć, vſtępuięć.
4:
54. 4. ná nagorſzą, ná gorſzą. 54. 12. wąchał, wahał. 54.19. Ták rádźić miał,
5:
czytay. Vboſtwá ták rádźić miał. bo vprzedza w pierwſzym wierſzu, z ſtrony
6:
podźwignienia mego. ma iść, Vboſtwá. 55. 4. Staroſtą przeto zoſtanieſz, al-
7:
bo przeto Samborſkiem ſtaroſtą zoſtanieſz?
55. 18. odniozłeś, odnioſłeś.
8:
55. 42. płożenié, położenié. 56. 25. vpominał, vpomniał. 57. 16. ieſliż, ieſliſz.
9:
58. 1. Ieſli też chceſz, Ieſli teſz chceſz. 65. 14. z iednego wierſzá Drukarcczyk
10:
w drugi wſkoczył, z iednego począwſzy, a w drugim ſkonczywſzy. Ták maſz
11:
czytáć. Ma ſprawiedliwość albo nie ma, więcey o tym. Kto błazen, a kto mą-
12:
dry: A głupiś pieniaczu.
66. 17. nie żnam. Co zacz ieſt, niewiem nie znam.
13:
69. 8. przyiaćielowi, przyiaćielu ſwemu. 70. 19. Długo mi ſię ta hanba. Dłu-
14:
go mi ſię bo tá hánbá. &c. 70. 20. Zębámi a wárgami tłukłá, márna miedzy
15:
zębámi á wárgámi tłukła: bo vprzedza na pierwſzym wierſzu, hanba świecka:
16:
ma iść marna.
74. 32. ſzukaiło, fzukayło. 75. 6. mętlarzu, metlarzu. 78. 20.
17:
78.25. przeyzreć. przerzec. A nałog tak, Anałog taki. 79. 3. podoha
18:
podoba. 18 17. pieniędze pieniądze. 83. 20. Tak wſzyſtko, co ku
19:
niey. popraw. Tak wſzyſtko 81. co ku mey.
20:
86. 7. ſzczeſny, ſzczęſny.