![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: kt
-1:
grafika
2:
O ziolach y o mo 3:
czy gich.
4:
O Paleniu wodek z zioł.
5:
O Oleykach przyprawianiu.
6:
O Rzeczach zamorzkich.
7:
O Zwierzetach/ o Ptaczech/ y o Ribach.
8:
O Kamieniu drogim.
9:
O Vrinie/ o Pulſie, Y o inych znamionach.,
10:
O Rodzeniu dziatek.
11:
O Naucze gwiazdecżney.
12:
O Stawianiu baniek. Y o puſzcżaniu krwie.
13:
O Rządzeniu cżaſu powietrza morowego.
14:
O Lekarzſtwach doſwiadczonych na wiele nie=
15:
O Naucze Barwierzkiey. (moczy.
16:
Cum GratiaetPriuilegio.
17:
grafika
strona: ktv
1:
Illuſtris ſpectabilis et Ma=
2:
gniſici Domini Ioannis a Tęczyn comitis.
3:
Palatini Podolie. Chelme. Belze. Kra= 4:
ſnoſtawień Capitanei etc. Inſigma.
5:
grafika
strona: +2
1:
Wielmoznemu panu 2:
nu Ianowi Grabi z Tęczyna: Woi
3:
Podolskiemu/ ſtaroſcie Chełms
4:
Bełskiemu/ Kraſnoſtawskie
5:
Panu ſwemu miłoſciwemu
6:
Stephan Falimirz ſluz
7:
bę pokorną.
8:
V
Myſł then moy przełozenia
thy
9:
kxiąg lekarzkich z łacińſkieigo iezyka na polſki, V
10:
możny panie, á panie moy miłoſciwy/ dwie oſobliwy
11:
przycżyny k temu prżywiodły. Acżkolwiek y ta by by=
12:
ła niemała tego przycżyna, iż moy wielki łaſkawiecz
13:
pan. H. S. y wiele inych dobrich przijacioł, za to nie
14:
żądali y pracz ſwych przy mnie (inemi iego miłoſci pana Krakowſkiego
15:
pana mego
miłoſciwego poſlugami zatrudzonemu) nie litovali, Scże
16:
gom ſie ia tak miłym przijacielom wymowic nie vmiał. A zwłaſzcża iż
17:
moy miły Florian ſwoiego wielkiego nakładu, nie telko nie litował, Ale
18:
też vſtawicżną robotą ſwą około tego tako pilnował, Iakoby na ſna=
19:
dniey/ na lepiey/ na chędożey nowemi Literami/ y czudnemi Figurami
20:
ty Polſkie kxięgi ozdobił y ochędożył. Wſzakoſz wżdy wieczey maiącz
21:
przed ſobą Mandat pana naſzeo Iezu Kriſta, ktorim roſkazuie aby każ
22:
dego ſwiatłoſć przed ludzmi ſwieciła/ to ieſt żeby ſie daremno niepaliła
23:
ale też s funtē tym z łaſki iego ſwiętey wſzechnemu rozmagicie vżycżo=
24:
nym, nieiaką lichwę vcżyniła. Przetoż ta była napierwſza tego przycży=
25:
na,
że wiele miaſt w tey tho ſlawney Koronie, iako y indzie Lekarzow y
26:
aptek mieć nie mogą. Snadzby ſie wiele zacznych ludzi á rzecży poſpo=
27:
litey potrzebnych wylecżyło. Ale iże porady lekarzkiey nie maią: muſzą
28:
przed cżaſem zchodzić z tego ſwiata. Słowa ſą piſma ſwiętego Eclé
29:
ſiaſticus xxxviij. Czcż lekarza dla potrzeby/ bociem iego ſtworzył
nawyſz
30:
ſzy, Abowiem od Boga ieſt wſzelkie lekarzſtwo/ á od krola wezmie podarek| + ij |
strona: +2v
1:
Imienie lekarza powyſſzy głowę iego, á przed obliczem wiel
2:
możnych ludzi będzie chwalon. Naywyſſzy ſtworził ieſt z ziemie lekarz=
3:
ſtwo á mąż/ mądri nie będzie gardzić gim,
A zali od drzewa ſlodka v=
4:
...oda gorzka ku poznaniu ludzkiemu ieſt mocz gich, á dał
5:
wiadomoſć ludziem naywyſſzy, Aby vcżcion był w ſwych dziwiech, Te
6:
lekarz vkroci boleſć/ á aptekarz vcżyni lektwarze chętne, á
7:
ie zdziała ku zdrowiu, á nie ſkończone będą ſprawy iego
8:
Abowiem pokoy Boży ieſt nad oblicżem ziemie. Synu w twey niemoczy
9:
...nie wzgardzay ſam ſiebie y trochę daley, A day mieſtcze lekarzowi,
A
10:
... go ieſt pan Bog ſtworzył/ ániechay nie chodzi od ciebie, bo
11:
... go ſą potrzebne/ ponieważ ieſt then cżas gdyſz w ręcze lekarza
12:
... ſz. Tak rzecz potrzebną á ludzkiemu naradowi barzo vzycżną
13:
... ſwięthe ſzyrocze opiſało/ że nie może być nicz liepiey ani wyſla=
14:
... ani wychwalono. Z tądże każdy pożitek tych lekarzkich kxiąg po
15:
... może/ gdzie lekarza y apteki doſiądz nie może.
Tu
naydzieſwoiey
16:
... robie prędkie lekarſtwo, Wyrozumie mocz zioł/ mocz zwierzat/ moc
17:
... ogiego kamienia/ y taiemną ſprawę ludzkiego przyrodzenia. Ale iako
18:
wiecz mowią, Niepotrzeba wiechy wybornemu winu/ á ſama ſie rzecż
19:
dobra chwali. Ku drugiey przycżynie przyſtepuiącz.
Waſza miłoſć miło
20:
ſciwy panie bacżić rzaczy, iż ta ſlawna Korona kxiąg żadnych ięzykiem
21:
ſwym nie maiącz tak ſlawnym/ tak była ſirociała/ iż też inym obczym
22:
narodom prawie w poſmiech y w dziwowanie była/ aczkolwiek czno=
23:
thą/ ſiłą/ ſprawą/ rozumem z inſzemi narody Krzeſcijańſkiemi niethel=
24:
ko zarownała/ ale theż przewyſſzała, Iakoſz tho Florian na kończu
25:
ninieyſzych kxiąg przeſtrono rozważa y przypomina.
Bociem y on Va
26:
lerius hiſtorik o vſtawach ſtarich w kxięgach wtorich między inſzemi pań
27:
ſtwa rzymſkiego ſprawami piſze, Tak pri pilno ſenatorowie Rzymſzcży
28:
dla ważnoſci ſwey teo ſtrzegli, aby nigdy żadnyn inym iedno właſnem
29:
ięzykiem/ wſzytki poſpolithe ſprawy ſie działy/ nie thelko w Rzymie ale
30:
też y w Grecijey/ y w Aſijey przez tłumacze po wſzem ſwiecie tymże ię
31:
zykiem panować chcieli y roſkazowali.
Tego dla wielmożny Panie thy
32:
nowe Polſkie kxięgi pracę moię W.W. pod obronę poddaię y W.W.
33:
wielkiemu dobrodzieiowi z oſoby moiey vbogiey ofiaruię. Bo iako we
34:
wſzech innych potrzebach łaſkę wielką ádobrodzieyſtwo wyſokie W.W.
35:
poznawałem y dotichmiaſt poznawam, tako zaſię chciałem tym darem
36:
małym, ale w Koronie Polſkiey nowym tego wielkiego W.W. dobro=
37:
dzieyſtwa nieprzepominać/ przed wſzemi ludzmi wyſlawiać/ y odſlugo=
38:
wać chcze y pokim żyw powiniem będe. 1534.
strona: [+3]
| Tabula generalis be herbis. |
kolumna: a
1:
De litera. A. Liſt.
2:
Abſinthcum. Piołyn 1.
3:
Abrotanum. Boże drzewko. 1
4:
Altea. Siaz wyſoki. 2.
5:
Acorus. Miecżyk. 3.
6:
Acetoja. Szcżaw. 4.
7:
Agrimonia, Rzepik. 4.
8:
Altium. Czoſnek. 5.
9:
Alkakenge. Michunki. 6.
10:
Amcos. Kmin. 6.
11:
Anctum. Kopr ſwoyſki. 7.
12:
Apium. Opich. 8.
13:
Arthimeſia. Bylicza. 8.
14:
Ariſtologia longa. Smolnik. 9.
15:
Ariſtologia rotūda. Kokornak. 10.
16:
Aſarum. Kopytnik. 11.
17:
Atriplex. Loboda. 11.
18:
Aaron. Wężownik. 12.
19:
Auricula muris. Niedoſpiałek. 13.
20:
Amogloſſa. Babka. 14.
21:
Ambroſiana. Zołcien. 14.
22:
Aſſodillus. Złotogłow. 15.
23:
Agnus caſtꝰ. Włoſka wirzba. 16.
24:
De litera. B.
25:
Borago. Borag. 17.
26:
Bugloſſa. Wołowy ięzyk. 17.
27:
Betonica. Bukwicza. 18.
28:
Branca vrſina. Barſzcż. 19.
29:
Bleta. Cwikła. 19.
30:
Burſa paſtoris. Tobołki. 20.
31:
Berberus. Piwnik. 21.
32:
Baſelicon. Polſki balſam. 21.
33:
Brionia. Przeſtep. 22.
34:
De litera. C.
kolumna: b
Liſt.
1:
Cicorea. Podrożnik. 23.
2:
Calameneū. Miętka kamiēna. 23.
3:
Centaurea. Czenturzija. 24.
4:
Cinogloſſa. Pſi ięzyk. 25.
5:
Camomilla. Rumien. 25.
6:
Capillus veneris. Włoſki. 26.
7:
Cepe. Czebula. 27.
8:
Coriandrum. Koriander. 27.
9:
Cuſcuta. Kania przędza. 28.
10:
Ciperus. Wodny oſtrzyſz. 29.
11:
Celidonis. Złotnik. 90.
12:
Catapucia. Skocżek. 30.
13:
Cucumer. Ogurek. 31.
14:
Calamꝰ ſilueſtr (tatarſkie ziele. 32.
15:
Canapus. Konop. 32.
16:
Cartamus. Ktokos. 33.
17:
Caulis. Karuſta 34.
18:
Cicuta. Swinia weſz. 34.
19:
Coſtus (ieſt zamorzkie) 35.
20:
Cauda equina. Przeſika. 35.
21:
Cerifolium. Trzebuła. 36.
22:
Camedreos. Wielka ozanka. 36.
23:
Camepiteos. Mała ozanka. 36.
24:
Conſolida maior. Koſtywał. 37.
25:
Conſolida minor. Zywokoſt. 38.
26:
Conſolida rubea. Zywokoſt cżyr=
27:
wony. 38.
28:
Cotula ſetida. Rumien pſi. 39.
29:
Cucurbita. Bania. 39.
30:
Carui Polny kmin. 40.
31:
De litera. D.
32:
Daucꝰ cretieꝰ. Ptaſze gniazdo. 40.
33:
Diptamus. Trzemdała. 41.
34:
De litera. E.
strona: [+3]
| Tabula generalis be herbis. |
kolumna: c
1:
Liſt.
2:
Eſula minor. ſoſnka mnieyſza. 42.
3:
Endiuia. Mlecż. 42.
4:
Eupatorium. Szadziecz. 43.
5:
Enula campana. Oman. 44.
6:
Epatica.Watrobnt ziele. 44.
7:
Elleborus albꝰ. Czemierzycza
8:
biała. 45.
9:
Elleborus niger. Cżemierzycza
10:
cżarna. 46.
11:
Ebulus. Chebd. 47.
12:
Edera terreſtris. Bluſzcż. 47.
13:
Edera arborea. bluſzcż drzewny 48.
14:
Eufraſia. Swiecżki. 49.
15:
Elitropium. Nawrot. 49.
16:
Epitimum (ieſt zamorzkie) 49.
17:
Eruca. Biała gorcżycza. 50.
18:
De litera. F.
19:
Fumus terre. Polna ruta. 51.
20:
Fenicujus. Włoſki kopr. 51.
21:
Fragaria. Pozimki. 52.
22:
Frarimus. Iaſion. 53.
23:
Filipendula. Orzeſzki. 53.
24:
Febrifuga. Trędownik. 54.
25:
Filiꝰ a patre. polne gwozdziki. 54.
26:
Fiſtuia paſtoris. Bzdziucha. 55.
27:
Filix. Paproć. 55.
28:
Flammula. Iaſkier. 55.
29:
Fungus. Grzyb. 56.
30:
De litera. G.
31:
Grana ſolis. Wroble proſo. 56.
32:
Galletricum (ieſt zamorzkie) 57.
33:
Garioſſilata. Kuklik. 57.
34:
Geuciana. Goricżka.kolumna: d
Liſt.
1:
Geneſta. Ianowiecz. 55.
2:
Gramen. Trawa. 59.
3:
Garioſili. Gwozdziki. 60.
4:
Gladiollus. Miecżyk. 60.
5:
Git. Kakol. 61.
6:
Galla. Gallas. 61.
7:
Gira ſolis. Skocżek. 62.
8:
De litera. H.
9:
Hermodactilus. Paluchy. 62.
10:
Herba paraliſis. Paraliżowe. 63.
11:
Herba victorialis. Dziewęſił. 63.
12:
Herba ſulonum. Ielenitrunk. 64.
13:
Herba vmbilicorū. Pepownik. 64.
14:
De litera. I.
15:
Iuſquiamus. Bielon. 65.
16:
Iarus. Kołorzyk. 65.
17:
Iſopus. Izop. 66.
18:
Ircos. Koſaciecz. 67.
19:
Iuniperus Iałowiecz. 67.
20:
Iringus. Mikołaiek. 68.
21:
Iperico.Swięteo, Iana ziele. 69.
22:
Iriſ Illirica. Fijołkowy korzeń. 69.
23:
De litera. K.
24:
Kantarides (ſą chrobaczy) 69.
25:
Kamphora. 70.
26:
Kalendula. Nogietek. 71.
27:
De litera. L.
28:
Lilium. Lilija. 71.
29:
Luppulus. Chmiel. 72.
30:
Lappaciū acutū. Kobyliſzcżaw. 72.
31:
Lactuca. Sałata. 73.
32:
Leuiſticus. Lubſzcżek. 74.
strona: +4
| Tabula generalis de Herbis. |
kolumna: a
Liſt.
1:
Liguſticum. Lubſzcżek. 75.
2:
Lauendula. Lauenda. 75.
3:
Laurcola. Wilcże łyko. 76.
4:
Lilium conualium. Lanka. 76.
5:
Lenticula. Rząſa. 77.
6:
Lens. Socżowicza. 77.
7:
Lilialis. 77.
8:
Liquiricium. Lakricija. 78.
9:
Lingua anis. Ptaſzy iezycżek. 78.
10:
Linaria. Matki Bożey len. 78.
11:
Lingna paſſerina. Sporzyſz. 79.
12:
De litera. M.
13:
Melliſa. Miodunka. 79.
14:
Milleſolium. Krwawnik. 80.
15:
Malua. Slaz. 80.
16:
Menta. Miętka. 81.
17:
Mellilotum. Noſtrzeg. 82.
18:
Matricaria. Maruna. 83.
19:
Maiorana. Maioran. 83.
20:
Marubium. Szańta 84.
21:
Moracelſi. Zorawiny. 85.
22:
Mercurialis. Szcżyr. 85.
23:
Mandragora. Pokrzyk. 86.
24:
Matriſilua. 87.
25:
Melon. Malon. 88.
26:
Meu. Oleſzaik. 88.
27:
Morſus galline. 88.
28:
Mumia. 89.
29:
De litera. N.
30:
Naſturtiū ortulanū. Rzeżucha. 89
31:
Naſturcium aquaticum. Wodna
32:
rzeżucha. 90.
33:
Nigella. Kakolicza. 91.kolumna: b
Liſt.
1:
Nenufar. Grzybienie. 91.
2:
Nareiſcus. Złotogłow. 92.
3:
Napellus. Omieg. 93.
4:
De litera. O.
5:
Origanum. Lebioika. 93.
6:
Oculus bouis. Wołowe oka. 94.
7:
Oculue corui. Wronie oko. 94.
8:
Opiom. 54.
9:
Os mundi. Stniſowe proro. 95.
10:
Os de corde cerui. Koſć z ſercza
11:
Ieleniego. 95.
12:
Olus. Gir. 95.
13:
Oſtrus oſtrucium. 96.
14:
De litera. P.
15:
Piretrum. 96.
16:
pionia. Piwonija. 97.
17:
Petroſilinum. Piotruſzka. 98.
18:
polipodium. Paprotka. 98.
19:
Paritaria. Nocz y dzień. 99.
20:
portulata. Kurza noga. 99.
21:
Pulegium. Poley. 100.
22:
porrum. Luk. 101.
23:
Pentaſſilon. Pięciornik. 102.
24:
pipinella. Biedrzeniecz. 103.
25:
Papauer. Mak. 103.
26:
populus. Topola. 104.
27:
Paſtinaca ſilueſtr. Paſternak. 104.
28:
paſtinaca do meſ. Paſternak. 105.
29:
Pallaciū lepor. pałac zaięczi. 105.
30:
panis porcinus. Obraſki. 106.
31:
Pes corinnus. Sturzeſz. 107.
32:
pes rolūbinꝰ. Gołębia noga. 107.
33:
Piſtacca ſiſtica. 107. | + iiij |
strona: +4
| Tabula generalis de Herbis. |
kolumna: c
Liſt.
1:
Platanus. Iawor. 108.
2:
Pellicinus. Wilcży groch. 108.
3:
Paucedamū. Wſzywy kopr. 109.
4:
Perficus. Brzoſkinia. 110.
5:
Perſoliata, Pepkowe ziele. 111.
6:
Pſilium. 111.
7:
Palma. Dłoń Kriſtowa. 112.
8:
Piperata. Pięprzycżka. 112.
9:
Paſſule. Greczkie wino. 112.
10:
Pes milui. Kania noga. 112.
11:
Premorſa. Cartowo ziobro. 113.
12:
Piloſella. Koſmacżek. 113.
13:
Perſicaria. Rdeſt. 114.
14:
Pulicari. Płeſznik. 114.
15:
Poligonia. Szcżotki. 114.
16:
Pinea. Soſna 115.
17:
Piruia. Gruſzcżycżka. 116.
18:
De litera. Q.Quercus. Dąb. 116.
19:
De litera. R.
20:
Roſa. Roża. 115.
21:
Raſſanus. Rzodkiew. 116.
22:
Radix. Korzeń Chrzanowy. 117.
23:
Ruta. Ruta. 117.
24:
Rozmarinus. Rozmarin.118.
25:
Rapa. Rzepa. 119.
26:
Ribes. Maliny. 120.
27:
Rubea tinctorū. Marzana
28:
więtſza. 120.
29:
Rubus. Ieżyny. 121.
30:
Roſtrum poręmū. Pepawa. 122.
31:
De litera. S.
kolumna: d
Liſt.
1:
Solatrum. Pſinki. 122.
2:
Spinachia. Szpinak. 123.
3:
Silermōtanū. Czarnogłow. 123.
4:
Sinapis. Gorcżycza. 124.
5:
Squinantum. 125.
6:
Serpentaria. Węzownik. 126.
7:
Satirion. Liſie iayka. 126.
8:
Sticados citri. Koczenki
9:
żołte 127.
10:
Sticados arabicum. Koczenki
11:
z Arabijey. 128.
12:
Sparagꝰ. gromowekorzenie. 129
13:
Sauina. Szawina. 129.
14:
Semperuiua. Roſchodnik. 130.
15:
Squillā. Czebula zamorzka. 130.
16:
Sambucus. Bez. 133.
17:
Salix. Wirzba. 134.
18:
Saxifraga. Lamikamień. 134.
19:
Seolopendria. Ieleni ięzyk. 135.
20:
Seabioſa. Polnadrijakiew. 136.
21:
Saluia. Szałwija. 136.
22:
Spicanardi. 137.
23:
Spica celtica. 134.
24:
Serpillū. Macierza duſzka. 134.
25:
Sandix. Vrzet. 139.
26:
Samſucus. 139.
27:
Senecion. Przymiot. 140.
28:
Simphieum. 140.
29:
Soldanella. 141.
30:
Sertula. 141.
31:
Spongia marina. Morzkie
32:
bdły. 141.
33:
Spatula ſetida. Pałki. 142.
34:
Sapo. Mydło. 142.
35:
Saturegia. Cżąbr. 143.
strona: +5
| Tabula generalis de Herbis. |
kolumna: a
Liſt.
1:
Staphiſagria. 143.
2:
Stercus. Layno. 143.
3:
De litera. T.
4:
Tapſꝰ barbatꝰ. Dziewanna. 144.
5:
Tormentilla. Kurza noga. 145.
6:
Titimallꝰ. Romanowo ziele. 146.
7:
Timus. Dzięcielina. 146.
8:
Trifolium. Konik. 147.
9:
Tribulus. Oſeth. 147.
10:
Tenacetum. Wrotycż. 148.
11:
Turbik. 148.
12:
Tela aranee. Palecżyna. 149.
13:
De litera. V.
kolumna: b
Liſt.
1:
Viole. Fijołki. 149.
2:
Virga paſtoris. Polna ſzcżeć. 150.
3:
Vſnea. Mech. 150.
4:
Valeriana. Kozłek. 151.
5:
Vrtica. Pokrzywa. 152.
6:
Verbena. Koſzyſzcżko. 152.
7:
Volubilis. Powey. 153.
8:
Vngula cababellina. Końſkie.
9:
kopyto. 154.
10:
Virgaaurea. Wężowe ziele. 154.
11:
Viſcus. Iemioła. 154.
12:
Vinū agreſte. Wino płone. 155.
13:
Wino białe. 156.
14:
O Wodkach z zioł rozmagithych. Y o moczy
15:
gich. A oſobliwie o thych: ktorich Doctorowie
16:
vzywaią wrozmagitych niemoczach ludzkich
kolumna: a
Liſt.
1:
Wodka Ałunowa. 1. 3.
2:
Wodka Anyżowa. 2. 3.
3:
Wodka Boragowa. 3. 3.
4:
Wodka Biedrzeńczowa. 4. 4.
5:
Wodka Bzoweo Kwiatu. 5. 4.
6:
Wodka Bukwiczowa. 6. 4.
7:
Wodka Babcżana. 7. 4.
8:
Wodka Balſamowa. 8. 4.
9:
Wodka Czelidonijowa. 9. 5.
10:
Wodka Cżarneo korzenia. 10. 5.
11:
Wodka Chmielu płoneo. 11. 5.
12:
Wodka Chebdowa. 12. 5. kolumna: b
Liſt.
1:
Wodka Czenturzijowa. 12. 5.
2:
Wodka Dziewannowa. 13. 5.
3:
Wodka Dębowa. 14. 6.
4:
Wodka Fijołkowa. 15. 6.
5:
Wodka Grzybieniowa. 16. 6.
6:
Wodka Gromoweo korzenia. 17. 6.
7:
Wodka Izopowa. 18. 6.
8:
Wodka Ielenich lezykow. 19. 6.
9:
Wodka Koſaćczoweo korze. 20. 6.
10:
Wodka Koſtywałowa. 21. 6.
11:
Wodka Kurzey nogi ziela. 22. 7.
12:
Wodka Kaniey przędze. 23. 7.
strona: +5
| O Wodkach z zioł palonych. |
kolumna: c
Liſt.
1:
Wodka Lawendowa. 24. 7.
2:
Wodka Lactucżana. 25. 7.
3:
Wodka Lancżana. 26. 7.
4:
Wodka Lamikamieniowa. 27. 7.
5:
Wodka Mioduncżana. 28. 7.
6:
Wodka Macierzey duſzki. 29. 7.
7:
Wodka Michunkowa. 30. 8.
8:
Wodka Miecżowa. 31. 8.
9:
Wodka Mietcżana. 32. 8.
10:
Wodka Matki bozey włoſek. 33.
11:
Wodka Maioranowaa. 34. 8.
12:
Wodka Mikołaykowa. 35. 8.
13:
Wodka Maku białego. 36. 8.
14:
Wodka Omanowa. 37. 9.
15:
Wodka Piołynowa. 38. 9.
16:
Wodka pſinkowa. 39. 9.
17:
Wodka Pozimkowa, 40. 9.
18:
Wodka paraliżoweo ziela. 41. 9.
19:
Wodka Polney ruty. 42. 9.
20:
Wodka polney drijakwie. 43. 9.
21:
Wodka Podroznikowa. 44. 10.
22:
Wodka pigwiana. 45. 10.
23:
Wodka Pſilij. 46. 10.
24:
Wodka przęſikowa. 47. 10.
25:
Wodka Paprociana. 48. 10.
26:
Wodka Ruciana. 49. 10.
27:
Wodka Rumienkowa. 50. 10.
28:
Wodka Rozmarinowa. 51. 10.
29:
Wodka Rożana. 51. 11.
30:
Wodka Roiownikowa. 52. 11.
31:
Wodka Rzodkwiana. 53. 11.
32:
Wodka Rozchodnikowa. 54. 11.
33:
Wodka Slazu wyſokieo. 55. 11.
34:
Wodka Skocżkowa. 56. 11.
35:
Wodka Sporzyſzowa. 57. 11.
strona: +5
kolumna: d
Liſt.
1:
Wodka Swiecżkowa. 58. 12.
2:
Wodka Szcżyrowa. 59. 12.
3:
Wodka Szałwijowa. 60. 12.
4:
Wodka Szcżotkowa. 61. 12.
5:
Wodka Szafranneo kwia. 62.
6:
Wodka Trawowa. 63. 12.
7:
Wodka Trłycżowa. 64. 12.
8:
Wodka Wołoweo iezyku. 65. 12.
9:
Wodka Wierzbowa. 66. 12.
10:
Wodka Winna. 67. 13.
11:
Wodka Winnych ſkorek. 68. 13.
12:
Wodka Włoſkieo kopru. 69. 13.
13:
Wodka Wyſokieo ſlazu. 70. 13.
14:
Wodka Iałowczowa. 71. 13.
O Oleykoch.Liſt.
15:
Olelek Rożany. 22.
16:
Oleiek Lilijowy. 22.
17:
Oleiek Rumienkowy. 22.
18:
Oleiek Migdałowy. 22.
19:
Oleiek Piołynowy. 22.
20:
Oleiek Z żołtkow iaiecżnych. 22.
21:
Oleiek Z czegły. 22.
22:
Oleiek Koprowy. 23.
23:
Oleiek przeciw powietrzu. 23.
24:
Oleiek barzo woniaiączy. 23.
25:
Petroleum. 23. grafika
strona: +6
1:
O ziołach Zamorzkich/ Y o rozmagitem na=
2:
ſieniu/ y o inſzych rzeczach ku lekarzſtwam
3:
przyſluſzączych. Ktore ſie za morzem
4:
rodzą: y tu v nas.
kolumna: a
Liſt.
1:
Aloes. Halena. Liſt. 2.
2:
Agaricus. Modrzewowa gębła. 3.
3:
Coloquintida. Czebula, albo
4:
Iabłko zamorzkie. 3.
5:
Caſſiaſiſtula. 3.
6:
Euforbium. 3.
7:
Emblici, y o Mitrabolaniech. 4.
8:
Manna. 4.
9:
Reubarbarum. 4.
10:
Seamonea. 5.
11:
Senes. 5.
12:
Tamarindi. 5.
13:
Czukier. 6.
14:
Cinamon. 6.
15:
Cardamomum. 7.
16:
Crocus. Szafran. 7.
17:
Galanga. Gałgan. 7.
18:
Muſzkatowy kwiat. 10.
19:
Nuxmuſcata. Muſzkat. orzech. 10.
20:
Piper. Pierż. 10.
21:
Reuponticum. 11.
22:
O Sandacch. 11.
23:
O Lepie. 11.
24:
Zinziber. Imbier. 12.
25:
Amigdale. Migdały. 12.
26:
Citonia: Pigny. 13.
27:
Caparris. Kapari 13.
28:
Caſtanee. Kaſztany. 14.
29:
O Figach. 14.kolumna: b
Liſt.
1:
O Szyſzkach. zamozkich. A. 15.
2:
Iuiube z Sebeſten. 15.
3:
Pruna Damaſcina. Węgierzkie
4:
ſliwki. 15.
5:
Anizium. Anyż. 16.
6:
Laurus. Bobek. 16.
7:
Cubebe. Kubeby. 16.
8:
Faba. Bob. 17.
9:
Fenum grecum. 17.
10:
Semenlini. Lniane naſienie. 17.
11:
Lupinus. 17.
12:
Milium. Proſo. 18.
13:
Nux vſualis. Orzechy włoſkie. 18.
14:
Auellana. Laſkowe orzechy. 19.
15:
Neſpilum. Neſzpuły. 19.
16:
Pomū citri. Citrowe iabłka. 19.
17:
Dactillus. Dactilli. 20.
18:
Malus granatum. 20.
19:
Cinus alba. Wiſnie białe. 21.
20:
O robus. Ptaſza wyka. 21.
21:
Oliwa, Oliwki z Oliwą. 22.
22:
Pomagrana. 22.
23:
Poma. Iabłka. 23.
24:
Pira. Gruſzka. 23.
25:
Ordeum. Ięcżmień. 24.
26:
Auena. Owies. 24.
27:
Triticum: Pſzeńcza. 24.
28:
Riſum. Riż. 25.
29:
Kamphora. 25.| O ziołach Zamorzkich. |
kolumna: c
Liſt.
1:
Dragant. 26.
2:
Gumi arabicum. 26.
3:
Laudanum. 27.
4:
Maſtix. Maſtyka. 27.
5:
Mirra. 27.
6:
Picca ſtue Pix. Smoła. 28.
7:
Reſina. Zywicza. 28.
8:
Storax. 28.
9:
Terpentina. Modrzewowa
10:
żywicza. 29.
11:
Sarcocolla. 29.
12:
Sandaraca. 30.
13:
Sanguis draconis. 30.
14:
Serapinum. 31.
15:
Olibanum. Kadzidło. 31.
16:
Galbanum. 33.
17:
Aurum. Złoto. 34.
18:
Argentum. Srebro. 34.
19:
Argentū viuū. Srebro żywe. 35.kolumna: d
Liſt.
1:
Alumen. Hałun. 35.
2:
Bolus armenus. 36.
3:
Ceruſa. Blaywas 36.
4:
Cementum. Wapno. 36.
5:
Vitrum. Sćkło. 37.
6:
Litargirrum. 37.
7:
Lapis lazuli. 3.
8:
Sulſur. Siarka. 38.
9:
Sal. Sol 38.
10:
Tartarus. Wainſztan. 39.
11:
Antimonium. Szpiſglas. 39.
12:
Vitrioleū. Koperwaſer. 39.
13:
Viridtes. Grinſzpan. 40.
14:
Arſenicum. 40.
15:
Sal nitrum. Saletra. 41.
16:
Sal armoniacum. 41.
17:
Tucia. 41.
18:
Amidum. Krochmał. 41.
19:
Cantabrum. Otreby. 42.
20:
O rzeczach zywych/ Ku lekarzſtwam ſlu=21:
zączych/ Iako o Zwierzętach/ o Pta
22:
czech/ y o Ribach.
kolumna: c
Liſt.
1:
Agnus. Baranek. 1.
2:
Aties. Baran. 2.
3:
Aper. Kiernoz. 3.
4:
Aſinus. Oſieł. 4.
5:
Vacca. Krowa. 4.
6:
Lac. Mleko. 4.
7:
Butirum. Maſlo. 5.
8:
Caſeus. Syr. 5.
9:
Syrzyſko. 5. kolumna: d
Liſt.
1:
Bos. Woł. 5.
2:
Capra. Koza. 5.
3:
Canis. Pies. 6.
4:
Cattus. Kot. 6.
5:
Camellus. Wielbłąd. 7.
6:
Caſtor. Bobr. 7.
7:
Ceruus. Ieleń. 8.
8:
Damma. Lani. 8.
9:
Dammula. Dzika koza, 9.
strona: +7
| O rzeczach zywych ku lekarſtwam ſlazączych. |
kolumna: a
Liſt.
1:
Cuniculus. Krolik. 9.
2:
Daxus vel Taxus. Ialwiecz. 9.
3:
Equus. Koń. 9.
4:
Hericius. Ież. 10.
5:
Caper. Kozieł. 10.
6:
Leo. Lew. 11.
7:
Lepus. Zaiącz. 11.
8:
Lupus. Wilk. 12.
9:
Muſtella. Laſicza. 12.
10:
Mulus. Muł. albo Mulicza. 12.
11:
Taurus Byk. 12.
12:
Vitulus. Cielę. 13.
13:
Vrſus. Niedzwiedz. 13.
14:
Vulpis. Lis. albo Liſzka. 13.
15:
Talpa. Kret. 14.
16:
Mus. Myſz. 14.
17:
Lacerta. Iaſzcżorka. 14.
18:
Rana. Zaba. 15.
19:
Scorpio. Niedzwiadek. 15.
20:
Multipes. Stonog. 15.
21:
Tinea. Mol. 16.
22:
Pidiculus. Weſz. 16.
23:
Pulex. Pchła. 16.
24:
O Ptaczech.
25:
Aquilla. Orzeł. 17.
26:
Acripiter. Iaſtrząb. 17.
27:
Anas. Kacżka. 17.
28:
Anſer. Ges. 18.
29:
Gallus. Kur. 18.
30:
Gallina. Kokoſz. 19.
31:
Capo. Kapłon. 19.
32:
Galline oua. Kokoſze iaycza. 19.
33:
Ciconia. Bocian. 20.
34:
Columbus. Gołąb. 20.kolumna: b
Liſt.
1:
Palumbus. Grzywacz. 21.
2:
Pauo. Paw. 21.
3:
Paſſer. Wrobl. 22.
4:
Perdix. Kuropatwa. 22.
5:
Cornix. Gawron. 22.
6:
Falco. Sokoł. 23.
7:
Cuculus. Kukołka. 23.
8:
Alauda. Skowronek. 23.
9:
Noctua. Sowka. 24.
10:
Mirundo. Iaſkołka. 24.
11:
Grus. Zoraw. 25.
12:
Merula. Drozd. 25.
13:
Nocticorax. Lelek. 25.
14:
Pica. Sroka. 25.
15:
Tuxtur. Synogarlicza. 26.
16:
Vpupa. Dudek. 26.
17:
Vultur. Sęp. 26.
18:
Veſpertilio. Nietoperz. 27.
19:
Apis. Pcżoła. 27.
20:
Mel. Miod. 27.
21:
Cera. Woſk. 29.
22:
Veſpa. Oſſa: 28.
23:
Muſce. Muchy. 28.
24:
Culex. Komor. 29.
25:
O Ribach.
26:
Anguilla. Węgorz. 29.
27:
Allec. Sledz. 30.
28:
Aranea marina. Paiąk morzki. 30.
29:
Lampredula. 30.
30:
Cancer. Rak. 30.
31:
Cetus. Wielorib. 30.
32:
Conche. Slimaki. 31.
33:
Cochlce. Slimaki ziemne. 32.
34:
Conger. Ieſt riba Morzka. 32.| O Ribach rozmagitych. |
kolumna: c
Liſt.
1:
Cocodrillus. Liſt. 32.
2:
Draco nacinꝰ. Smok morzki. 33.
3:
Delphin. 33.
4:
Eſtinis. 33.
5:
Echyni. 34.
6:
Erox. 34.
7:
Ezox. Ieſioſtr. 35.
8:
Felchus. et Galata. 35.
9:
Gardus. 35.
10:
Lepꝰ marinꝰ. Zaiącz morzki. 36.
11:
Lucius. Szcżuka. 36.
12:
Murix. 37.
13:
Mulus. 37.
14:
Oſtrea. 37.
15:
Purpura. 38.
16:
Sepia. 38.
17:
Scorpio. Scolopendra.
18:
Niedzwiadek Morzki. 39.
19:
Stincus. 39.
20:
Teucha. Piſkorz. 40.
21:
Timus. 40.
22:
Vranoſcopus. 40.
23:
Lis morzki. 40.
24:
Karp. 41.
25:
O Karaſiu y o Dubielu. 41.
26:
Kieſzcż. 41.
27:
Płocicza 41.
28:
Iaſicz. 41.
29:
Kleń y Vkleia 42.
30:
Okun. 42.
31:
Iażdż. 42.
32:
Sedak. 42.
33:
Kiełb. 43.
34:
Sliż. 43.
35:
Czerta. 43.kolumna: d
Liſt.
1:
Sum. 43.
2:
Mientus. 43.
3:
Minog. 43.
4:
Lin. 44.
5:
Loſos. 44.
6:
Pſtrąg. 44.
7:
Lipień. 45.
8:
Capitulum. 120. Y oſtatnie o przy
9:
rodzeniu Ribiem. 45.
10:
O Kamienioch dro= 11:
gich. Na wiele rze
12:
czy potrzebnych.
kolumna: d
Liſt.
1:
Adamas. 46.
2:
Agatas. 46.
3:
Alabandina. 47.
4:
Alabaſter. 47.
5:
Allectorius. Kapłoni. 47.
6:
Ametiſt. 47.
7:
Aquille lapis. 48.
8:
Auricalcum. Moſiądz. 48.
9:
Balagius. 49.
10:
Bezaar. 49.
11:
Borax. 49.
12:
Carbuntulus. 49.
13:
Celidonius. 50.
14:
Celonites. 50.
15:
Criſolectrus. 50.
16:
Criſolitus. 51.
17:
Criſtallus. 51.
18:
Cinnabar. 51.
19:
Corallus. 51.
strona: +8
| O Kamſenioch rozmagitych. |
kolumna: a
Liſt.
1:
Cuprum. Miedz. 52.
2:
Cinis. Popioł. 52.
3:
Ematites. 52.
4:
Ferium. Zelazo. 53.
5:
Gagatek. 53.
6:
Granatus. 53.
7:
Gelacies. 54.
8:
Iacincius. 54.
9:
Iaſpis. 54.
10:
Karabe. Burztyn. 54.
11:
Lapis lazuli. Lazur. 55.
12:
Magnes. 55.
13:
Magneſia. 56.kolumna: b
Liſt.
1:
Marmor. 56.
2:
Margarite. Perły. 56.
3:
Pumex. 57.
4:
Rubcus. 57.
5:
Safirus. 57.
6:
Smaragdus. 57.
7:
Silex Krzemień. 58.
8:
Tegula. Dachowki. 58.
9:
Topazion. 58.
10:
Veſiet et molaris. 59.
11:
Spongia marina. 59.
12:
Zignites. 59.grafika
strona: 8v
grafika1:
PONDERA
2:
medicinalia ſic ſenbūr.
3:
Libra. 18. 1.
4:
Libra media. 18. 62
5:
Uncia ż.j.
6:
Uncia media. z. 5.
7:
Dragma. 3.
8:
Dragma media. 3. 5.
9:
Scropulus. 9
10:
Scropulusmedius 9. 5.
11:
Stanum. S
12:
Manipulus. .
13:
Ańa. equaliter.grafika
14:
Regeſtr ten ktoriſmy wam przodkiem połozili
15:
telko głowny rozdział wſzytkich zioł kthore ſą w thych kxięgach w ſobie
16:
zawiera, Zdało ſie nam (acżkolwizk z wielka praczą naſzą) Regeſtr na
17:
wſzelkie niemoczy, ktore lekarzſtwem tich zioł bywaią vzdrowiony: wam
18:
przyłożyć. Ktoriſz regeſtr ieſt dla łacneo nalezienia ktoreykolwiek nie=
19:
moczy/ ā on richło vkaże lekarzſtwa przeciw niemoczam rozma=
20:
gitym.
Gdzieſz ty obacżywſzy taką pilnoſć naſzę/ tego przod=
21:
kiem wdzięcżen będzieſz/ y nam za to będzieſz dziękował.
22:
Miey ſie dobrze.
kolumna: a
1:
Parchy leczy 2:
na głowie.
3:
Liſt. 1. C.
4:
Liſt. 2. A.
5:
Liſt. 3. H.
6:
Liſt. 5. Cap. 7. D.
7:
Liſt 8. D.
8:
Liſt 16. nad H.
9:
Liſt. 40. Cap. 58. E.
10:
Liſt. 43. Cap. 63. C.
11:
Liſt. 70. B.
12:
Liſt. 116. H.
13:
Liſt. 117. Cap. 195. G.
14:
Liſt. 122. D.
15:
Liſt. 125. I.
16:
Liſt. 127. Cap. 211. C.
17:
Liſt. 133. F.
18:
Liſt. 134. Cap. 218. F.
19:
Liſt. 136. A.
20:
Liſt. 143. Cap. 236. A.
21:
Liſt 144. N.
22:
Liſt. 146. Cap. 240. D
23:
Głowy łupie= 24:
nie oddala.
kolumna: b
1:
Liſt. 5. Cap. 7. E.
2:
Liſt. 20. E.
3:
Liſt. 43. Cap. 63. C.
4:
Liſt. 45. E.
5:
Na głowie 6:
ſtrupy lecży.
7:
Liſt. 6. C.
8:
Liſt. 20. Cap. 28. D.
9:
Głowę y ięzy 10:
czek czyſci.
11:
Liſt. 143. Cap. 236 A.
12:
Głowie boleſc 13:
czyni.
14:
Liſt. 5. Cap. 7. G.
15:
Liſt. 16. A.
16:
Liſt. 33. C.
17:
Liſt. 50. Cap. 74. F.
18:
Liſt. 102. P.
19:
Liſt. 109. Cap. 178 A
20:
Liſt. 133. Cap. 217.
21:
B. D.
22:
Liſt. 156. F.kolumna: c
1:
Głowną bo=2:
leſc oddala.
3:
Liſt. 18. Cap 25. EF.
4:
Liſt. 18. Cap 25. F.
5:
Liſt. 26. K.
6:
Liſt. 28. F.
7:
Liſt. 48. D.
8:
Liſt. 48. Cap. 70. C.
9:
Liſt. 52. Cap. 77. F.
10:
Liſt. 58. E.
11:
Liſt. 63. Cap. 98. D.
12:
Liſt. 67. E.
13:
Liſt. 77. C.
14:
Liſt. 82. N.
15:
Liſt. 82. Cap. 131. D.
16:
Liſt. 96. C.
17:
Liſt. 104. Cap. 167. I.
18:
Liſt. 109. Cap. 178 D
19:
Liſt. 111. Cap. 181 B
20:
Liſt. Cap. 194. E. K.
21:
Liſt. 119. I.
22:
Liſt. 120. Cap. 200. G.
23:
Liſt. 124. H.
24:
Liſt. 125. I.
25:
Liſt. 133. Ca. 217.| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 138. Cap. 225. B
2:
Liſt. 144. F.
3:
Liſt. 149. Cap. 251. C.
4:
Liſt. 154. B.
5:
Boleſc głowy 6:
z zimney przy=
7:
czyny oddala.
8:
Liſt. 89. Cap. 142. C.
9:
Liſt. 127. Cap. 212. E.
10:
Boleſc głowy 11:
z gorączey przy
12:
czyny vſmie=
13:
rza yoddala.
14:
Liſt. 39. Cap. 57. E.
15:
Liſt. 72. Cap. 113. D.
16:
Liſt. 92. C. D.
17:
Liſt. 95. D.
18:
Liſt. 100. L
19:
Liſt. 117. Ca. 197. Bv
20:
Liſt. 122. Cap. 204. C.
21:
Liſt. 149. Cap. 250. A.
22:
Liſt. 150. I.
23:
Liſt. 153. Ca. 257. d. F.
24:
Boleſc poł gło= 25:
wną oddala.
26:
Liſt. 35. G.
27:
Liſt. 84. M.
28:
Liſt. 139. Cap. 227. G.
29:
Na głowie ro= 30:
ſci włoſy.
kolumna: e
1:
Liſt. 15. Cap. 21. E.
2:
Liſt. 16. nad H.
3:
Liſt. 20. G.
4:
Liſt. 27. C.
5:
Liſt. 27. Cap. 37. L.
6:
Liſt. 33. D.
7:
Liſt. 117. Cap. 195. G.
8:
Liſt. 137. N.
9:
Liſt. 137. Ca. 223. c. K.
10:
Liſt. 144. M.
11:
W głowie ra= 12:
ny leczy.
13:
Liſt. 18. Cap. 25. B.
14:
Liſt. 37. G.
15:
Liſt. 61. B.
16:
Głowę vczy= 17:
ſcic.
18:
Liſt. 20. nad C.
19:
Liſt. 27. Cap. 37. C.
20:
Liſt. 30. M. C.
21:
Liſt. 33. D.
22:
Liſt. 46. G.
23:
Liſt. 48. D.
24:
Liſt. 48. C.
25:
Liſt. 83. Cap. 133. E.
26:
Liſt. 84. M.
27:
Liſt. 91. I.
28:
Liſt. 96. Cap. 156. E.
29:
Liſt. 107. G.
30:
Liſt. 117. Cap. 197. B.
31:
Liſt. 136. Cap. 222. F.
32:
Liſt. 143. Cap. 236. A.
33:
Do głowy dy=kolumna: f
1:
mom wſtępo
2:
wac broni.
3:
Liſt. 28. C.
4:
Głowy mdłoſc 5:
czyni.
6:
Liſt. 28. F.
7:
Mozg poſila y 8:
głowę.
9:
Liſt. 29. Cap. 40. F.
10:
Liſt. 60. Ca. 92. C.
11:
Liſt. 117. Cap. 197. B.
12:
Liſt. 119. I.
13:
Liſt. 128. Cap. 212. F.
14:
Liſt. 137. Cap. 223. G.
15:
Liſt. 141. Cap. 231. C.
16:
Gorączoſc gło= 17:
wy odeymuie.
18:
Liſt. 71. E.
19:
Liſt. 92. N.
20:
Liſt. 149. Cap. 250. A.
21:
Boleſcz głowy 22:
dzieciom vſmierza
23:
Liſt. 88. B.
24:
Z głowy ſluz 25:
wyciąga.
26:
Liſt. 115. Cap.
27:
W głowie ſzumienie oddala
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 94. Cap. 150. C.
2:
Liſt. 139. Cap. 227. I.
3:
Na wſzytki nie 4:
doſtatki głowne.
5:
Liſt. 128. Cap. 212. C.
6:
W głowie wil=7:
koſci trawi.
8:
Liſt. 137. Cap. 223. B.
9:
Liſt. 139. I.
10:
Z mozgu nie= 11:
cżyſtoſci wyciągnąć.
12:
Liſt. 13. M.
13:
Liſt. 13. Cap. 18. M.
14:
Liſt. 46. G.
15:
Liſt. 80. M.
16:
Liſt. 83. Cap. 133. E.
17:
Liſt. 96. Cap. 157. B.
18:
Liſt. 97. C.
19:
Liſt. 118. Cap. 197. B.
20:
Liſt. 124. Cap. 207. E.
21:
Liſt. 128. Cap. 212. C.
22:
Liſt. 143. Cap. 236. A.
23:
Zołzy ktore by= 24:
waią za vſzima roſpądza.
25:
Liſt. 9. G.
26:
Liſt. 12. K.
27:
Liſt. 12. Cap. 17. E.
28:
Liſt. 67. H.
29:
Liſt. 73. D.
30:
Liſt. 83. Cap. 132. F.
31:
Liſt. 125. F.
32:
Złą pamięc na 33:
prawia.
kolumna: b
1:
Liſt. 17. M.
2:
Liſt. 29. Cap. 40. F.
3:
Liſt. 77. F.
4:
Liſt. 95. Cap. 152. C.
5:
Liſt. 109. Cap. 178. C.
6:
Liſt. 125. G. H. R.
7:
Liſt. 138. Cap. 225. B.
8:
Gdyby ſie kto 9:
obiadł ſiemienia/ albo polewki zniego. A ſtąd
10:
by miał boleſć głowy.
11:
Liſt. 33. C.
12:
Z głowy wilko 13:
ſci flegmiſte wyſuſza.
14:
Liſt. 50. Cap. 74. C.
15:
Włoſy czyrni.
16:
Liſt. 48. E.
17:
Liſt. 62. E.
18:
Liſt. 85. H.
19:
Liſt. 121. Cap. 202. C.
20:
Liſt. 134. H.
21:
Liſt. 137. H. N.
22:
Rozum ſtra= 23:
czony przywracza.
24:
Liſt. 50. B.
25:
Liſt. 109. Cap. 178. C.
26:
Liſt. 110. H.
27:
Liſt. 112. B.
28:
Liſt. 155. E.
29:
Płec gładzi.
30:
Liſt. 52. P.
31:
Kroſti ktore bykolumna: c
1:
waią za vchem lecży.
2:
Liſt. 62. Cap. 96. E.
3:
Rozumu na 4:
chwilę pozbyć.
5:
Liſt. 65. G. R.
6:
Włoſam opa= 7:
dnąć niedopuſzcża.
8:
Liſt. 89. Cap. 143. B.
9:
Liſt. 137. Ca. 223 E K
10:
Mole kthorzy 11:
włoſy ſieką wypądza.
12:
Liſt. 36. C.
13:
Liſt. 43. Cap. 63. C.
14:
Pamięc kazi.
15:
Liſt. 104. Cap. 167. I.
16:
Włoſy zołthe 17:
vcżynić.
18:
Liſt. 121. E.
19:
Remę oddala
20:
Liſt. 40. B.
21:
Liſt. 47. I.
22:
Liſt. 61. Cap. 94. D.
23:
Liſt. 63. Cap. 98. B.
24:
Liſt. 66. Cap. 104. C.
25:
Liſt. 77. C.
26:
Liſt. 84. G.
27:
Liſt. 91. K.
28:
Liſt. 93. Ca. 149. B. E
29:
Liſt. 100 Ca. 163. E. b
30:
Liſt. 105. E.
31:
Liſt. 130. G.
32:
Liſt. 133. Cap. 217. C.| ‡ ij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 139. I.
2:
Liſt 141. Cap. 231. C.
3:
Liſt. 151. F.
4:
Guz na krczy= 5:
cży roſpądza.
6:
Liſt. 144. G.
7:
Włoſy iaſne 8:
cżyni.
9:
Liſt. 145. H.
10:
Zawraczanie 11:
głowy oddala.
12:
Liſt. 2. L.
13:
Liſt. 18. Cap. 25. F.
14:
Liſt. 28. L.
15:
Liſt. 50. B.
16:
Liſt. 89. Cap. 142. C.
17:
Liſt. 138. Cap. 225. B.
18:
Wſzam w gło 19:
wie być nie da.
20:
Liſt. 20. E.
21:
Liſt. 46. E.
22:
Wſzy ſie mnożą.
23:
Liſt. 5. Cap. 7. F.
24:
Na głowie le= 25:
cży wrzody wilgotne.
26:
Liſt. 62. Cap. 96. E.
27:
Liſt. Cap. 193. H.
28:
Gdy kto od pa 29:
mięci odeydzie.
30:
Liſt. 125. G. H. R.
31:
Na łupieze w 32:
głowie.
kolumna: e
1:
Liſt. 134. Cap. 218. F. grafika
2:
Głuchoſc oddala.
3:
Liſt. 1. G.
4:
Liſt. 48. I.
5:
Liſt. 48. Cap. 70. L
6:
Liſt. 76. D.
7:
Liſt. 133. L.
8:
Liſt. 137. Cap. 223 G
9:
W vſzu raba=10:
ki morzyć.
11:
Liſt. 1. H.
12:
Liſt. 24. G.
13:
Liſt. 46. D.
14:
Liſt. 46. Cap. 67. H.
15:
Liſt. 47. F.
16:
Liſt. 52. M
17:
Liſt. 61. Cap. 94. F.
18:
Liſt. 91. E.
19:
Liſt. 134. N.
20:
W vſzu roſpa= 21:
dliny goij.
22:
Liſt. 20. Cap. 28. D.
23:
Liſt. 153. Cap. 257. E.
24:
W vſzu piſzcze 25:
nie oddala.
26:
Liſt. 27. Cap. 37. K.
27:
Liſt. 39. D.
28:
Liſt. 47. F.
29:
Liſt. 72. F.
30:
Liſt. 134. G.
31:
Z vſzu ropękolumna: f
1:
cżyſci.
2:
Liſt. 79. Cap. 126. A.
3:
Liſt. 134. Ca. 218. M.
4:
Liſt. 155. Cap. 216. A.
5:
Na ociekłoſc vſzu.
6:
Liſt. 79. Cap. 116. A.
7:
W vchu roba 8:
ka czo gi zową Sko=
9:
rek: vmarza.
10:
Liſt. 110. C.
11:
Liſt. 118. T.
12:
W vſzu rany 13:
z kroſt lecży.
14:
Liſt. 151. Cap. 254. D.
15:
W vſzu boleſc 16:
oddala.
17:
Liſt. 7. Cap. 10. E.
18:
Liſt. 15. Cap. 21. D.
19:
Liſt. 20. L.
20:
Liſt. 21. G.
21:
Liſt. 33. Cap. 45. AB.
22:
Liſt. 39. Cap. 57. D.
23:
Liſt. 65. D.
24:
Liſt. 72. F.
25:
Liſt. 82. Cap. 131. C.
26:
Liſt. 84. Cap. 134. I.
27:
Liſt. 89. Cap. 142. C.
28:
Liſt. 99. N.
29:
Liſt. 101. G.
30:
Liſt. 104. Cap. 167.
31:
Liſt. 104. C.
32:
Liſt. 109. Cap. 178.| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 110. D.
2:
Liſt. 121. G.
3:
Liſt. 134. H.
4:
Liſt. 134. Cap. 218. K.
5:
Liſt. 139. Cap. 227. I.
6:
Opuchlinę w 7:
vſzu lecży.
8:
Liſt. 12. Cap. 17. B. grafika
9:
Z oczu bielmo 10:
y inſze makuły ſpądza.
11:
Liſt. 1. F.
12:
Liſt. 3. C.
13:
Liſt. 30. K.
14:
Liſt. 43. F.
15:
Liſt. 52. H.
16:
Liſt. 67. D.
17:
Liſt. 89. C.
18:
Liſt. 125. S.
19:
Oczam czyſcie 20:
nie y poſielnie.
21:
Liſt. 5. C.
22:
Liſt. 11. F.
23:
Liſt. 54. Cap. 80. F.
24:
Liſt. 60. Cap. 92. B.
25:
Liſt. 151. G.
26:
Przeciw mdło 27:
ſci wzroku.
28:
Liſt. 13. F.
29:
Liſt. 27. Cap. 37. K.
30:
Liſt. 30. H.
31:
Liſt. 51. Cap. 76. A.
32:
Liſt. 54. Cap. 80. F.
33:
Liſt. 60. Cap. 92. B.kolumna: b
1:
Liſt. 89. C.
2:
Liſt. 118. D. R.
3:
Liſt. 119. B. E.
4:
Liſt. 120. Cap. 200. G.
5:
Liſt. 133. D.
6:
Liſt. 134. Cap. 218. G.
7:
Liſt. 137. Cap. 223. F.
8:
Liſt. 143. K.
9:
Liſt. 146. D.
10:
Liſt. 147. B.
11:
Liſt. 153. F.
12:
Naprzeciw za 13:
ćmieniu ocżu.
14:
Liſt. 2. L.
15:
Liſt. 13. C.
16:
Liſt. 18. Cap. 25. D.
17:
Liſt. 30. N.
18:
Liſt. 51. Cap. 76. K.
19:
Liſt. 54. Cap. 80 F.
20:
Liſt. 60. Cap. 92. B.
21:
Liſt. 137. Cap. 223. F.
22:
Liſt. 146. D.
23:
Na oczy chore 24:
y mdłe: lekarzſtwo.
25:
Liſt. 51. Cap. 76. A.
26:
Liſt. 54. Cap. 80. F.
27:
Liſt. 89. C.
28:
Liſt. 98. D.
29:
Liſt. 146. D.
30:
Z oczu wilkoſc 31:
złą wyſuſza.
32:
Liſt. 5. Cap. 7. H.
33:
Liſt. 35. K.
34:
Zoczu makuły 35:
ſpądza wſzelkie.
kolumna: c
1:
Liſt. 52. H.
2:
Z oczu boleſc 3:
oddala.
4:
Liſt. 22. Cap. 30. F.
5:
Liſt. 25. G.
6:
Liſt. 26. K.
7:
Liſt. 28. B.
8:
Liſt. 34. Cap. 48. B.
9:
Liſt. 65. H.
10:
Liſt. 83. L.
11:
Liſt. 88. B.
12:
Liſt. 101. G.
13:
Liſt. Cap. 194. I. M.
14:
Liſt. 137. Cap. 223. F.
15:
Liſt. 145. D.
16:
Liſt. 154. E.
17:
Powiek opuch 18:
nienie roſpądza.
19:
Liſt. 68. Cap. 107. C.
20:
Na ięczmyk/ 21:
Y na opuchlinę pod
22:
ocżyma.
23:
Liſt. 15. Cap. 21. C.
24:
Zoczu ſwierzb 25:
ſpądza.
26:
Liſt. 27 Cap. 37 G.
27:
Liſt. 31. L.
28:
Liſt. 52. I.
29:
Z oczu nieczy 30:
ſtoſć y cżyrwonoſć
31:
ſpądza.
32:
Liſt. 70. D. Camphora
33:
Liſt. 95. D. | ‡ iij |
| Index |
kolumna: d
1:
Liſt. Cap. 194. N.
2:
Liſt. 118. M.
3:
Liſt. 134. Cap. 218. G.
4:
Liſt. 141. D.
5:
Liſt. 146. D.
6:
Liſt. 151. G.
7:
Gorączoſc z o= 8:
cżu odeymuie.
9:
Liſt. 70. D. E. campho
10:
Liſt. 95. D.
11:
Oczu ociekłoſc 12:
lecży.
13:
Liſt. 87. K.
14:
Wilkoſciam 15:
do ocżu płynąć broni.
16:
Liſt. 88. B.
17:
Na oczy pły= 18:
nącze lekarzſtwo.
19:
Liſt. 91. I.
20:
Liſt. 95. D.
21:
Liſt. 118. M.
22:
Wzrok zacmie 23:
wa.
24:
Liſt. Cap. 164. C.
25:
Liſt. 109. Cap. 178. A.
26:
Wzrok mdli.
27:
Liſt. 5. Cap. 7. H.
28:
Liſt. 7. Cap. 10. F.
29:
Liſt. 27. Cap. 37. I.
30:
Liſt. 100. F.
31:
Liſt. 109. Cap. 178. A.
32:
Lipkoſc z oczukolumna: e
1:
y ogień ſciąga.
2:
Liſt. 122. G.
3:
Luskę w oczu 4:
na białku zdziera.
5:
Liſt. 127. Cap. 211. F.
6:
Niedoſtatek w 7:
ſzelki w ocżu naprawia
8:
Liſt. 141. Cap. 231. A.
9:
Liſt. 147. B.
10:
Liſt. 148. Cap. 243. D.
11:
Oczy zagnoio 12:
ne wyſuſza.
13:
Liſt. 146. D.
14:
Twardoſc po= 15:
wiek roſpądza.
16:
Liſt. 145. D.
17:
Czyrwonoſc z 18:
ocżu ſpądza.
19:
Liſt. 1. F. grafika
20:
Na liczu trąd 21:
lecży.
22:
Liſt. 2. Cap. 3. C.
23:
Liſt. 4. Cap. 5. C.
24:
Liſt. 7. D.
25:
Liſt. 20. F.
26:
Liſt. 23. Cap. 31. F.
27:
Liſt. 24. F.
28:
Liſt. 27. Cap. 37. F.
29:
Liſt. 31. L.
30:
Liſt. 43. H.
31:
Liſt. 46. Cap. 67. E.kolumna: f
1:
Liſt. 50. C.
2:
Liſt. 61. Cap. 94. C.
3:
Liſt. 63. Cap. 98. E.
4:
Liſt. 76. A.
5:
Liſt. 91. M.
6:
Liſt. 96. Cap. 156. C.
7:
Liſt. 100. C.
8:
Liſt. 144. G.
9:
Rumianoſc 10:
licza cżyni.
11:
Liſt. 133. Cap. 217. D.
12:
Licze czudne 13:
vcżynić.
14:
Liſt. 12. Cap. 17. D.
15:
Liſt. 88. C.
16:
Sinoſc pod o= 17:
cżyma ſpądza.
18:
Liſt. 22..
19:
Liſt. 24. 7.
20:
Liſt. 83. Cap. 133. C.
21:
Na liczu bar=22:
wę ſtraczoną przy=
23:
wracza.
24:
Liſt. 133. D.
25:
Licze kroſtawe 26:
lecży.
27:
Liſt. 133. Cap. 217. A.
28:
Liſt. 136. C.
29:
Na liczu barwę czudną czyni.
30:
Liſt. 28. Cap.. H.
31:
Liſt. 39. C. | Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 52. P.
2:
Liſt. 82. L.
3:
Liſt. 133. D.
4:
Kroſty z licza 5:
białe ſpądza.
6:
Liſt. 53. G.
7:
Liſt. 59. K.
8:
Liſt. 76. A.
9:
Liſt. 156. C.
10:
Opuchlinę ro 11:
ſpądza pod ocżyma.
12:
Liſt. 39. Cap. 57. E.
13:
Na licze wę= 14:
grow pełne.
15:
Liſt. 71. Cap. 111. C.
16:
Liſt. 125. K.
17:
Na liczu kro= 18:
ſty cżyrwone goij.
19:
Liſt. 120. M.
20:
Liſt. 120. Cap. 200. C
21:
Na liczu trąd 22:
cżyni.
23:
Liſt. 5 Cap. 7. G.
24:
Piegi z licza 25:
y inſze ſzkaradoſci.
26:
ſpądza.
27:
Liſt. 14. I.
28:
Liſt. 15. Cap. 21. E.
29:
Liſt. 22. E.
30:
Liſt 67. F.
31:
Liſt. 70. D. Campho.
32:
Liſt. 76. A.kolumna: b
1:
Liſt. 91. D.
2:
Liſt. 93. C.
3:
Liſt. 97. Cap. 158. G.
4:
Liſt. Cap. 195. D.
5:
Liſt 120. I.
6:
Liſt 125. K.
7:
Liſt. 126. Cap. 209 B
8:
Liſt. 141. Cap. 231. A.
9:
Liſt. 144. L.
10:
Trąd biały z 11:
licza ſpądza.
12:
Liſt. 93. Cap. 140. B.
13:
Liſt. 121. H.
14:
Przeciw ogo= 15:
rzelinie.
16:
Liſt. 15. Cap. 21. E.
17:
Brodę richło 18:
vroſcić.
19:
Liſt. 2. B.
20:
Liſt. 27. Cap. 37. L.
21:
Liſt 127. Cap. 211. D grafika
22:
Krew z noſa 23:
pobudza.
24:
Liſt. 133. Cap. 217 B
25:
Krew z noſa 26:
płynączą ſtanowi.
27:
Liſt 28. H.
28:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
29:
Liſt. 38. A.
30:
Liſt. 62. B.
31:
Liſt. 65. A.kolumna: c
1:
Liſt. 70. C. Campho.
2:
Liſt. 80. Cap. 128. N.
3:
Liſt. 100. G.
4:
Liſt 101. Cap. 163. E
5:
Liſt. 115. B.
6:
Liſt. 118. S.
7:
Liſt. 130. Cap. 215. D.
8:
Liſt. 134. Cap. 218. H.
9:
Liſt. 151. Cap. 254. F.
10:
Naprzeciw za 11:
ciſnieniu cżeluſci/ Y
12:
dziurek wnoſie. Zową
13:
thy choroby Brancos
14:
et coriza.
15:
Liſt. 85. B.
16:
Liſt. 152. D.
17:
Otwiera zat 18:
kanie dziurek w noſie
19:
od mozgu.
20:
Liſt. 96. Cap. 157. B.
21:
Liſt. 128. Cap. 212. F.
22:
Liſt. 143. C.
23:
Liſt. 152. D.
24:
Bolączkę Can 25:
cer/ ktora bywa w no=
26:
ſie: lecży.
27:
Liſt. 10. Cap. 14. G.
28:
Liſt. 20. F.
29:
Liſt. 82. Cap. 131. A. grafika
30:
Smrod odda 31:
la z vſt.
32:
Liſt. 1. I. | ‡ iiij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 8. A.
2:
Liſt. 29. Cap. 40. H.
3:
Liſt. 52. Cap. 77. E.
4:
Liſt. 81. Cap. 130. C.
5:
Liſt 82. O.
6:
Liſt 110. E.
7:
Liſt. 115. Cap. 191. D
8:
Liſt. Cap. 193. C.
9:
Liſt. 148. C.
10:
Liſt 148. Cap. 244. A
11:
Na wargach
12:
Liſt. 14. M (kroſty goij
13:
Liſt. 25. Cap. 34. A.
14:
Liſt. 51. D.
15:
Vſt roſpadli 16:
ny y podniebienia goij
17:
Liſt. 10. Cap. 14. H.
18:
Liſt. 18. C.
19:
Liſt. 20. F.
20:
Liſt. 25. Cap. 34. A.
21:
Liſt. 29. Cap. 40. L.
22:
Liſt. 52. Cap. 77. D.
23:
Liſt. 85. I.
24:
Liſ. 100, C.
25:
Liſt. 102, Cap, 165, L,
26:
Liſt, Cap, 194, H
27:
Liſt, 117, Cap, 196, G
28:
Liſt. 140. Ca. 229. E.
29:
Rany goij w 30:
vſtach,
31:
Liſt, 67, Cap, 104, F
32:
Liſt. 153. A.
33:
Skazeniekolumna: e
1:
warg naprawia,
2:
Liſt, 51, D,
3:
Kroſty złe le= 4:
cży w vſciech
5:
Liſt, 30, F,
6:
Vſt ſpadałoſc 7:
dzieciom goij.
8:
Liſt, 33, Cap, 46, E,
9:
Vſt skrzywie 10:
nie naprawia.
11:
Liſt. 69. Cap. 109. D
12:
Liſt. 84. M.
13:
Liſt. 89. Cap. 142. C.
14:
Mowę ſtraczo 15:
ną przywracza.
16:
Liſt. 63. Cap. 98. D.
17:
Podniebienie 18:
w vſciech wyſuſza.
19:
Liſt. 96. Cap. 157. B.
20:
Od zagniłoſci 21:
vſt broni.
22:
Liſt. 102. Cap. 165 C
23:
Vſt zagniłoſc 24:
lecży.
25:
Liſt. 117. Ca. 196. G
26:
Liſt. 133. C.
27:
Rany w v= 28:
ſtach y na podnie=
29:
bieniu goij.
30:
Liſt. 121. Cap. 202 Akolumna: f
1:
Boleſc zębow 2:
oddala.
3:
Liſt. 2. Cap. 3. B,
4:
Liſt. 4. Cap. 5. K.
5:
Liſt. 5. Cap. 7. I.
6:
Liſt. 13. F.
7:
Liſt. 14. H.
8:
Liſt. 15. Cap. 21. D.
9:
Liſt. 18. Cap. 25. C.
10:
Liſt. 30. B.
11:
Liſt. 39. Cap. 57. H.
12:
Liſt. 46. Cap. 67. F.
13:
Liſt. 47. I.
14:
Liſt. 48. D.
15:
Liſt. 61. Cap. 94. G.
16:
Liſt. 65. E
17:
Liſt. 71. Cap. 111. B.
18:
Liſt. 76. B.
19:
Liſt. 80. H.
20:
Liſt. 80. Ca. 128. c. F.
21:
Liſt. 85. F. M.
22:
Liſt. 89. B.
23:
Liſt. 97. C. G.
24:
Liſt. 101. P.
25:
Liſt. 101. Cap. 164, L
26:
Liſt. 102. Cap. 165 B
27:
Liſt. 108. Cap. 176 C
28:
Liſt. 109. Ca. 178. F.
29:
Liſt. 110. Cap. k78. K
30:
Liſt. 115. Ca. 191 D.
31:
Liſt. Cap. 194. L.
32:
Liſt. 118. E
33:
Liſt. 124. Ca. 207. D.
34:
Liſt. 125. P.
35:
Liſt. 129. O.
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 143. Cap. 236. 1.
2:
Liſt. 145. C. H.
3:
Liſt. 146. Cap. 240 B
4:
Mięſo około 5:
zębow ſcieńcża.
6:
Liſt. Cap. 193. C.
7:
Dziąſla gdy 8:
komu gniją.
9:
Liſt. 10. Cap. 14. H.
10:
Liſt. 18. C.
11:
Liſt. 29. Cap. 40. L.
12:
Liſt. 51. D.
13:
Liſt. 69, Cap, 109, A
14:
Liſt, 133, G,
15:
Liſt, 153, A,
16:
Vmocznia 17:
zęby,
18:
Liſt, 18, C,
19:
Liſt, 29, Cap, 40, L,
20:
Liſt, 82, P,
21:
Liſt, 97, G,
22:
Liſt, 110, Cap. 178, K
23:
Liſt, Cap, 193, C,
24:
Liſt, 133. C,
25:
Oſkominy na 26:
zębiech oddala,
27:
Liſt, 100, I,
28:
Czyni zgrzy 29:
tanie ząb.
30:
Liſt, 40, Cap, 58, E,
31:
Do dziąſl 32:
wilkoſciā płnąć nie da.
kolumna: b
1:
Liſt, 62, C,
2:
ſmrod z dziąſl 3:
odeymuie,
4:
Liſt, 81, Cap, 130, C,
5:
Białe zęby 6:
vcżynić,
7:
Liſt, 82, P,
8:
Wyciąga nie 9:
cżiſtoſci z dziąſl,
10:
Liſt, 93, Cap, 149, C,
11:
Liſt, 148, C,
12:
Rany w dzią 13:
ſlach goij,
14:
Liſt, Cap, 193, C
15:
Dzięgna wy= 16:
ſuſza y lecży,
17:
Liſt, Cap, 194, L,
18:
Liſt 122, F,
19:
Dziąſla ſlabe 20:
vmocznia,
21:
Liſt, 133, C
22:
Liſt, 136, Cap, 222, C
23:
Liſt, 155, Cap, 261, A
24:
Broni zębom 25:
prochnąć,
26:
Liſt, 146, Cap, 240, B
27:
Dziąſla około 28:
ząb naprawia
29:
Liſt, 155, Cap, 261, Agrafika
kolumna: c
1:
Ięzyka ſpada 2:
nie lecży
3:
Liſt, 33, Cap, 46, C,
4:
Liſt, 66, Cap, 104, C
5:
Ięzyczek vpa 6:
dły podnoſi,
7:
Liſt, 47, I,
8:
Liſt, 85, B,
9:
Liſt, 119, L,
10:
Liſt, 124, Cap, 207 C,
11:
Liſt, 155, Cap, 261 A grafika
12:
Na ſzigi zolzy 13:
roſpądza.
14:
Liſt. 4 Cap. 5. K.
15:
Liſt. 125. F.
16:
Opuchlinę17:
ſzije lecży.
18:
Liſt. 105. G. grafika
19:
Gardla ochra 20:
pienie oddala.
21:
Liſt. 13. L.
22:
Liſt. 38. B.
23:
Liſt. 82. Cap. 131 B.
24:
Liſt. 138. Cap. 225. F.
25:
Liſt. 141. Cap. 231. C.
26:
Glinogorz le= 27:
cży dziatkam.
28:
Liſt. 68. Cap. 107. D.
29:
Slinogorz le | Index. |
kolumna: d
1:
cży wſzelkiemu.
2:
Liſt. 27. Cap. 37. C.
3:
Liſt. 47. H.
4:
Liſt. 52. Cap. 77. A.
5:
Liſt. 85. B. I.
6:
Liſt 117. Cap 195. H
7:
Liſt. 117. Cap. 196 O
8:
Przeciw ſucho 9:
ſci gardła
10:
Liſt. 78. Cap. 123. A.
11:
Przeciw zada= 12:
wieniu ktore bywa w
13:
gardle.
14:
Liſt. 85. I.
15:
Boleſc gardła 16:
oddala.
17:
Liſt. 89. Cap. 142. C.
18:
Gardło opu= 19:
chłe lecży.
20:
Liſt 99. O.
21:
Roſpadliny 22:
w gardle goij.
23:
Liſt. 100. C.
24:
Pod gardłem 25:
zołzy roſpądza.
26:
Liſt. 119. C.
27:
Liſt. 125. F.
28:
Bolączki w 29:
gardle lecży.
30:
Liſt. 143. Cap. 237. A
31:
Liſt. 144. B.kolumna: e
grafika
1:
W Pierſiach 2:
cięſzkoſć oddala.
3:
Liſt. 2. C.
4:
Liſt. 5. Cap. 7. K.
5:
Liſt. 7. E.
6:
Liſt. 7, Cap. 10. G. H
7:
Liſt. 20. Cap. 28 F.
8:
Liſt. 22. Cap. 30. F.
9:
Liſt. 44. Cap. 64. D.
10:
Liſt 66. Cap. 104. A.
11:
Liſt. 80. K.
12:
Liſt. 89. Cap. 142. D.
13:
Liſt. 113. Cap. 186. C.
14:
Liſt. 114. Cap. 189. B
15:
Liſt. 123. Cap. 205. F
16:
Liſt. 124, Cap. 206 A
17:
Liſt. 124. F.
18:
Liſt. 128. G,
19:
Liſt. 133. D.
20:
Liſt. 138. Cap. 225. F.
21:
Liſt. 150. K.
22:
Liſt. 150. 252. F
23:
Liſt. 154. C.
24:
Flegmę z pier 25:
ſi wywodźi.
26:
Liſt. 36. C.
27:
Liſt. 27. D.
28:
Liſt. 45. Cap. 66. A.
29:
Liſt. 66. C. E.
30:
wilkoſci zle z 31:
pierſi wywodzi.
32:
Liſt. 13. K.
33:
Liſt. 84. Cap. 134. K.kolumna: f
1:
Liſt. 137. Cap. 223 B
2:
Na ſkazone 3:
pierſi lekarzſtwo.
4:
Liſt. 84. Cap. 134. B.
5:
Pierſi y płuca 6:
cżyſci.
7:
Liſt. 84. Cap. 134. K.
8:
Liſt. 90. G.
9:
Liſt. 90. Cap. 144. B.
10:
Liſt. 101. Cap. 164 D
11:
Liſt. 110. Cap. 178. I
12:
Liſt. 136. F.
13:
Liſt. 140. Cap. 229 D
14:
Liſt. 143. A.
15:
Liſt. 149. D
16:
Liſt. 152. M.
17:
w Pierſiach le 18:
cży wrzedzienicze.
19:
Liſt. 31. Cap. 43. F.
20:
Mleko białem 21:
głowam w pierſiach
22:
rozpuſzcża z ſiadłe.
23:
Liſt. 33. Cap. 46. D.
24:
Liſt. 47. G.
25:
Liſt. 82. G.
26:
Pierſi białem 27:
głowam aby wielkie
28:
nie vroſly.
29:
Liſt. 34. Cap. 48. E.
30:
Liſt. 35. I.
31:
Twardoſc 32:
pierſi roſpądza.
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 37. D.
2:
Liſt. 69. Cap. 109. B.
3:
wrzedzienicze 4:
ktore bywaią v bia
5:
łych głow na pier
6:
ſiach lecży.
7:
Liſt. 65. I.
8:
Liſt. 149. Cap. 250. C.
9:
Pierſi potwier10:
dza.
11:
Liſt. 144. Cap. 64. E.
12:
Czyni wolnoſc 13:
oddychania.
14:
Liſt. 44. Cap. 64. E.
15:
Liſt. 68. G.
16:
Liſt. 78. Cap. 123. A.
17:
Liſt. 86. F.
18:
Liſt. 109. Ca. 178. G.
19:
Liſt. 110. Cap. 178 I
20:
Liſt. 112. Cap. 181. G.
21:
Liſt. 140. Cap. 229 D
22:
Liſt. 142. Ca. 234. B.
23:
Boleſc pierſi 24:
oddala.
25:
Liſt. 67. A.
26:
Liſt. 81. G.
27:
Liſt. 123. Cap. 215 A
28:
Liſt. 150. Ca. 252. F.
29:
w dychawiczę 30:
wpada.
31:
Liſt. 56. Cap. 85. K.
32:
Liſt. 122. E.kolumna: b
1:
Pierſi ociekłe 2:
paniam lecży.
3:
Liſt. 79. Cap. 126. A.
4:
Krew z pierſi 5:
płynączą ſtanowi.
6:
Liſt. 101. Cap. 164 N
7:
Suchoſc pier 8:
ſi oddala.
9:
Liſt. 103. Cap. 167. E
10:
Liſt. 78. Cap. 123. A.
11:
Pierſi odmięk 12:
cża.
13:
Liſt. 112. Ca. 184. A.
14:
Pierſiam na 15:
choroby zaſtarzałe.
16:
lekarzſtwo.
17:
Liſt. 117 Cap. 196. L.
18:
Pierſi zagrze 19:
wa.
20:
Liſt. 127. M.
21:
Pierſi zaciſnio 22:
ne otwarza.
23:
Liſt. 136. F.
24:
Pierſi y płuca 25:
poſila.
26:
Liſt. 153. Cap. 257. E.
27:
Flegmę z pier 28:
ſi lipką wywodzi.
29:
Liſt. 7. E.
30:
Liſt. 37. B.kolumna: c
1:
Liſt. 27. D.
2:
Liſt. 44. Cap. 64. D.
3:
Liſt. 66. C.
4:
Liſt. 84. Cap. 134. K.
5:
Liſt. 138. Cap. 225 H
6:
Liſt. 147. E.
7:
Liſt. 150. Cap. 252. F.
8:
Liſt. 152. E.
9:
W pierſiach z 10:
ſiadłą krew roſpądza
11:
Liſt. 7. E.
12:
Liſt. 47. G.
13:
Mleko w pier= 14:
ſiach mnoży.
15:
Liſt. 7. Cap. 10. I.
16:
Liſt. 51. Cap. 76. B.
17:
Liſt. 74. G.
18:
wrzod w pier= 19:
ſiach lecży, Ktori zo=
20:
wą Peripleumonija.
21:
Liſt. 150. K. grafika
22:
Płucz boleſc 23:
oddala.
24:
Liſt. 4. Cap. 4. D.
25:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
26:
Liſt. 67. A.
27:
Liſt. 123. Cap. 205 A
28:
Płuczam 29:
ſzkodzi.
30:
Liſt. 108 Cap. 176. F.
31:
Rany w 32:
płu= | Index. |
kolumna: d
1:
czach lecży.
2:
Liſt. 14. G.
3:
Liſt. 26. D.
4:
Liſt. 35. Cap. 50. E.
5:
Liſt. 116. K.
6:
Liſt. Cap. 193. B.
7:
Chropawoſc 8:
płucz gładzi.
9:
Liſt. 18. A.
10:
Liſt. 78. Cap. 123. A.
11:
Ropę z płucz 12:
cżyſci.
13:
Liſt. 38. A. E.
14:
Liſt. 66. C.
15:
Niemoczy w= 16:
ſzelkie płucz/ wątroby,
17:
y ſleziony lecży.
18:
Liſt. 108. B. C.
19:
Liſt. 116 K.
20:
Owrzedzenie 21:
płucz lecży.
22:
Liſt. 116. H.
23:
Liſt. Cap. 193. B.
24:
Krwią plwa= 25:
nie zaſtanawia.
26:
Liſt. 20. Cap. 28. B. F.
27:
Liſt. 24. Cap. 33. B.
28:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
29:
Liſt. 78. Cap. 123. A.
30:
Liſt. 79. Cap. 126. A.
31:
Liſt. 82. K.
32:
Liſt. 112. Cap. 184. A.
33:
Liſt. 115. Cap. 191. A.kolumna: e
1:
Liſt. 3. T.
2:
Liſt. 19. L.
3:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
4:
Liſt. 126. H.
5:
Liſt. 134, Cap. 218 D
6:
Liſt. 140. Cap. 229. F
7:
Liſt. 151. Cap. 254. F.
8:
Liſt. 155. Cap. 261 A.
9:
B. tudzieſz v białeo
10:
wina.
11:
Na Płuczach 12:
wrzod: zową gi Pleu=
13:
ra: lecży.
14:
Liſt. 3. K.
15:
Liſt. 105. D.
16:
Liſt. 150. K.
17:
Dychawiczę 18:
lecży.
19:
Liſt. 6. D.
20:
Liſt. 9. Cap. 13. D
21:
Liſt. 10. L.
22:
Liſt. 10. Cap, 14. F
23:
Liſt. 26. D.
24:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
25:
Liſt. 37. Cap. 54. B.
26:
Liſt. 40. Cap. 59 B.
27:
Liſt. 41. Cap. 60. G.
28:
Liſt. 54. G.
29:
Liſt. 58. Cap. 89. C.
30:
Liſt. 60. Cap. 82. G.
31:
Liſt 66. Cap. 10. 4. A.
32:
Liſt. 68. F.
33:
Liſt. 71. Cap. 112. D
34:
Liſt. 80. K.kolumna: f
1:
Liſt. 84. Cap. 134. B.
2:
Liſt. 109. Cap. 178 G
3:
Liſt. 124. Cap. 206 A
4:
Liſt. 125. V.
5:
Liſt. 133. G.
6:
Liſt. 147. C. E.
7:
Liſt. 152. H.
8:
Głos napra= 9:
wia.
10:
Liſt. 5. Cap. 7. K.
11:
Liſt. 14. Cap. 20. C.
12:
Liſt. 133. D. grafika
13:
Kaſzel iaki/ a 14:
z cżego kolwiek bę-
15:
dączy: oddala.
16:
Liſt. 3. I.
17:
Liſt. 5. Cap. 7. K.
18:
Liſt. 18. A.
19:
Liſt. 20. H.
20:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
21:
Liſt. 36. Cap. 52. B.
22:
Liſt. 40. Cap. 58. C.
23:
Liſt. 40. Cap. 59. B.
24:
Liſt. 41. Cap. 60. L.
25:
Liſt. 69. Cap. 109. A.
26:
Liſt. 84. Cap. 134. B.
27:
Liſt. 96. D.
28:
Liſt. 99. M.
29:
Liſt. 109. Ca. 178. G.
30:
Liſt. 113. Cap. 186 C
31:
Liſt. 115. Cap, 191 K
32:
Liſt, 133 G, | Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 139. K.
2:
Liſt. 145. B.
3:
Liſt. 154. C.
4:
Kaſzel z wilko 5:
ſci lipkich ktore ſą w
6:
pierſiach: oddala.
7:
Liſt. 13. L.
8:
Liſt. 101. F.
9:
Liſt. Cap. 195. F.
10:
Kaſzel z zim= 11:
ney przycżiny oddala.
12:
Liſt. 3. I.
13:
Liſt. 81. G.
14:
Kaſzel zaſtha= 15:
rzały oddala.
16:
Liſt. 36. Cap. 52. C.
17:
Liſt. 47. H.
18:
Liſt. 66. Cap. 104. A.
19:
Kaſzel ſuchy 20:
oddala.
21:
Liſt. 71. Cap. 112. D.
22:
Liſt. 78. Cap. 123. A.
23:
Liſt. 78. Cap. 124. E.
24:
Liſt. 150. Cap. 252 F grafika
25:
Sercze poſila 26:
y vweſela.
27:
Liſt. 17. F.
28:
Liſt. 18. B.
29:
Liſt. 23. Cap. 31. G.
30:
Liſt. 43. G.
31:
Liſt. 44. Cap. 64. E.kolumna: b
1:
Liſt. 58. F.
2:
Liſt. 76. Cap. 119. A.
3:
Liſt. 77. C.
4:
Liſt. 80. D. M.
5:
Liſt. 92. K.
6:
Liſt. 95. Cap. 154. A.
7:
Liſt. 98. B.
8:
Liſt. Cap. 194. M.
9:
Liſt. 128. Cap. 212 A
10:
Liſt. 151. G
11:
Liſt. 154. B.
12:
Serca drzenie 13:
oddala.
14:
Liſt. 28. N.
15:
Liſt. 40. Cap. 58. B.
16:
Liſt. 43. G.
17:
Liſt. 50. B.
18:
Liſt. 151. G.
19:
Sercza boleſc 20:
oddala.
21:
Liſt. 52. Cap. 77. F.
22:
Serczu ſzkodzi
23:
Liſt. 59. Cap. 90. K. grafika
24:
W zywocie za 25:
bija gliſty/ y inſze
26:
robaki.
27:
Liſt. 1. E.
28:
Liſt. 2. D.
29:
Liſt. 6. M.
30:
Liſt. 7. B.
31:
Liſt. 12. H.kolumna: c
1:
Liſt. 15. E.
2:
Liſt. 24. G.
3:
Liſt. 40. Cap. 58. B.
4:
Liſt. 49. Cap. 72. F.
5:
Liſt. 55. Cap. 83. B.
6:
Liſt. 60. I.
7:
Liſt. 61. Cap. 94. B F
8:
Liſt. 66. Cap. 104. D.
9:
Liſt. 82. K.
10:
Liſt. 85. E.
11:
Liſt. 101. O.
12:
Liſt. 110. B. C.
13:
Liſt. 114. A. B.
14:
Liſt. 127. Ca. 211. Ab.
15:
Liſt. 128. H.
16:
Liſt. 136, B. C.
17:
Liſt. 147. C.
18:
W zywocie v 19:
dzieci gliſty zabija.
20:
Liſt. 31. L.
21:
Liſt. 34. G.
22:
Liſt. 36. C.
23:
Liſt. 110. B.
24:
Liſt. 118. R.
25:
Głowę 26:
poſila.
27:
Liſt. 18. Cap. 25. E.
28:
Liſt. Cap. 194. M.
29:
Liſt. 118. C.
30:
Liſt. 137. Cap. 223 B
31:
Płod vmarły 32:
z żywota wywodzi.
33:
Liſt. 2. E.
34:
Liſt, 9 C | Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 10. G. H. I.
2:
Liſt. 10. Cap. 14. E.
3:
Liſt. 23. nad K.
4:
Liſt. 24. H.
5:
Liſt. 36. Cap. 52. C.
6:
Liſt. 41. Cap. 60 D
7:
Liſt. 49. Cap. 72. D.
8:
Liſt. 49. Cap. 72. E.
9:
Liſt. 55. Cap. 83. B.
10:
Liſt. 58. Cap. 89. G.
11:
Liſt. 69. Cap. 109. A.
12:
Liſt. 87. I.
13:
Liſt. 90. Cap. 144. I.
14:
Liſt. 144. Cap. 189 C
15:
Liſt. 118. K. L.
16:
Liſt. 121. D.
17:
Liſt. 124. F.
18:
Liſt. 130. I.
19:
Liſt. 136. Cap. 222 G
20:
Liſt. 140. Cap. 229. C
21:
Liſt. 143. A.
22:
Liſt. 144. H.
23:
Liſt. 147. C.
24:
Boleſc zywo= 25:
ta oddala.
26:
Liſt. 5. E.
27:
Liſt. 7. A.
28:
Liſt. 7. Cap. 10. I.
29:
Liſt. 11. A.
30:
Liſt. 30. D.
31:
Liſt. 32. D.
32:
Liſt. 40. Cap. 58. D.
33:
Liſt. 54. F.
34:
Liſt. 67. A.
35:
Liſt. 69. Cap. 109. A. kolumna: e
1:
Z zywota cze= 2:
pek y dziecię żywe
3:
wywodzi.
4:
Liſt. 10. G. H. I.
5:
Liſt. 10. Cap. 14 E.
6:
Liſt. 24. Cap. 33. D.
7:
Liſt. 26. B.
8:
Liſt. 41. Cap. 60. D.
9:
Liſt. 48. Cap. 70. D.
10:
Liſt. 58. Cap. 89. G.
11:
Liſt. 107. Cap. 174 D.
12:
Liſt. 129. Cap. 214 D
13:
Liſt. 134. F.
14:
Liſt. 140. Cap. 229 C
15:
Liſt. 143. A.
16:
Liſt. 147. C.
17:
Zywot czyſcie
18:
Liſt. 11. E.
19:
Liſt. 146. Cap. 240. A.
20:
Zywot za= 21:
twardza.
22:
Liſt. 34. I.
23:
Liſt. 77. Cap. 121. B.
24:
Liſt. 100. B.
25:
Liſt. 111. Cap. 181 G
26:
Liſt. 120. Cap. 200. E.
27:
Liſt. 139. Cap. 226. B.
28:
Zywot miękczi
29:
Liſt. 12. C.
30:
Liſt. 13. Cap. 18. I.
31:
Liſt. 19. Cap. 27. A.
32:
Liſt. 22. G.kolumna: f
1:
Liſt. 27. Cap. 37. B.
2:
Liſt. 34. I. j na końcu.
3:
Liſt. 40. M.
4:
Liſt. 62. Cap. 96. F.
5:
Liſt. 85. C.
6:
Liſt. 85. Cap. 136. B.
7:
Liſt. 96. D.
8:
Liſt. 110. A.
9:
Liſt. 111. Cap. 181 A
10:
Liſt. 123. Cap. 205. C.
11:
Liſt. 129. G.
12:
Liſt. 144. K. N.
13:
Kłocie wzywo 14:
cie vſmierza.
15:
Liſt. 13. Cap. 18. N.
16:
Liſt. 19. B.
17:
Liſt. 29. E.
18:
Liſt. 40. Cap. 58. D.
19:
Liſt. 54. F.
20:
Liſt. 57. B.
21:
Liſt. 61. Cap. 94. E.
22:
Liſt. 63. G.
23:
Liſt. 82. H.
24:
Liſt. 84. Ca. 134. F. g.
25:
Liſt. 90. I.
26:
Liſt. 90. Ca. 144. c. g.
27:
Liſt. 91. F.
28:
Liſt. 98. Cap, 160. D.
29:
Liſt. 101. M.
30:
Liſt. 102. G.
31:
Liſt. 116. Cap. 192 E.
32:
Liſt. 129. G.
33:
Liſt. 134. Cap. 218 B
34:
Liſt. 135. Cap. 219 B
35:
Liſt. 140. Cap. 229. E
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 147. Cap. 242. H.
2:
Twardoſc zy= 3:
wota rozpądza.
4:
Liſt. 16. K.
5:
Liſt. 27. Cap. 37. K.
6:
Liſt. 62, Cap. 96. F.
7:
Ziwot chłodzi
8:
Liſt. 74. G.
9:
Płod w zywo 10:
cie vmocznia.
11:
Liſt. 38. Cap, 56. B.
12:
Liſt. 145. Cap. 239 A
13:
Zywot 14:
otwiera.
15:
Liſt. 45. Cap. 67. B.
16:
Liſt. 50. A.
17:
Liſt. 55. Cap. 83. E.
18:
Liſt. 81. E.
19:
Liſt. 85. E.
20:
Liſt. 85. Cap. 136. B.
21:
Liſt. 94. K.
22:
Liſt. 100. B.
23:
Liſt. 111. Cap. 181. F
24:
Liſt. 117. Ca. 196. e. n.
25:
Liſt. 123. Ca. 205. F.
26:
Liſt. 128. Ca. 212 B
27:
Liſt. 129. D.
28:
Liſt. 153. Cap. 257 A
29:
Z zywota wil 30:
koſci zagniłe wywo.
31:
Liſt. 123. Cap. 205 F
32:
Wilkoſci zle 33:
przez vſta wywodzi.
kolumna: b
1:
Liſt. 30. Cap. 42. B.
2:
W zywocie ro 3:
baki ktore zową Aſca=
4:
rides: zabija.
5:
Liſt. 49. Cap. 72. F.
6:
Liſt. 7. B.
7:
Liſt. 49. Cap. 72. F.
8:
Z zywota wia 9:
tri wypądza.
10:
Liſt. 58. D.
11:
Liſt. 33. E.
12:
Grizienie w zi 13:
wocie oddala.
14:
Liſt. 60. D.
15:
Liſt. 66. Cap. 104. B.
16:
Liſt. 68. Cap. 107. F.
17:
Liſt. 119. D. M.
18:
Liſt. 137. Cap. 223 B
19:
Liſt. 139. Cap. 227 D
20:
Liſt. 143. K.
21:
Grizienie wzy 22:
wocie od iakichkolwiek
23:
chrobakow oddala.
24:
Liſt. 110. C.
25:
W zywocie v 26:
dzieci robaki zabija.
27:
Liſt. 91. B.
28:
Płod odey 29:
muie.
30:
Liſt. 104. B.
31:
Płod ſie richłokolumna: c
1:
zawięzuie.
2:
Liſt. 124. G.
3:
Aby ſie ſyno= 4:
wie rodzili.
5:
Liſt. 127. C.
6:
Kruczenie w 7:
żywocie cżyni.
8:
Liſt. 156. G.
9:
Boleſc ziwota 10:
z wiatrow oddala.
11:
Liſt. 7. A.
12:
Liſt. 19. B.
13:
Liſt. 29. E.
14:
Liſt. 40. Cap. 58. D
15:
Liſt. 67. A.
16:
Liſt. 84. G.
17:
Ku richłemu 18:
porodzeniu dżieciątka.
19:
Liſt. 155. D. grafika
20:
Zołądek po= 21:
twierdza.
22:
Liſt. 21. Cap. 29 C.
23:
Liſt. 22. Cap. 30. B.
24:
Liſt. 24. L.
25:
Liſt. 29. C.
26:
Liſt. 29. Cap. 40. E.
27:
Liſt. 32. E.
28:
Liſt. 36. Cap. 52. C.
29:
Liſt. 38. Cap. 56. E.
30:
Liſt. 40. Cap. 58. B.
31:
Liſt. 44. Cap. 64. E. | Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 52. F.
2:
Liſt. 60. Cap. 92. C.
3:
Liſt. 82. Cap. 131. F.
4:
Liſt. 83. Cap. 133. E.
5:
Liſt. 88. Cap. 140. D.
6:
Liſt. 93. Cap. 149. F.
7:
Liſt. 97. Cap. 158. I.
8:
Liſt. 98. C.
9:
Liſt. 100. Cap. 163. B.
10:
Liſt. 101. H. I.
11:
Liſt. 105. Cap. 170. B
12:
Liſt. 110. E.
13:
Liſt. Cap. 194. M.
14:
Liſt. 121. B. C.
15:
Liſt. 133. D.
16:
Liſt. 136. Cap. 222. D.
17:
Liſt. 138. Cap. 225 N
18:
Liſt. 139. Cap. 226. D.
19:
Liſt. 143. B.
20:
Liſt. 147. B.
21:
Liſt. 150. Cap. 252. E.
22:
Liſt. 151. E.
23:
Liſt. 155. Cap. 261 B
24:
y drugie B. v białego
25:
wina.
26:
w zołądku wia 27:
tri trawi.
28:
Liſt. 6. M.
29:
Liſt. 25 C.
30:
Liſt. 32. Cap. 45. A.
31:
Liſt. 36. B.
32:
Liſt. 40. Cap. 58. E.
33:
Liſt. 40. C.
34:
Liſt. 75. C.
35:
Liſt. 88. Cap. 140. D.kolumna: e
1:
Liſt. 90. L.
2:
Liſt. 98. C.
3:
Liſt. 100. Cap. 163. C.
4:
Liſt. 118. P.
5:
Liſt. 126. H.
6:
Liſt. 147 Cap, 242. A
7:
z zołądką obphi
8:
thoſć flegmy y inſzych
9:
wilkoſci złych
10:
wypądza.
11:
Liſt. 5. Cap. 7. L.
12:
Liſt. 6. M.
13:
Liſt. 18. I.
14:
Liſt. 25. D.
15:
Liſt. 27. Cap. 37. A.
16:
Liſt. 36. C.
17:
Liſt. 37. B.
18:
Liſt. 59. Cap. 91. B.
19:
Liſt. 107. Cap. 174. B.
20:
Liſt. 146. Cap. 240. A.
21:
wiatri z zołąd= 22:
ka roſpądza.
23:
Liſt. 68. Cap. 107. F.
24:
Liſt. 82. Cap. 131. F.
25:
Liſt. 98. Cap. 160. a. b.
26:
Liſt. 99. A.
27:
zołądek gdy ſie 28:
komu roſciąga.
29:
Liſt. 138. C.
30:
zołądek zazię= 31:
biony zagrzewa.
32:
Liſt. 22. Cap. 30. B.
33:
Liſt. 75. B.kolumna: f
1:
Liſt. 88. Cap. 140. D.
2:
Liſt. 90. H.
3:
Liſt. 99. B.
4:
Liſt. 121. C.
5:
Liſt. 147. Cap. 242 K
6:
Liſt. 154. Cap. 259. B.
7:
zołądka wzdę= 8:
cie oddala.
9:
Liſt. 68. Cap. 107. C.
10:
Liſt. 86. C.
11:
Boleſc zołąd=12:
ka oddala.
13:
Liſt. 29. D. E.
14:
Liſt. 32. D.
15:
Liſt. 41. Cap. 60. F.
16:
Liſt. 44. Cap. 64. F.
17:
Liſt. 54. E.
18:
Liſt. 58. Cap. 89. H.
19:
Liſt. 66. Cap. 104. E.
20:
Liſt. 67. A.
21:
Liſt. 75. Cap. 116. C.
22:
Liſt. 77. E.
23:
Liſt. 83. I.
24:
Liſt. 88. Cap. 140. B.
25:
Liſt. 92. E.
26:
Liſt. 93. Cap. 149. F.
27:
Liſt. 99. D.
28:
Liſt. 101. H. I.
29:
Liſt. 126. H.
30:
Liſt. 129. I. et Cap.
31:
2 14. B. eodem Folio.
32:
Liſt. 139. L.
33:
Liſt. 140. D.
34:
Liſt. 150. L.
35:
Liſt. 150. Cap. 252. E.
strona: ++
kolumna: a
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
w zołądku tra= 2:
wienie dobre cżyni.
3:
Liſt. 32. E.
4:
Liſt. 52. F.
5:
Liſt. 58. D.
6:
Liſt. 83. Cap. 133. F.
7:
Liſt. 124. F.
8:
z zołądka fle= 9:
gmę ſtolczy wywodzi.
10:
Liſt. 33. Cap. 46. E.
11:
Liſt. 37. B.
12:
Liſt. 66. H.
13:
Liſt. 67. E.
14:
Liſt. 107. Cap. 174. B.
15:
Liſt. Cap. 194. A.
16:
Liſt. 128. Cap. 212. C
17:
Liſt. 147. C
18:
Zołądek poſila.
19:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
20:
Liſt. 133. I.
21:
Chęc ku iedze= 22:
niu cżyni.
23:
Liſt. 40. Cap. 58. B.
24:
Liſt. 50. Cap. 74. C.
25:
Liſt. 81. Cap. 130. B.
26:
Liſt. 100. Cap. 163. C.
27:
Liſt. 110. G.
28:
Liſt. 112. Cap. 184. A
29:
Liſt. 120. Cap. 200. B
30:
Zołądkowi ſzko= 31:
dzi.
32:
Liſt. 59. Cap. 90. A.kolumna: b
1:
Liſt. 101. Ca. 164. b. m.
2:
Liſt. 127. Cap. 211, A
3:
z zołądka nie 4:
cżyſtoſci wywodzi.
5:
Liſt. 68. I.
6:
Liſt. Cap. 194. A
7:
Liſt. 126. Cap. 209. F
8:
Liſt. 133. D.
9:
Liſt. 149. D.
10:
Nieczyſtoſci 11:
grube zwnętrzno=
12:
ſci wywodzi.
13:
Liſt. 36. Cap. 52. C.
14:
Liſt. 37. B.
15:
Liſt. 86. E.
16:
Liſt. 128. Ca. 212. G.
17:
Liſt. 149. C.
18:
w zołądku wil 19:
koſci ſprochniałe
20:
trawi.
21:
Liſt. 141. C.
22:
w zołądku po=23:
karm gruby trawi.
24:
Liſt. 80. M.
25:
Ludziem po 26:
trawy grube ia=
27:
daiączym.
28:
Liſt. 6. L.
29:
Do zołądka 30:
wilkoſciam złem
31:
płynąć broni.
32:
Liſt. 110. F.kolumna: c
1:
w zołądku nie 2:
chęć cżyni.
3:
Liſt. 149. B.
4:
w zołądku na 5:
dymanie oddala.
6:
Liſt. 150. L.
7:
wzołądko wia
8:
tri pobudza.
9:
Liſt. 149. B.
10:
Kruczenie w 11:
żołądku y w ielitach
12:
oddala.
13:
Liſt. 110. Ca. 179 B.
14:
Brzydkoſc 15:
oddala.
16:
Liſt. 7. F.
17:
Liſt. 8. L.
18:
Zgagę cżyni.
19:
Liſt. 63. Cap. 97. A.
20:
Liſt. 129. G.
21:
zołądkowi w= 22:
dzięcżne lekarzſtwo.
23:
Liſt. 137. Ca. 223 B
24:
Liſt. 138. B. G.
25:
Liſt. 148. E.
26:
zołądek z nie 27:
cżyſtoſci ociera.
28:
Liſt. 129. N.
29:
Liſt. 149. D.
30:
zołtą a zagni= | ++ |
| Index. |
kolumna: d
1:
łą wilkoſć ſtalczy wy=
2:
pądza.
3:
Liſt. 141. D.
4:
Zatkanie wą 5:
troby, Sleziony/ y
6:
nyrek: przeprawia.
7:
Liſt. 1. A.
8:
Liſt. 3. Cap. 4. A.
9:
Liſt. 9. A.
10:
Liſt. 11. A.
11:
Liſt. 13. D.
12:
Liſt. 14. N.
13:
Liſt. 16. A.
14:
Liſt. 17. C.
15:
Liſt. 18. Cap. 25. A.
16:
Liſt. 20. D.
17:
Liſt. 20. I.
18:
Liſt. 23. B.
19:
Liſt. 24. Cap. 33. CD
20:
Liſt 27. E.
21:
Liſt. 28. A.
22:
Liſt. 31. Cap. 43. F.
23:
Liſt. 37. B.
24:
Liſt. 42. Cap. 62. A.
25:
Liſt. 45. C.
26:
Liſt. 51. C.
27:
Liſt. 51. Cap. 76. D.
28:
Liſt. 58. Cap. 89. H.
29:
Liſt 67. A.
30:
Liſt. 72. D.
31:
Liſt 74. Cap. 116. B.
32:
Liſt. 79. D.
33:
Liſt. 80. M.kolumna: e
1:
Liſt. 82. I.
2:
Liſt. 84. Cap. 134. k.
3:
Liſt. 122. Cap. 203. C.
4:
Liſt. 98. G.
5:
Liſt. 103. C.
6:
Liſt. 121. H.
7:
Liſt. 118. H.
8:
Liſt. 124. B. C.
9:
Liſt. 126. Cap. 209. F.
10:
Liſt. 128. N.
11:
Liſt. 129. A. H. I.
12:
Liſt. 137. Cap. 223. H.
13:
Liſt 138. Cap. 225. E.
14:
Liſt. 150. Cap. 252. N.
15:
Na opuchlinę 16:
wątroby lekarzſtwo.
17:
Liſt. 6. D.
18:
Liſt. 12. Cap. 17, H,
19:
Liſt 138. Cap. 225. E.
20:
wątroby twar 21:
doſć y ſledziony
22:
roſpądza,
23:
Liſt, 9, podle, B,
24:
Liſt, 11, H,
25:
Liſt, 16, B,
26:
Liſt, 19, A,
27:
Liſt, 20, I,
28:
Liſt, 22, A,
29:
Liſt, 24, Cap. 33, E,
30:
Liſt, 25, F,
31:
Liſt, 34, F,
32:
Liſt 36, Cap, 69 52, B, C,
33:
Liſt, 47, Cap, 69, B,
34:
Liſt, 48, H,
35:
Liſt, 53, C, H, kolumna: f
1:
Liſt, 71. Cap, 112, B
2:
Liſt, 73, B, C,
3:
Liſt, 74, k,
4:
Liſt. 80, F,
5:
Liſt, 81, C, G,
6:
Liſt, 82, Cap, 131, B,
7:
Liſt, 87, Cap, 138, B,
8:
Liſt, 90, H,
9:
Liſt, 96, Cap, 156, B,
10:
Liſt, Cap, 195, C
11:
Liſt, 117, Cap, 196 I k.
12:
Liſt. 135 Cap. 220, a, b
13:
Liſt, 144, D,
14:
Liſt, 152, R,
15:
wątrobną nie= 16:
mocz wſzelką lecży.
17:
Liſt, 123, F,
18:
Liſt, 138, F,
19:
wątrobę zapa= 20:
loną chłodzi.
21:
Liſt, 14, B,
22:
Liſt, 21, Cap, 29, C, F
23:
Liſt, 23, Cap, 51, B,
24:
Liſt, 26, Cap, 36, B,
25:
Liſt, 40, M,
26:
Liſt, 42, Cap, 62, B,
27:
Liſt, 43, C,
28:
Liſt, 45, A,
29:
Liſt, 70, B, Campho,
30:
Liſt, 72, D,
31:
Liſt, 92, B, M,
32:
Liſt. 103. Cap. 167. C
33:
Liſt. 104. G.
34:
Liſt. Cap. 194. E.
35:
Liſt. 122, Cap. 203. A
strona: ++2
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 123. F. H.
2:
Liſt. 133. I
3:
Liſt. 137. Cap. 223 D
4:
Liſt. 149. Cap. 251 B
5:
Liſt. 153. Cap. 257 D
6:
Wątrobę po= 7:
ſila.
8:
Liſt. 21. Cap. 29. C.
9:
Liſt. 96. Cap. 156. B
10:
Liſt. 108. C.
11:
Liſt. 121. Cap. 201 B
12:
Liſt. 124. F.
13:
Liſt. 137. Cap. 223 B
14:
Liſt. 136. Cap. 226 D
15:
Liſt. 141. C
16:
Mdłoſc wątro 17:
by y ſleziony oddala.
18:
Liſt. 26. L.
19:
Liſt. 28. A
20:
Liſt. 29. B
21:
Liſt. 41. E
22:
Liſt. 45. A
23:
Liſt 60. C
24:
Liſt. 61. F
25:
Liſt. 94. K
26:
Wątrobę/ zo= 27:
łądek y ielita poſila.
28:
Liſt. 35. Cap. 50. B
29:
Liſt. 133. I
30:
Wątrobną bo 31:
lącżkę lecży.
32:
Liſt. 45. D
33:
Liſt. 72. Cap. 113. Ekolumna: b
1:
Wrzody wą= 2:
trobne gorącze lecży.
3:
Liſt. 138. C.
4:
Wątrobę za= 5:
grzewa.
6:
Liſt. 90. H
7:
Wątrobę y 8:
nerki cżyſci.
9:
Liſt. 112. Cap. 184. A
10:
Wątrobę cho= 11:
rą wſpomaga.
12:
Liſt. 102. Cap. 165. F
13:
Liſt. 135. C
14:
Liſt. 138. F
15:
Boleſc wątro= 16:
by y ſleziony oddala.
17:
Liſt. 8. A. B
18:
Liſt. 26. C
19:
Liſt. 37. E
20:
Liſt. 45. A
21:
Liſt. 50. B
22:
Liſt. 58. Cap. 89. H Liſt. 60. E
23:
Liſt. 67. A
24:
Liſt. 68. Cap. 107. G
25:
Liſt. 75, B
26:
Liſt. 124. Cap. 207. C.
27:
Na wątrobę opuchłą
28:
Liſt. 138. Cap. 225 E
29:
Nieczyſtoſci z 30:
wątroby y ſleziony
31:
wywodzi.
kolumna: c
1:
Liſt. 8. B
2:
Liſt. 24, I.
3:
Liſt. 37. B
4:
Liſt. 61. Cap. 94. E
5:
Liſt. 69. D.
6:
Liſt. 94. C.
7:
Liſt. 101. Cap. 163 D
8:
Liſt. 108. C
9:
Liſt. 121. H
10:
Liſt. 126. Cap. 209. F
11:
Liſt. 128. Cap. 212 G
12:
Liſt. 133. I.
13:
Wzdęcie y bo 14:
leſć Sleziony oddala
15:
Liſt. 5. E
16:
Liſt. 8. B
17:
Liſt. 36. Cap. 52. C
18:
Liſt. 47. K.
19:
Liſt. 47. Cap. 69. A
20:
Liſt. 50. B.
21:
Slezionę opu 22:
chłą lecży.
23:
Liſt. 47. Cap. 69. A
24:
Liſt. 50. B
25:
Liſt. 26. C
26:
Liſt. 59. Cap. 90. A
27:
Liſt. 92. L.
28:
Liſt. 152. R.
29:
Slezionę we 30:
wſzech chorobach
31:
wſpomaga.
32:
Liſt. 69. Cap. 169. A | ++ ij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 135. Cap. 220. C
2:
Liſt. 138. F.
3:
Bolączkę ſle= 4:
ziony y miechierza
5:
lecży.
6:
Liſt. 92. N
7:
Liſt. 138. D
8:
Slezionę po= 9:
ſila mdłą.
10:
Liſt. 135. Cap. 220. C
11:
Niemocz w= 12:
ſzelką ſleziony lecżi
13:
Liſt. 106. E.
14:
W ielithach 15:
cienkich kłocie oddala.
16:
Liſt. 31. F.
17:
Liſt. 42. Cap. 61. A
18:
Liſt. 54. C
19:
Liſt. 57. B
20:
Liſt. 61. Cap. 94. E
21:
Liſt. 68. B
22:
Liſt. 90. Cap. 144. C
23:
Liſt. 98. Cap. 160. D
24:
Liſt. 109. C
25:
Liſt. 129. Cap. 214 B
26:
Liſt. 144. C
27:
Boleſc ielit 28:
oddala.
29:
Liſt. 2. Cap. 3. E
30:
Liſt. 4. Cap. 5. L
31:
Liſt. 44. Cap. 64. Fkolumna: e
1:
Liſt. 93. Cap. 149. F
2:
Liſt. 142. Ca. 234. B
3:
Liſt. 144. C
4:
Liſt. 154. Cap. 259 B
5:
Ielita czyſcic
6:
Liſt. 29. E
7:
Liſt. 66. G
8:
Liſt. 85. D
9:
Liſt. 109. C
10:
Liſt. 126. Cap. 209. F
11:
Ielit naruſze=12:
nie lecży.
13:
Liſt. 4. H
14:
Liſt. 35. Cap. 50. B.
15:
w mnieyſzych 16:
ielitach rany lecży.
17:
Liſt. 35. Cap. 50. B
18:
Liſt. 102. Cap. 165. L
19:
Ielita gdy ko 20:
mu ſtolczem wy=
21:
chodzą.
22:
Liſt. 136. I
23:
Ielito w ſtol= 24:
czu gdy komu
25:
puchnie.
26:
Liſt. 89. E
27:
Trzew albo 28:
ielit owrzedzenie. goij
29:
Liſt. 95. C
30:
Liſt. Cap. 193. G
31:
w ielitach r=kolumna: f
1:
ſpadliny goij.
2:
Liſt. 100. E.
3:
w ielitach rze 4:
zanie y darcie oddala.
5:
Liſt. 111. Cap. 181 C
6:
Ielita mięk= 7:
cżyć.
8:
Liſt. 142. Cap. Cap. 234. B
9:
Liſt. 156. G. H
10:
Ielita vwię 11:
dłe z zgorączoſci w
12:
cżłowiecże odwilża
13:
Liſt. 154. E.
14:
Ielito z zadku 15:
gdy komu wychodzi.
16:
Liſt. 13. Cap. 18. K
17:
Liſt. 89. E
18:
Liſt. 94. H
19:
Liſt. 116. G.
20:
Bolenie ielith 21:
v ſtarich ludzi oddala
22:
Liſt. 112. Cap. 183 A
23:
Liſt. 113. Cap. 186 C
24:
Boleſc Nerek 25:
oddala.
26:
Liſt. 50. B.
27:
Liſt. 88. Cap. 140. B
28:
Liſt. 137. Ca. 223. D
29:
Liſt. 138. D.
strona: ++3
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Zatkanie nerek 2:
przeprawia.
3:
Liſt. 82. Cap. 131. F
4:
Zapalenie ne= 5:
rek oddala.
6:
Liſt. 115. Cap. 191 A
7:
Liſt. 122. Cap. 203. A
8:
Liſt. 154. B
9:
w nerkach ro= 10:
ſpadliny goij.
11:
Liſt. 6. G
12:
Nerki wſpo= 13:
maga.
14:
Liſt. 32. B
15:
Liſt. 29. Cap. 40. M
16:
Liſt. 50. B grafika
17:
Boleſc wſzel=18:
ką pępkową oddala.
19:
Liſt. 64. Cap. 101. B
20:
Ranę na pęp 21:
ku lecży.
22:
Liſt. 111. C.
23:
Dziecięciu pę 24:
pek gdy daleko
25:
wyraſta.
26:
Liſt. 111. C. et Cap.
27:
181. C. na tym że Li.grafika
kolumna: b
1:
W mechierzu 2:
roſpadliny goij.
3:
Liſt. 6. G.
4:
Liſt. 35. Cap. 50. B
5:
Liſt. 59. Cap. 91. A
6:
Liſt. 60. D
7:
Liſt. 100 L
8:
w miechierzu 9:
boleſć vſmierza.
10:
Liſt. 12. F
11:
Liſt. 88. Cap. 140. B
12:
Liſt. 92. F
13:
Liſt. 100. L
14:
Liſt. 129. Cap. 214 C
15:
Liſt. 138. D.
16:
Miechierza 17:
zatkanie przeprawia
18:
Liſt. 82. Cap. 131. F
19:
Liſt. 124. B. C
20:
Owrzedzenie 21:
Miechierza goij.
22:
Liſt. 78. Cap. 123. A
23:
Liſt. 89. Cap. 142. D
24:
Liſt. 116. Cap. 192 B
25:
Mieſcza około 26:
miechierza cżyſci.
27:
Liſt. 79. B
28:
Miechierz czy 29:
ſci zwilkoſci zagniłich
30:
Liſt. 154. Cap. 259 Bgrafika
kolumna: c
1:
Vrinę pędzi.
2:
Liſt. 3. Cap. 4. A
3:
Liſt. 22. G.
4:
Liſt. 25. C
5:
Liſt. 29. B. C
6:
Liſt. 31. Cap. 43. E
7:
Liſt. 32. nad tatarz=
8:
kiem zielem.
9:
Liſt. 32. A
10:
Liſt. 34. F
11:
Liſt. 36. A
12:
Liſt. 36. Cap. 52. C
13:
Liſt. 37. C
14:
Liſt. 40. A
15:
Liſt. 41. Cap. 60. E
16:
Liſt. 42. Cap. 62. A
17:
Liſt. 44. Cap. 64. G
18:
Liſt. 51. A. C
19:
Liſt. 51. Cap. 76. A. C
20:
Liſt. 59. Ca. 91. A. B
21:
Liſt. 60. D. H
22:
Liſt. 61. Cap. 94. B.
23:
Liſt. 69. Cap. 109. C
24:
Liſt. 70. A
25:
Liſt. 73. E
26:
Liſt. 79. Cap. 126. A
27:
Liſt. 87. Cap. 138. D
28:
Liſt. 90. Ca. 144. E I
29:
Liſt. 91. H
30:
Liſt. 94. Cap. 151. A
31:
Liſt. 96. Cap. 156. B
32:
Liſt. 97. Cap. 158. I
33:
Liſt. 98. A. I.
34:
Liſt. 101. L
35:
Liſt. 106. C | ++ iij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 113. Cap. 186. C.
2:
Liſt. 114. Cap. 189. C
3:
Liſt. 117. Ca. 196. e. n.
4:
Liſt. 121. I
5:
Liſt. 124. D
6:
Liſt. 134. Cap. 219. A
7:
Liſt. 135. Cap. 220 D
8:
Liſt. 136. Cap. 222. E
9:
Liſt. 137. Cap. 223 B
10:
Liſt. 138. B. G. et
11:
Cap. 225. A. na tym
12:
że liſcie.
13:
Liſt. 138. Cap. 225 H
14:
Liſt. 141. D
15:
Liſt. 150. M.
16:
Liſt. 156. F. G.
17:
Vrinę pobu= 18:
dzić ku wyſzciu.
19:
Liſt. 4. Cap. 4. D
20:
Liſt. 7. A
21:
Liſt. 8. G
22:
Liſt. 11. B
23:
Liſt. 15. A
24:
Liſt. 23. K
25:
Liſt. 24. Ca. 33. D. E
26:
Liſt. 26. Cap. 36. A.
27:
Liſt. 56. Cap. 86. A
28:
Liſt. 57. C. D. E.
29:
Liſt. 58. Cap. 89. A
30:
Liſt. 59. Cap. 90. B
31:
Liſt. 67. A
32:
Liſt. 68. Cap. 107. F
33:
Liſt. 74. Cap. 116. A
34:
Liſt. 75. C
35:
Liſt. 88. Cap. 140. Dkolumna: e
1:
Liſt. 94. K.
2:
Liſt. 100. B
3:
Liſt. 102. P
4:
Liſt. 103. B
5:
Liſt. 105. A. E
6:
Liſt. 112. Cap. 183 A
7:
Liſt. 118. I. P
8:
Liſt. 119. D
9:
Liſt. 120. N
10:
Liſt. 121. H. I
11:
Liſt. 123. Cap. 206 A
12:
Liſt. 124. D. F
13:
Liſt. 125. Ca. 208 F. g
14:
Liſt. 126. H
15:
Liſt. 128. I
16:
Liſt. 129. D. H
17:
Liſt. 136. Cap. 222 G
18:
Liſt. 151. Cap. 254. A
19:
Rzezanie mo= 20:
cżu oddala.
21:
Liſt. 2. F
22:
Liſt. 2. Cap. 3. A
23:
Liſt. 3. I
24:
Liſt. 6. D
25:
Liſt. 7. podle B
26:
Liſt. 8. G
27:
Liſt. 19. D
28:
Liſt. 20. Cap. 28. F
29:
Liſt. 27. E
30:
Liſt. 29. Cap. 40. A
31:
Liſt. 32 B
32:
Liſt. 41. Cap. 60. E
33:
Liſt. 50. Cap. 74. D
34:
Liſt. 61. F
35:
Liſt. 68. Bkolumna: f
1:
Liſt. 69. Cap. 109, C
2:
Liſt. 73. E
3:
Liſt. 76. C
4:
Liſt. 80. Cap. 128. D
5:
Liſt. 83. Cap. 133. B
6:
Liſt. 84. Cap. 134. F
7:
Liſt. 90. N
8:
Liſt. 90. Cap. 144. N
9:
Liſt. 91. F
10:
Liſt. 94. G
11:
Liſt. 97. Cap. 158. E
12:
Liſt. 99. C. E
13:
Liſt. 100. B
14:
Liſt. 101. L
15:
Liſt. 103. B
16:
Liſt. 105. E
17:
Liſt. 107. C
18:
Liſt. 115. Cap. 191. A
19:
Liſt. Cap. 195. C
20:
Liſt. 118. I
21:
Liſt. 124. D
22:
Liſt. 128. N
23:
Liſt. 129. B. I
24:
Liſt. 129. Cap. 213. B
25:
et Ca, 214 C, eod Fo.
26:
Liſt. 138. Cap. 225. D
27:
Liſt. 151. Cap. 254. G
28:
Vrinę gdy kto 29:
cżeſto a po troſzcze
30:
puſzcża.
31:
Liſt. 29. A
32:
Liſt. 16. M
33:
Liſt. 37. C
34:
Liſt. 40. Cap. 58. B. C
35:
Liſt. 57. B
36:
Liſt. 68. B. C
strona: ++4
kolumna: a
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 90. Cap. 144. H
2:
Liſt. 151. Cap. 254. G
3:
Vriny gdy kto 4:
zatrzymać nie może.
5:
Liſt. 29. Cap. 40. M
6:
Liſt. 38. Cap. 56. E
7:
Liſt. 104. B
8:
Liſt. 139. Cap. 226. D
9:
Liſt. 154. Cap. 259. B
10:
Vrinę zaſta 11:
nawia.
12:
Liſt. Cap. 193. E
13:
Mocz zatrzy= 14:
many przepuſzcża.
15:
Liſt. 50. Cap. 74. D
16:
Liſt. 99. E.
17:
Liſt. 124. B
18:
Drogi cżiſci kę 19:
dy vrina wychodzi.
20:
Liſt. 41. E
21:
Liſt. 69. Cap. 109. C
22:
Vriny zbytecz 23:
noſć oddala.
24:
Liſt. 41. G
25:
Rzezanie mocżu 26:
cżyni.
27:
Liſt. 56. Cap. 85. B
28:
Vriny gdy kto 29:
mieć nicz nie może.
30:
Liſt. 197. Cap. 158. E
31:
Liſt. 129. I. ca. 214
32:
C. na tymże liſcie.kolumna: b
1:
Zyłek zatkanie 2:
otwiera/ przez ktore
3:
vrina wychodzi.
4:
Liſt. 82. I
5:
Lekarſtwo prze 6:
ciw zarażeniu/ kthore
7:
bywa przy puſzcżaniu
8:
vriny.
9:
Liſt. 44. Cap. 64. F
10:
Vriny zbytnie 11:
puſzcżanie ſtanowi.
12:
Liſt. 70. B. Camphora
13:
Vriny zapale= 14:
nie oddala.
15:
Liſt. 115. Cap. 191. A
16:
Vriny gdy kto 17:
puſcić nie może.
18:
Liſt. 103. B
19:
Liſt. 139. Cap. 227. C
20:
Vriny zaſtano 21:
wienie przepuſzcża.
22:
Liſt. 143. A
23:
Liſt. 154. Cap. 259. B
24:
Vriny dzieci 25:
gdy mieć nie mogą.
26:
Liſt. 88. Cap. 140. E
27:
vrina ze krwią 28:
bywa.
29:
Liſt. 130. I. grafika
kolumna: c
1:
Maciczę ozim 2:
niałą v pań zagrzewa
3:
Liſt. 29. Cap. 40. N
4:
Liſt. 154. Cap. 259. B
5:
Maciczę wy= 6:
cżyſciać.
7:
Liſt. 3. G
8:
Liſt. 7. podle D.
9:
Liſt. 17. G
10:
Liſt. 22. Cap. 30. D
11:
Liſt. 23. K
12:
Liſt. 29. E
13:
Liſt. 30. C
14:
Liſt. 41. E. F
15:
Liſt. 57. Cap. 87. A. B
16:
Liſt. 66. Cap. 104. B
17:
Liſt. 68. I
18:
Liſt. 79. Cap. 127. B
19:
Liſt. 82. F
20:
Liſt. 84. H
21:
Liſt. 100. Cap. 163. B
22:
Liſt. 114. Cap. 189. D
23:
Liſt. 134. F
24:
Liſt. 143. A
25:
Liſt. 152. H
26:
Maciczę ku go 27:
rze podnioſlą/ na iey
28:
mieſtcze vkłada.
29:
Liſt. 14. P
30:
Liſt. 60. Cap. 92. C
31:
Liſt. 124. F
32:
Liſt. 143. D
33:
Zaduſzenie kto | ++ iiij |
| Index. |
kolumna: d
1:
re bywa z podnieſie=
2:
nia macicze: oddala.
3:
Liſt. 133. D
4:
Z macicze wil 5:
koſci wypływaiącze
6:
ſtanowi.
7:
Liſt. 21. Cap. 29. A
8:
Liſt. 123. E
9:
Macicze twar=10:
doſć roſpądza.
11:
Liſt. 72. H
12:
Liſt. 94. H
13:
Liſt. 134. F
14:
Wmaciczi wy 15:
ſuſza wilkoſci.
16:
Liſt. 101. K
17:
Liſt. 125. Cap. 208. E
18:
Liſt. 150. Cap. 252. G
19:
Macicze zadu= 20:
ſzenie oddala.
21:
Liſt. 107. Cap. 174. C
22:
Liſt. 143. D.
23:
Macicze owrze 24:
dzenie goij.
25:
Liſt. 116. Cap. 192. B
26:
Maciczę we 27:
wſzech chorobach
28:
wſpomaga.
29:
Liſt. 138. F
30:
Liſt. 148. Cap. 244. A
31:
W maciczy fi= 32:
ſtułę lecży.
kolumna: e
1:
Liſt. 151. Cap. 254. H
2:
Maciczę 3:
otwiera.
4:
Liſt. 134. F
5:
Macicza gdy= 6:
by nadoł zeſzła.
7:
Liſt. 60. Cap. 92. D
8:
Liſt. 62. D
9:
Liſt. 143. D
10:
W maciczy bo 11:
lącżki y inſze boleſci
12:
lecży.
13:
Liſt. 2. E
14:
Liſt. 4. Cap. 4. E
15:
Liſt. 8. M
16:
Liſt. 12. K
17:
Liſt. 19. B
18:
Liſt. 32. B
19:
Liſt. 35. Cap. 49. E
20:
Liſt. 60. Cap. 92. C
21:
Liſt. 65. K
22:
Liſt. 68. I. K
23:
Liſt. 72, I
24:
Liſt. 88. Cap. 140. B
25:
Liſt. 114. Cap. 189. D
26:
Liſt. 125. Cap. 208. E
27:
Liſt. 137. Cap. 223 D
28:
Liſt. 147. Cap. 242. C
29:
Liſt. 151. D grafika
30:
Chorobę przy= 31:
rodzoną paniam po=
32:
budza y wywodzi.
kolumna: f
1:
Liſt. 2. E
2:
Liſt. 7. A
3:
Liſt. 8. G
4:
Liſt. 9 C. D
5:
Liſt. 10. E
6:
Liſt. 11. B
7:
Liſt. 15. A
8:
Liſt. 18. Cap. 25. A
9:
Liſt. 22. Cap. 30. D
10:
Liſt. 23. K
11:
Liſt. 24. D
12:
Liſt. 24. Cap. 30. D
13:
Liſt. 26. B
14:
Liſt. 27. Cap. 37. A
15:
Liſt. 30. E
16:
Liſt. 32. A. B
17:
Liſt. 35. Cap. 49. C
18:
Liſt. 36. Cap. 52. C
19:
Liſt. 37. C
20:
Liſt. 41. Cap. 60. D
21:
Liſt. 44. Cap. 64. G
22:
Liſt. 46. Cap. 67. K
23:
Liſt. 47. B
24:
Liſt. 48. Cap. 70. D
25:
Liſt. 49. Cap. 72. E
26:
Liſt. 51. Cap. 76. C
27:
Liſt. 57. C. D. E
28:
Liſt. 58. B. C
29:
Liſt. 58. Cap. 89. G
30:
Liſt. 66. G
31:
Liſt. 68. K
32:
Liſt. 68. Cap. 107. F
33:
Liſt. 69. Cap. 109. A
34:
Liſt. 72. G
35:
Liſt. 75. C
36:
Liſt. 79. Cap. 127. B
strona: ++5
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 81. F
2:
Liſt. 83. Cap. 132. D
3:
Liſt. 83. Cap. 133. D
4:
Liſt. 84. Cap. 134. K
5:
Liſt. 87. I
6:
Liſt. 90. Cap. 144. E I
7:
Liſt. 91. H
8:
Liſt. 94. I
9:
Liſt 96. Cap. 156. B
10:
Liſt. 97. Cap. 158. I
11:
Liſt. 98. I
12:
Liſt. 102. P
13:
Liſt. 105. A. B. E
14:
Liſt. 107. Cap. 172. H
15:
Liſt. 107. D
16:
Liſt. 109. B
17:
Liſt. 110. Cap. 178. L
18:
Liſt. 114. Cap. 189. C
19:
Liſt. 118. K. L. P
20:
Liſt. 119. D. N
21:
Liſt. 121. D. H
22:
Liſt. 123. Cap. 206. A
23:
Liſt. 124. D
24:
Liſt. 125. Cap. 208. F
25:
Liſt. 126. H
26:
Liſt. 126. Cap. 209. E
27:
Liſt. 128. I
28:
Liſt. 129. Cap. 214 D
29:
Liſt. 130. I
30:
Liſt. 136. Cap. 222 G
31:
Liſt. 138. Cap. 225. H
32:
Liſt. 139. Cap. 227. H
33:
Liſt. 140. Cap. 229. C
34:
Liſt. 143. A
35:
Liſt. 144. M
36:
Liſt. 151. Cap. 254. Bkolumna: b
1:
Liſt. 152. H. N
2:
Chorobę przy= 3:
rodzoną paniam zby
4:
tnie będączą: ſtanowi
5:
Liſt. 4. Cap. 5. L
6:
Liſt. 14. F
7:
Liſt. 20. Cap. 28. E
8:
Liſt. 28. F
9:
Liſt. 35. Cap. 50. B
10:
Liſt. 38. F
11:
Liſt. 38. Cap. 56. C
12:
Liſt. 45. E
13:
Liſt. 53. Cap. 77. L
14:
Liſt. 59. Cap. 90. C
15:
Liſt. 65, K
16:
Liſt. 79. Cap. 126. A
17:
Liſt. 100. F. L
18:
Liſt. 122. F
19:
Liſt. 137. Cap. 223. C
20:
Liſt. 138. E. F
21:
Liſt. 140. Cap. 229 D
22:
Liſt. 144. D
23:
Liſt. 145. Cap. 239. D
24:
Liſt. 151. Cap. 254. E
25:
Paniam gich 26:
rżecz przyrodzona lek=
27:
ko odchodzi za thym
28:
lekarzſtwem
29:
Liſt. 148. Cap. 244. C grafika
30:
Boleſc członka 31:
taiemnego/ męſkiego
32:
oddala.
kolumna: c
1:
Liſt. 28. B
2:
Liſt. 31. Cap. 43. D
3:
Liſt. 65.B. C
4:
W członku mę 5:
ſkim rany goij.
6:
Liſt. 7. Cap. 10. K
7:
Liſt. 140. K
8:
Opuchłoſc mę 9:
ſkiego cżłonka lecży.
10:
Liſt. 7. Cap. 10. K
11:
Liſt. 92. N
12:
Liſt. 144. D
13:
Na vgaſzenie 14:
ognia piekielnego na
15:
cżłonku męzkiem.
16:
Liſt. 130. Cap. 215 G
17:
Niewzwod czi 18:
ni męſcżyznam.
19:
Liſt. 28. G
20:
Liſt. 34. Cap. 48. D
21:
chorobę płyną 22:
czą wilkoſciami zcżłō
23:
męzkiego: ſtanowi.
24:
Liſt. 34. Cap. 48. D grafika
25:
Moſznę zapa= 26:
loną lecży.
27:
Liſt. 140. C. E
28:
Moſzen boleſc | Index. |
kolumna: d
1:
oddala.
2:
Liſt. 147. Cap. 242. C
3:
Wrzod na mę 4:
ſkiem cżłonku lecży.
5:
Liſt. 82. Cap. 131. E
6:
Liſt. 89. Cap. 142. D
7:
Na przepukli= 8:
nę ludzem oboyga
9:
wieku.
10:
Liſt. 38. C
11:
Liſt. 64. Cap. 100. C
12:
Liſt. 69. D
13:
Liſt. 89. Cap. 142. D
14:
Liſt. 111. B. et Cap.
15:
181. C. na tymże Liſt.
16:
Liſt. 116. Cap. 192. B.
17:
D. et Cap. 193. A
18:
Swierzb na 19:
cżłonkoch taiemnych
20:
v ludzi oboyga po=
21:
głowia: goij.
22:
Liſt. 137. K grafika
23:
Na opuchnie= 24:
nie mieſtcza taiem=
25:
nego v niewiaſt.
26:
lekarzſtwo.
27:
Liſt. 93. Cap. 149. D grafika
28:
Kamień w 29:
cżłowiecże łamiekolumna: e
1:
y wypądza gi precż.
2:
Liſt. 2. K
3:
Liſt. 4. Cap. 5. L
4:
Liſt. 2. Cap. 3. A
5:
Liſt. 6. D
6:
Liſt. 7. podle B
7:
Liſt. 8. C
8:
Liſt. 13. D
9:
Liſt. 18. Cap. 25. A
10:
Liſt. 26. C
11:
Liſt. 27. D
12:
Liſt. 29. B. D
13:
Liſt. 34. H
14:
Liſt. 41. G
15:
Liſt. 47. K
16:
Liſt. 48. G
17:
Liſt. 48. Cap. 70. C
18:
Liſt. 52. O
19:
Liſt. 52. Cap. 77. C
20:
Liſt. 54. B. D
21:
Liſt. 55. Cap. 82. E
22:
Liſt. 56. D
23:
Liſt. 56. Cap. 86. A
24:
Liſt. 57. C. D. E
25:
Liſt. 59. Cap. 90. B
26:
Liſt. 59. Cap. 91. A
27:
Liſt. 60. D. G
28:
Liſt. 68. C
29:
Liſt. 80. Cap. 128. D
30:
Liſt. 90. Ca. 144. c. I
31:
Liſt. 96. Cap. 156. B
32:
Liſt. 98. E
33:
Liſt. 100. Cap. 163 B
34:
Liſt. 103. B
35:
Liſt. 106. C
36:
Liſt. 112. Cap. 184. Akolumna: f
1:
Liſt. 113. Cap. 186 C
2:
Liſt. 117. Cap. 195. et
3:
C Cap. 196. eodē Fo.
4:
Liſt. 121. Cap. 202. C
5:
Liſt. 126. H
6:
Liſt. 133. D
7:
Liſt. 134. Cap. 219. A
8:
Liſt. 135. Ca. 220. e. f.
9:
Liſt. 138. Cap. 225 D
10:
Liſt. 142. C
11:
Liſt. 144. N
12:
Liſt. 148. B
13:
Liſt. 154. Cap. 259 B
14:
Liſt. 156. Cap. 261 C grafika
15:
Rąk boleſc 16:
oddala.
17:
Liſt. 42. Cap. 61. A
18:
Liſt 45. Cap. 66. B. E
19:
Liſt. 47. D
20:
Liſt. 80. L
21:
Liſt. 87. K
22:
Liſt. 123. H
23:
Na złe paz= 24:
nogcie lekarzſtwo.
25:
Liſt. 70. D
26:
Zanogciczę 27:
lecży.
28:
Liſt. 78. C
29:
Liſt. 102. Ca. 165. e I
30:
Boleſc kthora
31:
bywa za paznogcia- 32:
mi: oddala.
strona: ++6
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 12. I
2:
Liſt. 22. H
3:
Zadzieranie 4:
paznogciow oddala.
5:
Liſt. 4. Cap. 5. B
6:
Drzenie rąk 7:
o ddala.
8:
Liſt. 136. Cap. 222 B grafika
9:
Boleſc grzbie= 10:
ta oddala.
11:
Liſt. 123. Cap. 205.
12:
B. F. H
13:
Liſt. 144. F grafika
14:
Boleſc krzy= 15:
żow oddala.
16:
Liſt. 37. E
17:
Liſt. 38. DE.
18:
Liſt. 40. Cap. 58. C
19:
Liſt. 69. Cap. 109. D
20:
Liſt. 99. E
21:
Liſt. 100. L
22:
Liſt. 101. Cap. 164 H
23:
Liſt. 123. Ca. 205. b. f
24:
Liſt. 137. Ca. 223. D
25:
Liſt. 150. M grafika
26:
Twardoſc bo=
27:
kow roſpądza.kolumna: b
1:
Liſt. 2. F
2:
Boleſc bokow 3:
oddala.
4:
Liſt. 4. Cap. 4. D
5:
Liſt. 15. A
6:
Liſt. 18. Cap. 25. A
7:
Liſt. 58. Cap. 89. H
8:
Liſt. 69. Cap. 109. B
9:
Liſt. 144. F
10:
Liſt. 145. B
11:
Liſt. 151. Ca. 254. B
12:
Liſt. 154. Ca. 259. B
13:
Boleſc boku le 14:
wego oddala.
15:
Liſt. 135. C
16:
Zathkanie bo 17:
kow otwiera.
18:
Liſt. 136. F
19:
Kłocie w bo= 20:
koch y w miechierzu:
21:
oddala.
22:
Liſt. 36. A
23:
Liſt. 38. F
24:
Liſt. 50. B
25:
Liſt. 61. D
26:
Liſt. 140. Cap. 229 E
27:
Boleſc ſlabizn 28:
oddala.
29:
Liſt. 26. C. I
30:
W zadku leczikolumna: c
1:
wzdęcie.
2:
Liſt. 13. B
3:
W zadku bo= 4:
leſć oddala.
5:
Liſt. 64. Cap. 100. C
6:
Liſt. 140. E
7:
wrzedzienicze 8:
w zadku goij.
9:
Liſt. 19. D
10:
Liſt. 82. Cap. 131. A
11:
Komu ſie na 12:
ſtolecz chcze á nie=
13:
może go mieć.
14:
Liſt. 9 E
15:
Liſt. 15. F
16:
Liſt. 22. Cap. 30. E
17:
Liſt. 83. Cap. 132 E
18:
Liſt. 88. Cap. 140. D
19:
Liſt. 94. H
20:
Liſt. 97. Cap. 158. F
21:
Liſt. 102. R
22:
Liſt. 106. C D
23:
Liſt. 111. Cap. 181. E
24:
Liſt. 118. G
25:
Liſt. 129. Cap. 214 E
26:
Liſt. 145. K
27:
w zadku fiſtu= 28:
łę lecży.
29:
Liſt. 22. F
30:
w zadku leczy 31:
wrzod.
32:
Liſt. 82. Cap. 131. E | Index. |
kolumna: d
1:
W zadku bo= 2:
lącżki lecży.
3:
Liſt. 119. C
4:
Ociekłoſc albo 5:
opuchlinę w zadku
6:
roſpądza.
7:
Liſt. 66. D
8:
Emorroidi zby 9:
tnie płynącze ſtanowi
10:
Liſt. 4. Cap. 5. I
11:
Liſt. 12. Cap. 17. C
12:
Liſt. 14. D
13:
Liſt. 35. Cap. 50. B
14:
Cap. Liſt. 38. A
15:
Liſt. 82. Cap. 131. H
16:
Liſt. 100. L
17:
Liſt. 102. Cap. 165. L
18:
Liſt. 119. C
19:
Liſt. 120. Cap. 200. E
20:
Liſt. 122. F
21:
Liſt. 136. D I
22:
Liſt. 141. Ca. 232. B
23:
Liſt. 145. I
24:
Liſt. 150. Cap. 252 B
25:
Emorroidi po 26:
budza y wywodzi.
27:
Liſt. 7. Cap. 10. K
28:
Liſt. 27. Cap. 37. A
29:
Liſt. 29. Cap. 40. N
30:
Liſt. 54. Ca. 80. E
31:
Liſt. 61. Cap. 94. F
32:
Liſt. 67. K
33:
Liſt. 72. Akolumna: e
1:
Liſt. 102. O
2:
Liſt. 106. Ca. 172. B
3:
Liſt. 126. H
4:
Liſt. 127. G
5:
Rany w zad=6:
ku goij.
7:
Liſt. 156. D
8:
wzadku pęche 9:
rze goij
10:
Liſt. 12. Cap. 17. C
11:
Liſt. 84. Cap. 134. H
12:
Stolcze czyni
13:
Liſt. 11. I
14:
Liſt. 15. Cap. 21. F
15:
Liſt. 32. nad tatarz=
16:
kiem zielem.
17:
Liſt. 33. Cap. 46. A
18:
Liſt. 34. I. y na końcu
19:
Liſt. 35. Cap. 49. E
20:
Liſt. 39. Cap. 57. F. G
21:
Liſt. 45. Cap. 66. A
22:
Liſt. 46. Cap. 67. G
23:
Liſt. 50. A
24:
Liſt. 55. Cap. 83. E
25:
Liſt. 66. Cap. 10. E
26:
Liſt. 76. C. wtore.
27:
Liſt. 77. Cap. 121. B
28:
Liſt. 81. E
29:
Liſt. 82. K
30:
Liſt. 85. C
31:
Liſt. 85. Cap. 136. D
32:
Liſt. 94. K
33:
Liſt. 100. Bkolumna: f
1:
Liſt. 107. Cap. 172. H
2:
Liſt. 109. Cap. 178 G
3:
Liſt. 111. Ca. 181. a. d
4:
Liſt. Cap. 195. E
5:
Liſt. 123. Cap. 205. F
6:
Liſt. 128. Cap. 212 B
7:
Liſt. 133. Cap. 217. E
8:
Liſt. 140. Cap. 229 B
9:
Stholcze zby=10:
tnie ſtanowi.
11:
Liſt. 110. A grafika
12:
Na biodrach 13:
bolącżkę lecży.
14:
Liſt. 68. Cap. 107. E
15:
Biodr boleſc 16:
oddala.
17:
Liſt. 140. D
18:
Liſt. 129. G grafika
19:
Bolenie nog 20:
oddala.
21:
Liſt. 10. N
22:
Liſt. 12. F
23:
Liſt. 12. Cap. 17. G
24:
Liſt. 15. G
25:
Liſt. 23. Cap. 31. E
26:
Liſt. 31. E
27:
Liſt. 32. C
28:
Liſt. 34. Cap. 48. F
strona: ++7
| Infirmitatum |
kolumna: a
1:
Liſt. 39. Cap. 57. E. I
2:
Liſt. 42. Cp. 61. A
3:
Liſt. 43. E
4:
Liſt. 45. Cap. 66. B C
5:
Liſt. 46. I
6:
Liſt. 47. C D
7:
Liſt. 48. G
8:
Liſt. 49. Cap. 72. E
9:
Liſt. 59. Cap. 90. D
10:
Liſt. 63. C
11:
Liſt. 66. F
12:
Liſt. 77. Cap. 120. D
13:
Liſt. 80. L
14:
Liſt. 87. K
15:
Liſt. 99. L
16:
Liſt. 101. S
17:
Liſt. 119. N et Cap.
18:
199. B eodemſo.
19:
Liſt. 120. F
20:
Liſt. 123. H
21:
Liſt. 125. I
22:
Liſt. 130. Cap. 215. F
23:
Liſt. 134. H
24:
Liſt. 134. Cap. 214. E
25:
Liſt. 137. Cap. 223. L
26:
Liſt. 141. Cap. 231. B
27:
Liſt. 144. N
28:
Na opuchlinę 29:
w nogach/ w reku y w
30:
twarzy, zową ią Ipo=
31:
ſarka.
32:
Liſt. 16. I
33:
Liſt. 73. F
34:
Na wrzody 35:
ſmrodliwe na nogach
kolumna: b
1:
Liſt. 116. L
2:
Wrzod wilk 3:
w nodze goij
4:
Liſt. 116. Cap. 192 C
5:
Roſpadliny 6:
v nog goij.
7:
Liſt. 120. F. G
8:
Gdy ſie kto 9:
ſchodzi.
10:
Liſt. 9. I
11:
Liſt. 26. H
12:
Liſt. 151. G
13:
Boleſc w człon 14:
koch nożnych oddala.
15:
Liſt. 140. D
16:
Stawy y prze 17:
guby nożne poſila.
18:
Liſt. 141. Cap. 231 B
19:
Bolączkę leczy 20:
ktora bywa na kolenie
21:
Liſt. 108. Cap. 176. B
22:
Smrod wſpa 23:
rach odeymuie.
24:
Liſt. 151. G
25:
Boleſc zył ſu= 26:
chych oddala.
27:
Liſt. 2. Cap. 3. E
28:
Liſt. 15. G
29:
Liſt. 54. Cap. 80. Gkolumna: c
1:
Liſt. 125. Cap. 308 D
2:
Liſt. 128. Cap. 212 G
3:
Liſt. 136. Cap. 222. A
4:
Liſt. 140. D
5:
W zyłach ſu= 6:
chych rany goij.
7:
Liſt. 2. Cap. 3. A
8:
Kurcz leczy.
9:
Liſt. 4. Cap. 4. F
10:
Liſt. 10. M
11:
Liſt. 36. Cap. 52. C
12:
Liſt. 67. I
13:
Liſt. 69. Ca. 109. A. D
14:
Liſt. 97. F
15:
Liſt. 125. Cap. 208 D
16:
Zyły ſuche 17:
gdy ſchną.
18:
Liſt. 19. A
19:
Mdłoſc zył 20:
ſuchych oddala.
21:
Liſt. 29. Cap. 40. I
22:
Liſt. 25. Ca. 49. B
23:
Liſt. 69. Cap. 109. A
24:
Liſt. 75. Cap. 118. A
25:
Liſt. 90. F
26:
Liſt. 96. Cap. 157. F
27:
Liſt. 127. H
28:
Liſt. 128. O. et. C Cap.
29:
212. A. na tymże Liſt.
30:
Liſt. 141. Cap. 231. A
31:
Suchych zył 32:
odciſnienie lecży.
33:
Liſt. 35. Cap. 49. B
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 44. Cap. 64. B
2:
Liſt. 58. Cap. 89. H
3:
Liſt. 140. C
4:
Zyły ſuche 5:
przerwane z raſzcża.
6:
Liſt. 35. Cap. 50. B
7:
Liſt. 64. Cap. 100. B
8:
Liſt. 93. B
9:
Liſt. 140. C
10:
Zył ſuchych 11:
drżenie oddala.
12:
Liſt. 69. Cap. 109. D
13:
Zyły ſuche 14:
zagrzewa.
15:
Liſt. 128. Cap. 212. F
16:
Na zimne wil 17:
koſci w żyłach ſuchych
18:
lekarzſtwo.
19:
Liſt. 133. Cap. 217 D
20:
O cztherzech 21:
wilkoſciach w
22:
cżłowiecże.
23:
Krew zbytnie 24:
plynączą ſtanowi.
25:
Liſt. 4. Cap. 4. F
26:
Liſt. 35. Cap. 50. B
27:
Liſt. 38 A
28:
Liſt. 65. A
29:
Krew z płuczkolumna: e
1:
płynączą ſtanowi.
2:
Liſt. 14. O
3:
Liſt. 35. Cap. 50. B
4:
Liſt. 38. A
5:
Krew dobrą 6:
cżyni.
7:
Liſt. 17. A. B
8:
Liſt. 46. Cap. 67. A
9:
Liſt. 52. P
10:
Liſt. 52. Cap. 77. D
11:
Liſt. 68. A
12:
Liſt. 74. E
13:
Liſt. 82. L
14:
Liſt. 105. Cap. 170. B
15:
Liſt. 123. Cap. 205. C
16:
Krew pali.
17:
Liſt. 29. Cap. 40. K
18:
Liſt. 63. E
19:
Krew czyſcic.
20:
Liſt. 51. B
21:
Liſt. 72. B
22:
Liſt. 95. Cap. 154. A
23:
Liſt. 153. Cap. 257 A
24:
Krew złą czini
25:
Liſt. 56. Cap. 85. A
26:
Krew skądkol 27:
wiek płynącą ſtanowi
28:
Liſt. 62. C
29:
Liſt. 65. A.
30:
Liſt. 71. E. Campho.
31:
Liſt. 80. Cap. 128. H
32:
Liſt. 89. Cap. 142. D
33:
Liſt. 110. Bkolumna: f
1:
Liſt. 126. G. K
2:
Liſt. 134. Cap. 218. N
3:
Liſt. 137. I
4:
Liſt. 141. E. D
5:
Liſt. 149. Cap. 250. A. B
6:
Liſt. 151. C.
7:
Krew zapalo= 8:
ną chłodzi.
9:
Liſt. 72. B
10:
Liſt. 120. Cap. 200. F
11:
Liſt. 123. Cap. 205. C
12:
Krew z nerek 13:
płynączą ſtanowi.
14:
Liſt. 77. C
15:
Liſt. 80. Cap. 128. H
16:
Krew z ran 17:
ſwieżych płynącą
18:
ſtanowi.
19:
Liſt. 151. Cap. 254 D
20:
Krew skazo= 21:
ną naprawia.
22:
Liſt. 78. Cap. 123. A
23:
Krew zapala.
24:
Liſt. 101. Cap. 164 M
25:
Krew zſiadłą 26:
roſpądza.
27:
Liſt. 147. D
28:
Kolerę z ciała 29:
wypądza.
30:
Liſt. 18. D
31:
Liſt. 30. Cap. 42. A
32:
Liſt. 31. K
strona: ++8
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 39. C
2:
Liſt. 46. Cap. 67. I
3:
Liſt. 51. A
4:
Liſt. 54. Cap. 80. D
5:
Liſt. 62. Cap. 96. A
6:
Liſt. 72. B. D
7:
Liſt. 76. A
8:
Liſt. 94. K
9:
Liſt. 112. Cap. 181 G
10:
Liſt. 147. F
11:
Liſt. 150. M
12:
Koleri gorą= 13:
czoſć odeymuie.
14:
Liſt. 31. A
15:
Flegmę z czło 16:
wieka wywodzi.
17:
Liſt. 30. Ca. 42. a. h. k
18:
Liſt. 28. Cap. 39. K
19:
Liſt. 45. Cap. 66. A
20:
Liſt. 46. Cap. 67. I
21:
Liſt. 50. B
22:
Liſt. 51. A
23:
Liſt. 53. G
24:
Liſt. 59. Cap. 90. B
25:
Liſt. 62. Cap. 96. A
26:
Liſt. 63. Cap. 97. K
27:
Liſt. 66. H
28:
Liſt. 67. E
29:
Liſt. 76. A
30:
Liſt. 98. Cap. 160. C
31:
Liſt. 107. Cap. 174. B
32:
Liſt. 125. Cap. 208 B
33:
Flegmę lipką 34:
ſcieńcża.
kolumna: b
1:
Liſt. 69. Cap. 109. A
2:
Liſt. 126. Cap. 209. F
3:
Flegmę y ko= 4:
lerę wraczaniem
5:
wywodzi.
6:
Liſt. 87. D
7:
Liſt. 90. I
8:
Liſt. Cap. 195. B
9:
Przeciw Me= 10:
lankolijey.
11:
Liſt. 17. C
12:
Liſt. 18. D
13:
Liſt. 28. A
14:
Liſt. 30. Cap. 42. A
15:
Liſt. 45. Cap. 66. A
16:
Liſt. 46. Cap. 67. A B
17:
Liſt. 50. A
18:
Liſt. 51. A
19:
Liſt. 80. M
20:
Liſt. 86. E
21:
Liſt. 98. Cap. 160. C
22:
Liſt. 101. C
23:
Liſt. 123. Cap. 205. E
24:
Liſt. 128. Ca. 212. c. d
25:
Flegmę trawi
26:
Liſt. 49. Cap. 72. B
27:
Liſt. 53. K
28:
Kolerę trawi.
29:
Liſt. 49. Cap. 72. B
30:
Liſt. 123. Cap. 205 A
31:
O Febrach.
kolumna: c
1:
Febrę tercianę 2:
lecży.
3:
Liſt. 26. Cap. 36. B
4:
Liſt. 42. Cap. 62. B
5:
Liſt. 45. B
6:
Liſt. 49. Cap. 72. D
7:
Liſt. 86. F
8:
Liſt. 112. Cap. 181 G
9:
Liſt. 115. D
10:
Liſt. Cap. 195. A
11:
Liſt. 147. Cap. 242 D
12:
Liſt. 149. Ca. 251. d. g
13:
Liſt. 151. Cap. 254 G
14:
Liſt. 154. E
15:
Liſt. 155. B
16:
Febrę na kazdi 17:
dzień będączą oddala
18:
Liſt. 30. et. 31. Cap.
19:
42. C. D
20:
Liſt. 42. Cap. 61. A
21:
Liſt. 45. B
22:
Liſt. 45. Cap. 66. B
23:
Liſt. 62. Cap. 96. A C
24:
Liſt. 98. Cap. 160. D
25:
Liſt. 115. D
26:
Liſt. Cap. 195. A
27:
Liſt. 149. A
28:
Liſt. 149. Ca. 251. d. g
29:
Febrę quarta= 30:
nę lecży.
31:
Liſt. 7. C
32:
Liſt. 11. H
33:
Liſt. 14. K
34:
Liſt. 17. C | Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 46. Cap. 67. L
2:
Liſt. 47. Cap. 69. C
3:
Liſt. 49. Cap. 72. D
4:
Liſt. 50. D
5:
Liſt. 51. B
6:
Liſt. 67. C
7:
Liſt. 69. C
8:
Liſt. 74. Cap. 116. B
9:
Liſt. 86. F
10:
Liſt. 102. Ca. 165. f. g
11:
Liſt. 106. E
12:
Liſt. 110. H
13:
Liſt. 112. Cap. 185. A
14:
Liſt. 115. D
15:
Liſt. Cap. 195. A
16:
Liſt. 122. Cap. 203. B
17:
Liſt. 150. Cap. 252. C
18:
Febri cięſzkie 19:
vſmierza.
20:
Liſt. 150. G
21:
Febri: tercianę 22:
y quartanę może
23:
vcżynić.
24:
Liſt. 153. C
25:
Febrę oddala.
26:
Liſt. 2. I
27:
Liſt. 19. N
28:
Liſt. 24. B
29:
Liſt. 24. Cap. 33. C
30:
Liſt. 26. F. G. L
31:
Liſt. 29. B. dziatkam.
32:
Liſt. 29. Cap. 40. N
33:
Liſt. 35. Cap. 49. B
34:
Liſt. 44. Cap. 63. F kolumna: e
1:
Liſt. 52. L
2:
Liſt. 62. Cap. 96. B
3:
Liſt. 76. A
4:
Liſt. 80. Cap. 128. G
5:
Liſt. 90. P
6:
Liſt. 97. H
7:
Liſt. 112. Cap. 183. A
8:
Liſt. 115. D
9:
Liſt. 125. M
10:
Liſt. 128. K
11:
Biegunkę czir 12:
woną zaſtanawia.
13:
Liſt. 12. I
14:
Liſt. 14. F
15:
Liſt. 20. Cap. 28. B. C
16:
Liſt. 21. Cap. 29. E
17:
Liſt. 35. Cap. 50. B
18:
Liſt. 38. D. F
19:
Liſt. 48. A
20:
Liſt. 53. D. E
21:
Liſt. 55. Cap. 82. C
22:
Liſt. 59. Cap. 90. C
23:
Liſt. 60. Cap. 92. F
24:
Liſt. 71. E
25:
Liſt. 73. E
26:
Liſt. 79. A
27:
Liſt. 80. I
28:
Liſt. 80. Cap. 128. I
29:
Liſt. 90. Cap. 144. F
30:
Liſt. 95. Cap. 152. C
31:
Liſt. 95. Cap. 153. B
32:
Liſt. 106. C
33:
Liſt. 115. Ckolumna: f
1:
Liſt. Cap. 193. P. G
2:
Liſt. Cap. 194. B
3:
Liſt. 134. Ca. 218. I. L
4:
Liſt. 137. N
5:
Liſt. 140. Cap. 229 D
6:
Liſt. 143. Cap. 237. A
7:
Liſt. 151. E
8:
Liſt. 155. L
9:
Biegunkę kto= 10:
rą zową Lienteria
11:
zaſtanawia.
12:
Liſt. 22. Cap. 30. E
13:
Liſt. 53. D
14:
Liſt. 80. Cap. 128. H
15:
Liſt. 115. C
16:
Wſzelkie pły= 17:
nienie z żywota za=
18:
ſtanawia.
19:
Liſt. 89. Cap. 142. C
20:
Liſt. 115. C
21:
Biegunkę w= 22:
ſzelką zaſtanawia.
23:
Liſt. 115. C
24:
Liſt. Cap. 193. B
25:
Liſt. 121. Cap. 202 B
26:
Liſt. 125. Cap. 208. C
27:
Płynienie w=28:
ſzelkie iakichkolwiek
29:
wilkoſci: ſtanowi.
30:
Liſt. 151. Cap. 254. F
31:
Biegunkę za=32:
ſtanawia.
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 4. Cap. 5. H
2:
Liſt. 21. Cap. 29. B
3:
Liſt. 28. D
4:
Liſt. 35. Cap. 50. B
5:
Liſt. 53. D. E
6:
Liſt. 58. I
7:
Liſt. 59. Cap. 91. A
8:
Liſt. 60. H
9:
Liſt. 61. E
10:
Liſt. 62. H
11:
Liſt. 67. Cap. 106. A
12:
Liſt. 69. D
13:
Liſt. 73. D
14:
Liſt. 80. Cap. 128. H
15:
Liſt. 85. L
16:
Liſt. 90. Cap. 144. D
17:
Liſt. 92. I. N
18:
Liſt. 102. Cap. 165. D
19:
Liſt. 104. D
20:
Liſt. 107. E
21:
Liſt. 115. C
22:
Liſt. Cap. 193. E
23:
Liſt. Cap. 194. B. C
24:
Liſt. 120. ca. 200. a. b. d
25:
Liſt. 122. F
26:
Liſt. 125. Cap. 208. C
27:
Liſt. 137. Cap. 223 B
28:
Liſt 145. B grafika
29:
Kolikę oddala
30:
Liſt. 19. M
31:
Liſt. 25. G
32:
Liſt. 30. D
33:
Liſt. 33. Cap. 46. Ekolumna: b
1:
Liſt. 40. C
2:
Liſt. 56.C
3:
Liſt. 58. H
4:
Liſt. 77. C. E
5:
Liſt. 90. Cap. 144. C
6:
Liſt. 98. Cap. 160. D
7:
Liſt. 101. M
8:
Liſt. 103. B.
9:
Liſt. 106. B
10:
Liſt. 107. E
11:
Liſt. 118. R
12:
Liſt. 122. G
13:
Liſt. 144. I
14:
Kolikę wſzelką 15:
oddala.
16:
Liſt. 118. F
17:
W kolikę 18:
wpada.
19:
Liſt. 56. Cap. 85. A grafika
20:
Ciało tuczy.
21:
Liſt. 12. N
22:
Po ciele ſi= 23:
noſć od ſtłucżenia
24:
rozpądza.
25:
Liſt. 1. D
26:
Liſt. 7. D
27:
Z ciała ſzkara 28:
doſci ſpądza.
29:
Liſt. 4. C
30:
Liſt. 22. E kolumna: c
1:
Liſt. 30. L
2:
Liſt. 62. Cap. 96. E
3:
Liſt. 67. F
4:
Liſt. 87.
5:
Liſt. 88. C
6:
Liſt. 91. D
7:
Liſt. 92. G
8:
Liſt. 93. G
9:
Liſt. 97. Cap. 158. G
10:
Liſt. 120. I
11:
Liſt. 125. K
12:
Liſt. 142. Cap. 234 B
13:
Liſt. 151. F
14:
Liſt. 156. Cap. C
15:
Ciała wzdęcie 16:
z zapaleniem oddala.
17:
Liſt. 39. Cap. 57. B
18:
Ciało przepala.
19:
Liſt. 56. B
20:
Liſt. 146. Cap. 240 B
21:
Ciało gładkie cżyni
22:
Liſt. 96. E
23:
Ciało na= 24:
prawia.
25:
Liſt. 46. Cap. 67. A
26:
Ciało z kroſt 27:
cżyſci.
28:
Liſt. 46. Cap. 67. B
29:
Liſt. 53. F
30:
Liſt. 62. Cap. 96. E
31:
Liſt. 63. D| ‡‡ |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 50. A
2:
Liſt. 70. A
3:
Spriſzczenie 4:
ciała lecży.
5:
Liſt. 70. E
6:
Liſt. 79. F
7:
Liſt. 124. Cap. 209 B
8:
Ciało kazi.
9:
Liſt. 102. P
10:
Z ciała ſinoſc 11:
ſpądza.
12:
Liſt. 130. L
13:
Liſt. 139. Cap. 227. E
14:
Cialo ſcieńcza.
15:
Liſt. 149. B
16:
Ciała ſlaboſc 17:
vmocznia.
18:
Liſt. 151. F
19:
Boleſc ciała 20:
wſzytkieo oddala
21:
Liſt. 112. Cap. 185. A
22:
Ciała drzenie 23:
y mdłoſć odeymuie
24:
Liſt. 95. Cap. 154. A
25:
Zaduſza czło= 26:
wieka.
27:
Liſt. 46. Cap. 67. K
28:
Liſt. 63. B
29:
Vmorzy 30:
cżłowieka.
kolumna: e
1:
Liſt. 93. C grafika
2:
Zyły zmilkłe 3:
á cierpnącze wſpo=
4:
maga.
5:
Liſt. 151. B
6:
Zyły wilkie 7:
otwiera.
8:
Liſt. 153. Cap. 257 B
9:
Zył zatkanie 10:
otwiera.
11:
Liſt. 8. A
12:
Liſt. 14. N
13:
Liſt. 36. B
14:
Liſt. 58. Cap. 89. H
15:
Liſt. 72. D
16:
Liſt. 123. Cap. 206. A
17:
Liſt. 147. E
18:
Boleſc zył 19:
oddala.
20:
Liſt. 8. A
21:
Na roſciągnie 22:
nie cżłonkow maſć
23:
barzo dobra.
24:
Liſt. 19. D
25:
Członki zazię= 26:
bione zagrzewa.
27:
Liſt. 11. A
28:
Liſt. 99. Bkolumna: f
1:
Liſt. 114. Cap. 189 B
2:
Liſt. 144. F
3:
Członki zapa= 4:
lone chłodzi.
5:
Liſt. 43. D
6:
Liſt. 72. A
7:
Liſt. 130. Cap. 215 B
8:
Członkow drze 9:
nie oddala.
10:
Liſt. 86. F
11:
Członki vſchłe 12:
á ſkurcżone roſciąga.
13:
Liſt. 109. Cap. 178. D
14:
Członki w nie= 15:
doſtatkoch wſpomaga
16:
Liſt. 112. B
17:
Boleſc człon= 18:
kow oddala.
19:
Liſt. 86. F
20:
Liſt. 128. Cap. 212 G
21:
Na ſuchoſc
22:
Cżłonkow wnętrz= 23:
nych lekarzſtwo.
24:
Liſt. 103. Cap. 167. E grafika
25:
Sen w gorącz 26:
kach ſtraczony
27:
przywracza.
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 65. L
2:
Liſt. 74. E. G. K. L. N
3:
Liſt. 81. D
4:
Liſt. 86. C
5:
Liſt. 87. E
6:
Liſt. 92. C. N
7:
Liſt. 95. D
8:
Sny ſtraſzli= 9:
we cżyni.
10:
Liſt. 101. Cap. 164. D
11:
Liſt. 156, G
12:
Z człowieka 13:
ſpączego cżuyneo
14:
vcżynić.
15:
Liſt. 109. Cap. 178. E
16:
Spania chci= 17:
woſć wielką oddala.
18:
Liſt. 143. G
19:
Spanie zby= 20:
tnie odeymuie.
21:
Liſt. 151. E
22:
Sen vczynic.
23:
Liſt. 7. Cap. 10. D
24:
Liſt. 27. Cap. 37. L
25:
Liſt. 87. E
26:
Liſt. 92. C. N
27:
Liſt. 95. Cap. 152. C
28:
Liſt. 103. Cap. 167 B
29:
Liſt. 104. Ca. 167. f. g
30:
Liſt. 104. E. F
31:
Liſt. 149. Ca. 251. c. f.
32:
Spanie zby=kolumna: b
1:
tnie á ſzkodliwe cżyni.
2:
Liſt. 16. A
3:
Liſt. 87. B. L grafika
4:
O bolączkach/ 5:
o wrzedziech/
6:
Y oinnych
7:
kroſtach.
8:
¶ Bolącżki iadowi= 9:
te lecży.
10:
Liſt. 5. F
11:
Liſt. 82. Cap. 131. A
12:
Liſt. 99. K
13:
Liſt. 151. Cap. 254. C
14:
¶ Wrzedzienicze go 15:
rącze lecży.
16:
Liſt. 11. Cap. 16. A
17:
Liſt. 20. Cap. 28. A
18:
Liſt. 21. Cap. 29. D
19:
Liſt. 23. Cap. 31. D
20:
Liſt. 34. E
21:
Liſt. 39. Cap. 57. B
22:
Liſt. 65. A
23:
Liſt. 73. Cap. 115. B
24:
Liſt. 81. B
25:
Liſt. 82. Cap. 131. A
26:
Liſt. 84. K
27:
Liſt. 87. K
28:
Liſt. 96. B
29:
Liſt. 100. D
30:
Liſt. Cap. 193. F
31:
Liſt. 122. Cap. 204 Dkolumna: c
1:
Liſt. 149. Cap. 251. E
2:
Liſt. 154. D
3:
¶ Bolącżki gorącze 4:
goij.
5:
Liſt. 12. M
6:
Liſt. 20. D
7:
Liſt. 28. B
8:
Liſt. 33. Cap. 45. A. H
9:
Liſt. 34. Cap. 48. C
10:
Liſt. 42. Cap. 62. B
11:
Liſt. 65. A
12:
Liſt. 74. F
13:
Liſt. 82. Cap. 131. A
14:
Liſt. 87. K
15:
Liſt. 89. Cap. 143. C
16:
Liſt. 92. M
17:
Liſt. 102. Cap. 165. I
18:
¶ Wrzedzienicze 19:
zimne lecży.
20:
Liſt. 12. Cap. 17. D
21:
Liſt. 71. Cap. 112. A
22:
¶ Rany zzłych kroſt 23:
lecży.
24:
Liſt. 13. M
25:
Liſt. 35. Cap. 50. B
26:
Liſt. 37. G
27:
Liſt. 40. L
28:
Liſt. 54. Cap. 60. B
29:
Liſt. 62. B
30:
Liſt. 63. D
31:
Liſt. 87. K
32:
Liſt. 89. F
33:
Liſt. 102. O
34:
Liſt. 127. F
35:
Liſt. 137. I | ‡‡ ij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 145. E
2:
Liſt. 145. Ca. 239. B
3:
Liſt. 152. C. S
4:
¶ Kroſty ſpądza.
5:
Liſt. 15. Cap. 21. E.
6:
Liſt. 53. F
7:
Liſt. 63. D
8:
¶ Wrzedzieniczam 9:
być nie da.
10:
Liſt. 20. C
11:
Liſt. 148. G
12:
¶ Wrzod gorączy 13:
lecży.
14:
Liſt. 21. H
15:
Liſt. 82. Cap. 151. A
16:
Liſt. 87. K
17:
¶ Bolącżkę Can= 18:
cer: goij.
19:
Liſt. 30. F
20:
Liſt. 50. C
21:
Liſt. 79. F
22:
Liſt. 82. Cap. 131. H
23:
Liſt. 116. Ca. 192. C
24:
Liſt. 126. Ca. 209. D
25:
Liſt. 146. E
26:
Liſt. 146. Cap. 240 D
27:
Liſt. 152. C. O
28:
¶ Na wrzod zapa= 29:
lony á bolączy:
30:
lekarzſtwo.
31:
Liſt. 28. I. K
32:
Liſt. 34. Cap. 48. C
33:
Liſt. 74. F
34:
Liſt. 82. Cap. 131. A
35:
Liſt. 87. K
36:
¶ Bolącżki wnętrzkolumna: e
1:
ne roſpądza.
2:
Liſt. 136. G
3:
¶ Na rany złe.
4:
Liſt. 29. Cap. 40. G
5:
Liſt. 67. C
6:
Liſt. 87. K
7:
¶ Bolącżki iadowi= 8:
the goij/ iednę zową
9:
Heriſipila/ drugą
10:
Flegmon.
11:
Liſt. 20. Cap. 28. A
12:
Liſt. 23. Cap. 31. D
13:
Liſt. 39. Cap. 57. I
14:
Liſt. 87. G
15:
Liſt. 89. Cap. 143. C
16:
Liſt. 130. Cap. 215. E
17:
Liſt. 151. Cap. 254. C
18:
¶ Wrzod ſie zbiera 19:
pod tym.
20:
Liſt. 34. E
21:
Liſt. 23. L
22:
Liſt. 73. B
23:
Liſt. 81. C
24:
Liſt. 96. Cap. 156. D
25:
Liſt. 126. Cap. 209 D
26:
Liſt. 142. Cap. 244 A
27:
¶ Wrzod wſzelki 28:
goij.
29:
Liſt. 149. Cap. 250. A
30:
¶ Wrzod kthori zo= 31:
wą Antrax: lecży.
32:
Liſt. 38. G
33:
Liſt. 87. K
34:
Liſt. 136. F. H
35:
¶ Wrzod zebrany 36:
przedziera.
kolumna: f
1:
Liſt. 56. B
2:
Liſt. 125. N
3:
Liſt. 126. Cap. 209 D
4:
Liſt. 144. G
5:
Liſt. 152. B
6:
¶ Wrzody wnętrz=7:
ne roſpądza.
8:
Liſt. 55. Cap. 82. D
9:
¶ Rany gnijącze á 10:
ſmrodliwe lecży.
11:
Liſt. 67. G
12:
Liſt. 76. A
13:
Liſt. 87. K
14:
Liſt. 102. Cap. 165. R
15:
Liſt. 106. Cap. 176. G
16:
Liſt. 116. Cap. 192. C
17:
Liſt. 148. Cap. 244 A
18:
¶ Sadzele rozma= 19:
gite lecży.
20:
Liſt. 68. Cap. 107. C
21:
Liſt. 71. Cap. 111. B
22:
Liſt. 102. Cap. 165. E
23:
Liſt. 137. H
24:
¶ Wrzody ciało roz 25:
iadaiącze lecży.
26:
Liſt. 70. C
27:
Liſt. Cap. 193. F
28:
¶ Wrzod zatwar= 29:
działy zbiera ſie pod tym.
30:
Liſt. 73. B
31:
Liſt. 142. Cap. 234. A
32:
¶ Bolącżkę pod zio 33:
bri cży.
34:
Liſt. 78. Cap. 123. A
35:
¶ Kroſty złe lecży.
36:
Liſt. 79. F | Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
¶ Na wrzod zatwar 2:
działy lekarzſtwo.
3:
Liſt. 81. G
4:
¶ Wrzedzieniczę kto 5:
rą zową Carbunculꝰ
6:
lecży.
7:
Liſt. 91. G
8:
Liſt. 146. Cap. 240 D
9:
¶ Ludziem wrzody, 10:
albo bolącżki maią=
11:
czym: lekarzſtwo.
12:
Liſt. 95. Cap. 154. B
13:
¶ Kroſty y wrzedzie= 14:
nicze wyſuſza.
15:
Liſt. 99. I
16:
¶ Sadzel zapalo= 17:
ny á bolączy: lecży.
18:
Liſt. 102. Cap. 165 E
19:
Liſt. 103. Cap. 167. C
20:
Liſt. 123. I
21:
¶ Rany chodzącze z 22:
mieſtcza na mieſtcze:
23:
lecży.
24:
Liſt. 102. Cap. 165. I
25:
¶ Boleſć wrzodow 26:
wſzelkich y bolącżek
27:
oddala..
28:
Liſt. 111. Cap. 181 B
29:
¶ Wrzody wſzelkie 30:
wilgotne lecży.
31:
Liſt. Cap. 193. H
32:
¶ Bolącżki Herpeſi 33:
lecży.
34:
Liſt. 119. Cap. 199. E
35:
¶ Bolącżki roz= 36:
pądza.
kolumna: b
1:
Liſt. 122, Cap. 204 B
2:
¶ Kroſthy grube á 3:
ſwierzbiącze goij.
4:
Liſt. 122. Cap. 204 D
5:
¶ Bolącżki opuchłe 6:
lecży.
7:
Liſt. 127. E
8:
¶ Bolącżkam ſie 9:
działać nieda.
10:
Liſt. 127. Cap. 211. E
11:
Liſt. 148. G
12:
¶ Z ran y też z kroſt 13:
ſmrodliwych wilkoſci
14:
niecżyſte wyſuſza.
15:
Liſt. 130. H
16:
¶ Ranę z wrzodu 17:
lecży.
18:
Liſt. 130. K
19:
¶ Kroſty goij.
20:
Liſt. 134. Cap. 218 I
21:
¶ Wrzod wſzelki w= 22:
nątrz łamie.
23:
Liſt. 136. F
24:
¶ Bolącżki y też ſta 25:
wy boleſtne lecży.
26:
Liſt. 144. D
27:
¶ Bolącżki wſzelkie
28:
goij.
29:
Liſt. 146. Cap. 240 D
30:
¶ Na wſzelkie wrzo= 31:
dy otworzone y bolącż
32:
ki lekarzſtwo.
33:
Liſt. 151. Cap. 254. C
34:
¶ Kroſthy wnątrz 35:
lecży.
36:
Liſt. 151. Cap. 254. Fkolumna: c
1:
¶ Owrzedzenie w= 2:
nątrz goij.
3:
Liſt. 155. Cap. 261. K
4:
Liſt. 156. H
5:
¶ Bolącżki zatwar= 6:
działe lecży.
7:
Liſt. 7. Cap. 10. A
8:
Liſt. 19. A
9:
Liſt. 26. L
10:
Liſt. 66. E
11:
Liſt. 80. E
12:
Liſt. 81. G
13:
Liſt. 82. Cap. 131. A
14:
Liſt. 87. K
15:
Liſt. 94. Cap. 150. B
16:
Liſt. 142. C
17:
Liſt. 151. F
18:
Liſt. 154. D
19:
¶ Liſzaie ſpędzić.
20:
Liſt. 4. Cap. 4. C
21:
Liſt. 14. M
22:
Liſt. 20. F
23:
Liſt. 33. Cap. 46. B
24:
Liſt. 73. A
25:
¶ Liſzay gnogiſthy 26:
lecży.
27:
Liſt. 133. Cap. 217. A
28:
¶ Na ſadzele zatwar 29:
działe.
30:
Liſt. 2, F
31:
Liſt. 12. C
32:
Liſt. 26. H
33:
¶ Na bolącżkę 34:
bolączą.
35:
Liſt. 99. F | ‡‡ iij |
| Index. |
kolumna: d
1:
O Chorobach 2:
wnętrznych y
3:
też o tych ktore bywa=
4:
ią na wierzchu od
5:
iakieykolwiek
6:
przygody.
7:
¶ Maſć na rozma= 8:
githe choroby z wierz=
9:
chu mażącz.
10:
Liſt. 3. F
11:
Liſt. 19. A
12:
¶ Iadowitoſć z cżło 13:
wieka wygania.
14:
Liſt. 79. Cap. 126. A
15:
¶ Pijańſtwa broni.
16:
Liſt. 1. K
17:
Liſt. 28. F
18:
Liſt. 101. Cap. 164. I
19:
Liſt. 120. Cap. 200. E
20:
¶ Po przepiciu lekarſtwo
21:
Liſt 4. Cap. 5. I
22:
¶ Zołthą niemocz 23:
lecży.
24:
Liſt. 1. A
25:
Liſt. 3. Cap. 4. B
26:
Liſt. 4. Cap. 5. D. E
27:
Liſt. 6. D
28:
Liſt. 8. F
29:
Liſt. 9. B
30:
Liſt. 11. G
31:
Liſt. 11. Cap. 16. B
32:
Liſt. 12. N
33:
Liſt. 15. D
34:
Liſt. 17. Ekolumna: e
1:
Liſt. 24. I
2:
Liſt. 24. Cap. 33. C
3:
Liſt. 25. F
4:
Liſt. 26. C
5:
Liſt. 29. B
6:
Liſt. 30. I
7:
Liſt. 33. Cap. 46. F
8:
Liſt. 34. F
9:
Liſt. 37. BB. E
10:
Liſt. 38. C
11:
Liſt. 41. Cap. 60. I
12:
Liſt. 42. Cap. 62. B
13:
Liſt. 43. Cap. 63. B
14:
Liſt. 45. A
15:
Liſt. 47. Cap. 69. C
16:
Liſt. 48. F
17:
Liſt. 72. Ca. 113. C. E
18:
Liſt. 74. M
19:
Liſt. 79. B. C. E
20:
Liſt. 94. Cap. 150. C
21:
Liſt. 96. C Ca. 156. B. F
22:
Liſt. 98. H
23:
Liſt. 102. Cap. 165 H
24:
Liſt. 106. Cap. 172. E
25:
Liſt. 119. D
26:
Liſt. 121. I
27:
Liſt. 122. Cap. 203. C
28:
Liſt. 129. B
29:
Liſt. 133. E
30:
Liſt. 134. Cap. 218. O
31:
Liſt. 135. Cap. 220 D
32:
Liſt. 137. Ca. 223. D
33:
Liſt. 138. C
34:
Liſt. 144. D. M
35:
Liſt. 151. F
36:
Liſt. 153. Akolumna: f
1:
Liſt. 153. Cap. 257. C
2:
Liſt. 154. B. E
3:
¶ Przeciw powie=4:
trzu morowemu.
5:
Liſt. 4. Cap. 5. G
6:
Liſt. 95. Cap. 54. B
7:
Liſt. 118. O
8:
Liſt. 120. Cap. 200. d. f
9:
Liſt. 146. E
10:
Liſt. 155. Cap. 261. B
11:
¶ Vkąſzenie od wę= 12:
ża lecży.
13:
Liſt. 2. Cap. 3. D
14:
Liſt. 4. Cap. 5. F
15:
Liſt. 18. Cap. 25. G
16:
Liſt. 21. G
17:
Liſt. 23. Cap. 31. C
18:
Liſt. 24. K
19:
Liſt. 33. Cap. 46. H
20:
Liſt. 35. Cap. 49. E
21:
Liſt. 40. Cap. 58. C
22:
Liſt. 47. G
23:
Liſt. 52. E
24:
Liſt. 58. Cap. 89. E
25:
Liſt. 61. Cap. 94. G
26:
Liſt. 68. Cap. 107. G
27:
Liſt. 80. G
28:
Liſt. 82. C
29:
Liſt. 84. I
30:
Liſt. 87. G
31:
Liſt. 89. D
32:
Liſt. 90. M
33:
Liſt. 91. I
34:
Liſt. 101. O
35:
Liſt. 101. Cap. 164. F
36:
Liſt. 108. Cap. 176. H | Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 117. Cap. 196 O
2:
Liſt. 118. N
3:
Liſt. 119. Cap. 199. C
4:
Liſt. 125. O
5:
Liſt. 128. L
6:
Liſt. 129. E
7:
Liſt. 138. E
8:
Liſt. 147. Cap. 242 D
9:
Liſt. 151. Cap. 254 G
10:
¶ Vkąſzenie zwie= 11:
rząt iadowitych lecży.
12:
Liſt. 47. G
13:
Liſt. 52. E
14:
Liſt. 68. L
15:
Liſt. 114. Cap. 189. A
16:
Liſt. 115. D
17:
Liſt. 125. O
18:
Liſt. 128. L
19:
Liſt. 138. E
20:
¶ Vkąſzenie roba= 21:
kow rozmagitych lecżi
22:
Liſt. 4. Cap. 4. D
23:
Liſt. 9. Cap. 13. E
24:
Liſt. 13. G
25:
Liſt. 23. Cap. 31. C
26:
Liſt. 35. Cap. 49. E
27:
Liſt. 40. Cap. 58. C
28:
Liſt. 41. Cap. 60. A
29:
Liſt. 47. G
30:
Liſt. 52. E
31:
Liſt. 58. Cap. 89. E
32:
Liſt. 75. C
33:
Liſt. 125. O
34:
Liſt. 128. L
35:
Liſt. 144. D
36:
Liſt. 147. Cap. 242 Dkolumna: b
1:
Liſt. 153. A
2:
¶ Gad z domu wy= 3:
gnać.
4:
Liſt. 2. G
5:
Liſt. 15. Cap. 21. G
6:
Liſt. 24. L
7:
Liſt. 41. Cap. 60. K
8:
Liſt. 42. M
9:
Liſt. 90. M
10:
Liſt. 91. L
11:
Liſt. 109. Cap. 178 E
12:
Liſt. 133. H
13:
¶ Iadu broni.
14:
Liſt. 2. H
15:
Liſt. 33. Cap. 46. N
16:
Liſt. 36. Cap. 52. C
17:
Liſt. 40. Cap. 58. C
18:
Liſt. 53. H
19:
Liſt. 94. K
20:
Liſt. 94. Cap. 151. A
21:
Liſt. 102. Cap. 165. F
22:
Liſt. 114. Cap. 189. C
23:
Liſt. 117. Ca. 196. d. m
24:
Liſt. 118. N
25:
¶ Ludziem ſtłucżo= 26:
nym albo vtrząſnio=
27:
nym lekarzſtwo.
28:
Liſt. 35. Cap. 50. B
29:
Liſt. 53. Cap. 77. K
30:
Liſt. 107. C
31:
¶ Na paraliż.
32:
Liſt. 4. Cap. 6. A. B
33:
Liſt. 10. D
34:
Liſt. 14. Cap. 20. B
35:
Liſt. 31. G
36:
Liſt. 35. Cap. 49. Bkolumna: c
1:
Liſt. 42. Cap. 61. A
2:
Liſt. 43. Cap. 63. A
3:
Liſt. 45. Cap. 66. B. C
4:
Liſt. 46. Cap. 67. I
5:
Liſt. 50. Cap. 74. D
6:
Liſt. 67. I
7:
Liſt. 75. Cap. 118. A
8:
Liſt. 77. D
9:
Liſt. 84. M
10:
Liſt. 90. O
11:
Liſt. 97. C. D
12:
Liſt. 97. Cap. 158. D
13:
Liſt. 106. B
14:
Liſt. 109. Cap. 178 D
15:
Liſt. 118. E
16:
Liſt. 121. F. I
17:
Liſt. 133. E
18:
Liſt. 136. Cap. 222 A
19:
Liſt. 137. L
20:
Liſt. 137. Cap. 223. I
21:
Liſt. 139. Cap. 227. I
22:
Liſt. 152. H
23:
Thenże the ż ſyrop na
24:
paraliż ięzyka.
25:
¶ Syrop barzo do26:
bri na wiele niemoczy.
27:
Liſt. 11. Ca. 15. b. c. d.
28:
Liſt. 69. B
29:
¶ Przeciw opu= 30:
chlinie.
31:
Liſt. 1. A
32:
Liſt. 5. D
33:
Liſt. 8. A
34:
Liſt. 8. F
35:
Liſt. 11. B. G | Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 12. H
2:
Liſt. 13. I
3:
Liſt. 13. Cap. 18 B D
4:
Liſt. 14. Cap. 19. O
5:
Liſt. 15. D
6:
Liſt. 16. A
7:
Liſt. 18. Cap. 25. A
8:
Liſt. 28. B
9:
Liſt. 32. B
10:
Liſt. 33. Cap. 45. A
11:
Liſt. 35. G
12:
Liſt. 35. Cap. 50. B
13:
Liſt. 36. C
14:
Liſt. 36. Cap. 52. C
15:
Liſt. 37. Cap. 54. B
16:
Liſt. 40. D
17:
Liſt. 41. Cap. 60. H
18:
Liſt. 42. Cap. 61. A
19:
Liſt. 43. Cap. 63. B
20:
Liſt. 47. E
21:
Liſt. 47. Cap. 69. C
22:
Liſt. 49. Cap. 72. E
23:
Liſt. 52. G. N
24:
Liſt. 61. C
25:
Liſt. 61. Cap. 94. C
26:
Liſt. 67. A
27:
Liſt. 72 C
28:
Liſt. 76. C
29:
Liſt. 77. Cap. 120. D
30:
Liſt. 83. Cap. 133. B
31:
Liſt. 88. Cap. 141. A
32:
Liſt. 89. D
33:
Liſt. 99. H
34:
Liſt. 101 E
35:
Liſt. 104. Ca. 167. H
36:
Liſt. Cap. 195. Fkolumna: e
1:
Liſt. 117. Cap. 156 K
2:
Liſt. 118. R
3:
Liſt. 119. F
4:
Liſt. 125. O
5:
Liſt. 125. Ca. 208. D
6:
Liſt. 133. E
7:
Liſt. 134. F
8:
Liſt. 135. D
9:
Liſt. 139. Ca. 227. D
10:
Liſt. 141. B
11:
Liſt. 147. Ca. 242. C
12:
Liſt. 148. B
13:
¶ Przeciw iadu pſa 14:
wſciekłeo y cżłowieka
15:
Liſt. 5. F
16:
Liſt. 14. Cap. 19. O
17:
Liſt. 27. Cap. 37. D
18:
Liſt. 40. Cap. 58. C
19:
Liſt. 47. G
20:
Liſt. 78. D
21:
Liſt. 80. G
22:
Liſt. 82. R
23:
Liſt. 89. D
24:
Liſt. 115. D
25:
Liſt. 125. O
26:
Liſt. 134. G
27:
Liſt. 152. L
28:
¶ Naſienie meſzcży 29:
znam wyſuſza.
30:
Liſt. 33. Cap. 45. A
31:
Liſt. 28. G
32:
Liſt. 87. Cap. 138. C
33:
¶ Przeciw iadowi= 34:
toſci bedł.
35:
Liſt. 6. K
36:
Liſt. 41. Cap. 60. F kolumna: f
1:
Liſt. 144. I
2:
¶ Zatłumić z ſiebie 3:
wonią cżoſnkową.
4:
Liſt. 6. N
5:
¶ Denną niemocz 6:
oddala.
7:
Liſt. 2. Cap. 3. A
8:
Liſt. 24. C
9:
Liſt. 34. Cap. 48. F
10:
Liſt. 37. E
11:
Liſt. 61. B. F
12:
Liſt. 64. Cap. 100. C
13:
Liſt. 67. I
14:
Liſt. 69. C
15:
Liſt. 104. B
16:
Liſt. 121. F. I
17:
Liſt. 124. Ca. 207. B
18:
Liſt. 125. I
19:
Liſt. 129. B
20:
Liſt. 133. D
21:
Liſt. 140. Ca. 229. C
22:
¶ Pragnienia broni
23:
Liſt. 3. I
24:
Liſt. 20. H
25:
Liſt. 21. Cap. 29. C
26:
Liſt. 31. B
27:
Liſt. 38. B
28:
Liſt. 40. M
29:
Liſt. 52. Cap. 77. B
30:
Liſt. 73. Cap. 115. C
31:
Liſt. 110. E
32:
Liſt. 111. Cap. 181. D
33:
Liſt. 112. Ca. 181. G
34:
Liſt. 120. Cap. 200. A
35:
Liſt. 140. Cap. 229. E
strona: *
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
¶ Pragnienie 2:
czyni.
3:
Liſt. 50. A
4:
Liſt. 27. Cap. 37. B
5:
Liſt. 101. Cap. 164. M
6:
¶ Fiſtułę goij.
7:
Liſt. 6. B
8:
Liſt. 9. Cap. 13. F
9:
Liſt. 10. C
10:
Liſt. 14. M
11:
Liſt. 30. G
12:
Liſt. 46. Cap. 67. D
13:
Liſt. 55. C
14:
Liſt. 55. Cap. 83. D
15:
Liſt. 58. G
16:
Liſt. 63. I
17:
Liſt. 82. Cap. 131. H
18:
Liſt. 102. Cap. 165. H
19:
Liſt. 119. Cap. 199 E
20:
Liſt. 126. Cap. 209. C
21:
Liſt. 134. H
22:
Liſt. 146. Cap. 240 D
23:
Liſt. 150. Cap. 252. B
24:
Liſt. 152. C
25:
¶ Swierzb goij.
26:
Liſt. 30. L
27:
Liſt. 40. Cap. 58. E
28:
Liſt. 44. D. E
29:
Liſt. 46. F
30:
Liſt. 46. Cap. 67. E
31:
Liſt. 51. F
32:
Liſt. 53. F
33:
Liſt. 71. Cap. 112. Ckolumna: b
1:
Liſt. 73. A
2:
Liſt. 90. D
3:
Liſt. 91. C
4:
Liſt. 99. P
5:
Liſt. 102. Cap. 165. I
6:
Liſt. 114. Cap. 187. C
7:
Liſt. 122. Cap. 204. B
8:
Liſt. 124. Cap. 207. C
9:
Liſt. 125. L
10:
Liſt. 126. I
11:
Liſt. 127. F
12:
Liſt. 130. F
13:
Liſt. 133. Cap. 217. A
14:
Liſt. 136. A
15:
Liſt. 146. Cap. 240. D
16:
Liſt. 150. H
17:
¶ Rany opuchłe 18:
lecży.
19:
Liſt. 6. C
20:
Liſt. 80. Cap. 128. B
21:
¶ Wilkoſci flegmi=22:
ſte z ludzi ſtarich
23:
wywodzi.
24:
Liſt. 63. Cap. 98. C
25:
¶ Panią niepłodną 26:
ſprawić ku richłemu
27:
pocżęciu.
28:
Liſt. 9. F
29:
Liſt. 22. Cap. 30. D
30:
Liſt. 66. Cap. 104. B
31:
Liſt. 79. Cap. 127. B
32:
Liſt. 83. Ca. 132. B C
33:
Liſt. 100. Cap. 163. D
34:
Liſt. 101. N
35:
Liſt. 109. Cap. 178. Ekolumna: c
1:
Liſt. 119. N
2:
Liſt. 145. Cap. 239. C
3:
Liſt. 146. B
4:
Liſt. 152. G
5:
¶ Dijabelſtwo z do=6:
mu wygania.
7:
Liſt. 9. K
8:
Liſt. 10. M
9:
¶ Mięſo w ranach 10:
naroſcić.
11:
Liſt. 9. Cap. 13. B C
12:
Liſt. 10. C
13:
Liſt. 47. K
14:
Liſt. 67. G
15:
Liſt. 69. Cap. 109. A
16:
Liſt. 72. G
17:
Liſt. 93. nad B
18:
Liſt. 109. Cap. 178. H
19:
Liſt. 114. Cap. 187. C
20:
Liſt. 150. Cap. 252. D
21:
¶ Mięſo złe wy=22:
griza z ran.
23:
Liſt. 9. Cap. 13. F
24:
Liſt. 22. H
25:
Liſt. 46. Cap. 67. C
26:
Liſt. 67. G
27:
¶ Wſzelką rzecż z cia 28:
ła kthora zoſtawa po
29:
zakłociu: wyciąga.
30:
Liſt. 10. K
31:
Liſt. 10. Cap. 14. I
32:
Liſt. 13. E
33:
Liſt. 21. Cap. 29. B
34:
Liſt. 61. B
35:
Liſt. 88. Cap. 141. A | * |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 93. D
2:
Liſt. 147. D
3:
¶ Niemocz ſwiętego 4:
walantego oddala.
5:
Liſt. 10. L
6:
Liſt. 10. Cap. 14. D
7:
Liſt. 13. Cap. 18. I
8:
Liſt. 18. Cap. 25. F
9:
Liſt. 22. I
10:
Liſt. 28. F
11:
Liſt. 40. Cap. 58. C
12:
Liſt. 42. N
13:
Liſt. 46. Cap. 67. I
14:
Liſt. 50. B
15:
Liſt. 54. G
16:
Liſt. 58. Cap. 89. D
17:
Liſt. 68. D
18:
Liſt. 76. B
19:
Liſt. 84. M
20:
Liſt. 89. Cap. 142. C
21:
Liſt. 97. Ca. b. c. h
22:
Liſt. 102. c.. 165. g. k. o
23:
Liſt. 107. Cap. 174. E
24:
Liſt. 109. Cap. 178. C
25:
Liſt. 113. Cap. 186. D
26:
Liſt. 118. Ca. 197. b. c.
27:
Liſt. 119. G
28:
Liſt. 124. E
29:
Liſt. 125. G
30:
Liſt. 133. D
31:
Liſt. 139. Cap. 227. I
32:
Liſt. 144. H
33:
¶ Maſć na wſzelkie 34:
ktoſty.
kolumna: e
1:
Liſt. 10. B
2:
Liſt. 71. Cap. 112. C
3:
Liſt. 122. Cap. 204. B
4:
Liſt. 146. Cap. 240. D
5:
¶ Pani aby lekko 6:
porodziła.
7:
Liſt. 11. Cap. 14. K
8:
Liſt. 19. N
9:
¶ Wracanie vcżinić
10:
Liſt. 12. D
11:
Liſt. 15. Cap. 21. F
12:
Liſt. 31. C
13:
Liſt. 33. Cap. 46. A
14:
Liſt. 39. C
15:
iiſt 45. Cap. 66. A
16:
Liſt. 59. Cap. 90. A. B
17:
Liſt. 76. C. wtore.
18:
Liſt. 86. B
19:
Liſt. 88. D
20:
Liſt. 93. B
21:
Liſt. 107. Cap. 174. B
22:
Liſt. Cap. 195. E
23:
Liſt. 117. Ca. 196. c. g
24:
Liſt. 140. Cap. 229. B
25:
Liſt. 146. Cap. 240. A
26:
¶ Ogień piekielny vgaſza.
27:
Liſt. 12. E
28:
Liſt. 14. C
29:
Liſt. 20. D. K
30:
Liſt. 28. E
31:
Liſt. 60. K
32:
Liſt. 77. Cap. 120. D
33:
Liſt. 79. Cap. 126. Akolumna: f
1:
Liſt. 80. Cap. 128. d. e.
2:
Liſt. 89. Cap. 143. C
3:
Liſt. 99. K
4:
Liſt. 102. Cap. 165. E
5:
Liſt. 104. Cap. 167. H
6:
¶ Przeciw gorącżcze
7:
Liſt. 12. G
8:
Liſt. 21. Cap. 29. G
9:
Liſt. 31. Cap. 43. G
10:
Liſt. 39. Cap. 57. H
11:
Liſt. 72. D
12:
Liſt. 74. I
13:
Liſt. 86. A
14:
Liſt. 92. B. M
15:
Liſt. 98. B
16:
Liſt. 100. B. H
17:
Liſt. 103. Cap. 167 D
18:
Liſt. 104. E
19:
Liſt. 120. Ca. 200. d. f.
20:
Liſt. 122. A
21:
Liſt. 134. Cap. 218. O
22:
Liſt. 149. Cap. 251. F
23:
Liſt. 153. Cap. 257. D
24:
Liſt. 154. B
25:
¶ Na ranę bolączą.
26:
Liſt. 33. F
27:
Liſt. 114. Cap. 107. C
28:
¶ Na dziwe mięſo.
29:
Liſt. 13. M
30:
Liſt. 20. F
31:
Liſt. 33. Cap. 46. E
32:
Liſt. 46. Cap. 67. C
33:
Liſt. 62. B
34:
Liſt. 67. C
35:
¶ Rany ſtula y goij.
strona: *2
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 13. Cap. 18. I
2:
Liſt. 14. L
3:
Liſt. 20. Cap. 28. D
4:
Liſt. 37. Cap. 54. C.
5:
Liſt. 41. Cap. 60. C.
6:
Liſt. 53. Cap. 77. K.
7:
Liſt. 60. F
8:
Liſt. 64. Cap. 101. B
9:
Liſt. 79. Cap. 126. A
10:
Liſt. 80. Ca. 128. BD
11:
Liſt. 116. I
12:
Liſt. Cap. 193. B
13:
Liſt. 134. Cap. 218. N
14:
Liſt 142. B
15:
Liſt. 151. Cap. 254 D
16:
Liſt. 153. D
17:
¶ Czknienie cżyni.
18:
Liſt. 33. Cap. 46. A
19:
¶ Suchoty oddala.
20:
Liſt. 14. Cap. 19. O.
21:
Liſt. 32. nad Tatarz=
22:
kiem zielem.
23:
Liſt. 52. Cap. 77. G
24:
Liſt. 103. Ca. 167. d. e.
25:
Liſt. 115. ca. 191. a. bc
26:
Liſt. 116. K
27:
Liſt. 117. Cap. 196. F
28:
¶ Chciwoſć cieleſną oddala.
29:
Liſt. 16. Cap. 22. a. d. e.
30:
Liſt. 35. H
31:
Liſt. 100. F
32:
Liſt. 118. F
33:
Liſt. 122. F
34:
¶ Na rany ſzkodliwe
35:
Liſt. 22. Ckolumna: b
1:
Liſt. 25. Cap. 34. A
2:
Liſt. 87. K
3:
¶ Gdy ktori męſzcży 4:
zna Naſienienie przez
5:
ſen wypuſzcża.
6:
Liſt. 16. C. F
7:
Liſt. 25. Cap. 34. B. C
8:
Liſt. 67. K
9:
Liſt. 68. Cap. 107. B
10:
Liſt. 70. B camphora.
11:
Liſt. 73. Cap. 115. c. d.
12:
Liſt. 87. Cap. 138. C
13:
Liſt. 92. K
14:
¶ Sierſć z ſkor 15:
ſpądza.
16:
Liſt. 22. B
17:
¶ Ludziem cięſzko 18:
myſlączym/ ſmuth=
19:
nym/ troſkliwym:
20:
lekarzſtwo.
21:
Liſt. 106. B
22:
Liſt. Cap. 194. H
23:
¶ Ludziem ſercza 24:
nie weſołego.
25:
Liſt. 17. B
26:
Liſt. 80. D. M
27:
Liſt. 106. B
28:
¶ Przeciw omdle= 29:
waniu.
30:
Liſt. 17. B. F
31:
Liſt. 22. Cap. 30. A
32:
Liſt. 82. E
33:
Liſt. 101. R
34:
Liſt. Cap. 194. D. F
35:
Liſt. 119. K
36:
Liſt. 137. Cap. 223 Dkolumna: c
1:
Liſt. 138. Cap. 225. D
2:
¶ Koniem na gich 3:
roſpadliny.
4:
Liſt. 22. D
5:
¶ Rziganie kwaſne 6:
vſmierza.
7:
Liſt. 18. H
8:
¶ Przeciw kordijace
9:
Liſt. 18. E
10:
Liſt. 22. Cap. 30. A
11:
Liſt. 120. Cap. 200 B
12:
Liſt. 137. Ca. 223 D
13:
¶ Przeciw lekarz= 14:
ſtwu iadowitemu.
15:
Liſt. 19. K
16:
Liſt. 34. Cap. 48. A
17:
¶ Wilkoſci tłuſte z 18:
ciała wygnać.
19:
Liſt. 54. Cap. 80. D
20:
Liſt. 91. N
21:
¶ Gdyby kto był o= 22:
karmion iadem morz
23:
kiego zaiącza.
24:
Liſt. 55. Cap. 82. B
25:
¶ Mleko białey gło 26:
wie odeymuie.
27:
Liſt. 34. Cap. 48. E
28:
Liſt. 91. H
29:
¶ Rany wnątrz 30:
goij.
31:
Liſt. 55. Cap. 82. E
32:
¶ Na rany krwawe
33:
Liſt. 59. Cap. 91. C
34:
¶ Koſci z ran 35:
wyciąga.
36:
Liſt. 22. H | * ij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 61. B
2:
Liſt. 109. Cap. 178 H
3:
¶ Przeciw niemoczi 4:
ktorą zową Apo=
5:
plexia.
6:
Liſt. 22. I
7:
Liſt. 125. T
8:
¶ Przeciw vkąſzeniu 9:
węża: kthorego zową
10:
Tyrus.
11:
Liſt. 22. I
12:
¶ Poth cżyni.
13:
Liſt. 24. A
14:
Liſt. 97. E
15:
Liſt. 104. H
16:
Liſt. 112. Cap. 183 A
17:
Liſt. 113. Cap. 186 A
18:
Liſt. 119. F
19:
Liſt. 133. Cap. 217 A
20:
Liſt. 152. O
21:
¶ Robaki wranach 22:
z złych kroſt zabija.
23:
Liſt. 24. G
24:
Liſt. 114. Cap. 188 A
25:
¶ Mieſtcza ſtłucżo= 26:
ne/ albo odgniecione:
27:
goij.
28:
Liſt. 24. K
29:
Liſt. 27. Cap. 37. I
30:
Liſt. 32. C
31:
Liſt. 44. Cap. 64. B
32:
Liſt 37. Cap. 54. B
33:
Liſt. 53. Cap. 77. I
34:
Liſt. 87. K
35:
Liſt. 144. D
36:
¶ Iad mdli.
kolumna: e
1:
Liſt. 24. I
2:
Liſt. 127. H
3:
¶ Przeciw łożney 4:
niemoczy.
5:
Liſt. 31. Cap. 43. G
6:
Liſt. 112. Cap. 181 G
7:
¶ Rany moczno 8:
goij.
9:
Liſt. 24. Cap. 33. A
10:
Liſt. 37. D
11:
Liſt. 41. Cap. 60. C
12:
Liſt. 53. I
13:
Liſt. 101. Cap. 164 G
14:
Liſt. 116 I. e ca. 192 a
15:
Liſt. 140. Cap. 229 F
16:
Liſt. 153. D
17:
Liſt. 153. Cap. 257 E
18:
¶ Dziw nad pſy 19:
vcżynić.
20:
Liſt. 25. E
21:
¶ Brodawki ſpędzi.
22:
Liſt. 27. Cap. 37. H
23:
Liſt. 49. Cap. 72. C
24:
Liſt. 61. Cap. 94. C
25:
Liſt. 70. B. F
26:
Liſt. 71. Cap. 111. B
27:
Liſt. 100. K
28:
Liſt. 134. Cap. 218 I
29:
Liſt. 146. Cap. 240 D
30:
¶ Roſpadliny gdzie 31:
kolwiek goij.
32:
Liſt. 134. G
33:
¶ Pijawki zabija.
34:
Liſt. 47. G
35:
Przeciw iadu Opij.
36:
Liſt. 55. Cap. 82. Bkolumna: f
1:
¶ Zołthą niemocz 2:
cżarną lecży.
3:
Liſt. 36. Cap. 52. C
4:
¶ Claret vcżynić.
5:
Liſt. 31. D
6:
Liſt. 42. Cap. 61. A
7:
¶ Ludziem niemocz 8:
nym lekarzſtwo.
9:
Liſt. 30. Cap. 42. C
10:
¶ Wſzelkie zapale= 11:
nie wnątrz gaſi.
12:
Liſt. 31. A
13:
Liſt. 52. B
14:
Liſt. 70. B. camphora
15:
Liſt. 123. G
16:
¶ Przeciw omdle= 17:
waniu z gorączey
18:
przycżyny.
19:
Liſt. 31. A
20:
Liſt. 82. E
21:
¶ Boleſci vſmierza
22:
Liſt. 34. C
23:
Liſt. 34. Cap. 48. G
24:
Liſt. 82. Cap. 131. A
25:
Liſt. 87. K
26:
Liſt. 99. C
27:
Liſt. 113. Cap. 187 A
28:
¶ Chciwoſć cieleſną 29:
pobudza.
30:
Liſt. 35. 49. D
31:
Liſt. 50. Cap. 74. b. e. f
32:
Liſt. 68. A
33:
Liſt. 78. Cap. 124. B
34:
Liſt. 90. K
35:
Liſt. 101. Cap. 164. I
36:
Liſt. 105. E
strona: *3
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
Liſt. 105. Ca. 170. a. b.
2:
Liſt. 119. Cap. 199 A
3:
Liſt. 126. Cap. 210. A
4:
Liſt. 127. B. D
5:
Liſt. 152. F. K. P
6:
¶ Na odbicie gdzie= 7:
kolwiek.
8:
Liſt. 37. D
9:
Liſt. 44. Cap. 64. B
10:
¶ Na wywinienie.
11:
Liſt. 37. D
12:
Liſt. 53. Cap. 77. I
13:
¶ Na mieſtcza nie=14:
cżuyne á cierpnącze
15:
lekarzſtwo.
16:
Liſt. 37. F
17:
¶ Twardoſci kthore 18:
bywaią około ran
19:
roſpądza.
20:
Liſt. 37. F
21:
¶ Swierzbienie 22:
vcżyni.
23:
Liſt. 37. Cap. 54. A
24:
¶ Męſo w garnczy
25:
zroſci.
26:
Liſt. 24. Cap. 33. A
27:
Liſt. 37. Cap. 54. C
28:
Liſt. 140. Cap. 229 A
29:
¶ Gołębie potruć.
30:
Liſt. 46. Cap. 67. F
31:
¶ Aby pani dzieciąt 32:
ka donoſiła.
33:
Liſt. 38. Cap. 56. D
34:
Liſt. 155. G
35:
¶ Twardoſć guzow 36:
roſpądza.
kolumna: b
1:
Liſt. 39. B
2:
Liſt. 61. C
3:
Liſt. 67. H
4:
Liſt. 94. Cap. 150. B
5:
Liſt. 105. F
6:
¶ Ludziem ſwieżo 7:
ranionym lekarzſtwo
8:
Liſt. 41. Cap. 60. B
9:
Liſt. 113. Ca. 187. B
10:
¶ Roſpadliny, albo 11:
kroſty wnątrz goij.
12:
Liſt. 44. G
13:
Liſt. 90. Cap. 144. I
14:
¶ Gorącżkę vcżyni.
15:
Liſt. 42. Cap. 61. B
16:
¶ Przeciw wſzytkim 17:
boleſciam.
18:
Liſt. 44. Cap. 64. AC
19:
¶ Na wſzelki vraz.
20:
Liſt. 44. Cap. 164. AC
21:
Liſt. 64. Cap. 100. B
22:
¶ Myſzy truć.
23:
Liſt. 46. H
24:
Liſt. 133. A
25:
¶ Iad z ciała wy= 26:
gania.
27:
Liſt. 53. H
28:
Liſt. 95. Cap. 153. A
29:
Liſt. 112. A
30:
¶ Wnętrznoſci 31:
poſila.
32:
Liſt. 50. A
33:
Liſt. 133. I
34:
¶ Niedzwiadek v= 35:
ciecże.
36:
Liſt. 49. Cap. 72. Gkolumna: c
1:
Liſt. 101. Cap. 164. K
2:
¶ Pragnienie cżyni.
3:
Liſt. 50. A
4:
Liſt. 27. Cap. 37 B
5:
Liſt. 101. Ca. 164. M
6:
¶ Wilkoſci ſpalone 7:
z cżłowieka wywodzi.
8:
Liſt. 50. B
9:
¶ Niemocz ktorą zo 10:
wą Melankolia
11:
oddala.
12:
Liſt. 50. B
13:
Liſt. 80. M
14:
Liſt. 110. H
15:
Liſt. 133. D
16:
¶ Gorączoſć wſzel= 17:
ką gaſi.
18:
Liſt. 52. Cap. 77. B
19:
Liſt. 70. D. camphora
20:
Liſt. 92. N
21:
Liſt. 104. E
22:
¶ Pot zaſtanawia.
23:
Liſt. 52. Cap. 77. B
24:
Liſt. 104. D
25:
Liſt. Cap. 194. F
26:
¶ Pcżoły aby od 27:
vla nie vciekły.
28:
Liſt. 52. O.
29:
¶ Złamanie goleni 30:
y inſzych koſci ſpaia.
31:
Liſt. 52. Cap. 77. H
32:
Liſt. 53. B
33:
Liſt. 89. Cap. 142. C
34:
Liſt. 142. Cap. 233 C
35:
¶ Vraz wnęthrzny 36:
lecży.
| * iij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 53. Cap. 77. K
2:
¶ Wiatri mnoży.
3:
Liſt. 62. Cap. 97. A
4:
Liſt. Cap. 195. E
5:
Liſt. 156. G
6:
¶ Rany ſwieże goij
7:
Liſt. 53. A. I
8:
Liſt. 59. Cap. 91. B
9:
Liſt. 64. Cap. 100. C
10:
Liſt. 79. Cap. 126. A
11:
Liſt. 116. E
12:
Liſt. Cap. 193. D
13:
Liſt. 145. E
14:
¶ Blizny kthore po 15:
ranach zoſtaią gładzi
16:
Liſt. 54. Cap. 80. C
17:
Liſt. 69. D
18:
¶ Vkąſzenie od ia= 19:
ſzcżorki lecży.
20:
Liſt. 55. B
21:
Liſt. 58. Cap. 89. E
22:
Liſt. 87. G
23:
¶ Wilkoſci wnętrz 24:
ne wyſuſza.
25:
Liſt. 59. I
26:
Liſt. 98. Cap. 160. A
27:
¶ Vkąſzenie roba= 28:
kow iadowitych lecży
29:
Liſt. 58. Cap. 89. F
30:
Liſt. 125. O
31:
¶ Roſpadliny ſpaia
32:
Liſt. 60. F
33:
¶ Twardoſć wſzelką 34:
roſpądza.
35:
Liſt. 61. Cap. 94. C
36:
Liſt. 79. Cap. 126. Akolumna: e
1:
Liſt. 86. G
2:
Liſt. 94. Cap. 150. B
3:
Liſt. 142. Cap. 234 C
4:
Liſt. 148. B
5:
Liſt. 151. F
6:
¶ Mocż w mężoch 7:
poſila.
8:
Liſt. 60. Cap. 92. G
9:
¶ Wracanie krwią 10:
zaſtanawia.
11:
Liſt. 138. Cap. 225 C
12:
¶ Rany wycżyſcia.
13:
Liſt. 64. Ca. 100. B C
14:
Liſt. 69. Cap. 109. A
15:
Liſt. 109. Cap. 178 H
16:
Liſt. 114. Cap. 187 C
17:
Liſt. 116. H
18:
Liſt. 127. F
19:
Liſt. 155. B
20:
¶ Otok roſpądza.
21:
Liſt. 64. Cap. 100. C
22:
Liſt. 79. Cap. 126.A
23:
Liſt. 116. Cap. 192. A
24:
Liſt. 141. Cap. 231. A
25:
Liſt. 149. Ca. 270 a. b
26:
¶ Przerwania goij.
27:
Liſt. 64. Cap. 101. B
28:
Liſt. 116. Cap. 192. B
29:
et cap. 193. A
30:
¶ Od cżarow y od 31:
przeſtrachow zacho=
32:
wawa.
33:
Liſt. 64. B
34:
Liſt. 112. A
35:
Liſt. 127. H
36:
Liſt. 153, Akolumna: f
1:
Liſt. 155. E
2:
¶ Kichanie vcżyni.
3:
Liſt. 67. M
4:
Liſt. 107. Cap. 172. G
5:
¶ Lipkie wilkoſci 6:
wywodzi.
7:
Liſt. 66. N
8:
¶ Wilkoſci gorącze 9:
z cżłowieka wywodzi.
10:
Liſt. 66. G. H
11:
¶ Wodnoſć żołtą z 12:
cżłowieka wywodzi.
13:
Liſt. 66. H
14:
Liſt. 76. B. wtore.
15:
Liſt. 144. E
16:
¶ Naſienie wężcży-
znam mnoży.
znam mnoży.
17:
Liſt. 68. Cap. 107. A
18:
Liſt. 105. Ca. 170. B
19:
Liſt. 119. ca. 199. a. d
20:
¶ Iad wyciąga.
21:
Liſt. 69. A
22:
¶ Niemocz każdą z 23:
gorączey przycżyny
24:
oddala.
25:
Liſt. 70. D. camphora
26:
Liſt. 153. Ca. 257. A
27:
¶ Truciny broni.
28:
Liſt. 112. A
29:
Liſt. 117. Cap. 196 N
30:
Liſt. 120. K
31:
Liſt. 148. E
32:
¶ Ludziem wnątrz 33:
zapalenie maiączym
34:
lekarzſtwo.
35:
Liſt. 74. H
strona: *4
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
¶ Sparzenie od go 2:
rącżey wody: lecży.
3:
Liſt. 72. E
4:
Liſt. 77. Cap. 120. B
5:
Liſt. 85. G
6:
Liſt. 99. G
7:
Liſt. 108. Cap. 176 D
8:
Liſt. 116. F
9:
Liſt. 130. Cap. 215. C
10:
¶ Niemoczy w cżło= 11:
wiecze cżyni.
12:
Liſt. 77. Cap. 121. C
13:
¶ Gnicie wnątrz 14:
goij.
15:
Liſt. 78. Cap. 123. A
16:
¶ Wnętrznoſci 17:
miękcży.
18:
Liſt. 79. E
19:
¶ Ktoby od wielkiey 20:
zimnicze/ albo od go=
21:
rącżki wyſzedł.
22:
Liſt. 78. Cap. 124. C
23:
Liſt. 115. Ca. 191. c. b
24:
¶ Myſli ſmutne 25:
oddala.
26:
Liſt. 80. M
27:
¶ Robaki bydlęciu 28:
w ranie zabija.
29:
Liſt. 114. A
30:
¶ Smak y wonią 31:
dobrą cżyni.
32:
Liſt. 82. Cap. 131. G
33:
¶ Ranecżki goijć 34:
ktore ſtaią po ſie=
35:
kaniu baniek.
36:
Liſt. 84. Lkolumna: b
1:
¶ Rany wſzelkie wy=2:
ſuſzą.
3:
Liſt. 89. F
4:
¶ Vlicżki wſzytki w 5:
nątrz otwiera.
6:
Liſt. 94. Cap. 151. A
7:
Liſt. 113. Cap. 186 B
8:
¶ Boleſć w ciele y 9:
wżyłach vſmierza.
10:
Liſt. 94. Cap. 151. A
11:
¶ Gdyby kto omdle= 12:
wał dla ſpania
13:
wielkiego.
14:
Liſt. 95. C
15:
¶ Ludziem ſtraſzli= 16:
wym lekarzſtwo.
17:
Liſt. 95. Cap. 154. B
18:
¶ Ludziem opętha= 19:
nym lekarzſtwo.
20:
Liſt. 97. Cap. 158. H
21:
¶ Chorobę oddala: 22:
ktora bywa gdi ſie kto
23:
widzi we ſnie z Białą
24:
głową ſwe rzecży ſpra
25:
wować. Albo także
26:
niewiaſta.
27:
Liſt. 97. Cap. 158. I
28:
¶ Każdą opuchlinę 29:
roſpądza.
30:
Liſt. 99. H
31:
¶ Wnętrznoſci 32:
chłodzi.
33:
Liſt. 100. A
34:
¶ Boleſci wnętrzne 35:
oddala.
36:
Liſt. 100. Cap. 163. Ckolumna: c
1:
Liſt. 129. I
2:
Liſt. 133. I
3:
Liſt. 136. G
4:
Liſt. 138. D
5:
Liſt. 139. Ca. 227. b. d
6:
¶ Lekarzſtwo na każ 7:
dą niemocż z zimney
8:
przycżyny.
9:
Liſt. 1. A
10:
Liſt. 19. B
11:
Liſt. 32. D
12:
¶ Wąż vciecże.
13:
Liſt. 101. Cap. 164. K
14:
¶ We wſzytkich nie= 15:
moczach zbytnie go=
16:
rączych.
17:
Liſt. 103. Cap. 167 D
18:
¶ Wężowi ſzkodzić 19:
nie da.
20:
Liſt. 105. H
21:
¶ Aby pani wneth 22:
dziecię porodziła.
23:
Liſt. 107. Cap. 172. I
24:
¶ Iadowi broni roz 25:
lewać ſię po ciele.
26:
Liſt. 107. Cap. 173 B
27:
¶ Iad kazi z wſzelkie 28:
go vkąſzenia iado
29:
witego.
30:
Liſt. 108. Cap. 176. H
31:
Liſt. 138. Cap. 225. A
32:
¶ Gdyby mor na 33:
owcze padł.
34:
Liſt. 113. Cap. 186. C
35:
¶ Gdy bydło ſzcża=36:
ruią.
| * iiij |
| Index. |
kolumna: d
1:
Liſt. 113. Cap. 186. C
2:
¶ Lekarſtwo ludziem 3:
ſtłucżonym/ z wyſoka
4:
vpadłym/ kijem zbi=
5:
tym/ od cięſzkiey prace
6:
zemdlonem: vrwanem
7:
Liſt. 113. Cap. 187. B
8:
Liſt. 116. Cap. 192. A
9:
¶ Wſzelką zaziębli= 10:
nę zagrzewa.
11:
Liſt. 114. Cap. 189 B
12:
¶ Lekarzſthwo dzie= 13:
ciom ktore ſie w noczy
14:
vſikaią.
15:
Liſt. Cap. 193. H
16:
¶ Lekarſtwo ludziem 17:
flegmiſtym/ kolericż=
18:
nym, y melankolikom
19:
Liſt. Cap. 193. A
20:
¶ Niedzwiadka v= 21:
morzy.
22:
Liſt. 117. Ca. 196 M
23:
¶ Iad przez poth 24:
wywodzi.
25:
Liſt. 119. Cap. 199. C
26:
¶ Przeciw wſzelkiem 27:
iadom.
28:
Liſt. 119. Cap. 199. E
29:
Liſt. 126. Cap. 209. A
30:
Liſt. 138. Cap. 225. A
31:
Liſt. 146. E
32:
Liſt. 148. E
33:
¶ Lekarzſtwo dzie= 34:
ciem dobre.
35:
Liſt. 120. L
36:
Niemoczi gorączekolumna: e
1:
oddala.
2:
Liſt. 120. Cap. 200. D
3:
Liſt. 123. I
4:
¶ Niecżyſthoſci ſka= 5:
żone wywodzi.
6:
Liſt. 124. Cap. 206. A
7:
¶ Opuchlinę za= 8:
twardziałą roſpądza.
9:
Liſt. 139. Cap. 227 B
10:
¶ Od vziębnienia 11:
broni.
12:
Liſt. 124. F
13:
¶ Zołzy gdziekol= 14:
wiek: roſpądza.
15:
Liſt. 125. F
16:
¶ Iadowi ſzkodzić 17:
niedopuſzcża.
18:
Liſt. 127. H
19:
Niecżyſthoſci z da= 20:
lekich cżłonkow
21:
wyciąga.
22:
Liſt. 133. B
23:
Liſt. 149. D
24:
¶ Prochnienia wſzel 25:
kiego/ y zagniłoſci
26:
broni.
27:
Liſt. 128. Cap. 212. A
28:
Liſt. 133. B
29:
¶ Pſy truć.
30:
Liſt. 129. F
31:
¶ Pocżęcia paniam 32:
broni.
33:
Liſt. 134. Cap. 218. C
34:
Liſt. 135. Cap. 220. F
35:
¶ Guz wſzelki roſpądza.
kolumna: f
1:
Liſt. 134. Cap. 218. I
2:
Liſt. 142. Cap. 234. C
3:
¶ Wilkoſci klijowa= 4:
te roſpądza.
5:
Liſt. 135. Cap. 220. F
6:
¶ Boleſci wſzelkiego 7:
cżłonka wnątrz
8:
oddala.
9:
Liſt. 138. D
10:
¶ Vkąſzenie od pcżo 11:
ły/ albo od oſſy lecży.
12:
Liſt. 138. Cap. 225 D
13:
Liſt. 144. E
14:
¶ Rany cięte goij.
15:
Liſt. 140. D
16:
¶ Wilkoſci z żył: kthore 17:
zową Meſaraicas
18:
wywodzi.
19:
Liſt. 141. C
20:
¶ Boleſć po koſciach 21:
vſmierza.
22:
Liſt. 141. Cap. 231. A
23:
Liſt. 154. Cap. 259 B
24:
¶ Ociekłoſci wſzel= 25:
kie rozgania.
26:
Liſt. 141. Cap. 231 B
27:
Liſt. 142. Ca. 234. a. c.
28:
Liſt. 151. F
29:
¶ Naprzeciw powie= 30:
trza zabiciu/ to ieſt
31:
Szlak.
32:
Liſt. 141. Cap. 231 D
33:
¶ Ranę zwarthą 34:
otworzyć.
35:
Liſt. 141. D
36:
¶ Flaki białe z ciała strona: [*5]
kolumna: a
| Infirmitatum. |
kolumna: a
1:
ſciera.
2:
Liſt. 142. Cap. 233 B
3:
Liſt. 149. D
4:
¶ Zathkanie cżłon=5:
kow wnętrznych
6:
otwiera.
7:
Liſt. 143. A
8:
¶ Zaſthanowienie9:
ktorey kolwiek rzecży
10:
otwiera.
11:
Liſt. 143. A
12:
¶ Na zmiękcżenie 13:
iakieo kolwiek mieſthcza
14:
od vrazu ſtawrdziałeo
15:
Liſt. 144. D
16:
¶ Mieſtcza odarthe 17:
goij.
18:
Liſt. 144. E
19:
¶ Lamanie po ko= 20:
ſciach vſmierza.
21:
Liſt. 144. F
22:
¶ Włoſy z ciała wy 23:
miata.
24:
Liſt. 146. Cap. 240. C
25:
¶ Rany ſkażone na= 26:
prawia/ y inſze od ſka=
27:
żenia zachowawa.
28:
Liſt. 148. Cap. 244. A
29:
¶ Nadymania wſzel 30:
kie roſpądza.
31:
Liſt. 148. B
32:
¶ Pchły mnożyć.
33:
Liſt. 148. F
34:
¶ Riby w ſtawie 35:
mdli.
36:
Liſt. 146. Cap. 240. Ekolumna: b
1:
¶ Gdi ktorą dziewkę 2:
ſcżaruią: iako to
3:
odiąć.
4:
Liſt. 148. Cap. 244 B
5:
¶ Grubą wilkoſć á 6:
lipką z ciała wywodzi
7:
Liſt. 149. C
8:
¶ S ſthawi wſzelkie 9:
cżyſci.
10:
Liſt. 149. D
11:
¶ Boleſci wnątrz v 12:
ſmierza.
13:
Liſt. 149. D
14:
¶ Wilkoſci wſthecż 15:
pędzi.
16:
Liſt. 150. Cap. 252. D
17:
¶ Twardoſ s ſta= 18:
wow roſpądza.
19:
Liſt. 151. G
20:
¶ Ranę z vkąſzenia 21:
pſa wſciekłego lecży.
22:
Liſt. 152. C
23:
¶ Ludzi vweſzela.
24:
Liſt. 153. B
25:
¶ Gorącoſci wnątrz 26:
roſpądza.
27:
Liſt. 154. B
28:
¶ Zimniczę ktora by 29:
wa przy zachwyczeniu
30:
powietrza: oddala.
31:
Liſt. 154. B
32:
¶ Na koſci vrażone 33:
w cżłowiece: lekarſtwo
34:
Liſt. 155. B
35:
¶ Owcze aby płodu 36:
nie potraciły.
kolumna: c
1:
Liſt. 155. F
2:
¶ Gdy ſie kto cżęſto 3:
przeciąga.
4:
Liſt. 155. Cap. 261 B
5:
y drugie. B. pod nimże
6:
¶ Nadyma cżło= 7:
wieka.
8:
Liſt. 156. G. H
9:
¶ Przeciw zaſzkodze 10:
niu wſzelkiemu z zim=
11:
ney przycżyny.
12:
Liſt. 156. K
13:
¶ Iadz wnatrza 14:
wyciąga.
15:
Liſt. 156. K
16:
¶ Duchy żywiołne 17:
poſila.
18:
Liſt. 156. K
19:
¶ Swierzb ciekący 20:
lecży.
21:
Liſt. 4. Cap. 5. B
22:
Liſt. 5 Cap. 7. E
23:
Liſt. 10. B
24:
Liſt. 53. F
25:
¶ Vkąſzenie od 26:
Niedzwiadka goij.
27:
Liſt. 4. Cap. 5. F
28:
Liſt. 33. Cap. 46. G H
29:
Liſt. 40. Cap. 58. C
30:
Liſt. 49. Cap. 72 E
31:
Liſt. 52. E
32:
Liſt. 58. Cap. 89. E
33:
Liſt. 80. G
34:
Liſt 108. Cap. 176. H
35:
Liſt. 139. Cap. 227. c. f
36:
Liſt. 145. F | Index Infirmitatum. |
kolumna: d
1:
Liſt. 147. Cap. 242 B
2:
¶ Wraczanie vſmie 3:
rza y ſtanowi.
4:
Liſt. 7. E
5:
Liſt. 8. L
6:
Liſt. 38. Cap. 56. E
7:
Liſt. 53 E
8:
Liſt. 60. H
9:
Liſt. 81. Cap. 130. D
10:
Liſt. 95. Cap. 153. B
11:
Liſt. 100. F
12:
Liſt. Cap. 193. B
13:
Liſt. Cap. 194. C
14:
Liſt. 120. Cap. 200. A
15:
Liſt. 46. C
16:
Liſt. 154. E
17:
¶ Na rany płynącze 18:
lekarzſtwo.
19:
Liſt. 7. Cap. 10. B
20:
Liſt. 8. N
21:
Liſt. 14. A
22:
Liſt. 14. Cap. 19. O
23:
Liſt. 15. Cap. 21. B
24:
Liſt. 20. F
25:
Liſt. 37. G
26:
Liſt. 38. Cap. 56. F
27:
Liſt. 59. I
28:
Liſt. 116. M
29:
¶ Boleleſć ſtawową
30:
y cżłonkową oddala.
31:
Liſt. 7. Cap. 10. C
32:
Liſt. 19. M
33:
Liſt. 19. Ckolumna: e
1:
Liſt. 29. Cap. 40. I
2:
Liſt. 31. G
3:
Liſt. 42. O
4:
Liſt. 42. Cap. 61. A
5:
Liſt. 56. C
6:
Liſt. 63. Cap. 97. AH
7:
Liſt. 63. Cap. 98. A, C
8:
Liſt. 68. H
9:
Liſt. 80. L
10:
Liſt. 87. H
11:
Liſt. 90. E
12:
Liſt. 93. B
13:
Liſt. 96. Cap. 157. D
14:
Liſt. 98. Cap. 160. D
15:
Liſt. 99. Cap. 160. F
16:
Liſt. 102. Cap. 165. I
17:
Liſt. 107. E
18:
Liſt. 111. Cap. 181 B
19:
Liſt. 119. Cap. 199. B
20:
Liſt. 137. Cap. 223. I
21:
Liſt. 141. Cap. 231. A
22:
Liſt. 143. B
23:
Liſt. 144. M
24:
Liſt. 149. C
25:
¶ Szcżkanie vſmie= 26:
rza.
27:
Liſt. 7. Cap. 10. I
28:
Liſt. 8. L
29:
Liſt. 29. D
30:
Liſt. 135. Cap. 220. D
31:
¶ Sparzenie od o= 32:
gnia/ albo od żelaza
33:
gorączego: lecży.
kolumna: f
1:
Liſt. 14. E
2:
Liſt. 20. K
3:
Liſt. 69. C
4:
Liſt. 72. E
5:
Liſt. 85 G
6:
Liſt. 93. B
7:
Liſt. 99. G
8:
Liſt. 108. Cap. 176. D
9:
Liſt. 116. F
10:
Liſt. 130. L et Cap.
11:
215. C. na tymże Liſt
12:
Liſt. 134. G
13:
Liſt. 139. Cap. 226. C
14:
Liſt. 144. E, G
15:
Liſt. 145. G
16:
¶ Na ſinoſć blizn 17:
lekarzſtwo.
18:
Liſt. 20. K
19:
Liſt. 22. E
20:
¶ Na wrzody gniją= 21:
cze: lekarzſtwo.
22:
Liſt. 69. C
23:
Liſt. 87. K
24:
Liſt. 102. Cap. 165. F
25:
Liſt. 142. C
26:
Liſt. 155. C
27:
¶ Niemocz ſwiętego 28:
Walantego pobudza
29:
Liſt. 8 E
30:
¶ Panie brzemienne 31:
tego ziela maią ſie
32:
ſtrzedz.
33:
Liſt. 8. E
strona: [*7]
| Przedmowa. |
1:
W
Szelka rzecz zywią
2:
cza/ albo thez z ziemie roſtącza: Ze
3:
cżterzech żywiołow ſtworzona albo ſlożona ieſt. To
4:
ieſt z ognia/ z powietrza/ z wody/ y z ziemie. Od tąd
5:
nayduie ſie wtych rzecżach bytnoſć/ mocz/ y vcżynek. Vcżynek tedy
od
6:
moczy pochodzi/ mocz zaſię od bytnoſci. Bytnoſć ze cżterzech żywio=
7:
łow pochodzi: z ich przyrodzonemi ſpoſoby. Iako z gorączoſcią/ z zim=
8:
noſcią/ z wilkoſcią/ y z ſuchoſcią. A iakoſz vmyſl moy ieſt o przyrodzo=
9:
nem ſlożeniu przez żywioła thych zioł, Kmiecia/ naſienia/ drzew/ owo=
10:
czow/ piſać: też y o moczach á ſprawowaniu gich
rozlicżnym ku poſi=
11:
leniu mdłego przyrodzenia ludzkiego: oznaymic. A iże niekthore rzecży
12:
z ziemie wyſzłe: ſą gorączego y ſuchego przyrodzenia, Niekthore gorą=
13:
czego y wilgotnego, Niektore zimnego/ wilgotnego z ſuchoſcią/ iako
14:
kthore podle ſwego ſlożenia wyſſzego albo theż niſſzego. Iakoſz ſtopnie
15:
gich ſpoſobow: wypiſany bedą. Kthoremi zagiſte bytnoſć ſwego
wła=
16:
ſnego ſlożenia przenoſi ſie. Bo w niekthorich ogich/ w niekthorich po=
17:
wietrze/ w niektorich voda/ á w niektorich ziemia: podle ſwego rozdziel
18:
nego zmieſzania kożde: nad yne żywioły przewyſſza ſie. A od thakiego
19:
przyrodzonego ſlożenia żywiołow: mocz rozlicżna wychodzi ku wſpomo
20:
żeniu żywota ludzkiego, áto poſpolitem rozeznaniem. Gorączkoſci moc.
21:
ieſt zagrzewać/ gorączo cżinić/ palić etc.. Zimnoſci zaſie mocz ieſt chło
22:
dzić, gorączoſci rozganiać/ zbytniey ciepłoſci vmnieyſzać. A to pokuſze=
23:
niem bywa poznano/ iako przy ktorich rzecżach z ziemie vroſlich ogień
24:
żywiołny panuie, Iako gorzkoſć kąſanie ſpołem/ albo theż gorzkoſć z
25:
cirpnoſcią/ albo kąſanie z ſlodkoſcią/ albo ſlodkoſć y gorzkoſć/ też nie=
26:
gdy ſama ſlodkoſć albo ſlonoſć przewyſſza. Kąſanie ieſt od ognia/ ſlod
27:
koſć od powietrza, Iako przy Cinamonie nayduie ſie: iż ieſt gorzkoſć z=
28:
ſlodkoſcią zmięſzana, Iako też Agarik na gorzkoſć od przipalonej gru
29:
boſci ziemney, A ſlodkoſć powietrznoſć przinoſi. Gorzkoſć z cirpnoſcią
30:
iako ieſt Aloe y piołyn/ ieſt z przypaloney ziemnoſci grubey
y mnieyſzey
31:
ieſt też ſlonoſci potroſſze. Ty moczy wſzytki będą niżey wypiſany.
32:
¶ Ine moczy/ tho ieſt drugie, trzecie y cżwarthe: w rozlicżnych niemo=
33:
czach zijawiaią ſie przez vcżynki ſwe, Powod ſwey biorącze z ognia ży
strona: [*7]v
| Przedmowa. |
1:
wiołowego:
maią mocz zażywiaiączą/ wyparzaiączą wodnoſci/ cży=
2:
ſcić niecżyſtoſci/ otwierać przechody/ ſcierać gniłoſci/ roſpuſzcżać z ſia=
3:
dłe rzecży od zimnoſci, odmiękcżać wſzytki twardoſci z ſiadłe/ ſcieńcżać
4:
gruboſci/ otoki wycięgać przez parę/ y inych wiele moczy ieſth. Drugie
5:
moczy ſą pocżąthkiem trzecich moczy y vcżynkow gich przy ciele ludz=
6:
kim w zdrowiu vpadłym/
iako gdy kamień ieſt w nerkach albo w mie=
7:
chierzu: ma mocz łamać gi, á piaſkiem z mocżem wypędzać/ ta mocz to
8:
cżyni gdy będzie z drugą złącżona/ bo tego nie przemoże telko ſama ży=
9:
wiołna gorączoſć, Ale mocz ſcieńcżaiącza/ przenikaiąca á roſpuſzcża=
10:
iącza wilkoſci kamienne. Też thą moczą/ mocż z miechierza y z nyrek
11:
wypądza.
na tho ſluży mocz otwieraiącza miechierz y przechody nyr=
12:
cżane/ á wilkoſci w nich zimne roſpuſcżaiącza y przyciągaiącza gru=
13:
boſci ſcieńcżaiącza. Też zaſtanowienie rzecży v pań/ y theż Emorroid,
14:
to ieſt żył w ſtolczu: naprawia. Moczą trzecią vcżynek ſprawuie/ á tho
15:
z pomoczą drugich moczy ktore tu wymieniaią ſie.
Mocz otwieraiącza
16:
przechody żył/ bądz tho w maciczy albo około: kiedy będzie złącżo=
17:
na z mocą przyciągaiączą krwie, Wilkoſci grube cżyſcić y roſpuſzcżać
18:
Pierſi też cżyſcić ſnadnem wycharkaniem ſlin/ gnoiu z pierſi/ Fluxi kr=
19:
wawe wymiatać, Gliſty też morzyć/ robaki/ wſzy z ciała wyganiać.
20:
¶ Też vcżynek barzo vżitecżny: iad z ciała y od ſercza precż wypędzać
21:
á ſercze y wſzytki cżłonki wnętrzne poſilać/ y też ocży iaſne cżynić/ vſzy
22:
ku ſluchu naprawiać/ y ine cżłonki ſmyſlow potwierdzać. Ty tedy wſzit
23:
ki vcżynki od tey moczy trzeciey/ ktorąż to ma z inemi moczami ſwoie
24:
ſpoienie: pochodzą.
25:
¶ Cżwarta mocz rzecży z ziemie wyroſle zagiſte: vcżynki ſwe przy na=
26:
ſzem ciele właſnie ſprawuie, Iako gdy krew będzie poruſzona złemi á nie
27:
przyrodzonemi wilkoſciami: cżyſci ią á precż z ciała wypądza/ iako gdy
28:
kolera/ albo flegma/ albo też melākolija przemnaża ſię á cżiſtą krew za
29:
niecżyſcia/ á acżkolwiek ty wilkoſci będącz zmieſzane w żyłach/ ſamem
30:
puſzcżaniem krwie wypływaią przednie/
wſzak moczą tych rzecży z zie=
31:
mie vroſlych przez ſkutecżną ſprawę/ to ieſt daniem lekarzſtwa/ wycią=
32:
gaiącz ty złe wilkoſci precż: krew ſie cżyſci y od poruſzenia, zachowawa, á
33:
to ſie dzieie dla vcżynku cżwartey moczy tych rzecży z ziemie wyroſlych
34:
á od naucżonego lekarza pokuſzonych y wydanych.
35:
¶ Ta tedy mocz y właſnem przyrodzeniem od zwirzchnich niebieſkich
36:
płanet y gwiazd/ y też dla biegu ſlończa/ tym rzecżam żywiołnym by=
strona: [*8]
| Przedmowa. |
1:
wa dana ku naprawie y ku poſilaniu cżłonkow wnętrznych, Iakoſz tho
2:
Piwonija ma mocz od ſwiathłoſci niebieſkiey: Iż padaiączą niemoc
3:
oddala mocznie.
Też reubarbarum gorączoſć wątroby rozgania/ á tho
4:
gdy z niey kolerę wypądza ktora zapala wątrobę, Ieleni ięzyk ziele ſle=
5:
zionę naprawia. Orzech muſzkatowy/ kubeby/ rozmarin, Ty rzecży ma
6:
ią moc mozg poſilać, Swiecza ziele y kopr włoſki: wzrok poſilaią, á tak
7:
ty vcżynki tych rzecży namienionych/ nie z moczy żywiołow, albo nie z=
8:
gorączoſci ktorą maią od ognia/ ale od zwierzchnich promieni gwiaz=
9:
decżnych pochodzą/
bo wiele ieſt rzecży przyrodzenia gorączego/ á wſza
10:
koſz tego vcżynku przy nich nie maſz/ tho ieſt iż nie ſą pożytecżne cżłon=
11:
kom cżłowiecżem w lekarzſtwie tak znamienicie iako ty namienione. A
12:
ono Lactuka wątrobę odwilża, bo tę mocz ma od żywiołnego ſlożenia
13:
wodnego/ á wſzakże iey nie poſila? Ale mlecż też to cżyni czo y Lactuka
14:
ale wżdy więtſzą mocz ma z ſtrony nieba: iż wątrobę odwilża y poſila.
15:
¶ Przetoſz moczy takie y włoſnoſci poznać: dar ieſth ſtworzyciela nie=
16:
bieſkiego, Ktori ſtworzywſzy ty rzeczi: mocz gim takową dał/ á poty ieſt
17:
o rzecżach ſlożenia gorączego.
18:
¶ Mocz tedy zzimnoſci żywiołowey poſzła: á w ty rzecży vroſle wla
19:
na: tym ſie vcżynkiem z iawia.
Naprzod zaziąbia/ á z thąd pochodzą y
20:
inſze rzecży/ iako wilkoſci/ krwie z ſiadanie/ vlicżek zatwieranie/ zaſta=
21:
nawiać krew/ ſtwardzić/ zgęſcić/ zatkać/ rozegnać gorączoſci z wilko=
22:
ſciami/ w nątrz w thrzewach twardzić, Sen przywodzić/ duchy mar=
23:
twić y gorączoſć przyrodzoną, A też ſie vcżynki they moczy domyſlem
24:
cieleſnym oznaymuią. Iako ſwą wodnoſcią/ kwaſnoſcią/ cirpnoſcią
25:
oſkominnoſcią/ zmarzſzcżaniem.
26:
¶ Rozdział też ſtopniow tych rzecży z ziemie vroſlych/ przy moczy go
27:
rączey y zimney/ przyrodzonym ſmyſlem bywa poznan. Bo to czo nie
28:
przezliż zagrzewa/ albo chłodzi/ albo wilży/ albo ſuſzy: w pierwſzym ſto
29:
pniu okazuie ſie być. Czo lepak barzo zagrzewa/ albo chłodzi/ albo od=
30:
wilża/ albo ſuſzy: w wtorim ſtopniu okazuie ſie być.
Ty zaſię ktore zna=
31:
mienicie palą albo odwilżają: na trzecim ſtopniu kładą ſie być. Kthore
32:
zaſię z kąſaniem palą/ á przezliż chłodzą y vmarthwiaią/ mocznoſć/
33:
krew y inſze duchy: w cżwarthym ſthopniu nayduią ſie być. Suchoſć
34:
cżwartego ſtopnia: nie nayduie ſie tylko przy kończu trzeciego ſtopnia.
35:
Wilgotne rzecży cżwartego ſtopnia ſą iadowite/ vmartwiaiącze/ za=
36:
duſzaiącze, Iako ſą bdły á zwłaſzcża Grzyby, Opium, Rtęć.
strona: [*8]v
| Przedmowa. |
1:
¶ To przedpiſanie ieſt iakoby drzwi/ przez ktore wnidz ku inem taiem=
2:
nem rzecżam. Kto rozum ma potemu: może niżey piſane rzecży łaczno pochopić.
3:
¶ Zywioły cżterzy ſą z ſwemi przyrodzonemi ſpoſoby,
4:
Powietrze gorącze y mokre/ ogień gorączy y ſuchy/ woda mokra y zim
5:
na/ ziemia zimna y ſucha.
6:
¶ Wiek cżłowiecży cżworaki ieſt, Pierwſzy dziecińſtwo: krewneo y po=
7:
wietrznego przyrodzenia.
Drugi młodoſć: gorączego y ſuchego przyro=
8:
dzenia/ w nim nawięczey ſie Kolera mnoży. Trzeci męſtwo: zimnego y
9:
wilgotnego przyrodzenia/ w nim ſie nawięczey flegma mnoży. Cżwar=
10:
ty ſtaroſć y ſiwizna: zimny y ſuchy, w nim ſie mnoży Melankolija kto=
11:
ra ſie przyrównawa zimie.
12:
¶ Wilkoſci przirodzone cżterzy ſą/ á płanety ſprawcze gich/ krew go
13:
rącza á wilgotna, Iupiter ſprawcza iey/ powietrznego przyrodzenia.
14:
Druga wilkoſć flegma po greczku/ połacinie pituita, Mieſiącz ſpraw=
15:
cza iey. Trzecia wilkoſć kolera po greczku/ połacinie flauabilis, Słoń=
16:
cze ſprawcza iey. Cżwarta wilkoſć melankolija po greczku/ połacinie a=
17:
trabilis, Saturnus zimny y ſuchy ſprawcza iey. Melankolijey przypa=
18:
loney Marz panuie ogniſtego przyrodzenia.
19:
¶ Roku cżterzy cżęſci ſą/ ktoregoſz rozdziału pocżątek ieſth Sloncze
20:
ſwem biegiem pod dwanaſcie znamion niebieſkich.
21:
¶ Wioſna ieſt napierwſza cżęſć/ ktora ieſt gorącza á mokra, powietrz
22:
na y krewna/ w niey ſie krew mnoży/ troie znamion niebieſkich w ſobie
23:
zawiera, Skopu, Byka y Bliznięta.
24:
¶ Druga ieſt lato/ gorącze/ ſuche i ogniſte, W nim ſie kolera mnoży
25:
Troie znamion w ſobie zawiera, Raka, Lwa y Pannę.
26:
¶ Trzecia ieſt Ieſień zimna y mokra, W niey ſie flegma mnoży, Tro
27:
ie znamion w ſobie zawiera, Wagę, Niedzwiadka, Strzelecza.
28:
¶ Cżwarta ieſt Zima/ zimna y ſucha, W niey ſie mnoży melankolija
29:
kolera z zimoſci pochodzi, Trwa w biegu Słonecżnym pod Kozoroż=
30:
czem, Wodnikiem y Ribami.
31:
grafika
strona: 1
| Piołyn. | Liſt 1. |
kolumna: a
1:
Abſintheum.
2:
grafika
3:
¶ Piołyn. ¶ Wermut.
4:
¶ Capitulum. 1.
5:
grafika
6:
P
Yrwſze zie
7:
le piołyn: ktore
8:
ieſt ziele cziepłe
9:
w pirwſzim ſlop/
10:
niu tziepłoſczi/
11:
a ſuche wtorim
12:
ſlopniu: ktore ieſt ziele wielkiey
13:
gorzkoſtzi: y tez tziepnoſtzty. Ma=
14:
bytz to ziele zbierane ku chowa=
15:
niu na oſtatku wioſny: a ma bytz
16:
ſuſzono w tzieniu: a tak przez rok
17:
mozeſz ye chowatz.
Ieſt rozlicż=
18:
ney moci/
19:
bo ma w ſobie przeczi=
20:
wne dwoiakie właſnoſtzy: to ieſtkolumna: b
1:
odmiekczaiątza żywot: a to cżyni
2:
s ſwoiey wrodzoney tziepłoſci y
3:
gorzkoſci. Wtorą ma moc zat=
4:
wierdzaiątzą/ a to czym á nieia=
5:
kiey ſwey gruboſtzy zielney: a tak
6:
ma wſobie przetziwne ſprawy/ a
7:
przeto nie ma bytz to ziele po=
8:
trzebuiącim ludzyom dawano/
9:
azeby pirwey przieżyna niemoci
10:
byla ſprawiona w tziele/ a potim
11:
piołyn dany:
tedi ſwoią tziepło=
12:
ſtzią łatzno wypedzy niemotz z
13:
ſtziału chorego człowieka: bo mo
14:
cnie otwiera: wypądza wilkoſci z
15:
wątroby y ſliezyony: a leſt liekar
16:
ſtwo dobre: na niemotz żołtą/ na
17:
opuchline. Auicēna mowi w wto
18:
rych kxiegach ſworch: gdy dedzie
19:
człowiek pil ſok piolynowy przez
20:
dzieſietz dni poranu: trzi dragmy
21:
to ieſt cżtyrzy łyſzki/ tedi mu ieſt
22:
pomotz wielka na niemotz każdą
23:
ktora z zimney przieżyny pocho=
24:
dzi:
a ktoby niemogł ſamego ſo=
25:
ku pitz dla gorzkoſtzy/ tedy moze
26:
ay otzukrowatz według woley. B
27:
¶ Albo vczynitz ſniego iako=
28:
by ſiropek tym oboczaiem: We=
29:
zmi wierzchow piołynowich poł
30:
garſtzi: kwiatkow Ceuturzyiey/
31:
y kwiatkow ſtołkowych/ y bora=
32:
gowych/ y bagniſſowych: row=
33:
ne czeſtzi/ każdego poł garſtki/
34:
korzenia reupontici zaoieki/ lacri
35:
cy/ każdego yſnich tzo zloty zawa=
36:
ży:
rozinkow drobych tzo cżty=
| A |
| Właſnoſtz |
kolumna: a
1:
rzy z ote zaważą/ to ieſt: dobrą
2:
garſc: ty tzecżi wſzytki przetłukſzy
3:
troche: warz w wodzie: iżby trze
4:
cztą cżeſtz wywrzało: potym prze
5:
cedz a otzukruy dobrze a tak be=
6:
dzie ſirop/ bierziż go po ranu: y
7:
wiecżor trunek mierny/ czoby
8:
troche tzlepło. Ale przed pitzim
9:
tego ſyropu:
dobrzeby wzyątz pi=
10:
kułek de Reubarbaro: A potym
11:
poſilenie: ktore doctorowie zowa
12:
Dyiarodon abbatis/ ſą kołatzki
13:
w aptece: a tak potym pij ſyrop.
14:
C ¶ Też kto ma na głowie par=
15:
chy dobry ieſt/ y komu włoſi pa=
16:
daią/ y dla molow: wezmiz tego
17:
piołynu/ bożego drzewka/ pogar
18:
ſtzy/ a ſpiki celtiki z apteki troche
19:
prziłoż/ varz ty zyoła w winie/
20:
a tym myi głowe.
21:
D ¶ Też ſok piołynowy z miodē
22:
przaſnym: albo z mąką ięczmiēną
23:
zmieſzany/ zgania ſmoſtz pod
24:
ocżyma: ktora bywa s klucżenia
25:
y też z inſzych mieſtz tziala mocńe
26:
ſpądza.
27:
E ¶ Też ten ſok z prochē gliſtzia=
28:
nym: a ſtrochą miodu zmieſzany
29:
wypadza gliſti y inſze robaki zlu=
30:
dzi przez ſtolce.
31:
F ¶ Tez ſam ſok wpuſzcżony w
32:
oko/ cżerwonoſc ſpądza y bielmo
33:
z oka.
34:
G ¶ Też gdy vwarziſz piołyn w
35:
wodzie albo w winie, a potrzi
36:
maſz vcha nad oną parą/ tedykolumna: d
1:
głuchoſc y piſzcżenie vſmierzá.
2:
¶ Tez ſok ten z oleikiem gorz= H
3:
kich migdałow wpuſzcżony w v=
4:
cho/ robaki morzy.
5:
¶ Też piołyn warzony w wo= I
6:
dzie s ſkorkami citrinowymi/ od
7:
dala
wonią przykrą vſt/ ktora po
8:
chodzy z wilkoſtzy zgniłych w żo=
9:
łatku.
10:
¶ Też pianſtwa broni ſok zmio K
11:
dem przaſnym.
12:
¶ Też rzecz przyrodzoną pobu
13:
dza panian/ gdy będzie vcżyniō
14:
knot z niego/ a zbyltza y zoliwą
15:
vwarzywſzy ty rzecży: vcżynitz
16:
knot ſtego/ y wpuſtzytz gy w mie=
17:
ſce taiemne.
18:
Abrotanum:
19:
grafika
20:
¶ Bożedrzewko. Gartham.
21:
Capitulum. 2.
22:
grafika
strona: 2
| Bozegodrewka | Liſt 2. |
kolumna: a
1:
A D
Rugie ziele boże drze
2:
wko. Boze urzewko
3:
tziepłe w pirwſzym
4:
ſlopniu/ a ſuche w
5:
wtorym.
Aulcēna mowi: ieſt po
6:
żytecżne na parchy: y na mole/
7:
iako y piolyn. B
8:
B ¶ To drzewko ieſt pomocne k rż
9:
ch łemu vroſtzyeniu brody/ tym
10:
obycżaiē: Wezmi ſoku tego zye=
11:
la/ oleiku włoſkiego kop: u: row=
12:
no każdego zmieſzay: a tym na=
13:
maż brode albo tuſze mieſce gołe.
14:
C ¶ Kto ma tzieſzkoſc w pierſiach
15:
z obſitoſtzi flegmiſtey/ tedi warz
16:
to ziele z yzopem y z lakricią w
17:
wodzie/ a przyłoż tzukru z apteki
18:
ktory zową pruſdium/ albo pro=
19:
ſtego tzukru/ piyże to poranu/ a
20:
pierſi ſobie poniazuymaiowent
21:
maſlem/ albo dialteą/ ady tym
22:
były zmiekcżone wilkoſci w pier=
23:
ſiach.
A potym cżwartego dnia
24:
vezmi piłułek z apteki: ktore zo=
25:
wą de agariko/ yżeby ony wilko=
26:
ſci byly wywiedzyony z pierſi
27:
przez ſtolce/ a na zatutrz po piłu=
28:
łach wezmi diapenidiō albo dia=
29:
tris ſalomonis z apteki kołacżki
30:
ſa pot wierdzaiące pierſi.
31:
D ¶ Też ieſt dobre naprzetzywko
32:
gliſtam y ynſzym robakō wnetrz
33:
nym/ tym obycżaiem:
Wezmi
34:
bożego drzewka/ ſlukſzy ie drobno
35:
na proch: a prochu gliſt zyem=
36:
nych każdego rowno/ tzo trzikolumna: b
1:
złote zaważa/ zmieſzai ty prochy
2:
z żołtzią kokoſzą a z oleikiem pio=
3:
łynowym/ pomażyż tym żywoth
4:
żołątka motykaiątz. A gdy ſok te
5:
go ziela zmieſzaſz s ſokiem ptoły=
6:
nowym a wypijeſz/ tedy takież y-
7:
cżyni troche mleka przy=
8:
mieſzawſzy.
9:
C ¶ Też ſok iego z mieſzany z mie=
10:
rą tłucżoną/ a rozmocżywſzy w
11:
onym knoth: włożytz gy do ma=
12:
czyce: tedy rzecż przyrodzona przy
13:
chodzy/ dzyetziatko martwe wy=
14:
pądza/ y bolącżki flegmiſte w ma
15:
tzici lecży a zgładża. Y też gdy be
16:
dzie kadzenie cżyniono ſniego/ te=
17:
dy też vcżyni iako y knot: tym o=
18:
bycżaiem.
Wezmi bożego drzew=
19:
ka/ ſzawiny/ bylice/ każdego dwie
20:
garſtzi/ poleiu/ cżyrwonez lebiotki
21:
wrotycżu/ każdego połgarſci/ ko=
22:
pitniku/ vcżelniku też połgarſci/
23:
przetłukwſzy wſzitko ziele/ warz w
24:
wodzie ż godzine: a potym pani
25:
niech ſie tym kadzi.
26:
I ¶ Też ſok tego zyela/ zmąkaie
27:
cżmienną albo zmiode/ miekeży
28:
ſadzeie zatwardziałe/ y też na ſlu
29:
cżenie bokow ieſt poniotzno/ gdy
30:
ſtego bedzie vczynion plaſtr.
31:
G ¶ Też to ziele wypadza z domu
32:
iadowite robaki gdy bedzie w do=
33:
mu/ albo kadzenie z niego/ albo
34:
pokropienie podomu wodą w kto
35:
rey bedziewrziało. H
36:
H ¶ Też vwarzone w winie: bro=| A ij |
| O Właſnoſtzi |
kolumna: c
1:
ni od iadu/ kto ono wino pije.
2:
I ¶ Też ſok iego zmieſzány s ſolą
3:
y z oliwą/ a gdy będą pomazane
4:
pulſi vrąk y vnog/ tedy zymnoſtz
5:
y drżenie oddala: ktore bywa w fe=
6:
brach/ w zymnitzach.
7:
K ¶ Też warzone/ z pcżełnikiem
8:
y z winē/ a otzukrowawſzy/ kamiē
9:
lamie/ y wypądza: y rzazanie kto
10:
re bywa w puſzeżaniu mocżu/ v=
11:
ſmierza.
12:
L ¶ Też ſok iego z oliwą zmieſza=
13:
ny oddala zawrocenie głowy/ y
14:
zatzmienie przed ocżyma.
15:
Alltea.
16:
grafika
17:
Slaz wyſſoki. Wild papel
18:
Capitulum 3.
19:
grafika
kolumna: d
1:
T
Rzetzie ziele ieſt wy=
2:
ſoki ſlaz/ a ten ieſt
3:
mierney tzieyłoſtzi/ y
4:
ſuchoſtzy. Właſnoſc
5:
tego ziela ieſt/ odmiekcżaiątza/ y
6:
trawiątza: roſpądzaiątza/ y otzie
7:
raiątza. Naſzienie ſlorzeniem ieſt
8:
wiecżſzey moci/ a z właſcża ko=
9:
rzen zielony/ abowiem v warze=
10:
nie korzenia ſlazowego/ y naſie=
11:
nia iego: z bożym drzewkiē w wi=
12:
nie/ oddala tzieſzkie (a ktore bywa
13:
ſtrudnoſczią) puſzczanie wody/
y
14:
nakamien/ y naprzetzywko deney
15:
niemoci/ y leż kto ma rany roży=
16:
kach ſuchych/ gdy to bedzie pił
17:
mocnie pomaga.
18:
B ¶Też bolenie zębow vſmierza:
19:
gdy korzen tego ziela bedzie wa=
20:
rzon w otztzie s piretrū/ a s tro=
21:
chą maſtiki/ tedi płokanie vſt tą
22:
wodą warzoną: cżyni tę pomotz.
23:
C ¶ Też naſienie tego ztela vwa=
24:
rzone s cżoſnkiem/ a z otztem/ v=
25:
lecża trąd ktory bywa na litzu/
26:
gdy ie pomażeſz na ſlontzu.
27:
D ¶ Y też naſienie z oliwą zmie=
28:
ſzane: przyłożone na mieſce vką=
29:
ſzenia weżowego/ pomaga. Ta=
30:
kież kogo pcżoła vkaſi tym vle=
31:
cżyſz zawſze.
32:
E ¶ Też gdy vwarziſz korzen wy=
33:
ſokiego ſlazu z winē a z wodą/
34:
troche maſtiki przycżyniwſzy/ v=
35:
zdrawia boleſtzi ielitowe/ ktore po
strona: 3
| Slazu wiſſokiego. | Liſt 3 |
kolumna: a
1:
chodza zdarczia y też bolenie żył
2:
ſuchych.
3:
F ¶ Też korzen ieſt nabolącżki go
4:
rące ciezkow: y ktore bywaią tā
5:
w ſtoltzu na kontzu ielita/ y też ná
6:
zatwardziałe wrzedzienice/ y na
7:
zołzi: y naroſciągańe ſuchych żył
8:
abowiem roſpądza opuchline/ y
9:
wzdetzie ktore bywa nabrwiach: y
10:
zołſki ktore bywaią za vſzyma/ y
11:
tez boleſcz ktora bywa w cżłon=
12:
kach w ſtawiech: vſmierza/ y też
13:
roſtziągaiąć żyły ſuche: gdy ie v=
14:
warziſz: a ſlukwſzy cżyſtzie zmie=
15:
ſzaſz ſmąką fenugreci/ y z mąką
16:
lnianego naſienia/ przycżyniwſzy
17:
knim trochę kacżey tluſtoſczi/ a
18:
iedłowey żywice:
zmieſzawſzi do=
19:
brze w możdzerzu: a ta maſtz ro
20:
ſpądza y othwiera wrzedzienice:
21:
y richło ſie potym zbierze ropa.
22:
G ¶ Też gdy ſtego vcżyniſz knot a
23:
wpuſciſz do matzice/ cżyſtzi yą/ y
24:
ty wilkoſtzi ktore bywaią przy po=
25:
rodzeniu/ wywodzi:
26:
H ¶ Parchy na głowie lecży vwa
27:
rzone korzenie z bożym drzewkie/
28:
a pomaſuy głowe na ſlontzu.
29:
I ¶ Też naſienie ſlazowe warzo=
30:
ne z lakricią y z ſtgami/ a potym
31:
otzukruy tzukrē one wode piyże
32:
ią/ tedy pomaga na kaſzel z zym=
33:
ney przycżyny/ y richley ſtegmy
34:
odbywatz potym bedzieſz mogł.
35:
A gdy ktemu przyłożyſz dragan=
36:
tu: ieſt gummi w aptece/ tedi brokolumna: b
1:
ni krwie: ktora s pierſi z ſtegmą
2:
pochodzi:
Toż lekarſtwo oddala
3:
rzezanie ktore miewaią przy pu=
4:
ſcżaniu vriny: y pragnienia broni K
5:
K Tez pomaga na pleurę/ y na
6:
przeciwo wrzodowi ktory bywa
7:
na płucach: tym obycżaiē: wezmi
8:
korzenia wyſſokiego ſlazu cze trzi
9:
złote zaważą: lacricigiey tileż: ko
10:
rzeniá podrożnikowego/ naſieniá
11:
ogorkowego małonow:
a ieſli mo
12:
żeſz mietz naſieie citrullorū/ każ=
13:
dego ſnych tzo dwa złote zawa=
14:
zą/ naſienia mlecżu wyſſokiego/
15:
naſienia kurzey nogi iako y pir=
16:
wſzego: kwiatkow ſiyolkowych/
17:
rozinkow wiecżſzych/ warz to ſpo
18:
łem wſzitko w wodzie przetłukſzy
19:
tżby połowica wywrzała/ a po=
20:
tym przeczadziwſzy oczukruy do=
21:
dobrze/ a to maſz ſyrop/ ktory pij
22:
poranu y wiecżor tziepło trunek.
23:
Acorus.
24:
grafika
25:
Mieczyk Gelſchiueritel.
26:
Capitulum 4. | A iij |
| O Właſnoſczy. |
kolumna: c
1:
Acorus.
2:
grafika
3:
A M
Iecżyk ieſt ziele tzie=
4:
płe y ſuche rorono w
5:
torim ſlopniu/ a ma
6:
moctz vrme pądzą=
7:
iatzą/ odhtwieraią ą/ y d cziera=
8:
iątzą: a tak ieſt dobri tym ktorzy
9:
maią twardoſtz albo gruzłe koło
10:
ſledziony/ a bowiem odtwiera za
11:
tkanie ſle iony y wątroby/ z wil=
12:
koſtzi ſlegmiſtey y melankoliyey/
13:
tym obycżaiem czyniątz:
Wezmi
14:
korzenie miecżykowo ſlukſzi ye ia=
15:
koby cżwartą cżeſtz funta/ poley
16:
że ie otztem: albo namocż ie w otz
17:
tze na trzi dni/ a prziłoż kniemu
18:
korzenia reupot ci dwa loty: kwia
19:
tkow boragowoch/ ielenich iezi=
20:
kow/ każdego populgarſtzy/ naſie
21:
nia hanyjowego/ lacriciyey/ każ kolumna: d
1:
dego dwie dragmie/ rozinkow łot
2:
wſzukich rzeczy troche przetłukſzi
3:
warz ie w wodzie iakoby wpołto=
4:
ry quarty wodi/ iż pulkwarty wy
5:
wre: a potym przecedz a otzukruy
6:
pijże to rano tziepło y w wietzor
7:
trunek. A potym vitzu tzwartego
8:
dnia/ wezmi piłuły de reubarba=
9:
ro/ piłuł de lapide lazułi: kazdych
10:
po poł dragmy/ zmieſzay: niech
11:
bedą piłuły v działane s ſyropē
12:
ieleniego iez:ku / w lidzbie ſiedmi
13:
albo dziewiątzy.
A potym wezmi
14:
diagalange albo diaboraginatū
15:
dla poſilenia żołądka/ a naoſtat=
16:
ku pomaż dobrze ſlezione niaſcią
17:
dialteą dla odmiekcżenia nieczy=
18:
ſtoſtzy
19:
B ¶ Też gdy gij vwarzyſz z iele=
20:
nim iezikiem a z mlecżem z lakri=
21:
ią z naſienim ogorkowym malonowē
22:
citrullowym/ a prietzadzi=
23:
wſzy otzukruieſz/ gdy bedzieſz to
24:
pił/ vzdrawia żołtą niemotz.
25:
C ¶ Też miecżykowie ſpądza bi=
26:
elmo z oka/ tak ſprawiony: We=
27:
zmi ſoku miecżykowego/ ſoku
28:
włoſkiego kopru/ każdego po cżty
29:
rzi loty/ kamienia cala minaris
30:
dragme/ haleny brunatney tucig i
31:
każdego rowno trzetzia cżetz lota
32:
apotym ty rzecży ktore maią bytz
33:
ſtarte na proch/ ſctrzi ye ſubtilnie
34:
a potym powarz ich troche/ aby
35:
ſie tak dobrze zmieſzały/ potym
36:
w puſżeżay piorem na oko chore
strona: 4
| Mietzykowia. | Liſt 4 |
kolumna: a
1:
tego lekarſtwa.
2:
D ¶ Też ſok miecżykow dany ku
3:
pitzu/ albo woda w ktorey wrzał
4:
miecżyk pobudza vrinę ku wyſtznu
5:
motzą ſwą właſną/ y vſmierza
6:
boleſtz w płutzach y w bokach y te
7:
że ieſt oſobna pomocz na vkąſze=
8:
nie iadowitych robakow.
9:
E ¶ Też vſmierza bolenie w ma=
10:
tzici/ gdy
vwarziſz ye: a poſiedzy
11:
nanym pani chora.
12:
F ¶ Powiada pandecta/ gdy kto
13:
ry cżłowiek noſi przy ſobie koſa=
14:
tzietz: taki nigdy nie wpadnie w
15:
niemotz kurcżową/ ani w wielkie
16:
płynienie krwie: Pandecti nauka
17:
Acetoſa.
18:
grafika
19:
Scżaw. Sawer ampfer.
20:
Capitulum 5.
21:
grafika
kolumna: b
1:
S
Cżaw ieſt dwoiaki/ A
2:
domowy y polny/
3:
ieſt zymny
ſuchy/ w
4:
pirwym ſlopniu zim
5:
ny/ a wtorym ſuchy/ ma w ſobie
6:
tzierpnoſtz: y otzetny ſmak: ktory
7:
ieſt nalepſzy w tym ſzcżawyu.
8:
¶ Korzen ſzcżawiowy zotztem B
9:
v warzony: lecży ſwierzb gruby
10:
gnoiſti: y komu ſie paznoktzie za
11:
dzieraią.
12:
¶ Też ieſt lekarſtwo na trąd y C
13:
na liſzaie: y na inſze ſkaradoſtzi
14:
tziała/ gdy kilo krotz będzie
poma
15:
zano mieſcze tym przerzecżonym
16:
lekarſtwem. A potym możeſz po=
17:
mazowatz tym lekarſtwem/ dla
18:
lepſzey pewnoſtzy: Wezmi ſoku
19:
ſzcżawiowego iakoby oſm łotow
20:
iodłowey zywice cżterzy łoty/ ſo=
21:
li proſtey lot ielen/ zmieſzay ty
22:
rzecży z oleikiem bobkowym a ſte
23:
go vcżyn maſtz: na rince roſpu=
24:
ſtziwſzy ty rzecży na ogniu.
25:
¶ Też ſzczaw ieſt pomocē na D
26:
żołtą niemotz ktora przychodzi z
27:
zatkania żył s przycżyny tziepłey
28:
a tak maſz gy warziſz zwodą mle
29:
cżową y znaſieiem ogorkowym
30:
y malonowym y citrullowym/
31:
ato maſz pitz.
32:
¶ Albo warz w winie białym E
33:
wyſtałym/ a toż wino piy/ lecży
34:
żoltą niemotz z zimney przycżyny
35:
to też wino oddala brzitkoſtz. F
36:
¶ Też ieſt lekarſtwo na vkąſze= F | O właſnoſtzi. |
kolumna: c
1:
nie niedzwiatka y weza: O cżym
2:
Awicenna y Serapio powiada=
3:
ią: gdy kto kiele liſtkow z gie ſzcża
4:
wiowych/ albo piye wodę w kto=
5:
rey wrzał ſam/ a potym gdy by
6:
onego cżłowieka wąż viadl albo
7:
niedzwiadek/ nitz nie będzie ſko=
8:
dzitz iemu.
9:
G ¶ Też wodka ſzcżawiowa z dri=
10:
yakwią pita: morowego powie=
11:
trza broni: tym obycżaiem:
We=
12:
zmi wodki ſzcżawiowey piętz ły=
13:
żek: a łot ieden driyakwie rozmą=
14:
cywſzy w wodzie/ dayże wypitz
15:
tziepło w połnoci/ a potym niech
16:
ſie pr yodzicie dobrze iżby ſie zapo
17:
tził/ ieſt to rzecż znamienita y do=
18:
ſwiadſzona wiele razow.
19:
H ¶ Też ſama wodka s ſwoiey
20:
właſnoſtzi/ tedy zaſtanawia bie=
21:
gunkę y naruſzenie ielit vzdrawia
22:
anawiętzey ta motz na biegunkę
23:
ieſt więcżſza w naſieniu.
24:
I ¶ Też ſok iego dobry vpiłym lu
25:
dziom/ y tym ktorzy maią emo=
26:
roidi: to ieſt: kto ma wielkie tziecże
27:
nie krwie z żyłek ktore ſą w ſtoltzu
28:
zaſtanawia.
29:
K ¶ Też ieſli będzie ſzcżaw zawie=
30:
ſzon na ſzygi v tego kto ma zołzi
31:
zginą od niego. Auicēna mowi:
32:
gdy vſta płocżeſz wodą: w ktorey
33:
warziſz ſzcżaw/ zębową boleſtz
34:
vſmierza.
35:
L ¶ Też korzenie iego warzone w
36:
winie/ zaſtanawia rzecż przyro=kolumna: d
1:
dzoną paniam: y łamie kamien
2:
w nyrkach: też broni drzenia ie=
3:
lit/ Auicenna powiada.
4:
Agrimonia.
5:
grafika
6:
¶ Rzepik albo ſtarcżetz. Hail
7:
allerwelt.
8:
Capitulum 6.
9:
grafika
10:
R
Zepik albo ſtartzetz/
11:
ieſt tziepłe y ſuche w
12:
wtorym ſlopniu/ v wa
13:
rzenie iego korzenia
14:
ieſt pożytecżne naprzetzywko pa=
15:
raliżowi/ tako tzyniątz ten ſyrop:
16:
Wezmi korzenia rzepikowego/
17:
ſzałwiyey/ primule veris: to ieſt/
18:
pirwoſnki/ każdego gartz/ korze=
19:
nia piwoniey/ białey lebiotki/ ka=| żdego |
strona: 5
| Rzepik albo Starczek. | Liſt. 5. |
kolumna: a
1:
A żdego połgarſſczy/ Cżemierzicze/
2:
Czynamonu/ Bobrowego ſtroiu
3:
każdego podwu łotu, przetłucż thy
4:
rzecży trochę/
apotim warz ie w=
5:
wynye ſtarym wpołtory kwarty
6:
wyna/ yſzbi pol kwarti wywrżało
7:
apotim przecedz a omyedż dobrze
8:
s ſzymowanym myodem/ atak to
9:
będzyeſz myał ſyrop trawyąci kto
10:
rego bierz po ranu y wiecżor trūk
11:
cziepło/ a potim wypiwſzy ten ſi=
12:
rop wezmy ty piłuły kladącz ſię.
13:
Wezmi piłuł de euforbio/ piłuł
14:
ſmierdzączich/ kożdich ſnich po
15:
pollotu/ vcżiń piłułi s ſiropem de
16:
Sticados/ to ieſt s ſiropem kocēkowem
17:
wlicżbie viiij. Apotem na=
18:
żaiutrz dla poſilenia żołądka y ſer=
19:
cza vezmi Dyamuſcū/ albo Dyacaſtoreū
20:
zapteki,
21:
Apotem k wiecżo
22:
ru namaż pacierze v ſzije, y grzbiet
23:
y inſze mieſca żarażone paraliżem
24:
thą maſcią trochę iey zagrzwſi/
25:
B ¶ Wezmi ſoku rzepikowego, gor
26:
cżice, naſienia Piwonyei kożdego
27:
podragmie/ Bobroweo ſtroiu, Pi=
28:
retrum/ kożdego po połlotu, Sa=
29:
franu czwartą cżęſcz łotu, zetrzy
30:
ty rżecżi dobrże mialko a zmieſzay
31:
z oleykiem z bobrowech ſtroiow/
32:
a trochę woſku, roſpuſciſz to wſit=
33:
ko na rince na ogniu iſz będzie ſteo
34:
maſc miękka/ a pożiwai iey w po
35:
trzebie przerzecżoney.
36:
C ¶ Też ſok rżepikowi dobrże wi=kolumna: b
1:
ćiſcżony/ wktori wpuſc trochę Tu=
2:
cijey tartey/ a potrzimay trochę
3:
na ogniu wgarnuſzku/ iż ſię zmie=
4:
ſza dobrze/ a potim niechay poſtoi
5:
á onem z wirzchu macżay ocży
6:
przez chuſtę/ tedy ocży poſila/ y
7:
cżyſci wzrok barzo dobrze.
8:
¶ Też ſok rzepikow zmąką feni= D
9:
greci y Boliarmeni y s ſmalczem
10:
wieprżowym zmieſzay to ſpołem,
11:
a máży mieſcze opuchłe y bolące
12:
gdzie kolwiek będzie.
13:
¶ Też rzepik gdy go kto poży= E
14:
wa s kapuſtą/ albo s ćzwikłą al=
15:
bo s ſzpinakiem/ tedy bolenie ży=
16:
wota vſmierza/ y takież ſleziony
17:
bolenie y nadymanie oddala.
18:
¶ Też rzepik gdi ieſt zielony ſtar F
19:
thy na proch/ á piti zwodką ſcża=
20:
wiową/ tedy ieſt lekarſtwo vielkie
21:
na bolącżki iadowite s ktorih mię
22:
ſo pada/ y też naprzeciwko iadu
23:
pſa wſciekłego y cżłowieka wſćie
24:
kłego/ niedopuſzcża wnątrz wcho
25:
dzić/
Takież y zwirzchu prziłożiw
26:
ſzy na ty mieſcza pomaga.
27:
Allium:
28:
grafika
29:
Cżoſnek. Knoblach.
30:
Capitulum. 7.| B |
| Czoſnek. |
kolumna: c
1:
grafika
2:
A C
Zoſnek ieſt dwoiaki/
3:
Ieden domowy á dru
4:
gi polny, domowy ieſt
5:
cziepły y ſuchy wtrze=
6:
czim ſlopniu/ á leſny ieſzcże czie=
7:
pleyſzy ieſt, á tak łaczno może być
8:
ſniego iad tim ſpoſobem.
9:
B ¶ Wezmi naſienia cżoſnkowe=
10:
go rosſiey że ie/ á pothem onego
11:
cżoſnku ktori vroſcie/ wezmi iego
12:
naſienie y poſiey, cziń tak pięć ra
13:
zow/ tedy on cżoſnek piątego ſia=
14:
nia iuſz będzie iadem/ dla ſwoiey
15:
zbythniey gorączoſczi. A przetho
16:
ogrodniczi nigdy nieſieią cżoſnku
17:
iedno ſadzą/ prżycziny niewiedzą
18:
cżemu tak cżynią/ ale wy iuż tak
19:
wiedzcie.
kolumna: d
1:
¶ Cżoſnek ieſt liekarſtwo na par D
2:
chy ktore pochodzą z zimney przi=
3:
cżiny tak cżiniąc. Stłucż cżoſnek
4:
á zmieſzay gi z oleikiē bobkowym
5:
albo zdrożdżami oleiowemi, a tim
6:
namazuy parchy.
7:
¶ Też cżoſnek ſtłucżony/ á kto E
8:
ma roſpadliny na rękach/ albo
9:
gdzie indzie/ albo kroſti s ktorych
10:
wilkoſczi płyną/ vlecża gdi gy przi=
11:
łożyſz, y takieſz włożywſzy w lug
12:
na otręby albo na łupienie głowi
13:
pomaga.
14:
¶ Też kto gi cżęſto iada/ thedy F
15:
wſzy mnoży.
16:
¶ Theż cżęſte iadanie cżoſnku/ G
17:
cżyni bolenie głowy/ y theż cżyni
18:
trąd na liczu.
19:
¶ Też mdli wzrok ktho go wie= H
20:
lie pożiwa/ wyſuſzaiąc wilkoſć do
21:
brą z ocżu/ á ktho ma wylkoſczi
22:
złych obfitoſć w ocżoch/ tedy do
23:
bry cżoſnek iadać, abowiem wy=
24:
ſuſza złe wilkoſczi.
25:
¶ Też warzony cżoſnek z maſti= I
26:
ką y ſpiretrum/ vſmierzá boleſć
27:
zębow/ kiedy vſtha będą czieplo
28:
płokane.
29:
¶ Też cżoſnek v warzoy albo K
30:
vpiecżony/ á potym zmieſzay ſczu
31:
krem/ głos kantorom y inſzym na
32:
prawia/ y káſzel vſmierza/ y bole=
33:
nie pierſi ktore pochodzi z zimney
34:
przycżyny oddala.
35:
¶ Też kto ma obfitoſc flegmy/ L
strona: 6
kolumna: a
| Alki Pſinki. | Liſt. 6. |
kolumna: a
1:
y inſzych wilkoſczi grubych w żo=
2:
łądku/ cżoſnek dobri ieſth takim/
3:
abowiem trawi y wypądza z żo=
4:
łądka.
5:
K ¶ Też dobrze cżoſnek ieſć onem
6:
ludziem ktorzi bdły iadaią/ á bo=
7:
wiem bdły ſą iaodwite y zimne/
8:
á czoſnek ieſt na to pomoc.
9:
L ¶ Też cżoſnek dobry ieſt barzo
10:
ludziem proſtym kmiotkom ktorzi
11:
iadaią grube rzecży zimne á piją
12:
wodę/ tedy cżoſnek trawi wnich
13:
ty karmie y niemoczi broni, á prze
14:
to ieſth ich drijakiew/ y teſz onym
15:
ieſy drijakiew ktorzy ſą na morzu/
16:
á piją wodę morską y inſzą wo=
17:
dę zagniłą.
18:
M ¶ Też cżoſnek ſtłucżony á pity
19:
... tą wypądza zbrzuha chrobaki
20:
y też flegmę/ ieſt też dobry komu
21:
...zywot odima zwiatrow, ocżim
22:
galienus mowi/ yż między inemi
23:
zioly cżoſnek ieſt namocznieyſze y
24:
nalepſze wtrawieniu wiatrow kto
25:
re bywaią zamknione wżiwocie.
26:
N ¶ A gdy by chciał yżby cżoſnek
27:
ſciebie nie páchnął/ z iedz trochę
28:
korzeniá koſaćczowego, przeſtanie
29:
wonia iego.
30:
Alkakenge:
31:
grafika
32:
Alkij Pſſijnkij Mychonkij.
33:
Iudentockel.
34:
Capitulum 8. kolumna: b
grafika
1:
A
Lki albo wyſuki ogro A
2:
dne ieſt zielie podobne
3:
nieiako pſinkā w wlo
4:
ſnoſci/ zimne y ſuche
5:
około wtorego ſlopnia/ á ma liſt
6:
podobny liſthkom pſinkowym/ á
7:
w ktorimto liſtku ma macherziki/
8:
á wnich ſą iakoby iagody czirwo
9:
ne/ ktorego owoczu moc ieſt podo
10:
bną/ moczy iagod wilcżych.
11:
¶ Sok thego ziołka zmieſzany B
12:
s ſokiem celidoniowym á ſtrochą
13:
koperwaſeru rzimskiego tartego,
14:
to liekarſtwo wpuſzczay w fiſtulę/
15:
á potym w oſim godzin omywai
16:
onę fiſtulę wodą wkthorey by był
17:
miodek rożany/ á to cżyń tak dłu
18:
go ażeby ſię ono mieſcze zmieni=
19:
ło/
to ieſt yżby iuż ony niecżyſto=
20:
ſczi wodne/ ſubtelne/ obrociły ſię | B ij |
| Pſinki Włoſkie. |
kolumna: c
1:
wniaſzſzą ropę wbiałą/ tedy iuſz
2:
ona fiſtuła łatzna będzie ku zago=
3:
ieniu.
4:
C ¶ Też to ziełie ieſt pożytetzne
5:
ſtłuſzone wſzytko weſpołek/ to ieſt
6:
owotz iego z zielem á zotzem/ te=
7:
dy gdy tego będzieſz przykładał
8:
na ſtrupy/ vſzy/ na rany opuchłe:
9:
ieſt pomocz.
10:
D ¶ Też to ziołko ieſt dobre na dy
11:
chawicżę y na opuchlilinę wątro=
12:
by y na żółtą niemocż y na czieſz
13:
kie puſzcżanie vrynny/ ábowiem
14:
zlekkoſczią pędzy vrinie nadoł/ y
15:
kamień w nerakch y w mechierzu
16:
łamie/ á potym wypądza precż/
17:
áto tym obycżaiem pożywać wpi
18:
cziu.
19:
E ¶ Wezmi ſoku alkikengi/ ſoku
20:
piotruſzczanego/ każdego poł libri
21:
to ieſt połfunta
albo mniey/ naſie
22:
nia włoskiego kopru/ naſienia o=
23:
pichowego/ naſienia od lactuki
24:
łamikamieniowego/ albo wrobleo
25:
proſa/ kożdego czo dwa loty za=
26:
waży/ rozinkow/ kwiatkow fijoł=
27:
kowych rowno cztirzi łoti/ warz
28:
ty rzecży w wodzie/ á trochę wi=
29:
na przycżiń/ tak długo yż by po=
30:
łowicę wywrzało/ potim przecedz
31:
á ocukruy dobrze, á wiecżor piy te=
32:
go trunek/ poki tego ſtaie/ a po=
33:
tim na oſtatku wezmi piłuły tyto
34:
Vezmi maſſi piłuł ſmierdzącech
35:
dwie dragmie/ maſſi piłuł złyka
36:
wilcżego ktore zową/ meſereon/ kolumna: d
1:
dragmę iednę zmieſzay s ſiropem
2:
oczcianym wkthorym ſą karmie
3:
prziprawione/ á tak niech będą pi
4:
łuły dziewięć wlicżbie.
5:
F ¶ A nazaiutrż/
wezmi kołácż=
6:
kow z apteki dialacce/ dla poſile=
7:
nia ſpięć nakażdy dzień.
8:
G ¶ Też ſok tego ziela pithy ſam
9:
przes ſie albo z wodką mlecżową,
10:
tho picie vzdrawia roſpadliny w
11:
nerkach y wmiecherzu/ y bolącżki
12:
wnętrzne vzdrawia.
13:
Ameos.
14:
grafika
15:
Kmin. Keinfar.
16:
Capitulum: 9.
strona: 7
| Kmin. | liſt. 7. |
kolumna: a
1:
A ¶ Kmin ieſt zielie/ ktorego ziela
2:
naſienia vżiwamy wlekarſrwie
3:
ieſt to ziele cziepłe y ſuche wtrze=
4:
czem ſlopniu/ ieſt dobry kmin na=
5:
przeciwko boleſcziam ktore pocho
6:
dzą zwiatrow w żiwoczie/ á po=
7:
budza vrine y rzecży przirodzone
8:
białym głowam/ warzony w wi
9:
nie albo w proſtey wodzie z vinem
10:
á gdi to będą panie pić, tedy przi=
11:
dą ku zdrowiu.
12:
B ¶ Sok kminu/ zmidem zmie=
13:
ſzay/ zabija robaki wżywocie, kto=
14:
re zową aſcorides/ y inſze robaki
15:
ktorzi ſię płodzą s flemgy grubei.
16:
¶ Też cżiſci żyły ktore ſą mie=
17:
dzy wątrobą á miedzi żoładkiem
18:
á tak ieſt dobry tym ktorzi czirpią
19:
kamień wnerkach/ y tym ktorzy
20:
zboleſcią/ á z rzezaniem wodę pu
21:
ſzcżaią,
á tak kmin warzony s ſpo
22:
riſzem zielem/ z naſieniem włoſkie
23:
go kopru/ znaſieniem piotruſzcża=
24:
nem/ alkikengi/ ſparagowe/ wa=
25:
rzić to w wodzie/ á oſlodzić miodē/
26:
á potēpić iako y pirwe ſiropy.
27:
C ¶ Też anyż warzony z ielenimi
28:
ięzicżki y zliſtkami ſene/ y znaſie
29:
niem piotruſzcżanim/ włoſkigo Ko=
30:
pru/ bruſci ſparagowym naſieniē
31:
y theże z rozinkami y z lakriciją/
32:
w wodzie/ á potim oczukrować/
33:
piy że ten ſirop poranu/
ten ſirop
34:
quartanę wypądza s cżłowieka,
35:
kto gi pije poranu cziepłe po trun=
36:
kowi/ á po wypicziu tego ſiropukolumna: b
1:
wezmi ty piłuły s maſſi piłuł de
2:
lapidelazuli połdragmy/ á s maſ
3:
ſi piłuł/ de Reubarbaro też poł
4:
dragmy/ dijagredij trzy ziarnka/
5:
maſtiki iedno ziarnko/
vcżiń piłu
6:
ły panie aptekarzu s ſiropem iele=
7:
nich ięzikow wlidzbie dziewięć/
8:
á potych piłułach nazaiutrz/ al=
9:
bo trzeciego dnia/ wezmi metrida
10:
tum dragmę iednę albo dwie dra
11:
gmie zwinem ciepło na tżcżo/ al=
12:
bo z wodką ſzałwijową.
13:
¶ Też gdy anyż vwarziſz z mą=
14:
ką pſzenicżną trochę miodu priło=
15:
ziwſzi/ ktho ma trąd naliczu albo
16:
ſinoſć/ tedy tim pomazui zginie.
17:
¶ Też kurzenie zbiałego kadzi=
18:
dła/ á s ſoku hanyżowego cżiſci
19:
macziczę.
20:
¶ Też aniż warzony zmiodēciſtē
21:
y ſprohem koſaćczowym zmieszay
22:
ty rzecżi/ pić zwodką matkibożey
23:
włoſkow/ ieſt pomocz tym ktorzy
24:
wpierſiach cieſzkość maią/
25:
A tym ktorzy maią w piersiach
26:
flegmę lipką/ y też krew s siadłą.
27:
Też vwarzenie anyżowe zmiętką
28:
á zgałganem vsmierza
29:
brzidkości y wraczanie.
30:
Anetinu.
31:
Kopr swoyski. Tille
32:
Capitulum 10.| Kopr ſwoyski. |
kolumna: c
1:
grafika
2:
A ¶ Kopr ſwoyski ieſt ciepły y ſu=
3:
chy/ niedochodzącz trzeciego ſlo=
4:
pnia ciepłoſci, á ſuchy miedzy pirwſzī
5:
á między wtorim graduſem/
6:
iest trawiączi y roſpądzaiąci wrze=
7:
dzienicze zatwardziałe tem oby=
8:
czaiem.
Wezmi naſienia ſwoyſkie
9:
go kopru/ korzenia vyſokigo ſlazu
10:
a smalczu wieprzowego, ſtłucż na
11:
sienie y kruſzenie ſlazowe, á potim
12:
zmieszay s smaltzem á przikładay
13:
na wrzedzienicze. B
14:
B ¶ Proch znasienia tego kopru/
15:
albo popioł sprochem korzenia ko=
16:
saćczowego zmieszay/ á kto ma vary płynącze s swego ciała/ zasi=
17:
puy tym prochem/ vznasz mocz.
18:
Też oleiek s swoyskiego ko=
19:
pru zmieszay z dialteą vsmierza bo=
20:
leść stawow, y cżłonkow gdy niem
21:
namażesz.
kolumna: d
1:
¶ Też oleiek tego kopru/ z oley= D
2:
kiem makowym zmieſzany/ cżyni
3:
ſpanie gdy nim ſkronie pomaże.
4:
¶ Ten też oleiek zmieſzany z o= G
5:
leikiem gorzkich migdałow, vſmie
6:
rza boleſć w vſzoch/ ktora przicho=
7:
dzy z wilkoſci/ w puſzczaiącz tam
8:
tego w vcho chore.
9:
¶ Kto cżęſto pożiwa w iedzeniu F
10:
naſienia kopru ſwoyſkiego/ temu
11:
wzrok mdli/ Auicēna to powieda
12:
¶ Też naſienie ſwoyſkiego ko= G
13:
pru ieſt dobre naprzeciw cięſzkoſci
14:
pierſi/ ktora pochodzi z zimnoſci
15:
flegmiſtey/ tem ſpoſobem.
16:
¶ Wezmi pięć fig albo więczey H
17:
Soku kopru ſwoyſkiego/ wktory
18:
ſok włoż ty figi/ iżby tak po ſtały
19:
ſkilko godzin/ á trochę przyłoż też
20:
tam naſienia anyżowego/ trochę
21:
izopu y lacriciey.
á ty rzecży warz
22:
w winie/ á potym vwarzywſzy
23:
przecedz á daway pić ciepło/ ábo
24:
wiem ten ſirop cżyni łaczne odby
25:
wanie flegmy ſpiekłey klijowatey
26:
z ropą zmieſzaney.
27:
¶ Też proch tego kopru/ poży= I
28:
way w połowkach iakiech kolwiek,
29:
cżyni obfitoſć mleka wpierſiach y
30:
ſzcżkanie vſmierza kthore przicho=
31:
dzi z napełnienia zołądkowego/ y
32:
bolienie/ morzenie w żywocie od=
33:
dala.
34:
¶ Też proch albo popioł kopru K
35:
ſwoyſkiego/ pobudza emorroidi to
36:
ieſt krew z żyłek ktore ſą wſtolczu.
strona: 8
| Opich. | Liſt. 8. |
kolumna: a
1:
gdy nim poſipieſz ielito y rany kto
2:
re bywaią wcżłonku męſkiem za=
3:
gaia/ y gdy puchlina ſię przyda
4:
tamże/ tedy to naſienie/ á z wła=
5:
ſzcża proch iego dobry ieſt.
6:
L ¶ A gdy to naſienie vwarziſz/
7:
zmaſtiką w winie/ á potym tego
8:
pożiwaſz wpiciu/ tedy broni wra=
9:
czania y brzidzenia/ y ſzcżkawkę v
10:
ſpakaia ſprzicżiny zimney.
11:
m ¶ Gdi ſobie panie kładą w wānę/
12:
á ſiedzą wnim/ bolenie maci=
13:
cze y wnętrzne zgładza.
14:
N ¶ Też mowią/ Auicenna/ Se=
15:
rapio/ Pandecta. Naſienie kopru
16:
ſwoyſkiego naproch ſtłucżone/ á
17:
onem prochem rany płynącze za=
18:
ſipuy wyſuſza ie y ſpaia, albo goi.
19:
Apium.
20:
grafika
kolumna: b
1:
grafika
2:
Opich/ Mirzik/ albo kcżelnik.
3:
Eppe.
4:
¶ Capitulum. 11.
5:
Z
Eſt ciepły w pirſzym
6:
ſłopniu á w wtorim
7:
ſuchi/ ieſt roſpądzaią
8:
cze ziele opuchliny y
9:
otwarzaiące zatkanie żił y boleſci
10:
vſmieraiacze/
á ieſt rozmaite/ ie=
11:
dno ieſt domowe/ á drugie polne/
12:
á trzecie wodne/ wnaſieniu tego
13:
ziela moc ieſt nawiętſza/ ktore gdi
14:
ktory cżłowiek żuie: trączenie zuſt
15:
oddala, Też ieſt dobre na vątrob=
16:
ną y ſledzony niemocz them ſpo=
17:
ſobem.
¶ Wezmi ſoku opichowe
18:
go dziewięć łyżek, ielenich ięzikow,
19:
boragowych kwiatkow/ każdego
20:
połgarſczi/ korzenia mieczykowe=
21:
go, korzenia bruſci ſparagowego
22:
zapteki, kożdego rowno dwa łoty,
23:
naſienia włoſkiego kopru/ piotru=
24:
ſzcżanego, kożdego po łothu, warz
25:
że ty rzecży w wodzie/ áż do poło=
26:
wicze/ á potim przecedziwſzy oczu
27:
kruy/ á tak to piy poranu y w wie
28:
cżor/
á potym piłuły
de reubarbaro
29:
wezmi/ y diarodon abbatis/
30:
dla poſilenia/ á gdy będzie plaſtr
31:
vcżiniony s ſoku opichowego á
32:
znaſienia ſwoyſkiego kopru/ á cie
33:
pło przyłozyſz na wątrobę/ albo
34:
na ſliedzonę/ tedy niecżiſtoſczi ſtih
35:
cżłonkow bywaią wypędzone tim| Opich. |
kolumna: c
1:
odmiękcżone.
2:
C ¶ Też ſok opichowy z wroblem
3:
proſem y złamikamieniē y znaſieniē
4:
alkagengi/ to zielie znaſie=
5:
niem przerzecżonym/ vwarzone
6:
w winie á ocukrowawſzy kamień
7:
łamie wmechierżu gdy kto tego
8:
pożiwa.
9:
D ¶ Też opych warzony z bożem
10:
drzewkiem wługu/ á tym głowę
11:
myieſz parchowatą/ ieſt pomoc.
12:
E ¶ Opich według powieſczi. Ga=
13:
liena, pobudza ſwietego walanteo
14:
niemocz/ á tak panie brzemienne
15:
niemaią tego ziela pożiwać/ áni
16:
w picziu ani wmyciu/ á bowiem
17:
mdli żyły/ ktoremi bywa płod v
18:
moczniony wmacziczy/ á tak dzie
19:
cziątko rado odchodzi, przez cżaſu
20:
y też to zielie ſprawuie w wciele
21:
w dzieciątku wrzedzienicze/
y in=
22:
ſze niemoczy ktore pochodzą z za=
23:
gniłoſczi wiłkoſczi/ iako swirzb
24:
y parchy, á tak dziatki vpierſi ma
25:
ią ſie ſtrzec tego zielia wſzelkim o=
26:
bycżaiem dla tych y inſzych niemo
27:
czy/ á bowiem to zielie roſpądza
28:
wilkoſći wnętrzne y podnoſi ie ku
29:
głowie ápotem ony vilkoſći wcho
30:
dzą w dziurecżki głowy/ ktore na
31:
pełniaią á zacziſkaią/ á tak ſtąd
32:
przichodzi ſwęteo walantego nie=
33:
moc tym dziatkam.
34:
F ¶ Też korzenie opichowe vwa=
35:
rzone s korzeniem włoſkiego ko=
36:
pru/ wſoku polney ruty y w ſokukolumna: d
1:
ſwiniego mlecżu, á potym gdy po
2:
wre dobrze przecedz á oczukruy á
3:
to piy dla opuchliny ktora pocho
4:
dzy s flegmiſtey opfitoſći/ á tho
5:
też lekarſtwo ieſt dobre y na żółtą
6:
niemoc ktora pochodzi z zatkania
7:
wilkoſci niedobrey wżyłach y wą=
8:
trobie.
9:
¶ Też opich warzony w winie G
10:
znaſieniem włoſkiego kopru/ ſpio
11:
truzſką y z wroblem proſem ieſt le
12:
karſtwo na ćięzſkiepuſzczanie wo
13:
dy y też rzecż przyrodzoną pobu=
14:
dza paniam, á tak vrinę pobudza
15:
gdy przyłożiſz licontripomis ktym
16:
rzecżam/ á potym wſzytko weſpo
17:
łek warz/ á poiżiway pijąc.
18:
Arthimeſia.
19:
grafika
20:
Bylicza. ¶ Pcifos.
21:
grafika
strona: 9
| Bylicza. | Liſt. 9. |
kolumna: a
1:
A ¶ Capitulum. 12.
2:
I
Eſt bylicza ziołko cie
3:
płe y ſuche w trzecim
4:
ſłopniu według Pla=
5:
teariuſa doctora, á po
6:
wiedaią doctorowie iżby była ma
7:
tka wſzitkich zioł ktorei liſt ma vię
8:
tſzą mocz/ á zwłaſzcża poki ieſzcże
9:
zielona bylicza ieſt/ Ieſt bylicza o
10:
twieraiącza drog y żył cżiſciącza
11:
á tak ieſt dobra wzatkaniu y wza
12:
muleniu wątroby y ſledziony nie
13:
cżyſtoſciami zimnemi/ tym ſpoſo
14:
bem/ wezmi byłicze y ielenich ięzy
15:
kow rowno po garſci/ y piołinku
16:
trochę, warz ty ziołka w winie á
17:
potym przeczedziwſzy oczukruy á
18:
piy.
19:
B ¶ Też ieſt lekarſtwo/ na żołtą
20:
niemocz/ s ſtrony ſledziony/ wa=
21:
rzona s kwiatkami centurzijey á
22:
pita od niemocznego/ lecży żołtą
23:
chorobę.
24:
¶ A gdy ono ziele vwarzone
25:
prziłożiſz na ſledzonę zatwardiza-
26:
łą albo opuchłą ciepło/ tedy ros=
27:
chodzy ſię pod onym/ leguchno.
28:
C ¶ Też woda w korey wrzała by
29:
licza, y zliſciem babkowem j zwro
30:
tycżem/ wktorym gdy będzie nie
31:
wiaſta ſiedzieć albo onym będzie
32:
ſobie maciczę naparzała albo di=
33:
miona/ thedy rzecż przyrodzoną
34:
mocznie pobudza/ y też dziecię v=kolumna: b
1:
marłe wypądza.
2:
¶ Też warzona zliſtkami zbob= D
3:
kowymi z oliwą/ á onego w puſ=
4:
ciſz do macicze albo będzie w o=
5:
nym pani ſiedzeć rzecż przyrodzo=
6:
ną prziwodzi.
7:
¶ Też ktory człowiek miewa/
8:
Tenaſmonem/ to ieſt chciwoſć
9:
wielką na wielki dwor/ tak yż ſię
10:
cżęſto wydyma á nicz niemoże v
11:
czynić/ Thedy taki niechay bierze
12:
zadkiem dym ktory pohody s ſmo
13:
ły iodłowey/ a potym zagrzey by
14:
licze w winie/ á położ tą nakamie
15:
niu młyńſkiem albo żarnowym á
16:
na onym má ſiedzieć on cłżowiek
17:
wezmie od tego zdrowie/ ieſt rzecż
18:
doſwiadcżona.
19:
¶ Też bylicza w proch obroczo=
20:
na a z mieſzana s prochem koſci
21:
ſłoniowey ktorą zową Ebur/ y
22:
ſprochem rogu ie
leniego y ſpro=
23:
chem orzecha muſzkatowego, mio
24:
du przeſnego trochę przicżiniwſzy/
25:
á wody w ktorey wrzała bylicza/
26:
wziąć iey ſpoł kwarty/ a pić/ ty
27:
prochy weſpołek poranu/ tedy pa=
28:
niam niepłodnym płod ſprawuie
29:
mocznie/ á to ma być/ rozumiano/
30:
tym paniam ktore maią niepło=
31:
dnoſć zwilkoſci/ ale tym paniam/
32:
ſuchego
przirodzenia
tedy nie ma
33:
być dawano ono lekarſtwo, a ſte=
34:
go prochu możeſz na poic knot á
35:
w puſcić gi paniey tam wtaiem=| Ziele ſmolnik. |
kolumna: c
1:
ne mieyſcze/ poſila maciczę yżby
2:
pocżęła richło/
Pandecta/ y Pla
3:
tearius mowią o tym.
4:
G ¶ Też proch zbylicze y proch s
5:
ſzanty ieſt dobri na zołzi y na gru
6:
zły ktore bywaią za vſzima y oko
7:
ło ſtolcza/ thym obycżaiem/ ma
8:
być ona gruzła puſzcżadłem s ſie=
9:
kana/ á potym prziłoż nanię pro=
10:
chu tego/ á to będzie liekarſtwo.
11:
K ¶ Też oddala dijabelſtwo/ gdy
12:
będzieſz nią kadził w domu.
13:
I ¶ Też ſtłukſzi ią s ſmalczam vie
14:
przowym á przyłoż na nogi ktore
15:
bolą ſchodzenia wielkiego/ vſmie=
16:
rza doſtatecznie.
17:
Ariſtologia lōga.
18:
grafika
19:
¶ Ziele Smolnik. Langhol.
20:
Capitulum. 13.
21:
grafika
kolumna: d
1:
S
Molnik/ ieſth dwoy A
2:
rodzai iego/ ieden ieſt
3:
przedługowaty á dru
4:
gi okrągły, á oba ſą
5:
ciepłey moczi y ſuchey w wtorym
6:
ſłopniu/ á ſpowieſci drugich leka=
7:
rzow ſą ciepłe w trzecim ſłopniu
8:
á ſuche w wtorym.
9:
¶ Długi ſmolnik ieſt ocieraią= B
10:
czy y zagrzewaiący/ á tak ieſt do=
11:
bry w goieniu ran roſcieć wnich
12:
ciało.
13:
¶ A zwłaſzcża proch tego kokor C
14:
naku albo ſmolniku zmieſzay ſpro
15:
chem koſaćczowem/ ieſt barzo do=
16:
bry w goieniu ran wilkotnech/ á
17:
z bolącżek vdziałanech.
18:
¶ Naprzeciwko dychawiczi ieſt D
19:
dobry tym obycżaiem.
20:
Wezmi dwie cżęſci tho ieſth dwa
21:
łoty prochu kokornakowego á ie=
22:
den łot prochu gorycżki ſprochem
23:
koſaćczowym/
zmieſzay zmiodem
24:
s ſzymowanym/ á ten lektwarz
25:
daway choremu.
26:
¶ Też gdy by kto miał wſobie E
27:
iad robaka ktorygo iadowitego/
28:
to ieſt z vkąſzenia węża albo ia=
29:
ſzcżorki/ dayże mu prochu thego
30:
ſmolnika sſokiem rucianym albo
31:
sſokiem miętcżanym omiedziwſzy
32:
trochę.
33:
¶ Też proch tego ziela trawi á F
34:
wigryza martwe ciało wranach/
35:
albo w fiſtułach/ vcżyniwſzi knot
36:
y wpuſcić w fiſtułę ſtego prochu/
strona: 10
| Ziele kokornak. | Liſt. 10. |
kolumna: a
1:
A potym na wierzch oney fiſtuły
2:
poſipuy tim prochem/ y tā wdziu
3:
rę wpuſzcżay tego prochu ieſt rzetz pomoczna.
4:
G ¶ Też wipądza zmacicze vmar
5:
ły płod y żywy/ y błonecżkę wkto
6:
rey dziecziątko bywa zową ſecūdiną
7:
lekarze/ tym obycżaiem/ H
8:
H ¶ Warz ſmolnik długi ſpie=
9:
przem á zmirrą wwinie á tego ſię
10:
napiy/ tedy vznaſz prawdę.
11:
I ¶ Ale też y z wirżchu maſz na
12:
parzać wolno maciczę v warżonē
13:
korżeniem tego ſmolniku długieo
14:
w winie/
y teſz knot maſz puſzcżać
15:
ſobie/ vwarżiwſi korżenie teo zie=
16:
la z oliwą z mierą a ſpieprzem.
17:
K ¶ Też drzewo ktore bywa w cie=
18:
le kiedi ſię zakole albo drewno wra
19:
nach/ prochu ſtego ziela prżiłożyć
20:
na ono mieſce wkorem ieſt drewno
21:
zmieſzawſzi kniemu prochu koſzaćco
22:
wego/ a prochu korzenia diptano=
23:
wego zmiodem zmieſzawſzi yż bę=
24:
dzie iako by maſć/ á to prżikładay
25:
na ono zakłocie.
26:
L ¶ Też woda w kthorey po wre z
27:
godżine ten ſmolnik długi/ też od
28:
dala ſwiętego walantego niemocz
29:
kthora prżichodzi zgrubey flegmy/
30:
y tcże dichawicżnem ieſt dobre kto
31:
ra prżichodzi ſtakieyże przicżiny/
32:
maſz ſię tego napijać.
33:
m ¶ Też ſmolnik długi ieſt znamie
34:
nite lekarſtwo na cżłonki wktorich
35:
panuie kurcz/ kiedy ſtłucżeſz ye nakolumna: b
1:
proch/
a prżimieſzai prochu ſkorze
2:
nia wiſokieo ſlazu, albo ſtłukſi ſla=
3:
zowe korzenie ſtem prochem, a z o=
4:
liwą y z ſmalcem z wieprżowem
5:
vcżiniwſzi iakoby maſć/ namazui
6:
ty mieyſcza ſkurcżone/ á gdy za=
7:
kadziſz tim zielem ſmolnikiem dia
8:
belſtwo zdomu wypądza. Pande= N
9:
cta mowi/ Też vwarzony w wo=
10:
dzie/ á pity kto ma boleſć wno=
11:
gach vſmierza bol.
12:
Ariſtologia rotūda.
13:
grafika
14:
Kokornak. Simbelholwurs.
15:
Capitulum 14.
16:
grafika
17:
K
Okornak okrągłi ieſt A
18:
iednakiey ciepłoſci/ y
19:
ſuchoſci iako y ſmol=
20:
nik długi/ á wſzakoſz| Kokornak. |
kolumna: c
1:
okrągły kokornak więcżſzych ieſt
2:
pożitkow w lekarſtwach, niżli dłu
3:
gi/
Ma moc roſpądzaiączą, tra=
4:
wiączą/ y wypądzaiącza złych á
5:
ſzkodliwych wilkoſci/ á korzeń
6:
tego ziela ma być kopany/ przed
7:
tym nyſzły kwiatki będzie miało
8:
to ziele/ bo tak więcżſzey moci bę
9:
dzie/ ku roſpądzeniu ku odmiek=
10:
cżeniu y wypędzeniu złych wilko=
11:
ſci lepiey daleko niżli długi ſmol=
12:
nik albo kokornak/ to mowi Pan
13:
decta.
14:
B ¶ Też proch kokornakow/ zmie
15:
ſzany s ſokiem kobylego ſzcżawiu
16:
y s ſokiem polney ruty/ á trochę
17:
przycżyniwſzy Heleny wątrobnei
18:
á wapna niegaſzonigo trochę/
19:
z oleykiem bobkowym zmieſzaw=
20:
ſzy to/ ieſt maſć barzo dobra na
21:
ſwirzb y na kroſty wſzelkie.
22:
C ¶ Proch tego ziela martwe mię
23:
ſo albo dzive mięſo wnątrz trawi
24:
á zwłaſzcża mięſo martwe ktore
25:
bywa w fiſtułach trawi/ poma=
26:
zawſzy tym prochem/ z miodem
27:
przeſnym.
28:
D ¶ Też naprzeciwko ſwięteo wa=
29:
lantego niemocy/ y na przeciwko
30:
paralizowi maſć ſtego kokornaku
31:
vcżyniona: ieſt rozlicżna tym oby
32:
cżaiem.
33:
¶ Wezmi kokornakowego ko=
34:
rzenia dwa łoty/ ſtroiu bobroweo
35:
polłota/ ſmrki, Euforbium zapte=
36:
ki trzecią cżęſć łotu/ ſtłucż ty rze=kolumna: d
1:
cży na miałki proch/ á potym we
2:
zmi trzi łyżki oleyku de Caſtoreo,
3:
ſtroiow bobrowego/ á zmieſzay ty
4:
prochy ſtym oleykiem/ á tym na=
5:
mazuy grzbiet/ pocżąwſzy od ſzije
6:
aż do ſamych krziżow.
E
7:
¶ Też wino/ w ktorym warzo=
8:
no korzenie tego kokornaku/ y też
9:
kopytnik y opich/ każdego rowno
10:
warzyć w winie albo w wodzie/
11:
á potym oſłodziwſzy piy to pani/
12:
ktora chcze mieć rzecż przirodzo=
13:
ną/ albo martwy płod s ſiebie vy
14:
pędzić/ Albo ſecundine/ w ktorey
15:
dziecię bywa/
á gdy ſtych rzecży
16:
knoth vcżiniſz prziłozywſzy mirry
17:
á wprawiwſzy gi do macicze/ toſz
18:
rychło vcżyni iako y ſirop wyſ=-
19:
ſzey napiſany.
20:
¶ Też kokornak/ warzony w F
21:
wodzie z lakricią/ z izopem/ przy=
22:
lawſzy wina/ dobry ieſt dychawicż
23:
nym ludziom.
24:
¶ Też komu ieſt bolącżka wno G
25:
ſie zdziurami ktorą zową cancer
26:
tedy proch tego ziela/ ſprochem
27:
cżarnei heleny i ſprochem wapna
28:
niegaſzonego zmiodem to zmie=
29:
ſzay á tym ono potym mieſcze na
30:
mazować.
31:
¶ Też proch kokornakow zmio= N
32:
dem zmieſzany ieſt dobri na roſpa
33:
dliny vſt y też komu dziąſła gniją/
34:
¶ Też proch kokornakow/ zmie= I
35:
ſzany s prochem dyptanowym ko
36:
żdego po dwa łotu wziąć a potē
strona: 11
| Kopytnik. | Liſt. 11. |
kolumna: a
1:
zmieſzai ie zmiodem będzie iakoby
2:
maſć/ wyciąga ſciała drewna y
3:
ſtrzały, á bowiem kokornak ieſt o
4:
cieraiączey moczy y roſpądzaią=
5:
czey y też przyciągaiączey.
6:
¶ Iżeby pani bez boleſci á lek=
7:
ko porodziła dzieciątko ſwoie/ we
8:
zmiż kokornaku á warz gi z wi=
9:
nem á wley trzy łyſzki oliwy albo
10:
więczey á tym pomaży żywot pa
11:
niey w ten czas gdy iuſz czas bę=
12:
dzie tego.
13:
Aſarum. Cap. 15.
14:
grafika
15:
¶ Kopytnik. Haſelwurtz.
16:
grafika
17:
A K
Opytnik ieſt ciepłe y
18:
ſuche w trzeciem ſło=
19:
pniu/
á otwiera zat=
20:
kania y ocierá, y członkolumna: b
1:
ki zaziębione zagrzewa/ á boleſci
2:
wnętrzne wſzitki vſmierza.
3:
¶ A tak ma mocz na zadzierże= B
4:
nie zbytniey niemoci przirodzoney
5:
y vrinę pobudza ktora też bywa
6:
z zatrzymania dła flegmy grubey
7:
wdrogach tych przez kthore vrina
8:
pochodzy z wątroby do nerek/ á
9:
tak ſtąd y opuchlinę oddala/ tym
10:
obycżaiem ſprawuiącz.
11:
12:
¶ Wezmi kopytniku/ kminu, ko C
13:
rzenia miecżykoweo, każdego ſnich
14:
połgarſci, bruſci ſparagu, naſienia
15:
włoſkiego kopru/ piotruſzcżanego
16:
wroblego proſa, każdego ſnich po
17:
trzy łoty/ polney ruty garſć/ liſt=
18:
kow ſenes, rozinkow drobnych trzy
19:
łoty/ ty rzecży wſzytki przetłukſzy
20:
warz z wodą á zwinem, wody poł
21:
kwarty á wina takieſz/ ocztu zwi=
22:
na białego s ſzeſć łyżek,
warz że to
23:
iżby trzecią częſc wywrzało/ á tro
24:
chę oczukrui bialem czukrem, á po
25:
tym przeczedziwſzi piy ten ſirop po
26:
ranu y w wiecżor.
27:
Ktory ſirop gdy wypijeſz/ tedy po
28:
tym wezmi piłuły ty to.
29:
¶ Wezmi maſſi piłułek de Reu D
30:
barbaro, Maſſy piłuł de ſumotere
31:
Maſſy piłuł de meſercon, kożdych
32:
rowno po ſcrupule iednem/ ſpiki
33:
ziarnek trzy/
á potem ſtych rzecży
34:
vcżiń iedny piłuły s ſiropem pol=
35:
ney ruty wlicżbie dziewięć/ á na
36:
nocz ie wezmi/ nicz ſie niepoczącz
37:
na nie/ á nazaiutrz po piłułach/| Ziele łoboda. |
kolumna: c
1:
albo trzeciego dnia.
2:
Wezmi kołacżkow z apteki/ tich
3:
ktore zową dialacca albo diacoſtū
4:
za groſz, pożiwayże ich pothrzy po
5:
ranu,
podwu przed vieczerzą, bo ti
6:
kołacżki poſilaią wątrobę y ſle=
7:
dzionę, y żołtą niemocz to wſzitko
8:
lekekatſtwo lecżi albo wykorzenia
9:
á ieſt znamienite doſić, y też ten ſi=
10:
rop przerzecżony wypądza boleſci
11:
s cżłonkow y denną boleſć/ y teſz
12:
boleſć ktora ſie w korzenia w bio=
13:
dra.
14:
E ¶ Kopytnik ma mocz yſz purug
15:
ie/ cżiſczi żywoth iako y cżemie=
16:
rzieza
biała Auicenna powiada/
17:
á gdy będzie warzony zmiodem á
18:
wodą.
19:
F ¶ Też kopytnik proch, ieſt też do=
20:
bry na ocży cżiſciącz wzrok.
21:
G ¶ Też gdy będzie wrzał kopyt=
22:
nik w możcżu á gdy ono wino bę
23:
dzie pił cżłowiek opuchły vlecża o
24:
puchlinę y żołtą chorobę.
25:
H ¶ Też na zimniczę na quartanę
26:
ieſt dobry z ielenim ięzykiem y zli=
27:
ſtkami
ſene w vynie warz á to piy
28:
á bowiem twardoſć wątroby y
29:
ſledziony roſpądza ſkąd niemocz
30:
ta ma poſzcic. I
31:
I ¶ A barzo dobrze ieſth tho ziele
32:
ſkozią ſerwatką mieſacz y trochę
33:
ſpiki/ trzi ziarna á potym pić bo=
34:
wiem richley vcżyni ſtolcze ſtimi
35:
rzecżami.kolumna: d
1:
Atriplex.
2:
grafika
3:
¶ Loboda. Molten.
4:
Capitulum. 16.
5:
grafika
6:
I
Eſt ziele ktore ma wſo A
7:
bie zimnoſć wpirwſzim
8:
ſłopniu/ á w wthorim
9:
wilkoſc/ Ieſt dobre na
10:
wrzedzienice gorącze á
11:
wielkiey boleſci ktore ſie
12:
cżynią ſkolery á to na przodku ich
13:
albo na oſtatku/ gdy iuſz przeſtaie
14:
ſie mnożyć wrzod.
15:
¶ Gdy vwarziſz naſienie łobo= B
16:
dziane/ naſienie mlecżowe y naſie
17:
nie ielenigo ięziku/ tak iſz powre
18:
zgodzinę/ á potym przeczedziwſzy
19:
oczukruieſz á tego ſie będzieſz na=
20:
pijać poranu: tedy żołtą niemocz
strona: 12
| Loboda. | Liſt. 12. |
kolumna: a
1:
wypądza ktora pochodzi z wątro
2:
by z gorączey przycżiny.
3:
C ¶ Gdy vwarziſz łobodę ſkapu=
4:
ſtą z iarmużem á s ſzcżirim zielem
5:
tedy żiwot miękcży,
á gdy vcziniſz
6:
plaſtr ſtey łobody á ſkorzenia wy=
7:
ſokiego ſlazu tedy ſadzele twarde
8:
y gorącze roſpądza wolno. D
9:
D ¶ Też naſienie łobody/ zwodą
10:
rzotkwianą á trochą ſzafranem
11:
tarteg á to wypiy zwodą ciepłą
12:
tedy wraczanie ſobie vcżiniſz átak
13:
żołądek wycżiſciſz/ ſok tego ziela
14:
ſam wzięty cżtirzi łyſzki wracza=
15:
nie cżini y ſtolcże.
16:
E ¶ Serapio mowi/ łoboda ſtłu
17:
cżona zroiownikiem á trochę ocz=
18:
tu przilawſzi/ tedy ieſt lekarſtwo
19:
niepodłe na ogień piekielny ktory
20:
bywa w ciele cżłowiecżem.
21:
F ¶ Też łoboda ſtłucżona zmio=
22:
dem przeſnym á przyłożiwſzi na
23:
podogrę vſmierza bol/ y zapalie=
24:
nie, á liſtki tego ziela iedzione ſka=
25:
puſtą cżarną tedy bolenie ktore by
26:
wa wmiechierzu odeymuie.
27:
G ¶ A gdy s ſzpinakiem albo z lak
28:
tuką będieſz pożiwał gorącżkę tra
29:
pi chłodzącz.
30:
H ¶ I też gliſty wygania naſienie
31:
they łobody znaſieniem gliſtniko=
32:
wem gdi gi kto będzie pił.
33:
I ¶ A kto by miał cżyrwoną nie=
34:
mocz á pożiwał naſienia tey ło=
35:
body ſtarſzi na proch á potym wy
36:
pił ono iaie/ zaſtanawia biegunkę kolumna: b
1:
¶ A gdy tę łobodę/ ſkorzeniem K
2:
wyſokiego ſlazu vtłucżeſz á przy=
3:
łożyſz na maciczę paniey tedy ta=
4:
ki plaſtr bol przeriwa, á gdy ieſzcże
5:
ku temu prziłożiſz naſienia fenum
6:
greci/ naſienia lnianego á trochę
7:
maiowego maſła á to ſtłucżeſz á
8:
gdy to prziłożyſz na twardoſć al=
9:
bo na gruzłę tedy miękcżi/ y bol
10:
vſmierza.
11:
¶ Też ſok tey łobody/ zmiodem L
12:
zmieſzany á trochę powarżony/
13:
tedy to lekarſtwo oddala boleſć
14:
ktora bywa za paznokty.
15:
¶ To maſz wiedzieć/ iſz łoboda m
16:
domowa albo ogrodna ieſt zim=
17:
nieyſzego przirodzenia niſzli polna
18:
á tak domowa/ lepſza ieſth na bo=
19:
lącżki gorącze ktore ſkoleri albo ze
20:
krwie pochodzą/ gdy ią ſtłucżeſz á
21:
zocztem na mieſcze przyłożyſz.
22:
¶ Gdy łobody będzieſz pożiwał N
23:
z iarmużem/ rychło odniey ciało
24:
wezmieſz/ á tak chudim ieſt dobra
25:
yteż tym ktorzi niemocz żołtą ma
26:
ią/ albo ktorzi zapalenie wątroby
27:
miewaią dobrze ią gim iadać.
28:
Aaron.
29:
grafika
30:
Wężownik. Aron.
31:
Capitulum. 17.kolumna: c
| Wężownik. |
1:
A I
Eſt ciepłe y ſuche/
2:
według powieſci pan
3:
decti wpirſzim ſłop=
4:
niu ale według Pla.
5:
tearza wtreciē/ á przetoż ma moc
6:
roſpądzaiączą/ purguiączą, ſcień
7:
cżaiączą y też otwieraiączą.
8:
B ¶ Gdy vcżiniſz plaſtr ſtego ziela
9:
trochę kminu á oliwy przycżiniſz
10:
á to weſpołek ſtłucżeſz/ kto ma o
11:
puchlinę w vſzoch tym vlecżiſz gdi
12:
na nocz prziłożyſz.
13:
C ¶ Też gdy ktoremu cżłowiekowi
14:
krew idzie zbytnie ſtolczem ktorą
15:
zową Emoroidi á chczeſz zaſtano
16:
wić tak vcżiń, wezmi tego wężo=
17:
wniku/ kwiatkow dziewāny, warz
18:
to w wodzie á w winie/ á potym
19:
rozmaczaiącz gębkę albo chuſtę
20:
w onym przikładay na ſtolecz pra
21:
wie na koniecz ielita tym vlecżiſzkolumna: d
1:
y też na pęchierze ktore ſie wymia
2:
taią tamże na tym mieſcu takieſz
3:
vcżiń/ tedy bol przeſtaie y ony pę=
4:
chierziki ſię rozeydą.
5:
¶ Też to ziele ſtłucżone s ſmal= D
6:
czem albo lepiey s ſadłem vieprzo
7:
wem, ieſt dobre na zimne wrzedzie
8:
nicze ktore bywaią zmelankolijey
9:
albo s flegmy/ ciepło prżiłożiwſzi
10:
¶ Też gdy ią zmieſzaſz ſczebulą E
11:
á s ſadłem niedzwiedziem á przy=
12:
łożyſz na zołzy albo na gruzły/ ro
13:
ſchodzi ſię pod tym barzo dobrze.
14:
¶ Też kto chcze mieć czudnoſć F
15:
licza/ nad przirodzoną czudnoſc
16:
tak iżby skora była ſubtelnieyſza
17:
tak vcżyń/ Wezmi korzenia tego
18:
ziela á vſuſz ie dobrze/ wezmi też
19:
ſpoł dragmy koſci ſepie (tak ie zo=
20:
wą aptekarze)
wezmi theż Ceruzi
21:
trochę mniey/ á ono wſzitko na=
22:
proch barzo miałki ſtłukſzy zmie=
23:
ſzay z wodką rożaną/ á potym
24:
gdy ſię vſtoij na dnie proch/ tedy
25:
oną wodką vmyway z wirzchu
26:
licze, albo zamieſzawſzy myi twarz
27:
¶ Diaſcorides mowi o tym zie=
28:
lu ktore polacinie zowiemy/ Aarō
29:
to ceſt wężownik/ mocz tego ziela
30:
ieſt wnaſieniu/ wliſciu y w korze=
31:
niu/
á tak gdy to ziele ſtłucżeſz/ á
32:
ſkrowińczem zmieſzaſz/ tedy maſz
33:
plaſtr barzo dobry na podogrę/
34:
to ieſt na bolenie nog. H
35:
¶ Proch ſtego korzenia zmieſzai H
36:
ſprochem tartari/ ieſt w aptecze/
strona: 13
| Niedoſpiałek. | Liſt. 13. |
kolumna: a
1:
tzoby poł dragmy/ á czukru dra=
2:
gmę/ zmieſzay to ſpołem á wypiy
3:
ſzcżim chczeſz, tedy opuchlinę traci
4:
w cżłowiecże.
5:
I ¶ A gdy proch thego ziela zmie=
6:
ſzaſz ſtim tho tartaro á z oliwą á
7:
przyłożiſz na opuchlinę zwierzchu
8:
tedy pomaga y opuchlinę rozga=
9:
nia.
10:
K ¶ Też kto by pożiwał tego ziela
11:
albo prochu thego ziela w kar=
12:
miach/ tedi wilkoſci złe ſpierſi wy
13:
pądza.
14:
L ¶ Albo gdy vwarziſz w wodzie
15:
albo w winie á oczukruieſz albo o
16:
miedziſz/
á gdy tego pożywać bę=
17:
dzieſz pijącz ciepło poranu/ kaſzel
18:
vſmierza ktory pochodzi zwilkoſci
19:
lipkich ktore ſą w pierſiach y oko=
20:
ło płucz/ y też w gardle/ á tak y o
21:
chrapienie oddala.
22:
m ¶ Też proch ſkorzenia tego ziela
23:
poſipawſzy na rany ktore pocho=
24:
dzą skroſt złych/ wyſuſza ie á po=
25:
tym goij/ y mięſo dziwe gubi/ á
26:
tak wliſciu y wnaſieniu ma mocz
27:
wielką, ále wkorzeniu ma więcżſzą
28:
tho Pandecta y Platearius twir=
29:
dzą.
30:
Auricula muris.
31:
grafika
32:
¶ Niedoſpiałek. Mewſzorlein.
33:
Capitulum 18.kolumna: b
grafika
1:
I
Eſt ciepłe á ſuche/ á A
2:
tak zagrzewa kto go
3:
pożiua, j vyſuſza krom
4:
żadnego bolu/ á ocie=
5:
ra też niecżiſtoſci y prziciąga.
6:
¶ Plaſtr vcżiniony zniedoſpiał B
7:
ku/ zwężowniku/ zdziewanny/ każ=
8:
dego rowno po garſci wziąć/ á
9:
warzić w winie/
á potym ktho by
10:
miał opuchlinę/ albo wzdęcie w
11:
ſtolczu, tedy thego przikładać na
12:
mieſcze opuchłe.
13:
¶ Też ſok tego niedoſpiałku/ C
14:
z wodką celidoniową zmieſzay/
15:
zaćmienie ocżu oddala átak wzrok
16:
v iaſnia.
17:
¶ Też tym ludziom ktorzi ſkłon D
18:
ni albo opuchlinę maią/ y też kto
19:
rzy maią kamień w ſobie/ y ktorzi
20:
maią zatkanie w wątrobie, vcżiń
21:
ſirop tym obycżaiem
będzieſz miał
| C |
| Niedoſpiałek. |
kolumna: c
1:
ſniego na przeciwko thim niemo=
2:
czam pomocz lekką y vżitecżną.
3:
Wezmi tego niedoſpiałku garſć,
4:
wyſokiego mlecżu/ polney ruty/
5:
każdego po garſci/ wilcżego łyka
6:
poł garſci/ naſienia włoſkiego ko
7:
pru/ piotruſzcżanego połgarſci/ ro
8:
zinkow drobnych garſć/ ocztu tro=
9:
chę to ieſt ſpięć łyżek/
warz ty rze
10:
cżi we dwu kwartu wody aż nie=
11:
mal dopołowicze wywarż/ potim
12:
przecedz á oczukruy/ piy że to po
13:
ranu trunek ciepło y przed wiecże=
14:
rzą drugi trunek. A gdy wypijeſz
15:
vcżiniſz ty piłułki tem obycżaiem
16:
napiſzeſz ie ſobie do apteki.
17:
Maſſi piłułek de Meſereon.
18:
Maſſi piłułek de Reubarbaro.
19:
Oboich po poł dragmy.
20:
Pulpe granorum coconidij wlicż=
21:
bie pięć ziarnek/ zmieſzayże ty tho
22:
piłuły s ſiropem polney ruty á v
23:
cżyń dziewięć/ á tak ty piłuły we=
24:
zmi na nocz/ nicz ſię nie pocić ani
25:
na wiatr niewychodzić/ á potym
26:
trzeciego dnia albo nazaiutrz po=
27:
piłułach/ Wezmi zapteki kołacż=
28:
kow ktore zową dialaca ze cżtyrzi
29:
albo ſpięć poranu dla poſilenia
30:
cżłonkow.
31:
E ¶ Też gdy by ſię kto zakłoł/ á
32:
drewno tam zoſtało w ciele/ thedy
33:
wezmi niedoſpiałku á korzenia dy
34:
ptanowego/ ſtłucż tho ſpołem á
35:
przyłoż na ono mieſcze/ tedy wy=
36:
ciągnie drewno na wirzch, á opu=kolumna: d
1:
chlinę roſpądza.
2:
¶ Też ſok tego ziela/ s ſokiem F
3:
ziela ktore zową bluſzcż/ y sſokiem
4:
niedoſpiakowym zmieſzay/
á kto
5:
by miał mdły wzrok albo zamierz
6:
knienie przed ocżima/ w puſć tego
7:
ſoku w nos á na wznak ſię położ
8:
yż doydzie tam daleko do żiłek kto
9:
re pochodzą od mozgu do ocżu/
10:
przynoſzącż duchy iaſne/ y też zę=
11:
bow bolenie traci toż lekarſtwo.
12:
¶ Też kiedy kogo wąż albo czo G
13:
inſzego iadowitego vgije napiy ſię
14:
tego ſoku niedopuſci iadu wnątrz
15:
¶ Też ſok tego ziela wnos napu H
16:
ſzcżony/ niecżiſtoſci zmozgu ſmier
17:
dzące prziciąga átak mozg cżiſci.
18:
¶ Też ſok tego ziela/ rany ſpaia I
19:
y ſtula/ y też żiwot odmiękcża gdi
20:
ſię go napijeſz zwinem albo ſzcżar=
21:
nem piwem.
22:
¶ Też gdy komu ielita wycho= K
23:
dzą/ warz ſok tego ziela zwinem
24:
á włoż dziewanny zgarſć/ á po=
25:
tym przikładay onego na ſtolecz
26:
albo ſiedz wtym/ tedy ielito daley
27:
niebędzie wychodziło.
28:
¶ Też ſok tego ziela pity z winē L
29:
ſwiętego walantego niemocz tłu=
30:
mi y pſuie.
31:
¶ Theż proch iego z imbirem/ m
32:
wſtrzikany wnos pobudza kicha=
33:
nie/ á tak głowę y mozg cżiſci.
34:
¶ Też to ziele s ſkocżkiem zielem N
35:
á s kminem kramnym warzone
36:
w winie/ á kto by miał kłocie w
strona: 14
| Babka | Liſt. 14. |
kolumna: a
1:
żiwocie barzo wielkie/ gdi ſię tego
2:
napije/ odeidzie boleſć ktora ſię
3:
ſmierci rowna.
4:
O ¶ Theż ſok iego z bolum arme=
5:
num ktory ieſt
w aptecze á zwod=
6:
ką żywokoſtową albo bobcżaną
7:
krew ktora vſti pochodzi ſpłucz za
8:
ſtanawia.
9:
P ¶ Też tym paniam ktore maią
10:
podnieſienie macicze ku pierſiam
11:
á ſtąd prichodzą k ſmierci nagłey
12:
tego ziela ſok z wodką byliczową
13:
pity/ maciczę na ſwe mieſcze poci=
14:
ſka.
15:
Arnogloſſa.
16:
grafika
17:
¶Babka. Wegrat.
18:
Capitulum. 19
19:
grafika
kolumna: b
1:
I
Eſt zimny á ſuchy w A
2:
wtorim ſlopniu, á ieſt
3:
dwoiaki/ ieden więcſzi
4:
drugi mnieyſzy/ ma tę
5:
mocz/ wyſuſza rany y zagniłoſci
6:
ktore bywaią wnich/ á to ieſt ſok
7:
iego ſtrochą heleny wątrobnei kto
8:
rą przedaią w aptecze.
9:
¶ Wątrobie ieſt ziołko dobre B
10:
poſilaiącze gdy ie warziſz z wyſo=
11:
kim mlecżem albo z wodką wyſo
12:
kiego mlecżu á potym oczukrowa
13:
wſzy napijać ſie będzieſz ciepło po=
14:
ranu/ á nawięczey gdy wątroba
15:
ma w ſobie zapalenie/ na ktore za
16:
palenie możeſz tak vcżynić/ We=
17:
zmi ſoku tey babki/ wodki mlecżo
18:
wey/ zmieſzay/ á chuſtę rozmocż
19:
prziłożiſz na wątrobę letnio ciepło
20:
zwierzchu/ y potwore możeſz gdy
21:
vſchnie chuſta.
22:
¶ Też piekielny ogień gaſi wcż C
23:
łonkoch, gdy ſok tei
babki s ſokiem
24:
roiownikowim zmieſzaſz áſtrochą
25:
ocztu á prziłożiſz na ktory cżłonek
26:
ktory ma w ſobie ten ogień/ tedy
27:
ochłodzi y vgaſi.
28:
¶ Też ſok tego ziela/ ſprochem D
29:
obraſkowym ziela tego zmieſzany
30:
tedi to lekarſtwo vſtanawia krew
31:
ktora zadem idzie/ ktorą zową E=
32:
moroides.
33:
¶ Też ſok tego ziela/ ochładza E
34:
y wypądza
gorączoſć ktora przy=
35:
chodzi s ſpalenia ogniem albo że=
36:
lazem. | C ij |
| Babka. |
kolumna: c
1:
F ¶ Też ieſt dobry tym ktorzy cir=
2:
pią cżirwoną niemocz y paniam
3:
ktorem bywaią ich rzecżi zbytnie/
4:
gdi gi pić będą zbolo armeno kto
5:
ry ieſt w aptecze.
6:
G ¶ Też dobry ieſt dychawicżnym
7:
y tym ktorzi maią rany w płn=
8:
cach/ tem ſpoſobem. Wezmi ſokn
9:
babcżanego weſpołek y znaſieniē
10:
babcżanem/ y bolum armenum z
11:
apteki ſpoł dragmy/ Koralow cżir
12:
wonech też połdragmy/
zmieſzay
13:
ty prochy ſtym ſokiem á wypiy to
14:
wſzitko zwodką babcżaną albo bo
15:
ragową.
16:
H ¶ Też korzenie tego ziela/ ſpire=
17:
trum warz w wodzie, á kogo zęby
18:
bolą płocż ſobie vſta tym ciepło
19:
vſmierza bol, Pandecta y Platea
20:
rius mowią otym.
21:
I ¶ Sok tego ziela ſtrochą ocz=
22:
tu, gdy pomażeſz tym piegi zginą
23:
zlicza.
24:
K ¶ Też ſok tego ziela ſtrochą dria
25:
kwie dany albo piti zwinem quar=
26:
tanę lecży.
27:
L ¶ Też ſok iego s ſadłem ſtarem
28:
wieprzowem zmieſzany/ rany ſpa
29:
ia y goij.
30:
m ¶ Też ſok babcżany/ zmieſzany
31:
ſtrochą Ceruzi to ieſt blaywaſu á
32:
ſtrochą ocztem, ieſt dobra ta rzecż
33:
na kroſty warg y na zagniłoſci
34:
ych, abowiem wyſuſza y goij bar=
35:
zo dobrze
y też na liſzaie dobre ieſt
36:
j też na fiſtuły j na wſzelkie roſpa=kolumna: d
1:
dliny ciała.
2:
¶ A naſienie tego ziołka y liſt N
3:
iego y korzenie, ty rzeczi maią moc
4:
w ſobie odwierać y wypychać zat
5:
kanie ktore bywa w żiłach j w wą
6:
trobie y wnyrkach.
7:
¶ Też ſok iey ieſt wyborny na O
8:
rany płynącze/ na vkąſzenie pſa/
9:
y na opuchlinę y na ſuchoty ſpo=
10:
wieſci Pandecti y Platearza.
11:
Ambroſiana.
12:
¶ Ziele żołcień Albo nogietek.
13:
Wilderſalwan.
14:
Capitulum. 20. grafika
15:
Z
Ołcień powiedaią o A
16:
nim iż by był polną
17:
ſzałwiją/ á ieſt ciepły
18:
y ſuchy wtorym ſlop=
strona: 15
| Nogietek. | Liſt. 15. |
kolumna: a
1:
niu/ Diaſcorides powiada iżby
2:
był rowny wmoczi byliczi kthorą
3:
zową wrotycżem/ cżego poſwiad=
4:
cża Pandecta.
5:
B ¶ Ieſt to ziele pomoczne naprze
6:
ciwko paraliżowi wſzelkiemu/ tim
7:
obycżaiem ſprawiony.
8:
Wezmi żołcień, ziela paraliżoueo,
9:
Trlicżu, każdego poł garſci, centu=
10:
rzijey połgarſci, bobroweo ſtroiu/
11:
gorcżice, każdego po trzi dragmy/
12:
naſienia kubebow dragmę iednę,
13:
ſtłucż ty rzecży na proch miałki á
14:
potym gi warz w winie a w wo=
15:
dzie iako by w połtori kwarty wo=
16:
dy aż by trzecia cżęſć wywrzała/
17:
á przecedz y oczukruy albo lepiey
18:
omiedzi miodem cżiſtim s ſzim=
19:
wanym/ á tego ſię napijay pora=
20:
nu trunek ciepło, á w wiecżor dru=
21:
gi trunek, á gdy ten ſirop wſzytek
22:
wipijeſz tak pijącz/ Tedy wezmi
23:
ty piłuły albo ie day vcżynić do
24:
apteki tak napiſawſzy.
25:
Wezmi Maſſi piłuł de Euforbio
26:
wezmi Maſſi piłuł ſmierdzącich.
27:
Każdych po poł dragmy.
Vcżyń
28:
piłuły wlicżbie ſiedḿ sſiropem ko
29:
czankowym/ á potym trzeciego
30:
dnia wezmi Kołacżkow pięć ktore
31:
zową dijacaſtoreum albo dijamu=
32:
ſcum czo chczeſz.
33:
C ¶ Tenże też ſirop ieſt dobry na
34:
paraliż ięzyka/ płocżącz nim ſobie
35:
vſta á wypluwaiącz, y głos cżyni
36:
lepſzi kantorum/ tym obycżaiem
37:
pożywaiącz tego lekarſtwa. kolumna: b
1:
¶ Też vwarzenie thego nogiet= D
2:
ku s ſokiem Opichowym á s ſo=
3:
kiem mlecżu vyſokiego/ y z ielenie
4:
mi ięziki z liſciem iego/ á prziłoż
5:
naſienia tego iako naſienia wło=
6:
ſkiego kopru/ piotruſzcżanego, ſp̀a
7:
ragowego j też naſienia bruſci po
8:
poł dragmi każdego ſnich/ á ſtego
9:
vcżinić ſirop/ ieſt dobry na opuch=
10:
linę y na żołtą niemocz kto gi bę=
11:
dzie pić po kielko dni/
á ponim
12:
wziąć tych piłułek z apteki kazaw
13:
ſzy ie vcżynić tym obycżaiem.
14:
Wezmi Maſſi piłuł de meſereon
15:
Maſſi piłułek de Fumotere, Każ=
16:
dych po poł dragmy, zmieſzayże ie
17:
ſpołem á vcżiń dziewięć cum oxi=
18:
melle ſquilitico/ wezmiſz ty piłuły
19:
na nocz/ á trzeciego dnia wezmi
20:
kołacżkow poſilaiącich/ ktore zo=
21:
wą dijalacca albo dijarodōabba
22:
tis.
23:
¶ Theż ſok tego ziela zmieſzany E
24:
ſprochem iądrek broſkiniowych á
25:
tego pożywaſz/ będzieſz miał lekar
26:
ſtwo na wypądzanie gliſt z żiwo=
27:
ta.
28:
¶ Też kto ma wydymanie/ á F
29:
ſtolcza nie może mieć/ á chciwoſć
30:
ma iżby gi miał/ tedy warz to zie
31:
le weſpołek zbyliczą w wodzie y z
32:
dziewanną albo w winie á potim
33:
ſiedz na onym zielu gołym zadkiē
34:
przydzie potym ſtolecz.
35:
¶ Też kto ma bol w poł głowy G
36:
varz żołcień sſzałwią á zwłoſkim| C iij |
| Złotogłow. |
kolumna: c
1:
koprem w winie á onym głowę o
2:
kładay/ odeydzie boleſć od głowy
3:
y też boleſć ktora wnogach y wſu
4:
chych żiłach bywa wypądza.
5:
Aſfodillus.
6:
grafika
7:
¶ Złotogłow. Wildſchwertel.
8:
Capitulum. 21.
9:
grafika
10:
A M
A w ſobie cziepłoſć y
11:
ſuchoſć w trzecim ſlo
12:
pniu, o ktorym mowi
13:
Platearius/ yż vrinę
14:
pobudza, y rzecż przirodzoną pa=
15:
niam pobudza, y też bolenie boku
16:
oddala ktore pochodzi z oddawie=
17:
nia albo ſtłucżenia tym obycża=
18:
iem ſprawować.
19:
Wezmi ſoku tego ziela/ opicho=kolumna: d
1:
wego też trochę mniey/ też wroti=
2:
cżu liſcia weſpołek s korzeniem
3:
naſienia bruſci, ſparagoweo, wło
4:
ſkiego kopru/ naſienia piotruſzcża=
5:
nego/
warz ty rzecży prztłukſzy
6:
w winie/ á tego ſię napijay na ty
7:
niemoczy namienione.
8:
¶ Też proch korzenia tegoż ziela B
9:
ieſt dobry na rany płynącze y gni=
10:
iącze, á nawięczei powarziwſzi go
11:
w winie á onym winem wypriſka
12:
wać thy mieſcza barzo cżyſcie po=
13:
maga.
14:
¶ Sok złothogłowow z droż= C
15:
dzami winnymi á zmirrą á ſtro=
16:
chą ſzafranu zmieſzany ieſt dobrze
17:
na ięcżmyki y na opuchlinę ktora
18:
bywa pod ocżyma prżykładaiącż
19:
chuſtę na ty mieſcza.
20:
¶ Też ſok tego ziela ſam w pu= D
21:
ſzcżony w vcho ciepło/ boleſć zę=
22:
bow wielką vtula/ y bolenie vſzu
23:
znamienicie vſpokaia.
24:
¶ Korzeń złotogłowow zbożem E
25:
drzewkiem wługu warzone włoſi
26:
roſci y kroſty ſpądza,
á gdy to ko=
27:
rzenie vwarzyſz z otrębami pſze=
28:
nicżnemi w wodzie, á tem licze bę=
29:
dzieſz mył/ ogorzelinę w inſze nie=
30:
cżiſtoſci zlicza zgania.
31:
¶ Też woda w kthorey korzenie F
32:
iego wrało/ żywot odmiękcża y
33:
ſtolcze cżyni.
34:
¶ A ieſt wężom barzo przeciw= G
35:
ne ziele złotogłow.
strona: 16
| Złotogłow. | Liſt. 16. |
kolumna: a
1:
H ¶ A gdy korzenie iego ſtłucżeſz
2:
zmiodem albo z oliwą á namażeſz
3:
głowę parſzywą, ſpądza parchy y
4:
włoſi mnoży.
5:
I ¶ Też kto wody niemoże puſz=
6:
cżać/ albo kto cżęſto puſzcża po=
7:
troſzcze/ tym obycżaiem ſprawu=
8:
iącz/ Warz złotogłow zwroblem
9:
proſem w winie á znaſieniem opi
10:
chowym aż do połowicze wywarz
11:
potym przeczedz á oczukruy albo
12:
omiedzi,
dayże to pić temukto cżę
13:
ſto á po troſze puſzcża wodę.
14:
K ¶ Też ieth pomoczno naprze=
15:
ciwko opuchlinie z zimney przicżi=
16:
ny, to ieſt naprzeciwko tey opuch=
17:
linie ktora ieſt wnogach á wrękach
18:
y w twarzy, zową ypoſarka albo
19:
loucofleumancia tak ią ſprawuią
20:
Wezmi ſoku złotogłowowego/
21:
ſkorek bzowech, chlebdu albo ſkorek
22:
iego/ każdego po ſiedmi łothoch
23:
naſienia opichowego/ naſienia
24:
ſparagowego/ korzenia bruſci/ ka
25:
żdego ſnich rowno po dwie dra=
26:
gmie/ wſzitkich rżecży przetłukſzy
27:
warz ie w winie ſtrochą oczthu/
28:
aż do połowiecze, á potym przecze=
29:
dziwſzy oczukruy/ á pijay ciepło
30:
poranu y wiecżor/ Ten ſirop ieſth
31:
ſlachetnoſci wielkiey naprzeciwko
32:
tym chorobam/ A potym wezmi
33:
ty piłuły.
34:
Wezmi Maſſi piłuł de meſereon
35:
Maſſi piłuł ſmierdzącich.
36:
Rowno po poł dragmy/ turbith
kolumna: a
1:
ſeropuła połowiczę/ imbiru dwie
2:
ziarnka, zmieſzay ty piłuły ávcżiń
3:
ie cum oximelle ſquillitico panie
4:
aptekarzu, á potym wezmi kołacż
5:
kow dijalacca albo dijacaſtum dla
6:
poſilenia.
7:
Agnus caſtus.
8:
grafika
9:
¶ Włoſka wirzba. Schaff=
10:
mulle.
11:
Capitulum. 22.
12:
grafika
13:
I
Eſt drzewko ciepłe y A
14:
ſuche w trzecim ſlop=
15:
niu/ mowi Serapio
16:
iże by miało w ſobie
17:
mocz ſubtilizowaną/ y roſchodze
18:
nia/ y też ma mocz odeymuiączą
19:
chciwoſć cieleſną y gamraczką,
á
| C iiij |
| Włoſka wirzba. |
kolumna: b
1:
to gdi go kto pożiwa w karmiach.
2:
Tego drzewka liſti/ naſienie j korze
3:
nie w chodzi w lekarſtwo, naſienie
4:
iego zbytnie pożywane od ludzi
5:
cżyni bolenie głowy y ſpanie zby=
6:
tnie á ſzkodliwe/ á ieſt dobre na=
7:
przeciwko zamuleniu wątroby
y
8:
ſledziony gdi ie vwarzyſz z ielenim
9:
ięzykiem ſtrochą piołynku á z la=
10:
krycziją w winie/ á onego ſię na=
11:
pijaſz oczukrowawſzi, y też gdy ſię
12:
go napijaſz vwarzywſzy w wodzie
13:
á w oczcie tedy opuchlinę wygą-
14:
nia ſciała chorego.
15:
B ¶ Też włoſka wirzba ma mocz
16:
naprzeciwko twardoſci żywota y
17:
ſledziony tym ſpoſobem/ Wezmi
18:
naſienia tego drzewka á ſtłucż ie
19:
na proch miałki dwie dragmie/ ko
20:
rzenia wyſokiego ſlazu ſtłucżoneo
21:
dobrze/ zmieſzay ty rzecży wſzytki
22:
weſpołek z drożdżami winnemi á
23:
ſtrochą wina/ á thak będzie iako
24:
maſć, ktorą maſcią namazuy ſle=
25:
dzionę y twardoſć żywotha/ roſ=
26:
chodzi ſie pod tym cżyſcie twar=
27:
doſć.
28:
C ¶ Też męſzcżiznam na ich nie=
29:
mocz ktorą zową gomorea, to ieſt
30:
gdy ktory cżęſto miewa naſienia
31:
przez ſen wypuſzcżanie/ albo y te=
32:
dy kiedy wodę puſzcża/ á tak na
33:
zaſtawienie tego/ wezmi liſcia teo
34:
drzewka kwiatkow iego/ bobro=
35:
wych ſtroiow dragmę iednę, á li=
36:
ſcia po garſci, ſtłucż ty rzecży cży=kolumna: d
1:
ſcie á przimieſzay trochę ocztu ze
2:
dwie łyżcze albo ze trzy á przyłoż
3:
tego na nocż proſto na iaycza za=
4:
ſtanowi ſie ta rzecż barzo richło.
5:
¶ Theż naſienie iego ſtłucżone D
6:
na proch/ day wypić ſtrochą bo=
7:
browego ſtroiu á ſpiwem albo z
8:
wodą/ tedy to picie odeymuie chci
9:
woſć cieleſną, albo telko vwarziw
10:
ſzy wſzitko to drzewko/ tho ieſt zli=
11:
ſciem j znaſieniem w wodzie ána
12:
nocz naparzay ſobie ciepło wolno
13:
cżłonek taiemny/ tedy też vcżyni
14:
cżłowieka nicz niedbaiączego/ o
15:
gamraciją.
16:
¶ Niektorzy ludzie chczącz być E
17:
cżyſci/ zawſze ſobie cżinią/ łoſzko
18:
ſtego drzewka/ albo ie kładą włoż
19:
ko á cżini ie iakoby wałachy.
20:
á niekthorzy tak ſobie odeymuią
21:
chciwoſć tę
przyrodzoną/ warz że
22:
naſienie lactucżane pſilij/ naſienie
23:
citrulli w aptecze/ naſienie malo=
24:
nowe/ ogorkowe/ bań naſienie y
25:
kurzey nogi/ każdego po dwie dra
26:
gmie/ warzże to w wodzie/ á gdy
27:
połowicza wy wre przyley ſpięć ły
28:
żek ocztu/ á możeſzli też ſoku z a=
29:
greſty mieć/ wley też ze trzy łyſzki/
30:
á po warz trochę/ á potym włoż
31:
kanfory ſpoł dragmy á thego ſię
32:
napijay na nocz, y też rozmocżiw=
33:
ſzy chuſtę przykładay na ty rzecży
34:
czo im rzekaią iaycza.
35:
¶ A niektorzi też pożiwaią wpi F
36:
ciu albo w iedzeniu ruty/ maiora
strona: 17
| Borag ziele. | Liſt. 17. |
kolumna: a
1:
ny tego drzewka też ſnimi przimie
2:
ſzaiącz/ kminu też/ lebiodki/ cży=
3:
nią ſtego proch á potym go poży=
4:
waią w winie/
á tak ty rzecżi tra
5:
wią naſienie á prawie wyſuſzaią
6:
ie, yſz potym przeſtaie im ta choro=
7:
ba.
8:
G ¶ Też vwarż tę włoſką wierzbę
9:
zbylicżą á ſpiołynem/ á potym
10:
przikładay na maciczę to wſzitko
11:
vwarzone ziele/ wyſuſza niecżiſto=
12:
ſci y wilkoſci zbytnie wmaciczy/
13:
y zaciſka ſzyię iey/ á przeto ſprawu
14:
ie ią ku pocżęciu lacznemu.
15:
H ¶ Też kto ma złą pamięć albo
16:
prawie ſtraczoną tak vcżiń/ warz
17:
to drzewko zbobrowym ſtroiem/
18:
z opichem/ s ſzałwiją/ w ſłoney
19:
wodzie z godzinę dobrą/ á potym
20:
oną wodą myiay cżeſto naciera=
21:
iącz tył głowy/ przywracza ſtra=
22:
czoną pamięć á złą naprawia/
23:
Pandecta y s Platearzem powie=
24:
daią.
25:
Borago.
26:
grafika
27:
¶ Borag. Boriſz.
28:
Capitulum. 23.
29:
A B
Orag ma wſobie cie
30:
płoſć y wilkoſć wpir
31:
vym ſłopniu/ liſt ieo
32:
gdi ieſt zielony ieſt do
33:
bry ku lekarſtwam/ ále vſchły iuż
34:
niema godnoſci takiey/ á potym kolumna: b
grafika
1:
też naſienie boragowe bywa vży=
2:
wane w lekarſtwie/ Borag ma to
3:
w ſobie iſz krew dobrą cżini/ á tak
4:
thym ludziem ktorzi wzmagaią
5:
zdługich niemoczi dobrze go gim
6:
pożywać.
7:
¶ Też tym ludziem ktorzi ſercza B
8:
weſołego nie mogą mieć/ y tym
9:
ktorzy omdlewanie miewaią albo
10:
drżenie ſercza/ y ſmętnym ludziē
11:
borag ſpomożenie daie, gdy go po
12:
żywa zmięſem albo ſzcżym inſzim
13:
miaſto iarmużu/ á na omdlenie
14:
tym obycżaiem przipraw gi/ we=
15:
zmi ſoku boragowego mniey tro=
16:
chę niż poł kwarty/ wina w kto=
17:
rem warzono Citra iabłka także
18:
też ſpoł kwarty/ koſci s ſercza iele
19:
niego dragmę iednę/
zmieſzay ſpo
20:
łem wſzytko á oczukruy białym| Borag. |
kolumna: c
1:
czukrem/ á tego ſie napijay po ra
2:
nu y wiecżor iako chczeſz wiele.
3:
C ¶ Też borag otwiera zatkanie
4:
ſledziony y melancolią/ y też fe=
5:
brę quartanę wypądza tak ſpra=
6:
wuiącz/ Wezmi ſoku boragoweo
7:
poł kwarty/ ieleniego ięzyku/ ka=
8:
niey przędze/ rowno każdego po
9:
poł garſci/ liſtkow ſenes/ korzenia
10:
Bruſci ſparagowego/
naſienia
11:
włoſkiego kopru/ piotruſzcżanego
12:
hanyżowego/ Lacricijey/ każdeo
13:
po cżtyrech dragmach/ ty rzecży
14:
przetłukſzy trochę warz w wodzie
15:
á w winie rowno/ wina poł kwar
16:
ty á wody poł kwarty/ warz że ti
17:
rzecży wſzytki ażeby trzecia cżęſć
18:
wywrzała/ á potim przeczedziwſzi
19:
piy ten ſirop ciepło poranu y wie=
20:
czor po trunkowi/
á gdy wypijeſz
21:
Wezmi ty piłuły nanocz dawſzy
22:
ie vcżinić do apteki tak napiſawſzi
23:
na kartcze.
24:
Wezmi maſſi piłuł de Reubar=
25:
baro. Maſſi piłuł de lapide lazuli
26:
Każdych rowno po połowiczi dra
27:
gmy, Pulpegramorum ziarn wlicż
28:
bie ſzeſć/ zmieſzay ty piłuły weſpo=
29:
łek á vcżiń s ſiropem ielenich ię=
30:
zykow/ á vcżiń piłuł dziewięć/ á
31:
trzeciego dnia wezmi dla poſile=
32:
nia dryakwie dragmę iednę/
wy=
33:
piy że to rano z winem ciepło al=
34:
bo dijakorum lektwarz zwinem cie
35:
pło. kolumna: d
1:
¶ Korżenie boragowe niegodży D
2:
ſię na lekarſtwo/ ale liſcie borago
3:
we iedzione ſurowo z wołowym
4:
ięzykiem cżyni krew dobrą.
5:
¶ Też naprzeciwko żołtey nie= E
6:
moczy/ ſok boragowy albo ſamo
7:
liſcie boragowe/ zliſciem łobodzia
8:
nem w mięſie warz á onę polew=
9:
kę iedz dla tey niemoczy.
10:
¶ Borag s ſwoiey vrodzoney w F
11:
łoſnoſci ſercze poſila/ á przeto też
12:
wodka boragowa ieſt ſerdecżná/
13:
y na inych wiele niemoczi pomocz
14:
na/ á nawięczey gdy w wodzie v
15:
warziſz liſtki ſene/ á potym prze=
16:
czedżiwſzi oczukruy a piy, ieſt rzecż
17:
pomoczna á poſilaiącza barzo lu
18:
dzie mdłe/ Serapio ſpandectą
19:
o tym powiedaią.
20:
Bugloſſa.
21:
grafika
strona: 18
| Wołowy ięzyk. | Liſt. 18. |
kolumna: a
grafika
1:
Wołowy ięzik. Ochſenzungen.
2:
Capitulum. 24.
3:
A W
Ołowy ięzik rzecżon
4:
dla tey przicżiny iż ieſt
5:
podobuywołowemn
6:
ięzykowi/ mocz tego
7:
ziela pirwſza ieſt zagrzewaiącza y
8:
odwilżaiącza/ wthora mocz iego
9:
ieſt/ ktora kaſzel vſmierza y chro=
10:
pawoſć płucz gładzi tym obycża
11:
iem cżyniącz ſirop/
Wezmi ſoku
12:
wołowego ięzyka poł kwarty al=
13:
bo mniey/ izopu/ miodunki, każde
14:
go po poł garſci, korzenia lilioweo
15:
korzenia koſaćczowego/ omanu/
16:
lacricijey, każdego ſnich po trzi dra
17:
gmy/ fig ſuchich ſiedm/ warzże ty
18:
rzecżi wſzitki w połtori kwarty wo
19:
dy iżby trzecia cżęſć wywrzała/ á
20:
potim przeczedz y oſłodz miodem
21:
cżyſtym
á piy gi ciepło poranu y
22:
w wiecżor trunek dobry/ á gdy gi
23:
wypijeſz/ tedy wezmi ty piłuły po
24:
poł noczi dawſzy ge vcżinić do ap
25:
teki tak napiſawſzi na czedule.
26:
Wezmi piłułi de agarico dragmę
27:
iednę, modrzewowey gębki trzecią
28:
cżeſć dragmy to ieſt ſcropul/ ſoli
29:
ocżkowatey ktorą zową ſal gem=
30:
me ziarno iedno/
zmieſzay ty rze=
31:
cży ſpołem á day vcżinić piłuły s
32:
ſiropem lakrycijey wlicżbie dzie=
33:
więć, potym nazaiutrz wezmi
34:
diapenidiū albo diaris ſalonis ktorichkolumna: b
1:
kolwiek chczeſz kołacżkow dla po=
2:
ſilenia/ á na oſtatek pomazuy ma
3:
ſcią dialteą pierſi przymieſzawſzy
4:
kniey oleyku s ſłotkich migdałow
5:
¶ Trzecia mocz wołowego ię= B
6:
ięzyka/ ieſtci barzo vweſelaiacza
7:
ſercze/ to ieſt gdy będzie to ziele v
8:
warzono s ſmalczem albo s kapu
9:
ſtą cżarną vſiekawſzi, albo vwarż
10:
wołowy ięzyk w winie á tho wi=
11:
no piy/ tedy mało nie takieſz vcżi=
12:
ni/ Serapio o tym powiada.
13:
¶ Proch tego ziela wilgtnoſć C
14:
z dziąſł wyciſka y zęby vmocznia
15:
y też ten proch ieſt dobry dzieciom
16:
na roſpadliny kthore bywaią na
17:
podniebieniu/ y na inſzim mieſczu
18:
goi, zmieſzawſzy gi ſprzeſnim mio
19:
dem.
20:
¶ Włoſnoſć też ma wołołowy D
21:
ięzyk/ wypądzać ſciała kolerę y
22:
melankolią/ á gdy kto chcze poży
23:
wać tego ziela/ tedy pożyway ſo=
24:
ku iego ſprochem ſcnes ſtrochą im
25:
biru y ſtrochą czukru/ Mezue po
26:
wiada.
27:
¶ Też ſok tego ziela cū boloar= E
28:
meno (z apteki) z mieſzawſzi ſpo=
29:
łem á kniemu przymieſzać trochę
30:
miodu warzonego albo ſity prze=
31:
warzoney, gdy tego ſie będzieſz na
32:
pijać Cordiakę wypądza y ſercze
33:
vweſela/ Pandecta powiada.
34:
Betonica.
35:
¶ Ziele bukwicza. Bethonich.
| Bukwicza. |
kolumna: c
1:
Capitulum. 25.
2:
grafika
3:
A I
Eſt ciepłe j ſuche wtrze
4:
cim ſłopniu/ ma mocz
5:
ocieraiącą j przecżinia
6:
iączą grubych wilkoſci
7:
á przeto ma mocz ła=
8:
miącz kamień wnyr=
9:
kach y w miechierzu/ y pobudza
10:
przirodzoną niemocz paniam/ y
11:
boleſć bokową vbłaga/ y też zat=
12:
kanie ſledziony wycżyſczia/ á tho
13:
gdy ie vwarziſz z ielenim ięzikiem
14:
y s korzeniem włoſkiego kopru zwi
15:
nem pijącz/
á to też lekarſtwo ma
16:
mocz naprzeciwko opuchlinie przi
17:
łożiwſzi korzenia bruſci y korzenia
18:
ſparagowego, á tho gdy tha opu=
19:
chlina przichodzi z zimney przycżi
20:
ny to ieſt s flegmy.
21:
B ¶ Też proch bukwicze ma moczkolumna: d
1:
goijć rany głowy/ á to zmieſzaw
2:
ſzi z mirrą á ſtrochą ſzafranu prżi
3:
mieſzawſzy knim.
4:
¶ Też bukwicza vwarzona woc C
5:
cie zbluſzcżem á ſtrochą piretrum
6:
płocż ſobie vſta/ bolenie zębow od
7:
dala.
8:
¶ Też wodka bukwiczowa ſpro D
9:
chem cżarney heleny á ſtrochą tu
10:
czijey, zmieſzay że to ſpołem á puſz
11:
cżay kielko krop na ocży/ á bowiē
12:
to lekarſtwo zaćmienie oczu y in=
13:
ſze ſkazy oddala.
14:
¶ Też warz bukwiczę w winie E
15:
á przyłoż kniey trochę piołynku y
16:
naſienia kubebow á tego ſię napi
17:
iay/ á bowiem głowę poſila ybo=
18:
leſć oddala.
19:
¶ Też bukwicza/ ſpicaccltica y F
20:
kubebe/ warzone w ługu á tym
21:
ługiem głowę myiay/ zawracza=
22:
nie głowy y boleſć oddala/ y ſwię
23:
tego walantego niemocz vlecża.
24:
¶ Też warzenie bukwiczowe z G
25:
ocztem/ á gdy by kogo wąż viadł
26:
prziłoż tego na ranę/ iad vyciąga
27:
na wirzch/ á niedopuſzcża w ciało
28:
ſie w korzeniać.
29:
¶ Też wino w ktorim wre to zie H
30:
le z gałganem tłucżonym/ rziga=
31:
nie przikre oczciane zaſtanawia.
32:
¶ Też vwarzenie korzenia bu= I
33:
kwicżanego ſkrekoſem/ á wley oc
34:
tu skielko łyżek iżby cżuć oczet/ á
35:
to wypiy/ á bowiem tho picie fle=
36:
gmę z żołądka obficie pobudza y
strona: 19
| Barſzcz. | Liſt. 19. |
kolumna: a
1:
przez vſta wypądza.
2:
K ¶ Też bukwicza warzona w wi
3:
nie á pita/ pſuie mocz
y złoſć iado
4:
witego lekarſtwa/ Serapio po=
5:
wiada.
6:
L ¶ Też wino w ktorym wrzała
7:
bukwicza cum bolo armeno zmie=
8:
ſzawſzy/ zaſtanawia krew ktora po
9:
chodzi s pierſi.
10:
m ¶ Też wino bukwiczowe/ s che
11:
bdem á ſtrłicżą vwarzone á pithe
12:
boleſć s cżłonkow rąk y nog wy=
13:
pądza/ y kolikę odeymuie.
14:
N ¶ Samo wino bukwiczowe/
15:
ieſt dobre paniey przy
porodzeniu
16:
pite/ ieſli by nie miała febry/ á ie=
17:
ſli by miała: tedy go niechay nie=
18:
pije./ A wſzakoſz ſama wodka bu=
19:
kwiczowa ieſt dobra naprzeciwko
20:
febrze. Pandecta/ Serapio/ Pla
21:
tearius powiedaią.
22:
Brancaurſina.
23:
grafika
24:
¶ Barſzcż. Bernklaw
25:
Capitulum. 26.
26:
A I
Eſt ziele ciepłe j wilkie
27:
wtorim ſłopniu/ prze
28:
to ma mocz
odmięk=
29:
cżáiączą j przemienia
30:
iącżą złych wilkoſci wdobre, áprze
31:
to ieſt dobre na przeciwko vſchnie
32:
niu żił ſuchych j cżłókow, j bolącż
33:
kam zatwardziałym/ y też naprze
34:
cziwko zatwardzeniu ſledziony/ v
35:
cżiniwſzy maſć zbarſzcżu á skorze=kolumna: b
grafika
1:
nia wyſokiego ſlazu/ á z naſienia
2:
fenum greci/ y
lnianego/ warz to
3:
w oliwie á potem przeczedz á przi
4:
kładay woſku iako wiele potrzeba
5:
á tak vcżiń ſtego maſć/ ktora ieſt
6:
barzo dobra na wſzelkie twardoſci
7:
iako na wrzedzienicze y na ſadzele
8:
y na guzy/ y też gdi nią namażeſz
9:
pierſi tedy ie odmiękcża/ y flegmy
10:
łaczne odbywanie cżini przeſz vſta
11:
á
nawięczey gdy migdałow ſłod=
12:
kich oleyku ktemu przimieſzaſz nicz
13:
niekładącz z oliwy tedy lepiey bę=
14:
dzie.
15:
Też ta maſć vſmierza boleſć ma= B
16:
cicze/ też boleſć inſzich cżłonkow
17:
ktora pochodzi z zimnoſci y z wia
18:
trow oſtrych/ możeſz tak vcżinić
19:
Wezmi ſoku barſzcżowego cżty=
20:
rzi vncie/ ſzawiny/ poleiu/ bylicze
21:
bożego drzewka, piołynu, ſzałwijey
| Barſzcz. |
kolumna: c
1:
maioranu/ rozmarinu/ każdego
2:
ziela po garſci/ Cinamonu/ ſpiki
3:
gałganu, każdego podwu dragmu
4:
wſzithko ſtłucż á warz ż winem iż
5:
wſzitko wino wywre/ á potym v
6:
cżiń z onych zioł y ſprochow ſok/
7:
ktoremu prziday białego woſku y=
8:
le potrzeba ieſt/ á tak vcżyń maſć
9:
miękką/ á na kończu kładącz thy
10:
rzecży korzenie/ tho ieſth cinamon
11:
ſpikę y inſze/
á mieſzay na rincze
12:
iż będzie maſć/ ktorey vżyway na
13:
thy rzecżi iako napiſano ieſth na
14:
wirzchu/ á nawięczey kto ma kło
15:
cie wżywocie z wiathrow oſtrych
16:
albo s flegmy/ tedy namaży ſobie
17:
żywot tą maſcią.
18:
C ¶ Też ſok barſzcżowy/ s ſadłem
19:
gęſiem á s korzeniem wyſokiego
20:
ſlazu trochę wina przimieſzawſzy
21:
tho lekarſtwo vſmierza boleſć ſta
22:
wową y cżłonkową gdy tym bę=
23:
dzieſz namazował.
24:
D ¶ Też vwarzenie barſzcżu y zli=
25:
ſciem wyſokiego ſlazu, znaſieniem
26:
pſwij/ ieſt lekarſtwo na cieſzkie pu
27:
ſzcżanie vrini ktora pochodzi zgo=
28:
raczoſcią/ y theż na roſciąganie
29:
cżłonkow gdy tim namażeſz/ y też
30:
na wrzedzienicze kthore ſię cżinią
31:
w ſtolczu/ y naprzeciwko vkąſze=
32:
niu węża/ Pandecta mowi. kolumna: d
1:
Bleta.
2:
grafika
3:
¶ Cwikła. Pieſſen.
4:
Capitulum. 27.
5:
grafika
6:
I
Eſt żimna j wilkotna A
7:
á ſą dwa rodzaie ćwi=
8:
kły/ iedna ieſt biała á
9:
druga cżarna/ Biała
10:
ma mocz ocieraiączą y odmięk=
11:
cżaiączą/ y też odwilżaiączą/ y
12:
chłodzączą/ ale cżarna ma w ſo=
13:
bie nieiakie cirpnienie, á przeto nie
14:
iako żywot zaciſka/ ale biała ſwo
15:
ią wilkotnoſcią odmiękcża y łacz
16:
ny cżini żywot ku ſtolczom,
á prze
17:
to tym ludziom ktorzi maią za=
18:
twardzenie żiwota/ ieſt dobra ćwi
19:
kła gdy ią vwarżyſz w mięſie. B
20:
¶ Też ieſt dobra/ cżyſciąc niecży B
strona: 20
| Cwikła. | Liſt. 20. |
kolumna: a
1:
ſtoſci z głowy gdy kto ſobie vcżi=
2:
ni kichanie z oleikiem ćwiklanym
3:
z miodem á ſtrochą imbiru, żmie=
4:
ſzay ty rzecży ſpołem á w puſzcżay
5:
wnos/ thedy s kichaniem wynidą
6:
ty nieczyſtoſci z głowy
7:
C ¶ Też ſok ćwiklany z roſchodni
8:
kiem broni ciała od cżinienia wrze
9:
dzienicz gdy nim namażeſz ktory
10:
cżłonek chczeſz.
11:
D ¶ Też tenże ſok ieſt dobbry na=
12:
przeciwko ogniu piekielnemu/ y
13:
naprzeciwko bolącżkam palącem
14:
á ogniſtim ktore pochodzą skole=
15:
ry/ ale muſiſz trochę ocztu przy=
16:
mieſzać
A wſzak że cżęſte á zbyt=
17:
nie iedzenie ćwikły gryzie żołądek
18:
y ielita. Cwikła tak czarna iako y
19:
byała oboya mało thucży cżłeka
20:
á tho dła niektorcy oſtroſci ktorą
21:
maią w ſobie/ Serapio/ á wſzak
22:
że ieſt dobra na zatkanie ſledzio=
23:
ny y wątroby gdy ſie będzie taki
24:
człowiek napijał tey wody w kto=
25:
rey ćwikła wrzała oczukrowawſzi
26:
trochę/ albo tak ſamo korzenie ie=
27:
dżącz vwarzone.
28:
E ¶ Też ług w ktorym wrzało ko=
29:
rzenie ćwiklane á boże drzewko/
30:
á tym ługiem myi głowę/ otręby
31:
y gnidy z głowy zgania/ y wſzy
32:
niedopuſzcża w głowie ſię mnożić
33:
F ¶ Też ſok ćwiklany z mieſzay s
34:
ſalethrą á thym namazuy licze/
35:
trąd vlecżą/ I też tho lekarſtwo
36:
ieſt dobre na rany wyſuſzaiącz iekolumna: b
1:
y mięſo dziwe trawiącz á ſpądza
2:
iącz/
I też roſpadliny vſt goij/ I
3:
theż liſzaie ſpądza y rany wnoſie
4:
wyſuſza goiącz.
5:
¶ Też ſok iey s ſokiem bożego G
6:
drzewka vraſzcża włoſi na parſzy
7:
wey głowie.
8:
¶ Woda w ktorey wrzała ćwi= H
9:
kła, pragnienie odeymuie y kaſzel v
10:
ſpokaia.
11:
¶ Też voda wktorey wrzała ćwi I
12:
kła zgorcżicą á ſtrochą ocztu pita
13:
albo iedzona ćwikła, ieſt dobra thē
14:
ktorzi maią twardoſć ſledziony/
15:
á nawięczey z gorcżicżą ieſt barzo
16:
dobra ku iedzeniu.
Diaſcorid. mo
17:
wi Capitulo de bleta/ ćwikła tim
18:
ktorzi maią twardoſć á zatkanie
19:
w wątrobie albo wſledzionie/ bar
20:
zo dobra ieſt ku iedzeniu z gorcży=
21:
czą vwarżona.
22:
¶ Theż piekielny ogień gaſi/ y K
23:
ſpalenie od ognia ſok iey zmieſza
24:
ny zbiałkiem iaiecżnym prziłożiw
25:
ſzy na mieſcze/ ieſt rzecż barzo po
26:
moczna.
27:
¶ Też ſok ćwiklany ciepło w v= I
28:
ſzy wpuſzcżony vſmierza boleſć v
29:
ſzu/ A gdy nim pomażeſz bliznę/
30:
oddala ſinoſć y cżarnoſć kthora
31:
bywa około y nabliznie/ Pande=
32:
cta powieda iſz tak ieſt. | Krwawnik. |
kolumna: c
1:
Burſa paſtoris.
2:
grafika
3:
¶ Krwawnik albo Tobołki.
4:
Taſchełkrawt.
5:
Capitulum. 28.
6:
grafika
7:
A K
Rwawnik ieſt zimnei
8:
włoſnoſci/ á ma moc
9:
wſobie zadwieraiącą
10:
á ieſt dwoiaki krwa=
11:
wnik/ ieden ieſt maiączi liſtki iako
12:
by kaletki albo taſzki/ á przeto ieſt
13:
rzecżona kaleta paſterſka/ á dru=
14:
gi ieſt ktory zową ſporiſzem/ ktore
15:
ziełe kładzie ſię po ziemi maiącz
16:
liſtki iakoby ruta/ á naſienie ma
17:
około liſtkow/ ktory też zową ię=
18:
zycżkiem wroblem/
To ziele obo=
19:
ie ieſt vżytecżne naprzeciwko wrzekolumna: d
1:
dzieniczam zapalonym/ tho ieſth
2:
naprzeciwko they bolącżcze ktora
3:
pochodzi s koleri zową ią herizi=
4:
pila/ y naprzeciwko tey bolącżcze
5:
ktora pochodzi ze krwie zową ią
6:
flegmon/ á tak krwawnik ſtłucżo
7:
ny z oczthem prziłożony na thakie
8:
bolącżki/ ogień wyciąga j niedo=
9:
puſzcża ſię mnożyć.
10:
¶ też ieſt oſobne lekarſtwo nacżir B
11:
woną niemocz/ y tym ktorzi plu=
12:
ią krwią/ gdy vwarziſz ten krwa=
13:
wnik z babką á zbolo armeno w
14:
wodzie deſzcżowey/ á tho piy aſz
15:
przeſtanie cżyrwonká.
16:
¶ Też vwarzywſzy ten krwaw= C
17:
nik z babką á zbolum armeno á
18:
zbiałkiem/ prziłoż to na żiwot te=
19:
mu kto ma tę cżirwoną niemocz
20:
á zaſtanawia ſię cżiſcie pod them
21:
plaſtrem.
22:
¶ Też ſok tego krwawnikn goij D
23:
y ſpaia rany ſiecżone od żelaza/
24:
też na ſtrupy albo na roſpadliny
25:
ktore ſię w vſzoch dzałaią, ábowiē
26:
wyſuſza ropę y goij.
27:
¶ Theż y na zaſtawienie rzecży E
28:
przirodzonych paniam gdi ie vwa
29:
rziſz w wodzie deſzcżowey s pſica
30:
rią zielē, á tym zielem okładay cie
31:
pło dymiona y na mieſcze taiem=
32:
ne ápotym przeſtanie ta rzecż.
33:
¶ Też ſok iego zmieſzany zbolū F
34:
armeno/ á ktho by miał plwanie
35:
krwią zaſtanawia y pierſi cżyſci/
36:
j też tim ieſt wielka pomocz ktorzi
strona: 21
| Piwnik. | Liſt. 21. |
kolumna: a
1:
z boleſcią á ſcięſzkoſcią miewaią
2:
vrinę.
3:
G ¶ Theż naprżeciwko vkąſzeniu
4:
węża, ieſt dobry ſok krwawnikow
5:
z winem pity/ y bolenie vſzu odey=
6:
muie.
7:
H ¶ Też gdy vwarziſz krwawnik
8:
zroiownikiem w oczcie á prziłożiſz
9:
białek iaiecżny, á ſtłuc to ſpołem,
10:
á ktho by miał ogień wſobie albo
11:
wrzod zgorączey przicżiny/ thego
12:
przykładay na mieſcze zapalone.
13:
Berberus.
14:
grafika
15:
¶ Piwnik albo cżirwona glika.
16:
Paiſſlelpere.
17:
Capitulum. 29.
18:
grafika
kolumna: b
1:
I
Eſth zimne y ſuche w A
2:
wtorem ſlopniu/ á ieſt
3:
dwoiaki, domowi j pol
4:
ny/
Polny ieſt zimny
5:
y ſuchy około trzeciego ſlopnia/
6:
á ieſt ziołko z oſciami/ á owocz ieo
7:
ma wſobie cirpnoſć j zimnoſć kto
8:
ra ſie przeciwi kolerze.
9:
¶ Sok owoczu tego ziela zwod B
10:
ką babcżaną/ zaſtanawia biegun
11:
kę będączą od kielka niedziel, y też
12:
wilkoſci ktore zmacicze wypływa=
13:
ią/
A gdy vcżiniſz z owoczu tego
14:
ziela plaſtr s ſokiem diptanowym
15:
albo z niedoſpiałkowym ſtłukſzy
16:
cżiſcie/ á potym gdy by ſie kto za=
17:
kłoł drewnem/ tedy ten plaſtr wy=
18:
ciąga drewno y inſze rzecży ſciała.
19:
¶ Też ſok tego ziela/ oddala pra C
20:
gnienie/ y pothwierdza żołądek y
21:
wątrobę nad zwycżay/ y gaſi za=
22:
palenie ktore pochodzi skolery.
23:
¶ Też ſok iego zwodka rożaną D
24:
á zbiałkiem, ieſt barzo dobry plaſtr
25:
na wrzedzienicze gorącze á bolą=
26:
cze.
27:
Theż ſok tego ziela z wodką E
28:
babcżaną á ſtrochą maſtiki przy=
29:
mieſzawſzi/ átego ſie napijać/ ieſt
30:
dobre picie na cżirwoną niemocz
31:
ktora przichodzi zobłupienia j zob
32:
darcia ielit.
33:
¶ Theż na zapalenie wątroby/ F
34:
ſok tey cżyrwoney gliki z mlecżo=
35:
wą vodką, trochę prziłożiwſzi cżir
36:
wonych ſandalow/ w aptecze ſą/ | D |
| Polſki balſam. |
kolumna: c
1:
á zmieſzawſzi to ſpołem rozmocż
2:
wtym faczelet lethnie ciepło przi=
3:
łoż na wątrobę po kilko kroć á v=
4:
gaſi ie.
5:
G ¶ Theż ieſt dobre na zapalenie/
6:
ktore pochodzi w febrach/ zgorą=
7:
czich á z zgniłych wilkoſci/ thak v
8:
cżiniwſzy/ Wezmi ſoku thego tho
9:
ziela namienionego/ ſoku mlecżo
10:
wego/ każdego rowno/ mniey niż
11:
po poł kwarty
kwiatkow fijolko=
12:
wych garſć/ naſienia ogorkoweo
13:
malonowego/ citrullowego/ mle=
14:
cżowego/ każdego po dwie drag=
15:
mie/ ſliwek węgierſkich ſiedḿ/ á
16:
warzże ty rżecży wproſtey wodzie
17:
iako by wpołtory kwarti wody/ á
18:
przeczedz gdy trzecia cżęſć wywre
19:
á potim oczukruy á piy trunek cie
20:
pło aż wſzytek wypijeſz/ á potym
21:
wezmieſz ty piłuły dawſzi ie vcży=
22:
nić do apteki tak napiſawſzi.
23:
Wezmi maſſi piłuł z reubarbarū
24:
dwa ſcropuły/ Maſſi piłuł ſpol=
25:
ney ruty ieden ſcropuł/ dijagredij
26:
trzi ziarnka/ zmieſzay s ſiropem
27:
mlecżowym/ vcżyń piłuł dziewięć
28:
A nazaiutrz albo trzeciego dnia
29:
wezmi diarodon abbatis ſpięć ko
30:
łacżkow poranu/ á potim drugieo
31:
dnia takieſz/ abowiem ty kołacżki
32:
potwierdzaią á potym możeſz fa
33:
czelet rozmocżić wtym ſoku iako
34:
wyſzſzey napiſano ieſt y przikładać
35:
na wątrobę przed iedzeniem.kolumna: d
1:
Baſelicon.
2:
¶ Polſki balſam. Baſilgrim.
3:
Capitulum. 30.
4:
grafika
5:
P
Olſki balſam dwoia A
6:
ki ieſt/ ieden ieſt gwoz
7:
dzikowy/
á bowiem
8:
ma wonią gwozdzi=
9:
kową wſobie/ ktory ieſt ciepły
10:
wpirwſzē ſłopniu á ſuchi w wtorim
11:
á ieſt na rozlicżnieyſzey moczy/ o
12:
cżym ſw iadczy Platearius ſpo=
13:
wieſci konſthantinowey/ á drugi
14:
balſam maiącz wſobie barwę iak
15:
by żołtą: ieſt ciepły y ſuchy w pir=
16:
ſzym ſłopniu/ kthory balſam dla
17:
ſwei ko=
18:
rzennoſci ma mocz potwir
19:
dzaiączą y roſpądzaiączą złych
20:
wilkoſci y trawiąc ie y ocieraiącz
21:
y też cżyſciącz/ Pandecta mowi
strona: 22
| Polski balſam. | Liſt. 22. |
kolumna: a
1:
ſpowieſci diaſcoridis o tym balſa=
2:
mie/ iakoby mocz iego lekarzom
3:
była niepewna á wątpliwa/ á nie
4:
ktorzi ſnich powiedaią iſz żołądku
5:
ieſt niedobri y ocżi zacmiewa, y też
6:
czini cżłowieka bez rozumnego/
á
7:
gdy to ziele zagnije ſie na ſlonczu,
8:
tedy robaczi ſie cżinią ſniego/ nie=
9:
kthorzy powiedaią gdy by kogo v
10:
iadł wąż thego dnia ktorego then
11:
balſam cżłowiek prziſobie ma: tedi
12:
nigdi ſie taki niewylecży/ czo ieſth
13:
rzecż niepodobna ku prawdzie/ A
14:
wſzakoż Pandecta onim mowi iſz
15:
by był dobry balſam żołądkowi/
16:
á to przeto iſz nadymanie iego od
17:
dala/ y też dobry ieſt na mdłoſć y
18:
na kordiakę/ á to gdy kto pije wi=
19:
no w ktorym to ziele wrzało albo
20:
woda iego vwarzenia/ á gdy ieſz=
21:
cże ſnim będzie vrzało iabłko citrū
22:
thedy lepiey pomaga na thy nie=
23:
moczy.
24:
B ¶ Theż żołądek zaziębiony za=
25:
grzewa y twirdzi/ gdi ie vwarziſz
26:
w winie z gałganem á zmięthką
27:
á thego ſie napijać będzieſz/ á tak
28:
y trawienie dobre ſprawuie.
29:
E ¶ Też ieſt dobry balſam na bie=
30:
gunkę ktora pochodzy z zimnych
31:
s flegmiſtich vilkoſci, iako ieſt lien
32:
teria ktora pochodzi z zażiębienia
33:
żołądka/ tak iſz pokarm wychodzi
34:
rychło z żołądka nicz ſie niemie=
35:
niącz wnim áni trawiącz/ á tho
36:
tak ſprawuiącz/ Wezmi naſienia kolumna: b
1:
balſamowego, trochę ſoku tarnko
2:
wego/ á tho warż w deſzcżowey
3:
wodzie
á day ſie thego napić cho=
4:
remu/ zaſtanowi biegunkę.
5:
¶ Też ieſt dobry balſam na wy= D
6:
cżyſcienie macicze/ y na pobudze=
7:
nie przyrodzoney niemoczy paniā
8:
á tho gdy vwarziſz z bylicżą y zli=
9:
ſciem bobkowym/ á to przikładay
10:
na maciczę ciepło/ y też ſtego cżo=
11:
pek vcżiń á włoż gi na nocz tham
12:
do macicze wniſką fortkę/ á then
13:
cżopek y pocżęcie rychłe ſprawuie.
14:
¶ Theż to ziele z baziliją/ zdzie= E
15:
wanną warz w winie/ á prziłoż
16:
trochę oliwy/ á gdy tego przyło=
17:
żyſz na biodra/ tedy ten plaſtr cżi=
18:
ni ſtolcze wolne tim ludziem kto=
19:
rzy maią chciwoſć á niemogą ſtol
20:
czow mieć/ zową lekarze tę choro
21:
bę Tenaſmon.
22:
¶ Też gdy go kto pożywa w ka F
23:
puſcie cżarney przyſiekaiącz go/
24:
thedy wolnoſć oddychania cżyni
25:
pierſiam/
y też bolenie ocżu odda=
26:
la gdy ie vwarziſz w winie á tego
27:
wina ſie napijaſz/ Pandecta/ Pla=
28:
tearius o tym mowią.
29:
Brionia.
30:
grafika
31:
¶ Przeſtęp. Brionich oderwilde
32:
weinreben.
33:
Capitulum. 31. | D ij |
| Przeſtęp. |
kolumna: c
grafika
1:
A P
Rzeſtęp ieſt ciepłego
2:
y ſuchego przyrodze=
3:
nia/ to ieſt korzeń, liſt
4:
y wſzitko ziele iednako
5:
á ma wſobie wloſnoſć ocieraiącą
6:
y omywaiączą/ y ſubtilizowaną
7:
y też roſpądzaiącą złich wilkoſci,
8:
á przeto dobre ieſt tym ktorzy ma=
9:
ią twardoſć ſledzioni cżiniącz ſnie
10:
go plaſtr/ á kniemu przyłożyſz ko=
11:
rzenia wyſokiego ſlazu y też fig, y
12:
ſmalczu albo ſadła wieprzowego,
13:
á thy rzecży warzyć w wodzie yſz
14:
zmiękcżeią/ á potym ſtłukſzy thy
15:
rzecży weſpołek przyłoż na ſledzio
16:
nę/ roſchodzi ſie pod tym gruzła
17:
ſledziony.
18:
B ¶ Theż ſok przeſtępow/ ſpądza
19:
ſierſć s ſkor.
20:
C ¶ Też ſok przeſtępow s ſolą/ ieſtkolumna: d
1:
dobry na rany ſzkodliwe gdy ie wy
2:
mywaſz albo płocżeſz tym ſokiem
3:
¶ Theż roſpadliny ktore na ko= D
4:
niech bywaią vlecża.
5:
¶ Theż korzeń przeſtępowy ſtłu= E
6:
cżony z fenum grecum/ á z wyką
7:
z ocztem/ á tą wodą omyway ſko
8:
rę/ ábowiem tha wodka ſpądza
9:
s ſkori piegi y inſze ſzkaradoſci, bli=
10:
zni y też ſinoſć ktora bywa pod o
11:
cżyma.
12:
¶ Sok tego ziela zmieſzay z o= F
13:
liwą á z woſkiem/ á vcżiń iako by
14:
maſć/ tedy ta maſć ieſt dobra na
15:
fiſtułę ktora bywa wſtolczu/ y bo=
16:
leſć vſmierza barzo dobrze.
17:
¶ Też wirzchy tego przeſtępu/ G
18:
gdi iuż przichodzi ku vzrzeniu, wa
19:
rzone s ſwoyſkim koprem á ſkorze
20:
niem piotruſzcżanym/ á tey wody
21:
ſie ciepło napijay/ tedi vrinę pędzi
22:
y żiwot odmiękcża.
23:
¶ Też korzeń z winem vwarzo= H
24:
ny/ odpądza bol zanokcicze gdy
25:
tego przyłożiſz na palecz/ y roſpą=
26:
dza ſniego niecżiſtoſci/ y też to le=
27:
karſtwo wyciąga koſci zran j mię
28:
ſo zgniłe trawi.
29:
¶ Też wino wktorim wrzało to I
30:
ziele ieſt dobre na ſwiętego walan
31:
tego niemocz/ y naprzeciwko apo=
32:
plexij/ kthora niemocz ieſth barzo
33:
zla/ tak yſz wedwudzieſtu godzin
34:
vmarza cżłowieka/
Iedno iſz płod
35:
w żywocie zabija / y theż ieſt dobry
strona: 23
| Podroznik | Liſt. 23. |
kolumna: a
1:
na przeciwko vkąſzeniu węża kto=
2:
rego zową tyrus/ ktory w chodzi w
3:
driakiew/ iedno nietzeba wiele brać
4:
razem tego, iedno czoby dwie dra=
5:
gmie zaważyło/ A gdy pani tego
6:
ſobie włożi wtaiemne mieſcze wy=
7:
wodzi vmarły płod z żywota.
8:
K ¶ Też gdy ſie thego wina pani
9:
napijać będzie w ktorim wrzał prze
10:
ſtęp/ rzecż iey przyrodzoną pobu=
11:
dza y vrinę wywodzi/ y też maci=
12:
czę cżyſci gdy na thym zielu nie=
13:
wiaſta ſiedzi.
14:
L ¶ Też wrzod podnim ſie zbiera y
15:
pothym wychodzi precż bol gdy v=
16:
vcżyniſz plaſtr ſkorzenia przeſtępowe
17:
go y też s malczu wieproweo j ſko=
18:
rzenia wyſokieo ſlazu weſpołek ſtłuk
19:
ſzy
á tego przyłoż na mieſcze ſadze
20:
iowe vznaſz pomocz/ Auicenna y
21:
Pandecta o tym powiedaią.
22:
Cicorea.
23:
grafika
24:
¶ Podrożnik. Wegwart.
25:
Capitulum. 31.
26:
A P
Odrożnik ieſth zimny
27:
y wilki w wtorim ſłop=
28:
niu/ á ieſt dwoiaki/ ie=
29:
den polny drugi ogro=
30:
dny/ więczey chłodzi niż
31:
li polny.
32:
B ¶ Sok podrożnikowy ieſt dobry
33:
naprzeciwko zatkaniu wątroby/ kolumna: b
grafika
1:
y naprzeciwko zapaleniu iey thym
2:
obycżaiem ſprawuiącz/ Wezmi
3:
ſoku podrożnikowego/ mlecżoweo
4:
ieleniego ięzyka, każdego ſnich po=
5:
połkwarty albo mniey/ kwiatkow
6:
fijołkowych/ rozynkow drobnych/
7:
każdego ſnich po cżtyrzy dragmy
8:
naſienia ogorkowego/ malonowe=
9:
go/ Citrullowego/ Baniowego/
10:
naſienia lactucżanego/ naſienia
11:
kurzey nogy/
każdego po dwie dra
12:
gmie/ ſpodij dragmę iednę/ wſzyt=
13:
ki rzeczy przetłukſzy warz ie w poł=
14:
tory kwarty wody/ prycżyniwſzy
15:
kielko łyżek ocztu/ aże by polowi=
16:
cza wywrzała/ á pothym przecze=
17:
dziwſzy oczukruy białym czukrem
18:
á ſtego iuż będzie ſirop/ kthorego
19:
ſie napijay cieplo poranu j wiecżor
20:
á gdy gi wypijeſz/ tedy wezmi thy | D iij |
| Podroznik. |
kolumna: c
1:
piłuły dawſzy ie ſobie vcżynić do a
2:
pteki/ Wezmi maſſi piłuł de reu=
3:
barbaro dwa ſcropuły/ Maſſy pi
4:
łuł ſtomachicarum ieden ſcropuł/
5:
Dijagredij trzy ziarnka/ vcżyń pi
6:
łuły wlidzbie dziewięć s ſiropem
7:
Wyſokiego mlecżu/
á nazaiutrz
8:
wezmi dla poſilenia cżłonkow, ko
9:
łacżkow diarodō abbatis ſpięć ra
10:
zem/ albo triaſandali kołacżki też
11:
ſą dobre dla poſilenia/ á z wierz=
12:
chu na wątrobę vcżyń mazanie
13:
maſcią triaſandali/ albo wezmi
14:
wodki wyſokiegp mlecżu/ prochu
15:
ſandalowego cżarnego/ á to ſpołē
16:
żmieſzay, á omoczywſzy faceleth
17:
wetroie ſłożony prziłoż na wątro
18:
bę/ tedy gaſi zapalenie iey.
19:
C ¶ Też ſok podrożnikow ieſth po=
20:
moczny naprzeciwko vkąſzeniu wę
21:
ża j inſzego iadowitego zwierzęcia
22:
D ¶ Też ſok tego ziela zmąką ięcż
23:
mienną/ á ſtrochą ocztu/ ſtrochą
24:
blaywaſu/ á zmieſzaſz tho cżyſcie/
25:
ieſt rzecż barzo dobra na wrzedzie
26:
nicze gorącze á bolącżki ktore zo=
27:
wą Criſipile/ abowiem chłodzi
28:
y boleſć zatłumia.
29:
E ¶ Też ſok podrożnikow zmieſza=
30:
ny s ſokiem wyſokiego ſlazu á s
31:
ſokiem ziela paraliżowego á z ole
32:
iem lnianym á ſtrochą ſzafranu/
33:
zmieſzay ty rzecży ſpołem/ ieſt do=
34:
bry plaſtr na bolenie rog ktore zo=
35:
wą podagra.
36:
F ¶ Też wodka podrożnikowa skolumna: d
1:
ſaletrą zmieſzana, ieſth dobra na=
2:
przeciwko trądowi/ to ieſt na cżir=
3:
wone kroſty ktore bywaią na liczu
4:
gdy tym omywaſz licze cżęſto.
5:
¶ Też ſok podrożnikowy zwod= G
6:
ką lactucżaną poſila ſercze/ Aui=
7:
cenna o tym powiada Capitulo o
8:
żyłach ſerdecżnych.
9:
Calamentum.
10:
grafika
11:
¶ Miętka kamienna.
12:
Sſtainmuntz.
13:
Capitulum. 32.
14:
grafika
15:
M
Iętka kamienna/ al= A
16:
bo polna miętka ieſth
17:
ciepłoſci y ſucchoſci w
18:
trzeciem ſłopniu, á ieſt
19:
troiakiey oſobnoſci/ iedna ieſt w=
20:
woni ſwoiey j wliſciu
21:
podobna po
strona: 24
| Miętka kamienna. | Liſt. 24. |
kolumna: a
1:
leiowi/ iedno iż liſcia ieſth trochę
2:
ſzyrſzego/ á ſtądże niektorzy żową
3:
ią piołynem polnym/ wtora oſo=
4:
ba miętki tey kamienny zową ią
5:
biała lebiotka/ á
trzecia ieſth na=
6:
podobnoſć miętki polney/ iedno iż
7:
liſt ma ſzyrſzi y dłuſzſzy niżli miętka
8:
polſka/ Pandecta ſpowieſti Gal=
9:
liena/ gdi ktory cżłowiek pije ſok kamiēney
10:
miętki s ſitą miodową te
11:
dy pot pobudza y poczenie cżyni.
12:
B ¶ Gdy tę miętkę kamienną ze=
13:
trzeſz z oliwą a ſtrochą ſoli y theż
14:
ſtrochą ocztu/ á tim
pomażeſz pul
15:
ſi v rąk j vnog przed febrą z godzi
16:
nę/ tedy to pomazanie oddala dr=
17:
żenie y zimnoſć kthora przychodzi
18:
w febrach.
19:
C ¶ Też to lekarſtwo ieſth dobre na
20:
denną niemocz/ pomazawſzy tym
21:
tę żyłę ktorą zową ſciatica.
22:
D ¶ Też ſok tego ziela vwarzony
23:
z winem/ albo ſamo ziele vwarzo=
24:
ne w winie á tego ſie napiay, rzecz
25:
przyrodzoną pobudza paniam bar
26:
zo mocznie.
27:
E ¶ Też trędowatym ludziem ieſth
28:
barzo pomoczne lekarſtwo z inſzy=
29:
mi rzecżami na thę niemocz ſlu=
30:
zączemi/ á bowiem trawi y ro=
31:
ſpądza niecżyſtoſci thy s ktorych
32:
trąd pochodzi.
33:
F ¶ Sok tego ziela z winem/ na
34:
ſinoſć kthora bywa pod oczyma
35:
przyłożony/ ſpądza ia precż.
36:
G ¶ Też ſok tey miętki piti z wod=kolumna: b
1:
ką piołynkową albo przez kliſtere
2:
w puſzcżony do ielit/ robaki y gli=
3:
ſti wypądza j zabija/
Też ſam ſok
4:
iego zabija y morzy chrobaki ktho
5:
re bywaią w vſzoch j wranach kto
6:
re pochodzą z łych kroſt=
7:
Też gdy ſtey kamienney mięt= H
8:
ki będzie vcżynion cżopek ſuppo=
9:
ſitorium/ á włoſzyſz gi do macicze
10:
tedy płod vmarły wypądza/ ale z
11:
winem maſz vcżynić ten cżopek/
12:
á przeto ma mocz oſtrą wycżynia=
13:
iączą dla ciepłoſci ktorą ma wſo=
14:
bie/ y dla gorżkoſci
15:
¶ Też ſama miętka kamienna I
16:
vwarzona w wodzie á oczukrowa
17:
wſzy/ á kto ią pije tedy niecżyſtoſci
18:
z wątroby y s ſledziony wypądza
19:
y żołtą niemocz vzdrawia.
20:
¶ Sok tego ziela na przeciwko K
21:
vkąſzeniu węża ieſth barzo dobry
22:
gdy nim mieſcze pomażeſz vkąſzo=
23:
ne/ y też ſtłucżone mieſcza y odda
24:
wienie goij.
25:
¶ Też miętka kamiena z winem L
26:
pita, iad vcina y mdli/ y też mdły
27:
żołądek poſila/ A kurzenie ſthego
28:
ziela węże z domu wygania, á prze
29:
tho między inſzymi znamienitemi
30:
lekarſtwi godne ieſt policżenia, Pādecta
31:
mowi,
dziſieyſzego cżaſu mie
32:
dzy lekarzmi ieſt nazwano to ziele
33:
dijacalamentum dla ſlachetnoſci
34:
tego ziela. | D iiij |
| Czenturzija. |
kolumna: c
1:
Centaurea.
2:
grafika
3:
¶ Czenturzija Fieberkrawt.
4:
Capitulum. 33.
5:
grafika
6:
A I
Eſth ciepła j ſucha w=
7:
trzecim ſłopniu, á ieſth
8:
dwoiaka, iedna więcſza
9:
druga mnieyſza/ á ma
10:
mocz ſpaiaiączą y ſtu=
11:
laiączą/ abowiem gdy
12:
by korzenie więcżſzey centurziey by
13:
ło włożono w garniecz w ktorym
14:
mięſo wre/ tedy ſtuki onego mięſa
15:
zroſtą ſie/ á tak gdy ſwieża bę=
16:
dzie położona na ranę gojią mo=
17:
cznie, y też proch iey toż vcżini.
18:
B ¶ Korzenie czenturzijey więcż=
19:
ſzey/ tho ieſth proch iego albo vwakolumna: d
1:
rzenie iego korzenia z lakriciją w=
2:
wodzie/ dobre ieſt tym ktorzy plu=
3:
ią krwią.
4:
¶ Też vwarzenie Czenturzijey C
5:
więcżſzey albo mnieyſzey z ielenim
6:
ięzikiem y też z rozynkami y la=
7:
kriciją/ á potim przeczedz y oczu=
8:
kruy/ ieſt dobre ku piciu thym kto=
9:
rzy zimniczę maią/ mowi Platea
10:
rius ſpowieſci Galienuſa/
Czen=
11:
turzija ieſt ziele ktore ieſt godne po
12:
licżenia międzi inſzymi wyborne=
13:
mi lekarſtwy/ ktora wypycha zat=
14:
kania ſledziony j z wątroby przez
15:
żadnego obrażenia/ á tak ieſt bar=
16:
zo dobra na żołtą niemocz wpiciu
17:
albo wſiropie.
18:
¶ Też woda wktorey by wrzała D
19:
Czenturzia pobudza przyrodzoną
20:
rzecż paniam, j też płod ku wiſciu
21:
poſila,
á przeto niema być paniam
22:
dawano brzemiennem to picie, bo
23:
by muſiała przed cżaſem mieć po=
24:
rodzenie/ á gdy przyłożyſz naſie=
25:
nia włoſkiego kopru y piotruſzcża=
26:
nego/ tedy vrinę obficie pobudza/
27:
y też na zatkanie wątroby j ſlezio=
28:
ny/ y na zatkanie nyrek ieſth zna=
29:
mienita pomocz gdy białego czu=
30:
kru przyłożyſz.
31:
Też Czenturzija z winem y z= E
32:
oliwą warzona/ a pothym onego
33:
przyłoż na nyrki/ pobudza vrinnę
34:
ku wyſzciu/ y też na ſledzionę ieſth
35:
dobre lekarſtwo na niemocży iey/
36:
A gdy maſć będzie vcżyniona sſo
strona: 25
| Pſi ięzyk. | Liſt. 25. |
kolumna: a
1:
ku Czenturzijey j ſprochem iego á
2:
z oliwą á ſtrochą woſku, a ſtego v
3:
cżyń maſć/ á gdy będzieſz poma=
4:
zował albo przykładał na ſledzionę
5:
tedy twardoſć iey miękcży.
6:
F ¶ Też na przeciwko twardoſci
7:
ſledziony y wątroby, y naprzeciw=
8:
ko żołtey niemoczy ieſt pomoczne
9:
tho ziele wſiropie thim obycżaiem
10:
ſprawuiącz/ Wezmi ſoku Czentu
11:
rzijey mniey niżli poł kwarty, wod
12:
ki ieleniego ięzika też trochę mniej
13:
niżli poł kwarty, korzenia włoſkie=
14:
go kopru, piotruſzcżanego/ opicho
15:
wego/ naſienia ogorkowego/ ma=
16:
lonowego/ citrulloweo/ banioweo
17:
każdego po trzech dragmach,
warz
18:
thy rzecży w wodzie ażeby trzecia
19:
cżęſć wywrzała/ á potym przecze=
20:
dziwſzy oczukrui a tego ſie napijai
21:
ciepło poranu/ iako y inedy/ á po=
22:
thym wezmi piłuły dragmę iednę
23:
de Reubarbaro/ á potym dla po=
24:
ſilenia wezmi kołacżkow dijakala
25:
mentum.
26:
G ¶ Też ten ſirop ieſt dobri na ko=
27:
likę cięſką/
y też ſok Czenturzijey
28:
z wodką rożaną ieſt dobry na ocży
29:
abowiem wyſzuſza ie znamienicie.
30:
Cinogloſſa.
31:
?................................
32:
..................................?
33:
¶ Pſi ięzyk. Hundeſtzunge.
34:
Capitulum. 34.kolumna: b
grafika
1:
P
Si ięzyk ieſt zielie po= A
2:
dobne zielu babcze/ ie=
3:
dno iż pſi ięzyk ma na
4:
wierzchu liſcia ſwego
5:
nieiakie żyłki iakoby koſztecżki/
ſok
6:
tego pſiego ięzyku z ocztem zmie=
7:
ſzany/ goij roſpadliny y kroſty vſt
8:
y warg, j inſze rany ſzkodliwe/ j też
9:
pſi ięzyk zimnego y ſzuchego przy=
10:
rodzenia/ Sok tego pſiego ięzika
11:
s ſokiem babcżanym j ſkorzeniem
12:
koſaćczowym á ſtrochą miodu/
13:
to zmieſzay ſpołem/ á tym nama=
14:
zuy rany j roſpadliny ktore bywa=
15:
ią w podniebieniu j w vſciech goij
16:
ie mocznie.
17:
¶ Też vwarz pſi ięzyk z babką y B
18:
z gicżelnikiem/ á w tim ſidz zielu
19:
w wannie j też okładay nim ſobie
20:
nyrki albo krzyże/ chczeſli zaſtano | Pſi ięzyk. |
kolumna: c
1:
wić gomoream to ieſt ciecżenie na
2:
ſienia przyrodzonego vmęſzcżyzn/
3:
á potim vwarz kwiatkow zliſciem
4:
włoſkiey wierzby á ſtrochą bobro=
5:
wych ſtroiow y z ocztem/ á thym
6:
ſobie okładay cżłonek thaiemny
7:
wſzytek chczeſzli to zaſtanowić/
al
8:
bo vwarz naſienie lactucżane/ ci=
9:
trulli/ pſilij/ malonowego/ ogor=
10:
kowego, kurzey nogi, ſwiniego mle
11:
cżu/ warże to w wodzie ſgodzinę
12:
á pothym przyłoż agreſty a trochę
13:
ocztu/ á tego ſie napijay chczeſzli
14:
zaſtanowicz thę rzecz przirodzoną
15:
v męſzcżyzn.
16:
C ¶ Sa też niektore rzecży/ kthore
17:
trawią naſienie y duchy ożywia=
18:
iącze ktore mnożą naſienie/ y theż
19:
wiatry trawią/
iako ieſth włoſka
20:
wirzba/ rutha/ maiorana/ miętka
21:
kamienna/ kmin/ hanyż/ abowiē
22:
ty rżecży ſą ktore trawią y roſpą=
23:
dzaią wiatry y naſienie przyrodzo=
24:
ne/ Platearius mowi na tim mie=
25:
ſczu gdzie mowi o włoſkiey wirz=
26:
bie.
27:
D ¶ Też vwarzenie pſiego ięzika
28:
á omiedziwſzy napijay ſie thego, á
29:
bowiem niecżiſtoſci lipkie z żołąd=
30:
ka wypądza.
31:
E ¶ Też wezmi pſi ięzyk á ſercze
32:
małei żabki, á ti rzecżi położ gdzie
33:
chczeſz/ tedy na ono mieſcze wſzyt=
34:
czy pſi ſie zbieżą/ á gdy thy rzecży
35:
włożyſz pod wielki palecz nożny/
36:
tedy nacię żadny pies niezaſzcżek= kolumna: d
1:
nie ale będą iakoby niemi/ á gdy
2:
ty rzecży zawinieſz na ſzije pſią iż=
3:
by gębą niemogł doſiiącz/ tedi ſie
4:
będzie wkoło obracżał iako koło/
5:
tak długo aż padnie na ziemie ia=
6:
koby zdechły/
á to ieſt rzecż do=
7:
ſwiadcżona naſzych cżaſow, Woy
8:
ciech mowi na tym mieſczu gdzie
9:
mowi o moczy zioł.
10:
Camomilla
11:
grafika
12:
¶ Rumien. Camillen.
13:
Capitulum. 35.
14:
grafika
15:
R
Vmien ma w ſobie A
16:
ciepłoſć y ſuchoſć w=
17:
pierwſzem ſłopniu/ á
18:
ma mocz odmiękcża=
19:
iączą y też roſpądzaiączą/ gałąſ=
strona: 26
| Rumien. |
kolumna: a
1:
ki j kwiatki rumnowe ſą iednakiei
2:
mocży.
3:
B ¶ Woda w ktoryby wrzał ru=
4:
mianek z bylicżą á tym naparzay
5:
maciczę/ rzecż przyrodzoną pobu=
6:
dza paniam/ y theż thym paniam
7:
ktore maią porodzić czini łaczne á
8:
przez boleſci rodzenia.
9:
C ¶ Też vwarzenie kwiatkow ru=
10:
mienkowych/ y też wierzchow pio
11:
łynkowych/ ſkorzeniem włoſkiego
12:
kopru/ ſpiotruſzczanym/ y też zna
13:
ſieniem ogorkowym/ y z malono=
14:
wym/ baniowym y citrullowym,
15:
warzże thi rzecżi w wodzie á w wi
16:
nie/ albo w ſamym winie aże do=
17:
połowicze/ á tego ſie natżcżo na=
18:
pijay/ abowiem vrinę popądza y
19:
kamień łamiącz wygania z vrin=
20:
ną/ y też opuchlinę ſledziony y bo
21:
leſć wątroby y ſlabizn roſpądza,
22:
y żołtą niemocz vlecża.
23:
D ¶ Też vwarzenie rumienkowych
24:
kwiatkow s fijołkowym korzeniem
25:
y znaſieniem ogorkowym/ malo=
26:
nowym/ citrullowym/ y też banio
27:
wym/ y znaſieniem lactucżanym
28:
wyſokiego mlecżu/ każdego ſnich
29:
po poł garſci/ lakricijey skielo ko=
30:
rzonkow/ fig ſpięć/ á tho warz w=
31:
wodzie/ á potym oczukruy á pij
32:
poranu ciepło/ dychawicżnym ieſt
33:
lekarſtwo dobre/
á nawięczey tym
34:
kthorzy maią bolącżkę albo rany
35:
na płuczach/ y wątrobę chorą w=
36:
ſpomaga. kolumna: b
1:
¶ Też kwiatki rumienkowe z ocz F
2:
tem y ſtrochą ſoli y z oleykiem ru=
3:
mienkowym/ ſtłucż ty rzecży ſpo=
4:
łem/ á gdy tym namażeſz pulſi v=
5:
rąk y też v nog/ albo prziłożywſzi
6:
tego na pulſi iakoby plaſtr/ thedy
7:
zimniczę wypądza albo vſmierza
8:
á to maſz cżinić godzinę pred zim=
9:
niczą.
10:
¶ Też gdy z oleykiem rumien= G
11:
kowym namażeſz ciepło grzbieh/
12:
zimno vſmierza ktore bywa przy=
13:
zimniczach/ y trzęſienie zbythnie.
14:
¶ Też gdy namażeſz oleykiē ru H
15:
mienkowym z oleykiem ſwoyſkieo
16:
kupru grzbiet/ tedy tym ieſt dobre
17:
ktorzi ſie ſpraczuią wchodzie á ma
18:
ią boleſć w krzyżach/ á nazaiurz
19:
nicz niepocżuią potym mazaniu.
20:
¶ Też rumien ma mocz gruzł= I
21:
miekcżaiączą j roſpadzaiączą/ y
22:
trawiączą j ſcieńczaiączą á prze=
23:
to boleſci vſmierza/ á na więczey
24:
gdy kwiatki rumienkowe w oliwie
25:
vwarzyſz á tą oliwą namażeſz bo
26:
lącze mieſcze á zwłaſzcża ſłabiz=
27:
nę ieſtliby tam boleſć była przeſta
28:
nie pod tym.
29:
¶ Też kwiatki rumienkowe bo= K
30:
lenie głowy y ocżu oddalaią.
31:
¶ Theż tym ktorzy maią mdlą L
32:
wątyobę/ ſok rumienkowy dany
33:
zwodką mlecżową vzdrawia wą
34:
trobę/ y zimnlcę odpądza/ y theż
35:
rumien ieſth dobry na bolącżki y
36:
na ſzadzele/ abowiē miękcżi ie izbie| Matki bozey włoſki. |
kolumna: c
1:
ra ſie pod tym cżyſcie/ Auicenna
2:
powiada.
3:
Capillus veneris
4:
?...............................
5:
................................?
6:
¶ Matki bożey włoſki. Stain=
7:
rute.
8:
Capitulum. 36.
9:
grafika
10:
A M
Atki bożey włoſki, Pādecta
11:
z ianem mezue
12:
mowią o thych włoſ=
13:
kach iżby były ty włoſ
14:
ski ſtudzienne/ á niektorzy powie=
15:
daią yżby były mchem ſtudziennē
16:
albo koriandrem ſtudziennym/ á
17:
bowiem matki bożey włoſki ſą po
18:
dobne w liſciu, koriandrowemu li=
19:
ſciu/ Diaſcorides powieda onim
20:
iżby było poletricon ktore też ieſth
21:
podobne
wewſzytkim. Matki bożej ######
strona: 26
kolumna: d
1:
włoſkom/ roſcie to ziele na mieſ=
2:
czach ciemnych a na wilgothnych
3:
około ſtudzien, ieſt zimney y ſuchej
4:
włoſnoſci w wtorim ſłopniu, Pla
5:
tearius mowi iżeby miało włoſ=
6:
noſć w ſobie pobudzaiączą vryny
7:
ſwieże włoſki więczſzey ſa moczy/
8:
ale zwiędłe nie tak rozlicżney mo=
9:
czy telko
ziołko ieſth pożyteczne a
10:
nie korzenie.
11:
¶ Ieſt dobre na zapalenie wą= B
12:
troby j na febrę tercianę gdy ſirop
13:
vcżyniſz tym obycżaiem/ Wezmi
14:
matki bożej włoſkow/ mlecżu wy=
15:
ſokiego/ ieleniego ięzyku/ po gar=
16:
ſci, naſienia ogorkowego/ malo=
17:
nowego/ citrullowego/ banioweo
18:
y też naſienia kurzey nogi y lactu
19:
cżanego/
á ſtych rzecżi vcżiń ſirop
20:
ſczukrem iako y pirwey á napijay
21:
ſie tego poranu y wiecżor po trun=
22:
kowi ciepło, á pothym po wypiciu
23:
tego ſiropu wezmi ty piłuły daw
24:
ſzy ie vcżinić do apteki tak napiſa=
25:
ſzy/ Wezmi piłuł de Reubarba=
26:
ro dragmę iednę/ Diagredij trzy
27:
ziarnka/ á vcżyń piłuł dziewięć z
28:
wodką mlecżową,
á ieſtliby chciał
29:
miaſto piłuł wziąć lektwarz tym
30:
obycżaiem/ wezmi lektwarzu s ſo
31:
ku Rożanego/ Diaſene/ każdego
32:
ſnich po dwie dragmie/ Caſſie trzi
33:
dragmy/ zmieſzay ſpołem á vcżiń
34:
Confect/ wezmi gi na ſwitaniu/
35:
á możeſz ponim z godzinę ſpać á
36:
potim nazaiurz dla poſilenia we=
strona: 27
| Czebula. | Liſt. 27. |
kolumna: a
1:
zmi ſpięć kołacżkow diarodō ab=
2:
batis albo triaſandalow.
3:
C ¶ Mathki bożey włoſki roſzcżą
4:
włoſi tim ktorzi maią parchowa=
5:
tą głowę/ to ieſt gdy ſok tego zie=
6:
la s ſokiem bożego drzewka á ſtro
7:
chą miodu przeſnego/ zmieſzay ty
8:
rzecżi
á namazuy mieſcze oblazłe
9:
albo kładz ty ſoki albo żiele ſamo
10:
wług á myi ſobie głowę tym łu=
11:
giem zdrapaiąc głowę ſtrupliwą
12:
á tim wymyway ługiem, albo na
13:
mazuy głowę timi ſoki z miodem
14:
D ¶ Theż ſok matki bożey włoſek
15:
znaſieniem włoſkigo kopru j zwro
16:
bliem proſem/ vwarziwſzy ty rze=
17:
cży zwinem á thego ſie napijay/
18:
kamień łamie to picie/
y też cży=
19:
ni łaczne odbywanie flegmy y lip
20:
kich wilkoſci ktore w pierſiach ob
21:
fituią, ale oczukruj ten ſirop mier
22:
nie/ Serapio powieda.
23:
E ¶ Theż wino w ktorym wre tho ziele
24:
ziele z ieleniem ięzikiem, ieſt dobre
25:
naprzeciwko zatkaniu ſledziony y
26:
wąthroby/ y na cięſzkie puſzcżanie
27:
wodi, j zaſtanawia biegunkę krwa
28:
wą to ieſt cżyrwoną niemocz.
29:
Cepe.
30:
grafika
31:
¶Czebula. Ziuifal.
32:
Capitulum. 37.kolumna: b
grafika
1:
C
Zebula ieſt ciepła, go A
2:
rącza w wtorim ſłop
3:
niu znieiaką vilkoſcią
4:
á zwłaſzcża cżirwona
5:
czebula á przedługowata ieſt moc
6:
nieyſza j oſtrſza niżli okrągła cebu
7:
la y biała/ á ma włoſnoſć otwie=
8:
raiączą/ ábowiem otwiera końce
9:
żył tych ktore ſą wſthołczu prawie
10:
około ielita: zową ie Emoroides/
11:
á to gdy przyłożyſz czebule na ko=
12:
niecz tego ielita, j też pobudza rzetz
13:
przyrodzoną paniam gdy vcżiniſz
14:
cżopek ſczebule á włożiſz gi do ma
15:
cicze przes godzinę/ Iedno iż cze=
16:
bula ieſth nadymaiącza á trudna
17:
ku ſtrawieniu/ á nawięczey ſuro=
18:
wa/ ále warzona Czebula zagrze=
19:
wa cżłowieka y ſubtilizuie wnim
20:
twardoſć, wilkoſci grube flegmiſte
| Czebula. |
kolumna: c
1:
á przeto ludziem ſuchego przyro=
2:
dzenia kolerikom ieſth niedobra ku
3:
iedzeniu/ ale flegmatykom dobra
4:
ym ieſth iadać/ ábowiem thrawi
5:
wnich flegmę y ſiecże ią.
6:
B ¶ Też czebula cżyni pragnienie
7:
y wiatry/ y też żywot odmiękcża.
8:
C ¶ Sok czebułny/ zmieſzani ſpro
9:
chem maiorany á ſtrochą ymbiru
10:
á gdy thego w puſciſz wnos cżiſci
11:
głowę.
12:
D ¶ Też czebula ſtłucżona zwodą
13:
z zrutą: ieſth dobra naprzeciwko v
14:
kąſzenin pſa wſciekłego.
15:
E ¶ Też gdi czebulę ſtłucżeſz zgnia
16:
zdem iaſkołcżem á z miodem/ bę=
17:
dzieſz mał dobry plaſthr na ſlino=
18:
gorz gdy z wirzchu przyłożyſz.
19:
F ¶ Też czebula ſlłucżona z ocztē
20:
á tym na ſłończu pomazuy trąd
21:
na liczu albo kroſty cżyrwone/ zgi
22:
ną od tego.
23:
G ¶ Też gdi ſok czebulny zmieſzaſz
24:
ſtucją k torą przedaią w aptecze á
25:
thego przyłożiſz na ocży przez chu
26:
ſthę/ ſwierzb ocżu oddala kthory
27:
ſwirzb s flegmy ſłoney pochodzi.
28:
H ¶ Też gdi ſok czebulny zmieſzaſz
29:
zoliwą á tim namażeſz brodawki
30:
ſpądza ie precż.
31:
I ¶ Też gdi ſok czebulny zmieſzaſz
32:
s ſmalczem albo s ſadłem koko=
33:
ſzym/ á tym namażeſz mieſcze od=
34:
dawione albo ſtarte bothem albo
35:
cżem ynem ieſt pomocz na tho.
36:
K ¶ Też gdi ſoku czebulnego wpu kolumna: d
1:
ſciſz w vcho s ſokiem bożego drze=
2:
wka, albo ſamego, tedi oſtrzi mdły
3:
ſłuch/ y piſzcżenie z vſzu oddala/ y
4:
wilkoſczi nie dopuſzcża płynąć w
5:
vſzy.
6:
¶ Theż gdy tymi ſoki pomażeſz L
7:
głowę parchowatą/ roſci na niey
8:
włoſi/ y takież na brodzie gdy thy=
9:
mi ſoki będzieſz namazował mi=
10:
ſcze gołe/ ábowiem dla ſwey oſtro
11:
ſci otwiera dziurecżki w brodzie y
12:
indzie/ á tak cżini drogę włoſom
13:
ku rychłemu roſzcżeniu/ á to ieſth
14:
rzecż doſwiadcżona, ſerapio mo=
15:
wi yżby miała pobudzać gamra=
16:
cziją
ále kto iey częſtho pożywa/
17:
wzrok mdli y też zaćmiewa/ y ſen
18:
cżyni napełniaiącz głowę dymy.
19:
Coriandrum.
20:
grafika
21:
¶ Koriander. Koriander A
22:
Capitulum. 38.
23:
K
Oriander ieſth ziele/
24:
kthorego ziela naſie=
25:
nia poſpolicie poży=
26:
wamy wlekarſtwie/ á
27:
ieſth zimne w pirwſzym ſłopniu/ á
28:
ſuche w wtorim wedłuk Auicēnni
29:
Serapio them powiada yżby ſie
30:
więczey ſkłaniało ku zimnoſci ta
31:
kież Galienus mowi/
ale Dia=
strona: 28
| Koriander. | Liſt. 28. |
kolumna: a
grafika
1:
ſcorides inaczey mowi/ ábowiem
2:
powieda żeby miało być zimnego
3:
przyrodzenia.
4:
B ¶ Sok koryandrow ieſth dobry
5:
na bolącżki gorące gdy ocztu á ſo
6:
ku roiownikowego przymieſzaſz/ á
7:
tego przyłożyſz na bolącżkę/ ábo=
8:
wiem chłodzi y bol odeymuie, j też
9:
opuchlinę y boleſć cżłonku taiem=
10:
nego vmęſzcżyzn.
11:
C ¶ Theż koriander przyprawiony
12:
z ocztem/ á gdy go pożywaſz tro=
13:
chę po obiedzie broni dimow wſtę=
14:
pować w głowę.
15:
D ¶ Też proch koriandrow s ſokiē
16:
babcżanym zmieſzany á z wodką
17:
babcżaną/ gdy ſie go napije kielo
18:
razow ten ktory ma biegunkę/ za=
19:
ſtanawia ią.
20:
E ¶ Też ſok koriandrow z ocztemkolumna: b
1:
zmieſzany, na piekielny ogień dobri
2:
ieſt ktori bywa w ciele.
3:
¶ Też naſienie iego zwodką bab F
4:
cżaną pity od paniey/ zaſtanawia
5:
iey przyrodzoną niemocz/ j też in=
6:
ſzą biegunkę, ieſt rzecż doſwiadcżo
7:
na/ Pandecta mowi capitulo de
8:
coriandro/ Coriander pry ſwieży:
9:
ieſt zymny zbytnie/ á cżyni pry o
10:
mdlenie głowy y zmilknienie gło=
11:
wy/ ábowiem gdy go ktho wonia
12:
albo pożywa/ niedopuſcża dymu
13:
wſtępować w głowę z żołądka á
14:
to iſz zaciſka gi ſwoią zimnoſcią,
15:
á tak ieſt dobri tim ktorzy miewa=
16:
ią cżęſte bolenie głowy, jtim dobri
17:
ktory by ſie niechciał vpić/ y tym
18:
ktorzi cirpią ſwiętego walantego
19:
niemocz.
20:
¶ Też woda w ktorey by wrzał G
21:
Koriander oczukrowawſzy ią iako
22:
by ią pił/ cżyni takiemu niezwod
23:
y naſienie męſzcżyznam wyſuſza.
24:
¶ Też ſok koryandrow wnos w H
25:
puſzcżony krew zaſtanawia z noſa
26:
albo tilko ſama wonia cżyni to.
27:
¶ Też ſok iego s ſokiem roiow= I
28:
nikowym á z ocztem/ á z oſrodką
29:
chlebową zmieſzawſzy/ á tego przy
30:
łoż plaſtru na wrzod bolączi á za
31:
palony/ pomaga znamienicie.
32:
¶ Theż zmieſzawſzy ſok korian= K
33:
drow z mlekiem albo z blaywaſē,
34:
albo z oleykiem rożanym á thego
35:
przyłoż na wrzod albo na zapale=
36:
nie/ wyciągnie ogień j boleſc odey| Kania przędza. |
kolumna: c
1:
muie ſerapio powiada.
2:
L ¶ Też koriander przyprawiony
3:
ſczukrem iako bywa w aptecze, ieſt
4:
dobry naprzeciwko głowy zawra=
5:
czaniu/ ktore bywa z dymu gorą=
6:
czego albo s flegmiſtego.
7:
m ¶ Też ſok iego wpuſzcżony w o
8:
ko/ vſmierza boleſc ocżu.
9:
N ¶ Też gdy proch koriandrow bę
10:
dzie pity z wodką boragową/ od=
11:
dala drżenie ſerdecżne.
12:
Cuſcuta.
13:
14:
¶ Kania przędza. Flachſſei=
15:
den oder ſeiden vff flachs.
16:
Capitulum. 39 grafika
kolumna: d
1:
K
Ania przędza wije ſie
2:
po zielu y po lnie/ á A
3:
ieſt ciepła w pirwſzim
4:
ſłopniu/ ſucha w vto
5:
rim richło/ ma mocz cżyſcienia y
6:
wypądzania melankoliey, j też po
7:
tym flegmy tym obycżaiem/ We
8:
zmi Kaniey przędze/ ieleniego ięzi
9:
ku/ każdego ſnich po garſci/ pa=
10:
protki/ korzenia ſoſnki/ liſtkow ſe=
11:
nes/ każdego po połtory garſczi/
12:
kwiáthkow fijołkowych/ borágo=
13:
wych/ każdego ſnich popoł garſci
14:
wárz że ty rzecży skraiáwſzi
15:
korzōki w winie á w wodzie/ iżby było
16:
wſzytkiego połtory kwárty/ á ocz=
17:
tu prziley skielko łyżek/ á pothym
18:
wárz iżby trzeciá cżęſc wywrzała
19:
á przeczedz y oczukruy/ napijáy że
20:
ſie tego poranu y wiecżor po trun=
21:
kowi ciepło/
á gdy wypijeſz ten ſi=
22:
rop/ Wezmi piłuły dáwſzy ie vcżi
23:
nić do apteki thak napiſáwſzy/
24:
Wezmi Maſſi piłuł do lapidela=
25:
zuli/ Maſſi piłuł żołądkowych/
26:
każdych po połdragmy/ Turbith
27:
trzecią cżęſc dragmy/ imbiru trzi
28:
ziarnka/ zmieſzáy że ty rzecży á v=
29:
cżin piłuły s ſiropem ieleniego ię
30:
zyka w licżbie dziewięć/
á potym
31:
nazaiutrz dlá poſileniá cżłonkow
32:
wezmi pięć kołácżkow kthore zo=
33:
wą dijacalamentum albo dijaca=
34:
paris/ ábowiem ten ſirop wſpo=
35:
maga wątrobę mdłą y nyrki cży
36:
ſci y też wątrobę znamienicie.
strona: 29
| Kania przędza. | Liſt. 29. |
kolumna: a
1:
B ¶ Też naprzeciwko thymże nie=
2:
moczam, gdi vwarziſz Kanią przę
3:
dzę z naſieniem włoſkiego kopru/
4:
ſpiotruſzcżanym/ ſparagowym/
5:
bruſci/ w winie/ ieſt rzecż pomocz=
6:
na y barzo dobra/ ábowiem vry=
7:
nę znamienicie pędzy/ j żołtą nie=
8:
mocz vlecżą ktorá pochodzi s ſtro
9:
ny wątroby/ y też to picie zimni=
10:
czę dziátkám oddálá/
gdy dobrze
11:
oczukruieſz á tego ſie gim napijać
12:
bedzieſz dawał.
13:
C ¶ Też vwarzenie Kaniey prze=
14:
dze z winem á z hanyżem á z opi=
15:
chem á z gałganem/ żołądek po=
16:
ſila y tráwienie dobre cżyni/ Se=
17:
rapio o tym powiedá.
18:
¶ Theż gdi ſie napijeż z ocztem
19:
Kaniey przędze/ ſzcżkáwkę vſtana
20:
wiá.
21:
D ¶ Theż wodka iey ieſth dziwney
22:
moczy naprzeciwko żołtey niemo=
23:
czy.
24:
E ¶ Theż wodka w ktorey wrzała
25:
Kania przędza ſpolną drijakwią
26:
á s hannyżem/ kłocie wnętrzne y
27:
boleſc żywota oddalá/ ábowiem
28:
cżyſci niecżiſtoſci mulne ielit y ma
29:
ciczę y nyrek á tak pomagá/
Aui-
30:
cenua powiadá/ przyrodzenie theo
31:
zielá ieſth według przyrodzeniá o=
32:
nego zielá około ktorego ſie obwi
33:
iá, á ieſtliby około ciepłego/ thedy
34:
też má w ſobie ciepłoſc, á ieſthliby
35:
około zimnego, tedy też má w ſo=kolumna: b
1:
bie zimnoſc/ Pandecta powiadá
2:
Ciperus.grafika
3:
¶Wodny oſtrzyſz Wildegaliē.
4:
Capitulum. 40. grafika
5:
W
Odny oſtrzyſz ieſt cie A
6:
pły j ſuchy w wtorim
7:
ſłopniu/ á ieſt ziele na
8:
trzy granie roſtącze/
9:
á korzenie tego zielá ieſt vżytecżne
10:
ku lekarſtwám/ má mocz roſpą=
11:
dzaiączą/ á przetho ieſt vżytecżne
12:
naprzeciwko cięſzkiemu puſzcżaniu
13:
vriny ktore bywá z boleſcią po tro
14:
ſzcże á cżęſto.
15:
¶ Też na kamień thym ſpoſobē B
16:
wezmi korzenia tego zielá ſtarſzi ie
17:
dobrze/ korzeniá piotruſzcżanego/| C |
| Wodny oſtryſz. |
kolumna: c
1:
każdego rowno ſzeſc vnciy/ naſie=
2:
niá opichowego/ włoſkiego kopru
3:
łamikamieniowego/khażdego po
4:
vncijey/
wſzythko ſtłukſzy wárz w
5:
winie ażeby trzecia cżęſc wywrza=
6:
ła/ á potym przeczedzywſzy oczu=
7:
kruy á piy naprzeciwko tym przy=
8:
godám.
9:
C ¶ Też vwarziwſzi wodny oſtrziż
10:
w winie albo w wodzie/ á potym
11:
gdy vwre ſtłucż gi á zmieſzáy z o=
12:
leykiem rumienkowym albo ſpro=
13:
ſtą oliwą/ á thego ciepło przyłoż
14:
na nyrki albo na krzyże/ wywie=
15:
dzie vrynę w obphitoſci.
16:
D ¶ Też gdy vwarzyſz wodny O=
17:
ſtrzyſz korzenie iego w winie z zielē
18:
łamikamieniem/ á potym nabrá=
19:
wſzy oney wody ciepło w ſikáwkę
20:
w puſzcżáiże tham w korzeń męſz=
21:
cżyznie/ znamienicie kamień wy=
22:
pądzá łamiącz gi w práwdzie/ y
23:
też na przeciwko boleniu żołądka
24:
y inſzich wnętrznoſci ieſt dobre to.
25:
E ¶ Też varzony oſtrziż ſamē
26:
cinamonē wwinie/ tedi żołądek barzo
27:
twirdzi y boleſci wnim zatłumiá.
28:
F ¶ Też vwarzenie wodnego O=
29:
ſtryżu w oliwie ſamey thak długo
30:
iżby barzo wywrzało/ ale khorzeń
31:
má być warzony s kraiany drob=
32:
no/ á kto má pamięć zapſowaną
33:
prawie z grunthu/ włoż thego na
34:
węgle á trzymay głowę nad tym
35:
dymem biorącz gi wſię vſty/
poſi
kolumna: d
1:
lá pamięć/ y głowę/ y mozg bar=
2:
zo dobrze.
3:
¶ Proch korzeniá tego zielá wło G
4:
żony na rany złe/ goij ie y vilkoſci
5:
wyſuſzá.
6:
¶ Też kto go pożywá cżyni czu H
7:
dną barwę, y theż wonią vſth złą
8:
przikrą odeimuie á wdzięcżną cżi
9:
ni/ Platearius powiadá.
10:
Też korzeń tego zielá ſtłucżo=I
11:
ny z zielem paraliżouym albo sſo=
12:
kiem iego/ á z oleykiem bobroweo
13:
ſtroiu/ á to ſpołem zmieſzáy á na
14:
mazuy cżłonki w ktorych ieſt bol/
15:
pomagá y żyły ſuche poſilá kthore
16:
ſą zemdlone.
17:
¶ Iedno cżęſte pożiwanie korze K
18:
nia tego zielá ieſt ſzkodliwe/ ábo=
19:
wiem páli krew/ Auicenna mowi
20:
¶ Vwarzenie tego oſtrziżu, goij L
21:
roſpadliny vſt j dziąſla zgniłe/ tą
22:
wodą płocżącz/ y zęby twierdzy.
23:
¶ Wino w ktorym by był wa= m
24:
rzony korzeń tego zielá/ ktho by ie
25:
pił maiącz zły miechierz/ á ſthąd
26:
cżęſte puſzcżanie vryny y żbythnie
27:
niemogącz cżaſem zadzierżeć/ te=
28:
dy pomagá to wino j zaſtanawiá
29:
y nyrkám ieſth oſobliwa pomocz
30:
to ziołko.
31:
¶ Też gdy vwarzyſz to w winie N
32:
á przyłożyż go na maciczę ozim=
33:
niałą/ zagrzewa ią cżyſcie/
y theż
34:
emoroidi pobudza/ tho ieſth krew
35:
s ſtholcza/ y naprzeciwko długim
strona: 30
| Czelidonia. | Liſt. 30. |
kolumna: a
1:
febrám oſobliwą mocz má gdi go
2:
w ſiropie kto pożywá/ Serapio/
3:
Pandecta/ Platearius/ o tym zie
4:
lu powiedaią.
5:
Celidonia.grafika
6:
¶ Czelidonia albo Złotnik.
7:
Schelwurtz.
8:
Capitulum. 41. grafika
9:
C
Zelidoniá ieſt ciepłá A
10:
y ſuchá w cżwártym
11:
ſłopniu/ á ieſt dwoia
12:
ká więcſzá y mnieyſzá
13:
á wſzakoſz iedna wmiaſto drugiey
14:
może być braná/ á gdy ktory do=
15:
ctor piſze ią w receptach/ tedy ko=
16:
rzenie má być rozumiáno nie zie=kolumna: b
1:
le/ ábowiem w korzeniu ieſt więc=
2:
ſzá mocz/ roſpądzaiączá j tráwią
3:
czá y też przyciągaiączą.
4:
¶ Ieſth pomoczná naprzeciwko B
5:
boleſci zębow kthorá przychodzi z
6:
zimney przicżyny, to ieſt gdy proch
7:
s korzeniá Czelidoniowego będzie
8:
na zębie bolączym trzymany.
9:
¶ Theż głowę cżyſci z zimnych C
10:
wilkoſci y theż maciczę paniám y
11:
fortkę niſką wyſuſzá barzo dobrze
12:
gdy włożiſz tam związawſzi proch
13:
korzeniá Czelidoniowego zoleykiē
14:
Liliowwym/ á vwikłeſz bawełnę
15:
y tam wetkáſz yzby tak było przez
16:
nocz/
á pothym wyimieſz/ Albo
17:
thak vcżyń, wezmi korzeniá thego
18:
prochu/ albo wſzytkiego zielá y ko
19:
rzeniá/ wárzże to w wodzie a po=
20:
thym podſtháw pod ſię yżby para
21:
ſzła miedzi nogi do macicze.
22:
¶ Theż wezmi korzeniá Celido= D
23:
nijey/ ſtłucż że gi á potim wárz w
24:
winie/ á gdy by miáł grizienie w
25:
żywoczie/ thedi rozmocżywſzi gęb
26:
kę w ciepłym winie onym/ przy=
27:
kładái na mieſcze bolącze odeidzie
28:
bol precż/ y na kolikę ieſt dobre to.
29:
¶ Też rzecż przyrodzoną paniā E
30:
wywodzi gdi będzieſz tim ſobie na
31:
parzała cżęſto macicżę.
32:
¶ Też woda w ktorey by wrzało F
33:
korzenie Czelidoniowe/ włożiwſzy
34:
wnię miodu á tym vſta ſobie pło
35:
kać/ wyſuſzá kroſty złe w vſciech y| Czelidonia. |
kolumna: c
1:
goij/ á náwięczey bolącżcze kan=
2:
czer barzo ſie przeciwi.
3:
G ¶ Też proch korzeniá tego ziela
4:
s ſokiem iego/ fiſtułę zaſtanawiá
5:
wyſuſzaiącz ią gdy tam tego bę=
6:
dzieſz wpuſzcżać cżęſtho w dziurę
7:
w fiſtulną/ Platearius powiadá
8:
H ¶ Też ſok Czelidonijey ſtucziją
9:
ktorá ieſt w aptecze zmieſzawſzy ie
10:
ſpołem á tego w puſzcżáy na ocży
11:
pothwierdzá mdłe ocży viaſnia=
12:
iącz ie/ j makuły ſpądzá ſnich.
13:
I ¶ Niektorzi piją wino w ktorim
14:
warzoná ieſth Czelidoniá dlá żoł=
15:
tey niemoczy.
16:
K ¶ Diaſcorides capitulo de Cze=
17:
lidonia mowi/ Sok prawi Czeli=
18:
donijey więcſzey z miodem warzo
19:
ny na węglu/ bielmo y inſze niecżi
20:
ſtoſci z oczu ſpądzá y ſcierá.
21:
L ¶ Też ſok Czelidoniowy ſtrochą
22:
ſiarki kiedy pomażeſz ſkorę thym/
23:
kroſty y inſze ſzkaradoſci zgładzá/
24:
á tak dobry ieſt na ſwierzb.
25:
m ¶ Theż ſok Czelidonijey z mio=
26:
dem zmieſzany/ á pothym ciepło
27:
wnos wpuſzcżony głowę cżyſci/
28:
Pādecta powiadá j Serapio ſpo
29:
wieſci Diaſcorida.
30:
Catapucia.
31:
¶ Trłycż Springkraut.
32:
Capitulum. 42.kolumna: d
grafika
1:
T
Rłycż ieſth to ziele cie A
2:
płe w trecim ſłopniu
3:
á wilkie w wtorim ſło
4:
pniu/
á gdy w recep=
5:
tach naydzieſz piſáno o Trłycży/
6:
máſz rozumieć nie o zielu ale o o=
7:
woczu/ s ktorego owoczu ſkorecż=
8:
kę wirzchnią zdzieraią/ Zielona
9:
Trłycż má przednią mocż cżiſcie=
10:
niá y purgowaniá flegmy/ á po=
11:
tim melākolią j kolerę pędzi precż
12:
¶ Też má włoſnoſć purgowa= B
13:
niá wilkoſci przez vſta/ á to znieia
14:
kiey tłuſtoſci y łekkoſci kthorą má
15:
wſobie/
á tak niewadzy bierać al=
16:
bo pożywać thego owoczu zdro=
17:
wym ludziē dlá zachowaniá zdro=
18:
wiá.
19:
¶ Theż niemocznym ieſt dobre/ C
strona: 31
| Trłycz. | Liſt. 31 |
kolumna: a
1:
á náwięczey maiączym na każdy
2:
dzień febre / ktorą zową quotidia=
3:
na/ ktorá s flegmy ſłoney pocho=
4:
dzy/ s ktorey też flegmy y ſwierzb
5:
ſie mnoży/ á tho tym obycżaiem
6:
vcżyniwſzy ſirop/
Wezmi Trły=
7:
cżowego owoczu, polney drijákwie
8:
polney ruty/ każdego ſnich po gar
9:
ſci/ korzeniá ſoſnki mnieyſzey/ pa=
10:
protki/ każdego ſnich po cżthyrzy
11:
dragmy/ kaniey przędze/ liſtkow ſe
12:
nes/ każdego ſnich po dwie drag=
13:
mie/ ty wſzitki rzecży wárz w wo=
14:
dzie aże do wywarzeniá thrzeciey
15:
cżęſci/ á przeczedziwſzy omiedz sſzi=
16:
mowanym miodem á tak ſie theo
17:
ſiropu napijáy poránu y wiecżor/
18:
przed wiecżerzą we dwie godzinie.
19:
D ¶ Też możeſz ſobie vcżynić Clá=
20:
ret tym obycżaiem/ wezmi Trły=
21:
cży grſć/ Czinamonu/ gałganu/
22:
dwie dragmie, imbiru trochę, ſtłutz
23:
ty rzecży wſzytki miáłko á wárż ie
24:
w winie/ á przyłoż trochę miodu
25:
ſſzimowanego/ á potym przecedz
26:
przez worek/ á tho będzie roſkoſzne
27:
picie ludziem znamienytym á ro=
28:
ſkoſznym/ á náwięczey tym ktorzy
29:
by mieli febre quotidiánę.
30:
E ¶ Też tho picie ieſth dobre tym
31:
ktorzy maią boleſć wnogach/ kto
32:
rego piciá albo ſiropu możeſz po=
33:
żywać y w mięſney polewcze/ al=
34:
bo w iakiey inſzey.
35:
F ¶ Też wino w ktorym było wa=kolumna: b
1:
rzono to ziele/ ieſth dobre ku piciu
2:
tym ktorzi miewaią kłocie w cien=
3:
kich ielitach/ zową tę boleſć iliaca
4:
barzo złá á ſzkodliwá ta niemocz.
5:
¶ Też toż wino w ktore przyło= G
6:
żyſz zielá pirwoſnki, ktore ſie napir
7:
wey vkazuie na wioſnę, á omiedzi
8:
wſzy/ gdy ſie tego napijać będzieſz
9:
ábowiem ieſth dobre naprzeciwko
10:
paraliżowi, y naprzeciwko bolom
11:
cżłonkowym y ſtawowym:
12:
¶ Też proch Trłycży/ ſthrochą H
13:
prochu cinamonowego w miekkiē
14:
iaiu wzięty albo w iakiey polewce
15:
leguchno purguie flegmę s cżło=
16:
wieka.
17:
¶ Mocz liſciá Trłycżowego ieſt I
18:
mnieyſzá niżli iagodek iego.
19:
¶ Też iagody tego zielá pietná=
20:
ſcie wliczbie/ ſkorki ſnich z iąwſzy,
21:
á zmieſzáwſzy ſnimi trochę aloepa
22:
tici á maſtiki theż trochę, zmieſzáy
23:
to ſpołem ſtłukſzy á vcżiń piłuły/
24:
wezmiż ie na nocz chceſzli aby ſcie
25:
bie wypędziły flegmę s kholerą y
26:
inſze wodne wilkoſci przez ſtolcze/
27:
cżynią też wraczanie.
28:
¶ Theż ſwierzb y trąd wypądzá L
29:
y gliſthi z żywota dzieciom, gdy ie
30:
vwarzyſz w wodzie á dáſz ku piciu
31:
Serapio Spādectą powiedaią.
32:
Cucumer.grafika
33:
¶ Ogorek. Kurbis.| C iij |
| Ogorek. |
kolumna: c
grafika
1:
Capitulum. 43.
2:
A O
Gorek ieſt zimnego y
3:
ſnchego przyrodzeniá
4:
w wthorym ſłopniu/
5:
naſieniá pożiwámi w
6:
reczeptach/ naſienie Ogorkowe/
7:
baniowe/ citrullowe/ malonowe/
8:
ty naſieniá ſą iakmiárz iednakiey
9:
moczy y włoſnoſci/
Thy naſieniá
10:
vſmirzaią gorączoſć/ zapálenie/
11:
y też gorączoſc kolery odeymuią/
12:
iedno iſz Ogorki/ cittrulli/ malo=
13:
ny cżynią złe wilkoſci ktore ſą ła=
14:
czne ku prochnieniu y gniłoſci/ á
15:
tak pothym ku zimniam/ iedno
16:
yż naſienie Ogorkowe lepſze ieſth
17:
niżli czitrullowo.
18:
Czitrullus ieſth trudnieiſzi ku ſtrá
19:
wieniu/ á cżini zimnice barzo dłukolumna: d
1:
gie/ ktorego złoſci przeciwi ſie ha=
2:
nyſz zagrzewaiącz żołądek.
3:
Kthorzi ludzie miewaią omdlenie
4:
z gorączey przycżyny/ ſama tełko
5:
woniá Ogorkowa ożiwiá cłowie
6:
ka y ſercze chłodzącz.
7:
¶ Sok ogorkowy albo citrullo B
8:
wy/ pragnienie odeymuie.
9:
¶ Też gdy vwarzyſz Ogorek ſci C
10:
trullem w wodzie á przyleieſz tro=
11:
chę ocztu á miodu/ á tego ſie ciep=
12:
ło napijeſz/ cżyni wraczanie fle=
13:
gmiſthymi wilkoſciami/ á náwię=
14:
czey gdy kniemu przyłożyſz iago=
15:
dek trłycżowych.
16:
¶ Sok Ogorkow s ſokiem ci= D
17:
trollowym/ vſmierzá boleſc
18:
cżłōkow taiemnych v męſzcżyzn/ tho
19:
ieſth iądrek/ gdy na nie przyłożyſz
20:
rozmocżywſzy faczelet.
21:
¶ Naſienie Ogorkowe/ citrul= E
22:
lowe/ malonowe/ ſą naſieniá pę=
23:
dzącze vryny/ á thak ſą godne ku
24:
lekarſtwám.
25:
¶ Theż ty naſieniá ſą dobre na F
26:
przeciwko zatkaniu wątroby y ſle
27:
dziony, nyrek/ miecherza. ynaprze=
28:
ciwko wrzedzieniczám ktore ſie cżi
29:
nią wpierſiach/
ale ie trzeba zwi=
30:
rzchnich ſkorek obłupować á potī
31:
máſz ie zetrzeć/ á potym wtyzan=
32:
nie warzić, á potim przeczedziwſzi
33:
oczukruy á piy będzieſz miáł lekar
34:
ſtwo na przeciwko tym chorobám
35:
¶ Też wgorączych á w oſtrych G
strona: 32
| Ogorek. | Liſt. 32. |
kolumna: a
1:
gorącżkach/ iako w tercianach/ w
2:
vſtawicżnych kthore zowiemy og=
3:
niowymi/ albo też włożonych nie=
4:
moczach/ to cżworo naſienie vwa
5:
rzone tym obycżaiem ieſt wielkiey
6:
pomoczy/
Wárz naſienie Ogor=
7:
kowe/ malonowe/ czitrullowe/ y
8:
też kukurbitowe/ warzże ie w wo=
9:
dzie iakoby we dwu kwártu wody
10:
á potim włoż knim ſoku wyſokieo
11:
mlecżu iako mniey niżli połkwár=
12:
ty/ kwiátkow fijołkowych/ rozin=
13:
kow drobnych iakoby po cżterzech
14:
dragmach/ naſieniá lactucżanego
15:
kurzey nogi/ ięcżmieniu/ iuiubę/
16:
ſebeſten, (w aptecze ty owocze ſą)
17:
każdego rowno po dwie dragmie/
18:
ſliwek węgierſkich ſiedm/ niecháy
19:
thy rzecży wreią wſzythki ſpołem/
20:
przylawſzy ſpięć łyżek oczta/ áżby
21:
trzeciá cżęſc wywrzała/ á potym
22:
przeczedziwſzy oczukruy á piy po=
23:
ranu y wiecżor ciepło po trunko=
24:
wi/ á gdy gi wypijeſz za kielo dni/
25:
weżmiſz pothym lekarſtwo s ſoku
26:
rożanego z apteki poł vncijey/ caſ
27:
ſiey fiſtuły trzy dragmy/
á to we=
28:
zmi na ſwitaniu z wodką mlecżo
29:
wą á z borágową dlá ſtholczow/
30:
ieſt to rzecż nie podłá możeſz wie=
31:
rzyć na takie niemoczy gorącze/
32:
á potym nazaiutrz po purgacijey
33:
wezmi kołáczkow za groſz kthore
34:
zową triaſandali/ albo diarodon
35:
abbatis s cżtyrzy razem dlá poſi=kolumna: b
1:
leniá żołądka y wątroby/
ábowiē
2:
ten ſirop y thim ieſth dobry barzo
3:
ktorzy maią ſuchoty/ vrynę theż
4:
pędzi y ſtolcze cżyni lekko/ Sera=
5:
pio s Pādectą powiadaią/ y Pla
6:
tearius tego poſwiatcżá.
7:
Calamus ſilueſtris.
8:
¶ Tatarſkie ziele. Wilder
9:
calmis.
10:
Capitulum. 44.grafika
11:
T
Atarſkie ziele ieſt czie= A
12:
płego y ſuchego przy
13:
rodzeniá/ á má mocz
14:
ſubtilizouania j vmo
15:
cznianiá ſwoią korzennoſczią w=
16:
rodzoną/ á ſtąd że pobudzá rzecż
17:
przyrodzoną paniám znamienicie| C iiij |
| Tatarskie ziele. |
kolumna: c
1:
y też vrynę pędzi gdy gi vwarżyſz
2:
w winie skopytnikiem á z bożym
3:
drzewkiem/
á potim oſłodziſz tro=
4:
chą miodem sſzimowanym/ á teo
5:
ſie napijay poranu y wiecżor trūk
6:
á potym onymże zielem przecze=
7:
dziwſzy pierwey wodę onę w kto=
8:
rey wrzały/ okładay ciepło dymio
9:
na y maciczę/ ábowiem to ſpra=
10:
wia ku mieniu tych rżecży.
11:
B ¶ Też wino w kthorym wrżało
12:
Tatarſkie ziele/ z zielem y znaſie=
13:
niem opichowym y s chebdowym
14:
á potym oczukrowawſzy/ ieſt do=
15:
bre naprzeciwko opuchlinie żywo=
16:
ta ktora przychodzy z zimney przi=
17:
cżyny/ y też ieſt dobre to picie na=
18:
przeciwko trudnemu puſzcżaniu v
19:
riny/ ktora bywa potroſzcze á zbo
20:
leſcią/ y też nyrki wſpomaga cho
21:
re/
A gdi cżopek vcżiniſz ſtych zioł
22:
po vwarzeniu á włożiſz w macicę
23:
niemocz przirodzoną paniam po=
24:
budza/ y bolenie wmaciczy vſmie
25:
rza/ albo vcżyń ſtych zioł wannę
26:
nawarzywſzi tego ziela/ á ſiedz że
27:
wthey wannie albo okładay ſobie
28:
dymiona y maciczę/ toż vcżyny/
29:
Serapio powieda.
30:
C ¶ Theż plaſtr vcżyniony ſtatar=
31:
ſkiego ziela á ſkorzenia dypthano=
32:
wego/ ſtłucż że thy rzecży ſpołem
33:
á wley knim oliwy/ á ieſzcże drugi
34:
raz przetłuc á potem ciepło priłoż
35:
na golenie w ktorych by była bo=kolumna: d
1:
leſc albo łamanie/ ábowiem ma
2:
moc oſobliwą plaſtr ten naprzeci
3:
wko takiem boleſcziam poſilaiącz
4:
żyły ſuche/
y mieſcze oddawione
5:
albo ſtłucżone w ſpomagaiącz/
6:
co ieſt rzecż cżęſto doſwiatcżona.
7:
¶ Korzeń tego ziela Tatarſkiego D
8:
ieſt barzo korzēny á zagrzewaiąci
9:
á ieſth dobri naprzeciwko boleniu
10:
żołądka y inſzych wnętrznoſci, kto=
11:
ra boleſć pochodzi z zimney przy=
12:
cżyny y z wiatrow.
13:
¶ Też wino w ktorym by wrza= E
14:
ło to korzenie ſcinamonem á zgał
15:
ganem/ trawienie cżyni dobre/ al=
16:
bo vcżyniwſzy proch ſtego polſkieo
17:
korzenia á ſcinamonem á zgałga
18:
nem/ zwieſzawſzy thy prochy day
19:
wypić zwinem ciepło dla poſilenia
20:
żołądka/ oczukrować dobrze mo=
21:
żeſz.
22:
Canapusgrafika
23:
¶ Konop. Haniff.
24:
Capitulum. 45.
25:
K
Onopia ieſth ciepła y
26:
ſucha w wtorym ſłop
27:
niu/ Naſienie konop=
28:
ne ieſt więcżſzey wagi
29:
niżli ſamo ziele/ kthore ma wielką
30:
moc wyſuſzaiączą/ y też ma moc
31:
roſpądzaiączą/ opuchliuy j wiatri
32:
á przeto naſienie konopne ieſt do=
strona: 33
| Konopia. | 33. |
kolumna: a
grafika
1:
bre na opuchlinę żiwota ktora by=
2:
wa z zimney przicżiny/
á mleko v
3:
czyniwſzy gęſto s ſiemienia kono=
4:
pnego/ wyſuſzá naſienie przirodzo
5:
ne męſzczyznám/ á niektorzy wy=
6:
ciſkaią ſok s ſiemieniá á wpnſzcżo
7:
ny ciepło w vcho/ boleſć odeymu=
8:
ie y vſmierzá/ Serapio powiedá
9:
iż gdy korzenie konopne będzie v=
10:
warzone ſkorzeniem wyſokzeo ſlá=
11:
zu á s pſinkowym/ á potym ſtłu=
12:
cżeſz á vcżyniſz pláſtr/ á przyłożyſz
13:
na wrzedzienicze albo na bolącżkę
14:
bolączą á zapáloną/ barzo ieſt v=
15:
żytecżne/
16:
Skorki konopne ſą dobre na cży=
17:
nienie powrozow.
18:
B ¶ Theż oley ſkonopnego naſie=
19:
niá wpuſzcżony wbolącze vcho bo
20:
leſć vſmierzá. kolumna: b
1:
¶ Też gdi kto wyciſnie ſám ſok C
2:
z naſienia konopneo á pożywá go
3:
tedy cżyni bolenie głowy.
4:
¶ Theż liſtki Konopne z bożym D
5:
drzewkiem wługu warzone/ á kto
6:
by ſię mył tem ługiem tedy włoſi
7:
długie cżini y głowę barzo cżyſci.
8:
¶ Polewki/ á nawięczey gdi ſa= E
9:
mo ſiemię/ niedobre ieſt ku iedze=
10:
niu, ábowiem ieſth trudne ku ſtrá=
11:
wieniu/ iedno iſz wiatry wypądza
12:
z żywotha.
13:
¶ Też ſok wſzitkiego zielá w puſz F
14:
cżony ciepło na ranę bol vſpokoia.
15:
¶ Też kto by ſię obiádł ſiemie= G
16:
nia konopnego á ſtąd by miáł nie
17:
iaką chorobę/ thedy ſie má napić
18:
wody z miodem á z ocztem vwá=
19:
rzoney/ albo ſiropu acetoſum wa
20:
ptecze gi maią/
odeydzie niemocz
21:
to ieſth boleſć wnętrzná/ y boleſć
22:
głowy ktorá bywá dlá dimow w
23:
ſthępuiączich w głowę z żołądka
24:
ſtego ſiemienia konopnego.
25:
¶ Theż z vwarzenia naſienia y H
26:
korzenia ſiemiennego zblaijwaſem
27:
á z olejkiem rożanym, ſtłucż ty rze
28:
cży ſpołem á potym onego przy=
29:
kłádáy na bolącżkę, vznáſz pomoc
30:
niemałą.
31:
Cartamusgrafika
32:
¶ Domowy ſzafran.
33:
Wilderſchaffran.
| Domowy ſzafran. |
kolumna: c
grafika
1:
Capitulum 46.
2:
A S
Zafran domowy al=
3:
bo krokos má wſobie
4:
ciepłoſć wwtorim ſło
5:
pniu/ naſienie domo=
6:
wego ſzafranu ieſt naużytnieyſze, á
7:
pothym kwiát iego má włoſnoſć
8:
wyſuſzaiącą j ocieraiączą/ czknie=
9:
nie cżyny y ſkłonnoſć ku wracza=
10:
niu y ſtolcze pubudzá á tak żołąd
11:
kowi ſzkodzy/
á wſzakoſz gdy knie=
12:
mu przyłożiſz trochę imbiru á gał
13:
ganu/ tedy vcżyni purgaciją then
14:
krokos bez obrażenia żołądka.
15:
B ¶ Kwiecie thego krokoſu ſtarſzy
16:
ie na proch á przymieſzáſz ocztu/ á
17:
gdy thim będzieſz namazowáł na
18:
dziwe mięſo, ałbo na liſzáy, zginie
19:
od tego.kolumna: d
1:
¶ Theż ſpadały ięzyk albo vſta C
2:
v dzieci tym namaży kielo razow=
3:
á zlecżyſz.
4:
¶ Theż kwiátki ſzafranu ogrod= D
5:
nego w winie warzone/ mleko w=
6:
pierſiach biálym głowám s ſiadłe
7:
roſpuſzcża.
8:
¶ Też naſienie tego Krokoſu v E
9:
warzone w polewcze kapłoniey al
10:
bo kurowey cżyni ſtolcze przez kto
11:
re wywodzi flegmę z żołądka y s
12:
pierſi.
I też they polewky ſtym ſza
13:
franem możeſz wlać w kliſtherę do
14:
ielith chczeſzli kolikę vlecżyć.
15:
¶ Theż żołtą niemocz vlecżyſz F
16:
gdy kwiátki tego krokoſu vwarziſz
17:
w ſitie á thego daſz ſie napić kielo
18:
razow poranu ciepło dobri trunek
19:
¶ Też gdi by kogo niedzwiádek G
20:
vkąſił/ vwárz Krokos w winie al
21:
bo w wodzie á dáy ſie napić/ y za
22:
pocić ſie ma potim/ á ktemu ſtluk
23:
ſzy then Krokos przimieſzáy ocztu
24:
á prziłoż na ranę ktorą niedzwiá=
25:
dek vcżynił/ wyciągá iád/ powie=
26:
daią niektorzy lekarze/ aby korzeń
27:
Krokoſow w ręcze trzimany bole=
28:
ſci bronił ktorá by miała przidz od
29:
vkąſzeniá niedzwiadkowego.
30:
¶ Też kur ſtáry kijem zabity/ á
31:
nie zarzezany kthory má być wy=
32:
wnątrzony á oſkubiony á ty rze=
33:
cży weń maią być włożone/ iako
34:
náprzod Cinamon/ Krokos/ ha=
35:
nyſz/ lebiodka/ y korzenie paprotki
strona: 34
| Kapuſta. | Liſt 34. |
kolumna: a
1:
każdego ſnich podmiarą. á potim
2:
zaſzpuntowáwſzy tego kura/ máſz
3:
warzyć ze dwie godzinie,
á potym
4:
ta polewka ieſth barzo dobrá na=
5:
przeciwko iadō niedzwiádkowym
6:
y wężowym/ ocżym Pandecta s
7:
Platearzem ſwiadcżą.
8:
Caulis.grafika
9:
Kapuſta. Kraudt.
10:
Capitulum. 47. grafika
11:
A K
Apuſta má vilkotnoſc
12:
wliſciu ſwoim/ á ieſth
13:
troiaká/ domowá/ le
14:
ſniá y morſká/ leſniá
15:
ta ieſt náwiecſzey gorzkoſci y oſtro
16:
ſci/ a tak ku iedzeniu mało poży=kolumna: b
1:
tecżná/
ábowiem czini krew gru=
2:
bą/ y nadyma żołądek/ y darcie
3:
w żołądku cżyni. Kapuſta domo=
4:
wá ieſth odwilżaiączá/ ale kiedy ią
5:
przewarziſz: tedi má mocz wyſuſza
6:
iączą/ barzo mało tucżnoſci daie
7:
Krew niedobrá ſię ſkapuſty mno=
8:
żi/ á wſzakoż kapuſtha ſwieżá na
9:
tłuſtem mięſie wołowem vżitecż=
10:
nieyſzá y lepſzá bywá.
11:
¶ Też kapuſta domowá vſmie= C
12:
rzá boleſci. D
13:
¶ Też popioł kapuſtny ieſt cir= D
14:
pnąci a mocznie wyſuſzaiączi.
15:
¶ Też liſt kapuſti domowey przi E
16:
łożony na wrzedzienicze vſmirzá.
17:
ich bol/ y ropa ſie podnim zbiera.
18:
¶ Thez ſok Kapuſtny i winem F
19:
pity y z rozynkami drobnemi/ żoł
20:
tą niemocz oddálá/
y ſledzionę ná
21:
twardziałą ſcieńcża, Vrinh ophi
22:
cie pędzy.
23:
¶ Też naſienie Kapuſtne ſtarte G
24:
á z wodką piołinkową ku piciu da
25:
ne, gliſty w żiwocie v dzieci zabijá
26:
¶ Też popioł ſkorzeniá Kapuſt= H
27:
nego dány z wodką graminis kto
28:
rá ieſt w aptecze/ kamień łamie y
29:
wypądzá s cżłowieka.
30:
¶ Też Kapuſta ogrodná trochę I
31:
niedowarzoná/ odmiekcżá żywot
32:
y ſtolcze cżyni/ Diaſcorides ſwiad=
33:
cży. A gdy ią barzo przewarzyſz/
34:
tedy zaſię żołądek zatwardzá j ob
35:
ciążá.
| Swina weſz. |
kolumna: c
1:
Iſaac Zyd powiedá kapuſthę być
2:
ſuchey y zimney włoſnoſci.
3:
I ¶ Też kapuſta ktorą lecie zbiera
4:
ią/ ſpálenſzą krew cżini niżli kapu
5:
ſta kthorą zimie zbieraią. Bowiē
6:
kapuſta zimie zbieraná wiecey od
7:
miekcża zywoth y ſtolcze cżyni/ y
8:
vrynę pędzi. A z włáſzcża ſok al=
9:
bo polewka kapuſtna.
10:
Cicuta.
11:
¶ Swiniá weſz. Pfefferkraut.
12:
oder Scherlinck.
13:
Capitulum. 48. grafika
14:
A S
Winiá weſz ieſth ziele
15:
ſwiadome kthore ieſth
16:
barzo cziębiaiącze/ á
17:
zwłáſzcża korzen y na
18:
ſienie iego. A dlá ſwoiey zbytnieykolumna: d
1:
zimnoſci iako iád zabijá gdi bygo
2:
ktore zwierzę miało pożywać/ A
3:
wſzakoſz gdi by tego naſieniá cżło
4:
wiekowi zadáno/ thedi mu ſie dać
5:
napić wina korzennego nathſzcżo
6:
dobry thrunek/ bo thym zatłumiſz
7:
mocz iadowitą tego naſieniá.
8:
¶ Wirzchy thego zielá zbieraią B
9:
y wyciſkaią ſnich ſok/ kthory po=
10:
tym na ſłończe wyſtawiaią yſz ſie
11:
tak ygęſtnie y ſpiecże/ á then ſok
12:
ieſt dobry na boleſci ocżu/ z wod=
13:
ką rożaną y ſkoprawą roſpuſzcżo
14:
ny á tym ocży bolącze maczać.
15:
¶ Theż kthoby miáł wrzod albo C
16:
bolącżkę barzo bolączą/ tedy ſtłu
17:
kſzi to ziele prziłoż na wrzod boleſc
18:
odeymuie.
19:
¶ Też kto by miáł chorobę pły= D
20:
nączą s cżłonku męſkiego wilko=
21:
ſciami/ tedi tim zielem obłoż cżło
22:
nek thaiemny zaſtanowyſz płynie=
23:
nie y niew rzed cżyni.
24:
¶ Też gdy by pláſtrem ſtego zie E
25:
lá obłożył pierſi biáłey głowie te=
26:
dy iey mleko odeymie.
A gdiby
tē
27:
plaſtr przykładáł na cżłonek tha=
28:
iemny młodemu męſzcżiznie tedy
29:
mu nie będzie roſć/ thakieſz pierſi
30:
młodey biáłej głowie nie będą ro
31:
ſły pod tym pláſtrem.
32:
¶ Tez ſwiniá weſz ieſth vżitecż= F
33:
ná naprzeciwko podegrze j naprze
34:
ciwko Sciatice gdi kto będzie ſo=
35:
bie nogi vmywáł wthym zielu v=
strona: 35
| Polski balſam. | Liſt. 35. |
kolumna: a
1:
warziwſzi ie ſchebdē y z rumnem.
2:
G ¶ Też liſcie tego zielá ſtłucżone
3:
á na opuchlinę przyłożone ieſth
4:
barzo dobre/ y inſze boleſci vſmie=
5:
rzá to rzecż ieſt doſwiadcżoná.
6:
H ¶ Też ſwiniá weſz liſcie z naſie=
7:
niem/ ſtłukſzy thy rzecży ſpołem y
8:
przyłoż na cżłonek męſki taiemny
9:
oddálá buynoſc y cżłonek mdli/ y
10:
broni poluciy nocznych.
11:
I ¶ Też tēże pláſtr prziłożony na
12:
pierſi młodziuchney panienki/ nie
13:
dopuſzcżá ym roſć.
14:
K ¶ Też ſok naſieniá ſwiniey weſz=
15:
ſki pomazany na ocży płynącze/
16:
zaſtanawiá łzy: y ocży viaſnia.
17:
Coſtus.
18:
Capitulum. 49.grafika
kolumna: b
1:
C
Oſtus ieſt ziele ale ſie A
2:
w polſzcże nierodzy á
3:
ieſt troiakiego rodza=
4:
iu/
ieden ieſt ktory ro=
5:
ſcie w Arabijey/ ten ieſt biáły/ ko
6:
rzennoſć w ſobie maiączi/ á drugi
7:
roſcie w Indijey/ ten ieſt cżárny y
8:
gorzki/ trzeci roſcie w ſirijey á ieſt
9:
woniey przykrey/ á ieſth na podo=
10:
bieńſtwo gwozdzikow/ Biáły ieſt
11:
nálepſzy/ ſwieży/ ktory nie ieſt ſto=
12:
cżoni albo zdziurkouany, nie ſmier
13:
dzączy/ á kthory niekąſá w ięzyk/
14:
á ponim then ktori w Indijey ro=
15:
ſcie/ Ieſt to ziele ciepłey y ſuchey
16:
włoſnoſci w trzeciem ſłopniu.
17:
¶ Coſtns ieſth oſobne lekarſtwo B
18:
poſilaiące ſuche żyły/ á náwięcey
19:
gdy kogo powietrze ruſzy/ iako pa
20:
raliż/ tedy oleijek ſthego zielá ieſth
21:
barzo dobri mazać pacierżej wſzi=
22:
tek grzbiet/
albo kto má oddawio
23:
ne albo ſciſnione żyły/ thedy oley=
24:
kiem s koſtuſą maſz mazać ty ży=
25:
ły ciepło/ Iteż zimno wielkie kto
26:
re w zimniczach bywá oddálá gdi
27:
tym oleykiem grzbiet namażeſz.
28:
¶ Też przyrodzoną niemocz pa C
29:
niám poruſzá/ á tho gdy będzie v
30:
warzony w winie albo w vodzie á
31:
thego ſie dáſz poranu albo na noc
32:
napić/ Tákież y kurzenie ſtego zie=
33:
lá vcżynić.
34:
¶ Theż chciwoſc cżyni ku ciele= D
35:
ſnem ſkutkom.| Przęſłka. |
kolumna: c
1:
E ¶ Też boleſci w maciczi oddálá
2:
gdi tego zielá pani ſie napije vwa
3:
rzywſzy w winie/ y ſtolcze cżyni/ y
4:
też ſie przeciwi iadom ktore przicho
5:
dzą z vkąſzeniá węża y iaſzcżorki.
6:
Cauda equina.
7:
¶ Przęſłka.
8:
Capitulum. 50. grafika
9:
A P
Rzęſłka Ziele o kto=
10:
rim Auicēna w wto=
11:
rych kxięgach Capitu
12:
lo o Przęſłcze mowi/
13:
iż ieſt ziele ktore roſcie na dolinach
14:
ktorego kocżłanie ieſt dziurkowa=
15:
the/ a ku rumiennoſci barwą ſię
16:
ſkłaniá/ Ieſth ziele oſtre á cżłonki
17:
má poſobie/ rado też to ziele roſ=
18:
cie przi drzewie/ y obwija ſie oko=kolumna: d
1:
ło drzewa iako chmiel/
á ma ko=
2:
rzenie twarde/ To ziele ieſt zimnej
3:
moczy j wyſuſzaiącey, á ſmak ma
4:
gorzki y czierpniączy/ á dlá thego
5:
má mocz wyſuſzaiączą.
6:
¶ Anicen. mowi o tē zielu iż má B
7:
włoſnoſć krew zaſthanawiać ſkąd
8:
kolwiekby ſie przepuſzcżała/ Ra=
9:
ny ktore z złych kroſth przychodzą
10:
wyſuſzá y goij ie mocznie/
y żyły
11:
ſuche porwane ſpaiá y zraſzcżá/ y
12:
też wnętrznoſci wſzitki/ á z włáſz=
13:
cża ielita y wątrobę y żołądek po
14:
ſilá/ y naprzeciwko opuchlinie ieſt
15:
dobrá thak w trunku iako y pláſtr
16:
ſniey y vcżyniony/ á wſzakoſz Ga=
17:
lienus vcży warzyć ſamę przęſłkę
18:
zwinem á z wodą/ á oſłodzić tro=
19:
chę czukrem á thego ſię napijać/
20:
powiedá iſz cżyrwoną biegunkę y
21:
chorobę biáłym głowám zbytnie
22:
będącą zaſtanawiá/ y też rany w
23:
miechierzu y w ſubtilnych albo w
24:
mnieyſzych ielithach goij/ thenże
25:
Galienꝰ powieda iż ſok ſtey przęſł
26:
ki wyciſniony/ zaſthanawia krew
27:
z noſa zbytnie płynączą/ y
28:
biegūkę każdą/ z winem albo z babcża=
29:
ną wodką pithy natſzcżo/
ocżym
30:
Diaſcorides ſwiadcżi iſz ieſth bar=
31:
zo dobrá Przęſłka ludziom ſthłu=
32:
cżonym albo vtrząſnionym/ dáy
33:
pic z winem albo z wodą vwarzi
34:
wſzy/ I na dychawiczę też ieſt do=
35:
brá ktorá cżyni vlżenie wpierſiach
strona: 36
| Trzebnła. | Liſt 36. |
kolumna: a
1:
y oddech wolny cżini/ y kaſzel odei
2:
muie.
3:
Cerifolium.grafika
4:
¶ Trzebuła.
5:
Capitulum. 51. grafika
6:
A I
Eſt ziele zagrzewaiące
7:
y wyſuſzaiącze zbytnie
8:
A roſcie to ziele poſpo=
9:
licie na mieſczach wy=
10:
prawnych/ iako przi ro
11:
lach: kxiężicza kwietnia
12:
roſcie. Iſaac mowi o thym zielu
13:
w kxięgach dictarum/ Tho ziele w
14:
wodzie vwarzone á potym miodē
15:
oſłodzone a ciepło pite/ pędzi vri=
16:
nę kto iey niemoże puſzcżać/ y teżkolumna: b
1:
boleſci kłocie w bokoch j wmieche
2:
rzu vſpokoiá.
3:
¶ Też wiatry/ y nadymanie żo B
4:
łądkowe z grubych wiatrow roſ=
5:
pądza y tráwi/ y zamulenie/ tho
6:
ieſth opilacije z żył wycżyſciá.
7:
¶ Theż woda s Trzebuly pora= C
8:
nu pithá/ flegmę w pierſiach y w
9:
żołądku tráwi/ á gdy kniey ocztu
10:
przycżyniſz/ tedy gliſty w żywocie
11:
v dzieci zabijá y wypądzá/ y theż
12:
mole ktorzy włoſi ſieką ſpądzá/ y
13:
każdą opuchlinę roſpądzá.
14:
Macer theże w ſwogim Herbá=
15:
rzu wypiſuie włoſnoſci tego zielá
16:
na przerzecżone niemoczi być bar
17:
zo vżytecżne.
18:
Camedreos.
19:
¶ Wielká Ozauka.
20:
je lenger je lieber.
21:
Capitulum. 52.
22:
W
Ielká ozanka ieſt zie= A
23:
le niebarzo wyſokie/
24:
podobne ku dębcżinie
25:
liſtki má przyſzyrſzym
26:
ku miętcze podobne á roſkraiane,
27:
Roſcie tho ziele na mieſczach ka=
28:
miennych/ opoczyſtych/ kwiáthky
29:
má barwy fijołkowey/ Tho ziele
30:
zbieraią ku lekarſthwám kiedy iuż| Wielka ozanka. |
kolumna: c
grafika
1:
naſienie wnim dozrzeie/ á weſpo=
2:
łek z naſieniem má być zbieraná/
3:
Galienus powiedá iſz ieſth moczy
4:
ciepłey y wyſuſzaiącey/ á ſtąd ieſt
5:
barzo podobná ozanka ku dębcżi=
6:
nie.
7:
B ¶ Moczy tego zielá thy ſą/ ná
8:
przod vwarzoná Ozanka w pro=
9:
ſtey wodzie á oſłodzywſzi miodem
10:
kaſzel lecżi/ j ſledzionę zatwardzia
11:
łą miękcży.
12:
C ¶ Theż opuchłym ludziem ieſth
13:
pożytchcżná/ mártwy płod z ży=
14:
wota wypądzá/ á z włáſzcża vwa
15:
rzoná ozāka w oczcie á w wodzie
16:
ſledzionę zatwardziałą odmięk=
17:
cżá/
á gdy z winem vwarzona o=
18:
zanka á pitá: każdemu ſie iadowi
19:
ſprzeciwia. Galienus thak mowi/kolumna: d
1:
Ozanka ieſth ſmaku trochę gorz=
2:
kiego/ y troſzkę przykwaſnieyſzem
3:
á dla tych ſmakow ieſt barzo vży=
4:
thecżná naprzeciwko niemoczám
5:
ſledziony, vrynę j vpławy biáłym
6:
głowám pędzy ophicie/
y też wſzel
7:
kie niecżyſtoſci grube z wnętrzno=
8:
ſci wywodzy/ o takichże włoſnoſ=
9:
ciach Serapio Lekárz ſtari thego
10:
zielá wypiſuie/ powiedá na zaſta=
11:
rzały kaſzel ieſt oſobney pomoczi/
12:
y żołądek poſilá/ y kurcżu broni/
13:
W apthecze ſirop cżinią ſthey o=
14:
zanki ktorego możeſz vżywać na=
15:
przeciwko thym wſzytkym niemo=
16:
czám z wodkami/ piołynkową á
17:
ielenich ięzykom poranu/
y też żoł
18:
tą niemocz cżárną ktorá przycho=
19:
dzy s ſtrony ſledziony/ tho ziele w
20:
wodzie vwarzone á poranu ciep=
21:
ło pithe po trunkowi vlecży.
22:
Camepitteos.grafika
23:
¶ Mała Ozanka.
24:
Capitulum. 53.
25:
O
Zanka małá/ kthorá A
26:
ſię Z groeczkiego ię=
27:
zyka wykładá małá
28:
ſoſnka albo choia á=
29:
bowiem woniey zeſt to ziele ſoſno
30:
wey/ á ieſt małá ozanka podobná
strona: 37
| Mała ozanka. | Liſt 37. |
kolumna: a
grafika
1:
iakmiárz we wſzythkich włoſnoſ=
2:
ciach wielkiey ozancze/
Serapio
3:
tak mowi/ mala Ozanka ieſt ziele
4:
ktore roſcie lieda gdzie naziemi/ á
5:
ieſt troiaki rodzáy iey/ iedna ſnich
6:
ieſt więczſzey moczy/ ktorá ma liſt
7:
ki iakoby roſchodnik/ iedno iſz tro
8:
chę mnieyſze á koſmate/
á prziſa=
9:
mech roſzcżkach liſthki ſą mnieyſze
10:
wionią maią iakby ſoſnina, kwiá
11:
tki má blade, naſienie cżárne/ ga=
12:
łąſki ſą długie/ wtory rodzáy theo
13:
zielá má gałąſkhi barzo długie á
14:
cienkie/ ale liſt y kwiecie j naſienie
15:
podobne pirwſzemn. Trzeci rodzáj
16:
małey Ozanki/ má gałąſki na=
17:
ſubtelnieyſze/ blade y koſmate/ á
18:
to ieſt prawy ſamiecz/
Rozga
teo
19:
zielá przy kthorey ſą gałąſki ieſthkolumna: b
1:
chropowathá niegładká á biáłá/
2:
kwiecie má bláłe bardzo drobne/ á=
3:
le woniey iednakiey z inſzemi.
4:
¶ Serapio lekárz mowi/ B
5:
Ozāka małá cżyſci wnętrznoſci omy=
6:
waiąc y ocieraiącz zamuleniá fle
7:
gmiſte z żołądka y z wątroby y s
8:
ſledziony/ á tak naprzeciwko żoł=
9:
they niemoczy ieſth nad inſze ziola
10:
wielkiey moczy.
11:
¶ Też vpławy biáłym głowā C
12:
pędzy/ gdy vwarzyſz thę Ozankę
13:
z bylicza á oſłodzyſz miodē/ á theo
14:
dáſz ſie napijać thrunek poranu/ y
15:
vryny zadzierżenie poruſzá.
16:
¶ Też gdy ieſth zieloná ozanka D
17:
má mocz goiączą rany naraſzcża
18:
iącz ciałem/ y też twardoſć pierſi
19:
roſpądzá, y odbicie albo wywinie=
20:
nie vzdráwiá gdy ſniey pláſthr v=
21:
cżyniſz z miodem á zoliwą.
22:
¶ Dijaſcorydes thak powiadá/ E
23:
gdy korzeń małey ozāki będzie pi=
24:
ty z wodą vwarzony/ przez ſiedḿ
25:
dni żołtą niemocz vlecżyſz/ á gdy
26:
go vwarzyſz w miedzie pithym/ á
27:
kto ma ſciatikę to ieſt denną bo=
28:
leſć/ má pić thrzydzieſci dni á bę=
29:
dzie zdrow/
thym ludziem kthorzy
30:
maią chorą wątrobę y też kthorzi
31:
maią bolenie w krzyżoch, Ieſt tho
32:
rzecż doſwiadcżoná korzeń Ozāki
33:
ktorego Turczy cżęſto pożywaią.
34:
¶ Też gdy vwarżyſz korzeń O=
35:
zanki w wodzie á z oną wodą roz| Koſtywał. |
kolumna: c
1:
mąciſz mąkę iarą thak iſz vcżyniſz
2:
pláſtr przycżyniwſzy oliwy/ Tedy
3:
then pláſtr przykładáy na mieſcza
4:
ktoreby cżuynoſci niemiały/ á kto
5:
reby cirpnęły/
y też twardoſci kto
6:
re bywaią około rán odmiekcżá y
7:
roſpądzá.
8:
G ¶ Też gdy figy ſtłukſzy w moż=
9:
dżerzu á zmieſzáſz ſtą wodą w kto
10:
rey było warzone korzenie Ozan=
11:
ki małey á knim przyłożyſz żywice
12:
á ſtego vcżiniſz twardy pláſtr kto=
13:
ry rany cżyſci y goij.
14:
Conſolida maior.grafika
15:
¶ Koſtiwał. Walwurtz.
16:
Capitulum. 54 grafika
kolumna: d
1:
K
Oſthywał roſcie na A
2:
mieſczach thwardych
3:
gałąſky má podobne
4:
lebiodcze/ ſą woniaią
5:
cze á ſłodkiego ſmaku/ korzeń dłu
6:
gi má, troſzkę żołty á miąſzſzy, dru=
7:
gi rodzáy Koſthywáłu ieſt kthory
8:
zową Simſitum/ wierzch ma o=
9:
ſthry á chropawy/ długi na dwa
10:
łokcia á węglaſty, ſłup thego zielá
11:
wnątrz niemá nicz/
liſt má w ſo=
12:
bie oſtry chropawy á przydłuſzſzim
13:
na podobieńſtwo miodunki, kwiát
14:
ki má w ſobie barzo ſłodkie/ tho
15:
ziele gdy gie zetrzeſz á gdy przyło=
16:
żyſz go ku ciału gołemu/ natych=
17:
miaſth vcżyni ſwierzbienie/ á ko=
18:
rzeń má czárny zwierzchu á we=
19:
wnątrz biáły á wilgotny/ á tho
20:
ieſt prawy Koſtywáł więczſzy.
21:
¶ Korzeń Koſtywáłu więczſzeo B
22:
miałko ſtarty á z wodką podbia=
23:
łową pity/ dychawiczę lecży/ od=
24:
dawienia y opuchłe mieyſcza roſ=
25:
pądzá/ á tho gdy to ziele ſtłucżeſz
26:
weſpołek y z liſciem/ á przyłożyſz
27:
na mieſcze wzdęte albo odciſnio=
28:
ne miaſto pláſtru.
29:
¶ Też rany ſtulá y zráſzcżá/ á C
30:
gdy tego zielá włożyſz w garniecz
31:
gdzie mięſo wre/ thedy ſie ſztuki z
32:
ráſtaią.
strona: 38
| Zywokoſt. | Liſt. 38. |
kolumna: a
1:
Conſolida minor.grafika
2:
¶ Zywokoſt. Prunellen.
3:
Capitulum. 55. grafika
4:
A Z
Ywokoſt mnieiſzi má
5:
mocz ocieraiączą/ á
6:
ſtądże ropę ſpłucz o=
7:
cierá y wycżyſciá/ á
8:
drugą má włoſnoſć zgromadza=
9:
iączą/
thak iſz krew zaſthanáwiá
10:
zbytnie płynączą/ ſmaku ieſt ſłod
11:
kiego, woniey wdzięcżney.
12:
B ¶ Gdy by tego ziela pragnączy
13:
cżłowiek maſtikował, oddálá pra=
14:
gnienie, odeymuie ſpołem y ochra
15:
pienie.
16:
C ¶ Też roſpukłem dzieciom vcżiń
17:
pláſtr/ á prziłoż na roſpukłe mie=kolumna: b
1:
ſcze moczno prziwiązáwſzi ręcżni
2:
kiem/ á vlecży
3:
¶ Theż cżyrwoną niemocz vle= D
4:
cżyſz vwarzywſzy z winem/ to zie=
5:
le bolenie krzyżow odeymuie.
6:
¶ Dijaſcorides tákież ſwiadcży
7:
o mnieyſzim żiwokoſcie/ gdy pra=
8:
wi vwarziſz żywokoſt wpitim mie
9:
dzie/ á będzieſz ſie tego miodu na=
10:
pijać/ płucza kthore maią w ſobie
11:
zgromadzenie ropy: wycżyſciſz/ z
12:
wodą vwarzony á piti boleſć krzi
13:
żow vlecżá.
14:
¶ Theż korzeń tego Zywokoſtu F
15:
w winie vwarzony, paniám vpła
16:
wy zbytnie będącze zaſtanawiá/
17:
y cżirwoną biegunkę ſthanowi/ á
18:
gdy gi vwarzyſz w wodzie á ſtro=
19:
chą ocztu á z miodem przeſnym á
20:
oſłodziſz, tedi kłocie bokow oddálá
21:
¶ Theż Plinius powiadá yż ia= G
22:
dowity wrzod ktori z melankolijey
23:
ſpáloney bywá/ zową gi Antrax
24:
lecży gy ten korzeń gdy będzie v=
25:
ſuſzon á pothym miedzy dwiema
26:
kamienioma ſtarty/ á onym pro=
27:
chem poſipować then wrzod/ nad
28:
domniemanie ludzkie lecży.
29:
Conſolida rubea.grafika
30:
Zywokoſt czyrwony.
31:
Gulden guntzel.
32:
Capitulum. 56. | F ij |
| Zywokoſt czyrwony. |
kolumna: c
grafika
1:
A C
Zyrwony żywokoſth
2:
Ieſt ziele podobne ku
3:
pięćperſthowi/ ábo=
4:
wiem ma ſiedḿ liſth=
5:
kow z obudwu kończu koſmathe/
6:
á dla tego greczkiem ięzykiem zo=
7:
wą ie Eptaphilon/ korzeń ma cżir
8:
wony zakrącżony/ podobny gał=
9:
ganowy/ ale niekońcżyſty/ kwiat=
10:
ki ma złothey barwy/ Włoſnoſć
11:
ma wyſuſzaiączą á oziębiaiączą,
12:
Ieſt też drugy Zywokoſt cżyrwo=
13:
ny ktory na liſt podobny końſkie=
14:
mu ſzcżawiowi/ iedno iż liſth tego
15:
ziela z iedney ſthrony ieſth iakoby
16:
modry/ á z drugiey ſtrony zielony
17:
kwiathki y korzeń cżyrwony/ ale
18:
moczi ieſt iednakiey iako y pirwſze
19:
zową ie niektorzy podbiałem. kolumna: d
1:
¶ To ziele má mocz gorączą/ y B
2:
płod w żywocie vmoczniaiączą.
3:
¶ Proch ſthego zielá vcżyniony
4:
á dany ku piciu z babcżaną wod=
5:
ką albo s ſokiem babcżanym/ za=
6:
ſtanáwiá vrynę ktho iey niemoże
7:
zadzierżeć/ y też przirodzoną nie=
8:
mocz biáłym głowám zaſthana=
9:
wiá/
gdy ſie tym prochem napa=
10:
rzy vwarzywſzi w wodzie deſzcżo=
11:
wey/ á wtim macżać gębkę y cie=
12:
pło przykładać na maciczę.
13:
¶ Też aby pani mogla donoſić D
14:
dzieciątka w żywocie/ wezmi pro=
15:
chu ſkorzeniá thego ziela vcżynio=
16:
nego ſpoł łota/ prochu ſkoriandru
17:
czo złoti zawáżi/ Cinamonu tar=
18:
tego/ gwozdzikow czo poł złoteo
19:
zawáży/
á ty prochy roſpuſciwſzy
20:
woſk á terpentinę zmieſzáy z wos
21:
kiem/ á gdi ochłodnie vcżiń pláſtr
22:
ktory pláſtr przykładáy na krzyże,
23:
y na maciczę możeſz.
24:
¶ Theż kto w żołądku nicz nie= E
25:
może zadzierżeć/ tedy pzoch thego
26:
korzeniá zmieſzany z biáłkiem ia=
27:
iecżnym/ á nathrzonie vpiecżony
28:
dáy ieſć natſzcżo/ zaſtanowiſz wra
29:
czanie y żołądek poſiliſz.
30:
¶ Też má włoſnoſć proch tego F
31:
korzeniá rany wyſuſzać y goić, má
32:
też mocz ocieraiączą y wyſuſzaią
33:
czą rán/ á tak y goiączą.
strona: 39
| Pſi ięzyk. | Liſt 39. |
kolumna: a
1:
Cotula Fetida.grafika
2:
¶ Pſi Rumien.
3:
Capitulum. 56. grafika
4:
A T
O ziele pſi rumienek
5:
má kocżłanie miękkie
6:
áliſcie podobne Ma=
7:
ratro, kwiátki má zoł
8:
te nápodobnieiſze rumienkowemu
9:
kwieciu/ á wſzakoſz oſthroſci ieſth
10:
więczſzey niżli rumien ſwoiſki, må
11:
liſtki drobne/
roſcie poſpolicie oko=
12:
ło murow/ na ſiedliſkach puſtych
13:
B ¶ Kwiecie z głowkami tego
14:
rūnu pſiego ſtarte na proch/ z wos=
15:
kiem roſpuſzcżone á trochę oliwy
16:
przyláwſzy/ má mocz thwardoſci
17:
y guzow odmiękcżać y roſpądzaćkolumna: b
1:
á możeſz kniemu throchę ſzafranu
2:
przyłożyć.
3:
¶ Też powiedaią niektorzy/ gdi C
4:
by ſie kto napił wody w ktoreyby
5:
wrzało to ziele wyſzedſzy z łaznie/
6:
tedi daie czudną płeć y barwę ta
7:
kiemu cżłowiekowi, wraczanie też
8:
cżyni ktorym wraczaniem wypą=
9:
dzá kolerę/ á thak żołtą niemocz
10:
vlecża.
11:
¶ Auicenna powiedá yżby wo= D
12:
niá pſiego rumnu wiathry w gło
13:
wie tráwiła, á tak ſzumienie y piſz
14:
cżenie oddálá.
15:
Cucurbita.grafika
16:
¶ Baniá.
17:
Capitulum. 57. grafika
| F iij |
| Bania. |
kolumna: c
1:
A P
Linius piſze o baniach
2:
W dziewiętnaſthych
3:
kxięgach, powiadá ba
4:
nie być podobne ogor=
5:
kom w włoſwoſciach, á nawięcey
6:
w tem iż zimna nie cierpią/
ani ſie
7:
rodzę zymie/ á na mieſczach wil=
8:
gotnych y na gnoiowych z włáſz=
9:
cża, na poł ſtopy na głębią ſadzą
10:
banie w ziemię/ kxiężycza kwieth=
11:
nia/ maia, á drudzi kxiężicza mar
12:
czá ſieią banie/ po pięci ziarn w
13:
iedno mieſcze ſadzą/ ſthądże roż=
14:
dże wynikną/ ktore potim dlá buy
15:
noſci roſcie wyſoko ku gorze/
á to
16:
gdi będzie miało prziſobie iakie dre
17:
wno albo płot/ albo poklat vcży=
18:
niony/ za ktorym ſie pnie ku gorze
19:
wyſoko, Palladius lekarz ieden po
20:
wiadá yże naſienie w iedney bani
21:
ieſt rozne/ abowiem to ktore ieſth
22:
przyſamey ſzypułcze wierzchniey/
23:
ieſt lepſze/ potim nietak dobre ſpo=
24:
ſrzotku/ á ktore ieſt na dole baniey
25:
to ieſth mnieyſzey dobroci/
á ieſth
26:
grubſze y też ſzyrſze/ Ty banie by=
27:
waią chowane á nie ruſzane, z roż=
28:
dżá aż do ſamey zimy/ áby ſie na
29:
ſienie tim lepiey doſtało/ A potim
30:
onyż banie zebrane po wthore na
31:
ſłończu ſuſzą.
32:
B ¶ Naſienie thych báń iako piſze
33:
Serapio ieſt chłodzącze.
34:
C ¶ Włoſnoſci ſamych báń ti ſą,
35:
naprzod baniá tak ſwieżo ſtłucżokolumna: d
1:
na iſz będzie ſniey iakoby pláſthr/
2:
ktory gdy przyłożyſz na wrzedzie=
3:
nicze albo na wzdęcie ciała/ ktore
4:
bywá z zapaleniem/ vzdráwia.
5:
¶ Też ſok wyciſniony z banie á D
6:
z rożanym oleykiem zmieſzany/
7:
bolenie vſzu ktore z zapáleniá przi
8:
chodzi oddálá, á zwłáſzcża dzieciē
9:
lekarſtwo ieſt przeſpicżne
10:
¶ Też bolenie głowy z gorącey E
11:
przycżiny, y theż opuchlenę kthora
12:
bywá pod ocżyma ſpądzá/ y po=
13:
dogrę vſmierzá gdy tym będzieſz
14:
namazował.
15:
¶ Theż banie vwarzone w wo= F
16:
dzie/ á potim ku oney wodzie przi=
17:
mieſzáy miodu áſoli ocżkowatey,
18:
á komu ſie dáſz tego napić będzie
19:
miáł ſtolcze.
20:
¶ gdi z banie wymieſz naſienie á G
21:
naleieſz wina/ á dáſz temu tak ſtać
22:
przez nocz j przez dzień á oneo wi=
23:
na dáſz ſie napić komu, tedi będzie
24:
niáł purgaciją.
25:
¶ Też ſok báń/ boleſć zębow v= H
26:
ſmierzá/ gdy w vſciech chwilę bę=
27:
dzie trzymany/ á gdy ktemu ſoko=
28:
wi przyłożyſz rożaneo oleiku á tim
29:
namażeſz wątrobę y ſiercze/ thedy
30:
thakie namazanie oddálá zbytnią
31:
gorączoſc w febrách.
32:
¶ Theż ſok baniowy z oſrodhką I
33:
biáłego chleba zmieſzany/ á iako
34:
pláſtr vcżyniony/ naprzeciwko po
35:
dogrze ieſt vżytecżny/
36:
y heriſipile
strona: 40
| Polny kmin. | Liſt 40. |
kolumna: a
1:
to ieſt wrzod s kolery barzo bolą=
2:
czy lecży.
3:
K ¶ Cżynią też popioł s ſkorek ba
4:
niowych/ ktori proch goij rany na
5:
cżłonku taiemnym męſkim.
6:
L ¶ Naſienie malonowe má moc
7:
wyſuſzaiączą/ ktore gdi będzie na
8:
proch ſtarthe á będzieſz zaſipował
9:
onym prochem rany żłych kroſth,
10:
wyſuſzá ie mocznie y goij.
11:
m ¶ Też w kármiach naſienie ba=
12:
niowe pożiwane/ żołądek odmięk
13:
cżá y pragnienie odeymuie/ y wą=
14:
trobę zapaloną chłodzy.
15:
Carui.grafika
16:
¶ Polny kmin. Kómel.
17:
Capitulum. 58. grafika
kolumna: b
1:
P
olny kmin/ w Sicili= A
2:
iey doſić obficie roſcie
3:
iako y vnas w polſzce
4:
Trwa mocz polnego
5:
kminu przez pięć láth/
Má mocz
6:
pobudzaiącą/ roſpądzaiączą wil
7:
koſci.
8:
¶ Wino w kthorym by był wa= B
9:
rzon polny Kmin/ ieſt vżythecżne
10:
naprzeciwko zadzierżeniu vriny/ y
11:
theż w potrawach iedziony poſilá
12:
żołądek ku tráwieniu/ wiathry w
13:
żołądku tráwi/ y chęć ku iedzeniu
14:
dáwá/ y theż chrobáki w zywocie
15:
zabijá/ y Drżenie ſercza oddálá/
16:
Plinius piſze/ polny Kmin w ſici=
17:
liey być nalepſzi y więcżſzey moci
18:
Korzeń polnego kminu/ może być
19:
iedzion od ludzi iako paſternák ieſt
20:
takiego ſmaku.
21:
¶ Theż ieſt dobry thim ludziem C
22:
ktorzy cierpią ſwiętego walanteo
23:
niemocz/ y kaſzlączim, y ktorzi ma
24:
ią bolenie krzyżow/ y tym ktorzy
25:
niemogą vryny wolno puſzcżać/ y
26:
naprzeciwko każdemu iadowithe=
27:
mu vkąſzeniu.
28:
¶ Theż bolenie y kłocie w żiwo= D
29:
cie vſmierzá ktore przichodzi z gru
30:
bych wiatrow.
31:
¶ Ziarna kminu polnego ſtarte E
32:
na proch á z ocztem roſpuſzcżone,
33:
ſwierzb j parchi na głowie vlecża
34:
á gdy by ſie kthory cżłowiek thym
35:
okadzył: thedy zgrzythanie zebow
36:
mieć będzie.| F iiij |
| Ptaſze gniazdo. |
kolumna: c
1:
Daucus creticus.grafika
2:
¶ Ptaſze gniázdo. Fogelneſt.
3:
Capitulum. 59. grafika
4:
A P
Taſze gniázdo ieſt cie=
5:
płe y ſuche w trzecim
6:
ſłopniu/ kthorego zielá
7:
kwiátki więccey ſą go
8:
dne ku lekarſtwu niżli korzenie y li
9:
ſcie iego/ á ieſth dwoiakie to ziele/
10:
iedno ktore połacinie zową Creti=
11:
cus,
á drugie ktore zową azininus
12:
ktorego oſłowie pożiwaią/ tu bę=
13:
dzie wypiſanie othym ktory zową
14:
Creticus/ Má mocz roſpądzaią=
15:
czą, thráwiączą y ſcieńcżaiączą, á
16:
ieſt popądzaiącze vryny, kolumna: d
1:
¶ Naprzeciwko remie y naprze= B
2:
ciwko kaſzlowi, y naprzeciwko dy=
3:
chawiczi z zimney przycżyny ieſth
4:
dobre pthaſze gniázdo/ gdy będzie
5:
vwarzone kwiecie iego w winie s
6:
figami ſuchemi á z lakriciją, á teo
7:
ſie maią napijać ci kthorzy by thy
8:
choroby mieli/ á tho gdy by w ſo=
9:
bie gorącżki niemieli/
á gdi by go
10:
rącżkę mieli/ thedy z wodą á nie
11:
z winem maią być vwarzone thy
12:
rzecży/ á gdy włołyſz w tho wino
13:
Diapraſſium (kołácżki ſą w ap=
14:
tecze) thedy ieſzcże lepiey będzie/ á
15:
to ieſtli ty choroby z zymney przi=
16:
cżyny ſą/ á ieſtli by z gorącey przi
17:
cżyny były/ tedy ty rzeczy z wodą
18:
máſz vdawać, bowiē wino zapálá.
19:
¶ Też wino w kthorym wrzało C
20:
Ptaſze gniázdo kwiathki s hany=
21:
żem dane ku piciu/ wiatri grube y
22:
oſtre tráwi w żywocie/ á tak koli=
23:
cze niedopuſzcżá być.
24:
¶ Naprzeciwko opuchlinie ſirop D
25:
taki vcżiń/ wezmi kwiátkow pta=
26:
ſzego gniázda iednę garſć/ naſie=
27:
niá opichowego/ włoſkiego kopru
28:
piotruſzcżanego/ każdego cżtyrzy
29:
dragmy/
korzeniá ſparagowego/
30:
bruſci/ w apthecze náydzieſz wárż
31:
ty rzecżi w winie á w wodzie iako
32:
w połtory quárty wſzytkiego/ aże
33:
iakmiárz do połowicze wywre/ á
34:
potym przeczedz á omiedz trochą
35:
miodu/ á potim ſie napijáy thego
strona: 41
| Ptaſz gniazdo. | Liſt 41. |
kolumna: a
1:
ſiropu poranu y wiecżor/
á gdy gi
2:
wypijeſz wezmiſz ty piłuły dáwſzy
3:
ie vczinić do apteki tak napiſáwſzi
4:
Wezmi piłuł z wilcżego łyka á
5:
vcżyń dziewieć/ z wodką włoſkieo
6:
Kopru/ á potym nazaiutrz po pi=
7:
łułach wezmi kołácżkow dlá poſi
8:
leniá ktore zową dialaca.
9:
E ¶ Też przerzecżony ſirop w ſpo
10:
mágá mdłą wątrobę y ſledzionę
11:
broniącz niemoczy ſtich cżłonkow
12:
pochodzić/
y też drogi ktorimi vri=
13:
na wychodzy wycżiſcia/ y też ma=
14:
ciczę cżiſci zwilkoſci ſprochniałich
15:
á to gdy kniemu przyłożyſz trochę
16:
Triferam ſaracenicā, ieſt lektwarz
17:
w apthecze.
18:
F ¶ Też vcżyń cżopek rozmáciw=
19:
ſzy tey Triferi wtim ſiropie/ a przi
20:
łożiwſzy prochu thego zielá ptaſzeo
21:
gniázda á throchę mirry a oliwy
22:
ze dwie vncij/
á tak możeſz thego
23:
throchę powarzyć á ſtehgo vcżiń
24:
czopek kthory włoż w macicze na
25:
nocz.
26:
G ¶ Theż wino w ktorym wrzało
27:
to ziele ieſt dobre naprzeciwko ka=
28:
mieniowi, y naprzeciw obphitoſci
29:
zbythniey vryny. Pandecta/ Pla
30:
tearius/ Serapio o thym powia=
31:
daią.
32:
Diptamus.grafika
33:
¶ Trzemdała. Diptam.kolumna: b
1:
Capitulum. 60. grafika
2:
D
Iptamus ieſth ciepłe A
3:
y ſuche w trzecim ſło
4:
pniu, na mieſczach ſu
5:
chych a khamiennych
6:
roſcie to ziele/ korzenie Diptamo-
7:
we ieſt więczſzey ważnoſci y moci
8:
niżli ſamo ziele/ a przeto w recep-
9:
tach poſpolicie o korzeniu má być
10:
rozumiano/
Korzeń Dipthamow
11:
má być obierany ktory by niemiał
12:
w ſobie żadnych dziurek/ bowiem
13:
má taki korzeń mocz roſpądzaią-
14:
czą/ tráwiączą/ y prziciągaiączą
15:
iád/ a przeto ieſt bardzo dobry Di-
16:
ptam naprzeciwko vkąſzeniu iado-
17:
witychrokákowalbo zwierząth/
18:
gdy korzeń Diptamow będzie ſtłu-
19:
czony z oleykiem czebulnym ateo
| Diptamus albo Trzemdała. |
kolumna: c
1:
przyłoż na mieſcze vkąſzone/ bar=
2:
zo pomágá/ iád wyciągaiąc zmie
3:
ſcza.
4:
B ¶ Gdy vwarzyſz Dipthán albo
5:
Ttrzemdałę z byliczą á z niedoſ=
6:
piałkiem á z zielem ktore zową po
7:
łacinie Sanamundi (w aptecze
8:
maią w winie/ á kto by był ran=
9:
ny dáy mu ſie thego napić/ ábo=
10:
wiem poſpolity lud barzo trzymá
11:
o tim piciu iże ieſth rozlicżney po=
12:
moczy rannym ludziom/ goiącz
13:
rany rychło/ á żadnego iątrzeniá
14:
niedopuſzcżá.
15:
C ¶ Proch korzenia Dipthanu/ z
16:
blaywaſom zmieſzany á s ſmołą
17:
iodłową iże bęzdie iakoby maſć/
18:
kthorey na ranę przykładáy/ abo=
19:
wiem ſie pod nią goij j ſpáiá rany
20:
D ¶ Też niemocz przirodzoną pa=
21:
niám wywodzy, y też cżepek, ktory
22:
zową po łacinie secundina/ wywo
23:
dzy gi theż z żywotha y vmarły
24:
płod wyciągá, á to gdy nawarzyſz
25:
korzenie Dipthamowe z byliczą á
26:
z bożym drzewkiem w winie á o-
27:
miedziwſzymiodēs ſzymowanym
28:
tego ſie będzieſz napijała.
29:
Ktemu też proch Korzenia Dipta
30:
nowego z mirrą á s ſokhiem byli
31:
czanym zmieſzawſzi ty rzecży ſpo-
32:
łem
á vcżyniſz cżopek z bawełny
33:
ktory namocziwſzy w tich rzeczach
34:
włoż do macicze na nocz, tedy ri-
35:
chło thákież vczyni iako y pirwſze
36:
lekarſtwo.kolumna: d
1:
¶ Też to picie iako ieſt wyſzſzey E
2:
napiſáno/ má mocz popądzaią=
3:
czą vriny kthorá ſcięſzkoſcią przi=
4:
chodzy.
5:
¶ Theż wino w ktorym wrzało F
6:
thego zielá korzenie ſpiołunkiem/
7:
ieſt dobre tym ktorzi miewaią bo=
8:
lenie w żołądku/ á nawięczey ſpo=
9:
karmow złych/ iako z bedłek.
10:
¶ Też naprzeciwko dychawiczy G
11:
z zimney przycżyny/ vwárz Dip=
12:
tham s figami ſuchemi w winie/ á
13:
potym przeczedz á dobrze wyciſni
14:
á tego ſie napijáy.
15:
¶ Też vwarzenie diptánu s cheb H
16:
dem á z opichem w proſthey wo=
17:
dzie/ á potym przeczedziwſzi oczu=
18:
kruy albo omiedzi á thego ſie na=
19:
pijáy/
naprzeciwko opuchlinie ieſt
20:
dobre lekarſtwo.
21:
¶ Theż gdy vwarzyſz Dipthán I
22:
w wodzie, á oną wodą włazni bę
23:
dzieſz ocieráł ciało/ ktho by miáł
24:
żołtą niemocz: pomágá/ bowiem
25:
na wierzch żołtoſć wychodzi, ſpo=
26:
tem wypływa.
27:
Też gdy nakładzieſz Diptánu K
28:
w domu ſwogim/ iadowite zwie=
29:
rzętha iako węże y iaſzcżorki wy=
30:
pądzá ſthego domu. Pandectha/
31:
Platearius y Serapio powia=
32:
daią
33:
¶Też Diptán vwarzony w wo L
34:
dzie a potem w praſny miod wło
35:
żoni kaſzel oddálá iedzony natſcżo
strona: 42
| Soſnka mnieyſza. | Liſt 42. |
kolumna: a
1:
m ¶ Też Diptan w ktorym domu
2:
będzie na kielo mieſczoch/ wygá=
3:
niá z onego domu gád.
4:
N ¶ Też wezmi Diptánu, Caſtore
5:
um: to ieſt bobrowech ſtroiow, każ
6:
dego rowno cżęſć czo złoti zawá=
7:
ży/ ſoku rucianego s ſzeſć łyżek/ á
8:
thy prochy ſthim ſokiem zmieſzáy/
9:
wpuſzcżáiże tego potroſzcze w nos
10:
ábowiem ſwięthego walanthego
11:
niemocz vzdráwiá.
12:
O ¶ Też komu by ſie cżłonki albo
13:
ſtawy kurcżiły z boleſcią, tedy tim
14:
namazuy vznáſz pomocz.
15:
Eſula minor.
16:
¶ Soſnka mnieyſza.
17:
Kleinwolfwortz.
18:
Capitulum. 61. grafika
kolumna: b
1:
I
Eſth ciepłá y ſuchá w A
2:
trzecim ſłopniu, korzeń
3:
Soſnki godzi ſie ku le
4:
karſtwám/ á má mocz
5:
purgowaniá flegmy/
6:
á pothym też y melan=
7:
kolią ſciała cżłowiecżego/
Soſn=
8:
ka ieſt dobrá naprzeciwko zimnici
9:
ktorá bywá na każdy dzień/ Itheż
10:
naprzeciwko ſthawowym boleſciā
11:
ieſt barzo dobrá/ to ieſt naprzeciw
12:
ko boleſciám nog/ j rąk/ y naprze=
13:
ciwko paraliżowi/ y na kholikę w
14:
cienſzych ielitach/ y naprzeciwko o
15:
puchlinie z zimney przycżyny tym
16:
obycżaiem ſprawować/
Wezmi
17:
korzeniá ſoſnki/ korzeniá piotruſz=
18:
cżanego/ khorzeniá chebdowego,
19:
mlecżoweo/ każdego ſnich po cżti=
20:
rzy dragmy/ naſieniá włoſkiego
21:
kopru/ naſieniá opichoweo y
22:
hanyżoweo, rowno iakoby po dwu dra=
23:
gmu, maſtiki, cinamonu, po trzech
24:
dragmach/ wárzże thy rzeczy we
25:
dwu kwárthu wody aże by trzeciá
26:
cżęſć wywrzała/
á potym przecze=
27:
dzywſzy oczukruy á tego ſie napi=
28:
iáy poranu y wiecżor/ Ieſtliby lu
29:
dzie roſkoſzni brzydzyli ſobie to pi=
30:
cie/ tedy wárz korzenie Soſnki s
31:
ſwiniem mięſem á z rozynkami á
32:
s hanyżem/ á thak niecháy poży=
33:
waią tey tho polewki naprzeciwko
34:
tym chorobám/ albo vcżiń klaret
35:
ſprochu ſoſnkowego korzeniá ſprochem| Soſnka mnieyſza. |
kolumna: c
1:
gałganowym/ hanyżowym/ ma=
2:
ſtikowym/ á będzie przijemnieyſzy
3:
y ſmacżnieyſzy ku piciu.
4:
B ¶ Soſnká niemá być pożywá=
5:
na od thych kthorzy ſą gorączego
6:
przyrodzeniá, ábowiemby gorącż
7:
ka była ſniey łaczno/ czo ieſt rzecż
8:
doſwiadcżoná od Serapiona/ á
9:
nawięczey ſzkodzi tym ktorzi zwy=
10:
kli miewać Emoroidi, to ieſt krew
11:
z żyłek ktore ſą około ſtolcza: Zby=
12:
tnie wywodzącz ſnich krew/
Iteż
13:
dlá ſwoiej cierpnoſci zaciſkaiącz o=
14:
ny żyłki cżini wnich nieiaką opu=
15:
chlinę/ thákież y Wilcże łyko thoż
16:
cżyni/ bo má w ſobie oſtroſć ſcir=
17:
pnoſcią, Serapio capitulo o ſoſn
18:
cze to powiadá.
19:
C ¶ Też wmleku Soſnki niemaſz
20:
żadnego pożytku/ ábowiem obrá=
21:
żá ktho go pożywá/
Gdzież wiele
22:
lekarzow ktorzy krążą około ludzi
23:
á będącz niedoſkonali/ wiele ludzi
24:
thym mkekiem potruli/ A gdy od=
25:
nich pytáno ktore by lekarſtwo da
26:
wali w piciu ludziem chorym/ po=
27:
wiadali iże mleko Soſnki z oley=
28:
kiem Zyzaminowym/ ktorá rzecż
29:
takowy gwáłt gim cżyniła w ſtol
30:
czoch/ iſz od nich vmirać muſieli/
31:
Serapio Pandecta/ Platearius
32:
o tym powiedaią.
33:
Endiuia.
34:
¶ Mlecż. Maijdieſtel.
kolumna: d
1:
¶ Capitulum. 62. grafika
2:
M
Lecż ieſth zimny y ſu= A
3:
chy w pirwſzym ſłop=
4:
niu/ liſth Mlecżowy
5:
ieſt godny ku lekarſt=
6:
wam/ s kthorego pokárm bywá á
7:
nawięczey z zielonego, ieſt rozlicż=
8:
ney moczy ziełony Mlecż/ ale ſu=
9:
chy nicz nieieſt, má mocz popądza
10:
iączą vryny y potwierdzaiączą/
11:
Iteż chładzaiączą/
a przeto ieſt
12:
dobry naprzeciwko zathkaniu ſle=
13:
dziony y wątroby ſprzycżyny go=
14:
rączey.
15:
¶ Też ieſt dobry naprzeciwko żoł B
16:
tey niemoczy/ y naprzeciwko ther=
17:
cianie iakáżbykolwiek była/ y na=
18:
przeciw zapáleniu wątroby, I na
19:
bolącżkę gorączą/ vcżyniwſzy ta=
20:
kie picie,
Wezmi ſoku
Mlecżoweo
strona: 43
| Mlecz. | Liſt 43. |
1:
poł kwárthi/ ieleniego ięzyku/ po=
2:
drożnyku/ lactuki każdego ſnich po
3:
połgarſci/ kwiátkow fijołkowych
4:
rozynkow/ naſieniá ogorkowego,
5:
málonowego/ baniowego/ citrul
6:
lowego, każdego ſnich po dwie drá
7:
gmie/ wárzże thy rzecżi w wodzie
8:
w kwarcie czałey aż do połowicze
9:
wywre/
á potym przeczedzywſzi o
10:
czukruy á tak ſie thego ſiropu na=
11:
pijáy po thrunkowi poranu y wie=
12:
cżor kielko razow/ A pothym ſiro
13:
pie wezmi Reubarbarū na proch
14:
ſthłucżonego dwie dragmie/ á za=
15:
wiązawſzy w chuſtkę włożże gi w
16:
Mlecżową wodkę na nocz, á po=
17:
tym naſwitaniu wyciſni cżyſcie o
18:
nę chuſthę iże by mocz onego Reu=
19:
barbarum wyſzła w onę wodhkę/
20:
á potym rozmąć theż w oney wo=
21:
dzie Caſſijey fiſtuły/ dijafiniconis
22:
lektwárzu każdego po dwie drag=
23:
mie/ á potim poranu ciepło wypij
24:
wcżyni ſzeſć ſtolczow/ á potim dlá
25:
poſileniá wezmi kołáczkow z apte
26:
ki kthore zową Triaſandali/ albo
27:
Konfekt s fijołkow.
28:
C ¶ Drugie dla zapálenia wątro
29:
by/ możeſz przikładać fáczeletek ro
30:
zmocżiwſzi w Mlecżowey wodzie
31:
á przymieſzáwſzy kniey trochę ſan
32:
dalow cżyrwonych/ Drugie w ie=
33:
dzeniu máſz pożywać pokarmow
34:
chlodzączych/ nicz ſpieprzem nie=
35:
iadać/ ale grucze/ krupy iecżmien/ kolumna: b
1:
ne/ raki theż z ocztem warzone ſą
2:
dobre ku iedzeniu przy takiey wą=
3:
trobie/
ptiſanna też
ſcznkrem do=
4:
brá napijać ſie iey.
5:
¶ Też woda Mlecżowá z blay= D
6:
waſem á ż ocztem/ ieſth dzywney
7:
moczy na cżłonki zapálne chło=
8:
dzącz ie.
9:
¶ Też gdi wezmieſz wodkę Mle E
10:
cżową ą ſok wyſokigo ſlázu ſtro=
11:
chą ſzafranu/ á tym namaż bole=
12:
nie ktore bywá w nogach.
13:
¶ Też mleko ktore bywá w Mle F
14:
cżu zmieſzane ſtuciją, ocierá y ſpą
15:
dzá bielmo z oka.
16:
¶ Theż wezmy wodki Mlecżo= G
17:
wey/ mąki ięcżmienney á throchę
18:
ſzafranu/ á vcżyń pláſthr/ á then
19:
pláſtr ſercze poſilá j drżenie oddá=
20:
lá/ Auicenna powiadá.
21:
¶ Też kto má cżyrwone kroſthy N
22:
na liczu/ ſok thego Mlecżu wyſo=
23:
kiego przyłożony na ony kroſthi/
24:
wyſuſzá ſnich ogień y ſpądzá ie.
25:
Eupatorium.
26:
¶ Sżadziecz. Wildſelbe oder
27:
hertzkle.
28:
Capitulum. 63.| Szadziecz. |
kolumna: c
grafika
1:
A S
Zadziecz ieſthci ziele
2:
ciepłe w pirwſzim ſło
3:
pniu/ á ſuche w wto=
4:
rym ſłopniu/ niekto=
5:
rzi gi zową ſzałwiją polną/ á tak
6:
ieſt w práwdzie/ ieſth dobry na pa=
7:
raliż wſzitkiego ciała/
Iteż na pa
8:
raliż iedneo albo dwu cżłonku kto
9:
rich kolwiek bądz/ Na paraliż cia
10:
ła wſzythkiego vcżyń thaki ſirop/
11:
Wezmi ſoku Sżadzczowego, ſo=
12:
ku ſzałwiowego/ każdego ſnich po
13:
połowiczy wieczſzey kwárty/ pier=
14:
woſnki/ lebiodki/ maiorany/ każ=
15:
dego ſnich po połgarſci, bobroweo
16:
ſtroiu/ Cinamonu/ każdego ſnich
17:
dwie dragmie/
vwárz thy rzecży/
18:
zbiáłym czukrem ocukrowáwſzy/
19:
á thego ſie napijáy poranu y wie=
20:
cżor po trunkowi ciepło/ á gdy gikolumna: d
1:
wypijeſz wezmi ti piłuły dáwſzi ie
2:
vcżynić do apteki thim ſpoſobem
3:
Wezmi Maſſi piłuł de Euſorbio
4:
dwa ſcropułi / Maſſi piłuł ſmier=
5:
dzączych ieden ſcropuł/ Thurbith
6:
poł ſcropułu/ imbiru trzi ziárnka
7:
zmieſzáy ti rzecży ſpołem/ á vcżiń
8:
piłuł dziewięć s ſiropem koczanko
9:
wym/ á wezmi ie opołnoczi/ á po
10:
thim nazaiutrz wezmi kołácżkow
11:
Dijakaſtoreum ſpięc poranu, albo
12:
Dijantos mikołaiowych dlá po=
13:
ſileniá.
14:
¶ Też naprzeciwko opuchlinie y B
15:
żołtey niemoczy/ gdy thy choroby
16:
przichodzą s ſtrony zathkania ſle=
17:
dziony albo wątroby, ten ſirop bę
18:
dzie dobri/
wezmi Szadzczu/ ſzał
19:
wijey/ chebdu/ każdego po garſci
20:
naſieniá opichowego/ włoſkieo ko
21:
pru/ piotruſzcżanego/ każdego po
22:
trzy dragmy/ wárzże thi rzecży w
23:
winie aż do trzeciey cżęſci má wy
24:
wrzeć/ á pothim przeczedz á napi=
25:
iáy ſie tego poranu j wieczor, á po
26:
thym wezmi piłuły de Meſereon
27:
połthrzeciá ſcropuła/ iże gich má
28:
być dziewięć
á wezmi ie w połno=
29:
czi á nazaiutrz wezmi kołácżkow
30:
Dijalacca/ albo electuarium ducis
31:
dlá poſileniá.
32:
¶ Theż vwarzenie Szadzczu C
33:
z bożym drzewkiem/ w ługu/ ieſth
34:
dobry ług na parſziwą głowę/ y
35:
na mole y na otręby kthore ſą w
36:
głowie
strona: 44
| Szadziecz. | Liſt 44. |
kolumna: a
1:
D ¶ Też ſok Szadzczow s ſokiem
2:
kobylego ſzcżáwiu á polney ruty/
3:
zmieſzáwſzy z oczcianym ſiropem
4:
kthory zową w aptece Oximel/ á
5:
knim przyley wodki polney drijá=
6:
kwie czo chczeſz, á tego ſie napijay
7:
poranu/ abowiem ten ſirop wypą
8:
dzá ſwierzb ſciała barzo mocznie
9:
E ¶ Theż ſok Szadzczu s ſokiem
10:
kobyleo ſzcżáwiu, á z wieprzowym
11:
ſadłem/ á ſtrochą ſoli/ á ſiarki/ ty
12:
rzecżi wſpołek zmieſzáy dobrze á v
13:
cżyń iakoby maſć/ á thym nama=
14:
zuy ſwierzb barzo pomágá.
15:
F ¶ Theż wino w kthorym wrzáł
16:
Szadziecz ſpiołinkiem á ſtrochą
17:
czukru/ ágdy przidáſz knim trochę
18:
kopytniku/ á thego ſie napijay/ á
19:
bowiem febre zaſtarzałą wipądza
20:
G ¶ Theż wino w kthorym wrzáł
21:
Szadziecz s hanyżem/ á kto má
22:
boleſci wnętrzne/ albo roſpadliny
23:
albo kroſty wnątrz/ tego ſie napi=
24:
iáy wezmieſz zdrowie.
25:
Enula campana.grafika
26:
¶ Omán. Alant.
27:
Capitulum. 64.
28:
A O
Man/ iego korzeń w
29:
chodzi w lekarſkie rze=
30:
cżi/ ieſt ciepły y ſuchy
31:
w wtorē ſłopniu/ má
32:
w ſobie nieiaką wilkoſć zbytnią/kolumna: b
grafika
1:
á przeto nie natichmiáſth zagrze=
2:
wá ciało gdy go kto pożywá/ ieſt
3:
dobry naprzeciwko wſzytkim bole=
4:
ſciám/ y na vrazy wſzelkie
y theż
5:
wiatry tráwi w żywocie.
6:
¶ Theż naprzeciwko boleſci kto= B
7:
rá pochodzy z oddawienia żył ſu=
8:
chych/ ieſt dobry korzeń Ománo=
9:
wy gdy ſniego vcżyniſz pláſtr ſko=
10:
rzeniem koſaćczowym, ſkorzeniem
11:
ſlázowym vwarziwſzi ie/
á potim
12:
ſtłukſzy to korzenie wley knim oli=
13:
wy albo oleiu lnianego/ á vcżyń
14:
pláſtr/ ktory przykładáy na ty bo=
15:
leſci y na thi mieſcza chore.
16:
¶ Też na thy wſzitki przerzecżo=
17:
ne niemoczy albo boleſci/ wárz ko
18:
rzeń Omanow s korzeniē koſać=
19:
czowym á z naſieniem hanyżowē
| Oman. |
kolumna: c
1:
wárzże thy rzecżi w winie z wodą
2:
albo w ſamey wodzie/ á pothym
3:
przeczedzywſzy oczukruy/ á piy na
4:
ty choroby ten ſirop.
5:
D ¶ Też ten ſirop przerzecżony ieſt
6:
dobry thym ktorzy maią cięſzkoſć
7:
w pierſiach/ á cżyni łaczne odby=
8:
wanie flegmy/ y inſzych wilkhoſci
9:
ſpiekłech/ á nawięczey gdi włożiſz
10:
Dijairis ſalomonis kołácżkhow z
11:
apteki wten ſirop.
12:
E ¶ Wino w ktorim by wrzało to
13:
korzenie ománowo s cinamonem
14:
á z gałganem/ potwierdzá żołą=
15:
dek mdły y ſercze poſilá/ Auicen=
16:
na Capithulo o Ománie mowi/
17:
Omán ieſt dwoiaki ogrodny/ dru
18:
gi polny/ thu mowimy o polnym
19:
omanie, á wino w kthorym wrzáł
20:
Omán/ á potym oczukrowáwſzy
21:
to wino/ ieſt dobre pierſiám twier
22:
dzącz ie, j woluoſć oddychaniá da
23:
iącz według onych ſłow/ Omán
24:
s Kampanijey pierſi dobre cżyni.
25:
F ¶ Też naprzeciwko żołądkowey
26:
boleſci/ y też ielith/ y naprżeciwko
27:
kolicze ktorą zową Iliaka/ y na=
28:
przeciwko zarażeniu kthore bywá
29:
wpuſzcżaniu vryny/ vcżyń Thro=
30:
ią thim obycżaiem. Wezmi omá
31:
nowego korzeniá/ cinamonu/ każ
32:
dego ſnich po dwie dragmie/ gał=
33:
ganu/ anyżu/ lakricijey/ każdego
34:
po dragmie/ korzeniá koſaćczoweo
35:
Imbiru/
khażdego po połowiczy
kolumna: d
1:
dragmy/ muſzkátowego kwiátu/
2:
gwozdzikow, każdego iakoby trze
3:
cią cżęſć dragmy/ wſzythki rzecży
4:
na proch ſthłucż á zmieſzáy zbiá=
5:
łym czukrem iako vzrziſz potrzebę
6:
wiele go máſz włożyć/ á ſthego v=
7:
cżyń troią.
8:
¶ Theż gdy vwárzyſz Omán z G
9:
naſieniem ſparagowym á z wro=
10:
blem proſem w wodzie/
á tego ſie
11:
napijáy/ abowiem vrynę y rzecży
12:
przirodzone paniám wywodzi do=
13:
ſkonale/ Pandectha/ Serapio o
14:
tym powiedaią.
15:
Epatica.grafika
16:
¶ Maiownik albo wąthrobne
17:
ziele. Leberkraut.
18:
Capitulum. 65. grafika
strona: 45
| Maiownik. | Liſt 45. |
kolumna: a
1:
A M
Aiownik ieſt zimny y
2:
ſuchy w pirwſzim ſłop=
3:
niu/ Ieſt ziołko ro=
4:
ſtącze około wod/ al=
5:
bo na wilgotnych mieſczach, albo
6:
na wilgotnych kamienioch/ á ieſt
7:
vżitecżne wątrobie/ y wſpomaga
8:
iącze ią w niemoczach iey/ á prze=
9:
to ieſt rzecżono wątrobne ziele/ á
10:
zwłáſzcża naprzeciwko zapáleniu
11:
wątrobnemu/
y theż naprzeciwko
12:
żołtey niemoczi má być dána wo=
13:
da tego ziela, albo woda w ktorey
14:
by wrzało to żiele z mleceżm wy=
15:
ſokim/ á oczukrować á to pijać.
16:
B ¶ Naprzeciwko febrze ktorá by=
17:
wá trzeciego dnia/ yteż ktorá by=
18:
wá na każdi dzień s ſtrony wątro
19:
by chorey albo wrzedliwey/ thedy
20:
ten ſirop niżey napiſany lekarſtwē
21:
będzie/ y na inſze choroby wyſzſzey
22:
wypiſane/ ieſt then ſirop/
Wezmi
23:
ſoku Zielá wątrobnego/ mlecżo=
24:
wego/ lactucżanego/ każdego ro=
25:
wno połkwárty, kwiatkow fiołko
26:
wych/ rozinkow drobnych/ każde
27:
go ſnich trzy dragmy/ ſliwek wę=
28:
gierſkich ſiedḿ/ ty wſzytki rzecży=
29:
wárz w wodzie iako we dwu kwár
30:
tu wody/ aże do połowicze niech
31:
wywre/ á potym przeczedziwſzi o=
32:
cukruy dobrze biáłym czukrem
á
33:
thak ſię napijáy thego ſiropu po=
34:
ranu y wiecżor we dwie godzynie
35:
przed wiecżerzą/ trunek czo by w=kolumna: b
1:
nim były ze cżtyrzy vncije/ á gdy
2:
gi wypijeſz wezmiſz thę purgaciją
3:
z apteki tak napiſáwſzy na karcie,
4:
Wezmi lektwárzu s ſoku rożaneo
5:
cżthyrzy dragmy/ Reubarbarum
6:
thrzecią cżęſć dragmy/ ſpiki thrzy
7:
ziárnka/ Caſſijey fiſtuły trzy dra=
8:
gmy/
á ty rzecży rozmęć w cżty=
9:
rzech vncijach ſiropu wyſzſzey na=
10:
piſanego/ wypiy że tho ciepło na=
11:
ſwitaniu/ á nazaiutrz wezmi ko=
12:
łácżkow z apteki zową ie Triaſan
13:
dali, albo Conſerui fijołkowey dlá
14:
poſileniá wątroby. A zwierzchu v
15:
cżiń taki pláſtr na wątrobę wzią=
16:
wſzy wodki wyſokiego mlecżu czo
17:
chczeſz
á zmiſzáy ſnią prochu ſan
18:
dalow cżirwonych iako by połtrze
19:
ci dragmy/ ſpodij prochu iego też
20:
ſpołdragmy/ á ſłożiwſzy faczeleth
21:
wetroie rozmocż w tey wodzie ſti=
22:
mi to prochy/ á prziłoż poranu na
23:
wątrobę ciepło letnio, á tego cżiń
24:
kielko razow przykładaiącz.
25:
Theż Ziele wąthrobne/ ieleni
26:
ięzyk/ wyſoki mlecż/ każdego máſz
27:
wziąć po garſci/
á
potē oczukruy
28:
á piy dlá zatkaniá wątroby y ſle=
29:
dziony s ſtrony wilkoſci gorącich.
30:
¶ Też ty zioła przerzecżone, ſtłu D
31:
cżone á potym przyłożone na ſa=
32:
mę wątrobe/ ieſth dobri pláſtr na
33:
bolącżkę gorączą wątrobną, nie=
34:
dopuſzcżaiącz ſie ſzyrzić bolącżcze
35:
¶ Też ten pláſtr przyłozony na E| G |
| Ciemierzycza biała. |
kolumna: c
1:
maciczę: zaſthanáwiá mieſięcżną
2:
niemocz paniám.
3:
Elleborus albus.grafika
4:
¶ Cżemierzycza biáłá.
5:
Weiſniſwurtz.
6:
Capitulum. 66.grafika
7:
A C
Zemierzicza biáłá ieſt
8:
ciepłá y ſuchá w trze=
9:
cim ſłopniu/ kthorey
10:
ieſth dwoiaki rodzáy/
11:
to ieſth biáłá y cżárná Cżemierzi=
12:
cza/ albo gorzekwiat/ biáłá Cże=
13:
mierzicza ieſth dlá thego rzecżona
14:
iſz má biáły korzeń/ albo też iſz fle=
15:
gmę ktorá ieſt wilkoſć biáłá: pur=
16:
guie, cżárná dlá tego ieſt rzecżonakolumna: d
1:
iże melankolią cżárną purguie/ á
2:
korzeń telko w chodzi wlekarſtwa,
3:
Thu włoſnoſci biáłey Cżemierzi=
4:
cze wypiſuiemy
ſtarzi ludzie wpur
5:
gacijach ſwoich poſpolicie vżiwa=
6:
li biáłey cżemierzicze/ iako my te=
7:
ráz vżywámy ſcamoneam/ abo=
8:
wiem pirwſzi ludzie byli mocniey=
9:
ſzego przyrodzeniá/ á thak mogli
10:
wycirpieć Cżemierziczi/ ale dziſia
11:
rzádko iey vżywámy/ bowiem ſą
12:
ludzie mdleyſzi dziſieyſzych cżaſow
13:
á thak z wielką dowcipnoſcią á z
14:
wágą lekárz má ſie wáżić dawać
15:
Cżemierzicze/ á náwięczey thym
16:
ludziom kthorzy ſą ciaſnych pierſi
17:
á mdłym y ſuchego przyrodzeniá
18:
niemá być dáwána Cżemierzicza
19:
ábowiem cżyni gwáłtowne wra=
20:
czanie y ſtolcze zbytnie/ iedno lu=
21:
dziem tłuſtim wilgotnego prziro=
22:
dzeniá má być dáwána.
23:
¶ Wezmi ciemierzicze dwie dra B
24:
gmie/ vcżiniwſzi proch ſniei á za=
25:
wiązawſzi wchuſtkę włoż na nocz
26:
w wodkę mlecżową iże tak poſto=
27:
gi ſpięć godzyn/ á pothym cżyſcie
28:
wyciſni á wypiy na ſwitaniu/ dlá
29:
febry kthorá bywá na każdy dzień,
30:
I theż dlá boleſci kthorá bywá w
31:
cżłonkoch nożnych y ręcżnych/ y
32:
naprzeciwko paraliżowi to będzie
33:
dobrá pomocz albo lekarſtwo.
34:
¶ Też z wierzchu przykładaiącz
35:
vwarzone korzenie Cżemierzycze
strona: 46
| Ciemierzycza biała. | Liſt 46. |
kolumna: a
1:
z lebiodką/ bowiem oddálá ti cho
2:
roby przerzecżone/ á gdy ieſzcze ku
3:
tym ziołkám albo ku temu korze=
4:
niu przyłożiſz laku z ſłonych ryb s
5:
ſledzy albo z inſzych ryb.
6:
D ¶ Theż proch biáłey Cżemierzi=
7:
cze zmieſzany s ſokiem brzoſkinio=
8:
wym albo z oleykiem gorzkich mi
9:
gdáłow/ wpuſć teo w vcho w kto=
10:
rym by robáczy byli/ abowiem ie
11:
zabija.
12:
E ¶ Też gdy będzie vwarzoná w
13:
ługu á tym ługiem głowę myieſz
14:
wſzi niedopuſzczá w głowie/ y gło
15:
wę z otrąb cżyſci.
16:
F ¶ Też naprzeciwko ſwierzbiowi
17:
ieſt dobrá maſć z biáłey Cżemie=
18:
rzycze/ á z Litargirium á z oleiem
19:
albo z oliwą á z ocztem vcżiń ſteo
20:
maſć. Pandecta/ Meſue/ Sera=
21:
pio powiedaią twierdzącz tę rzecż
22:
G ¶ Też proch biáłey Cżemierzi=
23:
ce wnos wdmuchniony, cżiſci gło
24:
we cżyniącz kichanie.
25:
H ¶ Też ſok Cżemierzicze z mąką
26:
rżaną zmieſzany/ myſzy od thego
27:
zdychaią gdy ktorá zakuſi.
28:
I ¶ Też kto má podogrę/ vwárz
29:
proch Cżemierzicze biáłey w oley
30:
ku ktory zową petreoleum á thym
31:
namazuy nogy bolącze vznáſz po
32:
mocz niemałą.
33:
Capitulum. 67. kolumna: b
1:
Elleborus niger.grafika
2:
¶ Cżárná cżemierzicza albo go
3:
rzekwiat.
4:
Swarcze neiſwurtz.grafika
5:
C
Zárná cżemierzicza,
6:
ieſt ciepłá y ſuchá, gdi
7:
ią dobrze kto przypra= A
8:
wi wſzythko ciało na=
9:
prawiá y krew thákież/ abowiem
10:
purguie/ wypądzá cżárne melan=
11:
kolicżne wilkoſci.
12:
¶ Gdi nakładzieſz korzeniá Cże B
13:
mierzycze w kokoſz albo w kapłu=
14:
na/ á włożyſz też włoſkiego kopru
15:
ſtą Cżemierżyczą/
á tak pothym
16:
vwárz tę kokoſz iako ſie godzy á o
17:
ney polewki napijáy ſie/
18:
á potym| G ij |
| Czemierzycza czarna. |
kolumna: c
1:
we dwie godzinie iedz/ melanko=
2:
lią cżyſci známienicie/ y żywot o=
3:
twierá/ y ciało s kroſt cżyſci.
4:
C ¶ Theż proch tak biáłey iako y
5:
cżárney Cżemierzicze/ tráwi mię=
6:
ſo złe w ranach złych zagniłych.
7:
D ¶ Też proch Cżemierzycze cżár
8:
ney zmieſzany z miodem/ á thego
9:
przykłádáy na fiſthułę/ powiadá
10:
Pandecta iże zakielko dni zaſtaná=
11:
wiá fiſtułę wyſuſzaiącz ią.
12:
E ¶ Theż oboia Cżemierzicza má
13:
mocz ocieraiączą/ á tak ieſt obo=
14:
ia Cżemierzicza dobrá na thrąd y
15:
na cżyrwone kroſthi ktore bywaią
16:
na liczu/ y też na ſwierzb/
to ieſth
17:
gdy vwarżiſz Cżemierzicze w wo=
18:
dzie s ſokiem kobylego ſzcżáwiu/ al
19:
bo w ſamym ſoku kobylego ſzcżá=
20:
wiu/ á przyłoż knim Litargirium
21:
á trochę miodu/ á tak zmieſzáwſzi
22:
to ſpołem á vwarzywſzy iſz zgęſt=
23:
nieie/ tedy tym namazuy ty niedo
24:
ſtatki namienone.
25:
F ¶ Oczet w kthorym będzie wa=
26:
rzoná Cżemierzicza/ płokać vſta
27:
tym ocztem/ boleſć zębow vſmie=
28:
rzá ciepło tim płocżąc ſobie, á gdi
29:
ktemu przyłożiſz grochu albo pſze=
30:
nicze/ á poważyſz weſpołek/ tedy
31:
ktoriby gołąb thego grochu albo
32:
pſzenice zakuſił kazdy zdechnie,
33:
Pādecta powiadá.
34:
G ¶ Też powiadaią gdy pry Cże=
35:
mierzicza roſcie podle korzeniá ktokolumna: d
1:
rego drzewa/ thedy owocz onego
2:
drzewa ſtolcze cżyni.
3:
¶ Też naprzeciwko robákom kto H
4:
rzy w vſzoch bywaią/ zmieſzáy że
5:
proch Cżemierzicze s ſokiem pio=
6:
łynowym á ciepło po throſze wpu
7:
ſzcżáy w vſzy/ pobijeſz thym robáki.
8:
¶ Też wezmi korzeniá Cżemie= I
9:
rzycze/ naſieniá włoſkiego kopru/
10:
á zawiązáwſzy w chuſtkę włoż w
11:
wodkę ieleniego ięzyku/ á pothym
12:
po pięci godzyn wyciſni/ á oczu=
13:
krowáwſzy wypiy ciepło/bowiem
14:
ten trunek flegmę y kolerę purgu=
15:
ie s cżłowieka przez ſtolcze wywo=
16:
dzącz
y też tym ktorzi maią ſwię
17:
tego walantego niemocz/ albo w
18:
członkoch/ y też tym ktorzy maią
19:
paraliż/ to przerzecżone lekarſtwo
20:
daie pomocz.
21:
¶ Cżopek vcżyniony s Cżemie= K
22:
rzycze á z miodē/ á obwałkowáw
23:
ſzi bawełnę vcżiniwſzi ſniey cżopek
24:
włóż gi do macicze/
chczeſzli przyć
25:
ku rzeczám przyrodzonym/ iedno
26:
brzemiennym tego nietrzeba/ abo
27:
viem płod vywodzi przed cżaſem,
28:
Pandecta z Iánem meſue powia
29:
daią iż by ſie trzeba warować cże
30:
mierzycze biáłey/ abowiem zadu=
31:
ſzá cżłowieka/ á iad ieſt ciału.
32:
¶ Cżárná Cżemierżicza w wi=
33:
nie vwarzoná á pitha czukrem o=
34:
czukhrowawſzi: qnárthana od niey
35:
przeſtanie.
strona: 47
| Chebd. | Liſt 47. |
kolumna: a
1:
Ebulus.grafika
2:
¶ Chebd. Atich.
3:
Capitulum. 68. grafika
4:
A C
Hebd ieſth ciepłego y
5:
ſuchego przyrodzenia
6:
w trzecim ſłopniu/ á
7:
má mocz wyſuſzaią=
8:
czą y ciała roſtączą/ y też roſpą=
9:
dzaiączą miernie/ korzenie y z li=
10:
ſciem godzy ſie ku lekarſtwám.
11:
B ¶ Też dlá moczi ſwoiey roſpą=
12:
dzaiączey y też otwieraiącey rzecż
13:
przyrodzoną paniám pubudza/ á
14:
gdy vwarziſz chebd z byliczą/ z bo
15:
żem drzewkiem w winie/ á tym o=
16:
kładáy dymiona y maciczę, też wy
17:
wodzy rzecż przyrodzoną paniámkolumna: b
1:
¶ Też ieſt dobry na bolenie nog C
2:
ktore bywá z opuchliną tym oby=
3:
cżaiem ſprawuy/ Wezmi chebdu,
4:
kwiátkow rumienkowych, noſtrze
5:
gu, każdego ſnich po garſci, otrąb
6:
pſzenicżnych dwie garſci/ wárzże
7:
thy rzecży w ługu/ á tym ługiem
8:
vmywáy przez dzień cżtyrzy razy
9:
nogi ciepło/ albo inſze mieſcza kę=
10:
dy by bol był z opuchliną nietelko
11:
nogi.
12:
¶ Też ſok chebdow z wodą ſło= D
13:
ną/ ieſth dobry na boleſci nożne y
14:
ręcżne z wierzchu przikładaiącz.
15:
¶ Też vwarzenie korzeniá cheb= E
16:
dowego z naſieniem włoſkiego ko
17:
pru, piotruſzcżanem, z opichowem
18:
na opuchlinę kthorá z zimney przi=
19:
cżyny pochodzy/ niewymownie
20:
wſpomágá/ Pandecta powiadá.
21:
¶ Theż ſok chebdu ciepło w vſzi F
22:
wpuſzcżony/ piſzcżenie y ſzumienie
23:
od nich oddálá/ á gdy kniemu ſo=
24:
ku piołynkowego przymieſzáſz á w
25:
vcho wpuſciſz po kielko razow cie=
26:
pło/ robáki vmárzá.
27:
¶ Też ſok iego przeciwi ſie vką= G
28:
ſzeniu iadowitech zwierząt y krew
29:
s ſiadłą albo mleko w pierſiach s
30:
ſiadłe rozmiękcżá gdy tim ſokiem
31:
namażeſz mieſcze kiele razow.
32:
Pijáwki zabijá kiedi by ſie kthorá
33:
napiła tego ſoku.
34:
¶ Wino w kthorym by wrzáło H| G iij |
| Chebd. |
kolumna: c
1:
korzenie chebdowe z lakciją/ ka=
2:
ſzel zaſtarzały vſmierza. Iteż ſli=
3:
nogorz mocznie wypądzá ktori zo
4:
wą po łacinie Squinantia.
5:
I ¶ Też ſok chebdow z wodą bab=
6:
cżaną á ſtrochą piretrum y ſthro=
7:
chą miodu rożanego zmieſzáy że
8:
ty rzecży ſpołem
á tym ſobie vſta
9:
płocż ciepło gargarizuiącz/ abo=
10:
wiem broni reumy s chodźić z gło
11:
wy w gardło y na pierſi/ ale vſty
12:
wywodzi ty niecżyſtoſci/ y też bo=
13:
leſć zębow vſmierzá długo thrzy=
14:
many w vſciech/y też ięzyk vpa=
15:
dły podnoſi.
16:
K ¶ Też woda w ktorey by wrzało
17:
korzenie chebdowe z ieleniemi ięzy
18:
ki/ tym ktorzy maią ſledzionę cho
19:
rą: wſpomagaią/
á gdy kthemu
20:
przyłożyſz opichu/ tym ktorzi ma=
21:
ią kamień w ſobie barzo gim ieſt
22:
dobre lekarſtwo.
23:
Edera terreſtris.grafika
24:
¶ Bluſzcż. Gruntdreb.
25:
Capitulum. 69.
26:
A B
Luſzcż/ liſcie iego ieſth
27:
godne ku lekarſtwam
28:
liſcie ieo z liſciem wy=
29:
ſokiego ſlázu á ſkorze
30:
niem mlecżowym/ vwarz ty rze=
31:
cży ſpołem w oczcie á w wodzie/
32:
á tego ſie napijáy oczukrowawſy kolumna: d
grafika
1:
abowiem ſledzionę ſkażoną á opu
2:
chłą naprawiá.
3:
¶ Albo thak vcżyń ſirop na thę B
4:
niemocz/ Wezmi ſoku Bluſzcżo=
5:
wego/ ſoku ieleniego ięzyku/ każ=
6:
dego ſnich po poł kwárty/ wyſo=
7:
kiego ſlázu/ mąki bobowey/ korze
8:
niá miecżikowego/ każdego ſnich
9:
po vncijey/
wſzytki rzecży ſtłukſzy
10:
wárz w tych ſokoch przyláwſzy tro
11:
chę ocztu/ á potym rozmocżywſzi
12:
wtim faczelet prziłoż na ſledzionę
13:
opuchłą albo zatwardziałą/ ale
14:
wnątrz biorącz albo pijącz.
15:
¶ Ten ſirop będzieſz miáł dobry G
16:
na ſkażoną ſledzionę/ y naprze=
17:
ciwko quartánie/ naprzeciwko o=
18:
puchlinie/
y naprzeciwko żołthey
19:
niemoczy z zimney przycżyny tym
strona: 48
| Bluſzcz. | Liſt 48. |
kolumna: a
1:
obycżaiem/ Wezmiſz ſoku Bluſz=
2:
cżowego/ ieleniego ię zyku/ każdeo
3:
ſnich mniey niżli po poł kwárthy,
4:
wirzchow piołynkowych/ kopyt=
5:
niku/ kwiátkow czenturzyiey/ każ=
6:
dego ſnich po połgarſci/ kwiáth=
7:
kow boragowych/ rozynkow, liſt=
8:
kow ſenes/ każdgo ſnich po gar=
9:
ſci/
z aptheki epitimi (żiele ieſt) ka=
10:
niey przędze/ naſieniá hanyżoweo
11:
opichowego/ włoſkiego koprn / pio
12:
truſzcżanego/ korzeniá bruſci z a=
13:
pteki, ſparagowego, każdego ſnich
14:
trzy dragmy/ lakricijey poł vnci=
15:
iey/ ty wſzytki rzecży wárz w kwár
16:
cie wina biáłego ze cżtyrzema ły=
17:
ſzkoma oczthu aż do połowice/ á
18:
pothym przeczedzywſzy oczukruy
19:
dobrze/
á tego ſie napijáy poranu
20:
ciepło po trunkowi/ á gdi gi wypi
21:
ieſz wezmi tę purgaciją w lektwá=
22:
rzoch z aptheki/ Wezmi lektwá=
23:
rżu hamech Meſue/ lektwárzu di
24:
iaturbit/ dijaſene/ wſzithkich row=
25:
no po dwie dragmie/ Caſſijey wy
26:
ciągnioney cżterzy dragmy/ á po=
27:
thym wezmi thego ſiropu cżtyrzy
28:
vncie/ á roſpuſciwſzi wnim ti lek=
29:
twárze/
wypiy naſwitaniu ciepło,
30:
á nazaiuthrz dlá poſileniá wezmi
31:
kołacżkow ktore zową Dijacorus
32:
albo dijacalanentum/ á na oſta=
33:
thek możeſz prziłożić na ſledzionę
34:
przerzecżony pláſtr zagrzáwſzy le=
35:
tnio.kolumna: b
1:
¶ Też ſok bluſzcżow ciepło wpu= D
2:
ſzcżony w nozdrze/ cżyſci głowę y
3:
boleſć iey vſmierzá/
á gdy też
teo
4:
ſoku w lewe vcho wpuſciſz, tedi bo
5:
lenie zębow na lewey ſtronie vſpo
6:
koiá.
7:
¶ Też vwarzony bluſzcż w ługu E
8:
z łupinami orzechow włoſkich nie
9:
dozrałych: włoſi cżerni/ Pande=
10:
cta powiadá.
11:
¶ Też liſcie Bluſzcżowe w wo= F
12:
dzie vwarzone/ á ona woda pita
13:
poranu kielko razow/ żołthą nie=
14:
mocz oddálá.
15:
¶ Theż wanna vcżyniona z v= G
16:
warzeniá tego zielá, á kto by miáł
17:
w nyrkach kamień má ſiedzieć w=
18:
oney wodzie ciepłey/ y naprzeciw=
19:
ko podogrze ieſt to vżytecżuá wan
20:
na.
21:
¶ Theż twardoſć ſledziony od= H
22:
miękcżá y roſpądzá gdy będzie v=
23:
warzony bluſzcż w oczcie/ á przy=
24:
łożony na lewy bok.
25:
¶ Też oknienie oddálá tym oby= I
26:
cżaiem wezmi ſoku bluſzcowego á
27:
po kropcze puſzcżáy ciepło w vſzy
28:
poranu y na nocz.
29:
Edera arborea.grafika
30:
¶ Drugi Bluſzcż Drzewny.
31:
Ebich.
32:
Capitulum. 70.| G iiij |
| Drugi Bluſzcz drzewny. |
kolumna: c
grafika
1:
A T
En Bluſzcż/ ieſt rze=
2:
cżony bluſzcż drzewo=
3:
wy/ bowiem ſie oko=
4:
ło drzewa wije/
kozy
5:
go rady pożywaią/ mleka ſie gim
6:
przymnáżá dlá tego pokarmu/ ko
7:
rzeń iego zimnego ieſth przirodze=
8:
niá/ á cżyni ziemię zimną nakto=
9:
rey roſcie/ á długo trwá w zielo=
10:
noſci liſtu ſwoiego/ má ſmak gorz
11:
ki ſcierpnoſcią niektorą/ ieſt dwo=
12:
iaki rodzáy bluſzcżow/ ieden ieſth
13:
biáły á drugi cżárny/ albo ieden
14:
ieſt ſamiecz á drugi ſamicza/
Biá
15:
ły bluſzcż má biáły owocz/ á cżár
16:
ny má cżárny owocz/ Tim zielem
17:
Poetowie w rzymie bywali koro=
18:
nowani dlá gich ſlachethnoſci ro=
19:
zumu, gdzież to wielki Woyciechkolumna: d
1:
powiadá iż by Alexander tim zie=
2:
lem riczerze ſwoie koronowáł, Pli
3:
nius powiadá iż ten Bluſzcż miał
4:
być drzewkiem barzo prawi wyſo=
5:
ko roſtącz
aże náydzie drzewo ia=
6:
kie albo mur na kthorym ſie wije/
7:
maiącz liſt iakoby ſkorzenia wyro
8:
ſtaiączy albo z drzewa/ á rozdzie=
9:
lenie w nich ieſt nieiakie węgłową
10:
te wonią maiąc przikrą, ſmak ma
11:
iącz gorzki/ pod cieniem tego drze
12:
wa wężowie y inſzy rabáczy radzi
13:
przemieſzkáwaią/
Bluſzcż acżkol=
14:
wiek ieſt gorzki: á wſzakoż ieſth do
15:
bry ku lekarſtwám/ abowiem má
16:
mocz cierpniączą y zaciſkaiączą/
17:
á tak ieſt dobry naprzeciwko cżyr=
18:
woney niemoczy.
19:
¶ Sok bluſzcżow zmieſzany z o B
20:
leykiem gorzkich migdáłow wpu=
21:
ſzcżony w vſzy/ głuchoſć oddálá á
22:
ſłuch przywraczá.
23:
¶ Też ſok w nos wpuſzcżony cży C
24:
ſci głowę/ y bolenie iey vſmierzá,
25:
ábowiem má mocz w ſobie rozną
26:
á nieiako przeciwną/ á przeto też
27:
przeciwnym niemoczám pomágá
28:
má mocz trawiączą/ cżyſciączą/
29:
y boleſci vſmierzaiączą/ á tak kie
30:
dy kozieł będzie khármion Bluſz=
31:
cżem drzewnym/ tedy krew takieo
32:
kozła bywa łamiącza Kamień y
33:
wypądzaiącza s cżłowieka/ to ieſt
34:
z nyrek y z miechierza.
35:
¶ Też ieſt ieden bluſzcż na ktoreo D
strona: 49
| Swieczki. | Liſt 49. |
kolumna: a
1:
liſtkoch roſa padnie á twardzieie/
2:
á w kadzidło ſie obraczá/ ktore ka=
3:
dzidło lekarze wielkiey moczy być
4:
wyznáwaią/
ábowiem dym iego
5:
rzecż przyrodzoną paniám pobu=
6:
dzá/ I też cżepek wywodzy/ Se
7:
rapio powiadá o tym.
8:
Eufraſia.grafika
9:
¶ Swiecżki. Augentroſt.
10:
Capitulum. 71. grafika
11:
A S
Wiecżki/ ieſt ziele bar
12:
zo podobne w kocżła
13:
niu Izopowi/ iedno
14:
to yże Swiecżkowo
15:
kocżłanie ieſth barwy fijołkowey,
16:
á drugie iż gałązek to ziele niemá
17:
ale liſt prawie s ſamego kocżłaniakolumna: b
1:
wychodzi/ drobni á karbowany ia
2:
koby kurowy grzebień/ kwiáthki
3:
s ſiebie wypuſzcżá nieprawie biáłe
4:
á drobne/ iako tu máſz namalowa
5:
ne.
6:
Włoſnoſci theo ziela ſą nawięcey B
7:
prziwłoſzcżone na lekarſtwa ocżō.
8:
Elitropium.grafika
9:
¶ Nawrot.
10:
Capitulum. 72. grafika
11:
N
Awrot ziele/ Plinius A
12:
powiadá iż wten cżas
13:
kwitnie kiedy ſłończe
14:
biwá wznamieniu nie
15:
bieſkiem w raku/ á iako ſłończe y=| Nawrot. |
kolumna: c
1:
dzie thákież kwiath thego ziela za
2:
ſłończem idzie
roſkwitaiącz ſie/ á
3:
ſtąd że połacinie to ziele Solſe=
4:
quium zową/ iako by naſladuią=
5:
cze ſłończa/ ábowiem iakho ſkoro
6:
ſłończe wznidzie tak ſie też roſkwi
7:
tnie/ á iako richło zaydzie ſłończe
8:
á ono ſie też ſtulá/ Kwiatki z ſie=
9:
bie wypuſzcżá ku biáłoſci ſkłonne,
10:
też ku żołtoſci/ y ku brunáthnoſci
11:
to ieſth rozmaytey barwy/
á liſth
12:
má chropawy trochę ciemny.
13:
B ¶ Włoſnoſć thę má to ziele/ iſz
14:
gdy vwarzone w wodzie á poranu
15:
pite ciepło/ flegmę y kolerę tráwi
16:
w cżłowiecze/ y też niedzwiádko=
17:
uemu vkąſzeniu ſie przeciwi niedo
18:
puſzcżaiącz iadowi ſie ſzyrzyć po
19:
ciele gdy bedzie pite z winem vwa
20:
rzywſzy.
21:
C ¶ Theż pláſtr vcżyniony ſthego
22:
zielá/ á przyłoż na brodáwki: má
23:
mocz iſz giną od tego brodawki.
24:
D ¶ Też cżtyrzy ziárnka naſieniá
25:
nawrothowego z winem ciepło pi
26:
the przed quartaną ſpoł godziny
27:
przeſtaie quarthana albo ſie vlży=
28:
wá/ A tym czo terciáne miewaią
29:
thedy thrzy ziárnka dáy z winem
30:
przed przyſciem febry, tedy też prże
31:
ſtaie trzeciácżka.
32:
E ¶ Też liſcie nawrothu ſtłucżone
33:
á przyłożone na opuchliny/ roz=
34:
chodzy ſie pod nim.
Thákież y na
35:
po dogrę przyłożony pláſtr z liſciá kolumna: d
1:
iego odeymuie boleſć/ Itheż przy=
2:
rodzoną niemocz biáłem głowā
3:
pobudzá/ y mártwy płod z żywo=
4:
ta wypądzá.
5:
¶ Też nawrot weſpołek y z na=
6:
ſieniem/ z izopem/ z włoſkim ko=
7:
prem/ ſoli trochę ocżkowatey przi=
8:
łożywſzy ktemu/ tho lekarſtwo za=
9:
bijá chrobáki w żiwocie/
tak gliſti
10:
iako y inſze chrobaki krothkie á ſzy=
11:
rokie ktore zową Aſcarides.
12:
¶ Też korzeń tego zielá na ſzygi
13:
noſzony, niedzwiádek od thakiego
14:
cżłowieka vcieká/ y iád iego nicz
15:
mu nieſzkodzi.
16:
Epitimum.
17:
Ieſt to ziele zamorſkie. grafika
strona: 50
| Epitimum. | Liſt 50. |
kolumna: a
1:
Capitulum 73.
2:
A
E
Pitimū ieſt ziele ktore
3:
we włoſzech roſcie, á
4:
roſcie tym obyczaiem
5:
iakoby kaniá przędza
6:
á nálepſze Epitimum na iednym
7:
wyſpie kthori wyſep Creta inſula
8:
zową, czo ná wáżnieyſze to ieſt ná
9:
lepſze á wonią má oſtrą/ ktore ieſt
10:
przyliſowatſzem to ieſt nálepſze, ale
11:
blade albo żołtawe nieieſth dobre/
12:
má mocz ciepłą y wyſuſzaiączą y
13:
otwieraiącą j roſpądzaiącą, wnę
14:
trznoſci poſilá/ pragnienie cżyni
15:
y zapálá ciała kolericżnego, otwie
16:
rá żywot cżyniącz ſtholcze/ iedno
17:
ſromoczą inſzech rzecży/ tho ziele
18:
niecirpi wielkiego ognia á thak y
19:
wielkiego warzeniá/ á miedzy in=
20:
ſzemi wſzitkiemi zioły má nawięcz
21:
ſzą włoſnoſnoſć purgować
22:
melākolia
ocżym Meſue/ Auicenna/
23:
Serapio/ Diaſcorides/ y Galie=
24:
nus ſwiádcżą.
25:
B ¶ Meſue piſze/ niekthorzy prawi
26:
ludzie powiadaią aby Epitimum
27:
miało też flegmę wypędzać s cia=
28:
ła/ Paweł ieden lekárz mowi/ E
29:
pitimum vywodzi ſciala cżłowie=
30:
cżego ſpálone wilgotnoſci melan=
31:
kolicżne/ á tak ieſt lekarſtwo oſob=
32:
bliwe naprzeciwko niemoczám gło
33:
wnym kthore z melankolijey przy=
34:
chodzą/
iakho ieſth niemocz iedna
kolumna: b
1:
ktorą zową melankoliá, y też cżło
2:
wiek rozum ſtraci, leda czo mowi,
3:
y też ſwiętego valantego niemoc,
4:
zawraczanie głowy/ y drżenie ſer=
5:
cza oddálá/ Iteż niemoczi ſledzio
6:
ny lecży/ Też kłocie bokow/ y bo=
7:
lenie nyrek odeymuie.
8:
Też ktory by cżłowiek miáł Can= C
9:
cer wrzod albo thrąd na ſobie/ v=
10:
warzywſzi Epitimū s polną ru=
11:
tą/ s paprotką, á tego ſie napijać
12:
poranu przez kielo niedźiel dlá tich
13:
niemoczy/ Mirra pożywána teo
14:
Epithymi ſamego w vwarzeniu z
15:
gárſć/ á prochu iego czo cżthyrzy
16:
złothe zawáżą/
Lecie żádny cżło=
17:
wiek niemá pożywać Epitimu a=
18:
le w ieſieni á na wioſnę ti ſą cżaſi
19:
godne ku iedzeniu go.
20:
¶ Też quartanę doſtatecżnie v= D
21:
lecżyſz thym obycżaiem/ Wezmi
22:
Epitymū tak wiele czo dwa złota
23:
zawáżi/ kamienia lazulowego też
24:
wezmi/ á armenowego/ kazdego
25:
czo złoti zawáży/
á tak vwarzyw
26:
ſzy pierwey Epitim. zele w wodzie
27:
proſtey/ więcz pothim wziąwſzi to
28:
kamienie na proch ſtarthe roſpuſć
29:
w oney wodzie w ktorey wrzało
30:
epithimū dáy że ſie onego napić na
31:
ſwitaniu trunek dobry/ á pothym
32:
nieieſc aże za ſzeſć godzyn/ iedno
33:
nie tego dnia máſz dawać tego le=
34:
karſtwa kiedy má być febra quar=
35:
tana ale przed byciem iey dzień.
| Biała gorczicza. |
kolumna: c
1:
Eruca.grafika
2:
¶ Biáłá gorcżycza.
3:
Capitulum. 74. grafika
4:
A B
Iáłá gorcżycza ieſt
5:
we wſzem ſwiadoma
6:
iedna ieſt ogrodná á
7:
drugá polná/ domo=
8:
wá Gorczycza ieſt zagrzewaiączá
9:
y odwilżaiączá w wtorim ſłopniu
10:
á wſzakoż polná ieſth mocznieyſzá
11:
B ¶ Domowá Gorcżicza cżęſtho
12:
iedziona od ludzi/ cżyni ſkłonnoſć
13:
ku cieleſnym rzecżam.
14:
C ¶ Cżynią z domowey gorcżycze
15:
przyſmaki w kthorey ryby y mięſo
16:
mácżaią/ daie chęć y ſmak ku ie=kolumna: d
1:
dzeniu/ á wilkoſci flegmiſte w gło
2:
wie wyſuſzá.
3:
¶ Platearius powiedá o gorcży D
4:
czi iż naprzeciwko paraliżowi ieſt
5:
dobrá y naprzeciwko zadzierżeniu
6:
vriny/ y naprzeciwko rzezaniu kie
7:
di ią s czebulą vwarziſz w wodzie
8:
á oney wody oſłodziwſzy miodem
9:
dáſz ſie poranu napić.
10:
¶ Też ziele ſamo gorcżycżne w E
11:
winie vwarzone á na krzyż przy=
12:
łożone ciepło/ czini buynoſć ciele=
13:
ſną/ thákież y naſienie ſthłucżone
14:
miałko á zmiodem zmieſzane prze
15:
ſnym/ przyłożże na krzyż albo na
16:
nyrki/ cżyni ſkłonnoſć ku rzecżám
17:
cieleſnem.
18:
¶ O tymże też ſwiádcży Gali= F
19:
enus/ iże gorcżycza cżyni pomno=
20:
żenie w męſkiem naſieniu/ y wia=
21:
try w żyłach/ á thak y prędkoſć ku
22:
rzecżám cieleſnym/ iedno iſz poru=
23:
ſzá bolenie głowy/ ale khiedy gor=
24:
cżyczę z lacthuką będzieſz przypra=
25:
wiáł/ thedy odeymieſz iey iadowi=
26:
toſć zbytnią
Tenże Galienus po
27:
wiadá iſz gorcżicza biáłá má moc
28:
zagrzewaiączą y wyſuſzaiączą, y
29:
temu mámy wierzyć iż tak ieſt bo
30:
thego doſwiádcżámy ſkuthecżnie
31:
w zimnych á w wilgothnych nie=
32:
moczach.
strona: 51
| Polna ruta. | Liſt 51. |
kolumna: a
1:
Fumus terre.grafika
2:
¶ Polná ruta. Erdrauch.
3:
Capitulum. 75.
4:
A P
Onlá ruta ieſt ciepłá
5:
y ſuchá w wthorym
6:
ſłopniu/ Pandectha
7:
powiadá iż polná ru=
8:
tá roſcie z dymow grubych kthore
9:
pochodzą z ziemie/ Im zieleńſzá
10:
ieſt: tym nálepſzá polna rutha/ ale
11:
ſuchá nic niewáżi, nápierwey má
12:
mocz purgowania melankolijey/
13:
aá potym flegmę ſłoną/ y pothym
14:
kolerę / á ieſt też popądzaiączá v=
15:
ryny/
á przetho vwarzenie polney
16:
Ruty s piołynkiem/ s kwiátkami
17:
czenturzyiey/ z borágowymi/ każ=kolumna: b
1:
dego ſnich wziąwſzy po połgarſci,
2:
korzeniá ſoſnki/ korzonkow paprot=
3:
ki/ korzeniá chebdowego/ każdego
4:
ſnich po vncijey/ kaniey przędze/
5:
Epitimi z apteki/ liſtkow ſene/ każ=
6:
dego ſnich poł vncijey/ naſieniá
7:
włoſkiego kopru piotruſcżanego,
8:
libſzcżykowego/ opichowego/ mi=
9:
rabolánu z apteki/ każdego ſnich
10:
dwie dragmie/ lakricijey iednę dra
11:
gmę/ wſzytki thy rzecży przetłucż
12:
miąſzſzo á wárz s proſtą wodą ia
13:
koby we dwu kwárthu wody przy=
14:
láwſzy trochę oczthu iako by pięć
15:
łyżek/ wárzże aż do trzeciey częſci
16:
á potym przeczedziwſzy oczukruy
17:
á piy to poranu y wiecżor we dwie
18:
godzynie przed wiecżerzą trunek/
19:
á wypiwſzy ten ſirop wezmi ty pi=
20:
łuły dáwſzy ie vcżynić do aptheki/
21:
tak napiſáwſzy na kartcze/ Wez=
22:
miż Maſſi piłuł z wilcżego łykha
23:
dwa ſcropuły. Maſſi piłuł s pol=
24:
ney ruti ieden ſcropuł/ Turbit teo
25:
poł ſcropułu/ Granorum Coconi
26:
dij w licżbie pięć/ Imbiru thrzy
27:
ziárnka/
zmieſzáy wſzytko ſpołem
28:
á vcżyń piłuł dziewieć s ſiropem
29:
polney ruti/ á pothym wezmi dlá
30:
poſileniá dijalakā kołácżkow pięć
31:
albo mniey/ albo Dijakorum.
32:
Theż ſok polney ruty s kozią B
33:
ſerwatką/ á przimieſzáy knim tro
34:
chę prochu Mirabolanorū á tego
35:
ſie napijáy/ krew cżiſci/ y quarta=| Polna ruta. |
kolumna: c
1:
tanę oddálá.
2:
C ¶ Też ſok polney ruty s ktorym
3:
zmieſzáy prochu wrobleo proſa al=
4:
bo prochu łamikamienia/ á thego
5:
ſie napiy/ ábowiem vryne pobu=
6:
dza.
7:
D ¶ Też ſok polney ruty ieſt dobry
8:
na zapſowanie wárg/ y też na za=
9:
pſowanie dziąſł ktore bywá s ſpro
10:
chniałoſci/ gdy vſta tim kto ſobie
11:
płocże.
12:
E ¶ Też ſok polney ruty s czukrem
13:
ieſt dobri naprzeciwko zatkaniu ſle
14:
dziony y theż wąthroby z zymney
15:
przycżyny.
16:
F ¶ Też ſok polney ruty s ſiarką
17:
á z oleykiem bobkowym/ ieſth do=
18:
bri na ſwierzb/ Pandecta/ Plate=
19:
arius powiedaią. grafika
kolumna: d
1:
Feniculus.grafika
2:
¶ Włoſki kopr. Fenchel.
3:
Capitulum. 76.
4:
W
Loſki kopr ieſt ciepły y A
5:
ſuchy w wthorim ſlo=
6:
pniu/ má mocz pobu=
7:
dzaiączą vryny.
naſie
8:
nie y korzenie y liſcie włoſkiego ko=
9:
pru ſą dobre ku lekarſtwám/ woda
10:
Wloſkiego kopru s ſwoiey włoſ=
11:
noſci oczy cżyſci/ á nawięczey ſtu=
12:
ciją á ſkamieniem ktory zową ka=
13:
laminaris/ thy rzecży ſtarſzy ie na
14:
proch á zmieſzáwſzy ſtą wodką/ á
15:
tym ocży mácżáy chore á mdłe/
á
16:
przeto wężowie na wioſnę wycho
17:
dząc z ziemie maiącz zaćmienie w
18:
ocżoch/ lazą do korzeniá włoſkieo
19:
kopru/ a onē ſobie ocży wyciraią,
20:
á ſtąd oſtroſć wzroku biorą.
21:
¶ Też naſienie włoſkiego kopru B
22:
albo korzenie/ albo liſcie pożywa=
23:
ne od páń/ mleko gim w pierſiach
24:
mnoży.
25:
¶ Theż vwarzenie korzeniá albo G
26:
naſieniá włoſkigo kopru/ z naſie=
27:
niem piotruſzcżanym/ znaſieniem
28:
wroblego proſa/ y też łamikamie=
29:
niowego w winie vwarzywſzy/ á
30:
tho wino vrynę wypądza/ y rzecż
31:
przyrodzoną bialym głowam.
32:
¶ Też wino w ktorym by wrzáł D
strona: 52
| Włoski kopr. | Liſt 52. |
kolumna: a
1:
Włoſki kopr s korzeniem bruſci/
2:
s ſparagowym/ z lubſzcżykiem/ á
3:
ktobi miał zatkanie vątroby j ſle
4:
dzony/ tedy to lekarſtwo otworzy
5:
y wypędzi/
Iteż wiatri wnętrzne
6:
tráwi y wypądzá ſciała.
7:
E ¶ Też naprzeciwko wężowemu
8:
vkąſzeniu albo iakiego inſzego ia=
9:
dowitego zwierzęcia/ vwarzywſzy
10:
włoſki kopr ſczebulą á potim prze
11:
tłukſzy przyłoż na mieſcze vkąſzo=
12:
ne: wyciągnie iád.
13:
F ¶ Theż wino w kthorym by był
14:
warzony włoſki kopr z miętką/ á
15:
tego ſie napijáy/ bowiem żołądek
16:
y ſtrawnoſć poſilá, y zgagę vſmie
17:
rzá z zymney przycżyny pochodzą
18:
czą.
19:
G ¶ Theż wino w kthorym wrżáł
20:
włoſki kopr s korzeniem Hermo=
21:
dactillorum/ ſkorzeniem ſoſnki/ á
22:
potim oczukrowáwſzy napijáy ſie
23:
tego/ ábowiem opuchlinę wypą=
24:
dzá z zimney przycżyny.
25:
H ¶ Theż ſok włoſkiego kopru wy=
26:
ſthawiony na ſłończe w ſkláncze
27:
przez dwadzieſcia dni/ ieſth dobry
28:
na bielmo y na inſze makuły ocżu,
29:
wpuſzcżaiącz tego na ocży chore.
30:
I ¶ Też naprzeciwko ſwierzbiowi
31:
ocżu pewne ieſt lekarſtwo/ wezmi
32:
ſoku włoſkiego kopru/ Aloe epati=
33:
ci z apteki/ á roſpuſć gi ſthym ſo=
34:
kiem
á potym wyſtáw to na ſłoń=
35:
cze w ſkleniczy albo w kwárcie czekolumna: b
1:
nowey przez dwadżieſcia dni, á teo
2:
pothym wpuſzcżáy na ocży/ iako
3:
ieſt obycżáy.
4:
¶ Częſthe iádanie włoſkiego ko= K
5:
pru/ nie rád ſie tráwi rychło w żo=
6:
łądku/ acżkolwiek nadymanie żo=
7:
łądkowe y zgagę odeymuie/ Aui=
8:
cenna powiadá.
9:
¶ Theż w febrách dlugich albo L
10:
zaſtharzałych/ woda Włoſkiego
11:
kopru s piotruſzcżaną á ſczukrem
12:
ſą dobre ku piciu thim chorym lu=
13:
dziem/ Pandecta/ Platearius/ y