![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
strona: 5
| grafika | 5 |
1:
APOPHTEGMATA
2:
IANA KOCHANOWSKIEGO.
3:
grafika
4:
Z głupim zle zártowác.
5:
C
Zárnkowski Biſkup Poznáńſki/będąc podágrą
6:
bárzo vdręczony/ zwykł był częſtokroć przed wiel
7:
kim bólem té ſłowá mówić: Prze Bóg/dobiy
8:
kto/ odpuſczę. Tráfiło ſie iż leżąc w téyże chorobie/ nie był
9:
nikt inſzy przy nim/ ieno Tátárzyn Kámárády/ ſługá iegͦ:
10:
ten pomniąc co więc pan mówił/ ofiárował mu ſie z po=
11:
ſługą ſwą: Pánie/ powiádá/ day ty mnie báchmátá/ á
12:
każ mię wolno do hordy przepuśćić/ á ia ćiebie záreżę/ iá
13:
ko prośiſz. Biſkup obaczył ſie/ że z tym źle zártowáć: Do=
14:
brze/ powiáda/ Kámárády: ále każ tu komu piérwéy do
15:
mnie/ że mu roſkażę/ áby ćię po méy śmierći dobrze odprá
16:
wiono/ y wolno puſczono.
Wyſedł Tátárzyn/ y záwo=
17:
łał kilku ſług do páná. Pan vyźrzawſzy fługi/ dopiéro z
18:
onégo przeſtráchu otrzéźwiał/ y kazał Tátárzyná do wie=
19:
że wſádzić/ á ſam potym był oſtrożnieyſzy. | A iij | Dwu ko- |
strona: 6
| 6 | Apophtegmatá |
1:
Dwu kotu w ieden wór zle ſadzác.
2:
K
Anclérz ieden Koronny/ częſtokroć zwykł to był ma=
3:
wiáć: Z káżdym ſie zgodzę/ iedno z łákómym nic/ bo ón
4:
chce/ á ia téż chcę.
5:
Zárt nie ná czás.
6:
T
Enże vpoiwſzy máłmázyią iednégo Kánoniká Sędo=
7:
miérſkiégo/ kiedy mu powiedźiano názáiutrz/ że vmárł/
8:
nic inſzégo ná to nie powiedźiał/ iedno to/ iż mu był ie=
9:
ſcze iednéy nieſpełnił.
10:
Tytuł wielki, dochód máły.
11:
S
Pytek Iordan/ Káſztelan Krákowſki/ mówiąc w rá=
12:
dźie o doległośćiách/ któré wyſokié vrzędy zá ſobą nioſą/
13:
téż to powiedźiał: Co ſobie Spyték nágotuie/ to mu
14:
Pan Krákowſki zié.
15:
Niedługi rozmysł.
16:
K
Siądz Siemikowſki/ máiąc beneficium iedno con-17:
trouerſum, w którym mu Gámrat Arcybiſkup Gnié=
18:
źnieńſki przeſzkadzał/ wźiął tę rádę przedśię/ że przyſtał
19:
do tegóż Arcybiſkupá/ rozumieiąc/ że ón iáko ſłudze iuż | ſwému |
strona: 7
| Ianá Kochánowſkiego. | 7 |
1:
ſwému/ niémiał mu w tym przeſzkadzáć: y tegóż dniá prá
2:
wie/ kiedy mu go zálécono/ y kiedy mu rękę dał/ chcęcy v=
3:
czynił wzmiánkę około ſwégo beneficium. Tám Gám=
4:
rat zárázem opowiedźiał ſie/ że to beneficium/ iego ieſt
5:
podawánia/ áni żadnégo ná nim chce ćiérpieć/ ieno kogo
6:
ón ná nié wſádźi: Siemikowſki záśię prośił/ áby raczył
7:
nań ták wzgląd mieć/ iáko ná ſługę iuż ſwégo/ á tego mu
8:
życzył. Ale Gámrat porożem ná to bárzo wſtrząſał. Co
9:
Siemikowſki obaczywſzy/ rzékł: Nu MIłośćiwy
10:
Kśięże/ iaćiem dla tego był do W.M. przyſtał/ ábych
11:
był miał pomoc z W.M. ále iż widzę że prózno/ á ia záś
12:
odſtawam: y dawſzy mu rękę ſzedł precz.
13:
Wedle datku służbá.
14:
K
Siądz Trąbſki ſłużąc Szydłowieckiému/ niepráwie
15:
był poſług pilen: tám gdy go niktórzy z towárzyſzów v=
16:
pomináli/ áby był pilnieyſzy: Oy/ powiáda/ wiémći ia/
17:
iáko zá kopę ſłużyć.
18:
Ziednánié nieumyslné.
19:
G
Amrat Arcybiſkup/ gniewał ſie ná kśiędzá Krupſkié=
20:
go: tráfiło ſie/ iż Arcybiſkup iechał z zamku w Krákowie/
21:
á kśiądz Krupſki ná zamek/y przyſzło ſie im miiáć práwie
22:
iuż przed kámięnicą Arcybiſkupią. Kśiędzá Krupſkiégo | koń |
strona: 8
| 8 | Apophtegmatá |
strona: 8
1:
kóń miał ten obyczay/ że od koni nie dał ſie ládá iáko od=
2:
wodźić/
y częſto ſie tráfiáło/ że podkawſzy ſie z drugimi/
3:
rad ſie názad wracał: Tóż y ná ten czás vczynił: Bo
4:
kśiądz Krupſki chćiał Arcybiſkupá ochotnie minąć/ á ſzká
5:
pá iego ſtanął/ y zátárł ſie z koniem Arcybiſkupim tak/
6:
że ſie żadnym obyczáiem nie dał odwieść/ áż ták z nim po=
7:
ſpołu do kámięnice wiáchał/ z wielkim ſtráchem y fráſun=
8:
kiem kśiędzá Krupſkiégo.
Arcybiſkup począł ſie był z
9:
przodku gniewáć/ ále obaczywſzy potym co ſie dźiało/
10:
śmiał ſie niewymownie/ y prośił kśiędza Krupſkiégo ná
11:
obiad/ y tám ſie z nim ziednał.
12:
Niepotrzebné caeremonie.
13:
K
Siądz Myſzkowſki/ Biſkup Płocki/ kiedy ſie tráfiło
14:
komu przez zdrowié czyiekolwiek v iego ſtołu pić/
prośił
15:
áby to śiedząc odpráwowano: á ieſliby iuż wſtawáć/
16:
tedy przynamniéy/ niechayby ći tylko ſtali/ kto piie/ y do
17:
kogo piią: bo ći/ iakokolwiek iuż máią przyczynę do ſta=
18:
nia: Ale/ powiáda/ kiedy dwá do śiebie piią/ á trzeći téż
19:
do nich wſtánie/ iákoby rzékł/ piyćie téż do mnie.
20:
Wielkiému pánu nie wſzytkiégo
21:
baczyc.
22:
O
ćieſki Kánclérz koronny/dźiwnie ſie o to gniewał/ | kto v |
strona: 9
| Ianá Kochánowſkiego | 9 |
1:
kto v iego ſtołu iedząc obrus kiedy opluſnął. pánu Wol=
2:
ſkiému Káſztelanowi Czérſkiému tráfiło ſie to/ że iedząc
3:
v niego oblał obrus: goſpodarz/ iáko to był zwykł/ oka=
4:
zał że mu to niemiło.
Co pan Czérſki obaczywſzy/ kazał
5:
chłopcu ſwému groſz ná ſtół położyć/ mówiąc: niech to
6:
praczce dádzą/ áby ten obrus vpráłá.
7:
Potráwy nieprzyrodzoné.
8:
B
Aránczuch Tátárzyn/ którégo był pan iego w Rzy=
9:
mie Kárdynałowi iednému dárował/ kiedy go potym
10:
po kilku lat ieden z znáiomych tráfiwſzy ſie do Rzymu py=
11:
tał/ iáko ſie ma: powiedźiał: Nie dobrze/ trawę iéſz kak
12:
báran: dáiąc znáć że mu ſie ſáłatá Włoſka niepodobáła.
13:
Ku temuz.
14:
P
Olak ieden iechawſzy ná náukę do Włóch/ nie był tám
15:
ieno przez láto/ á ná źimę przyiechał záś do domu: kiedy
16:
go oyćiec pytał/ czemu ták rychło przyiechał: powiedźiał/
17:
że mię tám przez wſzytko láto trawą karmiono/ tákżem
18:
ſie bał/ żeby mi źimie śiáná nie dawano.
19:
Ciérpliwa pámięc.
20:
K
Ról Zygmunt miał ten obyczay/ że záwżdy vmywá=
21:
iąc ſie/ dawał pierśćienié z palców trzymáć tym czáſem/ | B | któré= |
strona: 10
| 10 | Apophtegmátá |
1:
którémukolwiek dworzáninowi: Tráfiło ſie raz/ że śia=
2:
dáiąc iuż zá ſtół/ przepomniał ich v tego/ komu ie był po=
3:
dał/ á ten téż nieprzypomniał. Wrok potym zdéymuiąc
4:
tákże pierśćienié z palców przed wodą/ śięgnął ſie tenże
5:
po nié/ którému ie też był przed tym dał:
Król ręki vm=
6:
knął/ mówiąc: Wróććie mi oné piérwéy/ com wam był
7:
ták rok dał trzymáć.
8:
Niepoſpolitowác ſie bárzo z pány.
9:
T
Enże Król Zygmunt/ iż nigdy ſam nie śiadł do ſtołu
10:
ſwégo/ ale záwżdy którémukolwiek pánu/ álbo y kilkiem
11:
śiadáć kazał:
Kśiądz Naropińſki przewiedźiał to był/
12:
ták iż niémal záwżdy do królewſkiégo ſtołu śiadał/ choć
13:
mu nic nie mówiono: Chcąc mu tedy to Król omierźić/
14:
ſpytał go przed obiádem iuż kiedy miał práwie zá ſtół ſia=
15:
dáć: Kſze Naropińſki/ vmyliśćie ſie? vmył/ powiáda/
16:
Miłośćiwy Królu: Idźćiéſz do domu ieść.
17:
Zárt pánſki.
18:
T
Enże Król Zygmunt gráiąc fluſá/ iż mu przyſzły dwá
19:
królá/ powiedźiał/ że ma trzy króle: kiedy go gracze py=
20:
táli/ á trzeći gdźie? A tom ia/ powiáda/ trzeći: y wźiął
21:
grę.| Niepewny |
strona: 11
| Ianá Kochánowſkiego. | 11 |
1:
Niepewny dłuznik.
2:
G
Amrat Arcybiſkup/ iż był pan hoyny/ co zá tym więc
3:
rádo chodźi/ był téż y dłużny: á gdy mu przypominano
4:
od kogo/ áby o tym myślił/ iákoby dłużnikowi zápłáćić:
5:
Doſyćem ia/ powiáda/ myślił/ gdźiem pieniędzy miał
6:
doſtáć/ niechayże téż ón myśli zkąd mu ie zápłácą.
7:
Ku temuz.
8:
T
Enże był winien pewną ſummę pieniędzy X. w któ=
9:
réy iż był iuż nápoły zwątpił/ przećię przynamniéy chodźił
10:
ná káżdy dźiéń do iego ſtołu: y kto go ieno pytał/ dokąd
11:
idźieſz: idę/ powiáda/ ſwoie pięć ſet złotych odiadáć v
12:
kśiędzá Arcybiſkupá.
13:
Lgarze.
14:
S
Táńczyk powiádał/ że niémáſz więtſzych łgarzów w
15:
Polſcze/ ieno Arcybiſkup Gámrat/ á Máćieiowſki Bi=
16:
ſkup Krákowſki: bo ów powiádał wſzytko/ wiém/ á nie
17:
wiedźiał nic: ten záś mówił rad/ wierę niewiém/ á wſzy=
18:
tko wiedźiał.
19:
Odpowiédz nieſpodziewána.
20:
Z
Iemiánin ieden w Polſcze ożeniwſzy ſie/ w kilká nie=| B ij | dźiél |
strona: 12
| 12 | Apophtegmatá |
1:
dźiél záſtał á żoná leży w połogu/ y pocznie okná co były
2:
záſłonioné oddźiéráć/ y fráſowáć ſie: A żoná leżąc/ Nie
3:
fráſuy ſie/ powiáda/ niefráſuy/ nie twoieć.
4:
N
A ſéymie Lubelſkim 1569. kiedy byli pánowie Lite=
5:
wſzcy przed ſkonczeniem vniiéy ćicho viecháli/
między in=
6:
ſzémi żárty/ których było niemáło/ té dwá wierſzyki ná
7:
śćienié było nápiſano:
8:
Litwá známi vniią vczyniłá ſtroyną:
9:
Vćiekli/ zoſtáwiwſzy Háráburdę z Woyną.
10:
A to ná ten czás byli dwá piſárze Litewſzcy/ którzy byli
11:
przy Káncelláriiéy zoſtáli: Iákoby miáſto vniiéy burdá
12:
y woyná.
13:
Z
Iemiánin ieden ſzedł przez kośćiół/ gdźie ná ten czás
14:
niemáłą liczbę kápłanów biſkup poświęcał. Y ſpyta coby
15:
to zá ceremonie były: Odpowiedźiał mu ieden: że to ſą
16:
Akolitowie/ co ie Biſkup święći. Rozumiém/ powiáda:
17:
ná náſzę to pſzenicę wróble.
18:
C
Iećierſki w Rádomſkiéy źiemi/ vſłyſzawſzy żaká pod
19:
oknem/ który wywróćiwſzy niebácznie ſłowá/ ták śpié=
20:
wał: Iezus Iudaſzá przedał/ ꝛć. Dobrze ták/ powiá=
21:
da/ bo go ón téż był przedtym przedał.
22:
S
Iemienſki w Rádomſkiéy źiemi mieſzkáiąc w mili od | klaſztorá |
strona: 13
| Ianá Kochánowſkiego. | 13 |
1:
klaſztorá/ ábo bliżéy Siećiechowſkiégo/ iż to ludźie nań
2:
wiedźieli/ że około żony był nieiáko zelozus/ przy bieśie=
3:
dźie v niegóż w domu/ vmyſłnie wzmiánkę około wtár=
4:
gnieniu Tátárów vczyniono/ tám gdy káżdy ſwé widze=
5:
nié iáko w tákiéy trwodze powiádał/ gdźieby ſie z żoną
6:
y z dźiećmi vdáć/ pytáli Siemienſkiégo/ á ty gdźie z
7:
ſwoią?
Drugi śiedząc podle niego: Niewiém gdźie in=
8:
dźiéy/ ieno do klaſztorá. A Siemienſki zátym: A wié go
9:
diabeł/ komuby ſie piérwéy bronić/ czy Tátáróm od mu=
10:
ru/ czy Mnichóm od żony.
11:
P
An Dębieńſki Kánclérz koronny/ máiąc poruczenié
12:
od królá/ áby pewną ſpráwę która ſie ná ten czás toczyłá
13:
przed królem/ ná inſzy dźiéń odłożył.
Témi ſłowy powie=
14:
dźiał: W téy á w téy rzeczy/ ták Król Ieo M. dekret
15:
czyni/ ꝛć. A tę drugą odkłáda do ſądnégo dniá/ miáſto
16:
tego co miał rzéc/ do ſądowégo dniá: Ale ták podobno
17:
chćiał tknąć kunktáciiéy/ która zbytnia byłá.