[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Marcin Białobrzeski
tytuł:   Kazanie na pogrzebie Zygmunta Augusta
rok wydania:   1574


strona: kt

1:
Kxiędzá
2:
Marćiná Biáłobrze=
3:
ſkiego/ Złáſky Bożey Byſkupá
4:
Láodyckiego/ Opátá Mogielſkiego/
5:
Suffrágáná y Cánonicá
6:
Crákowſkiego etć.
7:
Kazánie ná pogrzebie
8:
Swiętey pámięći Zacnego
9:
Sigmuntá Auguſtá/ z domu Iágie=
10:
łow oſtátniego Kroliá Polſkiego/ y
11:
wielkiego Kxiążęćiá Lytew
12:
ſkiego etć

strona: ktv

1:
Ewángelia byłá powiá
2:
daná/ z Scápitulum iedena=
3:
ſtego Ianá S. ktora śie ták
4:
pocżyna.
5:
Mowiełá potym Martá do
6:
Paná Iezuſá: Pánie/ byś tu
7:
był/ nie vmárłby był brát
8:
moy: á y teraz to wiem/ że o cokol=
9:
wiek będźież żądał Bogá/ dać to Bog
10:
Rzekł iey Iezus: Powſtánieć brát
11:
twoy: Odpowiedźiáłá mu Marta:
12:
Wiemći że powſtánie cżáſu Zmarth=
13:
wychſtánia w oſtátecżny dźień. Rzekł
14:
iey Iezus: Ia ieſtem Zmartwych w
15:
ſtánie/ y żywot: á ten kto w mię wie=
16:
rzy/ by teże y vmárł/ będźie żył: á koż=
17:
dy ktory żyw/ á wierzy w mię/ nie v=
18:
mrze ná wieky. Wierzyż temu? Od=
19:
powiedźiáłá mu: Y owſzem Pánie/
20:
iam vwierzyłá/ iżeś ty ieſt Chriſtus
21:
Syn Bogá żywego/ ktoryś ná ten
22:
świát przyſzedł. etć.

strona: A4

1:
zábya.
2:
Tom chćáł łáſkom wáſzym przypo=
3:
mnieć. Nieiżbych nieumieiętne vcżył/
4:
ktorych vſzy śię tego záwdy náſłu=
5:
cháią/ álie żebych vmieiętnym w pá=
6:
mięć przywiodl ono pyſmo
Sapien: 11
ktorym
7:
Sálomon pokázuie/ że Pan Bog/
8:
śmierći nie ſtworzył/ áni śię weſeli
9:
zupatkow złych.
10:
O Chrześćiánie/ zaz niewiećie/ iż
11:
wſzyſtkie rzecży ktore Pan Bog ſtwo=
12:
rzyć y vcżynić raczył/ ſą y byłi. bár=
13:
dzo dobre. Swiatcżę pyſmem ktore
14:
ták mowy. Oglądał Pan Bog wſzyſt
15:
kie
Geneſis 31
rzecży ktore byl ſtworzył/ y byłi
16:
bárdzo dobre.
17:
Ieſli tedy wſzyſtkie rzecży ktore Pan
18:
Bog ſtworzyć racżył/ byłi bárdzo do=
19:
bre. Tedyć zátym idźie/ iż wſzyſtkie
20:
rzecży ktorych Pan Bog nieſtworzył
21:
byłi/ y ſą bárdzo złe/ Pytaż ktore to
22:
ſą/ od Páná Bogá nieſtworzone? á
23:
toć ie pokázuie/ że Pan Bog grzechu
24:
y śmierći ſtworzyć nieracżył/ Alie ie=
25:
dno z drugiego śię vrodźiło/ to ieſt/
26:
z grzechu vrodźiłá śię śmierć bo z przy
27:
cżyni grzechu/ przyſłá śmierć. Obie=

strona: A4v

1:
dwie to rzecży niedobre/ y dlia tego
2:
że złe/ tedy ſą ſtráſliwe.
3:
Grzech iáko zły był y ſtráſliwy rodźi
4:
com pierwſzym náſzym w ráiu. Hiſto=
5:
ria świadcży że wnet ſkoro im grzech
6:
ocży otworzył/ przyſłá ná nie boiazń
7:
kryli śię przed ſtworzyćielem ſwoim/
8:
Coż mniemaſz áby y dziś grzech tego
9:
nieczynił?
Eſaie 59.
Słuchay Izáiaſá/ poznaſz
10:
żeć toſz y dźiś vmie. Powiáda Izáiaz.
11:
do ludu wyſtępnego/ niepráwośćy
12:
wáſze rozdźielieły miedzy wámy y Bo
13:
giem wáſzym: á grzechy wáſze: záſło=
14:
nieły oblicże iego od waz/ áby waz
15:
niewyſłuchał/ Iáko pierwſze rodźice
16:
naſze ták y naz dźieli grzech od Páná
17:
Bogá/ Cżemu? Łátwią prżyczyną ſpy
18:
ſmá/ śię pokázuie/
Ioannis 8 Ioannis 3
bo pyſmo mowy/
19:
Kto czyni grzech/ niewolnik ieſt grze
20:
chu. Kto czyni grzech z ſzátáná ieſt/
21:
á miedzy Bogiem/ á Sátánem/ wie
22:
ćie zgody żadney być nigdy niemoże.
23:
Złość y ogromność ſtráſliwa grzechu
24:
pokazałem/ Czo ábowiem moze bydź
25:
gorſzego y ſtráſliwſzego/ iedno to co
26:
naz dźieli od naywyſzego dobrego Pá=
27:
ná Bogá wſzechmogącego? A gdyż

strona: B1

1:
przycżynę złą bacżyćie/ ſkutku dobre=
2:
go trudno śię ſpodźiewáć maćie/ zły
3:
ieſt grzech/ pewnie ſkutek grzechu
4:
śmierć/ tákieſz to ieſt zły á zátym y ſtrá=
5:
ſliwy/ gdyż prawdźiwa rzecż to ieſt/
6:
że przyrodzenie wſzelákiey złey rzecży/
7:
ſtráchá śię záwzdy/ złośći śmierći do
8:
wodźić nie trzebá/ gdyż wtym śię po=
9:
kázuie bydź złam/że śię iey wſzyſcy
10:
ſtrácháią. Pogáni nád wſzyſtkie rze=
11:
cży ſtráſliwe/ śmierć naſtráſliwſzą
12:
bydź powiadáli. Agag Karol Amá=
13:
łech kiedy wydźiał że zginąć miał/ zá=
14:
wołał/
Ariſto: 31 eticorum
y tákże przychodźiż gorſka
15:
śmierći/ iedni ſtráſliwą/ ten gorſką
16:
ia bych opowiedźiał/ ktory to ſtrách
17:
śmierći nie tilo nápogány/ álie też y
18:
ná wierne á mile Pánu Bogu przy=
19:
chodźił. Ono Dauid gdy był dlia prze
20:
náſládowánia Saulowego vćiekł do
21:
Get/ kiedy obacżył że przećiwko zdro=
22:
wiu rádźili ſłudzy Kroliowy w Gyet
23:
wydząc niebeśpiecżeńſtwo ſwoie/ gdy
24:
go wiedźiono do Achis Kroliá z lię=
25:
kſzy śię/ z myſlił śię ſzálieć/ y iáko ſza=
26:
liony miotał śię y ślyni ná brodę pu=
27:
ſzcżał.
I Regum 21.
Co to vcżyniło: ſtrách śmierći

strona: B1v

1:
prze ktory iuſz Kroliem będąc/ pro=
2:
śił Pána Bogá/ áby go w śrzotku
3:
dni iego do śiebie powołáć nieracżył.
4:
Co przywiodło Ezechiaſzá Kroliá
5:
Iudſkiego/ kiedy mu Iſáiás prorok
6:
powiedźiał poſelſtwo od Bogá/ że v=
7:
mrzeć miał/
Pſalmo ci Eſaie 38.
iż płákał bárdzo ſtrách
8:
śmierći. Co Heliaſá/ ktori Ionaſá
9:
dźiećiećiem w ſkrześił przywiodło/ że
10:
vćiekal kędi go oczy nioſły przet Ie=
11:
zabel Kroliowam Izráelſkam/ kto=
12:
rago byłá przyśięgłá zábić: ſtráśliwy
13:
płác/ ná ktorim gárdło miał dáć/ ſnać
14:
tedy ſnać ż[e] śmierć nie od Bogá/ bo
15:
ták zła ieſt/ ták gorſka/ ták ſtráśli=
16:
wa/ że śię iey wſzyſcy wobec/ ták Po=
17:
gáńſcy/ iáko y Swietcy liudźie bali.
18:
Coż tedy cżynić mamy o Chrześciá=
19:
nie? To co ieſt nagorſzego co ieſt nie
20:
od Bogá/ co ną wſzyſtko złe czyni/ to
21:
śię naz trzyma Bez grzechu/ ktoriby
22:
nie grzeſzył/ bez śmierći ktoriby nie=
23:
vmárł żaden nie ieſt/
Luce 18.
Bo ácż Phárizey
24:
ſka ſkołá vcżyłá/ że nie potrzebowá=
25:
ly ſpráwiedliwy pokuty/ że od młodo=
26:
śći pełnily/ w ich ſkolie/ wſzyſtky przy
27:
kazánia/ że niebyli iáko inſzy liudźie/

strona: B2

1:
grześnyśmy/ táć náuká/ omilność
2:
byłá/ Bo to mowyli/ áby śię poka=
3:
záli ſprawiedliwymy przed liudźmi.
4:
Gdyż w ſercu byli záśmierdźiáłimy
5:
grobámi. Náſze wyznánie Chrześćy=
6:
iáńſkie/ ną pokázuie/ żeś my wſzyſtko
7:
grześny/ A vcżymi śię tego ſpiſma
8:
ktore powiada/ niemáſz ſpráwiedli=
9:
wego ná źiemi ktoriby niezgrzeſził/ á
10:
nieraz álie śiedḿ kroć przez dźięń/ á
11:
ktoby
Romano: 3.
pocżitał śię bydź bez grzechu ſą
12:
śię zwodźi á prawdy w nim nie máſz.
I Ioannis 1.

13:
Grześniśmy tedy wſzyſcy. A gdy grze
14:
śny/ tedy dalieci od Páná Bogá/ Coż
15:
cżynić mamy. Roſpacáć/ O nie? Cże=
16:
mu nieroſpacżáć? Dlia tego że y prze=
17:
ćiwko grzechowy/y przećiwko ſtrá=
18:
ſliwey śmierći/ káżdy cżłowiek chrze=
19:
śćyiańſky ma oſobliwe poćiechi/ kto=
20:
rymi śię ćieſzyć ma. Naprzod prze=
21:
ćiwko grzechowy ma liekárſtwá/ z
22:
ktorych śię ćieſzyć ma że nimi z głá=
23:
dza/ y od śiebie odpądza grzech/ á
24:
práwie morzy go w ſobie á ty liekár=
25:
ſtwá wierny każdy z náuki Páná Cri=
26:
ſtá ma/ ktore krotko tu przypomnę.
27:
Dał ną Pan wiernym ſwym świąto=

strona: B2v

1:
śći/ ktore znaz z głádzáią grzechy/ á
2:
w dźięcżnimi/ cżynią Panu Bogu/
3:
Miedzy ktorimi ieſt KRZEST.
4:
ten od nas przyięty: z głádza grze=
5:
chy. Tę moc miał zawzdy/ Bo
6:
Apoſtoł Piotr dp krſtu napomináiąc
7:
ták mowył pokutę cżyńćie/ vpámięta
8:
wſzy śie/ á okrći śię káżdy zwaz dlia
9:
opuſzcżenia grzechow/
Actorum 2.
Anániás Pá=
10:
włowy S. Wſtań Páwlie okrći śię/
11:
á omiy grzechy twoie wydźiż że ſamey
12:
ſpráwy krztu/ grzechy bywáią z głá=
13:
dzone. Gdyż
Actorum 22.
wiárá/ á krzeſt/ nie tylie
14:
tłumią grzechy/ álie y krolieſtwo Bo
15:
że wſzyſtkim grzeſznym otwarzáią
Marci 16.

16:
Drugie lekárſtwo dlia z gładzenia
17:
grzechu/ ieſt przemowánie práwdźi=
18:
wego ćiáła/ y krwie/ Páná náſzego
19:
Iczu Chriſtá/ pod zwierzchnymi o=
20:
ſobámy/ chliebá/ y winá/ to ieſt po=
21:
ćiechá nie máła/ przećiwko grzecho=
22:
wy/ iż gdy pożywąmy ciáłá Páńſkiego
23:
mamy żywot wiecżny/ do którego żą=
24:
den grzech zmázány niewchodźi/ o
25:
tym cżytay v Ianá S. w ſzoſtym.
26:
Trzecie liekárſtwo ieſt pokutá/ nie
27:
ſłowem mowienia/ álie wypełniona

strona: B3

1:
ſkutkiem/ gdyż Krolieſtwo niebieſkie
2:
pokutuiącym śię przybliza/ pokutá
3:
iáko bidź ma
Marci I.
ſłuchay ſámego Páná
4:
iáko iá wyſłáwyć/ y opyſáć racżył/
5:
gdy ná zákámiáłe miáſtá nárzekał/
6:
mowiąc. Biádá tobie Bethſáidá.
7:
Biádá tobie Corozáim/ álbowiem by
8:
Wtyrze/ y w Sidonie/ ty cudá dźiały
9:
śię ktore śię dźiały vwaz/
Mathe II
dawnoby by
10:
ly włośiennicy y w popielie pokuto=
11:
wáły/ ſkutek tu Pan pokuty práw=
12:
dźiwey pokázuye/ że bych mu/ y ſercá
13:
ſkruſzonego/ y śćiáłá z dręcżonego/
14:
gdyż tákim spoſobem/ Niniuite/
15:
Acháb/ y Dauid/ pokutowáli/ ſwo=
16:
im pożytkiem nie máłym/ o tákiey
17:
pokućie Pan mowyć racży ieſly po=
18:
kutować nie będźiećie/ wſzyſcy rázem
19:
poginiećie. Otoſz maż poćiechę nie=
20:
máłą/ chceż ábydź grzechy niewá=
21:
dźiły/ Vpámiętay śię/ pokutuy/ á v
22:
korz śię Pánu. Cżwartą maſz iáł=
23:
mużnę/ gdy piſmo ták vcży/ iáko wo=
24:
dá gáśi ogień/ ták iáłmużná z gładza
25:
grzechy/ Dániel Krolowy Nábu=
26:
chodonozorowy mowył/ áby grze=
27:
chy odkupył iáłmużną á Chriſtus

strona: B3v

1:
Pan náſz nápomina. Dayćię iáłmu=
2:
żnę á to wſzyſtkie rzecży cżyſte wą bę=
3:
dą.
Danielis 4 Luce 11
Oſtátnie liekárſtwo ná grzech
4:
maſz/ iuſz nie od śiebie/ álie od Páná
5:
twego/ Iezu Chriſtá/ ktore tym
6:
wſzyſtkim wyſzey námienionem ozdo=
7:
bę/ y powagę cżyni. Bo dręcżąc teſz
8:
ciáło ſwoie Pogány y niewierny/ ſro
9:
gam pokutą/ dáiąc y iáłmużny/ nie
10:
ieſt im to pożytecżno. Cżemu? Tey o=
11:
ſtátniey poćiechy nie máią/ ktoram
12:
my wierny/ mamy/ Nie máią: nie má
13:
ią/ Iezu Chriſtá/ iego zaſług/ iego
14:
męky. Ten ieſt Ten/ Ktory ieſt vbła=
15:
gánie zá grzechy naſze/
Ioannis 2. Ioannis 1. Romano: 5 Petri 3. Ioannis 1. Apocalipſi 1.
Báránek kto=
16:
ry z głádza grzechy náſze/ ktory v=
17:
márł y był ofiárowan zá grzechy náſze
18:
przyſzedł ná świát grzeſzne zbáwiáć/
19:
dliá ńych vmárł y ták ie krwyą ſwą
20:
omył od grzechow ich/ áby byli
21:
świętymi/ y nie pomázáni przed o=
22:
blicżnośćią Páná Bogá ſwego.
23:
Toć ſą twoie cżłowiecże Chrześćijań=
24:
ſki poćiechy to liekárſtwá przećiwko
25:
grzechowy A gdyż wydźiż że przez
26:
grzechu śię obydź nie możeſz/ miey
27:
że przed ſobą ty łekátſtwá/ do ńych

strona: B4

1:
śię vćiekay/ gdyż maſz zoſtáwione
2:
wtey że zaſłudze Páná twego kliucże
3:
rozwiązánia grzechow twoich/ w ko
4:
śćiele tegoſz Páná/ ktorego on krwią
5:
ſwą nábydź racżył. Pokazáliſmy/
6:
poćiechy przećiwko grzechowy cźło=
7:
wyekowy grzeſznemu/ áby nieroſpa=
8:
czał. Pokáżemy tákże pośiechy prze=
9:
ćiwko śmierći. áby śię iey názbyt nie=
10:
ſtráchał/ ktore mamy dwoiákie/ ie=
11:
dny ſpolne zniewiernymi. Drugie ną
12:
tylie Chrześćijáńſkym liudźiem/ przy=
13:
należące. Spolna pośiechá przeći=
14:
wko śmierći ną á pogánom tá ieſt.
15:
KROTHKOSC ZYWOTA ná=
16:
ſzego/ y nędzny ſpoſob żyćia: ktori naz
17:
ná świećie trapy.
Iob. 14.
To iob S. krotko
18:
wypyſał w onych ſłowiech gdy mo=
19:
wył. Cżłowiek národzony z niewiá=
20:
ſty krotky cżaz żywiąc/ ieſt nápełnion
21:
wielą nędze/ ktory iáko kwiatek wy=
22:
chodźi y kruſzy śię vćieka iáko ćień/
23:
á nigdy w iednym ſtanie nie trwa.
24:
Skądźże pyſmo żywot naz/ ćieniowy/
25:
Sproſnośći parze/ y śiánu porowna
26:
wa. Dauid mowy.
Pſal: 110. et 143.
cżłowiek ſproſno=
27:
śći podobny ieſt dńy iego iáko ćień
przechodza


strona: B4v

1:
przechadza. Iákub S. powiáda. Zy=
2:
wot náz párá ieſt/ ná krotky cżaz
3:
trwáiąca.
Iacubi 4 Iſaie 40.
Iſáiás światczy/ że káżde
4:
ćiáło śiáno/ á káżda chwałá iego ieſt
5:
iáko kwiatek śienni wyſchnie śiáno/
6:
ály vpádnie kwiát/ ták właśnie ieſt
7:
y żywot náſz. Krotkość tedy náſzego
8:
nędznego zywotá: ma ną ſtrách śmier
9:
ći vśmierzáć. Gdyż śmierć wſzyſtkiemu
10:
złemu koniec/ náco pátrząc pogány/
11:
ták ſobie śmierć cukrowáły/
Seneca Tragedia 10.
że oná
12:
ieſt od pocżynek od vdręcżenia koniec
13:
ſmutku/ y fráſunkow/ koniec wſzech
14:
złych nie doſtátkow/ złożenie wielkiego
15:
y ćięſkiego brzemieniá/ ſtądże nie ty=
16:
lo żeby śię iey bać mieli/ álie też y z
17:
chućiam iey prágnęli/ y nie ktorzy ſo=
18:
bie ią zádáwali/ á nawięcey ony kto=
19:
rzy o nieśmiertelności duſze rozumiely
20:
ſtey przycżyni ſámy śiebie mordowá=
21:
li/ iáko Scipio/ Matelus/ Affranus
22:
Iubá Rex/ y Cato vticenſis. Ocżym
23:
S. Auguſtin światcży.
Otym cżytay Augu: De ciuita: lib II. ca: 22. et 23.
Cży áby prze=
24:
ćiwnych rzecży/ na świećie vſli/ á
25:
w nieprzyiaćielſkie ręce nie przyſzły/ v=
26:
mrzeć woliely/ pytaſz cżemu? nie in=
27:
ſza przycżyná ieſt y byłá/ ieno oná/

strona: C1

1:
ktora Artabanus ſtry Xerxá Kroliá
2:
Perſkiego/ Wábidu mieśćie/ do tegoſz
Ieronimus ad Helio:

3:
Xerxá powiedźiał/ że śmierć ieſt ro=
4:
ſkoſna vćiecżká z nędznego żywotá.
5:
Toż y pyſmo S. dobrze poważywſzy.
6:
Lepſzy dźień śmierći/ á niż narodzenia
7:
bydź opowiedźiáło. Liepſza ieſt po=
8:
wiáda Ecleſiáſtic śmierć á niż gorſky
9:
żywot y odpocżnienie wiecżne: niżely
10:
chorobá długa.
Ecleſi: 71 Ecleſi: 30
Przeto cżytamy/ że
11:
teſkność fráſunkow/ y dolięgliwośćy
12:
do tego przywodźiłá liudźy S. że
13:
śmierći ſobie więcey niż żywotá prá=
14:
gnęli.
Nume: 11
Maż Moyzeſá. ktory ſzemrá=
15:
nim liudu żydowſkiego/ nápuſzcży ták/
16:
był strapiony/ że prośił Páná Bogá
17:
áby go zábył. Mąż Iopá. ktory dlia
18:
choroby ſwey ſrogiey/ złorzecżył dnio
19:
wy národzenia ſwego/ y prośił Páná
20:
áby co rychliey vmárł.
Iob 3 et 6
Maż Heliaſzá.
21:
ktory pierwey przed śmierćią vćie=
22:
kał.
Regum 19.
kiedy go z ięło prágnienie/ łáknie
23:
nie/ z chodu vprácowánie/ porzući=
24:
wſzy śię ná żięmi prośił Páná Bogá
25:
áby vmárł. Alie co wą rzecży iá=
26:
ſnych dowodzę? Pytayćie ſąmy śie=
27:
bie/ yzali waz fráſunkách/ y wdolię=

strona: C1v

1:
gliwośćiách/niebyło teſkno kiedy
2:
ſtym żywotem?Ieſli ná waz to nie=
3:
przychodźiło/ dziękuyćie Pánu Bo=
4:
gu. a tych pytayćie ktore Pan Bog ro
5:
zmáićie trapy/ nędzą/ chorobą/ frá=
6:
ſunkiem/ vſłyſzyćie od nych/ ze ym to
7:
nienowyná/ prośić Páná Bogá/ á=
8:
by Pan Bóg przepuśćił ná nie śmierć
9:
á wybáwyć ie racżył/ ſták mizernego
10:
y vtrapionego żywotá. Cośię te=
11:
dy cżłowiecże maż ták bárdzo ſtrá=
12:
cháć śmierći gdy oná ieſt nedznego
13:
żywotá koniec? gdy śię iey vſtrzec nie
14:
możeſz? gdy iey też potcżz y ſą prá=
15:
gnieſz. Alie nád to chreśćyáńſkym
16:
cżłowiekiem będąc/ maſz ſwe oſobne
17:
poćiechy/ ktore ćię vmácżńiáć máią/
18:
przećiwko ſtráſliwey śmierći. Zaż nie=
19:
wież/ ze zwoliam/ Páná Bogá twe=
20:
go vmieraſz y żywotá twego gránicá
21:
od Páná ieſt zámierzona/ dńy ro=
22:
zmierzone/ źiężyce policżone? Ták ćię
23:
pyſmo vcży/ gdy mowy/ Pan uma=
24:
rza/ Pan ożywia/ y ná drugim miey=
25:
ſcu.
I Regum 3 pſal 38
Otoś rozmierzone położył dńy
26:
moie. A Iob powiáda/ licżbá mie=
27:
śięcy żywotá mego vćiebie ieſt Pánie
Iob 14.


strona: C2

1:
y przeto Dauidowi Pan mowył/ że
2 Regu 7.

2:
miał vmrzeć/ wten cżaz áż kiedy śię
3:
wypełnili dńy żywotá iego. Cżemuż
4:
tedy ták bárdzoć ma bydz ſtráſliwá
5:
śmierć/ gdy wież że zwoliam miłego
6:
Bogá vmieraſz? Rozmyſlay nád to
7:
á miey to przed ocżyma záwżdy/ żeś
8:
tu przychodźięń y pielgrzym/
Pſal 38. Ephe 2. Hebe 13.
nięieſteś
9:
obywátel świátá/ álie domownik bo=
10:
ży/ niemaſz tu mieſkánia/ álie do przy=
11:
ſłego śię ćiągnieſz. Nie świátuś ſtwo
12:
rzon ieſt. álie Pánu Bogu/ y dlia te=
13:
goſz Piotr S. zowie tu naz przycho=
14:
dniámi y pielgrzymy/ To gdy v śiebie
15:
vwazyſz dobrze. Trzymą to o káżdym
16:
zwaz/ że mu ták złey myśli śmierć ni=
17:
gdy nieucżyni/ iáko cżyniłá onym kto=
18:
rzy otym wiádomośći żadney niemie=
19:
ly. Wielkyem ia poćiechy łáſkom
20:
wáſzym przećiwko grzechu y ſtráſly=
21:
wey śmierći powiedźiał/ ktore naz
22:
ſcicżyć máią náprzećiw tym nieprzy=
23:
iaćielom\ ktorych nigdy prożńy bydź
24:
nie możemy. Ale iż Euángelia dźi=
25:
śieyſza Nátty ieſzcże wietſzą y zacniey
26:
ſzą pociechę w ſobie zámika. zwykłádu iey łá=
27:
ſky wáſze to poznáią/ do ktorego iuſz

strona: C2v

1:
wymię Páńſkie przyſtępuięmy.
2:
Mowyłá Martá do Páná
3:
Iezuſá.
4:
Kto chce wſzyſtek poſtępek tey Hiſto=
5:
riey wiedzieć/ Niech cżyta oſtátek
6:
dzieśiątego cápitulum á iedenąſte
7:
wſzyſtko Ianá S. Ewángeliey/ tam
8:
śię náucży. Ia tu tylo troſkę przypo=
9:
mnię. Gdy Zydowie w Ieruzalem
10:
Páná chćieli vkámienowáć. Sżedł z
11:
Ieruzalem áż zá Iordan do Betábe=
12:
ri gdźie Ian krćył.
Hiſtoria Lazarza vmarlego przypomina
Wtym cżaśie ro=
13:
zniemogł śię Lázarz Brát/ Máriey/
14:
y Marty w Betániey/ ktora tilo pię=
15:
tnaśćie ſtáian byłá od Ieruzalem.
16:
Poſłáłi tedy śioſtry do Páná do Be=
17:
táberi/ opowiádáiąc mu o niemocy
18:
Brátá ſwego tymi ſłowy. Pánie oto
19:
ktorego ty miłuieſz niemoże. Zátym
20:
Lázarz vmárł/ Pan ktoremu nic tá=
21:
iemnego nie było/ wiedząc iuż v=
22:
márł y pochowan. Do zwolennikow
23:
mowydź racżył. Lázarz przyiaćiel
24:
náſz záſnął/ potrzebá żebyśmy śli. á o
25:
budzili go. Niechćiáło śię do źiemie
26:
Zydowſkiey Apoſtołom/ pámiętáiąc

strona: C3

1:
nániebeśpiecżeńſtwo w ktorym byli
2:
niedawno w Ieruzalem/ y przeto
3:
mowyli do Páná/ ieſli ſpy/ z drowći
4:
będzie. A iz Pan osmierći to iego
5:
mowył/ iásnie iuſz im powiedział/ ze
6:
Lazárz vmarł y weſele śię/ dlia waz
7:
ábyśćie vwierzyli. Bom tám niebył/
8:
Alie ydz my tedy do niego/ y zátym
9:
śly/ ániż przyśli/ iuż Lazárz ſterzy
10:
dny wfrobie Leżał. Gdy śię tedy Pan
11:
przyblizał do Betániey/ záſłá mu
12:
Martá drogę/ Sioſtrę Márią w
13:
domu zoſtáwywſzy/ z żydi onymi kro=
14:
rych było niemáło z Ieruzalem przy
15:
ſlo do nych/ áby ie ćieſzyli w ſmutku
16:
po bráćie ich zmárłym. Tám przed Be
17:
tániam záſzedtſzy Martá drogę Pá=
18:
nu/ miáłá śnim tę rozmowę ktorąśćie
19:
we wángeliey ſłyſzeli. Powiá[d]áią
20:
niektorzy/ że dlia vcćiwośći Páńſkiey
21:
záſłá Pánu drogę/ Drudzy záśćia iey
22:
tę przycżynę kłádą/ áby Páná prze=
23:
ſtrzegłá/ iżeby od żydow onych kto=
24:
rych w domu v śiebie niemáło miáłá.
25:
w iákie niebeśpiecżeńſtwo nie przy=
26:
ſzedł/ gdyż wyedźiáłá/ że nieprzyiaćie=
27:
le iego byli y niedawnego cżaſu vká

strona: C3v

1:
mionowáć go chćieli. Alie. ile mo=
2:
gę bacżyć z textu Ewángeliey S. że
3:
dlia tego przećiwko Panu wyſzłá. áby
4:
co narychley [ż]al. y ſmutek ſwoy ktory
5:
miáła z bráckiey śmierći/ y tudźież
6:
śmierć brátá ſwgo iemu opowie=
7:
dźiáłá. To śię z ſłow pokázuie gdy
8:
mowy.
9:
Pánie byś był thu/ Brát moy
10:
niebełby vmárł.
11:
Z Stałego vmyſłu/ mogę tu záliećić
12:
Martę/ ktora vyrzawſzy wielkiego
13:
przyiáćielá/ vmárłego brátá/ y tu=
14:
dźieſz ſwoiego/ nieudáłá śię do płácżu
15:
ány Lámentu/ iáko ieſt przyzwoito
16:
białym głowom/ w ſmutku położo=
17:
nym/ gdy ſmutek/ y żal/ ſwoy przed
18:
przyiaćioły przekłádáią. Ale wneth
19:
Pánu powiáda przycżynę: cżemu iey
20:
brát vmárł/ y nienayduie inſzey/ iedno
21:
niebytność Páńſká. O Marto. Mar=
22:
to.
Math: 8
Niedoſłáś wiáry Setniká Cáphár
23:
náyſkiego. ktory gdy prośił zá dźie=
24:
ćięćiem ſwym/ nieprágnął oblicżno=
25:
śćy Páńſkiey. Alie ſłowá tylo prośił/
26:
żeby rzekł, áby było zdrowe dźiećię iego
27:
co iednák otrzymał od Páná. Lieć

strona: C4

1:
Pan nietylo w Marćie/ álie we wſzy=
2:
ſtkym Iſráelu. tákiey wiáry nie znalazł
3:
Zrownáłá śię wiárá iey zonym Cro=
4:
likiem Cáphárnáyſkym/ ktory wy=
5:
dząc ſiná ſwego/ śmier[t]elnego/ pro=
6:
śnił Páná/ áby pierwey niżliby vmárł
7:
ſin iego. ſzedł z Gálileey do domu iego/
8:
y vzdrowił go/ Niedokońcá doſko=
9:
náłey wiáry był.
Ioannis 4
A wſzakże iż obli=
10:
czność Páńſką ták vśiebie vważał/
11:
nieracżył go Pan ná ſtronę odrzućić
12:
álie trochę z gromiwſzy poćieſzył/ y
13:
o [c]o żądał vprośił. Tákżeć y Marty/
14:
iż ták zacnie iego bytność vważáłá/
15:
nie tylko że iey wniedoſkonáłey wierze
16:
nieopuśćił/ álie ſwą rozmową do tego
17:
ią przywiodł/ że zyſkierky máłey iey
18:
wiáry. naywyſzego ſtopniá chrześćy=
19:
iáńſkiey wiáry doſłá/ y wyznáłá tym
20:
Páná bydź/cżym go wſzyſcy wierny
21:
wyznawáią/ iáko powyſzey łáſky
22:
wáſze to obacżą y vznáią/ Pocżyna
23:
tedy Martá. wyznawáć co o Pánie ro
24:
zumiáłá/ w tych ſłowiech.
25:
Alie y teraz wyem/iż coko=
26:
wyek będzież prośił od Bo=
27:
gá/ da tobie Bog.

strona: C4v

1:
Tu ácż Martá mocy Boſkiey nic nie=
2:
wyznawa w Pánie. A wſzakże ukázu=
3:
ie/ iákim Chriſtuſá Páná rozumiáłá
4:
bydź. To ieſt/ rozumiáłágo bydź cżło=
5:
wiekiem Swiętym/ pobożnym/ ſprá=
6:
wiedliwym/ y Pánu Bogu myłym.
7:
A ták myłym/ iż oco by go iedno był
8:
prośił/ że miał wſzyſtko od niego otrzy=
9:
máć. Było to nieledá wyznánie Mar
10:
ty/ zaz niebeło wſzyſtkim iáwno iáky
11:
Decret byli Xiążęta kápłánſkie/ Phá=
12:
rizeuſzowie/ Scribowie/ y ucżeny w
13:
zakonie vcżynili? ze ktoby go był w
14:
ſpomniał/ álbo wyznał/ precż miał=
15:
bydź wyrzucon z Synágogi ich?
16:
Nádto wſzystek on orſak/ człowie=
17:
kiem złym y grzeſznym Chriſtá Páná
18:
bydź/ był opowiedźiał/ y rozgłoſzył/
19:
gdy mowyli do ſliepego národzonego.
20:
A przez Páná vzdrowionego. My/
21:
(powiádáią) więmy: że ten cżłowiek
22:
grześnik ieſt/ á Bog grzeſnego nie=
23:
wysłucha. Wydźiż co ći o Pánu trzy=
24:
máią/ przy ktorych byłá włądza/
25:
pyſmo/ zakon/ y náuká. Przećiwko
26:
ktorym niewiáſtá proſta/ wyznawa
27:
Chryſtá Páná/ bydź cżłowiekiem do=

strona: D1

1:
brim/ Swiętym/ á zátym ták Pánu
2:
Bogu miłym/ że oco by iedno iego
3:
prośił/ wſzyſtkoby otrzymał Sam też
4:
y inſze: doſić pożytecżne náuky/ w ſło
5:
wiech tey to Marty/ Naprzod. Wy
6:
znawa Páná Bogá/ Pewnie to wy=
7:
znánie ieſt przećiwko onym/ ktorzy
8:
mowili. Niemáſz Bogá/ o ktorych
9:
Dawid ták mowił.
Pſalmo 13
Rzekł głupi w
10:
ſercu ſwoim niemáſz Bogá/ ieſt teſz y
11:
przećiwko onym ktorzy ácż wiedzą o
12:
Pánu Bogu/ álie wiedząc nie máią
13:
go przed ocżymá ſwymy/ o ktorych
14:
Dawid tenże ták mowi. Niemáſz
15:
Bogá przed oblicżnośćią iego/ w ie=
16:
dnym inſze tákowe wſzyſtkie zámyká=
17:
iąc. A nietylko że Bogá wyznawa/
18:
ále Bogá rozumie ták wſzechmo=
19:
cnego/ ktory może wſzyſtko to dáć/
20:
oco go iego wybráni proſzą. To ſłu=
21:
ży przećiwko onym/ ktorzy Pánu
22:
Bogu/ rzeczy niebieſkie/ á fałſzywym
23:
Bogom rzecży źiemſkie/ przypiſowá=
24:
li. O ktorych Páweł S. do Rzymiá=
25:
now pyſze. Tacy ácż Bogá vználi á=
26:
le nieiáko Bogá/ wielbili: y chwa=
27:
lili/ ány iáko Bagu dźiek cżynili. Ale
zniſzcżeli


strona: D1v

1:
zniśćieli w myſliach ſwoich y zá=
2:
ćḿyło śię głupie ſerce ich/ Lieć do
3:
Rzymiánow w pirwſzym oſtátká do=
4:
pytay.
Roma: I
Wyznawa náth to/Páná
5:
Bogá być tákiego/ ktory myłuie
6:
ludźie ſpráwiedliwe y pobożne/ ták
7:
że nietylo ich myłuie/ ále też y wyſłu
8:
chawa proźby ich/ ktore cżynią ták
9:
ſámy zá śię/ iáko teſz y zá drugie/ By
10:
łá tego náuczona/ z przykłádow lu=
11:
dźy swiętych/ ktorych Pan proźby/
12:
wile kroć wyſłuchawał/ gdy zá wy=
13:
ſtępne prośili iáko Moyżeſzá naprzy=
14:
kład maſz Exodi 32 et 33. Wiedźiáłá
15:
że też nietylo żywych Swiętych Pan
16:
Bog prośb wyſłuchawał/ ále y dlia
17:
vmárłych wiele dobrego cży=
18:
nił/ iáko Sálomonowi dla Dawidá
19:
3 Reg 11. Zydom zá cáſow Máchá=
20:
beuſzá/ dla Oniaſſá Biſkupá/ y Iżá
21:
iaſzá proroká/ iuż vmárłych/ iáko maſz
22:
nápiſano 2 Máchá: 15. Dobrze śię
23:
tedy temu byłá przyſłucháłá Martá/
24:
przeto wiedźiáłá otym/ że Pan Bog
25:
prośb S. ludźi nieodrzuca/ ále ich
26:
wyſłuchawa/ ku tych pożytku zá kto=
27:
rymi śię modlią. A ieſliżeć to poká=

strona: D2

1:
zuie że Pan Bog miłuie ſpráwiedli=
2:
we. Tedyć zátym ták pewnie trzyma
3:
iż Pan Bog miłuie ſpráwiedliwość/
4:
świętobliwość. y pobożność/ á brzydźi
5:
śię złośćią y niepráwośćią ludzką.
6:
Otoż maćie doſyć piękne náuky/ ſtego
7:
wyznánia tey Białey głowy Marty/
8:
ále co iey Panná to odpowiedźieć ra=
9:
cżył/ ſłuchayćie. Pan ták racżył odpo=
10:
wiedźieć.
11:
Zmartwywſtánie brát twoy.
12:
Toć ieſt oná ostátnia poćiechá káżde=
13:
mu: przećiwko ſtráſliwey śmierći kto
14:
ram być opowiedźiał w dźiśieyſzey
15:
Ewángeliey.
Pociecha oſtatecżn=ia przeciwko smierci.
To ieſt/ iż śmierć ćiele=
16:
sna/ inſtrument ieſt/ przyſzłego żywo
17:
tá/ y przyſzłego zwartwywſtánia.
18:
Tym ći Pan Martę ćieſzy/ co chce á=
19:
by było zá poćiechę nam wſzyſtkim.
20:
Bo ieſli przez śḿierć przechodźimy do
21:
lepſzego żywotá/ ieſli nas odnawia
22:
do zmartwywſtánia/ dla cżegoſz śię
23:
iey ták bárdzo ſtrácháć máią ći co v=
24:
mieráią? Dla cżego śię ſmęćić náz=
25:
byt y ony máią/ ktorym mili przyia=
26:
ćiele ſtego świátá zchodzą/ Słu=

strona: D2v

1:
chay káżdy zuſt Páná twego poćie=
2:
chy/ że śḿierć z iemy nas niepodawa
3:
ku ſtráceniu/ ále ku z chowániu/ do
4:
cżaſu onego: kiedy wſzyſcy z niey po=
5:
wſtawſzy/ przed Máieſtat Páná ná=
6:
ſzego ſtániemy. Gdy tedy naturá y
7:
związek miłośći/ w zbudza w tobie
8:
żal. y płácż/ żeś śię roſtał z oycem/ z
9:
mátką/ brátem etć. y zmiłym przyia=
10:
ćielem twoim. Albo teſz bacżyſz kogo
11:
ſtey przycżyni záłoſnego/ ćieſz że śię y
12:
ſam y drugiego tym cżym Pan ćieſzył
13:
Martę/ iſz wſtánie zmartwy on kto=
14:
rego ty/ álbo y przyiaćiel twoy żáłuie
15:
Trudnać to ieſt rzec/ áby żal y ſmu=
16:
tek ziąć cżłowieká nie miał/ po miłych
17:
rodźicach/ powynowátych/ y przy=
18:
iaćielach/ Dla cżego y wpiśmie ty
19:
przykłády mamy/ że żywi/ vmárłych
20:
płákáli/ y nienáyduiemy/ áby płácż
21:
ich piſmo gánić miáło. Stądżę o
22:
Iozephie cżytamy/ że płákał oycá v=
23:
márłego ſwoiego że wſzyſtkym Egi=
24:
ptem śiedḿdźieśiąd dni/ Płakáli ży=
25:
dowie Moyżeſzá gdy vmárł ná po=
26:
lách Moábiſkych.
Płakac vmarłych dawny obycżay Gene: 50
Tákże y Aaroná
27:
brátá iego/ ná wierzchu
Deuto: 34 numo: 20
gory Hor po

strona: D3

1:
Trzydźieści dni. A Iuditi oney pá=
2:
niey ktora Holoferná zámordowáłá
3:
iáko dobrodzieyki ſwey/ płakał lud
4:
w Betuliey/ z inſzym wſzyſtkym liu=
5:
dem/ śiedḿ dny. Stáry zwycżay te=
6:
dy widźimy ze rożni: rożnie płakáli
7:
vmárłych/ płáczu tedy piſmo nie gány
8:
ále długość płácżu gány/ y roſkázuie
9:
ták niedługo płácż nád vmárłym/ á=
10:
bowiemći odpocżyną/ á błogoſłáwio
11:
ny ieſt ktory przeſzedł. Pátrzał kázno
12:
dźieiá ſtárego zakonu ná to/ że długi
13:
płácż vmárłych. zabobon to był pogáń
14:
ſky o ktorych zaboboniech y my cży=
15:
tamy.
Epiſtoła 64. Załoba długa zobonon poganſky iest.
W ſpomina ie Senecá w li=
16:
śćiech ſwoich ták piſąc. Białym gło=
17:
wom poſtánowili ſtarſzy ku płáczu żá=
18:
łobnemu/ Rok/ nie iżby ták długo
19:
płákáć miáły/ ále żeby dlużey niepłá=
20:
káły. Mężom żadnego cżaſu niená=
21:
znácżono. Bo mężowy płákáć nieprzy
22:
ſtoy Gdyſz tędy wydźimy że to ieſt
23:
pogáńſky zabobon/ vmárłych długo
24:
płákáć/ wiemy teſz co na pyſmo S.
25:
vcży áby płácż náſz niebył/ iáko bywał
26:
onych/ ktorzy nádźieie zmartwyſtá=
27:
nia niemiely. Niechayże tedy/ zbytni

strona: D3v

1:
płácż/ y żal wnas nie pánuie. A na=
2:
więcey iuſz wnas ludźiech Chrześći=
3:
iańſkich/
Acto: 7.
ktorych śmierć ſen ieſt/
4:
ktorym vmrzeć zyſk ieſt/ ktorym wnet
5:
pomieſkániu tym źiemſkym/ Dom w
6:
niebie wiecżny zbudowan ieſt/ ktorym
7:
pożytecżnieyſze pielgrzymowánie z
8:
sćiáłá ich ieſt/ áby byli oblicżnie z pá=
9:
nem ſwym wniebie/ áby ono co ieſt
10:
śmiertelnego/ przyoblekło náśię to co
11:
ieſt nieśmiertelnego/ o cżym cżytay 2
12:
Chori: 5. y do Theſſálonicenſow wli=
13:
śćie pirwſzym. Cápitule cżwartey.
14:
Martá tedy gdy táką poćiechę od
15:
Páná vſłyſzáłá/ że brát iey miał zmar
16:
twywſtáć/ wnet wiarą ſwą to pod=
17:
wierdza/ y mowy do Páná.
18:
Wiem iſz zmárthwywſtánie.
19:
w powſzechne zmarthwy
20:
wſtánie/ ktore będźie/
21:
dniá oſtátecżnego.
22:
Nieſpodźiewayśię/ áby iuſz brátá ży=
23:
wego oglądáć miáłá/ wyznawa że
24:
iego zmárthwywſtánie dńiá áſz oſtá=
25:
tecżnego bydź miáło. Wſzákże przed=
26:
śię/ y wtym ſwym wyznániu/ dwá
árticuły


strona: D4

1:
árticył/ y do wiáry S. Chrześćyáń=
2:
ſkiey pożytecżne wiernym pokázuie.
3:
Naprzod/ pokázuie/ iſz wierzy nie=
4:
kiedy być dźień oſtátecżny/ ktorego
5:
świát śię ma ſkońcżyć/ Z tey wiary
6:
żártowáli mędrcy świátá/ ktorzy nie
7:
vrodzonym/ nieſtworzonym/ y bez
8:
pocżątku świát być powiádáli/ á
9:
zátym wiecżnym. Tákie Piotr S. po=
10:
śmiewcámy zowie/ ktorzy wedle
11:
żądz ſwoich chodząc/ mocy Bożey
12:
nieználi. Pokázuie ieſzcże przećiw=
13:
kotymże Philozophom światá tego/
14:
przyſzłe wſzyſtkich ludźi zmarthwy=
15:
wſtánie/
2 Petri vltimo
Tę náukę mędrcy Atenſcy
16:
gdy od Páwłá S. ſłyſzeli/ nowym
17:
Dyabelſtwem ią názwáli. Stey náuki
18:
śmiali śię nietylo Epy[c]urowie/ bez
19:
bożny ále teſz y Sáduceuſzowie/ ſkto=
20:
rymi Pan potkę miał/ y zámknął im
21:
vſta/ vkázuiąc im toſz zmarthwywſtá
22:
nie
Math: 22
ſpiſmá/ ktorego oni nievmieli/
23:
ány rozmumieli. O miłi pánie cżemu=
24:
żeś ty/ to tey niewiaſtce obiáwił/
25:
cżego mądrzy Philozophowie niev=
26:
mieli Mędrſza tá niewiáſtá/ niż wſz
27:
ſcy Philozophowie/ Cżemu? cżemu/

strona: D4v

1:
Dla tego iż Pan Bog záſłonił to od
2:
roſtropnych/ y mądrych á obiáwił
3:
to máłym/ Przycżyná nie inſza/ iedno
4:
że śię ták Pánu Bogu podobáło/ iá=
5:
ko to Pan ſą wyznawáć racży/ v Lu=
6:
kaſzá S. wdzieśiątym Cápitulum.
7:
Vcżyłá śię tey wiáry Martá nie v
8:
Philozophow. Ale v Prorokow/
9:
ktorych ieſli chceſz cżytáć iáſne piſmá
10:
o zmartwywſtániu maſz. Cżytay v
11:
Iopá/ w cápitule dźiewiętnaſtey/
12:
ten ták mow/ Wierzę iſz odkupićiel
13:
moy żywie/ á oſtatecżnego dńiá z źie=
14:
mie powſtánę/ y znowu będe oblecżon
15:
ſkorą moią/ y w ćiele moim vyrze Bo
16:
gá zbáwyćielá mego/ y dáley. Toſz
17:
vcżył Izáias gdy ſłowem páńſkym
18:
mowył. Będą żywymy vmárly twoy
19:
y pobići twoi/ powſtáną/ I ná dru=
20:
gym mieſcu tenże prorok.
Iſaie 26 et 66.
Kośćy wá=
21:
ſze iáko trawa będą rodźić/ Toż y
22:
Ezechiel prorok vcży/ gdy ſłowá
23:
Boże do kośći ná polu roſproſzonych
24:
mowił. Cżytay w Cápitulum trzy=
25:
dźieſtym śiodmym/ iáki żywot Pan
26:
Bog ſuchym kośćiom onym obięco=
27:
wał/ że nietylko że żyć będą/ ále y v=

strona: E1

1:
vznáią byćgo Pánem/ ſwoim. Wpro
2:
rockiey tedy ſkole vcżąc śię Martá/
3:
nietilo wie o zmartwyſtániu/ ále y
4:
wierzy że ma być práwdźiwie. Tego
5:
iey iedno niedoſtawáło/ że niewiedźiá
6:
łá/ kto w zbudźićielem/ y ożywićie=
7:
lem/ wſzyſtkich vmárłych być miał.
8:
Co iey Pan oznáimuie/ wtich ſło=
9:
wiech gdi mowi.
10:
Iam ieſt zmarthwywſtánie/ y żywot.
11:
Zácżyna tu Pan náſz: táięmnice/ y moc
12:
boſtwá ſwego opowiedáć/ y cżyiam
13:
ſpráwam/ y mocam/ vmárli pow=
14:
ſtánam/ oznáymiáć racży/ gdy tę moc
15:
przy ſobie być świadcży mowiąc.
16:
Iam ieſt zmarthwywſtánie/
17:
y żywot.
18:
Cżytamy iſz święći w ſkrzeſzáli vmár=
19:
łe. Heliaſz w ſkrześił w Sárepćie Sy=
20:
dońſkiey dżiećie. Helizeus tákże/ ſiná
21:
goſpodiniey ſwoiey.
3 Re: 17. 4 Reg: 62 Actoru 9 et 20.
Piotr S. Apo=
22:
ſtoł. Tábite/ w mieśćie Iope. Páweł
23:
S. Ewtichá młodźieńcá/ wtroádźie.
24:
A ożadnym nie cżytamy áby oſobie to
25:
powiedźieć miał/ áby był/ zmar=

strona: E1v

1:
thwywſtánim y żywotem. Są Pan
2:
Chryſtus ieſt zmárthwiwſtánim y
3:
żywotem. I chceſz że
4:
wiedźieć cżemu to? powiemći nie zgło
5:
wy ſwoiey/ álie świádeſtwá Páná
6:
ſámego. Ten ćiebie tego náucży/ ty=
7:
mi ſłowy.
Ioannis 5
Záprawdę/ záprawdę/ mo
8:
wię wą/ przyſłá godźiná/ y teras ieſt
9:
kiedy vmárli vſłyſzą głos/ (to ieſt ro=
10:
ſkazánie) ſiná Bożego/ á ktorzy vſły=
11:
ſzą/ żywi będą/ przycżyná tego tá ieſt
12:
Abowiem/ iáko oćiec vmárłe w ſkrze
13:
ſza y ożywia ták y ſin ktore chce oży=
14:
wia. Otoſz/ ieſli Chryſtus Pan/ ro=
15:
wną/ y iednáką mocą/ iáko y oćiec/
16:
kogo chce ożywia/ tedyć prawdźiwie
17:
śię názwał być żywotem. A gdy mo=
18:
wi że ieſt żywotem ták rozumiey z
19:
Piotrem S. że ieſt ſprawcam/ y Pá=
20:
nem/ żywotá.
Actoru 3
Ale cżemu ſin Boży
21:
Chryſtus Pánem y ſprawcą ieſt ży=
22:
wotá? Nietylo pewnie dla tego/ że
23:
kogo chce ożywia. Ale y dla tego że od
24:
pocżątku wſzyſtkiego ſtworzenia/
25:
wſzyſtkich rzecży żywiącich w nim zy=
26:
wot był/ I przeto piſmo S. nietilo
27:
że go żywotem zowie/ ále zywot wſzy

strona: E2

1:
ſtkich w nim być powiáda gdy mo=
2:
wi. Słowo powiáda Ian S. w po=
3:
cżątku było. To ſłowo było Bogiem
Ioan: I.

4:
wtym Słowie żywot był/ wſzyſtkich
5:
rzecży ktore śię ſtáły. A poniewaſz
6:
wſzyſtkich rzecży wnim żywot był. Te
7:
dyć okrom iego żadne żywe ſtworze=
8:
nie żywotá mieć nie mogło/ áſz go on
9:
iemu dał ktory go wſobie miał. Sin
10:
Boży tedy/ ſłowo ono rodzące śię z
11:
Bogá oycá wiecżnie/ ktore śię wypeł
12:
nieniu cáſu ćiáłem/ álbo prawdźiwim
13:
cżłowiekiem ſtáło/ iſz dał wſzyſtkiemu
14:
ſtworzeniu żywot/ od niego wſzyſtko
15:
żywie/ prawdźiwie ieſt Pánem/ y ſpra
16:
wcą żywotá/ y prawdźiwie śię ná=
17:
zwał żywotem. Do cżego y trzećia
18:
przycżyna ieſt. Bo nietylko/ że przezeń
19:
żywią wſzyſtki rzecży. Nietylo żeży=
20:
wot da wſzyſtkim vmárłym. Ale teſz
21:
y żywot wiecżny dáie owcom ſwoim
22:
Ocżym ták ſam świadcży. Ia zną ow
23:
ce moie y ony mnie znáią.
Ioan: 10.
A ia wie=
24:
cżny żywot dawam im. Pokazáliśmy
25:
tedy tymi dowody że Pan Chryſtus
26:
ſin Boży był y ieſt żywotem to ieſt Pá
27:
nem żywotá. Pokażemy iáko ieſt

strona: E2v

1:
zmarthwyſtánie. To ieſt/ Pánem
2:
zmartwywſtánia.
3:
Pokazałem powyſzey że Pan dlia tego
4:
śię zwarthwyſtánim zowie/ że ná
5:
głos iego álbo roſkazánie vmárli po=
6:
wſtáną. Kto więtſzą moc nát tę po=
7:
kázáć może?
8:
Abowiem ieſli wielka moc ieſt/ zni=
9:
ſzcżego co ſtworzyć. Ieſli wielka moc
10:
ieſt/ rzecży ſtworzone zátrzymáć/ áby
11:
niezginęły. Pewnie tych/ niemniey=
12:
ſza ieſt/ ćiałá ludzkie/ yuż w proch obro
13:
cone/ ſłowem w ſkrześić/ y do pra=
14:
wdźiwey mocy/ władzey/ cáłośći/ do=
15:
ſkonáłey przywieść/ ták iákie teras
16:
ſą. Nie ieſt to ludzka moc Chrześćiiá=
17:
nie. Ale ſámego Páná Bogá. Ten ſą
18:
ſtworzył wſzyſtko zniſzcżego/ zácho=
19:
wywa mocą ſwoią wſzyſtki rzecży
20:
ſtworzone/ ożywi nas y w zbudźi z
21:
ſprochu/ kiedy będźie racżył. A ieſliſz
22:
tedy/ tá moc ieſt z ſámego prawdźi
23:
wego Bogá/ iákoſz ſin Boży Chri=
24:
ſtus może to vcżynić ieſli Bogiem pra
25:
wdźiwym y wſzechmocnym nie ieſt?
26:
Ktorego nietylo wtey ſpráwie w ſkrze
27:
ſzenia álbo ożywienia zmárłych wſzy=

strona: E3

1:
ſtkich práwdźiwym y wſzechmocnym
2:
Bogiem/ poznáć mamy. Ale teſz pra=
3:
wdźiwym ſtworzyćielem/ y zatrzy=
4:
mácżem wſzyſtkich ſtworzonych rze=
5:
cży. Tego łáſkom wáſzym z piſmá S.
6:
ták dowodźić będźiemy.
7:
Wiećie ze ſtworzenie ſámemu Bogu
8:
przynależy. O tym Moyżeſz świadcży
9:
gdy Ziemie y Niebo á potym wſzyſtkie
10:
inſze rzecży od Páná Bogá ſtworzone
11:
przez śiedḿ dni/ być opowiáda
Geneſis 1
Co
12:
Dawid krocey wyznawa gdy mowi.
13:
Bog náſz ieſt w niebie/ wſzyſtko co ra=
14:
cżył vcżynił/ y drugi Prorok/ Bog
15:
wiecżny Pan/ ktory ſtworzył okrąg
16:
y gránice źiemie.
Pſal 101. Eſaie 40.
z Tich mieśc piſmá
17:
S. ſą niektorzy ktorzy oycá/ tilo ſtwo
18:
rzyćielem być rozumieią. Ná co im
19:
ták odpowiádamy. Ieſli tilo Bog
20:
oćiec ieſt ſtworzyćielem
Dowod boſtwa Pana Chriſtuſowego
Coż cżyni Pá
21:
weł/ gdy ono piſmo Dawidowe/ kto=
22:
rym Pánu Bogu ſtworzenie Niebá y
23:
źiemie przypiſował/ ſinowi Bożemu
24:
ſłużyć opowiáda/ y iemu ie przypiſu=
25:
ie? áto gdy przywodźi Bogá oycá/
26:
do ſiná mowiącego/ ſineś ti moy/ iam
27:
ćię dźiś vrodźił. Tron twoy/
Stolice rozumiey.
Boże ná

strona: E3v

1:
wieki wiecżne. Rozgá ſpráwiedliwo=
2:
śći/ rozgá Krolieſtwá twego/ etć. y
3:
dáliey. Abowiemć ty Pánie/ źiemię
4:
zbudował/ á ſpráwy rąk twoich ſą
5:
niebá. Widźićie ze co Dawid Bo=
6:
gu ſtworzyćielowi pocżytał á ſłuśnie.
7:
To Páweł ſinowi Bożemu. Przez toſz
8:
piſmo/ pokázuiąc/ że ſin Boży ieſt
9:
tym Stworzyćielem/ ktory ſtworzył
10:
Niebo y źiemię. A ieſlić by śię tu tru=
11:
dnym Páweł S. widźiał. Tedić śię
12:
obiáśnia ná inſzych mieyſcach/ w pi=
13:
śmie ſwoim.
14:
A za niewłaśnie do Colle:mowi/ że
15:
wnim
Colle: 1
(to ieſt zá iego ſpráwam) z
16:
ſtworzone ſą wſzyſtki rzecży/ w Nie=
17:
bie/ y ná źiemi widome y nie wido=
18:
me/ lub Trony/ lub Páńſtwá/ prze=
19:
łożeńſtwá/ mocárſtwá/ etć. y zámy=
20:
ka.
Trony to ieſt ſtołecżni Angiołowie
Wſzyſtki rzecży w nim/ y przezeń
21:
z ſtworzone ſą. A on ieſt przed wſzy=
22:
ſtkim/ to ieſt ſtwrzenim.
Hebre: 1. Przez ktorego to ieſt ſprawą ktorego.
Bo przezeń
23:
ſtały śię wieki/ gdyſz ieden ieſt Pan
24:
náſz Iezus Chryſtus/ przez ktorego ſą
25:
wſzyſtki rzecży. Widźiſz iákoć śię Pá=
26:
weł wyłożył ſą/ y iáko ſiná Bożego
27:
Iezu Chriſtá ſtworzyćielem być w=

strona: E4

1:
ſzech rzecży opowieda. Ale ieſli w Pá=
2:
wle máło maſz słuchayże drugiego
3:
świátká. Iana S. ten powiáda/ że
Ioannis I.

4:
świát przezeń vcżynion ieſt. A że biś
5:
nierzekł. creatus. ideſt. reformatus/ to
6:
ieſt miáſto tego ſłowá/ ſtworzony/
7:
rzekł by nápráwiony/ od nowiony.
8:
Tenże ćię Ian ſtego gwałtownego wy=
9:
kłádu z biia/ gdy mowi. Wsſyſtki rze=
10:
cży przezeń vcżynione ſą/ á okrom
11:
niego nic śię nieſtáło/ co śię kolwiek
12:
ſtáło.
Dowod od wſzyſtkich rzecży ſtworzenia.
Ieſliż tedi wſzyſtko przezeń śię
13:
ſtáło/ tedić żadney rzecży niemáſz/ kto
14:
raby śię bez niego ſtáć miáłá. Okázu
15:
ie śię tedy/ że Chriſtus Pan ieſt pra=
16:
wdźiwim Bogiem bo ieſt Stworzy=
17:
ćielem/ gdyſz przekłęći Bogowie ſą/
18:
ktorzy nic nie ſtworzyli. Przynależy
19:
mu záśię/ y wtora ſpráwá/
Chryſtus zachowywa wſzyſtko.
ſámemu
20:
Pánu Bogu przynależąca. To ieſt że
21:
ieſt zátrzymáwácem/ wſzyſtkich ſtwo
22:
rzonych rzecży.
Colle: I.
Bo iáko práwy Bog
23:
záchowywa wſzyſtko. O tym ták Pá=
24:
weł S. świadcży/ gdy mowi wnim
25:
(to ieſt w Pánu Chryſtuśie) wſzyſtki
26:
rzecży ſtoią y trwáią, A dla cżego py=
27:
taſz? Dla tego że on ieſt/ iáſność chwa

strona: E4v

1:
ły y xtałt táki y ſnośći Bożey/ w kto=
2:
rym wſzyſtká zupełność Boſtwá ćie=
3:
leśnie mieſka/ y przeto zátrzymawa
4:
wſzyſtko mocą ſłowá ſwego. Ad He=
5:
bre: grzechi ocżyśćiáiąc.
Colle: 2.
Ale cżemu
6:
wſzyſtko zatrzymawa? Temu ze ieſt
7:
wſzyſtkich rzecży Pánem/ iáko Piotr
8:
S. w domu Corneliuſzowym otym
9:
światcży tymi ſłowy.
Actor: 10.
ſłowo zeſłał
10:
Bog ſinom Iſráelſkim/ opowiádá=
11:
iąc pokoy przez Iezu Chryſtá. Ten
12:
ieſt Pan wſzyſtkiego. Otoſz.
13:
Ktoć ieſt wſzyſtkich rzecży Pánem.
14:
Tenći wſzyſtko rządźi/ y zátrzymawa
15:
Ale Chryſtus ſin Boży iednourodzo=
16:
ny/ ieſt wſzyſtkich rzecży Pánem.
17:
Tedyć ten że Chryſtus wſzyſtkim rzą=
18:
dźi/ y wſzyſtko zátrzymawa.
19:
Niedármoć tedi Chryſtus Pan rzekł.
Ioannis 5

20:
Oćiec moy áſz do tego czaſu prácuie/
21:
y ia tákże prácuię. Pewnie/ nie nowe
22:
rzecży ſtwarzáiąc. Ale ſtworzone zá=
23:
chowywáiąc. Dowiedłiśmy śię
24:
ſpiſmá że ieſt ſtworzyćiel że ieśt zátrzy
25:
máwácż/ y záchowyćiel wſzyſtkich
26:
rzecży. Zewángeliey teſz dźiśieyſzey y
27:
ſpiątego Cápitulum Ianá S. iáſna
Ioannis 5


strona: F1

1:
rzecż że ieſt w ſkrześićiel á ożywićiel
2:
wſzystkich vmárłych.
Chryſtus wſzyſtkich wſkrzeſiciel y ożywićiel.
A chćiałby wie
3:
dźieć cżemu to rowna moc/ w ſprá=
4:
wách boſkich/ oycá y ſiná? Słuchay
5:
ſámego Páná/ ten ćiebie náucży ony=
6:
mi ſłowy/ ktore ták mowi. Co kol=
7:
wiek ábowiem oćiec cżyni y ſpráwuie
8:
Toś y ſin tymże ſpoſobem cżyni.
9:
Poniewaſz tedy że vcżynki ich nieroz=
10:
dźielne rowne y iednákie ſą/ w ſprá=
11:
wách Boſkich. Tecić zátim ſpotrze=
12:
by iść muśi/ żeć ich ieſt iedná iſność
13:
Boſka. Cżego tákim dowodem ſpi=
14:
ſmá S. zebránim dowodźimy.
15:
Ktorich w Boſkich ſpráwách/ ieſt
16:
iedná moc y iedná Boſka ſpráwá.
17:
Spostrzebyto być muśi/ że tych ieſt/
18:
iedná Boſka iſność.
19:
Ale Bogá oycá y ſiná iego w ſprá=
20:
wách Boſkich ieſt/ iedná moc y iedná
21:
ſpráwá.
22:
Tedyć ieſt ich iedná iſność.
Dowod o iedney iſnoſci Boſkiey Boga oyca y ſina.

23:
Pirwſza cżęść z dowodu powyſzey śię
24:
ſpiſmá S. pokazáłá. A iżeśmy w to=
25:
rey cżęści dowodu włożyli że to ſpo=
26:
trzeby być muśi áby ich bylá iſność
27:
Boſka iedná. Tedy ták te go ſpiſmá S.

strona: F1v

1:
dowodźim. Bog ieden ieſt. Maſz o=
2:
tym piſmo w ſtarym zakonie Deute:
3:
6 ktore powtarza Pan náſz v Mar=
4:
ká S. we dwunaſtym Słuchay wier
5:
ny Izráelu Pan Bog twoy. Bog ie=
6:
den ieſt.
Izaie 44
Powiáda záśię piſmo że Pan
7:
Bog nietylo ieden. Ale ták ieden/ że
8:
ſą ieſt. A niemáſz zadnego inſzego ná
9:
deń. Bo mowi Ia ieſt ſą/ á nie ieſt
10:
żaden inſzy Bog nád mię. Chwały
11:
mey nikomu niedam. A gdyſz tedy
12:
Bog ſą ieſt. Tedyć towárzyſzá niema
13:
A ieſli nie przypuſzcża nikogo do ſwey
14:
chwały. Tedyć y do ſobie náleżących
15:
ſpraw/ z ktorych moc y chwałá śię ie
16:
go/ ſtworzeniu pokázuie/ pewnie nie
17:
przypuſzcża. Otoſz ieſli w ſpráwách
18:
Boſkich będźię miał w mocy ſobie ro
19:
wnego. Będźie ten iemu rowny dru=
20:
gim Bogiem. Ali wnet zátym/ wie=
21:
lość Bogow. cżego wierzyć y mowić
22:
piſmo broni/ gdy Bog iednym będąc
23:
áni śię dźielić może/ áni ſobie rowego/
24:
y podobnego mieć chce. Spotrzeby/
25:
tedy to iść muśi Iſz ktorych w boſkich
26:
ſpráwach ieſt iedná moc y iedná Bo
27:
ſka ſpráwá. Tych ieſt (y być muśi)

strona: F2

1:
iedná iſność Boska. Bo gdźieby to
2:
niebyło/ muśielibyśmi wiele Bogow
3:
mieć/ ſobie rownych. Ato śię nam nie
4:
godźi tedy dowod náſz/ o iedney iſno=
5:
śći Boſkiey. Bogá oycá/ y ſiná/ ieſt
6:
práwdźiwy. A co o oycu/ y ſienie/ to
7:
y o Duchu S. rozumiem/ że ác wyzna
8:
wą trzy persony/ ále wiſnośći Bo=
9:
ſkiey/ iednym y prawdźiwim Bo=
10:
giem ie wierzę być/ cżego ſpiſmá S.
11:
łatwie bych dowiodł. by cżas był po
12:
temu Mam tedy tę nádźieię że łáſki
13:
wáſze/ racżyły porozumieć ty ſłowá
14:
Páńſkie/ ktore Pan mowić do Mar=
15:
ty racżył. Iákim ſpoſobem ieſt żywo=
16:
tem/ iákim ſpoſobem ieſt zmartwy=
17:
wſtániem. Ale żeby prawdźiwie śię po
18:
kazał być/ tym cżymeśmy go z iego
19:
pirwſzych ſłow pokazáły. To ieſt Bo
20:
giem prawdźiwim. Dokłáda tego y
21:
wtych dálſzych ſłowiech/ gdy mowi.
22:
Ktory wierzy w mię/ by teſz y
23:
vmárł/ będźie żyw/ á káż
24:
dy ktory żywie/ á wierzy
25:
w mię nie vmrze ná
26:
wieki.

strona: F2v

1:
z Tych ſłow Páńſkich dálſzych táię=
2:
mnic wiáry náſzey śię vcżymy. Abo=
3:
wiem wybácżić możemy/ co zá poży=
4:
tek nam cżyni wiárá v Páná Chryſtu=
5:
ſá.
wiara w Pana Chriſtuſa co za pożytki ną cżyni
Pożytek ten ieſt. Ze kto weń wie=
6:
rzy/ ma żywot wiecżny. A záśię/ kto
7:
nie wierzy niema żywota wiecżnego.
8:
Wiemy namilſzy co ieſt wiárá/ y ko
9:
mu ma być záchowaná wiárá. Wiá-
10:
rá dar Boży ieſt. A ten dar/ ſámego
11:
Bogá/ záśię/ v ſámego Bogá ieſt.
12:
Wiárá tedy náſzá ma być/ y ieſt/ v
13:
ſámego Páná Boga.
Ezaie 28. Roma: 10
Gdyſz piſmo
14:
powiáda/ że kto wierzy w Páná Bo=
15:
gá/ nigdy poháńbion nie będźie/ y
16:
przeto o Abráhámie piſmo momi. v=
17:
wierzył Abráhám Bogu/ á ſtáło mu
18:
śię to ku vſpráwiedliwieniu.
Roma: 3
Owo
19:
kto chce przyſtępić do Páná Bogá/
20:
potrzebá wierzyć iże ieſt/ á kto go ſzu=
21:
ka ieſt mu zapłátą/ kto świádeſtwem
22:
wiáry nie ieſt doświatcżonym/ ten
23:
zwyćięſcą świátá y iego pokus/ być
24:
nie może.
Hebre: 11
A krotko mowiąc. Bez wiá
25:
ry niepodobna rżecż ieſt podobáć śię
26:
Pánu Bogu. Pytaſz cżemu? Temu że
27:
wiárá ieſt ſámego Páná Bogá. A nie

strona: F3

1:
bez przycżyny. Bo/ wiáry náſláduią
2:
tákie rzecży/ ktore ſámemu Pánu Bo=
3:
gu przynależą. Náprzod zá wiárą i=
4:
dźie chwałá. A chwałá niema być ni=
5:
komu inſzemu wyrządzaná/ iedno ſá=
6:
memu Pánu Bogu/ świádek tego ieſt
7:
ſą Pan náſz/ gdy do Sżátáná mowił
8:
Páná Bogá twego będźieſz chwalył.
Deutero: 610 et 20 Math: 4.

9:
A iemu ſámemu będźieſz ſłużył. Ták y
10:
Angioł dał náukę Ianowi Ewánge=
11:
liśćie mowiąc. Bogá chwal.
12:
Idźie ieſcże zá wiárą. Wzywánie.
Apoca 22

13:
Bo iuſz onego wzywaſz w ktorego
14:
wierzyſz. To Páweł S. vkázuie gdy
15:
mowi. Iákoſz wzywáć będą tego/
16:
w ktorego niewierzą/iákoby rzekł/
17:
żaden nie wzywa iedno tego w ktore
18:
go wierzy.
Roma: 10
Gdyſz y Pan Bog ſą śie=
19:
bie każe wzywáć mowiąc. Mnie wzy
20:
way/ w dźień kłopotu twego/ wybá
21:
więćię/ á ty mnie będźieſz miał wuc=
22:
ćiwośći.
Pſalmo 49

23:
Trzećia rzecż ktora zá wiárą idźie/ á
24:
ſámemu Bogu przyneleży ieſt vfność
25:
że weń vfamy. O tey ták mowi Iere=
26:
miaſz błogoſłáwiony mąſz ktory/ v=
27:
fa w Pánu Bogu/
Ierem: 17
á będźie Pan Bog

strona: F3v

1:
vfność iego/
Pſal: 117 124.
y przeto Dawid ná wie=
2:
lu mieyſcach nápomina w Páná Bo=
3:
gá vfáć/ vfność w liudźiách/ acż y w
4:
przełożonych/ nikcżemną pokłádáiąc/
5:
A ktory powiáda vfa w Páná Bogá
6:
ták mocnie śię gruntuie że iáko gorá
7:
Siońſka/ niebędźie poruſzony.
8:
Tyć ſą rzecży ktorem láſkom wáſzym
9:
pokazał ktore wiáry záwzdy náſládu=
10:
iá/ á przy wierze záwzdy ſą nieroz=
11:
dźielne. A poniewáſz że ſámemu Pá=
12:
nu Bogu przynależą. Tedyć y wiárá
13:
náſzá ſámemu Pánu Bogu przynale=
14:
ży. A ieſliſz w ſámego Páná Bo=
15:
gá wierzyć mamy/ gdyſz wiárá náſzá
16:
w ſámego Páná Bogá być ma. Iá=
17:
ko będźiem wierzyć w Chryſtá Páná
18:
ieſli Bogiem práwdźiwym nie ieſt?
19:
Przeklęty powiáda Prorok ktory vfa
20:
w cżłowieká/ zaz nie będźie przeklęt=
21:
ſzy ktory wierzy w cżłowieká? á kłá=
22:
dźie ćiáło w ſpomożenie ſobie?
Ieremi: 17
A my
23:
to iáśnie widźimy/ że wiárá w Pá
24:
ná Chryſtuſá nie przekliętymi/ ále
25:
błogoſláwionymi ſpráwiedliwymi nie
26:
śmiertelnymi/ y wiecżnego żywotá
27:
dźiedźicámi nas cżyni. I dla tego do

strona: F4

1:
tey wiáry powinniśmy ſtroiákiego
2:
powinowáſtwá
Powinnieſmy w Pana Chriſtuſa wierzyć.

3:
Naprzod z roſkazania. Bo roſkazał
4:
Pan Chryſtus ſą. Abyśmy weń wie=
5:
rzyli. Mowił do tłuſzcżey po nákar=
6:
mieniu/ iey ná puſzcży gdy go pytáli.
7:
Coſz będźięmy cżynić ábyśmy cżynili/
8:
ſpráwy Boże. Odpowiedźiał im Pan
1. Ioan: 6 et 14.

9:
Toć ieſt ſpráwá y vcżynek Boży/ á=
10:
byśćie wierzyli w tego/ ktorego on ze=
11:
ſłał. I nádrugim mieyſcu do zwolen
12:
nikow. Wierzyćie w Bogá y w mię
13:
wierzćie. Coć Pan do tłuſzcżey/ y do
14:
Apoſtołow mowil. Toć ną roſkazał/
15:
y tegoſz nas vcżył. Abyśmy weń pra=
16:
wdźiwie wierzyli/ gdyſz inácżey być
17:
zbáwięni niemożemy/ iedno z łáſki Bo
18:
zey/ przez wiárę w Páná Iezu Chry=
19:
ſtá. Do ktorey wiáry/ máią nas
20:
przywieść y przykłády. Naprzod A=
21:
poſtołow/ kotrzy węń vwierzyli iáko
22:
naś
1 Ioan: 2
Ewángelia tego vcży/ y Paweł
23:
S. wyznáwa mowiąc.
Ad Galla 2.
My w Páná
24:
Iezu Chryſtá wierzymy ábyśmy byli
25:
vſpráwiedliwieni z wiáry iego. Ma=
26:
my teſz ná przykład tłuſzcżą/ ſktorey
27:
bárdzo wiele ich węń v wierzyło.
Ioan: 710 et 11.
Ták

strona: F4v

1:
że y Sámárytany/
Ioan 4
ktorych wiele węń
2:
v wierzyło w mieśćie Sychár. Ma=
3:
my y ślepo národzonego/ ktorego Pan
4:
ſą/ do tego przywiodł/ náuką ſwą/
Ioannis 9

5:
áby węń v wierzył/ y v wierzył/ ma=
6:
ćie y inſzych przykłádow wiele w pi=
7:
ſmie S ktorych iá tu nie przywodzę ná
8:
ten cżás iáko wiele ná kazánie Piotro=
9:
we/ Páwłowe/ y inſzych Apoſtołow
10:
w Páná liudźi v wierzyło/
Acto: 210 et 13.
ktorzy v=
11:
ſpráwiżdliwieni y Duchá S. znácżno
12:
nápełnienie záraz bráli.
13:
Po trzećie ieſzcże przywodźi nas do
14:
wiáry Páná Chryſtuſowey/ wielka
15:
potrzebá. Bo kto wierzy w ſiná Bo=
16:
żego/ ma żywot wiecżny/ y iáko E=
17:
wángelia dźiśieyſza świátcży/ choć v=
18:
mrze przedśię żywie ná wieki. Tedyć
19:
zátym idźie/ że kto nie wierzy/ nie bę=
20:
dźie miał żywotá wiecżnego. Potrze=
21:
bá tedy/ ieſli chceſz mieć żywot wie=
22:
cżny ábyś wierzył. Bo bez wiáry tey
23:
v Páná Chryſtuſá/ pewnie zgienieſz.
24:
Powinniśm tedy wierzyć w ſina Bo
25:
żego w Páná Iezuſá Chryſtuſá wſzy=
26:
śći/ y przez to/ gdyſz węń wierzymy
27:
Bogiem náſzym prawdźiwym ieſt.

strona: G1

1:
Cżego tákim dowodem dowodźimy.
2:
V kogo zbor wſzyſtek Chrześćijáńſki
3:
wierzy ten prawdźiwym Bogiem ieſt
4:
(Bo wiárá v ſámego Bogá ieſt) A=
5:
le w Iezuſá Chryſtuſá/ ſiná prawdźi=
6:
wego Bogá oycá/ zbor wſzyſtek Chrze=
7:
śćijańſki wierzy.
8:
Tedyć Iezus Chryſtus/ ſin prawdźi=
9:
wy Bogá oycá/ Bog prawdźiwy ieſt
10:
Pyrwſza cżęść dowodu náſzego/ ieſt
11:
iáſna/ Bo śię powyſzey piſmem do=
12:
wiodłá. A iſz y wtora cżęść árgumen
13:
tu ieſt prawdźiwa. Ze zbor wſzyſtek/
14:
Chrze: w Iezu Chri: etć. wierzy áć śię
15:
temu káżdy przypátrzyć może że ták ieſt.
16:
Dla lepſzey decláráciey pokaże ſpiſmá
17:
S. przez co/ zboru Chrześćijańſkiego
18:
wiárá w Páná Iezu Chriſtá się poká
19:
zuie. Abowiem Chrześcijánie to iemu
20:
cżynią/ co prawdźiwemu Bogu ſwemu
21:
cżynić powinni. Bo iſz weń wierzą
22:
Naprzod dawáią mu chwałę.
23:
Náucżył ie Páweł S. tego z przykłádu
24:
Angelſkiego ktorzy wſzyſcy chwałę ię
25:
mu dawáią. Hebre: 1 Náucżył y ſtąd
26:
ze go Bogiem prawdźiwym być po=
27:
kazał/ przed ktorego Máieſtat wſzy=

strona: G1v

1:
ſcy ſtánáć muſzą. Wſzyſcy powiáda
2:
Páweł S. Staniemy przed Máieſtat
3:
Páná Chryſtuſow.
Roma 14 Izaie 45.
Bo nápiſano ieſt
4:
wizáiaſu. Zywię ia mowi Pan Bog/
5:
mnie wſzelákie koláno kliękáć musi/
6:
y káżdy ięzyk wyznawáć będźie Bo=
7:
gu. Co Izáiaſz o Ieowie Bogu mo=
8:
wił. Páweł S. wykłáda/ że ten Bog
9:
ieſt ſyn Boży Chryſtus. I ktorą chwa
10:
łę Izáiáſz Ieowie Bogu cżynić każe/
11:
tę Páweł S. ſynowi Bożemu wy=
12:
rzędzáć vcży. Nietylo tu Izáiaſza wy=
13:
kłádáiąc/ ále teſz y ná drugim miey=
14:
ſcu cći/ y chwały iego nas ucżąc gdy
15:
mowi. Wymię Páná Iezuſá/ káſzde
16:
koláno niechay klięka. Niebieſkie/
17:
źiemſkie/ y piekielne.
Phili: 2
Otoſz bacżyć mo
18:
żeſz káżdy/ chwałę ktorąſmy powinni
19:
Pánu náſzemu/ iáko ſámemu/ y prá=
20:
wemu Bogu.
21:
Nádto zbor Chrześćijáńſki/ nie ty
22:
lo że chwałę Pánu Chriſtuſowi dáie
23:
áliego y wzywa ná wſpomożenie. Do
24:
cżego w źiął náukę/ zoſtátecżney mo=
25:
dlitwy Scżepaná S. ktory gdy był
26:
kámionowan wydząc Páná ná
Actoru 7.
pra=
27:
wicy Bożey/ iął go wzywáć y prośić

strona: B2

1:
klięknąwſzy
Luce 23.
Pánie Iezuśie/ przymi
2:
duchá moiego/ á odpuść im ten grzech
3:
mordowánia mego. Wzywał go y
4:
łotr ná krzyżu/ y prośił/ áby nań po=
5:
mniał/ gdy by przyſzedł do Krole=
6:
ſtwá ſwego/ y wyſłuchan/ y poćie=
7:
ſzon/ był od niego. Tego wzywánia/
8:
nie tylo ſtych ktorem pomienił. Ale że
9:
wſzyſtkiego zboru Chrześćijáńſkiego
10:
w pirwſzym kośćiele vcżyni śię. Otym
11:
ną dáie świádeſtwo Anánias. Bo
12:
kiedy mu Chryſtus Pan śię vkazał y
13:
kazał áby ſzedł Páwłá okrćił/ wlicę
14:
ktorą zwąno proſta. On Pánu odpo=
15:
wiedźiał. Pánie ſłyſzałem od wielu lu=
16:
dźi/ otym mężu/ że wiele złego pocży=
17:
nił Swiętym twoim w Ieruzalem/
18:
y tu ma moc więzáć/ y więźić wſzyſt=
19:
ky/ ktorzy wzywáią imienia twoiego
20:
A bacżyſz co pirwſzy Chrześcijánie cży
21:
nili. A to wzywáli imienia Páná Ie=
22:
zuſá
Inuocatio
Chryſtuſá/ iáko prawdźiwego
23:
Bogá ſwego. Zácżym pewnie/ że teſz
24:
y vphánie ſwoie w nim pokłádáli/ bo
25:
iákoſzby go byli chwalili/ iákoby mu
26:
śię byli modlili/ gdy by vphánia w
27:
nim nie mieli. Ale z Páwła S. wyzná

strona: G2v

1:
nia vcżśię że mieli. Ten ták do Rzy=
2:
miánow piſze. Mą ia vphánie w Pá
3:
nie Iezuśie.Tęć vphność Apoſtoło=
4:
wie wſzyſcy mieli/ kiedy w przenáſlá=
5:
dowániu ſwym więcey ſłucháli Páná
6:
Chryſtuſá/ ániſz ludźi/ y przeto zwy=
7:
ciężyli Kroleſtwá/ y mocárſtwá wſzy
8:
ſtky.
Actoru 3 at 4.

9:
A poniewaſz tedy zbor Chrześćijáń=
10:
ſki záwzdy dáie Pánu ſwemu Iezuſo=
11:
wi Chryſtuſowi cżęść y chwałę/ żą=
12:
da y prośi go záwzdy o w ſpomoże=
13:
nie y rátunek/ ma w nim vphánie y
14:
pewną nádźieię. Tedy przez ty iego
15:
vcżynności ktore ſámemu Pánu Bo=
16:
gu przynależą/ pokázuie śię tá pra=
17:
wdźiwa wiárá iego że wierzy/ w Pá=
18:
ná Iezuſá Chryſtuſá/ prawdźiwego
19:
ſyná Bożego/ iáko w Bogá ſwego
20:
prawdźiwego.
21:
Słyſzeliśćie tedy iákich táięmnic wiá
22:
ry S. Chrześćijáńſkiey Pan náſz Mar
23:
ty á w niey wſzyſtkich nas ſwych ná=
24:
ſládowcow vcżył/ ktorey náuki ſkutek
25:
y pożytek/ iáki wzięłá Martá/ z iey
26:
wyznánia kázdy to moze obacżyć. Bo
27:
opowiedźiawſzy iey Pan iáko ieſt

strona: G3

1:
zmartwywſtánim/ y żywotem/ y iá=
2:
ko pozytecżna wiárá ieſt weń/ pyta
3:
iey/ ieſliby to iwerzyłá. A on wnet
4:
wyznawa/ że temu wierzy/ y co wię=
5:
cey ieſzcże przydawa/ gdy mowi.
6:
Iam vwierzyłá iżeś ty ieſt
7:
Chryſtuſ ſyn Boży kto=
8:
ryś ná świát przyſzedł.
9:
To wyznánie ieſt grunt/ wſzyſtkiey
10:
wiáry náſzey Chrześćijáńſkiey/ ktore=
11:
mu ábyſmy mocnie wierzyli/ tego ieſt
12:
ną potrzebá/ ieſliże chcemy być zba=
13:
wieni. Dla tego ábowiem we wán=
14:
geliach otym wiele świadeſtw mamy
15:
że Chryſtus ieſt ſynem prawdźiwym
16:
Bogá żywego/ ábyſmy w tey wierze
17:
ſtali byli. O ktorey Bog oćiec z niebá/
18:
ludźi wiele/á ná oſtátek y cżárći/ ną
19:
doſtátecżne świádeſtwo dály. Maſz
20:
iáſne świádeſtwo Bogá oycá/ ktorego
21:
cżaſu krſtu Chryſtuſá Páná raz/ á
22:
drugieraz ná gorze/ gdy śię przemie=
23:
nił. Był ſłyſzan głos mowiącego.
Mathei 3 et 17.
Toć
24:
ieſt ſyn moy namileyſzy/ tego ſłuchay
25:
ćie. Maſz teſz świadeſtwo y Iana krći
26:
ćielá. Ten gdy vyrzał Duchá S. nád

strona: B3v

1:
Iezuſem/ gdy go krćił záwołał
3 Ioan: 1 Mathei 6
Ten
2:
ći ieſt ſynem Bożym. Toſz wyznał
3:
Nátánáel. Piotr S. Máthei 16. y
4:
wſzyſcy Apoſtołowie kiedy tonęli ná
5:
morzu. A gdy ie z niebeſpiecżeńſtwá
6:
wyſwobodźieł kazawſzy morzu y wiá
7:
trom
Math: 14
vſpoić śię/ záwołáli. Záprawdę
8:
żeśty ſyn Boży ieſt. Náoſtatek w źie=
9:
mi Ierázenorum/ dwá opętáni od ſzá
10:
tánow/ ludźie okrutni záſli Pánu dro
11:
gę/ y wołáli zá Pánem cżarći oni w
12:
nich będąci. Co ną y tobie/ ſynu Bo=
13:
ży. Cżemuſz przed cżaſem przyſzedł/ á=
14:
byś nas dręcżył y potępiał. Otoſz te=
15:
dy widźiſz Chrześćijańſki cżłowiecże/
16:
że nie tylo o tym Martá świátcży. Iſz
17:
Chryſtus ieſt ſynem prawdźiwego
18:
Bogá. Ale y ſą Bog oćiec/ y wiele
19:
inſzych/ tobie otym świádeſtwo da=
20:
wáią. Abyś temu niewątpliwie wie=
21:
rzył. Ze Chryſtus ieſt ſynem Bożym.
22:
Ale iákimże go ſynem być będźieſz wie
23:
rzył? Cży ſpoſobionego/ álbo ſtych
24:
rzecży ktorych nie maſz ſtworzonego?
25:
iáko go wierzył Arius/ y po dźiś iego
26:
vcżniowie wierzą. Czy go wierzyć bę=
27:
dźieſz/ ſynem Bozym z dobrodźiey=

strona: G4

1:
ſtwá Bożego vcżynionym? álbo iſz go
2:
widźiſz ná świát nad inſze ludźi wſzyſt
3:
ky/ z pánny cżyſtey dźiwnicy vrodzo=
4:
nym? iáko Nowokrcżeńcy gregoriſte
5:
y inſzy Anticriſtowie vcżą? O ucho=
6:
way Boże/ ábiś go tákim śynem wie=
7:
rzyć y wyznawáć miał. Bo ácż go ći
8:
wſzyſcy ſynem Bożym zową. Ale te=
9:
mu wierz/ żeć go ſynem Bożym być
10:
nieznáią. Gdy go tákim ſynem niewy=
11:
znawáią/ iákim go piſmo S. ną po=
12:
kázuie/ iakim go prawdźiwy kościół
13:
Chrześćijańſki/ záwdy wierzył y wy=
14:
znawał. Z ktorym/ my ſtárożytney
15:
á prawdźiwey wiáry Chrześćijánie wy
16:
znawamy/ prawdźiwego ſyná Bo=
17:
żego/ być dla tego że śię z Bogá oycá
18:
od wſzey wiecżności vrodźił/ ták iá=
19:
ko wiecżna mądrość/ tegoſz Bogá oy
20:
cá Niebieſkiego. I przeto go wyzna=
21:
wamy być iednourodzonego/
22:
od oycá/ to ieſt/ iſz iednego tylo tego
23:
ſyná vrodźił/ gdyſz wſzyſtki inſze ſobie
24:
przyſpaſabia y przywłaſzcża. Otym
25:
Iſz on ſą ieſt tylo iednourodzony/ maſz
26:
piſmá S. świadeſtwá iáwne/ A na=
27:
przod ſą Pan to o ſobie światcży v

strona: G4v

1:
Ianá S. w trzećim Cápit: ták mo=
2:
wiąc.
Co ieſt vnigenitus.
Ták Bog vmiłował świat/ że
3:
ſyná ſwego iedno urodzonego dal/ á=
4:
by káżdy ktory weń wierzy/ żeby nie
5:
zginął/ ále miał żywot wiecżny. Tá=
6:
kim á nieinákſzym ſynem go być wy=
7:
znał. Ian S. krćićieł/ gdy mowił.
8:
Bogá nigdy/ żaden nie wydźiał/ ie=
9:
dnourodzoni ſyn/ ktory ieſt w ſkryto=
10:
śći oycowſkiey/ ten ną obiáwił. Ale
11:
rzecże Sámozetan/ y ták będźie wy=
12:
kłádał. Vnigenitus/ ideſt vnice dile=
13:
ctus. To ieſt/ iednourodzonego/ ie=
14:
dinnie umiłowánego/ názowie. Oto
15:
być nie może. Bo ták iednourodzonego
16:
rozumiemy/ ktory z Bogá ieden śię
17:
urodźił. Ktore to iednourodzenie ſwe
18:
ſą Pan/ pośćie z Bogá oycá zowie v
19:
Ianá S. gdy mowi. Iam (powiá=
20:
da) z Bogá poſzedł/ y przyſzedł.
21:
Chceſz wiedźieć z ktorego to Bogá?
Ioan: 8 Ioan: 16

22:
Słuchay tegoſz Páná á ſą ćię náucży
23:
gdy ták mowi. Wyſzedłem od oycá/
24:
y przyſzedłem ná świát/ otoſz iuſz ro=
25:
zumiey/ ſkąd wyſzedł/ y kędy przy=
26:
ſzedł.
27:
To ieſt tedy iednourodzony/ ktory z

strona: H1

1:
Bogá oycá poſzedł/ ktory ieſt urodzo
2:
ny/ zrodźićielá. A Ian S. powieda/
3:
że kto rodźićielá miłuie/ miłuie y onego
4:
ktory śię ſniego vrodźił.
I Ioan: 5
Tegoſz to ie=
5:
dno vrodzonego ſyná Bożego/ piſmo
6:
zowie/ właſnym ſynem Bożym/ Nie=
7:
zowiego ſpoſobionym/ dobrodźiey=
8:
ſtwem vcżynionym. Ale włáſnym/
9:
świátcży otym S. Paweł gdy mowi.
10:
Właſnemu ſynowi ſwoiemu nieprze=
11:
puśćił Bog. Ale dla nas wſzyſtkich/
12:
iego wydał. Pokazałem tedy łáſkom
13:
wáſzym. Iakim ſynem mamy wyzna
14:
wáć/ z ſtárożytym kośćiołem Páná á
15:
zbáwićielá náſzego Iezu Chryſtá/ y
16:
rozumięm że więcey prawdźie Bożey
17:
ániſz ſzátáńśkiemu fałſzu wierząc tey
18:
práwdźiwey wiáry náſládowáć bę=
19:
dźiećie/ á do błędow/ vmyſłow ſwo
20:
ich nákłonić niebędźiećie racżyli/ wcá=
21:
le zbáwićielowi ſwemu/ wiárę ſwą/
22:
y ſumnięnie ſwe/ záwzdy ofiáruiąc/
23:
y záchowywáiąc/ gdyſz ná wierze
24:
wſzyſtko zbáwienie wáſze należy.
25:
Ale mnimą że śię łáſkom wáſzȳ/ do=
26:
ſyć ſzeroce/ y wedle potrzeby text
27:
Ewángeliey S. przez mię wyłożył/

strona: H1v

1:
w ktorym o Pánu y Krolu náſzym
2:
Niebieſkim/ prawdźiwim ſynu Bo=
3:
żym/ iáko weń wierzyć mamy/ y iá=
4:
ko wyznawáć/ oquićie śię pokazáło.
5:
Cżas teſz iuſz ieſt ábyſmy iuſz o Kro=
6:
lu náſzym Zięmſkim/ á teras zmárłym
7:
ktorego pogrzeb/ y ostátnią posługę
8:
obchodźim/ iuſz mowili. Ktoremu to
9:
śię rownie przydáło/ co śię teſz było
10:
przydáło y Lázárzowi oktorymeśćie
11:
wewángeliey ſłyſzeli. Bo wtym kre=
12:
śie ostátecżnym/ wſzyſtki Pan/ zro=
13:
wnáć racżył/ że ták vmiera Krol/ iá=
14:
ko y proſty cżłowiek. Ocżym y piſmo
15:
S. świadcży mowiądz. Dźiś Kro=
16:
lem ieſt/ á iutro vmrze/ y vdźiedźi=
17:
cży robaki/ beſtie/ y gádźinę. Toć śię
18:
to/ y temu wielkiemu/ y zacnemu
19:
Krolowi przydáło/ ktory iſz śię był
20:
vrodźił/ pod Decret Boży podliegł/
21:
że zá cżaſem teſz vmrzeć muśiał/ iáko
22:
wſzyſcy ktorzy śię rodzą. Záprawdę
23:
powiádą/ żeć bych był życżył tego, te
24:
mu wielkiemu Krolowi. Aby tu ná
25:
tym iego pogrzebie ſtego mieyſcá/
26:
iego narod zacny/ y wſzemu świátu
27:
iáwny/ iego cnoty/ iego záſługi prze=

strona: H2

1:
ćiwko rzecży poſpolitey náſzey/ iego
2:
ſzcżęśliwe pánowánie/ y ſpokoyne.
3:
Iáki Demoſtenes. Albo iáki Cicero.
4:
Láſkom wáſzym opowiedźiał. Táki
5:
gdy by był tedy pewnie/ lepiey by wto
6:
był vmiał vgodźić/ ániſz ia. Ktory
7:
więcey w klaſztorze/ ániſz przy dwo=
8:
rze mieſkáiąc. Ani náuki/ áni wymo
9:
wy tákiey w ſobie cżuię/ábych temu
10:
doſyć mogł vcżynić. I pewnie teras
11:
ná tym mieyſcu/ nie wzgląd iákiey
12:
godności moiey/ mnie tu przed táką
13:
Coronę ták zacnich oſob/ wyſádźił.
14:
Ale poſłuſzeńſtwo ſtárſzych moich/
15:
mię śię tego podiąć przymuśiło.
16:
Tyle tedy ile z łáſki miłego Bogá moc
17:
będe/ zacność y cnoty/ Krolá Páná
18:
mego y waſzego zmárłego/ powiedáć
19:
y zálecáć będe.
20:
Ieſliże nie ták doſkonáłe/ iákoby miá=
21:
ło być. W M: zá wdźięcżne będźiećie
22:
racżyli przyiąć/ prośzę. Gdy nieiáko
23:
Orator kráſomowny. Ale iáko predi=
24:
cator veritat: przepowiádać praw=
25:
dy/ to cżynic będą.

strona: H2v

1:
Vmárł Krol o Polacy
2:
Krol nieinſzego Kroleſtwá/ iedno
3:
Kroleſtwá polśkiego. Krol niecudzo
4:
źiemiec/ ále ktory śię tu vrodźił/ tu
5:
śię ſwámi wychował z młodośći oby
6:
cżáiom wáſzym/ prawom wáſzym/
7:
ſpráwom wſzem wáſzym był śię przy=
8:
ucżył. Krol wáſz/ rządźićiel/ y opá=
9:
trzyćiel was/ ktorego narod y przod=
10:
kowie wą ſto ośmdźieśiąt y śiedm
11:
lat roſkázowáli. A ták długo roſkázu
12:
iąc/ fortunnie/ łáſkáwie/ y ſłáwnie/
13:
nie ieſt Dom żaden ſzláchecki w pol=
14:
ſzcże ktoregoby dobrodźieyſtwem
15:
ſwym niedośięgli Tych tedy dobro=
16:
dźieiow wáſzych/ oſtátni náſz wſzyſt=
17:
kich doborodźiey. Oſtátne plemie/ oſtá
18:
tni Krol/ oto vmárł/ że iuſz nie Kro=
19:
lá/ ále narod onych zacnych Krolow
20:
w nim chowamy.
21:
Vmárł ną Krol/ Polacy
22:
Ale pytaſz iáki Krol? Wierz temu że
23:
táki. Krol/ nie Tyran/ ále łáſkáwy/
24:
nie okrutnik/ ále miłośierny/ nie po=
25:
pędliwy w gniewie/ ále názbyt ćier=
26:
pliwy/ nie ſkąpy/ ále ſzcżodry/ nie o=

strona: H3

1:
ſpáły/ ále cżuyny/ nieopilcá/ ále trze=
2:
źwi nie głupi/ ále mądry/ roſtropny
3:
bacżny/ przyſłym wſzyſtkim przygo=
4:
dom/ y vpatkom/ dowćipnie zábie=
5:
gáięcy.
6:
Vmárł ną Krol táki/ ktory zewſzech
7:
ſtron/ máiác potężne nieprzyiáćioły/
8:
w Kroleſtwie ſwoim máiądz rozmá=
9:
ite nieſnaſki/ y nieſtwornośći/ oto
10:
nas wſzyſtkich/ w zdrowiu/ w poko
11:
iu/ w ſwobodźie/ y máiętnośći náſze/
12:
ſpokoyne/ wcále záchował/ áż do
13:
śmierći ſwoiey.
14:
Zaſz niebacżćie/ iákie drapieſzne/ o=
15:
krutne/ potężne/ y nie ſpokoyne nie=
16:
przyiáćioły/ przez ten cżás wſzyſtek/
17:
rządu Páná náſzego nieboſzcżyká.
18:
Miáłá náſzá Polſká/ y do niey ziemie
19:
przyległe?
20:
Turek mocarz drapieżny tego świá=
21:
tá/ o ktorym przydkowie dawni náſzy
22:
ledwe ſłycháli. Teraz zedwu ſtron/
23:
ną pogránicżnym ieſt. Ktoſz zá wie=
24:
ku náſzego iego ſ[z]áble/ iego moci/ ie-
25:
go okrućieńſtwá/ iego drapieżnego
26:
woiowáńia nievznał? od iego woio=
27:
wánia okrutnego nie tylo źiemiá/ ále

strona: H3v

1:
y morze. Náoſtátek y powietrze y to
2:
od gwałtowiego prożne niebyło/
3:
wſzyſtek práwie świát z dręcżył/ z łu=
4:
pił y zwoiowáł. Nas tylo Pan Bog
5:
záchować racżył w pokoiu do tego
6:
cżáſu. Cżym to proſzę was? Nicżym
7:
inſzym/ iedno cżuynośćią/ mądram
8:
opátrznośćią/ rádą zdrową/ y wiel=
9:
kim ſtáránim. Sigmuntá Auguſtá/
10:
zmárłego Krolá Páná/ y opiekuná
11:
y dobrodźieiá náſzego.
12:
Zaſz nowiná byłá/ zá przodkow Kro
13:
lá Páná náſzego zmárłego zá onych
14:
potomkow Piaſtowych. Tátárom
15:
okrutnym y drapieżnym nieprzyiaćie
16:
lom/ po wſzyſtkiey polſzcże woiowáć
17:
y ſzkodźić? V Sędomirzá śię cżęſto
18:
kroć ſpłomy wrácáli do domow
19:
ſwych. A náoſtátek y Krolewſka tá
20:
ſtolicá Crácow: od ſzáble ich prożną
21:
niebywáłá. Zá pánowánia Krola Si
22:
gmunta Auguſtá złáſki miłego Bogá
23:
(tych ſkody od) wilkow drapieżnych/ nigdy
24:
ták wielkie niebyły/ á ieſliże iákie/ w
25:
Ruſkich pogránicżnych wśiách/ ál=
26:
bo miáſtecżkách byłi/ iáko ſtymi ſąśiá
27:
dy inácżey być niemoże/ do ſtárych

strona: H4

1:
ſkod porownáne/ możeſz ie ták pocży=
2:
táć/ iákoby żadne niebyły.
3:
Cżytayćie kroniki wáſze/ dowiedzćie
4:
śię/ iako wiele zá przodkow Páná ná
5:
ſzego zmárłego/ ſkod y mordowánia
6:
w źiemiách Podolſkich y Ruſkich cży
7:
nili odmięnni Wołoſzy/ iáko wiele za
8:
cnych ludźi z ginęło broniąc od nich
9:
oycżyżny ſwey miłey. Tám z Porfſkich
10:
odrowążow/ tám pileckich/ tám in=
11:
ſzych zacnich ricerzow polſkich/ wiele
12:
poginęło. Za pánowánia Páná tego/
13:
á to złáſki miłego Bogá/ był záwzdy
14:
pokoy.
15:
Ieſli Moſkiewſki Xiądz/ iáką ſkodę
16:
wielkim Litewſkim Xięſtwie vcżynił/
17:
iákoſz vcżynił/ nieſtáłoć śię to/ zá nie
18:
dbáłſtwem Krolá tego/ ktorego przed
19:
ſobą widźićie zmárłego. Ale cżęśćią
20:
ſtáło śię/ dla inieſpoſobnego zdrowia
21:
iego/ że mu tego nieoddał / iákoſz mogł.
22:
Albo dla trudnośći domowych/ kto=
23:
richeśmy mu záwzdy doſych ſámi ná
24:
gotowáli/ ktorymi rad / nierad/ mu=
25:
śiał być zábáwiony. A teſz ná świećie
26:
nigdy/ ták fortunnego nie było áby
27:
miał być/ że wſzech ſtron błogoſlá=

strona: H4v

1:
wiony/ á niemiał vcżuć kiedy/ prze=
2:
ćiwney fortuny. Wiećie z iáką tego
3:
vſzkodzenia żáłośćią vżywał wiećie żeć
4:
ná chući iego nic nieodchodźilo / wie=
5:
cie teſz żeć y Moſkiewſkiemu oddáło
6:
śię to od niego. Bo ácż śćiány iego w cá=
7:
le ſtoią. Ale w ludźie ſwoim/ iákie po=
8:
raſzki/ y iákie ſzkody podiął/ nie ieſt to
9:
wam táięmno/ áiſz pokoiem śię náo=
10:
ſtátek zwłacżáło/ tá przycżyná byłá.
11:
Miał w tey ſzcżerośći Páńſtwá ſwego
12:
że wſzech stron z ſobą co cżynić około
13:
vſpokoięnia Pąńſtw ſwoich/ ſtáráią
14:
cy śię/ á náwięcey gdy przybywáło
15:
nowych nieprzyiaćioł. Bo wtym nie=
16:
pokoiu Zmoſkiewſkim przybili mu zá
17:
nieprzyiaćioły. Duńſki/ y Sżwetci
18:
Krolowie/ z ktorymi wielkiey tru=
19:
dnośći przez niemáły cżás vżył. Aż
20:
iednego/ to ieſt. Sżweckiego Henricá
21:
woyną ſkrocżył/ á drugiego/ to ieſt.
22:
Duńſkiego iednánim/ y pácty vſpo=
23:
koił/ owo że wſzyſtkich ſtron wſztſtki
24:
niebeſpiecżęńſtwá/ od corony tey. Do
25:
śić mądrze/ y bácżnie oddalał y prec
26:
odpądzał.
27:
Zaſz niewiećie ze y w rzeſzy niemieckiey

strona: I1

1:
było ich wiele/ ktorzy rádźili/ ſtárąm
2:
woynę ktorą z przodkámi náſzymi á
3:
z narodem Niemieckim o Pruſkie Páń
4:
ſtwá/ máło nieprzez trzyſtá lat trwá
5:
łá/ od nowić/ y woynąm v nas Pru=
6:
ſkich źiem záśię dochodźić. Pan náſz
7:
zmárły/ ták to ſkromnić mądre vmiał
8:
że wſzyſtkiemu niebeſpiecżeńſtwu y
9:
niepokoiowi zábiezał.
10:
O toſz możećie obacżyć iákiegośćie to
11:
Páná mieli/ iáko śię o was ſtárał/ iá
12:
ko rozumnie wſzyſtkiemu zábiegał/ á=
13:
by was/ domy wáſze/ żony y dźiatki
14:
tákże y máiętności wáſze/ od wſzyſt=
15:
kich nieprzyiaćioł w pokoiu zácho=
16:
wał.
17:
Pátrzćie iáko y nieſnaſkom/ y niezgo=
18:
dom domowym vgodźił/ że nigdy do
19:
złego/ á ſkodliwego zámieſzánia przyść
20:
niemogli. I iákaſz może być ſzkodli=
21:
wſza niezgodá/ iedno około wiáry/
22:
wiećie ſáśiedzkie wáſze Kroleſtwá?
23:
ſłychaćie y odálſzych/ cżym poginęli?
24:
Cżym ſpuſtoſzáli? Cżym śię popſo=
25:
wáli? Nicżym inſzȳ iedno niezgodąm
26:
wiáry/ v nas w tym Kroleſtwie kto=
27:
re przed dwudźieſtąm lat iedney wiáry

strona: I1v

1:
było/ iáka teras rożność ieſt wierze/
2:
iáſne rzecży ſąm/ że co rozumow/ to
3:
confeſy rożlicżnych/ co głow ktore śię
4:
zá rozumne máią/ tyło wiar. A wżdy
5:
Pan náſz nieboſzcżyk w to vgodźić v=
6:
miał/ że nigdy do ſzkodliwego rozer=
7:
wánia/ między niezgodnymi w ierze
8:
nieprzyſzło/ ácż śię go złego/ cżęſto kroć
9:
bárdzo zánośiło. Gdybyśćie byli Kro
10:
lá mieli glupiego/ niedbáłego/ krwie
11:
roźlania/ y roſtyrkow/ á niezgod do=
12:
mowych prágnącego/ pewna rzecż
13:
ieſt/ że nietrzebá było poſtronnych nie
14:
przyiaćioł. Byloby było doſyć woyny
15:
doma ktora iáko ſzkodliwa ieſt/ cży
16:
wiedzą co iey vcżuli. Nas iey Pánie
17:
Boże rácż záchowáć. Tom łáſkom
18:
wáſzym pokazał iáko mądrego/ y o
19:
rzecży poſpolitey prácowitego/ y opá
20:
trznego/ Kroláſmy mieli.
21:
Národźił śię był Krol á Pan náſz Si
22:
gmunt Auguſt. Z oycá Zigmuntá
23:
tym imięnim pirwſzego Krolá pol=
24:
ſkiego. Dobrego/ cnotliwego/ świę=
25:
tego Krolá/ oycá práwego/ oycżyżny
26:
náſzey/ y Kroleſtwá tego. Ktory
27:
Sigmunt Swiętey pámieći/ Krol

strona: I2

1:
náſz polſki/ był śię vrodżił. Zoycá Ká
2:
źimierzá. Iágełowego ſyná. A zmát=
3:
ki Elżbiety/ dźiewki Woyćiechá z domu
4:
zacnego Rákuſkiego. Cwſárzá ná on
5:
cżás Chrześćijańſkiego/ Krolá Wę=
6:
gierſkiego y Cżeſkiego/ ſtákich zacnych
7:
rodźicow oycá. Ták zacnego dźiádá
8:
po oycu ſwym tákże y Bábkę miał
9:
Sigmunt Auguſt/ ten vmárły Krol
10:
y Pan náſz. Zacnego oycám wam ie go
11:
pokazał. Zacność Mátki iego ták po
12:
kázuie. Mátká byłá. Boná Ianá Gá
13:
leácego z forciey. Xiążęćiá Mediolán
14:
ſkiego/ á Izábelle ktora rod ſwoy.
15:
Zárágońſkich/ Syculſkich/ y Zneápo
16:
litáñſkich/ Krolow wiodłá/ dźiewká
17:
domu/ y fámieliey ták zacney/ że oni
18:
wielcy Monárchowie. Kárzeł y Fer=
19:
dinánt/ Ceſárzowie Chrześćijáńſcy/
20:
ſtego domu Mátki/ Krolowey Bo=
21:
ny/ máćierzyńſki rod ſwoy wiedli/ y
22:
Pániey náſzey Krolowey Bonie. Mát
23:
ce Páná náſzego nieboſzcżyká/
24:
bráćiąm bliſkąm byli.
25:
Z ták zacnych rodźicow národźił śię
26:
był nam Krol Sigmunt Auguſt. liá=
27:
tá Páńſkiego. 1520. O domu

strona: I2v

1:
y zacności Iágiełá Krolá/ ábych łá
2:
ſkom wáſzym miał powiádáć/ nic
3:
bych niecżynił/ iedno kronikę cżytay.
4:
Bo żaden tákim gośćiem w Polſzcże/
5:
á iſz mam rzecż we wſzyſtkiey Sár=
6:
máciey nie ieſt/ ktoryby tego niewie=
7:
dźiał/ co zá narod to byl Iágełow/
8:
iáko Swięty/ zacny/ á walecżny iáko
9:
wiele dobrego Kroleſtw temu vcży=
10:
nił. Cży przyłącżyli wſzyſtkę oycżyznę
11:
ſwam do Polſki/ Pruſy zwyćięſtwy
12:
ſwoimi/ ſkrocżyłi/ y poddánymi vcży=
13:
nili coronnymi. Cży Tátáry/ Woło=
14:
chy/ Moſkwę/ y wſzyſtki nieprzyiaćio
15:
ły corony tey/ zwycięſtwy ſwymi ſkro
16:
cżyli/ y ſobie ſnich w ſpuł/ y narodowi
17:
Polſkiemu/ wiecżna pámięć w błogo
18:
ſłáwięńſtwie/ w ſzech poſtronnych
19:
ludźi vcżynili. Cży prawdźiwi miło=
20:
śnicy byli wiáry Chrześćijańſkiey
21:
świátcży wielkie Xięſtwo Litewſkie/
22:
ktore Włádyſław Iágeło ſam Apo=
23:
ſtołem ich będąc náwroćił/ do Páná
24:
Chryſtuſá/ y pokrćił/ świátcżąm to
25:
Polſkie kośćioły/ klaſztory/ y ſzpitale
26:
od nich zbudowáne/ y inſze dawne kto
27:
re wielkim nádánim/ ochędoſtwem

strona: I3

1:
kośćielnym/ wielkimi dobrodźieyſtwy
2:
ozdobili/ y nádáli.
3:
Stego tedy Iágełowego domu. O=
4:
ſtátny ten Iágeło/ narodził śię był/
5:
ták zacnie. I wychowan/ iáko iedy=
6:
ny ſyn wielkiego Krolá/ ná pánowá=
7:
nie ták wielkiego Kroleſtwá/ wſzyſt=
8:
kim potrzebny/ w ktorym nietylo ro=
9:
dźice/ ále wſzyſtká coroná/ iáko w ie=
10:
diney poćieſze ſwey kocháli śię. Leć
11:
niektorzy powiadáią że od Mátki
12:
Krolowey Bony/ był miłowan ná=
13:
zbyt/ y roſkoſznie chowan. Day to że
14:
ták było. Cżyś chćiał odiąć miłość.
15:
Máćierzyńſkam od iedynego ſyná iey?
16:
Ieſli w máłych ſtániech Mátki śię
17:
wiednich ſyniech kocháią/ chćia=
18:
łeś ták zacną Krolową/ nád ták
19:
zaćnȳ dźiećięciem/ okrutnieyſząm nád
20:
inſze Mátki vcżynić? A za widźieć nie
21:
możeſz że w młodośći ſwey/ dobrze śię
22:
vcżył/ ięzyki vmiał. To możeſz po=
23:
znáć żeć go do dobrego wychowánia
24:
miano/ y przeto ſkoro odroſł znięmo=
25:
wiątek do dźiećinnych lat dano mu pre=
26:
ceptora/ cżłowieká vcżonego Andre=
27:
am Siculum/ Cánonicá Wileńſkiego/

strona: I3v

1:
w ięzykách vmieiętnego/ zá ktorego
2:
ſtáránim/ dźiećięciem ieſzcże będąc/ ię
3:
zyka łáćińſkiego ták śię od niego náu=
4:
cżyl/ że żaden Krol przednim lepiey
5:
go nie vmiał/ Dobrego łácinniká/
6:
ſwym roſádkiem poznał/ y ſam łáciń=
7:
ſki ięzyk mowił. To znáć możeſz że śię
8:
zmłodu vcżył. Bo w tychże młodych
9:
lećiech. Włoſkiego/ y Niemieckie go/ ię
10:
zykow/ ták śię dobrze náucżył/ że ie
11:
ták mowił/ iákoby śię w támtych źie=
12:
miách właśnie vrodźić/ y wychowáć
13:
miał. Więdz nietylko náuk y ięzykow
14:
potrzebnych tenże preceptor go vcżył.
15:
Ale teſz/ y wiáry ſtátecżney/ staroży=
16:
tney. Ták iſz ktorey śię wiáry młodym
17:
náucżył w tey do ſámey śmierći trwał choć dźiwne nań pokuſy/ dźiwne na=
18:
mowy/ oto przychodźiły/ iuſz kxię=
19:
gámi rożlicżnymi/ iuſz námawiamy/
20:
odwieśc go od ſtárożytney powſze=
21:
chney wiáry Chrześćijáńſkiey chćią=
22:
no.
23:
A to on przedśię odwieść śię ni=
24:
gdy niedał/ wkościele/ nie Pánem ko=
25:
śćiołá śiebie być záwzdy rozumieiąc.
26:
Náucżył go zmłodu był y pokory.
27:
Tákżeśćie tego W M. wſzyſcy do=

strona: I4

1:
ználi/ żeć pychy żadney w nim nieby=
2:
ło/ był ku káżdemu ſkłonny/ nikim nie=
3:
gárdźił/ nikim śię nigdy niebrzydźił.
4:
Ták z mlodu gdy był chowan a Rá
5:
dy koronne y Rycerſtwá wſzyſtko to ba
6:
cżyli/ że mu wſzyſtko dobrze przyſtało/
7:
y z dobrego/ y Swiętego oycá/ ſyná
8:
do wſzyſtkich cnot oycowſkich rość
9:
wydźieli/ pátrząc ná to/ że S. pámię
10:
ći Krolá Sigmuntá oycá práwie oy=
11:
cżyzny ſwey/ mieli/ w dźieśiąći lećiech
12:
Sigmuntá Auguſtá/ teras zmárłego
13:
ſobie zá Páná y Krola w źięli y koro
14:
nowáli. Ktoremu iuſz po koronáciey.
15:
dan był zá Márſzałká/ zacny koron=
16:
ny ſláchćic. Iędrzey Opálinſki cżło
17:
wiek cnotliwy/ y w ięzykách
18:
vmieiętny/ ktory go iuſz nietylo do po
19:
bożnośći Chrześćijáńſkiey. Ale teſz do
20:
rzecży Rycerſkich/ y ſpraw rzecży po
21:
ſpolitey potrzebnych/ ćwiczył/ y náu=
22:
cżał/ W tákim ćwicżeniu tedy żył do
23:
lat dwudźieſtu y trzech. Aſz Swię
24:
tey pámięći Sigmunt oćiec/ widząc
25:
ſyná iuſz doroſłego/ chcąc śię cżieſzyć/
26:
nie tylo im ſámym/ ále teſz y potom=
27:
ſtwem/ ſniego/ iął śię otym ſtáráć á=

strona: I4v

1:
by go w ſtątnie małżeńſkim widźiał.
2:
Ziednał mu tedy pirwſzam żonę/ El=
3:
żbietę corkę ná on cżas Krolá Cżeſkie=
4:
go y Rzymſkiego/ Ferdinándá/ w nu=
5:
cżkę ſwoię. Białam głowę wielkiey po
6:
bożnośći/ cudnośći/ y obycżaynośći.
7:
Zátym gdy śię ożenił Pan á Krol náſz
8:
nieboſzcżyk/ ná żądánie Senátorow
9:
wilkiego Xięſtwá Litewſkiego. A
10:
widząc śię teſz iuſz być w liećiech żeſzłȳ
11:
Dał wielkie Xięſtwo Litewſkie do rzą
12:
du/ y ſprawy iego. O iáka byłá ná ten
13:
cżas wſzyſkich rádość/ kiedy to zacne
14:
małżeńſtwo było śię ſtáło/ kiedy tę
15:
ták zacnam Pánnę/ ták zacnemu Kro
16:
lowi było tu przynieśiono? wſzyſcy
17:
tey poćiechy prágnęli/ áby były po=
18:
tomſtwá z onego małzeńſtwá oglądá
19:
li. Ale Pan Bog ynácżey odmięnić
20:
racżył. Bo ledwo dwie lećie z ſobam
21:
mieſkáli.
Sapien 4
Záſzłá śmierć Elſzbietę vmár
22:
łą/ wźiętá ieſt/ ták w młodych le=
23:
ćiech/ áby złość nieodmieniełá rozumu
24:
iey/ álbo żeby obłudność niezdrádźiłá
25:
duſze iey.
26:
Po śmierći pierwſzey żony swey. Au=
27:
guſt Pan náſz zmárły/ poiął drugam

strona: K1

1:
żonę. Bárbárę Rádźiwiłownę/ wiel=
2:
kiego/ ſtarożytnego/ y zacnego Domu
3:
Radźiwiłow/
VVtora żona Krolewſka
ktorzy/ nietylo rzecży
4:
poſpolitey. Xięſtwá Litewſkiego/ ále
5:
teſz y rzecży poſpolitey Corony pol=
6:
ſkiey záwzdy dobrze záſłużeni byli. By
7:
łoć wiele Pánow ktory tego/ niebo=
8:
ſzcżykowi Pánu niechwalili. Ale iſz nie
9:
ták był bárdzo wykrocżył/ iáko oni
10:
mniemáli/ przeto byłi záśię drudzy
11:
Senatorowie co tego niegánili/ y o=
12:
wſzeiam pokázowáli. Dom y bogá=
13:
ſtwa od rodźicow być/ żonę od ſámego
14:
Bogá/ y trzymáiący śię ſłow Páń=
15:
ſkich/ mowili co Pan Bog złącżył/
16:
cżłowiek niechay nierozłącża.
Proue: 19 Math: 19
Ale gdy
17:
iuſz zá wſzystkich Pánow rad zazwole=
18:
nim/ pochwalono było Małżeńſtwo
19:
y Bárbárá Coronowaná/ zá prá=
20:
wam Krolowam Polſkam. Tegoſz
21:
roku Coronáciey ſwey vmárłá/
Vmarła Krolowa Barbara
y ſpir
22:
wſzam Małżonkam Elſzbietam/ ieſt
23:
pogrzebioná wilnie.
24:
Teoſz roku bacżąc Rády Coronne/
25:
że Pan ich bes potomká ieſt/ ſtáráli
26:
śię otym. Aby Krolá ſwego bes żony niemieli/
27:
y zá dozwolenim. Naywy=

strona: K1v

1:
ſzego Biſkupá Rzymſkiego (ktory
2:
miedzy Krolmi dla z iednocżenia Kro
3:
leſtw/ y pokoiu záchowánia/ náświe
4:
ćie/ rozgrzeſza/ powinowáte gdy w
5:
małżeńſtwo ſobam w ſtępuią) záſtá=
6:
ránim teſz nieboſzcżyká Páná/ á Kro
7:
lá náſzego/ zrádámi ſwymi. Byłá mu
8:
daná zá Małżonkę/ drugá corká. Te=
9:
goſz Ferdinandá z domu Rákuſkiego/
10:
iuſz ná ten cżás Cżeſarzá Chrześćijáń=
11:
ſkiego/
Trzecia żona.
Krolá Cżeſkiego/ y Węger=
12:
ſkiego/ pozoſtáła wdowá/ po Xiáżę=
13:
ćiu Máńtuáńſkim/ biáła głowá/ we
14:
wſzyſtkich dárach/ od miłego Bogá/
15:
dobrze obdárzona/ cnotam/ święto=
16:
bliwośćiam/ pokoram/ y miłośier=
17:
dźim przećiwko vbogim/ tákże y ſkłon
18:
nościam/ przećiwko káſzdemu. Byłá
19:
napełnioná.
20:
Ktora/ z iákąmeście rádośćiam/ z iá=
21:
kim weſelim/ z iákam w dźięcżno=
22:
śćiam przyięli byli/ koſztu żadnego y
23:
nakłádu nielituiác/ wy ſámi wiećie/
24:
wſzyſtko to cżyniąc dla poćiechy przy=
25:
ſzłego potomſtwá ktoregośćie prágnę
26:
li oględáć z Páná zmárłego wáſzego
27:
y bełáć wielka nádżieiá/ ktora wam

strona: K2

1:
dobrey myſli dodawáłá. Ale inácżey
2:
śię widźiáło Pánu Bogu/ y Małżeń=
3:
ſtwo to/ ták zacnie złácżone/ y ku do=
4:
bremu końcu ſpráwione/ nie ten ſzku
5:
tek odnioſło/ dla ktorego było ſtáno=
6:
wione/ z wielkim żalem nietylo Se=
7:
natorow/ ále teſz y Rycerſtwá/ kto=
8:
rzy Bogá przed ocżymá mieli. Gdyſz
9:
ábowiem w Małżeńſtwie ſobam kilá
10:
lat mieſkáli/ ták śię potym roſtáli/ że
11:
śię iuſz do śmierći ſwych nigdy nie=
12:
widźieli. Ieſli śię to ſtáło miedzy ni=
13:
mi obráżenim iákim/ álbo ſtych po=
14:
poduſzcżęnia ktorzy tam occáſiam/ w=
15:
ſkoráć chćieli/ ieſli tácy byli/ álbo zá
16:
iákam inſzam przycżynam Pan Bog
17:
to wie.
18:
Tego vcżynku/ dobrego cnotliwego/
19:
y rzecży náſzey poſpolitey dobrze zá=
20:
ſłużonego Krolá/ chwalić niemogę/
21:
wiem teſz/ że ich śiłá było/ y ieſt/ kto=
22:
rzy to w nim gániam/ y gánili/ iákoſz
23:
co chwalić niebyło. Ale było by pe=
24:
wnie co do końcá gánić/ gdy byś mi
25:
tilo/ tego zmárłego Páná náſzego ſá=
26:
mego w tych vpádkách widźieli
Vpatki na ludźie przychodzą.

27:
Zaiſz niewiećie/ że tákie/ y ogromniey=

strona: K2v

1:
ſze á gorſze ieſzcże/ wyſtępy y vpadki/
2:
ná Meże y Krole święte/ mądre/ y
3:
mocne przychodźiły? Kogo kiedy wi=
4:
no á białegłowy do vpadku nieuwio
5:
dły? Wſpomnićie/ Sámſoná mocne
6:
go. Dawidá Swiętego. Sálomoná
7:
mądrego/ y toć Krolowie byli. Azaſz
8:
nieupadáły/ ieſzcże w dáleko gorſze
9:
zbytki. Zaden żaden nigdy ták bes
10:
winy ná świećie/ nieżył áby kiedy nie=
11:
upadł. Przyrzyćie śię w ſumnieniach
12:
wáſzych/ v waſzćie ſpráwy wáſze/
13:
ktoſz zwás táki będźie/ w ktorym by
14:
nienálaſł/ ále? Smyſł y myſl náſzá/ do
15:
złego ſkłonna ieſt od młodośći/ ktoſz
16:
będźie od grzechu prożen?
2 Regum vltimo

17:
Wiećie że
18:
Krolowie grzeſzą/ dla złośći ludu á
19:
poddánych ſwoich/ ktoſz wie ieſliże
20:
niedla złośći náſzych/ y ty wyſtępki
21:
Pan Bog był ná Krolá Páná náſzego
22:
przepuśćił? Iákiekolwiek tedy vmár
23:
ły Pan náſz miał do śiebie winy. Pá=
24:
miętay kto ie wnim chceſz ſtropho=
25:
wáć/ że był cżłowiekiem/ pámiętay
26:
że wſzyſcy/ w ielu rzecżách grzeſzymy ſpytay oká twego niemáſz li w nim
27:
bierzmná/ przećiwko prochu temu/

strona: K3

1:
ktory w Pánie gániſz/ włoſz náwagę
2:
winy y wyſtępki iego/ z dobrodźiey=
3:
ſtwy/ ktore Coronie tey pocżynił/ á
4:
oglądaſz że ty wyſtępki ſwe/ ſowićie
5:
nágrodźił dobrodźieyſtwy/ temu Kro
6:
leſtwu ucżynionymi/ ktorymi go nád
7:
inſze przodki ſwe/ y ozdobil/ y oſlách
8:
ćił.
9:
Chcećie wiedźieć ty dobrodźieyſtwá/
10:
nádto iſz w pokoiu nas záchował.
11:
Proſzę poſłuchayćie/ á teſkliwi nie=
12:
bąććie/ łáſkom wáſzym ie powiem.
Dobrodź=ieyſtwa nieboſzcżyka Pana Coronie vcżynione.

13:
Wiećie ſkronik/ iákieście nieprzyiaćio
14:
ły/ Zyflántow mieli/ gdy Pruſom
15:
pobrátymom ſwym pomagáli prze=
16:
ćiwko przyodkom wáſzym. Ziemiá tá
17:
w mocne y wielkie miáſtá/ y zamki/
18:
w bogáte porty ieſt oquita. Sigmunt
19:
Auguſt krol wáſz/ nieokrutnam ſprá
20:
wam woyny/ nie miecżem/ ogniem/
21:
áni roźlanim krwie. Ale przez poddá
22:
ne dobrowolne ich/ do Corony wá=
23:
ſzey przyłącżył. Co wſzyſtko mogł y
24:
miecżem vcżynić/ ná on cżás kiedy
25:
przećiwko Wilhelmowi Firſtember=
26:
kowi był śię wypráwił/ oto ży był/
27:
iego krwenego/ Wilhelmá Márgá=

strona: K3v

1:
bie Brándeburſkiego. Arcibiſkupá
2:
Riſkiego/ do więzienia wſádźił/ że ná
3:
odmienność wiáry niechćiał przyſtáć
4:
Tám nieboſzcżik Pan mogł śię pom=
5:
śćić krzywdy powinowátego
Iflanty przyłącżył.
ſwego
6:
nád miſtrzem/ y źiemię opánowáć
7:
miecżem. By nie proźby Cżeſárzá Fer=
8:
dinándá/ y Xiążąt Rzeſkich byli zaſli/
9:
ktorzy oto prośili. Aby miſtrz w ſwȳ
10:
práwie zoſtał śię Wyfláńćiech. Ták
11:
śię ſpodźiewáły/ yżeby mocą ſwą ten
12:
że miſtrz. Ifláńſki mogł odeprzeć.
13:
Wielkiemu Xiędzu Moſkiewſkiemu.
14:
Aſz kiedy Moſkiewſki Pan. Torpác=
15:
kie Bikupſtwo/ mocam wźiął/ y I=
16:
flánty vćisnął bárdzo. Znowu Cżeſarz
17:
Chrześćijáńſki Ferdinánd bácząc/ y
18:
z rzeſzą/ prośili Krolá nieboſzcżyká
19:
Páná náſzego. Aby Iflánty wobro=
20:
nę ſwą od Moſkiewſkiego wźiął/ co
21:
zá Rádą was Pánow Coronnych v
22:
cżynił/ y od tego cżáſu iáko wżiął był
23:
w ſwá obronę Iflánty Krol Pan náſz
24:
Moſkiewſki/ Wyflánćiech/ nic nie=
25:
wźiął/ okrom Felinu Zamku/ ktory
26:
mu miſtrz ſą/ niebacżnie poddał/ wo=
27:
blężeniu od niego będąc/ á obietni=

strona: K4

1:
com iego wierząc. Od tych cżáſow
2:
Krol Pan naſz/ w źiemi Ifláńſkiey v=
3:
cżynił ſobie/ y Coronie poſłuſzne Xią=
4:
że w Semigáliey/ y w Curlándiey.
5:
Od tych cżaſow tám máćie/ woien=
6:
nych ſpráwách y wumieiętnośći Ry=
7:
cerſkiey gubernatorá/ cżłowieká za=
8:
cnego y domu ſtárożytnego/ Páná
9:
Ianá Kotkiewicá/ Stároſtę Zmu=
10:
ckiego etć. Maćie tám narod ſwoy
11:
Polſki/ ktorzy trzymáią Stároſtwá/
12:
y máiętnośći/ oney źiemie/ o ktorey
13:
przotkowie náſzy máło ſłycháli/ kto
14:
to vcżynił? Zygmunt Auguſt Krol
15:
wáſz. Ten wam y máiętnośći/ y ſzero=
16:
kośći Páńſtwá/ ták wiele przycżynił
17:
że cudzim źiemiom/ y cudzim naro=
18:
dom roſkázuiećie. To máćie pirwſze
19:
dobrodźieyſtwo.
20:
Aza máło wam dobrodźieyſtwá v=
21:
cżynił. Ze ſtátut o dobrách Krolew=
22:
ſkich Alexándrá Krolá/ ſtrijá ſwego
23:
w ſkutek y Executią przywiodł? By=
24:
ły dobrá Krolewſkie rozebráne po=
25:
domách ſlácheckich/ ku ſkodźie rzecży
26:
poſpolitey.
Statut Alexandrow vexecutią przywiodł.
A to on wielkim ſtáránim
27:
ſwoim/ do ſtołu ie Krolewſkiego przy

strona: K4v

1:
wiodł. Dla tego/ áby miał cżym on/
2:
y potomek iego/ cnotliwe/ y záſłu=
3:
żone rzecży poſpolitey/ ludźie opátro
4:
wáć. Aby zdobr Krolewſkich potrze
5:
by śię Coronne/ y Máieſtátu Krole=
6:
wſkiego opátrowáli/ bez Poborow
7:
cżęſtych/ y gnąbienia poddánych wá=
8:
ſzych/ co by być muśiáło/ kiedyby z
9:
Krolewſkich dochodow podpomo=
10:
żenie niebyło potrzeb Coronnych.
11:
I máłoſz ieſzcże dobrodźieyſtwo vcży=
12:
nił wam Rocerſkim ludźiem? Ze
13:
cżwarta cżęść dochodow wſzyſtkich/
14:
do ſkárbu poſpolitego Coronnego dá
15:
rował/ ſobie ią odymuiąc?
Cżwarta cżęſć dochodow ſwych dał
Toć dla te
16:
go vcżynił. Aby záty pieniądze nágra
17:
nicách młodźi ludźie ślácheckich do=
18:
mow w ſpráwách Rycerſkich śię ćwi
19:
cżyli/ á ſkołá Rycerſka żeby śię záwz
20:
dy mnożyłá. .Náiázdow y ſkod/ dra=
21:
pieżnych Tátárow/ áby przeſtrzega=
22:
no y ſtrzeżono/ ludźmi ſłużebnymi/
23:
ná gránicách. Rycerſtwu ſłuzbę żoł=
24:
nierzką żeby miano cżym płáćić/ grá=
25:
nice od niebeśpiecżęńſtw/ aby byłi wy
26:
ſwobodzone. Nádto ieſzcże áby Kro
27:
leſtwo/ cżaſu potrzeby/ miáło śię do

strona: L1

1:
cżego rzućić/ a zgoloczone od ſkárbu
2:
poſpolitego niebyło.
3:
A chceſz że ieſzcże wiedźieć? co dobrego
4:
Coronie tey vcżynił? A to wiedz że
5:
iey to dał/ co ſam na milſzego miał.
6:
Dał iey oycżyznę ſwą/ Podláſze/ Wo=
7:
łyń/ y wſzyſtko wielkie Xięſtwo Lite=
8:
wſkie. Bo ácż zacni Iágiełowie/ złą=
9:
cżyli wdobrą przyiáźń/ y ſpułecżność
10:
ty Páńſtwá były Coroną Polſką.
11:
Ale ich nigdy w dźiedźiſtwo Coronie
12:
byli niepuśćili. Ten dobry á rzecży ná=
13:
ſzey poſpolitey zycżliwy Krol/ zgoło=
14:
cżył ſą śiebie y narod ſwoy z dźiedźi=
15:
ſtwá ſwego włáſnego/ á Coronie ie
16:
dał/ tego wſzyſcy przodkowie iego v=
17:
cżynić niechćieli/ choć oto/ od przod=
18:
kow wáſzych/ były bárdzo proſzeni.
19:
cży śię to máłe dobrodźieyſtwo wam
20:
widźi? wy ſámi to vwáſzćie/ wam to
21:
ná rozſądek dawam/ ieſliśći mu záto
22:
dźiękowáć niepowinni.
23:
Mogł ći bych nádto W M: wſzyſt=
24:
kim przypomnieć. Zeć y to niemáłą
25:
rzecż vcżynił Coronie/ że Pruſkie źie=
26:
mie ták złácżył/ z Coroną. Ze ſam iuſz
27:
iáko iednym Páńſtwem. Bo ácż przed

strona: L1v

1:
tym przy Coronie byli. Ale ſeymy y
2:
z iázdy oſobne miewáli/ wydząc mą=
3:
dry Krol żeby to było mogło kiedy zá
4:
ſzkodźić. A to śię ſtárał/ áby o iedney
5:
rzecży poſpolitey w iedney Rádźie/
6:
wſzyſcy iednoſtáynie rádźili y dowiodł
7:
tego/ cżego przednim nigdy niebyło.
8:
Niewſpominam iáko niedawne nie=
9:
beſpiecżeńſtwá ták w źiemi Pruſkiey
10:
Xiáżęćiey. Iáko y w źiemi Pruſkiey
11:
do Corony przynależącey vſpokoił/
12:
wiedzą to ći Pánowie Rádni/ ktorzy
13:
tych rozruchow niebeſpiecżnych/ tám
14:
ieźdźili ſkromnić. Ci niech wam po=
15:
wiedzą do iákiego złego tám by było
16:
przyſzło. By był mądry Krol w cżas
17:
temu niezábieżał. Toć ſą dobrodźiey=
18:
ſtwá od nieboſzcżyká Krolá/ á Páná
19:
náſzego/ nam teras zmárłego/ Coro=
20:
nie tey/ y wſzyſtkim obywátelom iey
21:
vcżynione/ ktoſz táki zwas będźie/
22:
ktorych zá wdźięcżne nieprzymie? Ale
23:
nieupham tego o żadnym/ ktory ie v
24:
śiebie vważyć vmie/ iżeby nietylo zá
25:
wdźięcżne ich przyiąć niemiał. Ale że=
26:
by mu y dźiękowáć niemiał.
27:
Niewiem dla cżego byśćie/ nań nárze

strona: L2

1:
káć/ y iemu złorzecżić/ zá tákie vcżyn=
2:
nośći/ y dobrodźieyſtwá/ tey Coro=
3:
nie vcżynione mieli/ Wſzák wiećie że
4:
zá Krolowánia/ y pánowánia iego.
5:
Nietylo około domowych rzecży for=
6:
tunnie śię wam powodźiło. Ale teſz y
7:
vwoiennych potrzebách Pan Bog
8:
was ſzcżęśćił/ yſz gdźie kolwiekeśćie
9:
śię obroćili/ Pan Bog was fortunił/
10:
przypomnie wam tylo to cżegośćie ſá
11:
mi ſwiádomi/ gdyżeśćie wtych po
12:
trzebách kopie wáſze kruſzyli/ y nie=
13:
przyiáćiele Coronne fortunnie gromi=
14:
li.
15:
Wſpomnićie. A zaśćie rowna potkę
16:
mieli Moſkwą pot Newlem? ktorych
17:
było tyśiąc y ſzterdźieśći/ wás tylo
18:
piętnaśćie ſet koni? Stymi mężnie
19:
śię potykáiąc á cżeśćie do końcá zwy=
20:
ćięſtwá byli nieotrzymáli. Ale bes
21:
ſwey ſkody. Zá dobrą ſpráwą Páná
22:
Iáná Leśniowolſkiego/ tákże/ Páná
23:
Ianá Zborowſkiego/ y inſzych/ za=
24:
cnych wodzow wáſzych/ w nieprzy=
25:
iáćielſkim woyſku wielką ſkodęśćie v
26:
cżynili/ Hetmány nieprzyiaćielſkie po
27:
ránili/ ſámi do Hetmáná ſwego Flo=

strona: L2v

1:
rianá Zobodowſkiego obronną ręką
2:
w zdrowiuśię wrocili.
3:
Wſpomnićie iaka poraſzká śię tey że
4:
Moſkwy ſtáłá ná Vle ſpráwą za=
5:
cnych Pánow y mężnych Rycerzow.
6:
Mikołáiá Rádżiwiłá Woiewody
7:
Wileńſkiego/ tudźieſz y Iáná Kotkie
8:
wicá Stároſty Zmuckiego dwádźie=
9:
śćiá y pięć tyśięcy Moſkwy tám by=
10:
ło poráżoney/ ludu práwie zbroyne go/
11:
y przedniego/ ku cżći y ſławie wie=
12:
cżney/ narodu Polſkiego y Litewſkiego
13:
tám zábići zoſtáli Hetmani Kniáźiá
14:
Moſkiewſkiego tudźieſz y powino=
15:
wáći iego. Nieledá tám poraſká by=
16:
łá zmáłą ſkodą ludu náſzego Rycer=
17:
ſkiego.
18:
Wſpomnię/ y to ześćie/ dwá kroć
19:
Woiewody Wołoſkiego ná Woiewo
20:
ctwo ſadzáli Alexándrá zá ſpráwą
21:
zacnych Rycerzow. Sieniáwſkich/
22:
y Iázłowieckich. Iácubá Deſpotá
23:
zá ſpráwą mężá zacnego domu ſtáro
24:
dawnego w umieiętnośći Rycerſkiey do
25:
brze biegłego y ćwicżonego Woyćie=
26:
chá Láſkiego Woiewody Siráckiego
27:
Co bes gromienia Turkow y Wo=
łochow


strona: L3

1:
łochow/ być niemogło. A wſzákże y tám
2:
ták śię wam fortunnie wodźiło zaśćie
3:
nietylo nieprzyiaćioły wáſze pogro=
4:
mili ále teſz Pány y Woiewody im
5:
dawáli.
6:
Azaſz zá ſpráwą tegoſz mężá zacnego
7:
Woyćiechá Laſkiego źle śię wam y
8:
Woyſku wáſzemu pod ocżakowem
9:
ſzáńcowáło? od pámięći luckiey tákie
10:
Woyſko wtych tám polách dálekich
11:
y puſtych niebywáło/ ieſli śię nápo=
12:
wieśći luckiey niemylę/ iáko w ten
13:
cżás. Tám nieprzyiaćioły drapieżne
14:
Tátáry doſyć mężnieśćie mordowáli
15:
Skody wielkie im pocżynili ſzcżęśli=
16:
wieśćie ſnimi śię potykáli y oni pogro
17:
miwſzy zdrowi do domow wáſzyche=
18:
śćie śię wroćili.
19:
Oby żyw był on zacny y wiecżney pá=
20:
mięći godny mąſz Mikołay Sieniá=
21:
wſki/ Hetman wielki Koronny ten/
22:
by łáſkom wáſzym powiedźiał/ ile rá=
23:
zow/ v Dniepru/ v Buku/ y Nie=
24:
ſtru/ y indźiey w puſtych polách ty
25:
Pogány gromił/ y poráżał/ vcżynił
26:
by to y Bernát Pretwić by ſnámi żył
27:
ále że vmárli ſą/ ſławá ich to nam po=

strona: L3v

1:
wieda/ powiedáią y ći ktorzy ieſzcże
2:
zoſtáli żywi/ bráćia náſzy/ Ktorzy
3:
pierśiámi ſwymi/ Nieprzyiaćielom
4:
Pogáńſkim od pieráli. Kopie ſwe o=
5:
nie kruſzyli/ oſzcżepy ſwe wych krwi
6:
rozmacżáli/ dla miłośći oycżyzny ſwey
7:
rány od nich odnośili. Godźi śię teſz łáſkom wáſzym w ſpo=
8:
mionąć zwyćięſtwo godney pámięći
9:
ktore śię ſtáło z Henriká Krolá Swe=
10:
ckiego/ y zwoyſká iego/ v Kirempe
11:
wśi niedáleko Rewlá/
12:
zá cżuynośćią
13:
y ſtáránim mężá zacnie vrodzonego
14:
wyſzey námienionego Ianá Kotkie=
15:
wicá á zá ſpráwą Ianá Táwłá Ká=
16:
ſztelaná Zmuckiego/ tám ábowiem/
17:
v tego Kirempe lud żołnierſki świę=
18:
tey pámięći Krolá Páná náſzego ſześć
19:
tyśięcy Swekow poráźili/ pobili/ y
20:
poimáli. Zalem ktorego poráżonego
21:
ludu. Krol Swecki/ Henryk/ ffurią
22:
przyſzedł/ á práwie rozum ſtráćiwſzy
23:
Tyránem śię ſtał/ dla ktorego Ty=
24:
ráńſtwá potym/ y Kroleſtwo ſwe
25:
ſtráćił.
26:
Niezámilcżę teſz y niedawnego áctu
27:
przed śmierćią Páná náſzego ktory=

strona: L4

1:
śćie z Turki mieli pod Choćimiem/ zá
2:
ſpráwą/ Mikołáiá Mieleckiego Wo
3:
iewody Podolſkiego/ cżłowieká/ w
4:
zacnośći narodu/ w Rycerſkiey bie=
5:
głośći/ wielkim bacżeniu/ dobrze za=
6:
cnego/ y biegłego. Tám ácż was w
7:
licżbie doſyć niewiele było/ zogromnȳ
8:
woyſkiem Wołoſkim/ y Tureckim/
9:
nietylo Harcże/ ále y potkęśćie miely/
10:
woyſká nieprzyiáćielſkieśćie ſpárli y
11:
del Iunaki Tureckie ná was wyſá=
12:
dzone/ Copiámi wáſzymiśćie pobili/
13:
á ſámi z łáſki miłego Bogá/ we zdro=
14:
wiu do domow wáſzycheśćie śię wro=
15:
ćili beſz ſzkody wáſzey.
16:
Niewſpominam inſzych porażek po=
17:
tocżnych ktore odnioſłá Moſkwá wie
18:
le kroć wyfláńćiech. Niewſpominam
19:
Tauruſá/ y Vly zámkow/ pod Mo=
20:
ſkiewſkim wźiętych. To tylom chćiał
21:
pokazáć/ że wrzecżach woiennych
22:
gdźie śię kolwiek tráphiło cżynić znie=
23:
przyiaćielem záwzdy zá łáſką Bożą/
24:
fortunnił nás Pan Bog. I wtym po
25:
kazáć mogę/
26:
że Pan Bog ná Páná/
27:
náſzego/ był łáſkaw/ y ná was przy=
28:
nim/ że nas w tákich niebeſpiecżeń=

strona: L4v

1:
ſtwách fortunić racżył/ w ktorych zá
2:
wzdy ony karał ná ktore śię gniewał
3:
gdyſz executia gniewu Páńſkiego mie
4:
dzy inſzymi báśniámi miecż nieprzyia
5:
ćielſki ieſt. A ſnać pewnie/ nietylo po=
6:
tym/ com powiedźiáł że był Pan Bog
7:
nań łáſkaw. Ale teſz y potym/ żego
8:
wielkiey vcżćiwośći/ y wielkiey wa=
9:
dze/ mieli nietylo Pánowie Chrze=
10:
śćijáńſcy/ ále teſz y Pogáńſcy.
11:
Náprzod Cżeſarz Chrześćijáńſki Má
12:
ximilian/ pokázował to wielu rze=
13:
cżách. Ale ieſli wcżym/ tedy woney
14:
vcżynnośći/ ktorą ná ſtáránie Páná
15:
náſzego nieboſzcżyka vcżynił/ że śię
16:
Sigmuntem Ianem/ Krolá Węgier
17:
ſkiego Ianá z ſynem/ ſktorym przez
18:
Swednego Hetmáná ſwego/ Wę=
19:
grzech długą woynę wiodł ták zgo=
20:
dźił y poiednał że teſz by był Pan Bog
21:
chował we zdrowiu/ Ianá Sigmun
22:
tá śieſtrzeńcá nieboſzcżyká Krola Pá=
23:
ná náſzego Zizábelle śioſtry rodzoney
24:
vrodzongo. Miałby był zá Małżon
25:
kę wnuckkę (!!) Cżeſárzá Xiężnę Kliwęń=
26:
ſką/ ktora iuſz byłá/ zá ſtáránim Pá=
27:
ná náſzego/ zań zmowiona.

strona: M1

1:
Zátym vważenim iego/ v postron=
2:
nych ludźi/ y Krolow/ pokoy vcży=
3:
nił miedzy Ianem Sweckim Krolem
4:
ſzwagrem ſwoim. A miedzy Krolem
5:
Duńſkim/ miedzy ktorymi długie
6:
nieprzyiáźni y woyny wielkie były/
7:
pocżął ten pokoy cżynić namowámi
8:
ſwymi/ przez zacne ſláchćice Piotrá
9:
Kłocżewſkiego/ Stárostę Máłogo=
10:
ſkiego/ y Ianá Dymitrá Solikow=
11:
ſkiego Secretarza ſwego. Dokonał
12:
w Sżcżećinie mieśćie Pomorſkich Xią
13:
żąt przez Doctorá Marćiná Crome=
14:
rá coádiutorá byſkupſtwá Wármin
15:
ſkiego y inſze.
16:
Pytayćie tych ktorzy teras w tym cża
17:
śie iáko Krol Pan náſz vmárł beli w
18:
Turcech ćy łáſkom wáſzym dádzą
19:
ſpráwę/ iáko Zelim teras pánuiácy
20:
Cżeſarz Turecki z Báſſami ſwoimi zá
21:
łował śmierći Páná náſzego wielkiey
22:
mądrośći/ y wielkiego rozumu/ iego
23:
być pocżytáiąć/ y wſpomináiąc/ iá=
24:
ko go v śiebie nád inſze wſzyſtki Kro=
25:
le vważał. Tákiegośmy Krolá mieli
26:
ktory w to vmiał tráfić/ iſz go ták zá=
27:
cnie. wielcy Cżeſárze y Krolowie v

strona: M1v

1:
śiebie vważyli. Bo iednák nietylo
2:
przyiaćielom/ ále y nieprzyiaćielom
3:
táką vkłádność y ſzcżodrobliwość po
4:
kázował że wſzyscy go wobec muśieli
5:
miłowáć.
6:
A iżeby to prawdá byłá że y nieprzy=
7:
iáćielom dobrze cżynił. skąd to mo
8:
żećie pobacżyć że nie tyło tym w do=
9:
mu odpuſzcżáł ktorzy go gniewáli. A
10:
le im y dobrze cżynił. Skąd śie teſz
11:
może iego oſobna cnotá pokazáć. Ze
12:
y poſtronnym ſwym nieprzyiaćielom
13:
źlie nieżycżył. Bo kiedy Cżeſarz Ture=
14:
cki dźiśieyſzy/ przed láty trzemi przez
15:
Imbrámá Stráſzá ſturcżonego Po=
16:
laká żądał go oto áby mogł Woyſko
17:
ſwe przećiwko nieprzyiaćielowi iego
18:
Moſkiewſkiemu/ przez polá y grunt
19:
Coronny prowádźić. Pan náſz niebo=
20:
ſzcżyk. Nietylo że tego dopuśćić nie=
21:
chćial/ ále teſz y ludem ſwym chćiał
22:
mu tey drogi bronić/ w cżym ſłał do
23:
niego vcżćiwego ſzláchćicá Iędrzeiá
24:
Táránowſkiego/ y przeto Turecki Cże
25:
ſarz/ gdy niemogł tymi beſpiecżnymi
26:
mieyſcy Moſkiewſkiego woiowáć przez
27:
puſtynie. Azijſkie do Aſtráchámá woy

strona: M2

1:
ſko ſwe wiodł/ kędy głodem wrzody
2:
powietrzem y pożarmi trzydźieśći
3:
tyśięcy ludu ſwego ſtráćił. Są ći y
4:
drugie świádeſtwá zbiegow Moſkie=
5:
wſkich nieprzyiáćioł iego y ſkodnikow
6:
ktorzy gdy śię pod łáſkę iego vćiekli
7:
nietylo że ie włáſkę przyiął ále y má=
8:
iętnośćiámi wielkimi w Páńſtwie
9:
ſwym ie obdárzył/ świádcży otym
10:
Xniáś Corpſki Xniáś Wołodymierz
11:
y inſzych wiele.
12:
O toſz máćie o Polacy Krolá wáſzego.
13:
Máćie iákie dobrodźieyſtwá wam y
14:
Coronie wáſzey vcżynił. Máćie iáko=
15:
śćie zá iego pánowánia byli ſzcżęſliwi.
16:
Iákiegośćie Páná dobrego cnotliwego
17:
mieli y w iákiey cżći y powagi u in=
18:
ſzych Krolow beł. Wcżymże go kto
19:
tedy ſzcżypáć iuſz ma? Zá coſz mu kto
20:
iuſz złorzecżyć ma? Niezłorzecżćie/
21:
Nieſkáluyćie/ Nieſzcżypćie ná pocżći
22:
wośći/ pomázáńcá Bożego Páná y
23:
dobrodźieiá wáſzego/ biádá przeſtrzeg
24:
gayćie tego proſzę Krolowi pſzcżelne=
25:
mu/ że żądłá niema iedno to ſzcżeśćie
26:
ma. Że ácż pcżoły wiedzą Krolá ſwego
27:
być bez żądłá/ przećię go niekąſáią y

strona: M2v

1:
owſzem oń śię ſtáráią/ áby śię wni=
2:
cżym ſławie iego nievwlokło/ áni v=
3:
ſzcżerbiło co ták obwáruiećie kiedy w
4:
rozmowách wáſzych/ wſzyſtko dobre
5:
onim mowić będźiećie kiedy ſługom
6:
iego ktorzymu y záżywotá y po śmier=
7:
ći iego cnotliwie ſłużyli doſtátecżną
8:
nagrodę vcżynićie. A wſzák vmárł w
9:
tákim doſtátku iáko prawdźiwy
10:
Krol/ wſzák roſpráwił dom ſwoy iá=
11:
ko iemu przynależáło? Cżemuſz cno=
12:
tliwi ſłudzy iego/ niemáią wziąć na=
13:
grody y zapłáty. Niechay wzdam ie=
14:
den żal ná ſobie odnoſzą że Páná ſtrá=
15:
ćili. A niſz by ſtym mieli zoſtáć/ że y
16:
látá swe przynim dármo ſtrawili/ y
17:
máiętnośći ſwe iemu ſłużąc niektorzy
18:
potráćili/ á niektorzy ich bárdzo ná=
19:
ruſzyli. Woła do Páná Bogá o po=
20:
mſtę/ vſtáwicżnie/ niezápłácona za=
21:
płátá ſług/ y robotnikow wáſzych.
22:
Coſz rozumiećie. Aby tych cnotliwych
23:
ludźi/ ktorzy y zażywotá y po śmierći
24:
Páná nieopuśćili? Ale mu wiernie ſłu
25:
żyli? Niezápłácone zaſługi od Páná
26:
Bogá wołáć niemieli? Chcećieli tedy
27:
ołáſkáwi Pánowie y przy dobrey ſła=

strona: M3

1:
wie Krolá Páná wáſzego zoſtawić/
2:
y płácżu nań ſług niezoſtawiáć/
3:
zápłáććie y doſić vcżyńćie tym wſzyſt=
4:
kim ktorzy wiernie Pánu ſwemu ſłu=
5:
żyli.
6:
A iſz ieſzcże tych to Iágełłow zacnych
7:
Krolow náſzych/ máćie miedzy ſobą
8:
oſtátecżne pozoſtáłe potomſtwo/
9:
Pánnę y corkę onego zacnego Krolá
10:
Sigmuntá oycá oycżyzny náſzey/ do=
11:
brodźieiá wielkiego Corony tey á śio=
12:
ſtrę rodzoną zmárłego Páná náſzego.
13:
Státáyćie śie dla Páná Bogá proſzę
14:
abyśćie tey Pánnie zá wſzyſtki dobro=
15:
dźieyſtwá wſzelkiego domu Iágełło=
16:
wego táką pocćiwość y wdźięcżność
17:
pokázowáli iaka iey ſtąnu Krolew=
18:
ſkiemu przynależy. Stáráyćie śię dla
19:
Bogá/ áby wniwcżym tá śirotá o=
20:
nych dobrodźieiow náſzych niebyłá v=
21:
krzywdzoná. Stáráyćie śię proſzę/ o=
22:
iey wſzyſtkim dobrim/ gdyſz iuſz ná
23:
wáſzę opiekę przyſzłá zwierzono iey
24:
wam wopiekuńſtwo wáſze bąććieſz
25:
iey nietylo opiekonmi/ ále obrońcá=
26:
mi/ y dobrodźieymi áby we wſztſtkim
27:
iey zacny ſtąn Krolewſki pocćiwie beł

strona: M3v

1:
záchowan. Boć śię to wam godźi y
2:
ſpowinnośći wáſzey/ y wſpomniawſzy
3:
teſz ná to/ że iey Krolewſkiey Mśći:
4:
przodkowie á świętey pamięći Kro=
5:
lowie náſzy. Zacnymi dobrodźieymi
6:
nas wſzyſtkich beli. Pámiętayćie Pá=
7:
miętayćie iſz ieſli śię inácżey przeći=
8:
wko tey Pánnie. Zacnych Krolow
9:
wáſzych miedzy wámi oſtátniemu po
10:
tomkowi/ niedbáłośćią/ y niewdźię=
11:
cżnośćią záchowaćie/ że Bog mocni
12:
ieſt mśćićiel ná Niebie ktory śię msćić
13:
będźie niepráwośći/ y niewdźięcżno=
14:
śći/ wáſzey opuśćićie ſtáránie oniey.
15:
Strześćie śię áby Pan Bog ſtáránia
16:
ſwego owas nieopuśćił. Ale doſić mą
17:
drym rzecżono. Słyſzeliśći ſpráwy
18:
Páná wáſzego/ ktorych trudno gá=
19:
nić máćie. Słuchayćie y śmierći iego
20:
że vmárł iáko cżłowiek práwie Chrze=
21:
śćijáńſki
22:
Ciáło ſwe ktore z źiemie wiedźiał być
23:
źiemi oddał/ vrząd ſwoy Krolewſki
24:
y Coronę ſpokoyną y cáłą/ od niego
25:
wielkimi dobrodźieyſtwy pomnożo=
26:
ną rzecży poſpolitey/ tákże oddał/ y
27:
gdy iuſz widźiał że śię ſtym świátem

strona: M4

1:
roſtáć miał zoſtáwiwſzy nam iedność
2:
pokory/ y miłość/ zá vpominek wie=
3:
dząc śię być cżłowiekiem ktory Páná
4:
Bogá cżęſtokroć gniewał pocżął nie=
5:
práwośći ſwych przed Pánem Bo=
6:
giem śię vſkárżáć/ á iego o łáſkáwe
7:
miłośierdźie prośić áby nie według
8:
ſpráwiedliwośći ſwey. Ale według
9:
ſwego miłośierdźia racżył go ſędźić.
10:
Wiedząc tedy w kośćiele Chrześćijáń
11:
ſkim/ być klucże rozwiązánia y záwią
12:
zánia grzechow kazał ſobie po ſługę
13:
kośćiołá Bożego Kapłaná/ ktorego
14:
wźiął zá świátká ſumnienia ſwego.
15:
Ze przed Pánem Bogiem vniżył ſerce
16:
y ſumnieni[e] ſwe/ wyznał wſzyſtki grze
17:
chi y niepráwośći ſwe/ ktorych śię
18:
przed tymże Kápłanem iáko poſłań=
19:
cem Bożym y namiáſtkiem Apoſtol=
20:
ſkim ſpowiádał y ſnich z wzywánim i
21:
mienia Bożego y zbłogoſłáwieńſtwem
22:
iego rozgrzeſzenie wżiął. A iſz ná dá=
23:
leką drogę/ potrzebá mu było pośi=
24:
lenia/ chlebá onego ktory z Niebá
25:
z ſtąpił/ to ieſt prawdźiwego ćiáłá
26:
Páná naſzego Iezuſá Chryſtuſá. Nic
27:
niemieſkáiąc przyiął práwdżiwe á iſto

strona: M4v

1:
tne ćiáło Páńſkie zwielkim nabożeń=
2:
ſtwem z ręku iegomośći Xiędzá Frán=
3:
cżyſcá Craśińſkiego Biſkupá Cráco:
4:
A wiedząc że nie tylo vmyſłem/ ſer=
5:
cem/ y wnętrznośćiámi ſwymi/ grze=
6:
ſzył przećiwko Pánu á ſtworzyćielo=
7:
wi ſwemu. Ale teſz y zmyſłámi ćiele=
8:
ſnymi. Chćiał teſz áby ty cżłonki kto=
9:
re niekiedy kwoli cżártu y świátu o=
10:
brácał Pánu Bogu poświęćił y po=
11:
ſlubił/ przeto z błogoſtáwieńſtwem y
12:
z modlitwámi/ áby Pan Bog cżłon=
13:
ki wſzyſtki iego ſobie miłymi vcżynił/
14:
oleiem świętym ony pomázáć dał/ y
15:
ták iuſz práwie wſzyſtek Pánu Bogu
16:
śię porucżywſzy. Vmárł ieſt. Vmárł
17:
ieſt. Krol/ Pan/ dobrodźiey/ obroń=
18:
cá nas wſzyſtkich.
19:
A iſz to być niemogło ná ták wielkiey
20:
ſtolici Krolewſkiey przez długi cżás
21:
będąc áby kogo rozgniewáć niemiał
22:
winnym przepuſzcżáiąc/ niewinne ka=
23:
rząc ſpráwiedliwość od włacżáiąc/
24:
iey wedle cżáſu y potrzeby niecżyniąc
25:
tedy ſtego mieyſcá/ ia niegodny W
26:
M: wſzystkich proſzę imieniem niebo=
27:
ſzcżyká Páná mego y W M: ábyśćie

strona: N1

1:
mu tę winność ktorą by kogo rozgnie
2:
wał ſercá odpuśćili. Odpuśćie. Od=
3:
puśćie/ dla Bogá proſ[z]ę Pánu wáſze
4:
mu/ dobrodźieiowi wáſzemu Krolo=
5:
wi wáſzemu. Ieſli chcećie/ áby wam
6:
Pan Bog odpuśćił winy wáſze. A od
7:
puśćiwſzy iáko ná práwe ludźi Chrze
8:
śćijáńſkie zależy. Prośćie Páná Bogá
9:
Wſzechmogącego/ áby Pan Bog
10:
Wſzechmogący duſzy iego Krolew=
11:
ſkiey Mśći:/ zmárłego Páná náſzego
12:
miłośćiw y miłośierny racżył być. Ze
13:
by ſtego docżeſnego Kroleſtwá/ ſkto
14:
rego go racżył wźiąć/ duſzę iego do
15:
wiecżnego Kroleſtwá przyiąc racżył
16:
do ktorego mnie y was rácż do=
17:
mieśćić. Boże oycże ſinu y
18:
Duchu Swięty.
19:
Amen.
20:
W Krákowie/ v Stániſłáwá Szárf
21:
fenberká: Roku 1574.

strona: N1v

1:
Hádbank Polſki Herb dawny.
2:
Ludźie rodźił z cnotą.
3:
Ktorzy Krolom Coronie ſłużyli zochotą.
4:
Stąd ie Pan Bog miłuie.
5:
Iſz wieku káſzdego.
6:
Niedáleko śiadáiá boku Krolewſkiego.