[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Marcin Bielski
tytuł:   Rozmowa dwu baranów
rok wydania:   1587


strona: 1

1:
Rozmowá nowych Proro=
2:
kow/ dwu Báránow o iedney głowie/ ſtá=
3:
rych obywátelow Krákowſkich/ o przemiennośći
4:
ninieyſzego wieku náprzećiw ſtáremu/ w porządkách/
5:
w obycżáiách/ y w ſpráwách ludzkich.
6:
Kśiążki przez Marćiná Bielſkiego niegdy nápi=
7:
ſáne: á teraz przez Ioáchimá Bielſkiego/
8:
ſyná iego/ wydáne.grafika

strona: 2

2.
Przedmowá dwu Báránow
1:
o iedney głowie.
D
Lugośmy tu niemymi ſtali ná tym rogu/
2:
Iuż nam duch vſtá otwárł/ chwáłá Pánu Bo=
:
(gu.
3:
Ktorzy idą do Rzymá/ powiedzćie te cudá/
4:
Iż iuż kámienie woła do wſzyſtkiego ludá.
5:
Powiedzćie też tám brátu/ zwłaſzcżá Páſkwillowi/
6:
Iż w Krákowie powſtáli iuż Prorocy nowi.
7:
Będziemy ſpołu wołáćć y roześlem wići/
8:
Iż Pan Bog świát záwieśił ná ćieniuchney nići:
9:
Ledá kiedy ſie vrwie/ niech ſie oſtrzegáią/
10:
Pewny koniec iuż świátá w rychłym cżáśie máią.
11:
Wołáią odmieńcowie/ dzicy Sátyrowie/
12:
Pochwili będą wołáć y leśni Kotowie.
13:
Wołáią Puſtelnicy y my też wołaymy/
14:
A ludzie nieopátrzne pilnie przeſtrzegaymy.
Rozmo=


strona: 3

3.
1:
Rozmowá dwu Báránu
2:
o iedney głowie/ o przemiennośći ni=
3:
nieyſzego wieku przećiw ſtáremu/ w po=
4:
rządkách/ w obycżáiách/ y w ſprá=
5:
wách ludzkich.grafika
6:
Rozdzielenie Pierwſze.
7:
Báran Práwy mowi:
8:
S
Więte piſmo powiáda: Ieſli przeſtániećie
9:
Wołáć/ kámienie będzie/ kiedy wy nie chcećie.
10:
Iuż tedy náſz cżás przyſzedł/ Báránie wołaywá/
11:
Krolom/ Pánom/ Biſkupom/ wſzem nie przepuſzcżay
:
(wá.
12:
Wyłożwá im dziśieyſze ſpráwy/ obycżáie/
13:
Nie dbáiąc nic choćia nam nie ieden náłáie.
14:
Nieumiewá pochlebiáć/ tylko prawdę ſzcżyram
15:
Mowić káżdemu: á z tym ia y ty vmieram.
16:
Trzyſtá lat nie dáleko iáko pámiętawá/
17:
Spráwę ninieyſzym ludziom ſtárą wiedzieć dawá:
18:
Aby ſie ták ſpráwiáli iáko ich przodkowie/
19:
Y nie byli od ſwych cnych oycow wyrodkowie.
20:
Przyſzłáchwá ná inſzy świát/ niewiem co ſie sſtáło/
21:
Wſzyſtko ſie odmieniło y zopákowáło.
22:
Mężowie oni cżyśći práwie zniewieśćieli/
23:
Iáwnie to ſzátą/ ſtroiem ſwym/ vkázáć chćieli.
A ijHiſzpany


strona: 4

Rozmowá dwu Bárá:4.
1:
Hiſzpany/ Włochy/ Niemce/ bá widzę y Hurry:
2:
A Polacy kędy ſą z dawnemi Mázury?
3:
Ktorzy ná koń w kárwatkách z miekowſkiem wśiadáli
4:
Y nog ſobie kitayką nie podwięzowáli.
5:
Choćiaż nie pomágierſku przećięć dobrze było/
6:
Dziś ſie od nich dáleko wſzyſtko odſtrzeliło.
7:
Sporá wielká powſtáłá/ rozerwána wiárá/
8:
Pychá/ chćiwość/ łákomſtwo/ záginłęá miárá.
9:
Stan Duchowny odmienion/ nie ma ſwey powági/
10:
Krol/ Kśiądz/ y nikt: Boże ſtrzeż nas od iákiey plagi.
11:
Przyſzłáſwá ná wielki błąd/ ná tákowe cżáſy/
12:
Gdzie iuż złość z świętą cnotą śmie chodzić zá páſy.
13:
A nápoły zły z dobrym świátá vżywáią/
14:
Błaznowie przed mądremi wſzędzie przodek máią.
15:
Ludzie młodzi ſwowolni/ nie cżuią kárnośći/
16:
Wyrządzą ieden drugim nád obycżay złośći.
17:
Kto kogo może zchylić ten tego wnet myie/
18:
Będzie z nim cudnie mowił/ w ſercu niechęć kryie.
19:
Do Rády wybieráią młode ludzi płoche/
20:
Gránicżnik nas woiuie widząc ludzi trochę.
21:
Wſzyſcy właſnych pożytkow gdzie mogą mácáią:
22:
A o Rzecżpoſpolitą máło práwie dbáią.
23:
Iákie ſą zábijánia/ obmowki/ niechući/
24:
O pełną więc ieden ſie ná drugiego rzući.
25:
Ná wſzyſtki zbytki świátá ludzie ſie vdáli/
26:
Co żywo przećiw ſobie okrutnie powſtáli.
27:
Oćiec z ſynem/ brát z brátem/ cżęſto zá łeb chodzą/
28:
Nie właſnych obycżáiow ſwoich dzieći rodzą.
29:
Oćiec będzieli rządny/ to ſyn márnotrawcá/
30:
Zoſtáwi go Duchownym przyiaćiel podawcá.
Drugi


strona: 5

o iedney głowie.5.
1:
Drugi ná Mnichy przyidzie/ y w ſzárey kápicy
2:
Włocżąc ſie/ chlebá będzie żebrał po vlicy.
3:
Iedno złe miedzy nimi/ ſámi ſie woiuią/
4:
Stároſtowie gdzie trzebá tego nie hámuią:
5:
Gdzie nie trzebá tu ſámi Szláchtę z waśni trapią/
6:
Strzegąc rzkomo dobr páńſkich w gránicách ie dra=
:
(pią.
7:
Y bez miáry śćiſkáią vbogie źiemiány/
8:
Chćiałby wieść Kommiſſarze: ále trudno z Pány.
9:
Sieie orze ná cudzym/ ſłomiány Stároſtá/
10:
Zelázny źiemiáninie tu ſtoy końcu moſtá.
11:
Potyć pole záiáchał/ nieśmiey z pługiem chodzić/
12:
Ieſli co pocżnieſz gwałtem/ tobie będzie ſzkodzić.
13:
Iákie wielkie drogośći/ iákie w ſzáćiech zbytki/
14:
Pápieruby nieſtáło by miał/ piſáć wſzyſtki.
15:
Iákie ſtroie Sláchćianek/ iákie płochych ludzi/
16:
Zyd/ Włoſzek/ chytry narod pieniądze z nich łudzi.
17:
Iáko trunki/ potráwy z wielkim koſztem chodzą/
18:
Ktore do wielkiey nędze potym ie przywodzą.
19:
Nie mogę ſie przypátrzyć dziśieyſzemu świátu/
20:
Co rok to przychodzimy ku gorſzemu látu.
21:
Niewiem kogoby właśnie w tych rzecżách winowáć.
22:
Iż nam niechcą niebieſkie Plánety folgowáć/
23:
Ieſli to nam przychodzi z náſzych niepráwośći/
24:
Iż zá námi pochodzą wſzyſtki przećiwnośći?
25:
Cżyli nas Bog chce ſkaráć w ták nierządney ſpráwie/
26:
Iż ſpráwcy nieſtánowią żadney rzecży práwie?
27:
Ná Seymiech per ambages wkoło rzecżą tocżą/
28:
A w pośrzodek gdzie trzebá tám śmiele nie wkrocżą.
29:
Rożne vota ſzeroko podawáiąc ſobie/
30:
Wſzędzie z náſzą vtrátą folguiąc oſobie.
A iijNáſza


strona: 6

Rozmowá dwu Bárá:6.
1:
Náſzá proſta chudziná muśi w kąćie śiedzieć/
2:
A ná wſzyſtko przyzwolić co Pan chce powiedzieć.
3:
Poſłowie ziáchawſzy ſie/ cżynią z Kśiężą ſpory/
4:
Náoſtátek Syem zátkną cżopem y pobory.
5:
Iuż v náſzych po Seymie/ po woynie/ poborzech/
6:
Lepiey niż pod namioty mieſzkáć w cudnych dwo=
:
(rzech.
7:
Doſyć mamy żeſmy ſie okazáli w mowie/
8:
Dobrze ći y też owo mowili Poſłowie.
9:
Litwin nie rad vniey/ Prus exekucyey:
10:
Ale náſzym Polakom pilniey defenſiey.
11:
Moſkwá zá vchem trąbi/ á Szwed w bęben tłucże/
12:
Radby nam wźiął od zamkow (ſnadź) Inflanckich
:
(klucże.
13:
Tátar od nas chce dani/ ſukná y kożuchow/
14:
Niedádząli ſtrzeżyſz ſie iák innych złychduchow.
15:
Wołoſzyn tego pilen iákoby nas zdrádził/
16:
A Nizowy záś Kozak radby z Turki zwádził/
17:
Cżemuż tedy ták ſłábo o ſobie rádzićie?
18:
Iáko ná was powſtáią ze wſzech ſtron widzićie.
19:
Záburzone niebioſá/ walki/ głody/ mory/
20:
Zároſtą wam po chwili wykopáne bory.
21:
Cżemu nie pámiętaćie ná ſwe zeſzłe przodki/
22:
Niechćieyćie być od bitnych ſwych dziádow wyrod=
:
(ki:
23:
Ktorzy wam zoſtáwili tę Koronę w cále/
24:
Y was vbogáćili przeſtáiąc ná mále.
25:
Cżęſto z Moſkwy z Tátárow pádáły kołpaki/
26:
Odchodzili Báchmátow/ ſáydakow/ z iárcżaki.
27:
Poſtępuyćieſz tą drogą/ ktorą od nich maćie/
28:
Poydzie w zad nieprzyiaćiel ſámi to vznaćie.
29:
Kiedy v was obacży rząd y dobrą ſpráwę/
30:
Poydzie indziey Przekopſki zárabiáć ná ſtráwę.
Moſkwi=


strona: 7

o iedney głowie.7.
1:
Moſkwićin będzie táńſzy y to co wźiął wroći/
2:
Gdy mu około zamkow kulą kto zákłoći.
3:
Cżytayćie iedno dzieie ſtáre ſwoich przodkow/
4:
Iákie rády miewáli nie łupięcy kmiotkow/
5:
Choć my ie dziś zowiemy głupiemi proſtaki/
6:
Gdyby też z martwych wſtáli zwáliby nas żaki.
7:
Bo ſie tylko ſtroimy/ wcżáſow vżywamy/
8:
A nieprzyiaćielowi bráć przed ſobą damy.
9:
Tylko ſie po nowinách poſtronnych pytáiąc/
10:
A o ſwe właſne ſzkody máło práwie dbáiąc.
11:
Poźrzy y wrząd domowy/ iáko idzie ſtronnie/
12:
Wſzędzie groźby/ kłopoty/ iákoby ná woynie.
13:
Poźrzy iáko v práwá/ płácżą/ nárzekáią/
14:
Nigdy prędkiey odpráwy vbodzy nie máią.
15:
Będzie ná Seymie Acciy o kilká tyśięcy/
16:
Kilká ich Krol oſądzi: A drudzy płácżęcy
17:
Poiádą precż do domu/ muſzą ſie nierádzi
18:
Iednáć z tym/ co im Oycá/ ſyná/ brátá zgłádzi:
19:
A kreẃ niewinna woła/ pomſty żąda w niebie.
20:
Tu ſie obácż o Krolu/ ieśliże v ćiebie
21:
Z rąk twych Bog pátrzyć ich krwie przelaney nie bę=
:
(dzie:
22:
Ktory ćię przeto ná tym poſtáwił vrzędzie/
23:
Ażebyś ſpráwiedliwość cżynił śćiśnionemu:
24:
A miecż dał przeto żebyś nie folgował złemu.
25:
Widziſz iákie zuchwálſtwá/ mordy/ zábijánia/
26:
Ci wſzyſcy zá ſwe zbytki vchodzą karánia.
27:
Aleć dla niedbáłośći náſzey to być znamy/
28:
Y mniey Krolá niż śiebie w tym winowáć mamy.
29:
A co wielka/ do rády ludzie obieráią
30:
Młode/ co ieſzcże máło doświadcżenia máią.
Ták przed


strona: 8

Rozmowá dwu Bárá:8.
1:
Ták przed láty bywáło ták ſie ſpráwowáli/
2:
Stárzy w Rádzie śiadáli/ młodzi woiowáli.
3:
O ſwe właſne pożytki nie cżynili ſporow/
4:
Ani ſie domagáli Vrzędow/ Poborow.
5:
Lákomſtwu ſie vwodzić nigdy nie dawáli/
6:
Co ktory mogł trochę mieć ná tym przeſtawáli.
7:
Te wielkie goſpodárſtwá mieli ſobie zá nic/
8:
Od ſwoich właſnych dziedzin nie cżynili Gránic.
9:
Woleli wſzyſcy ſpołu przycżyniáć Kroleſtwá/
10:
Niżli pátrzyć właſnego ná kmiotku łupieſtwá.
11:
Pátrzayćie iáko wielka pierwey Polſká byłá/
12:
Kiedy z Ruśią/ z Wołochy y z Pruſy walcżyłá.
13:
Wſzyſtkimeſmy ze wſzech ſtron ná celu śiedzieli/
14:
Stąd o Przodkách rozumiey/ iż ći nie leżeli.
15:
Proſtą rzecżą mowili co ſie im godziło/
16:
Kto szcżerą prawdę mowił wſzyſtkim było miło.
17:
Siedząc w Rádzie iáko my iednę głowę mieli/
18:
Wſzyſcy to prziymowáli co ći powiedzieli.
19:
Bierzćie ſobie ná przykład naſzę iednę głowę/
Bárán
o ſobie.

20:
Abyśćie iednoſtáyną wſzyſcy mieli mowę.
21:
Y ták/ iáko my głowę/ iednę też myśl mieli/
22:
A iedni ſie z drugiemi zgadzáć záwſze chćieli.
23:
My ſie z káżdym zgodzimy z Plebany y z Mnichy/
24:
Bo Pan w náſzey poſtáći był pokorny ćichy.
25:
A gdyż nam tá kráiná wychowánie dáła/
26:
Rádzibyſmy by w ſobie wſzyſtko dobre miáłá.
27:
Przeto ią przeſtrzegamy w iey nieopátrznośći/
28:
Aby rządny poſtępek cżyniłá w ſwey włośći.
Vpomi=
nánie.

29:
Pátrząc ná wſzyſtki ſtrony gdzie ſie co obraca/
30:
Kto ſwoy cżás márno tráći/ iák mu ſie opłaca.
Kto z czy=


strona: 9

o iedney głowie.9.
1:
Kto z cżyią ſzkodą żywie/ á kto z ſwym pożytkiem/
2:
Kto gęſtym á kto rzadkim śieie mąkę śitkiem.
3:
Zá dobrym rozeznánim ma wſzyſtko pochodzić/
4:
Kto chce iáko pomiárem w káżdą rzecż vgodzić.
5:
A tákby was nie pożył nieprzyiaćiel wielki/
6:
Gdyby ſie w to przycżynił Przełożony wſzelki:
7:
Dowiedział ſie kto płácże/ kto ſie z cżego śmieie/
8:
Po tych náſzych kráinach co ſie kędy dzieie.
9:
Niechay káżdy Stároſtá ſwych vrzędow ſtrzeże/
10:
By zuchwálce karano/ ſadzano do wieże:
11:
Y wſzyſtki mężoboyce/ gracże/ márnotrawce/
12:
By ie ſrodze karáli Vrzędowi ſprawce:
13:
A tym práwnym poſwarkom ktore idą z práwá/
14:
Aby byłá porządna á rychła odpráwá.
15:
By ludzie nie chodzili iákoby w ćiemnośći/
16:
Dobry ſwoię drogę miał/ zły pozoſtał złośći.
17:
Od oby ſtron zły zwycżay/ áby precż odięli:
18:
A wſzyſcy iednoſtáyną náukę przyięli.
19:
¶ Porzuććie też ná ten cżás gráce y motyki/
Goſpo=
dárſtwo

20:
Zmylćie nieprzyiaćielom náſtroione ſzyki.
21:
Porzuććieſz też Myśliſtwo/ Sokoły y Chárty/
22:
Strzeſzćie lepiey by nie był ktory zwas odárty.
23:
Owych długich Kołáciy/ pełnych poniechayćie/
24:
Tákież koſztownym ſzátom mieyſcá nie dawayćie.
25:
Może káżdy rozumieć w tey mierze o ſobie/
26:
Więtſzą poććiwość cżynią ſzáćie/ niżli tobie.
Nałog.

27:
Lepſze więc bywa w polu Rycerzkie ćwicżenie/
28:
Kiedy mąż ná śię włoży żelázne noſzenie.
29:
Drzewo nieśie/ proporzec wiátr dobry podawa/
30:
Tarcż cudna ná lewicy ná rámię przyſtawa.
BOmylą


strona: 10

Rozmowá dwu Bárá:10.
1:
Omylą ćię domowe kłopoty fráſunki/
2:
Gdy ſie trochę przeieździſz wźiąwſzy ſtráwy w ſumki.
3:
Lepiey ſie ták okażeſz/ niżli przy sklenicy/
4:
Siedząc domá nic niewieſz iákoby w ćiemnicy.
5:
Ná pokoy ſie/ ma rádá/ nigdy nie ſpuſzcżayćie/
6:
Gdy rzecżećie że pokoy: áli woynę maćie.
7:
Z pokoiá więc niepokoy poſpolićie rośćie/
Pokoy
iáki.

8:
Przeto zbroie ná ſobie wednie wnocy nośćie:
9:
By was nieprzyiaćiele ſpiących nie záſtáli/
10:
Potym byśćie po cżáśie tego żáłowáli.
11:
Rozdzielenie Wtore
12:
Báran Lewy mowi.
13:
S
Táry cżłowiek gdy bacży ſwoie pierwe látá/
14:
Zda śię áby záſzedł w iną ſtronę świátá.
15:
Inákſze obycżáie/ inákſze dziś ſpráwy/
16:
Kto ſie ludziom przypátrzy/ dźiwne ich poſtáwy.
17:
Widzim iz káżdy chce mieć właſne dobre mienie/
18:
A co żywo nárzeka ná złe vſtáwienie.
19:
Vſtáwy żadney nie máſz/ pátrz ná náſze tárgi/
20:
Ano chodzi z koſzykiem druga gryząc wárgi.
21:
Szuka gdzieby kupiłá mąki/ iárzyn/ máſłá:
22:
Ano wſzędzie pobożna práwie taność zgáſłá.
23:
Pátrzay iákie łupieſtwá drogośći náſtáły/
Dro=
gość.

24:
Nigdy tákie przeſzłych lat w Polſzcże nie bywáły.
25:
Iáko łupią ná tárgach/ iáko rzemieśnicy/
26:
Iáki w iátkach ieſt nierząd/ iáko drą kupcżycy.
27:
Wieźieſzli co do tárgu/ podwyżſzono Korcá/
28:
Gdzie ſie kolwiek obroćiſz zá tobą Poborcá.
Pobor=
cá.
Jákie


strona: 11

o iedney głowie.11.
1:
Iákie záśię w towárzech nieznośne drogośći/
2:
Rzemieśnik/ Szynkarz/ Kupiec/ łupią przez litośći.
3:
Iáko chcą ſobie mierzą bez wſzelkiey vſtáwy/
4:
A przez Kmiotká idzie pot robiąc ná to krwáwy.
5:
Máią też ſwą wymowkę/ iż chleb ná nie drogi/
6:
Wżdy z nim Kmiotek niezrowna w doſtátku vbogi.
7:
Kupiec kláſka zębomá/ pali go korzenie/
8:
Dobrym winem záleie ono zápalenie.
9:
Kmiotek tylko w Niedzielę piwá trochę ſkuśi/
10:
Iuż ná to cáły tydzień ćięſzko robić muśi.
11:
Iáko łupią w Kupiectwie ták też y ná Myćie/
Cło.

12:
Weſzło to iuż w obycżay v nas poſpolićie.
13:
Dáruy pierwey Piſárká kiedy pędziſz Woły/
14:
Przeto ſie wzgorę wſpina wyſtáwſzy ze ſzkoły.
15:
Iedzieſzli też z Szkutámi zá tobą wołáią:
16:
Trátuy/ trátuy/ day myto/ nie daſzli tárgáią.
17:
Day Woyſkie/ day Duchowne wymyślone mytá/
18:
Lepieyby ſie do Gdańſká odrzec woźić żytá.
19:
A we Gdańſku iáko chcą ták v ćiebie kupią/
20:
Ieſzcże ćię ná goſpodzie zá to dobrze złupią.
21:
Aleć dobrze gdy tego náſzy nic niedbáią/
22:
Potym ſwoię vtrátę zá cżáſem vznáią.
23:
Przeday też ty iáko chceſz Włoſzku y Niemcżyku/
24:
Wſzák ćię zá to Vrzędnik nie powiedzie w łyku.
25:
Przedaway też Iáktorze Weneckie tkánice/
26:
Wywroć głupim źiemiánkom ich mieſzek ná nice.
27:
Przeday Száfran mieſzány/ á rzecż iż Moráwſki/
28:
Wſzák nie każdy Krolá zna/ kupi Pan Nieználſki.
29:
Przeday drogo Złotogłow/ powiedz iż dziś drogi/
30:
Wſzák wieſz dobrze iż go nikt nie kupi vbogi.
B ijNieda=


strona: 12

Rozmowá dwu Bárá:12.
1:
Nie dawayćie też tanie Axámitu Włoſzy/
2:
Wſzák was o to żaden Pan z Polſki nie wypłoſzy:
3:
Kiedy głupi Polacy/ iż o to nie dbáią/
4:
Iáko nadrożey mogą niechay przedawáią.
5:
Iuż ledá ſtroy nadrożſzy/ by iedno rzekł/ Włoſki:
6:
By ſie też nań záſtáwić kupi narod Polſki.
7:
Poki náſzy Polacy tych Włochow nie ználi/
Włoſzy

8:
Poty nieprzyiaćielom dobrze odpieráli:
9:
Ale dziś ledá Sláchćić/ by ſie też záſtáwić/
10:
Muśimy ſie do tych Włoch/ widzieć świát/ wypráwić.
11:
Iuż ſie wroćił do domu/ przywiozł dwá Dziánety/
12:
Trzy tyśiące cżerwonych wypádło z kálety.
13:
Ali koń zwieśił głowę/ choćia Dziánet Włoſki/
14:
Przetrwał go lichy Ruſak/ álbo wáłách Polſki.
15:
Prziydzie ſie znowu ćwicżyć z náſzymi Kozaki:
16:
Bo nie zrowna ćwicżenie tu Włoſkie z Polaki.
17:
Narod to zniewieśćiáły/ bo w máſzkárach chodzi/
18:
Ku Rycerzkiey potrzebie nam ſie nie przygodzi.
19:
Pierweyći tu tych Włochow nigdy nie bywáło:
20:
Fráncá/ Piżmo/ Sáłatá/ z nimi to náſtáło.
21:
Owy pludry opuchłe/ pońcżoſzki/ moſtárdy/
22:
Nie dawno to tu przynioſł Włoſki narod hárdy.
23:
Pátrzże záśię Doktorá iák receptą ſzali/
Medyk

24:
Zmowi ſie z Aptekárzem cżárt pogánu gali.
25:
Ow złoty od vryny/ ow zá ſenes liſtki/
26:
Biorą wielkie pieniądze/ dádzą trochę drzyſtki.
27:
Turbit/ Drágánt/ Aloes/ Máſtyki/ Kánfory/
28:
Wyniſzcżą mieſzki ſkrzynie dobędą komory.
29:
Nuż bábá z wánną iedzie chce też być lekárką/
30:
Syropy/ ántydotá waży więtſzą miárką.
Przyma=


strona: 13

o iedney głowie.13.
1:
Przymawiáiąc obiemá/ iż bábámi ſtoią/
2:
Co im báby przynioſą tym lud chory goią.
3:
Ale tey náſzey pracey chytro vżywáią/
4:
Zamorſkim źiele zową ktore od nas máią.
5:
Pátrzćieſz iákie vtráty ná vbogie ludzi/
6:
Co żywo ſwemi końſzty ich pieniądze łudzi.
7:
Rozdzielenie Trzećie.
8:
Báran Práwy mowi.
9:
P
Oydzieſzli też do owey piękney Sukiennice/
Sukien
nice.

10:
Tám też prędko wywrocą twoy mieſzek ná nice.
11:
Fálendyſzem przezwáli Włoſkie ſukno drogie/
12:
Aby chytrze ſzaleli Polaki vbogie.
13:
Dla Práłatow per cento drugie ſukno zowie/
Per cento.

14:
Aby ták wyłudzáli pieniądze Włochowie.
15:
Náwoźili kotnyrow by mieſzki obráżáć/
Kotnyr

16:
Kupćie mili Polacy ieſt ſie w cżym okázáć.
17:
A kupiwſzy wyſkubuy po piorecżku z bárwy/
18:
Poprzedamy ná ten ſtroy one chude kárwy.
19:
Y owce/ bo nie zdrowe/ ná źimę przedamy/
20:
Wſzák/ chwáłá Bogu/ inne bydło ná to mamy.
21:
Gdzie Stámety podzelili Duplany Kołtryſze/
Stá=
met.
Koł=
tryſz.
Duplá.

22:
Albo ony Máchelſkie/ Sterdomſkie/ Lundyſze.
23:
Wſzyſtko to zodmieniáli by drożey przedáli/
24:
A ná nas Niemcżykowie złote wyłudzáli.
25:
Piecżęćiámi nádſtáwi Mitel Foder Kieru.
Mitel
Foder
kier.
Lokieł.

26:
Nigdy polſkie pieniądze nie będą mieć mieru/
27:
Ieſli ſie nie obacżą w tákowym ſzyderſtwie/
28:
Vſtáwy nie vcżynią iáko w inſzym Kśięſtwie.
B iijBo nay=


strona: 14

Rozmowá dwu Bárá:14.
1:
Bo náydzie w Sukienicách tákowego nokćiá/
2:
Mierząc ſukno wyćiąga/ zginą go dwá łokćiá.
3:
¶ Poydzieſzli też przez owy y tám y ſám krzyże/
4:
Ali woła Kramárká kupćie Pánie bryże.
Kramy

5:
Mam też Duplę Kitaykę/ mam płotno rąbkowe/
6:
Albo cżego wam trzebá dayćie ſie w rozmowę.
7:
Mam też pytel do młyná/ mam práwe gálery/
8:
Ktorych inácżey nie dam po cżterzy talery.
9:
Ale ia wam powiádam ſłuchayćie mię dziatki/
10:
Ná wáſze to pieniądze záſtáwiono śiatki.
11:
Chrońćie ſie tych białłych głow co nád węglim śiedzą/
12:
Bo ná náſze kálety piją dobrze/ iedzą.
13:
☞ Owy záś Smátruźiánki co wlázły wyſoko/
Smá=
trus.

14:
Iáko łupią ládá zacż widziwá ná oko.
15:
Zamſz przedáią ſkopowy coſmy leſzem zwáli/
16:
Zá trzy groſze tákową ſkorkę pierwey bráli.
17:
A dziśia zá piętnaśćie takowey nie pytay/
18:
Iedno iáko oná chce zá mieſzek ſie chwytay.
19:
Skory z ćielcow wypráwią/ á rzeką Ielenie/
20:
Niedbáią nic ná Bogá/ o duſzne zbáwienie.
21:
☞ Nuż záśię ony báby co śiedzą ná trećie/
Báby.

22:
Ieſli z nimi tárguieſz zábáiąc kálećie.
23:
Bo nic nigdy nie robi/ nád węglim ſie piecże/
24:
To ſie bábá cżerwieni dobrze ſie nie wśćiecże.
25:
☞ Tákież y owy Swacżki co mam ſzyią wzorki/
Szwa=
cżki.

26:
Vmieią też wyprożnić młodym ludziom worki.
27:
Zywi ſie iáko może gorzałką/ nićiámi/
28:
Cżáſem tym cżáſem owym/ iáko wiećie ſámi.
29:
☞ Solne/ Máślne/ Owieśnie/ y Sledziowe Iátki/
Iátki

30:
Wſzędzie pioro vpuśćiſz byś nabárźiey głádki.
Y te nę=


strona: 15

o iedney głowie.15.
1:
Y te nędzne Siennicżki co śiáno przedáią/
Sieni=
cżki.

2:
Widzim iáko ná łáwce śiáno roztrząſáią.
3:
Zwinie ſnopek by kądziel/ we dwoię przepáſze/
4:
Co żywo ſtáwia śieći ná pieniądze wáſze.
5:
O wy nędzne pieniądze tośćie w lichey cenie/
Pienią=
dze.

6:
Zadny was nie záchowa/ ládá gdzie wyżenie.
7:
Miecą wámi/ frymárcżą ládá zacż po tárgoch/
8:
Tułaćie ſie po kąćiech po Pániech po ſmárdoch.
9:
Iákoż v nas Niemieckie Talery náſtáły/
10:
Tákże też wſzyſtki rzecży żywnośći zdrożáły.
11:
Nie bywáły tu pierwey tákie cżáſy głodne/
12:
Gdy ſtráwę kupowano zá pieniądze drobne.
13:
☞ Podźmyſz záśię do ſzynku iáki nierząd w mierze/
14:
Bez vſtáwy iáko chce tak zá kwartę bierze.
15:
Iákom widział ná Seymie ná ten cżás w Piotrkowie/
16:
Kwartę winá ośm groſzy dawáli ſzynkowie.
17:
Tákże y tu w Krákowie/ idź do Pániey Marty/
18:
Nie da iedno pięć groſzy złego winá kwarty.
19:
Roſtworz wino ſzáfárko/ boć ſie włocżká rzući/
20:
Im go więcey dolewaſz/ tym ieſt lepſzey chući.
21:
Poydzieſzli też pod wieniec gdzie do Pániey Haſki/
22:
Zieſz wątrobkę ćielęcą/ przypłáćiſz máłmazki.
Máł=
mázya.

23:
Po śiedmi groſzy kwartę ſobie vſtáwili/
24:
Ktorą pierwey w Mynicy po dwu groſzu pili.
25:
Ieſli ſie niżey vdaſz gdzie do Pániey mátki/
26:
Oſtrzegay sie byś nie zbył brámowáney ſzátki.
27:
Gdzie ſie kolwiek obroćiſz chceſz pocżynáć hoynie/
28:
Poydzieſz ze cżcżą káletą iákoby po woynie.
29:
Te wſzyſtkie miánowáne w Krákowie kobiety/
30:
Rozſzynduią proſtakom z pieniędzy kálety.
A ták


strona: 16

Rozmowá dwu Bárá:16.
1:
A ták was vpominam chudzi bráćiá mili/
2:
Abyśćie proſtym trunkiem nigdy nie gárdzili.
3:
Wiele pożytkow miewa kto rad trzeźwi bywa/
4:
Ma nogi pogotowiu/ złego rázu zbywa.
5:
Lepiey miech groſzem nádmieſz/ niżli wiátrem dudy:
6:
Boć rády przypiſuią ſzynkarki obłudy.
7:
Chrońćie ſie z chorągiewką wieńcá źielonego/
8:
Prędko z ćiebie vcżyni błazná mierźionego.
9:
Pánom to dopuſzcżono pijáć dla lekárſtwá/
10:
Hipokrás Máłmázyą: á nie dla obżárſtwá.
Hipo=
crás

11:
Chudzinie ſie nie zeydzie/ iedno proſte piwo:
12:
Bo młyn wodá zábráłá/ máłe mamy mliwo.
13:
Rozdzielenie Cżwarte.
14:
Báran Lewy mowi.
15:
N
Vż záśię Rzemieśnicy máią też ſwe ſpráwy/
16:
Gdy ſie zeydą do Cechu ſtrzegą ſwey vſtáwy.
17:
Wżdy ſie v nich náyduie obycżáy ſzkárády/
18:
Pełne zdrády ze wſzech ſtron fałſzu y przyſády.
19:
Pátrzay iedno Złotniką iák ſobie vgadza/
Złotnik

20:
Do Grzywny ſrebrá/ miedzi trzy łoty przyſadza.
21:
A wżdy rzecże iż to ieſt págáment prawdziwy/
Págá=
ment.

22:
Ná tych máłych miáſtecżkách wárſtát ich fałſzywy.
23:
Gliwáxem ſrebro złoći/ roſpuśći kęs złotá/
Gliuáx

24:
Opłáći ſie mu dobrze ſzmalcowa robotá.
25:
Nátka woſku w ſygnety/ puryſu w łáncuſzki/
Purys.

26:
Wcżás to ná te poſtáwne náſze Pánie duſzki.
27:
O wagę ſie nie ſtáray/ odda wſzyſtko cáło/
28:
Wżdy przedśię okruſzkow nam nieco ſię doſtáło.
A ták


strona: 17

o iedney głowie.17.
1:
A ták ſwoię vtrátę złotnicżek zágoi/
2:
Kiedy pięknie Sláchćiankę w łáńcuſzki przyſtroi.
3:
¶ Szynkowne te rzemioſłá máią obycżáie/
4:
Iáko w Cechu vſtáwią/ ták káżdy przedáie.
5:
Poydzieſzli do Rymárzá/ drogie vzdy/ torki/
Rjmarz

6:
Dzieśięć złotych wyrobi z iedney krowiey ſkorki.
7:
Mowią: Pánowie Sláchto/ ſtrawiłem w Bukarćie/
Burkas

8:
Nágrodźćie mi to záśię/ dobrą zbroię maćie.
9:
Drugi rzecże: kupiłem pośćie wielką ſzcżukę/
10:
Gdym ſwoiego rzemioſłá okázował ſztukę.
11:
Trzeći rzecże: śćinałem świec Pośćie trzydzieśći/
12:
Koſztuie mię to wiele/ bliſko złotych ſześći.
13:
Ktoż to nam ma nágrodzić/ nikt iedno Ziemiánie/
14:
Zmowmy ſie iednoſtáynie/ zſzedwſzy ſie w Cech ná nie
15:
Niewádzić ich mam podſkuść/ poprzedálić broſzki/
16:
Zbroiá zá dzieśięć złotych/ ná koń rząd bez troſzki.
17:
Szle/ Puſzliſzká/ Nagłowki/ Cugle/ ták przedáwáć/
18:
Iákoſmy vſtáwili/ inácżey nie dáwáć.
19:
¶ Poydzieſzli do Kuſznierzá/ pátrz dobrego cżáſu/
Kuſznierz.

20:
Zápłáćiſzli od ſzyćia/ zápłáć y od kwáſu.
21:
A ieſli też twoimi liſzkámi podſzyie/
22:
Lepiey ćię od podgoli niżli Bárwierz zmyie.
23:
Nigdy ſie rękaw z ſzátą od niego nie zgodzi/
24:
Przeto mu ſporo futro podſzywáć przychodzi.
25:
Vkażeć rozmáite futrá/ cżarne bobry/
26:
Choćia drogo ſzácuie/ rzadko ktory dobry.
27:
Nátrze kretą wiewiorkę/ rzecże popielicá/
28:
Kupi prędko niewiáſtá/ nieznáiąc nedznicá.
29:
Hoyniey żywie kożuſznik ná ſwoy máły notek/
30:
Niżli ná wśi nieborak orząc pługiem kmiotek:
CBo nie


strona: 18

Rozmowá dwu Bárá:18.
1:
Bo nie vmie folowáć/ wſzywáć vſzu/ nożek/
2:
Iedno proſto do pługá wźiąć wołu zá rożek.
3:
¶ Kráwcy nie ſą ſzynkowni/ iáko y Murárze/
Kráw=
cy.

4:
Przeto im przekażáią w robotach ſturárze.
5:
Wiele chromych ná nogi/ ná ręce/ ná ſłowo/
6:
Przeto nie záwżdy tráfiſz ſzáty ſwey gotowo.
7:
Kretą kryśla/ rozmierza/ ſtrzyże wielkie cwykle/
8:
Iákoby ktory zoſtał/ wełbie ſie mu wikle.
9:
Przedśię w zyſku zoſtáną rozmáite płatki/
10:
Kiedy darmo/ nie wádzi vpſtrzyć imi dziatki.
11:
Pokráiawſzy idzie precż z iákim drugim nogćiem/
12:
Vpiwſzy ſie vbije vcżniá ſwego łokćiem.
13:
Ale mu zázłe nie miey/ boć robił v dworu/
14:
Przeto trzeźwim nie bywa/ tylko do nieſzporu.
15:
Iutro obiecał vſzyć żupan/ ſzáráwáry/
16:
Nie przyśiągłći prawdy znáć/ nie daway mu wiáry.
17:
¶ Ale owy Cżapnicżki fortel też ſwoy wiedzą/
Cżapnki

18:
Według loſu porządkiem w ſwych kramnicách śiedzą.
19:
Konew piwá z imbierem pod ſobą piáſtuiąc/
20:
Popiją ſie kobiety ſpołu ſie cżeſtuiąc.
21:
Záchwyćiłá powietrza/ odmieniłá mowę/
22:
Zátacża ſie po domu/ ſtyſkuie ná głowę.
23:
Mąż wodką z rożey kropi/ niewie co ſie dzieie/.
24:
Páni cżapkę przepiłá/ á z niego ſie śmieie.
25:
Powie: iż ią vkrádli ćiſnęcy ſie drabi/
26:
Rzecże mąż: cżęſto wżdy ten drabik cżápki ſzwabi.
27:
¶ Poydzieſzli też do Szewcá/ chćieyże kupić boty/
Szew=
cy.

28:
Ktore pierwey bierano tylko zá dwá ſkoty:
29:
Dziś nie dádzą inácżey/ iedno zá pułkopek/
30:
Iákoż ſie ma dobrze mieć náſz vbogi chłopek.
Muśiſz


strona: 19

o iedney głowie.19.
1:
Muśiſz dobrze zápłáćić y ono kopyto/
2:
Ktore ćwiecżki popſował/ gdy twe boty ſzyto.
3:
Zápłáć też kołácyą/ bo wiele przepili/
4:
Táńcuiąc z chorągwiámi/ gdy świece topili.
5:
A wżdy ſie wymawiáią/ droga ná nas ſtráwá/
6:
Woyt/ Sędziá/ Prokurator/ łupią nas v práwá.
7:
A tego niechcą bacżyć/ co w goſpodách ſtrawią/
8:
Dawſzy kordy pochowáć/ zá gárdłá ſie dawią.
9:
Tákże ktory towárzyſz przywędruie nowo/
10:
Ieſli witáć nie tráfi/ nie będzie mu zdrowo.
11:
Wnet go vrwą y winę ſtárſzy brát záłoży/
12:
Co będzie miał w kálećie/ w koło ná ſtoł włoży.
13:
¶ Nawięcey ſie Bednarze w goſpodách trybuią/
Bedna=
rze.

14:
Przeto cżęſto po mieśćiech tám y ſám wędruią.
15:
Wieleby było o ich nierządzie piſánia/
16:
Ktoreby były godne od ſtárſzych karánia.
17:
Bowiem im to pożytku żadnego nie nieśie/
18:
Dla ich błazeńſkich vſtaw záwżdy dziurá w trześie.
19:
Siodłarze y Paśnicy/ Bednarze/ Sloſárze/
Siodła
rze.

20:
Náporząd rzemieśnicy wſzyſcy y Gárbárze/
21:
Iáko w Cechu vſtáwią/ tákże przedawáią/
22:
Bowiem ſłuſzney vſtáwy od ſtárſzych nie máią.
23:
¶ Zmowią ſie rzemieśnicy zſzedwſzy ſie do Cechu/
24:
Máło pieniędzy w ſkrzynce/ máło mamy w miechu:
25:
Iuż cżás przyſzedł ćwicżeniá/ będziem ſtrzeláć kurká/
Kurek.

26:
Nie iedná ſie vcżyni w náſzym mieſzku dziurká.
27:
Co wſzyſcy rzemieśnicy ná kurku vtrácą/
28:
To wſzytko bráćia miłá ſwym groſzem zápłácą.
29:
Rycerſkie to ćwicżenie/ powiádáią oni/
30:
Przeto ſwoie vtráty ná Sláchćie pogoni.
C ijGdy


strona: 20

Rozmowá dwu Bárá:20.
1:
Gdy z nim ſtátkow tárguieſz/ ſtroiow y nacżynia/
2:
Co wſpomni ná vtrátę/ po groſzu przycżynia.
3:
Przetoſmy ſie vcżyli ſwoiego rzemioſłá/
4:
By nam náſzá náuká pożytek przynioſłá.
5:
Przed wſzyſtkimi rzemioſły Gárncarze wygráli/
Gárn=
carze.

6:
Bogá ſtárſzego Miſtrzá w ſwym Cechu wybráli:
7:
Bo z teyże máteryey Bog cżłeká ſpoſobił/
8:
Z ktorey Gárncarz piec dziáła/ y gárnce wyrobił.
9:
Máteryey dodawa co potrzebá mátká/
10:
Z niey żywność wſzyſcy máią/ ſtąd prziydzie y ſzátká.
11:
Przeto gárnce pobożnie ludziom przedawáią/
12:
Iż máteryą dármo od mátki miewáią.
13:
Płatnerz cżeka kłopotow/ chłopek ná wśi żniwá/
Płá=
tnerz.

14:
Bárwierz zwad/ Grubarz moru/ a Młynárze mliwá.
15:
Pátrzże iáko ći żywią/ by koſtyrá z Loſu/
Los.

16:
Tákżeć wſzyſtek położon świát ná tákim ſtoſu.
17:
Niedziwuyże ſie temu/ iż ći wſzyſcy łupią/
18:
Káżdy zá loſem idzie prowádząc ſwą kupią.
19:
Więcey ſie temu dziwuy iż to wolno cżynić/
20:
Towar cudzy z ſzkodą wieść/ á ſwemu precż wynić.
21:
Iáko cżynią kupcżycy co przedáią fráſzki/
22:
Vpſtrzą náſze Sláchćianki wyprożnią ich táſzki.
23:
Owo ſrebro drotowe co ie Włoſzek złoći/
Tkanki
Złote.

24:
Drogo ie zápłáćiwſzy wniwecż ſie obroći.
25:
Druga ſie ſzkodá wielka przez Goldſzláry dzieie/
Guld=
ſchlár.

26:
Iż on rázem kilko ſet złotych w kupę zleie.
27:
Rozbija to Málárzom ná ćieniuchne liſtki/
28:
Potym ſie to obroći z Obrázem ná chwiſtki.
29:
W koniech też ſzkodę wielką przez Furmány mamy/
Furmā.

30:
Wiele koni popſuią wożąc cudze kramy.
Y ćiby


strona: 21

o iedney głowie.21.
1:
Y ćiby godni wieże álbo wielkiey winy/
2:
Co wywożą Sáletrę do cudzey kráiny.
Sále=
trá.

3:
Iáko cżynią niektorzy/ albo y Zydowie/
4:
Wożą prochy do Wołoch/ do Węgier/ łotrowie.
5:
Moſkwá to ma w zwycżáiu y ná dobrey piecży/
6:
Nie przedádzą do Tátar żadney tákiey rzecży.
7:
Ktoro ku woynie ſłużą/ álbo ku obronie/
8:
Trzebá tego káżdemu ná ſwoim zagonie.
9:
Rozdzielenie Piąte.
10:
Báran Práwy mowi.
11:
P
Odźmyſz záśię do Sláchty/ iáka ich vtrátá/
12:
Choćia też y drugiemu dokurcżyły látá.
13:
Ieden ſie nád drugiego przekłáda ná ſtroie/
14:
Muśi mieć koń Turecki/ pozłoćiſte zbroie.
15:
Rząd y Alzbánt ze ſrebrem ná ſwoy koń przypráwi:
16:
Ale wioſkę z folwárkiem ná ten ſtroy záſtáwi.
17:
Muśi też być do źiemie y Turecka ſzátá/
18:
Ciżmy/ wielkie oſtrogi/ náſtáły w ty látá:
19:
Kołnierz wielki/ máły kray/ cżapką ſie nádſtáwi/
20:
Wiátr go z tyłu żegłuie/ z gory nogi ſtáwi.
21:
Iákoż w Polſzcże náſtáły te wielkie kołnierze/
22:
Tákże v młodych ludzi zginęły hálerze.
23:
Więcey kołnierz koſztuie/ niżli wſzyſtká ſzátá/
24:
Poſzłá bárzo ná błazná tá náſza vtrátá.
25:
A iuż widzę v drugich/ aż do kolan wiſzą/
26:
Drudzy ná nich małżonkam ſwym opráwy piſzą:
27:
Bo zagony nie wiecżne/ przyiydzie nam ná funty/
28:
Lepiey podſziy Báránem/ á záchoway grunty.
C iijPrziydą


strona: 22

Rozmowá dwu Bárá:22.
1:
Prziydą potym ná Zydy twe koſztowne ſtroie:
2:
Ná co przyſzły nakłády one prożno twoie?
3:
Włoch pocżął/ Zyd dokonał/ ná was ſie zmowili/
4:
Aby zá wáſze dobrá iedli/ dobrze pili.
5:
Dziwnieyſze dziś niż pierwey poſtáwy/ rozmowy.
6:
Niewiem ná co to poſzło/ ogoli puł głowy:
7:
Zwłaſzcżá owi młodzieńcy co chodzą witáiąc/
8:
Rad ſie pięknie poſtáwi/ pieniędzy życżáiąc.
9:
Ale gdy záśię wrácáć/ to go boli głowá/
10:
Prędko ſie mu zmieniłá oná piękna mowá.
11:
Ziádą ſie ná bieśiádę/ będą ſobie rádzi/
12:
Z przodku on podgolony z drugim ſie powádzi.
13:
Páchoł kuffel piáſtuie/ miecżem ſie podpiera/
14:
Choćia go nikt nie wśćiągá/ rzkomo ſie wydziera:
15:
Aby P áná rátował/ bo go iuż rániono/
16:
Pomogłćibych był Pánie/ ále mi broniono.
17:
To názáiutrz poiádą piſáć ran do Grodu/
18:
Nábrawſzy przyiaćieli z ſwoiego narodu.
19:
Kiedy ſie márnotrawcá tráfi iáki hoyny/
20:
To ſie zlecą do niego ſzukáiący woyny.
21:
Przy kuflu ſie záleca/ będęć ku potrzebie/
22:
Mam Romak żywotny Koń/ daruię im ćiebie.
23:
Nie radći wiele mowię/ nie rad wiele grożę/
24:
Ná kogo iedno każeſz/ ſwe pięć pálcow włożę.
25:
¶ Drudzy iádą ná záiąc doświadcżáiąc Chártow/
Myśli=
wcy.

26:
Bogá tám nie wſpomioną/ iedno wſzytkich cżártow.
27:
Páchołcżyſko z Iáſtrząbem zá nimi ſie wlecże/
28:
Koń ſkłoty/ grzbiet odárty/ z popręgá wyćiecże.
29:
Cżáſem koń porwie wodzą/ muśi z nowu wśiádáć/
30:
Muśi zá dobre przyiąć/ choćia będzie biádáć.
Barzoby


strona: 23

o iedney głowie.23.
1:
Bárzoby rad páchołek y koń to widzieli/
2:
By do śmierći z záiącem przymierze dzierżeli:
3:
Bo ſie im krotochwilá tá bárzo ſprzykrzyłá/
4:
Goleń/ plecy/ y głowy w hárab náruſzyłá.
5:
Poiedźmyż ták domu/ bądź záiącżku w leśie/
6:
Przeſtániemy ná gąſce/ dobra o tym cżeśie.
7:
¶ Nuż záśię ná gránicách iákie ich vtráty/
Gráni=
ce.

8:
Stroi ſie by ná woynę/ w ſamśiedztwie ná bráty.
9:
Zbroyniey ſie wypráwiáią w gránice ná ſwary/
10:
Niżli kiedy do Moſkwy/ álbo ná Tátáry.
11:
Nie będzie też cżáſem ſtał on kęs láſu zá to/
12:
Co náłoży nieborak z máłey wioſki ná to.
13:
Stároſtowie w gránicách śćiſkáią Ziemiány/
14:
Chćiałby zwieść Kommiſarze/ trudno zwieść te Pá=
:
(ny.
15:
Trzebá poſłáć iednemu dwá Iednochodniki/
16:
Po drugiego poślemy (bo chory) woźniki.
17:
Pátrzże iedno ſkąd im te vtráty przychodzą/
18:
Stąd iż wiele przyiaćioł ku tey ſpráwie zwodzą.
19:
Doſyćby/ pod vmową/ ſam Vrząd przywodzić/
20:
Tákby ieden drugiego/ niemogł w tym vſzkodzić.
21:
¶ By Sláchtá/ iáko indziey/ po mieśćiech mieſzkáłá/
22:
Tákby też młodź ſtátecżnym ćwicżeniem zrownáłá:
23:
Strzegliby ſie ſrogośći mieyſckiego Vrzędu/
24:
Przeſtáliby zuchwálſtwá y innego błędu.
25:
Ná wśi kto go ma káráć? Práwá ſie nie boi/
26:
Gdy ſie ſam nád kim pomśći/ to zá iego ſtoi.
27:
Gdzie wiele w domu ſynow z trochą máiętnośći/
28:
Pożywie z nimi ſamśiad niemáłey trudnośći.
29:
Skárżyli przed Stároſtą/ pozwáć vkázuie/
30:
A on wyrządziwſzy złość/ dáley powędruie.
Drugi


strona: 24

Rozmowá dwu Bárá:24.
1:
Drugi nie ma ták wiele ſwoiey máiętnośći/
2:
Iáko wiele wyrządza dobrym ludziom złośći.
3:
Niechcą temu zábieżeć/ ktorym to należy/
4:
Dobrze żeby zuchwálec pośiedział też w wieży:
5:
Bo nam z nimi przychodzi nie tráfna bieśiádá:
6:
Możeſz z nimi pośiedzieć ráno do obiádá.
7:
Ale záś od obiádá po pozney wiecżerzy/
8:
Gdy nań roſá wyſtąpi/ rozum włoſy wzieży.
9:
Hárdzie każe ná męſtwo/ śiedzi by Kocżkodan/
10:
Poſąg ſrogi okazał/ gębę z wąſem odął.
11:
Pánowie ie też cżęśćią k temu przypráwuią/
12:
Choćia winien/ zá nimi cżęſto ſie wzdeymuią.
13:
Ktoby ſie chćiał Sláchćicem z domu práwym mienić/
14:
Niemiałby ná żadny cżás poſtáwy odmienić:
15:
Ták ráno/ iáko w wiecżor/ w bieśiedzie/ w páćierze:
16:
Tákiemuby rzekł káżdy/ Sláchćić w práwey mierze.
17:
Rozdzielenie Szoſte.
18:
Báran Lewy mowi.
19:
N
Vż záśię małżonki ich/ co zá dziwy ſtroią/
Szlá=
chćian=
ki.

20:
Ludzi ſie nie ſromáią/ áni Bogá boią.
21:
Ięły ſie piſmá cżytáć/ kądziele przeſtáły/
22:
Przeto nam ná koſzule ták płotná zdrożáły.
23:
Iákie zbytnie vbiory co rok wymyśláią/
24:
Dziwna rzecż/ iż mężowie tego dopuſzcżáią.
25:
Ktora nie ma właſnych ſzat/ tá indzie pożycża/
26:
Nie káżda ſie mężowi z tych zbytkow wylicża.
27:
Rádniey włoż włośienicę właſną twego ćiáłá/
28:
Niżliby ſzat ná pychę drogich pożycżáłá.
Pocżći=


strona: 25

o iedney głowie.25.
1:
Pocżćiwieyći tobie być w ſwym właſnym vbiorze/
2:
Niż ſie cżęſto odmieniáć w cudzy ſtroy w komorze.
3:
Bo ony ták dziáłáią chodząc do komory/
4:
Odmienią ſie cżęſtokroć w rozlicżne vbiory.
5:
A ktora ná odmiánę nie ma ſzat/ vbioru/
6:
Záda ſobie chorobę/ leży do nieſzporu/
7:
Widząc drugą/ áby też táki vbior miáłá/
8:
Będzie cżęſto przez pálce ná ſtroy poglądáłá.
9:
By też wioſkę záſtáwić/ mieć z pontałow tkanki/
Pōtały.

10:
Chcą mieć tákie rękawy iuż wſzyſtkie Sláchćianki:
11:
Iunkiery/ Sáltárelle/ Mętlik/ Inderaki/
Vbior.

12:
Przywodzą ku vtrátam męże nieboraki.
13:
Pod ſwoy żywot ládá koń/ pod Pánią woźniki/
14:
Pocżyniły ty Pánie ſwe męże nędzniki.
15:
Pátrzże też co koſztuie koſzulká perłowa:
16:
Pierzćień/ łańcuſzek złoty/ groſzá nie záchowa.
17:
Gdzie groſzá nie záchowaſz/ iużeś nędznik wiecżny/
18:
A ieſli ſie zádłużyſz/ nie będzieſz przeſpiecżny.
19:
Dobry kożuch z pozłotką źimie chodzić Pániey/
20:
Hárás z bárchanem lećie: bo to weźmie tániey.
21:
Dobra też y koſzulá po ſwoiey roboćie/
22:
Nie bądź nikomu winien/ nie będzieſz w kłopoćie.
23:
Nuż záśię potráwy ich/ tákież drogie trunki/
Potrá=
wy.

24:
Bez tákich nie mogą być hárde Krákowiánki.
25:
A cżynią to dla pychy więcey/ niż potrzeby/
26:
Day kokoſzom brog żytá/ przedśię będą grzebły.
27:
Ieſli záſtołem niſko/ w kąćie gdzie vśiędzie/
28:
To ſie gniewa/ fráſuie/ y ieść iuż nie będzie.
29:
Przeto ſie więc goſpodarz z ſadzánia wymawia/
30:
Iż káżda ná ſwym mieyſcu pocżeſnym przeſtawa.
DPátrzże


strona: 26

Rozmowá dwu Bárá:26.
1:
Pátrzże przywitánia ich/ pátrzże też y chodu/
2:
Niechce ręki wyćiągnąć/ iż wielkiego rodu.
3:
Koſztownie ieſt vbrána/ koſztownie záwita/
4:
Obrazek málowány/ mácużká wyryta.
5:
¶ Pánny tákież máią ſwe koſztowne noſzenie/
Pánny.

6:
Y oſobne od máćior z karániem ćwicżenie.
7:
W łáźni myiąc w Sobotę miotełką vpierze/
8:
A w Niedzielę do tańcá w Axámit vbierze.
9:
Skacże Pánná w Sobotę/ ſkacże y w Niedzielę/
10:
Náſkacżeſz ſie Pánienko/ iáko dzikie ćielę.
11:
Obćiągnie ſie ſznurkámi/ ledwo dychać może/
12:
Láncuchow pełno ná niey/ ledwo chodzić może.
13:
Wyſtáwiáią máćiory ná ſwe corki wiechy/
14:
Suſzą Piątki/ chcą by Bog/ odpuśćił te grzechy.
15:
Lepiey nie pość/ nie bożkuy/ nie nakłáday z Mnichy/
16:
Chceſzli być Bog odpuśćił/ nie ſtroy więcey pychy.
17:
Zá pierwſzych lat nośiły náſze Pánié duſzki/
18:
Paćierze Burſztynowe/ nie złote łáncuſzki.
19:
Ná ſzyi proſty cżecheł/ álbo było goło/
20:
Ná głowie Tocżenice/ á chomlą ná cżoło.
21:
Muśiały ná tym przeſtáć/ iáko zákryślono/
22:
Dziś ſzáty y potráwy z pychą wymyślono.
23:
Długoli to będzie trwáć/ Pánu Bogu wolno/
24:
Lepieyći wżdy pocżynáć/ co komu przyſtoyno.
25:
¶ Gdy ná weſele iádą/ Kmieć wieźie tłomoki/
Weſele

26:
Twarz bábá vwáłkuie/ idźie w plęſy/ w ſkoki:
27:
Pomoże gonionego/ y gęśiego tańcá/
28:
Wygra cżáſem ná głowę ſkocżonego ſzańcá.
29:
☞ Státecżnych tu nie ruſzam/ ktore wſtyd miłuią/
30:
Tylko ſáme wſzetecżne w tym nie záwięzuią:
Ktore


strona: 27

o iedney głowie.27.
1:
Ktore z poſtáwą chodzą/ miłośćiwáć każą/
2:
Godnych ludzi ſtátecżnych nizacż ſobie wáżą.
3:
¶ A gdy w ſześćiniedzielách ktora kiedy leży/
Sześći=
niedział
ká.

4:
Poduſzek pſtrych do wierzchu nád ſobą náieży.
5:
Kobiercámi ze wſzech ſtron śćiány zobijano/
6:
Prześćierádłá tkankámi w koło zbrámowano.
7:
Przyiádą náwiedzáiąc przyiaćiołki miłe/
8:
Vkażą co vmieią/ á zwłaſzcżá opiłe.
9:
Ládáco powiádáią przy łożu śiedzęcy/
10:
Miod/ Wino/ Máłmázyą/ z koſmátym pijęcy.
11:
To będą pić maćiorki/ Páni młoda mdleie/
12:
Iedná z tyłu podnośi/ druga ná nię wieie.
13:
Druga woła Dyptanu/ dobry ná omdlenie/
14:
Vſkromi to niewieśćie w żywoćie gryźienie.
15:
Popiwſzy ſie to ſtroią rozlicżne fierleie/
16:
Iedná drugą odcżepi/ y ocży záleie.
17:
A drugiey záwijáią mokrą chuſtką głowę/
18:
Dziwnąby tám oglądał bieśiádę/ rozmowę.
19:
Lepieyby Pániey młodey w ten cżás być bez gośći/
20:
Niżli leżeć ſtrapiona w tákiey niewcżeſnośći.
21:
¶ Podźże też do mieyſckich żon/ iák ſą głádkiey mowy/
22:
Choćia piſmá nie vmie/ zwyćięży ćię ſłowy.
23:
Ma potemu ięzycżek/ ma mieſzek ſzeroki/
24:
Day coś winien młodzieńcże/ nic tu ná odwłoki.
25:
Moiá kuchnia/ nacżynie/ poſtąpię y łáwy/
26:
Dam y obruſá ná ſtoł/ iedno nákuṕ ſtráwy.
27:
Dam y konwie po wino/ dam też ná ſtoł chlebá:
28:
Ale co iedno powiem/ to zápłáćić trzebá.
29:
Szláchćiankom ſie przećiwią/ pſtrzą ſie też by ſrocżki/
30:
Twarz gore/ trzewik ſkrzypi/ brwi cżarne y ocżki.
D ijBociki


strona: 28

Rozmowá dwu Bárá:28.
1:
Boćiki ſznurowáne/ Tábinowa ſzátá/
2:
Folwárkow żadnych nie ma/ dobytká/ ni płátá.
3:
Ma pierśćienie/ ma perły/ kleynoty od złotá/
4:
Oſtrzegayże ſie mężu/ byś nie ćiągnął kotá:
5:
Bo w tych ſtroiach ozdobnych/ w tych koſztownych chu
:
(śćiech/
6:
Rády chodzą ná Skałkę/ Pánié/ po odpuśćiech.
7:
Twarz cudna/ ſzátá świetna/ obiad k temu hoyny/
8:
A iákoż iey młodzieniec niema ſłużyć ſtroyny.
9:
Przeto gdy z domu iedzieſz/ vbogi nieboże/
10:
Wiedz/ iáko iey odieżdzaſz/ nie wſzyſtkiegoć może
11:
Wypowiedzieć ná Pánią źielona Pápugá/
12:
Niechay tám Mnich y kraſny nie poſtoi ſługá.
13:
Ani ſie bábá wdáie w rzecż z temi ſzáfárki/
14:
Gdy iedzieſz ná Podgorze z kramem ná iármárki.
15:
¶ Pátrzże záśię piſárká/ iáko trawi ſzcżodrze/
Piſarz.

16:
Gdzie ſtánie ná goſpodzie/ pocżnie ſobie dobrze.
17:
Płáći zá towárzyſze/ zá drugie kobiety/
18:
Nie wádzi to iemu nic/ bo z Páńſkiey kálety:
19:
Wſzyſtko w regeſtr nápiſze co kędy vtráći/
20:
A Pan iego nieborák to wſzyſtko zápłáći.
21:
By ſie ćiágnął iáko lis/ tobie płáćić Pánie/
22:
Co piſárek w goſpodzie zá ſtráwę zoſtánie.
23:
Wſzákći ſie wyráchuie/ bo ſie tego vcżył/
24:
Aby w twoię y w ſwoię notę dobrze łucżył.
25:
Rozdzielenie Siodme.
26:
Báran Práwy mowi.
27:
S
Tárzy ludzie/ gdy żony ſwe ſtroili w ſzáty/
28:
Strzegli ſie ze wſzyſtkich ſtron koſztu y vtráty.

strona: 29

1:
Gdzie ſuknia nie doſtáłá/ koſzulą nádſtáwił/
2:
Ná Włoſki Adámáſzek/ Kmiotká nie záſtáwił.
3:
Mym brátem ſzubkę podſzył/ nie dbáli o liſy/
4:
Ani owe pułmiſki/ iedli z iedney miſy.
5:
Ná chlebowych tálerzoch bez ſerwet iadáli/
6:
Zwierzyny doſyć mieli/ w piekárniách śiadáli.
7:
Piwo á miod pijáli/ o wino nie dbáli/
8:
A wżdy dáleko zdrowſzy niż wy dziś bywáli.
9:
Zboże/ ſukno/ y ołow/ mięſo tanie było/
10:
Y wſzyſtko im ták práwie iák z wodą płynęło.
11:
Lácno było o koniá y o ſłużebniká/
12:
Cnotliwſzego niżli dziś nálazł pácholiká.
13:
Chowaſzli dziś páchołká/ inákſzyć nie będzie/
Pácho=
łek.

14:
Iedno zá ſtoł poſpołu z ſwoim Pánem śiędzie.
15:
Opiwſzy ſie/ w ten czás mąż/ wnet na hárc wyiedzie/
16:
Ali Páná przy ſobie on łotrzyk záwiedzie.
17:
Koniá ſie ſroma śiodłáć y botow wymázáć/
18:
Zá ſtárych ludzi było naćiężey roſkázáć.
19:
Ku potrzebam bywáli/ tania byłá zbroiá/
20:
Spolne páſtwy dziedzinne/ ták twoiá/ iák moiá.
21:
Wśiadł ná ſwoy koń żywotny w tákowym vbierze/
22:
Także też y ſłużyli ná Krolewſkim dworze.
23:
Káptur/ pás/ diſchak/ hárnás/ tylcżyk/ ſzárſzon/ kuſze/
24:
A ná głowie kápálin/ ná nim tkwiáły puſze.
25:
Siedząc páſem ná koniu dośpiał ſámoſtrzałá/
26:
Záwżdy ſie ich Wołoſzy/ Turcy/ Moſkwá/ bałá.
27:
Rohátyny po źiemi podle koniá wlekli/
28:
Wſzyſcy nieprzyiaćiele przed nimi vćiekli.
29:
Strzelbá byłá żelázna/ ná nogách by kozy/
30:
A rożny opaliwſzy/ oſtáwiáli wozy.
D iijChoćia


strona: 30

Rozmowá dwu Bárá:30.
1:
Choćia nieprzyiaćiele imi zátrwożyli/
2:
Wżdy ich tym obycżáiem nigdy nie pożyli.
3:
Rozdzielenie Oſme.
4:
Báran Lewy mowi.
5:
S
Tárzy ludzie pieniędzy nie wiele miewáli:
Poſag.

6:
Bo ſie w zbytnich pokłádziech nie bárzo kocháli.
7:
Tylko áby miał zá co/ kupić konie/ kuſzę/
8:
Lácno więc wypoſáżył ſwą Pánnę Máruſzę.
9:
Odpráwiał dzieśiąćią kop ná wieś Páná źięćia/
10:
Nie ſtroili oycowie w łáncuchy dziećięćiá.
11:
Suknia/ płaſzcż nowey bárwy/ to wſzyſtko odzienie/
12:
Ná głowie/ iákom piſał/ tákie też noſzenie.
13:
Dziś młodzion kraſny pyſzno przeglądáiąc chodzi/
14:
Gdzieby doſtał pieniędzy gotowych/ tám godzi.
15:
Włożyłby ſwoie wſzyſtko imienie w bieſági/
16:
Wżdy ſie bierze po żenie bráć wielkie poſági.
17:
Pierwey drugich poſági iuż będą gdzieś w leśie/
18:
Niżli Pánią małżonkę do domu przynieśie:
19:
Bo mu ná áxámintne/ ſzárłatne/ żupany
20:
Siłá wyſzło/ y owe prożne dybidzbany/
21:
Co ich zánim rząd długi w nowey bárwie chodzi:
22:
A boię ſie że ich nikt k temu nie przywodzi/
23:
Iedno ſámiſz oycowie/ álbo mátki owy/
24:
Co ná to rády pátrzą: Tákże głupie wdowy/
25:
Do ktorych w dom cżłek dobry gdyby w ſukni ſzárey
26:
Przyiechał/ y ſług nie miał do ſwoiey wśi ſtárey:
27:
Smieią ſię z niego/ ſzydzą/ zowią go proſtakiem/
28:
Alić druga nie wſkora z ſwoim więc dworakiem.
Gdy mu


strona: 31

o iedney głowie.31.
1:
Gdy mu wſzyſtko nie ſporo/ niemáſz gotowizny/
2:
Będzie mowił cżęſtokroć/ zły to rok/ nie żyzny.
3:
Niemáſz zacż kupić koniá/ złe bywáią tárgi/
4:
Złożył ſwoię poſtáwę/ Pániey zbládły wargi.
Zony

5:
Będą ſie tym ćieſzyli/ iż oboie młodzi/
6:
Acż pole płonne máią/ ále żonká rodzi.
7:
Cżymże dziatki wychowaſz obácżże ſie młody/
8:
Kiedy máło w ſtodole/ y w brogu vrody?
9:
Drugi mowi: poiąłbych y świnię z obory/
10:
Gdyby miáłá pieniądze y pełne komory.
11:
Drugi godzi iákoby był wſtępniem do báby/
12:
Ale y ſtąd twoy obchod będzie záwżdy ſłáby:
13:
Bo ſie od niey cżęſtokroć do ludzi powlecżeſz/
14:
Vtráćiwſzy iey dobre/ ſam od niey vćiecżeſz.
15:
Rozdzielenie Dziewiąte.
16:
Báran Práwy mowi.
17:
K
Miecy lud poſpolićie chłopy przezywamy/
Kmiec.

18:
Choćia wſzyſcy z ich pracey dobrze vżywamy.
19:
Sam Bog wie iák w ſwym ſtanie ták długo trwáć
:
(mogą/
20:
Nigdy nie odpocżynąć ręką áni nogą.
21:
Są oni v wſzech ludzi iáko niewolnicy/
22:
Co żywo imi żywie/ nákoniec y wilcy.
23:
Pan wołu zie/ wilk koniá/ Pleban dzieśięćine/
24:
Ieſzcże wſádzą/ vbiją/ y záłożą winę.
25:
Przy roboćie Vrzędnik kijem mu dopierze/
26:
Ladá z iákiey przycżyny winę z niego bierze.
27:
Poydzie ſkárżyć do Páná/ Pan mu źle potuſzy/
28:
Ták Krolá iáko Páná Kmieca ſkárgá głuſzy.
Wielką


strona: 32

Rozmowá dwu Bárá:32.
1:
Wielką plagę przepuſzcża Pan Bog cżęſto ná nie/
2:
Napierwey mu niż komu chlebá nie doſtánie.
3:
Muśi woły poprzedáć/ choć ich w pług potrzebá/
4:
Ze złego wybieráiąc/ lepiey kupić chlebá.
5:
Pátrzże iáko Bog nie ma wſzyſtkich o nie káráć/
6:
Máiąc w nich dobrodzieyſtwo/ niechcemy ſie ſtáráć/
7:
ABYſmy im teŻ ná cżás w cżym pofolgowáli/
8:
Przez kilká lat dzieśięćin/ y oſpow nie bráli.
9:
Ieſli go kto zábije/ wźiąć gárdło ſámemu/
10:
Niemáſz ceny v Bogá cżłowieku káżdemu.
11:
Ieſli to rzecż pobożna/ powiem Státut o tych/
12:
Cżłowiek zá dzieśięć grzywien/ ſzkápá zá ſto złotych?
13:
Dobrze iż ich do pługá iuż nie záprzągáią/
14:
Dla tego niebożętá wżdy woły chowáią.
15:
Rozdzielenie Dzieśiąte.
16:
Báran Lewy mowi.
17:
O
Dług/ á o zábićie/ Státut mamy ſłáby/
Sądy źiemſkie

18:
A nie wierzym á by go nie ſkłádáły báby.
19:
Więtſza winá w Státućie gdy kto drzwi wybije/
20:
Niż gdy ieden drugiego vmyślnie zábije.
21:
A co ieſzcże gorſzego ná to wymyślili/
22:
Ná ſcrutinium dádzą/ by rychley zábili.
23:
Ali głownik zákupi świádki kłodą piwá/
24:
Ieſzcże ſtroná cżyniąca zoſtánie w tym krzywá.
25:
Muśi przeſtáć przyiaćiel cżynić o zábićie/
26:
Gdy ſie to ták przytráfia v nas poſpolićie.
27:
Iedzieſzli gdzie do práwá/ iákie tám przewłoki/
28:
By miał naſpráwiedliwſzą/ poiedzieſz ná Roki.
Prokura=


strona: 33

o iedney głowie.33.
1:
Prokurator Akcyią twoię ták powlecże/
2:
Cżekáiąc długo ſpráwy/ od práwá vćiecże.
3:
Ktory v nas ięzykiem będzie lepiey śmigał/
4:
Ten wſzyſtkiego v práwá bez pochyby wygrał.
5:
Státutu náćiągáiąc feruią Dekretá:
6:
Simile álleguią: zlęknieć ſie káletá.
Simile.

7:
Prziydzie de aequitate/ drugie rzecży ſędzić:
8:
Nie możono wſzyſtkiego w Státućie nárzędzić.
9:
Zkąd ią pocżnieſz/ wſzędzie źle/ ze wſzech ſtron vtrátá
10:
Nie maſzli forytarzá/ nie zyſzcżeſz ni płátá:
11:
Bo ćię wnet zdádzą w zyſku ſądowni Pánowie/
12:
Zádrapieſz ſie/ nieboże ktory raz po głowie.
13:
¶ Ieſzcże więtſze łupieſtwá ſą w Niemieckim Práwie/
Sądy
Niemie=
ckie.

14:
Wnet ſie laſką podeprzeſz/ śiędzieſzli ná łáwie.
15:
Naydzieſz w nim rozmáite ſtucżki y fortele/
16:
Kiedy ſzlą do innych miaſt ſobie po ortele.
17:
Szepſzelingi ledá ocż wnet ná ćię záłożą/
18:
Prędko/ kto nie rozumie/ tákiego zubożą.
19:
O gierady domowe/ zapiſne Wielkierze/
20:
Poydą gęſte v Práwá z kálety hálerze.
21:
Ieſli gwaru nie vmieſz pálcem wydáć ſłuſznie/
22:
Muśiſz pálec odkupić/ gdzie wźiąć tu wźiąć duſznie.
23:
Nuż záśię Fryſtowánie/ z Kommiſsiy rotunki/
24:
Poydą by ná iármárku z kálety wiárdunki.
25:
A ieſli ſie ná Siedm miaſt twoiá rzecż odwlekłá/
26:
Iákoby ſie/ nieboże doſtáłá do piekłá.
27:
Iuż z kálety nie wyimuy nigdy ſwoiey ręki/
28:
Pożywieſz ná ten vraz/ we dnie/ wnocy/ męki.
29:
Nie cżyni to pożytku/ iedno vpor wielki:
30:
Kto ma rozum/ ſtrzeże ſie tego/ cżłowiek wſzelki.
ERadniey


strona: 34

Rozmowá dwu Bárá:34.
1:
Rádniey poday ſwoię rzecż przyiaćielom w ręce/
2:
Nie będzie twa káletá w tákiey wielkiey męce.
3:
Zá ſtárych ludzi pierwey nie wiele piſano/
4:
Iedno co cżyie było/ iáwnie powiedziano:
5:
Controwerſiy piſánych nigdy nie cżynili/
6:
Ięzycżni Prokuraći Sędzią nie kręćili.
7:
A ták rádzę káżdemu by ſie iednał z bráty:
8:
Zkąd ią pocżnieſz/ wſzędzie źle/ ná wſzyſtkim vtráty.
9:
Rozdzielenie Iedennaſte.
10:
Báran Práwy mowi.
11:
T
Vby był plác/ co mowić o Duchownym ſtanie/
12:
Ktorych pierwſza powagá dziśia chodzi tanie:
13:
Bo iuż dwieśćie Biſkupow zmárłych pámiętawá/
14:
Y wiele Kárdynałow w ſwey pámięći mawá
15:
Ale iż to nie náſzey/ rzecż ták wielka/ głowy/
16:
Daywá pokoy: Bożych ſług nie tykaywá ſłowy.
17:
A rácżey ſie ná ten cżas/ moy bráćie/ prześpiwá:
18:
Bo więcey niż potrzebá/ zda mi śie/ mowiwá.
19:
KONIEC. grafika
20:
W Krákowie/
21:
W Drukárni Iákubá Siebeneycherá/
22:
Roku Páńſkiego 1587.