[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Szymon Budny
tytuł:   Nowy Testament
rok wydania:   1574


strona: kt

1:
Nowy
2:
Teſtáment z=
3:
nowu przełożony/ á ná
4:
wielu mieyſcách zá pew=
5:
nemi dowodámi odprzy=
6:
ſad przez Simoná Bu=
7:
dneoocżyśćiony/ y krotkie
8:
mi przypiſkámi po krá=
9:
ioch ob-iáśniony.
10:
Przydáne też ſą ná koń=
11:
cu tegoż doſtátecżnieyſze
12:
przypiſki/ ktore káżdey iák
13:
miarz odmiány przycży
14:
ny vkázuią.

strona: ktv

1:
IN ARMA ILLVSTRIS
2:
ac Magnifici D. Domini Iohannis Kiſcæ, in
3:
ampliſſimo Lituaniæ Ducatu Regij
4:
inciſoris,
5:
grafika
6:
SIMONIS BVD. OGDOSTICHON.
7:
Ferrea eꝗ ſolea et crux Chriſti clara triūpho,
8:
Inclyte ſunt genti ſtemmata Kiſca tuæ.
9:
Nec temere ille quidem fecit, qui talia primus
10:
Hæc tritauis quondam contulit arma tuis.
11:
Ferrea nam tibi cordi conſtantia ſemper
12:
Eſt, variaſ cruces pro pietate pati.
13:
Perge igitur tātis virtutibus, optime princeps,
14:
Sic veram Chriſti nobilitare fidem.

strona: a2

1:
Wielmożne=
2:
mu pánu/ Iego miłośći
3:
pánu Ianowi Kiſzce/ Kráy=
4:
cżemu w wielkiem Kśięſtwie Li=
5:
tewſkiem/ etc. etc. Pánu
6:
ſwev miłośćiwemu.
7:
Láſki/ pokoiu/ y wſzego dobrá od Bogá
8:
oycá przez paná Ieſuſá Chriſtuſá żąda.
9:
W
Sżytcy poſpolićie zda
10:
wná Autorowie/ ktorzi álbo co
11:
znowu piſzą/ álbo z-ięzyká ná drugi ięzyk
12:
przekłádáią/ zwykli prace ſwe miłośći=
13:
wy Pánie wyſokich ſtanow Pánom/ á
14:
zwłaſzcżá dobrodzieiom ſwym/ ábo wżdy
15:
przyiaćielom offiárowáć/ y pod iych ty=
16:
tułámi miedzy ludzi puſzcżáć: Lecż nie
17:
wſzytcy do tego iedne á też przycżyny
18:
miewáią. Bo więc iedni tym obycżáiem
19:
wdzięcżność ſwoię zá dobrodzieyſtwá ku
20:
onym to dobrodzieiom ſwym pokázuią.
21:
Drudzy ſobie obrony przećiw ſprzećiw=
22:
nikom ztąd ſzukáią: á inſzy to wten ſpo=
a ijſob


strona: a2v

1:
ſob cżynią iż one ſwe piſánia tákowym
2:
ludziom zá potrzebne y pożytecżne być ro
3:
zumieią.
4:
Lecż mnie miłośćiwy Pánie/
5:
nie iedná ktora ztych pomienionych
6:
przycżyn/ ále rázem wſzytkie/ y ine ktemu
7:
niektore/ do tego powodem były/ że tę
8:
pracę ſwoię/ to ieſt nowy Noweo Przy=
9:
mierza przekład/ pod iáſnym imieniem
10:
W. Mći meo miłośćiwego Páná wy=
11:
dáć vmyśliłem.
12:
Bo iesli to onym/ ktore teraz przypo=
13:
mniałem/ wolno cżynić/ że przez tákie
14:
nádpiſowánie wdzięcżność ſwą ku do=
15:
brodzieiom ſwym okázuią/ tedy to mnie
16:
dáleko wolniey być ma/ iáko temu ktory
17:
nie iedno przed tem wielkich dobro=
18:
dzieſtw/ od W. Mći vżywałem/ ále y po
19:
ninieyſzy cżás hoynie vżywam.
20:
Tymże obycżáiem/iesli oni dla obro=
21:
ny mogą wielkim ſtanom/ álbo wżdy do
22:
tego zgodnym ludziom/ piſania ſwe po=
23:
święcáć/ dáleko ia ſłuſzniey wtęn oby=
24:
cżaytę pracę moię W. Mći offiárowáć
25:
muſzę: gdyż to v mnie więcey niż pewna
26:
rzecż iż iesli kiedy ktore kśięgi/ tedy teraz
27:
ten moy przekład będzie Cżártá bość w=
ocży


strona: a3

1:
ocży/ Ano ieſzcże go świát niewidział/ á
2:
iuż o niem y o iego ſprawcy dziwne du=
3:
my zácżyna/ y ſtráſzne grozy wzruſza: Coż
4:
gdy ſię ná świátło vkaże/ aza mu obroń=
5:
ce potężnego/ á práwie tákiego iákim
6:
W. M./ złáſki Bożey nie iedno ia/ ále iák
7:
miarz wſzytcy wierni być znáią/ nie bę=
8:
dzie potrzebá?
9:
Tákże y oni ktorzy zacnym oſobam pi=
10:
ſania ſwe przypiſuią że ie iym zá pożyte=
11:
cżne być ſądzą/ á przecżby więtſzey wol=
12:
nośći nád mię wtey mierze godni byli/
13:
gdyż to napewnieyſza/ że nád ſzcżyrość/ á
14:
nád wypolerowánie piſmá ś: nie iedno
15:
W. Mći./ ále y káżdev zbożnemu nie mo=
16:
że być po Pánu Bogu nic lepſzego/ po=
17:
trzebnieyſzego y pożytecżnieyſzego?
18:
Owa wſzytkie te przycżyny mocno mię
19:
do teo przyćiągnęły żem te święte kśię=
20:
gi pod zacnym tytułem W. Mći. miedzy
21:
ludzi podał. Nie żebym do tego chęći nie
22:
miał/ ale iż to z vſt W. Mći. wiem/ że ſię
23:
W. M. wtákich przipiſowaniach kocháć
24:
nie racżyſz. Przeto też te przycżyny W.
25:
Mći. przekłádam/ áby mi W. M. zá
26:
złe mieć nie racżył: ponieważ inácżey
a iijbyć


strona: a3v

1:
być niemogło/ áni ſię godziło.
2:
A ná oſtátek choćby żadney ztych po=
3:
mienionych przycżyn do tego niebyło/ te
4:
dy by mię oná iedná/ ktorą tu przytocżę/
5:
łácno przemogłá.
6:
Bo oto ná oko widzimy/ iż wedle pro=
7:
roctwá Apoſtołow ś:

1 Tim. 4.
2 Tim. 3.
y ſamego ſyná
8:
Bożego

Luk. 18.
/ wiárá prawdziwa/ ktorą był
9:
Bog y po cudzych kráinách y tu v nas w
10:
Sarmácyi niedawno wzniećił/ y od za=
11:
bobonow Antychriſtowych niepomału
12:
ocżyśćił/ záś znowu gáśnie. Pełni ſię
13:
iuż ono Páwłá Apoſt: proroctwo gdzie
14:
piſze

2 Theſ:2.
/ iż Bog zá tęn ćiężki grzech gdy lu=
15:
dzie prawdzie wierzyć niemieli/ miał ná
16:
puśćić ſkutek oſzukánia/ áby vwierzyli
17:
kłamſtwu/ ktorzy nie dáli mieyſcá pra=
18:
wdzie. Aza boim nie nápuśćił iuż Bog
19:
tego ſkutku/ álbo mocy oſzukánia/ gdy
20:
nam przed kilkiem lat one przysłał/ co
21:
z-inemi ná tem nieprzeſtawáią żeby ſię
22:
od Chriſtuſa zwáli/ ále nád to y od wła=
23:
ſnego imieniá iego tytuły ſobie biorą?
24:
Ktorzy y poſtáwą vprzędzioną/ y Sofi=
25:
ſtiką od wártogłowow wymyśloną/
26:
wielką ſzkodę (iáko ná oko widzimy) po=
cżynili


strona: a4

1:
cżynili/ y cżynić nieprzeſtawaią. Bo o=
2:
ny co iuż od Antychriſta vćiekáć myślili
3:
ten ſkutek oſzukániá y záhámował/ y w=
4:
błędziech ſtwierdził. Ony lepak ktorzy
5:
iuż iedną nogą z Bábilonu byli wyſtąpi=
6:
li/ y owſzem iáko ſię iym ſamym zdáło/
7:
iuż znieo wyſzedſzy dáleko wdrodze byli/
8:
tenże ie ſkutek oſzukánia znowu do tego
9:
nieſzcżeſneo Bábilonu zágania/ á niekto=
10:
re do ſamego dziećińcá iego iuż zágnał.
11:
Iuż ſię znowu onemu zwierzowi y Bá=
12:
alowi kłániáią
Ob-iáw:
14. 16. 20
/ iuż cechy ná ręce ſwe
13:
prziymuią/ przed bałwánámi drzewiá=
14:
nemi/ śrebrnemi/ y chlebowemi klękáią/
15:
do martwych ludzi ieſzcże ſzaleniey niż
16:
przed tem o przycżynę wołáią/ y ine ſpro
17:
ſne modlárſtwá ſtroią. A niedziw/ po=
18:
nieważ ták Chriſtus pan obiecał

Luk. 10.
Mat. 12.
/ iż nie=
19:
cżyſty duch wygnány/ iesliby ſię do one=
20:
go domu zkąd wyſzedł wroćił/ tedy ſię
21:
weń nie ſam ále ſamo oſm wprowadza.
22:
Przeto iákom rzekł/ zginęłá iákmiarz v
23:
nas wiárá/ zágáſłá miłość y wſzelka zbo=
24:
żność. Ciemnośći ſię znowu rozmagáią.
25:
y ine znáki gniewu Bożego iáwnie ſię
26:
okázuią.
27:
Co był nam Pan Bog wedle o=
a iiijney


strona: a4v

1:
ney obietnice ſwey. (Będą Krolowie
2:
piaſtuny twemi.)
Ieſz: 49.
dał ony święte Zboru
3:
ſweo miłoſniki/ to ie záśię odebrał/ Táki
4:
był on święty Krol IANuſz Zygmunt
5:
w Węgrzech/ á tu v nas on wiecżney
6:
ſławy godny PAN/ świętey pámięći
7:
Pan MIKołay Rádziwił Ołycſkie y
8:
Nieświſkie Kśiążę etć: Táki Symeon
9:
Słucſkie Kśiążę/ ktoreo nam Pan Bog
10:
tylko był vkazał/ ále ſię go nápátrzyć nie
11:
dał. Tákże y w Polſzcże Láſoccy/ Ole=
12:
ſniccy/ Filippowſcy/ y ini zbożni ludzie
13:
byli. O ktorych niemam cobych rzekł/
14:
chybá ono co niekiedy Bog do Ioſziiahá
15:
Krolá przez Chuldę mowił
2 Krol:22
/ że iy miał
16:
z tego świátá zebrać/ áby ocży iego kaźni
17:
onych/ ktore ná Iudſką ziemię nápuśćić
18:
miał/ nie oglądáły. Tákże y temi cżáſy
19:
Bog nie bez przycżyny ták zacne piáſtu=
20:
ny Zboru ſwego pobrał.
21:
Acż lepak y teraz Kśiążąt y Pánow
22:
w Sármácyi pełno/ ktorzy mądrośćią/
23:
ięzykow vmieiętnośćią/ y máiętnośćią/
24:
zprzodki ſwemi nietylko rownáią/ ále ie
25:
też y przechodzą: wſzákże mali ſię pra=
26:
wdá mowić/ trzebá ſię zá nie Bogu mo=
dlić/


strona: a5

dlić/ áby iych ſercá

Mal. 4.
(wedle onego proroc=
1:
twá) ku oycom náwroćił. Bo wiele iych
2:
ieſt/ ktorzi Mámmon niepráwośći wo=
3:
lą ná ledá co vtrácáć/ niż znieo álbo przyia
4:
ćioły cżynić/ álbo ná tákie rzecży/ zkądby
5:
chwałá Boża roſłá/ obrácáć. Acż tego
6:
nie o wſzech mowię.Wierzę ia y wi=
7:
dzę że y teraz ſą Howád-iaſzowie

1.Krol.18
/ ktorzy
8:
proroki żywią: Są y ſetnicy/ ktorzy na=
9:
rod Boży miłuią/ y ſzkoły iemu buduią.

Luk. 7.

10:
Zktorych pocżtu y W. mć. miłośćiwy
11:
Pánie wſzytcy być rozumieią. á ia y ow=
12:
ſzem ieſtem tego dobrze świádom. Są
13:
tego nieomylne znáki. Bo W. mć. nie
14:
iedno ſłowo Boże prawdziwe y ieo ſługi
15:
miłuieſz/ ále też dla ieowiętſzeopomno=
16:
żeniá pożytkom ſwym niefolguieſz/ y oto
17:
ſię zwielką pilnośćią ſtáraſz/ iákoby ſię
18:
prawdá Boża wſzędy wſzelákiem oby=
19:
cżáiem ſzyrzjłá. Co áby ſnádniey ku chwa
20:
le Bożey iść mogło/ racżyłeś W. mć.
21:
Drukárnię niemáłym koſztem záłożyć.
22:
O cżem ia ná ten cżás więcey mowić nie
23:
chcę/ ponieważ nie Pánegyrik piſzę. To
24:
tylko mowię/ ponieważ ten moy nowy
a vNowe=


strona: a5v

1:
Nowego teſtámentu przekład/ z teyże
2:
nowey W. mći Drukárnie nowo wy=
3:
chodzi/ ſłuſznie iy W. mći ſwemu mi=
4:
łośćiwemu Pánu offiáruię/ oddawam/
5:
y ſławnym imieniem á tytułem W. mći
6:
iy obnáwiam. Boim bárzo przyſtoy=
7:
nie Apoſtoł piſze
1.Kori. 9
/ iż niemáſz tego cżło=
8:
wieká ktoryby winnicę ſadził/ á owocu=
9:
by zniey nie vżywał. Przeto godzi ſię y
10:
W. Mći tego to owocu winnice ſwey
11:
vżywáć. Pomnię iż W. Mć/ w rozmo=
12:
wách o tákich świętych rzecżach/ racżył
13:
kilká kroć przypomináć/ żeby potrzebá tá
14:
ki nowy teſtáment wydáć/ wktoremby
15:
przyſad cżłowiecżych y omyłek niebyło.
16:
Otoż zá pomocą Bożą wtem moiē prze=
17:
kłádzie iuż niemáło (práwie wedle żą=
18:
dánia W. Mći) tákowych przyſad vby=
19:
ło. Wiem iáko ſprzećiwnicy moi tę moię
20:
pracę y przedśięwzięćie ſzácuią/ á iáko
21:
mię ſłuchy dochodzą/ y W. Mći táką o
22:
mnie ſpráwę dáwáć śmieią/ iákobym z=
23:
nieprzyiaćiołmi ſyná Bożego ztemi no=
24:
wemi nieobrzezánemi Zydy trzymał/ y
25:
iákobym vmyślnie Nowy teſtámēt iym
kwoli


strona: a6

1:
kwoli wątlił. Ale iáko to krzecży/ W.
2:
Mć/ y káżdy zbożny z Przedmowy mo=
3:
iey ná ten przekład wyrozumieć może. á
4:
zwłaſzcżá gdzie vkázuię/ zkąd błędy do
5:
Nowego Teſtámentu weſzły. Bo ie ći
6:
Zyduiący Apoſtołom przycżytáią/ Lecż
7:
ia Heretykom á głupim Piſarzom to
8:
przypiſuię. Nád to/ Zydowinowie wſzy=
9:
tek Nowy teſtáment odrzucáią. ia iedno
10:
podrzuty. y to tylko one o ktorych pew=
11:
ne świádectwá v Hiſtorykow álbo The=
12:
ologow mamy. Dziwna to náſzá zgodá.
13:
Ale o tem rácż W. Mć tę to Przedmo=
14:
wę cżytáć/ gdzie też tymto Mozgowcom
15:
obiecuię odpiſać/ oco ſię da Bog poſtá=
16:
ram iákoby nie długo iych Herſztowie
17:
thriumfowáli. á proſtacżkowie ſię ztego
18:
błędu obacżyli.
19:
A teraz proſzę rácż W. M. tę to pracę
20:
moię y niemałą/ y iákoſię mnie zdá/ Zbo
21:
rowi Bożemu pożytecżną/ łáſkawie pod
22:
obronę ſwą przyiąć/ á Zborom tych
23:
pańſtw tego pożytku (iesli ktory być mo=
24:
że) zycżyć/ mnie też podawnemu miło=
25:
śćiwym Pánem być. Wcżem niewąt=
piąc


strona: a6v

1:
piąc Páná Bogá proſzę/ áby W. mć iá=
2:
ko pocżął/ ták y do końcá racżył w po=
3:
znániu prawdy/ y we wſzelákiey zbożno=
4:
śći ku cżći ſwoiey ze wſzem W. mći
5:
domem pomnáżáć/ á od wſze=
6:
go złego bronić/ Amen.
7:
Piſan w Loſku 8 dniá Lipcá. Roku
8:
od národzenia ſyná Bożego 1574.
9:
W. mći
10:
wierny ſługá y páſterz
11:
Simon Budny.
12:
Przeſtrogá do cżytel-
13:
niká.
14:
Vyrzyſz tu wtem Teſtámenćie cżytelniku
15:
niektore litery po kráioch przed Przypiſká=
16:
mi: Ktore ták rozumiey. Eb. znáczy E=
17:
breyſkie kśięgi. G. znácży iákoby ták ná=
18:
piſano/ Grecſkie kśięgi ták máią. L. znácży
19:
Láćinſkie kśięgi. S. lepak znácży Słowień=
20:
ſkie kśięgi. Co ieſli gdzie obácżyſz literę N.
21:
przed G. tedy ſię ták rozumie. Niektore
22:
Grecſkie kśięgi/ Także N. L. Niektore La=
23:
ćińſkie kśięgi. ꝛć.

strona: b

1:
Ku wſzem wiernym tych
2:
kśiążek cżytelnikom/ przed=
3:
mowá Sim: Budnego na nowy
4:
Nowego teſtámentu
5:
przekład.
6:
I
Eſt wiele ludzi ták nierozſą=
7:
dnych łaſkáwy cżytelniku/ nie ie
8:
dno miedzy proſtaki/ ále y mie=
9:
dzy onymi coſię zámądre máią/
10:
ktorzy święte piſmo rzkomo cżytáią/ á ini
11:
ie y wykłádáią/ á przedſię co ſię znim dzieie
12:
niewiedzą áni cżuią. Bo iákie iym kolwie
13:
kśięgi do rąk przypádną/ (gdyby ie tylko
14:
Biblią/ álbo nowem teſtámentem zwáno)
15:
bezpiecznie ie cżytáią/ ná ono nic niedba=
16:
iąc/ áni o tem wiedząc/ że wtákiem mno=
17:
ſtwie kśiąg tákich więcey nierowno ieſt fał=
18:
ſzywych niż ſzcżyrych albo prawdziwych. y o
19:
wſzem niewiem/ ieſliby ktore miedzy wſze=
20:
mi/ ile iych na świećie ieſt/ mogł kto naleść
21:
(iáko ſię niżey/ da Bog/ pokaże) práwie ſprá
22:
wiedliwe: á zwłaſzcżá Nowe teſtámenty/
23:
ktore ták ſą pokáżone

Piſmo A
poſtol=
ſkie poká
żone.
/ pofáłſzowáne/ że nie=
24:
wiem ieſliby co mogło być gorzey pokażo=
25:
neo. A przedſię náſzy mili Theologowie nie=
26:
chcą bácżyć teo/ Wſzytko v nich prawdá/ co
27:
w iych Bibliach nápiſano: á ktobj to inácżey
28:
twierdził/ táki wedle nich ogniem pachnie.
29:
Drudzy nie iáko ſą mędrſzy/ wſzákoż nie do
30:
końcá/ ktorzy ácż ná to zezwalaią że w piś=
bmie


strona: bv

Przedmowá
1:
mie swiętem omyłki być mogą y ſą/ ale coż
2:
po tem/ kiedy to nie o ſwych káżdy/ ále o
3:
ineo ięzyká kśięgach rozumie?

Káżdy
ſwoie
kśięgi
chwali.
Bo Láćinicy
4:
dziśieyſzy mnimáią żeby tylko w Greckich
5:
kśięgach omyłki/ ábo y fałſze były/ á ſwoie
6:
zá prawdziwe máią. Tákże Grekowie Laćin
7:
ſkie kśięgi zá podeyrzane/ á ſwoie zá praw=
8:
dziwe pocżytáią. Niemniey Ruſacy/ y wſzyt
9:
cy ktorzy onego dawneoSłowieńſkieo prze
10:
kłádu vżywáią/ o ſwych kśięgach twierdzą.
11:
Láćinę lepak nie iedno zá Heretyki/ ále prá
12:
wie zá pogány licżą/ á zwłaſzcża Moſkwi=
13:
cży/ ktorzy y to mieyſce gdzieby śiedział Lá
14:
tinin (ták oni zową) hebluią/ álbo wymywá
15:
ią/ aby ſię tak od niego nie ſplugáwili.
16:
Są też trzeći/ ktorzy widząc fałſze y omyłki
17:
w Nowem Teſtámenćie/ á niewiedząc zkąd
18:
poſzły/ y owſzem máiąc zá to/ żeby to ták/
19:
(iáko teraz ieſt) Apoſtołowie napiſáli/ te pi
20:
ſmá/ zá podeyrzáne/ wzgardzáią y odrzucá=
21:
ią

Przecż
niekto=
rzy pis=
mo Apo
ſtolſkie
odrzucá=
ią.
/ zá cżem páná Ieſuſá y znáuką iego świę
22:
tą głupi á niezbożni ludzie bluznią y zápá=
23:
miętále depcą.Lecż tákim wartogłowom
24:
indzie/ da Bog/ wrychle odpowiemy/ á te=
25:
raz tylko onym/o ktorycheſmy pocżęli mo=
26:
wić/ tu odpor zá Bożą pomocą damy/ á one
27:
z powinnośći naſzey przeſtrzeżemy. To ieſt/
28:
Napierwey to pokażemy/ ze w Nowem te=
29:
ſtámenćie (ták te kśięgi dla zwycżaiu przy=
30:
iętego zwáć muſzę) ieſt wiele nie iedno omy
31:
łek/ ále co gorſzego y fałſzu. To przewiodſzy/
32:
pokażem y ono/ zkąd ſię te omyłki y fałſze
33:
wzięły. Potem wktorem ięzyku piſmo Apo
34:
ſtolſkie ieſt ſzcżyrſze/ y nie ták dálece pofáł=
ſzowáne.


strona: b2

ná nowy teſtáment.
1:
ſzowane. Na oſtatek/ zkąd to piſmo zaś ma
2:
być napráwione/ á ku pierwſzey ſzcżyrośći
3:
y prawdzie przywrocone.

Przećiw
tym kto=
rzy mo=
wią żeby
wpiśmie
ś:nie by=
ło omy=
łek.

4:
Naprzod tedy onym odpowiedam/ co mni
5:
máią żeby piſmo Apoſtolſkie nie było áni
6:
mogło być pokáżone. Przećiw temu mowię
7:
iż ono wielki ieſt dowod y iáſny znák poká
8:
żenia/ że teto kśięgi miedzy ſobą nie ſą zgo=
9:
dne. Bo to iáwna rzecż/ że cżáſem słowem/
10:
y dwiemá/ álbo trzemá/ cżáſem y cáłym
11:
wirſzem więcey w-iednych/ niż w drugich:
12:
cżáſem też iedne drugim y słowy y wyrozu
13:
mieniem/ ná niektorych mieyſcách/ ſą prze=
14:
ćiwne.

Kśięgi
święte
niezga=
dzáiąſię.
Oney niezgody/ że w-iednych mniey
15:
á wdrugich więcey/ maſz wzor v Máttheu=
16:
ſzá wrozdziále 6. w wirſzu 25. Bo tám iedne
17:
kśięgi ták máią/ Nie troſzcżćie ſię o duſzę
18:
wáſzę/ cobyśćie iedli/ álbo cobyśćie pili/ áni
19:
o ćiáło wáſze wcobyśćie ſię obłocżyli. Lecż
20:
wniektorych tych słow/ álbo cobyśćie pili/
21:
niemáſz. Takież w Rozdziale 7. v tegoż E=
22:
wán-ieliſty wirſz 1. ták w niektorych kśię=
23:
gach nápiſan/ Nie ſądzćie á nie będziećie ſą=
24:
dzeni nie oſądzayćie á nie będziećie oſądze=
25:
ni/ Lecż prawdziwſze tylko ták máią/ Nie
26:
ſądzćie/ áby was nie ſądzono. Bacżyſz że w=
27:
onych więcey/ á wtych nie rowno mniey. A
28:
to maſz o tey mnieyſzey niezgodzie że w-ie=
29:
dnych kśięgach mniey/ á wdrugich więcey.
30:
Oney lepak więtſzey niezgody maſz wzor v
31:
tegoż Ewan-ieliſty w Rozdz: 8. wirſzu 30.

O tem
maſz ni=
żey iáko
ma ſtać.

32:
Tak tam wniektorych kśięgach naydzieſz/
33:
A było daleko od nich ſtádo świni paſące=
34:
ſię/ ꝛć: Lecż w-inych tak to ſtoi. A było nie=
b ijdáleko


strona: b2v

Przedmowá.
1:
daleko od nich ſtádo świni. Tu widziſz prze=
2:
ćiwne być ſobie księgi/ gdy iedne świadcżą
3:
że dáleko/ á drugie że nie dáleko było ſtádo.
4:
Coż tu rzecżeſz? Cżyli oboie kśięgi prawdzi
5:
we ſą? Lecż to być niemoże/ muśi wżdy ko=
6:
niecżnie w-iednych być prawdá á wdrugich
7:
omyłká. Ieſzcże lepak dziwnieyſzą tobie v=
8:
każę niezgodę/ wpirwſzem liśćie do Korint:
9:
w Roz: 15. Bo 51. wirſzyk y ná troię naydzieſz
10:
wroznych kśięgach nápiſany.

Troiákie
iednego
mieyſcá
cżytanie
o cżem
pátrz ni=
żey.
Wniektorych
11:
tak/ Wſzytcy iednák niezáśniemy/ lecż wſzyt
12:
cy odmieniem ſię. A w inych ták/ wſzytcy ie
13:
dnák wſtániemy/ lecż nie wſzytcy odmie=
14:
niem ſię. A wniektorych ták/ Wſzytcy ie=
15:
dnák záſniemy lecz nie wſzytcy odmieniem
16:
ſię. Tu oto widziſz iáka zgodá. Rozſądzże
17:
proſzę/ dobrzeli ći mowią/ ktorzy twierdzą/
18:
żeby piſmo ś: wolne było od omyłek/ y wſzel
19:
kich fałſzow. A nierozumiey żeby táka nie=
20:
zgodá tylko miedzy Greckiemi á Laćinſkie=
21:
mi kśięgámi była:

Kśięgi
Láćin=
ſkie mie=
dzy ſobą
niezgo=
dne. Ták
że Grec=
kie/ y
Słowień
ſkie.
Wiedz że ſame kśięgi Lá
22:
ćinſkie miedzy ſobą niezgodne/ ale nierowno
23:
więtſza walká miedzy Greckiemi. Co
24:
bym tu ná oko nie iednym mieyſcem áni
25:
dzieśiąćią/ ále iakmiarz niezlicżonemi/ poka=
26:
zał/ gdybym ſię przedłużyć nie obawał/ Kto
27:
by chćiał o tem doſtatecżnie wiedzieć/ znieś
28:
kśięgi/ złoż/ á doznaſz ze prawdę mowię. Co
29:
ieſli tey prace pod-iąć niechceſz/ tedy cżytay
30:
Przypiſki Eráſmuſowe/ Bezine/ y Epanor=
31:
thoten Nicolai Zegeri/ y ine takowe/ tám
32:
naydzieſz o tem y nád zamiar/ że Láćinſkie
33:
kśięgi z Láćinſkiemi/ á ieſzcże więcey Gre=
34:
ckie z Greckiemi ſpor wiodą. A wſzákże iż
nie ká=


strona: b3

ná nowy teſtáment.
1:
nie káżdy ięzyká Láćinſkieo (wktorem oni pi
2:
ſali) rozumie/ przeto tu y o tem nieco przy=
3:
piſzę.

Niezgo=
dá kśiąg
ſwiętych
Naprzod maſz v Máttheuſzá w 27.
4:
gdzie iedne kśięgi przywodzą ono mieyſce z
5:
Pſalmu 22. Podzielili odzienia moie ſobie/ á
6:
na vbior moy miotáli los. á drugie tego na
7:
mniey nie wſpomináią. A to rozumiey y o
8:
Laćinſkich kśięgach y o Greckich. Drugie
9:
mieyſce maſz v Páwłá Apoſtołá do Rzy=
10:
mian w Rozdz. 5. w wirſzu 14. Bo niektore
11:
Láćinſkie kśięgi ſtáre máią ták/ Krolowáłá
12:
śmierć od Adámá áż do Moiżeſzá nád grze=
13:
ſzącemi/ Lecż drugie też Láćinſkie/ przeći=
14:
wną rzecż máią. To ieſt Krolowáłá śmierć
15:
od Adámá áż do Moiżeſzá y nád niegrzeſzą
16:
cemi/ ꝛć: A to maſz o Láćinſkich kśiąg nie=
17:
zgodzie. Greckie lepak/ iákom rzekł/ ieſzcże
18:
ſię gorzey miedzy ſobą niezgadzáią. Popátrz
19:
(kto iych piſmo ććieſz/) do 10. Roz: Mátthe=
20:
uſza wedłuk náſzey licżby w wirſzyk 12. tám
21:
naydzieſz w poſpolitych kśięgach tak ten
22:
wirſz nápiſany/ A wchodząc do domu poz=
23:
drawiayćie iy/ A ieſliby iednák on dom był
24:
doſtoyny. ꝛć Lecż drugie kśięgi ták ten wirſz
25:
máią á lepiey/ A wchodząc do domu pozdra
26:
wiayćie iy mowiąc/ Pokoy temu domowi. ꝛć

Ták ieſt
wekſem=
plarzu
Koline=
uſowem.

27:
Widziſz zgodę? Weyrzy ieſzcże do Rozdz: 5.
28:
pirweo liſtu Ioháná ś: ták tam miáſto śiod
29:
mego wirſza wpoſpolitych Greckich kśię=
30:
gach znaydzieſz/ Iż trzey ſą świádcżący w=
31:
niebie/ oćiec/ słowo/ y Duch ś: á ći trzey ie=
32:
dno ſą/ Lecż tego wſzytkieo prawdziwe kśię
33:
gi/ iákie ſą miánowićie Simoná Kolineá/
34:
niemáią. Ale ktobyſię chćiał niezgody kśiąg
b iijGre=


strona: b3v

Przedmowá
1:
Greckich nápátrzyć/ niech cżyta Nowy te=
2:
ſtáment Grecki/ ktory Iohannes Criſpinus
3:
wydał. Bo tám znácżono roznice kśiąg ná
4:
kraioch po Grecku. A iż ták ieſt/ tedyć ſię ſá
5:
mo pokazáło/ że ono prawdá ieſt/ co twier=
6:
dzę/ że wkśięgach Nowego przymierza ieſt
7:
wiele omyłek y fałſzu. Ktore omyłki y fał=
8:
ſze nierozumiey áby teraz náſtáły. Irenæus
9:
rychło po Apoſtolech był/ á wżdy iuż zá nieo
10:
kśięgi Nowego prżymierza káżono.

Irenæus
contra
hæreſes
libro 5.
Bo iuż
11:
było imię Antychriſtowe wob-iáwieniu Io
12:
háná ś: odmienione. Co ieſli ná on cżás ták
13:
rychło tákowe fáłſzowánia wynikáły/ á co
14:
rozumieſz potym gdy wielkie ćiemnośći
15:
wſzytek świát opánowáły były? Ale wtak
16:
iáſney rzecży ſzkodá cżáſu y słow tráćić/
17:
przeto posłucháymy co o tem wielce mądry
18:
á rozſądny mąż Eraſmus Roterodamus rozu
19:
mie/ Ták on piſze/

Eraſmus
in Anno
tation:
Matth: 2.
Pluſ probabile eſt, in ōni=
20:
bus exemplaribus, quibus nunc vtitur eccleſia
21:
catholica, nullum eſſe tam emendatum, cui nō
22:
vel caſus, vel ſtudium alicuius, mendi non ni=
23:
hil aſperſerit. To ieſt: Więcey niż doświad=
24:
czoná rzecż ieſt/ że miedzy wſzemi kśięgámi/
25:
ktorych teraz zbor powſzechny vżywa/ ża=
26:
dnych niemáſz tak ſpráwionych żeby iych
27:
álbo tráfunek/ albo cżyiá chęć/ iáką omył=
28:
ką nie potrząſnęłá. Idziſz teraz á wołay/
29:
niemaſz omyłek áni fałſzu w Nowem teſtá=
30:
menćie. Oto słyſzyſz co Eraſmus twierdzi/
31:
nie o iednych áni o dzieśięćiorych/ ale rázem
32:
o wſzytkich wobec kśięgach. Przeto drugą
33:
rzecż przed ſię wezmiemy. To ieſt/ zkąd ſię
34:
wzięły do piſmá ś: omyłki y fałſze.
Trzy


strona: b4

ná nowy teſtáment.

Zkąd o=
mylki w
Nowem
teſtá=
menćie.
1:
Trzy przednieyſze rzecży widzę/ ktore
2:
nam tych błędow námnożyły/ ále trzećia nie
3:
śćiąga ſię ná Greckie kśięgi/ Pierwſza ieſt
4:
głupſtwo piſarzow/ Druga/ chytrość álbo
5:
zdrádá Heretykow. A trzećia omylność tłu
6:
mácżow. Bo to wſzytkim wiádomo/ że
7:
przedtem druku nie było =ktory

Vergili
Polydo:
De inuēr:
li: 2. ca: 7.
áż około Ro
8:
ku 1443. náſtał. Ale poſpolićie żacy/ á mni
9:
ſzy kśięgi piſáli/ á iż ná on cżás cżem dáley
10:
tem gorzey náuki w wielką zgárdę przycho
11:
dziły/ á oni to mnichowſcy piſarze ni ocż ine
12:
go nieſtali iedno áby cudnie piſáli/ przeto
13:
też ledá iáko/ y ſami cżaſem niewiedząc co/
14:
piſali:

Pirwſza
wáda pi
ſarzow.
za cżem wſzelákie kśięgi y święte y
15:
nie święte wielce były pofáłſzowáne. Bo
16:
cżáſem ze dwu słow głupi piſarz vcżynił ie=
17:
dno. Iáko ono v ś: Iákobá w Rozdz: 5. w=
18:
wirſzu 12.

Mieyſce
wliśćie
ś: Iáko=
bá z fał=
ſzowáne.
gdzie było po Grecku nápiſáno/
19:
Hina mi hypo kriſin peſite. To ieſt/ ábyśćie
20:
pod ſąd nie wpádli/ lecż głupi piſarz ztych
21:
dwu słowek Hypo á kriſin vcżynił iedno
22:
słowo Hypokriſin/ á iż nie krzecży było wy=
23:
rozumienie/ drugi przydáł słowko eis/ zá
24:
cżem wkrádłá ſię tá omyłká do kśiąg Gre=
25:
ckich/ że wnich teraz ták to mieyſce ſtoi/ Hi=
26:
na mi eis hypokriſin peſite: To ieſt/ Abyśćie
27:
do obłudnośći nie wpádli. Ktora to omyłká
28:
nie teraz iuż Greckie kśięgi opánowałá/ po
29:
nieważ y náſz Słowieńſki tłumácż wedle
30:
niey przełożył. Cżaſem też oniż piſarze vcży
31:
nili z-iedneo słowá dwie. Iáko w 1. liśćie do
32:
Korinth: w Rozdz: 4. w wirſzu 9. Co było ie
33:
dno słowo Hoſper/ to oni vcżynili dwie Hos
34:
peri/ acż ſię wyrozumienie nie odmieniło.
b iiijIeſzcże


strona: b4v

Przedmowá

Druga
wádá pi
ſárzow.
1:
Ieſzcże oniż to mili piſárze gdy ſię gdzie kto
2:
re słowo toż dwa kroć nie dáleko śiebie trá
3:
fiło/ tedy oni śpieſząc ſię cżęſto z pirwſzego
4:
ná poślednie ſkakali/ á ono wſzytko co mie=
5:
dzy onemi słowy ſtało/ niebacżąc mijáli.
6:
Cżego wzor maſz w 1. liśćie do Korinth: w=
7:
Roz: 12. w wirſzu 28. Bo tám był Apoſtoł ná
8:
piſał/ Poſtánowił Bog we zborze/ pierwey
9:
Apoſtoły (abo posłáńce) wtore Proroki/ ꝛć:
10:
y wnet mowi/ rządzenia/ rodzáie ięzykow/
11:
tłumácżenia ięzykow. ꝛć: To tedy przepiſu=
12:
iąc niepilny piſarz/ przeſtąpił tłumacżenia
13:
ięzykow. Bo niebacżąc ze to słowo ięzykow
14:
dwá kroć ſtało/ łácno z-iednego wpadł ná
15:
drugie/ Tákże v Marká wrozdziale 11. cáły
16:
wirſz 26. w Greckich kśięgach przeſtąpiono.

Trzećia
wáda pi
ſarzow.

17:
Nád to ieſzcże/ j pamięć onychże to piſárzow
18:
niemało iym do tákich omyłek pomogłá.
19:
Bo wiele ieſt mieyſc wpiśmie ś: ſobie bár=
20:
zo podobnych/ wſzakże w-iednem więcey
21:
słow/ a wdrugiem mniey bywá. Lecż oni pi
22:
ſarze ſpuśćiwſzy ſię ná pámięć wſzytkie one
23:
mieyſcá iednako iákmiarz piſáli. Iákie ieſt
24:
ono Páwłá ś: pozdrowienie/ Láſká y pokoy
25:
od Bogá oyca náſzeo y Páná náſzeoIeſuſa
26:
Chriſtá. ꝛć: Ktoreo iż częſto wliśćiech ſwych
27:
vżywa/ przeto ie káżdy poſpolićie ná pamieć
28:
vmie. A ták y oni piſárze vmieiąc ie/ á po=
29:
ſpieſzáiąc ſię/ choć gdzie tákie pozdrowienie
30:
od Apoſtołá inacżey było napiſáne/ oni
31:
przedśię iednáko ie vmieiąc/ iednáko ie też
32:
piſali.

Mieyſcá
do Theſ:
ſkażone/
w obu li=
śćiech.
Iáko naprzod do Theſsalonicenſkich
33:
wliśćie 1. Bo tám Apoſtoł tylko był ták ná
34:
piſał Láſká wam y pokoy/ Lecż piſarze przy
piſali


strona: b5

ná nowy teſtáment.
1:
piſali od Bogá oycá náſzego y pana Ieſuſa
2:
Chriſta/ Tákże y wdrugiem lisćie.

Czwarta
piſárſka
przymio
tá.
Ktemu
3:
ieſzcże ono nawięcey omyłek/ y błędow na=
4:
mnożyło/ że co więc ludzie vcżeni ná niekto
5:
re słowá álbo wirſze po kraioch znacżyli/
6:
albo wykłádáiąc/ álbo cożkolwiek znácżąc
7:
(iáko to y dziś poſpolićie ludzie cżytáli cży=
8:
nią) tedy tákowe wykłády álbo znaczenia
9:
oni to Piſarze/ nierozumieiąc iych/ do tekſtu
10:
wpiſowáli. ktorym ſwoim głupſtwem ták
11:
wiele ſzkodliwych błędow námnożyli/ że ie
12:
trudno y wylicżyć. A iżbyś o tem nie wąt=
13:
pił/ przypomnięć tu iaśniucżki znak takiego
14:
głupſtwa/ z oneo zacnego mężá Przypiſkow
15:
Eráſmá Roterodamſkiego. Ten bowim gdy
16:
miał Nowy Teſtament ná Laćinſki ięzyk
17:
przekładać/ tedy ſię był naprzod ná rozmái=
18:
te ſtare kśięgi ſpoſobił/ na Greckie y ná Lá
19:
ćinſkie/ ze Włoch/ z Hiſzpániey/ z Fránciey/
20:
z Angliey/ y ze wſzey Germaniey/ żeby znich
21:
pomoc ku lepſzemu przekłádowi miał.

Korſen=
doceńſkie
ſtare Gre
ckie księ
gi cudnie
ále fałſzy
wie piſá
ne.
By=
22:
ły tedy miedzy onemy kśięgámi iedne Kor=
23:
ſendoceńſkie cudnie po Grecku/ ále przez głu
24:
piego piſarzá piſane: Wtych (iáko Eraſmus
25:
piſze) śmieſznie ſię piſarz omylił. Bo one ś:
26:
Páwłá słowá/ 2. Korinth 8. wirſz 4. y 5.
27:
Zmnogim napominániem (albo prośbą) pro
28:
śili nas/ ꝛć: on to málarz tak po Grecku ná=
29:
piſał/ Zmnogim nápominániem prośili nas/
30:
ábychmy łaſkę y ſpołecżność/ ktora ná swię=
31:
te/ przyięli ná ſię/ w wielu Ekſemplarzoch
32:
ták ſię znáyduie/ á nie iákoſmy ſię nádzie=
33:
wáli. Sámo ſię tu pokázuie/ że te słowá/ w=
34:
wielu ekſemplarzow tákſię znáyduie/ ktoś
b vvczony


strona: b5v

Przedmowá.
1:
vcżony á pilny przypiſał był na kráiu/ da=
2:
waiąc znać/ że owe słowa/ Abychmy przy=
3:
ięli ná ſię/ nie we wſzech kśięgach nayduią
4:
ſię/ lecż piſarz głupi mnimał żeby to do te=
5:
kſtu náleżáło/ y ták ie miedzy słowá Apo=
6:
ſtolſkie wpiſał. Otoż maſz zkąd tákowe o=
7:
myłki do piſmá ś: lázły. O drugich też kśię=
8:
gach tákowych/ ále iuż o Láćinſkich/ tenże
9:
Eraſmus piſze/ Ktore miał z Konſtáncyi

Kśięgi
ſtare
Konſtán
cyiſkie
od głu=
piego pi
ſárza pi=
ſane.

10:
(gdzie ś: Ianá Huſa Papieżnicy ták pułto=
11:
ra ſtá y ſześć lat ſpalili) Wtych ono mieyſce/
12:
do Tytá w Rozdz: 1. wirſzu 12. Rzekł niekto
13:
ry znich właſny iych Prorok/ Kreteńſcy za=
14:
wżdy łgarze/ ꝛć: ták wnich po Láćinie nápi=
15:
ſano/ Rzekł niektory znich właſny iych pro=
16:
rok/ Meneta poety przywiodł choć nie wła=
17:
ſnie wirſzyk/ ktorego potym Kállimachus
18:
(miáſto ſwego) vżywał/ Kreteńſcy záwżdy
19:
łgarze. ꝛć: Y tu ſnádnie á zrzetelnie każdy
20:
bacżyć może/ że iákiś vcżony cżłowiek tak
21:
był ná to mieyſce ná kráiu nápiſał/ Epime=
22:
nida poety przywiodł (Páweł) wirſzyk/ kto=
23:
rego potym Kallimachus vżywał/ Lecż to
24:
żak álbo mnich głupi one kśięgi przepiſuiąc/
25:
iż nierozumiał kcżemu to było nápiſano/ y
26:
owſzem mnimáiąc żeby ſię on pierwſzy pi=
27:
ſarz omylił/ tedy to do tekſtu wpiſał. A iż nie
28:
napiſał Epimenida ale Meneta/ podobień=
29:
ſtwo/ że ſię było Epi/ álbo odedráło (Bo to
30:
ná kráiu/ iáko ſię rzekło/ ſtało) ábo ſię wżdy
31:
było wytárło/ Tákże rozumiey y o D/ ktore
32:
on ná T. przefrymárczył. Ono ieſzcże dzi=
33:
wnieyſza/ że wnowem teſtámenćie Gre=
34:
ckiem/ ktory ták 50. lat wydrukował w Pa
ryżu


strona: b6

ná nowy teſtáment.
1:
ryżu Simon Colinæus/ ktory ekſemplarz
2:
wielce vczony mąż Sebeſtianus Caſtalio nad
3:
ine wſzytkie wychwala/

Sebaſtia:
Caſtalio
in Anno
tati: in
priorem
epiſtolā
Petri.
cżegom y ia ſam nie
4:
z-iednego mieyſca doznał że mu rownego (o
5:
procż kilka mieyśc/ y ś: Ioháná ob-iawie=
6:
nia) niemaſz/ a przedſię y wtem ták sław=
7:
nem ekſemplarzu/ náyduiąſię tákie omyłki.
8:
Iáko v Mátth. we 23 rozdziale wirſz 25. po
9:
Grecku tak ſtoi. Hoti katarizetæ tô éxothen
10:
toû potirioû. kæ tis paropſidos tou pinacos.
11:
To ieſt/ iż ocżyśćiaćie co znadworza cżaſze y
12:
krzynowá y miſy. Pewnie y tu te dwie sło=
13:
wie/ tu pinakos/ ná kráiu były nápiſáne/ Po
14:
dobieńſtwo że ſię komuś słowo Greckie pa=
15:
ropſis zdáło być trudne/ przeto ie drugiem
16:
słowem (ktore ieſt pinax) wyłożył/ y ná krá
17:
iu napiſał/ Toû pinakos/ Lecż głupi piſarz
18:
nierozumieiąc tego/ á mnimáiąc żeby to do
19:
tekſtu należało/ wpiſał w porządek/ zkto=
20:
rego potym ekſemplarza Colinæus ſwoy
21:
ekſemplarz ſádził. (Bo tego tu pinakos/ w=
22:
inych teſtámenćiech Greckich niemáſz.) Wie
23:
le tym obyczáiem/ to ieſt zkráiu/ omyłek y
24:
błędow do piſmá ś: wlazło. Iáko ono w=
25:
Dzieiach Apoſtolſkich w rozdz: 8: w wir: 25.

Dziei: 8.
wirſz 25.
Bezā in
eum locū
vide.

26:
Tá (rozumiey Gazá) ieſt puſta. Bo y to ktoś
27:
ći był nierychło po Apoſtolech na kráiu ná=
28:
piſał/ gdy iuż Gazá byłá puſta/ lecż piſárze
29:
do tekſtu y to włożyli. Także y ono wliśćie
30:
do Efezyan w Rozdz: 3. w wirſzu 9. w Gre=
31:
ckie kśięgi z kráiu wlazło.

Mieyſce
wliśćie
do Efez:
ſkáżone.
Bo ten wirſz tak
32:
teraz Greckie y Słowieńſkie kśięgi ku koń=
33:
cowi maią/ taiemnice zakrytey od wiekow
34:
w Bogu/ ktory wſzytko ſtworzył przez Ie=
ſuſá


strona: b6v

Przedmowá
1:
ſuſá Chriſtá/ Y to/ Przez Ieſuſá Chriſta/
2:
ktośći z Homouſianow ná kraiu był nápi=
3:
ſał/ á potym piſarz głupi miedzy Apoſtol=
4:
ſkie słowá w piſał/ znać że tych słow na on
5:
cżás ieſzcże w Greckich kśięgach nie było/
6:
gdy Nowy teſtáment ná Laćinſki ięzyk prze
7:
kłádano. Bo iych w Láćinſkich kśięgach y
8:
teraz niemáſz. Nád to y Ieronim nie kłádzie
9:
iych wſwoiem Kommentarzu/ tákże áni Am
10:
broży. Toż rozumiem y o onych słowach v
11:
Ioháná ś: w rozdz: 5. w wirſzu 18. (Row=
12:
nym ſię cżyniąc Bogu.)

Przydá=
tek w E=
wan-iel:
ś: Ioha:
Bo niemogę temu
13:
wierzyć/ żeby to Ewan-ieliſtá napiſał/ wiel
14:
kie podobieńſtwo/ że to wprzod ná kráiu
15:
mędrek iákis był nápiſał/ á głupi piſarz do
16:
tekſtu wprowádził.

Piąta pi
ſárſka
przymio
tá.

17:
Oſtátecżna przycżyná piſárſkich omyłek
18:
tá była/ iż miedzy niemi bywali co ſię zá mą
19:
dre mieli/ á przeto też niektore mieſcá gdzie
20:
ſię iym fałſz być zdał/ nápráwowáli/ to ieſt
21:
kázili. Tego wzor maſz w Rozdz: 6. do Efe=
22:
zyan w wirſzu 13.

Wliśćie
do Efez:
mieyſce
w Láćin
ſkich księ
gach ſká=
żone.
Bo tám beze wſzego wąt=
23:
pienia Láćinſki tłumácż ták był przełożył/
24:
Omnibus perfectis ſtare/ gdyż ták w Gre=
25:
ckich kśięgach napiſano/ Lecż piſarz przepi=
26:
ſuiąc nie nápiſał perfectis/ ale perfecti/ Po
27:
tem mędrek nieiáki widząc to być ni krze=
28:
cży przydał In/ y napiſał ták/ Et in omnibus
29:
perfecti ſtare. Spomina to Eraſmus. Drugą
30:
omyłkę táką maſz w Rozdziale 24. Dzieiow
31:
Apoſtolſkich w wirſzu 14.

wApoſt:
Dzieiach
mieſce v
Laćini=
kow ſká=
żone.
Bo y tam pewnie
32:
było wedle Greckiego przełożono tak/ Sic
33:
deſeruio patrio Deo. To ieſt/ Ták służę oy=
34:
cowſkiemu Bogu/ Lecż iákiś mędrela po=
práwił


strona: b7

ná nowy teſtáment.
1:
prawił (to ieſt ſkaził) y nápiſał/ Patri & Deo
2:
meo. To ieſt. Oycu y Bogu memu. Y to z=
3:
Eráſmuſá. Tákowiż mędrkowie do onych
4:
słow pána Ieſuſowych.

Mátt: 5.
wirſz 22.
Ktoby ſię gniewał
5:
na brátá ſwego/ przydáli/ w Greckie kśię=
6:
gi/ bez przycżyny albo prożno/ Ale ktoby
7:
to wylicżył/ iáko tácy ludzie nikcżemni wie
8:
le wymysłow ſwych do ś: piſmá námieſzali?
9:
Rzkomo nápráwowali/ áno gorzey kázili.
10:
Lecż dla ſnádnieyſzego tey rzecży poięćia
11:
przypomnię tu kroćiucżko co ſię zá moiey
12:
pámięći ná Podláſzu nád świętemi Ewán=
13:
ieliami od tákiego mędrcá zſtáło. Był w=
14:
Monáſterze Suprásłſkiem Archimandri=
15:
tem nieiáki Kimbar/

Kimbar
Archi=
mandrit
Ewánie
lia ná
Podláſzu
fałſzo=
wał.
ktory ſię miał za iedne
16:
go Filoſofá/ iáko to głupim przyzwoita.
17:
Ten gdy cżáſem Ewán-ielia cżytał/ bárzo
18:
ſię fráſowywał ná słowá Ebreyſkie/ Syr=
19:
ſkie/ Greckie/ Láćinſkie (ktore tłumácż Sło
20:
wieńſki pozoſtáwił w przekładzie ſwoiem)
21:
że iych nierozumiał. Lecż on niewiedział y
22:
tego iákie to słowá były/ nic inego o nich
23:
nierozumieiąc iedno żeby Słowieńſkie były/
24:
ále pokáżone/ Tákie lepak słowá były/ Hos
25:
anna, korban. Kifa. Bar-iona/ lecż Słowiánie
26:
cżytáią z Greckieo (ktorzy Be niemáią) War
27:
Iona/ y Koruan. Ale co wiele mowić? Wy=
28:
dumał ſobie słowá tym Ebreyſkim podo=
29:
bne/ á wedle rzecży náſzey znácżne/ máiąc zá
30:
to/ że ták zpirwu w Ewan-ieliach były na=
31:
piſane. A ták wyſkrobawſzy one słowá w=
32:
Ewán-ieliach przeſtołowych (iáko v nich
33:
zową) nápiſał ſwey głowy słowá. Miedzy
34:
ktoremi pomnię że miaſto onych słow/ Bło
żen ieś


strona: b7v

Przedmowá
1:
żen ieś Simonie War Ioná/ nápiſał ták/
2:
=Błozen

Słowień
ſkie piſze
ſię przez
A/ Bła=
żen/ od
ktorego
słowá y
teraz mo
wimy po
błażać.
ieśi Simonie howory o nich/ y ták
3:
to rozumiał/ że tu pan Ieſus kazał Piotro=
4:
wi modlić ſię zá drugie Apoſtoły. Iakoby
5:
ták rzekł po Polſku. Błożeneś álbo Błogiś
6:
Simonie/ gwárzy o nich/ to ieſt/ mow o nie.
7:
Owa wychwaláli ten rozum y dowćip wſzyt
8:
cy iego mniſzy/ chybá ieden trochę mędrſzy
9:
nieiáki Arſenij ná to nie zezwalał/ y owſzem
10:
nápominał =Awwatá/

=Polacy
Apatem
álbo O=
pátem
zową.
aby tak świętym
11:
kśięgam dał Pokoy/ á zwłaſzcża przeſtoło=
12:
wym/ Lecż oćiec święty nie iedno ſię od teo
13:
hámowáć niedał/ ále też vbogiego mnichá
14:
do więzienia/ wedle iych diſcypliny/ poſá=
15:
dził/ z ktorego on vćiekſzy doniosł tę rzecż
16:
naprzod do Páná Alekſándra Chodkiewi=
17:
cżá Stároſty Brzeſkiego/ ꝛć: do dziśieyſzych
18:
Pánow Chodkiewiczow Dziádá/ (iako do
19:
tego wktorego páńſtwie on Monaſtyr/) á
20:
potym do Mitropolitá nieiakiego Máká=
21:
ria/ zá cżem pozwan był Kimbar ná Sobor
22:
(co my ſynodem po Grecku zowiemy) gdzie
23:
muśiał ſtać/ y kśięgi one położyć/ Tam Ar=
24:
ſenius one iego popráwy pokazał y prze=
25:
wiodł/że zá máłem Hoſpodin więzieniem o=
26:
ney ſwey dumy nieprzypłáćił. Tom tu dla
27:
tego przypomniał/ áby káżdy wiedział/ że
28:
kśięgi święte ledá mędrkowie y ledá zá iá=
29:
ką przycżyną/ y v Grekow/ y v Láćiny/ y v
30:
Słowian fałſzowáli. Ale iuż o tych piſárzoch
31:
y o korektorzech doſyć/ iuż cżáś o Herety=
32:
koch mowić.
33:
Iáko tedy rozmáići byli ſkoro po Apoſto
34:
lech/ y owſzem ieſzcże zá Apoſtołow/ Herety
kowie/


strona: b8

ná nowy teſtáment.
1:
kowie/

Herety=
kowie ie
ſzcże zá
Apoſto=
łow/ Ia=
ko Hime
næus, A=
lexander,
Philetus
ꝛć: Cży=
tay obá
liſty do
Timoth:
w Rozdz:
1. y 2.
tak też rozmáite iych dumy były: lecż
2:
przedſię káżdy znich ták o ſobie trzymał/ że
3:
naukę ſwoię z piſmá ś: miał. A iż ſię zá ta=
4:
kie wſzytcy popiſowáli/ przeto też rádziby
5:
byli co nawięcey piſmá po ſobie mieli. A
6:
ták gdy go iym nie z ſtawáło/ tedy go więc
7:
ſobie przycżyniali: álbo wymysły ſwoie do
8:
piſmá Bożego przyſadzáiąc/ albo wżdy co
9:
odmieniáiąc. A iesliby iym też ktore miey=
10:
ſce ná przekázie było/ tedy ie albo precż wy
11:
rzucáli/ álbo ná ſwoy obycżay przetwarzá=
12:
li: niemáiąc tego ſobie zá grzech/ gdyby tyl
13:
ko ono przewiedli co twierdzili/ y co ſnać zá
14:
prawdę mieli. Ano y prawdá niema być fał
15:
ſzem podpirána: Bo niemamy cżynić złego/
16:
mowi Apoſtoł/

Rzym:3.
wirſz 8.
áby przyſzło dobre. Iiow
17:
też piſze/

Iiow 13.
że Bog niepotrzebuie żeby mu kto
18:
co kwoli ſkłádał. Lecż oni wſzego tego prze
19:
pomniawſzy/ wiele do ś: piſmá nákłádli/ á
20:
indzie po wyrzucáli/ indzie lepak po odmie
21:
niáli. Cżego nie trzebá wiele dowodzić: peł
22:
ne ſą hiſtorye tego/ iż ták ieſt

Irenæus
cōtra hæ
reſes. Eu=
ſebius in
Eccleſias:
hiſtoria.
Epiphan:
in Panar:
& in An
corato.
Tertullia
nus cōtra
Marcio=
nem. ꝛć:
. Ano nie tyl
23:
ko słowo albo trzy álbo wirſz/ ábo y kilká/
24:
przydáwáć do piſmá ś: ważyli ſię/ (co przed
25:
ſię mnieyſza) lecż też cáłe kśięgi pod imiony
26:
Apoſtolſkiemi wypuſzcżáć miedzy ludzi ſmie
27:
li/ Iákie ſą one Ewán-ielia/ Iakobá/ Tho=
28:
my/ Bártłomieiá/ Nykodema/ y inych. Ták
29:
że y liſty ieſzcże zá Apoſtołow pod iych imio
30:
ny wydawáli. Co ſię znácznie z onego miey
31:
ſcá ś: Páwła pokázuie/ gdzie do Theſsalo=
32:
niceńſkich mowi. Proſzę was żebyśćie ſię nie
33:
rychło poruſzali od ſmysłu/ áni ſię trwożyli/
34:
áni przez duchá/ ani przez mowę/ ani przez
liſt/


strona: b8v

Przedmowá.
1:
liſt/ iakoby od nas (nápiſány.)

Liſty
pod imio
ny Apo=
ſtołow
Herety=
kowie
do Zbo=
row po=
ſyłáli.
Tu widziſz
2:
że Páweł ieſzcże był żyw/ á przedſię iuż pod
3:
ieo tytułem fałſzerze liſty do zborow poſyłá
4:
li. Co ieſli ná on cżas tak zuchwali byli/ a co
5:
rozumieſz po iego śmierći/ áza iym nie dále=
6:
ko wolniey było? Iáwna przeto rzecż ieſt/
7:
że Heretykowie/ beze wſzey boiázni piſmo
8:
ś: fałſzowáli. Wſzákże miedzy wſzemi żaden
9:
ták ſwowolnie piſmá nie káził iáko Marki=
10:
on/ á po nim =Homouſiani/

Homouſi
ani ſą/
ktorzy o
ſynu Bo
żem
twierdzą
żeby ie=
dney ie=
ſtnośći z=
Bogiem
był. Po
polſku ie
teraz
Troycża
ki zową.
Oni ſię
Orthodo
xami zo=
wą.
Bo o Arrianiech
11:
tego nie cżytamy żeby piſmo fałſzowáli. O
12:
Homouſianiech lepak Ephiphanius (ácż y ſam
13:
znimi trzymał) świadcży/ że byli ono wyrzu
14:
ćili: Widząc Ieſus miáſto/ płákał nad nim.
15:
Ci przeto iż z Arriany ludzmi (iáko Eraſmus
16:
świadcży) vcżonemi wielki ſpor wiedli/ a
17:
nie z ſtawáło im (iáko mowią) rzemyka/
18:
przeto fałſzowániem piſmá/ ſwey rzecży po
19:
magáli. Od tych on wirſz v Ioháná wliśćie
20:
pierwem mamy. Trzey ſą ktorzy świádcżą
21:
wniebie/ oćiec/ słowo/ y duch ś: á ći trzey ie=
22:
dno ſą. Ci to pewnie przyłożyli/ áby tak z=
23:
Bogiem Paná Ieſuſa y Duchá ś: porowná=
24:
li/ álbo iednem Bogiem vcżynili. A znáć że
25:
to dopiro áż zá Hieronimowego wieku w=
26:
trącono. Bo ten świadcży/ że tego zá iego
27:
cżáſu Láćinſkie księgi niemiáły/ y Greckie
28:
nie wſzytkie. Ztychże łaſki ono mamy do Ti=
29:
motheuſzá/ Bog z-iawił ſię wćiele. Bo ma
30:
być/ Wielka taiemnicá zbożnośći/ ktora ſię
31:
z-iáwiłá w ćiele ꝛć:

Rzym:9.
wirſz 5.
Homou=
ſiani
przydáł
słowko
Bog.
Ciż y ono nápiſáli/ kto=
32:
ry ieſt Bog Błogosłáwiony náde wſzytko/
33:
áno był Apoſtoł bez tego Bogá nápiſał pro
34:
ſto/ ktory ieſt błogosłáwiony nade wſzytko.
Ale o


strona: c

ná nowy teſtáment.
1:
Ale o tákich mieyſcách maſz cżytelniku w=
2:
Przypiſkoch ná końcu.
3:
O Márkionie wieleby piſáć/ iáko wiele
4:
pofáłſzował/ ále miárá przedmowy niedo=
5:
puſcza. Kto chce niech o tem ććie Tertullia=
6:
na dawnego Láćinſkiego piſárzá/ y Epipha=
7:
nia Greckiego Theologá/ Ci niemáło wypi
8:
ſáli/ vkazuiąc gdzie/ á iáko co pofałſzował.
9:
Iáko ono w pierwſzem liśćie do Korinth:

Mieyſce
ono
1. Kor: 10
wirſz 9.

10:
Nie kuśmy Páná (álbo iáko w słowieńſkich
11:
kśięgach Boga) iako go niektorzy kuśili/ ꝛć:
12:
Bo Márkion wymázawſzy Bogá/ nápiſał/
13:
Chriſtá.

Márki=
on odmie
nił.
Wſzákże wiedz że ći dwá pomienie
14:
ni Theologowie nie wſzego fałſzu Márkio=
15:
nowego vkázáli. Bo niektorych/ iáko widzę
16:
zániecháli/ átoli ktore ſię iym zgodziły/ iáko
17:
y wprzypiſkoch vyrzyſz/ gdzie ono (co wdzi=
18:
śieyſzych Ewán-ieliach Lukaſzowych ieſt/)
19:
IAKO MNIMANO/ temuż miſtrzowi przy
20:
piſuię.

Czytay
Epipha=
niū cōtra
Marcioni
ſtas in Pa
nario.

21:
Trzećia lepak przycżyná omyłek y fałſzu
22:
w Nowem teſtámenćie/ ieſt (iákom wyſzey
23:
powiedział) nieobacżenie Tłumácżow/ kto=
24:
rzy z Greckiego ięzyká ná Láćinſki/ ábo ná
25:
Słowieńſki/ y ná ine przekłádáiąc/ cżáſem
26:
ſię też/ iáko ludzie/ omyláli: Tákſię Láćin=
27:
ſki tłumácż ná przodku Ewán-ielionu Io=
28:
háná ś: omylił/

Láćiń=
ſkieo tłu=
mácżá o=
myłká.
y inym Tłumácżom powod
29:
do złego przekłádu/ y do wymyślenia wie=
30:
cznośći ſyná Bożego/ dał. Bo y on ſam/ y
31:
iákmiarz wſzytcy zá niem idąc/ ták one Gre
32:
ckie słowá/ Kaè ho lógos ſarx egeneto/ prze=
33:
kłádáią/ A słowo ćiałem zſtáło ſię. Co ták
34:
rozumieią/ iákoby drzewiey ſyn Boży był
csłowem/


strona: cv

Przedmowá
1:
słowem/ To ieſt (wedle nich mowię) niewi=
2:
domym Bogiem/ á po tem on Bog iáko=
3:
by ſię vcżynił ćiáłem/ albo cżłowiekiem.
4:
Gdyż nie to mowi Ewan-ieliſtá/ ale ono tyl
5:
ko przez te słowá znáć dawa/ że Ieſus pan
6:
ácż ták świętym á zacnym prorokiem był/
7:
tedy przedśię ćiałem/ to ieſt śmiertelnym
8:
cżłowiekiem był. Przeto Laćinik ták to prze
9:
łożyć miał/ Et verbum illud albo Sermo ille.
10:
caro fuit, á nie factum/ ani factus eſt.

słowo
Greckie
Egeneto
co znácżj.
Bo toż
11:
słowo Egeneto máło co wyſzey ták przeło=
12:
żył/ Fuit homo miſſus à Deo: Nie Factus eſt
13:
homo miſſus. ꝛć To ieſt/ Był cżłowiek posłan
14:
od Bogá/ Niezſtał ſię cżłowiek posłan od
15:
Bogá. Tákże y ná pocżątku Lukaſzá ś: to
16:
słowo Egeneto przełożył: Fuit in diebus He=
17:
rodis Regis Iudææ. To ieſt/ Był (á nie zſtał=
18:
ſię) we dnioch Herodá Krolá Iudſkieo ꝛć: Tá
19:
kież v tegoż Lukaſzá w 24. Ieſus był (nie z=
20:
ſtał ſię) mąż y prorok możny/ ꝛć: Y ná wielu
21:
mieyſcach to słowo Egeneto przekłádáią/
22:
Był/ álbo byłá: rzadko zſtałſię. A ták/ y tu
23:
było przełożyć/ Et ſermo ille caro fuit. A oná
24:
rzecż (álbo mowa) ćiáłem byłá.
25:
Ná onem też mieyſcu v Ioháná ś: wrozdz: 8
26:
w wirſzu 25. nie ledáiako omyliliſię obá Tłu
27:
mácże/

Obu tłu
mácżu o=
myłká.
To ieſt y
Laćin=
ſkiego y
Słowień
ſkiego.
gdzie one słowá. Tyn archyn ho. ti
28:
kæ lalo hymin/ ták przełożyli/ Pocżątek ze
29:
y mowię wam. Co mieli przełożyć/ Naprzod
30:
co y mowię wam. Albo ták/ Co zpirwu mo=
31:
wię wam. Bo tu Tin archin/ nie ieſt nomen/
32:
ále aduerbium/ iáko to obacżył mąż wielce
33:
vcżony Laurentius Valla/ á po niem Eraſmus
34:
Roterodamus. Caſtalio. Beza. y ini. Omy=
lili


strona: c2

ná nowy teſtáment.
1:
lili ſię też ćiż oba/ choć mądrzy tłumacże/ w=
2:
Dzieiách Apoſtolſkich/ Bo w Rozdz: 5. fałſzy
3:
wie ono przełozyli:

Tychże
tłumá=
cżow o=
myłká.
Anania/ Przecż napełnił
4:
Sżátan ſerce twoie żebyś zełgał Duchowi
5:
świętemu? Lecż mieli przełożyć/ żebyś łgał
6:
Ducha świętego: ponieważ Lukaſz ś: nie na
7:
piſał/ Tô pneûmati hagio, Lecż Tô pneûma
8:
tô hâgion. Bo Anánias nie duchowi święte
9:
mu ále ducha świętego kłámał/ gdy ſię tá=
10:
kim być pokázował/ iakoby ducha ś: miał/
11:
y za iego pobudzeniem dworzec przedał. I=
12:
ne omyłki tych zacnych tłumácżow mijam/
13:
ktorym ſię iednak nie dziwuię/ że ſię ná kil=
14:
ku mieyſcách ſpotknęli/ gdyż przyzwoita lu
15:
dziom omyláć ſię/ więcey ſię niektorym ni=
16:
nieyſzym dziwuię/ ktorzy nie znieobacżenia/
17:
ale vmyślnie piſmo święte przekłádáiąc fał
18:
ſzuią: á zwłaſzcżá Theodorus Beza/

Theodo=
rus Beza
vmyśl=
nie pi=
ſmo ś:fał
ſzuie.
Ten ono
19:
mieyſce v Iohaná ś: wpirwem liśćie wroz=
20:
dziale 4. wirſzu 2. ták ná Láćinſki ięzyk prze
21:
łożył: Omnis ſpiritus qui cōfitetur Ieſum Chri
22:
ſtum in carnem veniſſe. ex Deo eſt. To ieſt/
23:
Wſzelki duch ktory wyznawa ze Ieſus Chri=
24:
ſtus w ćiáło przyſzedł/ z Bogá ieſt. Lecż A=
25:
poſtoł ták po Grecku nápiſał/ Wſzelki duch
26:
ktory wyznawa że Ieſus Chriſtus wćiele przy
27:
ſzedł ꝛć: Nie wćiało. Bo nie nápiſał/ eis ſarka/
28:
ále en ſarki. A nie tylko słowá/ ale y rzecż ſá
29:
má iáſnie pokázuie/ że to fałſz co Beza prze=
30:
łożył. Bo a iákoż miał Ieſus Chriſtus w ćiáło
31:
przychodzić/ gdyż choćiażby wedle Homou=
32:
ſianow ſyn Boży przed národzeniem z Má=
33:
riey był/ przedſię by áni Ieſuſem/ áni Chri=
34:
ſtem mogł być/ ponieważ mu to imię Ieſus/
c ijáz o=


strona: c2v

Przedmowá
1:
áż oſmego dniá po národzeniu dano/ Chri=
2:
ſtuſem też ábo pomázáńcem być niemogł/
3:
Bo nielza Boga námázywáć/ gdyż to ná=
4:
mázánie nic inego ieſt/ iedno vżycżenie da=
5:
row. A iákoż by miał kto dárow Bogu wie
6:
cżnemu á prawdziwemu vżyczáć? Przeto y
7:
Láćinſki y Słowieńſki Tłumácż dobrze prze
8:
łożyli: Wćiele/ á nie wćiáło. Nie żeby y Be=
9:
za nie rozumiał tego/ ále że ledá zkąd pod=
10:
por błędowi ſwemu Troycżáckiemu ſzuka.

Ob-iá. 21
wirſz 22.

11:
Ták y w Ob-iáwieniu one słowa fałſzuie/
12:
Bog wſzechmocny kośćiołem iey (rozumiey
13:
Ierozolimy) y báran. Bo ták po Láćinie
14:
przełożył/ Bog wſzechmocny kośćiołem iey
15:
ieſt/ to ieſt báran. Y to nie dla cżego inego
16:
fáłſzuie/ iedno chcąc aby wſzytcy wten błąd
17:
lezli/ wktorem ſam leży. To ieſt/ áby wſzyt
18:
cy ſyná Bożego zá tegoż Bogá wſzechmo=
19:
cnego pocżytali/ ktory ieſt Bog ſtworzy=
20:
ćiel wſzech rzecży: Co ieſt cżártowſki fałſz.
21:
Ieſt tákich omylnych przekłádow v Bezy
22:
niemáło/ ále ie dla przedłużenia opuſzcżam.
23:
Godziłoby ſię też tu y o naſzych Polſkich Tłu
24:
mácżoch nieco przypomnieć. Bo iuż z łaſki
25:
Bożey mamy iych y kilká ná Nowy teſta=
26:
ment. wſzákże mało nie wkáżdem tę wádę
27:
bacżę/ że wiele słow (ácż dla wyrozumienia
28:
zda ſię dobrze) przydawamy. Krolowiecki=
29:
by teſtáment miedzy wſzemi miał przodek/
30:
gdyby iy był iego Tłumácż Stánisłáw Mu
31:
rzynowſki

Noweo
Teſtá=
mentu
Krole=
wieckieo
tłumácż
Stáni=
sław
Murzy=
nowſki z=
Suſzyc.
mogł drugi raz przepátrzyć á wy
32:
dáć/ Bo był młodzieniec nie ledáiáko w-ię=
33:
zyku Greckiem vcżony/ acż po Polſku grubo
34:
mowił y piſał/ áleby to był cżas wypolero=
wał/


strona: c3

ná nowy teſtáment.
1:
wał/ gdyby byłá wola Boza z śmierćią nie=
2:
vprzedziła. Krákowſkich lepak Biblij y No
3:
wych Teſtámentow Tłumácżowi rychło
4:
miſtrz vmárł/ iako mowią. Znać że y Láćin
5:
ſkiego ięzyka niewiele vmiał.

Kráko=
wſkich
Biblij
tłumá=
cża nie=
doucże=
nie.
Weyrzy tylko
6:
w-iego przekład naydzieſz ſię cżemu śmiać/
7:
álbo rádſzey cżego żałowáć. Olibanus v nieo
8:
ſtog/ Publicanus iáwnogrzeſznik/ Phariſæus
9:
licemiernik/ Pœnitentia pokutá/ Oleum o=
10:
ley/ Latro lotr/ Presbiter y Sacerdos (iedno
11:
to v niego) kápłan/ Eccleſia y Templum (y to
12:
wedle niego iedno) kośćioł/ Scandalum po=
13:
gorſzenie/ Murmur rumrycht/ Hæreticus ká=
14:
cerz/ (to ieſt koń zuchwáły) Scribæ ſzkribo=
15:
wie/ Adorare y Laudare (iedno to v niego)
16:
chwalić. Ale kto to przelicży/ iáko on wiele
17:
ledá iáko á práwie mnichowſkie przekłáda.
18:
Acż ſię ia Leopolićie ták sławnemu cżłowie
19:
kowi więcey niż mnichowi dziwuię/ że ſię
20:
pod-iąwſzy tego przekłádu popráwić/ tych
21:
ták ſzpetnych á práwie dziećinnych omyłek
22:
nieobacżył/ á przed ſię o niem Drukarz bez=
23:
piecżnie do nawyżſzey zwierzchnośći piſząc

Do Kro=
lá Augu
ſtá wof=
fiárow=
nem li=
śćie.

24:
świadcży że tey pracy zdołał: Ale iáko zdo=
25:
łał Oto y ztych słow/ ktorem ztego przekłá
26:
du położył/ możeſz wyrozumieć. Iákie po=
27:
dobieńſtwo pieca do ſtogu? álbo mytniká
28:
do iáwnogrzeſzniká? Muśieli ći obá y Ca=
29:
tholikona onego ſwego nie cżytáć/ nierzkąc
30:
Calepina álbo Geſnera. Ná oſtátek/ cżemu
31:
do Cżeſkiego przekłádu nie weyrzeli/ żeby w
32:
taką háńbę nie wpádli?

Cżeſka
Biblija.
Lecż náſzy mili kśię
33:
ża Kolleijaći wolą ledá co ná ſwoię wiecżną
34:
háńbę ná papir mázáć/ niżſię cżego dobreo
c iijod Ka


strona: c3v

Przedmowá
1:
od Kácerzow (ták oni wierne zową) náu=
2:
cżyć. Ale ſię do ſwego przedſięwzięćia wroć
3:
my.
4:
Obiecałem też tu nieco o kśięgach Nowe
5:
go przymierza dać znáć/ wktoremby ięzyku
6:
prawdziwſze były/ albo ſzcżyrſze. Bo iáko
7:
ſię wyſzey mowiło/ Iedni drugim przyga=
8:
niáią. Láćinicy Grekom/ á Grekowie y
9:
Słowiánie Láćinikom. Naprzod tu ná ſię
10:
wyznawam/ żem długo wtem błędzie był/
11:
mnimaiąc żeby Greckie kśięgi były ze w=
12:
ſzech na prawdziwſze/ A do tego mię ono ćią
13:
gnęło/ że Apoſtołowie wſzytcy (oprocż Mát
14:
theuſza) tym ięzykiem piſali/

Apoſto=
łowie po
Grecku
piſáli.
alemſię wielce
15:
mylił/ iako ſię ieſzcże y do tąd niektorzy y z=
16:
wiernych mylą. Iákoż przedſię prawdáby
17:
to byłá/ że nád Greckie kśięgi niemogłyby
18:
być prawdziwſze/ gdyby ták ſzcżyre były y
19:
teraz/ iáko ná on cżás zprzodku/ gdy ie świę
20:
ći Apoſtołowie nápiſáli. Lecż iż ſię inácżey
21:
náyduie/ iuż ono wniwecż. Bo teraz Grec=
22:
ſkie kśięgi nie iedno nád ine nie ſą prawdzi
23:
wſze/ ále y owſzem ſą na fałſzywſze.

Przecż
kśięgi
Greckie
fałſzyw=
ſze niż
Láćiń=
ſkie.
Przycży
24:
ná tego ieſt tá/ iż wſzytcy iákmiarz Herety
25:
kowie y Grekowie byli/ y w Grecyi pow=
26:
ſtawáli/ y tám mieſzkali. A choć też ktory nie
27:
Grek był/ przedſię Greckiego ięzyká vży=
28:
wał.

Grecki
ięzyk
przed lá
ty ſzero=
ki.
Bo ten ięzyk ná on cżás máło nie po
29:
wſzey ziemi pánował/ pocżąwſzy zá Alekſán
30:
drá Mácedońſkiego áż minąwſzy cżáſy Kon
31:
ſtántyná Ceſárzá/ y inych/ że też Eiptczy=
32:
cy/ Sámáritowie/ Afrowie/ y ini mnodzy
33:
narodowie ſwe ięzyki porzućiwſzy zá tenſię
34:
byli chwyćili. Poniewáż przeto ięzyk Grec=
ſki tak


strona: c4

ná nowy teſtáment.
1:
ſki ták ſzeroko zá Apoſtołow y po Apoſto=
2:
lech pánował/ á Heretykowie/ tym á nie
3:
inym mowili y piſali/ tedyćſię ſámo ſkázuie/
4:
że oni to fałſzerze nie w-inem ktorem ięzyku/
5:
ále wtem ktorego vżywali/ piſmo ś: fałſzo=
6:
wáli. Záś Láćinicy ponieważ tylko iednę
7:
Homouſiańſką ſektę trzymáli/ á ktemu nie
8:
tak byſtrych rozumow byli/ ták też niero=
9:
wno mniey v nich Heretykow powſtawáło.

Láćin=
ſkie ſtáre
kśięgi
prawdzi
wſze.

10:
A ták iáwna rzecż ieſt/ że piſmo ś: muśi być
11:
w-ich ięzyku ſzczyrſze y nie ták náruſzone/
12:
iáko kiedy w Greckiem. A iż to tak ieſt/ z=
13:
tąd obacżyć ſnádnie możeſz: Piſze Tertulli=
14:
an dawny a wzięty mąż o Márkionie Here
15:
tyku/ że wiele mieyſc w piśmie Nowego te=
16:
ſtamentu powiſzował/ miedzy ktoremi y o=
17:
no 1. Korinth: 15. w wirſzu 47. Bo co był
18:
Apoſtoł nápiſał/ Wtory cżłowiek zniebá nie
19:
bieſki/ to Márkion miáſto tego nápiſał/ Wto
20:
ry cżłowiek ſam Pan zniebá. Popátrzayże te
21:
raz y do Greckich y do Laćinſkich kśiąg/ a
22:
obacż ktore znich Markionow fałſz/

Greckie
kśięgi
fałſz
Márkio=
now wſo
bie máią.
a ktore
23:
Apoſtolſką prawdę máią. Lecż wſzem ia=
24:
wno/ że to mieyſce y teraz ták ieſt w Láćin
25:
ſkich kśięgach/ iako ie od Páwłá być nápiſá=
26:
ne świadcży Tertullian. Záś we wſzech Gre
27:
ckich ták to ſtoi/ iako ie tenże mąż przez
28:
Márkioná powieda być z fáłſzowáne. Ten=
29:
że Tertullian piſze/ że tento Heretyk do o=
30:
nych słow ś: Pawłá (wliśćie do Theſsálon:
31:
wtorem/)

2. Thes:2
wirſz 15.
Pana Ieſuſa zábili y Proroki/
32:
przydał to słowko SWOIE/ ábo właſne:
33:
ktore słowko bárzo iego błędowi służyło.
34:
Lecż go y teraz Láćinſkie kśięgi niemáią/ á
c iiijwkaż=


strona: c4v

Przedmowá
1:
wkáżdych Greckich ieſt. Y wiele inych fał=
2:
ſzow Márkionowych máią w ſobie kśięgi
3:
Greckie/ w Laćinſkich lepak tylko ono od
4:
Márkioná mamy/ 1. Korinth: 10. Nie kuś=
5:
my Chriſtuſá/ á v Lukaſzá/

Luk: 3.
wirſz 23.
Iáko mnimano.
6:
One też słowá do Modlitwy páńſkiey przy
7:
dáne/ Iż twoie ieſt kroleſtwo ꝛć: we wſzech
8:
Greckich Ewán-ieliach ſą/ á Láćinſkie (mo=
9:
wię o ſtárych) tey przyſády prożne. Tákże
10:
ono mieyſce 1. Timoth: 3. wirſz oſtátecżny
11:
nierowno lepiey Láćinicy máią. Ale o tem
12:
wſzytkiem maſz w Przypiſkoch. Nie tylko le
13:
pak Greckie kśięgi niektore słowá przyda
14:
wáią/ ále też cżaſem potrzebne rzecży á pra
15:
wdziwe opuſzcżáią. Iáko w onych słowiech
16:
An-ielſkich

Greckie
kśięgi
zle ono
mieyſce
v Luk: w
Rozdz: 1.
wirſzu 35
máią.
=Duch święty znidzie ná ćię/ á śi=
17:
łá nawyzſzego zásłoni tobie/ dla tego też to
18:
co ſię národzi zćiebie święte ꝛć: Greckie kśię
19:
gi opuſzcżáią te dwie słowká/ zćiebie. Lecż
20:
pewna rzecż że ie przed tem one ſtare kśięgi
21:
miáły. Bo ie nie iedno Epiphanius y Tertul=
22:
lianus/ ále y on ſtáry Irenæus przywodzi/

Irenæus
lib: 3 ca: 26
y
23:
we wſzech ſię kśięgach Láćinſkich cżytáią.
24:
A ták iáwna rzecż/ iż ácżkolwiek y Láćin=
25:
ſkie kśięgi bez omyłek nie ſą/ wſzákoż niero=
26:
wno ſzcżyrſze ſą y prawdziwſze niż Greckie
27:
y niż Słowieńſkie. Co nie przeto mowię że=
28:
bych Greckie kśięgi odrzucał/ ále oto idzie
29:
áby práwdá mieyſce miałá. Znam to/ że z=
30:
Greckich kśiąg wielki pożytek ieſt.

Greckie
nowe te=
ſtámen=
ty/ bár=
zo poży=
tecżne.
Bo y
31:
nie wſzytko pokáżono/ y ktemu znácżnieyſza
32:
ieſt rzecż w onem ięzyku: wktorem ią nápi=
33:
ſano/ niż w onem do ktorego ią przelano. A
34:
le żeby wedle Greckich kśiąg miáły być Lá
ćinſkie


strona: c5

ná nowy teſtáment.
1:
ćinſkie nápráwowáne/ tego żaden mądry nie rzecże.
2:
Co ſię słowieńſkiego przekładu dotycże/
3:
temu też ia nie tylko niegánię/ áleſię wniem
4:
wielce kocham. y owſzem y to wyznawam/
5:
żem ſię zniego wiele náucżył:

Słowień
ſki prze=
kład w=
ſzem Sło
wiánom
potrze=
bny.
A ták ſię mi
6:
zda/ że wſzytcy Słowieńſkiego náſzego na=
7:
rodu ninieyſzy y potomni Tłumácże/ bądz
8:
Polacy/ bądz Ruſacy/ Kárwathowie y Cże
9:
chowie/ ktorzyby Nowy teſtáment chćieli
10:
przekłádáć/ poki tego przekłádu dawnego
11:
ſwego dokłádáć ſię nie będą/ tedy ſnać nie
12:
we wſzytko iákoby miáło być tráfią. Ale o
13:
tem gdzie indzie da Bog ſzerzey. Teraz to
14:
tylko mowię/ że ten przekład zá wielkiby
15:
ſkarb wſzem Słowiánom ſtał: ále coż po tem
16:
gdy o nim iedni nie wiedzą/ (iáko Cżechowie
17:
y Polacy) á drudzy go nieprawie rozumieią/
18:
iako Ruſacy/ Moſkwicży i ini?) Acżkolwiek
19:
lepak ták dobry á potrzebny ieſt/ wſzák=
20:
że nádeń dáleko prawdziwſzy ieſt Láćin=
21:
ſki przekład. Bo Słowieńſki przekład znáć że
22:
nie práwie rychło przełożon/ To ieſt/ áż ná
23:
on cżás gdy iuż w Greckich księgach niemá
24:
ło fałſzu było/ Lecż Laćinſki przekład ieſli
25:
nie zá Apoſtołow/ tedy rychło po nich vcży=
26:
nion. To tu dla tego przypominam/ że nie=
27:
dawno ieden ku niektoremu wielkiemu Pá=
28:
nu piſząc/ kśięgi Słowieńſkie náde wſzytkie
29:
co ich ná świećie wyniosł/ twierdząc/ iáko=
30:
by nád nie/ prawdziwſzych nie było. Lecż ſię
31:
bárzo omylił. Powieda tám/ że Láćinicy kśię
32:
gi ſwoie/ dla cudney mowy pokázili/ Ale
33:
Słowieńſkich práwi nie było komu kázić/
c vBo/ po=


strona: c5v

Przedmowá
1:
Bo powieda/ Popi ſą y byli głupi y ſámi nie
2:
rozumieią co cżtą. Ták on mowi/ á tego nie
3:
wie że głupi rychley kázi. Bo gdy czego nie
4:
rozumie/ mnima żeby ſię omylił piſarz/ y
5:
chcąc popráwić/ kázi. Ale żebyś o tem nie=
6:
wątpił vkażęć to na oko/ wliśćie ś: Páwłá
7:
do Korinth:

1. Kor:6.
y 10. mie=
ſce wkśię
gach Sło
wieńſkich
ſkáżono.
wZacżale 135. y wZácżale 146.
8:
áza nie ták ono mieyſce wpoſpolitych kśię=
9:
gach nápiſano/ Wśiemi let ſut? Iakoby w=
10:
śiedmi lećiech/ áno ma być/ Wśia mi let ſut/
11:
iáko w Moſkiewſkiem Apoſtole/ ábo Wśiá
12:
mi lepa ſut/ iáko v Skoriny. To ieſt/ Wſzy=
13:
tko mi ſię godzi. Ono też mieyſce 1. Korint:
14:
8. wirſz 6. wtem to przekładzie známienićie
15:
z fałſzowano. Bo do onych słow. Nam le=
16:
pak ieden Bog oćiec/ zktorego wſzytko ꝛć:
17:
wkáżdych Słowieńſkich kśięgach y piſanych
18:
y drukowánych tak przyſádzono/ y ieden
19:
Duch ś: wktorem wſzytko/ y my wniem ꝛć:
20:
Ieſt tego po cżęśći wtych to kśięgach/ ále=
21:
by ſię przedłużyło. Ktoby mnie niewierzył/
22:
niechże cżyta drukárzow Moſkiewſkich/ (kto
23:
rzy tu iuż v nas od kilka lat ſą/) obmowę
24:
przy Apoſtole ná końcu. Tám naydzie/ iż
25:
wielki kśiądz Moſkiewſki Iwan gdy Kozań
26:
wziął/ á kośćiołow tám nábudował/ kazał
27:
prawi ná tárgoch nakupić kśiąg do onych
28:
nowych kośćiołow/ lecż máło było dobrych/
29:
bo wiele było pokáżonych od piſarzow nie=
30:
náucżonych/ y dlá teo/ práwi/ wielki kśiądz
31:
porádziwſzy ſię Metropolitá/ kazał druk
32:
ſpráwić/ y drukárnią zbudowáć/ aby ták
33:
kśięgi ſpráwnie wychodziły.

Kśiądz
Moſkie=
wſki
przecż
druk
ſpráwić
kazał.
Oto widziſz że
34:
kśięgi pokáżone ſą od piſárzow. Podobno
mi ſprze=


strona: c6

ná nowy teſtáment.
1:
mi ſprzecżnik rzecże/ Były ſkáżone/ ále iuż
2:
nápráwione. Odpowiedam/ zkąd á od kogo
3:
nápráwione? Wiem że świeże á mnieyſze
4:
błędy oni to drukarze (iáko mi ſámi powie=
5:
dáli) z ſtárych kśiąg napráwili/ ále one ſta=
6:
re Márkionowe/ Homouſiańſkie y inych He
7:
retykow fałſze/ nie z Moſkiewſkiey kazny
8:
kśiąg náprawić/ ani to ieſt głowy Iwáná
9:
Theodorowego/ y Pietrá Timotheowego
10:
Mśćisławcá. Vcżynili ći co mogli/ zá coſmy
11:
iym winni/ ále to barzo máłe ieſzcże tylko
12:
początki. Przedſię ieſzcże wpiśmie Apoſtol=
13:
ſkiem/ to ieſt y wliśćiech y w Ewán-ieliach
14:
Słowieńſkich ná Moſkwie Drukowánych/
15:
(choć ie nád zamiar moy ſprzecżnik wychwa
16:
la) ieſt wiele y omyłek y przyſad.

Kśięgi
Słowień=
ſkie wie=
le fałſzu
wſobie
maią.
Iáko maſz
17:
ono v Lukaſzá/ y był Ioſef y matká iego dzi
18:
wuiąc ſię/ A po niżey. A nie porozumiał Io
19:
ſef y máć iego/ ꝛć: Także com teraz przypom
20:
niał/ y ieden Duch święty/ wktorem wſzy=
21:
tko. Tákże ono przy modlitwie/ Iż twoie
22:
ieſt kroleſtwo/ y moc y słáwá. Ieſzcże ono
23:
Bog z-iáwił ſię wćiele. Y ono do Efezian/
24:
Bog wſzytko ſtworzył Ieſuſem Chriſtem. ꝛć
25:
Widziſz iákie wielkie fałſze w Słowieńſkich
26:
kśięgach y ná Moſkwie drukowánych/ od
27:
ktorych wſzytkich Láćińſkie ſtáre kśięgi ſą
28:
wolne?

Kśięgi
Láćin=
ſkie od
fałſzu
Markio=
nowego
wolniey=
ſze.
Niepotrzebnie przeto on iſty wo=
29:
ła ná Laćinſkie kśięgi/ y nie słuſznie nád nie
30:
Słowieńſkie wywyſza/ Ma być Chriſtiańſka
31:
rzecż/ Ták/ ták/ Nie ták/ nie ták. Co nie dla
32:
tego mowię/ żebych Láćinſkie kśięgi zá pra
33:
wie prawdziwe miał/ w ktorychby żadnego
34:
fałſzu nie było/ Iużem wyſzey powiedział że
ſnać


strona: c6v

Przedmowá.
1:
ſnać niemáſz ná świećie ni iednych kśiąg prá
2:
wie ſzcżyrych/ ále to tylko mowię/ że La=
3:
ćinſkie kśięgi mniey fałſzu máią. A ktore má
4:
ią/ tedy nie ták ſzkodliwe.
5:
Za cżwartą rzecż obiecałem powiedzieć/
6:
zkąd á iáko mogą być piſmá Apoſtolſkie/ ná
7:
práwione. Bo było ludzi vcżonych niemá=
8:
ło/ ktorzy ſię oto kuśili iákoby wto vgodzić
9:
mogli/ ále nie wſzytcy temu zdołáli. Bo ie=
10:
dni z Greckich kśiąg chćieli Láćinſkie náprá
11:
wować/ á drudzy z Laćinſkich poprawowáli
12:
Greckich. Trzeći lepak z ſtárych kśiąg y z=
13:
Greckich y z Láćinſkich chćieli tego dokázáć.
14:
Lecż te wſzytkie do tego poſtępki nie prá=
15:
wie ſą (iáko ſię mnie zda) doſtátecżne. Bo
16:
naprzod nielza Greckich ksiąg z Láćinſkich
17:
nápráwować/ ponieważ y wnich ſą fałſze/ a
18:
dáleko mniey zGreckich godzi ſię Láćinſkich
19:
popráwowáć/ gdyż ſáme ſą fałſzywſze. Coſię
20:
też ſtárych kśiąg dotycże/ widzę by niewiem
21:
iáko ſtare kśięgi były/ tedy niemogą być
22:
ſtárſze tyśiącá lat/ iako to káżdy z Cegera
23:
wyrozumieć może/

Nicolaus
Zegerus
in Epa=
northo=
tis pero=
ratione.
ktory ácż ſię ztąd prze=
24:
chwala/ że miał do napráwy Nowego teſta
25:
mentu nád ine Cáſtigatory kśięgi ſtárſze/
26:
wſzákże zá na ſtárſze kłádzie ktorym było
27:
dziewięć ſet lat/ y nieco więcey/ Rozſądzże/
28:
możeli z takowych kśiąg co iym tyśiąc lat/
29:
nápráwić kśięgi dziśieyſze doſtátecżnie/
30:
gdyż to pewna że Márkion iákmiarz wpuł=
31:
tora ſtá lat tylko po Pánu Ieſuśie był. Ho=
32:
mouſianowie też wnet po tem náſtali. Pra=
33:
wdá też ieſt/ że Iræneus ſtáre kśięgi przekła=
34:
da nád nowo piſáne/

Irenæus
contra
valenti=
nianos
libro 5.
Euſeb:
hiſtoriæ
Eccle: lib:
5. cap: 8.
ále to ná on cżás waży
ło. Bo


strona: c7

ná nowy teſtáment.
1:
ło. Bo zá niego ieſzcże mogły być ſáme one
2:
kśięgi/ ktore Apoſtołowie ſámi/ albo iych
3:
vcżniowie/ piſáli. Teraz my iuż tákich mieć
4:
niemożemy. Acż przeto ſtáre kśięgi przećiw
5:
świeżem omyłkam bárzo ſą potrzebne/ ále
6:
nie iuż ná tem doſyć.

Iáko á
zkąd mie
ſcá poká
żone ná=
práwić.
Przeto ku doſtátecż=
7:
nemu a pewnemu piſmá Apoſtolſkiego ná=
8:
práwieniu/ naprzod potrzebá żebyś pátrzył
9:
mieyſcá w piśmie ś: podobnego onemu kto=
10:
re maſz za podeyrzáne. Iáko ono mieyſce v
11:
Mátth: w Rozdz: 8. ná wzor mieć możeſz/
12:
ktoreſmy wyſzey przypomnieli/ gdzie Gre=
13:
ckie kśięgi y Słowieńſkie máią/ że ſtádo świ
14:
ni dáleko było do Ieſuſá/ záś Láćinſkie má=
15:
ią/ nie dáleko. A ták chceſzli wiedzieć ktore
16:
kśięgi prawdziwſze ſą na tem mieyſcu/ wey=
17:
rzy do drugich Ewán-ieliſtow/ gdzie tęż hi=
18:
ſtorią wypiſuią/ á hnet obacżyſz że Márek
19:
y Lukaſz ták to nápiſáli/

Már: 5.
Luk: 8.
Było lepak tám v
20:
gor (álbo przy gorach) ſtado świni wielkie:
21:
Co ieſli támże ono ſtádo było/ tedyć nie dá=
22:
leko. A ták iáwno że y v Grekow przed tem
23:
było nápiſano/ Ouk Makran. To ieſt/ nie dá
24:
leko/ ále po tem zá niedbáłośćią piſárze
25:
słowko Vk/ przeſtąpili/ A iż ieſzcże to słow
26:
ko Vk/ wGreckich kśięgach było/ gdy Lá=
27:
ćinſki tłumácż przekłádał/

Laćinſki
tłumácż
ſtárſzy
niż Sło=
wieńſki y
dla tego
Láćinſki
przekład
prawdzi
wſzy.
przeto ie przeło=
28:
żył/ záś Słowieńſki tłumácż ponieważ po=
29:
tem nierychło przekłádał/ przeto iż go iuż
30:
niebyło/ tedy też on iáko záſtał/ przełożył. A
31:
nie iedno to o tem mieyſcu/ ále iákmiarz y
32:
o káżdem maſz rozumieć. To ieſt/ Ponieważ
33:
Láćinicy ieſzcże ná on cżás z Greckiego ię=
34:
zyká ná ſwoy/ piſmo Apoſtolſkie przełożyli/
gdy


strona: c7v

Przedmowá.
1:
gdy go ieſzcze Heretykowie nie byli z fałſzo=
2:
wáli/ tedyć muśiáło być ſzcżyrſze niż v Sło
3:
wian/ ktorzy toż piſmo nierychło na ſwoy
4:
ięzyk przełozyli. Tákże v Márká w 16. wirſz
5:
2. rozno piſzą/

Mieyſce
v Már:
w 16. wir
ſzu 2. ſká=
żone.
Bo wpoſpolitych kśiegach y
6:
Greckich y Láćinſkich y Słowieńſkich ták
7:
ten wirſz nápiſan/ A bárzo rano pirwego z=
8:
ſábbátow przyſzły na grob gdy wzeſzło słoń
9:
ce. Lecż ſtáre kśięgi Laćinſkie y Greckie da
10:
wno przed tem ták miáły/ gdy ieſzcże nie w=
11:
zeſzło było słońce. A ták ieſli chceſz wiedzieć
12:
prawdę weyrzy do drugich Ewan-ieliſtow/
13:
vyrzyſz ze dziśieyſze kśięgi omylnie to miey
14:
ſce máią. Bo Máttheuſz ták piſze/ Gdy dniá
15:
ło ná ieden (albo ná pirwſzy dzień) tegodniá
16:
przyſzłá Mária ꝛć: Gdy práwi dniáło/ nie
17:
gdy słońce wzeſzło. Lukaſz też ták piſze/ ná
18:
głębokiey zorzy. Iohan lepak ieſzcże dokłá=
19:
dniey mowi/ gdy ieſzcże ćiemność była/ przy
20:
ſzłá Mária ꝛć: Ná oſtátek ſam Márek był=
21:
by ſobie przećiwny/ ieſli byś to mieyſce we=
22:
dle ninieyſzych kśiąg cżytał. Bo ták piſze/ A
23:
bárzo ráno iednego ſábátu przyſzły do gro=
24:
bu/ Gdzie mowi/ bárzo ráno przyſzły/ zga=
25:
dza ſię z onemi drugiemi Ewán-ieliſtámi/
26:
ktorzy mowią/ Gdy dniáło/ álbo ná głębo=
27:
kiey zorzy/ álbo gdy ieſzcże ćiemność byłá/
28:
ále gdzieby záś mowił/ gdy słońce wzeſzło/
29:
tedybyſię/ áni zdrugiemi/ áni z ſobą niezgo=
30:
dził. Przeto ták mamy to mieyſce cżytáć/
31:
Gdy ieſzcże nie wzeſzło było słońce.

Albo
gdy ieſz=
cże w=
ſchodziło
Iáko to
32:
obacżył Theodorus Beza.
33:
Druga drogá ku nápráwieniu piſmá ś:
34:
ieſt piſmo ſtárych Theologow/ hiſtorikow brak karty c8 - jest w egzemplarzu WBC
y wſzech


strona: d

ná nowy teſtáment.
1:
byłá/ przeto mi y to było nie wolno. A ták
2:
proſzę/ on to przekład miey zá cżiy chceſz/ ie=
3:
dnoby nie zá moy. Ten ktoryć tu oto poda=
4:
wam zá moy znam/ Bo nie iednom ono cu=
5:
dze odmiány znieo wyrzućił/ álem też y ſwe=
6:
go onego przekłádu poćioſał. Bom naprzod
7:
rzadko właſnośći ięzyká Ebreyſkieo y Gre=
8:
ckieo (co vcżoni Ebraiſmami a Helleniſmá=
9:
mi zową) zoſtáwował/ y nie takem ſię bár=
10:
zo słow trzymał: Acż mi to niektorzy zbrá=
11:
ćiey zá złe máią. Iáko na wzor żem w Már=
12:
ku nie przełożył. Pokáyćieſię á wierzćie =wE=
13:
wán-ielion.

Mar: 1.
Właſnie
wEwán
ielionie/
Bo tam
w Grec=
ſkiem nie
eis to E=
uangeli=
on/ ale
en to Eu=
angelio.
iáko náſz Słowiánin przełożył.
14:
Bom ia nápiſał proſto/ wierzćie Ewán-ie=
15:
lionowi. Nie znieobacżenia Słowká Gre=
16:
ckiego EN/ ále żebych ták znácżniey ſámę
17:
rzecż wyráził/ iáko też y Láćinſki Tłumácż
18:
vcżynił/ ktory tákże przełożył. Credite Euā=
19:
gelio/ nie Credite in Euangelio. Naydzieſz
20:
tego wtem moiem przekłádzie niemało/ To
21:
ieſt/ żem niekiedy nie słowo słowem prze=
22:
kłádał/ wſzákże tylko tám/ gdzieby inácżey
23:
rzecż náſzá nie ćirpiáłá. Y to ztákim obwá=
24:
rowániem/ że tákie przekłádánie támże ná
25:
kráiu znácżę/ y záraz właśnie przekłádam/
26:
Oprocż niektorych mieyſc nieſzkodliwych:
27:
A zwłáſzcża że kráie ćiáſne prze ſkromność
28:
kśiążek. Tom dla tego ták vcżynił/ áby y
29:
piſmu świętevżadneo vbliżenia álbo gwał=
30:
tu nie było/ y áby ſię ták vſzy cżytáiących
31:
nie obráżáły: ále nawięcey dla tego/ áby káż
32:
dy ſnádniey poymowáć mogł. Bo moie
33:
przedſięwzięćie nie to było áni ieſt/ żebych=
34:
ſię zgłádką/ álbo dworną Polſzcżyzną miał
dwtak


strona: dv

Przedmowá.
1:
wták zacnych á Boſkich kśięgach popiſo=
2:
wáć/ Vmysł záiſte moy tylko ten był y ie=
3:
ſzcże ieſt/ żebym wtem chwale Bożey/ y zbo=
4:
rowi iego/ przynamniey miedzy ſwego ięzy
5:
ká narodem/ posłużył/ iákoby piſmo świę=
6:
te właśnie á bez ludzkich przyſad (choć nie
7:
dwornemi słowy) brzmiáło. Kto ſię w v=
8:
przędzionych słowkach więcey niż w praw=
9:
dziwem przekłádzie kocha/ ma one pirwſze
10:
sławne przekłady/ niech ie cżyta. Tám po=
11:
dobno po myśli ſwey tákie przyſmáki nay=
12:
dzie.

1. Mo: 5.
wirſz 32.
Iam ſię oneo zawżdy bał y baćſię będę:
13:
Nie przycżyniſz do tego/ áni vbáwiſz od teo.
14:
Ono też zbożni cżytelnicy niech wiedzą/
15:
żem ſię nie ledá iáko/ áni bez wiosłá na to
16:
morze tłumácżenia puśćił/

Ktorym
poſtęp=
kiem ten
Nowy
Teſtá=
ment
przeło=
żon.
Nie z-iednegom
17:
iákiego exemplarzyká/ záśiadſzy nád niem/
18:
przekładał/ álem ſię ná wſze ſtrony (iáko mo
19:
wią oglądał) Miáłem oko ná Greckie á nie
20:
ná iedne kśięgi/ dokładałem ſię Láćinſkich/
21:
niezániedbáwałem Słowieńſkich: Rádziłem
22:
ſię rozmáitych Káſtigatorow/ Kommenta=
23:
torow/ Theologow/ Hiſtorykow/ y inych
24:
wſzelákich Autorow álbo piſárzow/ ilem
25:
iych ná ten cżas dośiąc mogł. Doznałem te=
26:
go co poſpolićie mowią/ że niemáſz tak po=
27:
dłych kśiąg zktorychby ſię pilny Cżytácż nie
28:
mogł cżego naucżyć. Lecż miedzy wſzemi
29:
nawiętſzey mi pomocy wtey mierze dodáli/
30:
Laurentius Valla, Eraſmus on Roterodamſki
31:
Martin Luther, Sebeſtianus Kaſtalio, Theodo
32:
rus Beza, Nicolaus Zegerus ácż Antichriſtow
33:
sługá: A z onych dawnych Tertullianus, Eu=
34:
ſebius, Epiphani, Ieronym/ y ini niektorzy.
Zá iych


strona: d2

na nowy teſtáment.
1:
Zá iych świádectwem/ bezpiecżniem niekto=
2:
re słowá/ abo y wirſze całe od Heretykow
3:
podrzucone/ álbo od głupich piſarzow/ lub
4:
od mędrkow wmieſzáne/ powyrzucał: A
5:
gdzie co było ábo odmieniono/ álbo wyrzu=
6:
cono/ zá pewnemi tychże dowodámi/ náprá=
7:
wiłem. Za co iáką łáſkę odnioſę/ niewiem/
8:
ále wielkie podobieńſtwo nie inákſzą/ iedno
9:
iáką y przed tem tákowi odnaſzáli. Lecż na
10:
to máło dbam =Semel iacta eſt alea.

Polacy
mowią:
Ważono
żono.
Mnie ná
11:
tem doſyć/ iż mi moie ſumnienie świadcży/
12:
żem tego choćiaż iednego á máłego tálántu
13:
nie chćiał zákopać/ ale nim pzybytek Pánu
14:
memu zyſkać. Toż mi też poświadcża/ żem
15:
tu nic bez słuſznych przycżyn nie odmienił.
16:
Oſtátek Bogu polećić. Acżem pewien że tę
17:
náſzę pracę lepiey potomni oſądzą.
18:
Iudicium melius poſteritatis erit.
19:
Co iednák nie przeto mowię/ żebych ten
20:
przekład zá práwie doſkonáły miał/ albo zá
21:
táki ktoryby żadney poprawy nie potrze=
22:
bował. Mam zá to iż táki tłumácż ieſzcże
23:
nigdy nie był/ ktoryby wtem y ſobie doſyć
24:
vcżynił. Eraſmus on wielce mąż biegły pięć
25:
kroć/ ieſli nie więcey/ ſwoy Teſtáment no=
26:
wy przekłádał. Beza iuż widzę dwá kroć ſwe
27:
go poćioſywał. Kaſtalio trzy kroć/ á przedſię
28:
ná oſtátek ták nápiſał:

Seb: Ca=
ſtal: in
Defenſ:
Multa, inquit, cor=
29:
rexi & adhuc corrigam, id non ſolum amicè
30:
monitus, verū etiā acerbiùs ſuggillatus: tantū
31:
abeſt, vt cognitos errores velim pertinacius
32:
tueri.
33:
Quin & hîc iterū omnes oro, ut ſi quos
34:
deinceps deprehēderint, mihi ſignificare non
35:
grauētur. Erunt enim ad huc diu tū in meis
d ijtum


strona: d2v

Przedmowá

1:
tū in aliorū omnium tranſlationibus multa,
2:
quæ meritò reprehendantur. ꝛć: A ták y ia te
3:
go o moiem przekłádzie nie mowię/ żeby iuż
4:
prożen od omyłek był/ chybá to rzec mogę/
5:
że nad ine Polſkie przekłady ieſt ſzcżyrſzy/
6:
Bo wniem y przyſad mniey/ y ieſliſię nie my
7:
lę właſniey przełożon. Więcey o niem śpie=
8:
wáć nie chcę ániſię godzi.
9:
A tu bym iuż tę Przedmowę zámknął/ ále
10:
iż też do pewnośći piſmá ś: (o ktorą mi tu
11:
idzie) y ono służy/ wiedzieć ktore ſą kśięgi
12:
Nowego teſtámentu pewne/ á ktore nie pe=
13:
wne/ przeto y o tem nieco/ dla ſwey bráćiey
14:
proſtakow/ przypiſzę. Bo iáko ſtárego te=
15:
ſtámentu iedne kśięgi ſą o ktorych nigdy
16:
nie wątpiono. Ktorych ieſt 24. Zkąd ie też
17:
po Ebreyſku Eſchrim ue arba zową/ a dru=
18:
gie ſą Apokryfa: Ták też y wnowem teſtá=
19:
menćie/ nie wſzytki liſty iednákiey zdawná
20:
powagi/ v onych ſkoro po Apoſtolech świę=
21:
tych Chriſtian były.

Euſeb: hi=
ſtor: Eccl:
li: 3.ca: 25.
Bo pewni Hiſtoriko=
22:
wie y Theologowie świadcżą/ iż pewne pi=
23:
ſmo o ktorem on pirwſzy ſyná Bożego Zbor
24:
nigdy nie wątpił/ to było.

Ktorev
piſmu
wierzyć.
Náprzod cżterzey
25:
Ewán-ieliſtowie/ Po nich Dzieie Apoſtol=
26:
ſkie/ Więc 13. liſtow Páwłowych. świętego
27:
Piotrá ieden. Iohána ieden. Y ob-iáwienie
28:
lub Apokálypſis. Więcey piſmá grunto=
29:
wnego oni to náſzy przodkowie nieprziy=
30:
mowáli. Bo drugie liſty zá podeyrzáne mie
31:
li: Iako liſt Iákobá ś: Piotrow drugi. Io=
32:
hánowe dwá oſtátnie. Liſtek Iudy ś: y liſt
33:
do Ebreow. Ktory/ niektorzy Klementowi/
34:
drudzy Páwłowi/ inſzy Bárnábaſzowi/ in=
ſzy A=


strona: d3

ná nowy teſtáment.
1:
ſzy Apolloſowi/ przypiſuią. Ale to pewna
2:
że Páwłá Apoſtołá nie ieſt/ áni żadnego ine=
3:
go Apoſtołá. Iáko tego vcżeni ludzie doſzli.
4:
Ale o tem gdzie indzie/ da Bog/ ſzyrzey.
5:
To też wiedz cżytelniku żem miał wolą w=
6:
tem Teſtámenćie nowem pewne a grunto=
7:
wne piſmo oſobno/ á podeyrzáne oſobno po=
8:
łożyć/ áby ták káżdy przed ocżymá miał/ kto
9:
remu piſmu zgołá wierzyć winien/ á ktore=
10:
mu niewinien: Lecż dla Zácżał (to ieſt dla
11:
Słowieńſkich Rozdziałow/ ktorem ná żądá=
12:
nie bráćiey miłey znarodu Ruſkiego po krá=
13:
ioch znácżył) nielzá było tego vcżynić. Bo=
14:
ſię y ták te Zacżáłá muśiáły poniekąd po=
15:
mieſzáć: dla teo/ że w Słowieńſkich kśięgách
16:
po dzieiach Apoſtolſkich drzewiey liſty obe=
17:
cne ſtoią/ toż dopiro po nich Páwłowe liſty
18:
y liſt do Ebreow. Przeto ieſlibyſmy byli
19:
oſobno Apokryfá położyli/ tedyby ſię Zá=
20:
czałá barzo pomieſzáły.
21:
Owo ćię też niech nie obraża áni trwoży/
22:
żem po Marku położył Ewán-ielium Io=
23:
haná ś: á po nim dopiro Lukaſzá. Vcżyniłem
24:
to dla tego/ áby ták oboie kśięgi Lukaſzá ś:
25:
poſpołu były/ y Ewán-ielium y Dzieie: A
26:
zwłaſzcżá że też ták chcą mieć Heinrich Bul=
27:
linger/ y ini niektorzy.

Heinrich
Bullin=
ger in A=
cta cap: 1.

28:
Ono mnieyſza żem Rozdziały álbo głowy
29:
(ktore niektorzy niebácżnie Kápitułámi zo
30:
wą) nie miedzy tekſtem/ ále po kraioch zná=
31:
cżył. Przycżyná tego tá ieſt: áby znácżno
32:
było co Duch święty przez Apoſtoły piſał/
33:
á co ludzie dla rátunku pámięći przypiſo=
34:
wali. Náydzieſz ták wielkiego proſtaka/
d iijktory


strona: d3v

Przedmowá
1:
ktory nie inácżey o tych Rozdzialech rozu=
2:
mie iedno żeby ie ſámi Apoſtołowie roſpi=
3:
ſáli.

Rozdzia=
łow
przed
tem nie=
było.
Ano iych y zá wieku Ieronimowego y
4:
Auguſtynowego y długo po nich nie było/ y
5:
owſzem y teraz ácż ſą v Grekow/ ále dále=
6:
ko inácżey/ y po kráioch ie tákże znácżą/ ia=
7:
ko y Zydowie przy Stárem teſtámenćie cży
8:
nią.
9:
Owe znáki () parentheſes wiedz że ſię
10:
tu nigdy indziey niekłádą/ iedno gdzie kto=
11:
re słowko dla ſnadnieyſzego z rozumienia
12:
przykłádam/ álbo gdzie o ktorym wirſzu
13:
wątpię/ ále świádectwá niemam żeby pod=
14:
rzut był.
15:
Páná Bogá Oyca wſzego miłośierdzia
16:
proſzę/ áby ſię iuż zmiłowáć racżył/ á wſzy=
17:
tki fałſze rázem y zkśiąg y z ſerc ludzkich
18:
wykorzenił/ Sżátáná (ienż tey ſtokłoſy ná=
19:
ſiał) pod nogomá náſzemá zdeptał/ á wſzytek
20:
narod cżłowiecży z ćiemnośći ſproſney wy=
21:
wiodſzy do świátła prawdy ſwey dopro=
22:
wadził/ iákobychmy iego ſámeo Bo=
23:
gá prawdziweo znáuki ſyná ie=
24:
go miłeo znáiąc/ świątobli
25:
wie żyli/ y żywot wie=
26:
cżny otrzymáli/
27:
AMEN.

strona: A


Co ieſt
Ewán=
gelion
Pátrz w=
przypis=
kach ná
końcu.
księga: Matth
rozdział: 1
1:
Ewángelion
2:
wedle Máttheuſzá.
werset: 1
3:
K
Sięgi =rodzáiu

ál: rodu.
Ieſu
4:
ſa Chriſtá/

Co ieſt
Ieſus/
tákże
Chriſtus
ſzukay
ná końcu
ſyná Dawidowe=
5:
go/ ſyná Awráhámowego.

werset: 2
6:
Awrahám ſpłodził =Iſaháká/

Właſnie
Icchaká
á Iſahák
7:
ſpłodził Iáhákowá/ Iáhákow lepak
8:
ſpłodził Iudę y bráćią iego.

werset: 3Záś =Iu=
9:
dá

wł. Iehu
dá.
ſpłodził =Perecá

Greko:
y Láćin:
Fareſá.
y Záráchá z Támá=
10:
ry/ Perec lepak ſpłodził Checroná. A
11:
Checron ſpłodził Ramá.

werset: 4=Ram

Gr: y Lá
ći: Aram.
lepak
12:
ſpłodził Hámminádáwá/ záś Hámmi=
13:
nádáw ſpłodził Náchſzoná/ á Nách=
14:
ſzon ſpłodził Sżálmoná.

werset: 5Sżálmon
15:
lepak ſpłodził Boházá z Rácháwy/ záś
16:
Boház ſpłodził Howedá z Ruthy/ á Ho=
17:
wed ſpłodził Iſzáiego.

werset: 6Iſzái lepak
18:
ſpłodził Dawidá krolá/ á Dawid krol
19:
ſpłodził Solomoná z Vryaſzowey.

werset: 7
20:
=Solomon

Zydzi
cżytáią
Sżlo=
moh.
lepak ſpłodził Recháwe=
21:
hámá/ á Recháwehám ſpłodził Awijá=
22:
má.

werset: 8Awijám lepak ſpłodził Aſę/ áAſa
Aſpłodził


strona: Av

Ewan:
1:
ſpłodził Ioſzáfátá.



strona: A3

rozdział: 2
1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 16
25:
Tedy Herod vyźrzawſzy iż náśmian
26:
od Cżárnokśiężnikow/ zágniewał ſię
A iijbárzo


strona: A3v

Ewán:
1:
bárzo/ poſłał á pomordował wſzytkie
2:
pácholętá/ ktore (były) w Beth-lehemie/
3:
y we wſzech gránicách iego/ ode dwu lat
4:
y niżey/ wedle cżáſu ktorego ſię był dopy
5:
tał od cżárnokśiężnikow.


Irm: 31.
Y o tem
maſz przj
piſek.
werset: 17(Tedy ſie
6:
ſpełniło co rzecżono od Ieremiaſza pro=
7:
roká mowiącego.

werset: 18Głos w Ramie ſły=
8:
ſzan/ nárzekánie/ płácż/ y wrzaſk wielki/
9:
Rachel płácżąca =ſynow

Ebr:nád
ſynmi
ſwemi
po dwá
kroć
ſwych niedáłá
10:
ſię vćieſzyć że ich niemáſz.)

werset: 19
11:
A gdy ſkonał Herod/ oto án-ioł Ieho
12:
wy iáwił ſię we ſnie Ioſefowi w Mi=
13:
craimie rzekąc.

werset: 20
14:
Wſtawſzy weźmi pácholę y mátkę ie=
15:
go/ á idźi do ziemie Iſráelſkiey. Bo po=
16:
márli ktorzy ſzukáli duſze pácholęćiá.

werset: 21
17:
A on wſtawſzy wziął pácholę y mátkę
18:
iego y przyſzedł do ziemie Iſráelſkiey.

werset: 22
19:
A gdy vſłyſzał że Archelaus krolował
20:
nád Iudſką (ziemią) miáſto Herodá oy=
21:
cá ſwego/ bał ſię tám iść/ á oznáymienie
22:
wziąwſzy we ſnie/ záſzedł wſtrony =Gálil
23:
ſkie.

Al: Gáli
leyſkie.
bo Gáli=
lea po E
breyſku
Gálil.
O tem
też pátrz
przjpiſku

werset: 23Y przyſzedſzy wprowádził ſię do
24:
miáſtá rzecżonego Názáret: (áby ſie ſpeł
25:
niło co rzecżono przez proroki/ iż Názá=
26:
reyſkim zwan będzie.)



strona: A5v

rozdział: 4
1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 21
26:
Y poſtąpi=
wſzy


strona: A6

Matth: ś:
1:
wſzy zonąd vyrzał drugie dwá bráty/ Iá
2:
kobá Zebedeuſzowego y Ioháná brátá
3:
iego włodźi z Zebedeuſzem oycem iych/
4:
z ſzywáiące śieći ſwoie/ y pozwał ie.

werset: 22
5:
A oni wnet oſtáwiwſzy łodź y oycá
6:
ſwego/ poſzli zá nim.

werset: 23
7:
Y obchodził wſzytkę Gálileą Ieſus/
8:
vcżąc wſzkołach iych/ y przepowiedáiąc
9:
Ewán-ielion kroleſtwá/ y lecżąc wſzelką
10:
niemoc/ y wſzelką chorobę w ludu.

werset: 24
11:
Y wyſzedł ſłuch o nim ná wſzytkę
12:
=Syryią.

Po Ebr:
Aram.
Y wodźili do niego wſzytki cho
13:
re/ rozmáitemi niemocámi y boleśćiámi
14:
z-ięte/ y opętáne/ y =lunátyki/ y páráliżo=
15:
wáte/

Albo pá
ducho=
wáte/ y
powie=
trzem ru
ſzone.
y vlecżał ie.

werset: 25
16:
Y ſzły zá nim tłumy mnogie z Gálile=
17:
ie y z dzieśiąći miaſt/ y z Ierozolim/ y z=
18:
Iudeie y z zá Iordania.


Roz: 5.
Zácż: 10.
rozdział: 5
werset: 1
19:
A
Vyrżawſzy tłumy wſtąpił ná gorę/
20:
á gdy śiadł/ przyſtąpili kniemu v=
21:
cżniowie iego.

werset: 2Y otworzywſzy vſtá
22:
ſwe vcżył ie mowiąc/

werset: 3
23:
=Błodzy żebracy duchem/

Albo bło
go vbo=
gim/
że ich ieſt kro
24:
leſtwo niebieſkie.

werset: 4
25:
Błodzy płácżący/ że ći vćieſzeni bę=
26:
dą.

werset: 5Błodzy ćiſzy/ iż ći odziedzi=
cżą


strona: A6v

Ewán:
1:
cżą ziemię.



strona: A8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 41
26:
A ktoby ćię przymuśił ná
milę


strona: A8v

Ewán:
1:
milę iednę/ Idź znim dwie.

werset: 42
2:
Proſzącemu ćię day/ á od chcącego v
3:
ćiebie pożycżyć nie odwracay ſię.

werset: 43

Zácż: 15

4:
Słyſzeliśćie iż rzecżono/ Będzieſz mi=
5:
łowáć bliźniego twego/ á nienawidzieć
6:
będzieſz nieprzyiaćielá twego.

werset: 44
7:
Ia lepak mowię wam/ Miłuyćie nie
8:
przyiaćioły wáſze *

Gr: modl
ćie ſię zá
klnące
was.
dobrze cżyńćie niena=
9:
widzącym was/ y modlćie ſię zá ſzkodzą=
10:
ce was/ y prześláduiące was.

werset: 45
11:
Abyśćie byli ſynmi Oycá wáſzego kto=
12:
ry wniebieśiech/ iż ſłońcu ſwemu dáie
13:
wſchodzić ná złe y dobre/ y deſzcż ſpuſzcża
14:
ná ſpráwiedliwe y nieſpráwiedliwe.

werset: 46
15:
Bo iesli miłuiećie miłuiące was/ kto
16:
rą zapłátę maćie? Aza y celnicy tego nie
17:
cżynią?

werset: 47
18:
Y iesli pozdrawiaćie przyiáćioły wá=
19:
ſze tylko/ co obfitego cżynićie? Aza y cel=
20:
nicy ták nie cżynią?

werset: 48
21:
Bądźćie przeto wy doſkonáli/ iáko Oćiec
22:
wáſz ktory wniebieśiech/ doſkonáły ieſt.

rozdział: 6
werset: 1

Roz: 6.
Zácż: 16.

23:
P
Ilnuyćie =ſpráwiedliwośći

Niek: kś:
máią mi
łośier=
dzia.
wáſzey
24:
nie cżynić przed ludźmi/ żebyśćie
25:
widziani od nich/ iesli bo nie ták/ zapłá=
26:
ty niemaćie v Oycá wáſzego ktory wnie=
bieśiech


strona: B

Máth. ś.
1:
bieśiech.



strona: B2v

rozdział: 7
1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 4
26:
Nie
chay


strona: B3

Máth.
1:
chay wyrzucę pręt z oká twego/ á oto
2:
bierzmo w oku twoiem?

werset: 5Obłudniku/
3:
wyrzuć pierwey bierzmo z oká tweo/ á te
4:
dy przeyrzyſz wyrzućić pręt z oká brátá
5:
tweo.

werset: 6Nie dawayćie świętego pſom/
6:
nie miecćie pereł wáſzych przed świnie/
7:
by ich więc nie podeptáły nogámi ſwe=
8:
mi/

Wł. wno
gách
ſwych.
á obroćiwſzy ſię/ by wás nie podrá
9:
páli.


10:
werset: 7Prośćie á dano wam będzie/ ſzukay=
11:
ćie á naydziećie/ kołácćie á otworzą
12:
wam.

werset: 8

Zácz: 21.
Bo káżdy proſzący bierze/ á ſzu
13:
káiący nayduie/ á kołácącemu otwarzá=
14:
ią.

werset: 9Albo ktory ieſt z was cżłowiek/ kto
15:
regoby proſił ſyn iego o chleb/ áza by mu
16:
dał kámień?

werset: 10A ieſliby ryby prośił/ á=
17:
zaby wężá dał iemu?

werset: 11Iesliże przeto
18:
wy źli będąc/ vmiećie (dáry) dobre da=
19:
wáć dziećiom wáſzym/ iáko więcey O=
20:
ćiec wáſz ktory w niebieſiech da dobrá
21:
proſzącym go.

werset: 12

Zácż. 22

22:
Wſzytko przeto cokolwiekbyśćie
23:
chćieli áby wam cżynili ludzie/ ták y wy
24:
cżyńćie im. Ten bo ieſt zakon y prorocy.

werset: 13
25:
Wchodzćie przez wąſkie wrotá/ bo
26:
przeſtrone wrotá/ y ſzeroka drogá wio=
B iijdąca


strona: B3v

Ewan.
1:
dąca do ſtracenia/ á mnodzy ſą wchodzą
2:
cy przez nię.



strona: [B5]

rozdział: 8
1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 21
26:
A Iezus rzekł
B iiijmu.


strona: [B5]v

Ewan.
1:
mu:

werset: 22Idz zá mną/ á niech martwi grze
2:
bą ſwoie martwe.

werset: 23

Záez. 26

3:
A gdy wſzedł do łodzi/ ſzli zá nim v=
4:
cżniowie iego.

werset: 24A oto niepogodá byłá
5:
ná morzu/ że łodź tonęłá pod wáłámi/
6:
á on ſpał.

werset: 25Y przyſtąpiwſzy (vcżniowie)
7:
wzbudzili go mowiąc: pánie/ záchoway
8:
nas giniemy.

werset: 26Y mowi im: Co lękliwi ie
9:
ſteśćie máło wierni? Tedy wſtawſzy zá/
10:
groźił wiátrom y morzu/ y byłá wielka
11:
ćiſza.

werset: 27A ludzie dziwowáli ſię/ mowiąc:
12:
Iákowy ieſt ten/ iż y wiátry y morze ſłu=
13:
cháią go?

werset: 28

Zácz: 28

14:
A gdy przyſzedł ná drugi brzeg/ do krá
15:
iu Gergeſeńſkiego. Zábiegli mu dwá o
16:
pętáni zgrobow wyſzedſzy/ ſrodzy wiel=
17:
ce/ że nie mogł nikt oną drogą minąć.

werset: 29
18:
A oto wołáli mowiąc: Co nam y to=
19:
bie Iezuſie ſynu Boży? Przyſzedłeś tu
20:
przed cżáſem męcżyć nas.

werset: 30A było nie=
21:
dáleko od nich ſtádo świni *wielkie

Wła: mnogie.
pá
22:
śióne.

werset: 31A cżárći prośili go mowiąc/ ie=
23:
sli wyrzucaſz nas/ dopuść nam odnić w
24:
ſtádo świni.

werset: 32Y rzekł im: Idźćie. O=
25:
ni przeto wyſzedſzy/ odeſzli w ſtádo świ=
26:
ni/ á oto *rzućiło

Al: por
wáło.
ſię ſtádo świni po=
brzegu


strona: B6

Mái. ś.
1:
gu do morzá/



strona: B7v

rozdział: 9
1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 35
25:
y vzdra=
26:
wiáiąc wſzelką chorobę y wſzelką nie=
moc


strona: B8

Máth. ś.
1:
moc w ludu.

werset: 36

Zácz. 34.
A vyrzawſzy tłumy fra=
2:
ſował ſię onie/ iż byli ſprácowáni y ro=
3:
ſpłoſzeni iáko owce nie máiące páſtyrzá.

werset: 37
4:
Tedy mowi vcżniom ſwym: Acż żni
5:
wo mnogie/ lecż robotnikow máło.

werset: 38
6:
Modlćie ſię przeto pánu żniwa/ áby
7:
wygnał robotniki ná żniwo ſwoie.

rozdział: 10
werset: 1

Roz 10

8:
A
Przyzwawszy dwánaśćie vcżniow
9:
ſwych/ dał im władzą nád duchy
10:
niecżyſtymi/ áby ie wyganiáli/ y vzdra=
11:
wiáli wſzelką chorobę y wſzelką niemoc.

werset: 2
12:
A dwánaśćie poſłáńcow imioná ſą te
13:
Pierwſzy Symon rzecżony Piotr y An=
14:
drzey brát iego/ Iákob Zebedeow/ y Io
15:
hán brát iego.

werset: 3Filip y Bárthołomiey/
16:
Thomaſz y Mátheuſz celnik/ Iakob Al=
17:
feow/ y Tádeus:

werset: 4Symon Kánnith/

Al: Kán
nithski.

18:
y Iuda Iſkáryotſki/ ktory iy też *zdrá=
19:
dził

A: wydał

werset: 5
20:
Ty dwunaśćie poſłał Iezus zápowie
21:
dziawſzy iym mowiąc: Ná drogę pogá
22:
now nie idźćie/ á do miáſtá Sámárytá=
23:
now nie wchodźćie.

werset: 6Lecż idźćie rá=
24:
cżey do owiec zginionych domu Izráelo
25:
wego. A ſzedſzy przepowiedayćie mo=
26:
wiąc.

werset: 7Iż przybliżyło ſię kroleſtwo nie=
bieſkie


strona: B8v

Ewán.
1:
bieſkie.



strona: C2

rozdział: 11
1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 3
26:
Rzekł mu: Tyli ieſteś
C ijktory


strona: C2v

Ewán.
1:
ktory maſz przysć/ abo inego cżekamy?

werset: 4
2:
A odpowiedaiąc Iezus rzekł iym:
3:
Szedſzy opowiedzćie Iohánowi/ co
4:
widzićie y ſłyſzyćie.

werset: 5Slepi przeglądáią/
5:
á chromi chodzą/ trędowaći oczyſzczáią
6:
ſię/ y głuſzy ſłyſzą/ martwi powſtáią/ á
7:
vbodzy Ewán-ielion przyimuią.

werset: 6A bło
8:
gi ieſt/ kto ſię nie obráźi o mię.

werset: 7A gdy
9:
oni poſzli/ nácżął Iezus mowić tłumom
10:
o Iohánie: Cżego wyſzliśćie do puſty=
11:
ni nápátrzyć ſię? Trzćinyli od wiátru
12:
chwieiącey ſię?

werset: 8Ale co wjſzliśćie widzieć
13:
Cżłowiekáli w miękkie ſzaty vbránego?
14:
Oto ktorzy miękkie ſzáty noſzą/ w do=
15:
miech krolewſkich ſą.

werset: 9Ale co wyſzliśćie
16:
widzieć? Proroká? Ták mowię wam/ y
17:
obfićiej niż proroká.

werset: 10Ten bo ieſt o ktorjm
18:
nápiſano: Oto ia poſyłam poſłá me=
19:
go przed oblicżem twoim/ ktory zgotuie
20:
drogę twoię przed tobą.

Mát: 3.

werset: 11 Prawdźiwie
21:
mowię wám. Nie powſtał miedzy ná
22:
rodzonymi z niewiaſt/ więtſzy nád Io=
23:
háná ponurzyćielá: Lecż mnieyſzy w kro
24:
leſtwie niebieſkiem/ więtſzy ná deń ieſt.

werset: 12
25:
Ode dni lepak Ioháná ponurzyćie
26:
lá aż poty/ kroleſtwo niebieſkie gwałt
ćierpi


strona: C3

Math. ś.
1:
ćierpi/



strona: C4v

rozdział: 12
1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 24
26:
Ten
nie


strona: C5

Máth. ś.
1:
nie wyrzuca cżártow/ tylko przez Beelze
2:
bubá ſtárſzego nád cżarty.

werset: 25A wiedząc
3:
Iezus mysli iych/ rzekł iym: Wſzelkie
4:
kroleſtwo ná cżęśći rozdzielone przećiw
5:
ſobie ſpuſtoſzeie/ y wſzelkie miáſto álbo
6:
dom ná cżęśći rozdzielone przećiw ſobie/
7:
nie oſtoi ſię.

werset: 26Co iesli ſzátan ſzatáná wy
8:
rzuca/ przećiw ſobie ieſt rozdzielon/ iá=
9:
koż przeto oſtoi ſię kroleſtwo iego?

werset: 27A
10:
iesli ia przez Beelzebubá wyrzucam cżár
11:
ty/ ſynowie wáſzy przez kogo wyrzucáią?

werset: 28
12:
Dla teo ći wáſzymi będą ſędziámi. Iesli
13:
lepak duchem Bożym ia wjrzucam cżár
14:
ty tedyć ná was przyſzło kroleſtwo Boże.

werset: 29
15:
Albo iáko kto może wniść wdom ſil=
16:
nego *y nacżynie

Al: ſprzęt
iego rozchyćić/ iesliby
17:
pierwey nie związał ſilnego/ y dopie=
18:
ro dom iego rozchwytawa?

werset: 30

Zácz. 47
Kto nie
19:
ieſt zemną/ przećiw mnie ieſt/ á kto nie=
20:
zbiera zemną rozſypuie.

werset: 31
21:
Przeto mowię wam: Wſzelki grzech
22:
y bluznierſtwo odpuſzcżono będzie lu=
23:
dziom/ lecż bluznierſtwo (ná) Duchá nie
24:
odpuſzcżono będzie ludziom.

werset: 32Y choćia
25:
bykto mowił ſłowo przećiw ſynowi cżło
26:
wiecżemu/ odpuſzczono będzie iemu/
C vktoby

rozdział: 13


strona: C7

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 19
25:
przychodźi złośćiwy/ y wy=
26:
dziera/ co poſiano w ſercu iego/ ten ieſt
przydro


strona: C7v

Ewan.
1:
przy drodze poſiany.

werset: 20A náſkáliſkach
2:
poſianj/ ten ieſt kto ſłowá ſłucha/ ywnet
3:
zrádośćią przyimuie ie.

werset: [21]Lecż nie ma ko=
4:
rzeniá wſobie/ ále docżeśny ieſt/ gdyby=
5:
wa vtrapienie álbo przesládowánie dla
6:
ſłowá/ wnet ſię obraża.

werset: 22A do ćiernia
7:
poſiany/ ten ieſt/ co ſłucha ſłowá/ lecż tro
8:
ſka wieku teo y zwodzenie bogáctwá zá=
9:
duſza ſłowo y bez owocu bywa.

werset: 23A ná zie
10:
mię dobrą pośiany/ ten ieſt co ſłowá
11:
ſłucha y rozumie/ ktory więć owoc przy=
12:
nośi y cżyni/ ten wżdy ſtoiáki áten ſześć=
13:
dzieſiątny/ á ten trzydzieſtny.

werset: 24

Zácż: 52
Ine po
14:
dobieńſtwo przełożył im mowiąc/ podo
15:
bne ieſt kroleſtwo niebieſkie cżłowieku
16:
ſieiącemu dobre naſienie ná *roli

Al. ná po
lu.
ſwey.

werset: 25
17:
A gdy ſpáli ludzie przyſzedł ieo nieprzyia
18:
ćiel y náſiał *ſtokłoſu

Niekto
rzy kąko
lem prze
kładáią á
le zle.
wpoyśrodek pſze=
19:
nice y poſzedł.

werset: 26A gdy wzeſłá trawá y o
20:
woc vcżyniłá/ tedy iáwił ſię y ſtokłos.

werset: 27
21:
Przyſtąpiwſzy lepák niewolnicy domo
22:
wego goſpodarzá/ rzekli mu: Pánie nie=
23:
dobreli náſienie poſiałeś ná twey roli?
24:
Skądże przeto má ſtokłos?

werset: 28A on rzekł
25:
im: Nieprzyiaćiel cżłowiek to vcżynił:
26:
A niewolnicy rzekli mu: Przeto chceſzli
ſzedſzy


strona: C8

Mat. ś.
1:
ſzedſzy wyplewiem iy.?

rozdział: 14


strona: Dv

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 8
26:
Day mi prá
wi/ tu


strona: D2

Máth.
1:
wi/tu ná miſie głowę Ioháná ponu=
2:
rzyćielá..

werset: 9Y záfráſował ſię krol/ ále
3:
prze kłątwę y (dla) ſiedzących znim ro=
4:
ſkázal dáć (iey).

werset: 10A poſławſzy śćiął Iohá
5:
ná wćiemnicy.

werset: 11Y prżynieſiono głowę ie
6:
go ná miſie/ y dano pánience/ y odnio=
7:
ſła mátce ſwey.

werset: 12A przyſzedſzy vcżnio=
8:
wie iego wzięli ćiáło iego/ y pogrzebli ie.

werset: 13
9:
Y ſzedſzy opowiedzieli Iezuſowi. A v=
10:
ſłyſzáwſzy Iezus sſzedł z onąd w łodźi
11:
ná puſte mieyſce oſobno. A vſłyſzawſzy
12:
tłumy/ ſzły zá nim pieſzo zmiaſt.

werset: 14

Zácz. 58

13:
A wyſzedſzy Iezus vzrzał tłum wiel
14:
ki y rozżalił ſię ich/ y vzdrowił niemo=
15:
cne ich.

werset: 15A gdy był wiecżor przyſtąpili
16:
kniemu vcżniowie iego mowiąc: puſte
17:
ieſt mieyſce/ y godźiná iuż minęłá/ od=
18:
puść tłumy/ áby ſzedſzy do wśi kupili ſo
19:
bie iedłá.

werset: 16A Iezus rzekł im: *Nie trźe
20:
bá im

Wł: nie
máią po
trzeby.
iść. Dayćie wy im ieść.

werset: 17A oni
21:
rżekli iemu: Nie mamy tu tylko pięćio=
22:
ro chlebá á dwie rybie.

werset: 18A on rzekł: przy
23:
nieśćie mi ie ſám/

werset: 19Y roſkazáwſzy tłu=
24:
mom ſieść ná trawie. Wziąwſzy pięć
25:
chlebow y dwie rybie weyrzawſzy wnie
26:
bo błogoſłáwił/ y połamawſzy dáł vcż=
D ijniom


strona: D2v

Ewán.
1:
niom chleby/

rozdział: 15


strona: D4v

Ewán.
werset: 28
1:
ozdrowiała corka iey od godziny oney.


Zácz: 63
werset: 29
2:
A poſtąpiwſzy z onąd Iezus/ przy=
3:
ſzedł nád morze Gálileyſkie/ y wſzedſzj ná
4:
gorę ſiedział tám.

werset: 30Y przyſzły kniemu
5:
tłumy mnogie/ máiąc z ſobą/ chrome/
6:
slepe/ nieme/ vłomne/ y inne mnogie.
7:
y pomiotáli ie do nog Iezuſowych/ á v=
8:
zdrowił ie.

werset: 31Aż ſię tłumy dziwowáły/

Ieſz. 35.

9:
widząc nieme mowiące/ vłomne zdro=
10:
we/ chrome chodzące/ slepe pátrzące/
11:
y wyſławiáli Bogá Izráelowego.

werset: 32

Zác. 64

12:
A Iezus przyzwawſzy vcżnie ſwe rzekł.
13:
Rozlitowáłem ſię nád tłumem/ że iuż
14:
trzy dni przymnie trwáią/ y nie máią co
15:
ieść/ á odpuśćić ich ná tcżo niechcę/ by
16:
więc nie vſtáli ná drodze.

werset: 33Y mowią
17:
mu vcżniowie iego: Skąd nam ná pu=
18:
ſtyni ták wiele chlebá/ żeby ná karmić
19:
tłum ták wielki?

werset: 34Y mowi iym Iezus:
20:
Iako wiele chlebow maćie?

werset: 35A oni rze
21:
kli: śiedm/ y máło rybek. Y roſkazał tłu
22:
mom ſieść ná ziemi.

werset: 36A wziąwſzy ſiedm
23:
chlebow y ryby/ podziękowawſzy/ połą=
24:
mał y dał vcżniom ſwym. A vcżniowie
25:
tłumowi.

werset: 37Y iedli wſzyſcy á náiedli ſię/
26:
y nábrali co zbyło vłomkow ſiedm ko=
ſzow


strona: D5

Máth. ś.
1:
ſzow ſpełná.

rozdział: 17


strona: D7

Máth. ś.
werset: 7
1:
A przyſtąpiwſzy Iezus dotknął ich/ y
2:
rzekł: Wſtańćie á nie boyćie ſię.

werset: 8A po
3:
dniozſzy ocży ſwe/ nikogo nie widzie=
4:
li tylko Iezuſa ſamego.

werset: 9A gdy ſchodzi
5:
li z gory zákazał im Iezus mowiąc: Ni
6:
komu niepowiedayćie widzenia/ aż
7:
ſyn cżłowiecży z martwych wſtánie.

werset: 10

Zácz. 71

8:
Y ſpytáli go vcżniowie iego mowiąc.
9:
Coż przeto kſięża mowią/ iż Heliaſz mu=
10:
śi przyść pierwey?

werset: 11A on odpowiedá=
11:
iąc rzekł im. Heliaſz przedſię przyidzie
12:
pierwey/ y nápráwi wſzytko.

Máłá: 4

werset: 12Lecż mo
13:
wię wám/ iż Heliaſz iuż przyſzedł/ y nie
14:
poználi go/ ále vcżynili mu wſzytko co=
15:
kolwiek chćieli/ Ták y ſyn cżłowiecźy ma
16:
vćierpieć od nich.

werset: 13Tedy zrozumieli vcż
17:
niowie iż o Iohanie ponurzyćielu im mo
18:
wił.

werset: 14

Zácz. 72

19:
A gdy przyſzli do tłumu/ przyſzedł knie
20:
mu cżłowiek nieiáki/ kłániáiąc ſię mu/ y
21:
mowiąc:

werset: 15Pánie zmiłuy ſię nád ſynem
22:
moim/ iż lunátyk ieſt/ y ćięſzko ćierpi/ bo
23:
pada cżęſto do ogniá y cżęſto do wody.

Wł: mie
ſiącnie/
To ieſt
co mie
ſiąc pá
duch mu
bywa.

werset: 16
24:
Y przywodziłem iy do vcżniow twych/
25:
á nie mogli go vlecżyć.

werset: 17A odpowiedá=
26:
iąc Iezus rzekł. O rodzie niewierny y
przewro=


strona: D7v

Ewán.
1:
przewrotny/ dokądże będę zwámi?

rozdział: 18


strona: E

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: [23]

Zác. 77

25:
Dla tego podobne ieſt kroleſtwo niebie
26:
ſkie cżłowiekowi krolowi/ ktory chćiał
Ekłáść


strona: Ev

Ewan.
1:
*kłáść

Wł. zno
śić rzecz
lidżbę zniewolniki ſwemi:

werset: 24A
2:
gdy ią pocżynał kłáść: przywiedziono
3:
mu iedneodłużneo *dzieſięć tyſięcy tá=
4:
lantow.

Wł. ćmę
Tálant
ieden 6.
ſet korun
wazy.

werset: 25A gdy nie miał (cżem) oddáć/
5:
roſkazał iy pan iego przedáć/ y żonę ieo/
6:
y dzieći/ y wſzytko co kolwiek miáł/ y od
7:
dáć.

werset: 26Pádáiąc przeto niewolnik on kłá=
8:
niał ſię mu mowiąc: pánie/ poćierpi mi
9:
á wſzytko tobie oddam.

werset: 27A vżaliwſzy
10:
ſię pan niewolniká oneo *wypuśćił

Wł: od
wiązał.
go/
11:
y dług mu odpuśćił.

werset: 28Wyſzedſzy lepak
12:
niewolnik on nálazł iednego z towárzy
13:
ſzow ſwych/ ktory mu był dłużen ſto *de
14:
narzow/

Denarz
toſz co
dráchmá
dzieſiąta
część ko
rony.
á poimawſzy iy dawił mowiąc/
15:
Odday mi coś dłużen.

werset: 29Vpadſzy prze=
16:
to towárzyſz ieo

Gr: do
nog iego.
*proſił go mowiąc:
17:
Poćirpi mi/ á (wſzytko) oddam tobie.

werset: 30
18:
A on niechćiał/ ále ſzedſzy wrzućił iy
19:
do ćiemnice/ áżby oddał dług.

werset: 31A vyrza
20:
wſzy towárzyſze iego co ſię działo/ záſmu
21:
ćili ſię wielce/ y przyſzedſzy powiedzieli
22:
pánu ſwemu wſzytko co ſię działo.

werset: 32Te=
23:
dy przyzwawſzy iy pan iego/ mowi mu/
24:
Chłopie złosliwy wſzyſtek on dług odpu
25:
śćiłem tobie/ ponieważ prośiłeś mię.

werset: 33
26:
Niegodziłoli ſię y tobie zmiłowáć ſię
nád to


strona: E2

Máth. ś.
1:
nád towárzyſzem twoim/ iáko y ia nad
2:
tobą zmyłowałem ſię?



strona: E3v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
rozdział: 20
werset: 6
25:
A o ie=
26:
denaſtey godzinie wyſzedſzy/ nálazł ine
ſtoiące


strona: [E4]

Mát. s.
1:
ſtoiące proznuiąc/ y mowi im? Co tu ſtoi
2:
ćie cáły dzień prożni?

werset: 7Mowią mu: iż nas
3:
nikt nie náiął/ Mowi im: Idźćie y wy
4:
do winnice moiey*

Lát. nie
máią teo
a coby było ſpráwie
5:
dliweo wezmiećie.

werset: 8A gdy był wiecżor/ mo
6:
wi pan winnice *ſprawcy

Al: vrzę
dnikowi.
ſwemu: Przy
7:
zow robotniki á odday im zapłátę/ po=
8:
cżąwſzy od oſtátnych/ aż do pierwych.

werset: 9Y
9:
przyſzedſzy/ ktorzy o iedenaſtey godzinie/
10:
wzięli po denarzu:

werset: 10Przyſzedſzy lepak
11:
pierwſzy/ mniemáli żeby więcey wziąć
12:
mieli/ y wzięli y ći po denarzu.

werset: 11A wzią
13:
wſzy ſzemráli ná goſpodarzá mowiąc/

werset: 12
14:
Iż ći oſtatecżni iednę godzinę robili/ á
15:
rownymi nam vcźyniłeś ie coſmy nośi=
16:
li ćiężar dniá y znoy.

werset: 13A on odpowiedá
17:
iąc rzekł iednemu z nich: Towárzyſzu
18:
niekrziwdzę ćię. Nie po denarzuli z=
19:
godziłeś ſię zemną?

werset: 14Weźmi ſwoie á idź.
20:
Chcę ia temu oſtátniemu dáć iáko y to=
21:
bie.

werset: 15Za mi ſię nie godzi cżynić co chcę
22:
zmoiem? Iesli oko twoie złośćiwe ieſt/
23:
bo ia dobry ieſtem.

werset: 16Ták będą oſtáte=
24:
cżni pierwſzymi/ á pierwſzy oſtátecżny=
25:
mi. Wiele bo ieſt wezwánych/ á máło
26:
wybránych.

Máth. 19.
Már. 10.

rozdział: 21


strona: E6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 21
26:
Prawdziwie
mowię


strona: E6v

Ewán.
1:
mowię wam/ iesli maćie wiárę á nie
2:
wątpićie/ nie tylko to fidze vcżynićie/ ále
3:
ieslibyśćie y gorze tey rzekli weźmi ſię y
4:
wrzuć ſię do morzá/ będzie.

werset: 22Y wſzytko
5:
ocżkolwiek prośilibyśćie w modlitwie
6:
wierżąc wezmiećie.

werset: 23

Zác. 85.

7:
A gdy przyſzedł *do świątnice

Al: doko
śćiołá.
przyſtą
8:
pili kniemu vcżącemu árcyoffiárnicy y
9:
ſtárſzy ludu mowiąc: Ktorą władzą to
10:
cżyniſz? Y kto tobie dáł władzą tę?

werset: 24
11:
A odpowiedáiąc Iezus rzekł im: Spy
12:
tam y ia was o iednę rzecż/ ktorą iesli
13:
mi powiećie/ y ia wam powiem ktorą
14:
to władzą czynię.

werset: 25Nurzánie Ioháno
15:
we zkąd było? Zniebáli álbo zludzi? A o
16:
ni rozmysláli w ſobie mowiąc/ Iesliby
17:
chmy rzekli zniebá/ rzecże nam/ Dlá cże=
18:
goż tedy nie vwierzyliśćie mu?

werset: 26

Mát. 14
A ieśli
19:
rżeklibychmy z ludzi/ boim ſię tłumu/
20:
bo wſzyſcy Ioháná máią iáko proroká.

werset: 27
21:
A odpowiedáiąc Iezuſowi rzekli:
22:
Nie wiemy: Rzekł im y on: Ani iá po=
23:
wiem wam/ ktorą władzą to cżynię.

werset: 28
24:
A co ſię wam zda? Cżłowiek niektory
25:
miał dwu ſynu/ y przyſtąpiwſzy do pier
26:
wſzego/ rzekł:

werset: 29Synu idź dziſia rob w
winog=


strona: E7

Máth. ś.
1:
winográdzie mym.

rozdział: 22


strona: E8v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 23

Zác. 91.

25:
W ten dzień przyſtąpili kniemu Sá=
26:
duceuſzowie/ ktorzy mowią (że) nie
(ma)


strona: F

Máth. ś.
1:
(ma) być wſkrzeſzenia/ y ſpytáligo mo=
2:
wiąc:

werset: 24Vcżyćielu/ Moiżeſz rzekł: Iesli
3:
kto vmrze nie máiąc dzieći/ áby poiął
4:
brát iego żonę iego/ y wſkrześiłby naſie=
5:
nie brátu ſwemu.

werset: 25A było v nas ſiedm
6:
bráćiey/ y pierwſzy ożeniwſzy ſię vmárł/
7:
á nie máiąc naſienia zoſtáwił żonę ſwą
8:
brátu ſwemu.

werset: 26Tákże y wtory/ y trzeći
9:
aż do ſiedmi.

5 Moſz 25

werset: 27A náoſtátek (po) wſzyt=
10:
kich vmárłá y niewiaſtá:

werset: 28Wzmár=
11:
twychwſtániu przeto/ cżyią z ſiedmi bę=
12:
dzie żoną? Bo wſzytcy ią mieli.

werset: 29A od
13:
powiedáiąc Iezus rzekł im: Błądzićie
14:
niewiedząc piſm/ áni mocy Bożey.

werset: 30Bo
15:
*cżáſu wſkrzeſzenia/

Wł: we
wskrze
ſzeniu.
ni żenią ſię/ ni zá
16:
mąż idą/ ále iáko An-ieli Boży w niebie
17:
ſą.

werset: 31A o powſtániu zmarłych nie cży=
18:
táliśćie/ co rzecżono wam od Bogá mo=
19:
wiącego?

2 Moſz. 3

werset: 32Ia ieſtem Bog Awráhá=
20:
mow/ y Bog Izáákow/ y Bog Iáko=
21:
bow. Nie ieſt Bog Bogiem zmárłych/
22:
ále żywiących.

werset: 33Y vſłyſzawſzy tłumy zu
23:
miáły ſię nád náuką iego.


Zác. 92.
werset: 34
24:
Fáryzeuſzowie lepak vſłyſzawſzy/ iż w
25:
zdał Sáduceuſze zebráli ſię w kupę. Y
26:
ſpytáł ieden znich zakonnik/ kuſząc go y
Fmowiąc.


strona: Fv

Ewán.

werset: 36
1:
mowiąc:)

rozdział: 23


strona: F3

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 32
26:
Y wy nápełńćie miá=
F iijrę oy=


strona: F3v

Ewán.

werset: 33
1:
rę oycow wáſzych. Wężowie/ wyrod=
2:
kowie żmiiow/ iáko vćiecżećie od ſądu
3:
gehenny?

werset: 34Przeto owo ia poſyłám
4:
kwam proroki/ y mądre/ v Vcżone/ á
5:
(niektore) znich zábijećie/ y vkrzyżuiećie
6:
tych też bicżowáć będziećie wſzkołách
7:
wáſzych/ y vganiáć będziećie od miáſtá
8:
do miaſtá.

werset: 35Aby przyſzłá ná was wſzel
9:
ka krew ſpráwiedliwa/ przelana ná zie
10:
mi/ ode krwie Abelá ſpráwiedliweo/

1. Moſz. 4
aż
11:
do krwie Zácháryaſzá ſyná Báráchiowe
12:
go/

2 Kro. 24
ktoregośćie zábili miedzy kośćiołem
13:
y ołtarzem.

werset: 36Prawdziwie mowię wam/
14:
iż przyidzie to wſzytko ná rodzáy ten.

werset: 37
15:
Ieruzálimie Ieruzálimie co zabijaſz pro
16:
roki/ y kámionuieſz poſłáne ktobie. Ile=
17:
kroć chćiałem zgromádzić dzieći twoie/
18:
iáko zgromadza kokoſz kurcżętá ſwoie
19:
pod ſkrzydłá/ á niechćieliśćie?

werset: 38Oto o=
20:
ſtáie ſię wam dom wáſz puſty.

werset: 39Bo mo
21:
wię wam iż nie vyrzyćie mię od tąd aż
22:
rzecżećie: Błogoſłáwiony idący w-imio
23:
nu pańſkiem:

rozdział: 24

Roz. 24
Zác. 97
werset: 1
24:
A Wyſzedſzy Iezus zświątnice ſzedł/ y
25:
przyſtąpili vcżniowie iego/ vkázo=
26:
wáć mu budowánia świątnice.

werset: 2A Ie
zus rze


strona: F4

Math. ś.
1:
zus rzekł im:



strona: F5v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 45
25:
Kto przeto ieſt wierny ſługá y rozum
26:
ny/ ktorego przyſtawił pán iego nád cże
ládzią


strona: F6

Máth. ś.
1:
ládzią ſwoią/ dáwáć im żywnosć wczas.

werset: 46
2:
Błogo ſłudze onemu/ ktorego przy=
3:
ſzedſzy pan iego naydzie cżyniącego ták.

werset: 47
4:
Prawdziwie mowię wam/ iż nád w=
5:
ſzemi máiętnośćiámi ſwemi poſtawi iy.

werset: 48
6:
Iesli lepak rzecże zły ſługá on w ſer=
7:
cu ſwem/ Odwłacża pan moy przyść/

werset: 49
8:
Y pocżął by bić drugie niewolniki/ á
9:
iadł by y pił (by) zpijánicámi/

werset: 50Przyi=
10:
dzie pan ſługi onego wdzień ktorego nie
11:
mniema/ y wgodzinę ktorey niewie/

werset: 51
12:
Y przetnie iy ná poły/ á cżęść iego z o
13:
błudniki połozy. Tam będzie płácż y z=
14:
grzytánie ząb.

rozdział: 25
werset: 1

Roz. 25
Zá. 104

15:
T
Edy przypodobi ſię kroleſtwo nie=
16:
bieſkie dzieſiąći dziewicam/ ktore w
17:
ziąwſzy kágánki ſwe wyſzły ná ſpotkánie
18:
nowożeni *

Lát. y o
blubieni
cy.

werset: 2Lecż pięć znich było głu=
19:
pich/ á pięć mądrych.

werset: 3One co głupie
20:
wziąwſzy kágánki ſwe/ nie wzięły z ſobą
21:
oliwy.

werset: 4Lecż mądre wzięły oliwy
22:
wnáczyniach ſwych z kágánkámi.

werset: 5
23:
A gdy odwłacżał nowożenia zdrzemá
24:
ły ſię wſzytkie/ y poſnęły.

werset: 6Wpuł no=
25:
cy lepak krzyk był. Oto nowożenia idzie
26:
wychodzćie ná ſpotkánie iemu.

werset: 7Tedy
wſtały


strona: F6v

Ewán.
1:
wſtały wſzytkie dziewice one/ y ochędo=
2:
żyły kaganki ſwe:



strona: F8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:
werset: 44
23:
Tedy
24:
odpowiedzą mu y ći mowiąc/ Pánie á
25:
kiedyżeſmy ćię widźieli łáknącym/ álbo
26:
prágnącym/ albo gośćiem/ álbo nágim/
álbo


strona: F8v

Ewánge.
1:
álbo niemocnym/ álbo w ćiemnicy/ á nie
2:
ſłużyliſmy tobie?

werset: 45Tedy odpowie im mo
3:
wiąc/ Prawdziwie mowię wam/ ponie
4:
waſz nie vcżyniliśćie iednemu z tych na=
5:
mnieyſzych/ áni mnie vcżyniliśćie/

werset: 46Y
6:
poydą ći do męki wiecżney/ á ſpráwie=
7:
dliwi do żywotá wiecżnego.

rozdział: 26
werset: 1

Roz. 26
Zác. 107

8:
A
gdy ſkońcżył Iezus wſzytkie te ſło=
9:
wá/ rzekł vcżniom ſwym:

werset: 2Wiećie
10:
iż po dwu dniu *páſchá

Swięto
ktore pier
wego mie
ſiącá by
wáło/
będzie/ á ſyná
11:
cżłowiecżego wydáią vkrzyżowáć?

werset: 3Te
12:
dy zeſzli ſię Arcyoffiárnicy/ (y Kśięża)/ y
13:
ſtárſzy ludu/ do dworá Arcyoffiárniká/
14:
ktorego zwano *Káiáſá.

Ał: Kái
fá lub Ka
ifaſz.

werset: 4Y vrádzili/
15:
áby Iezuſa zdrádą poymáli y zábili.

werset: 5
16:
Mowili lepak. Nie wświęto/ áby
17:
rozruch nie był miedzy ludem.

werset: 6
18:
A gdy był Iezus w Bethánij w domu
19:
Symoná trędowátego/

werset: 7

Zác. 108
Przyſtąpiłá
20:
kniemu niewiáſtá */śklęnicę

Al: Alá
báſtrową
bańkę.
wodki
21:
máiąc bárzo drogiey/ y wylałá ná gło=
22:
wę iego ſiedzącego.

werset: 8A vyrzawſzy vcż=
23:
niowie iego/ za złe mieli mowiąc/ ná co
24:
tá vtrátá?

werset: 9Bo możono tę wodkę prze
25:
dáć drogo/ á dáć vbogim.

werset: 10A poznaw=
26:
ſzy Iezus/ rzekł im: co prace zádáwaćie
niewie=


strona: G

Máth. ś.
1:
niewieśćie?



strona: G3

Math. ś.
werset: 51
1:
wyiął miecż ſwoy/ á bijąc niewolniká ár
2:
cyoffiárnikowego/ vćiął mu vcho.

werset: 52Te=
3:
dy mowi mu Iezus: náwroć twoy
4:
miecz ná mieſce iego. Bo wſzytcy
5:
biorący miecż/ od miecżá *zginą.

G.N.
pomrą.

werset: 53Abo
6:
mnimaſz iż niemogę teraz proſić oycá me
7:
go/ á poſtáwi mi więcey niż dwánaśćie
8:
*legionow

Legio ma
w ſobie 12
tyſięcy y
5. ſet.
án-iołow?

werset: 54Iáko przeto
9:
wypełnią ſię piſmá? Ponieważ ták mu=
10:
śi być.

werset: 55 Woney godzinie rzekł Iezus tłu
11:
mom: iáko ná zboycę wyſzliśćie zmie=
12:
cźmi y ſkiymi poimáć mię. Co dzień v
13:
was ſiedziałem vcżąc wkośćiele/ á nie ię
14:
liśćie mię.

werset: 56To lepak wſzytko vcżyniło
15:
ſię/ áby ſię wypełniły piſmá prorockie.
16:
Tedy vcźniowie wſzyſcy opuśćiwſzy go
17:
poućiekáli.

werset: 57
Zá. 109.
A oni poimawſzy Iezuſa/
18:
odwiedli do Káiáſy Arcyoffiárniká/
19:
gdzie ſię byli Kśięża y ſtárſzy zeſzli.

werset: 58A
20:
Piotr ſzedł zá nim zdáleká aż do dworu
21:
árcyoffiárnikowego/ á wſzedſzy wnątrz
22:
ſiedział z *oprawcámi

Al. z słu
gámi.
pátrząc końcá.

werset: 59
23:
Arcyoffiárnicy lepak/ y ſtárſzy y zbor w=
24:
ſzytek ſzukáli fáłſzywego świádeſtwá ná
25:
Iezuſa/ áby iy zábili/ á nie nálezli/ y mno
26:
dzy świádkowie przyſtępuiąc/ nie nále=
G iijzli. Na


strona: G3v

Ewan.
1:
zli.

rozdział: 27


strona: G5

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 27
26:
Tedy żołnierze ſtárośćini wzią
G vwſzy Ie


strona: G5v

Ewán.
1:
wſzy Iezuſa wdwor/ zebráli do niego
2:
wſzytkę rotę.

werset: 28A zewlokſzy iy ogarnęli
3:
iy płaſzcżem *ſzárłatowym.

Al: Kár
mezyno
wym.

werset: 29A vplotſzy
4:
wieniec z ćiernia włożyli ná głowę iego/
5:
y trzćinę w práwicę ieo/ á klękaiąc przed
6:
nim vrągáli mu mowiąc: Bądź zdrow
7:
krolu Iudſki.

werset: 30A plwawſzy nań wzięli
8:
trzćinę/ y bili w głowę iego.

werset: 31A gdy ſię
9:
náurągáli iemu/ zewlekli iy z płaſzcza
10:
ſzarłatowego/ y oblekli iy wſzaty iego.
11:
Y od wiedli iy vkrzyżowáć.

werset: 32A wycho=
12:
dząc nálezli człowieká Kireneyſkiego i=
13:
mieniem Symoná. Tego przymuśili a
14:
by nioſł krzyż iego.

werset: 33

Luk. 20.
Már. 15.

Zác. 113.
Y przyſzedſzy ná mie
15:
ſce rzecźone Golgotá (to ieſt wyłożywſzy
16:
trupich głow mieyſce)

werset: 34Dáli iemu pić
17:
ocżet z żołćią zmieſzány. Lecż ſkoſztowa=
18:
wſzy niechćiał pić.

Ian. 19.

werset: 35A vkrzyżowawſzy
19:
iy podzielili ſię ſzátámi iego/

werset: 36Miecąc
20:
los/ y ſiedzący ſtrzegli go tam.

werset: 37A poło
21:
żyli nád głową ieo winę iego nápiſaną.
22:
Ten ieſt Iezus krol Iudſki:

werset: 38Tedy v=
23:
krzyżowáni żnim dwá zboyce/ ieden
24:
po práwicy/ á *drugi

Wł. á ie
dnego.
po lewicy.

werset: 39A mi
25:
mo chodzący bluznili go/ chwieiąc gło=
26:
wámi ſwemi/ y mowiąc:

werset: 40Ach rozruſzy
ćielu ko=


strona: G6

Math. ś.
1:
ćielu kośćiołá/ á zá trzy dni iy buduieſz/
2:
záchoway ſię ſam.

rozdział: 28


strona: G8

Math. ś.
werset: 16

Zác. 116.
1:
A iedennaśćie vcżniowie ſzli do Ga=
2:
lileie ná gorę gdzie im był poſtánowił
3:
Iezus:

werset: 17Y vyrzawſzy go pokłonili ſię ie
4:
mu/ á owi wątpili/

werset: 18Y przyſtąpiwſzy Ie
5:
zus mowił iym rzekąc/ Dáná mi wſzelka
6:
władza ná niebie y ná ziemi:

werset: 19Szedſzy
7:
przeto vcżćie wſzytkie pogány nurzáiąc ie
8:
w-imię oycá y ſyná/ y świętego duchá.

werset: 20
9:
Vcżąc ie ſtrzec wſzego ile roſkazałem
10:
wam. A oto ia zwámi ieſtem po wſzytki
11:
dni áż do ſkońcżenia wieku.

księga: Mar
rozdział: 1

12:
Ewán-ielion wedłuk
13:
Marká.
werset: 1
14:
P
Ocżątek* dobrego poſelſtwá

Al. Ew
ánielionu
Iezu
15:
ſa Chriſtá ſyná Bożego/ iáko nápiſa
16:
no w *prorocech

N. L. y G
w Eſaia
ſzu proro
ku.
/

werset: 2Oto ia poſyłam po
17:
słá mego przed oblicżem twoim/ ktory
18:
zgotuie drogę twoię przed tobą.

werset: 3Głos
19:
wołáiącego wpuſtyni: Gotuyćie drogę
20:
páńſką/ proſte cżyńćie śćieżki iego.

Mál. 3.
Ieſz. 40

werset: 4
21:
Był Iohan nurzáiąc w puſtyni/ y
22:
przepowiedáiąc nurzánie káiánia ná od=
23:
puſzcżenie grzechow.

werset: 5Y wychodziłá
24:
kniemu wſzytká Iudſka kráiná y Iero=
25:
zolimcżycy/ y nurzáli ſię wſzytcy od niego
w Iorda=


strona: G8v

Ewán:
1:
w Iordanie rzece/ wyznawáiący grzechy
2:
ſwoie.

rozdział: 2


strona: H2

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 4
26:
A gdy ſię do niego przećiſnąć nie mo=
H ijgli dla


strona: H2v

Ewan.
1:
gli dla tłumu odkryli przykryćie gdzie
2:
był/ á odkopawſzy zwieśili łóżko/ ná kto=
3:
rym páráliżowáty leżał.

werset: 5Widząc le=
4:
pak Iezus wiárę ich/ rzekł páráliżowá=
5:
temu/ ſynu *odpuſzcżone ſą tobie

Al: odpu
ſzcżaią ſię
tobie.
grzechy
6:
twoie.

Máth. 9.

werset: 6A byli tám niektorży kśięża śie
7:
dzący y rozmyślaiąc w ſercach ſwych.

Luk. 5.

werset: 7
8:
Cżemu ten ták mowi bluznierſtwo?
9:
kto grzechy odpuśćić może tylko ieden
10:
Bog?

werset: 8A poznawſzy wnet Iezus du=
11:
chem ſwym/ iż ták v śiebie myślili/ rzekł
12:
im/ cżemu to rozmyślaćie w ſercach wá=
13:
ſzych?

werset: 9Coż łácniey rzec páráliżowáte=
14:
mu/ odpuſzcżone ſą tobie grzechy/ Albo
15:
rzec/ wſtáń á weźmi łożko twe y chodź?

werset: 10
16:
A iżebyśćie wiedzieli/ że władzą ma
17:
ſyn cżłowiecży odpuſzcżáć grzechy ná zie
18:
mi/ rzekł páráliżowátemu/

werset: 11Tobie mo=
19:
wię wſtań/ á weźmi łożko twoie/ á idź do
20:
domu twego.

werset: 12Y wſtał wnet/ á wzią=
21:
wſzy łożko wyſzedł przed wſzytkimi/ áż
22:
ſię wſzyſcy zdumieli/ y ſławili Bogá mo
23:
wiąc/ nigdyſmy ták niewidáli.

werset: 13

Zácz. 8.

24:
Y wyſzedł záśię do morzá/ á wſzytek
25:
tłum przychodził do niego y náucżał ie.

werset: 14
26:
A mijáiąc vyrzał Lewiego (ſyná) Alfe
uſzowego


strona: H3

Már: ś:
1:
uſzowego śiedzącego ná cle/ y rzekł mu/
2:
idz zá mną.

rozdział: 3


strona: H4v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 26
25:
Iesliby Sżátan ſam
26:
przećiw ſobie powſtał/ á byłby rozdwo=
ion/


strona: H5

Már: ś:
1:
ion/ niemoże ſię zoſtáć/ ále koniec ma.

werset: 27
2:
Niemoże żaden ſprzętu mocarzá w=
3:
ſzedſzy wdom iego rozerwáć/ iesliby pier=
4:
wey mocarzá nie związał/ á tedy dom ie=
5:
go rozerwie.


Zácz. 14
werset: 28
6:
Prawdziwie powiedam wam/ że wſzy
7:
tki grzechy będą odpuſzcżone ſynom cżło
8:
wiecżym/ y bluznierſtwá ktoremiby blu=
9:
znili.

werset: 29Ale ktoby bluznił przećiw ducho
10:
wi świętemu/ niemá odpuſzcżenia ná
11:
wieki/ lecż będzie winien wiecżneo ſądu.

werset: 30
12:
Iż mowili duchá niecżyſtego ma.

werset: 31
13:
Y przyſzli bráćia y mátká iego/ á ná=
14:
dworze ſtoiąc/ poſłáli kniemu zowąc go/

werset: 32
15:
A śiedział tłum około niego/ y rzekli
16:
mu: Oto mátká twoiá/ y bráćia twoi ná
17:
dworze/ ſzukáią ćię.

werset: 33Y odpowiedział
18:
im mowiąc: Kto ieſt mátká moiá y brá=
19:
ćia moi?

werset: 34Y obeyrzawſzy wkrąg około
20:
ſiebie *

N: G:
vcznie.
śiedzące/ rzekł. Oto mátká mo=
21:
iá y bráćia moi.

werset: 35Bo ktoby cżynił wolą
22:
Bożą/ ten brát moy/ y śioſtrá moiá/ y má
23:
tká ieſt.

rozdział: 4

Rozd. 4
Zácz. 15
werset: 1
24:
Y
Zaſię pocżął vcżyć przy morzu/ y ze=
25:
brał ſię do niego tłum wielki/ áż w=
26:
ſtąpiwſzy do łodzi/ śiedział ná morzu/ á
H vwſzytek


strona: H5v

Ewán:
1:
wſzytek tłum v morzá ná ziemi był.

rozdział: 5


strona: H7

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 4
26:
Przeto iż cżęſto
był


strona: H7v

Ewán:
1:
był wiązan łáncuchy y pęty/ ále ſię ná
2:
niem łáncuchy rwáły/ á pętá tárgáły/ y
3:
niemogł go żaden okroćić.

werset: 5A záwżdy
4:
w nocy y we dnie w gorach y w grobiech
5:
był wołáiąc y tłukąc ſię kámieńmi.

werset: 6
6:
A vyrzawſzy Iezuſa zdáleká przybie=
7:
żał y pokłonił ſię mu.

werset: 7A wołáiąc gło=
8:
ſem wielkim/ mowił/ Co mnie y tobie Ie
9:
zuśie ſynu Bogá naywyſzſzego? Poprzy=
10:
śięgam ćię przez Bogá ábyś mię nie mę=
11:
cżył.

werset: 8Bo mu mowił/ wynidzi duchu nie
12:
cżyſty z cżłowieká.

werset: 9Y pytał go/ iáko to=
13:
bie imię? Y odpowiedział mowiąc/ imię
14:
mi Legion/ iż mnodzy ieſteſmy:

Legion
co/ maſz
Mát. 26.
przy wir
ſzu 53.

werset: 10Y pro=
15:
śili go bárzo áby ich nie wyſłał precż z=
16:
kráiny:

werset: 11Było też tám przy gorach wiel
17:
kie ſtádo świni páſące ſię.

werset: 12Y prośili
18:
go cżárći wſzyſcy mowiąc/ puść nas w=
19:
świnie/ żebychmy w nie weſzli.

werset: 13Y do=
20:
puśćił im wnet Iezus. Y wyſzedſzy du=
21:
chowie niecżyśći/ weſzli w świnie/ y wpá
22:
dło ſtádo po ſkále do morzá. A było ich o
23:
koło dwu tyśiącu y potonęły w morzu.

werset: 14
24:
Oni lepak co páśli świnie z vćiekáli/ y
25:
oznaymili to w mieśćie/ y po wśiach:

werset: 15Y
26:
wyſzli oględáć co ſię z ſtáło. A przyſzli
do Iezu=


strona: H8

Már: ś:
1:
do Iezuſa/

rozdział: 6


strona: I2

Mar. ś.
werset: 13
1:
A wyſzedſzy przepowiedáli áby ſię po=
2:
káiáli.

werset: 14Y cżárty mnogie wypądzáli/ y
3:
wiele chorych oliwą mázáli/ á vzdrawiá=
4:
li.

werset: 15

Zác: 24.

5:
Y vſłyſzał Herod Krol/ bo ſławne by=
6:
ło imię iego/ y rzekł iż Iohan ponurzy=
7:
ćiel wſtał zmartwych/ y dla tego mocy
8:
dziáłáią wniem.

werset: 16A inſzy mowili/ Heli=
9:
aſz ieſt/ á inſzy mowili. Prorok ieſt/ ábo iá=
10:
ko ieden z prorokow.

werset: 17Vſłyſzawſzy lepák
11:
Herod rzekł/ ktorego ia śćiąłem Iohá=
12:
ná/ ten ieſt/ ten wſtał zmartwych.

werset: 18
13:
Bo ten Herod posławſzy poimał był
14:
Ioháná/ y dał go do ćiemnice dla Hero=
15:
dyády żony Filippá brátá ſwego/ bo ią
16:
był poiął.

werset: 19Bo mawiał Iohan Hero=
17:
dowi/ iż niegodzi ſię tobie mieć żony brá=
18:
tá twego.

werset: 20Lecż Herodyás czyháłá nań/
19:
y chćiáłá go zámordować/ á nie mogłá.

werset: 21
20:
Bo Herod obawał ſię Ioháná wie=
21:
dząc że był mąż ſpráwiedliwy y święty y
22:
pilnował go/ á ſłucháiąc go/ wiele cży=
23:
nił/ y rad go ſłuchał.

werset: 22A gdy był dzień
24:
po temu/ iż Herod ná dzień národzenia
25:
ſwego vcżynił wiecżerzą pánom y hetmá
26:
nom/ y przednieyſzym Gálileyſkim.

rozdział: 7


strona: I4

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 6
26:
lud
I iiijten


strona: I4v

Ewán.
1:
ten wárgámi mię cżći/ lecz ſerce iych dá=
2:
leko ſtoi odemnie.

werset: 7A prozno mi ſłużą/
3:
vcżąc náuk/ roſkazań cżłowiecżych.

werset: 8
4:
Bo opuśćiwſzy roſkazánie Boże/ trzy=
5:
maćie vſtáwę cżłowiecżą/vmywánia ko=
6:
newek/ y cżaſz/ y inych podobnych (rze=
7:
cży) wiele cżynićie.

werset: 9Y mowił im/ do=
8:
brze odſtáwiaćie przykazánie Boże/ áby=
9:
śćie vſtáwę wáſzę záchowáli.

werset: 10Bo Moi
10:
żeſz rzekł

2 Moi. 20
/ cżći oycá twego y mátkę twoię/
11:
á złorzecżący oycu ábo mátce/ śmiercią
12:
niech vmrze.

werset: 11A wy mowićie/ Iesliby
13:
cżłowiek rzekł oycu ábo mátce/ Korban/
14:
to ieſt/ dar ktorykolwiek (będzie) odem=
15:
nie/ *pomożeć.

werset: 12

Al: obro
ćić ſię ku
pozytku.
Y niedopuſzcżaćie mu
16:
więcey nic cżynić oycu iego ábo mátce ie=
17:
go.

werset: 13Borząc *

Al: káſu
iąc.
ſłowo Boże vſtáwą wá=
18:
ſzą ktorąśćie vſtáwili/ y inych wiele (rze=
19:
cży) tym podobnych cżynićie.

werset: 14

Zac: 29.

20:
A przyzwawſzy *

Al: Záś.
wſzytek tłum/ rzekł
21:
iym/ ſłuchayćie mię wſzyſcy á rozumiey=
22:
ćie.

werset: 15Niemáſz nic z nadworza cżłowie=
23:
ká co wchodzi weń coby go mogło zmá
24:
zać/ ále co wychodzi z niego/ toć ieſt co
25:
máże cżłowieká.

werset: 16Iesli kto ma vſzy ku
26:
ſłuchániu niech ſłucha.

werset: 17A gdy wſzedł
wdom


strona: I5

Már: ś:
1:
w dom od tłumu/ pytáli go vcżniowie ie
2:
go o podobieńſtwie.

rozdział: 8


strona: I6v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 23
26:
A viąwſzy rękę ślepego/ od=
wiodł


strona: I7

Már: ś:
1:
wiodł iy zá wieś/ á plunąwſzy ná oczy ie=
2:
go/ włożywſzy nań ręce/ pytał go iesli co
3:
widzi:

werset: 24A poyzrzawſzy/ rzekł/ widzę lu=
4:
dzie iáko drzewá chodzące.

werset: 25Potym záś
5:
położył ręce ná ocży iego/ y *pocżął pá=
6:
trzyć

G: y S: y
vczynił iy
widzieć.
á nápráwion ieſt y widział iáśnie
7:
wſzytko.

werset: 26Y odeſłał go do domu iego/
8:
mowiąc/ (Idz do domu twego/) *á iesli
9:
do (tey) wśi wnidzieſz/ nikomu nie powie
10:
day.

G: y S: á
ni do wśi
wnidzieſz
áni po
wieſz kov
we wśi.

werset: 27

Zác: 35.

11:
Y wyſzedł Iezus y vcżniowie iego do
12:
wśi Cezáryei Filippowey/ á ná drodze
13:
ſpytáł vcżniow ſwoich/ mowiąc im/ kim
14:
mię ludzie mowią być?

werset: 28A oni odpowie
15:
dzieli/ Iohánem ponurzyćielem/ á dru=
16:
dzy Heliaſzem/ drudzy lepak iednym z=
17:
prorokow.

werset: 29A on im rzekł/ wy lepak
18:
kim mię mowićie być? A odpowiedáiąc
19:
Piotr/ rzekł mu/ Ty ieſteś Chriſtus.

werset: 30
20:
Y zágroził im áby tego nikomu niepo=
21:
wiedáli o niem.

werset: 31

Zác: 36.
Y pocżął ie vcżyć że
22:
potrzeba ſynowi cżłowiecżemu wiele v=
23:
ćierpieć/ y zbrákowánym być od ſtárſzych/
24:
y od árcyoffiárnikow/ y od kśiężey/ y być
25:
zámordowánym/ á zá trzy dni wſtáć.

werset: 32A
26:
ſwobodnie tę rzecż mowił/ y wziąwſzy
go piotr


strona: I7v

Ewán:
1:
go Piotr pocżął hámowáć go.

rozdział: 9


strona: Kv

werset: 34
1:
A śiadſzy wezwał dwunaśćie
2:
y rzekł im/ Ieſli kto chce pierwſzy być/
3:
*będzie

Al: niech
będzie/
wedle nie
ktorych
G: kśiąg
ze wſzech oſtátecżny y wſzytkim
4:
ſługą.

werset: 35A wziąwſzy pácholę poſtáwił ie
5:
w pośrzod ich/ á piáſtuiąc ie rzekł im.

werset: 36
6:
Ktokolwie z tákowych dziatek przyi=
7:
mie iedno ná imię moie mnie przyimuie/
8:
á ktokolwiek mnie przyimie/ nie mnie
9:
przyimuie/ ále onego ktory mię poſłał.

werset: 37
10:
Odpowieda lepak iemu Iohan mo=
11:
wiąc/ vcżycielu/ widzieliſmy niektorego
12:
*imieniem twym

Wł: w i
mię two
ie.
wyganiáiącego cżár=
13:
ty/ ktory nie idzie zá námi/ y zábroniliſmy
14:
iemu.*

G: iſz nie
idzie zá ná
mi.

werset: 38A Iezus rzekł/ nie zábrániay=
15:
ćie mu/ bo żadnego niemáſz ktoryby vcży=
16:
nił moc imieniem moim/ á mogłby ry=
17:
chło złorzecżyć mię.

werset: 39Bo kto nie ieſt
18:
przećiw *wám/ za wámi ieſt.

N: nam/
zá námá
ieſt.

werset: 40Bo kto=
19:
kolwiekby was nápoił cżáſzą wody w-i=
20:
mię moie/ żeśćie Chriſtuſowi/ prawdzi=
21:
wie mowię wam nie vtráći zapłáty ſwey

werset: 41

Zác: 42.

22:
A ktokolwiekby iednego z tych malucż
23:
kich ktorzy w mię wierzą obráził/ lepiey
24:
áby mu był włożon młyńſki kámień oko=
25:
ło ſzyie iego/ á iżby wrzucon do morzá.

werset: 42
26:
Iesli ćię też obrázi ręká twoiá odetni
ią/ do


strona: K2

Mar: ś:
1:
ią/

rozdział: 10


strona: K3v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 33
26:
Iż
27:
oto idziemy do Ierozolimy/ á ſyn cżłowie

strona: K4

Már: ś:
1:
cży będzie wydan árcyoffiárnikom/ y księ
2:
żey/ y oſądzą iy ná śmierć/ y podadzą go
3:
pogánom.

werset: 34Y vbicżuią go/ y vrągáć bę=
4:
dą iemu/ y vpluią go/ y zábiją iy/ á dniá
5:
trzećiego wſtánie.

werset: 35Y przyſzli do niego/
6:
Iákob/ y Iohan/ ſynowie Zebedeowi/
7:
mowiąc/ vcżyćielu/ chcemy ábyś to ocż
8:
prośić będziem vcżynił nam.

werset: 36A on rzekł
9:
im/ co chcećie ábych wam vcżynił?

Mát: 20.

werset: 37A o
10:
ni rzekli (iemu/) Day nam ábychmy śie=
11:
dzieli/ ieden po práwicy twey/ á drugi po
12:
lewicy twey/ w ſławie twoiey.

werset: 38A Ie=
13:
zus rzekł im/ niewiećie ocż prośićie/ Mo
14:
żećieli pić cżáſzę/ ktorą ia piję/ y nurzá=
15:
niem ktorem ſię ia nurzam nurzáć ſię?

werset: 39
16:
A oni rzekli mu/ możemy/ A Iezus rzekł
17:
im/ czáſzę iednák ktorą ia piję pić będzie=
18:
ćie/ y nurzániem ktorym ſię ia nurzam po
19:
nurzyćie ſię.

werset: 40Lecż śiedzieć po práwicy
20:
mey y po lewicy mey/ nie ieſt moiá (rzecż)
21:
dawác/ ále ktorym nágotowano:

werset: 41A v=
22:
ſłyſzawſzy dzieśięć/ pocżęli zá złe mieć Iá
23:
kobowi y Iohánowi.

werset: 42A Iezus wezwa
24:
wſzy ie mowił im/ wiećie że oni ktorym
25:
ſię podoba pánowáć nád narody/ pánu=
26:
ią nád nimi/ á ktorzy ſą wielcy nád nimi/
K iiijwłada=


strona: K4v

Ewán.
1:
władaią nimi.

rozdział: 11


strona: K6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 29
26:
á powiem wam ktorą
władzą


strona: K6v

Ewán.
1:
władzą to cżynię.

werset: 30Nurzánie Iohanowe
2:
z niebáli było czyli zludzi? odpowiedzćieſz
3:
mi:

werset: 31Y myslili v ſiebie mowiąc/ Iesli
4:
rzecżemy z niebá/ rzecże/ przecżżeśćie mu
5:
przeto nie wierzyli?

werset: 32A iesli rzecżemy z
6:
ludzi/ boimy ſię ludu/ wſzyſcy bo mieli Io
7:
háná iż prawdziwie był prorok.

werset: 33A od
8:
powiedáiąc rzekli Iezuſowi/ nie wiemy/
9:
A Iezus odpowiedáiąc mowi im/ áni ia
10:
wam powiem ktorą władzą to cżynię.

rozdział: 12
werset: 1

Roz: 12.
Zác: 53.

11:
Y
Pocżął im przez podobieńſtwá mo
12:
wić *winnicę

Al: Wino
grad.
náſadził cżłowiek y=
13:
ogrodził płotem/ y wkopał práſę/ y zbu=
14:
dował wieżę/ y náiął ią kmiećiom/ y od
15:
iechał.

werset: 2Y poſłał ſługę do kmiećiow/
16:
gdy był cżas áby wziął od *nich

Wła: v
kmieći.
z owocu
17:
winnice:

werset: 3A oni iąwſzy go vbili/ y ode=
18:
ſłáli prożnego.

werset: 4Y záſię poſłał knim ine
19:
go ſługę/

Wł: nie
wolniká.
y tego kámionuiąc głowę mu
20:
zránili/ y odeſłáli go zelżywſzy:

werset: 5Y záſię
21:
inego poſłał/ y tego zábili/ y wiele inych/
22:
owych bijąc/ á owych zábijájąc.

werset: 6Y ie=
23:
ſzcże przeto máiąc iednego ſyná *

G: ſwego
miłego
24:
poſłał y tego knim oſtátecżneo/ mowiąc:
25:
wſtydzić ſię będą ſyná mego.

werset: 7Lecż oni
26:
kmiećie rzekli miedzy ſobą/ ten ieſt dzie=
dzic/


strona: K7

Már: ś:
1:
dzic/ przydzćie zábiymy go/ á náſze będzie
2:
dziedzictwo.



strona: L

werset: 44
1:
Bo wſzyſtcy co im
2:
zbywáło/ miotáli/ ále tá zniedoſtátku ſwe
3:
go wſzytko co miáłá wrzućiłá/ wſzytkę
4:
*żywność

Wł: zy
wot.
ſwoię.

rozdział: 13
werset: 1

Zác: 58.
Roz. 13.

5:
A
Gdy wychodził z świątnice/ rzekł
6:
mu niektory z vcżniow iego/ Vcżyćie=
7:
lu/ pátrz iakie kámienie/ y iákie budowá
8:
nia.

werset: 2A Iezus odpowiedáiąc rzekł mu/
9:
Widziſz te wielkie budowánia? Niezo=
10:
ſtánie kámień ná kámieniu/ ktoryby nie
11:
był rozwálon.

Luk. 19.

werset: 3A gdy ſiedział ná gorze
12:
oliwney przećiw świątnicy pytáli go oſo=
13:
bno/ Piotr/ y Iákob/ y Ian/ y Andrzey/

werset: 4
14:
Powiedz nam/ kiedy te (rzecży) będą/
15:
á ktory znák gdy ſię to wſzytko ma ſkoń=
16:
cżyć?

werset: 5A odpowiedáiąc im Iezus/
17:
pocżął mowić/ Báczćie áby was nikt nie
18:
zwodził.

werset: 6Bo mnodzy przyidą ná imię
19:
moie/ mowiąc że ia ieſtem/ y mnogie z=
20:
wiodą.

werset: 7A gdy vſłyſzyćie woyny y ſłuchy
21:
woien/ nie trwożćie ſobą/ bo (to) muśi
22:
być/ ále nie iuż koniec:

werset: 8Powſtánie bo
23:
narod ná narod/ á kroleſtwo ná kroleſt=
24:
wo/ y będą trzęſienia (ziemie) pomiey=
25:
ſcách/ y będą głody y zámieſzánia/ pocżą
26:
tki to boleśći.

rozdział: 14


strona: L3v

Ewan:
werset: 12
1:
rzekli mu vcżniowie iego/ gdzie chceſz ſze=
2:
dſzy nágotuiemy/ ábyś iadł Páſchę?

werset: 13Y
3:
poſłał dwá vcżniá ſwoie/ y rzekł im/ Idzi
4:
ćie do miáſta/ á potka ſię zwámi cżło=
5:
wiek dzban wody nioſąc/ idźćie zá nim.

werset: 14
6:
A gdzie kolwiek wnidzie rzecżćie domo
7:
wemu goſpodarzowi/ iż vcżyćiel mowi/
8:
gdzie ieſt *goſpoda

Al: vpo
koy.
moiá kędy Páſchę z v
9:
cżniami moimi iem?

werset: 15A on wam vkaże
10:
ſalę wielką vſłáną *

G: zgoto
wáną.
/ tám nágotuyćie
11:
nam.

werset: 16A wyſzedſzy vcżniowie iego przy=
12:
ſzli do miáſtá/ y nálezli iáko im mowił/ y
13:
nágotowáli Páſchę.

werset: 17A gdy pozno było/
14:
przyſzedł ze dwiemánaśćie.

werset: 18A gdy ſie=
15:
dzieli y iedli/ rzekł Iezus/ Prawdziwie
16:
mowię wam/ iż ieden z waś wyda mię/
17:
ktory ie zemną.

werset: 19A oni pocżęli ſmęćić ſię/
18:
y mowić mu po iednemu/A zali ia? á za
19:
ia?

werset: 20A on odpowiedáiąc rzekł im/ Ie=
20:
den ze dwunaśćie ktory zemną macża w
21:
miſę.

werset: 21Acżći ſyn cżłowiecży idzie iáko o=
22:
niem ieſt nápiſano/ Ale biádá cżłowieko
23:
wi onemu/ przez ktorego ſyn cżłowiecży
24:
będzie wydan/ dobrze by było iemu/ by ſię
25:
był cżłowiek ten nie národził.

werset: 22A gdy ie
26:
dli wziął Iezus chleb/ y błogoſłáwiwſzy
łamał


strona: [L]4

Már: ś:
1:
łamał y dawał im mowiąc/



strona: L6

Mar: ś:
werset: 67
1:
A vyrzawſzy Piotrá grzeiącego ſię pá=
2:
rrząc nań mowi/ Y ty z Názáreyſkim Ie
3:
zuſem byłeś:

werset: 68A on záprzał/ mowiąc/
4:
nie znam/ áni wiem co mowiſz/ y wyſzedł
5:
wen do przedſionká/ y kur zápiał.

werset: 69A nie
6:
wolnicá widząc go/ záſię pocżęłá mowić
7:
ſtoiącym/ iż ten z onych ieſt:

werset: 70A on záſię zá
8:
przał: Y pochwili zás ſtoiący/ rzekli Pio
9:
trowi/ Prawdziwie znich ieſteś/ bo y Gá
10:
lileycżykeś.*

G: y S:
y mowá
twoiá po
dobna
ieſt.

werset: 71On lepak pocżął ſię kląć y
11:
przyśięgáć/ iż nie znam cżłowieká tego/
12:
ktorego mowićie.

werset: 72A powtore kur zá=
13:
piáł/ y wſpomniał Piotr ná mowę kto=
14:
rą mu mowił Iezus/ że pierwey niż kur
15:
dwá kroć zápoie/ záprzyſz ſię mnie trzy
16:
kroć/ y pocżął płákáć.

rozdział: 15

Roz: 15.
Zác: 66.
werset: 1
17:
A
Wnet poránu rádę vcżyniwſzy árcy=
18:
offiárnicy z ſtárſzymi y z kśiężą/ y wſzy
19:
tek ſeym/ odwiedli związawſzy Iezuſa y
20:
wydáli Piłatowi.

werset: 2Y pytał go Piłat/
21:
Tyli ieſteś krol Iudſki? A od odpowie=
22:
dáiąc rzekł mu/ Ty mowiſz.

werset: 3Y ſkárżyli
23:
nań árcyoffiárnicy wiele.

werset: 4A Piłat záſię
24:
ſpytał go mowiąc/ Nic że nie odpowie=
25:
dáſz? Oto iáko wiele świadcżą przećiw
26:
tobie.

werset: 5A Iezus przedſię nic nie odpo=
wiedział


strona: L6v

Ewán:
1:
wiedział/ ták iż ſię Piłat dziwował.

strona: L8v

Ewán.
1:
Y wſzedſzy do grobu vyrzały mło=
2:
dzieńcá śiedzącego po práwicy/ vbráne=
3:
go w ſzátę białą/ y lękły ſię.

werset: 6A on mo=
4:
wi im/ nie lękayćie ſię/ Iezuſa ſzukaćie
5:
Názáráńſkiego vkrzyżowánego/ wſtał/
6:
niemáſz go tu/ oto mieyſce gdzie go było
7:
położono.

rozdział: 16
werset: 7Ale idzćie rzecżćie vcżniom
8:
iego/y Piotrowi/ iż was vprzedzi do Gá=
9:
lileie/ tám iy oglądaćie/ iáko rzekł wam.

werset: 8
10:
A wyſzedſzy *

G: wnet.
vćiekły od grobu. Bo ie
11:
wzięło było drżenie/ y zápámiętánie/ a ni
12:
komu nic nie rzekły/ bo ſię bały.

werset: 9

Zác: 71.

13:
Wſtawſzy lepak ráno pierwſzego ſzábá
14:
tu/ vkazał ſię pierwey Máryey Mágdá=
15:
lenie z ktorey był wygnał śiedm cżártow:

werset: 10
16:
(A) oná ſzedſzy/ opowiedziáłá (tym)
17:
ktorzy znim bywáli/ nárzekáiącym y płá=
18:
cżącym.

werset: 11A oni vſłyſzawſzy iż ieſt żyw/ y
19:
był widzian od niey/ nie wierzyli.

werset: 12A po
20:
tym dwiemá znich idącym/ vkazał ſię w
21:
inem kſztałćie/ gdy ſzli do wśi.

werset: 13Y ći ſzed
22:
ſzy opowiedzieli drugim/ ále áni tym v=
23:
wierzyli.

werset: 14Ná oſtátek onym iedennaśćie
24:
ſpołu ſiedzącym vkazał ſię/ y wymawiał
25:
(iym) niewiárę ich/ y zátwárdzenie ſercá/
26:
iż tym ktorzy iy widzieli w zbudzonego/
nie wie


strona: M

Már: ś:
1:
nie wierzyli.

księga: Ioann
rozdział: 1


strona: M3

Ioh: ś:
werset: 39
1:
Mowi im: Przydzćie á oglądayćie.
2:
Przyſzli y widzieli gdzie mieſzkał/ y v nie=
3:
go zmieſzkáli dzień on. A godziná byłá iák
4:
miarz dzieśiąta.

werset: 40A był Andrzey brát Sy
5:
moná Piotrá ieden ze dwu ktorzy ſłyſzeli
6:
v Ioháná/ y poſzli zá niem.

werset: 41Znalazł
7:
ten pierwey brátá ſwego Symoná/ y mo=
8:
wi mu: Nalezliſmy Meſyaſzá/ co ieſt prze
9:
łożywſzy *namázániec.

Po Gr.
Chriſtꝯ.

werset: 42Y przywiodł go do
10:
Iezuſa. A weyrzawſzy nań Iezus/ rzekł:
11:
Ty ieſteś Symon ſyn Iony. Ty zwan
12:
będzieſz Kefá/ coſię wykłáda/ kámienny.

werset: 43

Zác: 5.

13:
Názáiutrz chćiał Iezus wynić do Gá
14:
lileie/ y nálazł Filippá/ y mowi mu: Idz
15:
zámną.

werset: 44A był Filip od Bethſaidy z=
16:
miáſtá Andrzeiowego y Piotrowego.

werset: 45
17:
Nálazł Filip Náthánáelá/ y mowi
18:
mu: o ktorem nápiſał Moiżeſz w zako=
19:
nie/ y prorocy/ nálezliſmy Iezuſa ſyná Io
20:
zefowego z Názáretá.

werset: 46Y rzekł mu Ná=
21:
thánáel: z Nazáretá może (li) co dobrego
22:
być? Mowi mu Filip: Przydź á ogląday.

werset: 47
23:
Vyrzał Iezus Náthánáelá idącego
24:
ku ſobie/ y mowi o niem: Ono prawdzi=
25:
wie Izráelit/ w ktorem zdrády niemáſz.

werset: 48
26:
Mowi mu Náthánáel: Skąd mię
M iijznaſz?


strona: M3v

Ewán.
1:
znaſz?

rozdział: 3


strona: M5

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 12
26:
Iesli ziemſkie
M v(rze=


strona: M5v

Ewan:
1:
(rzeczy) rzekłem wam/ á nie wierzyćie/ iá=
2:
ko gdybym rzekł niebieſkie vwierzycie?

werset: 13

Zác: 9.

Z ſtąpić z
niebá ieſt
vnizyć ſię

3:
*A żaden nie wſtąpił do niebá/ iedno
4:
kto z nieba zſtąpił/ ſyn cżłowiecży ktory
5:
ieſt wniebie.

werset: 14A iáko Moiżeſz wywyżſzył
6:
wężá w puſtyni/ ták wywyżſzyć trzebá ſy=
7:
ná cżłowiecżego.

werset: 15Aby káżdy wierzący
8:
weń nie zginął/ áleby miał żywot wie=
9:
cżny.

werset: 16

Zác: 10.

10:
Ták bo vmiłował Bog świát/ iż ſyná
11:
ſwego iednorodnego dał/ áby káżdy wie=
12:
rzący weń nie zginął/ áleby miał żywot
13:
wiecżny.

werset: 17Bo nie poſłał Bog ſyná ſwe=
14:
go ná świát/ áby ſądził świát/ ále áby zá=
15:
chowan świát przezeń.

werset: 18Wierzący weń
16:
nie będzie oſądzon/ á niewierzący/ iuż oſą
17:
dzon ieſt/ iż nie vwierzył/ w-imię iednoro
18:
dnego ſyná Bożego.

werset: 19Ten lepak ieſt ſąd/
19:
iż świátło przyſzło ná świát/ á vmiłowá
20:
li ludzie więcey ćiemność/ niż światło.

werset: 20

.Ioh: 2.

21:
Były bo złe *ich ſpráwy.

Al: dziełá
Bo káżdy zło
22:
śći dziáłáiący/ nienayrzy świátłá/ y nie=
23:
przychodzi k świátłu/ áby nie ſtrofowa=
24:
no iego ſpraw.

werset: 21Lecż cżyniący prawdę
25:
przychodzi k świátłu/ áby ſię obiáwiły ie
26:
go ſpráwy/ iż w Bogu ſą podziáłáne:

rozdział: 4


strona: M8

werset: 27
1:
Zaden iednák nie rzekł: co gádaſz/ al
2:
bo co mowiſz z nią?

werset: 28Oſtáwiłá przeto
3:
wiádro ſwe niewiáſtá/ y ſzłá do miaſtá/ y
4:
mowi ludziom.

werset: 29Przydźćie/ oglądayćie
5:
cżłowieká/ ktory mi *powiedział

w: mowił
wſzytko
6:
co kolwiek vcżyniłám. Nie tenli ieſt
7:
Chriſtus?

werset: 30Wyſzli przeto zmiáſtá y przy=
8:
ſzli kniemu.

werset: 31A wtem (cżáſie) proſili go
9:
vcżniowie/ mowiąc: Rabbi/ iedz.

werset: 32A on
10:
im rzekł: Ia mam potráwę ieść/ (o) kto
11:
rey wy niewiećie.

werset: 33Mowili przeto vcżnio
12:
wie ſpołem: * Ktośći mu

wł: Nie
ktoli mu/
przynioſł ieść.

werset: 34
13:
Mowi im Iezus: moiá potrawá ieſt/
14:
ábych cżynił wolą (tego) ktory mię po=
15:
ſłał/ y ábych dokonał ſpráwy iego:

werset: 35
16:
Nie wyli mowićie. Ze ieſzcże cżterzy
17:
mieſiące ſą/ á żniwo przyidzie? Oto mo=
18:
wię wam/ podnieśćie ocży wáſze/ á oba
19:
cżćie *niwy
Al. krainy
iż biáłe ſą iuż ku żniwu.

werset: 36A
20:
żnący zapłátę bierze/ y zgromadza do ży=
21:
wotá wiecżnego/ áby y śieiący tákieſz rá=
22:
dował ſię/ y znący.

werset: 37Bo w tem (tá mo
23:
wá ieſt prawdziwa/ że inſzy ieſt co ſieie/ á
24:
inſzy co żnie.

werset: 38Ia poſłałem was żąć/ ná
25:
cośćie nie wy prácowáli: Inſzy procowá
26:
li/ á wy ná pracę iych weſzliśćie.

rozdział: 5


strona: N2

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 24

Zác: 16.

25:
Prawdziwie/ prawdziwie mowię
26:
wam/ że kto mowy moiey ſłucha y wie=
N ijrzy o=


strona: N2v

Ewán:
1:
rzy onemu kto mię poſłał/ má żywot wie
2:
cżny/ y do ſądu nie przychodzi/ ále prze=
3:
ſzedł z śmierći do żywota.

werset: 25Prawdziwie/
4:
prawdziwie mowię wam/ że idzie godzi=
5:
ná y ninie ieſt/ gdy martwi vſłyſzą głos ſy
6:
ná Bożego/ á ktorzy vſłyſzą/ żyć będą.

werset: 26
7:
Bo iáko oćiec ma żywot wſobie/ ták
8:
dał y ſynowi żywot mieć wſobie.

werset: 27
9:
Y władzą dał mu y ſąd cżynić/ *iż ſyn
10:
cżłowiecży ieſt.

Iákoby
rzekł/ trze
bá mu by
ło dáć/
bo ieſliby
mu nie da
no nie
miałby/
poniewaz
człowiek
ieſt.

werset: 28Nie dziwuyćie ſię te=
11:
mu/ że idzie godźiná/ wktorą wſzyſcy co
12:
(ſą) wgrobiech/ vſłyſzą głos iego.

werset: 29Y wy
13:
nidą ktorzy dobre (vcżynki) dziáłáli do po
14:
wſtánia żywotá/ á ktorzy złe (vcżynki)
15:
dziáłáli/do powſtániá ſądu.

werset: 30

Zác: 17.

16:
Nie mogę ia cżynić od śiebie nic. Iá=
17:
ko ſłyſzę/ ſądzę. A ſąd moy ſpráwiedliwy
18:
ieſt. Iż nieſzukam woli moiey/ ále woli o
19:
neo co mię poſłał/ oycá.

werset: 31Iesli ia świad
20:
czę o ſobie/ świádectwo moie nie ieſt pra
21:
wdziwe.

werset: 32

Máth: 3.
Inſzy ieſt świadcżący o mnie/
22:
y wiem że prawdziwe ieſt świádectwo
23:
ktore świadcży o mnie.

werset: 33Wy poſyłáliś=
24:
ćie do Ioháná/ y poświadcżył prawdzie.

werset: 34
25:
Lecż ia nie v cżłowieká świáde
26:
ctwo biorę/ ále to mowię/ ábyśćie wy zá
chowáni


strona: N3

Ioh: ś:
1:
chowáni.

rozdział: 6


strona: N4v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 30
26:
Rzekli przeto iemu/
Ktory


strona: N5

Ioh: ś:
1:
Ktory przeto ty cżyniſz znák/ żebyſmy vy=
2:
rzeli/ y vwierzyli tobie? Co działasz?

werset: 31Oy
3:
cowie náſzy Mánnę iedli wpuſtyni: iako
4:
ieſt nápiſano/ chleb z nieba dał im ieść.

2. Mo: 16
4. Mo: 11.
Pſal: 78.

werset: 32
5:
Rzekł przeto im Ieſus/ Prawdziwie
6:
prawdziwie mowię wam/ Nie Moiżeſz
7:
dał wam chleb z niebá/ ále oćiec moy da
8:
wam chleb z niebá prawdziwy.

werset: 33Bo
9:
chleb Boży ieſt/ ktory z ſtąpił z niebá/ y ży
10:
wot dawa świátu.

werset: 34Rzekli przeto knie=
11:
mu/ Pánie/ záwżdy daway nam chlebá
12:
tego.

werset: 35

Zác: 21.

13:
Rzekł lepak im Iezus/ Ia ieſtem chleb
14:
żywota/ Kto przychodzi ku mnie/ nigdy
15:
łáknąć nie będzie. A kto wierzy wmię/
16:
nie będzie prágnąć *nigdy.

Lát: ná
wieki.

werset: 36Ale rze
17:
kłem wam/ iż y widzieliśćie mię/ y nie
18:
wierzyćie.

werset: 37Wſzytko co dáie mi oćiec/ ku
19:
mnie przyidzie/ á przychodzącego ku
20:
mnie nie wyrzucę precż.

werset: 38Gdyż z ſtąpi=
21:
łem z niebá/ nie ábym cżynił wolą moię/
22:
ále wolą (onego) co mię poſłał.

werset: 39
23:
A tá ieſt wola (onego) co mię poſłał oy
24:
cá/ ábym z tego wſzytkiego co mi dał nie
25:
ſtráćił/ ále bym wzbudził ono oſtátecżne=
26:
go dniá.



strona: N7

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
rozdział: 7
werset: 13
26:
Wſzákże nikt iáwnie o niem nie mo=
wił/


strona: N7v

Ewán.
1:
wił/ prze boiaźń Iudow.

werset: 14

Zác: 26.

2:
A gdy było w puł świętá/ wſtąpił Ie
3:
ſus do świątnice/ y vcżył.

werset: 15Y dziwowali
4:
ſię Iudowie mowiąc/ Iáko ten piſmo
5:
vmie nie vcżywſzy ſię?

werset: 16Odpowiedział
6:
im Ieſus/ y rzekł/ Náuká moiá nie ieſt
7:
moiá/ ále (tego) kto mię poſłał.

werset: 17Iesli
8:
kto chce wolą iego cżynić pozna o náuce/
9:
iesli z Bogá ieſt/ álbo (iesli) ia ſam od
10:
śiebie mowię

werset: 18Kto od śiebie mowi/
11:
ſławy ſwoiey ſzuka/ lecż kto ſzuka ſławy
12:
(onego) co iy poſłał/ ten prawdziwy ieſt/
13:
y nieſpráwiedliwośći wniem niemáſz.

werset: 19
14:
Nie Moiżeſz(li) dał wam zákon/ á
15:
nikt z was nie cżyni zakonu? Co mię ſzu=
16:
kaćie zábić?

werset: 20Odpowiedział tłum y
17:
rzekł: Cżártá maſz: ktoż ćię ſzuka zábić?

werset: 21
18:
Odpowiedział Ieſus y rzekł im: ieden
19:
vcżynek vcżyniłem/ á wſzytcy ſię dziwuie=
20:
ćie. *

Gr: ták
czytáią/
A wſzyt
cy ſię dzi
wuiećie
przeto/
To ieſt
prze ten
vczynek.

werset: 22Przeto Moiżeſz dał wam obrze=
21:
zanie/ nie iżeby z Moiżeſza było/ ále z oy=
22:
cow/ á wſobotę obrzezuiećie cżłowieká/

werset: 23
23:
Ieśli obrzezánie bierze cżłowiek w ſo=
24:
botę/ áby nierozruſzon zákon Moiżeſzow/
25:
Ná mię gniewaćie ſię/ że cáłego cżłowie
26:
ká zdrowym vcżyniłem wſobotę?



strona: Ov

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
rozdział: 8
werset: 13
26:
ia nie ieſtem z świátá te
go.


strona: O2

Ioh: ś:
1:
go.

werset: 14Rzekłem wam przeto/ że pomrze=
2:
ćie wgrzechoch wáſzych. Iesli bo nie v=
3:
wierzyćie/ iż ia ieſtem/ pomrzećie wgrze=
4:
choch wáſzych.

werset: 15Rzekli lepak iemu/ Ty
5:
kto ieſteś? Y rzekł im Ieſus/ *Naprzod

Lácin: y
Slo: tłu
mácz. Po
czątek/ á
le omyl
nie.

6:
co mowię wam.

werset: 16Wiele mam o was
7:
mowić/ y ſędzić/ ále kto mię poſłał/ praw
8:
dziwy ieſt. A ia co ſłyſzałem od niego/ to
9:
mowię ná świećie.

werset: 17(Y) nie zrozumieli
10:
że *oycem

Gr: N: ze
oycá im
mowił/
to ieſt/ o
oycu.
ſwym zwał Bogá.

werset: 18Rzekł im
11:
przeto Ieſus/ Gdy wywyżſzyćie ſyná cżło
12:
wiecżego/ tedy poznaćie że ia ieſtem/ á od
13:
śiebie ſamego nie cżynię nic. Ale iáko ná
14:
ucżył mię oćiec moy/ to mowię.

werset: 19A kto
15:
mię poſłał/ zemną ieſt. Nie zoſtáwił mię
16:
ſamego/

Gr: y S:
Oćiec.
*iż ia cżynię co ſię iemu podoba
17:
záwżdy.

werset: 20Co gdy on mowił/ mnodzy v=
18:
wierzyli weń.

werset: 21

Zác: 31.

19:
Mowił lepak Ieſus/ k(tym) Iudom
20:
ktorzy vwierzyli iemu/ iesli wy wytrwa=
21:
ćie w mowie moiey/ prawdziwie vcżniá=
22:
mi moimi ieſteśćie.

werset: 22Y poznáćie praw=
23:
dę/ á prawdá wyſwobodzi was.

werset: 23Odpo
24:
wiedzieli mu/ naśienie Abráhámowe ie=
25:
ſteſmy/ á nikomu z niewoleni nie byliſmy
26:
nigdy. Iákoż ty mowiſz/ iż wyſwobodze=
O ijni bę=


strona: O2v

Ewán:
1:
ni będziećie.

rozdział: 9


strona: O4

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 15
26:
Záś
O iiijprzeto


strona: O4v

Ewán:
1:
przeto ſpytáli go Fáryzeuſzowie/ iáko
2:
przeyrzał.

werset: 16A on rzekł im/ Błoto mi
3:
włożył ná ocży/ y omyłem/ y widzę.
4:
Mowili przeto z Fáryzeuſzow niektorzy/
5:
Ten cżłowiek nie ieſt od Bogá/ iż ſoboty
6:
nie ſtrzeże. Inſzy lepak mowili/ iáko mo=
7:
że cżłowiek grzeſzny tákowe znamioná
8:
cżynić? Y było rozerwánie miedzy nimi.

werset: 17
9:
Mowią záś ślepemu/ Ty co mowiſz o
10:
niem/ iż otworzył twoie ocży? A on rzekł/
11:
że prorok ieſt.

werset: 18Niewierzyli przeto Iu=
12:
dowie o niem/ żeby ślepy był y przeyrzał/
13:
áż wezwáli rodzicow/ onego ktory przey=
14:
rzał.

werset: 19Y ſpytáli ich/ mowiąc/ tenli ieſt
15:
ſyn wáſz/ ktorego wy powiedaćie/ iż śle=
16:
pym ſię vrodził? Iákoż przeto teraz wi=
17:
dzi?

werset: 20Odpowiedzieli im rodzicy iego/ y
18:
rzekli/ wiemy że ten ieſt ſyn náſz/ y iż ſię
19:
ślepy vrodził.

werset: 21Lecż iáko ninie widzi
20:
nie wiemy/ álbo kto otworzył iego ocży/
21:
my nie wiemy/ ma ſam látá/ iego pytay=
22:
ćie/ ſam o ſobie powie.

werset: 22To rzekli rodzi=
23:
cy iego/ iż ſie bali Iudow/ bo iuż byli po
24:
ſtánowili Iudowie/ áby/ iesliby go kto
25:
wyznał Chryſtuſem/ zſzkoły wyrzucon
26:
był.

werset: 23Dlá tego rodzicy iego rzekli/ iż látá
ma/


strona: O5

Ioh: ś:
1:
ma/ iego pytayćie.

rozdział: 10


strona: O6v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 28
26:
y nie wydrze
ich ża=


strona: O7

Iohá: ś:
1:
ich żaden z ręki moiey.

werset: 29Oćiec moy kto=
2:
ry mi dał/ więtſzy ieſt ze wſzech/ á żaden
3:
niemoże wydrzeć z ręki oycá meo.

werset: 30Ia
4:
y oćiec *iedno ieſteſmy.

To ieſt/
nie ieſte
zwá ſobie
ſprzeći
wni.

werset: 31Podnie=
5:
śli przeto kámienie Iudowie/ áby go ká=
6:
mionowáli.

werset: 32Odpowiedział im Ieſus/
7:
Wiele dobrych vcżynkow pokázałem
8:
wam/ z oycá mego/ prze ktoryż vcżynek z=
9:
tych kámionuiećie mię?

werset: 33Odpowiedzie
10:
li mu Iudowie/ mowiąc: O dobry vcży=
11:
nek nie kámionuiem ćię/ ále o bluznier=
12:
ſtwo/ á iż ty cżłowiek będąc/ cżyniſz ſię
13:
Bogiem.

werset: 34Odpowiedział im Ieſus:
14:
Nie ieſt(li) nápiſano wzakonie wáſzem.
15:
Ia rzekłem/ Bogowie ieſteśćie?

Pſál: 82.

werset: 35Iesli
16:
ony názwał Bogámi/ ku ktorym mowá
17:
Boża byłá/ a niemoże ſię rozruſzyć (pi=
18:
ſmo.)

werset: 36Ktorego oćiec poświęćił/ y po=
19:
ſłał ná świát/ wy mowićie że bluźniſz/ iż
20:
rzekłem ſyn Boży ieſtem.

werset: 37Iesli nie cży
21:
nię ſpraw oycá mego/ nie wierzćie mi:

werset: 38
22:
A iesli cżynię/ y iesli mnie niewierzyćie/
23:
ſpráwam wierzćie/ ábyśćie poználi y wie
24:
rzyli/ że we mnie oćiec/ á ia *wniem.

Lát. w oy
cu.

werset: 39
25:
Sżukáli go przeto záśie poimać/ y wy=
26:
ſzedł z ręku ich.

werset: 40Y poſzedł záſie zá Ior=
dan ná


strona: O7v

Ewán.
1:
dan ná mieyſce gdzie był Iohan pierwey/

rozdział: 11


strona: Pv

Ewán.
werset: 46
1:
Niektorzy lepak z nich poſzli ku Fáry=
2:
zeuſzom/ y powiedzieli im co vcżynił Ie=
3:
ſus.

werset: 47

Zác: 40.

4:
Zebráli przeto Arcyoffiárnicy y Fáryze
5:
uſzowie rádę/ y mowili: Co cżynimy/ że
6:
ten cżłowiek mnogie znamioná cżyni?

werset: 48
7:
Iesli go tak niechamy wſzyſcy weń v=
8:
wierzą/ y przyidą Rzymiánie/ á zniſzcżą
9:
nas y mieyſce/ y narod.

werset: 49A ieden znich
10:
niektory Káiáfá Arcyoffiárnikiem będąc
11:
roku onego/ rzekł im: Wy nie wiećie nic/
12:
áni vważaćie.

werset: 50Iż pożyteczno nam/ á=
13:
by ieden vmárł zá lud/ a nie wſzyſtekby
14:
narod zginął.

werset: 51A tego od ſamego śie
15:
bie nie rzekł/ ále Arcyoffiárnikiem będąc
16:
roku onego/ prorokował że miał Ieſus
17:
vmrzeć zá narod.

werset: 52Nie iedno zá narod/
18:
ále áby y dzieći Boże rozproſzone zebrał w
19:
iedno.

werset: 53Przeto od onego dniá vrádzili á
20:
by iy zábili.

werset: 54Ale Ieſus iuż ſię nie iáw=
21:
nie przechadzał miedzy Iudmi/ ále po=
22:
ſzedł (z onąd) do kráiny bliſko puſtynie/
23:
do Efraimá rzecżonego miáſtá/ y tám
24:
mieſzkał z vcżniámi ſwemi.

werset: 55A byłá bli=
25:
ſko paſchá Iudſka/ y wſtąpili mnodzy do
26:
Ierozolimy zkráiny ná páſchę. áby ocżyś
ćili ſię.


strona: P2

Ioh: ś.
1:
ćili ſię.

rozdział: 12


strona: P3v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 40
25:
Záślepił ocży ich y zákámiáło
26:
vcżynił ſerce ich/ áby niewidzieli ocżymá/
áni


strona: P4

Ioh: ś:
1:
áni rozumieli ſercem/ á náwroćiliby ſię/
2:
y zlecżyłbym ie.

werset: 41To rzekł Ezáiaſz/ gdy
3:
widział ſławę iego/ y mowił o niem.

werset: 42
4:
Wſzákże iednák y z kśiążąt mnodzy v=
5:
wierzyli weń/ ále dla Fáryzeuſzow nie wy
6:
znawáli/ áby z ſzkoły włącżeni nie byli:

werset: 43
7:
Bo vmiłowáli ſławę cżłowiecżą wię=
8:
cey niżli ſławę Bożą.

werset: 44A Iezus wołał
9:
y rzekł: Kto w mię wierzy/ nie wierzy w=
10:
mię/ ále w (tego) co mię poſłał.

werset: 45Y kto
11:
widzi mnie/ widzi(tego) co mię poſłał.

werset: 46
12:
Ia swiátło przyſzedłem ná świát/ á=
13:
by wſzelki wierzący wmię/ w ćięmnośći
14:
nie *trwał.

Albo nie
mieſzkał.

werset: 47A iesli kto ſłucháć będzie
15:
moich ſłow/ á nie vwierzy ia go nie ſądzę/
16:
Bo nieprzyſzedłem ábym ſądził świat/ á
17:
le ábym záchował świát.

Már: 16.

werset: 48Kto mnie
18:
odrzuca/ y nieprzyimuie ſłow moich/ ma
19:
kto iy ſądzi.

werset: 49Mowá ktorą mowiłem/
20:
oná iy oſądzi w oſtátni dzień/ iż ia od śie
21:
bie ſamego nie mowiłem/ ále ktory mię
22:
posłał oćiec. Ten mi roſkazánie dał/ co=
23:
bym rzekł/ y cobym mowił.

werset: 50Y wiem że
24:
roſkazánie ieo żywot wiecżny ieſt. Co prze
25:
to ia mowię/ iáko rzekł mi oćiec/ ták mo
26:
wię.

rozdział: 14


strona: P6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 2
26:
Iż idę zgotowáć wam miey=
ſce.


strona: P6v

Ewán.
1:
ſce.

werset: 3A iesli poydę zgotowáć wam miey
2:
ſce/ záśie przyidę y zábiorę was do śiebie/
3:
aby gdzie ia ieſtem y wy byśćie byli.

werset: 4
4:
A gdzie ia odchodzę/ wiećie/ y drogę
5:
wiećie.

werset: 5Mowi mu Thomáſz: Pánie/ nie
6:
wiemy gdzie odchodziſz/ á iákoż możemy
7:
drogę wiedzieć?

werset: 6Mowi mu Ieſus: Ia
8:
ieſtem drogá/ y prawdá/ y żywot/ nikt nie
9:
przyidzie do oycá iedno przez mię.

werset: 7Ie=
10:
slibyśćie mnie ználi/ y oycá mego ználi=
11:
byśćie/ á od tąd go znacie y widzieliśćie
12:
iy.

werset: 8Mowi mu Filip/ Pánie/ vkaż
13:
nam oycá/ á doſyć nam.

werset: 9Mowi mu Ie
14:
ſus: Ták długi czás zwámi ieſtem/ á *nie
15:
poználiśćie

Gr: á nie
poznałeś.
ále nie do
brze.
mię? Filippie/ kto widzi
16:
mnie/ =widźi y oycá.

Gr: wi-
dział oy
cá.
A iákoż ty mowiſz/ v
17:
káż nam oycá?

werset: 10Niewierżyſz że ia w oy=
18:
cu/ á oćiec wemnie ieſt?

Zác: 48:

19:
Słowá ktore ia mowię wam/ od śie=
20:
bie (ich) nie mowię/ lecż oćiec we mnie
21:
mieſzkáiący/ ten cżyni *ſpráwy.

wł: dziełá
y nizey.

werset: 11Wierz=
22:
ćie mi/ że ia w oycu/ á oćiec we mnie ieſt.
23:
A iesli nie (ták/) dla ſpraw ſamych wierz
24:
ćie (mi.)

werset: 12Prawdziwie prawdziwie mo
25:
wię wam/ kto wierzy wmię/ ſpráwy kto=
26:
re ia cżynię/ y on vcżyni/ y więtſze niżli te
vcży=


strona: P7

Ioh: ś:
1:
vcżyni.

rozdział: 15


strona: P8v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 20
26:
Iesli
mowę


strona: Q

Ioh: ś:
1:
mowę moie chowáli/ y waſzę chowac bę
2:
dą.

werset: 21Ale to wſzytko vcżynią wam prze i=
3:
mię moie/ iż nie wiedzą kto mię poſłał.

werset: 22

Zác: 53.

4:
Ieslibym nie przyſzedł y nie mowił
5:
bym im/ grzechuby nie mieli. Lecż ninie
6:
wymowki nie máią o grzechu ſwem.

werset: 23
7:
Kto mnie nienawidzi/ y oycá mego nie
8:
nawidzi.

werset: 24Gdybym ſpraw nie pocżynił
9:
v nich/ ktorych nikt inny nie vcżynił/ grze
10:
chuby nie mieli: Ale teraz y widzieli y nie
11:
nawidzieli y mnie y oycá mego.

werset: 25Ale
12:
ábyſię wypełniłá mowá nápiſana w za=
13:
konie ich: iż nienawidzieli mię dármo.

Pſál: 35.
Luk: 24.

werset: 26
14:
Gdy lepak przyidzie poćieſzyćiel ktore=
15:
go ia poślę wam od oycá/ duch prawdy/
16:
ktory od oycá wychodzi/ on świadcżyć bę
17:
dzie o mnie:

werset: 27Lecż y wy świadcżyć będzie
18:
ćie/ gdyż od pocżątku zemną ieſteśćie.

rozdział: 16
werset: 1

Roz: 16

19:
T
O mowiłem wam/ ábyśćie ſie nie o
20:
brażáli.

werset: 2Odrzuconemi *od ſzkoły

Albo od
zboru.
v
21:
cżynią was: áno przyidzie godziná że w=
22:
ſzelki zábijáiący was/ będzie mnimáć iż
23:
poſługę przynośi Bogu.

werset: 3A to vcżynią
24:
wam/ iż nieznáią oycá/ áni mnie.

werset: 4Lecż
25:
to mowiłem wam/ ábyśćie/ gdy przyidzie
26:
godziná/ pámiętáli ná to/ że ia rzekłem
Qwam.


strona: Qv

Ewán:
1:
wam.

rozdział: 17


strona: Q3

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 11
26:
Oy/
Q iijcże ś.


strona: Q3v

Ewán:
1:
cże święty/ záchoway ie w-imię twoie
2:
ktore dałeś mi/ áby byli iedno/ iáko my.

werset: 12
3:
Gdy byłem znimi/ *

Grek: ná
świećie
ia chowałem ie w i
4:
mię twoie ktore dałeś mi ſtrzegłem (ich)
5:
á żaden znich nie zginął tylko ſyn zginie
6:
nia/ áby śie piſmo wypełniło.

werset: 13A teraz

Pſal: 109:

7:
ktobie idę/ y to mowię ná świećie/ áby
8:
mieli rádość moię wypełnioną w ſobie.

werset: 14
9:
Ia dałem im ſłowo twoie/ á świát
10:
ich nienawidział/ że nie ſą z świátá/ iáko
11:
y ia nie ieſtem z świátá.

werset: 15Nie proſzę á=
12:
byś ie wziął z świátá/ ále ábyś ie zácho=
13:
wał od złośliwego.

werset: 16Z świátá nie ſą/ iá
14:
ko y ia z świátá nie ieſtem:

werset: 17Poświęć ie
15:
w prawdźie *

Gr: two
iey.
Rzecż twoiá prawdá ieſt.

Zac: 57.

werset: 18

Zác: 57.

16:
Iáko mnie poſłałeś ná świát/ y ia po
17:
ſłałem ie ná świát/

werset: 19Y zá nie ia poświą=
18:
cam śię/ áby y ći byli poświęceni w pra=
19:
wdzie.

werset: 20A nie zatych proſzę tylko/ ále y
20:
zá máiące vwierzyć wmię przez mowę
21:
ich.

werset: 21Aby wſzyſcy iedne byli/ iáko ty Oy
22:
cże we mnie/ á ia wtobie/ áby y ći w nas
23:
iedno byli. áby świát wierzył/ żeś ty mnie
24:
poſłał.

werset: 22A ia ſławę ktorą dałeś mnie/
25:
dáłem im/ áby byli iedno/ iáko y my ie=
26:
dno ieſteſmy.

rozdział: 18


strona: Q6

Iohá: ś:
werset: 33
1:
rzekł mu: Ty ieſteś krol Iudſki?

werset: 34Odpo
2:
wiedział Ieſus: Od śiebie ty to mowiſz/
3:
álbo inſzy tobie powiedzieli o mnie?

werset: 35
4:
Odpowiedział Piłat: Coż/ Cżyli ia Iu
5:
dowin ieſtem? Narod twoy y árcyoffiár=
6:
nicy/ wydáli mi ćię/ coś vcżynił?

werset: 36Odpo
7:
wiedział Ieſus: Kroleſtwo moie nie ieſt
8:
z świátá tego: Iesliby z świátá tego było
9:
kroleſkwo moie/ ſłużebnicy by moi *bili=
10:
by ſię

Al: boio-
wáliby.
/ ábym nie był wydán Iudom/ ale
11:
teraz kroleſtwo moie nie ieſt z tąd.

werset: 37
12:
Rzekł przeto iemu Piłat: To wżdy ty
13:
krol ieſteś? Odpowiedził Ieſus: ty mo=
14:
wiſz/ że ia krol ieſtem: ia ná to rodziłem
15:
ſię/ y na to przyſzedłem ná świát/ ábym
16:
poświadcżał prawdzie. Wſzelki będąc z=
17:
prawdy/ ſłucha mego głoſu.

werset: 38Mowi
18:
mu Piłat: Co ieſt prawdá? A to rzekſzy zá
19:
śie wyſzedł ku Iudom/ y mowi im: ia áni
20:
iedney przycżyny nie náyduię wniem.

werset: 39
21:
Ieſt lepak obycżay (v) was/ ábym wam
22:
iednego odpuſzcżał w Páſchę: chcećieli
23:
przeto puſzcżę wam Krolá Iudſkieo?

werset: 40
24:
Krzyknęli (przeto) záſię wſzytcy/ mo=
25:
wiąc: Nie tego/ ále Bárábaſzá/ á Bárá=
26:
baſz był zboycá.

rozdział: 19


strona: Q8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 38
26:
A potym prośił Piłatá Iozef z Ary=
mátheie


strona: Q8v

Ewán.
1:
mátheie będąc vcżniem Ieſuſowym/ lecż
2:
potáiemnym prze boiazń Iudow/ áby z=
3:
iął ćiáło Ieſuſowe/ y pozwolił Piłat:
4:
Przyſzedł przeto y z-iął ćiało Ieſuſowe.

werset: 39
5:
Przyſzedł też y Nykodem/ co był przy=
6:
ſzedł do Ieſuſa nocą pierwey/ nioſąc z=
7:
mieſzánie mirry y *áloeſy

Teraz to
Eleną zo
wą.
/ iákmiarz fun=
8:
tow ſto.

werset: 40Wzięli przeto ćiáło Ieſuſowe/
9:
y związáli ie prześćierádły z ziołmi/ iáko
10:
obycżay ieſt Iudom pogrzebáć ſię.

werset: 41
11:
A był ná mieyſcu/ gdzie go vkrzyżowá=
12:
no/ ogrod: á w ogrodzie grob nowy/ wkto
13:
rem ieſzcże nikt nie był położon.

werset: 42Tám
14:
przeto dla gotowánia Iudſkieo/ iż bliſko
15:
był grob/ położyli Ieſuſa.

rozdział: 20
werset: 1

Roz: 20
Zác: 63.

16:
A
Pierwego (dniá) tydniá

Wł: á ie-
dnego z-
ſoboth/ ál
bo iedne-
go ſábbá-
thow.
Márya
17:
Mágdálená przyſzłá ráno/ gdy ieſzcże
18:
ćiemność byłá/ do grobu: y widzi kámień
19:
od-ięty od grobu.

werset: 2Bieży przeto y przyi=
20:
dzie ku Symonu Piotru/ y ku drugiemu
21:
vcżniowi/ ktorego miłował Ieſus/ y mo
22:
wi im: Wzięli pána zgrobu/ á niewiemy
23:
gdzie iy położyli.

werset: 3Wyſzedł przeto Piotr/
24:
y iny vcżeń/ y przyſzli do grobu.

werset: 4A bieże=
25:
li dwá poſpołu/ lecż drugi (on) vcżeń wy=
26:
śćignął rychley Piotra/ y przyſzedł pier=
wey


strona: R

Ioh: s:
1:
wey do grobu.

rozdział: 21


strona: R2v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 11
26:
Wſtąpił Symon Piotr/ y wyćią=
gnął


strona: R3

Ioh: ś:
1:
gnął siec na ziemię/ pełnę ryb wielkich/
2:
ſto pięćdzieśiąt trzy/ á (choć) ták wiele by
3:
ło nie rozdárłá ſię śieć.

werset: 12Mowi im Ie=
4:
ſus: przydźćie/ obiedwayćie/ á żaden z vcż
5:
niow nieśmiał go ſpytáć. Ty kto ieſteś?
6:
Wiedząc iż pan ieſt.

werset: 13Przeto przyidzie
7:
Ieſus/ y bierze chleb/ y dáie im/ y ryby tá=
8:
kież.

werset: 14To iuż (po) trzećie ob-iáwił ſię Ie
9:
ſus vcżniom ſwym wſtawſzy zmartwych.

werset: 15

Zác: 67.

10:
Gdy tedy obiedwáli/ mowi Symono=
11:
wi Piotrowi Ieſus: Symonie Iohá=
12:
now/ miłuieſz(li) mię więcey niż ći? mo=
13:
wi mu: ták panie: ty wieſz iż ćię miłuię.
14:
Mowi mu: páś báránki moie.

werset: 16Mowi
15:
mu záſię powtore: Symonie Iohánow/
16:
miłuieſz(li) mię? Mowi mu: Ták pánie/
17:
ty wieſz/ iż ćię miłuię. Mowi mu: páś ow
18:
ce moie.

werset: 17Mowi mu po trzećie: Symo=
19:
nie Iohánow: miłuieſz(li) mię? Záſmu=
20:
ćił ſię Piotr/ iż mu rzekł po trzecie: miłu=
21:
ieſz(li) mię/ y rzekł mu: pánie ty wſzytko
22:
wieſz/ ty znaſz że ćię miłuię. mowi mu Ie
23:
ſus: Páś owce moie.

werset: 18Prawdziwie pra
24:
wdziwie mowię tobie/ gdyś był młodſzy/
25:
opáſowałeś ſię ſam/ y *chodziłeś

Wł: prze
chodziłeś
ſię.
gdzieś
26:
chćiał: gdy ſię lepak z ſtárzeieſz śćiągnieſz
R iijręce


strona: R3v

Ewán:
1:
ręce twoie/

księga: Luc
rozdział: 1


strona: R5

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 28
26:
Y da
R vmu


strona: R5v

Ewán.
1:
mu Pan Bog ſtolicę Dawidá oycá iego.

werset: 29
2:
Y krolowáć będzie nád domem Iáko=
3:
bowym ná wieki/ á kroleſtwu iego nie bę
4:
dzie końcá.

Mich: 4.
Dán: 7.

werset: 30Rzekłá lepak Márya do
5:
án-iołá: Iáko będzie to/ gdyż mężá nie
6:
znam?

werset: 31A odpowiedaiąc án-ioł rzekł
7:
iey: Duch święty znidzie *

wł: náy-
dzie ná ćię
ná ćię/ y moc
8:
nawyżſzego záſłoni tobie: przeto y *náro=
9:
dzony z ćiebie święty/

Al: y co-
ſię náro-
dzi z ćie-
bie świę-
te/
názwan będzie ſy=
10:
nem Bożym.

werset: 32A oto Elizábethá przyro=
11:
dzona twoiá/ y tá prżyięłá ſyná wſtáro=
12:
śći ſwey/ á ten mieśiąc ſzoſty ieſt iey/ kto=
13:
rą zową niepłodną.

werset: 33Iż nie będzie nie=
14:
można v Bogá wſzelka rzecż.

werset: 34
15:
Y rzekłá Márya: Oto niewolnicá Páń
16:
ſka/ niech mi będzie wedle ſłowá twego.
17:
Y odſzedł od niey ánioł.

werset: 35

Zác: 4.

18:
Wſtawſzy lepak Márya/ we dni te/ po
19:
ſzłá ná pogorze zkwápieniem/ do miáſtá
20:
Iudy/

werset: 36Y weſzłá do domu Zácháryaſzo
21:
wego/ Y pozdrowiłá Elizábetę:

werset: 37A *gdy

wł: y by-
ło/

22:
vſłyſzáłá Elizábetá przywitánie *

Al: poz-
drowienie
y nizey.
Máry=
23:
ey/ rozigráło ſię niemowiątko wżywoćie
24:
iey/ y nápełnioná duchá świętego Elizá=
25:
bethá/

werset: 38Y krzyknęłá głoſem wiekim/ y
26:
rzekła: Błogoſłáwioná ty miedzy nie=
wiáſtámi


strona: R6

Luk: ś:
1:
wiáſtámi y błogoſłáwiony owoc żywotá
2:
tweo.

rozdział: 2


strona: R7v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 13
26:
Y nagle było z
ániołem


strona: R8

Luka: ś:
1:
án-iołem mnoſtwo żołnierſtwá niebie=
2:
ſkiego chwalących Bogá y mowiących.

werset: 14
3:
Sławá wnawyſzſzych Bogu/ á ná zie=
4:
mi pokoy/ w ludziach dobra chęć:

werset: 15Y
5:
ſtáło śię ſkoro odeſzli od nich do niebá
6:
ániołowie/ á *páſterze

Gr: ludzie
mowili miedzy
7:
ſobą: podźmy aż do Betlehemá/ á oglą=
8:
damy rzecż tę co śię ſtáło/ co pan oznáy=
9:
mił nam.

werset: 16Y przyſzli śpieſząc ſię y nálezli
10:
Máryą y Iozefá yniemowiątko leżące w
11:
iáslách.

werset: 17A vyrzawſzy/ oznáymili o rze
12:
cży powiedziáney iym o pácholątku tem.

werset: 18
13:
A wſzyſcy ſłyſzący dziwowáli ſię *tem
14:
rzecżam/ co im páſterze powiedáli.

wł: o slo
wie mo-
wionem
iym od
páſte
rzow k-
nim.

werset: 19A
15:
Marya chowáłá wſzytkie te ſłowá/ złoży
16:
wſzy ie w ſercu ſwem.

werset: 20

Zác: 6.
Y wroćili ſię pá=
17:
ſterze ſławiąc y chwaląc Bogá ze wſzego
18:
co ſłyſzeli y widzieli/ iáko mowiono knim.

werset: 21
19:
A gdy ſię ſpełniło ośm dni obrzezáć pa
20:
cholątko/ y názwano imię iego Ieſus/
21:
ktore názwano od án-iołá/ pierwey niż
22:
ſię był *zácżął

wł: przy-
ięt.
wżywoćie.

werset: 22

Zác: 7.
A gdy ſię ſpełni
23:
ły dni ocżyśćienia ich/ wedle zakonu
24:
Moiżeſzowego/ przynieśli iy do Ierozo=
25:
limy/ poſtáwić przed pánem.

werset: 24Iáko ná
26:
piſano w zakonie páńſkiem.

2. Mo: 13.

rozdział: 3


strona: S2v

werset: 10
1:
Y ſpytáły go tłu=
2:
my rzekąc: Co przeto vcżynimy?

werset: 11A od=
3:
powiedáiąc mowi im: Máiący dwie ſu=
4:
knie niech da niemáiącemu/ á máiący po
5:
tráwy/ tákież niech cżyni.

werset: 12Przyſzli lepak
6:
y celnicy nurzać ſię/ y rzekli kniemu: Vcży
7:
ćielu/ co vcżyniemy?

werset: 13A on rzekł iym/
8:
nic więcey/ iedno co roſkazano wam/ nie
9:
wyćiągayćie.

werset: 14Spytáli go lepak y *żołnie
10:
rze

Al: drabi
mowiąc/ A my co vcżyniemy? Y rzekł
11:
knim: Nikogo nie zbijećie/ nikogo nie=
12:
ſpotwarzyćie/ á przeſtawayćie ná żoł=
13:
dźiech wáſzych.

werset: 15Gdy lepak *mnimał

Gre: cze-
kał/ ále o
mylnie.

14:
lud/ y pomyśláli wſzyſcy w ſercach ſwych
15:
o Iohánie/ owaby on był Chriſtus/

werset: 16
16:
Odpowiedział Iohan wſzem mowiąc:
17:
Iać w wodzie =nurzam

=wł: wo-
dą nurzā
(álbo)
grązam/
álbo ma
czam.
was/ lecż przyi=
18:
dzie mocnieyſzy niż *ia/

Lat: zá
mną/
ktoreo nie ieſtem
19:
godzien rozwięzáć rzemyká botow iego.
20:
Ten was ponurzy w duchu (świętem) y
21:
w ogniu.

werset: 17Ktorego łopátá w ręce iego/
22:
y przecżyśći boiowiſko ſwoie/ y zbierze pſze
23:
nicę do ſzpiklerzá ſwego/ lecż plewę ſpáli
24:
ogniem nieugáſzonym.

werset: 18Wiele przeto y
25:
inych *

wł: Mno
gie iednák
przeto y
ine ꝛć:
(rzecży) nápomináiąc/ opowiedał
26:
ludowi.

rozdział: 4


strona: S4v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 27
26:
á żaden z nich nie ocży=
śćion


strona: S5

Luk: ś:
1:
śćion chybá Náhaman Syrſki.

werset: 28Y ná=
2:
pełnili ſię wſzyſcy zápálcżywośći wſzkole
3:
ſłyſzący to.

werset: 29Y wſtawſzy wygnali go wen
4:
z miáſtá/ j wywiedli iy aż ná wierzch gory
5:
ná ktorey miáſto ich zbudowáne było/ á=
6:
by zepchnęli iy.

werset: 30A on przechodząc przez
7:
śrzodek ich ſzedł.

werset: 31
8:
Y przyſzed do Kápernaumá miáſtá Gá
9:
lileyſkiego/ y był vcżący ie wſobothy.

werset: 32

Zác: 15.
Y
10:
zdumiewáli ſię nád náuką iego/ iż we w=
11:
ładzy byłá rzecż iego.

werset: 33A wſzkole był czło
12:
wiek máiący duchá cżártá niecżyſtego/ y
13:
krzyknął głoſem wielkim mowiąc.

werset: 34
14:
Niech/ co nam z tobą Ieſuſie Náza
15:
reyſki? Przyſzedłeś zátráćić nás. Znam
16:
ćię kto ieſteś/ święty Boży.

werset: 35Y zágroźił
17:
mu Ieſus mowiąc: Zániemiey/ á wynidź
18:
z niego. A rzućiwſzy iy cżárt wpośrżod/
19:
wyſzedł od niego/ nic nie záſzkodziwſzy ie=
20:
mu.

werset: 36Y był ſtrách ná wſzytki/ y rozma=
21:
wiáli ieden ku drugiemu mowiąc: Co to
22:
zá rzecż? Iż we władzy y wśile roſkázuie
23:
niecżyſtym duchom/ á wychodzą?

werset: 37
24:
Y wyſzedł głos oniem ná wſzelkie miey
25:
ſce okolicżne.

werset: 38

Zác: 16.
Wſtawſzy lepak z ſzkoły/
26:
wſzedł do domu Symonowego/

rozdział: 5


strona: S7v

werset: 31
1:
A odpowiedáiąc Ieſus rzekł knim/
2:
Nie potrzebuią zdrowi lekárzá/ ále zle ſię
3:
maiący.

werset: 32Nie przyſzedłem zwáć ſprá=
4:
wiedliwych/ ále grzeſznikow do pokaiá=
5:
nia.

werset: 33

Zác: 21.

6:
A oni rzekli kniemu: Dla cżego vcżnio
7:
wie Iohánowi poſzcżą cżęſto/ y modli=
8:
twy cżynią/ tákież y Fáryzeuſzow/ á twoi
9:
iedzą y piją?

werset: 34On lepak rzekł knim: Cży=
10:
li możećie ſyny nowożenie/ poki nowoże=
11:
nia z nimi ieſt/ vcżynić/ áby pośćili?

werset: 35
12:
Lecż przydą dni/ gdy oddalon będzie od
13:
nich nowożenia/ tedy pośćić będą w one
14:
dni.

Már: 2.

werset: 36Mowił lepak y podobieńſtwo k=
15:
nim: iż żaden płátá odzienia nowego nie
16:
wſtáwia w odzienie wiotche/ inácżey roz
17:
dziera nowe/ y wiotchemu nieprzyſtoi
18:
płát od nowego.

werset: 37Y żaden nie leie wi=
19:
ná nowego do ſundakow wiotchych/ iná
20:
cżey rozſadza nowe wino ſundaki/

Lá: wino
*y ſa
21:
mo ſię przeleie/ y ſundaki zginą.

werset: 38Ale wi
22:
no nowe do ſundakow nowych lać (trze=
23:
bá/) á oboie záchowano będzie.

werset: 39A ża=
24:
den pijąc ſtáre/ nie wnet chce nowego/
25:
mowi bo/ ſtáre *lepſze

wł: pozy-
tecznieyſze
ieſt.

rozdział: 6
werset: 1
26:

Roz: 6
Zác: 22.
B
Yło lepak w ſobotę wtoro pierwſzą/
27:
gdy on ſzedł przez zbożá/



strona: T2

werset: 40
1:
Nie ieſt vcżeń nád vcżyćielá. *

Gr: ſweo

Mát: 7:
Lecż
2:
doſkonały káżdy będzie (będąc) iáko vcży=
3:
ćiel iego.

werset: 41Co lepak widziſz pręt w oku
4:
brátá twego/ á bierzmá w oku właſnem
5:
nie obacżaſz?

werset: 42Albo iáko możeſz mowić
6:
brátu twemu: Bráćie/ niech wyrzucę pręt
7:
ktory w oku twem/ ſam w oku twoiē bierz
8:
má niewidząc? obłuduiku/ wyrzuć pier
9:
wey bierzmo z oká ſweo/ á tedy przeyrzyſz
10:
wyrzućić pręt ktory w oku brátá twego.

werset: 43
11:
Nie ieſt bo dobre drzewo/ czyniące o=
12:
woc zły. Ani drzewo złe/ cżyniące owoc
13:
dobry:

werset: 44Bo káżde drzewo z właſneo owo
14:
cu poznáwáią.

Mát: 7.
Bo nie z ciernia zbieráią
15:
figi/ áni z głogu obieraią *grono.

Al: Iágo
dę.

werset: 45Do=
16:
bry cżłowiek z dobrego ſkárbu ſercá ſwe=
17:
go wynośi dobro/ a zły cżłowiek/ ze złego
18:
ſkárbu *

Gr: y S:
ſercá ſwe
go.
wynośi złe: Bo z obfitośći ſercá
19:
mowią vſtá.

werset: 46

Zác: 28.

20:
Lecż co mię zowiećie Pánie/ pánie/ á
21:
nie cżynićie co mowię?

werset: 47Wſzelki przy=
22:
chodzący ku mnie/ á ſłucháiący moich rze
23:
cży/ y cżyniący ie/ pokażę wam komu ieſt
24:
podobny.

werset: 48Podobny ieſt cżłowiekowi
25:
buduiącemu dom/ ktory wykopał y głę=
26:
boko wybrał/ y záłożył fundament ná ſká
T ijle/ á


strona: T2v

Ewán:
1:
le

rozdział: 7


strona: T4

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 34
26:
Przyſzedł ſyn cżło=
T iiijwiecży


strona: T4v

Ewán:
1:
wiecży/ iedzący y pijący/ á mowicie: Oto
2:
cżłowiek żárłok y winopiycá/ celnikom
3:
przyiaćiel y grzeſznikom.

werset: 35Y vſpráwie=
4:
dliwioná ieſt mądrość od dzieći ſwoich
5:
wſzytkich.

werset: 36

Zác: 33.

6:
Prośił go lepak niektory z Fáryzeuſzow/
7:
áby iadł z nim/ y wſzedſzy do domu Fáry=
8:
zeuſzowego vśiadł.

werset: 37A oto niewiaſtá w
9:
mieśćie/ ktora byłá grzeſznicá/ dowiedzia
10:
wſzy ſię/ iż śiedział w domu Fáryzeuſzo=
11:
wem/ przyniożſzy álábaſtr oleyku.

werset: 36Y ſtá
12:
nąwſzy v nog iego z tyłu *

Gr: płá-
cząc.
pocżęłá macżáć
13:
nogi iego łzámi/ y włoſami głowy ſwey
14:
oćieráłá/ y cáłowáłá nogi iego/ y mázáłá
15:
oleykiem.

werset: 39A vyrzawſzy Fáryzeuſz/ ktory
16:
go był wezwał/ rzekł w ſobie mowiąc:
17:
Ten iesliby był prorok/ wiedziałby kto=
18:
ra y iaka ieſt niewiáſtá/ ktora ſię go doty
19:
ka/ iż grzeſzna ieſt.

werset: 40A odpowiedáiąc Ie
20:
ſus/ rzekł kniemu: Symonie/ mam tobie
21:
nieco rzec. A on rzekł: vcżyćielu rzecż.

werset: 41
22:
Dwá dłużnicy byli v niektoreo lichwni
23:
ká/ ieden był dłużen denarzow pięć ſet/ á
24:
drugi pięćdzieśiąt.

werset: 42Ci gdy nie mieli
25:
cżym płáćić/ obiemá podárował/ Kto
26:
przeto znich (powiedz) więcey go v miłu
ie? A od=

rozdział: 8


strona: T6v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 28
26:
y głoſem
wiel=


strona: T7

Luk: ś:
1:
wielkim rzekł: Co mnie y tobie Ieſuśie
2:
ſynn Bogá nawyżſzego? Proſzę ćię nie
3:
męcż mię.

Mát: 9.

werset: 29Roſkazał bo duchowi niecży
4:
ſtemn wynidź od cżłowieká. Bo od wie=
5:
la cżáſow porywał iy/ á wiązano (go) łán
6:
cuchámi y pęty/ ſtrzegąc go/ lecż roztár=
7:
gnąwſzy okowy/ záganian bywał od cżár
8:
tá do puſtyń.

werset: 30Spytał go lepak Ieſus
9:
mowiąc: ktore tobie ieſt imię: A on rzekł:
10:
Legion. Bo wiele cżártow weſzło było
11:
weń.

werset: 31Y modlili ſię mu/ áby im nie ka=
12:
zał do przepáśći iść.

werset: 32

Mat: 8.
Már: 5.
A było tám ſtádo
13:
świni mnogich páſących ſię ná gorze y
14:
prośili go/ áby im dopuśćił w nie w niść/
15:
y dopuśćił im.

L: wyſzli
przeto.

werset: 33*A wyſzedſzy cżárći od
16:
cżłowieká/ weſzli w świnie/ y ſunęło ſię
17:
ſtádo po brzegu do morzá/ y záduśiło ſię.

werset: 34
18:
A vyrzawſzy ktorzy páśli/ co ſię ſtáło/
19:
poućiekáli/ y dáli znáć do miáſtá/ y do wśi

werset: 35
20:
Wyſzli przeto vyrzeć co ſię ſtáło/ y przy
21:
ſzli ku Ieſuſowi/ y náleźli cżłowieká śie=
22:
dzącego/ od ktorego czárći wyſzli/ oblecżo=
23:
nego y rozumnego/ przy nogach Ieſuſo=
24:
wych/ y bali ſię.

werset: 26Bo powiedáli im/ y
25:
ktorzy widzieli/ iáko vzdrowion opętány.

werset: 37
26:
Y prośiło go wſzytko mnoſtwo okoli=
ce Gá=


strona: T7v

Ewán.
1:
ce Gádáryńſkiey/ (żęby) odſzedł od nich/

rozdział: 9


strona: Vv

werset: 18
1:
Kim mię mowią być tłumy?

werset: 19
2:
A oni odpowiedáiąc rzekli: Iohánem
3:
ponurzyćielem/ á inſzy Heliaſzem/ inſzy le=
4:
pak/ iż prorok niektory zdáwnych wſtał.

werset: 20
5:
Y rzekł im: A wy kim mię mowićie być?
6:
Odpowiedáiąc lepák Piotr rzekł: *Chri
7:
ſtuſem Bożym.

Al: námá
záńcem/
To ieſt
Krolem
offiárni
kiem y
prorokiē.

werset: 21A on zágroziwſzy im/
8:
zápowiedział nikomu niepowiedáć tego/

werset: 22
9:
Mowiąc: iż potrzebá ſynowi cżłowie
10:
cżemu/ wiele vćierpieć/ y wzgárdzonym
11:
być od ſtárſzych/ y árcyoffiárnikow/ y kśię
12:
żey/ y zábitym być/ a trzećiego dniá pow
13:
ſtáć.

werset: 23

Zác: 44.

14:
Mowił lepak ku wſzem: Iesli kto choc
15:
zámną przyść/ niech ſię śiebie záprzy/ á
16:
weźmie krzyż ſwoy (co dzień) y niech idzie
17:
zá mną.

werset: 24Bo ktoby chćiał duſzę ſwoię
18:
záchowáć/ ſtráći ią/ A ktoby ſtráćił duſze
19:
ſwą dla mnie/ ten zachowa ią.

werset: 25Co bo po
20:
może cżłowiek zyſkawſzy wſzytek świát/
21:
á ſamego śiebie zgubiwſzy/ álbo zá winę
22:
vtráćiwſzy?

werset: 26Bo ktoby ſię wſtydził mną
23:
y moiemi ſłowy/ tego ſię ſyn cżłowiecży
24:
záwſtydźi/ gdy przyidzie w ſławie ſwoiey
25:
y oycowſkiey/ y świętych An-iołow.

werset: 27
26:
A mowię wam prawdziwie:

rozdział: 10


strona: V3v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 2
26:
Modlćie ſię przeto pánu
żniwá


strona: V4

Luk: ś:
1:
żniwa/ áby wygnał robotniki do żniwá
2:
ſwego.

werset: 3Idźćieſz/ oto ia poſyłam was/
3:
iáko iágniętá w poyśrzod wilkow.

Mát: 10.
Már: 6.

werset: 4
4:
Nie nośćie mieſzká/ áni táiſtry/ áni bo
5:
tow. Y żadnego w drodze nie witayćie.

werset: 5
6:
A doktorego domu wnidziećie/ pier=
7:
wey mowćie: Pokoy domowi temu.

werset: 6A
8:
iesli tám będzie ſyn pokoiu/ odpocżynie
9:
ná niem pokoy wáſz/ á iesli nie/ ná was
10:
ſię wroći.

werset: 7Lecż w tem domu trwayćie
11:
iedząc y pijąc co v nich/ Godzien bo ieſt
12:
robotnik zapłáty ſwey: nie przechodźćie z
13:
domu do domu.

werset: 8A do ktoregokolwiek
14:
miáſtá wnidziećie/ á przyimą was/ iedzćie
15:
co położą przed was.

werset: 9A vzdrawiayćie
16:
niemocne w niem. Y mowćie im: Przy=
17:
bliżyło ſię ná was kroleſtwo Boże.

werset: 10A do
18:
ktoregokolwiek miáſtá weſzlibyśćie/ á nie
19:
przyimą was/ wyſzedſzy ná vlice iego/ rze=
20:
cżćie:

werset: 11Y proch ktory przylnął do nas z miá
21:
ſta wáſzego/ oćieramy wam/ wſzákże to
22:
wiedzćie/ iż przybliżyło ſię ná was krole=
23:
ſtwo Boże.

werset: 12Mowię wam/ iż Sodo=
24:
mie w dzień on znośniey będzie/ niż miá=
25:
ſtu onemu.

werset: 13Biadá tobie Chorázynie/
26:
Biáda tobie Bethſaido/

Mát: 11.

rozdział: 11


strona: V6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 7
26:
iuż drzwi
zámknio=


strona: V6v

Ewán:
1:
zamknione/ y dziátki moie zemną włożu
2:
ſą/ nie mogę wſtawſzy dáć tobie. (A onby
3:
trwał kołácąc.)

Tego o-
kreſzoneo
niemáſz v
Grek: y Słow:

werset: 8Mowię wam/ choćia
4:
y nie da iemu wſtawſzy/ przeto iż mu ieſt
5:
przyiaćiel/ ále wżdy przedokucżanie iego/
6:
wſtawſzy dá mu ile potrzebuie.

werset: 9

Zác: 56.

7:
Y ia mowię wám: Prośćie/ á będzie
8:
wam dano: ſzukayćie/ á naydźiećie: kolac=
9:
ćie/ á otworzono będzie wam.

Már: 11.
Ioh: 14.
Iák: 1.

werset: 10Bo káż=
10:
dy kto prośi bierze: á kto ſzuka náyduie.

werset: 11
11:
A kołácącemu otworzą. A ktorego z was
12:
oycá prośiłby ſyn (o) chleb/ áza kámień
13:
poda mu? A iesli (o) rybę: áza miáſto ryby
14:
wężá poda iemu?

werset: 12Albo iesliby prośił
15:
iáiá/ poda mu ſzkorpá?

werset: 13Iesli przeto wy
16:
źli będąc/ vmiećie dobre dáry dáwáć dzie
17:
ćiam wáſzym/ iáko więcey oćiec wáſz/ z nie
18:
bá da duchá świętego proſzącym v nie=
19:
go?

werset: 14Y był wyganiáiący cżártá/ á ten
20:
był niemy:

Zác: 57.

21:
Stáło ſię lepak gdy cżárt wyſzedł/ prze
22:
mowił niemy/ Y dziwowáły ſię tłumy.

werset: 15
23:
A niektorzy z nich mowili: przez Beel=
24:
zebubá kśiędzá cżártowſkiego wygania
25:
cżárty.

werset: 16A drudzy kuſzący/ známieniá od
26:
niego ſzukáli z niebá.



strona: V8v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 53
26:
A gdy to on
mow


strona: X

Luk: ś:
1:
mowił knim/ pocżęli zákonnicy y Fáryze=
2:
uſzowie ćięſzko náćieráć/ y przypytywáć
3:
ſię v niego o wielu.

werset: 54Cżyháiąc nań/ y ſzu
4:
káiąc co vłowić z vſt ieo/ áby iy oſkárżyli.

rozdział: 12
werset: 1

Roz: 12.
Zác: 63.

5:
W
Tem (cżáśie/) gdy ſię zbieráły *ćmá=
6:
mi

ćmá ma
wſobie
dzieśięć
tyśięcy.
tłumy/ áż deptáli iedni drugie/ ná
7:
cżął mowić ku vcżniom ſwym: Na=
8:
przod/ oſtrzegayćie ſię od kwáſu Fáryzeu=
9:
ſzow/ co ieſt obłudność.

werset: 2Bo nic nie ieſt
10:
nákrytego/ coby ſię nie odkryło/ áni táiem
11:
nego/ coby ſię nie oznaymiło.

werset: 3A ták co=
12:
kolwiek w ćiemnośći rzekliśćie/ ná świe=
13:
tle vſłyſzano będzie/ a cośćie w vcho mo=
14:
wili w komorach/ przepowiedano będzie
15:
ná dáchoch.

werset: 4Mowię lepak wam przy=
16:
iaćiołom moim: nie boyćie ſię od zábijá=
17:
iących ćiáło/ á potym niemogących nic
18:
więcey vcżynić.

werset: 5Pokażę lepak wam koo
19:
byśćie ſię bali. Boyćie ſię máiącego wła
20:
dzą po zábićiu wrzućić do gehenny. Ták
21:
mowię wam/ tego ſię boyćie.

werset: 6Nie pięć
22:
li wroblow przedáią zá dwá *pieniądzá/

Wł: áſſe-
ryoná.

23:
á ieden znich nie ieſt przepamiętan przed
24:
Bogiem?

werset: 7Ale y włoſy głowy wáſzey w
25:
ſzytkie policżone. Przeto nie boyćie ſię/
26:
mnogie wroble przenośićie.



strona: X3v

werset: 48
1:
Lecż ktory niewiedząc vcży=
2:
nił godnego (co) kaźni/ będzie bit máło.
3:
Komukolwiek podano wiele/ wiele ſzu=
4:
káć będą v niego/ á komu zlecono wiele/
5:
więcey poproſzą v niego.

werset: 49

Zác: 69.

6:
Ogniá przyſzedłem rzućić ná ziemię/ á
7:
coż chcę/ iedno áby ſię záżegł?

werset: 50Nurzá=
8:
niem mam ſię nurzáć/ á iáko ſię trzy=
9:
mam áz ſie ſkońcży?

Mát: 10.

werset: 51Mnimaćie/ żem
10:
pokoy przyſzedł dáć ná źiemię? Nie mo=
11:
wię wam/ ále *miecż

Gr: y S:
rozdziele-
nie/ ále
Tertulli-
an piſze/
ze to
Márkion
podrzućił
:

werset: 52Będzie bo od tąd
12:
pięćioro w domu iednem rozdzielonych/
13:
trzey ná dwu/ á dwá ná trzech.

werset: 53Odłą=
14:
cży ſię oćiec od ſyná/ á ſyn od oycá/ mátká
15:
od corki/ á corká od mátki/ świekrá od
16:
niewiaſtki ſwey/ á niewiaſtká od świekry
17:
ſwey.

werset: 54Rzekł lepak y tłumom: Gdy vy=
18:
rzyćie obłok wſchodzący od zachodu/ w=
19:
net mowićie: burza idzie/ y bywa ták.

werset: 55
20:
A gdy z pułdnia wiátr wieiący/ mo
21:
wićie iż ćiepło będzie y bywa.

werset: 56Obłudni
22:
cy/ oblicża ziemie y niebá vmiećie do=
23:
świadcżáć/ á cżáſu tego iáko nie doświad
24:
cżaćie?

werset: 57Cżemu lepak od śiebie nie ſą=
25:
dzićie co ſpráwiedliwo?

werset: 58Bo gdy odcho
26:
dziſz z przecżnikiem ſwoim do vrzędu/ w=
drodze/


strona: X4

Luk: s:
1:
drodze przyłoż prace (iákoby) zbyć od nie
2:
go/

rozdział: 13


strona: X5v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 35
26:
Mowię lepak wam/ iſz mię nie vyrzyćie/
áż gdy


strona: X6

Luka: ś:
1:
áż gdy przyidzie (ná to) że rzecżećie. Błogo
2:
ſłáwiony idący w-imieniu páńſkiem.

rozdział: 14
werset: 1

Roz: 14.
Zác: 74.
Y
Stáło śie gdy on wſzedł do domu
3:
nieiákiego kśiążęćiá Fáryzeyſkiego w
4:
ſobotę ieść chlebá/ á oni go *przyſtrzegá
5:
li.

Wł: byli
przyſtrze
gaiący go

werset: 2A oto mąż niektory był przed nim o=
6:
puchły.

werset: 3Y odpowiedáiąc Ieſus/ rzekł
7:
k Zakonnikom y Fáryzeuſzom/ mowiąc:
8:
Godzili ſię wſobotę vlecżyć?

werset: 4A oni zá=
9:
milcżeli. Y wziąwſzy go vzdrowił y odpu
10:
śćił.

werset: 5A odpowiedáiąc knim/ rzekł: Kto
11:
rego z was ośieł álbo woł do ſtudnie w=
12:
pádnie/ á nie wnet go wyćiągnie w dzień
13:
ſobotny?

werset: 6Y nie mogli ná to odpowie=
14:
dzieć iemu.

werset: 7Rzekł lepak ku wezwánym
15:
podobieńſtwo/ bacżąc iáko pierwſze śie=
16:
dzenia obieráli/ mowiąc knim.

werset: 8Gdy
17:
będzieſz wezwan od kogo ná ſwádźbę/
18:
nie ſadź ſię ná pierwym mieyſcu/ by więc
19:
vcżćiwſzy nád ćię nie był wezwan od nie=
20:
go.

werset: 9A przyſzedſzy ktory ćiebie y iego wez
21:
wáł/ rzecże tobie: day temu mieyſce/ á tedy
22:
pocżnieſz ze wſtydem oſtátecżne mieyſce
23:
trzymáć.

werset: 10Ale gdy będzieſz wezwan/ ſzedſzy
24:
vśiądz ná oſtátecżnym miejſcu/ że gdy przy
25:
dzie/ kto ćię wezwał/ rzecże tobie:

rozdział: 15


strona: X8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 13
26:
y tám
roz=


strona: X8v

Ewán:
1:
roſproſzył imienie ſwe/ żywiąc zbytecżnie.

werset: 14
2:
A gdy wſzytko potráwił/ ſtał śie
3:
głod mocny w kráinie oney/ y ten pocżął
4:
niedoſtátek ćierpieć.

werset: 15A ſzedſzy przyſtał
5:
(do) iednego obywátelá kráiny oney: y po
6:
ſłał go do dworcow ſwych páść świnie.

werset: 16
7:
Y żądał nápełnić brzuch ſwoy żołę=
8:
dziem/ ktory iadáły świnie/ á żaden iemu
9:
nie dał.

werset: 17A ku ſobie przyſzedſzy rzekł/ iá=
10:
ko mnodzy naiemnicy oycá mego obfitu=
11:
ią chlebámi/ á ia głodem ginę.

werset: 18Wſta=
12:
wſzy poydę do oycá mego/ y rzekę mu:
13:
Oycże zgrzeſzyłem przećiw niebu/ y przed
14:
tobą.

werset: 19(A) iuż nie ieſtem doſtoien zwáć
15:
ſię ſynem twym/ vcżyń mię iáko iednego
16:
znáiemnikow twoich.

werset: 20Y wſtawſzy przy
17:
ſzedł ku oycu ſwemu. Ieſzcże ten daleko
18:
był/ vyrzał iy oćiec iego/ y vżalił ſię: á przy
19:
biezawſzy padł ná ſzyię iego y pocáłował
20:
go.

werset: 21Y rzekł iemu ſyn: Oycże zgrzeſzy=
21:
łem przećiw niebu/ y przed tobą/ á iuż nie
22:
ieſtem doſtoien zwáć ſię ſynem twym.

werset: 22
23:
Rzekł lepak oćiec ku niewolnikom ſwo
24:
im: Wynieśćie *

L: rychło
ſzátę pierwſzą/ á oblecż
25:
ćie iy. y dayćie pierśćień ná rękę iego/ y bo=
26:
ty ná nogi iego.

rozdział: 16


strona: Y2v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 28
26:
Bo mąm pięć bráćiey *áby ie
prze


strona: Y3

Luk: ś:
1:
przeſtrzegł

Wł: áby
świad-
czył iym.
żeby y ći nie przyſzli ná to miey
2:
ſce męki.

werset: 29Mowi mu Abráhám:
3:
Máią Moiżeſzá y proroki/ niech ich ſłu=
4:
cháią.

werset: 30A on rzekł: Nie/ oycże Abráhá=
5:
mie/ ále iesliby kto od martwych ſzedł k
6:
nim/ pokáią ſię.

werset: 31Y rzekł mu:Iesli
7:
Moiżeſzá y prorokow nie ſłucháią/ (te=
8:
dy) áni choćiaby kto zmártwychwſtał/ v
9:
wierzą.

rozdział: 17
werset: 1

Roz: 17.

10:
R
Zekł lepak ku vcżniom: Nie podo=
11:
bno ieſt áby nie przyſzły obráżenia.

werset: 2
12:
Lecż biádá przez kogo przyidą. Pożyte=
13:
cżniey ieſt iemu/ gdyby żárná ośle włożo=
14:
no ná ſzyię iego/ y wrzuconoby do morzá/
15:
niżeliby obráźił iednego z máłych tych.

werset: 3

Zác: 84.

16:
Oſtrzegayćie ſię: Iesli zgrzeſzy brát
17:
twoy ſtrofuy go/ á iesliſię pokáie/ odpuść
18:
mu.

werset: 4Y choćby śiedm kroć (ná) dzień z=
19:
grzeſzył przećiw tobie/ á śiedm kroć ná
20:
dzień náwroćiłby ſię ktobie mowiąc: káię
21:
ſię/ odpuść mu.

werset: 5Y rzekli Apoſtołowie
22:
pánu: Przyłoż nam wiáry.

werset: 6Rzekł lepak
23:
pán: Ieslibyśćie mieli wiárę iáko ziárno
24:
gorcżyce/ á mowilibyśćie ſykáminowi

Sykámin
figá Eipt
ska.
te=
25:
mu/ wykorzeń ſię á wſadz ſię w morzu/ po
26:
ſłuchałby was.

rozdział: 18


strona: Y5v

Ewán:
werset: 13
1:
niechćiał áni ocżu do niebá podnieść/ ále
2:
bił w pierśi ſwoie/ mowiąc: Boże bądź
3:
miłośćiw mnie grzeſznemu.

werset: 14Mowię
4:
wám/ *zſzedł

wł: zſtą-
pił.
ten ſpráwiedliwſzym do
5:
domu ſwego/ niż on. Iż wſzelki wywyż=
6:
ſżáiący ſię zniżon będzie/ á zniżáiący ſię
7:
wywyzſzon będzie.

werset: 15

Zác: 90.
Przynośili lepak k=
8:
niemu y niemowiątká áby ich dotykał/ á
9:
widząc vcżniowie groźili im.

werset: 16Lecż Ie=
10:
ſus przyzwawſzy *

to ieſt nie
mowią-
tká.
ie rzekł: Puśććie dzia=
11:
tki przyść ku mnie/ á nie brońćie im. Bo
12:
tákich ieſt kroleſtwo Boże.

werset: 17Prawdzi=
13:
wie mowię wam: Ktoby nie przyiął kro
14:
leſtwá Bożego iáko dziećiątko/ nie wni=
15:
dźie do niego.

werset: 18

Zác: 91.

16:
Y ſpytáło go niektore kśiążę mowiąc.
17:
Vcżyćielu dobry/ co cżyniąc żywot wie=
18:
cżny odziedzicżę?

werset: 19Y rzekł mu Ieſus. Co
19:
mię mowiſz dobrym? Nikt dobry/ tylko ie
20:
den Bog.

werset: 20Przykazania vmieſzli?

2. Mo: 20
Nie
21:
będzieſz cudzołożyć/ nie zábijeſz/ nie vkrá=
22:
dnieſz/ nie poświadcżyſz kłamliwie/ cżći
23:
oycá twego/ y mátkę twoię.

werset: 21A on rzekł.
24:
Tego wſzego vſtrzegłem z młodośći mo=
25:
iey.

werset: 22A vſłyſzawſzy to Ieſus/ rzekł mu:
26:
Ieſzcże iednego tobie niedoſtawa.

rozdział: 19


strona: Y8

Luk: ś:
werset: 24
1:
Weźmićie od nieo grzywnę/ á dayćie dzie
2:
śięć grzywien máiącemu.

werset: 25Y rzekli mu:
3:
Pánie/ ma dzieśięć grzywien.

werset: 26Bo mo=
4:
wię wam: iż wſzelkiemu máiącemu da=
5:
dzą/ á od nie máiącego/ y (to) co ma we
6:
zmą od niego.

werset: 27Wſzákże nieprzyiaćioły
7:
moie ony/ co niechćieli ábym krolował
8:
nád nimi/ przywiedzćie tu/ y pomorduy=
9:
ćie przedemną.

werset: 28A to wyrzekſzy wprzod
10:
ſzedł wſtępuiąc do Ierozolimy.

Mát: 21.
Már: 11.

werset: 29

Zác: 96.

11:
Y ſtáło ſię gdy ſię przybliżył do Beth=
12:
fagi y Bethánij ku gorze názwáney oli=
13:
wną. Poſłał dwu z vcżniow ſwych.

werset: 30
14:
Mowiąc: Idzćie do przećiwney wśi/
15:
wktorą w ſzedſzy naydziećie *oślę

Wł: zreb
cá.
vwią=
16:
záne/ ná ktorem żaden cżłowiek nigdy nie
17:
śiedział/ odwiązawſzy ie przywiedzćie.

werset: 31
18:
A iesliby kto was ſpytał/ dla cżego od
19:
więzuiećie/ ták rzecżćie iemu: iż go pan po
20:
trzebuie.

werset: 32A Sżedſzy poſłáni/ nálezli iá=
21:
ko im rzekł: *

Láć: ſtoią
ce oślę/
lub zrzeb
cá.

werset: 33A gdy odwięzowali oślę/
22:
rzekli panowie ieo knim/ Co odwięzuiećie
23:
oślę?

werset: 34A oni rzekli: Pan go potrzebuie.

werset: 35
24:
Y przywiedli ie ku Ieſuſowi/ á námio=
25:
tawſzy ſwych ſzat ná oślę wſadzili Ieſuſa

werset: 36
26:
A gdy on iechał podśćiełáli ſzá=
ty ſwo=


strona: Y8v

Ewán:
1:
ty ſwoie ná drodze.

rozdział: 20


strona: Z2v

werset: 30
1:
Y wziął wtory żonę/ y ten v=
2:
márł bez dzieći.

werset: 31Y trzeći wziął ią tákież/
3:
y (wſzytcy) tákież śiedm/ á dzieći nie zoſtá
4:
wili y po márli.

werset: 32Ná oſtátku (po) wſzech
5:
vmárłá y niewiáſtá/

werset: 33Przeto w powſtá
6:
niu ktorego znich będzie żoná? Bo śiedm
7:
mieli ią żoną.

werset: 34Y *

Gr: odpo
wiedáiąc
rzekł im Ieſus. Sy=
8:
nowie wieku tego żenią ſię y (zá mąż) wy=
9:
dawáią.

werset: 35Lecż ktorzy doſtoyni ſą wieku
10:
onego doiść y powſtánia zmartwych/ á=
11:
ni ſię żenią/ áni (zá mąż) idą.

werset: 36Bo y vm
12:
rzeć iuż niemogą. Bo iáko an-iołowie ſą/
13:
y ſynmi Bożymi ſą/ powſtánia ſynmi bę=
14:
dąc.

2. Moſz: 3
Már: 12.

werset: 37A iż wſtáną martwi/ Moiżeſz vka
15:
zał v głogu gdy Páná zowie Bogiem A=
16:
bráhámowym/ y Bogiem Izáákowym/
17:
y Bogiem Iákobowym/

werset: 38Bog lepak
18:
nie ieſt (Bogiem) martwych/ ále żywych/
19:
bo wſzytcy iemu żywą.

werset: 39A odpowiedá=
20:
iąc niektory z kśiężey rzekli: Vcżyćielu/ do
21:
brze rzekłeś.

werset: 40Y nieśmieli go iuż dáley
22:
pytáć ni ocż.

werset: 41Y rzekł knim: Iáko mo=
23:
wią Chriſtuſa ſynem być Dawidowym?

Mát: 22.
Már: 12.
Pſal: 110.

werset: 42
24:
A ſam Dawid mowi w kśięgach Pſál
25:
mow: Rzekł Pan Pánu moiemu śiądź
26:
po práwicy moiey:

rozdział: 22


strona: Z4v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 2
26:
Y ſzuká=
li ar


strona: Z5

Luk: ś:
1:
li Arcyoffiárnicy y Kśięża/ iákoby iy zá=
2:
tráćili/ lecż ſię báli ludu.

werset: 3Wſzedł lepak
3:
ſzátan w Iudaſzá/ názwánego Iſkáryot=
4:
ſkiem/ będącego z (lidżby) dwánaśćie.

werset: 4
5:
Y ſzedſzy zmówił ſię z Arcyoffiárniki y z
6:
vrzędem/ iáko by im go wydał.

werset: 5Y roz
7:
rádowáli ſię/ á poſtánowili mu dać (ſu=
8:
mę) srebrá.

werset: 6Y obiecał/ á ſzukał ſłuſzne
9:
go cżáſu wydáć go (onym) bez tłumu.

werset: 7
10:
Y przyſzedł dzień przaſnikow/ w ktory
11:
było potrzebá zárzezáć páſchę.

werset: 8Y poſłał
12:
Piotrá y Ioháná rzekąc: ſzedſzy nágotuy=
13:
ćie nam páſchę/ ábychmy iedli.

Mát: 26.
Már: 14.

werset: 9A oni
14:
rzekli: Gdzie chceſz nágotuiemy?

werset: 10A on
15:
rzekł im: Oto w chodzącym wam do miá
16:
ſtá/ podka was cżłowiek dzbán wody nio
17:
ſąc/ idzćie zá nim do domu do ktorego w=
18:
nidzie.

werset: 11Y mowćie goſpodarzowi domo
19:
wemu: Mowi tobie vcżyćiel: gdzie ieſt
20:
goſpodá/ gdzie bym páſchę z vcżniámi
21:
moimi iadł?

werset: 12A on wam vkaże ſalę
22:
wielką vſtłáną/ y tám nágotuyćie.

werset: 13Po=
23:
ſzedſzy lepak náleźli iáko im rzekł/ y nágo=
24:
towáli páſchę.

werset: 14A gdy przyſzłá godziná/
25:
śiád/ y dwánaśćie *posláńcow

Al: Apo-
ſtołow.
znim.

werset: 15
26:
Y rzekł knim:



strona: Z7

werset: 59A gdy wyſzłá iákoby ie=
dná go=


strona: Z7v

Ewán:
1:
dná godziná/ inſzy niektory twierdził mo=
2:
wiąc: Zápráwdę y ten z nim był. Bo y
3:
Gálileycżyk ieſt.

werset: 60Y rzekł Piotr: Cżło=
4:
wiecże/ niewiem co mowiſz. A nátych=
5:
miaſt gdy ieſzcże on mowił/ kur zapiał.

werset: 61
6:
Y obroćiwſzy ſię Pan poyrzał ná Pio=
7:
trá. I wſpomniał Piotr ſłowo Páńſkie/
8:
iáko mowił (iemu) iż niżeli kur zápoie/ zá
9:
przyſz ſię mnie trzy kroć.

werset: 62Y wyſzedſzy
10:
precż Piotr/ płákał gorzko.

werset: 63A mężowie
11:
ktorzy trzymáli Ieſuſa/ vrągáli mu bijąc.

werset: 64
12:
A nákrywſzy go/ bili iego oblicże/ y py=
13:
táli go/ mowiąc: Prorokuy/ kto ieſt kto ćię
14:
bije?

werset: 65Y inych wiele ſłow bluzniąc/ mo=
15:
wili nań.

werset: 66A gdy był dzień zeſzli ſię ſtar=
16:
ſzy z ludu árcyoffiárnicy y kśięża/ y przy=
17:
wiedli go do rády ſwey/

werset: 67Mowiąc: Ie=
18:
sli ty ieſteś Chriſtus/ rzecż nam. Y rzekł
19:
im: Ieslibym wam rzekł/ nie vwierzyćie
20:
mi.

werset: 68Ieslibym też y ſpytał/ nie odpowie
21:
ćie mi/ áni odpuśćićie.

werset: 69Od tąd będzie ſyn
22:
cżłowiecży śiedzący po práwicy śiły Bo=
23:
żey.

werset: 70Y rzekli wſzytcy: Ty przeto ieſteś
24:
ſyn Boży? A on rzekł knim: Wy mowi=
25:
ćie/ iż ia ieſtem.

werset: 71Oni lepak rzekli: Co
26:
ieſzcże potrzebuiemy świádectwá?

Kolo: 8.
Zyd: 1.
Mát: 26.
Már: 14.

rozdział: 23


strona: av

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 43
26:
dziśia ze
mną


strona: a2

Luk: ś:
1:
mną będzieſz w ráiu.

werset: 44Byłá lepak iako=
2:
by godziná ſzoſta/ y ſtáłá ſię ćiemność ná
3:
wſzytkę ziemie/ áż do godziny dziewiątey.

werset: 45
4:
Y záćmiło ſię ſłońce/ y rozedráłá ſię za=
5:
ſłoná kośćielna ná poły.

werset: 46A Ieſus wo=
6:
łáiąc głoſem wielkim rzekł: Oycże wrę=
7:
ce twoie polecam duchá mego. A to wy=
8:
rzekſzy wypuśćił ducha.

Pſal: 31

werset: 47Widząc le=
9:
pak ſetnik co ſię dziáło/ ſławił Boga mo=
10:
wiąc: Iśćie ten cżłowiek ſpráwiedliwy
11:
był.

werset: 48Y wſzytkie ktore były ſpołem tám
12:
przyſzły tłumy ná ono widzenie pátrzyć/
13:
vyrzawſzy co było/ bijąc ſwe pierśi wracá
14:
łyſię.

werset: 49Stali lepak wſzytcy znáiomi ieo zdá
15:
leká/ y niewiáſty ktore ſpołem zá nim przy
16:
ſzły były z Gálileie/ widziáły to.

werset: 50A oto
17:
mąż imieniem Iozef *ſenator/

Al: porá
dnik.
będąc mę
18:
żem dobrym y ſpráwiedliwym.

werset: 51Ten *nie
19:
zezwalał

wł: nie
był zezwa
láiącym.
rádzie y ſprawie iych/ od Arymá
20:
theie miáſtá Iudſkiego/ ktory też ocżeka=
21:
wał y ſam kroleſtwa Bożeo.

werset: 52Ten przyſzed
22:
ſzy do Piłátá vprośił ćiało Ieſuſowe.

werset: 53
23:
Y wziąwſzy vwinął ie prześćierádłem/ y
24:
położył ie w grobie wykowánem/ wkto=
25:
rem nie był ieſzcże żaden położon.

werset: 54A dzień
26:
(on) był gotowánie/ á ſobotá *pocżynáła
:
ſię.

wł: świ-
táłá.

rozdział: 24


strona: a4v

werset: 45
1:

2:
Tedy otworzył im ro=
3:
zum (áby mogli) rozumieć piſmá.

werset: 46
4:
Y rzekł im: iż ták nápiſano/ y ták po=
5:
trzebá było vćierpieć Chriſtuſowi/ y pow
6:
ſtáć zmartwych trzećiego dniá.

werset: 47Y prze=
7:
powiedáć w-imieniu iego pokáiánie y od
8:
puſzcżenie grzechow/ ná wſzytki narody/
9:
pocżąwſzy od Ieruzalemá.

werset: 48A wy záś ie
10:
ſteśćie swiádkowie tego.

werset: 49A oto ia po=
11:
ślę obietnicę oycá mego ná was: wy le=
12:
pak trwayćie w mieśćie/ *

Niek: Ie-
ruzalemie
áż oblecżeni bę=
13:
dziećie śiłą z wyſoká.

werset: 50A (ták) wywiod=
14:
ſzy ie wen áż do Bethánij/ y podniożſzy rę=
15:
ce ſwe błogoſłáwił im.

werset: 51A gdy on bło=
16:
goſłáwił/ odſtąpił od nich/ y podnośił
17:
ſię do niebá.

werset: 52A oni kłániáiąc ſię iemu/
18:
wroćili ſię do Ieruzalemá z rádośćią wiel
19:
ką.

werset: 53Y byli záwżdy wświątnicy chwa=
20:
ląc y błogoſłáwiąc Bogá. Amen.
21:
Ewán-ieli: ś: Lukaſzá koniec.

księga: Act
rozdział: 1

22:
Tegoż Lukaſzá kśięgi
23:
wtore/ Dzieie Apoſtolſkie.
werset: 1
24:
P
Ierwſze iednák *kśięgi

Logos iá
ko wiele
znáczy/
czytay
przypiski
vcżyniłem o
25:
wſzytkiem Theofile/ co pocżął Ieſus
y cży=


strona: a5

Apoſtol:
1:
y cżynić y vcżyć/

rozdział: 2


strona: a7

werset: 12
1:
Y zumiewáli ſię wſzytcy y
2:
waháli ſię ieden ku drugiemu mowiący:

werset: 13
3:
Coż to chce być? A drudzy ſzydząc mowi
4:
li: Winá ſię ſłodkiego opili.

werset: 14

Zác: 4.

5:
A ſtánąwſzy Piotr z-iedenaśćią pod
6:
nioſł głos ſwoy/ y odpowiedał im: Mę=
7:
żowie Iudſcy y ktorzy mieſzkaćie w Ieru
8:
zalemie wſzyſcy/ niech to wám wiádomo
9:
będzie/ á ſłyſzćie ſłowá moie.

werset: 15Bo nie iá=
10:
ko wy mniemáćie/ ći pijáni ſą/ gdyż trze=
11:
ćia godziná ná dzień.

werset: 16Ale to ieſt/ co rze=
12:
cżono przez proroká Iohelá.

werset: 17Y będzie w
13:
oſtátecżne dni mowi Bog: Wyleię *du=
14:
chá

wł: zdu-
chá.
moiego ná wſzelkie ćiáło/ y proroko
15:
wáć będą ſynowie wáſzy/ y corki wáſze/ y
16:
młodzieńcy wáſzy widzenia vyrzą/ á ſtár=
17:
cy wáſzy ſny ſnić będą.

werset: 18Ano y ná niewol
18:
niki moie/ y ná niewolnice moie we dni o
19:
ne wyleię z duchá moiego y prorokowáć
20:
bedą.

werset: 19Y dam cudá wniebie wyſoko v
21:
známioná ná ziemi niſko: krew y ogień/ y
22:
kurzáwę dymu.

werset: 20Słońce obroći ſię w
23:
ćiemność/ á mieśiąc w krew/ pierwey niż
24:
przyidzie dzień páńſki wielki y iáſny.

werset: 21Y
25:
będzie/ (że) wſzelki ktoby w zywáł imie=
26:
niá páńſkiego záchowan będzie.

rozdział: 3


strona: bv

Dzieie
werset: 12
1:
Piotr odpowiedział do ludu: Mężowie
2:
Izráelſcy/ co ſię dziwuiećie nád tym/ álbo
3:
co ná nas pátrzyćie/ iákobyſmy ſwą mocą
4:
álbo zbożnośćią vcżynili iż ten chodzi?

werset: 13
5:
Bog Abráhámow *y Izáákow y Iá=
6:
kobow/

Láćin: y
Bog Izá
ákow y
Bog
Iáháko-
bow:
Bog oycow náſzych vſławił =ſłu=
7:
gę

=Láć: ſy-
ná/ iáko y
nizey w-
ſzędzie.
ſwego Ieſuſa/ ktoregośćie wy wydáli
8:
y záprzeliśćie ſię przed oſobą Piłatá/ gdy
9:
on ſądził wypuśćić (iy).

werset: 14Lecż wy świę
10:
tego y ſpráwiedliwego záprzeliśćie ſię/ á
11:
prośiliśćie (o) mężá morderzá/ (áby iy)
12:
wam dárował.

werset: 15A powodcę żywotá zá=
13:
biliśćie/ ktorego Bog wſkrześił zmar=
14:
twych/ cżego my świádkowie ieſteſmy.

werset: 16
15:
A (ták) o wierze imienia ieo/ tego ktorego
16:
bacżyćie y znaćie zmocniło imię ieo/ y wiá
17:
rá ktora przezeń/ dáłá temu zupełne zdro=
18:
wie to przed wſzemi wámi.

werset: 17A teraz brá=
19:
ćia/ wiem żeśćie z niewiádomośći vdziá=
20:
łáli/ iáko y przełożeni wáſzy.

werset: 18Lecż Bog/
21:
co wprzod ob-iáwił przez vſtá wſzech pro
22:
rokow/ iż miał ćierpieć Chriſtus/ wypeł=
23:
nił ták.

werset: 19

Zac: 9.

24:
Pokáyćie ſię przeto y náwroććie ſię áby
25:
wymázáły ſię grzechy wáſze/ gdy przyidą
26:
chwile ochłodzenia od oſoby páńſkiey/

rozdział: 4


strona: b4

Apoſto:
werset: 31
1:
y nápełnili ſię wſzytcy ducha świętego/ y
2:
mowili ſłowo Boże z śmiáłośćią.

werset: 32
3:
Mnoſtwá lepak wierzących było ſerce
4:
(iedno) y duſzá iedná/ á żaden ná ſwoie
5:
máiętnośći nie mowił/ áby iego były/ ále
6:
było im wſzytko ſpolno.

werset: 33A wielką mo=
7:
cą wydawáli świádectwá Apoſtołowie
8:
(o) powſtániu páná Ieſuſa: łáſká też wiel
9:
ka byłá nád wſzemi imi:

werset: 34Bo y żaden v=
10:
bogi nie był miedzy nimi. Bo ktorzykol=
11:
wiek dzierżawcámi pol álbo domow byli/
12:
przedawáiąc przynośili ſummy przedá=
13:
nych (rzecży.)

werset: 35Y pokłádáli v nog Apo
14:
ſtolſkich: á vdzielano káżdemu iáko kto
15:
cżego potrzebował.

rozdział: 5
werset: 1

Roz: 5.

16:
I
Oſes lepak rzecżony Bárnábas od A
17:
poſtołow/ co ieſt ſyn poćieſzeniá/ Le
18:
wic/ Cypryiſki rodem/ máiąc pole y prze=
19:
dawſzy przynioſł pieniądze/ y położył v=
20:
nog Apoſtolſkich.

werset: 2

Zác: 13.

21:
Mąż też niektory Anániaſz imieniem/
22:
z Sápfirą żoną ſwą przedał imienie/ y v=
23:
táił (nieco) ſummy/ z wiádomośćią żony
24:
ſwey/ y przyniożſzy cżęść nieiáką v nog
25:
Apoſtolſkich położył.

werset: 3Y rzekl Piotr:
26:
Anániaſzu/ dla cżeo nápełnił Sżátan ſer=
b iiijce two


strona: b4v

Dieie
1:
ce twoie/



strona: b6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 40
26:
Y vwierzyli iemu/ á przy
zwawſzy


strona: b6v

Dzieie
1:
zwáwſzy Apoſtołow/ vbiwſzy/ zapowie=
2:
dzieli niemowić w-imię Ieſuſowe/ y od=
3:
puśćili ie.

werset: 41A oni przedśię ſzli ráduiąc
4:
ſię od oblicża rády/ iż dla imienia Ieſuſo
5:
wego zá doſtoyne byli miani lekkość vćier
6:
pieć.

werset: 42A ná káżdy dzień wświątnicy y
7:
wdomiech nie przeſtawáli vcącź y opo=
8:
wiedáiąc Ieſuſa Chriſtá.

rozdział: 6
werset: 1

Roz: 6.
Zác: 16.

9:
A
Wte dni gdy ſię przymnáżáło vcż=
10:
niow/ było ſzemránie Grecżynow ku
11:
Ebreom/ iż przeglądáne bywáły wſłużbie
12:
dzienney wdowy ich:

werset: 2Lecż dwánáśćie/
13:
przyzwawſzy mnoſtwo vcżniow rzekli:
14:
Nie przyſtoyno ieſt nam opuśćiwſzy ſło=
15:
wo Boże/ ſłużyć ſtołom.

werset: 3Przepátrzćie
16:
przeto bráćia/ mężow zwas świádomych
17:
śiedmi/ pełnych duchá świętego y mą=
18:
drośći/ ktore poſtánowiemy nád potrze=
19:
bą tą.

werset: 4A my w modlitwie y w ſłużbie ſło
20:
wá trwáć będziemy.

werset: 5Y ſpodobáła ſię (tá)
21:
rzecż przedewſzem mnoſtwem/

Dziei: 12.
y wybrá=
22:
li Stefáná/ mężá pełnego wiáry y duchá
23:
świętego/ y Filipá/ y Prochorá/ y Niká=
24:
norá/ y Tymona/ y Pármenę/ y Nikołá=
25:
iá nowo náwroconego Antyochincżyká.

werset: 6
26:
Tych poſtánowili przed Apoſtołmi/ á
ći mo=


strona: b7

Apoſtol:
1:
modlący ſię włożyli nánie ręce.

rozdział: 7


strona: b8v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 30
26:
A gdy ſię mu ſpełniło lat cżter=
dzieśći/


strona: c

Apoſtol:
1:
dzieśći/ vkazał ſię mu w puſtyni gory Sy
2:
naie án-ioł páńſki w płomieniu ogni=
3:
ſtem wgłogu.

werset: 31A Moiżeſz widząc zádzi=
4:
wował ſię widzeniu: á gdy przyſtępował
5:
oględáć/ był glos páńſki kniemu.

werset: 32Ia
6:
Bog oycow twoich/ Bog Abráhámow/
7:
y Bog Izáákow/ y Bog Iákobow/ drżąc
8:
lepak Moiżeſz/ nieśmiał oględáć.

werset: 33
9:
Y rzekł mu Pan: Rozwięż boty nog
10:
twoich: bo mieyſce ná ktorem ſtoiſz/ zie=
11:
miá święta ieſt.

werset: 34Widząc widziałem nę
12:
dzę ludu mego ktory w Eiyptćie/ y ſtęká=
13:
nie ich vſłyſzałem/ y z ſtąpiłem wyrwáć
14:
ie: A teraz przydz (ſám/) poślę ćię do E=
15:
iyptu.

werset: 35

2. Mo. 7.
y 8. 9. 10.
11. y 14.
2. Mo: 16.
Dzie: 3.
Tego Moiżeſzá/ ktorego ſię zá=
16:
przeli mowiąc: kto ćię vſtáwił kśiążęćiem
17:
y ſędzią? Tego Bog kśiążęćiem y okupi=
18:
ćielem poſłał przez *

wł. wrę-
ce.
An-iołá/ (ktory) ſię
19:
mu z-iáwił wgłogu.

werset: 36Ten ie wywiodł
20:
pocżyniwſzy cudá y známiona w Eiypćie/
21:
y w cżerwonem morzu/ y wpuſtyni lat
22:
cżterdzieśći.

werset: 37Ten ieſt Moiżeſz ktory mo
23:
wił ſynom Izráelſkim: Proroká wam w
24:
zbudzi Pan Bog wáſz zbráćiey wáſzey/ iá=
25:
ko mnie/ tego ſłuchayćie.

werset: 38Ten ieſt kto=
26:
ry był we zborze wpuſtyni z án-iołem

rozdział: 8


strona: c3v

werset: 16
1:
Bo ieſzcże ni ná iednego znich nie
2:
był nápadł/ lecż tylko nurzáni byli wi-
3:
mię páná Ieſuſa.

werset: 17Tedy włożyli ręce ná
4:
nie/ y przyięli duchá świętego.

Zác: 19.

5:
A vyrzawſzy Symon iż przez włożenie
6:
rąk Apoſtolſkich dáie ſię duch święty/
7:
przynioſł im pieniądze mowiąc:

werset: 18Day
8:
ćie y mnie tę władzą/ áby ná kogo położę
9:
ręce/ wźiął duchá święteo.

werset: 19Lecż Piotr
10:
rzekł kniemu: Srebro twoie z tobą niech
11:
będzie na zátrácenie/ *żeś chćiał

wł: mni-
mał.
dar Bo
12:
ży ſpráwić zá pieniądze.

werset: 20Nie máſz tobie
13:
cżęśći áni loſu w rzecżytey. Bo ſerce twe
14:
nie ieſt práwe przed Bogiem.

werset: 21Pokay
15:
ſię przeto od tey złośći ſwey y modl ſię
16:
Bogu/ owa odpuſzcżoná będzie tobie
17:
mysl ſercá twego.

werset: 22Bo wżołći gorzko-
18:
śći y zwiążániu nieſpráwiedliwośći bacżę
19:
ćiebie być.

werset: 23A odpowiedáiąc Symon
20:
rzekł: Modlćie ſię wy zámną ku pánu/ iá
21:
koby nic nie przyſzło ná mię cośćie mowi
22:
li.

werset: 24Oni przeto oświadcżywſzy ſię y mo
23:
wiwſzy ſłowo páńſkie/ wroćili ſię do Ie-
24:
ruzalemá: Wielam też *miáſtecżkam

Láć: krái-
nam.
Sá
25:
máryiſkim Ewán-ielion opowiedáli.

werset: 25

Zác: 20.

26:
A án-ioł páńſki mowił Filipu rzekąc:

rozdział: 9


strona: c6

Apoſtol:
werset: 26
1:
A przyſzedſzy Saul do Ieruzalemá
2:
kuśił ſię przyſtáć ku vcżniom/ lecż ſię go
3:
wſzytcy bali/ niewierząc żeby był vcżeń.

werset: 27
4:
A Bárnábá wziąwſzy go przywiodł
5:
ku ápoſtołom/ y powiedział im/ iáko w=
6:
drodze widział Páná/ y iáko mowił mu/
7:
iáko też bezpiecżnie mowił w Dámáſzku
8:
w-imię Ieſuſowe.

werset: 2A (ták) był z nimi
9:
wchodząc y wychodząc w Ieruzale=
10:
mie.

werset: 29Y śmiele mowił w-imię páná Ie
11:
ſuſa/ y odpierał *Grecżynom.

wł: prze-
ćiw Gre-
czynom.
A oni ſzu=
12:
káli go zátráćić.

werset: 30A dowiedziawſzy ſię
13:
bráćiá záprowádzili iy do Cezárij y wyſłá=
14:
li iy do Tárſu.

werset: 31Tedy zbory po wſzytkiey
15:
Iudſkiey (ziemi) y Gálileyſkiey y Sámá=
16:
ryiſkiey miáły pokoy/ y budowáły ſię/ á
17:
poſtępuiąc w boiázni Páńſkiey y poćie
18:
ſzeniu duchá świętego mnożyły ſię.

werset: 32

Zác: 23.

19:
Stáło ſię lepak gdy Piotr chodził po
20:
wſzytkich/ przyſzedł ku świętjm mieſzkáią
21:
cym w Liddzie/

werset: 33Y nálazł tám cżłowieká
22:
niektorego/ Eneaſzá imieniem/ od ośmi
23:
lat leżącego ná łożu/ ktory był páráliżo=
24:
wáty.

werset: 34Y rzekł mu Piotr Eneaſzu *v=
25:
zdrow ćię

Gr: vz-
drawia
ćię.
Iezus Chriſtus: Wſtań á po=
26:
śćiel ſobie/ Y wnet wſtał.

rozdział: 10


strona: c8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 31
25:
A Korneliuſz rzekł:
26:
Ták *cżwarty dźień

Wł: od
czwarte-
go dniá.
áż do tey godziny by=
łem


strona: c8v

Dzieie
1:
łem modląc ſię godziny dziewiątey wdo=
2:
mu ſwem/ á oto mąż ſtánął przede mną
3:
w vbiorze świetnem.

werset: 32Y mowi/ Korne
4:
li wyſłuchána modlitwá twoiá y iałmu
5:
żny twoie wſpomnione ſą przed Bo=
6:
giem.

werset: 33Poſyłáy przeto do Ioppy/ á przy
7:
zow Symoná/ ktorego zową Piotrem.
8:
Ten gośći w domu Symoná ſkorniká
9:
przy morzu/ ktory przyſzedſzy będzie mo=
10:
wić tobie.

werset: 34Zárázem przeto poſłałem k=
11:
tobie/ á ty dobrze vcżyniłeś przyſzedſzy:
12:
Ninie przeto mu wſzytcy przed *Bogiem

Lá: przed
tobą.

13:
przyſzliſmy/ ſłucháć wſzego co tobie roſka
14:
zano od Bogá.

werset: 35

Zác: 26.

15:
A otworzywſzy Piotr vſtá/ rzekł: W=
16:
prawdzie doznawam/ iżnie pátrzy Bog
17:
ná oſoby.

werset: 36Ale wkáżdem narodzie kto=
18:
ſię go boi y dziáła ſpráwiedliwość/ przy=
19:
iemny mu ieſt.

werset: 37Rzecż (ktorą) Bog poſłał
20:
ſynom Izráelſkim/ opowiedáiąc pokoy
21:
przez Ieſuſa Chriſtá/ ten ieſt wſzech Pá=
22:
nem/

werset: 38Wy wiećie rzecż ktora byłá po wſzey
23:
Iudſkiey (ziemi) pocżąwſzy od Gálileie
24:
po nurzániu ktore przepowiedał Iohan:

werset: 39
25:
Ieſuſa z Názáretu iáko y námázał
26:
Bog duchem świętym y mocą/

rozdział: 11


strona: d2v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 29
26:
Vcżniowie le
pak


strona: d3

Apoſto:
1:
pak iáko komu doſtawáło/ vrádzili káżdy
2:
z nich ná ſłużbę poſłáć mieſzkáiącym w=
3:
Iudſkiey (ziemi) brátom.

werset: 30Co y vcżynili
4:
poſławſzy ku ſtárſzym/ przez ręce Bárná=
5:
by y Saulá.

rozdział: 12
werset: 1

Roź: 12.
Zác: 29.

6:
A
O onemże cżáśie *tárgnął ſię

Wła: ná
rzućił rę-
ce.
He=
7:
rod Krol trapić niektore ze zboru.

werset: 2
8:
Y ſtráćił Iákobá brátá Iohánowego
9:
miecżem.

werset: 3A vyrzawſzy ze wdzięcżno ieſt
10:
Iudom/ dał poimáć y Piotrá. A były dni
11:
przaſnikow.

werset: 4Ktorego poimawſzy poſa
12:
dził do ćiemnice dawſzy iy cżterzem *cż=
13:
wornikom

Czwor-
nik co ma
ná czwo-
ro/ iáko
dzieśią-
tnik co ná
dzieśięć.
żołnierſkim ſtrzec go/ chcąc iy
14:
po páſce wywieść ludowi.

werset: 5A (ták) Pio=
15:
trá ſtrzeżono wćiemnicy/ á modlitwá by=
16:
łá vſtáwicżna cżyniona od zboru do Bo=
17:
gá zá nim.

werset: 6A gdy go miał Herod wy=
18:
wieść/ nocy oney był Piotr ſpiąc miedzy
19:
dwiemá draby związan łáncuchámi dwie
20:
má: ſtrożowie też przede drzwiámi ſtrzegli
21:
ćiemnice.

werset: 7A oto ánioł páńſki ſtánął/ j świá
22:
tło záświećiło w mieſzkániu/ y vdrzyw=
23:
ſzy w bok Piotrá/ wzbudził go/ mowiąc:
24:
Wſtań rychło/ Y opádły mu łáncuchy z=
25:
rąk.

werset: 8Y rzekł kniemu án-ioł: Opáſz ſię/
26:
á podwięż boty twoie. Y vcżynił ták.

rozdział: 13


strona: d5

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 17
26:
á z rá=
d vmie=


strona: d5v

Dzieie
1:
mieniem wyſokiem wyprowádził ie z=
2:
niey.

werset: 18A przez cżás cżterdzieśći lat oby=
3:
cżáie ich znaſzał w puſtyni.

werset: 19A zniſzcży=
4:
wſzy narodow śiedm w ziemi Chánááń=
5:
ſkiey/ loſem podzielił im ziemię ich.

2. Mo: 6.

werset: 20
6:
A potym dał ſędzie/ iakmiarz lat*
7:
trzy ſtá pięćdzieśiąt/

Poſpoli-
te kśięgi
máią czte
rzy ſtá/
Lecz ták
M: Luth:
nápráwił
iáko tu.
áż do Sámuelá pro=
8:
roká.

werset: 21A od onąd prośili (o) Krolá/ y dał
9:
im Bog Saulá ſyná Kiſowego/ mężá z=
10:
pokolenia Ben-iáminowego/ lat cżter=
11:
dzieśći.

1 Szm: 16

werset: 22A odſtáwiwſzy iy/ wzwiodł im
12:
Dawidá zá krolá/ ktoremu poświadcżá=
13:
iąc rzekł: Nálazłem Dawidá Ieſaiowe=
14:
go/ mężá wedle ſercá mego/ ktory vcżyni
15:
wſzytkie wole moie.

Pſal: 89.

werset: 23Z tego naśienia
16:
Bog wedle obietnice wywiodł Izráelo=
17:
wi zbáwićielá Ieſuſa.

Ieſz: 11.

werset: 24Gdy wprzod
18:
przepowiedał Iohan przed oblicżem
19:
przyśćia iego nurzánie pokáiánia Izráe=
20:
lowi.

werset: 25

Zác: 33.

21:
A iáko (ſkoro) wypełnił Iohan bieg/
22:
mowił: koo mię dorozumiewaćie ſię być/
23:
nie ieſtem ia/ ále oto idzie zá mną/ ktoreo
24:
nie ieſtem doſtoien botow nog (iego) roz=
25:
więzáć.

Már: 1.
Ioh: 1.

werset: 26Mężowie bráćia/ ſynowie ro=
26:
dzáiu Abráhámowego/ y ktorzy ſię v was
boią


strona: d6

Apoſtol:
1:
boią Bogá/

rozdział: 14


strona: d7v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 14
26:
A vłyſzáwſzy Apoſtołowie Bár
nábas


strona: d8

Apoſtol:
1:
nábas y Páweł rozdárſzy odzienia ſwoie
2:
wſkocżyli do tłumu krzycżąc

werset: 15Y mo=
3:
wiąc: Mężowie co to cżynićie? Y my po=
4:
dobni nędzni ieſteſmy wam ludzie/ opo=
5:
wiedáiący wam/ od tych prożnośći ná=
6:
wroćić ſię do Bogá żywącego/ ktory vcży=
7:
nił niebo y ziemię y morze/ y wſzytko co
8:
wnich.

werset: 16Ktory przeſzłych wiekow zánie
9:
chał wſzech národow chodzić drogámi
10:
ich/

werset: 17

Palm 19.
Acż śiebie bez świádectwá nie o=
11:
puśćił dobrze cżyniąc/ z niebá *

Gr: nam.
deżdże da=
12:
iąc y pogody płodne/ nápełniáiąc wycho
13:
wania y dobrey mysli ſercá náſze.

werset: 18A to
14:
mowiąc ledwo vſpokoili tłumy/ áby im
15:
nie offiárowáli.

werset: 19

Zác: 35.

16:
Przyſzli lepak z Antyochiey y (z) Ikonia
17:
Iudowie/ y námowiwſzy tłumy/ á vká=
18:
mionowawſzy Páwłá/ wywlekli z miá=
19:
ſtá/ mnimáiąc aby vmárł.

werset: 20A gdy iy o=
20:
ſtąpili vcżniowie wſtawſzy ſzedł do miá=
21:
ſtá/ á názáiutrz wyſzedł z Bárnábą do Der=
22:
benu.

werset: 21A przepowiedáwſzy Ewán-ielion
23:
miáſtu onemu/ náucżywſzy mnogie/ wro=
24:
ćili ſię do Liſtry/ y (do) Ikonia y Antyo=
25:
chiey.

werset: 22Potwierdzáiąc duſze vcżniow/ y
26:
nápomináiąc trwáć w wierze/

rozdział: 15


strona: e2v

werset: 32
1:
A Iudá y Sylá będąc też
2:
ſámi proroki/ rzecżą obfitą poćieſzyli brá=
3:
ćią y zmocnili.

werset: 33A zmieſzkawſzy cżás (nie
4:
iáki) odpuſzcżeni ſą ſpokoiem od bráćiey
5:
ku ápoſtołom.

werset: 34Zdáło ſię lepak Syli ze
6:
trwáć tám.

werset: 35

Zác: 37.

7:
A Páweł y Bárnábá mieſzkáli w An=
8:
tyochij/ vcżąc y opowiedáiąc y z-inemi
9:
mnogimi ſłowo páńſkie.

werset: 36A po kilku
10:
dni rzekł Páweł ku Bárnábie: wroćiwſzy
11:
ſię iuż náwiedzmy bráćią náſzę wkażdem
12:
mieśćie/ wktorycheſmy opowiedáli ſło=
13:
wo páńſkie iáko ſię máią.

werset: 37A Bárnábá
14:
chćiał wziąć Ioháná názwánego Már=
15:
kiem. *

Al: Pá-
weł chći-
ał.

werset: 38Lecż Páwłowi zdáło ſię one-
16:
go ktory odſtał od nich z Pamfiliey/ á nie=
17:
chćiał znimi iść ná *prácę/

Albo ná
dzieło.
nie bráć go z ſo
18:
bą.

werset: 39Stáło ſię przeto rozdraznienie/ áż ſię
19:
rozeſzli miedzy ſobą ieden od drugiego/ że
20:
Bárnábá wziąwſzy z ſobą Márká *wiozł
21:
ſię

Al. Poze
glował.
do Cypru.

werset: 40A Páweł przyiąwſzy Sylę
22:
wyſzedł oddány łáſce Bożey od bráćiey.

werset: 41
23:
Y ſchodził Syryą y Kilikią zmacniá=
24:
iąc zbory. *

Lá: Ro-
skazuiąc
ſtrzec
przyka-
zań Apo-
ſtolſkich
y ſtár-
cow.

rozdział: 16
werset: 1

Roz: 16.

25:
P
Rzyſzedł lepak do Derbenu y Liſtry
26:
á oto vczeń niektory był tám/



strona: e5

Apoſtol:
werset: 37
1:
niech wyprowádzą nas.

werset: 38Y opowiedzieli ce
2:
klarze vrzędnikom te ſłowá/ y zlękli ſię ſły
3:
ſząc że ſą Rzymiánie.

werset: 39A przyſzedſzy prze=
4:
proſili ie: y wywiodſzy prośili áby wyſzli z
5:
miáſtá.

werset: 40A wyſzedſzy z ćiemnice weſzli do
6:
Lidyey/ á widząc bráćią poćieſzyli ie y wy=
7:
ſzli.

rozdział: 17
werset: 1

Roz: 17.
Zác: 39.

8:
A
przeſzedſzy Amfipol y Apollonią/ przy
9:
ſzli do Theſaloniki gdzie bjłá ſkołá Iu
10:
dow.

werset: 2Awedle obycżáiu Páweł wſzedł do
11:
nich/ y po trzy ſoboty rozmawiał znimi z=
12:
piſmá.

werset: 3Wykładáiąc y dowodząc/ iż Chri
13:
ſt muśiał vćierpieć j wſtáć zmartwych/ á
14:
iż ten ieſt Chriſtus Ieſ/ ktoreo ia opowie
15:
dam wam.

werset: 4A niektorzy z nich vwierzyli/ y
16:
przyłącżyli ſię ku Pawłu y Syli: nabo=
17:
żnych też Grekow mnoſtwo wielkie/ j nie
18:
wiaſt przednieyſzych nie máło.

werset: 5Lecż záy
19:
rząc nie wierni Iudowie y nábrawſzy hul
20:
táiow niektorych mężow złośćiwych/ j zá
21:
mieſzánie vcżyniwſzy/ ſtrwożyli miáſto: a
22:
náſzedſzy ná dom Iaſonow/ ſzukáli ie wy=
23:
wieść do (onego) gminu.

werset: 6A nie nálazſzy
24:
ich wlekli Iaſoná y niektorą bráćią do
25:
mieyſckich przełożonych wołáiąc/ iż ći
26:
ktorzy wſzytek świát z ſtanu obaláią/ y tu
e vprzyſzli


strona: e5v

Dźieie
1:
przyſzli: Ktore przyiął Iáſon.

rozdział: 18


strona: c7v

werset: 8
1:

2:
Kryſpus też árcyſzkolnik
3:
vwierzył Pánu ze wſzem domem ſwym/
4:
y mnodzy Korynthcżycy ſłucháiąc vwie=
5:
rzáli y nurzáli ſię.

werset: 9Rzekł lepak Pan
6:
przez widzenie wnocy Páwłowi/ Nieboy
7:
ſię/ ále mowá nie milcż/ Ponieważ ia ie=
8:
ſtem z tobą.

werset: 10A żaden ſię ná ćię nie tar=
9:
gnie záſzkodzić tobie: ponieważ lud mam
10:
mnogi w mieśćie tem.

werset: 11Y mieſzkał
11:
(tám) rok y ſześć mieśięcy/ vcżąc ie ſłowá
12:
Bożego.

werset: 12A gdy Gállion zoſtał Stároſtą
13:
Acháyſkim powſtáli iednomyślnie Iu=
14:
dowie ná Páwłá/ y przywiedli iy do ſądu/

werset: 13
15:
Mowiąc/ iż przećiw zakonu tento náma=
16:
wia ludzie ſłużyć Bogu.

werset: 14A gdy (iuż)
17:
miał Páweł otworzyć vſtá/ rzekł Gállion
18:
do Iudow: Gdyby iednák byłá (iáka)
19:
*krzywdá/

Al: nie-
práwość
álbo iakie złocżyńſtwo złe o
20:
Iudowie po ſłowu wyſłuchałbym was.

werset: 15
21:
Lecż iesli gadká o ſłowo/ á (o) nazwiſká
22:
zakonu wáſzego pátrzćie ſię ſami. Sędzią
23:
bo tákowych (ſpraw) ia być niechcę.

werset: 16
24:
Y odegnał ie od ſądu.

werset: 17
25:
Poimawſzy lepak wſzytcy Grekowie So
26:
ſtená árcyſzkolniká bili przed ſądem/

rozdział: 19


strona: f2

werset: 27
1:
A trzebá ſię bać/ nie tylko áby nam
2:
tá cżęść woſzácowánie nie odeſzłá/ ale áby
3:
wielkiey Boginie *Dyány

po Gre-
cku Arte-
mis.
kośćiołá zá nie
4:
nie policżono/ byłoby też żeby ſię y máie=
5:
ſtat rozruſzył tey/ ktorą wſzytká Azya y w=
6:
ſzytek świát cżći.

werset: 28A vſłyſzawſzy y ſtaw=
7:
ſzy ſię pełni zápalcżywośći/ krzyknęli mo=
8:
wiąc. Wielka Dyaná Efeſka.

werset: 29Y nápeł=
9:
niło ſię miáſto wſzytko zámieſzánia: y por
10:
wáli ſię iednomyślnie do *theátru

Albo: do
trzemu/
to ieſt/
gdzie ko-
medie
ſpráwuią
po=
11:
chwyćiwſzy Gáiá y Aryſtárchá Mácedoń
12:
cżyki towárzyſze Páwłowe.

werset: 30Pawłowi
13:
lepak chcącemu wniść do ludu/ nie dopu
14:
śćili mu vcżniowie.

werset: 31Niektorzy też z=
15:
kśiążąt Azyiſkich będąc mu przyiaćioły/
16:
poſyłáiąc kniemu prośili/ áby ſie nie v=
17:
kázowáł do theátru.

werset: 32Inſzy przeto inſze=
18:
go coś krzycżeli/ bo było zgromádzenie z=
19:
mieſzáne/ á wiele ich niewiedziáło dlacże
20:
go ſię zeſzli.

werset: 33A z tłumu wywiedli Ale=
21:
kſandrá/ ktorego wypycháli Iudowie. A
22:
lekſander lepak dla milcżenia/ ręką zma=
23:
chnąwſzy chćiał ſię obmowić ludowi.

werset: 34
24:
Lecż poznawſzy że ieſt Iudowin/ głos
25:
był ieden ze wſzech/ iákmiarz ná dwie go=
26:
dzinie krzycżących/ Wielka Dyaná Efe=
f ijſka.


strona: f2v

Dzieie
1:
ſka.

rozdział: 20


strona: f4v

Dzieie
werset: 32
1:
polecam was Bogu/ y ſłowu łáſki iego/
2:
mogącemu nádbudowáć y dáć wam dzie
3:
dzictwo ze wſzemi poświęconymi.

werset: 33Sre
4:
brá y złotá/ álbo odzienia nicżyiego nie żą
5:
dałem:

werset: 34A ſámi wiećie iż potrzebam mo
6:
iem y ktorzy zemną ſą/ ſłużyły te ręce.

1. Kor: 4.
1. Teſſá: 2
2. Teſſá: 3

werset: 35
7:
Wſzytko vkazałem wam iż ták robiąc
8:
trzebá przyimowáć niemocne/ pámiętáć
9:
też ná ſłowá páná Ieſuſowe/ że ten rzekł/
10:
Błogo ieſt dáwáć więcey niż bráć.

werset: 36A to
11:
wyrzekſzy *klęknąwſzy ná koláná

wł: Poło
zywſzy ko
láná.
ſwe/ ze
12:
wſzemi temi modlił ſię.

werset: 37Wielki lepak
13:
ſtał ſię płácż wſzytkich: á pádáiąc ná ſzyię
14:
Páwłowę cáłowáli go.

werset: 38Záłuiąc nawię
15:
cey prze ſłowo/ ktore był rzekł/ że iuſz nie=
16:
mieli oblicża iego vyrzeć/ y doprowadzili
17:
go do okrętu.

rozdział: 21
werset: 1

Roź: 21.

18:
A
*Gdyſmy ſię odwiezli

wł: Iáko
lepak by-
ło od-
wieść ſię
odćiągnąwſzy
19:
od nich/ proſto bieżąc/ przyſzliſmy do
20:
Konu/ á ná drugi (dzień) do Rodu/ á zo=
21:
nąd do Pátar.

werset: 2A doſtawſzy okrętu prze
22:
bieżeć do Feniki wśiadſzy odwiezliſmy
23:
ſię.

werset: 3A gdy ſię vkazał Cypr/ oſtáwiwſzy
24:
iy po lewie płynęliſmy do Syryey y przy=
25:
ſtąpiliſmy do Tyru: bo tám okręt miał
26:
wyłożyć brzemię.

werset: 4Lecż nálazſzy vcżnie
zmieſz=


strona: f5

Apoſtol:
1:
zmieſzkáliſmy tám śiedm dni:

werset: 39

strona: f6v

1:
Ia ie
ſtem


strona: f7

Apoſto:
1:
ſtem cżłowiek Iudowin Tárſenſki/ nie
2:
podłego Kylikyiſkiego miáſtá obywátel.
3:
A proſzę ćię/ dozwol mi mowić do ludu.

werset: 40
4:
A gdy on dozwolił/ Páweł ſtoiąc ná w
5:
ſchodzie/ zmachnął ręką ludowi: á gdy=
6:
ſię wielkie milcżenie ſtáło/ *mowił

Gr: wo-
łał knim/
y wnet ni
zey:
He=
7:
breyſką rzecżą/ mowiąc.

rozdział: 22
werset: 1

Roz: 22.

8:
M
Eżowie bráćia y oycowie/ poſłu=
9:
chayćie moiey kwam teraz obrony.

werset: 2
10:
A vſłyſzawſzy że im Hebreyſką rzecżą
11:
mowił/ więtſze dáli milcżenie/ y rzekł:

werset: 3
12:
Ia owſzeki ieſtem mąż Iudowin/ vro
13:
dzony w Tárśie Kylikiſkiem/ lecż wycho
14:
wány w mieśćie tem v nog Gámálielo=
15:
wych/ wyucżony pilno oycowſkiego zako
16:
nu/ miłośnikiem będąc *zakonu/

Gr: Bo-
gá.
iáko
17:
wſzytcy wy ieſteśćie dziśia/

werset: 4Ktory tę dro
18:
gę przesládowałem aż do śmierći/ wią=
19:
żąc y wydáiąc do ćiemnice/ y męże y nie=
20:
wiáſty.

werset: 5Iáko mi świadcży y árcyoffiár=
21:
nik y wſzytcy ſtárſzy: v ktorych y liſty wzią
22:
wſzy ku bráćiey do Dámáſzku iechałem/
23:
ábym wiodł y tám będące wiązáne do
24:
Ierozalemá/ áby (ie) karáno.

werset: 6Stáłoſię
25:
lepak gdym ſzedł/ a przybliżałem ſię ku
26:
Dámáſzkowi o południu/ zárázem zniebá
oświe=


strona: f7v

Dzieie
1:
oświećiło mię świátło wielkie około
2:
mnie.

rozdział: 23


strona: g

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 12
25:
A gdy był dzień/ vcżyniwſzy niektorzy
26:
Iudowie ſpiknienie záklęli ſię mowiąc/
gáni


strona: gv

Dzieie
1:
áni ieść/ áni pić/ áżby zábili Pawła.

werset: 13
2:
A było ich więcey niż cżterdzieśći/ kto=
3:
rzy to z przyśiężenie byli vcżynili.

werset: 14Ci przy
4:
ſzedſzy do árcyoffiárnikow y ſtárſzych/ rze=
5:
kli: klątwą záklęliſmy ſię/ nic nie pokuſzać
6:
áż zábijemy Páwłá.

werset: 15Teraz przeto day=
7:
ćie znáć Hetmánowi y Rádzie/ áby iy *

Gr: y S:
intro.
do
8:
was wywiodł/ iákoby chcących dowie
9:
dzieć ſię cżego pewniey o niem: á my pier
10:
wey niż ſię przybliży/ gotowiſmy iy zabić.

werset: 16
11:
A vſłyſzawſzy =śieſtrzonek Páwłow

Wł: ſyn
śioſtry
Páwłá.
(tę)
12:
podſadę/ przyſzedſzy wſzedł do zamku/ y o
13:
powiedział Páwłowi.

werset: 17A przyzwáwſzy
14:
Páweł iednego z ſetnikow/ rzekł: Mło=
15:
dzieńcá tego odwiedź do Hetmáná. Bo
16:
ma nie co opowiedzieć mu.

werset: 18On przeto
17:
wziąwſzy iy przywiodł do Hetmáná y
18:
rzekł: Więzień Páweł *

Gr: przy
zwawſzy.
prośił mię/ (á
19:
bym) tego młodzieńcá dowiodł do ćiebie/
20:
máiącego nieco mowić tobie.

werset: 19A wzią=
21:
wſzy iy zá rękę Hetman/ y odſzedſzy znim
22:
oſobno/ ſpytał/ Co ieſt co mi maſz opo=
23:
wiedzieć?

werset: 20A (on) rzekł/ iż Iudowie vrá=
24:
dzili prośić ćię/ ábyś iutro do rády wy=
25:
wiodł Páwłá/ iákoby mieli oco pewniey
26:
ſzego pytáć o niem.

rozdział: 24


strona: g3v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:
werset: 23
24:
Y poſtánowił ſe=
25:
tnikowi ſtrzec Pawłá/ y mieć wolnieyſze
26:
więzienie/ á nikomu zpowinowátych ie=
go


strona: g4

Apoſto:
1:
go nie bronić mu poſługowáć. *

Gr: álbo
do niego
przycho-
dzić.

werset: 24Pokil
2:
ku dni lepak przyiechawſzy Feliks z Dru=
3:
zillą żoną ſwą/ ktora byłá Iudowká/ po=
4:
ſłał po Páwłá/ y ſłuchał go o wierze w
5:
Chriſtuſa. *

Lá: Ieſu
ſa.

werset: 25A gdy on wywodził o ſprá
6:
wiedliwośći/ y (o) wſtrzymániu/ y (o) ſą=
7:
dzie ktory má być/ zlękzy ſię Filiks/ odpo
8:
wiedział: Teraz iuż idź/ lecż gdy będę
9:
miał cżás przyzowę ćię.

werset: 26Záraz ſię też y
10:
nádziewáiąc/ żeby mu ſię pieniądze dáły
11:
od Páwłá/ *

Gr: áby
iy rozwią
zał.
dla cżego y cżęſto poſyłáiąc
12:
poń/ rozmawiał znim.

werset: 27A gdy ſię dwie
13:
lećie ſpełniły/ wziął ná ſwe mieyſce Fe=
14:
liks Porcya Feſtá. A chcąc wdzięcżną
15:
(rzecż) vcżynić Iudom Feliks/ oſtáwił
16:
Páwłá więzniem.

rozdział: 25
werset: 1

Roz: 25

17:
F
Eſtus przeto *náiachawſzy ná vrząd

Wła: ná
ſtąpiwſzy
ná po-
wiát/ ál.
Stáro-
ſtwo.

18:
po trzech dnioch wſtąpił do Ieruza
19:
lemá z Cezáryey.

werset: 2Y oznáymili mu arcy
20:
offiarnik y przednieyſzy (z) Iudow o Pá=
21:
wle/ y prośili go.

werset: 3Proſząc łáſki przećiw
22:
niemu/ áby poſłał poń do Ieruzalemá/
23:
podſadę vcżyniwſzy zábić go ná drodze.

werset: 4
24:
Lecż Feſtus odpowiedział/ (żeby) cho=
25:
wáć Páwłá w Cezárij á ſam tám miał w
26:
rychle wyiecháć.

rozdział: 26


strona: g6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 10
26:
y wiele świętych do ćiemnic
zámy=


strona: g6v

Dzieie
1:
zámykałem/ v árcyoffiárnikow władzą
2:
wziąwſzy/ y kiedy ie trácono wydawałem
3:
zdánie (ſwoie.)

werset: 11Y po wſzech ſzkołach
4:
cżęſto ie męcżąc przymuſzałem bluznić/
5:
obfićie y też ſzáleiąc ná nie/ prześlądowa=
6:
łem áż y do cudzych miaſt.

werset: 12Kiedy też
7:
ćiągnąc do Dámáſzku zwładzą y z zlece=
8:
niem od árcyoffiárnikow.

werset: 13Wpuł dniá kro
9:
lu/ ná drodze vyrzałem z niebá nád świá=
10:
tłość ſłonecżną oświecáiące mię świá=
11:
tło y zemną idące.

werset: 14A gdyſmy wſzytcy
12:
pádli ná ziemię/ vſłyſzałem głos mowią
13:
cy ku mnie y rzekący Hebreyſką rzecżą:
14:
Saul/ Saul/ co mię prześláduieſz? twár=
15:
do tobie ná ſtyki

Al: ná o-
ſiny.
=wierzgáć.

werset: 15A ia rzekłem:
16:
Kto ieſteś Pánie? A on rzekł: Iá ieſtem
17:
Ieſus/ ktorego ty prześláduieſz.

werset: 16Ale w
18:
ſtań/ á ſtoy ná nogi twe.1)1) (err:) ná nogach twych. Bo ná tomći ſię
19:
z=iáwił/ wyobráć ćię ſłużebnikiem y świa
20:
tkiem/ y tego coś widział/ y tego coć z-iá=
21:
wię.

werset: 17Wyrywáiąc ćię zludu (tego) y z po
22:
gan do ktorych ćię teraz poſyłam/

werset: 18
23:
Otwárzáć ocży ich/ ábyſię náwroćili od
24:
ćiemnośći do świátłá/ á (od) władze ſzá=
25:
táńſkiey do Bogá/ wziąć ſobie odpuſzcże=
26:
nie grzechow/ y los miedzy poświęcony
mi


strona: g7

Apoſtol:
1:
mi wiarą w mię.

rozdział: 27


strona: h

werset: 23
1:
Bo przy=
2:
chodził ku mnie nocy tey án-ioł Boży kto
3:
reo ieſtem/ ktoremu y ſłużę/

werset: 24Mowiąc nie
4:
boy ſię Páwle/ Ceſarzowi ćię muſzą poſta
5:
wić. A oto dárował tobie Bog wſzytkie
6:
płynące z tobą.

werset: 25Dla tego dobrey myśli
7:
bądzćie mężowie. Bo wierzę Bogu/ że ták
8:
będzie iáko mi mowił.

werset: 26A ná oſtrow nie
9:
iáki muśimy być wyrzuceni.

werset: 27Gdy lepak
10:
cżternaſta noc przyſzłá/ á myſmyſię nośili
11:
po *Adryi/

Adria mo
rze nieſpo
koyne/
ktore
przyległo
aſz pod
Wenecy-
ią.
o puł nocy domyśláli ſię żegla
12:
rze żeby ſię przybliżáłá nieiáka kráiná.

werset: 28
13:
A zmierzywſzy ſznurem nálezli ſążon
14:
dwádzieśćiá/ á máło poſtąpiwſzy y záśię
15:
zmierzywſzy/ nálezli ſążon piętnaśćie.

werset: 29
16:
A boiąc ſię áby ná oſtre mieyſcá nie w=
17:
pádli/ zrzućiwſzy z ſtyru kotwice cżterzy/ żą
18:
dáli áby dzień był.

werset: 30Gdy lepak żeglarze
19:
=chćieli

=wł: ſzu-
káli.
vćiec z okrętu/ y opuśćili bárkę ná
20:
morze/ rzkomo máiąc z przodku kotwice
21:
zápuśćić.

werset: 31Rzekł Páweł Setnikowi y dra
22:
bom: Iesli ći nie będą trwáć w okręćie/
23:
wy záchowáni być niemożećie.

werset: 32Tedy
24:
drabi odćięli powrozy bárcżáne/ y dáli iey
25:
odpáść.

werset: 33A gdy miał być dzień/ nápomi
26:
nał Páweł wſzytki/ áby przyięli pokarm

rozdział: 28


strona: h3v

Dzieie
werset: 24
1:
A niektorzy iednák przyzwalali namo=
2:
wam/ á niektorzy niewierzyli.

werset: 25A niezgo
3:
dni będąc miedzy ſobą odchodzili/ gdy
4:
mowił Páweł iedno ſłowo/ iż dobrze
5:
duch święty rzekł przez Ezáiaſzá proroká
6:
ku oycom náſzym.

werset: 26

Ieſz: 6.
Mowiąc/ Idz do lu
7:
du tego y rzecż: ſłuchem vſłyſzyćie/ á nie
8:
zrozumiećie/ y pátrząc pátrzyć będziećie/ á
9:
nie vyrzyćie.

werset: 27Bo otyło ſerce ludu tego/
10:
y vſzymá ćiężko ſłucháli/ ocży ſwe zámru=
11:
żáli/ by kiedy nie vyrzeli ocżymá/ y vſzymá
12:
nie ſłyſzeli/ y ſercem zrozumieli/ y náwroći
13:
liby ſię/ á vzdrowiłbym ie.

werset: 28Wiádomo
14:
przeto bądz wam/ iż pogánom poſłáne
15:
ieſt zbáwienie Boże/ á ći vſłucháią.

werset: 29
16:
A gdy to on rzekł/ poſzli Iudowie wiel
17:
ki máiąc miedzy ſobą ſpor.

werset: 30Mieſzkał le
18:
pak Páweł dwie lećie cáło wnaymie ſwē/
19:
y przyimował wſzytki przychodzące do
20:
niego:

werset: 31Przepowiedáiąc kroleſtwo Bo=
21:
że/ y vcżąc o Pánu Ieſuśie/ ze wſzem bez=
22:
piecżeńſtwiem nie zábronnie.
23:
Koniec.

księga: Rom
rozdział: 2

24:
Liſt Páwłá Apoſtołá
25:
do Rzymian.

strona: h6

do Rzy:
werset: 5
1:
Lecż wedle twárdośći twey y nie vpá=
2:
miętáłego ſercá/ ſkárbiſz ſobie gniew *ná
3:
dzień

wł: w-
dzień.
gniewu/ y odkryćia ſpráwiedliwego
4:
ſądu Bożego/

werset: 6Ktory odda káżdemu
5:
wedle =ſpráw

=wł: dzieł
iego.

werset: 7Owym iednák co
6:
wedle ćierpliwośći ſkutku dobrego/ ſła=
7:
wy y cżći y nieśmiertelnośći ſzukáią/ ży=
8:
wot wiecżny:

werset: 8A owym co z ſporu á nie
9:
ſą powolni prawdzie/ lecż powolni nie=
10:
ſprawiedliwośći/ oborzenie y gniew.

werset: 9
11:
Vtrapienie y vćiſk/ ná wſzelką duſzę
12:
cżłowieká broiącego złość/ y Iudá pier=
13:
wey y Greká.

werset: 10Sławá lepak y cżesć/ y
14:
pokoy wſzelkiemu działaiącemu dobro/ y
15:
Iudowi pierwey y Grekowi.

werset: 11Bo nie=
16:
máſz względu ná oſobę v Bogá.

werset: 12Bo kto
17:
rzykolwiek bez zakonnie zgrzeſzyli/ bez za=
18:
konnie y poginą: á ktorzykolwiek wzako=
19:
nie zgrzeſzyli/ przez zakon oſądzeni będą.

5. Mo: 10
Iiow: 17
Dzie: 10.

werset: 13
20:
Bo nie (ći) co ſłucháią zakonu ſpráwie
21:
dliwi v Bogá/

Mát: 7.
ále co cżynią zakon vſprá=
22:
wiedliwieni będą.

werset: 14

Zác: 82.

23:
Bo gdy narodowie ktorzy niemáią za=
24:
konu/ zprzyrodzenia zakonne (ſpráwy) cży
25:
nią/ ći zakonu niemáiąc (ſami) ſobie ſą za=
26:
konem/

rozdział: 3


strona: h8v

werset: 29
1:
Cżyli Iudom Bog tylko? Aza
2:
y nie narodom? Iśćie y narodom.

werset: 30Po=
3:
nieważ ieden Bog/ ktory vſpráwiedliwi
4:
obrzezánie z wiary/ á napłetek przez wiá=
5:
rę.

werset: 31Zakonli wyniſzcżamy przez wiarę?
6:
Niech nie będzie/ ále zakon ſtanowimy.

rozdział: 4
werset: 1

Roz: 4.

7:
C
O przeto rzecżem? (co) znáłazł Abrá=
8:
hám oćiec náſz wedle ćiałá?

werset: 2Bo ie=
9:
sli Abráhám z vcżynkow vſpráwiedli=
10:
wion/ ma chłubę/ ále nie v Bogá.

werset: 3A co
11:
bo piſmo mowi? Vwierzył Abráhám Bo
12:
gu/ y policżono mu ku ſpráwiedliwośći.

1. Mo: 15.
Gál: 3.

werset: 4

Zác: 86.

13:
Lecż robotnikowi zapłátá niepolicża
14:
ſię wedle łáſki/ ále wedle długu.

werset: 5A nie
15:
robiącemu/ lecż wierzącemu w onego co
16:
vſpráwiedliwiá niezbożniká/ policża ſię
17:
wiárá ieo do ſpráwiedliwośći/ wedle zrzą
18:
dzenia łáſki Bożey.

werset: 6Iáko y Dawid mo
19:
wił o błogoſłáwieńſtwie cżłowiecżem/
20:
ktoremu Bog policża ſpráwiedliwość/
21:
krom vcżynkow.

werset: 7Błodzy ktorych odpu
22:
ſzcżone niepráwośći/ y ktorych nákryte
23:
grzechy.

werset: 8Błogi mąż ktoremu nie poli=
24:
cży Pan grzechu.

Pſal: 32.

werset: 9Przeto tá błogość ná
25:
obrzezánieli/ cżyli y ná napłetek? Bo mo=
26:
wimy/ że policżona Abráhámowi wiárá
ku


strona: i

do Rzy:
1:
ku ſpráwiedliwośći.

rozdział: 5


strona: i2v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 19
25:
Bo iáko przez niepoſłuſzeń=
26:
ſtwo iednego człowieká grzeſznymi zoſtá
li mno=


strona: i3

do Rzy:
1:
li mnodzy: ták też przez poſłuſzeńſtwo ie=
2:
dnego ſpráwiedliwemi zoſtáną mnodzy.

werset: 20
3:
Zakon lepak przyſzedł/ áby ſię rozmno
4:
żył vpadek/ Lecż gdzie ſię rozmnożył
5:
grzech (tám) obfitowáłá łáſká.

werset: 21Aby iáko
6:
krolował grzech w śmierći/ tákby y łáſká
7:
krolowáłá przez ſpráwiedliwość do ży=
8:
wotá wiecżnego/ przez Ieſuſa Chriſtá pá
9:
ná náſzego.

rozdział: 6
werset: 1

Roz: 6.

10:
C
Oż przeto rzecżemy? Będziem trwáć
11:
(w) grzechu/ ábyſię łáſká rozmna=
12:
żáłá? Niech (to) nie będzie.

werset: 2Ktorzy=
13:
ſmy vmárli grzechowi/ iáko ieſzcże żyć bę
14:
dziemy wniem?

werset: 3

Zác: 91.
Abo nie wiećie *

Láć: brá-
ćia.
iż kto
15:
rzykolwiek ponurzyliſmy ſię w Chriſtá
16:
Ieſuſa/ w śmierć iego ponurzyliſmy ſię?

werset: 4
17:
Pogrzebieniſmy przeto poſpołu znim
18:
przez ponurzenie w śmierć/ áby iáko Chri
19:
ſtus wſtał zmartwych przez ſławę oycá/
20:
ták y my wnowośći żywotá chodzilibych
21:
my.

werset: 5Bo iesli *wſadzeni

Al: wſz-
czepieni.
znim ieſteſmy
22:
wpodobieńſtwo śmierći iego/ tedy y wpo
23:
wſtánie będziemy.

werset: 6Ono wiedząc/ że ſtáry
24:
náſz cżłowiek poſpołu vkrzyżowan/ áby
25:
ſię zniſzcżyło ćiáło grzechu/ ábychmy ſię
26:
iuż nie zniewaláli grzechowi.

werset: 7Bo kto v
i iijmárł/


strona: i3v

Liſt Páw:
1:
márł/ praw od grzechu.

rozdział: 7


strona: i5v

werset: 22
1:
Radem bo zakonowi Bo=
2:
żemu wedle wnętrznego cżłowieká/

werset: [23]
3:
Ale widzę drugi zákon wcżłonkach mo
4:
ich/ woynę wiodący przećiw zakonu ſmy=
5:
ſłu mego/ y płoniący mię zakonem grze=
6:
chowym/ ktory ieſt wcżłonkách moich.

werset: 24
7:
Biedny ia cżłowiek/ kto mię wybáwi
8:
zćiałá śmierći teyto.

werset: 25Dziękuię Bogu
9:
przez Ieſuſa Chriſtá páná náſzego. Dla
10:
tego przeto ſam ia iednák ſmyſłem znie=
11:
walam ſię zakonowi Bożemu/ lecż ćiá=
12:
łem zakonowi grzechowemu.

rozdział: 8

Roz: 8.
werset: 1
13:
Z
Adnego *przeto teraz oſądzenia

Al: (zá)
nic przeto
mnie oſą-
dzenie.
(nie=
14:
máſz) ktorzi w Chriſtu Ieſuśie/ kto=
15:
rzy nie wedle ćiáłá chodzą (ále wedle du=
16:
chá.)

werset: 2

Zac: 96.

17:
Bo zakon =duchowny żywotá

Al: Bo za
kon du-
chá zywo
tnego.
wChri=
18:
ſtu Ieſuśie wyſwobodził mię od zakonu
19:
grzechu y śmierći.

werset: 3Bo nie możność za=
20:
konu gdy mdłá byłá przez ćiáło/ Bog
21:
ſwego ſyná poſławſzy w podobieńſtwie
22:
ćiáłá grzechowego/ y o grzechu oſądził
23:
grzech wćiele.

werset: 4Aby vſpráwiedliwienie
24:
zakonu wypełniło ſię wnas/ ktorzy nie
25:
wedle ćiáłá chodzimy/ ále wedle duchá.

werset: 5
26:
Bo ktorzy ſą wedle ćiáłá (ći) co ieſt ćie
leſnego


strona: i6

do Rzym:
1:
leſnego rozumieią/

rozdział: 9


strona: i7v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 5

Zác: 101.

26:
Ktorych oycowie/
y z kto


strona: i8

do Rzym:
1:
y z ktorych Chriſtus wedle ćiáłá/ ktory
2:
ieſt nád wſzemi *błogoſłáwiony

*Dźiśiey
ſze kśięgi
máią/
Bog bło
gosłáwio
ny/ ále Cy
pryan y
Hilarius
ták czytá
ią iáko tu
czytay
przypiski
ná wie=
3:
ki/ amen.

werset: 6
4:
Lecż nie ták iákoby vpádło ſłowo Bo=
5:
że. Bo nie wſzytcy co z Izráelá/ /ći Izráel:

werset: 7
6:
Ani (dla tego) że ſą naśienie Abráhá=
7:
mowe/ wſzytcy (ſą) dziećmi: ále w Izaáku
8:
będzie tobie názwano naśienie.

werset: 8To ieſt
9:
nie (ći co) dziećmi ćiáłá/ ći dziećmi Boże=
10:
mi. Ale dźieći obietnice pocżytáne będą
11:
zá naśienie.

werset: 9Bo ſłowo obietnice (ieſt)
12:
to/ Wedle cżáſn tego przyidę/ á będzie (v)
13:
Sary ſyn.

werset: 10Lecż nietylko (ten) ále y Re=
14:
beká z-iednego *łożá máiąc

=niekto-
rzy/ łoze
máiąc.
z-Izáaká oy
15:
cá náſzego.

werset: 11Bo gdy ſię ieſzcże nierodzili
16:
oni/ y nic dobrego álbo złego nie dziáłáli/
17:
áby wedle wybránia Bożego w przod po
18:
ſtánowienie trwáło/ nie zvcżynkow/ ale z=
19:
wezwánia.

werset: 12Rzecżono iey: że więtſzy z=
20:
niewolon będzie mnieyſzemu. Iáko ná
21:
piſano:

Mál: 1.

werset: 13Iakobá vmiłowałem/ á Ezawá
22:
nienawidziałem.

werset: 14Coż przeto rzecżem?
23:
Zali nieſpráwiedliwość v Boga? Niech
24:
(to, nie będzie.

werset: 15Bo Moiżeſzowi mowi:

2. Mo: 33.

25:
zmiłuię ſię nád kim ſię zmiłuię y pożáłu=
26:
ię kogo pożáłuię.

rozdział: 11


strona: k2v

Liſt Páw:

Roz: 11.
werset: 1
1:
P
Rzeto mowię/ cżyli odepchnął Bog
2:
lud ſwoy? Niech (to) nie będzie. Bo
3:
y ia Izráelit ieſtem/ znaśienia Abráhá=
4:
mowego/ pokolenia Bin-iáminowego/

werset: 2
5:
Nie = odepchnął

Al: nie od
rzućił.
Bog ludu ſwego/ kto
6:
ry wprzod poznał.

Zác: 105

7:
A zá niewiećie o Heliaſzu co piſmo mo
8:
wi? Iáko ſię przycżynia do Bogá prze=
9:
ćiw Izráelowi mowiąc:

werset: 3Pánie/ proro
10:
ki twoie po zábijáli/ y ołtarze twe poro=
11:
ſkopywáli/ á oſtałem ſię iá ieden/ y ſzuká
12:
ią duſze moiey.

werset: 4Ale co mowi mu po=
13:
wieść (Boſka)? Zoſtáwiłem ſobie śiedm
14:
tyśiąc mężow/ ktorzy nie przekłonili ko=
15:
láná Báálowi.

werset: 5

1. Kro: 19
Ták y ninieyſzego cżáſu/
16:
oſtanek wedle wybránia (z) łáſki zbáwio=
17:
ny ſtał ſię.

werset: 6A iesli łáſką (toć) iuż nie z
18:
vcżynkow: Inacżey/ łáſká iuż by nie by=
19:
łá łáſką.

Gr: y S:
Ieſli le-
pak z v-
czynkow/
iuz nie ieſt
łáská/ ina
czey/ vczy
nek iuz nie
ieſt vczy-
nek.

werset: 7*Coż przeto? Cżego ſzuka I=
20:
zráel tego nie potrafił: Lecż wybráni po=
21:
tráfili. A drudzy zákámiáli.

werset: 8Iáko ná=
22:
piſano: Dał im Bog duchá zránienia/ o=
23:
cży nie widzieć/ á vſzy nie ſłyſzeć/ aż do
24:
dniá dziśieyſzego.

werset: 9Y Dawid mowi:
25:
Niech będzie ſtoł ich przed nimi miáſto
26:
śidłá/ y miáſto oſtępu/ y záwády/ y na od
weto=


strona: k3

do Rzy:
1:
wetowánie:

rozdział: 12


strona: k4v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 15
26:
Ráduy=
ćie ſię


strona: k5

do Rzy:
1:
ćie ſię z raduiącemi ſię. Płáczćie z płaczą=
2:
cemi.

werset: 16Toż weſpoł rozumieiąc/ nie wyſo
3:
kie rozumieiąc. Ale niſko ſię ſpołem wio=
4:
dąc.

werset: 17Nie bywayćie v śiebie rozumne=
5:
mi. Nikomu złego zá złe nie oddáiący.

werset: 18
6:
Wprzod opátruiąc dobrá/ przed wſze=
7:
mi ludzmi. Iesli można (rzecż) ile z was
8:
(być może) ze wſzemi ludzmi pokoy máią=
9:
cy.

werset: 19Nie mſzcżąc ſię namilſzy/ ále dayćie
10:
mieyſce gniewowi. Bo nápiſano: Mnie
11:
pomſtá/ ia oddam/ mowi Pan.

Mát: 5.
5. Mo: 32.

werset: 20
12:
Iesli przeto łáknie nieprzyiaćiel twoy/
13:
nakarmi go/ iesli prágnie/ nápoy go. Bo
14:
to cżyniący/ rzeżáwie ogniſte zbierzeſz ná
15:
głowę iego.

werset: 21Nie byway zwyćiężon od
16:
złego/ ále zwyćiężay wdobrem złe.

rozdział: 13
werset: 1

Roz: 13.
Zác: 111.

17:
W
Sżelka duſzá władzā zwierzchnym
18:
poddána niech będzie/ bo niemáſz
19:
władze/ chybá od Bogá/ a ktore ſą wła=
20:
dze/ od Bogá ſą zrządzone.

werset: 2A ták kto ſię
21:
ſprzećiwia władzy/ Bożemu poſtánowie
22:
niu záſtáwia ſię/ á ktorzy ſię záſtáwiáią/
23:
ſąd ſobie wezmą.

werset: 3Bo przełożeni nie ſą
24:
ſtráchem dobrem ſpráwam/ ále złem.

Tyt: 3.

werset: 4
25:
A chceſz ſię nie bać władze/ cżyń dobrze/
26:
á będzieſz mieć chwałę od niey.

1. Pio: 2.

rozdział: 15


strona: k7v

Liſt Páw:

Zác: 117.
werset: 7
1:
Przeto przyimuyćie ſię ſpołem/ iáko y
2:
Chriſtus przyiął nás do ſławy Bożey.

werset: 8
3:
Mowię lepak Ieſuſa Chriſtá że był słu
4:
gą *obrzezánia/

To ieſt
miedzy o
brzezáne-
mi.
dla prawdy Bożey/ żeby
5:
potwierdził obietnice oycow.

werset: 9Lecż áby
6:
też narodowie zá zmiłowánie ſławili Bo
7:
gá: iáko nápiſano:

Pſal: 19:
Dla tego wyznam to=
8:
bie w narodziech/ y imieniu twemu śpie
9:
wáć będę.

werset: 10Y záś mowi/ Weſelćie ſię na
10:
rodowie z ludem iego.

werset: 11Y záśię: Chwal=
11:
ćie páná wſzytcy narodowie/ y wyśpie=
12:
wuyćie go wſzytcy ludzie.

werset: 12Y záśię Ezá=
13:
iaſz mowi.

Ieſz: 11
Będzie korzeń Ieſseow/ á kto
14:
ry powſtánie panowáć nád narody/ weń
15:
narodowie vfać będą.

2. Mo: 32.

Pſal: 117.

werset: 13Lecż Bog nádzie
16:
ie niech nápełni was wſzey radośći/ y po
17:
koiu w wierze/ ábyśćie obfitowáli wná=
18:
dziei/ w mocy duchá świętego.

werset: 14Lecż tu
19:
ſzę bráćia moi y ſam ia o was/ że y ſami
20:
pełni ieſteśćie *miłośći/

Niek. do-
broći.
napełnieni wſze
21:
lákiey znáiomośći/ mogąc y ieden drugie=
22:
go nápomináć.

werset: 15Przyśmielſzym lepak
23:
piſałem wam po cżęśći/ bráćia/ iákoby
24:
przypomináiąc wam/ prze łáſkę ktora mi
25:
ieſt daná od Bogá.

werset: 16Abym był ſługą
26:
Ieſuſa Chriſtá miedzy narody/ offiáruiąc
Ewán=


strona: k8

do Rzym:
1:
Ewán-ielion Boże

rozdział: 16


strona: lv

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 25
26:
Pozdrawia was Gáius goſpo
darz


strona: l2

Do Rzy:
1:
darz moy y wſzego zboru.

werset: 26Pozdrawia
2:
was Eraſtus ſzáfarz mieyſki/ y Kwartus
3:
brát.

Kol: 1.
1. Tym: 1.
Tyt: 1.

werset: 27Láſká Páná náſzego Ieſuſa Chri
4:
ſta ze wſzemi wámi/ amen.

werset: 28A mogące=
5:
mu was ztwierdzić wedle zwiáſtowánia
6:
moieo y obwołánia Ieſuſa Chriſtá wedle
7:
odkryćia táiemnice/ cżáſy wiecżnemi zá=
8:
milcżaney/

werset: 29Lecż ob-iáwioney teraz przez
9:
piſmá prorockie wedle roſkazánia wiecż=
10:
nego Bogá/ do poſłuſzeńſtwá wiáry/ mie=
11:
dzy wſzemi narody oznáymionego.

werset: 30Sá
12:
memu mądremu Bogu przez Ieſuſa
13:
Chriſtá/ iemu ſławá ná wieki/ amen.

księga: 1.Cor
rozdział: 1

14:
Liſt Páwłá Apoſtołá
15:
do Korynthian pierwſzy.
werset: 1

Zác: 122

16:
P
Aweł wezwány Apoſtoł Ieſuſa
17:
Chriſtá przez wolą Bożą/ y Soſten
18:
brát/

werset: 2Zborowi Bożemu będącemu w=
19:
Korynćie/ poświęconym w Chriſtuśie
20:
Ieſuśie/ wezwánym świętym/ ze wſzemi
21:
=wzywáiącemi imienia páná náſzeo Ieſu
22:
ſa Chriſtá

To ieſt/
ktorzy ſię
ozywáią
imieniem
Páná Ie
ſuſowem.
ná wſzelkim miejſcu/ jich j nas

werset: 3

Zác: 123

23:
Láſká wam y pokoy od Bogá oycá ná=
24:
ſzego/ y Pána Ieſuſa Chriſta.

werset: 4Dziękuię
25:
Bogu memu záwżdy o was/ zá łáſkę Bo
l ijżą dá=


strona: l2v

Liſt Páw:
1:
żądáną wam wChriſtu Ieſuśie.

rozdział: 2


strona: l4v

werset: 14
1:

2:
*Duſzny

To ieſt/
ktory ſię
duſzą lub
rozumem
ſpráwuie.
lepak cżłowiek nie przyimu=
3:
ie co (ieſt) duchá Bożego. Bo głupſtwem
4:
mu ieſt: y niemoże poznáć/ że duchownie
5:
bywa rozſądzono.

werset: 15Lecż duchowny roz=
6:
ſądza iednák wſzytko/ ále ſam od nikogo
7:
nie bywa rozſądzon. *

Ni: L: iá
ko nápiſa
no.

werset: 16Bo kto poznał
8:
myśl páńſką? Kto go náucży? Lecż my
9:
ſmyſł Chriſtuſow mamy.

Roz: 3.
Zác: 127

rozdział: 3
werset: 1

Roz: 3.
Zác: 127

10:
Y
Ia braćia niemogłem wam mowić
11:
iáko duchownym/ ále iáko ćieleſnym/
12:
iako dziećiom wChriſtuśie.

werset: 2Mlekiem
13:
was poiłem/ á nie potráwą: bo ieſzcże nie
14:
mogliśćie/ ále ieſzcże y teraz niemożećie.

werset: 3
15:
Bo ieſzcże ćieleſni ieſteśćie. Bo gdzie
16:
miedzy wámi zawiść/ y roſterk/

Gr: S: y
Kliment y
rozerwá-
nia.
*izali nie
17:
ćieleſniśćie? y wedle cżłowieká chodzićie?

werset: 4
18:
Bo gdy kto mowi: Ia wżdy ieſtem Pá
19:
włow. A drugi/ ia Apolloſow/ nie ćiele=
20:
śnili ieſteśćie?

werset: 5Bo á kto ieſt Páweł? A
21:
kto Apollos? *

G: iedno
ſłudzy przez ktoreśćie vwie
22:
rzyli/ Y káżdemu iáko =

=Lá: Pan
Bog dał/

werset: 6Ia ná
23:
ſadziłem? Apollos pokropił: ále Bog w=
24:
zrośćił.

werset: 7A ták áni kto ſadzi/ ieſt cżem/ á=
25:
ni kto pokrapia/ ále ktory wzraſzcża Bog.

werset: 8
26:
Kto lepak ſadzi y pokrapia iedno ſą/ a
káżdy


strona: l5

do Koryn. 1.
1:
káżdy ſwą zapłátę wezmie/

rozdział: 5


strona: l6v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 6
25:
Po
26:
dáć tákiego

Lać. czło
wieká.
=ſzátánowi ná zámordowánie
ćiáłá


strona: l7

do Koryn. 1
1:
ćiałá/ áby duch zachowan/ wdzień Páná
2:
Ieſuſa.

Gál: 5.

werset: 7

Zác: 133.

3:
Nie cudna pochwałá wáſzá. Nie wie
4:
ćie/ że máły kwas wſzytkę roſzcżynę kwá=
5:
śi?

werset: 8Wycżyśćićie przeto dawny kwás/
6:
abyśćie byli nową roſzcżyną iákośćie przá
7:
śni/ Bo =Páſcha náſzá zá nas zábit

Wł: zá-
rzezan.
(ieſt)
8:
Chriſtus.

werset: 9A ták święćmy nie wkwáśie
9:
dawnem/ áni wkwáśie złośći y złośćiwo
10:
śći/ ále w przaśnikoch ſzcżyrośći y praw=
11:
dy.

werset: 10Nápiſałem wam wliśćie/ (żebyſię)
12:
nie mieſzać z porubniki.

werset: 11A nie zgołá
13:
ſporubniki świátá tego/ álbo złákomcá=
14:
mi/ álbo zdrapieżcámi/ álbo zbáłwo=
15:
chwálcámi: gdyſz muśielibyśćie z świá=
16:
tá wyniść.

werset: 12

Zác: 134.

17:
Lecż teraz nápiſałem wam/ nie zmie=
18:
ſzawać ſię/ Iesli kto brátem ſię mieniąc
19:
ieſt porubnik/ álbo łákomcá/ álbo báłwo
20:
chwálcá/ álbo naśmiewcá/ abo pijánicá/
21:
álbo drapieżcá/ ztákim áni ieść/

werset: 13A cże=
22:
mu bo ia (miałbych tych) co ná ſtronie ſą
23:
dzić? Nie tychli co wnątrz ſądzićie?

werset: 14
24:
A ktorzy ná ſtronie/ Bog ſądzi. Wyni=
25:
ſzcżćie przeto złośliweo z ſiebie ſamych.

rozdział: 7


strona: m

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 21
26:
Niewolnikiem we=
mzwaneś


strona: mv

Liſt Páw:
1:
zwaneś/ niedbay: ále iesli też możeſz ſwo=
2:
bodnym zoſtáć/ więcey (oto) prácuy.

werset: 22Bo
3:
kto w pánu wezwan niewolnikiē/ wyſwo=
4:
bodzonym páńſkim ieſt. Tákież też kto
5:
ſwobodnjm wezwan/ niewolnik ieſt Chri
6:
ſtuſow.

werset: 23Cenąśćie kupieni niebywayćie
7:
niewolniki cżłowiecżemi.

werset: 24Káżdy w=
8:
cżem wezwan bráćiá/ wtem niech trwa v
9:
Bogá.

werset: 25A o dziewicach roſkazánia páń=
10:
ſkiego niemam/ lecż zdánie dáię/ iáko zmi
11:
łowánie máiąc od Páná/ *żem wiáry go
12:
dzien.

wł: wier-
ny być.

werset: 26Mnimam przeto że to ieſt do=
13:
brze dla =przyćiſkaiącey

=Al: nád-
chodzą-
cey.
potrzeby/ iż dobrze
14:
cżłowiekowi ták być.

werset: 27Przywiążaneś kże
15:
nie/ nie ſzukay rozwiązánia: Odwiązaneś
16:
od żony/ nie ſzukay żony.

werset: 28A iesli ſię y o=
17:
żeniſz/ nie zgrzeſzyłeś: y iesli zá mąż poy=
18:
dzie dziewicá/ nie zgrzeſzyłá.

werset: 29Lecż fráſu
19:
nek ćiáłu mieć będą tákowi/ A ia wam
20:
folguię.

werset: 30To lepak mowię bráćia/ cżás
21:
záwiniony ieſt ná potym/ áby máiący żo=
22:
ny/ iáko niemáiącemi byli: á płácżący/ iá=
23:
ko nie płácżącemi: y ráduiący ſię/ iáko
24:
nieráduiącemi ſię/ y kupuiący/ iákoby nie
25:
otrzymawáiącemi.

werset: 31A vżywáiący świa
26:
tá tego/ iákoby nievżywáiącemi.

rozdział: 9


strona: m3v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 16
26:
A choć E=
wánie=


strona: m4

do Koryn. 1.
1:
wán-ielion powiedam/ niemáſz mnie po
2:
chwały: Bo mię potrzebá nálega. Bo biá
3:
dá mnie/ ieslibym Ewan-ielionu nie opo
4:
wiedał.

werset: 17Bo iesli to chcąc dziáłam/ za=
5:
płátę mam. Iesli lepak niechcąc/ =ſzá=
6:
fárſtwá

Al: goſpo
darſtwo.
mi zwierzono.

werset: 18Ktora mi przeto
7:
ieſt zapłátá? Abych przepowiedáiąc Ew
8:
án-ielion bez koſztu poſtánowił Ewán=
9:
ielion Chriſtuſowe/ abym nie názbyt vży=
10:
wał/ tey władze w (przepowiedániu)
11:
Ewán-ielionu.

werset: 19

Zác: 143

12:
Bo wolnym będąc ode wſzech/ z niewo
13:
liłem śiebie ſamego wſzytkim/ abym ich
14:
wiele zyſkał.

werset: 20Y zoſtałem Iudom iáko
15:
Iudowin/ ábych Iudy zyſkał. Tym
16:
(co) pod zakonem/ iáko pod zakonem. *

Láć: gdy
ſam nieby
łem pod
zakonem

17:
Abym te (co) pod zakonem zyſkał.

werset: 21Bez
18:
zakonnym iáko bezzakonny/ nie będąc
19:
bez zakonnym Bogu/ ále wzakonie Chri=
20:
ſtuſowem/ ábym zyſkał bez zakonne.

werset: 22Zo
21:
ſtałem niemocnym iáko niemocen/ ábym
22:
niemocne zyſkał. Wſzytkim zoſtałem w=
23:
ſzytko/ ábym *wſzytki

Gr: nie-
ktore.
zbáwił.

werset: 23A to cży=
24:
nię prze Ewan-ielion/ ábym vcżeſtni=
25:
kiem ieo zoſtał.

werset: 24Niewiećie (li) iż ktorzy
26:
názawodzie biegáią/ wſzytcy wżdy bieżą/

rozdział: 11


strona: m6v

werset: 8
1:
Bo y nie ſtworzon mąż prze
2:
niewiáſtę/ ále niewiáſtá prze mężá.

werset: 9
3:
Prze to winná niewiáſtá mieć władzą
4:
ná głowie ſwey *prze án-ioły.

Al: prze
posły.

werset: 10Wſza=
5:
koż áni mąż okrom niewiaſty/ áni nie=
6:
wiáſtá okrom mężá w pánu.

werset: 11Bo iáko
7:
niewiáſtá zmężá/ ták y mąż przez niewiá=
8:
ſtę/ á wſzytko z Bogá.

werset: 12Sámi v śiebie to
9:
zeznáyćie/ przyſtoynoli ieſt niewieśćie nie
10:
nákrytey modlić ſię Bogu?

werset: 13Nie ſamo
11:
(li) prżyrodzenie vcży wás/ iż mąż iesli
12:
włoſy zápuśći ſromota mu ieſt/ á niewiá=
13:
ſtá iesli włoſy zápuśći =cżesć

wł: słá-
wá iáko
wyſzey.
iey ieſt. Iż
14:
włoſy miáſto okryćia dano iey:

werset: 15Lecż ie=
15:
sli kto zda ſię być *vporny

wł: miło-
śnik ſpo-
ru.
/ my tákiego
16:
zwycżáiu nie mamy/ áni zbory Boże.

werset: 15
17:
To lepak opowiedam nie chwaląc/ iż
18:
nie ná lepſze/ ále ná gorſze ſchodzićie ſię.

werset: 16
19:
Bo naprzod gdy ſię ſchodzićie we zbo=
20:
rze/ ſłyſzę roſtárgnienia miedzy wámi by=
21:
wáią/ y pocżęśći wierzę.

werset: 17Bo muſzą y od
22:
ſzcżepienſtwá

=G: y S:
w was/
al: v was
=być/ áby doświadcżeni ia=
23:
wni byli miedzy wámy.

werset: 18Gdy ſię prże=
24:
to ſchodzićie wkupę/ *nie lza páńſkiey
25:
wiecżerzy ieść.

wł: nie
ieſt páń-
ską wie-
czerzą.

werset: 19Bo káżdy ſwoię wie=
26:
cżerzą vbiega iedząc: że ow więc głodziē/
á ow


strona: m7

do Koryn: 1.
1:
á ow pijan.

rozdział: 12


strona: n

werset: 29
1:
Izali wſzytcy Apoſtoł
2:
mi? Izali wſzytcy proroki? Izali wſzytcy
3:
vcżyćielmi? Izali wſzytcy mocámi?

werset: 30Zali
4:
wſzytcy dáry zlecżánia máią? Zali wſzytcy
5:
ięzykámi mowią? Zali wſzytcy tłumácżą?

rozdział: 13
werset: 1

Roz: 13.
Zác: 154

6:
A
Ządaćie dárow ſpoſobnieyſzych? więc
7:
wam ieſzcże znácżnieyſzą drogę vkażę.

werset: 2
8:
Choćbym ięzykámi cżłowiecżemi mo
9:
wił y án-ielſkiemi/ á miłośći niemam/ zo
10:
ſtałem miedzią brzmiącą/ álbo cymba=
11:
łem dzwoniącym.

werset: 3Y choćbym miał
12:
proroctwo/ y wiedziałbym táiemnice w=
13:
ſzytkie/ y wſzytkę vmieiętność. Y choć=
14:
bym miał wſzytkę wiárę ták żebym gory
15:
przeſtáwiał/ á miłośćibym niemiał/ nic
16:
ieſtem.

werset: 4Y choćbym ſtrawił (vbogiemi)
17:
wſzytkie máiętnośći moie. Y choćbym wy
18:
dał ćiáło moie áby mię ſpalono/ á miło=
19:
śćibym niemiał/ nic mi niepożytecżno.

werset: 5
20:
Miłość długo ćierpi/ łágodna (ieſt)
21:
miłość niezáwiduie

Al: nie
skwápia
ſię. ál: nie
włoczy
ſię.
=nie fárbuie ſie/ nie
22:
nádyma ſię.

werset: 6Nicżem ſię nie brzydzi/ nie
23:
ſzuka ſwego/ nie gniewa ſię/ nie myśli złe
24:
go/

werset: 7Nie ráduie ſię z nieſpráwiedliwo=
25:
śći/ lecż ráduie ſię prawdzie.

werset: 8Wſzytko
26:
=miłuie

Al: wedle
Láć: y nie
ktorych
G: znaſza
/ wſzytko wierzy/ wſzem vfa/

rozdział: 14


strona: n3

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 33
26:
Iáko we wſzech zbo
n iijrzech


strona: n3v

Liſt Páw:
1:
rzech świętych vcżę.

werset: 34Niewiáſty *

Gr: N: y
Sł: zony
wáſze.
we
2:
zborzech niech milcżą.

werset: 35Bo niedopuſzcżo
3:
no im mowić/ ále =niech będą poddáne

Al poddá
wáć ſię.
/
4:
iáko zakon mowi.

rozdział: 15
werset: 36A ieſli ſię ktore v=
5:
cżyć chcą/ domá ſwych mężow niech py=
6:
táią. Bo ſromotá ieſt niewiáſtám we zbo
7:
rze mowić.

werset: 37Albo od was ſłowo Boże
8:
wyſzło? Albo do was tylko záſzło?

werset: 38Iesli
9:
ſię kto zda prorokiē być/ ábo duchownym
10:
niech pozna co piſzę wam/ że páńſkie ſą
11:
zápowiedzi.

werset: 39A iesli kto niezna/ niech
12:
niezna. A ták bráćia/ rádzi prorokuyćie/
13:
á mowić ięzykámi nie zábrániayćie.

werset: 40
14:
A wſzytko przyſtoynie y porządnie niech
15:
bywa.

werset: 1

Roz: 15.
Zác. 158

16:
O
Znaymiam lepak wam bráćia Ew
17:
án-ielion/ ktore przepowiedałem
18:
wam/ ktoreśćie y przyięli/ w ktorem y ſtá
19:
nęliśćie.

werset: 2

Ieſz: 53.
Przez ktore y zbawieni bywa=
20:
ćie/ iákim ſpoſobem zwiáſtowałem wam
21:
iesli trzymaćie/ chybábyśćie prożno vwie=
22:
rzyli.

1. Pio: 2.

werset: 3Bo podałem wam wprzod/ com
23:
też przyiął. Ze Chriſtus vmárł zá grzechy
24:
náſze wedłuk piſm.

werset: 4Iż też pogrzebion/
25:
y powſtał dnia trzećieo/ wedle piſm/ że
26:
ſię też vkazał Kifie/ Potym *

Nie: ieden
naśćiom.
dwánaś=
ćiom.


strona: n4

do Koryn. 1.
1:
ćiom.



strona: n5v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 49
26:
A iáko nośiliſmy obraz
ziem=


strona: n6

do Koryn: 1.
1:
ziemſkieo/ ponieśiem obráz y niebieſkieo.

werset: 50
2:
To lepak mowię bráćia/ iż ćiáło y krew
3:
kroleſtwá Bożego odziedzicżyć niemoże.
4:
Ani ſkázá nieſkáżenia odziedzicża.

werset: 51Oto
5:
táiemnicę wam mowię:

Hoſz: 13.
Hebr: 2.
*Wſzytcy ie=
6:
dnák niezáſniemy/ lecż wſzytcy przemie=
7:
nim ſię.

Niektor.
wſzytcyć
wſtánie-
my/ lecz
nie wſzyt
cy odmie-
niem ſię.
Inſzy ták
Wſzyt-
cyć záſnie
my/ lecz
nie wſzyt
cy odmie-
niemſię.

werset: 52Zárázem y wemgnieniu oká/
8:
w oſtátecżney trąbie/ Bo zatrąbi/ á mar=
9:
twi wſtaną nieſkáżonemi/ á my ſię prze=
10:
mienim.

werset: 53Bo muśi ſkázá tá przyoblec
11:
nieſkáżenie/ á śmiertelność ta przyoblec
12:
nieśmiertelność.

werset: 54Lecż gdy ſkázá tá oble
13:
cże nie ſkażenie/ á śmiertelność tá oblecże
14:
nieśmiertelność/ tedy ſię ſpełni rzecż ná=
15:
piſana: Pożárta ieſt śmierć do zwyćię=
16:
ſtwá

werset: 55Gdzież śmierći twoie żądło? Gdzie
17:
piekło twoie zwyćięſtwo?

werset: 56Ządło lepak
18:
śmierći (ieſt) grzech/ á moc grzechowa
19:
(ieſt) zakon.

werset: 57

1. Ioh: 5.
Lecż Bogu dzięká/ ktory
20:
nam dał zwyćięſtwo przez Páná náſzego
21:
Ieſuſa Chriſtá.

werset: 58

Zác: 164

22:
A ták bráćia moi mili/ duży bądzćie/ nie
23:
poruſzeni/ obfituiąc w vcżynku páńſkiem
24:
záwżdy/ wiedząc/ że praca wáſzá nie ieſt
25:
prożna w Pánu.

rozdział: 16
werset: 1

Roz: 16.

26:
O
Skłádániu lepak ná święte/ iákom
27:
rozrządził zborom Gálátſkim/ ták yták y wy

strona: n6v

Liſt Páw:
1:
cżyńćie.

księga: 2.Cor
rozdział: 1


strona: n8

werset: 16Y przez was prześć do
1:
Mácedonij/ y záśie z Mácedonij przyść
do was


strona: n8v

Liſt Paw:
1:
do was/ á od was doprowádzonym być
2:
do Iudſkiey (ziemie.)

werset: 17To przeto my=
3:
sląc/ izalim nie vſtawicżnośći vżywał? ál
4:
bo co myślę/ wedle ćiałá myślę? áby by=
5:
ło v mnie =tak y nie tak.

Gr: ták/
ták/ nie/
nie/

werset: 18Lecż wierny
6:
Bog że mowá náſza v was nie byłá ták/
7:
y nie ták.

werset: 19Bo ſyn Boży Ieſus Chriſtus
8:
miedzy wámi przez nas przepowiedány/
9:
przez mię y Sylwaná/ y Tymotheuſzá
10:
nie był ták y nie tak. Ale tak wniem było.

werset: 20
11:
Bo ktorekolwie obietnice Boże ſą w=
12:
ſzytkie wniem ták/ dla tego też przezeń a
13:
men Bogu ku ſławie przez nas.

werset: 21

Zác: 170

14:
Lecż ktory zmacnia nas zwámi w Chri
15:
ſtuſa/ y pomázuie nas/ Bog (ieſt.)

werset: 22Kto
16:
ry też piecżętuie nas y dawa wzádátek du
17:
chá w ſercách náſzych.

rozdział: 2
werset: 1

Roz: 2.

18:
I
A lepak świátkiem Bogá przyzy=
19:
wam ná moię duſzę że folguiąc wam
20:
ieſzcże nie przyſzedłem do Korynthu.

werset: 2
21:
Nie iżebyſmy pánowáli wáſzey wierze/
22:
ále pomocnicy ieſteſmy rádosći wáſzey.
23:
Bo wiárą ſtoićie.

werset: 3A vmysliłem ſobie
24:
to/ żeby mi zásie nie przyść w ſmutku do
25:
was.

werset: 4Bo iesli ia was záſmucam/ á ktoż
26:
ieſt coby mię rozweſelił/ chybá záſmuco=
ny ze=


strona: o

do Koryn. 2.
1:
ny zemnie?

rozdział: 4


strona: o2v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:
werset: 6

Zác: 176

24:
Gdyż Bog ktory rzekł áby zćiemnosći
25:
świátło záświećiło/ ktory zaświećił w=
26:
ſercach náſzych ku świátłośći znáiomo=
śći ſła=


strona: o3

do Koryn. 2.
1:
śći ſłáwy Bozey w obliczu Ieſuſa Chri=
2:
ſtá.

werset: 7A mamy ten ſkarb wſkorupiánem
3:
nacżyniu/ áby przewyſzenie mocy było Bo
4:
że/ á nie znas.

werset: 8We wſzem ćiśnieni/ ále
5:
nie śćiśnieni: Więznący/ ále nie vwięznie
6:
ni.

werset: 9Gonieni (bywamy) ále nieopuſzcże=
7:
ni: Odrzucáni/ ále nie ſtráceni.

werset: 10Wſzędy
8:
vmorzenie Páná Ieſuſowo ná ćiele no=
9:
ſząc/ aby y żywot Ieſuſow ná ćiele náſzem
10:
był iáwny.

werset: 11Bo záwżdy my żywący ná
11:
śmierć wydáni bywamy prze Ieſuſa/ áby
12:
y żywot Ieſuſow iawny był wśmiertel=
13:
nem ćiele náſzem.

werset: 12A ták śmierć przed
14:
ſię wnas robi/ á żywot w was.

werset: 13

Zác: 177

15:
Lecż máiąc tegoż duchá wiáry/ wedle
16:
onego nápiſania

Pſál: 115.
: vwierzyłem przeto wy=
17:
mowiłem: y my wierzymy/ przeto y mo=
18:
wimy.

werset: 14Wiedząc że kto wſkrześił Páná
19:
Ieſuſa/ y nas =z Ieſuſem

Nie: Gr:
przez Ie-
ſuſa.
wſkrześi y poſtá
20:
wi zwámi.

werset: 15Bo wſzytko prze was/ áby
21:
łáſká rozmnożywſzy ſię przez mnogie dzię
22:
kowánie/ obfitowáłá wſławę Bożą.

werset: 16
23:
Przeto nieſłabieiemy/ ále choć też zwierz
24:
chowny cżłowiek náſz káźi ſię/ lecż ktory
25:
wnątrz nas odmawiaſię dzień ode dniá.

werset: 17
26:
Bo =krotka

Al: vſtá-
wiczna/
lub mniey
ſza.
lekkość fráſunku náſzego/
o iijwedle


strona: o3v

Liſt Páw:
1:
wedle przewyſzenia do przewyſzenia/ wie
2:
cżną wagę ſławy ſprawuie nam:

rozdział: 6


strona: o5v

Liſt Paw:

Ieſz: 52.
werset: 17
1:
Dlatego wynidzćie z pośrzodku ich/ y
2:
odłącżćie ſię/ mowi pan/ á nieczyſtego nie
3:
dotykayćie ſię/ á ia przyimę was.

werset: 18Y bę
4:
dę wam oycem/ á wy będziećie mi ſynmi/
5:
y corkámi/ mowi Pan wſzechmocny.

Hiere: 3:

werset: 19

Zác: 183.

6:
Te przeto máiąc obietnice namilſzy/ o=
7:
cżyśćmy ſię od wſzelkiego plugaſtwá ćiá=
8:
łá y duchá/ wykonywáiąc poświęcenie w
9:
ſtráchu Bożem.

rozdział: 7
werset: 1

Roz: 7.

10:
P
Rzyimuyćie

Al: zmie-
ſzczayćie.
=nas: nikogoſmy nie ſkrzy
11:
wdzili/ nikogoſmy nieſkázili/ nikogo
12:
ſmy łákomſtwem nie podeſzli.

werset: 2Nie ku
13:
oſądzaniu mowię. Bo wprzod powiedzia
14:
łem/ iżeśćie wſercach náſzych/ ná (to że)
15:
poſpołu y vmrzeć y żyć.

werset: 3Wielkie mam
16:
bezpiecżeńſtwo do was/ wielką pochwa=
17:
łę zwas: nápełniłem ſię poćiechy/ náz=
18:
byt obfituię rádośćią we wſzelakiem kło=
19:
poćie náſzem.

werset: 4Bo gdyſmy y do Máce=
20:
donij przyſzli/ żadnego odpocżynienia nie
21:
miało ćiáło náſze/ ále we wſzem (byliſmy)
22:
fráſowliwi/ znadworza bitwy/ we wnątrz
23:
ſtráchy.

werset: 5Ale ktory poćieſza niſkie/ poćie
24:
ſzył nas przyśćiem Tytowym.

werset: 6A nie tyl
25:
ko przyśćiem iego/ ále y poćiechą/ ktorą
26:
poćieſzon z was/ opowiedáiąc nam/ wá=
ſzę chęć/


strona: o6

do Koryn. 2.
1:
ſzę chęć/ waſz płacż/ waſz żal nademną.

rozdział: 9


strona: o7v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 3
26:
Poſłá=
liſmy


strona: o8

do Koryn: 2.
1:
liſmy lepak bráćią/ áby przechwalánie ná
2:
ſze z was nie było prożne wtey mierze/ á=
3:
byśćie gotowi/ iákom rzekł/ byli.

werset: 4Aby
4:
iáko/ iesliby zemną przyſzli Mácedono=
5:
wie/ á zaſtáliby was nie gotowe/ nie záw=
6:
ſtydzili nas/ że nie rzekę was/ wcżęśći te=
7:
go przechwalánia.

werset: 5Zá rzecż potrzebną
8:
przeto miałem vprośić bráćiey/ żeby w=
9:
przod ſzli do was/ y wprzod nágotowáli
10:
drzewiey opowiedziáne =błogoſłáwienie

To ieſz/
iáłmuzne

11:
wáſze/ żeby nágotowáno było/ ták iáko
12:
błogoſławienie/ a nie iáko łákomſtwo.

werset: 6

Zác: 188

13:
Lecż to mowię/ kto śieie ſkąpo/ ſką=
14:
po y żąć będzie: á kto sieie ſzcżodrze/ ſzcżo
15:
drze y żąć będzie. Kto też śieie w bło=
16:
ſłáwieńſtwiech/ w błogoſłáwieńſtwách
17:
żąć będzie

werset: 7Káżdy iáko wprzod zezwolił
18:
ſercem/ nie z żalu álbo przymuſzenia. Bo
19:
ochotnego dawcę miłuie Bog.

werset: 8Mo=
20:
cen lepak Bog wſzelką łáſkę obfitą vcży=
21:
nić ná was/ áby wewſzem záwżdy/ wſzelki
22:
doſtátek máiąc/ obfitowálibyśćie do w=
23:
ſzey ſpráwy dobrey.

werset: 9Iáko nápiſano:

Pſal: 112.

24:
Rozſypał/ dał vbogim/ ſpráwiedliwość
25:
iego trwa =ná wieki.

Albo do
wieku.

werset: 10A on ktory doda=
26:
wa naśienia śiciącemu/ y chlebá ku iedze=
niu/


strona: o8v

Liſt Paw:
1:
niu/ niech doda y rozmnoży naśienie wá
2:
ſze

rozdział: 11


strona: p2v

werset: 14
1:
A nie dziwno/ bo (y)
2:
ſam ſzátā przetwarzaſię w án-ioła *swiá
3:
tłeo.

wł: świá
tłośći:

werset: 15Nie wielka przeto (rzecż/) iesli y ſłu
4:
dzy iego przetwárzaią ſię/ iáko ſłudzy ſprá=
5:
wiedliwośći/ ktorych koniec będzie wedle
6:
ſkutkow ich.

werset: 16Záś mowię/ nie mnimay
7:
mię kto bez rozumu być/ á iesli nie/ tedy iá
8:
ko bezrozumnego przyimiećie mię/ ábym
9:
ſię y ia máło pochłubił.

werset: 17Co mowię/ nie
10:
wedle

G: Páná
=Bogá mowię/ ále iáko wgłup=
11:
ſtwie/ wtem przedśięwzięćiu pochwały.

werset: 18
12:
Ponieważ mnodzy chwalą ſię wedle
13:
ćiáłá/ y ia ſię pochwalę.

werset: 19Bo rádzi ćierpi
14:
ćie bezumnym (ſami) rozumnemi będąc.

werset: 20
15:
Bo ćierpićie/ choc was kto zniewala/
16:
choć was kto trawi/ choć kto bierze/ choć
17:
ſię kto podnośi/ choć kto w oblicże was
18:
bije.

werset: 21

Filp: 3.
Wedle =zelżywośći

wł: nie
czći.
mowię: iákoby
19:
ſmy niemocni byli =wtey mierze.

wł: wtey
częśći.

Zác: 193.

20:
Lecż wcżembykolwiek kto śmiał/ wgłup
21:
ſtwie mowię/ śmiem y ia.

werset: 22Iudowie ſą?
22:
Y ia. Izráelitowie ſą? Y ia. Naśienie A
23:
bráhámowe ſą? Y ia.

werset: 23Słudzy Chriſtuſo
24:
wi ſą? Zgłupiawſzy mowię =więcey

wł: wy-
ſzey.
ia. W
25:
pracach obfićiey/ wráziech więcey/ wćie=
26:
mnicach obfićiey/ w śmierćiach wiele=
kroć


strona: p3

do Koryn. 2.
1:
kroć.

rozdział: 13


strona: p4v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:
werset: 2
24:
Przepowiedzia=
25:
łem y wprzod mowię/ iáko przytomny
26:
po wtore/ y nie przytomny teraz piſzę kto
rzy w=


strona: p5

do Koryn. 2.
1:
rzy wprzod zgrzeſzyli/ y inym wſzem/ iż ie=
2:
sli przyidę znowu nie zfolguię.

werset: 3

Zác: 197

3:
Ponieważ doświadcżenia ſzukaćie/ we
4:
mnie mowiąceo Chriſtuſa/ ktory do was
5:
niemoże/ ále możny ieſt w was.

werset: 4Bo ácż
6:
vkrzyżowan był z niemocy/ ále żywie z mo
7:
cy Bożey. Bo y my niemożemy wniem/ á
8:
le żyć wniem będziemy z mocy Bożey do
9:
was.

werset: 5

1. Kor: 11
Was ſamych pokuśćie/ iesliśćie
10:
w wierze: Siebie ſamych doznayćie: Albo
11:
śiebie ſami nie znaćie/ iż Ieſus Chriſtus v
12:
was ieſt/ chybábyśćie odrzuceni.

werset: 6Lecż
13:
nádziewam ſię że poznaćie/ iż my nie od=
14:
rzuceni ieſteſmy.

werset: 7A modlemy ſię do Bo
15:
gá/ ábyśćie nic złego nie vcżynili/ nie żeby
16:
ſmy ſię doświadczonemi okazáli/ ále áby
17:
śćie wy dobrze cżynili/ á my iákobyſmy od
18:
rzuceni byli.

werset: 8Bo niemożemy nic prze=
19:
ćiw prawdzie/ ále zá prawdą.

werset: 9Bo rádzi
20:
ſmy gdy my niemożemy/ á wy możećie.
21:
Lecż y tego żądamy/ wáſzego wypełnie=
22:
nia.

werset: 10Dla tego to nieprzytomny piſzę/ á=
23:
bych ſię przytomny =ſrogo

wł: odśie
cznie.
nie obchodził/
24:
wedle władze ktorą mi dał Pan/ ná bu=
25:
dowánie/ á nie ná rozwalánie:
26:

księga: Gal
rozdział: 2


strona: p7

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 12
26:
á gdy przyſzli/ odſtąpił y odłą
cżył


strona: p7v

Liſt Páw:
1:
cżył ſię (od) nich/ boiącſię onych co z obrze
2:
zánia.

werset: 13Y pomagali mu (tey) obłudno=
3:
ści y inſzy Iudowie ták iż Bárnábas zni=
4:
mi odwiedzion ich obłudnosćią.

werset: 14Ale
5:
gdy obacżyłem że nie proſto ſzli ku práw=
6:
dzie Ewán-ielſkiey/ rzekłem =Piotrowi

Láć: Kifie

7:
przed wſzytkimi: Iesli ty Iudowinem
8:
będąc/ pogáńſkie żywieſz/ á nie Iudſkie/
9:
iáko pogány przymuſzaſz Iudſkie żyć?

werset: 15
10:
My =zprzyrodzenia

wł. przy
rodzeniē.
Iudowie/ á nie z
11:
pogan grzeſzni/

werset: 16

Zác: 203

12:
(Lecż) wiedząc iż nie bywá vſpráwiedli
13:
wion cżłowiek z vcżynkow zakonu chybá
14:
przez wiárę Ieſuſa Chriſtá/ y my w Ie=
15:
ſuſa Chriſtá vwierzyliſmy/ ábychmy byli
16:
vſpráwiedliwieni z wiáry Chriſtuſowey/
17:
á nie z vcżynkow zakonu. Zatym iż nie by
18:
wa vſpráwiedliwione z vczynkow zako=
19:
nu wſzelkie ćiáło.

werset: 17Co iesli ſzukáiąc v=
20:
ſpráwiedliwić ſię w Chriſtuśie bywamy
21:
nálezieni y ſami grzeſzni/ to Chriſtus (ieſt)
22:
grzechu ſługą? Niech (to) nie będzie.

werset: 18
23:
Bo ieśli co rozruſzyłem toż záśię budu=
24:
ię/ przeſtępcą ſię ſam ſtánowię.

werset: 19
25:
Bo ia przez zakon/ zakonowi vmár=
26:
łem/ ábych Bogu żył/ z Chriſtuſem po=
ſpołu


strona: p8

do Gálátow.
1:
ſpołu vkrzyżowan bywam.

rozdział: 4


strona: qv

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 8
26:
Ale tedy więc nieznáiący Bogá/ ſłuży=
liś


strona: q2

do Gálátow.
1:
liśćie tym ktorzy z przyrodzenia nie ſą Bo
2:
gowie.

Bozi prze
ál: przez
Chriſtá.

werset: 9Teraz lepak poznawſzy Bogá/
3:
ábo rádſzey poznani od Bogá/ iáko ſię
4:
wracaćie záśię do niemocnych y vbogich
5:
pocżątkow/ ktorym záśię znowu ſłużyć
6:
chcećie?

werset: 10Dni záchowuiećie/ y miesiące/
7:
y cżáſy/ y látá:

werset: 11Boię ſię (o) was/ bym iá=
8:
ko prożno nieprácował o was.

werset: 12Bądzćie
9:
iáko ia/ gdyż y ia iáko wy/ Bráćiá proszę
10:
was. Niceśćie mię nie obrázili.

werset: 13Wiećie
11:
lepak/ że przez mdłość ćiáłá powiedałem
12:
wā Ewán-ielion pierwey.

werset: 14A

Al: dozna
wánia.
=kuſzenia
13:
meo ktore wćiele moię/ nie zgárdziliśćie/
14:
ániśćie odrzućili. Ale iáko án-iołá Bożeo
15:
przyięliśćie mię. Iáko Chriſtuſa Ieſuſa.

werset: 15
16:
Gdzież przeto

ál: wła-
ſnie y bło
zenie.
=ono pobłażenie wáſze?
17:
bo świadcżę wam/ że gdyby można
18:
(rzecż) y ocży ſwoie wyłupiwſzy dálibyśćie
19:
mi byli.

werset: 16A ták nieprzyiaćielem wáſzym
20:
zoſtałem/ prawdę mowiąc wam?

werset: 17Mi
21:
łuią was niedobrze/ áno y zámknąć was
22:
przed námi chcą/ ábyśćie ie miłowáli.

werset: 18
23:
A dobrzeć ieſt miłowáć wdobrem záwż
24:
dy/ A nie iedno tedy gdy do was przycho=
25:
dzę.

werset: 19Dziatki moie/ ktoremi ſię zasię ro=
26:
dząc prácuię/ áż ſię wyrázi Chriſtus w=
q ijwas.


strona: q2v

Liſt Páw:
1:
was.

rozdział: 6


strona: q4v

werset: 11
1:
Cżyniąc lepak do
2:
brze nie ſłábieymy/ bo cżaſu ſwego ząć bę=
3:
dziemy nie vprácowáni.

werset: 12A przeto poki
4:
czás mamy dobrze dziáłaymy ku wſzem/
5:
á nawięcey ku domownikom wiáry.

werset: 13

Zác: 215

6:
Widzićie =iáko wielki

=wł: iákie
mi literá-
mi.
liſt nápiſałem
7:
wam moią ręką.

werset: 14Ktorzykolwiek chcą
8:
*podobáć ſię wćiele

wł: do-
brą oſo-
bą/ álbo
twarzą.
/ ći was przymuſzáią
9:
obrzezowáć ſię/ áby tylko krzyżem Chriſtu
10:
ſowym nie prześládowáni.

werset: 15Bo áni ſa=
11:
mi obrzezáńcy zakonu ſtrzegą/ ále chcą
12:
was obrzezáć/ áby ſię w wáſzem ćiele chłu
13:
bili.

werset: 16

Zác: 216

14:
Lecż mnie niech niebędzie chłuby/ chy
15:
bá wkrzyżu páná náſzego Ieſuſa Chriſta
16:
Przez ktory mi świát vkrzyżowan/ á ia
17:
świátu.

werset: 17Bo wChriſtu Ieſuśie/ áni o=
18:
brzezánie co może/ áni napłetek/ ále nowe
19:
ſtworzenie.

werset: 18A ktorzykolwiek tem prá=
20:
widłem poſtępuią/ pokoy ná nie y miło=
21:
śierdzie/ y ná Izráelá Bożego.

werset: 19Nád to
22:
prace mi nikt niech niezádawa. Bo ia
23:
piątná páná Ieſuſowe ná ćiele moiem
24:
noſzę.

werset: 20Láſká páná náſzego Ieſuſa Chri=
25:
ſtá z duchem wáſzem bráćia/ amen.

księga: Eph
rozdział: 2


strona: q6v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 15
25:
Nieprzyiazń ná ćiele ſwem/
26:
zakon roſkazań/ wnáukách wyprożnił: á=
by dwu


strona: q7

do Efezyan.
1:
by dwu wſobie ſtworzył w-iednego nowe
2:
go cżłowieká/ cżyniąc pokoy.

werset: 16Y vſpoko
3:
iłby oboie w-iednem ćiele Bogu przez
4:
krzyż/ zábiwſzy nieprzyiazń ná niem.

Láć: wſo
bie.

werset: 17
5:
A przyſzedſzy zwiaſtował wam pokoy/
6:
ktorzy

Láć: byli-
śćie.
*dáleko/ y ktorzy bliſko.

werset: 18Ponie=
7:
waż przezeń mamy przyſtęp oboi w-ie=
8:
dnem duchu ku oycu.

werset: 19

Zác: 222

9:
A przeto iuż nie ieſteśćie obcy/ y przy=
10:
chodnie/ áleśćie ſąśiedzi świętych/ y do=
11:
mownicy Boży.

werset: 20Pobudowáni ná fun=
12:
dámenćie Apoſtołow y prorokow/ ná ſa=
13:
mem iſtem podwęgielnem (kámieniu
14:
na) Chriſtu Ieſuśie.

werset: 21Ná ktorem wſzy=
15:
tko budowánie zgodnie złożone/ rośćie w
16:
kośćioł święty wPánu.

werset: 22Wktorem y
17:
wyſpołem buduyćieſię ná mieſzkánie Bo
18:
że wduchu świętem.

rozdział: 3
werset: 1

Roz: 3.

19:
D
Lá teo ia Páweł więźień Chriſtá Ie
20:
ſuſa zá was narody. *

Grek: N: poſelſtwo
ſpráwuię

werset: 2Iesli wżdy
21:
słyſzeliśćie ſzáfárſtwo łáſki Bożey/ ktora
22:
mi dana do was.

werset: 3Iż wedle ob-iáwie=
23:
nia oznaymił mi táiemnicę. Iáko prze=
24:
dzey nápiſałem =krotko.

wł: wmá
le.

werset: 4Co przecżytaw
25:
ſzy możećie rozumieć zrozumienie moie/
26:
w táiemnicy Chriſtuſowey.

rozdział: 4


strona: r

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 26
26:
Gniewayćie
rſię á


strona: rv

Liſt Páw:
1:
ſię á nie grzeſzćie/ ſłońce niech nie zácho
2:
dzi ná gniew wáſz.

Pſal: 4.

werset: 27A nie dayćie miey=
3:
ſcá =Dyabłu.

Albo po-
twarcy/

werset: 28Kto kradał niech iuż nie
4:
kradnie: lecż rádſzey niech robi/ dziáłáiąc
5:
(co) dobrego rękomá/ áby miał co dáć po
6:
trzebuiącemu.

werset: 29Wſzelkie ſłowo =plugá
7:
we

Láć: złe.
z vſt wáſzych niech nie wychodzi/ ále
8:
iesli iákie dobre ku zbudowániu =potrzeby

Al: pozy-
tku/ to
ieſt/ pozy
tecznev/
ál: potrze
bnemu.

9:
áby dáło wdzięcżność słyſzącym.

werset: 30A nie
10:
záſmucayćie duchá świętego Bożego/ w
11:
ktorem zápiecżętowáni ieſteśćie ná dzień
12:
odkupienia.

werset: 31Wſzelka gorzkość/ y zápal=
13:
cżywość/ y gniew/ y wrzaſk/ y bluznienie
14:
niech ſię odeymie od was ze wſzelką zło=
15:
śćią.

rozdział: 5
werset: 1

Roz: 5.
Zác: 228

16:
B
ądzćie lepak ieden do drugiego do=
17:
brotliwi/ miłośierni/ łáſkáwie po=
18:
dárowywáiący ſobie/ iáko y Bog w Chri
19:
ſtuśie złáſki podárował wam.

Ioh: 13.

1. Ioh: 3.

werset: 2Bądzćie
20:
przeto náśladownicy Boży/ iáko dzieći
21:
miłe:

werset: 3Y chodzćie wmiłośći/ iáko y Chriſt
22:
vmiłował nas/ y wydał śiebie ſameo zá
23:
nas offiárą y rzeźią Bogu/ ná wonność
24:
dobrego zápáchu.

werset: 4Lecż porubſtwo y w=
25:
ſzelka niecżyſtotá/ álbo łákomſtwo/ niech
26:
áni miánowano będzie v was/ iáko przy=
ſtoi


strona: r2

do Efezyan.
1:
ſtoi świętym.

rozdział: 6


strona: r3v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 17
26:
Też przyłbicę
zbáwie=


strona: r4

do Efezyan.
1:
zbáwienia przyimićie/ y miecz duchow=
2:
ny/ to ieſt/ ſłowo Boże.

werset: 18

Zác: 233.

3:
Przez wſzelką modlitwę y proźbę mo=
4:
dlący ſię ná wſzelki cżás wduchu: y ná to
5:
cżuiąc/ we wſzelkiem trwániu y modleniu
6:
zá wſzytki święte.

werset: 19Y zá mię/ áby mi da=
7:
ná mowá w otworzeniu vſt moich wbez=
8:
piecżeńſtwie/ oznaymiáć táiemnicę E=
9:
wán-ielſką/

werset: 20Zá ktorą poſelſtwo ſpráwu
10:
ię włáncuchu/ ábym bezpiecżnie mowił
11:
o niey/ iáko mi trzebá mowić.

werset: 21Abyśćie
12:
lepak wiedzieli y wy co o mnie/ co dziá=
13:
łam/ wſzytko wam oznaymi Tychik brát
14:
miły/ y wierny ſługá wPánu.

werset: 22Ktore=
15:
gom poſłał do was/ ná to tylko/ ábyśćie
16:
wiedzieli co o mnie/ y poćieſzyłby ſercá wá
17:
ſze.

werset: 23Pokoy brátom y miłość zwiárą/ od
18:
Bogá oycá náſzego y Páná Ieſuſa Chri=
19:
ſtá.

werset: 24Láſká ze wſzemi miłuiącemi Páná
20:
náſzeo Ieſuſa Chriſtá/ wnieſkázie/ amen.

księga: Philipp
rozdział: 1

21:
Liſt Páwłá Apoſtołá
22:
do Filippian.
werset: 1

Roz: 1.
Zác: 234

23:
P
Aweł y Tymotheuſz ſłudzy Ieſuſa
24:
Chriſtá/ wſzem świętym wChriſtu
25:
Ieſuśie/ będącym w Filippiech =

Al: zEpi-
skopy y
Diakony.
iesli po
Grecku
woliſz.
zdoglę=
r iiijdácżmi


strona: r4v

Liſt Páw:
1:
dácżmi y z ſługámi.

rozdział: 2


strona: r6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 12

Zác: 240

25:
A ták miłoſni moi/ iákośćie záwżdy po
26:
ſłuſzni nie iáko wbytnośći moiey tylko/ á=
le te=


strona: r6v

Liſt Páw:
1:
le teraz dáleko więcey wniebytnośći mo=
2:
iey/ z ſtráchem y ze drżeniem was ſámych
3:
zbawienie wykonywayćie.

werset: 13Bo Bog ieſt
4:
ktory ſpráwuie w was y chćieć y dowieść
5:
wedle dobrego vpodobánia.

werset: 14A wſzytko
6:
cżyńćie okrom márkotánia/ y ſporow.

1. Pko: 4.
Mát: 5.

werset: 15
7:
Abyśćie byli bez przygány/ y ſzcżyrzy/
8:
dzieći Boże nie nagánione/ wpośrzodku
9:
rodu niepráwego á przewrotnego:

werset: 16
10:
Między ktoremi świećićie iáko świece
11:
=tego światá/

wł: ná
świećie:
ſłowo żywotá podáiące/ ku
12:
pochwale mnie wdzień Chriſtuſow/ że
13:
nie ná prożno bieżałem/ áni ná prożno
14:
prácowałem.

werset: 17Ale y choć mię iáko mo=
15:
krą offiárę leią ná offierze bitey/ y ná ſłuż=
16:
bie wiáry wáſzey/ radē/ y ráduyę ſię ze wſze
17:
mi wámi.

werset: 18A tákże y wy ráduyćie ſię/ y
18:
ráduyćie ſię poſpołu zemną.

werset: 19

Zác: 241

19:
Nádziewam ſię lepak ná Páná Ieſu=
20:
ſa/ że Tymotheuſzá poślę rychło do was/
21:
ábych y ia był dobrey myśli/ dowiedziaw=
22:
ſzy ſię co ſię o was (dzieie.)

werset: 20Bo nikogo
23:
niemam ták zgodnego/ ktoby ſię właśnie
24:
o wáſze (rzecży) ſtárał.

werset: 21Bo wſzytcy =ſwo
25:
ich

wł: co
iych ieſt.
pożytkow ſzukáią/ nie Chriſtá Ieſuſa.

werset: 22
26:
Wſzák doświadcżenie iego wiećie/ iż ia
ko oy


strona: r7

do Filipian.
1:
ko oycu dziećię/ vſługował mi do Ewán=
2:
ielionu.

księga: 1.Thess
rozdział: 3


strona: t

werset: 11
1:
A ſam
2:
Bog á oćiec náſz/ y Pan náſz Ieſus Chri=
3:
ſtus/ niech ſpráwi drogę náſzę do was.

werset: 12
4:
Was lepak Pan niech pomnoży y ob=
5:
fitemi vcżyni miłośćią iednego ku drugie
6:
mu/ y ku wſzem/ iáko y nas ku wam.

werset: 13
7:
Zeby vtwierdził ſercá wáſze bez przygá
8:
ny wświątobliwośći przed Bogiem y oy
9:
cem náſzym/ wprzyśćiu Páná náſzego Ie=
10:
ſuſa Chriſtá/ ze wſzemi świętemi iego.

rozdział: 4
werset: 1

Roz. 4.
Zác: 269

11:
I
Eſzcże nád to bráćia prośiemy was/
12:
y nápominamy wPánu Ieſuśie/ iá=
13:
kosćie poięli od nas *iáko maćie chodzić

wł: trze-
ba was
chodzić.
/
14:
y podobaćſię Bogu/ ták byśćie y chodzili/
15:
ábyśćie obfitowáli więcey.

werset: 2Bo wiećie
16:
iákie porucżenia dáliſmy wam przez pá=
17:
ná Ieſuſa.

werset: 3Bo tá ieſt wola Boża/ świą
18:
tobność wáſzá/ ábyśćie ſię hámowáli od
19:
porubſtwá.

Rzym: 12
Efez: 5.

werset: 4Vmieć káżdemu zwas ſwo
20:
ie nacżynie trzymáć wświątobnośći y
21:
(we) cżći.

werset: 5Nie wpopędliwośći żądze/
22:
iáko też y pogáni nieznáiący Bogá.

1. Kor: 6.

werset: 6
23:
Nie deptáć áni oſzukáć wſpráwie brátá
24:
ſwego: tem iż mśćićiel (ieſt) Pan o wſzy=
25:
tko to. Iákoſmy y przedzey rzekli wam y
26:
oświadcżyliſmy ſię.

księga: 2.Thess
rozdział: 1


strona: t3

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 5
25:
Pokazánie (to ieſt)
t iijſprá=


strona: t3v

Liſt Páw:
1:
ſprawiedliwego ſądu Bożego/ żeśćie go=
2:
dni kroleſtwá Bożeo/ zá ktore y ćierpićie.

werset: 6
3:
Iesli więc godno v Bogá/ oddać tym
4:
co śćiſkáią was/ vćiſk:

werset: 7A wam vćiśnio=
5:
nym pofolgowánie známi/ gdy ſię ob-iá=
6:
wi Pan Ieſus z niebá z án-ioły mocy
7:
ſwey.

werset: 8Wpłomieniu ogniſtem/ gdy dá=
8:
wáć będzie pomſtę tym co nie znáią Bo=
9:
gá/ y tym co niepoſłuſzni =weſołego poſel=
10:
ſtwá

Al: ewán
ielionu/
páná náſzego Ieſuſa Chriſtá.

werset: 9Kto
11:
rzy kaźń wezmą/ zátracenie wiecżne/ od o
12:
blicża páńſkiego/ y od ſławy śiły iego.

werset: 10
13:
Gdy przyidzie =rozſławić

Al: roz-iá
śnić.
ſię wświętych
14:
ſwoich/ y dziwnym okázáć ſię we wſzech
15:
co wierzą/ iż vwierzono świádectwu ná=
16:
ſzemu v wás (á to) w on dzień

Ták ieſt
v Ambro
zego.
*przyśćia
17:
páńſkiego/

werset: 11Zá co też modlimy ſię záwżdy
18:
zá was/ áby was vracżył tym zwániem
19:
Bog náſz/ y áby wypełnił/ wſzelką dobrą
20:
chęć dobroći *

Láć: ſwey
/ y ſpráwę wiáry wmocy.

werset: 12
21:
Iákoby rozſławione imię páná náſzeo
22:
Ieſuſa Chriſtá w was/ á wy wniem we=
23:
dle łáſki Bogá náſzeo y Páná Ieſuſa Chri
24:
ſtá.

rozdział: 2
werset: 1

Roz: 2.
Zá: 275

25:
P
Rośimy lepak was bráćia przez przy
26:
śćie Páná náſzego Ieſuſa Chriſtá/ y
náſze


strona: t4

do Theſſáloni. 2.
1:
náſze przybránie do niego.

księga: 1.Tim
rozdział: 1


strona: t5v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 4
25:
Aniby pilnowáli báśni/ á rodzáiowych
wywo=


strona: t6

do Tymothe. 1.
1:
wywodow nie ogránicżonych. Ktore gad
2:
ki rádſzey podáią/ niż zbudowánie Boże
3:
w wierze.

Rzym: 13

werset: 5Ano koniec roſkazánia ieſt mi
4:
łość/ z cżyſtego ſercá y ſumnienia dobreo/
5:
y z wiáry nie obłudney.

werset: 6Ktorych niekto
6:
rzy chyliwſzy/ tráfili do prożney mowy.

werset: 7
7:
Chcąc być zakonnemi vcżyćielmi/ nie=
8:
rozumieią áni co mowią/ áni co twier=
9:
dzą.

werset: 8

Zá: 279.

10:
Wiemy lepak że dobry zakon/ iesli go
11:
kto zákonnie vżywa.

werset: 9Wiedząc to/ iż ſprá
12:
wiedliwemu zakon nie położon/ lecż bez=
13:
zakonnym/ y niepoſłuſznym/ niezbożnym
14:
y grzeſznym/ nienabożnym y ſproſnym/ oy
15:
cá morderzom/ y mátek morderzom/ mę=
16:
żoboycom/

werset: 10Porubnikom/ mężołożni=
17:
kom

Al: nie-
wolney
czeládzi
złodzie
iom.
=ſkotołożnikom/ łgarzom/ krzywo=
18:
przyśiężcom/ y iesli co inego zdrowey ná=
19:
uce ſprzećiwia ſię.

werset: 11Ktora ieſt wedle E=
20:
wán-ielionu ſławy błogſłáwioneoBo=
21:
gá =ktore mi ieſt zwierzone.

Al: ktorev
zwierzy-
łem ſię
ia/ Ták
Słowie
tłumácz:

werset: 12

Zá: 280.
A dziękuię
22:
onemu ktory mię zmacnia w Chriſtu Ie=
23:
ſuśie pánu náſzem/ że mię zá wiernego po
24:
cżytał/ przyſtáwiwſzy mię do ſłużby.

werset: 13
25:
Ktory pierwey byłem bluznierz/ y prze=
26:
śládownik/ y krzywdzićiel/ ále iuż doſze=
dłem


strona: t6v

Liſt Páw:
1:
dłem miłośierdzia/ iżem niewiedząc vcży
2:
nił wniewierze:

rozdział: 4


strona: t8v

werset: 2

Bo będą
mar-
twym
służyć/ iá
ko w-I-
zráelu
mar-
twym
słuzyli/
Ták to
mieyſce
przywo-
dzi Epifá
nius/ ná
Kolliridi
ány.
1:
Wobłudnośći
2:
fałſz mowiących/ piątnowáne máiących
3:
właſne ſumnienie.

werset: 3Zábrániáiących że=
4:
żenić ſię/ (á roſkázuiących) hámowáć ſię
5:
od potraw/ ktore Bog ſtworzył ku iedze=
6:
niu zdziękowániem wiernym y znáiącym
7:
prawdę.

werset: 4Ze wſzelkie ſtworzenie Boże
8:
dobre/ á nic (nie ma być) odrzucono/ co by
9:
zdziękowániem było przyimowano.

werset: 5
10:
Bo bywa poświęcone przez ſłowo Bo
11:
że y modlitwę.

werset: 6To przekładáiąc brá=
12:
tom/ dobrym będźieſz ſługą Chriſtá Ieſu
13:
ſá/ =zápráwiony

A: wykár
miony:
mowami wiáry/ y do=
14:
brey náuki/ ktoreieś doſzedł.

werset: 7Lecż po=
15:
gáńſkie y bábie báśni odrzucay/ á zwycżay
16:
ſię ku pobożnośći.

werset: 8Bo ćieleſne ćwicże=
17:
nie =máło

wł: ku má
łu.
ieſt pożytecżne/ lecż zbożność ku
18:
wſzemu ieſt pożytecżna/ obietnice máiąca
19:
żywotá ninieyſzego y przeſzłego.

werset: 9

Zác: 285

20:
Wierna rzecż y wſzelákiego przyięćia
21:
godna.

werset: 10Bo ná to y prácuiemy/ y ſromoce
22:
ni bywamy/ że ſię nadziewamy ná Bogá
23:
żywego/ ktory ieſt zbáwiciel wſzech ludzi/
24:
á nawięcey wiernych.

werset: 11To opowieday
25:
y naucżay.

werset: 12Nikt twoią młodośćią
26:
niech =niegárdzi

To ieſt
niedáy do
tego przy
czyny.
/ ále wzorem bądź wier=
nym w=


strona: v

do Tymoth. 1.
1:
nym wmowie/ wobcowaniu/ wmiłośći/
2:
w wierze/ wcżyſtośći.

rozdział: 6


strona: v3

do Tymoth: 1.
werset: 11

Zá: 288.
1:
A ty cżłowiecże Boży/ od tego vćiekay:
2:
á doganiay ſpráwiedliwośći/ zbożnośći/
3:
wiáry/ miłośći/ ćierpliwośći/ vkłádnośći.

werset: 12
4:
Goń dobrą gonitwę wiáry/ poimay
5:
wiecżny żywot/ do ktoregoś wezwan/ y
6:
wyznałeś dobre wyznánie przed mnogie=
7:
my świádki.

werset: 13Opowiedam tobie przed
8:
Bogiem ożywiáiącym wſzytko/ y Ieſu=
9:
ſem Chriſtem/ ktory oświádcżył przed
10:
Pontſkim piłatem dobre wyznánie:

werset: 14
11:
Abyś chował te przykazánia/ bez zmá=
12:
zy y przygány/ áż do obiáśnienia páná ná
13:
ſzego Ieſuſa Chriſtá.

werset: 15Ktorego cżá=
14:
ſow ſwych pokaże błogoſłáwiony y ſam
15:
możny krol kroluiących/ y pan pánuią=
16:
cych.

werset: 16Sam máiąc nieśmiertelność/ w=
17:
świátle nieprzyſtępnem mieſzkáiący: kto=
18:
rego niewidział nikt z ludzi/ áni widzieć
19:
może/ ktoremu cżeść y dzierżáwá wie=
20:
cżna/ amen.

Ioh: 1.

werset: 17

Zác: 289

21:
Bogátym wninieyſzem wieku roſká=
22:
zuy nie wyſoko rozumieć/ áni ſię ſpodzie=
23:
wáć ná wyſokość bogácſtwá niepewneo/
24:
ále wBogu żywem/ ktory dodáie nam bo
25:
gáto wſzytkiego ná pożywánie.

werset: 18(Roſká
26:
zuy im) dobrze cżynić/ bogátemi być w v=
v iijcżynkach


strona: v3v

Liſt Páw:
1:
czynkach dobrych/ (áby) byli vżyći/

księga: 2.Tim
rozdział: 2


strona: v5v

Liſt Páw:
werset: 19
1:
Lecż twárdy fundáment Boży ſtoi/ má
2:
iąc piecżęć tę: Zna Pan ktorzy ſą iego: Y
3:
niech odſtąpi od niepráwośći wſzelki =kto
4:
mieni imię páńſkie.

Al: rád-
ſzey/ kto
ſię ozywa
imieniem
Páńskiē.

werset: 20

Zác: 294

5:
W wielkim lepak domu nie iedno ſą
6:
nacżynia złote y ſrebrne/ ále y drewniáne/
7:
y gliniáne/ á one iednák ná cżeść/ á te ná
8:
nie cżeść.

werset: 21Iesli ſię przeto kto wycżyśći
9:
od tych/ będzie nacżyniem ná cżeść po=
10:
święconym/ y zgodnym Pánu/ ná wſzel=
11:
ki ſkutek dobry nágotowány.

werset: 22Od mło=
12:
dzieńſkich żądz vćiekay/ á doganiay ſprá=
13:
wiedliwośći/ wiáry/ miłośći/ pokoiu/ z=
14:
przyzywáiącemi páná z cżyſtych ſerc.

werset: 23
15:
Lecż głupie á niećwicżone gadki odrzu
16:
cay/ wiedząc że rodzą walki.

1. Kor: 1.
1: Tym: 1
Tyt: 3:

werset: 24Ano ſłudze
17:
Páńſkiemu nie trzebá walcżyć/ ále ćichym
18:
być ku wſzem =vcżytelnym

to ieſt/ go
dnym ze-
by náu-
czał.
/ złe ćierpiącym

werset: 25
19:
Wvkłádnośći ćwicżącym ſprzećiwne/
20:
powaby im dał Bog pokáiánie do vzná=
21:
nia prawdy.

werset: 26Y vpámiętánie z diabel=
22:
ſkiego śidłá/ od ktorego ſą poimáni/ ku ie
23:
go woli.

rozdział: 3
werset: 1

Roz: 3.
Zá: 295.

24:
T
O też wiedz/ że woſtátecżne dni náſtá
25:
ną cżáſy niebezpiecżne/

werset: 2Bo będą lu
26:
dzie śiebie miłuiący/ ſrebro miłuiący/ hár=
dzi/


strona: v6

do Tymoth. 2.
1:
dzi/ pyſzni/ bluznierze/ rodzicom niepoſłu=
2:
ſzni/ niewdzięcżnicy/ niezbożnicy/

księga: Tit
rozdział: 1


strona: v8

werset: 3
1:

2:
A ob-iáwił cżáſow ſwych
3:
ſłowo ſwoie w przepowiádániu/ ktorego
4:
mi zwierzono wedle zrządzenia zbáwićie=
5:
la náſzego Bogá.

werset: 4Tytowi =właſnemu

Lā: miłev

6:
ſynowi wedle ſpołecżney wiáry/ łáſká (mi
7:
łośierdzie/) y pokoy/ od Bogá oycá/ y pá=
8:
ná Ieſuſa Chriſtá zbáwićielá náſzego.

werset: 5
9:
Dla tego oſtáwiłem ćię ná Krećie

Kretá o-
ſtrow sła
wny ná
morzu/
ktory te-
raz Kán-
dyią zo-
wą:
/ á=
10:
byś oſtátká dopráwił/ y páſtánowił po
11:
mieśćiech ſtárſze/ iákom ia tobie rozrzą=
12:
dźił.

werset: 6Iesli ktoieſt bez nágány/ iedney żo
13:
ny mąż/ dzieći máiący wierne/ nie wobwi
14:
nieniu zbytku/ abo zuchwáłe.

werset: 7Bo trzebá
15:
=doględácżowi

Al: Epi-
skopowi.
iesli po
Grecku
woliſz.
bez nágánienia być/ iáko
16:
Bożemu ſzáfárzowi nie cobyſię wſobie ko
17:
chał/ (trzeba) nie gniewliwego/ nie opi=
18:
łego/ nie zwádliwego/ nie plugáwego zy=
19:
ſku (ſzukáiącego.)

werset: 8Ale gośćie miłuiąceo/
20:
dobre lubiąceo/ rozumneo/ trzezwieo/ ſprá
21:
wiedliweo/ nabożnego/ powśćiągliweo/

werset: 9
22:
Mocno ſię trzymáiącego (oney) nauki
23:
(ktora) wedle wiernego ſłowá/ áby był
24:
mocny y nápomináć wnáucżániu zdro=
25:
wem/ y ſprzećiwne ſtrofowáć.
26:

księga: Philem
rozdział: 1


strona: x2v

werset: 3
1:

2:
Láſká wam y pokoy od Bogá
3:
oycá náſzego/ y páná Ieſuſa Chriſtá.

werset: 4
4:
Dziękuię Bogu moiemu záwżdy zmian
5:
kę o tobie cżyniąc wmodlitwách moich.

werset: 5
6:
Słyſząc twoię miłość y wiárę ktorą
7:
maſz ku panu Ieſuſowi/ y do wſzech
8:
świętych.

werset: 6Aby ſpołeċżność wiáry two
9:
iey =ſkutecżna

L: zrzetel
na.
byłá wvznániu wſzego do=
10:
brá/ ktore w was (ieſt) do Chriſtá Ieſuſa.

werset: 7
11:
Bo rádość mamy wielką y poćiechę w
12:
miłośći twey/ iż wnętrznośći świętych o
13:
chłodzone przez ćię bráćie.

werset: 8Dla cżego
14:
(ácż) wielkie máiąc w Chriſtuśie bezpie=
15:
cżeńſtwo roſkázáć tobie: co przyſtoi/

werset: 9
16:
Wſzákże prze miłość rádſzey proſzę/ tá=
17:
kim będąc/ iáko to Páweł ſtárzec/ á teraz
18:
y więzień Ieſuſa chriſtá.

werset: 10Proſzę ćię o
19:
mego ſyná/ ktorego ſpłodziłem w oko=
20:
wách moich Onezymá.

werset: 11Niekiedy tobie
21:
niepożytecżneo/ lecż teraz (y) tobie y mnie
22:
dobrze pożytecżnego.

werset: 12Ktorego odeſła=
23:
łem: á ty iy =to ieſt wnętrza moie

Lá: iáko
wnętrza/
lub wnę-
:
trzonśći
moie.
przyimi.

werset: 13
24:
Ktorego ia chćiałem v śiebie zátrzy=
25:
máć/ áby mi zá ćię poſługował w więzie=
26:
niu Ewán-ielionu.

księga: Hebr
rozdział: 2


strona: x5

werset: 12
1:

2:
Mowiąc: O
3:
powiem imię twoie brátom moim/ wpo
4:
śrzod zboru chwalić będę ćię.

Pſa: 22.

werset: 13Y záśię:
5:
Ia będę vfać nań.

Pſa: 18.
Y záśię: Oto ia y dzie=
6:
ći ktore mi dał Bog.

Ieſz: 8,
Hoze: 13.

werset: 14Ponieważ przeto
7:
dzieći ſpołecżność máią ćiáłá y krwie
8:
(więc) też ſam wedle tego vcżęſtnikiem
9:
(był) tychże/ áby przez śmierć wyniſzcżył
10:
máiącego dzierżáwę śmierći/ to ieſt dia=
11:
bła.

werset: 15A wyrwałby one ktorzykolwiek
12:
ſtráchem śmierći przez wſzytek żywot po
13:
winni byli niewoli.

werset: 16Bo więc nie án-io
14:
łow przyiął ále naśienie Abráhámowo
15:
przyimuie.

werset: 17Zkąd dłużen był wedle wſze
16:
go brátom podobnym być/ áby litośći=
17:
wym był y wiernym árcyoffiárnikiem ku
18:
Bogu. ná (to żeby) ocżyśćiáć grzechy ludu.

werset: 18
19:
Bo wtem iż ſam vćierpiał gdy był ku=
20:
ſzon/ może pokuſy ćierpiące rátowáć.

rozdział: 3
werset: 1

Roz: 3.
Zác: 307

21:
A
Ták bráćia święći/ zwánia niebieſkie=
22:
go vcżęſtnicy/ przypátruyćie ſię poſłáń
23:
cowi y árcyoffiárnikowi wyznánia náſze=
24:
go Chriſtu Ieſuſowi.

werset: 2Wiernemu będą
25:
cemu (onemu) kto go vcżynił/ iáko y Moi
26:
żeſz/ we wſzem domu iego.

4. Mo: 12

rozdział: 5


strona: x7

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 5
25:
Tákże y Chriſtus nie ſam ſię roz=
26:
ſławił być árcyoffiárnikiem/ ále ktory mo
wił do


strona: x7v

Liſt do
1:
wił do niego:

Pſa: 2.
Syn moy ieſteś ty/ ia dzi=
2:
śia ſpłodziłem ćię.

werset: 6Iáko y indzie mo=
3:
wi:

Pſa: 110.
Ty offiarnik ná wieki/ wedle porząd=
4:
ku Melchiſedeká.

werset: 7Ktory we dni ćiáłá
5:
ſweo y modlitwy y prozby ku onemu kto=
6:
ry iy mogł rátowáć z śmierći/ zkrzykiem
7:
mocnym y łzámi/ przynioſł/ y wyſłuchan
8:
z ſtráchu.

werset: 8A choc będąć ſynem/ náucżył
9:
ſię od (onich mąk) ktore ćierpiał/ poſłu
10:
ſzeńſtwá.

werset: 9A doſkonáłym (zoſtawſzy) ſtał
11:
ſię wſzem ſłuchácżom ſwoim przycżyną
12:
zbáwienia wiecżnego:

werset: 10Nazwán od
13:
Bogá árcyoffiárnikiem wedle porządku
14:
Melchiſedeká.

werset: 11

Zá: 312.

15:
O ktoremby wiele mowić/ y trudnoby
16:
tłumácżyć: ponieważ ſtáliśćie ſię leniwi
17:
ſłucháć.

werset: 12Bo y cośćie dłużni być vcżyćiel
18:
mi =wedle cżáſu/ záśię potrzebuiećie

Wł: dla
czáſu/ záś
potrzebę
máćie.
żeby
19:
was vcżono/ ktore ſą porządki pocżątku
20:
wymow Bożych: y ſtáliśćie ſię (tákiemi
21:
co) potrzebuią mleká á nie mocneo iedłá.

werset: 13
22:
Bo wſzelki co vżywa mleká/ (ieſzcże) nie z
23:
proſta z rzecżą ſpráwiedliwośći/ bo nie=
24:
mowniątko ieſt.

werset: 14Doſkonáłych lepak ieſt
25:
mocne iedło/ ktorzy prze zwycżay ſmáki
26:
máią wypráwione/ ku rozſądzániu y do=
27:
brego y złego.

rozdział: 7


strona: y2

Hebreow.
werset: 8

Zác: 317.
1:
Bo iednák odłożenie bywa vprzedzáią
2:
cego przykazánia/ prze iego mdłość y nie
3:
pożytek.

werset: 9Bo nicżego niewykonał za=
4:
kon/ lecż wprowádzenie lepſzey nádzieie/
5:
przez ktorą przybliżamy ſię ku Bogu.

werset: 10
6:
A ile nie bez przyśięgi (Booni krom
7:
przyśięgi ſą offiárniki pocżynieni: lecż ten
8:
zá przyśięgą przez mowiącego kniemu:
9:
Przyśiągł pan á nie rozkáie ſię. Ty offiár
10:
nik ná wieki/ wedle porządku Melchiſe
11:
deká.)

werset: 11Wedle tego tem lepſzego przymie
12:
rza zoſtał rękoymią Ieſus.

werset: 12A onych ie=
13:
dnák wiele ieſt pocżynionych offiarnikow
14:
przeto że im śmierć niedopuſzcża trwáć.
15:
Lecż ten przeto (iż) trwa ná wieki/ nie od=
16:
mienne ma offiárnictwo.

werset: 13Zkąd też zbá=
17:
wić doſtátecżnie może przychodzące prze=
18:
zeń ku Bogu/ záwżdy żywąc ná (to żeby ſię
19:
mogł) przycżyniáć zá nimi.

werset: 14

Zác: 318.

20:
Bo taki nam zgodził ſię árcyoffiárnik/
21:
nabożny/ nieſzkodliwy/ niezmazány/ odłą
22:
cżony od grzeſznikow/ y wyſzey niż niebio=
23:
ſa vczyniony.

werset: 15Ktory niepotrzebuie co
24:
dzień/ iáko oni árcyoffiárnicy/ pierwey
25:
zá ſwoie grzechy offiar przynośić/ potym
26:
zá ludſkie: Bo to vcżynił raz śiebie przy=
y ijniozſzy.


strona: y2v

Liſt do
1:
niozſzy.

rozdział: 9


strona: y4v

werset: 17
1:

2:
Bo rozpowiedziawſzy
3:
wſzelką zapowiedz wedle zakonu Moi=
4:
żeſz wſzemu ludowi/ wziąwſzy krew ćielę=
5:
cą y kozłową/ zwodą y z wełną cżerwcem
6:
vkráſzoną/ y zhizopem/ zárázem y =kśięgi

Al: wła-
śniey kśię
gę.
y
7:
wſzytek lud pokropił.

werset: 18Rzekąc: Tá krew
8:
vmowy/ ktorą rozkazał wam Bog.

werset: 19
9:
Lecż y namiot/ y wſzytko nacżynie ſłuż
10:
by (świętey) krwią tákież pokropił.

werset: 20
11:
A iáko we krwi wſzytko ſię ocżyśćia we
12:
dle zakonu/ á beze krwie wylania nie by=
13:
wa odpuſzcżenie.

werset: 21Przeto muśiáły ie=
14:
dnák fizerunki (páłacow) ktore wniebie=
15:
śiech/ tákowemi ſię (rzeczámi) ocżyśćić:
16:
lecż ſamy niebieſkie (páłace) lepſzemi offiá
17:
rámi niż temi:

werset: 22

Zác: 322

18:
Bo nie do ręką vcżynionych świętych
19:
(páłacow) wſzedł Chriſtus (ktore ſą) kſztał
20:
támi prawdziwych (páłacow) ále do ſa=
21:
mego niebá/ teraz iáwić ſię oſobie Bożey
22:
zá nas.

werset: 23A nie (dla tego) áby cżęſto przy=
23:
nośił śiebie/ iáko árcyoffiárnik wchodzi
24:
co rok do świętych (mieyſc) =ze krwią cu=
25:
dzą.

wł: we
krwi cu-
dzey.

werset: 24Ponieważ muśiałby cżęſto ćier=
26:
pieć od záłożenia świátá: lecż ninie raz ná
ſkoń=


strona: y5

Hebreow.
1:
ſkońcżeniu wiekow/ dla odłożenia grze=
2:
chu/ przez offiárowánie śiebie z-iáwił ſię.

rozdział: 11


strona: y7

werset: 8
1:
Wiárą rozumie=
2:
my ſtworzone być wieki ſłowem Bo=
3:
żym/ á zniewidomych widomemi vcży=
4:
nione.

werset: 9Wiárą więtſzą offiarę Abel niż
5:
Kain przynioſł Bogu/ przez ktorą świá=
6:
dectwo wziął/ że ieſt ſpráwiedliwy/ we=
7:
dle świádecſtwá Bożeo o dárzech iego/ y
8:
przez tę vmárſzy ieſzcże mowi.

1. Mo: 4:

werset: 10Wiárą
9:
Enoch przenieśion áby nie vyrzał śmier
10:
ći/ y nie nálezion/ dla tego że iy Bog prze=
11:
nioſł.

1. Mo: 5.
Bo pierwey niż przenieśion/ iego
12:
świádecſtwo otrzymał że ſię ſpodobał
13:
Bogu.

werset: 11Lecż krom wiáry niepodobna
14:
(rzecż) podobáć ſię. Bo wierzyć muśi kto
15:
przyſtępuie ku Bogu/ że ieſt Bog/ y ktorzi
16:
go ſzukáią/ odpłaycą będzie.

werset: 12Wiárą ná
17:
pomniony Noe o onych (rzeczách) ktore
18:
ieſzcże nie były widome/ nabożny będąc
19:
zgotował ſkrzynię ná záchowánie domo
20:
wi ſwemu/ przez ktorą oſądził świát/ á
21:
wedle wiáry zoſtał dziedzicem ſpráwiedli
22:
wośći.

1. Mo: 6.

werset: 13

Zá: 327.

23:
Wiárą wezwány Abráhám poſłuchał
24:
że wyſzedł ná mieyſce ktore miał wziąć w
25:
dziedzictwo: y wyſzedł niewiedząc gdzie
26:
ſzedł.

1. Mo: 12.

rozdział: 12


strona: zv

werset: 6
1:
Bo kogo
2:
pan miłuie/ karze/ á bije káżdego ſyná/ kto
3:
rego przyimuie.

werset: 7Iesli kaźń podeymuie
4:
ćie/ (to ſię) wam iáko ſynom Bog offia=
5:
ruie. Bo á ktory ieſt ſyn/ ktoregoby nie ka
6:
ráł oćiec.

werset: 8Co iesli bez kaźni ieſteśćie kto
7:
rey vcżeſtniki bywáią wſzytcy/ to bękárći
8:
ieſteśćie á nie ſynowie.

werset: 9Nád to/ y ćiele
9:
ſne oyce náſze mieliſmy ćwicżyćielmi/ y w
10:
ſtydáliſmy ſię (ich/) nie dálekoli więcey
11:
poddamy ſię oycowi duchow/ á żyć bę=
12:
dziemy?

werset: 10A oni więc na niewiele dni/
13:
iáko ſię im zdáło ćwicżyli nas/ lecz ten
14:
przećiw nam pożytek/ żebychmy cżęść w=
15:
zięli wświątobliwośći iego.

werset: 11Wſzelkie
16:
lepak karánie ná cżás przytomny nie zda
17:
ſię być weſołe/ ále ſmętne:

Rzy: 12.
Lecż ná potym
18:
owoc ſpokoyny przez nie/ ćwicżonym od
19:
dawa ſpráwiedliwośći.

werset: 12Przeto opu=
20:
ſzcżone ręce y oſłábione koláná ſprawćie.

werset: 13
21:
Y koleie proſte cżyńćie nogam wáſzym:
22:
aby chromotá nie wyſzpacałá/ lecż by rád
23:
ſzey vzdrowioná.

werset: 14

Zác: 332.

24:
Pokoiu násláduyćie ze wſzemi/ y świą=
25:
tobliwośći/ bez ktorey nikt nie vyrzy Bo=
26:
gá.

księga: Iac
rozdział: 1


strona: z4

1:

2:

3:
Liſt Iákobá Apoſtołá
4:
ku wſzem wobec.
werset: 1

Zác: 51.

5:
I
Akob ſługá Boży y Páná Ieſuſa
6:
Chriſtá dwánaśćie pokoleniam kto=
7:
re w roſproſzeniu/ zdrowia.

werset: 2(Zá) wſzel=
8:
ką rádość pocżytayćie/ bráćia moi/ gdy w
9:
rozmáite pokuſy vpadaćie.

werset: 3Znáiąc że
10:
doświadcżenie wiáry wáſzey ſpráwuie
11:
ćierpliwość.

Rzy: 5.

werset: 4Cierpliwosć lepak niech
12:
ma vcżynek doſkonáły/ ábyśćie byli doſko
13:
náli y cáli/ niwcżym niedoſtátecżni.

werset: 5
14:
A iesli komu zwas niedoſtáie mądrośći/
15:
niech prośi v Bogá/ ktorj wſzjtkim proſto
16:
dawa/ á niewymawia/ y dano będzie iev.

werset: 6
17:
Lecż niech żądá w wierze/ nic nie rozſądzá
18:
iący/ bo rozſądzáiący podobny (ieſt) wáłu
19:
morſkiemu/ który wiátr pędzi y miece.

Mát: 7.
Már: 11.
Luk: 11.
Ioh: 14.

werset: 7
20:
Przeto niech nierozumie cżłowiek on/
21:
żeby (miał) wziąć co v Páná.

werset: 8Mąż dwoiá
22:
kieo vmyſłu/ nieſtátecżny (ieſt) we wſzech
23:
drogách ſwych.

werset: 9Lecż ſię niech chwa=
24:
li brát pokorny/ w wywyſzeniu ſwoiem.

werset: 10
25:
Záś bogáty w pokorze ſwey:

Ieſz: 40.
1. Pio: 1.
gdyż iáko
z iiijkwiát


strona: z4v

Liſt Iákobow:
1:
kwiát trawy minie.

rozdział: 2


strona: z6

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 23
26:
Y wypełniło ſię piſmo mo=
wiące:


strona: z6v

Liſt Iákobow.
1:
wiące: Vwierzył Abráhám Bogu/ y po=
2:
cżytano mu ku ſpráwiedliwośći y náz=
3:
wan ieſt przyiaćielem Bożym.

1. Mo: 15.
Rzym: 5.
Gál: 3

werset: 24Przeto
4:
widzićie iż z vcżynkow vſpráwiedliwion
5:
bywa cżłowiek/ á nie z wiary tylko?

werset: 25Tá
6:
kież też y Rácháb wſzetecżnicá nie z vcżyn
7:
kowli vſpráwiedliwioná/ przyiąwſzy ſzpie
8:
gi/ y iną drogą wypuśćiwſzy?

Ioz: 2.

werset: 26Bo táko
9:
ciáło krom duchá martwe ieſt/ ták y wiá=
10:
rá krom vcżynkow martwa ieſt.

rozdział: 3

Roz: 3.

Zác: 54.
werset: 1
11:
N
Ie mnodzy vcżyćielmi bądzćie brá=
12:
ćia moi/ wiedząc iż więtſzy ſąd wez
13:
miemy.

Ekle. 14.

werset: 2Bo cżęſto padamy wſzytcy. Ie
14:
sli kto wſłowie nie vpada/ to doſkonáły
15:
mąż/ mogąc powśćiągnąć y wſzytko ćiáło

werset: 3
16:
Oto koniom wędzidłá do gęby kłádzie
17:
my/ áby nam poſłuſzni byli/ y wſzytko ćiá=
18:
ło ich obracamy.

werset: 4Oto y okręty ták wiel
19:
kie będące/ y od twárdych wiátrow roze
20:
gnáne/ obracáne bywáią od málucżkiego
21:
rudlá/ gdziekolwiek chuć ſtyrniká chce.

werset: 5
22:
Ták y ięzyk máły cżłonek ieſt/ á wielce
23:
ſię chłubi: Oto máły ogień/ iáko wielki
24:
lás ſpala.

werset: 6Y ięzyk ogień (ieſt) ochędo=
25:
ſtwo niepráwośći. Ták ięzyk położon
26:
miedzy członkámi náſzymi/ máżąc wſzy=
tko


strona: z7

ku wſzem wobec.
1:
tko ćiáło/ zápaláiąc okrąg národzenia

N: Náſzev
*/ y
2:
zápalony od gehenny.

rozdział: 5


strona: Aa

werset: 12
1:
Przede wſzem
2:
záś bráćia moi/ nie klnićie ſię áni niebem/
3:
áni ziemią/ áni iną iáką klątwą.

Mát: 5.
Lecż
4:
niech będzie wáſze ták/ ták: á nie/ nie/ á=
5:
byśćie ná ſądpod ſąd nie wpádli.

werset: 13Cierpili kto
6:
v was/ niech ſię modli: Dobrzeli ſię ma/
7:
niech śpiewa.

werset: 14Choruie (li) kto v was/
8:
niech przyzowie ſtarſze zboru/ y niech ſię
9:
modlą nád nim/ máżąc go oliwą w-imię
10:
páńſkie.

werset: 15A modlitwá wiáry záchowa
11:
niemocnego/ y wzwiedzie go pan.

Már: 6.
A iesli
12:
by grzechy pocżynił/ będą mu odpuſzcżo=
13:
ne.

werset: 16Wyznawayćie ieden drugim vpad
14:
ki/ y modlćie ſię ieden zá drugieo/ ábyśćie
15:
vzdrowieni byli. Wiele może ſpráwiedli=
16:
wego proźbá ſkutecżna.

werset: 17Heliaſz czło=
17:
wiek był podobny nam nędzámi/ á mo=
18:
dlitwą modlił ſię áby deżdż nie był/ y nie
19:
był deżdż ná ziemię trzy látá/ y ſzesć mie=
20:
śięcy:

1. Kro: 17
Luk: 4.

werset: 18Y záśię modlił ſię/ á niebo dáło
21:
deżdż/ y ziemiá zrodziłá owoc ſwoy.

werset: 19

Mát: 18.

22:
Bráćia moi/ iesliby kto miedzy wámi
23:
zbłądził od prawdj á náwroćiłby go kto/

werset: 20
24:
Niech wie/ iż ktoby náwroćił grzeſzne=
25:
go zbłędu drogi iego/ záchowa duſzę (ieo)
26:
od śmierći/ y zákryie mnoſtwo grzechow.

księga: 1.Petr
rozdział: 2


strona: Aa3v

1:

2:
werset: 10
3:
Ktorzysćie niekiedy nie ludem (byli/)
4:
lecż teraz lud Boży.

Hoze: 2.
Rzy: 2.
Ktorzy (niekiedy) nie
5:
vmiłowáni/ lecż teraz vmiłowáni.

werset: 11Na
6:
milſzy/ proſzę iáko przychodniow/ y ob=
7:
cych/ powśćiągayćie ſię od ćieleſnych po=
8:
żądliwośći ktore walcżą náprzećiw duſzy.

Gál: 5.
Rzy: 2.

werset: 12
9:
Máiąc obcowánie wáſze dobre miedzy
10:
narody: áby wtem co was obmáwiáią iá=
11:
ko złocżyńce/ zdobrych vcżynkow bacżąc
12:
(ie/) ſławili Bogá wdzień náwiedzenia.

1. Piot:.
Mát: 5.

werset: 13
13:
Przeto poddáni bądzćie wſzelkiemu
14:
cżłowiecżemu ſtworzeniu dla Páná: choć
15:
krolowi iáko przednieyſzemu.

Rzy: 12.

werset: 14Choć ſtá=
16:
roſtam/ iáko przezeń poſłánym/ ná pom=
17:
ſtę iednák złocżyńcow/ lecż (ná) chwałę do
18:
brze cżyniących.

werset: 15Gdyż ták ieſt wola Bo
19:
ża/ żebyśćie dobrze cżyniąc powśćiągáli
20:
nierozumnych ludzi nieumieiętność.

werset: 16
21:
Iáko ſwobodni/ a nie iáko zaſłonę
22:
máiący złośći/ ſwobodę/ ále iáko niewol=
23:
nicy Boży.

werset: 17Wſzytkie cżćićie/ bráterſtwo
24:
miłuyćie/ Bogá ſię boyćie/ Krolá cżćićie.

1. Pio: 1.
Efez: 6.
Kolo: 3.

werset: 18
25:
Cżeladnicy niech będą poddáni we w=
26:
ſzey boiazni goſpodarzom/ nie iedno do=
brym/


strona: Aa4

Apoſtołá 1.
1:
brym/ y ćichym/ ále y przykrym.

rozdział: 4


strona: Aa6

1:
werset: 7
2:
Wſzech le
3:
pak koniec przybliżył ſię. Przeto trzezwi
4:
bądzćie y cżuyćie wmodlitwach.

werset: 8A ná=
5:
dewſzytko/ miłość ieden ku drugiemu v=
6:
przeymą mieycie: gdyż miłość pokrywa
7:
mnoſtwo grzechow.

Przy: 10.

werset: 9Gośći miłośniki
8:
(bądzćie) ſpołecżnie/ bez ſzemránia.

werset: 10Ka
9:
żdy iáko wziął dárowánie/ ieden ku dru=
10:
giemu/ onym vſługuyćie/ iáko dobrzy ſza=
11:
fárze rozmáitey łáſki Bożey.

Rzy: 12.
Hebr. 13.
Fil: 2.

werset: 11Iesli kto
12:
mowi/ (mow) iáko mowy Boże. Iesli
13:
kto poſługuie (niech) iáko z mocy/ ktorey
14:
dodawa Bog/ áby we wſzem był ſławion
15:
Bog przez Ieſuſa Chriſtá/ ktoremu ieſt
16:
ſławá/ y dzierżáwá ná wieki wiekow/ A=
17:
men:

werset: 12

Zác: 62.
Namilſzy/ nie dziwuyćie ſię roſpa
18:
leniu ktore w was/ ktory bywa ku do
19:
świadcżeniu was/ iákoby (co) dziwnego
20:
ná was przychodziło.

werset: 13Ale iáko (ći/ kto
21:
rzy) poſpołu vżywaćie vćiſkow Chriſtuſo
22:
wych ráduyćie ſię: ábyśćie ſię y (cżáſu) ob
23:
iáwienia ſławy iego/ rádowáli weſeląc
24:
ſię.

werset: 14Iesli bywaćie ſromoceni dla imie=
25:
nia Chriſtuſowego/ błodzy(śćie)/ gdyż ſła
26:
wny á Boży duch na was odpocżywa/

Mát: 5.

księga: 2.Petr
rozdział: 1


strona: Aa8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 17

Mát: 17.

26:
Bo wziął v Bogá
oycá


strona: Aa8v

Liſt Piotrá
1:
oycá cżeść y ſławę/ gdy tákowy głos k nie
2:
mu przyſzedł od wielmożney ſławy: Ten
3:
ieſt ſyn moy namilſzy/ ná ktorym ia prze=
4:
ſtawam.

werset: 18A ten głos ſłyſzeliſmy zniebá
5:
znieśiony/ znim będąc ná gorze świętey.

werset: 19
6:
Y mamy mocnieyſze prorockie ſłowo/
7:
ktoreo pilnuiąc dobrze cżynićie/ iáko świe
8:
ce świecącey wćiemnem mieyſcu/ dokąd
9:
ſię dzień oświeći/ y iutrzenká wznidzie w=
10:
ſercach wáſzych.

werset: 20

Zác: 66.

11:
To pierwey wiedząc/ że wſzelkie proro=
12:
ctwo piſmá/ wſamo oſobnem wykłádá=
13:
niu nie bywa.

werset: 21Bo nie chućią cżłowie=
14:
cżą przynieśione ieſt niekiedy proroctwo/
15:
ále od duchá świętego nátchnieni mo=
16:
wili święći ludzie Boży.

rozdział: 2
werset: 1

Roz: 2.

17:
B
Yli záś y fałſzywi prorocy w ludu/ iá
18:
ko y w was będą łżywi vcżyćielowie
19:
ktorzy wznioſą odſzcżepieńſtwá zátráce=
20:
nia/ też y onego páná ktory ie kupił zápie
21:
ráiący ſię/ przywodząc (ná) ſię rychłe zá=
22:
trácenie.

werset: 2Y mnodzy poydą zá ich niecży
23:
ſtotámi/ przez ktore drogá prawdy bluz=
24:
nioná będzie.

werset: 3A włákomſtwie zmyślo=
25:
nemi ſłowy wámi kupcżyć będą/ ktorym
26:
ſąd zdawná nie omieſzkawa/ y zátrácenie
ich nie


strona: Bb

Apoſtołá 2.
1:
ich nie drzemie.

rozdział: 3


strona: Bb3

werset: 15
1:
A páná náſzego dłu
2:
gie cżekánie/ zá zbáwienie pocżytayćie: Iá
3:
ko y namilſzy náſz brát Paweł/ wedle dá=
4:
ney iemu mądrośći/ nápiſał wam.

werset: 16Iá=
5:
ko y we wſzech liśćiech/ mowiąc wnich o
6:
tychto/ wktorych ſą niektore (rzecży) tru=
7:
dne rozumowi/ ktore nie vcżeni y nieſtáte
8:
cżni kręcą/ iáko y ine piſmá/ ku właſne=
9:
mu ſwemu zátraceniu.

werset: 17Wy przeto na=
10:
milſzy (braćia) wprzod wiedząc oſtrzegay
11:
ćie ſię/ ábyśćie niezbożnych błędem zwie=
12:
dzieni/ nie wypádli z ſwey ſtátecżnośći.

werset: 18
13:
Lecż rośćie właſce y (w) vznániu Pá=
14:
ná náſzego y zbáwićielá Ieſuſa Chriſtuſa:
15:
Iemu ſławá y teraz y na dzień wieku/
16:
Amen.

księga: 1.Ioann
rozdział: 1

17:
Liſt Ioháná Apoſtołá
18:
ku wſzem wobec.
werset: 1

Zác: 68.

19:
C
O było od pocżątku/ coſmy ſłyſzeli/ co
20:
ſmy widzieli ocżymá náſzymi/ coſmy o
21:
glądáli/ y ręce náſze omácáły o ſłowu ży=
22:
wotá.

werset: 2A żywot ob-iáwion ieſt/ y widzie
23:
liſmy/ y świadcżemy/ y przepowiedamy
24:
wam żywot wiecżny/ ktory był v oycá y z=
25:
iáwił ſię nam.

rozdział: 3


strona: Bb5v

Liſt Ioháná.

Roz: 3.
werset: 1
1:
B
Acżćie iáką miłość dał nam oćiec/
2:
ábychmy dziećmi Bożymi zwáni by
3:
li. Przeto świát niezna nas/ że ieo nie zna.

werset: 2
4:
Namilſzy/ teraz dzieći Boże ieſteſmy/
5:
lecż ſie ieſzcże niepokazáło co będziem:
6:
wiemy lepak/ iż gdy ſię pokaże/ podobni
7:
iemu będziemy/ gdyż vyrzymj go iáko ieſt:

werset: 3
8:
A wſzelki kto ma nádzieię wnim/ ocży=
9:
śćia ſię/ iáko y on cżyſty ieſt.

werset: 4Wſzelki kto
10:
cżyni grzech/ y niepráwość cżyni. Bo
11:
grzech ieſt niepráwość.

werset: 5A wiećie że ſię on
12:
z-iáwił/ áby grzechy náſze odiął/ á grzechu
13:
wnim niemáſz.

werset: 6Wſzelki kto wnim trwa
14:
nie grzeſzy/ wſzelki kto grzeſzy nie widział
15:
go/ áni go poznał.

werset: 7Dziatecżki/ żadē niech
16:
was niezwodzi: kto cżyni ſpráwiedliwość/
17:
ſpráwiedliwy ieſt/ iáko y on ſpráwiedliwy
18:
ieſt.

werset: 8Kto cżyni grzech zdiabłá ieſt/ gdyż
19:
od pocżątku diabeł grzeſzy. Ná to ſię z-iá
20:
wił ſyn Boży/ áby rozruſzył ſpráwy diá=
21:
belſkie.

werset: 9Wſzelki kto ſię vrodził z Bogá/
22:
grzechu nie cżyni/ iż naśienie iego wnim
23:
trwa/ y niemoże grzeſzyć/ iż ſię z Bogá v=
24:
rodził.

werset: 10Wtym iáwne ſą dzieći Boże/ y
25:
dzieći diabłowe.
26:

rozdział: 5


strona: Bb7v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 2
26:
Potym znamy że miłuiemy
dzieći


strona: Bb8

ku wſzem wobec.
1:
dzieći Boże/ gdy Bogá miłuiemy/ á przy
2:
kázánia iego záchowywamy.

Mát: 12.

werset: 3Bo
3:
tá ieſt miłosć Boża/ ábychmy przykaza
4:
nia iego chowáli: A przykazánia iego ćięż
5:
kie nie ſą.

1. Kor: 15

werset: 4Gdyż wſzelki vrodzony z Bo=
6:
gá zwyćiężá świát: A to ieſt zwyćięſtwo
7:
zwyćiężáiące świát/ wiárá náſzá.

werset: 5Kto
8:
ieſt zwyćiężcá świátá/ tylko kto wierzy/ iż
9:
Ieſus ieſt ſyn Boży?

werset: 6Ten ieſt ktory przy
10:
ſzedł przez wodę/ y krew/ Ieſus Chriſtus:
11:
Nie w wodzie tylko/ ále w wodzie y (we)
12:
krwi.

werset: 7A duch ieſt ktory świadcży/ =bo
13:
duch ieſt prawdá.

Láćin: ze
Chriſt.

werset: 8Gdyż trzey ſą świád
14:
cżący/ duch/ y wodá/ y krew/ A trzey w ie=
15:
dno ſą.

werset: 9Iesli świádectwo cżłowiecże
16:
przyimuiem/ świádectwo Boże więtſze
17:
ieſt: iż to ieſt świádectwo Boże/ ktore po
18:
świadcżył o ſynie ſwoim.

werset: 10Kto wierzy
19:
wſyná Bożego/ ma świádectwo Boże w
20:
ſobie: Kto nie wierzy =Bogu

Lác: Sy-
nowi.
/ kłamcą go
21:
vcżynił/ iż nie vwierzył wświádectwo/
22:
ktore poświadcżył Bog o ſynie ſwoim.

werset: 11
23:
A to ieſt świádectwo/ iż żywot wiecżny
24:
dał nam Bog: A ten żywot wſynie iego
25:
ieſt.

werset: 12Kto ma ſyná Bożego/ ma żywot:
26:
Kto nie ma ſyná Bożego/ żywotá niemá.

rozdział: 6


strona: Cc2v

Liſt Iudy
werset: 14
1:
Lecz ſpodziewam ſię rychło ćię vyrzeć
2:
á vſtnie rozmowimy.

werset: 15Pokoy tobie. Po=
3:
zdrawiáią ćię przyiaćiele. Pozdrow przy=
4:
iaćioły ná imię. Amen.

księga: Iudae

5:
Liſt Iudy Apoſtołá ku
6:
wſzem wobec.

Zác: 77.
werset: 1
7:
I
Udá Ieſuſa Chriſtá ſługá/ á brát Iá
8:
kobow/ wBogu ojcu vmiłowánym/
9:
á Ieſuſem Chriſtuſem záchowánym/ (y)
10:
wezwánym:

werset: 2=Zmiłowánie

Al: miło-
śierdzie.
wam y po=
11:
koy y miłość niech ſię rozmnoży.

werset: 3Na=
12:
milſzy/ (gdyż) wſzelkie ſtáránie cżynię/ że=
13:
bym piſał do was o ſpołecżnem náſzem
14:
zbáwieniu/ (ſłuſznie) muśiałem piſać wā
15:
nápomináiąc ábyśćie boiowáli o wiárę
16:
raz świętym podáną.

werset: 4Bo podeſzli nie=
17:
ktorzy ludzie dawno wprzod nápiſani ná
18:
to oſądzenie/ niezbożni/ Bogá náſzego łá=
19:
ſkę przeſtawiáiąc do plugáſtwá: y ſame=
20:
go goſpodarzá Bogá y Páná náſzego Ie=
21:
ſuſa Chriſtá zápieráiąc ſię.

werset: 5Przypomnieć
22:
lepak wam chcę/ gdyż to raz wiećie =że
23:
pan wywiodſzy lud z Eiptu

wł: ze pan
lud z zie-
mie Eipt
skiey zbá
wiwſzy.
/ po wtore nie
24:
wierzące zátráćił.
25:

księga: Apoc
rozdział: 1


strona: Cc4v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 13
26:
A w pośrzodku świecżnikow podobne
go ſy=


strona: Cc5

Theologá.
1:
go ſynowi cżłowiecżemu/ oblecżonego w=
2:
długą ſzatę/ y przepaſanego v pierśi pá=
3:
ſem złotym.

werset: 14A głowá iego y włoſy bia=
4:
łe/ iáko wełná biała/ by śnieg. A ocży ie=
5:
go by płomień ogniſty.

werset: 15Nogi lepak ie=
6:
go podobne mośiądzowi/ by wpiecu go=
7:
ráiące: A głos ieo/ by głos wod mnogich.

werset: 16
8:
A miał ná práwey ſwey ręce śiedm
9:
gwiazd: A z vſt iego miecż z obu ſtron o=
10:
ſtry wychodził. A twarz iego/ by ſłońce
11:
świeći wmocy ſwey.

werset: 17A gdym to vyrzał/
12:
padłem do nog iego by martwy. Y wło=
13:
żył práwą ſwą rękę ná mię/ mowiąc mi:
14:
nieboy ſię: ia ieſtem pierwſzy y oſtátecżny/

werset: 18
15:
Y żywący/ á byłem martwy/ á oto ży=
16:
wy ieſtem ná wieki wiekow. A mam
17:
klucże (do) piekłá y (do) śmierći.

werset: 19Nápiſz
18:
przeto coś widział/ y co ma być potym.

werset: 20
19:
Táiemnicá śiedmi gwiazd ktoreś wi=
20:
dział ná práwicy moiey/ y śiedm świecż
21:
nikow złotych: Siedm gwiazd/ =ánioło=
22:
wie

An-iołmi
tu páſte-
rze zowie/
ſą śiedmi zborow: A śiedm świecżni=
23:
kow ktoreś widział/ śiedm zborow ſą.

rozdział: 2
werset: 1

Roz: 2.

24:
A
N-iołowi Efeſkiego zboru nápiſz: To
25:
mowi trzymáiący śiedm gwiazd ná
26:
práwicy ſwey/ ktory chodzi wpośrzodku
Cc vśiedmi


strona: Cc5v

Obiáwienie Ioh:
1:
śiedmi świecżnikow złotych.

rozdział: 3


strona: Cc7v

werset: 7
1:
An-iołowi też zboru/ ktory
2:
w Filádelfii/ nápiſz. To mowi święty/ pra
3:
wdziwy/ ktory ma klucż Dawidow/ ktory
4:
otwiera/ á żaden nie zámyka/ y zámyka a
5:
żaden nie odmyka.

werset: 8Wiem twoie vcżyn
6:
ki: Oto dałem przed tobą drzwi otworzo=
7:
ne/ á żaden ich niemoże zámknąć/ bo má=
8:
łą maſz moc/ y záchowałeś moie ſłowo/ y
9:
nie záprzałeś ſię imieniá mego.

werset: 9Oto dá
10:
ię z ſzkoły Sżátáńſkiey/ co ſię powiedáią
11:
być Iudámi/ á nie ſą/ ále kłámaią. Oto v
12:
cżynię ie/ że przyidą y pokłonią ſię przed
13:
nogámi twemi/ y wzwiedzą/ że ia ćiebie
14:
miłuię.

werset: 10Ześ záchował ſłowo ćierpliwo
15:
śći moiey/ Ia też ćiebie záchowam =z cżá=
16:
ſu

Al: od go
dziny.
pokuſzenia/ ktory przyidzie ná wſzytek
17:
świát/ doświadcżyć mieſzkáiących ná zie
18:
mi.

werset: 11Oto przychodzę rychło. Trzymay
19:
co maſz/ áby kto nie wziął wieńca twego.

werset: 12
20:
Kto zwyćięży/ vcżynię go ſłupem wko=
21:
śćiele *Bogá mego

Chriſtus
ma Bogá
nád ſobą.
/ á precż nigdy niewy=
22:
nidzie. Y nápiſzę ná nim imię Bogá meo/
23:
y imię miáſtá Bogá meo/ noweoIeruzá=
24:
lemá/ ktory z ſtąpił zniebá Bogá moieo/
25:
yimię moie nowe.

werset: 13Kto ma vcho niech
26:
ſłyſzy/ co duch mowi zborem.

rozdział: 5


strona: Dd2

Theologá.
werset: 13
1:
Y wſzelkie ſtworzenie/ ktore ieſt ná nie=
2:
bie y ná ziemi/ y pod ziemią/ y po morzu
3:
co ieſt/ y co wnich wſzytko ſłyſzałem mo=
4:
wiąc: Siedzącemu ná ſtolicy/ y báránko=
5:
wi/ błogoſłáwieńſtwo y cżeść/ y ſławá/ y
6:
dzierżáwá ná wieki wiekow.

werset: 14A cżworo
7:
zwierząt mowiły/ amen. A dwádzieśćiá
8:
cżterzey ſtárcowie pádli/ y pokłonili ſię ży
9:
wącemu ná wieki wiekow.

rozdział: 6
werset: 1

Roz: 6.

10:
Y
Widziałem/ gdy otworył báránek ie
11:
dnę piecżęć: y vſłyſzałem iedno zwie=
12:
rzę ze cżworgá mowiące/ iako głoſem
13:
gromowym: Przyidzi/ á ogląday.

werset: 2Y wi
14:
działem/ áno koń biały/ á śiedzący ná
15:
niem miał łuk: y dan mu wieniec/ á wy=
16:
ſzedł zwyćiężáiąc/ y áby zwyćięzał.

werset: 3A
17:
gdy otworzył piecżęć wtorą/ vſłyſzałem
18:
wtore zwierzę mowiące/ Przyidzi/ á oglą
19:
day.

werset: 4Y wyſzedł drugi koń rydzy/ á śie=
20:
dzącemu ná niem dano mu wziąć pokoj z
21:
ziemie/ y áby iedni drugie zábijáli y dano
22:
mu miecż wielki.

werset: 5A gdy otworzył trze=
23:
ćią piecżęć/ vſłyſzałem trzećie zwierzę mo=
24:
wiące: Przyidzi/ á ogląday: Y widzia=
25:
łem/ áno koń wrony/ á śiedzący ná niem
26:
miáł ſzale wręce ſwey.

rozdział: 8


strona: Dd4

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
werset: 2
26:
Y widziałem śiedm án-iołow/
Dd iiijktorzy


strona: Dd4v

Ob iáwienie Ioh:
1:
ktorzy przed Bogiem ſtoią/ y dano iym
2:
śiedm trąb.

werset: 3Inſzy lepak án-ioł przy=
3:
ſzedł/ y ſtánął przed ołtarzem/ máiąc ká=
4:
dzilnicę złotą: y dano mu zápáchy mno=
5:
gie/ áby dał modlitwy świętych wſzech
6:
ná ołtarz złoty (ktory) przed ſtolicą.

werset: 4Y
7:
wſtąpił dym (z onych) zápáchow z mo=
8:
dlitwámi świętych zręki án-ielſkiej przed
9:
Bogá.

werset: 5Y wziął án-ioł kádzilnicę y ná=
10:
pełnił ią ogniá z ołtarzá/ y porzućił ná zie
11:
mię: y były gromy y błyſkáwice/ y głoſy/ y
12:
trzęśienie ziemie.

werset: 6A śiedm án-iołowie
13:
ktorzy mieli śiedm trąb/ gotowáli ſię áby
14:
trąbili.

werset: 7Y zátrąbił pierwſzy án-ioł/ y był
15:
grad y ogień zmieſzány ze krwią/ j zrzucono
16:
ná ziemię: A (ták) trzećia cżęść ziemie zgo
17:
rzáłá/ y trzećia cżęść drew zgorzáłá/ y wſzyt
18:
ka trawá zielona zgorzáłá.

werset: 8Y zátrąbił
19:
wtory án-ioł/ á iáko gorá wielka ogniem
20:
goráiąca ſpłádłá do morzá/ y ſtáłá ſię trze
21:
ćia cżęść morzá krwią.

werset: 9Y zmárłá trze=
22:
ćia cżęśc ſtworzenia máiącego duſzę (co)
23:
wmorzu/ y trzećia cżęść okrętow zginęłá.

werset: 10
24:
Y zátrąbił trzeći án-ioł/ y ſpádłá znie=
25:
bá gwiazdá wielká goráiąca/ iáko świe=
26:
cá/ y pádłá ná trzećią cżęść rzek/ y ná źrzo=
dłá


strona: Dd5

Theologá.
1:
dłá wodne.

rozdział: 10


strona: Dd7

1:
werset: 10
2:
Y wziąłem kśiążki z ręki án-iołá y z-ia
3:
dłem ie: y były w vśćiech moich iako
4:
miod ſłodkie. A gdym ie z-iadł ogorzknął
5:
mi żołądek moy.

werset: 11Y rzekł mi: muśiſz zaś
6:
prorokowáć przed ludzmi/ y narodámi/ y
7:
ięzyki/ y (przed) krolmi mnogimi.

rozdział: 11
werset: 1

Roz: 11.

8:
Y
Dano mi trzćinę podobną prętowi/
9:
mowiąc: Wſtań a zmierz kośćioł Bo=
10:
ży/ y ołtarz/ y kłániáiące ſię wniem.

werset: 2
11:
A śień co =przed kośćiołem

N: we w-
nątrz.
wyrzuć precż/
12:
á nie mierz iey. Bo daná narodom. Y mia
13:
ſto święte deptáć będą mieśięcy cżterdzie
14:
śći dwá.

werset: 3Y dam dwiemá świádkom
15:
moim/ y prorokowáć będą dni tyśiąc
16:
dwieśćie/ ſześćdzieśiąt/ oblecżeni w wory.

werset: 4
17:
Ci ſą dwie oliwie/ y dwá świecżniki/
18:
(ktore) przed Pánem ziemie ſtoią.

Zách: 4.

werset: 5A ie=
19:
sliby im kto chćiał záſzkodzić/ ogień wy=
20:
chodzi z vſt ich/ y pożera nieprzyiaćioły
21:
iych. A iesli iym kto chce záſzkodzić/ ten
22:
ták muśi zábit być.

werset: 6Ci máią władzą
23:
zámknąć niebo/ áby nie ſzedł deżdż we dni
24:
ich prorokowánia: Też moc máią nád
25:
wodámi obroćić (ie) wkrew/ y vbić zie=
26:
mię wſzelką ráną/ ilebykolwiek kroć chćie=
li. á


strona: Dd7v

Ob iáwienie Ioh:
1:
li:

rozdział: 13


strona: Ee

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:
werset: 1

Roz: 13.

25:
Y
Stánąłem ná piaſku morſkiem/ y wi
26:
działem źwierz zmorzá wychodzący/
Eemáią=


strona: Eev

Ob iáwienie Ioh:
1:
máiący głow śiedm/ á rogow dzieśięć: á
2:
ná rogach iego dzieśięć korun: á ná gło=
3:
wach iego imię bluźnierſtwá.

werset: 2A zwierz
4:
ktory widziałem/ podobny =ryśiowi

Al: pardo
wi.
/ á no
5:
gi iego iáko (v) niedzwiedziá/ á páſzcżeká
6:
ieo iáko páſzcżeká (v) lwá. Y dał mu ſmok
7:
moc ſwoię/ *y władzą wielką.

G: y ſtoli
cę ſwoię.

werset: 3Y wi=
8:
działem iednę zgłow iego/ iáko zábitą ná
9:
smierć/ lecż ráná śmierći iey zlecżoná: Y
10:
dziwowáłá ſię wſzytká ziemiá (idąc) zá
11:
zwierzem.

werset: 4Y pokłonili ſię Smokowi/
12:
ktory dał władzą zwierzowi/ y pokłonili
13:
ſię zwierzowi/ mowiąc: kto podobny zwie
14:
rzowi? Kto może walcżyć znim?

werset: 5Y da=
15:
ná mu gębá mowiąca wielkie (rzecży) y
16:
bluznierſtwá: Y daná mu władza cżynić
17:
bitwy mieśięcy cżterdzieśći dwá.

werset: 6Y o=
18:
tworzył gębę ſwoię ná bluźnierſtwo ku
19:
Bogu bluźnić imię iego/ y namiot iego/ y
20:
w niebie mieſzkáiące.

werset: 7Y dano mu bi=
21:
twę cżynić z świętymi/ y zwyćiężáć ie: Y
22:
daná mu władza ná wſzelkie pokolenie/ y
23:
ięzyk/ y narod.

werset: 8Y będą ſię mu kłániáć
24:
wſzytcy mieſzkáiący ná ziemi/ ktorych nie
25:
nápiſano imion wkśięgach żywotnych
26:
báránká zábitego =od záłożenia świátá.

niebácznie
to niekto-
rzy rozu-
mieią o
báránku/
iákoby on
był zábit/
od záłoze
nia świá-
tá/ gdyſz
ſię to nie
do barán
ká/ ále do
nápiſania
imionśćią
ga/ iáko
maſz nizej
wroz: 17.
wierſzu 8:

rozdział: 15


strona: Ee4

Theologá.

Roz: 15.
werset: 1
1:
Y
Widziałem drugie známię wniebie
2:
wielkie y dziwne/ án-iołow ſiedm má
3:
iących śiedm =rázow

Al: ran/
lub kazni/
iáko nizey
oſtátecżnych/ iż w=
4:
nich wykonan gniew Boży.

werset: 2Y wi=
5:
działem iáko morze śkláne zmieſzane z o=
6:
gniem/ á ktorzy zwyćięſtwo otrzymáli nád
7:
zwierzem y (nád) obrázem iego/ y (nád) ce=
8:
chą iego/ y (nád) licżbą imieniá iego/ (wi=
9:
działem) ſtoiące ná morzu ſklánem/ máią
10:
ce árfy Boże.

werset: 3Y śpiewáią pieśń Moi=
11:
żeſzá ſługi Bożego/ y pieśń báránkowę/
12:
mowiąc: Wielkie y dziwne ſpráwy twoie
13:
pánie Boże wſzechmocny. Spráwiedli=
14:
we y prawdziwe drogi twoie krolu =świę=
15:
tych.

Láć: wie-
kow.

werset: 4Kto ſię nie vboi ćiebie Pánie/ y nie
16:
vwielbi imieniá twego? gdyż ſam wiele=
17:
bny (ieſteś/) gdyż wſzyſcy národowie przyi
18:
dą á pokłonią ſię przed tobą/ iż

G: vſprá
wiedliwie
nia.
=ſądy two
19:
ie z-iáwiły ſię.

werset: 5A potym widziałem/ á=
20:
no otworzył ſię kośćioł namiotu świáde
21:
ctwá wniebie.

werset: 6Y wyſzło śiedm án-io=
22:
łow zkośćiołá/ máiących śiedm kaźni/ o=
23:
blecżeni płotnem cżyſtym świetnym/ á
24:
przepaſani v pierśi páſami złotemi.


25:

26:
rozdział: 17


strona: Ee6v

1:
werset: 12
2:
A dzieśięć rogow ktoreś widział dzie=
3:
śięć krolow ieſt/ ktorzy kroleſtwá ieſzcże
4:
nie wzięli/ ale władzą iáko krolowie ie=
5:
dney godziny =po źwierzu

Gr: ze
zwierzem
wezmą.

werset: 13Ci ie
6:
dno zdánie máią/ á moc y władzą ſwoię
7:
zwierzowi podádzą.

werset: 14Ci zbáránkiem bi=
8:
twę zwiodą/ á zwyćięży ie báránek/ gdyż
9:
Pan pánow ieſt/ y Krol krolow: á znim
10:
wezwáni/ y wybráni/ y wierni.

werset: 15Y rzekł
11:
mi: Wody ktore widźiałeś na ktorych w
12:
ſzetecżnicá śiedzi/ ludzie/ y tłumy ſą/ y na=
13:
rody/ y ięzyki.

werset: 16A dzieśięć rogow ktore
14:
widziałeś ná zwierzu/ ći nienawidzieć bę=
15:
dą wſzetecżnice/ y puſtą (ią) vcżynią/ y ná=
16:
gą/ y mięſa iey poiedzą/ á ſamę ſpalą w o
17:
gniu.

Tu iáw-
ne proro-
ctwo/ ze
Papieskie
páńſtwo
krolowie
pośiędą/
á ſamego
wniwecz
obrocą.

werset: 17Bo Bog dał do ſerc ich áby vcży
18:
nili wolą ieo/ á dáliby kroleſtwo ſwe zwie
19:
rzowi/ áż ſię ſkońcżą ſłowá Boże.

werset: 18A nie
20:
wiáſtá ktorąś widział ieſt miáſto wielkie
21:
máiące kroleſtwo nád krolmi ziemſlkiemi.

rozdział: 18
werset: 1

Roz: 18.

22:
A
Potym widziałem inego án-iołá/ z=
23:
ſtępuiącego z niebá/ máiącego wła=
24:
dzą wielką/ á ziemiá oświećiłá ſię od =iá=
25:
ſnośći

wł: od
sławy.
ieo.

werset: 2Y krzyknął wśile

Gr: gło-
ſem wiel-
kim.
*mowiąc:
26:
Vpádłá/ vpadłá Bábilonia wielka/ j zſtá=
łá ſię


strona: Ee7

Theologá.
1:
łá ſię mieſzkániem cżártow/ y ſtrażą wſzel
2:
kiego duchá niecżyſtego/ y ſtrażą wſzelkie=
3:
go ptaka niecżyſtego y mierzionego.

rozdział: 19


strona: Ff

werset: 9
1:
Y mo
2:
wi mi/ (Nápiſz) Błodzy co ná wiecżerzą
3:
báránka wezwáni. Y rzekł mi: Te ſłowá
4:
prawdziwe ſą (y) Boże.

werset: 10Y padłem przed
5:
nogámi iego y kłániáiąc ſię mu. Y rzekł
6:
mi: Pátrz (ábyś) nie (cżynił:) Towárzyſz
7:
wſłużbie ieſtem tobie/ y bráćiey twoiey/ y
8:
máiących świádectwo Ieſuſowe. Bogu
9:
ſię kłániay. Bo świádectwo Ieſuſowe
10:
ieſt duch proroctwá.

werset: 11Y widziałem nie
11:
bo otworzone: á oto koń biały/ á śiedzące
12:
go ná niem zwano wierny y prawdziwy/
13:
á wſpráwiedliwośći ſądzi y walcży.

werset: 12
14:
Ocży lepak ieo iáko płomień ogniá: á ná
15:
głowie ieo korony mnogie/ máiąc =imię
16:
nápiſane

N: imioná
nápiſane.
/ ktorego żaden nie wie iedno
17:
ſam.

werset: 13A oblecżony był wſzátę fárbowá=
18:
ną krwią: A rzekáią imię iego =mowá Bo
19:
ża.

Al: sło-
wo Boze

werset: 14A woyſká ktore wniebie ſzły zá nim
20:
ná koniech białych/ vbráni wkment bia=
21:
ły y cżyſty.

werset: 15A z vſt iego wychodził miecż
22:
=oſtry

N: dwu-
gęby.
/ áby im pobił narody: A ten ſpráwo
23:
wáć ie będzie prętem żeláznym: Ten też
24:
depce kadź winá zápalcżywośći y gniewu
25:
Bogá wſzechmocnego.


26:
rozdział: 21


strona: Ff3v

1:
werset: 11
2:
A świátłość ie=
3:
go podobna kámykowi =drogiemu iáſpi=
4:
ſowi iáko krzyſtał świecącemu.

wł: nadro
ſzev iaſpi-
ſowi kriſz
tał maiącev.

werset: 12Miało
5:
też mur wielki y wyſoki/ máiący bron
6:
dwánaśćie/ á ná bronach án-iołow dwá
7:
naśćie/ y imioná popiſane/ ktore ſą dwá=
8:
naśćie pokolenia ſynow Izráelowych:

werset: 13
9:
Od wſchodu brony trzy: Od puł nocy
10:
brony trzy: Od południá brony trzy: Od
11:
zachodu brony trzy.

werset: 14A mur miáſtá (teo)
12:
miał fundámentow dwánaśćie/ á wnich
13:
imioná dwánaśćie =poſłáńcow

Al: Apo-
ſtołow.
báránko=
14:
wych.

werset: 15A (on) co zemną mowił miał
15:
trzćinę złotą/ áby zmierzył miáſto/ y brony
16:
iego/ y mur iego.

werset: 16A miáſto ná cżtery wę
17:
gły leży. A długość iego ták wielka ieſt iá
18:
ko ſzerokość. Y zmierzył miáſto trzćiną
19:
ná ſtáiáń dwánaśćie tyśięcy. Y długość
20:
y ſzerokosć/ y wyſokość iego rowne ſą.

werset: 17
21:
Y námierzył muru iego/ ſto/ cżterdzie=
22:
śći/ cżterzy łokćie/ miárą cżłowieká/ ktora
23:
ieſt án-iołá.

werset: 18A było budowánie muru
24:
iego =Iaſpis

L: zkámie
niá Iaſpi
ſu.
/ á miáſto złoto cżyſte podo=
25:
bne śkłu cżyſtemu.


26:


strona: Ff6

1:
Ná niektore mieyſcá w=
2:
kśięgach Nowego przy=
3:
mierza/ przypiſki.
4:
Láſkáwemu cżytácżowi Symon
5:
Budny zdrowia. ꝛć.
6:
T
E przypiſki dla tych przycżyn nápi=
7:
ſałem ći łáſkáwy cżytelniku. Ná=
8:
przod iż wtem moiem przekłádzie muśia
9:
łem niektore ſłowá Ebreyſkie y Greckie
10:
niegdzie zoſtáwiáć: ktore iáko ſię rozumie
11:
ią znácżyłem támże przy tekśćie ná kráiu/
12:
ále iż ſię tám niektore przypiſki prze ćiá=
13:
ſność kráiow niemogły z ſtáwić/ przeto=
14:
ſmy ie tu ná końcu przyſtáwili. Druga
15:
iżeſmy teo z wielkiey łáſki Bożey doſzli/ że
16:
niektore mieyſcá wtychto noweo przymie
17:
rza kśięgach/ od Heretykow ſą pofáłſzo=
18:
wáne/ (iákom o tem wprzedmowie tych
19:
kśiąg ſzeroko dał znáć.) Przeto ſłuſzna by
20:
łá rzecż/ żebychći tu tákie mieyſcá poka=
21:
zał/ y to/ że ták ieſt/ przewiodł. Trzećia
22:
przycżyná/ iżem ná niektorych mieyſcách
23:
pierwſzych tłumácżow muśiał odſtępo=
24:
wáć/ to ieſt/ muśiałem niektore ſłowá y
25:
mieyſcá inácżey/ niż drudzy/ przełożyć.

strona: Ff8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:
A tuby iuż temu przypiſko
29:
wi był koniec/ Ale iż to mieyſce poniekąd
30:
ieſt trudne/ a zwłaſzcżá iż o nie ieſt ſpor nie=
31:
máły zdawná miedzy Zydy á miedzy Krze=
32:
śćiany/ á k temu iż teraz niektorzy odſtąpi=
33:
wſzy ſyna Bożego/ do żydow ſię vdáią/ y to
nam


strona: Ff8v

Przypiſki ná
1:
nam mieyſce zarzucaią/ powiedáiąc że ie zle
2:
Ewán-ieliſtá przywodzi/ chcąc przez to po=
3:
kázáć żeby Ewán-ieliſtowie y ini Apoſtoło=
4:
wie nie duchem świętym piſáli/ ále leda ia=
5:
kie baśni ſkłádali (ktorymśię da pan Bog in
6:
ſzego cżáſu odpowie.) Prze te/ mowię/ przy=
7:
cżyny/ nieco tu o tem ſporze ná krotce przy=
8:
piſzę/ á po tem ſwe zdánie przydam.
9:
Naprzod tedy Zydowie y iych nowi vcżnio
10:
wie/ ták przećiw Máttheuſzowi y Theolo=
11:
gom náſzym przewodzą/ powiedáiąc/ iż y
12:
słowá tego proroctwá/ y ſamá rzecż niedo=
13:
puſzcża/ żeby ſię to mogło rozumieć o Máry=
14:
ey ábo o ſynu iey Ieſuśie. Bo práwi/ słowo
15:
ALMAH nie dziewicę znácży/ ale młodą nie
16:
wiáſtę. Druga/ Ná on cżás/ (mowią żydzi)
17:
gdy ſię Rezin krol Aramski y Pekach krol
18:
Izraelſki/ ſpiknęli przećiw Acházowi krolo=
19:
wi Iudſkiev y wielce go trapili/ tedy Bog po
20:
słał Ieſzáiaſzá proroká do Achaza opowie=
21:
dáiąc iemu y ludowi iego/ że ie chce od onych
22:
krolow obronić. A iżeby tego byli pewni/ O
23:
to/ práwi/ tá młoda páni (ieſt) brzemienna/
24:
á vrodzi ſyna/ iákoby rzekł prorok: Niezda
25:
ſię wam zeby ſię to miáło ſpełnić. Otoż przez
26:
ten znák poznaćie/ że tá páni vrodzi nie cor=
27:
kę ále ſyná. Y powiedaią żydżi/ że tá páni by=
28:
łá żoná krolá Achaza/ á ten ſyn obiecány był
29:
Ezechiaſz. Y zamykaią tak żydowie. Ponie=
30:
waż práwi Acházowi y ieo ludowi ten znák
31:
obiecan/ y iym go było potrzebá/ tedy ſię
32:
miał ná on cżás ſpełnić/ ále iż ſię Ieſus w ośm
33:
ſet lat potem vrodził/ tedy niemogł być áni
34:
Acházowi/ áni iego ludowi znákiem wybá=
wienia


strona: Gg

niektore mieyſcá.
1:
wienia.

strona: Gg3

1:

2:
Lecz oná pierwſza licżbá zginęłá. Bo ták po
3:
ſpolićie o káżdem krolu piſzą w Bibliach/ Na
4:
przod iáko mu wiele lat było gdy pocżął kro
5:
lowáć/ á potym záraz iáko wiele lat krolo=
6:
wał. A ták nie dziw że y wlećiech Ezechia=
7:
ſzowych przypiſano 10 lat/ To ieſt miaſto 15
8:
lat nápiſano 25. Co ieſliby ták było/ tedyby
9:
ſię prawie nań to proroctwo z rodziło. Lecż
10:
y bez teo trudno o to mieyſce z Zydy mowić/
11:
á zwłaſzcżá prze iáſny tekſt iáko ſię wyżſzey
12:
mowiło. Widzieli to niektorzy vcżeni ludzie
13:
a zwłaſzcżá Eraſmus Roterodamus y Sebeſti
14:
an Káſtálion/ ácż nie wſzego ſnać śmieli wy=
15:
mowić. Wſzakże znáć iż nie vfáli o to tym wy
16:
wodom.

Matth: 1.
Bo Eraſmus przywiodſzy kilká
17:
mieyſc z piſmá/ ná ktorych Alma dziewicę
18:
znáczy ták to zámyka/ Verum ſi cum conten=
19:
tioſis agatur, quantumuis conſtet ALMA ſigni
20:
ficare virginem, non tamen euincemus ex his
21:
uerbis uirginem fuiſse quae conceperit.

Eraſmus
in anno=
tatione.

22:
To ieſt po polſku/Ale ieſliby ſię z vpornym
23:
przyſzło czynić/ tedy choćby to pewna iż AL=
24:
MA znácży dziewicę/ wſzákże niedowiedzie=
25:
my tych słow zeby to dziewicá byłá/ ktora
26:
pocżęłá. Widziſz że toż dáie znáć Eraſmus/ coż
27:
wyżſzey ſłyſzał/ To ieſt/ iż Eſáiaſz vkazawſzy
28:
białą głowę powiedział/ Oto tá páni (ieſt)
29:
brzemienna/ á vrodzi ſyná. A iákoż brze=
30:
mienna oná byłá dziewica? Obaczże y Ka=
31:
ſtalioná co on o temże rozumie/ Bo naprzod
32:
to mieyſce v Eſáiaſzá tak przekłáda/ Ecce pu
33:
ella prægnans pariet filium.

Eſaiæ 7.

34:


strona: Hhv

1:
dla tego
2:
wiele słow Ebreyſkich zoſtáwiałem/ á zwła=
3:
ſzcżá właſne imioná przodkow páná Chri=
4:
ſtuſowych/ tákże też y to imię Micraim zo=
5:
ſtáwiłem. Bo inácżey Eiptu po Ebreyſku
6:
nie zową iedno Micraimem/ á nierowno le=
7:
piey żebychmy też y my ták zwáli. Gdyż te=
8:
go przezwiſká mamy wpiśmie świętem przy
9:
cżynę. Bo táto ziemiá ztąd Micraimem prze
10:
zwaná/ że wniey napierwey ośiadł Micraim
11:
ſyn Chámá onego nie vcżćiwego ſyná Noa
12:
chowego.

1. Mo: 10.
1. Kro: 1.
Lecż o Eiptćie Krolu (od ktorego
13:
tę ziemię przezwáną być Grekowie powie=
14:
dáią) we wſzem piśmie ś: niemáſz nic. Wſzák
15:
że wiedz cżytelniku że y ia Eiptem zowę/ gdy
16:
co z Greckiego przekłádam/ iáko w Dzieiach
17:
Apoſtolſkich/ y indzie.
18:
Rozdział 3. wirſz 4:
19:
Zywność iego byłá Akrydy.
20:
Z
Oſtáwiłem y tu Greckie słowo Akrides/
21:
dla tego że ie rozni roznie rozumieią. Ie=
22:
dni domnimáią żeby to były gruſzki/ drudzi
23:
że ráki/ inſzy to maią zá rzepę/ inſzy zá ſerdu
24:
ſzká v zioł/ ꝛć: Náſzy tłumácze wſzytcy ſzáráń
25:
cżą to przełożyli/ ale niepodobieńſtwo aby
26:
on zacny mąż tak plugáwe y iadowite miał
27:
ieść robáctwo ktore Bog zá oſobliwą kazń
28:
ná ludzi cżaſem przepuſzcża. Wiem co piſze
29:
Plinius gdzie twierdzi iż Párthowie y ini na=
30:
rodowie iedzą locuſty.

Plinius
Lib: 29.
cap. 11.

31:


strona: Hh4

1:
lecż też więtſzego wątpie
2:
nia przycżynili. co wnet ná oko vyrzyſz.

Chriſo=
ſtonus
álbo Zło
touſty.
Bo
3:
iedni mowią/ iż było więcey kśiąg Ieremi=
4:
aſzowych ná on cżás gdy to Máttheus piſał
5:
niż teraz/ á ták práwi/ z onych kśiąg Ie=
6:
remiaſzowych/ ktorych iuż niemáſz/ wziął to
7:
Ewán-ieliſtá. Ale coż to krzecży? A wſzak
8:
wierzymy iż Ewán- ielia święte Duchem Bo
9:
żym ſą nápiſáne. Nuż/ Aza Duch Boży nie=
10:
wiedział/ ktore kśięgi miáły zginąć/ á ktore
11:
zoſtać? A ponieważ wiedział/ przecżżeby nie=
12:
rádſzey to świádectwo z onych kśiąg przy=
13:
wiodł/ ktore miáły zoſtáć. to ieſt z kśiąg Zá=
14:
cháriaſzowych? Ponieważ to świádectwo y
15:
do dziśieyſzego cżaſu ieſt v Záchariaſzá/ iáko
16:
ſię wyſzey rzekło. Ktemu/ á gdzież to pokażą
17:
żeby álbo miáło być więcey kśiąg Ieremia=
18:
ſzowych/ álbo żeby niektore zginęły? Záiſte
19:
Kálwin piſze/ iż po národzeniu P: Chriſto=
20:
wem żadne Kśięgi z Biblij nie zginęły.

Caluinus
in Har=
monia
Euangel:
ſuper il=
lud: Na=
zaræus vocabi=
tur.
Dru=
21:
dzy ták mowią/ Ponieważ telko ieden Duch
22:
Boży ieſt/ ktory przez wſzytki Proroki y mo
23:
wił y piſáł/ á iż tenże Duch y przez Záchária=
24:
ſzá y przez Ieremiaſza piſał/ tedy/ práwi/ nie
25:
ná tem że ieden zá drugiego położon. Y to
26:
nie krzecży. Boby tak miał nápiſáć Ewan=
27:
ieliſtá nie Ieremiaſzá/ ále Duchá Bożeo. Kte
28:
mu/ niepotrzebáby ták było y napiſow ſwych
29:
prorokom kłáść/ ná pocżątku kśiąg/ co przed
30:
ſię cżynili.

Orige=
nes.
Trzeći mowią/ iż ná on cżás Zy=
31:
dowie nie iedno piſáne proroctwa mieli/ ale
32:
też y tákie/ ktore ná pámięć vmieli/ a iedni
33:
drugim ie (iáko przez ręce) podawáli. A ták
34:
z tych to/ práwi/ niepiſánych proroctw to
Hh iiijświá=


strona: Hh4v

Przypiſki ná
1:
świádectwo Máttheuſz przywiodł.

strona: Hh6v

1:
To ieſt/ Máttheuſz nie
2:
słowá Zachariaſzowe powieda/ bo tylko ku
3:
podobieńſtwu natrąca/ pod ktorym ſię tám
4:
PAN na niewdzięcżność ludu (oneo) vſkarza.
5:
A przed temi ſłowy ták piſze/ Hic locus niſi
6:
dextrê accommodetur, in alienum ſenſum malê
7:
detortus videri poſset. ꝛć: Po náſzemu ták/ To
8:
mieyſce/ práwi/ ieſliby go dobrze nie przy=
9:
ſtoſowano/ może ſię zdać że ie ku obcemu wy
10:
rozumieniu nakręcono/ álbo nákierowano.
11:
Ieronim tez o tem mieyſcu oſobliwie mowi/
12:
bo tak piſze.

Hierony
mus De
optimo
genere in
terpretan
di.
Quantum diſtet ab Euangeliſtæ
13:
teſtimonio ſeptuaginta tranſlatio. perſpicuum
14:
eſt. Sed et in Hebræo cùm ſenſus idem ſit, Ver=
15:
ba præpoſtera ſunt & penè diuerſa. Co ſię ták
16:
wykłada/ Iako dáleko od świádectwá E=
17:
wán-ieliſty ś: przekład 70 tłumácżow/ iáſna
18:
rzecż ieſt/ Ale y w Ebreyſkiem ácż toz wyro=
19:
zumienie/ (wſzákże) słowa z opakowáne á
20:
iákmiarz rozne. Oto maſz o tem mieyſcu świá
21:
dectwo że iego słowá od Ebreyſkich słow ro
22:
zne ſą. A iż tak ieſt/ tedyć tego nie Máttheuſz
23:
przyſzywał. Ale iuż ná ten cżás niech będzie
24:
o tem doſyć.
25:
Ná Ewán-ielium Io=
26:
háná świętego.
27:
Rozdział śiodmy tego Ewán-ielium dziśiey=
28:
ſze kśięgi ták końcżą.
29:
53 Y poſzedł káżdy do domu ſwego.
30:
A oſmy ták pocżynáią.
31:
1 Ieſus lepak poſzedł do gory oliwney.

strona: Hh8v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:
Przeto też Sło=
wieńſki


strona: Ii

niektore mieyſcá.
1:
wieńſki náſz dawny tłumácż ták przełożył

Słowień
ſki tłu=
mácż.
/
2:
Duch świáty naydiet ná tia. Láćinſki ſtáry
3:
przekład ná dwoie ſię rozumieć może/ Spirit
4:
ſanctus ſuperueniet in te. To ieſt/ Duch ś: zni=
5:
dzie ná ćię/ álbo w ćię. Dla tego też Ieronim
6:
znácznie przełożył/ Bo on gdziekolwiek to
7:
mieyſce przywodzi/ nigdy nie piſze INTE/ ále
8:
SVper te/ To ieſt/ nie wćię/ ále ná ćię.

Hieron:
in 7 &
in 8 cap:
Eſaiæ.
A to o
9:
tey pierwſzey cżęśći doſyć. Teraz o drugiey/
10:
ktorą też także fáłſzuią/ Bo co An-ioł powie
11:
dział/ á Lukaſz ś: nápiſał/ Moc nawyſzego zá
12:
kryie (álbo zásłoni/ lub záćmi) tobie/ to oto
13:
ći naſzy mili tłumácże odmieniáią/ y piſzą/
14:
záćmi ćię. Ano w Greckiem nie SE/ ále SOI/
15:
álbo SI. Bo nie rowno inſza rzecż ieſt/ zákryć
16:
álbo záćmić kogo/ á inſza zákryć komu. Za=
17:
krywamy kogo/ gdy chcemy áby go kto nie=
18:
widział. A Záś zákrywamy komu/ gdy chce=
19:
my áby on cżeo nie bacżył. An-ioł nie to dáie
20:
znáć żeby Marią Moc Boża miáłá od ludzi
21:
zákryć/ ále ono iey opowieda/ że iey ſámey
22:
miáłá Moc Boża zákryć/ áby niewiedziáłá/
23:
kiedy/ á iáko ſię to pocżęćie w-iey żywoćie z=
24:
ſtać miáło. To wyrozumienie bárzo ieſt pro=
25:
ſte/ y żadnego gwałtu słowam nie cżyni/ á
26:
przedſię ludzie wolą ſię zá wiátrem gonić/ y
27:
z prawdą walcżyć. Nie dziwowałbym ſię gdy
28:
by ſię tylko moi bráćia/ to ieſt proſtacy/ w=
29:
tey máłey á łácney rzecży mylili/ lecż Beza
30:
ták wielki Rabin tędyż idzie. Y owſzem na=
31:
ſzym Tłumácżom ſwym przekłádem dał do o
32:
mylenia powod. Bo ſtáry Láćinſki tłumácż
33:
dobrze przełożył. Nie mniey ſię Słowieńſkie=
34:
mu tłumácżowi dziwuię/ że nád ſwoy oby=
Iicżay


strona: Iiv

Przypiſki ná
1:
czay/ tu ſzwánkował:

strona: Ii3

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:
Pátrz iáko ninieyſzego wieku Oſtán=
34:
der y Kalwin nieopuſzcżáli tych ſłow w ſwo
Ii iijich Hár=


strona: Ii3v

Przypiſki ná
1:
ich Hármoniach/ tákżećby był ná on cżas Ta=
2:
tianus vcżynił/ gdyby iuż na on cżás wymy=
3:
ślone á nápiſáne były/ ále był ſnać diabeł
4:
Márkioná ná on cżás/ ieſzcże niepobudził.
5:
Bo tegoż cżáſu był ktorego y Tatian. A tak
6:
oto maſz nieomylne dwá znáki/ że tjchto słow
7:
przedtym niebyło/ á choć ie potym w piſano/
8:
tedy przedſię nie we wſzech kśiegach były/ iá=
9:
ko ſię z Euſebiuſá pokazáło. Przy cżem pá=
10:
miętay/ gdzie mowi że te słowá (IAko Mni
11:
mano) Africanus przydawa/ nie dziwowáć ſię/
12:
Bo wiedz iż ten Afrikan iuż nierychło był po
13:
Tácyanie y po Márkionie/ przeto też v Tá=
14:
cyianá ich niemáſz/ iż ieſzcże zá niego Márki=
15:
on fałſzował/ álbo miał fáłſzowáć piſmo Apo
16:
ſtolſkie/ á v Afrikaná były/ że iuż nierychło
17:
potym był/ to ieſt zá Origená/ ktorego (iáko
18:
niektorzy piſzą) był vcżniem. Przeto/ iákom
19:
wyſzey powiedział/ mam te słowá/ zá przy=
20:
datek Markioná Heretiká. Bo ten nawię=
21:
cey piſmá nowego przymierza fałſzował/ y
22:
to iego nacżęſtſze było słowo Mnimány/ y do
23:
mnimánie/ Acżkolwiek lepak wiele fałſzu ie=
24:
go niektorzy vcżeni ludzie obacżyli/ okazali
25:
y po wyrzucáli/ wſzákże temu mieyſcu prze=
26:
puśćili/ dla tego pewnie/ że ſię y do tych ſekty
27:
zgodziło/ Bo y Tertullian ták rozumiał iá=
28:
koby Pan Ieſus tylko z mátki ćiáło miał/ á
29:
Epiphanius ieſzcże gorzey/ Bo ten iuż y wćie=
30:
lenie wiecżnego ſyná twierdził. Niedziw te=
31:
dy że temu mieyſcu dáli pokoy/ á zwłaſzcża że
32:
iuż nierychło po Márkionie Tertullian był/
33:
á Epiphanius ieſzcże nierychley.
34:


strona: Ii5v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:
Rzecżeſz iáko to? Niechći odpowie án=
ioł/ Duch


strona: Ii6

niektore mieyſcá.
1:
ioł/ Duch ś: práwi/ znidzie ná ćię o Mária/ á
2:
moc nawyſzego zásłoni tobie. Otoż maſz iá=
3:
ko/ dáley pytáć nietrzebá/ ábychmy lepak z=
4:
Zácháriaſzem Bogá ku kaźni nieporuſzyli.

Luk: 1.

5:
Ná Apoſtolskie Dzieie
6:
Rozdział 1. wirſz 1.
7:
Pierwſze kśięgi vcżyniłem o wſzytkiem
8:
Theofile. ꝛć:
9:
T
En wirſz mogłby y ták być przełożon/
10:
Pirwſzą rzecż/ (álbo mowę) vcżyniłem
11:
o wſzech (rzecżach) Theofile. Bo tu po Grecku
12:
Lukaſz ś: ták nápiſał/ Ton men proton logon
13:
epoiyſamin peripandon. ꝛć: Bo to słowo Gre
14:
ckie LOGOS wiele znácży/ Rzecż/ álbo mo=
15:
wá/ licżbá/ przycżyná/ kśięgi/ słowo/ ꝛć: wſzy=
16:
tko to logos. Acż máią Grekowie y ine
17:
słowá/ ktoremi te rzecży pomienione zową/
18:
Bo też licżbę zową Arithmos/ przycżynę Ae=
19:
tia/ kśięgi Wiwlos/ słowo Rhima. á wſzákże
20:
to iedno słowo LOgos/ iáko ſię rzekło/ kła=
21:
dzie ſię zá te wſzytkie. To dla tego tu przy=
22:
pominam/ że mi niedawno ieden przyganiał/
23:
iż to słowo/ y ktemu ine niektore/ niezáwżdy
24:
iednáko przekłádam. Lecż to bez rozſądku
25:
cżynił. Bo ludzie bácżni/ a zwłaſzcżá ktorzy=
26:
by więcey niż iednego ięzyká nieiáko świá=
27:
domi byli/ wiedzą że nie iedno Greckie/ ále y
28:
inych ięzykow słowá ſą niektore/ co wiele
29:
rzecży znácżą. Ale dawſzy pokoy obcem sło=
30:
wam/ obácżmy ſwych właſnych kilká táko=
31:
wych. Tákie nich będzie słowo PROG/ á
kiedy


strona: Ii6v

Przypiſki ná
1:
kiedy nie ieden tedy progi/

strona: Ii8

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:
Bo y ći piſmo y wywracáli/ y fałſzowá
li/ ći


strona: Ii8v

Przypiſki ná
1:
li/ Ci koniecżnie y ototo mieyſce z fáłſzowáli/
2:
Abowiem iż ſyná Bożego za rownego Bogu/
3:
y owſzem zá ſámeo Bogá ſtworzyćielá mieli/
4:
tedy j ná inych mieyſcach i tu/ to słowo Bog/
5:
wtrąćáli. A iż ták ieſt/ możeſz to obacżyć z=
6:
Cyprianá y z Hiláriuſá/ Bo ći obá/ gdzie to
7:
mieyſce przywodzą/ żadney zmienki Bogá
8:
niecżynią.

Cypria=
nus libro
aduerſus
Iudœ: 2.
cap: 5.
Naprzod Cyprian ták to przywo=
9:
dzi/ Optabam ego ipſe anathema eſſe â Chriſto
10:
pro fratribus cognatis meis ſecundum carnē.
11:
qui ſunt Iſrâélitæ. quorum adoptio & claritas,
12:
& teſtamentum. & legis conſtitutio. & famula
13:
tus. & promiſsiones, quorū patres, & ex quibus
14:
Chriſtus ſecundum carnem, qui eſt ſuper omnia
15:
benedictus in ſecula. To ieſt/ Ządałem ia ſam
16:
=odłącżeniem

Abo áná
themą.
być od Chriſtuſá/ zá bráćią/
17:
przyrodzone moie wedle ćiáłá/ ktorzy ſą Izrá
18:
elitowie/ ktorych zá ſyny ſpoſobienie/ y sła=
19:
wá/ y vmowá/ y zakonu poſtánowienie/ y
20:
służbá/ y obietnice/ ktorych oycowie/ z kto=
21:
rych Chriſtus wedle ćiáłá/ ktory ieſt náde=
22:
wſzytko błogosłáwiony ná wieki. Tákże y
23:
Hilarius to mieyſce przywodzi.

Hilarius
in Pſal=
mum 123
Przypomina
24:
to y Beza wſwych przypiſkach/ ále prawdę
25:
chce zátrzeć/ Bo mowi/ Podobno ſię práwi/
26:
piſárze omylili. Ale co za podobieńſtwo żeby
27:
ſię we wſzytkich kśięgách piſárze omylili? A
28:
ieſzcże wobu ták sławnych Theologach/ więt
29:
ſze podobieńſtwo/ że ieſzcże ná on cżás tego
30:
słowká nie było do Apoſtołá wpiſano/ Iáko
31:
podobá wielká/ że to áż przećiw Ariuſowi
32:
wtrącono/ przed ktorym Cyprian był ná 50.
33:
lat/ álbo coś około tego. Hilarius lepak ácż iuż
34:
zá Ariuſá był/ ále ieſzcze mogł dobre exem=
plarze


strona: Kk

niektore mieyſcá.
1:
plarze zachować/ y ſumnienia ſtrzec.

strona: Kk2v

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:
Wi=
dziſz


strona: Kk3

niektore mieyſcá.
1:
dziſz że iym dáie ná wzor Chriſtuſá roſkazu=
2:
iąc/ áby y wnich tá myśl byłá/ iáka wniem.
3:
Lecż ieſliby to ták Páweł ś: rozumiał/ iáko
4:
oni chcą/ To ieſt/ żeby to tu twierdził/ że Ie=
5:
ſus pan niemiał tego ſobie zá wydátek/ iż był
6:
Bogu rowny/ á cożby ſię z tego wylało/ ie=
7:
dno rzecż przećiwna? Bo roſkazuie iym/ áby
8:
wſobie táką chęć mieli/ iaka byłá w Chriſtu=
9:
śie. Nuż/ á wſzák powiedaćie/ że tá wniem
10:
chęć byłá/ iż zá krzywdę Bożą niepocżytał że=
11:
by był iemu rowny? Tedyć im nic inego nie
12:
roſkázował wedle was Páweł/ iedno żeby y
13:
oni za grzech tego ſobie niemieli/ choćby ſię
14:
z kim rownali. Widziſz że ledá co mowią ći
15:
rowniarze. Nie to tedy Páweł tu mowi/ ále
16:
iákom iuż przipomniał/ ku pokorze ie ćiągnie/
17:
y dawa iym Páná wzorem. Ktory ácż był w=
18:
Bożem kſztałćie/ To ieſt/ miał wielką moc od
19:
Boga ku cżynieniu cudow/ á przedśię z tey
20:
mocy nie z hárdział/ nie cżynił ſię Bogu ro=
21:
wnym/ ále y owſzem tam ſię więcey zniżał.
22:
Iákoby ták rzekł/ wezmićie ſobie zá wzor
23:
Chriſtuſá/ Bo ten cżem mu więtſze Bog dáry
24:
dawał/ temſię więcey vniżał/ tákże y wy cżyń
25:
ćie. Widziſz iáko ſię cudnie ten wykład śćiele/
26:
Przeto zły to przekład. Nie miał ſobie Chri=
27:
ſtus zá łup/ álbo zá wydátek/ choćby ſię ro=
28:
wnał Bogu. Bo Greckie ſłowo Ago/ ktore
29:
tu Páweł położył nie iedno Láćinikom Arbi
30:
tror/ á nam domnimam álbo pocżytam zná=
31:
cży/ ále y owſzem cżęśćiey známionuie/ żądam
32:
ćiągnę/ żonę albo pedzę/ wiodę/ ktore wſzy=
33:
tkie słowá rychley ſię tu zgodzą/ niż owo mni
34:
mam álbo pocżytam.

strona: Kk5

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:
Eraſmus też ná to mieyſce
Kk vnie na=


strona: Kk5v

Przypiſki ná
1:
nie nagorzey piſze/ ále go dla przedłużenia
2:
nie przywodzę. Kto chce niech ſobie iego An=
3:
notationes cżyta.

Beza in
Annota=
tionibus.
Acż Beza iego zdánie zbić
4:
chce/ ále by to był zá iego żywotá piſał/ podo
5:
bno by mu odbito.
6:
Ná rozdział 3. wirſz 16. pirwſzego
7:
liſtu do Timotheuſzá.
8:
Wielka ieſt táiemnicá nabożeńſtwá (álbo
9:
zbożnośći) ktora ſię ob-iáwiłá wćiele. ꝛć:
10:
T
V wielka niezgodá miedzy kśięgámi Lá
11:
ćinſkiemi á Greckiemi. Bo w Greckich
12:
ták ſtoi/ wielka ieſt táiemnicá zbożnośći (lub
13:
nabożeńſtwá/) Bog ob-iáwił ſię wćiele. Ták=
14:
że ma y przekład Słowieńſki dawny. Lecż/ iá
15:
ko cżęſto mowię/ prawdziwſze ſą kśięgi Lá=
16:
ćinſkie/ oprocż kilká mieyſc/ Bo Greckie śmie
17:
le Heretykowie fáłſzowáli/ ponieważ w Gre=
18:
cyi máło nie wſzytcy byli. Słowieńſkim też
19:
nie wſzędy trzebá wierzyć/ bo (iákom nie da=
20:
wno powiedział) ná on cżás ſą przełożone/ z=
21:
kśiąg Greckich/ gdy iuż niepomáłu były po=
22:
fáłſzowáne. Wielkie podobieńſtwo/ że tu teo
23:
Bogá ći co ſię Orthodoxami zową przećiw A
24:
rianom włożyli. Co nie z śiebie/ áni z ſwey gło
25:
wy mam/ Lecż on mąż známienity Eraſmus
26:
o ktorem wſzytcy vcżeni ták trzymáią/ że w=
27:
poznawaniu wſzelakich podrzut nád inſze
28:
miał przodek. Ten przeto tak piſze ná to miey
29:
ſce:

Eraſm: in
Annota=
tionibus.
Mihi ſubolet, deum additum fuiſse aduerſus
30:
hæreticos Arianos. ꝛć: A mało nizey piſze/ Pro
31:
inde hoc...
32:


strona: Kk8

1:

2:
Ieſt temu mieyſcu ono v Moiżeſzá bárzo po=
3:
dobne/

2 Moſz: 12
wirſz 15.
Ktobykolwiek iadł co kwáſzonego/
4:
tedy wykorzeniona będzie duſzá oná z Izrá=
5:
elá/ od pierwſzego dniá áż do śiodmego. Tu
6:
ſię zda/ żeby ſię te słowá Od Pierwſzeo dniá/ ꝛć
7:
sćiągáły do onych/ Będzie wykorzenioná/ á=
8:
no ſię do dálſzych ſłow śćiągáią. To ieſt do o
9:
nych/ Ktobykolwiek iadł co kwáſzonego/ od
10:
pierwſzego dniá áż do śiodmego. Tákże też y
11:
tu otote słowá/ Ten ieſt prawdziwy Bog/
12:
nie śćiągáią ſię do ſyná Bożego/ ále do ſámeo
13:
Bogá/ ktorego nam Chriſtus vkazał.
14:
Ná roz: 13. Ob-iáwienia ś: Ioháná/ wi: 18
15:
Bo licżbá cżłowieká ieſt/ á licżbá ieo/ 666.

Irenæus
contra
Hæreſes
lib: 5.

16:
I
Renæus ſtáry Doktor/ piſząc o imieniu An=
17:
tichriſtowem mowi/ że wielkie podobień=
18:
ſtwo iż Antichriſt má być Laćinik. Bo to
19:
imię Lateinos/ ták wiele waży/ To ieſt 666.
20:
Bo v Grekow iáko y v Ebreycżykow iná=
21:
cżey licżby nie znácżą/ iedno przez litery/ W=
22:
tem słowie Lateinos/ to ieſt Láćinik/ naprzod
23:
Lamwda znácży 30. Alfa iedno/ Taw trzy ſtá/
24:
Epſilon 5. Iota dzieſięć. Ni 50. Omikron 70.
25:
Sigma dwie śćie. Co wſzytko w iednę licżbę
26:
zebrawſzy cżyni 666. Martinus Borrhaus piſze

Martinus
Borrha
in Apo=
calypſin.
/
27:
iż słowo Ebreyſkie ROMIITH ktemuż ſię zgo
28:
dzi. Bo Reſz dwie śćie znácży/ Wau ſześć. Mem
29:
cżterdzieśći. Iod iedno dzieśięć/ Iod drugie 10.
30:
Tau cżterzy ſtá. Przyłoż Reſz do Tau będzie
31:
ſześć ſet/ Mem też y dwoie Iod cżyni 60. Wau
32:
ſześć znácży/ áż maſz zupełná 666.