![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.png){kind=logo}
![[SEARCH]](/static/img/icons/magnifier-left.png){kind=icon}
strona: kt
1:
SPITAMEGERA=
2:
NOMACHIA.
3:
I. ACHACEGO KMITY.
4:
grafika
5:
W Krákowie/
6:
V Woyćiechá Kobylińſkiego/
7:
Roku Páńſkiego/ 1595.
strona: ktv
1:
grafika
2:
Iáko Herbem ták cnotą Sláchetne=
3:
mu Pánu Chryſztofowi Bernatowi Szydłow=
4:
ſkiemu/ w Stradowie/ przyiacielowi
5:
niepoſpolitemu.
6:
Y
Chęći dogadzáiąc/ y temu cżáſowi/
7:
Y k temu też dźielnemu z dawná Zołnierzowi.
8:
Moiá Erato piſze rym ten nieſpokoyny/
9:
Abowiem teraz wſzędy płużą krwáwe woyny.
10:
Lecż by kto nie rozumiał iż ieżdżę ná trzćinie/
11:
Niechay káżdy da mieyſce tey iſtey przycżynie.
12:
Co ieſt myſz Homerowa/ co świercżek ſławnego
13:
Plutárchá/ álbo komor Mároná wielkiego.
14:
Co złoty Apuleow ośieł/ álbo ſztucżne
15:
Száchy Kochanowſkiego/ lub orzechy tłucżne
16:
Nazonowe: iedno to iż vcżone głowy/
17:
Dowćipem ſwym igráły/ y ſmyślnymi ſłowy.
18:
Są iedni co zá ſwych lat woyny opiſáli/
19:
Tylko widzę Pigmeow máłych zániedbáli.
20:
Ktoremi ty racż ćieſzyć vmyſł ſwoy ſwobodny/
21:
A ná mię też łáſkaw być/ proſzę ieślim godny.
22:
grafika
strona: A2
1:
SPITAMEGERANOMACHIA
2:
Albo
3:
Bitwá Pigmeow z Zorawiámi.
4:
KSIEGA PIERWSZA.
5:
W
Oynę okrutną ſławię Pigmeolow máłych/
6:
Ktorzy klęſkę popádli od Zorawiow śmiáłych.
7:
Powiedz gniew o Bogini záiątrzenia tego/
8:
Co zá przycżyná mordu záwſze okrutnego.
9:
Bo nie ták Greckie Woyſká co pod Troią były/
10:
Gwałtem nie vśmierzonym dźieśięć lat ſię biły.
11:
Ani ták zá trzy Woyny w Moſkwie ludźi legło
12:
Wiele: choć ich po trzy kroć ſto tyśiąc poległo.
13:
Od Stefaná Polſkiego/ ktorego Bog wzbudźił/
14:
Aby Moſkwę obieźdźił/ y ich hárdość ſtrudźił.
15:
Ani ták Gryfi lotni złotá ſwego chronią/
16:
Y Mrowki iádowite kruſzcow ſwoich bronią.
17:
Iáko ći z Zoraẃmi ſię śieką Pigmeowie/
18:
Y nád ſobą zwyćięſtwa biorą/ y pogłowie.
19:
O pożywienie biedne/ cżegoś kiedy śmiało/
20:
Y chudobą vboſtwo ſnadź nie dokázáło.
21:
Bo ći cżęſtokroć w polách woyſká ſwe ſtacżáią
22:
Ná ten cżás/ kiedy owo od nas zálátáią.
23:
Gdy z obłokow krzyk ſłyſzą/ gdy ptacy przychodzą/
24:
Záraz Pigmei drobni ná woynę wychodzą.
25:
Wnet nierowien zwyćięſcy w nogi vchwycżony/
26:
Od ſrogiego Zorawia pod Niebo nieśiony.
27:
Byś tu ták v nas widźiał śmiałbyś ſię/ lecż oni
28:
Nie śmieią ſię/ gdy cżęſto Zoraẃ chłopá goni.
29:
Ieſt źiemiá ná wſchod ſłońcá Indią rzekáią/
30:
Tám kędy Pigmeowie niewielcy mieſzkáią.
31:
Ludźie ſą ná łokieć wzwyſż/ y ták ich wiek cżeka/
32:
Ze żaden nád śiodmy rok żyw być nie docżeka. | A ij | We trzech |
strona: A2v
1:
We trzech lećiech mąż práwy/ ten iuż y woiuie/
2:
Y ná Niedźwiedźiá iedźie/ y miecżem ſzermuie.
3:
Vſtáwna wioſná v nich/ wiátry wdźiecżne wieią/
4:
A od pułnocy Tátry bárzo wielkie źieią.
5:
Ci ná Bárániech ieżdżą/ y ná ptakách ſrogich/
6:
Y męſtwá dokázuią ná kozách dwurogich.
7:
Ci tedy wielkim woyſkiem do Morzá przychodzą/
8:
Dźieći/ iáycá/ popſuią/ co Zorawie ſpłodzą.
9:
Ony im też pſzenice ſrodze wypáſáią/
10:
Y wſzelákie naśienia ktore w polách máią.
11:
To trzy kroć w mieśiąc cżynią/ chcący im záſzkodźić/
12:
A onym ſię ná świećie nie daiąc rozpłodźić.
13:
Rownie ták iáko cżyni Goſpodarz więc miły/
14:
Aby proſá álbo bru wroble mu nie piły.
15:
Poddáne ſwe rozeſłał/ lub w ſzcżyćie/ lub w ſzopie/
16:
By przynioſł káżdy wroblow/ pod winą po kopie.
17:
Aby ten źmiy nie cżynił/ po dźiedźinie ſzkody/
18:
Ktory y brogi burzy/ y niſzcży ogrody.
19:
Acż ſámiec krotko żywie/ ále więc przewiedźie
20:
Sámicá: że kilká lat dźieći zgniazd wywiedźie.
21:
A wrobel wſzędźie ma być/ y ći co cżytáią/
22:
Sto śiedmdźieśiąt ſześć rodow/ w Morzu powiádáią.
23:
Y miedzy tymi wrobl ieſt/ á iáko ſzkodliwy/
24:
Y tám bez ſzkody drobnych ikier ſnadź nie żywy.
25:
Zbroiá v nich łuk z ſzáblą/ y ſtrzały obfite/
26:
Y oſzcżepy/ y kuſze/ y ſzypy końcżyte.
27:
Obycżáiem Tátárow pieſkich też dźiałáią/
28:
Co mocż/ y kreẃ/ y mleko kobyle piiaią.
29:
Nie nioſą z ſobą ſtráwy/ mięſá wędzonego/
30:
Ani iárzyny żadney/ ni chlebá ſuchego.
31:
Ledá gdźie z kozy zśiadſzy/ śie ią álbo doi/
32:
A o wielką ná woynie żywiznę nie ſtoi.
33:
Nie ták iák on Albertus boday go zábito/
34:
Co był Kśiędzu wźiął ſpiżę/ co mu wźiął y myto. | Domy |
strona: A3
1:
Domy iáko iáſkolki z błotá ſobie lepią/
2:
A pierzem y ſkorupinámi z iáiec ſklepią.
3:
Drudzy w lochách mieſzkáią iáko krolikowie/
4:
Albo co kury dławią ſmrodliwi tchorzowie.
5:
Morze ie też okryło/ y doſtátek wſzelki/
6:
Tám perły/ tám y Mágnes w Morzu rośćie wielki.
7:
Ale iże ſwobody nieſzcżęśni nie máią/
8:
Iuż onych nie Tátárzy głodni náieżdżáią.
9:
Tátárzyn z głodu mężny iáko y wilk/ ktory
10:
Choć pſy widźi/ ośleṕ ſię drze miedzy obory.
11:
Ani Moſkwićin źimny Zamkow ich dobywa/
12:
Ani Kozak przemyślny v nich ſię zdobywa.
13:
Ale ptaſtwo nieſzcżęſne/ ich krotkie żywoty
14:
Ná ſię biorą. O świećie gdźież iuż pokoy złoty.
15:
Bo iáko przed Tátáry Ruśin záwżdy cżuie/
16:
Gdy przez wieśći przypádnie y iego plundruie.
17:
Ták y oni przymierza nie máią żadnego/
18:
Ani pokoiá nigdy w domu beſpiecżnego.
19:
Bo ledá kiedy do nich ptacy przypadáią/
20:
A onych nieopátrznych záwſze pobiiáią.
21:
Lubo w nocy/ lub we dnie puſtoſzą cháłupy/
22:
Y wywłocżą ná pola pobrodzone trupy.
23:
Nie ieden Zoraẃ dźieći kilká z ſobą nieśie/
24:
Ktore kto chce odkupić/ tátárkę niech nieśie.
25:
Nie ieden chłopu z łożá weźmie gwałtem żonę/
26:
Y zánieśie od niego ná pułnocną ſtronę.
27:
Ktora prożno y mężá y dźieći pożąda/
28:
Ani ſię iuż do śmierći/ w oycżyźnie ogląda.
29:
Ale w niewoli wiecżney pod Pány ſrogiemi/
30:
Opłákuie nieſzcżęśćie łzámi gorącemi.
31:
Ci ácż też ſobie w zaiem nieſzcżęśćia oddáią/
32:
Iák ći v nich/ ták oni v nich też bywáią.
33:
Ale ćiężſza to bywa/ gdy kogo nie bacżnie
34:
Nieprzyiaćiel nápádnie/ y ſtráći nie znácżnie. | A iij | Właśnie |
strona: A3v
1:
Właśnie iák leśny zboycá co ná ludźi ſtrzeże/
2:
A z namnieyſzey korzyśći cżłowieká zárzeże.
3:
Zboycá ktory niecnotą rad záwſze/ iż ſłynął/
4:
Y dla tego kradł/ zbiiał/ by ſromotnie zginął.
5:
Ci naprzod ſwą oſádę w Tráckiey źiemi mieli/
6:
A w mieśćie Gerániey/ w Kátruzan śiedźieli.
7:
Ktorych Zorawie ſławne ſtámtąd zwyganiáli/
8:
A ći w Indiyſkich ſkáłách potym zuśiadáli.
9:
Ale to nie nowiná/ miaſto krolikowie
10:
W Hiſzpániey ſtraćili/ w Teſáley kretowie.
11:
A w Pizáńſkim też kráiu mrowce grod ośiádły/
12:
Y ludźi bárzo wiele nád brzegámi ziádły.
13:
Záby z iednego miáſtá Fráncuzy wygnáły/
14:
Giar wyſpę/ Cykládę/ myſzy otrzymáły.
15:
Száráńcża też w Afryce ludźi zwygániałá/
16:
A we Włoſzech Amikły gádźiná pobráłá.
17:
Egiptcżycy dla wężow boćianow wzywáią/
18:
Y zábiiać żadnego nigdy tám nie dáią.
19:
Cireniacy Bogá Achorá też proſzą
20:
Aby ich od much bronił/ ofiáry mu noſzą.
21:
Ták ledá co cżłowieká trapi y bez zbroie/
22:
Iuż mol ſkryty/ iuż lotnych liſzek rodne gnoie.
23:
Były iuż kopy w polu/ iuż mendele ſtały/
24:
Kiedy Zorawie do nich przypáść gwaltem miáły/
25:
Iuż im rzżáne/ iuż bráły y pſzenicżne ſnopy/
26:
Zynarze s polá krádli/ y od pługow chłopy.
27:
Chćiał ich záſkocżyć w polách on gmin robacżywy/
28:
Ale ptak ktory záwſze trwogi ieſt lękliwy.
29:
Gdy bębny poſłyſzano y ſzmer ludźi wielki/
30:
Sámi ſobą ſtrwożyli on zbor ptaſtwá wſzelki.
31:
Co raz to więcey z Ieźior/ y z bágná przybywa/
32:
A ná trąby káżda ſię zbiega duſzá żywa.
33:
Iáko gdy nocą ſowę wroble obacżyły/
34:
Wnet ſwoim świerkotániem háſło vcżyniły. | Idą |
strona: A4
1:
Idą ſroki świegotne/ y gębáte wrony/
2:
Y kawek poſpolitych ſtádá z káżdey ſtrony.
3:
A gdy ſię iuż z obu ſtron dobrze zgotowáli/
4:
¶ Pigmeowie Zorawiow domá nie cżekáli/
5:
Ale w pole do nich ſzli/ ći bronić wolnośći/
6:
A ći ſię mśćić potomſtwá y ośieść ich włośći.
7:
Pod Krolową w woźie ſzły cżtery kozy Morſkie
8:
Z koźlęty: ná nich były śle y rządy dworſkie.
9:
Krol ſam mąż w piąći lećiech I P S ſłowem rzecżony/
10:
W złotey zbroi/ y złotem wſzędźie záſłoniony.
11:
Ktoremu Bárorogá pod deką wiedźiono/
12:
Y przy nim wyćwicżoną Pápugę nieśiono.
13:
Ktora kilká ięzykow ſtátecżnie vmiáłá/
14:
Y obycżáie roznych narodow wiedźiáłá.
15:
Bo byłá wychowána ná Ceſárſkim dworze/
16:
Ale potym vćiekſzy lećiáłá zá Morze.
17:
To był tłumacż gdy z koſzá ięzyká doſtano/
18:
Albo ná ſtrażey w nocy Zorawia imano.
19:
Wiedźiono przy nim zmyślnych máłpiąt dwoie potym/
20:
Y dwoie kocżkodanow ná łáncuſzku złotym/
21:
Z ktorymi on więc podcżás w namiećie kuglował.
22:
Kiedy nie miał co cżynić/ álbo ſię fráſował.
23:
Ale Krolu nie igráć/ nie kuglowáć ſtroynie/
24:
Chceſzli ábyś zwyćięſtwo otrzymał ná woynie.
25:
Nie záwżdy Máteracow báwełną nátkánych/
26:
Nie záwżdy potraw trzebá záżywáć oſpánych.
27:
Nie wádźi wodá z cżoſnkiem/ nie wádźi chleb ſuchy/
28:
Y możeliſię doſtáć dla żołądká iuchy.
29:
Krolá trzeźwego/ Krolá potrzebá cżuynego/
30:
Y iáko ono mowią gdźieś nie roſkoſznego.
31:
Tákąſmy my cżuynośćią Moſkwę puſtoſzyli/
32:
Zamki bráli/ derewnie ogniem popalili.
33:
S kąd Bátory wielką cżćią y ſławą wznowiony/
34:
Y miedzy Boleſławy wielkie położony. | Ale ná |
strona: A4v
1:
Ale ná poiedynek powabić rownego/
2:
Y dodáć ſwoim ſercá żołnierzom śmiáłego.
3:
Iáko Scipio cżynił w Afryce mężnemu
4:
Annibalowi/ w on cżás Rzymowi ſrogiemu.
5:
Albo Stefan Krol Polſki Cárzá Moſkiewſkiego/
6:
Albo Hetman Zámoyſki powabiał Suyſkiego.
7:
Albo Krol Mácedońſki/ ktory Krolom mężnym/
8:
Zwierćiádłem ieſt ná wieki/ á zwłaſzcżá potężnym.
9:
Bo ten ſám nie iáko Krol/ ále Zołnierz iego/
10:
Cżynił z nieprzyiaćielem do gárdłá ſwoiego.
11:
Ktory pięćkroć rániony był ná ſwoim ćiele/
12:
Gdy ſzturmy/ gdy potkánia cżynił bárzo wiele.
13:
Támże ſię w onym polu rządnie okopáli/
14:
A wozow y okopow ſtrzelcy pilnowáli.
15:
Krolowi bárzo świetne namioty rozbito/
16:
Ktore Indiyſką dźiwną páięcżyną ſzyto.
17:
Pierza/ złotá/ y drogich páſámánow śiłá/
18:
Sámá robotá on koſzt wſzytek przechodźiłá.
19:
Miedzy inſzemi namiot ſkor żorawich ſtroyny/
20:
Iuż nie ná deżdż/ lecż przedśię godźił ſię do woyny.
21:
Krolowie Bábilońſcy mieli Wielbłądowe/
22:
Krolowie Tráccy záśię miewáli wołowe.
23:
Iuż wełná/ iuż y iedwab/ y płotno z pokrzywy/
24:
Cżłowiek wynálazł/ dobrze ná pożytek chćiwy.
25:
Sam tylko Narſes ſrogi ná złość oycu/ ktory
26:
By był Krolem/ namioty chćiał mieć z chłopiey ſkory.
27:
¶ A gdy śię iuż lud śćiągnął/ ták z cudzey kráiny/
28:
Iáko z gránic przyległych/ tákże motłoch iny.
29:
Było Pſyllow cżtyry ſtá/ co walcżą z wężámi/
30:
A rimáſpow o złoto/ ták wiele z gryffámi.
31:
Cinocefalow tyśiąc ze pśiemi głowámi/
32:
Co zá woyſkiem chodźili żyięcy trupámi.
33:
Ná trágopách śiedźieli co pierzem porośli/
34:
Ludźie támtey kráiny ná ptaki coś poſzli. | Ieſzcże |
strona: B
1:
Ieſzcże po Orły byſtre poſłano ná gory/
2:
Y po Sępy drapieżne/ y po Białozory.
3:
Skoro tedy te Woyſká wſzyſtkie popiſano/
4:
Naprzod im práwá zwykłe żołnierſkie cżytano.
5:
Ná rozne hufce pieſze/ iezdne z drugiey ſtrony/
6:
Naiemne záśię ná pláć ſtáwiono przeſtrony.
7:
Powinne/ bráćią/ kmotry w iednym pocżćie dáli/
8:
Aby ſobie zycżliwie owſzem pomagáli.
9:
W drugim zaſtępie ſtáre mieſzáli z młodymi/
10:
By w zaiemną pomocą byli potężnymi.
11:
Ruſzył ſię w pole Hetman A S mężny rzecżony/
12:
Kot przezeń lekkonogi wiśi z iedney ſtrony.
13:
Pod nim Cap ſześćiorogi/ y od iego ſzyie/
14:
Dáleko vpátrzony/ kruk mu cżarny biie.
15:
Korninowi podobien onemu Rzymſkiemu/
16:
Ktory śilen przezeń był winowaycy ſwemu.
17:
Dla ludźi y dla koni przy rzece ſtánęli/
18:
Tám ſię kopáć/ tám koſze ſypáć záraz ięli.
19:
Straż vſtáwnie pilnuie naiázdu iákiego/
20:
Aby iáko obozu nie ſtráćili ſwego.
21:
Z drugiey ſtrony Zorawiow woyſko nieźlicżone/
22:
Ná kilká ſet ogromnych hufow rozłożone.
23:
Właśnie iáko Xerxowe woyſká ſię ſtać zdáły.
24:
Przed ktorymi w Grecyey rzeki wyſycháły.
25:
W tymże polu/ w tych ſzańcách/ gdźie iedno ſię bili/
26:
Nie dáleko biegáiąc/ ichże zbożem żyli/
27:
Nie ſtrudźił ſię tám ſługá/ nie był vtrapiony/
28:
Ná dálekie ieżdzący w picowánie ſtrony.
29:
Iáko Polacy w Moſkwie walecżni cżynili/
30:
Ktorzy y trzydźieśći mil po żwyność ieźdźili.
31:
Záwſze krzyk/ záwſze trąby ſłycháć w ich oboźie/
32:
Pokázuiąc Pigmeom że ie chcą mieć w groźie.
33:
Spráwę tákże v śiebie oſobliwą máią/
34:
Ktorey też y żołnierze naſzy przeſtrzegáią.
35:
Straż ieden żoraẃ trzyma kámyk vchwyćiwſzy/
36:
A drudzy śpią/ pod ſkrzydłá głowę podłożywſzy. | B | Ták poſłu= |
strona: Bv
1:
Ták poſłuſzni/ że co wodz háſłem ſwym miánuie/
2:
Nátychmiaſt hufiec z chęćią káżdy vſługuie.
3:
Piaſek tákże w ſwych gárdlech dla przygod miewáią/
4:
Ktory w zwádźie ná ludźi iáko deżdż ſpuſzcżáią.
5:
Było w tym woyſku białych Zorawiow niemáło/
6:
Ktorym ſię drugich rządźić potrzebną rzecż zdáło.
7:
Wzorem brodacżow długich/ ktorych moc ácż mnieyſza/
8:
Ale záśię rádá ich we wſzyſtkim głownieyſza.
9:
Ci byli w poimániu nie raz w cudzey ſtronie/
10:
Ták we Włoſkiey/ iáko y w Sármáckiey koronie.
11:
Ale gdy iuż y dźieći y ſtátek miewáli/
12:
Y iáko poſádnikom záwſze dowierzáli.
13:
Opuśćiwſzy potomſtwo/ opuśćiwſzy żony/
14:
Wſwą przedſię/ iáko y wilk z gniázdá przynieśiony.
15:
Poſły iednák poſłáli nádrzewiey do śiebie/
16:
Chcąli by nie przychodźiło ku tey potrzebie.
17:
Nie cżyńćie nam pry złośći/ my też nie będźiemy/
18:
Bo ſię iednák my ludźie Bogá też boiemy.
19:
Miał Krol około śiebie háydukow ćwicżonych
20:
Pięć tyśiecy/ podobni do Wáſkonow onych.
21:
Ktorych Henryk do Inflant polſzcże obiecował/
22:
Ktorymi Hugonoty w źiemi ſwey woiował.
23:
Nád to tłumacżow dwieśćie ktorzy to vmieli.
24:
A ptaſze ſzcżebiotánie dobrze rozumieli.
25:
Iednák y v nasby to ſnádne rzecży były/
26:
Kiedyby ſię vmieć co niektorzy báwili.
27:
Ieſt ptak y poſpolity/ kto go ieść przemoże/
28:
Ten ptaſze ſzcżebiotánie łatwie vmieć może.
29:
Z tym poſłał do Zorawiow I P S poſłá ſwoiego/
30:
A Pápugá wſzyſtkę rzecż mowiłá od niego.
31:
A ći też ptaſzomowcy przy pośle iecháli/
32:
Aby támtego woyſká rádę wyſłucháli.
33:
Bo ná tym wielka pomoc wodzowi dobremu/
34:
Wiedźieć co nieprzyiaćiel myśli woyſku twemu.
35:
O więźnie ná końcu ſłow tego dokłádáli/
36:
Aby ich w cudze ſtrony nie záprzedáwáli. | Bo przedśię |
strona: B2
1:
Bo przedśię od Pigmeow korzyść byłáby tá/
2:
Danoby zá káżdego chłopá korzec żytá.
3:
Ale Grus Krol Zorawi ninácż nie pozwolił/
4:
Bo prágnął áby ſobie Pigmei zniewolił.
5:
Myślił puſtoſzyć źiemię/ do tąd ktory kogo/
6:
Nie przemoże: á ſobie nie podbiie ſrogo.
7:
KSIEGA WTORA.
8:
N
Azáiutrz ſłońce z Morzá woz wyprowádźiło.
9:
W ktorym cżworo woźnikow zlotogrzywych było.
10:
Gwiazdy z niebá y chmury z niebá poſpądzáły/
11:
Godźiny złotowłoſe iuż dźień pocżynáły.
12:
Pobudkę trąbić pocżął trębácż ich ná koźie/
13:
Pigmei do báránow ſtocżyli w oboźie.
14:
Zorawie z krzykiem do nich z obłokow zlátuią/
15:
A Spitámeom drobnym vpadek gotuią.
16:
Ci do nich/ oni tákże hufem ſię ruſzáli/
17:
Iuż hárcem nád okopy ſobie nádieżdżáli.
18:
Naprzod E S z rotą ſwoią przećiw im wyſkocżą/
19:
Ten miał trzy ſtá wybráńcow z łuki pod ſwą mocą.
20:
Strzelcow ták doświadcżonych/ ktorzy gdy ſtrzeláli/
21:
Nie w pierśćień/ ále w vcho igielne tráfiáli.
22:
A máłpá ſię v ſzyie iego powieśiłá/
23:
Szyſzak záś wielkoocża ſowá mu przykryłá.
24:
Z drugą rotą I S przypadł Rotmiſtrz doświadcżony/
25:
Ieſzcże nie miał y wąſá/ nie miał áni żony.
26:
W kocżkodanie ogromno/ á dla byſtrey kuſze/
27:
Iáſzcżor mu ſtrzeże mocny prętkonogiey duſze.
28:
Pod nim przechárſłá bieży krzyworoga kozá/
29:
A ná ſzyſzaku inſza miáſto kity kozá.
30:
Szermierz y gońcá wielki/ ſtrzelec nieledáki/
31:
Ktory iedną ſtrzałę brał/ iák ná rożen ptaki.
32:
Z trzećiey ſtrony V. dźielny y mąż práwie duży/
33:
Ten miał pod ſwoią mocą dźiwne mártáuzy.
34:
Na tarcży wronę nieśie ná przyłbicy łyſka/
35:
A przezeń powieſzona byſtronoga liſzká. | B ij | Roſpuſzcżał |
strona: B2v
1:
Roſpuſzcżał ſwe po leśie/ áby ptaki krádli
2:
Gdźieby ie kolwiek iedno kryiomo nápádli.
3:
Właſnie iáko ná gorách Węgierſkich dźiáłáią/
4:
A nád kramnicą nędzne Słowaki łápáią.
5:
Inſzy ſię po wąwoźiech wielkich záſadźili/
6:
Zábić. ktoby ſię iedno tráfił/ vmyślili.
7:
Piąty záſię Rotmiſtrz O S ten krolá pilnował/
8:
Skilkądźieſiąt tyśięcy/ woyſko ſwe gotował.
9:
Záraz ná pierwſzym ſtárćiu/ woyſko ptakow legło/
10:
Choćiay im tyle dwoie ná pomoc przybiegło.
11:
Tych ſtrzały piorolotne ná śię rozebráły/
12:
Drugich wiátry pierzchliwe zá gory zágnáły.
13:
Odpráwił ſię E S/ rządnie ſwoich vwárował/
14:
Więźniow nábrał. Fenrychow niemáło okował.
15:
Bili ſię trzy godźiny namniey nie przeſtáiąc/
16:
A z obu ſtron krzykliwie ná śię doćieráiąc.
17:
V. też o tyſiąc poſłał więźniow do obozu/
18:
Ktorych chytro połápał ná rży y ná zbożu.
19:
Ale nieſzcżęśćie ktore y ptaki y ludźi/
20:
Swoią chytrośćią wzaiem nieobácżnie łudźi.
21:
Widzą iże im śiłá ptakow niedoſtáie/
22:
Przypádli zátym ná nie gwałtownie ſprzyłáie.
23:
Oni y śieći ſwoich/ y ſtrzał zápomnieli/
24:
Ani do oſtrych miecżow przeſtrách przybieżeli.
25:
W koło ich zágárnąwſzy/ wſzyſtkie poimáli/
26:
Y ták do ſwego Krolá iáko bydło gnáli.
27:
Zoſtal ſam V. iáko nic/ rzecby o rzecż ſwoią/
28:
Ale ſromotá: zgubił y ludźi y zbroię.
29:
Iáką noc/ iáki nocleg mieli Pigmeowie/
30:
Mieli/ gdy ſię poználi że byli więźniowie.
31:
Więźniowie nieſzcżęśliwi pod Pány ſrogimi/
32:
Ktorzy nie wiedzą co to być lutośćiwymi.
33:
Bogá ná ſercu niemáſz/ ſrogość nie ma miáry/
34:
Zadne ſłowá/ żaden płácż/ áni możne dáry.
35:
Bo im zárázem kneble w gębę powtykano/
36:
Y iáko capy krępe w kupie powiązano. | Ták oni |
strona: B3
1:
Ták oni niebożętá ſobie rozmyśláli/
2:
A ćichym ſercem tylko do Bogá wołáli.
3:
Do Bogá: ktory z ręki okrutnikow vmie
4:
Niewinnego wybáwić/ y prośby rozumie.
5:
Tám ſkoro do namiotow złá wieść przybieżáłá/
6:
Wieść: ktora (mowią) záwżdy więcey przycżyniáłá.
7:
I P S áni ieść/ áni pić/ ni z máłpą żártowáć
8:
Nie mogł/ ále vbogich iął więźniow żałowáć.
9:
Nie doſyć że wygráli/ ale y ſámego
10:
Krolá myślili doſtáć/ ták ſłáli do niego.
11:
Vcżynił Krol do Bogow prośbę żáłobliwą/
12:
O Boże ty ſam widźiſz krzywdę mą zelżywą.
13:
Oni mię w źiemi biorą/ oni mię puſtoſzą/
14:
Ani fryſtu żądáią/ áni hołdu proſzą.
15:
Iuż moiá źiemiá leży dawno nie orána/
16:
Od ptakow niezycżliwych gwałtem ſpośiádána.
17:
Niechcę więcey folgowáć bezecnemu ptaſtwu/
18:
A odiąć ſię polnemu lepiey iuż robactwu.
19:
Niechay więźniow nie żywią/ niech męcżą ſtráſzliwo/
20:
Niech wieſzą/ niech morduią/ niech ie łupią żywo.
21:
Iáko ná wielkich Lukách háydukom cżynili
22:
Moſkwá: ále też náſzy onych nie żywili.
23:
W tym wiecżor náſtępował/ iedni z pol zieżdżáli/
24:
A drudzy ná ich mieyſcá záś náſtępowáli.
25:
Ránnych z wielką pilnośćią záraz opátrzono/
26:
Więźnie też z drugiey ſtrony/ dobrze obmyślono.
27:
Oni też ránne ſwoie pilnie opátrzyły/
28:
A śitowiem ieźiornym w zaiem ſię lecżyły.
29:
Gdy tedy noc ſwoiego biegu dokońcżyłá/
30:
A woźniki w pułnocne iáſkinie wpuśćiłá.
31:
Iął Tytan łápáć ſwoie złotonogie konie/
32:
Co boſką trawę iádły przy Murzyńſkiey ſtronie.
33:
Nád nádźieię/ y nád ich ptaſze przyrodzenie/
34:
Cáłą noc wáchtowáły y ſtrzegły ćwicżenie.
35:
Ze ſtraż kilká wśi ptaſza Pigmeomſpaliłá/
36:
Y wielki płon wygnáłá/ śiłá żon pobiłá. | B iij | Vpádło |
strona: B3v
1:
Vpádło ſerce náſzym/ trwogę trąbić ięto/
2:
Záraz lud do potrzeby ſzykowáć pocżęto.
3:
Zátym pśiogłowcy oni ięzyká doſtáli/
4:
Dźieśięć Zorawi byſtrych/ ktorzy ſtrzaż trzymáli.
5:
Ci ná mękách zeználi/ pozeznáć muśieli/
6:
Ze ſię o oboz mocą dźiśia kuśić mieli.
7:
Ieſt nas tyśiąc tyśięcy wybornych do boiu/
8:
Y niechcą ledáiáko przyſtáć do pokoiu.
9:
Aż álbo my do ſzcżędu wſzyſcy wyginiemy/
10:
Albo was tu z tych kráin indźiey wyżeniemy.
11:
Lub nas wy w Kriu álbo w Kárámbinie potem/
12:
Y w Metopie będźiećie ſzukáli z kłopotem.
13:
Widźiał tedy Krol że ſię ſzcżęśćie náchyliło
14:
Do żorawiow: gdy iego śiłá iuż vbyło.
15:
Nie potężnie popierał/ y by nie wſtyd Krolá/
16:
Ze ſię wytocżył z woyſkiem/ ziechałby był z polá.
17:
Krolewic E A wyiedźie z ſwoiego obozu/
18:
Bacżąc áno ſię śieką/ ſam też ſkocżył z wozu.
19:
Przećiw niemu Geranos wyſoki wyſkocży/
20:
Cżub poſtáwi/ pior wznieśie/ á zákruli ocży.
21:
Właśnie iáko wrotośierć/ ten choć ſię nie ſroży/
22:
Lecż ſię opácżną śierćią z przyrodzenia ſtroży.
23:
Iákoby miał chłopa zieść: temu nie w nowinie
24:
Zubry bić/ łośie ſtrzeláć/ y też łowić świnie.
25:
Lekce ważył żoráwia: w tym ſię on pokuśi/
26:
Ledwo do kordá przyſzedł/ żoraẃ go iuż duśi.
27:
Ani zbroie poznano/ áni tchorzá iego/
28:
Y támći go zchowano w polu nieżywego.
29:
Nieſzcżęſny ktory vfał názbyt tęgiey zbroiey/
30:
A nieumiał hámowáć pierzchliwośći ſwoiey.
31:
Po nim przebił ſię w woyſko/ wnet ich ſtos położył.
32:
Iáki táki Pigmeos zbroię z śiebie złożył.
33:
Vćiekał co nádáley. Ci ieśli nie bili/
34:
Tedy po dwu do woyſká ſwego wynośili.
35:
Sam wodz nos cżęſto oſtrzy/ ſkrzydeł pomuſkuie/
36:
Nog popráwia/ do gárdłá bić ſię nágotuie. | Właśnie |
strona: B4
1:
Właśnie iáko chłop ná wśi kiedy ſię powádźi/
2:
A w kupie iáko bydło probuią ſię rádźi.
3:
Tám ſwego winowáycę z dawná vpátruie/
4:
Naśiek o źiemię oſtrzy/ ręce wyſmukuie.
5:
Obacży to frit záraz zwołał ſwych do śiebie/
6:
Młodźieńcy/ terazby co pokázáć w potrzebie.
7:
Ten zdraycá oto ſyná zábił Krolewſkiego.
8:
Máćieli dobre ſerce rzućmy ſię do niego.
9:
Niechay iuż co chce będźie/ lepiey ſię ochynąć/
10:
Bo choćiay ſię poddamy/ przedſię muśim zginąć.
11:
Wſzak drudzy choćiay widzą iże przegráć máią/
12:
Więtſzą w ſobie w ten cżás moc y śiłę wzbudzáią.
13:
Vćiął mu wnet pułnoſá/ ſkrzydło okálicżył/
14:
Y nog kilkádźieśiąt wnet żorawich nálicżył.
15:
A drudzy cżternaśćie ich káżdy dławił ſwego/
16:
Tego kiycem/ tego záś kulą podle niego.
17:
Aże tył muśieli dáć/ y ſnadźby wygráli/
18:
By byli ich tym dáley iuż pálántowáli.
19:
Lecż w nádźiei zwyćięſtwo ſwe kládli/ á oni
20:
Obroćiwſzy ſię do nich/ káżdy ſwego goni.
21:
Zła náſzá/ S I S przypádnie ná tłuſtym báránie/
22:
Y odśiekł ich/ to ieſzcże zá náſze nie ſtánie.
23:
Bo Zoch náſtąpił z rotą na walkách ćwicżony/
24:
Wſzytek w bechter potężny do nog oblecżony.
25:
Rowien Gryfowi w męſtwie/ ten drobnych duſz śiłá/
26:
Poſłał w obłok Pigmeow kiedy bitwá byłá.
27:
Swiádom w Podolu/ dobrze vmie obycżáie/
28:
Wie iáko ná Tátáry Struś mężny powſtáie.
29:
Strus ktory krwie poháńſkiey/ iák Lew bywał ſyty/
30:
Y dla oycżyzny ſwoiey zginął prácowity.
31:
Podobien Afryckiemu/ iáko mowią o niem/
32:
Ze y chłopá obáli we zbroi y z koniem.
33:
Iuż on niedba áby śiekł wiátr ſwemi ſkrzydłámi/
34:
Bo doſyć dwoiſtemi prędki kopytámi.
35:
A ieśli też pogonią w zad zá ſobą cżuie/
36:
W tyłogońcy kámieniem dźiwnie vmiárkuie. | Záwaławſzy |
strona: B4v
1:
Záwoławſzy ná ſwoie/ bárzo głátką mową/
2:
Nie o nas bráćia idźie/ coſmy tu ſą głową.
3:
Ale iákie nas krzywdy od nich potykáły/
4:
Dźieći/ gniazdá/ y gołe iáycá doznáwáły.
5:
Myſmy im ſą pokarmem/ oni żywi námi/
6:
Nam z nich co zá pożytek obacżćie to ſámi.
7:
Sławę/ dźieći/ ſławę my mieymy przodkiem zgołá/
8:
A teraz nie ſzánuymy dla náſzych krzywd cżołá.
9:
Rzekſzy/ tárátantárá wtrąby trąbić ięto/
10:
W bębny bidybidybom głośno bić pocżęto.
11:
Vderzyli w śię mężnie/ z tey y z owey ſtrony/
12:
Iuż ſię nie oglądáiąc ná dźieći/ ná żony.
13:
Záraz Pigmeow śrzodkiem woyſká przełámáli/
14:
Ktorym ſpráwę/ ná ktorey zwyćięſtwo/ pſowáli.
15:
Muz propornik/ y rycerz/ y zwyśiężcá ſrogi/
16:
Wſtáwiwſzy báránowi wilgę miedzy rogi/
17:
Iął śiec/ ále prożno/ ćiął go ták potężnie
18:
Zoch cżekanem/ że z cápem obálił go mężnie.
19:
Wnet go z zbroie zewlekli/ ſámego zábili/
20:
Obeyźrzy ſię/ áno Cis nád ptaki śię śili.
21:
Sćiął cżterech iednym rázem/ dźieśiąći ochromił/
22:
A w kilku oſtre drzewá po gałkę przyłomił.
23:
Owo kilkádźieśiąt duſz ná wiátr poſłał żywych/
24:
Zoch pátrzy żáłuiący ſąśiadow teſkliwych.
25:
Ale iże nie rowno: pomyślał fortelem/
26:
Iedno nie Dáres z onym walecżnym Entelem.
27:
A iż po wſzyſtkim woyſku ten dekṙet wołano/
28:
Ktoryby go rátował/ dáry obiecano.
29:
Przebił ſię Trox do niego ná wielkim báránie/
30:
Vcżynił gwałtem drogę przez kruki/ przez kánie.
31:
A Zoch vſtąpił w śrzodek/ bo iść ná zbroynego
32:
Gołemu: nie mężnego ále vpornego.
33:
Przebił ſię przez ich woyſko iáko Niemiec zbroyny/
34:
Ktory nikiedy z Krolem chćiał koſztowáć woyny.
35:
Tráfił wodzá inſzego y zábił z ſrogośći/
36:
To żoná iego widząc/ ktora dla miłośći/ | Wpádłáby |
strona: C
1:
Wpádłáby byłá w ogień/ y w miecże/ y w zbroie/
2:
A o mężá gotowá dáć y gárdło ſwoie.
3:
Pálámedeá gwałtem k niemu przyſkocżyłá/
4:
Tego ſkrzydły/ y ſrogim kilofem okryłá.
5:
Ten woła rátá ná ſwe/ lecż wnet był bez duſze/
6:
Zábył w nieſzcżęſnych rękach/ y miecżá/ y kuſze.
7:
Właſna Zomiris/ álbo Mirtys obrzymicá/
8:
Albo Wándá Bogini/ walecżna mężycá.
9:
Widźi I P S że mu woyſká vbywa niemáło/
10:
Sámemu ſię też w pole wyprowádźić zdáło.
11:
Ale Krolu nie rádzęć/ śiedź w namiećie ſobie/
12:
Boć też prziydźie gárdło dáć/ iáko komu tobie.
13:
Státecżnieyſze záiſte ſą nád inſze żony/
14:
Bo prędzey gárdło dádzą zá ſwe mężne ony.
15:
W tey śmiáłośći Stefaná pod Połockiem byłá/
16:
Máło z Zamoyſkim ſtoiąc kulá nie zábiłá.
17:
Kazano Pſyllom do nich/ co walcżą z robaki/
18:
Lecż inſza ieſt z wężámi/ inſza bitwá z ptaki.
19:
Ięli plwáć ná żorawie/ iák wężom dźiałáią/
20:
Y tſzcżemi ich ślinámi śiłá pobiiaią.
21:
Przedſię kto w zbroi chodźi/ kto zá murem ſtoi/
22:
Ledwo żelázá/ ále śliny ſię nie boi.
23:
Piororuchy też puſzcżą/ ći ácż byſtro chodzą/
24:
Ale ná nalepſzy wiátr/ y ná wonność godzą.
25:
Zoſtáwił Krol przy ſobie Arymáſpy ony/
26:
Dla przygody/ bo ſzcżęśćie chytre ná wſze ſtrony.
27:
Dáli bitwę Pſyllowie/ o wnet ich potárły/
28:
Ledwo ich kilkádźieśiąt co vćiekli z gárdły.
29:
Piororuchowie tylko ći ſię mężnie bili/
30:
Y kilká ich tyśięcy ná ſtoſy złożyli.
31:
Przez wſzyſtkę Woynę tákiey klęſki nie vználi/
32:
Tylko kiedy ná byſtre pioraki wpádáli.
33:
Aż pocżęły żorawie vſtępowáć/ ále
34:
Szkodá vpornie gonić bywa więc tych w wale.
35:
Przywiedli ich ná trupy/ ći gdy ſmrod pocżuli/
36:
Ieden w drugiego nagle nieborak ſię tuli. | C | Powietrze |
strona: Cv
1:
Powietrze im nie ſłuży/ ná ktore tráfili/
2:
Bo tylko iednym ſmyſłem wonią ſámą żyli.
3:
Owdźie zaſtępy ſtoią názad nie vchodzą/
4:
Biliby ſię/ ále im trupy ſzpetne ſzkodzą.
5:
Pożyły ich/ bo drugim miętki zwypadáły/
6:
Y pigwy/ ktore onym biiąc ſię woniały.
7:
Leżáło trupow pełno ná kilká mil wſzędźie/
8:
Ták ptaſtwá/ iáko ludźi/ w nieźlicżonym rzędźie.
9:
Ale iże fortuná z wielkośćią przeſtáie/
10:
Niechay przedśię śmiáłośći gnuśny nikt nie łáie.
11:
Zginęło tám ták wiele Pigmeow vbogich/
12:
Iáko kiedy Hiſzpani Granátenſow ſrogich.
13:
Albo Maurow pożyli/ że ſię nie doſtáli
14:
Miecżom/ ále ná ćierniu y kotách zoſtáli.
15:
Ktoż klęſkę onego dniá/ y pobite głowy/
16:
Ták wymowny opowie rzetelnymi ſłowy.
17:
Z nowu mocą Pigmei przypádli w obozy/
18:
Y z dźiały/ y z procámi/ y z byſtremi wozy.
19:
Spráwowáli dwáy wodze woyſko z káżdey ſtrony/
20:
Ieden T R I P S á drugi I P S imieniem rzecżony.
21:
I P S Rotmiſtrz ktory imię Krolewſkie też nośił/
22:
Tego Krol bárzo pilnie y vśilnie prośił.
23:
Aby ták/ iż Krolewſkie imię miał woiował/
24:
A Krolowi ſromoty vdźiałáć wárował.
25:
Wzorem Alexándrowym/ co ná mieyſcu ſwego
26:
Krolá/ cżynił w Indyey wiele nieznośnego.
27:
V Doryny iáſkiniey: ktorey ſnadź on dawny
28:
Herkules nie mogł doſtáć/ ktorą wźiął Krol dawny.
29:
Obeyźrzawſzy ſię ná ſwe/ ſzli do nich ſtráſzliwie/
30:
Biiąc/ śiekąc/ śćináiąc/ co mogli dotkliwie.
31:
Wnet im wodza iednego Tripſá poimano/
32:
Kilkánaśćie chorągwi cżerwonych doſtano.
33:
A ſtrách poſpolićie więc kiedy grozę cżuie/
34:
Więcey niżli Hetmani/ y Krol roſkázuie.
35:
Węgierſkim ſtrychem záraz vćiekáć pocżęli/
36:
Gdy Krolá Władźiſłáwá pod Warną pozbyli. | Iáki táki |
strona: C2
1:
Iáki táki woźnicę żoraẃ z koni zwáli/
2:
A ſam wśiadł/ śiłá tłumow/ śiłá kozłoẃ gnáli.
3:
Ledá ſámicá kilku ná woźie przyśiádłá/
4:
A onych z wierzchu ſkubłá/ y pod gárdłá iádłá.
5:
Iák muchá Mirmecidy ſubtelnego zgołá/
6:
Co ſkrzydły woz przykryłá/ á łodź záśię pſzcżołá.
7:
Nie widáć pod nią wozu/ niewidáć y chłopá/
8:
Więtſzego powiádáią v nas tu być dropá.
9:
I P S iednák co mogł odbił/ bronił z ſwoiey ſtrony/
10:
Ale iże iuż bárzo kilkákroć rániony.
11:
Kotá ná nim poklwáli/ ſowę wypierzyli/
12:
A z káftaná báwełnę wſzyſtkę zwywłocżyli.
13:
A śmiáłość muśi mieć kres/ bo kto pokoſztuie
14:
Przygody/ z więtſzym potym rozmyſłem woiuie.
15:
Vćiekł przedſię do ſwoich/ y padł zmordowány/
16:
Wylał duſzę ná źiemię przez okrutne rány.
17:
Oſtátek ludźi onych zátym poimáli/
18:
Muſzkiety/ wilki/ kuſze/ od nich odebráli.
19:
Właśnie iák pod Krákowem Niemcom byłá trwogá/
20:
Nie rádząc ſię kośćiołá/ świętych/ áni Bogá.
21:
Gwałtem w ſzáńce przypádli/ ludźi wiązáć chćieli/
22:
Y Máxymilianá wnieść ná ſtolicę mieli.
23:
Ale temu zábieżał Zamoyſki ſerdecżny/
24:
Ze wſzyſtkich wdał ná zły kres/ y ná niebeſpiecżny.
25:
Bo co ich ſnadź fortuná pod mury poſłáłá/
26:
Wſzyſtkim tám łákoma śmierć groby zgotowáłá.
27:
Nie inácżey Pigmei/ iż ſię im zprzykrzyło/
28:
Siłá pomárło/ śiłá w polu ſię wybiło.
29:
Chćieli gwałtem oboz wźiąć żorawiow pierzchliwych.
30:
Y vśiadáć ná gárdlech ná ich nieſzcżęśliwych.
31:
Onym ták/ Bogu záśię inácżey ſię zdáło/
32:
Zle przećiw woley Bożey ſtáwiąc ſię zuchwáło.
33:
Lecż kiedy wiecżerzáli/ kiedy ſpocżywáli/
34:
Z nowu ich inſzą ſztuką podyść pomyśláli.
35:
One w ten cżás przy błotnym ieźierze leżáły/
36:
A gorę iákąś wielką ſpráwey ręki miały. | C ij | Támże |
strona: C2v
1:
Támże ná nie przypádli/ okrzyk vcżyniwſzy/
2:
A ći noże/ y ſery/ y chleb porzućiwſzy.
3:
Práwie z pośiłku ptacy do nich vderzyli/
4:
Y pod ſwoię chorągiew prędko ſię ſkupili.
5:
Pigmei ſtrzały ná nie puśćili/ á oni
6:
Vpádli/ á w tym do nich bez żadney ochrony.
7:
Potym z zagorza ieſzcże więcey ich przybyło/
8:
A komuż kiedy zdrowie miłe więc nie było.
9:
Porucżnik iák kocżkodan w przod vćiekł ná mule/
10:
Ale wpárły go w bágno y zoſtał ná mule.
11:
Podáli tył Pigmei te náſtępowáły/
12:
Tákże ich w one błotne ieźiorá wegnáły.
13:
A ći w błoćie wrzeſzcżeli prze ſwoy vpad ſłáby/
14:
Iáko z myſzámi mowne gdy przegráły żáby.
15:
Od tąd ſkárgę y ſtárą pioſnkę powtarzáią/
16:
Ná Iowiſzá o pomſtę vſtáwnie wołáią.
17:
Ci tám áż do tych cżáſow zoſtáć iuż muśieli/
18:
Y tuſzą áby w żáby przewierzgnąć ſię mieli.
19:
Ledwo ich dwá tyśiącá vſzło do obozu.
20:
A dwánaśćie tyśięcy legło ich w rogozu.
21:
Káżdy żoraẃ po kilku doſtał ſobie chłopow/
22:
Ledá kto náwiązał ich iák konopnych ſnopow.
23:
A ktory ptak nie miał cżym związáć więźnia ſwego/
24:
Zábił záraz/ nie żywił przećiwniká złego.
25:
Drugi pátrząc ná tę śmierć y przypadek tęgi/
26:
Aby żyw był/ dał ná ſię y páſá y wſtęgi.
27:
Właśnie iák pode Tſzcżowem Niemcom też cżynili/
28:
Gdy ich niewielką ręką Polacy pobili.
29:
Náśmiałbyś ſię tám w ten cżás ſtoiąc gdźie przy leśie/
30:
Iáko żoraẃ pod Niebo Pigmeolá nieśie.
31:
Y iáko nie máią ich żorawie bić/ áno
32:
Wſzyſtko woyſko Pigmeow chłopu po kolano.
33:
Tą bitwą bárzo byli Pigmei zwątleni/
34:
Tám mężowie zginęli wſzyſtko doświadcżeni.
35:
Wiele śierot/ wiele żon/ bez dźieći zoſtáło/
36:
Komuż kiedy gwałtowne bićie zfolgowáło. | Vſtępował |
strona: C3
1:
Vſtępował iuż Krol I P S z ſwemi Mirmidony/
2:
Ná prośbę ſwoich grofow/ y żáłoſney żony.
3:
Rozumiałeś o Ipſe woynę być roſkoſzą/
4:
Iáko niegdy Polacy mieli gdźieś kokoſzą.
5:
Kędy kokoſzy ziedli o cżtyry milony/
6:
Iżeś ná woynę niechćiął wyiácháć bez żony.
7:
Woyná Pigmeu máły/ śiłá ſtráchow rodźi/
8:
Siłá troſki/ boiáźni/ y niewcżáſow płodźi.
9:
A kto ią wytrwáć może/ kto dokaże ſwego/
10:
Tego máią ná świećie zá mężá wielkiego.
11:
A cożeś o Stefanie walecżnym rozumiał/
12:
Ktory w ták trudney źiemi/ y złey wałcżyć vmiał.
13:
Kędy żaden Krol inſzy nigdy nie dokazał/
14:
Aby w ták złe niewcżáſy dáley być pokazał.
15:
Mrozy o świętym Ianie tám ćięſzkie bywáią/
16:
Pytam ćię/ kiedyż tám wżdy ludźie láto máią?
17:
Kto więc walki zrowna Alexándrá wielkiego/
18:
Kto z nich vżył ná woynie niewcżáſu więtſzego.
19:
Tám ten ieśliż z źwierzęty y z ludźmi woiował/
20:
Ten záś z niebem/ y z błoty/ y z Moſkwą prácował.
21:
¶ Ięto zbieráć namioty/ y zgániać bárány/
22:
Y lecżyć ſię kto żywy/ kto ma ćieſzkie rány.
23:
Więźnie ná pogránicżne zamki odeſłano/
24:
Ktorych do kilkanáści tyśięcy imano.
25:
Bo ácżći ptak co wiedźieć kędy on nie śiędźie/
26:
Przedśię temu cżás prziydźie/ że v chłobá będźie.
27:
Ale záś z drugiey ſtrony dźieśięć ich nie ſtoi/
28:
Zorawiow zá iednego cżłowieká we zbroi.
29:
Pigmeow też kilká ſet miedzy ſkáły wźięto/
30:
Co był ſtáry/ álbo więc ránny/ to go śćięto.
31:
Y prośili przymierza v żorawiow zá tym/
32:
By mogli zbite w polu pochowáć bogátym.
33:
Gdyż też Poháńcy ſámi dozwaláią tego/
34:
Broniąc od ſzpakow álbo robactwá polnego.
35:
Ale onym ſzło o to/ by Krolá doſtáli/
36:
Y krzywdy ſwe oddáli/ ktore podźiałáli. | C iij | Trzćinę. |
strona: C3v
1:
Trzśćinę im ná ieźiorách odchodząc palili/
2:
W ktorą ptacy/ gdy iáka pogonia ſię kryli.
3:
Wnet ich kilká tyśięcy ná drogi záſłáli/
4:
Poſły wſzędy chwytáli/ liſty odbieráli.
5:
Ale I P S gdźie miał vbiec/ żaden z nich nie wiedźiał/
6:
Iáko Stefan ſwey myśli tákże nie powiedźiáł.
7:
Ieśli do Luk miał ćiągnąć/ ále záżył ſztuki/
8:
Do cżáſznik nárychtował/ á ſtrzelił pod Luki.
9:
Do Pru wrzecży chćiał/ á on do Soi przybieżał/
10:
Kędy ze wſzyſtkim woyſkiem/ co ieſzcże miał leżał.
11:
Támby go byli nigdy owſzem nie dobyli/
12:
Chybá ſię podkopawſzy/ prochy záſádźili.
13:
Stoi miáſto nád rzeką Indą bárzo wielkie/
14:
W ktorym naydźie doſtátki/ y potrzeby wſzelkie.
15:
Z tey ſtrony málarz wolny może ie zryſowáć/
16:
Y ná kołtrynie podáć/ á cudnie zmálowáć.
17:
Tám lancofty wydátne/ áni tám mgły ſtoią/
18:
Ani chmury po niebie z ługow ſię tám roią.
19:
W mieśćie záśię ácż rowne kámienice wſtáią/
20:
Rzekłbyś że tám iáſkołki/ lub kreći mieſzkáią.
21:
Kſztałtem Americkich bud rowno ſię złącżyli/
22:
Cży oni od tych/ cżyli ći wzor od nich wźięli.
23:
Ieſt cháłupá okrągła/ z błotá vlepiona/
24:
Skorupinámi z iáiec ptaſzych ſkorupiona.
25:
W ktorey okienko iedno/ á drzwi niſkie ſtoią/
26:
W iákie więc liſzki wchodzą kiedy ſię pſow boią.
27:
Sam Krol pod piory mieſzka w zamku żorawiemi/
28:
Tych doſtáią cżęſtokroć/ gdy ſię biią z niemi.
29:
Był tedy Krol iuż śmielſzy/ odpowiadał śmiáło/
30:
Widząc/ że mu ná pomoc ludu przybyć miało.
31:
W tym kozacy opádli pod przymierzem onym/
32:
Tyśiąc żorawiow w kupie/ ná polu źielonym.
33:
Ktorych záraz do ſzcżędu gwałtem z odźieráli/
34:
Ani koſzul/ áni im pior pozoſtawiáli.
35:
A one niebożętá iáko łáźiebnicy
36:
Chodźili/ miedzy ſwymi ptaki po vlicy. | Zátym do |
strona: C4
1:
Zátym do Krolá kilku nágo ich puśćili/
2:
Tylko kędy naſzpetniey/ piory ie zakryli.
3:
Wźiął Grus więtſzą chęć ná nie/ y iął ſłowy tymi/
4:
Miedzy żoraẃmi ſtoiąc mowić przednieyſzymi.
5:
Náturá wſzyſtkorodno źwierzętom śierść dáłá/
6:
Ptakom piorá/ á rybom łuſki ſprzypráwiáłá.
7:
A ći ná wielką wzgárdę nágo ie wygnáli/
8:
Aby wſzyſtkim ohydą pod niebem zoſtáli.
9:
O nie wierzę áby tám ludźie iácy żyli/
10:
Albo imienia tego cżłowiecżego byli.
11:
Wżdy pohániec gdy więźnia z dobrych ſzát odkryie/
12:
Przedśię go ledáiáką śiermięgą zákryie.
13:
Ale iuż widzę że tu áni Bogá znáią/
14:
Y choć zá nierozumne nas ptaki mnimáią.
15:
Znamy my też y Bogá/ y litość ſwą mamy/
16:
Ani ſię też bez ludźi gdźieś nie obchadzamy.
17:
Poſłał do nich ſwe poſły/ przymierze im zrzućił/
18:
A hárde im poſelſtwo do ich vſzu wrzućił.
19:
Prziydą trzydźieśći śiwcow/ y cżapek nie zięli/
20:
Ani iáko ſię godźi/ Krolom vkłonili.
21:
Acż poſeł muśi konáć wolą Páná ſwego/
22:
Ale gdyż to nie ważno bywa v ſrogiego.
23:
Rozgniewał ſię Krol ſrodze/ máło dbáiąc ná to/
24:
Nie korzyſtuiąc w łáſce/ poſłom onym zá to/
25:
Dano złożenie w kuchni/ tám gdy ie przywiedli/
26:
Pobito/ powárzono/ y ná obiad ziedli.
27:
Iáko y Kánibáli/ gdźie Wartoman chodźił/
28:
Poſłá káżdego ziedli/ co do nich przychodźił.
29:
Ale żorawie tego gdy ſię dowiedźieli/
30:
Pod miaſtem ſię pod iego záraz położyli.
31:
Wyſłał do nich Krol máły ſwoie Mirmidony/
32:
Y lud naypotężnieyſzy ktory miał z ſwey ſtrony.
33:
Wyſzli z procámi do nich źli Cinamolgowie/
34:
Y z Saſzorámi nieſłycháni Nizykaſtowie.
35:
A Rimáſpi z ſamoſtrzał ięli ptaſtwo wálić/
36:
Gdy im ſzypow nie zſtało/ zdrowia ſzło ożálić. | C iiij | W procach |
strona: C4v
1:
W procach ieſzcże nádźieiá/ y w pánnách zákrytych/
2:
Y w Sokołách dálekich/ y w kobcách obfitych.
3:
Przyſzło w tym ná pośiłek ludu niemáłego/
4:
Od przyległych Krolikow z kráiu Indiyſkiego.
5:
Sciopodow/ Miriad/ co prętko biegáią/
6:
A dla Słońcá nogámi ſię więc záſłaniáią.
7:
Strogloditow cżęść tákże przyſzło ku pomocy/
8:
Bez głow/ ále w rámionách máią ſwoie ocży.
9:
Kártadulow z Indiyſkich gor śiłá poſłano/
10:
Bárzo byſtrych/ tychby tu Sátyrámi zwano.
11:
Stautopodow kilká ſet z wielkimi ſtopámi/
12:
Hipodamow z Azyey z końſkimi nogámi.
13:
A gdy on lud przyćiągnął/ Krol ſam ich ſzykował/
14:
A ná ſwym Barorogu po woyſku hárcował.
15:
By nie Phœnix co przed nim nośił giermek iego/
16:
Nie widáćby go było z woyſká ſzerokiego.
17:
Iáko Lokietek/ kiedy lud w Pruśiech máięcy/
18:
Poráźił był krzyżakow cżterdźieśći tyśięcy.
19:
Nie widáć go y z koniem/ chybá kto był pilny/
20:
Ale gdy ſercá przydał/ był iák Gofroy śilny.
21:
Wſzedł w rádę Grus álbo Krol ptaſzy/ iak śnieg biały/
22:
Ná ktorym ſię od śrebrá piorá migotáły.
23:
Nie myſzlą ich odchodźić/ ácż náſtępowáły
24:
Cżáſy/ gdy goſpodarſtwá zácżynáć ſię miały.
25:
Ale iż potrzebnieyſza wołność/ by nie miało/
26:
Iedná ich pará zoſtáć/ bić ſię z nimi zdáło.
27:
Wolność káżdemu/ drogą wolnośćią ptak żywie/
28:
Y rybá/ y źwierz chodźi o niey niewątpliwie.
29:
Ięli ſię kopáć do nich/ ięli ſię ſzáncowáć/
30:
Koſze pleść/ draby ſwoie do ſzturmu ſzykowáć.
31:
Przymierza Pigméowie do trzech dni prośili/
32:
Aby co máią cżynić dobrze obmyślili.
33:
Ale pomniało ptaſtwo/ kto komu folguie/
34:
Zwłaſzcża nieprzyiaćielowi/ ſobie śmierć gotuie.
35:
Woyná odelgi nie ma/ bitwę im poſłáli/
36:
Dopiero ſię kretowie wſzyſcy polękáli. | Przedśię |
strona: C5
1:
Przedśię przymierza znowu iákom rzekł prośili/
2:
A zá ſobą nieść dáry owſzem vmyślili.
3:
Pſzenice trzy ſtá wozow/ tátárki ták wiele/
4:
Ktore do nich y rzecży prowádźili śmiele.
5:
Wżdy ſię y bogow boyćie/ áby wam ſzcżęśćili/
6:
A nam tákiey okrutney klęſki nie życżyli.
7:
Otrzymáli: ále gdy dźień trzeći przychodźił/
8:
Hetman Pigmei z miáſtá iák muchy wywodźił.
9:
Przyſzli ná Sciopody co ná wznák leżeli/
10:
Bo iż było gorąco/ chłodem ſię lecżyli.
11:
Ták iáko ich záſtáli/ y śmierć náznácżyłá/
12:
W leżącżki ich do lochow cżarnych poſzło śiłá.
13:
Strzyże prętko potárto/ iáko więc chłop lećie/
14:
Mſzyce ná drzewie gęſte ćięſzką ręką gniećie.
15:
Kártádulowie ſámi/ ći ſię mężnie bili/
16:
Iednák z wielu do niebá duſz z nich wyſtráſzyli.
17:
Hetman ktory był w Sępie/ ten ich śiłá dławił/
18:
Y korzyśći wiele wźiął/ y śiłá ich ſtrawił.
19:
Owo rozna ná roznych mieyſcách woyná byłá/
20:
A kreẃ po ſáme boki bárány fárbiłá.
21:
Niebá przed puchem nieznáć/ krzyk dźieli obłoki/
22:
A nieſzcżęśćie ná ludźie śle ſtrách prętkooki.
23:
Zorawie zá koláná we krwi byſtrey brodzą/
24:
A po trupiech zábitych iák po ſnopiu chodzą.
25:
Cżynili zá Pigmeymi bárzo byſtre trety/
26:
Poſłáli kilká ſet ćiał miedzy ślepe krety.
27:
Odięli ſześć chorągwi/ áni cudzoźiemcy/
28:
Ani tám śmieli byli końſkich kopyt źiemcy.
29:
Kędy poyźrzyſz á żoraw zbroię z ich zdeymuie/
30:
Tego wiąże/ á tego w pierśi noſem kluie.
31:
Drugi ná ſobie nieśie całkiem w zbroi chłopá/
32:
Drugi żelázney máśći odbieżał Trágopá.
33:
Koći leżą po źiemi/ tchorzow pełne rowy/
34:
Ani máłpy pomogły/ ni rogáte ſowy.
35:
Ieden z nich trzech ná ſzyię iák nárożen wtykał/
36:
Y ták z nimi po grobli do ſwoich wymykał. | C v | Właśnie |
strona: C5v
1:
Właśnie iáko więc żołná z vlá pſzcżoły bierze/
2:
A ná ięzyk ie wtyka/ ták oni w tey mierze.
3:
Drugi záś ſtáry żoraẃ ſześći wſádźił ná śię/
4:
Ale mu niefortuná záſzkodźiłá záśię.
5:
Ze muśiał ſam z nimi ledz/ bo S I S bárzo mśćiwy/
6:
Strzelec z łuku/ y z rzadká kozak oſobliwy.
7:
Vgodźił mu ſtrzałką w nos/ ktora w poł przepádłá/
8:
A on áni ich zrzućić/ áni mogł ziąć z gárdłá.
9:
Nie ieden w trawie leżąc gnił co wiedźieć poki/
10:
Sowy przykrył/ z białemi y z cżarnemi ſroki.
11:
Ná to ſzcżęśćie V X przypadł/ á zła żorawicá/
12:
Trzyma pod gárdło noſem oſtrym Krolewicá.
13:
Drudzy co kuſz nie mieli/ zá páſy ſię wodzą/
14:
A z żorawiami záłby y zá piorá chodzą.
15:
FROX ich glewią długą przeſzył ſześći rázem/
16:
Okrutnym y nieulecżonym żelázem.
17:
Ale ieſzcże ſię nie chwal/ tym że żoraẃ drugi/
18:
Wyrwawſzy mu/ ták wiele wbił ich w rożen długi.
19:
Ieſzcże ſſał kozę/ ieſzcże cycek w gębie trzymał/
20:
Kiedy go nátráfił ptak/ y w niewolą imał.
21:
Ták gdy iuż więźniow śiłá/ y roznych nábráli/
22:
Iedne do Kriu/ drugie ná Metop záſłáli.
23:
Krol ſię też muśiał poddáć/ gdy go wywiedźiono/
24:
Miedzy ſtárce śiwiuchne wniść mu roſkazano.
25:
Zonę wźięto/ y dźieći ktorych nie pobito/
26:
Y ſkárby/ y żywnośći/ co mieli obfito.
27:
Y ták żorawie śmiali woynę otrzymali/
28:
Bo y więźniow/ co więtſza y Krolá doſtáli.
29:
Nie fráſuy ſię o Krolu/ on Pompeius wielki/
30:
Y Dárius/ y inſzych pocżet Krolow wſzelki.
31:
Woleliby ſnadź byli więźniámi zoſtáli/
32:
Niżli ſię ſrogiey śmierći pod koſze doſtáli.
33:
A w tym palili ognie/ wſzyſcy wykrzykáią/
34:
Iáko owi/ kiedy co dobrego wygráią.
35:
Wnet wſzyſtkich okowano/ Krolá z żoną wźięto
36:
Do Kriu: okowawſzy we złote ich pęto. | Aby wżdy |
strona: C6
1:
Aby wżdy/ co Krolowi/ vcżćiwośćſpráwiono/
2:
Tym kſztałtem Dáryuſá było też skowano.
3:
Nowe igrzyſko ſobie fortuná zmyśliłá/
4:
Ktorych miawſzy ná wierzchu/ niſko ie zrzućiłá.
5:
Są to przezwiſká właſne támtych kráin ſkáły/
6:
Kędy żorawie ſwoie obydle miewáły.
7:
Gory bárzo wyſokie y ćiáſne do wschodu/
8:
Zá Pontem/ ku wielkiemu ſłonecżnemu wſchodu.
9:
Zá nimi wozy/ zbroie/ łuki/ y ſzaſory/
10:
Y proce też z kuſzámi wieźli miedzy gory.
11:
To wſzyſtko nániećiwſzy ogień/ popaliły/
12:
Aby śideł ná zdrowie ſwoie vmnieyſzyły.
13:
Więźniow cżtyry tyśiące rozmáitych było/
14:
Ktorych ſię ná okup dáć y z Krolem godźiło.
15:
Ktorzy w pęćiech chodzący/ robić im muśieli/
16:
Gniazdá pletli/ zacnieyſzy ná wieżách siedźieli.
17:
Onych też z drugiey ſtrony/ co też poimano/
18:
Do miáſtá Krolewſkiego/ do Pru ie záſłano.
19:
Tymże kſztałtem żorawie w niewoley robili/
20:
A trzćinę z morzá w pęćiech Pigmeom nośili.
21:
Z ktorey oni ſtrzały więc ſobie gotowáli/
22:
Aby nieprzyiaćielom walcżyć ſię nie dáli.
23:
Nád ktorymi vſtáwnie przyſtaw ſtánął ſrogi/
24:
Opátruiąc im ná noc/ y ſkrzydłá y nogi.
25:
Drudzy záś nád ſtudniámi y ſtawy ſtawáią/
26:
A Pigmeolom máłym wodę podáwáią.
27:
Rzadki Pan/ rzádki śláchćic/ co ich nie chowáli/
28:
Ktorzy w ſtáyni/ y w kuchni im poſługowáli.
29:
Muśiał też y Krol robić/ y Krolowa iego/
30:
Ieśli nie vmiáłá ſzyć/ álbo też on cżego.
31:
Sámá gniazdá ich ſłáłá/ dźieći ich żywiłá/
32:
Y właśnie iáko ſtárą pánią v nich byłá.
33:
Ták niewola nieśćierpi/ nie ſpuśći nikomu.
34:
Bądź on grof/ bądź on kśiążę/ bądź wielkiego domu.
35:
Przyiácháli poſłowie do Kriu z tráktáty/
36:
Krolá wyzwolić ſwego od ſrogiey vtráty. | Spiże |
strona: C6v
1:
Spiże z ſobą nábrawſzy/ o Krolá prośili/
2:
Pſzenic/ grochow/ y gryki śiłá námłoćili.
3:
Támże ná párlámenćie wſzyſtko otrzymaIi/
4:
Bo y ptacy bez ludźi ſię nieobchadzáli.
5:
Dáli ſię po rozmowách/ y po długiey mowie/
6:
Namowić ná wykupno/ Kriemſcy ſynowie.
7:
Krolá inácżey wolno puśćić nie kázáli/
8:
A żeby im trzy látá żywność obmyśláli.
9:
Kiedy z cudzych źiem prziydą: Krol więcey pozwolił/
10:
Aby tylko żywot ſwoy/ y ſwoich wyzwolił.
11:
Wzorem bobru wodnego/ ktory ſtroiu ſwego
12:
Oſtrádał/ prze koſzt zdrowia nieprzepłáconego.
13:
Nád to gołego źiárná tyśiąc korcy dáli/
14:
A więcey áby z nimi przymierze chowáli.
15:
Więźnie áby zá więźnie ſobie przywroćili/
16:
A ktoby miał ich więcey/ áby wykupili.
17:
Zá táką Condicią Krolá wypuſzcżono/
18:
Ktorego gdy przywiedli z wieże/ nie poznano.
19:
Wychudł iák świercżek polny/ w oney złey bieśiedźie/
20:
Ziádłáby go iák mowią kotká ná obiedźie.
21:
W lektykę go wſadzono złotem oblecżoną/
22:
W ktorey śiedźiał y z dźiećmi/ y z pobocżną żoną.
23:
Ktorzy mu y hárcerzow ſwoich pozycżyli/
24:
Aby go przez te gory ſwe przeprowádźili.
25:
Táki koniec tá woyná wźięłá nieſzcżęśliwa/
26:
Ktora więc iáko żywo bywáłá wątpliwa.
27:
By były Sępy z Báby/ Orły z Hoł przybyły/
28:
Tedy były żorawie ich nie zwyćiężyły.
29:
Y by ſię byli ſámi z ſobą nie wádźili/
30:
Koło koz/ y koło pior/ wygráliby byli.
31:
Iuż więcey wſtępnym boiem z nimi nie walcżyli/
32:
Ale ie ſzerokimi śiećiámi łowili.
33:
grafika