![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.png){kind=logo}
![[SEARCH]](/static/img/icons/magnifier-left.png){kind=icon}
strona: kt
1:
WROZKI
2:
IANA
3:
KOCHANOWSKIEGO
4:
grafika
5:
W Kráko. w Drukárni Łázá.
6:
Roku Páńſkiégo/ 1587.
strona: 16
| 16 |
1:
grafika
2:
N
Ie fráſuy ſobie/ Mikołáiu/ głowy/
3:
Kto ma być Królem: iuż dekrét gotowy
4:
Przed Bogiem leży: nie piórem piſány/
5:
Lecz w diámenćie twárdym wykowány.
6:
Nie zpół lub nocy/ lud dniá: ne ze wſchodu/
7:
Ani czekaymy páná od zachodu:
8:
Ten królem będźie/ kogo Bóg miánuie/
9:
Latwie ón ludzkie ſercá ſpráktykuie.
10:
Tenże nam/ mimo znáiomſzé ſąśiády/
11:
W śmiéch obróćiwſzy náſzé płoné rády/
12:
Przywiódł był Krolá z dálekiéy kráiny/
13:
Po którym wrychle miał vśiéść kto iny.
14:
Gdźie ony złoté góry nie przebráné?
15:
Gdźie Gaſzkonowie? y woyſká vbráné?
16:
W co poſzły dźiáłá/ y náſze turnieie?
17:
Wiátrem nádźiané puknęły nádźieie.
18:
Fortuná nawy ná morzu ſpráwuie/
19:
Fortuná w bitwách zwyćięſtwem ſzáfuie:
20:
Onéy rákoſze/ y Séymy ſłucháią:
21:
A ludzkié rády wſpák ſye obrácáią.
22:
Precz kráſomówce: wywody ná ſtronę:
23:
A my gdźie w polu ná ſłupie koronę
24:
Záwieśmy złotą: ieſli nie mędrſzému/
25:
Niech ią da ſczęśćié przynamniéy rętſzému.
26:
grafika
| Iáſnie |
strona: 17
| grafika | 17 |
1:
Iáſnie Wielmoznému Pánu á Pánu,
2:
IEo MS̃CI.
3:
PANV IENDRZEIOWI, HRABI
4:
ná Tęczynie, Woiewodzie
5:
Krákowskiému &c. &c.
6:
Ian Iánuſzowſki Lázárzowic, ſlużby ſwé
7:
nanizſzé, w miłośćiwą
8:
łáſkę záléca.
9:
W
Iedząc/ in turbulentiſsimo hoc rerū
10:
omnium ſtatu, Iaſnie Wielmożny á
11:
mnie Miłośćiwy Pánie/ że nietyl=
12:
ko wſzytká rzeczpoſpolita krześćiáń
13:
ſka/ ále y miła oyczyzná náſzá/ któ=
14:
réyeſmy wſzyſcy wiele powinni/
15:
turbine & procellis vndique agitatur:
á boiąc ſye/ by=
16:
ſmy záś y ſámi ſobie/ y iéy w czym winni niezoſtáli/
17:
tę máłą wróżkę Ianá Kochánowſkiégo onéo wiel=
18:
kiégo/ którégo nam śmierć żáłoſna dłużéy záyźrzá=
19:
łá/ á tym żáłoſniéyſza/ że y iedynégo poſthumá zá
20:
nim porwáłá/ poſyłam W.M. memu Miłośći=
21:
wému Pánu/ iáko patri patriæ, & legum paternarū
22:
cuſtodi vigilantiſsimo: Widząc że po wielkiéy czę=| C 2 | śći |
strona: 18
| 18 | Praefácia. |
1:
śći czáſowi teraznieyſzému ſłuży: áby częśćią przy=
2:
pátrowáć ſye wſzyſcy mogli/ przyczynie vpadku téy
3:
miłéy oyczyzny náſzéy:
częśćią też ieſli być może/
in 4:
clinatam et penè cadentem patriæ fortunam, rati-
5:
onibus & conſilijs ſalutaribus rátowáli/ á temu w
6:
czás zábiegáli/ by to incendium armorum, któré
7:
paſsim po wſzyſtkim krześćiáńſtwie ſye roznośi/ do
8:
Polſki też pożarem iáko nieprzyſzło:
a oſobliwie/ á=
9:
by defuncto vno, tym rychléy vicem illius expleat 10:
alter: gdyż/ ieſli wczym/ tedy in principis et ciuiū 11:
incolumitate Reipub. ſalus conſiſtit. Proſzę tedy á=
12:
by W.M. móy Miłośćiwy Pan tym beſpieczeń=
13:
ſtwem moim nieobráżáiąc ſye/
tę zábawkę málu=
14:
czką którą poſyłam/ z Miłośćiwą łáſką przyiąc/ y
15:
mym Miłośćiwym Pánem y obrońcą być ra=
16:
czył: którégo Miłośćiwéy łáſce y obronie
17:
pilnie ſye zálecam. Dat: w
18:
Krak: 15. dniá Máiá
19:
1587. | Wro= |
strona: 19
| grafika | 19 |
1:
WROZKI
2:
IANA KOCHANOWSKIEGO.
3:
Ziemiánin á Pleban.
4:
ZIEMIANIN.
5:
C
O to ieſt X. Plebanie/ że tak bárzo
6:
źle tuſzyćie Rzeczypoſpolitéy náſzéy?
7:
P. Nie iednoćiem ia ſam táki/ móy
8:
Pánie/ ále wſzyjſcyć to ludźie ták máli
9:
iáko y wielcy wobec mówią/ żeſmy
10:
zginęli: á bych dobrze żadnéy przyczyny ná to po=
11:
wiedźiec nie vmiał/
iedno że ták ieſt głos poſpolity/
12:
tedy iednák y téy ſáméy wróżki lekce nam pokłá=
13:
dáć nie potrzebá. Abowiém od dawnych wieków
14:
iuż ſye temu ludźie przypátrzyli/ y przyſłycháli/ że ná
15:
cokolwiek iednoſtáynie wſzyſcy ſye zezwaláią/ to
16:
trudno chybić ma: y ztąd vróſł ón głos náwołány:
17:
Vox populi, vox Dei.
A ná koniec/ y Philoſpoho=
18:
wie którzy nieládá ná czym ſye wiéſzáli/ ále prawdy
19:
ták iáko kłębká po nići ſzukáli/ chcąc to rozumem
20:
wywieść/ że Bóg ieſt/ tym ſye naprzód zákłádáli/| C iij | że ſye |
strona: 20
| 20 | Wrożki |
1:
że ſye ná to wſzyſtki á wſzyſtki źiemſkié národy ze=
2:
zwaláią/ á żaden ták gruby nie ieſt/ któryby Bogá
3:
iákokolwiek nie wyznawał.
Z. Prawdáć ieſt/ żec
4:
ludźióm iákoś ſerce vpádło/ co y mnie ſámeo nieprá
5:
wie ćieſzy: ále odłożywſzy té wróżki ná ſtronę (iáko
6:
ié ty zowieſz) chćiałbych od ćiebie co gruntowniey=
7:
ſzégo ſłyſzeć. P. Mówić o przyſzłych rzeczách/ móy
8:
pánie/ to ſą wſzyſtko wróżki/ ábowiém Bóg mo=
9:
cen wſzyſtko iáko chce obróćić: wſzákże iż to ieſt ná
10:
ten czás wola twoiá/
powiém ia/ co w téy mierze
11:
o rzeczypoſpolitéy náſzéy rozumiém. Vpadáią rze=
12:
czypoſolité/ iáko y káżda rzecz wſzelka/ abo prze
13:
wnętrzną/ ábo prze zwiérzchnią przyczynę. Zwiérz=
14:
chnia przyczyná ieſt gwałt/ lubo nieprzyiaciel po=
15:
ſtronny. Wnętrznych zda ſye być więcéy/ ále wſzy=
16:
ſtki niemal/ iáko ſtrumienié do głównéy rzeki/ ták
17:
do niezgody ſye ćiągną/ zá którą rzeczypoſpolité ni=
18:
ſczeią.
Bo w roſtérku/ álbo ſámá od ſwych śił rzecz
19:
poſpolita vpáść muśi/ co ſye Rzymſkiéy doſtáło:
20:
álbo w nieprzyiaćielſkié ręce przyydźie/ iáko Gréciia
21:
zá niedawnych lat. Co ſye poſtronnych nieprzyia=
22:
ciół tycze/ nikt nie ieſt ták tępy/ żeby niebaczył/ mie=
23:
dzy iákiémi ſąśiády śiedźiemy/ y co zá niebeſpieczeń
24:
ſtwo ztąd nád námi wiśi:
bo y tym którzy ſye nam
25:
iáwnie nieprzyiacióły ſtáwią (prawdá ſye rzeć mu=| śi) |
strona: 21
| Ianá Kochánowſkiego. | 21 |
1:
śi) odeprzéć niemożemy/ y tych któré ſobie iákokol=
2:
wiek zá przyiaćioły poczytamy/ niepráwie ſzánuie=
3:
my. A o nieſwornych myślách náſzych/ niżli co po=
4:
cznę mówić/ ſłuchaymy piérwéy/ co o roſtárgnio=
5:
nym páńſtwie ón nawysſzy pororok powiáda:
Om- 6:
ne, inquit, regnum in ſe diuiſum deſolabitur: któré
7:
ſłowá nie ták dálece Prorockim duchem ſą powie=
8:
dziáné/ iáko względem właſnych/ á nieodmiennych
9:
przyczyn zniſzczenia wſzelákiégo Páńſtwá: Bo iż
10:
miáſtá y wſzyſtki rzeczypoſpolité ná zgodźie naprzód
11:
záśiadáią/ y potym roſtą/ tedy záśię niezgodą/ á ro=
12:
ſtyrkiem vpádáć muſzą:
bo
Contraria contrarijs fa- 13:
cilimè diſſoluuntur. To naprzód obaczywſzy/ przy
14:
pátrzymyſz ſye potym ſámi ſobie: ázaſmy iuż teo grū=
15:
tu rzeczjpoſpolitéy náſzéy/ ro róznémi praw poſpoli
16:
tjch wykłády/ to wiárámi rozlicznémi nieporuſzjli?
17:
A co ſye praw tycze/ nie ieſt rzecz táyna/ z iaką wa=
18:
śnią/ z iákiémi ſwary/ y z iákim nákoniec odpowiá=
19:
dánim tę Exekucyą ná nogi ſtáwiaćie:
A z Vniéy
20:
niewidzę/ byśćie co inſzégo do tychmiaſt z obudwu
21:
ſtron odnieśli/ ieno niechuć/ y waśni przećiw ſobie.
22:
Z drugiéy ſtrony żebychmy nie tylko w świetckich
23:
ale y w duſznych rzeczách od śiebie rózni byli/ ro=
24:
ſtargnęliſmy ſye ná dźiwné y rozmáite wiáry: kto=
25:
ré roſtárgnienié/ iáką waśń miedzy ludźie w nośi? | Z tąd |
strona: 22
| 22 | Wrożki |
1:
Z tąd rozumieć możem/ iż wſzyſtki woyny/ którekol
2:
wiek ieſcze z przodku krześćiánié z pogány wiedli/
3:
z niſkąd niepochodźiły/ ieno z róznośći wiáry: áni
4:
oné krześćiáńſkié woyſká/ álbo właſniéy ćmy zebrá=
5:
nych zakonników/ ták dálece o Ieruzálem/ álbo o
6:
Konſtántinopole z Turki/ y z Sáráceny ſye bili/ iá=
7:
ko o ſámeo Chryſtuſá więcéy/ á o wiárę ieo.
Tę przy
8:
rodzoną waśń/ która z róznych wiar idźie/ opuśći=
9:
wſzy pogány/ ſámiſmy ná ſye zátym roſtárgnie=
10:
niém obroćili: á nietylko/ że Turków w Thráciiéy/
11:
álbo w Azijéy nie ſzukamy/ ále ſámi z ſobą (czego ſye
12:
Boże pożal) kráwé bytwy zwodźim/ á to wſzy=
13:
ſtko przerózność wiáry.
Wielkié tey przeklęctwo/
14:
iż czego więcéy nie rzekę/ záſłużył/ który ták święty
15:
związek/ y to chwalebné ziednoczenié miedzy ludź=
16:
mi tárga: á godźienby/ áby wſzyſtki rzeczypoſpolité/
17:
którékolwiek cáłość y beſpieczeńſtwo ſwé miłuią/
18:
tego práwá przećiwko niemu vżyli/ któré ná rozśié=
19:
wcę roſtyrku/ y ſkaźcę rzeczjpoſpolitéy ieſt poſtáno=
20:
wioné.
Bo wiárá/ y práwo (zá łáſkę tych dźiśiey=
21:
ſzych nowych Theologów) zda ſye iż oboie ku ie=
22:
dnému kréſu ćiągną/ to ieſt/ ku vtwiérdzeniu/ y be=
23:
ſpieczeńſtwu rzeczypoſpolitych: á kto iedno z tych
24:
gwałći/ ten iednáko rzeczypoſpolitéy ſzkodźi. A co
25:
mowię iż ták wiárá iáko y práwo do iednégo kréſu | ćiągną/ |
strona: 23
| Ianá Kochánowſkiego. | 23 |
1:
ćiągną/
to ieſt/ do vtwiérdzenia rzeczypoſpolitéy/
2:
tedy to owému nie ieſt nic przećiwno/ co więc ode=
3:
mnie/ y od inſzych w kośćiele ſłychaſz/ iż dla tego P.
4:
Bóg ieſcze dano przez proroki/ y záś potym przez
5:
Syná ſwégo wolą ſwoię nam obiáwił/ áby z tąd
6:
był poznan y chwalón: bo tá chwałá Páńſka to zá
7:
ſobą nieſie/
iż kiedy wſzyſcy iednoſtáynie Bogá wy=
8:
znawáć y ſłucháć będźiem/ tedy nietylko duſznégo
9:
błogoſłáwieńſtwá/ wedle obietnic nam vczynio=
10:
nych/ doſtąpiem/ ále y rzeczpoſpolitą/ co zá zgodą
11:
idźie/ mocną/ y obronną ná tym świećie ſobie/ y
12:
ſwym potomkóm poſtánowiém.
Ani ſye nam ták
13:
ſkąpie o nieprzebránéy dobroći páńſkiéy/ y łáſce prze=
14:
ćiw rodzáiowi ludzkiému rozumieć godźi/ żeby
15:
przepomniawſzy dobrá/ y pożytku náſzégo/ ſámę tyl
16:
ko chwáłę ſwą ná myśli mieć miał: álbo vbeſpie=
17:
czywſzy nas o przyſzłym wiecznym blogoſłáwień=
18:
ſtwie/ żeby téż o tym doczéſnym náſzym żywoćie
19:
myślić niemiał:
ále iáko Pan dobrotliwy/ y rodzá=
20:
iowi ludzkiemu záwżdy przychylny/ podał nam ie=
21:
dnę drógę/ któréy ſye trzymáiąc/ y ná świećie wpo=
22:
rządku/ y beſpieczeńſtwie więtſzym żyć/ y po ś=
23:
mierći wiecznégo żywotá doſtąpić możem. A tá
24:
iſta drógá/ ieſt wiárá náſzá/ á náuká iego świętá.
Y
25:
nie rzekł nic/ iáko ia rozumiém/ wierze náſzéy prze=| D | ćiwnégo |
strona: 24
| 24 | Wrożki |
1:
ćiwnégo v Ciceroná Scipio/ mieniąc to/ iż Bóg
2:
nie milſzégo ná świećie niéma/ iedno zbory porzą=
3:
dnie poſtánowioné: á to ſą rzeczypoſpolité: bo iż
4:
ón rodzay ludzki miłował/ podobieńſtwo że y to/
5:
co napięknieyſzégo/ y co napożytecznieyſzégo ludźie
6:
miedzy ſobą máią/ rad widźi:
A nietylko rad wi-
7:
dźi/ ále iáko báczny gość od chudégo goſpodarzá w
8:
dóm wezwany doſtátku ſwégo część/ ták wiele dla
9:
ſwéj/ iáko y goſpodárſkiéy poczćiwośći/ zá ſobą niéſć
10:
każe: tákże y Bóg/ rozumieiąc/ iż w tym porządnym
11:
zgromádzeniu/ nietylko ludzkié beſpieczeńſtwo pe=
12:
wnieyſzé/ ále y chwałá iego gruntownieyſza być
13:
miáłá/ przyłożył ſye y ſam ku téy ſpółecznośći/
á
14:
praw ludzkich/ y vchwalonych zwyczáiow/ obiá=
15:
wieniem ſámégo śiebie/ y náuką ſwą niebieſką pod=
16:
párł/ y rátował. Abowiém ieſcze téy rzeczypoſpoli=
17:
téy áni gruntownéy/ áni porządnéy zwáć możem/
18:
gdźie/ boiąc ſye kaźni/ co práwo w ſobie ma/ ludźie
19:
ſwóy vrząd czynią: bo/ by karánia znikąć mogli/
20:
grzeſzyliby:
ále tám dopiéro beſpieczeńſtwo ieſt/ y
21:
rząd dobry/ gdźie ludźie nie dla boiáźni iákiéy/ ále z
22:
cnoty ſwéy dobrze czynią: bo tácy/ by dobrze y kaźni
23:
vść mogli/ przedśię źle czynić niebędą/ á to ieſt ſku=
24:
tek wiáry. Z tąd ſye tedy znáczyć może/ iż ieſcze wię
25:
céy ná wierze/ niżli ná práwách porządnéy rzeczy=| poſpolitéy |
strona: 25
| Ianá Kochánowſkiego. | 25 |
1:
poſpolitéy należy:
bo práwá tylko ná ćiáłá ludzkié
2:
moc máią/ któré z przyrodzenia inſzym pánóm/ to
3:
ieſt/ vmyſłóm ſą podáné. Ale wiárá myśli ludzkié
4:
ſobie ſpoſabia/ zá czym to idźie/ że y vmyſłem/ y ćiá=
5:
łem ludzkim záraz władnie/ czego práwá ták dále=
6:
ce niemáią/ y to co máią/ bez wiáry ſłábo dźierżą.
7:
Kto tedy wiárę zdawná od wſzyſtkich przyiętą w=
8:
zruſza/ (iż ſye ku piérwſzéy powieśći ſwéy wrócę)
9:
fundámentów rzeczypoſpolitéy wzruſza. Co mu
10:
tym więcéy zá złé ma być poczytano/ iż czego Bóg
11:
rzeczypoſpolitéy ku iéy napráwie vżyczyć raczył/ te=
12:
go ón ſwym niebácznym poſtępkiem ku iéy ſkáźie
13:
vżywa. Zdáło mi ſye zá rzecz potrzebną/ mówiąc o
14:
niezgodźie náſzéy/ ná tym mieyſcu nieco ſye zábá=
15:
wić:
á to dla tego/ iż ludźie/ którym to należy/ nie=
16:
chcą rozumieć z iakiem niebeſpieczeńſtwem rzeczy=
17:
poſpolitéy ten ſpór o wiárę złączón ieſt: druga/ áby
18:
ći/ którzy tegͦ rozruchu ſą przyczyną/ obaczyli/ iż ten
19:
krés rozmnożenia chwały Páńſkiéy/ do którégo ſie
20:
oni biorą/ dáleko miiáią: abowiém wznoſzą roſtérk
21:
miedzy ludźi/
záczym pewny vpadek/ iákom to z
22:
przodku okazał/ idźie rzeczypoſpolitéy: á ſtráćiwſzy
23:
rzeczpoſpolitą/ niewiém iáką oni chwałą Páńſką w
24:
ſwéy głowie buduią: ia inſzéy nie widzę/ ieno iáka
25:
dźiś w Aegiptćie/ w Aziiéy/ w Greciiéy/ iáka tych| D ij | wſzyſtkich |
strona: 26
| 26 | Wrożki |
1:
wſzyſtkich króleſtwách/ któré pogánin krześćiánóm
2:
wydárł/ á wyrzućiwſzy z kośćiołów prawdźiwą
3:
chwałę Páńſką/
Máchometowi ſwemu ié poświę=
4:
ćił. Z. Spytáćby ich kogoby woleli/ Máchometá
5:
czy Papiéżá. P. Nic w tym nie wątpię/ żeby ſye
6:
wiele tákich nálázło/ coby ná Piłatá wołáli: dimit- 7:
te nobis Barabbam. Ale czás nam podobno w rzecz
8:
wſtąpić/ á okázáć to iż do koncá/ czemu ſye ia o
9:
rzeczpoſpolitą náſzę lękam. Z. Y owſzem/ bo tego
10:
od ćiebie czekam.
P. Niepráwie y to znák dobry/
11:
móy Pánie/ ná co ſye y Sátyr ſkárży/ zeſmy ſtárych
12:
á chwalebnych obyczáiów odſtąpili/ á miáſto tego
13:
ięliſmy ſye zbytków/ roſpuſty/ wſzetecznośći/ łákom
14:
ſtwá/ y temu równia: o tákiéy odmiánie ſłuchay co
15:
mądrzy ludźie rozumieią. Wychwalić ſye niemoże
16:
Cicero ná niektórym mieyſcu Wiérſzá Enniuſowé=
17:
go/ który tak ſye v niego czyta:
Moribus antiquis, 18:
ſtat res Romana, virisq́ue. to ieſt. Obyczáymi ſtáré=
19:
mi ſtoi rzeczpoſpolita Rzymſka/ y mężmi: który
20:
wiérſz (mówi Cicero) y krótkośćią/ y prawą zda
21:
ſye iákoby z orákulum był wyrzeczón. bo áni ludźie/
22:
gdźieby było tych obyczáiow miáſto niemiáło/
áni
23:
obyczáie/ gdźieby byli tácy ludźie nie rządźili/ nie=
24:
mogłyby były álbo záłożyć/ álbo tak długo trzymáć
25:
ták wielkiéy/ ták świątobliwié/ y ták ſzeroko wła| dné y |
strona: 27
| Ianá Kochánowſkiego. | 27 |
1:
dnéy rzeczypoſpolitéy. A przeto zá pierwſzych lat
2:
onych/ y zwyczay oyczyſty zacnych ludźi vżywał/ y
3:
ſtáre obyczáie/ á dawny porządek záchowywáli po=
4:
ważni ludźie.
Ale náſz wiek wziąwſzy rzeczpoſpoli=
5:
tą iáko málowánié napięknieyſzé/ ieno iuż prze ſtá=
6:
rość niéco zeſzłé/ nietylko że go témi fárbámi/ któré=
7:
mi było/ odnowić zániedbał/ ále y tego nie vczynił/
8:
áby był przynamniéy wizerunk iego/ á zwierzchnié
9:
linié záchował. Abowiém co dziś mamy z onych
10:
ſtárych obyczáiów/ którémi ten powiáda że rzecz
11:
Rzymſka ſtoi?
któré w tákié zániebánié przyſzły/ że
12:
nietylko ich nie vżywamy/ ále áni o nich wiémy. A
13:
o ludźiéch co nam powiedźieć? obyczáie bowiém
14:
niedoſtátkiem ludźi zginęły: z którégo vpadku nie=
15:
tylko że mamy liczbę dáć/ ále iáko o głowę mamy
16:
ſye ſpráwowáć: Náſzémi bowiem wyſtępy/ nie nie=
17:
ſczęśćiem iákim/ rzeczpoſpolitą ſłowy tylko trzy=
18:
mamy/ ále rzeczą iuż ſtráćili.
Tu ſlyſzyſz co ten mą=
19:
dry/ á w rzeczypoſpolitéy ſwéy godny człowiek o
20:
téy ſkáźie obyczáiów trzyma/ że ludźi wyſtępné/ á
21:
roſpuſtné/ mężobóyce práwie rzeczypoſpolitéy zo=
22:
wie. A ieśli Ennius prawdę powiádał/ iż ſtáremi
23:
obyczáymi Rzymſka rzecz ſtoi/ nie omylił ſye y Ci=
24:
cero ná tym/ tuſząc/ że ten vpadek ſtárych obyczá=
25:
iów miał zá ſobą y rzeczpoſpolitą potárgnąć:
bo
| D iij | ieſcze |
strona: 28
| 28 | Wrożki |
1:
ieſcze zá iego wieku zá tym ſtárych obyczáiów wz=
2:
gárdzeniém przyſzli w roſtyrk Rzymiánie/ w któ=
3:
rym iáko wiele ludźi miedzy ſobą potráćili/ ſtrách y
4:
ſłucháć: nákoniec pod Tyránná wpádli/ którégo
5:
potym nigdy z śiebie zrzućić niemogli/ áż oná ták
6:
wielka/ y ták zacna rzeczpoſpolita ku temu końco=
7:
wi przyſzłá/ że iéy y ćień nie zoſtał.
Niegodźi ſye nam
8:
tedy téy roſpuſty/ y tych dźiśieyſzych zbytków ná=
9:
ſzych lekce ważyć: á zwłaſczá wiedząc iákich oby=
10:
czáiów to ludźie byli/ którzy naprzód tę ſławną
11:
rzeczpoſpolitą záłożyli/ y długo trzymáli: bo regna 12:
iisdē ártibus cōſeruantur, quibus ab initio parantur.
13:
Náyduie ſye w reyeſtrách ſtárych (iż ná ten czás to
14:
ſámo przypomnię)
wielé vſłánié krolewſkiégo łoża
15:
ſtało/ wielé náſłániá káftaná/ wielé wino/ kiedy
16:
król gośćie miał/ bo to tám przydano/ wierzę áby
17:
ſye wielé zdáło: co/ kiedy dźiś czytamy/ kto ieſt
18:
miedzy námi/ coby ſye temu nie śmiał? Ták ſkro=
19:
mnie ná ón czás Królowie Polſczy żyli/ żeby tych
20:
czáſów y podły ziemiánin wſtydźił ſye ták żyć:
Cóż
21:
rozumiémy o poſpolitym człowieku/ kiedy tácy kró
22:
lowie byli? Znáć że ná ón czás nie w długich obiá=
23:
dách/ áni w cudzoźiemſkim pićiu ſczęśćia álbo mni=
24:
mánia ſwégo ludźie pokłádáli/ ále rychléy w trzé=
25:
źwośći/ a w mierze/ którą ludźióm rycérſkim ieſt| potrzebna |
strona: 29
| Ianá Kochánowſkiego. | 29 |
1:
potrzebna. Iż tedy dawnych królów żywot/ á przy=
2:
tym bez pochyby y poddánych mizerny ſye zda prze=
3:
ćiw náſzym dziśieyſzym poſpolitym vtrátóm:
nie=
4:
máſz ſye czemu dźiwowáć: bo oni tym iáko ſkázą
5:
rzeczypoſpolitéy gárdźili/ ná co my ſye dziś wyſa=
6:
dzamy. Ale w czym téż oni znáczni być chćieli/ tym=
7:
by ſye nam znimi ná ſztych puśćić/ którym probié=
8:
rzem ia ná ten czás być niechcę. Chwalą wſzyſtki
9:
hiſtoryé Kuryuſá Rzymſkiégo/ który śiedząc przy
10:
ogniſku/ á rzepę ſobie piekąc/
niechćiał áni poyźrzéć
11:
ná oné známięnité dáry/ którym v niego Sámni=
12:
towie pokóy odkupić chćieli. Tóżći podobno y oni
13:
náſzy cni królowie czynili/ á bóz pochyby y poddáni:
14:
w piekárniách śiádáli/ á przedśię nieprzyiaćielóm
15:
ſwym ſrodzy byli.
Ale niecháiąc ſtárych obyczáiów
16:
których iuż w Polſcze niémáſz/ wróćmy ſye do dźi=
17:
śieyſzych/ dla których y ia po Ciceronie oyczyznie
18:
ſwéy źle tuſzyc muſzę. Y zda mi ſye że rzeczpoſpoli=
19:
ta ma nieiákié podobieńſtwo w téy mierze z ćiáłem
20:
człowieczym: ábowiém co ludźie poſpolićie mó=
21:
wią/ iż káżdy człowiek przed śmierćią ſye odmieni/
22:
to podobno ſtąd idźie/ iż vmyſły ludzkié (iáko me=
23:
dykowie powiádáią) ſequuntur temperaturam cor- 24:
poris, która póki w ſwéy mierze trwa/ á nie ieſt ná=
25:
ruſzona/ póty y człowiek obyczáiów zwykłych ſye | trzyma. |
strona: 30
| 30 | Wrożki. |
1:
trzyma: Ale ſkoro ono zięćié/ y ſpółek wilgotnośći
2:
przyrodzonych ná których żywot należy imie ſye
3:
dźielić/ y pſowáć/ tedy y obyczáie ludzkié muſzá ſye
4:
niéco odmienić:
bo iako ſye iuż rzekło/ ćiáło á vmyſł
5:
máią z ſobą porozumienié. Tákże równie y w rze=
6:
czypoſpolitéy ſye dźieie: póki ſye oná ſwych praw/
7:
ſwych vchwał ſtátecznie trzyma/ póty y ludźie v=
8:
rzędu ſwégo/ y powinnośći przeſtrzégáią: iáko na=
9:
mniéy rzeczpoſpolita oſłábieie/ á z mieyſcá ſwégo
10:
poſtąpi/ wnet y w obyczáiách odmiáná będźie:
ie=
11:
śli kárnośći ná wyſtępné nie máſz/ tám bez pochyby
12:
wſzeteczność/ y ſwawola pánowáć: muśi: ieśli v=
13:
rzędy y piérwſzé mieyſcá zá pieniądzmi idą/ tám
14:
nie dźiw że ludźie ſą chćiwi/ y łákomi: ieśli ćwicze=
15:
nia żadnégo ludźie młodźi niemáią/ tám z prózno=
16:
wánia zbytek/ y vtraty roſtą: ieśli zapłáty cnotá
17:
niéma/ tám chuć ku ſlużbie rzeczypoſpolitéy zgá=
18:
ſnąć muśi:
á nákoniec/ iż wſzyſtki iednym ſłowem
19:
zámknę/ ieśli między dobrym/ á między złym bráku
20:
niémáſz/ tám dáleko więcéy złych niżli dobrych bę=
21:
dźie: bo z przyrodzenia wſzyſcyſmy ku złośći ſkłon=
22:
ni/ ieśli nas co od niéy nie pohámuie. A miáłyby
23:
nas hámowáć práwá/ y ći którzy ſą praw ſtróżmi:
24:
czego ieśli nieczynią/ kiedy tedy być żábom na deſce
25:
áż boćian przyleći/ iáko Aeſop báie.
Acz ták báie/ że
| co |
strona: 31
| Ianá Kochánowſkiego. | 31 |
1:
co inſzy philoſophowie wiele około odmiány rze=
2:
czypoſpolitych piſáli/ to iednym przykłádem y kró=
3:
tkiémi ſłowy záwiązał. Abowiém za niedbálſtwem
4:
przełożonych rośćie contemptus legum: á kto pod
5:
práwem żyć niechce/ ten pod Tyránnem muśi: bo
6:
to iuż oſtátni munſztuk ná ſwąwolą:
Ináczéy nie=
7:
wyśiedźiałby ſie przed nią/ iáko y piérwéy przed Gi
8:
gánti y Bóg w niebie. Złé tedy á ſwowolné oby
9:
czáie/ iáko ſie iuż nie raz rzekło/ ſą przyczyną zginié=
10:
nia Rzeczypoſpolitéy. A złych obyczáiów záśię przy
11:
czyná ſkáżóné náſzé przyrodzenié naprzód/ á potym
12:
Rzeczypoſpolitéy niedbáłość/ to ieſt/ przełożonych/
13:
którzy ludźi ſwowolnych/ y wyſtępnych w czás nie
14:
hámuią/ álbo y ſámi zły przykład z śiebie dáią/ ták
15:
w nábywániu łákomym máiętnośći/ iáko y wewſze
16:
lákim inſzym ſpoſobie żywotá. Z. Ale cóż to Rze
17:
czypoſpolitéy ſzkodźić ma/ żem ia ábo łákomy/ ábo
18:
vtrátny? y owſzem co ſie vtrat tycze/ mnie to bár=
19:
źiéy niż komu inſzému wádźi:
á łákomy to podobno
20:
winien/ żeby ſie rad dobrze miał. P. Kiedyby łá=
21:
komy człowiek do tego tylko kréſu ſie brał/ áby ſie
22:
miał dobrze/ mógłby ſie iákokolwiek ćiérpieć: ále iż
23:
chćiwość nie ieſt náſycona/ y owſzem im więcéy
24:
ma/ tym ieſcze więcéy chce: przeto trudno ſie tym
25:
człowiek łákomy zdobić ma/ że to czyni/ áby ſie miał | E | dobrze |
strona: 32
| 32 | Wrożki |
1:
dobrze/
bo iż ten krés dawno minął: ále iáko ie=
2:
go chćiwość niéma áni kóńcá/ áni miáry/ ták y on
3:
ku dobrému miéniu nigdy nie przydźie: bo nie tego
4:
ón chce/ áby ſie miał dobrze (co ná vżywániu rze=
5:
czy nábytych zależy) ále żeby miał co nawięcéy/ á
6:
tego nigdy y ſam nie vżywał/ y drugiému vżywáć
7:
nie dał: y dla tegóż prawdźiwy ono wiérſzyk ieſt/
8:
Auarus niſi cùm moritur nihil rectè facit: Lákomy/
9:
powiáda/ chybá vmiéráiąc dobrze czyni. A rzeczy=
10:
poſpolitéy tym łákomſtwo wádźi/ iż oná trwáłą
11:
żadnym obyczáiem być nie może/ ieno gdźie cnoty/
12:
á przyſtoięńſtwá ludźie ſie dźierżą: co wſzyſtko łá=
13:
komſtwo wywráca: bo niemáſz ták ſproſnéy nie=
14:
cnoty/ y ták ſzkárádégo vczynku/
do którégoby chći
15:
wość á łákomſtwo człowieká nieprzywiodło: ztąd
16:
fałſze/ ztąd trućizny/ ztąd mordy/ ztąd zdrády nád
17:
Pány właſnymi/ y podawánié zamków/ y miaſt
18:
w ręce neiprzyiaćielſkié. Filip Król Mácedóńſki/
19:
kiedy mu o dźiwnie twárdym á niedobytym zam=
20:
ku powiádano/ pytał/ ieſliby tám ośieł z ſkrzynią
21:
złotá doléść nie mógł:
dáiąc znáć/ iż pieniądzmi w=
22:
ſzyſtkiégo zyſkáć może. A Iugurtá będąc więźniém
23:
w Rzymie/ viąwſzy ſobie piérwſzé Pány pienią=
24:
dzmi/ y przepráwiwſzy ſobie winę przez dáry/ pu=
25:
ſczón był wolno: á oglądáiąc ſie ná Rzym té ſłowá | częſto |
strona: 33
| Ianá Kochánowſkiego. | 33 |
1:
częſto powtarzał: miáſto przedáyné/ y zginiénia
2:
bliſkié/ ieſli kupcá naydźie.
Tymże duchem y on
3:
Poncius Sámnis (którégo Cycero wſpomina)
4:
powiedźiał: Gdźieś mię to byłá fortuná ná té czáſy
5:
záchowáłá/ kiedy Rzymiánie dáry bráć poczęli/
6:
nie dał bych im był dłużéy pánowáć. Mogę téż tu
7:
y nowozeſzłą pánią náſzę przypomniéć/ którą chcąc
8:
hámowáć/ áby byłá do włóch nie ieźdźiłá vczynió
9:
no było edykt/
iż ktobykolwiek znią był iechał/ ten
10:
poczćiwość/ ieſli ſzláchćic: á ieſli chłop/ tedy gárdło
11:
miał ſtráćić: Dobra to byłá rádá/ bo zátym nie
12:
miałby był Pan náſz dźiśieyſzy tákich trudnośći o=
13:
koło Baru właſnéy máćierzyzny ſwéy/ áni około
14:
zebránia iéy. Ale cóż potym? ieno przez iednę noc
15:
ten edykt trwał.
Názáiutrz záśię wołano/ iż nie tyl
16:
ko wolno káżdému z Królową iecháć/ ále ieſcze nád
17:
to Król będźie vtráty nágradzał tym co znią poiá=
18:
dą: z kądże ták prędka odmiáná? ábo którym te=
19:
go fortélem doſzło? Trudno to wiedźieć/ bo ſie w
20:
nocy dźiało: á ći téż iuż podobno pomárli/ co o tym
21:
wiedźieli:
Ale to iednák Królowa przed ſwymi iuż
22:
będąc w dródze w głos powiádáłá: Si voluiſſem, 23:
et filium mihi vendidiſſent. Ztych tedy przykłádów
24:
obaczyć możeſz/ w iákim niebeſpieczenſtwie y ten
25:
Pan y tá Rzeczpoſpolita ieſt/ gdźie ludźie ná pię=| E ij | niądze |
strona: 34
| 34 | Wrożki |
1:
niądze chćiwi: bo v tákich áni żoná/ áni dźieći/
2:
áni oyczyzná/ y Bóg podobno nie ieſt ták miły/
3:
iáko ieſt złoto.
A vtrátni/ by tácy wſzytko chćieli
4:
być/ iákom o iednym ſłyſzał/ którégo gdy pytano/
5:
co będźieſz czynił vtráćiwſzy wſzyſtko? powiedźiał/
6:
będę grał ná lutni/ y tym ſie pożywię: by/ mówię ta=
7:
cy wſzytko byli/ ieſczebych ie iáko táko otáka ćierpiał: Ale
8:
owo gorſzy/ qui ſua perdiderūt, cùm deeſt, aliena ſe-9:
quūtur: nie mogąli ináczéy/ więc roſtérki śieią/ rzecz
10:
poſpolitą miéſzáią:
żeby ſie im téż w tym rozruchu
11:
co doſtáło/ iáko więc w ogień bywa/ że nie wſzyſcy
12:
gáſzą. Táki był Kátiliná w Rzymie/ przewieczerza=
13:
wſzy wſzytkę máiętność ſwą/ chćiał ſie ná rzecz po=
14:
ſpolitą rzućić: á iż mu nie ſzły ćiché práktiki/ viechał
15:
z Rzymu/ zebrał woyſko z tákichże iáko y ſam/ ná=
16:
kóniec zwiódł bitwę/ á iáko Bóg chćiał przegrał/ y
17:
ſam ná plácu zoſtał:
á około niego przedśie śiłá za=
18:
cnych Rzymian ták z téy/ iáko y zowéy ſtróny le=
19:
gło. Nie tylko ſobie tedy ludźie vtrátni ſzkodliwi/
20:
iákoś ty o nich powiádał/ ále y rzeczypoſpolitéy bár
21:
zo wádzą/ iáko ſie z tego przykłádu znáczy. Tóż nie
22:
beſpieczéńſtwo ieſt rzeczypoſpolitéy od ludźi ſwowolnych y roſpuſtnych:
23:
bo oni gárdząc práwem/
24:
wzgardzáią vrząd/ y zwiérzchność páńſką: która
25:
ieſliby im kiedy groźna byłá/ tych dróg będą chćieć | ſzukáć |
strona: 35
| Ianá Kochánowſkiego. | 35 |
1:
ſzukáć/ mieſzáiąc/ y podbórzáiąc ludźi/ iákoby wſzy
2:
ſtkiégo zniknąć mogli: á gdźieby im to nieſzło/ tedy
3:
oyczyznę y Páná zdrádźiwſzy do nieprzyiaćielá ziá=
4:
dą/ y wódzmi przećiw oyczyznie ſwéy będą/ iákich
5:
przykłádów w hiſtoriiách pełno.
Do tegóż kréſu y
6:
ámbicia ludźi wiedźie: bo gdźie przewiéść ſwégo
7:
práktikámi niemogą/ tám ſie ábo do gwałtu poſpo
8:
lićie vćiekáią/ álbo zpoſtrónnymi nieiákié porozu=
9:
mienié/ y bunty miéwáią/ co wſzyſtko ſą ſzćiéſzki ku
10:
zgubie rzeczypoſpolitéy. Mam zá to/ że iuż z tąd
11:
rozumiéſz/ iáko złé á roſpuſtné obyczáie rzeczypo=
12:
ſpolitéy ſzkodzą.
Z. Rozumiém dobrze/ ále ſłu=
13:
cham dáléy. P. A to coć ſie zda/ że wtéy niezgodźie
14:
y roſpuśćie náſzéy Pan potomká niema? który ácz=
15:
by żadnégo práwá dźiedźicznégo do nas nie miał/
16:
wſzákóż byłáby wżdy nieiáka nádźieiá/ żebyſmy ſie
17:
rychléy ná tego zgodźili/ którégo oćiec/
18:
dźiad/ y prádźiad rzędem nam pánowáli/ niż gdźie nam kogo
19:
obcégo ſzukáć przydźie.
Z. Y toć niemáła/ y mó=
20:
wionoć iuż o tym ná kilku ſéymiéch/ ále iáko náſzy/
21:
vmieią rzeczy podáć/ á potym z mieyſcá nikam. P.
22:
Nákokóż wotowáli? Z. Káżdy ná ſwégo. P. Ták
23:
żeć y ná on czás będźie/ ieſli kiedy prziydźie ktemu:
24:
á wié Bóg/ iáka zgodá będźie: Pánie Boże choway
25:
nam tego Páná długo.
Więc pátrzay dáléy/ iáko
| E iij | ſie |
strona: 36
| 36 | Wrożki |
1:
ſie drógá ku złému śćiele. Opátrzyli to byli dobrze
2:
przodkowie náſzy/ áby tempore interregni przećię
3:
rzeczpoſpolita wporządku byłá: vczynili primatem
4:
Arcybiſkupá Gniéźniéńſkiégo/ y dáli mu moc ſéym
5:
zkłádáć/ ná którymby Król miał być obiéran/ y od
6:
niégͦ koronowan. Wiákiéyże dźiś cénie Arcybiſkup?
7:
ábo będźiemli go chćieć wſzyſcy ſłucháć? powiádá=
8:
ią że ieſt ſługą antikriſtów/ Boże vchoway być mu
9:
wczym poſłuſznym. A ieſli ten nierząd będźie/ że
10:
tego ſtárádawnégo zwyczáiu odſtąpim (Boże day
11:
to ábych ia zkłámał) ále niżli my Królá obierzem/
12:
tym ich iuż kilká mieć będźiem: Wtym ſie téż przy=
13:
pátrz náſzému nierządowi/
że ták wielkié króleſtwo
14:
między ták wielkimi nieprziiaćielmi śiedząc Hét=
15:
máná niéma: Stároſtwoby ták długo niewáko=
16:
wáło. Názbytechmy beſpieczni. A on Włoch praw=
17:
dę powiedźiał/ że ſorte in Polonia viuitur: áż kiedy
18:
nagła potrzebá prziydźie/ tóż go ſzukáć będźiém: á
19:
Boże day to/ byſmy go wżdy náleźli:
ktemu owo
20:
zániedbánié zamków potrzebnych/ że ich nie náprá=
21:
wuią/ á dáią ſie im wálić/ nie práwie y to dobrze:
22:
bo czáſu potrzeby gdźie ſie indźiéy z żóną/ y z dźie=
23:
ćmi ludźie vćiéc máią? A moglibyſmy ſie Połoc=
24:
kiém karáć/ bo ten ieno prze złé opátrzenié zginął/ á
25:
Boże day to/ byſmy go ták łácno záśię doſtáć mo=| gli/ iá= |
strona: 37
| Ianá Kochánowſkiego. | 37 |
1:
gli iákoſmy go ſtráćili:
Ale ia wątpię. Słuchayże mię
2:
dáléy. Przychodzą mi ná myśl wiérſze iedné/ któré
3:
Cicero ziákiéyśći komœdiiéy ſtáréy przjwodźi/ á bę=
4:
dą nam téż ſłużyć ku náſzéy rzeczy: bo o vpadku rze=
5:
czypoſpolitéy mówią. Pyta ieden/ Quæſo, quî ve= 6:
ſtram Rempub: tam citò amiſiſtis? Odpowiáda mu
7:
drugi: Proueniebant oratores noui, ſtulti, adole- 8:
ſcentuli.
Z. A nie o náſzychże to pośléch mówi?
9:
P. Chybábyś chćiał Oratores poſły wykłádáć. Z.
10:
A iákóż? áza nie ták w Káncelláriiéy piſzą/ Oratori
11:
noſtro, poſłowi náſzému. P. Prawdáć że ták piſzą.
12:
Ale tu ná tym mieyſcu (iáko mniémam że y ſám
13:
wiéſz) nei poſeł ſie znáczy. A wſzákże tego ſie z tego
14:
wiérſzá możem náuczyć/
iż biádá téy rzeczypoſpoli=
15:
téy/ o którą tácy ludźie radzą/ iákie tu Poetá opiſu=
16:
ie/ á zwlaſcza gdźie ich ieſcze ták wielé będźie/ że im
17:
będźie mógł mówić/ Proueniebant oratores. Ieſt
18:
wiérſzyk ieden v Homerá/ którégo ten ſens pámię=
19:
tam: Zle gdźie ich wiele rządźi: ieden Król niechay
20:
będźie.
A Céſarz téż któryś vmiéráiąc powiedźiał/
21:
że multitudo miedicorū occidit principem. Strzeż
22:
Boże/ by o náſzéy rzeczypoſpolitéy tegóż niemówio
23:
no potym. Z. Zgadzam ſie y wtym z tobą/ że źle
24:
gdźie ich wiele rządźi/ lepiéy/ by máło/ á mądrych.
25:
P. A ná to zezwoliſz mi/ co gdźieś Plato mowi/ że | zá od= |
strona: 38
| 38 | Wrożki |
1:
zá odmiáną muzyki/ y rzeczpoſpolita odmiénić ſie
2:
muśi?
Z. Trudna to ná mię. P. Ná to ſie wſzyſcy
3:
philozophowie ſtárzy zgadzáli/ że Muzyká ma
4:
moc nád vmyſły ludzkiémi/ y między inſzym ćwi=
5:
czeniém/ któré dźieći miéwáły/ kazano im y Muzy=
6:
kę vmieć/ ták wiele dla przyſtoynéy roſkoſzy/ álbo
7:
zabáwy/ iáko ſnadź więcéy dla poſtánowiénia do=
8:
brych obyczáiow:
y ztąd w nieśióná ieſt muzyká
9:
do kośćiołów/ y ták poſtánowióna/ áby ludźie ku
10:
nabożeńſtwu pobudzáłá: czego ták dálece ći nowi
11:
prorocy niebaczą/ którzy mniémáią/ że to wſzyſtko
12:
wtániec kiedy orgány ſłyſzą/ y tym kośćioły porzą=
13:
dné ludźióm proſtym hydzą/ iákoby muzyká nie dá
14:
léy ſie nieśćiągáłá/ ieno iáko iéy on był świádō/ po=
15:
ki ſie był z miniſtrá w miniſtrá nieprzewiérzgnął.
16:
Mieli tedy ſtárzy iuż pewné miáry/ ábo iż ich ſło=
17:
wem rzekę/ hármoniie/ któré którému affektowi ſłu
18:
żyły: zkąd ono ieſt co powiádáią o Alexándrze/ że
19:
ſkoro vſłyſzał gránié/ porwał ſie od ſtołu do zbroie.
20:
Pithágorás tákże widząc gniewliwégo młódźiéń=
21:
cá/ który ſie gwałtē wdóm do iednéy biáłéy głowy
22:
dobywał/ kazał zágráć
(iáko oni zwáli)
ſpondæū,
23:
y vśmierzył go/ że dał pokóy y ſzedł do domu/ nie
24:
vczyniwſzy żadnégo gwałtu. Keidy ſie tedy Mu=
25:
zyká odmięni/ która ieſt iákoby wódzem vmyſłów | náſzych/ |
strona: 39
| Ianá Kochánowſkiego. | 39 |
1:
náſzych/ tedy zá nią y ludzkié obyczáie/ a zá obyczáy
2:
mi y práwá. Y o żadną inſzą przyczynę (iáko whiſto
3:
riiách czytamy) Tymoteuſzá ſławnégo muzyká z
4:
Athén nie wygnano/
ieno iż był iednę ſtrónę do
5:
ſwégo inſtrumentu przyczynił: Ale zá náſzégo wie=
6:
ku nie iednę/ ále dźiewięć ſtrón do lutnié przydano/
7:
á pieśni dźiśieyſzé ták dáleko ſą rózné od Boguro=
8:
dźice/ iáko y obyczáie od ſtátutu. Táka tedy odmiá
9:
ná w muzyce czyni odmiánę y w rzeczypoſpolitéy
10:
ieſli Płatonowi chcemy wierzyć/
który wrzeczypo=
11:
ſpolitéy ſwéy Poetów mieć niechćiał/ iáko tych/ któ
12:
rzy ludzkiémi affekty/ gdźie chcą/ wkładáć mogą.
13:
Z. Nieśmiém nie przećiw Platónowi mówic: bo
14:
to ſzłyſzę vczóny człowiek był: ále máſz tych wróżek
15:
co więcéy? P. A niewiém bychći iuż co miał: to przy
16:
pomnię/ że ſie iuż máło ie wſzyſtki króleſtwá obe=
17:
ſzly tą niezgodą o wiárę/ y rzadkié któréby iákiéy
18:
znácznéy klęſki nie wźięło.
Napoſzledzéy teraz Frán=
19:
cia/ á po niéy Niderlánd/ boię ſię áby nas téż ten po
20:
żar nie doſzedł: bo ſimiles cauſæ, ſimiles effectus przy
21:
noſzą: Páná Bogáby nam trzebá prośić/ áby nam
22:
dał Duchá ſwégo. Dobrze że mi przyſzło ná pámięć
23:
iużem był chćiał przeſtáć: iákóż to ſámo powiedźia=
24:
wſzy przeſtánę.
Rozumiém temu żeś ſłychał o ſtá=
25:
réy iákiéyśći praktyce/ która nie práwie dobrze téy| F | korónié |
strona: 40
| 40 | Wrożki |
1:
korónié zá tych czáſow náſzych tuſzy: ále y to maſz
2:
ták pewną/ iákobyś ſam ná to pátrzał: W. Poznániu
3:
ieſt ſalá wielka biſkupia/ tám niżli ią był nieboſczyk
4:
Biſkup Czárnkowſki odnowił/ byli námálowáni
5:
rzędē wſzyſcy królowie Polſcy/ iákóż podobno ieſcze
6:
y dźiś ſą.
Owa po Królu Zygmunćie/ niezoſtáło iuż
7:
mieyſcá inſzym królóm ieno iednému. Tám kiedy
8:
przyſzło málowáć dźiśieyſzégo téż Páná ná tym
9:
mieyſcu/ któré iákom powiedźiał/ iuż ieno iedno
10:
było zoſtáło/ przypátruiąc ſie náleźióno nád nim pi
11:
ſmo ná wapnie żelázem/ ábo nożem wykréśloné té=
12:
mi ſłowy/ hîc Regnum mutabitur.
Tego niewie=
13:
dzieć kto to piſał/ y iáko tám dolazł/ bo pod ſámym
14:
ſtropem. Może być/ że ten ktokolwiek był ztąd w=
15:
źiął naprzód wróżkę/ iż to iuż ieno iednému Kró=
16:
lowi mieyſce było zoſtáło: á może téż być że iákim
17:
inſzym duchem/ którégo my niewiémy. Iákokol=
18:
wiek/ rzecz pewna/ że to tám było nápiſano/ wa=
19:
żnoli to ma być/ álbo nieważno/
nieśmiem ſie ná
20:
żadną ſtrónę ſkłonić: Ale iednák może vść między
21:
inſzé wróżki/ iáko y drugie/ á Pan Bóg mocen w=
22:
ſzyſtko w dobré obróćić. To com rozumiał o rzeczy
23:
poſpolitéy náſzéy/ y przécz ſię o nię boię/ wſzyſtkom
24:
powiedźiał: poprawdźie trzebá ſie było lepiéy ná
25:
to rozmyślić/ y inſzym porządkiem podobno mó=| wić: |
strona: 41
| Ianá Kochánowſkiego. | 41 |
1:
wić:
ále wedle czáſu nie mogło być ináczéy/ á téż
2:
z tym nie póydę do Drukárnie. Z. Toś iuż powie
3:
dźiał/ y wywiódł/ żeſmy Polacy we złey toni: po=
4:
wiedzże mi/ iużli mamy do kóńcá o ſobie zwątpić/
5:
czy ieſt ieſcze iáko nádźieiá? P. Ieſli Bogá naprzód
6:
nie będźie/ á poſtánowiénia lepſzégo/ prózno ſie cze
7:
go dobrégo ſpodźiewáć.
Z. Toby o tym mówić/
8:
iákoby temu vpadkowi zábiégáć. P. Aza nie o tym
9:
ná ſéymiech rádzą? Z. Y owſzem o tym/ ieno iż
10:
nam y podatku pilno. P. Y zá ten podátek widzę
11:
nie wiele ſpráwili: z Polſki kónie/ y pięniądze wy=
12:
nieśli/ á Litwę ogłodźili. Z. Owa nievmiéſz ieno
13:
gánić/ co ieſt łácno: ále vkazáć drógę/ iákoby to ná
14:
práwić/ to by mądrégo rzecz.
P. Przetóż ſie ia tego
15:
zbraniam ábych otym nie mówił/ iż wiém/ żem od
16:
mądrych dáleko. Ale iednák czáſu ſwégo powiém ia
17:
przećię/ co rozumiém. Bo teraz zda mi ſie/ że y
18:
iam ſie námówił/ y tyś ſie náſłuchał. Z. Przeſta=
19:
wám ná twym zdániu: y kiedykolwiek bę=
20:
dźieſz chćiał o tym mówić/ iáko o=
21:
biecuieſz będę ćię záwżdy
22:
rad ſłuchał.
23:
grafika