[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Jan z Koszyczek
tytuł:   Rozmowy ktore miał krol Salomon z Marchołtem
rok wydania:   1521


strona: A

1:
Rozmowy ktore myał Krol Salomon mą
2:
dry Zmárcholtem grubym á ſproſnym/ á
3:
wſſákoż iáko o ńyem powyedáią bár
4:
zo zwymownym zfigurámi
5:
y zgadkámi ſmyeſſnymi.
6:
grafika

strona: Av

1:
[Wie]lmozney y ſláchetney pányey Annye z Iaro
2:
ſláwiá/ Kaſſtellánce Woynickiey/ Spiſkiey/ Oświęćimſkiey
3:
Zatorſkiey ſtároſćiney etć. Wyelkyey rządżczyney kra=
4:
kowſkyey pániey moyey nałáſkáwſſey/ Yeronym
5:
Wiyetor Ympreſſor/ Służbę ſwą pokorną ij
6:
vkłonę powyáda.
7:
G
Dym przeſſlych lat wielmożna páni Anno Woynicka pa=
8:
nimoiá łaſkáwa tu wty ſtrony do Polſki przyſſedł/ nie tak
9:
dla chćiwośći bogactw álbo myenya/ ále wyęcey dla czći á ſlawy
10:
poſpolitey tego ſláwnego kroleſtwá Polſkyego/ dla tego myśląc á
11:
chcąc nyeiáką wdźyęczność á pożytek vczynić Polakom. Myſli=
12:
łem mowę polſką ij xięgi polſkie moym nakładem wybiyáć/ kto=
13:
ra rzecz aczkolwye wyelką trudność wſobie miáłá á vkázowáłá/ á
14:
wſſákoż yá zięt chćiwością á śwyebodnoſcyą źiemye tey polſkiey
15:
známienitey á wſſechnaobfitſſey/ tymem wyętſſą chćiwoźć myał.
16:
Ale yeſſcze gdy częſtokroć ſłudzy twey wyelmożnośći przycho=
17:
dząc do mnye oni ſludzy cnotliwey pányey/ odemnye żądáli yż
18:
bych Polſkim piſmem nieco wybiyał. Gdyżem poczuł ták wyel=
19:
ką żądzą tych twoich ſlug álbo wielmożnoſći wáſſey/ nie mogłem
20:
ſie wſtrzymáć bych wtem wdźięcznośći nie vkazał wyelmożnoś=
21:
ći wáſſey/ dla wáſſey oſobliwey cnoty/ ktorą wſſytkim vkázuie=
22:
ćye częścią też dla wielkiey łáſki á cnoty mężá wáſſego naſláchet=
23:
nieyſſego/ á krołá iego miłoſći/ páná náſſego namiłośćiwſſego/ pá
24:
ná radnego/ bo oná łaſká á lutoſć páná yego miłoſćy twego/ wdo=
25:
brey mi pámyęćy yeſt/ bo gdym yechał do polſki/ á będąc bliſko
26:
Krákowá/ támem z rzeczámi ſwoimi w wielkiem błocie záwiąz=
27:
nął/ iego miłoſć pan twoy wten czás iadąc wdrogę wolał ſobye
28:
zmięſſkáć á mnie zbłotá wyrwáć. O panie łáſkáwy/ o pánie miło
29:
ſierny á lutośćiwy/ niemam ći czym tey lutoſći odſlużyć álbo od=
30:
dać/ ále tym piſmem á wybiyánim imię twoie/ á twoy nam vbo=
31:
gim cnotliwy vczynek chcę ná wieczność dáć. Przeto iuż ia zięt tą
32:
wielką chćiwością/ gdyżem zgotował litery/ á wſſytki ku piſmu
33:
potrzeby/ myſląc co bych miał ták krotofilnego náprzod wybiyáć
34:
Wźiąłem przed ſię śmieſſnego á krotofilnego Marchołtá gadánie
35:
z Salomonē/ ktory moym włáſnym nakłádem przez Ianá baká
36:
larza z Koſſyczek też ſlugę twego pokornego/ wyłożon ieſt wpolſkie
37:
złáćiny. Ktoregoć wielmożna páni Woynicka/ wiemożnoſci twey
38:
polecam/ ij iáko mowyą poſpolicye poświącam ij oddawam/ nye
39:
dla tego iż by ty nie byłá doſtoynieyſſa więtſſego á známienitſſe=
40:
go dáru/ ále iż ná ten czás dla moiey żądzey odſłużenia wielikiey/

strona: A2

1:
ktorą mam ku wáſſey wielmożnoſći/ nie miałem nic tákiego
2:
wáſſey wyſokyey perſonye doſtoynego. Przeto miłoſćiwa go=
3:
ſpodze wielmożna páni Anno Woynicka/ prziymi tegͦ teraz ku
4:
czćy á ſlawye ná potem twoyey/ Márchołtá/ zweſołośćyą á
5:
zwdźięcznoſcią/ wrychle wielmożnoſć twoiá wiele ynych rze=
6:
czy ważnych ku czći á chwale twoiey poſlubyone maſſ mieć.
7:
A gdy to według twey wyſokiey á ważney ſláchetnośći przyi=
8:
mieſſ Ieronymá z wyądniá cudzoźiemcá Impreſſorá/ ij Ia=
9:
ná bákalarza zkoſſyczek wykłádáczá pokornych ſlug ſwoich
10:
nie rácz zápomináć/ to będźieſſ raczyłá vczynić iako páni miłośći=
11:
wa łáſkáwa á zrodu wyſokyego/ páná Krákowſkiego y
12:
zwyſokiey cnoty poſſlá. Zátym ſie miey dobrze páni miłoſći=
13:
wa á lutośćywa. Dan liſt zdomu náſſhego we wtorek przed
14:
świętym Thomą ápoſtołem/ Látá bożego národzenia. 1521.
15:
G
Dy Sálomon był ná ſtolcu oycá ſwego Dauidá/
16:
pełen mądroſći ij bogactw: vźrzał niektoregͦ człowie
17:
ká ymieniem Márchołtá przychodzącego od wzcho=
18:
du ſlońcá/ ná obliczu żádnego y grubego/ ále bárzo
19:
wymownegͦ. A zoná iegͦ byłá ſnim/ ktora była bárzo ſtráſliwa
20:
y głupia/ ktore gdy Salom kazał przed ſie przywieſć/ tedy ſtá
21:
nęli oboie przednim ſpołem ná ſię patrzáiąc. A wzroſt Márchoł
22:
tow był krotki/ máły/ á miąſſy/ głowę miał wielką/ czoło ſſy=
23:
rokie/ czyrwone á zmárſſczone/ vſſy koſmáte á zwieſſone do poł
24:
licá/ oczy miąſſe á płynące/ wargę ſpodnią máło nieiáko v wá
25:
łáchá/ brodé ſmrodliwą a koſmáthą iákoby v kozłá/ ręce iákoby
26:
klocki/ pálce krotkie á miąſſe/ nogi okrągłe/ nos miąſſy á gár=
27:
báty/ wárgi wielkie á miąſſe/ oblicze iákoby v oſlá/ włoſy iá=
28:
koby ná koźle/ obow nog iego bylá chłopſka á bárzo gruba/ ſko=
29:
rá iego koſmáta á błotna/ ſuknia iego krotka telko do lędźwi/ no
30:
gáwice iego fałdowne/ odźienie iego fárby bárzo grubey. Zo=
31:
ná też iego byłá málutka á bárzo miąſſa/ zwielkimi cyckami/
32:
włoſy iey były iákoby ſſczećiny/ brwi wielkie oſtre á ſmrodli=
33:
we iákoby ná grzbiecie v wieprzá/ brodę iákoby v kozłá/ vſſhy
34:
iákoby v oſłá/ oczy pochmurne á płynące/ wzrok wężowy/ ćia=
35:
ło czarne á zmárſſczone/ cycki ſinye iákoby ołow/ palce miáłá
36:
krotkie máiąc ná nich żelázne pierſcienie/ nozdrze oboie wierz=
37:
chnie y ſpodnie miáłá niebogá bárzo wielkie/ goleni krotkie á
38:
miąſſe á koſmáte iákoby y v niedźwiedźiá/ ſuknia iey byłá ko
39:
ſmáta á rozerwána.
A ij


strona: A2v

1:
Krol Salomon weźrzawſſhy nanye rzekł
:
grafika
2:
Ktorzyſcye wy á
3:
ſkądeście á ktory
4:
ieſt rodzay wáſſ.
5:
Márchołt odpo=
6:
wyedźyał/ Po=
7:
wyedz ty nam
8:
drzewyey ſwoy
9:
rodzay y oycow
10:
thwoich/ tedy ia
11:
te z powiem tho=
12:
bie rodzay náſſ.
13:
Salomon. Ia
14:
yeſtem ze dwu=
15:
naſcye rodzáiow
16:
prorockich. Iu=
17:
das porodźył fa=
18:
res/ fares poro=
19:
dźił ezron. Ezron
20:
porodźił aram/
21:
Ara porodźił a=
22:
minádáb/ Ami=
23:
nádáb poro. naá=
24:
zon/ A Naazon
25:
porodźił ſalmon/ Salmon porodźił boos/ A Boos porodźił obet.
26:
Obet porodźił izái/ Izái porodźił krolá daiudá/ Dauid poro=
27:
dźił krola ſálomona a ia ieſtem krol Salomon. Már. też od=
28:
powyedźyał. Ia yeſtem ze dwunáſcye rodzáiow chłopſkich/
29:
Chłoptás porodźył gruczołá/ Gruczoł porodźił rudká/ Rudek
30:
porodźił rzygulcá/ A Rzigulec porodźił kudmyeiá/ Kudmiey
31:
porodźił mozgowcá/ Mozgouiec porodźił łypiá/ Łyp porodźył
32:
potyráłę/ Potyráłá porodźił kuchtę/ A Kuchtá porodźił trzeſy=
33:
ogoná/ Trzęſyogon porodźił opiołkę/ Opiołká prodźił warcho=
34:
łá A Warchoł porodźił márchołtá/ á ia ieſtē Márchołt. A żoná
35:
moiá ieſt zedwunaſcie rodzáiow kurewſkich. Kudlichá poro=
36:
dźiłá pomyię/ á Pomyiá porodźiłá wárdęgę/ Wárdęgá poro=
37:
dźyłá przepołudnicę/ Przepołudnicá porodźyłá wyeſſczycę.

strona: A3

1:
Wieſſczycá porodźiłá leżuchnę/ Leżuchná porodźiłá niewtycz
2:
kę/ Niewtyczka porodźiłá chwyćichę/ Cwyćicha porodźiłá mę=
3:
dygráłę Mędygráłá porodźiłá ſuwálankę/ Suwálanká [poro]dźiłá
4:
naſyęmkłę/ Náſyemkłá porodźyłá powáliſſkę/ a toc yeſt
5:
Powáliſká żona moiá. Sálomon rzekł. Słyſſałem iżeś wielo=
6:
mowny á chytry áczkolwies chłop á gruby/ przeto gadaywá
7:
ſye/ ya ciebie będę pytał: á tymi odpowieday. Marchołt odpo=
8:
wiedźiał. Ten ćy pirwey rad poczyna/ ktory żádnie y źle ſpie=
9:
wa. Sálomon odpowiedźiał. Ieſli mi ná wſſytko będźieſſ od=
10:
powiedał/ tedy cye wielkimi bogáctwy vbogácę/ á będźieſſ zná
11:
mienity wmoiem kroleſtwie. Márchołt. Obiecuie zdrowie le=
12:
karz/ gdyż nyema mocy á wtem ieſt łgarz. Sálomon. Dobrze=
13:
ciem rozſądźił miedzy dwiemá ſwowolnymá niewiáſtomá/
14:
ktore wyednym domu vdáwiły dźyecyę. Márchołt. Gdźye ſą
15:
ſpráwy/ tám bywa ſluchánie/ Gdźie ſą niewiáſty/ tám bywa
16:
ſwárzenie. Salomon. Pan bog dał mądroſć wuſciech moich/
17:
gdyż niemaſſh mnie rownego powſſytkieij źyemi. Márchołt.
18:
Ten ktory żłe ſąſyády miewa/ o ſwey chwale przed wſſytkimi
19:
ſpiewa. Salomon. Rad zły vcyeka choć go nikt niegoni. Már=
20:
chołt. Kiedy koźiełek bieży zawodem/ tedy ſye mu bieli pod ogo
21:
nem. Salom. Dobra niewiáſtá á cudna ieſt okráſá mężowi
22:
ſwemu. Márchołt. Gárniec mleká nápełniony/ dobrze ma być
23:
przed kotką ſtrzeżony. Salomon. Niewiáſtá mądrá/ buduie ſo
24:
bie dom/ ále ſſaloná/ zbudowány káźi rękámi. Márchołt. Gár=
25:
niec dobrze wypalony/ lepiey trwa niźli námoczony. A kto do=
26:
bre dobrym roztwarza/ rad ſye czyſtego nápija y ieſſcze powtarza.
27:
Salomon. Niewiáſtá ktora ſye bogá boi: będźie chwalona.
28:
Márchołt. Kotká ktora dobrą ſkorę ma/ będźie obłupioná. Salo
29:
mon. Niewiáſtá ſromieźliwa ma być miłowaná. Márchołt.
30:
A mleko vbogiemu ma być pożądano. Sálomon. Kto kiedy
31:
nyewyáſtę mocną nayduie. Márchołt. A kotá kto v mleká
32:
wyernego widuye. Salomon odpowiedźyał. żadny. Már=
33:
chołt. Tákyeż ćy nyewyáſtę rzatko. Salomon. Nyewyáſtá
34:
cudna á poczliwa/ ma być ſſánowaná nád wſſytki ine zná=
35:
mienitſſe dáry. Márchołt. Niewiáſtá ciáłá tłuſtego/ rádá
36:
dawa żywotá ſwoiego. Salomon. Cudna rzecz ieſt byały
37:
czepiec ná głowie niewieſćiey. Marchołt odpowiedźiał. Pi=
A iij


strona: A3v

1:
ſano ieſt/ Nie ſą tákie rękawy iáko kożuch cáły. Częſto pod
2:
białym czepcem bywa mol niemały. Salomon. Kto ſyeie
3:
złoſć/ będźye żął nędzę. Marchołt. Ktory człowyek plewami
4:
ſyeie ſwoię rolą/ táki nędzę będźye żął y ſwoię niewolą. Sá
5:
lomon. Náuká y mądroſć ma być wuſciech ludźi ſwiętych.
6:
Marchołt. Oſyeł kędy ſyth może być/ támo ná to myeſcye
7:
ma idź. Gdźye mu iedná nogá tyie/ támo drugą wźyemyę
8:
biye. Kędy káka tám bywa gnoy/ á gdźie ſyuſka tám bywa
9:
zroy. Kędy lega tám ſie kruſſy/ ſciężkoſcią ſie z źiemie ruſſy.
10:
Salomon. Niechay cie kto yny chwali. Márchołt. Kiedy ſie
11:
ya będę gánił/ niebędźyeć mye żadny chwalił. Bo kto kol=
12:
wiek ſie ſam gáni/ bywa chytri ij mierżony. Salomon. Ni=
13:
gdy nieiedz wiele miodu. Márchołt. Kto pczoły rad podrżá=
14:
zuie/ ten ſwoy pálec oblizuie. Salomon. Wduſſę złą niew=
15:
nidźie duch mądroſći. Marchołt. Kiedy ty klin biyeſſ wdrew
16:
no/ záwſſe ſye ſtreż tego pewno/ być nyewypadł zdrzeẃá te=
17:
go/ á niewybił oka twego. Salomon. Trudno ſie tobie prze
18:
ćiwić nyewoli. Marchołt. Woł ktory ſye przeciwi ma dwá
19:
rázy bit być/ iż by wyárzmie powolniey oraczowi mogł idź.
20:
Sal. Nauczay ſyná twego zmłodoſci vcząc go dobrze dźyá=
21:
łáć. Marchołt. Ten ktory ſwą krowę doi/ ten nátárgu nye=
22:
poſtoi. Náiada ſye mleká doſić/ nyepotrzeb mu go ſtárgu no
23:
śić. Salomon. Wſſelki rodzay obraca ſye ku ſwemu przyro
24:
dzenyu. Marchołt. Obrus ná nići rozebrany/ ná kądźieł mo
25:
że być obrocony. Salomon. Co kolwie wie ſędźia ſprawie=
26:
dliwy á prawdźiwy to mowi. Marchołt. Biſkup ktory yeſt
27:
milczący/ ieſt iáko wrotny ſyedzący. Salomon. Częſć ma
28:
być dawáná miſtrzowi á myotły ſye ma być bano. Mar=
29:
chołt. Kto máże gębę ſędźyemu/ ten wyſchnienye dźyáła
30:
oſlowi ſwemu. Salomon. Człowiekowi bogátemu á moc=
31:
nemu/ á wodźie nawálney nieprzećiwſie. Marchołt. Sęp
32:
dla tego łupi ptaka/ izby go ziadł nieboraká. Salomon. Po
33:
lepſſmy ſie ſtego cochmy niewiádomie zgrzeſſyli. Marchołt.
34:
Kiedy ty dupę vcieraſſ/ zaż co inego wten czás dźiáłaſſ. Sa
35:
lomon. Lágodną mową niezdradzay nikogo. Marchołt. Ten
36:
ſie ſchytroſcią náiąda/ ktory iedzącego pozdrawia. Salomon.
37:
Sczłowyekyem ſwádliwym nigdy niemiey towárzyſtwá.

strona: A4

1:
Marchołt. Spráẃnie tego iedzą ſwinie/ ktory ſie miedzy o=
2:
tręby winie. Sal. Viele ieſt tych co ſromu niemáią. Mar.
3:
Viele ich zludźmi mieſſkáią/ ktorzy ſie pſom przirownáią.
4:
Salomon. Viele tych ktorzy ſwym dobrodźieiom oddawá
5:
ią złoſć zá dobroć. Márchołt. Kto cudzemu pſu chlebá dawa
6:
żadney zapłáty nie vznawa. Salomon. Nie ieſt prawdźiwy
7:
przyiaciel ktory niedługo trwa wprzyiacielſtwie. Márchołt.
8:
Nie długo ſie gowno kurzy/ ktore wcielęcey dupie burzy. Sa
9:
lomon. Rozmáite przyczyny wymyſla/ ktory ſie ſprzyiacie=
10:
lem roſtáć chce. Márchołt. Niewiáſtá ktora niechce przyz=
11:
wolić/ mowi by miáłá kroſtáwą rzyć. Salomon. Mowá kro
12:
lewſka ma być nieodmienna. March. Ktory wilká wpługu
13:
wodźy/ rychło kteſknoſći przychodźi. Sal. Rzotkieẃ dobra ieſt
14:
ná gody/ ále ſmrodliwa ieſt do rady. Márchołt. Ten ktory
15:
rzotkwyę pożywa/ rad obyemá końcomá rzyga. Salomon.
16:
Niechce ſie powiedać kiedy nikt niechce ſlucháć. Márchołt.
17:
Nienáyduie ten ſtrzáły wczás/ ktory ſtrzela ná gęſty lás. Sá
18:
lomon. Kto odwráca ſluch ſwoy od vbogiego/ táki gdy bę=
19:
dźie wołał pan bog go niewyſlucha. Mar. Prożno iuż przed
20:
ſędźią ma ten płakáć/ ktory ſye drzewiey nyechcyał vznáć.
21:
Salo. Powſtań á wiey wietrze połnocny y wietrze połud=
22:
niowy/ á wiey po ogrodźie moiem/ á będą płynąć wonnoſći
23:
iego. Már. Kiedy wiátr ſpołnocy wieie/ wyſoki dom ſie te=
24:
dy chwieie. A ieſli dom wątły bywa/ naźiemię ſie rad vry=
25:
wa. Tákież kto ma wgoleniach bolenie/ táki niema zdrowia
26:
ále częſte ćirpienie. Salo. Smierći á vboſtwá nigdy nietay.
27:
Már. Komu ſye wrzod wgoleni włoży/ záwſſe ſye mu boleſć
28:
mnoży. Salo: Kiedy ſiędźieſſ zá ſtołem bogátego/ tedy pá=
29:
trzay pilno co przed cię położą. Már. Wſſelka poſlugá brzu=
30:
chowa/ do brzuchá wchodźi y wbrzuchu ſie chowa. Salom.
31:
Gdy ſiędźieſſ v ſtołu patrzay by ty pirwey wmiſſę nieſyę=
32:
gał. Már. Ktory ná wyſſhem ſiedle poſádzon bywa/ táki pir
33:
wego mieſcá nábywa. Sálom. Kiedy mocnieyſſy zwycięży
34:
mdleyſſego/ tedy bierze wſſytko ymienie iego. Már. Stym
35:
kot rad mieſſka wezgodźie/ kto muſie da lizáć pobrodźie. Sa
36:
lámon. Czego ſye zły człowiek boi/ to rádo przychodzi nań.
37:
Már. Ten ſie ſam zdradza y zniſſczeie/ ktory źle czyniąc ma

strona: A4v

1:
dobrą nadźieię. Salo. Leniwy dla źininá niechciał oráć po=
2:
tem będźye żebrał a nie będźye ten kto by mu co dał. Már.
3:
Temu ktory ma nágą rzyć/ nietrzebámu ſie przed złodźieymi
4:
kryć. Salo. Pilnoſć czyni miſtrzá przyiemnego. Már. Do cze
5:
go ſie ręce zwyczaią/ do tego rády zawſſe ſyęgaią. Salo. Lu=
6:
dźie ſwádliwi á zwarliwi/ maią być od towárziſtwá ludzkie=
7:
go odłączeni. Már. Páni gniewliwa/ dym/ y panewká dziu=
8:
ráwa/ tá troia rzecz ieſt ſkázá domowa. Salo. Káżdy człowiek
9:
ma być miłowan dla bogá. Már. Ieſli tego miłuieſſh kto cyę
10:
nie miłuie/ ty zwą miłozć tráćiſſ á on zciebie błáznuie. Salo:
11:
Gdy co przyiacielowi możeſſ dáć dźiś/ niemoẃże mu iutro
12:
przydź. Már. Kto nie ma dobrey woley dáć/ náuczył ſie ná dál
13:
ſſy czás odkłádáć. Sal. Człowiek ktory ſye vpiya vinem/ ten
14:
niechowa czáſu wmowieniu. Már. Kto kolwiek ma ſytą rzyć/
15:
Trudno ią ma zátworzyć. Rádá ſie mu dupá puka/ gdy mu
16:
wbrzuchu barzo buka. Salo. Wiele ludźi bogactw żądáią ácz
17:
kolwie w vboſtwie mieſſkáią. Már. To zawſſe iedz co kolwye
18:
maſſ/ coć zoſtánie to też zchowaſſ. Salo. Wiele ieſt ludźy co
19:
w vboſtwie trwaią/ á wſſák że z żonami mieſkáią. Már. Nę=
20:
dzny człowiek chlebá niemiał/ wſſak że ſobye pſá nábywał.
21:
Salom. Odpowieday głupiemu podług iego głupoſci/ á by
22:
go nie miano zá mądrego. Már. Co opoká vſłyſſáłá/ to dę=
23:
bowi powiedáłá. Salo. Gniew niema miłoſierdźia/ przeto
24:
kto wgnyewye mowi źle czyni. Már: Nie łay przyiacielowi
25:
twemu gdy ſye rozgnyewaſſ/ byś tego nyeżáłował gdy ſye
26:
ſnim z iednaſſ. Salom. Nie mowią prawdy vſtá nieprzyia=
27:
cielſkie. Mar. Ten ktory cie nie miłuie/ on cie záwſſe przeſlá
28:
duie. Salo. Spi pokić ſie chce. Mar. Potem ći leniweo znáć/
29:
ktory nie ſpi kiedy by miał ſpáć. Salo. Náſycenichmi podźię=
30:
kuymyż pánu bogu: Már. Spyewa drozd á ſoyká ſwyegoce/
31:
nie iednáko ſpiewa ſyty ſtym ktoremu ſie ieſć chce. Salom.
32:
Iedźmy y piymy bo wſſytcy zemrzemy. Mar. Táko rychło
33:
łaczny vmiera/ iák ſyty ktoremu ſie dupá otwiera. Salo. Kie
34:
dy człowiek chrzypie/ tedy nie może mowić. Mar. Kiedy pies
35:
poczyna kákáć/ wten czás nie może ſczekáć. Salo. Iuż ſie ży=
36:
wot nápełnił podźmy ſpáć. Mar. Choć to dźiáłaſſ albo tho
37:
choć ci kto co dáie/ niezáchcewać ſie nigdy ſpać gdy ſie bzruch

strona: D

1:
nię coś roſkazał/ byś tym mlekyem ied[no]
2:
piąt ſobie niepomázal.
3:
Marchołt Krolowi Sálomonowi
4:
gárniec pelen mleká przyniozl.
5:
grafika

strona: Dv

1:
T
Edi krol Sálomon zwielkim zaſtępem
2:
ſwych ludzi przyiechawſſy do Ieruſálem
3:
doprowádzon ná páłac iáko mocny y bo
4:
gáty pan. A mátká Márchołtowá imieniem
5:
Floſcenya ná przykazánie krolewſkie náláłá
6:
garniec czyſtego mleká/ y plácek czyſty zmle
7:
ká vpiekłá y ná mleko włożyłá/ á ták Már=
8:
chołtá zonym do krolá poſláłá. Már. trochę
9:
poſſedſſy/ y vźrzał gowno krowie od ſlońcá
10:
vſchłe/ á poſtáwiwſſy gárniec zmlekyem na
11:
ziemię zyadł plácek á onim krowincem gár
12:
niec przykrił. A gdy przyſſedł przed krolá zgá
13:
rncem mleká krowincem przykrytym/ rzekł
14:
krol Sálomon Czemu ták ten gárniec przykryto.
15:
Márchołt Zażeś nieprzikazal iżby mleko
16:
krowie było ſkrowy przykrito y ták ſie ſtá
17:
ło: Sálomon rzekł. Nietákiem ći ia był przy=
18:
kazał. Márch. rzekł. Tákiem ći ia rozumyał
19:
Sálo. Liepiey by było iż by plácek zmlekiem
20:
był vpieczon. Márch. Ták ći też b[ył]o vczy[nio]
21:
no/ ale głod przemienił moy...
22:
Iákoż to. Márchołt. Wied [ziałem]...
23:
[po]trzebował chłebá/ á mnie ...
24:
ziadlem plácek/ á miáſto ...
25:
[gar]niec krowincem. Sálom[on]...
26:
[odpuſzcz]my/ ále iezli ty nocy nie e ...
27:
[iak]o ia/ tedy ſwą głowę ſtráci[ſz]

strona: D2

1:
Krol Sálomon y Marchołt
2:
nieſpał wnocy.
3:
T
Edy Sálomon y Márchołt ſiedli/ á po=
4:
máłey chwili Márchołt potzął ſpác y
5:
grafika

strona: D2v

1:
chrápáć. Ktoremu Sálomon rzekł. Márchołcie
2:
ſpiſz. Márchołt odpowiedźiał. Nie ſpyę ále
3:
myślę. Sálomon. Co myśliſz Márch. My
4:
ślę iż tyle ſtáwow záiąc ma wogonye iák
5:
wchrzepćie. Sálom. Iezli tego niedoſwyat=
6:
ſſyſz/ będzieſz wynien ſmyerci. Potem gdy
7:
Sálomon miltzał Marchołt potzął ſpáć. Kto
8:
remu Sálomon. Spiſz Márchołćie. Márchołt
9:
Nie ſpię ále myślę. Sálo. Co myśliſz. Márch.
10:
Myślę iż ſroká tyle ma pierza białego ile tzar
11:
nego. Sálom. Iezli też tego niedowiedzyeſz/
12:
tedy będzieſz wynien ſmierći. Potem gdy zá=
13:
ſię Sálomon miltzał Márchołt potzął ſpáć y
14:
chrápáć. Ktoremu Sálom Spiſz márchołćie.
15:
Már. Nie ſpię ále myślę. Sálomon. Co myś=
16:
liſz. Márch. Myślę iż niemáſz ták niá ſwietleyſſego
17:
nád dzień áni cudnieyſſego. Sálomon.
18:
Zaſz dźień ieſt [biel]ſſy niż mleko Márch. Ták
19:
ieſt. Sálomon. I tego też maſz doſwiátſſyć.
20:
Potem gdy Sálomon miltzał á tzuł már=
21:
chołt potzął ſp[ać] á chrápáć. Ktoremu Sálo=
22:
mon. Márchołćie iuż ſpiſz. Márch. Nie ſpię ále
23:
myślę. Sálomon. Co myśliſz. Márchołt. Nic
24:
niema być takiegͦ niewieſćie wierzono táiem
25:
nego. Sálomon. I tego też maſz doſwiat=
26:
ſſyć. Potem zaſię gdy Sálomon miltzał/
27:
Márchołt potzął ſpać y chrápáć. Ktoremu ſá

strona: D3

1:
lomon. Iuż záſię ſpiſz. Márch. Myślę iż wię=
2:
cey waży przyrodzenie niźli wychowánye.
3:
Sálo. Iezli tego niedoſwátſſyſz tedy iutro
4:
vmrzeſz. Potem gdy przeminęłá n[oc] Sálo.
5:
zmętzony od tzucia położył ſie ná ſ[wy]m mieſcu.
6:
Tedy Márchołt opuſćiwſſy krola ſkwá=
7:
pienim bieżał do ſwey ſioſtry imieniem Fu
8:
dázy/ a vkázuiąc ſie bárzo ſmutnym rzekł do
9:
niey. Krol Sálomon bárzo mię prześláduie/
10:
á iuż niemogę iego krzywd á przesládowá=
11:
nia ćierpieć/ ále oto iuż biorę ten noſz pod mo=
12:
ie odzienie/ y zdrádą go przekolę y zábiyę. Ale
13:
miłá ſioſtro proſſę ćie niepowyáday ná mię/
14:
áni memu brátu Bufridowi ále tay. Ktore=
15:
mu Fudázá odpowiedziáłá namileyſſy brá
16:
ćye márchołćie wierzmi/ iż bych ći też miáłá
17:
vmrzeć/ tedych bych ćię nie oſkárziłá.
18:
Marchołt wſſytko co przed tym
19:
powiedał wywodził krolowi Sálo
20:
monowi być prawdziwe.
21:
P
Otem Márchołt zroſtropnoſćyą przy=
22:
ſſedł ná dwor krolewſki á gdy ſlońce
23:
wzeſſlo/ náſſlo ſie ludzi pelen dwor a Sálo=
24:
mon. wſtawſſy złożnice ſiadł ná ſwem ſtol=
25:
cu. Tedy przykazania krolewſkiego záiącá ſſu
26:
kano y przed krolá prżynieſiono y dowyodł y
B iij


strona: D3v

1:
zlitzył márchołt/ iż tyle ſtáwow bylo wogonie
2:
yle wkońcu chrzeptá. Potem ſſukano ſro
3:
ki y przenieſiono przed krolá á Márchołt zli=
4:
tzył iż [ty]łe miáłá pierza białego yle tzarne=
5:
go Te [dy] márchołt miltzkiem gárniec pełny
6:
grafika

strona: D4

1:
mleká poſtáwił włożnicy krolewſkiey/ y zát=
2:
kal by tám ſwiátłoſć niebyłá/ y záwołał kro=
3:
lá. A gdy krol chćiał mnidz do łożnice/ wſtą=
4:
pił ná garnyec mleká y padł by był by ſie
5:
byl obiemá rękomá niezáchwacił. Tedy krol
6:
rozgnyewawſſy ſie rzekl. Ty zginęły ſynu
7:
cos to vtzynił. Már. Niemáſz ſie gniewáć dla
8:
tey rzetzy. za żeś nierzekł iż mleko ieſt ſwietl=
9:
ſſe niż dzień tzemużeś ták od mleká niewi=
10:
dział iáko oddnyá/ rozſądź to ſam iezłićyem
11:
krżyw. Sálo. Bog ći odpuſć/ odzienie moie po
12:
mazáło ſie mlekiem á dła twego vtzynku/
13:
máłom ſſyie nyezłamał/ á wſſákożeś nie=
14:
krzyw boś ſpráwiedliwie vtzynił. Márchołt.
15:
Przeto ſie potem ſtrzeſz/ á teras ſiądz/ á vtzyń
16:
mi ſpráwiedliwoſć. oto/ o co przed tobą będę
17:
ſkárżył. A gdy krol ſiadł/ Márchołt iął ſkárżyć
18:
mowiąc. Pánie mam iednę ſioſtrę imie=
19:
niem fudázę/ ktora ſie ſkurwiłá/ y dopuſćiłá
20:
ſie dziećięćiá/ ták iż zeſromoćiłá moy wſſytek
21:
rodzay/ á wſſákoż chce mieć dziedzictwo/ á oy
22:
tzyznę. Tedy Sálomon rzekł niechay będzie
23:
w[e]zwaná ſioſtrá twoiá przed nas/ á będziem
24:
ſ[łuc]háć co też oná będzie mowiłá.
25:
Przed krolá ſioſtrá Marchołto=
26:
wá byłá wezwaná.

strona: D4v

1:
A
Gdy byłá wezwaná fudazá ſioſtrá ie=
2:
go przed krolá/ vſmiechnąwſſy ſ[ie][k]rol
3:
Sálomon rzekł. Práwie to ieſt ſioſtrá Már=
4:
chołtowá/ á wżroſt y wyobráżenie fudázy by
5:
ło krotkie á biłá miąſſa/ á brzemienna/ brzuch.

strona: T7

1:
Gdy Sálomon ſiedział ná ſtolcu oycá ſwego Dawidá
2:
pełen mądroſci y pieniędzy/ vzrzał niektorego człowieká/ imie=
3:
nyem Márchołtá/ przychodzącego od wſchodu słońcá/ ná
4:
oblitzu żádnego y grubego/ ále barzo wymownego. A żoná
5:
iego byłá ſnim/ ktora byłá bárzo ſtráſliwa y niepełnego
6:
rozumu/ kazał ich Sálomon przed ſie przywieſć/ tedy ſtánęli
7:
ſpołem ná ſie pátrzáiąc/ á wzroſt Márchołtow był krotki/
8:
máły á miąſſy/ głowę miał wielką/ tzoło ſſyrokie/ tzyr=
9:
wone á zmarſſtzone/ vſſy koſmáte/ otzy miąſſe á płynące/
10:
nogi okrągłe/ nos miąſſy a gárbáty/ wárgi wielkie á miąſſe/
11:
ták/ iż káżdy mogł kwartę piwá ſnich wynieſć/ oblitze iákoby
12:
vkozłá/ włoſy iákoby ná kozlie/ ſuknia iego krotka aż do lę=
13:
dzwi/ odzienie iego fárby bárzo gruby/ Żoná też iego byłá má=
14:
liutka a barzo miąſſa zwielkimi pierſiámi/ włoſy iey były
15:
iákoby ſſtzećiny/ brwy wielkye oſtre á ſmrodliwa/ iákoby ná
16:
grzbyećye v wieprzá/ brodę iákoby v kozłá/ vſſy iákoby
17:
v osłá/ otzy pochmurne á płynące/ ćiáło tzarne/ zmárſſtzone/
18:
pálce miáła krotkie/ nánich zielázne pierſćienie/ go=

strona: T7v

1:
lieni krotkie á miąſſe á koſmáte iákoby v niedzwiedziá/ ſukniá
2:
iey byłá koſmáta á rozerwaná. Sálomon wezrzawſſy nánie/
3:
rzekł/ słychałem o tobie zdawnich tzáſow iżeś wymowny
4:
á chytry/ átzkolwieś chłop proſty á gruby/ przeto gadaywá
5:
ſie/ ia ćiebie będę pitał/ á ty mnie odpowieday/ iezli mi na=
6:
wſſytko będzieſz odpowiedał/ tedy ćie wielkimi bogactwi vbo=
7:
gácę/ á będzieſz známienity wmoym kroleſtwie.

strona: T8v

1:
Liekarz obiecuye tzłowiekowi zdrowie gdy niema mocy
2:
wtym ieſt łgarz.
3:
Gdzie ſą ſpráwy/ tám bywa słuchánie/ á gdzie ſą nie=
4:
wiáſty/ tám bywa ſwárzenie.
5:
Pan bog dał mądroſć wuſćiech moich/ iż niemáſz mnie
6:
rownego powſſytki ziemi.

strona: T8v

1:
Ten ktory złe ſąſiády miewa/ o ſwey ćięſzkoſći przed
2:
inſſymi powieda.
3:
Rad zły vćieka/ choć go nikt niegoni.
4:
Dobra niewiáſtá á cudna ieſt okrá=

strona: V

1:
ſá mężowi ſwemu.
2:
Gárniec mleká nápełniony dobrze ma być ſtrzeżony przed
3:
kotką.
4:
Niewiáſtá mądra buduie ſobie dom/ ále ſſalona zbu=
5:
dowány rękámi kázi.
6:
Gárniec dobrze wypalony liepiey trwa niż namotzony
7:
á kto dobre dobrym roſtwarza/ rad ſie tzyſtego nápiya
8:
y ieſſtze powtarza.
9:
Niewiáſtá ktora ſie bogá boy/ będzie chwaloná.
10:
Lis ktory dobrą ſkorę ma będzie obłupion.

strona: Vv

1:
Niewiáſtá ſromiezliwa ma być miłowaná.
2:
Nierad bywa wierny kot vmleká.

strona: V

1:
Niewiáſtá cudna á potzliwa ma być ſſánowaná nád
2:
wſſytki náznámienitſſe dáry.
3:
Cudna rzetz ieſt biały tzepiec ná głowie niewieſćiey.
4:
Nieſą takie rękawy iáko kożuch cáły.
5:
Wſſubách roskoſſnych rad bywa mol ſilny.
6:
Kto ſieye złoſć/ będzie żął nędzę.
7:
Kto ſieye plewy/ ten będzie żął ſwoię niewolą.
8:
Náuká y mądroſć ma być wuſćiech ludzi wſſytkich.
9:
Niechwal ſie ſam/ niechay ćię kto inny chwali.
10:
Nigdy nieiedz wiele myodu.

strona: K4031a

1:
Kto ptzoły rad podrzázuye/ ten ſie w ſwoy páliec oblizuie.
2:
Wduſſę złą niewnidzie duch mądroſći.
3:
Kiedy ty klin biyeſz wdrewno záwſſe ſie ſtrzeſz tego
4:
pewno/ być niewypadł zdrzewá.

strona: V2

1:
Trudno ſie przećiwić złemu tzłowiekowi.
2:
Náutzay ſyná twego zmłodoſći dobrze dziáłáć.
3:
Wſſelki rodzay obraca ſie ku ſwemu przyrodzeniu.
4:
Czeſć ma być dawaná Miſtrzowi/ á miotły ſie ma być bano.
5:
Człowiekowi bogátemu/ a mocnemu/ á wodzie náwál=
6:
ney nieprzećiw ſie.
7:
Kroguliec dla tego łupi ptaká/ iż

strona: V3

1:
by go ſniadł nieboraká.
2:
Poliepſſymy ſię ſtego/ cochmy niewiádomie zgrzeſſyli.
3:
Łágodną mową niezdradzay nikogo.
4:
Stzłowiekiem ſwádliwym nigdy nie miey towárzyſtwá.
5:
Spráwnie tego iedzą ſwinie/ ktory ſie miedzy otręmby
6:
winie.
7:
Wiele ieſt tych/ co ſromu niemáią.
8:
Wiele ieſt tych/ ktorzy ſwym dobrodzieyom oddawáią
9:
złoſć zá dobre.