[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Stanisław Orzechowski
tytuł:   Listy
rok wydania:   1561


strona: kt

1:
Liſty Stáni
2:
ſláwá Orzechowſkiego/
3:
W ktorych/ ktory ieſt prawdźi-
4:
wy Kościoł/ od Kryſtuſá y od
5:
Apoſtołow poſtánowiony/ do
6:
ſtátecznie á mądrze náprzeći=
7:
wko nowym Ewán=
8:
yelikom dowo=
9:
dźi.
10:
grafika
11:
☞ Z ktorych to Liſtow pierwſzy ieſt
12:
do Marćiná Krowickiego.

strona: a


1:
IACOBVS GORSKI
2:
STANISLAO ORICHO-
3:
VIO S. P. D.
4:
P
Oſt tuum hinc diſceſſum: nactus ſum,
5:
tuas aliquot, & doctas & pias Epiſto-
6:
las, in quibus cum uiderem religionis te
7:
cauſam, atque Eccleſiæ Catholicæ ſuſcepiſ-
8:
ſe: indignum putaui: tam præclara, tui in-
9:
genii. tuæ ſummæ eruditionis monumen-
10:
ta, religionisque Chriſti, perire. Quare cum
11:
Tipographo egi, ut eum laborem ſubiret:
12:
quo & celerius & emendarius in lucem e-
13:
derentur. quod ſi tibi temere feciſſe uide-
14:
bimur: ignoſces, & amori noſtro in te tu-
15:
aque doctiſſima ſcripta, & ſtudio religio-
16:
nis tuendæ, cuius defendendæ te optimum
17:
ac præſentem ducem habeamus. VAle.
18:
Datum Cracouiæ, ex Academia.
19:
Calend. Maii. Anno Do.
20:
1561.

strona: a 2


1:
IACOBVS
2:
GORSKI LECTO=
3:
RI CANDIDIO S. P.
4:
I
NDICI NVPER IN
5:
aliquot Epiſtolas, vi=
6:
ri omnium ætatu do=
7:
ctiſsimi, STANISLai
8:
ORIChouij ROxolani: in qui=
9:
bus ille, Crouicianum at Stan=
10:
carianum dogma, grauiſsime op
11:
pugnat: ac tanta vi ingerij, tan=
12:
to impetu, in eorum illos furo=
13:
res, quibus Poloniam inflamma
14:
re non ceſſant, fertur: vt eos ex
15:
ea poſſeſsione, quam contra om=
16:
nia & diuina & humana iura,
17:
per vim, magna cu iniuria Chri=
18:
ſti inuaſerant, prorſus deturbet,
19:
veris' hæredibus, prædonibus
20:
iſtis deiectis, reſtituat: at ita ho
a 2mines


strona: a 2v

EPISTOLA

1:
mines illos veris ac neceſſariis
2:
rebus vrgeat: vt illis iam liqui=
3:
dò conſtet: nuſquam ſibi contrà
4:
tam acrem, tam eruditum, tam
5:
eloquentem virum, tam' veris
6:
ſe argumentis conficiente: quam
7:
in illa (qua cum maxima vaſti=
8:
tate vineę illius, quam Deus per
9:
filium ſuum vnigenitum IEſum
10:
Chriſtum, ſeruatorem noſtrum
11:
plantatit, regni' huius ampliſ=
12:
ſimi, magno cum dedecore cre=
13:
uerunt, nomen' ſuum tam latè
14:
propagarunt) temeritate, præſi=
15:
dium eſſe relictum. ad quam vt
16:
in arcem, conuicijs perpetuis, ma
17:
ledectis, armis den (non ratio=
18:
nibus & argumentis, quę illis, ijs
19:
Epiſtolis prorſus eripiuntur)
20:
munitam confugiant: nulli ſe
21:
homini, nullius ſciptis credere
clamantes,


strona: a 3

AD Lectorem

1:
clamantes, neminem Chriſtum
2:
agnoſcere: præter ſe contenden=
3:
tes. quod certè quam rectè faci=
4:
ant, quam verè contendant: hæ
5:
quas in publicum damus, Ori=
6:
chouij Epiſtolæ, planiſsime do=
7:
cent. quæ vel præcipua cauſa fu=
8:
it, cur indignum putaremus: eas
9:
intra paucorum parietes, et cor=
10:
ruptius deſcribi, & in tenebris
11:
detineri, ac non potius vtilitatis
12:
publicę cauſa, in lucem quampri
13:
mum proferri: tanti' viri tam
14:
docta ſcripta, temerarijs doctri=
15:
nis iſtorum obijci: quorum le=
16:
ctio & piorum animos in reli=
17:
gione catholica confirmaret: &
18:
eorum, quos furor hęreticorum
19:
affauit, vel ad veritatem reuo=
20:
caret: vel ſaltem erroribus eoru
21:
monſtratis temeritate argueret.
a 3Quod qui=


strona: a 3v

Epiſtola ad Lectorem.

1:
Quod quidem opus, vt & libe=
2:
raliter accipias, & diligentius
3:
legas, Lector candide, etiam at
4:
etiam rogo, magnum fructum
5:
lectionis tuæ percepturus. Vale.
6:
Datum Cracouiæ, ex Acade=
7:
mia. Calend. Maij. An=
8:
no Domini.
9:
1561.
10:
grafika
Liſt Stá=


strona: a4

1:
Liſt Stáni=
2:
ſłáwá Orzechowſkiego/
3:
do Marćiná Krowic=
4:
kiego/ Kápłaná Ká=
5:
cerzá Pikárdá.
6:
T
Akli Bráćie miły/ w
7:
Bábyloniey/ wbłędźie/ bez
8:
Krztu/ bez Wieczerzey/ y
9:
bez Pogrzebu/ ſą ludźie? Owa ieſte=
10:
ſmy nie krzeſćiánie/ ále iáko piſzeſz/ iá=
11:
wni báłwochwálce? A ieſli niewieſz/
12:
iáko nas ieſt wiele/ ſłuchay: Latina/
13:
Grecia/ Alekxandria/ y Antiochia: to
14:
ieſt/ wſzyſtek Swiát/ kthory iednáki
15:
Krzeſt ma/ y iednáko o Wieczerzy
16:
Páńſkiey dźierży/
:
y iednáko ſye po=
17:
grzeba: ácz obyczáiem indźie roznym/
18:
ále ſpoſobem wiáry iednym. A then
19:
tákowy świát/ álbo Orſag náſz/ ná=
20:
zwał Dawid Koſćiołem wielkim:
21:
ktory Koſćioł wielki/ ieſli nic w ſobie
krzeſći=


strona: a4v

1:
krzeſćiáńſkiego niema/ tedy odſtąpił
2:
od Bogá: tedy muśiemy inſzego Ko=
3:
ſćiołá okrom tego ſzukáć. Rzeczeſz iż
4:
przy nas koſćioł ieſt/ Być to niemoże/
5:
Bo my wielkiego Koſćiołá ſzukamy/
6:
in qua, à ſolis ortu ad occaſum laudabile est no=
7:
men Domini. Twoy koſćioł táki nieieſt.
8:
Bo ieſt/ álbo tylko tu/ álbo w Bernie
9:
v Szwánczárow: á nie wſzędźie: A ták
10:
máluczki ten twoy koſćioł ieſt/ y ſta=
11:
dko máluczkie/ iáko też y ty ſam śpie
12:
waſz: á my ſzukamy koſćiołá wielkie=
13:
go/ y ſtádá wielkiego/ w kthorymby
14:
wedle Dawidá chwaliły páná Bogá
15:
uniuerſæ familiæ gentium. Albo thedy nas
16:
báłwochwálcámi niezoẃ/ álbo ieſli
17:
zowieſz/ pokaż nam Eccleſiam magnam, to
18:
ieſt/ inne ktore zebránie krzeſćiáńſtwá
19:
wielkiego: ktore zebránie rzeczono ieſt
20:
Eccleſia Catholica, id est uniuerſalis. Cui oppo-
21:
nitur neceſſario particularis Eccleſia, quae est aut
22:
hic, aut alibi, ſed non est ubiq;, qualem nos que-
23:
rimus. Wiem iż záwołaſz ná Plátoná/
24:
y rzeczeſz/ iż ná ćię Diálektyką idę: od=
25:
puſć mi iáko temu/ ktory żywę miedzy
26:
Pogány/ ty mnie ná to ieſlić ſye zda/
27:
krzeſćiáńſkie odpiſz.

strona: bl

1:
¶ Też piſzeſz/ iż teraz krzćiſz po krze
2:
ſćiáńſku/ coś pezcd tym czynił po Pa=
3:
pieſku. Dla ćię Bogá proſzę/ ieſliś ſye
4:
ty był krzćił v nas? czylim ćię byli
5:
krzćić przepomnieli? Ieſliś ſye krzćił
6:
v nas/ y ná tym Krzćie przeſtawaſz
7:
quia confiteris unum Baptiſmum in remiſsionem
8:
peccatorum. tedy náſz krzeſt dobry ieſt/
9:
á nieieſt Papieſki/ ále ieſt krzeſćiáńſki.
10:
Albo tedy drugi raz ſię tám z nowu
11:
krzći/ ieſli náſz krzeſt gániſz: álbo gá=
12:
nić go przeſtań/ gdyż ty ſam ná ſie in=
13:
nego nád ten przyiąć niechceſz. Kto=
14:
ry to krzeſt/ kthorymeś ſye ty krzćił/
15:
gdyż krzeſćiáńſki v ſyebie maſz/ nie=
16:
wiem przecz ſie tym nowym krzeſtem
17:
chłubiſz/ ktorego teraz vżywaſz? wkto
18:
rym też iáwny niedoſtátek ieſt/ quia o-
19:
leum ſanctæ unctionis non est in eo, ſuper eos
20:
quos babtiſas, hoc est, non habes in eo ſignum
21:
uos cohæredes regni Chriſti eſſe. O czym ták
22:
mowi Concilium Laodicenſe, circa temporá
23:
Damaſi Papæ celebratum. Oportet eos qui ba=
24:
ptiſantur, poſt lauacrum, chriſma Eccleſiæ acci=
25:
pere, & regni Chriſti participes inueniri. Ták
26:
w náſzym Koſćiele vczą: Wiem że w
27:
twym máłym koſćiele to żárt ieſt/ y
biáko


strona: blv

1:
iáko mowiſz báłwochwálſtwo. Nie=
2:
dźiw: Bo ty po Grecku nieumieſz/ á
3:
Láodycea w Grecyey ieſt/ gdźie tám
4:
to rozumiano/ iż Chriſtianus, cum a Chri=
5:
ſto, id est uncto dicatur, oleo læticiæ præ parti=
6:
cipibus ſuis: przeto też propter aſsimiliatio=
7:
nem Chriſti, & ipſe ungitur oleo ſanctæ unctio=
8:
nis, ut uerus Chriſtianus, hoc eſt unctus poſsit
9:
dici. A gdyż ty in tua Eccleſia deteſtaris un=
10:
ctionem Eccleſiæ magnæ, doce nos, quo modo, ſi
11:
quos baptiſas, uere Chriſtiani, hoc est uncti poſ=
12:
ſunt uocari? cum nulla unctio ſit ſuper illos? Si
13:
dices unctionem esse in eis intrinſecam: hoc cer=
14:
te intrinſecum, debebat denotari per aliquid ex=
15:
trinſecum, ut per oleum. A ták nas thego
16:
náucz/ iáko my/ ty ktore ty krzćiſz/ ma=
17:
my prawdźiwie zwáć krzeſćiány.
18:
¶ Piſzeſz mi też o ſwey krzeſćiiáńſkiey
19:
wieczerzy: y tego też mnie náucz/ iáko
20:
to krzeſćiáńſką wieczerzą zowieſz/ w
21:
czym Kryſtuſá niemáſz? Bo ták po=
22:
wiádaſz/ iż to co Kápłani v nas (po
23:
tych ſłowách: Hoc est corpus meum) pod=
24:
noſzą we Mſzy/ ieſth ſzczery chleb: á
25:
gdy od nas bywa chwalon/ ieſt iáw=
26:
ny báłwan/ á ſzczery Dyabeł: Ieſlić
27:
tedy thy ſłowá Páńſkie nieuczyniły
ćiáłá


strona: b2

ćiáłá Bożego ná Ołtarzu/ nád ktore
1:
ſłowá/ we wſzytkiey Mſzy/ ſłow wá=
2:
żnieyſzych niemáſz: tedy ćiáłá Boże=
3:
go w tym chlebie niemaſz/ tedy zoſtá=
4:
nie proſtym y proznym chlebem. Tá=
5:
kież też o Kielichu mowią: Gdyż te=
6:
dy/ áni w chlebie ćiáłá/ áni w winie
7:
krwie niemáſz Kryſtuſowey/ tedy y
8:
w twey wieczerzy Kryſtuſá niemáſz/
9:
kthory bez ſwego ćiáłá/ y bez ſwey
10:
krwie niemięſzka:
11:
á przeto tá twoia
12:
wieczerza nieieſt krzeſćiáńſka/ ále ieſt
13:
wieczerza proſta/ świecka/ to ieſt/ pa-
14:
nis & uinum ſimplex, ná ktorą (proſzę ćię)
15:
nieproś mię nigdy: Est enim Manna ſim=
16:
plex, et non cibus ille qui de cœlo deſcendit &c.
17:
á ia krup nierad iadam/ wolę mięſo.
18:
Ale rzeczeſz/ w ten czás ćiáło będźie
19:
gdy go przyymę: Pytam ćię/ coż go
20:
ćiáłem vczyni w then czás w gębie
21:
twoiey/ ieſli go ony ſłowá ćiáłem nie
22:
vczynily: Hoc est corpus meum? Rzeczeſz/
23:
iż wiárá moiá/ tá go ćiáłem vczyni: A
24:
ieſli wierzyć niebędźieſz/ ćiáłem nie=
25:
będźie. Piſzeſz iż niebędźie/ A gdźieſz
26:
ono podźieieſz co Apoſtoł mowi: Qui
27:
manducauerit & biberit iudigne, reus erit cor=
b 2poris


strona: b2v

1:
poris & ſanguinis Domini? Quid est indigne
2:
manducare? niſi non credere? Et tamen non ſo=
3:
lum is qui credit, ſed & is qui non credit man=
4:
ducat corpus, & bibit ſanguinem, reus utrius
5:
A thák widźiſz/ że nie twoiá
6:
wiárá czyni ćiáłem Sákráment ten/
7:
áni twoiá niewiárá ono pſuie: ále co?
8:
Słowo mniemam bráćie miły/ quod in
9:
aeternum manet. Cui nihil addit fidelitas, nihil ei
10:
detrahit infidelitas tua.
11:
¶ Też ćię pytam/ gdy w gębę/ w zę=
12:
by/ w vſtá ſwoie weźmieſz Sákrá=
13:
ment/ co to zacz ieſt? mowiſz iż proſty
14:
chleb: ále iże wierzyſz/ ieſth ćiáło:
15:
prawdá rzeczeſz/ ále ćiáło ducho=
16:
wne duſzą przyymuię/ á nie gębą. A
17:
to co záś ieſth w gębie twoiey? Rze=
18:
czeſz/ iż znák chlebowy onego chlebá/
19:
ktorym przyiął duſzę ſwą. Witayćieſz
20:
pánie Pikárćie/ Zwingliuſie/ Káce=
21:
rzu z Szwánczárow. Bo ten wſkrze=
22:
śił/ á wznowił po Berengáriuſie Ká
23:
cerzu/ then w Szwánczárow iáwny
24:
błąd: ktory iáwnie łgał przećiwko ś=
25:
wiádectwu ſwemu. Abowiem/ mo=
26:
wiąc nád chlebem ſłowá Páńſkie: To
27:
ieſth ćiáło moie/ niecnotliwą gębą
ſwą/


strona: b3

1:
ſwą/ nie ćiáłem/ ále znákiem ćiáłá
2:
Kryſthuſowego názwał. Dźiwna
3:
rzecz ieſt/ iżeś w Szwánczárzech nie
4:
był/ á wżdyś ták był chćiwym rzeczy
5:
nowych/ iżeś y mátáninę iáwną mieć
6:
domá v ſyebie muśiał. A ták żeć ſye
7:
nic prawdźiwego w Koſćiele ſtárym
8:
Apoſtolſkim niepodobáło? ktorymeś
9:
ták wzgárdźił/ iż z wielkim koſztem y
10:
gárdłowánim/ y po Szwánczárach
11:
nieprawdy ſzukaſz.
12:
¶ Ale podobno ty niebłądźiſz/ á iam
13:
báłwowálcá? niech ták będźie. Ale
14:
ćię ieſzcze Miſtrzá niepuſzczę áż mi
15:
powieſz: czemu my ſye ták bárzo Pa=
16:
pieżowi y Biſkupom przykrzemy? cze=
17:
mu zá to gárdłuiemy/ gdy ſie od nich
18:
Kielichá nápieramy? gdyż w Kieli=
19:
chu niemáſz krwie iedno proſte wino?
20:
Ale rzeczeſz: Pijąc wino wſpominam
21:
ná kreẃ/ y wspomináiąc piję kreẃ
22:
duſzą moią. Ták też pijąc wodę/ wſpo
23:
mináć możeſz ná kreẃ/ y pić ią duſzą
24:
ſwoią. A ták niewidzę potrzeby/ ieſli
25:
w Kielichu krwie niemáſz/ czemuby=
26:
ſmy ſye o Kielich záſtáwowáć mieli?
27:
Bo możemy ná tym przeſtáć/ co nam
b 3Papież


strona: b3v

1:
Papież dawa/ ták ná winie iáko y ná
2:
wodźie/ Bo w Kielichu ták krwie nie
3:
będźie/ gdy wodę pijeſz/ iáko y gdy
4:
wino. Quia iſta non pro ſignato, ſed pro ſigno
5:
tantum accipitis nos.ṕ Y na tho mi odpiſz
6:
Zwinglu miły.
7:
¶ Piſzeſz mi też o pogrzebiech Krze=
8:
ſćiáńſkich/ czegom bez śmiechu czy=
9:
táć niemogł. Bo to bárzo trefno ieſt/
10:
Krzeſćiáńſkim pogrzebem zwáć ten
11:
obchod/ ná kthorym grzech ieſt ták
12:
mowić: Pánie Kryſte bądź miłoſćiw
13:
temu vmárłemu.
14:
¶ Piſzeſz mi też/ iż świec ná twoim
15:
pogrzebie niemáſz: chwalę to. Abo=
16:
wiem świecá w Koſćiele wielkim v
17:
nas est ſignaculum profeſæ in Baptiſmo fidei.
18:
Quare ſ ſignatum apud te non est, recte facis:
19:
quod neq, ſignum pateris remanere in Eccleſia
20:
tua.
21:
Każeſz mi ná Kázálnicę wleſć/ á=
22:
bym wołał y kazał: ieſli to co y ty/
23:
niemogę. Bo muśiał bych być tám
24:
gdźie y ty ieſteś/ to ieſt/ muśiał bych
25:
fugere ex Eccleſia magna, ut tanquam ex Archa
26:
Nòé præcipitatus, dilunio perirem.
27:
¶ Potym też pytam ćię/ iáko ia mo=
gę ná


strona: b4

1:
gę ná Kázálnicę/ iáko ty piſzeſz/ wleſć
2:
ſwą wolą/ præſertim cum ſit ſcriptum: Quo=
3:
modo prædicabunt niſi mittantur? Ia niemá=
4:
iąc áni Kánoniey/ áni Plebániey/ ża-
5:
dney/ to ieſt/ niebędąc Miniſter, neq; di=
6:
ſpenſator legittimus fur eſſem & latro, ſi irru=
7:
erem in locum & officium alienum. Y tu ćię
8:
też pytam/ Iáko then ieſt fur & latro,
9:
kthory teraz ſyedźi w twoiey Fárze/ z
10:
ktoreyeś ty ieſt wygnan: á ty ſam nie
11:
ieſteś fur & latro, ſyedząc theż y vcząc
12:
ná mieyſcu cudzym? Bo tám gdźie ty
13:
ieſteś: ſi ad Pinczow nieieſteś vrzędnie
14:
poſłan/ per manus impoſitionem Pleban
15:
álbo Proboſzcz od Biſkupá: álbo tedy
16:
wedle twego piſánia ty iesteś fur & latro,
17:
w cudzym ſzáfowániu ſwowol=
18:
nie ſzáfuiąc: álbo kthory ná twym
19:
mieyſcu ieſth teraz/ nieieſt fur & latro.
20:
Tego ſye od ćiebie náuczyć chcę.
21:
¶ Ná końcu piſząc thymi mi ſłowy
22:
winſzuieſz: Impleat te Dominus odio Papæ.
23:
Coż mowiſz? ábych nienawiſći pełen
24:
był/ przećiwko przełożonemu memu?
25:
Zápomniałeś piſmá onego: Qui odit
26:
fratrem ſuum, homicida est. Znáć żeś w ko=
27:
ſćiele máłym/ w kąćie/ w ćieniu then
liſt pi=


strona: b4v

1:
liſt piſał/ iż ći ták fálowáło pioro. Bo
2:
byś był w Koſćiele wielkim/ ná ſłoń=
3:
cu/ á iáwnie byś piſał/ nigdy byś był
4:
mnie tego od Bogá nieprośił/nád co
5:
nic gorſzego od Bogá/ niemoże być
6:
przepuſzczono.
7:
¶ Ale Papież zły? bárzo ſye ná tym
8:
myliſz: Abowiem Iuliuſz/ Páweł/ Kle
9:
mens/ ludźie ná Papieſtwie będący/
10:
złemi być mogą/ ále vrząd Papieſki/
11:
zły być żadną miárą niemoże. Nam et
12:
Caiphas, non quia Caiphas, cum eſſet Pontifex
13:
profetaſſe in ſcripturis memoratur. Tákież y
14:
Iuliuſz/ gdy co łákomego/ hárdego/
15:
niepobożnego czyni/ ná to ſye gnie=
16:
wáć mamy/ Vt ſit perfectum odium noſtru:
17:
Ale papieſtwo we czći mamy mieć
18:
wielkiey.  Abowiem by człowiek ná
19:
Papieſtwie był ze wſzech nagorſzy/ te=
20:
dy nie z ſtrony iego/ ále z ſtrony vrzę=
21:
du mieyſce Papieſkie miedzy ludźmi
22:
dźierży/ od ktorego mieyſcá/ wſzytká
23:
godnoſć Krzeſćiáńſka pochodźi. Bo
24:
tám z tąd mamy Biſkupá/ Arcybi=
25:
ſkupá/ y Plebaná. A kthokolwiek od
26:
tego mieyſcá władzey niema/ ſed aſcen=
27:
dit aliunde,,tákowy ſumpſit ſibi honorem, &
aſcendit


strona: c

1:
aſcendit aliunde, & eſt fur & latro, quid oſia=
2:
rius ei non apernit.
3:
A iż to ták ieſt/ tego
4:
dowiodę thobą ſamym. Powiedz mi
5:
kto ćię vczynił Kápłanem? rzeczeſz iż
6:
Biſkup. Kto Biſkupá? mniemam iż
7:
Arcybiſkup. Kto Arcybiſkupá? iſćie
8:
Papież. Kto Papieżá? on ktory iemu
9:
rzekł/ Paſce oues meas, Kriſtus pan náſz.
10:
A ták bráćie miły/ ieſliś nienawidźiał
11:
Papieżá/ to ieſth/ vrząd Papieſki: á
12:
gdźież ieſt przyśięgą twoiá/ gdyś ná
13:
święceniu twoim ták pytan od Bi=
14:
ſkupá: Promittis obedientiam & reuerentiamtuo ſuperiori? pod przyśięgąś odpowie=
15:
dźiał ták: promitto. á gdźież reuerentia w
16:
nienawiſći? á obedientia w vporze może
17:
być? A zaſz to nieieſth wielki twoy v=
18:
por przećiw wſzemu Krzeſćiáńſkiemu
19:
świátu/ ktorego Papież iednoſć dźier=
20:
ży/ inákſze Krzty ſobie wymyſláć?
21:
Ciáło páná náſzego bluźnić? y pogrze
22:
by ná koniec vmárłych ludźi iáko po=
23:
gáńſkie przeklináć? Iuż de reuerentia
24:
quid loquar? wźiąwſzy vrząd ná ſye ká=
25:
płáńſki/ dla tego/ ábyś w iednym Bo
26:
dze/ w iedney Wierze/ y Krzćie/ ludźie
27:
záchowywał krzeſćiáńſkie/ ty miáſto
ctego/


strona: cv

1:
tego/ wyſtąpićieś śmiał przećiwko
2:
wſzemu zboru krześćiáńſkiemu/ y nie=
3:
wſtydźiłeś ſye plwáć w twarz wſze=
4:
mu krzeſćiáńſtwu: w czym táki ieſt
5:
niewſtyd twoy/ iż ſignum illud quo ſignati
6:
ſunt ſerui Dei frontibus eorum, plugáwe=
7:
mi ſłowy thwemi plugáwie powie=
8:
daſz/ iż ten znák ná czelech ná náſzych
9:
nápiſan ieſt máſłem/ ſłoniną/ ſerwa=
10:
tką/ y czym innym plugáwſzym. Iuż
11:
o wierze twoiey iáką maſz/ nie ták mi
12:
żal/ iáko lepiey niepiſáć: Názwałeś
13:
biedny nieboże/ ćiáło páńſkie chlebem
14:
proſtym/ á kreẃ iego winem: á przy=
15:
bytek ćiáłá páńſkiego názwałeś báł=
16:
wanem/ y ſzczyrym báłwochwálſt=
17:
wem. Czemu? boś wiárę onę ſtráćił/
18:
ktora od początku miedzy krześćiány
19:
byłá: kthora wiará iáko przes Bogá
20:
ſzáfowaná byłá/ krotceć powiem/ á=
21:
byś wiedźiał iákoś dáleko od Páná
22:
Bogá odſzedł. Prawdá? gdy Adam
23:
ſlepym po grzechu zoſtał/ gdy ſye po
24:
Ráiu iáko ſlepy błąkał/ áby w Idolá
25:
trią niewpadł/ á kogo innego ku ch=
26:
waleniu miáſto Bogá nie námácał:
27:
Prawdá iż mu pan Bog Tabernaculum
obie=


strona: c2

1:
obiecał/ to ieſth/ ſemen mulieris, w kto=
2:
rymby położył Boſtwo ſwoie? Podź=
3:
myſz dáley opuſciwſzy iną prawdę/ iż
4:
ná puſzczy ante aduentum huius feminis fuit
5:
Tabernaculum, in quo habitabat gloria Domini:
6:
Prawdá iż byłá potym Arca? byłá ter=
7:
ra promiſsionis? było Hieruſalem? ubi ſolum=
8:
modo & non alibi adorate oportebat. Był
9:
potym Koſćioł Sálomonow. Przy=
10:
ſzedł potym prawdźiwy Koſćioł pan
11:
Kryſtus obiecány/ w ktorym boſtwo
12:
ieſt/ y było. Otoż widźiſz/ iáko od po=
13:
czątku cogitatio corgis humani prona ad ma=
14:
lum, ad euitanda Idololatriam applicabatur tam
15:
promiſsionibus quàm figuris, ad unum aliquod
16:
certum & uiſibile tabernaculum, ita ut ſemper
17:
oculus in fide, in religione recta, pari paſſu ince=
18:
deret. A gdykolwiek ludźie odwracáli
19:
ſye à talibus tabernaculis, ſemper in idololatria
20:
incidebant. Id quod exprobratur illis in ſcriptu=
21:
ris iſtis uerbis: Peccauerunt patres noſtri, & fe=
22:
cerunt malum in conſpectu Domini Dei noſtri,
23:
derelinquentes eum, auerterum facies ſuas à Ta
24:
bernaculo Domini Dei noſtri, & præbuerunt
25:
dorſum. Słuchaſz tu/ iáko ſrogo wy=
26:
mawia piſmo nam grzechy/ y powia=
27:
da przyczynę grzechu tego: iż przeto
c 2żeſmy


strona: c2v

1:
żeſmy opuſćili Páná Bogá/ żeſmy od=
2:
wroćili oczy náſze od przybytku iego/
3:
y tyłemeſmy ſye obroćili ku przybyt=
4:
ku iego. Powiedz mi gdźie ten przy=
5:
bytek miedzy námi dźiś ieſt? ná kto=
6:
ry pátrząc ábyſmy ſye grzechu/ tho
7:
ieſt Idololátryey vwiárowáli? Był
8:
pan Kryſtus widomym przybytkiem
9:
tákim poki widomy miedzy ludźmi
10:
był/ ná ktorego oko y wiára człowie=
11:
cza patrząc/ błogoſłáwieńſthwá od
12:
Bogá/ z onego przybytku widomego
13:
czekáłá: ále teraz gdy nam pan Kry
14:
ſtus zniknął/ vkáż że mi Tabernaculum
15:
widome ná mieyſcu iego/ ku ktoremu
16:
bych ia oko y wiárę swą/ iáko ku Celo
17:
wi ſkłádáiąc/ niezbłądźił áni ná le=
18:
wo áni ná práwo? Rzeczeſz/ iż wiárą
19:
widzę ten przybytek Páná Kryſtuſá:
20:
Prawdę mowiſz/ ále muśiſz mi poká=
21:
záć ku wierze y oku moiemu/ widome
22:
iákie tabernaculum, Bom ia ieſt homo ue=
23:
nundatus ſub peccato: á s Tomaſzem w=
24:
ſzytko mowię: niſi uidero: niſi tetigero.
25:
Wierć ſye ty kędy chceſz/ niemożeſz mi
26:
vkázáć inego/ iedno Sákráment ná
27:
Ołtarzu/ ktory okiem ſwym widzę.
Quod


strona: c3


1:
Quod cum Tabernaculum atq; habitaculum hoc
2:
ſu uiſibile, oculo deſeruiens meo: habitator quo
3:
in illo neceſſe est inſit, fidei deſeruiens meæ. quis
4:
uero ille est? nemo niſi Chriſtus Dominus: qui
5:
in ſigno, hoc est tabernaculo uiſibili ſcriptum no=
6:
bis reliquit, ut ſigno uiſibili moueatur ſenſus, ſen=
7:
ſu uero firmetur fides noſtra. Vides quo modo
8:
ab origine peccati, tabernaculum Dei ſemper
9:
fuit cum hominibus, ac uarie pro ratione tempo=
10:
rum, continuatuū uſq; ad extrema inter nos per=
11:
duret tempora? Peccaſtis enim, et feciſtis malum
12:
in conſpectu Domini Dei noſtri, derelinquentes
13:
cum, auertiſtis facies ueſras à tabernaculo Do=
14:
mini dei noſtri, & præbuiſtis dorſum. A zali
15:
to ták nieieſt? Názwáliſćie przybytek
16:
ten prożnym chlebem/ pluiećie nań/
17:
palićie: iáko niedawno vczynił nie=
18:
ktory Kſyądz Iakub/ ktory przed lu=
19:
dźmi śmiał Sakráment zetrzeć/ vká=
20:
zuiąc/ iż tu ćiáłá áni krwie niemáſz.
21:
A ták moy miły bráćie iuż widźiſz iá=
22:
koś zábłądźił/ gdyś vrzędem Papie=
23:
ſkim wzgárdźił: w ktorego poſłuſzeń=
24:
ſtwie byś był trwał/ nigdyby był w
25:
ták ſproſny błąd nieprzyſzedł: kthory
26:
ták wielki ieſt/ iżeś śmiał ná koniec
27:
ná przybythek Páná á Stworzyćielá
c 3twego/


strona: c3v

1:
twego/ ięzyk ſwoy wſzeteczny á ſwo=
2:
wolny podnieſć. Ale nieieſt dźiw/ boś
3:
Papieżem wzgardźił/ Arcybiſkupá
4:
nieſłuchaſz/ Biſkupá też niemaſz/ kto=
5:
ryby ćię był hámował/ á ná ktorego=
6:
byś ſye oglądał. To czyniſz co chceſz/
7:
tylko wierzyſz ilko chceſz/ latáiąc zá
8:
prożną chwałą/ ktora ćię ták nádęłá/
9:
iż chłubiąc ſye piſzeſz/ iż męczennikiem
10:
chceſz być. Ach moy miły bráćie/ nie=
11:
wieſz iż Martyrem non poœna facit, ſed cauſa.
12:
ieſli ćię kto zábije dla tego/ iż ty ná
13:
Krzeſt krzeſćiáńſki pluieſz: iż też ex ta=
14:
bernaculo ſuo uiſibili Chriſtum inuiſibilem eijcis:
15:
ſanctificabit, mihi crede (dolenter hoc ſcribo) mæ
16:
mus ſuas in ſanguine tuo: & te non Chriſti, ſed
17:
Diaboli interficiendo, martyrem eſficiet. Quod
18:
ne contingat, ego contra optabo tibi, quàm tu o=
19:
ptaſti mihi, ut te Dominus odio Papæ liberet:
20:
ac te amore illius impleat, ut intra fines obedien=
21:
tiæ ac reuerentiæ illius poſt liminio reuerſus,
22:
quaſi prodigus filius, huic patri confiteare pec=
23:
catum tuum, ei ſis ſubiectus, cum omni humi=
24:
litate, ſciens quia hoc iuſtum est in conſpectu dei.
25:
Ad quam rem ſatis tibi ſum exemplo, cui per
26:
ſummam iniuriam cum ſim á Ioanne Dźiadu=
27:
ſki Epiſcopo Præmiſlienſi iniquo iudicio con=
demna=


strona: c4


1:
demnatus, cum proſcriptus ac infamis promunci=
2:
atus ſim: non tamen ab obedientia quoquàm di=
3:
ſcedam, ſed in fummis meis iniurijs ſuperiores in=
4:
dices in Eccleſia Dei appello, quibus diſceptan=
5:
tibus probaturum me confido, illud Epiſcopi
6:
Præmiſlienſis iudicum, ſimile iudicio nulla in re
7:
fuiſſe. In quo Epiſcopus ipſe, cum adeſſem acre=
8:
ſpondere uellem, me excluſit, ac per ſummam
9:
contumeliam me exluſum, pronunciauit hære=
10:
ticum contumacem. Quæ Epiſcopi iniuſta ratio,
11:
diſcedam à fide? attendens ſpiritibus erroris, ut
12:
uniuerſalem eccleſiam contemnam? ut claues A=
13:
poſtolicas negligam? ut dogmata falſa ſeram?
14:
ut Sacramenta Dei uiolem? matem? ac propha=
15:
nem? quo ſcelus indignum Epiſcopi Præmiſlien=
16:
ſis in me ulciſcar ne hoc concedat Chriſtus Do=
17:
minus. qui exemplum nobis præbens, Annæ &
18:
Cayphæ improbiſsimis hominibus, at iniuſtis in
19:
dicibus, tamen ſubiectus fuit, ne ullis iniurijs
20:
coatus inde pellar. Te etiam pro magnis cau=
21:
ſis noſtræ neceſsitudinis monendū eſſe etiam at
22:
etiam puto, ut idem facias. Vides enim quibus
23:
fundamentis cauſa nitatur tua. Sacerdos enim es
24:
ſine Epiſcopo, quod est turpiſsimum: & ſacer=
dotio

25:
dotio etiam fungeris apud eos, quos miſſus
26:
non es per manus impoſitionem. In tantis tene=
27:
bris errois & inſcitiæ cum aſsidue uerſere: mi=
28:
rum non est ſi ad omnem ueritatem ſis coecus
29:
at præceps. Quod ſi agnoſcis errorem tuum,
30:
et peccatorum iam tedet in uiam redi, & ea quæ
31:
ſtulte commiſiſti prudenter corrige. Quod aliter
32:
fieri nequit, niſi particularem Eccleſiam deſeren
33:
do, quæ hæreſs est, ad uniuerſalem redeas, ut hu=
34:
ius ſenſu nitatur mens & ratio tua. Quod ſi fe=
35:
ceris, & te paruiſſe, & me monuiſſe nunquam
36:
poenitebit.
37:
Habes quæ copioſiſsime contra tuam Epi=
38:
ſtolam tractari poterant, breuiter eſſe tractlata.
39:
Quæ tu à me optimam in partem, pro ueteri no
40:
ſtra amicitia, ſcripta eſſe interprætabere, Bene
41:
uale, & ad nos redi.
42:
Datum ex Zurowice/ die Viſitati-
43:
onis Beatae Mariae uirginis. An=
44:
no Chriſti Dei noſtri.
45:
1551.
Stáni=


strona: d

grafika
1:
❦ Stániſław
2:
Orzechowſki/ Vrodzo=
3:
nemu Pánu Mikołáiowi Ole=
4:
ſznickiemu z Pinczowá: Pá=
5:
nu y przyiaćielowi łá=
6:
ſkáwemu.
7:
V
Rodzony á mnie
8:
łáſkáwy pánie Oleſznicki/
9:
Moiá vprzeyma chuć/ kto
10:
rą przećiwko Wáſzey Miłoſći mam/
11:
to czyni: ábych żáłoſćiwie przyiął ten
12:
liſt/ ktoryś wáſzá M. do mnie przes
13:
Studźieńſkiego piſał/ w ktorym ra=
14:
czyſz piſáć/ iżeś ieſt ták ſpráwion/ iá=
15:
kobych ia oſobę W. M. y Pinczow/
16:
nieprzyſthoynie wſpomináć miał.
17:
Mnieć tego ieſt żal/ iż mię ták do W.
18:
M. przenieſyono: á tym żáłoſćiwiey
19:
to v ſyebie mam/ iżeś wáſzá M. tey
20:
nieprawdźiwey mowie dał mieyſce v
21:
ſyebie. Ná co niemogę inſzey ſpráwy
22:
W. M. dáć/ iedno tę proſtą a praw=
ddźiwą


strona: dv

1:
dźiwą. Ktożkolwiek tho ná mię po=
2:
wiedał/ ábych ia innák W. M. wſpo=
3:
minał/ á niżliś ieſt tego z przodkow
4:
ſwych godźien/ y z záchowániam ſwo=
5:
iego: tedy tákowy nieprawdę ná mię
6:
powiedał: Y nádźiewałem ſye ná
7:
Studźieńſkiego/ iż on to przed w. M.
8:
powiedał: y wymawiałem mu tho/
9:
przał ſye tego. A ieſli mi ſye on niewy
10:
wiedźie z tego mniemánia/ naydę tę
11:
rádę/ iáko on w tym zoſtáć muśi: Bo
12:
mnie ſye bárzo być podobno widzi/ iż
13:
z Studźieńſkiego to wyſzło. Abowiem
14:
gdy Studźieńſki v mnie będąc wy=
15:
ſławiał vczenie Kſyędzá Krowickie=
16:
go/ y wyſławiáiąc bluźnił świątoſći
17:
Koſćielne: Niemogłem thego Stu=
18:
dźieńſkiemu zćierpieć/ álem ták iáw=
19:
nie mowił: Ieſliże Krowicki ták v=
20:
czy ná Pinczowie/ iáko ty powiedaſz:
21:
żal ſye tego Pánie Boże/ iż Pan Ole=
22:
ſznicki ſłucha tego: á iż ták zacny Pin
23:
czowſki dom/ ták głupiego y hánieb=
24:
nego Kácerzá przyiął/ á iemu miey=
25:
ſce dał v ſyebie. Toćiem ia thák mo=
26:
wił z powieſći Studźieńſkiego/ á z=
27:
właſzczá iż Kſyądz Krowicki w Li=
ſćiech


strona: d2

1:
ſćiech ſwoich piſał też do mnie táko=
2:
we rzeczy/ o ktorych krzeſćiáńſkiemu
3:
człowiekowi ſłucháć ſie niegodźi: kto=
4:
re ná dole wáſzey M. wypiſzę. A ták
5:
łáſkáwy mnie Pánie Oleſznicki, mo=
6:
żeſz mi wáſzá M. wierzyć/ iż wáſzá
7:
M. niemaſz áni ſobie/ áni Domowi
8:
ſwemu/ przyiázliwſzego nád mię czło=
9:
wieká: ktoryby iáwnie ták ná bieſyá=
10:
dách/ iáko y w piſmách ſwoich/ wáſzę
11:
M. y dom wáſz wſpominał: tego ſye
12:
dowieſz nie od tych pletliwych/ y nie=
13:
prawdźiwych ludźi/ ále od ſtáthecz=
14:
nych á zacnych Pánow. Przeto proſzę/
15:
ábyś wáſzá M. raczył ná they moiey
16:
ſpráwie przeſtáć/ á mnie wiárę dáć/
17:
iákoż to prawdźiwemu człowiekowi/
18:
przyiaćielowi ſwemu.
19:
¶ Piſzeſz Wáſzá M. ku mnie/ dwor=
20:
ſtwemli/ prawdąli/ niewiem: Iż Dya=
21:
błowie oni/ ktore byłá żoná moiá ze=
22:
mnie wygnáłá/ iż oni záſye z roſkazá=
23:
nia Papieſkiego do mnie ſye wroćili.
24:
Niewierz wáſzá M. temu/ áby oni
25:
v mnie byli: Abowiem Dyabli v tych
26:
mieyſcá niemáią/ kthorzy w iednoſći
27:
wiáry świętey mięſzkáią/ & qui ſollici=
d 2ti ſunt


strona: d2v

1:
ti ſunt ſeruare unitatem ſpiritus, in uinculo pacis:
2:
do tych oni przyſtępu niemáią/ tych
3:
ſye oni chronią y boią. A ták rácz wá
4:
ſzá M. zápewne wiedźieć/ iż wſzyſcy
5:
Dyabłowie ze wſzytką Ordą ſwoią/
6:
przy tych ludźiech zoſtáli: y ty ludźie
7:
opętáli/ y poſiedli/ ktorzy ſye odſzczepi=
8:
li od tey wiáry/ kthora ieſt wſzędźie:
9:
ktorą Catholicam fidem zową: Y podáią
10:
ſobie y tu y owdźie po kąćiech Cery=
11:
monie inne/ y ſpoſoby wiáry inne.
12:
Ktorzy świątoſći ſtárożytne zháńbi=
13:
li: ktorzy vrzędem koſćielnym wzgár=
14:
dźili: ktorzy ná koniec/ ná ćiáło y ná
15:
kreẃ páńſką/ rozpuſćili iádowity y
16:
niecnotliwy ięzyk ſwoy: ná tákowych
17:
ludźiách/ moy Pánie/ zábáwili ſye w=
18:
ſzyſcy Dyabłowie/ y burzą ich iáko
19:
wierne żołnierze ſwe/ ku roſtárgnie=
20:
niu koſćiołá Bożego. A iákie mieli k
21:
temu w Pikárćiech Berengarzá/ w
22:
Niemcech Zwingliuſzá: Ták theż w
23:
Polſzcze máią (z wielkim żalem to pi=
24:
ſzę/ ieſliż to prawda/ co Studźieńſki
25:
powiedał) Kſyędzá Marćiná Kro=
26:
wickiego/ z Opoczná Bábickiego/ y
27:
kſiędzá Iákubá Proboſzczá ze Krzczę=
ćic:


strona: d3

1:
ćic: ktory zápomniawſzy Bogá y lu=
2:
dźi/ ręką ſwą niecnotliwą/ pokruſzył
3:
y zárzućił ćiáło Páńſkie/ ktore zá nas
4:
wydáne było. Ci thákowi ſłudzy y
5:
poddáni Dyabelſcy/ rozbili przybytek
6:
páńſki/ y zháńbili Tabernaculu Dei. Ná
7:
co nárzeká Prorok ij Paralip: 29. kthore
8:
nárzekánie/ proſzę ábyś czytáć raczył.
9:
¶ Ná tych tákowych ludźiách/ Pá=
10:
nie Oleſznicki miły/ zábáwili ſye Dy=
11:
abłowie/ ći/ ktore powiedaſz/ áby ſye
12:
do mnie názad wroćili: Drogi onym
13:
do mnie niemaſz/ doleſć mię niemogą:
14:
ábowiem ſyedzę ná wyſokim zamku/
15:
na wyſokim ſtole zbudowánym: to
16:
ieſt w Koſćiele Bożym/ ktory nieieſt
17:
tu álbo tu/ ále ieſt wſzędźie/ A solis ortu
18:
uſ ad occaſum. Kthory Koſćioł iáko
19:
Mur/ ták ieſt opráwion świątoſćiá=
20:
mi: przes ktore Dyabli niemogą nas
21:
doleſć. Burząć ſye ná mię/ boć ſtrá=
22:
ćili wiernego ſługę ſwego: áleć mi nic
23:
nieuczynią/ Bom ſye vrzędnie okrzćił:
24:
W Małżeńſthwie poczćiwie mięſz=
25:
kam: Ciáło páńſkie/ y Kreẃ iego (nie
26:
chleb proſty áni wino) ná wieczerzy
27:
táyny mam: mam Biſkupá/ mam
d 3Arcy=


strona: d3v

1:
Arcybiſkupá/ mam Papieżá/ ſługi y
2:
ſzáfárze Boże: To ieſt/ ieſtem owcá
3:
pod Páſtyrzem/ ná ktorego vrząd/ á
4:
nie ná wyſtępek pátrząc/ żywę w po=
5:
ſłuſzeńſthwie Koſćielnym vrzędnie.
6:
Nieieſtem iáko Kaim/ niemáiąc ná
7:
świećie to ieſt w Koſćiele Bożym pe=
8:
wnego mieyſcá: niebłąkam ſye tám
9:
y owdźie. Przy iedney wierze/ przy ie=
10:
dnym Krzćie/ przy iednym Bogu ſto=
11:
ię. Spoſob też Koſćiołá Bożego ten
12:
chowam/ y tego vżywam/ w ktorym
13:
Dźiádowie y Prádźiádowie náſzy ſą
14:
zmárli: á w tym sſtale trwam/ non
15:
declinando ad dextram ne ad ſiniſtram: Nie
16:
inne powiedam w Wiśni/ á w Pin=
17:
czowie inne/ iáko Krowicki czyni: kto
18:
ry/ iáko on ſam o ſobie piſze/ inną wiá
19:
rę miał w Wiśni/ krzćił inák/ Mſzą
20:
miał/ Ciáło Páńſkie ná Ołtárzu nie
21:
chlebem ále ćiáłem zwał. A teraz in=
22:
nák wſzythko czyni/ zowie/ y mowi.
23:
Krzeſt ten ktorym ſie pokrzćiło Krze
24:
ſćiáńſtwo/ Papieſkim Krztem nie
25:
Krzeſćiáńſkim názywa. Mſzą tę kto=
26:
rey vżywa wſzythko Krzeſćiáńſtwo/
27:
báłwochwálſtwem mieni być. Ná
koniec


strona: d4

1:
koniec/ Ciáło Páńſkie chlebem pro-
2:
ſtym zowie: ták zły duch (ieſliſz ták
3:
to on dźierży) w vſćiech iego bluźni
4:
odkupienie zbáwienia náſzego.
5:
¶ A ktemu ieſzcze iáko ći ludźie ſwo=
6:
wolnie żywą/ rácz obáczyć: ſą Kápła
7:
ny bez Biſkupá: ſą Száfárzmi bez ſzá
8:
funku: ſą też bez owiec Páſterzmi: A=
9:
bowiem ſzáfuią tám/ gdźie im ſzáfo=
10:
wánia niepolecono. Páſą tám gdźie
11:
im owiec niedano. Yáwnie y ſwowol
12:
nie Miſerunt falcem in meſſem alienam, pertur
13:
bando ordinem Eccleſiae, ſumendo ſibi hono=
14:
rem, & aſcendendo aliunde, ut eſſent fures &
15:
latrones. Pan Kryſtus to mowi/ nie ia.
16:
¶ Piſał do mnie Krowicki/ iż ktoż=
17:
kolwiek ieſt álbo będźie Plebanem w
18:
Wiśni/ mimo mię: tákowy ieſt y bę=
19:
dźie fur & latro, Bo tám mieyſce ieſt
20:
moie/ mnie polecone. Tu pytam/ Iá-
21:
ko Krowicki według ſłow ſwoich/
22:
nieieſt ná Pinczowie fur & latro? gdyż
23:
on ná cudzym mieyſcu/ w ſzáfowániu
24:
cudzym ſzáfuie/ y rządźi/ y ſpráwuie
25:
ſwowolnie? Bo tám ná Pinczowie
26:
ieſt álbo Pleban/ álbo Proboſzcz/ vrzę=
27:
dnie od Biſkupá ku ſzáfowániu po=
ſłány


strona: d4v

1:
ſłány/ ieſli ten ieſt fur & latro, ktory w
2:
Wiśni mimo on Plebanem ieſt?
3:
¶ A thák iuż wáſzá M. widźiſz/ że
4:
Dyabłow áni odmiány żadney we=
5:
mnie niemáſz/ ktory ſtoię y zá pomo=
6:
cą Bożą ſtać będę przy ſtárodawnym
7:
zwyczáiu y ſpoſobie Koſćiołá Boże=
8:
go/ odłożywſzy ná ſtronę wynálaſki
9:
ludzkie przećiwne ſłowu Bożemu/ od
10:
ludźi vſtáwione. Ale w tych Dyabli
11:
ſą/ y przemiennoſć iáwna/ kthorych
12:
myſl y ſerce odmiáną ták ſye kręći/
13:
iáko Kurek od wiátru ná Koſćiele.
14:
Ktorzy prze hárdoſć ſwą odſzczepili
15:
ſye od ſtárożytney wiáry krzeſćiáń=
16:
ſkiey: ktorzy háńbią przodki/ dźiády/ y
17:
oyce ſwe zmárłe. Krzty ich/ Mſze ich/
18:
y wſzytek ſpoſob wiáry ich potępiá=
19:
iąc. Ná koniec ſą ták odmienni/ iż y
20:
w nowinách ſwoich/ dźiś inną/ á iu=
21:
tro inną mowią/ vczą/ y dźierżą. Ty
22:
thedy/ tákowe ludźie zá przemienne
23:
miey/ nie mnie/ kthory inney wiáry
24:
nieumiem/ áni vmieć chcę/ iedno tę
25:
ktora ieſt wſzędźie: á w ktorey Dźiad/
26:
Prádźiad/ y Oćiec moy vmárł: á kto-
27:
rą święty Woyćiech/ y święty Stá=
niſław


strona: e

1:
niſław/ Polakom zoſtáwili/ od Apo=
2:
ſtołow wźiętą.
3:
¶ Ale rzeczesz/ Otoś ſye ożenił/ á to
4:
ieſth przećiwko Koſćiołowi twemu:
5:
Nierácz themu wierzyć/ Abowiem
6:
Grekowie/ Ormiánie/ Alexándryno=
7:
wie/ ſą Krzeſćiány/ á wſzákże ich Ká=
8:
płani żony máią: Nad to ieſzcze y v=
9:
ſtáwámi Rzymſkiemi/ mnie wolno
10:
było żonę poiąć. A ták ia żonę poią=
11:
wſzy/ nicem nieuczynił przećiw Ko=
12:
ſćiołowi Bożemu/ y przećiw zwyczá=
13:
iowi iego. A iż to było odięto gwał=
14:
tem w Láćinie/ iam ſye tego ważył/
15:
ábych to wznowił/ y żył po ſtáremu.
16:
Ale ći krztem wzgárdźili/ ktorym ſye
17:
pokrzćił wſzytek narod Krzeſćiáńſki/
18:
ktorzy Mſzą báłwochwálſtwem zo=
19:
wą: á ćiáło Páńſkie gdy bywa pod=
20:
nieśione ná Ołtarzu/ á od nas chwa=
21:
lono/ Dyabłem być mienią: Ktorzy
22:
też vrzędu nád ſobą niemáią: ći tá=
23:
kowi mowią y czynią przećiwko Ko=
24:
ſćiołowi Bożemu/ y przećiwko zácho=
25:
wániu iego. ktorzy to tákowi ludźie
26:
ſzkodliwi y fáłſzywi/ Pánie Boże ſye
27:
tego pożal/ iż chleb twoy/ człowieká
edobre=


strona: ev

1:
dobrego/ zacnego/ iedzą: A iż ony bę=
2:
dąc rozboyniki Koſćiołá Bożego/ z
3:
gárdłem thu y owdźie vćiekáiąc po
4:
świećie/ máią mieyſce w Pinczow=
5:
ſkim Domu/ ſławnym/ wźiętym/ y
6:
świętym: z ktorego domu tákowi lu=
7:
dźie wyſzli w Polſzcze/ iże ie Hiſtorye y
8:
Kroniki Rzymſkim Senatorom/ o=
9:
nym Káthonom/ Scypionom/ Cyce=
10:
ronom/ rownáią.
11:
¶ O Sbiſzku Kárdynale/ byś wſtał
EXClamatio.

12:
z martwych/ á ná Pinczowie twoim
13:
vyrzałbyś ludźye ty/ háńbiące ćiáło/
14:
krzeſt/ mſzą/ y inne świątoſći Pań=
15:
ſkie/ ktoremiś ty Biſkupem będąc ſzá=
16:
fował? Co by tu zá płácz twoy w ten
17:
czás był? co zá ſkárgá? co zá nárzeká=
18:
nie? Co byś też mowił ku Mikołáio=
19:
wi potomkowi ſwemu? iż on táko=
20:
wym ludźiem ná twoim Pinczowie/
21:
mieyſce dał: ktorzy áby ná Pinczow
22:
pátrzáli/ godni tego nie ſą. Piſzę to
23:
z wielkim żalem/ y s płáczem/ moy mi
24:
ły Pánie Oleſznicki/ wſpomináiąc ná
25:
przodki twoie: ktore przodki twe/ ći
26:
ludźie źli (ieſliſz to ták ieſt/ iáko o nich
27:
powiedáią) chleb ich iedząc/ háńbią/
y potę=


strona: e2

1:
y potępiáią iuż vmárłe: Abowiem
2:
Sbiſzek Kárdynał brát Dźiádá twe=
3:
go/ tym krztem krzćił ſam ſiebie/ y in=
4:
ne: ktory teraz hańbiąc Krowicki/
5:
Papieſkim nie Krzeſćiáńſkim krztem
6:
ná liſćie ſwoim do mnie zowie: Mſzą
7:
też tę Sbiſzek miewał/ kthorą teraz
8:
báłwochwálſtwem Krowicki názy=
9:
wa. Przed Sákrámentem też iáko to
10:
ieſt przed ćiáłem Pańſkim/ gdy go
11:
noſzono/ álbo podnoſzono/ Sbiſzek
12:
Kárdynał vpadał: kthory Sákrá=
13:
ment Krowicki proſtim chlebem być
14:
mieni: ták iż go y pſom z Ołtarzá bez
15:
grzechu zrzućić możeſz. Hey miły Pá=
16:
nie/ ſpiſzli/ czuieſzli? iż tákie bluźnier=
17:
ſthwo hániebne ćierpiſz? Prze Páná
18:
Bogá/ Iáko to/ miły Pánie Oleſznic=
19:
ki Krowickiemu wyćierpieć możeſz?
20:
Iż on tám ná Pinczowie/ gdźie ſye
21:
Sbiſzek rodźił/ iedząc Sbiſzkow chleb
22:
przed tobą w oczách/ y w vſtách two=
23:
ich/ hańbi przodká twego/ onego świę
24:
tego człowieká/ báłwochwálſtwo ie=
25:
mu przed tobą iáwnie zádawáiąc.
26:
¶ By to przy moim ſtole Krowicki
27:
mowił/ ktory ieſtem obcy Sbiſzkowi/
e 2Ja bych


strona: e2v

1:
iabych Krowickiemu milczeć kazał/
2:
áby w ſwoie vſtá niebrał ták zacnego
3:
człowieká/ y ták świętego/ wſzetecz=
4:
nie: á ieſliby milczeć niechćiał/ o=
5:
knembych go wyrzućił/ iáko inną ie=
6:
dzę pſom. Iż on Proroki święte Bi=
7:
ſkupy/ ſwoim głupim iádowitym ię=
8:
zykiem zábija/ y przeſláduie iuż vmár=
9:
łe: ia bych to obcy vczynił/ A ty ſyn
10:
iego nieuczyniſz? á ty bluźnierze/ ná
11:
czeſc Sbiſzkowę chowáć będźieſz? Acz
12:
ći Sbiſzek był tákowym/ y człowie=
13:
kiem y Biſkupem w Polſzcze/ iż nietyl
14:
ko potomkowi tobie iego/ ále wſzem
15:
Polakom imię iego ſpráwnie ma być
16:
zálecono. Acz ći on tobie ieſt domo=
17:
wą czćią wielką/ ále nam innym ieſt
18:
też wielkim przykłádem ku wſzemu
19:
dobremu/ y pobożnemu żyćiu ná świe
20:
ćie. A ták proſzę miły Pánie Oleſznic=
21:
ki/ Niedáy bluźnić Bogá żywego/ w
22:
przodkách ſwoich/ áni ſławy ich do=
23:
puſzczay deptáć. A ieſli ty niebędźieſz
24:
przećiwko thym Sákrámentarzom
25:
wſzetecznym bronił Sbiſzká Biſkupá/
26:
przodká twego: będę ia obcy/ wſtąpię
27:
ná mieyſce ná twoie: á przed oczymá
twoimi


strona: e3

1:
twoimi/ będę bronił przodkow two=
2:
ich/ ktorzy tákowemi w Polſzcze byli/
3:
y przećiwko Bogu/ y przećiwko lu=
4:
dźiem/ że poczćiwie przed tobą/ w ty
5:
Sákrámentarze/ o ich ſławne á krze=
6:
ſćiáńskie żyćie záwádzę.
7:
¶ A iż wáſzá Miłoſć piſzeſz/ iż moie
8:
piſmá/ rychley będą w wychodźie/
9:
á niżli ná ſtole: prawdá ieſth/ iż prze
10:
mie niczemnego Piſárzá to być może:
11:
ále prze Sbiſzká przodká twego/ o kto
12:
rym s pomocą Bożą piſáć będę/ nie=
13:
będźie piſmo náſze w wychodźie: ále
14:
będźie ná ſtole v Papieżow/ v Kro=
15:
low/ v Rad/ v Pánow/ v Rycerſtwá/
16:
v poſpolſtwá wſzego. Abowiem táki
17:
dom twoy ieſt/ iż y niczemnego Piſá=
18:
rzá/ ludźiem ſam ſobą zálećić może.
19:
Prze kthorego Domu twego zacnoſć/
20:
rad w Szránki wſtápię/ s Sákrá=
21:
mentarzmi temi plugáwemi: y tego
22:
ręką/ ięzykiem/ y piorem dowiodę: iż
23:
Sbiſzká Kárdynałá krzeſt/ krzeſćiáń=
24:
ſki był: y Mſzą krzeſćiáńſką/ nie báł=
25:
wochwálſką miewał: iż ná koniec/
26:
Ciáło Páńſkie/ nie chleb proſty/ áni
27:
Dyabłá/ Sbiſzek we mſzy ſwoiey pod=

strona: e3v

1:
naſzał: nie ták iáko Krowicki do mnie
2:
fáłſzywie piſze/ ktory wſzytek ten ſpo=
3:
ſob/ ktorego Sbiſzek będąc Biſkupem
4:
vżywał/ báłwochwalſtwem zowie.
5:
¶ Wiem/ iż Krowicki był mi do=
6:
brym przyiaćielem: wiele on dla mnie/
7:
niemáło ia dla niego czynił. Ale gdy
8:
ſye on tárgnął ná Mátkę moię/ ná
9:
Cerkieẃ świętą krzeſćiáńſką/ gdy iey
10:
báłwochwálſtwo/ to ieſt/ kurewſtwo
11:
zádał: niech mi Krowicki odpuſći/
12:
ieſli zápomniawſzy przyiáźni iego/ po=
13:
czćiwoſći máthki ſwey przećiw iemu
14:
bronić będę. Gdyż ieſt ták piſano:
15:
Dedecus filij, mater ſine honore. A ták/ ná
16:
ſtronie mnie y iemu niech będźie przy
17:
iaźń oſobna/ ktora vſtąpić ma krzy=
18:
wdźie tey y háńbie/ ktora ſye od tych
19:
Sákrámentarzow wſzemu krzeſćiáń=
20:
ſtwu dźieie. Wielkać to ieſth mnie
21:
rzecz/ moy miły pánie Oleſznicki/ Kro
22:
wickiemu álbo kilkiem wyſtąpiwſzy/
23:
narod wſzytek krzeſćiáńſki nágánić/ á
24:
práwie wſzemu Krzeſciáńſthwu ná
25:
twarz náplwáć: wiárę wſzech gánić/
26:
świątoſći zháńbić/ y wſzytek ſpoſob
27:
ſłużby Bożey/ báłwochwálſthwem
názwáć


strona: e4

1:
názwáć: przy błędźiech niektorych y
2:
wſzytkę prawdę deptáć. Tego bronić
3:
y o to czynić do ſwoich gardł mamy
4:
chcemyli być prawdźiwemi ſynámi/
5:
á nie bękárty Koſćiołá tego Bożego.
6:
☞Tu niżli ten liſt zámknę/ będę
7:
wáſzey M. prośił/ ábyś obaczył/ iácy
8:
ſą ći ludźie/ kthorzy ná czeſć wſzego
9:
krzeſćiáńſtwá ſye tárgnęli: á gdy o=
10:
baczyſz/ naydźieſz iż ſą ludźie hárdźi/
11:
ktorzy buduią Turri Babel, ut celebrent
12:
nomen ſuum: Buduią kacerſtwá/ ſzpet=
13:
ne y ſzkodliwe/ ták koſćiołowi Boże=
14:
mu/ iáko y rzeczy Poſpolitey. A cze=
15:
mu? przeto/ iż gdyby oni przy ſtároży=
16:
tnym ſpoſobie wiáry zoſtáli/ á s po=
17:
ſpolſtwem dźierżeli/ niewiedźieliby o
18:
nich ludźie: Ale oni nowe á ſtráſzliwe
19:
rzeczy/ pod pokrywką nabożeńſtwá
20:
ná plác wywodzą/ przeto tą nowiną
21:
ſławni być chcą: ábowiem iuż opuſz=
22:
czę Zwingliuſzá/ á o ſwoich mowić
23:
będę. By ći Sákrámentarze Polſzczy
24:
poſtáremu byli wierzyli/ á ktoby był
25:
wiedźiał/ ieſli oni ſą żywemi álbo
26:
martwemi ná świećie: Bo niemieli
27:
oni nic nigdy/ czymby miedzy ludźmi
ſławne=


strona: e4v

1:
ſławnemi byli. Sąć oni wedle ćiáłá
2:
ludźie dobrzy/ ále iuż o tym mowiąc
3:
co ſławę czyni: naprzod rodu ſą do=
4:
brego/ ále nie świętego: potym też ſą
5:
rozumu błáhego/ náuki iáko y ia/ ni=
6:
czemney/ á ſnadź żadney. Nienay=
7:
dźieſz v nich ięzykow rozlicznych: ná=
8:
uk też onych w nich niemáſz/ bez kto=
9:
rych trudno o wielkich rzeczách mo=
10:
wić/ piſáć/ álbo theż o nich ſądźić.
11:
Theologia też iáka ich ieſth/ ſrom y
12:
mowić: y z tego y z owego Heretyká
13:
zebrána/ ku roſterku/ nie ku pokoiowi
14:
koſćielnemu: ku okazániu/ nie ku du=
15:
ſznemu zbáwieniu ludzkiemu: á tego/
16:
czego iáko páiący iádu ná bráli/ niero
17:
zumieią/ iáko wſzytko krzeſćiáńſtwo
18:
rozumie. Ale rozum ſwoy właſny w
19:
tym máią: Koſćiołem gárdzą/ Con=
20:
cilium niepotrzebuią: iáko opętáni/
21:
Słowo Boże/ Słowo Boże wołáią:
22:
Concilium nam nietrzebá/ my ſámi
23:
dobrze wierzymy: wy wſzyſcy inni zá=
24:
błądźiliſćie/ Concilium czekayćie.
25:
Táć ich ieſt dawna hárdoſć/ kthora
26:
niechce náuki/ niechce ſądu/ ále chce
27:
chwały: kthorey ſzukáiąc ći ludźie/
náuką


strona: f

1:
náuką/ obłudnie przed ludźmi ták ſye
2:
chłubią. A ták czyniąc/ ſą vczonymi/
3:
ſzaleni ſą/ przes ſen bogátymi. Przeto
4:
chyćili ſye Berengáriuſzá/ poſzli zá
5:
Zwingliuſzem: kthore to kácerſtwo
6:
ſzpetne (Marćin Luther w ſwoich
7:
Kſyęgách názwał Szwermer/ to ieſt
8:
kotki we łbie) pierwey w Szwáycá=
9:
rzech ſzczepił y rozmnożył: ták iż ſye
10:
byłá rozdwoiłá ná dwoię wſzythká
11:
Szwáycerſka źiemiá/ y bitwę domá
12:
wielką zwiodſzy/ iednego dniá máło
13:
ſye wſzythká źiemiá niewyśiekłá do
14:
gruntu/ y wtey bitwie Zwingliuſz zá=
MORS Zuinglii

15:
bit ieſt/ y po śmierći iáko zdraycá o=
16:
ſądzon/ á iáko Kácerz ſpalon.
17:
¶ Tych złych ludźi náuká y kácer=
18:
ſtwo głupie/ ſzalone y zwádliwe/ gdy
19:
do Polſki przyſzło/ nálázło ſobie god=
20:
ne żaki/ ty kthorzy nic lepſzego/ áni
21:
wyżſzego poiąć nád to oni niemogli:
22:
wołać poczęli ná Krzeſt/ ná Mſzą/ y
23:
ná ćiáło Páńſkie. Thák iż Marćin z
24:
Opoczná śmiał zá ſtołem ſyedząc w
25:
Oleczynie/ gdym ſye ia ożeniał/ iáw=
26:
nie przy wáſzey M. mowić/ iż my w=
27:
ſzyſcy Dyabłá chwalimy/ ktorzy przed
fćiałem


strona: fv

1:
ćiałem Bożym/ gdy bywa we Mſzy
2:
podnaſzano/ vpadamy. Tych ludźi
3:
tá śmiáłoſć y bluźnierſtwo/ wierz te=
4:
mu wáſzá Miłoſć/ iż vczyni thoż w
5:
Polſzcze/ co y w Szwáycerzech Zwin=
6:
gliuſz vczynił/ ieſli niebędźie wczás
7:
záhámowano. A za wáſzá M. niewi=
8:
dźiſz/ iákie odmiány ſą w Koronie/
9:
iákie háńbienia ſłużby y chwały Bo=
10:
żey: iákie przeto ſą miedzy námi zwá=
11:
dy. Wzgárdźiliſmy vrzędem ducho=
12:
wnym/ z ktorego wzgárdzenia vrodźi
13:
łá ſye ſwawola/ y to kácerſtwo hánie
14:
bne y ſzkodliwe/ przes ty ludźie/ ktorzy
15:
żywą bez Bogá/ y bez vrzędu ná świe
16:
ćie: ktorych prośmy/ áby ſye vználi/ y
17:
to wiedźieli/ iże tá ſławá zła ieſt/ kto=
18:
ra z roſterku á z wzgárdzenia Koſćio
19:
łá Bożego roſćie.
20:
¶ A ieſli ſye vznáć niechcą/ niefol=
21:
guymy im dla Páná Bogá/ niech v
22:
nas błędy ich mieyſcá niemáią/ prze=
23:
to że ſie ná Biſkupy gniewamy. Szko
24:
dliwać tá rzecz ieſth bárzo/ zárzućić
25:
prze wyſtępek człowieczy/ vrząd Bi=
26:
ſkupi: á ná tho mieyſce przyiąć błąd
27:
Kácerſki. Gniewaymy ſye ná ludźie/
ále bą


strona: f2

1:
ále bądźmy vrzędu poſłuſzni/ to wie=
2:
dząc pewnie/ iże przes złe Biſkupy/
3:
Pan Bog ſpráwuie zbáwienie náſze/
4:
iáko ſpráwowáł przes Annaſzá/ y
5:
przes Káyphaſzá/ lud ſwoy: kthorych
6:
vrzędu pan Kryſtus nigdy niegánił/
7:
y owſzem był iemu poddány/ y był od
8:
nich oſądzon: ná náukę/ ná obyczáie
9:
ich wołał/ ále vrzędu ich nieruſzał.
10:
¶ Takież y my/ miły Pánie Oleſzni=
11:
cki/ prze złą Kſyężą y prze złe Kápła-
12:
ny/ niepuſzczaymy dobrych krzeſćiá=
13:
now: Nie vćiekaymy my od owiec
14:
Kryſtuſowych/ áni z tey owczárniey
15:
ná złoſć Biſkupom nieućiekaymy/
16:
nád ktorą oni ſą od Biſkupow prze=
17:
łożeni: W kthorey owczárni Duch ś=
18:
więty pod złemi Biſkupámi mięſzka/
19:
a nie gdźie indźie: złym Biſkupom ku
20:
potępieniu/ ále nam ktore oni rządzą/
21:
ku zbáwieniu.
22:
¶ Cierṕmyſz thedy w tey owczárni
23:
złe dla dobrych: nie ruguymy ſye z
24:
niey/ áni brákuymy ſobą/ niech kąkol
25:
będźie ze pſzenicą áż do żniwá: Day=
26:
my pokoy kąkolowi/ ábyſmy nieſtrá=
27:
ćili y pſzenice/ czekaymy żniwá/ áż
f 2Pan


strona: f2v

1:
Pan przyydźie ná żniwo ná ſwoie: á
2:
tám vkaże/ kto był kąkol á kto pſzeni
3:
cá. Czekaymyſz tego/ nieuprzedzaymy
4:
przyſzćia iego/ áni ſwoią wolą vrzę=
5:
dem od niego przełożonym gardźmy/
6:
Ale ćierṕmy Annaſze y Káyfaſze: bą=
7:
dźmy im poddáni: Niebuduymy ſo-
8:
bie/ im ná złoſć/ innych koſćiołow po
9:
kąćiech: nieodmieniaymy ſłużby Ko
10:
ſćielney/ Biſkupom ná złoſć/ y ſpoſo=
11:
bu wiáry. A zabyś to chwalił/ bych
12:
ia w tym turnieiu/ ktory nam teraz
13:
z Biſkupem Przemyſłkim/ miał ie=
14:
mu gánić Iurisdycyą iego? Służbę
15:
też y chwałę Bożą/ ktora ſye dźieie w
16:
Biſkupſtwie iego/ ábych mſzcząc ſye
17:
ná Biſkupie krzywdy ſwey/ miał mo=
18:
wić/ że on nie ieſt Biſkupem/ ále Ple=
19:
banowi káżdemu rowny: iż Krzeſt
20:
iego ktorym krzći/ ieſt Papieſki á nie
21:
krzeſćiáńſki: iż Mſza iego ieſt báłwo=
22:
chwálſtwo: iż we Mſzy Dyabłá/ nie
23:
ćiáło Boże podnośi. y ták iáko Kro=
24:
wicki z Bábickim mowią? Pánie Bo
25:
że tego vchoway/ á nierácz ná mię
26:
przepuſzczáć ſlepoty ták wielkiey (á=
27:
bowiem to ieſt plaga Aegypti, furor, cœci=
tas, &


strona: f3

1:
tas, & amentia mentis) ták mowić y czy=
2:
nić. Datháná y Abyroná źiemiá ze
3:
wſzytkim ſtánowiſkiem ich pożárłá
4:
żywo/ iż oni przećiw Moizeſzowi/ y
5:
vrzędowi iego ſzemráli. A ták ia tym
6:
przykłádem będę Biſkupá Przymyſł=
7:
kiego/ zá Biſkupá miał/ y Iurisd=
8:
cyey iego czołem bić będę. Służbę też
9:
tę/ ktora ſye dźieie w Biſkupſtwie ie=
10:
go/ nie báłwochwálſtwem/ ále chwa=
11:
łą Bożą/ ták iáko ieſt/ wyznáwáć bę=
12:
dę. Zápomniawſzy krzywdy/ ktora mi
13:
ſye od niego wielka zſtáłá: o kthorą
14:
krzywdę mam ia z Biſkupem práwo/
15:
mam Arcybiſkupá/ mam Papieżá/
16:
mam też Concilium/ ná koniec mam
17:
KRolá Páná ſwego zwierzchnego/
18:
náprzećiwko gwałtu y nieſpráwiedli=
19:
woſći Biſkupiey: A ſtoiąc wtey ſprá=
20:
wie vrzędney/ mogę w iednoſći krze=
21:
ſćiáńſkiey mięſzkáiąc/ dowieſć ſobie
22:
prawdy ná Biſkupie. Hæc enim est ſum=
23:
ma pietatis Chriſtianæ, conſeruare unitatem ſpi=
24:
ritus in uinculo pacis: Ktorą iednoſć kto=
25:
rzy káżą/ rychło iáko proch z źiemie
26:
záginą.
27:
¶ Piſzę do wáſzey M. bráterſkie/ y
f 3proſzę


strona: f3v

1:
proſzę/ ábyś tho odemnie wdźięcznie
2:
przyiąć raczył: á moiey prośbie miey=
3:
ſce wtym dał/ ábyś ſie o to wáſzá M.
4:
ſtárał/ áby ſye ći ludźie vználi/ á ſzá=
5:
leć przeſtáli. A ieſli ſye vznáć niechcą/
6:
odrzuć ie od ſyebie/ Bo ſą nieprzyia=
7:
ćiele przodkow twoich/ y háńbią dom
8:
twoy/ y ſtan káżą Korony they. O
9:
czym ſzerzey czáſu ſwego/ ku W. M.
10:
piſáć będę.
11:
¶ A zátym proſze/ ábyś wáſzá M.
12:
mnie miłował/ iáko to brátá á przy=
13:
iaćielá ſwego.
14:
Datum in Zurowice rure pater=
15:
no, feria quinta post feſtum beatæ
16:
Mariæ Niuis. Anno Chri=
17:
ſti: 1551.
18:
W. M. ſłużebnik/
19:
brát/ y przyiáćiel
20:
wielki.
ORICHO=


strona: f4

1:
ORICHO=
2:
VII AD DOMI=
3:
NVM STADNI=
4:
CKI.
5:
M
Oy łáſkáwy pá-
6:
nie Stádnicki/ ácz ia ná
7:
roſkazánie wáſzey Miło=
8:
ſći ſłużebnikiem ieſtem żáwſze goto=
9:
wym/ ále ná tę rozmowę s Kſyędzem
10:
Sárnickim iácháć niemogę. By tá
11:
rozmowá byłá gdźie vrzędnie/ iáko s
12:
Sztánkárem byłá w Przemyſlu/ iſćie
13:
bym ſye z tey drogi niewymawiał. A
14:
k temu ieſzcze bym w. M. vczćił oſo=
15:
bę/ álbo miał przy tym ludźie z Papie
16:
ſtwá vczone/ iácháć bym ſye miedzy
17:
W. M. nielenił: bo tho W. M. rácz
18:
wiedźieć/ że w Papieſtwie ſámym tyl=
19:
ko/ ludźie gruntowney náuki ſą. A ći
20:
nowo wierni Sarmatici/ chłopſtwo
21:
to głupie ieſt: gruntowney náuki ża=
22:
dney niemáią: Grámmátykámi oni
23:
tylko á Rhetorykámi náoſtrzywſzy
ſobie


strona: f4v

1:
ſobie ięzyki/ báłámucą świátem/ kto=
2:
rzy nietylko áby mogli przemoc lu=
3:
dźie w Papieſtwie vczone/ ále rozu=
4:
mieć im niebędą/ gdy oni s nimi mo=
5:
wić będą.
6:
¶ Miałem wczorá v ſyebie thu w
7:
Przymyſlu goſći doſyć/ miedzy ktory=
8:
mi był też Kſyądz Málcher Prowin=
9:
cyał Dominikanow: byłá wzmienká
10:
miedzy námi około Pinczowſkiey ſzko
11:
ły: y prośiłem go zá to/ áby przy roz=
12:
mowie s Sárnickim s námi był/ ták
13:
iákom też o tym z waſzą M. mowił.
14:
To ieſt moy Pánie człowiek grunto=
15:
wny/ á nie ſłowy ále rzeczą ozdobny/
16:
Temu iednemu/ nietylko Sárnicki/
17:
álbo Lizmánin/ ále wſzytká tá Ordá
18:
nowowiernikow tych/ plácu nigdy
19:
niedoſtoi. Lacwieć tám Grámmáty=
20:
ką przepiorowáć przed Pány Ziemiá=
21:
ny: ále przyydąli ná nie Mniſzy/ pierz=
22:
cháć im z plácu/ porzućiwſzy Grám=
23:
mátyki y Rhetoryki płonne ſwe.
24:
Trzebá czegoś innego moy Pánie/
25:
kto chce o Medyatorze mowić ſłuſz=
26:
nymi gruntownymi wywody/ á niżli
27:
Donatá/ álbo obiecádłá Greckiego/
28:
álbo Zydowſkiego.
Iż tám


strona: g

1:
Iż tám w moim Medyatorze/ o=
2:
baczył nieco Sztánkár z drugimi/ co=
3:
by popráwić potrzebá: ieſliże co ſye
4:
zbłądźiło w Grámmátyce álbo w
5:
Rhetoryce/ ia tho wedle zdánia ich
6:
nápráwię: ále ieſli ſye to tycze rzeczy
7:
ſámey/ ia ich ſłucháć niebędę/ quia nul-
8:
lum agens agit ultra gradum proprium. A ſtá=
9:
ra przypowieſć ieſt: Ne ſutor ultra crepida.
10:
Orſacius Laicus non Clericus przyiaćiel
11:
moy dobry/ człowiek vczony ieſt/ ále
12:
on w Grámmátyce/ nic w náukach
13:
dáley. Sztánkár tákież/ gdyż żadney
14:
Stolice niema/ ktoreyby ſłuchał/ áni
15:
żadnego koſćiołá widomego też ma/
16:
ktoremu by ſye kłániał/ ále chce/ áby
17:
v mnie człowieká poddánego ſtolicy
18:
Apoſtolſkiey w koſćiele Bożym vczył.
19:
A gdyćiem ia ieſth obedientiæ filius, ia
20:
Szthánkárá będę vczyć wiáry/ Quia
21:
qui habent charitatem, habent omnem ſcientiam,
22:
Auguſtino teſte. A thák wychylić ſye ia
23:
przećiwko Medyathorowi ſwemu/
24:
Sztánkárowi niedam: A to com pi=
25:
ſał De Mediatore, áby było vznano y o=
26:
ſądzono: nie Orſácyuſowi Grámmá=
27:
tykowi/ áni Sztánkárowi przes pe=
gwney


strona: gv

1:
wney ſtolice/ człowiekowi niepewne=
2:
mu/ to ſądźić dam: ále dokończywſzy
3:
poſlę to ad ludices competentes, to ieſt do
4:
Gniezná pierwey/ potym do Rzymu:
5:
ia tu nikomu nic nieuymuię/ ále też ie
6:
dnák cudzey chwały nikomu niedáię.
7:
¶ Piſałem do Kſyędzá Sztánkárá
8:
żądáiąc go zá to/ coby go w moim
9:
Medyathorze obrażáło/ ábym wie=
10:
dźiał wczym ſye niezgadza: iákoż pro=
11:
ſzę áby W. M. raczył s nim mowić/
12:
áby mi to piſánim ſwym oznaymił/
13:
ábyſmy ſye wżdy ználi co w kim ieſt:
14:
iáko ſye záprawdę czegoś ſpodźie=
15:
wam: Bo y rozmowá náſzá Przemy=
16:
ſłka potrzebowáłá byłá dłużſzego ga
17:
dánia/ y też o Sztánkárze tá ſławá
18:
ieſt wſzędy/ iákoby W. M. z iego ná=
19:
uki y nawodu Neſtoryanem był.
20:
Iać po nim ieſzcze tego niebaczę/ ále
21:
gdy mi nápiſze wczym ſye niezgadza
22:
s piſmem moim/ w ten czás ſye tego
23:
pewnie dowiem. A ták po wtore o to
24:
proſzę/ áby W. M. Sztánkárowi
25:
mowił/ áby do mnie piſał wczym ſye
26:
zemną niezgadza: A niech thego nie
27:
mnima áby mię w tym obráźił/ bo to
wiedz


strona: g2

1:
wiedz W. M. ná mię/ że w Dyſputá=
2:
cyách ſye gniewáć nieumiem. A z
3:
tym ſye łáſce W. M. zálecam.
4:
Dan w Przemyſlu/ in craſtino Viſitati=
5:
onis Mariæ. Anno Domini. 1560.
6:
STANISLA=
7:
VS ORICHOVIVS
8:
STANCARO MANTU=
9:
ANO SVO.
10:
R
EM gratam mihi feciſſes Stancare, ſi quæ
11:
nam in re te offendas noſtra legens no=
12:
bis ſignificaſſes, ut hoc ego cuiusnam modi eſſet,
13:
quod te offendit, liquide cognoſcerem: quod in
14:
corrigendum inprimis foret, tuo admonitu, ad
15:
rationes Eccleſie reuocarem. Proinde peto abs
16:
te uy ſcripto mecum agas, & id quicquid est lite=
17:
ris mihi ſignifices: liter as' Zurouicium uerſus
18:
mittas quo me hinc conferam perendie mane.
19:
Vellem autem Stancare, quod tibi perſwadeas
20:
me librum hunc ſcripſiſſe de Eccleſiæ Catholicæ
21:
ſententia, nunc uero editurus hunc ego ſum, non
22:
miſi priusquam ex autoritate publica Archiepi=
23:
ſcopus Gneſnenſis edendum illum cenſuerit. Scio
g 2me om=

24:
me omnino in ea hæreſi eſſe ut ſuum honorem
25:
ſedi Apoſtolicæ habeam, & quod Niceus præ=
26:
ſcribit Canon, nullum ne hominem, ne Deum
27:
probem, qui iudicio ſedis Apoſtolicæ non ſit ſub=
28:
iectus: Nam quod tu in poſtremo Epiſtolæ tuæ
29:
uerſiculo addis, libera uidelicet iudicia hominum
30:
de meis ſcriptis eſſe oportere: iſta libertas iudi=
31:
candi in quantam licentiam abiuerit uides, dum
32:
quis in in iudicando dux ſibi & autor est. At nom
33:
hoc ius docet: Moſes Deuteronomij 12. qui quæ=
34:
ſtiones ambiquas à Sacerdotibus ſolis Leuitici
35:
generis uult cognoſci & iudicari. Ita mi Stan=
36:
care, dabis mihi hanc ueniam, ſi ego te iudicem
37:
ſcriptorum meorum omnimo eſſe nolo: Monitorē
38:
te feram, iudicem uero nullo modo. qui uere te
39:
non ſolum hortor ac moneo, ſed & oro & ob=
40:
ſecro, ut te autoritati ſedis Apoſtolicæ ſubijcias.
41:
ne uagus ac præpoſterus ita uiuas, ut nullius,
42:
eſſe homo Eccleſiæ uideare, ut ſis, ne Romanus,
43:
ne Græcus, ne Alexandrinus, ne Antioche=
44:
nus: in quos cen partes uniuerſali Decreto diui=
45:
ſa est Eccleſiæ Chriſti, ſed ſis omnimo ſpretis om=
46:
nibus pedibus, unum quoddam indiuiduum ua=
47:
gum, hanc frontem mutatus qui cuius rei co=
48:
lorem induit cui adhœreſcit, quod tibi te dat
49:
uicio Philippus Melanchton acerrimus hoſtis
50:
tuus. Quapropter non omni circumferantur uen= to do=

51:
to doctrine, agnoſcamus Stancare legittimos
52:
Eccleſiæ Chriſti Iudices, quorum arbitratu ſtant
53:
cadunt' res noſtræ. Hæc ſcripta boni conſules,
54:
ac ualebis, nos' amabis.
55:
Præmyſliæ Oppido Ruſsiæ, in Craſtino Viſita=
56:
tionis Mariæ. Anno 1560.
57:
Tuus ſi ſedem Petri agnoſcis:
58:
Nequaquam autem tuus ſio à
59:
Petri ſede diſſentis.
60:
Staniſlaus Ori=
61:
chouius Roxo=
62:
lanus.
Vrodzo=


strona: g3v

1:
Vrodzonemu
2:
Pánu M. Stádnickie
3:
mu ze Zmigrodá/ w Dubiecku
4:
Pánu/ STAn: Orichouius
5:
S. P. D.
6:
S
Lużby ſwe W. M. zálecam/
7:
Panu ſwemu á przyiaćielowi
8:
łáſkáwemu. Wiele by ſye pi=
9:
ſáć mogło ná liſt W. M. ále Scriben=
10:
dorum librorum nullus est finis, edendi autem
11:
certus est modus: ktory ná tym ſtoi wſzy=
12:
tek/ ut ſit uerbum, ſacramentum, & legittimus
13:
miniſter, qui miniſter ſi Canonicæ ſedis Apoſtoli=
14:
ca miſsione non mittur, Diaboli miniſter est,
15:
non Dei, fur & latro est: cui oſtiarus non a=
16:
peruit, qui non per oſtium ſed aliunde in ouile
17:
ouium aſcendit ut furetur & maclet. od kto=
18:
rych rácz mię pánie Boże ſtrzedz/ y
19:
moich ná wieki/ Amen.
20:
¶ Iedźieſz W. M. s Sztánkárem
21:
ná Sárnickiego do Niedźwiedźiá: ui=
22:
deo Actorem, uideo & Reum, ſed non uideo Iu=
23:
dicem, qui cogat errantem mutare Sententiam.
g 3Yeſli


strona: g4

1:
Yeſli W. M. rzeczeſz/ iż piſmo nas ſą=
2:
dźić będźie: Piſmo ieſt rzecz niema/ á
3:
oto idźie khto piſmo lepiey rozumie/
4:
Sztánkárli czyli Sárnicki. A iáko
5:
nam ná Wiecách potrzebá ieſt Woie
6:
wody/ ktoryby rozſądźił/ ktora ſtroná
7:
práwo poſpolite po ſobie ma: ták też
8:
ná tey rozmowie wáſzey/ trzebáby v=
9:
rzędu/ ktoryby rozſądźił wedle piſmá
10:
miedzy Sztánkárem á Sárnickim/
11:
ieſliże Sárnicki ieſt Euthiches/ iáko
12:
Sztánkár powieda/ czyli Sztánkár
13:
Neſtorius/ iáko Sárnicki wiedźie ná
14:
Sztánkárá. A iż iáko widzę ná roz=
15:
mowie tey/ thákiego vrzędu miedzy
16:
wámi niebędźie/ tá rozmowá niebę=
17:
dźie nic innego iedno ſwar/ kthorego
18:
ſye nam każe chronić Páweł Apoſtoł
19:
święty/ piſząc do Tymoteuſzá ſwego.
20:
¶ A iż tego W. M. vrzędu nięchceſz
21:
mieć od Stolice Piotrá Swiętego/
22:
mnieć tego ieſt żal/ że ći Grámmáty=
23:
kowie ſwymi wyſzpoconymi ſłowy/
24:
zacnych domow ludźie w Polſzcze k te
25:
mu przywiedli/ ut ſint oues abſ paſtore,
26:
y będąc oni wilkámi iádowitymi iá=
27:
wnymi/zmyſláią ſye być Páſterzámi
Bożymi/


strona: g4v

1:
Bożymi owieczek Páńſkich/ mimo o=
2:
nego ktoremu ſámemu pan Kryſtus
3:
rzekł: Paſce agnos meos. A iż ći to ludźie
4:
nie ſą páſterzmi ále ſą morderze duſz
5:
wáſzych/ z tąd to W. M. báczyć mo=
6:
żeſz/ iż wſzyſcy Pinczowiánie máią w
7:
Koſćiele Bożym zá przeklętego zdray
8:
cę Sztánkárá/ y zową go hominem con=
9:
taminatiſsimum. Sztánkár piſze wzaiem/
10:
ma tám ty Pinczowiány zá przeklęte
11:
złoczyńce w Koſćiele Bożym: Pá=
12:
trzayćieſz iácy thu páſterze duſz wá=
13:
ſzych/ ſuper quos effuſa est contentio & quo=
14:
rum Deus confundit labium, ut diſpergantur ſu=
15:
per uniuerſam terram. Pánie Boże day
16:
wam wſzem/ ábyſćie obaczyli wczás/
17:
ku iákiemu vpadku przywiedli Polſkę
18:
ći báłámutowie.
19:
¶ Iż Stancarus Medyatorá mego
20:
poſłáć niechce do Pinczowá/ áni mi
21:
chce okázáć wnim błędow moich/ iuż
22:
ia widzę co ſye w thym dźieie: podo=
23:
bno Sztánkár w rozmowie Przemy=
24:
ſłkiey náſzey/ indźie mierzył á indźie
25:
ſtrzelał: y podobno náuczeńſzy Me=
26:
dyator náſz przećiwko Sztánkárowe
27:
mu Medyatorowi: czemu podobno
Sztan=


strona: h

1:
Sztánkár ſprzećiwić ſye niemoże: iá=
2:
koż ſye żadny they náſzey prawdźie
3:
przećiwić niemoże. Niechże tedy W.
4:
M. przy ſwoim Medyatorze zoſtá=
5:
nie/ my przy ſwoim zoſtániem dali=
6:
Bog prawdźiwym: iam niepiſał wiá=
7:
ry Sztánkárowey ku W. M. álem
8:
piſał wiárę ktorą mnie zoſtáwili przo=
9:
dkowie moi/ ktora ieſt ták gruntow=
10:
na/ że też Memot tych niczemnych
11:
nikąſká ſye nieboi/ ktorzy gmerzą w
12:
piſmie/ iáko mſzyrádowie w gnoiu/
13:
ſlepi ludźie/ od Páná Bogá záſlepie=
14:
ni/ y od Zboru świętego przeklęći/ od
15:
ſumnienia właſnego ſkátowáni y zá=
16:
mordowáni/ y ku wiecznemu potępie
17:
niu iuż ná wieki záſzli: ktorzy morde-
18:
rze duſz wáſzych/ áby przez was zginę=
19:
li ſámi/ day to pánie Boże: Pan Bog
20:
wie z iáką żáłoſćią to ku W. M. piſzę.
21:
¶ Iákie ſye teraz złoſći w Polſzcze y
22:
błędy dźieią/ chćiey W. M. obáczyć
23:
máło: Yuż to dwánaſćie lat/ iáko Zy=
24:
gmunt on Swięty vmárł/ iuż theż
25:
ośḿ Seymow będźie/ zá dźiſyeyſzego
26:
Páná/ iáko żadna rzecz ná żadnym
27:
Seymie vrádzona/ ſkutku ſwego nie=
hwźięłá


strona: hv

1:
wźięłá: A w ták krotkim czáſye iákie
2:
mordy domowe ſye dźiały/ iákie zwo=
3:
iowánie źieḿ Ruſkich/ iákie odmiá=
4:
ny w Koronie/ iáko práwo/ y ſprá=
5:
wiedliwoſć/ y obroná poſpolitha z
6:
gruntu vpádła. A ktoż to może wy=
7:
piſáć: Owa gdyby Krol Zygmunt
8:
wſtał zmartwych/ práwie by thák
9:
rzekł/ Zem áni ia/ áni przodkowie moi
10:
w tey Polſzcze nie krolowáli: nie tom
11:
ia Kroleſtwo Synowi ſwemu zoſtá=
12:
wił: Iam był Polakom zoſtáwił o=
13:
byczáie ſtáre/ wiárę ſtárą/ cáłe Ko=
14:
ſćioły/ nieodárte Ołtarze/ duchowny
15:
ſtan cáły: Tu teraz widzę/ że Pleban
16:
wygnan/ Ołtarze zburzono/ Koſćio=
17:
ły zchlewiono/ wiárę z Turczono/ V=
18:
rzędy wznowiono: Zá mnie w Polſz=
19:
cze káżdy vrząd/ álbo od Krolá Pol=
20:
ſkiego/ álbo Rzymſkiego Pápieżá
21:
ſzedł: tu widzę teraz w Polſzcze nowe
22:
vrzędy/ z kąd widzę/ że wybieráią tu
23:
ſobie niektorzy ſámi przes ſye Biſku=
24:
py y Miniſtry: á czemu też nie Kro=
25:
lá. Ták ći by rzekł on święty Krol/
26:
by do nas teraz przyſzedł. Anathema a=
27:
nathema in medio noſtri est.
Pánie


strona: h2

1:
¶ Pánie Stádnicki miły/ to ieſt blu
2:
źnierſtwo Sákrámentárſkie iáwne/
3:
ktorego ten ſkutek ieſt/ áby zwierzch=
4:
nia władza/ naprzod Duchowna/ po=
5:
tym Swiecka z gruntu zburzona by=
6:
łá: poczyna ſye to iuż być v nas/ Bo
7:
gdy Papież/ Biſkup/ Pleban/ v nas w
8:
rzeczách duchownych nieważy/ áni
9:
też Brachium Regale v nas w rzeczách ś=
10:
wieckich ważne będźie/ ktore iáko ieſt
11:
hámowáne niedawno/ ab exequutione
12:
rei iudicatæ, wieſz W. M. dobrze o tym.
13:
A ieſliże gdy tho Sákrámentárſkie
14:
bluźnierſthwo, ták Papieżá iáko y
15:
Krolá zwoiuie wPolſzcze/ á czegoż cze
16:
káć innego w Polſzcze mamy/ iedno
17:
rychłego zginienia: gdy áni moc du=
18:
chowna v nas ważna/ áni świecka
19:
w nas groźna będźie.
20:
¶ Maſz W. M. odemnie liſt wier=
21:
ny á prawdźiwy/ z kthorego W. M.
22:
rozumieć możeſz/ żem ia ieſt w Polſz=
23:
cze ſzczery Pápiſtá/ nie on iśćie/ ktory=
24:
bych w Papieżách Rzymſkich tyranni=
25:
dem chwalił/ ále on ktory czćię y ważę
26:
vrząd Apoſtolſki. Przeto proſzę ábyś
27:
mię W. M. zá Pápiſtę nápotym v
h 2ſyebie


strona: h2v

1:
ſyebie miał/ y tym mię W. M. zwał/
2:
bo ile kroć Papieżnikiem mię W. M.
3:
zwáć będźieſz/ tyle kroć to W. M.
4:
wyznáwáć będźieſz/ żem ia owcá nie
5:
ieſt błędliwa/ ále mam Páſterzá: nie
6:
Sztánkárá w Dubiecku/ áni Lizmá=
7:
niná Apoſtátę w Pinczowie/ ludźie/
8:
ták iáko wzaiem ſámi o ſobie świád=
9:
czą/ z piekłá/ od Dyabłá ku potępie=
10:
niu ludzkiemu poſłáne. Ale tym Ty=
11:
tułem świádczyć W. M. o mnie bę=
12:
dźieſz/ że ia mam Papieżá w Rzymie
13:
ná Piotrowey Stolicy/ Páſterzá od
14:
ſámego Syná Bożego poſádzonego/
15:
z vrzędną mocą do mnie poſłánego/
16:
ktoremu ſámemu daná ieſt moc zwią
17:
zánia y rozwiązánia mego: ktory Pa=
18:
pież z Lawniki ſwymi ná ſkále głę=
19:
bokiey y wyſokiey w Koſćiele Bożym
20:
ſyedźi/ ktorego áni Sztánkár/ áni Li=
21:
zmánin/ ktorymi W. M. Papieżowi
22:
groźiſz/ niedoſyęgą/ bo ſyedźi wyſoko/
23:
áni też ſye podeń podkopáią/ bo głę=
24:
boko on ſye ſádowi: wſzyſcy przećiw=
25:
nicy łáwice tey Rzymſkiey/ o tę ſkáłę
26:
łby ſobie potłuką/ ták iák ich przod=
27:
kowie Arryuſzowie/ Mácedoniuſzo=
wie/


strona: h3

1:
wie/ Neſtoryanowie/ y Ewthycho=
2:
wie/ o tę ſkáłę ſye potłukli.
3:
¶ A iż W. M. piſáć raczyſz/ że Pa=
4:
pieſtwo wſzytko przed thymi ludźmi
5:
ma vpáſć:
Vpadek Papieſki.
O moy miły Pánie Stád=
6:
nicki/ niedáy ſye W. M. zwodźić tym
7:
łgarzom: Czekał vpadku Papieſkie=
8:
go y vrzędu iego (iż niedawne rzeczy
9:
wſpomionę) Ioannes Viklew, Ioannes Hus,
10:
Hieronymus de Praga, Martinus Lutherus,
11:
Suinglius, Ioannes Lasko, y inſzych rozlicz=
12:
nych kácerzow doſyć/ wſzyſci ći zginę=
13:
li/ Dyabeł ich pobrał/ doczekáć ſye te=
14:
go niemogli vpadku Rzymſkiego/
15:
przedſye Papież Papieżem ieſt/ y bę=
16:
dźie: Klucze koſćielne ma/ Kluczni=
17:
kiem ieſt: tymi kluczámi on potłucze
18:
wſzytki przećiwniki ſwoie/ niewydrze
19:
kluczow iemu nikt z tych rąk/ thego
20:
niechay ſye wam áni ſni. Niechayże
21:
ći Lizmáninowie/ Sárniccy/ Sztán=
22:
károwie/ nietylko Grámmátyki ſwe
23:
głupie y ty groſzowe wiáry/ ále wſzy=
24:
tki dyabły z piekłá/ y ktemu Turki/
25:
Tátáry/ y wſzytko kácerſtwo/ ná po=
26:
moc niechay wezmą ſobie/ nic nigdy
27:
temu Klucznikowi nieuczynią/ klu=
h 3czow


strona: h3v

1:
czow iemu z rąk nigdy niewydrą. Py=
2:
cháć Rzymſka/ Sodomia, Simonia, Sacrile=
3:
gia, bella, faſtus, & aliæ Pompæ, toć vpaſć
4:
muśi/ bo ten Klucznik tego od Sy=
5:
ná Bożego niewźiął/ wźiął to od złe=
6:
go duchá. Iſta plantatio Satanæ eradicabitur,
7:
iákoż dalibog tego doczekamy/ iż to
8:
vpádnie: Ale co od Páná Bogá ten
9:
Klucznik ma/ prożno tego czekáć ma=
10:
my/ nigdy on tego nieutráći.
11:
Moy miły Pánie/ coś wżdy ná
12:
náſzę Polſkę dopuſćił/ otho ći zbiego=
13:
wie pogáńſzczy/ Máchometowie iá=
14:
wni/ chłopi niczemni/ ludźie bez wiá=
15:
ry/ bez ſumnienia/ bez gruntu/ y bez
16:
náuki: náplugáwili nam w Polſzcze
17:
onę niepokaláną wiárę/ kthorą nam
18:
oycowie náſzy mili po ſobie ſpadkiem
19:
zoſtáwili: y przywiedli nas ktemu/ że=
20:
ſmy ſą bez właſnych páſterzow owce
21:
błędliwe/ niemáiąc nic od nich pew=
22:
nego/ bo ſámi oni miedzy ſobą nic pe=
23:
wnego niemáią. Zdechł Ian Láſki
24:
Miſtrz Pinczowſkiey wiáry/ ták iá=
25:
ko Sztánkár piſze: Sztánkár theż po
26:
kąćiech ſye tuła iáko y Laſki: Pinczo=
27:
wiánie o nim Piſzą/ iáko ieſt iáwny
Lotr


strona: h4

1:
Lotr/ oni to mowią/ nie ia. á wżdy ći
2:
tákowi ludźie wzaiemnymi świáde=
3:
ctwy ſwoimi ták ſromotni/ sſtáli ſye
4:
opiekunámi w Polſzcze duſz náſzych/
5:
niemáiąc k tey opiece práwá żadne=
6:
go/ áni przyrodzonego/ áni vrzędnie
7:
nábytego/ y vdźieráią nas káżdy z
8:
nich przy ſobie. Sztánkár powieda/
9:
żem ia ieſt Pánie Stádnicki Páſterz/
10:
nie Laſki/ nie Lizmánin/ nie Arrya=
11:
nowie przeklęći. A Laſki záś z Lizmá=
12:
ninem o Stádnickiego s Sztánká=
13:
rem ſye wádźi: krzykiem nań
14:
wołáiąc/ Forá Sztánkár/ odſtęp od
15:
Stádnickiego náſzego/ Neſtorze/ klę=
16:
ty od Pinczowſkiego Zboru człowie=
17:
cze. A pan Stádnicki thego przyſłu=
18:
chywáć będźie/ y rzući wczás prawie
19:
duſzę ſwą miedzy kácerze ty/ áby ią
20:
dużſzy y iádowitſzy kácerz ſobie miał.
21:
My też kwoli thym nieprzyiáćielom
22:
duſz náſzych/ odſtąpiwſzy od vrzęd=
23:
nych páſterzow ſwych/ vrzędnie do
24:
nas poſłánych/ przyſtániemy ku tym
25:
kthorzy tákowe świádectwá o ſobie
26:
wydáią: á kthorzy Fundatorá ſwego
27:
iáko iáſzczorká mátkę ſwą zágryźli: o
ktorym


strona: h4v

1:
ktorym biją kſięgi/ y piſzą liſty o nim/
2:
iáko o złoczyncy iáwnym: wzywáiąc
3:
też Pánow ná pomoc/ áby ten Fun=
4:
dator ich dáley Polſką nieſzalił. Pá=
5:
trzayże W. M. ieſli tu Bog ieſt w ce=
6:
chu tym/ w ktorym thák hániebna
7:
niezgodá ieſt.
8:
¶ Przebog obáczmy ſye/ báczmy też/
9:
co czyniemy/ ku czemuſmy iuż przyſzli/
10:
kczemu też náſzá rzecz poſpolita przy=
11:
ſzłá: Práwá też Polſkie náſze/ ſwobo=
12:
dy náſze/ y poſłuſzeńſtwá zwierzchnie/
13:
iáko iuż ná ćienkim włoſye záwiſły.
14:
Oto w Polſzcze iákoby Krolá nieby=
15:
ło/ coniecturalem, zprzyſyęgánie iáwne
16:
ſye dźieie/ ták iż też przećiwney ſtro=
17:
ny ludźie zprzyſyęgáią ſye/ nie ieſć/
18:
nie pić/ na koniec niemowić áni po=
19:
maga Bog ſtronie przećiwney: Sę=
20:
dźiego niemieć iedno człowieká ſekty
21:
ſwey/ nie áppellowáć od niego/ nie
22:
ſłucháć Stároſty/ Brachium Regale zá
23:
nic ſobie nie mieć. A więc to náſz v=
24:
padek nie ieſt? á więc to wam Patricijs
25:
o tym myſlić nietrzebá? iákoby ten
26:
wrzod morowy poſpolity w Polſzcze
27:
zginął. A to prze Bog wczás czyńmy
poki


strona: i

1:
poki Krolá ſwego mamy/ Bo śmierć
2:
iego/ śmierć ieſt Korony tey/ ieſli zá
3:
żywotá iego ku ſtáremu ſye nieumo=
4:
cnimy.
5:
¶ Obieráliſmy Krolá ná Seymie
6:
w Piotrkowie przy ſwym Krolu/ y
7:
przy cáłym Máyeſtaćie iego/ á wżdy=
8:
ſmy ſye zgodźić niemogli/ około wy=
9:
bieránia przyſzłego Krolá: A coż bę=
10:
dźie gdy ten dźiſyeyſzy Pan vſtąpi?
11:
y żebym ia Sákrámentarzá zá Kro=
12:
lá nieobrał/ iedno Papieżniká/ á dru=
13:
giby theż podobno niechćiał obieráć
14:
Papieżá iedno Sákrámentarzá ſwe=
15:
go. Otoż tu maſz Bellum ciuile, othoż
16:
maſz pewnie Turká álbo Ferdynán=
17:
dá w Polſzcze miedzy námi iednaczá/
18:
obádwáć iednáiąc nas/ ſámi ſye nie=
19:
zápámiętáią.
20:
¶ Na to wſzytko pátrzáiąc obácz=
21:
my ſye wczás moy miły Pánie Stá=
22:
dnicki/ á ty obłędne á łżywe Doktory
23:
pierwey niż z gruntu zginiemy odpą=
24:
dźmy co rychley od ſyebie: niedáymy
25:
ná zátrácenie tám Dyabłu duſz ná=
26:
ſzych/ żon/ dźieći/ y namileyſzey/ Pá=
27:
tryey náſzey/ wroćmy ſye co rychley
iku ſtá=


strona: iv

1:
ku ſtáremu: co gdy vczynimy/ będźie=
2:
my też y my cáłymi poſtáremu.
3:
¶ Co też W. M. piſáć raczyſz około
4:
Málcherá Mnichá/ áby ſye sprobo=
5:
wał s Sztánkárem: ieſli W. M. ży=
6:
czyſz tey czći Sztánkárowi ktorey on
7:
ſzuka/ tedy mu W. M. tego nieżycz/
8:
áby ſye on tymi Mnichámi pluſkáć
9:
miał. Chcelibyć Sztánkár w Polſzcze
10:
zacny/ niechayże on ſye s Kſyędzem
11:
Sárnickim/ Lizmáninem/ z Orſáći=
12:
uſzem/ s Piotrem Státoryuſem/ o
13:
wierze gada/ A Szkotyſtom/ Tho=
14:
miſtom/ Philozophom/ Mnichom/
15:
niechay da pokoy/ boć pewnie vtráći
16:
cenę ſwą: Boć Mniſzy ći/ y żądłá
17:
máią oſrzeyſze niżli śierſzenie/ gdźie
18:
nálęgą/ tám nieodeydą áż zyedzą.
19:
¶ Abych na liſt W. M. doſtátecznie
20:
odpiſał/ rácz to W.M. wiedźieć/ to
21:
com też z W. M. mawiał: niechay
22:
Krol Polſki Pan náſz miłoſćiwy/ ná
23:
Seymie wálnym/ wyſádźi przed Má
24:
ieſtatem ſwoim/ Hozyuſá/ Kromerá/
25:
y Málcherá/ á my też niechay przy
26:
tym będźiem: zwiedź W. M. przeći=
27:
wko tym trzem Polakom/ wſzythki
Káce=


strona: i2

1:
Kácerze ktore chceſz/ żaden ſye z nich
2:
przećiwko tym trzem ná plácu nieo=
3:
ſtoi: Ale ieſliże ia ná they obietnicy
4:
Krolá Iego Miłoſć Páná náſzego
5:
miłoſćiwego omylę/ niech przed oczy=
6:
má wſzey Korony Polſkiey ná pal
7:
wbit będę. Rownieć ia to ták czynię:
8:
iáko gdyby ſye przećiwko Niemcom
9:
zákłádał/ że Hozyus/ Kromer/ Mál=
10:
cher/ Orzechowſki/ lepiey po Polſku
11:
mowią/ niż Niemcy przychodniowie
12:
Krákowſzczy/ bo nam mowá Polſka
13:
przyrodzona ieſt/ á Niemcom náſzá
14:
mowá nábyta/ vczą ſye iey/ Bo od
15:
mátek iey nieumieią/ á przeto też oni
16:
źle po Polſku mowią.
Niegroſzowa wiárá w Polſzcze byłá
Thákież y my
17:
niemamy vczoney wiáry/ ále mamy
18:
przyrodzoną wiárę: pierweieſmy od
19:
mátek y od mámek/ y od bab iey ſye
20:
w dźiećińſtwie náſzym vczyli/ á niżli=
21:
ſmy potym o niey z Kſyąg w Szko=
22:
łách ſłycháli. A ták thych wáſzych
23:
Sárnickich/ tych Lizmáninow/ tych
24:
Státoryuſzow/ nádętych y głupich
25:
Grámmátykow/ y z wiárą głupią
26:
ich/ nikąſká ſye nieboiemy/ Ale ie zá
27:
ſzalone ludźi/ zá ſwowolne/ zá nicze=
i 2mne


strona: iv

1:
mne/ ták w wierze iáko y w inſzych
2:
náukách v ſyebie mamy. to ták iáko
3:
ieſt piſzę.
4:
Ieſliże ći co ie miánuię/ ná to ſye
5:
kaſzą/ áby wiárę świętą/ kthorąſmy
6:
my nie z kſyążek od Kácerzow/ ále z
7:
podánia przodkow od oycow ſwoich
8:
miłych wźięli/ zwalczyli/ y zháńbili:
9:
dawnoć powiedáią/ głowąć muru
10:
nieprzebije. A ieſliżeby też chćieli do=
11:
świádczyć/ niech tego álbo przed Kro
12:
lem náſzym/ álbo przed Arcibiſkupem
13:
tu ná Synodźie vrzędnie ſkoſztuią/
14:
ſlubuiemy temu doſyć czynić/ co to
15:
obiecuiemy. A teraz ná tym zyázdźie
16:
wáſzym/ co innego W. M. wiedźieć
17:
będźieſz/ iedno tho Spectaculum będźie/
18:
gdyby iáſzczorki ſye miedzy ſobą gry=
19:
zły/ támżeby dużſza ſłábſzą zákąſáłá:
20:
Ták też co zá dźiw będźie/ gdy ſwar=
21:
liwy Kácerz drugiego niemownego
22:
kácerzá przemoże? wten czás kto duż=
23:
ſzy z nich będźie/ podobno pan Stád=
24:
nicki z innemi Rycerſkiego ſtanu lu=
25:
dźmi/ oſądźić może: ále kto z nich pra=
26:
wdźiwſzy ieſt/ to rozeznáć ná żołnie=
27:
rzá trudno: trzebá tu vrzędu ktoryby
to roz=


strona: i3

1:
to rozſądźił/ ſlepy kácerz tego ſądźić
2:
niemoże/ ále Catholicus może/ quia uidens
3:
cœcum, non autem cœcus uidentem iudicat. A
4:
ták wam obiecuię/ że z thego zyázdu
5:
náſwárzywſzy ſye rozyedźiećie ſye/ y
6:
poiedźiećie káżdy do domu z błędem
7:
ſwym. Przeto to do W. M. ták pil=
8:
nie piſzę/ ábych W. M. vkazał ná o=
9:
ko/ że tho ieſt nieurzędnie ludźiom ś=
10:
wieckim przećiwko wezwániu ſwe=
11:
mu właſnemu/ tákie zyázdy/ tákowe
12:
Synody czynić. Doſyć ieſt mnie/
13:
że was przeſtrzegam y vpominam/ y
14:
potępienie wáſze wam pálcem vká=
15:
zuię. A ták maćie niebo/ maćie
16:
piekło/ obierayćie co chce=
17:
ćie: mundus ego ſum á ſan=
18:
guine omnium ue=
19:
ſtrum.
20:
☞ Dan z Zurowic w Sobotę
21:
przed świętą Máłgo=
22:
rzátą.
23:
ANno DOmini,
24:
1560.