[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Stanisław Orzechowski
tytuł:   Quincunx
rok wydania:   1564


strona: kt

1:
Q
VINCVNX,
2:
Tho ieſt/ Wzor Korony
3:
Polſkiéy/ ná Cynku wyſtáwióny/ przez
4:
Stániſłáwá Orzechowſkiégo/ Okſzy=
5:
cá z Przemyſkiéy źiemie: y zá Kolędę
6:
Poſłom Koronnym/ do Wárſzáwy ná
7:
Nowé Láto/ Roku Páńſkiégo
8:
1564. poſłány.
9:
M.D.LXIIII.

strona: ktv

grafika
Ku Czytel=


strona: A2

1:
Ku Czytelnikowi pol=
2:
ſkiému/ przed QVINCVNXEM
3:
krótka Piſárzowa Prośbá.
4:
P
Rośi ćię Piſarz/ Czytelniku mi=
5:
ły: Naprzód/ ábyś z dobrą wolą
6:
y myślą QVINCVNXA
7:
iego czytał. Potym/ żebyś w
8:
thym QVINCVNXIE
9:
czytáiąc/ pochlébſtwá nieczekał
10:
żadnégo: ále prawdy oſtréy y ſzczyréy/ ábyś ſye
11:
thu doczytáć nádźiéwał. Ná kóniec/ abyś nie
12:
piérwéy oſądźił przodek tego QVINCVN=
13:
XA/ áliżbyś przyſzedł do kóncá przez iego po=
14:
śrzodek. Co gdy vczyniſz/ wielé ſkrytych/ á to=
15:
bie pożytecznych rzeczy poznaſz/ y ſam śiebie o=
16:
glądaſz: gdy wiedźiéć będźieſz/ coś ieſt/ gdźieś
17:
ieſt/ y czymeś ieſt/ czym ſtoiſz/ czym ginieſz/ czym
18:
nápráwióny być możeſz: czego ſye z podpiſánéy
19:
Summy hnet dogadaſz. A ieſliże chceſz wie=
20:
dźiéć/ czemu Polſkim ięzykiem Piſarz QVIN=
21:
CVNXA tego piſał tobie: wiédz iż przeto/
22:
Iż ón nie chce/ áby go czytał Włoch/ Niemiec/
23:
Fráncuz/ Hiſzpan: Polak Polakom piſał/ co być
A ijPolſzce


strona: A2v

Summá Quincunxu.
1:
Polſzce zdrowégo widźiał: nie oglądáiąc ſye ná
2:
łáſkę álbo ná niełáſkę/ człowieká ná świećie ża=
3:
dnégo: Pánu Bogu tylko ſámemu oddáiąc ſer=
4:
deczné myśli/ y vprzeymé chući ſwé: á Narodo=
5:
wi ſwemu Polſkiému/ cáłym ſercem/ cáłą duſzą/
6:
y cáłą myślą/ wiernie ſłużąc. Ale iuż Summy
7:
ſłuchaymy náſzégo wiernégo/ y beſzpiecznégo
8:
QVINCVNXA.
9:
Summá Quincunxá
10:
Piérwſzégo.
11:
W
Tym QVINCVNXIE/ Ro=
12:
zmowá ieſt o Exequucyéy Wárſzáw=
13:
ſkiéy: o Poſtępkoch Seymów Polſkich:
14:
o Zacnośći Kápłáńſkiéy: o Vpádłym Stanie
15:
bez Kápłaná/ Swieckim: o Wiernéy Orzecho=
16:
wſkiégo ſtátecznośći przy ſtanie Duchownym.
17:
Summá Quincunxá
18:
Wtórégo.
19:
T
En Wtóry Dyálóg/ QVINCVN=
20:
XA wykłáda: Wizerunk Korony Pol=
21:
ſkiéy wyſtáwia: POLſkié Króleſtwo/
22:
Królá/ Kápłaná/ Ołtarz/ Wiárę/ pod Zwiérz=
23:
chnośćią Kápłáńſką/ w Kośćiele záwiéra: Pa=
pieżá z


strona: A3

Summá Quincunxu.
1:
pieżá z Królem iednym przijaćielem y nieprzija=
2:
ćielem złącza/ Kápłaná Królowi przekłáda/ ká=
3:
cerſką niewierną Królom wiárę odkrywa: S=
4:
więtobliwość Króleſtwá Polſkiégo przepowiá=
5:
da/ y właſność iego wyczyta: dźielną wolność
6:
Polſką wyſławia: roznice Króleſtwá od Kśię=
7:
ſtwá opowiáda: Polſkę nád Lithwę podnaſza:
8:
do Vniéy Litwie drogę podawa: Zwiérzchność
9:
Kápłáńſką/ mátką być Polſkiéy wolnośći prze=
10:
konywa: Kápłaná Rzymſkiégo/ Koronatorem
11:
być Vrzędnym Królá Polſkiégo powiáda. Ná
12:
kóniec/ ku pokáiániu Polſkę wzywáiąc ſtráſzli=
13:
wym Proroctwem/ Rozmowę ſwą Wtóry
14:
zámyka QVINCVNX.
A iijQuincunx/


strona: A3v

1:
QVINCVNX,
2:
Tho ieſt/ Wzór Korony Polſkiéy/ ná
3:
Cynku wyſtáwióny/ przez Stániſłá=
4:
wá Orzechowſkiégo/ Okſzycá z Prze=
5:
myſkiéy Ziemie: Y zá Kolęde Poſłom Koron=
6:
nym/ do Wárſzáwy ná Nowé Láto/ Roku
7:
Páńſkiégo 1564. poſłány: Z tą niżéy
8:
nápiſáną Przedmową.
9:
Przedmowá.
10:
Pánowie/ á Bráćia mnie miłośćiwie łáſkáwi:
11:
T
Rudno milczéć gdy boli/ trudno nie=
12:
wołáć w złéy tóni/ trudno téż niewzdy=
13:
cháć w niewoli: w iednéy łodźi śiedźi=
14:
my/ Wiátry przećiwné mamy/ wełny
15:
biją/ máſzty łómią/ żagle drą/ Morſcy
16:
Ráytárzy ná łódź ſzturmuią/ nas do=
17:
bywáią/ ognie miecą/ łódź palą: ná Pá=
18:
troná godzą/ Zeglarze ſpią: Ia ginąc/ ná was Rátá/ wo=
19:
łam: których wſzytkich pomoc wielka/ z oſobná kożdégo/
20:
máła moc w téy łodźi ieſt. Cóż wołaſz? rzeczećie. To/ w=
21:
ſzyſcy do ſztyru bieżćie/ máſztu ſtrzeżćie/ żagle ná trámon=
22:
tanę náćiągayćie/ ná lewo ku Niemcom nieuchodźćie/
23:
wiátrów zachodnych ſye bóyćie/ Polſkimi pływayćie/ ku
24:
portu ſztyr dźierżćie/ oręża ná Ráytáry dobywayćie/ Pá=
25:
troná bróńćie/ Zeglarzá ze ſnu obudźćie. Inák/ wſzyſcy
iedną


strona: A4

Przedmowá.
1:
iedną plagą ze mną zginiećie. Skąd to maſz? rzecze kto.
2:
Od Bogá przez ludźi/ co wam théż zá Kolędę poſyłam:
3:
gdyż thák po Skárbie zákopánym/ iáko po ſtudni zám=
4:
knionéy/ ludźiom korzyśći niemáſz żadnéy. Ktoś ty ieſt?
5:
ſpytaćie. Brát ieden z Ruśi wáſz/ niczym innym/ iedno
6:
miłośćią wſzech was znákomity ná świećie. Cóż to ieſt/
7:
co nam śleſz? QVINCVNX. Co QVIN=
8:
CVNX ieſt

Quincunx
co ieſt?
? COMPAS. Co COMPAS
9:
każe? Drogi Morſkié/ Gwiazdy niebieſkié/ wiátry ſłu=
10:
ſzné/ Porty pewné/ ná thym burliwym Morzu/ vkázuie
11:
Polſkiéy Koronie. Od czego ieſli odſtąpićie/ Portu chy=
12:
bićie: á rychléy w Kálikućie/ á niżli domá będźiećie. A
13:
iż tho ták ieſt/ ſłuchayćie co QVINCVNX náſz o
14:
was w Roſpráwie ſwéy/ z PAPIEZNIKIEM/
15:
z EVANGELIKIEM/ z ORZECHO=
16:
WSKIM/ beſzpiecznie mówi przed wámi.
Quincunx


strona: A4v

1:
QVINCVNX piérwſzy:
2:
Rozmówce/
3:
PAPIEZNIK, EVANGELIK,
4:
ORZECHOVVSKI.
5:
P
APIEZN. Skądże/
6:
á do kąd? EVANG.
7:
Z Wárſzáwy do Domu.
8:
PAP. Cóż tám nowégo?
9:
EVAN. Exequucyą iuż
10:
mamy

EXekucya
Wárſzáw=
ſka przykra
ludźióm.
. PAP. Chwałá
11:
Bogu. EVAN. Nie ká=
12:
żdy tám zá nię Bogu dźię=
13:
kuie: wolałćiby drugi był téy Exequucyéy nigdy
14:
nie widáć/ áni o niéy ſłycháć. PAP. A czemu?
15:
wſzákeſmy ſye iéy dawno nápiéráli/ y Krolá o
16:
nię ná káżdym Seymie fráſowáli: owo my Po=
17:
lacy/ iáko niewiáſty: Nolunt, vbi velis: vbi nolis,
18:
cupiunt vltrò.EVAN. Byś wiedźiał co tá E=
19:
xequucya Wárſzáwſka vmié/ y ſambyś ſye iéy
20:
lękał. PAP. Nigdy ſye tego lękáć niebędę/ bes
21:
czego być niemogę: Pánie Boże day to/ áby Król
22:
Pan náſz Miłośćiwy/ przez Exequucyą Kró=
23:
leſtwo ſwé/ ku vpadku bárzo náchylóné/ dźwi=
24:
gnął y w miárę piérwſzą wſtáwił.
Ewánge=


strona: B

Quincunx Piérwſzy.
1:
EVANG. Nie myślą w Wárſzáwie nic o
2:
dźwignieniu/ ſłowá tám o tym niemáſz żadnégͦ .
3:
PAP. O czymże tám inym teraz Seymuią/
4:
ieſli o tym nierádzą? EVANG. Seym tám
5:
wſzyſtek o tym ieſt/ iákoby bráć / á nikomu nic
6:
ná wieki niedáć. PAP. Tylkożeś nam przynióſł
7:
z Seymu tego? EVAN. Nic więcéy. PAP
8:
Y ku temu iednemu Seym Wárſzáwſki ſye zło=
9:
żył? EVANG. Ku niczemu inemu. PAP.
10:
Pánie Boże bądź z námi/ nie po náſku to: gdźie
11:
ludźie wolni Seymuią/ tám o ſzczodrobliwośći
12:
Królewſkiéy rychléy/ á niżli o śćiśliwośći iego
13:
rádzą. Bo wolnych ludźi Seym/ czegoś dobrégͦ
14:
á pożytecznégo Gminowi/ y ſpołecznośći ſwo=
15:
iéy ſzuka

Seym wol=
nych ludźi/
iáki ieſt?
. O czym hnet ná początku Polytico℟
16:
Ták nápiſał wielki Philoſoph Ariſtoteles: Vide=
17:
mus omnem Ciuitatem, eſſe ſocietatem quandam: &
18:
omnis ſocietas, boni alicuius gratia conſtituitur.
19:
Nam eius cauſa, quod bonum videtur, omnes agunt
20:
omnia. Otóż o tym ná Seymie rádźić/ iákóby
21:
bráć: dobra rzecz ſámá przez ſye nie ieſt. Bo ieſli
22:
czym inym/ tedy tym iednym/ Król od Tyran=
23:
ná bárzo róznym ieſt: iż Tyran bierze/ á Król
24:
dáie. Ná to/ y Pan Kryſtus ono przez Páwłá
25:
mówi: Beatius eſt dare, quā accipere

Acto: xx.
.
BKrólá


strona: Bv

Quincunx Piérwſzy/
1:
Królá téż nam Dawid w Pſálmie/ nie bránim/
2:
ále rozdawánim ták záléca: Diſperſit, dedit
3:
pauperibus: iuſticia eius manet in ſȩ=
4:
culum ſȩculi: cornu eius exaltabitur in
5:
gloria

Pſal. cxi.
. K temu Sálomon mądry/ onę náukę
6:
Królewſką Królom zoſtáwił: Non ſit por=
7:
recta manus tua ad accipiendum, et
8:
ad dandum collecta

Eccl. iiij.
. Będźieſz to przyſta=
9:
ło nam/ otwiéráć Królowi rękę ku brániu/ á zá=
10:
mykáć ią ku dawániu? A niebędźieſz to Tyrán=
11:
nis iáwna/ álbo drogá do niéy? EVAN. Nie
12:
Królá ſwégo dobrégo/ y ſzczodrobliwégo Páná/
13:
w tym ále ſámi śiebie winuymy: którzy nápié=
14:
ráiąc ſye Exekucyéy/ niewiedźieliſmy czegoſmy
15:
ſye nápiéráli

Nie rozmy=
ślnie Pola=
cy Exequu=
cyéy proſzą.
: y ſtrzeż tego Pánie Boże/ ábyſmy
16:
tą Exekucyą ku roſtyrku/ y ku rozerwániu Pol=
17:
ſkiéy Korony nieprzywiedli: ku czemu ſye bárzo
18:
ma/ bo Pruſowie ſye oświadczáią/ y w ſwoim
19:
Oświadczániu tho wkłádáią: Quicquid erit in
20:
contrarium actum, id hoſtiliter erit actum. Náſzy
21:
téż Poſłowie Ruſcy/ ták iákochmy im w Wiśni
22:
roſkazáli/ ná to bránié nie zezwaláią. Skąd
23:
miérźiączká Górnych Ludźi przećiwko nam ſye
mnoży:


strona: B2

O Exequucyéy Wárſz.
1:
mnoży: groźby y odpowiádánia/ iednośći Koro=
2:
ny polſkiéy przećiwné. PAP. Takći vmié nie=
3:
rozmiślna rádá: zá którą idźie niezgodá. Piér=
4:
wéyći było potrzebá ſye nam rádźić/ y tho piér=
5:
wéy wiedźiéć/ co tho zá ſłowo/ Exekucya ieſt.
6:
Potym/ co zá rzecz ieſt. Nákoniec/ kędy do niéy

Exequucya
porządna/
czego po=
trzebuie.
.
7:
Po tych Quȩſtiach/ ná oſtátku/ przyſtało nam
8:
Królá prośić/ o Exekucyą táką/ á nie o ináką:
9:
któraby wſzem nam iednákowo pożyteczna by=
10:
łá. Ale tego wſzytkiégo zaniechawſzy/ vpornie=
11:
ſmy ſye ná Królu/ téy nieznáióméy Exekucyéy
12:
domagáli: y miéſzáliſmy Rzecząpoſpolithą ná
13:
Seymie przeto/ y nikczemnymi quȩſtiámi zátru=
14:
dniáliſmy Seymy/ y w niwécz ié obracáli: prze=
15:
co Koroná Polſka/ bes ſądu y bes obróny zoſta=
16:
wáłá/ y otworem káżdemu nieprzijaćielowi ſta=
17:
wáłá/ z wielką ſzkodą Rzeczypoſpolitéy/ y z háń=
18:
bą Narodu Polſkiégo. A cóż tu inégo przyſtało
19:
było Królowi Pánu náſzemu czynić? iédno nie
20:
vſpokoić nas tym ſkąpem/ á przed tym w Pol=
21:
ſzce nigdy nieſłychánym bránim: gdyż ſye nam
22:
był ſprzykrzył ſwym ſzczodrobliwym/ á práwie
23:
Królewſkim rozdawánim. Przewroć Kroniki
24:
Polſkié od deſzczki do deſzczki/ nie naydźieſz te=
25:
go w nich/ áby kiedy Król który Polſki tákowéy
26:
Exekucyéy w Polſzce vżywał/ któryby dawſzy

KRólowie
Polſzcy/ co
raz dali/ po
tym thego
niebiéráli.
/
B ij y Prywi=


strona: B2v

Quincunx Piérwſzy/
1:
y Prywileiem pod Tytułem ſwym/ zá Pieczęćią
2:
ſwą potwiérdźiwſzy/ co komu záſye brał/ przeći=
3:
wko ſłowu ſwemu/ y rzeczeniu Królewſkiému.
4:
Pánie Boże nieodpuſzczay tego tym/ którzy do
5:
tego Páná náſzégo dobrotliwégo wiodą/ y tym
6:
go/ ták v ſwych/ iáko y v potómnych ludźi ſła=
7:
wią/ nád wolą y nád náturę ſzczodrobliwą iego.
8:
Ale radbym to wiedźiał/ iáko ná Seymie o tym
9:
dźierżą/ gdy iuż Król nam/ dobrzeli/ źleli/ co był
10:
miedzy nas rozdał/ wſzyſtko pobierze: będźieli
11:
iuż téy Exekucyéy kóniec? á vſpokoili ſye thym
12:
bránim Polſka Koroná? niezoſtánieli ieſzcze iá=
13:
ka miedzy námi w Polſzce przyczyná niezgody/
14:
która przez Exekucyą/ miáłáby być wſzyſtká z
15:
Polſki wykorzenióná/ ieſli chcemy z ſobą w mie=
16:
rze á w pokoiu wedle Práwá/ pod iednym Kró=
17:
lém w Polſzce żyć. EVAN.

Wárſzáw=
ſka Exeku=
cya/ pokoiá
nie vczyni.
Pokoiá ſye ty ni=
18:
gdy w Polſzce nienádźiéway/ by nietylko to/ co
19:
był miedzy nas Król rozdał/ ále y to pobrał/ co
20:
kto z nas od Lechá/ Chárwatá ſtárégo/ w Pol=
21:
ſzce ma: tedy ón tym bránim nigdy nieuſpokoi
22:
Polſki. Ieſteſmy ludźié rozerwáni/ iednośći
23:
miedzy námi niemáſz żádnéy: nákóniec/ áni Bo=
24:
gá mamy iuż w Polſzce iednégͦ/ bo róznie o nim
25:
rozumiemy/ y nie iednáko téż weń wierzymy

Rózność
wiáry/ miło
śći nieczyni.
: á
26:
gdźie rózność ieſt w wierze/ tám miłośći/ áni
iednośći


strona: B3

O Exequucyéy Wárſz.
1:
iednośći/ nie może być miedzy ludźmi żadnéy.
2:
Ktemu/ ſtany Koronnymi brákuiemy/ Przywi=
3:
leie Koronné/ ták iáko ná przetáku groch z wyki
4:
przebiéramy: Królewſką Przyśięgę wątlimy/ y
5:
ták iáwnie mówimy/ Kápłaná w Polſzce miéć
6:
niechcemy/ o Przywileioch Duchownych nic nie
7:
wiemy: to mi Królu dźierż w Przyśiędze ſwéy/
8:
tego nie dźierż. W czym Duchowni omylili
9:
proſté żołniérze Przodki náſze/ tegom ſye ia w=
10:
ſzyſtkiégo teraz w Wárſzáwie doſyć náſłuchał:
11:
A maſz ſye to ku pokoiowi? PAP. Tedy ie=
12:
ſzcze tám Exekucyéy niemáſz/ bo by w Wárſzá=
13:
wie oná teraz byłá/ wſzyſtko by to przez práwą
14:
Exekucyą w Polſzce vſtáło: bo prawdźiwa E=
15:
xekucya Królewſka/ iednéy wiáry/ iednéy myśli

EXekucyéy
prawdźiwéj
ſkutek.
.
16:
Nákóniec/ iednéy mowy ludźie/ z róznych ludźi
17:
ma vczynić: co być żaduą miárą niemoże/ gdźie
18:
ludźie iednéy Wiáry/ iednégo Práwá/ zá Zwié=
19:
rzchnośćią Kápłáńſką/ pod iednym Królem/ w
20:
Króleſtwie nie ſą: ná czym poſtánowiliſmy byli
21:
Roku przeſzłégo/ w Zurowicách v Orzechow=
22:
ſkiégo

Rozmowá
Zurowſka.
/ dźień świętégo Marćiná/ przy onéy tłu=
23:
ſtéy Gęśi/ pomniſzli/ Exekucyą wſzyſtkę.
24:
EVANG. Będźie mi pámiętna oná Gęś
25:
do śmierći/ bom ná támtéy bieśiedźie rozwiódł
26:
ſye z tą ſwárliwą Ewányelią: w któréy/ iáko w
B iijiákiéy


strona: B3v

Quincunx Piérwſzy/
1:
iákiéy Pándorze/ zámknióné ſą wſzyſtki faſoły/
2:
kłopoty/ miérźiączki/ y duſzné y ćieleſné/ vpadki
3:
człowieczé: którą dawſzy ia we dyabły/ wróći=
4:
łem ſye do onéy náſzéy ſtáréy Ewányeliéy pot=
5:
ćiwéy/ y ziednałem ſye z nią/ przeprośiwſzy ią
6:
ſtátecznie: y wolę ábyśćie mię od téy ſtáréy E=
7:
wányeliéy/ Krześćijáninem zwáli/ á niżli od o=
8:
néy nowéy/ Ewányelikiem.

Poruſzył lu=
dźie ORze=
chowſki.
Ale byś wiedźiał/
9:
iáką łáſkę Orzechowſkiému/ oná Rozmowá ná=
10:
ſzá Zurowſka w Wárſzáwie ná tym Seymie v
11:
ludźi ziednáłá/ nie rádźiłbyś mu żadnych Dyá=
12:
logów do śmierći piſác. PAPIE. Do tąd ćię
13:
Ewányelikiem zwáć będźiemy/ poki ſye nie od=
14:
uczymy. Ale co ſye Rozmowy Zurowſkiéy ty=
15:
cze/ izali téż y ná Seymie w Wárſzáwie ieſt?
16:
EVAN. Pełno iéy ieſt wſzędźie/ Bo w Krá=
17:
kowie drugi raz ią Drukowano/ y Obraſkiem ią
18:
ozdobióno/ któréy QVINCVNX imię da=
19:
no. PAPIE. Co to zacz ieſt? EVAN.
20:
Bá y iać wierę themu ſłowu nie rozumiem.
21:
PAPIEZN. Máłobym ſye niedogadał/
22:
ále owo go mamy/ Lupus in fabula: o tobieć mó=
23:
wimy. ORZECHOVVSKI. By ie=
24:
dno dobrze: Ale witayćiéſz Pánowie Mázuro=
25:
wie/ czemuż ták rychło z Wárſzáwy pielaćie do
26:
dom? EVAN. Dobry mię byt s támtąd wy=
gnał/


strona: B4

O Exequucyéy Wárſz.
1:
gnał/ Boday thám drugi raz nie ieźdźić/ áni ná
2:
tych Seymiéch bywáć. A zaż thám wczáſu v=
3:
żywieſz/ álbo ſpráwiedliwośći po którą iedźieſz/
4:
doſtánieſz?

Seymy Pol
ſkié ludźióm
ſzkodliwé.
vtráćiwſzy oſtátek tego/ czegoć Są=
5:
śiad niewźiął/ płácząc y nárzékáiąc/ y Bogá ná=
6:
kóniec przeklináiąc/ do domu z Seymu nágo ie=
7:
dźieſz. A tho/ co ſye nędze náćiérpiſz/ co ſye zá
8:
Prokuratorem nábiegaſz/ co ſye Aſſeſſorom/ Re=
9:
ferendarzom/ y Odźwiérnym ich nákłániaſz/ to
10:
w niwécz. ORZECH. Y ia téż wiém co
11:
Seymy vmieią/ przeto téż poiednałem ſye ze w=
12:
ſzytkimi ſąśiády ſwymi/ wolałem iednáiąc ſye/
13:
domá ná połowicy przeſtáć/ á niżli Práwuiąc
14:
ſye/ ná Seymie wſzyſtko vtráćić: omiérźiłá mi
15:
Seymy Wieś/ nád Wieluniem Czarnéżołny:
16:
Té Zołny/ iáko mi práwie z rąk vlećiáły/ pytay=
17:
ćie Prokuratorá mégo/ then wam dobrze o tym
18:
powié. Dármoć ſye kochamy w tych Seymo=
19:
wych Sądźiéch/ z których nic nie odnośimy ie=
20:
dno Limitácyą/ á próżné worki: to ieſt/ nędzę z
21:
niewolą do domu. EVANG. Y ia ćiem téż
22:
przeto opuśćił to Seymowé Práwo/ vczyniłem
23:
Compromis z Sąśiádem ſwym/ y przypuśćiłá=
24:
ſwá ſye o wſzyſtko/ ná Pány/ Ianá y Iákobá/
25:
Herborty z Fulſztyná

Herborto=
wie iedna=
cze dobrzy.
/ Mieſzynieckié/ Szláche=
26:
tné Ludźie/ iuż niechay wedle ich Decretá/ w
imióno


strona: B4v

Quincunx Piérwſzy/
1:
imióno Bożé/ lubo Es/ lubo Zes/ ſtánie: ia zá
2:
Práwo przyymuię. ORZECH. Nieomy=
3:
liſz ſye ná żadnym Herborćie nigdy/ á zaż niewi=
4:
dźiſz/ iáko ći ludźie miłość á pokóy miedzy námi
5:
w Przemyſkiéy Ziemi mnożą: y dla czego Ianá
6:
Herbortá/ Káſtellaná Lubáczowſkiégͦ / brátá ich
7:
ſtárſzégo/ Mediatorem Przemyſkiéy Ziemie zo=
8:
wiemy/ á prawdźiwie iemu ten Tytuł dáiemy:
9:
bo v niego brátem rodzónym ten człowiek ieſt/
10:
który prawdę/ wiárę/ ſpráwiedliwość y pokóy/
11:
miłuie. Ale daymy práwóm pokóy/ chcę od ćie=
12:
bie ſłucháć/ co wżdy dobrégo z tego Seymu nam
13:
powiádaſz. EVAN. Niewiém coć mam po=
14:
wiádáć inégo/ iedno to/ żeſmy iuż ná tym Sey=
15:
mie Wárſzáwſkim dobrze náſmárowáli/ y dy=
16:
ſzlem ku pewnemu vpadku obróćili

Seym Wár
ſzáwſki ſzko=
dliwy.
. ORZE.
17:
Pánie Boże tego vchoway. EVAN. Wierę
18:
ia niewiém/ czego ſye inégo mamy nádźiéwáć:
19:
ieſli w Polſzce Tytuł y Pieczęć Królewſką ręką/
20:
Kánclérſką: Nákoniec/ y oną Skáłą/ ná któréy
21:
Króleſtwo vśiádło Polſkié: Pollicemur verbo
22:
noſtro Regio: Seymu Wárſzáwſkiégo Dekré=
23:
tem w Polſzce ſye ſpáda: á ktemu/ ieſli łotr z go=
24:
dnym/ dźielny z nikczemnym/ dobry ze złym/ pod
25:
iednym Dekretem Seymowym podlęgą. A ták
26:
przez Exekucyą Wárſzáwſką/ równi ſobie będą
27:
w Polſzce.
Orzechow=


strona: C

O Exequucyéy Wárſz.
1:
ORZECH. Więc to oná náſzá miła E=
2:
xekucya byłá/ która nam ták długo dodźiéwáłá?
3:
EVANGE. Inſzéy tám niewſpomináią/
4:
tę poczęli/ y niewiém ieſliże iéy nieodbieżą/ bo
5:
ſkwiérku y płáczu ná nię doſyć. ORZECH.
6:
A ono gdźieſmy podźieli: Quȩrite primum
7:
Regnum Dei, et iuſticiā eius: et hȩc
8:
omnia adijcientur vobis

Matth:vi.
. Nic to tám nie=
9:
waży? EVANG. Ni kąſká/ by ty zdrów.
10:
ORZECH. Gdyżeſmy od tego niepoczęli/
11:
co ieſt w téy rzeczy piérwſzé/ tedy áni onego do=
12:
wiedźiemy/ co ieſt w tym poślednieyſzé: z mur=
13:
ku gramy/ y ośleṕ ná tę Exekucyą idźiemy: ná=
14:
kóniec/ mimo przodek iéy godząc: y równie ták
15:
czynimy/ iákobym ia czynił/ gdybym chćiał być
16:
w Wárſzáwie/ nie ieżdżąc z Przemyśla ná Iá=
17:
roſłaẃ/ ná Sędomiérz/ ná Rádoḿ/ ku Wár=
18:
ſzáwie.

Prawdźiwa
Exekucya.
Prawdźiwéy Exekucyéy przodek y po=
19:
czątek/ Przyśięgá Królewſka ieſt: á śrzodek téy
20:
Exekucyéy/ ieſt Ołtarz/ Kápłan/ Król: á kóniec
21:
iéy ieſt/ ſpráwiedliwość y pokóy poſpolity: y nie
22:
może then kóniec z inąd w Polſzce być/ iedno z
23:
tego początku/ przez ten śrzodek. A gdyżeſmy
24:
ten początek opuśćili/ y ten śrzodek przeſtąpili/
25:
nie nádźiéwaymy ſye z téy Exekucyéy ſpráwie=
Cdliwośći/


strona: Cv

Quincunx Piérwſzy/
1:
dliwośći/ áni pokoiá: roſtyrku á niezgody/ ry=
2:
chléy z Wárſzáwy ſye domá śiedząc doczekamy.
3:
Ale tákże tám miedzy Poſły niemáſz żadnégo/
4:
któryby zgániwſzy tę wywrotną Exekucyą/ ku
5:
prawdźiwéy Exekucyéy/ proſtéy drogi/ pálcem/
6:
iáko ono mówią/ Collegam ſwym nie pokazał?
7:
á zwłaſzczá/ iż nie z Tyránnem ſwowolnym/ ále
8:
z Królem przyśięgłym

Król Pol=
ſki dobrotli=
wy pan.
/ á ktemu świętobliwym
9:
y ſzczodrobliwym Pánem ſwym/ o Exekucyą
10:
mówimy. Vkazawſzy Królowi Przyśięgę w
11:
Státućie/ łatwie wedle opiſánéy powinowá=
12:
thośći Królewſkiéy w iego Przyśiędze dowie=
13:
dźiemy ſobie ná nim prawdźiwéy Exekucyéy.
14:
EVAN. Iżby ludźie z głowámi miedzy Po=
15:
ſły niebyli/ tego niechay nie mnima áni powiá=
16:
da żaden: pełno koło Poſelſkié ieſt rozumu/ ćwi=
17:
czenia/ y biegłośći wſzelákiéy: iedno iż ſye bárzo
18:
w to koło/ niewiém iáko/ zákrádłá páni Prákty=
19:
ká/ która nam w Polſzce wſzyſtko pſuie

❡ Práktyká
Polſkę pſuie
: tá nam
20:
Rzeczpoſpolitą obraca w ſwą priuatę/ tá miło=
21:
śćią Rzeczypoſpolitéy/ ſłowy hárdymi ſye chlu=
22:
biąc/ zá Teſak ſye imuie/ ná przećiwniká z bun=
23:
tem ſwoim iedźie/ iemu nieprawdę/ niewiárę/ y
24:
nieſpráwiedliwość zádáie: ná kóniec/ nieprzija=
25:
ćielem go wolnośći poſpolitéy/ y Bráćiéy ſwéy
26:
zowie/ będąc ſámá iádowitym nieprzijaćielem
wolnośći


strona: C2

O Exequucyéy Wárſz.
1:
wolnośći poſpolitéy y Bráćiéy ſwéy/ pod oſobą
2:
miłośći/ y życzliwośći wſzelákiéy. Tákże onym
3:
drugim/ ácz mądrym itéż biegliwym/ ále iednák
4:
częśćią proſtym/ częśćią nie śmiáłym Poſłom/
5:
wſzytkié Warty tá Páni vbiéga. Quare? Quia
6:
filij ſeculi huius, prudentiores ſunt filijs lucis in gene=
7:
ratione ſua

Lucȩ xvi.
. Y łatwie ty/ ty filios ſeculi poznaſz/
8:
ieſliże ſye im dobrze przypátrzyſz. Aryſtophanes
9:
zacny y ſtárégo wieku/ v Grȩków Komik/ zná=
10:
cząc ty ludźie/ którzy gdy inák vrość w Rzeczy=
11:
poſpolitéy niemogą/ Rzecząpoſpolitą miéſzáiąc
12:
roſtą: krotofilnie o nich powiáda/ iż ći ták czy=
13:
nią burząc/ áby czego w Rzeczypoſpolitéy do=
14:
ſtáli: iáko oni czynią/ którzy w odmęćie wodą
15:
miéſzáiąc/ łowią Węgorzá

Poſłowie
ná Seymie
Węgorze ło
wią.
: bo iáko trudno ieſt
16:
chćiwym Rybitwom w przezroczyſtéy wodźie/
17:
vłowić chytrégo y płytkiégo węgorzá/ tákże téż
18:
trudno ieſt/ ludźióm nádęthym/ á ku dobremu
19:
mieniu chćiwym/ mieyſtcá doſtáć w ſpokoynéy
20:
Rzeczypoſpolitéy zacnégo. Oglądnimy ſye ie=
21:
dno/ á ludźióm ſye dobrze przypátrzmy/ naydźie=
22:
my to iáwnie/ Iż my ná kożdym Seymie Pol=
23:
ſkim/ nic nie czynimy inégo/ iedno tą Práktyką
24:
łowimy węgorze. Po śmierći Królá Zygmun=
25:
tá/ dźiewiąty tho Seym Polſki teraz w Wár=
26:
ſzáwie ieſt: kożdy z tych Seymów/ ſwą właſną
C ijQuȩſtią


strona: C2v

Quincunx Piérwſzy/
1:
Quȩſtią miał/ á żadna ſpokoyna niebyłá/ ani téż
2:
kóńcá ſwégo miáłá: bo dla właſnégo czyiégoś/
3:
á nie dla poſpolitégo pożytku/ Quȩſtiȩ oné znie=
4:
śióné były od kogoś: który burząc/ á rzeczámi
5:
miéſzáiąc/ ták ſam z ſobą mówił

Seymowé
burzki czev?
: Tá mi Quȩ=
6:
ſtia pożytku nie uczyniłá ná przeſzłym Seymie/
7:
więc mi tá druga ná tym przyſzłym vczyni: bę=
8:
dę ták długo thym odmętęm miéſzał/ áże wżdy
9:
tego kiedy vłowię węgorzá/ Bráćią állegowáć
10:
będę/ Poboru nie zwolę/ źiemię Ruſką/ Moſkwie
11:
y Tátárom otworzę: nie piérwéy wołáć przeſtá=
12:
nę/ áż wżdy kiedy (iáko pies głodny) ſztukę iáką
13:
vchwycę. Ná kóniec/ ktemu Seym przywiodę
14:
z moią drużyną/ ábym przez Exekucyą rzekomo
15:
Królá bogácąc/ ſobie pomógł: á ieſli nie tego/
16:
tedy wżdy owégo doſtał: to ieſt/ áby temu w=
17:
źięto/ á mnie zá tę burliwą poſługę dano. Táć
18:
ieſt Práktyká oná Pánie miły/ która ná kożdym
19:
Seymie w Polſzce łowi węgorze. Y tá Exeku=
20:
cya ninieyſza

EXekucya
wárſzáwſka
czego chce.
/ nic inégo nie ieſt/ iedno odmęt iá=
21:
kiś: w którym odmęćie/ iednym biorą/ drugim
22:
dáwáć będą: y oglądaćie to hnet po tym Sey=
23:
mie: wſzák vyzrzyćie/ że rzadki z Seymu/ álbo
24:
hnet po Seymie/ poiedźie Gołotą do domu.
25:
A owi náſzy mili proſtacy/ vfukáni y vkſzyká=
26:
ni/ ták ſye do domu wracáią y wrócą/ iáko Za=
częta zwy=


strona: C3

O Exekucyéy Wárſz.
1:
czętá zwykły ſye wrácáć z Komedyéy iákiéy/ ál=
2:
bo z Trágedyéy/ y nic inſzégo z onéy gry/ którą
3:
ſpráwowáli/ nie pomniąc/ iedno tho/ iż im téż
4:
przy inych ono rzeczóno: Valete, plaudite, acta iam
5:
eſt Fabula. Tákći téż Poſłowie náſzy niektórzy/
6:
wrácáią ſye do nas/ nic więcéy áni pomniąc/ áni
7:
nam powiádáiąc/ iedno to/ iż iuż po Seymie.
8:
Ale iáko Seym im z rąk wypadł/ álbo czemu co
9:
inégo nam z Seymu przynoſzą/ á nie to/ po co
10:
od nas poſłáni bywáią/ tego powiedźiéć oni nie
11:
vmieią: á to wſzyſtko ſye dźieie/ iż oni nie zdole=
12:
wáią drugim/ Práktyką oną chytrą/ która mąmi
13:
ludźmi proſtymi/ złé zá dobré/ ſzkodę zá pożytek
14:
przemieniáiąc/ á ná ſwóy młyn/ iáko po ſtáre=
15:
mu mówią/ wſzyſtkę wodę wiodąc: którzy poki
16:
czego nie wezmą/ poty wrzeſzczą: á iáko co we=
17:
zmą/ hnet milczą: á Seymowi/ Boże ćię żegnay
18:
mówią. Stądći idźie/ á nie z inąd/ vpadek ná
19:
Polſką Koronę: który nas pewnie prze thę Prá=
20:
ktykę nie minie. ORZECH. Niemogą ſye
21:
ludźie wychwálić onego zwyczáiu Weneckiégo/
22:
v których tho Práwo ieſt

WEnéto=
wie/ karzą
Poſłá.
: Aby żaden Wenecki
23:
Poſeł/ niebrał nic od tego Páná/ do którégo po=
24:
ſłány ieſt: á któryby przećiwko temu Práwu v=
25:
czynił/ áby był bezecnym/ y ze wſzégo Weneckié=
26:
go Páńſtwá/ ná wieczné czáſy był wywołány.
C iijHermolaus


strona: C3v

Quincunx Piérwſzy/
1:
Hermolaus Barbarus, Człowiek w Wenecyéy do=
2:
mem wielki / y náuką ſławny/ bedąc w Rzymie
3:
Poſłem/ przyiął był Arcybiſkupſtwo od Papie=
4:
żá: wywołány przeto był/ y wywołánym w cu=
5:
dzéy źiemi vmárł: nie mogłá mu ná Sądźie v
6:
ſrogich Wenetów/ áni zacność domu/ áni wiel=
7:
kość rozumu/ áni przyczyná Céſárſka/ áni Pa=
8:
pieſka/ nic pomoc: muśiał bezecnośćią ſwą Rze=
9:
czypoſpolitéy Weneckiéy wyſtępek płáćić ſwóy.
10:
Nie może prawdá áni wiárá być w thym czło=
11:
wieku/ który rádząc/ álbo ſpráwuiąc co w Rze=
12:
czypoſpolitéy/ datków iákich czeka. Day Boże/
13:
ábyſmy w tym y my Polacy/ mądrych náśládo=
14:
wáli Wenetów: áby kożdy Poſeł/ któryby z po=
15:
żytkiem ſwym/ á z ſzkodą Rzeczypoſpolitéy/ do
16:
Powiátu ſye wróćił/ był tą winą Wenecką ka=
17:
rány. A zaż to nie okrutna rzecz ieſt/ ſpráwo=
18:
wáć tho imieniem wſzéy Rzeczypoſpolitéy/ co
19:
Rzeczpoſpolitą pſuie? áby ták przez ſzkodę po=
20:
ſpolitą/ ſwégo właſnégͦ pożytku Poſeł doſtąpił.
21:
❡ Iużeś powiedźiał o Exekucyéy/ która iáw=
22:
nie wſzéy Koronie ieſt ſzkodliwa/ á niektórym
23:
potáiemnie ieſt pożyteczna: co rzecz ſámá potym
24:
pokaże. Ale co y o tych téż mówiſz/ którzy tąż
25:
Práktyką z gruntu ſtan woiuią Duchowny/ ku
26:
iáwnemu vpadku wſzyſtkę Koronę Polſką wio=
dąc/ dla


strona: C4

O Zacnośći Kápłáńſkiéy.
1:
dąc/ dla pożytku ſwégo?

Niekhtorzy
borzą ſtan
Duchowny
dla pożytku
ſwégo.
woła Poſeł ná Sey=
2:
mie/ Niechcę miéć w Polſzce Kápłaná. A cze=
3:
mu niechceſz miły dobry Pánie? Przeto/ iż nie=
4:
chcę miéć w Polſzce iedno iednégo Páná. Wie=
5:
ręć nie przeto: ále przeto/ iżeś Kośćioły zgwał=
6:
ćił/ ſkárbyś kośćielné pobrał/ nádániáś kośćiel=
7:
né pośiadł/ Dźieśięćinyś kośćiołom odiął/ Ple=
8:
banyś wygnał/ woynę Kośćiołowi BOżemu
9:
wypowiedźiałeś/ Wiáręś Krześćijáńſką porzu=
10:
ćił/ Tureckąś przyiął/ bluźniérſtwem zháńbiłeś
11:
Polſką Koronę/ y roſtyrkiemeś ią nápełnił/ prze
12:
pożytek ſwóy: ábyś w roſtyrku tego w Polſzce
13:
doſtał/ czegoś w pokoiu doſtáć niemógł: Biſku=
14:
pá miéć nie chceſz/ przeto/ ábyś o łup kośćielny
15:
ſwóy/ y o niewiárę ſwą/ Sędźiégo vrzędnégo
16:
nie miał nád ſobą żadnégo. A ieſliże chceſz/ á=
17:
bym temu/ co przećiwko Duchownym ſpráwu=
18:
ieſz/ wierzył iż to prze pożytek poſpolity ſpráwu=
19:
ieſz: wróćże záſye coś z Kośćiołów pobrał/ zbu=
20:
duy Ołtarze/ któréś wywróćił: przywróć Ko=
21:
śćiołom Plebany/ któréś wygnał: wróć Dźieśię=
22:
ćiny y nádánia Kośćielné/ któréś pośiadł: przy=
23:
znay Arcybiſkupá/ wedle Praw y Prywileiów
24:
Koronnych/ którégoś wzgárdźił. A gdy to vczy=
25:
niſz/ w ten ćzás ia tobie będę wierzył/ iż tho/ co
26:
przećiwko Duchownym ná Seymie ſpráwuieſz/
prze po=


strona: C4v

Quincunx Piérwſzy/
1:
prze pożytek poſpolity/ á nie prze ſwóy właſny/
2:
imieniem bráćiéy ſwéy ſpráwuieſz: ále poki tego
3:
nieuczyniſz/ byś wołał y nád wołał/ tedy ia mó=
4:
wić będę/ iż ty ná Seymie w odmęćie węgorze
5:
łowiſz: Y byś ty nawięcéy ná mię ſye gniewáć
6:
miał/ tedy ia ſye vſkárżáć iáwnie ná ćię Pośle
7:
będę: iż przez cię z Polſką poſpołu ginę/ ná tych
8:
Seymiéch/ któré Przodkowie náſzy w Polſzce v=
9:
ſtáwili byli ku ſtraży/ y ku rozmnożeniu wolno=
10:
śći poſpolitéy

Seymy pol
ſkié obrácá=
ią ſye w v=
padek.
: któré Seymy/ iuż obracáią ſye
11:
nam w niewolą/ y w pewny vpadek: przez thé
12:
ludźi/ którzy in hypocriſi loquuntur mendacium.
13:
którzy wołáiąc Rzeczpoſpolita/ Rzeczpoſpolita/
14:
pſuią Rzeczpoſpolitą: á ſwoię właſną ná nogi
15:
ſtáwią/ dźiwnym fortelem y práktyką. A zaż to
16:
ták nie ieſt? Vniuerſitas Polſka/ poſyła Poſły
17:
ſwé ná Seym/ do Królá ſwégo po ſpráwiedli=
18:
wość/ po obronę/ po pokóy. A tám zániechaw=
19:
ſzy tego niektórzy/ po co ſą od nas poſłáni/ imie=
20:
niem wſzéy Korony Polſkiéy/ ſtánowią Wiárę
21:
nową/

POſłowie
ná Seymie
imienim ko
rony Pol=
ſkiéy/ ſprá=
wuią rzeczy
koronie prze
ćiwné.
Stan Duchowny niſzczą/ Królá miéć
22:
chcą/ á Kápłaná Królewſkiégo koronatorá/ miéć
23:
w Polſzce nie chcą: á to wſzyſtko (iákom rzekł)
24:
ſpráwuią Vniuerſitatis Polonicæ nomine. Ieſt to
25:
ſzczyra á iáwna ementita Legatio: Niemoże tho
26:
być inák zwano. Bo Vniuerſitas Polſka/ w któ=
réy ſye


strona: D

O Zacnośći Kápłáńſkiéy.
1:
réy ſye zámykáią/ Vniuerſaliter vniuerſi, & ſingu=
2:
lariter ſinguli. Ták ſtárzy iáko y młodźi/ Kmie=
3:
ćie/ Mieſzczánie/ Ziemiánie/ Pánowie/ Król/ y
4:
Koronator iego Kápłan. Niechcą inéy Wiáry
5:
mimo tę/ która raz do Polſki przyiętá ieſt/ przed
6:
ſześćią ſet lat/ z Rzymu czáſu Mieſzká Polſkié=
7:
go Monárchy. Królá téż/ Vniuerſitas Polſka
8:
nie chce inſzégo/ áni inákſzégo miéć/ iedno táko=
9:
wégo Człowieká/ którégo wolnie obránégo od
10:
Rycérſtwá/ vrzędny Arcybiſkup Gniéźnieńſki/
11:
ręką ſwą vrzędnie koronuie/ wedle Praw y Pry=
12:
wileiów/ y zwyczáiów ſtárádawnych Polſkiéy
13:
Korony. A przećiwko themu iednoſtáynemu/
14:
wſzégo narodu Polſkiégo zwoleniu/ wyrwáć ſye
15:
kilkiem Oſób z Poſłów/ y ſpráwowáć ná Sey=
16:
mie przed Królem/ y przed Máieſtatem iego/ i=
17:
mieniem wſzégo narodu Polſkiégo to/ czego na=
18:
ród Polſki niechce/ y czym ſye brzydźi/ y co prze=
19:
klina/ y co zá vpadek ſwóy pewny ma. Y zali tá
20:
ták nie wſtydliwa śmiáłość/ Weneckiéy kaźni
21:
godná nie ieſt? EVANGE. Ale drugdy to
22:
ná Seymikach poruczono w Powiećiéch bywa
23:
Poſłom. ORZECH. Wiémy co vmieią
24:
Seymiki/ ná których/ duży ſłábégo/ śmiáły mą=
25:
drégo/ łatwie z kluby ſwéy wybija/ ku ſwoiemu
26:
pożytku Seymikiem kieruiąc. Aleć to ná ſeymi=
Dkách nic


strona: Dv

Quincunx Piérwſzy/
1:
kach nic niema czynić/ o czym Seym wálny być
2:
żadną miárą niemoże: áni ná Seymikach Pro=
3:
poſicya Królewſka o tym bywa/ áni być może.
4:
Y któż ieſt z nas ták ſzalóny? któryby tákowégo
5:
Seymu walnégo od Krolá Polſkiégo czekał/ ná
6:
którymby Król o thym z námi rádźił/ mali być
7:
w Polſzce/ Króleſtwo Króleſtwem/ Król Kró=
8:
lem/ á Kápłan Kápłanem: Nam hæc ſunt prin=
9:
cipia Regni POLoniȩ, de quibus nullo modo, ne
10:
dubitandū, ne diſputandum eſt. A ieſliże o tych
11:
rzeczách ná Seymie wálnym/ wątpliwość ża=
12:
dna być nie może/ thedy téż áni ná Seymikach
13:
náſzych/ przećiwko rzeczam tym/ godźi ſye nam
14:
Artykułów dáwáć

Artykuły
SEymiko=
wé niemáią
być dawá=
né przećiw=
ko Rzeczy=
poſpolitéy.
: áni Poſłom náſzym przyſtoi
15:
ná wálnym Seymie/ co przećiwnégo tym rze=
16:
czam gruntownym: tho ieſt/ przećiwko Króle=
17:
ſtwu/ Królowi/ Kápłanowi/ imieniem wſzéy
18:
Korony Polſkiéy ſpráwowáć: Bo ná tych rze=
19:
czách/ wſzyſtká Koroná Polſka ſtoi. Mówi
20:
Ariſtoteles in Topicis: Qui dicit non eſſe honoran=
21:
dos Parentes filio, non argumento refellendus eſt,
22:
ſed pœna. Quare? quia de principijs dubitat, et con=
23:
tra principia diſputat. Ták y ty Pośle/ który ná
24:
Seymie wołaſz/ y tho imieniem wſzéy Korony
25:
Polſkiéy ſpráwuieſz: mówiąc/ Królá miéc chce=
26:
my/ Kápłaná miéć nie chcemy: to nam Bráćia
náſzy po=


strona: D2

O Zacnośći Kápłáńſkiéy.
1:
náſzy poruczyli. Zá tákowé Poſelſtwo twoie/
2:
przećiwné Bráćiéy twoiéy/ y Stanowi Polſkiéy
3:
Korony/ Klózy/ á nie Odpowiedźi Królewſkiéy
4:
ieſteś ty godźien. A czemu? temu/ iż contra prin=
5:
cipia Regni diſputas: quibus ſtantibus, ſtat Polonia:
6:
hæc ſi ruunt, ruit alto à culmine Polonia. Która/
7:
nie będźieli miéć Kápłaná

Bes Kápła
ná Króleſt=
wo ſtać nie=
może.
/ nie będźie miéć pew=
8:
nie áni Królá: y podobniéy áby świát bes ſłón=
9:
cá świátem być mógł/ á niżli by Polſká bes Ká=
10:
płaná Króleſtwem być mogłá. A gdyż thy ku
11:
temu wiedźieſz/ áby Polſká bes Kápłaná zoſtá=
12:
łá/ á co inégo czyniſz/ iedno nie tho/ áby Polſká
13:
bes Królá zoſtáłá/ á żeby Króleſtwem niebyłá:
14:
czego Bráćia twoi/ to ieſt/ Vniuerſitas Polſka/
15:
niechce/ ánić tego nigdy poruczáli. Alleguyże te=
16:
dy Pośle/ ſpráwuiąc tákowé Poſelſtwá ſwé/ nie
17:
mną: to ieſt/ Vniuerſitatis Polonicȩ nomine: ále
18:
álleguy buntem y fákcyą ſwą/ która iednéy kló=
19:
zy z tobą poſpołu przeto ieſt godná. Hiſtorya
20:
Wenecka powiáda/ iż prze tho iedno ſłowo: O
21:
by iednégo Wenecya byłá. Wenetowie Kśiążę
22:
ſwoie ná plácu przed S. Márkiem/ zárázem o=
23:
bieśić dáli

❡ Weneto=
wie obieśili
Kśiążę ſwé
. A któréybym ia kaźni v Królá ſwé=
24:
go ſpráwiedliwie groźnégo nie był godźien/ gdy
25:
bym ták przed Królem mówił: O piękna Pol=
26:
ſko/ byś Kápłaná nie miáłá: bo bym w thym
D ijſłowie


strona: D2v

Quincunx Piérwſzy/
1:
ſłowie iednym y ono mówił: O ſzcześliwa Pol=
2:
ſko/ byś Królá nie miáła/ áni Króleſtwem byłá.
3:
EVANG. Co ſye w Wenecyéy kiedy dźiało/
4:
tego niewiém: ále co ſye ná przeſzłym Seymie
5:
w Piotrkowie dźiało/ tho wam powiém/ bom
6:
przy tym był/ gdy Duchowna Iurisdikcya De=
7:
kretē Seymowym ták ſkáżóna byłá

Iurisdik=
cya Ducho=
wna ſkáżó=
ná.
/ áby Stá=
8:
roſtá Remiſſyéy Duchownéy/ z vrzędu ſwoiégo
9:
nie Exequował: Arcybiſkup y Biſkupi kilká dni
10:
przeto w Rádźie nie bywáli/ w ten czás ieden z
11:
Poſłów przed Królem ſtoiąc/ głoſem poźrzaw=
12:
ſzy po Rádźie ták rzekł: Iáko piękna ieſt Rádá
13:
Polſka/ bes ſrokátéy Rády: Co ón rozumieiąc
14:
Biſkupy mówił. ORZECH. A cóż ná to
15:
Król? EVANGEL. Słowá iednégo.
16:
ORZECH. Pánny Máryéy czás. PAP.
17:
Nie fráſuy ſye/ nie zámilczyć Pan Bóg krzywdy
18:
ſwéy: vpadkiem Iurisdikcyéy Królewſkiéy/ ry=
19:
chło á ſrogo nád Polſką mśćić ſye będźie.
20:
Translato enim Sacerdotio, trans=
21:
fertur et Lex

Hebr: vij.
. Apoſtół mówi. Cóż wżdy
22:
náſzy mili Kśięża czynią? ORZECHO.
23:
Spią

Biſkupi
ſpią.
: Quȩ ſua ſunt quȩrunt, non quȩ
24:
ſunt Ieſu Chriſti

Philip: ij.
. EVAN. Baczyłem
ia to/


strona: D3

O Zacnośći Kápłáńſkiéy.
1:
ia to/ że Król żáłośćiwym z tego był/ ále w tym
2:
rozerwániu Stanu Swieckiégo od Duchow=
3:
négo/ przyſtało Królowi w milczeniu ſłucháć/ y
4:
tego co go bárzo boláło. ORZECHO.
5:
Wiém iż to o Królu náſzym prawdźiwie może
6:
być mówióno/ co ieſt nápiſano: Erat autem
7:
Moyſes vir mitiſſimus, ſuper omnes
8:
homines, qui morabantur in terra

Num: xij.
.

Król polſki
ćichy y mi=
łośierny.

9:
Nie może iuż być ſzláchetnieyſza/ dobrotliwſza/
10:
y ćiérpliwſza náturá w żadnym Królu/ iáko ieſt
11:
w Królu náſzym/ prawdźiwie nam Miłośći=
12:
wym. Ale niewiém ieſliże to Królowi śćiérpiéć
13:
przyſtoi/ co ieſt przećiwko Máieſtatu iego Kró=
14:
lewſkiemu. Sćiérpiał Zydom Pan Kryſtus/
15:
Gdy mu mówili: Nonné bene dicimus
16:
nos, quia Samaritanus es tu

Ioan: viij.
. Ale o=
17:
nego im nieśćiérpiał

Kryſtus
czegͦ nieſćiér
piał.
: Dȩmonium habes.
18:
A czemu? Przeto/ iż ono piérwſzé nie tykáło ſye
19:
Máieſtatu iego/ áni Kápłáńſkiégo/ áni Króle=
20:
wſkiégo: y owſzem/ ácz złą myślą/ ále iednák
21:
prawdźiwą mową/ Páná náſzégo Sámárita=
22:
nem/ (któré ſłowo od ſtróżá v Zydów wyſzło)
23:
źli oni ludźie przezywáli.
D iijAle to


strona: D3v

Quincunx Piérwſzy/
1:
Ale to wtóré/ Dȩmonium habes: Iż ſye
2:
Máieſtátu iego tykáło/ przeto hnet ná to Pan
3:
náſz odpowiedał: Ego Dȩmonium non
4:
habeo, ſed honorifico Patrem meum:
5:
vos autem inhonoraſtis me. et cȩt.

Ciérpliwo
śći Królew
ſkiéy Krzyż.

6:
Náukáć tu ieſt Królom daná/ áby oni poty w
7:
ſłuchániu ćiérpliwemi byli/ pokiby mowá czyiá
8:
Máieſtatu ich nie thykáłá. A gdyż w Biſku=
9:
piéch twarz y Máieſtat Królewſki tymi ſłowy
10:
bárzo ſye obrażał/ Król thego ćiérpiéć niemiał.
11:
A ieſliże tákowych policzków/ ná twarzy Ká=
12:
płáńſkiéy Król ćiérpiéć będźie/ rychło wiérz te=
13:
mu/ Máieſtat Królewſki wyniſzczóny w Pol=
14:
ſzce będźie. Nam dedecus filij, pater ſine honore

Eccleſi: iij
.
15:
Arcybiſkup Pater, którégo Filius, ieſt Król Pol=
16:
ſki: nie tárga ſye nikt nigdy przy Synie ná Oy=
17:
cá/ piérwéy á niżli wzgárdźi Synem. Ták to
18:
ia mówię/ iáko mówić cnemu Polakowi á wier=
19:
nemu poddánemu Królá Polſkiégo przyſtoi: nie
20:
oſtrząc Królá Páná ſwégo ná nikogo/ wſzák téż
21:
nie miánuię nikogo

Przeſtrogá.
: tylko przeſtrzégáiąc wſzyſt=
22:
kié/ á zwłaſzczá Poſły náſze Ziemſkié/ prawdźi=
23:
wie dali Bóg á wiernie/ proſzę wſzech dla Páná
24:
Bogá/ ábyſmy tych węgorzów w tym odmęćie
Rzeczypo=


strona: D4

O Zacnośći Kápłáńſkiéy.
1:
Rzeczypoſpolitéy łowić ná Seymiéch przeſtáli/
2:
boć miáſto węgorzá właſnégo ſwégo/ vłowimy
3:
ledá kiedy w tym odmęćie/ ſrogiégo Báżyliſzká
4:
poſpolitégo: który iednym wzrokiem ſwym/ w=
5:
ſzyſtkę Koronę Polſką rázem záráźi. A ten Bá=
6:
żyliſzek nie będźie iny/ iedno/ álbo Miecz domo=
7:
wy/ álbo Nieprzijaćiél poſtronny/ który iuż ze
8:
wſzyſtkich ſtrón ſtoi gotowy nád námi.
9:
EVANG. Radbym ábyś to w Kole mie=
10:
dzy Poſły ſam mówił/ co thu teraz mówiſz: á
11:
zwłaſzczá/ iż ći tám Dyálógowie twoi/ wielki
12:
przyſtęp do Poſłów ziednáli. ORZECH.
13:
By ktemu przyſzło/ mówiłbym tho w Wárſzá=
14:
wie przed Poſły/ co tu teraz mówię przed wámi
15:
w Przemyślu. Ale żebyś nie mniemał/ ábym ſye
16:
vchylał z prawdą tą/ popiſzę wſzyſtko/ co ſye tu
17:
mówi/ y poślę ná piśmie w ręce Pánu Mikołá=
18:
iowi Syenickiému/ Márſzáłkowi ná Seymie
19:
Wárſzáwſkim Poſelſkiému

Mikołay
Syenicki
Márſzáłek.
: y nie wątpię w cno
20:
ćie y w wierze iego/ że tho ták iáko iemu poślę/
21:
obiáwi wſzyſtkim Poſłom/ y wſzem inym/ któ=
22:
rym to wiedźiéć będźie przyſtało: nie prze moię
23:
chudą á nikczemną oſobę/ ále prze miłość nami=
24:
leyſzéy Pátryéy náſzéy/ która w żywé oczy ginie
25:
tą Pánią Práktyką: Pro qua, quis bonus dubitet
26:
mortem oppetere.PAP. Niemáſz ſye tu z czym
kryć/


strona: D4v

Quincunx Piérwſzy/
1:
kryć/ żywać to prawdá ieſt/ cośćie tu mówili:
2:
byś tego miał thu w téy cháłupie zátáić/ á cóż
3:
byś inégo vczynił/ iednobyś Veritatem Dei deti=
4:
neres in mendacio: co Pan Bóg ſrogo karze.
5:
ORZECHO. Nie zátáię/ wiérz temu.
6:
❡ Wſpomniałeś téż tu Dyálógi moie/ álboś
7:
co tám o nich ſłychał? EVAN. Nie bywa=
8:
łem ná żadnéy w Wárſzáwie biéśiedźie/ gdźieby
9:
ony wſpomináné nie były: rádźi ié ludźie czytá=
10:
ią/ ále przedſye ná nie ſye gniewáią

Ná Dyálo=
gi Orzecho=
wſkiégo lu=
dźie ſie gnie
wáią.
. ORZE.
11:
Co zá przyczyná tego gniewu/ w tám tych Dyá=
12:
lógoch moich ieſt? wiéſzli/ powiédz mi/ proſzę ćię.
13:
EVAN. Ia ták dálece z tobą o tym mówić
14:
nieumiém/ tylko to wiém/ żeś beſzpiecznym pi=
15:
ſánim ſwym/ ná tym Seymie Wárſzáwſkim/
16:
rozgniewał Poſły/ Kśiężą/ Dworzány: Ná kó=
17:
niec/ Króle y Céſárze/ nikomuś tám nie przepu=
18:
śćił: skąd maſz nienawiść v ludźi wielką.
19:
ORZECH. Tedym ia nie Inkauſtem/ ále
20:
ogniem/ z Rozmowy wáſzéy támté Dyálogi pi=
21:
ſał/ gdyż ony pożarem iáko powiádaſz/ dośiągły
22:
Królów y Céſárzów. PAP. Ieſtći nie ledá
23:
ogień w támtych Dyálógoch/ to ieſt/ wierna á
24:
ſzczyra prawdá/ która przykra záwſze świátu by
25:
wa. Czytałem Liſt mądry y vczóny/ od Hozy=
26:
uſá Kárdynałá z Trydentu do ćiebie/ w którym
Chimerę


strona: E

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
Chimerę y Diálogi twoie/ ón zacnéy náuki czło=
2:
wiek chwali. Tákiéż y Cromer twóy/ co do ćie=
3:
bie z Dworu Céſárſkiégo piſze/ téżem to widźiał

Orzecho=
wſki wolny
w piſániu.
.
4:
Ale ći obádwá/ wyſokich itéż ćwiczonych rozu=
5:
mów ludźie / ná to ſye zgadzáią/ że beſzpieczniéy=
6:
ſzégo Piſárzá nád ćię/ wieku tego náleść trudno:
7:
bo ná rzecz tylko ſámę okiem mierząc/ ták ná nię
8:
wſzyſtkę myśl/ y pióro ſwé ſkłádaſz/ iż téż nic ſye
9:
ná żadnégo ſtanu człowieká nie oglądaſz/ áni o
10:
to dbaſz/ iáko kto/ to co piſzeſz/ od ćiebie prziymie.
11:
A ták niedźiwuy ſye temu/ áni ſye tego lękay/ ie=
12:
ſliże tobie piſánié twé/ v ludźi odium parit, á z=
13:
właſzczá gdyż to baczyſz/ iż ćiebie piérwſzégo w
14:
Rycérſkim ſtanie/ ná to Pan Bóg miedzy námi
15:
w Ruśi wzbudźił/ áżebyś argumenta przed ſye
16:
brał/ ácz potrzebné (nie może tego żaden ináczéy
17:
mówić) y Koronie Polſkiéy zdrowé: ále iednák
18:
bárzo oſtré/ y ludźióm przykré: prowadźże tho/
19:
ná coś wezwány ieſt/ y coś począł/ w imiono
20:
Bożé: ſtoſuiąc wſzyſtko pióro ſwé/ ku dobremu
21:
Pátryéy ſwéy/ która márnie ginie

Polſká/ cze=
mu ginie.
/ nie przécz iné=
22:
go/ iedno prze tho/ że żaden z nas ná ſwym we=
23:
zwániu nieprzeſtawa: chce być Láik Kápłanem/
24:
Poſeł Senatorem/ Senator Królem/ Król Ká=
25:
płanem/ Kápłan Bogiem. Ty iż to proſtym
26:
Ziemiáninem będąc/ we wſzyſtkich nas gániſz:
Enie dźiwuy


strona: Ev

Quincunx Piérwſzy/
1:
nie dźiwuy ſye/ że ludźie zazdrośćiwi/ tobie téż o=
2:
no mówią: Quis eſt hic? skądże ſye wźiął? á nie
3:
wieléſz to nań? A kto przed tobą śmiał w Pol=
4:
ſzce/ nietylko to mówić álbo piſáć/ ále y myślić
5:
o tym/ iż Arcybiſkup Gniéźnieńſki ták wyſzſzym
6:
nád Królá Polſkiégo ieſt/ iáko Bóg nád Arcy=
7:
biſkupá wyſzſzym ieſt: y dowiódłeś tego/ piér=
8:
wéy w Chimerze/ którąś Fránćiſká Sztánká=
9:
rá Arcykácérzá z Przemyſkiéy Ziemie/ ná láſy y
10:
ná bory do Zochowá precz wygnał

Orzecho=
wſki Sztán
kárá z Zie=
mie Przemy
ſkiéy wyg=
nał.
/ y gębęś one=
11:
mu bluźniérzowi ná wieki tą Chimerą záwárł:
12:
który po wydániu Chimery twéy/ ták vmilknął/
13:
że o nim iuż nic nieſłycháć. Tákiéż y w Dyáló=
14:
goch wydánych/ téż Proporcyą miedzy Królem/
15:
Arcybiſkupem á Bogiem/ zretelnieś wyſtáwił/
16:
przed oczymá wſzéy Polſkiéy Korony. Sąć to
17:
Argumenta, (Bráćie miły) náſzym miłym Lái=
18:
kom Polſkim przykré y niepodobné. PARadoxa,
19:
tákowé Proporcyę v ludźi proſtych ſą

Proporcya
między Ká=
płanem á
Królem.
/ y nie ie=
20:
dnégom ia ſłyſzał/ którzy z wielkim vſkarżánim
21:
ćiążyli ſobie ná ćię/ iákobyś thy nam Królá de=
22:
grádował Polſkiégo/ podleyſzym go nád Arcy=
23:
biſkupá/ ták w Chimerze/ iáko y w Dyalogoch
24:
czyniąc: ále tám degrádácyéy nie máſz żadnéy/
25:
áni być może: gdźie kto kogo wedle Wokácyéy
26:
iego/ ná mieyſcu ſwym ſádowi: nie ty/ ále Bóg
chce to


strona: E2

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
chce to miéć/ áby naywyſzſzy Kápłan v nas był/
2:
REX Regum, & Dominus Dominantium Mali
3:
w Polſzce dobrze być/ Stultus non intelliget, &
4:
inſipiens non cognoſcet hæc

Pſal. 91.
. A ták nie nádźiéway
5:
ſye/ pokiś ty żywym ieſt/ iáko y ini godni á vcze=
6:
ni ludźie w Polſzce/ zá piſmá ſwé zápłáty inéy/
7:
iedno miérźiączki á gniewu

Zapłátá go
dnych ludźi
w Polſzce.
. Pan Bóg tobie to
8:
ſam łáſką ſwą płáćić będźie/ in illo die: á poto=
9:
mni ludźie/ po twéy śmierći/ poſługi twé/ prze=
10:
ćiwko Rzeczypoſpolitéy/ któré czyniſz/ vtćiwem
11:
wſpominániem oddáwáć tobie/ y Potomſtwu
12:
twemu/ dali Bóg będą: tylko (iákoś począł) nie
13:
vſtaway/ áni leż ták ná Kśięgách/ iáko Smok
14:
leży ná ſkárbiéch/ z którégo nie vżycza ku pożytku
15:
nic nikomu. Ták téż y ty/ onych pięknych á zná=
16:
mięnitych náuk/ o któréś ſye ty piérwſzy z Ruśi
17:
pokuśił/ y w którycheś ſye z dźiećińſtwá twégo/
18:
áż do tych czáſów pilnie záwſze chował/ nie té=
19:
rayże ich proznowánim w Zurowicách/ áni ich
20:
gnuſnośćią zákopyway v śiebie Domá: ále ich
21:
owoc ná świát wydaway/ ku chwale Bożéy/ ku
22:
ſławie Polſkiéy Korony/ á ku pożytku Rzeczypo=
23:
ſpolitéy/ pomniąc ná ono: Fontis ſignati, & The=
24:
ſauri defoſsi, nullus vſus. ORZECH. Dźię=
25:
kuięć że mię ćieſzyſz/ áleć iuż nie lza/ gdyżeſmy ſye
26:
thego pługá obiemá rękomá ſtátecznie ięli/ nie
E ijoglądáiąc


strona: E2v

Quincunx Piérwſzy.
1:
oglądáiąc ſye ná zad/ iedno pogániáć do kóńcá/
2:
wzywáiąc Páná Bogá ná pomoc/ Qui dat vel=
3:
le, & perficere. Ale proſzę was/ powiédzćie mi/
4:
co tákowégo w nászych Dyálógoch ieſt/ coby ko=
5:
go ſpráwnie obráżáć miáło? Ieſliżem w czym
6:
zbłądźił/ thego ludzióm nágrádzáć wſtydźić ſye
7:
nie będę. PAPIEZN. Mnie ty o to nie py=
8:
tay/ tego pytay/ który teraz proſto z Wárſzáwy
9:
iedźie. EVANGEL. Powiém ia tobie com
10:
ſłyſzał: Piérwſzy Dyálóg obráźił Poſły/ że w
11:
nim powiádaſz/ iż Poſłowie mówiąc o Exeku=
12:
cyéy/ co Exekucya ieſt nie wiedzą.

Czym ſye lu
dźie w Dyá=
lógoch obrá
źili.
Wtóry Dy=
13:
álóg/ zda ſye iákoby degrádował Królá/ gdy go
14:
z Króleſtwem/ powiádaſz być pod Kápłanem.
15:
Ale trzeći Dyálóg/ ten bárzo obráźił/ máło nie
16:
wſzyſtek Seym/ w którym ty wiedźieſz k temu
17:
Królá/ áby Król brónił Ołtarzá przećiwko Ká=
18:
cérzóm/ Iágiełłowym Prywileiem/ y Przodków
19:
náſzych Kápturem ſrogim. Czwarty Dyálóg/
20:
obráźił Arcybiſkupá itéż Biſkupy/ przeto/ iżeś ié
21:
niemotámi iáwnie názwał. Piąty Dyálóg/ ru=
22:
ſza Króla/ przeto/ żeś go Miniſtrántem Arcybi=
23:
ſkupá Gniéźnieńſkiégo/ w Króleſtwie iego być
24:
położył. Szóſty Dyálóg/ tenżeć więc przijaźń
25:
ziednał/ á zwłaſzczá v Dworu: przeto/ żeś Dwo=
26:
rzány pięknym Pánnam/ w fraucymerze Kró=
lowéy


strona: E3

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
lowéy będącym/ przyrownał. O śiódnym Dy=
2:
álógu máłom co ſłyſzał ludźi mówić/ podobno
3:
gniewáiąc ſye ná piérwſzé/ y tych oſtátnich nie=
4:
czytáli. Maſz coś wiedźiéć ode mnie chćiał.
5:
ORZECH. Iużći teraz baczę to być praw=
6:
dą/ com téż od mądrych ſłychawał: niemáſz nic
7:
mizernieyſzégo nád té ludźi/ którzy co oſobliwé=
8:
go/ o rzeczách wielkich piſzą: tudźiéż zazdrość/
9:
tudźiéż nienawiść zá nimi chodzą

ZáPiſárzmi
tudźiéż nie=
nawiść cho
dźi.
. Mógłbym
10:
tu przypomiónąć przed wámi/ zacné y święté lu=
11:
dźie/ którym ia ni w czym rowien ieſtem: któré
12:
zazdrość z potwarzą záwſze ſzczypáłá. Ale tho
13:
opuśćiwſzy/ powiém wam/ com wźiąwſzy od
14:
was w kożdym Dyálógu piſał/ á naprzód pocznę
15:
od Dyálógu Piérwſzégo: tylko was proſzę/ áby=
16:
śćie mię łáſkáwie ſłucháli: á ieſliżebym wydáiąc
17:
Dyálógi té/ odſtąpił od onéy Rozmowy/ którą=
18:
śćie mieli ze mną w Zurowicách/ ná dźiéń S.
19:
Marćiná/ Roku przeſzłégo: álbo ieſliżebym bes
20:
znácznéy przyczyny co w którym Dyálogu gánił
21:
álbo chwalił/ ábyśćie mię ſámi tu oſądźili: á ia
22:
wedle nálaſku wáſzégo/ nágrodzę obráżonemu
23:
ode mnie kożdemu. PAPIEZ. Rádźi ćię ſłu=
24:
cháć będźiemy/ y zá toć téż dźiękuięmy/ iż ſam ſo=
25:
bie nieufaſz/ á iż ſye ná ludźie dawaſz.
26:
ORZECH. Byliśćie w Zurowicách ná
E iijdźiéń


strona: E3v

Quincunx Piérwſzy/
1:
dźiéń S. Marćiná wdźięcznymi v mnie gość=
2:
mi/ źleśćie tám tuſzyli Seymowi Piotrkowſkié=
3:
mu/ bliſko przeſzłemu: názwáliśćie go Klątwą
4:
Bożą/ obiecowáliśćie to/ iż z niego nie miáło nic
5:
być/ prze dwie przyczynie

Piotrkow=
ſki Seym/
w ſzkodę ſye
obróćił.
: prze iednę/ Iż Bogá z
6:
námi bluźniérzmi w Polſzce niemáſz: á prze dru=
7:
gą/ Iż pełno nienawiśći/ y ziątrzenia wnętrzné=
8:
go w Polſzce miedzy námi ieſt: która nienawiść
9:
nas/ iáko Sodomę á Gomorrę/ w Polſzce záśle=
10:
piłá/ ták iż ku drzwiam dobréy rády tráfić/ ná
11:
żadnym Seymie/ żadną miárą nie możemy.
12:
Przeto téż ná Exekucyą my wołáiąc/ co ieſt E=
13:
xekucya nie wiémy. A prawdá iż ſye stąd byłá
14:
poczęłá Rozmowá náſzá oná Zurowſka?
15:
EVANG. Ták ieſt. ORZECH. A nie
16:
prawdáſz tho ieſt/ cośćie mówili? Byćiechmy
17:
wiedźieli co ieſt prawdźiwa Exekucya/ á by był
18:
z námi Bóg/ ſkóńczylibyſmy ią byli pewnie/ ná
19:
przeſzłym Seymie w Piotrkowie: ále żeſmy iéy
20:
nieználi/ á Bóg nas opuśćił/ przetoſmy ſye téż z
21:
Exekucyą/ iáko z nieznáiómym człowiekiem/ w
22:
Piotrkowie mijáli/ y przez cáłé puł roká/ tám o=
23:
koło Exekucyéy rádząc/ niczego nieſpráwiwſzy/
24:
roziecháliſmy ſye dármo: á práwie tháko/ iáko
25:
Szedłacy mówią/ Iáchawſzy bes pieniędzy ná
26:
Targ/ przyiecháliſmy bes ſoli do domu ná zad.
Skąd


strona: E4

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
Skąd odnieśliſmy ten pożytek/ żeſmy zwádźiw=
2:
ſzy ſye około nieznáióméy Exekucyéy/ Połocko
3:
ſtráćili

Połocko
Moſkwá
wźięłá.
/ y wrotá otworzyliſmy Moſkiewſkiému
4:
do wſzyſtkiéy Ruſkiéy Ziemie/ niezgodą ſwoią.
5:
Tedy Euentus rei docuit, że y wy prawdęśćie mó=
6:
wili/ w onéy Rozmowie náſzéy Zurowſkiéy/ y
7:
iam téż prawdę piſał w Dyálógoch ſwych/ że ón
8:
Syem Piotrkowſki/ miał ſye nam w ſzkodę o=
9:
bróćić. A cóż tedy w tym Dyálógu ludźie obra=
10:
ża? gdyż iáwnie widźićie/ że to ſkrytym Sądem
11:
Bożym ziſzczóno wſzyſtkim nam ieſt/ co ſye kol=
12:
wiek w tym piérwſzym Dyálógu/ Ludźióm od
13:
nas obiecowáło

Co Poſły
obráźiło.
. EVANG. To ludźie obra=
14:
ża/ żeś w tym piérwſzym Dyálógu Poſłom Ko=
15:
ronnym nieumieiętność zádał/ iákoby oni thák
16:
ſproſtni byli/ áby rádząc o Exekucyéy/ nie wie=
17:
dźieli co Exekucya ieſt: á to ſzalónemu przyſtoi/
18:
o tym rádźić czego niezna/ álbo o czym nic nie=
19:
wié. Prawdá ieſt/ że to było miedzy námi w o=
20:
néy Rozmowie náſzéy wſpominano/ ále iednák
21:
nie kłáść tego było w Dyálógu/ áni do Druku
22:
dáwáć/ Ludźióm folguiąc. ORZECHO.
23:
Bráćie miły

Piſánié po=
rządné/ co
ma miéć w
ſobie..
/ káżdé piſánié porządné/ ma pewną
24:
drógę ſwą/ którą idźie à determinatis principijs, ꝑ
25:
determinata media, ad determinatas Concluſiones.
26:
Muśiſz począć w piſániu porządnym od począt=
ku/ chce=


strona: E4v

Quincunx Piérwſzy/
1:
ku/ chceſzli przez śrzodek porządnie przyść do pe=
2:
wnégo kóńcá. A ták z onéy Rozmowy náſzéy
3:
Zurowſkiéy/ ia Dyálógi około Exekucyéy piſá=
4:
né/ muśiałem piérwéy obłudną Exekucyą zgá=
5:
nić/ á niżlim do prawdźiwéy Exekucyéy przyſtą=
6:
pił/ bo tego potrzebowáłá ipſa ars, & ratio ſcri=
7:
bendi: w któréy tho ieſt/ ábyś piérwéy zborzył
8:
rzecz przećiwną/ tóż pothym/ ábyś ſwą ſtáwił.
9:
Powiádáią poſpolićie/ iż to ieſt Exekucya/ Bráć
10:
co komu nád práwo dano

Bráć nieieſt
Exequucya.
: á ia powiádam/ kto
11:
to ták twiérdźi/ ten co ieſt Exekucya niewié: bo
12:
bránie álbo dawánié/ nie ſą grunty Króleſtwá
13:
Polſkiégo/ ále ſą przypadki iákiéś iego/ któré przy=
14:
chodzą y odchodzą/ okrom vpadku Koronnégo.
15:
Ale to ieſt Exekucya/ która náchylóné ku vpad=
16:
ku Króleſtwo/ w iego klóbę wſtáwia/ y grun=
17:
tów iego ſtrzeże/ Práwy itéż Prywileymi przez
18:
Królá Polſkiégo nam poprzyśiężonymi. A iż
19:
Poſłowie náſzy o tákowéy Exekucyéy ná Sey=
20:
miéch nie wſpomináią/ áni ſye iéy Królowi Pol=
21:
ſkiému vpomináią: przeto téż oni ná Exekucyą
22:
wołáiąc/ neſciunt quȩ loquuntur, & de quibus af=
23:
firmant

i, Tim: 1.
. Smiele ia to o nich z Páwłem Apoſto=
24:
łem teraz przed wámi mówię. Nie ládáć rzecz
25:
ieſt Pánowie mili/ o Exekucyéy/ to ieſt/ o Kró=
26:
lu/ á o Króleſtwie mówić

Exequucyą
znáć/ rzecz
trudna ieſt.
: nie ieſtći tho Orze=
chowſkiégo


strona: F

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
chowſkiégo głowy/ proſtégo á domowégo Zie=
2:
miániná/ którégo wſzyſtká mądrość ieſt/ Pług/
3:
Zóná/ Wół: ná doł Orzechowſki pátrzy/ á E=
4:
xekucya prawdźiwa górą idźie: nie ládá Soko=
5:
łá ná nię trzebá/ którymbyś ią vſzczwáć chćiał.
6:
Króleſtwo dobrze ſpráwióné/ ieſt wizerunk Kró
7:
leſtwá Bożégo: á iáko trzebá oká czyſtégo temu/
8:
który by chćiał Króleſtwo Bożé dobrze poznáć/
9:
Nam beati mundo corde, quoniam ipſi DEum vi=
10:
debunt

Matth: v.
. Ták téż trzebá oká oſtrégo/ łáſką Bożą/
11:
y wſzelákimi náukámi ćwiczonégo temu/ który
12:
chce poznáć/ co Król/ co Króleſtwo Polſkié/ co
13:
Exekucya iego ieſt. wiérzćiéſz temu/ że tákiégo
14:
oká/ áni v kart pod wiéchą/ áni v pługu ná ro=
15:
léy/ áni ná Cle v hándlu nie nábędźieſz: muśiſz
16:
go w Rzymie/ w Athenach/ w Hierozolymie/ y in
17:
dźie po świećie myślą buiáiąc/ ſzukáć: w Zuro=
18:
wicách go pewnie nie naydźieſz. EVAN. A
19:
iákóżeś ty w Zurowicách śiedząc/ w Chimerze
20:
Królá nam náſzégo/ y powinowátość iego Kró=
21:
lewſką wykłádał/ coś téż y w Dyálógoch pow=
22:
tórzył. ORZECH. Prawdę odemnie v=
23:
ſłyſzyſz: Kłozy bym godźien/ iáko ſzalóny/ bym
24:
powiádał żem ia Chimerę

Chimerá
s kąd ieſt.
álbo Dyálógi w Zu=
25:
rowicách nálazł: Nálazłem ia to wſzytko w A=
26:
thenach/ y chceſzli wiedźiéć v kogo/ tedyć powiē.
FEuange=


strona: Fv

Quincunx Piérwſzy/
1:
EVANG. Bárzo rad tego będę ſłuchał: bo
2:
(mamlić prawdę powiedźiéć) nie náſzégo kráiu
3:
to źwiérzę ieſt/ zamorſkiégͦ coś w ſobie ma/ śiér=
4:
śćią/ y poſtáwą ſwą. ORZECH. Do=
5:
brze to baczyſz/ ále ábym ćię długo ſłowy niebá=
6:
wił/ czytay ſobie Dionyſium Areopagitam, zwo=
7:
leniká Páwłá Swiętégo z Athen/ In Libro de
8:
diuinis nominibus. Który tymi ſłowy wypiſuie
9:
Krześćijáńſkiégo Królá. REX eſt per quem alij
10:
quis in ordine, & gradu ſuo, munera Dei varia
11:
participant. Quorum multiplicem varietatem, Rex,
12:
quatenus omnia prouidet, in ſe vno colligit.
13:
To ieſt/ Król ieſt ten przełożóny/ przez ktorégo
14:
Pan Bóg rozliczné dáry ludu ſwemu/ w Kró=
15:
leſtwie rozdáie/ y ty rozliczné dáry Król/ ilko w=
16:
ſzyſtko opátruie/ w ſobie iednym zamyka. Otóż
17:
ná tym wykłádźie thego Gréká z Athen Swię=
18:
tégo/ Chimerá náſzá/ á potym Dyálógi zbudo=
19:
wáné ſą/ nie ná Zurowſkim iśćie grunćie. A ták
20:
chceſzli ty Pośle/ o Exekucyéy mówić/ pátrzay=
21:
że kóńcá iéy/ ku czemu ſye wſzyſtká ſkłáda. A ie=
22:
ſli ſłábé oko/ á tępe ktemu maſz/ dowiáduy ſie od
23:
tych Dźiwiſzów Swiętych/ którzyć vkażą ná
24:
oko/ iż

Exequucya
prawdźiwa
co ieſt.
Exekucya práwdźiwa Korony Polſkiéy
25:
nic inégo nie ieſt/ iedno to/ áby Król Polſki do=
26:
brze dármi Bożymi w Króleſtwie ſwym ſzáfo=
wał/ á


strona: F2

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
wał/ á oné dáry ſam w ſobie wſzyſtkie zámknió=
2:
né miał/ á thę moc áby vrzędnie od Bogá przez
3:
naywyſzſzégo Kápłaná polécóną ſobie miał: co
4:
gdy Król vczyni/ doſyć ſye Exekucyéy sſtánie:
5:
ále ieſli tego nie będźie/ Exekucya w Polſzce ni=
6:
gdy nie dóydźie. A któżkolwiek tego nie wié/ ál=
7:
bo inák około Exekucyéy mówi/ ten nie wié co
8:
mówi. EVANG. Wieléby to wiedźiéć ná
9:
Ziemiány. ORZECH. Wielé/ á przeto do=
10:
brzeby nam ná ono pomniéć/ Ne ſutor vltra cre=
11:
pidam

Ziemiánin
bez Kápła=
ná głupim
ieſt.
. Nie vbiégay ſye do tákowych Quȩſtyy
12:
z Kápłany Ziemiáninie/ iąłeśli ſye pługu/ nie o=
13:
gląday ſye ná zad: to ieſt/ w cudzą vocácyą nie
14:
wkraczay/ bo grzéch hnet vczyniſz. Pomni ná
15:
ono/ In qua quis Vocatione vocatus eſt, in eadem
16:
permaneat

i, Cor: vij.
. Vczniu Miſtrzá nie vcz/ Láiku Ká=
17:
płaná nie święć: to ieſt/ Ty ogónie głową nie
18:
bądź/ ále iáko świątośći/ ták téż rozumu y rády
19:
v Kápłaná/ iáko v głowy ſwéy ſzukay/ á thám
20:
ſye o niéy pytay: indźie iéy wiérz temu/ nigdźie
21:
nie naydźieſz: áni bes Kápłaná/ iáko w iné rze=
22:
czy trudné á ſkryté/ ták téż y w tę Exekucyą któ=
23:
réy prágnieſz/ nigdy nie tráfiſz: choćiaż oná tu=
24:
dźiéż przed tobą ſtoi/ pokić ná nię Kápłan oká
25:
nie otworzy/ nie vpátrzyſz iéy nigdy: wyſzczy=
26:
rzay ty y wytrzéſzczay oczy ſwé iáko chceſz/ ták
F ijty ią/


strona: F2v

Quincunx Piérwſzy/
1:
ty ią/ wzgárdźiwſzy Kápłaná oglądaſz/ iáko nie=
2:
topérz wzgárdźiwſzy świátłośćią/ ſłóńce widźi.
3:
EVANG. Tákże wſzyſcy Poſłowie/ którzy
4:
ná ten czás w Wárſzáwie/ wſzyſtkiéy Korony
5:
Polſkiéy twarz ná ſobie noſzą/ vrodzóni Lácho=
6:
wie/ nie wiedzą co im zdrowo/ y ná tym ſye my=
7:
lą/ Exekucyéy inéy rzeczy nie zowąc/ iedno to/
8:
áby pobrano ná Seymie/ co było przećiw Stá=
9:
tutowi Alexándrowemu rozdano. ORZE.
10:
Baczę z kim mówię/ bym z onemi teraz mówił/
11:
którzy rozum w nożnách/ á rádę w rękách/ nie
12:
w głowie chowáią: których oná oſtátnia bywa
13:
przy Wotowániu Concluſia/ Boday zábit kto
14:
przećiwko temu/ vtopię Kórd w niem ſwóy do
15:
iedlec. Bym z tákiemi ludźmi teraz mówił/ to
16:
bym vczynił/ co Pan Kryſtus v Herodá vczy=
17:
nił był

Pan Kry=
ſtus v Hero
dá milczał.
/ któremu ná hárdé y ná wſzeteczné pytá=
18:
nié iego/ nic nie odpowiádał/ bo nie były odpo=
19:
wiedźi godné. Ale gdyż ia z wámi mówię z lu=
20:
dźmi ſtátecznymi y z vczónymi/ tedy wam tho
21:
powiém/ co był powiedźiał Socrates Philoſoph
22:
iednemu Sophiśćie/ przećiwnemu ſobie/ który
23:
nań nie prawdą/ ále grómádą w ſwarze iechał:
24:
Non facit probabilem errorē multitudo ſequentiū.

Gromádá
błądowi
wiáry nie
dáie.

25:
Przeto/ ieſliże wſzyſcy teraz w Wárſzáwie ták
26:
Exekucyą wykłádáią/ iáko ty powiádaſz/ thym
mię nie


strona: F3

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
mię nie wikli/ áni tego powiáday/ áby tám teraz
2:
o tym zgodá w Wárſzáwie byłá. Quia qui er=
3:
rant, conſentire non vident: Mówi Iurisconſultus,
4:
Et vbi non eſt conſenſus, ibi homines non loquun=
5:
tur vnum, ſed loquuntur multa. Przeto téż w błą=
6:
dźie/ iáko prawdy/ ták téż áni zgody nigdy nie=
7:
ſzukay. A iż ták bránié iáko y dawánié/ Exeku=
8:
cyą zwáć błąd ieſt

Bránié/ nic
ku EXeku=
cyéy niena=
leży.
: dowodzęć tego Definitione
9:
Regis, którą nam podał Dionyzyus Biſkup S.
10:
którąś iuż ſłyſzał/ y którąć powtórzę: Król ieſt
11:
vrząd/ przez który ludźie w Króleſtwie porząd=
12:
nie wedle ſtanu ſwégo/ rozliczné dáry Bożé bio=
13:
rą/ któré ſye téż záſye w Królu/ iáko w głowie/
14:
wſzytkié zámykáią. Tu nie ſłyſzyſz nic w téy De=
15:
finicyéy o brániu: tedy bráć álbo dáwáć/ Acci
16:
dentia Regiȩ celſitatis ſunt, non autem ſunt de ſub=
17:
ſtantia eius: & quoniam accidens eſt, id quod adeſt
18:
& abeſt, præter ſubiecti corruptionem. tedy rádźi
19:
nie rádźi muśiemy tego Dionyzyuſowi S. po=
20:
zwolić/ Iż iáko powinowátość Królewſka nie
21:
ſtoi ná dániu imienia/ áni ná brániu/ wedle ná=
22:
tury ſwéy: ták téż áni Exekucya ná brániu álbo
23:
ná dawániu nie ſtoi: która Exekucya nic inégo
24:
nie ieſt

Exequucya
co ieſt?
/ iedno ſkutek powinowátośći Królew=
25:
ſkiéy/ iákoś iuż ſłyſzał.
26:
❡ Ieſli mię thu ſpytaſz/ komu w tym więcéy
F iijwierzę/


strona: F3v

Quincunx Piérwſzy/
1:
wierzę/ Poſłomli wſzytkim Seymu Wárſzáw=
2:
ſkiégͦ/ czyli iednemu Dionyzyuſowi Biſkupowi?

Przy Biſku=
piéch praw=
dá.

3:
Odpowiém ći/ przyymi to odemnie iáko chceſz/
4:
Więcéy wierzę iednemu Dionyzyuſowi Biſku=
5:
powi/ przez ſen ze mną mówiącemu/ á niżli w=
6:
ſzyſtkim Poſłom Seymu Wárſzáwſkiégo/ mó=
7:
wiącym ze mną ná iáwie. Czemu? przeto/ Iż ie=
8:
mu miedzy inemi Biſkupy ono rzeczóno ieſt od
9:
Bogá: Vobis datum eſt noſſe myſteri=
10:
um Regni Dei, cȩteris autem in pa=
11:
rabolis

Lucȩ viij.
.
12:
Mówić o Exekucyéy/ to ieſt/ o na=
13:
práwie y o poſtánowieniu Króleſtwá Polſkiégͦ
14:
Krześćijáńſkiégo/ ieſt wielkié Myſterium. Pe=
15:
wnie to wiédz/ że to Myſteriū, przy Kápłaniéch
16:
tylko ſámych ieſt: o którym Myſterium, to ieſt/
17:
o ſkrytéy táiemnicy/ gdy wy Láikowie mówićie/
18:
Parabolas mówićie/ báśni mówićie: á iáko Pá=
19:
weł o tákowych mówi/ Neſciunt quȩ loquuntur,
20:
& de quibus affirmāt

Láik bes
Kápłaná/
bydłém nie
mym ieſt.
. Przeto więcéy wierzę Dio=
21:
nyzyuſowi iáko Biſkupowi poświęcónemu przez
22:
Páwłá Apoſtołá/ y Arcybiſkupá wielkiégo/ á
23:
niżli wſzytkiemu Gminowi Poſelſkiému: który
24:
Gmin/ odłączóny od Kápłaná/ comparatur iu=
25:
mentis inſipientibus, & ſimilis factus eſt illis. Pſal=
26:
mo teſte

Pſal. 48.
. Nie mówię tego (dali Bóg) ku zelży=
wośći Ry=


strona: F4

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
wośći Rycérſtwá Polſkiégo/ vchoway tego Pá=
2:
nie Boże/ bom téż ſam ieſt kół płotu tego/ iáko
3:
ono mówią:Sū os de oſsibus, & caro de carne hac.
4:
Ale ábym przypómniał wam bráćiéy ſwéy ono/
5:
co Clemens Papiéż s. nápiſał:Vnusquisqz
6:
agnoſcat locum ſuum proprium.
7:
Przeto/ ták o tym ia mówię/ nie pośiádaymy
8:
Kápłanów/ áni bierzmy przed ſye ich Quȩſtyy:
9:
álbo ieſli ié przymuſzeni iáką potrzebą poſpolitą
10:
kiedy przed ſye bierzemy/ chodźmy z nimi do Ká=
11:
płanów/ náuki y wykłádu ich/ od Kápłanów
12:
prośmy

Kápłan/
koſzem ieſt
głębokim.
: boć Kápłani ſą ony koſze głębokié/ w
13:
którich ſchowáné ſą odrobiny oné/ któré z chlebo=
14:
wych pártyk kruſzyły ſye w rękách Páńſkich/ y
15:
Apoſtołów iego ná puſzczy. Pártykáć to cáła
16:
ieſt Pośle/ Król/ Króleſtwo/ Exekucya. To ieſt
17:
podáné całkiem od Bogá wam Láikóm w ręce:
18:
Ale wyłożyć Exekucyą/ wyłożyć Królá: wyło=
19:
żyć Króleſtwo Krześćijáńſkié/ iákowé ma być/
20:
Frágmentać to ſą: drobné odrobiny to ſą w głę=
21:
bokich koſzách té odrobiny: to ieſt/ W Kápła=
22:
niéch Vrzędnych/ tych rzeczy wykłády ſchowáné
23:
od Bogá ſą. Nie wſpinay ſye nád té koſze wzgo=
24:
rę Ziemiáninie nie wſpinay/ wyſokié to koſze ſą/
25:
nie prześiągnieſz ich/ byś ſye nawięcéy wzgórę
wſpinał.


strona: F4v

Quincunx Piérwſzy/
1:
wſpinał. Ani ſye téż ty ná to Pośle Ziemſki ká=
2:
ſzy/ ábyś ty té odrobiny w tych głębokich á ćie=
3:
mnych koſzách/ álbo okiem ſwym vpátrzyć/ álbo
4:
ręką dośiądz mogłeś: krótką rękę/ y tępé oko ty
5:
ná to maſz.

Láik/ skąd
ma miéć
wykład rze=
czy ſkrytich.
Ale ieſliże ty prágnieſz odrobin tych/
6:
dobrym ſercem/ práwą wiárą/ y miłośćią cáłą/
7:
idźże po nie do onego/ którému rzeczóno ſámemu
8:
PASCE: tenći téy odrobiny máluczkiéy z koſzá
9:
ſwégo dośiągnie/ á tobie ią vkaże/ y poda: któ=
10:
régo nie ſzukay indźie/ ſám y tám tułáiąc ſye po
11:
kąćiéch/ iedno w Rzymie ná Stolicy Piotrá S.
12:
á ieſlić do Rzymu dáleko/ maſz w Polſzce Po=
13:
ſłańcá/ y Namieſtniká iego Arcybiſkupá Gnié=
14:
źniéńſkiégo/ y Suffrágány iego/ v tych odrobin
15:
tych ſzukay/ których prágnieſz: ćić powiedzą/ co
16:
Król/ co Króleſtwo/ co Exekucya prawdźiwa
17:
Korony Polſkiéy ieſt. EVAN. A wiedząli o=
18:
ni iedno ſámi/ co to zá rzeczy ſą? ORZECH.
19:
Pewnie wiedzą/ iednym ſercem/ y iedną duſzą/
20:
w onym iednym będąc/ któremu napiérwéy ſá=
21:
memu/ á przezeń inym Biſkupom/ á przez Biſku=
22:
py potym wſzytkim kápłanom rzeczóno ono ieſt

Matt:xvi.
:
23:
Quodcunqz ligaueris ſuper terrā, erit
24:
ligatum et in coelis: et quodcunqz ſol=
25:
ueris ſuper terram, erit ſolutum et in
cœlis.


strona: G

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
coelis. Hic enim portat Iudicium
2:
filiorum Iſrael in pectore: ſicut ſcri=
3:
ptum eſt

EXODI
xxviij.
. Ieſliże tedy Arcybiſkup z Biſkupy
4:
ſwymi czego niewié/ álbo nieumié ſam przez ſye/
5:
łatwie ſye dowié y náuczy/ od tegͦ Piotrá Rzym=
6:
ſkiégo/ czego mu wiedźiéć álbo vmiéć/ ku twemu
7:
pożytku ieſt potrzebá. EVANG. A nuż ten
8:
Piotr Rzymſki z Biſkupy Polſkimi zbłądźi

Papiéż z łá=
wicą ſwoią
błądźić nie=
może.
/ więc
9:
my nań napráwę wſzyſtkiégo Króleſtwá Pol=
10:
ſkiégo/ mimo Stan wſzyſtek Rycérſki przypu=
11:
śćić mamy? ORZECH. O Homo, tu
12:
quis es, qui reſpondere audes Deo

Rom: ix.
.
13:
Bóg mówi: Omnia quȩcunqz dixerint
14:
vobis, facite

MAtthȩi
xxiij.
. A mówi to o Przełożónych Du=
15:
chownych: á ty pytaſz Bogá/ á nuż Papiéż z Bi=
16:
ſkupy ſwymi zbłądźi? Hárdé to pytánié twoie/
17:
vporu y niewiáry pełné. Wiedźiał ći Kryſtus
18:
Pan/ y Bóg náſz/ komu nas poléćić miał: dał
19:
nam tákié Páſtyrze/ którym dał Duchá prawdy/
20:
dał im ogniſté z niebá ięzyki/ bes których cóżkol=
21:
wiek ty Láiku pocznieſz/ żadnéy rzeczy z pożyt=
22:
kiem ſwym nie dowiedźieſz: o czym ſłuchay S.
23:
CLEMens co mówi: Si quis absqz Epi=
Gſcopo


strona: Gv

Quincunx Piérwſzy/
1:
ſcopo aliquid faciat, non habebitur fa=
2:
ctum: vt enim Saul, cum ſine Sacer=
3:
dote obtulit, audiuit ſtultè egiſſe: ſic
4:
omnis Laicus, qui absqz Sacerdote
5:
aliquid facit, fruſtra ey inaniter facit.

❡ Bóg nic
zdrowégͦ áni
zbáwiénnégͦ
ludźióm nie
dáie/ iedno
przez kápła=
ná.

6:
Maſz ſłowá prawdźiwégo zwolenniká/ itéż po=
7:
tomká Piotrá S. Nie dobywayże ty tedy ięzy=
8:
ká ſwégo/ ná Vrząd Páſtyrzá twégo: ále ná ie=
9:
go ięzyk vchá ſwégo nákłáday/ bo iemu dano v=
10:
czóny ięzyk/ á tobie dano vcho/ y to głuché/ ieſlić
11:
go ten Páſtyrz pálcem ſwoim nie otworzy: nie=
12:
czekay nic od Bogá/ áni duſzy/ áni ćiáłu pożyte=
13:
cznégo ſobie/ iedno przez tego Páſtyrzá/ y przez
14:
zacné Kápłáńſtwo iego: o czym nápiſał tenże S.
15:
CLEmens, tymi ſłowy: Sacerdotium ſu=
16:
ſcipitur, ad cuſtodiendum corpus et a=
17:
nimam à periculis. Trzebá tobie Láiku
18:
Królá/ nie dać go Bóg/ iedno przez tego Kápła=
19:
ná. Trzebá tobie Królu Rády/ nie będźieſz iéy
20:
z inąd miał zdrowéy/ iedno od Kápłaná. Trze=
21:
bá Króleſtwu twemu napráwy/ nie nápráwi go
22:
nikt inſzy/ iedno ten Kápłan. Trzebá POLſzce
23:
Exekucyéy/ nie vkażeć do niéy drogi żaden iny/
iedno


strona: G2

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
iedno kápłan. Prágnieſz Królu/ y ſzukaſz Koro=
2:
nie ſwéy pokoiá/ nie naydźieſz go nigdźie indźie/
3:
iedno v kápłaná

❡ Gdźie ká=
płaná nie=
máſz/ tám
théż pokoiá
nie máſz.
. Kápłanowi ſámemu rzeczóno/
4:
Pacem meam do vobis, pacem meam
5:
relinquo vobis. Przeto téż w ſłużbie Bożéy/
6:
Klucznik y Száfarz prawdźiwégo pokoiá/ ad fi=
7:
lios pacis ták mówi: Pax vobis. Nie dać te=
8:
go pokoiá wiérz mi żaden Kácérz/ bo go ſam nie
9:
ma: Non eſt enim Pax impijs

Ioan: xiiij.

Eſa:xlviij.
.
10:
Odwróćiſzli ſye Królu od tego Rzymſkiégo Ká=
11:
płaná/ pewnie odwróćiſz ſye od pokoiá/ y w pe=
12:
wny niepokóy y w roſtyrk z Króleſtwem twym
13:
wpádnieſz. PAX e eſt poſſeſsio, hȩreditas, & ſors
14:
Leuitici generis: iákoś tu teraz od Páná Kryſtu=
15:
ſá ſłyſzał. A ták/ chcemyli rozumnymi/ mądry=
16:
mi/ ſpráwiedliwymi/ mężnymi/ vtćiwymi/ to ieſt
17:
dobrymi á cnotliwymi ludźmi/ nie ſłowy tylko/
18:
ále téż y rzeczą/ w Polſzce być: á ieſli chcemy ſye
19:
w Polſzce ośiedźiéć/ y Polſką Koronę poſtáno=
20:
wić/ ſłuchaymy Kápłaná: bo ieſli tego ſłucháć
21:
nie będźiemy/ ták nas Polaki roſtyrk domowy
22:
roſproſzy/ iáko wiátr proch roſpraſza

Matth: x.
. Ná znákći
23:
tego Pan Kryſtus kápłanom proch z nóg ſwych
24:
wybijáć roſkazał

☞ Czemu
proch z nóg
Kápłanom
wybijáć ka=
zano.
/ tám gdźieby przyięći nie byli/
G ijáżeby


strona: G2v

Quincunx Piérwſzy/
1:
áżeby przez to kożdy z nas to wiedźiał/ iż gdźie
2:
Kápłaná niemáſz/ tám téż y pokoiá niemáſz/ áni
3:
może być żadnégo. Przyymuieſzli Królu/ álbo
4:
téż y ty Ziemiáninie Kápłaná/ przyymuieſz po=
5:
kóy: wypądzaſzli od śiebie Kápłaná/ wypądzaſz
6:
téż z niem poſpołu pokóy: á pewnie bierzeſz w
7:
Dóm ſwóy niepokóy/ który roſtyrkiem zginąć
8:
muśi: Quia omne Regnum in ſeipſum
9:
diuiſum, deſolabitur: et domus ſupra
10:
domum cadet

Matt: xij.
. Pan Kryſtus mówi

❡ Swiecki
ſtan zginąć
muśi/ bes
ſtanu Du=
chownégo
będąc.
.
11:
Nie pátrz ná żywot/ áni ná vczynki Kápłáńſkié
12:
Królu/ nie pátrz: ále pátrz ná vrząd Kápłáńſki/
13:
którym ty ſámym z Króleſtwem ſwoim ſtoiſz:
14:
wſzák y ty teraz ná wyſokim Máieſtaćie ſwym
15:
Królewſkim/ tudźiéż podle Kápłaná śiedząc/
16:
circumdatus es infirmitate, śmiertelnośćiam pod=
17:
dány ieſteś/ któré tobie ſámemu przed Bogiem
18:
ſzkodzą: ále Vrzędowi twemu Królewſkiému/
19:
nic v nas nie ſzkodzą: Quia omnis homo mendax
20:
ſolus autem DEus verax eſt

Rom: iij.
: Od którégo ſámégo
21:
ták Vrząd Kápláńſki/ iáko y Królewſki pocho=
22:
dźi. Mówię teraz ták przed wámi/ iáko mi
23:
Pan Bóg ieſt mił: któżkolwiek odłącza od ſta=
24:
nu Swieckiégo Kápłaná, by iemu wſzytkié/ nie=
25:
tylko Króle álbo Céſárze/ ále téż y Anyoły z nie=
bá zo=


strona: G3

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
bá zoſtáwił/ nic mu nie zoſtáwią/ vpáść z grun=
2:
tu Swiecki ſtan muśi: nákóniec/ ślepym/ ſmro=
3:
dliwym/ prochem y ćieniem/ ſtan Swiecki bes
4:
ſtanu Duchownégo ieſt: Pełno o tym maſz wſzę=
5:
dźie piſmá/ przykłádów/ y Krónik/ czytay iedno/
6:
naydźieſz: ❡ PAPIEZN. Radbym áby ćię
7:
tu teraz twoi przyiaćiele/ Sztánkárowie/ Fry=
8:
czowie/ Krowiccy/ Alexándrowie/ y ini Sekta=
9:
rze/ ſłucháli: którzy to ná ćię piſmy ſwoimi wio=
10:
dą/ iákobyś thy przenáięty od Kápłanów/ ſtan
11:
náſz Duchowny brónić miał. ORZECH.
12:
Krzywdę mi ná tym wielką czynią/ nie mamći
13:
od żadnégo Duchownégo zá to/ coby w oko wło=
14:
żyć: y owſzem niéktórzy z Duchownych

Orzechow=
ſkiégo nie=
winnie ká=
cérze potwa
rzáią datki.
/ którzy
15:
mi Iurgelty przed tym dawáli/ ſkorom iedno w
16:
Sztánkárá á we Fryczá/ y w iné ſzkodliwé Ko=
17:
ronie Polſkiéy kácérze/ oſtrzym záwádźił/ y hár=
18:
cu zá łáſką Bożą wygrałem/ o Duchowny wſzy=
19:
ſtek ſtan z kácérzmi hárcuiąc/ zá rázem mi Iur=
20:
geltów dáwáć przeſtáli: ták oni byli wdźięczni
21:
poſługi moiéy/ o co ia (Pan Bóg świádek) nic
22:
nie dbam/ żywi mię Pan Bóg chudą Oyczyzną
23:
moią/ z żónką y z dźiatkámi moimi: y nie wąt=
24:
pię/ że mię do kóńcá żywić będźie. Niechże te=
25:
dy datki y vpominki Biſkupié ná ſtronie będą:
26:
nam zákazano ſub modium aut lectum, k woli ko=
G iijmu/ ál=


strona: G3v

Quincunx Piérwſzy/
1:
mu/ álbo ná złość komu/ Lucernam accenſam po=
2:
nere

Marci iiij.
. Lucerna accenſa

Lucerna
accenſa.
, ieſt Kápłan/ Duchem S.
3:
przez rękę Biſkupią/ iákoby láternia oświécony:
4:
przeto/ áby ón z mieyſcá ſwégo świéćił człowie=
5:
kowi Swieckiému/ który w iednym Domie/ to
6:
ieſt/ w iednym Kośćiele z nim mieſzka/ świátło=
7:
śćią nie ſwą/ ále Bożą/ iemu od Bogá przez Z=
8:
wiérzchność Kápłáńſką vżyczóną. Tego dáru
9:
Bożégo/ zákazał Pan Kryſtus kłáść pod korzec/
10:
álbo pod łoże

Korzecálbo
łoże/ co zná=
czy.
: korzec ieſt pożytek/ bo im mierzą:
11:
łoże ieſt gnuſność/ á ćieleſna roſkoſz: prze któré/
12:
nie ma Kápłan dáru ſwégo poniecháć

Orzechow=
ſki Kápłan.
. Tákiéż
13:
y ia pomniąc/ iż téż y mnie/ ácz bárzo ná ón czás
14:
młodemu/ y ták wyſokiégo Stanu nigdy niego=
15:
dnev: á wſzákóż ná święceniu moim we Lwo=
16:
wie/ przez ARCybiſkupá Lwowſkiégo/ Piotrá
17:
Stárzechowſkiégo/ świętégo człowieká/ ono nie
18:
dármo rzeczóno było/ zá włożeniem ręki Vrzę=
19:
dnéy/ Accipe SPIRitum SANctum. Stáráć ſye
20:
o to pilnie mam/ ábym téy łáſki mnie dánéy/ y
21:
mnie raz ku ſzáfunku vrzędnie zwierzonéy/ nie=
22:
zátłumił korcem iákiem/ álbo łożem ſwym nie=
23:
zgáśił. Puśćiłem Duchowné chleby/ nie mam
24:
Stolcá Káznodźieyſkiégo żadnégo: álem téy łá=
25:
ſki BOżéy/ którą raz ieſtem nápiątnowány ná
26:
Vrząd Kápłáńſki/ nie puśćiłem/ áni puśćić iéy
mogę/


strona: G4

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
mogę/ wieczna ieſt: która to łáſká z miłośierdźia
2:
Bożégo/ próznowáć mi nie da/ vſtáwicznie mi
3:
dodźiéwa/ pała we mnie: á kędy może ze mnie
4:
wynika/ mową/ piórem/ Drukiem/ nic ſye nie o=
5:
glądáiąc ná pokóy/ álbo ná iáki pożytek właſny
6:
móy. Zle tedy á fáłſzywie mnie té Iurgelty/ ál=
7:
bo té naymy/ Kácérzowie zádawáią/ y grzeſzą
8:
przećiwko Duchu świętemu/ lżąc y háńbiąc po=
9:
ſługę wierną moię/ przećiwko Bogu/ y przećiw=
10:
ko ſwemu właſnemu ſumnieniu: bo to oni do=
11:
brze wiedzą/ że mię fáłſzywie tymi Naymy po=
12:
twarzáią. A gdyż ia tu teraz z wámi przyia=
13:
ćiołmi ſwymi otworzyśćie mowię/ tedy téż nic
14:
przed wámi táić nie będę: Wiédzćie to/ żećiem ia
15:
miał ták od Duchownych/ iáko y od Swieckich
16:
Pánów/ Iurgeltów nie máło/ álem ié potráćił

Iurgelty
Orzechow=
ſki potráćił.

17:
wſzytki/ przeto/ żem ieſt głównym y nie ziedná=
18:
nym Nieprzyiaćielem wſzem Kácérzom/ o czym
19:
nie chcę (folguiąc ludźiom) wielé mówić: to ie=
20:
dnák mię boli/ że kácérzowie do tych Iurgeltów
21:
v niéktórych Pánów/ zwłaſzczá v Duchownych/
22:
nas vbieżeli

Duchow=
ni Iurgelty
ſwoimi Ká
cérze chowá
ią.
: á iż tymi Iurgelty/ niéktórzy Pá=
23:
nowie Duchowni/ iáko pewnym Zołdem/ cho=
24:
wáią Kácérze/ iáwné zbóyce Kośćiołá Bożégo/
25:
gdyż Kácérzowi dáć iáłmużnę grzéch ieſt śmier=
26:
telny. Ale to niech będźie ná ſtronie/ ná ten czás
to wam


strona: G4v

Quincunx Piérwſzy/
1:
to wam powiádam ze wſzytkich Iurgeltów któ=
2:
rem kolwiek miał/ nie zoſtał mi iedno ieden ten/
3:
który mnie náznáczył ón/ świętéy pámięći/ Ká=
4:
ſztellan Krákowſki/ Pan Ian Tarnowſki/ zá nie=
5:
śmiertelny Vpominek przećiw mnie łáſki ſwéy

Páná Tar=
nowſkiégo
ſzczodrobli=
wość.
:
6:
który Iurgelt/ Syn iego/ á dobrodźiéy móy mi=
7:
łośćiwy/ Pan Ian Kryſztoff Káſztellan ná ten
8:
czás Woynicki/ iśćić mnie raczy kożdy nowy rok
9:
przez Stároſtę ſwoiégo Iároſłáwſkiégo/ Páná
10:
Stániſłáwá Morſkiégo/ vczćiwégo záchowá=
11:
nia człowieká. Tákći ieſt iáko powiedam: przey=
12:
rzał tho Bóg/ że moiá chuda itéż nikczemna w
13:
Kośćiele iego poſługá/ miáłá być od Kácérzów
14:
tą potwarzą háńbióná

Orzechow=
ſki ná oyczy=
znie przeſtał
: przeto mię tych Iurgel=
15:
tów pozbáwił/ y obnáżónégo od opcéy pomocy/
16:
poſádźił mię ná grunćie Oycowſkim y Máćie=
17:
rzyńſkim/ którym mnie wedle ſtanu y potrzeby
18:
moiéy/ z łáſki ſwéy świętéy żywi: y odiął mi w=
19:
ſzytki myśli y ſtáránia około podwyſzenia/ álbo
20:
téż około dobrégo mienia iákiégo: ſámę tylko tę
21:
chuć wſzczépił w ſerce mé z łáſki ſwéy/ ábym w
22:
vbogiéy Wioſce ſwéy Zurowſkiéy śiedząc/ ni o
23:
czym nie myślił/ iedno o tym/ iákobym to Po=
24:
tomkom ſwym cáło oddał/ y tego ábym przeći=
25:
wko Kácérzom brónił/ wedle możnośći ſwéy/
26:
com od Przodków ſwych miłych wźiął: á żebym
ſam ná


strona: H

O Vpádłym Króle: Pol.
1:
ſam ná tym przeſtał/ á dáléy ábym ſye ni ocz nie
2:
ſtárał/ áni nád to bogáctwá/ áni Tytułów ża=
3:
dnych nie ſzukał: pewnie to wiedząc/ iż żadnégo
4:
Tytułu nád ten zacnieyſzy/ między ludźmi być
5:
nie może/ iáko ieſt/ Szláchćic á Krześćijánin:
6:
day Boże/ iedno ábym dobrym Szláchćicem y
7:
Krześćijáninem był. Proſzę was/ ábyśćie temu
8:
y ſámi wiárę dáli co mówię/ y drugim téż tákże
9:
o mnie powiádáli: bo to ták ieſt/ á nie inák/ iáko
10:
powiedam. PAPIEZN. Owo iáko baczę/
11:
doſyć tobie Okſza Oycowſka/ á Trąbá Máćie=
12:
rzynſka/ á ktemu Chléb powſzedni/ z Paćierzem
13:
domowym: á iż o náſze Tytuły y Iurgelty nic
14:
nie dbaſz

Wierny po=
kład kożdé=
go dobrégo
który ieſt?
. ORZECH. Práwdę mówiſz/
15:
záwſzem rad przed ſobą miał oné Páwłá świę=
16:
tégo/ do Tymotheuſzá krzykliwé vpominánié:
17:
O Timothee, Depoſitum cuſtodi

ij Tim: 1.
.
18:
Z kąd ia ták mnimam/ że kożdemu poczćiwemu
19:
człowiekowi/ tych trzech rzeczy naywyżſzych z=
20:
wierzóno: któré ſą/ poczćiwość Oycowſka/ pocz=
21:
ćiwość Máćierzyńſka/ á poczćiwość wiáry ich
22:
Krześćijáńſkiéy: tych trzech pokłádów mnie/ y
23:
kożdemu poczćiwemu człowiekowi/ ták chowáć
24:
przyſtoi/ iákobyſmy poczćiwośći Przodków ſwo=
25:
ich/ á wiáry ich w któréy pomárli/ háńbić żadne=
26:
mu ná Swiećie człowiekowi nie dopuſzczáli/ y
Hprzy tych


strona: Hv

Quincunx Piérwſzy/
1:
przy tych trzech rzeczách/ gdyby tego byłá potrze=
2:
bá/ kreẃ ſwą roźlać/ y gárdłá ſwé dáć nie lito=
3:
wáli: á gdy tym trzem rzeczam doſyć vczynimy/
4:
oſtátek niechay pśi orzą/ iáko ono mówią: ábo=
5:
wiém ieſliże to tylko oſtáteczné ſtáránié v nas
6:
być ma/ ábyſmy poczćiwość Przodków náſzych/
7:
ták Swiecką iáko y Duchowną/ iákoſmy z rąk
8:
do rąk wźięli/ tákiéż Potomkom náſzym cáło od=
9:
dáli: tedy iné rzeczy wſzytkié/ Tytuły/ Páńſtwá/
10:
y bogáctwá/ máią być v nas Vanitas vanitatum,
11:
& dolor, et afflictio ſpiritus

Eccls 1.
: iáko Sálomon mą=
12:
dry mówi. A temu żebyſmy doſyć vczynili/ zgo=
13:
dliwie mieſzkaymy w Kośćiele/ Kápłanów ſłu=
14:
chaymy: zá których náuką / wypełnimy zakón/ y
15:
powinowátość ſwą/ ták Swiecką iáko y Du=
16:
chowną. A gdyż ia (iż ſye wrócę ku przedśięw=
17:
źięćiu ſwemu) Stan Kápłáńſki ták wielbię

❡ Bes Ká=
płaná PO=
lacy niewie=
dzą co ieſt
Exekucya.
/ iá=
18:
kom ieſt wielbić prze duſzné zbáwienié ſwé/ j prze
19:
dobré rzeczy náſzéy poſpolitéy powinién: nie=
20:
wiém czemu bym thym Poſły Koronné obráźić
21:
miał/ iż w Dyálógu Piérwſzym/ około Exeku=
22:
cyéy wydánym/ iáwnie to powiedam/ Iż Poſło=
23:
wie náſzy przeto/ iż Kápłáńſtwem gárdzą/ bes
24:
Kápłaná nie wiedzą co ieſt Exekucya/ áni dro=
25:
gi do niéy nie naydą. A ieſliżem ſye wam ſprá=
26:
wił z Dyálógu piérwſzégo/ tedy pódźmy iuż do
drugich.


strona: H2

O Vpádłym Król: Pol.
1:
drugich. PAPIEZ. Mnie ſye doſyć sſtáło.
2:
EVANG. Bá wierę y mnie: nie rozumiém/
3:
czemu ſye o to wſtydáć/ álbo gniewáć kto ma/
4:
gdy komu nierozumnemu/ wodzá pewnégo do
5:
rozumu vkázuią: ále ty iuż nam o drugich Dy=
6:
álógoch powiédz/ któréś z Rozmowy náſzéy Zu=
7:
rowſkiéy nowo wydał/ iáko ié przećiwko niena=
8:
wiśći téy Seymowéy ninieyſzéy bróniſz.
9:
ORZECH. Rad to vczynię: iedno was o
10:
to proſzę/ ábyśćie ode mnie gotowéy rzeczy ſłu=
11:
cháli/ á nic przećiwnégo ſłucháiąc mię/ nie my=
12:
ślili áni mówili/ áż około kożdégͦ Dyálógu ſprá=
13:
wę ode mnie vſłyſzyćie: odpráwię was krótko/
14:
bo téż to co ſye iuż mówiło/ vkróći nam mowy
15:
około tych Dyálógów drugich. EVAN. Ták
16:
vczyniemy/ iákobyſmy nigdy ni o czym nic nie=
17:
wiedźieli/ ſłucháć ćię będźiemy.
H ijQuincunx


strona: H2v

1:
QVINCVNX Wtóry.
2:
O
RZECH. Máło
3:
przed tym/ á niżlim tu
4:
do was przyſzedł/ od=
5:
dáné mi ſą z Kráko=
6:
wá Liſty/ od Kśiędzá
7:
Thomaſzá z Płázy/ w
8:
Modlnicy dobrégo y
9:
Vczónégo Plebaná/
10:
Kśiędzá M. Krome=
11:
rá powſzedniégo domowitá/ poſpołu y z Dyá=
12:
lógi/ któréſmy około Exekucyéy Polſkiéy Korony
13:
roku przeſzłégo/ z Rozmowy náſzéy Zurowſkiéy/
14:
przed Seymem Piotrkowſkim piſáli: któré w
15:
Krákowie powtoré Drukowano/ przy których
16:
owo maćie QVINCVNCEM, ná kſztałt
17:
twarzy Korony Polſkiéy miſternie wyrzezány.
18:
Mnimam iż wiéćie

Quincunx
co ieſt?
/ QVINCVNX co zá
19:
ſłowo ieſt. EVAN. Nie bárzo wiémy: y o
20:
tymechwá tu ſobie z Kśiędzem Doktorem ga=
21:
dáłá/ piérwéy á niżliś do nas przyſzedł: j radbym
22:
od ćiebie ſłyſzał wykład tego to ſłowá/ y ktemu
23:
przyczynę/ czemu twarz KOrony POLſkiéy/
24:
QVINCVNX wezwaná od ćiebie ieſt?
Potrzebá


strona: H3

Quincunx Wtóry.
1:
Potrzebá ieſt tego/ áżebyś nam tho powiedźiał
2:
piérwéy/ á niżli o czym inym mówić będziem.
3:
ORZECH. Bym nie chćiał/ tedy to vczynić
4:
muſzę: bo káżda rzecz o któréy mówić chceſz/ tego
5:
potrzebuie: naprzód/ áżebyś imię iey zrozumiáł:
6:
potym/ ábyś náturę iéy poznał: ná kóniec/ ábyś
7:
właſność iéy wiedźiał: ábowiém ná tych trzech
8:
rzeczách/ wſzyſtká doſkonáła ſtoi náuká

Trzy rzeczy
máią być
ná baczeniu
w náuce.
/ o rze=
9:
czách ſkrytych. A ták iż ia ſye mam wam ſprá=
10:
wowáć z Dyálógu Wtórégo/ około Exekucyéy
11:
iuż wydánégo: w którym Króleſtwo Polſkié v=
12:
kazáliſmy poſtánowióné być/ ná Królu/ ná Ká=
13:
płanie/ ná Ołtarzu/ iáko ná trzech węgléch iá=
14:
kich: muſzę wam piérwéy powiedźiéć/ co zá imię
15:
to QVINCVNX ieſt. Przeto naprzód to
16:
wiédzćie/ iż Trzywęgláſta Figurá táka/ grafika
17:
Początkiem ieſt wſzyſtkich Figur inych: bo tá
18:
Figurá we wſzyſtkich inych Figurách być muśi/
19:
iáko ieſt Quádrat/ piątnokątna/ ſzoſtokątna/ y
20:
śiodmokątna/ y iné wſzytkié Figury: y w tę Fi=
21:
gurę wſzytkié iné/ muſzą być záśię rozdźielóné.
22:
Ale nie wdawáiąc ſye z wámi w głęboką Geo=
H iijmetryą/


strona: H3v

Quincunx Wtóry/
1:
metryą/ doſyć nam ná ten czás wiedźiéć/ Trzy=
2:
węgláſta Figurá dwoiáka/ o iednym śrzednim
3:
punkćie/ QVINCVNCEM czyni táko=
4:
wą Figurą. grafika
5:
Cynkiem my to Polacy zowiemy: Słowo to
6:
z Laćiny wźięté ieſt/ iákoby rzekł QVINEK

Cynek fo=
remna Fi=
gurá.
.
7:
Stárzy Láćinnicy/ iáko ſą/ Varro, Cæſar, Cice=
8:
ro, Quintilian, tę Figurę QVINCVNCEM
9:
zową. Columella, oſobliwy Miſtrz w ſpráwach
10:
Kmiecych/ in Libris de re ruſtica, tego dowodźi/
11:
Iż foremnieyſzéy Figury/ ku rozſádzeniu ſádów/
12:
nád Cynká niemáſz: y dowodźi tego tym/ Iż do
13:
którégo kolwiek kątá w Cynku oká przyłożyſz/
14:
hnet wſzyſtek Cynek w oku ſwym rázem maſz:
15:
czego w Quádraćie y w inych potym Figurách
16:
nie naydzieſz: tego optice álbo perſpectiua, ktora
17:
wzrok ſądźi/ iáśnie v Geometrów dowodźi.
18:
Maćie tego ſłowá QVINCVNX wykład:
19:
ſłuchayćiéſz przyczyny Napiſu tego to

Przyczyná
Napiſu.
/ dla któréy
20:
Twarz Korony Polſkiéy rzeczóná ieſt QVIN=
21:
CVNX: ále tu was/ á niżli mówić pocznę/
prośić


strona: H4

Wykład Quincunxá.
1:
prośić będę/ ábyśćie mi dozwolili/ ſkrytych onych
2:
vżyć náuk/ nád poſpolity poſpolitégo człowieká
3:
rozum: któré nas pewną drogą/ do niepewnych
4:
rzeczy wiodą. Mamy mówić o náturze y o w=
5:
łaſnośći Polſkiéy Korony/ rzeczy to ſą wielkié y
6:
trudné: nie tylko ná mię hrubégo Ruśiná/ ále
7:
wierę téż y ná mądrégo Sálomoná: ku których
8:
rzeczy wyrozumieniu/ potrzebá nam ieſt drogi
9:
iákiéy ſnádnéy y pewnéy/ przez którąbyſmy do=
10:
ſtąpić tego mogli/ o czym teraz mówić mamy.
11:
Aleć prozno nam inéy drogi nád tę ſzukáć/ którą
12:
nam podał dobry Miſtrz ARIſtoteles, in primo
13:
Lib: Phyſoco℟, hnet ná początku ták piſząc

Drógá ku
náleźieniu
rzeczy tru=
dnych.
: Gdyż
14:
ták przyrodzenié náſze ſpráwiło/ ábyſmy z iáw=
15:
nych y wiádomych nam rzeczy/ poſtępowáli ku
16:
rzeczam táiemnym y niewiádomym: przeto po=
17:
trzebá ieſt/ poſtąpić od rzeczy nam wiádomych/
18:
do rzeczy nam z przyrodzenia niewiádomych.
19:
A iż té rzeczy/ któré przed ſobą widomie mamy/
20:
ſą nam naprzód wiádomé: przeto z nápominie=
21:
nia tego Philozophá wielkiégo/ muſzę od wiádo
22:
mych mnie rzeczy począć/ o ták wyſokich y głębo
23:
kich rzeczách mówiąc: Są trzy naygłównieyſze
24:
ná świećie między ludźmi rzeczy

Trzy rzeczy
główné ná
Swiećie.
/ Król/ Kápłan/
25:
Kośćiół: żadna rzecz czwarta nie ieſt/ która by
26:
z tymi trzemá rzeczomá równaná być mogłá:
chcę mó=


strona: H4v

Quincunx Wtóry/
1:
chcę mówić o tych rzeczách/ co zacz ſą/ y iáko mię=
2:
dzy ſobą związáné/ y ſplećióné poſpołu ſą/ nie=
3:
wiém myśląc/ s kąd począć mam? ſłyſzę ſłowá/
4:
ále rzeczy nierozumiém: cóżkolwiek przed ſye we=
5:
zmę/ wſzytko mi z rąk páda: w téy tákowéy tru=
6:
dnośći ſwéy/ zá rádą tego wielkiégo Philozoffá/
7:
póydę do Oká/ y ſpytam go/ mali ono co przed
8:
ſobą/ czymby mię rátowáć mogło. Ná to odpo=
9:
wié mi ták Oko/ cóżkolwiek ia przed ſobą mam/
10:
to wſzyſtko nic inégo nie ieſt/ iedno fárbowána
11:
Figurá. Spytam ia Oká/ co to zá Figury ſą?
12:
Odpowié mi Oko/ ſą Eſſy/ Dryie/ Quadry/ Cyn
13:
ki/ Zezy/ y iné Figury. To ia od Oká ſłyſząc/ py=
14:
tam co to ieſt Dryiá? Odpowiáda/ iż Dryiá ieſt
15:
trzykątna Figurá/ ná trzy węgły ták rozłożóna. grafika
16:
Tákże mi téż powié o Quádraćie/ którégo For=
17:
mę ták mi Oko wyſtáwi. grafika
Biorę


strona: I

Wykład Quincunxá
1:
Biorę przed ſye to co ſłyſzę/ j rownáiąc to o czym
2:
myślę z tą Dryią y z Quadrem/ ſzérſze náyduię
3:
być/ á niżliby z temi Figurámi mogło być rów=
4:
náné/ bo nie doſyćći ieſt Króleſtwu Polſkiému
5:
miéć Królá/ miéć Kápłaná/ miéć Ołtarz: ále
6:
téż iemu wiáry potrzebá. Máło ieſzcze ná tym/
7:
ále trzebá Króleſtwu Polſkiému ieſzcze tego/ á=
8:
by wſzyſtko w Kośćiele Krześćijáńſkiém zám=
9:
knióné było: przeto odrzućiwſzy té Figury dwie/
10:
dowieduię ſye o Cynku/ iákowéy figury ieſt/ y po=
11:
wie mi Oko iż tákowy QVINCVNX, álbo
12:
Cynek ieſt. grafika
13:
Tę ia Figurę wźiąwſzy przed ſye od Oká/ náy=
14:
duię ią Koronie Polſkiéy bárzo być podobną: y
15:
ták vczynię/ wezmę śrzędni punkt z tego Cyn=
16:
ká/ y podnioſę go myślą wzgórę/ sſtánie ſye hnet
17:
piątnokątna PYRAMIS, iákoby Wieżá iáka
18:
wyſoka/ oſtrégo wiérzchu/ ná Quádraćie táko
19:
poſtáwióna. PYRamis
ISłuchay=


strona: Iv

Quincunx Wtóry/
1:
Słuchayćiéſz/ iáko podobieńſtwem tego oſtré=
2:
go wiérzchu Pirámidá/ ná cztérzech kąćiéch ſto=
3:
iącégo

᾽άναλυσις.
/ rozum człowieczy nam Koronę Polſką
4:
wyráźi/ y iuż w imióno Bożé wedle tego podo=
5:
biéńſtwá poſtępuymy ták: Ieſli Polſká Króle=
6:
ſtwem ieſt/ tedy ma Królá: bo inák Króleſtwem
7:
zwaná być niemoże. Ieſli ma Królá/ tedy ma
8:
téż y Kápłaná/ który Polſkiégo koronuie Królá.
9:
Ieſliże ma Kápłaná/ tedy téż ma y Ołtarz/ któ=
10:
remu ten ſłuży Kápłan: á ieſliże ma Ołtarz/ te=
11:
dy téż ma Zakón álbo Wiárę/ którą ten Ołtarz
12:
w Krześćijáńſtwie ſtoi: á ieſliże ma Wiárę/ te=
13:
dy téż przez tę Wiárę/ iáko przez drogę iáką/ w
14:
Kośćiele Krześćijáńſkim/ y pod zwiérzchnośćią
15:
iego/ Króleſtwo Polſkié zámknióné ieſt: któré to
16:
Króleſtwo Polſkié/ ná Królu/ ná Kápłanie/ ná
17:
Ołtarzu/ ná Wierze/ iáko ná iákich cztérzech wę=
18:
gléch

Króleſtwo
POLſkié ná
czym ſtoi?
/ ſpráwą Boſką poſtáwióné: zámyka ſye w
19:
iednym/ świętym/ powſzechnym/ y Apoſtolſkim
20:
Kośćiele: y ieſt podobné to Króleſtwo niedoby=
21:
téy onéy Wieży/ która ze wſzech ſtron ſwoich/
22:
obrónna ieſt przećiwko wſzyſtkim Nieprzyiaćie=
23:
lom ſwoim/ ták duſznym iáko y ćieleſnym. Któ=
24:
réy Wieże nigdy nie dobytéy/ twarz álbo wzór
25:
tą Figurą wam wyſtáwię/ bárzo wzgórę wy=
26:
nieśiónemu Cynkowi podobną. TYPVS
By kto


strona: I2

Wykład Quincunxá.
1:
By kto mię tu teraz ſpytał/ co Króleſtwo Pol=
2:
ſkié ieſt?

Co Króle=
ſtwo POL=
ſkié ieſt?
Tedybym ná to pytánié ták odpowie=
3:
dźiał: Króleſtwo Polſkié ieſt/ iedno w Sármá=
4:
cyéy Páńſtwo/ właſnemu Królowi ſwemu wol
5:
nie wybránemu/ z Láſki Bożéy/ przez Kápłaná
6:
poddáné: Ołtarzem Krzyżá świętégo vraczóné:
7:
Wiárą Krześćijáńſką od Bogá oświécóné/ á w
8:
iednym/ świętym/ powſzechnym/ y Apoſtolſkim
9:
Kośćiele záwárté y zámknióné. Pátrzayćiéſz
10:
tu/ iáko zá rádą Aryſtotelá/ począwſzy od Oká/
11:
proſtą drogą ku wykłádu Króleſtwá Polſkiégo
12:
przyſzliſmy. Iákóż to wy przyymuiećie/ radbym
13:
ſłyſzał? PAPIEZ. Ia przećiwko temu mó=
14:
wić nie vmiém/ widzę Definicyą być cáłą: habet
15:
e & genus, et differentias ſuas: znáć żeś w Szko=
16:
łách nie próznował. Téżći Tureckié/ to ieſt/ Ká=
17:
cérſkié Páńſtwo/ ma Królá/ ále nie od BOgá
18:
przez Kápłaná: máią téż Kácérſtwá Miniſtrá
19:
ſwoiégo/ ále Ołtarzá nie máią/ któremuby ten
20:
to Miniſter ſłużył: bo wyrzucóné ſą precz z po=
21:
śrzodku Gromády Kácérſkiéy Ołtarze. Mielić
22:
téż Báłwochwalcy Ołtarze/ ále wiáry Kryſtá
23:
Páná náſzégo nie mieli. Máią téż Kácérzowie
24:
iáko y Dybłowie wiárę/ bo téż y oni z Dyabły
25:
poſpołu mówią/ Tu es CHRiſtus filius DEI viui.
26:
Ale iż w iednośći Kośćiołá ſ. Krześćijáńſkiégo
I ijnie ſą/


strona: I2v

Quincunx Wtóry/
1:
nie ſą/ przeto martwa wiárá/ przeklęté Ołtarze/
2:
fáłszywi Kápłani/ obłudni Królowie/ łotérſkié
3:
Kroleſtwá ſą ich

❡ Kácérzo=
wie żadnéy
rzeczy vrzę=
dnéy niemá
ią.
. Ale náſzá święta Polſká/
4:
gdyż ſye oná w Kośćiele świętym Krześćijáń=
5:
ſkim/ ze wśćiórnaſtkimi człónki ſwoimi záwiéra
6:
y zámyka/ zá łáſką Miłośćiwégo Bogá/ ma w
7:
ſobie prawdźiwégo Królá/ prawdźiwégo Ká=
8:
płaná/ prawdźiwy Ołtarz/ prawdźiwą Wiárę:
9:
żywiąc pod Zwierzchnośćią naywyżſzégo Ká=
10:
płaná/ Piotrá Rzymſkiégo/ któremu wyznawa
11:
być ſye od Bogá polécóna. Y by wſzyſcy Kácé=
12:
rzowie/ co ich ná świećie y w piekle ieſt teraz/ y
13:
potym będźie/ powſtali/ nigdy żadną chytrośćią
14:
áni przewrotnośćią ſwą/ tego wykłádu Króle=
15:
ſtwá Polſkiégo oni nie ſkáżą/ któréś teraz przed
16:
oczymá náſzymi źretelnie wyſtáwił. EVAN.
17:
Y ia téż nic przećiwko temu nie mówię/ bo to ná
18:
oko widzę/ cóżkolwiek álbo któryżkolwiek kąt ál=
19:
bo węgieł/ z tego Cynká wzgórę wznieśiónégo
20:
wyymieſz/ wſzytká Koroná Polſka nátychmiaſt
21:
vpádnie. Ale mi to powiédz/ czemuś w Dyá=
22:
lógoch ná trzech węgléch Koronę Polſką był po=
23:
ſtáwił/ którą teraz ná Cynku ſtánowiſz?

Rózność
Dyálógów
od Quin=
cunxá.

24:
ORZECH. O rzecz łátwią mię pytaſz/ iam
25:
w onych Dyálógoch cognitione confuſa, non aūt
26:
cognitione diſtincta poſtępował. Mówiłech w
támtych


strona: I3

Wykład Quincunxá.
1:
támtych Dyálógoch z náſzą bráćią po proſtu/ po=
2:
ſtáwiłem przed nimi Króla/ Kápłaná/ Ołtarz/
3:
rzeczy widomé/ áżeby tym łátwiéy/ ná tych rze=
4:
czách widomych/ Exekucyą widomie położóną/
5:
poiąć byli mogli. Ale iednák (ieſliże dobrze ba=
6:
czyſz) tedy przy tych trzech rzeczách/ obaczyſz być
7:
téż Wiárę y Kośćiół. EVANG. Słyſzę co
8:
mówiſz/ ále iednák ia w Dyálógoch nie widzę
9:
Kośćiołá/ nie widzę Wiáry. ORZE. W
10:
tym krzemieniu/ widźiſzli ty ogiéń? EVAN.
11:
Nie widzę. ORZECHO. Vdérzże iedno
12:
w ten krzemień ogniwem/ hnetki go oglądaſz.
13:
EVANG. Podobno. ORZECH. Tákże
14:
téż roſtrząśni iedno Królá/ Kápłaná/ Ołtarz/
15:
hnet tám náydźieſz Kośćiół y Wiárę: bo oprócz
16:
Kośćiołá/ niemáſz áni Wiáry prawdźiwéy/ áni
17:
Ołtarzá/ áni Kápłaná/ áni prawdźiwégo Kró=
18:
lá

☞ Oprócz
Kośćiołá
prawdy nie
máſz vrzędo
wéy.
: ſzczyry fáłſz á zdrádá ieſt/ to co w Kośćiele
19:
nie ieſt. Podobno ná to zwalaćie? PAPIEZ.
20:
Niewiém co ten myśli/ ále ia ná to wſzyſtko z=
21:
walam: Quia quicquid extra Eccleſiam Catholicā
22:
eſt, peccatum eſt. Skoro ty iedno z Kośćiołá wy=
23:
nidźieſz/ hnet sſtawa ſye twoiá wiárá/ niewiá=
24:
rą: ofiárá/ klątwą: Kápłan/ bluźniérzem: Król/
25:
Tyránnem: Króleſtwo/ niewolą.
26:
❡ ORZECH. Chcemyli tedy ná żadnym
I iijſtopniu


strona: I3v

Quincunx Wtóry/
1:
ſtopniu Króleſtwá Polſkiégͦ nie chramáć/ dźierż=
2:
my ſye tego Cynká rádzę/ y w téy Wieży

Kośćiól
Wieżá ieſt
można.
/ któréy
3:
ná tym Cynku wzór pokazáliſmy/ ſtale mieſzkay=
4:
my poſpołu

Cant: vi.
: Nam hæc eſt illa Turris fortitudinis
5:
terribilis, vt caſtrorū acies ordinata. Y zda mi ſye/
6:
że o tákowéy Wieży mówi Pan Kryſtus/ gdy
7:
nas vpomina/ chcęmyli táką Wieżę budowáć/
8:
ábyſmy ſye przed tym á niżli budowáć pocznie=
9:
my/ vśiadſzy ſámi z ſobą poráchowáli

Lucȩ xiiij.
/ á tego ſye
10:
dowiedźieli/ doſtánieli nam ná budowánié na=
11:
kłádu/ czyli nié: áby potym záłożywſzy Fundá=
12:
mentá/ nie muśieliſmy prze niedoſtátek wſzyſt=
13:
kiégo budowánia zániecháć/ y ono od mimo idą=
14:
cych ſłyſzéć/ Ten człowiek począł budowáć/ á nie
15:
mógł dokónáć

Wieże Ká=
cérſkié.
. Co prawdźiwie o wſzytkich Ká=
16:
cérzoch mówióno być może/ którzy nigdy ſye nie
17:
ráchuią przed tym/ á niżli fundámentá rozlicz=
18:
nym wieżam ſwym kácérſkim zákłádáią: ále py=
19:
chą/ zazdrośćią/ łákomſtwem/ zápaleni/ piérzchli=
20:
wie zákłádáią fundámentá kácérſtwóm ſwym:
21:
ták iáko y po Potopie ludźie Bogu przećiwnie/
22:
piérzchliwie fundámentá zákłádáli/ Wieżę Ba=
23:
bel buduiąc/ którą z Niebem wyſokośćią zrów=
24:
náć chćieli

Gene: xi.
: Ale Bóg iáko oné ludźie hárdę/ mo=
25:
wę im popſowawſy/ po wſzyſtkim świećie był
26:
roſpróſzył: ták téż ninieyſzé Kácérze/ ná rozliczné
ięzyki


strona: I4

Wykład Króleſt: P.
1:
ięzyki rozdźielił/ y ná rozmáité ſekty roſprószył:
2:
którzy wzgárdźiwſzy oną ſtárádawną Wieżą/
3:
przez Pátryárchy/ Proroki/ y Apoſtoły Swięté/
4:
od ſámégo Bogá zbudowáną: z téy Wieże wy
5:
ſzli/ á inſzéy wieże ſobie zbudowáć nie mogli/ ácz
6:
ná to y gárdłá ſwé odważáli.

❡ Kácérzo=
wie poczy=
náią ále nie
dokonywá=
ią budowá=
nia ſwégo.
Chćiał Luter w=
7:
ſzytkę ſtárádawną Policyą w Niemcách z grun=
8:
tu wywróćić/ á ſwą nową poſtáwić: nie mógłći
9:
tego dowiéść ze wſzyſtkimi towárzyſzmy ſwoi=
10:
mi/ y z Sektą ſwoią zginął: á tá Wieżá/ to ieſt/
11:
Policya ſtárádawna/ zá łáſką Bożą w Niem=
12:
cách/ iáko ſtoi táko ſtoi: przedśię tám Króle/ y
13:
Céſárze Rzymſkié/ Kápłan Koronuie: przedśię
14:
tám Krfirſztowie/ ácz niéktórzy ſą z nich Kácé=
15:
rzowie/ á wſzákóż y ći nie chcą miéć inégo áni zá
16:
Królá/ áni zá Céſárzá Rzymſkiégo/ iedno po ſtá=
17:
remu wybránégo od śiebie/ á od Kápłaná/ ná
18:
ten Vrząd Królewſki y Céſárſki/ koronowáné=
19:
go człowieká. Ták téż y v nas w Polſzce ſye
20:
dźieie: piérwſzy Stánkár przynióſł nam Nie=
21:
mieckié Kácérſtwo/ to ieſt/ iáwné bluzniérſtwo
22:
do Polſki

❡ Stánkár
piérwſzy w
Polſzce Ká=
cérz nieprze=
mógłſtáréy
Wiáry.
: którégo tá myśl wſzyſtká byłá/ áby
23:
rozerwawſzy kácérſtwem w Polſzce lud/ z grun=
24:
tu ſtárádawną Policyą Polſką zborzył. Ięli ſye
25:
náſzy byli/ iáko ſtroiów nowych zwykli/ ták téż
26:
y Stánkárowéy nowéy Wiáry/ bárzo byſtrze:
nátychmiaſt


strona: I4v

Quincunx Wtóry/
1:
nátychmiaſt poczęli wywrácáć Ołtarze/ wygá=
2:
niáć Kápłany/ Skárby Kośćielné rozbiéráć/ y
3:
wſzyſtek ſpoſób ſtárożytnéy w POLſzce Wiáry
4:
odmieniáć/ y nową Policyą w Króleſtwie Pol=
5:
ſkim budowáć. Nie moglić tego do tych czáſów
6:
dowiéść/ áni dali Bóg dowiodą: przedśię Vni=
7:
uerſitas Polſka/ nie zowie inégo w Polſzce Kró=
8:
lem człowieká/ iedno od Kápłaná vrzędnie ko=
9:
ronowánégo: ſámi téż Kácérze/ Páńſtwo Pol=
10:
ſkié nie zową Kśięſtwem/ áni Woiewództwem
11:
iákim: ále go zową Króleſtwem Polſkim/ imię=
12:
niem zacnym/ nam Polakom przez naywyżſzégo
13:
Kápłaná raz z Rzymu dánym. Iédźćie do Wár=
14:
ſzáwy/ á przyſłuchawayćie tego/ którymi ſłowy
15:
Ewányelikowie nayprzednieyſzy Królá witáią:
16:
tám vſłyſzyćie/ że I.K.M. ták iáko prawdźiwie
17:
Páná ſwoiégo witáć máią/ záwżdy y witáią/ y
18:
miánuią Królem. A gdyby Páná náſzégo/ kto
19:
inák á niżli Królem thám witáiąc miánował/
20:
pewnieby było w tym læſȩ MAIEſtatis crimen.
21:
Awo maćie Witánié/ którym witáli Poſłowie
22:
teraz w Wárſzáwie Królá

❡ Witánié
Poſelſkié.
: iáko vczćiwie/ ták
23:
téż y mądrze/ przez Páná Mikołáiá Sienickiégo/
24:
Márſzáłká ſwégo/ dźielnégo człowieká. Ale ie=
25:
ſliże dźiękuią Bogu Poſłowie w tym Witániu
26:
zá Królá/ niechże téż temuż Bogu/ ćiż Poſłowie/
dźiękuią


strona: K

Wykład Króleſt: P.
1:
dźiękuią zá Kápłaná/ przez którégo dał Polakom
2:
Bóg Królá

❡ Ktokol=
wiek dźięku
ie Bogu zá
Królá/ ten=
że téż iemu
dźiękuie zá
Kápłaná.
: á ieſli Poſłowie Ziemſcy Kápłaná
3:
nie máią zá Kápłaná Krześćijánſkiégo/ ále go
4:
máią zá Antykryſtá Rzymſkiégo: niechayże téż
5:
ná Seymiéch Wálnych oni/ áni witáią Królá
6:
Polſkiégo Królem Krześćijáńſkim/ áni zá to go
7:
máią/ gdyż Królá Polſkiégͦ Rzymſki (wedle po=
8:
wieśći kácérſkiéy) koronował Antykryſt: ná kó=
9:
niec/ áni ty o Woiewodo/ Káſztellanie/ Már=
10:
ſzáłku/ Cánclérzu/ Podſkárbi Polſki/ zowćie ſye
11:
áni ſye miánuyćie imiónmi temi: bo té Tytuły/
12:
PALatinus, Caſtellanus, Marſſalcus, Cancellarius,
13:
Theſaurarius, Capitaneus, od Antykryſtá Rzym=
14:
ſkiégo/ przez Królá Polſkiégo z Rzymu maćie.
15:
Nie piérwéy temi Rzymſkiémi ſłowy y Tytuły
16:
Król Polſki was obdárzył/ áż ſam piérwéy tym
17:
imieniem REX POLONIÆ, Láćińſkim obdá=
18:
rzóny od Papieżá Rzymſkiégo/ przez Ianá La=
19:
ſkiégo/ Arcybiſkupá Gniezniéńſkiégo/ z Rzymu
20:
był. Wróććiéſz tedy Antykryſtowi Rzymſkiému
21:
Tytuły té iego/ nie nośćie ich ná ſobie/ nie miéy=
22:
ćie z Antykryſtem nic ná poły: bądźćiéſz w Pol=
23:
ſzce/ álbo Hołofetámi Wołoſkimi/ álbo Vłanmi
24:
Tátárſkimi/ álbo Báſzámi Tureckimi: bo táko=
25:
wé Tytuły/ nie ſą Papieſkié imióná z Rzymu:
26:
ále ſą imióná ſtárych Kácérzów z Turek/ itéż
Kz Tátar:


strona: Kv

Quincunx Wtóry.
1:
z Tátar: któré w Polſzce odnowili/ y vſtáwi=
2:
cznie odnawiáią

Kácérzo=
wie w Tu=
recką Wiá=
rę Polſkę od
mieniáią.
/ ći Sákrámentarze Luterſcy/
3:
Caluiniſtȩ, Stancariſtȩ, y ini: któré wy Pánowie
4:
Polſcy/ y wy Pánowie Litewſcy/ iáko węże ná
5:
ſzyie ſwé/ práwie w zánádrách ſwoich chowaćie:
6:
którzy was w Turecki żywot/ j w Turecką wiá=
7:
rę/ fáłſzem iáwnym/ y iáwną zdrádą wpráwuią.
8:
Sturczyć ſye nam ledá kiedy/ o Pánowie Pol=
9:
ſcy y Litewſcy/ y w Zawoioch Tureckich/ y w
10:
Kiwierzéch Tátárſkich rychło nam z wámi cho=
11:
dźić poſpołu/ ieſliże ſye nie obaczyćie. Pánie
12:
Boże bądź z námi/ ná oſtátnim kráiu ſtoimy/ ie
13:
dno iuż ſpáść/ á ſzyię prze té kácérze złąmáć: te=
14:
go tylko nam Polakom nie doſtáie. EVAN.

Nieſtátecz=
ność Ká=
cérſka.

15:
Bywałem ná wielkich Kazániach Domowych
16:
teraz w Wárſzáwie v niéktórégo Páná/ ná któ=
17:
rych od Káznodźieie iego niceś nie ſłyſzał inſzé=
18:
go/ iedno to/ Iż Papiéż ieſt Antykryſt/ á Kápła=
19:
ni iego Báłwochwálcy/ á Wiárá Rzymſka blu=
20:
źniérſtwo. A potym/ gdy z Kazánia támtégo
21:
przychodźili niéktórzy do Królá/ tám wielką od=
22:
miánę w nichem widźiał: bo iáko Królá zwáli
23:
Królem/ ták téż Arcybiſkupá Arcybiſkupem/ y
24:
Biſkupá zwáli Biſkupem: czemu bárzom ſye ia
25:
dźiwował/ pátrząc ná wielką nieſtáteczność o=
26:
nę: ábowiém ieſliże Papiéż Antykryſtem ieſt/ á
Biſkupi


strona: K2

Wykład Króleſt: P.
1:
Biſkupi iego Báłwochwálcy/ tedy ſtátecznemu
2:
człowiekowi/ á zwłaſzczá Pánu Rádźie wielkié=
3:
mu/ przyſtało wſzyſtko zárzućić/ áni tego wſpo=
4:
mináć/ áni tym ſye wzaiem raczyć/ coſmy od te=
5:
go Antykryſtá wźięli z Rzymu. ORZECH.
6:
Dobrze mówiſz: nie od kogoć inſzégo my Pola=
7:
cy (iákom ći y piérwéy powiedźiał) wźięli imió=
8:
ná té

Vrzędow
ſwych imió=
ná Polſká z
Rzymu ma
/ Archiepiſcopus, Epiſcopus, Sacerdos, REX,
9:
PALatinus, Caſtellanus, &c. iedno z Rzymu od
10:
Papieżá: nád to ieſzcze/ Koronę/ Miecz/ y Sce=
11:
ptrum/ nie od kogo inégo my Polacy mamy/ ie=
12:
dno z Rzymu od Papieżá. Ieſli ty tedy Pánie
13:
brzydźiſz ſye Papieżem

Kto gárdźi
Papieżem/
gárdźi Kró
lem.
/ y Antykryſtem go być zo=
14:
wieſz/ brzydźże ſye téż vpominki iego: Quȩ eſt e
15:
ſocietas luci cum tenebris?

ij, Cor: vi.
Vdérz o źiemię imie=
16:
niem Królewſkim/ y Vrzędmi Króleſtwá iego
17:
wſzyſtkiemi/ począwſzy od Woiewody/ áże do
18:
Bórgmiſtrzá Mieſckiégo/ ták iákoś téż vderzył
19:
o źiemię imieniem Papieſkim: ſtárgni z Korony
20:
Królewſkiéy Krzyż/ bo to znák ieſt Owczárnie
21:
Papieſkiéy: zdrápay Wieniec ná głowie Króle=
22:
wſkiéy/ który ná Królá Polſkiégo włożyłá ręká
23:
Papieſka: wydrzy Miecz Królowi z rąk/ Sce=
24:
ptrum iego złąḿ/ wyrzuć z Polſki Stolicę Kró=
25:
lewſką/ niech iéy znáku w Polſzce nie będźie/ bo
26:
tho ſą vpominki Antykryſtá (iáko thy mówiſz)
K ijRzymſkiégo:


strona: K2v

Quincunx Wtóry/
1:
Rzymſkiégo: maſz Piſmo zá ſobą: Reſpexit
2:
Deus ad Abel, et ad munera eius: ad
3:
Caim autem et ad munera illius non
4:
reſpexit

Gene: iiij.
. A gdyż v ćiebie Papiéż Rzymſki/
5:
gorſzy nád Káymá ieſt/ nie maſz pátrzyć ná thé
6:
vpominki/ któremi vraczył y vſzláchćił/ y wſzem
7:
inym Królom Krześćijáńſkim równym vdźiá=
8:
łał Papiéż Rzymſki/ ieſli nie twégo/ tedy zá łá=
9:
ſką Bożą/ Królá mégo Vrzędnégo/ Páná nam
10:
wſzem miłośćiwégo. Nie powiáday tego/ ábyś
11:
ty Papieżem gárdząc/ vpominki iego ná oſobie
12:
Królá Polſkiégo ważyć y wielbić miał: nie po=
13:
wiáday tego nigdy/ boć w tym wierzyć nie będą:
14:
nie może to inák być/ ná iednym przeſtáć muśiſz/
15:
álbo gárdząc Papieżem/ y Królem Polſkim gár=
16:
dźić: álbo wielbiąc Królá Polſkiégo/ y Papieżá
17:
Rzymſkiégo przy nim wielbić: idzieć to po ſwo=
18:
rze Pánie miły/ ſamći to mówił Pan Kryſtus/
19:
Si me perſequuti ſunt, et vos perſe=
20:
quentur

Ioan: xv.
. Kápłanći to naywyżſzy mówi/ do
21:
wybránych Kápłanów ſwoich: w którym Ká=
22:
płanie naywyżſzym/ Papiéż Rzymſki Namieſt=
23:
nikiem iego będąc/ do Królów wſzyſtkich Krze=
24:
śćijáńſkich/ ſobie y Stolicy ſwoiéy poddánych/
o Kácé=


strona: K3

Wykład Króleſt: P.
1:
o Kácérzoch beſzpiecznie tákiéż to mówić może/
2:
Si me hȩretici perſequuti ſunt, o Re=
3:
ges, et vos perſequentur.

Mowá Pa=
pieſka do
Królow.
Mną wy zá
4:
łáſką Bożą ſtoićie/ nie ia wámi: cóż wy kolwiek
5:
Królowie Krześćijáńſcy zacnośći itéż władzéy
6:
Królewſkiéy przy ſobie maćie/ to wſzyſtko ode=
7:
mnie maćie: á ia od was w vrzędźie ſwym Ká=
8:
płáńſkim/ rzeczy nie mam żadnéy: ieſli wy mnie
9:
opuśćićie/ zginiećie: ia od was opuſzczóny/ nie
10:
zginę: bo ia nie wáſzą mocą z Kápłáńſtwem
11:
ſwym/ ále obietnicą Bożą w Kośćiele Bożym/
12:
ná Stolicy Piotrá Swiętégo wiecznie śiedzę.
13:
Mnie Kácérzowie nigdy nic nie vczynią/ gdy
14:
oni ná mię náłożą/ mnie Papieżá chybią/ á was
15:
pewnie o Króle nie chybią. Ieſtemći iatanquā
16:
ſignum ad ſagittam od Bogá wſzyſtkiem Kácé=
17:
rzom poſtáwióny/ o mnieć im wſzystkim idźie:
18:
nam percute Paſtorem, et diſpergen=
19:
tur oues gregis

Zach:xiij.
. O mnieć to/ po Pánie mo=
20:
im piſano ieſt piérwſzym: ále będąc ia tym cé=
21:
lem Kácerzom wyſtáwiónem/ przedśię ieſtem
22:
málutkim célem w oczách ich: nie doyrzą mnie
23:
Kácérze/ áni w mię nigdy oni zmierzą

Papieżowi
kácérzowie
nigdy nic
nieuczynią.
: ſtrzałki
24:
ich/ álbo ná demną/ álbo po demną/ álbo podla
25:
mnie vpadáiąc/ potłuką y połąmią ſye wſzyſtkié
K iijo Stolec


strona: K3v

Quincunx Wtóry/
1:
o Stolec móy/ á w mię nigdy nie trafią: ośie=
2:
dzę ſye/ oſtoię ſye ia ná mieyſcu ſwym bes was/
3:
byśćie téż dobrze wy wſzyſcy poginęli Królowie
4:
ná świećie/ tedy ia przedśię ſtać muſzę: bo beze
5:
mnie Kośćiół Boży wieczny thu ná źiemi ſtać
6:
nie może/ á bes was Królów oſtać ſye ón może:
7:
bo nie Królom Króleſtwo Pan Bóg/ ále Ká=
8:
płanom Kápłáńſtwo wieczné być poprzyśiągł:
9:
Królowie wſzyſcy/ przed Sądnym dniem Bo=
10:
żym poginą/ á Kápłáńſtwo do Sądnégo dniá
11:
nie zginie: co wam Dániel Prorok obiecuie.
12:

Máchomet
mógł wy=
gnáć Króle
z Grécyéy/
Papieżá wy
gnáć nie=
mógł.
Mógł Máchomet z Grécyéy wſzyſtkié wygnáć
13:
Króle j Céſárze/ mnie s támtąd wygnáć do tych
14:
czáſów nie mógł/ áni wyżenie. Mógł Sołtan
15:
wźiąć Królom Aegypt/ mnie tám Stolcá mégo
16:
w Alexándryéy do tych czáſów niewźiął/ áni we=
17:
źmie: tákiéż Antyochią/ tákiéż Syryą/ tákiéż y
18:
iné Kráiny/ kácérzowie álbo ich ſynowie/ mogli
19:
Królom odiąć: mnie Práwá moiégo tám odiąć
20:
nie mogli/ áni odeymą: tedy o was idźie/ o Kró=
21:
lowie Krześćijáńſcy/ á nie o mię. Nie móẃ ża=
22:
den z was ták/ Papieżá Lutrowie ſkáżą: Papie=
23:
żowi oni nic nigdy o Królu/ nie vczynią: ále ćie=
24:
bie kiedy nie zwiéſz/ kácérzowie wzgórę nogámi
25:
z Stolcem twym Królewſkim wywrócą.
26:
❡ Toć do Królów Papiéż o ſobie beſzpiecznie
mówić


strona: K4

O Zwiérzchn: Kápł.
1:
mówić może/ iákóż y záwżdy mówi/ y prawdę
2:
mówi: ma zá ſobą świádká wielkiégo/ Páná
3:
ſwégo/ który ták do Papieżá mówi: PETRE ego
4:
rogaui pro te, vt non deficiat Fides tua. Deficient
5:
Reges, deficient Regna ſeculi huius: nunquā tamen
6:
deficiet PETRVS, ne Regnum Petri: nam Re=
7:
gni eius non erit finis

Lucȩ xxij.
.

❡ Piotr w
Rzymie
wieczny.
Nie trzebáć ktemu wielkich
8:
wywodów/ ieſliże to prawdá ieſt/ co ia mówię/
9:
álbo nié: podnieśćie iedno oczy ſwé ná świát/ y
10:
wglądnićie we wſzyſtkié Krześćijáńſkié Króle=
11:
ſtwá/ nie naydźiećie tego nigdźie/ áby w którym
12:
Króleſkwie/ záwadzáiąc Kácérze w Papieżá/
13:
nie piérwéy w Krolá ſwégo záwádźili/ y onego
14:
z Stolcá iego Królewſkiégo zrzućili

Skutki E=
wányeliéy
nowéy.
. Tákći
15:
tá nowa Ewányelia/ cztérzem Ewányeliſtom
16:
przećiwna/ y ode Dyabłá ná świát ku vpadku
17:
ludzkiemu poſłaná/ vmié: áżeby oná poſłuſzeń=
18:
ſtwo przećiwko Páſtyrzom Duchownym krád=
19:
nąc/ wiárę wſzyſtkę przećiwko Królom łąmáłá/
20:
gáśiłá y tłumiłá. Pánie Boże ſtrzeż/(mówię
21:
to wiárą y miłośćią vprzéymą ſwą/ przećiwko
22:
Królowi Pánu ſwemu Miłośćiwev/ zápalóny)
23:
ſtrzeż Pánie Boże/ áżeby tá nowa Ewányelia/
24:
nas ku żáłośćiwemu kóńcu/ z Królem Pánem
25:
náſzym miłośćiwym/ ledá kiedy nie przywiodłá:
26:
áby kácérzowie w Polſzce ná Papieżá mierząc/
w Królá


strona: K4v

Quincunx Wtóry/
1:
w Królá Polſkiégo tákiéż nie záwádźili/ iáko w
2:
Królá ſwégo nie dawno kácérzowie Fráncuſcy

Kácérzo=
wie Fráncu
ſcy o Królá
ſye pokuśili

3:
byli záwádźili: o czym ſłychamy/ y z wielkim ża=
4:
lem czytamy. Nie chcę przypomináć co ſye nie
5:
dawno dźiało w Niemcéch/ álbo w Angliéy/ y
6:
indźie: skąd to znáć iáwnie możemy/ iż Kácér=
7:
ſtwo Papieżowi grożąc/ nikomu więcéy/ iáko
8:
Królom groźi/ á ié z gruntu borzy: ku temuć y v
9:
nas ſye ma/ obáczmy ſye iedno dobrze. Powiá=
10:
dáią iż tám teraz w Wárſzáwie inákſza Wiárá/
11:
inákſza ſłużbá Boża/ inákſzé Kazánia v Fáry w
12:
Kośćiele przed Królem bywáią/ á inákſzy wſzy=
13:
ſtek wiáry ſpoſób v niéktórych tám gdźie indźie
14:
ſye dźiéwa: wiérzże temu/ iáko ty dwá Kośćio=
15:
ły rózné/ nie ſą iednéy wiáry przećiwko Bogu

GdźieWiá=
ry iednéy
między ludź
mi niemáſz/
tám pełno
niewiáry.
/
16:
ták téż ludźie w tych Kośćieléch dwoch między
17:
ſobą róznych mieſzkáiąc/ ták w Swieckich iáko
18:
y w Duchownych ſpráwách ſwych/ nie ſą ſobie
19:
wierni áni życzliwi: á tám gdźie życzliwośći nie
20:
máſz/ wiáry też pewnie nie máſz. Niechay ſye
21:
Wiar róznych ludźie kłániáią/ y zálécáią/ y mi=
22:
łośćiwáią ſobie iáko chcą

❡ Nieprzy=
iaźń w róz=
nych Wiá=
rách.
/ przedśię tám ieſli nie
23:
iáwnie/ tedy táiemnie/ Káym Ablá/ Chám Noé=
24:
go/ Iſmáel Izááká/ Ezau Iákobá/ Abſolón Da=
25:
widá/ ná kóniec/ Iudaſz prześláduie Kryſtuſá:
26:
á mówiąc mu RABI, y przyiáźliwie go cáłuiąc/
Zydom go


strona: L

O Zwiérzchn: Kápł.
1:
Zydom go wydáie. Vkazał téż to śmierćią ſwą
2:
Hibráim Báſzá/ Zawoiem Turek/ ále ſercem
3:
Krześćijánin/ który nie tylko był v Turká Be=
4:
glerbek álbo Wiſer/ (któré ſą wielkich Vrzędów
5:
Tureckich imióná) ále máło nie drugim Soli=
6:
manem Carzem w Turcéch był: á wżdy ten ró=
7:
znéy wiáry ſkryćie od Solimaná Carzá będąc/
8:
częſtokroć ku vpadku ze wſzyſtką mocą Turecką/
9:
Páná y dobrodźieiá ſwégo przywodźił: czego téż
10:
potym gárdłem przypłáćił. A czemu/ álbo skąd
11:
to ieſt? Przeto: Quia duarum Ciuitatum ſunt Ci=
12:
ues, contrariarum inter ſe: vnus eſt ex Ciuitate Dei,
13:
alter verò eſt ex Ciuitate Diaboli. Magnū intereſt
14:
inter hos duos chaos, non commeant, ne ad ſe ad
15:
inuicem tranſeunt. Quia Deus diuiſit lucem à tene=
16:
bris: appellauit lucem diem, & tenebras noctem.
17:
Y wiérzćiéſz temu/ ex iſtis tenebris, vrodźili ſye
18:
byli złoczyńcy oni w Litwie/ Wóyćik śćięty/ á
19:
Wiktoryn w Wilnie ćwiertowány

Wóyćik y
Wiktoryn
zdrayce Li=
tewſcy.
. Pan Bóg
20:
z oſobliwégo miłośierdźia ſwoiégo/ ſtrzégł nas
21:
ſam/ żeſmy vbodzy ludźie wſzyſcy rázem poſpo=
22:
łu z Pánem ſwym/ iedną ráną nie zginęli: á iż
23:
ex plenitudine cordis os loquitur, ſpowiádam ſye
24:
wam/ y to wam iáwnie powiádam/ czego táić
25:
w ſobie żadną miárą nie mogę/ áni téż táić tego
26:
mnie cnemu Polakowi/ á wiernemu Królá ſwégͦ
Lpoddáne=


strona: Lv

Quincunx Wtóry/
1:
poddánemu/ y miłoſnikowi iego/ nie przyſtoi: to
2:
wam powiádam/ iż mię Wóyćik śćięty/ á Wi=
3:
ktoryn ćwiertowány nie dawno w Wilnie/ bár=
4:
zo ſmucą/ y w nocy mię budzą

Połocko.
: Połocko mię téż
5:
nie ćieſzy/ któré/ iáko ieſt przez Moſkiewſkiégo
6:
wźięté/ ia niewiém: ále ludźie á zwłaſzczá ſłuże=
7:
bni/ to y owo mówią: prawdęli/ nie może tego
8:
nikt lepiéy wiedźiéć/ iedno ten/ którégo to dolé=
9:
ga naprzód: á nas wierné Polaki iego przy nim.
10:
Y to wiédzćie/ żeć ia o Królá Páná ſwégo/ nie=
11:
piérwéy bać ſye przeſtánę

Orzechow=
ſki boi ſye o
Królá.
/ áż go Pan Bóg z mi=
12:
łośierdźia ſwoiégo nam z Wilná do Krákowá
13:
zdrowégo przenieśie: á I.K.M. w Krákowie
14:
ná Kurzéy nodze/ gdźie ſye oycowie náſzy Przod=
15:
kom iego kłániáli/ poſádźi: poki tego nie będźie/
16:
ia nigdy weſół nie będę. EVANG. Byłem
17:
w Wilnie gdy Wóyćiká śćinano/ byłem téż przy
18:
Wiktorynowéy ſpráwie/ którą wſzyſtkę ſpiſáną
19:
mam/ poſpołu z Liſtem tym/ który był ón zdray=
20:
cá Páná á dobrodźieiá ſwégo/ do Kniáźiá Mo=
21:
ſkiewſkiégo piſał: co w tym Liśćie ſtoi/ ſtrách
22:
nie tylko powiádáć/ ále y czytáć: w którym Li=
23:
śćie temu tylko wierzę/ iż Wiktoryn był Páná
24:
ſwégo zdraycá: o inych rzeczách/ niech Pan Bóg
25:
ſądźi: áleć ia niczemu tám nie wierzę/ Vt enim
26:
quis vir optimus eſt, ita difficult́ de altero ſuſpicat.
á wſzákóż


strona: L2

O Zwiérzchn: Kápł.
1:
á wſzákóż iednák żal ſye tego Pánie Boże/ że Pá=
2:
nu náſzemu ná tákowé ſpráwy w Litwie przy=
3:
ſzło: ná iákowé ſpráwy zá łáſką Bożą/ żadnemu
4:
Królowi Polſkiému w Polſzce/ iáko Polſká ieſt/
5:
nigdy nie przychodźiło/ áni dali Bóg przyydźie/
6:
poki wiárá ſławna Narodu náſzégo Polſkiégo/
7:
ſtárádawnéy wiáry Krześćijáńſkiéy/ którąchmy
8:
od Przodków ſwych wźięli/ dźierżéć ſye mocnie
9:
będźie:

☞ Wiárá
Krześćijáń
ſka/ Wiáry
Królew=
ſkiéy ſtrzeże.
od któréy ieſli odſtąpimy/ ſtrzeż tego Pá=
10:
nie BOże/ áby y v nas w Polſzce tá nowa E=
11:
wányelia/ tákowych Wóyćików j Wiktorynów
12:
nam nie národźiłá. PAPIEZN. Rad to od
13:
ćiebie ſłyszę/ y zá to Pánu Bogu dźiękuię/ żeć dał
14:
vznánié to z łáſki ſwoiéy ták wielkié/ żeś poznał
15:
fáłſz á zdrádę nowéy Ewányeliéy téy: porzuć ią/
16:
y odrzecz ſye iéy/ ták iákoś ſye ná Krzćie świętym
17:
odrzekł Dyabłá/ itéż wſzyſtkich vczynków iego/
18:
piérwéy/ á niżli by ćię z cnotliwégo Polaká/ y z
19:
świętéy á wiernéy Królowi ſwemu krwie czło=
20:
wieká/ w Woyćiká álbo w Wiktoryná iákiégo
21:
nie przemienił. EVANGE. Dałem ia we
22:
Dyabły niewiárę tę ieſzcze ták rok/ ſkoro po Ro=
23:
zmowie onéy náſzéy Zurowſkiéy: bo to iáwnie
24:
widzę/ że w téy nowéy Ewányeliéy iáwné pie=
25:
kło y potępienié/ ludźiom vpornym zámknióné
26:
ieſt: która to nowa Ewányelia/ ſkoro iedno w
L ijczłowieká


strona: L2v

Quincunx Wtóry/
1:
człowieká wſtąpi

❡ Nowa
Ewányelia
złé ludźie ro
dźi.
/ hnet w nim gáśi boiáźń prze=
2:
ćiwko Bogu/ miłość przećiwko Bliźniemu/ po=
3:
ſłuſzeńſtwo przećiwko Páſtyrzom/ wiárę przeći=
4:
wko Królom: y mnoży w nim niewſtyd/ vpór/
5:
śmiáłość/ y wſzeláką niepráwość: y wiedźie go
6:
ku vpadku ták iego właſnemu/ iáko y poſpolite=
7:
mu. A to wſzyſtko s tąd idźie/ że gárdźimy Pa=
8:
pieżem/ przez którégo Pan Bóg Króle nam dáie/
9:
y wſzyſtko to/ cóżkolwiek my dobrégo w Króle=
10:
ſtwie mamy. ORZECH. Przetoć Bráćie
11:
miły Pan Bóg/ pod gárdłem przykazał kożde=
12:
mu człowiekowi/ żadnégo nie wyymuiąc/ Ká=
13:
płaná naywyżſzégo ſłucháć: bo to żywa prawdá
14:
ieſt

Kto od Ká
płaná odſtę
puie/ od pra
wdy odſtę=
puie.
/ ſkoro iedno człowiek od tego Kápłaná od=
15:
ſtąpi/ hnet prawdy odſtąpi/ y wpada w iáwny
16:
fáłſz/ ſobie y Rzeczypoſpolitéy ſzkodliwy: o czym
17:
ták piſano ieſt

Deut: xvij
: Qui aūt ſuperbierit nolens obedi=
18:
re Sacerdotis imꝑio, qui eo tempore miniſtrat Do=
19:
mino Deo tuo, ex decreto Iudicis moriet homo ille:
20:
& auferes malum de Iſràél, &c

Deutero=
nomium
.i. Euange
lium.
. To Przykazánié
21:
Zakónné/ ku Nowemu Zakónowi wſzyſtko ſye
22:
śćiąga: Bowiém po Grécku δευτερονόμιον, iákoby
23:
Wtóry Zakón/ rzeczóno ieſt: á téż ono ſłowo/
24:
IN DIEBVS ILLIS

In diebus
illis.
: Co y teraz Zyd mówi:
25:
tekst hebrajski futura reſpicit, & ad
26:
Meſchiȩ tempora pertinet: ták o tym świádczą/
Ionátás


strona: L3

O Zwiérzchn: Kápł.
1:
Ionátás y Onkelos/ Tálmudźiśći bárzo ſtárzy
2:
żydowſcy/ którzy przed Bożym Národzenim Za=
3:
kón BOży wykłádáli: y nie inák téż náſzy dźi=
4:
śieyſzy Zydowie o tym ſłowie rozumieią.
5:
Otóż maćie/ iáko tymi ſłowy zakónnymi/ vwa=
6:
żón ieſt Kápłan Nowégo Zakónu: ták/ iż ktokol=
7:
wiek iemu poſłuſzen nie ieſt/ tákowy kożdy wtó=
8:
régo/ to ieſt/ Nowégo Zakónu/ práwem śmierći/
9:
ták ćieleſnéy iáko y duſznéy/ ieſt winién. A iż téż
10:
tho prawdá ieſt/ któż kolwiek odſtępuie od Ká=
11:
płaná/ ten odſtępuie y od prawdy: Słuchay Za=
12:
kónu/ co mówi BÓG do Sámuelá Kápłaná:
13:
Non te ſpreuerunt, ſed me

i,Reg:viij.
. A cóż inégo
14:
ieſt wzgárdźić Bogiem/ iedno nie wzgárdźić pra
15:
wdą? A ieſliżeć ieſzcze máło ná tym/ ſłuchayże
16:
ſámégo Syná Bożégo/ naywyżſzégo Kápłaná/
17:
co do Kápłanów ſwych mówi:

Vſtá Bożé/
Kápłan.
Qui vos au=
18:
dit, me audit: et qui vos ſpernit, me
19:
ſpernit: qui autem me ſpernit, ſpernit
20:
eum, qui miſit me

Lucȩ x.
. Pátrzayże tu zacnośći
21:
wielkiéy Kápłáńſkiéy/ o Sákrámentarzu. Mó=
22:
wi ták Pan Kryſtus: Kto was Kápłanów ſłu=
23:
cha/ mnie Syná Bożégo ſłucha: á kto mię ſłu=
24:
cha/ ten Oycá mégo/ który mię poſłał/ ſłucha.
L iijA gdyż


strona: L3v

Quincunx Wtóry/
1:
A gdyż ták ieſt/ pódźmyſz záśię tymże torem ná
2:
zad/ per conuerſionem conſequentis: to naydźie=
3:
my/ iż Bóg Oćiec/ á Syn iego/ á Kápłan/ iedná
4:
rzecz ieſt: iedno mówię/ który to Kápłan/ przez
5:
Duchá S. zá vrzędnym włożenim ręki zwiérz=
6:
chniéy/ przyięty ieſt w towárzyſtwo Tróyce S.
7:
Y byś ty mnie ſpytał/ co ieſt Kápłan?

Kápłan co
ieſt?
Ták bym
8:
ći ná to odpowiedźiał: Kápłan naywyżſzy/ á w
9:
tym iednym wſzytko Kápłáńſtwo/ nic inégo nie
10:
ieſt/ iedno vſtá Tróyce S. przez któré Pan Bóg
11:
iáwnie z námi mówi/ Króle nam ſtánowi/ rze=
12:
czy potrzebné itéż zbáwienné nam dáie/ grzéchy
13:
nam odpuſzcza/ Ciáło y Kreẃ ſwą ná Ołtarzu
14:
nam poświąca: Ná kóniec/ temiż vſty ſwemi/
15:
táko Kácérzom niewiernym Piekło otwiéra/ á
16:
Niebo im zámyka/ iáko ſwym wiernym/ Niebo
17:
otwiéra/ á Piekło im zámyka. Idźże ty teraz/
18:
á Kápłaná zárzuć/ hnet zárzućiwſzy go/ z praw=
19:
dy w fáłſz/ z wiáry w niewiárę wpádnieſz

Skąd Ká=
cérſtwá po=
chodzą.
/ y w
20:
niéy z nogámi y z głową wſzyſtek vtónieſz/ ſtrá=
21:
ćiſz Bogá/ oślnieſz: y ná kóniec Arryanem álbo
22:
Neſtoryanem/ to ieſt/ Cálwinem álbo Stánká=
23:
rem przeklętym zoſtánieſz: á tho nie s kąd inąd
24:
idźie/ iedno z wzgárdzenia Kápłaná naywyżſzé=
25:
go: o czym nápiſał wielebny Biſkup/ y Męczen=
26:
nik Cypryan/ przećiwko Kácérzom/ tymi ſłowy:
Ne e


strona: L4

O Zwiérzchn: Kápł.

1:
Nee aliunde hæreſes obortȩ ſunt, aut nata ſunt
2:
ſchiſmata, quàm inde, quòd Sacerdoti Dei non ob=
3:
temperatur, ne vnus in Eccleſia ad tempus Sacer=
4:
dos, & ad tempus Iudex vice Chriſti cogitatur. &c

Cypr.li:1.
Epiſt: 3.
.
5:
O czym więcéy w támtéy Epiſtole/ y ná inſzych
6:
mieyſcách/ v Cypryaná naydźiećie: iáko téż y to:
7:
Inde ſchiſmata & hæreſes obortȩ ſunt, & oriuntur,
8:
dum Epiſcopus, qui vnus eſt, & Eccleſiȩ præeſt, ſu=
9:
perba quorundā prȩſumptione contemnitur, & ho=
10:
mo dignatione Dei honoratus, ab indignis homini=
11:
bus iudicatur. &c

Cypr.li:4.
Epiſt: 9.
. Początek tedy wſzyſtkich błę=
12:
dów y roſtyrków kácérſkich/ inſzy nie ieſt/ iedno
13:
wzgárdá Kápłaná naywyżſzégo/ namieſtniká
14:
Kryſtá Páná/ y Bogá náſzégo: s tąd ſye wźięli
15:
ći Bábilóńczykowie/ którzy rozmáité wieże/ prze=
16:
ćiwné wieży Bożéy/ któréy wzór wyſtáwiliſmy
17:
teraz przed wámi/ między ſobą nie zgodné po ś=
18:
wiećie/ á zwłaſzczá tu v nas w Polſzce y w Li=
19:
twie (czego ſye Pánie Boże żal) świebodnie bu=
20:
duią/ ácz żadnéy nie dokónáią. Ná któré to Bá=
21:
bilóńczyki/ my ná ſwéy wieży wyſokiéy/ mocnéy/
22:
y mężnéy/ y wiecznéy ſtoiąc/ możemy vrągáiąc
23:
ſye im buduiącym/ ono Ládo po Ruſku Márcy=
24:
aliſowé/ tráfnégo Poéty/ z wielkim Tryumffem
25:
przyśpiéwowáć:
26:
Barbara, Pyramidum ſileat miracula, Memphis:
27:
Aſsiduus, iactet nec Babylona, labor

&trirightwh: Vrągánié
Krześćijáń
ſkié.
.
Vmilknićie


strona: L4v

Quincunx Wtóry/
1:
Vmilknićie o Bábilóńczykowie złośliwi/ Páſty=
2:
rzom niepoſłuſzni/ á Królom ſwoim niewierni
3:
ludźie/ vmilknićie: bo prózna ieſt chlubá wáſzá/
4:
przeſtańćie ná nas ſzturmowáć: łby ſobie piér=
5:
wéy o wieżę náſzę potłuczećie/ á niżli nas ná niéy
6:
dobędźiećie: Bóg z námi ieſt/ mamy przy ſobie
7:
ná wieży téy vrzędné Króle/ święté Kápłany/
8:
błogoſłáwióny Ołtarz/ Wiárę cáłą/ w iednym/
9:
świętym/ powſzechnym/ y Apoſtolſkim Kośćiele
10:
zgodliwie/ pod iednym Páſtyrzem mieſzkamy/
11:
nic ſye wáſzych iádowitych y rozdźielónych fáł=
12:
ſzem ięzyków/ nie boimy: Wódz y Kśiążę wáſze
13:
Dyabeł/ podrzucón ieſt z wámi poſpołu pod no=
14:
gi náſze: daná nam ieſt od Bogá moc/ ábyſmy
15:
was ſtárégo wężá plemię/ y piekielną gádźinę/
16:
nogámi ſwymi/ to ieſt/ prawdą Bożą/ y ſzczyrą
17:
wiárą powſzechną náſzą/ deptáli/ niſzczyli/ itéż
18:
martwili. Tákći nam godźi ſye ku tym Bábi=
19:
lóńczykom mówić/ którzy ſwé właſné wieże/ prze
20:
ćiwné wieże téy poſpolitéy náſzey/ buduią: którą
21:
ná tym Cynku świętym/ nie ludzką/ ále Boſką
22:
ſpráwą/ poſtánowióną być widźićie: á ieſliżem
23:
wyſtáwiáiąc Wiżerunk iéy przed wámi/ co zbu=
24:
dowánia tego to opuśćił/ álbo nie tákem wyſtá=
25:
wił/ iáko zacność wieże téy potrzebowáłá/ iáko=
26:
żem ia tego dośięgnąć nie mógł: proſzę/ ábyśćie
mi odpu=


strona: M

O Zwiérzchn: Kápł.
1:
mi odpuśćili Ziemiáninowi proſtemu: który/ ie=
2:
ſliże do was ludźi vczónych nie przynióſł tego/
3:
czego wy chćieli: doſyć ieſt iemu/ że to/ co wam
4:
obiecał/ ziśćił iáko mógł. Nie obiecałemći ia
5:
wam powiádáć o rzeczách wyſokich/ w głębo=
6:
kiéy Teologiéy zámkniónych: od których ty Kśię=
7:
że Doktorze klucz ná ten czás będąc Adminiſtra=
8:
torē w Przemyſkim Biſkupſtwie/ w niebytnośći
9:
Biſkupiéy/ nośiſz. Ale iákobym z wámi Wár=
10:
caby grał/ obiecałem wam był powiedźiéć o E=
11:
śiéch/ o Dryiách/ o Quadrzéch/ o Cynkoch/ y o
12:
inych Figurách: y doſyćiem temu iáko mnimam/
13:
vczynił: O Tuźie nicem wam nie powiádał/ bo
14:
Tuz Figurą nie ieſt żadną/ ále ieſt máteryą Fi=
15:
gur inych: Nam inter duo puncta, cadit linea, quȩ
16:
eſt figurarū materies, non figura. A ták przyymi=
17:
ćie wdźięcznie/ iákóż kolwiek ſye to od nas wam
18:
powiedźiáło. PAPIEZN. Nie tylko to od
19:
ćiebie wdźięcznie przyymuiemy/ áleć zá to tobie
20:
bárzo dźiękuiemy: y przeto ćię miłuiemy/ żeś rze=
21:
czy wyſokié/ nád któré/ nie tylko wyżſzych/ ále im
22:
téż równych ná świećie rzeczy żadnych nie máſz:
23:
práwie z niebá zwabiłeś ná źiemię y ná Wárca=
24:
bieś ié poſtáwił/ drogą przez Aryſtoteleſá podá=
25:
ną: w którégo Szkole kto nie bywał/ rádzę áby
26:
o rzeczách wielkich/ trudnych/ itéż ſkrytych/ áni
Mmawiał/


strona: Mv

Quincunx Wtóry/
1:
mawiał/ áni piſał/ áni ſye o nie gadał: bo w nie
2:
nigdy bes tego to Miſtrzá nie tráfi. Ná to był
3:
Pan Bóg tego Pogániná oświéćił/ áby ón lu=
4:
dźiem wypiſał drogę/ która po Grécku μεθοδος ſye
5:
ſłowi: to ieſt/ certa via & ratio docendi, diſcendi, &
6:
ſciendi: bes któréy drogi/ ieſli człowiek do wiel=
7:
kich á ſkrytych rzeczy tráfi/ tho ſye iemu iákoby
8:
ślepemu idącemu w drógę/ przygodźi: w któréy
9:
z tráfunku á nie z vmyſłu/ tám gdźie chce/ tu y
10:
owdźie około śiebie mácáiąc/ przychodźi.
11:
A gdyżeś ty nie z tráfunku/ ále drogą pewną/ &
12:
certis progreſsionibus artis, dokonałeś miſternie
13:
wieże téy: y my rádźi ná nię pátrzymy/ y tobie
14:
rádźimy/ ábyś ſam z námi poſpołu/ nigdźie rad=
15:
ſzéy nie mieſzkał/ iedno w téy to wieży: quȩ ſola
16:
eſt Turris fortitudinis à facie inimici, á żadna ina
17:
nád nię.
18:
❡ Aleć iednéy rzeczy téy to wieży nie doſtawa.
19:
ORZECH. A czegóż ieſzcze? PAPIEZ.
20:
Poświęcenia

Poświęce=
nié Quin=
cunxá.
: Wiéſz dobrze/ iż nie tylko w ſtá=
21:
rym álbo y w nowym Zakónie/ ále téż y w Po=
22:
gáńſtwie/ zá wieku ſtárégo ludźie/ gdy co álbo
23:
Bogu/ álbo téż y Rzeczypoſpolitéy/ ku czći y ku
24:
chwale koſztownie zbudowáli/ záwſze ſwé bu=
25:
dowánia Bogu poświącáli/ áżeby oné mieyſcá
26:
poſpolité/ tym ważnieyſzé/ y zacnieyſzé/ y świę=
tobliwſzé


strona: M2

O Swiętobliwośći K. P.
1:
tobliwſzé v Poſpólſtwá były. Ale gdyżeś ty
2:
nie ledá budowánié teraz przed oczymá náſzymi
3:
wyſtáwił/ ále iśćie tákié/ któré ſámo wſzyſtkié
4:
ſeptem oné ſławné miracula mundi przechodźi.
5:
Boże vchoway/ áżebyś ty ták ſzláchetnéy rzeczy
6:
nie poświęćiwſzy/ miał s tąd precz odiść: nam
7:
Templa ædificare & dedicare, eiusdē religionis ſunt
8:
nomina. ORZECH. Prawdę mówiſz: á
9:
wſzákóż/ ieſliże budowánié z poświącánim/ ſą
10:
eiusdem religionis nomina: non tamen eiusdē pro=
11:
feſsionis eſt Templa ædificare, cuius eſt & dedicare.
12:
Cieślá Kośćiół buduie/ chłop proſty: ále Kápłan
13:
poświąca/ to co ón buduie. Ty gdyżeś teſt Ad=
14:
miniſtratorem Biſkupſtwá Przemyſkiégo/ w nie=
15:
bytnośći Biſkupiéy/ ná ten czás należy tobie to
16:
poświącáć/ com ia tym wizerunkiem zbudował.
17:
PAPIEZ. Móy ſye Autentyk ták dáleko nie
18:
śćiąga. EVAN. Dyſpenſuie to z tobą náſz
19:
Biſkup Wielebny/ Kśiądz Herborth Wálenty/
20:
gdy dali Bóg do nas przyiedźie z Trydentu.
21:
PAPIEZ. By iedno to ták było. EVAN.
22:
Ręczę ia tobie zá to Kśięże miły Doktorze/ owo
23:
Biſkupowi téż ſámemu co ſye doſtánie ná tym
24:
poświącániu Ofiáry. PAP. A czymże ćię ná
25:
tym Kiérchmáſzu/ álbo ná tym Prażniku czeſto=
26:
wáć będę? gdyż mi oto ten Pan buduiąc wieżę
M ijtę/ ku


strona: M2v

Quincunx Wtóry.
1:
tę/ ku poświącániu iéy nic koſztownégo ná cze=
2:
ſtowánié twé nie zoſtáwił? ORZECHO.
3:
Zoſtáwiłem ia tobie wſzyſtko/ ieſliże chceſz nas
4:
hoynie ná tym prażniku czeſtowáć/ maſz wſzyſt=
5:
kiégo doſyć: wźiąłem ia ku budowániu ná ſwóy
6:
nakład puncta, lineas, figuras, plana, at ſolida: hoc
7:
eſt, ligna, fœnum, ſtipulam: á zoſtáwiłem ći Le=
8:
gem, Prophetas, Euangeliū, Patres: hoc eſt, aurum
9:
& argentum, & lapides precioſos. Niczegoć do te=
10:
go nie doſtáie/ maſz to wſzyſtko przy ſobie/ iáko
11:
Káznodźieiá Kośćiołá Przemyſkiégo/ Officyał
12:
y Adminiſtrator ná ten czás iego: nie maſz przy=
13:
czyny żadnéy/ ku ſłuſznéy wymówce ſwéy. A ták
14:
prośimy ćię/ byś ſye nam z tego nie wymawiał/
15:
gdyżem ći ſye ia bárzo chudy á nie wándrowny
16:
Cieślá/ budowáć wieże téy przed wámi Cécho=
17:
wymi Miſtrzmi nie wſtydał: nie możeſz tego
18:
poniecháć/ bes wielkiéy przygány ſwéy: ia budu=
19:
iąc/ wielkiégo vżywałem fráſunku: ty poświą=
20:
cáiąc/ weſela vżywieſz wielkiégo: nam ædificatio
21:
habet laborem, dedicatio voluptatem: iáko S. Au=
22:
guſtyn mówi

Serm:256.
de Temp.
. PAPIEZN. Gdyż ták chce=
23:
ćie/ á wymówki moiéy nie przyymuiećie/ vczynię
24:
to wam k woli: ále krótko/ y nie od oká/ iáko ty
25:
budowánié/ ále od vchá/ poświącánié ſwé po=
26:
cznę. Naprzód ſłyſzę Apoſtołá Páńſkiégo/ ták
do nas


strona: M3

O Swiętobliwośći K. P.
1:
do nas mówiącégo: Cóżkolwiek czynićie/ w imię
2:
Páńſkié czyńćie

i.Corin:x.

❡ W Imię
Páńſkié czy=
nić/ co ieſt?
. A w imię Páńſkié czynić/ nic
3:
inégo nie ieſt/ iedno od Krzyżá świętégo poczy=
4:
náć to/ co chcemy dobrze w łáſce Bożéy dokónáć:
5:
bes którégo znáku

Bes Krzy=
żá/ Krzeſt
nie krztem/
áni żadna
rzecz dobra.
/ ieſli człowiek wierzy/ ieſli ſye
6:
téż krzći/ Krzeſt iego/ Krztem zwánem być nie=
7:
może: bo bes Krztá/ to ieſt/ bes Krzyżá ieſt: któ=
8:
ry po Słowiáńſku Krztem zową. Nád to ie=
9:
ſzcze/ ieſli Bogu ſłużyſz/ ieſli ſye ſpowiádaſz/ ieſli
10:
w Stadło wſtępuieſz: ná kóniec/ cóżkolwiek czy=
11:
niſz/ ták lęgąc/ iáko y wſtáiąc/ ták z domu wy=
12:
chodząc/ iáko y wchodząc: bes znáku Krzyżá ſ.
13:
żadnéy rzeczy ná Swiećie dobrze áni pocznieſz/
14:
áni dokónaſz. Czytay o tym Auguſtyná S.
15:
ſuꝑ Ioan: Tract: CXVIII. Quid eſt quòd omnes no=
16:
uerunt ſignum Chriſti, niſi CRVX Chriſti? Quod
17:
ſignum, niſi adhibeatur, ſiue frontibus credentium,
18:
ſiue ipſi Aquȩ qua regenerant, ſiue Oleo quo Chri=
19:
ſmate vnguntur, ſiue Sacrificio quo alunt, nihil eorū
20:
rite perficitur. Y ná drugim mieyſcu ták piſze

Auguſtin:
Sermo:19.
deSanctis.
:
21:
Huius Crucis myſterio, rudes catechiſantur: eodem
22:
myſterio, fons regenerationis conſecratur: eiusdem
23:
Crucis ſigno, per manus impoſitionem baptizati do=
24:
na gratiarum accipiunt. Cum eiusdem Crucis cha=
25:
ractere Baſilicȩ dedicant, Altaria conſecrantur, Al=
26:
taris Sacramenta cum interpoſitione Dominicorū
M iijverborum


strona: M3v

Quincunx Wtóry/

1:
verborum, conficiuntur: Sacerdotes & Leuitȩ, per
2:
hoc idem ad ſacros Ordines promouentur. Et vni=
3:
uerſaliter omnia Sacramenta Eccleſiaſtica, in huius
4:
virtute perficiuntur. Weźmimyſz tedy ten znák
5:
KRzyżá S. ták iáko bywa przy Poświącániu
6:
Kośćielnym/ á przybiymy go náde drzwiámi téy
7:
wieże świętéy/ przećiwko Nieprzyiaćielom tym
8:
Krzyżá S. który Krzyż/ ná wſzytkié ſtrony tego
9:
świátá rozpięty ieſt

Krzyż roz=
pięty ná w=
ſzytkié ſtro=
ny czemu?
: á gdyż żadnéy ſtrony nie=
10:
máſz/ skądby nie ſzturmowáli dźiśia w Polſzce
11:
ná wieżę tę kácérzowie złośliwi: bowiém ſztur=
12:
muią ná nię ode wſchodu ſłóńcá/ Turcy Arry=
13:
áńſcy: z południá/ Stánkárowie Neſtoryáńſcy:
14:
od zachodu/ Cálwinowie Luterſcy: od pułnocy/
15:
Tátárowie Sergiáńſcy. Cić walczą dźiś prze=
16:
ćiwko nam Polakom vſtáwicznie/ którzy z Ko=
17:
śćiołá Bożégo w Dyabłów Kośćiół od nas ſye
18:
przenieśli/ y ze wſzyſtkim Piekłem ſprzyśięgli ſye
19:
ná nas. Iuż Báłwochwálców przećiwnych
20:
ſobie żadnych nie mamy

❡ Báłwo=
chwálców
ná świećie
niemáſz.
/ któré wykorzenił z tego
21:
świátá Pan Kryſtus przyśćim ſwym: iáko ón
22:
ſam o ſobie świádczy/ mówiąc: Nunc iudi=
23:
cium eſt mundi, nunc Princeps huius
24:
mundi eijcietur foras

Ioan: xij
. Tedy cóżkolwiek
25:
nam przećiwnégo ná tym świećie ieſt/ to nic iné=
go/ iedno


strona: M4

O Swiętobliwości K. P.
1:
go/ iedno Kácérſtwo ieſt: przećiwko którému/
2:
podnieśmy w boiu tym znák Krzyżá świętégo:
3:
nátychmiaſt ći Amálechitowie iáko przed Moi=
4:
żeſzem ná krzyż rozpiętym/ vćiekną przed námi
5:
wſzyſcy

EXODI
xvij.
. A gdyż tákowéy mocy to Piątno Ko=
6:
śćiołá Bożégo ieſt/ w którym ſye zámyka wſzyt=
7:
ko Króleſtwo Polſkié/ dowiédzmy ſye co zá Fi=
8:
gury ieſt/ álbo co zá poſtáwá ieſt Krzyżá tego:
9:
czego nam żąda Páweł Apoſtół od Páná Bo=
10:
gá/ Abyſmy mogli poznáć ſzyrokość y długość/
11:
wyſokość y głębokość Krzyżá S.

Epheſ. iij.
Z których to
12:
ſłów/ ieſliże ſye temu przypátrzymy dobrze/ nay=
13:
dźiemy tho iáwnie/ że w Krzyżu świętym ieſt
14:
prawdźiwy QVINCVNX, z dwoiákiéy
15:
trzywęgláſtéy Figury ták ſpráwióny. grafika

❡ Figurá
Krzyżá S.

☞Wykład
Krzyżá S.

16:
Tá Figurá ma w ſobie ſzyrokość/ to ieſt/ do=
17:
bré vczynki/ z ſzyrokośći miłośći pochodzącé: ma
18:
długość/ to ieſt/ nieſkóńczóną wieczność: ma téż
19:
wyſokość/ to ieſt/ zapłátę wieczną/ ku któréy ſye
20:
śćiąga wſzyſtká miłość y vprzéymość náſzá: ma
21:
téż głębokość/ to ieſt/ ſkrytą łáſkę Bożą/ z któréy
iáko z


strona: M4v

Quincunx Wtóry/
1:
iáko z korzeniá/ dobré vczynki pochodzą práwéy
2:
miłośći: s tąd ſtałość/ tákiéż y zapłátá náſzá po=
3:
chodźi. Móẃmyż tedy śmiele/ wedle tego wy=
4:
kłádu znáku Krzyżá S. którym świétny ieſt w
5:
Polſzce Kośćiół Boży/ iż v nas ſámych tylko w
6:
kośćiele Krześćijáńſkim prawdźiwym/ pod tym
7:
znákiem mieſzkáiącym/ ieſt miłość prawdźiwa/
8:
ieſt ſtałość/ ieſt zapłatá/ ieſt ná kóniec łáſká Bo=
9:
ża: á v tych Bábilóńczyków/ y v Amálechitów
10:
Luterſkich

Kácérzo=
wie z znakiē
Krzyżá S.
poſpołu y
Zakón ſtrá=
ćili.
/ którzy Krzyżem Bożym ták wzgár=
11:
dźili/ że nie tylko ná czeléch ſwoich Krzyżá S.
12:
nośić/ ále y przy drogách nań pátrzyć nie chcą:
13:
y owſzem depcą znák ten/ y pluią nań. V tych
14:
mówię niemáſz miłośći/ áni vczynku żadnégo
15:
dobrégo/ niemáſz ſtátecznośći/ niemáſz zbáwien=
16:
néy nádźieie żadnéy/ niemaſz áni łáſki Bożéy: ále
17:
między nimi ieſt nienawiść/ nieſtáteczność/ ro=
18:
ſpácz/ y gniéw Boży pewny/ w którym gniewie/
19:
té Amálechity kácérſkié Dyabeł opętał/ y ku wie=
20:
cznemu ogniowi/ ſobie/ y Anyołom/ y ſługam
21:
ſwym zgotowánemu/ do więźienia ſwégͦ pobrał.
22:
Maćie to co ná Poświącániu bywa/ znák wie=
23:
że téy świętéy: quȩ eſt Turris fortitudinis à facie
24:
inimici: to ieſt/ przećiw Kácérſtwu wſzyſtkiemu.
25:
Wnidźmyſz w imię Bożé pod ten Krzyż/ w tę
26:
wieżę/ nie przez okno/ ále przez fórtkę/ którą nam
ſam Pan


strona: N

O Swiętobliwośći K. P.
1:
ſam Pan Kryſtus/ przez Krzeſt święty otwo=
2:
rzył/ kluczem Dawidowym onym/ który co zá=
3:
myka/ tego nikt nie otwiéra: á co otwiéra/ tego
4:
nikt nie zámyka: y ten ieſt przybytek iego/ który
5:
zową w Zakónie SANCTA SANCTORVM

Polſká ieſt
Sctā San=
ctorum.
,
6:
to ieſt/ Swięté Swiętych: bo w tym Przybyt=
7:
ku nikt nie mieſzka/ iedno ludźie święći: á kto ſye
8:
kolwiek powiáda nie być świętym/ ten niechay
9:
wynidźie precz z Swiętégo mieyſcá tego/ któré
10:
ieſt poświęcóné/ ták wnątrz iáko téż zewnątrz/
11:
Krwią Báránká niewinnégo/ piérwéy ná Krzy
12:
żu/ potym ná Krzćie świętym: z którégo Krztu/
13:
zá łáſką Bożą/ między Króleſtwy Krześćijáń=
14:
ſkimi/ vrodźiło ſye téż y Króleſtwo náſze Pol=
15:
ſkie przed ſześćią ſet lat/ y przyięło Zakón praw=
16:
dźiwy Boży/ w którym przez wſzyſtkié Polſkié
17:
Króle/ áż do Królá dźiśieyſzégo Zygmuntá Au=
18:
guſtá/ ſtale trwáło/ nie odchyláiąc ſye od niego/
19:
áni ná práwo/ áni ná lewo/ máiąc w ſobie Ká=
20:
płaná/ ſprawcę zbáwienia ſwégo: potym Królá
21:
zbroynégo/ obrónićielá Wiáry y Zakónu ſwégo.
22:
Nád to/ ma y Ołtarz ná krzyż zbudowány z ro=
23:
ſkazánia Bożégo/ ná kſztałt QVINCVN=
24:
XA prawdźiwégo. Facies & Altare de lignis Se=
25:
thim, quod habebit quin cubitos in longitudine,
26:
& totiđ in latitudine: id eſt, quadrum et tres cubitos
27:
in altitudine

Exo:xxvij
.
NTen


strona: Nv

Quincunx Wtóry/
1:
Ten Ołtarz/ był iáwną Figurą Krzyżá S.
2:
itéż poſtáwą iego/ zbudowány z drzewá Sethim,
3:
któré ſłowo v Zydów ſośnią po Polſku známió=
4:
nuie piękną á chędogą

☞ Ołtarz
Quincunx
ſoſnowy.
: ná téy ſośni záwieſzóny
5:
był Pan náſz/ płácąc długi náſze/ rozpięty ná Oł
6:
tarzu Krzyżá S. ná którym to Ołtarzu onemu
7:
krzyżowemu podobnym/ Pan Kryſtus vſtáwi=
8:
cznie ſam śiebie iednáiąc nas z Bogiem Oycem
9:
ſwym/ ofiáruie ſłużbę Kápłáńſką vſtáwiczną/
10:
onę bes krewną itéż chędogą Ofiárę/ którą dług
11:
náſz (iákom rzekł) zápłácóny/ á Szuldbryff álbo
12:
Zapis/ który ná nas dłużniki ſwé Złyduch miał/
13:
ná Krzyżu zmázány y vmorzóny ieſt

Col. ij.
. A gdyż
14:
tobie tá Figurá QVINCVNX ták ſye
15:
ſpodobáłá/ żeś ná kſztałt téy Wizerunk Korony
16:
Polſkiéy nam pokazał: pokażęć to ná oko/ iż nád
17:
tę Figurę/ żadnéy zacnieyſzéy Figury w Piſmie
18:
świętym niemáſz

&trirightwh:Quincuux
Figurá zac=
na.
: ábowiém/ co ieſt inſzégo Za=
19:
kón ſtáry/ iedno nie QVINCVNX, ná
20:
pięćiorych Kśięgách MOYżeſzowych ſtoiący?
21:
Co inſzégo Bożé Przykazánié ieſt/ iedno nie iá=
22:
wny QVINCVNX, tą Figurą ſpráwióny? grafika

strona: N2

O Swiętobliwośći K. P.
1:
Czym inym zbroynégo Goliatá Dawid nági
2:
poráźił/ iedno nie tym Cynkiem/ z pięćiorgá ká=
3:
mieni náſtroionym? Y co inégo Nowy Zakón
4:
ieſt/ iedno nie Ewányelia święta/ ná piąćioch
5:
ránách Páná Kryſtuſowych zbudowána? Y zali
6:
niewidźiſz w rośćiągniónych rękach y w nogach
7:
dźiur? nie widźiſz włocznie w boku? nie widźiſz
8:
ná Pánie twym znácznégo QVINCVN=
9:
XA? to ieſt/ Cynká iáwnégo/ ták ránámi ro=
10:
ſpiſánégo? grafika
11:
Téć ſą pięć Stigmata

Stigmata.
, których nie odnaſza od
12:
Sądu ná ſobie nikt/ iedno co iáwny złoczyńcá:
13:
któré Pan Kryſtus iáko zá iné/ ták téż zá Polaki
14:
nośić ná ćiele ſwoim raczył: y to Piątno Cyn=
15:
kowé hániebné/ iáko złoczyńcá zá Polſkę téż no=
16:
śił/ sſtawſzy ſye zá nas klątwą ná Krzyżu

Galat: iij.
. Ná
17:
co wſzyſtko pátrząc Piotr S. Apoſtół wielki/
18:
ták piſze/ iáko do Zydów/ ták téż y do nas zá łá=
19:
ſką Bożą Okrzczónych Polaków:

i. Petr: ij.
V osaūt genus
20:
electum, Regale ſacerdotium, gens ſancta, populus
N ijacquiſitio=


strona: N2v

Quincunx Wtóry/

1:
acquiſitionis: vt virtutes annuncietis eius, qui de te=
2:
nebris vos vocauit, in admirabile lumen ſuum

Polſká lud
Swięty.
. Té
3:
ſłowá wſzyſtkim nam ſłużą Polakom. Naprzód
4:
wybrał nas Bóg z Pogánów y z ćiemnośći Po=
5:
gáńſkiéy/ ku dźiwnéy świátłośći Kośćiołá ſwo=
6:
iégo nas wezwał: nie prze żadné zaſługi náſze/
7:
których żadnych przy ſobie niemamy/ ále prze mi=
8:
łośierdźié ſwoié/ któré wielkié ieſt nád námi: y
9:
vczynił nas Królewſkim Kápłáńſtwem ſobie/
10:
to ieſt/ poddał Króleſtwo náſze Polſkié Kápła=
11:
nowi onemu/ którému téż y nas Polaki ſłowem
12:
onym poléćił: Paſce AGnos meos

Ioan: xxi.
. y vkazał nam
13:
kóniec tego wſzyſtkiégo/ czemu nas wezwał/ cze=
14:
mu nas wybrał/ czemu nam piérwéy Kápłaná/
15:
potym Królá w Polſzce dał: nie prze co inégo/
16:
iedno áżebyſmy wyznawáli wielkié dobrodźiey=
17:
ſtwá iego/ ofiáruiąc iemu ná niewidomym Oł=
18:
tarzu/ to ieſt/ na ſercu ſwym/ którégo ten wido=
19:
my Ołtarz znákiem świętym ieſt

Ofiárá ieſt
vſtáwiczna
w Kośćiele
która?
: Ofiáry Du=
20:
chowné/ któré nic nie ſą inégo/ iedno duch ſtreſk=
21:
tány/ ſkruſzóné y vpokorzóné przed ſtráſzliwym
22:
Máieſtatem Bożym ſerce: któréy Ofiáry niewi=
23:
doméy/ znák tá Ofiárá widoma y vſtáwiczna
24:
ieſt: która ſłużba Kápłáńſka/ ná Ołtarzu w Ko=
25:
śćiele świętym/ przed oczymá wiernych ludźi zá=
26:
wſze bywa. O czym Auguſtyn S. ták mówi
de Ciuit:


strona: N3

O Swiętobliwośći K. P.

1:
de Ciuit:Dei lib: X. cap: V. Sacrificiū viſibile, inui=
2:
ſibilis Sacrificij Sacramentū: id eſt, ſacrūſignū eſt.
3:
A chceſzli wiedźiéć/ co duchowna Ofiárá ieſt

Ofiárá Du=
chowna.
/ ſłu
4:
chay Auguſtyná/ który támże mówi de CIVit:
5:
Lib: X. Cap: VI. Sacrificium eſt omne opus, quo id
6:
agitur, vt ſancta ſocietate inhæreamus Deo. Relatū
7:
ſcilicet ad illum finem boni, quo veraciter beati eſſe
8:
poſſumus. A nie mamy żadnégo dylá áni Ofiá=
9:
ry/ przez którąbyſmy mogli ſye ziednoczyć z Bo=
10:
giem/ iedno przez tę/ którą vſtáwiczną w Ko=
11:
śćiele Bożym mamy: przez którą/ iáko przez ká=
12:
nał iáki/ álbo przez rurę iáką/ przywłaſzczamy
13:
ſobie duchem ſtreſktánym/ y ſercem ſkruſzónym
14:
y vpokorzónym/ dobrodźieyſtwo ono/ krzyżowéy
15:
zá wſzyſtek świát Páná Kryſtuſowéy Ofiáry.
16:
A tóż maćie Poświącánié Wieże téy/ któréśćie
17:
miéć chćieli ode mnie. Swięta ieſt ze wnątrz/
18:
Krzyżá S. znákiem widomym

Polſká ieſt
doſkonáłé
Króleſtwo
Bożé.
: święta ieſt w=
19:
nątrz/ wybránym ludem/ właſnym ſwym Kró=
20:
lem/ Kápłanem vrzędnym/ Ołtarzem świętym/
21:
Wiárą prawdźiwą: w iednym/ świętym/ po=
22:
wſzechnym/ y Apoſtolſkim Kośćiele mieſzkáiąc.
23:
Nie wątpiſz w tym nic/ iż Króleſtwo Polſkié
24:
ieſt ludem wybránym: iż ma Królá/ przez któré=
25:
go Pan Bóg rozliczné dáry ſwé nam w Króle=
26:
ſtwie Polſkim dáie: iż ma Kápłáná/ Króleſtwá
N iijNiebieſkiégo


strona: N3v

Quincunx Wtóry/
1:
Niebieſkiégo Kluczniká: iż ma Ołtarz/ z ktorégo
2:
dobréy woniéy Ofiáry/ od nas Pan Bóg przyy=
3:
muie: przy którym Ołtarzu ſtoimy/ ná ono po=
4:
mniąc: Abſit à nobis hoc scelus, vt recedamus à
5:
Domino, & eius veſtigia relinquamus extructo Al=
6:
tari &c. ad victimas offerendas, prȩter Altare Do=
7:
mini Dei noſtri, quod extructum eſt ante Taberna=
8:
culum eius

Ioſue xxij.
. Ma téż Króleſtwo Polſkié Wiárę
9:
onę prawdźiwą/ in qua, ſpe viuit, charitate viget,
10:
virtus Crucis, mortis, ſepulturȩ, & Reſurrectionis
11:
Chriſti. Ná kóniec/ mieſzka przez tę wiárę w Ko=
12:
śćiele świętym/ pod Zwierzchnośćią Kápłaná
13:
onego/ o którym nápiſano ieſt: Gens & Regnum
14:
quod non ſeruierit tibi, peribit: & gentes ſolitudi=
15:
ne vaſtabuntur

Eſaiȩ lx.
. A gdźiéż ſą tu oni/ którzy plugá=
16:
wymi vſty ſwoimi

❡ Kácérzo=
wie bluźnią
Polſkę.
/ beszakónność Króleſtwu
17:
POLſkiému zádáią: iemu iáko rzecz nową/ E=
18:
wányelią przypomináią/ y ábyſmy Ewányelią
19:
przyięli iáko Pogáni/ nas ná to námawiáią: ták
20:
iákoby Króleſtwo POLſkié do tych czáſów áni
21:
Bogá znáło/ áni Okrzczóné było/ áni Królá/ áni
22:
Kápłaná Krześćijáńſkiégo miáło/ áni w Ko=
23:
śćiele Bożym do tychmiaſt ieſzcze nie było: ále
24:
iákoby ono ſzczyré Pogáńſtwo będąc/ Dyabłá
25:
miáſto Bogá z Królem ſwym poſpołu chwali=
26:
ło. Krzywdáć to ieſt Pánowie mili/ nie náſzá/
ále Páná


strona: N4

O Swiętobliwośći K. P.
1:
ále Páná Kryſtuſá/ Páná náſzégo: któremu ći
2:
bluźniérzowie plugáwi/ prawdy y mocy/ potwa=
3:
rzáiąc nas/ vymuią. Mówił Pan Kryſtus ná
4:
ſwéy oſtátniéy Wieczerzy: Nunc iudicium
5:
eſt mundi, nunc Princeps huius mun=
6:
di eijcietur foras

Ioan: xij.
. A ná drugim mieyſcu/
7:
przy téyże Wieczerzy mówi: Confidite, ego
8:
vici mundum

Ioan: xvi.
. Ieſliże Króleſtwo Polſkié
9:
z Królem ſwym Ewányeliéy ieſzcze nieprzyięło/
10:
tedy Bogá nie zna/ którégo bes Ewányeliéy po=
11:
znáć żaden ná świećie człowiek nie może: tedy
12:
ſye téż Króleſtwo Polſkié z Królem ſwym w i=
13:
mióno Bożé ieſzcze nie okrzćiło/ tedy Polſká báł=
14:
wochwálſtwem ieſzcze ieſt/ tedy Dyabłá miáſto
15:
Bogá chwali. A ieſliże to ták ieſt/ tedy to nie=
16:
prawdá ieſt/ áby Kśiążę świátá tego/ to ieſt Dy=
17:
abeł/ przez Páná Kryſtuſá precz wyrzuczón był:
18:
á żeby świát/ to ieſt/ wſzyſtko báłwochwálſtwo
19:
świátá tego/ przez tegóż Páná zhołdowáné/ y
20:
precz wykorzenióné było: gdyż ieſzcze ón fortis
21:
armatus cuſtodit atrium ſuum teraz/ ták zá Kró=
22:
lá ZYGmuntá Auguſtá w Polſzce/ iáko ſtrzégł
23:
go piérwéy zá Lechá onégo ſtárégo/ Pogániná
24:
ſławnégo: gdyż ieſzcze nie przyſzedł nań ón mo=
25:
cnieyſzy/ któryby tego mocarzá ze wſzyſtkiéy bró=
niéy iego


strona: N4v

Quincunx Wtóry/
1:
niéy iego wyzuł/ y łup iego iemu odiął. Ieſtći
2:
to bluźniérſtwo nád wſzytkié bluźniérſtwá/ któ=
3:
ré mogą być náleźióné naywiętſzé: ieſtći to krzy=
4:
wdá właſna Syná Bożégo

Pomſtá
nad Polſką.
: nie byłby ſpráwie=
5:
dliwym y wſzechmocnym Pánem/ by ták hánie=
6:
bnéy krzywdy ſwéy/ pomśćić ſye nad tymi blu=
7:
źniérzmi nie miał: Królá téż Polſkiégo/ náſzégo
8:
miłośćiwégo Páná/ niewiém co dolęże/ ieſli go
9:
to nie boli

Królá Ká=
cérzowie
háńbią.
. Oto teraz iáko powiádaſz/ ná Sey=
10:
mie w Wárſzáwie po kąćiéch Kácérzowie każąc
11:
táko wołáią głoſem ná Królá: Królu z Kró=
12:
leſtwem twym/ Ewányelią przyymi/ Báłwo=
13:
chwálſtwá przeſtań/ Dyabłá zá Bogá niechwal.
14:
Wielka krzywdá y vymá Máieſtatu Króle=
15:
wſkiégo to bluźniérſtwo ieſt: wielka téż háńbá
16:
twoiá ieſt/ o Królu Polſki/ ieſliże W.K.M. ten
17:
ták wielki Máieſtatu ſwégo policzek mimo ſye
18:
puśćiſz bes pomſty. Day Pánie Boże/ áby Król
19:
náſz miłośćiwy/ iákoby Dawid drugi powſtał
20:
przećiwko tym Goliatom

i.Reg:xvij
/ꝗ exprobrant aciē Dei
21:
viuentis, áby QVINCVNXEM álbo Cyn=
22:
kiē onym świętym/ to ieſt/ piąćią kámieńmi/ po=
23:
kámiónował té Goliaty wſzytkié/ którzy ná piąći
24:
ránách Páná Kryſtuſowych zbudowáné Króle=
25:
ſtwo Polſkié/ Dyabłowym Króleſtwem máło
26:
w oczách itéż w vſzách Królewſkich beſzpiecznie
śiedząc/


strona: O

O Swiętobliwośći K. P.
1:
śiedząc/ nie boiąc ſye nikogo/ być mienią. Mać
2:
po gotowiu Król Polſki przećiwko tym Goliá=
3:
tom ony w rękach ſwych gotowé kámienie

Król ma w
rękách ſwo=
ich gotową
pomſtę.
: Na=
4:
przód/ Sąd w Króleſtwie ſwym o Kácérſtwie
5:
Duchownym: ma Práwo ſwé Królewſkié: ma
6:
y Miecz ku obrónie Wiáry S. z Ołtarzá przez
7:
Kápłaná ſobie podány: ma Przyśięgę ſwą/ któ=
8:
rą przyśiągł/ Korony ſwéy przećiwko wſzelákim
9:
Nieprzyiaćielom iéy brónić: ma téż y Exekucyą
10:
dźiśieyſzą/ o którą wſzyſtká Koroná Królá ſwé=
11:
go prośi. Niechayże iedno ten Dawid Polſki/
12:
ná thé nie obrzázánégo ſercá/ y nie obrzázánych
13:
warg Goliáty/ z káléty ſwéy Królewſkiéy/ tych
14:
kámieni dobędźie/ łátwie I.K.M. y to Kácér=
15:
ſtwo potłucze/ y ſam śiebie poſpołu z Króleſtwē
16:
ſwym/ z wiecznégo gniewu Bożégo/ y z przeklęc=
17:
twá ninieyſzych y potomnych ludźi/ wybáwi.
18:
A ieſliże tego nie będźie/ tedy ſtante hac malicia
19:
prȩſenti, & nos, & REX noſter pariter peribimus.
20:
Iáko Sámuel o tymże Prorokował Zydóm

i.Reg: xij.
/
21:
tákżeć y nam ſye téż Polakóm pewnie prze blu=
22:
źniérſtwo sſtánie. Nie mogłá żadna poſtronna
23:
moc nigdy zwalczyć Polſkiéy Korony/ zwalczy
24:
ią pewnie ten wnętrzny roſtyrk

Niezwyćię=
żóną Polſkę
zwyćięży ká
cérſtwo.
/ to ieſt/ Kácér=
25:
ſtwo náſze domowé: y rownie ſye nam ták Po=
26:
lakom sſtánie/ iáko ſye téż było sſtáło Zydóm ná
Opuſzczy:


strona: Ov

Quincunx Wtóry/
1:
puſzczy: których żaden lud poſtronny zwyćiężyć
2:
nie mógł/ grzéch wnętrzny ié zwyćiężył: gdy zá
3:
rádą Báláámową

Num:xxv
/ Bálák Król Mádyánitów/
4:
wpuśćił był niewiáſty ludu ſwégo w Tabor Zy=
5:
dowſki: z którymi gdy ſye byli Zydowie nierzą=
6:
dną miłośćią złączyli/ pobudźili byli gniéw Bo=
7:
ży ſrogi ná ſye/ prze który zginęli ſą wſzyſcy ná
8:
puſzczy/ ták iż onéy niezliczónéy wielkośći/ która
9:
z Egyptu wyſzłá byłá/ iedno dwá/ to ieſt/ Iozue
10:
á Káleb zoſtáli byli/ którzy do źiemie obiecánéy
11:
zdrowo przyſzli. Ták téż y my przyięłiſmy do
12:
POLſki Hæreſiȩ/ iáko Cudzołożnice y Frygerki
13:
duſz náſzych Niemieckié/ tymi ſye ſámi zwoiuie=
14:
my/ y przez té Kácérſtwá bes chyby vpádniemy:
15:
nie potrzebáć nam Turków/ áni Tátárów/ áni
16:
Moſkwy ktemu czekáć.
17:
Maćie Poświęcenié Wieże téy/ nie ták podo=
18:
bno ozdobné iákośćie miéć chćieli: á wſzákóż do=
19:
ſyć ná tym miéyćie/ iż Króleſtwo Polſkié z ludu
20:
wybránégo

Polſká świę
ta.
/ ſpráwą Boſką zbudowáné: święté
21:
ieſt (iákom téż iuż powiedźiał) ſwym właſnym
22:
Królem/ święté ieſt Kápłanem/ święté ieſt Oł=
23:
tarzem/ święté ieſt Wiárą Krześćijáńſką: Ná=
24:
kóniec/ ieſt święté świętym/ w którym mieſzka/ y
25:
w którym ſye wſzyſtko zámyka Kośćiołem/ ocze=
26:
kawáiąc z Páwłem Apoſtołem/ y ze wſzyſtkimi
Swięty=


strona: O2

O Właſnośći K. P.
1:
Swiętymi/ beatam ſpem, & aduentum gloriȩ ma=
2:
gni Dei, & Saluatoris noſtri Ieſu CHRiſti: cui ſoli
3:
trino et vno ſit gloria in ſȩcula ſȩculorum: AMEN

Tit: ij.
.
4:
A gdyż iuż y budowánié y poświącánié Króle=
5:
ſtwá Polſkiégo mamy/ powiédzże nam ty/ y to
6:
wypełni coś nam obiecał: bo ná początku/ gdyś
7:
miał o króleſtwie Polſkim mówić/ rzekłeś był po
8:
wiedźiéć/ náprzód/ co Króleſtwo Polſkié/ á po=
9:
tym/ co zá właſnośći Króleſtwá tego ſą: niech
10:
nam niczego nie doſtáie ku téy ták vważónéy y
11:
vczónéy Rozmowie. ORZECH. Rad to
12:
vczynię/ á zwłaſzczá żeś ſye téż y ty dał nam w
13:
téy rozmowie powoli/ y tákeś nam to Poświą=
14:
cánié odpráwił/ żeś y nas w ſtárádawnéy wie=
15:
rze Przodków náſzych potwiérdźił/ y Kácérſką
16:
niepráwość przed oczymá náſzymi wyſtáwiłeś:
17:
zá coć bárzo obádwá dźiękuiemy. EVANG.
18:
Pan Bóg wié/ że przed rádośćią ſye nie czuię/
19:
áni wam powiedźiéć mogę/ iákom vczczón ieſt
20:
ná tym Poświącániu/ od ćiebie mnie miły Kśię=
21:
że Doktorze: y bym był Królem/ hnetkibym ćię
22:
między piérwſzymi Kánoniki w Polſzce poſá=
23:
dźił/ zá tę vcztę ſzláchetną. PAPIEZ. Do=
24:
ſyćći mnie ná Przemyſkiéy Kánoniéy/ ná któréy
25:
przeſtawam/ y tu śmierći czekam. Ieſliże ſye co
26:
dobrégo mówiło/ á wam ſye to podobáło/ Pánu
O ijBogu


strona: O2v

Quincunx Wtóry/
1:
Bogu zá to dźiękuymy. Ale áżeby ſye nam nie=
2:
mieſzkáło/ bo iuż oto ná Nieſzpory zwónią/ ty
3:
téż Pánie Orzechowſki/ czyń co maſz czynić/ á o
4:
Właſnośći Króleſtwá POLſkiégo/ iákoś był
5:
nam obiecał/ powieday

Właſność
Króleſtwá
Polſkiégo.
.
6:
❡ ORZECH. Auguſtyn Swięty/ té Phi=
7:
loſophy któré Platoniki zową/ powiáda być ná=
8:
uce náſzéy Krześćijáńſkiéy między inymi Philo=
9:
ſophy bárzo podobné

Platoniko=
wie bárzo
Krześćijá
nom podo=
bni.
: y záprawdę gdy ſye dobrze
10:
ſámemu Platonowi przypátrzymy/ wielé v nie=
11:
go naydźiemy Krześćijáńſkiéy náuki: áczći tego
12:
nigdy v niego nie naydźieſz/ Deus propicius eſto
13:
mihi peccatori: áni tego/ & verbū caro factū eſt.
14:
Ale inſzych rzeczy w Zakónie náſzym zákrytych/
15:
ná kóniec/ y tych któré ſye S. Tróyce tyczą/ nay=
16:
dźieſz doſyć. Ten tedy wielki y ſławny Philo=
17:
ſoph/ in Lib: de Repub nápiſał to: Iż Rzeczpo=
18:
ſpolita kożda/ między ludźmi bywa rządzóná/
19:
álbo od iednégo/ którégo ón zowie Królem: ál=
20:
bo od wſzyſtkich/ któré zowie Poſpólſtwem: ál=
21:
bo od niéktórych/ któré zowie z Poſpólſtwá wy=
22:
bráné: y równáiąc ten troiáki Rodzay Rzeczy=
23:
poſpolitéy między ſobą/ náyduie być naylepſzą
24:
Rzeczpoſpolitą Króleſtwo nád iné/ w którym
25:
ieden człowiek mądry/ roſtropny/ ſpráwiedliwy/
26:
mężny/ ſzczodrobliwy y vczćiwy roſkázuie.
Bo tám


strona: O3

O Właſnośći K. P.
1:
Bo tám gdźie wſzyſcy álbo wielé rządzą/ trudno
2:
o rząd ieſt: który to rząd/ od iednégo z nátury
3:
ſwéy poczyna ſye/ y od iednégo przez pośrzodek
4:
áż do kóńcá idźie. Przeto tákowé Rzeczypoſpo=
5:
lité/ w których wielé ludźi roſkázuią/ trwáłé nie
6:
ſą: tudźiéż zá nimi chodźi niezgodá/ tudźiéż od=
7:
miáná/ tudźiéż niewola: o czym czytayćie Pla=
8:
toná in Lib: de Repub: vij. Tego téż y Aryſtote=
9:
les Platonów zacny vczeń dowodźi in Polyticis
10:
ſuis. Ale ono tu wam przypomnię co tenże piſał
11:
in Lib: de Cœlo, mówiąc o naywyżſzym ſprawcy
12:
Niebieſkiégͦ biegu: By dwá byli naywyżſzy ſpra=
13:
wcy Niebieſcy/ álbo by byli ſobie mocą równi/
14:
álbo nie równi: ieſli nie równi/ tedy dármoby
15:
był z nich ieden/ gdyż ón mocnieyſzy może odprá=
16:
wić ſpráwę ſwą bes onego ſłábégo: á ieſliżeby
17:
mocą równi ſobie byli/ tedyby ſpráwá zginęłá
18:
w niezgodźie ich niebieſka/ gdyby ieden przeſzka=
19:
dzał drugiemu. Tákiéż in xij Metaphi. tenże Ary=
20:
ſtoteles powiáda być iednégo naywyżſzégo ſpra=
21:
wcę wſzech rzeczy

☞ Ieden
Bóg.
/ táko niebieſkich iáko y źiem=
22:
ſkich: temu ſámemu dáie dobroć/ doſkónáłość y
23:
wyborność/ nád iné wſzyſtki rzeczy: nie przypu=
24:
ſzczáiąc w towárzyſtwo iego/ áni téż równáiąc
25:
z nim żadnéy rzeczy/ áni niebieſkiéy áni źiemſkiéy:
26:
ná kóniec/ popſowawſzy wſzyſtkié Democrácyȩ
O iijy Aryſto=


strona: O3v

Quincunx Wtóry/
1:
y Aryſtocrácyȩ/ iedno Páńſtwo we wſzyſtkim
2:
przyrodzeniu/ pod tym naywyżſzym ſprawcą zá=
3:
myka/ onym ſławnym Homeruſowym wiérſzy=
4:
kiem: ᾽ουκ ᾽αγαθον πολικοιρανὶη ᾽ε̃ίς, κοίρανος ᾽έστω ᾽ε̃ις Βασιλεὺς.
5:
To ieſt/ Nie dobré ieſt wiela Pánowánié/ ieden
6:
niech będźie Kiran

Kiran.
. Vżyłem ſłowá nie zwykłé=
7:
go/ bom ná ten czás lepſzégo nie miał/ któré wy=
8:
łożę wam potym. Niemáſz tedy wedle tych za=
9:
cnych Philoſophów/ áni ſpráwiedliwſzégo/ áni
10:
zgodliwſzégo/ áni téż trwálſzégo Páńſtwá/ nád
11:
Monárchią/ to ieſt/ nád Páńſtwo zwiérzchnie=
12:
mu iednemu poddáné. EVANG. Aczći ták
13:
pilną y vczóną mowę grzéch przerwáć/ á wſzá=
14:
kóż zdźierżeć ſye nie mogę/ ábym ćię tu niepytał/
15:
czemu ći twoi Philoſophowie

Przyczy=
ná błędów
Mędrców
ſtárych.
/ przyſzedſzy do ie=
16:
dnégo naywyżſzégo ſprawce wſzégo Swiátá/
17:
którégo my Bogiém Wſzechmocnym zowiemy/
18:
iemu czći á chwały ſámemu nie dawáli/ ále iáko
19:
Páweł Swięty piſze

Rom: 1.
/ ſłużyli ſtworzeniu mimo
20:
Stworzyćielá/ który ieſt Bóg błogoſłáwióny
21:
ná wieki: skąd ten błąd przećiwny mądrośći ich
22:
w nich był? ORZECH. Byłá tá w nich
23:
ślepotá/ pœna peccati: o czym támże nápiſał A=
24:
poſtół: Quia cùm cognouiſſent DEum, non ſicut
25:
DEVM glorificauerunt, aut gratias egerunt: ſed
26:
euanuerunt in cogitationibus ſuis, & obſcuratū eſt
inſipiens


strona: O4

O Właſnośći K. P.
1:
inſipiens cor eorum. á mówi to Apoſtół o Phi=
2:
loſophoch. Wielki á ſtráſzliwy to grzéch był/ v=
3:
znawſzy Bogá/ niemé ſtworzenié miáſto Bogá
4:
chwalić: ále co ſye téy ślepoćie Pogáńſkiéy dźi=
5:
wuiemy/ gdyż widźimy mądrégo Sálomoná/
6:
między ludem Bożym Proroká y Królá/ ná ſtá=
7:
rość ſzáleiącégo? który k woli Máłpam ſwym/
8:
Aſtarten Deam Sydoniorum

3. Reg:xi.
, to ieſt/ Dyabłá iá=
9:
wnégo/ zá Bogá chwalił wiernégo. Co Pan
10:
Bóg przepuſzczał/ ták ná oné Philoſophy/ iáko
11:
y ná tego Królá/ dla hárdośći ich/ w którą ſye
12:
podnośili/ wielką hoynośćią mądrośći: którą o=
13:
ni nie Bogu/ od którégo oświéceni byli/ ále ſámi
14:
ſobie/ zá ſwą właſną przywłaſzczáli: któré nam
15:
Pan Bóg dał ná przykład/ ábyſmy rozumki ſwé
16:
byſtré/ boiáźnią Bożą itéż poſłnſzeńſtwem Ko=
17:
śćiołá iego króćili/ á ná ono záwſze pomnieli:
18:
Noli altum ſapere, ſed time. Et, Non plus ſapere,
19:
quàm oportet ſapere: ſed ſapere ad ſobrietatem

Rom: xi.

Rom: xij.
.
20:
Táć przyczyná byłá vpadku Mędrców onych

Náuká.
/ v
21:
których ieſliże co dobrégo znaydźiemy/ bierzmy
22:
to od nich iáko dáry Bożé/ ku pożytku ſwemu:
23:
á ieſliże co złégo ieſt v nich/ to przy nich zoſtaẃ=
24:
my. Ale iż to co oni około Monárchiéy piſáli/
25:
bárzo ſye zgadza z námi/ którzy iednégo Bogá/ y
26:
iedno Króleſtwo iego wyznawamy y wielbimy.
Przeto


strona: O4v

Quincunx Wtóry/
1:
Przeto y my z nimi przełóżmy Monárchią/ to
2:
ieſt/ iednégo zwiérzchność/ inym wſzytkim ludz=
3:
kim zwiérzchnośćiam. Ale iż rozmáité między
4:
ludźmi Monárchiȩ ſą/ naylepſzéy ſzukaymy

Która eſt
Monárchia
naylepſza.
/ któ=
5:
réy róznicą/ od inſzych Monárchiy/ dóydźiemy
6:
Króleſtwá Polſkiégo właſnośći/ o któréy wam
7:
iuż powiém/ tylko o łáſkáwé wyſłuchánié was
8:
proſzę. EVANG. Bárzo tego pilnie ſłucháć
9:
będę/ bo mi powiádaſz o tákowych rzeczách/ iá=
10:
kowych ia przed tym nigdy nie ſłyſzał. PAP.
11:
Tóż téż y o mnie ſobie obiecuy. ORZECH.
12:
Niżli wam co inégo powiém/ to wiedźiéć maćie/
13:
że my Polacy/ iáko y ini Słowiáńſkiégo ięzyká
14:
ludźie/ mowę ſwą z Gréckiégo ięzyká mamy w=
15:
źiętą

Polſki ięzyk
z Gréckiégo
ięzyká wy=
ſzedł.
: tego ſye dowiéćie od kożdégo Polaká/ któ=
16:
ry iedno Grécki ięzyk rozumié.

☞ Król.
Máią tedy Gré=
17:
kowie ſłowo w ięzyku ſwym iedno zacné Κοιρανος:
18:
któré ſłowo przyſtoyné ieſt onemu Zwiérzchnie=
19:
mu/ który w pánowániu ſwym/ nie ſwégo/ ále
20:
poddánych ſwych pożytku ſtrzeże: czego Etymo=
21:
logia Grécka iáwnie dowodźi. Z tego to ſłowá
22:
Gréckiégo/ vrodźił ſye v Węgrów Kiral/ v Ru=
23:
śi Korol/ v nas Láchów Król: któré imię álbo
24:
ſłowo/ niemoże żadną miárą przywłaſzczóné być
25:
tym to Zwiérzchnim Pánom/ któré δεσποτας, álbo
26:
δυνάστας Grékowie/ to ieſt/ Hoſpodármi álbo Mo=
carzmi zo=


strona: P

O Właſnośći K. P.
1:
carzmi zową/ którzy niewolnikom pánuią/ á nie
2:
ludźiom wolnym: bowiém δεσπότυς καὶ δούλος, apud
3:
Grȩcos ita relatiue opponunt, vt ſeruꝯ & dnūs apud
4:
Latinos. Weźmićie wſzytki Páńſtwá od Kró=
5:
leſtwá rózné/ ták Deſpocyȩ iáko téż y Dynáſtyȩ/
6:
to ieſt/ Hoſpodárſtwá y Kśięſtwá/ á równayćie
7:
ié z Króleſtwem: rzecz to wam ſámá pokaże/ iż
8:
niemoże być właſnie wezwány żaden Hoſpodár
9:
áni Mocarz/ to ieſt/ Kśiążę Królem

Kśiążę ża=
dné Kiranē
nie ieſt czev?
: przeto/ iż
10:
kożdé Hoſpodárſtwo y Kśięſtwo/ ſzczyra nie=
11:
wola ieſt: Poddáni w Kśięſtwách/ przećiwko
12:
krzywdźie zwiérzchniégo Páná obróny niemáią
13:
żadnéy/ władnie im Pan zwiérzchni iáko chce/
14:
gárdło poddánemu bierze kiedy chce/ przedawa
15:
go/ záſtáwia go/ komu chce/ iáko chce/ kiedy chce.
16:
Mówię o Głównych Kśięſtwách/ w których
17:
Kśiążętá habent merū & mixtūDium: iáko ieſt
18:
Turcya/ Moſkwá/ Litwá/ Rákuſy/ y iné Kśię=
19:
ſtwá tym podobné. A iż to ták ieſt/ dowodzę tegͦ
20:
Prywileiem tym/ którym dárował Król Iágeł=
21:
ło Litwę Polakom

Iágełło dá
rował Li=
twę Polſzce.
/ iáko właſné itéż dźiedźiczné
22:
poddáné ſwé: nie ináczéy iákobym ia tobie dá=
23:
rował Zurowice/ Wieś dźiedźiczną ſwą: który
24:
Prywiléy ták mówi: Terras Litwaniȩ, quas ſem=
25:
per cum pleno DOMinio, ac Iure mero & mixto
26:
hactenus habuimus, & habemus vſ modò à Pro=
Pgenitoribus


strona: Pv

Quincunx Wtóry/

1:
genitoribus noſtris, & ordine geniturȩ, tanquā Do=
2:
mini legitimi, prædicto Regno POLoniȩ incorpo=
3:
ramus, inuiſceramus, appropriamus: &c. S kąd
4:
to znáć możemy/ że wedle tego Prywileiá ſłów/
5:
Kśiążę Litewſkié/ iáko téż y Moſkiewſkié/ może
6:
być zwáné Deſzpotem/ álbo Dynáſtą: ále Kira=
7:
nem/ iż ták rzekę/ to ieſt Królem/ zwáné być ża=
8:
dną miárą niemoże: bo Król/ á zwłaſzczá Pol=
9:
ſki/ niemoże żadnym obyczáiem ták o ſwym Kró=
10:
leſtwie mówić/ iáko tu Iágełło o ſwéy Litwie
11:
mówi. Niema Król náſz w Króleſtwie Ius me=
12:
rum & mixtum, non habet ordinem geniturȩ, tan=
13:
quam DOMinus legitimus: non incorporat, non
14:
inuiſcerat, non appropriat Regnum cui vult, ne
15:
enim poteſt. aliter Polonia Regnūliberū non eſſet.
16:
S kąd tedy to ſye iáwnie pokázuie/ iż Moſkwá/
17:
Wołoſzy/ Litwá/ ták od Polſki rózné Páńſtwá
18:
ſą/ iáko ieſt rózna niewola od ſwobody

Do Vniéy
Litwie dró=
gá.
. A chceli
19:
Litwá (proſzę niech oni prawdę tę ku dobremu
20:
ſwemu z łáſką ode mnie prziymą) z téy niewoléy
21:
przyrodzónéy wynidź/ niechayże o Vnią z Pol=
22:
ſkim Króleſtwem pilnie ſye ſtáráią/ v Kśiędzá
23:
wielkiégo/ Páná ſwégo dźiedźicznégo/ á v Królá
24:
Polſkiégo/ nam wſzem Polakom miłośćiwégo/
25:
wolnie od nas wybránégo Páná. Bo Litwá
26:
k téy Vniéy niemoże inák piérwéy przydź/ áliżby
Kśiądz


strona: P2

O Właſnośći K. P.
1:
Kśiądz wielki Litewſki vmorzył Práwo ſwoie
2:
Kśiążęcé/ któré dźiedźiczné ná Litwie tákié ma/
3:
iákié ia mam Práwo ná ſwych Zurowicách/ któ=
4:
ré mogę dáć komu chcę/ wlawſzy Práwo ſwoie
5:
dźiedźiczné ná kogo chcę. Ták téż ieſt to ná woli
6:
Kśiędzá wielkiégo Litewſkiégͦ/ dáć Litwę Kró=
7:
leſtwu Polſkiému/ y wlać ná Polſkę Práwo w=
8:
ſzytko ſwoie dźiedźiczné/ któré iáko Pan właſny
9:
y dźiedźiczny ná Litwie ma: áby wolna Litwá
10:
będąc/ mogłá z wolna Polſką złączóná być/ ták
11:
iákoby z nią iednym ćiáłem będąc/ iedno ſerce/
12:
iednę duſzę z Polſką w iednym ćiele miáłá: Quia
13:
in habentibus ſymbolū, facilis eſt tranſitus. Latwie
14:
bywa z wody wiátr/ bo wilgotné ſą oboie: tru=
15:
dno ogiéń z wody bywa/ bowiém ſpółecznośći
16:
nie máią z ſobą żadnéy: wodá wilga á mokra/
17:
ogiéń ſuchy á ćiepły: przeco przyść z ſobą w iedno
18:
nie mogą. Tákże téż Litwá niewolna z Polſką
19:
wolną złączóná być żadną miárą niemoże/ áż ią
20:
Kśiądz wielki Litewſki/ Pan przyrodzóny itéż
21:
dźiedźiczny/ wolną vczyni/ manu mittendo Li=
22:
twanum, per verbum Iuris, ESTO LIBER:
23:
áby ták wyſwobodzóna/ z przyrodzónégo ſwégo
24:
niewólſtwá Litwá/ iuż będąc wolną/ mogłá być
25:
z wolną Koroną Polſką złączóná. Ták iáko y
26:
Pan Kryſtus/ nie piérwéy w Króleſtwo ſwoie
P ijnas przy=


strona: P2v

Quincunx Wtóry/
1:
nas przyiął

Pan Kry=
ſtus iáko
nas do kró=
leſtwá ſwégͦ
przyiął.
/ áliż Práwo Kśiążęćiá świátá tego/
2:
któré ná nas przyrodzóné miał pan dijabeł/ vmo
3:
rzył śmierćią ſwą: co téż ná przykład ludźióm
4:
dał/ áby nie piérwéy człowiek w Kśięſtwie ná=
5:
rodzóny wiedźiał ſye być wolnym/ áliżby pozby=
6:
wſzy Práwá Kśiążęcégo/ do Króleſtwá otwo=
7:
rzóné wrotá miał. Tą drógą á nie iną/ między
8:
Polſką á Litwą prawdźiwa Vnia będźie: która
9:
gdy zá łáſką I.K.M. dóydźie/ w ten czás Li=
10:
twá wolnóśćią Króleſtwá Polſkiégo wolna bę=
11:
dźie: inſzą drógą oná wolna być żadną miárą
12:
niemoże. Bo to ieſt wielkié repugnans, mieſzkáć
13:
w Kśięſtwie/ á wolnym ſye powiádáć: nie iná=
14:
czéy iáko mieſzkáć w ćiemnośćiách/ á świátło=
15:
śćią ſye chlubić: Nihil enim vt luci cum tenebris,
16:
ita libertati cum Ducatibus eſt cōmune. Król nád
17:
Królmi Pan Kryſtus/ názwał ſwoie Páńſtwo
18:
Króleſtwem

Czemu Kry
ſtus Páń=
ſtwo ſwé
názwał kró
leſtwem.
: á Dyabelſkié ſobie przećiwné páń=
19:
ſtwo/ názwał Kśięſtwem: nie przeco inégo/ ie=
20:
dno że właſność Kroleſtwá/ wolność ieſt: ná
21:
którą vrodźiliſmy ſye z piérwu byli/ którąchmy
22:
potym grzéchem byli ſtráćili/ y z Króleſtwá w
23:
Kśięſtwo byliſmy wpádli/ z którégo Kśięſtwá
24:
przenióſł nas Pan Kryſtus śmierćią ſwą záśie
25:
do Króleſtwá: którégo właſność/ wolność ieſt:
26:
ták iáko Kśięſtwá właſność/ ieſt niewola/ rzecz
człowieczéy


strona: P3

O Właſnośći K. P.
1:
człowieczéy náturze przećiwna. Przeto PAN
2:
Kryſtus/ Królem wiernych ſwych/ ták przez An=
3:
yołá/ iáko ſam przez ſye ieſt miánowány

Lucȩ 1.

Ioan: xviij
: á Dy=
4:
abeł ludźi niewiernych/ mizernych itéż nędznych/
5:
od tegóż Syná Bożégo/ Kśiążęćiem wezwány
6:
ieſt

Ioan: xij.
. Lotr téż ná Krzyżu podla boku Páńſkiégo
7:
wiſząc/ nie mówił ku Pánu ták: Pomni mię Pá=
8:
nie w Kśięſtwie twym. Ale Duchem S. nád=
9:
chnióny/ ták mówił: Pomni mię Pánie w Kró=
10:
leſtwie twym. Czev?

Lotr Kró=
leſtwá pro=
śi.

Lucȩ xxiij
Przeto/ iż ſye był ten świę=
11:
ty Lotr vrodźił w Kśięſtwie/ to ieſt/ w niewoli
12:
Dijabelſkiéy/ z któréy pragnął wybáwiónym być
13:
do ſwobody Bożéy/ któréy nigdźie indźie niewi=
14:
dźiał/ iedno w Króleſtwie Pánu KRYſtuſowi
15:
poddánym: któré Króleſtwo ma Kápłaná Ole=
16:
iem świętym pomázánégo/ y Królá Ciérznim/
17:
to ieſt/ z drogich kámieni Koroną/ pecały pełną
18:
w Króleſtwie ſwym Koronowánégo. A przeto
19:
mówię to iáwnié/ przy czym ſye téż oſtoię/ cóż ich
20:
kolwiek ná świećie w Kśięſtwách głównych lu=
21:
dźi ieſt/ żadnégo z nich niemáſz Polakowi/ który
22:
ſye w Króleſtwie vrodźił/ niczym równégo/ áni
23:
ſtanem/ áni rodem/ áni Herbem: bo té trzy rze=
24:
czy/ ná których zacność wſzyſtká wolnégo Pola=
25:
ká ieſt/ żywymi ſą w wolnośći: któré w niewoli
26:
martwymi rzeczámi ſą. A zaż w Ewányeliéy
P iijiáwnie


strona: P3v

Quincunx Wtóry/
1:
iáwnie nie widźićie/ iáko ón Márnotrawcá

❡ Filius
prodigus.
Lucȩ xv.
/ z
2:
Króleſtwá od Oycá w opcą Kráinę/ to ieſt/ w
3:
Kśięſtwo wpadſzy/ wſzyſtkę ozdobę poczćiwo=
4:
śći ſwéy Szlácheckiéy był vtráćił/ świnie páſł/
5:
młóto z nimi iadał/ práwą świnią w Kśięſtwie
6:
był: á gdy záśie ſzpátność ſwą/ y Kśięſtwá one=
7:
go był obaczył/ wróćił ſye ná wſtecz do ſwoiégo
8:
Oycá Króleſtwá. Pátrzayże iáko go tu Oćiec
9:
wita: kazał nań naprzód wzdźiać Szátę

Szátá.
prze=
10:
dnieyſzą/ znák wolnośći Krolewſkiéy/ w któréy
11:
niewolnik v wolnych ludźi nie chodźi żaden.
12:
Mieli v ſtárych ludźi vbiory ſwé właſné/ iáko
13:
y dźiś niewolnicy/ w których ſromotá byłá cho=
14:
dźić/ y ieſt wolnym ludźiom. Potym dał mu
15:
Piérśćiéń

Piérśćień.
/ którégo zá wieku ſtárégͦ żaden nie no=
16:
śił/ iedno poczćiwy Szláchćić: o czym czytayćie
17:
Aulum Gellium, Plinium ſecundum, & Liuium iij
18:
Decade, Lib: iij, poſt Cane pugnam, Mago Anni=
19:
balis Legatus, effuſis in veſtibulo Curiȩ annulis au=
20:
reis, ad Senatum Carthaginenſem inter cœtera adie=
21:
cit: neminem niſi Equitem, at eorum ipſorū Prin=
22:
cipes, id gerere inſigne. Hæc Liuius. Otóż maſz/
23:
iáko ten Márnotrawcá w Kśięſtwie piérśćień/
24:
to ieſt/ ſzláchectwo ſwé był vtráćił/ którégo nie
25:
piérwéy záśie nábył/ áż był od Oycá w Króle=
26:
ſtwo przyięty: y tenże Oćiec/ dawſzy piérśćień/
to ieſt/


strona: P4

O Właſnośći K. P.
1:
to ieſt/ ſzláchectwo/ z nowu ſynowi/ zábił przeń
2:
wołu tłuſtégo. Wół

Wół.
á Zóná/ ſą przednieyſzé rze=
3:
czy w Goſpodárſtwie ſtátecznégo człowieká: o
4:
czym czytayćie Heſiodá Gréká hnet ná początku
5:
Georgi. Tym tedy wołem tłuſtym/ vczynił ſy=
6:
ná ſwégo w Kśięſtwie vpádłégo/ vczeſtnikiem
7:
domu ſwégo wſzyſtkiégo. Tego v Páná ſwégo
8:
niewolnik żaden niema/ áżeby co miał domá ná
9:
poły z Pánem ſwym. Máło ná tym/ ále ieſzcze
10:
tenże Oćiec/ śpiéwáć y táńcowáć roſkazał/ czy=
11:
niąc dobrą myśl ſynowi iuż wolnemu ſwoiemu

Myśl do=
bra v wolné
go tylko ieſt
:
12:
któréy myśli niewolnik niema żaden/ żywiąc v=
13:
ſtáwicznie in pane tribulationis, & aqua anguſtiȩ.
14:
Otóż maćie z Piſmá S. Króleſtwo y Kśię=
15:
ſtwo/ równayćiéſz ié teraz z ſobą: pátrzayćie ná
16:
hárdégo wolnośćią/ á świétnégo ſwobodą ná
17:
świećie Polaká

Wolnégo
Polaká o=
zdobá.
: ſzátę nośi Polak známięnitą/
18:
to ieſt/ równą z ſwym Królem wolność: ktemu
19:
nośi Polak świétny piérśćień złoty/ to ieſt/ ſzlá=
20:
chectwo/ którym naywyżſzy niżſzemu równy w
21:
Polſzce ieſt: ma wołu ſpólnégo z Królem Pá=
22:
nem ſwym/ to ieſt/ Práwo poſpolité/ któré ták
23:
iemu/ iáko y Królowi iego w Polſzce iáko wół
24:
równo ſłuży. Tákowym będąc Polak/ záwſze
25:
weſołym w Króleſtwie ſwym ieſt/ śpiéwa/ táń=
26:
cuie ſwobodnie/ nie máiąc ná ſobie niewolnégo
obowiąſká


strona: P4v

Quincunx Wtóry/
1:
obowiąſká żadnégo/ nie będąc nic Królowi Pá=
2:
nu ſwemu Zwiérzchniemu inégo winien/ iedno
3:
to

❡ Co Polak
winien Kró
lowi.
/ Tytuł ná Pozwie/ dwá groſzá z Lanu/ á po=
4:
ſpolitą Woynę: czwartégo niema POLak nic/
5:
coby iemu w Króleſtwie myśl dobrą káźiło.

W Kśię=
ſtwách mi=
zerya.

6:
Pódźćiéſz do Kśięſtwá Głownégo/ do którégo
7:
kolwiek chcećie/ w żadnym nie naydźiećie praw=
8:
dźiwie áni téy ſzáty piérwſzéy/ áni tego piérśćie=
9:
niá złotégo/ áni tego wołu tłuſtégo/ áni téż tego
10:
Symfonału weſołégo. A ieſli który z Kśię=
11:
ſtwá niewolnik tą ſzátą/ tym piérśćieniem/ tym
12:
wołem/ y tym Symfonałem będźie ſye chlubił/
13:
nie ináczéy vczyni/ iedno iákobym ia odćiętą od
14:
ćiáłá rękę/ ręką prawdźiwą zwał: bo iáko ręká
15:
gdy w ćiele nie ieſt/ ręką nie ieſt: tákże téż żaden
16:
ná świećie człowiek/ który w Króleſtwie Krze=
17:
śćijáńſkim nie ieſt/ wolnym nie ieſt

W Króle=
ſtwie tylko
ſwobodá.
. A przeto/
18:
áni prawdźiwym Szláchćicem ieſt/ áni Práwá
19:
ma żadnégo pewnégo: w biédźie y w nędzy zá=
20:
wſze żywie. Ná kóniec/ ćiéniem człowieczym/ á
21:
nie człowiekiem prawdźiwym kożdy człowiek w
22:
Kśięſtwie Głównym żywiąc/ ieſt ſzpátną á w=
23:
zgárdzóną rzeczą: Quare? quia in ſeruitute Du=
24:
cali nullus ordo, ſed ſempiternus horror inhabitat.
25:
Niechcę/ áczbym mógł/ Piſmá S. tu ná świá=
26:
dectwo vżyć/ bowiém to ſámi przez ſye baczyćie/
iż Piſmá


strona: Q

O Właſnośći K. P.
1:
iż Piſmá o tym wſzędźie pełno. PAPIEZ.
2:
Baczymy: Zydowſki ſam kwitnął zá wieku ſtá=
3:
régo lud: á czemu? Quia erat gens ſancta, Regale
4:
Sacerdotium. A oni záśie/ Moab & Agareni, Eſau,
5:
Amalec, Chananei, przeklętymi ludźmi byli/ ábo=
6:
wiém Kśiążętámi y w Kśięſtwách národzeni
7:
byli. Dar nád dármi Bożymi thu y ná onym
8:
świećie/ Królewſki ſtan ieſt. Przeto téż w Pa=
9:
ćierzu záwſze od Bogá prośimy/ Przydźi Kró=
10:
leſtwo: nie mówimy/ Przydźi Kśięſtwo twé.
11:
Nic przeco inégo/ iedno iże Kśięſtwo/ rzecz ieſt
12:
brzydliwa/ y náturze człowieczéy przećiwna/ iteż
13:
klątwy Bożéy pełna. EVAN. Doświádczy=
14:
łem ia w Litwie tego/ gdźie Królá Páná náſzé=
15:
go/ nigdy Litwá Iáſnym Kśiążęćiem/ ále Na=
16:
iaſnieyſzym Królem záwſze zowie: y niemoże ża=
17:
den Litwin bes wielkiéy háńby ſwéy/ podobno
18:
y bes kaźni/ ták ku Pánu ſwemu mówić: Miło=
19:
śćiwé Kśiążę. Kijemby pewnie od Márſzáłká
20:
Litewſkiégo zá tho ſłowo wźiął: ále kożdy Li=
21:
twin ták ku Kśiędzu wielkiému mówi: Miło=
22:
śćiwy á Naiáſnieyſzy Królu náſz: przemieniá=
23:
iąc niżſzé w wyżſzé/ miérźióné w miłé/ wzgár=
24:
dzóné w zacné/ á przeklęté Kśiążęcé imię/ w bło=
25:
goſłáwióné imię Królewſkié. ORZECH.
26:
Niechayże tedy Sąśiedźi náſzy Litwá lękáią ſye
Qtéy ſzpá=


strona: Qv

Quincunx Wtóry/
1:
téy ſzpátnéy y vpádłéy Condycyéy Kśięſtwá ko=
2:
żdégo głównégo: niechay ſye ią brzydzą/ iáko rze=
3:
czą przećiwną zacnośći nátury ludzkiéy: á nád
4:
to ieſzcze/ niechay oni poznawſzy Náturę Kśię=
5:
ſtwá kożdégo głównégo tę być/ iż między Kró=
6:
leſtwem á Kśięſtwem/ to ieſt/ między Pánem
7:
á Niewolnikiem/ cáłéy wiáry żadną miárą być
8:
niemoże: niech ſye Litwá z háńby przyrodzónéy
9:
y kożdemu Kśięſtwu przyzwoitéy/ vćiecze co ry=
10:
chléy/ gdy ią Polſká wzywa do Króleſtwá Pol=
11:
ſkiégo ſwobody: niech ktemu ią iáko oſtrogá iá=
12:
ka bodźie oné od Philoſophów Gréckich ſzpátné
13:
Piątno/ ná Kśięſtwo kożdé Główné włożóné:
14:
πάν δόυλον τόυ δεσπότη πολεμει̃: To ieſt/ kożdé niewól=
15:
ſtwo/ iákoby rzekł Kśięſtwo/ przećiwko Deſzpo=
16:
towi/ to ieſt/ przećiwko Kśiążęćiu ſwemu/ woy=
17:
nę wiedźie przyrodzóną. Práwem przyrodzónym
18:
niewolnik Páná ſwégo nienawidźi: á gdźie nie=
19:
nawiść wrodzóna ieſt/ tám wiáry niemáſz: quia
20:
quem quis odit, perijſſe expetit. Nie może to inák
21:
być/ niewiárá zá niewolą záwſze chodźi

Niewiárá
w Kśię=
ſtwách.
/ ták iáko
22:
záśie zá ſwobodą chodźi wiárá z dobrégo ſercá/
23:
y z vprzéyméy miłośći pochodząca. téy ſwobody
24:
iż w Kśięſtwie głównym żadnym ná świećie z
25:
nátury ſwéy niemáſz/ áni być żadną miárą mo=
26:
że: nie może téż tám áni miłośći przećiw Pánu
zwiérzchnie=


strona: Q2

O Właſnośći K. P.
1:
zwiérzchniemu/ áni wiáry być żadnéy. Tym
2:
ſámym Argumentem Orator wielki v Gréków
3:
Demoſthenes/ wſzytkę moc burzy Philipá Kró=
4:
lá Mácedóńſkiégo

Demoſthe=
nes czym
Philipá
woiował.
/ wiodąc Attyki przećiwko ie=
5:
mu ná Woynę. Czytayćie Olintyáki y Philipi=
6:
ki iego/ naydźiećie w tám tych Orácyach ſtrá=
7:
ſzliwé Argumentá przećiwko Kśięſtwom: któ=
8:
rych kożdy dobrégo vrodzenia człowiek lękáć ſye
9:
ſpráwnie może/ á Kśięſtwá ſye iáko piekłá chró=
10:
nić: y by Geometrowie/ których dowody pewné
11:
á doſkónáłé ſą/ chćieli Kśięſtwo z Króleſtwem
12:
miárą ſwoią pomierzyć/ nie naydą inák tego/ ie=
13:
dno że Kśięſtwo Króleſtwu wiárą poddánych
14:
przećiwko Pánu zwiérzchniemu/ równé być ża=
15:
dną miárą niemoże: przeto/ iż Kśięſtwo niewol=
16:
né/ á Króleſtwo wolné ieſt. PAPIEZN.
17:
Stára łáćiná oná Szkolna ieſt/ z Platoná w=
18:
źiętá: Metu pœnȩ fidem colunt barbari. À Grȩ=
19:
cis aūt, Virtutis amore fides colit. ORZECH.
20:
Tákći ieſt: wielé o tym piſze Plato in Epitaphio:
21:
y nie naydźiećie o thym we wſzyſtkiéy Philoſo=
22:
phiéy/ áni w Theologiéy ináczéy być vczóno áni
23:
piſano/ iedno iż Kśięſtwo kożdé główné ſzczyra
24:
niewola y niewiárá ieſt

❡ W Kśię=
ſtwie zmié=
ſzána tyrán
nis z niewo
lą.
. Ieſliże kto z Kśięſtwá
25:
którégo o to ſye ná mię gniewáć będźie/ niechże
26:
ſye ten gniewa nie ná mię/ ále ná wſzytkié ſtáré
Q ijTheológi/


strona: Q2v

Quincunx Wtóry/
1:
Theológi/ á zwłaſzczá Gréki: którzy wykłádáiąc
2:
ono/ Nunc Princeps Mundi huius eijcietur foras,
3:
biédę z niewolą ná Kśięſtwá kłádą. Niechay téż
4:
tenże wſzyſtkim Philoſophom y Oratorom ſtá=
5:
rym zá to łáie/ nie mnie: którzy barbaros nie iné
6:
ludźi zwáli/ iedno ludźie w Páńſtwách niewol=
7:
nych mieſzkáiące. Ieſli tedy téy ſzpátnéy ná=
8:
gány chcą vydź Sąśiedźi náſzy Litwá/ czego ia
9:
im ſerdecznie życzę: niechże ſye obróći ku iáſnośći
10:
ſwobody Króleſtwá Polſkiégͦ/ á niech ſye Praw/
11:
wolnośći/ y poczćiwośći náſzéy Polſkiéy rozmi=
12:
łuie. Niech to Litwá weźmie przed ſye/ iż Vro=
13:
dzóny Polak cztérzy rzeczy właſné ma

Polak czym
hárdy ná
świećie.
/ którymi
14:
hárdym y wſpániłem człowiekiem między nay=
15:
przednieyszymi ludźmi ná świećie ieſt.

1.
Naprzód
16:
Mátką/ którą Státutem ſrogim de Turpiloꝗo
17:
obwárował ſobie Polak/ pilnie ſtrzegąc niepo=
18:
kalánégo národzenia ſwégo.

2.
Potym ſtáráda=
19:
wnym Szláchectwem/ któré z Czechem á z Le=
20:
chem z Chárwat do Polſki z ſobą przynióſł Po=
21:
lak: wié Polak co Szláchectwo vmié/ á iákich
22:
obyczáiów y záchowánia potrzebuie.

3.
Trzećia
23:
téż przy Polaku rzecz ieſt/ którą Polak świétnym
24:
ná świećie ieſt/ cáłą przećiwko Królowi ſwemu
25:
wiárą/ którą ták vmiłował Polak/ iż od wieká
26:
Polſkiégo to ſye nigdy nie naydźie/ áżeby kiedy
Polſká


strona: Q3

O Właſnośći K. P.
1:
Polſká zdraycę przećiwko Królowi ſwemu Pol=
2:
ſkiému vrodźiłá: mówię to/ ilko ſye oſoby tycze
3:
królewſkiéy: nie vrodźiłá nigdy Polſká Muśśi=
4:
łá/ który ſye w Grodnie o Káźimiérzá Królá ku=
5:
śił: áni Glińſkiégo/ który Zygmuntá zdrádźił:
6:
áni Wóyćiká/ áni Wiktoryná żadnégo/ którzy
7:
dla zdrády ſwoiéy przećiwko Pánu ſwoiemu/ w
8:
Wilnie nie dawno ſkaráni ná gárdle ſą.

4.
Ná=
9:
kóniec/ równośćią POLak wſzyſtkié iné Kró=
10:
leſtwá prześiągł: niemáſz w Polſzce Kniáźiów/
11:
Grofów/ áni Kśiążąt żadnych: tym iednym ſło=
12:
wem SZLACHTA/ wſzyſtek Naród y Gmin
13:
Polſkiégo Rycérſtwá ſye zámyka. Chceli tedy
14:
Litwá tymi cztérzomá rzeczomá/ to ieſt/ Mát=
15:
ką/ Szláchectwem/ wiárą/ równośćią/ Polſzce
16:
być równą/ niechayże oná co rychléy Kśięſtwo
17:
ſwoié w Kroleſtwo/ á Kśiędzá Litewſkiégo w
18:
Królá Polſkiégo/ á niewolą w ſwobodę/ háńbe
19:
w cześć/ głupość w mądrość/ á hrubość ſwą w
20:
ćwiczóną náturę Polſką co rychléy/ gdy po temu
21:
czás máią/ á gdy ich Polſka Koroná pod płaſzcz
22:
wolnośći ſwéy/ w towárzyſtwo ſwé dobrowol=
23:
nie wzywa: á gdy im téż tego Król náſz Polſki/
24:
á Kśiądz wielki ich/ miłośćiwie życzy/ y tego im
25:
dozwala/ y do tego ich wiedźie. A ieſliże tę ſzczo=
26:
drobliwość Królá ſwégo precz od śiebie Litwá
Q iijodrzući/


strona: Q3v

Quincunx Wtóry/
1:
odrzući/ niechay to wié/ że oná áni Koronie Pol=
2:
ſkiéy/ áni Litwin żaden

Litwin ni=
czym Pola=
kowi niero=
wién.
/ by téż był nayzacnieyſzy
3:
y nayprzednieyſzy/ naniżſzemu Polakowi w ni=
4:
czym równym być nie może. Abowiém/ ieſliże
5:
Króleſtwo wſzeláką zacnośćią przewyżſza kożdé
6:
Kśięſtwo/ tedy téż kożdy człowiek w Króleſtwie
7:
wſzeláką zacnośćią przewyżſza w Kśięſtwie ko=
8:
żdégo człowieká. A ieſliże Kśięſtwo główné ża=
9:
dné Króleſtwu ni w czym równé nie ieſt/ tedyć
10:
téż áni człowiek z Kśięſtwá żaden człowiekowi
11:
w Króleſtwie będącemu/ ni w czym równy nie
12:
ieſt/ áni być rowién iemu może: iáko ſye téż to
13:
piérwéy pokazáło. Nie vymuię tu áni przydá=
14:
ię nikomu nic/ tylko o rzeczách mówię/ ták iáko
15:
ſámé w ſobie poſtánowióné od Bogá ſą: wedle
16:
którégo poſtánowienia/ może Polak beſzpiecznie
17:
do Sąśiádá ſwégo Litwiná/ wzywáiąc go do
18:
wolnośći y do zacnośći ſwéy Polſkiéy/ w miło=
19:
śći ták mówić/ życząc iemu téyże wolnośći/ któ=
20:
rą ſam Polak w Króleſtwie ſwym Polſkim/ nád
21:
kożdégo w Kśięſtwie człowieká/ błogoſłáwió=
22:
nym ieſt.

Polak wzy=
wa Litwi=
ná do ſwo=
body.
O niewolny Litwinie/ mnie wolné=
23:
go ſłuchay Polaká: wzywam ćię do śiebie/ wol=
24:
nośći ſwéy przyrodzónéy/ y błogoſłáwiéńſtwá
25:
ſwégo/ ſzczodrobliwie y wiernie vżyczam tobie/
26:
nie dla śiebie/ ále dla ſámégͦ ćiebie/ w ſpółeczność
ſwą ćię


strona: Q4

O Właſnośći K. P.
1:
ſwą ćię biorę/ z niewolniká wolnym wolnośćią
2:
ſwą ćię czynię/ iákom téż niewolnégo przed láty
3:
Ruśiná/ wolnym y ſwobodnym Pánem/ y ró=
4:
wnym we wſzem ſobie vczynił: z którym w źie=
5:
mi iego mieſzkam/ y gruntu iednégo z nim vży=
6:
wam/ wſzyſtkiégo ná poły z nim mam/ nie iáko
7:
z Sąśiádem/ ále iáko z ſwym właſnym brátem:
8:
Grunth y wſzyſtko Kśięſtwo Ruſkié/ ia Polak
9:
dobywſzy go pod Ruſkiemi Pány/ pod ſrogimi
10:
Tyránny/ w iednom ćiáło Króleſtwá Polſkié=
11:
go/ pod iednym Królem/ y pod iednym Práwem
12:
złączył. Tákowéż dobrodźieyſtwo ia wolny Po=
13:
lak/ dobrowolnie tobie niewolny Litwinie ofiá=
14:
ruię: któré dobrodźieyſtwo áżebyś tym wdźięcz=
15:
niéy ode mnie przyiął/ obácz niedoſtátki ſwoie/
16:
á wielkié doſtátki moie: Tobie ſye Pan rodźił/
17:
mnie ſye nie rodźił: tego ty Páná maſz/ którégoś
18:
miéć muśiał: ia Polak/ tego Królá mam/ któré=
19:
gom miéć chćiał: niemaſz ty żadnéy obróny prze=
20:
ćiwko zwiérzchnośći Kśiążęćiá ſwégͦ/ á ia mam
21:
obrónę przećiwko Królowi ſwemu/ Przyśięgę ie=
22:
go vczynióną pod zwiérzchnośćią Stanu Ká=
23:
płáńſkiégo: w iárzmie ty Litwinie przyrodzó=
24:
nym iáko wół chodźiſz/ álbo iákoby zniewolóna
25:
monſztukiem Szkápá Páná przyrodzónégo ná
26:
grzbiećie ſwoim nośiſz: á ia Polak/ iáko Orzeł
bes pę=


strona: Q4v

Quincunx Wtóry/
1:
bes pętlic/ ná ſwoiéy przyrodzónéy/ pod Królem
2:
ſwym buiam ſwobodźie. To ták Naród Pol=
3:
ſki śmiele do Litwy mówić może. A co mówię
4:
o Litwie/ tóż rozumiéy y o Moſkwie/ o Woło=
5:
ſzéch/ o Turcéch/ y o inych Mocárſtwách. Ilko
6:
ty widźiſz z Kśięſtwá ludźi/ tylko widźiſz nie=
7:
wolników: á ilko widźiſz Polaków/ tylko wi=
8:
dźiſz ſwobodnych Pánów: którym kożdy inſzy z
9:
Kśięſtwá niewolnik

Kśięſtwo
niewola.
/ záwżdy z hárcu ták vſtę=
10:
powáć muśi/ iáko Lwowi vſtępuią ſárny/ kozy/
11:
álbo dźicy ielénie: by téż dobrze ná ty niewolni=
12:
ki/ Polacy wolni Królowie/ nie z ſzáblámi/ ále z
13:
puhámi ná hárc iecháli. Záięczégo ieſt ſercá nie=
14:
wola/ piérwéyći oná vćieka/ á niżli ią ſwobodá
15:
płoſza: niechay niewola w kámchach/ álbo y w
16:
złtotogłowach ná Bedewiách/ álbo y ná Dźiá=
17:
nétoch hárdźie ieźdźi/ niech ſobie Tytułów zdo=
18:
bywa/ á iemi ſye ozdabia: nákóniec/ niech ſye tá
19:
ſowá ziáſtrząbia iáko chce/ przedśie ſowá ſową
20:
będźie/ z Orłem nigdy nie zrowna: dniá/ to ieſt
21:
Polaká/ chrónić ſye y nocy ſwéy pátrzyć muśi:
22:
z tym Orłem w Słóńce tá ſowá nigdy równo
23:
pátrzyć nie będźie: plácu hárdemu wolnośćią/ á
24:
Królem ſwym/ Polakowi záwſze poſtąpić mu=
25:
śi: by téż dobrze Polak w śiérmiędze ná wole ná
26:
hárc przećiwko téy niewoléy wyiechał.
Wſzákeſmy


strona: R

O Właſnośći K. P.
1:
Wſzákeſmy tego zá Oyców náſzych doświád=
2:
czyli v Orſze

Orſzeńſka
bitwá.
/ gdźie máły poczet náſzych/ gdy ſye
3:
nie káżdemu tráwty doſtáło w pław przez Orſzę
4:
Rzékę ſzyroką itéż głęboką/ kwąpiąc ſye ná Mo=
5:
ſkwę zbroynie przebywáli. Między którymi Ian
6:
Pilecki

Pilecki.
/ Wáwrzyniec Myſzkowſki

Myſzkow.
/ y Ian Zbo=
7:
rowſki

Zborowſki.
/ iáko dobrzy/ czuyni/ mężni/ prętcy/ iádo=
8:
wići ná wilki pśi/ przed inſzymi wſzemi zbroyni
9:
przepływáli przez Orſzę Rzékę ná Moſkwę. A
10:
nie byliż ći Polacy Kokleſowie álbo Horácyuſo=
11:
wie Rzymſcy w Polſzce drudzy? nie oglądáli ſye
12:
ći/ o niepodobny bród ſye kuſząc/ ná to co zá ni=
13:
mi było: áni tego ſye bali/ co przed nimi ſtało:
14:
ále wolnośćią Polſką zápaleni/ wźiąwſzy pocz=
15:
ćiwość ſwą/ á miłość Królá ſwoiégo przed śie/
16:
nie iecháli áni pływáli/ ále ná kóniéch ſwych po
17:
wodźie lećieli ná onego Moſkiewſkiégo Tyrán=
18:
ná/ y ná nieprzyiaćielá Páná ſwégo. Náſz téż ón
19:
miły y wielebny Mąż/ á nieśmiertelnéy ſławy/
20:
Rotmiſtrz Ian Borátyńſki

Borátyń=
ſki.
/ Sąśiad náſz/ wła=
21:
ſny Dźiad/ po dźiéwce ſwéy/ bráćiéy méy ſtrycz=
22:
néy: izali ze cztérzómá ſty Polaków róty ſwéy/
23:
bębnámi tylko woiennymi/pod Połockiem ná=
24:
gnawſzy bydłá tego Moſkiewſkiégͦ w Dźwinę/
25:
máło nie puł Moſkwy był potopił? Ale to rze=
26:
czy ſą dawné/ pódźmy do bliżſzych. Pod Stá=
Rrodubem/


strona: Rv

Quincunx Wtóry/
1:
rodubem

Stárodub.
/ ón náſz ſławny/ y wiecznéy pámięći
2:
Hetman/ Fábiuſom y Scypionom równy/ Pan
3:
Ian Tarnowſki/ Káſztellan Krákowſki/ czym
4:
inym ony niezliczóné Woyſká Moſkiewſkié po=
5:
ráźił/ y Stárodub z gruntu wywróćił/ iedno nie
6:
hárdym wolnośćią Polakiem? w którym ſztur=
7:
mie/ y w oſobliwym zwyćięſtwie/ tákié męſtwo
8:
Polſkié było/ że Hetman/ gárdłem y poczćiwo=
9:
śćią wielé Zacnych Mężów/ od dźiury Zámko=
10:
wéy ośleṕ ná ſtrzelbę Zamkową bieżącé/ odgra=
11:
żał. Między którémi był Sieſtrzeniec iego ro=
12:
dzóny/ Ian Mielecki

Ian Mie=
lecki.
/ który nie dawno z wielkim
13:
żalem wſzéy Korony Polſkiéy/ Woiewodą Po=
14:
dolſkim/ y Márſzáłkiem Koronnym/ máło przed
15:
śmierćią Hetmáná tego/ á Wuiá ſwoiégo/ ná
16:
Mielcu vmárł. Czáſu niemam po temu/ ábym
17:
wiecznéy pámięći Męże godné zwyćięſtwá one=
18:
go/ tu przed wámi teraz wſpómináć miał/ bo y
19:
niemogę prze niedoſtátek dowćipu/ czás mię téż
20:
ku inym rzeczam wzywa. Mogło by ſye wielé
21:
przypomniéć/ iákowym fortelem Andrzeiá Her=
22:
bortá z Fulſztyná

☞ Andrzéy
Herbort.
/ Stárodub wywrócóny ieſt z
23:
gruntu: á iáko zacna támże poſługá byłá Woy=
24:
ćiechá Stárzechowſkiégͦ

☞ Stárze=
chowſki.
/ który Woiewodą Beł=
25:
ſkim potym vmárł. Ale to opuſzczam/ prze iuż
26:
ode mnie przepowiedźiáné przyczyny: tylko o to/
wſpómináiąc


strona: R2

O Właſnośći K. P.
1:
wſpómináiąc Ianá Tarnowſkiégo/ onego wiel=
2:
kiégo onéy Woyny Hetmáná/ P. Bogá prośmy/
3:
áby y Syn iego Pan Ian Kryſztoff

Ian Kry=
ſztoff Tar=
nowſki.
/ Káſztellan
4:
ná ten czás Woynicki/ wielki ſłup wolnośći ná=
5:
ſzéy Polſkiéy/ w tę Moſkiewſką niewolą/ torem
6:
Oycowſkim/ oſtrzem kiedy záwádźił: mamy w
7:
Pánie Bodze nádźieię/ że ten młody Pan/ ták iá=
8:
ko ieſt ná Hetmáńſtwo przećiwko Moſkwie od
9:
Królá Páná náſzégo Miłośćiwégo wezwány/
10:
odnowi nam Polakom ná tym Tyránnie/ y ná
11:
niewolnikach iego Tryumfy ſwoié Oycowſkié/
12:
który ieſt fatalis Dux huius belli: w tym nic/ wźią=
13:
wſzy Páná Bogá ná pómoc/ wątpić nie trzebá.
14:
Ale żebyśćie to wiedźieli/ iż nie tylko przećiwko
15:
niewoléy Moſkiewſkiéy mężna wolność Polſka
16:
ieſt: iáko téż Roku przeſzłégo/ zá ſpráwą Leśnio=
17:
wolſkiégo

☞ Leśnio=
wolſki.
/ Káſztellaná Ciechanowſkiégo: á zá
18:
męſtwem wielkim cnych Rycérzów onych/ Stá=
19:
niſłáwá Zamoſckiégo

Zamoſcki.
Stároſty Bełſkiégo/ ró=
20:
wny Poczet Polaków/ máło nie wſzyſtkę Mo=
21:
ſkwę ná ſobie dźierżeli/ y z wielką ſławą Naro=
22:
du Polſkiégo z Moſkwy cáło wyiecháli. Ale y
23:
do Tátar ſye obróćmy/ y do Wołoch ludźi nie=
24:
wolnych téż pódźmy: wſzędźie naydźiećie wol=
25:
ność Polſką górę miéć nád wſzeláką niewolą.
26:
Pytayćie tych/ którzy w Sokálſkiéy bitwie byli

❡ Sokálſka
bitwá.
/
R ijći wam


strona: R2v

Quincunx Wtóry/
1:
ći wam powiedzą/ co dźielna Wolność Polſka
2:
vmié. Mikołay Fiérléy

Fiérléy.
/ Mikołáiá Fiérleiá Ká=
3:
ſztellaná Krákowſkiégo/ á Hetmáná wielkiégo/
4:
y mądrégo/ mogę ták rzec Fábiuſzá Cunctatorá/
5:
Polſkiégo Syn/ dźiśieyſzych Pánów Fiérleiów
6:
z Dąbrowice rodzóny ſtryy/ przebiwſzy ſye przez
7:
wſzyſtko Tátárſkié woyſko/ ná zad woyſká Tá=
8:
tárſkiégͦ/ zámordowány po bitwie náleźión ieſt.
9:
A cóż tego Fiérleiá inégo przez woyſko Tátár=
10:
ſkié przenioſło było/ iedno nie wolność/ á Królá
11:
ſwégo miłość? W téyże bitwie Frydrych Her=
12:
bort

❡ Frydrych
Herbort.
z Fulſztyná/ gdy był cáło z bitwy wyiechał/
13:
obróćiwſzy ſye/ poſtawſzy máło nád bitwą/ zá=
14:
trząſnąwſzy wzgórę ręką/ á ono Rycérſkié há=
15:
ſło zákrzyknąwſzy: O bezecna poczćiwośći/ toć
16:
mnie dła ćiebie dźiśia gárdło dáć. Ochynął ſye
17:
w ony uffy Tátárſkié/ y z wielką Tátárſką ſzko=
18:
dą/ w kupie mężnych Kozaków/ którzy z nim ſku=
19:
pili ſye byli/ odbywſzy kóni/ z łuki/ pieſzki/ ordę
20:
wſzyſtkę Tátárſką ná ſobie dźierżawſzy/ tám zo=
21:
ſtał/ y gárdło ſwé między drużyną wierną ſwą
22:
mężnie dał/ okupuiąc cześć Królá ſwégo/ pocz=
23:
ćiwość ſwą/ á wolność Kroleſtwá Polſkiégo/
24:
krwią y śmierćią ſwą. O mężna Polſka cnoto/
25:
toć v ćiebie nic podleyſzégo nád śmierć nie ieſt.
26:
Chwalą Leonidę

Leonidás.
ſwégo Grékowie/ który tylko
ze trzemi


strona: R3

O Właſnośći K. P.
1:
ze trzemi ſty ludźi dźierżąc ná ſobie wſzytki Per=
2:
ſyáńſkié Woyſká/ Xerxá Królá/ w ćiáſnych Ter=
3:
mopilách/ táko vpominał drużynę miłą ſwoię:
4:
Pergite animo forti o Lacedemonij, hodie apud in=
5:
feros fortaſſe cœnabimus. Tóżći téż vczynił ten
6:
Herborth ſławny náſz/ który ku zmordowánéy
7:
iuż bitwą drużynie/ ták wołał krzykliwie: Tu o
8:
wierna drużyno gárdłá daymy/ cześć Pánu ſwe=
9:
mu po ſobie zoſtaẃmy: mieyſcá lepſzégo nie bę=
10:
dźie ku temu ná potym/ by cnotá zapłátę ſwą w
11:
Polſzce miáłá. Y nie byłliby był ten Herbort
12:
z Fulſztyná z drużyną ſwą onego pogrzebnégo v
13:
Polaków napiſu godźien/ który Leonidás ón za=
14:
cny v Spártanów z Lácedemoná miał?
15:
Dic hoſpes, Spartȩ, nos te hic vidiſſe iacentes:
16:
Dum ſanctis Patriȩ Legibus obſequimur.
17:
Ale owo w rękách drugi Herbort Seweryn

Seweryn
Herbort.
/
18:
Synowiec Frydrychów/ á Brát rodzóny Ianá
19:
y Iákubá Herborthów Mieśienieckich náſzych
20:
miłych/ w bitwie Wołoſkiéy/ záwádźiwſzy ſam
21:
przed vffem we wſzytko Woyſko Wołoſkié/ mę=
22:
żnie ſobie poczynáiąc w Woyſce Wołoſkim/ zgi=
23:
nął: Ieſliże ten zginąć mógł/ który śmiertelné
24:
gárdło ſwé/ zá nieśmiertelną ſławę ſwoię/ y do=
25:
mu ſwégo/ odmienił. Aleć támże v Obertyná/
26:
poznał Wołoſzyn co Polak wolny vmié: gdźie
R iijPan Ian


strona: R3v

Quincunx Wtóry/
1:
Pan Ian Tarnowſki piąćią Tyśięcy ludźi/ w=
2:
ſzyſtkę moc Wołoſką poráźił/ y pod nogi Królá
3:
Polſkiégo podbił/ i hołdowną źiemią Wołochy
4:
z Piotrem ich Woiewodą Króleſtwá Polſkiégo
5:
vdźiáłał. Ieſliże która w Polſzce bitwá wygrá=
6:
na byłá/ któraby ſercem/ rozumem/ ſzcześćiem/
7:
z ſtárádawnymi bitwámi równána być mogłá/
8:
tedy tá Obertyńſka bitwá tákowa ieſt

☞ Bitwá
Obertińſka
zacna.
: widźia=
9:
łeś tám Trymegiſty/ ony Herculeſy/ Mikołáiá/
10:
Alexándrá/ Prokopá/ Sieniáwſkié: iednéy ſzcze=
11:
śliwéy Mátki/ y iednégo mężnégo Oycá właſné
12:
trzy Syny

Mężowie
zacni.
/ wſzytkié Wołoſkié Woyſká dźierżą=
13:
cé ná ſobie. Widźiałeś tám z Gołych gór Sie=
14:
niéńſkiégo/ krwią ſwą Wołoſkié pokrapiáiącégͦ
15:
Woyſká. Widźiałeś Mieleckiégo/ Iázłowiec=
16:
kiégo/ Trzébiéńſkiégo/ Chodorowſkiégo/ Leśnio=
17:
wſkiégo/ Gnoieńſkiégo/ Tárłá/ Kormánickiégo.
18:
Ná kóniec/ Szczeſnégo Siemickiégo/ Bráćią y
19:
Sąśiády náſze/ z rótámi y z towárzyſzmi ſwe=
20:
mi vbiégáiącé ſye ieden przed drugim/ ná goto=
21:
wą y nápiętą przećiwko ſobie od Wołochów ná
22:
hárcu śmierć. Długoby y o inych zacnych Mę=
23:
żoch nieśmiertelnéy ſławy godnych/ w tám téy
24:
bitwie przypomináć: á wo da PAN Bóg nam
25:
po temu czás/ y pokóy/ y możność/ kiedy o téy bi=
26:
twie/ y o poſługách Ianá Tarnowſkiégo/ itéż o
Rycérſtwie


strona: R4

O Właſnośći K. P.
1:
Rycérſtwie iego piſáć dali Bóg będźiemy: boć
2:
mi ieſzcze żaden z Hiſtoryków/ którzy o ſławnym
3:
onym Hetmánie/ y o mężnym Rycérſtwie iego
4:
piſáli/ doſyć nie vczynił: á wo doſtániemy táko=
5:
wych Przyiaćiół/ zá których rádą/ Ianowi Tar=
6:
nowſkiému/ y ſławnym poſługam iego vmrzéć
7:
nie damy. EVAN. Nápełniłeś mię żalem y
8:
weſelem: ráduię ſye/ ſłucháiąc o ták zacnych po=
9:
ſługách Narodu náſzégo Polſkiégo: á záśie żá=
10:
łuię tego/ iż ták wielka y ták wyſoka cnotá/ ża=
11:
dnéy zapłáty w Polſzce nie miáłá/ áni ma táko=
12:
wéy/ iáką v Pogánów miéwáłá

Cnotá vPo=
gánów pła=
tna rzecz
byłá.
/ którzy Hetmá=
13:
nom ſwym ſłupy pozłoćiſté lali/ oſobliwé groby
14:
budowáli/ napiſy ná nich zacné kowáli/ Potom=
15:
ſtwo ich wielbili y bogáćili/ mieyſce piérwſzé w
16:
Rzeczypoſpolitéy Potomkom ich dawáli/ y do
17:
nich w potrzebách poſpolitych oſtátnié vćieczki
18:
miéwáli. Nic tego wſzyſtkiégo niemáſz w Pol=
19:
ſzce v nas/ y owſzem ten Seym dźiśieyſzy Wár=
20:
ſzáwſki ná tym wſzyſtek ieſt/ áby cnotá nigdy ża
21:
dnéy zapłáty ſobie godnéy w Polſzce nie miáłá.
22:
PAPIEZ. Dayćie temu Seymowi pokóy/
23:
ſerce boli/ y prze żal w kámiéń ſye obraca/ o ſprá=
24:
wie tego to Seymu ſłucháiąc: niechay páznog=
25:
ćiem w ſercu náſzym żalem zrániónym/ Seym
26:
ten nie będźie. ꝛ cæt.
Ono co=


strona: R4v

Quincunx Wtóry/
1:
❡ Ono cośćie poczęli konayćie/ y przyczynę tego
2:
powiádayćie/ skąd to ieſt? Iż niech będźie Mo=
3:
ſkwićin/ álbo który iny z którégo kolwiek Kśię=
4:
ſtwá człowiek

Czemu wol
négo czło=
wieká w
Kśięſtwie
niemáſz.
/ á przedśie ón niema ták Orlégo
5:
wzroku/ áni ták Sokolégo oká/ iáko naychudſzy
6:
POLak ma? ORZECH. A cóż to inégo
7:
ſpráwuie w Polaku/ iedno nie wrodzóna wol=
8:
ność/ dla któréy té woienné przykłády przypomi=
9:
náliſmy: bo iáko niewola myśl w człowieku tłu=
10:
mi/ niſzczy/ gáśi/ co ſye téż y ná twarzy ludzkiéy
11:
pokázowáć muśi: ták téż záśie wolność w czło=
12:
wieku myśl mnoży/ ſerce podnośi/ twarz weſo=
13:
łą/ śmiáłé oko/ pozór y pochód ochotny w nim
14:
czyni. PAPIEZN. Zezwalam ia ná to/ ále
15:
bym to ktemu ieſzcze rad wiedźiał/ Czemu wol=
16:
négo człowieká w Kśięſtwie żadnym niemáſz/
17:
áni być może? á czemu záśie w Króleſtwie wol=
18:
ni ludźie ſą? á nie tylko to w Polſzce/ ále y indźie
19:
w Króleſtwách Krześćijáńſkich naydźiećie?
20:
Widamy Hiſzpany/ znamy Fráncuzy/ z Niem=
21:
cy o między mieſzkamy/ Czechy téż Brátry ſwé
22:
w oczách ſwych mamy: w tych wſzyſtkich Kró=
23:
leſtwách/ myśl iákąś górną/ y ochotną być po=
24:
ſpolićie widźimy: któréy w Moſkwie y w inych
25:
Kśięſtwách nie widźimy. Przetobym rad wie=
26:
dźiał/ czemu to w Króleſtwách ieſt/ á w Kśię=
ſtwách tego


strona: S

O Wolnośći K. P.
1:
ſtwách tego niemáſz? ORZECH. Wiédz
2:
to pewnie/ że między ludźmi REX fit, DVX na=
3:
ſcitur: sſtawáią ſye Królowie ludźióm/ á Kśią=
4:
żętá ſye im rodzą

REX fit,
DVX na
ſcitur.
. Wezmę ná przykład Królá/
5:
Páná náſzégo Miłośćiwégo: ten będąc ieſzcze
6:
w żywoćie świętobliwym Mátki ſwéy/ iuż był
7:
Kśiążęćiem Litewſkim: á tenże choć ſye był iuż
8:
potym vrodźił/ przedśie nam Polakom Królem
9:
niebył/ ále był Królowi Polſkiému tákże w Pol=
10:
ſzce poddánym iáko y kożdy z nas iny. A ták/
11:
iáko w Litwie Kśiążętá ſye rodzą/ ták téż tám
12:
poddáni Kśiążętom ſwym ſye rodzą: á iáko w
13:
Litwie przyrodzóny Pan ieſt poddánym ſwym/
14:
tákże téż tám kożdy poddány przyrodzónym ieſt
15:
niewolnikiem Pánu ſwemu: który to niewolnik
16:
ma tę w ſobie wrodzóną opinią/ Iż Pánu iego
17:
wolno z nim czynić co Pan iedno żywnie chce

Własność
niewoléy.
:
18:
która wrodzóna opinia/ wſzyſtkę myśl dobrą w
19:
człowieku z korzeniá ták pſuie/ iáko czérẃ drze=
20:
wo pſuie z korzeniá go tocząc. Otóż maćie piér=
21:
wſzą przyczynę/ czemu w Kśięſtwách ludźie nie=
22:
wolnymi ſą/ á w Króleſtwie wolni: Przeto (iż
23:
powtórzę) iże w Kśięſtwách/ iáko Kśiążętá ſye
24:
poddánym ſwym rodzą/ ták téż záśie poddáni
25:
Kśiążętom ſye ſwym rodzą. A to ieſt przyro=
26:
dzóna niewola/ Dyabelſkiéy niewoléy podobna:
Sin cuius


strona: Sv

Quincunx Wtóry/

1:
in cuius ſeruitute, nos omnes natura fuimus filij irȩ
2:
Dei. A Króleſtwom/ iáko Królowie ſye nie ro=
3:
dzą/ ták téż poddáni ſye tám nie rodzą Królom:
4:
Przeco w Króleſtwách/ iáko Królowie z Bożéy
5:
łáſki króluią

Królowie
z łáſki Bo=
żéy króluią.
/ ták téż y ludźie z Bożéy łáſki ſye ro=
6:
dzą: nie ináczéy iedno iáko w Kśięſtwách Kśią=
7:
żętá z gniewu Bożégo pánuią

Kśiążętá z
gniewu Bo
żégo.
/ ták téż w Kśię=
8:
ſtwách ludźie w gniewie Bożym ſye rodzą.
9:
Ten Argument niemoże inákſzą ſtać formą/
10:
gdyż iuż ſye pokazáło y Ewányelią świętą/ Iż
11:
Kśięſtwo przyrodzónym Práwem Króleſtwu
12:
przećiwné ieſt: skąd muſzą y właſnośći Króle=
13:
ſtwá/ z właſnośćiámi Kśięſtwá/ przećiwné rze=
14:
czy/ tymże Práwem przyrodzónym/ wzaiem ſo=
15:
bie być. Druga przyczyná tego ieſt tá/ Iż Kśiążę
16:
w Kśięſtwie niema żadnégo nád ſobą zwiérzch=
17:
niégo/ ná którégoby ſye w ſpráwách ſwych Kśią
18:
żęcych oglądáło. Mówię (iákom iuż y piérwéy
19:
powiedźiał) o Kśiążętách głównych/ którzy ſo=
20:
bie ſámi Pánowie ſą: nie o tych/ którzy pod Krze
21:
śćijáńſkimi Królmi ſą. Ale Król ma nád ſobą
22:
wyżſzégo ſwégo/ nie inégo iedno tego/ który go
23:
Królem vczynił/ którému Król przyśiągł/ y od
24:
którégo Koronę/ Miecz/ Sceptrum/ ná kóniec
25:
Stolec Krolewſki/ z rąk wźiął: ná tego/ iáko ná
26:
ſwégo zwiérzchniégo/ kożdy Król Krześćijáńſki
oglądáć


strona: S2

O Wolnośći K. P.
1:
oglądáć ſye muśi. Będźieli Króleſtwu od Kró=
2:
lá ſwégo gwałt/ ma gotową vćieczkę do Kápła=
3:
ná tego/ przez którégo Bóg dał Króleſtwu Kró=
4:
lá. Ten Kápłan ſam á nikt iny vrzędnym Sę=
5:
dźią ieſt/ między Królem á Poddánym w Kró=
6:
leſtwách. EVANG. Więc by nam Arcybi=
7:
ſkup Królá ſądźić miał/ będąc Senatorem itéż
8:
poddánym iego? ORZECH. Nie dobrze
9:
tho baczyſz: Arcybiſkup Gniéźniéńſki

Arcybiſkup
Gniéźniéń=
ſki czym ieſt
w Polſzce.
/ nie ieſtći
10:
poddánym Królá Polſkiégo/ ále ieſt Koronator
11:
iego: nie ieſt téż áni Senator Królewſki/ ále ieſt
12:
Pater REGIS, & REGNI Primas. Czego do=
13:
wiodę nie tylko Práwy Polſkimi/ ále téż y tym
14:
Tytułem/ który Tytuł Arcybiſkupowi Król dá=
15:
ie/ Pan náſz/ do niego Liſty piſząc. A iż byś to
16:
ná oko widźiał/ iż żaden iny Królá Krześćijáń=
17:
ſkiégo/ mimo Kápłaná naywyżſzégo ſądźić nie=
18:
może

Królá nikt
nie ſądźi ie=
dno Ká=
płan.
. Będę ćię pytał/ á ty mnie bes vporu od=
19:
powiáday: á nie mówiąc nic o dźiśieyſzym ná=
20:
ſzym miłośćiwym/ dobrotliwym/ y świętobli=
21:
wym Królu: o iákiem Boleſłáwie móẃmy/ od
22:
którégo rácz Pánie Boże Polſkę ná wieki zácho=
23:
wáć. Cobyſmy z tákowym Tyránnem (gdyby
24:
go Pan Bóg ná nas przepuśćił) ſobie poczęli/
25:
gdyby ón zápómniawſzy Przyśięgi ſwéy/ Prá=
26:
wá nam łąmał/ á powinnośći ſwéy Królew=
S ijſkiéy do=


strona: S2v

Quincunx Wtóry/
1:
ſkiéy doſyć nie dźiáłał? EVAN. A co inégo/
2:
iedno nie wedle Ewányeliéy/ Compelle intrare?
3:
A niechceſz/ więc muśiſz. ORZECH. A któż
4:
go ktemu przymuśi? EVAN. A kto iny/ iedno
5:
nie Rzeczpoſpolita. ORZECH. Cóż ty zo=
6:
wieſz Rzeczpoſpolitą? EVAN. Rycérſtwo
7:
Polſkié/ z Rádą Koronną. ORZECH. Do=
8:
brzé mówiſz/ ále mi powiédz/ tá Rzeczpoſpolita/
9:
to ieſt/ Rycérſtwo z Rádą Koronną/ czym przy=
10:
muśi Królá ſwégo ku powinowátośći iego/ ſą=
11:
demli/ czyli mocą/ czego oná piérwéy przećiwko
12:
iemu pokuśi? EVAN. Sąd z Królem trudny/
13:
Gwałt niebeśpieczny: niewiém co tu lepſzégo?
14:
ORZECH. Ale wżdy iedno wybiéray/ bo
15:
nie możeſz bráć rázem oboygá: bo Moc z Są=
16:
dem/ rázem poſpołu ſtać nie mogą/ muśi iedno
17:
po drugim być: nam virtutes ordinem inter ſe, quē
18:
non transgrediunt, ſeruant. ták nas w Szkołách
19:
vczóno: czemuſz milczyſz? EVAN. Przeto/
20:
iż co ná to rzec niewiém PAP. In genere vir=
21:
tutum, prior eſt iuſticia quàm potentia

☞ Sprá=
wiedliwość
piérwſza á
niżli moc.
. Tego nas
22:
náuczył Pan Kryſtus który śmierćią ſwą piér=
23:
wéy ſpráwiedliwośći ſwéy doſyć vczynił/ á po=
24:
tym wſtawſzy z martwych/ mocy ſwéy nád Dy=
25:
abłem vżył: O czym czytayćie Auguſtyná S.
26:
Lib: xiij de TRINITATE.
Orzechow=


strona: S3

O Wolnośći K. P.
1:
ORZECH. Dobrześ to oſądźił. A gdyż tedy
2:
Rzeczpoſpolita od Sądu by poſtąpić z Boleſłá=
3:
wem (bo o tym ieſt rzecz/ dla przykłádu) miáłá:
4:
kto ná tym Sądźie vrzędnym Sędźią będźie?
5:
EVAN. A kto iny/ iedno nie Rzeczpoſpolita.
6:
ORZECH. To być nie może/ bo Rzeczpo=
7:
ſpolita powodem w téy mierze ná ten czás ieſt:
8:
nie może ná iednym Sądźie tenże być powodem/
9:
tenże być Sędźią: chybábyſmy ſye ſądźić chćieli
10:
z Królem ſwym po Wołoſku/ gdźie ćiż ſtroną ſą/
11:
którzy téż y ſądzą: iáko teraz Wołochowie De=
12:
ſzpotá ſądźili/ którégo żadnym Práwem nie prze=
13:
kónáłégo áni ſądzónégo/ zámordowáli: ále to w
14:
tám téy Sámoiedźi nie nowa/ bo w Wołoſzéch

Wołoſka
Sámoiédź.
/
15:
áni wiáry poddánych przećiwko zwiérzchniemu
16:
Pánu/ áni ſpráwiedliwośći Páńſkiéy przećiwko
17:
poddánym ſwym niemáſz żadnéy: okrutna tám
18:
v tám tych Ludźi Tyránnis/ z wielką niewolą
19:
zmiéſzána ieſt. Tedy między ludźmi cnotliwy=
20:
mi/ w dobrze poſtánowiónym Króleſtwie/ mu=
21:
ſzą być illa tria ad legitimum IVDicium requiſita,
22:
Actor, Reus, Iudex. A wedle téy Reguły pytam
23:
ćię/ Kogo ná tym Sądźie/ o którym mówimy/
24:
Sędźią poſádźimy? EVANG. Wierę nie=
25:
wiém skąd go weźmiemy? ORZECH. A
26:
kto nam dał Królá? EVANGEL. Bóg.
S iijOrzechow=


strona: S3v

Quincunx Wtóry/
1:
ORZECH. Wiém to: ále przez kogo nam
2:
go dał? EVANG. Przez Rycérſtwo Polſkié.
3:
ORZECH. Rycérſtwo Polſkié Królá obié=
4:
ra ná Króleſtwo/ ále mu władzéy Królewſkiéy/
5:
áni imieniá Królewſkiégo nie dáie

Rycérſtwo
niedáiePol=
ſzce Królá.
/ bo tego w=
6:
ſzyſtkiégo od Arcybiſkupá Król ná Koronácyéy
7:
ſwéy nábywa: iáko ſye iuż y piérwéy mówiło.
8:
Weyrzy w Pontyfikał/ á Koronácyą Królew=
9:
ſką czytay/ naydźieſz to ták być iáko ia powiá=
10:
dam/ á nie inák. EVANG. Niech ták będźie.
11:
ORZECH. Tenże tedy Kápłan/ który nam
12:
dáie Królá/ ſądźi nas w roſtyrku náſzym z Kró=
13:
lem: y ten/ á nie iny żaden/ vznáwáć to ma/ zo=
14:
ſtawali w czym winien Król rzeczy ſwéy poſpo=
15:
litéy/ czyli nié. EVANG. A nużby Król ná
16:
Decrećie Arcybiſkupim nie przeſtawał/ cobyſmy
17:
tu dáléy czynili? ORZECH. Od tego ieſt
18:
naywyżſzy w Rzymie Kápłan/ którégo tu v nas
19:
namieſtnikiem ARCYbiſkup Gniéźniéńſki ieſt:
20:
któremu ſámemu tylko Pan Kryſtus rzekł/ Paſce
21:
AGNOS meos

Kápłáńſka
władza.
: to ieſt/ ſpráwuy/ rządź/ ſądź ko=
22:
żdégo/ żadnégͦ nie wyymuiąc człowieká/ który ſye
23:
kolwiek miánuie być Báránkiem: to ieſt/ wier=
24:
nym moim. Do tegoć we wſzytkich Krześćijáń=
25:
ſkich Króleſtwách/ wſzytkim ludźióm/ w krzy=
26:
wdách Królewſkich/ vćieczká ieſt oſtátnia.
Ewán=


strona: S4

O Wolnośći K. P.
1:
EVAN. A cóż potym będźie? ORZECH.
2:
To co téż było potkáło od Sámuelá Kápłaná/
3:
Saulá Królá: ten z Stolcá przez Kápłaná był
4:
zrzucóny

Saul zrzu=
cóny z Kró=
leſtwá.
/ á Dawid miáſto Saulá ná Stolec
5:
Królewſki był przez tegóż Kápłaná wſádzóny.
6:
ktemu naydźieſz wielé przykłádów w Krónikách
7:
w Gréckich/ w Niemieckich/ w Polſkich/ itéż w
8:
inych/ gdźie poddáni w Króleſtwách/ Decretem
9:
Kápłaná naywyżſzégo/ od poſłuſzeńſtwá Kró=
10:
lów nieſpráwiedliwych wolnymi będąc/ z nowu
11:
ná mieyſce piérwſzych złych/ dobré ſobie drugié
12:
Króle obiéráli: skąd iáwnie być widźimy/ onę
13:
przyczynę

Przyczyná
wolnośći w
Króle=
ſtwie.
któréy ſzukamy/ przécz w Króleſtwách
14:
tylko wolni ludźie ſą/ álbo być máią/ á nie gdźie
15:
indźie: która to ſámá ieſt/ iż Kápłan naywyżſzy
16:
dźierży ná wódzy Krześćijáńſkié Króle/ áby nie
17:
buiáli w ſpráwách ſwoich Królewſkich/ iákoby
18:
chćieli: ále żeby ták poddánym ſwym królowáli/
19:
iáko ſye ná Koronácyéy ſwéy/ przed Kápłanem
20:
naywyżſzym klęcząc/ pod Bożą przyśięgą/ piér=
21:
wéy á niżeli Koronę z rąk Kápłáńſkich wźięli/
22:
królowáć obowiązáli: czego iż w Kśięſtwách y
23:
w inſzych Mocárſtwách niemáſz/ przeto téż w
24:
inſzych Páńſtwách wſzytkich/ ilé ich ná świećie
25:
ieſt/ ſzczyré niewólſtwo ieſt/ ſwobody niemáſz w
26:
nich żadnéy. Otóż maſz przyczyny niewólſtwá
Kśiążęcégo/


strona: S4v

Quincunx Wtóry/
1:
Kśiążęcégo/ á wolnośći Królewſkiéy/ która nie
2:
ieſt ina żadna/ iákom iuż powiedźiał/ iedno tá/
3:
iż Król w ſpráwách ſwych Królewſkich zniewo=
4:
lóny ieſt/ ku poſtępowi pewnemu/ Zwiérzchno=
5:
śćią Kápłáńſką: á ći Deſzpotowie y Mocarzo=
6:
wie ini/ w ſpráwách ſwych/ tą Zwiérzchnośćią
7:
zniewoleni nie ſą. A czegóż ieſzcze chceſz dáléy
8:
ode mnie/ powiédz mi?
9:
EVANG. Com ſłyſzał/ iuż ná tym przeſta=
10:
wam: ále ieſzcze coś mam w ſobie/ co mi bárzo
11:
dodźiéwa. ORZECH. A cóż to tákiégo ieſt?
12:
EVANG. Mowá twoiá górna/ á bárzo ſko=
13:
ra: z rzeczy w rzecz/ iáko ſtrzałá z łuku do cylá
14:
bieżąc/ niewiém iáko mi z oczu zniknęłá/ nie vka=
15:
zawſzy mi/ áni dowiódſzy tego/ áby Króleſtwo
16:
Polſkié/ iáko Królá/ ták téż y wolność ſwą/ ni=
17:
skąd inąd iedno od Kápłaná miéć nie mogło

Iáko Król/
ták téż wol=
ność wPol=
ſzce od Ká=
płaná.
:
18:
wſzytko zda mi ſye to być petitio principij, co w
19:
ten czás bywa/ gdy kto czego przez to dowodźi/
20:
co ſámo dowodu potrzebuie: á przeto ieſtem w
21:
tym wątpliwy/ mamli ia ták Królá iáko y wol=
22:
nośći/ od ſámégo Kápłaná/ czyli od kogo inégo
23:
w Króleſtwie Polſkim czekáć. PAP. Dobrześ
24:
tho obaczył: y ia/ ácz mię nioſłá mowá twoiá
25:
Orzechowſki gdźie chćiáłá/ á wſzákóż baczyłem
26:
to/ że iéy czegoś ieſzcze nie doſtawáło.
Orzechow=


strona: T

O Wolnośći K. P.
1:
ORZECH. Wiém ia téż to moi Pánowie/
2:
y tegom ſye w Szkołách vczył/ co nápiſał Ariſt:
3:
in Lib: Poſterio℟, tymi ſłowy: Scire aūt arbitra=
4:
mur vnum quodſimplicit, non aūt ſophiſtico mo=
5:
do accidentaliter: cùm cauſam arbitramur nos ſci=
6:
re, propter quam res eſt: quoniam illius eſt cauſa, &
7:
quoniam non contingit illud aliter eſſe. To nas
8:
ten wielki Philoſopch vczy tego/ iż kożda dowo=
9:
dna á nie omylna náuká/ y gruntowna wiádó=
10:
mość náſzá/ ná pewnéy przyczynie ſye ſádowi:
11:
która to przyczyná/ ma trzy rzeczy miéć w ſobie:
12:
Naprzód/ ábyſmy przez nię rzecz trudną vmieli.
13:
Potym/ áżeby oná rzecz/ przez którą rzeczy tru=
14:
dnych dochodźimy/ byłá właſną przyczyną rze=
15:
czy onéy. Ná kóniec/ áby to/ czego przez przyczy=
16:
nę pewną dóydźiemy/ nie mogło być inák/ iedno
17:
ták iáko ieſt. Wiém to dobrze/ iż tego mowá
18:
moiá potrzebowáłá/ chćiáłáli oná we wſzem cá=
19:
ła być: ále wam folguiąc/ nie chćiałem ſye w té
20:
Akrybologiȩ bárzo wdáwáć: á zwłaſzczá iż oné
21:
Eſſy/ Dryie/ Quadry/ Cynki/ ná kóniec y Pyrá=
22:
mides/ iáko rzeczy fráſowáné/ á kłopotu pełné/
23:
nie bárzo mi y ſámemu ſmákowáły. Ale ieſliże
24:
wy y tego ſłucháć chcećie/ tedy wam to demon=
25:
ſtratiue vkażę/ Iż Polſká żadnym ſpoſobem áni
26:
obyczáiem/ nie może miéć áni Królá/ áni wol=
Tnośći ſwéy


strona: Tv

Quincunx Wtóry
1:
nośći ſwéy z inąd/ iedno od Bogá przez Kápła=
2:
ná: tylko iedno ábym ſye wam w tym nie ſprzy=
3:
krzył/ proſzę. EVANG. Nie ſprzykrzyſz/ bo
4:
tego ſłucháć obádwá pilnie od ćiebie chcemy/ y
5:
o to ćię bárzo prośimy. PAPIEZ. Nie żeby
6:
mnie tego ták dálece dla ſwoiéy właſnéy náuki
7:
ſłucháć potrzebá byłá/ bo mnie tho wiedźiéć/ y
8:
drugiégo vczyć/ iáko Káznodźiei kośćiołá Prze=
9:
myſkiégo przyſtoi: ále iż mi ſłucháć ieſt miło/ ták
10:
wielkiemi náukámi gotowéy y vſtroiónéy Ro=
11:
zmowy: przeto téż y mnie maſz gotowégo kte=
12:
mu ſłucháczá. ORZECH. W imióno Bo=
13:
żé pocznę tedy/ ábym pewniéy poſtąpił/ od tegóż
14:
Philoſophá/ który in primo Lib: poſteriorū Ana=
15:
lytico℟, vcząc nas o rzeczách wielkich mówić/
16:
y drugiégo vczyć/ ták piſze: Omnis doctrina, &
17:
diſciplina intellectiua, ex præexiſtente fit cognitiōe.
18:
To ieſt/ lubo kto od ćiebie ſye vczy/ lubo ty od
19:
kogo ſye vczyſz/ muśitá miéć między ſobą obá
20:
początek iáki/ od którégo náukę ſwą pocznietá.
21:
Tákiéż ia ná ten czás chcąc wam to dowodnie
22:
pokázáć/ że ták Król Polſki/ iáko téż y wolność
23:
Polſka/ wſzytká ná Kápłanie záwiſłá: muſzę te=
24:
go dowodu miéć pewny początek/ nád który/ áni
25:
prawdźiwſzy/ áni piérwſzy/ áni bliżſzy/ áni iá=
26:
wnieyſzy/ być w tym dowodźie nie może: który
początek/


strona: T2

O Wolnośći K. P.
1:
początek/ nie tylko piérwſzym ieſt w tym dowo=
2:
dźie/ ále téż ieſt y przyczyną tego/ czego dowiéść
3:
chcemy. Thomaſz S. Philoſoph itéż Theológ
4:
wielki/ in prima parte Summȩ, ták powiáda: Au=
5:
toritas, eſt principium cognitionis noſtrȩ, in his re=
6:
bus quȩ ſunt fidei. Przeto zá rádą tego Człowie=
7:
ká świętégo y vczónégo/ wezmę to co nápiſano
8:
w Zakónie ieſt przez Moyżeſzá S. DEVT: xvij.
9:
Non poteris alterius gentis hominēRegē facere, qui
10:
non ſit frater tuus: cun fuerit conſtitutus, nō mul=
11:
tiplicabit ſibi equos, nec reducet populū in Ægyptū/
12:
equitatus numero ſubleuatus: & cæt. Non habebit
13:
vxores plurimas, quȩ alliciant animum eius, ne ar=
14:
genti & auri immenſa pondera. Poſtquam aūt ſe=
15:
derit in Solio Regni ſui, deſcribet ſibi DEVterono=
16:
mium legis huius in volumine, accipiens exemplar
17:
à Sacerdotibus Leuiticȩ Tribus, & habebit ſecū: &c.
18:
Nec eleuetur cor eius in ſuperbiam ſuper fratres ſu=
19:
os, ne declinet in partem dexteram, vel ſiniſtram:
20:
vt longo tempore regnet ipſe, & filij eius ſuꝑ Iſràél.
21:
W tych ſłowiéch widźimy wſzytkę poſtáwę/ ále
22:
lepiéy rzekę/ wzór Króleſtwá Krześćijáńſkiégo/
23:
w którym/ iákowy ma być Król/ zretelnie Moy=
24:
żeſz tu wypiſuie: bo naprzód tákowy człowiek ná
25:
Króleſtwo wybrány/ ma być brátem Zydóm/ to
26:
ieſt Krześćijánóm/ którzy ná Zydowſkié mieyſce
27:
wſtąpili

Król iáko=
wy ma być.
: nie ma być inégo Narodu Człowiek/
T ijto ieſt


strona: T2v

Quincunx Wtóry/
1:
to ieſt/ nie ma być áni Pogáninem/ áni Odſzczé=
2:
piéncem/ áni Kácérzem: ále ma być Krźeśćijá=
3:
ninem wiernym/ mieſzkáiąc ſtale itéż zgodliwie
4:
poſpołu z Króleſtwem ſwoim/ w iednym/ świę=
5:
tym/ powſzechnym/ y Apoſtolſkim Kośćiele.
6:
Táki á nie inákſzy człowiek obiérány ma być ná
7:
Krześćijáńſkié Króleſtwo: potym gdy iuż będźie
8:
vrzędną zwiérzchnią mocą poſtánowióny Kró=
9:
lem/ nie ma wielkiégo około śiebie miéć woyſká/
10:
którymby ná zad do Aegyptu/ to ieſt/ w błędy á
11:
w kácérſtwá/ przez moc á przez gwałt lud Kró=
12:
leſtwá ſwoiégo od Kośćiołá Bożégo odwodźił.
13:
Ná kóniec/ to Królowi piſmo przykázuie/ áżeby
14:
Król Zón wielé niemiał: to ieſt/ áby poczćiwym
15:
Máłżónkiem był: áżeby ſrébrá áni złotá nie zbié=
16:
rał/ to ieſt/ áby łákómym nie był. EVANG.
17:
Słyſzę tu z piſmá tego/ iáki człowiek ná Krze=
18:
śćijáńſkié Króleſtwo obiérány być ma/ y iákié
19:
záchowánié iego Królewſkié być ma: ále tego w
20:
tym piſmie nie widzę/ od kogo władzę Królew=
21:
ſką/ ten człowiek wybrány ná Króleſtwo/ wźiąć
22:
ma. ORZECH. Słuchayże ty iedno co
23:
Moyżeſz mówi: powiáda/ iż Król ma wźiąć od
24:
Kápłaná Kśięgi DEVTERonomium

❡ Káplan
Królowi
Kśięgi Za=
kónu wtóré
go podáiąc
co znáczy?
, któré ſło=
25:
wo/ iákoćiem y piérwéy powiádał/ Wtóremu/
26:
to ieſt/ nowemu Zakónowi należy: który Zakón
nowy/


strona: T3

O Wolnośći K. P.
1:
nowy/ ták ſye w ſtárym Zakónie táił/ iáko ſye tái
2:
ogiéń w krzemieniu. Té Księgi Król ma wźiąć
3:
nie od kogo inégo/ iedno od ſámégo Kápłaná.
4:
Ieſli tu w tym podániu tych Kśiąg/ áni świą=
5:
tośći/ áni táiemnice żadnéy niemáſz/ tedy táko
6:
Królowi té Kśięgi wźiąć od Kápłaná przyſtoi/
7:
iáko y od kożdégo inégo człowieká. Ale gdyż ieſt
8:
przykazano Królowi/ nie od kogo inégo Kśiąg
9:
tych bráć/ iedno od Kápłaná: tedy tu muśi być
10:
przy tych Kśięgách coś ſkrytégo y oſobliwégo/
11:
á Królowi ku Stanu iego potrzebnégo/ czego
12:
Król/ áni ode mnie/ áni od ćiebie/ áni od żadné=
13:
go inégo człowieká/ wźiąć nie może/ mimo Ká=
14:
płaná/ Królowi ku dániu náznáczónégo: zwła=
15:
ſzczá/ iż tám przydano ieſt w tymże piſmie/ áby
16:
Król miał przy ſobie té Kśięgi/ y czytał ié záw=
17:
ſze/ áby ſye vczył bać Páná BOGA ſwoiégo/ y
18:
ſtrzédz ſłów/ y obrzędu iego w Zakónie nápiſá=
19:
négo. Ty ſłowá okázuią/ iż Król z Kśięgámi
20:
poſpołu od Kápłaná wźiąć miał y náukę ku w=
21:
ſzytkiéy ſpráwie ſwéy Królewſkiéy: którą náukę
22:
Królewſką/ dármoby Król z Kśięgámi onymi
23:
od Kápłaná brał/ nie wźiąwſzy piérwéy od nie=
24:
go tego/ czym Król Królem práwym ieſt: gdyż
25:
Omne agens prius dat formam, quàm conſequentia
26:
ipſam formam: PHILoſopho teſte.
T iijEwán=


strona: T3v

Quincunx Wtóry/
1:
EVANG. O náukę ia nie mówię/ ále mówię
2:
o moc/ która Królá czyni Królem/ róznégo czło=
3:
wieká od wſzytkich Kśiążąt/ Deſzpotów y Mo=
4:
carzów inych/ dla któréy mocy/ iákoś y piérwéy
5:
powiedźiał/ oſobliwym ſłowem Grék Królá zo=
6:
wie Κοιρανος, Węgrzyn Kyral/ Ruśin Korol/ Po=
7:
lak Król. ORZECH. Qui ad pauca reſpici=
8:
unt, falluntur facilè: Arystoteles mowi. Powiédz
9:
mi/ bywałeś ty kiedy przy Práwie Niemieckim/
10:
gdy ieden drugiemu imienié przedáiąc/ Sądo=
11:
wnie rózgę wzdawa? EVANG. Bywałem:
12:
Ale cóż to ktemu. ORZECH. Wzdawáiąc
13:
rózgę ieden ku drugiému ták mówi

Znáki ſło=
wią ſye imie
niem rzeczy
znáczónéy.
: Oto ia to=
14:
bie wzdáię imienié ſwé/ ze wſzyſtkim Práwem/
15:
ták iákom ſam miał: y zá tym v Práwá oddáie
16:
Kupcowi rózgę. Czemuż tu ón Przedawcá ró=
17:
zgę imieniem ſwym zowie/ á rózgá imieniem ie=
18:
go nie ieſt? EVAN. Nie ieſt rózgá imieniem/
19:
ále ieſt pewnym ſkutecznégo przedánia onégo v
20:
Práwá znákiem. ORZECH. Dobrze mó=
21:
wiſz: Ták téż o tych Kśięgách rozumiéy/ któré
22:
tu ſam Kápłan/ á nikt iny/ Królowi podáie: bo
23:
Kśięgi té widomé/ władzą Królewſką nie ſą/ á=
24:
le ſą znákiem y świątośćią władze onéy niewi=
25:
dóméy Królewſkiéy: którą Król przez Kápłań=
26:
ſką zwiérzchność/ od ſámégo Bogá przy onych
Kśięgách


strona: T4

Około Koronácyéy K.
1:
Kśięgách bierze: nie ináczey/ iedno iáko ludźie
2:
krſzczeni ná Krzśćie przy wodźie widóméy/ pra=
3:
wdźiwy Krzeſt duſz ſwoich niewidómy/ od Pá=
4:
ná Boga przez Kápłaná biorą: á iáko gdy Bi=
5:
ſkupá święcą/ kłádźie Arcybiſkup ná głowę Bi=
6:
ſkupá święcónégo Ewányelią świętą

Kśięgi ná
Biſkupá
kłádą.
/ przydá=
7:
iąc ktemu táiemnych ſłów Modlitwy: któré to
8:
włożenié tych Kśiąg/ wielka á ſkryta świątość
9:
ieſt: bo przy tym włożeniu/ ieſt oná moc Apo=
10:
ſtolſka/ którą Apoſtołem w kośćiele Bożym sſta
11:
wa ſye Biſkup. Ták téż y dźiśia/ coś podobnégo
12:
temu Arcybiſkup czyni koronuiąc Królá: który
13:
przed tym á niżli nań Koronę włoży/ vpominá=
14:
nié z Kśiąg z Zakónu Bożégo do Królá czyni:
15:
iákoby podawáiąc wedle Piſmá tego Królowi
16:
Kśięgi/ y przy tych Kśięgách Koronę/ Miecz/
17:
Sceptrum/ y Stolec Królewſki/ Królowi od=
18:
dawáiąc/ y przy tym Królá vcząc/ y Przyśięgą
19:
ſobie go vpewniáiąc/ ne eleuetur cor eius in ſuper=
20:
biam ſupra fratres ſuos

Król Brá=
tem nie Pá=
nem ieſt
Poddánym
ſwym.
: To ieſt/ áby z klóby nie=
21:
wybijał iednoſtáynéy/ pożytkiem właſnym ſwo=
22:
im/ Król wolnośći Bráćiéy ſwéy/ áby Poddáné
23:
ſwé zá Bráćią ſwą właſną/ á nie zá niewolniki
24:
ſwoie v śiebie miał. A iż zgadza ſye z tym Pi=
25:
ſmo ono/ co ieden wyſokiéy cnoty itéż mądrośći
26:
Hetman Scypio/ v Cyceroná mądrégo Mówce
mówi:


strona: T4v

Quincunx Wtóry/
1:
mówi: przeto położę to/ co téż prawdźiwie niko=
2:
mu inſzemu/ iedno Krześćijáńſkiému Królowi
3:
przywłaſzczóno być może: Vt enim Gubernatori,
4:
curſus ſecundus, Medico ſalus, Imperatori victoria:
5:
ſic huic Moderatori Reipub: beata Ciuiū vita pro=
6:
poſita eſt: vt opibus firma, copijs locuples, gla am=
7:
pla, virtute honeſta ſit: huius operis maximi inter
8:
homines, at optimi illum eſſe effectorem volo..
9:
Toć ieſt tedy nie podnáſzáć ſye Królowi nád
10:
Bráćią ſwą/ co Moyżeſz nápiſał/ nie miéć Kró=
11:
lowi nic ſwégo przy ſobie właſnégo/ áni gárdłá
12:
ná kóniec/ czegoby dla Bráćiéy/ to ieſt/ dla Pod=
13:
dánych ſwoich/ y dla wolnośći ich/ Król dobry
14:
położyć czáſu potrzeby nie był powinien. Bonus
15:
enim Paſtor animam ſuam ponit pro OVIbus ſuis.
16:
Co tám

Ioan: x.
Ewányeliſtá piſząc po Grécku/ ono ſło=
17:
wo Láćińſkié PASTOR, nápiſał ποιμήν: którym
18:
ſłowem/ Grékowie ſtárzy zową Królá/ iákoby
19:
oſobliwégͦ Páſtyrzá iákiégo/ który pewnym Prá=
20:
wem/ pod pewną winą/ páśie owce polécóné ſo=
21:
bie: Przeto tym ſłowem iednym/ nie tylko Ká=
22:
płany/ ále téż y Króle/ Pan Kryſtus Kápłan y
23:
Król naywyżſzy/ Páſtyrzmi zowie:

❡ Ták Ká=
płan iáko y
Król Pá=
ſtyrz.
których ná=
24:
mieſtników ſwoich vrząd ten być powiáda/ pod
25:
winą Sądu Bożego vmrzéć dla ſwych poddá=
26:
nych: to ieſt/ niczego inégo/ áni gárdłá ná kóniec
ſwégo


strona: V

Około Koronácyéy K.
1:
ſwégo nie pátrzyć/ iedno ſwobody á pożytku lu=
2:
du im polécónégo. Otóż iáwnie widźićie/ iáko
3:
y władza Królewſka/ tákże wolność Króleſtwá
4:
poddánégo Królom/ wſzytká z rąk Kápłáńſkich
5:
wiśi: co iáwnie oglądaćie ieſzcze zKoronácyéy
6:
Saulá Królá

Koronácya
Saulowá.
/ którą krótkimi ſłowy wam od=
7:
práwię: o któréy ták piſano ieſt:

i.Reg: x.
Tulit autem Sa=
8:
muel lenticulam Olei, & effudit ſuper caput eius, &
9:
deoſculatus eſt eum: & ait, Ecce vnxit te DOMinus
10:
ſuper hæreditatem ſuam in Principem: &c. Et cùm
11:
ingreſſus fueris ibi VRBEM, obuiam habebis gre=
12:
gem Prophetarum deſcendentium de excelſo: &c.
13:
Et inſiliet in te Spiritus Domini, & prophetabis cū
14:
eis, & mutaberis in virum alium. Quando ergo eue=
15:
nerint ſigna hæc omnia tibi, fac quȩcun inuenerit
16:
manus tua, quia DEVS tecum eſt: &c. Ita cùm
17:
auertiſſet humerum ſuum Saul, vt abiret à Samuele,
18:
immutauit ei Deus cor aliud: &c. Venerunt́ ad
19:
prædictum Collem, & ecce cuneus Prophetarū ob=
20:
uius ei: & inſiluit ſuper eum Spiritus Dei, et prophe=
21:
tauit in medio eorum: & cȩt. W téy Koronácyéy
22:
Saulowéy ná oko widźimy/ iákiéy świątośći
23:
itéż możnośći pełná ieſt Koronácya Królewſka

Koronácya
Królewſka
wielkiéy tá=
iemnice peł=
ná.
:
24:
w któréy maſz naprzód widómégͦ Kápłaná/ któ=
25:
ry poświąca Królá: maſz to/ iż tenże Kápłan/
26:
poſtánowia Królá/ nie nád niewolą Turecką/
Válbo


strona: Vv

Quincunx Wtóry/
1:
álbo Moſkiewſką/ álbo Kśiążęcą iáką/ ále nád
2:
dźiedźictwem Bożym/ którégo dźiedźictwá wol=
3:
ność przyrodzóną właſnośćią ieſt: maſz téż to/
4:
iż przez świątość pomázánia świętégo/ któré od
5:
Kápłaná Król bierze/ tych rzeczy doſtawa/ ſer=
6:
cá nowégo/ przez któré odmienia ſye w człowie=
7:
ká inſzégo: potym mieyſcá Prorockiégo/ między
8:
którymi Proroki będąc Król/ prorokuie: to ieſt/
9:
vczeſtnikiem ſye Kápłáńſtwá świętégo sſtáie.
10:
Ieſli tedy zwiérzchność Kápłańſka Królá wol=
11:
nym ludźiom dáie/ ieſli Królá w człowieká iné=
12:
go przemienia/ y ieſli go Prorokiem dźiáła/ tedy
13:
gdźie Kápłaná niemáſz/ tám téż áni Królá/ áni
14:
Króleſtwá/ áni ludźi wolnych niemáſz. Szu=
15:
kaymyſz tedy ták Królá iáko y ſwobody v Ká=
16:
płaná/ á nie gdźie indźie/ chcemyli to oboie przy
17:
ſobie cáło miéć. EVANG. Więc bes Ká=
18:
płaná/ Káſztellan álbo Woiewodá Krákowſki/
19:
Królá dáć nie może? ORZECH.

☞ Zaden
Swiecki
Pan Królá
koronowáć
niemoże.
Nemo id
20:
dat, quod nō habet. W vrzędźie Káſztelláńſkim/
21:
áni Woiewodzym/ namnieyſzéy odrobiny vrzę=
22:
du nie naydźieſz Królewſkiégo: przeto nie może
23:
áni Káſztellan/ áni Woiewodá Krákowſki/ dáć
24:
tego inemu/ czego oni ſámi niemáią/ będąc oni
25:
pod vrzędem Królewſkim/ w vrzędźiéch ſwych
26:
niżſzymi itéż mnieyſzymi/ á niżliby Królewſki
urząd


strona: V2

Około Koronácyéy K.
1:
vrząd nád ſye więtſzy/ ſtánowić między ludźmi
2:
mieli. Ale w Kápłáńſkim vrzędźie/ nie równo
3:
nád Królem wyżſzym/ gdyż ſye w nim Królew=
4:
ſki vrząd wſzyſtek zámyka/ z władze ſwoiéy Ká=
5:
płáńſkiéy tego drugiemu Kápłan vżycza/ co w
6:
vrzędźie ſwoim wcále wſzyſtko ma.

Czemu Ká=
płan Królá
czynić może
Bo iáko
7:
ćiáło człowieczé/ Królowi poddáné/ z duſze iego/
8:
która Kápłanowi polécóná ieſt/ wiśi wſzyſtko:
9:
ták téż ſtan Królewſki/ z vrzędu Kápłáńſkiégo
10:
wſzyſtek wiśiéć muśi. A przeto/ gdyż w ża=
11:
dnym ná świećie vrzędźie/ Królewſki vrząd nie
12:
zámyka ſye/ iedno w vrzędźie Kápłáńſkim: nie
13:
może żaden vrząd Królá dáwáć ludźióm/ mimo
14:
vrząd Kápłáńſki: który to vrząd/ przed tym niżli
15:
Królowie ná świećie byli/ między Ludem Bo=
16:
żym/ záwſze Królował/ y od tego Królowánia
17:
Kápłáńſkiégo/ Lud Boży Króleſtwem wezwá=
18:
ny był/ choćiay ieſzcze Królá żadnégo nie miał.
19:
o czym ták piſano ieſt: Vos eritis mihi in Regnū
20:
Sacerdotale, & GENS ſancta

Exo: xix.
. To Piſmo święté
21:
vkázuie/ iż Króleſtwo Krześćijáńſkié/ bes Królá
22:
máiąc w ſobie Kápłaná/ zá wieku ſtárégo/ Kró=
23:
leſtwem od Kápłaná zwáné bywáło

Kápłan
vżycza wła=
dzéy ſwoiéy
Królowi.
: co by ni=
24:
gdy nie było/ by Kápłan z przyrodzenia ſwégo/
25:
prawdźiwym Królem od wieká między Ludem
26:
Bożym nie był/ á żeby Król wſzyſtkiéy władze
V ijſwéy/


strona: V2v

Quincunx Wtóry/
1:
ſwéy/ co iéy kolwiek przy ſobie ma/ od Kápłaná/
2:
to ieſt/ od Królá ſwégo vżyczónéy ſobie nie miał.

Panis pro
poſitionis.

3:
Przetoć y Król Dawid/ vżyczóny ſobie Chléb
4:
święty od Achimelechá Kápłaná iadł/ którégo
5:
nie godźiło ſye ieść/ iedno tylko ſámym Kápła=
6:
nom: znácząc to/ iż Król vczeſtnikiem ieſt Ká=
7:
pláńſtwá: to ieſt/ zámyka ſye wſzyſtek w Kápła=
8:
nie/ iáko w Pánie á w Królu ſwym. Ták téż
9:
tenże Dawid/ przed Skrzynią Zakónu Bożégo/
10:
w Effodźie

☞ Effód.
/ to ieſt/ w Ornaćie Kápłáńſkim/ nie
11:
będąc Kápłanem/ grał y ſkakał między Kápłany
12:
z weſelim chwaląc Páná Bogá: ná znák tego/
13:
iż Król vczeſtnikiem Effodu/ to ieſt/ ſtanu Ká=
14:
płáńſkiégo/ á nie Kápłan ſtanu Królewſkiégo
15:
vczeſtnikiem ieſt: ále ieſt Architecton/ álbo iuż
16:
lepiéy rzekę/ zwiérzchnim Pánem y przełożónym
17:
Królem/ Kápłan ſtanu Królewſkiégo. Czytay=
18:
ćie o tym 1. Reg: VI. EVAN. Iuż ták niech
19:
będźie: ále gdźiéż dźiśia tego Kápłaná naydźie=
20:
my/ álbo skąd go weźmiemy? ORZECH.

❡ Kápłan
Rzymski
ſam vrzę=
dnie dáie
Króle.

21:
A skądże inąd/ iedno nie stąd: skąd go Przodko=
22:
wie náſzy bráli ná Koronácyą Królow ſwych/
23:
przed ſześćią ſet lat? A czemuż wżdy mię o to/
24:
iáko o rzecz nową pytaſz? EVAN. Nie bes
25:
przyczyny: Bywałem między Poſły ná Seymie
26:
teraz przy thym/ gdy około twoich Dyálógów
ſwary


strona: V3

Około Koronácyéy K.
1:
ſwary wielkié bywáły/ w których powiádaſz/ iż
2:
Król w Polſzce inák ſtánowióny iedno co przez
3:
Kápłaná być nie może: niéktórzy z Poſłów piér=
4:
wſzych/ podobno prawdą przymuſzeni/ pozwa=
5:
láiąc tego/ iż Koronator Królewſki Kápłan być
6:
muśi: ále nie ten Kápłan z Gniézná/ którégo oni
7:
Báłwochwalcą zową. ORZECH. A któ=
8:
régóż inégo oni być powiádáią? EVANG.
9:
Tego/ ná którégoby ſye Ewányelikowie zwolili.
10:
ORZECH. A nuż oni Wiárámi rozmáity=
11:
mi roſtárgnieni będąc/ kiedy ná iednégo Kápła=
12:
ná ſwégo ſye nie zwolą/ co ſobie my poczniemy
13:
z Koronácyą Królewſką? EVANG. Czekáć
14:
do tąd/ áż ſye zwolą. ORZECH. Niechcę
15:
powiádáć/ iáko to rzecz ieſt ſzpátna/ nieſłuſzna/
16:
itéż niebeśpieczna Króleſtwu Polſkiemu/ Królá
17:
koronowánégo do tąd nie miéć/ pokiby ſye ći lu=
18:
dźie Wiárámi roſtárgnieni/ ná iednégo Kápła=
19:
ná nie zwolili. Aleć to powiém/ iż ſye oni nigdy
20:
ná to nie zgodzą/ áni zgodźić mogą: czegoć ták
21:
dowodzę: Powiádałeś/ gdy ſye w Wárſzáwie
22:
zchodzą Poſłowie/ dniá niemáſz żadnégo/ któré=
23:
goby ſwar wielki około wiáry między Poſły nie
24:
był: iedni dźierżą z Stánkárem/ drudzy z Cál=
25:
winem/ trzeći z Lutrem/ czwarći z Góniącym/
26:
ini z Sárnickim/ drudzy z Grzegorzem/ j z inemi.
V iijA któż


strona: V3v

Quincunx Wtóry/
1:
A któż by té Báłámuty wyliczył? Stánkár pi=
2:
ſze Kśięgi/ którymi dowodźi/ y dowiódł/ iz wſzy=
3:
ſcy Cálwiniſtȩ Arryanowie ſą: Cálwin záśie te=
4:
go dowodźi/ y dowiódł/ iż Stánkáryſtȩ ſzczyrzy
5:
Neſtoryanowie ſą: Sárnicki tákiéż/ Zydowſką
6:
Wiárę Grzegorzowi y Góniącemu zádáie: y do=
7:
brze to im zádáie/ bo ći obádwá/ Syná y Du=
8:
chá S. od Boſtwá Oycowſkiégo/ iáko Zydowie
9:
odłączáią/ y Tróyce S. nie wyznawáią: tákiéż
10:
záśie ći dwá wiodą tho ná Sárnickiégo/ y do=
11:
brze wiodą/ iż Sárnicki ták wierzy/ y ták vczy/
12:
iż Bóg w Tróycy iedyny nie ieſt/ ále iż ſą trzey
13:
między ſobą w náturze rózni/ Bóg Oćiec/ Bóg
14:
Syn/ Bóg Duch S. Ieſli tedy rózné té Wiáry
15:
ſą/ pewnieć téż Kápłáni tych Wiar między ſobą
16:
róznymi być muſzą. Powiédzże ty tedy mnie/
17:
rychłoli tám Koronácya Królá Polſkiégo dóy=
18:
dźie/ gdy kożda z oſobná Wiárá/ z Kápłanem
19:
ſwym oſobnym/ ná Koronácyą poiedźie? y nie
20:
piérwéyli thám będźie okrutna śieczká/ á niżeli
21:
Koronácya Królewſka? EVANG. Wſzytko
22:
mi ſye widźi/ że nie będźie z téy Koronácyéy nic.
23:
ORZECH. Pewnie nie będźie: y przeto ná
24:
tenże nam kóniec muśi przyść/ ná który Zydo=
25:
wie przyſzli

Zydowſki
známienity
przykład/
którzy po=
ſpołu z Ká=
płanē Kró=
lá ſtráćili.
: którzy wzgárdźiwſzy Kápłanem v=
26:
rzędnym/ zoſtáli hániebnymi ná świećie ludźmi:
y ták


strona: V4

Około Koronácyéy K.
1:
y ták Królá/ iáko y Práwá/ y Króleſtwo ſwoie
2:
ſtráćili: á wołáiąc ná Kápłaná/ CRVCifige:
3:
tymże głoſem wołáli ſámi ná ſye/ REGem non
4:
habemus. Nie chćieli miéć od Kápłaná Królá/
5:
nie moglić go potym doſtáć áni od Céſárzá.
6:
Proſzę/ przypátrzmy ſye tu ſrogiéy Spráwiedli=
7:
wośći Bożéy/ iáko tu Zydowie in ictu oculi, & in
8:
nouiſsima voce, z Kápłanem poſpołu trácą wła=
9:
ſnégo ſwégo Królá. Ad noſtram hæc doctrinam
10:
ſcripta ſunt: Pánie Olekſzy miły/ bóymy ſye przy=
11:
kłádu tego/ y ſtrzeżmy ſye tego/ ábyſmy wywo=
12:
ływáiąc z Polſki Kápłaná/ Królá z nim poſpołu
13:
nie wywołáli. EVANG. Widzę że ku temu
14:
idźiemy/ Pánie Boże bądź z námi. Ale żebym
15:
mógł gotowym płáćić tym ludźiom/ vkaż mi to/
16:
iż nie może być żaden vrzędny Koronator Kró=
17:
lewſki/ mimo Kápłaná Rzymſkiégo?
18:
ORZECH. Latwieć tego dowiodę: Na=
19:
przód Zwyczáiem: Potym Práwem Polſkim: á
20:
ná kóniec Kośćiołá Bożégo świádectwem: po=
21:
cząwſzy od Boleſłáwá Chábrégo/ áż do dźiśiey=
22:
ſzégo Królá/ kto w Polſzce Koronował Króle.
23:
EVAN. A kto iny/ iedno nie Kápłan Rzym=
24:
ſki/ Arcybiſkup Gniéźniéńſki?

☞ Mimo
Kápłaná
Rzymſkiégͦ
iny żaden
koronowáć
Królá nie=
może.
ORZECH.
25:
Dobrze mówiſz: Ale ćię ktemu pytam/ Práwo
26:
y Státut Polſki/ komu roſkázuie Koronowáć
Polſkiégo


strona: V4v

Quincunx Wtóry/
1:
Polſkiégo Królá? EVAN. A komuż inemu/
2:
ieſli nie Arcybiſkupowi Gniéźniéńſkiému.
3:
ORZECH. Tedy ten Król/ któryby był od
4:
kogo inſzégo/ á niżeli od Rzymſkiégo Kápłaná
5:
Koronowány/ był by przećiwko Práwu/ y prze=
6:
ćiwko zwyczáiowi Króleſtwá Polſkiégo Kró=
7:
lem Koronowánym? EVAN. Prawdá ieſt.
8:
ORZECH. Tedyby táki Król/ nie był tá=
9:
kim w Polſzce Królem/ iákim Królem Chábry
10:
Boleſław/ y Potomkowie iego/ áż do dźiśieyſzé=
11:
go Królá w Polſzce był? EVAN. Ták ieſt.
12:
ORZECH. Tedyby nie był Polſkim Kró=
13:
lem/ ále wlázą iákim/ á práwie fur & latro: któ=
14:
régo ieſlibyſmy do Polſki przyięli/ muśielibyſmy
15:
ten zwyczay Koronácyéy Królewſkiéy/ y to Prá=
16:
wo/ którégo vżywamy/ y ten Státut/ który po=
17:
piſány mamy/ poſpołu z Przysięgą Królewſką/
18:
precz z Polſki wyrzućić: To ieſt/ muśielibyſmy
19:
Polſką Koronę ſtráćić. EVANGE. A cze=
20:
muż nam tego ná Kazániach nie powiádáią?
21:
PAPIEZ. Powiádáiąć/ ále wy nie ſłuchaćie:
22:
nie podoba ſye wam nic od nas/ co wam zdro=
23:
wie á zbáwienié przynośi: á to przeto/ iż zginąć
24:
chcećie. EVANGEL. Nie radbym zginął?
25:
PAPIEZ. Zginieſz/ ieſli zá inymi póydźieſz/
26:
á ieſli Królá od Kápłaná odłączyſz.
Ewán=


strona: X

Około Koronácyéy K.
1:
EVANG. Tego ia czekam/ áżebyśćie mi to
2:
pokazáli/ iż iny żadny Kápłan/ nie może Królá
3:
ſtánowić/ iedno Kápłan Rzymſki.
4:
ORZECH. Vkażę ia tobie ná oko/ iákom ći
5:
obiecał: naprzód ćię pytam/ ieſliże ieſt ieden Ko=
6:
śćiół

Tenże Ko=
śćiół theraz
ieſt/ który z
dawná był.
: potym ieſliże tenże ieſt á nie inſzy teraz v
7:
nas Kośćiół/ który czáſu Apoſtołów był/ rzą=
8:
dem/ zacnośćią/ władzą. EVANG. Miły
9:
Doktorze/ odpowiédz ſam temu Sophiśćie zá
10:
mię. PAPIEZ. O tym nie trzebá wątpić/
11:
iż Kośćiół ieſt ieden/ á nie dwá: bo o tym Duch
12:
S. przez Sálomoná ták mówi: Vna eſt colum=
13:
ba mea, perfecta mea

Cantic.vi.
. A ieſli ieſt ieden Kośćiół/
14:
tedy w nim tenże porządek/ y táż zacność/ y táż
15:
władza ieſt teraz/ która y piérwéy w nim czáſu
16:
Apoſtolſkiégo byłá. ORZECH. Tedy teraz
17:
ten Kośćiół Kluczniká Piotrá

☞ Piotr.
/ iáko y piérwéy
18:
ma? PAPIEZ. Ma. ORZECH. Tedy
19:
ma ten Piotr klucze y Owczárnią/ którą tymi
20:
kluczmi otwiéra y zámyka? PAPIEZ. Wier=
21:
na prawdá. ORZECH. Tedy nie wchodźi
22:
nikt w tę Owczárnią Piotrowę vrzędnie/ iedno
23:
ten/ któremu do Owczárnie ten otwiéra Klucz=
24:
nik? PAPIEZ. Tákći ieſt. ORZECH.
25:
Pytam ieſzcze/ mali Kośćiół ták teraz iáko téż y
26:
piérwéy miał/ Apoſtoły/ Proroki/ Ewányeliſty/
XPáſtyrzé/


strona: Xv

Quincunx Wtóry/
1:
Páſtyrze/ y Doktory? PAP. Boże vchoway
2:
inák mówić. ORZECH. A kędyż ći w tę
3:
Owczárnią weſzli/ przez dźwiérzéli/ czyli inędy
4:
kędy? PAP. Pewnie nie oknem/ áni dźiurą.
5:
ORZECH. Tedy im Piotr kluczem drzwi
6:
Owczárnie téy otworzył? PAP. A iákóż inák.
7:
ORZECH. Tedy vrzędnégo áni Apoſtołá/
8:
áni Proroká/ áni Ewányeliſty/ áni Páſtyrzá/ á
9:
po náſzemu mówiąc/ Kápłaná/ niemáſz w téy
10:
Owczárniéy żadnégo/ któryby nie wſzedł przez
11:
drzwi otworzóné od Piotrá

☞ Stolicá
Piotrowá.
/ w tę Owczárnią
12:
Piotrowi zwierzóną? PAP. Przećiwko temu
13:
mówić nikt nic nie może. ORZECH. Szu=
14:
kaymyſz gdźie dźiś mieſzka/ y owſzem gdźie zá=
15:
wſze mieſzka ten Rzymſki Piotr/ którégó vkaże
16:
nam Auguſtyn S. contra Manicheum Cap: iiij.
17:
Multa ſunt, quȩ me in Eccleſiȩ gremio iuſtiſsimè te=
18:
nent: tenet conſenſio populorū, tenet autoritas mi=
19:
raculis inchoata, ſpe nutrita, charitate aucta, vetu=
20:
ſtate firmata: tenet ab ipſa Sede Apoſtoli Petri, cui
21:
paſcendas Oues ſuas Dominus, poſt Reſurrectionē
22:
ſuam cōmendauit, vſ ad præſentem Epiſcopatum.
23:
Sacerdotum Succeſsio. Et Lib: 1. contra Donat.
24:
Ergo in Cathedra vnica, quȩ eſt prima, ſedet prior
25:
Petrus: cui ſucceſsit Linus, tū Cletus, deinceps Cle=
26:
mens: & conſequenti ſerie alij.
Hieronym


strona: X2

Około Koronácyéy K.
1:
Hieronym S. ad DAMaſum ták piſze: Faceſſat
2:
inuidia Romani culminis, recedat ambitio: cū ſuc=
3:
ceſſore piſcatoris, & diſcipulo Crucis loquor. Ego
4:
nullum primum niſi Chriſtum ſequens, beatitudini
5:
tuȩ, id eſt, Cathedrȩ Petri, cōmunione conſocior, ſu=
6:
per illam petram aedificatā Eccleſiam ſcio: quicun
7:
extra hanc domum Agnum comederit, prophanus
8:
eſt: &c. Non noui VITalem, MELetium reſpuo,
9:
ignoro PAVLinum. Quicuntecū non colligit,
10:
ſpargit: qui CHRiſti non eſt, ANTichriſti eſt.
11:
Otóż maćie Piotrá: widźićie ná którym miey=
12:
ſcu y teraz poſádzóny ieſt: widźićie któżkolwiek
13:
z tym Piotrem w Rzymie bráctwá nie dźierży/
14:
ſługą Kryſtuſowym/ to ieſt/ Kápłanem nie ieſt:
15:
ále ieſt ſługą iáwnégo złégo duchá. A to nie le=
16:
dá kto/ ále wielkiéy świętobliwośći y mądrośći
17:
ludźie/ Auguſtyn y Hieronym mówią. Zám=
18:
knimyſz tedy to cochmy poczęli: któżkolwiek nie
19:
będąc brátem itéż towárzyſzem w ſpráwie Ko=
20:
śćiélnéy Piotrowi Rzymſkiému/ wśćiépia ſye w
21:
Koronácyą Królewſką/ táki kożdy wdźiéra ſye
22:
w Kośćiół/ y wśćiépia ſye gwałtem w Vrząd
23:
Kápłáńſki: á będąc ſam przeto złodźieiem y ro=
24:
zbóynikiem/ nie może ludźiom inákſzégo Królá
25:
dáć/ iedno tákowégo/ iákowym ſam ieſt: to ieſt/
26:
ſzczyrégo Tyránná. EVANG. Dźiwnieśćie
X ijmi łeb


strona: X2v

Quincunx Wtóry/
1:
mi łeb zákręćili. PAPIEZN. Nie fráſuy ſye
2:
miły Bráćie/ muśiſz ná nas Pápiſtách przeſtáć:
3:
chceſzli miéć vrzędnégo Królá w Polſzce/ miéyże
4:
vrzędnégo Kápłaná/ od Piotrá Rzymſkiégo do
5:
Polſki poſłánégo/ któryby to Kápłan vrzędny/
6:
dał w ręce Królowi twemu Miecz/ ku obrónie
7:
wolnośći twéy. EVANG. Y to ná mię tru=
8:
dno/ iáko ten może dáć drugiému Miecz/ któré=
9:
go ſam niema: quia nemo dat id, quod non habet.
10:
Iákoś ſam máło przed tym powiádał: á zwła=
11:
ſzczá ten twóy Piotr/ któremu rzeczóno/ Mitte
12:
gladium tuum in vaginam

Ioan.xviij
. PAPIEZ. Dobrze
13:
mówiſz: rzeczóno Piotrowi/ Pietrze Mieczá nie
14:
vżyway: Ale tego iemu nie rzeczóno/ Nie miéy
15:
przy ſobie Pietrze Mieczá: y owſzem rzeczóno/
16:
Ecce duo gladij hic: Satis eſt

Lucȩ xxij.
. Ma Piotr Miecz/
17:
ále go w nożnách/ to ieſt/ w Kośćiele ſwym/ nie
18:
ſobie/ ále Królom chowa

❡Iáko Pa=
piéż Miecz
ma/ á iáko
go niema.
. Quia Summus Sacer=
19:
dos habet poteſtatē gladij, ſed exercitiūeiꝯnō habet.
20:
O czym ſtáré Decretá ludźi świętych czytayćie.
21:
Czego téż mamy w Mieśćiéch przykład/ gdźie
22:
Burgmiſtrz Miecz ma/ ále go nád złoczyńcą nie
23:
vżywa/ Kátowi go ku ſkutku ſpráwiedliwośći
24:
ſwéy chowa. EVANG. Więc ty iáko Pa=
25:
pieżá Burgmiſtrzowi/ ták Kátowi przyrowny=
26:
waſz Królá? PAPIEZ. Wiédz to zá pewné/
Iż de


strona: X3

Około Koronácyéy K.
1:
Iż de rigore iuſticiȩ, by nie było w Mieśćie Ká=
2:
tá

Kát w Rze=
czypoſpoli=
téy Królew
ſką ręką ieſt
/ muśiałby ſam Burgmiſtrz wieśić złodźieiá:
3:
á by nie było Burgmiſtrzá/ muśiałby ſam Stá=
4:
roſtá to czynić: by nie było Stároſty/ muśiałby
5:
Król ſam ręką ſwą/ Spráwiedliwośći świętéy
6:
doſyć czynić: bo zwłaſzczá Królom przykazano
7:
ieſt/ Maleficos non paciaris viuere ſuper terram

Exo. xxij.
.
8:
EVANG. Móẃże tedy záśie ták/ by nie by=
9:
ło Królá/ muśiałby ſam Papiéż ręką ſwą wie=
10:
ſzáć złodźieiá/ gdyż ón ieſt náde wſzemi Królmi
11:
Vrzędnikiem w Kośćiele Bożym/ itéż Królem
12:
naywyżſzym/ ták iáko ty powiádaſz.
13:
PAPIEZ. Ták ieſt. A za Sámuel Kápłan
14:
naywyżſzy

i.Reg.xv.
/ Agágá Amálechitę/ przed wſzem lu=
15:
dem/ ręką ſwą właſną nie rozśiekał ná ſztuki

Sámuel
śćinał.
/
16:
zrzućiwſzy piérwéy Saulá z Stolcá Królew=
17:
ſkiégo/ przeto iż ón żywił Królá onego przećiw=
18:
ko zákazániu iego? Widźiſz iáko w ten czás/
19:
gdy Królá nie było/ Kapłan między ludem Bo=
20:
żym/ zoſtawſzy bes Królá ſługi ſwégo/ ſam rę=
21:
ką ſwą właſną/ Spráwiedliwośći Bożéy doſyć
22:
czynić muśiał. EVANG. Dźiwnie Sprá=
23:
wiedliwość od Páná Bogá między ludźmi po=
24:
ſtánowióna ieſt

Spráwie=
dliwość Bo
ża dźiwnie
poſtánowió
na.
. PAPIEZ. Dźiwnie: prze=
25:
to téż o niéy ták Dawid w Pſálmie śpiewa

Pſal.xci.
: Mi=
26:
rabilia oꝑa tua Domine, nimis profundȩ factȩ ſunt
X iijcogitationes


strona: X3v

Quincunx Wtóry/

1:
cogitationes tuȩ. Vir inſipiens nō cognoſcet, et ſtul=
2:
tus non intelliget hæc. Sąć to ſkryté/ á wielkiéy
3:
táiemnice rzeczy/ Bóg/ Kápłan/ Król: poſpołu
4:
té rzeczy chodzą/ y iedną rzeczą w Krześćijáń=
5:
ſkim Króleſtwie ſą: Iáko o Bodze y o Kápła=
6:
nie/ ták téż y o Królu/ ono Dawid w Pſálmie
7:
śpiéwa

Pſal. x.
: Iuſtus Dominus, & iuſticias dilexit, æqui=
8:
tatem vidit vultus eius. Dał tobie Królu Pan
9:
Bóg przez Kápłaná ſwégo Miecz

Miecz da=
no Królowi
czemu?
/ ábyś ty tym
10:
Mieczem ſpráwiedliwość w Króleſtwie twym
11:
czynił: ieſliże ty ſpráwiedliwośći téy zániechaſz/
12:
Kápłan Koronator twóy/ nápomináć ćię o to/
13:
y Sądownie vpornégo káráć ćię zá to ma: á ie=
14:
ſliże Kápłan/ pochlébuiąc álbo folguiąc tobie/
15:
zámilczy krzywdy y ſpráwiedliwośći twéy/ Pan
16:
Bóg ták Kápłaná przeto ſądźić y káráć będźie/
17:
iáko ſądźił y karał Kápłaná onego Heli

i. Reg. iiij.
/ przeto/
18:
iż ón nie karał przeſtępnych onych Przełożónych
19:
Synów ſwoich/ Ophni & Phinees. Wielé przy=
20:
kłádów w piſmie świętym znaydźiećie/ skąd to
21:
znáć możemy/ iż Pan Bóg ſrogo ſye mśći ſprá=
22:
wiedliwośći ſwéy wzgárdzónéy/ ták nád Król=
23:
mi/ iáko téż y nád Kápłanmi: która ſpráwiedli=
24:
wość

❡ Dla ſprá=
wiedliwoſći
dał BOG
Kápłany/ y
Krółe lu=
dźiom.
/ áby vſtáwiczna y wieczna między ludźmi
25:
w Króleſtwie KRZeśćijáńſkim byłá/ dał nam
26:
piérwéy Kápłaná/ á potym przez Kápłaná dał
ludźiom


strona: X4

Około Koronácyéy K.
1:
ludźiom Królá.

Królowie
niewierni.
Y był kiedyś czás/ kiedy Królá
2:
nie było ná Swiećie żadnégo/ y przyydą ieſzcze
3:
oſtátnie przed Sądem Bożym czáſy/ w ktorych
4:
Królowie poginą wſzyſcy: ták iáko o tym Pro=
5:
rok Dániel z dawná nam opowiáda. A záśie
6:
czáſu nigdy nie było/ áni do Sądnégo dniá bę=
7:
dźie/ którégoby czáſu Kápłaná ná Swiećie nie
8:
było. Wieczna rzecz Kápłan ieſt/ á Król docze=
9:
śny ieſt vrząd. Nie poprzyśięgał Bóg Królom
10:
wiecznie chowáć Króleſtwá/ (iákom y piérwéy
11:
powiádał) ále Kápłanom poprzyśiągł wiecznie
12:
chowáć Kápłáńſtwo. Kápłan v Bogá wybrá=
13:
nym y wiecznym naczynim ieſt/ przez któré ſprá=
14:
wiedliwość ſwą Bóg między ludźmi ſpráwuie/
15:
y przez któré dáry ſwoie wſzyſtkié ludźiom dáie

Przez Ká
płaná Bóg
ludźiom dá=
ry ſwé dáie.
.
16:
Czemu przypátrzáiąc ſye Dionyſius S. ták piſze:
17:
Diuinis Iudicijs ſancitum eſt, vt his, qui digni ſunt,
18:
vt accipiant: Dona Dei donentur per eos, qui digni
19:
ſunt, vt tribuant. Był Chábry Boleſław/ piér=
20:
wſzy náſz Król Polſki/ godny Króleſtwá Pol=
21:
ſkiégo: muśiałći téż być Gaudencyus/ Arcybi=
22:
ſkup Gniéźniéńſki/ ktemu dáru godnym/ przez
23:
którégoby Pan Bóg dał Chábremu imię/ y wła=
24:
dzą Królewſką. Tákiéż był Zygmunt Auguſt
25:
godźien v Bogá/ áby nam w Polſzce królował:
26:
muśiałći téż być Ian Laſki/ Arcybiſkup Gnié=
źniéńſki/


strona: X4v

Quincunx Wtóry/
1:
źniéńſki/ godźien w Polſzce tego/ áżeby przezeń
2:
SIGmunt AVGuſt/ nam Polakom Królem
3:
vrzędnym od Bogá był. Tenći ieſt poſtępek y
4:
porządek onéy mądrośći Bożéy: Quȩ attingit à fi=
5:
ne vſ ad finem fortiter, & diſponit omnia ſuauiter

Sap. xiij.
.

Niebędźie=
li w Polſzce
Kápłaná/
nie będźie y
Królá.

6:
Tą mądrośćią Bożą ći gárdzą/ którzy teraz ták
7:
w Polſzce poſpolićie mówią: Królá miéć chce=
8:
my/ Kápłaná miéć nie chcemy. Przećiw onemu
9:
Apoſtolſkiemu iáwnemu piſmu oni to mówią:
10:
Quȩcun à Deo ſunt, ordinata ſunt

Rom.xiij.
.
11:
O ślepi Kácérze/ oto Królá miéć w Polſzce nie
12:
będźiećie/ ieſliże Kápłaná z Polſki wyrzućićie/
13:
przez którégo Polſzce właſnégo Bóg dáie Królá:
14:
z którym téż dáie nam poſpołu ſpráwiedliwość/
15:
wolność/ miér/ pokóy/ y wiekuiſtą po śmierći
16:
chwałę ſwą.

Zá co Polak
dźiękowáć
ma Bogu.
Zá co my wierni/ á zá łáſką iego/
17:
oświéceni prawdą POLacy/ dźiękuymy Pánu
18:
Bogu/ iż nam dał vrzędnégo do Polſki Kápła=
19:
ná: á przez Kápłaná/ dał nam ſpráwiedliwégo
20:
Królá: y przytym prośmy Páná Bogá/ áby nas
21:
raczył záchowáć/ pod Zwiérzchnośćią Kápłáń=
22:
ſką y Królewſką/ ná czáſy wieczné w łáſce ſwéy/
23:
y w Wierze téy/ którąchmy od Przodków ſwych
24:
miłych z rąk wźięli: ábyſmy wedle ſtárożytnéy/
25:
y iuż przyrodzónéy POLſzce Wiáry/ ſámégo w
26:
Tróycy Swiętéy iedynégo Bogá/ prawdźiwie
w Polſkim


strona: Y

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
w Polſkim Króleſtwie chwalili/ á iemu cześć/ y
2:
chwałę/ y pokłón/ przez Syná iego iedynégo/ Pá=
3:
ná náſzégo Iezu Kryſtá/ ná wieki oddawáli.
4:
ORZE.

Modłá Pol
ſka ku BO=
gu.
Pánie Boże day to/ y rácz ſtrzédz w
5:
Polſzce téy Ierárchiéy świętéy/ którąś ty poſtá=
6:
nowił raz w Narodźie náſzym POLſkim: rácz
7:
iéy brónić Swięty Pánie/ przećiwko tym Sá=
8:
krámentarzóm ślepym y ſzkodliwym: którzy tę
9:
Monárchią y Ierárchią teraz rozlicznymi Ká=
10:
cérſtwy tárgáią. Bróń Kápłaná ſwoiégo náſz
11:
Pánie/ przez którégo dałeś nam Polakom y Kró=
12:
lá: którégo vtwiérdź/ iáko obróńcę ſwégo Ołta=
13:
rzá świętégo. Oświéć łáſką ſwą wſzyſtko Kró=
14:
leſtwo náſze Polſkié/ ábyſmy téy ćiemnośći/ Cze=
15:
ſkiégo/ Niemieckiégo/ y Szwáycárſkiégo Kácér=
16:
ſtwá/ prózni w Polſzce rychło byli: á żebyſmy ćię
17:
my nędzni roſtyrkiem/ á ſtrápieni kácérſtwem y
18:
roſpáczą/ vpádli POLánie/ iednégo/ prawdźi=
19:
wégo/ y wiernégo Bogá/ iednym ſercem/ y zgo=
20:
dliwym głoſem/ ku lepſzéy nádźiei łáſką twoią
21:
przywróceni/ w Polſzce wiecznie chwalili: Amē.
22:
❡ EVANG.

☞ Epilóg
Quincunxá
z ſtráſzliwȳ
Proroctwē
złączóny.
Ia wam obiemá/ iáko zá ty
23:
Modlitwy/ ták téż y zá tę gruntowną/ á práwie
24:
Krześćijáńſką náukę/ bárzo dźiękuię: pilnie ſye o
25:
to ſtáráć będę/ ábym tego nigdy nie zápómniał/
26:
com w téy rozmowie dźiśia ſłyſzał: náuczyłem
Yſye tu


strona: Yv

Quincunx Wtóry/
1:
ſye tu tego/ iż ſtan Swiecki bes ſtanu Ducho=
2:
wnégo/ nikczemnym á vpádłym ſtanem w Pol=
3:
ſzce ieſt: dowiedźiałem ſye téż/ co zá poſtáwá/
4:
álbo co zá wzór/ y co zá właſność Korony Pol=
5:
ſkiéy ieſt: iuż téż teraz rozumiem/ między Kró=
6:
leſtwem á Kśięſtwem rózność iákowa ieſt: ná
7:
kóniec/ dowiedźiałem ſye tu tego/ iże nie żadną
8:
inſzą rzeczą/ iedno Kápłáńſką Zwiérzchnośćią/
9:
Polſki Król/ y Króleſtwo iego/ y wolność Kró=
10:
leſtwá tego ſtoi. Rzeczy to ſą wielkié/ á mym
11:
zdánim/ ku ſłuchániu nowé: y niewiém áby od
12:
którégo/ táko Gréckiégo/ iáko téż y Láćińſkiégo
13:
Autorá/ kiedy w kupie rázem poſpołu tráctowá=
14:
né były: ſzkodáby byłá wielka/ áby nie miáły być
15:
ták iáko ſye tu mówiło/ té rzeczy popiſáné/ y do
16:
Wárſzáwy ná Seym poſłáné: owo ſye vzna=
17:
my/ á k ſobie przyydźiemy/ biorąc té tákowé zdro=
18:
wé rzeczy przed śię/ y oné między ſobą z Rádámi
19:
y z Królem I. M. rózbiéráiąc przed tym/ á niżli
20:
śiekiérá gniewu tego Bożégͦ/ który iuż wiśi nád
21:
námi/ oſtrzem vderzy w korzeń czérwiwy wiá=
22:
ry/ y owſzem niewiáry náſzéy. PAPIEZ.
23:
Boże day to: nie ledá rzeczy tu ſye dźiś mówiły/
24:
mogę to rzec/ iż nie bes Duchá Prorockiégo Pan
25:
Bóg vpomina y przeſtrzéga dźiwnym obyczá=
26:
iem Królá Polſkiégͦ/ y Króleſtwo iego/ nie tylko
przez nas


strona: Y2

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
przez nas Káznodźieie

Pan Bóg
iednym gło
ſem wſzech
w Polſzce lu
dźi vpomi=
na Królá
Polſkiégo.
/ którzy Prorockié mieyſce
2:
w kośćiele Bożym dżierżymy: ále téż y przez po=
3:
ſpolitégo człowieká. Gdźie ſye kolwiek obróćiſz/
4:
á vſzy ſwé ná świát podnieśieſz/ nic inégo nie
5:
vſłyſzyſz/ iedno co ten iednoſtáyny głos ludzki:
6:
ZGINiemy. A tego zginienia nie naydźie nikt
7:
przyczyny żadnéy inſzéy/ mimo tę nieſpráwiedli=
8:
wość/ przećiwko Bogu/ y przećiwko bliźniemu:
9:
która ſye w POLſkę wkorzeniłá/ y bárzo ſye ná
10:
wſzytkié ſtróny po Polſzce rozpłodźiłá: o któréy
11:
Sámuel Prorok do Zydów/ to ieſt/ do nas Po=
12:
laków/ ták mówi: 1. REG: XII.
13:
Si perſeueraueritis in malicia, et
14:
vos, et Rex veſter, pariter peribitis.
15:
Kczemu bárzo idźie/ Boże bądź z námi.
16:
ORZECH.

☞ Lukaſz
Mnich Ká
znodźieiá
przepowie=
da ſpuſtoſze
nié Polſki.
Słyſzałem ná Kazániu Luka=
17:
ſzá Lwowczyká Dominikaná/ Ziemká náſzégo/
18:
który w wielkim zebrániu kazał w Przeworſku/
19:
dźiéń Poczęćia Pánny S. przed oną/ iáko Ro=
20:
dem/ cnotą/ y Małżeńſtwem/ ták téż Swiąto=
21:
bliwośćią/ wielką á ſławną Pánią/ przed I. M.
22:
Pánią Zophią/ z Sprowy Odrowążówną/ Ká=
23:
ſztellanką ná ten czás Woynicką: ná którym to
24:
Kazániu ón Mnich/ S. Micheaſzá Proroctwo/
25:
ſtráſzliwymi ſłowy przywłaſzczył Polſkiéy Ko=
Y ijronie:


strona: Y2v

Quincunx Wtóry/
1:
ronie: MICH: V. Nunc vaſtaberis filia
2:
latronis, obſidionē poſuerunt contra
3:
nos, in virga percutient maxillā Iu=
4:
dicis Iſrael. Nápełnił w ten czás był ten
5:
Mnich wſzytko kazánié ſtráchu y boiáźni wiel=
6:
kiéy: drżáło/ iáko ná iáwnym Sądźie Bożym/
7:
ſtráchem y boiáźnią/ ono kazánié wſzytko: táko
8:
nam był otworzył Duchem S. oczy/ ná przyſzły
9:
vpadek náſz.

Polſká po=
liczkuie Pá=
ná Kryſtuſá
A zali my non percuſsimus maxil=
10:
lam IVDicis Iſràél, názywáiąc Ciáło ono Bogá
11:
żywégo/ któré zá nas wydáné było/ Dyabłem?
12:
A przepieczeſz ſye nam policzek ón/ którym po=
13:
liczkuiemy vſtáwicznie Oblubienicę niepokalá=
14:
ną Kryſtowę/ Cérkieẃ świętą Krześćijáńſką/
15:
Báłwochwálſtwo/ to ieſt/ cudzołoſtwo Ducho=
16:
wné iéy zádáiąc? Czegóż ſye inégo tá Filia la
17:
tronis, tá Lotryni Polſka/ która wſzytkiégo Pá=
18:
ná Kryſtuſá/ ták w głowie/ iáko téż y w człón=
19:
kách iego/ zháńbiłá/ ſpluſkáłá/ y zbluźniłá/ ná=
20:
dźiéwáć ma zá to/ iedno nie vaſtitatem, prædati=
21:
onem, & interitū? Prze tę krzywdę y háńbę ſwą/
22:
przepuśći Pan Bóg ná nas Virgam Aſſurto ieſt
23:
Turká/ który Bábilonią dźiś dźierży

Turek Król
Bábilóńſki.
. Wźiąć
24:
nam ledá kiedy tą miotłą śmiertelną od Bogá
25:
chłoſtę: ná toć Bóg tego Bábilóńſkiégo Królá
poſtáwił/


strona: Y3

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
poſtáwił/ y iemu oſtrą ſzáblę w ręce dał/ áżeby
2:
przezeń nád námi bluźniérzmi/ mśćił ſye krzyw=
3:
dy ſwéy

Málcher
Mnich Za=
páśćią Pol=
ſzce groźi.
. Málchier téż tegóż Zakónu/ tu od nas
4:
z Mośćiſk Mnich/ o Datánie y Abyronie każąc
5:
we Lwowie/ pálcem nam był vkazał źiemię o=
6:
tworzóną/ ná nas hániebné bluźniérze: y nápeł=
7:
nił nas był tákim ſtráchem/ iákoby nas iuż hnet
8:
źiemiá żywo pożrzéć byłá miáłá.

Woyćiech z
Pilzná Ká=
znodźieiá kó
niec Króle=
ſtwáPolſkié
go vkázuie
oſtátni.
A ty téż miły
9:
Kśięże Doktorze/ skąd ten Duch maſz/ że ná ko=
10:
żdym Przemyſkim kazániu/ ſtráſzliwym głoſem/
11:
á zápalónym Duchem S. ięzykiem wołaſz/ krzy=
12:
czyſz/ y nam to obiecuieſz/ ieſliże ſye nie vznamy/
13:
Królá y Króleſtwo pewnie ſtraćimy: á iże my
14:
oſtátniégo tego dźiśieyſzégo Królá w POLſzce
15:
mamy. Niechcę ia temu wierzyć/ áby Noé przed
16:
Potopem/ Loth przed Sodomſkim vpadkiem/
17:
Hieremiaſz przed niewolą Bábilóńſką/ Apoſto=
18:
łowie przed roſproſzenim Zydowſkim/ nákóniec/
19:
Heliaſz przed Sądem Bożym/ miał być oſtrzey=
20:
ſzym/ ſtráſzliwſzym/ y groźnieyſzym Káznodźie=
21:
ią/ nád was teráźnieyſzé Polſkié Káznodźieie/
22:
przed vpadkiem pewnym Króleſtwá Polſkiégo.
23:
Co ſye nas tycze/ którzy plebe in media, non aūt in
24:
Tabernaculo teſtimonij prophetamus: beśpiecznie
25:
przed Pánem Bogiem to wam powiedźiéć mo=
26:
gę/ iż to co ſye drugdy mówi álbo piſze/ ia mam
Y iijnie ták


strona: Y3v

Quincunx Wtóry/
1:
nie ták z wielkiégo czytánia

Orzechow=
ſkiégͦ piſmá
skąd ſye bio
rą.
/ álbo z iákiéy oſobli=
2:
wéy náuki/ któréy żadnéy we mnie niemáſz/ iáko
3:
z vſtáwicznégo myślenia/ y z boiáźni wielkiéy:
4:
y nie mnimayćie tego/ ábym ia w Zurowicách
5:
Goſpodárſtwá iákiégo pátrzał/ álbo o iáki po=
6:
żytek w chudobie ſye ſwéy ſtárał/ ćiéniem domá
7:
ieſtem/ vſtáwicznie myśląc o pewnym vpadku
8:
ſwym: byś ſerce moie roſkroił/ nie nálazłbyś w
9:
nim nic inégo/ iedno to ſłowo/ Zginiemy.
10:
Nie żáłuię tego żem ſye ożenił/ przeto/ iż mi dał
11:
Pan Bóg Zónę/ Rodem/ Vrodą/ Poſágiem/ y
12:
cnotą Zácną: á przytym/ ſzláchetné z Zóny téy/
13:
á mnie miłé Dźiatki. Ale tego ia żáłuię/ iż nie
14:
ſam/ ále ſámo śiódm z Zóną y z Dźiećmi zginąć
15:
mam/ álbo w roſtyrku domowym/ álbo w wię=
16:
źieniu Nieprzyiaćielſkim: ná iednym śmiertel=
17:
nym człowieku wſzyſtká Polſká záwiſłá

Ná iednym
człeku Pol=
ſká záwiſłá.
. Nie=
18:
máſz Syná/ niemáſz Brátá/ niemáſz żadnégo w
19:
Polſzce pewnégo nam Swátá: przepuśćili Pan
20:
Bóg/ nie opátrzywſzy nas inák/ ná dźiśieyſzégo
21:
Páná náſzégo śmierć/ tyśiąc Królów miáſto ie=
22:
dnégo/ zárázem Polſká miéć będźie. Turek Bá=
23:
bilóńſki Król/ z Węgier do Polſki przez Beſchkit
24:
nágląda/ Wołochy y Tátáry ná nas pogotowiu
25:
ma: ſzáblą oną nam grożąc/ którą iemu ſam Bóg
26:
ná nas bluźniérze w ręce dał. A nie tylko stąd
nam


strona: Y4

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
nam Tyránnem tym Bóg groźi/ ále y Moſkwę/
2:
chłopy y niewolniki przed tym náſze/ ná nas po=
3:
budźił/ ſercá im przećiw nam dodał/ Ziemię Ru=
4:
ſką przez Połocko im otworzył. Otwórzmy téż
5:
vſzy ná Niemcá/ co stámtąd vſłyſzyſz inégo/ ie=
6:
dno to/ iż iuż z Niemiec pewnégo Páná mamy.
7:
Ale co nośimy tu y owdźie oczy y vſzy ſwoie po
8:
świećie/ w Polſkę/ to ieſt/ ſámi w śię weyrzymy/
9:
nie naydźiemy ſye być domá v śiebie iednym lu=
10:
dem/ ku iednośći zgodliwym: Pápiſtowie iedni/
11:
á Ewányelikowie ſą Polacy drudzy/ między ſo=
12:
bą ludźie bárzo rózni/ á nie ieden lud

Polacy róz=
ni o wybié=
rániu przy=
ſzłégͦKrólá.
: Ow wo=
13:
ła/ Niechcę miéć w Polſzce Królá Pápiſty: á ów
14:
záśie/ Niechcę miéć Królá Ewányeliká. Tákże
15:
kożdy z nas Królem z oſobná ſwoim ſye chlubi=
16:
my/ obcé Ludźi Pány ſwemi Miłośćiwymi zo=
17:
wiemy/ Twarzy ich ná ſzyiách ſwoich nośimy/
18:
Iurgielty od nich bierzemy/ y inſzé rzeczy ku v=
19:
padku ſwemu/ przed vpadkiem ſwym mówimy/
20:
czynimy/ itéż ſpráwuiemy: á o zá żywotá Kró=
21:
lá ſwégo czynimy/ á cóż będźie po śmierći iego?
22:
A więc tu Lukaſz nie właſnie nam ná kazániu
23:
przywłaſzczył Proroctwo ono: Nunc vaſtaberis
24:
filia latronis. Teraz/ teraz/ o Polſko Lotryni/ prze
25:
twé bluźniérſtwo gárdło daſz. Ale nas nic to
26:
nie ruſza: á czemu? Przeto/ iż nas Pan Bóg prze
policzek


strona: Y4v

Quincunx Wtóry/
1:
policzek ſwóy/ który od nas wźiął/ y záwſze bie=
2:
rze/ percuſsit furore, cœcitate, & amentia mentis

❡ Slepotá
Polſka.
.
3:
Ze wſząd wołáią ná nas Prorocy/ do POLſki
4:
od Bogá poſłáni/ opowiádáią nam vpadek pe=
5:
wny/ ták iáko Loth Zápáść opowiádał Sodo=
6:
mie: co y my przed vpadkiem od ſwych Kázno=
7:
dźiei tákież przyymuiemy/ iáko od Lothá przyy=
8:
mowáłá ślepa Sodomá: o czym ták piſmo mó=
9:
wi/ Viſus eſt eis quaſi ludens loqui

Gen: xix.
. Ták téż y my/
10:
zá ſzalóné ludźi té v śiebie mamy/ którzy ná nas
11:
ono ſłowo poſpolité w Polſzce/ Zginiemy/
12:
ná Kazániach po Kośćieléch wſzędźie wołaią.
13:
Nie ruſza to nas nic/ áni to Exequucyą być my
14:
zowiemy/ ábyſmy ſámi śiebie/ y Króleſtwo ſwé
15:
Polſkié/ ná Seymie wálnym nápráwili: wſzyt=
16:
koſmy to mimo ſye puśćili precz/ tylko pokrzyká=
17:
iąc ſobie ono/ Bierz Królu/ bierz: mnimamy że=
18:
byſmy Kurká zſtrzelili/ álbo Exequucyéy dowie=
19:
dli: od czego dáléy ieſteſmy/ á niżli ieſt źiemiá od
20:
niebá. Quare? Quia decimamus mentam, rutam,
21:
& omne Olus: præterimus aūt Iudicium & charita=
22:
tem Dei

Lucȩ xi.
. Téć ſą rzeczy Pánowie moi/ któré nam
23:
Polakom myśl káźić/ á ten świát ſpráwnie o=
24:
brzydźić máią. Ia o ſobie to wam powiádam/
25:
y iáwnie wyznawam/ żem ieſt pełny roſpáczy
26:
wielkiéy

❡ Roſpácz
Orzechow=
ſkiégo.
/ ſtráćiłem nádźieię niewiém iáko/ y onę
którą


strona: Z

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
którą miéwáią przy ſobie y Złoczyńcy ná kóniec/
2:
ſtoiąc iuż przed ſnopem ná plácu: boć y ći dru=
3:
gdy miéwáią co ná oſtátek/ czym ſye ieſzcze iuż
4:
ginąc ćieſzą. A ty mnie vkaż/ czym ſye ćieſzyſz/
5:
ſtoiąc pod ſtráſzliwym gniewem Bożym? Ty
6:
ſam bluźnić Bogá nie przeſtawaſz/ Arcybiſkup
7:
ćię zá to nie klnie/ Król ćię nie karze/ Vrzędowie
8:
wſzyſcy/ máli y wielcy/ vmilkli przećiwko blu=
9:
źniérſtwu twemu: á nie muśiſz że ty przeto bes
10:
wſzelákiéy nádźieie miłośierdźia Bożégo/ zá oną
11:
groźbą: Heu vindicabor de hoſtibus meis, & his qui
12:
oderunt me, retribuam

Eſa: 1.

Deutr:32.
: nádźiéwáć ſye pewnégo
13:
vpadku duſznégo y ćieleſnégo ſwégo? Skáźi=
14:
liſmy w Polſzce/ ná Seymie przeſzłym Piotrko=
15:
wſkim/ Kápłanowi naywyżſzemu Iurisdikcyą
16:
iego

Iurisdyk=
cya Ducho=
wna ſkáżó=
na.
/ którą ón nie od ludźi/ ále od ſámégo Bogá
17:
miał: przeto ábyſmy bes wſzelákiéy pomſty Bi=
18:
ſkupiéy Bogá bluźnili. Nápráwi ią (wiérzćiéſz
19:
temu) Bóg/ ále vpadkiem náſzym. Mówimy/
20:
Niech nas o wſzytkié rzeczy/ ták o Swieckié/ iá=
21:
ko y o Duchowné/ Król ſam w Polſzce ſądźi: á
22:
Kápłan Rzymſki/ niech nas nie ſądźi. Tákći
23:
będźie: będźiemy miéć Królá w Duchownych
24:
rzeczách Sędźiégo/ ále nie tego/ którégo nam w
25:
Polſzce przed tym/ przez Kápłaná Rzymſkiégo
26:
Bóg dawał: ále tego/ którégo nam Bóg przez
ZTurká/


strona: Zv

Quincunx Wtóry/
1:
Turká/ álbo przez roſtyrk náſz domowy da: á te=
2:
go nie długo czekáć. Smierć Królá dźiśieyſzé=
3:
go/ któréy day Boże nie doczekáć/ tákowégo pe=
4:
wnie Królá Polſzce da. Pánie Boże dayże mi
5:
śmierć/ przed śmierćią Królá dźiśieyſzégo: á nie
6:
daway doczekáć onych złych dniów/ któré náſtá=
7:
ną po śmierći Królá tego

Króleſtwá
Polſkiégͦ kó=
niec.
: bowiém śmierć iego/
8:
śmierćią pewną Króleſtwá Polſkiégo ieſt.
9:
Iuż teraz o śmierći iego myśląc/ widzę ná oko
10:
w Polſzce/ rozerwáną Rádę/ gwałty Pániéń=
11:
ſkié/ háńby Máłżeńſkié/ łupy Kośćielné/ śmier=
12:
ći Kápłáńſkié/ złupienia domów/ bitwy y mor=
13:
dy wnętrzné/ ſpuſtoſzenia poſpolité: ná kóniec/
14:
Koronę Polſką pływáiącą we krwi ſwoiéy do=
15:
mowéy

Polſká po=
dobna Cze=
chom.
. Idą ná nas/ idą/ Pánowie moi/ Fata
16:
Brátrzéy náſzéy Czechów/ którzy przez Huſá ro=
17:
ſtárgnieni/ w iáki roſtyrk/ y w roźlanié krwie
18:
przyſzli byli: czytayćie o tym Hiſtoryą Taborita=
19:
rum y Huſitarum, naydźiećie tám rzeczy ſtráſzli=
20:
wé: w któréy Hiſtoryéy/ téż wſzytki obyczáie/ téż
21:
początki/ y téż poſtępki vpadku ludu onego nay=
22:
dźiećie/ któré v nas w Polſzce być iuż widźićie.
23:
Niechcę o tym ſzérzéy mówić/ bym zwónká nie
24:
ruſzył: ále iednák w támtéy Hiſtoryéy to nay=
25:
dźiećie/ iż prze niedbáłość Arcybiſkupá Práſkié=
26:
go/ Króleſtwo ono Czeſkié mężné y známienité/
y Królá


strona: Z2

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
y Królá było ſtráćiło/ y we krwi ſwéy domowéy
2:
pływáło: ná co nam téż Polakom pewnie przyy=
3:
dźie/ tymże obyczáiem y drogą/ ná co y Czechom
4:
było przyſzło. Day miły Boże śmierć piérwéy/
5:
á niżli to w Polſzce będźie/ co być muśi/ ieſliże
6:
ſye náſz Arcybiſkup Gniéźniéńſki wczás nieobu=
7:
dźi/ á z Królem náſzym poſpołu/ tym złym przy=
8:
ſzłym rzeczam/ poki ieſzcze może/ nie zábieży. Iá=
9:
kim ſercem tę Modłę ku Bogu czynię/ złzy moie
10:
té krwáwé wam vkázuią. PAPIEZ. Poma=
11:
gamy y my tobie płáczu tego/ y o tęż śmierć Pá=
12:
ná Bogá z tobą prośimy: muśi Polſka Koroná
13:
od Bogá ná gárdle być ſkarána

Polſká mu=
śi być kará=
na.
. Niepodobna
14:
rzecz ieſt/ áby to inák być mogło: Mówi Bóg/
15:
Si peccauerit vir in virum, placari ei
16:
poteſt Deus: ſi autem in Dominum
17:
peccauerit vir, quis orabit pro eo?

i. Reg: ij.

18:
Záczęliſmy iuż nie z Swiętymi Woynę/ ále
19:
z onym/ który ieſt Swiętym nád Swiętymi
20:
wſzytkimi. Iuż nam nie o to w Polſzce idźie/
21:
mamyli mówić/ Sancte PETRE ora pro nobis:
22:
ále o to/ ieſliże tu ná źiemi Bóg wćielóny/ Ká=
23:
płan y Król naywyżſzy Kryſtus Pan/ w Ko=
24:
śćiele ſwoim ieſt: ieſli Syn Boży Bogiem ieſt

Kácérſtwá
Polſkié.
:
25:
á ieſli Bóg w Tróycy iedyny ieſt: á ieſli Pan
Z ijKryſtus


strona: Z2v

Quincunx Wtóry/
1:
Kryſtus vrząd ſwóy Kápłáńſki/ ſam tu między
2:
námi ná źiemi wſzyſtek/ przez właſné Kápłáń=
3:
ſtwo ſwé/ vſtáwicznie ſpráwuie/ czyli nié. My
4:
iż powiádamy/ że tu tego Kápłaná między ná=
5:
mi ćieleſnie ná źiemi w kośćiele niemáſz/ wſzech=
6:
mocność iego niebem zámykáiąc/ á Boſtwo iegͦ
7:
od ćiáłá źiemią rozdźiéráiąc/ iego Bogu Oycu
8:
nierównym czyniąc: á nie grzeſzymyſz my tym/
9:
nie przećiwko Piotrowi álbo téż Páwłowi/ ále
10:
przećiwko ſámemu wiernemu Bogu/ y przećiw=
11:
ko Máieſtatowi iego świętemu. Kogóż my w
12:
ták wielkim grzéchu/ in hoc crimine læſȩ Maieſta=
13:
tis Diuinȩ, naydźiemy ſobie Przyczyńcą/ zá któré=
14:
goby przyczyną/ odpuśćił nam BOG wćielóny
15:
krzywdę y háńbę ſwą/ bes pokáiánia náſzégo?
16:
á zwłaſzczá iż drugiégo Pośrzedniká niemáſz ku
17:
Bogu żadnégo/ nád tego/ którégochmy Boſtwo
18:
ſkrádli/ Człowieczeńſtwo zháńbili/ á iego Ko=
19:
śćiół ſpluſkáli. Ale nas to nikąſká nie ruſza pi=
20:
ſmo: A czemu? Słuchay támże téż przyczyny:
21:
Et non audierunt vocem Patris ſui,
22:
quia voluit Dominus occidere eos.
23:
Chce nas Bóg zábić/ bo my chcemy ſámi zgi=
24:
nąć: nie chcemy ſye vznáć/ nie chcemy ſye káiáć/
25:
nie chcemy Arryanów y Neſtoryanów bluźnié=
rzów od


strona: Z3

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
rzów od śiebie precz wygnáć: przeco chcemy do=
2:
browolnie zginąć/ duſzę/ ćiáło/ Królá/ y Króle=
3:
ſtwo ná kóniec ſtráćić: y sſtánie ſye to ták we=
4:
dle woli náſzéy. A zaż nie vpornie téy plagi do=
5:
magamy ſye v Bogá? Od S. Marćiná do te=
6:
go czáſu/ to ieſt/ do Zapuſtu tego ninieyſzégo/
7:
Seym Wálny Wárſzáwſki/ nie Pogáńſki/ ále
8:
Krześćijáńſki/ w Polſzce ſtoi: á ieſzcze áni náſz
9:
wielebny Kápłan/ áni Król/ áni Króleſtwo ie=
10:
go/ ſłowá żadnégo nie przemówiło/ czymby ſye
11:
popráwiło/ álbo gniéw Boży vbłagáło. Ieſtći
12:
to ſroga kaźń/ y ſroga Aegypcyańſka ćiemność/
13:
która ślepotá záráźiłá wſzytkich nas

Polſká vpa=
dku ſwégo
niewidźi.
/ à minimo
14:
vſ ad maximum: ábyſmy iáko Sodomá y Go=
15:
morrá/ wſzyſcy rázem zginęli. EVANGE.
16:
Miły Orzechowſki/ dał ći Bóg pióro/ otworzył
17:
ći téż/ iáko widzę ná przyſzłé rzeczy/ któré ná Pol=
18:
ſkę idą/ oko: bądź w téy ninieyſzéy náſzéy ślepo=
19:
ćie Lothem/ wołay ná Bráćią náſzę Poſły. Po=
20:
piſz tho wſzyſtko/ iáko ſye tu mówiło: vkaż im
21:
przyszły vpadek/ do którégo y ſámi idą/ y zá ſobą
22:
wſzyſtkę Koronę Polſką wiodą. PAPIEZ.
23:
Szkodáby áżeby to ná Seymie być nie miáło:
24:
sſtánie to nam zá iedno Ieremiaſzowé Proroc=
25:
two. ORZECH. Vczynię ták iáko mówi=
26:
ćie: popiſzę przyiáchawſzy do Zurowic pilnie y
Z iijwiernie


strona: Z3v

Quincunx Wtóry/
1:
wiernie to wſzytko/ ták iáko ſye tu mówiło/ nie
2:
ochyláiąc niczego. Ale mi ſye tóż ná Seymie
3:
w Wárſzáwie pewnie sſtánie/ co ſye było sſtá=
4:
ło temuż Ieremiaſzowi

Hieremia=
ſzowé Kśię=
gi ſpalóno.
/ którégo Kśięgi/ zá trze=
5:
ćiéy álbo czwartéy kárty czytánim/ ſpalóno by=
6:
ło ná Seymie w Hierozolymie: przeto/ iż ón prze=
7:
powiádał/ prze grzéchy á bluźniérſtwá ludu one=
8:
go/ Zborzenié Króleſtwá ZYDowſkiégo

Ier:xxxvi.
/ przez
9:
Nábuchodonozorá Królá Bábylóńſkiégo: tákże
10:
iáko y my teraz przepowiádamy/ prze tákowéż
11:
grzéchy/ vpadek Króleſtwá Polſkiégo/ który v=
12:
padek/ ná to Króleſtwo ze wſzyſtkich ſtron idźie:
13:
ále zwłaſzczá przez Turká

Turek Król
Bábilóńſki
miotłą Bo=
żą ieſt.
/ który y dźiś ieſt Bá=
14:
bylóńſkim Królem: bo Turek/ iáko Aſſyryą/ ták
15:
téż y Bábylonią/ która w Aſſyryéy ieſt/ dźiś dźier=
16:
ży. Ták tá Bábylonia/ od wieká záwſze miotłą
17:
Bożą ieſt/ którą prze grzéchy y prze krzywdę ſwą/
18:
vſtáwicznie Bóg śiekł nieprzyiaćiele ſwe Zydy/
19:
y teraz śiecze fáłſzywé Krześćijány: przed któré=
20:
go Królá Bábylońſkiégo przyśćim/ záwżdy Bóg
21:
poſyłał y poſyła Proroki/ y vpomináiącé ſwé/ w=
22:
zywáiąc ku pokáiániu ludźi/ przed kaźnią ſwą.
23:
O czym Amos Prorok ták mówi: AMOS iij.
24:
Non faciet Dominus Deus verbum,
25:
niſi reuelauerit ſecretum ſuum ad ſer=
26:
uos ſuos Prophetas.
Iáko y


strona: Z4

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
Iáko y teraz do Polſki was Káznodźieie Bóg
2:
poſłał/ áżebyśćie pálcem Królowi Polſkiemu y
3:
króleſtwu iegͦ/ pokázowáli gniéw przyſzły Boży

Gniéw Bo=
ży znáczny
nád Polſką.
.
4:
A zaż tego gniewu/ y téy pomſty/ która ná Pol=
5:
ſkę idźie/ iáwnie nie widźimy?

☞ Deſzpot
zábit.
Oto teraz nie=
6:
dawno Iákubá Deſzpotá/ dźielnégo y wielkiégo
7:
człowieká/ á nam przyiáźliwégͦ Hoſpodárá Wo=
8:
łoſkiégo/ wydánégo w oblężeniu długiem przez
9:
Wuhry niewierné ſłużebné ſwé/ ná Soczáwie
10:
zámordowáli Wołochowie zdrádliwi. Tákiéż
11:
Ieśieni przeſzłéy/ Dymitr Wiśniowiecki

☞Wiſnio=
wiecki.
/ z czel=
12:
nymi z Wołyniá Kozaki/ w Wołoſzéch zginął:
13:
którégo w Konſtántynopolu Soliman Cárz v=
14:
ſtrzéláć dał/ iáko S. Sebeſtyaná/ záwieſzonégo
15:
ná wędách. Oto teraz Alexánder Wołoſzyn

Alexánder.
/
16:
wygnániec/ Zturczywſzy ſye/ woiuie Wołoſką
17:
Ziemię: wykorzeniáiąc z niéy korzeń itéż máćicę
18:
wſzytkiégo plemieniá y Narodu Wołoſkiégo/ á
19:
Tureckim Narodem wſzyſtkę Ziemię Wołoſką
20:
oſadzáiąc: y ná Choćimiu Solimaná Turká/
21:
Bábylońſkiégo Królá/ z ſrogą y z oſtrą ſźáblą/
22:
cztérzy mile od Kámieńcá náſzégo/ nád gárdły
23:
náſzymi ſádowiąc. To wy opowiádayćie Kró=
24:
lowi y Króleſtwu iego co widźićie

Polſká zá=
twárdźiáła.
: ſed quis cre=
25:
dit auditui veſtro? A ruſzaſz to co którégo z nas?
26:
á pośćimyſz przeto? álbo bierzemy włóśienie ná
ſye/ káiąc


strona: Z4v

Quincunx Wtóry/
1:
ſye/ káiąc ſye bluźniérſtwá ſwégo? álbo śiedźimy
2:
li w popiele z przeſtráchu náſzégo/ płácząc przed
3:
Pánem Bogiem zá bluźniérſtwá ſwé/ poſpołu y
4:
z Królem ſwym?

Ionȩ iij.
iáko téż Niniuitȩ vczynili byli
5:
przed vpadkiem ſwym/ zá przepowiádánim Io=
6:
náſá Proroká. Niemáſz nic tego v nas/ Mięſo=
7:
puſty iáko teraz ſą/ ták y Pośćie będą w Wár=
8:
ſzáwie: Máſzkárę błazeńſką rychléy vyrzyſz ná
9:
nas/ y ná Przełożónych náſzych/ á niżli włóśień
10:
pokutuiących ludźi w Wárſzáwie Pośćie.
11:
A ia/ iż to ſpiſawſzy do Wárſzáwy/ iáko mi ka=
12:
żećie/ poſłáć mam: boię ſye/ iż mi ſye tóż tám sſtá=
13:
nie/ co ſye sſtáło było Micheaſzowi v Achábá
14:
Królá

Micheaſz
Prorok zháń
bióny.
/ którégo prze prawdźiwé opowiádánié v=
15:
padku Królewſkiégo/ y Króleſtwá iego/ fáłſzy=
16:
wi Prorocy vpoliczkowáli byli/ przed tymże A=
17:
chábem Królem

3 Reg:xxij
. Będą pewnie Sákrámen=
18:
tarzowie/ y inſzy wſzyſcy bluźniérze/ o mnie ták
19:
przed Pány mówić: Skądże ſye wźiął ten nowy
20:
náſz z Ruśi Prorok? cóż wżdy ón to plećie? á nie
21:
wieléſz to nań? o kiju: crimenći to ieſt læſȩ Maie=
22:
ſtatis, ták śmiele z Królem ſwym o vpadku Kró=
23:
leſtwá iego mówić. Gdy mię to od nich potka/
24:
á ktemu ieſliże rzeką/ iáko y Micheaſzowi mó=
25:
wióno: Mandamus, mittite virum iſtum in carce=
26:
rem, & ſuſtentate eum pane tribulationis, & aqua
anguſtiȩ,


strona: Aa

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
anguſtiȩ, donec reuertar in pace. Co ia w ten czás
2:
odpowiém ná to? PAPIE. Tóż odpowiéſz/
3:
co támże Achábowi Królowi odpowiedźiał był
4:
vbogi Micheaſz: Si reuerſus fueris in pace, non eſt
5:
in me locutus DOMinus. Bóg/ Bóg to w nas
6:
do Królá Polſkiégo mówi/ cóż ſye kolwiek tu od
7:
nas/ wiernych poddánych iego/ dźiśia mówiło:
8:
czego ieſliże Król náſz zániedba/ á ieſli tym w=
9:
zgárdźi/ pewnie poſpołu z námi zginie. A ieſliże
10:
to piſmo/ któré o tym przyſzłym Króleſtwá Pol=
11:
ſkiégo vpadku/ z rozmowy ninieyſzéy náſzéy ná=
12:
piſzeſz/ y ná Seym Królowi/ á Rádam/ y Po=
13:
ſłom Koronym pośleſz/ w Wárſzáwie ſpalą:
14:
niechayże ſye zá tho wſzyſcy nádźiéwáią onéyże
15:
pomſty

Pomſtá zá
Kśięgi Ie=
remiaſzowé
ſpalóné.
/ która potkáłá byłá zá tákowyż vczynek/
16:
Ioáchimá Zydowſkiégo Królá: któremu po ſpa=
17:
leniu Kśiąg/ tenże Ieremiaſz Prorok/ od Páná
18:
Bogá ták powiedźiał

Ier:xxxvi.
: Hæc dicit DOMINVS:
19:
Tu combuſsiſti volumen iſtud, dicens: Quare ſcri=
20:
pſiſti in eo annuncians, Feſtinus veniet Rex Baby=
21:
lonis, & vaſtabit terrā hanc: & ceſſare faciet ex illa
22:
hominem, & iumentum? Propterea hæc dicit Do=
23:
minus Deus contra Ioachim Regem Iuda: Non erit
24:
ex eo, qui ſedeat ſuper SOLium Dauid: & cadauer
25:
eius proijcietur ad æſtum per diem, & ad gelu per
26:
noctem. Et viſitabo contra eum, & contra ſemen
Aaeius, &


strona: Aav

Quincunx Wtóry/
1:
eius, & contra ſeruos eius, iniquitates ſuas: & adducā
2:
ſuper eos, & ſuper habitatores Hieruſalem, & ſuper
3:
viros Iuda, omne malum: quòd locutus ſum ad eos,
4:
& non audierunt. Muśimy wedle Proroctwá
5:
tego/ my Polacy/ álbo ſye káiáć/ álbo z gruntu
6:
zginąć. Tobie ná tym nic/ ieſli to ná Seymie
7:
zdrápią/ álbo ſpalą: doſyć tobie ná tym/ ták wiel=
8:
kich itéż pożytecznych rzeczy Królowi y Króle=
9:
ſtwu iego nie táić: á oſtátek Pánu Bogu poléć/
10:
który prawdźiwé ſłowá ſwé vmié y z ogniá w=
11:
ſkrzéśić. ❡ Ale iuż nádchodźi noc/ á to ypro
12:
pace zwónią/ czás wſtáć/ mnie zwłaſzczá/ który
13:
mam przed ſobą Kazánié/ o ślepym przy drodze
14:
śiedzącym v Ierychá: vſłyſzyſz ieſli będźieſz przy
15:
tym/ co dali Bóg o tym Ierychu/ y o tym śle=
16:
pym/ w przyſzłą Niedźielę kázáć będźiemy. Nie=
17:
máſz w téy Rozmowie náſzéy nic/ coby ſye nie
18:
zgadzáło z Kazánim náſzym: bowiém Ierycho
19:
od Mieśiącá po Zydowſku wezwáné ieſt

Polſká Mie
śiącowi po=
dobna.
: który
20:
ſkoro ſye od ſłóńcá odwróći/ wſzyſtkę świátłość
21:
nátychmiaſt tráći. Ták iáko téż náſzá miła Pol=
22:
ſká/ w téy nieſtátecznośći ſwéy/ gdy ſye iuż od=
23:
wraca od Kápłaná/ iáko od ſłóńcá ſwégo/ wol=
24:
ność y zacność ſwą rychło ſtráćić muśi/ y zoſtáć
25:
wiecznie ślepą: gdyż oná w ślepoćie ſwéy iáw=
26:
néy/ z tym ślepym poſpołu/ przy drodze śiedzą=
cym/ IE=


strona: Aa2

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
cym/ IESV Fili DAVid miſerere mei, nie woła.
2:
ORZECHO. Pánie Boże ćię wſpómoż/ á
3:
dayći Duchá ſwégo/ ábyś tymi widómymi rze=
4:
czámi/ ná oko pokazał vpadek pewny/ ludźióm
5:
tym záwiedźiónym/ áby ſye wczás obaczyli. Do
6:
czego Káznodźieiam drogi proſtſzéy (iáko mni=
7:
mam) áni ſnádnieyſzéy/ áni otworzyſtſzéy nie=
8:
máſz/ mimo té rzeczy widomé

Obyczay po
ſtępku z Ká
cérzmi.
: bowiém onych
9:
trudnych á ſkrytych rzeczy/ których rozumem śię=
10:
gamy/ nie może proſty á niećwiczóny náukámi
11:
człowiek łatwie poiąć. Kácérz téż/ gdy nań pi=
12:
ſmem prawdźiwie iedźieſz/ wyrwie ón piſmo/
13:
ácz fáłſzywie rozumiáné/ á wſzákóż iednák ku
14:
prawdźie v niebácznych podobné: którym ná ćię
15:
poiedźie/ y piſmo piſmem ći zbijáć będźie: skąd
16:
ſye vrodźi ſwar/ á nic inégo. Ale kiedy ty wi=
17:
domymi rzeczámi/ iáwnie y iáſnie ná Kácérzá
18:
poiedźieſz/ vſtąpić ći plácu muśi. Otoć dawam
19:
to ná przykład: Kácérzá żadnégo w Polſzce nie=
20:
máſz/ któryby Polſkiéy Korony Króleſtwem nie
21:
zwał/ y któryby śmiał Polſkié Króleſtwo inym
22:
imieniem zwáć/ iedno nie Króleſtwem: weźmiſz
23:
to coć Kácérz podawa/ y poſtąṕ per reſolutionē
24:
cauſati in ſuas cauſas, hnet ná nim hárcu wygraſz/
25:
y to otrzymaſz czegoć nie pozwala. Chce Ká=
26:
cérz miéć Polſkę Króleſtwem/ á Kápłaná miéć
Aa ijnie chce


strona: Aa2v

Quincunx Wtóry/
1:
nie chce w Króleſtwie: pátrzże iáko tu ten báłá=
2:
mut ſam śiebie hnet z śiodá ſwégo wybodźie/ y
3:
od ſwégo ſpádnie rázu: gdy ták nań náłożyſz.
4:
O ślepy Kácérzu/ powiédz mi/ Polſká Króle=
5:
ſtwemli ieſt/ czyli nié? Rzecze że ieſt. Nuż ty
6:
teraz weń oſtrzem/ y ták móẃ: Tedy Polſká ma
7:
Królá: Odpowié/ pewnie że ma. A ma Pol=
8:
ſká Królá Kácérzu: tedy téż ma Kápłaná/ któ=
9:
ry koronuie tego Królá. Widźiſz iáko tu wy=
10:
padł z śiodłá ná hárcu Kácérz/ y przewróćił ſye
11:
ſam od rázu ſwoiégo wzgórę nogámi/ widomą
12:
rzeczą/ ná głowę poráżón/ ze wſzytką Ordą ſwą.
13:
A ieſliżeby ſwárząc á kręcąc ſye Kácérz/ w ſwa=
14:
rze przed prawdą/ iáko piſkórz pokropióny ſolą/
15:
pozwalałći Kápłaná/ ále nie tego z Rzymu/ ále
16:
owégo od Cálwiná/ álbo od Stánkárá/ álbo od
17:
którégo inégo Kácérzá/ móẃże mu ty táko:

❡ Bes Ká=
płaná Prá=
wem POL=
ſkim Król
być w Pol=
ſzce niemoże
O
18:
niezbedny Kácérzu/ ia Polak mówię teraz z to=
19:
bą o Króleſtwie Polſkim/ y o Królu iego/ wedle
20:
Praw y Przywileiów itéż zwyczáiów Polſkich/
21:
przez Królá Polſkiégo/ nam Polakom poprzy=
22:
śiężónych. Day ſwaru pokóy/ y piſmu którégo
23:
nierozumiéſz/ y w którym fáłſzu y łápáczek prze=
24:
ćiwko prawdźie ſzukaſz: do Práwá ia ćiebie Kró
25:
leſtwá Polſkiégo/ y do Przywileiów iego/ przed
26:
Królá ſwégo ná Sąd ćiągnę: y wedle tych to
Praw y


strona: Aa3

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
Praw y Przywileiów/ Arcybiſkupá Gniéźniéń=
2:
ſkiégo/ Kápłaná Rzymſkiégo/ Koronatorá Kró=
3:
lá Polſkiégo/ ia tobie pokázuię/ bes którégo Król
4:
Królem w Polſzce być nie może: á gdyż ty prze=
5:
ćiwko vchwałam Koronnym/ y przećiwko Przy=
6:
wileiom ſrogim Króleſtwá Polſkiégo/ gwałtem
7:
kácérſtwem ſwym/ Królá Polſkiégo od Kápła=
8:
ná odrywaſz/ y z Polſki wypądzaſz Arcybiſkupá
9:
Gniéźniéńſkiégo/ Kápłaná Rzymſkiégo/ Koro=
10:
natorá Królá Polſkiégo/ Práwy y Przywileymi
11:
Polſkiégo Króleſtwá vprzywileiowánégo/ itéż
12:
zwyczáiem ſtárodawnym ná vrząd koronowá=
13:
nia Królewſkiégo vtwiérdzónégo. A gdyż to
14:
czyniſz/ niſzcząc Máieſtat Królá Polſkiégo/ de=
15:
pcąc y gáſząc imię Królewſkié/ y Króleſtwo Pol
16:
ſkié w niwécz obracáiąc. Przeto ſpráwiedliwym
17:
Sądem Królewſkim/ odniéść ná ſobie maſz tę
18:
winę y tę kaźń/ ze wſzyſtkim potómſtwem two=
19:
im/ którą ná ćię kłádźie Práwo Polſkié/ y Przy=
20:
wileie Króleſtwá Polſkiégo poſpolité/ przećiw=
21:
ko Kácérzom vchwałą poſpolitą wſzégo Naro=
22:
du Pólſkiégo popiſáné/ y w Polſzce ná wieczné
23:
czáſy poſtáwióné/ przećiwko Niewierze wáſzéy
24:
Kácérſkiéy/ ku obrónie Polſkiéy Korony.
25:
Przetom ia to Kśięże Doktorze miły/ ten wy=
26:
wód ná przykład vczynił wam Káznodźieiam/
Aa iijábyśćie


strona: Aa3v

Quincunx Wtóry/
1:
ábyśćie ſye ná kazániach nie báwili piſmem głę=
2:
bokim/ gdy wam o Wiárę idźie/ lubo vcząc po=
3:
ſpolitégo człowieká/ lubo ſye z kácérzmi gadáiąc.

❡ Vzdá ná
Kácérzá.

4:
Powrozá ná kácérzá trzebá/ nie piſmá.
5:
Zaż nie widźiſz/ iáko Pan Kryſtus y proſté ludźi
6:
widómymi rzeczámi vczył

Pan Kry=
ſtus kácérze
wyganiał z
Kośćiołá
powrozem.
/ y powroźiánym bi=
7:
czem wyganiał ony z Kośćiołá przedáiącé y ku=
8:
puiącé/ którzy Dom Boży czynili łoterſką iáſki=
9:
nią. A któż iny w Domu Bożym kupuie y prze=
10:
dáie/ iedno nie kácérze? którzy niezgody śie ią w
11:
Kośćiele między ludem Bożym/ dla pożytku/ y
12:
dla roſkoſzy/ y dla chwały próznéy ſwéy/ brzu=
13:
chowi ſwemu ſłużąc/ nie Bogu. Tákiéż Dom
14:
Boży/ kto iny iáſkinią łoterſką/ to ieſt rozbóyni=
15:
cą/ czyni/ iedno nie kácérz/ który gwałći Kośćiół
16:
Boży/ przemieniáiąc/ niſzcząc/ y depcąc Zakón/
17:
y vſtáwy Kośćielné/ y wſzytki obrzędy Zakónné:
18:
áżeby ſkáźiwſzy Wiárę/ wywróćiwſzy Zakón/ y
19:
ſkáźiwſzy w ludźioch boiaźń Bożą/ y poſłuſzeń=
20:
ſtwo Kośćielné/ mordował duſze ludźkié/ y Dy=
21:
abłu ié z Kośćiołá Bożégo wydawał/ y stąd ié
22:
wykoczował ku potępieniu wiecznemu

Ioannis x.
: którégo
23:
Pan Kryſtus złodźieiem á rozbóynikiem zowie.
24:
Przećiwko którev miéymy té powrozy/ to ieſt/ té
25:
rzeczy widomé/ bes których świát ſtać nie może:
26:
vwiklemy té ſproſtné kácérze łatwie/ y owſzem/
ſámi


strona: Aa4

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
ſámi kácérze śiebie vwiklą: Nam Hæreticus pro=
2:
prio Iudicio comdemnatur

Tit: iij.
: iáko Apoſtół Páweł
3:
mówi. Latwie tego tym doświádczyć możemy:
4:
Niechay Król Iego M. náſz Miłośćiwy Pan/
5:
z kożdéy Sekty/ których ieſt rozmáitych/ á ſobie
6:
przećiwnych w Polſzce doſyć/ naychytrſzé Kácé=
7:
rze/ ná ten Argument wyſádźi/ áby to oni Kró=
8:
lowi Ieo M. y Króleſtwu iego pokazáli/ iż bes
9:
Kápłaná Rzymſkiégo/ Koroná Polſka Króle=
10:
ſtwem być może tákim/ iákim Króleſtwem bylá
11:
zá Chábrégo/ y zá inych Królów Polſkich

❡ Kácérzo=
wie nigdy
tego nieuka
żą áby Kró=
leſtwē być
Polſká mo=
głá bes Ká=
płáná.
: y tá=
12:
kowym/ iákowé ſą iné krześćijáńſkié Króleſtwá:
13:
piérwéy ſye kácérzom pukáć/ á niżli óni tego do=
14:
wiodą: Quare? quia ſunt in meta ſenſibili redargu=
15:
tionis, per quam compræhenduntur in aſtutia ſua:
16:
y muſzą w téy conſequencyéy widoméy/ iákoby
17:
w ſámołówce iákiéy ći Kácérzowie vwiąznąć.
18:
Ieſli Polſka koroná ieſt Króleſtwem/
19:
tedy ma Królá: ieſli ma Królá/ tedy
20:
má Kápłaná/ który tego to Koronuie
21:
Królá. Obróćże ſye záśie ná zad. A niema
22:
Polſká tego Kápłaná/ tedy téż Polſká
23:
niema Królá: á ieſli POLſká niema
24:
Królá/ tedy Polſká Króleſtwē nie ieſt.
Aa iiijZwártuy


strona: Aa4v

Quincunx Wtóry/
1:
Zwártuy Kácérzu wſzyſtek nápełnióny fáłſzem
2:
łeb ſwóy/ nic téy conſequencyéy nie vczyniſz: mu=
3:
śiſz álbo Kápłaná Rzymſkiégo w Polſzce miéć/
4:
ieſli ty Króleſtwem Polſkę zowieſz: álbo ieſliże
5:
Kápłaná Rzymſkiégo w Polſzce miéć niechceſz/
6:
muśiſz Polſki Króleſtwem nie zwáć.
7:
Baczyſzli Kśięże Doktorze miły/ iáko tu Kácérz
8:
w łykách ieſt/ á iáko tymi widomymi powroſki
9:
ze wſząd zádźiérzgnióny ieſt. Proſzę odpuśććie
10:
mi/ żem ten przykład wtoczył: do czegoś mi dał
11:
przyczynę tym/ że powiádaſz/ iż ná ſwym kazá=
12:
niu/ chceſz przyrownáć ſtan Swiecki Mieśią=
13:
cowi odwrócónemu od Słóńcá

☞ Stan
Swiecki
Mieśiącem
ieſt.
: á Kácérſtwo/
14:
ślepemu nie ná drodze/ ále przy drodze śiedzące=
15:
mu: którzy to Kácérzowie/ w tym rózni od te=
16:
go ślepégo ſą/ bowiém ten o miłośierdźié woła
17:
ná Páná ſwoiégo/ á ślepy Kácérz w hárdośći
18:
ſwoiéy milczy: ięzyk/ vcho/ oko/ ku náwróceniu
19:
ſwoiemu ſtráćił. PAPIEZ. Alboć móy żak
20:
tobie mię wydał: boć to co ty mówiſz/ ná moich
21:
ſexterniéch przyſzłégo moiégo Kazánia ieſt/ coć
22:
hnet chceſzli vkáżę. ORZECH. Nie dźi=
23:
wuy ſye temu/ iż moiá mowá zgadza ſye z ſex=
24:
ternámi twoimi/ bo gdźie ieſt iedno ſerce/ á du=
25:
ſzá iedná/ tám téż mowá muśi być iedná

W Kośćie=
le iedno lu=
dźie mówią.
: co być
26:
nigdźie indźie nie może/ iedno w iednośći Ko=
27:
śćiołá świętégo.
Ewán=


strona: Aa5

Proroctwá ſtráſzliwé.
1:
EVANG. Duch S. pewnie przez obu was
2:
iednę rzecz dźiś mówi/ y nápełnił przez was v=
3:
ſzy y ſerce moie/ zdrowymi/ mądrymi/ pożytecz=
4:
nymi/ itéż zbáwiennymi rzeczámi: y wielkié bo=
5:
gáctwo z téy rozmowy odnioſę z ſobą do domu.
6:
Pánie Boże day mnie to/ ábym téy Rozmowy
7:
náukę záwſze w ſercu ſwym miał: á iżebym ią
8:
ſkutkiem y vczynkiem pełnił przećiwko Bogu/
9:
y przećiwko bliźniemu ſwemu: Kápłaná wiel=
10:
biąc/ á Królá ſwégo Polſkiégo poſłuſznym bę=
11:
dąc: y ſtátecznie á porządnie w Polſkim Kró=
12:
leſtwie żywiąc. PAPIEZ. Pánie Boże day/
13:
áby y my tákże ná to záwſze z tobą poſpołu po=
14:
mnieli/ coſmy tu zgodliwie z ſobą mówili. Ale
15:
iuż dobra noc. ORZECH. Miałem był ie=
16:
ſzcze y o onych Dyálógoch wydánych z wámi/
17:
ták iákom wam był obiecał/ mówić: ále widzę
18:
iż czáſu niemáſz. PAPIEZ. Ná Poſt to ſcho=
19:
waymy/ bo teraz (podobno) téż y thy stąd do
20:
Krákowcá ná Mięſopuſty ſye bierzeſz/ do Páná
21:
Stániſłáwá Fredrá

☞ Fredro
/ ná to weſelé/ któré ón ſzlá=
22:
chetny człowiek/ Córce ſwéy Pánnie Annie ſprá=
23:
wuie/ którą Pánu Ianowi Iáſkmánickiemu

Iáſkmá=
nicki.
/ wy
24:
bornemu młódźieńcowi/ Sieſtrzeńcowi twoie=
25:
mu rodnemu/ w Małżeńſtwo święté dáie.
26:
ORZECH. Ták ieſt/ będźie tám Zacnych
Aa vludźi


strona: Aa5v

Quincunx Wtóry/
1:
ludźi wielki ziazd: ia téż tám Swátem iádę/ y
2:
was téż tám nie przepómnię. PAPIEZN.
3:
Tákże téż y my vczynimy tu w Przemyślu/ z Pá=
4:
ny Ráycy Przemyſkimi/ przyiaćielmi náſzymi: á
5:
zwłaſzczá z Pánem Máthyſem Czechowicem/
6:
którégo ty rodnym Brátem ſwym być zowieſz:
7:
który Andrzeiá Syná twoiégo/ w cnotliwym
8:
ſwym ćwiczeniu przy ſzkole Przemyſkiéy/ v śie=
9:
bie domá chowa: po którym Synie/ day ábyś
10:
poćiechy wielkiéy doczekał/ która nád tę więtſza
11:
być nie może/ iedno żeby ſye Páná Bogá bał/ á
12:
tego złégo nie doczekał/ któré ná Polſkę idźie.
13:
ORZECH. Pánie Boże day to. Ale cóż
14:
wżdy Pánu Fredrowi w Krákowcu powiém od
15:
ćiebie. PAPIEZN. Nic inégo/ iedno Mo=
16:
dlitwę moię Kápłáńſką/ á Prośbę ku Bogu tę/
17:
áby miły Pan Bóg Małżeńſtwo to Córki iego
18:
ſzcześćić raczył ku chwale ſwéy świętéy/ Rodźi=
19:
com Pánnie téy ku poćieſze/ á nam wſzem
20:
Przyiaćiołóm Zacnégo domu Fredro=
21:
wégo/ ku wiecznéy rádośći.
22:
ORZECH.
23:
AMEN.
24:
Dokóńczenié Kśiąg Wtórych.

strona: Aa6


:
TYPVS POLONIÆ REGNI.
:
CANON.
:
Totum euertas vt Regnū:
:
Cōſeqns, fac, tollas pūctū.
:
Nil de toto remanebit:
:
Sed cūcta labi oportebit.
:
Rex, Sacerdos, Ara, Fides,
:
Non ꝑmanebunt in dies.
:
Verùm Parcarūnōæqͦs,
:
Citò ſentient terminos.
:
Si PETri Claues, ſublimi
:
De vertice: deijcias,
:
Pyramidalis Quincūcis:
:
Quo nixa ſtat POLonia,
:
Mole ſub hac ætherea.
:
Hæc, mēor Polone, caue:
:
Dum datur, & licet tibi.
:
MATH: XVI.
:
Tibi dabo Claues REGNI
:
Cœlorum: & quodcun li-
:
gaueris ſuper terram, erit li-
:
gatum & in cœlis: & quod-
:
cun ſolueris ſuper terram,
:
erit ſolutum & in cœlis. &c.
:
IOAN: XXI.
:
Cùm ergo prandiſſent, dicit
:
SIMoni Petro IESVS: Si-
:
mon Ioannis, diligis me, plus
:
his? Dicit ei: Etiā DOMine,
:
tu ſcis, quia amo te. Dicit ei:
:
PASCE AGNOS MEOS.
:
DEVTER: XVII.
:
Qui ſuperbierit, nolens obe-
:
dire Sacerdotis imperio, &c.
:
ex decreto Iudicis, morietur
:
homo ille. &c.
:
ESA.
:
LX.
:
Gens
:
& Regnum,
:
quod non ſer-
:
uierit tibi, peri-
:
bit: et gentes ſo-
:
litudine vaſta-
:
buntur.
:
POLONIA
:
Króleſtwo Polſkié/ ieſt iedno wSár=
:
mácyéy Páńſtwo/ właſnemu Królo=
:
wi ſwemu/ wolnie wybránev/ z łáſki
:
Bożéy przez kápłaná poddáné: ołta=
:
rzem Krzyżá ſ. vraczóné: wiárą krze=
:
śćiáńſką od Bogá oświécóné: á w ie=
:
dnym/ świętȳ/ powſzechnȳ/ y Apoſtol
:
ſkim kośćiele/ záwárté/ y zámknióné.
:
Arcybiſkup Gniéźniéń=
:
ſki/ ieſt w Polſzce Ká=
:
płan naywyżſzy/ Primas
:
Króleſtwá Polſkiégo:
:
Poſłániec ſtolice Apo=
:
ſtolſkiéy: zwiérzchni Bi
:
ſkupów Polſkich: począ
:
tek Rády: ręká y vſtá
:
Bożé. Przez którégo/
:
Pan Bóg Królá Pola=
:
kom dáie: wolnośći po=
:
ſpolitéy/ pokoiá/ y du=
:
ſznégo zbáwienia Ko=
:
rony Polſkiéy ſtrzeże.
:
REX est, per quem alij quisq;
:
in ordine & gradu ſuo, munera
:
Dei uaria participant: quorum
:
multiplicem uarietatem, REX,
:
quatenus omnia prouidet: in ſe
:
uno colligit. DION: IN LIB:
:
DE DIVINIS NOMI=
:
NIBVS.
:
QVINCVNX
:
MYSTE-
:
RIVM
:
FIDEI.
:
FIDES, est ſperandarum ſub=
:
ſtantia rerum: argumentum non
:
apparentium. In qua, ſpe uiuit,
:
charitate uiget, uirtus CRVcis,
:
Mortis, Sepulturæ, & Reſurre=
:
ctionis CHRisti. MAXIM:
:
AD CONONEM.
:
EXOD: XXVII.
:
Facies et Altare de lignis Se-
:
thim, quod habebit ꝗn cu-
:
bitos in longitudine, & toti-
:
dē in altitudine: id est, qdrū
:
& tres cubitos in altitudine.
:
IOSVE XXII.
:
Abſit à nobis hoc ſcelus, vt
:
recedamus à Domino et eius
:
veſtigia relinquamus extru-
:
cto Altari, &c. ad victimas
:
offerendas: prȩt̀ Altare Do-
:
mini DEI noſtri, quod ex-
:
tructum eſt ante Tabernacu-
:
lum eius.
:
Wizerunk Króleſtwá Polſkiégo.