![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
strona: kt
1:
Vpominek albo Prze=
2:
ſtroga/ Zacnemu Narodowi Polſkiemu
3:
y wſzitkiem Stanom wielkiego Xieſtwa Li=
4:
tewſkiego/ namnieiſzi Sluga i brat nato
5:
interregnum oddaie.
6:
Napiſani y widani wroku
7:
1587.
8:
grafika
9:
Amiſſa libertate, nihil eſt quod am-
10:
plius ſperemus.
strona: ktv
1:
Do Orla Slawnei Koroni Polſkiei
2:
Kleinotu/ Przemowa.
3:
grafika
4:
W
Iecey niſzlic przeſtalo potzales bel broic/
5:
Nad to niſz ſie godzilo iales ſie y ſtroic.
6:
Pierſi podziurawiwſzi chibiales iuſz gebi/
7:
Klades vonna lelya tam y trupie zebi.
8:
Witrzaſnize to Kapſe barzo napruſzona/
9:
Obroc ſie do Oitzizni ſwoiei cala ſtrona.
10:
A poſtaw rowno zſoba Herb Krolewſki iaki/
11:
Boc ſie iuſz nam dali znac te pokrite znaki.
strona: A2
1:
Do Zacnego Ricerſtwa Polſkiego
2:
Autor.
3:
S
zerokiei Slawi nad wiele narodow przedziel=
4:
noſc wſprawach ricerſkich/ y winſzich czno=
5:
tach niezlitznonich/ zacni narodzie Polſki.
6:
Przipatruiac ſie dawnem ſprawam w Kroleſtwie
7:
tym á oytziznie naſzei mielei/ zopiſania Hiſtori=
8:
kow dawnich/ vmiſlelem wam krotko pokazac
9:
iako ſie ktoripan przeciwko przodkom naſzem od
10:
potzatku Krolewſtwa tego zachowal:
Tak ze
11:
ony przeciwko niemu/ za roſtropne y ſprawiedli=
12:
we Panowanie/ iako tez nielubem y nielaſkawem
13:
ſobie niewdzietznoſc pokazowali y to tu niewadzi
14:
przipomniec.
15:
Muſzec podobno potzuwac ſie wtim zem ſla=
16:
chcic/ á vzic ſlow onego zacnego meza Greckiego
17:
Euripideſa/ wedlug radi iego piſac przeſpiecnie/ bo
18:
powiada Serui non liberi eſt, quæ quis ſentiat 19:
non dicere.
Przeto/ Zemi niedala Fortuna prze=
20:
ſtronei drogi do tego abich bel cum Palade prziſc
21:
mogl in eam Societatem, przes ktora bim bel ſam
22:
z wami mowil oſprawach R.P. nalezacich/
tehdi
23:
iednak choc pingui & craſsa minerua, iako na=
24:
mlodſzi Brath y Sluga W:M: wſzitkich/ to co
25:
potrzebnego bende rozumial/ natei terminacie po=| A ij | wiem |
strona: A2v
1:
wiem abo pokaze/ wiedzac to na was ze ſie tzitanim
2:
nieradzi bawicie/ krotko wam ziwoti kazdego mo=
3:
narchi y Krola opowiem/ interregna, y ſprawi
4:
wnie zle y dobre przipomnie:
Wtzim niewatpie
5:
ze to laskawie odemnie przyac bedziecie ratzeli
6:
iako od Brata y Slugi ktori wam ſtze=
7:
ſcia y oitziznie mielei zitzi. Dan w
8:
Paprockiei woli vltima Maij.
9:
Anno 1587.
10:
W:M: wſzech Sluga
11:
naniſzſzi.
12:
Bárthoſz Paprocki. | Do |
strona: A3
1:
Do ſlawnei Koroni Polſkiei/ idem.
2:
G
Diſz ci ſie ynſz cna Pani otworzeli Wrota/
3:
Dopuſc niech wolno wnidzie do nas ſwieta ctnota
4:
Ktora zacnem ſinom twem zdáwna Hetmanila/
5:
Prawde mieloſc y zgode wnich zawſze mnozela
6:
Nie natarla obludnoſc nánie z zadnei ſtroni/
7:
Pochlebſtwo y Nienawiſc/ zkodnice twe oni.
8:
Ktore po Mieciſlawie nieporzadnem onim/
9:
Sinu Boleſlawowem wroſſatku ſzalonim.
10:
Co bel ſpochlebci ſwemi drugie powarcholel/
11:
A nierzad wnie wrzuciwſzi/ zbatzenia ogolel.
12:
Wten tzas wzgardzona bela ta ſlachatna cznota/
13:
Gore miala nienawiſc i ona niemota.
14:
Co ya zowa priuata/ wiec auaritia/
15:
Wſzitkie po zaſlepiala á znia ſtultitia.
16:
Dlugi tzas niebozeta wnierzadzie chodzili/
17:
Doſtawſzi znowu ctnoti/ tym wſzitkim wzgar=
:
(dzili.
18:
Trzimali ſie iei mocno po vpaku onim/
19:
Przes ſprawe tich nierzadnic barzo poſzkodzoni.
20:
Thim Kroleſtwie tak ſlawnim/ tez to nierzadnice/
21:
Przeſzli iakos do ciebie znowu przes Granice.
22:
Tulaya ſie iuſz dawno zniemala ochota/
23:
Alec niemoga gori otrzimac nad cznota.
24:
Ktora ieſtzde zlaſki ſwei ſtrzeze Sinow onich/
25:
Swoia wierna mieloſcia dobrze napoionich. | A iij | Przeto |
strona: A3v
1:
Przeto ſlachatna Pani miei ſie doniei pilnie/
2:
Anawſzem ci ſie ſtzeſcic bedzie nieomilnie.
3:
Tac pomozee niezgodi/ pomoze obludi/
4:
Ktora wſarca twich ſinow/ tak gra iako wdudi.
5:
Pomozec y pochlebſtwa wignac/ nienawiſci/
6:
Agdi ſpolnie ſta cnota zbrataia ſie wſziſci.
7:
Wnet opſtza priuate/ ſkotza do publiki/
8:
Odia, Simultates, pomila ſwe ſziki.
9:
Niebeda nam przeſzkadzac. gdi doſtanim Pana/
10:
Do Piroſz ſuperbijei ſproſnego Hetmana.
11:
Mozeſz naleſc powoli/ á prziſtoina kara/
12:
Skarac roſzkaſz mowiac mu te przipowieſc ſtara
13:
Tolatur impius ne videat gloriam DEI.
14:
Ale zebis dowodniei wſzitko obatzela/
15:
Krotko tzitai iak zdawna Krole twe cwitzela.
16:
Ieſztze onego wieku gdi pogani beli/
17:
Ktorzi thei Paniei ſwietey vprzeimie ſluzeli.
18:
I znia barzo ſzeroko rozwiedli granice/
19:
Wſzak otim wieſz nieſa to zadne taiemnice.
strona: A4
1:
Lech Napierwſzi Mo=
2:
narcha/ ktori thu naprzod to Panſtwo
3:
oſadzal/ bel Panem dobrem/ y laſkawem Podda=
4:
nem ſwoim/ pamietal naſlowa Demoſteneſowe
5:
ktori tak mowial. Qui non aſſueuerunt ad nutum 6:
cuiquam parere, moleſte ferunt ſuperbiſsimi
7:
hominis imperium.
On to maiac nabatzeniu/ lu=
8:
ckoſcia wielka zatrzimawal prziſobie woiſko ono/
9:
ktorem od potzatku rzek/ wiſli/ y odri/ Nazachod y
10:
Napulnoci/ to Kroleſtwo roſſerzel.
11:
Viſmirus Sin iego/ obitzaiow y Cnoti
12:
Oycowſkyei nie od mieniwſzi ſtzedl bez potumka.
13:
Interregnum niezgodne poceſciu iego
14:
belo/ dwanaſcie Woiewod obrali/ ale dla nie po=
15:
rzadku ich predko ie wzgardzili.
16:
Grak ſpotumſtwem zwlaſtza z Sini nie
17:
dlugo Panowal.
18:
Venda Czorka iego rzadnie y Fortun=
19:
nye panowala.
20:
Interregnum wtore niezgodne takze
21:
iako i pierwſze/ dwanaſcie Woiewod obrali/
zakto=
22:
rich Panowania gorzei nizeli zapierwſzich belo/ | wzgar= |
strona: A4v
1:
wzgardzili ie/ aradzili otim abi iednego Pana
2:
mieli.
3:
Leſek ktori zdrada doſtal Panſtwa tilko
4:
przes noc panowal/ Konmi roſtargnion.
5:
Leſek wtori na oneize electijei obrani/ atz
6:
bel proſtego Narodu/ ale mial tznote y obitzaie
7:
Panſkie.
8:
Leſek trzeci Sin iego bel mozni Pan y
9:
waletzni/ then naprzod Kroleſtwo rozdzielel mied=
10:
zi dwadzteſcia Sinow/
iednemu tilko Popielowi
11:
zwierchnoſt zaſtawil nad nimi ktori trzimal Sla=
12:
ſko wſzitko/ wielka y mala Polſke y inſze przilegle
13:
Panſtwa.
14:
Popiel wtori/ Sin Popielow nichcem=
15:
ni Pan/
nierzadnik wielki/ on ktorigo miſzi beli zia=
16:
dli iako Hiſtoria ſwiatzi.
17:
Interregnum trzecie. Gdi ſie niemo=
18:
gli naiednogo zgodzic dlugo miedzi ſoba/
Pan bog
19:
vprzataiac nierzad agotuiac mieiſce ku chwaleniu i
20:
mienia ſwego/ miedzi o nemi pogani vpatrzel me=
21:
za wnarodzie proſtem ku cnocie y popoznoſci bar=
22:
zo ſklonnego Zmiaſtecka Kruſzfice imieniem Paſz=
23:
cha:
Ktorem ſpoſobem otym z Hiſtorijei wiecie.
24:
Piaſta thedi tego iakogo mi zowiemi/ | tak |
strona: B
1:
tak przodkom beli naſzem omileli dobre ſprawi ie=
2:
go/ ze przes dlugi tzas barzo/ potumſtwo iego/
3:
w Polſtze Panowalo.
4:
Aiſz mi nawſzitkie interregna/ pamietaiac na do=
5:
bre poſtepki tego tam piaſta/ zawzdi opiaſcie gada=
6:
mi/ tzego tak ſie batzi dokazac niemozemi/ bi
7:
ſnac itakowi cud iako na on tzas Pan Bog nadkim
8:
okazec racel:
Bo patrzac na takowe odia/ waſny/
9:
y zaiatrzenia Luckie miedzi ſoba gdzieſz y kogo ta=
10:
kiego obrac chcemi/ chibabi iakiemi Praktikami/ abo
11:
zmuſu ratzei/ iako ono mieli bracia naſzi Czecho=
12:
wie/ abo tez y Wegrowie/ zwielkiemi affekti po=
13:
ſadzone Pani abo Krole.
14:
Bo gdi ſie nam przijdzie zſtani Litewſkiego Xie=
15:
ſtwa (iakoſz tego potrzeba) zgadzac/ mi onim/ ony
16:
nam wtey mierze przodkowac ſobie niedami/ choc
17:
bi tez to y zſkodliwa alternata miedzinami poſta=
18:
nowiono belo:
Owa mi ſie tak zda ze otim piaſcie
19:
prozna zabawa naſza/ bo wtim podnieſieniu/ y po=
20:
waſnieniu naſzem/ ſpoſrzodku ſiebie obrac go nie=
21:
mozemi/ nie zatrudniaiac tedi tzaſu/
o inſzem gadai=
22:
mi ſktorem bi wzdi co tak znedzonemu Panſtwu
23:
odtego zmarlego Krola przibelo/ zatzimbi i ſtrach
24:
nieprzijacielowi naſzemu Turtzinowi bic muſial.
25:
Semowit Sin Piaſtow/ oktorem Kro=
26:
niki ſwiatza/ bel Pan waletzni y ſprawiedliwi. | B | Leſek |
strona: Bv
1:
Leſzek tzwarti Sin Semowitow/ ze
2:
bel mlodo na Panſtwo obran/ á zle od opiekunow
3:
wichowanie maiac/ niebel pozitetznem Panem.
4:
Zemomiſl Sin Leſkow bel Pan dobri
5:
y ſprawiedliwi/ ale niebel waletznim.
6:
Mieciſlaw Sin Zemomiſlow/ ktori ſie
7:
bel ſlepo vrodzil/ tego Pan Bog wzrokiem daro=
8:
wal/
á potem za Panowania iego tho Kroleſtwo
9:
wiara Swieta Chreſcianſka oſwiecic ratzel.
10:
Boleſlaw Sin iego rzeczoni Chrabri
11:
iakobi ſtraſzni á ſrogi/
tego mi teras imieniem Kro
12:
le nowe wPolſcze zdobimi á to dla tego ze ten bel
13:
napierwey nomen Polonorum regia dignitate, 14:
& clariſsimis rebus geſtis vehementer illuſtra=
15:
uit: militarem diſciplinam auxit, regni fines
16:
longe late propageuit.
17:
Temu wſziſci okolitzni Saſiedzi dań dawali/
18:
Krolowie y Xiazeta: Zruſkiemi Xiazeti granice w=
19:
rzetze nieprze naznatzel: Saſi/ Pruſi/ Pomorzani
20:
poholdowawſſy/ Granice wrzece oſie zſlupow ze=
21:
laznich potziniel/
wſzitkie Slawienſkie Xiazetha
22:
pod ſwa moc bel podbil: ſprawedliwoſci ſtrzegl/
23:
bel Pan hoini bogoboini y ſprawiedliwi/ nadto y
24:
miloſierni: Biſkupi y wſzitek ſtan Duchowni mial
25:
w wielkiei vtzcivoſci: | Vſadu |
strona: B2
1:
Vſadu gdi proſtak nievmial ſprawiedliwoſci ſwei
2:
bronic abo krziwdi opowiedziec/ zaras mu Prokura
3:
tora pokazal/ przeſtrzegal tego abi potwarz w Kro
4:
leſtwie iego zadnego Mieiſtza niemiala/
y dlategoſz
5:
wſzitkie Krole imieniem iego abi takowemi beli chr
6:
cic w wiſlawianiu ich ſpraw/ wſziſci ſcriptorowie
7:
zwikli.
8:
Mieciſlaw Sin iego bel Pan nichtzem=
9:
ni/
á dlatego iako Ocijec vpoddanich niemial takiei
10:
mieloſcij/ w wielkiem nieporzadku Kroleſtwa od=
11:
vmral.
12:
Kazimierz on ktori bel Sklaſztora wipro
13:
ſzon/
bo bel zMatka Rixa abo Riſzcha zyachawſſy
14:
ſpolſki do Klunaku zaſlan/ kendi bel regule przijal y
15:
Kaplanem zoſtal/ bel Panem dobrem ſprawiedli=
16:
wem y Obronca znamienitem/ zoſtawil dwu Si=
17:
now
18:
Boleſlaw Sin iego Waletzni y barzo
19:
Fortunni napocatku Panowania ſwego fortunni
20:
Krol/ podnioſl ſie bez z onego ſceſtzia/ zpowinnoſci
21:
ſwei barzo wikrotzel/
ále krom omieſkania Pan
22:
Bog one ſwowolnoſc iego od yac ratzel iako Hi=
23:
ſtoria ſwiattzi.
24:
Wladiſlaw Herman Brat iego rodzoni
25:
bel Oycu pokora podobni/
bel Fortunnem Panem/
| B ij | przes |
strona: B2v
1:
przes Hetmana ſwego/ Sieciecha kazdemu Nie=
2:
przijacielowi bel ſrogiem/ ten Sieciech barzo ſie bel
3:
podnioſl zonich Fortunnich poſlug y zlaſki Pan=
4:
ſkiei/
vtzijſkal bratzia mlodſza ktorzi mu deferowac
5:
niechcieli/ onielaſke do Pana przijwodziel/ barzo
6:
wiele ich z Ziemie wiwolac bel dal/ potim naſie
7:
wſzitko Ricerſtwo powaſnil
niemogl mu dac Ra=
8:
tunku Wladiſlaw dla zwaſnienia wſzitkich/ wolal
9:
iednego dać z ziemie wiwolac á one factije vſpokoic/
10:
Potrzeba thedi Panom miec baczenie zawzdi na
11:
rade onego meza Poganſkiego Ariſtoteleſa
ktori
12:
tak mowi: Periculoſum eſt principi, ſubdito 13:
dare magnos honores.
14:
Boleſlaw Krziwonſti ſin Hermanow/
15:
thego meſtwo y obrone Kroleſtwa tego wſpomi=
16:
naiac dluga bich zabawe vtzinil/
tak Hiſtorie ſwiat=
17:
tza ze kazdego nieprzijatziela fortunnie gromil/ pſie
18:
pole przed Wrotzlawiem ieſt tego y bedzie ſwiat=
19:
kiem wietznem/ Pruſowie/ Pomarzanie/ Czecho=
20:
wie/ Duntzikowie/
Ruſkije Xiazeta y inſzi narodo=
21:
wie znaligo Panem ſobie poteznem/ tzterdzieſci y
22:
Siedm bitew mial ſtzeſliwie wigranich/ woſmei
23:
przes zdrade od Ruſij oſzukan y porazon z zalu v=
24:
marl/ wſzitkich ſpraw iego dobrich Hiſtoria ieſt
25:
ſwiatkiem.
26:
Wladiſlaw Sin iego ſtarſzi bel Pan | nichcze= |
strona: B3
1:
nichtzemni/ lakomiec wielki/ natim co mial od Oica
2:
nieprzeſtawal brackie czeſci widzieral á potem za po
3:
moca Panſka odnich porazon y s Polſki wignan
4:
y wiwolan natzaſi wietzne/
vproſil mu abo potom=
5:
kom iego Ceſarz Slaſko ktore Koronie vtracili.
6:
Boleſlaw Kriſpus/ Brad iego od inſzei
7:
Matki bel Panem dobrem/ ale wſprawach Ricer=
8:
ſkich nienazbit fortunnem.
9:
Mieciſlaw Brat iego/ po iego Smierci
10:
obran/ ale ſtarſzemu obitzaimi bel podobien/ dla ce=
11:
go bel wnijenawiſci v wſzitkich poddanich y s Pā=
12:
ſtwa odnich zrzucon/ na iego mietſce Brat mlodſzi
13:
obran.
14:
Kazimierz Czwarti Sin Boleſlawow/
15:
Pan bel dobri/ one wſzitkie wimiſlone od Brata
16:
podatki napodane zrzucil ſprawedliwoſci
17:
ſtrzegl vmarl richlo/ Sina iego mlodzijuchnego
18:
Leſka z Matka iego naznatzono za Pana/
pod kto=
19:
rem Mieciſlaw chitrzego znowu doſtal iako Hiſto=
20:
ria ſwiattzi.
21:
Boleſlaw wſtidliwi potem Panowal
22:
atz bel nie Fortunnem w ſprawach Ricerſkich/ ale
23:
barzo pozitecznem wzapomaganiu Kroleſtwa te=
24:
go na wielkie wolnoſci/
do Koſciolow y do Klaſz=
25:
torow wiele rozdal/ ocim ſwiattza Liſti iego Hi=
26:
ſtorije takze. | B iij | Leſko |
strona: B3v
1:
Leſko Xiaze Sierackie/ bel Pan rowni
2:
tztnota y meſtwem przodkom ſwoim.
3:
Wladiſlaw Loktek/ dla ſluſznich przi=
4:
tzin/ mial niechec vpoddanich/ pokilka razow sPā=
5:
ſtwa od Poddanich bel zegnan/ dla tzego Hiſtoria
6:
powiada doſtatetznie otim.
7:
Przemiſl Xiaze/ bel Pan rzadni ale za=
8:
bit richlo od Margrabiow Brandeburſkich.
9:
Venceſlaw Czech wziet bel ponim do
10:
Corki iego zaPana niebel pozitetznem Koronie/ v=
11:
marl richlo prziſzlo ſceſcie obiecane na lokietka/ kto=
12:
ri potē bel po onich przigodach ſkromnieiſzem na=
13:
wielkiei pietzi y ſtaraniu mial rzec poſpolita/ komu
14:
iei bronil y iako meznie/ to iuſz wam taino nie ieſt.
15:
Kazimierz Sin iego/ ten bel niezoſta=
16:
wil potomka meſkiei plci Ale poſobie neznatzel Lo=
17:
dwika Wegierſkiego Krola zprzi zwoleniem wſzit
18:
kich Stanow.
19:
Zalowali potem tego barzo Polaci
zego beli przije=
20:
li bo niebel pozitetznem Kroleſtwu zmowic ſie znim
21:
niemogli chiba przes Tlumatza/ choc rozumial mo=
22:
wic niechcial/ powiedaiac te przitzine iako y drugi
23:
potem non decet regem pſitacum eſſe.
24:
Wielkie ſzkodi y vtzizania miala Korona od We=| grow |
strona: B4
1:
grow ktorzi przinim abo prziMatce iego beli gnal=
2:
ti ludziem vbogiem tzinieli/ wydziera iac wſzelka
3:
ziwnoſc y inſze potrzebi/ aſz im to beli obrzidzie
4:
li Polaci/ gdi ich beli iednego dnia ſto y ſzeſcdzieſiath
5:
zabili/
na on cas gdi oni beli zabili Kmite Czlowie=
6:
ka zacnego/ Staroſte Crakowſkiego: Vmarl po=
7:
tem on Pan niepzitetzni/ corke iego Iadwige obra=
8:
li Polaci za Pana/ á doniei Iagiela Xiaze wielkie
9:
Litewſkie Sina Olgierdowego.
10:
Iagielo po ochrtzeniju Wladiſlaw then
11:
wielki pozitek y ſlawe temu Kroleſtwu tziniel/ na=
12:
przod Xieſtwo ſwe oycziſte do Koroni przilatzil/
13:
Boiari ſwe zbracil y ziednoczel zRicerſtwem Pol=
14:
ſkiem/ iednakimi wolnoſcami i zacnoſcia zozdobil/
15:
wiari ſwietie hreſcianſkiei ſam nauczel.
16:
Academia Crakowſka zalozel/ y Kolegia
17:
pomurowac dal/ iedne na Zidowſkiei Vlici kedi te=
18:
ras Swietei Anni zawa/ Drugie na Grockiei/ á
19:
potem po Doctori y po Miſtrze az do Pragi ſlal.
20:
Wielki pozitek y ozdobe tziniela tha Academia
21:
R.P. kiediſie Sinowie iei wniei kochali/ wniei ſie
22:
cnot y obitzaiow vtzac/ weijrzimi w Regiſtra co za
23:
Profeſori co za Bakalarze co za Miſtrze a ksorich
24:
familiei wſpominaya circa annum 1456.
25:
Iana Teczinſkiego/ Miſtrzem Philo=| zophie |
strona: B4v
1:
zophie/ potem bel Caſztelanem Crakowſkiem.
2:
Andrzeia rozego Miſtrzem Philozo=
3:
phie ktori potem bel Arcibiſkupem Gnieznienſkiem.
4:
Mikolaia Teczenſkiego Bakalarzem kto
5:
ri potem bel Weiwoda Ruſkiem.
6:
Staniſlawa Korozweckiego Bakala=
7:
rzem/ potem bel Kanclerzem koronnem.
8:
Gabriela Teczenſkiego Bakalarzem
9:
ktori bel potem Rotmiſtrzem za Olbrachta Krola
10:
Z Biegniewa Oleſznickiego Bakala=
11:
rzem bel potem Kardinalem y Arcibiſkupem Gnie=
12:
znienſkim.
13:
Mikolaia Teczeńſkiego Miſtrzem ktori
14:
potem bel Weiwoda Crakowſkiem.
15:
Iakuba Ligeze z Bobrku Miſtrzem
16:
Philozophie bel Kaſztelanem wonitzkiem.
17:
Andrzeia Oporowſkiego Miſtrzem bel
18:
potem Biſkupem Krakowſkiem.
19:
Iana Lubranſkiego Miſtrzem ktori
20:
potijm bel Biſkupem Poznanſkiem/ on ktori ono
21:
wolal na Krola Zigmunta gwaltu.
22:
Piotra Tumickiego Miſtrzem ktori po=| tem |
strona: C
1:
tem bel pod Kanclerzem y Biſkupem Poznanſkim.
2:
Bartlomieia Szamotulſkiego Baka=
3:
larzem.
4:
Gerzi y Benedikt Niſzkowſcij beli Mi=
5:
ſtrzami Philozophie.
6:
Iordan Achaci/ bel Bakalarzem/ áto
7:
maſz zdawna Pani z Panow y familiei moznich
8:
Sini/ yakoſz ſie tam Pan oſzukac nie mial naradzie
9:
tak zacnei/ takze rzec poſpolita na Siniech tak go=
10:
dnich y vtzonich.
11:
Ian Ocieſki Slachcic bedac Bakala=
12:
rzem/ przez godnoſc á za Slugi v Krolowei Boni=
13:
bel Kantzlerzem Koronnem niebiwalci Rectorem
14:
ale ſie nacnocie rozumiał/ i tak iei oſtrzegal ze zone=
15:
go vrzadu iego/ nieſzlo nic ku ſkazie rzetzi poſpolitey
16:
Theras co ma za Profeſori obatzcie ro=
17:
wnec naukami y cnota tijm/ ale ijch potumſtwo
18:
tich do Krola ſwego nieprzipuſci.
19:
Martirus Pilznenſis Theologie Do=
20:
ktor Kanonik Crakowſki Rector vniuerſitatis.
21:
Iacobus Gorſki Doktor vtriuſ́ iuris, on
22:
ktori Xiag wiele piſal. Vprzikrzel ſie wam bel w=
23:
prawdzie wpiſaniu ſwem dla tego ze kladl volup-
| C | tatem |
strona: Cv
1:
tatem pro libertate, alec mu to podobno prziſzlo
2:
belo zgniewu
zeſcie na iego godnoſc batzenia niemie
3:
li/ on ſie odmienil wſtaroſci ſwei z Polaka na We=
4:
grzina/ oba tzonogo dano zaras chleba wieceij: mo=
5:
gli ſcie obatzic chec Panſka przeciwko ſobie tak ze
6:
i tich co vniego wiele mogli na ten tzas/ bi ſie bel
7:
taki trafil vo bi was bel niepiorem ſzkalowal ale po=
8:
lowice wietſza wigladzil wiele bi mu belo dano.
9:
Othoſz iten nieborak znac zebel zgrzeſzel przeciw=
10:
ko oitziznie mielei y przeciwko krwi ſwoiei/ dla Am=
11:
bitijei/ niedlugo tego chleba iadl zabatzel bel tego/
12:
przedthijm co tzital ſam vdrugiego.
Turpis eſt am13:
bitio, ex fuco uirtutis laudem captans. Nie ied=
14:
nemuc to na was niemieli ale cnota przirodzona
15:
vtzciwie ſie fraſowac kaze/ chwala choc rozumieya
16:
co ono wowi ieden:
Lapidis eſt non ſentire di= 17:
ſcrimen inter laudantem & vituperantem, ſed
18:
Philoſophi non ita commoueri vt ab honeſto re=
19:
cedat. Inſich naten tzas niewſpominam dla prze=
20:
dluzienia/
wiele godnich ſpraw godzilobi ſie w ſpo=
21:
mniec tego Krola/ naprzod one znatzna poſluge ie=
22:
go kiedi zlich Krzizakow ſkrocil/ gdi ich Sto y
23:
Cterdzieſci tiſieci wiednem Woiſku porazil/ Dokto
24:
rich ſie belo ziechalo wiele mezow znamienitich ze=
25:
wſzitkich Krain thego Zakonu/ wſziſci zoſtali na=
26:
placu/ iedne zbito/ druge do wiezienia pobrano/ á| iakoſz |
strona: C2
1:
przipiſowac to mami inſzem nowſzem Krolom
2:
pozeſciu potumſtwa iego abi oni nas dopiero ſwia
3:
tu oznamic mieli tzitaicie Hiſtoria oziwocie tegoſz
4:
Iagiela
ze Venetowie prziſelali doniego Poſli ſwo=
5:
ie poſtepuiac mu piec Seth Ludu zdrewi gdi
6:
bi tilko bel podnioſl woine z Zigmuntem Krolem
7:
Wegierſkiem ktori iuſz bel obran na Ceſarſtwo/ za
8:
biezal temu Ceſarz/ prziſlal tez ſwoie Poſli do niego
9:
zadaiac znim rozmowi przijacielſkiei w Lubowlij/
10:
a przemirza pocwierdzaiac/ na to ſie dal namowic
11:
Krol Wladiſlaw Czeſarzowi zego z ſoba az do=
12:
budzinia wiwiodl:
Za ktorem na ono mieiſce przi=
13:
iachali Poſlowie Tatarſci zwielkiemi vpominki o=
14:
biecuyac od Czarza pomoc na kazdego nieprzijaciela
15:
kendi bi ieno potrzebe mial:
16:
Tu obacz kazdi iaka tam bela ſlawa Krolowi/ iaka
17:
pociecha poddanem ze on okrutnik ktorego ſie wie=
18:
le Narodow balo onemu Panu ich/ przi naprzed=
19:
nieiſzem Chrzeſcianſkiem Monarſze mijayac go/
20:
iemu tzolem bije.
dari oddawa/ yſluzic ſie ofiaruie
21:
tocto bel Krol/ to Polaci? Ten ci bel po onich Bo
22:
leſlawiech ijmie Polſkie oſwiecijel y wmeſtwo nie=
23:
ſlichane wprawil
á iakoſz to inſzemu przipiſowac
24:
mami abi Polſkie imie oſwiecili co tilko ieden lud
25:
grubi inſzem narodom poſtronnem nieznaiomij do
26:
Kata prziciſnawſzi iako Wilk Kozi tlukl/
ten ci tilko
27:
Krol odial bel imie wſzitkiem Krolom dawnem y | C ij | Ceſarzom |
strona: C2v
1:
Ceſarzom poſtronnem á nietilko ſwemu Krole=
2:
ſtwu bel obronca dobrem/ ale y Ziemie Wegierſkiei
3:
wniebitnoſci Krola Sigmunta Turkom obronil
4:
gdi Boſnienſka Ziemie puſtoſzeli á podmoc ſwa
5:
podbijali/ odiawſzi wiele Wiezniow ſrogie poſel=
6:
ſtwo donich wſkazal abi z Ziemie wijezdzali bedac
7:
pogotiwiu znimi woine ztotzik ieſli bi beli tego nie=
8:
vtzinieli.
9:
Zlemu ſie to belo potem od Wegrow nagrodzilo:
10:
themuſz Krolowi Woloſki Hoſpodar choragiew
11:
podnogi kladl/ Hold dawal y ſluzel na kazde rozka=
12:
zanie y prziſiegal podmoca iego bic ſpotumki ſwe=
13:
mi nawieki.
14:
Dotegoſz Ceſarz Kōſtātinopolſki y patriarcha przi
15:
ſelali poſli ſwoie zadaiac wſpomozenia naziwnoſc:
16:
Dotegoſz Krola prziſelal poſli ſwe Ian Krol Ci=
17:
prijſki/ Hierozolimſki/ Ormiāſki/
zadaiac o Corke
18:
Synowi ſwemu doſtanu Malzenſkiego ápozitza=
19:
iac vniego dwu Stu Tiſieci Zlotich wezlocie za=
20:
ſtawuiac wtei ſumie dwie abo trzi tzeſci Kroleſtwa
21:
Cypryſkiego:
Toc to bel Krol mozni y mezni/
22:
wiedziano onim nawſzitke ſtroni Swiata/ áto zo=
23:
nego pogromu Krzizakow.
24:
Naſeimie wletzici/ nieprzes zadne Praktiki/ nie zad=
25:
na chitroſcia abo zdrada/
wſzitkich wobec ſtanow
26:
proſil abi Sina iego poſmierci iego Panem nazna=
27:
tzeli: on Senat batzni poroznmiawſzi ſie z Poſli | Ziemſkiemi |
strona: C3
1:
Ziemſkiemi przi obiecali to Krolowi/ ale go tez
2:
proſili
abi im niektore Artikuli i Condicije odnich
3:
podane poczwierdzil: dali mu beli iuſz Liſt na ono
4:
oco ich zadal/ á wſzakoſz mu go beli ſamemu do
5:
Rak nieoddali/ ale go zwierzeli Zbigniewowi Ole=
6:
ſznickiemu/ ktori naten tzas bel Biſkupem Cracow
7:
ſkiem.
8:
Ale gdi ſie im Krol wimowil z onich Condicei kto
9:
remu ſie beli zdali zumnieiſzenim dochodow Sto=
10:
lowi iego dla potumſtwa/ oni nic niedbaiac na za=
11:
ſlugi Krolewſkie ſpitali go powtore/ y nievtziniſz
12:
tego dla nas oco cie zadami mieli Krolu?
Agdi
13:
rzekl/ nievtzinie. Kazali ſobie wrocic on Liſt Biſku
14:
powi/ ágdi ia go oddal/ zaras go przed Otzima
15:
Krolewſkiemi zdrapali/ i tak rebus infectis poie=
16:
chali od niego/ toc to bel Senat tho bracia? Nie=
17:
rzekl tam zaden/ oco mie ieno bedzie zadal Pan moi
18:
wſziko mu dam y vtziniciem powinien dla niego/
19:
y Suknie sſiebie zdeime kazeli mi ia dac/ dam.
20:
Oniegodne Vſta wono zacne kolo Senatorow o=
21:
nich Swietich/ o niegodni tel takowego abi ſied=
22:
ziec mial na ſtolku ich ztak chitrem iezikiem az oblu=
23:
dnem Sercem.
24:
Obatzel ſie Krol potem/ zlozel ſeijm wewſi iedlnei
25:
wradomſkiem powiecie widzac ze niemogl nic prze
26:
wieſc natak ſtatetznem Senacie/ a tak chcac wſzit=
27:
kich Stanow chec do dziatek ſwoich naklonic/ to | C iij | oco |
strona: C3v
1:
oco go zadali dla nich vtzinil.
2:
Ieſtze mieli malo natem on zacni Senat zetak po=
3:
wolnego Krola ſobie znali/ gdi ich to doſzlo ze
4:
Krol za oſkarzenim mial Krolowa wnienawiſci y
5:
wpodeirzeniu/
ze ia wſzici znali bic Pania tznotliwa
6:
prziciniali ſie do Krola zania/ abi niewierzel ludzi=
7:
am pletliwem/ á gdi Krol wtei mierze vpornem ſie
8:
im pokazowal/ gromili go zaras ſtego/ á nawiecei
9:
Jan Kaſztelan Krakowſki mowiąc
á coſz ti nam
10:
chceſz Sina Krolem zaſtawic á o Matce iego nic
11:
dobrego nietrzimaſz?
12:
Co rozumiecie ieſli dzis wtijm Domu tak ſmiali i
13:
tak zitzliwi oitziznie ſwei mielei ieſt.
Obatzcie/ áuo
14:
ta chociaſz ſie medrſzemi nad przodki ſwe litza/ zich
15:
voti Comparuicie/ ia Gardlo przitem klade á rzeke
16:
niemaſz. Bo ci tam wiedzieli dobre i zacne vrodze=
17:
nie tich dziatek wlaſnego Krola ſwego/
opierali ſie
18:
niechcieli przijac/ á teras potumek tego Kaſztelana
19:
wiriwal Liſtki z zapazuſza przitzinial ſie ſam nie=
20:
wiedzial zakim zlec o nas Panowie bracia tzuimi ſie
21:
ſami boc onas w wiſzſzem Kole malo dbaia/
ieſcze
22:
on Krol wtijm wielka chec pokazal poddanem ſwo
23:
im ze dziatki ſwe iuz podroſle zlecil do nauki dwie=
24:
ma Polakom/ Riterſkiemu y Debienſkiemu Mi=
25:
ſtrzowi nauk wizwolonich ktori bel Cuſtoſzē Gnie
26:
znienſkim:
y tho tu wſpomnienia godno áto dla te
27:
go abi ſcie Pana z Panow obierali zawzdi nie ka=| leki/ |
strona: C4
1:
leki: Do tegoſz Krola przijachalo wiele Slachti z
2:
Kuiaw y zdobrzinſkiei Ziemie/
zadaiac wſpomo=
3:
zenia/ bo beli ponedzeni od Krzizakow/ á naten tzas
4:
Krol bel Welwowie/ hoina laſke im okazal/ wiel=
5:
ki Skarb miedzi nie rozdac kazal/ inſzich dobrod=
6:
zinſtw yego krotkoſci folguiac naten tzas zaniechā.
7:
Wladiſlaw Starſzi Sin Iagielow po
8:
ſmierci Oycowſkiei na Kroleſtwo obran potem
9:
na Wegierſkie zwielka ſzkoda R:P: itameſmigo
10:
á przinim wieli zacnich mezow domow przedniei=
11:
ſzich z Polſki oſtradali.
12:
Kazimierz brat iego rodzoni po iego ſmi=
13:
erci wziet na Kroleſtwo Pan bel tznotliwi pozite=
14:
tzni R:P: zoſtawil bel te Sini ktotzi ponim pa=
15:
nowali.
16:
Olbracht za ziwota Oitzowſkiego bel
17:
ſtzeſcia wietſzego wſprawach Ricerſkich ánizeli po=
18:
tem gdi Panem zoſtal.
19:
Alexander Brat iego bel wieliki mielo=
20:
ſnik rzeczi poſpolitei/ vmarl richlo Paraliſzem za=
21:
razoni.
22:
Simund brat ijch trzecij/ prozno wam
23:
tego wiele zalećać/ wſzak to wiecie zeto nie Krol ale
24:
Ocziec bel prawie temu Panſtwu/ za niego dwor=| ſtwo |
strona: C4v
1:
ſtwo y znaczne meſtwo/ i ynſze ozdobi to Krole
2:
ſtwo otrzimalo/
wſzitko co bel obiecal y poprziſia=
3:
gl iako prawi Chreſtianſki Pan ztrzimal iwiecei
4:
ieſcze prziczinil/ Zolnierzom cudzoziemcom ktorzi
5:
vbracijei iego ſluzeli Zoldi krom ſzkodi rzeci poſpo
6:
litey
y nakladu poplacil/ odprawil y vdarowal hoi=
7:
nie iako prawi Krol/ zachowuiac nawſzem regiam 8:
dignitatem: Poganom bel ſrogi pres Hetmani
9:
ſwe one ſlawne Kamienickie/
Lanckorunſkie/
x: O=
10:
ſtrogſkie/ Viſniewieckie/ Sieniawſkie/ Tworow=
11:
ſkie/ Szidlowieckie/ Pretfice Struſi y przes inſze
12:
meze ſlawne.
13:
Zonego ziazdu vPrzeſzporku zali nieznacznem Kro
14:
lem ſam ſiebie y Narod Polſki pokazal
y zali tam
15:
kto Polaki ochedoſtwem doſtatkiem y meſtwem
16:
celowal.
17:
Niech tego zaden powiedac nieſmie/ abi nas do=
18:
piero nowi Krolowie ſwiatu okakac mieli.
19:
Trzimaiceſz ſie tyego zawzdi poki mozecie abiſcie
20:
Pani s Panow obierali/ boc niedarmo Ariſtoteles
21:
powiedzial nimis viles et egeni neſciunt pronci=22:
pem agere.
23:
Sigmund Auguſt Oijca bel niewidal
24:
tilko co ſprawiedliuoc poddanem prze wloczel/ cy
25:
oba Panowie Ociec y Sin barzo poddane mielo=
26:
wali/ nadnie wiernieiſzich y ziczliwſzich ſobie nie=| naidowali/ |
strona: D
1:
naidowali/ kiedi ktori ztich pomienionich Krolow
2:
przijachac mial do ktorego Woiewodztwa/ wſziſci
3:
poddani tak vbodzi yako bogaci/ gotowali ſie iako
4:
naweſele zradoſcia Pana y Dworu otzekawaiac/ á
5:
tzim kto mogl zradoſcia wdzietznoſc okazowal/ belo
6:
zanich wſzitkiem wſzitko kto co zatzal ſporo/ weſo=
7:
lo/ owa beli zapanowania ich aurea ſecula nieſlicha
8:
na to bela zatich wſzitkich wiſzſzey pomienionich
9:
Panow
Slachcica Polſkiego tzci odſedzic bel to
10:
dziw ieden wPolſtze gdi belo Chroſtowſkiego ni=
11:
akego to podkalo chociaſz ſprawiedliwie barzo Pan
12:
ſtego bel zaloſni.
13:
Kiedi Slachtitza naſmierc mial oſedzic vbral ſie w=
14:
ſzati tzarne á plakal bi ſam wlaſnie naſmierc mial bic
15:
oſadzon. Oprawidziwi Panowie o Krolowie pa=
16:
mieci godni o Krwi ſwieta á godna tzaſy wietzne=
17:
mi/
abi ithe Kamienie y oſobi waſze nanich wirite
18:
vnas wpowazaniu beli.
19:
Anna czorka Sigmunta ſtarego/ ſioſtra
20:
Auguſtowa/ Krolowa dziſieiſza.
dla ktorey tilko pe
21:
wnie Swiatobliuego ziwota Pan Bog wſzechmo
22:
gaci nas ieſcze wpokoiju trzima/ nieodmieniela ſie
23:
zitzliwoſcia przodkow ſwoich ku Poddanem y ku
24:
kroleſtwu ſwev
naco batzenie mieicije pilnie proſze
25:
y napominam áradi iei nawſzem ſluchaijcie bo atz
26:
ktalt bialloglowſki widzicie dowcip y ſerce meſkie | D | y prawe |
strona: Dv
1:
y prawe Krolewſkie nie naruſzone wpowinnoſci.
2:
Atu iuſz po ti macie Piaſtowei tak ze i Iagieloweij
3:
Krwie ktora panowala nam y przodkom naſzem:
4:
Wſzakoſz mi ſie zda ze was nie obraze ze przi po=
5:
mnie ſtrye Krolowey dziſieiſei Wladiſlawa
Krola
6:
Wegerſkiego y Czeſkiego/ y Henrika Kardinala y
7:
Biſkupa Crakowſkiego iednego dla zitzliwoſci/
8:
drugiego dla dobrodzieiſtwa ktore pokazowal zna=
9:
cnie R:P: Koſcijolowi Bozemu.
10:
Kaharzina Krolowa Sweczka Czorka
11:
wlaſna Sigmuda Krola/ Sioſtra Auguſtowa y
12:
Anni krolowei dziſieiſzei zali tu wſpomnienia niego
13:
dna dla wielkiei zitzliwoſci ktora ona narodowi pol
14:
ſkiemu pokazowala zazwzdi
tzego ci ktorzi ſie przi
15:
niei bawili bracia naſzi doznali/ co y ſtad znac ze
16:
Sinatzka ſwego imieniem przodkow ſwoich Oi=
17:
tza y Brata Krolow Polſkich ochrcic dala/ rozu=
mieyac ze to imie Sigmund mialo zawzdi wmielo
18:
ſci wielkiei bic y w powazaniu vnarodu Polſkiego:
19:
nad tho ieſce w Ieziku Polſkiem wichowala y wi=
20:
vtzela obitzaiow/ luckoſci y wiari wiakiei ſama wi=
21:
chowana:
Ktoremu iako to dowodnie powiada=
22:
ia ci Polaci ktorzi go ſwiadomi ze wſzitke Nature
23:
obitzaie y poſtepki iego rownaia á zowago obrazem
24:
onego ſwietego Krola Sigmunta pierwſzego dzi
25:
ada iego/ y o wielkiem batzeniu i dowcipie wroſad=
26:
ku powiadaia. | Inter= |
strona: D2
1:
Interregnum po Smirci Krola Augu
2:
ſta mieliſmy ſpokoijne y nietrwozliwe ale znac zeſmi
3:
niezboiaznia boza Pana obierali/ vchowai nas Pa
4:
nie Boze takowego bo bel zdaleka panſtwu temu
5:
nieprzilegli/
wielkiem zbitkom y roſkoſzam prziv=
6:
tzoni/ owa nienapozitek ale nawielka ſzkode rzetzi
7:
poſpolitei bel obran: Aiſz nas odbiezal Pan nie=
8:
poziteczni zato bac chwala Panu Bogu/
dalei go
9:
wſpominac niechce abim wkim Serca zlego niepo=
10:
budzil/ aby mu niezlorzetzil gdiſz piſmo mowi ſwie=
11:
te/ non maledices principi.
12:
Interregnum wtore po odiechaniu Hen
13:
rikowem: Godzi ſie thu wſpomniec zgode naſze
14:
natei Electijei gdiſmi Pana potrzebowali/ y zali
15:
takowa biwala wprzodkach naſich gdi Pani obiera
16:
li/ wſzak to zaczinali zboiaznia boza/
mſzei Swietei
17:
naboznie ſluchali/ chwalebni Sacrament przijmo=
18:
wali pamijetali na ſlowa ktore mowi Salomon/
19:
Longe eſt Dominus ab impijs et orationes iu=
20:
ſtorum exaudiet:
Bo kiedi ieno wzgodzie awbo=
21:
iazni Bozei obieral Pani/ zawzdi dobre miewali y
22:
ſprawedliwe gdiz Pan obiecal dac kazdemu wſzit=
23:
ko podlug miſli/ to oco go kto prziſtoime á ſpoko=
24:
ra proſi/
czo Ian Swieti wſpomina temi Slowi:
25:
Si quid pecieritis patrem in nomino meo, dabit
26:
uobis.
| D ij | Przeto |
strona: D2v
1:
Przeto ymi naſleduimi ych wtey mierze porzuciw=
2:
ſzi priuate/ vpor/ y obludnoſcz takze niezogde wo=
3:
bieraniu Panow/
ſtatecznie azitzliwie ſtaraimi ſie o
4:
oiczizne miela pro oua mori & cui nos totos dare 5:
& inqua omnia noſtra ponere & quaſi confecra=
6:
re dobemus, yako nas Cicero vczi.
7:
Akogo biſcie baczeli zebi doniei thei mijeloſcy nie=
8:
mial/
tak yako was vczi Caſtodorus takowego ro=
9:
zumieicije Ciuis non habetur qui vrbis ſuæ graci=10:
am non tuctur.
11:
Zitzcie ſobie tego ſtzeſcia/ y oitziznie ſwey miley/ abi
12:
to owas y oniei mowiono/
iako wſpomina tenze:
13:
Conſtat fœlicem rembub: quæ multis reſplen=
14:
det ornata conciuibus.
15:
Y vpomina was ieſce tenze maz zazni abiſcie to mie
16:
li nabaczeniu oczim on mowi tak:
Nobiliſsimi ciuis 17:
eſt, patriæ ſuæ argumanta cogitare, ſed eorum
18:
maxime quos reſpublica ſummis honoribus ob=
19:
ligauit.
20:
Czuicieſz ſie tedi wtim wi ktorziſcie to odniei wziac
21:
ſmieli: Naprzod wi Oicowie Duchownij inqui=22:
bus pendet anima populi & ſalus Reipub:
ſtego
23:
was niewipuſczami/ gdiſz nieiako oni Zidowie
24:
ex vna progenie leui idziecie/ ale was ſpoſrzodku
25:
nas wſzitkich/ Pan Bog/ cnota/ y godnoſc waſza | nato |
strona: D3
1:
nato wiſadzili/ Atez wam powiada Biernat ſwie=
2:
ti/ zeto yeſt waſza powinnoſc temi ſlowi: Paſtorū
3:
eſt vigilare propter tria neceſſaria: videlicet ad
4:
diſciplanam, ad cuſtodiam, ad prȩces. Macie
5:
nas nautzac/ macie nas ſtrzec/ y nabozenſtwa pilno
6:
wac/ bo powiada tenze maſz ſwieti iſz Nauis præ=7:
latorum tribus lateribus compacta eſſe debet,
8:
cordis puritate, conſcientia bona, & fide non
9:
ficta.
10:
Puritatem cordis v was proſimi wobroie R:P:
11:
Okaſżcie iey fidem non fictam ſkad was oyci nie=
12:
toliko Duſz naſich/ ale y oytzizni naſzei zwac bedzie=
13:
mi/ y potumſtwo naſze nawieki/ w was cy nadzie=
14:
ya/
bo kiedi was tak piekni potzet przednieiſzich Se
15:
natorow zgodni bedzie niebeda drudzi tak niebatzni
16:
y niewſtidliwi aby wcijm vpornie poſtepowac mi=
17:
eli.
18:
Pomnicieſz też y wi nato mozni á ſlawni
19:
Senacie Swietſki
zeſcie tez beli przed tim Bracia
20:
naſza/ y potumſtwo waſze bedzie/ Niechcieicieſz nas
21:
odzierac ſtego/ co nam przodkowie naſzi zoſtawili/
22:
pomnicie yako was napomina ten Poganin mo=
23:
wiac: boni Senatus eſt videre, non ſolum quid 24:
agatur, verum etiam prouidere quid futurū ſit.
25:
Niezdobcie ſie mieyſci ktoreſcie zaſiedli ale godno=| D iij | ſciami |
strona: D3v
1:
ſciami ſwemi mieiſcza ozdabiaicie bo nataka prozna
2:
chwale mowi Cicero/ Vero gloria radices agit at= 3:
etiam propagatur: ficta omnia tanquam flo=
4:
ſculi celeriter decidunt, nec ſimulatum quid=
5:
quam poteſt eſse diuturnum.
Niechayze iuſz ta
6:
kie yakiego pelno bylo vciſnienie miedzi Ludzmi nie
7:
bedzie niezatulaycie ſobie vſzu przed ſkwierkiem y
8:
platzem ich/ bo na was wola Cicero Nimis multa 9:
audire coguntur nec aliter fieri poteſt quibus to
10:
ta res publica comiſsa eſt.
11:
Ale podobno moge tak rzec. Fruſtra cum eis loqui12:
mur quorum auris at animus anobis abhoret.
13:
Wiemic ze was niektore/ to zle Accipere pſuie/ ale
14:
iakoſz ſie wam widzi bedziecieli takowemi/ weirzi na
15:
nas Pan Bog ſkad ynad ábedzie ſam obronca na=
16:
ſzem:
Cziliſcie ſie zafraſowali na
libertatem naſze/
17:
ze ya wam ono ſzpetnie opiſal on Doctor ſtari zro=
18:
zumu wiwietrzali/ ktorego belo nato lakomſtwo
19:
podwiodlo/ ze ſie bel yal pochlebowac tijm ktorzi
20:
nam y rzetzi poſpolitey niechetnemi beli:
podobnoc
21:
to bral zo wich marnotrawcow wzor/ ktorzi volu=22:
ptati inſeruiunt/ á pod iego okni ſwoye Strzelbi
23:
zaſadzali: Nietac ieſt/ nieta/ ona ktora legibus, 24:
ſtatutis, priulegijs, conſtitutionibus, eſt com=
25:
munita, y otoczona mocnie yako Murem: dokto=| rey |
strona: D4
1:
rey nam teras barzo ſzturmowano/ dobic iey chci=
2:
ano/ á nas iey zbawic iuſz belo vmiſlono.
3:
Aiſz mi do tey wolnoſci natich electiach ſtroza ſzu=
4:
kami znac ze niezboyaznia boza bo pozeſlich Kro=
5:
lach Iagielowem potumſtwie nadobrego trafic nie
6:
mogli ſmi/
áchoc bi beli mogli bic dobremi/ waſza
7:
przicina/ tzo kolwiek ſie wnich okazalo niepozitetz=
8:
nego R:P: ſie dzialo waſza przitzina/ mi ten was
9:
mami iako Cuſtodes et adminiſtratores, chcac
10:
abiſcie do gladali á naruſzac niedali/ owſzeki aby ſcie
11:
do tego wiedli Pana/
aby kazdemu bel iednakiem
12:
prawa iednako trzimal aby ich nam nikth nieopako
13:
wal á za ſwoia ſtrona nienaciagal: Duchowni y
14:
ſwiecki Senator/ Vrzednik/ y Slachcic/ takze ſta=
15:
nu kazdego czlowiek namnieiſzi/ abi powinnoſc ſwo
16:
ia wcale mial.
17:
Krol Pan zwierchni moznoſcia ſwa/ Slachcico=
18:
wi/ y inſzego takze Stanu Czlowieku aby ſrog
19:
niebel ani zauſnici iego/ Niemeli bi ſmi ſie lapac po
20:
noci yako Kokoſzi/ gwalti y mordi tziniac nad bra=
21:
cia á mowic wolno to Krolowi/ gdiſz niewolno/
22:
Leges ſunt ad inuentæ, quæ cum omnibus vna
23:
at eadem voce loquerentur.
24:
Wieccies ieſcze ze to ieſt waſza powinnoſc oktorey
25:
powieda Cicero. Boni ſenatus eſt: Commoda
26:
ciuium defendere non diuellere, at omnes ead=
27:
em æquitate continere.
strona: D4v
1:
Ale niemacie zwaſniwſzi ſie nayeden dom/ Potlu=
2:
miac y wigubiac go ſua temeritate áchoc tez drugi
3:
prziczini niemayac pomaga inſzem potwarzi á pra=
4:
wdy nievznawa tak ſie zwas kazdy zachowac ma/
5:
yako Cicero vpomina:
Qui reipub: pręſunt le=6:
gum ſimiles ſint, quæ ad puniendnm non iracun
7:
dia, ſed æquitate ducuntur:
8:
Ale muſi za prawde muſi mowic to oitziznie naſzey/
9:
co ono mowil Cicero do yednego: Ocuntitiones 10:
miſeras adminiſtrandarum ciuitatum et prouin
11:
ciarum, inquibus diligentia plena ſimultatum
12:
eſt, negligentia vituperationum:
vbi ſeueritas
13:
periculoſa eſt, liberalitas ingrata, ſermo niſidi=
14:
oſus, aſentatio pernicioſa, frons omnium fami=
15:
liris, multorum animus iratus, iracundiæ oculte
16:
blandiciæ apetæ: venientes prȩtores expec=
17:
tant, præſentibus in ſeruiūt, abeuntes deſerunt.
18:
Sac niektorzi abo vbeli pod Bokiem Panſkiem/
19:
ktorim tez to moge mowic Slowy tegoſz meza:
20:
Sunt qui, quod ſentiunt etiam ſi optimum eſt,
21:
metu aliquo non audent dicere.
22:
Czego ſie Panie Boze zal natakowe ze te poſobie
23:
nichtzemnoſc pokazuya/ á tim hanbia mieiſca przod
24:
kow ſwoich.
25:
Drudzi vporem abo nienawiſcia natkani nu nudi/ | ad rem |
strona: E
1:
ad rempub: venerunt & inermes nulla cogniti=
2:
one rerum nulla ſcientia ornati, zezwalayac na
3:
vota Principalow ſwoych pomagali nietzuuiac ſie
4:
na kogo: Atoc wrzekomo doma nad Xiegami ſia=
5:
daija
iednak niepamietaia abo tego nieumieija po=
6:
wiedziec tzo by potrzebno barzo belo R:P: O Pa=
7:
nowie non paranda nobis ſolum ſed fruenda ſa=8:
pientia eſt.Nietakowic beli przodkowie waſzi/
9:
poznalic pretko ſzkode/ y krziwde oitzizni ſwey mi=
10:
eley/ ktora kiedi Pan ktori vtzinic iey pomiſlal/ the=
11:
go mu motzno bronili mowiac/ niebedziec tho mie=
12:
li Krolu abis nas ſzkodzic mial/ bo to wiedzieli ze
13:
Krol non ideo creatus vt lederet, ſed vt iuuaret.
14:
Ratzeibiſie drugi zwas zarzekl thego Stolka przi
15:
Panſkiem boku/ ktorem ſie wiecei lzi á nizeli zdobi/
16:
bo wola nauke dawaiac maz ieden zatzni temi ſlowi
17:
Dignitates fugiende ſunt ijs qui ſe imbeciles &
18:
impares agnoſcunt, bo tha dignitas (yako powia
19:
da tenze) at ambicioſe & cum culpa perue=20:
nitur, non poteſt ſine cupa relinqui.
A ieſliſz ſie
21:
wam chce tich zacnich Titulow niezbraniaicieſz ſie
22:
powinnoſci ich/ bo to wam przeſpietznie rzec moze
23:
dignitatem pleri ambiunt laborem pauci.
24:
Alec moy mily Panowie bracia y nas ci thez zetak
25:
muſze rzec Bogu niezal ſami ſmi ſobie wewſzem
26:
wyni/
nayedno batzenie mami ádrugie mijami ye=
| E | dne |
strona: Ev
1:
dne oſobe wſziſci obierami/ á kilkadzieſiath tak po=
2:
trzebnich zlecami yednemu do obierania/ trzebabi
3:
nam tak wiele otijch ſie ſtarac ktorzi Panſki Bok za
4:
ſiadaia aby tam mezowie godni poſadzani beli/
bo
5:
vpomina Pius ſecundus mowiac/ Dignitatibus 6:
viri dandi: non viris dignitates, Niefarbowanich
7:
nam Kaſztelanow potrzeba nieſpieſtzonemi ſlow=
8:
ki/ ale zcalemi vſti á ſprawdziwemi Serci:
nieta=
9:
kich co ſobie kupuija the mieſza pochlebſtwem wol
10:
noſtz naſze przedawaiac/ ale Mezow godnich/ tzno
11:
ti y Wiari pelnich/ bo mowi Bernat Swieti/
12:
Qui de dignitate non venit honor, non honor
13:
ſed edualatio eſt.
Tak Panowie tak/
Gloriam et 14:
honorē debet ſequi metus. Mieicie boiaſn Boza
15:
wſobie proſze/ bo ieſli tey niezachowacie/ poidzie=
16:
cie/ poidziecie nenas fortelmi/ bedziecie znowu tzi=
17:
nic Praktiki natich Electiach/ yakoſcie ſie nato na=
18:
gotowali zmocniwſzi ſie Skarbem rzetzi poſpolitei/
19:
ſzukacie takiego Pana ktorem biſcie podlug miſli
20:
ſwey rzadzili/ y wſzitko podlug checi ſwey mieli za
21:
yego Panowania/ miec bi to potrzeba nabaczeniju
22:
Slowa y rade onego zacznego Meza Cicerona
kto
23:
ri wam to mowic kaze y to miſlic kiedi za ſiadac
24:
mieiſca ſwe bedziecie: Danda eſt diligenter opera 25:
vt hominum aures optimo de nobis ſermone
26:
compleantur.
| Takze |
strona: E2
1:
Thakze Iſocrates wola nawas kazdego temi ſlowi:
2:
Acomunibus adminiſtrationibus, diſcede non
3:
dicior ſed glorioſior, multis enim diuicijs prę=
4:
ſtantior laus amultitudine.
5:
Ale zaprawde moge ya wam tak mowic yako po=
6:
wiedzial Cicero
Pompeio & Cæſari interſe diſsi7:
dentibus, quē fugiam ſcio: quem ſequar neſcio.
8:
Ale ſie wi Panowie Bracia tzuicie kogo ſie ſtr=
9:
zec macie/ weſmicie ſobie prziklad zonich ſlow ktore
10:
tzitacie v Liuiuſza gdzie mowi:
In Democratico 11:
ſtatu non tolerandus qui plobis animum, priua=
12:
tis largicionibus, quæ ex publico fieri debent de
13:
linit, & ſibi ſic conciliat, vt ex eo vno plebs in o=
14:
mnibus velut ex Rege pendeat.
Daycie temu
15:
Panu Podiebrackiemu pokoy ktori bi ſie tak popi=
16:
ſowal/ boc taka ſztuka podeſzti Melius w Rzimie
17:
zabit.
18:
Patrzaicieſz dla naſzei niezgodi co za Pa
19:
Pana obraliſmy naprzeſzlei Electije yako nas Pan
20:
Bog nacieſzel:
Otho ſie Turtzin tijm chlubi/ ze
21:
ſmi go iemu gwoli obrali á yeſli gwoli themu toc
22:
niebel zwola Boza/ ale zanaſze Grzechi nam bel od
23:
Pana podani tzo wedlug ſlow Auguſtina Swiete=
24:
go rozmiec muſimi ktori mowi: Regna Deus eti=25:
am impijs diſtribuit. Nadrugim mieiſcu takze | E ij | thenze |
strona: E2v
1:
thenze mowi: Poteſtas omnis ſiue bona ſiue 2:
mala a Deo eſt.
3:
Niezbawiaicies nas proſym ſwoia niezgoda Pana
4:
dobrego: Turtzinowi go gwoli nieobieraicie/ bo ie=
5:
ſli biſcie nam tijm zmocnieniem waſzem przeſpra=
6:
wie vtzinili/
muſimi thak ſie rozumiec yako Hieronim
7:
Swieti powiada. Infœlix populus Dei, non po=8:
teſt tantam in bono concordiam habere, quan=
9:
tam mali habent in malo.
10:
Takci ſliſze ze iuſz wobronie Tureckiei nadzieie nie
11:
ktorzi zwas pokladaya/
y pokrzikaya ku poteznoſci
12:
ſwey wratunku yego/ ale bogday taci pierwey zle
13:
ſami pogineli ániſzlibi kiedi co dla ich nadetoſci
14:
prziſc mialo na R: P: y na nas ktorziſmi cnocie ich
15:
wſzitkiego powierzeli.
16:
Pomnicieſz thedi nato ze Pan wniezgodzie obrani
17:
pozitetzni nam bic niemoze/ bo powiada Pius ſe=18:
cundus nato te ſlowa: Principiatus quem aut 19:
ſeditio extorſit, aut ambitio occupauit, etiam ſi
20:
moribus & actibus non offenderit, in ipſius ta=
21:
men ſui initij exemplo. ſemper eſt vitioſus, &
22:
difficile vt bono peragantu exitio, quæ malo n=
23:
choata ſunt principio.
24:
Mnie ſie tu niegodzi prawdi zamiltziwać/ zle biſmi
25:
tzinili biſmi/ Panu dobrev ſlawe odeimowac mieli/
26:
Ale ſie tez nam trzeba bac Pana Boga abyſmi pra=| wde |
strona: E3
1:
wde zatlumiac mieli/ á tego co w nim belo zle niega
2:
nic/ bo mowi:
Pitacus apud Stobeum: cum de 3:
malo principe poſteri tacent, manifeſtum eſt
4:
eadem facere preſentem. Wiem ze inatzei wiſla=
5:
wia go ci ktorem/ bel tilko ſamem pozitetznim kto=
6:
rich yeſt niewiele.
7:
Inatzeici ktorem bel nie Panem ani Krolem ale Ti=
8:
ranem/ tich yeſt niemalo:
ato ſtąd mowic y poka=
9:
zac ſie moze/ tzo ſie iednemu nad prawo dzije wſzit=
10:
kiem ſie dzieie.
11:
Mnije yednak dotich obu nic/ bo oſobie mey bel
12:
Panem pozitetznem wpokoium ieſce ſiedzial/ ieſtze
13:
miebel Tatarzin niedoſiagl/ yako wiele niſzich ſa
14:
ſiad y Bracij naſzey poſzkodzil:
ale ſkwierk y platz
15:
inſzich barzo mi wnetrznoſci przenikal/ y wlaſnie=
16:
mi ſie to zdalo yako mawial on Woiewoda/ kiedi
17:
Owce ſtrziga na branie Welna trzeſtzi: y ia batzac
18:
gdi domi mozne zaſluzone od dawnego wieku Kro
19:
leſtwu themu/ moca y gwaltem vciſkano/
contra 20:
leges & ſtatuta ſadzono/ onemi prawi ludzi onich
21:
zniewolonich/ yako ſa Multanij/ Wolochowie/
22:
Serbowie/ takze podobno y Wegrowie/ kogo chci
23:
ano prziprawiono o Gardlo/ kogo chciano z Ze=
24:
mie wiwolano.
25:
Poki to vnas w Polſcze bilo/ zeſmi dawnich fami=
26:
liei ochraniali/ bela cala nawſzem rzetz poſpolita | E iij | ſiedzieli= |
strona: E3v
1:
ſiedzieliliſmi za onemi moznemi Senatori yako za
2:
Mury/ nieprzewodzili Krolowie nad mlodſza
3:
bracia/ bo oni ſtatecnie okrziwde ich za wſze ſie o=
4:
pierali/
ſkoroſmi potzeli tzinic z Flakow mieſo/ á za
5:
naprzednieiſza ie potrawe vdawac/ ſtraciliſmi ſmak
6:
y pozitek oitziznie mieley á tak vcżinmi wedlug radi
7:
Cyceronowei yako on mowi:
Omnes boni nobi=8:
litati ſemper fauere debemus, & quia vtile eſt
9:
reipub: nobiles eſſe homines, dignos maioribus
10:
ſuis, & quia valere debet apud nos clarorum ho
11:
minum Senex de repub: meritorum memoria,
12:
etiam mortuorum.
13:
Dalekoſmi beli od radi tego zaznego Meza zaſzli/
14:
ánie vſzanowaliſmi go beli wtim oto ZBorow=
15:
ſkich z Ritwian vnas w Polſce Dom Starodaw=
16:
ni/ od piacci Seth lath Dwudzieſtu y Piaci przod=
17:
ka ich batzeni wradzie/
ktory nietilko o Dom ſwoy
18:
ale owſzitke krziwde rzetzi poſpolitei mawiali prze
19:
ſpietznie zkazdem Panem/ otzim ſtatuta y Kroniky
20:
niemiltza. Bel Ian Iaſtrzebiec Biſkupem Wro=
21:
tzlawſkiem w Roku 1062.
22:
Wociech Iaſtrzebiec Arcibiſkupem Gnieznienſkiem
23:
on ktori Iaſtrzebiec Zamek trzimal oitziſti v Stob=
24:
nice niedaleko od Zborowa/ ktory y teras yeſt w=
25:
dzierzawie prawnukow iego Zborowſkych/ atz Pi=
26:
otr Woyewoda Krakowſki/ Syn Kaſztelana | Krakow= |
strona: E4
1:
Krakowſkiego/ ſtaw natim mieiſcu dal barzo wi=
2:
elki vſipac/ yednak ktoby niewierzel dobre znaki te=
3:
go áwlaſne obatzi.
4:
Then potem Arcibyſkup przikupil bel kilka Zam=
5:
kow yako Boriſlawice Wletzickiem Woyewod=
6:
ztwie/ y Ritwiani w Sendomierſkiem/
ſktore=
7:
go ſie po yego Smierci piſali Sinowci yego Rit=
8:
wianſkyemi az y poten tzas ſie piſza á ſluſznie:
9:
Czo to beli za Rytwianſci/ obac yako zaſluzeni
10:
wſzak to Kroniky yaſnie opowiedaia y inſze ſcri=
11:
pta.
12:
Ritwianſkiemuc ono Woyewodzie Letzickiemu/
13:
Marcinowi oſmi Sinow zabito wone Slawna
14:
bitwe Skrzizaki za Iagiela Krola/ dwanaſcie ych
15:
belo Senatori znacznemi Wradzie Panſkiey w
16:
wſzitko Braciei rodzoney Sinow tego pomiem=17:
onego Woiewodi.
18:
Ritwianſkic ono Derſlaw Woyewoda Krakow=
19:
ſki z Ianem Bratem Kaſztelanem Sendomierſki=
20:
em Marſzalkiem Koronnem gwoli R:P: y Bra=
21:
ciey ſwey mlodſzey/ invectiue na Krola vćini=
22:
eli/ Oco? Wierzi w Kronike Kromerowe w Xie=
23:
gi 28.
24:
Ritwianſkic ono Oſwiecimſkiego y Zatorſkie=
25:
go Powiatow doſtawſzi Koſztem y Meſtwem
26:
ſwem/ Krolowi abo ratzei Rzeci Poſpolitei da=
27:
rowal.| Ritwan= |
strona: E4v
1:
Ritwianſkic Wladiſlawa Iagielowego Sina na
2:
Kroleſtwo Wegierſkie wprowadzal/
on ktori vm=
3:
arl Kaſztelanem Krakowſkyem/ yakogo wſpomi=
4:
na Hiſtorik.
5:
Ritwianſkic obronil Kamienca y Ziemie Podol=
6:
ſkiey Turkom. W poſelſtwach wielkich do Krzi=
7:
zakow y do Czechow iezdziel.
8:
Ritwanſkic ono Ian Staroſta Sendomirſki wi=
9:
elka ſume R:P: na Staroſtwie Sendomirſkiem
10:
darowal/ ktora mial warownie od Krolow zapi=
11:
ſana ſobie y potomkom ſwoym/ bo iey bel pozitzel
12:
nagwaltowna potrzebe rzetzi poſpolitey: Czijm
13:
darowal potem Krola y R:P: Naſeimie/
á takto
14:
obwarowal ze to Staroſtwo áni zaſtawione bic
15:
moze ani rozerwane yako inſze tzaſi wietznemi/
16:
Thenze Ritwianſki bedac Poſlem z Woyewodz=
17:
twa Krakowſkiego abo zmaley Polſki naſeym do
18:
Piotrkowa/ Zmelſztinſkiem y Ztarnowſkiem:
tzi=
19:
niel rzec do Krola Kazimierza yako prawi Sin/ y
20:
poſel ſmiali wte ſlowa.
21:
Zwielka zaloſcia vziwami tego Oſwiezoni Kro=
22:
lu/ iſz nas newinne ſwoie Poddane za Nieprzijacioli ſo=
23:
bie maſz/ ludzies zbroine przeciwko nam zgotowal:
Nie=
24:
maſzci takowego miedzinami zadnego ktorego bis ſie ſlu=
25:
ſznie obawiac mial/ wſziſcie ſpilnoſcia ſluzemi/ wielkac
26:
nas potrzeba przimuſiela zeſmi vciebie vproſili to zloze=
27:
nie ſeimu:
Niedlategoc abiſmi co przeciwnego miſleli/
| ale |
strona: F
1:
ale abiſmi okolo zachowania zon y dziatek naſzich/ co do=
2:
brego wradzili/ takze abiſmi poſpolite dobra naſze vpa=
3:
dle opatrzeli. Yeſli bi ſie chcial prawie dowiedziec iako
4:
co/ á ſkad te zlerzeczi vnas pochodza/
ſtad pewnie ſkade=
5:
ſmi ſie ich nigdi nieſpodziewali/ abo tez ſkad ſie y niego=
6:
dzilo to ieſt odciebie ſamego: á od twoich Vrzednikow/
7:
ktorzi nietilko ze nietzinia ſprawiedliwoſci vbogiem lud=
8:
ziem/ ale iſami vciſkaia bracia naſze/
iako ſie to okazalo
9:
na Staroſcie Chelmſkiem Kuropatwie/ ktori Wierzbite
10:
Latitzinſkiego y Sienickiego bez ijch wini trapi/ wſzak ze
11:
to mnieiſza geſli ſie co priuatim dzieie.
12:
Ale to wietſza y ſzkodliwſza Krolu Oſwieconi/ yſz dopus=
13:
tzaſz Litwie brac naſze Kraini w Ruſi/
ktorich przodko=
14:
wie naſzi gardli ſwemi doſtawali/ yako teras vtzinili iſz
15:
Lucki powiat poſiadaia/ gdzie Grund ieſt niepoſpolitei
16:
vrodi.
17:
Wſi tez wiele o Panowali wpartzewſkim powiecie/ y w
18:
Podolu wiele Zamkow poſiedli y kudrugim ſie przimika=
19:
ya.
Xiazetom Mazoweckim Manom twoim á towarzi=
20:
ſzom naſzem/ dwie Mieſce widarli/ to ieſt godniadz/ y
21:
Wegrow/ nietzinieli bi ſnac tego bi odciebie przizwole=
22:
nia niemieli: Abo gdi bi inſzi Pan bel/ tego bi im niecier=
23:
pial:
Tak ſa ſwowolni yſz nietilko znami ku potrzebie
24:
Pruſkiei niebiwaia z powinowactwa vmawionego/ gdiſz
25:
tez oni przes mocnaſze doſtali pod Pruſi Zmuckiei Zemie/
26:
ale ani nam kiedi podziekowali za poſlugi naſze: y takci
27:
zhardzieli/ ze twego roſkazania ſobie niepowazaia.
Ani
28:
cie tez to ruſzi/ cos ſtego Kroleſtwa dobrem/ Lud ten nie=
29:
wdzietznni Litewſki ochedozil/ y rozmnozil.
30:
Gdi ſie dobrze rozmiſlis á rozwazis tego y owego Ludu
31:
zaſlugi y ſprawi naidzieſz ze ſie to odciebie Krolu dzieie | F | nam |
strona: Fv
1:
namnieſprawiedliwie/ wiec to zec oni nigdy niebeli wier=
2:
ni twoiemu Oicu ani tobie benda/ bo gdi ſcie im pra=
3:
wem naſzem co roſkazali/ ſzukali tei Drogi y Radi/ iako
4:
bi ſie tego nadwami pomſcieli: Ami Polaci/ iako to ieſt
5:
wſzem wiadomo/
twego prozdka/ ktori powſtal/ z Ludu
6:
nichtzemnego/ tak ku gorze dobrowolnie wſtawili: wſa=
7:
dziliſmi go na Stolec Krolewſki ſktorego znaiwietſzem
8:
Krolem mogl porownac/ iakoſz to belo i ieſt.
9:
Zmudzi y Litwi tzeſc widarliſmi Pruſom ádaliſmy Lit=
10:
wie/ Moſkwicinowiſmi ie widarli zmoci/ ktore iuſz bel o
11:
Panowal.
Brata twego Wladiſlawa wſzadziliſmy na
12:
Kroleſtwo Wegierſkie ſwoim nakladem. Przeciwko tobie
13:
iakoſmi ſie zachowali ſam nam ſwiakiem badz: od wie=
14:
lu Lath zſwoiemi ſtatki vſtawitznie gardluiemi w Pru=
15:
ſiech przitobie:
za te naſze zaſlugi tak ze ſie to nam oka=
16:
zuieſz? dopuſtzaſz Litwie znaſzich ſie dobr prziodziewac?
17:
Azas tez to male rzetzi monete cudza zla brac dopuſtzas y
18:
ſwoie niedobra kowac kazes: Dopuſtzaſz tez lotrom roz=
19:
boijow/
ktorebi lacno wikorzenil gdibi tilko chcial/ á
20:
Skarbu marnie neutracal/ ſtaciami tak ze podatkami nie
21:
znoſnemi nas nieociazal: gdi ktho przed toba chce ſkarzic
22:
na Vrzedniki twoie/ od wracaſz twarz odniego.
23:
Tich y wiele y nich rzetzi od ciebie Oſwieconi Krolu tzier
24:
piemi tzieſzkich niezaſluzeni/ ktores zawzdi mial ſobie po=
25:
wolne y zaſluzone/ ze wſzitka gotowoſcia/ Co proſimi á=
26:
bis odmienil/ Oicem ſie nam ſtaẃ nie witrikuſzem: Co ie=
27:
ſli vciebie vproſimi/
áchetliwego cie ſobie poznami/ zadni
28:
naklad/ zadna nedza nam cijeſzka niebedzie/ ani Gardl
29:
ſwich litowac bedziē ku wſzelkiei potrzebie twoiei dla rze=
30:
tzi poſpolitei. Ieſli tez inatzei vtziniſz niebedzie nic tzego bi
31:
od nas tzekac mial/ nigdziei niepoiedziemi/ podatkuw nie | dami |
strona: F2
1:
dami/ tilko za twoie pieniadze winniſmiiachac kendi be=
2:
dzie potrzeba.
3:
Omowil ſie Krol/ Przitzini ſluſne powiedzial
4:
niewinnoſci ſwey/ y to ze to nieſzlo ziego przitzini
5:
á zawzdi Panem laſkawem bic wſzitkim ſie ofia=
6:
rowal.
7:
Dwa Bracia rodzeli wnukowie od brata tego Rit=
8:
wanſkiego/ Piotr yMarcin Zborowſci na onim zie
9:
zdzie v Lwowa won Rokos ktori poſpolſtwo zo=
10:
wie kokoſza woina/ ktos bel zoſtal przi przodkach
11:
naſzich inſzi okromia tich dwu/ ktoſz ſie oparl owol
12:
noſci naſze ieno ci dwa/
priuate puſtzaiac na ſtro=
13:
ne/ Publike na pietzi mieli/ y tak ſie zaſtawili przi
14:
Ricerſtwie Panom y Krolowi Sigmuntowi do=
15:
bremu/ ze namniei popuſcic im wodz wprzedſie=
16:
wzieciju ich niechceli/
vſkarzal ſie nanie przed Kro=
17:
lowa Bona/ przes Liſt ſwoi ktori otzi moie widzi=
18:
ali zaloſnemi ſlowi piſani.
19:
Ale gdi ſie obaczel Krol/ ábatzel ze ſie im to vtzi=
20:
nic godzilo iako dobrem Sinom/ á mieloſnikom
21:
R:P: zazle im niemial/ owſzeki do Laſki przijaw=
22:
ſzi do radi ſwei wezwal/
vmarl Piotr Kaſtelanem
23:
Sendomirſkym/ Marcin Kaſtelanem Krakow=
24:
ſkiem/ ꝛć. Wſpomnicies ſobie i the Interregna kto=
25:
prziwas zoſtawal/ ákto was wzgardzal/ prawda
26:
zeſcie ieno ze Zborowſkiemi prziwolnei Electij zo=
27:
ſtali?
Azas iuſz beli ſami Panowie was wzgardzi
| F ij | wſzi |
strona: F2v
1:
wſzi Krolow nieobraly? mianowali/ y poſly ponie
2:
ſwe wyprawili/ áwi nawrzeſtzawſzi ſie tilko yako
3:
Wroni kiedi owo Iaſtrzab ktora znich porwie iuze
4:
ſcie vmilkiwac beli potzeli/
bic nieto zatzne gniazdo/
5:
ſtatecne/ prawdziwe/ rozrodzone was belo porato=
6:
walo/ iuſz biſcie beli wietznie liberam electionem
7:
vtratzili.
8:
Itijmzec widze nieprzijaciel nabarziei ten dom ohi=
9:
dzic wamchce/ powiedaiacz:
Zborowſci tilko ſami
10:
Krole obieraia/ á podawaia ye Koronie/ dla tego
11:
mowia ſami/ ze ſobie was zanic niewaza/ lekce was
12:
ſobie klada/ ale ten zacni Dom nietak was ſobie ro=
13:
zumie nawſzem ſie wam rownemi wſprawach rze=
14:
tzi poſpolitey litza/
bo ſie kazdi znich znatznie roſ=
15:
rodzil/ wiec vmieja vſzanowac wolnoſci poſpolitei
16:
niechca iey vmnieiſzac owſzeki przitziniac.
17:
Smial to nieprzijaciel przed tim y teras onich nie=
18:
wſtidliwie mowic
ze wielkie vpominky brali od
19:
Krolow tich ktore promouowali na Kroleſtwo
20:
zwaſza wola y przizwolenim/ iam ci ſie tam wtich
21:
Kraginach miedzi inimi wychowal. Wiem yake
22:
moietnoſci mieli y maya/
niewidze aby ktori znich
23:
co przikupic mial/ owſzeky ſluzac rzetzi poſpolitey
24:
wielkie koſzti podeymuija: Piotr on Woyewoda
25:
Krakowſky ktori moia wiadomoſcia mial intrati
26:
nakazdi Rok piecdzieſiath Tiſiecei/ a wzdi odumarl
27:
dlugo pultorakroc ſtotiſieci/
chocia predko po koro
| nacijei |
strona: F3
1:
nacijei vmarl/ wzdic bi ſie bel mogl ratowac temi v=
2:
pominkami o ktorich nieprzijatziel powiada
3:
Ian Brat yego rodzoni Kaſztelan Gnieznienſki/
4:
otym ſprawi dac nemoge yeſli zawiedziona oitzi=
5:
zne na potrzebe rzetzi poſpolitei wſzitke oſwobo=
6:
dzil/
prziwas tak ze ſtatetznie ſtaiac/ yako ſluzel? ia=
7:
kiem koſztem? iakiem doſtatkiem? iakiem naſzantz
8:
kladzienim zdrowia ſwego? Ani Hektor pod Troia
9:
oktorem powiedaia nieſlichane dziwi/ ani oni De=
10:
ciuſowie ktorich mieloſc y cnote przeciwko oitziznie
11:
opowiedaia/ y inſzi:
wiecei: mezniei ctnotliwiei/
12:
nietziniel/ biſmi to tilko od niego wdzietznie przy=
13:
mowali/ áſlawi mu prawdziwie wiſluzoney nieza=
14:
ſlaniali/ alec yaſna doſic/ virzec ci ya muſi kazdi/ y
15:
ſami glowni nieprziaciel iego.
16:
Andrdrzei Marſzalek Staroſta Radomſki/ ku tey
17:
intracie ktora ma/ napoſludze tak ze poſpolitey rze=
18:
tzi zwami bracia zawzdi prawdziwie y ſcirze ſtoiac
19:
aſluzac/ zda ſie wam niepodobna co zakoſt podial/
20:
pokilka kroc ſtotiſiece gotowich Pieniedzi vtracil/
21:
y ieſcze niewſzitkich dzierzaw ſwich oſwobodzil/
22:
á wzdi tak ze nie Nieprzijaciel tijm go wam hidzi
23:
ze za vpominki Krole promouowal: znac nanich
24:
to bardzo.
25:
Otos y na to pomnicie gdi v Pana wlaſce beli
ázas
26:
ich yakie lakomſtwo ábo priuata yaka vwiodła/ á
27:
zas ſobie ktori co abi bliſkiemu ſwemu iednali/ vrze| F iij | di |
strona: F3v
1:
di pozitetzne yzawzdi bliſkie laſki Pāſkiei wſzak nie
2:
wdom ſwoi/ ale tam wkim batzeli cnote/ godnoſc/
3:
zaſlugi/ tam to obratzali/
widzeli godnego y zaſluzo
4:
neo meza Xiedza Piotra Wolſkiego Dunina/ ziednali
5:
mu Pietzec wielka/ drugiemu pietzec mnieiſza Panu
6:
Zamoiſkiemu Staroſcie Belſkiemn y inſze wſzitkie
7:
vrzedi pozitetzne nimo ſie puſtrzaiac mezom godnim
8:
iednali/ tilko chcac promouere bonū reipub:
Toc
9:
nieprzijaciela donich boli zecnota tilko ſama/ ſtzera
10:
áprawdziwie ſluza r: p: vpominki vnich niewazne
11:
nazagube oitzizni mielei: dla krziwdy r: p: waza ſie
12:
tak wiele/ co odemnie wipowiedziano bicniemoze.
13:
Ato ieſt niepochlebſtwo zadne/ ſtzira á iaſna praw
14:
da/ bich batzel co r: p: wnich przeciwnego nieſcier=
15:
pialbim/ bo mito natura y Cnota przirodzona dali/
16:
ze malo veris ofendere quam placare adulando.
17:
Niezawiode da Pā Bog wtijm oitzizni aniſummie=
18:
nia ſweo
zeto ſmiele onich
powiadā ze oni zawzdi z
19:
zitzliwoſci ku oytziznie wſzitko tzinia/ y ſtemitilko
20:
przijaſn á Braterſtwo maia/ wktorich tez vprzei=
21:
moſc przeciwko niei batza/
ádla tego tak iako przod=
22:
kowie naſzi przodky ich y mi ſami tich oto ziwich
23:
doznaliſmi wprzigodach trudnich checi y zitzliwo=
24:
ſci ijch zniemala ſzkoda y koſztem ich/ y teras im
25:
vfaimi/ przinich ſtoimi/
á zawodze ie ſobie poſtare=
26:
mu myeimi/ ſtemi zatznemi áprawdziwemi Sena
27:
tori ktorzi zawzdi ſa Panowie s Panow/ ſobie nic | wiecei |
strona: F4
1:
wiecei prziwlaſtzic niechca nad naſz bracia mlodſa
2:
wſprawach r: p: Zwierchnoſci zadnei nadnami nie
3:
pragna
tilko od nas mieloſci áſlawi/ ktorei godni be
4:
da tzaſi wietznemi. Boie ſie wā vprzikrzic y niecheci
5:
ſobie vniektorich ziednac/ wſzakoſz wedlug ſlow Au
6:
guſtina ſwietego (bi mi y na to prziſc mialo) vtzinic
7:
muſze/
to co mie do kogo boli iawnie powiem/ bo
8:
ten maz ſwieti tak mowi: Quæ peccantur coram 9:
omnibus, coram omnibus coripienda ſunt vt o=
10:
mnes timeant, qui ſecreto peccauit inte ſecreto
11:
coripe, nam ſi ſolus noſti & eum vis coram alijs
12:
arguere, non es corrector ſed proditor.
13:
Ia tedi to otzijm wi iawnie gadacie/ oco iawnie na=
14:
rzekatzie/ tu wiednei grumadzie zlatziwſzi/ chwalic
15:
y ganic bede/ gdis mi tez iuſz moi ſiwi wlos ynatzei
16:
wam ſluzic niedopuſci/ ieno prawde zwas kazdemu
17:
iawnie powiedac.
Barzo nam belo potrzeba naſwie
18:
zo zmarlego Krola onego ſlawneo á pamieci wietz=
19:
nei godnego meza Iana Ritwianſkiego/ ſtak ſczire=
20:
mi áprawdziwemi vſti/ boc te wſitkie exceſi áſnac y
21:
gorſze oktorich ia wzmianke vtzinic muſze wnim be
22:
li:
Czul ci ſam onich ze beli/ boc ich mierzialo do nie=
23:
go to czo ſzkodliwego oitziznie batzeli/ ſzemrali na
24:
to/ dochodilo go to: zabraniaiac im tego abi mu
25:
otho iawnie przi was wotzi niemowili/ za Rada
26:
zauſznikow ſwich/ nalezli nanie przitzinie pot=
27:
warza vmalowawſzi/ á zaprawde tho vdawaiac/
strona: F4v
1:
tak ye wytracic miſlono: by tego belo do kazano/
2:
ijuſz kaſn ſroga Boza nadnami wiſiala dla onei nie
3:
zgodnei Elekcijei/ zeſmi ledwie inſeruitutem nie=
4:
prziſli/ iuſz nam belo widarto prawa y wolnoſci
5:
naſze zmoci/
to co ſie zdalo Panu to tzinil/ prawie
6:
przes moc/ y gwalt: yako to ia wnie batziliſmi na
7:
na onei conuocatijei ſproſnei áprawie tiranſkiei kto
8:
ra bela wroku 85. na ktorei ſine ordine, ſine iuſtitia
9:
ſadi od prawowane beli/ yakom otijm was ſila ſze=
10:
mrzac ſliſſal.
Y cegom
potō ſam ex proceſu ſpraw
11:
niektorich doznał/ doſc tego ſnadnie kazdi mogl/ ze
12:
tilko dla tego chciano nam odiac te znamienite ſtro=
13:
ze wolnoſci naſzich ſtarodawne/ iezik przeſpietzni/
14:
y ſmiele to mowic ſmial naprzednieyſzi zauſznik a=
15:
bo pochlebca Krolewſki á zagubca praw y wolno=
16:
ſci naſzich/ ze do dzieſiaci lath Krwie Zborowſkich
17:
ani narodu ich w Polſcze bic niemialo/
Ale iſz ſam
18:
Pan Bog ieſt ſtrozem cnoti/ odmienic ratzel zle miſli
19:
luckie/ á ktoſz kolwiek nato Pana onego pod wiodl/
20:
wielka ſzkode y ſamemu/ y potumkom iego krziwde
21:
vczinil:
22:
Bo oni gdi bi beli batzeli niechetnego Pana ſobie/
23:
tak yako przodkowie ich vchodzilibi go beli/ bo
24:
pamietali rade meza onego Eurypideſa ktori tak
25:
rozkazuie ſeruate oratione non vi contra poten=26:
tiorem.
| Pan |
strona: G
1:
Pan takze pewnie bi bel gniewu vijal y ſrogoſci gdi
2:
bi bel potuchi nato niemial/ wſpomniec by bel muſi=
3:
al rade Demoſteneſowe ktori tak do przelozonich
4:
mowi: In publicis officijs priuata perſona de=5:
ponenda eſt. & ſumenda publica.
Wſtidal bi ſie
6:
bel tego/ ani bi ſie bel wazel pomnijac przeſtroge
7:
meza onego ktori mowi: Regere vi principatum 8:
importunum eſt.
9:
Zaprawde godzilo ſie to tim pochlebcom ieſli chcie=
10:
li madroſc ſwa yaſnie vdac/
á doſc zvrzedow ſwich
11:
onego mniemania oſſobie/ yakie mieli y miec beda
12:
zawzdi/ oni ſwieci Senatorowie/ Tecenſci/ Ritwi=
13:
anſci/ Zgorkowie/ Tzarnkowſci/ Oſtrorogowie/
14:
Koſcieletzci y inſich familiei Mezowie zacni.
15:
Powiedziec ſie im to godzilo/ iſz to nygdy konca do
16:
brego wziac niemialo co ſie ſpretka zatznie. Tich ci
17:
to rzetz bela mowic nie Krolu Panie naſz/ nie two
18:
ya to Krziwda ieſli wtzim przetziwko tobie yeden
19:
Brat naſz nieprziſtoynie ſie zachowal y obraziel
20:
Mayeſtat twoi:
My Sinowie Oyca/ mi Pod=
21:
dani Krola/ powinni ſmi bronic/ y karac zbatznem
22:
roſſadkiem takowego ktory bi przeciwko tobie bel
23:
rebellis: Ale tobie Krolu niegodzi ſie nanas pori=
24:
wac popedliwie/ tilko wedlug praw naſzich mozes
25:
karac przeſtepce
za zezwoleniem nas y poſlow ziem
26:
ſkich ſprawiedliwie: ale takowego batzenia zadne=| G | go nie |
strona: Gv
1:
go niebelo/ owſzeki ſami pomagali tego co ſie niego
2:
dzilo prawdziwem Sinom á mieloſnikom R:P:
3:
Iakoſz/ yſami to przipuſccie doroſſadku ſwego ie=
4:
ſli to tilko dwoch abo trzech ſprawa y ſad bel/ ale
5:
wonim gniewie á przetſiewzieciu ſwem widzac ze
6:
im ſprawiedliwoſci niezaſtawalo/
chcac checi ſwei
7:
doſic vtzinic/ moca á gwaltem tak ten dom wiko=
8:
rzenic vmyſleli beli. Y tak ye ſakiem by Kuropa=
9:
twi nakric chcieli/ nieobacziwſzy ſie wtijm ze temu
10:
doſic vtzinic niemogli/ dla wielkiey moznoſci y roz=
11:
rodzenia ych/
bo wkazdy powiat wkazde Woywod
12:
ztwo zairzi wſzedi co zapowinowactwo á ſktore=
13:
mi Domi maia/ takze y ſami yako ſie znatznie roz=
14:
rodzili/ w Litewſkiem Xieſtwie/ y winſzych kto ich
15:
krwia doſiagl:
16:
Ieſlis bela rzec podobna dom tak mozni takiem nie=
17:
rozmiſlnem Decretem/ nowemi prawi ſedzic/ gwal=
18:
tem vciſkac ymac/ ytracic/ kto takowa madroſc ch=
19:
walyc kiedi ma/ y bedzie/ Gdyz y nad wielkye roz=
20:
rodzenie ich/ lutzkoſc hoinoſc wiele zawzdi wazela/
21:
to chudich pacholkow kuchnia/ ſkarb/ y ſtainia be=
22:
la/ wſzitkich przi leglich ſaſiad zdrowie y vcieſzenie/
23:
Wirwie ſie kto/ árzetze mi vkazuyac vinnoſc tzije á
24:
ſprawedliwoſc Panſka/ ya mu powiem ze ſie to
25:
kazdemu Krolowi tzinic y zachowac godzi/
bomu
26:
tak radzi Pitacus mowiac: Iugum ſtateram ne
27:
tranſcendas. | Ale |
strona: G2
1:
Ale kazdi ſedzia ma pamietac rade drugiego á pil=
2:
nie ſie iey trzimac ktory tak mowi: Iuſtitiæ ſer=3:
uans lucem, multos efugiet hominum ſermo=
4:
nes.
Atak gdi by to belo ſzlo prawnie/ niegwaltem
5:
ani przes moc ktoſz bi ſie bel Decretem ſprwadli=6:
wem brzidzic mial/ abo go y ganic ſmial: Barzo
7:
tha ſprawa potrzebowala thego aby bela rozmiſl=
8:
nie ſadzona ale rozumieli ze iuſz wietznie Pano=
9:
wac mieli.
10:
Mial zawzdi pamietac nato Krol/ yako go vpo=
11:
mina ieden mowiac: Iuſtitia etiam hoſtibus de=12:
betur. Niebelci wtijm Domu Catilina nigdi/ y
13:
ci thego nazwiſko poſobie zoſtawic niemiſleli: to
14:
tilko ze mieloſc mnieyſzego Stanu ludzi wielka za=
15:
wzdy ſobie zachowac vmieli/
á ſtad wiele wrzetzi
16:
poſpolitey y wielka wladza mieli/ á tak ie trudno
17:
belo inatzei oderwac: Naprzod ich hidzono tzim
18:
rozumiano/ á pod tim pretextem wygubic/ dopie=
19:
roſz z onego tak zacnego Kroleſtwa/
abo Hierar=
20:
chiei vtzinic chciano Moldawia ábo Tranſalpinia:
21:
bi ie ieno belo vieto inhereditatem perpetuam fa=
22:
milij, Wiltzich Zebow: A wſzak to y teras batzi=
23:
cie z Liſtu Tureckiego zeby chciali flaky znowu bic
24:
przednieiſza Moſtkowa ſztuka.
25:
Drogoc nam zplacil/ drogoc nam kupyl then za=
26:
cni Dom the przeſtroge/ wiele dla nas podyal | G ij | y cierpial |
strona: G2v
1:
y cierpiał tzas niemali/ Nie tilko natim krziwde ma=
2:
mi od tego zmarlego Pana/ ze nam przes ten ye=
3:
den Dom chcial wſzitkie naſze prawa polamac/ ale
4:
nas iuſz bel za Ledwie inſeruitutem niepodal Poga
5:
nom/
wſzak yuſz wſzitkie Poſtepki Tureckie vnas
6:
beli/ wſzitek Senat bel wzgardzon/ yedenze Baſza
7:
rzadziel/ y co kazal tak bic muſialo/ ſam tilko sKro
8:
lem do Turka poſelſtwo odprawowal.
9:
Tego niebatzicie zeſmi ledwie niepodiego poſluſzen
10:
ſtwem beli/ kazalli kogo ſciac ſcieto: Krola wiakiei
11:
vtzciwoſci mial/ ci wam niechay powiedza co donie
12:
go wpoſelſtwach iezdzali:
Ieſli ſie tez zachowal po=
13:
dlug poſtanowionich pakt wprzemierzu: Niech
14:
Podolanie zeznaia wiele Duſz winieſiono za tego
15:
Waletznego Krola do Tatar y do Turek:
áwſzak
16:
z Wegier pobrane prziacioli od Turka Krolewſkie
17:
naſzemi Dziatkami Polſkiemi okupowano/ chwita
18:
iac niewinne Duſze tzi pochlebci tak yako otijm ſze=
19:
ptac belo potzeto do Wegier wyſelali:
Patrzcieſz
20:
tich przijaciol co ſie wam teras znowu doprzyazni
21:
wkraſc chca Panowie Turcy/ przipominaiac mie=
22:
loſc y zachowanie z Krolem/ á zas ta przijaſn niebe=
23:
la zwielka zelziwoſcia naſza/ wſzak macie Kroniki/
24:
nienaydziecie tego aby kiedi Krolowi ktoremu po=
25:
ſzla roſſiekac miano chyba temu/ bo go ſobie lekce po
26:
wazal powiedaiac zem ya ciebie na Kroleſtwo wſa=
27:
dzil y zwalgo chlopem ſwoyem. | Vczinicieli |
strona: G2v
1:
Vtzinicieli ieſce co naprzitzyne yeo to rzec yeſt pew=
2:
na ze on was zaſwe poddane licic bedzie/ átzi zakto
3:
re mi ſie on przitzinia iuſz mu przirzekli pewni hold
4:
ábo dan/ taka yako Boſnowie abo y Serbowie da=
5:
waia/
to ieſt co pieknieyſze co vrodziwſze Dziatky
6:
waſze: y do tego ktorego bi ſie mu zwas Glowa
7:
podobala odmowic iey nieobiecal za den ſtich/ zaco
8:
yako powiedaya/ Pan ſzwagier retzil. Gdyſz tez y
9:
pierwſzy iuſz to czinil/
mezow wibornich Kozakow
10:
niepoſpolytich leda na roſkazanie ieo wiele potracyc
11:
dal: y ſmieija go zwac/ Pater patriæ/ Boze odpuſc
12:
bel ci Pater patriæ ale Hungarie abo Sumlagiæ.
13:
Patrzcie co zachec i iaka mieloſc okazowal poddanē
14:
iako ono obiecowal wſzitkie duſze pobrane wniewo
15:
la powikupowac/ ktore w Interregnū po Henriku
16:
Tatarowie pobrali beli: Iuſz za iego Panowania
17:
niemala takze ſzkode Tatarzijn vtzinil/ prziſzedl do=
18:
niego Woyth Chmielnicky
ktorego z zona y zdzi=
19:
ecmi zabrano á przitem mayetnoſci ruchomey na=
20:
dzieſiec abo y wiecei Tiſieci Koni ſtada niemalo/ na
21:
layawſzi kazal dac ſzeſc Talerow/ wzial Nieborak
22:
po onem pogromie ſzedl przepil zdobra Druzina/
23:
Prziſzedl do Woywodi Podolſkiego do Mielecki=
24:
ego kazal mu dac Sto tzerwonich Zlotich.
25:
Dotegoſz Krola zmarlego prziſzedl Slachcic w=
26:
Woyſce Podepſkowem ktoremu belo Noge vſtrze
27:
lono ábo vcieto/ poirzal nam zgniewē á potem rzekl: | G iij | dentur |
strona: G3v
1:
dentur illi aliquod floreni, bi to belo podkalo iego
2:
Ziemka mialbi bel nagi Peter y noge y zlota y znatz=
3:
ne opatrzenie/ onoſz wteijze tam potrzebie podtem
4:
pſkowem Koſcieleckiemu
wielkiey á zacnei familijei
5:
Mlodziencowi Sinowi Kaſztelana Bidgoſkiego
6:
rodzonemu Sinowcowi Biſkupa Poznanſkiego
7:
noge malo nie napulſtopy vſtrzeleno coſz wzial za=
8:
nagrode/
tilko yako ono Pieſtunka roſkwilone dzie=
9:
cie cieſsi tak go tez vcieſzono/ obietnica yakas niepe=
10:
wna odprawiono/ piekni prziſmak y checi dodanie
11:
do poſlug ile tak Wielkiego domu Sinowi/
ktori
12:
koſztem niemalem od oyca nate potrzebe bel wipra=
13:
wion/ zdrowia y maietnoſci pozbel zapodnieſienie
14:
Magierki Krolewſkiey.
15:
Wiele bich mial wilitzac ludzi godnich ktorzi zaſluz
16:
bi ſwe nagrodi niemeli/
álec prozno y zazle belo mi=
17:
ec/ chudzinek belo wiele rodzini yego/ ktore mial
18:
znedze podnieſc vola. Ieſce ktobimi zmarlego Pana
19:
z ſprawiedliwoſci chwalic chcial/ muſial bich mu na
20:
to/ to powiedziec/ zebich go ya zniei bich ia bel w=
21:
nim batzel nieganil:
Ienoſz ktori Pan chce bic ro=
22:
zumian ſprawedliwem/ niena iedney ale nawſzit=
23:
kich ſprawach ma to okazowac wſzytkiem ya Pod=
24:
danem yednako zachowac/ ale yednem folge tzinio=
25:
no drugie y nazbit vciſkano.
26:
Kiedi przijaciel ktori tego Domu ktoremu on nie=| chetnim |
strona: G4
1:
chetnim bel co vtzinyl komu/ zachodzono temu á
2:
prawie kupowano krziwde yego aby ſie nie yednal
3:
on obrazoni/ by tilko on Dom prziloziwſzi potwa
4:
rzi zniſczic mogli/
wcim yeſt kilka zawiedzionich co
5:
ſie orowne krziwdi iednac niechcieli: Aci co beli prze
6:
ciwko tim na ktore ſie oni gniewali/ kazda ſroga á=
7:
nie prziſtoina ſprawe ich odkupowal Skarbem
8:
rzetzi poſpolitey co wam nietaino.
9:
Ono yeden wywlekl zwlaſney habiracijei w Krako
10:
wie na Zamku pod ramieniem Krolowey Paniey
11:
ſpanow vtzzenia godney/ Burgrabie okrutnie y nie=
12:
mileoſiernie zbiel/ yako temu zabiezano/ wiele tzo
13:
powego odpuſtzono.
14:
Thenze Burmiſtrza wilenſkiego na Rynku Kijmi
15:
okrutnie zbyl/ y wiele inſzich nieprziſtoynich ſpraw
16:
yego okupowano y zakrywano/ Ale Pan Bog ſpra
17:
wiedliwy ac nierichlo ale yednak opiche á oſwa
18:
wola gniewa ſie barzo/ y mowi Seneca: Tuta eſ=19:
ſe ſcelera poſſunt ſecura non poſſunt.
20:
Niecerpi nieſprawedliwych przelozonich dlugo na
21:
ſwiecie/ naco mowi yeden maz Poganſki: Sine iu=22:
ſtitia, ne Iupiter quidem principē agere poteſt.
23:
Oto y teras vnas pokazal to yaſnie yako mowi Au
24:
guſtin Swieti: Iuditium temerarium, magis no=25:
cet iudicanti quam iudicatio.
26:
Muſze ieſce wſpomniec omowe Krola Kazimie=| rza |
strona: G4v
1:
rza ktori na zalobe Ritwianſkiego powiedzial ze ſie
2:
to nie ziego przitziny zatzinalo oco oni przed nim
3:
narzekali.
4:
I Krol zmarli by bel pomnial wiecei na powin=
5:
noſc Krolewſka/ nizeli naco inſzego muſial bi bel
6:
toſz powiedziec/ ale by za naſze nieſtalo: Tho zla
7:
barzo vnas/ zemi takowe wiedzac y znayac cierpie=
8:
mi ie miedzi ſoba/
á barzo nimi wſzitek naſz Narod
9:
lzimi/ Co nas y wſzitke rzetz poſpolita pſuija dokat
10:
to miedzinami niebedzie/ ze nagrody dobrem/ ázlem
11:
kari iednac niebedziecie/ co daley to wiecei przimna=
12:
zac ſie bedzie ſzkodnikow takowich:
A Cicero mo=
13:
wi/ Nec domus nec reſpub: poteſt, ſi in ea 14:
nec recte factis prȩmia exſtent vlla, nec ſuplica
15:
peccatis, ymowi yaka komu godzi ſie dac nagrode.
16:
Verus, iuſtus at honeſtus labor, honoribus
17:
premijs, ac ſplendore decoratur, vitia autem ho
18:
minum at fraudes, damnis, ignonimijs vincu=
19:
lis verberibus, exilijs, morte mulctantur.
20:
Anie tilko tego ktori ieſt zlego potzatkiem/ ale icy co
21:
mu tego pomagaia maia bic karani iako radzi tenze
22:
inlelio: Improbis pœna ſtatuenda eſt: nec mi=23:
nor vero ijs qui ſequuti erant alterum, quam ijs
24:
qui ipſi fuerint impietatis duces. Oto gotowi de=
25:
cret naſie maia: Czego komu zitzeli niech to ſami
26:
cierpia.| Ieſtze |
strona: H
1:
Ieſcze y drugie niepozitki ſa zonego Krola dla nie=
2:
zgodney Electijei naſzey/ a to dla tego ze ſie thes
3:
on znamy niezgadzal/ ſam Panſtwa Koronie hol=
4:
downe nad conſens poſlow Ziemſkich & contra 5:
proteſtationes illorum oſadzal/ Pani nam nie do
6:
konca zitzlywemi/ w drugich priuata autoritate:
7:
nad ſtatuta y wolnoſci naſze Koronne prawa ſam
8:
ábo ſamowtor vſtawial: Inſzich nieporzadkow
9:
ni wſpominam dla przedluzenia.
10:
Wſzak owa Zaloba Dworu yego/ braciei waſzey
11:
ludzi zacnich zaſluzonych R:P: y Panu to opo=
12:
wieda
cy yaka nagrode mieli y maya/ na koniec
13:
wiakyem powazeniu beli vtzudzozyemcow ktore
14:
Pan nadworze ſwym bawil/ ich to ſamich zaloba
15:
zaloſna do Senatu y do poſlow ziemſkich yaſnie
16:
okazuije.
17:
Belyc ſprzodku niezadne poſtepky/ y chwalenia go=
18:
dne/ aleniedlugo odmienil ſie bel in Tyberium Cæ19:
ſarem, chocya bel Pan vtzoni ale ſie wtijm niepo=
20:
ſtrzegl/ yako powieda Cornelius tacitus lib: 1. Ti=
21:
ranni & ſæuiſsimi principis ſigna ſunt, ſi quis im
22:
perium adeptus vultus hominum incrimen tra=
23:
hat, adulationes ſupra modum requirat, verba
24:
conſiliorum publicorum captet, delatoribus au=
25:
ros præbeat, iudicia hominum deſe qualiacun,
26:
aut liberas de repub: voces pro crimine habeat,
| H | deni |
strona: Hv
1:
deni cui boniſunt ſuſpecti.
Skoro doſtal za=
2:
vſnika nad ſie gorſzego y ſroſzego oitziznie ſwei/
3:
odmienil wnim dobre poſtepki/ á wto wſzitko w=
4:
prawil. Ona nauka y rozum naſzalenſtwo poſzla
5:
dla gniewu á lakomſtwa ſrogiego/
y tak belo yako
6:
Grzegorz ſwieti powijada: Per iram ſapientia per 7:
ditur, vt quid, quo ve ordine agēdū ſit neſciatur.
8:
Wlaſnie ſie tak belo ſtalo bo ſie wſzitkie ſprawi ich
9:
pomieſzali beli/
ze zadnego porzadku ani pochwale=
10:
nia niemieli/ ani beda nawieki/ bo beli contrarij wſzit
11:
kiei prawdzie y ſprawiedliwoſci/ potwarza to vfar=
12:
bowawſzi vdawali pro veris/ czim chcieli kogo po=
13:
konac á Demoſtenes mowi.
Nihil eſt contrarium 14:
magis ueritati, quam ſine iuditio proſcribere ali=
15:
quem.
16:
Mieicieſz tedi ywi nato proſze was batzenie: yako
17:
to wam ſamim niemielo belo/
ze was ſadzono do
18:
ſprawi esd niedopuſciwſzi/ tak iwi tijm niebaccie
19:
barzo infenſi/ ktorzi ſa do tego chetliwi abi wam
20:
oſſobie y oniewinnoſci ſwei ſprawe dali/
bo gdi ich
21:
belo wiwletzono na tak zle anieprziſtoine poſlugi/
22:
dokazawſzi tzo ſie im podobalo rzekl ieden: muſi iuſz
23:
teras drugi bic Pana pilnieiſzi? rozumiei naco to
24:
rzekl y vtzinil.
25:
Gdim wam ten Vpominek gotowal/
26:
trafil mi ſie Saſiad Czlowiek batzni/ ktory bywal | napoſlugach |
strona: H2
1:
napoſlugach R:P: pitalem co tez rozumial o onei
2:
conuocatijei w Roku 1585. Ieſli to Seym abo
3:
conuocatia bela:
4:
Zmiltzawſzi ſie/ rzekl: Niewiem iako to tam naz=
5:
wac tak mi ſie zda/ nie kazdi Sin bedzie ſobie vota
6:
oyca ſwego ſtego ſeimu (yeſli go tak nazwac mam)
7:
terminowac pro ratis & firmis ie pokazowac/ bo
8:
tam takich belo wiele/
ktorzi nic
libera voce niemo
9:
wili/ lubrica & titubans linqua nieviednego ſie o=
10:
kazal/ Zalmi tego belo barzo/ ſliſzac to od onego
11:
meza/ atz cij ieſtze od ſwego nie od opcego/ ale poſpo
12:
licie mowia:
Co ſwoi z zalem mowi tho ſobie opci
13:
napoſmiech obraca/ rzekl zatem: Na tey tam con=
14:
uocatijei oktora mie pitaſs then wielki nieporzadek
15:
dwa tilko co przednieiſzi zatzeli cy ktorzi mieli bic
16:
Cuſtodes veritatis & iuſtitiæ:
Barzo mie tijm
17:
zafraſowal/ gdim to vſliſzal otak zacnei lawie okto=
18:
rey iako ziwo takiego gloſu niebelo.
19:
Patrzac namoie trwozliwa twarz rzekl:
Takci bra
20:
cie fuit quondam in republica virtus, vt virti for=21:
tes, acrioribus ſuplitijs ciuē pernicioſum qnam
22:
acerbiſsimum hoſtem quaterent.
23:
Ynaſzi przodkowie miewali wſobie te ſtaloſc
ze par
24:
ſziwich Owiec miedziſoba niecierpieli ea virtute & 25:
ſapientia fuerunt, ut in legibus tuēdis nihil aliud
26:
ſibi, niſi ſalutē et vtilitatē reipuib: prȩponerent.
| H ij | Imi |
strona: H2v
1:
Imi byſmi ich wtijm naſladowac mieli/ áyako nas
2:
vpomina tenze mas tak tzinyc iako on radzi mo=
3:
wyac: Vri ſecari patimur, vt membrorum po=4:
tius aliquit quam totum corpus intereat, ſic in
5:
reipub: Corpore vt totum ſaluum ſit quidquid
6:
eſt peſtiferum amputetur.
7:
Akiedi bi tey ſtaloſci doznali wnas cij ſkaſci R:P:
8:
nienalaſl by ſie potem taky cobi Pana przeciwko
9:
braciei y przeciwko R:P: buntawac y poduſtzac
10:
mial: Kaza mezowie ſwiecij takowe karac/ yako
11:
Cyprian ſwieti mowi:
Quia impunitum non de=12:
bet eſſe peccatum, puniatur ate, ne tu pro illo
13:
puniaris. Radzi taktze Lactantius Firmianus/ te=
14:
mi ſlowi: Omnis reſpub: quæ malos punit, bo=15:
norum ſalutem cuſtodit.
ſkoro iednego ſkarzecie
16:
bedzie taki pokoy ze wſziſci vcieſzeni ſtego bedziecie:
17:
Potzal potem ſplatzem wſpominac Zbigniewa Ole=
18:
ſznickiego Arcibiſkupa Gnieznienſkiego:
Iana Lu=
19:
branſkiego Biſkupa Poznanſkiego y inſze Senato
20:
ry/ á potem rzekl: Alec trudno belo natem ſey=
21:
mie ſthaka ſmialoſcia komu ſie okazac przeciwko
22:
tijm dwiema/ bo im wſziſcy gwoli ſami naſie beli/
23:
Woyſka wſzedi okolo okien/ po Vlycach przededrz
24:
wiami/ poſklepiech/ po Piwnicach/ po Dachach/
25:
Strzelba zatotzona bela/ Haydukow prziniey pel=
26:
no/ á ſedzia ſiedzial trzimayac ſie za Szable tan | Leo |
strona: H3
1:
Leo rugiens & vrſus eſuriens, á kto nie poiego
2:
woli co wyrzekl poprawial iey ſobie wreku/ trudno
3:
tam belo ſztuki Lubranſkiego vzic y niaſze obronic/
4:
bo ledwie nie wſzicy iako na ſmierc oſzadzeni wo=
5:
nem Mieſcie zawarci ſedzieli.
Potzal bel Stani=
6:
ſlaw Karnkowſki Arcibiſkup Gnieznienſky mowic
7:
przeciwko onei Armacie/ ale iſz niemial od drugich
8:
podpori vſiadl w pokoiu á czekal konca/ bo tez bel
9:
ſzpetnie do niego wſkazal Krol
przes pewna znatz
10:
na oſobe/ Si me in hac cauſa non adiuuerit, ego 11:
Zborouios bello proſequar, & ſedem belli po=
12:
nam in Louicz, Atu batzcie ſprawe y modroſc/ á
13:
zas to niepoſzlo belo nato iako Seneca mowi:
Si 14:
tantum iraſcendum eſt ſapienti quam ſcelerum
15:
indignitas exigit, non iraſcendum eſt ſed inſani=
16:
endum, nietakci ſie madrzi Krolowie ſprawowa=
17:
li iako ono wſpomina Hieronim Swieti mowiac:
18:
Non aurum nō diuitas, nō terrenam gloriam Sa
19:
lomon a Deo petijt: ſed vt ſciret populū Dei rege
20:
re & iudicare. Iakoſz go nami zwac ze bel Chri=21:
ſti aniſsimꝯ princeps gdiſz to wiecie ze omnis ſum22:
ma diſciplinæ Chriſtiane in miſericordia & pie=
23:
tate eſt.
Zgniewu azwaſni zaden dobri ſedzia ſedzic
24:
niema nikogo/ Omnis animaduerſio et caſtigatio 25:
contumelia vacare debet. Godzieloc ſie belo vtzi=| H iij | nic |
strona: H3v
1:
nic to wſzitkiem Senatorem/ yako radzi Cicero
2:
mowiac
Non ſunt audiendi qui grauiter inimicis 3:
iraſcendum putant. Proſtakowie to iakiemu & 4:
vili perſone tzynic belo/ nietym ktorzi wſwei mo=
5:
ci tak wiele mieli/ bo takim mowi Cicero:
Ira pro=6:
cul abſit, cumqua nihil recte nihil conſiderate fie
7:
ri poteſt, quæ enim cum aliqua perturbatione
8:
fiunt, ea nec conſtanter fier poſsunt, neque is
9:
qni adſunt brobari.
10:
Adla tego mieli beli wſziſci batzac ten nierzad rozie=
11:
chac ſie yako to vtzinil Staniſlaw Szaphraniec
12:
Woyewoda Sendomierſki obatziwſzi nierzad na=
13:
laſl ſobie priuate/ prec iachal:
Niedbali cy tam
14:
ſedziowie narade meza ſwietego ktori mowi: Ad 15:
proferendam ſententiam nunquam nos prȩcipi=
16:
tes eſſe debemus, ne indiſcuſatemere iudicemus,
17:
nequæ libet mala audita nos moueant, ne paſ=
18:
ſim ſine probacione credamus.
Lepiey tedi zaw=
19:
zdi iudicare ſecundum leges & literas, quam ex=20:
propria ſententia: A narade ſie onego ogledac kto
21:
ri mowi: Nunquam decernas, audias niſi tu pri=22:
us ambus.
23:
Powiedal thez ze ſcroni pozwane nieſtawali ale im
24:
trudno belo nietilko ſtanac ale ſie y lupie vkazac
25:
miedzi one Woiſka wciaſnich kaciech zaſadzone/| nadto |
strona: H4
1:
nadto ieſce oſadziwſzi podlug miſli ſwei gonic kazali
2:
Iuſz belo wlaſnie iako przed Woloſkiem Hoſpoda=
3:
rem/ iuſz belo wbloto ſtatut Polſki zarzucono nie=
4:
mieli batzenia na one navke meza zacnego ktori tak
5:
radziel in priuatis offenſis, debet eſſe ſatis, princi=6:
pibus potuiſſe vlciſci,
ani na one rade Plutarcho=
7:
we ktori mawial oſtrzegaiac/ Princeps magis ti=8:
meat nequit mali faciat, quam naquit patiatur.
9:
Iuſz tam belo i wſtid zarzutzono on oktorim Se=
10:
neca powiadal:
Non minus ſunt turpia ſuplicia 11:
principi quam medico multa funera.
12:
Dla Boga nieſzukaimi Panow gniewliwich na ra=
13:
dzie Pitagoreſowei przeſtawaimi ktori mowi:
14:
In perfecto rege ut bonus ſit imperator, iudex et
15:
ſacerdos requiratur.
16:
Bo Polakō ktorzi za Pani zwikli klaſc zdrowie ſwe
17:
niepotrzeba Pana meznego/ ieno ſprawiedliwego/
18:
ktoribi wcale prawa y wolnoſci ich trzimal wedlug
19:
praw ich rzadnie opiſanich ie karal yſadzil/
nic Kro
20:
lowi po gniewie/ non decet regem ſeua in exora=21:
bilis ira á zatem rzekl: vchowayze nas mieli Panie
22:
wietzei iuſz ſtich wegier Krolow y potumky naſze
23:
trzimaimi ſie onich ſlow Iuſtinuſowich ktori mo=
24:
wi:
expeſsimo genere ne catulus quidem habēdus.
25:
Powiedzialem mu nato/ hei belci wzdi Krolem na=
26:
ſzem pokriwaimi iuſz te vitia iego á chwalmi iako
27:
ſwego Krola: | Za |
strona: H4v
1:
Zagniewani rzekl na te ſlowa moye/ anie wieſz bra=
2:
cie/ Honor non autoritati ſed meritis tribuendus 3:
eſt/ bo the tilko ſame ſunt virtutis merces et premi=4:
um/ Iakoſz kazeſz chwalic zakrwawionem ſertzom
5:
Pana nieláſkawego/
zairzi wkazde poſtepky iego/
6:
zdadzac ſie bic niektore ſmatzne/ ale ſie im ieno przi=
7:
patrz ſa iadi wnich oſlodzone/ á Grzegorz ſwieti
8:
mowi: dum mali principes ſuum contra veritatem 9:
honorem exigunt/ ab omni rectitudine ſequentium
10:
corda ſubuertunt.
Atak y mi Panu Bogu dziekuy
11:
mi ze nas takowego Pana zbawil á mowmi z Au=
12:
guſtinem ſwietem: Dieciſti eos dum alleualentur, 13:
Quum alleuatur deijcitur/ qui honoribus proficit/
14:
et moribus cadit.
15:
Suptilni to Rectorowie beli/ bedac ſkaſcami po
16:
kazowali ie mieloſniky R:P: A one Cicero ota=
17:
kowich powyada temi ſlowi: Totius iuſtitiæ nul=18:
la eſt capitalior peſtis/ quam eorum, qui tum dum
19:
falunt/ id agunt/ vt boni viri videantur.
20:
On Diogenes Philozoph otakowich to mawial:
21:
Oracionem blandam/ non ex animo proficiſcentem,
22:
ſed ad gratiam compoſitam/ vocare ſolebat melle=
23:
um laqueum/ quod blande amplectens hominem
24:
iugulet. Iuſci nas tilko Pan Bog ſtzegl zec nas nie=
25:
powiazali:
26:
Adla tego doſc ma natim Krol zmarli zego chwa=
27:
lono zaziwota yego bo ci co chwala dwoiaka miſl | maia |
strona: I
1:
maia wtei mierze ychec/ tzim okazuija/ abo ze co do
2:
brego wnichbatza/ abo tez takimi yako onich piſza
3:
miec ie chca/ yako ono mawial on Retordamus/
4:
Magnus: Sunt qui eius note hominū laudes decantant/ 5:
Non quidem quid tales ſint/ ſed quod his virtutibus pre=
6:
diti eſſe deberent/ que de eis predicantur.
7:
Ma tedi kazdi tak zic pamietaiac narade Cicerono=
8:
we ktori mowi: Quid quid facies reſpice ad mortem.
9:
Auguſtin tez Swieti Scriptorom radi dodawa
10:
mowiac: Ibi laudator ſecurur eſt/ vbi de laudato non 11:
erubeſcat.
12:
Atak niemiei zazle zeſie prawda mowi/ Principatus 13:
virum oſtendit. Tedi co ſie ma potem piſac/ iteras to
14:
cas ieſt opowiedac. Spitalē go potwm niebeloli wie
15:
cei Senatorow co bi wzdi ſtak zapalitztiwē panem
16:
mowili o krziwde R:P:
Powiedzial mi ze Ian
17:
Zborowſty Kaſztelan Gnieznienſki Prziwileiem
18:
Alexandra Krola/ bronic chcial ſpotwarzonich bra
19:
ciei ale ſurdis auribus tego ſluchal/ y nie przijal obroni
20:
iego/
zagniewani zadnich obmow prawnich ſluchac
21:
niechcial/ tilko woli ſwei y vmiſlowi doſic vtzinic.
22:
Staniſlaw Hrabia z Gorki Woyewoda Poznan=
23:
ſki/ naſladviac onich dobrich ápamieci godnich przo
24:
dkow ſwoich
tile ile mogl y godzilo mu ſie przeciw=
25:
ko onemu gwaltowi ſie opanowal y rzek Krolowi
26:
oten prziwilei Alexandrow abi go wcale zacho=
27:
wal/ á pamietal naprziſiege ſwa/ wolnoſci y praw
28:
zebi nienaruſzal/
on tilko poprawiwſzi ſobie Szab=
| I | le wre= |
strona: Iv
1:
le wreku rzekl: Non iuraui in Priuilegia Alexandri. A
2:
iakos mi kazes inacei go rozomiec ieno tak iako ſie
3:
ſam vdal: mowi Hieronim ſwieti:
Omnes virtutum 4:
ſpecies/ vno iuſtitie nomine continentur. On zacni Se=
5:
nator ſmiali Sprawda nan te in vectiue vtziniel
6:
mowiac: Zaprawdes priſiagl miloſciwi Krolu.
7:
Drudzi dogadzaiac voti ſwemi onemu okrutniko=
8:
wi/ przimilali ſie iako rozumieli/ Drudzi tez niemo=
9:
wili nic widzac iako drugie niebatznie oprawowal.
10:
Poſlowie ziemſci zroznich Woiewodztw oſwiat=
11:
tzali ſieze ſie im bez prawie dzialo/ ale to wſzitko nie
12:
wazno vniego belo/ tilko zgrzital zeboma/ wloſy z=
13:
glowi ſkubac/ Szable ſobie poprawowal/ oni za=
14:
tem prec wiſli:
A drugi ktori tego bel wſzitkiego
15:
natrzaſl/ y tak wielka ſedicia zatzal/ ſtal vmiezgaiac
16:
ſie á tzieſzac ſie ſtego zemu wſzitko ſzlo ku miſli/ gro
17:
zac drugiem Seimem
naktori ſie mial lepiei przigo
18:
towac/ á ſroſzei karac te ktorzi bi im niedeferowali.
19:
Othoſz Pan Bog ſam ſtarſzego ſkaral/ á wam dru
20:
giego zoſtawil karac/ tak abi ſie potem drugi tak
21:
wiele wazic nieſmial.
22:
Pitalem go tez oſwiatki co zac beli/ rzekl ze niepew=
23:
nij/ y wiari niegodnij/ rzeklech mu/ ale vir bone famo
24:
od ludzi nie lada iakich ma bic przeſwiattzon/ ſwi=
25:
adek ma bic prawdziwi nienaiemni
ani taki cobi la=
26:
ſki tzijei y zapomozenia potrzebowal y ieſligo kiedi
27:
niedoznamo wuchibieniu ſlowa bo mowi Cicero: | Qui |
strona: I2
1:
Qui ſemel a veritate deflexit hic non maiore religione ad
2:
periurium quam ad mendatium perduci conſueuit.
3:
Belic tam barzo podeirzane oſobi/ ktorzi ludziem
4:
wiare lamali/ iednak v onich ſedziow mieli mieiſce
5:
wielkie/ nie dbali onei przeſtrogi Ciceronowei ktori
6:
mowi: Vbi quis ſemel peierarit/ ei credi poſtea/ etiam 7:
ſi per plures deos iuret/ non conuenit.
Prziſiagl bi tam
8:
bel ztich kazdi przeciwko bogu bi mu bel diabel dal
9:
pieniedzi iakoz dawano tez niektorem znatzne Iur=
10:
gielti/ owa nie nagorzei iawnie oſtatek cznoti prze=
11:
dali/ ani natobatzono co ono mowi ieden:
Si qui ob 12:
emulentum ſuum cupidius aliquid dicere videntur/ ijs cre=
13:
dere non conuenit.
14:
Poſzedl zatim odemnie/ á natzas inſzi na ſzerſza mi
15:
ſie rozmowe obiecal.
16:
Ieſtze wam muſze przipomniec powinnoſc waſze.
17:
Auguſtin ſwieti wſpominaiac ſlowa Scipionowe
18:
tak mowi: Non cenſeo foelicem rempub: ſtantibus me=19:
nibus/ et ruentibus mortibus.
Matko Boza barzo ſa
20:
na watlone mores Polonorum ale ſie mi wtim niepo=
21:
tzuwami ani ſobie otem powiadac kazemi vkazuie=
22:
mi znatznieiſze wipolerowanſze wpolitijei ozdobni=
23:
eiſze:
Natoc wam pozwole zeſcie ſtroinieiſzi piek=
24:
niei ſie klaniacie/ lagodniei mowicie/ ale oco nawie
25:
cei idzie/ takiei cōſtantijei wſobie dobronienia praw
26:
y wolnoſci iako oni niemacie/ a ono mowi Ennius
27:
Poeta:
Moribus antiquis res ſtat Romana viriſque.
| I ij | Pitam |
strona: I2v
1:
Pitam was ieſli ten zli Zwicai wſobie mieli przod=
2:
kowie waſzi abi kiedi zawolnoſci ſwe mieli brac ſo=
3:
laria iakie/ á onich odſtepowac/
zlitzcie ſie wiele was
4:
belo ktorziſcie Irrgeltow naprzeſzli Seim abo con
5:
vocatija otrzimali niemalo tiſieci/ abiſcie beli tilko
6:
popierali winiſtzenia iednego domu/ á przitem cobi
7:
ſie ieno belo zdalo Panu
chocia ku zkazie rzetzi po=
8:
ſpolitei y wolnoſci naſzich/ prziſtalo li to wam ſi=
9:
nom tak znamienitich przodkow/ ktorem biwalo
10:
zawſze dulce et decorum propatria mori/
niezebi zato
11:
wziac mial tiſiac zlotich ale ſwa wlaſna maietnoſc
12:
y zdrowie nato wazel kazdi/ abo niewiecie yze tako=
13:
wi: Qui preclaros viros eciuitate eiciunt/ rem pub: potius 14:
ledunt/ quam eos quos expellunt.
15:
Ato zali niepowinnoſc waſza bela to obatzic y wtzas
16:
tev zabiezec abi ieden tak wiele ſkreſu niewiſtepowal/
17:
ytak wiele niebroil tzego ſie wazel broic/ iako powi=
18:
adacie abo ſie nam teras dopiero ſkarzicie/ naprzod.
19:
1. Podwiodl Krola rada ſwa do Tikocina á tam Skarb
20:
Krolow zmarlich rozſzafowac y wniwec obrocyc po=
21:
radzil.
22:
2. Nagdanſk Miaſto znamenite rada ſwa tegoſz Kro=
23:
la podwiodl.
24:
3. Krola podwiodl ze s Krolowa niemieſzkal.
25:
4. Anſzpacha wſadziel na Xieſtwo Pruſkie zaco od nie=
26:
go wzyal dwadzieſcia tiſieci Talerow.
27:
5. Pobori nieznoſne przeſkilka ras wiciagnawſzi ſprzi=
28:
ſiegami nieſlichanemi y platzem/ ſam ich polowice naſwa | potrzebe |
strona: I3
1:
potrzebe obratzal/ mocniac ſie nazniſtzenie waſze.
2:
6. Thenze naiachawſzi abo naſlawſzi bialla Glowe za=
3:
cna Pania Wlotkowa w Noci dom iei wibrac kazal wi=
4:
plundrowac/ tam ze vniei meza zacnego pogimawſzi/ krō
5:
wſzelkiego prawa ſtracic dal.
6:
7. Thenze meza zacnego familiei moznei wſzitkiem Pa=
7:
nom chreſcianſkiem znaiomego y zachowalego ktorego bi
8:
zwielka godnoſcia iego ſnac kupic ſie godzilo pozwi niezwi
9:
ciaine nan podnioſwſzi krom wſtidu y boiaſni Bozei oſe=
10:
dzic dal.
11:
8. Tegos kochankowie/ ludzie zacne ánaimie Pana Her=
12:
borta ktori orzec poſpolita wolnie na ſeimiku mowil w
13:
wiſni inuectiue nan vcinili á turbowali pokoi R:P: y
14:
gwald mu tzinili.
15:
9. Thenze Kwarte vmowiona na potrzebe rzetzi poſpo=
16:
naſwoi tilko pozitek obratzal.
17:
10. Tenze dwoie Staroſtwo ſadowe nad prawo poſpo
18:
lithe trzimal/ wiednem zbroiwſzi facinus ſzkaradi/ dopie
19:
ro go od biezal.
20:
11. Thenze drugiem takiei wolnoſci dopuſtzal y Liſti na
21:
to dawal.
22:
Tenze publice okolo opatrzenia tzudzoziemcom rad=
23:
ziel ito tzinil zdobr R:P:
24:
13. Thenze pod tehinia potaiemnie Iantzego Kozaka wi
25:
prawil chcac ludzi wiele wibawic/ gdi ſkarga prziſzla od
26:
Turtzina ſamze potem inſtigowal na Kozaki/ wiele me=
27:
zow dobrich potracic poradzil.
28:
14. Thenze Krola podwiodl nafamilia zatzna Zborow=
29:
ſkich rozrodzona/ ſktora bel malo niepul Polſki wigubic
30:
vmiſlel.
31:
15. Thenze Zamki y Staroſtwa przednieiſze poſiadal/ w
32:
Ruſi/ w Polſtze wielkiei/ w Pruſiech/ y indziei. | I iij | Tenze |
strona: I3v
1:
16. Tenze s Krolem ſie ſpowinowaciwſzi ku wielkiei ſzko=
2:
dzie R:P: wſzitkie prouenta znim napoli dzielel/ áto iuſz
3:
na zmocnienie przeciwko wam tzinili abiſcie wi tzinic mu=
4:
ſieli/ co bi wam kazano.
5:
17. Tenze mijaiac domi ſtarozitne wſzitkie vrzedi y digni
6:
tarſtwa tilko tim ktorzi znim beli coniurati rozdawal.
7:
18. Thenze Mandati abo pozwi przeciwne za dworem
8:
widawac kazal.
9:
19. Thenze Inflanti ktorich krwia Polaci doſtali y nie=
10:
oſzacowanem koſztem/ tak iako ſam chcial ſzafowawal.
11:
20. Thenze poprziſiezonich condicei Krolowi pelnic nie=
12:
kazal.
13:
21. Tenze Prziwilei Krola Alexandra kril oponowal
14:
mu ſie y przal go wmetrice.
15:
22. Tenze dwa vrzedi przeciwko prawu trzimal ſktorich
16:
ieden nalezi ku obronie y pilnoſci granitznei/ a drugi ſpra
17:
wiedliwoſci y obronie wolnoſci naſzich/ ktore on opakowal.
18:
23. Tenze menice zla bic kazal/ ku ſzkodzie/ R:P: ion
19:
Krola nato podwiodl.
20:
24. Tenze actiones ciuiles criminaliter naſeim wiwlocel
21:
i takto miec chcial wiecnie.
22:
25. Tenze pacholkom ſwem ktore ſub pretextu zolnie=
23:
rzow chowal/ maietnoſci tich ktorem bel niechetnem/ y
24:
ſlacheckie dzierzawi plundrowac kazal/ ſwoim powin=
25:
nem wnich leze dawal.
26:
26. Vtegoſz Prziwileie korrone w moci beli ktoremi ia=
27:
ko chcial ſzafowal.
28:
27. Tenze ſume niemala dal Czopowego Burgrabi iednev
29:
na zamku Krakowſkiem za to tzo go bel wnoci naſzedl przi=
30:
iaciel ieo á zbil niemieloſrnie pod ramieniem krolowei kijem.
31:
28. Tenze na Oecomie zwielka ſzkoda braciei naſzei tak
32:
w Polſtze iako w X: w: L: podwiodl Krola.
strona: I4
1:
29. Tenze Lanckorune polakowi odiac radziel á dac ia
2:
Wegrzinowi cudzoziemcowi.
3:
30. Tenze narod Polſki zacni wzgardzaiac zſecretarzika=
4:
mi ſwemi cudzoziemci Xiegi niewſtidliwe napiſawſzi do
5:
Druku podal pod Titulem rzetzickiego.
6:
31. Tenze Rizanom Prziwileie za vpominki wielkie wi=
7:
dal zwielka ſzkoda R:P: tzego ieſli bi przal opowiedaia
8:
to dziala ziego Herbi zato dane tzo napis zeznawa.
9:
32. Tenze maietnoſci luckie oſadami ſwemi niſzcel/ wolac
10:
dawaiac po Miaſteckach odziwnich á nieſlichanich wol=
11:
noſciach/ ktobi zabil Oica/ Matke/ Pana/ abo i bratra ro
12:
dzonego/ o wſzitko pokoi obiecano bi tilko wſzedl na ma=
13:
ietnoſc iego.
14:
33. Tenze prawa Slacheckie y wolnoſci mieſtzkie niſtzel:
15:
Burmiſtrze/ Krakowſkiego zloza wzieto do wiezienia wrzu
16:
cono/ wilenſkiego gdi zradi ſzedl Kieimi zbic kazal.
17:
34. Poſli waſze zemſkie wiakiei vtzciwoſci mial iako ie
18:
przed otzima Krolewſkiemi ſzarpal widzieraiac im Karti
19:
ſktorich mowili okrziwde waſze/ ywſzitkiei R:P: iuſz was
20:
prawie chcial odrzucic od wiadomoſci ſpraw R:P: nale
21:
zacich y natem rzec bela.
22:
35. Criminalow naSeim prziſzli wiſzei dobrzeſta iuſz be=
23:
lo nagotowano na bracia waſze/ przi tich co bi ich belo
24:
wigubiono niewinnich/ tilko dla tego ze niechcieli bic po
25:
ich woli.
26:
36. Tenze do deputatow z liſti poſelal na tribunali zale=
27:
caiac ſprawi ſwoich/ i tak muſialo bic iako kazal y chcial/
28:
iaki Decret y Rad poſlal. Dixit et Recta ſunt.
Zkazdei
29:
ſtroni ymiari ludzie niſzcel y pſowal/ niektorem tez depu=
30:
tatom do ſiebie przijezdzac kazal á odniego gotowe Decre=
31:
ta brali/ ach nieſtetiſz na taka obedientia ieſli taka bela. | Zliſtem |
strona: I4v
1:
37. Z liſtem przijaciel do przijaciela trudno mial prze=
2:
ſlac/ trzeſiono ſzperowano iako w Woloſzech wlaſnie tak
3:
ſie vnas dzialo.
4:
38. w Moſce iak dzivre virzano wzieto zato Staroſt=
5:
wo zarada tegoſz Pana.
6:
39. Liſtu tzijego doſtawſzi/ oderznawſzi podpis reki/ dzi=
7:
wna potworza co napiſawſzi oto trudnoſci dobrem lud=
8:
ziem zadawano.
9:
40. Ziednego Staroſtwa dwoge y troie tzinil.
10:
41. Wſzitkie Decreta ſeimu 85 ann: przeciwko ſtatutowi
11:
y prawdzie tzimeli.
12:
42. Wſzitkiem wielka opreſia wſadziech przezen bela/
13:
confederatijei wzruſzenie.
14:
43. Tribunalu zagubienie iuſz przezen belo poſtanowio=
15:
ne abi tilko ſam wſzitko mogl imial wmoci.
16:
44. Wegrom wſzitko incorporowanie abo miedzi nas
17:
wlatzenie znami porownanie/ y Kroleſtwo wdziedzitztwo
18:
naznatzone belo.
19:
45. Licitacie y diuiſie miedzi Polaki tziniel/ iedne zwal
20:
alumnos drugie male contentos.
21:
46. Gora Loiowa Vglow Czla iakie wiellice tam ſtad
22:
lupieſtwa beli/ wſzak to tam odchlan á przepaſc zgubi
23:
y zniſtzenia waſzego bela.
24:
47. Thenze Gleitow dawac niechcial/ opreſia na ludzie
25:
wiodl/ á tim co iego ſtrona beli znaiwietſzich ie trudno=
26:
ſci wiwodzil.
27:
48. Thenze wſzitkie vrzedi duchowne widzieraiac zmoci
28:
electije wolne/ rozdawac Krolowi radzil/ y ſam dawal co
29:
komu chcial/ ziego radi na Alſperſkie electia bela.
30:
49. Tenze podſtawki Vrzednikom dworſkiem y niekto=
31:
rem Koronnem dawal/ ſkad wſzitkie ſzkodi et in conueni=| entia |
strona: K
1:
entia beli/ wſzak to znac ſporzadnego do konania ziwota
2:
Krolewſkiego
ktorego tak dokonal iako ono Klecha ieden
3:
powiedal o ſwem Plebanie: Sicut virit ita morixit.
4:
50. O wi wibranci komu ku pozitkowi beli wſzak ich tilko
5:
ſā vziwal na domi vztzciwe zrotmiſtrzami niektorimi ich.
6:
51. Kwarte iuſz ſub interregno Welwowie priuata petu=
7:
lentia/ bral z Karbu R:P:
8:
52. Teras ieſce roſpiſuiac karteluſze nato namawia abi
9:
ſcie porzadku poſtanowionego na conuocatijei Warſzew=
10:
ſkiei nietrzimali/
rozumieiac owas ze iego chitroſci y oſzu=
11:
kania niebatzicie/ aufaiac poteznoſci ſwei y Tureckiei po=
12:
moci/ natakiego Krola iakiego mial pokrzika y ſthemi
13:
ktorzi znim ſa coniurati na was y na oitzizne miela
Kto=
14:
remu nietilko abi to gwoli vtzinic ale owſzeki iako rade
15:
dawa Plato natakowego/ tak znim poſtepic/ bo on mowi
16:
pyſac de legibus lib: 10. Qui pacem publicam aut reipub: 17:
ordinem perturbat/ capite puniendus eſt.
18:
Niechaize wam ten Depeculator ſztich wſzitkich
19:
ſzkod y krziwd litzbe tzini/ y oto ſie wſzitko ſprawu=
20:
ije/ czego yako batze trudnoſie bedzie ſprawic mial
21:
ylitzbe vtzinic ieſli mu ſie pokazecie nie piwem Pol=
22:
ſkiem iako on nas zowie/ nie wirodkami ani Cifra=
23:
mi ale prawdziwemi potumki przodkow waſzich.
24:
Wſpomnicie nato ze ſlawni prodkowie waſzi om=
25:
nieiſze krziwdi na Krole Pani ſwe gwaltu wolali/
26:
zawolaicieſz wi tez na tego ſkatze R:P: autzincie
27:
ſobie ſami zniego ſprawiedliwoſc/
kazawſzi mu ſta
28:
nac przedſie tak yako on roſkazowal drugim tilko
29:
ſamo trzecim ſtawac gleitu niedawaicie/ yako go on
30:
dawac niedopuſtzal
ktemu ycij iego ſprziſiegli przi=
| K | atziele/ |
strona: Kv
1:
iatziele/ abi przed was ſtaneli wkole waſzem/ i tā ich
2:
ſpitaicie dlatzego ſie na was buntuija/ abo malo zle=
3:
go nabroili/
was ſobie zanic niemaia poſlow wa=
4:
ſzich takze/ yuſz wam niebracia ale prawie Bogi ſie
5:
ziemſkiemi litzeli: Adla tegoſz odwas naſtraſz praw
6:
y wolnoſci waſzich obrani beli?
7:
Atak ſluchaicie wi ktorzi to idziecie ieſce za polewka
8:
ona otzukrowana tzukrem zdradliwem/ tzemu niepa
9:
trzicie á nieobatzitzie ſkod y krziwdi matky ſwey R:
10:
P:
iuſci to prozno/ inſzic Kochmiſtrz teras wam
11:
bedzie potrawi podawac/ prawde nie pochlebſtwo/
12:
nieoſzukania/ niezrade/ yeſli ſie dobrowolnie ſami
13:
nieobatzitzie pomoze nam Pan Bog
krom podnie=
14:
ſienia Rak naſzych na was/ was wygubi/ á za
15:
wodzami waſzemi za naſze wielkie vkrzywdzenie do
16:
piekla wtraci.
17:
Nielakomcieſz ſie nathe Iorgielti boc wam iuſz nie=
18:
poida nieznaicie ſie donich/ nieklaccije ich do Skar=
19:
bu ſwego/ boc wam nietakich kaze zoſtawowac ſy=
20:
nom waſzem Cicero kendi mowi:
Nullum monu=21:
mentum pater clarius relinquere poteſt/ quam efigiem mo
22:
rum ſuorum/ virtutis conſtantie/ pietatis/ ingenij filio.
23:
Zal mi tego naniektore zwas barzo zeſcie beli oſzu=
24:
katzmi R: P:
ziei ſkrzinie braliſcie pomoc przeciwko
25:
niei/ wſzitkich ci to bela krzywda y ten gwalt y bez
26:
prawie tego iednego zacnego domu/ byc tak nas be=
27:
li drobnieiſze lapac poceli/ iuſzby to belo inſequelam
28:
weſzlo/
oto ieſce ac ſie Panie Boze zal tego/ ze tim
| Domem |
strona: K2
1:
Domem zacnem to ſie zatzelo/ bo ſie pohamowac
2:
ta ſwawola Potentatow zlich muſi/ ytak muſy ze
3:
tego wietznie wazic ſie drudzy niebeda ſmieli zatzi=
4:
nac nad wola wſzitkich ſtanow/
ieſcze to ieſt powin
5:
noſc naſza abiſmi wſziſci ziezdzali ſie do grumadi á
6:
zopopulnie radzili o ſprawach R:P: bo kto ma go=
7:
dnoſc/ á omieſkiwa tego moze mu korzec co mowil Seneca ad Lucilium:
8:
Non eſt vir fortis et ſtrenuus qui
9:
laborem fuit.
10:
Czoſz zawimowki waſze powiadacie trudna to na
11:
mie/ áia mowie nietrudna bo mowi tenze Seneca/
12:
Non quia difficilia ſunt multa non audemus/ ſed quia nō
13:
audemus difficilia. Waſzac to rzetz bela bronic owich
14:
oeconomiei Inflantſkiei Grodzin ſkiei y Zambor=
15:
ſkiei/ waſza rzetz bela odochodziech tich tā wiedziec.
16:
Yakoſz mieloſc waſze wiſlawiac przeciwko oitziznie
17:
ktorziſcie to wiedzieli/ a otimeſcie s Krolem niemo=
18:
wili/ tzijem koſztem y nakladem Waradzin budowa
19:
no/
zolnierzow bez omieſzania placono azaſz to wſzi
20:
tko nieſzlo zutrapionei polſki ádo ſamei wolne wr=
21:
ota poganom tziniono meze tzo naiwiborneiſze ſtro=
22:
ze vkrainne tracono:
Spitaicie teras onego Pana
23:
o Skarbi Tikocinſkie/ ktori ono poſli waſze gdi ſie
24:
onich pitali zroſkazania waſzego/ niewſtidliwie od
25:
prawiac ſmial prziboku Krolewſkiem bedac ſpomi=
26:
ewiſkiem znich mowil/
oto wam Krol
ieo m. litz=
27:
be tzini/ iadl w piatek ribi á wſobote grzibi: á zaſzbi
28:
ten grzibek niegodzen prziſmazenia na ſloncu/ abi
29:
potem wiedzial/ iako was y poſli waſze powazac ſo=
30:
bie ma. | K ij | A otich |
strona: K2v
1:
A otich zali ſie wam niegodzi dowiedziec ktore beli
2:
zawzdi wſzkatule Krolewſkiei ſto tiſieci we zlocie/
3:
ktorich nieruſzano nigdi? takze pultorakrac ſto tiſie
4:
ci zawieznie ktorich tez bel na zadna potrzebe nieru=
5:
ſzel/
Nuſz ſobole y inſze Kleinoti wmaloni a wgru
6:
ſzki ſie obrocili: dadza ſie wam te maloni znac ieſli
7:
ſie niepotzuiecie/ opuchnie drugiemu grzbieth abo
8:
glowa odnich.
9:
Tak to poſpolicie mawiaia poſzkodzie Polak madr
10:
tego ia w was niebace/ boſcie ſie poſzkodzie nie=
11:
obatzeli: Francus mial odwierne francuzi Koniu=
12:
ſze y Maſztalerze/
vbiezal wam tez ſkoroni zeſcie nie
13:
obaceli kiedi/ Wegrzin nad zwitzai wiele Wegrow
14:
prziſobie chowal przewodzil nadnami co ratzel/ rze
15:
tzi poſpolitij dobra nimi poſtoſzel/
naddwoch pod=
16:
ſkarbiow w Polſtze y trzeciego w wielkiem Xieſt=
17:
wie Litewſkiem/ mial tzwartego wegrzina Wieſij=
18:
elina ktori barzo ſzkodzil rzetz poſpolita/
niechze
19:
wam ten wiſielin z Panem Lepſzaiem litzbe tzinia/
20:
ſtich Skarbow ktore do cudzei ziemie widali/ y co
21:
ſobie zanie maietnoſc kupowali belci ſkarb barzo
22:
hoini wegrom/ tilko Polakō vbogi y niedoſtatetzni.
23:
Ytich cibi piacinaſcie tiſieci ſkoda zamiltzec ſktoremi
24:
Bornomiſa po Hayduki biezal/ ſktoremi bel mial
25:
przibic na Seim na winſtzenie naſze/ Coſz mu za=
26:
nie weſmiecie/ ieſli one maietnoſc w Inflauciech ta
27:
mu ſluſznie nie nalezi.
28:
Bo ieſlibi Panowie wegrowie przipominali zaſlu=| gi ſwe |
strona: K3
1:
gi ſwe zle mowic beda abi ſie im dobrze nienagrad=
2:
zali/ owſzeki á zwielka ſzkoda Ziolnierzow Polſkich
3:
braciei naſich.
4:
Azas to niebel deſpekth Polakom od Pana gdi kto=
5:
rego Zamku doſtal zwielkiem oblaniem krwie ich ia
6:
ko zawolocya/ tam naprzod Wegri w Zamek wpu
7:
ſtzono/ ſkad Zubrzik winioſl przes kilka dzieſiat ti=
8:
ſieci ſzacuija naſzeſcdzieſiat ieſli niewiecei.
9:
Wielkieluki takze Polacy zapaleli/ wyſlano niebo=
10:
zeta naſtraſz á Wegri do Zamku wpuſtzono kendi
11:
takze wielkie Skarbi wzieli/ á ſkoroni winieſli: In=
12:
ſzich krziwd wielkich y niecheci znatznie ſie nieboze=
13:
ta nacierpieli/
á zaſz tho niepowinnoſc waſza bela
14:
okrziwde ich mowic/ waſzich oni ſludzi ſa/ wam ſla=
15:
we robia/ yopozitek ſie waſz ſpoſadzenim naſzanc
16:
zdrowia ſwego ſtaraia.
17:
Dla Pana Boga Conrontamini et nolite timere/ virili=18:
ter agite/ timitidas inſapiente eſſe non debet/ a wy ſie
19:
nad przodky medrſzemi tzinicie ale widze ze Ariſto=
20:
teleſowe w was ſie ſlowapelnia ktori mowi: De pro21:
prijs maximecurant homines/ de comunibus autem minus
22:
vel minime.
Hey dlaboga pomni kazdi rade onego me
23:
za ſwietego ktori tak mowi: Quem delectat vera liber24:
tas/ ab amore rerum mutabilium liber eſſe appetat/ plus
25:
diligere patriam quam ſemetipſum ma znas kazdi.
26:
Iako to tziniwali przodkowie waſzi abo y cij ſlaw=
27:
ni poſlowie na Seimie Warſzewſkiem ieſli go tak
28:
zwac mami w roku 85. Azaſz niegodzien wietznei | K iij | pamie= |
strona: K3v
1:
pamieci Zbigniew Oſolinſki/
ktori prziſzedwſzi przed
2:
onego Krola gniewliwego y przed rade yego rzekl:
3:
Decretu waſzey Krolewſkiey M: nieprzijmuiem
4:
pro rato et firmo/
oſwiatzamy ſie ze ſie nam ci W.
5:
K.M. gwalt dzieie/ a ten bel poſlem z Woywodz=
6:
twa Sendomirſkiego: Przinim Prokop Pekoſlaw
7:
ſky familijei abdank.
8:
Piotr Podlowſki z Domu Ianina/ Mikolai Ka
9:
zimierſki z domu Biberſtain Woiewodztwa Kra=
10:
kowſkieo Marcian Chelmſki colega iego zdomu o=
11:
ſtoya. Wielkopolanie zroznich woywodztw/
Sta
12:
niſlaw Czarnkowſki familijei naletzow zaſluzoni ſta
13:
ruſzek R:P: ktori maiac Slowa meza onego na=
14:
batzeniju tak ſie zachowal yako on mowi: Nihil eſt 15:
ex omnibus rebus humanis preclarius aut preſtantius/
16:
quam de repub: bene mereri.
Marcin Oſtrorog na=
17:
lwowku teize familijei/ Kaſztelan Kaminſki: dobrze
18:
zaſluzoni Senator R:P: ſprzodkow ſwoich/ y in=
19:
ſzi poſlowie. Iakub Niemoiewſki ktoremu zaziwo
20:
ta niebelo nil dultius/ nil clarius patria.
21:
Niektorzi tez beli Oſli á nie Poſli/ wodzono ich
22:
kendy chciano y niewielka niechec ku oytziznie przi=
23:
wodzono: Ale ſie prozno dziwowac ze tak belo/
24:
Qualis rector ciuitatis tales habitātes in ea.
Zwalic nie
25:
ktorzi tetam wiſſzei pomienione grubiani y mowi
26:
ich mienieli bic nichtzemnemi ale yako ono mo=
27:
wi ieden/ Vt in uno non ſpectatur elegantia ſculpture 28:
ſed pondus et materia/ ita non refert quam ſit elegans o=| ratio |
strona: K4
1:
ratio/ ſed quam grauis et vtilis. Przeto ci godny vtz=
2:
tzenia y opatrzenia/ bo Cicero tak powiada:
3:
Qui fugiunt id periculum quod prorepub: ſube
4:
undum eſt ſkulte faciunt: atqui patriæ pericula
5:
ſuo periculo expetunt, hi ſapiētes putandi ſunt:
6:
cum et eum quem debent reipub: honorem red=
7:
dunt, & pro multis quam cum multis perire ma=
8:
lunt.
9:
Iakoſz/ á zaſz iuſz tam zle niebelo Ozbigniewie O=
10:
ſolinſkiem/ gdi tak ſmiele Krola gniewliwego ſwa
11:
mowa roſrzewnil áſtanawſzi odpowiedzi rzekal.
12:
Szpetni mu reſpons dac chcial/ á z prziſlal do nie=
13:
go ieden Senator/ pitaiac ieſly cudnie Poſlowi
14:
bez Glowi/ on zatem poſzedl na ſtrone.
15:
Moge ye nazwac zatzimatzmi wolnoſci naſzich
16:
y obronicielmi ijch/ gdiſz to yako ono mowi ieden.
17:
Aeque onim virtutis eſt et bona patrie auixiſſe/ et mala
18:
inſe transferro voluiſſe.
19:
Niemoge tego naſobie przewieſc abich wtim tak
20:
poſtepowac mial yako Plutarchus mowi: Quid 21:
quid tutum eſt id vere ſulum laudatur/ quod vero cum pe=
22:
riculo fit/ id ad miratione proſequimur.
23:
Ia ſie niedziwuije/ ale chwale cnote wrodzona w=
24:
mezach zatznich/ ktorzi to beli ſobie vradzili yako
25:
yeden radzi:
26:
Prodignis ſubeundum eſt diſcrimen.
| A przedaw= |
strona: K4v
1:
A przedawcom R:P: tzo mowi: Habere queſtui rem=2:
publicam/ non modo turpe/ ſed et ſceleratum et nefarium
3:
eſt. Niewaſzcieſz ich ſobie lektze bo mowi tenze:
4:
Conſpiratorum ac ſceleratorum et ſi paucitas contemni
5:
poſsit/ tamen pertinatia magna poena afficienda eſt ne
6:
ceteri malo exemplo moueantur. Znaliſcie takowe zo
7:
nich lagodnich mow ich a mowicieſcie nieſmieli/
8:
Iuda oſculo filium hominis tradiſ: Oſtrzega Pan od
9:
takowich gdzie mowi przes Ezaiaſza: Popule meus 10:
qui te beatum dicunt ipſi te decipiunt. Niemam zazle za
11:
den cnotliwi niokiem zlego nic nierozumie/
takci
12:
loquebantur pacem cum proximis/ mala autem in corde
13:
eorum beli. Znac to zowich exorbitancij: ale is im
14:
tego potrzeba bela muſialo tak bic/ venena non dan=15:
tur niſi mele circumlita.
16:
Strzeſcie ſie zawzdi takowich ſtrzeſtzie/ bo mowi
17:
Auguſtin ſwieti: Eloquentia in homine prauo/ eſt vene18:
num in poculo aureo/ o toſz zato odnas dobrei wzmi=
19:
anki áni od potumſtwa naſzego miec niebeda
ani tez
20:
wprziſzlem ziwocie tzego pragna nie otzimaia/ bo
21:
mowi ieden maz ſwieti/ Non venient inconſpectum Dei 22:
omnis hypocrita.
23:
Vpominam thedi was iako Sluga i Brath waſz/
24:
abiſcie themu zlemu wtzas zabiezeli/ á glowe zakre=
25:
ciwſzi prec zarzucili/ abi was nigdi niepſowali the
26:
ſzkodliwe Decreta nad wola waſze y poſlow wa=27:
waſzich potzinione.
28:
Boc to nie nowina takci tziniwali zdawna przod=
29:
kowie waſzi co wſpominaia hiſtorye od Boleſlawa | ſmiałego |
strona: L
1:
ſmialego ieſce/ kiedi brat yego Wladiſlaw Herman
2:
kaſowal wſzitkie Decreta co wſpomina Cromer te=
3:
mi ſlowi:
In iuſta decreta Boleſlai audacis fratris ſui 4:
reſcidit/ et male ablata reſtituit.
5:
Boleſlaus Criſpus po Wladiſlawie bracie ſwem
6:
wſzitkie takze Angarie odmienil/ thoſz Kazimierz
7:
brat ijch tzinil po Mieciſlawie rzetzonem ſtari co
wſpomina Hiſtorik w te ſlowa: Kazymirus
facto 8:
lecicie connentu omnes exactiones/ iniuſta tributa per
9:
Meceſlaum conſtituta reſcidit/ calumniatores nonnullos
10:
proſcripfit/ nonnullos igne ac canterio notauit/ ceteraſ
11:
de prauatus conſuetudines in regne exortas renuit.
12:
Sac niektorzi niebatzni na krziwde R:P: y powie=
13:
daia/ ze Decreta Sacroſancta bic maia/ ieſli ſa do=
14:
bre pozitecne áktemu ſprawiedliwe/ godne bi tego
15:
beli/ ieſli y natzei (yakoſz ſa zle y ſkodliwe) zatarte
16:
bic maia
17:
Ymowia ci ieſli wzruſza tich Decretow w zruſza
18:
wſzitkiego: Boze dayto abiſcie wſzitko nowe zle
19:
ſtanowienie wzruſzeli á przidawnei wolnoſci y ſwo
20:
bodzie zoſtali.
21:
Ieſlis bracie po braciei gwoli poddanem kazili y pſo
22:
wali niekumiſlne conſtitutie/ Na koniec Sin oico=
23:
wſkie ocijm ſwiadczi conſtitutia roku 1550. folio 2.
24:
wte ſlowa piſana.
25:
Agdziebi ſie trafilo yſzbi ábo przes nas/ ábo przes
26:
kogo inſzego ſtalo ſie co takowego timto prawom
27:
Statutom/ Daninam/ Prziwileiom Liſtom/ ſwo| L | bodam |
strona: Lv
1:
bodam/ y wolnoſciam przeciwnego/
ábo ze biſmi
2:
im derogowac abo abrogowac (co rozumiei przes
3:
decret) ſami przes ſie czijm chcieli/ thedi wſzitko
4:
zadnei mocy/ ani wagi miec niema/
ale wſzitko mo=
5:
ca thego Seimu nikcemne y ſkazone rozumiano bic
6:
ma/ iakoſz y mi to pſuiemi y kazimi/ ánitzemne hic
7:
naidoiemi/ tim liſtem naſzem tzaſi wiecnemi:
Con
8:
ſtitutija takze macije/ Seimu Piotrkowſkiego
9:
Roku 1565. folio 55. gdzie wſzitkie Decreta/ zwla=
10:
ſtza extra forum ſiue in contumatiam/ ſiue per controuer=11:
ſiam beli otrzimane/ nullittatis vitio ſubiacere debent/ 12:
irrutumque et in ane erit.
13:
Aiſz ſie to od przodkow naſzich dobrich pokazuije/
14:
ze to nie ieſth grzech przeciwko Decretom nieroz=
15:
miſlnich Krolow mowic/ y pſowac ie thendi y wi
16:
wtijm nikogo nieſluchaicie co batzicije ſobie barzo
17:
ſzkodliwego.
18:
Obatzcie ieno ow Decret Paniey Wlotkowey ſte=
19:
mi ktorzi iei gwalt nieſlichani wnoci vtzinili/ zezna=
20:
cie to ſami ze forum na Seimie niemial/ naco ſie na
21:
on tzas poſlowie y ſtroni zgadzali iawna rzec ieſt/
22:
bo im namiotano wiele rzetzi ad opreſsionē az ſtrach
23:
tzitaiatz.
24:
Owdrugi prodiffamatione Rantzlerzow y dzierz=
25:
kow/ przeciwko Chriſtophowi Zborowſkiemu/
26:
mere eſt ciuilis, a ciuiles omnes cauſas y niekto=
27:
re criminales Seimowi zoſtawiono/
otzim con=
28:
ſtitutia Warſzewſka roku 1578. folio 186. tak ze | L ij | con= |
strona: L2
1:
conſtitutia Piotrkowſka anni 65. folio 55. Decret
2:
trzeci de crimine leſe/ y then przeciwko Prziwileiowi
3:
Alexandrowemu Armate per licitationem et oppreſsio=4:
nem vtzinioni:
Wſzakeſcie ſwiadomi ze ſami Sedzi
5:
owie Aktorimi beli/ ſami inſtigowali/ ſami ſwiatzi
6:
li/ ſami Scrutatori beli/ hey dla Boga Woloſka á
7:
Multanſka to ſprawa bela/
ſam Tiberius
cum Elio 8:
Seiano quem ad ſuam potentiam prouexerat/ ſami
9:
ſobie gwoli Swiatki/ nakladem R:P: chowali
10:
Iorgielti im naznaceli potiſiacu podwu:
Prawda
11:
tego niepotrzebuije kazdi ija zeznac powinien.
12:
Y ſmieia rownac Krola Boleſlawowi wſzak on
13:
chowal obronce y rozmnozitziele Prawdi/ á ten
14:
zas potwarce y zagubce iei.
15:
Thich ze ſedziow mace Decreta wlaſne ktore ſamiſz
16:
kazili/ iako was miedzi Xiedzem Arcibiſkupem Gni
17:
eznienſkiem á Panem Czarnkowſkiem oznin/ gdzie
18:
beli nalezli pierwei forum potijm na Seimie tenze
19:
Decret retractowali:
20:
Zlec belo Panowie zle/ ieſli tego niewirzucicie pokazi
21:
tze potumki waſze nawieki.
22:
Wſzak to nienowina v Panow Chrzeſcianſkich.
23:
Papieſz Gregorius xiij. contra Picolhomineum re
24:
tractowal Decret.
25:
Carolus imperator contra Ioannem Fridericum.
26:
Carolus xi. Krol Francuſki contra candeum pro crimi=27:
neleſe tis.
28:
Ieſlis ſie to dzieie in ſeruitute tzemu vi in ſua R: P:
29:
libera/ tego vcinic niemacie/ á teij oppreſijei na ſie y
strona: L2v
1:
na potumki ſwe niezoſtawicie/ Maloſz macie exor=
2:
bitancieij ſrogich odtich Panow natzinionich: Bani
3:
tije wimiſlne naidowano/ delatora nievkazano/ na=
4:
co ieſt proteſtatia poſlow ziemſkich:
Barzo to ſzko=
5:
dliwa boicie ſie boijcie/ ieſlibiſcie tego zaniedbali/ y
6:
tijm ieſli bi ieſze ziwi beli Krom ſkarania to ſie prze
7:
irzec mialo: okrutna tirannis/ ſtraciwſzi iuſz meza
8:
zacnego/ inſtigatie y ſwiadetztwa falſziwe intento=
9:
wano/
ſlichaneli tho okrucienſtwo kendi.
10:
Dla Boga nietilko Decreta/ ale ſwiatki/ inſtigatori/
11:
tak ziwo zagrzebcie/ niech ſie niecnotha niemnozi/
12:
Toc to Hoſtes patrie/ to Panowie á barzo zli/ na
13:
the gwaltu wolaitzie/ nathe.
14:
Aiz nam potrzeba znowu o Panu inſzem
15:
radzic/ pierwei vchedoſzmi nierzadzi wſzelkie y plu=
16:
gactwa/ takze y the potwarzi wigubmi/ á zatijm
17:
puſc mi wſzitko nawola mielego Boga y nalaſke ie=
18:
go
gdiſz to ieſt iego ſamego ſprawa Krole obierac/
19:
ocijm mowi przes vſta Medrcowe ſam:/ per me reges 20:
regnant.
21:
Ale ſie boimi abi nam niedal takiego iako Iob po=
22:
wieda/
ipſe enim regnare facit Hypocritam propter pec=23:
cata populi.
24:
Bedziecieli zgodnemi Pan Bog zwami bedzie/ be=
25:
dziecieli tez iako owe kola co kazde naſwoi mlin wo=
26:
de ciagnie tam onim niemiſlcie/
bo to wſzitko ſpra
27:
wowac bedzie miedzi wami on glowni nieprijaciel | ymienia |
strona: L3
1:
y mienia iego Swietego/ ktori z auarita mierzio=
2:
na wiele ſobie ludzi poholdowal/ bo powiada Chri=
3:
ſoſtom ſwieti:
yze kazdi lakomiec
Corpus ſuum diabo4:
lo proſtituit: iakoz to podobno/ bo auaritia crudeles 5:
efficit eos qui ei ſeruiunt.
6:
Sluchaice Platonowey radi ktori mowi: Nihil ci=7:
uitati pernicioſius quam diuiſio/ vt nihil melius quam
8:
vnic.
Kochaimiſz ſie mi wnieij niech nieidziem lu=
9:
dziem wpoſmiech aby niemowili o nas: Minores vt 10:
fiāt equales ſeditionē faciunt/ quales vero vt fiāt maiores
11:
Oſtrzega wtijm vegetius mowiac:
Nulla quam vis 12:
ſit minima natio/ cito poteſt ab aduerſarijs deleri/ niſi
13:
proprijs ſimulatibus ſeipſam confecerit. Do tego y Li=
14:
uius mowi: Nihil ocultum in inteſtina diſcordie eſſe 15:
poteſt. Ato ieſt wielkie principium diſcordie aliquid comu16:
ne ſuum facere.
17:
Mieicies batzenie naoitzizne miela á nawiecei na
18:
Pana Boga niebaccie roznemi wmiſlach bo Augu=
19:
ſtin ſwieti tak mowi: In diſcordia nemo benedicit do=20:
minum.
21:
Poki mozecie naiwicey chroncie ſie vbogiego Pana
22:
Znedznei famileijei/ bi mial naipieknieiſza cerwona
23:
tzapke/ boc ya z Skarbu R: P: drogo zaplaceno/
24:
y inſzich ktorzi bi beli tzijemi poddanimi abo hol=
25:
downiki/ bo mowi Cicero: Omnes ex vili familia ma26:
lunt maleficio/ quam officio parare diuicias. Takci nam
27:
drudzi iawnie ſie okazali.
Niemowcie pretko mi Pa
28:
na vbogacim/ toc bi moglo ale on ſwoich vbo=
29:
gich przijaciol nierichlo zbogaci/ richlo ſpolſky ſpi=| L iij | tal |
strona: L3v
1:
tal vtzini/ iednego co mu bedzie foritowal Panem/
2:
á drugie nedzniki.
3:
Sliſze tez niektore zwas ze opiaſcie gadacie nadob=
4:
nac bi to biſmi v Pana Boga to vproſic mogli/ ya=
5:
koz dlugo biſie nam pierwei oſtaloſc trzeba Panu
6:
modlic abi nas nia obdarzic ratzel/
ale krom thego
7:
mnie ſie to widzi prozna mowa naſza temn doſic v=
8:
tzinic niemozecie wtich vinioſlich miſlach waſzich/
9:
Kazdemu biſcie przitzine nalezli y niebelbi od waſz
10:
ſzanowan ani tak powazan iako od przodkow wa=
11:
ſzich on piaſt Kruſzficki: Chocia biſcie y natego
12:
trafili
co ſie tzeſzac wzwierciadlo patzi twarzi ſobie
13:
poglaſkuiac mowi/ o facies regno digna: toc to znac
14:
tziſti chlop co ſie ſobie podoba/
ienoſz niewiem podo
15:
bali ſie wam wſzitkiem: niechai abo zoſtanie Kro=
16:
lem doma miedzi chlopiethi/ a wi ſkad y nad o in=
17:
ſzem radzcie.
Nieobieraicieſs go nikomu gwoli/
18:
nieſluchaicie w tijm nieprzijaciela Krziza ſwietego
19:
boc oto ſobie iuſz chlube tijm tzini zeſcie mu beli
20:
gwoli dwu obrali/
y natzei was ſobie niechce ro=
21:
zomiec ieno ſwemi y niedarmo do was ſam liſtu
22:
niepiſal ale Baſzi roſzkazal/ tzego nigdi nietzinil/ á
23:
to przeto zeſcie beli holdownika abo iako on ſam
24:
powieda chlopa iego za Pana ſobie przijeli
on was
25:
ſtad za chlopi y poddane ſwe litzi ieno Liſt iego ro=
26:
zumieicie/ y niewiem ieſli niewmedrſzei Kancelarijei
27:
mſzli wiego formowan:
Adlatego dla Pana Bo
| ga |
strona: L4
1:
ga proſze y napominam nic gwoli Poganinowi
2:
nietzincie zadna grozna doſtrachu niech was nie=
3:
prziwodzi/ z Panem Bogiem na Szatani/ thego
4:
od kogo was od graza obierzcie/
virzicie z hardei
5:
gebi pokorna mowe zaras: boc oni the Prakty=
6:
ke maia ze od Ludzi Pulnotznich porazoni y Zgre=
7:
cijei wirzutzeni bic maia/ aiſz ſie tego boia aby nam
8:
nieprzibel mozni/
á s Krolmi wielkiemi Krwia abo
9:
powinowactwem zlatzoni/ nieſmieli bi ius takich
10:
deſpektow tzinic Koronie y ſtich potzinionich oba
11:
wiaija ſie aby onie trudnoſci niemieli/
Atak the
12:
ktore on zaletza napoſmiech ſobie bierzecie.
13:
Macie iuſz okazane oſobi godne przes pewne á zi=
14:
tzliwe meze y Siny Koronne bracia waſze
ktorzi
15:
bi nam bic mogli Pani pozitetznenij iako od Sena=
16:
tora iednego ktori imienia ſwego niepodpiſal/ dru=
17:
giego Xiedza Iozepha Wereſtzinſkiego Opattha
18:
Sieciechowſkiego
dobrego aprzikladnego Kapla=
19:
na ozdobce abo naprawiciela Koſciola Bozego kto
20:
ri tak wdobrem zdrowiju iako u wnawatlonem
21:
nieomieſkiwa bic pozitetznem R: P:
pietza y ſta=
22:
ranie oniei tzini to co rozumie ku pozitkowi powia=
23:
da y napiſmie vkazuije ac krotko naten cas dla nie=
24:
ſpoſobuego Zdrowia bo to wie ijſz modica ad mo=25:
nitio ſufficit timentibus Deum.
26:
Odemnie theſz proſze przimicie zadobre to przeſpi=
27:
etzne piſanie/ gdiz to co batze bic potrzebnego oitzi=| znie |
strona: L4v
1:
znie wſpominam/ á na co ich ſliſze wiele narzeka=
2:
yac/ iawnie opowiedam
ac troſzke ſurowie/ tego
3:
prawda potrzebuije: abi znac te mala conſilia in=
4:
ſzich/ pares euentus nie przinioſli. Ieſli ſobie ieno
5:
bedziem pochlebowac
á prawdi na ſie niepowiadac
6:
y nieokazowac iei/ zle bedzie onas/ á co dalei to go=
7:
rzei/ trzeba tehdi bac ſie abi ona wolnoſc wktorei
8:
nas od vmarli przodkowie naſzi wcale zoſtala/
bo
9:
mowi Cicero: Nihil beatum ſi abſit libertas.
10:
Przipatrzmi ſie beſtiam iako iei ochraniaya co w=
11:
ſpomina tenze:
Beſtie quas dilectionis cauſa concludi=12:
mus/ cum copioſius alantur quam ſi eſſent libere non fa=
13:
cile tamen patiuntur ſeſe contineri. Y mi dla Boga ko
14:
chaimi ſie wſwei drogo od przodkow naſzich oku=
15:
pionich krwia oblanich/
niedai mi ſie tak nieprziſtoi=
16:
nie poiednikiem kuklac/ co iednemu dzis to dru=
17:
giemu potem/ iakoc nad mozniei ſzemi go=
18:
ra bedzie/ nam iako owcam nie=
19:
tilko Welne y Sko=
20:
ri brac beda.
21:
Nihil fædus ſeruitute: ad decus & li=
22:
bertatem natiſumus.