[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Mikołaj Rej
tytuł:   Zwierzyniec
rok wydania:   1562


strona: kt

1:
Zwirziniec
2:
W ktorym rozmáitich
3:
ſtanow ludzi/ źwirząth/ y ptakow/
4:
kſtałty/ przypadki/ y obycżáye/ ſą właſnie wy=
5:
piſáne. A zwłaſzcżá ku cżáſom dziſyeyſzym
6:
náſzym nieiáko przypadáiące. Ná rok
7:
od národzenia Páńſkyego
8:
1562.
9:
N
Iechże cie nic nie ruſza/ moy namilſzy brácie/
10:
Ieſliby co nie k myſli/ też przypádło ná ćię.
11:
Bo mi iednák łácniey s ſwym/ niż draźnić obcego/
12:
Wſzák ia thu nie wſpominam/ co mi nic do thego.
13:
Iedno ia tu ná pámięć/ ſwe dilekty lecżę/
14:
Co im wſzego dobrego/ iáko ſobie życżę.
15:
A iż ſie też wtaczáią/ y poſtronne rzecży/
16:
Radbych by ſie s cudzych ſpraw/ miał káżdy ná piecży.
17:
Napowinnieyſzy przyiaciel prawdá.
18:
Trenorum iij.

strona: ktv



strona: A2

1:
Zacnie Vrodzonemu
2:
a Wielmożnemu Panu/ Panu Ia
3:
nowi Chodkowicowi/ Stolnikowi
4:
Kſyęſtwa Litewſkyego etc.
5:
I
Z cie Pan Bog y
6:
ſtanem/ y vrodą/ y po=
7:
cżćiwym bacżeniem/ ob
8:
dárzyć racżył (cżegoć i=
9:
ście nie s pochlebſtwá/
10:
áni przeto żemći ieſt prá
11:
wym á vprzeymie życż=
12:
liwym przyyacyelem/
13:
przycżytam: ále tho przypuſzcżam ná káżdego
14:
pocżćiwe/ iż thák ieſt/ rozeznánie) przetoć thy
15:
Kſiąſzki przypiſuię/ y poſyłam/ Abyś ſie w mło
16:
dośći ſwey rzecżámi cżáſem poważnemi/ cżá=
17:
ſem też dworſkyemi/ zábawiał/ á cżás ſwoy ro
18:
zeznawał/ przy cżym ma zoſtáwáć/ á przy cżim
19:
ma poſtępki ſwe (iákoż wiem iż ná to záwżdy
20:
oſobne bacżenie maſz) zábawiáć y ſtánowić.
21:
Gdyż nas on Mędrzec ſławny vpomina Ka=
22:
to/ ábychmy cżáſem miedzy ſwemi/ wedle cżá=
A 2ſu zábá


strona: A2v

1:
ſu zábáwyonemi trudnoſcyámi/ weſołych przy
2:
padkow vżywáli/ á iemi ſie zábawiáli. Acż ro=
3:
zumiem/ iż/ ták iáko dziś ſwiát nieſie/ thá rzecż
4:
bez ſzácunkarzá á bez ſędzyego być nie może/ bo
5:
to ieſth ludzka náturá wſzyſtko gánić/ áby w
6:
tym káżdy rozumian był/ iż tho lepyey y vmye/
7:
y rozumye. Ale záprawdę/ iákobych tego káż=
8:
demu życżył áby lepiey vmiał y rozumiał/ tákże
9:
mu też dopuſzcżam ſzáczowáć/ ieſli racży/ iáko
10:
mu ſie zda. To iedno niech przy mnie zoſtánye/
11:
iż ſie nic zemnie nie dzyeie z żadnego vgonku/ á=
12:
ni z żądliwośći iákyego o ſobye nyepotrzebne=
13:
go mnimánia. Iedno iż widamy y ſłychamy/ iż
14:
káżdy narod/ ięzyk ſwoy/ y ſpráwy ſwe/ zdo=
15:
bić ſie ſthára/ iáko nalepyey może/ y piſząc cżá=
16:
ſem theż ledá co/ y wyele nikcżemnych á niepo=
17:
trzebnych rzecży/ iedno nam Polakom iákoś w
18:
tym bárzo inochody nie sſtawáło. Aż ſie inſzy
19:
narodowie cżáſem pytáli/ ieſli Polſká ieſt miá
20:
ſto/ álbo też iaka kráiná. A thák dopuſzcżam
21:
inſzym báwić ſie twárdemi rozumy/ y wywo=
22:
dy rzecży trudnych ku wyrozumieniu/ nam pro
23:
ſtym á nieucżonym doſyć ieſt/ tylko iáko obye=
24:
ciádło młodym ludzyom podawáć/ ſkądby ſie
25:
naprzod cnotham/ á pothym powinnoſcyam
26:
ſwym przypáthrowáli. S cżego ſnádnie bo=
iaźń


strona: A3

1:
iaźń Boża záſię vmnożyć ſie może/ kthora ieſt/
2:
iáko Sálomon nápiſał/ pocżątek káżdey mą=
3:
drośći. Co iż w thobye znam/ iż ſie z młodośći
4:
ſwey tákiemi/ iákye twemu vcżćiwemu ſtano=
5:
wi należą/ rzecżámi y poſthępki báwiſz/ ná ro=
6:
zeznánie przypuſzcżam y porucżam/ życżącći od
7:
Páná Bogá/ áby tá twoiá zácżęta w dobrych
8:
á w pocżćiwych ſpráwach młodość/ roſłá y
9:
kwitnęłá w tobye/ ku cżći pánu Bogu naprzod/
10:
á potym ku pocyeſze ſławnemu narodowi twe
11:
mu/ á ku dobrey ſławie y pámięći twoiey/
12:
á tákże y ku pocżćiwey ſłużbye Rzecży
13:
poſpolitey/ y oycżyznie twoiey.
14:
Vale.
15:
W. M.
16:
Práwie życżliwy
17:
przyiaciel/ ktore=
18:
go dobrze znaſz.
A3


strona: A3v

1:
❦ NICOLAVS MV=
2:
SCVLVS.
3:
N
Omen Smyrna tuum late vulgauit Homerus,
4:
Carmine quod reliquos vicerat Ionios.
5:
Sic quó Sarmatico Reius nunc pollet in orbe,
6:
Cui pia Calliope, maxima dona dedit.
7:
Edit & hunc librum vulgaris ab arte Camenæ,
8:
Qui pulchros fætus continet ingenij.
9:
Continet antiquos illuſtri nomine Reges,
10:
Qui fuerant regnis, gloria prima ſuis.
11:
Geſta Heroum, toto quicuń tenentur in orbe,
12:
Priſca ferunt quos, vel ſecula noſtra viros.
13:
Hic, quos edomuit Sapientes ſacra ſophia,
14:
Et labor in cœlos, extulit aſsiduus.
15:
Inuenies quó præclaras virtute matronas,
16:
Robore diſsimiles, nec probitate viris.
17:
Innumeros hominum caſus, & mille pericla,
18:
Quæ rebus poteris aſsimilare tuis.
19:
Huc agè, qui rerum Lector nouitate teneris,
20:
Quod tua (percipies) tædia fortè leuet.

strona: A4

1:
¶ Do ſzácunkarzá cudzych ſpraw.
2:
N
Ie ſzácuyże moy brácie/ iedno co ieſt prawdá/
3:
A pochlebſtwo z zazdroſcią/ niech idzye do dyabłá.
4:
Nie wnet rzecży przypuſzcżay/ do rozſądku twego/
5:
Gdyż ieden wyrozumieć/ nie może wſzytkiego.
6:
Máłoć gdy gárniec widziſz/ iż v ogniá ſtoi/
7:
Lecż niewieſz pod pokrywką/ co ſie tám w nim broi.
8:
Iáko ktoś Apelleſa/ nápiſał miánuiąc/
9:
Sam ſie zwał Orfeuſzem/ pyorecżkiem ſzyrmuiąc.
10:
Ale by kto chciał piſáć/ á dał pyorku wolą/
11:
Snádnieby iezycżkowi/ odiął wnet ſwąwolą.
12:
Bo iedno ſobie wſpomni/ towárzyſzu miły/
13:
O cżyie piſmo gęby/ ledwe vchybili.
14:
grafika
15:
¶ Do tego co cżyść ma.
16:
T
V maſz naprzod poſtępki/ ſtárych krolow ſławnych/
17:
Ktoreć ſie dziś przygodzą/ chociay s cżáſow dawnych.
18:
Potym maſz s Polſkich ſtanow/ pocżćiwe przypadki/
19:
Ktore ná ſwe trefunki/ też będzyeſz miał ſwiádki.
20:
Potym pod podobieńſtwy/ coć wiedzyeć przyſtoi/
21:
A iáko nas dziwny ſwiát/ nieobácżnie ſtroi.
22:
A potym też trefunki/ dworſtwá przypádłego/
23:
Ktore cie też przeſtrzegą/ s tego i z owego.
24:
Widzę iż zacni ludzye/ co przed tym piſáli/
25:
Ledá cżego też cżáſem/ śiłá nábáiáli.
26:
Acż ſie dworſtwo nie trefi/ do poważnych rzecży/
27:
Ale nie wádzi y to/ cżáſem mieć na pyecży/
28:
Abowiem ſtąd nawiętſze/ przypada ćwicżenie/
29:
Kto ma ná przeſzłe rzecży/ s pámięcią bacżenie.
30:
Przyyḿże chceſzli zá dobre/ boć nie Kato piſze/
31:
Też to iedno prze dobre/ ſtáwią towarzyſze.
A4


strona: A4v

1:
Na obraz Mikołáiá Reiá z Nagło. M.W.
2:
grafika
3:
Roku od narodzenia iego 50
4:
V
Lixes był niecudny/ lecż wymowá iego/
5:
Spráwiłá że y dziś ma/ wiecżną ſławę s tego.
6:
Tákże ten náſz Vlixes/ z narodu Polſkyego/
7:
Spráwił ſobie/ co poznaſz/ y s piſánia iego.
8:
A ktemu przyrodzeniu/ iściebych był życżył/
9:
Aby ſie był gdzye dáley/ nie wſzytko tu ćwicżył.
10:
Byłby drugi Homerus/ álbo Polſki Plato/
11:
Acż nam iednák polakom/ przedſię ſtoi zá to.

strona: A5

1:
¶ A thu napirwey RZecżpoſpolita
2:
ſkárży ſie ná ſwe nieſzcżęſcie.
3:
grafika
4:
Y
Cożem ia wżdy krzywá/ vboga śirotá/
5:
A ſnadź od ſwych nawięcey/ vżywam kłopotá.
6:
Ia ſie ſtáram o wſzytki/ ále o mię żadny/
7:
Ták ye márnie pobłaźnił/ ten márny ſwiát zdradny.
8:
O nieſzcżęſny Prywacie/ thyś thego nábroił/
9:
A nadobnieś ten narod/ ták ſławny przyſtroił.
10:
Ze ſwiętą Spráwiedliwość/ y mnię wyganiáią/
11:
Ale dobrzeli cżynią/ potym rozeznáią.
12:
¶ Prywat ſie obmawia.
13:
N
Iefráſuy ſie goſpodze/ cożem ia krzyw tobie/
14:
Dawnoć cżáſu pokoiu/ káżdy gárnie k ſobye.
15:
A zwłaſzcżá gdy márny ſwiát/ ták ſie ná tym ſádzi/
16:
Iż kto vmie więcey dáć/ przy tym rychley zdrádzi.
17:
Ale ſłyſzę iż káżde/ kroleſtwo w pokoiu/
18:
Szcżęſliwſze ieſt/ powoli/ gdy myſli o boiu.
19:
Bo wierz mi gdyby iedno/ burza przyráźiłá/
20:
Byłby Prywat zá pyecem/ wnetbyś ty rządziłá.

strona: A5v

1:
¶ Rzecżpoſpolita.
2:
D
zyękuie vbogi z bedł/ náſz pánie Prywacie/
3:
Nie terazby ſie lecżyć/ gdy bárzo ſtękacie.
4:
Mądrzy każą zábiegáć/ zá cżáſu wſzyſtkiemu/
5:
Bo záwżdy vſtępuie/ wolne muſzonemu.
6:
Fortunny to co w ſzcżęſciu/ myſli o przygodzye/
7:
Niżli w ten cżás gdy gore/ pytáć ſie o wodzye.
8:
Radby káżdy gdy zdycha/ dał wſzytko y z worem/
9:
Aby ſie mogł o zdrowie/ ſtárgowáć z Doktorem.
10:
¶ Prywat.
11:
P
Rawdáć ieſt moiá páni/ iż wżdy nie ták boli/
12:
Gdy kto ſwoie przypadki/ rozmyſla powoli.
13:
Ale nas ták márny ſwiát w ſwych pyeſzcżotach zbłaźnił/
14:
Iż y ciebye y wſzyſtki/ pocżćiwe podraźnił.
15:
Kłádźże im tu przed ocży/ ſpráwy krolow ſławnych/
16:
Iáko ſie ſpráwowáli/ onych cżáſow dawnych.
17:
Potym też ſwe domowe/ ktorzy zacni byli/
18:
Aby ſie ich poſtępki/ ſławnemi ćwicżyli.
19:
¶ Rzecżpoſpolita.
20:
A
Zaſz niewieſz Prywacie/ ludzkiego narodu/
21:
Iedno w ten cżás popłynie/ kiedy chybi brodu.
22:
Niepomoże to nigdy/ pewnie niedbáłemu/
23:
Chociay ſie y ocżymá/ przypátrzy wſzyſtkyemu.
24:
Poki tonie to wrzeſzcżąc/ woła prze Bog rátá/
25:
Iáko oſchnie wnet ſkacżąc/ vźrzyſz páná brátá.
26:
A tákżeć też y brácia/ rownie cżynią náſzy/
27:
Poty dmą poki czuią/ iż gorąco w káſzy.
Prywat.


strona: A6

1:
¶ Prywat.
2:
P
Rawdáć miła goſpodze/ y iać to więc widam/
3:
Bowiem cżęſciey niżli wy/ miedzy nimi bywam.
4:
Widząc więc cżáſem wſzyſcy/ iż źle/ wżdy nie dbáią/
5:
Iedno o ſwe pożytki/ wſzyſcy ſię ſtáráią.
6:
A ná to nic nie bacżą/ iż v dyabłá wſzytki/
7:
Snádnie z nimi mogą być/ y ty ich pożytki.
8:
A ták wżdy ták y owák/ lepyey vpomináć/
9:
Niżli gdy źle ná Słońce/ z motyką ſie wſpináć.
10:
¶ Stáńcżyk.
11:
W
Ierz mi y ty Prywacie/ iż ſie prożno wſpinaſz/
12:
Y tę pyoſnkę co ſłyſzę/ ſnadź dármo zácżynaſz.
13:
Dawno ſie tá nowinká/ o vſzy otárłá/
14:
Byś ty nabárzyey wołał/ byś miał y trzy gárdłá.
15:
Wołałciem ia też doſyć/ á ledwe kámienie/
16:
Iż nie woła/ coż potym/ gdy twárde ſumnienie.
17:
Ták nas bárzo łákomſtwo/ márne poſlepiło/
18:
A z nim ono pochlebſtwo/ boday ſie nie zbyło.
19:
¶ Prywat.
20:
N
Ie rozumiem kto to ieſt/ s poſtáwą ſzaloną/
21:
Ale widzę iż ma rzecż/ właſną y przeſtroną.
22:
Y zda mi ſie że trudno/ płynąć przećiw wodzye/
23:
Bo widzę iż nie w iedney/ ten bywał przygodzye.
24:
Y znáć iż ſwiádom ludzi/ y cżáſom rozumie/
25:
Choć w ſzaloney poſtáwie/ przedſię mowić vmie.
26:
A máłobych nie wolał/ s prawdą ſzalonego/
27:
Niż z omylną poſtáwą/ wierę namędrſzego.
Rzecżpo=


strona: A6v

1:
¶ Rzecżpoſpolita powiáda kto ieſt.
2:
S
Táńcżykći był lecż mogli/ Stániſłáwem go práwie/
3:
Przezwáć/ przypátruiąc ſie/ dziwney ſwieckiey ſpráwie
4:
Bo ſie prawdy námowił/ w ſzaloney poſtáwie/
5:
Gdyż ći co im należy/ milcżą o niey práwie.
6:
A gdzyeſz tákich Stáńcżykow/ było ieſzcże wiele/
7:
Coby plewli obłudność/ to wſzetecżne zyele.
8:
A prawdę ſwiętą ludzyom/ przed ocży miotáli/
9:
A ſnadź niżli s pochlebſtwá/ więceyby wygráli.
10:
¶ Prywat.
11:
S
Lychałciem ia gdzyeś dawno/ ták o tym Rycerzu/
12:
Iż ten nigdy z nieprawdą/ niechciał być w przymierzu.
13:
A dobrze/ kiedy ſie ták/ omylny ſwiát mieni/
14:
Iż kiedy mądrzy milcżą/ niech mowią ſzaleni.
15:
Ale com rzekł puśćmy im/ tych zacnych przykłády/
16:
Przeſzłe rzecży hámuią/ ſwiát s przypadkow rády.
17:
A potym y kámienie/ iuż niech woła zá nim/
18:
Acż złemu nie pomoże/ y prawdá mym zdánim.

strona: aa

1:
Reyeſthr álbo ſpráwá
2:
dla prętkiego a rychlego
3:
znalezyenia.
4:
A
5:
Alexánder Wielki/ Liſt 4. 5. 6. 41.
6:
Alcibiades/ 6.
7:
Agáthokles/ támże.
8:
Antyoch/ támże.
9:
Auguſtus/ támże.
10:
Adrian Ceſarz Rzymſki/ 9.
11:
Agis krol Lákońſki/ 10.
12:
Ariſton tyran/ 11.
13:
Antigon Aziyſki krol/ támże.
14:
Artárxerxes Perſki krol/ 12.
15:
Alphonſus krol/ 13.
16:
Aurelius Ceſarz/ 14.
17:
Auguſt Ceſarz/ támże.
18:
Argo Lákonicka krolowa/ 15.
19:
Agezilaus Grecki krol/ 16.
20:
Auguſtus Rzymſki/ támże.
21:
Ayáx z Hektorem/támże.
22:
Alphonſus Káſtuliyſki/ 17.
23:
Adátyr Tátárſki Carz/ támże.
24:
Alexánder Mácedońſki/ 20.
25:
Attylá Gotſki krol/ támże.
26:
Alphonſus Hiſzpáńſki krol/ 21.
27:
Anthygon Mácedońſki krol/ 22.
28:
Amáziz krol Egipſki/ 23.
29:
Auguſtus Ceſarz/ támże.
30:
Antygon Aziyſki/ 26.
aaAntonius


strona: aav

Reyeſtr.
1:
Antonius Rzymſki Ceſarz/ 29.
2:
Aurelianus Rzymſki Ceſarz/ támże.
3:
Adrian Ceſarz Rzymſki/ 30.
4:
Arcezylaus/ 38.
5:
Agis drugi/ Lácedemońſki krol/ támże.
6:
Agezyláus Lácedemońſki krol/ 41.
7:
Anáximenes Philozoph z Alexándrem/ támże.
8:
Akteon krolewic/ 42.
9:
Arthemizia Káriyſka krolowa/ 45.
10:
Aſpheria Gilbertowá żoná/ 46.
11:
Arria Perſka páni/ 47.
12:
Andrzey Bzicki káſztelan Chełmſki/ 56.
13:
Andrzey Dębowſki Káſztelan Bełſki/ támże.
14:
Andrzey Hrábiá z Gorki/ 69.
15:
Andrzey Trzecieſki/ 75.
16:
Alexánder Sieniáwſki/ 79.
17:
B.
18:
Bálduin krol Ierozolimſki/ 21.
19:
Boná krolowa Polſka/ 49.
20:
Bonárowie/ 54.
21:
Bużyńſki Zupnik Krákowſki/ 64.
22:
Bernat Pretwic/ 78.
23:
Boguſzowie/ 81.
24:
Boleſtráſzycki/ 83.
25:
Bárzy/ 87.
26:
Balowie/ 88.
27:
Broniowſcy/ 80.
28:
Burmiſtrz/ 102.
29:
Biſkupi álbo Prełaći/ 104.
30:
Bocian ná łákomcá/ 125.
31:
Budowánie/ Broń/ 143.
32:
C.
33:
Cyrus krol/ 10.

strona: aa2

Reyeſtr.
1:
Celezynus Rzymſki pan/ 27.
2:
Cybales Perſki/ 33.
3:
Cikowſkich dom/ 58.
4:
Cżárnkowſki Biſkup Poznáńſki z brácią/ 60.
5:
Cżuryłowie/ 65.
6:
Chełmſcy/ 67.
7:
Cżarni Páwłowie/ 74.
8:
Cżyżowſcy/ 80.
9:
Chodorowſcy/ 83.
10:
Chodkowicowie/ 91.
11:
Cżłowiek pocżćiwy pobożny/ 113.
12:
Cżás iáko máluią/ 114.
13:
Co niewinne dręcżą/ 119.
14:
Coś ieſt to chciey być/ 121.
15:
Cudzey poſtáwie nie wierz/ támże.
16:
Chárt ná podſzcżuwácże/ 127.
17:
Chłop/ 131.
18:
D.
19:
Drogonus krol Getycki/ 12.
20:
Dionizius Syrakuzáńſki/ 19.
21:
Dámirus Hetman Dácki/ 28.
22:
Demetrius Lákońſki krol/ 31.
23:
Dawid krol/ 43.
24:
Dębieńſki z Dębian Káſztellan Sądecki/ 54.
25:
Diedoſzycki/ 85.
26:
Drohicżáńſcy/ támże.
27:
Derſniakowie/ 88.
28:
Droiowſcy/ 89.
29:
Dowoynowie/ 92.
30:
Drabi/ 103.
31:
Dworſki ſtan iáko máluią/ 117./
32:
Drzewko ná niepewny żywot/ 128.
33:
Dąb ná przełożone ſtany/ 131.
aa 2


strona: aa2v

Reyeſtr.
1:
Docżesne roſkoſzy zyemſkie/ 134.
2:
E.
3:
Epirkábundás/ 9.
4:
Edgárdus krol Brytáńſki/ 14.
5:
Eudánidás Lákońſki/ 25.
6:
Epáminundás Tebáńſki/ 34.
7:
Emilius Rzymſki/ 40.
8:
F.
9:
Friderik Rzymſki Ceſarz/ 8. 25.
10:
Fridegundá Fráncuſka krolowa/ 45.
11:
Fálcżewſcy/ 71.
12:
Figurá Pocżćiwośći/ 113.
13:
Figurá Wiáry/ Sławy/ támże.
14:
Figurá Cżyſtośći/ 114.
15:
Figurę Pomſty ták máluią/ 115.
16:
Figurá Niedoſtátku/ támże.
17:
Figurá Lákomego/ 116.
18:
Figurá wynioſłey myſli/ támże
19:
Figurá Niedbáłego/ támże.
20:
Figurá Podſzcżuwácżá/ 117.
21:
Figurá niedbáłośći w pokoiu/ támże
22:
G.
23:
Gárzyás Náwárſki krol/ 11.
24:
Gwilhelm Normándiyſki Hetman/ 13.
25:
Gálenus Syciliyſki/ 16.
26:
Gieráldus Hetman Hiſzpáńſki/ 19.
27:
Gielorych Hiſzpan Stároſtá/ támże.
28:
Gilbertus Pármeńſki/ támże.
29:
Gwilhelm Angyelſki/ 22.
30:
Gelon Syrákuzá. 36.
31:
Gelius/ 41.
32:
Gedeon Hetman Zydowſki/ 43.

strona: aa3

Reyeſtr.
1:
Gámrat Arcybiſkup/ 59.
2:
Gnoyeńſcy/ 63.
3:
Gábriel Grábowiecki/ 71.
4:
Goſtomſki/ támże.
5:
Grodzyeccy/ 72.
6:
Goráyſcy/ 86.
7:
Gromnicá/ 106.
8:
Gołąbek ná ćirpliwość/ 130.
9:
Goſpodárſtwo/ 136.
10:
H.
11:
Hirá Perſki poſeł/ 8.
12:
Heráklitus Philozoph/ 19.
13:
Henryk Hiſzpáńſki/ 21.
14:
Hánnibál Kártágińſki/ 39.
15:
Herkules/ 43.
16:
Herburt Przemyſki Biſkup z brácią/ 60.
17:
Hetman/ 102.
18:
I.
19:
Iulian Ceſarz Apoſtotá/ 14.
20:
Iulia Florentyná/ 15.
21:
Iulius ceſarz/ 31.
22:
Izátyrys Tátárſki Carz/ 37.
23:
Iámuzius Ceſarz/ 39.
24:
Iudyth zacna żydowká/ 44.
25:
Izábellá krolowa Węgyerſka/ 49.
26:
Ian s Tarnowá Káſztellan Krákowſki/ 50.
27:
Ian Mielecki Woiewodá Podolſki/ 53.
28:
Ian Stárzechowſki Woiewodá Podolſki/ támże.
29:
Ian Hrábia s Tarnowá/ Káſzt. Woynicki/ 54.
30:
Ian Ocieſki Kánclerz Koronny/ 58.
31:
Ian Tęczyńſki Stároſtá Lubelſki/ 61.
32:
Iároſz Koniuſzy/ 62.
aa 3


strona: aa3v

Reyeſtr.
1:
Ian Włodziſłáwſki/ 64.
2:
Ian Kriſztoporſki/ 65.
3:
Iankowſki Lukaſz/ 71.
4:
Iachym Lubomirſki Sędzic Krákowſki/ 73.
5:
Iordanowie/ 74.
6:
Ian Kochánowſki/ 77.
7:
Ierzy/ Iázłowiecki/ 78.
8:
Ian Orzechowſki Podkomorzy Chełmſki/ 79.
9:
Infułá Biskupia/ 104.
10:
Iáſkołká ná nieuſtáwicżność/ 126.
11:
Ieleń ná przegody/ 128.
12:
K.
13:
Kárzeł Ceſarz Krześćiánſki/ 1.
14:
Krol Arágońſki/ 8.
15:
Kleon Lácedemońſki krol/ 12.
16:
Konſtántyn á Irene mátká iego/ 15.
17:
Kálilceátydes Hetman Lákońſki/ 17.
18:
Kárkanus Báwárſkie kſiążę/ 24.
19:
Kráſsus Rzymſki Ceſarz/ 29.
20:
Klaudius Rzymſki/ 30.
21:
Kokcius Ceſarz/ 32.
22:
Kleomenes/ 37.
23:
Kliomántá Kártágińſka páni/ 44.
24:
Kornelia Rzymſka páni/ 45.
25:
Kátárzyná dziſieyſza krolowa Polſka/ 49.
26:
Krolewny Polſkie Anná s Kátárzyną/ támże.
27:
Kmitá Sobieńſki Woiewodá Krákow. 50.
28:
Koſcieleccy/ 52.
29:
Krotowſki dom/ 55.
30:
Karnkowſki Referendarz/ 61.
31:
Koniecpolſcy/ 62.
32:
Komorowſcy/ 63.

strona: aa4

Reyeſtr.
1:
Káſper Smolik/ 66.
2:
Kmitá Podſtárośći Krákow. 67.
3:
Konárſcy/ 68.
4:
Kácżkowſki Káſper/ 72.
5:
Kryſztoph Krupſki/ 79.
6:
Kluſiowye/ 86.
7:
Kuropátnicki á Kuropátwá/ 87.
8:
Káſzowſki Piotr/ támże.
9:
Kſięſtwo Litewſkye/ 90.
10:
Konſtántyn Kſiążę Oſtrowſkie/ 91.
11:
Krol álbo iáki przełożony/ 100.
12:
Káſztellan/ támże.
13:
Káncellária/ támże.
14:
Kommiſarze/ támże.
15:
Kommiſsie. 101.
16:
Kſięża poſpolići/ 104.
17:
Koſcioł/ 105.
18:
Kádzidlnicá/ támże.
19:
Krzćilnicá/ 107.
20:
Kroleſtwá Krześćiáńſkie/ 101.
21:
Korona Polſka/ támże.
22:
Koroná Węgierſka támże.
23:
Kſięſtwo Pruſkie/ támże.
24:
Kámieniec/ 110.
25:
Kozacy polni/ támże.
26:
Kollegium Krákowſkie/ támże.
27:
Koń ná byſtrą młodość/ 127.
28:
L.
29:
Ligurgus Lácedemońſki krol/ 1. 40.
30:
Lizánder/ 2.
31:
Lucius Rzymſki Rycerz/ 13.
32:
Lecná Atheniyſka/ 15.
33:
Leo Konſtántynopolitáńſki/ 20.

strona: aa4v

Reyeſtr.
1:
Ludwig Báworſki/ 26.
2:
Lakon/ 28.
3:
Lizymach Mácedońſki krol/ 39.
4:
Liwius/ 42.
5:
Lukrecia Kolátyná Rzymſkiego páná żoná/ 44.
6:
Lepidá Thebáńſka páni/ 47.
7:
Lukaſz z Gorki Woiewodá Lęcżycki/ 51.
8:
Lubelſki Woiewodá/ 52.
9:
Lutomirſcy/ 56.
10:
Ligęzowie/ 63.
11:
Latálſcy/ 70.
12:
Leśniowolſcy/ 71.
13:
Lukowſcy/ 77.
14:
Láſotowie/ 79.
15:
Láſzcżowie w Bełſkiey zyemi/ 81.
16:
Leśniowſki/ 82.
17:
Láźniowſki Ian/ támże.
18:
Lubránká wieżá ná zamku Krákowſkim. 111.
19:
Lábęć ná ſtrách śmierći/ 125.
20:
Lipká ná cne obycżáie/ 131.
21:
Librária/ 143.
22:
M.
23:
Makryn krol Egipſki/ 4.
24:
Metellus Rzymſki pan/ 27. 28.
25:
Mucius Scewolá/ 42.
26:
Márcyllá z miáſtá Kokcynu/ 46.
27:
Mátká Hirkanowá z Ieruzalem/ támże.
28:
Marćin Zborowſki Woiewodá Poznańſki/ 51.
29:
Mikołáy s Sieniawy Woiewodá Ruſki/ támże.
30:
Myſzkowſcy/ 53.
31:
Mikołay Trzebuchowſki Káſztel. Gnieźnień. 55.
32:
Marćin Zborowſki/ 57.
33:
Mikołay Rey z Nagłowic/ 64.

strona: bb

Reyeſtr.
1:
Morſki Zegotá/ 66.
2:
Moráwiec/ 67.
3:
Mikołay Laſki/ 69.
4:
Mężyk/ 74.
5:
Mikołay z Mielcá/ 76.
6:
Mikołay z Oleſznice z brácią/ támże.
7:
Máciey Włodek/ 78.
8:
Mikołay Sienicki/ 81.
9:
Mikołay Sámborecki/ 82.
10:
Mnich/ Mniſzki/ 104.
11:
Mſza/ 106.
12:
Marćin Luter doktor/ 107.
13:
Mińcá Polſka/ 112.
14:
Miła rzecż ſwobodá/ 120.
15:
Miedźwiedź ná dobrowolne niewolniki/ 127.
16:
Myſz ná niepewne dobre mienie/ 129.
17:
N.
18:
Nikánder/ 9.
19:
Nikoſtrát Grecki Hetman/ 42.
20:
Niewieſki y Zákcżyńſcy/ 73.
21:
Nowomieyſcy/ 88.
22:
Ná niedbáłość Polſką/ 110.
23:
Nádzyeie figurá/ 113.
24:
Niedbáłość ćwicżenia/ 115.
25:
Niewiáſtá obłudna/ 116.
26:
Niewiáſtę łákomą iáko máluią/ 117.
27:
Nie wierz nigdy złemu/ 119.
28:
Niedbáłość przygody/ 121.
29:
Ná vtrátniki/ Ná opilce/ Ná zwadce/ 122.
30:
Ná pochlebcę/ Ná obmowce/ 123.
31:
Ná tego co drugiemu zaźrzy/ támże.
32:
Ná Lichwiarzá/ Ná dziſieyſze okrutniki/ támże.
33:
Ná hárdego/ támże.
bb


strona: bbv

Reyeſtr.
1:
Ná Lgarzá/ Ná Gracże/ támże.
2:
Ná łákomce ſkąpe/ Ná dworſtwo/ támże.
3:
Ná wychowánie ſynow/ támże.
4:
Ná chłopá plugáwego przypadki/ 139.
5:
Ná chędogyego/ 141.
6:
O.
7:
Oſwáldus Normándiyſki Rycerz/ 13.
8:
Otto Ceſarz Rzymſki/ 29.
9:
Olimpia Alexándrá wielkiego mátká/ 45.
10:
Oſtrorogowie/ 55.
11:
Olbrycht Laſki/ 70.
12:
Opaleńſcy/ támże.
13:
Oſolińſcy z Oſoliná/ 77.
14:
Oſmolſki Ian/ 84.
15:
Orzechowſcy/ 89.
16:
Opáći/ 104.
17:
Orgány/ Odpuſty/ 105.
18:
Obrazek káżdy/ zwłaſzcżá ſrebrny/ 106.
19:
Okkázio/ to yeſt/ trefunk/ iáko máluią/ 114.
20:
Odmienność/ 121.
21:
Orzeł ná oſtrożność/ 126.
22:
P.
23:
Pedárdus Lácedemońſki pan/ 2.
24:
Philip Mácedońſki krol/ 2. 3.
25:
Párál Spártágińſki poſeł/ 8.
26:
Pogrzeby krolow Egipſkich/ 12.
27:
Perykles Atheńſki krol/ 14.
28:
Páſcennius/ 18.
29:
Pirrus Epirocki krol/ 25.
30:
Popilius Rzymſkie panię/ 28.
31:
Pompeius Ceſarz/ 32.
32:
Páſcennius Hetman Rzymſki/ támże.

strona: bb2

Reyeſtr.
1:
Pſaumechus Egipſki krol/ 33.
2:
Pelopidás Thebáńſki krol/ 34.
3:
Phocion Atheniyſki/ 36.
4:
Pauzániás/ 38.
5:
Pháeton co Słońce woźił/ 42.
6:
Parys/ 43.
7:
Porcia/ Brutá Rzymſkiego páná żoná/ 44.
8:
Polikratá z Náxiey páni/ 46.
9:
Penelope krolowa/ 47.
10:
Piotr Boratińſki/ 57.
11:
Przerębſki Arcybiſkup z domem/ 59.
12:
Padniowſki Biſkup Krákowſki/ támże.
13:
Płázowie/ 67.
14:
Polánowſki/ 68.
15:
Przeiemſki piſarz Káliſki/ 73.
16:
Potworowski/ támże
17:
Pyeniążek Grebowſki/ 74.
18:
Philipowſki/ 75.
19:
Petrus Roizius Hiſzpan/ 76.
20:
Piotr Zborowſki/ 76.
21:
Podlodowſcy/ 77.
22:
Prokop Sieniáwſki/ 80.
23:
Potoccy/ 85.
24:
Pileccy/ 87.
25:
Podſtárośći/ Poborcá/ 101.
26:
Podwoyewodzy/ támże.
27:
Prokurator/ 102.
28:
Papyeż/ 103.
29:
Papiſtowie/ 108.
30:
Poſłowie Koronni/ 109.
31:
Práwo poſpolite/ támże.
32:
Puſte zamki pogránicżne/ 10.
33:
Puſte polá Podolſkie/ támże.
bb 2


strona: bb2v

Reyeſtr.
1:
Przygodę iáko máluią/ 115.
2:
Pyſzny w cudzą nádzyeię/ támże.
3:
Pochlebniká iáko máluią/ támże.
4:
Pochlebce nigdy nie wierz/ 116.
5:
Pyſznemu pychá wádzi/ 119.
6:
Poſtáwá bez rozumu/ 122.
7:
Paw ná hárdego/ 126.
8:
Pánienká ná wſtydliwość/ 130.
9:
Q.
10:
Quintus Curcius/ 42.
11:
R.
12:
Ráſcon Hetman Florentinſki/ 13.
13:
Romulus co Rzym záłożył/ 30.
14:
Ráphał Iákubowſki Sędzya Krákowſki/ 62.
15:
Rokoſzowſki/ 72.
16:
Rámſzowie/ 89.
17:
Recżnicy/ Rotmiſtrze/ 102.
18:
Rzym/ 103.
19:
Relikwie/ 106.
20:
Rády Koronne/ 109.
21:
Rzecż poſpolita/ álbo Syem poſpolity/ 109.
22:
Ratuſz Krákowſki/ 111.
23:
Rzeki co do portu morſkiego płyną/ 112.
24:
Rycerz Krześćiáńſki/ 113.
25:
Ryby ná nieuſtáwicżność náſzę/ 125.
26:
S.
27:
Scipio Názyká/ 6.
28:
Semiramis krolowa/ 17/
29:
Sycyliyſki krol/ 7/
30:
Sálmánázer Carz Tátárſki/ 18.
31:
Sewerus Rzymſki/ támże.
32:
Sáturninus/ 21.

strona: bb3

Reyeſtr.
1:
Sulpicius Rzymſki/ 27.
2:
Syllá Rzymſki Hetman/ 28.
3:
Scipio Rzymſki/ 35.
4:
Sápkiry Carz Tátárſki/ 37.
5:
Sámſon/ Sálomon/ 43.
6:
Sigiſmundus Auguſtus/ 48.
7:
Stániſław Tęcżyńſki Woiewodá Krákowſki/ 50.
8:
Spytek z Melſztyná Woiewodá Krákow. támże.
9:
Stániſław Odrowąż woiewodá Ruſki/ 51.
10:
Służowſki Woiewodá Włocłáwſki/ 52.
11:
Stániſław Mácieiowſki Káſzt. Sędo. z brátem/ 53.
12:
Sebeſtian z Mielcá Káſzt. Wiſlicki/ 54.
13:
Sirakowſki Káſztellan Lęcki/ 57.
14:
Sienieńſkich dom/ 58.
15:
Sámotulſkich dom/ támże.
16:
Spytek s Tarnowá Podſkárbi Koronny/ 61.
17:
Stádniccy/ 62.
18:
Secygniowſcy/ 64.
19:
Stániſław Száfrániec s Pieſzkowey ſkáły/ támże.
20:
Stániſław Láſocki z brácią/ 65.
21:
Sobkowie/ támże.
22:
Spinkowie z Bątkowá/ 66.
23:
Szaſzowſcy á Gierałtowſcy/ 68.
24:
Stách Mężyk Białobocki/ Rot/ támże.
25:
Stániſław Hrábiá z Gorki/ 69.
26:
Stániſław Lwowſki/ támże.
27:
Spłáwſcy/ 72.
28:
Stániſław Boiánowſki/ támże.
29:
Stániſław Gárnyſz/ 75.
30:
Sieniáwſcy ſynowie Woiewody Ruſkiego/ 78.
31:
Supeccy s Słupce/ 80.
32:
Stániſław Zamoſcki/ támże.
33:
Stániſław Dániłowic/ 81.
bb 3


strona: bb3v

Reyeſtr.
1:
Struſowie/ 82
2:
Swięćiccy/ 83.
3:
Suchodolſcy/ 84.
4:
Sobieſcy/ 86.
5:
Syemuſzowſki/ 88.
6:
Słuckie kſiążętá/ 91.
7:
Stároſtá/ 100.
8:
Sędzya/ Sędzyowie ná ſądzye/ 101.
9:
Sakrá co do Rzymá noſzą/ 105.
10:
Swięcona wodá/ 106.
11:
Swięcony owies/ Swięcone zyele/ 107.
12:
Stan ludzi Rycerſkich/ 109.
13:
Sukiennice Krákowskie/ 112.
14:
Serce ſtałe iáko máluią/ 114.
15:
Spolny ráthunk/ 115. 121.
16:
Sługá zły/ Sługá dobry/ 118.
17:
Srogość cżłowiecża/ 119.
18:
Sługá niewierny gorſzy niż złodzyey/ támże.
19:
S chytrym złe towárzyſtwo/ 122.
20:
Sokoł ná ty co ſwobodę záprzedáią/ 126.
21:
Słońce ná przełożone/ 129.
22:
Soyká w klatce ná błazny/ támże.
23:
Szpak ná ćwicżenie/ 130.
24:
Siedḿ cnot przednieyſzych Krześćiáńskich/ 132.
25:
T.
26:
Tráian Ceſarz Rzymski/ 1.
27:
Thebanowie/ 12.
28:
Theodozius Rzymski/ 16.
29:
Thymokleon/ 17.
30:
Theſſálonikowie/ támże.
31:
Theobáldus/ 20.
32:
Tyberius Rzymski/ 30.
33:
Temerlanes Perski krol/ 33.

strona: bb4

Reyeſtr.
1:
Táláncia Spártágińska páni/ 46.
2:
Troiáńskie pánie/ 47.
3:
Thomickich dom/ 55.
4:
Tárło Arcybiskup Lwowski z brácią/ 56.
5:
Trocki Woiewodá/ 91.
6:
V.
7:
Vcháński Biskup Kuiáwski z brácią/ 60.
8:
Vchrowieccy/ 85.
9:
Vbogyego ſobye lekce nie waż. 120.
10:
W.
11:
Wulpian Ceſarz Rzymski/ 10.
12:
Wárráhá Káſtuliyska páni/ 47.
13:
Woiewodá Ruski z Dąbrowice z brácią/ 52.
14:
Wolski Biskup Chełmski z brácią/ 60.
15:
Wieruski/ 75.
16:
Wilcżkowie/ 83.
17:
Wáśicżyński Kryſztoph/ 84.
18:
Wilżyński/ 85.
19:
Wáńkowie/ 86.
20:
Woiewodá Wileński/ 90.
21:
Wołowicż. 92.
22:
Wiśniowieccy/ támże.
23:
Woiewodá/ 100.
24:
Wići trzecie/ Woyná poſpolita/ 103.
25:
Wywodziny/ Witemberk miáſto/ 107.
26:
Wagá pod Ratuſzem/ 111.
27:
Wiſłá pod Krákowem/ 112.
28:
Wenus/ 114.
29:
Woł ná niepweność cżáſu/ 127.
30:
Wilk kto ná cudze łákom/ 128.
31:
Wodá ná przeſzłe cżáſy/ tám.
32:
Wirzbá ná ſtałość. 143.

strona: bb4v

Reyeſtr.
1:
X.
2:
Xerxes. 33.
3:
Z.
4:
Zeleukus krol Lokreńſki/ 2.
5:
Zodorá Atheniyſka páni/ 15.
6:
Zygmunt Ceſarz/ 20.
7:
Zygmunt ſławny krol Polſki/ 48.
8:
Zebrzydowſcy/ 56.
9:
Zbigniew Sienieńſki/ 57.
10:
Zbąſcy/ 66.
11:
Zarębowie/ 70.
12:
Zorawińſcy/ 83.
13:
Zołkiewſcy/ 84.
14:
Zawácki Stániſław/ 86.
15:
Zbáráwſkie kſiążętá/ 92.
16:
Zołnierze/ 102.
17:
Zygmunt dzwon zamku Krákowſkiego/ 105.
18:
Zegar/ támże.
19:
Zbytnie vtráty/ 110.
20:
Zamek Krákowſki/ 111.
21:
Z możnym zły ſpołek/ 117.
22:
Zoná pocżćiwa/ 118.
23:
Zoná wſzetecżna/ támże.
24:
Z możnym nie gray/ támże.
25:
Zdraycy nigdy nie wierz/ tám.
26:
Ze złym złe towárzyſtwo/ 121.
27:
Złego złość/ niewinnemu nie ſzkodzi/ 122.
28:
Zoraẃ ná beſpyecżność żywotá/ 125.
29:
Záiąc ná vbogiego kmiotká/ 129.
30:
☞ Koniec Reyeſtru.

strona: 1

Liſt 1
1:
A tu ſye iuż pocży
2:
naią ſprawy y poſtępki/ pamięći go=
3:
dne/ onych Krolow/ y inych ſtanow ſławnych/
4:
ták pogáńſkich iáko y Krześćiáńſkich/ S ktho=
5:
rychby właſnie káżdemu pocżćiwemu ſta=
6:
nowi przyſtało dobre przykłády/ ku
7:
ſwym poſtempkom/ bráć.
8:
grafika
9:
¶ Kárzeł ſławney pámięći Ceſarz
10:
Krześćiáńſki.
11:
K
Arzełći był przezwiſkiem/ lecż ná ſpráwach wielki/
12:
A muśi to rozeznáć ná ſwiecie ſtan wſzelki.
¶ Długo
ſie dobre
pámięta.

13:
Ze ſnadź po Alexándrze zá náſzego wyeku/
14:
Nie było nigdzyey rownia/ tákiemu cżłowieku.
15:
Ktorego ſpráwy dziwne/ długo będą ſławne/
16:
A máło im przekáżą/ ſnadź y cżáſy dawne.
17:
¶ Abowiem długo dobre záwżdy ſie pámięta/
18:
A gdy złe wſpominamy/ wnet ſie ſerce lęka.
BTráian


strona: 1v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Tráyan Ceſarz Rzymſki.
3:
T
En Ceſarz gdy iego ſyn vbogyey niewieſcie/
4:
Koniem ſyná rozráźił/ biegáiąc po mieſcie.
Sprá=
wiedli=
wość.

5:
Wydał go iey zá gárdło/ nád wſzytko mnimánie/
6:
Ták było ſpráwiedliwe iego krolowánie.
7:
¶ Ach gdzyeſz tego ſtátutu do Polſki doſtáli/
8:
Nie tákby nędzni ludzye w vćiſkoch płákáli.
9:
Ale dziś nie o ſyná lecż ſnadź y o Kozę/
10:
Znaydzyeſz wnet Wilcży dekret/ á Záięcżą grozę.
11:
¶ Ligurgus Lácedemońſki Krol.
12:
P
Oſeł go Perſki pytał/ ſłyſzę práwá twego/
Práwo.

13:
Twoi ſie ludzye dzyerżą/ ták iáko ſwiętego.
14:
Coż też w nim oſobnego/ tám ieſt/ radbych wiedzyał/
15:
Abych też przyiechawſzy/ w ſwey zyemi powiedział.
16:
Ten rzekł/ to ieſt wſzytek grunt/ ozdobić dobrego/
17:
A tłumić ná wſze ſtrony/ záwżdy wſzetecżnego.
18:
¶ Tákichby praw ná ſwiecie ſnadź wſzędy ſtrzedz miano/
19:
Pewnieby ze złych dobrych wiele przedzyáłano.
Lizánder


strona: 2

Pirwſzy.Liſt 2.
1:
grafika
2:
¶ Lizánder.
3:
T
Emu kiedy ieden rzekł/ wierz mi iż twe ſpráwy/
4:
Siłá przez mię miewáią/ miedzy ludźmi ſławy.
Sławá.

5:
Ten mu koniá pięknego ſzkápę podla niego
6:
Poſtáwił/ y powiedział/ pátrzże pilnie tego/
7:
Iż káżdy kto ogląda/ rzecże ſzkápá ſzkápye/
8:
Gdyż ſie w ſzpetney vrodzie ledáiáko ſzłápye.
9:
¶ Tákżeć y cnotliwego máło zdobić trzebá/
10:
Abowiem iego ſławá leći áż do niebá.
11:
¶ Pedárdus Lácedemońſki pan.
12:
P
Edárdus kiedy w mieſcie ſprawce obierano/
13:
Tedy ich trzy ſtá wſzytkich ná to miánowano.
Dobra
myſl.

14:
Ten ſzedł z wielką rádoſcią/ z weſołą poſtáwą/
15:
By też miał ſtárſzym obran być nád wſzytką ſpráwą.
16:
A kiedy go pytáli/ przecż był dobrey myſli/
17:
Iż trzy ſtá wiem godnieyſzych co ná vrząd wyſzli.
18:
Ze ieſzcże náſze miáſto ná ludzyech nie zeſzło/
19:
Y potym zoſtał krolem/ iuż tám było śmieſzno.
B 2Zeleukus


strona: 2v

Rozdział
1:
grafika
2:
¶ Zeleukus, krol Lokreńſki.
3:
T
En krol práwo vſtáwił/ ktoby to przewinił/
4:
By mu ocży wyięto/ gdyby gwałt vcżynił.
¶ Zácho=
wánie
práwá.

5:
Ten iednegoż ſyná miał/ y złamał to práwo/
6:
Kazał mu ocży wyiąć/ o nieſzcżęſna ſpráwo.
7:
Gdy go zá nim prośili/ tę łáſkę vdźiáłał/
8:
Sobye iedno á iemu drugie wyiąć kazał.
9:
¶ O iákaż to ná ſwiecie ſpráwiedliwość byłá/
10:
Pátrzże też iáką ſławę tym ludzyom cżyniłá.
11:
¶ Philip Mácedońſki krol.
12:
I
Eden brodę fárbował/ á był przełożonym/
13:
Philip krol Mácedońſki obacżył to po nim.
14:
Wnet go zrzućił z vrzędu/ mowiąc że fáłſzuie/
Cnotá.

15:
A gdy on tym fáłſzyrſtwem ſobie nie folguie/
16:
Coż rozumieſz drugiego áby nie sfárbował/
17:
Ná toć wierz mi ten ſwą myſl pewnie nágotował.
18:
¶ Niech fárbuie káżdego s przyrodzeniem cnotá/
19:
Bo odmieniáć vrodę/ ſzpetna to robotá.
Tenże.


strona: 3

Pirwſzy.Liſt 3.
1:
grafika
2:
¶ Tenże.
3:
P
Hilipowi nowiny kiedy powiedzyano/
4:
Iż mu ſie ſyn vrodził/ dwu bitew wygrano.
Forthu=
ná od=
mienna.

5:
Krzyknął podnioſzſzy ręce/ o fortuno miła/
6:
Proſzę byś ſwoy obycżay nádemną zmieniłá.
7:
Bo ia wiem że ty rádá mieniſz ſwe poſtępki/
8:
A záwżdy po twey łáſce bywa vpad prętki.
9:
Y ták rádzę káżdemu/ áby ſie nie ſádził
10:
Nikt pewnie ná twey łáſce/ bo by ſie ſam zdrádził.
11:
¶ Tenże.
12:
W
Thebach gdy ſtał w goſpodzie/ goſpodarz nie chcyał
:
(bráć/
13:
Gdy mu płáćić kazano/ ieſzcże chciał dárowáć.
14:
Mowiąc/ iż wiele przygod ná ſwiecie przychodzi/
Myſl za
czna.

15:
Ták wielkiemu Krolowi/ záchowáć ſie godzi.
16:
Ten rzekł/ ia dobrodzieyſtwem przyrodzenia ſwego/
17:
Ani ſtanu zniewolić/ nie chcę krolewſkiego.
18:
Lecż co komu przyſtoi/ záchowáć káżdego/
19:
Nicżym powinowáctwá nie niewolić ſwego.
20:
¶ Tenże.
21:
R
Ycerſkiego cżłowieká/ kiedy ſpráwy ſłuchał/
22:
Słucháiąc zádrzemał ſie/ przećiw niemu ſkazał.
Pilność
ſądu.

23:
Ten krzyknął/ od dekretu Krolu ápelluię.
24:
Krol rzekł/ á kędyſz racżyſz/ áż cie ſam żáłuię.
25:
Ten rzekł/ do ciebye Krolu/ gdy nie będzieſz drzemał/
26:
A Krol ſie też obacżył/ iż nie dobrze ſkazał.
27:
Dekretowi powagę vcżynił ſwoiemu/
28:
A zá to tyle troie/ nágrodził onemu.
B 3Tenże


strona: 3v

Rozdział
1:
¶ Tenże.
2:
B
Iegłá zá nim niewiáſtá vboga wołáiąc/
3:
Iżeby iey przeſłuchał krzywdy/ nárzekáiąc.
¶ Sprá=
wiedli=
wość.

4:
Ten rzekł/ widziſz żeć trudno/ pocżkay cżáſu máło.
5:
Rzekłá/ nie cżekałbyś ty/ gdybyć ſie ták sſtáło.
6:
A ták ieſliżeś Krolem/ toć twoy vrząd ſędzić/
7:
A ieſlić ſie trudno zda/ day inemu rzędzić.
8:
Ten koniá záſtánowił/ wnet krzywdy przeſłuchał/
9:
Vcżynił ſpráwiedliwość/ y ktemu dárował.
10:
¶ Tenże.
11:
R
Ad ſypiał po obiedzye/ poſeł przed dworzány
12:
Perſki/ mowił iż łácno/ z oſpáłemi pány.
¶ Cżuy=
ność gdj
trzebá.

13:
Dowiedział ſie/ y kazał powiedzyeć poſłowi/
14:
Niechay to ſwoim ludziom przyiechawſzy powie.
15:
Iż gdy trzebá Krolowie/ nie bárzo ſypiáią,
16:
A iż ia cżuyno ſpię/ w rychle to poznáią.
17:
A kiedy oni poſną/ tedy ia cżuć będę/
18:
Obudzę ie iáko Kur wleciawſzy ná grzędę.
19:
¶ Tenże.
20:
A
Lexánder mu ſyn rzekł/ iż maſz wiele pánow/
21:
Zrozlicżnymi myſlámi/ y dziwnych Hetmánow.
¶ Cnotá
koronu=
ie káżde=
go.

22:
Dobrze byś poſtánowił zá żywotá ſwego/
23:
By zamieſzká nie byłá potym ſtanu mego.
24:
Ten rzekł/ ſtárayſie o to/ by to w tobie znano/
25:
Ześ tego ſtanu godzyen/ á zá to cie miano.
26:
Bo lepiey iż cie cnotá niż ia koronuie,
27:
Wieſz kto w to dziurą lezye/ ten wſzytko popſuie.
Tenże.


strona: 4

Pirwſzy.Liſt 4.
1:
¶ Tenże.
2:
P
Hilip Mácedońſki Krol gdy mu powiedziano/
3:
Iże od Nikanorá złe rzecży ſłyſzano.
Dáry.

4:
Ktore mowił o Krolu/ ten mu dáry poſłał/
5:
Philozoph co przy nim był temu ſie dziwował.
6:
Powiedziano Krolowi/ iż Nikánor záſię/
7:
Dziwnie Krolá wyſławia/ á wſzytko wziął ná ſie.
8:
Ten rzekł do Philozophá/ pátrz co Krol w mocy ma/
9:
Iż iákie chce o ſobie/ tákie głoſy puſzcża.
10:
grafika
11:
¶ Makrin Krol Egipſki.
12:
W
Egipcie byli Krolá ſtanu niewielkiego/
13:
Obráli/ gdyż mu ſzcżęſcie ták przynioſło iego.
14:
Widząc iż nie był w wadze nieborak vbogi/
Scżeſcie

15:
Kazał potłuc miednice co vmywał nogi.
16:
Y vcżynił z nich obraz/ ná ſłupie poſtáwił/
17:
A iż mu ſie kłániáli/ ktemu wſzytki ſpráwił.
18:
Y dał przykład/ to ſrebro co pod ławą było/
19:
Pátrzaycie iáko ſwoy ſtan teraz odmieniło.
B 4Alexander


strona: 4v

Rozdział
1:
¶ Alexánder wielki.
2:
A
Lexánder iuż będąc dzyecięciem niemáłym/
3:
Powiedał onym ſercem Rycerſkiem zuchwáłym.
Sławá.

4:
Iż ociec moy poſiada/ coż ia cżynić będę/
5:
Podobno ſiedząc w kącie gdzie w lutnię zágędę.
6:
Powiedzyał ſtoiąc Hetman/ wſzák to wſzytko tobie/
7:
A ten ſie ieſzcże potym bárzyey w łeb záſkrobie.
8:
Mowiąc/ ſwiát mi może dáć/ ſławy dáć nie może/
9:
A zá coż wſzytko ſtoi/ bez ſławy nieboże.
10:
¶ Tenże.
11:
G
Dy s Perſy bitwę miał zwieść/ niektorzy mu rzekli/
12:
Ze ſie tám ludzye broią w rozmowach by wſciekli.
13:
Mowiąc że tám bogáctwo/ gdzye walcżyć idzyemy/
Myſl do
brą vcży
nić

14:
Nic nábitunk nie damy/ komu co wydrzemy.
15:
Krol rzekł/ bárzo mi to złą powiedaſz nowinę/
16:
Iż w ludzyech ſłyſzę tę chuć/ y táką przycżynę.
17:
Iże ſobie tuſzą bráć/ wolę niż vciekáć/
18:
Ieſzcżeby ty dárowáć/ niżeby ie káráć.
19:
¶ Tenże.
20:
W
Net potym gdy miał ciągnąć/ wſzytko s ſkárbu roz=
:
(dał/
21:
Ledwe iedno że vbior co w nim był záchował.
Swobo=
dá.

22:
Mowili mu Hetmáni żeś nie dobrze ſpráwił/
23:
W ſkárbie nic dla przygody práwieś nie zoſtáwił.
24:
Ten rzekł/ że to wielki ſkarb/ mieć nádzyeię dobrą/
25:
Bo tá co iey dufáią/ miewa rękę ſzcżodrą.
26:
Kogoż biją pyeniądze/ y tákże ſie sſtáło/
27:
Ludzi zgromił y ſkárbow názbierał niemáło.
Tenże.


strona: 5

Pirwſzy.Liſt 5.
1:
¶ Tenże.
2:
D
Worzánin ieden w bitwie ochromion ná nogę/
3:
Ná ktorey chodzić nie mogł/ bo miał w niey vłogę.
Sławá.

4:
Y wſtydał ſie o kuli miedzy ludźmi chodzić/
5:
Krol rzekł/ iż więcey ſławie niż kuli maſz godzić.
6:
Bo to twoiá pocżćiwość/ tá twoiá chromotá/
7:
Gdybyś był zdrowo vciekł/ więtſzaby ſromotá.
8:
A teraz iuż nośiſz znák dobrey ſławy ſwoiey/
9:
Ktorać lepſza niż złoto w pocżćiwośći twoiey.
10:
¶ Tenże.
11:
K
Iedy przyſzedł pod zamek co był dziwney mocy/
12:
Powiedzieli Hetmáni/ ſzkodá pſowáć mocy.
13:
Bo to zamek ták twárdy/ ludzi potráćimy/
Sercze
ſtałe.

14:
Sámi ſie potrudziwſzy nic nie vcżynimy.
15:
Ten rzekł/ nic nam o zamek/ o tymby ſie pytáć/
16:
Co ná nim roſkázuie/ iáko o nim ſłycháć.
17:
Bo ieſliżeć kto mocny/ zamek będzie twárdy/
18:
Ale ieſliżeć dudek/ nie będzieć nam hárdy.
19:
¶ Tenże.
20:
T
Enże wnet potym z zamku/ przyciągnął do niego/
21:
Zwierzáiąc mu y zamku/ y ſiebie ſámego.
Wiárá.

22:
Krol rzekł/ teraz rozumu tu możecie doznáć/
23:
Ze ten cnocie niż mieyſcu/ twárdey wolał dufáć.
24:
A kiedy mi ták wierzy/ też go potka wiárá/
25:
Abowiem tey obfita záwżdy ma być miárá.
26:
Wypuśćił go ſwobodnie/ ieſzcże vdárował/
27:
Zamek y s poddánemi w pokoiu záchował.
B 5Tenże,


strona: 5v

Rozdyał
1:
¶ Tenże.
2:
D
Arius mu Perſki Krol poſłał miſę máku/
3:
Iż ma ták wiele ludzi/ dawáiąc ná znáku.
Stałość
ludzi.

4:
Ten ſkoſztował/ rzekł poſłom/ iż to ziarnká ſłodkie/
5:
Lecż zdami ſie przedemną bárzo będą krotkie.
6:
Dał im pieprzu przyſtáwkę/ to nieſcie krolowi/
7:
A gdy ziarnko rozgryźnie/ niechay pewnie to wie/
8:
Chociay ia mam mniey ludzi/ lecż ták gorzcy będą/
9:
Iáko temu mácżkowi vźrzycie zágędą.
10:
¶ Tenże.
11:
C
Zedł ieden liſt táiemny/ Antipater ſłuchał/
12:
Ktoremu iáko ſobie/ bárzo wiele dufał.
13:
Przedſię zyął ſygnet s pálcá/ włożył mu ná gębę/
Táiemni
cá.

14:
Pámiętay ná tę piecżęć/ chociać wierzyć będę.
15:
¶ Wielka rzecż táiemnicá/ kto ſie komu zwierzy/
16:
Bowiem ten cżłonek ięzyk/ bárzo wolno bieży.
17:
Ale kto ſie rozmyſli/ á ma gi ná piecży/
18:
Temu nic nie przekáżą złe y dobre rzecży.
19:
¶ Tenże.
20:
P
Irrus krol poimány/ przywiedzion do niego/
21:
Pocżćiwie iáko krolá przywitał zacnego.
Serce zac
ne.

22:
Pytał go/ iákoſz ſwoy ſtan rádziſz mi záchowáć?
23:
Ten rzekł/ wieſz iáko krolá przyſtoynie maſz chowáć.
24:
Tákże ſie potym sſtáło/ ono ſerce iego/
25:
Vcżyniło v niego/ bárzo go zacnego.
26:
A drudzy co mu v nog zborzeni pádáli/
27:
Iáko ini więźniowie/ táką łáſkę ználi.
Tenże.


strona: 6

Pirwſzy.Liſt 6.
1:
¶ Tenże.
2:
A
Náxágorás Mędrzec dziwnemi wywody/
3:
Wywodził/ iáko zyemię rozdzyeliły wody.
Chuć do
bra.

4:
Ze ſwiátow tákich więcey/ niż ten co widamy/
5:
Iedno iż w przypowieſciách dziwy ich ſłychamy.
6:
Alexánder iął płákáć/ kiedy go pytáli/
7:
Przecż płácże/ bo go przed tym płácżąc nie widáli.
8:
Powiedział/ iż to ſłyſzę iż ieſt ſwiátow wiele/
9:
A iam tego nie poſiadł/ iákieſz me weſele.
10:
¶ Tenże.
11:
Z
Enofánth Muzyk wierſze o walkách mu ſpiewał/
Náturá.

12:
By mu ſercá dodawał/ tego ſie nádziewał.
13:
Dworzánie mu wnet rzekli/ ſpieway o pokoiu/
14:
Bo widziſz żeć bez tego/ nie náſycon boiu.
15:
Lepyey byś mu rozwodził/ by ſie vſpokoił/
16:
Gdyż widziſz iáko dziwno myſl ſobie rozdwoił.
17:
A do ogniá nie trzebá przydawáć drugiego/
18:
Bowiem ſam káżdy pali s przyrodzenia ſwego.
19:
¶ Sagunt miáſto.
20:
H
Etman gdy ktemu miáſtu ku ſzturmu przypuśćił/
21:
Rokowániem bez broni mieſzcżány wypuśćił.
Lákom=
ſtwo.

22:
Niewiáſty pod ſzátámi ćicho broń zákryły/
23:
A gdy oni łákomcy do miáſtá ſkocżyli/
24:
Záwárły o nich bronę/ á przed miáſtem w ony/
25:
Wſkocżyli y z żonámi/ doſtawſzy obrony.
26:
Potym ty poráźiwſzy miáſto otworzyli/
27:
Więc ony roſproſzone powoli pobili.
Scipio


strona: 6v

Rozdzyał
grafika
1:
¶ Scipio Náziká.
2:
S
Cipio był Rzymiánin/ Náziká gi zwano/
3:
Gdy było Kárthágińſkie miáſto zwoiowano.
W kło=
pocie
zgodá.

4:
Tedy w rádzie mowili/ iż iuż pokoy będzie/
5:
Iuż też ſobie zacny Rzym/ w pokoiu vſiędzye.
6:
Ten rzekł/ ſzkodá to miáſto iżeſcie zborzyli/
7:
Bo pokiſcie w kłopocie/ poty zgodni byli.
8:
Ale kiedy nie będzye iuż nikt walcżył z námi/
9:
Vźrzycie prętko záłeb iż poydzyemy ſámi.
10:
¶ Alcibiádes.
11:
A
Lcibiádes idąc wnet w nowey koronie/
12:
Widząc iż mu ſie ludzye/ dziwuią po ſtronie.
Szácun
ki.

13:
Vciął idąc pſu ogon/ dziwno ſie wſzem zdáło/
14:
Ten powiedzyał/ wolę ták/ iż ná tym zoſtáło.
15:
Bo ia tu bez ſzácunkow iednák być nie mogę/
16:
Wolę iż tym ogonem odpráwię tę trwogę.
17:
Niżby ze mnie poćichu wzory wybieráli/
18:
Wſzák wiem ludzkie ięzyki/ ná co ſie vdáli.
Agátokles.


strona: 7

Pirwſzy.Liſt 7
1:
grafika
2:
¶ Agáthokles.
3:
A
Gátokles zduńcżyk był/ potym Krolem zoſtał/
4:
Miedzy złote kofliki/ garnki ſtáwiáć kazał.
¶ Szcżę=
ſcie.

5:
A kiedy go pytáli/ przecżby to ták było.
6:
Powiedał/ iżeby mi hárdą myſl ſkromiło.
7:
Bo ieſliżeć mię ſzcżęſcie wywyſzſzyć vmiáło/
8:
Wiem też że ſemną ſlubu/ wiecżnego nie bráło.
9:
¶ A ták owſzem káżdemu nadobnie przyſtoi/
10:
Kogo ſzcżęſcie wynieſie/ niech ſie vpáść boi.
11:
¶ Antioch.
12:
A
Ntioch gdy zá źwirzem ſam po leſie chodził/
13:
Zbłądziwſzy do páſtyrzow do budy vgodził.
¶ Praw=
dá.

14:
Pytał ich coby też wżdy o Krolu ſłycháli/
15:
To tám iego złe ſpráwy wſzytki wilicżáli.
16:
Iutro gdy go dworzánie w budzye nádiecháli/
17:
Páſterze widząc że Krol/ bárzo ſie lękáli.
18:
On ie kazał dárowáć/ mowiąc że to mili
19:
Są moi przyiaciele/ prawdę mi mowili.
Auguſtus.


strona: 7v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Auguſtus.
3:
A
Vguſtus gdy wziął miáſto/ gdzie krole kłádziono/
4:
Tedy mu potym koſcioł wielki otworzono.
Pocżći=
wość.

5:
Naprzod do Alexándrá wnet ſzedł do wielkiego/
6:
A tám wielką pocżćiwość cżynił ciáłu iego.
7:
A potym wnet wyſzedł precż/ kſięża powiedzieli/
8:
Iż tám ieſt więcey krolow/ co dáley leżeli.
9:
Ten rzekł/ żem ia nie trupow krolow przyſzedł widzyeć/
10:
Oprocż tego iednego/ s tych możecie ſzydzić.
11:
¶ Semiramis Krolowa.
12:
S
Emiramis ná grobie wykowáć kazáłá/
13:
Iż tám ſą wielkie ſkárby/ kędy leżeć miáłá.
Láko=
miec.

14:
Po iey śmierći kiedy grob otworzyć kazano/
15:
Nálezyono tablicżkę/ ná niey nápiſano.
16:
Obácż káżdy pocżćiwy/ iáka to niecnotá/
17:
Kto iuż y ná vmárłych/ ſzuka łupić złotá.
18:
¶ Záwżdyć káżdy łákomiec zápłonąć ſie muśi/
19:
Lecż choć kole wſtyd w ocży/ przedſię ſie náſz kuśi.
Friderik


strona: 8

Pirwſzy.Liſt 8.
1:
grafika
2:
¶ Friderik Ceſarz Rzymſki.
3:
F
Riderik gdy miał Sámis miáſto w podeźrzeniu/
4:
Dobywáiąc inych miaſt/ miał to ná bacżeniu.
Zdrádá.

5:
Poſłał áby k nim ſkárby y więźnie odeſłał/
6:
Bo mu tego potrzebá áby precż odiechał.
7:
Mieſzcżánie pozwolili/ á ten miáſto ſkárbow/
8:
Nákładł pełno ná wozy deſperatow ſmárdow.
9:
Drugie poſłał związáne/ oni ie przyięli/
10:
Ci ſie w nocy ſpráwiwſzy/ potym miáſto wzięli.
11:
¶ Krol Arágońſki.
12:
K
Rol Arágońſki vmárł/ więc dziecię zoſtáwił/
13:
Ktorego Striy rodzony opiekálnikiem był.
14:
Pánowie widząc ſtriyá Páná ták ſpráwnego/
Wier=
ność.

15:
Chcieli go rádſzey Krolem mieć niżli máłego.
16:
A gdy ſiadł ná ſtolicy/ koronę iuż dzyerżał/
17:
A dzyecię miał pod płaſzcżem/ ktore im vkazał.
18:
Mowiąc/ co cżyie właſne/ temu záwżdy ma przydź/
19:
Włożył ná nię koronę/ to ták właſnie ma być.
Hirá


strona: 8v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Hirá Poſeł Perſki.
3:
H
Irá poſeł od Serbow do Krolá Rzymſkiego
4:
Był/ ten ſie chciał okazáć w piſze ſwiátá tego.
¶ Pychá.

5:
Wnet náſpráwiał triumphow/ trębácżow/ á tańcow/
6:
Náubierał rozlicżnych by pánien młodzyeńcow.
7:
Pytał poſłá/ co mu ſie iego ſwiát podoba/
8:
Ten powiedzyał/ możewá wſzytko zgánić obá.
9:
Bom nie widał ktoby ſie w więtſzey krotochwili/
10:
Pilniey ſtárał o ſmętek/ bárzo w krotkiey chwili.
11:
¶ Párál Spártágińſki poſeł.
12:
O
D Spártanow v Krolá Pirruſá poſeł był/
13:
A gdy ſie nań ſrogiemi ſłowy Krol oborzył/
14:
Rzekł/ ieſliś Bog/ tedy ſie ieſzcże mniey boimy/
¶ Ná ſro
gość pię=
kna odpo
wiedź.

15:
Bo iż ieſt ſpráwiedliwy/ o tym pewnie wiemy.
16:
Ieſliś cżłowiek/ cżemuż nam ták wżdy názbyt groźiſz/
17:
Izaſz nie wieſz że ná tym też ſie woſku woźiſz/
18:
Ná iákim my ieździmy/ rownoć ſie ſwiát tocży/
19:
A co wiedzyeć kto pirwey ná ſtronę wyſkocży.
Epirkábundas.


strona: 9

Pirwſzy.Liſt 9.
1:
grafika
2:
¶ Epirkábundás.
3:
T
Ebáńſki Krol gdy polem z wielkim ludem leżał/
4:
Przypádłá nań potrzebá/ iże precż odbieżał.
¶ Kár=
ność.

5:
Syná w woyſku zoſtáwił/ ſrodze mu przygroźił/
6:
By nawiętſza potrzebá/ by bitwy nie zwodził.
7:
Syn bitwę zwiodł y wygrał/ potym Krol przyiechał/
8:
Włożywſzy nań koronę/ y wnet go ſciąć kazał.
9:
Rzekł/ że cie koronuię iáko fortunnego/
10:
Ale cie karáć muſzę/ iáko ſwowolnego.
11:
☞ Nykánder.
12:
P
Rzed tym ieden gdy ſpráwę á bárzo trudną miał/
13:
Pomoż Krolu co możeſz/ prze miły Bog wołał.
14:
Krol rzekł/ á coć pomagał cieſlá coć budował/
15:
Sam ty wieſz w ſwoim domu iákoś ſie záchował.
¶ Sprá=
wiedli=
wość w
ſądzie.

16:
A iam cieſlą nád práwem/ pomocći nie tuſzę/
17:
Iáko ie zbudowano/ ták im ſądzić muſzę.
18:
Tyś to miał w ſwoiey mocy/ żeś mogł pomoc ſobie/
19:
Gdybyś to był záchował/ co przyſtoi tobye.
CTenże.


strona: 9v

Rozdzyał
1:
¶ Tenże.
2:
T
Ebanowie to ludzye nie walecżni byli/
3:
A gdy z nimi bitwę zwiodł/ tedy go ránili.
4:
Powiedział mu hnet Hetman/ widziſz twoi żacy/
ſpráwie=
dliwość.

5:
Iákoć płácą náukę/ chudzi nieboracy.
6:
Boś ie walcżyć náucżył/ cżego nie vmieli/
7:
Ale pochwili miſtrzmi/ iuż będą być chcieli.
8:
Krol rzekł/ wolę iż dobry ſzermierz mię vbiye/
9:
Niżliby pártácż s cieniá/ co ſie w kącie kriye.
10:
grafika
11:
¶ Adrian Ceſarz Rzymſki.
12:
A
Drian młode ludzi/ kiedy był w pokoiu/
13:
Wywiodſzy záwżdy w pole/ ćwicżył ie ku boiu.
Cwicże=
nie.

14:
Huffy/ hárce ſpráwował/ obozy zátacżał/
15:
Z woienney powinnośći/ nigdy nie wykracżał.
16:
Wędzonki á ſuchy chleb choć nie trzebá iadał/
17:
Ná dzdzu mokł/ á w chroſciáney budzie záwżdi ſiadał.
18:
Powiedał iż to záwżdy ſzczęſliwſzy w pokoiu/
19:
Ktory ſobie pomyſlał powoli o boiu/
Agis


strona: 10

Pirwſzy.Liſt 10.
1:
☞ Agis Krol Lakońſki.
2:
T
En gdy mu Hetman ználazł mieyſce miedzy błoty/
3:
Ze tám ludzi ogrodził/ iáko miedzy płoty.
4:
Ze choćby kto chciał vciec/ nie będzye miał kędy/
Roſpácż

5:
Ten rzekł/ żeć zle porucżáć mieyſcá ná oględy.
6:
Szukay ty záwżdy mieyſcá/ gdzyeby vciec wolno/
7:
Bowiem drugi z roſpácży/ rád więc biye ſmolno.
8:
Bo kiedy iuż niewola proſtaku nieboże/
9:
Káżdy biye gdy widzi iż vciec nie może.
10:
¶ Tenże.
11:
K
Iedy mu poſeł Grecki ſzyroko wywodził/
12:
Iże ſie narod Grecki ták bárzo rozrodził/
13:
Ze ták wiele kroleſtwo żadne ludzi nie ma/
ſtałość

14:
Y prożno ſie kto ná nie ſwą możnoſcią wſpina.
15:
Ten rzekł/ ku tey wielkośći ieſzcże trzebá wiele/
16:
Bo y pokrzywáć párzy/ chociáy proſte zyele.
17:
Ale ieſli ſtałosći męſtwá á doſtátku/
18:
Niedoſtawa w tey zgrái/ iuż tám nie máſz ſtátku.
19:
¶ Tenże.
20:
M
Atká gdy go prośiłá zá iednym ná ſądzie/
21:
Aby był zá nim ſkazał/ ten rzekł w wáſzym rządze/
22:
Kiedym był tedym cżynił/ coſcie roſkazáli/
23:
Lecż Rzecżypoſpolitey/ iużeſcie mię dáli/
ſąd ſprá=
wiedli=
wy.

24:
Teżeſcie mię vcżyli/ ábych dobrze cżynił/
25:
Tubych nád wáſzę wolą/ iuż bárzo przewinił.
26:
Bo gdybych tu ſkázáć miał co nieſpráwiedliwie/
27:
Iákoż kto w tey niecnocie mabyć żyw pocżćiwie.
C 2Wulpian


strona: 10v

Rozdział
1:
grafika
2:
¶ Wulpian Ceſarz Rzymſki.
3:
W
Vlpian Ceſarz Surrę miał/ ktoremu dufał/
4:
Drudzy mu powiedzyeli/ iż ſie nań buntował.
Státecż
ność.

5:
A ten ſzedł w dom do niego/ myſli dobrey byli/
6:
Bárwirzom iego kazał/ áby go golili.
7:
Ocży vſzy wytárli/ ſzedł do domu potym/
8:
A iuż żadnemu s ſobą nie dał mowić o tym.
9:
Mowiąc/ żem ia ſprobował ſtátecżnośći iego/
10:
Bo gdym był w iego domu/ miałći cżás do tego.
11:
☞ Cyrus Krol.
12:
T
En to Cyrus kiedy ſie z woyſkiem wypráwował/
Roſkoſz.

13:
Cineás rzekł Philozoph/ co będzieſz ſpráwował.
14:
Ten rzekł/ poiádę ná ſwiát/ bych zamki poſiadał/
15:
Azią y Afriką ábych wolno władał.
16:
A Philozoph go ſpytał/ potym co chceſz dziáłáć?
17:
Ten rzekł/ ſiedząc s pokoiem/ roſkoſzy vżywáć.
18:
Philozoph rzekł/ ázaſzby nie lepiey bez tego/
19:
Tych roſkoſzy vżywáć/ gdyż maſz doſyć wſzego.
Tenże.


strona: 11

Pirwſzy.Liſt 11.
1:
¶ Tenże.
2:
K
Rol rzekł/ prawdá żećbych mogł roſkoſzy vżywáć/
3:
Bo mam doſyć wſzytkiego/ y w niey iuż ták pływáć.
Sławá.

4:
Lecż ſławá rzecż łákoma/ á w roſkoſzach mdleie/
5:
K temu ſie ná to pátrząc/ káżdy zacny śmieie.
6:
Philozoph rzekł/ lecż Krolu tákiey twoiey ſławy/
7:
Siłá gárdłem przypłáca/ niż doydzieſz tey ſpráwy.
8:
Bowiem ieſliżeć ſie chce tey ſławy vżywáć/
9:
Trzebáć ſpráwiedliwośći y cnoty vżywáć.
10:
grafika
11:
☞ Ariſton tyran.
12:
A
Riſton okrutnik/ kiedy ludzi śćinał/
13:
Zony ich ſpołu z dzyećmi/ do ciemnice imał/
Stałość
niewie=
ſcia.

14:
Ktorym męże vciekli/ potym przyſzedł do nich/
15:
Aby liſty piſáły do vciekłych onych.
16:
Aby łáſki ſzukáli/ Mágiſtoná páni/
17:
Rzekłá day Boże rychley/ by zginęli z námi.
18:
A ten iey ſyná chciał ſciąć/ oná gi podáłá/
19:
A tą ſwoią ſtałoſcią/ łotrá vbłagáłá.
C 3Gárziás


strona: 11v

Rozdzyał
1:
☞ Gárziás Náwárſki Krol.
2:
G
Arziás Náwárſki Krol/ był tyran wzgárdzony/
3:
Ludzie o nim ſzeptáli/ zle ná wſzytki ſtrony.
Okruth=
nik.

4:
Chciał zwieść bitwę/ Hetman rzekł/ áby iey zániechał/
5:
Bom k tobye wielką niechuć/ od poddánych poznał.
6:
Ale widzę iżći cżás vmrzeć oſądzony/
7:
Abyś znał moię ſtałość/ iádę ogolony.
8:
Tákże iechał bez zbroie/ y obá zábići/
9:
Tákći biorą zapłátę márni okrutnicy.
10:
grafika
11:
☞ Antigon Aziyſki Krol.
12:
A
Ntigon Demetrium gdy w podeźrzeniu miał/
13:
W zwiezył ſie ſynowi/ powiedáć zákazał.
Wierna
miłość.

14:
Ten iż Demetriuſzá okrutnie miłował/
15:
Włocżnią ſtoiąc ná piaſku/ vciekay nápiſał.
16:
Vcynił wierze doſyć/ iż mu nie powiedział/
17:
Ale s piſmá ná piaſku/ ſnádnie ſie dowiedział.
18:
A ten też nie cżekáiąc áby mu odpiſał/
19:
Dunął w lás/ tám gdzieś zá krzem wygłądáiąc dyſzał.
Artaxerxes.


strona: 12

Pirwſzy.Liſt 12.
1:
¶ Artáxerxes Perſki Krol.
2:
A
Rtáxerxes Perſki Krol gdy mu powiedzyeli/
3:
Iż o nim dwá niedobrze wſzędy mowić mieli.
Obmo=
wy.

4:
Poſłał im wnet przywiley/ ná nim nápiſano/
5:
Iż im wolność o Krolu záwżdy mowić dano.
6:
Ale to przypiſano/ áby też Krolowi/
7:
Było wolno rozſądzić/ gdy kto o nim mowi.
8:
A ták oną wolnoſcią wnet obá przeſtáli/
9:
Bo ſie oney wolnosći krolewſkiey lękáli.
10:
☞ Pogrzeby Krolow Egipſkich.
11:
K
Rolá kiedy w Egipcie po śmierći chowáli/
Pogrzeb

12:
Tedy dwá ſpráwy iego ſtoiąc wylicżáli.
13:
Ieden złe/ drugi dobre/ á ini ſłucháli/
14:
A ktorych było więcey/ potym rozeználi.
15:
Ieſli było więcey złych/ ták iáko inego/
16:
Pochowáli po proſtu bez koſztu żadnego.
17:
Ieſliże dobrych więcey/ to iuż tám obficie/
18:
Stroili dziwne pompy/ ná wſzem známienicie.
19:
☞ Thebanowie.
20:
U
Tebanow nád ſądem było zmálowano/
21:
Krolá ſlepo/ á vſzy złote mu przydano.
22:
Pánowie podle niego bez rąk wſzyſcy byli/
¶ Sprá=
wiedli=
wość.

23:
Aby dárow nie bráli/ to w ſobie znácżyli.
24:
A krol by pilnie ſłuchał/ nie pátrząc nikogo/
25:
Gdyż wſzędy ſpráwiedliwość zácenioná drogo.
26:
A iżby káżdy godzien karánia tákiego/
27:
Ktoby ſie s ſądu vwieść dał ſpráwiedliwego.
C 4Kleon


strona: 12v

Rozdział
1:
grafika
2:
¶ Kleon Lácedemońſki Krol.
3:
T
En Krol Lácedemońſki kiedy bitwy wygrał/
4:
Przed miáſtem Megápolim/ Krolá ſzukáć kazał.
Wielka
cnotá.

5:
Vbrawſzy go w koronę/ s pocżćiwoſcią wielką/
6:
Odeſłał go do miáſtá/ cżyniąc pompę wſzelką.
7:
Powiedáiąc/ iż to wiem/ iż was z niewolnikow/
8:
Ten wolnemi vcżynił/ s pirwſzych okrutnikow/
9:
A ták go wam odſyłam/ by ſie pámiętáło/
10:
Złem y dobrym rowno ſie wſzytko oddawáło.
11:
¶ Drogonus Krol Geticki.
12:
L
Izymach ná Getyki bez wſzelkiey przycżyny/
13:
Podnioſł walkę/ y ciągnął ná nie bez wſzey winy.
14:
Poráżon y poiman/ do Krolá przywiedzyon/
Nieſła=
wá.

15:
Ten rzekł/ y cżymżeś ty wżdy/ był ná to náwiedzion.
16:
Wiedząc że tu bogáctwá v nas bárzo máło/
17:
Iedno męſtwo to záwżdy przy nas zoſtawáło.
18:
Puśćił go dárowawſzy/ á tę mu dał rádę/
19:
By nigdy bez przycżyny/ nie gonił ná zwádę.
Raſcon


strona: 13

Pirwſzy.Liſt 13.
1:
¶ Raſcon Hetman Florentińſki.
2:
R
Aſcon z woyſkiem Florentin gdy ſie wypráwował/
3:
Drab vbogiey niewieſcie ſery gwałtem pobrał.
¶ Sprá=
wiedli=
wość y
grozá.

4:
Przyſzłá płácżąc/ gdy ſie przał/ wnet go roſproć kazał/
5:
Ser w żołądku ználezion/ zápłáćić roſkazał.
6:
A niewieſcie powiedzyał/ gdyby ták nie było/
7:
Tákżeby też nád tobą wſzytko ſie ſpełniło.
8:
¶ Vcżynił rázem grozę/ ná łup y ná potwarz/
9:
Bo ták godzien karánia złodziey iáko y łgarz.
10:
¶ Lucius Rzymſki Rycerz.
11:
B
Riccius z Luciuſem gdy bitwy przegráli/
12:
Obá w iednákich zbroiach ſpołu vciekáli.
13:
Lucius pozoſtawał/ áby on viechał/
Stałość

14:
Y potym dobrowolnie tám ſie poimáć dał.
15:
Gdy go wiedli do Krolá/ z rádoſcią go cżekał/
16:
A on ieſzcże z dáleká idąc nań nárzekał.
17:
Prawdá żeś ſie omylił/ á ten obacżywſzy/
18:
Tę iego wielką ſtałość/ puśćił vracżywſzy.
19:
¶ Gwilhelm Normándiyſki Hetman.
20:
G
Wilhelmus Normándiyſki/ kiedy ſie przepráwił/
21:
Ná Inſulę gdzie walcżył/ tám wnet ludzi ſpráwił.
¶ Cżyſte
ſerce.

22:
A Nawy ony wſzytki roſkazał popálić/
23:
Rzekł moi mili brácia/ tuć ſie nam pochwalić.
24:
Ieſli ſie nie wybiyem/ głęboko vciekáć/
25:
Teraz ſie iuż káżdego ma cnotá okázáć.
26:
Poráźił ony ludzi/ y poſiadł inſułę/
27:
Godzien był być biſkupem/ by był miał infułę.
C 5Oſwal=


strona: 13v

Rozdzyał
1:
¶ Oſwáldus Normándiyſki Rycerz.
2:
T
Ego gdy byli w woyſce iákoś oſlepili/
3:
Y odeſłał go Hetman/ áby go lecżyli/
4:
On iedzye á ná woyſko ludzie vderzyli/
Dobra
ſławá.

5:
Ten vſłyſzał y prośił/ by ſie z nim wroćili.
6:
Wpadł do woyſká bił ſrodze/ kogo mogł y ſwego/
7:
A potym go zágnietli/ ták iáko ſlepego.
8:
¶ To ten wolał pocżćiwie z dobrą ſławą zoſtáć/
9:
Niżli ſie ták w ſlepocie/ tu ná ſwiecie troſkáć.
10:
grafika
11:
¶ Alfonſus Krol.
12:
G
Aietę obległ Alfons ſrogim oblężeniem/
¶ Miło=
ſierdzie.

13:
A gdy byli zdręcżeni wielkim vćiśnieniem/
14:
Zony dzyeći niewiáſty/ przed miáſto wygnáli/
15:
Ktorzy w wielkiey roſpácży iuż z gárdły zoſtáli.
16:
Chcieli ie woiennicy oni pomordowáć/
17:
Krol roſkazał w pokoiu ſrodze ie záchowáć.
18:
Opátrzywſzy żywnoſcią/ wſzemi potrzebámi/
19:
Mowiąc/ z mężmi nam cżynić/ á nie z niewiáſtámi.
Aurelius


strona: 14

Pirwſzy.Liſt 14.
1:
¶ Aurelius Ceſarz.
2:
T
Ráian Ceſarz Spártany vmárł poráźiwſzy/
3:
Aurelianá obráli wſzyſcy ſie zwoliwſzy
Cnothá.

4:
Y chcieli by s triumphem iechał z bitwy oney/
5:
Ale on nie chciał zgwałćić cnoty przyrodzoney.
6:
Vbrał obraz Tráiánow/ y ná triumph wſádził/
7:
A z wielką pocżćiwoſcią/ ſam pyeſzo prowádził.
8:
Mowiąc/ kto to záſłużył/ ten niechay vżywa/
9:
Cudzą ſie ſławą zdobić/ ieſt rzecż niepocżćiwa.
10:
¶ Auguſt Ceſarz.
11:
A
Vguſtus ná wiecżerzy v Felioná był/
12:
Sługá Kredenc s Krzyſztału niebácżnie obálił.
Miłoſier
dzye.

13:
Ten go kazał miedzy Lwy do záhrády wrzućić/
14:
Ten vpadł przed Auguſtá/ nie mogł dáley vciec.
15:
Auguſt oſtátek ſłużby kazał potłuc wſzytkę/
16:
A potym ze złotemi kazał przynieść ſkrzynkę.
17:
Rzekł wolę ia to tobie ſowito zápłáćić.
18:
Droſzſzy to niż to wſzytko/ coś chciał márnie ſtráćić.
19:
¶ Perikles ateńſki krol.
20:
P
Erikles Atheniyſki kiedy iuż vmrzeć miał/
21:
Słyſzał o iego cnotach/ ieden z drugim ſzeptał.
Krol cno
tliwy.

22:
Rzekł/ iż mi iuż y vmrzeć iákoś będzie miło/
23:
Gdy moie pánowánie v was wdzięcżne było.
24:
A to mam zá nawiętſze/ iżem w to vgodził/
25:
Ze żadny z mey przycżyny w żáłobie nie chodził.
26:
Iuż inſze dobrodzyeyſtwá zá dobre prziymicie/
27:
Co ná Krolu należy/ potym obacżycie.
Edgárdus


strona: 14v

Rozdział
1:
grafika
2:
¶ Edgárdus Krol Britáńſki.
3:
E
Dgárdus Britáńſki Krol był ná wzroſcie máły/
4:
Ale ná wielkim ſercu/ był bárzo zuchwáły.
Wielkie
ſerce w
máłym
ciele.

5:
Rzekł ieden/ pátrz iáka to máła kreáturá/
6:
Wżdy ſie go ludzie boią/ by Gołębie Kurá.
7:
A ten ſie dowiedziawſzy/ na ſtronę z nim iechał/
8:
Wziął miecż iemu dał drugi/ by ſie z nim ſkoſztował.
9:
A ten prośił o łáſkę/ Krol rzekł/ widaſz wiele/
10:
Iż bywa wielkie ſerce/ y przy máłym ciele.
11:
¶ Iulian Ceſarz ápoſtotá.
12:
I
Vlian znáiąc prawdę/ y potym ią wzgárdził/
Wzgar
dá praw
dy.

13:
A wielkim Krześćiańſkim przeſládownikiem był.
14:
Ná lekkość w Ieruzalem/ ſtáry koſcioł dawny/
15:
Kazał Zydom budowáć/ on zniſzcżony ſławny.
16:
Skoro pocżął zákłádáć/ ziemiá wnet zádrżáłá/
17:
Wiátrem z ogniem nápoły mur on rozmiotáłá.
18:
Názáiutrz robotnikom krzyże ſie zdzyáłáły/
19:
Y nie mogły ſtárte być/ tákże z nimi trwáły.
Konſtántin


strona: 15

Pirwſzy.
1:
☞ Konſtántin á Irene mátká iego.
2:
K
Onſtántin á Irene/ ſławna mátká iego/
3:
Gdy w Bizáncium páńſtwá vżywáli ſwego.
Proroc=
two o kri
ſtuſie.

4:
Ználezyono cżłowieká w grobie vmárłego/
5:
Ná nim ſrebrną tablicżkę z tym napiſem iego.
6:
Ia vmieram á wierzę w Kriſtuſá onego/
7:
Ten ktory ma z żywotá wynidź pánieńſkiego.
8:
A ty ſłońce Irene gdy krolowáć będzye/
9:
W ten cżás mię záſię iáwnie maſz okazáć wſzędzye.
10:
grafika
11:
¶ Zodorá Ateniyſka páni.
12:
R
Ozboyce w iednę bronę wbieżeli do zamku/
13:
Páni wyſle dziewecżkę co ſie dzieie z ganku.
¶ Mą=
drość
białey
głowy.

14:
Vłápiwſzy dziewecżkę z miecżem nád nią ſtali/
15:
Dać gárdło nie puśćiſzli/ ná pánią wołáli.
16:
Oná wbiegłá ná wieżę/ ktora pewna byłá/
17:
Wzyąwſzy ogniá nátychmiaſt dách iey zápaliłá.
18:
Ludzye bieżąc do ogniá/ złodzyeie zgimáli/
19:
Dziewká żywá y wieży pogorzeć nie dáli.
Argo


strona: 15v

Rozdział
1:
¶ Argo Lákonicka Krolowa.
2:
A
Rgo zacna Krolowa Lákonicka byłá/
3:
Przynieſli iey opony/ áby ie kupiłá.
Opony.

4:
A oná cżterzy ſyny piękne wyſtáwiłá/
5:
Toć ſą moie opony com ſobye ſpráwiłá.
6:
Abowiem mnie ći opon z rozlicżnego ſwiátá/
7:
Nánoſzą zewſząd doſyć/ gdy będą mieć látá.
8:
¶ Tácyć byli Krolowie/ zá wieku ſtárego/
9:
Więcey záwżdy zbroynego ſzukáli niż pſtrego.
10:
¶ Leená Atheniyſka.
11:
H
Armodius/ Ariſton/ dwá młodzieńcy byli/
12:
W Athenach/ okrutniká by gárdłá zbáwili.
13:
Pod oknem miłoſnicy iego záwżdy gráli.
Stałość
niewie=
ſcia

14:
Oná ich przeſtrzegáłá/ potym iey doználi.
15:
Kazał ią okrutnik pyec/ nic nie powiedzyáłá/
16:
Ięzyk ſobye vgryzłá/ táką ſtałość miáłá.
17:
A iż ią Lwicą zwáli/ tę iey cżęść ſpráwiono/
18:
Lwicę potym ku iey cżći złotą poſtáwiono.
19:
¶ Iulia Florentiná.
20:
I
Vlia Florentina/ zacna wdowá byłá/
21:
Ktora ſyná do ſzkoły ráno wypráwiłá.
22:
Idąc popchnął iednego/ ten zá nim kámieniem/
Táyność
białey
głowy.

23:
Y rozráźił mu głowę/ práwie nád ciemieniem.
24:
Wbieżał nędznik niewiedząc do iey domu proſto/
25:
Dawáiąc iey w opyekę ono ſwe łotroſtwo.
26:
Oná też niewiedziáłá/ dziecię nioſą potym/
27:
Zátáiłá złocżyńcę/ nikt nie wiedział o tym.
Agezilaus


strona: 16

Pirwſzy.Liſt 16.
1:
grafika
2:
¶ Agezilaus Grecki Krol.
3:
A
Gezilaus Grecki/ s Perſkim Krolem walcżył/
4:
Ktory mu okup dawał/ bowiem mu śilen był.
5:
Wſkazał mu żem nie ia krzyw/ lecż moi Rycerze/
Cwicże=
nie.

6:
S ktorych káżdy niż w złocie/ rádſzey w ſławie gmerze
7:
A też to ich obycżay áby nie żebráli/
8:
Rádſzey wolą gdy trzebá áby gwałtem bráli.
9:
Cżynią też to s ćwicżenia/ by nie zápomnieli/
10:
Gdzye im cżego nie chcą dáć/ áby gwałtem wzyęli.
11:
¶ Auguſtus Rzymſki.
12:
A
Vguſtus ſie dowiedział/ iż ktoś o nim mowił/
13:
Y radby ſie był ná nim pewnie gdzye obłowił.
14:
Rádził ſie Philozophá/ coby s tym cżynić miał/
15:
Philozoph mu powiedział/ áby mu pokoy dał.
16:
Bo ieſliże wam Krolom wolno wſzytko cżynić/
17:
Niechże chociay z dálelá wżdy was wolno winić.
18:
Abyſcie ná ſwe ſpráwy/ wżdy też ſpyegi mieli/
19:
A co zle á co dobrze/ wżdy cżáſem wiedziel.
Gálenus


strona: 16v

Rozdział
1:

2:
¶ Gálenus Siciliyſki.
3:
G
Alenus Krol gdy ieden żonę mu oſzukał/
4:
Miáſto Szmárágdow iey ſkło zyelone był przedał.
Fáłſzerz

5:
Kazał gi owáłáſzyć/ y nápiſáć ná nim/
6:
Iż ten rowną zapłátę zá ſwe wziął mym zdánim.
7:
Bo niewiáſtę oſzukał/ á iż temu ſproſtał/
8:
W niewieſciem przyrodzeniu też ná ſtárość zoſtał.
9:
A iż ſie śmiał ná ſwiecie fáłſzywie obchodzić/
10:
Otoż też iuż do śmierći muśi s fáłſzem chodzić.
11:
¶ Theodozius Rzymſki.
12:
T
Ego gdy áż pod niebo pochlebcá wychwalał/
13:
Ten długo ćicho milcżąc/ ná wſzytko przyzwalał.
14:
Aż go potym ku Bogu pocżął przyrownawáć/
Pochle=
bcá.

15:
A ten mu śćirpieć nie mogł/ ſkoro iął domawiáć/
16:
Y wnet mu dał policżek/ ten rzekł com przewinił/
17:
Krol rzekł/ przeto żeś zełgał/ boś mię bogiem cżynił.
18:
A wieſz iż záwżdy zacni ten obycżay máią/
19:
Poſpolicie że zá łeſz policżki dawáią.
20:
¶ Aiáx z Hektorem.
21:
Aiáx był w Greckim woyſku/ Hektor w Troiáńſkim był
Hárda
myſl.

22:
Więc ſie ieden przed drugim dziwnie męſtwem chłubił
23:
Potym mu Aiáx swoj miecz, on mu swoj pas posłał,
24:
Ieden drugiego męſtwo/ dziwnie wyſłáwował.
25:
Ale pátrz co hárda myſl wnet káżdemu cżyni/
26:
Rychley niżli pomoże/ ieſzcże go obwini.
27:
Ten ſie ſwym miecżem zábił/ tego poimano/
28:
Onym páſem związawſzy/ ſzpetnie ſzacowano.
Kálilceáti=


strona: 17

Pirwſzy.Liſt 17.
1:
grafika
2:
¶ Kálilceátides Hetman Lakońſki.
3:
T
Ego kiedy po bitwie ná plác ſciąć wiedziono/
Stałość

4:
Ten płákał co mu go wieść było porucżono.
5:
Záłuiąc y oſoby y mężá tákiego/
6:
Iż ták miał márnie zginąć/ od krolá ſproſnego.
7:
Ten rzekł/ á przecż ty płácżeſz/ gdy wſpomienieſz ſobie/
8:
Co ieſt miła pocżćiwość/ w Rycerſkiey oſobie.
9:
Gdybych ginął z niecnoty/ wierz mi ſambych płákał/
10:
Krol ſłyſząc onę ſtałość/ wnet go puśćić kazał.
11:
¶ Alfons Káſtuliyſki.
12:
A
Lfonſus Káſtuliyſki gdy Algáir obległ/
13:
Maur z onego miáſtá s tákim ſercem wybiegł.
Zdraycá

14:
Aby był Krolá zábił/ á gdy go poználi/
15:
Związánego przywiodſzy/ Krolowi oddáli.
16:
Ten vbrawſzy go w ſzáty/ ktemu vdarował/
17:
A Krolowi do miáſtá iego ofiárował.
18:
Krol iego wnet go dał ſciać/ iż ſie ważył tego/
19:
Potym ſie poiednáli ten przypłáćił wſzego.
DTimokle=


strona: 17v

Rozdział
1:
¶ Thymokleon.
2:
TYmokleon gdy Korint miáſto oblężone/
3:
Rátował/ od tyranná iuż barzo zdręcżone.
¶ Cnotá
ma ſwą
zapłátę.

4:
Iż byłá Reſpubliká/ źwirzchnim go obráli/
5:
Apellacie wſzytki/ wnet mu ſędzić dáli.
6:
Páńſtwy go opátrzyli/ grob mu wyſtáwili/
7:
Dziwnym koſztem środ rynku/ rozlicżnie ſpráwili.
8:
Po iego śmierći cnotę iego pámiętáiąc/
9:
Cżynili gry rozlicżne/ pioſnki mu ſpiewáiąc.
10:
¶ Syciliyſki Krol.
11:
S
yciliyſki ieden Krol gdy morzem pływáli/
12:
Pátrząc ná morſkie ptaki/ co pyánę łápáli/
13:
Szukáiąc áby w piánách wżdy co ználeść mieli/
14:
A gdy co vchwyćili/ tedy precż lecieli.
15:
Rzekł/ toć wſzędy ná ziemi zá mną tácy ptacy/
16:
Co ſie ták záwżdy żywią chudzi nieboracy.
17:
Lecż to ná nie nagorſza/ gdy ſie náłápáią/
18:
Tedy ná brzeg ná ſtronę ſkubąc vciekáią.
19:
¶ Teſſálonikowie.
20:
W
Tesſáliey v Grekow ſłáwni ludzie byli/
Iácy pá
nowie
być má=
ią.

21:
Ci koniá w przedniem mieyſcie/ z mężem poſtáwili.
22:
A on go krigiem łomi/ bodzye oſtrogámi/
23:
Nápiſawſzy mu tytuł/ co ma być nád pány.
24:
Iż ći máią wędzidły záłomić káżdego/
25:
A bozdź iáko złą ſzkápę/ záwżdy vpornego.
26:
Nie pochlebić nikomu/ pánom ni Krolowi/
27:
A ktoraż więtſza cnotá/ niechay káżdy powie.
Sálmáná=


strona: 18

Pirwſzy.Liſt 18.
1:
grafika

¶ Sálmánázer Carz Tátárſki.

2:
S
Almánázer Carz Tátárſki/ ſynow ſwych záwołał/
3:
Po ſtrzałce im rozdáwſzy/ wſzytkim złámáć kazał.
¶ Spol=
ność.

4:
Potym ich ſnop podano/ y rzekł do ſtárſzego/
5:
Pátrzay ieſli to złamieſz/ doſwiádſz męſtwá ſwego.
6:
A gdy nie mogł przełomić/ vcżynił rzecż do nich/
7:
Tákże ſie też wy vcżcie/ s tych rzecży widomych.
8:
Gdy będziecie poſpołu/ nikt was nie przełomi/
9:
A gdy rozno poydzyecie/ być káżdemu w toni.
10:
¶ Adátyr Tátárſki Carz.
11:
P
Oſłowie od Philipá/ gdy przyſzli do niego/
¶ Cżuy=
ność.

12:
Y chcieli go też záſtáć w Máyeſtacie iego.
13:
A ten płát pochwyćiwſzy/ iął koniá wycieráć.
14:
Pytáiąc ieſli Philip vmie też ták dziáłáć.
15:
Y kazał im powiedzieć/ iż wáſz roſkoſzny pan/
16:
Y s ſwym dworem/ á iá koń oſiodłam ſobie ſam.
17:
Coż rozumieſz o ſługach/ gdy ták páná znacie/
18:
Rozmyſlcie ſie ia rádzę/ gdy s kim walcżyć macie.
D 2Páſcen.


strona: 18v

Rozdzyał
1:
¶ Páſcennius.
2:
S
Edzia vmárł/ á drugi/ dáry k niemu przynioſł/
3:
Proſząc by go ná ten ſtan/ ták poćichu wynioſł.
Iáki ma
być ſę=
dzia.

4:
Ten zezwał wſzytkich pánow/ vcżynił rzecż do nich/
5:
Coż miedzy ſobą macie tych łotrow łákomych.
6:
Sędzia ma być by nie brał/ nie dał też nikomu/
7:
A ten mi dáry przynioſł/ bez wſzyſtkiego ſromu.
8:
Pátrzaycieſz dáli tu co/ wierzcie mi w tey mierze/
9:
Iż tám więcey po trzykroć łotrowſkie odbierze.
10:
¶ Sewerus Rzymſki.
11:
S
Ewerus miał iednego/ s ktorym cżęſto mawiał/
12:
Ten vcżynił mnimánie/ áby Krolem władał.
Chełpá
ſzkodli=
wa.

13:
Krol ſie tego dowiedział/ nápráwił iednego/
14:
Aby go o przycżynę ocż prośił do niego.
15:
A ten mu przynioſł dáry/ on mu też obiecał/
16:
Potym ſzedſzy do Krolá/ coś inſzego ſzeptał.
17:
A Krol go przeſwiádſzywſzy kazał dymem kurzyć/
18:
To zá to gdyś ty wiátrem też chciał ludziom ſłużyć.
19:
¶ Tenże.
20:
T
Egoż w koronácią chciał ieden wyſławiáć/
21:
A ten mu potym nie dał do końcá wymawiáć.
Pochle=
bſtwo.

22:
Mowiąc/ wyſławiay onych pirwſzych zacnych ſpráwy/
23:
Bych ſie ia też ták rządził/ iáko Ceſarz práwy.
24:
Bo ty o mnie nic niewieſz/ iáki ieſzcże być mam/
25:
Gdyż w káżdym doſtoieńſtwie/ odmieni ſie rad pan.
26:
Po mey śmierći ieſli co zoſtánie dobrego/
27:
Docżekaſzli/ przypuſzcżam do rozſądku twego.
Dionizius


strona: 19

Pirwſzy.Liſt 19.
1:
grafika
2:
¶ Dionizius Syrákuzáńſki.
3:
A
Riſtipus zá iednym tego Krolá prośił/
4:
A ten ieſzcże więcey gniew/ ku gorze wynośił.
¶ Miło=
ſierdzie.

5:
On nędznik vpadł v nog/ Krol ſie wnet zmiłował/
6:
Philozoph rzekł/ niewiedziałem byś nogámi ſłuchał/
7:
Krol rzekł/ vſzyć ſłucháią/ ſerce rozeznawa/
8:
Potym rzecżam przyſtoynym rozum mieyſce dawa.
9:
Teżći Bogu nie ſzepcą/ á wżdy ſie zmiłuie/
10:
A to wieſz że ten wſzytkim Krolom roſkázuie.
11:
¶ Heráklitus Philozoph.
12:
H
Eráklites philozoph/ gdy tu był ná ſwiecie/
13:
Cżęſto płákał wſpomniawſzy co ſie ná nim plecie.
14:
Ale by dziś z martwych wſtał/ wieręby ſie rozśmiał/
Omylny
ſwiát,

15:
Bo by ſie śmieſznych rzecży ze wſzech ſtron nápátrzał.
16:
Bo wſzyſcy iáko máłpy pod iábłonką gramy/
17:
Poki iábłká zyelone/ co ma przysć nie dbamy.
18:
Aż kiedy mroz przyráźi/ toż teraz biegamy/
19:
Ano wſzytkiego nie máſz/ cżym ſie ogrzać mamy.
D 3Gieráldus


strona: 19v

Rozdział
1:
¶ Gieráldus Hetman Hiſzpáńſki.
2:
T
En kiedy był poiman od Krolá Ruffiná/
3:
Rzekł/ z nieſzcęſciać przypádłá ná mię tá przycżyná.
Cnotá y
łáſká.

4:
Ale bychći był wolen/ poznałbyś Geráldá/
5:
Krol rzekł/ bá weyże tego beſpiecżnego ſmárdá.
6:
Ato cie wolno puſzcżam/ vcżyń mi co złego/
7:
Ten potym vpadł v nog/ widząc cnotę iego.
8:
Krol go przedſię dárował/ wolnym vcżyniwſzy/
9:
Ten też niechciał od niego/ tę łáſkę poznawſzy.
10:
¶ Gielorych Hiſzpan Stároſtá.
11:
G
Ielorych ten ná zamku będąc oblężony/
12:
Ták iż był wielkim głodem/ ták bárzo znędzony.
¶ Sthan
pocżći=
wych.

13:
Ze żadnym obycżáiem nie mogł ſie obronić/
14:
Kazał zamek otworzyć/ ſam ſie dał powieśić.
15:
Wpádli wnet/ vcięli go nápoły żywego/
16:
Rzekł potym/ lepiey vmrzeć/ niż zbyć pocżćiwego.
17:
Y zamek mu wrocono/ y vdárowano/
18:
W tákieyć pirwey zacnośći/ pocżćiwego miano.
19:
¶ Gilbertus Pármeńſki.
20:
W
Pármie gdy ná Gilbertá byli ſie ſmowili/
21:
Wybieżáłá krolowa/ gdy ſie iuż broili.
¶ Wiárá
białey
głowy.

22:
Y rzekł iey brát rodzony/ też s ſpołku onego/
23:
By co rychley vciekłá/ tám do domu iego.
24:
Oná mu w twarz plunęłá/ żeś niegodzien tego/
25:
Będąc zdraycą mnie ſioſtry/ y páná ſwoiego.
26:
Biegłá v mężowych nog vpádłá ná ziemię/
27:
Poſpołu z nim zginęłá/ ach gdzieſz tákie plemię.
Zigmunt


strona: 20

Pirwſzy.Liſt 20.
1:
grafika
2:
¶ Zigmunt Ceſarz.
3:
Z
Igmunt Ceſarz/ pánowie kiedy go káráli/
4:
Iż ludzie z máłych ſtanow/ przy nim ſie paráli.
Cnotá.

5:
Ten rzekł/ co Bog może dáć/ to Ceſarz niemoże/
6:
Cnoty/ ſpráwy/ rozumu/ by biegł y zá morze.
7:
A tych mnie więcey trzebá/ co z Boſkiemi dáry/
8:
Y coż mnie po zacnośći/ kiedy w niey przywáry.
9:
Bowiem cnotá káżdego/ ſnádnie vbogáći/
10:
Bo bez niey nawiętſzy Pan/ ſnádnie wſzytko ſtráći.
11:
¶ Alexánder Mácedońſki.
12:
A
Lexándrowi dáry/ od Krolá Perſkiego.
13:
Niezlicżone przynieſli/ s tym poſelſtwem iego.
Lákom=
ſthwá
wzgár=
dzenie.

14:
Iżeć to ná káżdy rok poſtępowáć będę/
15:
A niech s tobą Azyą nápoły poſiędę.
16:
Gdy niechciał/ ieden pan rzekł/ bych Alexándrem był/
17:
Iſciebych ia bárzo rad ná to ták przyzwolił.
18:
Krol rzekł/ dzierżę ták o tym/ bych ia też tobą był/
19:
Tedy ták iáko rádziſz/ pewniebych vcżynił.
D 4Theo=


strona: 20v

Rozdział
1:
Theobáldus.
2:
T
Heobáldus gdy z Greki przed miáſtem bitwę miał/
3:
Tedy ich był ná ten cżás niemáło poimał.
Záłość
niewie=
ſcia.

4:
Kazał ie wnet wáłáſzyć/ páni ſie wyrwáłá/
5:
Twarz ſobie podrápawſzy/ ná Krolá wołáłá.
6:
Ieſliżes to cnotliwy/ iż niewiáſty draźniſz.
7:
Y náſze właſne bierzeſz/ y ſam ſiebie błaźniſz.
8:
Przecż im vſzu nie rzeżeſz/ tám nam nic do tego/
9:
Krol ſie rośmiał/ y mężá pusćił iey wolnego.
10:
¶ Leo Konſtántinopolitáńſki.
11:
L
Ew Ceſarz chciał doſwiádſzyć/ co ſtroże dziáłáli/
12:
Szedł iáko nieznáiomy/ więc go poimáli.
¶ Wier=
ność ſtro
żow.

13:
A kiedy ie dárował/ wolno go puśćili/
14:
Trefił potym ná drugie/ bárzo go vbili.
15:
Kazał im ráno ſtánąć/ ći ſie nie przyználi/
16:
Drudzy mu powiedzieli/ iż kogoś chwoſtáli.
17:
Gdy im blizny vkazał/ bárzo ſie lękáli/
18:
Ony kazał kiyem tłuc/ ći dárow nábráli.
19:
¶ Attilá Gotſki Krol.
20:
A
Kwiloniey miáſtá Attilá dobywał/
21:
Szturmow kilká vtráćił/ y iuż odciągnąć chciáł.
Odmien
na ſtha=
łość.

22:
Vźrzał áno Bociani z miáſtá wylatáią/
23:
A dzieći precż ná ſkrzydłach máłe wynaſzáią.
24:
Roſkazał wnet ſwym ludziom/ áby ſie wroćili/
25:
Bo nie dármo ći ptacy ſtąd ſie prowadzili.
26:
Y wziął miáſto powoli/ bez wſzytkiey trudnośći/
27:
Trzebáć cżáſem folgowáć odmienney ſtałośći.
Sáturninus


strona: 21

Pirwſzy.Liſt 21
1:
grafika
2:
☞ Sáturninus.
3:
S
Aturniná Ceſárzá gdy obieráć mieli/
4:
Rzekł im/ widzę pocżćiwie/ żeſcię mię zbyć chcieli.
Co ieſth
być Kro
lem.

5:
Bo co śmierći bliſzſzego/ iedno Krolem zoſtáć/
6:
Bo by ſnadź był naſwiętſzy/ trudno temu ſproſtáć.
7:
Gdyż wſzytek ſwiát nań pátrząc, káżdą ſpráwę iego/
8:
Szácuie/ gdzieſz ten ma być ſercá weſołego.
9:
A on ſam iego fráſunk/ vmorzy go ſnádnie.
10:
A co ſie dziwnych przygod/ zá nim zewſząd krádnie.
11:
¶ Bálduin Krol Ierozolimſki.
12:
T
En był wiele Arábow s pániámi poimał/
13:
Iednę zacną niemocną/ ná zlężeniu vźrzał.
Zapłátá
cnoty.

14:
Kazał iey namiot rozbić/ cżynił wielkie wcżáſy/
15:
Potym ſzcżęſcie przynioſło/ poráżeni náſzy.
16:
Ze Krol muſiał vciekáć/ w niewiádome ſtrony/
17:
Maur mu wnet zábieżał/ on mąż oney żony.
18:
Y przewiodł go bez ſzkody przez mieyſcá beſpiecżne.
19:
Tákći ma ſwięta cnotá/ ſwe zapłáty wiecżne.
D 5Alphon=


strona: 21v

Rozdział
1:
¶ Alphonſus Krol Hiſzpáńſki.
2:
T
Ego kiedy Sáminus wypędził ſyn iego/
3:
Byegł do Abeinuzá Krolá pogáńſkiego.
Powin=
ność kro
lá pocżći
wego.

4:
Przynioſł s ſobą koronę/ chciał mu ią záſtáwić/
5:
Aby wżdy iákokolwiek ſwey rzecży popráwić.
6:
Ten rzekł/ to ieſt powinność Krolá pocżćiwego/
7:
Aby dármo rátował/ cżłeká vpádłego.
8:
Ciągnął z nim wielkim koſztem/ pocżćiwie prowádźił/
9:
Wygnawſzy ſyná z ziemie/ ná kroleſtwo wſádził.
10:
¶ Szkánderbek Epirocki.
11:
S
Zkánderbek Aſzemleká z woyſkiem gdy pogromił/
12:
Tureckiego Hetmáná/ áż do miáſtá gonił.
Cnothá.

13:
Wybieżáły niewiáſty/ y z dziećmi máłemi/
14:
Proſząc o miłoſierdzie/ pádáły przed nimi.
15:
A cny pan zápłákawſzy/ pokoy im dáć kazał/
16:
Y onych poráżonych/ iuż gonić zákazał.
17:
¶ Tákąć cnotá moc miewa/ y ſrogość przełomi/
18:
Ale miła niecnotá/ y niewinne goni.
19:
¶ Henrik Hiſzpáńſki.
20:
H
Enrik gdy zá żywotá ſyna koronował/
21:
Ku cżći s pirwſzą potráwą/ k ſtołu przyſługował.
¶ Zárty
ſzkodli=
we.

22:
Rzekł mu ieden/ zacnego to kráycżego macie/
23:
Ten rzekł/ właſnie ták ma być/ iáko ſámi znacie.
24:
Bo on iedno po mátce/ ieſt zacnego rodu/
25:
A iam s koronowánych/ práwie poſzedł obu.
26:
Krol ſie potym dowiedział/ y by ſie godziło/
27:
Niewiem s koronáciey/ by co z oney było.
Gwilhelm


strona: 22

Pirwſzy.Liſt 22.
1:
grafika
2:
¶ Gwilhelm Angielſki.
3:
G
Wilhelmus Angielſki krol/ będąc ociążáły/
4:
Chciał też iuż odpocżynąć/ á miał brzuch niemáły.
¶ Zle ze
złym żár
towáć.

5:
A Philip Fráncuſki Krol/ z żártowney przycżyny/
6:
Rzekł/ pewnie Gwilhelm zlęże/ będziemy mieć krzćiny.
7:
Ten ſie potym dowiedział/ rzekł/ nie ſławne krzćiny/
8:
Ale będą ſławnieyſze/ pewnie wywodziny.
9:
Bo tám wiele swiec trzebá/ kazał w ziemię wyecháć.
10:
Zápalił kilká ſet wśi/ zle ze złym żártowáć.
11:
☞ Antigon Mácedońſki Krol.
12:
T
Emu miedzy rozmową ieden ták powiedział/
13:
Iż miedzy iego pány/ wiele niezgod widział.
14:
A ſnadź y s poſtronnemi cżáſem ſie buntuią/
¶ Serce
ſtałe.

15:
Bá y o tobie Krolu/ coś poćichu kuią.
16:
Krol rzekł/ że cnotliwemu/ nigdy nic nie wádzi/
17:
A ſámi niecnotliwi/ roſpłoſzą ſie ſámi.
18:
Siłá Wrobli s Konopi/ przed iednym kámieniem/
19:
Leći precż/ á Konopie/ zoſtáną s ſiemieniem.
Tenże.


strona: 22v

Rozdział
1:
¶ Tenże.
2:
T
Enże gdy ſie rozniemogł/ ieden go żáłował/
3:
Rzekł/ nieżáłuy/ wielem ia tą niemocą wygrał.
¶ Myſl
ſkromna

4:
Widzę że ſie nikt mocą żadną nie wyłudzi/
5:
Cżás przyſzły á márna śmierć/ káżdego obudzi.
6:
Ciáło lżeyſze á vmyſł ociążálſzy będzye/
7:
Bo iuż muśi rozmyſláć przyſzłe rzecży wſzędzie.
8:
Lekárſtwo to gdy niemoc máła więtſzą goi/
9:
Abowiem to cięſzſzy wrzod/ co hárdą myſl ſtroi.
10:
¶ Tenże.
11:
I
Eden rzekł/ iż Krolowi coż on kolwiek ſtroi/
12:
Nie ták iáko drugiemu/ wſzytko mu przyſtoi.
13:
Ten rzekł/ możeć y to być/ iż wſzytko Krolowi/
14:
Przyſtoi/ ále nie mnie/ inemu łotrowi.
Co Kro=
lowi
przyſtoi

15:
Lecż mnie nic nie przyſtoi/ iedno co pocżćiwe/
16:
A tym ſie záwżdy páráć/ co ieſt ſpráwiedliwe.
17:
To do zacnego Krolá/ zacnym ſie podoba/
18:
Do złego łotrom wſzytko/ gdyż łotrowie obá.
19:
¶ Tenże.
20:
M
Arſiás go brát prośił/ áby ſpráwę iego/
21:
Tám poćichu przeſłuchał/ iáko powinnego.
Iáſna
ſpráwá.

22:
Ten rzekł/ y owſzem brácie/ niech to iáwne będzie/
23:
A niechay twoiá cnotá rozſławia ſie wſzędzie.
24:
Ieſli maſz ſpráwiedliwość/ niech cie wſzem okaże/
25:
A potáiemna potwarz/ niechay cie nie máże.
26:
Bo v znácżnego ma być przeźrocżyſte oko/
27:
Aby ná ſwiát pátrzyło/ beſpiecżnie ſzyroko.
Tenże.


strona: 23

Pirwſzy.Liſt 23.
1:
¶ Tenże.
2:
I
Ednego dworzániná/ pytał/ coć ſie dzieie/
3:
Zle ſie mam/ y ná mieſzku/ y ſerce mi mdleie.
¶ Złemu
nie nie=
pomoże.

4:
Ten go wylecżyć kazał/ y nádał mu doſyć/
5:
Ten potym z Rycerſkich ſpraw/ pocżął ſie vnośić.
6:
Krol rzekł/ inákſzyſz teráz/ á niżlis pirwey był/
7:
Ten rzekł/ ſámeś mię Krolu tákiego vcżynił.
8:
W on cżás mi był niemił ſwiát/ teraz mi żal z niego/
9:
Krol rzekł/ że mię náucżyſz/ potym dbáć o złego.
10:
¶ Tenże.
11:
V
Yźrzał ſyná á on ſie z dworzány obchodzi
12:
Iákoś ſrogo/ á s pyſzná miedzy nimi chodzi.
13:
Rzekł mu/ ázaſz ty nie wieſz/ cżłowieká zacnego/
Dworſki
ſtan.

14:
Iż pocżćiwa vkłádność/ platnieyſza v niego/
15:
Ná Miedźwiedziá á ná Lwy/ á ná cżłeká złego/
16:
Tám maſz záwżdy vżywáć vmyſłu hárdego.
17:
Zaſz niewieſz iáko mądrzy/ náſze dworſtwo zową/
18:
Nędzą zacną/ á wołem chudym z złotą głową.
19:
grafika
Amázyz


strona: 23v

Rozdział
1:
¶ Amázyz Krol Egipſki.
2:
P
Olikrát był okrutnik/ ktory ſzcżęſciu dufał/
3:
Potym go krol Amázyz mocno s tego karał.
Scżęſcie

4:
Wrzućił pierſcień do morzá/ náleźli gi w rybie/
5:
Ten rzekł/ widziſz iż ſzcżęſcie ſłuży mi bez chybie.
6:
Krol rzekł/ ieſzcżeć to máło/ iż ná rowney rzecży/
7:
Służyć ſzcżęſcie/ lecż więtſze rádzęć miey ná piecży.
8:
Wnet go potym perſowie/ márnie poráźili/
9:
Ono zuchwáłe ſzcżęſcie/ ſzpetnie mu ſkáźili.
10:
¶ Auguſtus Ceſarz.
11:
S
Lyſzał o Alexándrze/ gdy był poſiadł wiele/
¶ Dobra
ſpráwá.

12:
Iż mowił iákież dáley me będzie weſele.
13:
Bo gdy iuż nie będę miał co dáley poſiádáć/
14:
Coż zá żywot moy będzie/ muſzę go oſtradáć.
15:
Ten rzekł/ to ten nie myſlił nic o ſwoim ſtanie/
16:
V tego ſpráwiedliwość znáć iż byłá tanie.
17:
Zda mi ſie iż ten lepſzą cżęść ſwiátá poſiada/
18:
Ktory tu ſwemi páńſtwy s pocżćiwoſcią włada.
19:
¶ Tenże.
20:
P
Izon gdy domu ſwego koſztem dobudował/
21:
Ceſarz idąc mimo oń/ ták o tym rokował.
¶ Omyl=
ność cżá=
ſu.

22:
Dobreyś Pizo otuchy/ mnie y ludziom dodał/
23:
Ták będziemy mnimáli/ Rzym będzie wiecżnie trwał/
24:
Lecż Pizo mnie y ciebie/ y dom/ y nas wſzytki/
25:
Iuż cżás á śmierć ſzácuią/ z nas dawno pożytki.
26:
Bo wſzytko s cżáſem zginie/ wſzytko ſie odmieni/
27:
Wnet co lecie zyelono/ cżerni ſie Wieſieni.
Tenże.


strona: 24

Pirwſzy.Liſt 24.
1:
¶ Tenże.
2:
D
Worzáninowi ſwemu poćichu precż kazał/
3:
Ten prośił by mu iáwnie przed ludźmi rękę dał.
4:
A s ſkárbu mu kázáć dáć/ áby ludzie ználi/
Lekkość
táyna.

5:
Iże z łáſką odieżdza/ ták o nim mnimáli.
6:
Rzekł/ ręká cie nie minie/ á o ſkarb powieday/
7:
Iżeć wiele nádano/ káżdemu ták znáć day.
8:
A ieſli mię ſpytáią/ tedy nie rzekę nic/
9:
Ktoć milcży ten przyzwala/ pewnieć będą wierzyć.
10:
¶ Tenże.
11:
I
Ednego vciekáiąc ná cżele ránili/
12:
Y tę mu ſpráwę dáli/ co ná to pátrzyli.
¶ Tháka
druga.

13:
Przyſzedł potym po bitwie ránę okázuiąc/
14:
Proſząc o opátrzenie/ Ceſarz rzekł żartuiąc.
15:
Nie mogęć zá to więcey dáć iedno tę rádę/
16:
Gdy potym ná tę przydzieſz gdzie biyą bieſiádę.
17:
Nie vciekay/ á gdyć ſie vciekáć przygodzi/
18:
Nie pátrz ná zad/ boć pewnie/ w cżoło kto vgodzi.
19:
¶ Tenże.
20:
O
Iednym mu znáć dano/ iż mowi o tobie/
21:
Ten rzekł/ mnie máło ná tym/ on niech waży ſobie.
Prawdá
nic nie=
wádzi.

22:
Ieſliże prawdę mowi/ to mu nie záwádzi/
23:
Ale ieſli nieprawdę/ ſnádnie ſie ſam zdrádzi.
24:
Iednoć też przed chudymi to pánowie máią/
25:
Iż wolno co ſie im zda/ chociay zle/ dziáłáią.
26:
Niechayżeć też to práwo/ wżdy chudym zoſtánie/
27:
Iż gdy prawdá/ niech wolno/ mowić im o pánie.
Tenże.


strona: 24v

Rozdział
1:
¶ Tenże.
2:
I
Eden ſkępiec odumárł wiele ſrebrá złotá/
3:
Ceſárzowi dano znáć/ iż piękna robotá/
Bogác=
twá tru=
dne.

4:
Ieſliby chciał co kupić/ do ſkárbu ſwoiego/
5:
Ten rzekł/ dowiedzcie mi ſie od kogo pewnego/
6:
Ieſliże dobrze ſypiał/ tę poduſzkę iego/
7:
Narádſzey bych ią kupił/ do łożá ſwoiego.
8:
Bowiem ten o tym myſląc/ ſtrzegąc y zbieráiąc/
9:
Muſia pewnie doſypiáć/ by ná grudzie Záiąc.
10:
¶ Tenże.
11:
R
Ycerz go ieden w bitwie/ iuż s Koniá vpadał/
¶ Cnotá
páńſka.

12:
Rátował/ wiele zdrowia/ tám z ránámi ſtradał.
13:
Przyſzedł potym ná práwo/ ná trudne do niego/
14:
Prośił prokuratorá/ od vrzędu iego.
15:
Ceſarz potym gdy vźrzał ony rány iego/
16:
Mieyſce ſwe záſádziwſzy/ ſam mowił od niego.
17:
Mowiąc/ ten w mey przygodzie/ też mym rzecżnikiem był
18:
A tę prokurácią/ dobrze mi záſłużył.
19:
¶ Kákárnus Báwárſkie Kſiążę.
20:
K
Arnia miáſto Włoſkie/ bárzo mocne było/
21:
To Kſiążę gdy Gizulphá przed nim poráźiło.
Złe dłu=
:
długo
nietrwa.

22:
Páni z muru vźrzawſzy páná foremnego/
23:
Dam miáſto rzekłá/ ieſli będę żoną iego.
24:
Tám ſlubiwſzy wzyął miáſto/ y tákże ſie sſtáło/
25:
Trzeciego dniá/ gdyż nigdy złe nie będzie trwáło/
26:
Kazał ią ſciąć/ mowiąc/ żem cżáſu nie ſlubował/
27:
Długoli ią w tym ſtanie/ będę żywo chował.
Friderik


strona: 25

Pirwſzy.Liſt 25.
1:
grafika
2:
¶ Friderik Ceſarz.
3:
F
Riderik Ceſarz iechał mimo dom iednego/
4:
Ná vrząd z dawná zacny tám przełożonego.
¶ Vrzęd
nik.

5:
Kiedy mu dom chwalili/ rzekł/ ſtoić zá iego/
6:
Siłá ten pracey podiął/ niż docżekał tego.
7:
A co złych ſłow poćichu zewſząd mu nádano/
8:
Gdy ná to budowánie iemu ſie ſkłádano.
9:
Bo bez tego vrzędnik żądny nie może być/
10:
Gdy bywa ludziom winien/ muśi wiele ćirpieć.
11:
¶ Pirrus Epirocki Krol.
12:
P
Irrus po kilku bitwach gdy mu winſzowáli/
13:
Niektorzy go s pochlebſtwá Orłem buynym zwáli.
14:
Ten rzekł/ ia ieſlim Orzeł/ nie ſwym pierzem latam/
15:
Iedno ſie ták potroſze wáſzych ſkrzydeł chwatam.
¶ Pochle
bſtwo.

16:
Bo gdyby wáſze piorká/ mnie nie podnaſzáły/
17:
Pewnieby me y zemną/ ná ziemi zoſtáły.
18:
Abowiem łácnoć buiáć cudzemi ſkrzydłámi/
19:
Bo y wy też buiacie poſpołu y z námi.
ETenże.


strona: 25v

Rozdział
1:
☞ Tenże.
2:
I
Ednego kazał ſkáráć/ więc mu powiedzieli/
3:
Iże złe ſłowá o nim/ od niego ſłyſzeli.
¶ Káćik.

4:
Aby go dał wywołáć ná to námawiáli/
5:
A iż był tego godzien/ tę rádę dawáli.
6:
Ten rzekł/ iż lepiey że ſie tu przy ſwych námowi/
7:
Bo mu wiáry nikt nie da/ kto náſzę cnotę wie.
8:
A gdyby ſzedł ná ſtronę/ ſnadźby mu wierzyli/
9:
A mnie rychley niżli wy/ winnym oſądzili.
10:
¶ Tenże.
11:
G
Dy Rzymiány poráźił/ zá wielką trudnoſcią/
Dufánie
oſobie.

12:
Cżęſto ſie więc pochwalał/ oną ich dzielnoſcią.
13:
Wyſławiáiąc y ludzi/ y ich dziwne męſtwo/
14:
Hetmány/ ſprawce dziwne/ á ſwoie zwycięſtwo.
15:
Mowiąc/ gdyby Rzymiánie ſemnie Krolá mieli/
16:
Albo zemną nápoły/ gdyby walcżyć chcieli/
17:
Nie opárłby mi ſie ſwiát/ áni żadny mocarz/
18:
Pewniebych mu prętko był wnet nowy goſpodarz.
19:
¶ Tenże.
20:
P
Irrus w Tebáńſkim zamku/ gdy Pállás bogini/
21:
Tám záwżdy ſławna byłá/ y z odpuſty ſwemi.
22:
Obiecał ſie po bitwie/ by iey ofiárował/
Odpuſty

23:
Stároſtá mu do zamku wnet otworzyć kazał.
24:
Ten gdy iuż iechał z zamku/ tedy mu dziękował/
25:
Ale go vpominał/ by to pilnie chował.
26:
Aby zamku nikomu potym nie otwirał/
27:
Chceli áby inego páná ná nim nie miał.
Tenże


strona: 26

Pirwſzy.Liſt 26.
1:
¶ Tenże.
2:
S
Yn iedney wdowie zginął/ długo go nie miáłá/
3:
Potym go zápomniawſzy/ iuż zá mąż iść chciáłá.
Miłość.

4:
A ſyn ſie potym wroćił/ tá ſie go záprzáłá/
5:
Aby przedſię zá mąſz ſzłá/ bo iuż miłowáłá.
6:
Kiedy przyſzło przed Krolá/ ſwiádkowie zeználi/
7:
Iże to iey właſny ſyn/ co go dobrze ználi.
8:
Krol iey kazał by zań ſzłá/ oná ſie zumiáłá/
9:
Ruſzyło ią ſumnienie/ potym ſie przyznáłá.
10:
¶ Tenże.
11:
P
Oſeł Grecki powiedział/ z inſzemi ſpráwámi/
12:
Ze w náſzey zyemi grobow wáſzych doſyć mamy.
13:
Ten rzekł/ ia niewiem w ſwoiey wáſzego żadnego/
Prozna
chełpa.

14:
Bo tám v was zábiwſzy/ zoſtáwiem káżdego.
15:
Bo wy kogo tám z náſzych zdrádą vłápicie/
16:
To ſie tymi nędznemi pogrzeby chłubicie.
17:
Ale my wam pocżćiwosć tę z łáſki dziáłamy/
18:
Domá ſie was nábiwſzy/ támże zoſtáwiamy.
19:
¶ Ludwik Báworſki.
20:
L
Vdwik Kſiążę Báworſkie/ s ſąſiády woiował/
21:
Gdzie wiedział dobre męże/ tedy ie prziymował.
Męſtwo

22:
Przywiedziono mu cżterzy chłopy ſzrámowáte/
23:
Guzowáte/ węſáte/ práwie iáko káty.
24:
Pocżęli ie zálecáć/ á ten rzecże do nich/
25:
Snadźbych máło nie wolał/ ieſzcże máłych onych.
26:
Co tym gęby poſiekli/ boć nie ná vrodzie/
27:
Iſcie męſtwo zależy/ ni ná wielkiey brodzie.
E 2Eudámi=


strona: 26v

Rozdział
1:
grafika
2:
¶ Eudámidás Lákońſki.
3:
T
En gdy Perſy poráźił/ potym z Mácedony/
¶ Zgodá

4:
Szukał prętko przymierza/ choć nie zwyciężony.
5:
Hetmáni ſie dziwuiąc/ tedy mu mowili/
6:
Przecżże ſie tym kłániamy/ kiedychmy ty bili.
7:
Ten rzekł/ iż lepſza bitwá/ kiedy Owiec tyſiąc/
8:
Niż s piąciądzieſiąt Wilkow/ mogłbych ná tho przy=
:
(ſiąc.
9:
A mychmy ſie ná Owcách/ teraz zmordowáli/
10:
Rádzę bychmy do cżáſu/ Wilkom pokoy dáli.
11:
¶ Antigon Aziyſki.
12:
A
Ntigon gdy v ſzturmu/ z muru mu łáiáli/
¶ Cirpli=
wość.

13:
Zádnym á párſkonoſym/ dziwnie przezywáli.
14:
Rzekl/ cudnym ſie ſobie zdał/ y wam ſie wnet ſpráwię/
15:
Skoro ſztukę nád miáſtem/ wziąwſzy ie/ wypráwię.
16:
Wziąwſzy miáſto/ więc ony/ połápáć roſkazał/
17:
A co mu nie łáiáli/ wolno puſzcżáć kazał.
18:
Tym rzekł/ y was bych puśćił/ lecż ći co was máią.
19:
Niech zemną ſpráwiedliwość/ żem żádny dziáłáią.
Tenże.


strona: 27

Pirwſzy.Liſt 27.
1:
¶ Tenże.
2:
T
Enże ſzedł mimo namiot ćicho drabá ſwego/
3:
Vſłyſzał á tám mowią o nim nic dobrego.
4:
Dziurką ćicho poſzeptał/ pomáłu mu łaycie/
¶ Stan
woienny

5:
By gdzie bliſko nie ſłuchał/ nie bárzo wołaycie.
6:
Obacżyli iże Krol/ mnet ſie polękáli/
7:
A drudzy po ſzelinie bárzo vciekáli.
8:
Zadnemu nie wſpomionął/ ni żadnego ſkarał/
9:
Ták ſie ten ſtan woienny záwżdy dziwnie parał.
10:
grafika
11:
¶ Celezinus Rzymſki pan.
12:
C
Elezinus Rzymſki Pan/ iuż cżłowiek nie młody/
13:
Lituiąc poſpolitych vpadkow y ſzkody.
14:
Wiele mowił beſpiecżnie przećiw Ceſárzowi/
15:
Gdy mu drudzy rádzili/ by niechał tey mowy.
16:
Ten rzekł/ że ſą dwie rzecży/ co ſtrách rozradzáią/
Prawdá

17:
Stárość á potomkowie/ tym co ich nie máią.
18:
A to ia mam oboie/ o śmierć o tę mi nic/
19:
A to będzye potomek/ prawdy ſie námowić.
E 3Sulpi=


strona: 27v

Rozdział
1:
¶ Sulpicius Rzymſki.
2:
S
Vlpicius w Egipcie miał dwá właſne ſyny/
3:
Ktore mu tám pobito/ márnie bez przycżyny.
Vrząd.

4:
Kleopátrá Krolowa wnet morderze one/
5:
Poſłáłá mu do Rzymu/ iáko obwinione.
6:
Ten ie záſię odeſłał/ dzyękuiąc Krolowey/
7:
Proſząc o ſpráwiedliwość/ ku krzywdzie gotowey.
8:
Ktora káżda z vrzędu muśi być ſądzona/
9:
Mnie ſámemu kátem być/ rzecż nie przyrodzona.
10:
¶ Metellus Rzymſki pan.
11:
K
Iedy pod iednym zamkiem mieyſcá oględował/
12:
Kędyby był ku ſzturmu ſłuſznie przypuśćić miał.
13:
A Rotmiſtrz ieden rzecże/ ia ſię nie powſtydzę/
Ná wſze=
tecżne.

14:
Od was dzyeſięć cżłowiekow/ iuż ia mieyſce widzę/
15:
Iże możeſz wziąć zamek/ ten rzekł/ ia dziewięć dam/
16:
Ale iuż ty dzieſiąty pewnie muśiſz być ſam.
17:
Ten włożył w miech piſzcżeli/ niechciał dzieſiątym być/
18:
Hethman rzekł/ przecżżeś dziewięć chciał ſobie mniey
:
(ważyć.
19:
¶ Tenże.
20:
H
Ermoneus koſtki grał/ Metellus nań pátrzał/
Ná gra=
cże.

21:
Ten mu ſiedząc powiedział/ iżby z nim gráć nieśmiał.
22:
Ten powiedział/ że ſie znam/ co nieprzyſtoynego/
23:
Tego ſie záwżdy lękam/ iáko cżártá złego.
24:
Ale iedno mię ſprobuy/ w tym co mi przyſtoi/
25:
Vźrzyſz iże Metellus/ Wilká ſie nie boi.
26:
Bo káżdemu przyſtoi/ co pocżćiwość nieſie/
27:
Koſtkámi ſie paráią łotrzykowie w leſie.
Lakon.


strona: 28

Pirwſzy.Liſt 28.
1:
grafika
2:
☞ Lakon.
3:
L
Akon ieden zacny cżłek/ długą brodę nośił/
4:
Drugi by ią ogolił/ pilnie zá to prośił/
Pożytki.

5:
Bo nie widzę s tey brody pożytku żadnego.
6:
Dármo iáko v Kozłá wiśi rogátego.
7:
Ten rzekł/ wierz mi iż wielkie ſtąd roſtą pożytki/
8:
Kiedy ſobie przypomniſz młode ſpráwy wſzytki.
9:
Poźrzyſz ná długą brodę / záwſtydzić ſie muśiſz/
10:
A o márną wſzetecżność/ iuż ſie nie pokusiſz.
11:
¶ Metellus Rzymſki.
12:
T
En miał bárzo piękny dwor/ ná wſzytkim widoku/
13:
Murarz mu rzekł/ co mi daſz/ ſpráwięć to do roku.
14:
A iścieć to foremnie będę vmiał zákryć/
15:
Zeć nie będzie mogł żaden tu do dworá pátrzyć.
16:
Ten rzekł/ rádſzeyć zápłácę towárzyſzu miły/
Cnothá.

17:
Vcżyń mi by tu wſzyſcy cnotliwi pátrzyli.
18:
Ten ſie to niechay kriye/ co nie dufa cnocie/
19:
Ale ſie ia w niey kocham/ więcey niż we złocie.
E 4Dámirus


strona: 28v

Rozdział
1:
☞ Dámirus Hetman Dácki.
2:
R
Zymiánie miedzy ſobą gdy ſie powádzili/
3:
Dakowie ſie zebráli/ by ná nie wſkocżyli.
Przeſtro
gá.

4:
Hetman Wilká á dwá Pſy áby ſie kąſáli/
5:
Kazał puśćić/ á ći wnet Wilká rozdrapáli.
6:
Ten rzekł/ tákże wam będzie/ iákoſcie widzieli/
7:
Zgodziwſzy ſie wnet Wilká kukłáć będą chcieli.
8:
Ale niechay ſie pirwey dobrze nákąſáią/
9:
Toż potym obacżyćie/ ieſli nam ſproſtáią.
10:
☞ Sillá Rzymſki Hetman.
11:
V
Orchomenu w bitwie ludzie ſie broili/
12:
Y iuż iákoś napoły biegáć ſie ſtroili.
13:
A ten ſkocżywſzy s Koniá/ chorągieẃ vłápił/
Hetman
dobry.

14:
A w nieprzyiacielſki huf/ ſkokiem ſie pokwápił.
15:
Wołáiąc że ia zginę/ wy ſie záwſtydacie/
16:
Kiedy was będą pytáć/ gdzie Hetmáná macie.
17:
Potym wſzyſcy zá wſtydem/ wnet ſie obroćili/
18:
Iuż nápoły przegrawſzy/ ludzi poráźili.
19:
☞ Popilius Rzymſkie panię.
20:
T
En gdy do Antiochá od Rzymian poſłan był/
21:
Ieſli chciał mieć przymierze/ ieſliby też walcżył.
22:
Antioch go chciał witáć/ á on nie witáiąc/
¶ Poſeł
wierny.

23:
Dał liſty odpowiedzi/ wnet s trzaſkiem pytáiąc.
24:
Antioch rzekł/ ábych ſie wżdy ná to rozmyſlił/
25:
Ten laſką co w ręku miał/ w koło go okryſlił.
26:
W tey ſie kreſie rozmyſlay/ bo mnie trzebá tego/
27:
A on go wnet odpráwił/ widząc ták ſtałego.
Kráſsus


strona: 29

Pirwſzy.Liſt 29.
1:
grafika
2:
¶ Kráſsus Rzymſki Ceſarz.
3:
N
A hárcu mu przed bitwą ſyná vłápiono/
4:
Sciąwſzy głowę/ ná drzewcu przed huf wyſtáwiono.
Stałość

5:
Vźrzawſzy onę głowę/ nie zmienił poſtáwy/
6:
Cżynił wſzem dobre ſerce/ iáko Ceſarz práwy.
7:
Mowiąc/ wam nic do tego/ bo to krzywdá moiá/
8:
Milſza ma być káżdemu/ właſna ſławá ſwoiá.
9:
A ták wy Rzymſcy ſławni pocżćiwi ſynowie/
10:
Strzeżcie przedſię ſwey ſławy/ choć płácżą oycowie.
11:
¶ Antonius Rzymſki Ceſarz.
12:
T
En kiedy około ſzkut chodził co ſpráwował/
13:
Aby też y ná wodzie był walki ſprobował.
Mocz w
ludzioch

14:
Ieden z miecżem we zbroi Ricerz przyſzedł k niemu/
15:
Przecż krolu więcey dufaſz drewnu niepewnemu/
16:
Co ſie ná nim płáwić chceſz/ lepiey dufay temu/
17:
Zelázu pewnieyſzemu/ á Rycerſtwu ſwemu.
18:
Ktorycheś iuż ná zyemi niemáło ſprobował/
19:
Boś iemi wiele ludzi bez wody zwoiował.
E 5Tenże.


strona: 29v

Rozdzyał
1:
¶ Tenże.
2:
G
Dy dziecię máłe przed nim ná ſtole igráło/
3:
Dworzáninowi pierſcień koſztowny podáło.
Swobo=
dá.

4:
On kiedy go niechciał wziąć/ ten rzekł/ niewieſz kto to/
5:
Ceſárſki ſyn/ choć máły/ może dawáć złoto.
6:
Bo tym Rzymſcy pánowie záwżdy powſtawáli/
7:
Kiedy chcieli wiele wziąć/ potroſze dawáli.
8:
Bo cożkolwiek bogáctwá ná ſobie widzimy/
9:
Tymechmy to pobráli/ co im kęs dáiemy.
10:
¶ Aurelianus Rzymſki Ceſarz.
11:
G
Dy do ſzturmu przypuśćił/ do miáſtá Thyany/
¶ Miło=
ſierdzye.

12:
Tedy biegáiąc wołał ná ſwoie Hetmány.
13:
Pewnie ieſliże miáſtá dobędzyemy tego/
14:
Ze w nim żywić nie będę y pſá namnieyſzego.
15:
Wnet ku miáſtu ſkocżyli ták iáko kto wiedział/
16:
Wziąwſzy/ gdy chcieli łupić/ Ceſarz im powiedział/
17:
Wiecie żem ia iedno pſow obiecał nie żywić/
18:
Ale ludziom niewinnym/ przecż mamy gwałt cżynić.
19:
☞ Otto Ceſarz Rzymſki.
20:
T
En gdy rychło miał vmrzeć/ ſynowi ták mowił/
21:
Iż miáł oycá Ceſárzá/ by ſie tym nie chłubił.
¶ Teſtá=
menth
pocżćiwj

22:
Lecż ktorego ſtanu ieſt/ áby też pámiętał/
23:
A ſwego cieniá márnie by ſie też nie lękał.
24:
Toć będzie napocżćiwiey/ kiedy środkiem poydzieſz/
25:
Rychley ſławy pocżćiwey/ z miáry záwżdy doydzieſz.
26:
Bo ieſlibyś ſie wſpinał názbyt nád ſwą miárę/
27:
Albo ſie lżył nád ſwoy ſtan/ ſtráćiſz v wſzech wiárę.
Tyberius


strona: 30

Pirwſzy.Liſt 30.
1:
grafika
2:
¶ Tyberius Rzymſki.
3:
G
Dy poborce ieździli po domiech biegáiąc/
4:
A ſnadź więcey niż trzebá z ludzi wydzieráiąc.
5:
Piſał im/ ſpráwiedliwie by ſie záchowáli/
6:
Tylko to co przyſtoi/ by więcey nie bráli.
7:
Mowiąc/ iż dobry páſterz tylko ſtrzyże owce/
8:
Iedno to Wilk drapieżny/ łupi ie iáko chce.
¶ Sprá=
wiedli=
wość.

9:
A ia iżem páſterzem/ niechciałbym Wilkiem być/
10:
A y wam w tym vrzędzie rádzę mądrze golić.
11:
¶ Klaudius Rzymſki Ceſarz.
12:
I
Ednego z zacnych ſtanow gdy cżći odſądzili/
Ceść ła=
tána.

13:
Pilnie zá nim pánowie Ceſárzá prośili.
14:
Aby mu cżeść przywroćił/ dobrym go vcżynił/
15:
Gdyż nieborak ſnadź niechcąc/ ták ſie w tym przewinił
16:
Ten rzekł/ widacie ránę kiedy bárwierz goi/
17:
Przedſię iednák bliznę znáć/ y długo ták ſtoi.
18:
Zgoięć ia/ áleć blizná od głowy do ſzyie/
19:
A ledać iey táraſkiem iſcie nie zákryie.
Adrian


strona: 30v

Rozdzyał
1:
☞ Adrian Ceſarz Rzymſki.
2:
T
En gdy był proſtem pánem/ groźno ſie ſpráwował/
3:
Y miał tákich niemáło co im o gárdło ſtał.
¶ Mier=
ność páń
ſka.

4:
A gdy zoſtał Ceſárzem/ przyiął ie łáſkáwie/
5:
Przypuſzcżáiąc káżdego ku pocżćiwey ſpráwie.
6:
Mowiąc/ doſyć ma Ceſarz/ iż ſie pomśćić może/
7:
Ale by to być miáło/ nie dáy tego Boże.
8:
Kiedy widzę pokorę/ á cżegoż mi trzebá/
9:
A kto ſie mśći nád tákim/ ſzkodá mu y chlebá.
10:
¶ Tenże Adrian.
11:
P
Rzyſzedł śiwy do niego/ o vrząd go prośić/
Odmien
ność.

12:
Ten rzekł/ pocżekay máło/ mam inych ſpraw doſyć.
13:
Potym przyſzedł drugi raz/ brodę vfárbował/
14:
Prośił/ á Ceſarz mu rzekł/ kiedym oycu nie dał/
15:
Tedy y tobie nie dam/ ten rzekł/ iaciem prośił/
16:
Ceſarz/ zaſz ia nie pomnię/ wſzák ono śiwy był.
17:
Muśiſz ty być ſyn iego/ boś podobien k niemu/
18:
A ták kiedy ſam przydzie/ dam odpowiedź iemu.
19:
¶ Romulus co Rzym záłożył.
20:
R
Omulus ten który Rzym napirwey záłożył/
21:
Aby był w pocżćiwy ſtan wſzytki ludzi włożył/
22:
Nie piyał nigdy winá/ iedno bárzo máło/
¶ Trze=
źwość.

23:
Y to nápoły z wodą/ to co mu ſie chćiáło.
24:
Powiedział mu podcżáſzy/ by ták wſzyſcy pili/
25:
To co ſie chce/ táńſzeby záwżdy winá były.
26:
Ten rzekł/ y owſzem droſzſze/ gdyby co ſie chćiáło/
27:
Pił káżdy/ prędkoby go bárzo niedoſtáło.
Deme=


strona: 31

PirwſzyLiſt 31.
1:
grafika
2:
☞ Demetrius Lákońſki Krol.
3:
D
Emetrius Lakońſki Philozoph á vźrzał/
Cnothá.

4:
Iuż bárzo ſzedziwego/ á on ſie árgował.
5:
Pytał ſie co to cżynią/ więc mu powiedzieli/
6:
Vcżą ſie by o cnocie/ rozumieć vmieli.
7:
Ten rzekł/ to iuż ſzedziwy/ á teraz probuie/
8:
Iáko cnotę rozeznáć/ nie wcżás ſie árguie.
9:
Bowiem kto iey by pcżołki z młodu nie vłápi/
10:
Ná ſtárość goniąc ſie z nią/ ſnadź ſie prożno kwápi.
11:
☞ Iulius Ceſarz.
12:
I
Vlius gdy przed Syllą przez morze vpływał/
13:
Vłápion od Piratow/ gdzye pirwey nie bywał.
Serce do
bre.

14:
Dwákroć tyle obiecał/ nacż go ſzácowáli/
15:
A gdy ſpał tedy kazał/ áby niewołáli.
16:
Ci niewiedzieli kto ieſt/ tám z nimi żártował/
17:
Powieśić ie powoli potym obiecował.
18:
Y wſzytko im wypełnił/ pocżekawſzy máło/
19:
Gdy iuż był ná ſwobodzie/ wſzytko ſie ták sſtáło.
Tenże.


strona: 31v

Rozdzyał
1:
¶ Tenże.
2:
G
Dy miał s Pompeiuſzem nád morzem bitwę zwieść/
3:
W máłey nawie do drugich ludzi kazał ſie wieść.
Nádzye=
iá dobra

4:
Potym morze ięło gráć/ lęknął ſie márinarz/
5:
Rzekł/ przecż ſzcżęſciu nie dufaſz/ wieſz że tu ieſt Ceſarz.
6:
Potym ſie ná zad záſię/ obroćił do ludzi/
7:
Pátrzmy ſzcżęſcia ná ziemi/ gdy nas wodá łudzi.
8:
Potkał ſie z onym ludem drugich nie cżekáiąc/
9:
Vciekał Pompeius/ by przed Chártem Záiąc.
10:
¶ Tenże.
11:
G
Dy iechał do Tyguru z máłym pocżtem ludzi/
Nadzye=
iá dobra.

12:
Záiecháli mu drogę Szwáycerowie chudzi.
13:
Gdy mu Koniá podano/ tedy nań wſieść nie chciał/
14:
Ták pyeſzo ſzedł pod ludzi/ y tákże ſie potkał.
15:
Powiedzyał/ więcey w ten cżás będzie trzebá Koniá/
16:
Kiedy będą vciekáć/ á będzye pogonia.
17:
Y ták mu potym ſzcżęſcie iáko ſerce chciáło/
18:
Wſzytkę łáſkę pomyſli ná wſzem okázáło.
19:
¶ Tenże.
20:
T
Ak powiedał o walce/ iż iáko lekárze/
21:
Pirwey cżłeká wyſuſzą/ dáiąc mu lektwarze.
Walká
zrozmy=
ſłem.

22:
A potym mu kreẃ puſzcżą/ to iuż zá zyſk máią/
23:
A tych ſztuk w ſwym rzemięſle/ rádzi vżywáią.
24:
Tákżeć nieprzyiacielá pirwey trzebá zmorzyć/
25:
A potym go żelázem y cżym możeſz trwożyć.
26:
Bo iáko ná świeżego kto chce prętko wſkocżyć/
27:
Wnet cżáſem choćbyś nie rad/ muśiſz ná zad krocżyć.
Kokcius


strona: 32

Pirwſzy.Liſt 32.
1:
grafika
2:
☞ Kokcius Ceſarz.
3:
T
O był ták miłoſierny/ żadnego nie ſkarał/
4:
Lecż komu ſie záchowáć/ tym ſie záwżdy parał.
5:
Fronto mu iedęn z rády powiedział przyſzedſzy/
Kárność
ſłuſzna.

6:
Nálazłem tę przypowieść o Ceſárzoch cżedſzy.
7:
Ze to ſzcżęſliwe páńſtwo/ kędy páná máią/
8:
Ze po nim dobrotliwą łáſkę záwżdy znáią.
9:
Ale ieſzcże ſzcżęſliwſzy/ gdy w ſłuſzney kárnośći/
10:
Káżdy ſtan záchowywa/ przy ſpráwiedliwośći.
11:
☞ Pompeius Ceſarz.
12:
T
En kiedy był w Libiey pirwſzey bitwy wygrał/
13:
Chciał iáko Krol áby w Rzym iádąc triumphował.
14:
Hetmáni ſie niektorzy prze zazdrość zwolili/
15:
Pieniądze co miał miotáć/ áby rozchwyćili.
Powagá

16:
Ten sſiadł z wozá ſzedł pieſzo/ rzekł/ moy triumph ſławá/
17:
Wieńce im rozrzućiwſzy, gdyż w was táka ſpráwá/
18:
To łápaycie/ nie ſkárby/ widząc ſtałość iego/
19:
Potym go prowádzili iáko páná ſwego.
Tenże.


strona: 32v

Rozdział
1:
¶ Tenże.
2:
P
Otym kiedy przyciągnął ná Mámerlin mocą/
3:
Stennius tám będąc pan/ przyſzedł kniemu nocą.
¶ Sprá=
wiedli=
wość.

4:
Przecż ták nieſpráwiediwie cżyniſz dla iednego/
5:
Gdyż kreẃ muśiſz przelewáć/ ludu niewinnego.
6:
Ia ieſlimći co winien/ to ſie mśći nádemną/
7:
A wolę iż ći żywi/ co walcżyli zemną.
8:
Wieſz że káżdy cnotliwy/ ſtrzegąc ſtanu ſwego/
9:
Muśi záwżdy poſłuſzen bywáć páná ſwego.
10:
¶ Páſcennius Rzymſki Hetman.
11:
T
En kiedy s Sáráceny miał iecháć woiowáć/
12:
Nie kazał s ſobą wiele nic cięſzkich rzecży bráć.
¶ Mier=
ność w
woyſce.

13:
Rzekł mu ieden/ paniętá bárzo nárzekáią/
14:
Iże w woyſce żadnego winá iuż nie máią.
15:
Ten rzekł/ iż Sáráceni wodę záwżdy piyą/
16:
A wżdy ſłyſzę iż cżáſem y ty winne biyą.
17:
Iákażby to nam lekkość/ bychmy wino pili/
18:
A ći wodni pánowie/ by nas potym bili.
19:
☞ Fábricius Hetman.
20:
F
Abricius gdy kniemu Epirocki poſeł
Lákom=
ſthwo
wzgár=
dzone.

21:
Przyſzedł/ dzwigáiąc złoto/ iáko iny Oſieł.
22:
Dawáiąc/ áby pokoy/ oni ludzie mieli/
23:
Y ieſzcże więcey złotá/ poſtępić mu chcieli.
24:
Powiedział/ wolę ia ty mieć co złoto máią/
25:
Niżli złoto/ co mi go co chcą vdzyeláią.
26:
A gdyż Rzecżpoſpolita/ nie iedney oſobie/
27:
Ieſt zwierzona/ tey życżę więcey niżli ſobie.
Lakon


strona: 33

Pirwſzy.Liſt 33.
1:
grafika
2:
¶ Temerlanes Krol Perſki.
3:
T
Emerlan Owce paſał/ z rodu Tátárſkiego/
4:
Owcżarze go obráli/ zá Krolá ſwoiego.
5:
Ten rzekł/ kiedyſcie mię iuż zá Krolá obráli/
6:
Tedy chcę iżbyſcie mię ná wſzytkim ſłucháli.
7:
Poprzedał Owce Woły/ á Koni nákupił/
8:
Kogo potkał tego brał/ á po drogach łupił.
9:
Ze mu potym łotroſtwá ták wiele przybyto/
10:
Ze zoſtał Krolem Perſkim/ ták ſie to tocżyło.
11:
¶ Cybales Perſki.
12:
C
Ybales był Perſki Krol/ ktorego wzgárdzili/
¶ Wier
ność bia
łey gło=
wy.

13:
Prze iego ſrogie ſpráwy/ z imawſzy wſádzili.
14:
Krolowa zacna páni bárzo ſie troſkáłá/
15:
Potym z wieżnym co go ſtrzegł/ wnet ſie pobrátáłá.
16:
Obiecuiąc pewnie zań/ ſkoroby Krol zginął/
17:
On ią puśćił do niego/ z nádzieią ſie minął.
18:
Krolá iáko niewiáſtę w ſwe ſzáty vbráłá/
19:
Wypuśćiwſzy go z wieże/ ſámá tám zoſtáłá.
FXerxes


strona: 33v

Rozdzyał
1:
¶ Xerxes.
2:
X
Erxes gdy woyſká vźrzał/ dziwnie rozſzyrzony/
3:
Ze ich ocżymá przeźrzeć nie mogł ná wſze ſtrony.
Smierć
pewna.

4:
Iął płákáć/ Hetman mu rzekł/ á przecż płácżeſz pánie/
5:
Ktora moc przed tą mocą ná świecie zoſtánie.
6:
Ten rzekł/ nie przeto płácżę ábych ſie bał kogo/
7:
Ale ták pátrząc ná to/ myſlę o tym ſrogo/
8:
Iż niżli trzydzieśći lat do końcá przeminą/
9:
Ledwe iż ći nędznicy nie wſzyſcy poginą.
10:
¶ Tenże.
11:
G
Dy hufiec Bábilońſki/ z bitwy mu był vciekł/
Stroſz.

12:
Ten Hetmány w niewieſcie ſuknie potym oblekł.
13:
Broniey we wſzytkiey ziemi nośić im zákazał/
14:
A ná piſzcżałkach wſzytkim vcżyć ſie im kazał.
15:
Kądziele porozdawał/ by ſie prząść vcżyli/
16:
Powiedáiąc iż iedno tego godni byli.
17:
Gdyż Rycerſkie klenoty ſą pocżćiwość s cnotą/
18:
Kto tym nie ieſt/ iuż ſie baẃ inákſzą robotą.
19:
¶ Pſaumechus Egipſki Krol.
20:
K
Ambizez Pſaumechá Krolá Egipſkiego/
21:
Gdy poimał/ y poſiadł wſzytkę ziemię iego.
Stałość
więzye=
nia.

22:
Kazał ſyná mimo oń wieść w gębie z wędzidłem/
23:
A potym záſię dziewkę kazał pędzić z bydłem.
24:
Ten poſtáwy nie zmienił/ áż Rycerzá cnego/
25:
Też wiedziono mimo oń/ ſrodze związánego/
26:
A ten wnet krzyknął głoſem/ Kámbizes gdy vźrzał/
27:
Y ſam z nim zápłákawſzy/ łáſkáwie gi chował.
Pelopidás


strona: 34

Pirwſzy.Liſt 34.
1:
grafika
2:
¶ Pelopidás Tebáńſki Krol.
3:
A
Lexánder Fereyſki kiedy go poimał/
4:
Máiąc mocne przymierze/ wiáry mu nie ſtrzymał.
Serce w
więzie=
niu.

5:
Plunął mu w ocży/ ten rzekł/ coż/ chceſz márnie zginąć/
6:
Rzekł/ ciebie zá twą zdrádę to nie może minąć.
7:
Potym gdy go Krolowa s tego hámowáłá/
8:
Iż go ták dobrey myſli w więzieniu widziáłá.
9:
Rzekł/ więtſzy to dziw v mnie/ iżeś ty weſołá/
10:
Mieſzkáiąc z niecnotliwym tákim łotrem z gołá.
11:
¶ Epáminundás Tebáńſki.
12:
G
Dy ſie przećiw Tebanom poſtronni broili/
¶ Prákti
ká pe=
wna.

13:
Ludzie mu rozmaite wroſzki przynośili.
14:
Iedny złe powiedáli/ fortunne też drugie/
15:
Położył ie poſpołu/ cżyniąc ſłowá długie.
16:
Ieſli cnotę s ſtałoſcią mocnie záchowacie/
17:
Pewnie że ty zá ſobą dobre wroſzki macie.
18:
A ieſli ſie łotrowſkie ſpráwowáć będziecie/
19:
Pewnie że s tymi złemi y zemną sſiędziecie.
F 2Tenże.


strona: 34v

Rozdział
1:
¶ Tenże.
2:
P
Otym gdy wyſzedł z woyſkiem/ ludzie ſie broili/
3:
W rozmáitych pieſzcżotach/ drudzy ſie popili.
Nierząd
w woy=
ſcże.

4:
A ten ſie vbrał w káptur/ y chodził w żáłobie/
5:
Ták iáko ná pogrzebie/ cżyniąc złą myſl ſobie.
6:
A kiedy go pytáli/ á cżemuſz ták Krolu/
7:
A iákoż ia tu mam być bez wielkiego bolu.
8:
Bowiem s tymi ſpráwámi was y ſiebie ſtrácę/
9:
Napięknieyſzym klenotem/ ſławą to zápłácę.
10:
¶ Tenże.
11:
G
Dy iuż w oſtátniey bitwie/ był ránion śmiertelnie/
12:
Pytał ieſli wygráli ludzie bitwy pewnie/
Miłość
ſławy.

13:
Gdy rzecżono/ wygráli/ iuż mi vmrzeć nie żal/
14:
Gdym tey ſławy y ſzcżęſcia y z wámi docżekał/
15:
A nic mię nie żáłuycie/ áni ſie to godzi/
16:
Bo dopiro iuż práwy Krol ſie wam nágodzi.
17:
Ktory wam iuż w pokoiu będzie roſkázował/
18:
Kiedym ia wam oycżyznę iuż ſpokoyną oddał.
19:
¶ Tenże.
20:
G
Dy go ieden żáłował/ iż nie miał potomká/
21:
Rzekł/ y ia máłą rádość też znam s twego domká.
22:
Bowiem ty ieſzcże niewieſz iákie maſz mieć ſyny/
¶ Poto=
mek ſła=
wá,

23:
Ia záwżdy o ſwych ſłyſzę nadobne nowiny.
24:
Gdy ludzie porażáią/ bitew wygrawáią/
25:
Gdyż Krolowie Rycerſkie ſyny zá ſwe máią.
26:
Ktorzy bronią oycżyzny/ toć práwi ſynowie/
27:
A tym właſnemi oycy máią być Krolowie.
Scipio


strona: 35

Pirwſzy.Liſt 35.
1:
grafika
2:
¶ Scipio Rzymſki.
3:
P
Od Kártágińſkim miáſtem/ pánie zacne Rzymſkie/
¶ Pychá
niepo=
trzebna.

4:
Vcżynił zá potráwę miáſto Kártágińſkie.
5:
Náprośił ná wiecżerzą/ więc miáſto dał ná wet/
6:
Lácny był ſzturm zá ſtołem/ rozchwyćili ie wnet.
7:
Hetman mu kázał Koń wziąć/ mowiąc/ iż ieznego/
8:
Máło trzebá do ſzturmu/ wſzák doſwiádſzył tego.
9:
Ale ia mam ſzykowáć/ mnie Koniá potrzebá/
10:
On niech miáſtá woiuie/ co pocżynił s chlebá.
11:
¶ Dionizius Syrákuzáńſki.
12:
S
Koryntu kiedy byli poſłowie v niego/
Scżodro
bliwość.

13:
Kazał im dary przynieść ze zwycżáiu ſwego.
14:
Oni mu powiedzieli/ iż to práwo mamy/
15:
Iż dárow nie bierzemy/ gdy poſły bywamy.
16:
Ten rzekł/ iá też mam práwo/ ábych dawał dáry/
17:
Wáſzego wam nie káżę/ w ſwym chcę vżyć miáry.
18:
Bo ieſli dobrodzyeyſtwá pánom odeymiecie/
19:
Coż potym zá pociechy od nich odnieſiecie.
F 3Tenże.


strona: 35v

Rozdział
1:
¶ Tenże.
2:
P
Otym przyſzedł do ſyná/ vźrzał ſrebrá wiele/
3:
Pytał/ iákieſz ty pátrząc maſz ná to weſele.
Swobo=
dá.

4:
Azażbyś nie lepſzego s przyiacioły miewał/
5:
Gdybyś im to rozdawſzy/ s ſklenice nálewał.
6:
Srebroć mowić nie vmie/ by cie oſławiło/
7:
Lepiey ábyć przyiacioł/ tákowych nábyło.
8:
Gdyż ono ſámo milcży/ by oni mowili/
9:
A twą ſławę pocżćiwą/ ludziom roznośili.
10:
¶ Tenże.
11:
P
Owiedziano mu że dwá/ kiedy ſie popili/
¶ Pijań=
ſtwo.

12:
Bárzo zle o nim wiele przed ludźmi mowili.
13:
A ten ich potym prośił k ſobie ná bieſiádę/
14:
Y vcżynił poćichu tę ná nie zaſádę/
15:
Pátrzał ktory s chući pił/ tego puśćić kazał/
16:
A tego ktory ſie ſtrzegł/ wſádzić go roſkazał.
17:
Powiedáiąc to chytry/ ten z rozmyſłem mowił/
18:
Ale ten plotł ledá co/ kiedy ſie był opił.
19:
¶ Tenże.
20:
I
Owiſzow obraz vźrzał/ w złoty płaſzcż vbrany/
21:
Kazał gi wziąć/ ná obraz kazał dáć ſukniány.
22:
Powiedáiąc/ żal mi go/ złoto tę właſność ma/
Obrázy.

23:
Kiedy źimno záziąbia/ w gorącość roſpala.
24:
A ták nigdy ten náſz Bog ſwego wcżáſu nie miał/
25:
Zimie záwżdy vziąbnął/ lecie ſie roſpalał.
26:
A tá mu ſie ſukienká ná wſzytko przygodzi/
27:
W płaſzcżyku ſwego cżáſu/ niechay żywy chodzi.
Tenże.


strona: 36

Pirwſzy.Liſt 36.
1:
¶ Tenże.
2:
P
Otym mu powiedziano/ iż w drugim koſciele/
3:
Tám v Merkuriuſzá/ złotá ſrebrá wiele/
Złotá ko
ſcielne.

4:
A ten poſłał dworzány/ áby tho zábráli/
5:
Ci iż piſzcżą w koſciele/ do niego przyſłáli.
6:
Nie śmiemy tám bo pewnie/ coś tám bog ſpráwuie/
7:
Ten rzekł/ teraz nalepiey/ kiedy wyſkákuie.
8:
Boć ſie rychley rozgniewa kiedy ſmęcien będzie/
9:
Gdy weſoł nie będzieć dbał/ ieſli ſobie gędzie.
10:
grafika
11:
¶ Gelon Syrákuzá.
12:
T
En poddáne ták wpráwił/ iż kiedy oráli/
Muzyká

13:
Iáko ku pewney bitwie/ zbroię ná ſię bráli.
14:
A kiedy ná bieſiádach muzyki miewáli/
15:
Ten konie kazał przywieść/ áby przed nim rżały.
16:
Mowiąc/ iż to muzyká naweſelſza moiá,
17:
Kiedy Konie pięknie rżą/ á gdy ſkrzypi zbroiá.
18:
Bo by tego nie było ná cżym teraz gracie/
19:
Pewnieby to zginęło/ y wſzytko co macie.
F 4Phocion


strona: 36v

Rozdział
1:
¶ Phocion Atheniyſki.
2:
T
En gdy z bitwy przyiechał/ wyſzli kſięża iego/
3:
Aby dał do koſciołow co s ſkárbu ſwoiego.
Ofiárá
Ricerſka

4:
Ten vkazał Rycerſtwo/ to moie ofiáry/
5:
Tym lepiey dáć niż martwym/ ty pocżćiwe dáry.
6:
Bowiem by tych nie było/ támćiby zginęli/
7:
Was by y mnie kłopoty pewne nie minęły.
8:
A ták iuż tám kádzidłem bogi odpráwiaycie/
9:
Y macieli pieniądze/ rádſzey ie tym daycie.
10:
¶ Tenże.
11:
D
Emoſtenes Philozoph/ ten ſwemi wywody/
12:
Nácżynił był w Athenach/ roſterkow y ſzkody.
13:
Y wzburzył wiele ludzi/ potym rzekł do niego/
Rozmyſł

14:
Y ty Krolu oſtrzegay/ wierz mi/ zdrowia ſwego.
15:
Być cżego poſzálawſzy/ vcżynić nie chcieli/
16:
Krol rzekł/ bá toćby teraz práwie poſzaleli.
17:
Lecż gdyby ſie zwoliwſzy ciebie zábić chcieli/
18:
Terazbych ia obacżył iżby rozum mieli.
19:
¶ Tenże.
20:
A
Lexánder kiedy mu dáry wielkie poſłał/
21:
Ten azażem ia krámarz/ poſłom odpowiedział.
Cnothá
nie prze=
dáyna.

22:
Wiecie że z vpominkow wnet pochlebſtwo roſcie/
23:
Zaſz nie lepiey iż ia ták s Krolem będę proſcie.
24:
Bo pochlebcá nie rádzi nigdy nic wiernego/
25:
Iedno záwżdy iuż pátrzy/ pożytku ſwoiego.
26:
Ale pewny przyiaciel/ dáry nie zruſzony/
27:
Pátrzy iáko ſwey właſney/ przyiacielſkiey ſtrony.
Tenże.


strona: 37

Pirwſzy.Liſt 37.
1:
¶ Tenże.
2:
L
Eoſtenes gdy miáſto Atheny borzyć chciał/
3:
Focion tę przypowieść mieſzcżánom nápiſał.
Hárdość

4:
Wyſoki Cyprys ſtoi miedzy Iábłonkámi/
5:
Nic pożytku nie cżyni ſwoiemi ſzyſzkámi.
6:
Tákżeć ten Pan by Cyprys/ iednoć ſzyſzki rodzi/
7:
Tym ſláchetnym Iábłonkam náſzym nie záſzkodzi.
8:
Bowiem tám pychy wiele/ ále ſkutku máło/
9:
Dłużey náſze pokorne drzewko będzie ſtało.
10:
grafika
11:
¶ Sápkiri Tátárſki Carz.
12:
S
Apkiri Tátárſki Carz gdy chciał do Węgier iść/
13:
Iż lod iuż był oſłábiał/ nieśmiał ſie nań ważyć.
Nieprzy
iacielom
niewierz

14:
Odbieżał kocżowiſká/ z bydły y s ſzkápámi/
15:
Węgrowie ie przez Dunay gnáli z rádoſciámi.
16:
A ten w nocy zá nimi/ widząc iż lod twárdy/
17:
Odebrał tyle troie/ iáko pan nie hárdy.
18:
¶ Trzebáć mądrze obacżáć/ co ſprzećiwnik cżyni/
19:
Nieprzyiaciołom nie wierz/ nigdy pſu á świni.
F 5Izátiris


strona: 37v

Rozdział
1:
¶ Izátyrys Tátárſki Carz.
2:
I
Zátyrys Tátárzyn/ gdy mu Philip wſkazał/
3:
Ieſliby chciał pokoy mieć/ áby mu dań poſłał.
Roſkoſz.

4:
Wſkazał/ coć mam zá dań dáć/ mieſzkáiąc w kłopocie/
5:
A tám twoi Rycerze pływáią we złocie
6:
Ia walcżę z wiátrem ze dzdzem/ z dziwnemi chmurámi/
7:
A tyś ſie tám obłożył iedno roſkoſzámi.
8:
A ták poydzieſzli do mnie/ tedy s tey roſkoſzy/
9:
Ledá kto twoie ludzi do domu popłoſzy.
10:
¶ Kleomenes.
11:
K
Leomenes zá ſześć dni z Greki przymierze wziął/
12:
Y máło názad z mieyſcá/ gdzie leżał/ odciągnął.
13:
Grekowie ſie iuż ná to/ ták vbeſpiecżyli/
Beſpie=
cżność.

14:
Ze poſnęli by bydło/ y drudzy ſie ſpili.
15:
On ie w nocy przypadſzy/ poráźił/ poimał/
16:
Hetman będąc w więzieniu/ ſłow ſie vpominał.
17:
Ten rzekł/ wſzákem ia iedno ſześć dni przymierze dał/
18:
Alem ia nocy żadney nigdy nie wſpominał.
19:
¶ Tenże.
20:
P
Ráktikarz mu nie rádził/ by ſie pod miáſto brał/
21:
Bo by ſtámtąd z lekkoſcią/ pewnie ſie wroćić miał.
22:
A ten ciągnął ku bronam/ vżrzał á niewiáſty/
Niewiá=
ſthy.

23:
Iedny ſtoią ná murzech/ á drugie przed miáſty.
24:
Rzekł/ kiedym męże pobił/ iuż nie wálcżę s tymi/
25:
Y wroćił ſie wnet ná zad/ y z ludźmi wſzytkimi/
26:
Y rzekł práktykarzowi/ otoſz twe práktyki/
27:
Prze ty nędzne niewiáſty/ zmyliły mi ſzyki.
Arcezi=


strona: 38

Pirwſzy.Liſt38.
1:
grafika
2:
¶ Arcezilaus.
3:
T
En kiedy go okrutnie nogá záboláłá/
4:
Ták iż iuż byłá práwie/ by wągl pocżerniáłá.
¶ Serce
zdrowe.

5:
Ieden pan wyſzedł płácżąc/ s páłacu od niego/
6:
A ten ſie dowiedziawſzy/ wnet poſłał do niego.
7:
Niechay ſie nic nie troſzcże kiedy ſerce zdrowo/
8:
To będzie w káżdey ſpráwie/ záwżdy wam gotowo.
9:
Bo kiedy nogá chroma/ tám trudno vciekáć/
10:
Muśi ſzcżęſcia z nieſzcżęſciem/ iuż ná plácu cżekáć.
11:
¶ Agis drugi/ Lácedemońſki Krol.
12:
A
Gis Lácedemońſki/ gdy Greki poráźił/
¶ Smiá=
łość.

13:
Tedy im był dobrą myſl/ bárzo iákoś ſkáźił.
14:
Pośilili ſie potym/ y nań ſie zebráli/
15:
Y z máłym pocżtem ludzi/ wnet go obegnáli.
16:
Widział iż ſie lękáli iego/ że ich mało/
17:
Ten rzekł/ przecżże by ſercá wam doſtáć nie miáło.
18:
Bo ieſli my cochmy ie boimy ſie bili/
19:
Wierzcie mi oni więcey ſobie myſl ſkáźili.
Tenże.


strona: 38v

Rozdzyał
1:
¶ Tenże.
2:
K
Iedy ciągnął ná Perſy/ wnet Tácianowie/
3:
Zánieſli mu ſtácyie/ cżyniąc pokoy ſobie.
Roſkoſz.

4:
Figi/ cukry/ rozynki/ przytym ſuche chleby/
5:
On iedno chleb kazał wziąć/ á ine potrzeby/
6:
Rozrzućił miedzy draby/ mowiąc/ ty pieſzcżoty/
7:
Poſpolicie ná ludzi przywodzą kłopoty.
8:
Y wy ſie tego ſtrzeſzcie/ s tymi roſkoſzkámi/
9:
Bo káżdemu tym kſtałtem będzie łácniey z wámi.
10:
¶ Tenże.
11:
P
Otym kiedy odeſzli/ mowił s ſwemi pány/
Swobo=
dá.

12:
Ták ze wſzyſtkim Rycerſtwem/ iáko y z Hetmány.
13:
Wiem że im dziwno będzie/ co teraz widzyeli.
14:
Lecż ia tych potraw ſzukam/ by rozumieć chcieli.
15:
Bo co ieſt ſmácżnieyſzego/ nád miłą ſwobodę/
16:
Ktorey ſie dobyć musi/ gdy kto niechce w zgodę.
17:
A nie zle ná máły cżás niewcżáſu vżywáć/
18:
Kto długo chce ná potym w ſwych roſkoſzach pływáć
19:
¶ Pauzámás.
20:
K
Iedy mu Spártánowie ſłup wielki vlali/
21:
Ná nim iego figurę złotą vdzyáłáli.
Pámięć
zacnego
iáka.

22:
Kazał gi wnet obálić/ mowiąc/ że zacnego/
23:
Nie táka pámięć ma być/ s ſłupu widomego.
24:
Niech ſławá iego lata/ nie ná mieyſcu ſtoi/
25:
Ktora záwżdy po ſwiátu/ zá káżdym ſie broi.
26:
Bo kto ſie zle záchowa/ złą też ſławę miewa/
27:
A kto dobrze dobrą też záwżdy pámięć miewa.
Lizimach


strona: 39

Pirwſzy.Liſt 39.
1:
grafika
2:
¶ Lizimach Mácedońſki Krol.
Męſtwo.

3:
L
Izymách kiedy w woyſce z Alexándrem byli/
4:
Przywiedli wielkiego Lwá/ co gi vłápili.
5:
Krol rzekł/ nie radbych widział/ by ten bárwirzem był/
6:
Pewnie kogoby drapał/ iżby ſie zápoćił.
7:
A Lizimach ſkocżywſzy/ płaſzcż mu ná łeb wrzućił/
8:
Chociay mu Lew dołamał/ przedſię gi vduśił.
9:
Krol ſie ták potym ſtárał/ by po śmierći iego/
10:
Zoſtał Krolem/ y był im/ bo był godzien tego.
11:
¶ Iámuzius Ceſarz.
12:
N
Iewiáſtá w iámę dziecię/ co w niey wodá byłá/
13:
Wrzućiłá/ Ceſarz idąc/ vźrzał áno pływa.
¶ Szcżę
ſcie.

14:
Chciał go włocżnią rátowáć/ ręką vłápiło/
15:
Aż go wywlokł ná ſuſzą/ co ták duże było.
16:
A Ceſarz dziwuiąc ſie/ kazał ie wychowáć/
17:
A iż go z iámy wyiął/ Iámuzius przezwáć.
18:
Owa nie długo piſząc/ on pan młody z iámy/
19:
Zoſtał potym Ceſárzem/ rządził wielkie pány.
Hánnibál


strona: 39v

Rozdzyał
1:
¶ Hánnibál Hetman Kártágińſki.
2:
H
Annibál Kártágińſki gdy walcżył z Rzymiány/
3:
A iż nigdy nie zrownał z nimi możnoſciámi/
Cwicże=
nie.

4:
Rozmáite hánſzlaki ná nie wynáydował/
5:
Máłym pocżtem wielkie ich woyſká przełámował.
6:
Wołom kłádał ogniſte wiązáni ná rogi/
7:
Ktore puſzcżał przed woyſkiem/ w nocy cżyniąc trwogi
8:
¶ Tákżeby tez nam trzebá/ ćwicżęnia tákiego/
9:
Niż w on cżás będziem ſie pcháć ieden przed drugiego
10:
¶ Tenże.
11:
K
Iedy Kártágińſką włość Rzymiánie poſiedli/
12:
Poborce potym do nich z regeſtry przybiegli/
Po ſzko=
dzye ro=
zmyſł.

13:
Iáko mieli trybut dáć/ by wſzytki ſpiſáli/
14:
Ony pirwſze wolnośći płácżąc wſpomináli.
15:
Hánnibál im powiedzyał/ w ten cżás płákáć było/
16:
Kiedyſcie nic nie dbáli/ gdy ſie to tocżyło.
17:
Bo gdy ſie złe pocżyna/ przez pálce pátrzamy/
18:
Aż niewolá przypádnie/ toż więc nárzekamy.
19:
¶ Tenże.
20:
G
Dy był v Antiochá Krolá Aziyſkiego/
Zbroiá.

21:
Ten mu woyſká vkazał wedle biegu ſwego.
22:
Vbráne/ vſtrzępyone/ złotá ſrebrá doſyć/
23:
Ten rzekł/ toćby tu ludzi máło trzebá prośić.
24:
A ſercá im dodawáć/ iżeby ſie bili/
25:
Bo iákoby krámárze ná leſie łupili.
26:
Vbyeray ty w żelázo ktorzy ſie bić máią/
27:
Bo ći ná ſię s tym złotem ſercá dodawáią.
Tenże.


strona: 40

Pirwſzy.Liſt 40.
1:
☞ Tenże.
2:
TTEnże też to Hánnibál kiedy w Aziey był/
3:
Wiele rzecży walecżnych z Antiochem mowił.
4:
A Formio Philozoph/ przypadł też do tego/
5:
Pocżął ſie śmiać Hánnibál/ ſłucháiąc onego.
6:
Rzekł Krol/ możeſz ſie nie śmiać/ vcżony to cżłowiek/
7:
Ten rzekł/ być naucżeńſzy/ tedy on wſzytek wiek/
8:
Nigdy w zbroi nie bywał/ gdzieſz ten o Rycerzu/
9:
Może mowić beſpiecżnie/ co záwżdy w páncerzu.
10:
☞ Emilius Rzymſki.
11:
T
En kiedy był poráźił ſrodze Mácedony/
12:
Perſeuſá Hetmáná iuż wiodł w ſwoie ſtrony.
Niewo=
la.

13:
Prośił by go w triumphie vkázowáć nie dał/
14:
Ten mu rzekł/ á wſzákeś to záwżdy w ſwey mocy miał.
15:
Albo było nie zwodzić bitwy/ álbo ſie bić/
16:
A żywo ſie iuż było nie dawáć vłápić.
17:
Ale kiedyć nieſzcżęſcie iuż ták poſłużyło/
18:
Musiſz przyiąć zá dobre/ rozmyſlić ſie było.
19:
☞ Tenże.
20:
T
En Perſeus kiedy mu vpadł przed nogámi/
¶ Serce
dobre.

21:
Ten mu rzekł/ ſzkodáć tego/ iżeś ſie bił z námi.
22:
Kiedyś ták złego ſercá/ ábowiem po ſzkodzie/
23:
Káżdyby ſie miał cieſzyć/ w nawiętſzey przygodzye.
24:
Bo w roſkoſzy á w ſzcżęſciu/ ſámy ſkacżą nogi/
25:
Tu dwoię lekkość cżyniſz/ nędzniku vbogi.
26:
Sobie y nam/ bo drudzy ták będą mnimáli/
27:
Iżbychmy gdzie s ſzpitalá ſtárſzego doſtáli.
Ligurgus


strona: 40v

Rozdział
1:
☞ Ligurgus Lácedemońſki.
2:
L
Igurgus miedzy práwy ták dołożył tego/
3:
Aby pánná nie miáłá poſagu żadnego.
Cnothá.

4:
By ſie też nie ſtroiły iedny przed drugimi/
5:
Iedno by ſzłá vboga rowno z bogátemi.
6:
Dawáiąc tę przycżynę/ gdzye ieſt ſwięta cnotá/
7:
Tám nie trzebá ni pereł/ ni żadnego złotá.
8:
To ieſt pánieńſki poſag/ ty niech obieráią/
9:
Ktore cnoty niż złotá záwżdy więcey máią.
10:
¶ Tenże.
11:
V
Stáwił kto zakonu nie miał małżeńſkiego/
12:
Iuż nie był ták poważny v ſtanu káżdego.
13:
Bo ia ciebie mam ważyć/ mnie kto potym będzye/
¶ Sthan
małzeń=
ſki.

14:
Po twey śmierći/ á ſtáryś/ długoſz ciebie będzye.
15:
Mowiąc/ niechaybyſmy ſie wżdy po ſierśći ználi/
16:
Co ſie dobrze zrodzili/ by ty poſiadáli.
17:
Ktorzy ſie w kąciecb rodzą/ niech ná ſtronie ſiedzą/
18:
Niechay o pocżćiwośći wſzyſcy ſpołu wiedzą.
19:
¶ Tenże.
20:
K
Iedy ludzi poráźil/ gonić ich nie kazał/
21:
Mowiąc/ nie Rycerſka rzecż/ bić ktoby vciekał.
Pogonia

22:
Ale gdy ſie kto broni/ tego biy kto może/
23:
A kiedyś iuż oſłábiał/ vciekay nieboże.
24:
Wieże w murzech przy mieſciech/ nie dał nigdy ſtáwić/
25:
Mowiąc/ że tu Rycerzá może bábá zábić/
26:
Ale cnotá pocżćiwa niechay ſie w ręcż łomi/
27:
Bo iuż to mnieyſzy Rycerz/ kto ſtráſznego goni.
Tenże.


strona: 41

Pirwſzy.Liſt 41.
1:
¶ Tenże.
2:
K
Iedy práwá vſtáwiał/ gdy ſie dziwowáli/
3:
Ten kazał dwá pſy przywieść/ by ná nie pátrzáli.
4:
Wypuśćił wnet Záiącá/ á położył mięſá/
5:
Ieden iadł/ o Záiącá nie dbał nic ni kęſá.
6:
A drugi zá Záiącem by wſciekły pobieżał/
7:
Pátrzaycieſz co to prawá/ to im ná przykład dał.
Práwá.

8:
Tego z dawná vcżyli zá Záiącem gonić/
9:
Pátrzaycieſz iáko bieży/ by miał ſzyię złomić.
10:
grafika
11:
¶ Agezilaus Lácedemońſki Krol.
12:
T
Ego ieden niedobry pocżął wyſłáwowáć/
Pochle=
bſtwo.

13:
A ten głową kiwáiąc/ pocżął ſie dziwowáć.
14:
Y potym rzekł do inych/ nie rad widzę tego/
15:
Bo ten pan nic nie cżyni nigdy nic dobrego.
16:
A rownemu więc z rownym/ ſłychał o tym wiele/
17:
Smácżnieyſze towárzyſtwo/ y káżde weſele.
18:
Podobno do mnie bacży/ co też ſam rad cżyni/
19:
Lecż bychwá byłá obá/ podobná ku świni.
GAnáxime=


strona: 41v

Rozdział
1:
¶ Anáximenes Philozoph z Alexándrem.
2:
L
Ampſzaku Alexánder gdy nápoły dobył/
3:
Wyſzedł Anáximenes s támtąd/ co go vcżył.
Przyſię=
gá.

4:
Rozumiał Krol iż będzie wnet tu płácżu doſyć/
5:
Przyſiągł iż nie vcżynię/ ocż mię będzie prośić.
6:
Philozoph że rozumiał przyrodzenie iego/
7:
Przyſzedſzy y vcżynił tę proźbę do niego.
8:
Aby miáſto wnet zborzył/ Krol pokoy dáć muſiał/
9:
Bo przyſiągł iż dla niego nic vdziáłáć nie miał.
10:
¶ Alexánder Wielki.
11:
A
Lexánder ſwych wiekow/ dziwna to rzecż byłá/
12:
Ze iego moc y ſławá y w obłoki biłá.
13:
Ten ſie nie mogł náſyćić ſwiátá ſzyrokośći/
14:
A potym nędznie zginął w márney omylnośći.
15:
¶ O nędzni ſwiátá tego wy Alexándrowie/
16:
Co áby wſzytko pożrzeć/ wierći ſie wam w głowie.
17:
Karzcie ſie ták zacnego Krolá przygodámi/
18:
Bo kiedy poginiecie/ áni wzwiecie ſámi.
19:
¶ Gelius.
20:
G
Dy ſędziowie ſądzili/ ſiędząc ná nie pátrzył/
21:
Ano vbogi płáćił/ bogáty nic nie dał.
Pochle=
bſtwo.

22:
Ten rzekł/ moi ſędziowie by chłopiętá gráią/
23:
Iedny gębki macżáią/ drugie wyżymáią.
24:
Tákże ći tym bogacżom ieſzcże ſie kłániáią/
25:
A s tych chudych gdzie mogą/ ieſzcże wyżymáią.
26:
O nieſzcżęſna fortuno toż ták łudziſz námi/
27:
Ze w tyle ſpráwiedliwość/ dla ciebie zá námi.
Liwius


strona: 42

Pirwſzy.Liſt 42.
1:
¶ Liuius.
2:
L
Iwius Házdrubalá/ gdy poráźił márnie/
3:
Iáko záwżdy w pogonią/ wnet ſie káżdy gárnie.
¶ Pogo=
nia.

4:
Ten ludzi záhámował/ áby nie gonili/
5:
Mowiąc/ s kimżebychmy ſie potym záſię bili.
6:
A też lepiey że náſzę ſławę tám wyznáią/
7:
Trzebáć wżdy do nich poſłow/ niech o tym ſłycháią.
8:
Ze zle walcżyć z Rzymiány/ y więtſzy ſtrách będzie/
9:
Gdy káżdy przyiechawſzy/ nárzekáiąc ſiędzie.
10:
¶ Nikoſtrát Grecki Hetman.
11:
A
Rchidám Lakońſki Krol/ kiedy ſłał do niego/
Cnothá
zwyerzo
na.

12:
By zamek dał/ á wielkie dáry wziął od niego.
13:
Ten mu wſkazał/ iż ten pan muſiał nie być w rodzie/
14:
Nigdy Herkuleſowi/ bo ten karał ſrodze/
15:
Káżdego/ niecnotliwie gdy co pocżął ſobie/
16:
Y gdyby był na ſwiecie/ dałby kiyem tobie.
17:
Bo iáko ty s cżáſem ſam nie maſz drugich zdrádzić/
18:
Gdy mnie ná niepocżćiwe śmieſz beſpiecżnie rádzić.
19:
¶ Mucius Scewolá.
20:
I
Eden mocarz Rzym obiegł/ iuż by go był dobył/
21:
Ten Scewolá/ áby ták pámięć ſwą ozdobił/
22:
Wſkocżył w namiot/ Hetmáná podle Krolá zábił/
23:
A iż chybił/ po rámię rękę w ogień wráźił.
24:
¶ Ale zá náſzych cżáſow/ gdzie táki Scewolá/
25:
Bo trudno o myſliwcá/ do tákiego polá.
26:
Dla Rzecżypoſpolitey áby ſie miáł ſpárzyć/
27:
Rádſzey vmie o iey złe/ z drugim ſie poſwárzyć.
G 2Quintus


strona: 42v

Rozdział
1:
¶ Quintus Curtius.
2:
O
Tworzył ſie doł w Rzymie/ co miał ludzi morzyć/
3:
Aż ktoby był weń wſkocżył/ toż ſie miał zátworzyć.
4:
Ten Kurcius rozżalon z vpádku onego/
5:
Chcąc wybáwić oycżyznę/ wſkocżył tám do niego.
6:
¶ Wieleżby Kurciuſow tákich dziſia ználazł/
7:
Snadź niżby tám wſkocżyć miał/ rádſzey by gi oblazł.
8:
A ſnadź drudzy ná vrząd ty doły kopáią/
9:
S ktorych wielkim vćiſkiem ludzi zárażáią.
10:
☞ Akteon Krolewic.
11:
A
Kteon miał krolewic/ z Dianą rozmowę/
12:
Ták iż mu odmieniłá/ w Ieleni kſtałt głowę.
13:
Ták że go y pśi iego właſni nie poználi/
14:
A iáko ine źwirzę/ goniąc go/ kąſáli.
15:
¶ Tákżeć kto ma s chytremi pániámi roſpráwy/
16:
Acż nie Ieleń ále Woł/ pewnie z niego práwy.
17:
Bo ſie też z niego káżdy/ vſzcżypuiąc śmieie/
18:
A on przedſię iż chytry/ ieſt pewney nádzieie.
19:
☞ Pháeton co Słońce woźił.
20:
P
Háeton Słońcá prośił/ áby mu dopuśćił/
21:
Woz ná ktorym ſiedziáło/ áby on roſpuśćił.
22:
Iż kierowáć nie vmiał/ wnet Słońce przewroćił/
23:
Sam ſie potłukł/ ſwiát ſpalił/ Koni nie vkroćił.
24:
¶ Tákżeć ſie s káżdym dzieie/ kto ſie w wielkie rzecży/
25:
Wdawa/ á co przyſtoi/ nie miewa ná piecży.
26:
Woz złamie/ ſam ſie ſtłucże/ y ſzkody nácżyni/
27:
Bo perłámi háwtowáć/ nie przyſtoi świni.
Parys.


strona: 43

Pirwſzy.Liſt 43.
1:
¶ Parys.
2:
P
Arys miedzy pięknemi pániámi obierał/
3:
Pállás/ Iuno/ á Wenus/ ktorey iábłko dáć miał.
4:
Ominął zacność/ rozum/ á Wenuſá plotkę/
5:
Obrał/ y dał iey iábłko/ by rodzoną ciotkę.
6:
¶ Tákżeć y dziś náſz Parys/ káżdy w ſwey młodośći/
7:
Obmiya zacność/ rozum/ w płochey omylnośći.
8:
Iáko Grzywacż Gżegżołki wnet Wenuſá ſzuka/
9:
Więc iáko Paryſkowi/ też mu we łbie kuka.
10:
¶ Herkules.
11:
H
Erkules dziwny mocarz był/ co Smoki biyał/
12:
Hidry/ Lwy/ okrutniki/ á pokorne miyał.
13:
Złodzieie á złocżyńce/ iego roſkoſz byłá/
14:
Gdy iego możná ręká/ ſrodze ie dawiłá.
15:
¶ Rownie ták Herkuleśi dziſieyſzego ſwiátá/
16:
Rychley ſobie vcżyni wnet złocżyńcę brátá.
17:
A nędzniká gdzie może/ iáko myſzkę dłaźi/
18:
Bowiem więcey ná ſkorę niż ná mięſo waży.
19:
¶ Sámſon.
20:
S
Amſon to dziwny mocarz/ był zá cżáſu ſwego/
21:
Ze páſzcżeki roźdzyerał/ v Lwá okrutnego.
22:
A potym go niewiáſtá márna okroćiłá/
23:
Prze ſwą wſzetecżną ſpráwę/ o śmierć przypráwiłá.
24:
¶ Pomniſz też ty Sámſonie/ káżdy wieku ſwego/
25:
Iż maſz ná ſię záwżdy Lwá/ ſrodze rycżącego/
26:
Strzeżże ſie wſzetecżeńſtwá ſwiátá obłudnego/
27:
Pewnie zgromiſz tego Lwá/ w imię Páná ſwego.
G 3Gedeon.


strona: 43v

Rozdział
1:
☞ Gedeon Hetman żydowſki.
2:
G
Dy Pan z Mádiáńſkich rąk/ lud ſwoy chciał wybá=
:
(wić.
3:
Nie mocą ſwiecką/ lecż ſwą/ to był racżył ſpráwić.
4:
Pobudził Gedeoná páſterzá proſtego/
5:
Wielkie woyſká porażał/ máłym pocżtem iego.
6:
¶ Dáiąc przykład Hetmánom/ by nie w ſwieckiey mocy/
7:
Szukáli ſwego ſzcżęſcia/ lecż z iego pomocy.
8:
Ale drudzy z rádośći/ á z łákomſtwá złego/
9:
Więcey chłuby ſzukáią/ niżli Páná ſwego.
10:
☞ Dawid Krol.
11:
G
Oliáth on Philiſtin/ obrzym w ſwey ſrogośći/
12:
Gdy bluźnił Páńſkie imię/ żydom ku lekkośći.
13:
Dawid młody wyroſłek/ rozżalił ſie tego/
14:
Zábił s proce obrzymá onego ſrogiego.
15:
¶ Tákże też káżdy wierny/ tym przykłádem iego/
16:
Gdy ſłyſzyſz kogo bluźniąc/ imię Páná ſwego/
17:
Sprzećiẃ ſie iego mocy/ by był y obrzymem/
18:
Rátuie cie pewnie Pan/ y pod ſámym Rzymem.
19:
☞Sálomon.
20:
S
Alomon był dziwny Krol/ od Bogá obrány/
21:
S ktorym ieſzcże y dziś nikt/ niezrownał ſpráwámi.
22:
Ten nigdy ni ocż więcey/ Páná nie fráſował/
23:
Iedno iżby z rozumem/ poddánym pánował.
24:
¶ Toćby też tákież ziemſcy wy Sálomonowie/
25:
Ktorzy ni ocż nie dbacie/ iedno wſzytko ſobie/
26:
Vcżyćby ſie też ſłużyć Rzecżypoſpolitey/
27:
Gdyż ſtąd vżył Sálomon/ hoynośći obfitey.
Iudith


strona: 44

Pirwſzy.Liſt 44.
1:
grafika
2:
¶ Iudyth zacna żydowká.
3:
I
Vdyth tá ſławna páni/ w Betuliey mieſcie/
4:
Acż nie práwie przyſtało to było niewieſcie.
5:
Widząc bliſki vpadek miáſtecżká onego/
6:
Szłá do woyſká y ſcięłá Hetmáná ſrogiego.
7:
¶ Mogłby tu ſtan Rycerſki ſtąd dobry przykład bráć/
8:
A s tey máłey niewiaſtki/ ſercá ſobie dodáć.
9:
Ktora broniąc oycżyzny/ gárdło ſwe ważyłá/
10:
A godnáby Hetmáńſtwá/ by dziś żywá byłá.
11:
¶ Kliomántá Kártágińſka páni.
12:
T
E pánią gdy Rzymiánie poimáli byli/
13:
Iednemu ią pánięciu/ chowáć porucżyli.
14:
A gdy ią wykupiono/ ten iż ią miłował/
15:
Prowádził ią przed woyſko/ lecż zá to gárdło dał.
16:
Porwawſzy miecż v ſługi/ tám gi wnet przebiłá/
17:
Ty wieſz nieſláchetniku/ nie tobiem ſlubiłá.
18:
Wpadſzy ná Koń do mężá przybiegłá w rádośći/
19:
Y wolná/ y pomśćiłá ſie ſwoiey lekkośći.
G 4Porcia


strona: 44v

Rozdział
1:
¶ Porcia/ Brutá Rzymſkiego páná żoná.
2:
T
En gdy ſie ná Ceſárzá z inſzemi zbuntował/
3:
Zona ſie dowiedziáłá/ ktorą on miłował/
Przyſłe
przygodj

4:
Rzkomo noż vpuśćiwſzy/ bárzo ſie rániłá/
5:
On przybieżał/ á cożeś ſobie vcżyniłá?
6:
A tá mu poſzeptáłá/ wolę w cżás ſkoſztowáć/
7:
Ieſli rány przy tobie/ będę mogłá wytrwáć.
8:
Bo ia wiem co ty myſliſz/ ſkąd zginiemy márnie/
9:
Wſzák wieſz że zá niecnotą/ wſzytko ſie złe gárnie.
10:
¶ Lukrecia Kolátiná/ Rzymſkiego páná żoná
11:
T
A ſławna Rzymſka páni/ gdy zgwałcona byłá/
Cnothá
zgwał=
czona.

12:
Przyſzedł mąż cieſzęcy ią/ by ſie nie ſmęćiłá.
13:
Tá rzekłá/ coż może być kiedy ſmiętnieyſzego/
14:
Iedno gdy kto obráżon/ ná cżći ſtanu ſwego.
15:
A iż niewinny vmyſł/ nie zgwałcony nigdy/
16:
A nád ciáłem pomſzcżę ſie tu wnet ſwoiey krzywdy.
17:
Wziąwſzy dekę ktorą iuż pod ſzátámi miáłá/
18:
Wnet mężá pożegnawſzy/ ſrodze ſie zábiłá.
19:
¶ O teyże.
20:
T
O páni w Rzymie zacna/ zá ſwych cżáſow byłá/
21:
Ktora o ſwą pocżćiwość/ ſámá ſie zábiłá.
22:
O ktorą ią przypráwił krolewic wſzetecżny/
23:
Iey ſprawił ſławną pámięć/ ſobie vpad wiecżny.
24:
¶ Ach miła pocżćiwośći/ tocieś zacna byłá/
25:
Lecżeś iákoś złych wiekow/ ſwoy ſtan obelżyłá.
26:
Acż y dziś zacnych ſławá pod obłoki lata/
27:
A wſzetecżny iáko płaſzcż żebrácży/ ſwą łata.
Fridegundá


strona: 45

Pirwſzy.Liſt 45.
1:
grafika
2:
¶ Fridegundá Fráncuſka Krolowa.
3:
F
Ridegundá Krolowa gdy ſie dowiedziáłá/
4:
Iż Gilbert z woyſkiem ciągnie/ wnet ludzi zebráłá.
¶ Chy=
trość bia
łey gło=
wy.

5:
Gáłęźi nárąbawſzy/ lás vcżynić dáłá/
6:
Co przed nią ludzie nieſli/ bydłá tám nágnáłá.
7:
Ná świtániu ſzłá lekko/ á bydło rycżáło/
8:
Z woyſká ludzi porywką k niemu ſie wyrwáło.
9:
Ci wiechy porzućiwſzy/ á drudzy zá nimi/
10:
Pogromili y z woyſkiem/ łácno było z nimi.
11:
¶ Artemizia Káriyſka Krolowa.
12:
T
A páni gdy iuż w twárdym oblężeniu trwáłá/
13:
Słábſze brony od morzá/ Rodianom dáłá.
¶ Męż=
ność bia
łey gło=
wy.

14:
A ſámá mocnieyſzemi z ludźmi wyſkocżyłá/
15:
Okręty im pobrawſzy/ y w tył im wſkocżyłá.
16:
Ony w mieſcie ná łupiech márnie poráźiłá/
17:
Potym ſie w ich okręciech do Rodys płáwiłá.
18:
Ci mnimáiąc by ſwoi/ miáſto otworzyli/
19:
A ći w brony wſkocżywſzy/ oſtátek pobili.
G 5Kornelia


strona: 45v

Rozdział
1:
¶ Kornelia Rzymſka páni.
2:
K
Rolowa Korneliey ſzáty vkazáłá/
3:
Iż tákich oná nigdy/ przed tym nie widáłá.
¶ Fárbá
białey
głowy
wſtyd.

4:
Pytáiąc ktora fárbá ze wſzech napięknieyſza/
5:
Tá rzekłá/ białey głowie to naprzyſtoynieyſza.
6:
Gdy ſie iey twarz ze wſtydu nadobnie zápłonie/
7:
To ná tę pięknie pátrzyć/ iuż po káżdey ſtronie.
8:
Ale ktora wſtyd ſtráći/ niech ná ſię nákłádzie/
9:
Co nadroſzſzych vbiorow/ przedſię cnotá w zdrádzie.
10:
¶ Olimpia Alexándrá wielkiego mátka.
11:
A
Lexándrá pánowie co mu pochlebiáli/
12:
Synem go Iowiſzowym/ bogiem ziemſkim zwáli.
Sławá.

13:
Tá Olimpia mátká wſkazáłá do niego/
14:
Wie on iż miał Philipa Krolá oycá ſwego.
15:
By ſie miał zwáć inácżey/ kto mu ná to rádzi/
16:
Pewnie y mnie y iego/ z Dianą powádzi.
17:
Bowiem to ieſt bogini/ ſławy pocżćiwośći/
18:
Niechże y mnie y ſobie/ nie cżyni lekkośći.
19:
¶ O teyże.
20:
P
Rzyſzedł potym k niey ieden/ nowo ſie ożenił/
21:
A ſnadź cnotę niż poſag/ tániey był zácenił.
Cnothá
droſzſza
niż po=
ſag.

22:
Tá rzekłá/ to ten żonę ocżyma obierał/
23:
By ſie był vſzu rádził/ więceyby był wygrał.
24:
Bo to ſą napewnieyſzy/ ná ſławę ſzpiegowie/
25:
Nie dáleko rozumu/ tuż ſiedzą przy ſobie.
26:
Bowiem poſag/ vrodá/ zacność/ obycżáie/
27:
Záwżdy to wſzytko ſtoi/ bez cnoty/ zá iáie.
O teyże.


strona: 46

Pirwſzy.Liſt 46.
1:
¶ O teyże.
2:
G
Dy Alexánder wielki iuż ſwiátá odbieżał/
3:
Prze niezgodę ſwych pánow/ ták ná zyemi leżał.
Okruth=
ny świát

4:
Tá Olimpia mátká/ gdy ſie dowiedzyáłá/
5:
Záłoſnie ná obłudność ſwiátá nárzekáłá.
6:
Iż ten co ſwiátem władał/ teraz iáko źwirzę/
7:
Leży ná gołey zyemi/ á kto inſzy gmerze/
8:
W iego páńſtwiech/ w klenociech/ á tu ſie karz káżdy/
9:
Iáko myli márny ſwiát ták wſzytkimi záwżdy.
10:
¶ Polikrátá z Náxiey páni.
11:
T
E przed miáſtem Náxią kiedy poimano/
12:
Krolowi Etreyſkiemu/ zá więźniá ią dano.
Pocżći=
wość
nád zac=
ność.

13:
Ten ſie iey rozmiłował/ y wziął ią zá żonę/
14:
Dawſzy iáko Krolowey/ pocżćiwą koronę.
15:
Tá ná weſelu widząc/ że ſie wſzyſcy ſpili.
16:
Przeſłáłá liſt do miáſtá/ by gotowi byli.
17:
Gdy z miáſtá wyſkocżyli/ woyſko pogromiłá/
18:
Woláłá ſwą pocżćiwość/ choć Krolową byłá.
19:
¶ Asferia Gilbertowá żoná.
20:
W
Pármie gdy ná Gilbertá wſzyſcy ſie zwolili/
21:
Zburzywſzy wſzytko miáſto/ áby gi zábili.
¶ Stała
żoná.

22:
Rolándus żony iego brát iey właſny prośił/
23:
By w dom iego vciekłá/ gdy ſie iuż lud trwożył.
24:
Tá rzekłá/ nie day Boże/ bych w dom twoy plugáwy/
25:
Miáłá iść/ zá twoie ty/ niecnotliwe ſpráwy.
26:
Y pśiby twego chlebá/ nie iedli zdradnego/
27:
Wolę ia nie odſtąpić mężá pocżćiwego.
Márcillá


strona: 46v

Rozdzyał
1:
¶ Márcillá z miáſtá Koccinu.
2:
K
Iedy miáſtá Kokcinnu/ Turcy dobywáli/
3:
Ze iuż byli od murow/ ludzi odegnáli.
Serce pá
nieńſkie.

4:
Gdy zábito v ſzturmu Hetmáná ſtárſzego/
5:
Márcillá dziewká właſna/ porwawſzy miecż iego/
6:
Krzyknęłá wnet ná ludzi/ ieſzcżeć ná tym máło/
7:
Gdym ia żywá/ chociay nam Hetmáná nie sſtáło.
8:
Skocżyła wnet do murow/ ludzie ſie wſtydzili/
9:
Iż pánná s tákim ſercem/ miáſtá obronili.
10:
¶ Táláncia Spártáńſka páni.
11:
T
Aláncia Spártáńſka/ gdy ſyn z bitwy przybiegł/
Stałość
niewiá=
ſty.

12:
Pytáłá/ co ſie sſtáło z ludźmi/ á ten iey rzekł.
13:
Ze wſzyſcy poráżeni/ tá kámień popádłá/
14:
Dáłá mu w łeb/ áż ſkorá ná nim ſie przepádłá.
15:
O nieſzcżęſliwy poſle/ rádſzeybych widziáłá/
16:
Bych tę byłá nowinę/ ſkąd inąd ſłyſzáłá.
17:
A ty byś tám był zoſtał/ gdzie cnotliwi leżą/
18:
Niżliś tu s tymi przyſzedł/ co z niecnotą bieżą.
19:
¶ Mátka Hirkanowá z Ieruzalem.
20:
P
Tolomeus gdy mátkę Hirkanowi był wzyął/
Stałość
niewiá=
ſty.

21:
Y záwárł ſie ná zamku/ á oycá pirwey ſciął.
22:
Hirkan potym przyciągnął/ y dobywał zamku/
23:
Ten mu mátkę y goły miecż vkazał z ganku.
24:
Ieſli mi nie daſz pokoy/ w kęſyć ią rozſiekę/
25:
Tá głoſem záwołáłá/ iać iuż nie vciekę.
26:
Lecż ty moy miły ſynu/ mśći ſie ſwoiey krzywdy/
27:
Ktora prze oycowſką śmierć/ nie záżywieć nigdy.
Arria


strona: 47

Pirwſzy.Liſt 47.
1:
¶ Arria Perſka.
2:
P
Andeor Perſki Hetman/ gdy ku bitwie iechał/
3:
Ktory żonę Arrią bárzo cnotliwą miał.
Miłość
mężá.

4:
Ktora pilnie prośiłá/ gdy ſie k boiu kwápił.
5:
Albo by ią s ſobą wziął/ álbo by ią zábił.
6:
Gdy niechciał á viechał/ tá dopadſzy Koniá/
7:
Biłá ſie mężnie przy nim/ támże vłápyoná.
8:
Hetman co ią poimał/ chciał ią zá żonę mieć/
9:
Oná niż cnotę zruſzyć/ woláłá ſie zábić.
10:
grafika
11:
¶ Lepidá Tebáńſka páni.
12:
K
Iedy bitwá przed miáſtem okrutna być miáłá/
Stałość

13:
Tá páni cżterzy ſyny zacne tám poſtáłá.
14:
Przybieżał potym w miáſto/ poſeł zetrwożony/
15:
Pytáiąc zbieżały ſie k niemu pánie ony.
16:
Ten rzekł/ podobnoć twoi ſynowie zoſtáli/
17:
Lecż náſzy z łáſki Bożey bitwy wżdy wygráli.
18:
Rzekłá/ o ſynym ſie ia nigdy nie pytáłá/
19:
Lecż gdy bitwá wygrána/ rádość ſie nam sſtáłá.
Wárráchá


strona: 47v

Rozdział
1:
¶ Wárráchá Káſtuliyſka Krolowá.
2:
W
Arráchá z Arágony/ kiedy bitwę miáłá/
3:
Gdy było w zámieſzánie/ do hufow bieżáłá.
4:
Krzykłá ná chorążego/ by cnotę pámiętał/
Serce do
brey nie=
wiáſty.

5:
A ten rzekł/ nigdymći ſie Krolowa nie lękał.
6:
Ocięto obie ręce/ rámiony ſie dzierżał/
7:
Chorągwie nie vpuśćił/ á o rátunk wołał.
8:
Ludzie widząc tę ſtałość/ co iuż vciekáli/
9:
Wnet ſie z nowu ſpráwiwſzy/ y bitwy wygráli.
10:
¶ Penelope Krolowa.
11:
V
Lixeſá zacnego/ Penelope oná/
Cnothá.

12:
Iednego Krolá z Grekow/ cna pocżćiwa żoná.
13:
Siedḿ lat będąc w żáłobie/ okrutney cżekáłá/
14:
Chociay wiele odſwiátá/ dziwnych pokus miáłá.
15:
A nigdy nie prożnuiąc/ tkanecżki robiłá/
16:
Chociay byłá Krolową/ by fráſunku zbyłá.
17:
Gdyż Mędrcy powiedáią/ zbytnie prożnowánie/
18:
A bieſiády ſwowolne/ cżynią buyne pánie.
19:
☞ Troiáńſkie pánie.
20:
P
O zburzeniu Troiyey/ ći co vciekáli/
Vprzey=
mość.

21:
Długo ſie y z żonámi/ po morzu tułáli.
22:
Przypłynęli do brzegu/ gdzye Tyberis ſpada/
23:
Rozbiegli ſie ſzukáiąc/ gdzie kto co rad iada.
24:
A pánie ſpiknąwſzy ſie/ rzecży wynośiły/
25:
A potym wſzytki ony/ nawy zápaliły.
26:
Przybieżeli mężowie/ proſząc obłápiáły/
27:
By ſie iuż nie tułáiąc/ rádſzey gárdło dáły.


strona: 48

1:
Do thego co cżedł thy
2:
przeſzłe rzecży.
3:
P
Rzetomći ten pániámi koniec záhártował/
4:
Byś lepiey myſl y ſerce/ ná ocel vkował.
5:
Bo gdy w tym ſłábym ſtanie/ wżdy tákie bywáły/
6:
Ktore więcey niż gárdłá/ ſławy ſwey ſtrzegáły.
7:
A coż tobie przyſtoi/ gdyżeś ty ich głową/
8:
A ieſzcże ktemu pięknie/ Rycerzem cie zową.
9:
Ześ powinnieyſzy bacżyć/ ná ſwe powinnośći/
10:
A obacżay márny ſwiát/ w dziwney omylnośći.
11:
grafika

strona: 48

Rozdział wtory.Liſt 48.
1:
A tu ſye już pocży=
2:
nają ſtany y domy niektore zacnego
3:
narodu Polſkiego.
4:
¶ A napirwey on zacny Zygmunt/
5:
ſławny Krol Polſki.
6:
grafika
7:
I
Vpiter był zacny krol/ zá wieku złotego/
8:
Y dziś/ ná wiecżną pamięć/ ſławna gwiazdá iego/
9:
Imieniem ieſt przezwana/ gdyż ſwym przyrodzeniem
10:
Láſkáwie ſye obchodzi/ z ludzkim pokoleniem
11:
Właſnie też náſz Iupiter/ Zygmunt Polſki práwy/
12:
Może być zwan/ kto wſpomni/ iego ſwięte ſpráwy.
13:
Ze ſye máło ſciągáły/ ná właſne pożytki/
14:
Záwżdy ſye więcey ſtárał/ o poddáne wſzytki.
HSigiſmun=


strona: 48v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Sigiſmundus Auguſtus.
3:
P
Owiedz iákoś powinien/ co znaſz s tey poſtáwy/
4:
Muſiſz rzec bez pochlebſtwá/ iż zacny krol práwy.
5:
Bo zacność/ rozum/ cnotá/ właſnie iey przyſtoi/
6:
A choć Pan dobrotliwy/ wżdy ſye káżdy boi.
7:
Gdyby Scipionowá/ tu przypádłá pilność/
8:
Alexándrowá praca/ Hektorowa chćiwość/
9:
A przytym dobra rádá/ ktemu rozumowi/
10:
A ktoby z nim porownał/ niechay káżdy powie.

strona: 49

Wtory.Liſt 49.
1:
¶ Boná Krolowa Polſka.
2:
grafika
3:
B
Oná byłá przezwiſkiem/ ſkutkiem iáko komu/
4:
Wielkiey byłá zacnośći/ y z wielkiego domu.
5:
Rozum miáłá/ że y dziś/ tá niewieſcia głowká/
6:
Sławna w Polſzcże/ y długo/ pámiętne iey ſłowká.
7:
Włoſzká byłá z narodu/ gdzye ſie rozum rodzi/
8:
Naſláchetnieyſzy klenot/ lecż co nazbyt/ ſzkodzi.
9:
Tám ſie tá zacna páni/ z młodośći ćwicżyłá/
10:
Gadayże ktorego s tych/ więcey záchwyćiłá.
11:
¶ Kátárzyná Krolowa dziſieyſza.
12:
C
Eſárzá Oycá miáłá/ á Striyá drugyego/
13:
Szłá zá wielkiego Krolá/ ſtoi zá trzeciego.
14:
Lecż nazacnieyſzy przodek/ cnotá s pocżćiwoſcią/
15:
Ktorych tá páni ſtrzeże/ zá wielką pilnoſcią.
16:
A ſnadź ták y z dzyećińſtwá s tym ſie vrodziłá/
17:
Y niewiem co ią ſwięcą/ cżymby lepſza byłá.
18:
Y bierzwnuiąc ktoby iey/ ine imię chciał dáć/
19:
Mogłby Innocencią/ s Kátárzyny przezwáć.
H 2Izábellá.


strona: 49v

Rozdział
1:
grafika
2:
¶ Izábellá krolowa Węgierſka.
3:
I
Zábellá z narodu zacnego Polſkiego/
4:
Dzyewká onego Krolá/ Zygmuntá ſławnego.
5:
Potym byłá zoſtáłá/ węgierſką Krolową/
6:
A wiele ſwiátem trzęſłá/ w młodośći ſwą głową.
7:
Krole/ zacni Kſiążętá/ á ſnadź y pogáni/
8:
Mieli z nią pracey doſyć/ dziwna byłá páni.
9:
Ale iáko dawno brzmią/ ſtáre przypowieśći/
10:
Przedſię ná cienkiey nići/ ten rozum niewieśći.
11:
¶ Krolewny Polſkie Anná s Kátárzyną.
12:
Z
Myliłbyś tu Páryſku/ komu iábłuſzko dáć/
13:
Bo ná rownych oſobach/ trudno to rozeznáć.
14:
Ktore ſtanem/ vrodą/ y w káżdey poſtáwie/
15:
Będą ſobie podobne/ y ná wſzelkiey ſpráwie.
16:
Iákoż ty dwie Dianie/ bez pochlebſtwá wſzego/
17:
Vmieią pięknie vżyć/ ſtanu krolewſkiego.
18:
Acż vkłádność s powagą/ nie rádá ſie zgodzi/
19:
Przedſię to tym cnym pánnam nadobnie przychodzi.

strona: 50

Wtory.Liſt 50.
1:
grafika
2:
¶ Ian z Tarnowá Káſztellan Krákowſki.
3:
K
To widał Herkuleſá/ gdzye málowánego/
4:
W poſtáwie y w dzyelnoſciach/ w dziwnych ſpráwách iego.
5:
Mogłby tego zacnego/ Ianá Tarnowſkiego/
6:
K niemu właſnie przyrownáć/ y ku ſpráwam iego.
7:
On ſie s Smoki z Hidrámi/ s ſrogimi Lwy gonił/
8:
Ten Wołochy/ Tátáry/ Turki/ Moſkwę gromił.
9:
Stało też tho zá Hidri/ zá Lwy/ y zá Smoki/
10:
Ze y dziś iego ſławá/ lata pod obłoki.
11:
¶ Kmitá Sobieńſki/ Woiewodá Krák.
12:
K
Mitá to był kto gi znał/ dziwny w ſwych poſtáwach/
13:
A iáko Zubr porożym potrząſał w ſwych ſpráwach.
14:
Ale kto z nim chciał zgodą/ wnet był Záiąc z niego/
15:
A boday táka cnotá/ ruſzyłá káżdego.
16:
Vpornemu vpornie przyſtoi ſie ſtáwić/
17:
Ale to wilcży zwycżay/ pokornego dławić.
18:
Aby y dzis tych Kmitow/ co nawięcey było/
19:
Iſcieby ſie cnotliwym/ z nimi nie ſprzykrzyło.
H 3Stániſław


strona: 50v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Stániſław Tęcżyńſki Woiewodá Krá.
3:
G
Niew z rozumem cżęſto tu/ zápáſy chodzili/
4:
Wſzákoż y bez przyiacioł/ cżáſem ſie zgodzili.
5:
Bo gdzye weźmie rozum moc/ á pocżnie mędrowáć/
6:
Temu iuż káżdy afekt/ muśi vſtępowáć.
7:
Bowiem tym kto iedno chce/ złomi przyrodzenie/
8:
A gdy ieſzcże przypádnie/ do tego ćwicżenie.
9:
Bo pewnie nazacnieyſzy/ muśi ſie obłądzić/
10:
Ktory ſie da áfektum/ bez rozumu rządzić.
11:
¶ Spytek z Melſztiná Woiewodá Krá.
12:
P
Hilozophi ktorzy ſie/ rozumem paráli/
13:
Wolność nád wſzytki ſkárby/ s cnotą obieráli.
14:
Lecż gdy ſie to zábáwi/ nietrefnym nałogiem/
15:
Iáko ná płoney roli/ ták leży odłogiem.
16:
Ten cny pan Spitek Iordan/ z domu Melſztyńſkiego/
17:
Ledwe był poſlednieyſzym/ s tych Mędrcow káżdego.
18:
Záwżdy to cne naſienie/ ſiewał ná rędzinie/
19:
Co w Rzecżypoſpolitey/ y dziś ſławnie ſłynie.
Marćin


strona: 51

Wtory.Liſt 51.
1:
grafika
2:
¶ Marćin Zborowſki/ Woie. Poznáń.
3:
N
Ie przećiẃ ſie iż ſłowá/ iáko piorum trzaſkał/
4:
Ale rozum ſnadź ieſzcże/ w powiciu go záſtał.
5:
Bo gdziekolwiek chceſz dotknąć/ do poſtępkow iego/
6:
Niewiem ieſlibyś ználazł/ zwáć co nietrefnego.
7:
Serce/ rozum ſtátecżność/ cżłowieká wielkiego/
8:
To z nim práwie ták roſło/ od młodośći iego.
9:
Bo záwżdy co przyſtoi/ ma ná dobrey pyecży/
10:
Ták domá iáko w ſpráwach/ Poſpolitey rzecży.
11:
Y ma groſz.
12:
¶ Mikołay z Sieniáwy/ Woie. Ruſki.
13:
P
Atrz kto ná tę poſtáwę/ pátrzay ná vrodę/
14:
Pátrz ná ſtan/ pátrz ná ſpráwy/ ná kſtałtowną brodę.
15:
By miał być ſnadź Attillá/ co im ieſzcże ſtráſzą/
16:
Albo on Bárbárosſá/ co zwał morze cżáſzą.
17:
Wſpomniſz ná iego ſpráwy/ ktore ſie tocżyły/
18:
Iáko w luckiey pámięći/ záwżdy ſławne były.
19:
Gromiąc Turki/ Tátáry/ y ine narody/
20:
Ze ſie záwżdy lękáli/ tey pocżćiwey brody.
H 4Odrowąż


strona: 51v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Stani. Odrowąż/ Woie. Ruſki.
3:
O
Drowąż ſławny/ ten sſzedł/ zá náſzey pámięći/
4:
Wierzę że mu y w niebie/ pewnie rádzi ſwięći.
5:
Bo tu będąc ná ſwiecie/ wſzytkim ſie záchował/
6:
Sławy ſwey s pocżćiwoſcią/ nawięcey pilnował.
7:
A tákżeby ſnadź miał być/ káżdy ſtan pocżćiwy/
8:
Pomnieć ná ſwą powinność/ poki iedno żywy.
9:
Bo rychleyby ze cnoty/ káżdemu ſłużyli/
10:
Niż z muſzoney niewoley/ łáiąc cżołem byli.
11:
¶ Lukaſz z Gorki Woiewo. Lęcżycki.
12:
Y
Tu ſie przyrodzenie długo rozmyſláło/
13:
Gdy tę głowę w ſwych ſpráwach/ poſtánowić miáło.
14:
Bo ná co ią obroćiſz/ by w Weneckim kramie/
15:
O cżym iedno pomyſliſz/ wnet ſtárguieſz tanie.
16:
Bo cnotę tám z rozumem/ dobrym funtem mierzą/
17:
A dworſtwá z vcżynnoſcią/ ták y ná borg wierzą.
18:
A máło pocżekawſzy/ dálſzych cżáſow iego/
19:
Znaydzye ieſzcże zda mi ſie/ więcey tám wſzytkiego.
Koſcieleccy


strona: 52

Wtory.Liſt 52.
1:
grafika
2:
¶ Koſcieleccy.
3:
C
I niechcieli Striymi być/ práwie ledá komu/
4:
Woleli s Pánem Bogiem/ idź z iednego domu.
5:
Bo ſie piſzą s Koſcielcá/ á ſtárſzy s Koſciołá/
6:
Y przędſie ich nie racżył/ ták zániecháć z gołá.
7:
Opátrzył ie zacnoſcią/ ſtany/ vrodámi/
8:
Y wielkimi podzyáłał/ tu Woiewodámi.
9:
Lecż by też Strijaſzkowi/ pilnie godzić trzebá/
10:
By nie zhárdzyał/ bo cżáſem/ piſze ſie y z niebá.
11:
¶ Woiewodá Lubelſki.
12:
T
En v dworá y w ſłużbach Poſpolitey rzecży/
13:
Rycerſki ſtan záwżdy miał/ ná oſobney piecży.
14:
Y ſzcżęſcie ktore záwżdy/ ſwe figle vmiáło/
15:
Niezle mu cżáſem w prawdzye/ w tym więc pomagáło
16:
Więc go Pan Bog y ſynmi/ ták obdárzył ktemu/
17:
Ze ſie ich wychowánie/ podoba káżdemu.
18:
A ſnadź Pan Bog łáſką ſwą/ nam kiedy nágrodzi/
19:
Ná cżym nam po ty cżáſy/ ſnadź po cżęśći ſchodzi.
H 5Służowſki


strona: 52v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Służowſki Woie. Włocłáwſki.
3:
C
Hoćiay kęs nogá krzywa/ ále proſta cnotá/
4:
A co zeſzło ná kroku/ nádſtáwi ochotá.
5:
Bo mię pychá nie rządzi/ chociam Woiewodą/
6:
Ocż mię iedno pokuśiſz/ poydzyem s ſobą zgodą.
7:
Chceſzli pográć/ poſpiewáć/ do piątey poſiedzyeć/
8:
Chceſzli też o koronnych powinnoſciach wiedzyeć.
9:
Ná wſzytko mię wnet znaydzyeſz/ záwżdy gotowego/
10:
A ieſliże niewierzyſz/ ſkoſztuy gdy chceſz tego.
11:
¶ Woiewodá Bełſki z Dąbrowice/ z brácią.
12:
T
V ná mię przytrudnieyſzym/ s tym zacnym narodem/
13:
Bo w káżdych ſwoich ſpráwach/ proſto idzye brodem
14:
Nie płyną przećiw wodzye/ brzegu ſie chwytáią/
15:
A co ieſt pocżćiwego/ o tym ſie pytáią.
16:
Siádáli przodkowie ich/ ná mieyſcach przednieyſzych/
17:
Vżywáli vrzędow/ Koronnych zacnieyſzych.
18:
A máło iáko y ći/ o to ſie ſtáráli/
19:
Lecż ich pocżćiwe ſpráwy/ ná to ie ſadzáły.
Ian Mie=


strona: 53

Wtory.Liſt 53.
1:
grafika
2:
¶ Ian Mielecki/ Woiewodá Podolſki.
3:
N
A tę głowkę trzebáby/ długo rezumowáć/
4:
Ktoby tám chciał porządnie/ wſzytko zreyeſtrowáć.
5:
Bo rozum/ dworſtwo/ dzyelność/ wſzytko ſie zmieſzáło/
6:
A trudnoby ſzácowáć/ cżego niedoſtáło.
7:
W dobrey gdzyeś ſzkole ćwicżon/ znáć s poſtępkow iego/
8:
Ták w rádzye iáko w ſpráwach/ ſtanu Krolewſkiego.
9:
Y mogłby ſie káżdy bráć/ do ćwicżenia tego/
10:
Lecż rádzęć żácżku ſłuchay/ bo wnet ſkocżyſz pſiego.
11:
¶ Ian Stárzechowſki/ Woie. Podolſki.
12:
N
Ie gań tego gdzye widziſz/ fárbę Rubinową/
13:
Bo ten glánc ſláchetney krwie/ Doktorowie zową.
14:
Ktora káżdą obfitość/ w przyrodzeniu mnoży/
15:
Gdyż ią zową ſankámi/ co ſie duſzá woźi.
16:
A ieſli chceſz ſkoſztowáć/ w tym wątpienia ſwego/
17:
Ruſzże iedno cżym racżyſz/ Woiewody tego.
18:
Naydzyeſz świeżą odpowiedź/ co ieſt przyſtoynego/
19:
Naydzyeſz go też gdy trzebá/ s tarcżą nie ſkąpego.
Stani=


strona: 53v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Stániſław Mácieiowſki/ Káſztelan
3:
Sędomirſki/ y z brátem.
4:
P
Atrząc ná tę oſobę/ w tym mi możeſz wierzyć/
5:
Ze tu cnotę/ vprzeymość/ może korcem mierzyć.
6:
Iuż oſtátek przypuſzcżam/ twemu rozeznániu/
7:
Abych nie był w pochlebſtwie/ v ciebie w mnimániu.
8:
Abowiem ći ciołkowie/ nieſzkodliwie bodą/
9:
Nie ſtrząſáią porożym/ nikomu ze ſzkodą.
10:
Iáko ſie drugi trefi/ y w Owcżey poſtáwie
11:
Cicho dybiąc iáko Wilk/ á wnet po rozpráwie.
12:
¶ Káſztelan Woynicki/ y dom Myſzkowſkich.
13:
M
Yſzkowſcy bez pochlebſtwá/ záwżdy ſie rodzili/
14:
A iż prawdę mowili/ tym zacnieyſzy byli.
15:
A záwżdy ſie paráli/ w ſtałey vprzeymośći/
16:
A tákby káżdy ſláchćić/ miał ſtrzedz powinnośći.
17:
Bo nie mnimay obłudność/ być kiedy trwáć miáłá/
18:
Y kiedyſz ſie ná iáśnią/ tá nie okazáłá?
19:
Bo ſie tá nie zátái/ iáko ſzydło w worze/
20:
A iáko Kot ze dzwonkiem/ ſkacżąc po komorze.
Ian Hrá=


strona: 54

Wtory.Liſt 54
1:
grafika
2:
¶ Ian Hrábiá s Tarnowá/ Káſztellan
3:
Woynicki.
4:
N
Ie zle ſnadź ſławny ociec/ ten nakład obrácał/
5:
Iż tym pocżćiwym ſynem/ inſzych kráin mácał.
6:
Dobrze znáć to ćwicżenie/ y s cnot y z bácżnośći/
7:
Ktore ku przyrodzeniu/ przypádły z młodośći.
8:
Więc nie ſłycháć nikogo/ by nie błogoſłáwił/
9:
A iego ſpraw pocżćiwych/ by káżdy nie ſławił.
10:
Práwie błogoſłáwieńſtwá/ ony Dawidowy/
11:
Ze wſzech ſtron przypadáią/ ku temu domowi.
12:
Káſztellan Sądecki/ Dębieńſki z Dębian.
13:
A
Cż z dawná dom pocżćiwy/ lecż ná wyſzſze ſtány/
14:
Cnotá ie wyſtáwiłá/ ták to wſzyſcy znamy.
15:
A zwłaſzcżá ten Káſztellan/ Sądecki pocżćiwy/
16:
Muśi to zá nim zeznáć/ kto iedno prawdziwy.
17:
Iż go Pan Bog ná wſzytkim/ opátrzył pocżćiwie/
18:
Bo iáko práwy ſláchćić/ ták w ſwym ſtanie żywie.
19:
Nie vnioſłá go pychá/ á ktemu ſynowie/
20:
Iáko zá pátriárchę/ ták go ważą ſobie.
Káſztellan


strona: 54v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Káſtel. Wiſlicki/ Sebeſtian z Mielcá.
3:
C
Hociać ták s piętrá mowi/ ále wierz mi/ tego
4:
Nie zámieſzka dołożyć/ co ieſt przyſtoynego.
5:
Bo ieſli ná cżym zeſzło/ coby ná wykręty/
6:
Dobrze mu to nápłatał/ zwycżay práwie ſwięty.
7:
Ludzkoſcią/ záchowániem/ tym wiele nágradza/
8:
Bo to nigdy ze złego/ ſercá nie pochadza.
9:
A tymby kſtałtem wſzyſcy/ mieli ſie obchodzić/
10:
Kto chce by mu też ſławá/ byłá winná godzić.
11:
¶ Káſztelan Biecki/ á Bonárowie.
12:
C
I ácż nowo powſtáli/ lecż cnotámi ſwemi/
13:
Porownáli záprawdę/ y z domy ſtáremi.
14:
Do tych cżáſow nigdy ſie/ nic nie okazáło/
15:
Coby ku ich zacnośći/ gdy przekáźić miáło.
16:
Y zda mi ſie ná ten cżás/ Káſztellaná tego/
17:
Ktoby ſie chciał przypátrzyć/ cnym poſtępkom iego.
18:
Rozezna go Koronie/ być ná wſzem godnego/
19:
Rozezna go y Pánu/ ſługę potrzebnego.

strona: 55

Wtory.Liſt 55.
1:
grafika
2:
¶ Káſztelan Gnieźnieńſki/ Mikołay
3:
Trzebuchowſki.
4:
V
Erus Izráelitá/ może ták rzec themu/
5:
Ktory zá wielką cnotą/ ſłużąc pánu ſwemu/
6:
W dziwnych dworſkich zamieſzkach/ nigdy ſie nie ſkáźił/
7:
A to tám nie iednego/ cżáſem mroz przyráźił.
8:
Bo nie wſzytkoć to Szmárag/ co ſie tám zyeleni/
9:
Naydzyeſz y Abentáir/ co wnet fárbę zmieni.
10:
Ale to wżdy chędoſzſzy/ co miedzy ſádzámi
11:
Siedzi nie zbrukawſzy ſie/ niż zá oponámi.
12:
¶ Káſztel. Miedzyrzecki/ á Oſtrorogowie.
13:
N
Ie dármo Oſtrorogi/ ten narod przezwano/
14:
Bo wſzytko około nich/ oſtro zákowano.
15:
Oſtro ná ſwą powinność/ bacżą w káżdey rzecży/
16:
Oſtro y boiaźn Páńſką/ miewáią ná piecży.
17:
Niechcę ich nic cukrowáć/ ich przodki zacnemi/
18:
Kiedy ſie ſámi zdobią/ obycżáymi ſwemi/
19:
Bo oni ſtárzy Mędrcy/ ty zacnemi zwáli/
20:
Co ſie cnemi ſpráwámi/ ſámi fárbowáli.
Káſztellan


strona: 55v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Káſztellan Rogoźińſki/ y dom Tomicki.
3:
D
Zywny to był Infułat/ on ſławny Tomicki/
4:
Práwie ſtany duchowne/ ozdobił był wſzytki.
5:
Ze iego ſpráwy y dziś/ pámiętne w Koronie/
6:
Niżli po Stániſławie/ chwálebnym pátronie.
7:
Ale kiedy ktory dom/ Pan chce błogoſłáwić/
8:
Vmie więc y potomká/ tákiegoż w nim ſpráwić.
9:
Iákoż zacny Káſztellan/ Rogoźińſki teraz/
10:
Może mu rzec iż ná wſzem/ iego właſny obraz.
11:
¶ Káſztel. Włocłáwſki/ y dom Krotowſki.
12:
K
Rotowſki dom to w Polſzcże/ z dawná ſławny bywał/
13:
A záwżdy ſtanu ſwego/ pocżćiwie vżywał.
14:
Lecż ſie y dziś nie zelżył/ tym pocżćiwym Ianem/
15:
Co go zową Włocłáwſkim/ pánem Káſztellanem.
16:
Bo zwycżáie z bácżnoſćią/ rozum y vrodá/
17:
Wſzyſcy zá nim wołáią/ witay Woiewodá.
18:
A cżyſcieby by tákie/ ná ty mieyſcá bráli/
19:
Coby rádzić vmieli/ y Wilká kąſáli.
Káſztellan


strona: 56

Wtory.Liſt 56.
1:
grafika
2:
¶ Káſztellan Lubelſki/ Zebrzydowſcy.
3:
Z
Ebrzydowſkim fortuná/ záwżdy folgowáłá/
4:
Więc niewiem by dobra myſl/ iey nie przekażáłá.
5:
Bo Polaká zwycięży vkłádnoſcią káżdy/
6:
Gdyż więc drugi tytułom/ nierozumie záwżdy.
7:
Lecżby to iuż priwatá/ ſzukáć po iednemu/
8:
Kiedy mogą być godni/ k ſtanowi káżdemu.
9:
Wolałbych by ſłużyli/ Poſpolitey Rzecży/
10:
Gdyż ie Bog dzyeląc rozum/ miał ná dobrey piecży.
11:
¶ Andrzey Bzicki/ Káſztel. Chełmſki.
12:
T
Ego ſłuſznie ni ná cżym/ winowáć nie mogę/
13:
Bo widzę iż v niego/ ſzcżęſcie ma goſpodę.
14:
A tám práwie by Słowik/ gniazdo ſobie zwiło/
15:
A co vmie kiedy chce/ iáwnie to odkryło.
16:
Bo zacnoſcią/ bacżenim/ doſtátkiem/ y ſtanem/
17:
Chciáło ſztukę wypráwić/ iż go chce mieć pánem.
18:
Ale tym śiłá wygrał/ iż to ſkromnie nieſie/
19:
Bo pyſznemu y s ſzcżęſciem/ ni wzwie gdy być w leſie.
ILuto=


strona: 56v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Lutomirſki Káſztel. Ráwſki y z brácią.
3:
I
Ty niezle náturá przedſię opátrzyłá/
4:
Więc ſzcżęſcie ieſzcże ktemu/ k ſobie przyłudziłá.
5:
Ze ſie ták około nich/ nadobnie zgadzáią/
6:
A práwie ſpolną ręką/ ná wſzem pomagáią.
7:
Náturá wzroſt/ vrodę/ więc y rozum dáłá/
8:
Fortuná też do ſwego/ nic nie zámieſzkáłá.
9:
Bo opátrzyłá ſtanem/ zacnoſcią/ y worki/
10:
Ze tego drugi nie ma/ chociay ſuſzy wtorki.
11:
¶ Andrzey Dębowſki/ Káſztel. Bełſki.
12:
T
Ego właſnie Dębowſkim/ może ták zwáć káżdy.
13:
Bo Dębową vprzeymość/ naydzyeſz przy nim záwżdi.
14:
Ieſzcże będąc ná dworze/ z młodu páná ſwego/
15:
Kto ſłychał/ káżdy zezna/ tę ſtátecżność iego.
16:
A teraz gdy iuż przyſzedł/ k więtſzemu ſtanowi/
17:
Ieſli ſie co zmieniło/ niechay káżdy powie.
18:
Bo ten brnie proſtym brodem/ niechce ná wykręty/
19:
Ktore nam/ ſwiátu k woli/ z inąd biją w pięty.
Piotr


strona: 57

Wtory.Liſt 57
1:
grafika
2:
¶ Piotr Boratińſki/ Káſztel. Bełſki.
3:
K
To znal Boratińſkiego/ onego ſławnego/
4:
Káſztellaná Bełſkiego/ z narodu dawnego.
5:
Kto też ſłychał o ſpráwach/ pirwſzych przodkow iego/
6:
Nie zezna/ iedno iżby/ ſzkodá domu tego.
7:
Aby nam w Polſzcże zeydź miał/ bo go bárzo máło/
8:
Iedno iednoż gniázdoſzę/ máłe nam zoſtáło.
9:
Ale kiedy záſuſzy/ znáć z młodośći iego/
10:
Ze będzyem záſię z nowu/ mieć boratińſkiego.
11:
¶ Zbigniew Sienieńſki Káſzt. Sánocki.
12:
B
Edę cie miał zá mędrká/ ieſliżeś vgodził/
13:
Co ſie tu w tym łbie wierći/ byś rok zá nim chodził.
14:
Bo ſie tu dziwno wſzytko/ rázem pomieſzáło/
15:
A niemáſz nic potroſze/ wſzytkiego niemáło.
16:
Ieſt rozum ieſt y dworſtwo/ ieſt náwſzem bacżenie/
17:
A niech ſie oń pokuśi/ y Włoſkie ćwicżenie.
18:
Pewnie ná nim przytráći/ gdy go kto zá głupcá/
19:
Kupi/ bo nierychło nań záſię znaydzye kupcá.
I 2Marćin


strona: 57v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Marćin Zborowſki Káſzt. Krzywieńſki.
3:
M
Oglić go ták z vrzędu/ przezwáć tym Krzywieńſkim
4:
Lecż go w cnotę á w ſtałość/ możeſz zwáć proſcieńſkim.
5:
Bo ſie iſcie ná lewo/ niekieruie nigdy/
6:
Acż myſl cżáſem pocżćiwa/ nie da ćirpyeć krzywdy.
7:
Lecż go nie ledáiáko/ młoda myſl vnieſie/
8:
Bo ma ná nię wędzidło/ iż iey nie być w leſie.
9:
Ale niech kreẃ przeſtydnie/ pocżkay iedno máło/
10:
Vźrzyſz żeć ſie więcey w nim/ będzye podobáło.
11:
¶ Sirakowſki Káſztellan Lęncki.
12:
T
Ychem wiele nie świádom/ lecż tego iednego/
13:
Może zá dwu położyć/ bá y zá trzeciego/
14:
Bo w Rzecżypoſpolitey/ gdy był w onym kole/
15:
Mogł ſie żacżek przećwicżyć/ pewnie w iego ſzkole.
16:
Teraz niewiem poćichu/ co tám rezumuie/
17:
Lecż cnotá nie da nic zle/ gdy kogo ſpráwuie.
18:
Acż nam iedná Iáſkołká/ Wioſny nie vcżyni/
19:
Ale przedſie ſzcżebiece/ by pomogli ini.
Káſztellan


strona: 58

Wtory.Liſt 58.
1:
grafika
2:
¶ Káſztellan Zárnowſki/ y dom Cikowſkich.
3:
C
Ikowſcy nie proſtacy/ y zá młodu byli/
4:
Pewnie ſie nie zá piecem/ v cieląt ćwicżyli.
5:
Bowiem ná Páńſkim dworze/ á w Rycerſkiey ſpráwie/
6:
Ták záwżdy od młodośći/ ieſzcże roſli práwie.
7:
A też záwżdy łácno znáć/ miedzy Kury Dudká/
8:
Bo ſie chodzi kłániáiąc/ vmykáiąc cżubká.
9:
Aby mu go nie ſkubli/ ále ći niedbáią/
10:
Y znáć iż rozumieią/ gdzyeſie kłániáć máią.
11:
¶ Káſztellan Hálicki/ y dom Sienieńſkich.
12:
S
Ienieńſcy záwżdy ſtanow/ Rycerſkich pátrzyli/
13:
Ná wielkie ſie wymyſły/ nigdy nieſádzili.
14:
A wſzákoż ſie nie dáli/ oſzukáć rownemu/
15:
A Bog wie by przyſtało/ ſnadź ták y káżdemu.
16:
Bo záwżdy ſie przecherká/ rychley przemędruie/
17:
Y záwżdy dáley zaydzye/ co ćicho wędruie.
18:
Bo ten co poſkákuie/ rychley ſie wyśili/
19:
Kłuſze potym dráyſzlakiem/ zwieśiwſzy nos w mili.
I 3Káſztellan


strona: 58v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
☞ Káſztellan Biechowſki/ y dom
3:
Sámotulſkich.
4:
S
Amotulſkie Swidwámi/ záwżdy z dawná zwano.
5:
Lecż zda mi ſie iż im w tym/ krzywdę vdzyáłano.
6:
Bo to drzewo y śmierdzi/ y rádo ſie kruſzy/
7:
Y iáſno ſie nie swieći/ áż gdy go przyſuſzy.
8:
Lecż wierę ći Swidwowie/ ſtoią zá Dębinę/
9:
Acż ich wiele przypadkow/ ták milcżąc ominę.
10:
Byś nie rzekł pochlebuieſz/ iuż tám pátrzay ſobie/
11:
Wſzák znáć ludzi po ſierśći/ znáć y po oſobie.
12:
☞ Ian Ocieſki/ Kánclerz Koronny.
13:
T
O iuż tu nie moy rozum/ tę głowę ſzácowáć/
14:
Bo by tu namędrſzemu/ trzebá rezumowáć.
15:
Ano wſzytkiego pełno/ áż ſie vſypuie/
16:
A ktoż może zrozumieć/ co ſie tám ſpráwuie.
17:
Ale trudno vymowáć/ gdy co Bog racży dáć/
18:
Bo ſnadź y nieprzyiaciel muśi to rozeznáć.
19:
Iż ten pan ná wſzem godzyen/ Poſpolitey Rzecży/
20:
Chociay gruſzkę w popiele/ ma przedſię ná piecży.
Stanowie


strona: 59

Wtory.Liſt 59
1:
¶ Stanowie Duchowni.
2:
grafika
3:
☞ Gámrat Arcibiſkup y Biſkup Krá.
4:
D
Ziwny to Kompan wierz mi/ był zá ſwego wieku/
5:
A vmiał w notę trefić/ káżdemu cżłowieku.
6:
Krolá/ y wſzytki pány/ práwie był zhołdował/
7:
Przedſię nie wſzytko gánię/ co w on cżás ſpráwował.
8:
Więc iedny dobrodzyeyſtwy/ á drugye hoynoſcią/
9:
A drobnieyſzym iuż był ſrog/ cżáſem y możnoſcią.
10:
Aleć ſnadź y dziś wſzędy/ ták nád námi cżynią.
11:
Też nas wſzyſcy poſtronni/ zową Polſką Swinią.
12:
¶ Przerębſki Arcybiſkup/ y dom Przeręb.
13:
T
En dom z myſlą/ ácż zacny/ nie buiał wyſoko/
14:
Alechmy iuż doználi/ á práwie ná oko/
15:
Iáko ſie Mágnifikát/ pełni nád wiernemi/
16:
Záwżdy ſtrzela wyſoko/ Pan Bog pokornemi.
17:
Aleby záſię trzebá/ też folgowáć temu/
18:
Bo bárzo więc rad vmknie/ ſtołká podnioſłemu.
19:
Co ſie y w náſzych ocżoch/ iáwnie okazáło/
20:
Ze drugich y s korzeniá/ znáku nie zoſtáło.
I 4


strona: 59v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
☞ Tárło Arcybiſkup Lwowſki y z brácią.
3:
T
En narod záwżdy bywał/ ſláchetney ſtałośći/
4:
Vżywáiąc wiernie ſwey/ s káżdym vprzeymośći.
5:
To ſámo ie wyſwiadſza/ iż ſie s ſercá śmieią/
6:
A wierz mi iż tácy zle/ myſlić nie vmieią.
7:
Gorſzy ow s kozyem śmiechem/ co ſie vmizgáiąc/
8:
Dybie ćicho nacż złego/ iáko z láſá Záiąc.
9:
A chodzi poiąkáiąc/ káſzle álbo pluie/
10:
A w káżdy kąt pogląda/ á Cynámon żuie.
11:
¶ Pádniowſki Biſkup Krákowſki.
12:
T
Ego ieſzcże nie vmiem práwie zácukrowáć/
13:
Lecż zda mi ſie prze cnotę/ Pan Bog mu dał powſtáć.
14:
Aleby ſnadź w tey łáſce/ trzebá golić mądrze/
15:
Zámietáć precż ſkorupki/ pytáć ſie o iądrze.
16:
Bowiem ná tákich ſpráwach/ trudniey ſie wybłędzić/
17:
Ná ktorych ieden ſwiatem/ wiele może rzędzić.
18:
A v Páná zárowno/ tám wſzytki oſoby/
19:
Bo ten dobrym zapłátę/ złym gotuie groby.
Cżárnko=


strona: 60

Wtory.Liſt 60.
1:
grafika
2:
Czárnkowſki Biſkup Poznán. y z brácią.
3:
C
Zarnkowſkich to ſławny dom/ záwżdy w Polſzcże by=
:
(wał
4:
W ſzcżęſciu á w dobrey ſławie/ vſtáwicżnie płiwał.
5:
Vżywáiąc pomiernie pocżćiwey ſwobody/
6:
Więc do tego miewáli/ y kſtałtne vrody.
7:
Ale ktoby niewierzył/ wnet doſwiádſzy tego/
8:
Gdy vźrzy Infułatá/ y s cną brácią iego.
9:
Co mu ſie nie podoba/ niechayże pogáni/
10:
A powoli niech mowi/ potym o to z námi.
11:
¶ Vcháńſki Biſkup Kuiáw. y z brácią.
12:
V
Cháńſcy ácż ći z dawná/ záwżdy ſławni byli/
13:
Lecż teraz gniazdá ſwego/ niezle poſláchćili.
14:
Ieden zoſtał Biſkupem/ drugi Káſztellanem/
15:
A trzeći s ſwey pilnośći/ iuż nápoły pánem.
16:
Biſkup ten był coś zácżął/ s ſtany duchownemi/
17:
Niechciał ſie z nimi zgadzáć/ s plotkámi Rzymſkiemi.
18:
Dziś niewiem Kurwáturá/ co z Infułą rádzą/
19:
Bo ty pánie y z Bogiem/ ſnádnie rády zwádzą.
I 5Wolſki


strona: 60v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Wolſki Biſkup Chełmſki y z brácią.
3:
W
Olſkich dom z Rycerſkiego/ chlebá naprzod powſtał
4:
Potym ieden ná dworze/ wielkim pánem zoſtał.
5:
A z dawná ty ná ſwiecie/ vrocżyſte ſwiętá/
6:
Iż poſpolicie s pánow/ rodzą ſie paniętá.
7:
Ieden potym Biſkupem/ drugi Káſztellanem/
8:
Zoſtał/ trzeći Miecżnikiem/ też Koronnym pánem.
9:
Oſtátká zachowániem/ wielkim dołożyli/
10:
Ze ſie v wſzech Polakow/ pyęknie ozdobili.
11:
Herburt Biſkup Przemy. y z domem ſwym
12:
Z
Acni to záwżdy ludzye/ byli Herburtowie/
13:
Y rzadko puſtki ználazł/ miedzy nimi w głowie.
14:
Pilnie ią oſadzáli/ cnotą á bácżnoſcią/
15:
A w Rzecżypoſpolitey/ práwą vprzeymoſcią.
16:
Per nefás ſie w tytuły/ nigdy nie ćiſnęli/
17:
Acż ie zá ſwą godnoſcią/ záwżdy przedſię mieli.
18:
Woleli by ie zwano/ tytułem domowym/
19:
Onym z dawná cnotliwym/ á niżli złym nowym.
Karnkowſki


strona: 61

Wtory.Liſt 61.
1:
grafika
2:
¶ Karnkowſki Referrendárz.
3:
P
Omnicie że then popek nie długo vroſcie/
4:
Bowiem s ſwemi ſpráwámi/ ieſzcże idzye proſcie.
5:
Záchowáiąc ſie ná wſzem/ iáko Sláchćić práwy/
6:
Ieſzcże nie nie ſzukáiąc/ iedno dobrey ſławy.
7:
Iedno iż więc powagá/ mieni obycżáie/
8:
Acż to v zacnych ludzi/ nie ſtoi zá iáie/
9:
Lecż mali ſie prawdá rzec/ ſámi to káźimy/
10:
Iż prze márne pochlebſtwo/ prawdy nie mowimy.
11:
grafika
12:
¶ Panięta y Slachta
13:
Krakowſka.
Spytek


strona: 61v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Spytek s Tarnowá Podſkárbi Koronny.
3:
G
Dyby ſie mnie kto rádził/ iákoby dobrego/
4:
Cżłowieká miał ſtánowić/ we wſzech ſpráwach iego.
5:
Tedybych mu wyſtáwił/ tego Spytká cnego/
6:
By brał ná wſzem wizerunk/ s cnotliwych ſpráw iego.
7:
Abowiem vkaż mi kto/ k zacnemu ſtanowi/
8:
Coby ieſzcże przykłádáć/ niechay káżdy powie.
9:
Bo vrodá/ kſtałt/ rozum/ cnotá/ obycżáie/
10:
Wſzytko ſpełná/ powiedzże/ cżego niedoſtáie.
11:
¶ Ian Tęcżyńſki Stároſtá Lubelſki.
12:
A
Vguſtyn miedzy dziwy/ przednieyſzemi ſwiátá/
13:
Piſze młodego cżłeká/ dziw nawiętſzy/ látá.
14:
Ktore iáko Márcowe dni/ káżdey godziny/
15:
Mieſzáią ſie/ á záwżdy/ złe o nich nowiny.
16:
Tedyć ieſzcże więtſzy dziw/ kto ſwoiey młodośći/
17:
Vmie ználeść wędzidło/ ná ty odmiennośći.
18:
Pátrzże ná to cne panię/ tego Tęcżyńſkiego/
19:
Stáre cnoty y ſpráwy/ znaydzyeſz w leciech iego.
Bużyńſki


strona: 62

Wtory.Liſt 62.
1:
grafika
2:
¶ Bużyńſki Zupnik Krákowſki.
3:
T
Enby ſie był nie ſkáźił/ pewnie y bez ſoli/
4:
Ale gdy ſzcżęſcie chciáło/ máło ták nie woli.
5:
Y mogłby ſie tym cieſzyć/ pátrząc ná to káżdy/
6:
Iáko cnotá wynosi/ ſwe kochánki záwżdy.
7:
Ten nie bárzo zábiegał/ pátrząc ſzcżęſcia ſwego/
8:
Pálcem go vkazáły/ cne poſtępki iego.
9:
Bo cnotliwemu roſcie/ ſławá y pożytek/
10:
Gdyż żadnego przypadkow/ nie zátái zbytek.
11:
¶ Iároſz Koniuſzy.
12:
T
En choć cżáſem poſiedzi/ á ná ſzkápy fuka/
13:
Ale przedſię będzye mądr/ kto mi go oſzuka.
14:
Bo ten idzye gruntem w grunt/ á brnie proſto brodem/
15:
Szcżęſcie mu ze wſząd gárnie/ ták práwie niewodem.
16:
Tákimżeć poſpolicie/ zewſzech ſtron przybywa/
17:
Co to idzye po wodzye/ á wſpák nie rad pływa.
18:
I káżdy rychley zginie/ co chce ná wykręty/
19:
Bo to záwżdy przeklinał/ on Bog w niebie ſwięty.
Ráphał


strona: 62v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Ráphał Iákubowſki/ Sędzia Krák.
3:
R
Aphał był piękny Anyoł/ lecż ten z Iákubowic/
4:
Ku tám temu vrodą/ ſnadź niepodobien nic.
5:
Lecż zda mi ſie w pocżćiwych/ obycżáioch iego/
6:
Są wżdy iákieś vrywki/ onego cudnego.
7:
Więc mu y záwikłány/ vrząd ktemu dáli/
8:
Aby go ná tey grudzye/ lepiey ſprobowáli.
9:
Bo záwżdy to chędoſzſzy/ co po błocie brodzi/
10:
A przedſię ſie nie zmáże/ niż co wſadku chodzi.
11:
¶ Stádniccy.
12:
T
Ych przodkowie w ſwych cnotach/ by Anyeli byli/
13:
Aleć y potomkowie/ iſcie nie zelżyli.
14:
Lecż tám pátrz miedzy nimi/ gdzyeś co namnieyſzego/
15:
Naydzyeſz wnet więtſzy rozum/ niż páná ſámego.
16:
Ale co nam po wzroſcie/ kiedy vmyſł żywy/
17:
A poſpolicie lichy/ bywa wſrokocżywy.
18:
Silnać też Woł beſtiá/ á niewielki Wilcżek/
19:
A wżdy kędy roſkaże/ muśi ſkákáć Bycżek.
Gnoień=


strona: 63

Wtory.Liſt 63.
1:
grafika
2:
☞ Gnoieńſcy.
3:
C
I záwżdy Rycerſkiego/ ſtanu vżywáli/
4:
Y zacni w tym rzemięſle ludzye z nich bywáli.
5:
Tákże ná dworzech páńſkich/ záwżdy znácżni byli/
6:
Y znáć iż nie leżeli/ bo ſie doſłużyli.
7:
Dobrą myſlą á wolną/ záwżdy ſie paráli/
8:
I zda mi ſie iż iey też/ nie źle vżywáli.
9:
Potym ſiadſzy s pokoiem/ ſłużą ludzyom Bogu/
10:
Nie opuſzcżáiąc przedſię/ zwykłego nałogu.
11:
¶ Koniecpolſcy.
12:
K
Oniecpolſkim ácż názbyt/ nie zbywa vrody/
13:
Ale dobroć tęby mogł/ kłáść ſnadź y ná wrzody.
14:
Co mowią o Gołąbioch/ iż żołći nie máią/
15:
Aleć y ći nie bárzo/ ſie ią przeſadzáią.
16:
A boday ſie gdzyekolwiek/ rodziło to zyele/
17:
Coby nam tákich ludzi/ námnożyło wiele.
18:
Pewnieby prokuraći/ nie bárzo potyli/
19:
Gdybychmy tákich wſzyſcy/ obycżáiow byli.
Ligęzowie


strona: 63v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Ligęzowie.
3:
L
Igęzow tych przodkowie/ proſtacżki ſie zdáli/
4:
Lecż to po nich żacżkowie/ vcżeńſzy náſtáli
5:
A ieſli ſzcżęſcie iáko/ wznieſie ie ná wſpárze/
6:
Pewnie że z nich mogą być/ ſnádnie bákáłarze.
7:
Bowiem im rozum s cnotą/ pilnie rezumuią/
8:
Ci Miſtrze obieráią/ Doktory kreuią.
9:
Káżdemubych zacnemu/ tego wiernie życżył/
10:
By ſie w tey Grámmátice/ co napilniey ćwicżył.
11:
¶ Komorowſcy.
12:
K
Omorowſcy ná Sląſku/ to też gniazdo cżyſte/
13:
A práwie bez chytrośći/ by ſkło przeźrocżyſte.
14:
Nigdy ſie nie ſtáráiąc/ áby mędrowáli/
15:
Iedno áby pocżćiwie/ ſwoy ſtan záchowáli.
16:
Więc y potomſtwo młode/ pięknie wychowáli/
17:
A ktemu im przy pługu/ domá rosć nie dáli.
18:
Ze ie trudno będzye zwáć/ Sląſkiemi ſedłaki/
19:
Bo ſie tego niemáłe/ pokázuią znáki.
Secygnio=


strona: 64

Wtory.Liſt 64.
1:
grafika
2:
¶ Secygniowſcy.
3:
S
Ecygniowſcy wynioſłych/ záwżdy myſli byli/
4:
Lecż temu przedſię doſyć/ w ſwych ſtániech cżynili.
5:
Y w Rzecżypoſpolitey/ y w inych dzyelnoſciach/
6:
Nie mylili ſie nigdy/ w ſwoich powinnoſciách.
7:
Lecż iż muſzę miánowáć/ z nich tego młodſzego/
8:
Páwłá chući y ſtanu/ práwie Rycerſkiego.
9:
Zda mi ſie by mu ſzcżęſcie/ doſtátniey ſłużyło/
10:
Pewnieby ſie tym ptaſzkiem/ to gniazdo nie lżyło.
11:
Stániſław Száfrániec s Pieſzko. ſkáły.
12:
T
En Zrzobek iáko widziſz/ ſtádá domowego/
13:
Choć nie bywał ná paſzach/ kráiu poſtronnego.
14:
Ale ſobie ſam ſpráwił/ twárdy Munſztuk s cnoty.
15:
Choćiay nie Noremberſkiey/ Secemſkiey roboty.
16:
Ná ktorym ſwoy zacny ſtan/ pyęknie záłámuie/
17:
A nie trzebá mu oſtrog/ bo ſie ſam ſpráwuie.
18:
Y tárłby ná Miedźwiedziá/ gdyby k temu przyſzło/
19:
Chociay o tym nie mowi/ iáko drudzy pyſzno.
KMikołay


strona: 64v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Mikołay Rey z Nagłowic.
3:
I
Vż ty kołác iáko chceſz/ botem podkowánym/
4:
Iuż ſie więc tám przypátruy/ ſciánam málowánym.
5:
Biegay zá naſtołkámi/ á polewki chwatay/
6:
A iáko kędy możeſz/ ták ſwe ſzcżęſcie łatay.
7:
Iam iuż ták domá ſiedząc/ obrał ſobie pokoy/
8:
Bogum wſzytko porucżył/ ty tám s kim chceſz rokuy.
9:
Bo ták ſłyſzę iż ten Pan/ przed wſzytkimi płuży/
10:
A nikt ná żádnym Krolu/ więcey nie wyſłuży.
11:
¶ Ian Włodziſłáwſki.
12:
T
En iáko Mágdálená/ nalepſzą cżęść obrał/
13:
Zbiegawſzy ſwiátá wiele/ wſzytkiego ſprobował.
14:
Dworſkich ſpráw y Rycerſkich/ á widząc iż plotki/
15:
Iął ſie miłey ſwobody/ by rodzoney ciotki.
16:
W ktorey ſobie w pocżćiwym/ ſtanie roſkoſzuie/
17:
Opuśćiwſzy trudnośći/ cnocie przyſługuie.
18:
A gdyby tákich ludzi/ więcey w Polſzcże było/
19:
Siłáby pámiętnego/ Sędzyemu vbyło.
Ian


strona: 65

Wtory.Liſt 65.
1:
grafika
2:
¶ Ian Kryſztoporſki.
3:
T
En ná Siráckich ſzyſzkach/ pátrz iáko ſie chował/
4:
By też y w lábirynciech/ Włoſkich vrość gdzye miał.
5:
Bo cnoty/ obycżáie/ trzeźwość/ y poſtáwá/
6:
Znácżą iż w nim zá młodu/ byłá dobra ſpráwá.
7:
Pátrzże káżdy co to ieſt/ kiedy przyrodzenie/
8:
Záfárbuie nadobnie/ pocżćiwe ćwicżenie.
9:
Iáko może legartá/ ciekáwy celowáć/
10:
A co to ieſt przy piecu/ dzyatki domá chowáć.
11:
¶ Stániſław Láſocki z brácią.
12:
T
O práwy Elizeuſz/ s Sáreptana ona/
13:
Mieſzka w Páńſkiey boiáźni/ s ſwą pocżćiwą żoną.
14:
Drudzy iáko Pan Bog dał/ ták ſie obrácáią/
15:
Acż ná wſzem ſwoy ſtan zacny/ pocżćiwie chowáią.
16:
Młodſzy ten poznał co Bog/ lecż z niego proroká/
17:
Pewnie prze młodość ieſzcże/ nie będzye do roká.
18:
Lecż cżás wſzytko przynośi/ s cżáſem wſzytko ginie/
19:
A kto go napilnieyſzy/ ten nalepiey ſłynie.
K 2Sobko=


strona: 65v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Sobkowie.
3:
S
Obki więc w przypowieſciach/ tákie przezywano/
4:
Co k ſobie wſzytko gárną/ y zá to ie miano.
5:
Lecż nie práwie przezwiſkiem/ ná ty vgodzili/
6:
Bo vmieią to bacżyć/ nacż ſie vrodzili.
7:
Y pewnie to dáią znáć/ gdzye potrzebá tego/
8:
Iż vmieią vżywáć/ ná wſzem ſtanu ſwego.
9:
A ieſli kto nie wierzy/ doſwiádſzy wnet tego/
10:
Iedno iádąc nie miyay/ Stároſty Wárſzáwſkiego.
11:
¶ Cżuryłowie.
12:
C
Zuryło iákiś gámrat/ był ſławny w Kiyowie/
13:
Lecż zda mi ſie nie iego/ to dziś potomkowie.
14:
Rychleyby ie wyciągnął/ do cżego inſzego/
15:
Ale pánie Wenuſku/ ty nie maſz nic z tego.
16:
Ale chcemli ſie pośmiać/ cżáſem ledá s cżego/
17:
Ieſli też chcemy mowić/ y co poważnego/
18:
Znaydzieſz z káżdym roſpráwę/ wedle ſtanu ſwego/
19:
Y do dobrey bieſiády/ znaydzieſz gotowego.
Spinko=


strona: 66

Wtory.Liſt 66.
1:
grafika
2:
¶ Spinkowie z Bątkowá.
3:
W
Spinkowie to bywáli/ ktorzy ſie wſpináli/
4:
Wznoſząc głowy ku gorze/ o ludzi nie dbáli.
5:
Ale náſzy záprawdę/ obycżáiu tego/
6:
Nie máią/ vżywáiąc/ pomiernie wſzytkiego.
7:
Acż ten práwie cny zwycżay/ s przyrodzenia máią/
8:
Wſzetecżnym bez pochlebſtwá/ prawdą docieráią.
9:
A życżyłbych by ſie ich ták więcey wſpináło/
10:
Lotrowſkieby pochlebſtwo/ prawdą nie mieſzáło.
11:
¶ Zbąſcy.
12:
Z
Bąſcy zacne paniętá/ to bywáły záwżdy/
13:
Y dziś tego pocżęśći/ może doznáć káżdy.
14:
Iż w tych domiech doſtátek/ záwżdy przed tym bywał/
15:
Cżego iście káżdy z nich/ pocżćiwie nábywał.
16:
Y dziś ich potomkowie/ nie kurcżą ſie nigdy/
17:
Y nie rádziby dáli/ cżynić ſobie krzywdy.
18:
Iákoż ſłyſzę ten Abram/ nowo z Włoch náſtáły/
19:
Ze to może w tym domu/ klenot być niemáły.
K 3Morſki


strona: 66v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Morſki Zegotá.
3:
T
En nád wodą tuż mieſzká/ y Morſkim go zową/
4:
To oboie wodny ptak/ náſzą Polſką mową.
5:
A wodá więc brzegi rwąc/ bárzo ludzyom ſzkodzi/
6:
Ale gdy ćicho płynie/ ná wſzytko ſie godzi.
7:
Lecż zda mi ſie iż ten náſz/ ná wſzem ćicho płynie.
8:
A pewnie nikomu nic/ dla niego nie zginie.
9:
A boday tákie wody/ po ſwiátu pływáły.
10:
Ktoreby nigdy ludziom/ ſzkody nie dzyáłáły.
11:
¶ Káſper Smolik.
12:
I
Z brudny więc Smolikiem/ właſnie go przezwáli/
13:
Lecż iż mieſzka nád wodą/ przedſię go kąpáli.
14:
Więc chocia mu ná ſkorze gláncu vchybili/
15:
Ale mu cnotę przedſię/ pięknie wybielili.
16:
Tego blechu káżdemu/ ſzukáćby przyſtało/
17:
Bo zá dyabłá vrodá/ kiedy cnoty máło.
18:
Ale gdy ſie kto cnotą/ pięknie záfárbuie/
19:
Ten vrody y kſtałtow/ pięknie nádſtáwuie.
Chełmſcy.


strona: 67

Wtory.Liſt 67.
1:
grafika
2:
¶ Chełmſcy.
3:
C
Hełmſcy w Krákowſkiey ziemi/ nie proſtacy byli/
4:
Bo w tym co przyſtoynego/ záwżdy ſie ćwicżyli.
5:
Bowiem ſie ten káżdy ſtan/ pięknie poleruie/
6:
Gdy cnocie bez wykrętow/ ná wſzem przyſługuie.
7:
Bo ácż mogą do cżáſu/ ozdobić wykrętki/
8:
Ale to ná niecnotę/ bárzo ieſt ſzpieg prędki.
9:
Ale ty proſtym torem/ Sláchćicże nieboże/
10:
Idź/ boć ſie Wąż zátáić/ pod trawą nie może.
11:
¶ Płázowie.
12:
P
Lázą paſzą Rycerze/ ále pánie ſztychu/
13:
Iáko pocżnieſz hárcowáć/ iuż tám máło śmiechu.
14:
Tákżeć y ći Płázowie/ ſwoich ſpraw pomiernie/
15:
Vżywáią bez ſztychu/ iśćie s káżdym wiernie.
16:
Ale kiedy potrzebá/ oſtrym obrácáią/
17:
Y dádzą więc odpowiedź/ o co ich ſpytáią.
18:
Tákżeby ſie ſnadź wſzytkiem/ obchodzić przyſtało/
19:
Bo po zuchwáłym ſztychu/ cnotliwemu máło.
K 4Kmitá


strona: 67v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Kmitá Podſtárośći Krákowſki.
3:
T
O ten Kmitá beſpiecżney/ záwżdy myſli bywał/
4:
Bo nie dawał przycżyny/ by ią był pokrywał.
5:
Y widzę iż przypowiesć/ pełni mu ſie oná/
6:
Szcżęſciu tákie rátowáć/ ieſt rzecż przyrodzona.
7:
Zycżyłbych káżdemu ták/ k zacnośći przychodzić/
8:
Sobie pomoc pocżćiwie/ nikomu nie ſzkodzić.
9:
Ale owi co k temu/ práwie lázą dzyurą/
10:
Tyby godno powieſzáć/ y z mięſem y s ſkorą.
11:
¶ Moráwiec.
12:
M
Oráwce zá zuchwálce/ y zá pyſzne mieli/
13:
Lecż drudzy gdy ſie tego/ pewniey dowiedzyeli/
14:
S tego ie wypuśćili/ bo więc zle s poſtáwy/
15:
Dawáć pewny rozſądek/ á ſzácowáć ſpráwy.
16:
Doźrzy iedno do gruntu/ znaydzieſz co inego/
17:
Niżli to coć ſie zdáło/ s przypatrzánia twego.
18:
A tego zá mędrſzego/ może pewnie przezwáć/
19:
Ktory wſzytko obacży/ niż pocżnie ſzácowáć.
Konárſcy.


strona: 68

Wtory.Liſt 68.
1:
grafika
2:
¶ Konárſcy.
3:
C
I záwżdy s przyrodzenia/ mieli coś trefnego/
4:
Acż zápráwdę nie bárzo/ byli pilni tego.
5:
Bo ácż trudno odmienić/ gdy co da náturá/
6:
A trudno ma Iáſtrząbá/ kto vcżynić s Kurá.
7:
Ale ći to nadobnie/ odmienić vmieli/
8:
W ſtátek/ w rozum/ w poſtáwę/ kiedy iedno chćieli.
9:
Bo záprawdę niewiem ſkąd/ ponurą poſtáwę/
10:
Pocżąć chwalić/ bo wnet w niey/ tákąſz znaydzieſz ſprá=
:
(wę.
11:
¶ Szaſzowſcy á Gierałtowſcy.
12:
C
I ſie Striymi Kſiążętom/ y Krolom dzyáłáią/
13:
Bowiem Orłá bez głowy/ zá herb z dáwná máią.
14:
Ale by też Krogulcá/ ná herbye nośili/
15:
Mogliby bráć Zorawiá/ ták ſie porodzili.
16:
A co tákich tá ſławna/ ma Koroná ludzi/
17:
Co ie domá Skowronek/ wſtań do pługá/ budzi.
18:
Bo iż nie máſz ćwicżenia/ co ich poſzkápieie/
19:
Wſzák y złoto gdy leży/ tedy poſmledzyeie.
K 5Stáchnik


strona: 68v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Stách Mężyk Białobocki/ koth.
3:
W
Dobry ten cżás był ná hárc/ wyiechał s tym kotem/
4:
Choć ſie máło ochynął/ choć ſie ſpluſkał blotem.
5:
Bo dzis kotá gdy on chce/ wiele ciągnie ludzi/
6:
A on ſie y bez potkow/ nigdy nie ogrudzi.
7:
A ták nic ſie nie lękay/ choć będzyeſz w przygodzye/
8:
Lácnieyć ſie wżdy oſuſzyć/ choć kto zmoknie w wodzie.
9:
Ale kto ſie w niecnocie/ po vſzy ochynie/
10:
Iuż ten nigdy nie oſchnie/ iuż ták mokro zginie.
11:
¶ Polánowſki.
12:
P
Olánowſki młody cżłek/ lecż ſie o to ſtárá/
13:
Co ſtáremu należy/ tym ſie záwżdy para.
14:
Naydzyeſz ſtátek y rozum/ naydzyeſz obycżáie/
15:
Y przymowi ſie cudnie/ gdzye trzebá s ſprzełáie.
16:
Więcby łamał Miedźwiedziá/ gdyby trzebá było/
17:
Bo ſie by Lew chłopiſko/ ktemu vrodziło.
18:
Ale zaſz tego máło/ w tym polu záleży/
19:
Acż ſámi wyciekáią/ coż gdy ták cżás bieży.
Paniętá


strona: 69

Wtory.Liſt 69.
1:
¶ Panięta y Slachta Wiel=
2:
kiey Polſki.
3:
grafika
4:
¶ Andrzey Hrábiá z Gorki/ Stáro=
5:
ſtá Gnieźnieńſki.
6:
P
Arysći ná poſtáwie/ lecż vrodá iego/
7:
Podobna do Hektorá/ do brátá ſtárſzego.
8:
Ktory ſie z Greki łamał/ broniąc gruntu ſwego/
9:
Oney zacney Troiyey/ kroleſtwá ſławnego.
10:
Tákże o tym rozumiem/ choć nie mowi pyſzno/
11:
Gdyby ná tę Koronę/ ſławną też co przyſzło.
12:
Stałby nam zá drugiego/ ten cny pan Hektorá/
13:
Bo tám tákich potrzebniey/ bywa niż Doktorá.
14:
¶ Stániſław Hrábiá z Gorki/
15:
Stároſtá Kolſki.
16:
D
Awidek był niewielki/ z oną ſwoią procą/
17:
Gdy Obrzymá poráźił/ z iego ſrogą mocą.
Tákżeć


strona: 69v

Rozdzyał
1:
Tákżeć ten zacny Hrábiá/ náſz Stáchnicżek z gorki/
2:
Rádzęć nie lekce go waż/ choć ſubtylney ſkorki.
3:
Bo ſerdecżko pograwa/ náſtrzępione cnotą/
4:
Co nam zeſzło ná wzroſcie/ nádſtáwim ochotą.
5:
A ktemu życżliwoſcią/ od ſtanu wſzelkiego/
6:
Bo ſwym cnym záchowánim/ zwycięży káżdego.
7:
grafika
8:
Stániſław Lwowſki/ Stároſtá Międzyrze.
9:
P
Ráwieć właſnie po ſierśći/ tym go Lwowſkim zową/
10:
Bo chłop chodzi iáko Lew/ y z záwiłą głową.
11:
A choć nie má páznokciow/ zda mi ſie by śćiſnął/
12:
Pewnie kogoby dopadł/ w garśćiby mu piſnął.
13:
A więc ku tey vrodzye/ rowne obycżáie/
14:
Lew nikogo nie drapye/ kto mu pokoy dáie.
15:
Tákże ten ſláchetny cżłek/ nie tylko práwemu/
16:
Lecżby ſie rad záchował/ ſnadź y namnieyſzemu.
17:
Mikołay Laſki/ Stároſtá Kraſnoſtáwſki.
18:
P
Odziwuy ſie w młodośći/ zacnemu cżłowieku/
19:
Acż ten dom ſławny w Polſzcże/ záwżdy był od wieku.
Ale wierz


strona: 70

Wtory.Liſt 70.
1:
Ale wierz mi w ſwych leciech/ y ten go nie zelżył/
2:
A muśi to rozeznáć/ kto mu ſie przypátrzył.
3:
Dworſtwu/ kſtałtom/ poſtáwam/ cnotam/ obycżáiom/
4:
Ze bywał w podziwieniu/ s tym y inym kráiom.
5:
A młodzi ludzie pewnie/ mogliby przykład bráć/
6:
Iego ſie pięknym ſpráwam/ pilnie przypátrowáć.
7:
grafika
8:
¶ Olbrycht Laſki.
9:
K
To gdy znał Hieronimá/ onego Laſkiego/
10:
Práwego Hánnibalá/ drugiego Polſkiego.
11:
Bo gdy ſobie przypomniſz/ dziwne ſpráwy iego/
12:
Nie rychło mi vkażeſz/ tákiego drugiego.
13:
Pátrzayże ná Olbrychtá/ ná potomká iego/
14:
Ieſli nie wiele kſtałtow/ tych znaydzieſz v niego.
15:
Bowiem Sobol Sobolá/ poſpolicie rodzi/
16:
A ſzpetny Lis z ogonem/ z nimi ſie nie zgodzi.
17:
¶ Latálſcy.
18:
T
O z dawná y fortunny/ dom/ y z dobrą ſławą/
19:
Y w ſwych rzecżach ná wſzytkim/ z roſtropną roſpráwą.

strona: 70v

Rozdzyał
1:
A ſnadź że y ći młodſzy/ z rownáli s ſtárſzymi/
2:
Pięknie ſwoy ſtan ſpráwuiąc/ iáko dobrze wiemy.
3:
Bo więtſzyć dziw gdy młoda/ záwiła ſupryná/
4:
Vmie ſwoy ſtan vważyć/ á niżli łysiná.
5:
Bo tey látá y cżáſy/ wiele pomagáią/
6:
A tey miáſto pomocy/ wiele przekażáią.
7:
grafika
8:
¶ Opaleńſcy.
9:
O
Paleńſkie ty s przodkow/ zá ſkąpe miewáli/
10:
Aleby tym dziſieyſzym/ w tym krzywdę dzyáłáli.
11:
Vżywáią ſwych cżáſow/ pocżćiwie/ pomiernie/
12:
Doſyć cżyniąc ſwym ſtanom/ s káżdym ktemu wiernie.
13:
Więc chociay s piętrá mowią/ iákoby niedbále/
14:
Lecż przedſię co przyſtoi/ to chowáią cále.
15:
Coż po prokuratorzech/ co ſłowá fárbuią/
16:
Lepiey co máło mowiąc/ práwdą pocukruią.
17:
¶ Zarębowie.
18:
Z
Arębowie ći dobrey/ myſli bywał káżdy/
19:
Cżarno iáko Krucżętá/ rodzili ſie záwżdy.
Nie ſkáźili


strona: 71

Wtory.Liſt 71.
1:
Nie ſkáźili bieſiády/ gdzye ſie obroćili/
2:
Y gdzye trzebá dołożyć/ tám ſie nie kurcżyli.
3:
Y zacnych wiele ludzi/ s tego domu było/
4:
Y nigdy ſie to gniazdo/ nicżym nie zelżyło.
5:
Acż im cżáſem Wenuſek/ potroſze mędrował/
6:
Lecż ſie káżdy poważnie/ z nim záwżdy záchował.
7:
¶ Gábriel Grábowiecki.
8:
T
O ná mię przytrudnieyſzym/ wichrowáta głowká/
9:
Bo nie owá co zową/ iákoby mákowká/
10:
Co rozumku by náplwał/ ále go tu doſyć/
11:
A z wioſny/ iáko Gáwron/ pocżął gniazdo nośić.
12:
Więc go doſyć y w dworſtwie/ doſyć y w powadze/
13:
Vmie wſzytko zmiarkowáć/ by funtem ná wadze.
14:
A ſpytay go iedno ocż/ vźrzyſz iáko z bicżá/
15:
Dać wnet ſłuſzną odpowiedź/ chytra ſzubienicá.
16:
¶ Goſtomſki.
17:
P
Ráwy Cżeſki Kohućik/ y cżyſcie krokorze/
18:
Znáć go w mieſcie/ ná woynie/ we wsi/ y ná dworze.
19:
Acżći ſkromność káżdemu/ przyſtoi pocżćiwa/
20:
Lecż też cżáſem nikcżemna/ gdy iey názbyt bywa.
21:
Bowiem ſtára przypowieść/ ná drzewo pochyłe.
22:
Lázą Kozy z rogámi/ rzadko ná wſpaniłe.
23:
Wſzákoż iednák pomiáry/ trzebá do wſzytkiego/
24:
Bo więc zową wſzetecżnym/ názbyt ciekáwego.
25:
¶ Leśniowolſcy.
26:
L
Eśniowolſcy w Mázowſzu/ ieſliże ie kto zna/
27:
Weźrzawſzy ná oſoby/ ſnádnie to rozezna.
Iż ſie


strona: 71v

Rozdzyał
1:
Iż ſie tám przyrodzenie/ nie zle opátrzyło/
2:
Co iedno potrzebnego/ ku zacnosći było.
3:
Ieſt ſtan/ rozum/ vrodá/ męſtwo/ ná wſzem bácżność/
4:
Onych kráiow ná ſtronie nieſkromna beſpiecżność.
5:
Ták w ſwoy ſtan ſtátecżno ſie/ ná wſzem oſadzili/
6:
By ſie też więc z dzyećińſtwá/ ná dworze ćwicżyli.
7:
grafika
8:
¶ Fálcżewſcy.
9:
C
I pod Merkuriuſzem/ práwie ſie zrodzili/
10:
Bo w trudne zyemſkie ſpráwy/ y w ſwe vgodzili.
11:
Lecż cożkolwiek ſpráwuią/ przedſię pilni cnoty/
12:
A tę máią zá Woytá/ v káżdey roboty/
13:
Acż ieſt miła ſwobodá/ lecż w prácy pocżćiwey/
14:
Rychley ſławy doſtánie/ niż w prożnosći łźywey.
15:
Bo wierę drugi brát náſz/ by dármoleg Liśi/
16:
Co owo więc nic po nim/ choć do páſá wiśi.
17:
¶ Iankowſki Lukaſz v Poznániá.
18:
N
Iewiem co ieſt lepſzego/ nád ſwobodę miłą/
19:
A kto ią ſobie tárga/ ten ieſt práwym wiłą.
Do ktorey


strona: 72

Wtory.Liſt 72.
1:
Do ktorey nie przekaża/ więcey iedno zbytek/
2:
Prze ktory ią tráćimy/ goniąc ná pożytek.
3:
Ale ten zacny łukaſz/ nie pátrzy nic tego/
4:
Vżywa ſtanu ſwego/ ná wſzem pomiernego.
5:
A táki żywot wiedzye/ iáko ine Kſiążę.
6:
Bo ſwey myſli dla pychy/ nicżym nie záwiąże.
7:
grafika
8:
¶ Spławſcy.
9:
Spławſki dom w wielkiey Polſzcże/ zacny bywał doſyć/
10:
Y nie ledá więc wiátrom/ dáli ſie vnośić.
11:
Ták w Rzecżypoſpolitey/ iáko w káżdey ſpráwie/
12:
Káżdy vmiał okazáć/ powinność ſwą práwie.
13:
Y dziſieyſzym przedſię ſie/ iednák nie zle miele/
14:
Gdyż w ſwych rzecżach co pocżną/ nie práwie dubiele.
15:
A ieden ſam Stáchnicżek/ w ſwych zwycżáioch godnych/
16:
Stánie im ná ſwym mieyſcu/ zá inych dwu drobnych.
17:
¶ Boiánowſki Stáni. dworzánin.
18:
M
Oglić go tak s przezwiſká/ názwáć Boiánowſkim/
19:
Ale właſnym tytułem/ mogł go zwáć Smiáłowſkim.
LBowiem


strona: 72v

Rozdział
1:
Bowiem śmiele káżdemu/ bez pochlebſtwá wſzego/
2:
Námowił ſzcżyrey prawdy/ áż ſzło do żywego/
3:
A wieleſz tych Smiáłowſkich/ dziś ná świecie znaydzye/
4:
Ktorzyby folgowáli/ ná wſzem ſwiętey prawdzye.
5:
Bo więcey Boiánowſkich/ co ſie cieniá boią/
6:
A przed miłym pochlebſtwem/ by dudkowie ſtoią.
7:
¶ Kácżkowſki Káſper.
8:
T
En chociay ták iáko woz/ tárkoce po grudzye/
9:
Ale przedſię wymowi/ wſzytko iáko ludzie.
10:
A ſprobuy go kędy chceſz/ w dworſtwie y u práwá/
11:
Vźrzyſz iże cie potka/ wnet ſłuſzna odpráwá.
12:
Cżyſte to gniazdo było/ y Wilká kąſało/
13:
A ſzkodá iż ták máło/ iákoś ich zoſtáło.
14:
Ale gdy ſzcżep zoſtánie/ rozmnoży ſie krzacżek/
15:
Choć więc cżáſem záwiędnie/ bárzo nieboracżek.
16:
¶ Rokoſzowſki.
17:
T
V ſie fárbá s przezwiſkiem/ nadobnie zgadzáią/
18:
Więc ſnadź y przyrodzeniu/ nic nie przekażáią.
19:
Bo nie proſtak/ á ſprobuy/ kto nie wierzy temu/
20:
Vźrzyſz go gotowego/ iſcie ku wſzyſtkiemu.
21:
Do rády y do zwády/ do dworſtwá/ do ſtátku/
22:
Iſcie nigdy nie naydzyeſz/ ni w cżym niedoſtátku.
23:
Więc y controuerſią/ nápiſze gdy trzebá/
24:
Owa iáko więc mowią/ nie ſzkoda mu chlebá.
25:
¶ Grodzyeccy.
26:
C
I choć ſie záiąkáią/ lecż przedſię domowią/
27:
Wierz mi iż ſie y chytrzy/ ná nich nie obłowią.
Bo gdzye


strona: 73

Wtory.Liſt 73.
1:
Bo gdzye ſłow nie doſtánie/ ſzárſzunem nádſtáwią/
2:
Iáko nawymownieyſzy/ ták ſwą rzecż odpráwią.
3:
Bo máłobych nie wolał/ cáłą noc ſie ſwárzyć/
4:
Niż zá rázem ſprobowáć/ co ma Pan Bog zdárzyć.
5:
Ale kiedy nie może/ kto przediſputowáć/
6:
Iáko z gory przyłożyſz/ muśić wnet cedowáć.
7:
¶ Przeiemſki piſarz Káliſki.
8:
T
Ego nacż chceſz obroćić/ maſz go gotowego/
9:
Do rády y do zwády/ ále pocżćiwego/
10:
Ná wſzytkim pilno ſtrzeże/ á tákże chłop ma być/
11:
Pewnie nie iáko igłá/ coby ią iedno ſzyć.
12:
Gdyżechmy ſie od źwirząt/ rozno porodzili/
13:
Trzebá bychmy też doſyć/ ſwym ſtanom cżynili.
14:
Nie wſzytko w zyemię pátrzyć/ bychmy brzuch nátkáli/
15:
A potym by Liſowie/ nád dzyurámi ſpáli.
16:
¶ Potworowſki.
17:
C
Hoć nie wielka potworká/ ále ſkokotliwe/
18:
Y wie zacż funt rozumu/ y wie zacż cnotliwe.
19:
A tkni go iedno w co chceſz/ vźrzyſz iákoć mrucży/
20:
By Niedźwiadek v miodu/ kiedy go w nos łucży.
21:
Moẃ z nim co o Koronnych/ dziwnych doległoſciach/
22:
Moẃże o záwikłánych/ práwnych omylnoſciach.
23:
Moẃże o goſpodárſtwie/ moẃże o bieſiedzye/
24:
Vźrzyſz żeć ze wſzem ná plác/ nie ſkąpo wyiedzye.
25:
¶ Niewieſki/ y Zakcżyńſcy.
26:
T
O innocens manibus/ właſnie ták rzec temu/
27:
Może/ et mundo corde/ też przyłożyć k temu.
L 2Bo tám


strona: 73v

Rozdzyał
1:
Bo tám cnotá ſzcżyroſcią/ pyęknie oſádzona/
2:
By też y w Noremberku/ miáłá być robiona.
3:
A ácż nie ma potomká/ ále ſnadź zá ſyny/
4:
Stoią mu páſierbowie/ prze ſłuſzne przycżyny.
5:
Onego Zakcżyńſkiego/ zacnego ſynowie/
6:
Káſztellan był Brzeźińſki/ kto go wſpomni ſobie.
7:
grafika
8:
¶ Podgorzanie.
9:
grafika
10:
¶ Iachym Lubomirſki/ Sędzic Krák.
11:
N
A tym może ſprobowáć/ ieſli Bog to vmie/
12:
A iáko co mu wierzą/ tym folgowáć vmie.
13:
Acż to ieſt namnieyſzy znák/ ná ſwieckich godnoſciach/
14:
Więtſzy to komu da znáć/ o ſwych wielmożnoſciach.
15:
Tego chociay zá młodu/ po troſze probował/
16:
Pátrz iż był cnoty pilen/ iáko go ſpráwował.
17:
Opátrzył máiętnoſcią/ rozumem/ y ſławą/
18:
A co więcey/ obiáśnił/ Boſtwá ſwego ſpráwą.
Mężyk


strona: 74

Wtory.Liſt 74.
1:
grafika
2:
¶ Mężyk.
3:
W
Laſnie mu wedle ſtanu/ ten tytuł przydáli/
4:
Iże go tym Mężykiem/ tak z dawná przezwáli.
5:
Bo chociay twarz nie ſroga/ lecż ſerdecżko wielkie/
6:
Co nie raz okazáły/ iego ſkutki wſzelkie.
7:
Bo ktoć co w krotochwilach/ vmie okázowáć/
8:
Gdyby przyſzło o platne/ tám trudno figlowáć.
9:
Lecż go ſnadź Komendorem/ niewinnie przezwáli/
10:
Co to z nim może zoſtáć/ oſtátek ſkłámáli.
11:
¶ Iordanowie.
12:
I
Ordan to ſławna rzeká/ co w niey ludzye krzcżono/
13:
Leiąc wodę ná głowę/ ſzupryny mocżono.
14:
Są też gdzyeś pod gorámi drudzy Iordanowie/
15:
Lecż kiedy tám kogo krzcżą/ nie leią po głowie.
16:
Bo dla więtſzey pokory/ trochę vniżáią/
17:
Co mieli lać ná głowę/ wąſy zámacżáią.
18:
Acż w ſwey ſławie gotowi/ y ná co inſzego/
19:
Ale kto wſzytkim dobry/ nie gańmy y tego.
L 3Cżarni


strona: 74v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Cżarni Páwłowie.
3:
Z
Dawná to ták poſpołu/ iedno z drugim chodzi/
4:
Poſpolicie dobry ſzcżep/ dobry owoc rodzi.
5:
Tákże ten ſláchetny ſzcżep/ ći cżarni Páwłowie/
6:
Záwżdy byli podobni/ obycżáymi k ſobie/
7:
Co y ty látoroſłki/ co z nich wyraſtáią/
8:
Sláchetnym ſie owocem/ káżdemu znáć dáią.
9:
A zá ich obycżáymi/ á zá ich ſpráwámi/
10:
Mogłby ie właſnie káżdy/ zwáć Koniakowkámi.
11:
¶ Pieniążek Grebowſki.
12:
W
Tym łbie dworſtwo z rozumem/ cżęſto zá łeb chodzą/
13:
Y niewiem iáko ſie tám/ ſpołu s ſobą zgodzą.
14:
Iednemu ſie chce ſtátku/ drugiemu chá chá chá/
15:
Wierę nam kiedy zrobią/ vbogiego bráchá.
16:
Lecż zda mi ſie iż ſtárſzy/ młodſzego pochadza/
17:
Bo owego ſzoſty X/ iuż poćichu zdradza.
18:
Ale owo y z młodu/ Wronámi karmiono/
19:
Lecż cnotą korzeniono/ prawdą potrzęſiono.
Stániſław


strona: 75

Wtory.Liſt 75.
1:
grafika
2:
¶ Stániſław Garniſz.
3:
N
Ie mnimay żebych zhárdzyał/ dla tych vpominkow/
4:
Iż kęs widziſz ná cżele/ Perełek Rubinkow.
5:
Y kiedy ſie rozmyſliſz/ nie zgániſz mi tego/
6:
Bo to znák pocżćiwego/ záchowánia mego.
7:
Sámo mię to wyſwiádſzy/ żem w kącie nie ſiadał/
8:
Z dobrymim towárzyſzmi/ wiecżerzał y ſniadał.
9:
Bo być co nietrefnego/ byli do mnie ználi/
10:
Pewnieby mię ták cżęſto/ s ſobą nie miewáli.
11:
¶ Wieruſki.
12:
T
Ego ni w cżym záprawdę/ nie vmiem winowáć/
13:
Gdyż ſtan w káżdey ſkromnośći/ vmie ſwoy záchowáć.
14:
Bo v dworá y we wśi/ nic o nim nie ſłycháć/
15:
Coby názbyt wſzetecżnym/ w iego ſpráwach názwáć.
16:
A wierz mi iż to piękny/ káżdemu klenotek/
17:
Bo ſie rychley vwikle/ co gi zową Kotek.
18:
Komuż ſtátek s ſkromnoſcią/ pięknie nie przyſtoi/
19:
Záwżdy ſie rychley zelży/ co więc foſzki ſtroi.
L 4Philipo=


strona: 75v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
Philipowſki.
3:
T
Ego trudno przypadki/ miałby kto wyſławić/
4:
Bo ſie iednák trudno z nich/ ma właſnie wypráwić.
5:
Bo ćicho nie wołáiąc/ ſwe ſpráwy ſpráwuie/
6:
To wiem iednák ná wſzytkim/ iż cnocie folguie.
7:
Lecż ſnadź nád wſzyſtki ſpráwy/ to przednieyſza iego/
8:
Ktorą wyznał Sálomon/ bać ſie Bogá ſwego.
9:
Bowiem inſze przypadki/ by wicher s plewámi/
10:
Iedno ktore ſą z Bogá/ ty świecą nád námi.
11:
¶ Andrzey Trzecieſki.
12:
M
Inerwá thá Bogini/ kiedy tym władáłá/
13:
Młodym ludzyom w ćwicżeniu/ wiele pomagáłá.
14:
Merkuriuſz Płánetá, też ſwym przyrodzeniem/
15:
Tákże ie też ſpráwował/ roſtropnym bacżeniem.
16:
Snadź ten náſz gdzyeś Trzecieſki/ tey ſzkoły záchwyćił/
17:
W cnotach y w obycżáioch/ by ſie przy nich ćwicżył.
18:
Zeby wiele młodzyeńcow/ cne przykłády z niego/
19:
Mogli bráć/ y z náuki/ y s poſtępkow iego.
Petrus


strona: 76

Wtory.Liſt 76.
1:
¶ Petrus Rogizius Hiſzpan.
2:
R
Ogizius ten Hiſzpan/ choć ma krzywe ocży/
3:
Ale rozum ten wierz mi/ iż mu proſto krocży.
4:
A wiele ten celował/ w Polſzcże cudzoziemcow/
5:
Záchowániem y cnotą/ y Włochow y Niemcow.
6:
Mieliciechmy też kiedyś/ ony Kálimachy/
7:
Lecż gdy ie wſpomináią/ y dzis o nich ſtráchy.
8:
Ale ten pocżćiwy cżłek/ by też Polakiem był/
9:
Radby ten ſławny narod/ ná wſzytkim ozdobił.
10:
¶ Sędomirzanie.
11:
grafika
12:
¶ Piotr Zborowſki Woiewodzie
13:
Poznáńſki.
14:
Z
Obfitośći ſerdecżney/ Sálomon nápiſał/
15:
Káżde vſtá beſpiecżnie/ záwżdy mowiąc ſłychał.
16:
Ale kiedy więc komu/ mroz przyráźi w głowie/
17:
Muśi tám pewnie zbieráć/ ná nitkę po ſłowie.
18:
Lecż wierz mi iż tá młoda/ głowá ze Zborowá/
19:
Nie zázyębłá/ bowiem z niey/ záwżdy piękne ſłowá.
L 5Więc


strona: 76v

Rozdzyał
1:
Więc imi gdzye nie trzebá/ tám nie rad ſzyrmuie/
2:
A gdzye trzebá tám káżde/ prawdą záhártuie.
3:
grafika
4:
¶ Mikołay z Mielcá Woiewodzic
5:
Podolſki.
6:
C
Hoćći ſie zdam nie wielki/ przedſię w nos nie dmuchay
7:
Co ćirpyeć nie przyſtoi/ w to mię też nie ruchay.
8:
Bo wnet naydzyeſz odpowiedź/ by od nawiętſzego/
9:
A ieſli mi nie wierzyſz/ ſkoſztuy gdy chceſz tego.
10:
Ale chcemyli zgodą/ naydzyeſz mie tákiego/
11:
Ná wſzem cobyś rad widzyał/ v ſiebie ſámego.
12:
Bo ia wiem co powinność/ á co cnotá nieſie/
13:
Wſzák wieſz żem ſie s Sárnámi/ nie vchował w leſie.
14:
¶ Mikołay z Oleſznice/ Pińcżowſki
15:
y brácia.
16:
K
Ażdy tytuł záwżdy ſie zdobi oſobámi/
17:
Nie pomoże Dutkowi/ cżubek s pſtroćinámi.
18:
Wſzák wiemy iáko drudzy/ w ty tytuły wchodzą/
19:
Też ſie z nimi poſpołu/ ná wſzem dyabłu godzą.
20:
Ten tytuł ſtárádawny/ z Oleſznice oney/
21:
Bywał ſławny y w Polſzcże/ y ná wſzytki ſtrony.

strona: 77

Wtory.Liſt 77.
1:
Co ſie to okázuie/ y ná cnych potomkoch/
2:
Ze Bog á cnotá ſwięta/ ſzyrzy ſie w ich domkoch.
3:
grafika
4:
¶ Oſolińſcy z Oſoliná.
5:
T
En narod záwżdy bywał/ z dawná z bácżną głową/
6:
Iedno niewiem przecż cżáſem/ vpornym gi zową.
7:
Podobno iż pochlebić/ co zle nie vmieią/
8:
Albo też co inſzego/ cżáſem rozumieią.
9:
Ale pewnie ná prawdzye iſcie im nieſchodzi/
10:
Y tego nie zámilcżą/ co ſie mowić godzi.
11:
A ſnadźby ſie Sláchćicy/ mieli vcżyć tego/
12:
Lecż v nas wſzák nie orzeſz/ pátrzay káżdy ſwego.
13:
¶ Lukowſcy.
14:
L
Vkowſkich to záprawdę/ gniazdo nie podleyſze/
15:
Acżgdy ptaki zbieráią/ zoſtáwuią mnieyſze.
16:
Y bywa więc latácżyk/ buiáwy s tákiego/
17:
Ale mi przedſię nie gań/ krzecżotá wielkiego.
18:
Bo iáko raz záleći/ to wzgorę nogámi/
19:
Przewroći ſie Záiącżek/ tłucże gi dzwonkámi.
20:
A to gniazdo y biye/ y cżyni zaloty/
21:
A do káżdey złey ſpráwy/ wnet lecą z ochoty.

strona: 77v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Ian Kochánowſki.
3:
P
Rzypátrzże ſie co vmie/ pocżćiwe ćwicżenie/
4:
Gdy ſláchetne przypádnie/ k niemu przyrodzenie.
5:
Co rozeznaſz s przypadkow/ y s poſtępkow iego/
6:
Tego Kochánowſkiego/ ſláchćicá Polſkiego.
7:
Iáko go przyrodzenie/ s ćwicżeniem ſpráwuie/
8:
Co iego wiele piſmá/ iáſnie okázuie.
9:
Mogłći vmieć Tybullus/ piorkiem przepierowáć/
10:
Lecż niewiem vmiałli ták/ cnotą záfárbowáć.
11:
¶ Podlodowſcy.
12:
P
Odlodowſcy to mnożni/ by Záiące byli/
13:
Lecż ſie z ich obycżáymi/ nigdy nie rodzili.
14:
Bo nie páſli ná cudzym/ y nie vciekáli/
15:
Záwżdy cnoty z rozumem/ pilnie vżywáli.
16:
Tákiemżeby narodom/ mnożyć ſie potrzebá/
17:
Lepiey niż owym Krzecżkom/ co im ſzkodá chlebá.
18:
Co iedno w iámie ſiedzą/ á boią ſie Kánie.
19:
Ze ni Bogu ni ludzyom/ ich ſie nie doſtánie.
Pániętá


strona: 78

Wtory.Liſt 78.
1:
Panięta y Slachtha/ Ruſkiey/
2:
Lubelſkiey/ Podolſkiey/ Ziemie.
3:
grafika
4:
¶ Máciey Włodek/ Stáro. Kámiec.
5:
H
Ektor Sędzyem nie bywał/ ni żadnym podſędkiem/
6:
Wżdy kto ſie z nim w práwo wdał/ vżył tego s ſmętkiem
7:
Bo ſzárſzunem pozywał/ á bułáwą zdawał/
8:
Y nie káżdy mu cżáſem/ ná drugi rok ſtawał.
9:
Tákżeć ten Máciey Włodek/ gdy miewa ſwe ſpráwy/
10:
Zeználiby Poháncy/ iż to Hektor práwy.
11:
Acż nie dba áby w práwie/ był iákim Doktorem/
12:
Lecż vmie dáć rok ſzáblą/ záwity zá dworem.
13:
¶ Ierzy Iázłowiecki/ z Bucżacá.
14:
I
Erzego málowáli/ á on Smoká gromił/
15:
A o iákąś krolewnę/ drzewo oń ſwe złomił.
16:
Lecż ten náſz Polſki Ierzy/ ſtádá Bucżackiego/
17:
Gromił y gromić będzye/ ſmoká pogáńsſiego.
18:
Służąc oney Krolewnie/ Poſpolitey rzecży/
19:
A máiąc zacne ſpráwy/ iey záwżdy ná piecży.

strona: 78v

Rozdział
1:
Lecż nie onego Smoká/ co s ſkrzydły máluią/
2:
Gorſzy owo co w poloch/ w kołpacech hárcuią.
3:
grafika
4:
¶ Synowie Woiewody Ruſkiego/
5:
Syeniáwſcy.
6:
S
Okoł Gołębiá puſzcża/ gdy záławia dzyeći/
7:
A gdy ſie iuż obłowią/ precż od nich odleći.
8:
Potym gdy ſie záiuſzą/ y Iáſtrząbá gonią/
9:
Ták ſámy bez pomocy/ co potkáią łomią.
10:
Tákżeć ten ſtáry Sokoł/ gniazdá Sieniáwſkiego/
11:
Záwiodſzy dzyatki młode/ do polá dzikiego/
12:
Wpráwił ie ná Iáſtrząby/ ná owy s kołpaki/
13:
Ze ie tu w dłuſzcżach wodzą/ chude nieboraki.
14:
¶ Bernat Pretwic Stáro. Trebowelſki.
15:
M
Ogliby ſnadź Slężacy/ narodowi ſwemu/
16:
Sławnemu Pretwicowi/ Rycerzowi temu/
17:
Dawáć dań/ z iego ſławy/ ktorą ſpráwy iego/
18:
Záwżdy mu iuż nieść muſzą/ do cżáſu wiecżnego.
19:
Y Katony Tátárſkie/ chociay go nie znáią/
20:
Wſpomniawſzy zbite męże/ ſnadź o nim ſpiewáią.
A by ten


strona: 79

Wtory.Liſt 79.
1:
A by ten miał po myſli/ walecżne przypráwy/
2:
Hánnibál Kártagińſki/ byłby drugi práwy.
3:
grafika
4:
¶ Alexánder Sieniáwſki Podkomo=
5:
rzy Lwowſki.
6:
A
Lexánder przezwiſkiem/ ácż rozny tytułem/
7:
Z onym ſwym ſtárym drużbą/ co był wielkim krolem.
8:
Bo ácż on ſzyroki ſwiát/ możnoſcią poſiadał/
9:
Lecż y ten poiedzinkiem/ nie zle ſzáblą władał.
10:
A gdyby ták bez pocżtu/ niewiem ktoby wygrał/
11:
Nie iedenby kto ſwiádom/ s tym nápoły dzyerżał.
12:
A życżyłbych by tá máć/ ieſzcże żywá byłá/
13:
By tákich chociay żádnych/ więcey národziłá.
14:
¶ Kriſztow Krupſki Stáro. Hrodel.
15:
T
Ego Knechći ćwicżyli/ więc dworſtwo przypádło/
16:
Y oboie poſpołu/ w iedney głowie ſiádło.
17:
Więc y Ziemiáńſtwo ktemu/ pomaga niemáło/
18:
Azać ſie tám tych pánow/ máło názbieráło.
19:
Więc ſądzą iáko Wiecá/ co iedno przypádnie/
20:
A wierz mi ápellowáć/ nie káżdy tám zgádnie.
Bo ſie


strona: 79v

Rozdzyał
1:
Bo ſie cnotá z rozumem/ też przyſiedli ktemu/
2:
A tákich Aſseſorow/ życżyłbych káżdemu.
3:
grafika
4:
¶ Ian Orzechowſki/ Podkomorzy Chełmſki.
5:
I
Ako Morze wymiáta/ ná brzeg zdechłe ryby/
6:
Tákże ten Podkomorzy/ też cżyni bez chyby.
7:
Káżdemu w ocży powie/ co mu ſie nie widzi/
8:
Bo o prawdę pocżćiwą/ nikt ſie nie záwſtydzi.
9:
Tákżećby miał być káżdy/ złemu nie folgować/
10:
A dobrego prze cnotę/ ſławą koronowáć.
11:
Náſzy zacni przodkowie/ chociay nie łáiáli/
12:
Ale ćicho przed złemi/ obruſy kráiáli.
13:
¶ Láſotowie.
14:
L
Aſotowie by też nic/ inego nie mieli/
15:
Máią naprzod/ iż domá/ z młodu nie ſiedzyeli.
16:
A śiłny to pomocnik/ kdobremu bacżeniu/
17:
Gdy kto ocżom co widzyeć/ da ku przyrodzeniu.
18:
Więc y ná zacnych dworzech/ przedſię znácżnie ſtali/
19:
Y herbow poſlachciáli/ y klenoty bráli.
A dzis


strona: 80

Wtory.Liſt 80.
1:
A dziś ſwoich zagonow/ ſkromnie vżywáią/
2:
A o tych ſwieckich burdach/ máło ſie pytáią.
3:
grafika
4:
¶ Słupecki s Słupce.
5:
P
Olak nád wſze narody/ ieſt w tym oſobnieyſzy/
6:
Iż vkaż mu iáki kſtałt/ by też nadziwnieyſzy.
7:
Vźrzyſz go trzeciego dniá/ álić on ták chodzi/
8:
Poſtáwą y vbiorem/ káżdemu vgodzi.
9:
Wnet to właſnie obacżyſz/ s tego Słupeckiego/
10:
Byś miał ná cudzoziemcá/ pátrzyć ná iákiego.
11:
Porowna ſie w dzielnośći/ s káżdym y w poſtáwie/
12:
Y ná káżdey pocżćiwey/ nie myli ſie ſpáawie.
13:
¶ Prokop Sieniáwſki.
14:
T
En Prokop s ſwey vrody/ s kſtałtow y s poſtáwy/
15:
Mogłby zwan być Achilles/ drugi Polſki práwy.
16:
Acż to był dziwny mocarz/ á wielkiey dzyelnośći/
17:
Lecż y temu nie zeſzło/ nigdy ná chćiwośći.
18:
Zeználiby to wſzyſcy/ ktorzy z nim bywáli/
19:
Iż iáſnie ná poſtępki/ cne iego pátrzáli.
20:
Y dziś to każdy zezna/ iż tego Prokopá/
21:
Kto mu iedno w twarz weźrzy/ pewnie będzie s chłopá.
M


strona: 80v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Stániſław Zamoſczki.
3:
D
Omowegoć ćwicżenia/ ále Włoſzku miły/
4:
Ieſli mi go oſzukaſz/ będzyem cie chwalili.
5:
Bo ocż go kolwiek ſpytaſz/ wnet Moſkwićin z niego/
6:
Znaydzyeſz ſłuſzną odpowiedź/ wedle ſtanu ſwego.
7:
Więc ſie ktemu tym para/ pocżćiwa myſl iego/
8:
Aby mogł ná wſzem vżyć/ ſtanu Rycerſkiego.
9:
Lecż coż po tákich ludzyoch/ niedbáłey Koronie/
10:
Wzyąwſzy drugi tarcż z drzewem/ porzućiwſzy plunie.
11:
¶ Cżyżowſcy.
12:
T
En Cżyżow znáć po murzech/ znáć y po kwádracie/
13:
Iż ktoś zacny budował/ iáko ſámi znacie.
14:
Y kroniki tedy nam/ tego poſwiádſzyły/
15:
Ze z dawná ná tym mieyſcu/ zacni ludzye byli.
16:
A ſnadź y po potomkoch/ więcey niż po murze/
17:
Ták tego doydź możemy/ práwie by po ſznurze.
18:
Bo w poſtáwie y w ſpráwie/ máią coś zacnego/
19:
A ni ná cżym nie zelżą/ iście przodká ſwego.
Mikołay


strona: 81

Wtory.Liſt 81.
1:
grafika
2:
¶ Mikołay Sienicki.
3:
C
Hociay ten ćicho dybiąc/ Gołębiego grucha/
4:
A z dáleká gdzye młocą/ rzkomo niechcąc ſłucha.
5:
Lecż wierz mi wie pocżemu/ w Suleiowie mąká/
6:
A trudno maſz vłowić/ pewnie ná nim Bąká. A nie trzebá go ſławić/ bo poſtępki iego/
7:
Vkażą iáko pálcem/ ná wſzem go godnego.
8:
Ták w Rzecżypoſpolitey/ iáko w kożdey ſpráwie/
9:
By też miał być potomkiem/ pirwſzych Rzimian prá=
:
(wie.
10:
¶ Láſzcżowie w Bełſkiey zyemi.
11:
C
I ſie pod fárbą żártow/ prawdy námowili/
12:
A nie rádzi s pożytkow/ nigdy pochlebili.
13:
Tákżeby właſnie miał być/ káżdy Sláchćic práwy/
14:
Iáko ſkło przeźrzocżyſte/ miałby mieć ſwe ſpráwy.
15:
Bo pochlebſtwo z nieprawdą/ coż ſą ſobie w rodzye.
16:
Ktora nie ma mieyſcá mieć/ w pocżćiwym narodzye.
17:
Gdyż Polacy o wſzyſtko/ ſnádnie ſie zyednáią/
18:
Iedno o tę nieprawdę/ po gębie pláſkáią.
M 2Bogu=


strona: 81v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Boguſzowie.
3:
B
Oguſzom tego ſzcżęſcia/ záprawdę nieſzkodá/
4:
Iż ſą ták obdárzeni/ ſláchetnie od Bogá.
5:
Y tych ich cnych zwycżáiow/ ſzkodá leżeć w kącie/
6:
Gdyż dobrych śiłá Koni/ sſzkápieie w chomącie.
7:
Ale nie Węgierſkiego/ to źrzobkowie ſtádá/
8:
Ktorym grzywá od Putry/ párſzywieie rádá.
9:
Stoią ći zá Dzyenety/ z obycżáymi ſwemi/
10:
Zeby mogli o zakład/ y w dwor puſzcżáć imi.
11:
¶ Stániſław Dániłowic.
12:
K
To cżytał Ruſkie dzyeie/ ten ſie ſnádnie ſpráwi/
13:
Iácy tám ludzye byli/ á Rycerze práwi.
14:
Stąd bywáli Hetmáni/ bywáły Kſiążętá/
15:
A wielki warchoł bywał/ niż tá ziemiá wziętá.
16:
S tychże zacnych narodow/ ſzli Dániłowicy/
17:
Sámo przezwiſko znácży/ iż ſą nie Anglicy.
18:
Co y ten młody Stáchnik/ ich potomek właſny/
19:
Pięknie cnotą fárbuie/ iż to był dom zacny.
Mikołay


strona: 82

Wtory.Liſt 82.
1:
grafika
2:
¶ Mikołay Sámborecki.
3:
N
Ie práwie zá proſtaká/ máią tego ludzye/
4:
Y nie pádnie bez potkow/ chociay y ná grudzye.
5:
Acż ieſt rozum dwoiáki/ ieden práwie ſwięty/
6:
A drugi też więc idzye/ cżáſem ná wykręty.
7:
Iákoż o tym rozumiem/ gdy dobrym ćwicżeniem/
8:
Obdárzon ieſt od ſzcżęſcia/ zgodzi ſie z bacżeniem.
9:
A ták też właſnie ma być/ w pocżćiwym narodzye/
10:
Páść ná ſwym/ á nie puſzcżáć/ nikomu ku ſzkodzye.
11:
¶ Leśniowſki.
12:
T
En práwie z Duchem ſwiętym/ vprzeymie chce zmo=
:
(wą.
13:
Bo go z dawná Gołąbkiem/ ták y s przodkow zową.
14:
Y iednák mu przezwiſká/ dał vrywek ſwego/
15:
Bo go nádchnął że bacży/ co ieſt pocżćiwego.
16:
Więc znáć iż y ſynowie/ z gniazdá Gołębiego/
17:
Bo więc vmieią grucháć/ gdy potrzebá tego.
18:
Nadobnie przeſtrzegáią/ ſławy s pocżćiwoſcią/
19:
A nie chcą ſwemu gniazdu/ nigdy być lekkoſcią.
M 3Struſo=


strona: 82v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Struſowie.
3:
S
Trus to ma s przyrodzenia/ iż gryzye żelázo/
4:
Aleby ſie y w Polſzcże/ tych Struſow nálázło.
5:
Ieſt ich gniazdo z Podolu/ ſnadź lepſze niż s pirzem/
6:
Káżdego ieſzcże we mchu/ może zwáć Rycerzem.
7:
Bo ieſzcże ſie żadnego/ w tym nie doſwiádſzyło/
8:
Aby ſie kiedy w Kánię/ ktore wyrodziło.
9:
A godnoby to gniazdo/ by było ſtrzeżono/
10:
Aby go nam z inſzych ſtron/ iáko nie ſkrádzyono.
11:
¶ Ian Láźniowſki.
12:
L
Aźniowſki to cżłek młody/ ále ſtárey cnoty/
13:
Vcży ſie záwżdy pilno/ ze wſzyſtkiey ochoty.
14:
Y ná to pięknie pomni/ to co mu przyſtoi/
15:
Wierę s prokurácią/ niech kto inſzy ſtoi.
16:
Ten ſie niechce nic páráć/ áni być Doktorem/
17:
Ani ſtrząſáiąc piorki/ włocżyć ſie zá dworem.
18:
Ale gdyby potrzebá/ Poſpolitey rzecży/
19:
Zda mi ſie ſwą powinność/ iżby miał ná piecży.
Wilcżko=


strona: 83

Wtory.Liſt 83.
1:
grafika
2:
¶ Wilcżkowie.
3:
W
Ilcżkowie kto ie przezwał/ wlaſne im imię dał/
4:
Bowiem ſie ták zrodzili/ żadnyby ſie nie bał/
5:
Wierę ſnadź y Niedźwiedziá/ chociay przykro łamie/
6:
Ato gdzye im przyſtoi/ nic nie puſzcżą tanie.
7:
Lecż z drugiey ſtrony z Wilcżki/ tym ſie nie zgodzili/
8:
Bo ſie ták cnotliwemi/ ná wſzem porodzili.
9:
Iż nie drapią cudzego/ ná ſwym przeſtawáią/
10:
Co ich ſtanom należy/ to ná piecży máią.
11:
¶ Boleſtráſzycki.
12:
W
Tym domu nie bywáli/ żadni Philozophi/
13:
Ani Arcybiſkupi/ áni Włoſcy Grofi.
14:
Ale to wielki tytuł/ dobry cżłek cnotliwy/
15:
A w tymby ſie miał kocháć/ káżdy ſtan pocżćiwy.
16:
Bo máłoć ieſzcże ná tym/ gdy miłośćiwáią/
17:
Komu/ á ćicho ſzepcąc/ pálcem nań kiwáią.
18:
Mowiąc/ to łotr pánowie/ ſwiát go nie vradzał/
19:
Dawnoſz ten zá poł grzywny/ cżáſem ćicho zdradzał.
M 4Swięćiccy


strona: 83v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Swięciccy.
3:
S
Więcickich to buiáwe/ záwżdy gniazdo było/
4:
Przedſię bez pomagácżá/ wielki ptak łowilo.
5:
Swieckimi ſie wykręty/ nigdy nie paráło/
6:
Iedno tego pátrzáło/ co cnocie przyſtało.
7:
Nie nálazłeś żadnego/ zá prokurácią/
8:
Rádſzey záwżdy zá tarcżą/ kędy w cżoło biyą.
9:
Y rádziłbym káżdemu/ tego obiecádłá/
10:
Vcżyć ſie/ by kiedy pyes/ nie vchwyćił ſádłá.
11:
¶ Chodorowſcy á Zorawińſcy.
12:
C
Hodorowſkich to ieden/ dom z Zorawińſkimi/
13:
O tych cnotach wiele nas/ powiedzyeć vmiemy.
14:
Nie paráią ſie nicżym/ iedno zacną ſławą/
15:
Y nie mylą nikogo/ obłudną poſtáwą.
16:
Ná grządkę ſie iáko Kur/ nigdy nie wſpináią/
17:
Iedno ſwe powinnośći/ ná bácżnośći máią.
18:
Zá tákich ludzi były/ látá złote ony/
19:
Ale dziś z nim przez nogę/ by y brát rodzony.

strona: 84

Wtory.Liſt 84.
1:
grafika
2:
¶ Waśicżyńſki Kriſztoph.
3:
W
Aśicżyn w Ruśi miáſto/ ieſt co ie ták zową/
4:
Ma páná niecudnego/ y z záwiłą głową.
5:
Ale rádzę nie tárguy/ ſobie go zá głupcá/
6:
Bo im pewnie oſzukaſz/ y drugiego kupcá.
7:
Y wnet naydzyeſz odpowiedź/ iedno go ocż ſpytay/
8:
A zá ſzárſzun też radzęć/ rozmyſlnie go chwytay.
9:
Bo wierz mi kiedy trzebá/ nie ſkąpy do niego/
10:
A gdy prziydzye potrzebá/ pewnie doznaſz tego.
11:
¶ Ian Oſmolſki.
12:
C
Hociać to cżarny Grecżek/ lecż nie bárzo brudzi/
13:
Bo ná wſzech cnych poſtępkoch/ podobien do ludzi.
14:
A kiedy głębiey doźrzyſz/ pocżćiwych cnot iego/
15:
Naydzyeſz więcey białego/ záwżdy niż cżarnego.
16:
Więc práwie y po ſierśći/ idzye Niedzwiedzego/
17:
Bo ten kto mu da pokoy/ minie też káżdego.
18:
Ale gdy mu w nos dmuchnie/ bárzo więc rad draśnie,
19:
Y przed tym wierz mi rowny/ kiedy mu krzyw wrzaśnie.
M 5Zołkiewſcy.


strona: 84v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Zołkiewſcy.
3:
C
I chociay z Zołkwie z rzeki/ cżęſto wodę piją/
4:
Ale im nic nie wádzi/ choć ſie w niey y myią.
5:
Bo iey pięknie vmieią/ złomić przyrodzenie/
6:
Stánowiąc s cnotą ná wſzem pocżćiwe bacżenie.
7:
Acż y wole s tey wody/ rády náraſtáią/
8:
Ale oni báńkámi/ ná doł to ſciągáią.
9:
A gdy nie znáć pod gárdłem/ niechże gdzye chce ſiedzi/
10:
Wſzák też o tym nie wiedzą/ iedno tám ſąſiedzi.
11:
¶ Suchodolſcy.
12:
T
O zda mi ſie dobry bránt/ á máło przyſády/
13:
Bo gi bárzo ſnádnie znáć/ w ktorym nie máſz wády.
14:
Bo nalepſzy gdy ſie ſam/ pięknie poleruie/
15:
Lepiey niż Alchimiſtá/ gdy gi przyfárbuie.
16:
Bo byś ty napięknieyſzy/ wyrzezał ná miedzi/
17:
Wzor/ y z wirzchu pozłoćił/ przedſię będziem bledzi.
18:
Tákież náſzemu brátu/ kiedy zblednie cnotá/
19:
Nie pomoże byś ná nim/ náwieſzał y złotá.
Potoccy.


strona: 85

Wtory.Liſt 85.
1:
grafika
2:
¶ Potoccy.
3:
P
Otocki choć fárbę ma/ ná twarzy cegláną/
4:
Ale wierz mi cnotę ma/ nic nie fárbowáną.
5:
Ták ſzudamno robiona/ by iárcżak w Kiyowie/
6:
Lecż iż nic práwie proſtak/ poznaſz po rozmowie.
7:
Bo v dworá ćwicżono/ więc w żolnierze dano/
8:
A s tákiey ſzkoły żacżki/ pirwey obierano.
9:
Ale wierz mi iż y ten/ niezle deklinuie/
10:
A to co mu przyſtoi/ pilnie terminuie.
11:
¶ Wilżińſki/ Diedoſzycki.
12:
W
Ilżińſki Diedoſzycki/ iedney byli mátki/
13:
Choć w oycżyznie od ſiebie/ rozne mieli tátki.
14:
Ieden Polak drugi Grek/ ále ſie zgodzili/
15:
Bo ie rowno cnotámi/ ná wſzem podzyelili.
16:
Ci niedbáią by kogo/ práwem vćiſkáli/
17:
Więcey ſtrzegą by komu/ winni nie zoſtáli.
18:
A tákie ſtárzy ludzye/ Philozophy zwáli/
19:
Co ſie ſtrzegli wykrętow/ cnoty pilnowáli.
Vchrowieccy.


strona: 85v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Vhrowieccy.
3:
V
Hrowieccy ći idą/ z narodu Greckiego/
4:
Kſiążę Hurká ſławnego/ mieli przodká ſwego.
5:
Lecż to mnieyſza gdy ſie kto/ ſwymi przodki ſzyrzy/
6:
Nalepſza to gdy ſie kto/ ſwą cnotą opierzy.
7:
Bo miałći też pan Dudek/ záwżdy przodká pſtrego/
8:
A wżdy nadobnie śmierdzi/ vrodzoność iego.
9:
Lecż ſie ći opyerzyli/ pięknie s ſwoiey cnoty/
10:
Ze ich nic pſtrzyć nie trzebá/ cudzemi forboty.
11:
¶ Drohicżáńſcy.
12:
D
Rohicżáńſcy to narod/ záwżdy był pocżćiwy/
13:
Pobożny/ bogoboyny/ ná wſzem ſpráwiedliwy.
14:
Y nie ciągną Torkmyſzu/ poki go nie sſtawa/
15:
Iedno ná ſwym pocżćiwym/ kázdy z nich przeſtawa.
16:
Bo nie bacżę y owi/ áby co wygráli/
17:
Co ſie s przodku ciągnęli/ á potym vſtáli.
18:
Dobrze też Báchmáciego/ iedną porą z gołá/
19:
Zbieżeć krys/ bo byſtremu/ rad żyd potrze cżołá.
Wáńkowie


strona: 86

Wtory.Liſt 86.
1:
grafika
2:
¶ Wáńkowie á Kluſiowie.
3:
W
Ańkowie á Kluſiowie/ to dawny dom w Ruśi/
4:
A też ſie nie ledá kto/ cżáſem o nię kuśi.
5:
Acż iuż ſtárzy podeſzli/ ále roſtą młodzi/
6:
Y zda mi ſie ná wſzyſtko/ káżdy ſie przygodzi.
7:
Y nie práwie ſie drobno/ ktemu porodzili/
8:
A tácyżby ſie w tám tych/ kráioch przygodzili.
9:
S tákimbych tám wolał być/ niż s prokuratorem/
10:
Bo Tátárzyn nie ſtánie/ ná roku zá dworem.
11:
¶ Zawácki Stániſław.
12:
Z
Awácki ſtáry kompan/ lecż młodey pámięći/
13:
Nie ſchodzi mu ku cnocie/ nigdy nic ná chęći.
14:
Mieſzka ſobie pocżćiwie/ nie draźni nikogo/
15:
A tákiemu od Bogá/ záwżdy bywa błogo.
16:
A też błogoſłáwieńſtwá/ ma znáki Páńſkiego/
17:
Ktoremi obiecował/ obdárzyć wiernego.
18:
Zoná iáko máćicá/ winná w domu iego/
19:
Dzyatki by látoroſłki/ w koło ſtołu iego.
Sobieſcy.


strona: 86v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Sobieſcy.
3:
C
Iby mieli z rodu być/ nie práwie dubiełe/
4:
Bowiem ſie ich przodkowie/ pokuſzáli śmiele/
5:
O káżdy ſtan beſpiecżnie/ á wſzákoż pocżćiwie/
6:
Y ſwych cżáſow vżyli/ záwżdy ſpráwiedliwie.
7:
Y rzadko ſzcżep inákſzy/ iedno iáko pniacżek/
8:
Bo od Miſtrzá pámięta/ co więc ſłychał żacżek.
9:
A wſzákoż y ći náſzy/ niezle deklinuią/
10:
Co zeydzye na pámięći/ z inąd terminuią.
11:
¶ Gorayſcy.
12:
G
Orayſkich dom záprawdę/ ozdobił ſie pięknie/
13:
Y zda mi ſie káżdy z nich/ ſwego ſie nie lęknie.
14:
Máło dbáią by ſie s kim/ Woźnym pozywáli/
15:
Rádſzeyby báſáłykiem/ rok záwity dáli.
16:
Wſzákoż iednák pomiernie/ tego vżywáią/
17:
Skromnie żywąc/ káżdemu ſie záchowywáią.
18:
Iákoż to ſnadź káżdemu/ nadobnie przyſtoi/
19:
Co ſie więcey ſwey cnoty/ niż muſzenia boi.
Kuro=


strona: 87

Wtory.Liſt 87.
1:
grafika
2:
¶ Kuropátnicki á Kuropátwá.
3:
S
Kuropátnik zyemiánin/ Kuropátwá k temu.
4:
To przyiemni ptaſzkowie/ ſtanowi káżdemu.
5:
Y kto ich dobrze ſwiádom/ rozezna to práwie/
6:
Iż tych cnot vżywáią/ ná káżdey ſwey ſpráwie.
7:
Nie ſłycháć tám o zwádzye/ o żadnym kłopocie/
8:
Cicho ſiedzą w ſwey cnocie/ by Száfir we złocie.
9:
Gotowi záwżdy ſłużyć/ Poſpolitey rzecży/
10:
Ná wſzem ſwoię powinność/ chowáią ná piecży.
11:
¶ Káſzowſki Piotr.
12:
T
En choć pátrzy ponuro/ wierz mi nic nie zgubi/
13:
Y w mieſzku mu chociay ſpi/ pomáluśku dłubi.
14:
A wierz mi iż ledá gdzye/ ten w dołek nie wpádnie/
15:
Wiele w grzywnie kwartnikow/ do trzech rázow zgá=
:
(dnie.
16:
Lecż iż ná ſwym przeſtawa/ á o cudze nie dba/
17:
A tákiem ieſzcże więcey/ cżáſem ſzcżęſcie iedna.
18:
A gdyby ſie tym hándlem/ wſzyſcy obchodzili/
19:
Y lepieyby ſie mieli/ y ſławnieyſzy byli.
20:
grafika

strona: 87v

Rozdzyał
1:
¶ Przemyſlanie.
2:
grafika
3:
¶ Pánowie Bárzy.
4:
T
Y właſnie z ich nátury/ Bárzymi przezwáli/
5:
Bo iż bárzy ná wſzytko/ práwie ich doználi.
6:
Bárzy do odpowiedzi/ bárzy do bułáwy/
7:
Do dworſtwá y do kſtáłtow/ y do káżdey ſpráwy.
8:
Bo ni zacż bárzy Sokoł/ kiedy nie vławia/
9:
A iż ſie ktemu ieſzcże/ wronámi zábawia.
10:
Ale ſie ći Wronámi/ iście nie paraią/
11:
Lecż co łowić przyſtoi/ to ná piecży máią.
12:
¶ Pileccy.
13:
T
A Pilcá z dawná cżemuś/ ná Bożey miłośći/
14:
A y dziś ieſzcże práwie/ ták leży we mdłośći.
15:
Acż powagá y zacność/ záwżdy przy niey ſtałá/
16:
Ale ſzcżęſcie záziębłe/ cżemuś przedſię miáłá.
17:
Ale pátrz iákie dziś z niey/ latoroſli roſtą/
18:
By ſie też nákrzywiłá/ vcżynią ią proſtą.
19:
A zdárzy Bog że ten ſzcżep/ ták ſzcżęſnie obrodzi/
20:
Ze co mrozy pſowáły/ rázem ſie nágrodzi.
Balowie


strona: 88

Wtory.Liſt 88
1:
grafika
2:
¶ Balowie.
3:
B
Alá zá ſtárych wiekow/ zá Bogá chwalili/
4:
Wżdyć byli iáką godność/ przy nim obacżyli.
5:
Lecż ći náſzy Balowie/ chociay nie bogowie/
6:
Są pewnie godni ſławy/ ná káżdey rozmowie.
7:
Bo pátrzay co należy/ właſnie Sláchćicowi/
8:
Cżego im nie doſtawa/ niechay káżdy powie.
9:
Pocżćiwie ſwego ſtanu/ ná wſzem vżywáią/
10:
A też w niebie nápoły/ ná gorach mieſzkáią.
11:
¶ Derśniakowie á Fredrowie.
12:
D
Erśniakowie/ Fredrowie/ ći z gniazdá iednego/
13:
Ták z dawná ſławnie idą/ záwżdy pocżćiwego.
14:
Y zwycżáymi rzadko ſie/ iáko widziſz dzyelą/
15:
Cżęſto więc v nich bywa/ piątoſzek niedzyelą.
16:
Bo dworſtwá pocżćiwego/ ná wſzem vżywáią/
17:
A rzadko kiedy s ſobą/ ſpołu nie bywáią.
18:
Y nie gańmy komu cżás/ z dobrą myſlą ſchodzi/
19:
Bo ſpytay Sálomoná/ iáko ſmętek ſzkodzi.
MmNowo=


strona: 88v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Nowomieyſcy.
3:
N
Owomieyſcy chociay ták/ derdołkowie drobni/
4:
Ale ſie dobrze cżuią/ iż ſą ná wſzem godni.
5:
Ieſt ſerdecżko/ ieſt y myſl/ y bacżenie naydzye/
6:
Y ták pewnie rozumiem/ kocháią ſie w prawdzye.
7:
A toćby ſnadź właſniey zwáć/ pocżćiwą vrodę/
8:
Niżli owę ze wſzámi/ áż do páſá brodę.
9:
A ſam chłop iáko ſtándar/ co im pale biyą/
10:
A iáko go náchyliſz/ to go wſzyſcy myią.
11:
¶ Orzechowſcy s Przemyſkiey zyemie.
12:
Z
Aprawdę to Oxycow/ cżyſte gniazdo záwżdy/
13:
A muśi mi to zeznáć/ bez pochlebſtwá káżdy.
14:
Bo dworſtwo/ rozum/ cnotá/ tám goſpodę máią/
15:
Vrzędy to wyſwiadſzą/ iż to ludzye znáią.
16:
Bo ktoć dzyurą doſtawa/ vrzędu iákiego/
17:
Mniey możemy rozumieć/ o godnośći iego.
18:
Ale ná ktory ludzye ſpolnie obieráią/
19:
Tám y rozum/ y cnotę/ iuż podobno znáią.

strona: 89

Wtory.Liſt 89
1:
grafika
2:
¶ Broniowſcy.
3:
B
Roniowſkich narodowie/ záwżdy znácżni byli/
4:
A w kącie nigdy pewnie/ że ſie nie ćwicżyli.
5:
Ale ſnadź ow wyroſłek/ vgania przed nimi/
6:
Acż y drudzy bywáli/ przedtym chorążemi. Bo go y pan vżywa/ ná ſpráwy niemáłe/
7:
Gdyż to záwżdy y z młodu/ nie było niedbáłe.
8:
Więc go y do ſzárſzuná/ y do káżdey rzecży/
9:
A to co przyſtoynego/ ma ná pilney pyecży.
10:
¶ Rámſzowie.
11:
R
Amſzowie to ſtáry dom/ lecż nam iákoś ſchodzi/
12:
A wſzák y to może być/ że to ſzcżęſcie zgodzi/
13:
Iż ſie ieſzcże rozmnoży/ bowiem ſzkodá tego/
14:
Kiedy nam ſchodzą domy/ narodu zacnego.
15:
Ná iednymże zoſtáło/ iuż to gniazdo wſzyſtko/
16:
Chociay ták ſiedząc domá/ ćicho/ ſieie żytko.
17:
Ale ſieie y cnotę/ y co przyſtoynego/
18:
Y ználazłby co więcey/ gdyby trzebá tego.
Mm 2


strona: 89v

Rozdział
1:
grafika
2:
¶ Siemuſzowſki.
3:
S
Iemuſzowſki mym zdániem/ iż to cżłowiek godny/
4:
Lecż zda mi ſie ná ſwoy ſtan/ iże ieſzcże głodny.
5:
Ale gdyby to dobrze/ ná żyweẃ nákarmił/
6:
Zda mi ſie w káżdym polu/ káżdyby ptak łowił.
7:
Bo ná co go obroćiſz/ iſcie by báchmátá/
8:
Vżywieſz w káżdey rzecży/ pewnie páná brátá.
9:
Do rády y do zwády/ do rządu do práwá/
10:
Vźrzyſz pokuś go iedno/ co tám ieſt zá ſpráwá.
11:
¶ Droyowſcy.
12:
D
Royowſki narod w Polſzcże/ záwżdy bywał znácżny/
13:
Co ſláchćicom przyſtoi/ ná to pilnie bácżny.
14:
Bo ſkromność y vcżćiwość/ záwżdy záchowáli/
15:
A o pocżćiwy żywot/ pilnie ſie ſtáráli.
16:
Niedawno ieden zacnym/ Polſkim Biſkupem był/
17:
Przedſię od powinnośći ſwey ſie nie vnośił.
18:
Bogu y Ceſárzowi/ wſzyſtko ſpełná było/
19:
Choć ſie to propter metum iudeorum kryło.

strona: 90

Wtory.Liſt 90
1:
¶ Przemowa do Polakow.
2:
O
Toż macie ſwe przodki/ macie y pogány/
3:
A co ieſt ſławá/ cnotá/ rozeznaycie ſámi.
4:
Prze Bog mili Polacy/ oſtrzegaycieſz tego/
5:
Byſcie ni w cżym nie lżyli/ rodu ták ſławnego.
6:
Bo to ſzcżęſliwym woyſkiem/ y poſtronni zwáli/
7:
Gdzye Polacy z inemi/ narody bywáli.
8:
Widzicie żeć też ludzye/ iedno iż ich cnotá/
9:
Záwżdy ſławnieyſza byłá/ niżli inych złotá.
10:
grafika
11:
¶ Stany Kſięſtwa Litewſkiego.
12:
grafika
13:
☞ A napirwey ſámo Kſięſtwo.
14:
T
O ſie páńſtwo nie cżuye/ iż ná ſpáśi ſiedzi/
15:
A zli z nim tuż o miedzę/ ze wſzech ſtron ſąſiedzi.
Mm 3


strona: 90v

Rozdzyał
1:
A przedſię ſie z motyką/ y ná Słońce miece/
2:
A kto ſordyt á nie duż/ bacżyć tego nie chce.
3:
Ano więc wrzeſzcży Kokoſz/ kiedy dwá Iáſtrząbi/
4:
Ieden ráno á drugi/ z wiecżorá ią gnąbi.
5:
Rádziłbych by Poznániá/ Lwowá/ á Krákowá/
6:
Dzyerżeli ſie/ boby im/ gładſza byłá głowá.
7:
grafika
8:
¶ Woiewodá Wileńſki.
9:
N
Ie przećiẃ ſie chociać glánc/ z wirzchu Gágátkowy/
10:
Ale iedno kęs doźrzy/ tám głębyey do głowy.
11:
Znaydzieſz Rubinowy bláſk/ Szmáragdową cnotę/
12:
A ná wſzem ſubtylny ſmálc/ y piękną robotę.
13:
Ale trzebá klenoty/ cżęſto polorowáć/
14:
Bo gdy prochem przypádną/ wnet ſie pocżną pſowáć.
15:
A ten proch zacność s páńſtwem/ rad więc glánc odmie=
:
(ni/
16:
Inákſzy drugi cżáſem/ Lecie niż Wieſieni.
17:
¶ Kſiążę Słuckie Iurgi.
18:
T
Ego ſławić nie vmiem/ lecż iż z gniazdá tego/
19:
Idzye s pocżćiwych Kſiążąt/ narodu Słuckiego.

strona: 91

Wtory.Liſt 91
1:
grafika
2:
Ktorzy záwżdy wielką cżeść/ páńſtwu Litewſkiemu/
3:
Cżynili w zacnych ſpráwach/ tákże pánu ſwemu.
4:
Y o tymże ták tuſzę/ gdyby ktemu przyſzło/
5:
Chociay ták ćicho chodzi/ á nie mowi pyſzno.
6:
Bo cnotá gdy potrzebá/ vkaże przycżynę/
7:
Iż więc muśi rozwiązáć/ workowi ſzuprinę.
8:
¶ Mikołay Rádziwił/ Trocki Woie.
9:
C
Icero máło w Rzymie ſzárſzunem woiował/
10:
Lecż wymową wiele złych/ rzecży nápráwował.
11:
Ale ten pocżćiwy pan/ ſłowy y bułáwą/
12:
Godzyen ſwoiey oycżyznie/ ſnadź y káżdą ſpráwą.
13:
Bo to ſtára przypowieść/ iż káżda obroná/
14:
Słábſza gdy dobrey rády/ nie máſz o niey domá.
15:
A ſnadź nie dármo tego/ Hetmánem obrano/
16:
Podobno to oboie o nim rozumiano.
17:
¶ Konſtántin Kſiążę Oſtrowſkie/
18:
y s ſynmi.
Mm 4


strona: 91v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
K
Onſtántyn na Oſtrodze/ zacne Kſiążę było/
3:
Ktore s ſwą wielką ſławą/ Koronie ſłużyło.
4:
Ze onym Bohátyrem/ o ktorych báiano/
5:
Godzien był iście ná wſzem/ by go było zwano.
6:
Oſtáwił był dwu ſynu/ Ilgi vmárł młodo/
7:
Zoſtał ieſzcże Bázyli/ kupićby to drogo/
8:
By ſie tá ſláchetna kreẃ/ ieſzcże rozrodziłá/
9:
Bo iuż tego Hetmánem/ cnotá vcżyniłá.
10:
☞ Chodkowicowie.
11:
C
Hodkowicy to z dawná/ ſławni w ſwym narodzie/
12:
A nigdy nie bywáli/ nikomu ku ſzkodzie.
13:
Owſzem gdzye kogo mogli/ rátowáli záwżdy/
14:
Y w Rzecżypoſpolitey/ bywał godzyen káżdy.
15:
Co y dziś tych ktorzy ſą/ cnoty okázuią/
16:
Iáko záwżdy pocżćiwie/ ſwe ſtany ſpráwuią.
17:
Ale nie mnieyſzą ſławę/ pewnie z Iana tego/
18:
Będą mieli/ s Stolniká/ Kſięſtwá Litewſkiego.
Dowoynowie


strona: 92

Wtory.Liſt 92
1:
grafika
2:
¶ Dowoynowie.
3:
D
Owoyno ieden wielkim/ zacnym Woiewodą/
4:
Drugyego oſzukáli/ ná dzyale vrodą.
5:
Ale mu ſpráwiedliwie cnotę wydzyelili/
6:
A ieſli ná cżym zeſzło/ tym mu nágrodzili.
7:
On záſię ná gránicy/ ná Rycerſkiey ſpráwie/
8:
Snadź ſwe cżáſy wychował/ od młodośći práwie.
9:
Ten przy páńſkim pokoiu/ też vżywa ſwego/
10:
Tu iuż niewiem w tym dzyale/ kto wygrał lepſzego.
11:
¶ Kſiążętá Zbárázſkye.
12:
Z
Báraz był kiedyś zamek/ ná gránicach ſławny/
13:
S ktorego dom Zbárázſki/ ſzedł Kſiążęcy dawny.
14:
Wſzákże y teraz z nowu/ pyęknie ſie fárbuie/
15:
Co ſie ná tych dziſieyſzych/ iáſnie okázuie.
16:
Bo ieden Woiewodą/ drudzy patrzą ſwego/
17:
Ták iáko ſą powinni/ ſtanu Rycerſkiego.
18:
A ſnadź ono rzemięſło/ kiedyby powſtáło/
19:
Lepyeyby ie zdobiło/ co ſławę dzyáłáło.

strona: 92v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
☞ Wołowicż.
3:
N
Ie dobrze ſie rozmyſlił/ kto go był ták przezwał/
4:
Podobno obycżáiow nie właſnie był doznał.
5:
Bo ſtoi ten Wołowicż/ iście zá Ieleniá/
6:
Chociay ták dawno idzye/ z Ruſkiego plemieniá.
7:
Ale nie trzebá ſwiádkow/ bo vrzędy iego/
8:
Wyſwiádſzą/ iż nie máią/ tám go zá proſtego.
9:
Bo pyęknie rozumowi/ gdy ſie przyodzyeie/
10:
Iákim zacnym ćwicżeniem/ wnet ſie ſławá śmieie.
11:
☞ Wiśniowieccy.
12:
W
Iśniowieckich to narod/ oſobliwy bywał/
13:
A rozlicżnie po ſwiátu/ záwżdy z myſlą pływał.
14:
By Orłowie ku gorze/ záwżdy łeb wznośili/
15:
A przedſię doſyć temu/ pocżąwſzy cżynili.
16:
Ieſzcże mieli vrywki/ coś krwie Deſpotowey/
17:
Ktora im ku náturze/ pomogłá gotowey.
18:
Ale co tákich ludzi/ ktoby ie wylicżył/
19:
Gdyby ie cżęſciey zwycżay ieſzcże ktemu ćwicżył.
20:
grafika

strona: 93

Wtory.Liſt 93.
1:
¶ Ku temu co cżedł.
2:
I
Eſliżeby ſie w Herbyech/ gdzye co pochybiło/
3:
Albo miáſto twoiego/ iny położyło/
4:
Nie miey zá złe/ proſzę cie/ gdyż z niewiádomośći/
5:
To ſie sſtáło/ á wierz mi/ że nie z niedbáłośći.
6:
Bo iáko mię ſpráwiono/ ták ſie poſtáwiło/
7:
Wſzákże mnimam nikogo/ tym ſie nie zelżyło.
8:
A ieſliżeby też tu/ nie było twoiego/
9:
Maſz mieyſce námáluyże/ á dowiedzyeſz ſwego.
10:
grafika

strona: 100

Rozdział Trzeći.Liſt 100.
1:
Tu ſye iuż pocżyná=
2:
ią przypadki oſob ku ſprawam ſwie=
3:
ckim należących. A napirwey
4:
Krol/ álbo iáki przełożony.
5:
T
O tu więc przytrudnieyſzym/ kogo wſzytki ocży/
6:
Szácuią záglądáiąc/ y we dnie y w nocy.
7:
Bo ieſzcżeć máło ná tym/ iż drudzy dutkuią/
8:
Námowiwſzy ſie s tyłu/ w ocży pochlebuią.
9:
Ale wierę on ſtáry fortel ná to cżyſty/
10:
Iáko kryſztał w ſwych ſpráwach/ kto ieſt przeźrzocżyſty
11:
Nie boi ſie przymowek/ á káżdemu gębę/
12:
Zámknie/ ze y ia z nimi/ pewnie milcżeć będę.
13:
¶ Woyewodá.
14:
P
Omierz Podwoiewodzy ná targoch ty łokcie/
15:
A karz pilnie proſzę cie/ ty fáłſzywe nogcie.
16:
Bo mi iuż pierz ná trzećim iármárku kupuią/
17:
A ći iedno z iábłuſzki/ przedemną dutkuią.
18:
A y oni żydkowie teraz ſie pokryli/
19:
Gdy ie lepiey karano/ ſzáfran mi nośili,
20:
Przyſzli s Pomoráńcżámi/ á drudzy s Száfránem/
21:
Będzye pomiar v cżártá/ ſnadź y z náſzym pánem.
22:
¶ Káſztelan.
23:
Sądźmy Wiecá pánowie/ wieręć ludzye łáią/
24:
Zadney ſpráwiedliwośći/ iuż dawno nie máią.
NA ieſli


strona: 100v

Rozdzyał
1:
A ieſli ieſzcże ſobye/ tho práwo ſtráćimy/
2:
Wieręć będzye nie dobrze/ potym obacżymy.
3:
Anochmy ie nápoły iuż dawno ſtráćili/
4:
Pánowie poſiedziawſzy kęs/ cáłą noc pili.
5:
A zyemiánie Záiące/ Sárny wynośili/
6:
A prokuratorowie/ áż ná Syem ruſzyli.
7:
¶ Stároſtá.
8:
T
Emu z Bogiem ná dwoię/ mędrowáć potrzebá/
9:
Ieſli chcemy pobożnie/ vżyć tego chlebá.
10:
Ludki w ſpráwiedliwośći/ pobożnie záchowáć/
11:
A Páńſkim też zwierzeniem/ pocżćiwie ſzáfowáć.
12:
Dwoie Konſtitucie/ trzebá tu rozumieć/
13:
Boży ſtátut/ y páńſki/ trzebá dobrze vmieć.
14:
A wierz mi iż w to trudno/ vgodzić w tey chwili/
15:
Chociay go przedſię pijąc/ będzyemy chwalili.
16:
¶ Káncellária.
17:
O
Dpráwuy brácie liſty/ co rychley do pánow/
18:
Ale też nie opuſzcżay/ mieſzcżan y Gdańſzcżánow.
19:
Y ty liſty woytowſkie/ miey ná dobrey piecży/
20:
Bo y ty rychley możeſz/ połatáć ſwey rzecży.
21:
Iuż ty prokurácie/ álbo inſze liſty/
22:
Możeſz wiecżor odpráwić/ niepotrzebne chwiſty.
23:
A pozwy tám y w nocy/ możeſz piecżętowáć/
24:
Abowiem od tych chwaſtow/ nie bywa co chowáć.
25:
¶ Kommiſarze.
26:
V
Każyſz ty gránice/ pánie zyemiáninie/
27:
Bo tych błot tu nie zyeździ/ ledwe w mrozy źimie.
Dayże


strona: 101

Trzeći.Liſt 101.
1:
Dayże ſtorce Stároſto/ by ſie nie mieſzkáło/
2:
To wnet będą roznice/ ledwe láſu sſtáło.
3:
Kto ſie lepiey záchował/ pan álbo Stároſtá/
4:
Ma nápoły wygráną/ á drogiemu chłoſtá.
5:
Bo tu rzkomo będzyemy/ miárkowáć ná poły/
6:
Ale zá owym náſzym/ przedſię ciągną woły.
7:
¶ Kommiſie/ Ziemiánin mowi.
8:
V
Rzędniku młoć owies/ mamy mieć gránice/
9:
Boć więc muśi dobrze cżćić/ tám ty ſzybienice.
10:
Co tu máią gránicżyć/ pány Káſtellany/
11:
Boć to piwo y z owſem/ nie ná ſzpital damy.
12:
Záiedźże ty więc s chłopy/ co nadáley w láſy/
13:
Niech wołáią/ przodkowie/ to dzyerżeli náſzy.
14:
Bo wierz mi żeć ſtároſtá/ nam pod wieś záiedzye/
15:
A ty więc też pomagay/ co możeſz ſąſiedzie.
16:
¶ Podſtárośći.
17:
C
Oż miłośćiwy pánie/ dáley cżynić mamy/
18:
Podymnego nie dáią/ o ciążą niedbamy.
19:
A iuż ſie od kilká lat drugye zádzyerżáło/
20:
Y łońſkiego ieſzcże tám/ w worku bárzo máło.
21:
Więc ſie biorą nákwity/ áno ich nie máią/
22:
A drudzy iż zgorzáły/ z nowu przyſięgáią.
23:
Lecż byś ty miał przyſięgáć towárzyſzu miły/
24:
V dyabłábyſcie s pánem ſnadź y s kwity byli.
25:
¶ Poborcá.
26:
P
Anie miły Stároſto/ iuż poſli ná ciążą/
27:
Bo ieſlićbych ia poſłał/ pewnieć mego zwiążą.
N 2Bo


strona: 101v

Rozdzyał
1:
Bo tácy zli zyemiánie/ wſzytko powiedáią/
2:
Iż teraz wśi choć ſtáre/ woley doſiadáią.
3:
Y z młyná niechce nic dáć/ mowi iż nie miele/
4:
A on nigdy nie ſtoi/ y w pośrzod niedzyele.
5:
Ale pánie poborcá/ tobie brácie miły/
6:
Y w nocy ſtępy tłuką/ boć mieſzek nábiły.
7:
¶ Sędzya.
8:
W
Ołay woźny bo pewnie/ będą w zyſku zdawáć/
9:
A niechay też zeznawa/ kto ma co zeznawáć.
10:
Odſtęṕcieſz precż ná ſtronę/ ſiądźcie wy pánowie/
11:
Bo nam was będzye trzebá/ ku ſpolney rozmowie.
12:
Y powinnaſz to iuż rzecż/ kolnierz Kuni/ Ryśi/
13:
Iż ma záwżdy mędrſzy być/ niż Wilcży á Liśi.
14:
Ano wierz mi nie głupi to obádwá byli/
15:
Y Kunki ſie przed nimi bárzo cżáſem gzyli.
16:
¶ Sędziowie ná ſądzie.
17:
T
Y ſie możeſz rozmyſlić/ iż twoie pámiętne/
18:
Ná onym ſrogim ſądzye/ będzye bárzo ſmętne.
19:
Ná ktorym gdy pirwſzy rok ſtráſzno záwołáią/
20:
Drugi raz y bez pozwu/ ták w zyſku zdawáią.
21:
Bo ieſli cie łákomſtwo/ á zła myſl vnieſie/
22:
Byćći pewnie y s pozwy/ y s ſtátutem w leſie.
23:
A ták rádzęć dotykay/ ſumnienia ſwoiego/
24:
Wieſz żeć káżde ochyla/ rádo powinnego.
25:
¶ Podwoiewodzy.
26:
P
Omierz podwoiewodzy ná targoch ty łokcie/
27:
A pilnie karz proſzę cie/ ty fáłſzywe nogcie.
Bo mi


strona: 102

Trzeći.Liſt 102.
1:
Bo mi iuż trzeći iarmárk/ iáko pierz kupuią/
2:
Bowiem iedno z iábłuſzki przedemną dudkuią.
3:
A prziydąli s ſzáfránem á s pomoráńcżámi/
4:
Wierę pánie łokietku/ krotki rácż być z námi.
5:
Bá y wagá zoſtánie/ co s kloby wybiya/
6:
Przedſię tego iednánia/ przypłáćimy y ia.
7:
¶ Burmiſtrz.
8:
N
Vż pánowie mieſzcżánie/ biegáłá tám kulá/
9:
Bo pewnie będzye trzebá/ wypráwić do krolá.
10:
Niewiecie iż nam z grodu korcá vmnieyſzyli/
11:
Ledweć go połowicá/ zoſtánie pochwili.
12:
Złożcieſz więc po dwu groſzu/ bo ſie názbieráło/
13:
Y innych ſpraw potrzebnych/ co ſie nowo sſtáło.
14:
To pan Burmiſtrz z Ráycámi/ iuż piją ná ono/
15:
Wierę niewiem ty korce/ by nam pomierzono.
16:
¶ Prokurator pánu.
17:
W
Ierę Pánie zwikłáne/ názbyt práwo macie/
18:
A vźrzycie iż ná nie/ nie raz zábiedacie/
19:
Alebych ia zda mi ſie/ iednák ználazł dzyurę/
20:
Wſzytkoby to wirzgnęło/ wnet nogámi wzgorę/
21:
To ſie iuż ciągń iáko Lis/ myły dobry Pánie/
22:
Poki worká/ kożuſzká/ y koniká sſtánie.
23:
Bo mu ſie zda zá lekkość/ dáć przewieść ná ſobie/
24:
A nie bacży cięſzkośći/ gdy po mieſzku ſkrobie.
25:
¶ Rzecżnicy.
26:
T
O ieſt ſtan oſobliwy/ komu ſie poſzcżęśći/
27:
A wſzák ſie dobrze znamy/ á práwie po ſierśći.
N 3Bo ácż


strona: 102v

Rozdzyał
1:
Bo áż mu pochlebowáć/ muſzą drudzy w ocży/
2:
A potym zá nim pluią/ iedno kęs odkrocży.
3:
To maſz łotrá tákiego/ á kłániáć ſie muſzą/
4:
Bo on też ná nie waży/ y ſłáwą y duſzą.
5:
O nieſzcżęſna przyiáźni/ ktora iuż ták chodziſz/
6:
Kiedy więcey muſzeniu/ niżli cnocie godziſz.
7:
grafika
8:
¶ Hetman.
9:
T
Emu nawięcey trzebá/ ná wſzem vżyć miáry/
10:
A niech mu nic nie wádzą/ áni ſtrách ni dáry.
11:
Złego tám trzebá káráć/ bowiem dla iednego/
12:
Rad więć karał Pan woyſká/ cżęſto ludu ſwego.
13:
Trzebá mu też ſwobody/ trzebá vkłádnośći/
14:
Bo káżdy niżli s ſtráchu/ chętnieyſzy z miłośći.
15:
Ten ma viąć káżdego/ á naprędzey ſławą/
16:
Gdyż ſie ten ſtan naywięcey/ cieſzy tą potráwą.
17:
¶ Rotmiſtrze.
18:
P
Anowie towárzyſze/ wierę ſkarg niemáło/
19:
Bo śiłá rzecży po wſiach/ co ſie iuż pobráło.
20:
Wierę iuż iedźmy rządnie/ á pyeſze pogromić/
21:
Niech tych gęśi przeſtáną/ ciągnąc w drogę gonić.
22:
Więc tu s kijem zá draby/ biega ná koniku/
23:
Więceś ſie to polepſzył/ zły nieſláchetniku.
24:
Lecż wżdy day ze dwie ná łęk/ á niechay iuż więcey/
25:
Bo wierę cie vderzę/ niż drugiego pręcey.
26:
¶ Zołnierze.
Zołnierze


strona: 103

Trzeći.Liſt 103.
1:
Z
Ołnierze z domu iádąc/ pięknie pokrzykáią/
2:
A gdy w polu pomokną/ to y Bogu łáią.
3:
Ale by ći pobożnie/ s ćirpliwoſcią żyli/
4:
Iuż niewiem iákiey ſławy/ nie godniby byli.
5:
Boć poprawdzye nieſpráwnie ten funt pomierzono/
6:
Drożey wołu niż chłopá/ s koniem záceniono.
7:
A niewiem by nie lepiey/ tym dáć dzyeſięćiny/
8:
Niżli owym co kmiotki/ gnąbią nam bez winy.
9:
¶ Drabi.
10:
D
Rabi kiedy ná woynę/ idą/ poſkákuią/
11:
A gdy lázą do domu/ rádzi náchrámuią.
12:
Więc ieden s ſlepem okiem/ drugi s krzywą nogą/
13:
A káżdy ná kaletę/ nárzeka vbogą.
14:
Zá onoś to nieboże/ tey ſzpiże nákupił/
15:
Coś więc ony nędzniki/ choć płákáli łupił.
16:
Bo inácżey nie będzye/ kto ſzcżypty cudzego/
17:
Temu dyabeł drze garſcią/ y páná ſamego.
18:
¶ Trzecie Wići.
19:
N
Vż moie miłe Wići/ toć was długo kręcą/
20:
Nieprzyiacioły cieſząc/ ſámi ſiebye ſmęcą.
21:
Bo oni ná gránicach/ będą trzy kroć bići/
22:
A niżli ich rátuią/ ty záwiędłe wići.
23:
O márna niedbáłośći/ iákaż to ſlepotá/
24:
Nie kupić zá groſz kłotki/ coby ſtrzegłá złotá.
25:
Lecżby tę ták y dármo/ záwżdy kłotkę mieli/
26:
Gdyby w lepſzy porządek/ máło weźrzeć chcieli.
27:
¶ Woyná poſpolita.
N 4Iedźwá


strona: 103v

Rozdzyał
1:
I
Edźwá o iednym wozie/ ia radzę ſąſiedzie/
2:
Myſlże ty więc o koniech/ á ia o obiedzye.
3:
Bowiem ia mam Mátuſzá/ by pod zyemią byłá/
4:
Iáłochná/ wierz mi przed nim/ iżby ſie nie ſkryłá.
5:
Ieść vwárzyć/ kur nábić/ y rybę vłowić/
6:
Bá nie vmieć ſie z żadney poſługi wymowić.
7:
A wy ſie też ſtáraycie/ o ſiáno o owies/
8:
Niech chłop łáie iáko chce/ wierę go oſrał pies.
9:
grafika
10:
A thu yuż idą ſta=
11:
now duchownych przypadki.
12:
¶ Papież.
13:
D
Ziwna to rzecż kto tho śmie/ ná Bogá żywego/
14:
Tárgnąć ſie/ przywłaſzcżáiąc/ ſobye mieyſce iego.
15:
Zápomniawſzy/ onemu hárdemu cżártowi/
16:
Co ſie sſtáło prze pychę/ niechay to ſam powie.
17:
Albo iáko nędzny on Nábuchodonozor/
18:
Co żárł ſiáno iáko Woł/ wywieśiwſzy ozor.
19:
Podobnoć też ták będzye/ y Papye náſzemu/
20:
Bo ſie ná wſzem przećiwi Bogu naywyſzſzemu.
21:
¶ Rzym.
22:
W
Zyáwieniu ſwym Ian ſwięty/ niewiáſtę wſpominał/
23:
Ktorą o ſiedmi głowach/ ná beſtiey widzyał.
A oná


strona: 104

Trzeći.Liſt 104.
1:
A oná pobłaźniłá Krole y Kſiążętá/
2:
Lecż y dziś ná ſwiát tá moc/ ſzyroko roſpiętá.
3:
Co mu Anyoł wykłádał/ iże tá niewiáſtá/
4:
Byłá iáſna figurá/ niektorego miáſtá.
5:
Ktore ná ſiedmi gorach ſzyrokich ſiedziáło/
6:
Ale potym w ſrogośći/ márnie vpáść miáło.
7:
¶ Biſkupi álbo Prełaći.
8:
L
Ecż wy ſtárſzy pomnicie/ co wam porucżono/
9:
Y iáko hoyną miárkę/ zá to námierzono.
10:
Byſcie to wiernie páſli/ wdzięcżne Páńſkye ſtádo/
11:
Ale z wáſzey opyeki/ párſzywieie rádo.
12:
Lękaycie ſie ſtráſznych ſłow/ co wyſzły z vſt iego/
13:
Cżym chce vcżćić páſterzá/ tego niewiernego.
14:
Pyołunem gębę nátrzeć/ á żołcią nápoić/
15:
Ktoby śmiał opak iego/ ſwięte ſłowá dwoić.
16:
¶ Infułá.
17:
P
Atrz co nam ty dwá rogi/ ná głowie znáć dáią/
18:
A w tyle dwá ogony/ co dzwonki brząkáią.
19:
Onyć to dwá zakony/ coby nam brzmieć mieli/
20:
Vſtáwicżnie/ kiedyby/ prawdę mowić chcieli.
21:
Acżbychmy y iednánieniem/ ná iednym przeſtáli/
22:
Bo bychmy ſie drugiego ſnádnie dopytáli.
23:
By chcieli wzyąć Kriſtuſá/ z iego náukámi/
24:
Wierę pánie Możeſzu/ iednałby ſie z námi.
25:
¶ Kſięża poſpolići.
26:
S
Tymi rádſzey niż zwády/ záwżdy ſzukam mieru/
27:
Bo tám więcey y ſłowek/ więcey y pápiru.
N 5Ieſlibych


strona: 104V

Rozdzyał
1:
Ieſlibych nie pochlebił/ á chciał mowić prawdę/
2:
Tedy prętką odpowiedź/ ácż niepewną/ znaydę.
3:
Y nie trzebá ſzácowáć/ co rozeznáć ſnádno/
4:
Pewnie pod tym woyłokiem/ záwżdy znaydzieſz ſádno
5:
Chociay dobrze náſłány/ ále przedſię ćiśnie/
6:
Bo poćichu nie ieden/ i w tey zgrai piśnie.
7:
¶ Opáći.
8:
T
V ſie dziwuy tym wieprzom/ co ták dármo ſtyli/
9:
Y iáko ſie nie wſtydzą/ co ie potucżyli.
10:
Zaſzby tu nielepiey być/ cżłeku Rycerſkiemu/
11:
Coby ſłużył Koronie/ ku cżći páńſtwu temu.
12:
Y wdzyęcżnieyſzaby chwałá/ z onych Pánu byłá/
13:
Co nędznie w łykach krzycżą/ niż s tych co zátyłá.
14:
Lecż lepyey w tym nierządzye/ ſpołu pocżekaymy/
15:
Aż nas wſzytki podſkubą/ toż w lás vciekaymy.
16:
¶ Mnich.
17:
P
Atrzże ná tę beſtią/ pátrz ná łeb ſtrzyżony/
18:
Pátrzże iákie w nim znaydzieſz/ dziwne zabobony.
19:
Pátrzże iákie ná ſzyi/ wiſzą ſzáláwáry/
20:
Iedno ſie ták vbierał/ on náſz dyabeł ſtáry.
21:
Pátrz wiáry/ pátrz náuki/ pátrzże nabożeńſtwá/
22:
Ieſli ná wſzem nie naydzyeſz/ iáwnego ſzaleńſtwá.
23:
Ale ieſzcże ći więcey byli poſzáleli/
24:
Co ty błazny/ bogácząc/ zá ſwięte ie mieli.
25:
¶ Mniſzki.
26:
A
Coż wżdy nam ták krzywy/ vbogye dzyewecżki/
27:
Ze ie w klozye chowamy/ by błędne owiecżki.
A ná pa=


strona: 105

Trzeći.Liſt 105.
1:
A ná paſzą nigdy ich wolno nie puſzcżáią/
2:
Iedno co ſie potroſze/ ſámy wyrywáią.
3:
Więc wrzeſzcżą iáko Kozki/ á páſterzá nie máſz/
4:
Nacżże ſie tho przygodzi/ thu mi prawdę okáż.
5:
Azaſzby tho nie lepiey/ w thym zakonie żyło/
6:
Ktory ſam Pan vſtáwił/ niż ſie ták zbłaźniło.
7:
¶ Koſcioł.
8:
S
Alomon w Ieruzalem/ gdy koſcioł budował/
9:
Kyedy gi s płácżem potym Pánu ofiárował.
10:
Obyecał Pan poki w nim będzye wola iego/
11:
Iż w nim miał miłośćiwie/ wyſłucháć káżdego.
12:
Pátrzże też tu tych kſtałtow/ pátrzay ná ty ſciány/
13:
Iáko ſtoią z wymyſły/ pięknie zmálowány.
14:
Pátrzże też ieſli ſie w nich/ Páńſka wola dzyeie/
15:
Y iákiey maſz być dobrey/ w ſwych prośbach nádzieie.
16:
¶ Orgány
17:
T
O tu rozne piſzcżałki/ pyęknie przepyeruią/
18:
Abowiem tenorowi/ ná wſzytkim folguią.
19:
Tákże náſze piſzcżałki Poſpoliteyrzecży/
20:
Gdyby tenor przyſtoyny/ miewáli ná pyecży/
21:
A ná ieden głos wſzyſcy/ ſpołu ſie zgadzáli/
22:
Nadobnieby pioſnecżki/ káżdey dokonáli.
23:
Ale iż rozno becżą/ á ktemu ſie kwápyą/
24:
Więc máło znáć tenoru/ iedno miechy ſápyą.
25:
¶ Zigmunt dzwon zámku Krákowſkiego.
26:
D
Zwońże miły Zygmuncie/ tymi trzemi głoſy/
27:
A niech twoy ohromny brzęk/ biye ludzyom w noſy.
Aby ſie


strona: 105v

Rozdzyał
1:
Aby ſie pobudzáli/ y ku Páńſkyey chwale/
2:
Y w Rzecżypoſpolitey záwżdy trwáli ſtale.
3:
Bo ſłyſzyſz coć ſie dzyeie/ żeć ſie wſzytko mieſza/
4:
Ná cienkiey nići cżemuś/ ſzcżęſcie nas záwieſza.
5:
Bo ſnadź ty drobne dzwonki/ vſzy nam mieſzáią/
6:
A od przyſtoynych rzecży/ bárzo vnaſzáią.
7:
¶ Zegar.
8:
T
Lucżże miły Zegárze/ bo w káżdey godzinie/
9:
Miałby ſie káżdy bacżyć/ iáko mu cżás płynie.
10:
Ale by nabárzyey tłukł/ przedſię chwáłá Bogu/
11:
Nie odſtąpiemy żadny/ zwykłego nałogu.
12:
Nie pomniąc/ práwie z wodą/ iż nam cżáſy płyną/
13:
A wnet gorſze náſtáną/ ſkoro dobre miną.
14:
Buiać też ſobie w leſie/ Ielonek vbogi/
15:
Ale ni ſie obacży/ gdy mu ſtrącą rogi.
16:
grafika
17:
¶ Sakrá co do Rzymá noſzą.
18:
I
Eſli ią Sakrą zową/ iż z Rzymá powſtáłá/
19:
Będzye ſacratiſsima/ gdyby thu zoſtáłá.
20:
Bo ſie ná niepotrzebny/ tám obráca zbytek/
21:
Tuby wżdy ku obronie/ byłá ná pożytek.
22:
Wſzák winien ociec ſwięty/ páńſtwá Krześćiáńſkye/
23:
Opátrowáć/ gdzye máią/ gránice pogáńſkye.
24:
Lecżby thu rádſzey wydárł/ niżli opátrował/
25:
Byś mu dał y trzy gárdłá/ wnetby ie przechował.
26:
¶ Odpuſty.
27:
O
Dpuſty nam tu iákieś/ z Rzymá przedawano/
28:
V ktorych ołowiáne/ pyecżęći wieſzano.

strona: 106

Trzeći.Liſt 106.
1:
By było onę z niebá/ ku nim przyłożono/
2:
Odpuſzcżaycie/ chcecieli/ by wam odpuſzcżono.
3:
Ale gdy ſtámtąd liſtow/ wierzących nie máią/
4:
Niechayże ty z ołowem/ tám ſobye chowáią.
5:
Bo wierz mi kto ſie trefi/ tám miedzy tę tłuſzcżą/
6:
Byś nawięcey odpuſzcżał/ tobieć nie odpuſzcżą.
7:
¶ Mſza.
8:
P
Atrz więc kiedy ſie kſięża/ v ołtarzá burzą/
9:
Wznioſzſzy ornat/ iednemu/ wſzyſcy w ogon kurzą.
10:
Więc tu około niego/ by łątki igráią/
11:
Iedno ledwe kozyełkow/ iż nic przewracáią.
12:
Więc mu biyą w cymbały/ á gráią w orgány/
13:
A on im tu łáſzkuie/ by Miedźwiedź s ſkorámi.
14:
Mrucży/ ſápi/ pogląda/ iedno iż nie drapye/
15:
Lecż przedſię by łápę sſał/ ſchyliwſzy ſie chrapye.
16:
¶ Relikwije.
17:
P
Atrzże ná ty dubiele/ kiedy więc dutkuią/
18:
Przez ſkło koſtki cáłuiąc/ ieſzcżeſz tho kupuią.
19:
Y niewiedzą co tám ieſt/ á wżdy ſie kłániáią/
20:
Iáko Bogu żywemu/ táką cżeść dzyáłáią.
21:
A Pan woła/ biedá wam/ ktorzyſcie przykryli/
22:
Groby ludzi vmárłych/ coſcie ie pobili.
23:
Nie tey chwały chcą ſwięći/ co przed námi byli/
24:
Iedno bychmy ich ſpráwą/ też Páná chwalili.
25:
¶ Gromnicá.
26:
S
Ymeon ná ſwe ręce/ gdy wzyął Páná ſwego/
27:
Tedy wnet tám ſpráwiony/ przez Duchá ſwiętego/
Záſpie=


strona: 106v

Rozdzyał
1:
Záſpiewał/ iż ſie oná/ iuż ſwiátłość zyáwiłá/
2:
Ktora ludzkim narodom/ obiecaná byłá.
3:
Náſzy kſięża podnoſząc/ gdy gromnicę ſwiecą/
4:
Włożywſzy ná nię błáſzká/ co też z woſku kręcą/
5:
Tęż iey pioſnkę co Bogu/ nadobnie ſpiewáią/
6:
Y tęż ſwiátłość narodom/ ludzkim przywłaſzcżáią.
7:
¶ Obrazek káżdy/ zwłaſzcżá ſrebrny.
8:
N
Adobneſz to obraſki/ y doſyć kielichow/
9:
Lecż wáruymy zápuśćić/ z ordy do nich mnichow.
10:
Ktorzy żywym obrázom/ Páńſkim nie folguią/
11:
Pewniećby y ty tłukli/ choć im tu dutkuią.
12:
Lepyey gdyby ty martwe/ żywych rátowáły/
13:
Y lepſzychby odpuſtow/ niż z Rzymá doſtáły.
14:
Miałći Euſzkulápius/ też ze złotá brodę/
15:
A gdy przyſzłá potrzebá/ odmienił vrodę.
16:
¶ Swięcona wodá.
17:
K
Roṕże miły Pretacie/ tym Przmielowym kiyem/
18:
Lecż tu idąc opońcżey/ będę potym pilen.
19:
Bo chociay s tą poſtáwą/ s tym kropidłem krocżyſz/
20:
Wiem iż mi nie pomożeſz/ iedno iż mię zmocżyſz.
21:
Chociay mowiſz iżby tá/ aqua benedicta/
22:
Miáłáby náſze zgłádzić/ omnia delicta.
23:
Pewnieyſza nam wſzem oná/ co iuż przeminęłá/
24:
Ktora s Páńſkyego boku/ dla nas wypłynęłá.
25:
¶ Kádzidlnicá.
26:
M
Achayże miły kſięże/ iedno chybiay noſá/
27:
Podkurz nam to nadobnie/ co zmocżyłá Roſá.
Bo cho=


strona: 107

Trzeći.Liſt 107.
1:
Bo chociay to kádzidło/ ták od ciebie wonia/
2:
A tym nam ſnadź pomoże/ iáko s podogonia.
3:
Nie poydąli perfumy od ſercá práwego/
4:
Z vpokorzoną myſlą/ do Bogá żywego/
5:
Iákobyś też podkurzył/ ná oborze bydło/
6:
Ták wiele nam pomoże/ to twoie kádzidło.
7:
¶ Krzćilnicá.
8:
Z
Eymże kołpak s tey bánie/ boć nárzeka bábá/
9:
Ktoraby iuż do domu/ y z dzyecięciem rádá.
10:
Nápluyże mu ná ocży/ miły dobrodzyeiu/
11:
A potym mu namáżeſz/ ná cżoło oleiu.
12:
Náſolże dobrze gębę/ moiá miła wiło/
13:
Aby po tym ná ſtárość/ ieſzcże lepyey piło.
14:
Proſto ták Apoſtoli/ gdy ná ſwiecie byli/
15:
Słucháiąc Páńſkyey woley/ tákim dzyekciem krzćili.
16:
¶ Wywodziny.
17:
V
Wiążyſz tę niewiáſtę/ tą ſtołą zá ręce/
18:
Wiedziſz ią do koſciołá/ tám ku Bożey męce.
19:
Niechże wżdy groſz położy/ áby pámiętáłá/
20:
Ze z nowu Krześćiyánką/ teraz iuż zoſtáłá.
21:
A pogánki co cżynią/ co ie domá macie/
22:
Przecż ich tu nie w wiedziecie/ moy miły práłacie.
23:
Aleby ich nie wwodząc/ mogł gnáć iáko bydło/
24:
Co ich przydzye s przełáie/ tám ná wáſze ſkrzydło.
25:
¶ Swięcony owies.
26:
N
Aświęćże záſię Owſá/ o ſwiętym Szcżepanie/
27:
Bo ſie był nie zle zrodził/ pewnie będzie tanie.
Bychmy


strona: 107v

Rozdzyał
1:
Bychmy Koniki ſłowem Bożym nákarmili/
2:
Chociać dla nas nie dla nich/ tu ie zoſtáwili.
3:
Bo proficiat illis/ mowi/ ad ſalutem/
4:
A co rzec kiedy bluźni/ s ſlepym báłámutem.
5:
Będzye mu proficiat/ daſzli mu go korzec/
6:
Niżli garść ſwięconego/ możeſz iſcie to rzec.
7:
¶ Swięcone zyele.
8:
O
Swięćże nam pokrzywy/ miły dobry popie/
9:
Tákże Lopian z Bylicą/ á ktemu Konopye/
10:
Ale bys ty cáły dzyeń/ márkotał nád nimi/
11:
Nic im mocy nie przydaſz/ o tym pewnie wiemy.
12:
Iedno tę co im Pan dał/ ták ieſzcże od wieku/
13:
Inſza iuż nie przybędzye/ żadnemu cżłowieku.
14:
Bo byś nabárzyey kropił/ miły proſty wiłá/
15:
Przedſię miła pokrzywká/ będzye nas párzyłá.
16:
¶ Marćin Luter/ Doktor.
17:
P
An z niebá zá ieden dzień/ tyſiąc lat ſzácuie/
18:
A długo niż możność ſwą/ cżeka okázuie.
19:
Aleć y tu ćirpliwość/ długo ſwięta byłá/
20:
Iż ſie ták w ſzcżyrych plotkach/ iego chwałá ćmiłá.
21:
Aż nie mogłá wyćirpyeć/ możność ſwięta iego/
22:
Y pobudził cżłowieká/ według zdánia ſwego/
23:
Marćiná z Witemberku/ Doktorá zacnego/
24:
Ktory wynioſł ná ſwiátło/ ſławną chwałę iego.
25:
¶ Witemberk miáſto.
26:
S
Lawne było Betleem/ gdzye ſie Kriſtus zyáwił/
27:
Lecż nie mniey dziś ſławnieyſze/ gdzye ſwą chwałę ſprá
:
(wił.

strona: 108

Trzeći.Liſt 108.
1:
Witemberk/ ktora byłá/ w plotkach zágrzebiona/
2:
Tám záſię z łáſki iego/ prawdą ozdobioná.
3:
Nie pátrzyć Pan ſławnych miaſt/ ni wyſokich zamkow/
4:
Ni z błyſnących Mármorow/ wykowánych gankow.
5:
Lecż gdzye prawdziwa chwałá/ tám też oko iego/
6:
A gdzye prawdy nie sſtawa/ záprzał ſie káżdego.
7:
¶ Papiſtowie.
8:
P
Apieżnicy więc mowią/ my bychmy wierzyli/
9:
Kiedyby ſie ná iedno/ iuż wſzyſcy zgodzili.
10:
Ale kiedyby wſzyſcy/ á cżegożby trzebá/
11:
Iedno iuż y z nogámi/ ták lecieć do niebá/
12:
Lecż wierz mi iż pocżekaſz/ áż do dniá ſądnego/
13:
Niż Pan zgárnie pſzenicę/ s kąkolu cżarnego.
14:
A ták rádzęć ſtoy pilnie/ przy náukach iego/
15:
Bo ieſli ſie vnieſieſz/ wierę ſkocżyſz pſiego.
16:
grafika
17:
A thu yuż idą ro=
18:
żne przypadki ſwiata tego.
19:
¶ Kroleſtwá Krześćiańſkie.
20:
K
Riſtus ſie przy káżdego/ kto z iego owcżarnie/
21:
Ná inſze ſie páſtwiſká/ po ſwey woli gárnie.
22:
Ale kiedyby wſzyſcy/ głos iego poználi/
23:
Ná roſkoſznych páſtwiſkach/ záwżdyby buiáli.
24:
Lecż nieſtotyſz ty Owce/ toć ſie nie zgadzáią/
25:
A też ie ládá Wilcy/ po myſli drapáią.
26:
Ale kiedyby iedny/ drugich rátowáły/
27:
Y Wilkáby vtłukły/ y cáło zoſtáły.
O


strona: 108v

Rozdzyał
1:
☞ Koroná Polſka.
2:
N
Vż ma miła pátria/ płácżmy ná ſię ſámi/
3:
Iż ſie ſzcżęſcie ná trepkach/ ták włocży zá námi.
4:
Ze mieſzkamy ták długo/ w tákiey niedbáłośći/
5:
Niemáiąc ni obrony/ ni ſpráwiedliwośći.
6:
A niechay mi ktho powie/ ieſli dáley bywał/
7:
Tákie ludzi y páńſtwo/ gdzye wżdy kiedy widał.
8:
Snadźby ſie w dobrey ſpráwie/ ze Lwy mogli łámáć/
9:
A prze niedbáłość muſzą/ będąc zdrowi chrámáć.
10:
¶ Koroná Węgierſka/ y krolewic Iánuſz.
11:
T
V ſie fatá mieſzáią/ by Márzec z chmurámi/
12:
Nád tymi Węgierſkimi/ zacnemi gorámi.
13:
Lecż co wiedzyeć co Pan w ſwych/ ſkrytoſciach vrádził/
14:
Iż tám tę ſláchetną kreẃ/ krolewicá wſádził.
15:
A co wiedzyeć ieſli gdy/ z wichrem nie powſtánie/
16:
Ze tę burzą roſpędzi/ á iáſno náſtánie.
17:
Bo ieſzcżeć ma Gedeon/ gdzyes potomká ſwego/
18:
Ktory s cżáſem powſtánie/ s przeżrzenia Páńſkiego.
19:
☞Kſięſtwo Pruſkie/ y Olbricht Kſiążę.
20:
O
Tę ſie Kokoſz cżęſto/ Iáſtrząbi drapáli/
21:
A iáko Orzeł przypadł/ ták iey wnet przeſtáli.
22:
A zda mi ſie tho Kſiążę/ dobrey rády doſtał/
23:
Záwárſzy wſzytki burdy/ przy pokoiu zoſtał.
24:
Porzućił zakon błędny/ á iął ſie Páńſkyego/
25:
A też mu ſie w nim ſzcżęśći/ do wſzego dobrego.
26:
Vwierzył Dawidowi/ y Proroctwom iego/
27:
Iż Pan miewa ná pyecży/ káżdego tákyego.
Ku te=


strona: 109

Trzeći.Liſt 109.
1:
¶ Ku themuſz.
2:
W
Ięc w tey zyemi obfitość/ więc ſławni portowie/
3:
Więc wielkie zacne miáſtá/ więc wieldzy ſtanowie.
4:
Cemowie/ Kunopáccy/ więc oni Koſtkowie/
5:
Dzyałyńſcy/ á to wſzytko/ iuż Woiewodowie.
6:
Więc Dulſcy/ Boiánowſcy/ oni Duninowie/
7:
Zeliſławſcy/ y drudzy/ á wſzytko pánowie.
8:
Bowiem ſiedzą nád porty/ zyemię pyſzną máią/
9:
A ktemu iuż pokoiu/ dawno vżywáią.
10:
grafika
11:
¶ Rády Koronne.
12:
N
Iewiem ieſli pomnicie/ ná coſcie ſtworzeni/
13:
Y od kogo ná mieyſcá/ ná thy wyſádzeni.
14:
Bo was Pan ſtrożmi cżyni/ v ſtádá ſwoiego/
15:
A z rąk wáſzych chce pátrzyć/ krwie z nich namnieyſzeo.
16:
Wiecie iż ſławá/ páńſtwo/ káżde z ręku iego/
17:
Iákiſz tu ſtrách rozdraźnić/ Páná ták możnego.
18:
Bo wieręć w tey owcżarni/ Wilká drapyeżnego/
19:
Naydzyeſz cżáſem co ſkubye/ Báráná nędznego.
20:
¶ Rzecż poſpolita/ álbo Syem poſpolity.
21:
R
Zecżpoſpolitą nágo/ ná wozye máluią/
22:
Ano ią rozni ludzye/ rozlicżnie ſzácuią.
23:
Iedni ciągną ná lewo/ á ná práwo drudzy/
24:
Bo niezgodni tám záwżdy/ v tey pániey ſłudzy.
25:
A kto temu nie wierzy/ przypátrz ſie do tego/
26:
Gdy ſie ſpráwam dziwuieſz/ Seymu chwálebnego.
27:
Vźrzyſz iákoć okrutnie/ tá nędzicá wrzeſzcży/
28:
Co ią ták roſciągáią/ áż iey ſkorá trzeſzcży.
O 2


strona: 109v

Rozdzyał
1:
¶ Poſłowie Koronni.
2:
C
Ożći ſie zda w tey zgrái/ gdyby byłá zgodá/
3:
By cżego nie ſpráwili/ chlebáby im ſzkodá.
4:
Lecż ſie był nálazł Iudaſz/ w máłey Páńſkiey rádzye/
5:
Coż owſzem ieſzcże rychley/ ná wielkiey gromádzye.
6:
O nędzny niewierniku/ przecż nie pomniſz ná to/
7:
Iż wſtyd gdy iednem myliſz/ kole w ocży zá to.
8:
A tu prze kęs nádzyeie/ pożytku márnego/
9:
Pſuieſz Rzecżpoſpolitą/ y ſiebye ſámego.
10:
¶ Práwo poſpolite.
11:
O
Nieſzcżęſny zwycżáiu/ o ſzalona ſpráwo/
12:
Máiąc ták záwikłáne/ by we zgrzebiach práwo.
13:
Nie ważyć ná to cżáſu/ áby go popráwić/
14:
A wżdy w lepſzą formułę/ ſpráwiedliwość wpráwić.
15:
Lecż o to ći niedbáią/ ktorzy tym władáią/
16:
Choć drugim co im krzywdá/ łzy w ocżoch pływáią.
17:
A ſnadź by Anyoł mowił/ wſzytkoby zgánili/
18:
Alboć ſie tych wykrętow/ v dyabłá vcżyli.
19:
¶ Stan ludzi Rycerſkich.
20:
N
Vż ma miła zacna krwi/ ſtanu Rycerſkiego/
21:
Chociay w tey niedbáłośći/ pátrz wżdy káżdy ſwego.
22:
Nie wdawáy ſie w wſzetecżność/ á cżáſu pokoiu/
23:
Ták iákoć to należy/ pomyſlay o boiu.
24:
Nie bądź onym Ieleniem/ co go ma Lew wodzić/
25:
Gdyż ſie ſam zá tego Lwá/ s cżáſem możeſz godzić.
26:
Nie moẃ ták iáko drudzy/ á co mnie do tego/
27:
Bo nie wcżás gdy iuż ćwicży/ niewola káżdego.
Ná nied=


strona: 110

1:
¶ Ná niedbáłość Polſką.
2:
C
Oż wżdy ſie z námi dzyeie/ iż ták nic nie dbamy/
3:
Iáko Philip w Konopyach/ práwie vlegamy.
4:
Mogąc być ludzyom ſtráſzni/ cieniá ſie boimi/
5:
Lecż iż prze márny nierząd/ co s tym rzec nie wiemy.
6:
Ale gdy złoto nie chce/ wołay wżdy kámienie/
7:
A niech káżdego ruſza/ pocżćiwe ſumnienie.
8:
Bo wierz mi on goſpodarz/ nápoły ſzáleie/
9:
Co nie gási kiedy tłe/ áż gdy gore leie.
10:
¶ Zbytnie vtráty.
11:
N
Iewiem kto nam Polakom dobrą myſl popſował/
12:
Lecż zdá mi ſie iż mieſzek/ co hoynie ſzáfował.
13:
Gdy do niego poźrzymy/ áno w nim nic nie máſz/
14:
Przez tego mi przyſmáku/ weſołego vkáż.
15:
Lecż nam ſnadź mieſzek nie krzyw/ mychmy krzywi ſámi/
16:
Zechmy ſie przeſadzili/ názbyt pſtroćinámi.
17:
Więc y dobre bieſiády/ giną miedzy námi/
18:
Rozrádzą ie połmiſki/ co idą parámi.
19:
¶ Puſte zamki pogránicżne.
20:
C
Zekay miłe kámienie/ áż ſie Pan zmiłuie.
21:
A iż wżdy kogo ruſzy/ co ſwiát przepátruie.
22:
Iż cie záſię ná kupę/ iáko pirwey złoży/
23:
Sobie ſławę/ Koronie/ pożytek vmnoży.
24:
Bo iákiż tho wżdy rozum/ y iákaż to rádá/
25:
Máiąc płoty gotowe/ od złego ſąſiádá/
26:
Wolą áby tám Wilcy/ Kozy drapyąc wyli/
27:
Niżby ſie zacni ludzye/ y páńſtwá/ mnożyli.
O 3Kámie=


strona: 110v

Rozdzyał
1:
¶ Kámieniec.
2:
K
To widzyał iáki tám dziw/ Bog ſpráwił z nátury/
3:
Iákie przykre przekopy/ iákie twárde mury.
4:
Ze tám wſzędy około/ ledwe ptak przeleći/
5:
Pewnieby ſie tám w rządzye/ mogły bronić dzyeći.
6:
Ale práwie ten klenoth/ ná ſzáńc poſádzono/
7:
Coby máłym nákłádem/ mogło być ſpráwiono.
8:
By ſie iedno ná gorze/ było zá cżym zákryć/
9:
Boby tám teraz Kokoſz/ mogł s polá vpátrzyć.
10:
¶ Puſte polá Podolſkie.
11:
Z
Aſz to nie wielka żáłość/ gdy náſzy pátrzáią/
12:
Ano roſkoſzne polá/ pożarem goráią.
13:
Albo ſie dzikie ſzkápy/ z Wilki po nich gonią/
14:
Albo nieprzyiaciele/ lud niewinny gromią.
15:
Zaſzby to Rycerſkyey krwi/ nie lepiey dáć tego/
16:
Bogu cżeść/ ſławá páńſtwu/ wżdyby roſłá s tego.
17:
Gdyby ſie tám po troſze/ wżdy ludzye ſádzili/
18:
Wſzák iuż ná wielu mieyſcach/ tego doſwiádſzyli.
19:
¶ Kozacy polni.
20:
K
Ozaki ie zowiemy/ lecż ſtoią zá grzyby/
21:
A godniby korzenia/ káżdego bez chyby.
22:
Ktorzy gárdłá w lekki ſzańc/ dla ſwey ſławy ſádzą/
23:
A wżdy y ći niektorym/ á prze zazdrość wádzą.
24:
Bo więc ták poſpolicie/ o nich powiedáią/
25:
Iż iedno ſie tám włocżąc/ Cżubany drapáią.
26:
Ale iedno doiedź tám/ miły chłopye głupi/
27:
Vźrzyſz ieſlić ten Cżuban/ grzbyetá nie obłupi.
Zamek


strona: 111

Trzeći.Liſt 111.
1:
¶ Zamek Krákowſki.
2:
K
To ma rozum/ rozeznay/ zwłaſzcżá coś gdzye bywał/
3:
Ieſliś táki Máyeſtat/ w ktorych ſtronach widał.
4:
Zeby y on Sálomon/ w oney ſwey zacnośći/
5:
Mogł thu ſwoy ſtan rozſzyrzyć/ w wielkiey obfitośći.
6:
Coż rozumieſz tho gniazdo/ ſtanu ták wielkiego/
7:
Ieſliże nie ieſt godno/ Orłá wyſokiego.
8:
Szkodáby thu Puhacżá/ co ſie noſem dłubye/
9:
A nie vmie nic więcey/ iedno Myſzy ſkubie.
10:
¶ Lubranká wieżá.
11:
P
Atrzże ma miła wieżo/ ná Polſkę ſzyroko/
12:
Vźrzyſz doſyć nierządu/ práwie áż ná oko.
13:
Dawayże tym ná doł znáć/ co im to należy/
14:
Bowiem roſterkow ſędzić/ nie przyſtoi wieży.
15:
Alećbych tego życżył/ być złe karáć dano/
16:
Dobrym áby ſzuprinę/ pyęknie zágłaſkano.
17:
Bo kiedyby káżdemu zárowno płácono/
18:
Wierz mi śiłáby dobrych/ ze złych nácżyniono.
19:
¶ Ratuſz Krákowſki.
20:
B
Ył Ceſarz ieden Rzymſki/ co cżapkę zeymował/
21:
Gdy miyał ſzubienicę/ Iuſticia ią zwał.
22:
Owſzemby więtſzey Ratuſz/ godzyen pocżćiwośći/
23:
Ieſliże w nim nie bywa/ wſzetecżney chćiwośći.
24:
Bowiem co ieſt ſwiętſzego/ iáko ſpráwiedliwość/
25:
Ktora ſkromi ludzką złość/ y wſzetecżną chćiwość.
26:
Bo by grozy nie było/ tá náſzá náturá.
27:
Záwżdy iáko z Miedźwiedziem/ ſkakáłáby turá.
O 4O tymże.


strona: 111v

Rozdzyał.
1:
¶ O tymże.
2:
T
O mieyſce ná pocżćiwe/ ſpráwy wyſtáwione/
3:
Miáłoby tho w ſobie mieć/ práwo przyrodzone.
4:
Aby thu ſpráwiedliwość/ ſwe gniazdo rozwiłá/
5:
A bezecna niecnotá/ tám ſie być wſtydziłá.
6:
Aleby to napirwey/ od tych pocżąć trzebá/
7:
Ná ktorych tá należy/ ſpráwá práwie z niebá.
8:
Bo iákoć ſzcżep ſprochnieie/ wnet owoc cżyrwiwy/
9:
A ná złey roli záwżdy/ vroſtą pokrzywy.
10:
¶ Kollegium Krákowſkie.
11:
S
Tárzy ludzye co bogom/ mieyſcá obyeráli/
12:
Tuby pewnie goſpodę/ nie złąby im dáli.
13:
Bo tu ſpráwiedliwośći/ tu ſwiętych cnot vcżą/
14:
Lecż zda mi ſie iż dármo/ drugie zá to tucżą.
15:
Bo ſnadź nie práwie pilni/ vrzędu ſwoiego/
16:
Ano iáko ptaſzká ſtrzedz/ potrzebá młodego.
17:
Bo chociay mu rozumu/ kęs náuką wráźiſz/
18:
Ale złym wychowániem/ wſzytko wnet pokáźiſz.
19:
¶ Wagá pod Rátuſzem.
20:
P
Atrz pilno ná tę wagę/ gdy s kłoby wybiya/
21:
Iż ią zową fáłſzywą/ kiedy ſwoy krys miya.
22:
Tákże ſie też w ſwym ſtanie/ nie wybijay s kloby/
23:
A mocno pocżćiwoſcią/ hártuy ſobie ſzroby.
24:
Bo iáko ſie wyráźiſz/ s ſwoiey powinnośći/
25:
Iuż lżeyſzy funtem będzyeſz/ ná káżdey zacnośći.
26:
Ale gdy rowną wagę/ w ſwych ſpráwach vſtáwiſz/
27:
Wierz mi iż cżyſty iármárk/ á tanie odpráwisz.
Sukieni=


strona: 112

Trzeći.Liſt 112
1:
¶ Sukienice Krákowſkie.
2:
N
Adobną Krákowiánie/ ſztukę wypráwili/
3:
Ná owych Sukienicach/ co w rynku ſpráwili.
4:
Bo krole ná nich w koło/ wſzędy zmálowáli/
5:
Iedno iż im wedle cnot/ herbow nie przydáli.
6:
Bo dobry tenby godzyen/ korony ze złotem/
7:
Wſzetecżnemu mogłby iey/ kęs przypluſkáć błotem.
8:
Niech ſie wżdy cnotá wdzięcżna/ koronuie ſławą/
9:
A wſztecżność odpráwić/ iáko Wołu trawą.
10:
¶ Wiſłá pod Krákowem.
11:
P
Lyńże ma miła Wiſło/ do portu morſkiego/
12:
A rátuy wżdy cżym możeſz/ Kroleſtwá Polſkiego.
13:
Acżći było wolnośći/ ſnadź iákieś nádano/
14:
Ale więcey ná ſuſzy/ Iázow nádzyáłano.
15:
Z owych wżdy wodnych rybki/ cżáſem wybieráią/
16:
Lecż s tych ſuchych ſzelągi/ bárzo wytrząſáią.
17:
Ná onych dziwnych mytach/ co ich nie bywáło/
18:
Ze nam trzeciego łáſztu/ nie wiele zoſtáło.
19:
¶ Rzeki co do portu morſkiego idą.
20:
M
ądra to ſpráwá byłá/ gdy portowi dano/
21:
Ty práwá/ á koronę/ wſzytkę zwoiowano.
22:
Ze námi iáko w ſzáchy/ proſto ſobie gráią/
23:
Z inſzymi by o bydło/ o nas targ dzyáłáią.
24:
Zażby nie lepiey wyſzſzey/ gdzye portu vdziáłáć/
25:
A Koronne potrzeby/ wżdy tym opátrowáć.
26:
A ták byłby y Wilk ſyt/ y Owceby były/
27:
Bo wierz mi żeby przedſię/ támći nie ſtráćili.
O 5Myńcá


strona: 112v

Rozdzyał
1:
¶ Myńcá Polſka.
2:
T
O mi dziwno iż Polak/ nád inſze narody/
3:
Mędrſzy chce być/ á to tám/ pilno ſtrzegą ſzkody.
4:
Chcą Miedź Srebrem fárbowáć/ by iey nie poználi/
5:
A iżby nie brząkáłá/ tego iey nie dáli.
6:
Acż ſie oná ſwey cnoty/ ſámá nie zátái/
7:
Kiedy ſie namniey potrze/ w náſzey miłey zgrái.
8:
Zażby nie lepiey z brántu/ co zacż ſtoi kowáć/
9:
A Kwartnicżek namilſzy/ z miedzi záfárbowáć.
10:
grafika
11:
grafika

strona: 113

Rozdział cżwartyLiſt 113.
1:
Iáko ſtárych wiekow
2:
przypadki ſwieckie/ ludzye ſo=
3:
bie malowali.
4:
grafika
5:
¶ Cżłowiek pocżćiwie pobożny.
6:
C
Złowieká pocżćiwego/ ták figurowáli/
7:
Dzyeciątko mu ná rámię/ Kriſtuſá ſtáwiáli.
8:
Wielki/ á po wodzie brnął/ drzewem ſie podpirał/
9:
A puſtelnik ná brzegu/ s pochodnią go cżekał.
10:
¶ Ano táki káżdy z nas/ ſtanu pocżćiwego/
11:
Ma być/ á w ſercu nośić/ záwżdy Páná ſwego.
12:
Brodząc w ſwieckich tych burzkach/ wiárą ſie podpiráć/
13:
Nádzyeią ſobie świećić/ á do portu ſie bráć.
14:
¶ Rycerz Krześćiáńſki.
15:
R
Ycerzá kiedy chcieli/ mieć Krześćiáńſkiego/
16:
Málowáli we zbroi/ á on s Koniá ſwego/
17:
Bije Smoká ſrogiego/ o Krolewnę zacną/
18:
A to ták wykłádáli/ tę figurę znácżną.
19:
Iż káżdy wierny burdę/ ma z okrutnym Smokiem/
20:
Ktory ná miłą duſzę/ pátrzy krzywym okiem.
21:
Toć káżdego krolewná/ á kto w wierney zbroi/
22:
Walcży przy niey w ſtałośći/ Smoká ſie nie boi.
23:
¶ Nádzyeie figurá.
Nadzie=


strona: 113v

Rozdzyał
1:
N
Adzieię málowáli/ pod drzewem Dębowym/
2:
Z dobra myſlą/ y w ſzácie/ y w wieńcu zyelonym/
3:
Koſę dzyerży złamáną/ A to ſie znácżyło/
4:
Serce w dobrey nádzyei/ śmierć lekce ważyło.
5:
A nigdy dobrey myſli/ w ſwych ſpráwach nie mieni/
6:
Zda mu ſie chociay cżarno/ iże ſie zieleni.
7:
Iáko Dąb mocno ſtoi/ co go wiátr nie ruſzy/
8:
A cożkolwiek przypádnie/ dobrze ſobie tuſzy.
9:
¶ Pocżćiwośći figurá.
10:
P
Ocżćiwośći figurá/ dzyeciątko nadobne/
11:
Wianecżek ma ná głowie/ ná wſzytkim ſwiebodne.
12:
W obu ręku po wianku/ ku gorze podnioſło/
13:
Káżdemu ie podáie/ kto chce k niemu proſto.
14:
¶ Dzieciątko známionuie/ káżdego w zacnośći/
15:
Ma być iáko málucżkie/ dziecię w niewinnośći.
16:
A trzy wianki trzy cnoty/ pirwſze známionuią/
17:
Mądrość/ Stałość/ á Cnotá/ to wſzem okázuią.
18:
¶ Wiáry figurá.
19:
W
Iárę ták málowáli/ oná nágo ſtałá/
20:
A Cnotá ią nadobnie/ vbrána/ witáłá.
21:
A dzieciątko Charitas/ miedzy nimi ſtało/
22:
Kwiatki im z gáłąſkámi/ piękne podawáło.
23:
Bo wiárá ma być nága/ cnotámi vbrána/
24:
A miłoſcią niewinną/ wſzędy zbrámowána.
25:
Bowiem ty iáko kwiatki/ z wiáry wyraſtáią/
26:
A przy niey ſwą zapłátę/ záwżdy wiecżną máią.
27:
¶ Sławy figurá.
Sławá


strona: 114

Cżwarty.Liſt 114.
1:
S
Lawá tá pyęknie ieździ/ ná Koniu vbránym/
2:
A s proporcem cżyrwonym/ kwiatki zmálowánym.
3:
Trąbę dzyerży v gęby/ trąbiąc ná wſze ſtrony/
4:
Tákżeć ſie s káżdym dzyeie/ kto iey przyrodzony.
5:
Ná pięknym koniu ieździ/ w ſwoiey pocżćiwośći/
6:
Proporzec záwżdy nád nim/ wielkiey doſtoynośći.
7:
Głoſy lecą po ſwiátu/ o iego zacnośći/
8:
W ktorey záwżdy ſławny był/ z młodu do ſtárośći.
9:
¶ Serce ſtałe/ ták máluią.
10:
S
Stałym ſercem pod Pálmą/ máluią cżłowieká/
11:
Słup przy nim Mármorowy/ ták ſtoi od wieká.
12:
Bowiem gáłąś Pálmowa/ ták ſtátecżnie roſcie/
13:
Im ią bárzyey náchyliſz/ záwżdy ſtánie proſcie.
14:
A Mármor tákież záwżdy/ napięknieyſzy bywa/
15:
Im go cżęſciey kropiámi/ deſzcż ſwymi omywa.
16:
¶ Tákież ſercá ſtałego/ ma być káżdy cżłowiek/
17:
Ani zły áni dobry/ nie ma go ruſzyć wiek.
18:
¶ Figurá cżyſtośći.
19:
P
Allás ná Iednoroſcu/ zá tarcżą ſie kriye/
20:
Dzyerży w ręku ſzefelin/ á Smoká w łeb biye.
21:
Pállás bogini wſtydu/ Iednorożec tákież/
22:
Lecż Kupido wſzetecżny/ to zły ná nie Papież.
23:
Trzebá go iáko Smoká/ ſzefelinem łomić/
24:
A pilno s pocżćiwośći/ zá tarcżą ſie bronić.
25:
Bowiem kto tego Smoká/ poráźi w młodośći/
26:
Godzyen ſławney pámięći/ w káżdey doſtoynośći.
27:
¶ Wenus.
Wenus


strona: 114v

Rozdzyał
1:
W
Enus s piękney vrody/ zá to wzyętá byłá/
2:
Ze nędzne miłoſniki/ ty ſwieckie rządziłá.
3:
Kupidá ſlepe dzyecię/ z łucżkiem s ſobą miáłá/
4:
S ktorym ty ſercá błędne/ ćicho náſtrzeláłá.
5:
Tákżeć y dziś ty ſlepe/ przedſię ſtrzela Sárny/
6:
A pod pięknym obłowem/ dodawa im ſkwárny.
7:
Ze ſie drugi vdawi/ niżli ią przechowa/
8:
Ták tá páni myſliſtwo/ ſwoie rządnie chowa.
9:
¶ Cżás thák máluią.
10:
C
Zás bieży ná Ieleniu/ w okrutney byſtrośći/
11:
Włoſy mu ná zad wiſzą/ w iego ſzedziwośći.
12:
Sirp w iedney ręce nieſie/ w drugiey ręce koło/
13:
Znácżąc iáko márny ſwiát/ záwżdy bieży w koło.
14:
A iż mu obłyſiáło/ iuż ná przodku cżoło/
15:
Znácży wſzytko co minie/ iż iuż záwżdy goło.
16:
A żnie śirpem co potka/ áno iuż doźrzewa/
17:
Bo ten ná żadne ſtany/ bácżnośći nie miewa.
18:
Occaſio/ to ieſt/ trefunk.
19:
Okkázią podobno/ trefunkiem może zwáć/
20:
Tę s tyłu obłyſiáłą/ kazáli málowáć.
21:
A ſkrzydłá v nog s pirza/ brzytwę w ręku dzyerży/
22:
Kto ſłuſzny cżás opuſzcża/ káżdy ią ten mierźi.
23:
Bo ma nogi s ſkrzydłámi/ vmie ſie pokwápić/
24:
A s tyłu też włos nie ma/ trudno ią vłápić.
25:
Brzytwą prętko oderznie/ ieſliże co zmieſzkaſz/
26:
Ia rádzę łápay prętko/ wſzák nie w Cżechach mieſzkaſz.
27:
☞ Spolny rátunk.
Máluią


strona: 115

Cżwarty.Liſt 115.
1:
M
Aluią go ſlepego/ on chromego nieſie/
2:
Iżeby gdzye obádwá/ nie zginęli w leſie/
3:
Ow mu drogę powiáda/ boby ſam nie tráfił/
4:
A ow by też kulháiąc/ ſłábo ſie pokwápił.
5:
Bowiem gdy ręká rękę/ ſpołecżnie vmywa/
6:
Wnet iedná iáko druga/ záwżdy biała bywa.
7:
Tákże ieden drugiego/ gdy wiernie rátuie/
8:
Sam ſobie też ná potym/ zapłátę gotuie.
9:
¶ Niedbáłość ćwicżenia.
10:
P
Annę s ptaſzemi ſkrzydły/ z Wołowemi rogi/
11:
Máluią ią ná Swini/ á by v Lwá nogi.
12:
Bo do tego przekaża/ miłość latáiąca/
13:
Albo oná Wołowa/ leniwość leżąca.
14:
Albo Swinie plugawſtwo/ álbo Lwia vporność/
15:
Ze ſie muśi zámieſzkáć/ przeſláchetna dworność.
16:
Iże ták domá ſiedząc/ náſzy poſzkápyeią/
17:
A to w zyſku odnioſą/ co ſie z nich náśmieią.
18:
¶ Figurę pomſty/ ták málowáli.
19:
N
Emezys tę boginią/ pomſty/ názywáli/
20:
Z rozdrápánemi włoſy/ ſzpetnie málowáli.
21:
Ná ręce miáłá pęto/ á w drugyey wędziło/
22:
Ktorymby trzebá kroćić/ to wſzetecżne bydło.
23:
A iż záwżdy vporny/ ma zdrapáną głowę/
24:
A wędzidłá mu trzebá/ ná wſzetecżną mowę.
25:
Pętá ná drugą rękę/ áby ſie nie mśćiłá/
26:
Ná ſwe powinowáctwo/ pocżćiwe bacżyłá.
27:
☞ Figurá niedoſtátku.
Niedo=


strona: 115v

Rozdzyał
1:
N
Iedoſtátek máluią/ w iedney ręce kámień/
2:
A drugą wznioſłá wzgorę/ á ſkrzydłá ma ná niey.
3:
Serceby chciáło wzgorę/ kámień k zyemi ciągnie/
4:
Bo więc trudno mędrowáć/ gdzye ſie nędzá lągnie.
5:
A wſzákoż miła cnotá/ y w ſukience ſzárey/
6:
Kto iey pilen/ ma záwżdy/ oſobliwe dáry.
7:
Kożdego s ſwego ſtádá/ iáko piątnem znácży/
8:
Bo bez niey nazacnieyſzy/ káżdy ſie z inácży.
9:
☞ Przygodę ták máluią.
10:
P
Annę námálowáli/ w przygodney oſobie/
11:
Oná ſiedzi w ogrodku/ wianki ſobie wiye.
12:
A gádziná ſie pod nią/ ſzpetna w trawie źwiłá/
13:
Cegłá z gory vpádłá/ głowę iey rozbiełá.
14:
¶ Ták wſzyſcy w tym ogrodku/ ty wianki wiyemy/
15:
A pod námi gádziny/ co o nich niewiemy.
16:
Tákież ſobye ná trawce igramy by dzyeći/
17:
A niewiemy gdy cegłá/ ná nas z gory zleći.
18:
¶ Pyſzny w cudzą nádzyeię.
19:
O
Słá námálowáli/ á on obraz nośi/
20:
A zá nim idzye żebrak/ co nań rzkomo prośi.
21:
Ludzye ſie obrázowi/ kędy ſzedł kłániáli/
22:
Oſieł mnimał by iemu/ kiedy go miyáli.
23:
Stánął/ á żebrak kiyem/ nie tobieć to świnio/
24:
Byś ty nie miał obrázu/ ſzedłby káżdy mimo.
25:
¶ Tákżeć kiedy ſie drugim/ dla pánow kłániáią/
26:
Wnet zhárdzyeią/ więc ie też/ cżáſem y biyáią.
27:
¶ Pochlebniká ták máluią.
Pochlebni=


strona: 116

Cżwarty.Liſt 116.
1:
P
Ochlebniká máluią/ á on Ráká dzyerży/
2:
Gdyż ten narod pochlebny/ ſnadź káżdego mierźi.
3:
Bo iż Rák ma wiele nog/ ten też wiele zbyega/
4:
A wſzędy pilnie pátrzy/ y w tyle ocży ma.
5:
A gdzie może vſzcżypnie/ chociay ćicho krocży/
6:
Strzeż ſie go iáko Wężá/ chociać pyęknie w ocży.
7:
Bo ieſlić nie vſzcżypnie/ ma przedſię cżym kole/
8:
Ty ſie przedſię daſz zwabić/ moy miły Sokole.
9:
¶ Drugie podobieńſtwo tegoż/
10:
Iż mu nie wierz.
11:
K
Ruk vłápił Chomieká/ ná drzewie gi ſkubye/
12:
Alić Lis podeń dybye/ w oney ſwoiey ſzubie.
13:
Aleś Krucżku wybielał/ bom cie cżarno widał/
14:
Słyſzę żeś y głos zmienił/ y radbych cie ſłyſzał.
15:
Krucżyſko chce záſpiewáć/ vpuśći Chomieká/
16:
A Lis go pochwyćiwſzy/ choć nie miał koniká/
17:
Skocżył prętko do láſá/ Krucżek ſie obacżył/
18:
Iż zdrádzon iego miłość/ kiedy ſpiewáć racżył.
19:
¶ Figurá łákomego.
20:
L
Akomego figurá/ Oſieł z bieſágámi/
21:
A ná nim fláſze nioſą/ s chleby s pyecżeniámi.
22:
A on nędznik pokrzywy/ kędy może chwyta/
23:
A gdzyeby do plew trefić/ pilnie ſie przymyka.
24:
¶ Tákżeć też chłop łákomy/ ma doſyć wſzytkiego/
25:
A plewy mu tkwią z gęby/ v Oſłá márnego.
26:
Tákżeć iedno Pokrzywy/ á z Lopyanem wárzy/
27:
Aż ſie potym kto iny/ po nim w gębę ſpárzy.
PWynioſłey


strona: 116v

Rozdzyał
1:
¶ Wynioſłey myſli figurá.
2:
M
Aluią á Ikarus/ co wſzytko chciał wiedzyeć/
3:
Y nie mogł ſie ſpokoiem/ ná zyemi wyſiedzyeć.
4:
Nábrał s ptáſzych ſkrzydł pierza/ y woſkiem ie ſpráwił/
5:
Potym ie ſobie do rąk/ miáſto ſkrzydł przypráwił.
6:
A gdy leciał ku gorze/ Słońce woſk ſtopiło/
7:
Vpadł w morze/ iuż go tám/ bárzo teſzno było.
8:
¶ Tákżeć máło nie wſzyſcy/ ty piorká lepiemy/
9:
Ciągniemy ſie ku gorze/ á gdzye paść nie wiemy.
10:
☞ Niedbáłego Figurá.
11:
F
Igowe drzewo piękne/ wyſoko ná ſkále/
12:
Málowáli/ á iágod iuż ná nim o mále.
13:
Ano ie ſkubą Sroki/ latáiąc á Wrony/
14:
Bowiem to ich co vkráść/ zwycżay przyrodzony.
15:
¶ Tákżeć náſzym niedbálcom/ práwie toż dzyáłáią/
16:
Iedno Sroki á Wrony/ ći ich vżywáią.
17:
Co w nędzy názbieráią/ rozleći ſie márnie/
18:
Bowiem tám iuż ledá kto/ záwżdy k ſobie gárnie.
19:
¶ Niewiáſtá obłudna.
20:
S
Argus rybá ieſt w morzu/ co Kozę rad widzi/
21:
Chłop gdy ią chce vłápić/ tedy ią ták ſzydzi.
22:
Włoży ná głowę ſkorę Kozią y z rogámi/
23:
Idzye ná brzeg/ áż Sárgus/ płynie s poſtáwámi.
24:
A ten ią wnet połápi/ otoż tobye miłość/
25:
Tákżeć ſie z námi dzyeie/ prze náſzę omylnosć.
26:
Też nas tymi rogámi/ ty pánie ſiodłáią/
27:
Co ſie dziwnemi kſtałty/ ná nas vbieráią.
Niewiá=


strona: 117

Cżwarty.Liſt 117.
1:
¶ Niewiáſtę łákomą/ ták máluią.
2:
C
Hłop łycżánych powrozow/ nákręćił niemáło/
3:
By mu ſie też co zá nie/ nápotym doſtáło.
4:
Y pokładł ie ná kupye/ przyſzedſzy oſlicżká/
5:
Pogryzłá mu po troſze/ wſzytki miłoſnicżká.
6:
¶ Tákżeć wſzyſcy nierządni/ ty powrozy kręcą/
7:
Pánie co ie chowáią/ nic nie robiąc ſwięcą.
8:
A nędznik co wyrobi/ to oná pogryzye/
9:
Bo śiłá łyk potrzebá/ ná owy ich bryże.
10:
¶ Figurá podſzcżuwácżá.
11:
T
Rębácżá związánego/ w pęcie málowáli/
12:
A nád nim ſzubienicę/ co mu zgotowáli.
13:
Bo choć nie bił nikogo/ ále iż głos iego/
14:
Dawał wielką przycżynę/ morderſtwá onego.
15:
¶ Tákżeć rownie podſzcżuwácż/ co rádzi do złego/
16:
Godzyenby s tym trębácżem/ też powrozá tego.
17:
Boby ſie wiele cżáſem/ złego rozwodziło/
18:
Kiedyby pomocnikow/ do tego nie było.
19:
¶ Figurá niedbáłośći w pokoiu.
20:
N
Iedbáłośći w pokoiu/ ták kſtałt málowáli/
21:
Helm pyękny otworzony/ pod Dębem ſtáwiáli.
22:
A bábá drzewcem żołądź/ otłukáłá ſtoiąc/
23:
A Pcżoły też do helmu/ zbiegáły ſie roiąc.
24:
¶ Ach nieſtotyſz toć ſzkodá/ gdzye ták helmy ſtoią/
25:
A márnie zárdzewiawſzy/ pcżoły ſie w nie roią.
26:
A báby s ſzefelinow/ przęſlice dzyáłáią/
27:
Albo żołądź ná Dębye/ imi otłukáią.
P 2Z moż=


strona: 117v

Rozdzyał
1:
¶ Z możnym zły ſpołek.
2:
D
Wá dzbany málowáli/ ony ſpołem płyną/
3:
Cżekáiąc rychłoli ſie poſpołu rozminą.
4:
Aż po chwili miedzyány/ rzekł do gliniánego/
5:
Wierę płyńwá poſpołu/ będzye rátá ſwego.
6:
Powiedzyał mu głiniány/ zle mi ſpołu s tobą/
7:
Bo iáko wiátr powienie/ wnet ſie nam tłuc s ſobą.
8:
Więc ſie ia o cię ſtłukę/ á ty zoſtánieſz ſam/
9:
Bo to złe towárzyſtwo/ iam vbogi tyś pan.
10:
¶ W pokoiu figurá niedbáłośći.
11:
N
A ſpokoyną figurę/ koniá vbránego/
12:
Máluią/ w pługu zá nim/ páchołká zbroynego.
13:
A tarcż leży ná zyemi/ ptacy po niey gráią/
14:
A tęć y dziś ná iáwi/ wſzyſcy formę máią.
15:
Bo co ſie zacnych ludzi/ w tym pługu záchodzi/
16:
Kiedy nie máſz ćwicżenia/ á coż im to ſzkodzi.
17:
Lepyey wżdy niżli drudzy/ co leżąc prożnuią/
18:
Z oną cżyſtą vrodą/ po kárcżmach łotruią.
19:
¶ Dworſki ſtan ták máluią.
20:
D
Worzániná máluią/ pięknie vbránego/
21:
Láńcuchow ná nim pełno/ iáko Dudká pſtrego.
22:
A on w pęcie zá nogi/ podiął rękę ſobie/
23:
A drugą ſie zá vcho/ ſchyliwſzy łeb ſkrobye.
24:
¶ Ieſtći żywot roſkoſzny/ lecż kto gi rozważy/
25:
Iuż ſwobodę s ſumnieniem/ práwie ná ſzańc waży.
26:
Bo nie to cżyń coć ſie zda/ lecż co cżás przynieſie/
27:
Być ſwobodzye s ſumnienim/ byś też nie chciał w leſie.
Zły


strona: 118

Cżwarty.Liſt 118.
1:
¶ Zły ſługá.
2:
Z
Lego ſługę málárze/ ták figurowáli/
3:
Pyſk świni/ Wilcże vſzy/ do łbá mu przydáli.
4:
Pśi ogon/ á miáſto rąk/ dwie Niedzwiedze łápye/
5:
Iż wſzytko gdzye co potka/ to do ſiebie drapye.
6:
Wſzytkoby żárł by świniá/ Wilcżym ſłucha vchem/
7:
Bo pewnie nic nie ſpráwiſz/ z omylnym páduchem.
8:
Pśi ogon ma/ bo ſkacżąc iáko pies dutkuie/
9:
A gdzyeby co połápić/ s kątá vpátruie.
10:
¶ Sługá dobry.
11:
D
Obremu záſię głowę/ Wołową przydáli/
12:
A vſzy by v Oſłá/ v niey vdzyáłáli.
13:
Z Ieleniemi nogámi/ celbrat w ręce dzyerży/
14:
Pátrzy páńſkich pożytkow/ á zbytek go mierźi.
15:
Pilnie ſłucha/ á co daſz/ ie iáko Woł trawę/
16:
Orze/ nie wymowi ſie/ ni ná żadną ſpráwę.
17:
Skacże prętko by Ieleń/ kiedy pánu trzebá/
18:
A tákiego zapłátá/ pewnie bliſko niebá.
19:
¶ Zoná pocżćiwa.
20:
Z
Oná zacna pocżćiwa/ tę figurę miáłá/
21:
Pod nadobnym drzewecżkiem/ Oliwnym ſiedzyáłá.
22:
A máćicá iey s piersi/ Winna wyraſtáłá/
23:
A ſwemi gáłąſkámi/ drzewko obłápiáłá.
24:
A po onych gronecżkach ptaſzkowie ſpiewáli/
25:
Tákieć záwżdy pocżćiwi/ roſkoſzy miewáli.
26:
Siadáli záwżdy ſpołu/ pyęknie ſie zgadzáiąc/
27:
A dzyatecżki ſkakáły/ przed nimi ſpiewáiąc.
P 3Zoná


strona: 118v

Rozdzyał
1:
¶ Zoná wſzetecżna.
2:
N
Iewiáſtę złą by Swinię/ záwżdy málowano/
3:
Bramkę piękną ná cżele/ trepki iey przydano.
4:
Pierſcień ma złoty w nozdrzach/ á pod drzewem riye/
5:
Tákżeć żoná wſzetecżna/ co iáko pyes tyie.
6:
Pod nabożną figurą/ iáko mnich s trepkámi/
7:
Kędy może tu ryie/ by świniá pod námi.
8:
Záwżdy ſie vſznuruie/ záwżdy ſie vſkubye/
9:
Alić z onym pierſcieniem/ przedſię w gownie dłubye.
10:
grafika
11:
¶ Z możnym nie gray.
12:
L
Ew gdy vſnął ná ſłońcu/ Krolikowie máli/
13:
Zbieżawſzy ſie/ igráiąc/ brodę mu tárgáli.
14:
A Lwiſko ſie obudzi/ kilko ich połápi/
15:
O toć drugi do iámki/ prętko ſie pokwápi.
16:
¶ Nie igray/ iáko mowią/ nigdy Myſzko s Kotką/
17:
Być też wierę miáłá być/ y rodzoną ciotką.
18:
Abowiem ſie poſpołu/ to nigdy nie zgodzi/
19:
Bárzo rozno vbogi/ záwżdy s pyſznym chodzi.
20:
¶ Zdraycy nigdy nie wierz.
21:
L
Ew rzkomo ſie rozniemogł/ y poſłał do Liſzki/
22:
Zeby go náwiedziłá/ prośił towárzyſzki.
23:
Owa gdy ſzłá do niego/ ná ſcieſzkę poźrzáłá/
24:
Názad żadnego ſládu/ ná pyaſku nie znáłá.
25:
Rzekłá/ Lewku iuż ſie lecż/ niech ia we krzu ſiedzę/
26:
Aż kiedyć ſie polepſzy/ toż cie więc náwiedzę.
27:
¶ Tákżeć káżdego zdraycę/ tym Lwem figuruią/
28:
Ktorzy niewinne ludzi/ ćicho podſkubuią.

strona: 119

Cżwarty.Liſt 119.
1:
¶ Pyſznemu pychá wádzi.
2:
I
Eleń ſie pyſznie chłubił/ vſzymá y rogi/
3:
Iedno ſie tym fráſował/ iż miał cienkie nogi.
4:
A gdy go pśi popárli/ teraz chwalił nogi/
5:
Bo mu y po ſzelinie/ záwadzáły rogi.
6:
¶ Tákżeć káżdy pyſzny chłop/ niewie co mu wádzi/
7:
A co potrzebnieyſzego/ o tym więc mniey rádzi.
8:
Iedno chodzi podnioſzſzy/ poroże by Ieleń/
9:
Mogłby rzec cáłuy nas w rzyć/ á iedno ſie nie leń.
10:
¶ Srogość cżłowiecża.
11:
A
Rion ſławny gędzyec/ gdy ſie przez morze wiozł/
12:
A niemáło pieniędzy/ co był názbierał nioſł.
13:
Nautowie obacżywſzy/ vtopić go chcieli/
14:
Aby wzyęli pieniądze/ co przy nim widzyeli.
15:
Pocżął gąść oſobliwie/ á Delphin przypłynął/
16:
Kiedy go wyrzućili/ ten go wnet ná ſię wzyął.
17:
Y przyniozł go do brzegu/ pátrz iáko beſtia/
18:
Cnotą y miłoſierdziem/ złego cżłeká miya.
19:
¶ Co niewinne dręcżą.
20:
I
Aſtrząb gonił Gołębiá/ y wpadł w dom do chłopá/
21:
A chłop go wnet vłápił/ nie być bez kłopotá.
22:
Iáſtrząb rzekł/ coć do tego/ cżemuś mię vłápił/
23:
Ten rzekł/ iżeś ſie pilnie/ zá Gołębiem kwápił.
24:
Alem tobie niewinien/ chłop rzekł/ práwem twoim/
25:
Oſądzę cie/ ktoreś ty/ miał z Gołębiem moim.
26:
On tobie nic nie winien/ á tys go chciał zábić/
27:
Tymże práwem złocżyńcá/ káżdy karan ma być.
P 4Sługá


strona: 119v

Rozdzyał
1:
¶ Sługá niewierny gorſzy niż złodzyey.
2:
P
Ies ſzcżekáiąc od Owiec/ iął Iágniętá iádáć/
3:
Páſterz go vłápiwſzy/ chciał go obieśić dáć.
4:
Pies rzekł/ więceyć Wilk winien/ niechay mowi kto chce/
5:
Ia rzadko gdy Iágnię zyem/ tenći iada Owce.
6:
Páſterz mu rzekł/ nie ták mi/ cięſzko ná obcego/
7:
Iáko ná cię/ gdyżemći/ zwierzył dobrá ſwego.
8:
¶ Záwżdy więtſzy domowy/ złodzyey/ bo y zdradza/
9:
Gdyż mu wierzą/ niżli ow/ co ćicho krásć chadza.
10:
¶ Nie wierz złemu nigdy.
11:
W
Ilcy kontrákt z Owcámi byli vcżynili/
12:
Wilcżętá im w zakłádzye/ máłe zoſtáwili.
13:
Owce im też ſwoie pſy/ zá gárdło wydáły/
14:
Wilcżętá też podroſzſzy/ w lás pouciekáły.
15:
Potym pánowie ſtárſzy/ gdy iuż pſow nie było/
16:
Lácno im do ſzeliny/ po iedney bráć było.
17:
¶ Pátrzay záwżdy przypadkow/ gdy ſie maſz s kim iednáć
18:
Bo z obłudnym iednáiąc/ możeſz ſie przeżegnáć.
19:
¶ Tháka druga.
20:
W
ąż chłopu dzyecię zyádſzy/ vciekał kſzykáiąc/
21:
A chłop mu ogon vciął/ poſzedł Wąż ſtękáiąc.
22:
Więc ſie dzyecię zgoiło/ ogon też Wężowi/
23:
Chłop rzekł/ poiednaymyſz ſie/ kiedychmy iuż zdrowi.
24:
Rzekł Wąż/ iać ſie poiednam/ lecż gdy vźrzę ogon/
25:
A ty dzyecię wſpomienieſz/ będzye z nowu gomon.
26:
¶ Záwżdy gdy obráżona/ przyiaźń bywa názbyt/
27:
Ná wiecżne tám przymierze/ trudno bywa o kwit.
O tymże.


strona: 120

Cżwarty.Liſt 120.
1:
¶ O tymże.
2:
G
Ołębie widząc Kánię/ iż ptaki goniłá/
3:
Obráli ią zá krolá/ áby ich broniłá.
4:
Potym Iáſtrząb przyleciał/ wnet Kániá ſkwircżáłá/
5:
A gromádá Iáſtrząbá/ wneth Krolem obráłá.
6:
Potym iego wielmożność/ gdy iuż krolem zoſtał/
7:
Co naprzednieyſze pány/ po iednemu chwoſtał.
8:
¶ Nigdy ty ſobye nie gań/ páná ſpokoynego/
9:
Boć ſie rychley doſtánie/ w łeb zá zuchwáłego.
10:
¶ Miła rzecż ſwobodá.
11:
W
Ilk vźrzał Pſá tłuſtego/ pytał ſkądżeś vtył/
12:
Powiedzyał/ pan mię karmi/ Wilk mu tę rzec chwalił
13:
Vźrzał potym otárto/ około ná ſzyi/
14:
A to coć łeb ogryzło/ towárzyſzu miły.
15:
Ten rzekł/ iż w nocy záwżdy/ ſtawam ná łáńcuchu/
16:
Wilk rzekł/ ia tych roſkoſzy/ nie chcę mieć páduchu.
17:
Bo gdy pieſek dla ſtráwy/ ná łáńcuchu ſtawa/
18:
Wilcżek ſobie po leſie/ ſkacżąc poigrawa.
19:
¶ O tymże.
20:
V
Zrzał Oſieł Koń ſkacże/ á wędzidłá gryzye/
21:
A ná pierſiach/ ná głowie, wſzędy po nim bryże.
22:
Przyiádą potym z bitwy/ á rány ná ſzkápie/
23:
Boki mu wybodzyono/ áże z nich kreẃ kápie.
24:
Rzekł Oſieł/ dobrzeć mnię ták/ dzwigáiąc ty worki/
25:
Názobáć ſie zgoninek/ bo też ſuſzam wtorki.
26:
Bo widzę iáko temu/ boki pobodzyono/
27:
A toć iárzmo ná wſzytki/ hárde przełożono.
P 5O tym


strona: 120v

Rozdzyał
1:
¶ O tymże.
2:
M
Yſz dworſka wieśney Myſzy/ prośiłá do ſiebie/
3:
Záwiodłá ią w kołacże/ iedno lepiey w niebie.
4:
Pocżnie klucżnik po chwili/ po zamku ſkrobotáć/
5:
Myſzy ſzukáiąc ſkáłub/ pocżną ſie kłopotáć.
6:
Szedł klucżnik precż/ Myſz wieśna/ á miła dworacżko/
7:
Cżęſtoż tákie przeſtráchy/ mieważ nieboracżko.
8:
Tá rzekłá/ bárzo cżęſto/ á tá od niey w nogę/
9:
Lepſzy w moiey ſtodołce/ ia pokoy mieć mogę.
10:
¶ Vbogyego ſobie lekce nie waż.
11:
K
Rolik pod Orlem gniazdem/ wylągł w iámie dzieći/
12:
Gdy wylázły ná ſłońce/ Orzeł z gniazdá zleći.
13:
Porwał iedno/ Krolicżek płácżąc zá nim wołał/
14:
Aby mu wroćił dzyecię/ Orzeł o to niedbał.
15:
Krolik potym y z żoną/ drzewo podkopáli/
16:
Ze ſie Orzeł y z gniazdem na zyemię obáli.
17:
Liſzki/ Kánie Orlętá/ potym rozchwytáli/
18:
Nie waż nas ſobie lekce/ chociaieſmy máli.
19:
¶ O tymże.
20:
M
Yſzká biegłá mimo Lwá/ przyćiſnął ią nogą/
21:
Puśćił kiedy piſzcżáłá/ nędznicżkę vbogą.
22:
Potym w śidło zá nogę/ Lew pod kłodą tráfił/
23:
Przyſzłá Myſzká do niego/ co ią był vłápił.
24:
Y przegryzłá mu śidło/ Lewek iął dzyękowáć/
25:
Iuż widzę s káżdym przyiaźń/ iż nie zle záchowáć.
26:
¶ A iście że to rozum/ pocżćiwy káżdego/
27:
Aby nigdy nie gárdził/ chucią namnieyſzego.
Odmien=


strona: 121

Cżwarty.Liſt 121.
1:
☞ Odmienność.
2:
O
Sieł gdy Bogá prośił/ o páná inſzego/
3:
Iákoś mu ſie ſprzykrzyło/ było v pirwſzego.
4:
Dał go Bog do Rymárzá/ vźrzał on gárbuie/
5:
Oſlą ſkorę ná wywrot/ bárzo ią nicuie.
6:
Ach nieſtotyſz wygrałciem/ lepyey było wory/
7:
Nośić z onego młyná/ bom iuż teraz chory/
8:
Pátrząc ná tego ſkorę/ tákżeć też mey będzye/
9:
Ták ſługá w dobrym bycie/ nigdy zły nie zbędzye.
10:
¶ Niedbáłość przygody.
11:
P
Chłá źimie miedzy pcżoły/ do vlá polázłá/
12:
Aby tám pożywienie/ wżdy ſobie ználázłá.
13:
Y rzekłá ſtárſzey Pcżele/ by ią przechowáłá/
14:
A będę twoie dzyeći ſkakáć náucżáłá.
15:
Tá rzekłá/ iuż tám cięgni/ y s ſwoimi ſkoki/
16:
Wolę iż moie bęcżąc/ lecą pod obłoki.
17:
A nánoſzą cżymby ſie/ źimie dobrze mieli/
18:
Bo widzę bárzo iákoś/ ſkocżkowie pomdleli.
19:
¶ Spolny rátunk.
20:
C
Hłop miał Koniá y Oſłá/ kiedy iechał w drogę/
21:
Oſieł rzekł/ vlży mi co/ bo ia iuż nie moge.
22:
Włoż ná Koniá/ á Koń rzekł/ o bezecna świnio/
23:
Tobie to przyrodzono/ á wżdyć nieść niemiło.
24:
A potym zdechł Oſiełek/ więc ony brzemioná/
25:
Ták y s chłopem poſpołu/ włożono ná Koniá.
26:
¶ Dobrać oná przypowiesć/ poſpolita byłá/
27:
Bielſza ręká gdy iedná drugą ſpołu myłá.
Ze złym


strona: 121v

Rozdzyał
1:
¶ Ze złym złe towárzyſtwo.
2:
P
Racżkę węglarz námawiał/ áby z nim mieſzkáłá/
3:
Bo ia mam węgla doſyć/ będzyeſz przy nim práłá.
4:
Pracżká rzekłá/ wiem pewnie/ ſtałoby zá moie/
5:
Bo cobych ia popráłá/ toby węgle twoie/
6:
Wſzytko mi pocżyrniło/ á ták bez kłopotá/
7:
Nigdyby nie minęłá/ mie dwoiá robotá.
8:
¶ Záwżdyć kto z brudnym mieſzka/ káżdy ſie vbrudzi/
9:
Tákżeć dobry záwżdy ſie/ ma ſtrzedz od złych ludzi.
10:
¶ Coś ieſt/ to chciey być.
11:
P
Aſterz vźrzał á morze/ pyęknie ćicho ſtało/
12:
Owce wſzytki poprzedał/ kupił Fig niemáło.
13:
Y chciał płynąć ná morze/ áby ná nich wygrał/
14:
A morze ſie wzburzyło/ Márinarz roſkazał/
15:
By wſzytko wymiotáli/ do brzegu ſie wroćił/
16:
A potym iákoś rychło/ morze wiátr vkroćił.
17:
Páſterz rzecże do drugich/ wey iákoć vſiádło/
18:
Podobno przechowáło/ iużby Figi iádło.
19:
☞ Cudney poſtáwie nie wierz.
20:
L
Is Chártom vciekáiąc/ do chłopá przybieżał/
21:
Y wlazł miedzy kupę drew/ áby tám vleżał.
22:
Gdy przybiegli Myſliwcy/ o Liſá pytáli/
23:
Chłop rzekł/ iżechmy go tu/ nigdzyey nie widáli.
24:
A pálcem ná drwá kiwa/ á Lis dziurę widział/
25:
Myſliwcy odiecháli/ Lis chłopu powiedzyał/
26:
Gdyby ſie twoie ręce/ z vſtámi zgodziły/
27:
Nigdyby áni ciebie/ ni mnie nie zdrádziły.
S chytrem


strona: 122

Cżwarty.Liſt 122.
1:
☞ S chytrym złe towárzyſtwo.
2:
K
Rynicá z wodą wzgorę/ obrąbiona byłá/
3:
Liſzká s Kozłem poſpołu/ do wody wſkocżyłá.
4:
Gdy nie mogli wyſkocżyć/ Kozłá námowiłá/
5:
Aby ſie wſpiął/ á oná po nim wyſkocżyłá.
6:
Gdy iey prośił o rátunk/ oná powiedzyáłá/
7:
Iuż cie wierę obrádz Bog/ gdym ia wybieżáłá.
8:
Byś miał ták długi rozum/ iákoć brodá wiśi/
9:
Nie dałbyś ſie oſzukáć/ mędrſzy ogon Liśi.
10:
¶ Złego złość/ niewinnemu nie ſzkodzi.
11:
K
Ozyeł iż s przyrodzenia/ rád waży ná Wirzbę/
12:
Chociay iey kęs pogłodze/ máłą ćirpi krzywdę.
13:
Owſzem pod cżás Kozłowi/ w rogi ſie doſtánie/
14:
Wirzbie to nic nie wádzi/ bo w cále zoſtánie.
15:
¶ Tákże ſie też potrzebá/ ſtrzed káżdemu tego/
16:
By ſławy nie vymował/ nigdy niewinnego.
17:
Gdyż on przedſię zoſtánie/ w ſwoiey niewinnośći/
18:
A ty pomſty nie vydzyeſz/ zá ſwe wſzetecżnośći.
19:
☞ Poſtáwá bez rozumu.
20:
M
Alarz iechał do miáſtá/ przedawáć obrázy/
21:
Vpuśćił rytą głowę/ miedzy złemi rázy.
22:
Y nálázłá ią Liſzká/ by świeża mnimáłá/
23:
Iż ſie miáłá pożywić/ ták ſie nádzyewáłá.
24:
Gdy ią ięłá przewrácáć/ potym nárzekáłá/
25:
Szkodáſz tey piękney głowki/ iż mozgu nie miáłá.
26:
¶ Siłáż tych pięknych głowek/ co mozgu nie máią/
27:
A iże ie vpſtrzono/ przedſię ſie kocháią.
Na vtrá=


strona: 122v

Rozdzyał
1:
¶ Ná Vtrátniki.
2:
R
Zeżyſz bráćie ten kábat/ ſznurkuy obercuchy/
3:
Náwiążyſz tych feretow/ rozwieſzay łáńcuchy.
4:
Piy/ roźleway/ á dłuż ſie/ á gdy przydzye trwogá/
5:
Do nagłębſzey piwnice/ iuż tám iedno Bogá.
6:
Máłoby ná żelezye/ nie lepiey ſznurkowáć/
7:
Iż kiedy on pan prziydzye/ co nie każe pſowáć/
8:
Być bicżem nie dochluſtał/ w rzezánym kábacie/
9:
A pewnie cie nie ſpyta/ co tám pod nim macie.
10:
¶ Ná Opilce.
11:
C
Oż wżdy maſz w tym zá roſkoſz/ moy namilſzy brácie/
12:
Wſzytkim śmierdziſz iáko pies/ wſzyſcy pátrzą ná cię.
13:
Ocżyć/ nogi zápuchły/ á brzuch iáko pudło/
14:
Iuż chodziſz zá táraſkiem/ iuż ná nogach ſzcżudło.
15:
Y mnimaſz ábyś żyw był/ á tyś zdechł nápoły/
16:
Gdy owy wdzyęcżne ſwoie/ roſpuśćiſz Sokoły.
17:
Zdać ſie ábyś wdzyęcżnym był/ kiedyć w gárdło leią/
18:
Wierz mi iżći ſie s ciebie/ iáko z błazná smieią.
19:
¶ Ná Zwadzce.
20:
C
Oż maſz moy towárzyſzu/ s tego zá pożytki/
21:
Iżeś ſobie omierźił/ práwie ſtany wſzytki.
22:
Iż ná cię by ná Wilká/ Kozy záglądáią/
23:
Pálcem cie vkázuiąc/ złąć ſławę dzyáłáią.
24:
A to w niwecż żeć gębę/ ná krzyż pokryſláią/
25:
Alboć wzory ná twarzy/ páznokty zdzyáłáią.
26:
A ty przedſię ták mnimaſz/ iż nie daſz lekkośći/
27:
Sobie cżynić/ lecż s tey cżći/ bárzo bolą kośći.
Ná pochleb=


strona: 123

Cżwarty.Liſt 123.
1:
¶ Ná pochlebcę.
2:
K
Lekocże tym oſkardem/ moy miły Bocianie/
3:
Gdyż widziſz iż ná ſwiecie/ cnotá wſzędy tanie.
4:
Zyẃże ſie tą niecnotą/ by Bocian żábámi/
5:
Lecż rádzęć nie doſiaday/ cżáſem rowno z námi.
6:
Bo wieſz iż długo krzywdá/ nierádá záżywie/
7:
Zwłaſzcżá pod fárbą prawdy/ kto ią cżyni łżywie.
8:
Y nie bacżyſz pożytek/ iákie s tego roſcie/
9:
Zła ſławá/ á niewiárá/ á w łeb pewni goſcie.
10:
¶ Ná obmowcę.
11:
R
Adzęć byś nie ſzácował/ nikogo po ſtronie/
12:
Pewnie będzyeſz podobien ku plugáwey Wronie.
13:
Ktora ſie więc zábawia/ ná śćirwie ſmrodliwym/
14:
Gdyż ten ſkutek káżdemu/ rad bywa ſzkodliwym.
15:
Ale lepiey moẃ w ocży/ gdy co nietrefnego/
16:
Słyſzyſz álbo ſam widziſz/ do ſąſiádá ſwego.
17:
Bowiem to cnotliwemu/ nadobnie przyſtoi/
18:
Káżdemu mowić prawdę/ nigdy ſie nie boi.
19:
¶ Ná tego co drugiemu zaźrzy.
20:
N
Ie zaźrzyſz też nikomu/ o moy miły brácie/
21:
Gdy kto chodzi w chędozſzey/ á niżli ty ſzácie.
22:
Albo gdy ſie mu lepyey/ niż tobie powodzi/
23:
Bo od ſámego Bogá/ wſzytko to pochodzi.
24:
Nie z dowćipuć to mi wierz/ to ſie z námi dzyeie/
25:
Przetoż y ty o Pánu/ bądź dobrey nádzyeie.
26:
Wſpomożeć też y ciebye/ tanieć to v niego/
27:
Nie opuśćić on nigdy/ żadnego wiernego.
Ku te=


strona: 123v

Cżwarty.
1:
¶ Ku temuż.
2:
D
Awid on ſwięty Prorok/ ták o tym powiedział/
3:
Byłem młod sſtárzałem ſie/ żadnegom nie widzyał/
4:
Ktory tu ſpráwiedliwie/ w ſwey pobożnośći trwał/
5:
Aby y s potomſtwem ſwym/ chlebá gdzye ſzukáć miał.
6:
¶ Záchowayże ſie też ty/ pobożnie w ſwym ſtanie/
7:
Iſcie ſie nie omyliſz/ nigdy ná tym Pánie.
8:
Y owſzemći ná wſzytkim/ błogoſłáwić będzye.
9:
O cżym iego obyetnic/ w piśmiech pełno wſzędzye.
10:
¶ Ná Lichwarzá.
11:
P
Ełno tego ná ſwiecie/ zá náſzego wieku/
12:
Gdyż iuż dziś nie ſromotá/ żadnemu cżłowieku.
13:
Lichwę bráć od drugyego/ płátem to názwáli/
14:
Snadź tego v Proroká/ nigdy nie cżytáli.
15:
Gdzye pyta Páná ſwego/ Kto w przybytku twoim/
16:
Mieſzkáć będzye moy Pánie/ że to drugim powim.
17:
Ten ktory pieniędzy ſwych/ ná lichwę nie dawał/
18:
A od niewinnych ludzi/ nigdy darow nie brał.
19:
¶ Ná dziſieyſze okrutniki.
20:
P
An woła przez Proroki/ brońcie śirot/ wdowy/
21:
Ia też ku wyſłuchániu/ będę wam gotowy.
22:
Wſzákże im dziś nawięcey/ ći krzywdę dzyáłáią/
23:
Ná Páńſkye obietnice/ y grozy/ niedbáią/
24:
Ktorzyby ich we wſzytkim/ tu rátowáć mieli/
25:
Okrutniey niż kto iny/ ſámi ie śćiſnęli.
26:
Lecż wierz mi Páńſkie ſłowo/ będzye trwáć ná wieki/
27:
A ty w piekle przypłáćiſz tey twoiey opieki.

strona: 124

Rozdzyał.Liſt 124.
1:
¶ Ná Hárdego.
2:
I
Dź ty przedſię á pátrzay/ byś nie zmylił kroku/
3:
Pluy ná ſtronę/ á ná cyeń/ pogląday po oku.
4:
A kolnierza potrząſay/ ni o kogo nie dbay/
5:
A iżći wſzyſcy ſłużą/ ták o ſobye mnimay.
6:
Ale wierz mi ći ſłudzy/ żeć ſie śmieią s ciebye/
7:
Mowiąc/ tu rzecż w popyele/ choć myſl lata w niebie.
8:
A chociać cżáſem z żártu w ocży pochlebuią/
9:
Lecż wierz mi że cie s tyłu/ pálcem vkázuią.
10:
¶ Ná łgarzá.
11:
N
Vż moiá miła Soyko/ z zwykłego nałogu/
12:
Przepyeruy/ áżći dádzą/ zgniłego twarogu.
13:
Bowiem iáka robotá/ táka też zapłátá/
14:
A nigdy to nie chybi/ łgarzá páná brátá.
15:
Bo káżdy ná tym hándlu/ iuż ſowito tráći/
16:
Kto ſie s ciotką pánią łżą/ práwie wiernie zbráći.
17:
Bo mu wſzyſcy nie wierzą/ y nic mu nie dádzą/
18:
Y co wyłgał/ iákoby/ wydrzeć/ záſię rádzą.
19:
¶ Ná gracże.
20:
C
Oż moy miły Kozerá/ maſz wżdy zá zyſk s tego/
21:
Iżeś ták bárzo pilen/ thuzá żołędnego.
22:
Tráćiſz ſławę/ mnimánie/ dobre mienie/ miárę/
23:
Y nie rowną z drugimi/ iuż maſz ná wſzem wiárę.
24:
Bo weźrzy iedno w reyeſtr/ nie naydzyeſzli tego/
25:
Iż thy przez rok omyliſz/ pewnie nie iednego.
26:
Więc obudwu pewna was/ vtrátá nie minie/
27:
Temu coś wzyął/ á tobye/ dobra ſławá ginie.
QNá łákom


strona: 124v

Rozdzyał
1:
Ná Lákomce ſkąpe.
2:
Y
Coż wżdy wy cżynicie/ vbodzy nędzarze/
3:
Práwie was Pan poſádził/ káżdemu ná wſparze.
4:
By ſie wámi karáli/ á dobrá ſwoiego/
5:
Vżywáli pobożnie/ z łáſki nádánego.
6:
Bo tu nędzę ćirpicie/ potym z mąk do pyekłá/
7:
Y coż to zá nádzyeiá/ wierzę żeć ſie wſciekłá.
8:
Syedzi nędznik ná worku/ by miał być żyw wiecżnie/
9:
A drugi ná ten worek/ iuż piye beſpyecżnie.
10:
¶ Ná Dworſtwo.
11:
C
Oż zá dworſtwo oſzydzić/ zwłaſzcżá wierzącego/
12:
A śmiać ſie ledá cżemu/ choć nie trzebá tego.
13:
Gráć/ prożnowáć/ łotrowáć/ poki sſtawa worá/
14:
A vmieć to ledá chłop/ choć nie był v dworá.
15:
Toć ieſt dworſtwo/ záchowáć ſwoy ſtan w pocżćiwośći/
16:
A zdobić ſie cnotami/ w pyękney ſtátecżnośći.
17:
Káżdemu ſie záchowáć/ káżdemu pomagáć/
18:
Ieſli chceſz dobrą ſławą/ k temu ſzcżęſciem władáć.
19:
¶ Ná wychowánie ſynow.
20:
P
Omnicieſz wy rodzicy/ iż cżáſem ze łzámi/
21:
Wſpominacie ſwe cżáſy/ co były przed wámi.
22:
Nárzekáiąc ná przodki/ że was zle ćwicżyli/
23:
Mowiąc/ żebychmy dziſia godnieyſzymi byli.
24:
Karzcieſz ſie tedy pilnie/ ſwemi przygodámi/
25:
A mieycie lepſzą pyecżą/ nád ſwymi dzyatkámi.
26:
Bo nie doſyćći ná tym/ iż go vbogáćiſz/
27:
Pewnie w złym wychowániu/ y z nim wſzyſtko ſtráćiſz.
Ryby


strona: 125

Cżwarty.Liſt 125.
1:
grafika
2:
¶ Ryby ná nieuſtáwicżność náſzę.
3:
P
Ráwiechmy by w odmęcie/ zátrwożone ryby/
4:
Goniemy ſie po ſwiátu/ weſpołek bez chyby.
5:
Okuń goni Płoćicżkę/ á Okuniá Szcżuká/
6:
A ſámá ſie theż lęka/ v rybitwá tłuká.
7:
¶ Tákże my też vbogye/ Płoćicżki dławimy/
8:
A rybitwi zá námi/ co o nich nie wiemy.
9:
Tákże záwżdy ná wzaiem/ cżárt iwáná goni/
10:
A obádwá ni wzwiedzą/ kiedy będą w toni.
11:
¶ Lábęć ná ſtrách śmierći.
12:
L
Abęć kiedy vmiera/ tedy pyęknie śpyewa/
13:
A nędzny cżłowiek płácże/ chociay ſie nádzyewa/
14:
Po tym márnym żywocie/ onego lepſzego/
15:
A wżdy mu żal od tego/ ſwiátá obłudnego.
16:
Y nie práwy to Rycerz/ co ſie śmierći boi/
17:
A tho záſię deſperat/ co też o nię ſtoi.
18:
Ale to ieſt práwy kſtałt/ ſercá wſpaniłego/
19:
Nielękáć ſie w nieſzcżęſciu/ nie prágnąć też złego.
Q 2Zoraẃ


strona: 125v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Zoraẃ ná beſpyecżność żywotá.
3:
Z
Oraẃ domá chowány/ wolno ſobie chodzi/
4:
Ná owego dziwocżká/ káżdy s kiyem godzi.
5:
A też ſłyſzę kiedy ſpi/ dzyerży w nodze kámień/
6:
Aby gdy mu vpádnie/ obudził ſie zá nim.
7:
¶ Pátrz iáko y beſtiyká/ ma pyecżą o ſobie/
8:
A náſz Zoraẃ opiły/ przez ſen ſie w łeb ſkrobye.
9:
Anoby trzebá wierz mi/ káżdemu cżuynośći/
10:
Widząc ták omylny ſwiát/ w dziwney omylnośći.
11:
☞ Bocyan ná łákomcá.
12:
B
Ocian ma cżyſty pokoy/ robacżki łápáiąc/
13:
Lepſzy niż chytrá Wroná/ brogow podſkubáiąc.
14:
Bo ná nię sidłá ſtáwią/ iże ſzkodę cżyni/
15:
Y rychley ſie niż Owcy/ doſtánie w pyſk Swini.
16:
¶ Tákże też ty vdzyáłay/ domowy Bocianie/
17:
Co ſwe drogo ſzácuieſz/ ludzkie názbyt tanie.
18:
Zyẃ ſwą trochą pocżćiwie/ á nie boy ſie śidłá/
19:
Y w pyſk kiyem nie weźmieſz/ y nie ſtłukąć ſkrzydłá.
Paw


strona: 126

Cżwarty.Liſt 126
1:
grafika
2:
☞ Sokoł ná ty co ſwobodę záprzedáią.
3:
W
Ey iáko ten nędznicżek/ ſiedzi záſlepiony/
4:
Mogąc ſobye powoli/ buiáć ná wſze ſtrony.
5:
Iż mu w bęben kołácą/ á kęs mięſá dádzą/
6:
A ná Wioſnę podſkubſzy/ przedſię w kociec wſádzą.
7:
¶ Coż nas ten bęben záwiodł/ y tá ſztuká mięſá/
8:
Iże o ſwe ſwobody/ nie dbamy ni kęſá.
9:
Syedzimy iáko ſlepi/ áno podſkubáią/
10:
A choć y w kociec wſádzą/ náſzy nic nie dbáią.
11:
☞ Paw ná hárdego głupyego.
12:
P
Oźrzyſz ná ty pſtroćiny/ pátrzże ná poſtáwę/
13:
Iáko krocży by miał mieć/ od ſiedmi miaſt ſpráwę.
14:
Poſłuchayże po chwili/ iedno głoſu iego/
15:
Alić iáko v Oſłá/ onego márnego.
16:
¶ Tákżeć też náſzy Pawi/ ze pſtremi ogony/
17:
Chociay widziſz w poſtáwie/ dziwne zabobony.
18:
Moẃże co z nim áliśći/ iáko Oſieł krząka/
19:
Niewie co rzec/ więc nogyeć/ rzkomo ſie záiąka.
Q 3Iáſkołká


strona: 126v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
☞ Iáſkołká ná nieuſtáwicżność.
3:
K
Iedy chłop ſiáł konopye/ Iáſkołká wołáłá/
4:
Cići pyći będą nići/ ptaki przeſtrzegáłá.
5:
A gdy ptacy nie dbáli/ iż iuż chłop miał nići/
6:
Vciekłá w dách do niego/ nie cżekáiąc wići.
7:
¶ Tákżeć náſze Iáſkołki/ kiedy ſie zleciemy/
8:
Cići pyći będą nići/ też ſobye mowiemy.
9:
A potym záſię rozno/ á co mnyę do tego/
10:
Rozlećim ſie do chłopow/ pátrzay káżdy ſwego.
11:
☞ Gołąbek ná ćirpliwość.
12:
G
Ołąbkowi z gniazdecżká/ gdy dzyatki pobyorą/
13:
Pátrz z iáką niebożątko/ vżywa pokorą.
14:
Siedząc ſobye s ſámicżką/ żáłobliwie wyie/
15:
A zbyeráiąc po zdzyebłku/ gniazdko z nowu kryie.
16:
¶ Tákżećby káżdy ſtały/ miałbyć w ćirpliwośći/
17:
Porucżáć káżdą krzywdę/ Páńſkiey opátrznośći.
18:
A przygodę po zdzyebłku/ zbyeráiąc okrywáć/
19:
Będzyeſz potym ná wſzyſtkim/ rádośći vżywáć.
Orzeł


strona: 127

Cżwarty.Liſt 127
1:
grafika
2:
☞ Orzeł ná oſtrożność.
3:
O
Rzeł ten ſobye buyno/ lata pod obłoki/
4:
Przepátruiąc co broi/ márny ſwiát ſzyroki.
5:
¶ Tákiećby poważna myſl/ záwżdy buiáć miáłá/
6:
Aby ſzkodliwe cżáſy/ wżdy przepátrowáłá.
7:
Bo ſnadź nawiętſzy rozum/ gdy kto przyſzłe rzecży/
8:
Rozmyſláiąc roſtropnie/ záwżdy ma ná pyecży.
9:
Bo ty iedno co zeſzły/ cżynią nam ćwicżenie/
10:
Bychmy ná to co przyść ma/ wżdy mieli bacżenie.
11:
☞ Szpak ná ćwicżenie.
12:
S
Zpak świrkocąc po polu/ iedno trawkę ſkubye/
13:
Albo łápa motyle/ álbo w gnoiu dłubye.
14:
Pusćiſz go miedzy dzyeći/ álić on wnet mowi/
15:
Y drugich potym przy nim/ wnet ſnádnie náłowi.
16:
¶ Tákżeć náſz Szpak domowy/ chociay chodzi w ſzubie/
17:
Ledwe tákże świrkocąc/ iż w gnoiu nie dłubye.
18:
A puśćże go do ludzi/ áliśći on mowi/
19:
Y drugyego by dudká/ zá wiechą vłowi.
Q 4Soyká


strona: 127v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
☞ Soyká w klatce ná błazny.
3:
T
O tá iedno ſzcżebyece/ á s ſwoiego piſku/
4:
Kęs twarogu w ſkorupce/ to tylkoſz ma w zyſku.
5:
A iż ſie iey kęs dzyeći/ zbyeżawſzy ſie śmieią/
6:
A potym álbo ſkubą/ álbo z wirzchu zleią.
7:
¶ Tákżeć ſie też trefuye/ chłopu wſzetecżnemu/
8:
Co mnima iżby wygrał/ iż ſie śmieią iemu.
9:
A potym go obleią/ á s tyłu podſkubą/
10:
Ze cżęſto idzye ná łbye/ s náieżoną ſzubą.
11:
☞ Drzewko ná niepewny żywot.
12:
D
Rzewko pyęknie zyelone/ cáłe láto ſtoi/
13:
Nadobnie zákwitáiąc/ wichru ſie wżdy boi.
14:
Przydzye Ieſień pochmurna/ álić liſtki lecą/
15:
A chłop z oną ſiekierą/ dybye ná nie/ kmiecą.
16:
¶ Tákżeć my też nędznicy/ nadobnie kwitniemy/
17:
Acż wichrow wſzędy doſyć/ ktorych ſie boimy.
18:
Przydzye ſtárość zázyębła/ liſtki pádną z roſą/
19:
A oná smierć iáko chłop/ dybie s tyłu s koſą.
Ieleń


strona: 128

Cżwarty.Liſt 128
1:
grafika
2:
☞ Ieleń ná przygody.
3:
P
Rzebiye cżáſem przez ſieć/ Ielonek vbogi/
4:
A ledá gdzye w ſzelinie/ vwiąźnie zá rogi.
5:
Ze go ledá źwirzątká/ powoli drapáią/
6:
A myſliwcy ná ſtronie/ ktorzy nań cżyháią.
7:
¶ Tákżeć my ſie też cżáſem/ s ſieći wybiyamy/
8:
Ná mnieyſze ſie przygody/ máło rozmyſlamy.
9:
Też ſie nas cżáſem s kątá/ ledá kto nádłaźi/
10:
Zle kto rzecży przypádłe/ lekce ſobie waży.
11:
Miedźwiedź ná dobrowolne niewolniki.
12:
P
Atrz iáko ten łáſzkuie/ coż ma zá zyſk s tego/
13:
Iedno iż mu kęs dádzą/ młotá śmierdzącego.
14:
A toby ſie mogł wydrzeć/ y być ná ſwobodzye/
15:
Tákżeć proſto náſz Polak/ nie mądr áż po ſzkodzye.
16:
S przodku mu miodem máżą/ á potym okuią/
17:
To iuż iáko Miedźwiedzyem/ ſobye im kugluią.
18:
O nieſzcżęſna polewko/ o mizerne młoto/
19:
Wolność zá cię przedáią/ droſzſzą niżli złoto.
Q 5Woł


strona: 128v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Woł ná niepewność cżáſu.
3:
T
O ten ciągnąc w ſwym iárzmie/ nędznicżek vbogi/
4:
Ni wzwie/ trawki vſkubſzy/ kiedy ma dáć rogi.
5:
¶ Tákżeć y my w tym iárzmie/ tęż trawkę ſkubiemy/
6:
A gdy rogi położyć/ tákże też niewiemy.
7:
Coż ná to nalepſzego/ iedno żyć pocżćiwie/
8:
A tę trawkę nádáną/ tárgáć ſpráwiedliwie.
9:
Wierz mi że iey káżdemu będzye przyraſtáło/
10:
Y gdy rogi przydzye dáć/ ſtráchu będzye máło.
11:
¶ Chárt ná podſzcżuwácże.
12:
T
O tego iáko widziſz/ ná ſmycży tárgáią/
13:
Y przedſię v herabu/ cżáſem kiyem dáią.
14:
¶ Tákżeć náſzy myſliwcy/ po dziſieyſze látá/
15:
Wodzą Chárty ná ſmycży/ ná nędznego brátá.
16:
Co im iáko Záiącem/ kieruią ná grudzye/
17:
Boday ſie nie rodzili/ nigdy tácy ludzye.
18:
Acż ie y kiyem biyą/ iedno iż tłucz máią/
19:
Chociay wrzeſzcży Záiącżek/ przedſię go drapáią.
Koń


strona: 129

Cżwarty.Liſt 129
1:
grafika
2:
¶ Koń ná byſtrą młodość.
3:
G
Lupyać to ſzkápá byłá, ále wey oſtrogi/
4:
Dodáły mu buynośći/ iákoć ſtáwia nogi.
5:
Więc munſztuk pátrz iáko mu/ gębę záłámuie/
6:
Ze gdzye każą/ nie gdzye chce/ tám ſie pan kieruie.
7:
¶ Tegożby też potrzebá/ źrzobkowi náſzemu/
8:
Niżli weźmie ſwey woley/ chłopu domowemu.
9:
Dobość mu oſtrogámi/ á záłomić gębę/
10:
Iżby rzekł/ nie tám gdzye chcę/ lecż gdzye każą będę.
11:
¶ Wilk kto ná cudze łákom.
12:
N
Ośi Wilk á Wilká też/ záſię w zaiem nioſą,
13:
Albo ſam gdzye w doł wpádnie/ álbo podtną koſą.
14:
¶ Tákże my co możemy/ by Wilcy wlecżemy/
15:
A ſámi áni wzwiemy/ kiedy w doł wpádniemy.
16:
Bo to ſtára przypowieść/ my ſzcżypty cudzego/
17:
A dyabeł pełną garſcią/ náchwyta náſzego.
18:
Wilk rad kiedy cudzego/ Báraná oſkubye/
19:
Ale też w lás nie záwżdy/ w cáłey bieży ſzubye.
Záiąc


strona: 129v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
¶ Záyąc ná vbogyego kmiotká.
3:
Z
Aiącżek iáko kmiotek/ iż ma kąſek mięſá/
4:
Więc go goni kto potka/ choć nie krzyw ni kęſá.
5:
¶ Tákże vbogi kmiotek/ drapye go co żywo/
6:
Day pánu cżyńſz/ pániey Gęś/ ſtároſcie ná piwo.
7:
A ſnadź by ich nie ſkubli/ więceyby ich mieli/
8:
Bo y ći nam przez źimę/ ledwe przeſiedzyeli.
9:
Y Záiącżkow gdyby ták/ nie cżęſto gonili/
10:
Káżdyby ich więcey miał/ by ſie rozrodzili.
11:
¶ Myſz ná niepewne dobre mienie.
12:
M
Yſzká włocży orzeſzki/ przez láto do iámki/
13:
Puſtułká nád nią wzgorę ſtroi wywijánki.
14:
Alić idzye pochwili/ on zły chłop z motyką/
15:
Kędyby ią podkopáć/ dzyury máca tyką.
16:
¶ Tákżeć my też orzeſzki do iámki włocżymy/
17:
A puſtułki nád námi/ co o nich nie wiemy.
18:
Tákżeć nas y ze wſzech ſtron/ też chłop máca tyką/
19:
A drugi áni wzwyemy/ gdy przydzye z motyką.
Wodá


strona: 130

Cżwarty.Liſt 130.
1:
grafika
2:
¶ Wodá ná przeſzłe cżáſy.
3:
P
Atrz ná tę byſtrą wodę/ iáko pyęknie płynie/
4:
A nigdy ſie nie wroći/ ktora iuż przeminie.
5:
Rybki po niey igráiąc/ robacżki łápáią/
6:
Sámy też áni wzwiedzą/ gdy ie pośidłáią.
7:
¶ Tákżeć też náſze cżáſy/ też s tą wodą płyną/
8:
A nigdy ſie nie wrocą ktore raz przeminą.
9:
Ták też nędzne robacżki/ po ſwiátu goniemy/
10:
A gdy nas też połápyą/ áni ſámi wzwiemy.
11:
¶ Słońce ná przełożone.
12:
S
Wiećże miła Płáneto/ á ogrzeway gory/
13:
Cżyńże nam ćiche wiátry/ á roſpądzay chmury.
14:
A ruſzay tych ktorym twe/ promienie pánuią/
15:
Iż twego przyrodzenia/ tákże náſláduią.
16:
Niech rowno wſzyſtkim ſwiecą/ iáſnemi cnotámi/
17:
Niech chmury roſpądzáią/ ná ſtrony nád námi.
18:
By nam z nich nie vroſły/ iákie przykre grády/
19:
Ktore więc rowno wſzyſtkim/ przytłukáią rády.
Pánná


strona: 130v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
☞ Ná wſtydliwość pánienká.
3:
P
Atrzay ná tę pánienkę/ kiedy ſie zápłonie/
4:
Iáko zarzá Rożána/ w południowey ſtronie.
5:
Iákoż iey tá wſtydliwość nadobnie przyſtoi/
6:
A tę zową wſzetecżną/ ktora foſzki ſtroi.
7:
A wierz mi iż tá cnotá/ káżdemu przyſłuſzy/
8:
A iście pyękny klenot/ kto ſie wſtydem ruſzy.
9:
Bo by pátrzał wſzetecżny/ zá ſobą w źwierciádło/
10:
Wieręby mu figlikow/ wcżoráyſzych przeſiádło.
11:
☞ Lipká ná cne obycżáie.
12:
W
Ey iáko po tey Lipye/ Pcżołecżki latáią/
13:
Bęcżąc ſobye/ w roſkoſzy/ miod s kwiatkow zbieráią.
14:
¶ Tákże ty miły brácie/ ſtáray ſie byś tym był/
15:
Byś pocżćiwie cżym możeſz/ przyiaciołom ſłużył.
16:
Aby ſie iáko Pcżolki do ciebye zlatáli/
17:
Twey rády á pomocy/ pocżćiwey ſzukáli.
18:
Niech twe kwiatki pięknemi/ cnotámi woniáią/
19:
A drugim s ſiebie ná wſzem/ dobry przykład daią.
Dąb


strona: 131

Cżwarty.Liſt 131.
1:
grafika
2:
☞ Dąb ná wielkye ſtany.
3:
P
Atrzże iáko na ten Dąb/ cżęſto pyorun biye/
4:
A Brzoſkę podle niego/ iedno co deſzcż zmyie.
5:
Pátrzże też iáko pod nim/ y lecie y źimie/
6:
Cżáſem y śnieg rozgrzebſzy/ záwżdy ryią Swinie.
7:
¶ Tákże ná więtſze ſtany/ też więtſze przygody/
8:
Ow mnieyſzy ná ſwobodzye/ záwżdy miewa gody.
9:
Tákżeć pod nim y źimie záwżdy Swinie ryią/
10:
A z miłego pochlebſtwá/ iáko Wieprze tyią.
11:
☞ Wirzbá ná ſtałość.
12:
W
Irzbá drzewko domowe/ ktore wſzyſcy znamy/
13:
Ale wielką ćirpliwość/ przedſię w nim widamy.
14:
Bo ią łamią ná wieńce/ co w nich Máiá chodzą/
15:
A Kozy ią też s ſpodku/ gdzye przypádną głodzą.
16:
Wżdy oná przedſię ſtoi/ w ſwoiey zyelonośći/
17:
Dawáiąc dobry przykład/ káżdemu ſtałośći.
18:
Chociay ſzcżypyą/ choć łamią/ chociay Kozy głodzą/
19:
Przedſię náſzy zyelono/ w dobrey myſli chodzą.
Chłop


strona: 131v

Rozdzyał
1:
grafika
2:
☞ Chłop.
3:
W
Ierz mi iż tá ſkowerá/ choć ták nurkiem chodzi/
4:
Vźrzyſz y on też ſwego/ poćichu vgodzi.
5:
A ſkoſztuy go ná targu/ ſkoſztuy go y domá/
6:
Vźrzyſz ćicho coć ſpráwi/ podſkubiona Wroná.
7:
Zdać ſie żeś go oſzukał/ á iżeś ty wygrał/
8:
On byałki vkęſuiąc/ idzye proſty migdał.
9:
A pan chytry wytyka/ ná chromym do domu/
10:
A dla wſtydu iż dubyel/ nie powie nikomu.
11:
grafika

strona: 132

Cżwarty.Liſt 132.
1:
¶ Siedḿ cnot przednieyſzych
2:
Krześcijańſkich.
3:
¶ Napirwſza Wiárá.
4:
A
Brámowey ſtałośći/ gdy Pan Bog probował/
5:
Roſkazał mu áby wnet/ Syná ofiárował.
6:
Abram ſyná chciał ſpalić/ ále iego Wiárá/
7:
Wdzyęcżnieyſza Pánu byłá/ niż oná ofiárá.
8:
Noe wiárą wypłynął/ s ſrogiego potopu/
9:
Wiárą Lot zbył w Sodomie/ ſtráſznego kłopotu.
10:
Wiárą ſie wſzyſtko dobre/ nád wiernemi dzyało/
11:
Tákże też ty chceſzli cżyń/ być ſie też ták sſtáło.
12:
¶ Nádzyeiá/ druga.
13:
Y
Coż ieſt weſelſzego/ gdy dobrey nádzyeie/
14:
Kto w ſwych ſmutkoch vżywa/ ten ſie záwżdy śmieie.
15:
Nie ſtráſzna mu áni śmierć/ ni ſrogi ſtrách żadny/
16:
Nie vpłoſzy go nicżym/ ten márny ſwiát zdradny.
17:
Bo ſie záwżdy od Páná/ obrony nádzyewa/
18:
A beſpyecżnie w rádośći/ Pánie wſpomoż ſpyewa.
19:
Bo mu to Pan záſlubił/ że Lwi áni Smocy/
20:
Nie mogą mu ſtráſzni być/ ni we dnie ni w nocy.
21:
¶ Láſká álbo życżliwość/ trzecia.
22:
P
Aweł ſwięty ták piſze/ byś przewrácał gory/
23:
Wiárą/ y przez morze brnął/ y tłukł twárde mury.
24:
Ieſli z bliźnim nie będzye/ wierney życżliwośći/
25:
Wſzytko to brzęk Miedzyány/ w Páńſkiey wielmożno=
:
(śći.
R


strona: 132v

Rozdzyał
1:
Bo pátrzay iáką lichwę/ s tego vrabiamy/
2:
Páńſką łáſkę/ á bliźnich/ tákąż miłość mamy.
3:
A w márney nienawiśći/ y Páná gniewamy/
4:
Y kłopotu márnego/ s tego doſyć mamy.
5:
¶ Spráwiedliwość/ cżwarta.
6:
P
An przez Ezáiaſzá/ ták do nas wſkázuie/
7:
Iż tych náſzych wymyſłow/ nic nie potrzebuie.
8:
Mowiąc/ że mi pościcie/ kádzidły kurzycie/
9:
A krwią ręce zmázáne/ gdy mi to cżynicie.
10:
Lecż chceſzli mię vbłagáć/ cżyńże ſpráwiedliwość/
11:
A od ſercá odeymi/ złą vprzeymą chćiwość.
12:
Ták gdy ná mię záwołaſz/ ozwáćći ſie muſzę/
13:
A w obronieć záchowam/ y ciáło y duſzę.
14:
¶ Miárá/ piąta.
15:
P
Omierność w wychowániu/ nie poſlednia cnotá/
16:
Bo tá ſtrzeże y zdrowia/ y broni kłopotá.
17:
Bo iáko kto zdrow ma być/ vſtáwicżnie leiąc/
18:
Albo potym bez guzu/ pijáno ſzáleiąc.
19:
A by też nic inſzego/ iedno ná złość Swini/
20:
Mielibychmy tego ſtrzedz/ co nam lekkość cżyni.
21:
Bowiem tá nigdy nie żrze/ kiedy ſie iey nie chce/
22:
A náſz by miał y zdechnąć/ ley mu w gárdło ieſzcże.
23:
¶ Roſtropność/ ſzoſta.
24:
Y
To nie mnieyſza cnotá/ w ſłuſzney roſtropnośći/
25:
Kto ſwe czáſy przypádłe/ miewa ná bácżnośći.
26:
Bo káżdy kto z rozmyſłem/ ſwe rzecży ſtánowi/
27:
Ieſli kiedy żáłował/ niech to y ſam powie.
Ale kto


strona: 133

1:
Ale kto prętko w ptaki/ bez cżáſu wſkákuie/
2:
Spytay go ieſli potym/ tego nie żáłuie.
3:
A rádzę rozmyſlay ſie/ káżdy ná ſwe ſpráwy/
4:
Chceſzli Bogu y ſobie/ być przyiaciel práwy.
5:
¶ Stałość/ ſiodma.
6:
S
Alomon o niewieſcie/ ták ſtałey nápiſał/
7:
Iż áż ná końcu ſwiátá/ iey zapłátę ſłyſzał.
8:
A ieſliże ták drogo/ pániam zácenioná/
9:
Cżemużby też miałá być/ v nas obelżoná.
10:
Bo gdy możeſz Mayem być/ przecż ſie Márcem cżyniſz/
11:
A nikt inſzy iedno ty/ ſam ſie ná tym myliſz.
12:
Abowiem ty Márcowe/ twoie odmiennośći/
13:
Nie mogą być nieboże/ nigdy bez lekkośći.
14:
¶ Zá nimi/ Cirpliwość.
15:
Y
To nadobna cnotá/ gdy kto w ćirpliwośći/
16:
Záchowa myſl ſtátecżnie/ á złey wſzetecżnośći/
17:
Nie da buiáć nád ſobą/ á w ſwoiey ſkromnośći/
18:
Przetrwa cżás/ áż náſtáną/ ine odmiennośći.
19:
Vźrzyſz á on ſzalony/ kryie pśiną ocży/
20:
Ze wſtydem od pocżćiwych/ ná zad ſtroną krocży.
21:
A owemu pocżćiwa/ sſtánie ſie opráwá/
22:
Ná woynę nie náłoży/ tákież y ná práwá.
23:
¶ Powſciągliwość ięzyká.
24:
M
Ilcżący bárzo máło/ rozny od mądrego/
25:
Bo więc trudno rozeznáć/ kto ma więcey cżego.
26:
Ale ow ſzcżebietliwy/ ſzpyegá nań nie trzebá/
27:
Bowiem on ſam wywoła/ od zyemie do niebá.
R 2Y dla


strona: 133v

Rozdzyał
1:
Y dla tego dwie vſzy/ ieden ięzyk dano/
2:
Iżeby mniey mowiono/ á więcey ſłuchano.
3:
Bo záprawdę kto gęſto/ przepieruie ſłowy/
4:
Ieſt to ſzpieg napewnieyſzy/ od ſzaloney głowy.
5:
¶ Prawdá kto ią chce fárbowáć.
6:
N
Iewiem co to pomaga/ iż kto wywijánki/
7:
Vmie ſwą rzecż ozdobić/ iákoby wił wianki.
8:
Ano trudno poſtawka/ nieprawdę farbowáć/
9:
Bo gdzye gorzko/ tám záwżdy/ trudniey ocukrowáć.
10:
Bo więc owi z dáleká/ co Iáſtrząbá znáią/
11:
Po oku poglądáiąc/ wnet ſie vmizgáią.
12:
A potym gdy ſie ſzydło/ w worze nie zátái/
13:
Iákiego śmiechu będzye/ w náſzey miłey zgrái.
14:
¶ Cnotá.
15:
Y
Coż po twym żywocie/ ieſli nie maſz cnoty/
16:
Iákoby gdzye piękny ſad/ á ogniłe płoty.
17:
Iż Swinie pod nim riyą/ á Kozy go głodzą/
18:
A chłopi s ſiekierámi/ poćichu nań godzą.
19:
Tákże też ty s Swiniámi/ y s tymi Kozámi/
20:
Chodziſz/ á chłopi ná cię/ dybią s ſiekierámi.
21:
Ale kiedy nadobny/ płot vgrodziſz s cnoty/
22:
Wnet odwiernym pocżćiwość/ ſtánieć przedewroty.
23:
¶ Sławá.
24:
C
Oż po wſzyſtkim ná ſwiecie/ ieſliże zła ſławá/
25:
Tá cie ma wſzem okazáć/ iáka twoiá ſpráwá.
26:
Bowiem tá zá żywotá/ ieſzcże obumiera/
27:
Lecż po śmierći toż więc ſwe/ Ogáry wywiera.
A iákoś


strona: 134

Cżwarty.Liſt 134.
1:
A iákoś ſieći miotał/ tákći ſkolić będą/
2:
Ale wierz mi twe ſpráwy/ żeć wſzyſtki wygędą.
3:
Gdyż docżeſne nábycie/ ſpołu s ciáłem ginie/
4:
Sámá ſławá pocżćiwa/ tá ná wieki ſłynie.
5:
grafika
6:
¶ Docżeſne roſkoſzy zyemſkie.
7:
¶ Pirwſza.
8:
M
Arcialis był Mędrzec/ tu ná ſwiecie dawny/
9:
Ten wylicżał roſkoſzy/ iákich cżłowiek ſławny/
10:
Tu ma ze cżcią vżywáć/ á ſwego żywotá/
11:
Vżyć z nadobną ſławą/ záwżdy bez kłopotá.
12:
Zá napirwſzą roſkoſz kładł/ gdy s ſzcżęſcia ſámego/
13:
Bez trudnego nábycia/ iż kto dobrá ſwego/
14:
Pobożnie á z rozmyſłem/ vżywa ná ſwiecie/
15:
Ten roſkoſzą ſzáfuie/ y źimie y lecie.
16:
¶ Druga.
17:
D
Rugą roſkoſz może zwáć/ kiedy zdrowe ciáło/
18:
W roſtropnych obycżáioch/ iż będzye buiáło.
19:
Zdobiąc zewſząd ſwe ſpráwy/ pięknemi cnotámi/
20:
A to ſnadź pirwſza roſkoſz/ miedzy roſkoſzámi.
21:
Abowiem co ieſt ciáło/ byś ie w złoto wſádził/
22:
Ieſliże ſmálc bez cnoty/ tedyś ie ſam zdrádził.
23:
Ale gdy w dobrym zdrowiu/ zacna ſławá będzye/
24:
To ſie iuż ná trzy głoſy/ káżda pioſnká gędzye.
R 3


strona: 134v

Rozdzyał
1:
¶ Trzecia.
2:
T
Rzecia roſkoſz w roſterkoch/ kiedy zacny cżłowiek/
3:
Nie bywa/ lecż ſpokoiem/ wiedzye pocżćiwy wiek.
4:
Spraw trudnych/ áni práwá/ ni s kim nie vżywa/
5:
Ten záwżdy iáko pącżek/ w máſle ſobie pływa.
6:
Ale ieſliby też był/ iáko málowány/
7:
Niechżeby też gdzye ſiedzyał/ miedzy obraſkámi.
8:
Boć y to roſkoſz wielka/ przyiaciołom ſłużyć/
9:
Bo y tám krotophile/ może záwżdy vżyć.
10:
¶ Cżwarta.
11:
T
O też zá pewną roſkoſz/ máią zacni ſobie/
12:
Gdy ſie pan máiąc goſcie/ zá vcho nie ſkrobie.
13:
A nie ſzepce s páchołkiem/ nie mruga ná żonę/
14:
Nie pogląda po kąciech/ łáiąc w káżdą ſtronę.
15:
Ale to co Pan Bog dał/ z dobrą wolą dawa/
16:
A iego ochotna twarz/ iż nam rad/ zeznawa.
17:
Táć nam pychá záprawdę/ ſkáźiła bieſiády/
18:
Ze ſie iuż ledwe cżáſem/ znamy y s ſąsſády.
19:
¶ Piąta.
20:
T
O też zá krotofilę/ zacni pocżytáią/
21:
Gdy rowni w obycżáioch/ poſpołu bywáią.
22:
Rozmow/ bieſiad vcżćiwych/ pyęknie vżywáią/
23:
A wſzyſtko miáſto gniewu/ w żárty obracáią.
24:
To ſie tám rozum oſtrzy/ á wſzytko ſie ſporzy/
25:
To ſie iuż tám wierna myſl/ káżdego otworzy.
26:
Iuż więc tám ſtroną miyay/ pánie Symulacie/
27:
Bo cie pewnie poznáią/ po łżywym kábacie.

strona: 135

Cżwarty.Liſt 135.
1:
¶ Szoſta.
2:
D
Om chędogi też kłádą/ miedzy roſkoſzámi/
3:
Iákoż to pewnie wſzyſcy/ muśim zeznáć ſámi.
4:
Gdy chędogo ná ſtole/ chędogo w komorze/
5:
Wnet przypádnie dobra myſl/ niechże ią cżárt orze.
6:
Gdy k temu w nim pocżćiwa/ żonká mieſzka z námi/
7:
Y z onymi máłemi/ ſwymi błazenkámi.
8:
Co ſkacżą by Kozlętá/ á záwżdy kugluią/
9:
Dobrą myſl z łáſką Páńſką/ iaſnie okázuią.
10:
¶ Siodma.
11:
O
Gień w domu zá roſkoſz/ też położyć może/
12:
Iákoż y ſam rozeznaſz/ gdyć źimno nieboże.
13:
Mędrcy go przyiacielem/ kładą przyrodzeniu/
14:
Iákoż to każdy zezna/ w naproſtſzym bacżeniu.
15:
Dobry w domu/ y w łáźni/ w browárze/ w komnácie/
16:
Ale nalepſzy w kuchni/ iáko ſámi znacie.
17:
Bo zmyy ſie ty iáko chceſz/ á gdy nic nie wárzą/
18:
Tedy ſie rychley głodni/ y w cieple poſwárzą.
19:
¶ Oſma/ á dobra.
20:
S
Zátá piękna/ koſzulá/ poſciel/ Koń vbrány/
21:
To też może policżyć/ miedzy roſkoſzámi.
22:
Ale to wſzytko plewy/ gdy rozumu máło.
23:
Wſzytko to wiátr roznieſie/ áż nic nie zoſtáło.
24:
Ale gdy ſie kto pięknie/ ſam rozmierzyć vmie/
25:
A co cnocie przyſtoi/ wſzyſtkiemu rozumie.
26:
W boiáźni z łáſką Páńſką/ ták tego vżywa/
27:
Ten roſkoſz nád wſzyſtkiemi/ roſkoſzámi miewa.
R 4


strona: 135v

Rozdzyał
1:
¶ Dzyewiąta przykra.
2:
P
Rawdá żeć ty roſkoſzy/ nadobnie ſmákuią/
3:
Bo to co ciáłu miło/ toć wſzytko cukruią.
4:
Ale miłey duſzyce/ s Piołunem potráwy/
5:
Bo iuż do tey roſkoſzy/ trzebá iney ſpráwy.
6:
Trzebá cnoty/ miłośći/ wiáry/ á ſtałośći/
7:
Pocżćiwy żywot wiodąc/ ná wſzem w wſtydliwośći.
8:
Bo choćbyś z roſkoſzámi/ ciáłu ſwiát zákupił/
9:
Nicći potym/ byś duſzę/ z iey roſkoſzy złupił.
10:
grafika
11:
grafika

strona: 136

Cżwarty.Liſt 136.
1:
¶ Goſpodarſtwo.
2:
¶ Napirwey Dom.
3:
T
O piekło nie nátkáne/ włocż ty iáko Swiniá/
4:
Drugą dzyurą wypádnie/ wſzák to nie nowiná.
5:
Ano ſie gárnce tłuką/ ſzcżyrbáta ſiekierá/
6:
Wierę nam ſnadź zgłupieie/ on chytry przechyrá.
7:
Co ná cudzym rozdymał/ przepieruiąc chodził/
8:
Aleś teraz też dyable/ tu ná práſk vgodził.
9:
Bo dzyerz ręce w kálecie/ ábyć nie záziębły/
10:
Ano ſie w obu mieſzkoch/ iuż puſtki zálągły.
11:
¶ Kuchnia.
12:
T
En gmách gdyby pomiernie/ ná wſzem ſpráwowano
13:
Wieleby w dobrym zdrowiu/ ludzi záchowano.
14:
Abowiem w káżdey rzecży/ co wykrocży z miáry/
15:
Záwżdy bywa ſzkodliwe/ wſzák to iuż tret ſtáry.
16:
Bo y Sálomon piſze/ iż to dawno ſłynie/
17:
Ze ich więcey z obżárſtwá/ niż od miecżá zginie.
18:
Bo iáko to nie ma być/ gdy przedſię tka w gárdło/
19:
Ano ledwe wcżoráyſze/ brzuchá nie roſpárło.
20:
¶ Láźnia.
21:
N
Ie doſyćći iż brudu/ trochę zmyieſz s ciáłá/
22:
Ieſli przedſię ná cnocie/ przeſuchá przywrzáłá.
23:
Bo zda mi ſie chędoſzſzy/ ten co cnotę myie/
24:
Abowiem brud ná ciele/ ledá cżym zákriye.
25:
Płáwiąć ſie więc też Swinie/ y kąpią ſie Wrony/
26:
A wżdy ſie im nie zmieni/ zwycżay przyrodzony.
27:
Abowiem brudna cnotá/ bárzo ſławę pſuie/
28:
Nie cudna wonia od niey/ y wzwiátr zálátuie.
R 5


strona: 136v

Cżwarty.
1:
¶ Stáynia.
2:
C
Vdź wżdy brácie ty Konie/ choć owſá nie mamy/
3:
Wżdyć ſie tego Woyciechá s ſtráwą docżekamy.
4:
Boć ich iednák nie wygnáć/ by ſzubki przyſtáwić/
5:
Wſzák możemy powoli/ lecie iną ſpráwić.
6:
Ale gdyś ie ſtáwiáć miał/ cżemuś brácie miły/
7:
Nie rozmyſlał iż w gumnie/ wákáncie były.
8:
Teraz y ſzubkę ſtráćiſz/ y ſzkápyeć nádchudnie/
9:
A nie bárzo obyemá/ ták wam będzye cudnie.
10:
¶ Gumno.
11:
W
Ierę brácie Stároſtá/ nieźle ſie zrodziło/
12:
Dawno iſcie w tym gumnie/ ták wiele nie było.
13:
Iużby konie poſtáwić/ y pſy mamy chude/
14:
Bo cżás będzye polowáć/ potym zaydą grudy.
15:
A cochmy w nowe bráli/ to záſię wrácaycie/
16:
A do targu gdy trzebá/ tedy vmłacaycie.
17:
A ſkoro z Wielkieynocy/ álić w onym gumnie/
18:
Iuż dawno Swinie ryią/ rownie iáko v mnie.
19:
¶ Browar.
20:
D
Obrzeby piwowarze/ w cżás záwárzyć piwo/
21:
Bo ſie do moiey konwie/ ćisnie więc co żywo.
22:
Roki też teraz będą/ poiádą ſąſiedzi/
23:
Pewnieć nas iádąc tędy/ nie ieden náwiedzi.
24:
Alić dáley k nowemu/ iuż ſłodu nie mamy/
25:
Z oney konwie po troſze/ ſpołu nálewamy.
26:
A chmiel też po wierdunku/ będzye drogie żyto/
27:
Po troſze noś Klucżniku/ boday cie zábito.

strona: 137

RozdzyałLiſt 137.
1:
¶ Pſiárnia.
2:
M
Ożeſz młotá przymieſzáć/ nie wſzyſtko też tłucżą/
3:
Pátrz też by precż nie lano/ kiedy gárnce płocżą.
4:
Iágły dano do młyná/ oſieią też krupy/
5:
Wſzyſtko chceſz do ſzpiżárniey/ by do iákiey żupy.
6:
Aż po chwili y młotá/ iuż nam nie doſtáło/
7:
Swiniam/ Kozam/ á Krowam/ iuż ſie rozchwytáło.
8:
Ony krupy y yágły/ dawnochmy poiedli/
9:
Wierę náſzy pieſkowie/ bárzo nam nábledli.
10:
¶ Myſliwſtwo.
11:
Z
Wieray pſy/ trąb ná cżeladź/ á náſiodłay koni/
12:
Anoby cżás żyto żąć/ bo ſie bárzo łomi.
13:
A drugye będzyem łámáć/ y być nam wnet w grochu/
14:
Bo go teraz nie wytknie/ iáko ná poprochu.
15:
Nie zleć gdyby pomiernie/ tego vżywáli/
16:
Ludzyom ſzkody y ſobie/ drugyey nie dzyáłáli.
17:
Bo pan robot zámieſzka/ ſzkápam podrze boki/
18:
A pśi po cudzym żytku/ idą ná trzy ſkoki.
19:
¶ Targ.
20:
A
Po cżemuś Włodárzu/ brácie przedał żyto/
21:
A wſzák od Ziemiáńſkiego/ tu nie idzye myto.
22:
Nákuṕcieſz gárncow/ ſoli/ á botow cżeládzi/
23:
Swiec/ y białego chlebá/ też tám wziąć nie wádzi.
24:
A niechby wżdy w goſpodzye/ co ieść vcżyniono/
25:
Aliśći ze wſząd bieży/ wnet łotroſtwo ono/
26:
Alić zá ono żyto/ iuż nam nie doſtáie/
27:
Piſz páni przedſię ná tram/ wſzák nowe náſtáie.

strona: 137v

Rozdzyał
1:
¶ Roki.
2:
P
Anie bráćie tám będzyem/ v mnię ieść poſpołu/
3:
Bo mamy świeży Záiąc/ y piecżenia z Wołu.
4:
Owa ſie też zá ſwiátłá/ iáko odpráwiemy/
5:
Tedy chociay wiecżorem/ dzis domá będzyemy.
6:
Alić pánowie brácia/ trzy dni záprzągáią/
7:
Cżopá/ Dzbaná/ á Szpuntá/ ſzpetnie w zyſku zdáią.
8:
A perlucra w kálecie/ iuż dawno przewiedli/
9:
Bo ſzkápy y pácholcy/ iuż dwá dni nie iedli.
10:
¶ Páni.
11:
K
Vṕcie pánie tę bramkę/ bo żydowká mowi/
12:
Iż kto ią zá to kupi/ iſcie ſie obłowi.
13:
Bo ſámych pereł pewnie/ nie ſpráwiłby zá to/
14:
Dármo przydzye robotá/ y ápſzlag y złoto.
15:
Ciągnie ſie nędzny Oſieł/ by ſzubki przyſtáwić/
16:
Páni też iuż pomyſla/ w co ſie przy tym záwić.
17:
Tákże ſobie po troſze/ ſpołu przykradáią/
18:
Aż w kalecie y w ſkrzynce/ puſtki więc miewáią.
19:
¶ Cżeladź.
20:
W
Ieręchmy ſie odárli/ y botow nie mamy/
21:
Iuż pánie od poł roká/ ſuchych dni cżekamy.
22:
Trwáliſcie dłużey dzyeći/ iuż dotrwaycie máło/
23:
Ażby ſie ná tych tárgach/ wżdy co vprzedáło.
24:
Y v mnięć śiłny defekt/ wierę ná kálecie/
25:
Y w mieſciechmy potroſze/ winni/ ſámi wiecie.
26:
Ale nie dziw iż ſłudzy/ y pan/ nic nie máią/
27:
Bo iáki pan táki kram/ rowno dopiyáią.

strona: 138

Cżwarty.Liſt 138.
1:
¶ Vrzędnik.
2:
O
Dewśić pánie dobrze/ polá rozmierzono/
3:
Ale tám ku gránicam/ bárzo rozſzyrzono.
4:
Otożby to pomierzyć/ á dáć Woły młode/
5:
Zá ty ſtáre pyeniądze/ mogą być ná gody.
6:
Więc gdy iádą ná podroż/ tedy robić nie chcą/
7:
A mnię iedno poćichu/ wſzytko łáiąc ſzepcą.
8:
To więc zá to pochlebſtwo/ iuż cáły rok krádnie/
9:
A páná ze wſzyſtkiego/ wnet wylicży ſnádnie.
10:
¶ Włodarz.
11:
P
Anie miły Stároſtá/ dobrzeby zá ciepłá/
12:
Tych nam chlewow opráwić/ źimá day ſie wſciekłá/
13:
Bárzo nam iákoś groźi/ bo ptak gorą idzye/
14:
Pewnie áż do poł poſtu/ mrozem nam wynidzye.
15:
To iuż ſam nic nie robi/ iedno roſkázuie/
16:
A pan Stároſtá też rad/ iż mu pochlebuie.
17:
A ták cżárt iwánowi/ bębenká podbiya/
18:
Bo tám cnotá y prawdá/ s obiemá ſie miya.
19:
¶ Woyt.
20:
B
Rácia miła zeydźmy ſie/ vcżyńmyſz gromádę/
21:
Dobrzećby nam o ſobie/ wżdy mieć iáką rádę.
22:
Stároſtę nowotnego/ mamy y dziwaká/
23:
Y páná nam iuż zbłaźnił/ wierę nieboraká.
24:
Potym bieży do páná/ y wſzyſtko mu powie/
25:
Mowiąc/ pánie iaćbych dał/ zá cię y ſwe zdrowie.
26:
Aleć wierę w gromádzye/ iákoś vtyſkuią/
27:
Kuſz/ Warchoł/ Stáwinogá/ nawięcey hárcuią.

strona: 138v

Rozdzyał
1:
¶ Pług.
2:
T
V pátrz iáką ſowitą/ lichwę s tego mamy/
3:
Garſcią kęs rozrzućiwſzy/ korcem odbieramy.
4:
A to znák Bożey łáſki/ á cnego żywotá/
5:
Ktory żyw ſwą robotą/ wiernie bez kłopotá.
6:
Bowiem ſie to ſowito/ káżdemu nágradza/
7:
Bo ow co ná wykręty/ záwżdy ſie ſam zdradza.
8:
Gdyż zá Páńſkim dekretem/ inák być nie może/
9:
Nieſpráwiedliwym nigdy/ nie wſkuráć nieboże.
10:
¶ Woz.
11:
P
Atrz iáko ſie ty kołá/ nadobnie zgadzáią/
12:
Iedno bieżąc zá drugim/ gdy drogi pátrzáią.
13:
Ale iáko też ktore/ s koleiey wykrocży/
14:
Y woz ſie więc połamie/ y pan rad wyſkocży.
15:
¶ Tákżeć też w káżdey ſpráwie/ kiedy ludzye zgodni/
16:
Iuż nigdy nie mogą być/ wżdy ták bárzo ſzkodni.
17:
Iáko gdy ſie im kołá/ ſwowolnie rozbieżą/
18:
Iuż tám rozno rozumy/ y łby ſie náieżą.
19:
¶ Rydl.
20:
R
Ydl gdy owo ná Wioſnę/ przewráca grządecżki/
21:
Ktore pięknie potrzęſą/ wonnemi zyołecżki.
22:
S ktorych ſie potym kwiatki/ piękne roſkwitáią/
23:
A przy tym wdzyęcżny owoc/ y zyarnecżká dáią.
24:
¶ Tákże też iáko rydlem/ ruſzay przyrodzenia/
25:
A dodáy mu ze cnoty/ wdzyęcżnego naſienia.
26:
Niech ták płono nie leży/ by Lopian s Pokrzywą/
27:
Miałći márnie zágłuſzyć/ náturę cnotliwą.

strona: 139

Cżwarty.Liſt 139.
1:
¶ Motyká.
2:
M
Otyká gdy ſie z nią chłop/ wierći po ſzelinie/
3:
Tedy iuż wſzytko tłucże/ co mu ſie náwinie.
4:
A potym ſie pſzenice/ ná onym národzi/
5:
Wierę pánu náſzemu/ nic to nie záſzkodzi.
6:
¶ Tákże ty gdy pyeń widziſz/ iáki w przyrodzeniu/
7:
Ktoryćby co przekażał/ w pocżćiwym bacżeniu/
8:
Wykopay precż/ á náſiey/ ze cnoty pſzenice/
9:
Bo tą ſpráwą narychley/ vydzyeſz ſzubienice.
10:
¶ Siekierá.
11:
K
Iedy mocno ſiekierę/ ſtálą záhártuią/
12:
Tedy ią pnie y ſęky/ mocne rozłupuią.
13:
Ale gdy ią ledá cżym/ powirzchu záwinie/
14:
Wnet w niey będzye ſzcżyrbiná/ y w miękiey lipinie.
15:
¶ Tákże káżdy gdy cnotą/ rozum záhártuie/
16:
Wierz mi natrudnieyſzy pień/ ſnádnie rozłupuie.
17:
Ale kiedy gi też ták/ ledá cżym záklepye/
18:
Może go też przywitáć/ witay pánie kiepie.
19:
¶ Gárniec.
20:
P
Atrz gdy w ten gárniec názbyt/ cżęſto dolewáią/
21:
Y potráwy ſie pſuią/ y nie rychło wráią/
22:
Ale kiedy ſie on ſam/ powoli wyſmáży/
23:
Tedy ſmácżno y zdrowo/ cokolwiek w nim wárzy.
24:
¶ Tákże też do żołądká/ kiedy cżęſto leieſz/
25:
Wierz mi cżęſciey zákwokaſz/ niżli ſie rośmieieſz.
26:
Bo choć śmieſzno z wiecżorá/ ráno głowá boli/
27:
Aleś ſam był kuchmiſtrzem/ ćirṕże poniewoli.

strona: 139v

Rozdzyał
1:
¶ Na plugawego chłopa przypadki.
2:
P
Owiedz co ſproſznieyſzego/ iáko chłop plugáwy/
3:
Vważ ſobie poſtępki/ vważ iego ſpráwy.
4:
Chodzi iuż zgnił nápoły/ pátrzże co dobrego/
5:
Ieſli on kiedy vżył/ zá żywotá ſwego.
6:
Bo coż to zwáć doſtátkiem/ kto go nie vżywa/
7:
Bo y Swiniá w bárłogu/ młotá doſyć miewa.
8:
Lecż kiedy wżdy chędogo/ tedy wſzytko miło/
9:
Bo nic po tym choć wiele/ kiedy wſzyſtko zgniło.
10:
¶ Nogi.
11:
C
Oż wżdy cżyniſz świniarzu/ s tymi ſzáláwáry/
12:
Vtrzy boty/ boć zgniły/ y śmierdząć z nich ſpáry.
13:
Pocięgni ich ku gorze/ nápołyć ſprochniáły/
14:
Napiętki podle nogi/ przyſzwy odpadáły.
15:
Vmyy ſzłápy boć ná nich/ błotá pełno wſzędy/
16:
Zeby mogł rzepy náſiać/ podzyáławſzy grzędy.
17:
Iákoż ma tá beſtia/ w tym plugáſtwie vſnąć/
18:
Ale to wſzytká roſkoſz/ piwem łeb zámuſnąć.
19:
¶ Włoſy.
20:
P
Atrzże zá tym huſarzem/ ze łbem nápierzonym/
21:
Właſnieby go mogł przezwáć/ nápoły ſzalonym.
22:
Ano mu ſie náieżył/ łeb iáko w bárłogu/
23:
Iedno Swiniá miewa więc/ tákowy w połogu.
24:
Szcżeſz łeb chociay páznokty/ nie maſzli grzebieniá.
25:
A pewnie gdzye vłápiſz/ zá vchem Ieleniá.
26:
Doſyć tego nábiegło/ w ty głuche zapuſty/
27:
Podobnoś nie polował/ iákoż w mięſopuſty.
Szátá.


strona: 140

Cżwarty.Liſt 140.
1:
¶ Szátá.
2:
P
Atrzże iákoć sfałdował/ ſuknią tu ná boku/
3:
Niewiem ieſli ią s ſiebie/ zyął gdy tego roku.
4:
Nadobnie ią zbrámował/ błotem w koło wſzędy/
5:
A gnidy pod kolnierzem/ ſiedzą we trzy rzędy.
6:
Pierza pełno á prochu/ ná brzuchu oleiu/
7:
Nadobnieś ſie wyſtrychnął/ miły dobrodzyeiu.
8:
Ze y Swiniá w bárlogu/ ſnadź chędoſzſza będzye/
9:
Bo ten śmierdzi/ by gowno/ kędy iedno ſiędzie.
10:
¶ Poſciel.
11:
V
Każyſz kędy legaſz/ owożći nowiny/
12:
Ze ſłomą nową powlokł/ ſtáre grochowiny.
13:
Piernat żurem pomázał/ śmierdzi by z wychodu/
14:
Pátrzayże chędogiego/ páńſkiego połogu.
15:
A pod łożem káłuże/ pyerza pełno wſzędy/
16:
Ze do páńſkiey łożnice/ mogłby iść w oględy.
17:
Ano ze wſząd perfumy/ á ze wſząd troćiſzki/
18:
Ze poſpołu y s pánem/ mogłby oſráć wſzytki.
19:
¶ Koſzulá.
20:
O
Woż maſz białe chuſty/ ná páńſkie vbiory/
21:
Lecż opák żołtym ſzyciem/ wyſzywano wzory.
22:
V ludzi ná kolnierzoch/ ná poſládku temu/
23:
A ták też właſnie ma być/ żołte ku brudnemu.
24:
Pod kolnierzem huſarzy/ w hufce ſie ſzykuią/
25:
A od vchá do vchá/ iuż drudzy hárcuią.
26:
Záwiązał ſie nadobnie/ áż pierśi wywálił/
27:
O gdzyeſzby to kto dobry/ do wychodu w wálił.
S


strona: 140v

Rozdzyał
1:
¶ Wſzy w brodzye.
2:
Z
Apuść w brodę ogáry/ á rozmietuy ſieći/
3:
Doſiedzić źwirz chociay go/ Rarog nie záleći.
4:
Rozewrzy pięć páznoktow/ záiedźże od vchá/
5:
Nápędziſz śiłá w kupę/ tego złego duchá.
6:
Będzyeſz miał cżęſty herab/ pod wąs záłoż ná nie.
7:
Aleć ich przedſię doſyć/ y ná płod zoſtánie.
8:
Bo áż muśiſz wykręćić/ iáko Wroblá w gniaźdzye/
9:
A przedſięć ich ſkąd inąd/ záſię doſyć znaydzye.
10:
¶ Wielkie páznokty.
11:
W
Idzę iż ſie też boiſz/ iákiey prętkiey trwogi/
12:
Bárzos názbyt zápuśćił/ koniec pálcow rogi.
13:
Kto ſie s tobą vkłádzye/ nie wierzę by chrapał/
14:
Będzye ſie bał/ ábyś mu/ dupy nie podrapał.
15:
Ieſli chowaſz dla łaźniey/ ále do ſoboty/
16:
Ieſzcżećby ſnadź odroſły/ z nowu ty forboty.
17:
A ták obrzeſz ku dyabłu/ ieſli nożá nie maſz/
18:
Tedy vgryś zębámi/ wſzák zá to nic nie daſz.
19:
¶ Roſkoſz plugáwego.
20:
P
Atrzayże tu moy brácie/ ieſliże to żywot/
21:
Mogłby to właſniey názwáć/ dobrowolny kłopot.
22:
Bo możeć wżdy kiedy chce/ á chociay vbogo/
23:
Mieć co Bog dał pocżćiwie/ á przedſię chędogo.
24:
Lecż kogo dobrowolnie/ táka nędzá głodze/
25:
A nie wierzę by wiedział/ iuż ten y o bodze.
26:
Bo ten nie dba by Swiniá/ by iedno brzuch nátkał/
27:
Choćby y do wychodu/ iuż go potym wetkał.
28:
grafika

strona: 141

Cżwarty.Liſt 141.
1:
¶ Na chędogiego.
2:
A
Le też ty chędogi/ nie buiay wyſoko/
3:
Bo s tego pychá roſcie/ widziſz ſam ná oko.
4:
A s pychy wnet wzgárdzenie/ potym naśmiewiſko/
5:
A bez ſławy zá dyabłá/ ſtałoby nam wſzytko.
6:
Ale gdy ku ſwem kſtałtom/ w piękney vkłádnośći/
7:
Powiedzyeſz nadobny ſtan/ á w ſwey pocżćiwośći/
8:
Káżdemu ſie záchowaſz/ że cie káżdy ſławi/
9:
Toć napięknieyſzy vbior/ twe pocżćiwe ſpráwy.
10:
¶ Zwierciádło.
11:
G
Dy patrzyſz we źwierciádło/ wiem że vpátruieſz/
12:
Iż gdzye co zbrukánego/ tedy popráwuieſz.
13:
Pátrzże też w tym źwierciedle/ ná ſwey cnoty zmázy/
14:
Pátrz ieſliby nie było/ też tám iákiey ſkázy.
15:
Boć ieſzcże brudney twarzy/ ſnádniey pofárbowáć/
16:
Ale tám wſzytko we wzor/ trzebá vháwtowáć.
17:
Bowiem cie tá niż vbior/ ma więcey ozdobić/
18:
A w tęby ſie nawięcey/ nam wſzyſtkim ſpoſobić.
19:
¶ Perfumy.
20:
G
Dy ſie trzęſieſz perfumy/ pátrz iż pachnie pięknie/
21:
Niechże ſie żadnych ſmrodow/ też cnotá nie lęknie.
22:
Bo tey trzebá perfumow/ niżli ciáłu więcey/
23:
Bowiem ná niey káżdy ſmrod/ obacżą naprędzey.
24:
Tá káżdego ozdobi/ więcey niż klenoty/
25:
A to napięknieyſzy bram/ gdzye ſą z niey forboty.
26:
Bowiem s tego pocżćiwość/ s tego ſławá roſcie/
27:
Gdyż to ſą nawdzyęcżnieyſzy/ wſzego ſwiátá goſcie.
S 2


strona: 141v

Rozdzyał
1:
☞ Szátę kiedy obłocżyſz.
2:
K
Iedy ſzátę obłocżyſz/ pomniſz iáko ciáło/
3:
Im ie bárzyey vſtrzępiſz/ więcey będzye chciáło.
4:
Iuż mu ſie chce do ſzáty/ wſpanilſzego kroku/
5:
Inſzey káżdey poſtáwy/ y inſzego wzroku.
6:
Ale ty bądź iáko Paw/ nędzniku vbogi/
7:
Nie kochay ſie nic w pierzu/ gdy poźrzyſz ná nogi.
8:
Iż co dáley to bliżey/ do kryſu cie nioſą/
9:
A ſroga Smierć tuż dybie/ zá piętámi s koſą.
10:
☞ Do Wirydarzá.
11:
G
Dy chodziſz po ogrodkoch/ ſtroiſz wiridarze/
12:
Pomni iáko cżás s śmiercią/ wſzytko prętko karze.
13:
Bierz ſobie s kwiatkow przykład/ co ſie tám zyelenią/
14:
Vźrzyſz iákoć k wiecżoru/ cżáſem fárbę zmienią.
15:
Tákże też ty co dáley/ to więcey doźrzewaſz/
16:
A kiedy cie podetną/ ſam ſie nie nádzyewaſz.
17:
Bądźże gotow iać rádzę/ kiedy niewieſz cżáſu/
18:
Byś z roſkoſzy nie vżył/ potym złego kwáſu.
19:
¶ Do Skárbcu.
20:
P
Oydzyeſz potym do ſkárbcu/ gdzye maſz ſwoie rzecży/
21:
Pomni ſkąd maſz/ y ktoć dał/ ábyś miał ná pyecży.
22:
Pátrzże ieſliś wſzyſtkiego doſtał ſpráwiedliwie/
23:
Gdyż trzeći złego zbioru/ dzyedzic nie pożywie.
24:
Coż potym iż ſie ocży/ tylko nápátrzáią/
25:
Gdyż márnie potomkowie/ to potráćić máią.
26:
Rozmyſlayże by w twoim/ domku wſzytko było/
27:
Coćby pocżćiwą ſławę/ y dzyatkam mnożyło.

strona: 142

Cżarwty.Liſt 142.
1:
¶ Do Kuchniey.
2:
I
Dzyeſz potym do kuchniey/ gdzye wreią potráwy/
3:
Wymyſlaſz roſkázuiąc/ rozlicżne przypráwy.
4:
Tám wſpomni bogacżowi/ co ſie zá to sſtáło/
5:
Iż też v niego w kuchni/ záwżdy wiele wrzáło.
6:
Ale iż nád nędzniki/ miłoſierdzya nie miał/
7:
O iednego nic nie dbał/ á drugim wydzyerał.
8:
Dowieſz ſie potym iego/ iákie były ſpráwy/
9:
Zda mi ſie iż po śmierći/ odmienił potráwy.
10:
¶ Do ſtáyniey.
11:
P
Oydzyeſz potym do ſtáynie/ áno Konie ſkacżą/
12:
A co ie potucżyli/ dobrze iż nie płácżą.
13:
Nie kochayże ſie nic w tym/ moy brácie iedyny/
14:
Bo ná chudym pobożnie/ lepiey iż ieździmy.
15:
Abowiem márne ciáło/ áby ſie pyeśćiło/
16:
Nie dba iż gdzye wziąć tu wziąć/ áby iedno było.
17:
Ale ty po ſwey woli/ nie dáy ciáłu buiáć/
18:
Niechay ie duſzá rządzi/ wierę day mu pſia máć.
19:
¶ Do Láźniey.
20:
P
Oydzyeſz potym do łáźniey/ ábyś płokał ciáło/
21:
Pátrz by ná duſzy więcey/ brudu nie przywrzáło.
22:
Bowiemći to ná wirzchu/ przydzye ſpłokáć ſnádnie/
23:
Gorſze tám to przewáry/ co tám dyſzą ná dnie.
24:
Támże pirwey ochędoż/ tám płocż/ tám wycieray/
25:
A ná każdą godzinkę/ tey łáźniey dozyeray.
26:
A pámiętay iż duſzy/ więcey chędogośći/
27:
Trzebá/ by potym s ciáłem/ nie byłá we mdłośći.
S 3


strona: 142v

Rozdzyał
1:
¶ Do Myſliwſtwá.
2:
W
Ięc idzieſz do myſliwſtwá/ áno pſy zwieráią/
3:
Trąbią/ á Chárći ſkacżą/ Sokoły brząkáią.
4:
Wſpomniſz ono myſliwſtwo/ gdy ſwiát bedą gnąbić/
5:
Kiedy maſz wſtáć/ zá vchem/ iákoć będą trąbić.
6:
Pomniſz że on Cerberus/ ze trzemi głowámi/
7:
Roſpuśćił ſwe ſcieniętá/ co poluią námi.
8:
Záchowayże we wſzyſtkim/ miárę s pobożnoſcią/
9:
Nie dáy ſie ſwiátu łudzić/ z iego wſzetecżnoſcią.
10:
¶ Do Piwnice.
11:
W
Ięc poydzyeſz do piwnice/ báryłek koſztowáć/
12:
W ktorey lepſze/ á s ktorey/ maſz goſcie cżeſtowáć.
13:
Pomniſz co zá nieſzcżęſcie/ z opilſtwá przychodzi/
14:
Ze nie máſz nic ták złego/ co ſtąd nie pochodzi.
15:
Stąd hárda myſl/ wzgárdzenie/ ſtąd pychá/ ſtąd zwádá/
16:
Bo bárzo potym głowká/ oſzáleie rádá.
17:
Pomniſz ábyś vżywał/ tych dárow pomiernie/
18:
S káżdym ſtanem pobożnie/ cnotliwie á wiernie.
19:
¶ Do Stołu.
20:
S
Iędzyeſz zá ſtoł áno gi/ ſtrzęſiono fiołki/
21:
Poglądaſz ná wąſáte/ co ſtoią páchołki.
22:
Radeś gdy ich przed tobą/ z wodą kilko ſtánie/
23:
Ręcżnik dzyerżąc/ á mowiąc/ miłośćiwy pánie.
24:
Zoná przydzye by łątká/ w perły vſtrzępiona/
25:
Pánná zá nią y druga/ máło mniey vpſtrzona.
26:
Nie moẃże iáko bogacż/ iuż duſzo vżyway/
27:
Iać rádzę obycżáynie/ ty ptaſzki poryway.

strona: 143

1:
¶ Vpominánie.
2:
O
Wa cożkolwiek ſtroiſz/ vbogi nieboże/
3:
Pomni żeć ten nędzny ſwiát/ krotko pomoc może.
4:
Bo ſie ták ná nim woźiſz/ by w cżelnie po wodzye/
5:
A gdyś nabeſpiecżnieyſzy/ tu myſl o przygodzye.
6:
Vważayże iać rádzę/ tu káżdą godzinkę/
7:
Bo áni ſie obacżyſz/ kiedy połknieſz ſlinkę.
8:
Gdyć tu przydzye ná ſwiecie/ wſzytkiego oſtrádáć/
9:
A tám nie wieſz po śmierći kto ma tobą władáć.
10:
grafika
11:
☞ Budowánie.
12:
O
Ciáſuy brácie dobrze/ bo biel robak tocży/
13:
A biy mocno ná teble/ áż obuch odſkocży.
14:
Kládźże gęſto ſtándáry/ by nie vchodziło/
15:
Sloſtram też záwlecżemy/ áby mocniey było.
16:
A pod ſámym nędznikiem/ wálą ſie ſtándáry/
17:
Y ſloſtram nád nim wiśi/ ſprochniáły á ſtáry.
18:
Lecż náſze przyrodzenie/ to nam ták zyednáło/
19:
Ze mu ſie zda by nigdy/ iuż zginąć nie miáło.
20:
☞ Broń.
21:
W
Szytko cżłowiek znieść może/ iedno krzywdá boli/
22:
A nie poſlednia cnotá/ kiedy kto ſwey woli/
23:
Pocżćiwy gwałt vcżyni/ á cżáſu ſłuſznego/
24:
Szuka cżymby zwetował/ przypadku ſwoiego.
25:
Bo kto ſwą broń podnieſie/ pewnie iuż nie śmieſzno/
26:
Iuż pátrz iáko ſie zdárzy/ chociay bárzo teſzno.
27:
Bo cżáſem ſie więc w garsći/ drugi iednáć muśi/
28:
A ták trzebá rozmyſłu/ niżli ſie pokuśi.

strona: 143v

1:
☞ Librária.
2:
N
Icći ná tym moy brácie/ chociay cżytaſz wiele/
3:
Bo miedzy Fiyołkámi/ y pokrzywáć zyele.
4:
Ná tym więcey należy/ byś vmiał rozeznáć/
5:
Strzegąc ſławy pocżćiwey/ przy cżymbyś miał zoſtáć.
6:
Szyiąć też więc dwá kráwcy/ ná iednym wárſtácie/
7:
Ale rozno ſztepuią/ iáko ſámi znacie.
8:
Bo ten káżdy napiękniey/ w ſwym rzemięſle ſtoi/
9:
Gdy to vmie rozeznáć/ co cnocie przyſtoi.
10:
grafika