[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Stanisław Sarnicki
tytuł:   O uznaniu Pana Boga
rok wydania:   1564


strona: kt

1:
grafika
2:
O vznániu Páná
3:
BOGA wſzechmogą=
4:
cego troie kazánie/ kto=
5:
re miał kſiądz Sárni=
6:
cki ná Seimie Wár=
7:
ſzáwſkim.
8:
Maſz tu wſztykę terázniei
9:
ſzą roznicę o Troycy s. ob=
10:
iáſnioną/ y odpis ná ta=
11:
blicżki y kſiąſzki Gen=
12:
tiliſow.
13:
Niſi vitula mea araſſetis
14:
non inueniſſetis. Iud. 14.
15:
grafika

strona: ktv



strona: A2

1:
Naiáśnieyſze=
2:
mu Krolowi/ panu a
3:
pánu Zigmuntowi Auguſto=
4:
wi z łáſki Bożey Krolowi Polſkie=
5:
mu/ Wielkiemu Kſiążęciu Lithew=
6:
ſkiemu/ Ruſkiemu/ Pruſkiemu/ Má
7:
zowieckiemu etc. Pánu y Dzie=
8:
dzicowi/ Pánu ſwemu mi=
9:
łośćiwemu.
10:
G
Dy mię zá tho
11:
proſzono Na=
12:
iáśnieyſzy mi=
13:
lośćiwy Kro=
14:
lu ábym ſpiſa
15:
wſzy wydał ka
16:
zánie troie/ o vznániu Páná
17:
Bogá wſzechmogącego/ kto=
18:
rem vcżynił ná tym Seymie
19:
w Wárſzáwie/ przy bytno=
20:
śći wielu Ich M. pánow rad
A 2W.


strona: A2v

1:
W.K.M. y wielu inych lu=
2:
dzi rozmáitych ſthanow/ nie
3:
mogłem ſie s tego wymowić
4:
á zwłaſzcżá iż ſie theż kthemu
5:
przycżynił y chciał to mieć po
6:
mnie Iego M. pan Sędomir
7:
ſki/ ktoremum ia wiele powi=
8:
nien z wielu przycżyn/ ále na
9:
więcey s tey/ iż Iego M. nie
10:
tylko nie dał ſie nigdy vwieść
11:
thym bárzo ſzkodliwym błę=
12:
dom y kácerſtwom Gentili=
13:
ſowym/ ále ſie im zárázem s
14:
przodku zá pomocą Bożą mę
15:
żnie záſtáwić/ y przez ten cżás
16:
wſzytek ſtárádawney powſze
17:
bytney Krześćiáńſkiey wiári
18:
pilnie bronić raczył. A ták ná
19:
żądánie I. M. ſpyſałem tám
20:
ty kazánia/ ktore W.K.M
21:
przetho przypiſuię/ áby thák
wielka


strona: A3

1:
wielka á poważna ſpráwá/
2:
Páná nád wſzemi pány/ pod
3:
ſławnym imieniem y pod o=
4:
broną W.K.M. wielkiego
5:
Monárchy/ do rąk ludzkich
6:
podána byłá. A przy tym iá=
7:
ko wierni poddáni W.K.M.
8:
pokornie proſzą/ ábyś W.K.
9:
M. w tę rzecż miłośćiwie we
10:
źrzeć/ á v ſiebie ią wedle po=
11:
trzeby vważywſzy/ tey náuki
12:
łáſkáwye bronić racżył/ w
13:
tych złych á zámieſzánych cżá
14:
ſiech/ ktora przodkiem ieſt ku
15:
cżći á chwale Páńſkiey/ ku po
16:
mnożeniu Koſiołá Krześći=
17:
iáńſkiego/ y ku dobremu po
18:
ſpolitemu tey ſławney Koro
19:
ny y inych pańſtw W.K.M.
20:
W cżym áby Pan Bog wſze=
21:
chmogący W.K.M. łáſką
A 3ſwą ſwię


strona: A3v

1:
ſwą ſwiętą vmocniáć y ſzcżę
2:
śćić racżył/ zá to my s powin
3:
nośći náſzéy vſtáwicżnie ie=
4:
go ſwiętey miłośći prośimy.
5:
Datá z Wárſzáwy 14. dniá
6:
Mieſiącá Lutego/ Ro=
7:
ku Páńſkiego/
8:
1564.
9:
W.K.M.
10:
Wierny
11:
poddány
12:
Stániſław Sár=
13:
nicki Miniſter E=
14:
wányeliey Páná
15:
Kriſtuſowey.

strona: A4


1:
¶ EIVSDEM CON=
2:
ſeſsio breuis de cognitio=
3:
ne DEI.
4:
R
Ecipio omnes Propheticas
5:
et Apoſtolicas ſcripturas, Toto
6:
pectore amplector ſententiam fi=
7:
dei comprehenſam in tribus vſi=
8:
tatis Symbolis & quatuor Con =
9:
cilijs. Sacramentorum & diſcipli
10:
næ vſum, iuxta preſcriptum puri
11:
verbi Dei Eccleſiæ reſtitui
12:
toto pectore deſydero,
13:
Amen.

strona: A4v

1:
Artykuły tey nowey wiáry.
2:
1 Ociec Syn y Duch s. nie ieſth ie
3:
den Bog w iſtnośći.
4:
Vide Tabellas ipſorum.
5:
2 Ociec ſam tylko ieſt właſnie Bog
6:
ieden/ Kriſtus telko Syn Boży.
7:
Vbiq́, Tabellas vide.
8:
3 Ociec ieſt Bog nawyſzſzy y więt
9:
ſzy nád Syná.
10:
Vide turrim Babel in fine.
11:
4 Ociec ſam ſtworzyciel/ ſam poſy
12:
ła Syná/ roſkázuie mu/ ieſt mu
13:
Bogiem. Vide Tabellas.
14:
5 Duch s. od ſámego Oycá pocho
15:
dzi. Naydzieſz w kſiąſzkach dru
16:
kowánych w Nieſwieżu.
17:
6 Grzeſzą ktorzy pirwey wzywá
18:
ią Duchá s. niż Oycá. palam docēt.
19:
7 Verba, Perſona, Eſſentia, Trinitas, Cō-
20:
municatio idiomatum & ſimilia elimāt
21:
8 Athanaſij Symbolum prorſus reijciunt.
22:
9 Pater ſolus bonus Deus, filius bonus, fed
23:
iam per communicationem. Et iſti tres,
24:
ſunt tres spiritus. Vide carmina eorum.
25:
10 Regnum Chriſti est finitum. Vide Krzi-
26:
skowski literas. Et alia multa docent,
27:
quæ iam nunc incipiunt euulgare.

strona: B

1:
Troye Kazá=
2:
nie O Poznaniu Pa=
3:
ná bogá wſzechmogącego.
4:
Pirwſze/ O ſłowiech
5:
zwycżáynych/ s. Troycá/ I=
6:
ſtność/ Perſona etc.
7:
w Koſciele.
8:
I
Ako káżdy rze=
9:
mięſnik w ſwoim
10:
rzemięſle muśi ter
11:
miny ſwe mieć/ iá
12:
ko ma názywáć
13:
nacżynie rzemio=
14:
ſłá ſwego/ ieſli ſie
15:
chce porozumieć s towárzyſzmi ſwo
16:
imi. Cżego iż nie záchowáli oni czo
17:
wieżę Babel budowáli/ á to iż ięzy=
Gene.11.

18:
ki ich Bog pomieſzał ták iże ſie poro
19:
zumieć nie mogli/ przeto iey nie do=
20:
konáli. Tákżeć y Koſioł Boży przy
21:
wykłádániu piſmá ſwiętego ma też
Bſwoie


strona: Bv

Pirwſze kazánie
1:
ſwoie terminy/ ktore Athánázius zo
2:
wie Rituales modes loquendi/ Iáko ſą
3:
Trinitas, Perſona, Eſſentia, Communicatio
4:
idiomatum, Theotokos &c.
Rituales
modi lo-
quendi.
Ktorych iż ći
5:
brácia vwiedzieni nie rozumieią á
6:
ni wiedzą/ zá dáleko w inym zmyſle
7:
niżeli oni vżywał tych ſłow záwżdy
8:
Koſcioł Boży/ widzimy iáko hánie
9:
bnie á ſromothnie vpádli w wielki
10:
błąd. A tákże ia vmyſliłem wáſzym
11:
łáſkam naprzod prawdziwe wyro=
12:
zumienie thych ſłow obiáſnić/ áby=
13:
ſcie wiedzieli iákim ſmyſłem vżywá
14:
łá ich Cerkieẃ á Oblubienicá Páná
15:
Kriſtuſowa. A to żebyſcie też thym
16:
ſnádniey rzecż wſzytkę mogli poiąć o
17:
kthorey będziem mowić y rozeymo=
18:
wáć/ tho ieſt iáko mamy znáć Páná
19:
Bogá náſzego/ Acż wiem że trudno
20:
vgodzić wam wſzytkim/ bo iáko ro=
21:
zumiem ſą miedzy wámi dwoi ſłu=
22:
chácże/ iedni nie potrzebuią wykłá=
23:
du onego ſkutecżnego/ iedno ogołem
24:
rzecż wyſlyſzeć/ drudzy záś ná to cże=
25:
káią iákoby ſie im rzecż dokłádnie y
26:
gruntownie powiedziáłá. Wiem że
mię nie


strona: B2

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
mię nie ieſt s to/ ále wy ſie Pánu Bo
2:
gu modlcie/ zá kthorą modlitwą ia
3:
ſie ſtáráć będę/ iákoby ſie iednák o=
4:
biemá ſtronam przez mię poniekąd
5:
doſyć sſtáło. A tákże iuż theraz nie
6:
przedłużáiąc ſie nic/ iáko naproſtſze
7:
mi ſłowy o tych rzecżach pocżniemy
8:
gadáć/ A napirwey o thym ſłowie
9:
Troycá.
10:
¶ Mamy tedy wiedzieć/ iż w piſmie
11:
ſwiętym dwá Reieſtry piſm ciągną
12:
ſie przez wſzyſtkę Biblią. Ieden kto=
13:
ry ſwiádſzy że ieden ieſth tylko Bog/
14:
iáko Exodi 20. Deut. 4.6.32. Eſai.
15:
44.45. Oſee 13. 1.Cor.8. Gal.3. Ia=
16:
cob.2. Drugi záś Reieſtr iákoby po
17:
drugiey ſtronie ſwiádſzy o trzech/ co
18:
wżdy iednák muśim názwáć/ álbo
19:
podſtácią/ álbo bytnoſciámi/ álbo
20:
perſonámi/ bo trzech Bogow ná=
21:
zwáć ſłowo Boże/ y zakon zákázuie.
22:
A ty mieyſcá o tym ſą/ iáko Gene.2.
23:
18. Mat.3.Mar: vltimo/ Ioan
24:
5. Tu widziſz iákoby nieiáką niezgodę
25:
y rozerwánie miedzy Proroki ſwię=
26:
temi/ ktorą z dawná rozmáicie á ro
B 2znym


strona: B2v

Pirwſze kazánie
1:
znim obycżáiem chcieli zgodzić y po
2:
rownáć Doktorowie ſwięći.
Co vcżył
Sábelli=
uſz.

3:
Bo naprzod Sábellius inácżey tho
4:
zgodzić chciał/ kthory powiedał żeć
5:
ieſth ieden Bog práwy iedney pod=
6:
ſtháći/ iedney perſony. Ale nim ſie
7:
cielił zwáno go Oycem/ á potym
8:
gdy ćiáło pryziął y národził ſie/ iuż
9:
nie Oycem ále Synem zowie g pi=
10:
ſmo/ á po trzecie że w gołębicżey pod
11:
ſtáći tenże ſie vkazał/ zowie go Du=
12:
chem ſwiętym. Arriani záſię iuż iá=
13:
koby w przeki Sábelliuſzowi máło
14:
o trzech rozumieli/ y owſzem piſmá
15:
o iednym Bogu ſámemu Oycu przy
16:
właſzcżáli/ lecż też y Syná Bogiem
17:
być zwáli/ ále mnieyſzym/ á Duchá
18:
ſwiętego ieſzcże mnieyſzym.
Et. Atha=
naſ. ad E
piſcopos
Africæ.
Tákiemi
19:
byli Arriani/ też Euzebiani/ o cżym
20:
ſwiádſzy hiſtoria Eccleſiaſtica.
21:
Ale Koſicioł Boży widząc/ że z obu
22:
ſhtron żadnym obycżáiem doſyć ſie
23:
nie ſhtawa piſmu ſwiętemu/ y ow=
24:
ſzem wielkie kácerſtwá tákowe po=
25:
rownánie zá ſobą ciągnie/ tedy ſrzo
26:
dek dzierżąc inácżey to zgadza. Abo=
wiem iż


strona: B3

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
wiem iż obiedwie rzecży y oboie pi=
2:
ſmo Duch ſwięty podał/ oboygu też
3:
wiárę y mieyſce dáie. Bo gdzie mo=
4:
wił abſolute/ tho ieſt ogołem/ o ied=
5:
nym Bogu/ wierzy że ieden ieſth w
6:
Iſtnośći. A gdzie záſię o trzech/ wie
7:
rzy też że ſą trzy perſony. Nie iżeby o=
8:
ſobno thá Iſtność miáłá być/ á oſo=
9:
bno trzy perſony/ ále y owſzem ied=
10:
ność we trzech/ á trzech w iednośći
11:
doznawa. A to wſzytko gdy chcze ie=
12:
dnym ſłowem wyrzec to Myſterium/
13:
tym ſłowem TRINITAS názy=
14:
wa.
Trini=
tas co?
Ktore ſłow TRInitas, to ieſt/
15:
trium vnitas, álbo trzech rzecży iedno=
16:
thá nam ſie wykłáda. Czo w ięzyku
17:
Greckim TRIAS rozumie ſie má=
18:
ło nam do tego/ doſyć ieſt gdy my w
19:
tym ſmyſle y wyrozumieniu tego ſło
20:
wá vżywamy iáko Cerkieẃ ſwiętha
21:
záwżdy vżywáłá.
Iáko da
wne tho
ſłowo tri
nitas.

22:
A ieſliby ſie kto pytał iáko dawno to
23:
ſłowo w zwycżay do Koſciołá Bo=
24:
żego weſzło/ łácno ſie thego dowie=
25:
dzieć s ſámych tytułow kſiąg kthore
26:
popiſáli Doktorowie ſwięći y Szkri
B 3bentowie


strona: B3

Pirwſze kazánie
1:
bentowie Koſcielni. Bo naprzod
2:
Iuſtinus Męcżennik nápiſał kſięgi
3:
ktorym Tytuł dał o Troycy ſwiętey.
4:
Tertulian tákże nazwał ſwoie kſię=
5:
gi/ potym Hilárius/ Ambroży/ Au=
6:
guſtin y wſzyſcy iákmiarz áż do náſze
7:
go wieku thego ſłowá vżywáli y w
8:
nim ſie kocháli. A ieſliby kto piſmo
9:
ſwięte wſpominał/ tedy y thám nie
10:
tylko rzecż ſámę/ iáko ſie iuż pokazá=
11:
ło/ ále y ſłowo ſámo máło ſie nie
12:
znaydzie. Abowiem iż to ſłowo zło=
13:
żone ieſt z drugich dwu ſłow/ to ieſt
14:
trzey á iedność. Weyrzyſz ty miłi brá
15:
cie w thę ſentencią gdzie mowi:
Gene.18.

16:
Trzech widział iednego pochwalił.
17:
Weźmi s przodku tę ſyllábę trzey/ á
18:
s końcá drugą ſyllábę iednego/ złoż
19:
to/ áli znaydzieſz to ſłowo Trinitas.
1.Ioan.5.

20:
Thákże v Ianá ſwiętego nápiſano:
21:
Trzey ſą ktorzy ſwiádectwo wydá=
22:
ią/ á ći trzey iedno ſą. Weźmi thákże
23:
s they ſentenciey też dwie ſłowie/ s
24:
przodku tres á ná końcu vnum. Coż to
25:
będzie inego iedno tres vnum, to ieſt/
26:
Trinitas? Bo chociay ty tho będzieſz
wykłá=


strona: B4

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
wykłádał ieno de accidente, tho ieſt o
2:
przypádłośći/ thedy tu iednák vnum
3:
ſunt, nie będzie tylko vnum vnione, iá=
4:
ko Arriani chcieli/ ále owſzem vna v
5:
nitate, A ſą to ſłowá y wykład Hilá=
6:
riuſzow. Bo iż w Bogu niemáſz acci-
7:
dens, to ieſt przypádłośći/ iedno ſub-
8:
ſtantia, to ieſt iſtność/ tedy lubo de a-
9:
ccidente/ lubo de ſubſtantia, chceſz to ro=
10:
zumieć/ tedy záwżdy do tego prziy=
11:
dzie/ że Ociec s Synem y z Duchem
12:
ſwiętym ieſt iednym Bogiem. A co
13:
ieſt zá rozność miedzy thymi ſłowy
14:
thrzey á Troycá niżey będzie powie=
15:
dziano. To tylko dokłádam teraz/ że
16:
nie trzebá ſie dziwowáć/ że wſzyſczy
17:
Kácerze to ſłowo w nienawiśći má
18:
ią/
Cżemu
kácerze
na tákye
ſłowá ſie
gniewá=
ią.
gdyż ie przećiwko im y ich przed
19:
ſięwzięćiu záſádzono/ przetoż to ich
20:
gryzie y ták im ieſt miłe iáko ſol w o
:
(ku.
Iſtność.

21:
¶ Iſtność záſię co znácży/ y o
22:
tym rácżcie ſłucháć. Wiárá pewna
23:
ieſt/ że muśim wyznáć trzy Perſony/
24:
nie gołe iákie znáki álbo cyphry/ ále
25:
rzecży rozeznán/ żywe/ á w bythno=
26:
ſciach ſwych przez ſię będące. A wſzá
B 4koż iże


strona: B4v

Pirwſze kazánie
1:
koż iż Syn w Oycu á Ociec w Sy=
2:
nie vſtáwicżnie przebywa/ Duch s.
3:
tákże od obudwu pochodzi/ thedy o
4:
tym trzyma ták Koſcioł Boży/ że ty
5:
trzy perſony przez to zobopolne prze
6:
mieſzkánie ſą ták æterno fœdere conſocia-
7:
tæ, to ieſt/ thák zwiąſkiem Duchá s.
8:
od wieku zá tym ſpolnym przemie=
9:
ſzkáwániem ſą ziednocżone y ſpoſo=
10:
bione/ thák że Ociec s ſwym Synem
11:
miłym álbo s ſwą Mądroſcią/ y z o=
12:
nym ogniem pałáiącym/ to ieſt Du
13:
chem ſwiętym/ ſą iednym wiernym
14:
á wiecżnym Bogiem: nie w iedney
15:
perſonie/ boby to ná Sábelliuſzá po
16:
ſzło/ ále w iedney náturze álbo iſtno
17:
śći/ ábowiem to ieſt náuká Koſcio=
18:
łá Bożego. A to ſłowo Eſſentia álbo
19:
Iſtność znácży nam plenam plentitudi-
20:
nem Deitatis,
2. Teſ.2.
iáko Páweł s. mowi/ to
21:
ieſt/ ono zupełne nápełnienie Bo=
22:
ſtwá/ álbo też omne id quod dicitur Deus,
23:
iáko tenże Páweł mowi. Alias zná=
24:
cży ſie on wſzytek Máieſtat Boſki ál
25:
bo oná nieothocżona áni ogránicżo=
26:
na moc Boſka. Albo też ieſli ták chce
my rzec


strona: B5

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
my rzec á właſnie ESSENTIA, to
2:
ieſt/ naturæ Diuinæ vna exiſtentia. In
3:
ſumma/ dáiemy w ten cżás znáć/ że
4:
ieſt iedná nátura/ ieden on Ray ro=
5:
ſkoſzy pełny/ ktorych áni oko widźia
6:
ło áni vcho ſłyſzáło/ áni rozum cżło
7:
wiecży ogárnąć możę wiecżneo Bo=
8:
ſtwá/ W ktorym Boſtwie ſą wſzyt=
9:
ki rádośći/ wdzięcżnośći/ ſlicżnośći/
10:
mellodie/ ſymphonie/ roſkoſzy etcet.
11:
y wonie przez przypowieść mowiąc
12:
Y iedná ieſth ſtudnicá roſkoſzney o=
13:
chłody y wſzelákiego błogoſłáwień
14:
ſtwá. A w tym wiecżnym Boſtwie/
15:
nie máſz nic więtſzego/ nic mnieyſze=
16:
go/ nic pirwſzego/ nic poſlednieyſze=
17:
go/ iedná wola/ iedno wykonánie/
18:
iedno pánowánie/ y iedno ſceptrum
19:
kthorym włada Bog y roſkázuie ná
20:
niebie/ ná morzu/ y ná ziemi. Thego
21:
nieotocżoneo Boſtwá wyrozumieć
22:
duſzá cżłowiecża nie może/ iedno tho
23:
tylko zápewne wie/ że Bog ieſt. Bo
24:
ſam rzekł do Abráámá/ Moiżeſzá/ y
25:
Ezáiaſzá/ zowąc ſie/
Gene.17.
Exod.3.
Iam ieſt ktho=
26:
rym ieſt/ á Iſtność álbo będący po=
B 5ſłał mię


strona: B5v

Pirwſze kazánie
1:
ſłał mię do ciebie. A ieſzcże trzebá o
2:
bacżyć nieiákie rozeznánie miedzy
3:
tym ſłowem Náturá á miedzy Iſt=
4:
noſcią. Bo Náturá znácży tylko ie=
5:
dnę rzecż to ieſt duchá/ bo piſmo mo
6:
wi iże Bog ieſt Duch. Ale Iſtność
7:
iuż iákoby dwie rzecżj zda ſie w ſobie
8:
zámykáć/ y Náturę onę wiecżną y o=
9:
neyże Nátury iednę exiſtencią/ ſtan
10:
álbo iſtność ſpolną. A dla tego przy
11:
dáiemy iſtność ſpolną/ iże wiemy że
12:
też z oſobná káżda perſoná ma w ſta
13:
nie ſwoim ſwoie bycie. A tho oſobne
14:
bycie zowiemy Hypoſtatis. a ono po=
15:
ſpolite zowiemy Iſtnoſcią.
Rozność
miedzy
ſło wem
perſoná
á iſtność

16:
A thák też obacżymy roznicę miedzy
17:
tym ſłowem Iſtność á miedzy Per=
18:
ſoną. Bo Iſtność iáko ſtárzy Dokto
19:
rowie przykłády dáią/ ma ſie iáko
20:
Słończe w zupełnośći/ ále Perſoná
21:
iákoby onego ſłońcá iáſność/ gorą=
22:
cość/ y ſámo centrum álbo diſcus Solis.
23:
Skąd ſie też pokázuie/ że Perſoná to
24:
ſłowo znácży w ſobie rzecż tháką w
25:
ſwym oſobnym bycie álbo ſthanie/
26:
ktora tym co ieſt vſtáwicżnie/ ieſt/ á
nie odmie


strona: B6

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
nieodmiennie/ A wſzákoż ſpoſob o=
2:
ney rzecży ku iſtnośći oney zależy/ iá=
3:
ko ſie to s przykłádu o ſłońcu y o du
4:
ſzy obiaſnia/ w ktorey widziemy trzy/
5:
rzecży z rozeznániem/ rozum/ pá=
6:
mięć/ y wolą/ iákoby trzy perſony/ á
7:
przedſię thy trzy rzecży zowiemy iſt=
8:
ność iednę álbo duſzę. Tákże y Tęcżá
9:
ma w ſobie trzy bárwy/ ále iedná iey
10:
ieſt przedſię iſtność. Lecż w tey mie=
11:
rze tu ieſt rozność/ że tám wierzymy
12:
być trzy żywiące perſony/ thu w tey
13:
mierze nie ták. A wſzákoż iż cżłowiek
14:
ieſt obrázem Bożym/ á obraz ma zá
15:
wżdy nieiákie podobieńſtwo ku the=
16:
mu cżyy ieſt/ tedy nie máią być gánie
17:
ni ſtárzy Doktorowie/ ktory chcząc
18:
pokázáć że ſie to nie ma dziwno wi=
19:
dzieć rozumowi ludzkiemu/ iáko to
20:
może być w rzecży iedno y trzey/ tych
21:
podobieńſtw przerzecżonych vżywá
22:
li/ ták ſobie vważáiąc: Iż ieſliże to tu
23:
ná ziemi nam nędznikom pátrzáiąc
24:
cżęſto ná tákie rzecży dziwno nie ma
25:
ſie widzeć/ dáleko więcey że to thák
26:
może być w rzecżach niebieſkich maſz
temu pe=


strona: B6v

Pirwſze kazánie
1:
temu pewnie wierzyć/ á nie mowić
2:
iáko to może być Iedno y Trzey Du-
3:
rus est hic ſermo?
Słowo
Perſoná
od 1400.
w Koſcie
le było.

4:
¶ A iże ty Podſtáty zowiemy Perſo=
5:
námi/ y toć nie tylko Tertulianem/
6:
Hiláriuſem/ ktorzy iuż tych ſłow v=
7:
żywáli ná on cżás/ ále theż y piſmem
8:
ſwięthym dowieść ſie może.
Hebr.1.
Abo=
9:
wiem Páweł s. gdy mowi do Zy=
10:
dow zowąc Syná Bożego ſwiátło=
11:
ſcią y wyobráżeniem bytnośći Oyco
12:
wſkiey/ Mężowie Boży ſłuſznie ro=
13:
zumieli/ że tám przez ſłowo bytność
14:
znácży to co v nas perſoná. Tákże y
15:
ono mieyſce gdzie mowi w nim prze
16:
mieſzkawa Boſthwo Zomatikos. On
17:
cżłowiek wiecżney pámięći godny/
18:
ſwięty/ á biegły w Greckim ięzyku/
19:
wykłáda to Perſonaliter/ to ieſt wzglę
20:
dem perſony. Ale y do Korintow/ iá
21:
ko to y Brencius przitacża/ w cżwar
22:
thym rozdzieleniu Páweł s. mowi:
23:
Kriſtus práwi oſwiećił ſwiátłoſcią
24:
ſercá náſze bożey náuki w Perſonie
25:
Iezu Kriſtá. A w 2. rozdzieleniu: A
26:
com odpuśćił/ dla was odpuśćiłem
w Perſo=


strona: B7

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
w Perſonie Kriſtuſtowey. Tu iáſnie
2:
maſz piſmo
Niecżu=
ią ſie thu
przećiw=
nicy.
Y dziwno nam ieſt/ gdiż
3:
Pan Kriſtus podobny nam był we
4:
wſzythkim okrom grzechu/ przecż á
5:
dla cżego te niebożątká/ Piotrá/ Pá=
6:
włá bytnośći Perſoną zową/ á Kri=
7:
ſtuſowey bytnośći Perſoną zwáć nie
8:
chcą/
Heb.2
gdyż per omnia nobis ſimilis ecxepto
9:
peccato. A záthymże idzie/ ieſli mogę
10:
zwáć perſonę Kriſtuſowę perſoną/
11:
cżemu tákże Oyczá y Duchá s. byth=
12:
ność ktora ſie też raz w perſonie An=
13:
yelſkiey/ álbo też gołębicżey pokázo=
14:
wáłá zwáć nie mam? Ktemu przy=
15:
dáięcy/ że ći nieboracżkowie powiá=
16:
dáią/ że dla tego wzbudzili ták wiel=
17:
ką rzecż áby ſie pokazáło rozeznánie
18:
Perſon. Izaſz tego káżdy nie widzi/
19:
że Perſoná tho ſłowo lepiey w ſobye
20:
nierowno wyraża to rozeznánie Per
21:
ſon á niżeli bytność. Ale y ſámá nie=
22:
wola do tegoby ich miáłá prziwieść
23:
Bo gdy mowią trzey ſą thrzey. My
24:
ich wnet pytamy: Czo to ſą zá trzey?
25:
cży ſą bogowie trzey? Cżego niekto=
26:
rzy ieſzcże nieſmieią rzec/ Cżyli trzey
Anyoło=


strona: B7v

Pirwſze kazánie
1:
Anyołowie? cżyli troie ludzi? Tego
2:
też nie rzeką. A ná thym wiele należy
3:
wiedzieć/ co tho ſą zá trzey/ gdzye ſie
4:
więc my s thego łacwie możym wy=
5:
práwić. Bo gdzie mowiem trzey ſą
6:
mowiemy ſą trzy perſony/ gdzie mo=
7:
wiemy ieden ieſt/ ieden Bog w iſtno
8:
śći. A tákże y ſłowo Boże/ y zwycżay
9:
dawny Koſciołá Bożego/ y potrze=
10:
bę wielką/ á tákże máiąc przed ocży=
11:
má vwiárowánie ſie zgorſzenia (á
12:
zwłaſzcżá iże thák doſyć niezgod/ ma
13:
ſwiát iſcie zá ſwe teraz/ tu w tey mie
14:
rze) ná ſtárym przeſtawmy/ Volu-
15:
mus enim eſſe ſemper filij pacis & homines bo-
16:
næ voluntatis, odio habemus contentiones &
17:
ſtrepitus disputarios, przetożeſmy iuż po
18:
dawáli.
19:
¶ A tu też ieſzcże pokazáć chcemy (á
20:
tho będzie czwarta cżęść kazánia) że
21:
zá tymi ſłowy y diſtinctio perſon/ y
22:
ſentencia piſmá ſwięthego lepiey ſie
23:
wykłáda/ tákże też y ſmyſł wiáry ná
24:
ſzey/ ták że y obiáſnienie głębſze chwa
25:
ły Bożęy. Cżego weźmiemy ſobie ná
26:
przykład: Kiedy chczemy wielmoż=
nie mo=


strona: B8

o ſłowiech zwycżáynych.
nie mowić/ zowiemy go nie thylko
1:
ſpráwiedliwym/ miłoſiernym/ ſwię
2:
tym/ mądrym/ ále theż zowiemy ſá=
3:
mą ſpráwiedliwoſcią/ mądroſcią/
4:
Nie tylko dobrym/ co ieſt mnieyſza
5:
rzecż/ ále też y ſámą dobrocią/ co ieſt
6:
rzecż więtſza. Abowiem per ſubſtanti-
7:
ua magis propriè loquimur de Deo qui est i-
8:
pſa ſubſtantia, quam per adiectiua, quia in il-
9:
lum nullum cadit accidens. Bo to co mo=
10:
wiemy adiectiué/ mądry/ ſpráwiedli=
11:
wy/ miłoſierny/ może być w tym od
12:
miáná y nieuſtháwicżność/ iáko ſie
13:
znáiduie y w ludziech też y ſwiętych/
14:
ále gdy mowiemy/ że Bog ieſth nie
15:
tylko ſpráwiedliwy/ ále ſámá ſprá=
16:
wiedliwość/ miłoſierdzie/ y mąd=
17:
rość/ tuć więc iuż nieuſtáwicżnośći/
18:
przypádłośći/ álbo też odmiánie ża=
19:
dne ſie mieyſce nie zoſtáwa. A w ten
20:
cżás Máieſtat Boży nawięczey wy=
21:
nośimy. Thákże po drugiey ſtro=
22:
nie/ gdy cżłowieká zowiemy nie tyl=
23:
ko grzeſznym/ nieſpráwiedliwym/
24:
niemiłoſiernym/ ále ſámym grze=
25:
chem/ nieſpráwiedliwoſcią/ niemi=
łoſier=


strona: B8v

Pirwſze kazánie
1:
miłoſierdziem/ ſmiercią/ y ćiáłem/ w
2:
then cżás cżłoweiká práwie poniża=
3:
my/ y pogrążamy.
1.Cor.1.
Hier.23.
Stądże Apoſtoł
4:
Kriſruſá wynoſząc y wyſpiewywá=
5:
iąc/ powieda że ſie nam s ſhtał Mą=
6:
droſcią/ ſpráwiedliwoſcią/ poſwię=
7:
ceniem/ y odkupieniem. Item/ Iam
8:
ieſt drogá żywot y prawdá.
9:
Coż m tedy wyſthępuiemy w tym/
10:
gdy tego wirſzá pomkniemy y rzecże
11:
my: że Bog nietylko ieſt/ co ieſt rzecż
12:
mnieyſza/ ále y owſzem ieſt ſámá Iſt
13:
ność/ to ieſt rzecż więtſza. Bo to ſło
14:
wo Iſtność ciągnie ſie od tego ſło=
15:
wá Ieſth. Ponieważ IEHOVAH
16:
tho ſłowo thoż znácży że Bog y ſam
17:
ieſt przez ſię/ y inym eſſenciey/ to ieſt
18:
żeby byli vdziela. Bo to y ſámá rzecż
19:
pokázuie/ Y o tym może ſie właſnie
20:
rzec Ieſt/ ktory niema áni praeteritum
21:
áni futurum, tho ieſt/ áni przeſzłego
22:
cżáſu áni przyſzłego/ ále záwżdy á zá
23:
wżdy ieſt. Iáko Auguſtin mowi:
24:
Ludzie ktorzy nas vprzedzili byli/ á=
25:
leć nie ſą: ktorzy po nas będą/ będąć/
26:
ále nie ſą: ludzie záſię kthorzy ſą/ ná
tym miey


strona: C

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
tym mieyſcu nie mogą záwſze być/ á=
2:
ni tu y ná onym mieyſcu záraz. Ale
3:
Pan Bog náſz/ iáko áni cżáſu ták też
4:
áni mieyſcá nie ma.
Heb:13.
Abowiem Kri=
5:
ſtus ieſt záwżdy/ wcżorá/ dziś/ y ná
6:
wieki wiekom Amen.
7:
¶ Stądże go thedy właſnie zowie=
8:
my nie tylko że ieſt/ ále y owſzem czo
9:
ieſt więtſzego że go zowiemy być ſá=
10:
mą á ſzcżyrą iſtnoſcią. Y ſtądże ſám
11:
też o ſobie mowi dwá rázy powtha=
12:
rzáiąc żem ia Ieſt ktorym Ieſt. Iá=
13:
koby záwieráiąc ty obádwá cżáſy/ y
14:
przeſzły y przyſzły/ á iákoby theż rzec
15:
chciał/ że ini ludzie ieſliże ſą/ ſłuży im
16:
iedno/ ieſt. A też ſą odmiennie ſprá=
17:
wiedliwi y miłoſierni. Alem ia ieſth
18:
nie tylko miłoſierny/ ále też ſámo mi
19:
łoſierdzie/ ſámá dobroć y ſámá Iſt=
20:
ność/ Przetoż mowi ſłuſznie iam ieſt
21:
ktorym ieſt/ to ieſt doſkonáły.
22:
¶ Obacżże to káżdy/ ieſliże my to nie
23:
właſniey niż oni/ y Máyeſtat Boży/
24:
y rozeznanie thych trzech perſon/ zá
25:
tymi ſłowy wyſławiamy. Oni mo=
26:
wią/ trzey ſą. A my mowiemy/ trzy
Cperſony


strona: Cv

Pirwſze kazánie
1:
perſony rzecżą rozeznáne. Oni mo=
2:
wią/ iedno ſą. A my mowiemy/ że
3:
nie tylko iedno/ y owſzem iedná Iſt=
4:
ność. Oni mowią trzey ſą iedno. A
5:
mowiemy/ y owſzem TRINI-
6:
TAS. Abowiem ty wſzytki ſłowá
7:
y Iſntość/ y Perſoná/ y Troycá ſą
8:
ſubſtantiua. Ale tria y to ſłowo ſunt/ ad-
9:
iectiuè ſie máią. Niechay ſie ſmieią
10:
iáko chcą ći nędnicy/ ále tym ſmie=
11:
chem co inſzego pokázuią s ſiebie/ ie
12:
dno lekkie á płoche przedſięwzięcie.
13:
Mamy ſie my z łáſki Bożey cżym cie
14:
ſzyć/ máiąc po ſobie głos Prorocki y
15:
Apoſtolſki/ ſwiádectwo Koſiołow
16:
thák ſtárożytnych iáko y terázniey=
17:
ſzych.
¶ Iż nie
Papieżo
we to ſą
vſtáwy.
Niechay to oni zową vſtáwá
18:
mi Papieſkiemi/ ále ſie to pokázuie/
19:
cdn. że ieſzcże Papieżow nie było y moczy
20:
ich/ á Tertulian/ Hiláry thych ſłow
21:
vżywáli. Niechay oni zową plewá
22:
mi y vſtáwámi ludzkiemi te ſłowá/
23:
ále ſie przy tym nie zoſtoią/ co ſie iuż
24:
pokazáło. Ale y te plewy ná ſwe złe
25:
wſpomináią. Abowiem iáko przez
26:
plew lepienie nie bywa mocne/ y ode
dzdzá ſie


strona: C2

o ſłowiech zwycżáynych.
1:
dzdzá ſie pſuie/ thákże ponieważ oni
2:
odrzućili ty plewy/ vyrzym w krot=
3:
kim cżáſie iáko to budowánie ich bę
4:
dzie trwáło/ vyrzym ſkutek tey rády
5:
ich. Pátrzcieſz brácia/ izali gdy kto
6:
wrzući naſienie pſzenicżne w ziemię
7:
záraz ſie vcżyni z niego ziárno. Ale
8:
owſzem naprzod będzie trawá/ po=
9:
tym zbdło/ pothym kłos/ á w kłoſie
10:
plewá/ á w oney plewie ziarnecżko
11:
pſzenicżne iáko w mieſzecżku zámyka
12:
ſie. Tákżeć też táiemnicá vznánia
13:
Páná Bogá wſzechmogącego y ná=
14:
uká ſłowá Bożego w tych ſłowiech
15:
iáko w mieſzecżkach álbo iáko perłá
16:
w pierſcieniu oſadzona zámyka ſie.
17:
Ale iżem tu wſpomniał kłos/ przy=
18:
ſzłá mi ná pámięć oná hiſtoria z Iu
19:
dicum kſiąg/ iż iáko Ephráimcżyci
20:
gdy ſie pocżęli przeć ſwey Náciey kie
21:
dy było o nich zle/ thák że ktory wy=
22:
mowił z nich to ſłowo Schilboleth/ co
23:
ſie wykłáda/ kłos/ temu przepuśćili/
Iudic.12.

24:
ále kto nie mogł wymowić tego ſło=
25:
wá/ iuż go mieli zá Efráimcżyká y
26:
podeyrzánego. Ieſt też coś podobne
C2go w


strona: C2v

Pirwſze kazánie
1:
go w Polſkiey Hiſtoriey/ iáko rozez=
2:
nawano Niemce od Polakow przez
3:
on Rym. Ná tenże kſtałt ſancta, religi-
4:
oſa ac docta vetuſtas, miáłá ſobie thy ſło=
5:
wá/ Eſſentia, Perſona, Trinitas, Communi
6:
catio idomatum, Coeſentialis, Theotokos.
Calūnia
est me hæc
ad perſe-
cutionem
detorſiße.

7:
Ták iże więc kto ſie tymi ſłowy brzy
8:
dził/ álbo ie odrzucał/ iuż więc táki
9:
v nich bywał w podeyrzeniu. Wie=
10:
my dobrze że to ſłowo TRINITAS
11:
nie ieſt expreſſe w ſłowie Bożym/ á
12:
przedſię mieli to ſobie za ſłowo Bo
13:
że y prawdziwe/ y zá nieiákie Háſło/
14:
po ktorym poznawáli kto prawdzi=
15:
wy Krześćiánin/ á ktho Ephraim=
16:
cżyk. A ieſliże więc tylko tho ieſt ſło=
17:
wo Boże czo ſie expreſſe znáyduie w
18:
piſmie ſwiętym/ gdzie to ſtoi iáwnie
19:
niech vkażą ſola fides iuſtificat, gdzie też
20:
to ieſt Deum de Deo.
Nietilko
ieſt ſcri=
pturá/ co
ieſt ex=
preſſe.
ItemEccleſia Catho
21:
lica, ábo też y wſzytko Kredo gdzie ieſt
22:
expreſſe nápiſáne od Ewányeliſtow
23:
A nákoniec niech pokażą gdzie tho
24:
ieſt v Zácháriaſzá Dicite filiæ Sion ecce
25:
Rex tuus venit manſuetus. A przedſię Má
26:
theuſz ſmiele powieda/ że ſie tho prá=
wi sſtało


strona: C3

o ſłowiech zwycżáynych
1:
wi sſtáło/ áby ſie wypełniło czo by=
2:
ło rzecżono przez Proroká.
Matt.21.
Zach.9.
V Proro
3:
ká iſcie tego nie znaydą dicite filiae Sion
4:
chybá in gener ſubintelligitur, tákże y to
5:
manſuetus niemáſz z tego tám iedno pau
6:
per, Ale iż ſie to ku iednemu ciągnie/
7:
á wyrozumieniu nic ſie thák nie vy=
8:
muie/ thedy przeſię Ewanyeliſtá
9:
ſmiele to zowie piſmem/ y mowi ſcri
10:
ptum est. Záprawdęć niemieli przecż
11:
ći tey burdy cżynić zápámiętáli ſyno
12:
wie Máthki ſwey/ mielić folgowáć
13:
mdłośći Koſiołá Bożego.
14:
¶ Mamy dziś ſwiętho brácia miła
15:
Obrzezánia Páńſkiego/ gdzie Bog
16:
kazał dziatkam mdłośći ich áże do o=
17:
ſmego dniá ćirpieć/ y dla tego ich nie
18:
kazał záraz po vrodzeniu obrzezo=
19:
wáć/ áby im thák bolu ku bolowi
20:
ſwieżemu nie przydawano. Mieli
21:
też y ći koniecżnie mieć ná bácżnośći/
22:
áby byli ſfolgowáli temu mdłemu
23:
dzieciątku/ tey oblubienicy Kriſtu=
24:
ſowey/ ktorą ták prętko záſmęćili/ y
25:
niepothrzebnie zákwilili. Aleć nay=
26:
dzie Bog obycżay iáko themu zábie=
C 3żeć/ á o=


strona: C3v

Drugie kazánie
1:
żeć/ á otrze iſcie z ocżu ſwey miłey
2:
oblubienice. My teraz daymy cżeść
3:
chwałę Pánu Bogu náſzemu/ przez
4:
Iezu Kriſtá Syná iego iedy=
5:
nego/ ninie y ná wieki/
6:
Amen.

strona: C4

Drugie Kazá
1:
nie/ gdzie ſye okazuie/
2:
iż Ociec s Synem ſwym mi=
3:
łym y z Duchem ſwiętym ieſt ieden
4:
á prawdziwy Bog w Iſtnośći
5:
nie w Perſonie.
6:
B
Rácia y przy=
7:
iaciele mili/ iż nie
8:
mamy ná ſwiecye
9:
moc drozſzego/ nád
10:
to żebychmy ználi
11:
Páná Bogá náſze
12:
go/ ſwiádſzy o tym
13:
Ieremiaſz/ mowiącz: Niech ſie nie
14:
chwali mądry w mądrośći ſwey/ á=
15:
ni moczarz w mocy ſwey/
Hiere.9.
1.Cor.1.
2.Cor.10.
Niech ſie
16:
nie chwali bogacż w bogácthwach
17:
ſwych. Ale ktho ſie chwali/ niech ſie
18:
chwali w tym/ áby mię znał iżem ia
19:
ieſt Pan ktory cżynię miłoſierdzie y
20:
ſpráwiedliwość. Ieſt roznicá w ár
21:
tikule iednym álbo kilkonaſcie mie=
22:
dzy tymi ktorzy ſie odrywáią/ Ale iż
C 4ten


strona: C4v

Drugie kazánie
1:
ten przerzecżóny ártykuł iáko mamy
2:
znáć Páná Bogá náſzego ieſth pir=
3:
wſzy y znácżnieyſzy/ á práwie od nie=
4:
go inſze też záwiſły: tedy my opuśći=
5:
wſzy inſze/ ten będziemy ná then cżás
6:
rozeymowáć. Nie będziem ſie tego
7:
vcżyć z mądrośći thego ſwiátá/ iáko
8:
nas ći pomawiáią/ ále s kſiąg Bo=
9:
żich piſmá ſwiętego/ gdzie go iednák
10:
znáć inácżey nie możemy/ iedno thá
11:
iáko ſie nam obiáwił/ cżęſcią ocżywi
12:
ſcie/ cżęſcią też tylko powiedáiąc o ſo
13:
bie w piſmie.
Przecż
obiáwie
nie.
Powiedáią niektorzy
14:
gánięcy/ że więcey ieſt/ práwi/ tego
15:
obiáwienia w piſmie niżeli to czo ſie
16:
wſpomina/ áni ſie też to práwi mo=
17:
że zwáć obiwáwieniem. Ná co łatwa
18:
ieſth odpowiedź: Iż wſzytko piſmo
19:
może być názwáne obiáwieniem ále
20:
oſobliwie to/ gdzie álbo ſie iáwnie
21:
vkazał Bog miłoſnikom ſwoim A=
22:
bráámowi/ Moiżeſzowi/ y inym/ ál
23:
bo o ſobie iáwnie mowi. My tu te=
24:
dy theraz przywodzić będziem ſobie
25:
ná pámięć tylko ty ktore nas vcżą iá
26:
ko ma być znan ten Bog náſz/ im ſie
nie prze=


strona: C5

o znáiomośći Bożey.
1:
nie przećiwmy/ ále rádniey tego ſłu
2:
chaymy/ vſzu náſtáwiwſzy/ czo nam
3:
Pan Bog dziſia vżycży z łáſki ſwey
4:
ſwiętey/ pomniąc ná to/ że áni ſrebro
5:
áni złotho áni żadna rzecż ma być w
6:
ocżach náſzych droſzſza/ iáko znáć pá
7:
ná Bogá/ o cżymeſcie iuż ſłyſzeli z Ie
8:
remiaſzá Proroká. Przetoż tey po=
9:
ſłuchaycie s pilnoſcią.
Circacrea
tionem
mundi.
Geneſis 1.

10:
¶ Pirwſzego tedy roku w onych ſie=
11:
dni dniach/ Napirwey obiáwił ſie
12:
Bog Adámowi pirwſzemu cżłowie
13:
kowi/ gdzie Moiżeſz mowi: Ná po=
14:
cżątku ſtworzył Bog niebo y ziemię
15:
Ieſliże możem pokázáć/ że w tym ſło
16:
wie Bog ná tymże mieyſcu rozumie
17:
ſie y zámyka ſie nie nie tylko Ociec ále y
18:
Syn y Duch s. tedyć nie máſz o cżim
19:
gadáć/ iedno wierzyć że Ociec s Sy
20:
nem y z Duchem s. ſą ieden Bog.
21:
Cżego dowieść ieſt nałatwieyſza.
22:
Bo iáwnie Páweł s. do żydow Sy
23:
ná Bożego zowie nie tylko Iehowá
24:
ále y ſtworzyćielem/
Hebre:1.
y owſzem y ſło=
25:
wá Moiżeſzowe y rzecż s tego miey=
26:
ſcá Pirwſzych kſiąg Synowi Boże=
C 5mu przy


strona: C5v

Drugie kazánie
1:
mu przycżytawa/ mowiąc: A ku Si
2:
nowi práwi rzecżono ieſth/
Pſal.101.
Ná po=
3:
cżątku ſtworzyłeś ziemię o Boże Ie=
4:
howá/ á ſpráwá rąk twoich ſą nie=
5:
bioſá. Toć iáwna rzecż ieſth/ ponie=
6:
waż y ſłowá y rzecż s kſiąg Rodzáiu
7:
oddáie ſie tu Synowi Bożemu/ te=
8:
dyć tu ieden muśi być y Bog ſtwo
9:
rzyćiel. Wiem że wyſzſzey rzekł tenże
10:
Páweł o tymże Synie/
Hebr.1.
że przezeń ſą
11:
wieki ſtworzone/ ále koniecżnie obie
12:
mieyſczá ſobie nie ſą przećiwne. A
13:
przetoż wierzyć obiemá powieſciom
14:
mamy/ y themu że ſpolną ręką z Oy=
15:
cem ſtwarzał/ y ſpolną mocą y wſze
16:
chmocnoſcią/ y themu że go zowie
17:
ſtworzycielem. A iże tenże ieſt Mą=
18:
droſcią Oycowſką/ przez ktorą wſzy
19:
tko zwykł ſtwarzáć/ przetho mowi
20:
przezeń ſą ſtworzone wieki. Ale nie
21:
thym ſpoſobem iáko mowi Ian s. o
22:
Moiżeſzu/ że przezeń też ieſt dan Za=
23:
kon. Bo on nie ieſth żadnym nacży=
24:
niem iáko Moiżeſz áni podrzeńcżym
25:
v Oicá ſwgo/ ále zárowne z Oicem
26:
ſwym ieſt ſtworzycielem niebá y zie
Kriſtus
właſnye
mie. Bo


strona: C6

o znáiomośći Bożey.
1:
mie.
ſtworzy=
ciel/ cży=
tay o tim
do żyd. w
iij.
Bo w ten ſpoſob gdyby był tyl=
2:
ko ſrzodkiem á nacżyniem przy ſtwo
3:
rzeniu/ nie mogły go był názwáć
4:
właſnie Apoſtoł ſtworzycielem/ áni
5:
by mu był właſnie przycżytał to mo=
6:
wiąc: Opera manuum tuarum ſunt cœli.
7:
Drugie abſurdum ſtądby vroſło/ że
8:
by było dwá ſtworzycielow tym o=
9:
bycżáiem/ ieden to nacżynie przez kto
10:
re ſtwarzał/ á podleyſzy: á drugi ten
11:
ſam ktory ieſt głową ſtworzenia/ á
12:
zacnieyſzy. Gdzie przećiwną rzecż
13:
piſmo wyznawa mowiąc: Iż ieden
14:
ieſt ſtworzyciel niebá y ziemie/ á nie
15:
dwá.
Eccleſi.1.
Thrzecia muſielibyſmy Syná
16:
Bożego nie wzywáć.
Dani.14.
Bo Dániel mo
17:
wi wyznawáiącz: Ia niechczę wzy=
18:
wáć áni chwalić iedno Bogá mego
19:
ktory ſtworzył niebo y ziemię. O=
20:
bacżże thu/ nie mowi Dániel przez
21:
ktorego/ ále mowi kthory ſtworzył
22:
ziemię. Cżwartha/ żeby Syn Boży
23:
był tym ſpoſobem przeklęty. Bo Ie=
24:
remiaſz mowi: Przeklęći ſą bogowie
25:
á niechay zginą z ziemie y z niebá kto
26:
rzy nie ſtworzyli niebá y zyemie.
Y to o=


strona: C6v

Drugie kazánie
1:
Y tu obácż/ że nie mowi przez ktore=
2:
go/ ále mowi ktorzy nie ſtworzyli etc
3:
Tu maſz wykład właſny mieyſcá Ge
4:
neſis. 1. iáko y ſtára quotiſatia támże
5:
ná márgines do tego cie wiedzie.
Vide ſimi
liter expo
ſitionem
Bibliorū
Breſte im
preſſorū
in caput
Geneſ.11.
vbi ſimi-
liter iſti
loci Gen.
& 11. ex-
ponūtur.
Gene.3.
Gene.11.

6:
¶ Gdyż ſie thedy iuż pokazáło/ że w
7:
tym ſłowie Bog zámyka ſie Syn y
8:
Duch s. tedyć to ieden muśi być/ ie=
9:
den mowię w iſtnośći/ ále nie ieden
10:
w perſonie/ ále trzey/ ták iáko też ni=
11:
żey mowi: Faciamus hominem, Y rzekł
12:
Bog/ ſtworzmy cżłowieká/ nie mo=
13:
wi ſtworzę ia Ociec cżłowieká przez
14:
Słowo/ ále mowi ſtworzmy. Abo=
15:
wiem ſpolną ręką y ſpolną porádą
16:
ieden Bog mowi ſtworzmy/ y Ie=
17:
den też Bog tenże domawia y vrą=
18:
ga Adámowi potym mowiąc: Ecce
19:
Adam quaſi vnus ex nobis, wyganiáiącz
20:
go. Item. Eamus & confundamus linguas e-
21:
orum &c.
Secunda
patefacti
o Abraœ
in 2000.
annorum

22:
¶ Tymże ſpoſobem ábym go thákże
23:
znał thenże Bog obiáwił ſie zá dru=
24:
giego wieku Abráámowi we dwu
25:
tyſiącu lat/ gdzie mu ſie vkazáli rze=
26:
komo trzey Anyołowie/ á przedſię
piſmo


strona: C7

o znáiomośći Bożey.
1:
piſmo nie bez przycżyny mowi/

strona: P29d

1:
trzech widział á iednego pochwa=
2:
lił. Stárzy Doktorowie iż to wykłá=
3:
dáli o iednym Bogu we trzech oſo=
4:
bach obiáwionym/ mieli do thego
5:
wielkie przycżyny. Gdzie iednák z ni
6:
mi Luther y káznodzieiá Ochin/ w
7:
thym przeſhawa. Bo co mowią że
8:
dwá Anyołowie do Sodomy byli
9:
ſzli/ á Kriſtus zoſtał rokuiąc z Abrá
10:
ámem/ to mnie ſie widzi nie rzecz.
11:
Iedná że to mowi o tych dwu ktorzy
12:
byli do Sodomy poſzli że ich też po=
13:
chwalił/ y dokłáda/ porzućiwſzy ſie
14:
ná twarz ſwą Loth/ ábyś nie rozu=
15:
miał/ żeby tho tám chwalenie bylo
16:
pocżćiwość cżeſna á nie Boſka. Bo
17:
alias thedyć theż wyſzſzey gdzie rzekł
18:
że trzech widział/ iednego pochwa=
19:
lił/ to iſte chwalenie ktoreby ſie Sy=
20:
nowi Bożemu miáło wyrządzáć/ by
21:
łobyć też tákież cżeſne zá thákim po=
22:
dániem twoim. Druga że thám do=
23:
kłáda/ że tych dwu tenże Loth wzy=
24:
wał iáko Bogá/ y ćiſz dwá wyſłu=
25:
chawáią Lothá/ y przedſię obádwá
mowią


strona: C7

Drugie kazánie
1:
mowią iáko ieden Ecce ſuſcepi preces tu
2:
as, otom przyiął prośby twoie. A on
3:
im też mowi obiemá Ingredere Domine.
4:
wnidź miły Pánie.
Słowo
Ellogim.

5:
¶ Trzecie/ że tu mowi ELLOGIM/
6:
kthory mię wywiodł z domu Oyczá
7:
mego/ nie mowi wywiedli ále wy=
8:
wiodł/ á przydáie/ Bogowie. A iż
9:
to ſłowo ELLOGIM w licżbie wiel
10:
kośći pluraliter ieſth położone/ nie dla
11:
tego ná pomoc to ſobie bráć máią że
12:
byſmy mieli mieć wiele bogow. Bo
13:
to ieſt myſtica phraſis linguæ ſacræ, to ieſt
14:
obycżay piſánia Táiemnic w ięzyku
15:
żydowſkim/ gdzie iną rzecż brzmią
16:
ſłowá/ á ina ſie rzecż przez nie znácży
Ioan.1.

17:
A co mowią/ nie mogł ſie thu dáć
18:
widzieć Ociec/ bo práwi Bogá/ to
19:
ieſt Oycá/ nikt nigdy nie widział.
Vide Pe-
trū Mar
tyrem in
Iudic.7.

20:
Y toć nie ieſt grunt. Abowiém iáko
21:
o Oyczu mowiem że go nikt nie wi=
22:
dział/ toż y o Synu/ y o Duchu ſwię
23:
thym twirdzimy. Bo ieſliże wierzy=
24:
my że Syn v Oyczá ná łonie przeby=
25:
wa/ tedyć to niepodobna rzecż/ áby
26:
gdy Oyczá niewidzim/ ábyſmy Sy=
ná mie=


strona: C8

o znáiomośći Bożey.
1:
ná mieli widzieć/ Ioan.1. Druga że
2:
Syn ieſt duch/ á duchá żaden nie wi
3:
dzi ſkąd idzie y dokąd idzie/ Ioan.3.
4:
Prawdá że Syn Boży był widzian/
5:
ále nie w Boſtwie/ iedno w poſtáći
6:
Anyeſkiey/ álbo ták iáko ſie mu kie=
7:
dy podobáło. A tákże thu ieſzcże nic
8:
przećiwna ſtroná tego piſmá z miey
9:
ſcá nie ruſzyłá. A wſzákoż to wſzytko
10:
rozſądku wáſzemu przypuſzcżam. A
11:
potwarzy niech vſtáną.
Tertia
patefacti
o ad Moi
ſen circa
legiſlati.

12:
¶ Potym záś w pułcżwártu ſtu lath
13:
Moiżeſzowi miłoſnikowi ſwemu/ y
14:
ludowi inemu obiáwić ſie racżył ná
15:
puſzcży/ gdy dawał Zakon ſwoy: kto
16:
re obiáwienie iáko ſławne było/ tho
17:
ſwiádſzy ono poruſzenie ziemie/ trwo
18:
gi/ błyſkáwice/ ſtráchy/ y gromy/ kto
19:
re ſie ná on cżás przy podániu dzia=
20:
ły. Co gdy ſłyſzymy/ tym ſie nam bár
21:
ziey máią wlepić w pámięć ſłowá
22:
ktore ná on cżás Bog mowił/ á iá=
23:
ko pocżął przykazánie ſwoie: Mo=
24:
wił Pan Bog wſzytkie the ſłowá/
25:
Iam ieſt Bog IEHOVA kthorym
26:
cie wywiodł z ziemie Egipſkiey: Nie
miey bo=


strona: C8v

Drugie kazánie
1:
miey bogow inſzych przedemną etc.
2:
Tu tákże w tym ſłowie Bog IEhoua,
3:
ieſliże możem pokázáć że ſie tu záwie
4:
ra nie tylko Ociec/ ále y Syn y Duch
5:
ſwięty/ zaſz to nie iáwna będzie że to
6:
ieſt ieden Bog w iſtnośći/ zaſz to iuż
7:
nie będzie iáwna/ że nie záwżdy diſtin
8:
cte Bog o ſobie mowi. A iż ſie to záw
9:
żdy pocżćiwie może pokazáć/ że ſie
10:
tám y Syn y Duch ſwięty zámyka/
11:
łácno to káżdy może obacżyć.
12:
A naprzod/ iże tu Ociec mowi przez
13:
Syná/ to ſámi przećiwnicy znáią/ á=
14:
le y tho też nád to máią y muſzą wy=
15:
znać/ że ten ktory tu mowi y then od
16:
kogo mowi ſpolnie á iáko ieden w ie
17:
dnośći wszytko to mowi/ y o ſobie też
18:
mowi. Y owſzem tákże tu Syn ſwo=
19:
ię cżęść bez pochyby obwárował od
20:
cudzych bogow iáko y Ociec/ ták iże
21:
gdy mowi IAM IEHOVA: Nie
22:
miey bogow cudzych przedemną/ że
23:
ſie tu Syn nie excluduie, iákoż tho po=
24:
niekąd ſámá przećiwna ſtroná dru=
25:
gdy też wyznawa. A ieſliże nie exclu-
26:
duie/ iáko mowią/ tedyć ſie includuie.
Bo nie


strona: D

o znáiomośći Bożey.
1:
Bo niemoże być iedno aut verumfalsū,
2:
to ieſt/ ábo zámyka ſie Syn w thym
3:
ſłowie IEHOVA/ ábo nie. Boć to
4:
tenże ktory głos wydáie/ tenże krzći
5:
ſie być Bogiem Iehovą/ tenże o ſo=
6:
bie mowi. Nie inácżey iedno iáko ię
7:
zyk mowiący w cżłowieku nie może
8:
ſie dzielić od cżłowieká mowiącego.
9:
Tákże też Syn Boży/ ktory ieſt ſło=
10:
wo mowiączego Oycá/ nie dzieli ſie
11:
od Oycá mowiąc/ y owſzem Ociec y
12:
przezeń mowi y z nim mowi/ y obá=
13:
dwá ſą IEHOVA. Cżego też potwir
14:
dza y druga przycżyna. Abowiem tu
15:
przydáie mowiąc: Ktorym cie wy=
16:
wiodł z ziemie Egipſkiey. A iże Syn
17:
Boży wy wiodł żydy z Egiptu thák
18:
od onego krolá Fáráoná iáko y s te=
19:
go duſznego ſzátháńſkiego potym o
20:
tym wiele piſm ſwiádſzy.
1.Cor.10.
Iáko ono
21:
Petra autem erat Chriſtus, Item: Nie ku
22:
ſcie Kriſtuſá ták iáko niektorzy kuśi
23:
li á pomárli ſą ná puſzcży. 1.Cori.10.
24:
Trzeći dowod s tych ſłow gdzie mo
25:
wi: Iam ieſt zawiſny w miłośći. A
26:
to ſłowo wzięto ieſt od małżeńſtwá
Dgdzie


strona: Dv

Drugie kazánie
1:
gdzie iáko małżonká álbo małżonek
2:
niechce być nikogo vcżeſnikiem mi=
3:
łośći oblubienicy ſwoiey. Tákże theż
4:
pan Kriſtus będąc oblubieńcem du
5:
ſzy náſzey pomázáney y pobrukáney
6:
grzechámi/ cżego mamy figurę w
7:
Moiżeſzu y w małżonce iego/ ktora
8:
iáko byłá Etiopiſa to ieſt Murzyn=
9:
ká. Tákże też Pan Kriſtus Pan á O=
10:
blubieniec duſze náſzey rozmáitymi
11:
grzechy pobrukáney y ſzcżyrnioney/
12:
iednákże ieſth zawiſny w miłośći/ á
13:
nie ćirpi towárzyſzá/ áni też duſzá ná
14:
ſza nie ćirpi dwu oblubienicu.
15:
A gdzieby więc Syn od Oycá był i=
16:
nym Bogiem/ tedyby nie mogłá o=
17:
budwu ze wſzyſtkiego ſercá y ze wſzy=
18:
tkich śił miłowáć/ iáko ſam pan mo
19:
wił: Zaden nie może dwiemá pá=
20:
nom ſłużyć etc. Item. Chwały mo=
21:
iey drugiemu nie dam.
Deut: 46
32.

22:
Cżwarty dowod/ że Moiżeſz thego
23:
Bogá ktory tu mowi zowie go IE-
24:
HOVA. A wiemy dobrze że tho ſło=
25:
wo IEHOVA nikomu iedno iedne=
26:
mu á wiernemu Bogu ſłuży/ ná czo
ſie wſzy=


strona: D2

O znáiomośći Bożey.
1:
ſie wſzyſcy zgadzáią. Ale iż Syná bo
2:
żego ſwiádſzy piſmo być Iehową/ te
3:
dyć tho muśi być ieden: O cżym cży=
4:
tay Mát.3. Gotuycie práwi ſcieſzki
5:
Bogu IEHOVA/ to ieſt Kriſtuſo=
6:
wi. Itē. Kriſtus Iehoua ſpráwiedli=
7:
wość náſzá.
Matt.3.
1.Cor.1.
Hebr.1.
Itē o Kriſtuſie rzecżono
8:
Ty Bożę IEhoua ná pocżątku ſtwo=
9:
rzyłeś niebo y ziemię. Niechay tu nie
10:
mowi nikt: Ieſt práwi Kriſtus IE-
11:
HOVA z IEHOVY/ bo tym ſpoſo=
12:
bem byliby pewnie dwá IEHOVA
13:
álbo trzey/ boby też Duch s. muſiał
14:
być IEHOVA.
Pluit Ie-
houah à
Iehoua.
A ono piſmo Gene=
15:
ſis 19. nie ieſt tey rzecży dowodem/ bo
16:
to Bog vcżynił powtarzánie dla o=
17:
grozy y ogromnośći więtſzey/ thák
18:
iáko y Deut.4.6.32. A iże nie pod ie
19:
dnym caſuſem tę rzecż wyrzekł/ nie dla
20:
tego to mieyſcá nie ma. Bo v Ezái=
21:
aſzá tákże też tám ſkłáda. Nominatiuum
22:
& Accuſatiuum. A przedſię tenże tropus
23:
tám ſie znáyduie. Nie powiedałem
24:
tych ſubtylnośći ná kazániu/ bo nie
25:
máſz co/ iednom chciał tho przydáć
26:
dla ták nowego w Polſzcże Rábiná
D 2Kimki


strona: D2v

Drugie Kazánie
1:
Kimki Számuel Gregrá/ ktory ży=
2:
dowſkiego ięzyká chcze vcżyć onych
3:
ludzi vcżonych á záwołánych.
4:
Co theż zárzucáią ono mieyſce: Dan
5:
ieſt práwi zakon przez ręce Mediato
6:
rowe. Wiem że ſie ciągną ná thym
7:
mieyſczu wykłádacże/ ia iednák po=
8:
zwolę tego ná ten cżás/ verbi gratia, że
9:
przez ręce Kriſtuſowe dan ieſth Za=
10:
kon/ ále iſcie też od Kriſtuſá/ á tho z
11:
Oycem y z Duchem s. iedną ſpráwą
12:
y iedną mocą. Iedno nie rozumiey=
13:
my áby zakon ták był dan przez Kri
14:
ſtuſá iáko przez Moiżeſzá/ bo ći dwá
15:
dáleko od ſiebie chodzą.
Ioan.1.
Hebr.3.
A co też po
16:
wiedáią/ nie mowi thu nic o Synie/
17:
bo ieſzcże práwi nie był znáiomy ſyn
18:
y Duch s. Tho mieyſcá nie ma.
Kriſtus
iáko był
znáiomy
w ſtárim
zakonie.
Bo
19:
Syn Boży wſzytkim wiernym záw=
20:
żdy muſiał być znáiomym. Bo aliàs
21:
nie byliby zbawieni. Przetoż Páweł
22:
mowi: Patres noſtri eandem eſcam mandu
23:
caurunt.
1.Cor.10.
Item. A tá opoká był Kri=
24:
ſtus. Item. Nie kuſcie Kriſtuſá ták
25:
iáko niektorzy kuśili ná puſzcży/ y po
26:
márli ſą. Item. Sam Pan mowi: De-
me autem


strona: D3

O znaiomośći Bożey.
1:
me autem lccutus est Moiſes.
Actuū 7.
Item. Nihil di
2:
ſcreuit inter nos et illos. A radbym tu ie=
3:
dnego pytał/ ieſliże w ſtárym zako=
4:
nie niewiedziano o Kriſtuſie. Pro=
5:
ſzę cie przecz á dla cżego onego wężá
6:
miedziánego ná palu kázał im Bog
7:
záwieśić? Item. Przecż á dla cżego
8:
ony cielce y ony ofiáry kazał im bić y
9:
ſobie ofiárowáć vſtáwicżnie? Izaſz
10:
to nie wſzytko były żywe obrázy/ kto=
11:
rymi kładł im Bog przed ocży Sy=
12:
ná ſwego kthory miał być zábit/ zá=
13:
morowan y ofiárowan. A tákże w
14:
tym krziwdę niepoſpolitą cżynią ſtá
15:
remu zakonowi/ cżemu ſie iſcie tym
16:
więcey dziwowáć káżdy ma/ że to ſo
17:
bie przećiwne dwie rzecży poiwádá
18:
ią.
Iáko iá=
ſnie ſą ſo
bie prze=
ćiwni ád
werſarze
Pirwey powiádáliże Sin był po
19:
wſzytki wieki widomy/ á Ociec nie.
20:
A wżdy iednák twirdzą/ że Syn nie
21:
znáiomy/ gdyż iednák podobniey te=
22:
mu bylo być znáiomym ktory był ob
23:
iáwion y widan/ á niżeli temu ktory
24:
nigdy nie był widan. A tu też záraz
25:
bez odwłoki obácż/ iáko ſámi w ſá=
26:
mołowkę wpadáią. Abowiem ieſli
D 3że Syn


strona: D3v

Drugie kazánie
1:
że Syn był widan/ tedyć w ten cżas
2:
zakon dał/ on ſie á nie kto iny vkazał
3:
á ktoryć ſie vkazał thenżeć Bog mo=
4:
wi: Nie miey Bogow inſzych.
5:
Atoż tedy ſwym miecżem przećiwna
6:
ſtroná ginie/ y ſwym miecżem iáko y
7:
Saul ſamá ſie pobija y przebada.
Quarta pa
tefactio
in ſecun-
da legiſla
tione.

8:
¶ Gdy ſie złamáły tablice pirwſze=
9:
go przykazánia/ drugi raz Bog zá=
10:
ſię powtorzył toż obiáwienie/ gdzye
11:
ieſzcże pilniey ſwoię cżęść obwáro=
12:
wał. Bo ná iednym mieyſcu mowi:
13:
Słuchay Izráelu Bog twoy IEHO-
14:
VA Bog ieden ieſt.
Deut.6.
Marci 12.
Deut.32.
Deut.4.
Ná drugim miei
15:
ſcu: Pátrzaycie żem ia ieſt ſam/ á nie
16:
máſz inego bogá okrom mnie. Ya zá
17:
biję ia ożywię etc. Ná trzećim miey=
18:
ſcu záś mowi: Wiedzże o tym dziſia/
19:
y myſl w ſercu twym Iżeć Pan twoj
20:
tenći ieſt ná niebie wzgorę y ná zye=
21:
mi niſko/ á okrom niego nie ieſt iny.
22:
Y máło czo wyſzſzey tákież cżwarthy
23:
raz przypomina/ á to wſzytko dla te=
24:
go áby ciebie náucżył/ cżeść ſwoię ob
25:
wárował/ y tobie tym lepiey wiádo
26:
mość o iednym Bogu w Iſtnośći w
pámięć


strona: D4

o znáiomośći Bożey
1:
pámięć wbił.
¶ Pilna
przeſtro
gá Du=
chá s. o
iednym
Bogu.
Przetoż raz mowi pá=
2:
mięthay/ drugi raz/ ſłuchay: trzeći
3:
raz/ pátrzay: ktorymi ſłowy nam i=
4:
ſcie otwarza zmyſły ták wnętrzne iá
5:
ko y zwirzchnie: bo gdzie mowi ſłu=
6:
chay/ tám nam iákoby vſzy przewier
7:
tuie: gdzie mowi páthrzay/ thámći
8:
nam wzrok otwira: á gdzie mowi/
9:
wiedzże á rozmyſlay ſobie w ſerczu/
10:
támći doraża náſzych wnętrznośći/
11:
tákże y z wirzchu báłwochwálſtwá
12:
zákázuie: A iże raz po raz powtarza/
13:
to cżyni przez pochyby/ áby tym mło
14:
tem raz w raz bijęcy w tę twárdą ſkáłę
15:
ſercá náſzego rozráźił. Niechayżeć
16:
tu więc kto teraz przez Bogá/ Oycá
17:
tylko ſámego chce rozumieć/ izaſz tu
18:
wneth Syná z Máieſtathu iego nie
19:
zrzući? Powiedáią przećiwnicy/ że
20:
náuká dawna ktorey ſie my dzierży=
21:
my zgadza ſie s Turecką wiárą/
Turecka
wiárá.
I=
22:
zaſz tu oni ſámi prędzej w tę ſmrodli
23:
wą ſámołowkę nie wpádną? Bo ie=
24:
ſliże ſam Ociec tylko ieſt Bogiem á
25:
Iehową/ iákoż tedy Syn Boży bę=
26:
dzie Bogiem? Iákoż go zową E=
D 4wánye=


strona: D4v

Drugie kazánie
1:
wányeliſtowie Iehową? kędy ſie ie
2:
go chwałá podzieie? Weźmi przy=
3:
kład/ keidy ia rzekę ieden ieſth Krol
4:
w Polſzcże/ iedno Słońce ná niebie/
5:
izaſz tu iuż może być drugi krol/ álbo
6:
drugie ſłońce. Miałći tu iſcie Duch
7:
ſwięty mieyſcze Syná iákożkolwiek
8:
wſpomnieć álbo przyháwtowáć/
9:
miałći iſcie ták rzec: Iam ieſt Bog
10:
Ociec ſam/ á okrom mnie nie máſz ie
11:
dno Syn á Duch s. Cżyſteyći tu rze=
12:
cży przepomniałby. Ale iże piſmo s.
13:
iuż záraz Syná z Duchem s. y z Oy=
14:
cem zámknęło/ y názwáło go być ie=
15:
dnym Bogiem/ nád ktorego inego
16:
nie máſz/ tedy w ten ſpoſob nie wſpo
17:
mniáło áni też było trzebá tu/ tey/ o=
18:
wey oſoby miánowáć/ ále ogołem
19:
eſſentialiter o Bogu mowi. Tu ſłyſzyſz
20:
iáko tho ſą ſłowá iáſne á zrzetelne/ á
21:
wżdy iednák cżárt kuśi ſie y o to/ iáko
22:
by thy ſłowá wywroćił. Abowiem
23:
powiádáią dziś/ że ſie tho ták rozu=
24:
mie/ iákoby też rzekł Bog/ Pátrzay
25:
Izráelu żem ia ieſt Bog Ociec/ á o=
26:
krom mnie Oycá nie máſz ingego Oy=
cá.Gdzie


strona: D5

o znáiomośći Bożey
1:
cá.
Wykład
nowy.
Gdzie więc káżdy widzieć może/
2:
gdzie tákim gwałtem ciągną ty ſło=
3:
wá/ że ſie káżde ſłowo puka y trzeſz=
4:
cży. Y wnet to piſmem záſię chcze o=
5:
blepić/ y ony roſpádliny zátkáć y zá=
6:
mázáć/ y wołáią głoſem wielkim:
7:
Piſmo przez piſmo ma być wykłáda
8:
no.
Pretexth
obłudny
Piękny pretext by to iedno praw
9:
dá byłá/ bo też to więc bywa/ że dru=
10:
gi piſmo przytocży/ że thák przylęże
11:
do drugiego piſmá iákoby ow kolą
12:
cy orzech do mármurowey thablice
13:
przyłożył. Ale pátrzaymy czo wżdy
14:
to ſą zá piſmá tákie/ á ieſli thák do=
15:
brze y ták właſnie przyſtáną/ iáko o=
16:
wy náſze ktore z Nowego Teſtámen
17:
tu przywodzim o Bogu IEHOVA
18:
przez kthoreſmy zwykli ty ſentencie
19:
wykłádác/ iáko ſię iuż pokazáło wyſz
20:
ſzey.
Matth.3.
1.Cor.1.
Hebr.2.
Lucæ 2.
Ioan.5.
Ioan.14.
Y naprzod vkázuią ony ſłowá
21:
gdzie Pan mowi: Creditis in Deum, et in
22:
me credite, to ieſt/ Wierzycie w Bogá
23:
wierzcie y w mię. Prawdá że to rzekł
24:
Bog. Znamy ſłowá Kriſthuſowe/
25:
znamy piſmo ſwięte. Ale było przy=
26:
dáć co po tych ſłowiech ſtoi wierz=
D 5cieſz y w


strona: D5v

Drugie kazánie
1:
cieſz w mię. Abowiem ia w Oyczu
2:
á Ociec we mnie. A táć ieſt przycży=
3:
ná przecż też y w ſię kazał wierzyć. A
4:
le o tym niżey. A toż tho iuż iedno pi=
5:
ſmo maſz. Y widzicie iuż ná oko iá=
6:
koć to piſmo pięknie przyſtoſowáli?
7:
Ale ieſzcże ſpátrzaymy drugiego pi=
8:
ſmá ich:
Ioan.8.
Przytacżáią z Ianá s. Kto=
9:
rego wy zowiecie Bogiem wáſzym
10:
Ociec moy ieſt. Tu naprzod obácż/
11:
iáko ná ſwoie ciągnąc nie tym kſtał
12:
them wſpomináią tę ſentencią iáko
13:
tám ſtoi/ á ná thym wiele należy: bo
14:
tám ták mowi: Ieſt Ociec ktori mię
15:
wielbi ktorego wy zowiecie że Bog
16:
wáſz ieſt. Tu widziſz że wiele ſmáku
17:
ta im ſentencia vtráćiłá/ kiedy ktho
18:
właſnie przełoży. Ale niechay to ták
19:
będzie iáko oni przywodzą/ iedno
20:
trzebá wnetże przyłożyć co zá tym i=
21:
dzie/ cżego oni nie dokłádáią/ (á ieſt
22:
tho obycżay wſzytkich kácerzow pi=
23:
ſmo obarcáć y okęſáć) bo wnet mo=
24:
wi: Et vos non cognouiſtis eum. Ero ſimilis
25:
vobis mendax. y názwał ich wnethże
26:
kłamcámi y tymi ktorzy nieználi te=
go Bogá


strona: D6

o znáiomośći Bożey.
1:
go Bogá. Tu iuż maſz iednego wy=
2:
kłádácżá ich.
1.Ioan.5.
Słuchayże záſię/ że ten
3:
że Ian s. zowie go być prawdziwym
4:
Bogiem.
Ioan.20.
A Thomaſz ſwięthy: Pan
5:
moy y Bog ieſteś ty. Y thoć też
6:
byli Izráelitowie/ á prawdziwie też
7:
ználi Bogá/ kthorym też y Kriſtuſá
8:
ſmieią názywáć. Pytamże cie od ko
9:
go ſie tu woliſz vcżić znáiomośći Bo
10:
gá prawdziwego? Cży od Tomaſzá
11:
s. y od Ianá kthorzy máią od Páná
12:
ſwego dobre ſwiádectwo/ Cżyli ab il-
13:
la fæce populari ktorym tho przycżytał
14:
Kriſtus/ że nie znáią Bogá choć ſie
15:
w nim chłubią/ iż ſą kłamcámi/ iże
16:
też dyabłá oycá máią. To obácż káż=
17:
dy/ ieſli to ták ieſt piſmo wykłádáć
18:
iáko nam magnificè obiecowáli. Abo=
19:
wiem pewna rzecż ieſt/ że żydom dla
20:
tego nieumieiętność Sin Boży przy
21:
cżytał/ że niewierzyli żeby on vrodził
22:
ſie z Oycá á iże był z Oycem w iednej
23:
iſntośći. Przytacżáią też tu mieyſczá
24:
s Páwłá s. ále the ná oſtátku będą
25:
wáſzym łáſkam mam zá to to obiáſnio
:
(ne.
26:
¶ Piąte obiáwienie Dawido=
wi wo


strona: D6v

Drugie kazánie
1:
wi we trzech tyſięcy lat.
Piąte ob
iáwienie
Cżytamy o
2:
teyże rzecży v Dawidá: Pan/ práwi/
3:
imię iemu.
Pſal.68.
Ephe.4.
Ráduycieſz ſie przed obli
4:
cżnoſcią iego/ będą zátrwożeni przed
5:
oblicżnoſcią iego/ to ieſt Oycá wſzy=
6:
tkich śirot y Sędziego wdow Boże
7:
ná mieyſcu ſwiętym. Y wnetże ku te=
8:
muż Bogu obrácza ſwą mowę:
9:
Wſtąpiłeś ná wyſokośći y poimałeś
10:
bráńce álbo więźnie. Ktore iednák
11:
ſłowá Apoſthoł do Ephez. 4. Kri=
12:
ſtuſowi właſnie przyſtoſował. Ták
13:
iże káżdy może bacżyć/ że tu ſłowo to
14:
Bog/ zámyka w ſobie nie tylko Oy=
15:
cá ále y Syná. Gdzie też tu obacżyć
16:
możeſz/ że tu tegoż Bogá zowie Oy=
17:
cem wſzech śirot. Cżego iſcie Syno=
18:
wi dziſieyſzy niechcą dáć. Tákże ná
19:
inym mieyſczu bez omiány o Bogu
20:
ogołem mowi tenże Arphiſtá Boży:
Pſal. 96.

21:
Chwalcieſz go wſzyſcy Anyołowie.
22:
Ktore też ſłowá Apoſtoł Pánu Kri
23:
ſtuſowi właſnie przycżytawa.
Hebr.1.
A iż o
24:
mowią/ że práwi Dawid thám o
25:
Synie właſnie mowi nie o Oicu. To
26:
nie ieſt rzecż. Bo tám abſolute albo o=
gołem


strona: D7

o znáiomośći Bożey.
1:
gołem ieſth nápiſano DEVS. Ale
2:
pozwolmy im tego y daymy to im/
3:
że to o Synie mowi: Cżemuſz tedy o=
4:
ni tego tytułu ALTISSIMVS Si
5:
nowi niechczą pozwolić/ gdyż miá=
6:
nowicie o thymże bogu nápiſano:
7:
Quoniam tu Dominus altiſsimus. A ná obie
8:
ſtronie thu bez obrony muſzą wziąć
9:
ránę. Abowiem thu w thym ſłowie
10:
Bog zámyka trzy perſony zá raz. A=
11:
bo ieſli o ſámym Kriſtuſie Dawid
12:
mowi/ tedy muſzą rádzi nierá=
13:
dzi pozwolić tytułu tego Altiſsimus.
14:
Ale iże ſie cżás kroći/ á iużechmy Hi=
15:
ſtorią o tey znáiomośći Bogá przy=
16:
wiedli do trzech tyſięcy lat po ſtwo=
17:
rzeniu ſwiátá/ á tákże thu práwie w
18:
pośrzod wieku teo to biednego ſwiá=
19:
tá teraz ſtániemy ſkońcżáięcy drugie
20:
kazánie/ á ná trzećim oſtátká doprá
21:
wiemy. A theraz daymy cżeść Pánu
22:
Bogu náſzemu przez Iezu Kriſtá
23:
Syná iego miłego/ Amen.
24:
POSTSCRIPTA.
25:
Tho też piſmo ktemu wybácż/ á mo=
26:
żeſz to mieć też zá iednę zacną pátefá
ctią


strona: D7v

Trzecie kazánie
1:
ctią/ gdzie mowi Bog do Moiżeſzá:
Exo.5.
Hebr.11.

2:
Tho mowi/ práwi/ Bog Izráelſki/
3:
(Moiżeſz mowi do Fáráoná) Puść
4:
lud moy/ áby mi ofiárował ná puſz=
5:
cży. A on odpowiedział: Co tho ieſt
6:
zá Pan/ ábym miał ſłucháć roſkazá=
7:
nia iego/ iżebych miał puśćić Izráe=
8:
lá: Niewiemći ia czo to ieſt zá Pan/
9:
á Izráelá też nie puſzcżę. A oni odpo
10:
wiedzieli co to ieſt zá Pan/ y mowią
11:
Deus Hebreorum &c. Tu ſłyſzyſz żeć thu
12:
práwie abſolutè ſthoi Bog/ A wżdy
13:
Páweł s. wkłáda tho y o Kriſtuſie
14:
mowiąc w liſcie do żydow: Moiżeſz
15:
práwi prez wiárę ćirpiał vrągánie
16:
w Egipcie dla Kriſtuſá. Ktore tho
17:
vrągánie właſnie ſie do tego
18:
mieyſcá ſciąga/ iáko to
19:
káżdy ná oko ba=
20:
cżyć może.
21:
Trzecie kazá=
22:
nie/ gdzie ſey toż poka=
23:
zuie s piſm ſwiętych y z hiſto
24:
riy áże do náſzego wieku.
25:
P
Okazałem ya
26:
wáſzym łáſkam/ że
27:
przez trzy tyſiące
28:
lat od ſtworzenia
29:
ſwiátá táż náuká/
30:
y toż vznánie Pá=
31:
ná Bogá á nie in=
32:
ne trwáło w Koſciele Bożym. The=
33:
raz iuż do ſzoſtego obiáwienia/ iáko
34:
Ezáiaſzowi ſłudze y miłownikowi
35:
ſwoiemu oznáymić ſie racżył/ ktore
36:
obiáwienie ták v Ewányeliſtow iá
37:
ko y w Koſciele Bożym ieſt doſyć ſła
38:
wne/ thák iże y w Rzymſkiem nabo=
39:
żeńſtwie/ gdzie iuż były wſzytkie rze=
40:
cży popſowáne/ iednákże tę pioſnkę
41:
Anyelſką/ ná káżdy dzień w koſciele
42:
ſpiewáią. Powieda tedy w vj. káp.
43:
kſiąg ſwoich/ że tego roku po ſmierći
krolá


strona: D8v

Trzecie kazánie
1:
Krolá Ozeaſzá/ dał mu ſie widzyeć
2:
Bog ſiedząc ná ſtholicy wyſokiey y
3:
podnieſioney/ á dom był nápełnio=
4:
ny Máieſtathu iego/ á Seráphino=
5:
wie ſtáli nád niem máiący káżdy po
6:
ſześći ſkrzydeł/ dwiemá zákrywáli
7:
twarzy ſwoie/ dweimá nogi ſwoie/
8:
á dwiemá pláthywáli y wołáli ie=
9:
den ku drugiemu ſpiewáiąc: Swię=
10:
ty/ Swięty/ Swięty/ Pan Bog za=
11:
ſtępow/ y pełna ieſt chwały iego zie=
12:
miá. Thu tedy gdy ſłyſzymy po trzy
13:
kroć że iednemu Bog zaſthępow
14:
ſpiewáią Anyeli ſwięty ſwięthy/ bez
15:
pochyby wiedzmy/ że ſie tu zámyka
16:
táiemnicá y iednośći Boſkiey/ itheże
17:
trzech perſon/ ták iáko ſtárzy Dokto
18:
rowie niemal wſzyſcy wykłádáią. A
19:
ten ich wykład nie byłći okrom do=
20:
wodu piſmá ſwiętego. Abowiem co
21:
tu Anieli zową Bogá zaſtępow/ mo
22:
że ſie też o Oycu rozumieć/ zwłaſzcżá
23:
że indeterminatè ogołem mowi Bog/
24:
ále że ſie też y Syn tu z Oycem zámy
25:
ka/ iáwnie Ian s. o tym ſwiádſzy/
Eſa.6.
Ioan.12.
Actu. vl-
timo.
á
26:
że też nie tylko Syn ále y Duch s. w
tymże ſie


strona: E

o znáiomośći Bożey.
1:
tymże ſie ſłowie zámyka. Páweł s.
2:
tákże w dzieiach Apoſtolſkich ſwiad
3:
ſzy w oſtátnim rozdźieleniu mowiąc
4:
Iż dobrze Duch s. mowił przez E=
5:
záiaſzá Proroká do oycow náſzych:
6:
Idź do ludu tego y rzecż/ Vſzymá bę
7:
dziecie ſłyſzeć á nie zrozumiecie. A s.
8:
Ian: Thy ſłowá/ práwi/ mowił do
9:
Ezáiaſzá o Kriſtuſie w ten cżás gdy
10:
widział chwałę iego. Złożże teraz ty
11:
trzy mieyſcá/ á wnetże tym ſłowie
12:
Bog zaſtępow znazdzieſzſimul & ſe
13:
mel Oyczá/
Bog we
trzech o=
ſobach.
znaydzieſz y Syná/ znáy=
14:
dzieſz też y Duchá s. á przedſię ieden
15:
Bog zaſtępow w Troycy.
16:
Nie moẃcieſz iuż więcey/ kędy to w
17:
piſmie ieſt Bog ieden we trzech oſo=
18:
bach áby ſie wam to ſnadź nie przy=
19:
tráfiło/ co też o żydziech tudzieſz rze=
20:
cżono ieſt: Exceca cor populi huius &c. vt
21:
videntes non videant &c. A nie moieć to
22:
ieſth Argumentum/ áni go dopiero
23:
wymyſlili Doktorowie teráznieyſzy/
24:
cżytay Baſilium contra Eunomium, á ták=
25:
że Athanſium. Pátrzay też ná quotiſa=
26:
tią ſtárą dawną przy thychże miey=
Eſcach po


strona: Ev

Trzecie kazánie
1:
ſcach położoną/ á vyrzyſz żeć to ieſt
2:
dawna ſtructurá dobrze przed thą
3:
cauſą ktora ſie teraz tocży/ ták iże ſie
4:
tu żadney zdrády nie trzebá bać.
5:
Niechay tu nie mowią przećiwnicy/
6:
żeby tu Ian s. miał widzieć chwałę
7:
Oyczowę/ ále mowi/ gdy widział
8:
chwałę iego/ to ieſt Kriſtuſowę.
9:
Theyći chwały obiáwioney nie wi=
10:
dział Ezáiaſz w oſmym rozdzieleniu
11:
iáko przećiwnicy powiádáią/ ále w
12:
ſzoſtym rozdzieleniu. Ani ſie też znáy
13:
duią ty ſłowá Vade & exceca cor &c. w
14:
oſmym rozdzieleniu/ ále w ſzoſtym/
15:
ták iże ſie tu pokázuie iáwna exceca=
16:
tia tych nędznikow. Toć tho ieſt im
17:
dura locutio/ toć im ieſt petra ſcandali/ że
18:
tego rozumem poiąć nie mogą/ iáko
19:
to ieſt ieden y trzey. Ale gdyby chcie
20:
li rozum ſwoy poimáć/ y ſłowem
21:
Bożym go okroćić/ namnieyby ſie
22:
im to dziwno nie widziáło.
Bog z
Bogá.

23:
A czo przywodzą mowiący/ Deus de
24:
Deo zá ſwoy grunt niechayże nam to
25:
pokażą gdzye to expreſſe w piſmie ſtoi
26:
Deus de Deo. Lecż my tego nie bronie=
my gdy


strona: E2

o znáiomośći Bożey.
1:
my gdi ſie będzie dobrze rozumiáło/
2:
Tylko niech wiedzą/ że to w ten ſpo=
3:
ſob rzekł on ſwięthey náuki cżłowiek
4:
dura locutio iż ſie w piſmie nie znáydu
5:
ie expreſſe. Druga/ że tego nie mamy
6:
rozumieć/ żeby ſie Iſtność z Iſtno=
7:
śći miáłá rodzić/ álbo Iehoua ex Ieho-
8:
ua. Ale perſoná Synowá s perſony
9:
álbo podſtáći Oycowſkiey. To thák
10:
rozumiawſzy nie gárdzimy tymi ſło
11:
wy. Bo y Niceńſcy ku wynieſieniu
12:
Máieſthatu Syná Bożego/ dowo=
13:
dząc że ieſt Bog práwy/ to thák rze=
14:
kli/ nie ku zelżeniu iego. Abowiem i=
15:
że Ariáni mowili być iego vrodzone
16:
go ex non exiſtentibus, á toż oni chcąc to
17:
zágáśić przećiw nim directè tho záſá=
18:
dzili/ że nie ex non entibus ſed Deus de Deo
19:
Lumen de Lumine &c.
Siodme
obiáwie=
nie.
Eſa.46.
43.44.
Eſa.45.

20:
¶ Siodme obiáwienie sſtáło ſie do
21:
tegoż Ezaiaſzá/ gdzie mowi do nie
22:
go Bog: Iam ieſt Pan á nie máſz i=
23:
nego/ á okromia mnie nie ieſt Bog.
24:
Item. Iam ieſt Pan á nie máſz ine=
25:
go. Item: Náwroćcie ſie do mnie
26:
wſzyſtki gránice ziemſkie/ á zbáwieni
E 2będzye=


strona: E2v

Trzecie kazánie
1:
będziecie. A mnie ſie ſámemu będzie
2:
kłániáło. W tych ſłowiech iże ſie
3:
y Syn Boży zámyka/ á s thym Bo=
4:
giem kthory tu mowi ieſt ieden/ ſło=
5:
wá Páwłá s. to okázuią. Gdzie tyſz
6:
ſłowá Kriſtuſowi przywłaſzcża mo
7:
wiąc:
Rom.14.
Wſzyſcy ſtániemy przed Tro=
8:
nem Kriſtuſowym/ ábowiem nápi
9:
ſano ieſt/ żywę ia Pan Bog że mi ſie
10:
będzie kłániáło wſzelkie koláno.
11:
Powiedáią przećiwnicy/ że Ociec bę
12:
dzie ſądził Syná. Cżego my też
13:
nie przemy. Ale nie o to grá idzie/ á=
14:
ni ſie ktemu ciągnie/ y niewiedzą tu
15:
ſcopum argumentationis/ k cżemu to wio=
16:
dą oni vcżeni ludzie. Bo iż adwerſa=
17:
rze napiſáli y w druk dáli/ iż gdzye=
18:
kolwiek ſtoi to ſłowo Bog/ tám ſie
19:
rozumieć ma o ſámym Oyczu: Do=
20:
ktorowie Koſciołá Bożego/ żeby po
21:
kazáli iż to ieſt fáłſz/ to mieyſce y iego
22:
wykład s Páwłá ná ocży im wyrzu=
23:
cáią. A ná tho było potrzebá odpo=
24:
wiedzieć directè. Cżego iż nie vcżynili
25:
iáwnie pokázuią że tu iuż mdleie ich
26:
cauſa. Tákże y ono mieyſce: To mo=
wi Pan


strona: E3

o znáiomośći Bożey.
1:
wi Pan Bog Krol Izráelow y od=
2:
kupiciel iego Pan zaſtępow/
Eſá.44.
41.48.
ia pir=
3:
wſzy ia poſlednieyſzy/ á okrom mnie
4:
nie ieſt Bog. Ten tytuł Iam ieſt pir
5:
wſzy iam ieſt poſlednieyſzy ponieważ
6:
Ian s. Synowi Bożemu w ziáwie=
7:
niu porzycżytawa/
Apoca.1.
y zowie go Alphá
8:
y Omegá/ tho ieſt pirwſzym y poſle=
9:
dnieyſzym/ izaſz to tedy nie ieden ieſt
10:
tego dokłádáiąc że thu mowi: Iam
11:
ieſt Bog Krol Izráelſki odkupiciel
12:
Bog zaſtępow pirwſzy y poſledniey
13:
ſzy. Cżtery tytuły tu ſłyſzyſz. A iż Sin
14:
Boży ieſt y Krolem Izráelſkim/ on
15:
ieſt właśćiwy Okupiciel/ on Bog
16:
Sábbáot/ izaſz to tedy nie ieſt iáw=
17:
na rzecż/ że tu ieſt Eſſentialis locutio.
Syn Bo
ży ieſth
principi-
um omni
um.

18:
A iże mowią tu/ że Syn Boży ieſt też
19:
principium, ále rzecży ſtworzonych/ Y
20:
toć ieſt bluźnirſtwo/ bo zá thą ſprá=
21:
wą muſiáłoby vrość dwoie principi-
22:
um, ieno abſolutum/ á drugie principi-
23:
um principiatum, Y owſzem Syn Boży
24:
nie mogłby iuż być principium, ponie=
25:
waż od niego byłby Deificatus y princi-
26:
piatus. Do tákowych ſubtylnośći
E 3nas ći


strona: E3v

Trzecie kazánie
1:
nas ći przywodzą. Gdzie Ian ſwię=
2:
ty vmyſlnie minąwſzy Oycá przycży
3:
tawa Synowi principium, y ſtąd po=
4:
cżyna: In principio erat Verbum, á tho v=
5:
cżynił in barbam Haereticorum, w breẃ
6:
kácerzom/ ktorzy Oycá ſámego zwá
7:
li propriè principium/ á Syná impropriè.
8:
Y Ezáiaſz máło czo wyſzſzey powiá=
9:
da: Przedemną nie ieſt vcżynion Bog
10:
y po mnie nie będzie. Y przydáie:
11:
Iam ieſt ktorym ieſt IEHOVA á o
12:
krom mnie nie ieſt Zbáwiciel/ á z ży=
13:
dowſkiego wykłáda ſie Iezus. Ie=
14:
ſliż tehdy Iezus nieieſt okrom thego
15:
Bogá/ ktory mowi: IAM IEST,
16:
izaſz to nie będzie ieden? Ale thu kto
17:
rzecże/ ieſliże ták/ thedy tu zgubiemy
18:
Syná y zgubiemy Poſrzedniká. Ná
19:
tho wnetże odpowiem/ iedno ieſzcże
20:
przytocżę proroctwo Ozeaſzowe/ A
21:
to będzie oſme obiáwienie/ ktore O=
22:
zeaſzowym będziem zwáli/ ktore tym
23:
lepiey pámiętaymy/ ponieważ s ſło
24:
wy przerzecżonemi Ezáiaſzowemi
25:
pięknie ſie conformuie.
Octaua
patefact.
Oſeæ 13.
Y mowi thák
26:
Pan Bog: Iam ieſt IEHOVA bog
twoy z


strona: E4

o znáiomośći Bożey.
1:
thwoy z ziemie Egipſkiey/ á okrom
2:
mnie o Bogu nie będzieſz wiedział/
3:
áni też ieſt zbáwiciel/ tho ieſt Iezus/
4:
okrom mnie. Y miły Boże trzebáſz
5:
tu było wiele diſputaciy? trzebáſz by
6:
ło cżynić te diſturbia? trzebáſz było
7:
ludzi thą queſtią trwożyć y zátrud=
8:
niáć? izaſz tu nie iáſnie wyznawa/ że
9:
ten IEZVS álbo Odkupiciel/ iákoś
10:
ſłyſzał v Ezáiaſzá/ nie ieſth okromia
11:
tegoż Bogá/ to ieſt/ ieden z nim.
NOTA
odkupi-
ciel

12:
A iżeby iuż do końcá záwárthe vſtá
13:
były wielomownych/ przydáie ten=
14:
że Bog: Z ręki ſmierći wyrwę ich/ y
15:
s ſmierći wyrwę ich. Et ero mors tua ô
16:
mors. Y będę vgryzienie twoie o pye=
17:
kło. Y wątpiſzże ieſzcże/ że to Syn bo
18:
żi ná on cżás był odpowieddział/ ſmier
19:
ći? Cżytayże quotizátią 1. Corin. 15.
20:
Heb. 2. kędy to właſnie o Synie Bo
21:
żym wykłáda Apoſtoł. Ták iżeby to
22:
ſámo mieyſce mogłoby náwroćić ty
23:
niebożątká/ od tego płocheo/ y mam
24:
tak rzec z głupiá vpornego przedſię=
25:
wzięcia. Nie tráćić ſie thu Syn áni
26:
Poſrzednik/ iáko oni mowią. Abo=
E 4wiem


strona: E4v

Trzecie kazánie.
1:
wiem my vſtáwicżnie wołamy/
Iż zá tą
náuką
Poſrzed
nik nie
ginie.
że tá
2:
iedność nie ſzkodzi temu/ że iednák ſą
3:
trzy perſony/ trzey rzecżnie rozezná=
4:
ni/ Ociec záwżdy ieſt Oyczem/ Syn
5:
Synem/ y Duch ſwięty thákże Du=
6:
chem trzecią peſoną. A nie Ociecſie
7:
wcielił/ ále Syn/ nie Syn ieſt wylan
8:
ná Apoſtoły/ ále Duch s. Ale przed=
9:
ſię ieden ieſth w iſtnośći. A iże może
10:
być rzecż iedná á mieć w ſobie thrzy
11:
ſpráwy y trzy roſchody rzecżnie/ tho
12:
ſie może pokázáć z wiela przykłá=
13:
dow/ nie thylko podobieńſtwem o
14:
ſłończu/ w kthorym widzimy/ Iá=
15:
ſność/ Gorącość/ y Okrąg iego: nie
16:
tylko o duſzy/ w ktorey ieſt Pámięć/
17:
Rozum/ y Wola: nie tylko rozmái=
18:
temi podobieńſtwy/ ktorymi Oyco=
19:
wie nárabiáią/ wſpomniáiącz ich
20:
bárzo wiele/ ále teże y thym przykłá=
21:
dem/ iże wſzytek Zbor Krześćiáńſki
22:
ieſt ták ſpoiony y ziednocżony w rze=
23:
cży s Kriſtuſem głową náſzą/ że nie
24:
tylko podobieńſthwem/ ále iſtotnie
25:
á pewnie Páweł s. wſzythko zebrá=
26:
nie Krzesćiáńſkie iednym cżłowie=
kiem y ie=


strona: E5

o znáiomośći Bożey.
1:
kiem y iednym ciáłem zowie/ bo mo
2:
wi:
1.Cor.10.
Galat.3.
1.Cor.12.
Epheſ.2.
Omnes nos ſumus vnus homo, Nic nie
3:
máiąc względu że s thego Zboru iuż
4:
iedni pomárli á drudzy ieſzcże żywi/
5:
áni ná tho że ieden ieſt Grek á drugi
6:
ieſt Polak: ieden dáleko we ſtu mil/
7:
á drugi tu: ieden mąż á to biała gło=
8:
wá: rozni ſą/ ich ſpráwy rozne/ vrzę
9:
dy rozne/ cżás/ y mieyſce/ á przedſię
10:
brácia miła prawdziwie Apoſthoł
11:
mowi/ nietylko mowi że ieſteſmy ie=
12:
dno/ ále mowi vnus homo ſumus.
13:
Ale czo dáleko chodzić/ páthrzay w
14:
Kriſtuſie Pánie náſzym dwie nátu=
15:
rze rozne/ to Bog/ to cżłowiek/ then
16:
ie/ ſpi/ mowi/ płácże: ten nie ie/ nie
17:
ſpi/ ieſth bez boleśći. A przedſię ied
18:
nák Bog zoſtáwił ten obycżay/ że ty
19:
dwie rzecży ták ſtowárzyſził y ziedno
20:
cżył/ że ſpáwy rozne ſą w oboygu. A
21:
przedſię ieden Kriſtus á nie dwá.
22:
Coż rozumieſz miły brácie/ ieſliże to
23:
Bog vmiał zewrzeć w iednę perſo=
24:
nę/ w cále zoſtáwił to co było/ á záś
25:
to co nie było przydał: iákoż tedy nie
26:
chczeſz wierzyć/ żeby nie mogł ſobie
E 5náleść


strona: E5v

Trzecie kazánie
1:
náleść obycżáiu/ iáko ty trzy perſony
2:
ſą ſpowinowácone w iedność w iſt
3:
nośći. Ponieważ Ociec s Synem ie=
4:
dnego Duchá s ſiebie oddáią/ y o=
5:
nym tanquam æterno fœdere ante omnem æ-
6:
ternitatem ſunt conſociati. Zwłaſzcżá że cie
7:
do tego pędzi wſzytko piſmo ſwięte
8:
y obiáwienie iego. A tákże ſie tu nie
9:
tráći przez tákową iedność w Iſtno
10:
śći áni Syn áni Poſrzednik/ áni wcie
11:
lenie Syná. Ponieważ my wyzna=
12:
wamy trzy rzecżnie rozeznáne y ży=
13:
wiące perſony/ ktore máią ſwe wła
14:
ſne ſpráwy. A ieſliże cżłowiecżeńſt=
15:
wo Páńſkie mogło te ſpráwy wyko=
16:
náć ktorych iego Boſtwo nie dziáłá
17:
ło/ á przedſię Boſtwo y cżłowiecżeń
18:
ſtwo było ieden Kriſtus iedná per=
19:
ſoná/ Dáleko więczey gdzie ſą thrzy
20:
perſony w iedney Iſtnośći/ Syn ſie
21:
mogł wcielić y być Poſrzednikiem/
22:
á nie Ociec.
23:
Ale nim przyſthąpim do Nowego
24:
Zakonu/ ieſzcże tu málucżko záſtáno
25:
wię ſie/ á ná ony thrzy inſtantie damy
26:
odpowiedź. Gdy my tym to iuż ſpo=
ſobem


strona: E6

o znáiomośći Bożey.
1:
ſobem ſtáry zako wkłádamy przez
2:
nowy/ tedy oni powiedáią/ że to ieſt
3:
zła conſequentia.
Ná trzy
inſtáncie
odpo=
wiedź:
Ponieważ my pokázu
4:
iemy/ że iedny piſmá tak o Oycu iá=
5:
ko y o Sinie záraz Duch ſwięty przy
6:
tacża. Oni mowią/ że to nie idzie zá
7:
tym/ że gdy iedno piſmo y ſentencia
8:
dwiemá perſonam bywa przycżyta=
9:
waná/ ábyony dwie perſonie miáły
10:
być ieden. Y dáią przykłády. Mowi
11:
Ozeaſz: Ex Ægipto vocaui filium meum.
12:
Thoż piſmo Máttheuſz Kriſtuſowi
13:
przywłaſzcża. A przedſię tho dwoie
14:
nie ieſt ieden/ to ieſt/ lud wywiedzio
15:
ny s Kriſtuſem. Tákże Dawid s Kri
16:
ſtuſem choć iedne ſentencie im ſłużą
17:
Tákże niewierni żydowie s pogány
18:
iednákie im piſmá ſłużą/ á przetho
19:
nie ſą ieden. Ná to ták odpowieda=
20:
my/ że to ieſt zła logica. Trzebá tu ro=
21:
zeznánie mieć miedzy tym argumentē.
22:
Bos habet os, Tu habes os, Ergo tu es Bos. A
23:
miedzy tym/ Hic rationalis est, Ergo est
24:
homo. Abowiem cui conuenit deffinitio ei
25:
conuenit & definitum, & commune proprio
26:
non valet argumentum. Komu należy ty=
tuł temu


strona: E6v

Trzecie kazánie
1:
tuł temu należy y liſt. A ieſli ieden ty
2:
tuł nawłaſnieyſzy drugiey perſonie
3:
mogłby ſie właſnie przytráfić (co w
4:
przyrodzeniu nie może być) tedyby
5:
ony dwie perſonie muſiáły być ied=
6:
ná perſoná. Tákże też trzebá mieć ro
7:
zność inter accidens á miedzy differentia,
8:
ktorą zową specifica. Kiedy przywła=
9:
ſzcżamy Synowi Bożemu tytuł táki
10:
ktory iednemu á prawdziwemu Bo
11:
gu należy/ izaſz zá tym Syn Boży z
12:
Oycem ſwym nie muśi być ieden?
Dowody
ktore ſie
pokázu=
ią à pro-
prietati-
bus speci-
ficis.
Eccleſ.1.
Ioan.1.
Act.4.

13:
Kiedy mowię: Ieden ieſt ſtworzy=
14:
ciel Ociec/ á Syn też ieſt ſtworzyciel
15:
tedyć musi tho być ieden. Bo ieden
16:
ieſt ſtworzyciel piſmo mowi/ á tuby
17:
ich iuż było dwá. Ociec ma Koſcioł
18:
ſwoy/ á Syn ma tenże Koſcioł y dzie
19:
dzicem ieſt ziemie/ tedy to muśi być
20:
ieden/ bo ieden ieſt haeres ziemie y Ko
21:
ſciołá á nie dwá. Oycá chwalą/ Sy=
22:
ná theż chwalą/ wierzą/ y wzywáią
23:
w tym to Koſciele/ tedyć to muś ie=
24:
den być/ bo mowi ták:
Deut.6.
Páná Bogá
25:
ſámego będzieſz chwalił/ á iemu ſá=
26:
memu będzieſz ſłużył. Gloriam meam al
teri non


strona: E7v

o znáiomośći Bożey.
1:
teri non dabo. Albo muśiſz Syná Boże
2:
go nie chwalić/ ieſliże ſám Ociec ma
3:
być chwalon. Item.
Eſa.42.
& 48.
Syn Boży ieſt o=
4:
blubieniec duſze náſzey/ á to ſámemu
5:
Bogu należy/ toć muśi być ieden.
6:
Item. Bog ieſt ná pocżątku/ Syn ieſt
7:
ná początku/ toć muśi być ieden. Itē.
8:
Przed ſtworzeniem v Bogá być ſá=
9:
memu Bogu należy/ á Synowi ſie
10:
to przywłaſzcża/ toć muśi być ieden.
11:
A tákże o inych właſnoſciach kthore
12:
Ian s. ná pocżątku wſpomina y Si
13:
nowi przywłaſzcża ma być rozumia
14:
no Iáko to:
Ioan.1.
Wſzytki rzecży ſą prze=
15:
zeń ſtworzone/ ich być żywotem/ o
16:
ſwiecáć y ogrzewáć/ być ſwiátłoſcią
17:
ktora oſwieca wſzelákiego cżłowie
18:
ká przychodzącego ná ſwiáth/ być
19:
dziedzicem in ſua venit, á thákże y o i=
20:
nych właſnoſciach kthore Dialektik
21:
zowie differentia specifica, á my ie może
22:
my názwáć differēntia Deifica, hoc est, quæ
23:
Deum facit & vni ſoli & ſemper conuenit,
24:
vt ſcire corda hominum ſoli Deo competit, pro
25:
inde & Filio.
Para.6.
Ioan.21.
Ina rzecż ieſt o rzecżach
26:
przypádłych mowić/ iáko to ieſt Ex
Ægipto


strona: E7v

Trzećie kazánie
1:
Ægipto vocaui filium, Albo o rzecżach
2:
quæ typice facta ſunt, Iáko to co Dawi
3:
dowi y Kriſtuſowi Pánu náſzemu/
4:
ſynowi iego należy. Toż ſie mowi o
5:
trzećim przykłádzie żydow y pogá=
6:
now. Ale daymy pokoy Diálektice/
7:
wroćmy ſie do piſmá. Dziwno ſie
8:
to widzi adwerſarzom/ gdy nam zá=
9:
dáią/ ergo práwi lud żydowſki ieden
10:
ieſt s Kriſtuſem/ ergo ieden Dawid
11:
z Zbáwicielem/ bo práwi im iedny
12:
piſmá ſłużą. Aza nie ieden proſzę cie?
13:
Dziwnożći ſie to widzi/ że pielgrzy=
14:
mowie s Egipthu/ á tákże Dawid s
15:
Pánem Kriſtuſem iáko cżłonkowie
16:
z głową ſa w rzecży ieden? Y niech=
17:
ceſz ieſzcże temu wierzyć? Przetociem
18:
ći ſie dziwno widzi/ przecż á dla cże=
19:
go Duch ſwięty iedny piſmá dwie=
20:
má perſonam roznych mieyſc y cżá=
21:
ſow przywłaſzcża. Iſcieć nie inſza
22:
przycżyná iedno tá ſpołecżność y ie=
23:
dność ktorą mamy z głową náſzą y
24:
Krolem Pánem Kriſtuſem. A teraz
25:
iuż więc do Nowego Zakonu przy=
26:
ſtąpiemy.
Nie=


strona: E8

o znáiomośći Bożey.
Nona.
1:
Nie mniey w nowym zakonie iá=
2:
ſnie á ſzcżyrze ieſt nam opiſano/ iáko
3:
ma być znan Pan Bog náſz/ á iże iuż
4:
noc przemiya á iuż dnieie/ tedy my s
5:
ſtárego zakonu przedſię przyſtąpie=
6:
my do nowego.
Matth.4.
Piſze tedy Mátthe=
7:
uſz/ iż Ian ſwięty krzćił v Iordaná/
8:
Syn Boży wſthępował do wody/ á
9:
Ociec z niebá ſwiádectwo dawał:
10:
To ieſt Syn moy miły tego ſłuchay
11:
cie/ á Duch s. z niebá sſtępował.
12:
Thu mamy oznaymienie trzech per=
13:
ſon/ á wſzákoż nie rozumiey tákie być
14:
oddzielenie/ y nierozumiey żeby dla
15:
tego mieli być od ſiebie rozni/ iże ſą
16:
mieyſcem rozni. Boć to Filozophia
17:
ieſt. Quæ loco differunt inter ſe.
Philozo=
phia No
wowier
cow.

18:
Wołáią ći iśći Nowowiercy ná Fi=
19:
lozophią/ á przedſię iá tu álleguią/
20:
á toby niemiáło być. Pytałbych thu
21:
iednego/ Ieſliże Ociec wołał z nie=
22:
bá/ proſzę cie przez kogoż wołał? iza
23:
li nie przez tego Syná Słowo ſwo=
24:
ie/ ktorego też dla dwu przycżyn ſło
25:
wem zowiem piſmo/
Dla cże=
go Syná
piſmo zo
wie Sło
wem.
iże ieſt obrázem
26:
Oycowym/ iáko y ſłowo cżłowiecże
ieſt obrá=


strona: E8v

Trzecie kazánie
1:
ieſt obrázem cżłowieká. A iże cożkol
2:
wiek Ociec mowi do ludzkiego ro=
3:
dzáiu/ to wſzytko przezeń. Y owſzem
4:
ieſliże wierzymy Ominia per ipſum facta
5:
ſunt, tedyć y ten głos kthory z niebá
6:
był ſłyſzan. Bo ácżći Syn sſthąpił
7:
ná ſwiáth z łoná Oycá/ ále przedſię
8:
nie opuśćił tego łoná/ iáko Atháná
9:
zius mowi: Exiuit de ſinu Patris non re-
10:
linquens ſinum Patris.
Io.1. & 6.
Y owſzem Ian s.
11:
mowi/ Bogá nikt nie widział/ Syn
12:
ktory ieſt ná łonie Oyczá nam obiá
13:
wił. Item. Zaden nie wſtępuie do nie
14:
bá iedno then ktory sſtąpił z niebá/
15:
ſyn cżłowiecży ktory ieſt w niebie. Cū
16:
videritis filium hominis vbi erat prius.
Niezgo=
dá Gone
zianow
Bo mo=
wią raz
ſłowo to
Perzaw-
żdy Sy=
nowi na=
leży. A tu
mowią:
Non per
filiū cla-
mauit.
Tu
17:
ſłyſzyſz że ſyn cżłowiecży ieſt v Iorda
18:
mu/ á przedſię ieſt w niebie ná łonie.
19:
Dziwnać ſie to widzi rozumowi/ á=
20:
le to ieſzcże dziwnieyſza/ że wierzymy
21:
że Syn Boży w káżdym wiernym
22:
przebywa. Według rozumu ile per=
23:
ſon tyleby ſynow miáło być/ á przed
24:
ſię z obiáwienia Bożego wierzymy
25:
że ieden ieſt á nie dwá. Y owſzem ieſt
26:
Anáthemáthyzm ieden Dámazow/
gdzie mo=


strona: F

o znáiomośći Bożey.
1:
gdzie mowi: Qui negauerit filium tu fu-
2:
iſſe in cœlo quando fuit in terra Anathema ſit.
3:
Pámiętaymyſz to obiáwienie dziſia
4:
ponieważ też tę Ewányelią niekto=
5:
rzy dniá dziſieyſzego ktory też zową
6:
Epiphaniarum/ to ieſt tákże ſwięto
7:
obiáwienia/ zwykli roſzcżytawáć.
8:
Ale iże thu o krzćie Kriſthuſowym
9:
wzmiánká ieſt/ á ći chcą ſie też bro=
10:
nić vſtáwą krztu/ tedy y około tego
11:
nieco powiemy.
Krzeſt zá
ſobą zle
ciągną.
Mowią/ o tho ſie
12:
krzciemy diſtincte w imię Oycá y Sy=
13:
ná y Duchá s. Ale proſzę cie kto the=
14:
go przy/ żeby były trzy perſony diſtin-
15:
ctè, záwżdyſmy to wyznawáli y wy=
16:
znawamy/ ále wy nie diſtinctią cży=
17:
nicie ále diſtráctią.
Diuidūt
non diſtin
guunt ad
uerſarij.
Bo diſtinctia
18:
dwu álbo trzech właſnośći w iedney
19:
rzecży ma ſie znáydowáć. Ale gdy
20:
kto trzy rzecży rozne ſtánowi/ co wy
21:
dziáłacie/ toć tu iuż ieſt diſcerptio Diui
22:
nitatis & eſſentiae auulſio nie diſtinctio.
23:
A nád tho pytamy/ cżemu iedno ráz
24:
rzekł Pan: Baptiſantes eos in NOMEN
25:
Patris & filij & spiritus s. Trzech wyli=
26:
cżył á iedno Imię położył. Izaſz tu
Fnie ieſt


strona: Fv

Trzecie kazánie
1:
nie ieſt Táiemnicá trzech perſon á ie
2:
dney iſtnośći? iáko Ieronim s. wy=
3:
kłáda y Dámázus w Kredzie. Kte=
4:
mu w dzieiach Apoſtolſkich cżytha=
5:
my/ że ſie ich wiele krzćiło tylko w I=
6:
mię Páná Kriſtuſowe. A przedſię
7:
rozumiemy że ſie thám zámykáłá
8:
TROYCA s. A ieſliby thák rzekł/ w
9:
Imię Kriſtuſowe/ to ieſt/ iák roſka
10:
zał v Márká s. Możeſz ták wyłożyć
11:
iedno y drugie mieyſce: ale gdzie ná
12:
ono przydzieſz/ tantum in nomine IESV
13:
baptiſati, tedyć tá glozá nie będzie iuż
14:
ſłużyłá. A ták obácż káżdy/ że w tey
15:
mierze nie zá nimi ále przećiwko im
16:
ieſt ták krzeſt Páná Kriſtuſow nád
17:
Iordanem y ono obiáwienie/ iáko y
18:
náſz. Ale gdybym tu iednego ſpytał/
19:
ieſliże Ian s. Zbáwicielá krzćił w i=
20:
mię trzech ponieważ on był ſam wto
21:
ra perſoná? Widzimi ſie dobádáli=
22:
by ſie tu cżegoś gdyby to chceli v ſie=
23:
bie vważyć. Abowiem ten krzeſt Ia
24:
now muſiał w Imię ſámego Oyczá
25:
być ſpráwowan/ ponieważ Siná ſá
26:
mego iuż krzcżono. A ieſliby theż rze=
kli/ że


strona: F2

o znáiomośći Bożey.
1:
kli/ że Syn oſobno ieſt w Iordanie/
2:
á przedſię Ociec w niebie zoſtáie z i=
3:
nym ſłowem przez kthore wołał.
4:
Niech ſie ſthrzegą by nie vcżynili
5:
dwu Adelpha, kthory błąd Bázilius
6:
iuż dawn poráźił.
Decima.

7:
¶ Cżytamy też v Ianá s. iáko ſie ob=
8:
iáwić racżył Philippowi Apoſtoło
9:
wi/
Ioan.14.
ktory też właſnie tę queſtią miał
10:
y w tym błędzie był/ rozumieiącz że=
11:
by też oſobno Ociec miał być/ á oſo=
12:
bno Syn miał chodzić/ przetoż Pá=
13:
ná pyta: Pánie vkaż nam Oycá/ á bę
14:
dziem mieli doſyć. Gdzie mu Pan
15:
odpowiáda: Ták długo ieſtem z wá
16:
mi á tego ieſzcże nie wiecie/ iże kto wi
17:
dzi Syná widzi y Oyczá. Abowiem
18:
ia w Oycu á Ociec we mnie ieſt.
19:
Przipátrzmy ſie iedno tym ſłowom
20:
iedno iż mowi vkaż nam Oycá/ Toć
21:
obiáwieniem to ieſt okazániem ſłu=
22:
ſznie názwáliſmy tę hiſtorią/ nie ták
23:
iáko ći lekcy ludzie vkęſuią.
Quid ſit
patefa-
ctio vel
reuelatio.
A iże mo
24:
wi/ ták długo ieſtem z wámi á tego
25:
niewiecie. Toć theż y dziś może być
26:
rzecżono: Ták dawno wiará Krze=
F 2śćiáńſka


strona: F2v

Trzecie kazánie
1:
śćiáńſka ſtoi/ á dopiro o niey wąth=
2:
pią y o niey ći mizeracy pocżyná=
3:
ią bádáć/ iáko y Philip. A iże mowi
4:
ia mieſzkam w Oyczu/ á Ociecz we
5:
mnie/ proſzę was przypátrzcie ſie á
6:
vważcie ſobie pilniuchno/ czo to ieſt
7:
á co w ſobie zámyka to ſłow MAN
8:
SIA zobopolna/ ktorą nie bez przy=
9:
cżyny Theologowie poſlednieyſzy zo
10:
wą Circuminceſio, ſłowem nowym y
11:
trefnym/ ále k tym rzecżam bárzo ſłu
12:
żącym. Bo o tym thák przednieyſzy
13:
dzierżeli/ iż to przemieſzkawánie tá=
14:
kie zobopolne cżyni to/ że ſie nam dzi
15:
wno nie ma widzieć/ przecż Ociec s
16:
Synem ieſt ieden. Ponieważ obá w
17:
ſobie przemieſzkawáią/ á Duchá s.
18:
zwiąſkiem/ ktory zárowno od obu=
19:
dwu pochodzi/ y cżciony bywa/ we=
20:
ſpoł ſie iednocżą. (Lecz oni przeći=
21:
wnicy niewierzą y temu żeby od Sy
22:
ná pochodził.) Dobrze tedy Irene=
23:
us s. kthory tudzieſz po Apoſtolech
24:
był to mieyſce obiáſnia.
Libro 4.
Et bene qui di-
25:
xit ipſum immenſum Patrem in Filio menſu-
26:
rari. Menſura enim Patris est Filius qui &
capit eum.


strona: F3

o znáiomośći Bożey.
Ioan.17.
1:
capit eū. Niechayże tu teraz pokażą ſie
2:
z onym mieyſcem Ianá s. gdzie mo
3:
wi: To ieſt żywot wiecżny áby cie po
4:
ználi ſámego/ álbo iednego/ Bogá
5:
Oycá prawdziwego/ y ktoregoś po=
6:
ſłał Iezuſá Kriſtuſá. Abowiem ie=
7:
ſli to ſłowo będą łápáć Verum Deum,
8:
tedy im zágádniemy iákoby przeći
9:
wnym mieyſcem tegoż Ianá s. ktori
10:
o Kriſtuſie indziey mowi:
2.Ioan.5.
Hic est ve
11:
rus Deus & vita æterna. Ieſli zádádzą/
12:
Hic est vita æterna, tedy theż thu Kri=
13:
ſtuſá zowie/ Vita æterna, y indziey.
Ioan.1.
Actuū 4.
Ie
14:
ſli też tu podchwacą to ſłowo Solum
15:
Deum, tedy wnet im oddamy gotowe
16:
mi/ gdzie Kriſtus mowi:
Ioan.8.
16.
Et non ſum
17:
Solus quia Pater est mecum, Non ſum Solus,
18:
Oboieć tu zeznawa ták o Synie iáko
19:
o Oycu/ że nie ieſth Solus, Bo ieſliże
20:
Syn nie ieſt Solus ále Ociec z nim/ te
21:
dyć też zá thym y Ociec nie może być
22:
Solus, iáko chcą rozno wywieść oni s
23:
tey ſentenciey ſiedmnaſtego kápitu=
24:
lum. Y to też godno obacżyć/ że czo
25:
tu Ian s. ná dwu znáiomośći zákłá
26:
da/ to Piotr ná iednym tymi ſłowy:
F 3Non


strona: F3v

Trzecie kazánie

1:
Non est aliud nomen ſub cœlo in quo nos ſal-
2:
uari oporteat niſi &c. A Páweł: Ia nie
3:
vmiem nikogo iedno iednego Kri=
4:
ſtuſá. A gdybyſmy chcieli łápáć ſło=
5:
wá/ wnetbyſmy teże ſobie wieżycżkę
6:
nową wbudowáli/ y rzekli teże: Wy
7:
Oycá wyznawacie/ á my ni o kim á=
8:
ni o Oycu niechcemy wiedzieć iedno
9:
o Synie. A mielibyſmy tey złośći do
10:
wody te piſmá. Hæc exempli cauſa. Ale
11:
wroćmy ſie ku ſwemu przedſięwzię=
12:
ciu. Wiemy dobrze y ſwiádcżą tho
13:
wſzyſcy ſtárzy/ gdzie ſie iedno tknieſz
14:
ich kſiąg/ że s pocżątku záwżdy thym
15:
mieyſcem Arriani nárabiáli/ iáko y
16:
dziś/ ktorym iuż dawno zgotowána
17:
ieſt ſtátecżna ſolutia tego mieyſcá.
Dwoiá
mowá w
piſmie o
Synie
Bożym.

18:
Tákże nam dziwno że ſie thy nieſpo=
19:
koyne ingenia niechcą ná niey doty=
20:
chmiaſt contentowáć. Wiemy do=
21:
brze że dwoiáka ieſt mowá w piſmie
22:
ſwiętym o Synie Bożym. Bo ponie
23:
waż Syn Boży ieſt Bogiem praw=
24:
dziwym/ tedy o nim raz mowi wiel=
25:
możnie piſmo/ iákże to przyſtoi Má
26:
ieſtatowi iego. A iże też ieſt cżłowie=
kiem y


strona: F4

o znáiomośći Bożey.
1:
kiem y Poſrzednikiem náſzym/ á ten
2:
vrząd niſki wziął ná ſię/ tedy też wie
3:
lekroć piſmo o nim mowi porowny
4:
wáiąc go z Oycem/ iuż nie iáko o bo
5:
gu/ ále iáko o Poſrzedniku/ kthory
6:
miedzy Máieſtatem Bożym á mie=
7:
dzy ludzkim rodzáiem w poſrzodku
8:
nas iednocży/ v Oycá ſtoi/ y owſzem
9:
iż ciáło ná ſię wziął y znák przymie
10:
rza/ obrzezánie ná ſię przyiął/ thedy
11:
iáko ten ktory ſie z námi cofæderował
12:
y iedną cechę ták krztu iáko obrzezá=
13:
nia známi nośi/ w then ſpoſob przy
14:
náſzey ſtronie zoſtawa/ y známi iá=
15:
koby przeſtawa.
¶ Cżemu
piſmo
Oycu ſá
memu
Boſtwo
przypiſu
ie cżęſto=
kroć.
A táć ieſt przycży=
16:
ná przecż á dlá cżeo ná iednych miey=
17:
ſcach piſmo Oycá wynaſza/ á Syná
18:
nam iákoby ná niſzſzym ſtopniu ſtá=
19:
nowi. A ſtádże wiele ich ieſt ktorzy
20:
niewiedzą tey táiemnice álbo myſteri
21:
um piſmá/ ktore ieſt práwie klucżem
22:
do zamkow wſzytkiego piſmá ſwięte/
23:
go/ y mylą ſie wielce/ mniemáiąc á=
24:
by to iuż ták záwżdy miáłá być per=
25:
ſoná Kriſtuſowa vniżona/ áni my=
26:
ſlą o tym rozdziale/ ktorego iednák
F 4v Páwłá


strona: F4v

Trzecie kazánie
1:
v Páwłá s. y v Piotrá mogli ſie ná=
2:
ucżyć/ bo doſyć znácżnie mowi:
Philip.2.
Gdi
3:
był Kriſtus w formie álbo w Máie
4:
ſtacie Bożym nie łupem álbo gwał
5:
tem wziął to że ieſt rowny Bogu/ á=
6:
le ſie ſam vniżył/ to ieſt/ dobrowol=
7:
nie wziąwſzy formę ſłużebnicżą gdy
8:
ſie sſtał ná pobobieńſtwo cżłowie=
9:
ká. Item. Cum eſſet diues factus est pauper.
10:
Gdy był bogátym sſtał ſie vbogim
11:
áby nas vbogáćił ſwoim vboſtwem
12:
Iedenći ieſt Kriſtus iedná perſoná
13:
iego/ ále dwie formie álbo dwoiáki
14:
ſtan iego. Ieden wiecży ſtan/ dru=
15:
gi zá cżáſu: ieden wielmożny á dru
16:
gi podły: Ieden iáko z Oycem ſwym
17:
Pánem y dziedzicem niebá y ziemie
18:
ieſt/ á drugi raz gdy ſie sſtał ſługą
19:
náſzym. O iednym mowi Ian s. To
20:
ſłowo bylo v Bogá. A o drugim ſta
21:
nie mowi/ to ſłowo sſtáło ſie ciáło.
22:
Iedno zowie Páweł s. formą Bo=
23:
żą/ bogáctwem/ á drugie zowie for=
24:
mą ſlużebnicżą/ y vboſtwem.
25:
Obacżże tu wielką ſlepotą tych nędz=
26:
nikow vbogich/ y niewdzięcżność
przećiw=


strona: F5

o znáiomośći Bożey.
1:
przećiwko Zbáwicielowi ſwemu.
¶ Niew=
dzięcż=
ność do=
broći bo
żey w o=
błądzo=
nych.

2:
On dla was z nieba sſtąpił/ zubożył
3:
ſie/ dla nas ſie vniżył do cżáſu/ á tho
4:
wſzytko miłoſcią przećiw nam poru
5:
ſzony/ á oni go iuż ták wiecżnie przez
6:
dzięki chcą mieć vbogim/ vniżonym
7:
y ſługą/ chcą go tu zádzierżeć w tey
8:
formie áby záwżdy był ſługą Oyco=
9:
wym y náſzym/ gdyż to cżeſne vniże=
10:
nie ieſt nie weicżne/ ma pocżątek y ko
11:
niec/ á nie ná wieki. O mizerny Ká=
12:
cerzu iákoż to złą odpłátą ták wiel=
13:
ką miłość Bożą nágradzaſz thą nie=
14:
wdzięcżnoſcią/ o iákoś ieſt zápámię
15:
táły ktory chceſz Bogá záwżdy nie=
16:
wolniká vcżynić.
Klucż do
ſwiętego
piſmá.
Tenći to ieſt klucż
17:
do wſzytkiego piſmá/ iákoſmy rzekli/
18:
ktorego iuż teraz ſprobuiemy ná kil=
19:
ká mieyſcach/ ktore przećiwna ſtro=
20:
ná zwykłá przywodzić. A napirwey
21:
to o ktorym teraz nam ieſt rzecż we=
22:
źmiemy przed ſię. Mowi Ian s. A=
23:
byſmy cie poználi ſámego Bogá Oi
24:
cá y ktoregoś poſłał Iezuſá.
Ioan.17.
Ktoż tu
25:
nie widzi że tu nie mowi Syn Boży
26:
o ſobie iáko ieſt w Máieſtacie z Oy=
F 5cem in for


strona: F5v

Trzecie kazánie.
1:
cem in forma Dei. Ale iáko ieſt in forma
2:
ſerui/ iáko ieſt factu pauper, Y dla tego
3:
tu przydáie to ſłowo/ ktore ty maſz
4:
vłápić/ godne vważenia: Et quem mi-
5:
ſiti. Y ktoregoś poſłał. A to poſłánie
6:
iego y nieprzyaciele iego ſámi zezná
7:
ią (wyiąwſzyby kto kinopá niewſty
8:
dliwy był) że ſie poſłánie w piſmie
9:
ſciąga záwżdy ad formam ſerui/ ile nie=
10:
ſie urząd ná ſobie Poſrzedniká. Nie=
11:
chay tu nie mowią Iedenći ieſt Kri
12:
ſtus.
Ieden
Kriſtus.
Thoć pewna że ieden/ Iedenći
13:
też ieſt krol/ á wżdy inácżey ſie o nim
14:
mowi poki nie zoſtánie krolem/ á i=
15:
nácżey kiedy iuż zoſtánie. Ieden ieſt
16:
Dawid/ á wżdy inácżey ſie o nim mo
17:
wi kiedy był in decore Regis, á inácżey
18:
kiedy był wygnáńcem. Ták iże nas
19:
wſtyd zá ty nędzniki że ſą tam tardo at
20:
hebeti ingenio, że ſie w tym nie cżuią/ że
21:
ich Bog pokarał że iuż thák práwie
22:
zdrętwieli y zgnuſnieli/ ſwárzą ſie o
23:
wiáry/ á niewiedzą ſkąd ią pocżąć/
24:
ku ktoremu ią końcowi máią obro=
25:
ćić. A nákoniec niewiedzą ſámi w co
26:
wierzą/ á przedſię ſie chcą z onymi v
cżonymi


strona: F6

o znáiomośći Bożey.
1:
cżonymi ludźmi porownáć/ y ow=
2:
ſzem ſie poſmiewáią z nich oſzcżyrzá
3:
iący ſie z ich/ Iákoż to może być ie=
4:
den y trzey? mowiemy/ práwi/ trzey
5:
ſą á nie ieden/ á przedſię/ práwi/ nie
6:
ſą trzey Bogowie. Y wiedząſz co tu
7:
ſámi mowią ábo wierzą/ co ſliná do
8:
vſt przynieſie tho brędzą. Co to ieſt
9:
práwi comparatiua locutio, Cżego ſie pá
10:
nie Boże pożal/ ná iákież to ludzi gá
11:
dáć przyſzło y in dubium vocare fidem Or-
12:
thodoxam.
Czo iest
compara
tiua locu
tio.
A coż to ieſt inego comparati
13:
ua locutio proſzę cie? iedno to czo Pá=
14:
weł s. powiedział o dwoiey formie
15:
Syná Bożego? iákoś ſłyſzał. Tákżeć
16:
y ono gdzie mowi: Wierzycie w Bo
17:
gá wierzcie y w imię.
Ioan.14.
Iudae.
Thákże y ono/
18:
Bogá kthory ſam ieſth Pánem/ y
19:
Páná náſzego Iezu Kriſtá (to ieſth
20:
wcielonego) záprzeliſcie ſie.
Actuū 3.
Tákże
21:
y ono/ Bog Abráámow Izáákow/
22:
Bog náſzych oycow vwielbyl Siná
23:
Iezuſá/ tho ieſt/ gdy był w poſtáći
24:
ſłużebnicżey záſię go wezwał in for
25:
mam Dei, iákże go o to prośił/ o cżym
26:
maſz v thego Ianá s. Vwielbi mię
tą chwá=


strona: F6v

Trzecie kazánie
1:
tą chwałą iákom był s pocżąthku v=
2:
wiebion/ mowi Pan.
Ioan.17.
Tákże y ono:
3:
Tyś ieſt Syn Bogá żywego.
Matt.16.
To ieſt
4:
ty Synu Boży ktoryś ſie wieć teraz
5:
wcielił y vniżył ieſteś ſyn żyweo Bo=
6:
gá To vniżenie zowie Ireneus Re-
7:
quieſcente verbo. A Hilárius Vacuefacto
8:
verbo. A Páweł zowie Exinanito verbo.
¶ Przecż
Ociec
cżęſto zo
wie ſie
Bog.

9:
W ten tedy ſpoſob tey vácuefáctiey y
10:
requieſcentiey moc y ſceptrum zoſta
11:
wa przy Oycu ná Máieſtcie ſiedzą
12:
cym/ w then cżás gdy ſie Syn Boży
13:
będąc w poſrzodku miedzy námi/ z
14:
Oycem porownywa. W thenże ſpo=
15:
ſob mowi y tymże ſpoſobem Páweł
16:
s. Z łáſki Bogá náſzego y Páná Ie=
17:
zu Kriſtá.
Appliko
wánie
piſm do
Reguły.
Nie iżby nie był Bogiem
18:
Syn/ ále iż ná ten cżás niechciał prá
19:
wá ſwego vżywáć. Przeto mowi ſi-
20:
ne modo: Ita nos oportet implere omnem iuſti-
21:
tiam do Piotrá s. gdy mu nie dał nog
22:
vmywáć. Tákże y ono/
Coll.2.3.
Zywot náſz
23:
ieſt zákryty w Kriſtuſie y w Bogu.
Iacc.1.2.

24:
Tákże y ono: Iákub Bożj y Páná Ie
25:
zu Kriſtuſow ſługá. Item. Ták Bog
26:
vmiłował ſwiát. Thy wſzytki miey=
ſcá ktore


strona: F7

o znáiomośći Bożey.
1:
ſcá ktore tu wſpominamy/ á oni imi
2:
álleguią w tablicżkach á drábinach
3:
wſzytki mowią o Synie vniżonym/
4:
á nie ták iáko ieſt z Oycem rowny.
5:
Item. Tymże ſpoſobem Ia y Ociec ie=
6:
ſteſmy iedno wykłáda ſie.
Vnus á
vnum iá
ko to ro=
zumieć.
Tego miei
7:
ſcá chwyta ſie przećiwnik/ gdyż thu
8:
niemáſz nic nowego/ bo y my wyzna
9:
wamy záwżdy/ że Bog Ociec á Sin
10:
wcielony/ vniżony/ nie ieſtći ieden z
11:
Oycem/ ále iedno/ gdy in forma ſerui
12:
est. Bo Ociec ciáłá nie ma/ á Sin ciá
13:
ło álbo cżłowiecżeńſtwo przyiął. A
14:
tákże tym ſpoſobem cżłowiek á duch
15:
niech ſą ieden áni mogą być/ iácy ied=
16:
no w ten cżás. Thu widzicie brácia
17:
miła/ iáko to zle ſpuſcżáć ſie ná ſwoj
18:
rozum. Oni ſobie máią zá grunth á
19:
fundáment intenciey ſwey to miey=
20:
ſce/ gdyż oto máluchną rzecżą y má=
21:
luchnym wykłádem wſzytki ſtrzały
22:
ich iáko o kámień tu ſtępieią/ wſzy=
23:
tek ten ich fundáment roſypie ſie tu/
24:
iáko ſłyſzycie tym to wykłádem/ iżeć
25:
my z nimi mowiemy nie o tho żeby
26:
Syn był ieden z Oycem/ ile wcielo=
ny/ ále o


strona: F7v

Trzecie kazánie
1:
ny/ ále o to/ iáko ieſt w Iſtnośći Má
2:
ieſtatu ſwego/ to ieſt nie wcielony/ á
3:
oni głupie o tym cżym nie ieſt con=
4:
trowerſia piſmo nam przywodzą.
5:
A tákże obácż iáko to rzecż ieſt niebe=
6:
ſpiecżna ná nowym ſie korzeniu ſtá=
7:
nowić/ á ſtáry fundáment pſowáć/
8:
inemi gárdzić á ſobie wſzytko przy=
9:
piſowáć. Bo ſie Bog pyſnym przeći
10:
wia/ y pokornym łáſkę ſwą dáie.
11:
Niechcę więcey piſmá przywodzić
12:
s tego rzędu/ ále do tey Reguły przy
13:
ſthaẃ wſzytki piſmá ich/ ſprobuy ie
14:
iáko złoto w ogniu/ á wſzytki czo ich
15:
iedno przywodzą tu ſpłonieią y roſy
16:
pą ſie.
Locus
1.Cor. 8.
wykłada
ſie.
Ale ieſzcże mieyſce Páwłá s.
17:
ktorym ſie ták wielce chełpią k teyże
18:
Regule przyſhoſuymy/ á vyrzuſz że
19:
nie pochybi/ y owſzem pokaże ſie/ że
20:
to piſmo zá námi ieſt/ iákże ie wſzy=
21:
ſcy przednieyſzy Doktorowie ſmiele
22:
ku potwirdzeniu teyże ſentenciey ná=
23:
ſzey záwſze zá ſobie przytacżali/ czo y
24:
my też vcżniemy teraz w imię Páń=
25:
ſkie. A to nam będzie iedennaſte ob=
26:
iáwienie.
Páweł


strona: F8

o znáiomośći Bożey.
Vndeci-
ma.
1:
¶ Páweł ſwięty też nam może około
2:
tego vznánia Páná Bogá powie=
3:
dzieć/ ponieważ záchwycony był do
4:
trzeciego niebá/ á tám widział Re=
5:
wellácią iáwną á ſłowá niewymo=
6:
wione/ iáko o ſobie powiáda. Wie=
7:
rzęże toć to ſłowo niewymowione o
8:
kthorym Ian s.piſze: Ná pocżątku
9:
było ſłowo/ tho ieſt/ Syná Bożego
10:
niewymowiony Máieſtat. Tenże te
11:
dy Apoſtoł piſze do Korintow/ mo=
12:
wiąc:
1.Cor.8.
Wiemy że báłwan nic nie ieſt
13:
á iż nie ieſt żaden Bog iny iedno Ie=
14:
den. Powiedziawſzy pirwey że iedno
15:
ieden Bog ieſt/ dopiro sſtępuie ni=
16:
żey opiſuiąc nam iáko thego Bogá
17:
mamy znáć/ y przydáie: Abowiem
18:
ácż ieſt bogow wiele á wſzákoż nam
19:
Ieden ieſth Bog. Y tu záś ſtánął/ y
20:
przydáie: Ociec s ktorego wſzytko á
21:
my w nim/ ieden Pan Iezus Kri=
22:
ſtus przez ktorego wſzytko á my prze
23:
zeń. Tu widziſz iáſnie iż Páweł s. po
24:
wiedziáwſzy o iednym Bogu/ á iáko
25:
by themá záłożywſzy/ dopiro iáko te
26:
go Bogá mamy znáć nam wypiſu=
ie. Ro=


strona: F8v

Trzecie kazánie
1:
ie. Rownie ták iáko y Kredo Niceń
2:
ſkie/ powiedziawſzy Wierzę w iedne
3:
go Bogá/ wnet sſtępuie ku wylicżá
4:
niu perſon/ Oycá Syná y Duchá s.
5:
Y wierzę że ten rozdział Kredá ieſth
6:
wzięty s tego mieyſcá. Iáko też y A=
7:
thánázego Kredo bez pochyby thy
8:
ſłowá nam wykłáda y obiáſnia. Bo
9:
iż dwie ſłowie wſpomina Apoſtoł/
10:
tedy też obiedwie Athánázy wykłá=
11:
da/ O Bogu mowi/ Bog Ociec bog
12:
Syn bog Duch s. O Pánie iż Páweł
13:
s. przydáie/ thedy áby nie byłá tru=
14:
dność/ zátymże Athánázy mowi: O
15:
ciec Pan/ Syn Pan/ Duch s. Pan A
16:
wſzákoż nie trzey Pánow ále ieden
17:
Pan. A przedſię Athánázius w tym
18:
krotkim Kredzie (gdzie iednák w tá
19:
kim piſániu in Symbolis nie ieſth oby=
20:
cżay długiemi ſie ſłowy y wykłády
21:
báwić)/ tę to ſentencią iednákże wy=
22:
łożyć chciał. A łácno ſie thego káżdy
23:
dorozumie s ſłow iego ktore nápi=
24:
ſał w niektorych kſięgach ſwych Di
25:
alogow mowiąc: Izali nie bacżyſz
26:
iż práwie wſzyſcy Herethykowie ná
tym miey


strona: G

o znáiomośći Bożey
1:
tym mieyſcu iednosć Boſtwá Oycá
2:
Syná y Duchá s. bluźnią/ gdy to co
3:
wyſzſzey powiedziano było o iedno=
4:
śći TROYCE s. weſpoł/ oni tylko
5:
do perſony Oycowey to wſzytko przi
6:
więzowáli. Tákże y Hieronim s. ná
7:
tho mieyſce piſząc wyznawa/ że tho
8:
mieyſce Páwłá Apoſtołá było záw=
9:
żdy vciecżką wſzytkich Heretikow
10:
Widząc to tedy błogoſłáwiony A=
11:
thánázius/ Heretikow wykrętne do=
12:
rzucánie chciał wyłżyć tu to miey=
13:
ſce. Ale ieſliby kto wątpił około di=
14:
ſtinctiey tego mieyſcá/ niechay cżyta
15:
do Koloſenſow 2. káp. gdzie thám
16:
ták naydzie piękny wykład mieyſczá
17:
tegoż:
Coloſ:2.
Powołáni ieſteſcie/ práwi/ ku
18:
vznániu TAIEMNICE BOGA,
19:
y Oycá y Syná/ w ktorym ſą zákry=
20:
the wſzytki ſkárby mądrośći y znáio=
21:
mośći.
Vide bi-
blia noua
Breſtē.
A iżbyſmy ſie nie dáli vwo=
22:
dzić gornym rozumom/ wnetże przy
23:
dáie: Hoc autem dico vt nemo vos decipiat
24:
in ſublimitate ſermonum. (NOTA.) Złoż
25:
ty dwie mieyſcá/ á ná oko vyrzyſz po
26:
twirdzenie wykłádu ſtárádawnego/
GKredá


strona: Gv

Trzecie kazánie
1:
Kredá/ Bo názwawſzy to Myſterium
2:
znáiomośći mowi/ Bogá/ y przydá
3:
ie wykłád/ y Oycá/ y Syná. A iże ná
4:
tym nie przeſtáią/ nie trzebá ſie the=
5:
mu dziwowáć. Bo iáko dziś thák y
6:
záwżdy ſłowá Páwłá s. Káczerze
7:
zwykli wywrácáć. Bo ſie tho ieſzcże
8:
działo zá Piotrá s. gdzie o tym thák
9:
ſwiádſzy:
2.Petr.3.
Páweł według ſobie vży=
10:
cżoney mądrośći piſał wam we wſzy
11:
tkich liſciech ſwoich/ w kthorych ſą
12:
niekthore rzecży trudne ku wyrozu=
13:
mienie/ Quae indocti & inſtabiles deprauāt,
14:
ktore práwi neucżeni niektorzy y nie
15:
ſtali w ſtátku/ wywrácáią/ ták iáko
16:
też y ine piſmá ku zátráceniu ſwemu
17:
pſuią. Byłá burdá záwżdy o ty ſło
18:
wá iákoś ſłyſzał/ Y gdy Arriani cią=
19:
gnęli zá ſobą the ſłowá/ Ieden ieſth
20:
Bog/ Ociec. ORHTODOXI
21:
drugi koniec zá ſobą tákże bráli/ Ie=
22:
den ieſt Pan/ Kriſtus. Y niepozwa
23:
láli im żeby też Ociec był Pánem/ á=
24:
że też oni pirwey pozwolili że też ſyn
25:
ieſt Bogiem iáko y Ociec. Bo iáko
26:
rzekł ieden ieſt Bog Ociec/ táko też
rzekł ie=


strona: [G2]

o znáiomośći Bożey.
1:
rzekł Ieden ieſth Pan Kriſtus. Ie=
2:
den á Ieden/ y ieſli to tám może zel=
3:
żyć Syná żeby nie był Bogiem/ tedy
4:
też to y Oycá żeby nie był Pánem.
5:
Ale oboie iednoſtáynie Páweł wyſz
6:
ſzey záwiązał/ gdy o trzech oſobach
7:
rázem rzekł: Nullus est alius Deus niſi v-
8:
nus. Słyſzałeś wyſzſzey Regułę wy=
9:
kłádu piſmá/ przyſtoſuyże teráz y o=
10:
to też mieyſce do niej/ á będzieſz miał
11:
wnetże wykład gotowy y cudny. A=
12:
bowiemći tu Páweł s. Syná Boże=
13:
go nie iáko ieſt w Máyeſtacie/ ále iá
14:
ko ieſt poſrzednikiem/ á dla tegoż też
15:
Pánem iego zowácż/ porownywa
16:
go z Oycem. A dla tegoż też Oycá tu
17:
zowie Bogiem. Wyzſzey záſię iże bez
18:
porownánia mowi ogołem/ że nie
19:
maſz innego Iedno ieden Bog/ iá=
20:
ko y Iákub s.
Iacob.2.
Ty wierzyſz iż ieden ieſt
21:
Bog dobrze cżyniſz. Przetoż tedy zá=
22:
raz w tym ſłowie/ BOG/ zágárnął
23:
wſzytkie trzy perſony.
Wykład
mieyſczá
1 Io.5.

24:
Niechże ſie teraz iuż vkażą z oną ſwo
25:
ią powieſcią iáko vſtáwnie wołáią/
26:
Trzey ſą trzey ſą ktorzy ſwiádectwo
E 2wydáią


strona: [G2]v

Trzecie kazánie
1:
wydáią/ á ći trzey iedno ſą. Albo też
2:
s Kredem według ſwey dumy wy=
3:
wkłádánym. Abowiemći nie mowi s.
4:
Ian tu nic o Iſtnośći/ iedno rzekſzy
5:
trzey ſą ktorzy ſwiádectwo wydáią/
6:
przydáie klauzurę/á ći trzey/ práwi/
7:
iedno ſą. Złácżcże wirzch s ſpodkiem/
8:
tedy ſie ſámo okaże/ trzey iedno ſą/ to
9:
ieſt teſtimonio. A o Iſtnośći tu nie
10:
mowi. Ale iże thego thu nie rzekł ná
11:
tym mieyſcu/ y iużeſz to nie ieſt s ſło=
12:
wá Bożego? zła conſequentia żeby ći
13:
trzey niemieli być ieden w Iſtnośći.
14:
Boć nie może nikt ná iednym miey=
15:
ſcu wſzytkiego piſmá przyłożyć. Lecż
16:
wiele ſie ich zgadza że thy ſłowá w
17:
ſtárych Greckich exemplarzach nie
18:
znáyduią ſie/ á dlategoż y Tygurſki
19:
koſcioł przeſtąpił ie w ſwey werſyey
20:
O cżym tehż ſwiádſzy Erazmus w
21:
ſwey glozie ná Nowy Teſtáment.
In Apo-
ca: in pro-
emio.

22:
A nieiáki cżłowiek vcżony Franciſcus
23:
Lambertus Auinione powieda bárzo
24:
ſtáre exemplarze Greckie nálazł/ że
25:
to było tám przydano: Trzey iedno
26:
ſą/ to ieſt/ ieden Bog. Tákże y Kre=
do Apo=


strona: G3

Trzecie kazánie
1:
do Apoſtolſkie namniey obrony im
2:
tu nie przydáie/ iedno ie rozumiey=
3:
my y mamy rozumieć według Kre=
4:
dá Niceńſkiego/ á oboie według Kre
5:
da Athánázego/ ktore zową być wy
6:
kłádem/ obroną/ y báſztą onego kto
7:
re ieſth krothſze
Credo A=
poſtol=
ſkye.
Dobrzeć ſie Kredá
8:
dzierżeć/ ále też nie opuſzcżáć Decalo-
9:
gum. Wołáią oni vſtáwnie/ Kredo
10:
Kredo A my/ Dekálog Dekálog y
11:
Kredo. Bo to wſzytko Káthechizm
12:
gdzie mamy ſwiádectwo o iednym
13:
Bogu w iſtnośći. Dobrzeć ſie trzy=
14:
máć piſm niektorych z nowego Te=
15:
ſtámentu. Ale też Stárego y innych
16:
mieyſc nowego iſcie nie opuſzcżáć.
17:
Dobrze ſie trzymáć Kredá/ ále też y
18:
to vważyć v ſeibie co tám mowi: Cre
19:
do Eccleſiam Catholicam. Bo ieſli ſie thy
20:
odwoływaſz do Kredá/ á nowy wy-
21:
kład iego ſobie dziáłaſz/ tedy iuż nie
22:
wierzyſz tego cżłonku kthory też tám
23:
ſtoi: Wierzę Koſcioł powſzebythny
24:
Krześćiáńſki. Arrius/ Neſtorius/ y
25:
wſzyſcy niemal Herethicy prziymo=
26:
wáli też to Kredo. Ale Auguſtyn po
G 3wiáda o


strona: G3v

Trzecie kazánie
1:
wiáda o nich/
Inlibello
de Sym-
bolona
pocżątku
że pod thą niewielką
2:
licżbą ſłow w Kredzie záwárthych
3:
wiele Heretikow ſwoy iad táili/ kto=
4:
rim ſie ſprzećiwił Duch s. powieda/
5:
przez męże vcżone/ ktorym Bog dał
6:
nietylko ſzeptáć ty ſłowá wárgámi/
7:
ále y ony wyrozumieć. Ale o tych
8:
ſłowiech Páwłá s. ná ten cżás doſyć
9:
¶ My wyznawamy też iednego Bo
10:
gá Oycá/ ále nie przydáiemy/ tylko:
11:
á nie tylko my/ ále áni piſmo s. ále á
12:
ni żaden ták s ſtárich iáko y nowych
13:
Dokthorow/ zwłaſzcżá gdzie mowi
14:
piſmo bez comparatiey. Cżemuſz te=
15:
dy tho czo Bog zámilcżał oni máią
16:
przydawáć? zwłaſzcżá iż Bog mo=
17:
wi: Przeklęty ktory przydáie álbo vy
18:
muie.
Słowo
Tantum,
co przy=
nośi zá
ſzkodę ko
ſciołom
Polſkim
Wiemy dobrze iáko w oney
19:
cauzie o Poſrzedniku wiele złego ná
20:
dziáłáło to ſłowo TANTVM/ y
21:
teraz też toż ſłowko cżárth wam ná
22:
pámięć przywodzi/ kthorego gdyby
23:
nie było/ bliżeybyſmy byli ſiebie. Bo
24:
my zeznawamy theż/ że Bog Ociec
25:
ieſt iednym Bogiem/ ktory ma Sy=
26:
ná/ ktory ſie sſtał zá cżáſu Poſrzed=
nikiem/


strona: G4

o znáiomośći Bożey.
1:
nikiem/ s ktorym też iákoż to s ſwo=
2:
ią wiecżną mádroſcią y z Duchem s.
3:
ieſt iednym á wiecżnym Bogiem w
4:
náturze w iſtnosći á nie w perſonie.
5:
A ták pámiętháć mamy záwżdy onę
6:
Regułę iáko mamy piſmo przez pi=
7:
ſmo wykłádáć. Nie iedno mieyſce pi
8:
ſmá ma wykłádáć więcey mieyſc. A=
9:
ni też mieyſce trudne ma obiáſnáć te
10:
kthore ſą iáſne. Ale wiele mieyſcam
11:
iáſnym ma ſłużyć ono ktore ieſt tru
12:
dnieyſze. Nie ták iáko oni przez ied
13:
no piſmecżko s Páwłá s. y to okęſzo=
14:
ne/ chcą iuż práwie wſzytkę Biblią
15:
przełomić/ á totum Catholicum conſenſum
16:
wywroćić. O ſzalony á zápámiętá=
17:
ły rozumie ich.
Dwuna-
ſte.

18:
¶ Oſtátnie obiáwienie ná ten cżás z
19:
oſtátnich kſiąg Nowego Teſtámen
20:
tu/ ktore zową Apocalypſis/ to ieſt
21:
obiáwienie/ weźmiemy: Gdzie ſie też
22:
to záraz pokázuie/ że to ſłowo obiá=
23:
wienie/ ktorego my t cżęſto vżywa=
24:
my/ á niepodoba ſie przećiwnikom
25:
iáko ſłyſzymy/ nie ieſth iſcie nowe w
26:
piſmie/ iákoż ſie y tu ſtąd pokázuie.
G 4Widział


strona: G4v

o znáiomośći Bożey.
1:
Widział tedy Ian s. Zbáwicielá ſie
2:
dzącego ná Tronie: á zaſtępy Anyo=
3:
łow około niego po trzy kroć ſpiewá
4:
ięcy/ Swiety/ Swięty/ Swięty Pan
5:
Bog wſzechmogący/ ktory był/ ieſt/
6:
y ma przyść.
Apoc:4.
Thy ſłowá wzięte ſą z
7:
Ezáiaſzá/ o ktorycheſcie iuż wyſzſzey
8:
ſłyſzeli/ co okázuie nie tylko quotizá
9:
tia ná márgines/ ále y ſáme ſłowá.
10:
Gdzie theż thu abſolute ieſt położono
11:
Bog/ á iednák Synowi ſie tu przy=
12:
cżytawa/ co ſie pokázuie s tego ſło=
13:
wá/ ktory ma przydź: y s tego też/ go
14:
dzieneś wziąć chwałę/ cżeść/ y moc o
15:
Boże. Ale y máło czo wſzſzey cżter=
16:
dzieſte y pirwſze kápitulum v Ezái=
17:
aſzá Ian s. przywłaſzcża Synowi/
Apoca:1.

18:
mowięcy: Iam ieſt pirwſzy iam ieſt
19:
poſlednieyſzy. K cżemu też może przy
20:
dáć ono mieyſcze/ gdzie mowi Pá=
21:
weł s.
Acto:20.
Cżuycie o ſobie y o wſzytkiey
22:
trzodzie nád ktorą was vcżinił Duch
23:
s. Biſkupy/ ábyſcie rządzili Koſcioł
24:
Boży (Nota) ktorego nábył krwią
25:
ſwoią. Atoż y tu maſz gdzie Zbáwi=
26:
cielá náſzego zowie bez omiány z go=
łá Bo=


strona: G5

o znáiomośći Bożey.
1:
łá Bogiem/ á pothym áże záś dáie
2:
znáć że tho o Kriſtuſie ma ſie rozu=
3:
mieć.
Swiáde
ctwo ſtá=
rádawne
go Ko=
ſciołá po
Apoſto=
lech áż do
tego cżá=
ſu.

4:
¶ Iużechmy vſłyſzeli piſma Proro
5:
kow/ Ewányeliſtow/ y Apoſtołow
6:
gdzieſmy wyrozumieli/ że prze cżte
7:
rzy tyſiące lat tá náuká około znáio=
8:
mośći Bożey w Koſciele Bożym zá
9:
wżdy brzmiáłá/ ták iże o tym nie ma
10:
my nic wętpić/ że to ieſt prawdziwy
11:
głos y dekret Boży y żywot wiecżny/
12:
ábyſmy ználi iednego ſámego praw
13:
dziwego Bogá Oycá/ być prawdzi
14:
wym á iedynym Bogiem s Synem
15:
á mądroſcią ſwoią wiecżną á tákże z
16:
Duchem ſwiętym/ ktorego wylewa
17:
vſtáwnie ná Koſcioł ſwoy y iego po
18:
ſwiąca.
Iohel 2.
W tych záſię połtorá tyſią=
19:
cá lat po národzeniu Páńſkim co ſie
20:
działo á co zá náuká byłá kazána w
21:
koſciele bożym/ ták że nie trzebá węt=
22:
pić ále pewnym być/ że nie ina iedno
23:
taż/ ktora w koſcielech náſzych brzmi
24:
cżego mamy wiele dowodow. Ia ie
25:
dno cżtherzy documentá wſpomnię
26:
ná ten cżás. Pirwſzy/ że wſzyſcy ſtá=
G 5rzy vży


strona: G5v

Trzecie kazánie
1:
rzy vżywáią podobeńſtw gdy ſie wy
2:
rozumieć dáć chcą w thym rozu=
3:
mieią.
Swiáde
ctwo ſtá
rádáwne
go koſcio
łá zá ná=
mi.
Mowię podobieńſtw tákich
4:
o rzecżach ktore ſą w iſtnośći ſwey ie
5:
dną/ á przdſię w ſobie zámykáią
6:
trzy rzecży rzecżnie rozeznáne/ Iáko
7:
o ſłońcu/ o duſzy cżłowiecżey/ o tęcży
8:
łáńcuchu/ y inne ktore zebrał Bázy=
9:
lius s. o cżym cżythay kſięgi iego ad
10:
Gregorium fratrem. Drugi dowod/ że
11:
Arrius y ini Kácerze záwżdy zárzu=
12:
cáli mężom ſwiętim tákie kácerſtwo
13:
ſproſnego Sábelliuſzá/ pothwarzá
14:
iąc ich/ iákoby też oni mieli z nim czo
15:
ſpolnego/ co ſie nam także y dziś od
16:
tych dzieie/ o cżym cżytay mieyſcá ná
17:
mienione/ gdzie ſie pocżyna: Ar. Tu
18:
Sabellius es. Atha. Cur Sabellius &c.
Athana-
ſi in Ni=
ceno Con
cilio con-
tra Arri.
pag.69.
Item con
tra Arri.
pag.214.
Gdzie
19:
wieć iſcie koniecżnie nigdyby byli te=
20:
go nie przycżytywáli wiernym Bo=
21:
żym/ gdyby byli o iednośći iſtnośći
22:
nic nie dzierżeli/ iedno o tych wáſzich
23:
trzech duchoch. Trzecie/ że Ceſárzo
24:
wie naiáſnieyſzy przd tyſiącem lat
25:
toż wyznánie náſze vprzywileiowá=
26:
li/ kthore ſie tehż zámyka w Kredzye
Dámáſsy


strona: G6

o znáiomośći Bożey.
1:
Dámáſsy/ tho ieſt/ thy trzy Społki
2:
wiáry/ Apoſtolſki/ Niceńſki/ y Athá
3:
náziuſow.
Item Ec-
cleſiaſtica
hiſtoria
Socratis.
A ktoby więc ná nich prze
4:
ſtháwáć niechciał/ tákiego zá Herety
5:
ká mieć vználi y vſądzili. Cżwarte/
6:
że náſzy brácia doſyć niemáłe fáſcicu
7:
ły názbieráli ſentenciy tákich z Oy=
8:
cow/ ktorymi tego gotowi ſą pode=
9:
przeć záwżdy: ſą też y od onych koſcio
10:
łow niemáłe ich zebránie: y w druk
11:
podáne/ y do nas odeſláne. A nietyl
12:
ko ſentencie zebráli/ ále y to co ſie zda
13:
być przećiwnego w Iuſtinie/ Athá=
14:
náziuſie/ to wſzytko oni pokázuią.
15:
Cżytay Kálwiná contra Seruetum. Item
16:
contra Gentilem. Item Inſtitutie iego. Item
17:
Iudicia Eccleſiarum. y ia ich też libellus
18:
niemáły mam/ ktorych obiecuię káż=
19:
demu vżycżyć/ pocżąwſzy od Iuſti=
20:
ná/ Ireneuſzá/ Tertulianá/ Hiláre=
21:
go/ Athánázego/ Cyrillá/ Ambroże
22:
go/ Hieronimá/ Auguſtiná/ y inych.
23:
Ale o tym nie trzebá nic wętpić/ gdiż
24:
nie tylko oni vcżeni ludzie/ ále y ſámi
25:
ći oderwáńcy dobrowolnie zezna=
26:
wáią/ że ſtárzy Doktorowie tę náſzę
ſentencią


strona: G6v

Trzecie kazánie
1:
ſentencią mieli. Smieią ſie oni s te=
2:
go/ máiąc zá to iákoby ſámi mieli v
3:
mieć y wiedzieć ſłowo Boże/ á iż go
4:
nikt przez te kilkánaſcie ſet lat nie ro
5:
zumiał iedno oni ſámi. My iſcie nie
6:
ták ſobie lekce ważymy ſwiádectwo
7:
ſtárego Koſciołá/ y owſzem ſie nim
8:
wielce cieſzymy.
1.Teſſ.5.
Heb.13.
Bo pámiętaymy co
9:
Apoſtoł rzekł: Prophetias nolite spernere.
10:
Item. Pámiętaycie ná przełożone wá
11:
ſze ktorzy do was mowili ſłowo Bo
12:
że/ ktorych wy obacżywáic dokoná
13:
nie ſwięte náſláduycie
14:
wiáry ich.
Secunda
claſsis ar-
gumento=
rum.

15:
¶ Ale nie tylko piſmem ſwiętym/ co=
16:
ſmy iuż vdziáłáli/ ále theż inymi do=
17:
wody możemy záwżdi pocżćiwie po
18:
kazáć/ niepewność/ obłudę/ y fáłſz
19:
tey náuki. A to ták tym ſpoſobem.
20:
Naprzod/ káżda fáłſzywa náuká ma
21:
tę właſność záwżdy/ że ſobie ieſt ſá=
22:
má przećiwna/ á ſámá ſiebie borzy/
23:
niſzcży/ y pſuie/ wedlug onego wirſzá
24:
Omne ordinatum agens not agit in ſeipſum,
25:
& econtra. Item. Omne malum est ſui deſtru
26:
cituum, ficuti omne bonum est ſui reparatiuū
Kto ma


strona: G7

o znáiomośći Bożey.
1:
Kto ma zdrowie dobre/ then gdy ie
2:
álbo pije ieſzcże mu ſie lepiey poprá=
3:
wia. A záſię kto złe zdrowie ma/ by=
4:
wſzy zle ieſzcże ſie gorzey zepſuie/ by
5:
też niewiem co iadł y pił. Abowiem
6:
wſzelka zła rzecż ſamá ſie borzy: ták=
7:
że y thá náuká iż ieſt nieprawdziwa/
8:
ſámá ieſt ſobie przećiwna: wſzelkye
9:
kroleſtwo niezgodne ſámo vpádnie
10:
Co ták pokázuię.
11:
Po iedney ſtronie mowią oni/ że nie
12:
mamy trzech bogow. A kiedy zá
13:
ſię ſpytamy/ ieſliże máią iednego/ po
14:
wiedáią że nie máią/ iedno Ociec ie=
15:
den. A kiedy ich záſię przyprze/ A
16:
Syn co? mowią theż/ Bog. A kiedy
17:
im mowią/ to dwá/ Odpowiádáią
18:
nie dwá. Tho ieden? Mowią/ nie ie=
19:
den. Obacżże tu k cżemu to poſzło/ á
20:
że ſie ſámi vwikłáli/ że nie wiedzą w
21:
co ſámi wierzą. Wydrukowáli kár=
22:
tę ná kthorey powiáda niewſtydli=
23:
wie/ ktoby wierzył być iednego Bo=
24:
gá Oycá Syná y Duchá s. tho ieſth
25:
práwy Heretik. Gdzie iuż więcz bez=
26:
bożny wſzytek Koſcioł vcżynił
Káce=


strona: G7v

Trzecie kazánie
1:
Kácerzem/ pothępionym/ y záráżo=
2:
nym. Gdzie ſie też tu żáłoſnie vſkar=
3:
żamy: Powiedáią żeſmy ich excomu
4:
nicowáli/ gdyż oni ſami ſie excomu
5:
nicowáli. Bo nas in extremo haeretico-
6:
rum położyli/ y in fundamento Antichriſti
7:
y Turkámi vcżynili. Sámi s Koſcio
8:
łá vciekli do ſwey málowáney Sy=
9:
nágogi/ y tám ſie przed námi záwár
10:
li. A przedſię nas potwarzáią żeby=
11:
ſmy ij opuśćili/ gdyż oni ſámi od nas
12:
vciekli á nas obieżeli.
13:
Drugie/ powiádáią/ iż gdziekol=
14:
wiek w piſmie ten Boży ytuł Altißi
15:
mus znáyduie ſie/ to ſie práwi o Oycu
16:
rozumieć ma/ y ktemu mowią/ że O=
17:
ciec w bytnośći ſwey ieſt więtſzy prá
18:
wem thym że ieſt Ociec/ y roſkázuie
19:
Synowi/ á przedſię mowią że nie
20:
ieſt mnieyſzym. Ty dwie rzecży ſą ſo=
21:
bie przećiwne.
22:
Trzecie/ mowią/ że Syn Boży tyl
23:
ko ſam był widomy/ á Ociec niewi=
24:
domy: y záſię mowią/ że nie był wiár
25:
domy ludowi ſtárego zakonu Syn.
26:
Y to wielka Antilogia, czom iuż wyſz=
27:
ſzey pokazał.

strona: G8

o znáiomośći Bożey.
1:
Cżwarthe/ mowią/ nie cżyniemy
2:
trzech iſtnośći/ áni iedney ſzárpamy/
3:
ále przedſię tey iedney nie znamy we
4:
trzech.
5:
Piąte/ przijmuiem Niceńſkie Kre
6:
do/ ále nie przijmuiem ſłowá iſtno=
7:
śći. A miánowicie to ſłowo tám w
8:
tym Kredzie wſpomniano Coeſſentia-
9:
lis.
10:
Szoſte/ mamy ſobie zá brácią o=
11:
ny Koſcioły/ y nie oddzielamy ſie od
12:
nich/ iedno że błądzą w tym Artiku=
13:
le przednieyſzy/ á ieſli z námi nie bę
14:
dą dzierżeć/ ſą Sábelliany/ Zydmi/ y
15:
Turkámi:
Kálum=
nie nie=
znośne.
á lepiey nákoniec dyabeł
16:
wierzył y wyznawał w Ewányeliey
17:
á niżeli ći ktorzy to wyznánie dawne
18:
dzierżą. Ták piękna/ łágodna/ zgo=
19:
dna/ vcżćiwa y pocżeſzna to ieſt náu=
20:
ká y wiárá tych Nowowierkow.
Tertia
claßis.

21:
¶ Ieſzcże y trzećim obycżáiem może=
22:
my pokazáć fáłſzywą omylność tey
23:
náuki/ á to náſláduiąc rády kthorą
24:
nam Pan á Zbáwiciel náſz zoſtáwić
25:
racżył/ mowiąc. Z owocow ich po=
26:
znacie ie. Nie rozumiáłći thu przez
owoc


strona: G8v

Trzecie kazánie
1:
owoc Syn Boży zwirzchowne thy
2:
vcżynki/ bo iednák widamy że y przy
3:
kryći ludzie będąc fáłſzywemi Proro
4:
ki cżynią iákieżkolwiek vcżynki/ kto=
5:
remi nágość y złe ſumnienie ſwoie/
6:
iákoby onymi winniki Adam ná=
7:
gość ſwą będąc w Ráiu zákrywał/
8:
Ale tu rozumie ſkutki niedobre ktore
9:
właſnie wydáie niedobra náuká/ iá=
10:
koż ſam Pan mowi/ iże z Oſtu nic by
11:
wa Fig/ áni s ćirnia iágod/ ále drze=
12:
wo złe owoc zły dáie. To iuż w przy
13:
kłádzie teraz oglądamy.
14:
Pirwſzy tedy owoc zły s tey náuki
15:
pochodzi zá thym podániem/ Abo=
16:
wiem zá nią tho idzie/ że bez ochyle=
17:
nia trzech bogow muſzą ſobie vbu=
18:
dowáć. Przą ſie tego niektorzy/ ále
19:
ſłowy tylko/ gdyż rzecżą tho ſtáno=
20:
wią. Maximè cum tres voluntates, tres ope-
21:
rationes, tria dominia, tres numero &c. ſtatu
22:
ant. Y dziwno nam ieſt iáko ſie tego
23:
przeć mogą. Y czo ich więczey może
24:
od tego odwodzić/ gdyż iuż połamá
25:
li y do gruntu popſowáli wſzytki pi=
26:
ſmá kthore nam iednego Bogá do=
tychmiaſt


strona: H

o znáiomośći Bożey.
1:
tychmiaſth vkázowáły/ á wiele bo=
2:
gow mieć nam zákázowáły.
Exo.20.
Deut.6.
4.32.
Eſa. 43.
44.
Hoſ.13.
Mo=
3:
wią że trzey ſą/ y o tym cżęſto wołá=
4:
ią/ przydáią też ktemu/ Bog Ociec/
5:
Bog Syn/ Bog Duch s. Bog/ Bog
6:
Bog/ ktemu mowią tres ſunt numero,
7:
drudzy mowią tres spiritus. Quid ergo e-
8:
os impedit, co im ieſt ná przekázie/ py=
9:
tamy ich/ ze iuż nie domowią do koń
10:
cá/ álbo nieſmieią rzec/ trzech Bo=
11:
gow mamy? Cżyli ich ieſzcże on wpi
12:
ſány ná ſercach zakon potáiemnie zá
13:
dzierżywa? Kto im tego zákázuie?
14:
Ieſli rzeką przykazánie Boże dzieſię
15:
cioro/ wſzák ie iuż połamáli. Ieſli o=
16:
no/ Słuchay Izráelu Bog twoy ie=
17:
den ieſt/ wſzák to iuż o Oycu tylko ro
18:
zumieć chczą.
Deut.6.
Ieſli ono czo Ezáiaſz
19:
powiedział/
Eſa.43.
Iam ieſth pirwſzy iam
20:
poſlednieyſzy/ y to tákież powywra=
21:
cáli. A tákże ine piſmá thákie wſzyt=
22:
kie o iednym Oycu ſámym telko ro=
23:
zumieią. Dziwno nam thedy/ że nie=
24:
doſmiewáią trzech bogow wyznáć?
25:
Ponieważ niemáią nic ozdoby ich od
26:
tego odwieść miáło/ chybá podo=
Hbno le-


strona: Hv

Trzecie kazánie
1:
bno legiſnaturæ illa veſtigia,  homo abhor-
2:
ret multitudinem Deorum. My iże trzy=
3:
mamy o iednym Bogu w iſtnośći/ á
4:
o trzech w perſonach/ niemoże nam
5:
nikth zápluſnąć żebyſmy trzech Bo=
6:
gow mieli. Bo ácż ſie Syn wcielił á
7:
Ociec nic/ bowiem Syn ieſt wtora
8:
perſoná/ á wſzákoſz iedność iſtnośći
9:
kthorą my znamy/ nie dopuśći nam
10:
nigdy wiele Bogow mieć. A ize zá=
11:
ſię po drugiey ſthronie trzy peſony
12:
wyznawamy/ niemoże też nam nikt
13:
zárzućić ſłuſznie/ ábyſmy mieli Bo=
14:
gá Zydowſkiego álbo Tureckiego.
15:
Drugi owoc zły s tey tho náuki/ iż
16:
Bog ich/ ktorego oni zową Oycem/
17:
ponieważ nie ieſth ieden s Synem
18:
ſwym/ tedy muśi być bez Mądrośći/
19:
bez formy/ bez ſwiátłośći/ bez śił/ bez
20:
wſzechmocznego rámieniá/ Náko=
21:
niec bez duchá/ á nie ieden z nim/ te=
22:
dy ieſt martwy. Abowiem ty wſzyt=
23:
ki tytuły ſą Zbáwicielá Syná Boże=
24:
go w piſmie. Ze go zowie piſmo Oy=
25:
cową mądroſcią/ formą/ wyobráże
26:
niem/ ſwiáthłoſcią kthora oſwiecza
wſzytek


strona: H2

o znáiomośći Bożey.
1:
wſzytek ſwiát/ mocą Oyczową y rá=
2:
mieniem. Duchá s. Duchem/ y pál=
3:
cem Bożym. A to wſzytko Synowi
4:
przycżythawa piſmo/ y Duchowi s.
5:
dáiąc znáć/ że ſie záwżdy refferuie Sin
6:
y Duch do Oyczá iáko do źrzodłá y
7:
ſwoiego centrum. Abowiem iáko ſłoń
8:
ce bez ſwiátłośći/ cżłowiek bez rozu=
9:
mu nie może być/ także też/ ieſli Syn
10:
nie ieſth ieden z Oyczem obycżáiem
11:
ſwym/ tedy oſobno zoſtawa bez te=
12:
go wſzytkiego Ociec/ co ieſt Syn bo=
13:
ży/ to ieſt/ bez ſwiátłośći/ bez mądro
14:
śći/ bez formy etc. ponieważ miał ie
15:
go być ſwiátłoſcią/ mądroſcią y for=
16:
mą będąc iednym z nim. Nie náſzeć
17:
to ieſt Argumentum/ ále to Atháná
18:
zius przećiw Arrianom wywárł y
19:
Grzegorz Thuruńſki/ gdzie ſmiele á
20:
mężnie obá zádáli ná on cżás Arria=
21:
nom/ że oni mieli Bogá głupiego/ w
22:
ktorym ſie kocháli/ bo bez mądrośći:
23:
ciemnego/ bo bez ſwiátłośći: báłwá
24:
ná/ bo bez wyobráżenia: niemego/
25:
bo bez ſłowá ſwego: miłego y chro
26:
mego/ bo przez moczy rámieniá y
H 2pálcá/ to


strona: H2v

Trzecie kazánie
1:
pálcá/ to ieſt Duchá ſwiętego: Bez
2:
tchnienia/ ponieważ nie ználi Du=
3:
chá ſwiętego w iednośći z Oycem/ á
4:
iż nie wierzyli áby vſtáwnie tchnął
5:
Dychem ſwym ſwiętym. Niechże ſie
6:
też teraz y náſzy ſtrzegą/ by im thego
7:
nie przycżytano ſłuſznie/ ponieważ
8:
tákże nie trzymáią o tym/ áby Syn y
9:
Duch ſwięty był ieden z Oycem etc.
10:
A to co nie ieſt ieden s perſoną ab illo
11:
res non potest denominatri talis & talis.
12:
Trzeći owoc/ że Syná cżynią bez
13:
pochyby mnieyſzym dáleko nád Oy=
14:
cá. Niech ſie przą tego iako chcą/ á=
15:
le rzecż ſámá ie wydáie. Nie ſpuſz=
16:
cżaycie ſie brácia miła ná vſtá ich że
17:
co innego mowią. Theżći ſie Arriuſz
18:
przał żeby bluźnić miał Syná Boże=
19:
go. przał ſie Neſtoriuſz żeby Kriſtu
20:
ſow dwu y ſynow dwu dziáłał. Przą
21:
ſie też dziś Rzymiánie ſwego báłwo
22:
chwálſtwá. A tákże y wſzyſcy Herety
23:
cy/ á przdſię ták błąd ſwoy okrywá
24:
ią á w tym zoſtáią. Bo nie z gołych=
25:
ći tu ſłow ma być ſąd miárkowan/
26:
ále z rzecży ſzcżyrey. Nie z zwirzcho=
wney bár


strona: H3

o znáiomośći Bożey.
1:
wney bárwy/ ále z wnętrzney złośći.
2:
Nie s ſłotkich ſłowek/ ále z owoczu
3:
gorzkie á báłwánkow/ ktore oni
4:
płaſzcżem iáko oná Rachel zákrywá
5:
ią. Bo tácy ludzie/ iáko y ći czo krá=
6:
dną/ w rękach dzierżą á przedſię ſie
7:
przą.
Obycżaj
iáko po=
znáć iad
ich náuki
Gdy oni porownywáią Sy=
8:
ná Bożego z ludźmi álbo z Anyoły/
9:
tu go chwalą y wynoſzą. Co gdy lu=
10:
dzie prośći ſlyſzą/ mowią z proſtośći
11:
ſwey/ wierę prawi dobrze vcży then
12:
kſiądz. A zwłaſzcżá ieſli ktemu ieſth
13:
iáki żwáwy co ſie nie może nákocháć
14:
w ſwey mowce. Ale gdy go porow=
15:
nywáią z Oycem/ thu dopiero oba=
16:
cżyſz że błąd/ tu dopiero żądło ſwe v=
17:
kazą. Dziwna ieſt rzecż o miły Boże
18:
Iáwnie mowią/ piſzą/ wołáią/ iż O
19:
ciec ieſt więtſzy. Item/ gdziekolwiek
20:
w piſmie ſtoi to ſłowo Altißimus/ to
21:
ſie ma rozumieć telko o ſámym Oy=
22:
cu. Item/ Ociec dáie Eſſe álbo żywot
23:
Synowi/ nie inák iedno iáko owo ku
24:
podobieńſtwu ſwiecá ſwiecę zápa=
25:
la. Item/ vcżą że mu roſkázuie. Z oy
26:
cá práwi płynie wſzytko ſynowi. Ná
H 3koniec


strona: H3v

Trzecie kazánie.
1:
koniec ieſth mu Bogiem prawdzi=
2:
wym. O wielkie bluźnirſtwo/ o ſpro
3:
ſne báłwochwálſtwo/ o dobry Pan
4:
bo co tho ćirpi. A przedſię iednák
5:
niektorzy ſmieią ſie ieſzcże przeć: żeby
6:
mieli poniżáć Syná. Nie mowi prá
7:
wi piſmo żeby Syn był mnieyſzy/ ále
8:
mowi więtſzy ieſt Ociec nád mię.
9:
A coż to ieſt innego? ieſli ieſt więtſzy
10:
y nawyſzſzy Ociec/ tedyć iuż muśi być
11:
pochyby Syn mnieyſzy y nizſzy?
12:
Acż ná inym mieyſcu zowie go theż
13:
piſmo mnieyſzym w niebie iáwnie/
14:
ále ſie to ma rozumieć według vrzę
15:
du cáłey perſony á tákże nátury cżło=
16:
wiecżey. A co zádáią: Omnia mihi ſunt
17:
tradita à Patre/ to nie ma mieyſcá.
¶ Przecż
Syn nie
ieſth
mnieyſzy
choć ſie z
Oycá v=
rodził.

18:
Wziął Syn wſzytko od Oycá/ praw
19:
dá/ ále wziął iáko ſwoie/ właśćiwe
20:
tho czo iego záwżdy było. Druga/ że
21:
wziął nie iáko żebrak/ żeby mu cżego
22:
nie doſtawáło pirwey/ álbo żeby mu
23:
też Ociec miał dáć álbo iego vrodzić
24:
z woley ſwey vmyſliwſzy wprzod/ á
25:
nie s przyrodzenia od wieku/ y przed
26:
wieki. A ty ſą dwie przycżynie przecż
ſyn oy


strona: H4

o znáiomośći Bożey.
1:
Syn Oycu nie ieſt nic dłużen zá thę
2:
dáninę. Kiedyby Ociec naymiłośći
3:
wſzy námyſliwſzy ſie Syna ſwoiego
4:
ſpłodził/ byłáby rzecż żeby mu co zá
5:
to był powinowáthy. Ale alias nie
6:
ma tu nic Arriuſz przeklęty obrony.
7:
A czo theż zárzucáią drugie piſmo/
8:
Ták iáko żywie Ociec ták też dał żyć
9:
Synowi/ Y tego nie rozumieią. Po
10:
trzebá to docżćić dáley. Quia filius ho-
11:
minis est. Dáie mu nie iáko ſobie row
12:
nemu w Boſtwie/ ále iáko themu
13:
ktory cżłowiecżeńſtwo przyiął.
14:
A tákże tho owoc zły ieſt/ kwáśny y
15:
brzydki/ cirpnąca tarnká. Ex fructi-
16:
bus eorum cognoſcetis eos.
17:
Cżwarty owo/ że tym obycżáiem
18:
Syn Boży z Oycem nie może być ie=
19:
dnoiſny/ to ieſt ομουσιος.
Wykład
przećiw=
nikow
tich ſłow
Ego & Pater v-
num ſu-
mus.
Bo nie to
20:
ieſt iednoiſtny iáko oni dzierżą/ gdy
21:
ich dwá ſą ſobie podobni/ álbo ie=
22:
dnácy/ ále gdy trzy perſony ſchodzą
23:
ſie w iednę exiſtencią álb Iſtność.
24:
Nie będą tedy práwi ći przed Bo=
25:
giem/ ktorzy ony ſłowá Ego & Pater
26:
vnum ſumus wykłádáli bezrozumnie
H 4ná ſey=


strona: H4v

Trzecie kazánie
1:
ná Seymie Wárſzáwſkim/ iednácy=
2:
ſmy. Boć to Arriuſzowá glozá/ kto=
3:
ry nigdy niechciał rzec omouſios iedno
4:
omiouſios, to ieſt/ iednácychmy.
Vide Hi
ſtoriam
Eccleſia-
ſticam.

5:
Piąty owo/ że zá tą ſpráwę Syn
6:
Boży nie będzie chwalon. Bo pi=
7:
ſmo mowi: Páná Bogá twego ſá=
8:
mego będzieſz chwalił/ iemu ſáme=
9:
mu będzieſz ſłużył. Nie będzie też do
10:
bry/ ko Zbáwiciel mowi: Zaden nie
11:
ieſt dobry iedno ſam Bog. Nie bę=
12:
dzie theż wiedział myſli y ſerc ludz=
13:
kich/ bo piſmo mowi: Ty Boże ſam
14:
znaſz ſercá ludzkie. Powiedáiąć oni
15:
że kto ſłuży Synowi ſłuży y Oycu/ á=
16:
le tho ták rozumieią/ iáko też tu ná
17:
ſwiecie bywa/ iż kto miłuie ſyná cży=
18:
iego/ miło to bywa oycowi. Nie ták
19:
ſie dzieie v Bogá nie/ gdzie trzy per
20:
ſony iednoiſtne/ iedną chwałą theż
21:
ſpolnie mamy chwalić ná wieki.
22:
Szoſty owoc niemniey zły ſthąd
23:
pochodzi. Bo ieſliże tak będą trzey
24:
rozdzielni/ Ociec/ Syn/ y Duch ſwię
25:
ty/ tedy káżdemu z oſobná muśim ro
26:
zną chwałę dawáć. Y owſzem iż O=
ciec ieſt


strona: H5

o znáiomośći Bożey.
1:
ciec ieſt nawyſzſzy/ iáko mowią/ te=
2:
dy go prziydzie nawyſzſzey chwalić/
3:
Syná nie ták/ bo od Oycá pochodzi
4:
Duchá ſwiętego ieſzcże mniey/ iáko
5:
tego kthory od obudwu poſłan by=
6:
wa. Thu widziem iákie to owoce s
7:
tey náuki płyną/ Y owſzem przydzie
8:
do tego/ że Syná Bożego przeſtáną
9:
chwalić/ á Duchá ſwiętego pogoto=
10:
wiu/ ponieważ też niemáią przykłá=
11:
du w piſmie/ y záprawdę nieſłucháć
12:
by go iuż wzywano/ iáſnie o tym mo
13:
wy wiele. Abowiem ktoż nie będzye
14:
wolał w potrzebie rzućić ſie do tego
15:
ktory ieſt więtſzy/ naywyſzſzy/ s ktore
16:
go wſzytko/ y ktory nákoniec wſzem
17:
y ſámemu też Słowu/ to ieſt Syno=
18:
wi Bożemu/ ieſth Bogiem/ y dáie
19:
mu Eſſe.
20:
Siodmy owoc/ że zá thą ſpráwą
21:
w wierze nie będzie iuż żadnego MY
22:
STERIVM trzebá/ iedno rozumu
23:
potrze ſámego będzie/ á ocżu y vſzu
24:
mięśnych:
2.Colo.2.
Ani trzebá będzie wierzyć
25:
iedno ná thym przeſtawáć iákobyś
26:
też teraz ná troie ludzi pátrzał.
H 5Oſmy


strona: H5v

Trzecie kazánie
1:
Oſmy owoc tey náuki/ iż przydzie
2:
do thego/ że ſie będziem iteż muśimy
3:
krzćić znowu/ ponieważeſmy okrz=
4:
cżeni w inſzey wierze/ kthorą oni zo=
5:
wą Turecką álbo żydowſką.
Nowo=
krzeżeń=
ſtwo.
A thák
6:
gdyby kto był okrzcżon w Turcech á
7:
bo v Zydow/ choćby thy ſłowá nád
8:
nim mowiono/ tedyby to nieważno
9:
było/ y muſiałby ſie ták krzćić z no=
10:
wu. Bo ſákrámentá iáko wiemy ſą
11:
ważne Non quia dicitur ſed quia creditur.
12:
A tákże tho ieſt owoc zły/ brzydki/ y
13:
przemierzły. Z owocow ich pozna=
14:
cie/ Pan ſam powiáda y nas vpo=
15:
mina.
16:
Dziewiąty owoc/ iże dla tey náuki
17:
muſielibyſmy wſzytkich á wſzytkich
18:
potępić/ nie tylko ony koſcioły/ przez
19:
ktorych byłá wola Boża tych oſtát=
20:
nich wiekow ſłowo ſwe obiáwić/ á=
21:
le też y tych ktorycheſmy ſámi przed
22:
rokiem do zboru przyięli/ á oni thák
23:
pomárli ſą. O iákoż tho ieſt brzydki
24:
owocz á práwie grono winá onego
25:
płonnego á kwáśnego y ćirpnącego.
26:
Ná koniec widziemy co s tego vro=
ſło/ iákie


strona: H6

o znáiomośći Bożey.
1:
ſło/ iákie záiątrzenie ieſt w thych lu=
2:
dziech/ iáki iad/ iáka byſtrość/ iáko
3:
dziki á nieokrocony vmyſł/ iáko wie
4:
le queſtiy do nas nánieſli nowych á
5:
dziwnych/ á namniey niepothrzeb=
6:
nych/ ták że iuż powſtáią miedzy ni=
7:
mi iácyś Iozpehite/ ktorzi zgołá zgo
8:
łá niewierzą Syná Bożego/ iedno że
9:
ieſt Iozephow ſyn. A to wſzytko vro
10:
ſło s tey náuki.
11:
A coż to ieſt zá pocieſzna náuká moy
12:
miły przyiacielu/ ktora drapie ſum=
13:
nienia nie pocieſza/ piłuie á nie głá=
14:
dzi ich. Thák iuż przyſzło do tego/ że
15:
ſmieią zwáć wiárę Krześćiyáńſką/
16:
wiárą Turecką/ Zydowſką. Czo tho
17:
ieſt práwy Troycá? perſoná/ Bogi=
18:
ni co ieſt pogáńſka/ wárkocż ſwiętej
19:
Troyce/ tkánki/ bramkj. A tákże iuż
20:
ludzie z nimi niewſtydzą ſię tego ták
21:
mowić. Bog zgmátwány/ zlepiony
22:
Izaſz to nieieſt owoc ſmiertelny/ kto
23:
rego vkuśili rodzicy náſzy w Ráiu/ á
24:
pomárli ſą? Izaſz thu iuż zá tym nie
25:
idzie/ że ſie trzebá obawáć áby ſie po
26:
tym nie sſtáło tho czo ſie ná on cżás
sſtáło w


strona: H6v

Trzecie kazánie
1:
sſtáło w mieſcie Monſterze/ bo dia
2:
beł ieſt ſobie záwżdy podobny. Wſzi
3:
tkoć ſą dumy Nowokrzcżeńſkie. A
4:
gdzieby ſie im miecżá doſtáło vrzę=
5:
dowego Magiſtratus przez trzj dni
6:
wſzákby z nas nie żywili żadnego.
Co to zá
duch ieſt
w tych lu
dziach o=
bácż.

7:
Gdzieſz tu pociechá ſumnienia s tey
8:
náuki/ gdzie ſą tákie gadánia queſtie
9:
y złorzeczenia/ ſromocenia/ potwa=
10:
rzy. Ale iuż o tym doſyć ná ten cżás.
11:
W dzieiach Apoſtolſkich cżythamy/
12:
że Páweł ſwięty żegluiąc do Rzymá
13:
po Morzu/ nákoniec przyiechał y
14:
przybił ſie do brzegu onego kthory
15:
zwan Boniportus: Y my też tákież
16:
rozbieráiąc piſmá Moiżeſzowe/ Pro
17:
rocie/ y Apooſtholſkie/ żegluiącz po
18:
wdzięcżney wodzie/ wybacżáiąc nie
19:
zgody z tey náuki y owoce złe ktore z
20:
niey idą/ á toſmy ſie iuż przyłáwili
21:
do brzegu y do portu/ kthory zową
22:
Boniportus/ to ieſt do náuki ſwię=
23:
[t[ey/ pewney/ powſzebytniey/ beſpie=
24:
cżney/ y niezlicżonemi piſmámi po=
25:
twirdzoney/ iákoſcie ſłyſzeli. Nie tu
26:
łaymyſz ſie więcey po tym morzu á=
ni theż błą


strona: H7

o znáiomośći Bożey.
1:
ni theż błąkaymy/ ále daymy cżęść á
2:
chwałą Pánu Bogu náſzemu przez
3:
Iezu Kriſtá Syná iego miłego/
4:
Amen.
5:
grafika
6:
Drukował
7:
Máciey Wirzbiętá.
8:
1 5 6 4.

strona: H7v

1:
grafika