[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Maciej Stryjkowski
tytuł:   Kronika
rok wydania:   1582


strona: kt

1:
Ktora przed=
2:
tym nigdy ſwiá=
3:
tłá nie widziáłá.
4:
Kronika Pol
5:
ſka Litewſka/ Zmodźka/ y wſzyſt=
6:
kiey Ruſi Kijowskiey/ Moskiewskiey/ Siewierskiey/ Woł=
7:
hińſkiey/ Podolſkiey/ Podgorſkiey/ Podláſkiey/ etć. Y rozmáite przypadki
8:
woienne y domowe/ Pruſkich/ Mázowieckich/ Pomorſkich/ y inſzych krain
9:
Kroleſtwu Polſkiemu y Wielkiemu Xięſtwu Litewſkiemu przyległych/
10:
Według iſtotnego y gruntownego zniesienia pewnych dowodow z rozmai=
11:
tych Hiſtorikow y Autorow poſtronnych/ y domowych/ y Kijowſkich/ Mo=
12:
ſkiewſkich/ Sławáńſkich/ Liflantſkich/ Pruſkich ſtárych/ Dotąd ciemnochmur=
13:
ną nocą zákrytych Kronik/ y Látopiſczow Ruſkich/ Litewſkich/ y DLVGO=
14:
SZA Oycá dzieiow Polſkich z inſzymi/ z wielką pilnoſcią y węzłowátą
15:
pracą (Oſobliwie około Dzieiow Litewſkich y Ruſkich od
16:
żadnego przedtym niekuſzonych) Przez
17:
MACIEIA OSOSTEWICIVSA STRIY-
18:
kowſkiego doſtátecznie nápiſána/ złożona/ y ná pierwſze ſwiátło z wybádá=
19:
nim prawdziwie dowodney ſtárodawnoſći właſnym wynálezienim/
20:
przeważnym dochćipem/ y nakłádem nowo wydźwigniona
21:
przez wſzyſtki ſtárożytne wieki/ áż do dziſiey=
22:
ſzego Roku 1582.
23:
A naprzod wſzyſtkich ile ich kolwiek ieſt ludzkich ná
24:
Swiecie Narodow gruntowne wywody.
25:
Złáſką y Priwileiem Kro: J: M
26:
Drukowano w Krolewcu v Gerzego Oſterbergera:
27:
M. D. LXXXII

strona: A

1:
Iaſnie Wielmożnym Xiążę=
2:
tom/ Panom/ Senatorom/ y wſzyſtkiemu wo=
3:
becz ſławnie dzielnemu Rycerſtwu/ á prawdziwym
4:
Oyczyżny Oyczycom Koronnym y wielkiego Xięſtwá
5:
Litewſkiego/ Ruſkiego/ Zmodźkiego/ ꝛć.
6:
Maciey Oſoſteuicius Striykowſki Canonik
7:
Zmodźki z winſzowánim wſzelkiego w łaſce
8:
Bożey Błogoſlawieńſtwa
9:
S. Z. Z.
10:
N
Ie bez cżęſtego á práwie oſmoletnego s krwá=
11:
wym potem zątrwożenia (Bog ſerc ludzkich y ſceroſci mo=
12:
iey ſwiádek wie) zprácowanego mozgu/ y zemdlonego w
13:
ćwicżeniu vſtáwicznym zdrowia do záłożenia fundamentu
14:
tey przedſięwziętey Historiey náſzey Litewſkiey/ Ruſkiey/
15:
Zmodzkiey/ y niemáłey częśći Polſkiey od żadnego przed
16:
tym niekuſſoney/ przyſtępuię ſławnie dzielne Ricerſtwo/
17:
á łáſkáwy Czytelniku: Ponieważ wſzelkie budowánie ná niewárownym grun=
18:
cie wyſtáwione nie trwáłe bywa. A Hiſtoria iż ieſt naydoſkonálſzą Miſtrzinią/
19:
náuczycielką/ zwierciádłem/ żywym wyobráżenim/ y nacelnieyſzym/ á naprzed=
20:
nieyſzym żywotá ludzkiego ſkárbem/ ktory nigdy z ręku mężow zacnych niema
21:
bydź ſpuſzczány:
Co ieſt Hi=
ſtoria?
Tedy też ſłuſznie záłożenia nagruntownieyſzego fundamentu
Tucidides o
Hiſtoriey.

22:
potrzebuie/ poniewaſz oná ieſt naprzod wſzelkiey dawnośći klucżem/ náuczy=
23:
cielką/ wiádomośći y wiáry o Bogu/ y Miſtrżinią nauk wyzwolonych/ y ręko=
24:
dzielnych/ ſpraw wſzelkich/ pochwalenia/ álbo gánienia godnych/ przykłádow/
25:
y przygod rozmáitych/ odmiennoſći czáſow/ żywotow Krolewſkich/ Xiążęcych/
26:
y mężow zacnych/ ſwiádkiem nadowodnieyſzym/ pochodnią/ pobudką/ oſnem
27:
y oſtrogą cnoty/ y przypędzicielką dobrych potomkow do náſládowánia/ y wy=
28:
ráżenia przeważnych ſpraw przodkow ſwoich/ dla ſławy y nieſmiertelnoſci do=
29:
ſtąpienia/ á zupełnego záchowánia Familiey właſney w ſwey zacnośći/ złych
30:
záś od wyſtępkow/ y ſproſnoſći żywota/ dla boiáźni niesławy y zmázy wiecż=
31:
ney/ y dla kaźni/ odwodzicielká/ ná oſtátek wſzelkiey mądrośći/ y wſzyſtkich
32:
cnot Historia ieſt źrzodłem żywym. Ktorey ieſliby niebyło/ wielkie błędy/ y
33:
chmurne wſzytkich rzeczy ciemnośći przypádłyby ná świecie/ y żywot ludzki
34:
máłoby co rożny był od niemego bydłá. Záczymby y nieſmiertelność duſze prá=
35:
wie zágásłá/ ieſlibyſmy áni przeſzłych rzecży wpámięći rozmyſláli/ áni przyſzłych
36:
zdrową porádą/ y od ſtárſzych wziętym przykłádem vprzedzáli. Záczym w
37:
rządzie ninieyſzych y przedſięwziętych ſpraw wielki á nie wywikłány błąd mu=
38:
śiałby przyść.
39:
Teżbyſmy y o ſtworzeniu Swiátá nieobeſzłego/ y człowieká pierwſzego
40:
przodká náſzego Adamá/ á ſnadź y o Bogu y iego Przykazániu/ y náuce zbá=
41:
wienney żadney wiádomośći niemieli/ by nam był tego Moizeſz piſſáną z Duchá
42:
S. Historią/ á potym Ezdras/ y Helchias ná potomne cżáſy/ nie podáli/ Ná
43:
ostátek o przedziwnym národzeniu y vmęcżeniu/ y chwálebnym zmartwych=
44:
wſtániu/ y inſzych zbáwiennych ſpráwach/ Chriſtuſa Páná/ ktoby znas wiedział:
45:
by nam o tym czterzey Euángeliſtowie w Hiſtoriach ſwoich zgodliwie nápiſſá=
46:
nych nie świádczyli.
AKtoby


strona: A3v

Maćieiá Striykowſkiego
1:
záś w Maſkowſkich záwiedzionym/ Tedy czyniąc powinność wrodzonego
& omnium
rerum uiciſ=
litudo.

2:
Sláchectwá y nátury/ ktora mi nie do roley/ álbo grubych robot członki ſubtyl=
3:
ne vformowáłá/ z młodośći/ y s pierwſzych práwie do ćwiczenia godnych lat/
4:
moich/ Bog lepiey drog y żywotá mego wodz y świádek wie/ nigdym ſie w proż=
5:
nowániu nie kochał/ Alem áż do látá wieku moiego ſzeſnaſtego/ miedzy wielą
6:
ludzizacnych młodość pirwſzą wychował/ y wſzyſtkem ćwiczenim w naukach
7:
wyzwolonych ſtráwił/ w ktorychem z łáſki Bożey y oleiu iáko mowią/ y czáſu
8:
prożno nie ſtráćił. A potym zawodzie pierwſzym gdym miał chęć wrodzoną
9:
do zwiedzenia dálekich kráin/ pierwſza moiá z Lęczyckiey Ziemie byłá do Li=
10:
twy/
Tymże xſtal=
tem Plato
Boſki Philo=
ſoph wylicża
przyczyny
pielgrzym=
ſtwá ſwoiego
Epiſtola 7. ad
propinquos
Dionis.
á zá pobudką Conſtellaciey Marſzowey ná vkráynę Moſkiewſką iázda/
11:
gdziem ná Witebſku żołnierzką kilko lat służył/ Liflantym záś áż do Dunamen
12:
tu nád morze y Moſkiewſkiey Ziemie część niemáłą zwiedził/ gdziem też iednák
13:
prożno czáſu nietrawił. Ale będąc w Rocie iednego Włochá ná Witebſku przy=
14:
wiodwſzy wzgodę Martem armis rigentem cum muſis/ nápiſałem kſięgi nie=
15:
máłe łáćinſkim ięzykiem/ ktorym ieſt Tituł Sarmatiæ Europeæ Deſcriptio,
16:
ktore kſięgi tenże Włoch/ ácz nie iákom ia myſlił/ ſmiał dáć pod ſwoim Titułem
17:
drukowáć/ aczkolwiek (Deum Opt:Max:appelo) ne primis quidem Heli-
18:
conis fontibus labra admouerit. A kto chce tego ſprobowáć/ ſpytay go iáko
19:
y ktorym ſpoſobem tám ktora ſie rzecz toczy/ y iáko ſie co rozumie/ & unde ori-
20:
go gentis alicuius deriuetur, ac quomodo geſta principum, ſitus prouincia-
21:
rum, & locorum ibidem contentorum inteligantur, &c.
22:
Potym záś dowćip moy do trudnych rzeczy przeważny/ y natura do wi=
23:
dzenia rozmáitych kráin chćiwa/ ku temu mię przywiodły/ iż przes niektory
24:
czás máiąc ku temu przyrodzone ingenium przewykłem/ y do riſowánia ſztuk
25:
zwłaſzczá do Matematiki/ Geographiey y perſpectiwy należących/ ktore ćwi=
26:
czenie niemniey mi pomogło do przedſiewziętey Peregrinaciey y opiſſowánia
27:
Miast y Zamkow Liflandſkich/ Moſkiewſkich etc. y inſzych ktorem zwiedził
28:
kráiny.
29:
Potym Roku 1574. po Henrikowym viáchániu/ ktoregom Koronácią
30:
wierſzem drukowáną w Krakowie/ y Gońcá cnoty Carmine Sapphico z nie=
31:
mnieyſzą pracą wydał/ gdym do Turek in Interregno z zacnym Koronnym
32:
Sláchćicem Andrzeiem Taranowskim záiáchał/ iżbych zá morze pielgrzymu=
33:
iąc/ nie tylko iedno powietrza/ y niebá odmieniał/ ſtárałem ſie o to s pilnoś=
34:
ćią/ coby było z dobrą ſławą ſpolney Rzeczypoſpolitey náſzey/ wſzyſtkichem
35:
ſie poſtępkow/ obyczáiow tractatow Tureckich/ w oſobie Vliſſesowey wybá=
36:
dał/ ktemu wſzyſtki Zamki/ Miáſtá/ położenie krain/ ták Wołoſkich/ Mul=
37:
tanſkich/ Bulgarſkich/ Ráczkich/ Traciyſkich/ y Tureckich porządniem ſobie
38:
ſpiſſał/ Y tákem właſnie zá iednym obeyźrzenim wyráził/ iáko ſie w ſobie y mu=
39:
rámi/ y wieżámi/ y położenim álbo przyrodzenim mieyſcá miáły/ Tákże Biſan=
40:
tium/ álbo Conſtantinopolim/ Skuder álbo Kalcedon/ Galatę/ Silibrią/ Ni=
41:
copolim/ głownieyſze nád Morzem czarnym/ Euxinem/ Propontidem/ y He=
42:
leſpontem miáſtá/ właſną á przeważną experientią wożąc ſie w koło nich w
43:
Bacie z niemałym nakłádem/ tákże Andrinopolim nád Strimonem Rzeką
Strimon rze=
ká v Poetow
sławná/
inde, Strimoni=
æ grues. etc.
ſa=
44:
mem wyriſſował/ iuxta regulas Geometricas & Coſmographicas, iż Czytelnik
45:
iákoby tám ſam był wſzyſtko ſnádnie s pracey náſzey obaczyć może.
46:
Támżem też com ſam widział/ y com ſłyſzał/ y com mogł wyrozumieć po=
47:
rządniem w Comentarz niemáły wierſzem ſpiſał/ktoremum dał Tituł o wol=
48:
nośći Polſkiey/ y wielkiego Xięſtwá Litewſkiego/ á ſrogim zniewoleniu wiernych
49:
pod Iárzmem Tureckim/ y o Rokoſzu dziſieyſzego Ceſarzá Amuratá/ ktory po
50:
smierći Oycá Zelimá (ktory też przy nas ze Wtorku ná Srzodę vmárł w Con=
51:
ſtantinopolu) piąciu Brátow zámordował ꝛc. y wydáłem to wſzyſtko Drukiem
52:
w Krákowie Roku 1575.
A iż mię


strona: A5v

Maćieiá Striykowſkiego
1:
Zoiluſſow ſie też zawiſnych nie lękam/ áni hardych ſtorzypietkow/ y
ſproſnych


strona: A6

Przedmowá.
1:
ſproſnych á beshumnych łápaczow/ ktorzy właſney ſwoiey cnoty y ćwiczenia
2:
niemáiąc inſzych poſpolicie dowćipom zayrzą/ á nád Sędziego nieuká/ y gru=
3:
bianá niemáſz w ſwiecie nic nieſpráwiedliwſzego/ gdy o tym iáko Osieł miedzy
4:
Słowikiem á Kukułką ſądzi/ ná czym ſie nie zna.
5:
Ná ktorych ſproſne złorzeczeńſtwá/ y potwarzy wiele ſie ludzi vczonych
6:
y on mędrzec w Piſmie S. częſto vſkarża/ gdzie mowi/ Potwarz zádawa trwo=
7:
ge mądremu/ y łamie moc ſercá iego. A złorzeczeńſtwo niezbożnych bárdzo gorz=
8:
kie ieſt vkąſzenie/ zwłaſzczá zá czáſow tey oſtátniey Swiátá ſtárośći/ ktora iuſz
9:
mniey prawdziwych cnot rodzi.
10:
K temu wiele ieſt tákowych ktorych tuczy złorzeczeńſtwo/ Dla ktorych
11:
częſtokroć vczćiwe y ſzczęſliwe Ludzi przeważnie ku trudnym wſtopniom cno=
12:
ty idących dowćipy bywáią zemdlone/ iż niewdzięcznością oną obráżone/ nie=
13:
chcą ſie ná ſwiátło czáſſem pokazáć.
14:
Czegom też y ia ſam ná ſobie właſną experientią doſwiádczył/ iż moich Co=
15:
mentarzow naprzod Láćinſkie iedny de Sarmatia Europæa od inſzego przywła=
16:
ſzczonych/ iákom to wyzſzey powiedział.
Piſſánia mo=
ie wierſzem y
proſa oratio=
ne.
Drugie wierſzem polſkim o zdrowey po=
17:
rádzie/ trzecie przećiw Nowochrzceńcom/ też polſkim wierſzem/ czwarte o Wę=
18:
gierſkiey Ziemi/ y iey Krolach łáćinskie w Krákowie/ á piąte o Tirańſtwie dzi=
19:
ſieyſzego wielkiego Kniáziá Moſkiewſkiego też łáćinſkie/ z wielką pracą Bog wie
20:
ná Witebſku vczynione zginęły mi w Choroſcy przy Pánu Alexandru Chodkie=
21:
wicu sławney pamięći/ gdym tákże dla niewdzięcznoáći tych nieſzczęſnych wie=
22:
kow/ dłużey niż było potrzebá/ właſnie iáko ony Niewiáſty Zydowſkie w E=
23:
gipcie płod donoszony táiemnie przechowywał.
Exod. Cap. 1.

24:
A ieſt to przyrodzona v ludzi tych ktorzy co z mozgu czynią/ iż gdy iáką
25:
rzecz pierwſzy raz z ſzczęſliwey fantaziey/ iáko Iouis minerue vrodzą/ á potym
26:
im/ iák ſie to częſto mnie trafiáło/ zginie/ iuſz trudno w táką drugą fantazią
27:
potráfić vśiłuią. Trafia ſie też to iż Ludzie dowćipni widząc niewdzięczność
28:
pracy ſwoich/ á miáſto vczćiwey nagrody nágábánia/ y przeſládowánia od
29:
złych odnoszący/ czáſſem to czynią/ co oná Sibilla Cumea przed národzenim
30:
Chriſtuſa Páná 620. lat Taquiniuſſowi Rzymſkiemu vczyniłá/ iż przed nim
31:
iáko ſie to wyżſzey wſpominęło ſześćioro kſiąg ſwoich ſpaliłá. Tákże też Ouidius
32:
vczynił piąciamnaście kſiąg ſwoich Metamophoſeos názwánym/ iż ie tákże
33:
ſpalił/ gdy był z Rzymu wywołan/ iáko ſam piſze/ áż drugi Exemplarz potá=
34:
iemnie ſługá iego/ widząc pracą około onych kſiąg wielką Páná ſwego tá
35:
iemnie záchował/ ktory y dziś mamy. Tenże też podobno dla teyże niewdzię=
36:
cznośći dwoie kſiąg de amore zátáił/ y niewydał ich/ gdy mowi/ libro primo
37:
Elegia prima Amorum.
38:
Qui modo Naſonis fueramus quin libelli,
39:
Tres ſumus: hoc illi prætulit Autor opus
40:
Vt non vlla tibi iam ſit legiſſe voluptas,
41:
At leuior demptis pœna duobus erit.
42:
A to ſie wſzyſtko działo dla przeſládowánia zazdrośćiwego y niewdzięcz=
43:
nośći/ á dla złego wyrozumienia/ y płochego rozſądku o vmyſle onych ktorzy
44:
co piſmem ſwoim ná ſwiátło wydawáią. Bo ieſzcze iáko ſie świát począł żaden
45:
człowiek ták fortunny niebył widzian/ áni ſie s ták ſzczeſliwym rozumem/ y dow=
46:
ćipnym ćwiczenim vrodizł/ ktoryby káżdemu iednemu zoſſobná wſzyſtkim rázem
47:
ſie vpodobał/ álbo vgodził/ y doſić według woley káżdego vczynił/ zá czym by
48:
mogł być od złoſliwych ięzykow wolnym.

strona: 1

1.Macieiá Striykowſkiego
1:
Macieia Striykowskiego
2:
Oſoſteuiciuſſa C.Z.Kroniki Litewskiey
3:
Kſiąg pierwſzych Rozdział pierwſzy.
4:
W
Stworzeniu Swiátá nieobeſzłego Ziemie/
5:
Niebá/ y początkách rzeczy ktore ná nich ſą/ rozmáite by=
6:
ły Czytelniku łaſkáwy/ mniemánia y wywody Philoſo=
7:
phow/ y Poetow Pogáńſkich. Bowiem iedni byli/ kto=
8:
rzy ex Chao, to ieſt/ z zámieſzánia rzeczy y Elementow
9:
Swiát być vczyniony twierdzili/ Co y Ouidius I. Metam.
10:
przywodzi w ty ſłowá:
11:
Ante mare & terras, & quod tegit omnia cœlum,
12:
Vnus erat toto naturæ uultus in orbe
13:
Quam dixêre Chaos, rudis indigeſta́ moles, &c.
14:
TALes záś Mileſius/ ktory był mądrym miedzy ſiedmią Mędrcow Gre=
15:
ckich poczytan/ wszyſtki rzeczy z wody być ſtworzone wywodził/ náſláduiąc w
16:
tym podobno Homeruſſa wszyſtkiey dawnieyſzey Philoſophiey Autora/ ktory
17:
też Iliadum 16. Ocean być początkiem wſzyſtkich rzeczy zmyſlił.
18:
Hipparchus potym/ y Heraclitus Epheſius przećiwnym obyczáiem z ogniá
19:
y z wody Swiát być ſtworzony powiádáli. O czym y Ouid. I. Metam.
20:
Quippe ubi temperiem ſumpſere humor́ calor́,
21:
Concipiunt & ab his oriuntur cuncta duobus,
22:
Empedocles záś/ Epicurus/ Democritus/ Diogenes Libertus/ Zeno/ Pita=
23:
goras Samius/ Anaximenes/ Hierocles/ y inſzy Greccy ná wielkie ſie rozumy ſa=
24:
dzący wartogłowowie rożne y rozmáite Swiátá początki kłádli.
Epicurus uacuū
& inane, Demo=
critus plenum &
uacuum, Parme=
nides calidum &
frigidum, &c.

25:
Po tych Ariſtoteles/ Cicero/ Xenophanes/ Auerrois/ etć. Swiát być wieczny
26:
bez początku/ y bez dokonánia wywodzili: w ktorey Sentenciey był y Mani=
27:
liuś Poetá zaczny/ gdy mowi:
28:
Hæc æterna manet, Diuis́ ſimillima forma,
29:
Cui ne principium est uſquam, nec finis, in ipſo,
30:
Sed ſimilis toti, remanet per́ omnia par est, &c.
31:
Bo gdy oni Sumimozgowie (iáko Cenſorinus, y Cornelius Agrippa de uanit. ſcient.
32:
cap. 51. ſwiádczą) ſwárzyli ſie o to/ ieſliby iáycá álbo ptacy pierwey były ſtwo=
33:
rzone/ ponieważ y iáie bez ptaká y ptak bęz iáiá rodzić ſie nie może/ po długich
34:
ſwarach y queſtiach nie mogąc ſie o iáycá y o ptaki zgodzić/ potwierdzili/ ſwiát
35:
y wſzelkie ſtworzenia/ być bez początku/ y wieczno trwáły. Przećiw ktorey ich
36:
ſentenciey Stoicy drudzy wartogłowowie byli. A wſzyſcy im nagłębiey rozumy
37:
ſwoie okazáć chcieli/ tym nabrzydliwiey (bez wiádomośći o wſzechmocnośći
38:
Bożey ktory wſzyſtko z niſzczego/ á práwie ex uacuo plenum ſtworzył) błądzili.

strona: 5

5.Macieiá Striykowſkiego
1:
A gdy iuſz Ziemiá oſſycháłá/ roſkazał Pan Bog Noemu beſpiecznie wyſtą=
2:
pić z Korabiá/ w ktorym mieſzkał cáły rok/ y mieſiąc. W tenże czás Pan Bog
iákoby


strona: 6

Kſięgi pirwſze.6.
1:
iákoby powtore stworżył/ y poſtánowił nowy Swiát/ bo naprzod błogoſłá=
2:
wił Noemu/ y Potomkom iego/ Y przyrzekł mu więcey ſie ták ſrogo niemśćić/
3:
áni złorzeczyć Ziemi dla człowieká/ áni Swiátá záléwáć wodámi/ ná co dał
4:
znák y potwierdzenie pokoiu y przymierza/ y zakłádu wiecznego/ miedzy ſobą/ á
5:
człowiekiem Tęczę álbo Dubę ná Niebie rumiánobrunatną/ ktora ſie y teraz
6:
záwżdy przededzdzem/ y po dzdzu poſpolicie ná xtałt Duhi po wſzyſtkich obło=
7:
kach vkázuie.
8:
A gdy iuſz ták Pan Bog przyrzekł Noemu/ więcey Swiátá Potopem nie=
9:
zálewáć/ áni ludzkiego narodu wodą ták ſrogo gubić/ przedſię ty condicie przy=
10:
dał/ iáko Philo piſze w kſięgach Biblicarum Antiquitatū. Iſz ieſli ludzie ná Ziemi mieſz=
11:
káiący grzeſzyć będą/ rozſądzę ich w głodzie/ álbo w mieczu/ álbo w ogniu/ álbo
12:
w ſmierći/ y morowym powietrzu/ y w trzęſieniu ziemie/ etć.
Poſtánowie=
nie Boże z
Nohem.
A gdy ſie wypełnią
13:
látá wieku/ tedy odpocznie ſwiátło/ y zginą ciemnośći/ y ożywię vmárlych/ y pod=
14:
nioſę ſpiące z Ziemie/ y odda Piekło dług ſwoy/ y zgubienie wroći część ſwoię/ á=
15:
bych ia też (mowi P. Bog) oddał káżdemu według vczynkow iego/ y według o=
16:
wocow wymyſłow ich/ dotąd áżbych ſądził miedzy duſzą y ciáłem/ y odpocznie
17:
wiek/ y zágáśnie ſmierć/ y piekło záwrze vſtá ſwoie etć.
Zmartwych=
wſtánie y ſą=
dny dzień.
y będzie Ziemiá inſza/ y
18:
Niebo inſze/ mieſzkánie ſpráwiedliwym ná wieki. To tu iáſnie o Sądnym Dniu/
19:
y Zmartwychwſátniu ſam Pan Bog Noemu przepowiedzieć raczył.
20:
Dozwolił też Pan Bog Noemu/ y iego Potomkom mięſſá źwierzęcego/ ál=
21:
bo bydlęcego/ y inſzych potraw vżywáć/ ktorych przed Potopem ludzie nieználi/
22:
áni vżywáli/ Bo ieſli ſie łowem báwili/ tedy tylko dla ſkor.
23:
Vſtáwił też Pan Bog ná ten czás práwo/ áby Mężoboycowie byli tąż
24:
ſmiercią zábijáni/ iáko oni inſzych zábijáli/ z rozſądku vrzędu zwierchniego/ á
25:
kreẃ rozlewáiących/ aby tákże byłá roźlana/ ponieważ człowiek ná wyobráżenie
26:
Boże ieſt ſtworzony.
Práwo ná
mężoboyce.
Geneſis 9.
Matth.26.

27:
Záczął też zárázem Noe/ będąc ſam w on cżás Pánem wſzyſtkiego Swiátá/
28:
goſpodárſtwá rozmáite/ około ſpráwowánia ziemie/ y dobytku/ y ſzczepienia
29:
Winnice/ ktorym ſie winem ſam naprzod Stáruſzek vweſelił/ ták iż zá mar=
30:
twego leżał/ bez wſtydu odkrywſzy ſie/ co obaczywſzy Cham Syn iego ſrze=
31:
dni/ niezákrył nágośći oycowſkiey/ ále vkázuiśc drugiey Bráćiey náſmiewáł ſie
32:
z niego.
Noe naprzod
wynálazł wi=
no/ ſam ſie
nrm pierwey
vpił.

33:
Beroſus pisze lib. 3. iſz ten Cham obierał ſie około nauk Czárnoxięſkich y
34:
Czárownicych/ dla czego był názwan Zoroaſtes/ y iákoby w ten czás Oycá pi=
35:
iánego vmyſlnie miał vczárowáć/ iſz potym będąc iáko ryezániec/ niemogł być
36:
do płodu ſpoſobny.
Cham czá=
rownik.

37:
Sem záć y Iaphet drudzy brácia Chamowi poruſzeni miłością prawdziwą
38:
ſynowſką/ odwroćiwſzy wſtydliwe oczy ſwoie/ zákryli Oycá ſwoiego/ ktorym po=
39:
tym Ociec Noe przecućiwſzy ſie zá ich cnotliwe ku ſobie záchowánie blogoſłá=
40:
wił/ A Chamowe potomſtwo przeklął mowiąc: Rozmnoż Pánie Boże Sema/
41:
y rozſzerz Iaphetá y Potomki iego náwieki/ á Cham niech bedzie ſługą ich/ z
42:
potomkámi ſwoimi wiecznie.
Błogosłá=
wieńſtwo No
ego Semowi
y Iaphetowi/
Synom cno=
tliwym/ á
przeklectwo
Chamowi.

43:
Támże też záraz náznáczył trzem Synom vrzędy trzy/ y powinowáctwá/
44:
áby z nich káżdy w ſtanie/ y w záwołániu ſwoim zágrániczonym trwał/ y żył: gdy
45:
rzekł do nich. Ty Sem modl ſie/ ofiáry odpráwuy/ y piſmem ſie ſwiętym zába=
46:
wiay iáko KApłan.
Trzy vrzędy
trzech ſynow
Noego.
Ty Chamie orz rolą/ y inſzym Goſpodárſtwom/ y Rzemio=
47:
słom przyſtoyne potrzeby odpráwuy/ iáko CHłop: Ty Iáphet rządź y broń
48:
tych dwu iáko Krol y Slachcic/ á Gránice ich rozſzerzay/ Bo Iaphet wykłáda
49:
ſie rozſzerzenie.

strona: 10

Kſięgi pirwſze.10.
1:
Dla czego Beroſus mowi/ iſz ten Nemrot pierwſzy Saturnus rzeczony pánuiąc
Cw Babilo=


strona: 11

11.Macieiá Striykowſkiego
1:
Babilońſka
Wieżá.
w Babilonie ná polach Sennaar lat 56. wywiodł wieżę z gruntu nád wyſſokość
2:
y wielkość gor/ ná znák iſz tám miało być Kroleſtwo Kroleſtw ná wieki. Ale go
3:
to omyliło/ bo w potomkach Nimrotowych dla przeklęctwá onego/ ktorym był
4:
Nohe Chamowe pokolenie przeklął/ nie długo trwáło pánowánie/ Gdyż v Aſ=
5:
ſiriyczykow nowe ſie Kroleſtwo y Monarchia Aſſiriyſka poczęłá/ przez Aſſura
6:
Syna Semowego/ ktory Niniuen Miáſto zbudował/ y Babilonią mocą opá=
7:
nował. O czym też yDiodorus Siculus piſze.
Wtora Mo=
narchia Aſſi=
riyſka w Ni=
niwen.

8:
MEſraim wtory Syn Chamow opánował ty kráiny/ nád czyrwonym y
9:
miedzyziemſkim Morzem przy Niluſie Rzece/ ktore potym názwano Egiptem
10:
od Egiptuſſa Krola/ ktory wygnawſzy brátá Danaa/ krolował w Egipcie lat
11:
68.
Egiptſkie kro
leſtwo.
A Krolowie Egipſcy Pharaonámi vedług godnośći Krolewſkiey/ byli po
12:
tym rzeczeni/ iáko o tym bárdzo ſtárodawny Hiſtorik pirwſzy po Beroſuſie Egip=
13:
ſki Manetan rzeczony in lib de regibus Egiptiorū piſze/ ktorego ia mam Exemplarzyk.
A Pharao z
Zydowſkiego
rozumie ſie/
roſpraſzáiący
odzieráiący
etc.

14:
Ale iſz Egipſkie ſtrony Meſraim/ álbo Miſraim Syn Chamow naprzod
15:
potomkámi oſſadzil/ tedy y dziś Turcy y Arabowie Egiptſkie Kroleſtwo názy=
16:
wáią Miſraim álbo Miſri y Miſſer/ á Zydowie Mikraim etć.
Ieſt też tám
Pharos Wy=
ſpá.

17:
Synowie Mizraimowi byli/ Ludim/ Laabim/ Phut/ Enanim/ Kanaan/
18:
Sidon/ Het/ Naphtuim/ Chaſluim/ y Phetruſim/ Od Ludima tedy pirwſzego
19:
Syná Mizraimowego Lidowie/ y Lidiyskie Kroleſtwo/ w ktorym ono bogáty
20:
Creſus pánował w Aziey ſie poczęło/ A nie od Ludá Syná Semowego/ Bo z
21:
Egiptu bárdzo bliſkie ieſt żeglowánie do portu mnieyſzey Aziey/ w ktorey leży
22:
Lidia/
Lidowie y
Lidia.
k temu obyczáie Lidiyſkie/ y vbiory bárdzo ſie zgadzáią z Egipczykámi/
23:
iákom ſie ſam tym obiemá narodom przypátrzył w Kalcedonie/ y w Conſtan=
24:
tinopolu/ gdy poſłowie od Egipſkich Beglerbekow/ y Afrikanſkich Krolikow/
25:
y od Lidow v Amurata Zelimowicza Ceſarzá Tureckiego nowego dziſieyſzego/
26:
Roku 1574. po ktorych też byli poſłowie od Popiana/
Roku 1574.
ktorzy przywieźli z ſo=
27:
bą Rinoceruſſa zá vpominek Ceſarzomi/ y Krol de Feſſa Mauritáńſki oſobą
28:
ſwoią z tegoż Národu Chamowego/ y Mizraimowego/ ktory też niedawno
29:
Krolá Portugalſkiego Sebaſtianá poráził y zábił z wielką ſzkodą Chrześći=
30:
áńſką.
Rinoceros.

31:
Laabim wtory Syn Chamow/ od ktorego ieſt názwaná Lybia w Africe.
Libia.

32:
Phut od ktorego ſą rozmnożone narody Murzyńſkie
Murzynowie.
názwáne Phutym w za
33:
chodniey ſtronie Afriki przy Mauritaniey/ w ktorey ono Iurgurta
Iugurtá.
waleczny
34:
pánował/ gdzie y dziś Rzekę Phut ſtárodawnym przezwiskiem zowią/ támeſ=
35:
ni obywátele/ ktora Mauritanią od Numidiey dzieli. Plinius też tę Rzekę
36:
tymże imieniem zowie Phut/ á Ptolomeus w opiſaniu Swiátá Phtut/ ále mi
37:
ſie zda/ iſz ią Plinius lepiey miánuie/ y opiſuie/ ieſt też tám y Miáſto Phitis/ y
38:
Krol Epaphus iák v Poetow czytamy Potykał ſie z Phaetontem/ ktore
39:
imioná od tegoż Phuta Mizraymowego Syná máią ſwoie wywody/
Vel Phut Siriacé
interpraetatur
Craſſus, pinguis.
á to imię
40:
Phut wykłáda ſie po náſzemu Zawiáſa/ Bo y Mauritania ieſt práwie zawiá=
41:
ſą/ y oſtátnią gránicą ziemie przyległey Oceanowi wielkiemu ná zachod Słoń=
42:
ca/ áczkolwiek ná tymże Oceanie Hiſpanowie/ y Portugalczykowie/ zá Mau=
43:
ritanią y Afriką/ niewiádome przedtym ludziom y Aſtrologom/ tákże Geogra=
44:
phom Wyſpy y Kráiny náleźli przeważnym żeglowánim/ ktore dziś nowym
45:
Swiátem zowiemy.
46:
IEnamim/ álbo Ananim/
Ananim.
rozumie ſie poſpolicie ſtudnicá y źrzodło wod/ten
47:
oſiadł tę kráinę w Egipcie/ ktorą Cirenenſką zowiemy/ y tám Cirene Miáſto zá=
48:
łożył/ ſkąd Cygáni narod ſwoy chcą wywodzić/
Cirenei álbo
Cygáni.
á tá Kráiná w Egipſkim páń=
49:
ſtwie ieſt naobfitſza/ o ktorey czytay Saluſtium de bello Iugutino.

strona: 15

15.Maćieiá Stiykowſkiego
1:
Bo y teras z tego Epiru Turecki Ceſarz nalepſze do iezdnego boiu y do Har=
2:
cow męże miewa. Z tychże też Dodoneow obywátele Rodum Inſułę opánowá=
3:
li/ y wiele Portow y Krain w Aziey/ w Europie/ y we Włoſzech/ z ktorych też ſą
4:
Cipriotæ/ Kretenſowie/ Kalabrowie/ Siciliani/ Maſſiliani etć. oſiedli/ y narodá=
5:
mi Greckimi námnożyli.
Delijunacij
Epirotſci.
Wenetowie
ich zowią
Stradioti.
A tu Czytelniku miły obáczywſzy nadawnieyſzą/ y na=
6:
prawdziwſzą być Hiſtorią ſwiętą Moiſeſzową/ ktory Iawaná Syná Iafetowe=
go y po=


strona: 16

Kſięgi pirwſze.16.
1:
go y potomki iego wyzſzey miánowáne/ Geneſ.10. dziwnie opiſuie/ co też naydzieſz
2:
Paralipomenon 1. tám obaczyſz wielki błąd Hiſtorikow y Poetow Greckich/
O tym czytay
Iuſtimum in prin
cipio lib. 20.
tám naydzieſz
iſz prawie
wſzyſtki Na=
rody Włoſkie
z Grekow po=
ſzły/ et lib.24.

3:
ktorzy niewiedząc co by to był zá Iawan álbo Ion ich przodek (bo ieſzcze w on
4:
czás Piſmá S. nie byli ſwiádomi) zmyſlili ſobie iákiegoś drugiego Iaoná przod=
5:
ká w kilku wiekow po Iafecie vrodzonego/ z Creuſſij Erichteuſſa Krola Corki.
6:
A ták niedoczitánim Hiſtoriy Swiętych/ ách ſię ná wielkie rozumy ſadzili/ ku
7:
ſwoiey hańbie dawnośći początkow narodu ſwego ſamiſz ſobie vięli. Miecho=
8:
uius też náſz Stáruſzek Chronicorum Poloniae lib.1.cap.1. y Wapouius podobno ſie ták=
9:
że zá nikczemnośćią Grecką zdrogi práwey Hiſtoriey vdawſzy/ chcą narody Sła=
10:
wakow y nas Polakow od tegoż Iawáná przes Heliſſę Syná iego wyrodzić/
11:
co Cromerus acri iudicio confutuie/ y niſzey też o tym w wywodzie narodu Ruſkiego
12:
z pewnych dowodow náſzych obaczyſz.
13:
Tubal piąty Syn Iafetow/ od ktorego Chalibes poſzli/á leży tá Krainá
14:
Chalibow w máłey Azyey názwnána od Miaſtá Chalibe/ gdzie ſą ſławne gory
15:
dla hoynego wykopywánia kruſzcu ſrebrnego y żeláznego/ o ktorych y Homerus
16:
piſał/y Virgilius Chalybeos́ frænos momordit, &c.
O tym też czy
tay Dialogū
Platonis de
natura et le=
gibus/gdzie
ieden Egip=
czyk Solono=
wi Philoſo=
phowi nik=
czemność Hi=
ſtoriy Gre=
ckich ná oczy
wyrzuca do=
wodnie.
Miechouiꝰ ná
początku kro=
niki ſwoiey.
Cromerꝰ cap.
14. et 15.

17:
Dla tego też Geneſ. 4. wspomina Moiſes Tubalkaina być pierwſzym Ko=
18:
walem y rzemięſnikiem kruſzcu zeláżnego. Chalibom przylegli w ſąſiedztwie Ibe=
19:
rowie Aziaticcy/ ktorzy też w ſwych kráinach máią doſyć wſzelákiego Kruſzczu/
20:
y tym ſie wſzyſcy báwią/ ſkąd máią y przezwiſká właſne/ bo Iberi wykłádáiá ſie ná
21:
łáćinſkie Foſſores, po náſzemu Kopacze álbo Hawerze/ o ktorych Chalibach y
22:
Hiberach Homerus im Iliadis 2. Apolonius in carmine Argonautico częſtą wzmiankę czynią.
23:
Z tych też krain Aziyſkich Iberow y Chalybow Ceſarz Turecki zá dzieſięćinę bár=
24:
zo wiele ſrebrá ná káżdy rok bierze.
25:
Ci potym Iberowie według niektorych z Xiążęciem ſwoim Herculeſſem z
26:
Aziey do Hiſpaniey przez Greckie/ Adriatickie y miedzyziemne Morze żeglowáli/
27:
gdzie Hercules ſłupy dwá w ciáſnościach morzá/ ktore Hiſpanią od Maurita=
28:
niey y Afriki dzielą/ poſtáwił.
Gades Her=
culis.
A Iberowie Aziaticzcy obaczywſzy w Hiſpa=
29:
niey tákże iáko w ſwoiey Oyczyżnie bogáte gory/ Kruſzcem Złotym/ Srzebr=
30:
nym y żeláznym/ ktore Iuſtinus lib. 44. opiſuie y wyſławia/ támże oſiedli/
31:
á onę część Hiſpániey Iberią od ſiebie miánowali.
Iberowie w
Hiſpaniey.
Ci potym złączywſzy ſie z
32:
Francuzámi/ ktorych w on czás Galatámi y Celtámi zwano/ ze dwu narodow
33:
w ieden przes ſpolne mieſzkánie złączonych y ſpoionych ſą rzeczeni Celtiberij/
34:
iákoby tzekłCeltæ & Iberi, co Iuſtinus piſząc o Iberach porzadnie wywodzi.
35:
Liuius tákże y Florus o częſtych á mężnych dzielnościach rycerſkich Celti=
36:
berow bárzo częſto wſpomina. A ták Iberowie Aſiatyczcy y Hiſpańſcy tákże
37:
Celtiberi od Tubálá Syná Iafetowego narod wiodą/ Aczkolwiek Beroſus
38:
lib. 5. piſze/ iſz Iubal fundowal Celtiberow/ wſzákże to wſzyſtko iedno.
Vide Liuium &
Florum ex eodem
ac Iuſtinum de
rebus geſtis Cel=
tiberorum cum
Romanis.
Oſiádło
39:
potym bárzo wiele narodow w Hiſpanſkich Kráinach bogátych/ według po=
40:
ſtępkow y odmiennośći czáſow onego wieku dawnego/ gdy częſte bywáły gę=
41:
ſtych narodow/ y rozmáitych przenoſzenia z mieyſcá ná mieyſce/ y ſpolne z kráin
42:
lepſzych/ wceſnieyſzych y bogátſzych vchodzenia/ y wybijánia. Bowiem Afri=
43:
kani/ Arabowie/ Mauritani/ Kartaginenſes/ Rzymiánie/ Francy y Galli/
44:
Nortmani/ potym Cymbrowie/ Hunnowie/ Wandalitæ/ Gottowie/ Gepido=
45:
wie/ Alani/ y inſzy Francuſcy/ Niemieccy/ Sławáńſcy/ y Litewſcy przodko=
46:
wie/ częſto ſie tám o ty Kráiny zachodnie iáko ciepłe/ wceśne y bogáte vbie=
47:
gáli/ á ktory był Narod mocnieyſzy/ ten ſie tám oſiedział. A ták wielka byłá
48:
hoyność Kruſzcu złotego y ſrzebnego w Hiſpaniey/ iſz Hannibal Kartaginſki
49:
poki tám pánował/ ná kożdy rok dwánaśćie beczek Złotá czyſtego z dochodow
50:
gornych bierał/ iáko to nam Pliniuſzow ſzácunek pokázuie y Iuſtinow.
Hannibálowi
dochod z Cel=
tiberiey.
C iijMoſoch


strona: 21

21.Macieiá Striykowſkiego
A ták od Riphata wtorego
1:
Syna Gomerowego wnuká Iafetowego/ prawnuká Noego/ poſzli Riphei/ kto=
2:
rzy ſą Sarmatowie y Henetowie. A to imę Heneti/ iáko w ſobie brzmi rozumie
3:
ſie po Hebreiſku tułáiący/ iáko też y Grekowie drugich zwáli Nomadas/ to ieſt/
4:
z iednych páſtwiſk ná drugie ſie przenoſzący. Sarmata też álbo Sauromata
5:
wykłáda ſie Wodz álbo Xiążę wyſokośći/ álbo Pan wyzſzey y gorney kráiny/ co
6:
ſie rozumie o pułnocnych ſtronach/ bo ſie ku gorze podnośi Ziemiá idąc ná poł=
7:
nocy. A iáko Miechouius lib. I. cap. 2. fol. 3. kłádzie/ A montibus Sarmaticis eleuationis poli
8:
49. graduum, uſ ad mare Baltheum ſiue Venedicum, quod eſt ſinus oceani Germanici 55. graduum,
9:
& ubi mare non alluit eleuatur polus 57. graduum & plus:Ktory rachunek biegłym á do=
10:
wćipnym Geographom y Aſtronomom zlecam.

strona: 26

Kſięgi wtore.26.
1:
Roku od národzenia Chriſtuſa Páná 1570. názáiutrz po wſzech Swię=
2:
tych w nocy/ przyſzłá ták cięſzka á nieſłychána powodź Morſka/ ktora nagle
3:
przypadſzy zálałá Ziemie Pomorſkie w dolney Niemieckiey Ziemi/ iáko Ziemię
4:
Brabandſką/ y Ieziorną/ ktorą Selland Niemcy zowią/ Holandſkie y Flander=
5:
ſkie Xięſtwá/ y oboię Frizyą.
Brabandia
Selandia/
Holandia/
Flandria/
Friſia/ kráiny
ziemie Nie=
mieckiey zá=
tonęły.
A sſtáło ſie to z cięſzkich y długich wiátrow/ dla
6:
ktorych ácz ſą brzegi morſkie groblámi wyſokimi z dawná opátrzone/ áby zwy=
7:
kłe podnieſienie Morſkie po odeściu długim/ záś nagle przypadwſzy przez nie
8:
nieprzelewáło/ Wſzákże iſz przez cáłą Ieſień wiátr ſrzedni miedzy wſchodem á
9:
południem vſtáwicznie ſrodze wiał/ przegnał wodę morſką od tych kráin ku An=
10:
gliey y Hiberniey/ iſz ią iáko gorę nieiáką ná ſobie dzierżał/ Potym gdy záś prze=
11:
ćiwny wiátr powſtał/ wielkim pędem iáko z gory oná wodá wſtecz bieżáłá/ kto=
12:
ra ácz ſamá chybko ſzłá ná doł/ ieſzcze ią wiátr tym tężey gnał/ pędząc zá nią
13:
wodę z brzegu Anglickiego/ ſtądże ták nawáłnie przypádłá/ że przez wſzytkie gro=
14:
ble przeláwſzy/ wielkim ie gwałtem wywroćiłá/ á vczyniwſzy ſobie weſzcie w
15:
rowninę/ zálałá támty kráiny dolney Niemieckiey ziemie/ ták gwałtownie/ że
16:
ſie nikt nieſpodział/ ſkąd ſmierć nagła ná ludzi y ná bydło przypádłá/ iż w An=
17:
dorfie/ w Delphru/ w Hercegpuſu/ w Merimedzie/ w Mittelburgu/ w Grenin=
18:
gu/ w Roterodamie/ w Amſterdamie/ y w inych głownych y mnieyſzych Miá=
19:
ſtach/ ták wyſoko wodá wylałá/ że po wſzytkich vlicach ná czołniech ieździć mu=
20:
ſieli.
Andorf/Her=
cogpuſum/
Merimed/
Mittelburg/
Grenningen/
Amſterdam/
Delph/ Dort/
Roterdam ꝛc.
miáſtá sław=
ne zátonęły.
Roterdam oy
czyzná Eraſ=
mi Rotero=
dami.
A niektorych domow wynioſłych tylko dáchy były widziáne/ zwłaſzczá
21:
tych Miaſt iáko Delphu/ Dortu/ Rotterdamu/ tych Miaſt wieże tylko z ſpicá=
22:
mi Kościelnymi z wody wyglądáły/ á wśi około tych Miaſt/ z ktorych nawięt=
23:
ſza żywność pochodziłá/ iáko nalepſze máſłá y Niderlandſkie ſery/ w wodzie zá=
24:
tonęły/ z ludźmi y zbydłem/ bo w rowninie leżąc/ niebyło vcieczki nigdzie/ gdyż
25:
ſie wſzyſtko z morzem porownáło.
26:
Ziemie Holandſkiey Miáſtá/ y Wśi nawiętſze záginęły z Ludźmi y z By=
27:
dłem/ Abowiem Miáſto Rzymſki wał/ Deukiland weſpoł y z ſześcią wśi záto=
28:
nęli/ Powiát wſzyſtek Tolſki/ iáko Miáſto Sarponnes/ Swiętego Marćiná
29:
staw/ Miáſto z ſześcią wśi/ Tegoſen z ſiedmiąnaście wsi/ Benflet/ Hillernes
30:
z ośmią wśi/ Sromſlag/ Eſems/ Gentones ze cztenni wſiámi/ Puler z Ame=
31:
rem/ y cztery wśi do gruntu zátonęły/ w Grenningu Mieśćie Friſlanſkim/ Het=
32:
man Hiſpáńſki Duca de Alba záłożył był twierdzą mocną/ chcąc tám Zamek
33:
obronny mieć/ Ale ták oni co tám ſtraż dzierżeli/ iáko y ći co budowáli/ wſzyſcy
34:
ſie z budowánim ták zápádli/ iż nieznáć gdzie ſie co podziáło/ ále wſzędy wkoło
35:
ták ludzie/ iáko y bydło potonęło.
36:
Przetom tedy tę przygodę dla dowodu przytoczył/ iż ſie to ták było tráfiło
37:
y przodkom Litewſkim/ Zmodzkim/ Pruſkim y Gotſkim/ że muſieli dáley wę=
38:
drowáć dla powodzi morzá/ przy ktorym mieſzkáli/ iák w on czás wolno było/
39:
Boby pewnie támći obywátele rádzi Oyczyżnę przemienili/ ále iuſz dziś wſzędy
40:
dobrze oſiedziono/ á w on czás gdzie kto chciał tám ſie przenośił/ A narod mo
41:
cnieyſzy/ ſłábſzy wybijał.
Y ſtámtych
kráin wiele
Holandrow
tegoż Roku
1570. do Pol=
ſki przyſzło/ y
Niderlandow
ktorzy zá do=
zwolenim kro
lá Auguſtá w
Lubelſkiey zie
mi y indzie o=
ſiedli/ iákom
ſam widział.

42:
A Titus Liuius Hiſtoryk ſławny Rzymſki/ y Lucius Iulius Florus/ z nie=
43:
go opiſuiąc dzieie/ y ſpráwy poſtępkow Rzymſkich/ o woynie Niemieckiey/ Cym=
44:
bryſkiey/ álbo Gotſkiey (s ktorych Litwá z dawná prawdziwie idzie) ták mowi
45:
w kſięgach trzećich w roździele trzećim/ Cymbrowie narod pułnocny/ á z nimi
46:
Niemcy/ y Tigurini od oſtátnich mieyſc Francuſkich zbiegwſzy/ gdy ich Ziemię
47:
Ocean potopił/ nowych oſſad po wſzyſtkim Swiecie ſzukáli/ á będąc wygnáni
48:
z Franciey/ y z Hiſpaniey/ gdy do Włoch przyciągnęli/ poſłáli poſłow do obo=
49:
zow Sylanowych/ ktory był Hetmánem Rzymſkim/ proſząc áby lud Ricerſki
50:
Rzymſki dał im cokolwiek ziemie/ iákoby za zołd/ ták iżby ręku y mocy ich we=
51:
dług woli ſwey vżywał.
A tu oſobno
miánuie Cym
brow/ á oſo=
bno Niem=
cow.
Vt Martius Po=
pulus R.


strona: 31

31.Macieiá Striykowſkiego
Beleus Krol
Cymbriyſki.
1:
Baeleus Krol Cymbriyſki mężnie przebijáiąc vphy Włoſkie ná plácu zábity
2:
zoſtał. Ná onym poboyſczu potym s trupich kośći iák Kroniki Włoſkie/ y
3:
Swedſkie dowodzą/ Maſillenſzowie Włoſzy/ płoty koło Winnic czynili/ á zie=
4:
miá krwie y tłuſtośći nápełniona/ nád zwyczay płodna ſie sſtáłá: dobry to był
5:
nawoz.
Płoty skośći.

6:
O Gotach/ Getach y Gepi=
7:
dach przodkach Litewskich/ y Sławáńskich/
8:
Rozdział trzeći.
9:
T
Ak tedy maſz Czytelniku miły o powodzeniu/
10:
dzielnościach/ y ſrogim ná oſtátek pogromieniu mężnych
11:
Cymbrow y Gepidow/ A iſz w ich towarzyſtwie y z ich na=
12:
rodu Litwę/ Zmodź/ y Lotwę być kłádę/ tedy tę rzecz ná
13:
pewnym fundamencie prawdą Hiſtoriey vgruntowáną/
14:
zákłádam/ iákomći to iuſz wyzſzey doſtátecznie podał/ w
15:
wywodzie tych Cymbrow y Gotow/ od Gomera Iafeto=
16:
wicá y Togormy Syná iego/ ktorych też narody Ezechiel Prorok S. w tych
17:
ſtronach pułnocnych/ gdzie dziś Zmodź/ Lotwá/ Pruſſowie ſtárzy y Litwá/ iá=
18:
ſnie opiſſuie/ gdy mowi: w Rozdziele.38.Gomer & Togorma latera Aquilonis.
Ezechiel.38.

19:
A ták dzielnośći Cymbrow ſami Niemcy ſobie przywłaſzczyć niemogą/ po=
20:
nieważ y Liuius y Florus gdziekolwiek mowią o Cymbrach rożno Niemcow
21:
miánuią: Co naydzieſz v Floruſſa lib.3.cap.3. gdzie mowi/ Cimbri, Teutoni at́ Ti-
22:
gurini, & Ombrones uel Ambrones.
O tym tez czy
tay Volatera
num/ lib.2.
geogr.
A tu Cymbrow ná cele położonych maſz rozumieć
23:
Swedſkie/ Duńſkie/ Lotewſkie/ y ſtárych Pruſſow narody ſtárożytne/ tákże Ge=
24:
pidy przodki Litewſkie y Zmodzkie/ ktorzy w oſtátnich kątách y brzegach Oce=
25:
anu Baltickiego/ ktory dziś Niemieckim Morzem zowiemy/ mieſzkáli/ iáko
26:
Florus mowi/ y iáko ich Ptolomeus y Iul: Ceſar in Comentarijs opiſſuie/ A ná
27:
tę wypráwę do Illiriku/ y do Włoch złączyli ſie byli z Niemcámi/ álbo Teuto=
28:
námi iáko z ſąſiády y z Ambronámi/ ktorych Ptolomeus y Decius w tych po=
29:
lach gdzie dziś Podláſze etć. z dawná kłádą. A o Gepidach przodkoch Litew=
30:
ſkich/ iż byli záwżdy w ſąſiedztwie y w towárzyſtwie ták woiennym/ iáko domo=
31:
wym z Cymbrámi/ y z Getámi/ O tym wſzędzie naydzieſz iáſnieyſze nád Słońce
32:
ſwiádectwá y dowody/ przeto cokolwiek Cymbrowie y Gotowie ſławnego
33:
czynili/ to też ſłuſznie ma być przypiſſano y Towárzyſzom ich Gepidom.
34:
A po tey poraſzce ácz niemáła część Cymbrow/ Ombronow/ y Teutonow
35:
álbo Niemcow zoſtáłá/ wſzákże ſie iuſz pokrzepić nie mogli/ vtráćiwſzy ták wiel=
36:
ką moc/ przeto iedni poddawſzy ſie Rzymiánom/ná gránicach Włoſkich zoſtá=
37:
li/ Drudzy w Niemieckich Kráinach/ y w Franciey oſiedli/ á drudzy ktorym było
38:
trudno o oſſady/ názad ſie do tych kráiu pułnocnych/ z ktorych byli pierwey wy=
39:
ſzli/ wroćili/ iáko do Daniey/ do Prus/ do Zmodzi y do Litwy/ á drudzy do Ie=
40:
ziorá Meotim/ y do Rzeki Tanais/ iáko Florus piſze. A iſz we Włoſzech/ w Fran=
41:
ciey/ y w inſzych dálekich kráinach walcząc długo ſie włoczyli/ z towárzyſtwem
42:
rożnych narodow/ tedy też ſtąd zá ſpołnością y zwyczáiem rozmáitych ięzykow
43:
mowę ſwoię zmienili/ bo Swedowie y Duńcycy właſni ináczey mowią niż
44:
Niemcy/ Kurlandowie tákże/ Pruſſow ſtárych oſtátki/ Lotwá/ Litwá y Zmodź
45:
rożnych ięzykow rożne y rozmáite ſłowá w mowie ſwoiey iáko ſłyſzymy máią.
Wſzákże


strona: 36

Kſięgi wtore.36.
1:
A tych Stilico poráził w ciáſnościách gornych/ niedáleko od Floren=
2:
ciey v Apenninu/ támże y Radagoſt Krol ich poległ/ á to imię Radagoſt ál=
3:
bo Rádogoſt znáć iſz ieſt właſne Sławieńſkie/ iákoby rzekł Radgościom. Bo
4:
Radogoſt y Dobrogoſt poſpolite ſą ſtárych Sławakow názwiſká.
O tym też nai
dzieſz apud
Claud.Clau=
dianū in Stilicone etc.
Ale ſie tey
5:
poraſzki y ſmierći Radogoſtowey Alarik drugi Krol Gotſki pomśćił znácz=
6:
nie/ y Rzym Miáſto glowę y Pánią wſzytkiego Swiátá wziął y opánował/
7:
Roku 412. od Chriſtuſa/ á od záłożenia Rzymu przez Romuluſſa 1164.
8:
Kościelnych rzeczy zákazał ruſzáć Alaryk Krol/ ále cáłe trzy dni Miáſto ſro=
9:
go plundrowáli Gotowie/ potym Kampanią/ Brucią/ y Lukanią kráiny
10:
zwoiowáli zá Honoriuſſa Ceſarzá.
Iest też y te=
ras Zamek
Moskiewski w
Siewierskiey
ziemi Rado=
goſt.
O czym czytay Claudium Claudianum in Stillicone,
11:
& Honorio, Ktory też Gotow álbo Getow z tych pol gdzie dziś Ruſſacy/Podo=
12:
lánie/y Bulgarowie nád Dunáiem/ wywodzi/ Támże woienny Senat Alari=
13:
ká Krolá opiſſuie w ty ſłowá.
14:
Crinigeri ſedêre patres, pellita Gætarum
15:
Curia, quos plagis decorat numeroſa cicatrix,
16:
Et tremulos regit baſta gradus, & nititur altis
17:
Probaculo contis, non exarmata ſenectus. etc.
Rzym od Go=
tow wzięty.
Alarik Krol
Gotſki.

18:
A gdy Alarik vmárł/ znowu z Ataulphuſſem Krolem nowowybránym
19:
do Rzymu ſie wroćili/ y Miáſto złupili nád wolą Krolá ſwego/ wſzákże nie=
20:
palili.
Drugi raz
Rzym Goto=
wie wzięli.
Potym Roku 548. od Chriſtusa/ á od záłożenia Rzymu 1300. w lat
21:
ſto trzydzieśći y ſześć po Alariku/ ćiż Gotowie z Totilą Krolem ſwoim Rzym
22:
trzeći raz/ á po Genſeriku Wandalſkim Krolu czwarti kroć wzięli/ Roku pá=
23:
nowánia Iuſtiniuſſa Ceſarzá 21.
Trzeći raz
Rzym wzieli.
A potym Narſes Perſa Ewnuch álbo Trze=
24:
bieniec: Hetman Iuſtinianá Ceſarzá Totilę y Teie oſtátecznych Krolow Got=
25:
ſkich ná głowę poráził/ y wſzyſtek práwie narod Gotow mężnych z Włoſkich
26:
ſtron wygnał/ s ktorych iedni w Hiſpaniey/ drudzy we Franciey oſiedli/ á dru=
27:
dzy do ſtárych pobrátynow ſwoich prześ Niemieckie kráiny przyſzli/ w ty puł=
28:
nocne ſtrony/ gdzie byli Pruſſowie ſtárzy/ Zmodź/ Litwá/ Iatwieżowie/ etć.
Nárſes trze=
bieniec.

29:
Ktorzy tákże iednego narodu z Gotámi z dawná byli/ y z nimi ſie iednoſtáynie
30:
ná rozmáite woyny do cudzych kráin s tych kątow zimnych wypráwowáli/
31:
o ktorych kto chce ſzerzey czytáć naydzie ich dzielnośći pełno v rozmáitych Hi=
32:
ſtorykow.

O tym czytay
Platinam, Deci=
um, Iouium &c.
& Volateranum
lib.7.
Bo Procopius Ceſarienſis Grek zacny/ ktory w woyſku záwżdy
33:
ſię przy Baliſariuſie Hetmanie báwił/ ſzeroko ich dzieie z Rzymiány y Greki
34:
w kilku kſiegach y Tomach doſtatecznie wyráził. Tákże Gregorius/ y Pau=
35:
lus Oroſius/ Suetonius/ Iordandes/ Guido Rauennas/Blondus/ Corne=
36:
lius Tacitus/ Spartianus/ Leonardus Aretinus Abbas vrſpergenſis/ Abla=
37:
uius Marcus Antonius Sabellicus práwie drugi Liuius/ Volaterranus/ Ber=
38:
gomenſis/ Tilemannus Stella/ Blondus y Olaus magnus Arcibiſkup Vpſa=
39:
lenſki/ obádwá vrodzeni Gotowie/ Monſterus/ y Nauclerus wielkiey wiá=
40:
ry Hiſtoryk/ Eraſmus Stella y inſzych wiele zacnych y ſławnych ták ſtárego
41:
iáko niedawnego wieku Hiſtorikow/ wiele o Gotach ácz rozmáicie (gdy káż=
42:
dy ſwemu narodowi ich dzielnośći chce przyczytáć) piſało.

strona: 41

41.Maćieiá Striykowſkiego
1:
Zdanie Długoſſowo y Cro=
2:
merowo o Litwie/ Roździał V.
3:
D
Lugoſſus piſze w Kronice ſwoiey/ czego y Cro=
4:
merus lib.3.fol.61. primæ, ſecundæ uerò editionis 24. folio podpiera.
5:
Czáſſu woyny (powiáda) wnętrzney/ ktora ſie miedzy Iu=
6:
liuſſem Ceſarzem y Pompeiuſſem toczyłá/ zebrawſzy ſie
7:
niektora Drużyná Rzymſka/ y opuśćiwſzy Włoſką ziemię/
8:
przes długie żeglowánie y pielgrzymſtwo/ w tych kráinach
9:
pułnocnych nád Pruſkim Morzem oſiedli/ y tám Miáſto
10:
fundowáli/ ktore Romnoue álbo Romowe iákoby rzekł
11:
Roma noua, Rzym nowy od Rzymu názwáli/ y było to Miáſto áż do przyścia
12:
Krzyżakow v Pruſſow Pogánow/ nagłownieyſzym ſtolcem Ziemie/ ktore też
13:
był Boleſław Chabri Polſki pod nimi wziął/ mſzcząc ſie zábicia S. Woycie=
14:
chá/ Roku 1017.
Długoſz Rok
kłádzie 1015.
A to zebránie Włochow przyżeglowáło tu Morzem/ z Wo=
15:
dzem ſwoim Libonem
Libo Xiążę.
/ y wyſiedli nád odnogą Wenedyckiego Morzá ná brzeg/
16:
gdzie dziś Zmodź y Liwoni/ álbo Litwá/ á od Liboná Liuonia álbo Lituania
17:
názwáne ſą ty Ziemie.
Litwá y Lo=
twá od Libo=
ná názwáne/
Libonia/ po=
tymtemporis
ſucceſſu Liuonia
& Litwonia.
A do tego dowodu pomoże mi Rzeká Libá y Miáſteczko
18:
tegoż przezwiſká ná ſamym vściu tey Rzeki/gdzie wpada w Baltyckie/ álbo
19:
Pruſkie Morze/ zá Memlem álbo kloipedą idąc ku Liflantom/ ktore według
20:
domnimánia/ od tego Liboná fundowáne być mogło. A ku pewnieyſzemu/ y
21:
gruntownieyſzemu dowodowi tych ſłow Długoſzowych y Cromerowych poka=
22:
że to Liuij & Flori de gestis Romanorum teſtimonio, Qui proſequens tumultum belli ciuilis, inter
23:
Pompeium & Iulium Cæſarem, tego Libona być Hetmanem Morſkim opiſuie z ſtro=
24:
ny Pompeiuſowey lib. 4. cap. 2 tymi ſłowy/
Swiádectwo
Liuiuſſowo y
Floruſſowo
o Libonie.
Quippe quum ſauces Adriatici Maris iuſsi
25:
ocupare, Dolabella & Antonius, ille Illirico, his Corcyreo lutore caſtra poſuiſſent, iam maria latè te-
26:
nente Pompeio, repentè caſtra eius (ſcilicet Iulij Cæſaris) Legatus Pompeij, Octauius & Libo ingenti-
27:
bus copijs Claſsicorum utrin circumuenit, Deditionem fames extorſit Antonio ꝛć.
28:
A ſtąd ia ták
29:
mnimam/ iſz ſkoro Pompeiuſa zwoyſkiem poráził Ceſarz/ y gdy go Egipſki Krol
30:
potym zábić kazał/ ktemu też woyny ſrogie w Aziey/ w Africe/ w Europie/ iáko
31:
w Greciey/ we Włoſzech/ w Hiſpaniey/ w Egipcie y po wſzytkich Morzách dłu=
32:
go trwáły/ Towárzyſzow y Hetmanow Pompeiuſzowych przeſláduiąc. A ten
33:
ktorego tu wſpomniał Florus/ Publius Libo/ będąc iego Hetmanem/ á máiąc
34:
Armatę náwoli wodną gotową/ vmykał dáley z ſwymi/ przed gniewem nieprzi=
35:
iacielá Ceſarzá/
Liba Miáſto
y Rzeká ná
gránicy ſámej
Zmodzkiey.
A iż blizu Włoch niemogł być beſpieczen/ ſłyſząc o puſtyniach w
36:
pułnocnych ſtronách/ vmyſlnie ſzukáiąc ſobie wolney oſady/ w te ſtrony gdzie
37:
dziś Zmodź/ Pruſowie/ Litwa/ Liuones álbo Lotwá/ ſiedzą przyżeglował/ á w
38:
Kurlandach Libę Miáſto od ſwego Imieniá nád Morzem/ y nowy Rzym Ro=
39:
mnowe/ dziś zową Romowe fundował/ iáko też Biſantium/Conſtantin wielki/
40:
Romam nouam przechrzćił/ poſtąpiwſzy Papieżowi ſtárego Rzymu.Roma noua.

strona: 46

Kſięgi wtore.46.
1:

2:

3:

4:
Tákże też Niemieckie/ Polſkie kráiny/ Włoſką też
5:
Zięmię Ænotriam, Latium, Auſoniam, Italiam, &c. Greki Argolicos, Danaos, Dorios, Pelaſgos,
6:
Archiuos, Argyuos, Myrmidones, Troiany záſz/ Dardanidas, Priamidas, Phrigios, Æneadas,
7:
Troas, Iliadas, Teucros,&c. według Kráin/ Miáſt/ Narodow Xiążąt/ przygody/
8:
pożytkow/ vrodzáiow etć. roznymi przezwiſkámi názywano.
Rozmáite
przezwiſká ie=
dnego narodu

9:
Potym Decius dáley piſze/ ná oſtátek powiáda według domnimánia in=
10:
ſzych Hiſtorikow/ to ſie okázuie/ iſz Litwá przedtym z Boruſkich gránic álbo
11:
s Pruſkich z Litalanem Xiążęciem wyſzli/ A ty oſady prożne/ ktore byli z daw=
12:
ná opuśćili/ nápełnili. Bo przedtym dawno kiedyś/ ſtamtąd ich przodkowie
13:
opuśćiwſzy ty mieyſcá gdzie dziś Litwá/ przenieśli ſie byli do Prus.
Litwa z Li=
talanem wo=
dzem.
A gdy Li=
14:
talanus Xiążę z ſwoimi ludźmi do pirwſzych oyczyſtych ſie kráin wroćił/ y od
15:
ſiebie Litalanią potym Lituanią ten kray názwał/ znáć iż tę Ziemię zdawná
16:
byli opánowáli Alanowie/ Gotow mężnych plemię/ ktorych też Gotialany
17:
zwano.
To ſie też wyz
ſzey okazáło
ex Eraſmo Stella.
Gotialani, ex
Gotis & Alanis
oriundi.

18:
Zdánie Bielskiego o Litwie.
19:
L
Itewſki narod zdawná poſzedł z Zamorſkich kráin Morzá
Bielſki wyzna
wa Litwę być
z Gotow/ nie
z Prus do Wę
gier przyſzli/
ále z pol/ kto=
re leżą zá Ki=
iowem.
Zmodz/ y Li=
flanći/ y Li=
twá z Gepi=
dow/ Połow=
cy/ Iaczwin=
gowie.

20:
pułnocnego/ ktorych też Hiſtorikowie zowią Gepide/ po Gotſku leniwi/
21:
ábowiem będąc z Gotty walecznymi iednego rodzáiu/ nierychło zá nimi
22:
do Prus z ſwymi okręty przyciągnęli/ bo iuſz Gotty ich przodkowie wyſzli byli z
23:
Prus do Węgier. A oni tułáiąc ſie nád Morzem zá ſwoimi ciągnąć nieſmiełi nie
24:
máiąc ſłuſzney ſpráwy: A ták niktorzy z nich w Pruſiech zoſtáli/ s ktorymi
25:
Krzyżacy długo czynili/ niktorzy w puſtyniach nád Morzem oſiedli/ gdzie dziś
26:
ieſt Zmodź y Liflanći/ niktorzy ku południowi poſzli/ iáko Połowcy/ niktorzy
27:
ku zachodowi/ iáko Iaczwingowie/ á będąc nád Morzem gdzie pierwey byli
28:
Cimbrowie/ wiele mowy Niemieckiey w ſwoy ięzyk námieſzali/
Niemiecka
mowá ſkąd v
Litwy.
Niemcy zowią
29:
Krola/ álbo Xiążę Knig/ á oni Konigos máło odmieniwſzy. Po Grecku Bog
30:
Theos/ á oni zową Dewos/ bo też przy Greciey byli nád Morzem Pontſkim.
31:
Ieſt y łáćinſkich ſłow doſyć miedzy ich mową/
Láćinſka mo=
wá w Litew=
czyźnie.
bo też zdawná byli ná Morzu
32:
bliſko Britanniey/ ktore dziś zowiemy Angliki/ á gdy w tych kráiach oſiedli
33:
gdzie dziś ſą/ pomieſzáli narod y mowę z Ruſią/ ták iſz iuſz drudzy máło ſobie ro=
34:
zumieią/ Bo odmiennie mowią Zmodzinowie/ tákież Kurſowie/ álbo Kurlan=
35:
dowie ináczey niż Litwá/ álbo Iatwieżowie y Liflanći. Niemcy záś do Prus
36:
y do Liflant ná ich mieyſcá przyſzli rowno z Krzyżaki z Niemieckich kráin.
Iam był ſam
w Kurlandiej
roku 1580 á
iedenem prá=
wie ięzyk Kur
landow y kur=
ſow iáko y Z=
modzki ſliſzał.

37:
Ptolomeus dawny Chronograph/ ná tych mieyſcách gdzie dziś Litwá na=
38:
rody inákſze mieni/ pierwſze Galindy/ Sudeny y Bodiny/ á ći precz wyſzli do
39:
Włoſkich kráin z Cymbrámi/ z Goty y z Alany/ á ná ich mieyſcá Litwá przy=
40:
ſzłá z Xiążęciem ſwym Litaon álbo Litwon/ od ktorego tę Ziemię y narod Li=
41:
twą zową.
Litaon Xiąże
Litewſkie/ tu
ſie iuſz trzey
zgodzili/ o Li=
tonie álbo Li=
talonie Xiążę
ciu Litewſkim
Eraſmus ſtel
la/ Iodocus
Decius/ Biel=
ſki/ y Wapow=
ſki czwarty.
A gdy ſie rozerwáli/ iedni do Prus/ drudzy w polá/ ktorych zwano
42:
Połowcámi/ iuſz ich było ſnádnia Ruſakom przełomić/ ktorzy Litwanow po
43:
długich z nimi trudnościách zniewolili/ y przymuśili tribut dawáć/ łyká/ win=
44:
niki do łáźniey/ żołądź/ y ine rzeczy/ áby iedno zwierzchność czuli nád ſobą/ bo
45:
tám w puſtych mieyſcách będąc/ niemieli co inego dawáć/ ná oſtátek ſie im áż
46:
wyſługowáli/ ſtądże ieſzcze y dziś v nich ten obyczay/ iſz ſie w niewolą dáią/
47:
wſzákże potym gdy ſie zmocnili á obaczyli/ z niewoli ſie Ruſakom wyłomili/
Fkozáctwem


strona: 47

47.Macieiá Striykowſkiego
1:
kozáctwem żywnośći ſzukáli/ czyniąc wiázdy do Ruśi/ do Polſki/ do Mo=
2:
ſkwy/ y ná Morze/ máiąc s Pruſſy pierwſzymi ſwoimi pobrátynámi porozu=
3:
mienie/ etc.

strona: 51

51.Macieiá Striykowſkiego
1:
Skarb właſny ſproſnym zbytkiem ſtráćiwſzy/ wnet zá tym/
2:
Ná łup ſie wdał/ morduiąc gdzie czuł o bogátym.
3:
Sieći z iedwabiu drugie z ciągnionego złotá/
4:
Kazał czynić/ á záraz ledá gdzie do błotá/
5:
Przyſzedwſzy ryby łowił choć ich tám nie było/
6:
Byle ſie woley doſić Tyrańſkiey pełniło.
7:
Rzym kazawſzy zápalić pátrząc ſie dziwował/
8:
Przyacioł krewnych wſzytkich wybił wymordował/
9:
Piotrá też s Páwłem ſtráćił wiernych przeſláduiąc/
10:
Rzymſkie Páłace łamał Dom wielki buduiąc/
Rzym łamal á pa=
ląc ſobie budował
ſkąd było vrosło
przysłowie/ Roma
Domus fiet, reios mi=
grate Quirites.

11:
Y nieznośne tyrańſtwá ſproſne inſze płodził/
12:
Dla ktorych ſláchecki dom nieieden vchodził/
13:
Palemon krewny iego toſz muſiał vczynić/
14:
Z oyczyżny miłey gwoli Tiranowi wynidź.
15:
Trzecia Przyczyná.
Atila Krol Węgierſki
z Vgariey Kráiny zá
Moſkwą leżącey/ w ty
ſtrony Panońſkie y Ra
kuſkie z wielkością S=
cytow álbo Tatarow
Caucaſiyſkich przyſzed
ſzy/ wielkie morder=
ſtwá w záchodnich
páńſtwách Rzymſkich
czynił.

16:
A Ieſli dla Atile y to też być może/
17:
Ktory z Hunny Europę wſzyſtkę zburzył ſrodze
18:
Z Tatar z Huhri kráiny/ ktora w Moſkwie leży/
19:
Przyſzedſzy oſiadł Węgry ſzczęście zá nim bieży/
20:
Ceſarzá Marcianá po trzy kroć poráził/
21:
Y Maternuſa tákże/ burząc wſzytko káził/
22:
Tracią Achaią y Macedonią/
Slawańſkie páńſtwá
przes Atile zburzone.
Atila Teodoryka Wy
ſegotſkiego Krolá/ y
Eciuſſá Rzymſkiego
Hetmána poráził.
Liczbá zobu ſtron po=
bitych 180000.
Francia y wſzyſtki Zie
mie Niemieckie/ Ni=
derlandſkie nád Mo=
rzem leżące áż do Prus
y do Litwy wſzerz y
wzdłuż częſcią mocą
częśćią ſtrachem Ati=
la zhołdował.

23:
Zburzył Serbow/ Sławakow/ Boſnę/ Bulgarią/
24:
Záś z Ekiuſem Rzymſkim y s Teodorykiem
25:
Wyſegotſkim/ boy ſtoczył krwáwobitnym ſzykiem/
26:
Gdzie ſto ośdzieſiąt tyſiąc mężow poginęło/
27:
Z obu ſtron áſz Iezioro krwią w polách płynęło.
28:
Potym Francuſkie Miáſtá wſzerz y wzdłuż zwoiował/
29:
Y Ziemie nád Baltyckim Morzem pohołdował/
30:
Kaletany/ Nortmany/ Olandry/ s Cymbrámi/
31:
Frizy Moryny/ Safy/ Pomorze/ s Pruſami.
32:
Giulę Hetmaná ſwego pod Kolno wypráwił/
Giula Hetman Atilin
Kolno Agripine miá=
ſto wielkie sławne y
dawne od Rzymian
fundowáne nád Renē
rzeką mocno obległ.

33:
Ktory obozy ſwoie ná czworę rozſtáwił/
34:
Y ták dobywał Miáſtá dniem nocą ſturmuiąc/
35:
Wśi Wołoſcy wokoło ſzeroko plundruiąc.
36:
(Wten czás Etereus Syn Krolá Angelſkiego począł ſie ſtáráć/ w Małżeń=
37:
ſtwo o Vrſulę Brytanſkiego Krolá dziewkę iedynaczkę/ poſławſzy z wielką chę=
38:
cią poſły do Oycá iey/ ktorego/ gdy niewiedział coby zá odpowiedź dáć miał/ Vr=
39:
ſula ſmętnego y troſkliwego nápomináłá/ áby dawſzy fraſunkom pokoy záręczeł
40:
ią zá Etereuſa/ powiedáiąc że ma to obiáwienie od Bogá/ áby ſie niezbraniałá
Małżeńſtwá


strona: 52

Kſięgi wtore.52.
1:
Małżeńſtwá tego/ wten ſpoſob żeby iey dano ieſzcze wolne trzy látá/ przes ktore=
2:
by odpráwiłá drogę ſwoię/ ná ktorą ſie byłá obiecáłá: To ieſt áby ſzłá do Rzimu/
3:
máiąc przy ſobie dzieſięć tyſięcy pánien.

strona: 56

Kſięgi wtore.56.
1:
Genuenſes w Taurice/ Kaphę fundowáli/
2:
Krim/ Azow/ y Kilią gdy Pont zhołdowáli/
Kilia według ni=
ktorych Achilea.
Mutantur imperia, re=
gna tempora, & nos
mutamur cum illis.

3:
Dziś Tatarowie s Turki w tych polách mieſzkáią/
4:
Ták ſie páńſtwá z narody zá czáſem mieſzáią.
5:
W dźikich też polách y dziś Mury ſtoią ſtáre/
Zwłaſżczá Targo=
wiſká Miáſto vpá=
dłe ſtáre w polach
zá Kijowem ku
Przekopu.

6:
Gdzie przed tym Grecy żyli rzecz ſámá zna wiárę.
7:
A dziś Tatarzyn ſtrzela tám dzikie Kobyły/
8:
Gdzie pierwey mocne Zamki/ Więże/ z Miáſty były.
9:
Y on Eneas z Troiey ták długo żeglował/
10:
Ták v Scyle y Sirtim w ſtráchu pielgrzymował/
11:
Afryckie pierwey brzegi/ potym Włoſkie ſtrony
12:
Osiadł/ narod rozmnożył Troiáńſki ſtrapiony.
Multum ille & terris
iactatus & alto.

13:
Szoſta Przyczyná.
14:
I
Sz też w on czás Rzymiánie wſzyſtek Swiát trzymáli/
15:
Prouincie Hetmánom ſwoim rozdawáli/
16:
Gdzie z Legiámi Rzymſkiey przeſtrzegáli ſzkody/
17:
Litwę też Libonowi mogli dáć w dochody.
18:
Ktorego ſámo imię Włochem być wydawa/
19:
Y Maro/ z Perſiuſem to imię wyznawa/
20:
Iákkolwiek: muśiał być Włoch z ſámego imienia/
21:
W ten kray pułnocny przyſzedł z Bożego przeyrzenia.
22:
grafika
Macieia


strona: 59

59.Macieia Striykowskiego
1:
Cromerus tákże Polonicæ Historiæ princeps, lib.3. fol. 61.primæ, secun=
2:
dæ uero editionis 42. fol. iáſnie ſwiádczą o Palemonie álbo Publiuſ=
3:
ſu Libonie/ y o Rzymiánach/ iáko w Zmodźi/ w Lotwi álbo w
4:
Liuoniey/ y w Litwie oſiedli/ y Romowe Miáſto od Romy ál=
5:
bo Rzymu oyczyżny ſwoiey w tych ſtronach záłożyli etć. sczym
6:
ſie teras długo niechcę báwić/ ponieważeſmy to iuſz y wyzſzey do=
7:
ſtátecznie okazáli/ y niżey według porządku okażemy. A tum ty
8:
Dowody iedno dla tego teraz przytoczył/ áby ći ktorzy nieczytáli
9:
więcey/ tylko Bucolica Virgilij/ wiedzieć mogli z prácowitego za=
10:
wodu náſzego/ o prawdziwym przodku Litewſkim/ o ktorym ták
11:
wiele Hiſtorikow ſwiádczy/ y o ktorym też Látopiſzcże ſtáre/ pew=
12:
nie ſobie z pálcá ták zgołá Hiſtoriey niewyzſáli: Ale z pewney y
13:
iſtotney rzeczy/ rzecz iſtotną prowádzą/ A iáko v nas nie ieden
14:
tego imienia Piotr álbo Páweł/ y nie ieden tey Familiey Pio=
15:
trowſki/ Rzepecki/ etć. Ták też w Rzymie y we Włoſzech nieie=
16:
den był tym imieniem názwan Pub: Libo álbo Palemon/ ná kto=
17:
rego imię Virgilius Æglogam terciam nápiſał: Ale inſzy był/
18:
ktorego Lucanus y Perſius sławią/ inſzy ktorego Ouidius y Iu=
19:
ſtinus wſpomináią/ inſzy od ktorego Grammaticam artem Palæ=
20:
moniam zwano/ inſzy ktorego Liuius y Florus/ y Cicero/ Tákże
21:
Miechouius/ Długoſz/ Cromer/ Stadius etć. żeglowánie y woy=
22:
nę morſką przećiw Ceſarzowi Iuliuſſowi z ſtrony Pompeiuſſo=
23:
wey wſpomináią/ y ktory też do Litwy narod Włoſki Morzem/
24:
iáko Eneas Troiany do Włoch záprowádźił/ y od ktorego Li=
25:
twá y Zmodź początek narodu ſwego (áczkolwiek ná doſić sła=
26:
wnym y vczćiwym od mężnych Gotow y Gepidow wywo=
27:
dzie przeſtáć mogą) słuſzniey wywodzą/ á niżli Rzymiánie/
28:
Grekowie/ Francuzowie/ Niemcy/ Angielczycy/ etć. ktorzy
29:
dáleko niepodobnieyſze Fundatory Narodow ſwoich ſobie zmy=
30:
ſláią/ co my iáſnie y dowodnie pokażemy/ Abowiem inſze Na=
31:
rody z máłych á nikcżemnych początkow/ zá poſtępkiem cżáſ=
32:
ſow y foritowánim ſzczęśćia/ w wielką możność rozmnożo=
33:
ne/ zwykły to czynić/ zdobiąc rzecz ſwoię/ iſz áczkolwiek
34:
z iáwnym vſzczerbienim prawdy: Fundatory Narodow/ Kro=
35:
leſtw/ y Miaſt ſwoich z wielkich Ludźi/ á ſnaść z Niebá y
36:
z fáłecznych Bogow wywodzą. Iáko Troianie od Neptuna/
37:
y Apoliná/ Tebanowie od Bachuſſa/ y iáko Orpheus wdzię=
38:
cznym gránim ná Lutni kámienie do Murow zwabiał. Ták=
39:
że inſzy Grekowie y Egipczykowie/ od tych ktorzy nigdy nie=
40:
byli fáłecznych Bogow wywody Narodow ſwoich poczynáią.
Traces


strona: 61

61.Macieia Striykowskiego
1:

2:
Angelczykowie też y Scotowie práwie z Baſni iáwnych po=
3:
czątki ſwoie wywodzą/ od Albiny Krolewny Syriyſkiey/ kto=
4:
ra z trzydzieśćią y dwiemá Sioſtr ſwoich/ pobiwſzy męże ſwo=
5:
ie/ wſzyſtki z Syriey y z Zydowſkiey Ziemie do Angliey Mo=
6:
rzem przyżeglowáły/ y rozmnożyły Angelſkie Kroleſtwo.
7:
Drudzy ich wywodzą od Práwnuká Eneaſſowego Bru=
8:
tuſſa/ od ktorego ſie być Brytannami rzeczonymi twierdzą. O
9:
czym czytay Volateranum lib. 3. &c. in populis Britanniæ &c. Czy=
10:
tay też domowego Hiſtoryká Bielſkiego w kſięgach I. wieku 3.
11:
ná kárcie 60. o żeglowániu Eneaſſowym/ y ná kárcie 61. o Bri=
12:
tanniey álbo Angliey/ gdzie tegoſz Brutuſſa dáleko niepodob=
13:
nieyſze żeglowánie naydzieſz z Angliey do Greciey/ y do Tro=
14:
iey/ potym záś z Troiey do Aquitaniey/ y do Ligeri/ á potym
15:
do Albionu/ gdzie dziś Anglia názad etc. Czytay też Kario
16:
na lib. I. 2. 3. y Iuſtinum o dziwnych przechodach y przenoſze=
17:
niach rozmáitych narodow.
18:
Francuzowie záś álbo Gallikowie od Comera álbo Gome=
19:
ra y Galluſſa/ y od Scytow Sycambrow/ drudzy od Priamuſ=
20:
ſa młodſzego/ y od Francuſſa Hectorowego Syna/ dziwne
21:
wywody zmyſláią/ Zwłaſzczá Hiſtorikowie ich/ Hunibaldus/
22:
Gregorius Turone Rhegius/ Sygibertus/ etć. Ktorych też po=
23:
dobno imitował R. D. Mattias Clodinius Archie: Sam: in oratiun=
24:
cula de Elect. Henrici.
25:
Hiſpanowie od Iobella/ y Tuballa Syna Iafetowego/ Dru=
26:
dzy z Arameow Perſow/ y od Herculeſſa/ Hiſpala/ Romana/
27:
Caſſa/ Gorgoreſſa/ Habiſſa/ etć. Fundatory ſwoie wywodzą. O
28:
czym czytay Ioſephum antiquit. lib. 4. & 5. Iuſtinum lib. 44. Plinium lib.
29:
19. cap. 2. Gellium lib. 17. cap. 3. Volateranum lib. 2. &c.
30:
Węgrowie też będąc doſić sławni rycerſką dzielnością/
31:
Attile Krolá ſwego/ ktory ſie piſał Biczem Bożym y ſtrachem
32:
Swiátá/ przedſię oni nie od Atile/ áni od Huhri Rzeki y krainy w
33:
páńſtwie Moſkiewſkim/ ſkąd prawdziwie wyſzli/ (y teras Krol
34:
Stephan słuſznie iáko Węgrzyn Oyczyżny ſwey Iuhariey/
35:
pod Moſkiewſkim może dochodzić/ ktorą on ſam Węgrom przy=
36:
znawa) áni z pol Tatarſkich/ ktore y dziś miedzy Piecihorſką/
37:
y Aſtrachańſką Hordą Madzierſkimi zowią/ áni od Rzeki Hun/
38:
iáko Scalichius wywodzi/ Ale áż od Hunnora y Magera álbo
Magora


strona: 62

Kſięgi trzecie.62.
1:
Magora ſynow Nemrota Babilońſkiego/ y Ninuſſa pierwſzego
2:
Aſſiriyſkiego Krolow/ od ktorych vſtáwiczną genealogią y ſuc=
3:
ceſſią/ áczkolwiek ſie według prawdy rwie/ Krole y Xiążętá ſwoie
4:
wywodzą.

strona: 66

Kſięgi Trzecie.66.
1:
A Iulius Ceſarz gdy ſie
2:
potężnie zmocnił/ gonił Pompeiuſſa y ſtronę iego Morzem y Zie=
3:
mią/ Włoſką też Ziemię/ w ktorey był Pompeius Zamki oſſadził/
4:
prętkim gwałtem poſiadł.
5:
A tu iuſz Czytelniku miły po długiey nići kłębká będziem do=
6:
chodzić/ y iuſz ſie tu iáſnie á dowodnie Publius Libo/
Ku temu mi=
eyſcu/ o tym
też Libonie
czytay Dłu=
goſſa/ y Cro=
mera lib. 3.
fol. 61. prima, ſe
cundæ vero edi=
tionis 42.
o ktorym tu
7:
náſze wſzyſtko przedſięwzięcie ieſt/ okaże/ ktory do Litwy y do
8:
Zmodźi narod Włoſki zániosł/ y ktory też z Włoch wygnány/
9:
iáko ſtroná Pompeiuſſowá/ muſiał w ten czás álbo ná Morze/
10:
álbo wty ſtrony vchodzić. Bo Liuius y Florus Rzymſcy przed=
11:
nieyſzy Hiſtorykowie/ ták wnetże piſzą/ zwłaſzczá Florus krotko
12:
lib. 4. cap. I. czym ſie dłużey Liuius báwi: Tum pulſus Etruria Li=
13:
bo, Vmbria Termus, Domitius Corfinio.
Y Miechoui=
uſa lib. 4. cap.
39. et lib. 2.
cap. 8.
Tedy dopiero (powiáda)
14:
LIBO wygnan iest z Etruriey Włoſkiego Xięſtwa/ gdzie dźiś
15:
Florentia/ Piſtorium/ Piſæ/ Luca etć. Termus záś z Vmbriey/
16:
Domicius z Corfinium wygnáni. Y ſkończyłáby ſie byłá (mowi)
17:
woyná bez roźlania krwie/ by był ieſzcze mogł doſtáć Ceſarz Iu=
18:
lius Pompeiuſſá w Brunduſium/ Ale on przes zámknienie oblę=
19:
żonego portu/ w máłey á łatáney łodce vćiekł ná Morze/ iáko
20:
Florus z żáłośćią ſzácuiąc fortuny odmiánę mowi: Turpe dictu:
21:
modo princeps patrum, pacis belli moderator per triumphatum á ſe
22:
mari, lacerata & pene inermi naue fugiebat, &c. zá Pompeiuſſem záś
23:
Senat wſzyſtek gdzie kto mogł iáko zá głową vćiekał. A Ceſ=
24:
ſarz Iulius opánowawſzy Rzym puſty/ ſam ſie przez Miecz/ cze=
25:
go niemogł przes Senatorſkie wota/ Borgmiſtrzem Rzymſkim
26:
vczynił/ y Skárbnice/ iſz ich nierychło Tribunowie otwieráli/
27:
gwałtem wyłomił/ y Skárby ktore oni zwáli ſwiętymi/ iſz ſie ich
28:
niegodziło ruſzáć/ iedno ná wielką gwałtowną potrzebę/ po=
29:
brał.
Zwłaſzczá ná
Woynę Fran
cuſkę. O tym
czytay Com=
mentarios
Stadij/ in lib.
4. Flori.

30:
Wſzákże náſz Libo ktorego Latopiſzcze Litewſkie Publiuſſem
31:
Libonem y Palemonem zowią/ wiernie pomagał Pompeiuſſowi/
32:
O czym tenże Liuius y Florus w tychże kſięgach y rozdziele pi=
33:
ſzą/
Florus lib. 4.
cap.I.
Bo gdy Iulius Ceſarz Hiſpánią y wſzyſtko práwie Mo=
34:
rze Miedzyziemſkie Gades/ y Ocean/ poráźiwſzy Warroná
35:
Hetmáná Pompeiuſſowego/ ſwoią Armatą oſſadził y opáno=
36:
wał/ wnet go po ſzczęściu przećiwne nieſzczęśćie od LIBoná
37:
podkáło/ Ktory LIBO z Collegą ſwoim Octauiuſſem/ má=
38:
iąc Armatę gotową ná Morzu/ ieden v Corcyry/ drugi w
39:
Illiriku z ſtrony Pompeiuſſowey/ zámknęli miedzy ſobą Hetmá=
40:
now y Towárzyſzow Iuliuſſowych morſkich/ y poráźili Dolla=
bellę/ z


strona: 70

1:
Piſze dáley Cromer/ iſz ći Włoſzy y Rzymiánie/ álbo gwałtem nie podo=
H


strona: 71

71.Macieia Striykowskiego
1:
niepogodnych wiátrow przybili ſie w ty brzegi Zmodźkie (co być
2:
mogło/ gdyż ſie to y Eneaſſowi y inſzym żeglarzom częſto trafiáło
3:
y dźiś trafia/ iſz czáſſem nie tám gdzie chcą przychodzą) álbo pew=
4:
nym y vmyſlnie náproſtowánym okrętow ſwoich ku pułnocy wiá=
5:
trem zachodnim vćiekáiąc przed okrutnoſcią Ceſarzow tyrannow
6:
záżeglowáli w ty Zmodźkie y Litewſkie/ won czás máło Rzym=
7:
ſkiemu pánowániu znáczne kąty/ gdzie ſie beſpiecznymi być od Ce=
8:
ſarzow okrutnych Rzymſkich rozumieli/ gdyż władza y roſkázo=
9:
wánie ich tych ſtron niedoſięgáłá/ czego y Strabo Geographiæ lib.7.
10:
poſwiadcza. A tu ſie rzecz Cromerowá/ gdy mowi/ uel certo curſu
11:
Cæſarum tyrannorum ſæuitiam fugientem, &c. ſtoſſuie z Litewſkimi
12:
Látopiſzcámi/ ktore/ przyczynę przyśćia Rzymian y Włoſkich 500.
13:
Sláchćicow z Palemonem álbo Pub: Libonem w ty ſtrony/ ie=
14:
dnoſtáynie kłádą być tyrańſtwo Neroná Ceſárzá okrutnego/ kto=
15:
ry od Chriſtuſa roku 57. ſrogo pánował w Rzymie. Albo dla o=
16:
okrutnego woiowánia Włoſkich kráin przes Atillę Krolá Wę=
17:
gierſkiego/ Roku od Chriſtuſa 401. y 428. Cośmy iuſz doſtá=
18:
tecznie y właſnie wyzſzey vkazáli/ według rzeczy y prawdy ſá=
19:
mey Hiſtoriey Latopiſzcow/ etć.
20:
A iżem iuſz niżey niepodobność v Domaturow vrosłą dla dá=
21:
lekośći drogi żeglowánia Włochow wty ſtrony dowodnie roſtrzą
22:
ſnął/ y okazałem dálſze á niepodobnieyſze inſzych wiela narodow do
23:
rozmáitych częśći ſwiátá żeglowánia y przenoſzeniá/ Tedy tu ieſz=
24:
cze bárdzo łatwe y ſnádne z Włoch wty ſtrony żeglowánie vkażę/
25:
by chciał z ſámego Rzymu do Wilná/ y dáley.
26:
Naprzod tedy ieſli ſie puśćił/ od vſcia Tybru Rzeki z Rzymu
27:
ná Morze miedzyziemſkie Tirhenum,
Virg:
Gens inunica mi=
hi Tyrhenum na=
uigat æquor.
tedy rzecz słuſzna: wſzákże
28:
śłuſznieyſza z portu Hetruriey od Miáſtá ktore zowią Piſas Por=
29:
towego/ z ktorey Hetruriey był wygnan od Iuliuſſa Ceſárzá/ iá=
30:
ko Florus ſwiádcy/ Tum pulſus Hetruria Libo, A od Piſas Miáſtá
31:
proſto żeglował ku zachodu morzem miedzyziemſkim/ po práwey
32:
ſtronie Ligurią/ Genuą/ y Maſſilią/ á po lewey Corſikę y Sardi=
33:
nią/ zoſtáwiwſzy/ A iſz w ten czás Iulius Ceſarz/ y Morzem y
34:
Ziemią Hiſpanią woiował/ y ſyná Pompeiuſſowego ná Mun=
35:
dzie dobywał/ tedy Publius Libo imo Minorikę y Maiori=
36:
kę Baleares inſulas przebywſzy Gades Herculis ciáſnośći Morzá/
37:
ktore Mauritanią od Hiſpaniey Granatſkiey dzielą/ Ocea=
38:
nem zachodnim imo Portugálią/ y potym Francuſkim Morzem
39:
obroćiwſzy żagle ku pułnocy/ przybił ſie w Ocean Niemiecki/ An=
40:
glią y Scotią po lewey/ á Inderlandſkie kráiny po práwey ręce
zoſtawiw=


strona: 72

Kſięgi Trzecie.72.
1:
zoſtáwiwſzy/ áſz przyſzedł zá pogodnym z zachodu wiátrem do
2:
Zundu ciáſnośći Morzá Duńſkiego/ ktore przebywſzy á powro=
3:
ćiwſzy żaglow ku wſchodowi Morzem náſzym Sarmátſkim/
4:
ktore też Venedicum & Balticum zowią/ przybili ſie do Brzegow
5:
Zmodźkich y Kurlandſkich/ gdzie dziś Memel álbo Kloipeda/
6:
Polonga/ Liba/ etć. leżą/ Ktorą Libę tenże Libo Xiążę od ſwego
7:
imienia w ten czás mogł záłożyć nád Morzem iáko y dziś ieſt/ y
8:
iáko był Caietę etć. Eneas we Włoſzech tákże záłożył/ co ſie y
9:
Cromerowi y Długoſzowi podoba.
Cromerus
lib.3.

10:
A ia chcąc wſzyſtkiego y dowodem piſmá/ y właſną bytnoś=
11:
cią doświadczyć/ Roku 1580. iáchałem vmyſlnie á przeważnie od
12:
tego Miáſtá Liby áż do Kloipedy álbo Memla wſzyſtko nád ſá=
13:
mym morzem/ gdzie wżdy iednák porty dobre/ Ale potym gdym
14:
ſie przewiozł przez Kurſkie Morze y odnogę Niemnową v Kloi=
15:
pedy/ á puśćiłem ſie ſámo czwárt dla drukowánia tey Kroniki ná=
16:
ſzey áż do Krolewcá mil 20. niezwykłą drogą/ tedym tám właſnie
17:
doznał/ iákobych był w Arabiey piaſzczyſtey/ bo iádąc miedzy
18:
Kurſkim y Baltickim morzem/ pod ſámy woz wáły morſkie biją/
19:
á nievyrzyſz nic więcey/ iedno piaſki/ wodę/ á niebo/ paſniey áni py=
20:
tay/ á goſpod tylko trzy przes mil 18. y to dáleko zdrogi/ do ktorych
21:
áż przes znáki ieżdzą/ znácząc ſie po Beczkach y proporcikach wy=
22:
wieſzonych ná gorach piaſczyſtych/ bo drogi áni znáć dla piaſkow
23:
od ſturmow gwałtownych z morzá wybitych y wywianych/ też
24:
tám ludzie tylko rybámi żywią/ Dla tego ſtámtych kráin niepłod=
25:
nych częſte narody wychodziły przed głodem do Włoch y indzie z
26:
Gotámi y z Cymbrámi. Ale gdzie Libá y Kloypedá/ tedy wſzelkiey
27:
żywnośći doſić/ ná ktorych też podobno brzegach Libo álbo Pale=
28:
mon Xiążę z ſwoimi Włochy (nieináczey iáko Eneas z Troiany/
29:
gdy ſie z Afriki do Włoſkich kráin po długim pielgrzymowániu y
30:
niebeſpiecznoſciach morſkich przybił) nieco odpoczywał/ nábywá=
31:
iąc żywnośći z łowow rozmáitego źwierzu/ gdyż wony czáſſy nád
32:
morzem wielkie á wźwierz obfite puſzcże były/ czego y dziś znáki ſą.
33:
A iáko z Eneaſſem z Troiey do Włoch/ ták też z Palemonem ál/
34:
bo P: Libonem do Litwy miedzy oną 500. Sláchty Rzymſkiey/
35:
cztery przednieyſze Familie wyſzły/ ná co ſie wſziſtki Látopiſce zga=
36:
dzáią. Naprzod Iulianus Dorſprungus z Herbu Centaurus álbo Ky=
37:
taurus, Proſper Cæſarinus, y ſam Libo z Herbu Columnow/ Vrſinus y
38:
Hector z Gaſtaldami z Herbu Rożey.

strona: 76

1:

2:
Aczkolwiek też zá czáſow poſtępkiem z teyże czerni y proſtego Lu=
3:
du/ więkſza ſie część Slachty prawdźiwey Litewſkiey y Zmodź=
4:
kiey/ właſną cnotą/ y przeważnymi rycerſkimi dzielnościámi roz=
5:
mnożyłá: ćo ieſt więtſza y zacnieyſza właſność prawdźiwego ślá=
6:
chectwá.
O prawdzi=
wym Sláche=
ctwie czytay
Gońcá moieo
& Iuuenalē Sa=
tira S.Ouidium de ponto, Clau=
dium de 4. Ho=
norij conſulatu.
Perſium Sat.3.
Ouid. lib.13.me. & epiſtola ad Pi
ſonem Paliageriū
Stel: in Zodiaco.
Cornelium Agrip
pem de vanitate
ſcient: cap. SO.
&c.
Ponieważ:
7:
non cenſus nec clarum nomen auorum
8:
Sed probitas magnos ingenium facit.
9:
Stemmata quid faciunt? quid prodeſt pontice longo
10:
Sanguine cenſeri pictos oſtendere uultus
11:
Maiorum? & ſtantes in curribus AEmilianos? &c.
12:
Si coram lepidis male uiuitur? effigies quó
13:
Tot bellatorum, ſi luditur alea pernox?
14:
Tota licet ueteres exornent undi ceræ
15:
Atria, nobilitas ſola est at unica uirtus &c.
16:
Wierſz náſz Polſki:
17:
Nic Herb/ nic Tituł/ nic wielkiego rodu
18:
Synem być/ gdy w twych ſpráwach pełno ſmrodu/
19:
Bo dobry żywot/ sławna dzielność cnotá/
20:
Práwym Sláchćicom otwarzáią wrotá/
Quid iuuat ad=
mota per auorum
nomina cœlo
Inter cognatos
posse referre Io=
uem?

21:
By ty y z niebá chćiał zwodźić Prádźiády/
22:
Nic potym ieſli twoy żywot ſzkárády/
23:
Lepiey Terſſites iſz ći Oycem będzie/
24:
Gdy cnotą zrownaſz z cnym Aiaxem wſzędzie. ꝛć.
25:
Ale ku rzeczy przyſtępuie.
26:
Rozmáite ſą záſię mniemánia rozmáitych Hiſtorikow ſkądby
27:
Imię y Przezwiſko Litwie vrosło. Naprzod Eraſmus Stella, w Hi=
28:
ſtoriey Pruſkiey piſze/ iſz roku od Chriſtuſa 373. Litalanus álbo
29:
Litwos Syn Weideuuta Krolá Pruſkiego z mátki Alanki vro=
30:
dzony/ Litwę Litwą y Lotwę/
Litwá od Lu=
talaná álbo
Litwoná
Xiążęciá.
á Zaimo álbo Saimo młodſzy brát
31:
iego Zamodźką álbo Zmodźką/ Ziemie/ ktore ſie im z wydźiału do=
32:
ſtáły/ od ſwych imion miánowáli y názwáli. Ktorą też ſententią
33:
Eraſmi Stellæ, y to imię Litwy od Litalaná Vapouius y Ioſtus
34:
Decius/ y Bielſki potwierdzáią. Drudzy záś ſą/ ktorzy á Lituo,
35:
to ieſt/
Litwa
á Lituo.
od trąby łowcey/ iſz ſie ty narody w łowiech kocháią Li=
36:
twę być názwáną (co nie ku rzeczy/ y co Miechouius lib. 4. cap.
37:
39. słuſznie zbija) mniemáią. Latopiſce záś Litewſkie á littus tuba,
Litwá
á Littus tuba.

38:
iſz nád Wiliyſkim brzegiem w długie trąby támeſzni obywátele y
39:
potomſtwo Włoſkie grawáło/ Litwie imię dawáią/ O czym też
40:
wyzſzey wnetże ſzerzey obaczyſz.
H iiijMnie


strona: 81

81.Macieia Srtiykowskiego
1:

2:

3:

4:
Dzielnośći y ſpraw ich potocznych máło co znáć dla niedoſtátku
5:
Hiſtoriy/ Tylko to Latopiſce wſzyſtki zgodliwie ſwiádczą/ iſz gdy
6:
ſie tu Włoſzy z ſtáremi obywátelmi Zmodźkimi/ Alanámi/ Got=
7:
támi/ y Kurſami rozmnożyli/ Tedy przerzeczone Xiążętá Zmodź=
8:
ką/ y Kurſką/ álbo Kurſowską Ziemię tym ſpoſobem po ześciu
9:
Palemoná przodká ſwego podzielili.
10:
Borkus ſtárſzy wziął vdział ſwoy nád Niemnem:
Vdział Bor=
kuſſow.
támże
11:
gdzie Rzeka Iuria do Niemná wpada/ ná vſćiu Zamek záłożył/
12:
ktoremu dał imię Iurbork złożywſzy imię Rzeki Iuriey/
Iurbork.
z ſwoim
13:
właſnym imieniem Bork dla wieczney sławy/ iák to y Cracus
14:
Xiążę Polſkie vczynił/ gdy Crakow záłożył. Tákże Romulus
15:
gdy Rzym fundował.
Kunoſſow v=
dział.
Tym też ſpoſobem ſrzedni Syn Palemo=
16:
now Konas álbo Kunas Zamek nád Niemnem/ gdzie do niego
17:
Wilia wpada/ zábudował/ ktory Konaſſowem od ſwego imie=
18:
nia przezwał/
Kowno álbo
Kunassow.
potym ten Zamek Kownem y z miáſtem zá czáſſow
19:
poſtępkiem áż po dźiſieyſzy czás zowią.
Tymże podo=
bne mamy
fundowánie
Czechowo z
Lechem/ y z
Ruſſą/ wed=
ług Długoſſa.
Tákże nád Wilią/ Niem
20:
nem/ Niewazą y Dubiſſą Rzekámi ſam Kunas pánował/ á Bor=
21:
kus nád Iurią áz do Morzá Pruſkiego/ y Kurlandſkiego kráiny
22:
rządził. Trzeći záś Brát Spera z ludem ſwoim dáley ſie vdał od
23:
Bráćiey/ á ciągnąc przes puſzczą ku wſchodu Słońcá y ná połu=
24:
dnie/ przebył Niewiazę/ Serwentę/ y Swiętą rzeki/ y nálazł
25:
mieyſce nád Ieźiorem puſzczámi/ łąkámi/ y rozłogámi wdzięcz=
26:
nymi okraſſone/
Spera gdzie
oſiadł.
tám záraz SPERA vczyniwſzy oycowſkim oby=
27:
czáiem Bogom ſwoim modlitwy y ofiáry/ począł Zamek budo=
28:
wáć nád onym Ieźiorem/ ktoremu weſpołek z Zamkiem dał imię
29:
od ſiebie Spera/ á ták miedzy Niewiazą/ Serwentą/ y Swie=
30:
tą rzekámi vgruntował ſobie oſſádę.
Dorſprungus
Iulianus.

31:
DORſprungus Iulianus też Palemonow Towárzyſz Pa=
32:
tricius álbo Oyczyc z Xiążąt Rzymſkich z Herbu y z Familiey
33:
Centauruſſow álbo Kitauruſſow y z Rożey/ widząc porządne oſ=
34:
ſády Wnukow ſwoich Synow Palemonowych/ ciągnął dáley z
35:
ludem ſwoim nad Swiętą Rzeką/ gdzie nálazł Kopiec wynio=
36:
sły w roſkoſznym położeniu zamkowi bárdzo przyſtoyny/ tám
37:
tedy záraz Bogom zwykłe ofiáry z ludem ſwoim vczyniwſzy/ Za=
38:
mek ieden nizny/ á drugi ná Kopcu wyzſzy zábudował/ ktory we=
39:
dług Latopiſzcow Wilkomirią názwał/ á ſkądby to imię y názwi=
40:
ſko vrosło/ niemáſz pewney wiádomośći.
Tenże


strona: 86

Kſięgi Czwarte.86.
1:
Macieiá Striykowskiego Oſoſteuiciuſſa
2:
Kronika Polska/ Ruska/
3:
Kijowska/ Moskiewska/ ꝛc. y pewne a dowodne
4:
wywody wſzyſtkich Narodow Sławieńſkich/ z wielką pil=
5:
nością y prácowitą trudnością zebráne.
6:
Kſięgi Czwarte/ Rozdział I.
7:
Do iaſnie Wielmożnego Páná/ Páná Oſtaphija
8:
Wołowiczá/ Páná Wileńſkiego/ Canclerzá Wielkiego Xięſtwá
9:
Litewſkiego/ Brzeſcieyſkiego/ Kobrynſkiego/ etc. Staroſty.
10:
Y do Iaſnie Wielmożnego Páná/ Páná Stephaná Koributowiczá
11:
Xiążęciá Zbáráwſkiego/ etc. Woiewody Trockiego/ etc.
12:
B
Og ſerc ludzkich napewnieyſzy ſwiá=
13:
dek lepiey wie/ iákom wielką/ fráſowliwą prze=
14:
ważną/ trudną pracą/ y węzłowátſzą nád on
15:
Gordiyſkiego wozá od Alexandra roſcięty (gdy
16:
go niepodobna rzecz byłá rozwiązáć) węzeł/
17:
podiął Czytelniku miły/ ſtáráiąc ſie s pilnoſcią
18:
abychći prawdźiwy/ y dowodny wywod Narodow náſzych Sar=
19:
matſkich/ Sławáńſkich/ Ruſkich/ á przytym Litewſkich pokazał/
20:
iáko/ ſkąd/ ktorym ſpoſobem/ od potomſtwá Noego poſli/ iáko też
21:
y zá ktorym powodem w tych kráinach pułnocnych oſiedli/ á z má=
22:
łych początkow w ták wielkie narody y ſzerokość pánowánia vro=
23:
ſli. Ktorego przedſięwzięćia część iżem iuſz náprzodku tey Kro=
24:
niki moiey/ przy wywodzie Narodu Litewſkiego ſzeroko/ y dowo=
25:
dnie z prawdźiwych á rozmáitych Hiſtorikow pokazał/ ná oſtá=
26:
tek Narodow wſzyſtkich pod Niebem ná tym Swiećie żyiących/
27:
á od Noego Synow y Potomkow porządną genealogią idących/
28:
początki y rozmnożenia práwiem s korabiá wywiodł. Tedy zno=
29:
wu gdym przyſzedł do Dzieiow Ruſkiego narodu ſtárożytnie sła=
30:
wnego/ á ſnaść nadawnieyſzego źrzodłá Sławáńſkich wſzyſt=
31:
kich Zieḿ/ y narodow/ zdáłá mi ſie rzecz być potrzebna/ ná tym
32:
pierwſzym początku Kroniki Ruſkiey/ oſobliwie linią narodow
33:
Sławańſkich Ruſkich porządną genealogią według możnośći
34:
mozgu y śił náſzych/ z dowodu Greckich/ Laćinſkich/ Hebreyſkich/
35:
y Kaldeyſkich Hiſtorikow położyć.

strona: 90

Tegoż imienia drugi
1:
Iwan Iwanowic/ tám Stolicę trzymał/ po nim Dimitr/ po
Dimitrze


strona: 91

91.Macieia Striykowskiego
1:
Dimitrze Baſili/ álbo Waſſilei/ ktory poiąwſzy Corkę v Witołdá
2:
W. X. Litewskiego Annotazią/ álbo Zophią/ Waſila oſlepionego
3:
po ſobie Dźiedźicem zoſtáwił/
Zwycięſtwá y
ſzczęście Iwa
ná W. X. Mo
ſkiewſkiego.
z ktorego potym Iwan wielkim
4:
Xiędzem Moskiewſkim naſzczęſliwſzym będąc/ wybił ſie na=
5:
przod z mocy y z hołdu Tatarom/ Caſanską Hordę/ Pormią/ Si=
6:
birią/ Lapiją/ Iuharią/ skąd przodkowie Węgrow/ Bulgarią A=
7:
ziatycką etć. kráiny częścią podbił pod moc ſwoię/ częścią zhołdo=
8:
wał/ od Litewskiego Páńſtwá 70. Zamkow oderwał/
70. Zamkow
od Litwy o=
derwał.
z Swe=
9:
dámi/ y z Iflanty wielkie woyny wiodł/ etć. y ten ſie począł piſáć
10:
Cárzem/ y Pánem wſzyſtkiey Ruśi/ etć. Tego dopiero wnuk Wa=
11:
ſili wielki Xiądz Moskiewski/ Zamek Moskiewski począł mu=
12:
rem y wieżámi obwodźić/ ktore mury potym przes lat trzydzieśći
13:
cáłe potomkowie iego ledwo dokonáli/ Wſzákże y ſam Sigiſmun=
14:
dus Herberſtein wyzſzey w opiſániu Miáſtá Moskwy ták mowi:
15:
A iżby Miáſto Moſkwá inſzym kráinom przezwisko od ſiebie dáć
16:
miáłá/ to nie pewna/ ále prawdzie rzecz podobna/ iſz od rzeki Miá=
17:
ſto imię wzięło.
Herberſtein o
Moskwi.
Nam etſi urbs ipſa olim caput gentis non fuerit, Moſco=
18:
rum tamen nomen ueteribus non ignotum fuiſſe conſtat. Abowiem ieſli
19:
ſamo Miáſto Moskwá przedtym niebyło Stolicą y głową na=
20:
rodu tego/ wſzákże ieſt rzecz pewna/ iſz imię Moskiewskiego na=
21:
rodu było znáczne Hiſtorikom ſtárodawnym od Moſochá. Toż
22:
też y Cromerus cap. 8. lib. I. Cronicorum Pol: po długich wywodach
23:
Sarmatskich narodow/ o Moskwi twierdźi/ Y ták caput 8. lib. I.
24:
zámyka/ Nec eſt incredibile eos (ſcilicet Moſchouitas) cum Moſchi, Mo=
25:
docæ ſiue Amaxobitæ antiquitus dicerentur, aliquando in uicinorum &
26:
cognatorum Ruſſorum fiue Roxolanorum nomen tranſiſſe, Poſteá ueró
27:
priſtinum (id eſt nomen Moſchorum) reſumpſiſſe, &c.
28:
Moſoch tedy Syn Iaphetow ſzoſty/
Gen. 10. Ioſeph.
lib. I. cap. 14.
Philo. Biblie. An=
tiquit: Beroſus lib.
4. & 5. Moſcus
veró Moſchos ſi=
mul & in Aſia et
in Europa fun=
dauit.
wnuk Noego zá Sar=
29:
matem álbo Sarmatą krewnym ſwoim/ ktorego Moiſes Gene=
30:
ſeos 10. Ioſephus Antiquitatum Hebreicarum lib. I. cap. 14. Iſtrowe=
31:
go álbo Iectanowego Syná Wnuká Semowego/ á Práwnuká
32:
Noego być ſwiádczą/ Ruſzywſzy ſie od Babilonu po onym zámie=
33:
ſzániu ięzykow z narodem ſwoim wſzyſtkim/ y z ſynámi Iſtrowy=
34:
mi/ to ieſt z Sławaki/ ktorzy ſie do nich przyłączyli/ iáko Beroſus
35:
piſze/
O tym też czy
tay Cromera
lib. I. cap. 21.
de Sarmatis.
ciągnęli obádwá przez Armenskie gory/ y Scitiyskie álbo
36:
Tatarskie polá ze wſchodnych kráin ku pułnocnym częśćiom ſwiá=
37:
tá/ á naprzod nád brzegámi Pontskiego álbo czarnego Morzá
38:
oſiedli Roku 131. po Potopie/ A od pánowánia Nemrotowego
39:
w Babilonie Roku 25.
Sarmatowie
kiedy oſiedli
nád Czarnym
Morzem.


strona: 94

1:
Co muſiáło być iſz ták ieſt/ Bo po zámieſzániu ięzykow v Ba=
2:
bel Wieże/
Ięzyki przed=
nieyſze po Po=
topie.
napierwſzy był ięzyk Chaldeyſki y Hebreyſki álbo Zy=
3:
dowſki/ potym Scytiyſki/ álbo Tatarſki/ záś Egipſki/ Etiop=
4:
ſki y Indiyſki/ potym Grecki y Láćinſki náſz też Sławieńſki/ ſzo=
5:
ſty od Moſochá ſzoſtego Syná Iaphetowego/ ponim Niemiecki
od Twi=


strona: 95

Kſięgi Czwarte.95.
1:
od Twiſkoná/ to ſą ięzyki ná wſzystkim Swiećie przednieyſze/
2:
s ktorych iáko źrzodł żywych/ inſzE rozmáitych Narodow ięzyki
3:
początki rozmnożenia/ właſnośći/ y rozne dla roznośći gránic
4:
wymowy ſwoie máią/ co ia káżdemu słuſznymi raciámi wy=
5:
wiodę/ kto mię o to chce pytáć. Aczkolwiek 72. ięzykow we=
6:
dług wodzow y Xiążąt zmieniło ſie v Babel z iednego. Ale mą=
7:
dry/ bywáły/ y ięzykow ſwiádomy/ ſam przes ſię temu ſnádny
8:
rozſądek dáć może/ á ták co Iornandes/ ktory przed lat tyſią=
9:
cem/ y ſtem piſał Kronikę ſwoię/ ſwiádczy być ięzyk Sławáń=
10:
ski ſtárodawny/ w tym ſie nie myli/ bo ieſt záraz po potopie
11:
Roku 131. według Beroſuſſa.
Stárodaw
ność iezyká
Sławieńſkie=
go.

12:
Tenże też Iornandes/
Iornandes o
Sławakach
ná drugim
mieyſcu piſze.
ktory Roku od Chriſtuſa Paná
13:
584. zá Mauriciuſſá Ceſarzá 55. piſze/ iſz Sławacy nád Iſt=
14:
rem álbo Dunáiem ku połnocnym kráinom mieſzkáli/ á potym
15:
przepráwiwſzy ſie przez Dunay/ Miſſią oboię/ Pannonią/ Wę=
16:
gry/ y Rákuſſy/ Macedonią/ Tracią/ Iſtrią ſplundrowáli/ y
17:
zwoiowáli/ á vczyniwſzy ſobie przes miecz beſpieczne w onych
18:
Kráinach mieſzkánie/
Woyny Słá=
wanſkie.
iedni w támtych Ziemiach/ á drudzy
19:
miedzy Drawą y Sawą rzekámi w Illiriku y Dalmaciey
20:
oſiedli/
Oſſády ſtá=
rych Sława=
kow/ á dla cze
go y ſkąd ná=
zwáne.
y wſzyſcy iednoſtáynie ſámi od ſiebie ony Ziemie Sła=
21:
wanſkimi/ od sławnych ſwoich dzielnośći názwáli/ á rozſze=
22:
rzáiąc Gránice ſwoie/ vſtáwicznymi woynámi pokoy ſobie y
23:
potomkom ſwoim w nich gruntuiąc/
Sławacy
Rzymiánom
y Grekom
śilni.
Rzymſkie y Konſtanti=
24:
nopolſkie Ceſárſtwá do gruntu práwie zwątlili/ y ſzyki ich ze=
25:
mdlili/ O czym ſzerzey naydzieſz v przerzeczonych Hoſtorikow/
26:
Iornanda/ Procopiuſſa/ etć.
27:
Blondus záś ktory przed lat ſtem y dwudzieſtą o náchyle=
28:
niu ku zgubie Rzymſkiego Ceſárſtwá/ Hiſtorią piſał/ gdzie Ar=
29:
kadiuſſowego y Honoriuſſowego pánowánia/ ktorzy byli Ce=
30:
ſarzámi/ Roku od Chriſtuſá Páná 298. wzmiankę dawniey=
31:
ſzą czyni/
Sławacy
woynámi sła
wni/ Roku
298.
Wſpomina też tám Sławiáńſki Narod iuſz ná ten
32:
czás być sławny.
33:
A Trogus Pompeius nád tych wſzyſtkich Hiſtorikow ſtá=
34:
rodawnieyſzy Rzymſki Hiſtoryk/ ktory ieſzcze przed národze=
35:
nim Páńſkim rozmáitych narodow dzieie piſał/ y Iuſtinus z nie=
36:
go lib. 32.o narodzie Sławáńſkim/ ktorych też Iſtrámi názy=
37:
wáią/
Iſtrámi Sła
wakow zowią
od Dunaiá.
Trog Pomp.
et Iuſtin. lib.
32. o Sławáń
ſkich przod=
kach.
ták piſzą/ Iſz Oëta/ álbo Aëta Krol Kolchis Ziemie nád
38:
Czarnym Morzem leżącey/ nie dáleko od Tanais álbo Donu
K ijRzeki


strona: 96

96.Macieia Striykowskiego
1:
Rzeki z Moſkwy płynącey/ gdy mu Iaſon z Argonautámi Me=
2:
deą Corkę z wielkimi ſkárbámi (ktore ſkárby Aureum uellus Poé=
3:
towie zowią) vniosł/ posłał zá nim wpogonią dwádzieśćiá ty=
4:
ſięcy ludźi w nawach/ Morzem czarnym/

strona: 100

100.Mácieia Striykowskiego
1:
Papież Rzymſki Mikołay pierwſzy/
Roku 859.
Bułgarowie
wiárę Rzym=
ſką przyięli
Chriſtuſowę.
A po Ianie Niewieśćie
2:
trzeći/ roku od Chriſtuſa 859. piſał do nich łágodnymi słowy/ áby
3:
Chrzeſt ſwięty y Wiárę Chriſtuſowę przyięli/ ná co oni rádzi po=
4:
zwolili/ bo miedzy nimi wiele Chrześćiánow tegoż Sławieńſkie=
5:
go ięzyká było/ zwłaſzczá Greckiey religiey/ posłał tedy do nich
6:
Mikołay Papież Legaty ſwoie/ y ludźi Duchownych wiele/ kto=
7:
rzy Bulgarow y inſzych Sławakow w Traciey y w Miſſiey po=
8:
chrzćili/ y náuczyli wiáry Chrześćiáńſkiey/ według Rzymſkich
9:
obrzędow/ á Fortyniany Kápłany Greckie/ ktorzy ich też przed=
10:
tym ná ſwoy Zakon byli przywiedli/ od nich wygnáli/ zowiąc ich
11:
odſzczepiencámi.
12:
Ták gdy wſzyſcy Bulgárowie iednoſtáynie przyięli Chrzeſt
13:
ſwięty/ vsłyſzeli iſz Saraceni Hiſpanią/ y Włoſkie Ziemie y Fran=
14:
cią ſrogo woiowáli: iuſz byli część Hiſpániey oſiedli/ y Garganum
15:
gorę sławną w Apuliey opánowáli/ bo im Ceſarzowie Chreſći=
16:
áńſcy odporu niemogli dáć/
Bulgarowie
Sławacy ſkut
kiem wiárę
zdobiąc/ Sa=
racenow po=
rázili.
Zebráli ſie tedy ná nich dobrowolnie
17:
Bulgárowie/ Sławacy/ y ciągnęli Morzem y Ziemią do Apu=
18:
liey/ gdzie Saracenow trzydzieśći tyſiąc poráźili/ á potym ná
19:
Porćie Ankonſkim y Neapolitanſkim zwiodwſzy z drugimi woy=
20:
ſkámi Saraceńſkimi bitwę/ Okręty im y Galeri dźiwnym forte=
21:
lem popalili/ y wſzyſtkich Machometanow rozgromili. Dźiało ſię
22:
to od Chriſtuſa roku 859. zá Ceſarzá Ludowiká wtorego/ Syná
23:
Lotariuſſowego/ á od Machometá Proroka Saraceńſkiego ro=
24:
ku 43. według rachunku Carionowego.
O tym czytay
Cariona.
A Xiążę Bulgárſkie/ po
25:
tey posłudze Chrzeſćiáńſkiey wſtąpił w Zakon Puſtelnicy/ Sy=
26:
nowi ſwemu ſpuśćiwſzy pánowánie/ ktory iſz nieporządnie páno=
27:
wał/ ktemu ſektą Fortunianow Conſtantinopolſkich był zárażo=
28:
ny/ dał mu Oćiec oczy wyłupić/ wyſzedwſzy z Klaſztorá/ á Sy=
29:
ná młodſzego Bulgarom dał zá Xiążę/ á ſam ſie do Klaſztorá
30:
wroćiwſzy/ tám żywotá dokonał. Wſzákże potym Bulgárowie/ y
31:
máło nie wſzyſcy Sławacy dla ſąſiedzkiey przyległośći w Gre=
32:
cki ſie zakon przewiergnęli/ w ktorym y dźiś trwáią.
33:
Ták tedy s tych Ruskiego pokolenia Bulgarow álbo Wol=
34:
gárow/ ktorzy od Wolgi rzeki z ſtron Moskiewskich wyſzli/ ty ſie
35:
narody Sławańskie od Morzá Trackiego áż do Weneckiego ſze=
36:
roko dzielnośćią rycerską rozkrzewiły/ iáko Serbowie/ ktorzy tę
37:
Ziemię opánowáli/ gdzie byłá przedtym Miſſia máła/ dźiś Ser=
38:
bią zowią álbo Seruią/
Nieſzczęſli=
wie ią názwa
no Seruią/ bo
wſzyſcy ſą in
ſeruitute
Turcica.
Bulgarowie gdzie przedtym Miſſia
39:
wielka/ Boſnowie gdzie przedtym byłá Liburnia/ dźiś Boſſenska
40:
Ziemiá.

strona: 105

Kſięgi Czwarte.105.
1:

2:

3:
Z tychże Wolgarow álbo Bulgárow od Wolgi rzeki Moſkiew=
4:
ſkiey/ drugi ſie narod Ruſki odłączył/
Wołhyń y
Wołyniánie.
ktorzy w tych kráinach/ kto=
5:
re dźiś Wołhyniem zowiemy oſiedli/ á od Wolhy rzeki y od Wol=
6:
harow Wołhyńczámi z ziemią ſwoią Wołhyniem ſą názwáni.
7:
Ktory narod y dźiś w Ricerſkich ſpráwach/ niemniey iáko
8:
przodkowie ich baczymy być sławny/ iáko ſą Lucżánie/ Wolodi=
9:
mierzánie/ Krzemieńczánie/ Hrodlánie/ Howruczánie/ Zitomirzá=
10:
nie/ Korczánie/ Zbárażánie/ etć. Ktorzy potym Kijowſkie/ Podlá=
11:
ſkie/ Podolſkie/ y inſze przyległe Ruſkie ſtrony narodem ſwym ná=
12:
pełnili. A drudzy w tych polach (gdzie dźiś Nizoui Kozacy prze=
13:
bywáią) tákże nád Dnieprem y Donem rzekámi/ y w Taurice/
14:
gdźie dźiś Tatarowie Przekopſcy/ zoſtáli. A s tymi Gotowie/
15:
Iatwiezowie/ Połowcy/ Piecinigowie/ y inſzy Sarmatowie
16:
towárzyſtwo iáko z pobrátynámi z iednego narodu idącymi mie=
17:
li. Dźiś ich oſtátki ſą nád czárnym Morzem/ miedzy Przekopſką
18:
Hordą á Wołochy/ ktorzy ſie zowią Beſſarabami/ Słowieńſkim
19:
ięzykiem mowiący.
20:
O tych piſał Ouidius Naſo Poéta zacny zá oſſobliwy dźiw
21:
do Rzymiánow/ gdy tu był wywołáńcem w Taurice/ gdzie dźiś
22:
Kapha/ Krym/ y Białogrod Wołoſki/ y gdzie Oczakow/ Ká=
23:
niow/ Cyrkaſſy/ y Kijow.
24:
A ták piſze lib. I. de ponto Elegia 2. ad Maximum:
25:
Hoſtibus in medijs interque pericula uerſar,
26:
Tanquam cum patria pax ſit adempta mihi, &c.
27:
W poſrzodku nieprzyiaćioł mieſzkam niebeſpieczny/
28:
Iákby mi był z oyczyżną pokoy odięt wieczny/
29:
Ktorzy iádem Iáſzczorcym máżą ſtrzáły ſwoie/
30:
By do ſmierci przydáli przyczyn tile dwoie/
31:
Tu Rycerz zbroyny mury dręczy oblężone/
32:
Właſnie iák owce w chlewie wilk ſtráſzy zámknione.
33:
Dáchy ſie od ſtrzał ieżą ze wſzech ſtron nátknionych.
34:
Ledwo mocna ſtrzyma gwałt kłotká bram zámknionych.

strona: 110

1:

2:

3:

4:

5:

6:
Ták tedy iuſz maſz Czytelniku miły/ wywod narodu litew=
7:
ſkiego/ Zmodźkiego/ Sarmatow/ Słowakow/ Ruſſakow/ etć. A
8:
iſz Sármatowie ſą názwáni od Aſarmatá álbo Sarmati/ o kto=
9:
rym czytay Geneſis 10. v Ioſepha Antiquit. Hebr. lib. I. cap. 14. Albo
10:
też ſą názwáni Sarmatámi/ y Scytow narod Tatarſki wygnáli
11:
y wybili z Sarmaciey/ ktorych też potym Grekowie/ iáko ſie wyz=
12:
ſzey powiedziáło/ gdy ich mocy doználi/ miáſto SArmatas co ſie z Zy=
13:
dowſkiego wykłáda wyſoki y zacny/ Sauromatas názwáć mogli
14:
przećiwnym obyczáiem/ á Sauros, co ſie z Greckiego rozumie Iaſz=
15:
czorká/ & omma oko/ to ieſt narod z Iaſzczorcymi oczymá/ dla zá=
16:
palczywośći woienney/ Sławakámi ich záś zowią/ od sławy/ y
17:
od sławney/ á przeważney dzielnośći rycerſkiey/ álbo Słowaká=
18:
mi od słowá/ iſz wwypełnieniu słowá/ obietnice/ y przyrzeczenia
19:
vprzeymie sſtali byli. A teras iuſz do ſámey Hiſtoriey Ruſkiey w
20:
imię wſzech rzeczy początku Bogá przyſtępuiemy.
21:
Macieiá Striykowskiego Oſoſteuiciuſa
22:
O Białey y Czarney Ruśi/
23:
wſchodnich/ pułnocnych/ y zpołudniowych Naro=
24:
dach ſtárożytnych/ y ich Xiążętach Wielkonowogrodzkich/
25:
Izborſkich/ Pſkowſkich/ Biełoiezierſkich/ Kijowſkich/ Luckich/ Wło=
26:
dimirſkich/ Wołynſkich/ Halickich/ Podgorſkich/ Podolſkich/ ꝛć.
27:
Rozdział III.
28:
S
Tárożytne wſzyſtkich Sławáńskich
29:
narodow źrzodłá y máćice Ruſkiey ziemie/ y ich
30:
sławne pokolenia/ ſkądby y sktorey przyczyny ál=
31:
bo właſnośći/ Ruśią názwáne były/ rozmáite ſą
32:
ludzi vczonych o tym mniemánia y wywody: Bo
33:
tákże nieznáczni byli Ruſſacy Greckim y łáćin=
34:
ſkim Hiſtorikom iáko y inſze pułnocne narody/ ktorych wſzyſtkich
35:
zá iedno Scitámi álbo Sarmatámi zwáli.

strona: 114

1:
A drudzy z tegoż narodu
2:
nád Wisłą pod Niemcámi/ y nád Odrą pod Saſſami kráiny mo=
cą opáno=


strona: 115

Kſięgi Czwarte.115.
1:
cą opánowáli z Xiążęciem ſwoim Lechem/ od ktorego áż do tych
2:
czáſow nas Lechámi/ á Turcy Lechtámi/ Węgrowie Lengiebami/
3:
Litwá y Zmodź Lynkámi/ Lotwá Leiſſami názywáią. Drugich
4:
też zwano Drewkánámi od Drew/ iſz miedzy láſſy w gęſtych y zá=
5:
rosłych puſzczach mieſzkáli.
6:
Dregowicy záś nád Dźwiną byli/ Drudzy nád Deſzną y Su=
7:
lą rzekámi Siewierſkimi/ Drudzy gdzie ſie Dniepr y Wolga po=
8:
czyna/ Krzywiczány byli názwáni/ ktorych było głowne Miáſto
9:
Smolenſko. Tákże Serbowie/ Karwaci/ Bielánie/ Pomorcycy
10:
y inſze Sławienſkiego ięzyká narody Ruſkie/ roznymi przezwi=
11:
ſkámi od roznych kráin y Xiążąt ſą názwáne/ wſzákże pewnych Hi=
12:
ſtoriy o ich ſpáwach mieć nie możemy áż do Kijá/ Scieká/ y Kore=
13:
wa Xiążąt. Ten Kiy álbo Kig/
Kiy álbo Kig
Sciek/ Ko=
rew Brácia
Xiążętá Ru=
ſkie/ Libeda
Sioſtrá ich.
Scieg y Korewo Xiążętá Ruſkie
14:
byli bráćia rodzeni á czwarta ich Sioſtrá Lebeda álbo Lebed z na=
15:
rodu y potomſtwá Iafetowego/ y Moſochá Syná iego. A ći pá=
16:
nuiąc nád Ruſkimi narody Miáſtá y Zamki ku obronie zákłádáć y
17:
budowáć poczęli. Kiy álbo Kig ſtárſzy/ Zamek y Miáſto Kijow
18:
od ſwego imienia nád rzeką Dnieprem záłożył/
Kijow.
gdzie potym byłá
19:
głowá y sławná ſtolicá Iedynowładſtwá Ruſkiego.
20:
Wtory Brát Sciek niedáleko od Kijowá zbudował Zamek
21:
y Miáſto ná gorze Sciekáwice od ſwego imienia.
Sciekáwica.
Tákże też Kore=
22:
wo trzeći Brát ich Korewicę w vdzielnym ſwoim Xięstwie záło=
23:
żył/
Korewicá.
ktory potym Wyſſegrodem zwano.
Wyſſegrod.
A ſioſtrá ich Libeda nád
24:
rzeką Libiedą oſſády ſwoie vgruntowawſzy/ támże Zamek Libiec
25:
álbo Lubiec zbudowáłá ná kopcu wyniosłym.
Libeda Lu=
biecz.

26:
Ci Xiążętá przednieyſze rodzoni bráćia mieli drugich Xiążąt
27:
pod ſwoią mocą niemáło/ ktorzy poſpolićie v nich Hetmány bywá=
28:
li/ s tych był przednieyſzy Rádźim/ od ktorego ſą názwáni Rádzim=
29:
czánie/
Rádzimczá=
nie.
Wiátczánie.
Dulebiánie
nád Bugiem.
nád rzeką ſaſſu/ Wiátko od ktorego Wiátczánie/ nád rzeką
30:
Wolgą y Wijatką/ Duleba od ktorego Dulebiánie nád Bugiem/
31:
ktorych dźiś Luczany zowiemy/ ále ty narody Ruſkie/ ktore z Ro=
32:
dzimá/ z Duleby/ y z Wyiatką wywod miáły/ obyczáiem źwierzę=
33:
cym wleſiech mieſzkáli/ á s krewnymi bez wſzelkiey roznośći y wſty
34:
du/ iáko ſie ktoremu podobáło poſpolicie ſię złączáły/ o czym Kro=
35:
niki Ruſkie/ Długoſz y Miechouius lib. I. cap. 4. fo. 6. ſzerzey ſwiádczą.
36:
Potym gdy trzey Brácia przerzeczeni Xiążętá Ruſkie/ Kiy/
O tym też czy
tay Dlugoſſa
Miechouiuſ=
ſa y Cromerá
lib. 2. in Pia=
ſto.

37:
Sciek/ y Korewo żywot z ſmiercią przemienili/ ſynowie y potom=
38:
kowie ich po nich długi wiek káżdy ná ſwoim vdziale ſpokoynie pá=
39:
nowáli/ áſz po tym ná ich mieyſcá Oſkald/ Aſkolt álbo Oſkolod y
40:
Dyr Xiążętá z ichże narodu náſtąpili.
Drudzy


strona: 120

120.Macieia Striykowskiego
1:

2:

3:
A ták ſie potomſtwo właſnych Xiążąt Ruſkich Kijowſkich/
4:
y Korewowicow w Oſkołodzie y Dzirze/ gdy ich Olech zdrádą
5:
pobił/ dokończyło/
Genealogia
Xiążąt Mo=
ſkiewſkich y
Ruſkich.
á z Xiążąt Wareckich inſzy Kniaźiowie od Iko=
6:
rá áż do dźiſieyſzego wielkiego Xiędzá Moſkiewſkiego nową ſie
7:
genealogią poczęli.
8:
Ciągnął potym z woyſkiem Olech ná Drewlany z Ikorem/
Olech ná
Drewlany
woynę pod=
niosł.

9:
ktorzy też byli narodu Ruſkiego/ y podbiwſzy ich pod moc ſwoię/
10:
hołd ná nich vłożył. A gdy po zwycięſtwie weſela vżywał w Ki=
11:
iowie/ kazał do ſiebie przywieźć koniá/ w ktorym ſie nawięcey ko=
12:
chał/ y wezwawſzy wieſzczkow pytał ich/ coby o tym koniu rozu=
13:
mieli/ ktorzy przyſzedwſzy rzekli/
Wrozbá Ole=
chowi o Ko=
niu.
iſz tobie wielki Kniáziu od tego
14:
Koniá ſmierć podiąć/ przeto go kazał od ſiebie odwieść y oſobno
15:
chowáć. A zebrawſzy więtſze woyſko z zieḿ Ruſkich ciągnął wo=
16:
dną Armatą przez czarne Morze do Konſtantinopola/
Olech Con=
ſtantinopole
obległ.
ktorego
17:
wielką mocą dobywał/ vſtáwicznie morzem y ziemią ná báſty y
18:
ná mury ſturmuiąc. Ktorego wielkiego gwałtu Ceſarz Conſtan=
19:
tinopolſki niemogąc wytrzymáć/ á pomocy ná odſiec zniſkąd ſie
20:
nieſpodziewał/ przeiednał Olechá wielkimi dárámi/ odkupuiąc
21:
pokoy/
Olech dárámi
Ceſárzá Gre=
ckiego vbłá=
gan.
á proſząc áby od oblężenia odſtąpił: Co też Olech/ widząc
22:
trudne dobycie miáſtá/ dárámi vbłagány vczynił/ á dawſzy przy=
23:
mierze Ceſárzowi Greckiemu/ y nárádźiwſzy ſie z nim/ zoſtáwił
24:
tam (iák Ruś piſze) Scit ſwoy álbo Herb z Tarczą ná pámiątkę
25:
potomną. A ten podobno Herb álbo Scit miedzy inſzymi dáwno=
26:
ſciámi tym xtałtem iákiego dziś Moſkiewſki vżywa iam ſam tymi
27:
właſnymi oczymá widział Roku 1575. nád Bramá Gálátſką
28:
przećiw Konſtantinopolowi/ po ſtároſwiecku málowány/ wio=
29:
ząc ſie w Bacie proſto od hakow ſzubienice Wiſniewieckiego pod
30:
mury Galatſkie/ gdzie kletki drzewiáne ſtoią/ ále tę Bramę te=
31:
ras zábudowano/ tylko przedſię Herb ná xtałt Moſkiewſkiey
32:
pogoniey málowány dobrze znáć.
33:
Potym ſie wroćił z Czarygrodá do Kijowá Olech czáſſu
34:
Ieſieni/ y wſpomniał ná onego Koniá ſwoiego/ od ktorego mu
35:
Wieſzczkowie ſmierć podiąć práktykowáli/ y kazał go przy=
36:
wieść do ſiebie/ á gdy mu powiedziano/ iſz iuſz był zdechł w
37:
iego niebytnośći/ kazał ſie prowádźić do kośći iego/ áby ie
38:
vyźrzał/ á przyſzedwſzy ná mieyſce gdzie ony kośći leżáły/
39:
vſiadł ná nich/ á drugie Kroniki piſzą y Herberſtein/ iſz no=
gą w on


strona: 121

Kſięgi Czwarte.121.
1:
gą w on łeb Końſki vderzył/ mowiąc/ Otoſcie mi práktykowáli
2:
ſmierć podiąć od tego Koniá/ á on iuſz iáko widźićie zdechł/ nie=
3:
chćiałbych by ták y Praktikarzow potkáło/
Olech wed=
ług Praktiki
vmárł.
á gdy to wyrzekł wnet
4:
źmijá iádowita z onego łbá kuńſkiego wyſkoczyłá y viádłá go w
5:
nogę/ y od tego vmárł/ wykonawſzy ná Páńſtwie Kijowſkim/
6:
Nowogrodzkim/ Pſkowſkim/ Izborſkim y Biełoieźierſkim lat
7:
trzydzieśći y trzy/ pogrzebion ná Scekáwicy gorze obyczáiem
8:
Pogáńſkim.
9:
Ihor Rurikowic Wielki Kniáź y Iedyno=
10:
władziec Zieḿ Ruſkich.
11:
P
O ſmierći Olechowey Ihor álbo Igor Ruri=
12:
kowicz począł pánowáć ná Kijowie/ wielkim Nowogro=
13:
dzie/ ná Pleſkowie álbo ná Pſkowie/ ná Białymiezierze/ y ná
14:
wſzyſtkich Xięſtwach y Ziemiach Ruſkich/ w zachodnich/ pułno=
15:
cnych y ná południe leżących/ A ieſzcze zá żywotá Olechowego
16:
opiekuná ſwego poiął ſobie w małżeńſki ſtan Olchę Práwnuczkę
17:
Goſtomiſſelowę ze Pſkowá. Ná Drewlany dań wielką á niezno=
18:
śną włożył/ więtſzą niſz Olech iego Opiekun. A zebrawſzy wielkie
19:
woyſká/ ciągnął dáley Morzem do Greciey/ gdzie Nicomedią y
20:
Heracteą Miáſtá sławne obległ y opalił/ y kráin wiele Greckiego
21:
Ceſárzá Romaná ſplundrował w Bitiniey y w Poncie/ á gdy
22:
wielką mocą do Konſtantinopolá ćiągnął/ máiąc s ſobą po pięt=
23:
naście kroć tyſiąc okrętow/ y inſzego naczynia wodnego/ zebrał
24:
ſie przećiw im Romanus Ceſarz Grecki z pomocą Rzymſką/ y in=
25:
ſzych Pánow Chrześćiáńſkich/ á ſtoczywſzy ſrogą bitwę z Ruſką
26:
Armatą ná Morzu czarnym/ y poráźił wielkie woyſká Ruſkie ná
27:
głowę/ ták iſz Ikor ledwo z trzecią częścią Armaty do Kijowá
28:
vſzedł/ y wźiął potym przymierze z Ceſárzem Greckim. O tym
29:
poráżeniu Ikorowym Látopiſzcze Ruskie wzmianki nieczynią/
30:
Ale Luitprandus zacny Hiſtoryk rerum per Europam geſtarum lib.
31:
5. cap. 6. piſze/ iſz Ingerus Ruſki Krol/ ták go on zowie chcąc rzec
32:
Ikorus álbo Igorus/ gdy z wielką Armatą ciągnął do Konſtan=
33:
tinopolá wodną bitwą był poráżon od Romaná Ceſárzá Kon=
34:
ſtantinopolskiego/ y wielką poraſzką był odbity y odpędzony od
35:
Czárygrodá.
36:
Zonaras też Grecki Hiſtorik Annalium Greciæ tomo 3. niemiá=
37:
nuiąc Xiążeciá Igora piſze/ iſz Ruſacy/ ktorych on Roſſami zowie/
38:
quindecies mille nauium, máiąc sſobą piętnaście kroć tyſięcy okrętow
M iijKonſtan=


strona: 122

122.Macieia Striykowskiego
1:
Konſtantinopolá dobywáli/ gdzie od Grekow tak ſrogo byli po=
2:
ráżeni/ iż s ták wielkiey lidzby Okrętow máło ſie ich vwiozło/ á
3:
ná potym ſie Ruſacy od naiázdow do Greciey wſciągáli. A Ihor
4:
Wielki Kniáź wroćiwſzy ſie od Konſtantinopola do Kijowá wy=
5:
práwił ſie ná Drewlany w máłym poczcie ludźi/ chcąc do nich
6:
znowu pobory wybieráć. Tedy Drewlánie z Xiążęciem ſwoim
7:
Niſkinią/ á według niktorych Malditem názwánym/ poczęli my=
8:
ſlić/ coby około tych częſtych poborow y wyderkow/ á iákoby ſie
9:
s ták cięſzkiey niewoley wybić/ y mowili miedzy ſobą/ kiedy ſie
10:
Wilk wnęći w Owce/ tedy wſzyſtko ſtádo roſproſzy/ Przeto wi=
11:
dząc Igorá w máłey drużynie/ vderzyli nań gwałtem ná vro=
12:
ćiſczu v Miáſtá Koreſtená/ y zábił go Xiążę Drewlanſkie Mal=
13:
dit álbo Niſkinia/ támże pogrzebion w Koroſtenie pod mogiłą
14:
wyniosło vſſutą/ Roku od ſtworzenia Swiátá 6458. we=
15:
dług rachunku.
16:
Iáko ſie Olha pomſćiłá nád Drewlany
17:
ſmierći Małżonká ſwoiego Ihora.
18:
P
O zábiciu od Drewlanow Małżonká ſwoie=
19:
go Ihorá Rurikowicá Xiężná Holha z Synem iedynym
20:
Swentosławem Páńſtwá Ruſkie Wielkonowogrod=
21:
ſkie y Kijowſkie wzięłá w ſwoię ſpráwę/ ktora nieiáko białey
22:
głowy mdła płeć/ ále iáko nayporządnieyſzy Monarcha rzą=
23:
dziłá y ze wſzyſtkich ſtron od naiázdow nieprzyiaćielſkich Aſad=
24:
mowi y Cieltowi Woiewodom krewnym zábitego Małżonká
25:
ſwego vkrayne obrony zlećiwſzy/ obwárowáłá.
26:
Potym Drewlánie zhárdziawſzy w wolnośći y vrągáiąc Ki=
27:
iowiánom iſz ich Páná zábili/ posłáli do Olhy dwádzieśćiá oſob
28:
zacnych námawiáiąc ią łágodnie/ á potym grożąc y chcąc ią do te=
29:
go przymuśić/ áby zá ich Xiążę Drewlanſkie Niſkinię/ á według
30:
niktorych Maldita w małżeńſki ſtan poſzłá/ ktorych oná wysłu=
31:
chawſzy/ kazáłá doł głęboki we dworze wykopáć/ y wſzyſtkich o=
32:
nych Posłow weń żywych wrzućić/ potym ſámá náchyliwſzy ſie
33:
nád dołem/ pytáłá ich/ iáko ſie tám macie Pánowie Swátowie y
34:
kazáłá ich ziemią żywych záwálić. To ſpráwiwſzy/ zárázem Goń=
35:
cá do Drewlanow wypráwiłá/ dziękuiąc im zá to/ iſz ſię o nię iá=
36:
ko o Wdowę oſierociáłą ſtáráią/ mowiąc też/ iſz ia iuſz Małżon=
37:
ká ſwego z martwych wſkrześić niemogę/ á iżem ieſzcze młoda/
wáſzemu


strona: 123

Kſięgi Czwarte.123.
1:
wáſzemu ſię Xiążęciu w małżeńſki ſtan niezbraniam. tylko po mię
2:
według moiego ſtanu poſlicie ludźi zacnieyſzych/ y w więtſzych
3:
pocztach/ nie iáko pierwſzych. Drewlánie to vsłyſzawſzy z wiel=
4:
ką rádością wypráwili do Holhy pięćdzieſiąt ſtárſzych Boiárzow
5:
álbo Pánow rádnych przebránych/ Drudzy kłádą czteridźieſci
6:
ſczioſou ſwiętnym poczćie.

strona: 124

1:
Potym Roku od ſtworzenia Swiátá 6463. wypráwiłá ſie
2:
wielkim koſztem w Okrętach do Konſtantinopolá/
Holha do Cō=
ſtantinopolá.
y przyſzedwſzy
3:
z dworem ſwoim Ruskich Boiar do Ceſárzá Greckiego Ianá Ze=
4:
miſki oddáłá mu wielkie dáry/ ktory ią wielkim doſtátkiem w
5:
Konſtantinopolu czeſtował/ y ważył/ á pod dobrą myſl wzru=
ſzony/


strona: 125

Kſięgi Czwarte.125.
1:
ſzony/ vrodą y sławą iey zwycięſtw/ tudzieſz ſzerokością pąńſtwá
2:
Ruſkiego/ rzekł iey: Godnaś być Xiężno Holha ná Ceſárſtwie
3:
Greckim z námi/ w tym náſzym Mieśćie ſtołecznym Carigro=
4:
dzie/ y námawiał ią w Małżeńſki ſtan/ bo wdowcem będąc żony
5:
niemiał. A Holha mu ná to odpowiedziáłá: Ceſarzu ia ieſtem
6:
Pogánká/ á tum przyiácháłá/ ábych ſie wiáry wáſzey Chrzeſćiáń=
7:
ſkiey náuczyłá/ A ieſliby mię chćiał poiąć/ ochrzći mię. Náuczył
8:
ią tedy Patriarcha Konſtantinopolſki w Wierze Chrześćiáń=
9:
ſkiey/ A potym ią z wielą Boiar Ruſkich ochrzćił/
Olha ſie o=
chrzciłá.
A ſam Ceſ=
10:
ſar Ian/ iáko go prosiłá/ był Oycem iey Chrzeſnym/ z inſzemi
11:
Xiążęty Greckimi/ y dał iey imię Helená/ iáko y pierwſzey Ce=
12:
ſárzowey ſwoiey/ y błogosłáwił iey Pátriarcha/ mowiąc:
Błogoſłá=
wienſtwo
Holhy.

13:
Błogosłáwionaś ty miedzy Niewiáſtámi Ruſkimi/ ábowiem
14:
cie będą błogosłáwić Synowie Ruſcy w poſlednim rodzáiu
15:
wnukow twoich.
16:
A potym wezwał ią do ſiebie Ceſſar po chrzćie ná cześć/ y rzekł
17:
iey/ żem ia ciebie Heleno obrał/ iákoś mi ſámá obiecáłá ſobie zá mał
18:
żonkę ná Ceſárſtwo Greckie/ á Helená mu odpowiedziáłá/ y iákoſz
19:
mię maſz poiąć ochrzćiwſzy mię ſam iáko Oćiec/
Olha Ceſá=
rzá oſzukáłá.
y názwawſzy mię
20:
ſobie corką / gdyż w zakonie Chrzeſćiáńſkim/ y v Pogánow to ieſt
21:
rzecz obrzydliwa y niesłychána/ áby miał oćiec corkę poymowáć.
22:
Y rzekł iey Ceſarz/ przechytrzyłáś mię Holha. Dał iey potym dá=
23:
ry złote/ ſrzebrzne/ zavſnice/ y ſzáty iedwabne y Złotogłowowe/
24:
á Holha mu s Kijowá obiecáłá przysłáć Woſkow/ ſkor y czeládźi
25:
niewolney. Szłá záś do Patriarchy proſząc go o Błogosłáwień=
26:
ſtwo ná dom ſwoy/ mowiąc/ Syn moy Swentosław ieſt Pogá=
27:
nin/ y ludzie wſzyſcy ſą Pogáni/ niech mię Pan zbáwi wſzyſtkiego
28:
złego/
Drugie błogo
słáwieńſtwo
Holhy od Pa=
triarchy.
A Patriarchá rzekł do niey: Corko moiá wierna w Chriſtu=
29:
ſie/ żeś ſie ochrzćiłá/ y w Chriſtuſá ieſteś obleczona/ Ten cię ſam
30:
wybáwić ma/ iákoſz y zbáwił pierwſzy narod Noego w Korabiu
31:
z HVR Chaldeyſkieo/
Abrama/ Ge=
neſis II. cap.
12. 15. et 20.
Lota/ Gen. 19
I Per. 2. Eſa.
13. Hier. 50.
Amos 4.
Moizeſza/ E=
xodi 14. Da=
widá/ Regum
18.19. 20 22.
Daniela/ Da=
ni. cap. 6. etc.
y od Abimelechá/ Lotá od Sodomczykow/
32:
Moizeſzá z ludē Iſraelſkim od Pharaoná y z domu niewoley/ Da=
33:
widá od Saula/ Daniela z paſzczeki Lwow/ trzech młodzieńcow
34:
Sidrachá/ Miſacha y Abdenago z piecá ogniſtego/ ták też y ciebie
35:
wybáwi/ á to rzekſzy dał iey błogosłáwieńſtwo y Presbitera/ Hol=
36:
ha też ze wſzyſtkim dworem ſwoim wſiadſzy w okręty wroćiłá ſie
37:
ſzczęſliwie do Kijowá/ O czym Zonaras Grecki Hiſtorik annaliū to.
38:
3. ſzerzey piſze.
Zonaras An=
nal.To.3.
A tá Holha álbo Helena napirwſza byłá chrzeſcián=
39:
ka miedzy Ruſią/ y wiele Ruſakow do Chriſtuſa náwroćiłá/ Dla
40:
tego ią też Ruś prziwłaſzcza ku Słońcu/ Bo iáko Słońce Swiát
oſwieca/


strona: 126

126.Macieia Striykowskiego
1:
oſwieca/ ták też oná Chrztem ſwiętym/ Ruſkie narody naprzod
2:
oſwiećiłá.

strona: 129

1:
Ták tedy Iaropołk Swadołtową rádą poduſzczony/ pod=
2:
niosł woynę ná Brátá/ y poráźił woyſko iego Drewlanſkie/ á O=
3:
lech ſámo Xiążę vćiekáiąc z pogromu ná Zamek ſwoy Waraż (we=
4:
dług Miechouiuſſa) niemogł ſie wćiſnąć przed wielkim tumul=
N temludu


strona: 130

130.Macieia Striykowskiego
1:
tem Ludu vciekáiącego.
Tego Zamku
Herberſtein
nie miánuie/
áni Kroniká
Kijowſka/ tyl=
ko Dlugos/
Miechouius/
y niktore Kro
nicki Ruſkie.
A ták Zołnierzow Iaropołkowych do
2:
Zamku ſturmuiących/ z moſtu wyſokiego miedzy inſzymi zepch=
3:
nion/ á gdy wiele ludu nań vpádło/ nędznie był zátłoczony y zá=
4:
duſzony/ Roku od ſtworzenia Swiátá 6485. A Iaropełk vbie=
5:
żawſzy Zamek Waraż y opánowawſzy go/ kazał Brátá Olechá
6:
ſzukáć/ ktorego pod moſtem miedzy trupámi ledwo trzeciego dniá
7:
náleziono vmárłego/ zá vkazánim iednego Drewlaniná/ á ka=
8:
zawſzy go przed ſiebie przynieść/ rzekł do Swadołta pátrząc ná
9:
trup Braterſki: Swadołcie/ otoś tego pożądał. Potym go po=
10:
chowano w Owruczey.
Owrucza.

11:
Vsłyſzawſzy to Włodimirz iſz Iaropełk Olhę Brátá zábił/
Włodimirz
do Waregow
vciekł/ álbo
do Sweciey/
álbo do Dá=
niey.

12:
zárázem z Nowogrodá wielkiego vćiekł zá Morze do Waregow/
13:
A Iaropełk przyciągnąwſzy s Kijowá do Nowogrodá/ namie=
14:
ſtniká ſwoiego ná Xięſtwie Nowogrodzkim przełożył/ y ták ſię
15:
vdziáłáł Iedynowłaidcą wſzyſtkiey Ruśi/ opánowawſzy wſzy=
16:
ſtkie Xięſtwá Brátow ſwoich/ iednego zábiwſzy/ á drugiego wy=
17:
ſtráſzywſzy. Ale Włodimirz wziąwſzy ná pomoc Waregow/
18:
wroćił ſie do ſwoiego Xięſtwá/
Włodimirz
Nowogrod
wielki odiſkał.
gdzie namieſtniká Iaropełkowe=
19:
go z Nowogrodá wypędził/ á ſwoiego nijákiego Dobrynię prze=
20:
łożył/ á ſam zebrawſzy więtſze woysko z Ruſſakow/ á złączyw=
21:
ſy ie z Waregámi Brátu Iaropołkowi woynę opowiedział/ v=
22:
przedzáiąc go w tym/ bo wiedział/ że też Iaropełk miał woynę
23:
przećiw iemu podnieść.
24:
A w tym czáſie posłał do Rechwoldá Xiążęćiá Pſkowſkie=
25:
go/ (ktory też był z Waregow ná to Xięſtwo przyſzedł) proſząc
26:
v niego Corki Rochmidy w małżeńſtwo. Ale Rochmidá iſz wie=
27:
dźiáłá/ Włodimirzá być niepráwego łożá/ (Bo go Swento=
28:
sław z Maluſſą miłoſnicą miał) niechciáłá ná to pozwolić/ ále
29:
zá Iaropełká Brátá iego y nieprzyiáćielá w małżeńſtwo ſie brá=
30:
łá/ od ktorego też dziewoſlębow oczekiwáłá.
31:
Potym Włodimirz rozgniewawſzy ſie iſz był wzgárdzon/
Rechwold
Xiążę Pſkow=
ſkie zábity.

32:
wnet z onym woyſkiem gotowym/ ná Rechwoldá Pſkowſkiego
33:
podniosł woynę/
Pſkow álbo
Pleſkow Wło=
dimirz wziął.
ktorego poráziwſzy dobył Pſkowá/ á ſámego
34:
Rechwoldá y dwu Synow zábił przy nim/ Rochmidę też ponie=
35:
woli ſobie wziął w małżeńſtwo.
36:
Potym záraz ſwieżym zwycięſtwem y przybáwienim
37:
Pſkowſkiego Xięſtwá pośilony do Kijowá przećiw Brátu Ia=
38:
ropołkowi ciągnął/ á gdy mu Iaropełk nieſmiał polá ſtá=
39:
wić/ záwárł ſie w Kijowie/ Włodimirz też Kijowá vśil=
40:
nie dobywał/
Włodimirz
Kijow obległ.
ále iſz go wyrozumiał trudno mocą doſtáć/
wypráwił


strona: 131

Kſięgi Czwarte.131.
1:
wypráwił táiemnego Posłáńcá do Bludá naywiernieyſzego Pá=
2:
ná rádnego Iaropolkowego/ ktorego zowiąc Oycem y obiecuiąc
3:
wielkie dáry/ prośił áby mu dodał rády/ ktorymby ſpoſobem Ia=
4:
ropelká brátá mogł zábić.

strona: 134

Wy=
1:
ſtąpił tedy on Pereasławiánin zwoyſká Ruſkieo/ chłopek máły/ ále
2:
záwiązáły/ ktorego obaczywſzy Piecinig ſzydził zniego/ názywáiąc
3:
go żołwiem/ wſzákże gdy ku niemu ſmiele Ruſin poſtępował/ vch=
4:
wyćili ſie obádwá zarko wpáſſy/ właſnie iáko Dares z Enteluſſem
5:
Eneáſowi zápaſnicy/ Piecinig gruboſcią ćiáłá/ Ruśin záś czerſt=
6:
wością nárabiał/
Virgil. in. Æne.
á iż był chłop wyſoki Piecinig/ Ruſſin tym ſię ni=
7:
żey ſchylał/ rozwiodſzy ſie vderzył Piecinigá w tłuſty brzuch gło=
8:
wą/ práwie nád łonem áſz vpadł/ woyſká zobudwu ſtron ſtały ſpo=
9:
koynie pátrząc ná onę bieſiádę/ chłopká máłego z obrzymem/ por=
wał ſię


strona: 135

Kſięgi Czwarte.135.
1:
wał ſie potym Piecinig/ á gniewem wielkim y wſtydem záiuſzony/
2:
vderzył gwałtownie kułakiem ná Peresławiániná/ ále on chybko=
3:
ſcią nárabiáiąc/ vſkoczył mu z rázu prętko y zmieyſcá/ á Piecinig iá=
4:
ko chłop cięſzki od ſwoiego popędliwego ſtoſſu iſz chybił Ruśiná/
5:
potknąwſzy ſie padł o zięmię/ á Peresławiánin przyſkoczywſzy nie
6:
dał mu ſię powtore popráwowáć/
Piecynig Ob=
rzym od Ru=
ſiná zábity.
ále go záraz oſiodławſzy po=
7:
czął tłuc wſczeki áż mu zęby weſpołek ze krwią pádáły/ zátym go
8:
zá gárdło vchwyćiwſzy/ nieináczey iáko Hercules Anteuſá ták dłu=
9:
go duśił/ áſz ná onym plácu duſzę z niego wytłoczył. Co obaczyw=
10:
ſzy Włodimirz/ wnet z woyſkiem Ruſkim krzycząc y hucząc rzućił
11:
ſie ná Piecinigi przećiw ſtoiące/ á oni widząc ſwe nieſzczęśćie pierz=
12:
chnęli po roznych polach. Ruſacy vciekáiących bili/ ſiekli/ kłoli/ imá=
13:
li/ á drugich w Trubieſie rzece topili/
Pienigowie
poráżeni.
á odbiwſzy wielkie połony y
14:
łupow rozmáitych wobozie Pieciniſkim nábrawſzy/ sławne zwy=
15:
ćięſtwo przes iednego Pereasławiániná (nieináczey iáko żydowie
16:
przes Dauidá nád Philiſtinámi) otrzymáli/ Y záłożył Włodimirz
17:
ná tym brodzie/ gdzie ſię to zwycięſtwo sſtáło Pereasław drugi/
Pereasław
drugi záłożon.

18:
ná pámiątkę tego/ iſz Pereasławiánin nád Bohatirem Pieciniſkim
19:
zwycięſtwo ná onym mieyſcu otrzymał. A onego Młodzieńcá v=
20:
czynił Rycerzem sławnym/ y Oycá iego człowiekiem zacnym.
21:
Ták gdy Włodimirz był wielkim y sławnym po wſzytkim
22:
ſwiecie Monarchą/ álbo Iednowłaidcą wſzyſtkich Zieḿ Ruſkich/
23:
á w Pogáńſtwie báłwany chwaląc bez zakonu żył/
Posłowie ro=
zmáići do
Włodimirzá.
przyieżdzáli do
24:
niego w poſelſtwach od rozmáitych Krolow/ Xiążąt y narodow
25:
náuczyćielowie rozmaitych wiar/ y zakonow/ naprzod Machome=
26:
tani/
Od Macho=
metanow.
Tatarowie/ Egipcycy y Arabowie z inſzymi Krolámi Arga=
27:
wenſkimi/ námawiáli go/ áby ich wiárę y zakon od Machometá
28:
podány przyiął/ ktory Włodimirz wzgárdził/ iſz mu ſie zdał być
29:
plugáwy y ſzkárády. Potym od Papieżá Ceſárzow y Xiążąt
30:
Rzymſkich álbo Láćinſkich y Niemieckich był przes częſte posły ná=
31:
mawian/
Od Papieża.
áby ich wiárę y zakon Chrzeſćiáńſki przyiął/ Ná co też
32:
niechciał pozwolić/ iſz Ceremonie Láćinſkie máło nabożne/ y Koś=
33:
ćioły ich niebárdzo ochędożne być mu ſie zdáły.
Od Zydow.
Ná oſtátek był ná=
34:
mawian y od Zydow/ áby ich Zakon Moizeſzow przyiął/ ále nie=
35:
chciał/ bo mu ſie Moizeſzowe vſtáwy ćięſzkie być zdáły/ Tylko po=
36:
słowie od Greckich Ceſárzow y Patriárchow v niego z wiárą y
37:
Ceremoniámi ſwoimi nieiákie mieyſce mieli.
Od Grekow.

38:
Wſzákże widząc rożność rozmáitych wiar y zakonow/ nie=
39:
chćiał zgołá ná żadną pozwolić/ Ale posłow ſwoich dzieſiąćiu wy=
40:
práwił w dálekie y rozmáite ſtrony ſwiátá/ áby ſie o porządkach
N iiijwiáry/


strona: 136

136.Macieia Striykowskiego
1:
wiáry y o Ceremoniách wſzelkich narodow pilnie wywiádowáli.

strona: 140

140.Macieiá Striykowskiego
1:
Wſtąpił potym w małżeńſtwo z Anną Ceſſárzowną Gre=
2:
cką/ z wielką rádością poſpolitego ludu/ Támże w Korſſunie zbu=
3:
dował Cerkieẃ ná gorze ſwiętego Baſilego álbo Waſila/ ná pá=
4:
miątkę Chrztu ſwoiego/ Y wroćił Korſſun/ Kaphę/ y wſzyſtkę
5:
Taurikę Greckim Ceſárzom/ á ſam wſiądſzy w Okręty z nową
6:
Małżonką Ceſárzowną/ y pożegnawſzy ſie z Konſtantinem y
7:
Baſilim Ceſſárzámi/ wroćił ſie do vſcia Dniepru/ á potym zięmią
8:
przyiáchał do Kijowá z wielką rádośćią ludu poſpolitego. Przy=
9:
prowádził też z ſobą kośći S. Klimunta/ obrázy/ kſięgi y inſze na=
10:
czynia y apparaty Kośćielne/ y Naſtaſiuſá Protopopá z Korſſu=
11:
nu/ ktory mu ono był przes ſtrzáłę Rury wodne zepſowáć porá=
12:
dźił/ Popow tákże Diakonow/ Spiewakow/ Czerncow/ y roz=
13:
máitych rzemięſnikow dla budowánia Cerkieẃ álbo Koſciołow/
14:
hoynym Iurgeltem náiętych z Greciey s ſobą do Kijowá przy=
15:
wiodł.
Wloſus Bog
Ruſki bydlę=
cy.
Pan Deus Arca=
diæ, Sylueſtria
numina Fauni.

16:
Y kazał zárázem łamáć/ tłuc/ y z gruntu wywracáć Báł=
17:
wany Charſſa/ Stribá/ Mokoſſá/ á Włoſſa Báłwaná/ ktory był
18:
mian zá bydlęcego y leśnego Bogá (iáko był v Arkádow Pan
19:
Faunus ꝛc) kazał w wychod poſpolity wrzućić/ y w nieczyſtoś=
20:
ćiach vtopić. Pioruná też przednieyſzego Báłwáná kazał koniowi
21:
do ogoná przywiązáć/
Piorun w
Dnieprze/ á
Włos w gow
nach vtopion.
y wlec przez Miáſto do Dniepru/ támże go
22:
w Dnieprze náwiązawſzy kámieni vtopiono.
23:
A Lud poſpolity niewierny płákáli Bogow ſwoich z lament=
24:
liwym nárzekániem/ Ale Włodimirz po wſzyſtkich páńſtwach
25:
ſwoich Ruſkich dał wywołáć/ roſkázuiąc áby ſie wſzyſcy ná wiárę
26:
Chrzeſćiáńſką chrzćili/ á dzień pewny náznáczył/ ná ktory ktoryby
27:
ſie nie ochrzcił/ karánie iáko ná nieposłuſznych vſtáwiono.
Ruſſacy ſie
chrzczą.
Vsły=
28:
ſzawſzy to tedy lud poſpolity/ biegli wſzyſcy z radością do Kijo=
29:
wá. á drudzy ná inſze mieyſcá náznáczone/ po ktorych byli Greccy
30:
Popowie dla Chrztu ſwiętego odpráwowániá rozſádzeni. Y mo=
31:
wili/ ieſliby to niebyłá rzecz dobra/ y Kniáź wielki Włodymirz/ y
32:
iego Boiáre niechrzćiliby ſie. Y vbrawſzy ſie Popowie y Diakono=
33:
wie w ornaty ſtali ná łáwkách k temu przypráwionych ná Dnie=
34:
prze rzece/ á ludzie gromádámi wchodzili w rzekę/ iedni po pás/
35:
drudzy po ſzyię/ á Popowie dawáiąc káżdey gromádzie z oſſobná
36:
imię/ Timochwiey/ Waſil/ Piotr/ álbo Siemion/ polewáli ich wo=
37:
dą/ á modlitwy nád niemi zwykłe odpráwuiąc/ chrzćili wſzyſtkich
38:
męſczyznę y niewiáſty/ w Imię Oycá y Syná y Duchá ſwiętego.

strona: 144

1:
A ty Báłwochwálſtwá Merkurius y Krol Menna Egipcy=
2:
kom vſtáwił/ Meliſſus záś ktory Iowiſſá wychował Cretenci=
3:
kom/ Faunus á przednim Ianus łáćinnikom Włochom/ Numá
Pompilius


strona: 145

Kſięgi Czwarte.145.
1:
Pompilius Rzymiánom/ Orpheus y Cadmus Agenorow Syn
2:
Grekom/ etc. Ceremonie y obrzędy rozmáite około chwalenia ro=
3:
zmáitych Bogow wymyſlili.
4:
Nád to ieſzcze złodzieyſtw/ y cudzołoſtw bałwany chwalili/ y
5:
w piekle Bogow/ Ditem/ Plutonem/ Cerberum/ ꝛć. náydowáli.
6:
Maurowie też Iubę Krolá ſwego mądrego y walecznego zá
7:
Bogá wielbili/ Afrikani Neptunuſá/ Macedonowie Gabirá/ Ro=
8:
diyczykowie/ y Maſagetowie Słońce/ Pænowie Vraniuſá/ Lá=
9:
ćinnicy Paunuſá/ Sabini Sabę/ Rzymiánie Caſtora y Poluxá/
10:
Iowiſzá/ Fortunę/
Malæ Fortunæ
ara in Exquilijs,
Febri publicum
Phatium in pa=
latio.
Febrę álbo Trząſcę/ Marſá/ Romuluſá/ y
11:
Quirinuſá etć. nád to bez liczby Báłwanom rozmáitym Kośćio=
12:
łow koſztem wielkim nábudowawſzy/ ná oſtátek Florze nierzą=
13:
dney niewieśćie/ iſz byłá wielkie ſkárby ſproſną miłością zgromá=
14:
dzone ná poſpolitey rzeczy pożytek oddáłá/ Koſćioł zbubowáli/ y
15:
vczyniwſzy z niey Boginią raz w rok ſwięto iey Floralia názwáne
16:
Mieſiącá Maiá obchodzili/
Floralia.
niewſtydliwe rzeczy ſpráwuiąc iáw=
17:
nie ku iey chwale y wieczney pámiątce. Atenenſowie záś/ ktorzy
18:
nauk wyzwolonych w Greciey biegłością słynęli/ Mineruę chwa=
19:
lili. Grekowie drudzy ná Samos wyſpie Iunonę/ w Cyprze We=
20:
nerę/ w Delphie Apoliná/
Deſpota de Sa=
nos.
w Lemnie Wolkaná chromego/ wſzyt=
21:
kich Bogow zmyſlonego kowalá/ ktorym zbroie przećiw obrzy=
22:
mom/ á Eneaſowi przećiw Turnoſowi robił. W Naxos wyſpie
23:
Liberum álbo Bachuſá/ w Krecie Iowiſa/ Ormiánie Anaitidá/
De Bacho vnde
Liber dićtus,
czytay Fran=
ciſcum Philelphū
in conuiuio, &c.

24:
Babilonczykowie y Aſyriyczycy Belá álbo Beelzebubá/ Berecyn=
25:
towie Rheą Boginią/ inſze też wſzytkie niezliczone kráiny ſwiátá
26:
nieobeſzłego Bogow ſwoich rożnych/ y rozmáitych według ſza=
27:
lenſtwá wrodzonego miáły/ gdy ſobie ták z ludzi iáko z bydłá y z
28:
Beſtiy Báłwany zmyſláli. Ták iſz wſzytkich Bogow Pogáńſkich
29:
(y to tylko Greckich/ Egipſkich/ á Włoſkich/ krom tych náſzych
30:
Sarmatſkich ſtron pułnocnych) Heſiodus Poetá kłádzie być w
31:
liczbie trzydzieśći tyſięcy/ Tertulianus też Doctor S. ſámych Io=
32:
wiſzow trzy ſtá ráchuie.
30000. Bo=
gow pogáń=
ſkich.
Iowiſzow 300.
A ći Iowiſſowie mieli pirwſzego Oycá
33:
Saturnuſſá według Poetow y wiáry obłędliwey Pogáńſkiey/
34:
s ktorych záś rozmáitych ſie Bogow/
O tym też czy
tay Xenophō
tem in æquiuocis
ále słuſzniey mogę rzec ludźi
35:
wſzetecznych národźiło/ Co ia ná ten czás/ iáko rzecz máło Chrze=
36:
ſćiánom potrzebną opuſzczam. Aż potym ony ták ſproſne Báłwo=
37:
chwálſtwá y ſtráſzne ćiemnośći łáſká y dobroć Chriſtuſá Ieſuſá
38:
Bogá y Człowieká prawdziwego/ iáko naiáſnieyſza pochodnia o=
39:
ſwiećiwſzy rozegnáłá/ gdy po wſzytkich okręgach Swiátá Apo=
40:
ſtoły/ Káznodzieie ſwoie rozesłał/ ktorzy żywotá S. przykłádem/
O iijy rozmái=


strona: 146

146.Macieia Striykowskiego
1:
y rozmáitymi á Boſkimi cudámi/ y od Duchá S. nauką zbáwien=
2:
ną nádchnieni/ narod ludzki w chwale fáłſzywych Diabłow ták
3:
bárdzo záwikłáli/ od błędow ku prawdzie/ od złośći ku niewin=
4:
nośći/ od ſproſnego żyćia ku ſwiątobliwośći/ ná oſtátek od oney
5:
zmyſlonych á kłamliwych Bogow niezliczoney wielkośći/ á brzy=
6:
dliwych ich obrzędow ku iednego prawdźiwego/ wieczneo/ wſzech=
7:
mocnego Bogá vznániu/ y ku prawdziwemu á ſwiętemu nabożeń=
8:
ſtwu powſzechney wiáry przywiedli.

strona: 149

Oćiec iego Zemomisław
1:
odpráwiwſzj weſele/ y gośćie pány rádne y ſláchtę poſpolitą hoynie
2:
vdárowawſzy opuſćił ich/ á od wieſzokow pytał/ cobyſie rozumiáło
3:
to ſlepe národzenie/ y nierychłe áż wſiedni lat oſwiecenie ſyná ſwo=
iego/ y


strona: 150

[130.]Macieiá Striykowskiego
1:
iego/ y iákieby powodzenie zá iego żywotá być miáło/ ktorzy po=
2:
wiedzieli/ iſz Polſká w ciemnościách do tych czáſow leżąca zá iego
3:
pánowánia oſwiecona być miáłá/ co Pogánie rozumieli/ iſz miáłá
4:
być ſzerokością gránic rozmnożona. Przeto ono dziecię zá roſka=
5:
zánim oycowſkim/ iáko ná Xiążęcy ſtan należy było wychowáne.
6:
Potym gdy Zamomisław Leſkowic Práwnuk Piáſtow vmárł/
7:
iáko Długoſz ráchuie Roku od Chriſtuſá 964. w Gnieznie go Po=
8:
gáńſkim obyczáiem pochowano/ á ná iego mieyſce Mieczysław
9:
Syn ſleponárodzony dobrowolnie od wſzyſtkich ſtanow Monar=
10:
chą Polſkim piątymnaſtym od Lechá ráchuiąc/ wybrány.
Miecisław
15. Monarchá
Polski.
Ten
11:
pierwſzy ſwoy wiek w cnotliwym życiu wykonał/ ále iáko ſkoro
12:
dorosł lat ſwoich y ſwowolenſtwá/
Licentia ſumus
deterioris.
roſpuſtnieyſzym zoſtał/ bo żon
13:
ſiedḿ pogáńſkim obyczáiem poiął/ s ktorymi wſzetecznośći ſwo=
14:
iey doſyć czyniąc/ iednák potomſtwá niemogł otrzymáć/ dla czego
15:
częſto ſie vſkarżał ná nieſzczęſliwą niepłodność ſwoię/ á miedzy
16:
Polaki iuſz byli niktorzy z wędrowki y kupiectwá z Czech y z Mo=
17:
ráwy/ z Sląſká/ y z Oławy wiárę Chrzeſćiáńſką/ wracáiąc ſie do
18:
domu/ zánieſli. Było też wiele cudzoziemcow częścią Xiążęciu
19:
Polſkiemu ná dworze służących/ częścią kupiectwá ſpráwuią=
20:
cych/ á częścią puſtelnicy żywot w dálekich á głębokich puſtyniach
21:
láſow dla ſpokoyney chwały Chriſtuſowey wiele Chrzeſćian mie=
22:
ſzkáło/ ći tedy poczęli Xiążęciu Mieczysławowi rádzić/przepo=
23:
wiádáiąc mu prawdę wiáry Chrzeſćiáńſkiey/ á obiećuiąc mu ná
24:
wſzyſtkim ſzczęſliwe powodzenie y potomſtwá rozmnożenie/ ſko=
25:
roby iedno tę wiárę ſwiętą ſzczerze przyiął. Opuśćił tedy Miecy=
26:
sław ony pirwſze ſiedḿ żon/ s ktorymi Pogáńskim obyczáiem
27:
długo obcował/ á záraz posłał w Dziewosłęby do Bolesławá
28:
Czeskiego Xiążęciá (ktory ono był Wacłáwá miedży Swięte
29:
policzonego Brátá ſwoiego w Kościele ná modlitwách zdrádą zá=
30:
bił)
Wacław S.
zábity.
áby mu ſioſtrę ſwoię Dąbrowkę w małżeńſtwo oddał/ czego
31:
mu Bolesław nieodmowił. A skoro przyrzekł wiárę Chrzeſći=
32:
áńſką gwoli Małżonce przyiąć/
Miecisław
Xiążę Polſkie/
ochrzćił ſie g
woli żenie.
posłał mu ſioſtrę ſwoię Dą=
33:
browkę w ſwietnych pocztach do Gniezná roku od Chriſtuſá Pá=
34:
ná 965. gdzie tegoż dniá ſámo Xiążę Miesko álbo Mieczysław ze
35:
wſzyſtkimi Pány Polskimi przed oblicznością Dąbrowki oblu=
36:
bienice ſwey/ y przed Czeskimi Pány wiárę Chrześćiáńską przy=
37:
iął/ y ochrzćił ſię.

strona: 154

Ten Kriwe
1:
kriweito álbo Kirie kirieito/ Biſkup Pruſki y Litewſki Pogáńſki/
2:
ták był wielkiey zacnośći/ iſz (iáko tenże Dusburch piſze) nietylko
Pruſowie


strona: 155

Kſięgi Czwarte.155.
1:
Pruſowie y Litwá/ ále też Lotwá/ y inſze narody Lotihalſkie/ Ia=
2:
twieżowie y Zmodź/ ná iego roſkazánie byli posłuſzni/ á nietylko
3:
on álbo ktorykolwiek z iego krewnych był w tákiey vczćiwośći/
4:
ále też iego namnieyſzy posłániec/ z iego łáſką álbo iákim ná to dá=
5:
nym znákiem/ idąc od onych kráin Xiążąt y Sláchty y wſzytkiego
6:
poſpolſtwá był wielką vććiwością tráctowan. O zmartwych wſtániu ná dzień ſądny wierzyli/
Wiárá Pogáń
ſka Litewſka o
ſadnym Dniu
y o zmartwych
wſtániu.
wſzákże nie
7:
dobrze/ bo iáko kto był Sláchcicem/ álbo Chłopem/ bogátym álbo
8:
vbogim/ wielmożnym álbo chudym páchołkiem/ ták też y po zmar=
9:
twych wſtániu w przyſzłym żywocie/ wtymże go ſtanie być wie=
10:
rzyli/ A dla tego z Xiążęty z Pány/ y z Sláchćicámi vmárłymi (iá=
11:
ko tenże Dusburch piſze/ co ſam zá ſwego żywotá widział) Sługi/
12:
Służebnice/ Száty/ Kleynoty/ Konie/ Charty/ Ogáry/ Sokoły/
13:
Luk z Saydakiem/ Száble/ Włocznią/ Zbroie/ y inſze rzeczy w
14:
ktorych ſię on nawięcey kochał/ z Rzęmięſnikámi tákże/ y s chłopy
15:
ſielſkimi/ ty naczynia ktorymi oni z roboty żywnośći nábywáli/ y
16:
co ku ich ſtanowi należáło/ palili/ ták wierząc/ iż s tymi rzeczámi
17:
weſpoł mieli z martwychwſtáć/ á iáko ná tym Swiecie/ ták ná
18:
onym tym ſie ćieſzyć y żywić mieli.
19:
Ryſie też álbo Niedźwiedźie páznogćie palono z vmárłymi/ bo
20:
wierzyli/ iſz ná gorę wielką á przykrą ku ſądnemu dniowi mieli
21:
wſtępowáć/ ktory ſąd nád wſzytkim ſwiátem ieden iákiś Bog na=
22:
wſzechmocnieyſzy miał czynić/ á dla tego iſzby tym ſnádniey y be=
23:
ſpieczniey tám wleźli/ páznogćiámi Ryſimi myſlili ſobie pomagáć.
24:
Tenże Duzburch piſze/ iſz ten Triwe álbo Kriwe Papież Pru=
25:
ſki y Litewſki Pogáńſki/ miał wiádomość wſzytkich rzeczy z Dia=
26:
belſkiego ſnaść przepowiádánia/ bo y Rodzicy álbo krewni vmár=
27:
łego/ wierząc iſz káżda Duſzá imo iego Dom naprzod ná on ſwiát
28:
wędrowáć muſiáłá/ pytáli go/ ieſliżeby tego dniá álbo tey nocy (to
29:
ieſt/ kiedy on vmárł) tákowego iákiego człowieká y w tákim vbie=
30:
rze/ w iákim oni vmárłego ſpalili/ Dom iego przemijáiącego wi=
31:
dział: Ktory Kriwe záraz vrodę/ xtałt/ vbior/ Familią/ y obyczá=
32:
ie onego vmárłego bez wątpienia opowiádał/ ácz czáſem był w
33:
kilkudzieſiąt mil od onego mieyſcá/ gdzie on vmárł/ á ku więkſzey
34:
pewnośći vkázował/ iſz nád wrotami domu iego Duſzá w xtał=
35:
ćie onego vmárłego iádąc imo/ włocznią álbo ſzáblą/ álbo iákim
36:
inſzym inſtrumentem/ z czym go ſpalono/ znák vczyniłá/ álbo co=
37:
kolwiek zoſtáwiłá/ co záś oni iego przyiaciele od Czárta zmamieni
38:
prawdziwie poznawáli/ y w ták wielkiey zacnośći tego Kriwey=
39:
tá mieli/ iſz też po káżdym zwycięſtwie álbo przywiezieniu łupow
P ijz kráin


strona: 156

156.Macieiá Striykowskiego
1:
z kráin nieprzyiacielſkich trzećią część wzdobyći iemu oddawáli/
2:
ná ofiárę záś Bogom drugą część łupow/ y kilko mężow zacniey=
3:
ſzych więźniow w zbroiách iáko byli poimáni palili/ ále koni na=
4:
przod biegánim mordowáli/ áż ná nogach ſtać niemogły/ też ich
5:
dopiero palili.

strona: 159

To tobie o
P iiijZiemien=


strona: 160

160.Macieiá Striykowskiego
1:
Ziemienniku Boże náſz ofiáruiemy/ y czynimyć dzięki/ żeś nas Ro=
2:
ku przeſzłego dobrze zdrowych w okwitośći wſzech dobr zboża y
3:
máiętnośći záchował y ſczyćił/ y od ogniá/ żelázá/ powietrza mo=
4:
rowego/ y wſzelkich nieprzyiaćioł náſzych obronić raczył. To ſprá=
5:
wiwſzy onego bydłá ná ofiárę pobitego mięſá/ y ptaki wárzą/ pieką
6:
y ſmáżą/ á ſiadſzy zá ſtoł iedzą/ ále naprzod káżdey potráwy y ptaká
7:
ſtuczkę oderznąwſzy/ ich Wieſczek álbo Czárownik miece pod ſtoł/
8:
ná piec/ pod łáwy/ y w káżdy kąt domu mowiąc/ To tobie o Zie=
9:
miennik/ Boże náſz rácz ofiáry náſze przyiąć/ á łáſkáwie tych potraw
10:
pożywáć/ tákże iedzą y piją áż do obżárſtwá onego Ziemienniká zá
11:
káżdą potráwą y trunkiem wzywáiąc/ á w trąby długie y żonki y
12:
mężowie huczą/ tákże y ſpiewáią ieden drugiemu gębę ku gębie
13:
rozdziewiwſzy/ á ná tych bieſiádách/ y ſwiętách ich iam częſto by=
14:
wał w Liflanćiech/ w Kurlandach/ w Zmodzi y w Litwie/ koło
15:
Suwieká/ Abelow/ Sobotnik/ Poſwola/ Baſſenborká/ Miáſte=
16:
czek/ zá Sokołwą/ Moiſą y indzie/ gdziem ſie dźiwnym Pogáń=
17:
ſkim gusłom przypátrzył/ bo tám w tych ſtronách teraz y do tych
18:
czáſow práwie o Bogu máło wiedzą.
19:
W Pruſiech záś w Sambiey/ ktorą Zięmię zowią po Nie=
20:
miecku Sudawen/ Samland/ y około Inſterborku/ Ragnety/ y
21:
w Kurlandſkiey ziemi chłopſtwo ſielſkie/ ktorzy ſą wſzyſcy Zmo=
22:
dźinowie/ y Zmoidźkim ięzykiem áż do Krolewcá/ com ſam słyſzał
23:
y widział/ mowią máią ſwoie Swięto/ ktore zowią Pergrubri
24:
ná Wioſnę/ ſkoro śniegi zginą/ iſz iuſz czás oráć/ á trawá ſię też v=
25:
kázuie/ tedy z kilku ſioł zſypuią słody po czwierći álbo beczce ná
26:
piwo/ ſchodzą ſie potym w ieden Dom wielki/ tám Wurſchait ich/
27:
to ieſt ofiárnik/ álbo ráczey Czárownik/ weźmie gárniec piwá/ á
28:
podniowſzy go wzgorę/
Modlitwy
Zmodzi Pru=
ſkiey.
prośi Bogá Pergrubiuſá/ ktory dáie tra=
29:
wę y láto/ mowiąc o Weſpocie Dewe muſu Pergrubios etć. To
30:
ieſt/ O wſzechmogący Boże náſz Pergrubiuſie/ ty precz Zimę przy=
31:
krą odganiaſz/ á raczyſz źiołá/ kwiatki y trawę po wſzyſtkiey ziemi
32:
rozmnażáć/ my teraz ćiebie prośimy/ żebyś zboże náſze záſiane/ y
33:
ktore ſiać mamy raczył hoynie rozmnożył/ áby kłośiſto rosło/ á
34:
wſzytek kąkol rácz ſam podeptáć. Potym konewkę álbo kubek po=
35:
ſtáwi/ weźmie ią zębámi/ y wypije piwo/ á wypiwſzy rzuca konew=
36:
kę bez dotykánia ręku przez głowę/ zá nim ſtoi Cziwon álbo ſtárſzy
37:
oney wołoſczi/ ktory chwyta konewkę/ y co narychley nálawſzy pi=
38:
wá/ poſtáwi záś przed Wurſchaitá/ álbo onego Czárowniká/ ktory
39:
wziąwſzy kufel/ prośi drugiego Bogá Perkunuſá/ álbo Pioruná/
40:
áby gromy/ grády/ łyſkáwice/ dzdze/ burze/ y chmury ſzkodliwe po=
hámowáć


strona: 161

Kſięgi Czwarte.161.
1:
hámowáć raczył/ y wypije mu ná ofiárę kufel piwá wzęby viąwſzy
2:
á dopiero zá nim wſzyſcy piją. Trzeći raz prośi wielmożneo Bogá
3:
Swaiſtixá Bogá ſwiátłośći/ áby raczył łáſkáwie á pogodnie ſwię
4:
ćić/ ná zboże/ ná łąki/ ná kwiećie y dobytki ich. Záś modli ſie do cz=
5:
wartego Bogá Pilwitá/ áby raczył dáć wſzytki zboża pięknie pożąć
6:
y do gumien zgromádzić/ tákże wſzytkim Bogom ktorych máią 15.
7:
ná chwałę po kuflu piwá wypiją bez dotykánia rak w zębach trzy=
8:
máiąc/ á zá tym ſpiewáią iákoby wilcy wyli pieśń ku ich chwale. A
9:
ieſli przeſzłego roku był zły vrodzay zboża/ tedy wyznawſzy złośći
10:
ſwoie iſz to dla grzechow zásłużyli/ proſzą Auſchlawiſá Bogá cho=
11:
rych y niemocnych/ áby ſie przyczyniał do inſzych Bogow/ do Per=
12:
grubiuſá/ Perkunuſá/ Swaiteſtixa/ y Pilwitá/ áby im ná przyſzły
13:
rok łáſkáwſzymi być raczyli. Támże wtey przerzeczonych Pruſow
14:
nizney ziemicy/ ktorą zowią Sudawen/ Samland/ chłopi Zmo=
15:
dźinowie z Litewſkieo narodu/ byká álbo kozłá tym xtałtem raz do
16:
roku ſwięcą/ ſchodzą ſie cztery álbo ſześć śioł w iedno wybieráiąc
17:
pięniądze/ chleb y inſze rzeczy/ iákoby kolędę/ to przedawſzy/ ieſli
18:
wiele pieniędzy/ tedy záraz y Byká y Kozłá zá ony pieniądze kupią/
19:
y zeydą ſie w ieden dom/ gdzie ſobie ogień wielki vdziáłáią/ tám też
20:
żony ich zſypuią mąkę pſzeniczną/ y hreczyſną/ z ktorey náczynią
21:
pláckow/ Potym Wurſchaitos ich Pop według Pogáńſkiego oby=
22:
czáiu wieniec ná głowę wdziawſzy/ położy rękę ná Kozłá álbo ná
23:
Byká/ y prośi wſzytkich Bogow káżdego z oſobná/ ktorem wyz=
24:
ſzey wyliczył/ áby raczyli od nich miłośćiwie przyiąć obchod y o=
25:
fiárę onego Swiętá/ á viąwſzy Byká álbo Kozłá zá rogi/ wiodą
26:
go do gumná/ y podnoſzą go wſzyſcy chłopi wzgorę/ á Xiądz Wur=
27:
ſchait opáſawſzy ſie ręcznikiem/ wzywa po wtore wſzytkich Bo=
28:
gow/ mowiąc/ To ieſt chwálebna ofiárá y pámiątká Oycow ná=
29:
ſzych/ ábyſmy zgłádźili gniew Bogow ſwoich/ potym ſzepcząc/ oby=
30:
dzie trzy kroć Byká około/ y zárzeżą go/ á krwie nieroźlewáią ná
31:
ziemię/ ktorą wypuśćiwſzy w vſzátek/ czerpáią kauſzykiem álbo
32:
czárką/ Wurſchait kropi ludźi/ á oſtátek rozbierzą w gárnuſzki/ y
33:
kropią káżdy w Domu ſwoim bydło/ iáko v nas ieſt obyczay ſwię=
34:
coną wodą/ zſiekawſzy záś w ſtuki Byká/ wárzą w kotlech/ á chło=
35:
pi ſiedzą około ogniá/ przed ktorych niewiáſty przynioſą plácki nie=
36:
pieczone/ á oni viąwſzy káżdy po plácku rzuca ieden drugiemu
37:
w ręce przez płomień/ ták długo chwytáiąc áż ſie vpieką/ poty ie=
38:
dzą y piją ſpiewáiąc y gráiąc ná trąbách długich przez cáłą
39:
noc/ Ráno záś idą przes Wieś ná roſtanie drog nioſąc plácek pſze=
40:
niczny/ y co ſie zoſtáło z oney kołáciey/ y kłádą ty w iedno mieyſce/
á wſzyſcy


strona: 162

162.Macieia Striykowskiego
1:
á wſzyſcy ziemią przyſypuią wzgorę/ ſtrzegąc pilnie/ áby źwierz
2:
álbo Pies niemogł tego wykopáć/ á ſpráwiwſzy to poruczáią ſie
3:
Bogom/ y idą do Domow ſwoich.

strona: 165

Kſięgi Piąte.165.
1:
Potym Wołodimirz przeſtrzegáiąc áby ſię po ſmierći iego
2:
Synowie niewádźili o Páńſtwá y Ziemie Ruſkie/ ták miedzy nich
3:
Monorchią Ruſką rozdzielił/
Udziały Xią=
żąt Ruſkich Sy=
now Włodimi=
rzowych.
Wizesławowi ſtárſzemu dał No=
4:
wogrod wielki pierwſzy vdział ſwoy/ Iſasławowi Połocko/
5:
Swantopolkowi Turow/ Iarosławowi Roſtow. A gdy Wi=
6:
zesław vmárł/ dał temuż Iarosłáwowi wielki Nowogrod/ á
7:
Boriſſowi Roſtow/ Hlebowi Moron/ Swantoſlawowi Drew=
8:
lany/ Wſewoldowi Włodimirz/ Mſćisławowi Tmutoroka=
9:
ny álbo Timutuchany/ Stanisławowi Smoleńſko/ Sudzisłá=
10:
wowi Pleſkow/ á Pozwizydowi Wołyń/ tymże też iáko młod=
11:
ſzym po ſmierći ſwoiey Kijow/ y Bereſtow Xięstwá náznáczył.
12:
Posłał potym po Rzemięſniki do Greciey/ y zmurował Cer=
13:
kieẃ Bohorodzicy/
Kośćioł Boho=
rodzice w Kijo=
wie.
ktorą kſięgámi y Obrázámi ozdobiwſzy prze=
14:
łożył nád niam Naſtaſiuſſá Korſunianiná Kápłaná/ opátrzyw=
15:
ſzy go wielkiemi dzieſięćinámi/ z miodow y zboża wſzelákiego/
16:
Spitalow też bárdzo wiele dla vboſtwá y kalekow nábudował
17:
y nádał hoynie wielkim doſtátkiem.
18:
Potym Kroniká Ruſka wſpomina/ iſz Włodimirz ciągnął
19:
do ziemie Sudanſkiey/
Włodimirz do
Sudamſkiey
Ziemie.
y opánował głowne Miáſto Sudam/ ále
20:
coby to byłá won czás zá kráiná niewiemy. Czynią też wzmiankę
21:
Kroniki Polſkie/ zwłaſzczá Długos y Miechouius fol. 27. cap. 4.
22:
iſz Bolesłáw Chrobry Miecisławowić pierwſzy Krol Polſki/
23:
Roku 999. od Ottona wtorego Ceſárzá w Gnieznie koronowá=
24:
ny/ vczynił przymierze z Wołodimirzem Xiążęćiem Ruſkim/ á
25:
ſam ćiągnął przećiw Xiążęćiu Czeſkiemu Bolesławowi Brátu
26:
ćiotecznemu/ ktory Polſkie gránice około Klocká náiezdzał/ y do=
27:
był Bolesław Chrabry Krol Polſki Pragi/ y ſámo Xiążę Czeſkie
28:
z Synem iego ná Wyſzogrodzie poimał.
Pragá od Po=
lakow dobyta.

29:
A Iarosław Xiążę wielkiego Nowogrodá nieprzeſtáiąc ná
30:
vdziale ſwoim/ inſze kráiny Oycá Włodimirzá y Brátow ſwoich
31:
náieżdzał/ potym gdy ſie v niego Oćiec Włodimirz vpominał we=
32:
dług poſtánowienia dwu tyſiącu grzywien/ iſz mu Nowogrod
33:
wielki po Wizesławie Bráćie vmárłym ſpuśćił/ niechćiał tego v=
34:
czynić Iarosław/ y owſzem wzgárdźiwſzy vpominánie Oycow=
35:
ſkie/
Iarosław ſyn
pod Oycem Ki=
iow vbieżał.
przyćiągnąwſzy z Nowogrodá Kijow vbieżał y opánował:
36:
pod zákryćim ſpokoynego wiechánia/ Bo Włodimirz Oćiec wten
37:
czás w Beroſtowie z dworem ſwoim mieſzkał.

strona: 170

170.Macieia Striykowskiego
1:
To Miáſto y Zamek Kijowski/
Kijow/ co ſpro=
ſne ſzaleńſtwo/
ponieważ Tro=
iá byłá nád mo
rzem w Aziey
gdziem ia ſam
był roku 1574.
w ktorym ſie było bárzo wiel=
2:
kie mnoſtwo ludzi y rycerſtwá Iarosławowego záwárło/ Bole=
3:
sław Krol z Swantopelkiem obległ/ á przez dobrowolne podá=
4:
nie/ dla głodu w Mieśćie pánuiącego zá krotki czás y miáſto y za=
5:
mek Kijow wziął/ ktory iáko ſtolicę Swantopolkowi wcále od=
6:
dał/
Kijow podan
Swantopolko=
wi od Krolá
Bolesławá
Polſkiego.
tylko ſkárby wielkie Iarosławowe po Włodimirzu zoſtáwio
7:
ne/ złoto/ ſrebro/ perły/ y inſze kleinoty ſobie wziął Krol Bolesław
8:
zá nakład woienny/ wſzákże więtſzą część łupow miedzy ſwoie żoł=
9:
nierze rozdał/ á gdy wiezdzał przes bramę/
Złota bramá.
ktorą zwano Zołota
10:
álbo Carſka fortá/ dobywſzy mieczá roſćiął ią ná znák zwyćięſt=
11:
wá. Potym rozłożywſzy żołnierzow ſwoich po lezach/ ſam vmy=
12:
ſlił mieſzkáć w Kijowie przez Zimę z máłym pocztem dla beſpiecz=
13:
nośći Swantopelkowey/ y vtwierdzenia pánowánia iego. Tego
14:
wſzyſtkiego poſtánowienia wywiedziawſzy ſie Iarosław/ ćią=
15:
gnął z woyſkiem do Kijowá/ chcąc bez wieśći Bolesławá Krolá
16:
Polſkiego y Swantopelká Brátá obſkoczyć/ á beſpiecznych poi=
17:
máć álbo pobić. Ale Bolesław przez ſpiegi wczás oſtrzeżony zá=
18:
ſádził ſie z Swantopolkiem w ćiáſnych mieyſcach/
Iarosław wto
ry raz poráżo=
ny.
gdzie znowu
19:
Iarosławá ná głowę poráźili/ áż do Nowogrodá muſiał vćie=
20:
káć. Nowogrodzánie iáko byli won czás możni w ſkárby/ y w Lud
21:
rycerſki/ Xiążę ſwoie Iarosławá trzeći kroć y pieniądzmi ná żoł=
22:
nierze Waragi/ y oſobliwie ſwoim Rycerſtwem Ruſkim ráto=
23:
wáli/ nápomináiąc go/ áby nieprzeſtawał dobywáć Kijowá/ á
24:
w ten czás też práwie Kijánie (iák Kroniki Polſkie ſwiádczą) nie
25:
mogąc dłużey ćierpieć Krolá Bolesłáwá v ſiebie/ y żołnierzow
26:
iego Polakow ná leżach leżących/ poczęli ich iáwnie zábijáć/ y
27:
mordowáć/ gdzie iedno ktorego záłápić mogli/ álbo zá pozwo=
28:
leniem álbo też zá roſkazánim Swantopelkowym.
29:
Tą krzywdą pobudzony Krol Belesław/ wnet żołnierze ſwo=
30:
ie z leży zgromádźił/ ktorym dał ná łup Kijow wſzyſtek/
Bolesław Ki=
iow złupił/ y za
mek ſam oſá=
dził.
Zamek
31:
też wziął z ręku Swantopelkowych/ á ſwoimi oſádźił/ ſkárby po=
32:
brał/ Pánow y Boiar Ruſkich przednieyſzych/ ták Iarosławo=
33:
wych iáko Swantopelkowych pookowywał/
Znay Páná.
á z dwiemá Xięż=
34:
námi Sioſtrámi Corkámi Włodimirzowymi (s ktorych iednę
35:
Przedisławę/ iáko Kroniki Ruſkie ſwiádczą/ zgwałćił) do Pol=
36:
ſki záprowádźił/
To nie ku rze=
czy zda mi ſie/
bo iuſz miał lá=
tá wten czás
Krol.
inſze Zamki około Kijowá/ gdy Swantopelk v=
37:
ćiekł/ Polakámi vtwierdził/ á ná znák zwyćięſtwá dwá wielkie
38:
słupy żelázne w poſrzodku Dniepru rzeki/ gdzie Sola weń wpa=
39:
da/ poſtáwił/
Bolesław słu=
py żelázne w
Dnieprze po=
ſtáwił.
á potym do Polſki ná początku Wioſny z wielkimi
40:
łupámi ſię wracał.
Iarosław


strona: 174

Ale Gre=
1:
kowie zſzykowawſzy ſie porządnie wyciągnęli do bitwy wpole/ y
poráźi


strona: 175

Kſięgi Piąte.175.
1:
poráźili Ruſkie Woyſká/
Ruſſacy od
Grekow porá=
żeni v Conſtan=
tinopolá.
y Wyſſotę Hetmáná poimáli/ á Wło=
2:
dimirz Syn Iarosławow ledwo z poboyſcza vciekł do Oycá ná
3:
Kijow.
4:
Potym we czterzech lat wziął przymierze Iarosław z Ceſá=
5:
rzem Czarigrodſkim/ y był wypuſzczon Wyſſotá Hetman Ruſki
6:
z więźienia Konſtantinopolſkiego zinſzymi Towárzyſzámi y Bo=
7:
iáry.
8:
Rozdział Trzeći.
9:
N
A drugi záś Rok Iarosław ſyná Wło=
10:
dimirzá podniosł ná Xięſtwo wielkiego Nowogro=
11:
dá. Hilarioná też Greká Metropolitem w Kijo=
12:
wie v S. Sophie przełożył/ A Brátá ſwoiego
13:
Sudźisławá Xiążę Pſkowſkie poimał/
Sudzisław X.
Pſkowſkie
od Brátá poimá=
ny.
y oſádźił
14:
go do więzienia w Porubiu/ Tego też czáſu Pieczory w Kijo=
15:
wie kopáć poczęto/ dla grobow/ zá powodem iákiegoś Antonie=
16:
go/ ktorego Ruś ma zá ſwiętego.
Pieczory Ki=
iowſkie.

17:
Potym Iarosław Iedynowłaicá Ruſki/ Roku 1018. zebrał
18:
wielkie woyſko z Ruśi/ z Waregow y Piecinigow/ y ciągnął do
19:
Polſki bez wieśći/ przećiw Krolowi Bolesławowi Chrobremu.
20:
Ale Bolesław Krol wywiedziawſzy ſie o nim przez spiegi/ vprze
21:
dźił go do Ruśi/ y położył ſie w Ruſkich dzierżawach nád Bu
22:
giem Rzeką/ nieczekáiąc nieprzyiaćielá w Domu.
Hannibálow
fortel ná Wło=
chy/ á Polſki na
Ruſaki.

23:
Iarosław też przyciągnąwſzy z ogromnymi vfámi/ położył ſie
24:
obozem z drugą ſtronę Bugá przećiw Polakom/ práwie w dzień
25:
Niedzielny Páńſki/ dla ktorego Swiętá vczćiwośći/ Bolesław
26:
Krol niemyſlił áni chciał bitwy zwodźić.
Woyſká Ruſkie
y Polſkie prze=
ćiw ſobie nád
Bugiem z má=
łey przyczyny
bitwę záczęły.
Też dla tego częścią/ áby
27:
ſie wywiedział o wielkośći liczby nieprzyiacioł/ o ich ſpráwie/ po=
28:
ſtępkach/ y vmyſlach. Ale ſzczęſcie y fortuná máiąc wielką moc w
29:
ſkutku woyny/ częſto z ledá máluczkich przyczyn vmysły y porády
30:
ludzkie (kieruiąc ich ku lepſzemu álbo gorſzemu ſkutkowi) iná=
31:
czey y opák obraca y odmienia. Bo Maſtálerze/ Woźnice y Kuchá=
32:
rze/ ći konie w Bugu/ ktory obozy Ruſkie y Polſkie dzielił/ nápa=
33:
wáiąc/ á owi mięſo płocząc/ naprzod z Ruſakámi zwádę záczęli/
34:
kámieniámi z proc poćiſkámi/ y słowy vſzczypliwymi/ potym
35:
gdy ſię ich więcey ná on giełk z obudwu ſtron zbieráło/ ći z Lu=
36:
kow/ drudzy z Kuſz do ſiebie ſtrzeláiąc/ obiedwie Woyſká do
bitwy


strona: 176

176.Macieia Striykowskiego
1:
bitwy pobudźili.

strona: 180

180.Macieia Striykowskiego
1:
Wypuśćili też potym trzey Iarosławowicy Bráćia Stryiá
2:
ſwoiego Sudźisławá z Porubia/ ktory záras zoſtał Cerncem.
3:
Synowie Iarosławowi záraz po ſmierći Oycowſkiey zá=
4:
baczywſzy iego pobożnego o ſpolney zgodzie y miłośći Bráterſkiey
5:
nápominánia: woyny wnętrzne/ y naiázdy ieden ná drugiego v=
6:
działy wzniecáć poczęli. Bo Izasław/ ktoremu ſie był Kijow do=
7:
ſtał/ y Wſewold/ ktory trzymał Pereasławſkie Xięſtwo/ zbunto=
8:
wáli ſie ná Wizesławá Brátá Xiążę Połockie/
Niezgody wnę
trzne Ruſkie.
y poimáli go chytrze
9:
z dwiemá Synámi iego/ y oſſádzili do więzienia w Kijowie. Zá
10:
ktorym gdy ſie Sláchtá Kijowſka y Połocka przyczyniáłá/ áby
11:
był z więźięnia niesłuſznego z Synámi wypuſzczon/ Niechćiał te=
12:
go Iſasław żadnym ſpoſobem ná prośbę ich vczynić/ co oba=
13:
czywſzy Sláchtá Ruſka/ iſz ſie tiranſko z Brátem obchodźi/ wnet
14:
ſie wſzyſcy zbuntowáli/ y wydárli mocą y gwałtem Wizesławá
15:
z więzienia/ y dwu Synow iego/ á wygnawſzy Izasławá wła=
16:
ſnego Páná dla iego okrućienſtwá/
Wizesław z
więzienia ná
Kijowſką Sto=
licę poſádzon.
Brátá iego Wizesławá odbi=
17:
tego z więźięnia/ ná Kijowſką Stolicę zá Páná ſobie przełożyli/
18:
á Iſasław zwątpiwſzy w mocy ſwoiey/ y będąc z páńſtwá wy=
19:
gnány/ vćiekł ſie do powinowátego ſwego Bolesławá Smiá=
20:
łego Kaźimierzowicá Krolá Polſkiego/ proſząc go o pomoc To
21:
o tym ták Długoſſus/ Wapowſki/ y Miechouius lib. 2. cap.18. fol.
22:
44. y Bielſki piſzą/ ále Kroniki Ruſkie tego niewſpomináią/ áni
23:
o Bolesławie Krolu Polſkim/ iſzby miał ná Kijow Iſasławá
24:
po dwá kroć przyprowádzić/ żadney wzmiánki nieczynią. Co
25:
my tu z wyzſzey miánowánych Hiſtorykow godnych wiáry po=
26:
łożymy/ ktorzy ſie ná to wſzyſcy/ iáko Euangeliſtowie czterzey/
27:
á k temu piąty Cromer lib. 4. in Boleslao ſecundo iednoſtáynie zga=
28:
dzáią.
29:
Roku od Chriſtuſá Páná 1058. gdy po ſmierći Kaźimirzowey
30:
Syn Bolesław wtory przezwiſkiem ſmiáły y hoyny/ ná Kroleſt=
31:
wo Polſkie był wybrány/ y z małżonką ſwoią Wizesławą/ Xią=
32:
żęćiá Ruſkiego (niewſpomináią ktorego) iedyną Corką w Gnie=
33:
źnie koronowány: Przyiecháli do niego o rátunek troie Xiążąt
34:
zacnych z Oyczyzn ſwoich wygnáni/ Náprzod Bela rodzony
35:
Brát Wratisławá Czeſkiego Xiążęciá/ y Izasław Iaro=
36:
sławowić z dwiemá Synámi/ Mſcisławem y Swantopol=
37:
kiem Wielki Xiądz Kijowſki/ od Bráćiey wygnány. Tego tedy
38:
Bolesław Krol naprzod vmyſlił ná oyczyznę wprowádźić/ iáko
39:
krewnego. A zebrawſzy woyſko wielkie z Rycerſtwá Polſkiego/ y
40:
wſzyſtki potrzeby woienne zpilnoſcią porządnie zgotowawſzy/ cią=
gnął pro=


strona: 181

1:
gnął proſto do Ruśi gotową ſpráwą/ z Izasławem Xiążęćiem y
2:
z dwiemá Synámi iego/ Mſćisławem y Swantopolkiem.

strona: 184

1:
A Bráćiá iego Iarosławowicy/ Wſewold y Stosław prze=
2:
ſtąpili przykazánie Oycá ſwoiego/ y wygnáli Izasławá z ſtołecz=
nego zam=


strona: 185

Kſięgi Piąte.185.
1:
nego Zamku Kijowá. Stosław oſiadł w Kijowie/ á Wſe=
2:
wold w Pereasławcy/ y zbudowána byłá Cerkieẃ S. Boho=
3:
rodźice Piecerſkiey/ y vmárł wielebny Chwiedoſziey Piecerſki/
4:
á po nim náſtał Stephan Humien. A po máłym cżáſie poiednał
5:
ſie Xiążę Stosław z Brátem ſwoim Zasłáwem/
Tu ſie zgadza
z Kronikarzámi
Polſkimi.
y vſtąpił wiel=
6:
kiego Xięſtwá Kijowſkiego Brátu ſwoiemu/ á ſam ſiadł ná Cer=
7:
niehowie. Przyſli do Ziemie Ruſkiey Połowcy/ á przećiwko im
8:
wyſzedł Zasław/ Stosław y Wſewold/ y byłá z nimi bitwá/ y
9:
zábito Kniáźiá wielkiego Zasłáwá/ á ná Kijowie vſiadł Swie=
10:
tosław/ álbo Stosław (drugie Kroniki piſzą iſz Wſewold) á
11:
dźieći iego Dawid y Olha ná Cerniehowie/ á Stopolk ná Turo=
12:
wie. Vmárł potym wielki Kniáź Stosław Iarosławowic/ po=
13:
chowan w Cerniehowie v S. Spaſſá/ á Brát iego Wſewold
14:
ſiadł ná Kijowie. Przyſzedł z Greciey Metropolit Ioan. A w
15:
tym vmárł wielki Kniáź Wſewold/ pánowawſzy mnoho lat/ á
16:
ná Kijowie vſiadł Michael Stopolk Zasławowic/ Olha y Da=
17:
wid Stosławicy w Cerniehowie/ A Włodimirz Monomach
18:
Wſewoldowic w Pereasławiu.
19:
Kniáź wieliki Michael Stopolk zbudował Cerkiew kámien=
20:
ną w Kijowie S. Micháłá Złotowierſchego. Ten Stopolk Mi=
21:
chael wielki Kniáź Kijowſki czáſſu pánowánia wiele ſzkod
22:
poddánym bezwinnie poczynił/ y wyniſzczył imion niemáło/ á
23:
inſzym odiął. A ná ten czás był w Kijowie głod wielki/ á vćiſk
24:
ſrogi po wſzyſtkiey Ziemi Ruſkiey.
25:
Chodźił Stopolk Michael Kniáź Kijowſki ná Połowcow
26:
á z nim Olha Stosławic/ y Władimir Monomach/ y Dawid
27:
Ihorowic/ y poráźili niezbożnych Pogánow/ y z korzyſcią ſię do
28:
domu wroćili. Y byłá potym potarczká Mſcisłáwowi/ y Sto=
29:
polkowi pod Włodimirzem z Dawidem Ihorowicem ná vro=
30:
ciſczu/ y poſtrzelon był ſtrzáłą Stopolk y vmárł/ y ſiadł Wło=
31:
dimirz Monomach Wſewoldowic ná Kijowie. Przyſzedł z Cza=
32:
rigrodá Metropolit Nikifor. A Wlodimirz Monomach zbudo=
33:
wał w Smolenſku Cerkiew władiczą S. Bohorodzice kámien=
34:
ną.
35:
Národźił ſię Włodimirzowi Monomachowi Syn Hreho=
36:
rey. Vmárł też Dawid Stosłáwic Kniáź Cernieiowſki/ á Syn
37:
iego Stoſſá Dawidowic wſtąpił w Zakon Cerniecki do Mona=
38:
ſtirá Piecerſkiego/ y názwano go Mikułá. Vmárł záś Olha Sto=
39:
słáwowic Xiążę Cerniehowſkie/ á Syn iego Stosław ſiadł ná
40:
Cerniehowie.
Przyſli


strona: 190

190.Macieia Striykowskiego
1:
O roſterkach Ruskich Xią=
2:
żąt o Stolicę Kijowską/ y zábiciu Iaropoł=
3:
ka Zasłáwicá Xiążęciá Luckiego y Włodimir=
4:
ſkiego od Dworzánina właſnego.
5:
W
Sewold zá pomocą zábitego Zasłá=
6:
wá odiſkawſzy Cerniehow/ dał go ſtárſzemu
7:
Synowi Włodimirzowi Monomachowi/ á
8:
drugiego Syná ná Xięſtwie Turowſkim po=
9:
ſádźiwſzy ſam Wſewold po brácie rodzonym
10:
Zasłáwie zábitym/ wſtąpił ná Xięſtwo Kijowſkie. Dla czego in=
11:
ſze Xiążętá Ruſkie zazdrością poruſzeni/ podnieſli przećiw iemu
12:
woynę/ ábowiem Roman Xiążę Ruſkie chcąc ſtolicę Kijowſką
13:
opánowáć/ náiął Połowcow zá pieniądze ná pomoc/ y ciągnął
14:
z nimi przećiw Wſewoldowi/ gdzie potym v Pereasławia wto=
15:
rego dniá Auguſtá/ zá słuſznym wynálaſkiem/ y iednánim Pánow
16:
Ruſkich pogodźili ſię/ Ale Połowcy vczyniwſzy rozruch/ iſz bez ich
17:
rády pokoy ſkończył/ zábili Kniáźiá Romaná.
Roman Xiążę
Ruſkie zábit.

18:
Powſtał záś przećiw Wſewoldowi Iaropełk ſyn nieboſzczy=
19:
ká Zasłáwá Kijowſkiego/ dla tego iſz pod nim wźiął y podſzczepił
20:
dziedźictwo oyczyſte Xięſtwá Kijowſkiego/ á gdy Wſewold trá=
21:
ctował o tym ze wſzytką rádą ſwoią/ Ieden Pan Rádny Wſze=
22:
woldá ták náuczył/ mowiąc/ poſli Syná ſwego Włodimirzá z
23:
woyskiem przećiw Iaropołkowi/ ktorego ia vprzedziwſzy/ bez
24:
ſtaczánia bitwy zwalczę/ á moią chytrą porádą oſzukam/ Przyie=
25:
chał tedy on chytry Pan Ruski Rádny do Iaropołká/ mowiąc/ nie
26:
vfay Pánom ſwym rádnym/ áni Rycerſtwu ſwoiemu/ ábowiem
27:
cię chcą wydáć Wſzewoldowi/ ále co rychley iedź do Polski/ iáko
28:
Zasław twoy Oćiec czynił/ proſząc pomocy o przywrocenie ná
29:
Monarchią Kijowską. Ktorey zdrádney mowie záraz vwierzył
30:
Iaropełk/ á zoſtáwiwſzy Mátkę/ Zonę/ y Syny ná Zamku Luckim
31:
vćiekł do Polſki/ do Krolá Bolesłáwá ſmiáłego/ ktoreo Bolesław
32:
niemogąc oſobą ſwoią do Ruśi prowádźić/ dla rozruchu miedzy
33:
nim y rycerſtwem Polskim wſczętego/ posłał z nim żołnierze pol=
34:
skie/ zá ktorych mocą Lucko Zamek odiskał/
Iaropołk Lu=
cko odiſkał.
ktorego był po iego
35:
do Polski odiechániu Wołodimir ſyn Wſewoldow dobył y opá=
36:
nował/ nád to inſze zamki Wołodimir wroćił/ y ieſzcze wroćić o=
37:
biecał.
Potym


strona: 195

Kſięgi Piąte.195.
1:
Zá Połowcámi záś Pruſowie/
Litwá y Ia=
twieżowie do
Ruśi.
y Litwá Pogáni/ z Iatwieżá=
2:
mi (iáko Długoſſus y Kadłubcus Vincentius/ tákże Miechouius
3:
ſwiádczą) do Ruśi w wielkiey mocy przyciągnęli/ 28. dniá Au=
4:
guſtá/ Roku Páńſkiego 1089. á wſzerz y wzdłuż Xięſtwá Ruſkie
5:
około Lucká/ Włodimirzá/ y Lwowá ſplundrowawſzy z wielki=
6:
mi łupy wyciągnęli.
7:
Potym záraz Mániák Xiążę Połowieckie ciągnął pod Kijow/
8:
A Tohortkan drugie Połowieckie Xiążę/ Swiekier álbo Cieść
9:
Swatopelkow z ſynámi przyſzedł pod Pereasław/ przećiw kto=
10:
rym Swatopelk/ y Włodimir wyiáchawſzy dáli im bitwę 10. dniá
11:
Lipcá/ nád Rzeką Truboſzą/ gdzie poráźili ná głowę Połowcow/
Połowcy porá=
żeni.

12:
y Tohortkan Xiążę ich z Synámi/ ná plácu zábity zoſtał.
13:
Ale Połowcy niebędąc tą porażką vſtráſzeni/ zebrawſzy woyſko
14:
nowe potáiemnie/
Połowcy burzą.
przyciągnąwſzy bez máłá Kijowá z Zamkiem
15:
nie vbiegli/ A widząc ſie w nádziei omylonymi/ Kościoły/ Mona=
16:
ſteri/ y Wśi okoliczne/ tákże Dwor Xiążęcy w Beroſtowie ſpalili.
17:
O ſrogich á częſtych raz po
18:
raz wnętrznych woynách/ y roſterkách
19:
ſzkodliwych Xiążąt Ruſkich.
20:
X
Iążętá Ruskie chcąc zábieżeć/ y ode=
21:
przeć częſtym naiázdom do ſwoich Zieḿ drapież=
22:
nych Połowcow/ ziecháli ſię ná Siem do Kijo=
23:
wá/ á wypráwiwſzy Posły do Siewierſkiego
24:
Xiążęcią Olechá/ prośili áby do nich przyiáchał/
25:
dla rády około poſpolitey rzeczy Xięſtw y Zieḿ Ruſkich/ Ktory
26:
náſmiewáiąc ſie s posłow ich rzekł/ Nieprzywiedziecie mię ktemu/
27:
ábych ia Włádikom/ Cerncom/ y lekkich oſob roſkázowániu miał
28:
podledz/ y głowę ſwoię podáć.
29:
Tą odpowiedzią ná poſelſtwo ſwoie obráżeni Xiążętá Swato=
30:
pelk y Włodimir Monomach/ pirwey ná Olechá niż ná Połowce
31:
woynę podnieſli/ y obegnáli go ná Starodubiu ſturmuiąc 32. dni
32:
do zamku. Potym Olech głodem vćiśniony vprośił od nich pokoy/
33:
ofiáruiąc ſię przez Krzyżá pocáłowánie/ y pod przyſięgą roſkazánie
34:
ich vczynić/ czego żadnym ſpoſobem nieſpełnił/ Bo gdy był od ob=
35:
lężenia wolny/ przeſtąpiwſzy przyſięgę Xięſtwo Moromos/ álbo
36:
Moromon náiáchał/
Moromon.
A s tey prziczyny ſtoczył bitwę z Izasławem
S iiijSynem


strona: 196

1:
Synem Wołodimirzowym Xiążęćiá Pereasłáwſkiego nie Ki=
2:
iowſkiego/ iák Miechouius fol. 62. piſze/ bo ná ten czás był Swa=
3:
topelk Kijowſkim/ á zábiwſzy Izasławá/ wziął Zamek Mero=
4:
moż/ y Roſtowſkie Xięſtwo wmoc ſwoię podbił.

strona: 200

200.Macieiá Striykowskiego
1:

2:

3:

4:
Wołodimirz też Czerniehowſkie Xiążę/ Dawid y Olech
5:
Siewierſkie Xiążętá/ poſtąpili mu po ſtu grzywien płátu roczne=
6:
go/ przyiął tedy Dawid ty Condicie y opátrzenie/ á w Drohobu=
7:
czu mieſzkáiąc rychło potym vmárł.
O tym Miecho=
uius lib.3.
fol. 64. Swanto=
polk aſſignauit
Dauidi Oſtrog,
Dubin, Czarte=
risk, & poſtea
adiecit Drohobe=
ſa, V Vlodimir
adiecit 100.
marcas &c.
Hæc ex Dlugoſio, Vincentio,
8:
Cadlubco, Vapouio, Cricio, Matthia Miechouio, Cromero, & Bielſcio,
9:
nec non Ruſſorum annalibus probabiliter excerpta.
10:
O sławnych á ſzcżęsliwych kil=
11:
ku raz poraz zwycięſtwách Ruskich Xiążąt nád Po=
12:
łowcy/ á o wtárgnieniu Litwy z Pruſámi do Ruſi/ Roku od Chri=
13:
ſtuſá Páná 1103. O czym Miechouius lib. 3. fol. 82. cap. 15. Vin=
14:
centius Cadlubkus, & Bielſcius in libro Cronicorum
15:
ſecundæ editionis, ex Wapo. fol. 245.
16:
Roździał VIII.
17:
Do Iáſnie Wielmożnego Pána/ Páná Mikołáiá
18:
Rádziwiłá Xiążęciá ná Bierzach y Dubindze/ Woiewody
19:
Nowogrodzkiego/ Mozerſkiego/ Mereckiego etc. Staroſći.
20:
X
Iążętá Ruskie/ Swatopełk/ Wło=
21:
dimirz/ Dawid/ Olech/ Iarosław/ vczyniwſzy
22:
ziazd z Połowcámi w Stachowie/ poſtánowi=
23:
li pokoy/ y przymierze miedzy ſobą/ á ku mo=
24:
cnieyſzemu onego poſtánowienia potwierdze=
25:
niu/ dáli ſobie w zakłádzie ludźi zacnych z obu=
26:
dwu ſtron/ Wſzákże Połowcy niedługo pokoiu záchowáli/ Bo
27:
Ruſkie páńſtwá vſtáwicznymi wtarczkámi náiezdzáli/ łupy y po=
28:
łony nieprzyiacielſkim obyczáiem wyganiáiąc do ſwoich namio=
29:
tow. Dla tego Swatopelk Xiążę Kijowſkie Dawid Sweto=
30:
słáwowic/ Dawid Wſesławic/ Mſćisław wnuk Xiążęćiá Hre=
31:
orego/ Wiecesław Iaropolczyc/ y Iaropolk Włodimirowic Xią=
32:
żętá Ruſkie/ zebrawſzy ſię zbroyną ręką/ obesłáli też drugich Xią=
33:
żąt Czerniehowſkich/ y Pereasłáwſkich/ Dawidá y Olechá/ áby
34:
z nimi weſpołek wypráwę woienną przećiw ſpolnym nieprzyia=
ciołom


strona: 201

Kſięgi Piąte.201.
1:
ćiołom Połowcom podięli/ záraz tedy Xiążę Dawid z ſwoim lu=
2:
dem do nich zbroyno przyiechał/ á Olech ſię zmyſloną niemocą
3:
wymowił.
Ruſkie Xiążę=
tá zebráły ſie
ná Połowcow.


strona: 205

Kſięgi Piąte.205.
1:
Długoſus záś w ſwey Cronice czyni ich pogránicznymi Pruſ=
2:
ſom y Litwie/ A mogli też być ći Iatwieżowie z Iázygámi Meta=
3:
naſti iednego rodu/ ktorych ieſzcze po częśći ieſt w Węgrzech nád
4:
Rzeką Ciſſą álbo Tibiſkiem/ chłopi czyśći Hayducy/ á tymże prze=
5:
zwiſkiem Iázygow/ álbo Iatwieżow y dziś ſię miánuią.
6:
Potym Cromerus fol. 145. lib. 8. o nich piſze/ Iaziges uero ſiue
7:
Iazuingi, eiuſdem cum Lituanis linguæ, ut uolunt nonnulli, eorundū mo=
8:
rum, & religionis fuere, &c.
Secundæ editi=
onis.

9:
A Iazigowie álbo Iazwingowie/ iednego z Litwą ięzyká/ iá=
10:
ko niktorzy Hiſtorikowie twierdzą/ y tychże obyczáiow/ y nabo=
11:
żeńſtwá Pogáńſkiego byli/ á mieſzkáli w láſách Litewſkich Pola=
12:
kom przyległych/
Iatwieżowie
gdzie mieſzkáli.
ktorą kráinę dźiś Poleſie/ álbo Podláſze/ od przy=
13:
ległośći láſow zową/ álbo też Podláſze/
Podláſze ſkąd
názwáne.
iákoby pod Lachámi Po=
14:
lakom kráinę przyległą Ruſacy przezwáli. Narod Iatwieżow
15:
był ták bárdzo waleczny/ iſz y o ſmierć/ y zábicie niedbáli/ y dla te=
16:
go dla chćiwośći woyny y ochoty zbytnie przeważney do bitwy/
17:
wyginęli.
18:
Conradus Xiążę Mázowieckie gdy bitwę miał s tymi Iát=
19:
wieżámi/ z Litwá/ y s Pruſámi ſtárymi/ poráźił ich/ á niktory Go=
20:
tardus Grábiá Lukáſzowic poimał piąći Xiążąt Iátwiezkich/ y
21:
przywiodł związánych do Conrádá Xiążęćiá Mázowieckiego/
22:
ktorych on potym ná okup wypuśćił/ gdy káżdy od ſiebie 700. grzy=
23:
wien ważonego czyſtego á ſzczerego ſrebrá zápłáćił/ á zá tę dziel=
24:
ność Gotard Grábiá przodek Vcháńſkich doſtał Służewá álbo
25:
Słuchowá ze wſzyſtkimi wolnośćiámi wołośći okolicznych/ y
26:
ſtąd ſię Grábiámi z Służewá piſzą.
27:
Ná tych Iatwieżow potym Bolesław Pudicus álbo wſtydli=
28:
wy Monarcha Polſki/ zebrał woyſko wielkie/ Roku 1264. á gdy
29:
w ich Zięmię wćiągnął 21. dniá Mieſiącá Czerwcá/ Iatwieżowie
30:
z Xiążęćiem ſwoim Comatem Bárbárſką ſmiáłością y vpornoś=
31:
cią ták ſię ochotnie z weſołym okrzykiem bili z Polaki/
Bitwá mężna
Iatwieżow z
Polaki.
że ich kilko
32:
kroć nierownym pocztem wſpieráli/ y ácz im Xiążę zábito Coma=
33:
ta/ przedſię oni poty ſię mężnie opieráli/ áż ich do iednego ná onym
34:
plácu Polacy zbili/ z krwáwym zwycięſtwem ſwoim. A w ten
35:
czás/ iáko Dlugoſus y Cromerus lib. 9. Miechouius lib. 3. fol. 145. cap.
36:
45. Vapouius Bielſcius fol. 252. in ſecunda editione piſzą práwie wygi=
37:
nęli. Ita fortiter dimicantes ad intenetionem us cæſi ſunt, adeó ut ex eo
38:
tempore nomen quo Iaſygum pene deletum ſit, quoniam illa natio pe=
39:
dem referre, nec unquam pugnam etiam iniquam detrectare uoluit.
Miechouius &
Cromerus.


strona: 209

1:
Wołodor też Xiążę Przemysłkie zebrawſzy ſie zinſzymi Xiążę=
2:
ty Ruſkimi chciał zábronić burzenia ſwego páńſtwá/ y dał bitwę
3:
Bolesławowi ná vrociſczu wilichew rzeczonym/
Bitwá Ruſſa=
kow z Polaki.
ále od wielkiego
woyſká


strona: 210

210.Macieiá Striykowskiego
1:
woyſká Polſkiego Ruſkie vfy poráżone po polách ſię roſpierzchnę=
2:
ły/
Ruſſacy od Po
łowcow porá=
żeni.
Obozy ich Polacy złupili y rozebráli/ Poległo w tey bitwie
3:
wiele zacnych Pánow Ruſkich/ zwłaſzczá przednieyſzy wodzowie
4:
Nawrotnik/ y Zaſczytnik/ y Dimitr zábići/ Wołodor Xiążę do Há=
5:
licza vciekł/ gdzie znowu zbieráiąc woyſko drugie vmárł/ á w
6:
Przemyſlu w Kościele S. Iwaná/ ktory był ſám zbudował/ po=
7:
chowan/ zoſtáwił po ſobie dwu Synu/ Włodimirzá ktoremu ſię
8:
Swinigrod/ y Podole doſtáło/ z vdziału/ y Roſćisławá/ ktory ná
9:
Xięſtwie Przemysłkim zoſtał.
10:
O Roſterkach Xiążąt Ru=
11:
skich po ſmierći Wołodimirzá Monomáchá
12:
Kijowſkiego Iedinowładce.
13:
R
Oku od národzenia Chriſtuſá Páná
14:
1126. Máiá dniá 10. á od ſtworzenia Swiátá
15:
według Ruſkich Kronik y Herberſteiná Roku
16:
6633. Wołodimirz Monomach Xiążę Kijow=
17:
ſkie y Iedynowładziec/ Striy Iarosławá pod
18:
Kijowem zábitego/ á Syn Wſewoldow żywot
19:
z ſmiercią przemienił/ pochowan w Kościele S. Sofie przy Oy=
20:
cowſkim grobie. Ten Włodimirz Monomach Wſewoldowic
21:
wſtąpiwſzy ná ſtolicę Kijowſką Rzeczpoſpolitą Ruſką vpádłą/ y
22:
vtrapioną (dla niezgody/ zaboyſtw/ y wnętrznych woien ſynow/
23:
y potomkow Włodimirzá wielkiego Iedinowładce Ruſkieopier=
24:
wſzego Chrzeſćiániná) wydźwignął práwie ſwoimi rámiony z
25:
przepáśći/ y wſzyſtki Xięſtwá Ruſkie rozerwáne y rozno rozſzár=
26:
páne z nowu dzielnoſcią ſwoią w iedno práwie ćiáło ſpoił/ złą=
27:
czył/ y w Monarchią álbo w Iedinowładſtwo po ſtáremu przy=
28:
wiodł/ ſkroćiwſzy nieſtworne Xiążętá/ zá czym był potężny wſzel=
29:
kim nieprzyiaćiołom. Połowcow/ pogánow kilo kroć poráźił/ y
30:
Genuenſow Włochow/ ktorzy wten czás w Taurice gdzie dźiś
31:
Prekopſka hordá pánowáli/ y Kaphę álbo Teodoſią Miáſto ſto=
32:
łeczne sławne pod nimi wziął. Tenże gdy ſie miał drugi raz po=
33:
tykáć z Genuenſámi nád Morzem/ wyzwał ſam á ſam ná rękę
34:
Hetmáná ich Stároſtę Kapheńſkiego/

strona: 215

Kſięgi Piąte.215.
1:
Ktorey wysłuchawſzy inſze Xiążętá Ruſkie/
Iaropołk Xią=
żę Kijowſkie/
Demoſtenes y
Cicero Grecki.
pochwalili rádę
2:
Iaropełkowę/ iáko drugiego Demoſteneſſá y Ciceroná Ruſkiego/
3:
y wſzyſcy záraz obwiązáli ſię ſpołeczną przyſięgą/ y krzyżá pocáło=
4:
wánim/ według Greckich ceremoniy/ nád to wiárę ſwoię y ſtátecz=
5:
ność ieden drugiemu zapiſámi potwirdźili.
6:
Rádźili potym o potrzebách/ nakłádach/ y początku podnie=
7:
ſienia woyny ná Polaki/ wſzákże zdáło ſie im zmyſláć/ y táić tę rá=
8:
dę/ y poſtánowienie do czáſu/ áżby pierwey rzeczy przynależące/
9:
y potrzebne ná ták wielką woynę zgotowáli.
10:
O Poimániu Iaropełká
11:
Xiążęciá Kijowskiego y Włodimirskiego chy=
12:
trym fortelem/ y przynieſieniu iego do Polſki.
13:
Rozdział XII.
14:
T
A wieść o práktikach Ruskich Xiążąt/
15:
gdy ſe doniosłá do Bolesławá Krzywouſtego
16:
ná ten czás walecznego/
Fama malum
quo non aliud
uelocius vllum
&c.
á wſzytkim ſąſiednym
17:
páńſtwom ogromnego Monarchy Polſkiego/ zá=
18:
trwożył ſobą bárdzo/ zwłaſzczá iſz w ten czás z
19:
Czechámi y z Węgrámi záraz miał woynę/ á tá
20:
trzecia z Ruſkimi Xiążęty trwogá niemnieyſza/ á ſnać więkſza
21:
przypádłá.
22:
Wezwał tedy bez mieſzkánia Pánow Senatorow Polſkich ná
23:
Siem rádząc ſię coby czynić/ á iákoby zábieżeć temu odrzuceniu
24:
Xiążąt Ruſkich. Tám gdy Senatorowie według zdánia káżdy
25:
ſwego wotowáli/
Piotr Włoſto=
wicz Grabiá
z Xianzá.
wnet Piotr Włoſtowicz Grábiá z Xianzá/ Se=
26:
nator mądry w rádzie/ powiedział/ iſz niemoże być powciągnion
27:
ſtrumien wod/ áż pierwey źrzodło iego zátka/ á poki drzewá s ko=
28:
rzenim niewykopa/ poty będzie rosło/ tákże roſtyrki Ruſkie/ y od=
29:
rzucenie ich poczęte/ niemoże być ináczey záhámowáne/ áżby pier=
30:
wey głowá tego wybijánia s posłuſzeńſtwá náſzego/ to ieſt Iaro=
31:
pełká Xiążęciá byłá odcięta/ A to fortelem łatwiey może ſpráwić
32:
niżli iáwną woyną/ gdyż to niezáwádźi namniey/ ieſli ich zgwałce=
33:
nie wiáry przez zdrádę będzie od nas pomſczone/
Przeważność.
A ku dokazániu
34:
tego ſam ſię Włoſtowicz podiął/ y obwiązał Bolesławowi mo=
35:
wiąc/ áby ná iego fortel ze wſzytką Polſką od woyny Ruſkiey ſpał
36:
beſpiecznie. A wźiąw=
V ij


strona: 220

1:

2:
Poczynał iednák mężnie broniąc ſię/ y odpieráiąc Ru=
3:
ſakom/ y Węgrom Bolesław Chudziec z máłą drużyną ſwoich/
4:
á tą iuſz zránioną/ y ſprácowáną/ A gdy zá rzecz ſromotną vciekáć
5:
poczytał/
Męſtwo y
niebeſpieczność
Krolá Bolesła
wá.
przedſię niechciał vmrzeć/ nie pomſćiwſzy ſię nád nie=
6:
przyiáćioły/ áż z przygody pod nim Koń wielą ran vkłoty/ y vſtrze=
7:
lány/ vpadł. Tám ieden proſty/ chudy á nieznáczny Zołnierz pod=
8:
niowſzy Bolesławá z ziemie/ ná koniá go ſwego wſádźił/
Lepſzy chłopek
y proſty Drab
niż Woiewodá.
Nápo=
9:
mináiąc y proſząc/ áby więcey Oyczyżnę/ y Kroleſtwo Polſkie/ á
10:
niſz sławę y chwałę ſwego zwycięſtwá vważał/ á vćieczką do
11:
lepſzego ſzczęścia zdrowie záchował. Tákże Bolesław Krzywo=
12:
uſty/ ktory przedtym bitew znácznych polnych á wálnych czter=
13:
dzieśći y ſiedḿ z ſzczęſliwym zwycięſtwem otrzymał/
Bolesław
zdrádą porá=
żon.
ná ten czás
14:
był w chytre śidłá przywiedźiony/ y zwyciężony od Ruſakow/ á
15:
z więzięnia álbo zábićia dzielnością proſtego żołnierzá wybáwio=
16:
ny/
Nowiná Herb/
to práwy Slá=
chćic.
ktorego potym hoynie wielkimi dáry/ y máiętnośćiámi/ y prze=
17:
łożeńſtwem Senatorſkim opátrzył y vpriuileiował/ y Herb No=
18:
winę kotłowe vcho z krzyżem ná Sláchectwo nádał/ y potomkom
19:
potwierdził.
Ten Herb w Li
twie naprzod
Dawri ieſt ná=
dány od Iage=
ła.
A Woiewodzie/ ktory od niego z bitwy vćiekł/ záię=
20:
czy kożuch/ y kądziel z wrzećionem w podárek posłał/
Podárek Wo=
iewodzie zdray=
cy.
nikczemność
21:
iego á płochość záięczą/ y ſpráwy niewieśćie nie mężkie tym zná=
22:
cząc/ ktory Woiewodá potym ſię ſam z roſpáczy ná Dzwonicy v
23:
kościołá imienia ſwego obieśił.
Nielepieyże by=
ło Zdraycy mę=
żnie á sławnie
vmrzeć.

24:
Bolesław też Krzywouſty z fráſunku wielkiego po oney po=
25:
rażce vmárł/ á w Płocku pochowan/ nád ktorym ſie Iaropełk Xią=
26:
żę Kijowſkie tym chytrym fortelem pomſćił/ onego ſwoiego poi=
27:
mánia przez Włoſtowiczá.
28:
Et ſic ars deluditur arte, Ták klin klinem/ zdrádę zdrádą/ wybi=
29:
iáią/ O czym Vincentius, Cadlubcus, Dlugoſus, Miechouius
30:
fol. 81. cap. 14. lib. 3. Cromerus lib, 6. Bielſcius ex
31:
Vapouio fol. 245. Herbortus &c.
32:
grafika
O ſmierći


strona: 225

Kſięgi Szoſte.225.
1:
Po ſmierći Iſasławá Xiążęciá Kijowſkiego/
Roſćisław Xią
żę Kijowſkie.
Roſćisław Xią=
2:
żę Smolenſkie przyiechawſzy do Kijowá Stolicę iego oſiadł y
3:
opánował/ á zebrawſzy ſię z Xiążęty z Swatosławkiem Wſze=
4:
woldowicem/ y z Mſćisławem Iſasławicem/ ciągnął pod Cer=
5:
niehow przećiw Iſasławowi Dawidowicu Xiążęciu drugiemu
6:
ſtrijecznemu Brátu niedawno zmárłego Xiążęciá Iſasławá Ki=
7:
iowſkiego/ chcąc go z Czerniehowá wygnáć/ ále Bog ktory záka=
8:
zał cudzego prágnąć/ onę ſproſną ambitią ſkarał. Bo Iſasław
9:
Dawidowic przyzwał ná pomoc Hlebá Iurowicá/ y Połow=
10:
cow/ ktorzy gdy bez omieſzkánia przyſzli y złączyli ſię z Iſasławem
11:
Dáwidowiczem/ záraz Roſćisław Xiążę Kijowſkie y Smolen=
12:
ſkie obaczywſzy ich moc wielką vlękł ſię/ á niechcąc ſzczęścia bitwy
13:
koſztowáć/
Przykład gnie=
wu Bożego y
odmienności
ſzczęścia/ dla
prágnienia cu=
dzego.
poſłał ná rokowánie/ poſtępuiąc Iſasławowi Da=
14:
widowicu Kijowá/ á Mſćisławowi Synowcowi iego Perea=
15:
sławiá. Co ſłyſząc Mśćisław Iſasłáwowic/ rozgniewawſzy
16:
ſię viáchał z ſwoim Rycerſtwem s polá/
Et timuerunt ibi,
vbi non erat ti=
mor.
á zá nim wſzytkie drugie
17:
Xiążętá rozno pierzchnęli/ y vćiekli. A Połowcy vdawſzy ſię po
18:
nich/ wiele ich vphow Boiárow Ruſkich poſiekli y poimáli/ Wśi/
19:
Kośćioły/ y Monaſtery paląc y burząc z wielkim polonem do ſwo=
20:
ich ſtron vſzli. A Iſasławic Dawidowic będąc bez bitwy zwycięż=
21:
cą/
Pátrzay dziw=
ney Fortuny od=
mienności.
do Kijowá wiechał/ z ktorego mu Rośćiſław Smoleńſki mu=
22:
ſiał vſtępić/ co był tę woynę/ vwiedziony chćiwością pánowánia/ z
23:
ſwoią ſzkodą záczął.
24:
Ták gdy cudzego prágnął y swoie vtráćił/
25:
Bo z chćiwą ambicią vpadek ſie zbráćił.
26:
Przyćiągnął potym Xiążę Georgi álbo Iurgi z woyſkiem do
27:
Kijowá (on co był Iſasławá/ á Iſasław iego wypędził) á gdy
28:
do Miáſtá y do Zamku ſturmował/ rokował z nim Iſasław Da=
29:
widowic/ y poſtąpił mu Kijowá/
Georgi odiſkał
Kijow.
ktory mu był niedawno ſpuśćił
30:
Roſćisław Xiążę Smolenſkie. Ták tedy Georgi wtory raz vſiadł
31:
ná Stolicy Kijowſkiey Dziádá ſwoiego/ A ty kráiny Ruſkie mie=
32:
dzy Syny rozdzielił/ Andrzeiowi dał Wyſzegrád/ Boriſowi Tu=
33:
row/ Hlebowi Pereasław/ á Waſilkowi Porſſy.
34:
Potym Georgi Xiążę Kijowſkie nieprzeſtáiąc ná tym iſz Mſći=
35:
sławá Iſásławicá z Pereasłáwiá oyczyſtego Xięſtwá wygnał/
36:
posłał przećiw iemu woyſko mocne do Przeſopnice/
Przeſopnicá.
gdzie ná ten
37:
czás Xiążę Mſcisław mieſzkał/ ktory przeſtráſzony mocą nieprzy=
38:
iaćielſką/ y bacząc ſię być nierownym do potkánia/ vćiekł ná Lu=
39:
cko/ á ſtámtąd do Polski przyiechał/ proſząc o pomoc Xiążąt Pol=
40:
skich/ Bolesławá Kędzierzáwego/ Miecławá/ y Henriká/ ktorzy
Xzgromá=


strona: 226

1:
zgromádźiwſzy z Xięſtw ſwoich mocy/ ciągnęli obyczáiem nieprzy=
2:
iáćielſkim do Ruśi chcąc Mſćisławá nietylko ná Pereasławſką/
3:
ále y ná Kijowſką Stolicę poſádźił.
Polacy do Ru=
śi.


strona: 230

230.Macieia Striykowskiego
1:
Ruſſacy grad żelázny tym ſmieley puſzczáią/
2:
A ſtrzáły z krzywych Lukow ſwiſzczące latáią/
3:
Latáią/ á w co ktory Ruśin zmierzy/ áli
4:
Albo Koń/ álbo ſam Mąż/ ná ziemię ſie wáli.
5:
Kozacy záś Wołyńſcy z bokow ſię zkradáli/
6:
A ſtąd y zowąd Polſkie vphy rozrywáli/
7:
A ieſli rohatiną Mąż w Męzá záwádził/
8:
Záraz duſzę wypłoſzył/ y s koniá wyſádził.
9:
Woiewodá Krákowſki ten lewy rog rządźił/
Mikołay Wo=
iewodá Krá=
kowſki.

10:
A iuſz przed gwałtem Ruſkim pewnieby był zbłądźił/
11:
Byłby Polakow Wſzewold z Wołyńcy potłoczył/
12:
Gdyby Káźimirz z ſwieżym vphem nieprzyſkoczył.
Dzielność Ká=
zimirzowá.

13:
Ale przytárwſzy z boku przeważną dzielnością/
14:
Wſpárł Ruſakow ácz z wielką ſwą nieprzeſpiecznością/
15:
Bo przez vphy Halickie przebił ſię ſam ſmiele/
16:
A potym y Wołyńcow ná plácu zbił wiele.
Vincentius Cad=
lubcus. Caſimi=
rus magno vitæ
ſuæ periculo ſuis
ſuccurrit & in=
clinatum aciem
vix reſtituit.

17:
Pośiláiąc ſwych krzyczy/ Hey dzieći do ſpráwy/
18:
A to nam Bog ſzczęśćie przywraca łáſkáwy/
19:
Nietrwożćie ſię wſpomnićie ná ſwych przodkow sławę/
20:
Ktorzy Ruſaki ſiekli/ iák chłop koſſą trawę.
Rzecz Kazimi=
rzowá do zámie
ſzánego woiſká.

21:
Ták że ledwo y męſtwem Kázimirz y słowy
22:
Záhámował rog lewy vciekáć gotowy/
23:
Y przywiodł ich do ſpráwy pátrz iák Hetman ſpráwny/
24:
Wiele waży ná woynie/ maſz tu przykład iáwny.
Hetman ſpráw
ny wiele wáży.
Lepſze woyſko
Ieleniow gdzie
wodz Lew/ niſz
woyſko Lwow/
z Ieleniem He=
tmánem.

25:
W tym Polacy iuſz będąc pośileni w trwodze/
Crom. Repri=
muntur feroces
Ruſzi.

26:
Vderzyli ná Ruſkie vphy gwałtem ſrodze/
27:
Iſz ich ná ſtáie wſpárli bijąc/ ſiekąc z hukiem/
28:
A niedáli żadnemu roſpoſtrzeć ſie z łukiem.
29:
Iuſz nie ſtrzelbą ále wręcz ſwoy ná ſwego godźi/
30:
A chęć zwycięſtwá wſzytkich do męſtwá przywodźi/
31:
Szczęśćie záś ktore y tám y ſám látáć zwykło/
32:
Od Ruśi do Polakow zdrádnym ſkrzydłem znikło.
Szczęście od
Ruśi do Po=
lakow.

33:
Iſz Ruś ktora zwycięſtwo w ręku miáłá práwie/
34:
Pomieſzáli ſię w ſzyku y zbłądźili w ſpráwie/
35:
Chrzęſt z nowu/ brzęk od zbroie/ á ránni ſtękáią/
36:
Drudzy Chorągwi ſwoich/ y Hasłá nieznáią.
37:
A Polacy gwałtownie wytchnąć im niedáli/
38:
Lecz ſpołnie biy/ biy zábiy/ á nieżyw wołáli/
39:
Ruſkie vphy pierzchnęły pierwſze z ſtráchem rożno/
40:
A Wſewold by do ſpráwy przyſzli wołał prożno.
Crom: Poloni co=
hortati ſeſe mutuo
in fugam Rute=
nos coniciunt, &
mox commutata
fortuna pedem re
ferre incipiunt.
To widząc


strona: 235

Kſięgi Szoſte.235.
1:
O poráżeniu Połowcow/
2:
y złupieniu Kijowá/ etc.
3:
Roździał IIII.
4:
X
iążętá Ruskie ziechawſzy ſię ná Siem
5:
do Kijowá/ vrádzili ná Połowcow spolną mo=
6:
cą ciągnąć/ á ták dwudzieſtego dniá Czerwcá ro=
7:
ku páńskiego 1194. Połowcow hárdzie vfáią=
8:
cych w ſwoiey mocy w wielkich zaſtępách porá=
9:
źili/
Połowcy porá=
żeni.
A Namioty y obozy ich pobrawſzy/ z wielkimi łupy/ z sławą
10:
y zwycięſtwem do Ruśi ſię wroćili. Potym Ihor Xiążę Ruskie
11:
chcąc tákieyże sławy doſtáć z dwiemá Synámi/ y z Brátem ſwo=
12:
im Wſewoldem Olhowicem/ y z Rycerſtwem Cernieiowſskim
13:
ciągnął przećiwko Połowcom nieprzeſtáiąc ná iednym zwycię=
14:
ſtwie/ á przepráwiwſzy ſię przez rzekę Don álbo Tanais vmyſlił
15:
wſzytkich Połowcow wygłádźić/ Ale Połowcy w wielkim woy=
16:
sku bez wieśći nań vderzyli/ y nád Donem go ták ſrogo poráźili/
17:
iż żaden z woysk Ruskich żywy nievſzedł/
Ruſſacy od Po=
łowcow porá=
żeni.
zá czym Połowcy koń=
18:
cząc zwycięſtwo do Zieḿ Ruskich około Pereasłáwiá wtár=
19:
gnąwſzy/ wſzytki Zamki nád Rzeką Sulą pobráli/ y łupy wielkie
20:
do ſwych kráin wywiedli/ O czym Miechouius fol. 114. lib. 3. cap.
21:
29.
22:
Potym Roku Pánskiego 1198. gdy vmárł Swietosław Xią=
23:
żę Kijowskie/ y w Kościele S. Cirila Cernieiowskiego był po=
24:
grzebiony/ Xiążę Rurik Mſćisłáwic Xięſtwo Kijowskie mocą
25:
opánował. Ale gdy zá poſtępkiem czáſu od Kijowiánow był wy=
26:
gnánym/ do Połowcow ſię vciekł/ od ktorych doſtawſzy pomocy/
Cudzoziemſka
pomoc ſzkodli=
wa.

27:
y máiąc z ſobą Synow Olhowych w niezliczoney wielkośći/ wto=
28:
rego dniá Styczniá Zamek Kijowski bez odporu wziął/
Srogie zburze=
nie Kijowá od
Połowcow.
gdzie
29:
Pogáni Połowcy Kościoł ſtołeczny ſwiętey Zophiey/ y wſzytkie
30:
inſze Cerkwie y Monaſtery ſrogo połupili/ ſtárych y niemocnych
31:
część poſiekwſzy/ część poſlepiwſzy/ Popy/ Czernce y Czernice/
32:
Boiáry/ Mieſzczány/ y Poſpolſtwo z żonámi/ y z Dziatkámi/ do
33:
ſwoich Zieḿ w niewolą odwiedli/ Poimáni też byli wten czás
34:
Mſćisław Włodimirowic/ y Roſćisław Xiążętá z ſwoim Ry=
35:
cerſtwem/ A Rurik ná ſtolcu Kijowskim ácz zburzonym oſiadł.
O dopro=


strona: 240

240.Macieia Striykowskiego
1:
O Bitwie pod Zawichwo=
2:
ſtem z Xiążęciem Romanem Wołodimirskim/
3:
y Halickim/ y o Zábiciu iego/ Roku 1205. Mie=
4:
ſiącá Czerwcá/ Dniá 13.
5:
R
Oman Xiążę vpháiąc hárdzie w ſwoiey mocy/
6:
Y w ſzczęściu ktore dziwnie ludzkie ſpráwy toczy/
7:
Pod Zawichwoſtem leżąc beſpiecznie woiował/
8:
W Polſzcze przez ſwe zagony lud ſiekł y mordował.
9:
Polacy záś vpadek widząc ten ſwych włośći/
10:
Zebráli ſię chcąc odbić gwałt Ruſkiey ſrogośći/
Leſko y Conrad
Xiążętá Polſkie.

11:
Z Leſkiem/ z Conrádem Bráty swoimi Xiążęty/
12:
Ktorych moc lekko ważył Kniáź Roman nádęty.
Ne tamen cre=
debat pugnandi
copiam facturos
Polonos.

13:
Niewiedząc áby z nim zwieść bitwę polną mieli/
14:
Nietrzebá ważyć lekko mdłych nieprzyiacieli/
Przykład iż ſo=
bie żadnego nie=
mamy lekce
ważyć.

15:
Bo y mdła Czáplá czáſem Iáſtrząbá vbije/
16:
Y Wąż rychley vkąśi/ kiedy ſię wkłąb zwije.
17:
Ták y Polacy wten czás biedni vlegáli/
18:
A vyźrzawſzy pogodę wnet znák bitwy dáli/
19:
Odesławſzy Xiążętá ná mieyſce obronne/
20:
Wywiedli ná Ruſaki Poczty ſwe ogromne.
21:
A Kniáź Roman dopiero ſwych w vphy ſpráwuie/
22:
Polſkie woyſko gwałtownym pędem przyſtępuie/
23:
Niedáli mu ſię ſpráwić/ ták zmieſzánym ſzykiem/
24:
Vderzył iednák Roman w Polaki z okrzykiem.
Ne recte expli=
care ordines po=
terat.

25:
Sam Hetmáná dobrego vrząd wypełniáiąc/
26:
Y ſwą ręką Rycerſtwo Polſkie odbijáiąc/
Romanus inter
primas acies uer=
ſabatur boni ac
ſtrenui Ducis
fungens officio.

27:
Wiele ich ſam ná on Swiát posłał pirwſzym rázem/
28:
Huczy Niebo y Ziemiá przed brzmiącym żelázem.
29:
Huczą chrapliwie trąby/ krzyk ſmiáłych rycerzow/
30:
Rżą konie/ ſwiſzczą ſtrzáły/ grzmot y chrzęſt páncerzow/
31:
Kniáź Roman zgołá ſzáblą ogromnymi słowy/
32:
Pośila ſwych triumph im ſlubuiąc gotowy/
33:
Toż Hetman Polſki czyni ſwych nápomináiąc/
Chriſtinus Comes
gente Gozdouius
Palatinus Plocen
ſis, cuius Lilium
inſigne est, vir
acer, & rei mili=

34:
Obietnicámi/ sławą/ ććią w nich chęć wzbudzáiąc/
35:
Ták ſię obiedwie ſtronie ſieką zápalczywie/
36:
Mars temu y owemu los miece wątpliwe.
Lechom


strona: 241

taris peritus,


strona: 244

244.Macieia Striykowskiego
1:
Ták Długoſus/ Vapouius/ Miechouius/ y Cromerus w
2:
ſwych Kronikach Litewskiego narodu leśnego/ y ich dzielnośći
3:
woienney pierwſze obiáśnienie y oznáczenie opiſuią/ Roku od zbá=
4:
wiennego národzenia Chriſtuſá Páná 1205. Nie iżby ſię Litwá
5:
od tego czáſu niedawnego począć miáłá/ ktory narod ſtárodaw=
6:
nych lat w tych mieyſcách gdzie y dźiś mieſzkał/ ták dawno iáko
Ruſacy


strona: 245

Kſięgi Szoſte.245.
1:
Ruſacy/ álbo Polacy/ Ale iż ich Ruscy Monarchowie po dłu=
2:
gich á częſtych z nimi woynách/ iáko możnieyſzy ták ſrogo byli zwy=
3:
ciężyli/ zniewolili/ zhołdowáli/ y ſćiſnęli/ że w leſiech Litwiná z
4:
Zmodźinem do tych czáſow áni słycháć było/ Bo ſię ieſzcze grun=
5:
townie nierozkrzewili byli/ A Ruſka Monarchia nietylko Lit=
6:
wie/ ále y Greckim Ceſárzom/ Połowcom/ Piecinigom/ Bulga=
7:
rom/ Serbom/ Węgrom/ Polakom/ y inſzym też przyległym/
8:
iáko poſtronnym páńſtwom/ ile w zgodzie w poſtrách byłá z daw=
9:
nych lat/ zwłaſzczá Látá od Chriſtuſowego zbáwiennego náro=
10:
dzenia 861. czáſu Holgá/ Igorá/ Ruriká Xiążąt/ tákże zá Swen=
11:
tosłáwá/ Włodimirzá y Iarosławá. O czym ſię iuſz wyzſzey z
12:
dowodu pewnych Hiſtorikow powiedziáło/ Zá ktorych też Mo=
13:
narchow Ruſkich iuſz Litwá byłá znáczna/ ále Ruśi dla przyle=
14:
głośći poddána być muſiáłá. Wſzákże gdy vpátrzyli czás/ do Ru=
15:
ſkich Xięſtw náieżdzáli/ O czym Ruſkie dzieie/ y Vincentius Cá=
16:
dłubkus pierwſzy Hiſtoryk Polſki ſwiádczy/ iż Litewſkie imie od
17:
700. Lat ieſt sławne/ y Miechouius ſam przeciw ſobie opiſuie
18:
woyny Litewſkie z Ruſią od 500. lat ná niektorych mieyſcách/ bo
19:
v niego káżdey rzeczy iáko w Labirinćie ſzukáć/ gdyż wſzytko con=
20:
fuſé nápiſał/ á iednę rzecz w czworgu y w pięciorgu Capitulum
21:
położył/ dzieląc ią/ co mogł w iednym iáko przyſtoi odpráwić/
22:
tákże ſeriem & ordinem temporum & nationum confundował/ Cze=
23:
go ieſli komu potrzebá/ ia to z iego Kroniki pokażę. Tu też opiſu=
24:
ie Roku 1205. pirwſze obiáśnienie y vsłyſzenie imienia Litew=
25:
ſkiego/ Cap. 29. fol 114. á wyzſzey záś ſam przećiw ſobie Cap.15.
26:
fol. 83. Roku 1103. ták mowi. Eodem tamen Anno Pruteni & Litua=
27:
ni terras Ruſsiæ uaſtarunt &c. Wſzákże tegoż Roku Pruſſowie y Li=
28:
twá Ziemie Ruſkie burzyli/ to ſię tu okázuie sławne męſtwo Li=
29:
tawow/ ktorzy to Ruś burzyli od lat 477. nie od 372. Czego też
30:
Vapouius/ y Bielſcius z niego in libro Cronicorum ſecundæ editio=
31:
nis fol. 245. dowodzą. Tenże Miechouius wyzſzey fol. 40. lib. 2.
32:
cap.14. czyni wzmiánkę Litwy/ Zmodźi/ y Lotihaiłow/ od Roku
33:
Páńſkiego 1041. ſtąd ſię znáczy Litwá być sławna od Lat
34:
576. Tenże też ſam niżey z Włochow ich narod
35:
wywodzi ſtárodawnych czáſow ieſzcze przed
36:
Chriſtuſem/ o czym ſię wyżſzey
37:
doſtátecznie opiſáło.
38:
grafika
Ziwibund


strona: 250

250.Macieia Striykowskiego
1:
Litwá dla ży=
wnośći pierwey
tylko walczyłá.

2:
A iuſz nie ták dla łupow iák dla rozſzerzenia
3:
Páńſtwá/ y gránic ſpolną mocą przymnożeniá/
4:
Náiezdzáli do Ruśi porządnieyſzą ſpráwą/
5:
Y zwodzili z Ruſkimi Kniáźmi woynę krwáwą.
6:
Krwáwą bo ſię częſto krwią ſwoią oblewáli/
7:
Gdy przeſtrzeńſtwo ſwym wnukom ſzáblą vprzątáli/
8:
Obaczywſzy ſię ludźmi być żyli iák ludzie/
9:
Co pierwey káżdy iák Wilk leżał w leśney budzie.
10:
Iuſz y Namioty/ iuſz y woienne obozy
11:
Zmyſlili/ y fortelne przez rzeki przewozy/
12:
Lodzie/ Czołny z Zubrowych ſkor dziwnie ſzywáli/
13:
A ſzwy dla prześcia wody/ łoiem náćieráli.
14:
Więc gdy gdzie mieli ciągnąć/ dwá łodź iednę nieśli/
Przemyſlne ſtá
rey Litwy prze=
wozy.

15:
A ſkoro iuſz ná mieyſcá rzek głębokich weſzli/
16:
W tych ſię Batách woźili/ á Konie w pław wiedli/
17:
Aż ná nieprzyiaćielſki brzeg w zdrowiu wyſiedli.
18:
Bo won czás gdy w tych mieyſcách leśnych puſto ſtało/
19:
Ieſzcze przewozow bárdzo rzecznych nálazł máło/
20:
Przeto Litwá ty lekkie zmyſliłá przepráwy/
21:
Co Potomkom pomoże do Rycerſkiey ſpráwy.
22:
Bo y Dmitr Wiśniewiecki tey ſtuki koſztował/
23:
Gdy ſię przez Don/ Dnieſtr/ Dunay częſto przepráwował/
24:
Noſząc z ſobą ty Baty/ ktore lekcey dźwigáć/
25:
Niſz drzewiáne/ y latwiey vćiec y dośćigáć.
26:
Ták Zywibund pánuiąc w Litwie ná Kiernowie/
27:
Vſtáwicznie ſię ſtárał by iego Wnukowie/
28:
Mogli záżyć oyczyżny Litewſkiey ſpokoynie/
29:
Przeto ich ſpráwy wſzytki proſtował ku woynie.
30:
Ku woynie/ bo przez dobrą woynę pokoy bywa/
31:
Oracz rolnych owocow po pracy vżywa/
32:
Ták po woynie Rycerze bywáli weſeli/
33:
Gdy odpędzą naiázdy ſwych nieprzyiaćieli.
34:
grafika
O Roſter=


strona: 254

1:
Toż też Coloman czyni toż też y Polacy/
2:
A wtym rowem z Dąbrowy przytárli Ruſacy/
Z krzykiem/


strona: 255

Kſięgi Szoſte.255.
1:
Z krzykiem z hukiem ogromnym z Węgry ſię potkáli/
2:
A Połowcy Polſki rog práwy náiecháli.
Potkánie ogro=
mne Ruſſakow
z Polaki y z
Węgry.

3:
Stárły ſię woyſká ſpolną ſmiáłością chrzęſt ſtráſzny/
4:
Aż od ſtrzał záchmurzył ſię Słonecny woz iáſny/
5:
Ci z kuſz bełty/ ći z łukow/ ći ſię záś wręcz ſieką/
6:
A z drugich ſię iuſz trzewá od długich drzew wleką.
7:
Słyſzałby był tám ránnych pod końmi ſtękánie/
8:
Obaczyłby y ſzykow roznych nácieránie/
9:
Ano iák kiedy owo pſzczoły podkurzone/
10:
Roią ſię/ álbo wáły Morskie záburzone.
11:
Pieniſte wody pędzą/ Nawy skaczą rozno/
12:
Sternik ſię/ y Boſmani z wiátry biedzą prożno/
Bitwá ſroga.

13:
Ták y w tey bitwie gdy Mars puśćił koty z głowy/
14:
Rowne były Zołnierzom gory/ rowne rowy.
15:
Iuſz ſię ná oſlep dárli ieden ná drugiego/
16:
S krotką bronią niemierzył oręża długiego/
17:
Zápalczywy ná mężá mąż vpornie bieżał/
18:
Zginąć niedba tylko by z nim przećiwnik leżał.
19:
A Charon z czarną łodzią tuſz ná porcie ſtoi/
20:
A iuſz ſię y ſam więcey Duſz przewoźić boi/
21:
Gdy tyſiąc zá tyſiącem cięniow mu przybywa/
22:
A Echo ná powietrzu z trwogi ſię odzywá.
23:
Fortelu Mſćisław pátrząc krzycząc ieźdźi wkoło/
Mſćisławow
Fortel ná Po=
laki.

24:
A potężnieyſzych Mężow wywodzi ná czoło/
25:
Ták ſię ſięką ná vmor/ Coloman też cieſzy
26:
Węgrow/ Fortuná rownym loſem wſzytkich ſmieſzy.
27:
Polacy iuſz práwy rog byli obronili/
28:
Y Ruſakow z pierwſzego mieyſcá rozgromili/
29:
Do Węgrow też zwycięſtwo iuſz ſwoy los skłániáło/
30:
Ale ſzczęście odmienne wnet ich okłamało.
31:
Bo Mſćisław Chrobry ſwieżych Połowcow przebrawſzy
32:
A Polakom y Węgrom s tyłu záiechawſzy/
33:
Skąd ſię nie ſpodziewáli vderzył w nich pędem/
34:
Kilko vphow iák trawę koſą poćiął rzędem.
35:
Drugich łatwo pogromił gdy ſię pomieſzáli/
36:
A bez ſpráwy tám y ſám rożno vciekáli/
37:
Ruſacy goniąc ſieką/ kolą/ wiążą/ krzycząc/
38:
Węgrowie w gory bieżą tarczámi ſię ſczycząc.
39:
Ruſacy záś Chorągieẃ Polakom wydárli/
Fortel w odię=
ciu Chorągwie
Polakom.

40:
Koronną z białym Orłem/ wnet ią roſpoſtárli/
Z iiijW ſwey


strona: 256

1:
W ſwey zaſadce: Polacy z roznych mieyſc pátrzáiąc/
2:
Szli do oney Chorągwieſwoich być mnimáiąc.

strona: 260

ſtámtąd
1:
potym zá dwánaście dni iázdy ná Kalkę Rzekę przyſzli/
Kalka Rzeká.
gdzie ſię
2:
iuſz byli Tátárowie z namiotámi ſwoimi położyli. Tám záraz
3:
niedopuśćiwſzy im wytchnienia Tátárowie ſwieży ná ſprácowá=
4:
nych y drogą zemdlonych vderzyli/ á pogromiwſzy/ y roſproſzyw=
5:
ſzy Połowcow/ potym Ruſkie woyſká łatwo poráźili/
Połowcy y Ru
ſacy od Tátá=
row poráżeni.
dwoie Xią=
6:
żąt według Miechouiuſá Mſćisłáwá Kijowſkiego/ y Czernie=
7:
iowſkiego poimáli/ á Bielſki piſze zábili/ á inſzych roſproſzonych
8:
(rzecz hániebną y niewłuſzną ku wypowiedzeniu) ſámiſz Połow=
9:
cowie zdraycy/ przez ktorych Ziemię vćiekáli/ towárzyſzow woy=
10:
ny y pomocnikow ſwoich iezdnych z koni/ pieſzych z ſzat łupiąc zá=
11:
bijáli/ drugich w Rzekách topili. Sam Mſćisław Mſćisławic
12:
Chrobry Xiążę Hálickie/ ktory ono Colomaná Węgierſkiego/ y
13:
Polakow poráźił/ gdy vciekáiąc do łodźi ſwoich przyſzedł/ prze=
14:
práwiwſzy ſię przez Rzeki/ á boiąc ſię pogoniey Tátárſkiey/ wſzyt=
15:
kie nawy potopić/ poſiec/ drugie popalić kazał/
Xiążę Mſći=
slaw piechotą
wędruie.
á ták pełen ſtrá=
16:
chu do Halicza piechotą przywędrował. Włodimirz też Ruri=
17:
kowic vćieczką zdrowie záchował/ do Kijowá przyſzedwſzy Sto=
18:
lec Xięſtwá Kijowſkiego opánował.
Bo Xiążę Mſ=
ćisław Roma=
nowic właſny
Dziedzic y pan
Kijowſki był od
Tátárow poimány.
A druga wielkość Ruſkich
19:
vphow gdy vciekáiąc do ſwoich łodzi przyſzli/ obaczywſzy być po=
20:
palone/ y w niwecz obrocone z fráſunku/ z nędze/ y z głodu niemo=
21:
gąc Rzek przebyć/ tám pomárli y poginęli/ krom kilku Xiążąt y
22:
niktorego ich Rycerſtwá/ ktorzy ná ſnopkách z Tawołhowych
23:
rozg vplećionych (ktorych tám iákom z Turek iádąc widział y dźiś
24:
pełno) Rzeki przepłynęli.
W Multán=
ſkiey Ziemi oko=
ło Buzowá
Tawołhowych
láſſow pełno.

25:
A Tátárowie po tym zwycięſtwie Twierdze/ Zamki/ y Miá=
26:
ſtá Połowcow poburzyli/ ták iż wſzytkie kráiny około Tanaim y
27:
Meotis wielkiego Ieziorá/ y Cherzonezem Tauriki/ co dziś Prze=
28:
kopem od przekopánia Iſtmu náſzy zową/ y wkoło Pontum Euzi=
29:
num Czarnego Morzá Tátárowie opánowáli y oſiedli/ gdzie y
30:
dźiś w támtych polách Miaſt/ Zamkow/ y wież dawnych muro=
31:
wánych/ ktore Włoſzy Genuenſes z Połowcámi w towárzyſtwie
32:
budowáli/ ſtáre opádłe mury/ zwłaſzczá w Tarhowicy ꝛć. ſwiád=
33:
kámi ſą. W polách tákże ktore Mádzierſkimi zowią/ ſkąd też Wę=
34:
growie wyſzli/ wiele ſtoi po dziś dzień murow/ Zamkow y Miaſt
35:
zburzonych. A groby ſwiádczą/ iż tám kiedyś Chrześćiánie mieſz=
36:
káli/ Bo ná mogiłách ſą słupy wyryte Marmurowe/ Mężow za=
37:
cnych we zbroiách á krzyżyki ná nich/ ále iuſz niktore z dawnośći
38:
mchem porosły/ drugie ſię poobaláły/ ſkąd znáć/ iż tám kiedyś
39:
Grekowie/ Włoſzy/ y Genuenſes z Połowcámi pobrátynámi Li=
tewſkimi


strona: 261

1:
tewſkimi mieſzkáli/ Bo też Połowcowie/ iákom wyzſzey powie=
2:
dział/ z Gotow narod wiedli.

strona: 265

Kſięgi Szoſte.265.
1:
A potym iáko Cromerus/ Długoſſus y Miechouius fol. 131.
2:
cap. 38. lib. 3. piſzą/ Roku 1241. ćiſz Cárzowie Batti y Kaidan/
3:
Trucidatis principibus & tyrannis Rutenorum, Pobiwſzy Kniáziow
4:
Ruſkich do Polſki przez Ruſkie kráiny przyſzli etć.
5:
Ale Montwil Gimbutowic Xiążę Zmodźkie záraz gdy Tá=
6:
tárowie Ruſkie páńſtwá burzyć poczęli roku 1212. wnet też po=
7:
czął o ſobie przemyſláć/
Pewne dorá=
chowánie náſze
Lat Kroniki
Litewſkiey.
iákoby ſię mogł z niewoley Xiążąt Ruſkich
8:
z Litwą y z Zmodzią wyłomić/ y z płácenia onych łyk y winnikow
9:
do Kijowá wyſwobodźić. Náſyłał tedy záwżdy Kozackimi dro=
10:
gámi z Ziwibundem Litewſkim Xiążęciem ná plundrowánie krá=
11:
in Ruſkich/ Roku 1213. tákże 1214. 15. y 16. kiedy ich Ruſſacy
12:
poráźili pod Połockiem/ iáko ſię o tym trochę niżey powiedziáło.
13:
Ale roku 1217. lepiey ſię ná Ruſſaki opátrzył/ Bo słyſząc iż Ru=
14:
ſka ſtroná ſpuſtoſzáłá/ y Xiążętá Ruſkie (iáko Látopiſzcze ſwiád=
15:
czą) rozegnáne były/ zebrał woyſko z Litwy zá ſpolnym ſprzyſię=
16:
żenim/ ktore był vczynił z Ziwibundem Dorſprungowiczem Li=
17:
tewſkim Zawiliyſkim Xiążęciem/ y z Zmodźi/ tákże z Kurlandow
18:
álbo Kurſow. Nád ktorym woyſkiem przełożył Erdziwiłá Sy=
19:
ná ſtárſzego/ Męża w dzielnośći Rycerſkiey doſwiádczonego/
20:
przydawſzy mu dla porády y woienney ſpráwy/ Mężow y Pąniąt
21:
przednieyſzych/ z Herbu Kolumnow Grumpia álbo Strumpia/
22:
Drugiego z Vrſynow imięniem Eixiſſá/ Trzeciego z Herbu Ro=
23:
żey Grawzá. A ták Erdziwił Xiążę ſpráwiwſzy ſię z Zmodźkim
24:
Kurſowſkim/ y Litewſkim woyſkiem/
Stárodawne
Fámilie Li=
tewſkie.
zſzykował wſzyſtkich y ro=
25:
ſpráwił w vphy porządnie/ Chorągwie y Trębáczow z długimi
26:
Zmodźkimi trąbámi/ ná ſwych mieyſcach/ á oſobno oboz z kolas
27:
ſkrzypiących poſtáwiwſzy.
Porządek wy=
práwy Litew=
ſkiey do Ruśi.
Rycerſtwo wſzyſtko zá zbroie y pán=
28:
cerze (Bo tego ieſzcze riſtunku w on czás Zmodź nieznáłá) iedni
29:
Zubrze/ drudzy Loſie ſkory/ Niedźwiedzie/ y Wilcze/ ácz nie wſziſt=
30:
ko wypráwne nośili. Broń záś łuk proſty/
Zbroia y broń
Litewſka pier=
wſza.
ſzáblá ledwo v Hetmá=
31:
ná/ włocznia/ kiy opalony/ proce kręcone/ ſiodłá z dębu bez násłá=
32:
niá/ munſtuki z łyká/ etć. ták iáko ony látá ludowi grubemu á leś=
33:
nemu ſtroie y naczynie dawáły. A gdy ſię nád Wilią wſzyſcy ſcią=
34:
gnęli/ wnet z wielkich kłodźin poczynili płoty/ ná ktorych koláſſy
35:
y wſzyſtko woienne narzędzie/ nie długo tráctuiąc/ przepráwili/
36:
y ſámi w ſpráwionych vphach ná Ruſką ſtronę przebyli. Tám
37:
dopiero Erdziwił będąc w Ruſkim brzegu ſam z wálnym vphem
38:
ciągnął pozad/ á Hetmánow dwu ná czoło/ trzeciego z trzemá
39:
vphcámi w zagony wypráwił.

strona: 269

A gdy Posłowie Cárzowi Kaidanowi onę zu=
1:
pháłą odpowiedź Erdźiwiłowę y vpominki parę ſtrzał oddáli/
2:
wnet ſię z oney lekkośći hołdowniká ſwego (iáko mniemał) roz=
3:
gniewawſzy/ woyſko Hordy Zawolſkiey przez Dniepr przeprá=
4:
wił/ á przyciągnąwſzy pod Mozer y Zagony ná burzenie Ruſkiey
Zięmie


strona: 270

270.Macieia Striykowskiego
1:
Ziemie roſpuśćiwſzy/
Tátárowie
Ruś woiuią
Mozerſką.
ſam ſię koſſem położył nád Dnieprem ná
2:
vſćiu Perepiecy. A w tym Erdziwił z Ruśią z Nowogrodzany/
3:
Słonimſczany/ Pinſczany/ y z Zmodźkim y Litewskim poſziłecz=
4:
nym woyskiem puſzczámi bez wieśći przyciągnąwſzy/ vderzył ná
5:
ſwitániu z wielkim okrzykiem ná koſz Tátárski/ gdzie ſam Carz
6:
głową leżał. Tátárowie też ácz ſię mężnie zá zdrowie Cárskie y
7:
z zuchfálſtwá wrodzonego bronili/
Bitwá Erdźi=
wilowá z Kai=
danem Cárzem.
wſzákże niegotowi á beſpiecz=
8:
ni od gotowych Ruſſakow/ ktorym ſzło o przywrocenie wolnośći
9:
vtráconych/ y od Litwy przełomieni/ ták iż rożno y tám y ſam po
10:
láſſach/ po błotach y ſtárzynach ſię roſpierzchnęli/ ná plácu ich też
11:
wielkość poległá/
Kaiban Cárz
Tátárſki porá=
żon.
á ſam Carz ledwo w máłey drużynie vciekł/ in=
12:
ſzy w Dnieprze y w Perepiecy potonęli/ drugich po rożnych zago=
13:
nach ſnádnie/ gdy głowá zfánkowáłá/ Ruſſacy pogromili/ y łupy
14:
wſzyſtki z więźniámi wyſwobodziwſzy/ wroćili ſię do Nowogrod=
15:
ká z Xiążęciem ſwoim Erdziwiłem/ ktory to pirwſze zwycięſtwo
16:
z Litwą nád Tátáry otrzymał.
Erdziwił v=
márł. Mingai=
ło iego Syn.
Rychło potym w zeſzłey ſtárośći
17:
lat y sławy pełen vmárł w Nowogrodku/ A Mingaiłá Syná
18:
ná tych páńſtwach/ ktore mu ſzczęście w Ruskich Xięſtwach po=
19:
dáło/ Dziedzicem po ſobie zoſtáwił.
20:
Máło też co przed tym Wikint Montwiłowic Brát rodzony
21:
Erdziwiłow/ Xiążę Zmodźkie y Kurskie vmárł/
Wikint Mon=
twiłowic v=
márł.
álbo iáko nikto=
22:
re Látopiſzcze ſwiádczą/ ná woynie Ruskiey był zábity/ A Xięſt=
23:
wo było przyſzło ſłuſznie przyrodzonym ſpadkiem ná Erdziwiłá
24:
Brátá Xiążę Ruskie Nowogrodzkie/ Ale iż y ten po onym zwy=
25:
cięſtwie nád Tátáry otrzymánym muſiał ſię vyſczyćić ſmierći w
26:
długu ktory był winien z ciáłá. Tedy Xięſtwo Zmodźkie ſpádło
27:
ná Zywibundá Dorſprungowicá Xiążę Litewskie Zięciá Kier=
28:
nuſſowego po Poiácie/ z Herbu Kitauruſſá/ álbo Hypocentauruſ=
29:
ſá. A tu iuſz z Herbu Kolumnow Xięſtwo Zmodźkie y Litewskie
30:
przeniosło ſię po mieczu do Kitauruſſow/ áczkolwiek po kądzieli/
31:
to ieſt/ po Poiacie Kiernuſſownie trwáły Kolumny przy Kitau=
32:
ruſie/ áż do Romuntowych Synow Narimuntá/ Dowmantá/
33:
Giedruſſá/ Holſze/ y Troydená. Ale przedſię Kolumny począw=
34:
ſzy od Palemoná idą po mieczu ſwoim torem y genealogią niero=
35:
zerwáną przez wſzyſtki Xiążętá Litewskie/ y z nich idące Ru=
36:
skie/ áż do Witená álbo Wiczienia Erraigolcyká/ y áż
37:
do oſtátniego pokolenia Iágełowego/ iáko to w
38:
náſzey Tablicy/ álbo zwierciedle
39:
Kroniki káżdy snádniey
40:
obaczyć może.
Mingaiło


strona: 274

1:
Po nim ná Xięſtwie Połockim zoſtał HLEB Syn/ y Cor=
2:
ká POROSkawia/ A tá poſlubiwſzy Pánu Bogu dziewicy ſtan
3:
w czyſtośći chowáć/ poſtrzygłá ſię w Cernice w Monaſterze S.
Spaſſá


strona: 275

1:
Spaſſá nád rzeką Połotą/ w ktorym mieſzkáłá ſiedḿ lat Pánu
2:
Bogu służąc/ y kſięgi do Koſciołow piſząc. To po ty ku rzeczy o
3:
tey Poroſkáwi piſzą Látopiſzcze Litewſkie y Ruſkie.
Latopiſzce o
Poroſkáwi nie
ku rzeczy.
Ale dáley coś
4:
dźiwnego o niey powiedáią/ w ty słowá: Y potym dzię ſwiętaia
5:
Poroſkawia wezbráłá ſię do Rymá/ y w Rymie kilko lat mieſzká=
6:
iąc Bogu pilnie służyłá/ y támże vmierłá/ y potym dzię ſię oſwięći=
7:
łá/ ktorą zowią ſwiętą Praxidis/ á po Ruſku Praſkowia. Ktorey
8:
że dzię to w Rymie y Cerkiew zbudowano/ ná imię ieie ſwiętoie/
9:
y támże ieie cieło pohrebłi. To poty wſzyſtki Látopiſzcze iednáko o
10:
tey Poroſkáwi Xiężnie Połockiey ſwiádczą. Ale iż ſię ia z wielkam
11:
pilnością ſtáram/ y ná tom ſiedmiolętną pracą podiął/ ábych Li=
12:
tewſką y Ruſką/ tákże Polſką Hiſtorią nie z domniemánia/ ále z
13:
pewnych dowodow ná ſwiát pokazał. Tedym też o tey Poroſká=
14:
wi niemáło kſiąg Koſcielnych zwártował/
Zbytnie mnie=
mánia Láto=
piſzcow.
ktoraby to z Xiężny
15:
Połockiey ſwiętą Práxedą w Rzymie zoſtáć miáłá/ álem tego
16:
nigdziey náleść áni ſię dopytáć mogł. Tylko tá poſpolita ieſt Hiſto=
17:
ria o S. Práxedzie w Legendach ſwiętych/ y w ledá wiatiku: Pra=
18:
xedis uirgo uenerabilis Prudentis Romani filia, amiſsis parentibus &c.
A też ſię to dźia
ło roku 140. od
Chriſtuſá zá
Antoniná 13.
Ceſſárzá Piuſ=
ſá rzeczonego/ y
zá Papieżá Pi=
uſſá 10. á Poło=
cko w ten czás
niewiem ieſli by
ło ieſzcze/ o czim
Volateranus in
Anthropologia
lib. 18. &c. &
Carion lib. 3. etc.

19:
Praxedis Pánná wielebna Prudentiuſſa Rzymiániná (nie mowi
20:
Rechwoldá Waſziłá Kniáziá Połockoho) Corká/ pozbywſzy ro=
21:
dźicow/ s ták wielkim ſtáránim/ pracą/ y s ſtałoſcią/ pożytkom
22:
Chrzeſćiáńſkim vsługowáłá/ iż wiele ſwiętych vbogich ſwoimi
23:
máiętnościámi żywiłá/ etć. vmárłá potym/ ktorey ciáłá Paſtor
24:
Kapłan wedle oycá y ſioſtry Potientiany ná Cmintarzu Priſcilæ S.
25:
in uia Salaria &c. pochował/ á Rechwold ociec Poroſkawie nie w
26:
Rzimie ále w Połocku leży/ nie in Ciminterio Priſcillæ/ ále v S. Sophiæ.
27:
A tey Praxidy Rzymianki/ nie Połoczanki Kośćioł náſz Rzymſki
28:
obchodźi dzień S. Lipcá 26. dniá. O ktorey też czytay Volatera=
29:
num in Antropologia w kſięgach 18. etć.
30:
Potym Brát tey Poroskáwy HLEB nie długo Połoczánom
31:
pánował/ Bo w młodym wieku zá oycem Rechwoldem Waſzi=
32:
lem y zá ſioſtrą Poroſkawią (ſwiętą ták iáko chcą Látopiſzcze) mu=
33:
ſiał ná on Swiát wędrowáć. Pochowan podle oycá w iednym
34:
grobie v S. Sophie ná Zamku Połockim.
35:
A Połoczánie (gdy ſię w tym Hlebie oſtáteczny potomek Xią=
36:
żąt Połockich z Litwy zámknął/ bo bez potomſtwá v=
37:
márł) poczęli ſobie po ſtáremu wolno żyć/ y
38:
wieczáni ſię ſądźić/ á Páná
39:
nád ſobą niemieli.
b ijO Bitwie


strona: 279

1:

2:

3:
Ták nie dla ſiebie w Iárzmie robią woły/
4:
Nie ſobie biedne miod zbieráią pſczoły
5:
Nie ſobie ptaſzek miłych dziatek rodźi
6:
Y owcá w wełnie nie dla ſiebie chodzi/
7:
Nie ſobie Iábłoń wdzięczny owoc dawa/
8:
Nie ſam dla ſiebie Człek w pracą ſię wdawa/
9:
Myſmy piſáli/ Myſmy tám robili/
10:
Inſzy ſię sławą náſzą przyzdobili/
11:
Ták w Pawie piorá Wronká ſie vbráłá/
12:
Y mniema biedna by zakład wygráłá/
13:
Ano poznano záraz co nieczyie/
14:
Paw ſię w ſwym ſzerzy/ Wroná wkąt twarz kryie.
15:
Vmie Miſtrz o ſwym Rzemięſle powiedzieć/
16:
A Pártácz w kącie záwżdy muśi ſiedzieć.

strona: 280

280.Macieiá Striykowskiego
1:
O Kukowoycie Zywibun=
2:
dowicu Zmodźkim y Litewskim Xiążęciu.
3:
Rozdział XIIII.
4:
K
Ukowoitos álbo Kukowoiczis Ziwi=
5:
bundow Syn z Herbu Kitauruſſá po Rodźi=
6:
cach zmárłych Zywibundzie Oycu y po Mátce
7:
Poiácie Kiernuſownie/ Zmodźką Stolicę w
8:
Iurborku/ w Konaſſowie álbo Kownie/ á Li=
9:
tewſką w Kiernowie iáko dziedźiczne opáno=
10:
wał. Niemcom ktorzy byli w ten czás do Lifland Zakon Rycer=
11:
ſki dla wiáry Chrześciáńſkiey/ nowe wnieſli/ mężnie odpierał/ gdy
12:
do Kurlandſkiey y Zmodźkiey Ziemie/ iáko ná Pogány náieżdzáli.
13:
Zá żywotá ſwoiego Vtenuſſá álbo Vćianuſſá Syná ná páńſtwo
14:
náznáczył/ ktorego Petrus á Dusburch ſtárodawny Hiſtoryk Pruſki/
15:
Vtinuerum Regem Lituaniæ piſze.
Vtenus wel Vti=
nuerus.

16:
O poráżeniu Bałaklaia Ca=
17:
rza Zawolskiego przez Skirmuntá/
18:
Roku 1221.
19:
Rozdział XV.
20:
B
Ałakłai Soltan Cárz Hordy Zawol=
21:
ſkiey/ ktora byłá wten czás namożnieyſza miedzy
22:
inſzymi Tátáry/ zhołdowawſzy zá wnętrzney nie=
23:
zgody powodem Ruſkie Xiążętá/ nád ktorymi dźiś
24:
ieſt Monárchą wielki Xiądz Moſkiewski/ roſcią=
25:
gnął moc ſwoię od Morzá Káſpiyſkiego álbo Perſkiego/ ktore
26:
Moſkwá Chwalenskoie more zowie/ áż do morzá Czarnego Tu=
27:
reckiego/ gdzie rzeká Dniepr in Pontum Euxinum wpada/ gdzie też
28:
Zamek od ſwego imienia záłożył/ ktory y dźiś Bałaklay zowią/ kto
29:
bywał w dźikich polach y ná nizie/ tego może być dobrze ſwiádom/
30:
Bo tám ieſzcze ſtoią Horodźiſczá Báłaklay/ czapczakłay/ osłam/
31:
etć.

strona: 284

Acz miał trochę zátarczki z Dawidem
1:
Mſćisławowicem Xiążęciem Luckim/ y Bełskim o gránice Pod=
2:
láskie/ Brzeskie/ potym ſię rychło poſpieſzył s tego Swiátá zá oy=
cem Troy=


strona: 285

Kſięgi Szoſte.285.
1:
cem Troinátą/ á ná iego mięyſce y ná wſziſtki Ruſkie páńſtwá Rin=
2:
golt Syn zá ſpolnym wſzech ſtanow zezwolenim wſtąpił.
Ringolt.

3:
Tegoż też czáſſu Vtenus álbo Vtinuerus Xiążę Zmodźkie y
4:
Litwy Zawiliyſkiey vmárł/ ktorego Duzburch Krolem zowie Li=
5:
tewſkim/ á zá żywotá ſwoiego zlećił w opiekę Ringoltowi/ Syná
6:
iedynaká Swintoroha w dziećinnych lećiech/ Xięſtwá też Zmodź=
7:
kie/ Litewſkie y Kurſkie/ polećił mu w obronę weſpołek z Sy=
8:
nem. A ták Ringolt gdy ſię wwiązał w Zmodźką y Litewſką
9:
Zięmię/ iáko Opiekun/ á k temu miał oyczyſtych Xięſtw Ruſkich
10:
kilko/ zwłaſczá Nowogrodzkie/ Siewierſkie/ Stárodubſkie/
11:
Karaczowſkie/ Turowſkie/ Cernihowſkie/ y Podláſkie/ dopie=
12:
ro ſię począł piſáć Wielkim Xiędzem Litewſkim/ Zmodźkim/
13:
y Ruſkim/
Kiedy ſię po=
czął tituł wiel=
kiego Xięſtwá
Litewſkiego.
ktorego tytułu przedtym iego przodkowie nie vży=
14:
wáli/ áni vżywáć mogli/ bo ty páństwá záwżdy oſobne Pány
15:
miewáły.
16:
Ringolt Algimuntowic pir=
17:
wſzy wielki Xiądz Litewski/ Zmodźki/ y Ru=
18:
ſki/ Roku 1219. od národzenia Chriſtuſá Páná wybrá=
19:
ny y podnieſiony. A iáko Ruſkich Xiążąt poráźił
20:
nád Niemnem ná głowę.
21:
Rozdział XVI.
22:
R
Ingolt Algimuntowic wnuk Troy=
23:
náćin/ á práſczur Erdźiwiłow/ ktory ono był
24:
naprzod z Zmodźkich Iáſkiń wyſzedwſzy w
25:
Ruśi moc ſwoię rozmnożył/ po ſmierći Oycá
26:
Algimuntá/ w Nowogrodku ná Xięſtwo Ru=
27:
ſkie/ Podláſkie/ y Siewierſkie podnieſion/ á
28:
z ſtrony opieki Swintroha Vtenuſſowicá w Kiernowie/ w
29:
Kunáſſowie/ y w Iurborku/ wielkim Xiędzem Zmodźkim y Li=
30:
tewſkim był wybrány/ y ſpolnymi oboiego poſpolſtwá głoſſy zá
31:
Páná potwierdzony. Ktory naprzod Ruſkie/ Zmodźkie/ Kurſkie/
32:
Litewſkie/ y Podláskie pańſtwá/ ktore mu ſzczęſćie y práwo oyczy=
33:
ſte podáło złączywſzy/ począł ſię piſáć Wielkim Xiędzem Litew=
34:
ſkim/ Zmodźkim/ y Ruskim/ w czym inſze przodki ſwoie wſzyſtki
35:
przewyzſzył.
cA iż po=


strona: 288

288.Macieia Striykowskiego
1:
Przeto ia widząc proſtotę y leniwy dochćip onych ſtárych Pi=
2:
ſárzow álbo Diakow/ to znáczne ácz Pogáńſkie Xiążę/ właſnego
3:
ſyná Ringoltowego/ z dowodu Miechowity/ Długoſzá/ Wapow=
4:
ſkiego/ Cromerá/ z Pruſkich y z Liflandſkich Kronik/ tudzież ze
5:
dwu dowodnych Látopiſczow/ ktory káżdy náleść może w Grod=
6:
ku w ſkárbie sławney pámięći Páná Chodkiewicá Alexandrá
7:
Stároſty Grodzienſkiego/ y ktorego ieſzcze v mnie ieſt Exem=
8:
plarz. Ale ſię tu iuſz teras porządek Hiſtoriey Litewſkiey czytelni=
9:
ku miły dla słuſznych przyczyn przerwáć muśi/ ácz iednák dzieie y
10:
ſpráwy Litewſkie poydą ſwym torem/ ále nie według porządku
11:
Xiążąt/ ktory potym w ſwoię klobę prziydzie/ y tym przerwánim
12:
lepſzy/ iáſnieyſzy/ dowodnieyſzy y pewnieyſzy ſię porządek ſpraw y
13:
Hiſtoriy Litewſkich vgruntuie/ á bez tego wſzyſtkoby ſię pomieſzá=
14:
ło. Bo tu iuſz poczną ſię woyny Litewſkie/ Zmodźkie/ y Ruſkie/
15:
z Krzyżakámi Liflandſkimi/ y Pruſkimi/ w ktorych nawięcey Hi=
16:
ſtoria náſzá przedſięwzięta zależy. Przetoż tu po Ringolcie Algi=
17:
muntowicu wielkim Xiędzu Litewſkim/ Zmodźkim/ y Ruſkim/
18:
muśimy położyć Kronikę Pruſką ſtároſwiecką/ ktorą nápiſał ni=
19:
iáki Kápłan Niemiec Zakonu Krzyżáckiego w Pruſiech Brát/
20:
imięnim Petrus á Dusburch, łáćinſkim proſtym ięzykiem/ Roku od
21:
Chriſtuſá Páná 1326. zá pánowánia Witennowego y Gedimino=
22:
wego/ á przypiſał ią Wernerowi de Orzelle wielkiemu Miſtrzowi
23:
Zakonu Bráćiey Domu Niemieckiego w Pruſiech/ ktory nawiętſze
24:
woyny z Zmodzią y z Litwą vſtáwicznie wiodł/ iák ſię to niżey z
25:
Długoſſá/ Miechowiuſſá/ y Cromerá pokaże. A tę przerzeczoną
26:
Kronikę Pruſką ſtároſwieckimi literámi ku wyczytániu trudnymi
27:
piſſáną/ nálazł sławney pámięći Pan Ian Chodkiewic ná Zamku
28:
Rumborku w Koſćiele/ ktorey ku przeyrzeniu vżyczył naprzod Ieo
29:
miłośći pánu Woytowi Wilenſkiemu Auguſtino Ro: iáko
30:
wielkiey nauki y/ głebokiego dochćipu Doctorowi/ Secretarzowi
31:
Kro: I. M. A ten potym mnie vżyczył/ ktorą prawdźiwie przeło=
32:
żoną ná Polſki ięzyk tu maſz czytelniku miły od nas przypiſſáną.
33:
Aczem też z przodku muſiał przydáć inſze dowody o przyſćiu Krzyżakow wty
34:
ſtrony Pruſkie/ y Liflandſkie/ zwłaſzczá z Długoſzá/ Miechowiuſſá/ Cromerá/
35:
Bredenbachá/ Tilmanná/ etć. Czego ten Duzburch won czás doſtąpić niemogł/
36:
gdyż ſię zá czáſow poſtępkiem/ rozumy y dochćipy ludzkie mnożą/ wſzákże po kil=
37:
ku kart iuſz ſię ſamá Hiſtoria Duzburchowá pocznie. A tu iuſz Appellacią weź=
38:
miemy od Ringoltá Wielkiego Xiędzá Litewſkiego/ áż do Mendoga przerze=
39:
czonego Syná iego/ ktorego ſpráwy/ y iáko był ná Kroleſtwo Litewſkie
40:
koronowan/ poczną ſię po tey Kronice/ á od niego záś iuſz pro=
41:
ſtą Genealogią y wywodem poydą Xiążętá Litew=
42:
ſkie/ y Krolowie Polſcy. Vale.
Kroniká


strona: 290

1:

2:

3:
Przeto Krol Baldui=
4:
nus od Papieżá y od Ceſárzá/ y od inſzych Pánow Chrzeſćiáńſkich
5:
żądał pomocy. Ták tedy Włochow/ Longobárdow/ y Wenetow
6:
z inſzymi/ ſześćdzieſiąt ſię Galer wypráwiło/ w ktorych było pięć=
7:
dzieſiąt tyſięcy mężow godnych do bitwy.
60. Gáler Wło
chow do Hieru=
ſalem.

8:
Z Fránciey też y z inſzych kráin Chrzeſćiáńſkich/ ná ſwiętą
9:
woynę wiele Xiążąt y Pánow wodą ý zięmią ciągnęło/ tákże z
10:
Niemieckich Zieḿ Pielgrzymow z rozmáitych Miaſt zebráło ſię
11:
pięć ſet/ ktorzy wſzyſcy w ieden okręt wſiadwſzy/ przyżeglowáli áż
12:
do Ptolomaidi álbo Akony Miáſtá/ ktorego gdy vſilną mocą
13:
Chrzeſćiáni cáły rok dobywáli/ bárdzo ich wiele v ſturmow było
14:
pobitych y poránionych/ ſtrzáłámi Pogáńſkimi. A potym ſię chorzy
15:
Chrzeſćiáni y tám y ſám z rozmáitey nędze y niewczáſow/
Początek Spi=
talá Niemie=
ckiego.
iák to
16:
w woyſku ile wálnym bywa/ tułáli/ á w cudzey Ziemi żadnego
17:
ktoby ſię nád nimi zlitował náleść niemogli/ zá czym ich wiele od
18:
głodu/ y bez opátrzenia ran pomárło/ co widząc Niemcy/ kto=
19:
rych przednieyſzych pobożnych było ośḿ Pielgrzymow z Lubká y
20:
z Bremá/ miłoſierdźim przychyleni wnet z żaglow okrętu ſwoie=
21:
go namiot vczynili/ do ktorego chorych y ránnych Chrzeſćian prziy=
22:
muiąc/ wielkie ſtáránie y pilność o nich mieli/ potym gdy Chrze=
23:
ſćiáni Akonę pod Saráceny wzięli/ záłożyli w Mieście Niemcy
24:
Spital pod Titułem Pánny Mariey/ Roku 1190.
Niemiecki Spi
tal Pánny Ma
riey w Akonie
y w Hieruſa=
lem.


strona: 294

A ieſliby co s tych condiciy
1:
przeſtąpili/ áby winę y karánie pobránia dobr nádánych/ dla nie=
wdzięczno=


strona: 295

Kſięgi Siodme.295.
1:
wdzięcznoſći podlegli. Táka byłá vgodá y poſtánowienie miedzy
2:
Konradem Xiążęciem Mázowieckim y przerzeczonymi Brácią
3:
Krzyżakámi/ ktorych był ná ten czás Miſtrzem Hermannus z
4:
Salce/
Pierwſzy Mi=
ſtrz Krzyżakow
Pruſkich/ Her=
mannus z Zal=
ce.
co też Grzegorz dziewiąty Papież Rzymſki uchwalił y po=
5:
twierdźił/ ktorego poſtánowienia ſą ſwiádkiem kſięgi ſtáre/ Nie=
6:
mieckim ięzykiem piſáne/
Gregorius 9.
potwierdził cō=
dicie Krzyża=
kow.
Nieſſowa.
w ſkárbie ná Zamku Lubáwſkim chowá=
7:
ne/ przydał im też Xiążę Konrad Dobrzyńſką zięmię y Neſſowę
8:
Zamek w Kuiáwſkiey zięmi/ też Biſkup Płocki Gedeon dał im
9:
dzieſięćiny niktore od ſwego Biſkupſtwá/ y Wieś z wyſpą wielką.
10:
Tego poſtánowienia Krzyżacy táili/ ále przywiley z Bułą
11:
złotą Fridericá wtorego Ceſárzá pilnie chowáli/
Frideriká wto=
rego nikczemne
potwierdzenie
Krzyżakow.
y vkázowáli/ w
12:
ktorym im potwierdźił dzierżáwę Kulmienſkiey Zięmie s Pomor=
13:
ſką nádánie/ ktorych im nigdy Konradus niedawał/ Dla tego po=
14:
twierdzenie Frideriká Ceſárzá (z ktorey przyczyny potym miedzy
15:
Zakonem á Polaki wielkie woyny były) máło ważyło/ gdyż tu ża=
16:
dney mocy w rozdawániu tych pańſtw niemiał.
17:
Ták tedy ſiedḿ przednieyſzych Krzyżakow álbo Contorow/
18:
máiąc pod ſobą 2000. Zołnierzow Domu Niemieckiego/ naprzod
19:
w Dobrzyńſkiey Zięmi z Xiążęciem Konradem Landiberſkim
20:
Landgraffem y Turingenſkim/ ktorego im był Herman z Salce
21:
do Rzymu odiezdzáiąc Miſtrzem przełożył/ oſiedli/ wziąwſzy ná
22:
ſię obronę Mázowſzan y Polakow przećiwko Pruſakom.
23:
Potym napirwſzy Zamek nád Wisłą w Kulmienſkiey Zięmi
24:
Roku Páńſkiego 1231. poſtáwili/
Fogelgeſang
pirwſzy zamek
Krzyżácki w
Pruſiech
ktory Fogelgeſang Niemieckim
25:
ięzykiem od ſpiewánia ptakow przezwáli/ á z tego Zamku z Má=
26:
zurámi y z pomocą Niemiecką/ ktorzy dobrowolnie ná ſwiętą
27:
woynę przychodźili/ Pruſom y Litwie Pogánom odpieráli/ y ich
28:
zięmię y wołości częſto náieżdzáć poczęli. Potym Toruń/ Riſem=
29:
berk/ y wiele inſzych Zamkow z Miáſteczkámi zá krotki czás zbu=
30:
dowáli/ y murem obwiedli.
31:
Pruſowie też poſtáwili dwá Zamki przećiwko Krzyżakom/
32:
ieden nád Wisłą/ wyzſzey Toruniá/ ktorzy názwáli Rogow/ drugi
33:
podle Toruniá/ ná tym mieyſcu/ gdzie teraz Biſkupá Kulmienſkie=
34:
go ſtołeczny Kościoł ſtoi.
35:
Pipinus też Xiążę Pruſkie Chrzeſćiáńſki wielki mordercá zbu=
36:
dował trzecią twierdzę ná Iezierze/
Pipinus Xiążę
Pruſkie Po=
gáńſkie.
ktore do tych czáſow Pipino=
37:
wo Iezioro názywáią. Ale ty wſzyſtkie Pogáńſkie Zamecki pobráli
38:
Krzyżacy w krotkim czáſie/ á Pipiná Xiążę poimawſzy roſproli
39:
mu brzuch/ y przywiązawſzy kiſzkę iednę do drzewá/ ták go długo
40:
wodzili wkoło/ áż ſię wſzyſtkie ielitá obwiły/ y wynątrzyły.
Potym


strona: 300

300.Macieia Striykowskiego
1:
O woynie Krzyżakow z
2:
Sudowity y Zmodzią y Litwą.
3:
E
Xpugnatis Deo fauente cunctis gentibus
4:
Pruſsiæ &c. iák tenże Dusburch piſze/ Zwalczywſzy
5:
zá pomocą Bożą wſzyſtki narody Pogáńſkie Pru=
6:
ſkie Krzyżacy/ zoſtáłá im ieſzcze byłá iedná y oſtá=
7:
tnia/ á tá więtſza y możnieyſza Sudowitſka Zię=
8:
miá/ ná ktorą ſię też Brácia oborzyli/ nie w ſwey
9:
ále w Bożey obronie vpháiąc. A Poiezánowie/ Sudowitowie/
10:
ieden to narod ieſt.
11:
Brácia Krzyżacy naprzod z tyſiącem y piącią ſet iezdnych zię=
12:
micę Sudowſką Kimenow názwáną ſplundrowáli/ krom pobi=
13:
tych tyſiąc więźniow wywiedli/ Názáiutrz Krzyżacy wracáiąc
14:
ſię przyſli do láſſu Winſze rzeczonego/ gdzie ich Sudowitow trzy
15:
tyſiące dogonili/ ále y tych Brácia poráźiwſzy mężnie rozgromili/
16:
z Krzyżakow ſtárſzych ſześć poległo.
17:
Tegoż czáſſu roku 1275. Litewſkie woyſko wielkie do Polſki
18:
wciągnęło/ á zburzywſzy Kuiáwſkie Brzeſćie/ Dobrzynſką y Lę=
19:
czycką wołośći/ ták wielki pogrom zábijáiąc y w niewolą pędząc
20:
vczynili/ iż żaden prawdźiwie tego niemogł oſzácowáć.
21:
Rychło potym ośm ſet mężow z Litwy iezdnych ſplundrowá=
22:
li część Polſkiey zięmie/ ktorą názywáią Kerſzow/ wśi dzieſięć
23:
ſpalili/ á z wielkim vphem precz vſli/ w tenże czás nabożne Xiążę
24:
Leſcelinus Krákowſkie (má być Leſko czarny) poráźił ich/ y z oſmi
25:
ſet ledwo ich dzieſięć vbiegło.
26:
Konrad też Miſtrz Pruſki z wielkim woyſkiem iezdnych y
27:
pieſzych woiował zięmię Sudáwſką gdzie wołość miruniſki/ y
28:
zábił pánow tey zięmice sławnych ośḿnaście/ á ludu poſpolitego
29:
ſześć ſet/ á drugich w niewolą wywiodł.
30:
Roku záś 1279. Erneſtus Miſtrz Liflandſki od Litwy ieſt
31:
zábity/ á ná iego ſtolec Konrad Wuchlwagen wſtąpił.
32:
Sudowitowie záś z Litwą w Pruſiech Sambiyſką Zięmię
33:
woiowáli/ roku 1280.
34:
Tegoż czáſſu Brát Henrik Banuarus Kontor z Tapiowá z
35:
dwunaśćią Brátow y z dwudzieſtą piącią iezdnych Sudowſką
36:
Zięmię woiowáli/ ktorego potym Sudowitowie zádawſzy mu
37:
pięć ran zábili.
Tegoż


strona: 305

1:
Tegoż roku Litwá zbudowáli w tey zięmicy zamek Iunigedę/
2:
ktore budowánie Kontor Krolewiecki Bertold chciał im przeká=
3:
źić/ máiąc z ſobą tyſiąc Reiterow/ ále ſię wielkośći Litewſkiey nie
4:
mogł ſprzećiwić/ wſzákże Mederabę zamek/ s ktorego Chrzeſćiá=
5:
nom Litwá wielkie ſzkody czyniłá ſpalił.
6:
Tegoż czáſſu Meneho Miſtrz z tyſiącem Bráćiey/ y z wiél=
7:
kim iezdnych woyſkiem Poſtáwſką y Geſtowſką zięmice w Litwie
8:
zburzył/ á gdy ſię z łupem wracáli/ dogoniłá ich Litwá/ tám na=
9:
przod Iezbuto Pan Litewſki Henriká Sutsfertá w práwą rękę
10:
ránił/ ktorego potym Henrik włocznią przebił/ á Iezbuto iuſz le=
11:
żąc á niemogąc ſię obroćić/ iednák przez ſię ná Henriká vderzył/ y
12:
vciął mu pálec mieczem.
13:
Potym o ſwiętym Pietrze y Páwle/ Henrik Sutſwert Kon=
14:
tor z Balgi/ z dwudzieſtą Bráćiey/ y tyſiącem piącią ſet iezdnych
15:
do Iunigedy zamku przyciągnął/ tám rozſádziwſzy záſadki/ Brá=
16:
ćia z Rágnety/ miedzy ktorymi byli Rycerze przychodni y goſćinni
17:
z chorągwią proſto do zamku biegli/ co obaczywſzy Litwá wnet
18:
z zamku wyſkoczyli/ gdzie ich bárdzo wiele od Niemcow poległo
19:
zbitych/ y zamek Onkaim Krzyżacy ſpalili.
20:
Tegoż roku Vtinuerus Krol Litewſki Syná ſwego Witene=
21:
ná posłał do Polſki z wielkim woyſkiem/ ktorego/ gdy ſię z wiel=
22:
kim łupem wracał/ dogonieł Lokietek y Káźimierz/ Xiążętá Pol=
23:
ſkie/ Miſtrzá też Pruſkiego ná pomoc przyzwáli/ A gdy ſię Krzy=
24:
żacy z wielkim woyſkiem Litewſkim podkáli/ ále gdy Polacy
25:
zfankowáli/ y Krzyżacy tył podáli/ gdzie Niemcow bárdzo wie=
26:
le poległo. Wſzákże tey bitwy áni Długoſz áni Miechouius wſpo=
27:
mináią.
28:
Tegoż roku Witen Syn Krolá Litewſkiego/ z oſmią ſet iezd=
29:
nych wtárgnął do Polſki/ gdzie Lęczycką zięmię zburzył/ Kano=
30:
niki y Prełaty z Sacramentámi y z Kościołem ſpalił/ á vczyniw=
31:
ſzy wielki pogrom y porażkę w Polakach ná dziale káżdemu Li=
32:
twinowi doſtáło ſię po dwudzieſtu Chrześćian/ Káźimirzá też
33:
Xiążę/ ktory ich gonił/ zábili ze wſzyſtkim Rycerſtwem iego/
34:
krom iednego Rycerzá/ ktory vciekł/ á to inſzym opowie=
35:
dział.
36:
Tegoż czáſſu Konrad Stanga Kontor z Rágnety/ pod In=
37:
gedinem zamkiem ná woyſko Litewſkie vderzył/ y wiele ich pobił.
38:
Roku záś 1293. Miſtrz ſam/ dwoie przedmieſćie/ iedno ná go=
39:
rze/ drugie wdole pod zamkiem Iunigedą ſpalił. Z tego woyſká ni=
40:
ktory Pruſak vćiekł do Krolá Litewſkiego/ y obwiązał mu ſię pod
ſtrácenim


strona: 306

306.Macieia Striykowskiego
1:
ſtrácenim gárdłá/ iż mu miał podáć Zamek Skalowitſki ktorego
2:
słowom Krol vwierzywſzy/ dał mu woyſko/ ták przyciągnąw=
3:
ſzy pod Zamek/ zábili Brátá Ludowiká Oſſe/ á gdy do bramy bez
4:
wieśći bliſko przyſli/ wnet Konrad y Albricht z Indagine z ſwoimi
5:
Knechtámi záſtáwili ſię im mężnie/ y ledwo Zamku obronili/ A
6:
Litwá ſpaliwſzy Przedmieście precz odciągnęli.

strona: 308

308.Macieiá Striykowskiego
1:
Tegoż roku y czáſſu ktorego Krolowie zwykli ná woynę ieź=
2:
dźić Witenus z wielką wielkością Litwy wciągnął do zięmie Li=
3:
flandſkiey/ co vsłyſzawſzy Bertoldus Kontor Krolowiecki/ iż ſam
4:
Krol z Litwy wyiechał/ wnet też z woyſkiem ná burzęnie Litwy
5:
Konrádá Sutsfertá wypráwił/ ktory Garty Zamku dobywał/
6:
ále wiele ſwoich Chrzeſćian ſtráćiwſzy/ á niewſkorawſzy precz
7:
odciągnął.
8:
Roku 1297. wielka niezgodá y nieznaſki záczęły ſię miedzy
9:
mieſzczány Rigenſkimi z iedney ſtrony/ á miedzy Miſtrzem y Brá=
10:
cią Domu Niemieckiego z drugiey ſtrony w Liflanciech/ y ták mie=
11:
dzy ſobą przes cáłe dwie lecie ſrogą woynę toczyli.
12:
Przeto roku 1298. Krol Litewſki Witenus ná proźbę od Ry=
13:
żan przyzwány/ Karkuſſá zamku dobył/ gdzie czterech zacnych
14:
Brátow y ich vphy poimał/ drugich pobiwſzy zięmicę ſpuſtoſzył.
15:
Támże z Witenenem Bruno Miſtrz Liflandſki bitwę ſtoczył 11.
16:
dniá Czerwcá Mieſiącá/ nád Morzem przy rzece Treider/ á gdy
17:
iuſz był odbił y wybáwił z ręku Litewſkich trzy tyſiące więźniow/
18:
y ośḿſet Litwy vbił/ ná oſtátek Krol Litewſki zwycięſtwo otrzy=
19:
mał/ gdzie Miſtrz ſam z tyſiącem piącią ſet Reiterow/ y z dwu=
20:
dzieſtą dwiemá Bráciey poległ zábity.
21:
Tegoż roku Bertoldus Bruhane Kontor z Krolewcá ná po=
22:
moc Krzyżakom Liflandſkim posłány/ Rizanow y Litwy ktorzy
23:
dobywáli zamku Nowego młyná cztery tyſiące ná głowę poráźił.
24:
Tegoż roku Litwy ſto y czterdzieśći w dzień S. Micháłá do
25:
Strasburgu miáſtá náiecháli/ lud wſzyſtek/ y iednego Xiędzá zábi=
26:
li/ niewiáſty y dziatki powiązáli/ á imo inſze zelżenie Swiątośći/
27:
ieden łotr w Chrzćilnicę náproſzył/ Ktorych Konrad Sak Pro=
28:
winciał Zięmię Chełmienſkiey dogoniwſzy poráźił/ y Chrzeſćiány
29:
wybáwił.
30:
Tegoż czáſſu Kunno Kontor z Brandenburgu z wielkim woy=
31:
ſkiem pod Iunigedę y Piſtę Zamki przyciągnąwſzy przedmieſćia
32:
ſpalił. A gdy mu ná pomoc w wićinach przyciągnął drugi Brát
33:
Niemnem z Rágnety/ ſtoczyli wodną bitwę z Litwą/ gdzie tylko
34:
ieden proſty Litwin był zábit/ ále wiele ránnych.
35:
Tegoż roku ſześć ſet Litewſkich Kozakow/ Nátáńſką zięmicę
36:
w Pruſiech zwoiowáli/ dwie ſćie czterdzieśći więźniow wywie=
37:
dli.
38:
Tegoż roku Wacław Krol Czeſki był ná Kroleſtwo Polſkie
39:
koronowány/ á Litwy zebrawſzy ſię ſześć tyſięcy/ Dobrzynſką zię=
40:
mię zwoiowáli/ s tego woyſká ſto mężow przebránych y przewa=
żnie dziel=


strona: 309

Kſięgi Siodme.309.
1:
żnie dzielnych ważyli ſię przebyć przez rzekę Drwiącą/ y woiowá=
2:
li wołośći w Chełmienſkiey zięmi/ ktorych Krzyżacy poráźili/ iż
3:
ich 79. ná plácu zoſtáło/ á 30. vbiegło/ ktorzy gdy powiedzieli o
4:
ſwoiey przygodzie w woyſku potrwożyli ſię/ á ták dniem y nocą
5:
vbiegáli/ y wiele ich potonęło w Narwi.
6:
Roku 1301. nijáki Litwin Draiko álbo Draikolit názwány
7:
Horodnicy Onkaimſki/ prágnąc Chrztu ſwiętego/ posłał potá=
8:
iemnie Syná ſwego Pinnoná/ do Wolradá Kontorá Ragnet=
9:
ſkiego/ ſlubuiąc mu Zamek Onkaim podáć. Wnet tedy Kontor
10:
porádźiwſzy ſię Miſtrzá z woyſkiem pod Onkaim ciągnął/ á wten
11:
czás práwie ſtraż zamkową ná Draikoná przyſzłá/ ktory ſkoro
12:
Niemcy przyciągnęli/ wnet bramę otworzył/ y poſiekli wſzyſtkę
13:
Litwę wpadwſzy w Zamek bez wieśći/ krom ſyná Sudagowe=
14:
go iednego wielkiego Páná Litewſkiego/ y to ſzkodliwie ránnego/
15:
ták pobrawſzy niewiáſty y dziatki Zamek ſpalili/ á Draiko ze wſziſt=
16:
ką Fámilią ſwoią ochrzćił ſię w Ragnecie.
17:
Tegoż roku Konrad Miſtrz z wielkim woyſkiem do Zmodźi
18:
w Karſzowſką zięmicę wciągnął/ ktorą ſplundrował/ ále Zmodź
19:
y Litwą wſzyſcy ſię byli w láſy pokryli.
20:
Tegoż Roku pięćdzieſiąt Litwinow bez wieśći w Pruſkiey
21:
zięmi Lubáwſki powiát zburzyli/ á pobiwſzy wielkosć Chrzeſćian/
22:
z więźniámi vchodźili/ ktorych dognawſzy Krzyżacy/ piętnaſcie ich
23:
zábili/ á czterdzieśći Chrzeſćian wybáwili.
24:
Tegoż roku ſzoſtegonaſtego dniá Auguſtá ſtráſzliwe drżęnie
25:
zięmie po wſzyſtkiey Pruſkiey zięmi było/ trzy kroć ſię chwiałá zię=
26:
miá z budowánim/ iż ledwo ludzie ná nogach ſię otrzymawáli/ A
27:
co to znáczyło/ to ſię niżey pokaże.
28:
Roku 1304. Eberhardus z Wirneburgu Kontor Krolewie=
29:
cki/ z dwiemá tyſiącámi Reiterow do Litwy wciągnął. Konrad
30:
też de Lichtenhagen Kontor Brandeburſki z wielkim woyſkiem
31:
ſzedł przed nim do Zamku Garty/ zięmicę około ſpuſtoſzył ogniem
32:
y mieczem/ Eberhardus záś bez wieśći przypadwſzy Pogranden=
33:
ſką zięmicę ſpuſtoſzył/ Litwy tyſiąc vbili y poimáli.
34:
Tegoż roku poſcie tenże Eberhardus Kontor z Krolewcá z
35:
więkſzym woyſkiem przyciągnął/ pod Zamek Onkaim/ ktory iuſz
36:
byłá Litwá znowu zábudowáłá/ y podał go Krzyżakom nijáki
37:
Swirtilo Stároſtá/ á Krzyżacy poſiekwſzy mężczyznę wſzyſtkę/
38:
Dziatki y Niewiáſty pobráli/ á Zamek powtore z gruntu wywro=
39:
ćili/ Oſtátek woyſká zięmicę plundrowáło/ gdzie Litwá trzydzieſći
40:
Niemcow/ y Brátá Henriká de Wolwerſtorph zábili.
eRoku


strona: 310

310.Macieia Striykowskiego
1:
Roku záś 1305. Philip z Holandiey Woit Biſkupá Sambiy=
2:
ſkiego/ máiąc z ſobą iedennaſcie Brátow/ y dwie ſcie Reyterow
3:
trzy wśi Krolá Litewſkiego ſpalili/ á Krol wten czás miał koło
4:
ſiebie wſzyſtki Pány Rádne Kroleſtwá ſwego ná Seymie/ co gdy
5:
vsłyſzał z pułtorá tyſiącem iezdnych gonił Krzyżakow/ á Krzyża=
6:
cy ná tákie mieyſce vbiegli/ gdzie ſię beſpiecznymi być rozumieli/ á
7:
złożywſzy z ſiębie zbroie/ gdy dwie ſcie Reiterow z iednym Brá=
8:
tem przed nimi ſzło/ oni w máłey drużynie zá nimi ciągnęli/ Tám
9:
Krol Litewſki bez wieśći ná nich vderzył/ á ná pirwſzym potkániu
10:
Brát Bollandus od iednego Ruśiná włocznią był przebity/ co
11:
obaczywſzy Woyt Sambiyſki Krzyżák/ wnet Tarcz zá plecá ná
12:
grzbiet zárzućił/ á obiemá rękomá miecz viąwſzy ſciął onego Ru=
13:
siná iednym zámáchem/

strona: 315

1:

2:

3:
Krol Litewſki vsłyſzawſzy slawę tey nawy/ bárdzo ſię zá=
4:
fráſował/ y wſzyſtká Litwá z nim/
Ták piſze po
łácinie/ Turba=
tus est Rex &
tota Letouia cum
eo.
á potym po długich namowach
5:
y porádach/ ktore tráctowáli około zepſowánia tey Nawy/ posłał
6:
mężá zacnego y walecznego Surminá/
Surmin iákiś
zacny Sláchcic
Litewſki.
ze ſtem wićin y łodźi/ w
7:
ktorych było ſześć ſet mężow pieſzych/ á ſto iezdnych/ á gdy ták do
8:
oney Galery ſturmowáłá Litwá/ bronili ſię im mężnie czterey
9:
ſtrzelcy/ ktorzy byli z ſtrzelbą záſſádzeni we wnątrz/ potym Litwá
10:
przecięłá powroz/ ná ktorym Gálerá byłá vwiązána z kotwicą/ iż
11:
po wodzie ná doł płynęłá/ y rozbiłá ſię o brzeg gwałtownie idąc/
12:
ták Litwá oney Gálery doſtáłá/ y ſpalili ią zárázem/
Litwá Galerę
ſpaliłá.
y Strzel=
13:
cow Krzyżáckich pobili/ wſzákże y Litwy wiele poległo/ y porá=
14:
niono/ Stoldon álbo Gaſtołdon Brát rodzony Surminá Het=
15:
máná był w ten czás zábity.
Gaſtołdá Stol
donem zowie.

16:
Tegoż roku Wieſieni Brát Henrik Márſzałek Zamku Biſſe=
17:
ny dobywał/ á opaliwſzy poſſády odſtąpił.
Miednicki po=
wiát gdzie dziś
Wornie woiu=
ią.

18:
Roku záś 1314. po Nowym Lecie tenże Henrik Marſzałek
19:
z Brácią/ Miednicką zięmicę woiował/ á w ten czás pięć Litwi=
20:
now wpádli do ich obozu w nocy/ y zábili w namieciech czterech
21:
Niemcow/ y dwu Koniu vwiedli/ dla czego ſię Krzyżacy przez
22:
wſzyſtkę noc byli ſtrwożyli/ á potym ſplundrowawſzy wołość/
23:
ſiedḿ ſet więźniow wzięli.
Przważność
Litewſka podo=
bna Lacedemō=
ſkiey ad Termo=
pilas y Vliſſeſ=
ſowey z Diome
deſſem gdy Re=
ſuſſá Krolá w
namieciech zá=
bili/ y Konie ie=
go vwiedli.

24:
Tegoż roku o Gromnicach/ tenże Henrik Márſzałek ze wſzyſt=
25:
ką mocą woyſk ſwoich Miednicką zięmicę woiował/ y Zamku
26:
Sisditen rzeczonego dobywał/ ále ſię też Litwá mężnie broniłá/
27:
y trwáłá tá bitwá długo/ w ktorey rodzony Brát Maſiniow Pá=
28:
ná Litewſkiego/ y inſzych dwadzieściá y trzey Litewſkich Sláchći=
29:
cow było zábitych/
Znáczni Krzy=
żacy od Litwy
pod Zamkiem
Sisditen po=
bici.
A z Krzyżakow Brát Henrik Ruthenus/ Vl=
30:
rik Tetinge/ y czterzey mężnych Reiterow/ Spagerot/ Quirun=
31:
da/ y Waldow/ y Michel Mindotá/ Ták tedy zamku niedobyw=
32:
ſzy/ wołość ſpuſtoſzyli/ y odciągnęli do Prus.
33:
Tegoż roku Mieſiącá Wrzeſniá tenże Márſzałek ze wſziſtką mo=
34:
cą ſwoią/ przyciągnął do Krziwiczánſkiey zięmie/
Krzywiczáńſka
Ziemiá kiedyś
w Litwie.
wktorey miáſte=
35:
czko Nowogrod wziął/ y z gruntu wywroćił/ á zięmicę ſpuſtoſzył/
36:
Názáiutrz záś położywſzy ſię obozem zamku ſámeoNowogrodká
37:
dobywał/ ále gdy ſię Litwá y Ruſacy mężnie bronili/ wiele ich z o=
38:
budwu ſtron było pobitych/ y ránnych/ przeto Krzyżacy muſieli od=
39:
ciągnąć. A gdy przyſli ná mieyſce gdzie byli ſtraż ſwoię przy łupach
40:
y inſzych ciężarach zoſtáwili/ náleźli 30 mężow ſwoich przez Da=
e iiijwidá


strona: 316

316.Macieia Striykowskiego
1:
widá ſtároſtę Gartinſkiego pobitych/ y pułtorá tyſiącá koni/ chleb/
2:
żywność rozmáitą ze wſzyſtkim obozem od Litwy pobráne.

strona: 319

1:
Ale tegoż czáſſu Dawid Stároſtá álbo Kaſtellan Gartenſki
2:
nielęnieiąc źimie/ z wielkim woyſkiem Litewſkim wtárgnął do
zięmie


strona: 320

320.Macieia Striykowskiego
1:
zięmie Krolá Duńſkiego/
Litwá do zię=
mie Krola Dun
ſkiego ná Ozel
wyſpę morſką po ledzie.
gdzie okrom inſzych ſzkod ktorymi Chrze=
2:
ſćiány udręczył/ pięć tyſięcy Pánien y Pánienek Slácheckich y in=
3:
ſzego poſpolſtwá poimał/ Kápłany też y mnichy/ także mężczyznę
4:
Niemcow poſiekł/ y bez odporu do Litwy z wielkim łupem vſzedł.
5:
Tegoż czáſſu trzeciego dniá po S. Ierzym/ Litwá z Zmodzią/
6:
dobyli Miáſtá Memele pod Krzyżaki/
Memel dziś
zowią Kłoipe=
dą.
iednego Brátá zakonnego
7:
Kápłaná zábili/ á 700. ludźi poimáli/ y opalili wſzyſtki Przed=
8:
mieścia krom Zamku.
9:
W Wigilią záś S. Piotrá w okowách/
Wielowa od
Krolewcá 7.
mil miáſto mu=
rowáne.
Litwá zwoiowáłá
10:
Sambią/ y w powiecie Wiłowſkim ſześć wśi ſpalili/ y Brátá
11:
Frideriká Owiczá ſmiáłego y mężnie dzielnego Ricerzá/ á przy
12:
nim trzydzieśći y ſześći Reyterow zábili/ Niewiáſty y Dziateczki
13:
iáko trzodę do Litwy z łupámi wygnáli.
14:
Tegoż roku Litwá widząc iż ſię im ſzczęſliwie powodziło/ ze=
15:
brawſzy wielkie woyſko/
Litwá Do=
brzyń zwoio=
wáłá.
wtárgnęli do zięmie ſláchetney Pániey
16:
Xiężny Dobrzyńſkiey/ gdzie ſześć tyſięcy ludźi oboiey płći/ iednych
17:
wiążąc/ drugich ſiekąc pomordowáli/ nád to ſiedmi Plebanow/ y
18:
dwu Zakonnikow S. Benedictá/ á przy nich ſiedḿdzieſiąt Ká=
19:
płanow/ y inſzych w ſkołách nálezionych pobili. Też dzieſięć Ko=
20:
ſciołow Plebáńſkich wielkich/ y głowne Miáſto Dobrzyń/ pobiw=
21:
ſzy y poimawſzy w nim dwá tyſiącá ludźi ſpalili/ y wſzyſtko ono
22:
Xięſtwo zburzyli. Ták iż przez ty lat pułtorá dwádzieśćiá tyſiąc
23:
Niemcow/ Mázurow/ y Polakow od Litwy niewierney było po=
24:
imánych/ y pobitych/ y Miast z Zámkámi bárdzo wiele z gruntow
25:
wywroconych.
26:
Roku záś 1324. Hanus y Philippus Grofowie de Span=
27:
heim/ á z Czech Piotr Pan z Rozenberku/ y Herman Wuy iego/
28:
z wielkością Sláchćicow y Rycerſtwá/ y wiele inſzych Sláchći=
29:
cow z Renu/ y z Alſaciey przyciągnęli do Prus/ wſzákże nic nie=
30:
ſpráwili przećiw Litwie dla słábey źimy/ y miękkiego lodu.
31:
Tegoż roku w wielki Poſt/ trzey Bráćia máiąc s ſobą ſześć ſet
32:
Reyterow/ náiecháli ná Folwárk Dawidá Stároſty Gartenſkie=
33:
go/ ktory z gruntu ſpalili/ trzydzieśći y ośḿ Litwy vbili/ y ſto koni
34:
z wielkością bydłá zágnáli. Potym Brát Teodorik z Aldenburgu
35:
máiąc z ſobą 44. Brátow/ y 400. Reyterow/ bez wieśći gdy słoń=
36:
ce wſchodziło/ przyſzedł pod zamek Gedimin/
Krzyżacy pod
Gediminem
Zamkiem.
y záraz przedmieś=
37:
cie ſpalił/ Litwę ktorą tám nálazł pobił/ krom tych co do Zamku
38:
vciekli/ Z Krzyżakow też piąći Rycerzow zábito/ y Brátá Oherá
39:
do Zamku poimano/ Ktory potym dziwnie vćiekł/ y był ná drodze
40:
dzieſięć dni bez pokármu.
Dzieſięć dni
Oher Niemiec
chlebá nieiadł.


strona: 325

Kſięgi Siodme.325.
1:
Dniá 4. Ianuarij Almerikus Márſzałek Zakonu ná Memlu z ſiedmnaſcią
2:
Brátow od Litwy zábit.
Memel álbo
Kloipedá.

3:
Oſtátnego dniá Ianuarij Brát Bernardus Contor z ſiedmią Brátow ná
4:
Welinie zábit.
Weliná álbo
Welawá od
Krolewcá 7.
mil.

5:
Alexander Biſkup Derpteńſki w Liflanciech zábit od Litwy.
6:
Miſtrz Zakonu Otto ze czterdzieſcią dziewiącią Brátow zábit.
7:
Miſtrz Herneſtus ze czterdzieſcią ſiedmią Brátow zábit.
8:
Brát Hunterus Comendator z Aſcherodu z dwánáſcią Brátow zábit.
9:
Y potym Brát Hanus Stouen Haſen Contor w Márcu zábity od Litwy.
10:
Brat Henrik Dughe z iedennaſcią Bráciey.
11:
Sofridus Contor z Aſchirádu z iedennaſcią Bráciey.
12:
Schenus Leſche z ſiedmią Bráciey w Kwietniu pobići.
13:
Friſo Conter z dziewiącią Bráciey.
14:
Miſtrz Wilkinus z trzydzieſcią trzemá Bráciey.
15:
Bruno Miſtrz z dziewiąciąnaſcią Bráciey. w Cerwcu pobići.
16:
Brát Buer Arcibiſkupá Rigenſkiego Woyt z ſiedmią Bráciey.
17:
Reinfridus Phlen z trzynaſcią Bráciey.
18:
Dehlenus ze dwudzieſcią dwiemá Bráciey. w Lipcu pobići.
19:
Miſtrz Burchardus ze trzydzieſcią dwiemá Bráciey.
20:
Henricus Sazendob Comendator Mieſchowſki ze dwunaſcią Bráciey.
21:
Burchardus Haren Miſtrz Zakonu ze trzydzieſcią piącią Bráciey.
22:
Andrich Namieſtnik Miſtrzowſki ze dwudzieſtą trzemá Bráciey.
23:
Wolcher z ſiedmią Bráciey.
24:
Miſtrz Wolquinus s piąciądzieſiąt dwiema Bráciey.
25:
Brát Hanus z Hortenhazu z oſmią Bráciey zakonnych od Litwy pobići.
26:
Tym porządkiem Miſtrzow Contorow y Bráciey zakonnych od Litawow
27:
iák oni zową pobitych/ w Metrikę Koſcielną wpiſſywáli. A tu nie mienili
28:
liczby woyſk áni vphow ſtraconych/ tylko ſtrárſzych Brátow zakonnych Krzy=
29:
żakow/ ktorzy bywáli Hetmánámi/ Wodzámi/ Tákże Rotmiſtrzámi vfow y
30:
woyſk Niemieckich/ ták Pruſkich/ iáko Liflandſkich/ Bo Miſtrz v nich był iá=
31:
ko Krol álbo Xiążę/ Comendator álbo Contor iako Woiewodá Przełożo=
32:
ny nád Powiátem/ Brácia też zakonni miewáli Zamki ſwoie y wo=
33:
łoſći/ iáko v nas Caſtellanowie y Pánowie wolni álbo Slách=
34:
ćiey znáczni. O czymby ſię mogło ſzerzey piſáć/ ále
35:
teraz pioro do porządku Xiążąt Li=
36:
tewſkich obroćimy.
37:
grafika
f iijMindoph


strona: 330

330.Macieiá Striykowskiego
1:
O Koronáciey dwoiakiey ná
2:
Kroleſtwo Ruskie Daniłá Romanowicá/ Ki=
3:
iowſkiego/ Halickiego/ Włodimirſkiego/ Drohiczkie=
4:
go/ etc. Xiążęciá/ Roku od Chriſtuſá 1246.
5:
á potym 1253.
6:
Roździał III.
7:
G
DY byłá część Ruſkich Xiążąt/ po ſmierći Roma=
8:
ná Monárchy/ od Polakow pod Zawichwoſtem zábitego/ ná
9:
Monarchią Ruſką przyzwáłá Colomaná Syná Węgierſkiego
10:
Krolá Andrzeiá/
Stąd Krolowie
Węgierſci dłu=
go ſię potym pi=
ſáli Ladomer=
ſkimi y Galat=
ſkimi Krolámi.
Zarázem go koronowali Biſkupi Węgierſcy
11:
ná Kroleſtwo Halickie álbo Galatſkie/ y ná Włodimirſkie. Ale
12:
Mſciſław Chrobry Xiążę ruſkie/ Mąż wielkiey dzielnośći/ nie
13:
mogąc Cudzoziemcá Węgrzyná długo ſcierpieć w Ruſkich
14:
Páńſtwach/ zebrał ſię ná Kolomaná/ y poráził go ná głowę/ á przy nim Wę=
15:
gierſkie y Polſkie woyſká wielkie práwie do gruntu pod Haliczem pobił/ y po=
16:
gromił/ Sámego potym Kolomaná ná Haliczu obległ/ á dobywſzy Zamku/
17:
poimał go z żoną Salomką Xiężną Polſką/ y trzymał cáły rok obudwu w wię=
18:
zięniu zá ſtrażą/ áż potym od Andrzeiá Krolá Węgierſkiego/ Oycá/ przes posły
19:
był wybáwion z więzięnia Ruſkiego/ zá pewnymi Condiciámi.
Roſterki w
Ruſkich páń=
ſtwach.
A gdy potym
20:
trzećiego latá Koloman Hálicza doſtał/ wygnał go z niego wtory raz Dániło
21:
Romanowic/ iáko właſny Ruſkiey Monarchiey Dziedzic. A gdy był trzeći raz
22:
wprowádzon tenże Koloman ná Kroleſtwo Halickie przez Oycá Andrzeiá/ nie
23:
długo ná nim pánował/ bo ledwo trzy látá w ſpokoynym Kroleſtwie wyko=
24:
nawſzy vmárł/ z podeyrzenim trućizny/ á Halickie Kroleſtwo/ y przyczynę wnę=
25:
trzney woyny Ruſkim Xiążętom po ſobie zoſtáwił/ Od ktorego czáſſu/ to ieſt
26:
roku 1225. Węgierſcy Krolowie z Ruśi gruntownie wypádli/ wſzákże ſię Gá=
27:
latſkimi y Lodomerſkimi/ to ieſt/ Halickimi y Włodimirſkimi Krolámi długo
28:
ich potomkowie piſſali.
29:
A Dániło Románowic y inſze Xiążętá Ruſkie będąc częſtymi zwycięſtwy
30:
nád Węgry y Polaki otrzymánymi podnieſięni/ złączywſzy ſię z Litwą Polſkę
31:
vſtáwicznymi naiázdámi trapili/ Wſzákże im potym Polacy dáli odpor przez
32:
Suliſłáwa Hetmáná/ iáko ſię to wyzſzey wierſzem nápiſało.
33:
A Xiążę Daniło Románowic/ będąc y z rodu Ruſkich Monarchow/ y
34:
przybycim Hálickiey Zięmie potężnieyſzym/ inſzych Kniáziow Ruſkich przećiw=
35:
nych ſobie/ częſcią woyną zhołdował y do posłuſzeńſtwá przywiodł/ á niktorych
36:
też w wiárę ſwoię przyiąwſzy przychylnych ſobie ziednał/ zá czym wielką mocą
37:
będąc Monárchą práwie wſzyſtkiey Ruśi ná południe leżącey pánował y roſká=
38:
zował. A iżby ſobie tym więtſze záwołánie/ moc/ ſławę/ y mniemánie ziednał/
39:
vmyſlił odnowić Kroleſtwo Ruſkie/ nie tylko pod Halickim y Włodimirſkim
40:
titułem/ ktorych tylko Koloman Węgrzyn vżywał/ ále wſzyſtkiey Ruśi Kro=
41:
lem álbo Cárzem (iáko ſię dziś Moſkiewſki tituluie) prágnąć być/ wypráwił
42:
Poſły ná Concilium do Lugdunu Roku 1240. iáko Długoſz y Miechouius lib.
43:
3. cap. 62. fol. 142. y Cromerus lib. 9. piſzą/

strona: 335

Kſięgi Oſme.335.
1:
O zburzęniu raz po raz Má=
2:
zowſza przez Litwę y Ruſſaki roku 1262. y
3:
o ſcięciu Semowitá Xiążęciá.
4:
Roździał IIII.
5:
D
Aniło Krol Ruſki wziąwſzy przymierze y zie=
6:
dnoczenie z Mendogiem Krolem Litewſkim/ poſłał z nim
7:
Sieſtrzeńcá ſwoiego Swarna álbo Swarmira ná burzę=
8:
nie Mazowſza/ á ták Mendog z Litwą/ á Swárno z Ru=
9:
ſią złączywſzy ſpolne woyſka przez láſſy y ſtárzyny wtár=
10:
gnęli milczkiem do Mázowſza/ roku 1262. á w Wigilią S.
11:
Ianá Chrzćićielá zdybáli nieſpodzianego Semowitá Xią=
12:
żę Mázowieckie z ſynem Konradem y ze wſzyſtkim dworem iego w Folwárku Iá=
13:
ſzowſku álbo w Iazdowie beſpiecznie mieſzkáiącego.
Swarno okru=
tny ſciął Semo
witá.
tám Swarno Sieſtrzęniec
14:
Daniłá Krolá Ruſkiego okrutny ſam ſwoią ręką ſciął Xiążę Semowitá Mázo=
15:
wieckiego/ ktory ſię był doſtał z butinku ná iego ſtronę/ á ſyná ieo Konradá Men=
16:
dog Krol Litewſki łáſkáwiey ſię obchodząc zdroweo záchował/ y potym go dał
17:
ná odkup tegoż roku. Ták Ruſſacy y Litwá wſzerz y wzdłuż zagony roſpuſciwſzy
18:
Mázowſze biedne bez Xiążęćiá oſierociáłe okrutnie plundrowáli. Czego niemogąc
19:
ſcierpieć Sláchtá Mázowiecka zebráli ſię z chłopſtwem we wśi Długoſiedli/ y
20:
tám ſmiele ná Litwę y Ruſſaki vderzyli/ ále gdy ſię mężnie potykáli y przewaźnie
21:
nieprzyiaciołom odpieráli/ od wielkośći ſą przemożeni y pobići. A vżywáiąc zwy=
22:
cięſtwá Ruſſacy z Litwą/
Bitwá Mázu=
row z Litwą y
z Ruſſaki.
wſzyſtki kráiny Mázowieckie/ y część więtſzą Kuiáw=
23:
ſkiey zięmie zburzyli/ potym z wielkośćią niezliczoną więźniow/ dobytku/ ſtad/
24:
y inſzych rozmáitych łupow wzdobyczą obćiążęni/ popaliwſzy Miáſteczká y
25:
ſziołá z folwárkámi/ wroćili ſię bez odporu do ſwych ſtron.
26:
Ták gdy Litwá z Ruſſaki z Mázowſza wyciągnęli/ przyiáchał ná pogorze=
27:
liſká Boleſław Pius Xiążę Káliſkie wdzień S. Micháłá zwyciężony będąc proś=
28:
bámi Xiężny Gertrudy pozoſtáłey Wdowy po Xiążęciu Semowicie Mázowie=
29:
ckim od Swarná ſciętym/ y záraz miáſto y zamek Płock od Litwy ſpalony zno=
30:
wu opráwił/ przekopámi y wáłámi otoczył y obwárował/ y podał w ręce Bole=
31:
ſławowi y Konradowi ſynom Semowitowym.
Płocko znowu
opráwione.
A Litwá z Ruſſaki nie prze=
32:
ſtáwiáiąc ná łupach y pirwſzym zburzeniu Mázowſza/ znowu ná drugi rok do
33:
Mázowſza opłákánego wtárgnęli/ w ktorym gdy nic dla pierwſzego zburzęnia
34:
nie náleźli/ dáley w zięmię ciągnęli/ á przepráwiwſzy ſię przez Wiſłę/ zięmicę Lo=
35:
wicką do Arcybiſkupſtwá Gnezneńſkiego należącą/ ogniem y mieczem plundro=
36:
wáli y burzyli/ á z wielkimi łupámi/ gdy ſię im żaden nieſmiał záſtáwić do kráin
37:
ſwoich pyſniąc ſię odćiągnęli.
Cromer.
Graues autē iam
admodū non mo=
do Maſcuiæ ſed
& Boleslai Pudi
ci ditionibus Li=
twani eſſe cæpe=
rant, nidiuinitus
auxilium aſſul=
ſiſſet etc. inteſtini
etenim motus re=
ſpiranci ſpacium
nobis dederunt.
Iuſz bárdzo duſzno y cięſzko (iáko Cromer y Dłu=
38:
goſz piſzą) nietylko Mázowſzu/ ále y Boleſławá Wſtydliwego Xiążęciá Krá=
39:
kowſkiego y Sendomirſkiego Monarchy ná ten czás Polſkiego kráinom od Li=
40:
twy było/ by był Pan Bog ſam pomocy y rátunku z niebá zeſłáć nieraczył. Abo=
41:
wiem on zmiłowawſzy ſię nád biednym Mázowſzem wrzućił wnętrzne niezgody
42:
y domowe nieznaſzki (ácz Pan Bog nieieſt przyczyńcą roſterkow/ iák tu Miecho=
43:
uius piſze) miedzy Litwę y Ruſaki/ Bo Mendolphá álbo Mendogá przerzeczo=
44:
nego Krolá Litewſkiego Synowiec iego Stroinát álbo Troinátá ſadząc ſię ná
45:
opánowánie Litewſkiey zięmie/ we ſpiączki zábił/ `

strona: 340

1:

2:
Co obaczywſzy Boleſław/
Smiáłość Ia=
twieżow y Bi=
twá ich z Pola=
ki.
wywiodł Polſkie vphy przećiw
3:
im ſzykowáne/ potkáli ſię zobudwu ſtron ogromnie/ iedni ná drugich ſlepą á zá=
4:
palczywie vporną chęcią dárli ſię/ ták iż kilko godzin wątpliwym zwycięſtwem
5:
y ſpolnym męſtwem bitwá trwáłá. Potym gdy Polacy wielkoſcią przemagáli/
Comat Xiążę
zabity.

6:
y Xiążę Iatwieżkie Komatá vkłoli (ktory ſię przodkiem ſam potykał) poczęli
7:
Iatwieżowie dopiero vſtáwáć/ wſzákże z nich żaden z mieyſcá nievſtąpił/ aż
8:
wſzyſcy do iednego mężnie ſię z Polaki bijąc/ y nierowny odpor vporną ſmiáło=
9:
ſcią dawáiąc ná plácu polegli/
Iatwieżowie
poráżeni.
nie bez pomſty ſmierći ſwoiey. W czym Sabi=
10:
nom/ Samnitow/ Weientom/ Equom/ Campanom/ Kartaginencykom/ Spar=
11:
tenom ad Termopillas, y inſzym rozmáitym narodom/ ktorych Liuius z Rzymiány
12:
y Trogus/ etć/ mężne o wolność bitwy wypiſſali/ przyrownáni á ſnaść y ſowito
13:
w Rycerſkich dzielnościach nád nich przełożeni być máią. Bo wżdy oni czáſſem
14:
á máło niewſzyſcy ſub iugum miſſi Rzymiány zwyćięſce nád ſobą wyznawáli/ á czáſ=
15:
ſem przegráne bitwy (záchowawſzy vćieczką zdrowia swoie) nápráwowáli/ y
16:
odnawiáli/ á Iatwieżowie Litewſcy/ wolnoſci ſwoie y oyczyźny ſwobodę/ zárá=
17:
zem ſmierćią mężną mężni Mężowie zápieczętowáli. Bo iáko Długoſz y Mie=
18:
chouius lib. 3. cap. 45. fol. 145. y Cromerus lib. 9. ſwiádczą/ nec pedem referre in bel=
19:
lo, nec unquam pugnam etiam iniquam detrectare conſueuerant, nec nouerant quidem terga uertere, iż
20:
áni vćiekáć/ álbo nogi vmknąć ná woynie/ áni też bitwy/ choc przegráną widzie=
21:
li/ zwłoczyć álbo wzbraniáć byli zwykli. Dla ktorego vporu ná tey woynie od
22:
Polákow práwie byli zgruntu wygłádzeni/ zwłaſzczá Boiáre álbo Sláchtá/ iż
23:
tylko máło co chłopſtwá z nich zoſtáło/ ktorzy ſię potym z Litwą zmieſzáli/ ták
24:
iż dziś imię Iatwieżow nie bárdzo znáiome ieſt/ Oſtátki ich Boleſław mieczem
25:
do wiáry Chrzeſciáńſkiey przymuśił/ bo ktory ſię chrzćić wzbraniał/ káżdego
26:
ſcięto.
Ná Podláſzu
nowe oſſády.
A iżby ták puſta ich kráiná nie zoſtáłá/ Mázurámi y Polaki z ktorymi ſię
27:
potym Ruſſacy dla przyległośli pomieſzáli/ Podláſze oſſadził. Wypráwił też
28:
Boleſław Pudicus v Alexandra Papieża czwartego Priuilegia/ áby nowy Bi=
29:
ſkup Iatwieżom Nowochrzczeńcom był vſtáwiony/ wſzákże to do ſkutku nie=
30:
przyſzło/ ácz Papież piſał do Arcybiſkupá Gnezneńſkiego około tego/ ktory liſt
31:
Długoſz w ſwoiey Kronice nápiſał. Oſtátek o tych Iatwieżach iákomći powie=
32:
dział/ czytay wyzſzey w Dzieiach Ruſkich.
Cometá.

33:
Tegoż roku Kometá ſtráſzna przez trzy Mięſiące trwáłá w Polſzcze/ zá
34:
ktorą potym mor ná bydło wſzelákie przyſzedł. W Pruſiech też Krzyżacy od
35:
Pogan Pruſſow/ Zmodźi/ Kurlandow y Litwy práwie wſzyſcy byli porá=
36:
żeni/ á máło z gruntu nie wygładzeni.
Helmeryk
Miſtrz Pruſki
zábity.
Bo y Miſtrzá Helmeryká/
37:
y Teodriká Márſzałká wielkiego/ w bitwie przegrá=
38:
ney/ gdzie przednieyſze woyſká Rzeſze Nie=
39:
mieckiey poległy/ ſtráćili.
40:
grafika
O Wtár=


strona: 345

Kſięgi Oſme.345.
1:
A potym ná drugi rok 1270. dwudzieſtego dniá Styczniá w zięmi Krákowſkiey
2:
we wśi Nakiel/ trzydzięśći y ſześć dzieci żywych iednym porodzenim/
36. Dzieći ie=
dnym porodz=
enim.
Sláchetna
3:
Margaretá Małżonká Groſſa Wiroboſławá vrodziłá/ ktore tegoż dniá po=
4:
márły.
5:
Potym też druga Cechná imięniem ſześćdzieſiąt dzieći tákże iednym rodze=
6:
nim porodziłá.
60. Dzieći rá=
zem.
Wſzákże y Auicenná piſze w kſięgach o Zwierzętach/ iż iedná Nie=
7:
wiáſtá ſiedḿdzieſiąt y ośḿ dzieći miáłá iednym porodzenim.
78. dzieći rá=
zem.
Tákże Albertus
8:
Magnus lib. 9. de hiſtorijs Animalium piſze/ iż iedná Niewiáſtá pułtorá ſtá dzieći w
9:
Niemieckiey zięmi iednym porodzenim miáłá/
150. Dzieći
rázem.
ále niedoſzonych y martwych/ á
10:
káżde nie było wiątſze iedno iáko pálec máły v ręki męſkiey.
11:
Iulius też Solinus Polihiſtor cap.3. piſze/
Iulius Solin.
Pol. cap. 3.
iż w Rzymie zá pánowánia
12:
Auguſtá Ceſarzá/ iedná Sieląnká Fauſta imięnim/ czworo Bliźniąt żywych
13:
iednym rázem porodziłá/ dwoie mężczyzny/ á dwie dziewce.
14:
Tegoż roku 1270. v Kaliſzá vrodził ſię Cielec o siedmi nogach/ o dwu
15:
głowach z pſięmi zębomá/ s ktorych iedná głowá ná właſnym przyrodzonym
16:
mieyſcu/ á druga v ogoná byłá: Sczierwu iego áni pśi/ y ptacy nieſmieli ſię
17:
dotknąć.
Cielec dziwny.

18:
Tegoż Roku w rzekach Sląſkich w Odrze y w Oſie/
Wodá y deſzcz
krwáwy.
przez trzy dni wodá
19:
krwáwa płynęłá/ á we wśi Micháłowie krwáwy deſzcz ſzedł przez trzy dni.
20:
Też od dwudzieſtego dniá Czerwcá począwſzy/ áż do pułſierpniá Mieſią=
21:
cá/ deſzcz gwałtowny/ w nocy y we dnie bez przeſtanku ſzedł/
O tym Dłu=
goſſus y Mie=
chouius lib. 3.
cap. 56 fol. 170
Cromerus lib.
9.etc.
á gdy rzeki wezbrá=
22:
ły/ Siołá/ Dwory y Miáſteczká w niſkich polach leżące/ zátopiły/ iż tylko
23:
wierzchy budowánia z wody wyglądáły.
24:
Wiſłá záś y Nareẃ wſzyſtko cokokolwiek nád nimi było powywracáły/
25:
y gwałtownym potopem role popſowáły/ ſkąd potym drogość wielka y głody
26:
náſtąpiły/ ále ſię do Litewſkich rzeczy wroćimy.
27:
Swinterog Vtenuſſowic Wiełki Xiądz Litewſki w zeſzłych lećiech ſtáru=
28:
ſzek/ máiąc pokoy od Krzyżakow Pruſkich/ ktorzy w ten czás mieli co czynić
29:
z Pruſſy Pogány/ ſpokoynie w Litwie pánował/ á potym Syná Germontá
30:
Xiążę Zmodźkie zá żywotá ſwego/ ná Xięſtwo Wielkie Litewſkie Pánom y Bo=
31:
iárom zálećił y náznáczył/ áby go ſobie zá Páná wczás wybráli. A gdy z trá=
32:
funku z Germuntem przerzeczonym ſynem ſwoim Wielki Xiądz Litewſki Swin=
33:
torog iáchał w łowy/ podobáło mu ſię mieyſce w puſzczy bárdzo ozdobne mie=
34:
dzy gorámi/ gdzie rzeká Wilna w pada w Wilią/ y proſił Syná ſwego Ger=
35:
montá przykázuiąc mu/ áby ná tym mieyſcu y miedzy tymi rzekámi po ſmierći
36:
ćiáło iego według obyczáiu pogrzebu Pogáńſkiego ſpalił/ y áby iuſz potym nie=
37:
gdzie indzie/ iedno ná tymże mieyſcu iednym/ ćiáłá inſzych Xiążát Litewſkich/
38:
tákże Pánow y Boiar zacnieyſzych palono/ y pogrzeby odpráwowano:
Palenie Tru=
pow zacniey=
ſzych náznáczo=
ne.
Bo
39:
przedtym palili trupy martwe ná tym mieyſcu gdzie kto vmarł. Po=
40:
tym też Swintorog Vtenuſſowic rychło dokonał żywotá ſwe=
41:
go w Nowogrodku/ zoſtáwiwſzy Syná Germontá
42:
ná páńſtwo Litewſkie/ á wykonał wieku
43:
ſwego lat 98. A ná Xięſtwie Li=
44:
tewſkim tylko 2. Lećie.
45:
grafika
hGiermont


strona: 350

350.Macieia Striykowskiego
1:

2:
Támże zárázem widząc Giliná y Trabuſſa Xiążąt dziedźicznych być náſládow=
3:
cow mężnych Oycowſkich y Dziadowſkich dzielnośći/ Litwá Giliginá ſtárſzego
4:
ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie/ á Zmodź Trabuſſa młodſzego ná Zmodźkie Xię=
5:
ſtwo wybrali/
Inauguratio
Xiążąt Litew=
ſkich.
y ná Stolicę Xiążęcą według zwyczáiu onego wieku podnieſli/
6:
oddawáiąc obiemá miecz y laſkę oycowſką w ręce/ áby w domu poddánych ſprá=
7:
wiedliwie ſądzili/ á mieczem gránic Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego y Zmodź=
8:
kiego od Prádziádow tymże oręzym nábytych/ y vgruntowánych czuynie broni=
9:
li/ y ſpolną Bráterſką iednoſcią y miłoſcią godnie rozmnażáli.
10:
Tegoż roku 1275. dwoie cudá tráfiły ſię w zięmi Krákowſkiey:
Cudá w Pol=
ſcze.
Dziećię zę=
11:
báte tegoż dniá ktorego ſię vrodziło głośno y porządnie wymownymi ſłowy/
12:
ták dobrze iáko doroſły mąż mowiło/ á ſkoro go ochrzczono/ y zęby y mowę ſtrá=
13:
ciło/ O czym Długoſz y Cromerus lib 9 ſecundæ editionis, fol. 165.
Dziecię puł
Mieſiącá wie=
ku máiąc proro
kuie o Tátá=
rach.
Tegoż roku drugie
14:
dziećię pod Krákowem ledwo puł Mieſiącá máiąc od národzenia/ wymownym
15:
głoſſem nád przyrodzenie/ przyſcie Tátarſkie do Polſki przepowiádáło/ á gdy
16:
wſzyſcy zdumiawſzy ſię z boiáźnią dziećięciá onego pytáli/ ieſliby ſię też y ono
17:
Tátárow boiáło/ odpowiedziáło dziecię/ y owſzęm/ gdyż y moię głowę miedzy
18:
inſzymi zetną. Co ſię potym sſtało roku 1287. iż Tátarowie w iedennaśćie lat
19:
temu Proroctwu doſić vczynili/ gdy Polſkę wſzerz y wzdłuż zwoiowáli/ iák o
20:
tym ſzerzey w Kronice Polſkiey.
21:
Niegodzi ſię też milczenim opuśćić trzećiego dziwu/ ktory ſię tegoż czáſſu
22:
przy iáwnym y oczywiſtym ſwiádectwie wiela ludzi tráfił. Ieden Sláchćic za=
23:
cny/ máiętny y bogáty w Polſce bárdzo gwałtowny y drapieżny ták ſwoim pod=
24:
dánym iáko cudzym przykry y ćięſzki/ gdy bárdzo chorował/ był nápominan od
25:
Mnichow y Káplanow niktorych/ áby vćiekwſzy ſię do miłoſierdzia Bożego/
26:
duſzy ſwoiey zbáwieniu porádził:
Cud wielki o ie=
dnym roſpaczá=
iącym Boga=
czu.
ále on powiádał/ iże niemiał zoſtáwionego
27:
mieyſcá przepuſzczenia grzechow/ ábowiem iuſz z ſądu Bożego być ſię podánego
28:
Diabelſkiey mocy wyznawał. A zátym wnet od około ſtoiących były ſłyſzáne
29:
gwałtownych rázow y bicia trzaſki/ y kołátánia/ y częſte niewiedzieć od kogo
30:
ięki/ pęki/ ſteki/
Ięk/ pęk/ ſtęk/
męk/ bek/ słowá
Mázoweckie.
vkazáły ſię potym ná ciele chorego/ ſzkáráde śiniowizny y dęgi
31:
álbo blizny/ ták iż ſię wſzyſcy zdumieli/ a wten czás on człowiek nieſzczęſliwy ża=
32:
dnego ſłowá niemowiąc: áni ſtękánia pokázuiąc/ po trzy kroć ziewáiąc nie=
33:
ſzczęſliwą Duſzę wyduchnął.
34:
Roku záś 1277. iáko Długoſz y Cromer lib. 9. fol. 167. ſecundæ editionis, Mie=
35:
chouius lib. 3. cap. 53. fol. 123. piſzą: Litwá z Pruſſami Pogány Mázowiecką/
36:
Chełmienſką y Kuiáwską zięmię zburzyli:
Litwá Mázo=
wſze y Kuiáwy
woiuie.
A potym Wieſięni tegoż roku ná dzień
37:
S. Lukaſza Litwy kilko vphow ludu Kozáckiego/ przez Mázowſze do Lęczy=
38:
ckiey zięmie wtárgnęli/ ktorą okrutnie zburzywſzy/ Dwory/ Wśi/ y Miáſteczká
39:
popaliwſzy/ á dziatki máłe/ y ſtárych ludźi poſiekwſzy/ bez odporu gdy ſię im ża=
40:
den niezáſtáwił/ wielkie łupy y czterdzieśći tyſięcy ludzi/ z rozmáitymi dobyt=
41:
kámi w nędzną niewolą wywiedli/ á Lęczycką zięmię w ten czás Kázimierz brát
42:
rodzony Leſka Czarnego trzymał.
Cromerus, Ad
40000. homi=
num abigerum.
Miechouius, &
quasi ad 40000
animatorum æſti
mando &c.
Z Lęczyckiey
zięmię Litwa
wielkie lupy
wywiodłá.

43:
Tegoż czáſſu iáko Długoſz y tenże Cromer piſzą/ vkazał ſię cud v Krákowá:
44:
Abowiem w pułnocy/ ktorey początek był nowego roku/ niebo iáſną y wdzięczną
45:
ſwiátłoſcią przez krotki czás iáſnie ſwiećiło/ znácząc ſmierć Xiążęćiá Boleſławá
46:
Wſtydliwego Monárchy Polſkiego/ co ſię wnet pokazáło ſamą rzeczą.
47:
Vkazáłá ſię też y wziáwiłá pokuſſa iákaś w teyże Krákowſkiey zięmi/ abo=
48:
wiem iezioro niktore bárdzo ſzerokie/ przenágábánim Diabelſkim od vżywánia
49:
y łowienia ryb ludziom było odięte: A gdy zimie lodem vmárzło/ zebráli ſię do
50:
niego ſąſiedźi/ z proceſſią Kápłanow/ Chorągwie/ z Krzyżámi/ y reliquiámi
ſwiętymi/


strona: 351

Kſięgi Oſme.351.
1:
ſwiętymi/ chcąc tym gwałt Diabelſki odpędzić/
Cud Pokuſſy
Diabelſkiey.
nioſąc/ y Letánie ſpiewáiąc/
2:
przywieźli też s ſobą niewody y ſieći/ y wody ſwięconey ná opętáną. A gdy nie=
3:
wod zápuśćili w przerębli/ zá pierwſzym rázem gdy ciągnęli Rybitwowie/ trzy
4:
máłe Rybki wywlekli/ drugim ćiągnięnim nic/ tylko niewod zwiniony y powi=
5:
kłány/ zá trzećim záś rázem Pokuſę álbo cudo iákieś okrutnie ſtráſzliwe z kozią
6:
głową/ á ná xtałt ogniá z pałáiącymi oczymá wyćiągnęli.

strona: 355

Kſięgi Dziewiąte.355.
1:
A potym
2:
Giedrus álbo Giedros/ co ſię rozumie z Zmodźkiego ięzyká Słońce/ chcąc vgrun=
3:
towáć Xięſtwá ſwoiego vdzielonego Stolicę/
Kiemont Ie=
zioro ſześć mil
od Wilná.
zbudował Zámek nád Ieziorem
4:
Kiemont rzeczonym ſześć mil zá Wilią rzeką od vścia Wilny/ ktory Giedroty
5:
od ſwego imięnia miánował/ do ktorego wſzyſtki wołośći okoliczne przyſłu=
6:
cháły/ y powinne poſłuſzeńſtwo czynili y oddawáli. Ten Zamek zawiſna ſtáro=
7:
żytność dawnych czáſow zniſzczyłá/ iż dziś ledwo Horodziſzcze znáć/ bo w on
8:
czás iáko y dziś v Litwy był obyczay Zamki y Miáſtá z drzewá budowáć/ dla
9:
czego znákow dawnośći ſtárożytnych máło co w tych kráinach pułnocnych wi=
10:
dzimy/ iákom ſię ia ſam nápátrzył w Greciey álbo we Włoſzech onych od lat
11:
pułtrzećiu tyſięcu mchem obroſłych ſtárożytnych murow álbo ſłupow z már=
12:
murow ćioſánych.
13:
Od tego tedy Giedruſa Xiążęćiá z Xiążąt ſtárożytnych Rzymſkich/ z Herbu
14:
Kitauruſa/ Syna Romuntowego/ Wielkiego Xiędzá Litewſkiego począł ſię y
15:
ſzeroko rozmnożył/ iáko widzimy narod Xiążąt Giedrockich/ iż począwſzy od
16:
Wiliey we dwu milach áż do Liflandſkich gránic tego domu płodna winnicá
17:
hoynie ſie rozkrzewiłá.
18:
Gynwił Giedruſſowic roku 1283. po zábitym Troydenie Stryiu ſwo=
19:
im/ miał wſtąpić ná wielkie Xięſtwo Litewſkie práwem dziedzicznym/ ále mu
20:
w tym młodość wieku przeſzkodziłá/ iż zá porádą Lawraſzá Czerncá Syná
21:
Troydenowego był wywyzſzon ná Stolicę Litewſką Witenes Eraigolczyk/ á
22:
Gynwił wyſzedwſzy z opieki zá Gediminá wſpokoynym vdziale Gedrockim ſpo=
23:
koynie pánował/ Roku 1315. A potym trzech ſynow ſpłodził/ Hurdę/
Hurdá.
Binoi=
24:
nę y Bubetę/ imiony pogáńſkimi názwánych.
25:
Hurdá Gynwiłowic wnuk Gedruſſow był ſławny Roku 1362. w ſprá=
26:
wach rycerſkich zá Kieyſtutá/
Dowmant.
Ten záś miał Syná Dowmantá wielkiey dziel=
27:
nośći Meżá/ ktory z Kieyſtutem przeważnie á częſto dokázował przeciw Krzy=
28:
żakom/
Seſſarká rzeká.
y zbudował był twierdzą nád Rzeką Seſſarką ná Gorze przyrodze=
29:
nim mieyſcá obronney/ s ktorey Liflantow częſtymi wyćiećzkámi trapił/ y bił/
30:
Bo w ten czás Krzyżacy Liflandſcy po Swiętą Rzekę/ á Pruſcy po Kowno/
31:
Litewſkie grunty poſiadáli.
32:
Potym gdy Liflanći z Niemieckim woyſkiem do Litwy náiácháli/
Widziniſki 8.
mil od Wilná.
zwiodł
33:
z nimi bitwę Dowmant ná polu dziedzicznym Widziniſkim/ we dwu milach
34:
od Ieziorá Kiamenti/ gdzie wſzyſtkę moc Liflandſką ná głowę poráził/ ſtąd
35:
támto pole y dziś zowią po Litewſku Kaulis/
Kaulis pole.
to ieſt/ bitwá/ á oracze y te=
36:
ras wyorywáią ná tym vroćiſczu/ ſtároſwieckich oręża żelázá/ vłomki ſzábel/
37:
groty od drzew y włoczni/ ſtrzáły oſtrogi/ etć.
38:
Potym gdy Witołd był podnieſion ná Wielkie Xięſtwo Roku 1392.
39:
Bráty rodzone y Stryieczne/ iednych pobił/ drugich z ich oyczyſtych vdziałow/
40:
iáko Skirgoyłá z Trokow etć. Swidrygayłá z Witebſká/ y z Horſzey/ Dimitrá
41:
Koributá Zbáráwſkich y Wiſniewieckich Xiążąt przodká z Siewierſkiego Xię=
42:
ſtwá/ Włodimirzá z Kijowá etc. Olgerdowicow Słuckich Xiążąt przodká/
43:
złupił/ y wyzuł Roku 1396. Tedy też w ten czás Dowmant Hurdowic Kniáź
44:
Gedrocki wolno ſobie mieſzkáiąc ná vdzielnym Xięſtwie/ y czuiąc ſię być Xią=
45:
żęćiem z Xiążąt/ niezábiegał Witołtowi/ áni ná iego Dwor vcząſczał/ ále
46:
przeſtáwáiąc ná ſwoim/ á hoynośćią ſtan ſwoy zdobiąc práwie wſzyſtkę
47:
Sláchtę Zawiliyſką chlebem był zhołdował/ iż ſie przy nim iedząc y pijąc
48:
wſzyſcy báwili/ Nam ubi fuerit cadauer, ibi congregabuntur & aquilæ, á zá chlebem Lu=
49:
dzie idą.
Matt. 24.
Mar. 13.
Luce 21.
Co obaczyw=


strona: 360

360.Macieia Striykowskiego
1:
Troiden Romanowicz Ia=
2:
twieskie/ Podláskie y Doynowskie Xiążę ná
3:
Wielkie Xięſtwo Litewſkie/ Zmodźkie/ y Ru=
4:
ſkie podnieſiony.
5:
Roździał III.
6:
R
Oku 1281. ſkoro Marimuntowi wielkiemu Xię=
7:
dzu ſwoiemu Pánowie y Boiárze Litewſcy/ y Zmodźſcy
8:
oſtátnią cześć y poſługę pogrzebu ná zgliſkach Wilnien=
9:
ſkich odpráwili/ ziecháli ſie do Kiernowá/ gdzie według
10:
zwyczáiu rádzili/ ktoregoby z trzech Brátow Dziedzicow
11:
Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego ná Monarchią wybráć
12:
mieli. A po długich namowách zgodzili ſię wſzyſtcy iedno=
13:
ſtáynymi głoſy/ ná Troydená Iatwieźkie Xiążę y Podlá=
14:
ſkie młodſzego Brátá Giedruſſowego/ Holſzowego/ y Narimunta zmárłego/
15:
ktory ieſzcze w młodych lećiech zá pánowánia Oycá Romuntá/ y potym będąc
16:
na ſwoim Xięſtwie vdzielnym Iatwieſkim wielkie znáki w rodzoney Rycerſkiey
17:
dzielnośći z ſiebie pokázował/ gdy z Ruſią z Polaki/ z Mazury/ y Krzyżaká=
18:
mi Pruſkimi vſtáwicznie woyny wiodł/ częſtymi zwyćięſtwy gránic Litewſkich
19:
przymnażáiąc.
20:
A Kniáź Giedrus y Holſza ſtárſzy Bráćia iuſz byli w lećiech zeſzli/ y więcey
21:
do rády domowey niż do zwády woienney/ w ktorey ſie Litwá záwżdy kocháłá
22:
ſpoſobni. Ták tedy Troydená iednomyſlnie wybránego/ y od Holſze/ y Gedruſſa
23:
Brátow zá dobrowolnym ſpuſzczeniem praw pierworodnych potwierdzonego/
24:
podnieſli ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie/ Nowogrodſkie/ Zmodſkie/ Podláſkie/
25:
y Iatwieſkie/ z wielką rádośćią y kleſktániem (według zwyczáiu) wſzyſtkiego
26:
poſpolſtwá.
27:
Co vſłyſzawſzy Dowmant (ktory był ono z Vćiany do Pſkowá zbieżał/
28:
gdzie ná Pſkowſkie Xięſtwo był wybrány) iż Troiden Brát młodſzy Wielkie
29:
Xięſtwo Litewſkie nievććiwſzy w tym onego ſtárſzego opánował/ zebrał woy=
30:
ſko z Pſkowſkiey/ y Nowogrodſkiey Ruśi/ chcąc woyną dochodzić práwá ſwe=
31:
go pierworodnego pod młodſzym Brátem/ á przyćiągnąwſzy ze Pſkowá do Po=
32:
łocká/ obległ go y dobył Zamku y Miáſtá Połockiego/
Połocko Dow=
mant wziął.
zá życzliwośćią Ruſſa=
33:
kow/ inſze mu ſie też twierdze/ y wſzyſtko Rycerſtwo Ruſkie y poſpolſtwo Po=
34:
łockiego Xięſtwá dobrowolnie podáli/ ták ná Pſkowie/ y ná Połocku Dow=
35:
mant ſzyroko pánuiąc woyſko roſpuśćił/ nieiáwną woyną/ ále forte=
36:
lem táiemnym myſląc Brátá Troydená zábić/ á potym
37:
oyczyſtey Stolice Litewſkiey doſtáć ſnádnie
38:
mu ſie zdáło/ gdy iuſz Połocko
39:
miał w mocy.
40:
grafika

strona: 365

1:

2:

3:

4:
Bo Troyden niebędąc ieſzcze ná Xięſtwie/ tylko Hetmánem v Oycá Ro=
5:
muntá/ iádąc s Pruſkiey woyny przez Eiragołę (ktore ieſt Miáſteczko w Zmo=
6:
dzi nád Dubiſą rzeką) obaczył tego Witenná z dziećmi ná piaſku igraiącego/ á
7:
iż było pácholątko vrodziwe/ y oblicza pięknośćią tákże członkow ſubtylnoſćią
8:
ozdobne/ wziął go ku ſobie/ á gdy podroſł/ był Komornikiem ſtárſzym ná dwo=
9:
rze Wielkiego Xiędzá Troydená w łożnicy y w komorze/ á wſzelką rzecz Xiążęcą
10:
porządnie y chędogo chował y ſpráwował/ potym zá godnością y poſtępkiem
11:
lat był Márſzałkiem nawyżſzym/ áż go záś po ſmierći Troydenowey ſzczęſcie ná
12:
Wielkie Xięſtwo Litewſkie wynioſło. Lawras też álbo Romunt Syn Troy=
13:
denow w Monaſterze Lawraſzowie ſwego záłożęnia/ nád Niemnem w No=
14:
wogrodſkiey zięmi/
Lawras Xiążę
w Monaſterze
dokonał żywo=
tá.
żywota Czerncem będąc ſzczęſliwie dokonał. A Sioſtrá iego
15:
Corká Troydenowá/ iáko długoſz/ Miechouius/ y Cromerus lib. 10. przypomi=
16:
náią/ Boleſławowi Xiążęćiu Mázowieckiemu (Synowi onego Xiążęćiá Semo=
17:
witá/ ktorego Swarno Ruſki Kniáź ſciął) w Małżeńſtwo byłá oddána/ iá=
18:
koż potym było kilko Xiążąt Mázowieckich Troydenow/ tym imięniem Litew=
19:
ſkiego Xiążęćiá Troydená názwánych. Bo Mázurowie onych czáſſow częſte
20:
przes ſpolne Małżeńſtwá powinowáctwá z Litwą potwierdzáli/ áby od ich
21:
przyległych naiázdow wolnieyſzymi byli.
22:
A tu ſię iuſz dokończył rod Xiążąt Litewſkich z Herbu Kitauruſſa/ á tylko
23:
przy vdzielnych Xiążętach Ginwiłu Giedrockim/ á przy Algimuntu y Mindo=
24:
wie Bráciey Holſzanſkich Dziedzicach zoſtał. A poczęłá ſie z nowu Genelogia
25:
y Narod Wielkich Xiędzow Litewſkich i Zmodźkich z Herbu Columnow/ y od
26:
Pogoniey Mężá ná koniu z mieczem zbroynego/ ktorych Herbow od Nari=
27:
muntá y Mendogá Krolá podánych/ Witen y iego potomkowie áż do
28:
Alexandrá y Sigmuntá pierwſzego Kazimirzowicow/ Wnu=
29:
kow Iagełowych vżywáli/ y dźiś Krolowie Polſzczy
30:
Wielcy Xiędzowie Litewſczy przy Orle
31:
koronnym vżywáią.
32:
grafika
Witenes


strona: 370

370.Macieia Striykowskiego
1:
Z tymi tedy Leſko puśćiwſzy
2:
wieść do Litewſkiey zięmie ćiągnąć/ á nád nimi ſie Dobrzyńſkiego niedawnego
3:
zburzęnia pomśćić/ obroćił ono woyſko do Mázowſza Cirnenſkiego/ ktore bylo
4:
w dzierżáwie Xiążęćiá Konradá. A ták dawſzy Litwie pokoy/ wſzyſtkę zięmię
5:
Mázowiecką ná troie zagony roſpuśćiwſzy/ ogniem y mieczem powoiował. Zá
6:
co Pan Bog Leſká zárázem ſkarał/ iż woyſko krzyżowe nie ná Litwę/ ná kto=
7:
rych był wziął od Papieża Krzyż/ ále ná ſwoich obroćił. Bo Tátarowie teyże
8:
Ieſieni 13. Dnia Grudniá z Carzykámi Nagay y Telubugą/ w wielkiey wiel=
9:
kośći iáko ſzáráńcza przes Ruſkie kráiny pierwey y Lubelſką y w Mázowiecką
10:
zięmię wtárgnęli/
Tatárowie Pol
ſkę y Mázow=
ſze okrutnie wo=
iuią.
potym do Sendomierſkiey/ Siradſkiey/ Krákowſkiey zieḿ
11:
zagony roſpuścili/ gdzie Miáſteczek/ Zamkow/ Klaſztorow/ Folwárkow/ Wśi
12:
bez liczby popalili/ y zburzyli/ tylko od Klaſztorá Krzyżá ná łyſey gorze zá porá=
13:
dą Ruſſakow/ ręku drapieżnych powſciągnęli/ A Leſko Czarny zwątpiwſzy
14:
w ſile Rycerſtwá ſwego/ vćiekł do Węgier z Grifiną małżonką ſwoią/
Leſko drugi raz
z Polſki vćiekł.
zá czym
15:
Tátarowie bez odporu Polſkie zięmie aż po ſame Tatry Węgierſkie ſwowolnie
16:
burzyli/ plundrowáli/ y palili. A ták wielką liczbę ludzi w ten czás z Polſki wy=
17:
wiedli/
21000 Pánie
nek z Polſki po=
imánych.
iż kiedy ſię pod Włodimirzem ná Wołyniu butinkowáli y dzielili/ dwá=
18:
dzieśćiá tyſięcy y ieden ſamych dzieweczek álbo pánienek bez mężnych náliczyli/
19:
Ale y Ruſacy choć towárzyſzámi y hołdownikámi Tátárſkimi byli/ nievſzli od
20:
nich ſzkody. Bo Tátárowie łotrowſtwo/ z Ruśi do Hordy wychodząc/ wyimu=
21:
iąc ſercá z pobitych Polakow/
Czary y trući=
zny Tatarſkie.
á w iádowitey trućiznie ich námoczywſzy wtyká=
22:
li ná rożenki czáruiąc ich ku temu náukámi Czárnoxięſkimi/ y ſtáwiáli w rzeki
23:
y w ſtáwy/ ſkąd potym bárdzo wiele ludzi s pićia y vżywánia zákáżone/ truci=
24:
zną wody w nieuleczone choroby wpadáli/ y okrutnie márli/ gdy rychło y nie=
25:
wczás onę trućiznę/ y łotrowſtwo pogáńſkie Ruſacy obaczyli/ O czym Dłu=
26:
goſz y Miech. lib. 3. cap. 60. Cromerus lib. 9. etc.
27:
O częſtich wtarczkach/ y ſpol=
28:
nych Woynach Litewskich y Zmodźkich z Krzyża=
29:
kámi Pruſkimi Roku 1289. etc. według Kronik Pru=
30:
ſkich/ Liflandſkich/ Długoſzá/ Wapowſkiego Mie=
31:
chouiuſa y Cromerá.
32:
Rozdział III.
33:
R
Oku 1289. woyſko Litewſkie w oſmi tyſięcy ry=
34:
cerſtwá iezdneo do zięmie Sambiyſkiey w Pruſiech wtárgnę=
35:
ło/
Sambiyſka zię
miá/ gdzie Kro
lewiec od Li=
twy zwoiowá=
na.
ktorą ogniem y mieczem zwoiowáło/ á roſciągnąwſzy
36:
wſzerz y wzdłuż zagony ſwoie/ wielkiemi łupámi obćiążeni
37:
z więźniámi y trzodámi y rozmáitym dobytkiem do Litwy
38:
bez odporu odćiągnęli/ bo Krzyżacy nieſmieli s nimi bitwy
39:
ſtoczyć/ tylko pięćdzieſiąt Kozakow Litewſkich w picowániu poimáli.
40:
Roku zás 1291. Bertold Brunhanim Kontor Krolewiecki chcąc ſie po=
41:
mśćić tey wtarczki nád Litwą/ zebrał ſie z woyſkiem Krzyżáckim/ á wtárgnąw=
42:
ſzy do Litwy/ zamku Koleiná dobył y ſpalił/ y pobiwſzy wiele ludzi Litewſkich y
43:
ſiedḿ ſet ich poimawſzy/ wroćili ſie Krzyżacy do Prus.
A chcąc


strona: 375

Kſięgi Dzieſiąte.375.
1:
Tegoż też roku 1300. Witen álbo Wićien Eiragolczyk Wielki Xiądz Li=
2:
tewſki y Zmodźki/ ktorego Petrus Dusburch Krolem Litewſkim/ á Synem
3:
Vtinnerá Krolá Litewſkiego w ſwoiey Kronice piſze/ Ryzanom y Arcybiſku=
4:
powi ich/ przećiw Krzyżakom ná pomoc kilko tyſięcy Litewſkich y Zmodźkich
5:
Kozakow zá pieniądze poſłał.
6:
Drugie też woyſko Litewſkie, gdy z łupámi s Pruſkiey zięmie do Litwy v=
7:
chodziło/ dogonił ich Kontor Brandenburſki w ćiaſnościách leśnych/ ktorych
8:
ominąć niemogli.
Litwá w Pru=
ſiech poráżona.
A ták wſzyſtkich Kozakow Litewſkich pobił/ iż tylko trzey
9:
z onego vffczá vciekli.
10:
A Draikolik álbo Dracolit Pan Litewſki/ podawſzy Krzyżakom Zamek
11:
Onkaim w Litwie/ ná ktorym był Stároſtą/ ze wſzyſtką Litwą ktorzy przy
12:
nim w Zamku byli/ wiárę Chrześćiáńſką przeniozwſzy ſie do Prus/ przyiął.
Iubileus kiedy
ſie począł.

13:
Tegoż też roku 1300. Bonifacius oſmy Papież według zwyczáiu y Cere=
14:
moniy Zydowſkich iubileus álbo miłośćiwe Láto naprzod vſtáwił obchodzić.
15:
Tegoż roku Ottoman niktory z narodu Tatarſkiego s proſtych á podłych
16:
y vbogich rodzicow vrodzony/ dla przeważney Rycerſkiey dzielnośći od Tur=
17:
kow ná ten czás ſie w Aziey y ſam y tám tułáiących/
Turcy kiedy
sławni być po=
częli.
pierwſzym Xiążęćiem álbo
18:
Cárzem Tureckim był wybrány/ ktory potym przyiąwſzy Machometow zakon
19:
z Turkámi od Sarácenow/ wielkie rzeczy w Azyey czynił/ y częſte zwyćięſtwá
20:
nád okolicznymi y przyległymi narody/ y Krolámi ich otrzymawał/ zá czym
21:
potomkom ſwoim y vmocnione páńſtwo/ y wieczne imię zoſtáwił/ iż ſie od nie=
22:
go wſzyſtcy Ceſarzowie Tureccy Otomany piſzą.
23:
Tychże czaſſow/ iák Długoſz y Cromer lib. II. y Miechouius lib. 4. cap. 5.
24:
wſpomináią/ Lituáni cum reliquijs Pruſſorum aſziduis excurſionibus Crucigeros in Pruſsia, & Li=
25:
uonia affligebant &c. Litwá z oſtankámi Pruſſow pogánow vſtáwicznymi wy=
26:
tarczkámi/ y naiázdámi/ Krzyżakow/ w Pruſiech y w Liflanćiech dręczyli y
27:
trapili.
Litwá Pruſſy
y Liflanty wo=
iuie.
Ktore naiázdy y ſpolne s Krzyżakámi Litewſkie bitwy/ iżem wyzſzey
28:
w Kronice Pruſkiey/ Petri a Duzburch z łáćinſkiego przełożoney/ nápiſał/ tu ich
29:
powtarzáć nie chcę/ gdyż tám ſpráwy inſze Witennowe porządkiem wzráżone
30:
naydzieſz/ álboś iuſz nálazł/ ieſliś s pilnośćią czytał.
31:
Tegoż czáſu Xiążętá Ruſkie widząc wnętrzne bitwy/ naiázdy/ y rozerwá=
32:
nie Kroleſtwá Polſkiego/ miedzy Wacławem Krolem Czeſkim/ y Wladiſła=
33:
wem Lokietkiem wygnánym/ z mocą woyſk ſwoich do Zięmie Sendomir=
34:
ſkiey na xtałt byſtrey Rzeki powodzią co ſie náwinie pobieráiący
35:
wtárgnęli/ gdzie wielkie ſzkody poczyniwſzy/ ludzi y bydłá
36:
z inſzymi łupami nábrawſzy/ do ſwoich
37:
ſie Zięḿ wroćili.
38:
grafika
k iiijO burzeniu


strona: 380

380.Macieia Striykowskiego
1:
Ale gdyby tego roku był Gedimin zábity/ iák Miechouius piſze/ tedyćby iego
2:
Kronika muſiáła być ſobie przećiwna/ álboby Gedymin muſiał po ſmierci wal=
3:
czyć w właſney ſwey oſobie zmartwych wſtawſzy/ ále Gedimin nie był Piotro=
4:
winem/ Bo ná drugim mieyſcu lib. 4. cap. 10. fol. 209. tenże Miechouius piſze/
5:
z czym ſie wſzyſtkie inſze Kroniki zgadzáią.
6:
Wladislaus Rex Poloniæ, qui toto illo tempore, id est anno 1329. exercitum cum magna dili=
7:
gentia comparabat, cum ſuis gentibus, cum auxilio Hungarorum, áCarolo RegeHungariæ miſſo, cui
8:
Vilhelmus Dux Auſtriæ praerat. Cum exercitu Lituanorum, & Samogitarum, cui Princeps Gedimi=
9:
nus perſonaliter praerat, &c.Wladiſlaw powiáda Lokietek Krol Polski/ ktory przes
10:
wſzyſtek czas on/ to ieſt roku 1329. z wielką pilnością woyſko przećiw Krzyża=
11:
kom zbierał z ſwoimi ludźmi/ y pomocą Węgrow/ od Karoluſſa Krolá Węger=
12:
ſkiego przyſłáną/ nád ktorymi był przełożony Wilhelm Xiążę Rákuſkie/ y z
13:
woyſkiem Litewſkim y Zmodźkim/ nád ktorym był w oſobie ſwoiey Gedymin
14:
Xiążę (perſoneliter mowi w ſwoiey á nie Hetmánowey poſtáwie) przełożony. Ták
15:
wſzyſtcy wćiągnąwſzy do zięmie Chełmſkiey/ wſzyſtki włośći co ſie náwinęło
16:
wſzędzie poburzyli/ y wypalili etć. y potym áż do Rzeki Drwiącey przeſzli etć. A
17:
ták zá tą pomocą Gedyminową z Litwą y z Zmodzią/ y z Węgrámi/ Włádi=
18:
ſław Lokietek przymuſił Krzyżakow/ iż muſieli vgody prośić/ ktorey potym
19:
nietrzymáli/ iáko o tym ſzerzey Polſkie y Pruſkie Kroniki ſwiádczą. Przetom te=
20:
dy to czytelniku miły dowodnie ácz s pracą wywiodł/ ábyś wiedział/ gdyćby ſie
21:
Miechouiuſa czytáć tráfiło o tym/ iż ſie drukarz álbo iego piſarz omylił/ zá czym
22:
bych był tego nieobaczył/ y wſzyſtkiey iego Kroniki nie konkordował/ á inſzych
23:
Hiſtorikow dla wybadánia prawdy Hiſtoriey nieznioſł w iedno/ tedyby ſie Hi=
24:
ſtoria tá Litewſka pomieſzáć/ y opacznie powikłáć wielkim błędem muſiáłá/ á
25:
Witen muſiałby ſtać po Gedyminie/ potym záś Gedymin iákoby z martwych
26:
xtałtem Piotrowiná wſkrzeſzony/ po Witenie/ przećiw Ruſkim y Litewſkim
27:
wſzyſtkim Látopiſzcom/ y przećiw inſzym Hiſtorykom y Kronikarzom/ ná oſtá=
28:
tekby ſie y ſam Miechouius/ iáko w niewywikłánym labirinćie/ vwikłał. Ztąd
29:
też będzieſz wiedział według prawdziwego porządku Hiſtoriey Litewſkiey Czy=
30:
telniku miły/ iż Gedimin Wielki Xiądz Litewſki áż Roku 1316. po Witennie
31:
Oycu ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie był wybrány/ á zábity pod Fridburgiem
32:
Roku 1328. nie roku 1307. iáko ſie tu Drukarz w Kronice Miechowiuſowey
33:
omylił lat dwudzieſtą y trzemá. Przeto gdy będzieſz czytał v Miechowiuſa to
34:
mieſce: Gediminus autem ſupremus dux Lituaniæ imminens periculum depulſurus noua caſtra (id est
35:
Fridburg & Beier) forti exercitu circumdedit, áż do drugiey kárty/ Magiſter uero Pruſſiæ Teo=
36:
dricus eodem anno: ktory ſie v Miechouiuſa według drukárſkiey omyłki rozumie
37:
1308. á ma być 1328. A gdzie potym nápiſał ſequenti autem anno, ktory ſię tám 1309
38:
omylnie rozumie/ bo ma być według porządku Hiſtoriey/ y wſzyſtkich Kronik
39:
Pruſkich Miſtrzow 1329: Olgerd Lituanorū Dux necem Gedimini Patrus ſui, & patriæ uaſtari=
40:
onem ulturus in forti exercitu Pruſſiā ingreſſus, eam cadibus & ignibus uaſtauit, &c. Tákże potym/
41:
Quem Henricus Pruſſiæ Marſalcus 14 Auguſti &c conſecutus: áż do końcá tey ſentenciey/
42:
captiuosq. & pecora relinquere coacti (Lituani ſcilicet) ſunt. Tedy w tym Czytelniku miły nie
43:
Miechouiuſſowi ſławnemu y ſtatecznemu Hiſtorikowi/ ále Drukárzowi/ álbo
44:
piſarzowi iego tę omyłkę lat przyczytay/ á nam dziękuy żeſmy porządku pew=
45:
nieyſzego tego mieyſcá z konkordowánia kilkunaście Kronik/ Polſkich/ Pruſkich/
46:
Liflandſkich/ y Látopiſzcow Ruſkich y Litewſkich zá łáſką Bożą prawdziwie
47:
doſtąpili/ Bo ſie iuſz potym z Długoſzem Cromerem/ Wapowiuſzem/ Piotrem
48:
a Duzburk/ y z inſzymi Hiſtoryki/ Miechouius porządkiem lat/ (Tylko go trze=
49:
bá s pilnością y opátrznie czytáć) tákże ſamą prawdziwą rzeczą Hiſtoriey na=
50:
leżącą zgadza. Dla tego iuſz ten węzeł rozwiązány opuściwſzy do pierwſzego po=
51:
rządku Hiſtoriey przyſtępuię.
W Kronice


strona: 385

1:

2:

3:
Tákże też áby miał Páná ſwego zábić/ á po nim
4:
Wielkim Xiędzem być/ tego by z pochodnią u nich ſzukał/ iáko żywo nienaydzieſz/
5:
wyiąwſzy iżby tá rzecz Miechouiuſſa álbo pierwſzego Hiſtoryká/ ktorego on zá
6:
przewodniká brał uwiodłá/ Gedimin po Oycu Witenie będąc ná Wielkie Xię=
7:
ſtwo wybrány y podnieſiony/ zábił Peluſzę Syná Troynatowego/ (ktory też ono
8:
Troinata Mendoga Krolá Litewſkiego zábił/ roku 1264) á Wnuká Dowman=
9:
towego/ ktory Peluſza/ iák o tym Długoſz y ſam Miechuius fol. 183. cap. 62.
10:
lib. 3. y Petrus Dusburch ſwiádczy/ będąc też Dziedzicem z Xiążąt Litewſkich/
11:
iż niebył ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie po Troydenie zábitym wybrány/ á Wi=
12:
ten Eraigolczyk Marſzałek Troidenow imo Przerzeczonego Peluſzę Troinato=
13:
wiczá/ y Gynwila Gedruſowicá był podnieſiony/ y dobrowolnie wybrány ná
14:
Wielkie Xięſtwo Litewſkie od Rimunta álbo Lawráſzá/ Czerncá Syná Troy=
15:
denowego y od wſzyſtkich ſtanow Litewſkich/ iákoſmyć to wyzſzey ſzeroko poka=
16:
záli z pewnymi dowody. Tedy Kniáź Peluſa Troynátowic żalem vwiedziony
17:
vćiekł był do Krzyżakow Pruſkich/ á wziąwſzy pomoc od Albrichtá de Miſſen
18:
Kontorá Krolewieckiego z Martinem Golinem/ y Konradem Tuwilem/ Rot=
19:
miſtrzámi Krzyżáckimi náiáchał był bez wieśći Xiążąt y Pánow Litewſkich ná
20:
małżeńſkim weſelu goduiących/ y poimał przednieyſzych Xiążąt álbo Pánow
21:
ſiedḿdzieſiąt y Páná młodego małżonká/ z gośćiámi y wſzyſtkim Fraucimerem
22:
ſwádziebnym/ á do Krolewca ich z wielkimi łupámi vwiodł/ częſte potym wtar=
23:
czki do Litwy czynił/ y inſzych Stároſtow vkráynych buntował/ zwłaſzczá
24:
Draykolitá y Switrylá dwuch Pánow Litewſkich ku temu przywiodł/ iż On=
25:
kaim y drugie dwá zamki Krzyżakom podáli/ ktorych potym Gedimin Roku
26:
1315. gdy tákże ná nowym iego páńſtwie do Litwy z Krzyżakámi náiezdzáli
27:
iáko zmiennikow y zdraycow oyczyzny poráziwſzy y poimawſzy/ dał potráćić. A
28:
iż Peluſſa był principał/ y piſał ſie też Wielkim Xiędzem Litewſkim/ ácz nim nie
29:
był (iáko dziś Henrik Francuſki Krolem Polſkim/ álbo Bochdan do Moſkwy
30:
vćiekwſzy Woiewodą Wołoſkim etc.) tedy Gedymin gdy poimał Æmulum impe=
31:
rij, á dał go ſćiąć/ inſzy Hiſtorikowie mniemáli/ ktorych Polſzcy Kronikarze ná=
32:
ſládowáli/ iżby Pána ſwego/ co ieſt Witená/ miał Gedimin zábić/ ktorego on
33:
był właſnym Synem nierozerwáną Genealogią z narodu y potomſtwá Xiążąt
34:
Rzymſkich od Palemoná álbo Publiuſzá Liboná z Herbu Kolumnow y od Dor=
35:
ſprungá z Herbu Kitaurus idący.
36:
Sámá też rzecz w tym zda ſie być ſobie przećiwna/ Gdyż w Litwie y w Zmo=
37:
dzi ná on czás było iuż wiele domow zacnych możnych y rodowitych/ iáko byli
38:
Gaſtołtowie Butrimowie/ Rombowdowie/ Moniwidowie etć. Także Kniá=
39:
ziow oddzielnych Giedrockich/ Holſzáńſkich/ Nowogrodſkich/ Dziewałtow=
40:
ſkich/ Vcianſkich etć. potomkow Wielkich Xiążąt/ ktorzy iedno Wielkiemu
41:
Xiędzu Litewſkiemu na Kiernowſkiey ſtolicy (dziś zá czáſow poſtępkiem to by=
42:
wa dawnoſcią zniſzczáłey) ſiedzącemu poſłuſzeńſtwo czynili/ o kilkonaſcie by=
43:
ło/ Zmodź też wſzyſtká dla vſtáwicznych woien z Krzyżakámi ná ten czás iáko
44:
Słáchćic ták chłop iednákiey wolnośći vżywáli/ Ruſſacy záſię Nowogrodſcy y
45:
Połoccy/ tákże Podláſcy/ ácz Litwie ná ten czás poddáni byli/ iednak iákich tá=
46:
kich wolnośći vżywáli. Pewna tedy iſta gdyby Gedymin álbo Gydzimin będąc
47:
Koniuſzym miał Páná ſwego Wielkiego Xiądzá Litewſkiego Wićienia zabić/ á
48:
po nim człowiekiem proſtym będąc á nierodowitym Xięſtwo Wielkie ták ſzero=
49:
kie á możne páńſtwo ſwowolnie oſieść/ vtárliby mu záraz rogi inſzy Kniázio=
50:
wie/ Pánowie/ y wſzyſtko poſpolſtwo/ á poimánego zárazby iáko zdraycę ſkará=
l iijli/ponie=


strona: 386

1:
li/ ponieważby tych s Koniuſzego ſſtało/ ktorzy Ruſakom/ Krzyżakom Pru=
2:
ſkim y Liflandſkim/ Polakom y Mazurom ná ten czás ogromnymi byli/ pew=
3:
nieby niegodnemu nád ſobą zwierzchnośći niedopuśćili.

strona: 389

Kſięgi Iedennaſte.389.
1:
Gedimin záſię Tátáry z łukámi ná czoło vſzykował/
á Litwę


strona: 390

1:
á Litwę w wálny wielki vff w ktorym ſam ſtał ſpráwił/ Ruſſaki záś Nowo=
2:
grodce y Połoczány z bokow y ná zádzie rozſadził. A gdy ſie obiedwie woyſká
3:
iáko ná dwoim ſtrzelbiſzczu złuku nád Zeimilę rzekę ku bitwie ſciągáły/ wnet z
4:
wielkim á ogromnym wołanim/ krzykiem/ hukiem y wrzaſkiem/ obiedwie ſtronie
5:
zápalczywie do ſiebie ſkoczyły/ rozne głoſy miedzy roznymi narody ſłycháć było/
Bitwá Niem=
cow z Litwą.

6:
Niemcy z drzewámi/ álbo kopiámi drożonymi/ wyſtrzeliwſzy kilko ruſznic/ (ktore
7:
tego czáſu prawie były wymyſlone) do Tátarow przytárli/ Tátarowie záś zwy=
8:
kłym tańcem/ á ná xtałt połmieſiącá zákrzywionym ſzykiem rozno ſie rozſtrze=
9:
lili/ vćieczkę iáko ich ieſt obyczay zmyſlaiąc/ á nieprzyiaćiołom goniącym vmy=
10:
ſlnie ſzyki mieſzáiąc. Ták gdy Niemcy zá Tátárámi/ mniemáiąc by vćiekáli/ ro=
11:
żno á ochotnie ſkoczyli/ wnet Tátarowie do nich ſie z nowu obroćili/ hoynie
12:
Frezy ſtrzáłámi częſtymi pſuiąc. Gedymin záś z Litwą wielkim pędem vderzył
13:
ná wálny vf Niemiecki/ wręcz ſie wſzyſtcy z obudwu ſtron ſcięli/ Niemcy zbroią/
14:
Litwá chybkością przemagáłá/ włoczniámi/ mieczámi/ poćiſkámi ſrogą bitwę
15:
zwiedli/ Henryk Márſzałek Niemieckie/ Gedymin z Gaſztołtem Hetmánem ſwo=
16:
im Litewſkie woyſká y vfy nápráwuie/ krzyk mężow/ grzmot zbroy/ rżánie ko=
17:
ni/ dźwięk trąb y bębnow/ chrzęſt zbroy y páncerzow miedzy ſćiſnionymi vfami.
18:
Ták z obudwu ſtron długo ná dzień z rowną nádzieią zwyćięſtwá bitwá trwałá/
19:
áż potym Zmodź/ ktorey było o kilko tyſięcy w woyſku Niemieckim/ wſpom=
20:
niawſzy ná pirwſze wolnośći ſwoie/ á maiąc czás y pogodę do zrzucenia iárzmá
21:
Niemieckiego/ widząc też potężność/ ktorey dawno czekáli Litwy ſwoich po=
22:
brátinow: Práwie gdy ſie bárdziey bitwá z obudwu ſtron zápaliłá/ iednomyſl=
23:
nie ná Niemce Pány ſwoie vderzyli/ á iż we ſrzodku woyſká Niemieckiego ſtali/
24:
á namniey ſie woyną byli nieſprácowáli/ ſnádnie w ſprácowánych y nieſpodzie=
25:
wáiących ſie w ten czás tákiey chytrey odmiennośći/ wielką porażkę vczynili.
Zmodź ſie do
Litwy przeki=
nęłá.

26:
Zámieſzáli ſie wnet Niemcy nową rzeczą ſtrwożęni/ pierwſze też vfy co ſie z Li=
27:
twą ná czele potykáły/ vſłyſzawſzy nowy gielk/ krzyk/ huk zá ſobą oglądáiąc ſie
28:
pytáli/ coby tám było/ ná oſtátek Zmodź vczyniłá ſobie drogę żelázem przes ſrzo=
29:
dek woyſká Niemieckiego do Litwy/ á Niemcy obaczywſzy nieſpodziewáną
30:
zdrádę/ y gwałtowną nieprzeſpieczność/ tym leniwiey náćieráli/ Litwá záś z
31:
Zmodzią złączona/ y nową pomocą poſilona/ z Ruſaki y z Tátáry wálnym á
32:
ſćiſnionym vfem rozerwáli Niemieckie Reytery iezdne/ w ktorych wſzyſtká ná=
33:
dzieiá Krzyżacká byłá/ wnet zátym gdy czoło porázili/ ſrzodek też vfow Zmodź
34:
pierwey przeráziłá y zámieſzáłá/ podáli tył Niemcy/ Litwá zá niemi z Zmodzią
35:
y z Ruſſaki tym ſmieley y ſpieſzniey poſtępowáłá/ Tátarowie też zewſząd ich tra=
36:
pili/ z bokow y w czoło vćiekáiącym/ á zbroią obćiążonym/ ná lekkich koniach
37:
záchodząc/ á Litwie iáko do ſieći náganiaiąc/ y więcey ich poległo w vćiekániu
38:
niſz ná plácu/ gdzie bitwę ſtoczyli/ bo vćiekáiących Litwá áż do Okmieny rzeki
39:
goniłá/ bijąc/ koląc/ ſiekąc/ topiąc/ y imáiąc/ ták iż ná kilkonáśćie mil po dro=
40:
gach/ po rolach/ y rożnych polach/ trupow Niemieckich wielkośći náydowano/
41:
kryiących ſie też po láſach y záległych ſtárzynach/ chłopi ze pſy wynáydowáli y
42:
bili/ álbo złupionych ná drzewach wieśili.
43:
Roku záś 1320. Włádiſław Lokietek z Iadwigą Małżonką ſwoią ná
44:
Kroleſtwo Polſkie ieſt koronowány w Krákowie/
Koroná z Gnie
zná do Kráko=
wá.
przeniozwſzy zá zezwoleniem
45:
wſzech ſtanow Polſkich Koronę y Stolicę Krolewską do Krákowá z Gniezná/
46:
gdzie przedtym począwſzy od Boleſławá Chabrego Roku 999. áż do Roku
47:
1306. Krole Polſkie koronowano/ áták od koronácyey Lokietkowey áż do dzi=
48:
ſieyſzych czáſow w Krákowie Krolow Polſkich koronuią. Tegoż roku Wladi=
49:
ſław Lokietek Krol Polſki Corkę ſwoię Helżbietę poſłał do Budzyniá w mał=
50:
żeńſtwo Krolowi Węgierſkiemu Károluſowi.
Tego


strona: 395

1:

2:

3:
A Rezáńſkie Xięſtwo było z dawná możne miedzy inſzemi Xięſtwy Ruſkie=
4:
mi/ iák o tym rzecz ſamá kto ſwiádom y Kroniki Ruſkie/ tákże Sigismundus
5:
ab Herberſtein,in Commentarijs ac Chorographia regionum Moſchouiæ Duci ſubiectarum
6:
ſwiádczą/ fol. 65. 66. etc. Leży Rezańſkie wielkie Xięſtwo miedzy Oką y Donem
7:
álbo Tanais rzekámi wielkiemi/ y ſławnymi/
Rezańſkie Xię=
ſtwo co ieſt.
z ktorych iedná Tanais/ álbo Don
8:
po Moſkiewſku rzeczona/ Azią y Europę dzieli/ á wpada w martwe morze/ ál=
9:
bo czarne Iezioro/ ktore zowią Coſmographi Pallus Meotis v Azophu Miá=
10:
ſtá Tureckiego/ Skąd potym Kupcy Donem z Moſkwy y z Rezanu żegluiąc/
11:
áż do Kaphy/ Prekopu/ Konſtantinopolá/ y do wſzyſtkiey Greciey/ Włoch/
12:
Hieruzálem/ Siriey/ y do Afriki Morzem Miedzyziemſkim przes Pontum Eu=
13:
xinum/ y Heleſpontum przychodzą/ iákom ſam właſną experientią y bytnoſcią
14:
poczęśći tego żeglowánia ſkoſztował Roku 1574.
15:
Wſzyſtkie inſze kráiny Moſkiewſkie Rezańſkie Xięſtwo hoynośćią żywno=
16:
śći y vrodzáiem Zboża/ Miodow/ Zwierzu/ Bydła/ y Ryb rzecznych y iezior=
17:
nych przewyzſza/ y ludzi czerſtwośćią/ y przyrodzoną ſmiáłoſcią woienną vſlách=
18:
ćionych. Bo Tátárom Przekopſkim/ y Kazańſkim ſą przylegli/ z ktorymi ſie mu=
19:
ſzą vſtáwicznie ćwiczyć. Rezan zaś zamek y miáſto ſtołeczne drzewiáne/ niedále=
20:
ko od Oki rzeki wielkiey/
Rezan Zamek
y Miáſto.
od Moſkwy miáſtá 36 mil leży przyrodzenim mieſcá o=
21:
bronny Y záwżdy ſie Kniáź Rezáńſki piſał wielkim Xiędzē iáko dziś Moſkięwſki.
22:
Potomek tego Stániſłáwá Monarchy Kijowſkiego od Gedimina wygná=
23:
nego/ Waſiley Wielki Xiądz Rezáńſki/ poiął Sioſtrę v Waſilá Wielkiego Xię=
24:
dzá Moſkiewſkiego/ z ktorą miał Iwaná y Fiedora/ Synow. A gdy Wielki
25:
Kniáź Waſiley vmárł/ pánował po nim Iwan Syn/ Ten potym zoſtawił po
26:
ſwey ſmierci trzech Synow/ Wáſilá/ Fiedorá/ y Iwaná/ s ktorych dwá ſtárſzy
27:
wádząc ſie o zwierzchność pánowania/
Przygodá dwu
Brátow.
ſtoczyli bitwę wálną w polach Rezáń=
28:
ſkich/ támże ieden poráżon y zábit ná placu/ á drugi otrzymawſzy zwyćięſtwo
29:
zárazem ná tychże polach vmárł. Trzeći ktory zoſtał młodſzy dowiedziawſzy ſie
30:
o ſmierći ſtárſzych dwu Brátow/ zebrał ſie z Tátáry/ y opánował mocą wielkie
31:
Xięſtwo Rzezáńſkie oyczyſte/ ktore ieſzcze Mátka iego rządziłá. Tego potym
32:
(ácz przodkowie iego w wolnym páńſtwie wolno z dawná pánowáli/ á żadne=
33:
mu inſzemu Monárſze niebyli powinni) wnet Waſił Wielki Kniáź Moſkiewſki
34:
ktory ſie iedynowłaycą wſzyſtkiey Ruśi piſał/ pozwał przed ſwoy Máieſtat/ y o=
35:
ſadził do więźięnia/
Iáko Moſkwá
Rezan opáno=
wáłá.
á poſławſzy woyſká ſwoie Rezan zamek wziął/ y wſzyſtko
36:
Xięſtwo opánował/ á mátkę przerzeczoneo młodego á oſtáteczneo Kniáziá wiel=
37:
kiego Rezańſkiego Wdowę podſtrzygł w czernice/ y do Monáſterá przyſtroiwſzy
38:
ią wegnał. A iżby ná potym Xięſtwo Rezáńſkie od Moſkiewſkiego Xięſtwá nie
39:
odſtąpiło/ wielką część Rezáńcow Waſił Kniáź Moſkiewſki/ po rożnych krái=
40:
nach ſwoich roſprowadził/ y porozſadzał. Zá czym zupełną moc y władzą nád
41:
możnym y ſtárożytnym Rezanſkim Xięſtwem otrzymał. Bo áczkolwiek ten o=
42:
ſtátni Kniáź Iwan Rezańſki vćiekł był z więzięnia do Litwy roku 1525 gdy Tá=
43:
tarowie pod Moſkwą Miaſtem tuż ſie byli położyli/ wſzákże bez potomſtwá w
44:
Litwie iáko zbieg vmárł.
Iwan Kniáź
Rezanſki do
Litwy zbiegł.
A tum ſie dla tego czytelniku miły ſzerzey o tym ſław=
45:
nym á wielkim Xięſtwie Rezanſkim zábáwił/ áby obaczył iáko páńſtwá wielkie
46:
prętko á nagle przes wnętrzne niezgody vpadáią/ ták ſie to tu okazáło/ iż dwá
47:
Bráćia wadząc ſie o iedyną oyczyżnę márnie ią ſtráćili/ ſami zginęli/ y trzećiego
48:
Brátá vporem ſwoim y Mátkę w kaleki obroćili/ tak iż wſzyſtek narod wielkich
49:
Kniáziow Rezanſkich/ ktory trwał y kwitnął przes kilko ſet lat z gruntu zniſz=
50:
czał y zginął. Przeto ſie iuſz do rzeczy przedſięwziętey ſpraw Gediminowych
51:
zwroćimy.
iii ijGedimin


strona: 400

1:

2:

3:

4:

5:
Niezániedbał też Gedimin chwały Bogow ſwoich wvgruntowánym ſto=
6:
łecznym mieśćie ſwoim potwierdzić/ bo ácz pierwey od Swintorohá y Germon=
7:
ta Syná iego Xiążąt Litewſkich wieczny ogień iáko w Rzymie v Veſty był fun=
8:
dowány/ ná tym mieyſcu gdzie dziś puſzkárnia/ y Kápłani/ ktorzy pod gárdłem
9:
áby ogień nie zgáſł ſwięty pilnowáli/ byli hoynie nádáni/ wſzákże Gedimin nád
10:
to Lás ćiemny Bogom poſwięćił/ (co zwano v łáćinſkich pogan y inſzych náro=
11:
dow Lucus, á Litwá y dziś Lás zowie Laukos) y Kápłany pogáńſkim obyczá=
12:
iem w nim vſtáwił/ ktorzy tám zá duſze zmárłych Xiążąt ná onych mieyſcach
13:
álbo zgliſkach ſpalonych modły czynili/ támże y węże Gywoitos y Ziemiennikos
14:
názwáne karmili/ y hodowáli/ iáko Bożki domowe. A ten lás był nád Wilią
15:
podle puſzkárniey áż do Lukiſzek.
16:
Poſtáwił ieſzcze Gedimin Báłwan Perkunowi álbo Piorunowi/ Kámień
17:
krzemieniſty wielki/ z ktorego ogień Kápłani krzoſſali w ręku trzymaiący/ temu
18:
też ná ofiárę vſtáwicznie ogień wieczny z dębiny we dnie y w nocy palono/ ná tym
19:
mieyſcu gdzie dziś Kośćioł (od Iagełá Wnuká Gediminowego fundowány)
20:
ſwiętego Stániſłáwá w zamku.
21:
Byłá ieſzcze wielka Salá álbo Bożnicá ná Antokoli wſzyſtkim Bogom/
22:
ktorych Litwá zmamiona guſły czártowſkimi chwaliłá/ tám ſwiecę woſkową
23:
po wieczerach we czwartki Kapłani záwżdy ſtáwiáli/ y palili. Aleſmy o tych
24:
Báłwánach y zabobonach pogáńſkich wyzſzey ſzeroko z pewnych dowodow y
25:
vprzeymego dawnośći Litewſkich wybádania/ w Ruſkiey Kronice opiſſali/
26:
przeto o záłożęniu Trok y Wilná ná ten czás Czytelniku miły bądź content/ bo
27:
do inſzych ſpraw y dzieiow zá Gediminá ſie toczących przyſtępuiemy.
28:
O woiowániu Litewſkich y
29:
Zmodźkich Ziem przes Xiążętá Rzeskie/ y Krzyża=
30:
ki/ á o zburzęniu Lifland áż do Rewlá y Derptu/ przez Litwę/
31:
o ſplundrowániu Mázowſza y Dobrzyniá Roku 1322. O czym Petrus
32:
Dusburch/ Kroniki Pruſkie/ Liflandſkie/ Długoſz y Mie=
33:
chouius lib. 4. fol. 220. cap. 15. etć.
34:
Roździał V.
35:
R
Oku 1322. Krzyżacy Pruſcy iákoſz byli poráżęni
36:
od Gedyminá nád Zeymilą rzeką y nad Okmieną 1319. nie
37:
náćieráli potym do Litwy áni do Zmodzi wálnym woy=
38:
ſkiem/ tylko Kozáckimi vtarczkámi/ á ſłyſząc iż ſie Gedi=
39:
min Ruſkimi woynami/ tudzież budowánim Wilná był zá=
40:
báwił/ iákoſmy wyzſzey powiedzieli/ zbieráli wielkie woyſká
41:
ták z Prus iako z Lifland/ y z inſzych Xięſtw Niemieckich.

strona: 405

1:
Ná drugi záś rok 1326. Władiſław Lokietek wziąwſzy ná pomoc tyſiąc
2:
dwieſcie Litewſkiego Rycerſtwá od Gediminá/ nád ktorymi był Hetmánem
Dawid


strona: 406

Kſięgi Iedennaſte.406.
1:
Dawid on ſławny Stároſtá Grodzieńſki/ Z Wołoch też y z Ruśi poſſiłek má=
2:
iąc/ á z Polſki k temu wziętſze woyſko zebrawſzy/ ſam ſwoią oſſobą wypráwił ſię
3:
do Saſkiey ziemie y Márgrábſkiey przećiw Woldemárowi Márgrábi Bran=
4:
denburſkiemu po ſwiętym Ianie Chrzćicielu/
Ten Woldemar
Margraf prze=
dał był Krzyża=
kom Pomorſką
ziemię/ do Po=
lſki należącą.
á ták gdy żadnego odporu przećiw
5:
ſobie nie miał/ od Odry rzeki y od Brandenburgu/ áż do Frankfortu co naſzerzey
6:
y nadłużey mogł/ wſzyſtki kráiny Márgrábſtwá Brandenburſkiego zwoiował/
7:
potárł/ y w niwecz práwie ogniem/ żelázem/ łupieſtwem obroćił/ Miáſtá obron=
8:
ne y Zamki mijáiąc/
Lokietek Mar=
grábſtwo wo=
iuie.
z ktorych tylko ledwie Niemcy wyirzeć/ nie iżby ná odſiecz
9:
wyniść ſmieli/ gdzie wielkie okrućienſtwá Litwá pogáni nád Kośćiołámi/ kto=
10:
rych ſto czterdzieśći zburzyli/ y dwá Klaſztory Mnichow ſzárych y Mniſzek ſpa=
11:
lili/
142. Kośćio=
łow Litwá
zburzylá.
okázowáłá/ młode dziatki/ y ſtárych mężow/ y báby poſiekli/ á godnych do
12:
roboty y poſług iáko bydłá/
6000. więz=
niow Niemie=
ckich.
więcey niż ſześć tyſięcy duſz Niemieckich w nędzną
13:
niewolą wywiedli/ z wielką okrutnośćią y wzdobycią wſzelákiego dobytku/ y
14:
inſzych łupow/á ták do Polſki Krol Wladiſław Lokietek ze wſzytkim połonem
15:
bez odporu wcále odćiągnął. Ná tey woynie tráfił ſię ieden pámięći godny vczy=
16:
nek Mniſzki niktorey/
Fortel Mniſzki
ná Litwiná.
ktora poimána będąc od iednego Litwiná/ gdy iey chćiał
17:
gwałt vczynić/ proſiłá go áby iey tey zelżywośći nieczynił/ obiecuiąc go miáſto
18:
zapłaty y okupu/ tákiego fortelu náuczyć/ iż żadnym ſpoſobem żelazem niemiał
19:
być obráżon/
Idem uide apud
Cureum in An=
nalibus Sileſia,
fol. 9. S.
Czego gdy ſię Litwin chćiał chętliwie náuczyć/ podáłá mu ſzyię
20:
ſwoię wyciągnioną/ mowiąc/ ieſli nie wierzyſz/ ſkoſztuy teo pierwey ſzáblą ſwoią
21:
ná moiey ſzyi. Litwin vwierzywſzy á wnet dobywſzy ſzáble/ zá iednym rázem gło=
22:
wę iey vćiął/ ták oná pánná sſtała ſzkárádego gwałtu vćciwą ſmierćią vſzłá/ Po=
23:
gánin też oſzukány wyrozumiał/ iż w więtſzey wadze v niey vczćiwość Pánienſka
24:
byłá/ niż żywot doczeſny. Potym Litwá od Włádiſławá Lokietká do ſwey zie=
25:
mie odpuſzczona/
Litwa przez
Mázowſze ćią=
gnąc plundruie.
ćiągnęli przez Mázowſze z Dawidem Stároſtą Grodzienſkim
26:
Hetmánem ſwoim/ burząc/ woiuiąc/ y łupiąc co ſię im náwinęło.
27:
Niemogł ſcierpieć onego plundrowánia á okrućieńſtwá Litewſkiego nijáki
28:
Sláchćić Mázowiecki Andrzey imięniem/ ále gniewem wielkim zápalony/ ważył
29:
ſię pámięći godnego vczynku dokazáć/ Bo gdy ſię miedzy vfy Litewſkie wmieſzał/
30:
Dawidá Stároſtę Grodzieńſkiego mężá wielce w Litwie ſławnego/
Scewola Má=
zowiecki.
y Páná ná
31:
ten czás po Wielkim Xiędzu Gediminie pierwſzego (ktorego też zá ſobą w Mał=
32:
żeńſtwie Corkę właſną miał) Hetmáná onego woyſká zábił/ w poſrzodku obo=
33:
zu/ á dodawſzy prętkiemu Koniowi oſtrog/ przez ſtrwożone vfy Litewſkie/
Andrzey Má=
zur Hetmáná
Litewſkiego zábił.
ácz
34:
go kilko ſet Litwy goniło/ vbieżał. A Dawid Hetman ſławny/ ktory ono Pru=
35:
ſkie ziemie y Liflandſkie áż do Rewlá y Derptu woiował/ iákoſmy wyzſzey nápi=
36:
ſáli/ od iednego Mázowieckiego zámachu wiecznym ſnem záraz vſnął.
37:
Potym ná drugi rok 1327. Gedimin Wielki Xiądz Litewſki/ gdy ſię iego
38:
lud ná pierwſzey wypráwie z Lokietkiem zápráwił/ y wzdobył/ zebrawſzy woy=
39:
ſko z Litwy y Zmodźi/ táiemnymi y niezwyczáynymi drogámi/ dziewiątego
40:
dniá Márcá/ do Márgrábſtwá Brándenburſkiego znowu wćiągnął/ á poło=
41:
żywſzy ſię obozem pod Frankfortem Miáſtem głownym/ nád Odrą rzeką oſtátki
42:
wſzyſtkiey ziemie Márgrábſkiey zburzył/
Gedimin ſam z
nowu do Mar=
grábſtwá.
zwoiował/ złupił y ſpuſtoſzył/ ludzi tá=
43:
meſznych ſiekąc/ zábijáiąc/ á drugich wniewolą biorąc/ á nábrawſzy okwitość ro=
44:
zmáitych łupow/ dobytku y więźniow ſrzodkiem gránic Pruſkich y Mázowieckich
45:
przez mil dziewięćdzieſiąt y więcey bez namnieyſzego odporu do Litwy ſię wroćił.
100 mil y wię=
cey Litwá zlu=
pem vſzłá.
Idem ſentu &
Curſus in hiſtoria
Sileſica.

46:
Miechouius piſze iż Olger ſyn Gediminow wtey wtorey wypráwie do Bran=
47:
denburſkiego Margrábſtwá był wodzem y Hetmánem od Oyca nád Litwą.
48:
Tegoż roku 1322. Xiążętá Sląſkie Opolſkie/ Iaworowſkie/ Teſſyńſkie/ Gło=
49:
gowſkie/ Zegáńſkie/ Namyſłowſkie/ Oleſnickie/ Sprotáwſkie/ Kożuchowſkie/
50:
Stynawſkie/ Brzeſkie/ Legnickie/ Swidnickie y Falkenberſkie/ z narodu Krolow y
llXiążąt


strona: 407

407.Macieia Striykowskiego
1:
Xiążąt Polſkich idące/
Xiążętá wſziſt=
ki inſze Sląſkie
od Polſki do
Czechow.
zápomniawſzy ſwoiey przeſławney Fámiliey Krolew=
2:
ſkiey/ zápomniawſzy też wolnośći/ ktorey do onego czáſſu przy Kroleſtwie Pol=
3:
ſkim vżywáli/ gruntownie ſię przekinęli do Ianá Krolá Czeſkiego/ głownego nie=
4:
przyiaćiela Włádiſławá Lokietká Krolá Polſkiego/ á co byli przed tym wolni/
5:
to wtem czás muſieli poſtąpić hołd y poſłuſzeńſtwo Czechom.

strona: 410

1:
Tę gwałtowną niebeſpieczność y naiázdy Niemieckie/ Gedimin wielki Xiądz
2:
chcąc odbić á rycerſtwo ſwoie z oblężenia ćięſzkieo wybáwić/ zebrał woyſko wiel=
3:
kie z Litwy y Zmodzi z Olgerdem/ Iawnućiem/ y Kieyſtutem Synámi/ á obe=
4:
gnawſzy mocnym woyſkiem ony dwá Zamki nowe/ Fridburg y Beier/
Litwá Beieru
y Fridburgu
dobywa.
dobywał
5:
ich przez dwádzieśćiá y dwá dni vſtáwicznymi ſzturmámi/ podkopy/ ſtrzelbą y
6:
táranámi/
Ruſnice.
lecz gdy ſie Niemcy ruſniczną ſtrzelbą ieſzcze Litwie nieprzywykłą

strona: 411

411.Macieia Striykowſkiego
1:
mężnie bronili/ y wiele Gediminowi ludu pobili/ ſam Gedimin dodawáiąc Ry=
2:
cerſtwu ſwoiemu ochoty/ bliżey pod ſcianę przyiáchawſzy/
Niebeſpieczna
rzecz ſámemu
Xiążęćiu pod
Ząmek chodzić.
vkázował ſzáńcom
3:
y Táranam mieyſce ſłuſznieyſze do tłuczenia/ y rozwalánia báſzty iedney tám
4:
gdy ſię ochotnie ſtáruſzek vwijał/ poſtrzelił go w grzbiet z Ruſnice Niemiec ie=
5:
den z błánkow/ iáko Pruſkie Kroniki ſwiádczą/ a Miechouius piſze/ iż go ignea
6:
ſagitta per dorſum trasfixit, ogniſtą ſtrzáłą/
Gedimin zábi=
ty z Ruſnice.
ále podobno rychley ogniſtą kulką z Ru=
7:
ſnice/ bo tego czáſſu ruſnice Niemcy wymyſláć poczęli/ wſzákże ieſzcze bez krzoſ=
8:
ſow/ iáko owych kilká ná Zamku Wilenſkim w ſkárbie widzimy/ tákże w Rydze/
9:
w Dunamunćie y w Pruſkich zamkach inſzych tych ſtárodawnych ruſnic wielem
10:
widział. Gedimin od onego poſtrzelenia nátychmiaſt duſzę wyduchnął/ y ſko=
11:
nał/ á zá iego ſmierćią Woyſko Litewſkie od oblężęnia Zamkow odſtąpiło/ z
12:
wielkim ſmutkiem/ płáczem y nárzekánim ſynow iego Olgerdá/ Kieyſtutá/ Iá=
13:
wnuciá/ y inſzych/ y poſpolitego ludu y Rycerſtwá z zwykłym ná xtałt ſpiewá=
14:
nia lámentowánim/ y wyliczánim cnot y dzielności iego/ iáko ieſt obyczay v
15:
Litwy opłákiwánia vmárłych.
16:
Prowádzili potym do Wilná ćiáło iego Synowie y wſzytko Rycerſtwo/
17:
á tám obyczáiem Xiążęcym według obchodow y obrzędow pogáńſkich/ zło=
18:
żywſzy wielki ſtos ſmolney ſoſniny w tym mieyſcu gdzie Wilná do Wiliey wpa=
19:
da grob mu nágotowáli/ potym gdy ſię wſzyſcy ſiedḿ Synow Montiwid/
20:
Narimunt/ Olgerd/ Kieyſtut/ Lubart/ Iawnucz/ Koriat ná oſtáteczny ob=
21:
chod pogrzebu Oycowſkiego ziecháli/ vbráli go w odzienie y w ſzáty Xiążęce
22:
ſwietne/
Pogrzeb Gedi=
minow podobny
Protocleſſowe=
mu/ y Hectoro=
wemu/ O czym
Homerus.
w ktorych ſię zá żywotá ſam nawięcey kochał/ Száblę/ Włocznią/ Sai=
23:
dak z łukiem/ Sokołow/ y Chartow parę/ Koniá z ſiodłem żywotnego/ y Słu=
24:
gę nawiernieyſzego iego Kochánká związawſzy z nim/ ná ſtos drew położyli z
25:
wielką żałośćią zgromádzonego Rycerſtwá/ potym wkoło drwá zápaliwſzy/
26:
páznogćie Ryſie/ y Niedźwiedzie ná ogień miotáli/ iáko był v nich zwyczay ſtá=
27:
rodawny/ zbroię też y część łupow Nieprzyiáćielſkich/ y trzech więźniow Niem=
28:
cow zbroynych/ żywych z nim ſpalili/ Potym gdy ćiáłá zgorzáły oſobno popioł
29:
y koſtki Xiążęce/ Sługi/ Koniá/ y Chártow etć. zebrawſzy y w trunę záſpunto=
30:
wawſzy w ziemię ná onymże mieyſcu pochowáli. A tu ſię iuſz pánowánie y
31:
ſpráwy woienne/ y domowe/ tudzież ſmierć y pogrzeb Wielkiego Xię=
32:
dzá Gediminá Witeneſſowicá dowodnie z rozmáitych Hiſtori=
33:
kow Polſkich/ Pruſkich/ Liflandſkich/ Ruſkich y Látopiſz=
34:
czow Litewſkich z wielką pracą czytelniku miły
35:
zebráne/ y porządnie ſpiſſáne dokoń=
36:
czyły Roku 1329.
37:
grafika
Máćieiá


strona: 416

1:

2:

3:

4:

5:
Działo ſię to roku od Chriſtuſá Páná 1330. zá Ludowiká 33. Ceſárzá/ á zá
6:
Papieżá Ianá 22. zá Teodriká álbo Ditrichá z Aldemburgu Vicemiſtrzá Pru=
7:
ſkiego ſzeſtnaſtego/ zá Włádiſławá Lokietka Krolá Polſkiego/ á zá Dimitrá
8:
Semieczcycá Kniáziá wielkiego Moſkiewſkiego pánowánia/ według dowodu
9:
kilkunaśćie Kronik Ruſkich/ Pruſkich y Liflandſkich ktoreſmy tu dla pewnośći
10:
lat znoſili z pilnośćią.
11:
Potym Roku od ſtworzęnia Swiátá według Ruſkiego ráchunku 6365.
12:
gdy Zanabek Carz Tátarſki wielki/ Syn Azbekow/ á Wnuk Battégo (ktory ono
13:
Baty był Polſkę y Ruś w ſześćiu ſet tyſiąc Tatárow zburzył) w Zawolſkiey/
O Tátárow
Zawolſkich po=
wodzeniu.
w
14:
Prekopſkiey y Krymſkiey Hordzie pánował. Brátow inſzych dla chćiwośći pá=
15:
nowánia pobił/ y moc ſwoię ſzeroko w Ruſkich páńſtwach/ zniewoliwſzy ich
16:
Xiążętá rozſzerzył. Zoſtáwił ná Cárſtwie Tátárſkim Syná Berdebeka/ ktory
17:
tákże dwánaśćie Brátow rodzonych zámordował/ áby mu w páńſtwie nieprze=
18:
ſzkadzáli/ ále y ſam ledwo dwie lećie ná Cárſtwie wykonawſzy vmárł/ ſyná teżieo
19:
Aſkulpe Narus drugi Cárzyk iż ledwo Mieſiąc pánował zábił.
Srogie wnętrz
ne záboyſtwá
Cárzykow Za=
wolſkich.
Naruſſá záś
20:
w rok potym Chidir zábił/ roku od ſtworzenia Swiátá 6868. według Kronik
21:
Ruſkich/ a Chidirá Syn właſny Tamerboſcha zdradą zámordował/ ále y ten
22:
na páńſtwie złoſliwie nabytym ledwo ſiedḿ dni wykonawſzy/ od Carzá Temni=
23:
ká Mamáiá był wygnány i zábity/ Roku 6869.
O tym czytay
Herberſteina/
etc.
O czym naydzieſz w Kroni=
24:
kach Moſkiewſkich y v Herberſteiná folio 5. & folio 58. in commentarijs Moſchouiticis
25:
niedaleko chodząc.
26:
Dla tych tedy roſterkow y zaboyſtw wnętrznych pogáńſkich Tátárſkich/ gdy
27:
ſię ſámo złe biło/ wiele Xiążąt Ruſkich zwłaſzczá Simeon Iwánowic Twierſki/
28:
y Dimitr Wielki Kniáź Moſkiewſki/
Ruſkie Xiążę=
tá/ y Kniáz Mo=
ſkiewſki iárzmo
Tátárſkie zrzu=
ćili.
iárzmo Tátárſkie ktorym byli ich przodko=
29:
wie Roku od ſtworzęnia Swiátá 6745. przez Bateiá Cárzá zniewoleni z ſziy
30:
ſwoich zrzućili/ y w pierwſzą ſię wolność wſzrobowáli Tátárſkie woyſká kilko rá=
31:
zow pogromiwſzy. A iż też Tátárowie Prekopſcy y Krymſcy wten czás wſzyſtki
32:
polá dzikie zá Kijowē ſzeroko leżące/ y Podole wſzyſtko Litewſkim ziemiam przy=
33:
ległe trzymáli/ y Baſkaki álbo Otomany ſwoie nád Ruſſakámi w támtych krái=
34:
nach mieſzkáiącymi chowali/ iákoby Stároſtow/
Tátárowie Po=
dole trzymáli.
ktorzy od nich záwżdy dań wy=
35:
bieráli/ y według ſwego zdánia Ruſſakom Chrześćiánom iáko poddánym roſká=
36:
zowáli/ y częſtymi naiázdámi do Litewſkich dzierżaw wielkie krzywdy Olgerdo=
37:
wi wyrządzáli. Przeto roku od Chriſtuſá Páná 1331. Olgerd vmocniwſzy przy=
38:
mierze ná dwie lećie z Krzyżakámi Pruſkimi/ y z Liflandſkimi/ wypráwił ſię prze=
39:
ćiw Tátárom w dzikie polá/
Olgerd ná Tá=
táry z Litwą.
ćiągnęli też znim czterzey Synowcy Koriato=
40:
wicy Xiążętá/ Alexander/ Konſtanti/ Iurgi/ y Fiedor Synowie Koriato=
41:
wi Xiążęciá Nowogrodzkiego/ A gdy przyſzli ná vroćiſcza do Siney wo=
42:
dy minąwſzy Kániow y Cirkaſſy/ vkazałá ſie im w polu wielka Hordá Tá=
43:
tárow z trzemá Cárzykámi ná trzy vfce rozdzieleni/ ieden vf wiodł Kutłu=
44:
bách Soltan/
Kutłubach/
Kacibeykerem/ y
Dimeiter Cá=
rzowie.
drugi ſpráwował Kaczybeykierey/ á trzeći rządził Dimeiter
45:
Soltan/ co obaczywſzy Olgerd iż ſię do bitwy mieli Tátárowie/ zſzykował
46:
ſwoich ná ſześć vfcow zákrzywionych/ rożno ich z bokow y ná czoło roz=
47:
ſádziwſzy/ áby ich Tátárowie iáko myſlili tańcámi zwykłymi ogárnąć y
48:
ſtrzáłámi ſzkodzić nie mogli.
Potkánie Li=
twy z Tátáry.
A potym zápalczywą chęcią Tátárowie
49:
grad żelázny z łukow ná Litwę gęſto puśćili/ zátoczywſzy tańce po kilo
50:
kroć/ ále im máło Strzelbą zaſzkodzili/ dla porządnego zſzykowánia/
y prętkiego


strona: 417

417.Macieia Striykowſkiego
1:
y prętkiego rozſtąpienia.

strona: 420

Też chce Kopiją Litewſką
1:
pod Zamek Moſkiewſki przyſtáwić/ áby wiedział Kniáź Moſkiewſki/ iż
o ijnie to wo=


strona: 421

421.Macieia Striykowſkiego
1:
nie to woiennik co do roku odkłáda/ y co pogody pátrza/ ále ten ktory záraz y
2:
w niepogodzie myſli/ iákoby mogł ſtrátę nágrodzić/ omieſzkánia powetowáć/
3:
y zábieżeć ſwoiey ſzkodzie.
4:
Z tym poſelſtwem y z ogniem w żagwi ledwo Poſłowie Moſkiewſcy má=
5:
ło co pierwey do ſwego Kniázia przyiecháli/ ktorego podkáli w dzień Wielko=
6:
nocny do Cerkwie idącego ná iutrznią: Ali iuſz gdy ieſzcze świtáło Wielki
7:
Xiądz Litewſki Olgerd ze wſzyſtkim Woyſkiem ſwoim pod Miáſto przyćią=
8:
gnął/ y położył ſię obozem ná Pokłonney gorze/ iáko wſzyſtcy Látopiſzcze
9:
ſwiádczą/ by ich chciał ná to tyſiąc znośić/ Aczkolwiek tego Ruſkie Kroniki
10:
niewſpomináią/ áni inſzy Hiſtorikowie/ okrom Herberſteiná.
11:
Dimitr Wielki Xiądz Moſkiewſki wyſłuchawſzy poſelſtwá hárdzie wet zá
12:
wet oddánego/ á nieprzyiaćielá tuż nád Miáſtem do woyny zgotowánego/ y w
13:
vſzykowánych vfach ſpráwnie ku bitwie ſtoiącego/ nievfaiąc obronie zamkowey
14:
y mieſckiey myſlił ſię z Litwą w polu potkáć/ ále iż ſię ná prętce do bitwy y do
15:
odporu ták wielkiemu nieprzyiáćielowi niemogł zgotowáć/ vdał ſię w rokowá=
16:
nie y poſłał do Olgerdá o vgodę/ y záſtánowienie przymierza/ poſtępuiąc na=
17:
kłádow woiennych nagrodę/ záchowánie ſtátecznego pokoiu raz potwierdzone=
18:
go/ y gránice z Litwą tákie iákieby ſłuſzne być miáły/ y ná ktorych Olgerd z ry=
19:
cerſtwem ſwoim przeſtánie. Po długich tedy námowach dał ſię Olgerd do ſłuſz=
20:
nego iednánia y przymierza nákłonić/ vważáiąc w cudzey ziemi zwłaſzczá wąt=
21:
pliwy ſkutek zwyćięſtwá/ wſzakże pod tymi kondiciámi/ áby mu wolno było do
22:
Zamku Moſkiewſkiego z częśćią Rycerſtwá Litewſkiego y z Boiárámi przed=
23:
nieyſzymi zbroyno wiecháć/ á kopiją do ſćiány Zamkowey przyſtáwić/ á zá be=
24:
ſpieczność y zá ſtáteczne záchowánie poſtánowionego przymierza y gránic Li=
25:
tewſkich z Moſkwą po Vhrę rzekę/
Drugie Láto=
piſzce ſwiádczą
po Mozayſk/ y
po Vhrę rzekę.
áby ſam Kniáź wielki Dimitr z Metropoli=
26:
tem y z Boiáry ſwoimi pochrzeſtnym cáłowániu przyſięgę vczynił. Co gdy
27:
wſzyſtko Moſkiewſki ſpełnił y potwierdził/ vchodząc czego gorſzego.Olgerd
28:
też przeſtawáiąc ná kondiciach przymierza poſtáwionego dobrowolnie podá=
29:
nych/ bez koſztowánia ſzkutku wątpliwego woyny/ według poſtánowienia wie=
30:
chał w Zamek Moſkiewſki dobrowolnie otworzony/ tám w Cerkwi Dimitrá
31:
Wielkiego Xiędzá Moſkiewſkiego przywitał/ y oddał mu kraśne álbo Wielko=
32:
nocne iáie/ mowiąc: Widziſz teraz Kniázie Wielki Dimitrze/ kto z nas rániey
33:
ná woynę wſtáie. A potym ſam Olgerd kopiją o ſćiánę zamkową ſkruſzył/ á
34:
drugie Látopiſzcze ſwiádczą/ iż tylko przyſtáwił/ áby Moſkwá pámiętáłá/
35:
iż Litwá z Olgerdem kopije ſwoie pod Zamek Moſkiewſki przyſtáwowáłá.
Máłe nakłady
woienne w on
czás były/ bo nie
żolnierzámi/ tyl
ko wlaſnymi Li
tewſkimi Boiá=
ry w on czás
woiny Xiążętá
Litewſkie od=
práwowáły.

36:
Odłożył tedy Olgerdowi Moſkiewſki wſzyſtki nakłády woienne/ y inſzymi v=
37:
pominkámi rozmaitymi w Złoćie/ w Szátach/ w Koniach/ y drogich Kámie=
38:
niach ták ſámego iáko iego Rycerſtwo vdárował/ gránice z Litwą po Mo=
39:
zayſk ziednę ſtronę ośḿnaśćie mil od Moſkwy/ á zdrugą ſtronę po Vgrę ál=
40:
bo Iuhrę Rzekę głęboką y błotną/ ktora ſię pocżyna nie dáleko od Dorohu=
41:
buza w leſie zá Smolenſkiem mil ośḿnaśćie/ á miedzy Kolugą y Woroti=
42:
nem do Oki Rzeki wielkiey wpada: Po tę byłá gránicá z Moſkwą z drugiey
43:
ſtrony/
O tym też czy=
tay Herberſtei=
ná fol. 71.
O czym też Herberſtein wſpomina fol. 70.in Commentarijs Moſchouiticis.
44:
Ták wten czás Olgerd Gediminowic Wielki Xiądz Litewſki y Witebſki/ to
45:
ſławne zwyćięſtwo y rozſzerzenie páńſtwá ſwego bez zwodzenia bitwy y roź=
46:
lania krwie otrzymał: A potym ſię z weſelim ná Witebſk do żony Vliany/ po
47:
ktorey trzymał Xięſtwo Witebſkie/ wroćił/ á ſtamtąd woyſko roſpuśćił/
48:
Rycerſtwo dobrze záſłużone vdárowawſzy.
Gránice Litew
ſkie zá Olgerdá
od Moſkwy
Miáſtá 18 mil
y zá Witoltá.
A tu Czy=


strona: 426

1:
Roku záś 1339. Teodricus z Aldemburgu Miſtrz Pruſki/ máiąc z ſobą ná
2:
pomoc w towárzyſtwie Pfalcgrafá Renſkiego y inſze Xiążętá/ z wielkim á mo=
3:
cnym á wielkim woyſkiem Niemieckim wćiągnął do Litwy Zimie/ gdzie nád
Niemnem


strona: 427

Kſięgi Dwánaſte.427.
1:
Niemnem Zamek Wielonę obegnał/
Krzyżacy pod
Wieloną.
ktorego przeważnymi ſzturmámi dobywał/
2:
ále gdy ſię Litwá y Zmodź ſtale broniłá/ obaczywſzy prożną pracą/ y vśiłowá=
3:
nie ſwoie dáremne/ tákże vtrátę w ludziach pod częſto przegránymi ſzturmámi/
4:
muſiał ſię do Prus wroćić. A ná láto záś z wielkośćią Rycerſtwá pielgrzym=
5:
ſkiego z dálekich ſtron zebránego do Litwy y do Zmodzi ſię wroćił/ kráiny y
6:
wołośći Litewſkie zwoiował/ y więźniow bárdzo wiele wywiodł do Prus.
7:
Trzy też groble y wáły vſypał/ y trzy przekopy álbo rowy głębokie przywiod=
8:
ſzy w nie wodę wykopáć dał wten czás/ chcąc tymi záſtáwámi/ chytrych á czę=
9:
ſtych vkradkiem wtarczek/ y naiázdow do Zieḿ Pruſkich Litwie y Zmodzi zá=
10:
bronić.
11:
Tegoż roku 1339. Kázimierzowi Krolowi Polſkiemu Małżonká vmárłá
12:
Krolowa Anná Litewſká Corká Gediminowá/ á Sioſtrá Olgerdowá y Kiey=
13:
ſtutowá.
Tymże xtałtem
Anaſtaſius Ce
ſarz Grecki zá=
murował ſie był
i od Tátárow/ y
Bulgárow
Gławakow wy
wiodwſzy mur
od czarnego mo
rzá aż do Sili=
bryey nád Hele=
ſpont/ gdziem ia
ſam był Roku
1575 y o czym
też Cromerus
cap. 8. & Pom=
ponius æius lib.
2. in Hiſt. Rom.
Imper: Temu
też podobne vo=
tum było iedne=
go náſzego Bi=
ſkupá/ od Tátá=
row ſię zámu=
rowáć.
Ta iáko Długoſz/ Miechouius y Cromerus lib. 12. piſzą/ ták ſię bardzo
14:
kocháłá w tańcach vſtawicznych y w muzyce/ iż y w drodze gdziekolwiek iáchá=
15:
łá/ záwżdy rotámi wkoło ſiebie tanecznikow y rozmáitych muzykow wodziłá/
16:
ktorzy ią ſpiewánim/ gránim ná dudach/ multánkach/ ſurmach/ ná ſkrzypicach
17:
y bębnach gráiąc ćieſzyli/ Potomká żadnego męſkiego Kázimierz Krol z nią nie=
18:
miał/ tylko iednę Corkę Helżbietę/ ktora byłá potym wydána w małżeńſtwo zá
19:
Boguſławá Xiążę Stetyńſkie. Przeto Krol Kázimierz tegoż roku 1339. Maiá
20:
dniá 8. złożył Siem w Krákowie/ ná ktorym o wybrániu/ y náznáczeniu pew=
21:
nego potomká y ſucceſſorá po ſobie ná Kroleſtwo Polſkie z Pány y Sláchtą rá=
22:
dził/ Ponieważ niemiał tylko iednę Corkę z Litewki vrodzoną/ Tám niktorzy
23:
ná Iánuſzá/ drudzy ná Semowitá/ Xiążętá Mázowieckie/ á drudzy ná Xiążę
24:
Włádiſławá Opolſkie wotowáli/
Pomorſkie Xią=
żętá Stetinſkie
potym ſie ſzero=
ko rozmnożyły z
tey wnuczki Ge
diminowey.
iż ći wſzyſcy z ſtárodawná z pokolenia y z
25:
narodu Krolow Polſkich genealogią wiedli. Ale Kázimierz Krol ty wſzyſtki
26:
wotá Pánow Polſkich w niwecz obroćił/ powiádáiąc iż Xiążę Opolſkie y inſze
27:
Xiążętá Sląſkie/ ponieważ ſię od Korony Polſkiey odłączyli/ á do Czechow (iá=
28:
ko ſie wyzſzey nápiſáło) przyſtáli/ nie byli godni tey vczćiwośći/ z Xiążąt záś
29:
Mázowieckich máło godnośći y rozſzerzenia Kroleſtwu Polſkiemu przybyć mu
30:
ſię zdáło/
Eleccia Suc=
ceſſorá ná Kro=
leſtwo Polſkie.
gdyż oni hołdownikámi Krolow Polſkich byli/ á w oboich ták w
31:
Slężakach/ iáko w Mázowſzánach bárdzo ſłábą potężność/ y obronę przećiw
32:
nieprzyiaćiołom być powiádał/ Przeto ná Károluſſá Krolá Węgierſkiego Swa=
33:
grá ſwoiego/ ktory miał Sioſtrę iego Annę Krolewnę Polſką zá ſobą/ wſzyſt=
34:
kich wotá y zdánia záraz Kázimierz obroćił/ y ná Syny iego Ludowiká/ y Ste=
35:
phaná.
Crom lib. 12.

36:
Roſpuśćiwſzy potym Siem iáchał ſam Kázimierz do Węgier zwielkimi á
37:
ſwietnymi pocztámi Pánow Polſkich/ á tám w Wyſzegrodzie ná Kroleſtwo
38:
Polſkie Ludowiká Sieſtrzeńcá ſwoiego wnuká Lokietkowego/ á Syná Káro=
39:
luſſowego Krolewicá Węgierſkiego imo dwu inſzych Brátow náznáczył/ y po=
40:
twierdził zá przyzwolenim Pánow Polſkich.
Ludwik ná
Kroleſtwo Pol=
ſkie náznáczon.

41:
Piſzą też y ſwiádczą Látopiſzcze Ruſkie/ y Litewſkie/
Tego Polſkie
Kroniki nie
wſpomináią.
iż Kázimierz Krol y
42:
Pánowie koronni/ ná tymże Seymie Krákowſkim dla Electiey wyzſzey miáno=
43:
wáney zebránym/ miedzy inſzymi Kandidaty żądáli y chćieli wybráć ná Krole=
44:
ſtwo Polſkie Conſtantiná Koriatowicá Wnuká Gediminowego/ á Synowcá
45:
Olgerdowego/ Xiążę ná ten czás Litewſkie w ziemiach Podolſkich. A gdy przy=
46:
iáchał do Krákowá námawiał go Kázimierz Krol/ áby ſię ochrzćił z Ruſkiey w
47:
Rzymſką wiárę/
Conſtantin Ko=
riatowic ná
Kroleſtwo Pol=
ſkie żądan.
chćiałliby być po nim Succeſſorem ná Kroleſtwo Polſkie wy=
48:
bránym/ Czego gdy Xiążę Conſtantin Koriatowic niechćiał vczynić/ áni ná to
49:
pozwolić/ áby miał wiárę odmieniáć/ wzgárdził (powiádáią Látopiſzcze) ſuc=
50:
ceſſią ná Kroleſtwo Polſkie/ á do Podola ſię wroćiwſzy rychło potym vmárł.
Co vſłyſzaw=


strona: 432

1:

2:

3:

4:

5:
Krolowie záś Ludwig Węgierſki/ y Ian Czeſki/ y Márgrábiá Moráwſki
6:
Carolus/ y ony wſzyſtkie woyſká Rzeſze Niemieckiey/ gdy w ták ogromnych
7:
woyſk wielkośći do Zmodźi y do Litwy wćiągnęli/ á ſpuſtoſzone/ y bez wſzel=
8:
kiey żywnośći wygłádzone náleźli/ bić ſię też z kim nie było/ bo co Ludzie go=
9:
dnieyſzy z Kieiſtutem w Pruſiech/ á drudzy z Olgerdem w Liflanćiech wzaiem/
10:
y wet zá wet woyną woynę oddawáli/ Ná oſtátek z wielkim ludem dáley w
11:
ziemię Litewſką ćiągnąc/ gdy żywnośći żadney doſtáć niemogli (bo wſzyſtko
12:
przed niewdzięcznymi gośćiámi dobrze było ſprzątniono) poczęli od głodu zdy=
13:
cháć/ zwłaſzczá Niemcy/ Angelczycy/ Fráncuzowie/ Holandrowie/ co ſię w
14:
ſwoich ziemiach roſkoſznie żyć/ miękko legáć/ á winá pić byli náuczyli/ Węgro=
15:
wie tákże/ Czechowie/ Moráwcy/ Ślężacy/ Sáſſowie/ Pomorczycy/ Duńczy=
16:
cy nędzą y niewczáſſámi Litewſkimi/ y ledá zielſkámi/ ktore głod ſmierząc ieść
17:
muſieli/ zemdleni y zárażeni ná drogach vſtawáli/ drudzy biegunkámi/ y czerwo=
18:
nymi niemocámi márli/ á niktorzy Konie ſwoie tákże z głodu vſtawáiące ie=
19:
dli. Olgerd záś w Liflanćiech/ á Kieyſtut w Pruſiech kráinach okwitych/ y
20:
wſzyſtkimi doſtátkámi opływáiących ſobie wolno tym czáſſem buiáli/ iákoby
21:
nijáki frimark/ álbo zamiánę páńſtwá zá páńſtwo czyniąc.
Wy w náſzych/
my w wáſzych.
Co obaczywſzy
22:
Ludwik Krol Węgerſki/ y Ian Czeſki/ y wſzyſtkie inſze Xiążętá y Hetmáno=
23:
wie woyſk Niemieckich/ poczęli Miſtrzá Pruſkiego Henriká Duſumerá ſro=
24:
moćić/ łáiąc go y háńbiąc/ iż ich ták nikczemnie záwiodł/ zwłoczył/ y znędził/
25:
nie opowiedziawſzy im pierwey iáko nie ſwiádomym/ y gośćiom przychodnim/
26:
ſpoſſobu y zwyczáiu nieprzyiáćielſkiego/ y położenia/ tákże niedoſtátkow zie=
27:
mie Litewſkiey/ y Zmodźkiey/
Woyſká wiel=
kie Czeſkie/ Wę
gierſkie/ Rzeſkie/
Pruſkie/ etc gło
dem w Litwie
poráżone.
A ták náſwárzywſzy ſię/ á nieprzyiaćiołá w oczy
28:
nie widziawſzy/ ſtátkow woiennych bárdzo wiele/ á prożno pomiotawſzy/ Ko=
29:
ni i dobytkow/ tákże Ludzi głodem y nędzą zmorzonych potráćiwſzy/ muſieli
30:
wyćiágnąć názad do Prus z Litwy y z Zmodzi/ z nienágrodzoną ſzkodą y nie=
31:
ſławą wieczną/ ták gwaltowney y wielkiey/ á prożney y dáremney dwu Kro=
32:
low/ y kilkudzieſiąt Xiążąt y wſzyſtkiey Rzeſze Niemieckiey wypráwy/ Duſu=
33:
mer też Miſtrz Sambiyſką wſzyſtkę ziemię/ y kilkonaśćie zamkow w Pruſiech
34:
przez Kieyſtutá zburzonych ku tey ſzkodzie nálazł/ tákże Burchardus Haren w
35:
Liflanćiech przez Olgerdá z Litwą nálazł puſtki vczynione/ począwſzy od
36:
Dźwiny do Abſelſkiego/ y Derptſkiego Biſkupſtwá/ O czym Kroniki Pruſkie
37:
y Liflandſkie ſtáre ſwiádczą doſtáteczniey/ y Długoſz náſz z Miechouiuſſem
38:
lib. 4. cap. 24. folio 23. wſpomináią w ty ſłowá: Eodem anno 1343. Ludouicus
39:
Hungariæ Ioannes Lucemburgenſis Bohemiæ, Reges, Carolus filius eius Marchio Morauiæ, Item Co-
40:
mes de Halles & alij quam plures illuſtres uiri in Pruſsiam cum eorum potentijs aduenerunt, atq. cum
41:
Magiſtro Pruſsiæ in Lituaniam deſcenderunt: Lituani autem inteum quo eorum terra uaſtabatur, cum
42:
omni potentia in terram Sambienſem, & in Liuoniam perrexerunt, & eas graſſabant, Magiſtro Liuo=
43:
niæ abſente, & Samagittas oppugnante, Quæ uarietas adeo Reges afſixit, ut Magiſtrum conuiciarentur
44:
tanquam huius peſsimi euentus auctorem.
Tym też forte=
lem Agatocles
Cartaginenſow
porobił/ ktorzy
gdy w iego Kro
leſtwie Siciliy
ſkim miáſtá ſto
łecznego Sira=
cuſas dobywáli/
on z dwiemá ſy
námi/ y co mogł
ludu ná prętce
zebráć/ przewi=
ozł ſię do ich zie
mie Afriki mo=
rzē / ktorą wſzerz
y wzdłuż zwo=
iował/ y woyſká
wielkie Carta=
ginenſkie z Het=
mány poráził/
etc. O czym czy
tay Iuſtinum
lib. 22.

45:
Cromerus tákże lib. 12. ták krotko o tey woynie wſpomina: Contra Litua=
46:
nos quidem expeditionem Ioannes Boemorum Rex cum Carolo filio Marchione Morauiæ, et. Ludo=
47:
uicus Vngarorum hyberno huius anni tempore magnis uiribus, ſed ſucceſſu non ſatis pari apparatui
48:
Crucigeris opem ferentes feciſſe memorantur.
Potym


strona: 437

1:

2:

3:

4:

5:
Tymi ták tedy wielkimi ſzkodámi Kázimierz Krol poruſzony roku Páńſkie=
6:
go 1351. zebrawſzy wielkie woyſká weſpołek z Ludowikiem Krolem Węgerſkim/
7:
ćiágnął do Ruśi przećiw Litwie/ gdzie poráziwſzy ieden zagon Litewſki/
Kieyſtut od Po
lakow poiman
w bitwie.
Kiey=
8:
ſtutá w zámieſzáney bitwie Polacy poimáli/ tákże wſzyſtkę Włodimirſką zie=
9:
mię zwoiowáli. Krolowie potym Kazimierz Polſki y Ludwig Węgierſki teyże
10:
źimy woyſko roſpuśćili. Kieyſtut też był chowan w vczćiwey ſtraży/
Kieyſtut z wię=
zienia vćiekł.
á gdy ſię
11:
ſlubował ochrzćić rychło potym w nocy z więźienia vćiekł oſzukawſzy Krolow/
12:
y strażą.
13:
A zárázem zebrawſzy woyſká Litewſkie z Bráćią/ z nowu do Ruśi przećiw
14:
Polakom ćiągnął/ tám Włodimirſki Zamek pod Polaki bez wieśći vbieżawſzy
15:
y złupiwſzy ſpalił/ y wſzyſtkie ony kráiny ſobie y ſwym brátom przez Kazimierzá
16:
wydarte odyſkał/ y do Litwy przywroćił/
Kieyſtut Wło=
dimirz odiął
wtory raz/ y
Halicz zburzył.
tákże y Hálickie wołośći ácz dáleko
17:
od Litwy ná Węgierſkich gránicach y Wołoſkich położone z Lubártem Brá=
18:
tem poburzył.
19:
Cromerus miáſto Kieyſtutá/ Lubártá być poimánego od Polakow w
20:
przegráney bitwie kłádzie/ ále Długoſſus y Miechouius Kieyſtutá położyli/ co
21:
podobniey/
O tym czytay/
Miechouium lib.
4. cap. 19. fol.
227. Etiam Kiei=
ſtutonem ducem
Lituaniæ in quo=
dam particulari
certamine cœpit
&c. ſed Reges
deludens, nocte
effugit.
bo Lubárt iuſz ſię był przed tym dawno ochrzcił w Ruſką wiárę
22:
gwoli żęnie Xiężnie Włodimirſkiey/ po ktorey y Wołyńſkie Xięſtwo ieſzcze zá
23:
Oycá Gediminá wziął w vdział/ prożno ſię tedy miáł ſlubowáć ochrzćić/ ponie=
24:
waż iuż był Chrześćiáninem/ ále Kieyſtut był Pogáninem záwżdy/ y ták vmárł/
25:
Kieyſtut tedy á nie Lubárt był poimány wten czas/ á obietnicą ochrzczenia z
26:
więzienia ſię wykręćił.
27:
Bonſinus záś Kronikarz Węgierſki piſze/ iż tá woyná nie w Ruśi/ ále w
28:
Litwie byłá/ gdy kałuże/ ieziorá/ y rzeki vmárzły/ á ná roſtoku zimy Węgrowie
29:
y Polacy z Litwy wyćiągnęli.
30:
A Kieyſtut z Lubártem zá nimi śládem idąc/ trzećią wypráwą Sendo=
31:
mirſką ziemię trzeći kroć áż do Zawichwoſtá z Litewſkimi kozaki zawoiowáli/
32:
máiąc ku temu wodze/ ktorzy pogány ku burzeniu oyczyzny ſwoiey właſney przy=
33:
wodzili/
Dlugoſz & Cro=
merus lib. 12.
miedzy tymi zacnieyſzych Długoſz/ y Cromer w ſwoich Kronikach po=
34:
wiádáią być Piotrá Pſonkę z Herbu Ianiny/ y Otoná z Czechárowic Herbu To=
35:
porow/ ktorzy będąc wiádomi iáko oyczycy położęnia mieyſc/ y ſpraw polſkich/
36:
potaiemnie naiázdy Litewſkie przywodzili/
Przywodcze
Litwy do Pol=
ſki Pſonká y
Tárło.
y porády ſwoich onym wydawá=
37:
li. Tráfiło ſię tedy z przygody/ iż gdy Litwá w ſrzodek Polſki z ſwoimi Xiążęty
38:
ćiągnąć vmyſlili/ Piotrá Pſonkę przerzeczonego dla przeſpiegowánia brodu
39:
ná Wiſle poſłáli/ ktory nálázwſzy brod przez Wiſłę/ długie laſki dla proſtego
40:
przeiáchánia w Rzece od brzegu do brzegu wtykał/ á ſpráwiwſzy to/ Litwę w
41:
poſłudze ſwey vbeſpieczył.
Et ſic ars delu=
ditur arte.
Máło potym Rybitwowie ná ono mieyſce w czoł=
42:
nach przypłynáwſzy/ ony laſki obaczyli/ á domyſliwſzy ſię zdrády/ co ná na=
43:
głębſzym y naprzykrzeyſzym wirze Wiſły ony laſki álbo żerdzi powtykáli.

strona: 441

1:
Krzyżacy też z łupámi y z zwyćięſtwem wroćili ſię do Prus/
wiodąc


strona: 442

442.Macieia Striykowskiego
1:
wiodąc z ſobą poimánego Kieyſtutá Xiążę Trockie y Zmodźkie/
Miecho. Kieiſtut
in Caſtrum Ma=
riemburg dela=
tus, illic in teſtu=
dine forti vinctus
catenatus &c.
ktorego przy=
2:
wiozwſzy do Málborku/ łáńcuchem y pętámi związáli/ y wſádzili go do mo=
3:
cnego ſklepu ná więzienie/ wſzákże tę nędzę onego więzienia tylko dwá dni ćier=
4:
piał/ Bo ieden Litwin ktory niedawno ochrzćiwſzy ſię w Málborku mieſzkał/
5:
dodał mu rády/ y naczynia/ iż ſię y z pętá/ y z łáńcuchá y z ſklepu zámurowáne=
6:
go wyłamał/
Miłośći przy=
rodzoney ku
ſwoim przykład.
nád to pomagáiąc mu wiernie/ dodał mu płaſzczá białego/ we=
7:
dług Krzyżáckiego Habitu álbo noſzenia z krzyżem czarnym/ tákże ſzpady y ko=
8:
niá/ A ták z Zamku we dnie ſobie wyiáchał przęz Miáſto w Krzyżáckim vbierze/
Kieiſtut z wię=
zienia vćiekł w
Krzyżáckim v=
bierze.

9:
y oſzukał wſzyſtkich/ Miſtrzá/ Krzyżakow/ Kontorow y Mieſzczány Málbor=
10:
ſkie/ iż kto go iedno podkał iádącego ſobie drogą/ wſzyſcy mu ſię iáko Krzyża=
11:
kowi kłániali/ potym gdy do wielkiey á gęſtey puſzczey wiáchał/ porzućiwſzy ko=
12:
niá w iedney błotney káłuży/ krył ſię przes kilko dni w leſie/ ſtrzegąc ſię Niem=
13:
cow/ ktorzy go z Malborku gonili/ obaczywſzy iż z więzienia vćiekł/ á nie ſmie=
14:
iąc dla pogoniey we dnie iść/ wſzyſtko nocą wędrował przez gęſte láſſy piecho=
15:
tą/ Potym chudziná mniemáiąc iżby do Litwy ſzedł/ álbo do Zmodźi/ zbłądził
16:
w leſiech/ bo nie drogą ſzedł/ ále známionuiąc ſię po Słońcu przez gęſte láſſy/ y
17:
błotne ſtárzyny dárł ſię gdzie mogł/ áż tráfił do Mázowſza/
Kieiſtut do cor=
ki przyſzedł.
y przyſzedł vbło=
18:
ćiwſzy ſię y vſzárgawſzy á iáko łotr oſzárpawſzy ſzáty po chrośćie y zgłodzony do
19:
Corki ſwoiey Xiężny Mázowieckiey Anny álbo Danuty/ ktora była w małżeń=
20:
ſtwie zá Ianuſzem Xiążęćiem Mázowieckim. Od tey tedy woney nędzy pozná=
21:
ny/ był z wielką rádośćią y weſelim wdziecznie przyięty/ á odpocznąwſzy z one=
22:
go trudu kilko dni/ y wychwoſtawſzy ſię w łáźni/ á pośiliwſzy pićim y potráwá=
23:
mi przypráwnymi żywot zemdlony/ odprowádzon był do Litwy vczćiwie/
Magno ſolatio
tam fratribus
quám genti fuit.
ná
24:
koniech z wozámi y pocztem dworzan Xiążęćiá Mázowieckiego/ z ktorego iego
25:
iuſz zwątpionego zwrocenia/ wſzyſtká Litwá y Bráćia wielce byli poćieſzeni.
26:
Zárázem tedy chcąc ſię pomśćić ſwoiego więzienia/
Popráwił ſię
Kieiſtut po
więzieniu.
Caſtrum S. Ioan=
nis conquiſiuit
& incendit.
Miech: Ab inde
ad caſtrum Dan=
cik venit.
zebrał woyſko wielkie
27:
z Litwy y z Zmodzi/ y wtárgnął do Prus/ gdzie naprzod Zamek ſwiętego Ianá
28:
obległ/ á ſzturmuiąc vſilnie dobył go/ gdzie wziął ſkárby wielkie/ Niemcow
29:
pobił/ drugich powiązał/ á Zamek zburzył y ſpalił. Ztámtąd záś ogniem y mie=
30:
czem wſzyſtki wołośći burząc/ do Gdańſká przyćiągnął/ tám też Zamku Gdań=
31:
ſkiego dobywſzy/ ſpalił go/ y Komendatorá zacnego Ianá Kolliná ná nim z wie=
32:
lą inſzych Krzyżakow poimáł. Przyćiągnął potym do trzećiego zamku Hekhers=
33:
berg rzeczonego (ktory trzymał on Rycerz Henryk Heckerberg co go był z koniá
34:
wybił y w przeſzłey bitwie poimał) przypuśćił tedy do ſzturmu Litwę y Zmodź
35:
z drábinámi/
Kieiſtut w Pru
ſiech trzy Zam=
ki wziął.
ták iż Zamek vbiegli y bramy wyſiekli/ ktory wybrawſzy/ á Niem=
36:
cow w nim poſiekawſzy/ ſpalili ich z Zamkiem záraz. A gdy ſię iuż Kieyſtut z łu=
37:
pámi y z więźniámi do Litwy zwracał/ dogonili go dwá Komendatorowie z
38:
woyſkiem Krzyżáckim/ ieden z Ráſtembergu/ á drugi z Bartenſteinu/ y vderzyli
39:
ná woyſko Litewſkie z wielkim okrzykiem/
Multis ſpolijs
onuſtus redibat.
podkáli ſię mężnie zobudwu ſtron
40:
zápálczywie/
Bitwá Litwy
z Niemcy.
Niemcow ſzło áby łupy odbili/ Litwie záś áby ich y ſámi ſiebie
41:
w ziemi nieprzyiaćielſkiey obronili/ ále iż poſpolićie pies ná ſwych ſmiećiach ſmiel=
42:
ſzy bywa/ otrzymáli gorę Krzyżacy nád Litwą/ y łupy y więźniow odbili/ tám
43:
trzeći kroć iáko Długoſz y Miechouius lib. 4. cap. 26. fol. 243. y Kroniki Pru=
44:
ſkie tymi ſłowy ſwiádczą: Dux ipſe Kieiſtut equo á Wernero de Windeken deiectus pedeſter
45:
audaciſsimé pugnans, deiectoris ſui equo interfecto, per Commendatorem de Nieſſowa uulneratus. á Cō-
46:
mendatore de Bartenſtein capitur, &c. Kieyſtut ſam Xiążę Zmodźkie/ gdy y tám y ſám
47:
vfy Niemieckie przebijáiąc ieździł/ y lud ſwoy przywodził ku bitwie/ od iednego
48:
Rycerzá Wernerá z Windekien był z konia wyſádzony drzewem/
Kieiſtut z koniá
wybity pieſzo ſię
broni.
ále gdy ſię pie=
49:
ſzo bárdzo mężnie y ſmiele bronił/ y pod Windekenem Wernerem co go zbił ko=
50:
niá zábił/ od Komendatorá z Nieſſowy ránion/
Kieiſtut w bi=
twie ránion y
poiman trzeći
raz.
á od drugiego Comendatorá
z Barten=


strona: 443

Kſięgi Dwánaſte.443.
1:
z Bartenſteinu poiman trzeći raz/ wſzákże rychło potym gdy go mało opátrznie
2:
ſtrzeżono w więzieniu/ po trzeći kroć Krzyżakow oſzukawſzy vćiekł z więzienia
3:
do Litwy piechotą/ dla czego wielkie poſwarki/ y podeyrzenia v Krzyżakow by=
4:
ły vroſły/ gdy ieden ná drugiego wkłádał winę niepilnowania Kieiſtuta w
5:
więzieniu.

strona: 447

Kſięgi Dwánaſte.447.
1:
O Wypráwie Kázimierzá
2:
wielkiego Krolá Polſkiego przećiw Litewſkim
3:
Xiążętom niktorym ná Wolyń/ zburzeniu Mázowſza
4:
przez Kieyſtutá/ y o ſpolnych Woynach Litewſkich
5:
z Krzyżakámi/ Roku 1366. etć.
6:
Roździał IX.
7:
K
Rol Poſki Kázimierz/ wielki rzeczony/ poſtáno=
8:
wiwſzy przymierze wieczne y krewność z Ceſárzem Karoluſ=
9:
ſem Krolem Czeſkim/ vmyſlił oſtátká Ruſkich zieḿ dochodzić
10:
á do Polſki przyłęczyć/ zwłaſzczá Lucká/ Belzá/ Chełmá/ Ole=
11:
ſká/ y Włodimirzá/ ktore ziemie z zamkámi Litewſkie Xiążętá
12:
od lat czterechnaśćie álbo piąćinaśćie iáko kłádzie Miecho=
13:
uiuś/ y Cromer/ trzymáli/ zá życzliwośćią Ruſſakow. A ták
14:
roku 1366. po ſwiętym Ianie Chrzćićielu zebrał wielkie woyſká ze wſzyſtkiego
15:
Kroleſtwá Polſkiego/ y przyćiągnął naprzod do Bełſkiey ziemie/ tám do niego
16:
przyiáchał Iorgi Narimuntowic Xiążę Litewſkie/ Bełſkiego kráiu dzierżaw=
17:
cá/ á vbłágawſzy Krolá łágodną przemową/ nie nieprzyiaćielem ále hołdow=
18:
nikiem Polſkim być ſię wyznawáiąc/ otrzymał w pokoiu Bełſką ziemię/ oſzy=
19:
dziwſzy chytrym fortelem Krolá/ iáko Miechouius piſze/ iż Polacy nic nieprzy=
20:
iaćielſkiego w ziemi iego niepoczynáli/ nád to ieſzcze przydał mu Krol Kázimirz
21:
Chełmſki powiát y zamek Chełmo Litwie wydárty. A Lubárt Fiedor ná chrzćie
22:
rzeczony Xiążę Włodimirſkie gdy prośił łáſki/ niechćiał ná to pozwolić Krol/
23:
ále záraz ná Wołyń w dzierżáwy iego z woyſkiem ſię ruſzył/ ćiągnął dáley do
24:
Wlodimirſkiego kráiu/ gdzie gdy żadnego odporu niemiał/
Zamki ná Wo=
łyniu Polacy
pobráli.
Lucká/ Włodimirzá/
25:
y Oleſká zamkow mocą dobył/ á drugich przygrodkow ſnádnie przez podánie
26:
doſtał. A ták Lubártá Gediminowicá Brátá Olgerdowego/ y Kieyſtutowego
27:
z Wołynia wygnawſzy/ y on wſzyſtek kray podbiwſzy y zhołdowawſzy/ podał
28:
go z łáſki Alexandrowi Xiążęćiu Podolſkiemu Koriatá Michaiłá Xiążęćiá No=
29:
wogrodzkiego Synowi/ Wnukowi Gediminowemu/ iáko Cromer lib. 12. ſwiád=
30:
czy/ áczkolwiek Miechouius lib. 4. cap. 12. fol. 231. tego Alexandrá ſynem Kiey=
31:
ſtutowym mężem doſwiádczoney y ſzczerey wiáry być ſwiádczy. Ale tenże Ale=
32:
xander był Koriatow Syn nie Kieiſtutow/ ták według Długoſſá y Cromerá/
33:
iáko według inſzych Kronik y Látopiſzcow Ruſkich: A iżby tego to Alexandrá
34:
Koriatowicá Kázimierz do chowánia ſtáteczney wiáry y przyiáźni przywiodł/
35:
oſſádził Polakámi Lucko/ y Włodimirz/ potym zamek Włodimirſki/ ktory
36:
był przedtym drzewiány/ murem ceglánym chędogo zbudował/ y wieżámi ob=
37:
wárował/ y trwał nápotym Alexander Koriatowic w wierze y w przyiáźni z
38:
Krolem Kázimirzem/
Alexandrá Ko=
riatowicá z Po=
laki záchowá=
nie.
Ale Iurgi Narimuntowic Wnuk Gediminow/ á Syno=
39:
wiec Olgerdow Xiążę Belſkie nie ſtrzymał wiáry/ á ná oſtátek kuśił ſię kilo kroć
40:
mocą Krolowi Kázimierzowi y Polakom odpieráć/
Iurgi Nári=
muntowic prze=
ciw Polakom.
y do Polſkich kráin częſto
41:
naieżdzał z Belzá/ z drugimi Xiążęty Litewſkimi/ iáko o tym będzie niżey.
42:
Tegoż czáſſu roku 1367. Skarb niemáły Kroleſtwu Polſkiemu zginął/ Bo
43:
Mieſzczánie Bitomſcy gdy gwałtowną popędliwośćią Plebaná ſwego/ Piotrá
44:
y Mikołáiá Káznodzieie vtopili/ wnet ná nich pomſtá Boża przyſzłá/
Kruſiec Sre=
brzny zginął
w Bitomiu.
iż Sre=
q iijbro y Ołow/


strona: 448

448.Macieia Striykowſkiego
1:
bro y Ołow/ ktore kruſzce przed tym w gorach Bitomſkich hoynie kopano/ záraz
2:
zginęły y przepádły/ O czym Długoſz y Miechouius lib. 4. fol. 246. cap. 28. Cro=
3:
mer. lib. 12. Herbortus et eodem cap. 10. lib. 10. etc.

strona: 451

1:
A gdy ſię długo Ludowik z tego wymawiał/
Mádra odpo=
wiedz Ludowi=
ká Krolá/ Regná
plura nō bene ab
vno adminiſtrari.
mowiąc/ iż
2:
niepożyteczno dwiemá trzodom álbo ſtádom mieć iednego páſterzá/ ták też dwie
rzeczy


strona: 452

452.Macieia Striykowſkiego
1:
rzeczy poſpolite/ iedná bez drugiey ſzkody álbo bez vtráty obudwu/ od iednego
2:
trudno mogą być rządzone y ſpráwowáne/ ná oſtátek prośbámi zwyciężony
3:
przyzwolił y przyiáchał naprzod do Sądecza/ á ſtámtąd od Pánow Litew=
4:
ſkich do Krákowá przyprowádzon/
Ludwig Wę=
gerski ná Krole=
ſtwo Polſkie.
támże koronowan od Iároſławá Arcibi=
5:
ſkupá Gnezneńſkiego ná zamku w Kośćiele S. Stániſłáwá.
Wapowſki ro=
ku od Chriſtu=
ſſk 550 á Ha=
gecus 650 po=
czątek Lechowe
go pánowánia
kłádą/ áczkol=
wiek dáwnieiſzy
czás inſzy kłádą.
A ták począwſzy
6:
od Lechá pierwſzego Xiążęćiá y fundatorá narodu Polſkiego/ áż do tego Kázi=
7:
mierzá Lokietkowicá wtorego ſmierći/ ſnaść przes dziewięć ſet lat álbo więcey
8:
záwżdy Polſká miáłá Xiążętá y Krolá z ſwoiego właſnego Polſkiego narodu/
9:
okrom iednego Wacłáwá Czeſkiego Krolá/ ktory też był przed Lokietkem nie
10:
długo ná Kroleſtwie Polſkim. Ale ten Kázimierz wtory/ gdy bez potomſtwá
11:
męſkiego vmárł/ ſkończył ſucceſſią álbo náſlednictwo Krolow Polſkich z na=
12:
rodu Polſkiego od Lechá. Bo od Ludwiká Węgrzyná y od Iagełá Olgerdowi=
13:
czá Litwiná Zięćiá iego/
Poſtronni Kro=
lowie w Pol=
ſzcze.
poſtronni ieſzcze w polſzcze pánuią/ ktorego potom
14:
ſtwá ieſzcze teraz mámy Krolową Annę drugiemu Węgrzynowi Stephanowi
15:
Siedmiogrodzkiemu Woiewodzie z Kroleſtwem Polſkim oddáną/ Ktory tego
16:
roku ktorego tę náſzę Kronikę kończymy 1579. z Krolową Anną práwnuczką
17:
Iágełową Corką Sigmuntá Krolá/ á Sioſtrą Sigmuntá Auguſtá ſzczęſliwie
18:
pánuie.
19:
Wielką żáłość ſmierći ſwoiey Kazimierz Krol wten czás Polakom vtra=
20:
pionym po ſobie zoſtáwił/
Dziś też v nas
niewiem iáko.
Bo Krol nowy Ludwik iáko Cudzoziemiec żadnego
21:
do ſiebie Polaká niepuſzczał/ á wſzyſtki rzeczy przez tłumácze odpráwował/ k te=
22:
mu co miał kráiny oderwáne do Polſki przybáwić/
Polſkich powiá
tow álbo ziemic
ſześć Ludwik
Krol od Polſki
oddał.
to ieſzcze zárázem po koro=
23:
náciey kilko powiátow od Polſki oddał Włádiſłáwowi Xiążęćiu Opolſkiemu
24:
Węgierſkiemu Woiewodzie/ iáko Wielunſką ziemię y Oſtrzeſſowſką/ nád to
25:
Olſzynſki/ Krzepicki/ Bobolicenſki powiáty z zamkámi/ y Brezniceńſką ziemicę
26:
w Sierádzkim Woiewodztwie iemu dárował. Potym vczyniwſzy pogrzeb Ká=
27:
zimierzowi Krolowi wielkim koſztem w Krákowie/ iáchał do wielkiey Polſki/
28:
ztámtąd záś zmieſzkáwſzy w Gnieznie dwá dni á w Poznániu tákże/ rychło do
29:
Krákowá przyiáchał/ á z Krákowá zárázem ſię do Węger wroćił/ Mátkę ſwoię
30:
Heliżbietę Polkę/ Sioſtrę nieboſzczyká Kázimierzá Krolá/
Gubernátorká
w Polſzcze.
Gubernátorką ná
31:
ſwym mieyſcu w Polſzcze zoſtáwiwſzy/ y wſzyſtkę iey ſpráwę koronną zlećiwſzy.
32:
Tá tedy Elżbietá ſtára Krolowa Węgerſka/ rozumem ſię niewieśćim ſpráwu=
33:
iąc/ młodych y nikczemnych ludzi do Rady Senatorſkiey w Polſzcze wybráłá y
34:
podwyzſzyłá/
Ták też był vczi
nił Roboam.
2. Paralip. 10.
3. Reg. 12.
3. Regū 14. et
2. Paralip. 12.
á godnych/ poważnych/ y ſtátecznych mężow z vrzędow złożyłá/
35:
á ná ich mieyſcá pochlebcow y nikczemnikow poſſádziłá.
36:
Corki dwie Kázimierzá Krolá właſne dziedźiczki/ y Krolewny Polſkie/ ze
37:
wſzyſtkimi ſkárbámi/ ktore im był Oćiec Krol Kázimierz bárdzo bogáte w zło=
38:
ćie/ w ſrzebrze/ w perłach/ y w rozmáitych kleinotach y vbiorach zoſtáwił/ Hel=
39:
żbietá ſtára Krolowa do Węger záſłáłá/
Krolewny Pol=
ſkie nieſpráwie=
dliwie oſromo=
cone/ y z dziedzi
ctwá złupione/
od Ludwiká.
A tám Ludowik oſſádziwſzy práwo
40:
odſądził ich od dziedzictwá y succeſſiey Kroleſtwá Polſkiego/ twierdząc to nie=
41:
ſpráwiedliwie/ iż nie z włáſnego łożá Krolewſkiego były vrodzone/ á wtym te=
42:
mu zábiegał/ áby potym mężow iákich Xiążąt potężnych niedoſtáły/ ktorzyby
43:
ż nimi dziedźictwá w Kroleſtwie Polſkim dochodzili. A ták oſtáteczne ty dwie
44:
Polſkie Krolewnie Lechowego y Piaſtowego potomſtwá/ od Ludwiká Krolá
45:
powinowátego ſwego/ nie tylko były z ſkárbow y z Kroleſtwá dziedzicznego
46:
złupione/ ále y nieſłuſznie oſławione. Wydáne potym były w małżeńſtwo/ An=
47:
ná zá Guilhelmá Grábię Cyliyſkiego/ á Iádwigá zá Xiążę Romerá Stiriyſkie=
48:
go/ Hołdownikow Węgerſkich.

strona: 456

1:
Tegoż roku 1376. po ſmierći Grzegorzá iedennaſtego Papieżá/ ktory z Frán=
2:
ciey z Auinium Miáſtá ſtolec Papieſki/ gdzie trwał przez 70. lat z wielkim vpad=
3:
kiē Chrzeſćiáńſkim/ po wtore do Rzymá przenioſł/ zá czym ſię znowu záś nowe á
ſzkodliwe


strona: 457

Kſęgi Dwánaſte.457.
1:
ſzkodliwe rozerwánie sſtáło/ o Papieſtwo/ Bo Włoſzy wybráli Papieżem Vr=
2:
baná ſzoſtego/ á ten w Rzymie mieſzkał/ przy ktorym też Włoſkie/ Niemieckie/
3:
Węgierſká y Polſka zięmiá przeſtawáłá/ Fráncuzowie záś wybráli ſobie dru=
4:
giego Papieżá/ ktorego Clementem ſiodmym názwáli/
Dwá Papie=
żowie iednym
rázem.
á ten mieſzkał ſtolicą
5:
w Awinium/ przy ktorym Fráncia/ Hiſpánia/ y Anglia przeſtawáłá. A ták ći
6:
dwá Papieżowie z wielkim vpadkiem wſzyſtkiego Chrześćiáńſtwá/ ieden dru=
7:
giego klął/ y przeſládował. Aż potym zá tym rozerwániem we dwie lećie/ to
8:
ieſt Roku 1378. Ian Hus w Prádze Stolicy Czeſkiey/ przećiw Odpuſtom y
9:
inſzym wyſtępkom Papieſkim iáwnie począł kázáć/ zá ktorym powodem prze=
10:
ſládawánie Mnichow y Duchowienſtwá w Czechach/ y wnętrzne woyny vro=
11:
ſły. A trwał ten błąd około Stolice Papieſkiey lat trzydzieśći y dziewięć/
12:
do Concilium Conſtancienſkiego/ ná ktorym Roku 1414. Ian Hus y Hiero=
13:
nim Káznodzieie Czeſcy ſpaleni ſą.
Ian Hus y Hie
ronim ſpaleni.
Trzey Papieżo=
wie zrzuceni.
A trzey Papieżowie Ian 23. Grzegorz y
14:
Benedict/ z Stolcow Papieſkich na ktore ſię vpornie wdzieráli/ byli zrzuceni/
15:
á ná ich mieyſce wybran Papieżem Otto Columná/ ktory był názwan Marćin
16:
piąty/ á pierwſzy trzey Papieżowie przerzeczeni razem będąc/ ieden we Wło=
17:
ſzech mieſzkał w Bononiey/ Ian 23.
Węgrowie
Rzym opáno=
wáli.
Bo Rzym byli w ten czás Węgrowie opá=
18:
nowáli/ Grzegorz w Ariminie w Franciey/ bo był w Auinium Páłac Papie=
19:
ſki zgorzał/ á Benedict w Hiſpániey mieſzkáli/ á miedzy narody rożnymi/ rożno=
20:
roſkazuiąc/ rożne rożnice/ y roſterki roſpuſtne rozſiewáli.
21:
Roku záś Páńſkiego 1377. Ludwik Krol Węgierſki y Polſki/ chcąc ſię pom=
22:
śćić nád Litwą ták ſrogiego zburzenia Polſkiego Kroleſtwá ſwoiego/ zebrawſzy
23:
woyſká Węgierſkie/ y wſzyſtkiey Polſzce poſpolite ruſzenie roſkazawſzy/
Wypráwá Lu=
dwikowá ná
Litwę.
ſam z Wę=
24:
gier do Polſki przez gory Sanockie proſto ku Sendomirzowi przyćiągnął/ gdzie
25:
też do niego Krákowſkiey y Sendomirſkiey ziemie/ y inſzych powiátow Polſkich
26:
Rycerſtwo przybyło/ nád tymi przełożywſzy Hetmánem Sandiwoiá z Subi=
27:
ná/ poſłał ich dobywáć Zamku Chełmſkiego/ ktorego zá krotki czás Polacy
28:
doſtáli pod Ruſſakámi/ á Ludwig ſam z Węgry do Belzá ſię ruſzył/ á przy nim
29:
Krákowiánie z Sendomirzány/ á drudzy Polacy po wzięćiu Chełmienſkim/
Polacy Zam=
kow Ruſkich
dobyli.

30:
Grábowcza/ Horodłá/ y Sewoloſa/ Zamkow Litewſkich dobywſzy/ do Ludwi=
31:
ká Krolá pod Belzem leżącego/ z Sendiwoiem Hetmánem przyćiágnęli. Tám
32:
Kieiſtut Xiążę Zmodźkie vczyniwſzy ſię z nieprzyiaćielá iednaczem/
Kieiſtut iáko
Vliſſes/ chytry
iednacz.
Vgodá Litwy
z Ludwikiem.
zá gleitem
33:
Ludwikowym przyiáchał do woyſká Polſkiego/ y Węgierſkiego/ y pogodził Kro=
34:
lá z Iurgim Nárimuntowicem Belſkim Xiążęćiem/ Synowcem ſwoim/ tym
35:
ſpoſobem/ Aby Litwá wroćiwſzy więźnie z Polſki pobráne/ Iurgi Xiążę áby za=
36:
mek Bełſki Krolowi podał/ ále Krol Kniáziá Iuriowymi obietnicámi y łágo=
37:
dnymi ſłowy vbłagány będąc/ nie tylko mu Belz wroćił/
Lubáczow do
Belzá przydá=
ny Nárimunto=
wicowi/ y Zołd
z Bochnie.
ále też y Lubáczow za=
38:
mek wziawſzy od niego wiernośći przyſięgę przydał/ nád to mu z Bochinſkiey żu=
39:
py ná kożdy rok ſto grzywien żołdu poſtąpił y zápiſał/ á ták ſię dokonáłá vgodá
40:
Polakow z Litwą przez Kieiſtutá iednaczá/ á Chełmſka y Bełſka ziemiá przy
41:
Litwie zoſtáły. A do tego im pomogło/ iáko Cromerus lib. 13. piſze/ zátárgnienie
42:
miedzy Węgrámi y Polakámi/ dla ránienia wtwarz Piotrá Száfráńcá/ ktoremu
43:
zá nagrodę dał zárázem Krol Zamek Pieſkową ſkáłę/ z ktorey ſię dziś Száfráń=
44:
cowie piſzą/ á woyſká Węgierſkie/ y Polſkie (obawiáiąc ſię gorſzego roſterku)
45:
ktore był ná Litwę zebrał/ roſpuśćił. Sámych Toporczykow/ ktorych ſą w
46:
Polſzce głową Tęczyńſcy Grábiowie/ było wten czás ſiedḿ Chorągwi. Piſze też
47:
Bonfinus/ iż dwá kroć potym Xiążę Litewſkie/ ktorego nie miánuie/ Ruſkie zie=
48:
mie pod Węgrámi náieżdzáło/ Bo Ludwik Krol chcąc Ruſkie ziemie od Polſki
49:
oderwáć/ á do Węgier przyłączyć/ rozdał był wiele zamkow Ruſkich Pánom
50:
Węgerſkim/
Arcibiſkup A=
grienſki/ Eme=
rik Dziurdzi/
Zuderi Bebek/
y Zapoli oſſady
w Ruśi Pol=
ſkiey wzięli.
zwłaſzczá Emerikowi Agrienſkiemu Biſkupowi/ Iurgemu Zudere=
r ijmu z bráćią/


strona: 458

458.Macieia Striykowſkiego
1:
mu z bráćią/ Emerikowi Bebekowi/ y Ianowi Zapolemu/ ktorzy ze wſzyſtką
2:
władzą imieniem Krolá Ludwiká/ z ſtrony Kroleſtwá Węgerſkiego w Ruſkich
3:
kráinach roſkázowáli/ o ktorą krzywdę nieznośną wten czás Polacy zewſząd v=
4:
trapieni áni ſzeptáć ſmieli.
Polacy biedni
zá Ludwiká.


strona: 462

1:

2:

3:
Też ſam Cromerus ná teyże kárćie wyzſzey tego poſwiad=
4:
czáiąc piſze/ Obuenerat etiam Olgerdo in Ruſsia Witebſcenſis Dominatus cum unicam ducis eius
5:
oræ filiam uxorem accepiſſet &c.
6:
Toż też ſam przećiw ſobie Bielſki wſpomináiąc krotko národ Iágełow pi=
7:
ſze/ iż ſię Olgerdowi doſtáło Krewo: ále po żenie wziął Witebſk/ etc. Tegoż y
8:
Miechouius lib. 4. cap. 36. fol. 265. poſwiadcza/ Olgerdo (obuenit) Creua cui Dux
9:
Ruſsiæ de Witebſko unica, quam reliquerat filia, in matrimonium tradita, Ducatus quoq; ſui ſucceſsionem
10:
tradiderat &c. Ale tá rzecz iż ieſt przez ſię ſámá iaſnie dowodna/ ták długiey zabáwki
11:
niepotrzebnie/ tylkom to przytoczył potwierdzáiąc prawdę Látopiſzcow Ru=
12:
ſkich/ á dla okazánia iſtotney prawdy.
13:
Kieiſtut záś z iedney żony Biruty Zmodki Połonganſkiey/
Synowie y cor=
ki Kieyſtutowe.
miał ſześći Sy=
14:
now Witołtá/ Pátriká/ Totwiła/ Sigisda álbo Sigmuntá/ y Woidatá/ y dwie
15:
Corce/ Ringalę ktora byłá dána w małżeńſtwo Xiążęćiu Mázowieckiemu okru=
16:
tnemu/ drugą Danutę álbo Annę/ ktorą był poiął Ianus Xiążę Mázowieckie/ y
17:
do ktorey ono był przyſzedł Oćiec Kieyſtut vćiekáiąc z Malborku/ y Witołt
18:
Brát tákże z Krewſkiego więzienia. Pátrych miał vdział/ Branſko/ Zuraſz/ y
19:
Strámelę. A ten wykonawſzy wielkie woyny z Krzyżakámi Pruſkimi/ zábit ieſt
20:
od Tátárow roku 1398. Woydat od Krzyżakow gdy wzięli Kowno z trzy=
21:
dzieśćią Pánow poimány/ Totiwił gdy z brátem Witołtem zamku wyſznego
22:
Wilenſkiego dobywał/ z Dziáłá ieſt zábity/ O czym Cro. lib. 15. A Sigmunt
23:
máiąc pirwey w Stárodubiu vdział/ potym zoſtawſzy w X: Litewſkim/ w
24:
Trokach zárzezány.
25:
A iáko Olgerd y Kieyſtut záwżdy ſię ſzczerze y vprzeymie áż do ſmierći mimo
26:
inſzych Brátow miłowáli/ ták też y Synowie ich Iágeło z Witołtem/ áczkol=
27:
wiek ſrzodek ich miłośći był rozerwány/ wſzákże początek ich bráterſtwá ſkut=
28:
kiem był potwierdzony. Olgerd Iagełá nád inſze Syny miłował/ y náznáczył
29:
go zá przyzwolenim Brátá Kieiſtutá po ſmierći ſwoiey ná Wielkie Xięſtwo
30:
Litewſkie. Kieiſtut ſię tákże w Witołćie iwo inſzych Synow kochał/ iż iego
31:
obyczáiow iáko właſny Ociec náſládował/ ktewu Oycá twarzą/ poſtáwą/
32:
rycerſką dzielnośćią/ chybkośćią/ w ſercu y w ręku ſmiáłością (iák
33:
go Miechouius ná kilku mieyſcach máluie) właſnie w ſobie
34:
zá życzliwośćią nátury łáſkáwey wyráził etc.
35:
A tu niechay będzie Czytelniku miły
36:
Xiąg dokończenie.
37:
grafika
Máćieiá


strona: 466

Zdáło ſię im potym/ áby y ſámego Kieyſtutá do
oney vgody


strona: 467

Kſięgi Trzynaſte.467.
1:
oney vgody przyzwáli/ bo powiádał Iágeło/ iż ſię to bez niego ſtátecznie ſkoń=
2:
czyć nie mogło/ á ták y Kieiſtut ſtáruſzek zá porádą Witołtową/ y zá przyrzecze=
3:
nim dla beſpiecznośći zdrowia Skirgáyłowym/ przyiáchał do woyſká Iágeło=
4:
wego/ tám dopiero gdy obaczył/
Tákteż właſnie
Boleſławá
Krzywouſtego
Ruſſacy pod
Haliczem máło
nie vłowili.
iż go woyſko Iágełowe/ y Niemieckie wkoło
5:
iáko wieńcem obſtąpiło/ wyrozumiał iż nieopátrznie wpadł w Sámołowkę/ á
6:
gdy ſię iuż Słońce ku zachodu miáło/ począł Iágeło mowić/ iż ſię czás do ſkoń=
7:
czenia vgody ſkroćił/ á iż po temu mieyſce nie było/ przeto powiáda lepiey iutro
8:
ty rzeczy y vgodę w Wilnie miedzy ſobą ſkończymy/ y zámkniemy.
9:
A ták Kieiſtut z Synem Witołtem trwożąc ſobą muſieli do Wilná iácháć/
10:
á woyſká obiedwie ták Kieiſtutowe iáko Iágełowe/ bez namnieyſzego bitwy zá=
11:
tárgnienia roziecháły ſię z polá/ mniemaiąc iż ſię Xiążętá pogodziły. Ale Iágeło
12:
złamawſzy przyſięgę ſwoię/ Kieyſtutá Stryiá teyże nocy łáńcuchámi y pętámi
13:
okowáć kazał/ y poſłał go do Krewá/
Iágeło drugi
raz przyſięgę
złamał Kiey=
ſtutowi.
Kieyſtut ſtáru=
ſzek w Krewie
oſádzony y oko=
wány.
á tám był nád wodą do ſmrodliwey wie=
14:
że/ ktorą ieſzcze y dziś widzimy murowáną/ wrzucony y oſádzony mocną ſtrażą/
15:
á Witołt Syn iego tákże w Wilnie pod ſtrażą był chowan. Piątey potym nocy
16:
Kieiſtut Gediminowic Xiążę przeſławne dzielne/ mężne/ w fortelach y w ſtaczá=
17:
niu rozmáitych bitew przeważne/ przemyſlne bo y z więzienia Niemieckiego trzy
18:
kroć poimány w roznych bitwach/ trzy kroć fortelem vſzedł/ á czwarty raz z
19:
Polſkiego więzienia vbiegł/ murem Litewſkim nieprzebitym/ y báſztą mocną
20:
przećiw naiázdom Niemieckim będąc/ drugi Achilles/ Hector/ Aiax/ Vliſſes y
21:
Hercules Litewſki/ y Zmodźki vdawion ieſt ná Krewſkim zamku w wieży mu=
22:
rowáney/
Kieiſtut w Kre
wie vdawion.
z roſkazánia Iágełowego/ przez Proxę nijákiego/ ktory był Podczá=
23:
ſzym v Wielkiego Xiędzá Iágęłá/ y przez Brátá iego Bilgená/ y Moſtewá Get=
24:
ká/ Krewlaniná/ y przez Kiſzycę ktory miał vrząd v Iágełá Swiece zápaláć/
25:
y ogień ná kominie ſkłádáć/ zwano go Zibintą/ y przez Kuczuká/ y inſzych kto=
26:
rym to był Iágeło zlećił/ złamawſzy przyſięgę y práwo ludzkie/ nieprzyſtoynie
27:
był z Swiátá Kieiſtut miły ták gwałtowną ſmierćią zgłádzony. Ciáło iego
28:
Skirygayło Synowiec/ Brát Iágełow do Wilná vczćiwie obyczáiem Xiążęcym
29:
przyprowádził/ á vczyniwſzy wielki ſtos z drew ſuchych ná zgliſkach Wilenſkich
30:
według zwyczáiu oyczyſtego pogáńſkiego/ zgotowáli wſzyſtki potrzeby do ſpa=
31:
lenia ćiáłá/ támże vbrawſzy go we zbroię y w ſzáty Xiążęce z ſzáblą/ z włocznią
32:
y z ſáydakiem/ położyli go ná ſtos drew/ á przy nim ſługę wiernego żywego/ ko=
33:
niá nalepſzego żywotnego vbránego/ parę chártow/ ſokołow/ y wyżłow/ páz=
34:
nogćie Ryſie y Niedźwiedzie/ y trąbę myſliwcą/
Pogrzeb Kiei=
tutow pogáń=
ſki.
potym vczyniwſzy Bogom
35:
modlitwy y ofiáry/ y wyſpiewawſzy dzielnośći iego co zá żywotá czynił/ zápalili
36:
on ſtos drew ſmolny/ y ták wſzytko ćiáło zgorzáło/ popioł potym y koſtki wy=
37:
pałone zebrawſzy w trunie pochowáli/ á to było dokonánie y pogrzeb ſławnego
38:
Xiążęćiá Kieyſtutá.
39:
Potym Iágeło mſcząc ſię ſmierći Woydiłá Zięćiá ſwoiego/ ktorego ono był
40:
Kieyſtut dał obieſić/
Widimunt w
koło wplećion.
kazał też wpleść wkoło Wuiá Mátki Witołtowey Bie=
41:
ruty/ Widimontá Páná Zmodźkiego zacnego z Połongi/ Cieśćiá Kieyſtutowe=
42:
go w lećiech zeſzłego/ á iego máiętnośći y wſzyſtki imioná w Zmodźi y w Li=
43:
twie oddał Iágeło y dárował Moniwidowi álbo Montwidowi Pánu Lietw=
44:
ſkiemu/ ná ktorego był łáſkaw/ iáko Látopiſzce ſwiádczą. Zoná też tego Wi=
45:
dimontá Vlianá ze wſzyſtkiego dzierzánia Mężá ſwoiego byłá gwałtownie
46:
wybita ná deſpect Witołtowi.
47:
Witołtá záś ſámego Syná Kieyſtutowego ná ono mieyſce gdzie był vda=
48:
wion Kieyſtut iego Oćiec/
Witołd w Kre
wie oſſádzon.
Iágeło poſłał do Krewá z Wilná/ y tám był pod
49:
vczćiwą ále bárdzo twárdą ſtrażą chowan/ bo żadnego Sługi niemogł mieć/

strona: 472

1:

2:
A ták gdy Sigmunt chćiał do
3:
Krákowá przyiácháć/
Polacy Sigmū
ta dáwſzy mu
ná ſtráwę wy=
gnáli.
nie chćieli go puśćić/ zwłaſzczá Dobek z Kurozwak Ká=
4:
ſtelan Krákowſki/ Przeto ſtámtąd do Bochni/ potym do Sącza/ á ſtámtąd
5:
záś do Węgier Polſkim nakłádem odprowádzon.
6:
A drudzy Polácy ná Seimie Siradzkim Semowitá Mázowieckie Xiążę zá
7:
Krolá chcieli wziąć/ Ale tę rzecz do przyiázdu Edwigi odłożyli. Przeto Semo=
8:
wit vczyniwſzy potáiemnie zmowę z Bodzętą Arcibiſkupem iácháli do Kráko=
9:
wá/ áby ſię iáko w Krákowſki zamek pierwey wwięzáć/ á potym Krolewnę z
10:
Kroleſtwem oſięgnąć mogli. Ale go obaczono w Krákowie: Przeto záwárto
11:
miáſto y zamek/ ták iż muſiał ná Kleparzu zoſtáć w dworze Bodzenty/ ktory on
12:
dał zmurowáć ná Proboſtwo S. Florianá/ do ktorego Krákowiánie poſłáli/
13:
áby ſtámtąd wyćiągnął dła nieiákiego podeyrzenia/ y muſiał to vczynić/ mieſz=
14:
kał potym w Korczinie piętnaśćie dni/ czekáiąc przyiazdu Krolewny/ ktorą
15:
miał wolą gwałtem/ ieſliby z dobrą wolą niechćiáłá/ pochwyćić.
16:
Ale gdy krolowa Węgerſka przyſłánim Krolewny Iádwigi czás zwło=
17:
czyłá/ Bodzentá Arcibiſkup ná Seymie Sirádzkim ná ktory żaden niechciał iá=
18:
cháć/ tylko drobna Sláchtá/
Semowit Kro=
lem Polſkim
wybrány.
Semowitá Xiążę Mázowieckie ná Kroleſtwo Pol=
19:
ſkie podnioſł y ſłuſznie wybránym być Krolem obwołał. A dowiedziawſzy ſię te=
20:
go Krolowa Węgerſka/ poſłáłá wnet Zięćiá ſwoiego Sigmuntá Márgrábię
21:
Moráwſkiego y Brándenburſkiego we dwánaśćie tyſięcy Węgrow przez Są=
22:
decz do Mázowſza przećiw Semowitowi/ á k temu też Polácy z Ziemie Krá=
23:
kowſkiey y Sędomirſkiey przyiecháli do Sigmuntá z niemáłym woyſkiem/
Węgrowie y
Polacy Má=
zowſze burzą.
A ták
24:
ziemię Mázowiecką Semowitowę część okrutnie palili/ y puſtoſzyli przez miecz
25:
y ogień. Potym Brześćie Kuiáwſkie obegnał Sigmunt (bo ná ten czás byli
26:
Kuiáwcy pod mocą Semowitową) tám leżąc przez dwánaście dni wſzyſtkę
27:
ziemię Kuiáwſką pogáńſkim obyczáiem/ okrutnie Węgrzy woiowáli/
Kuiáwy Wę=
grzy burzą.
áż Włádi=
28:
ſław Xiążę Opolſkie miedzy Sigmuntem á Semowitem do czáſu wobyczay zie=
29:
dnánia roziął/ to ieſt do Wielkiey nocy. Domárát záś z Pierzchná/ wielkiey Pol=
30:
ſki Stároſtá/ przywiodſzy lud z Saſkiey/ y z Pomorſkiey ziemie/ tákież Kuiáwy
31:
woiował/ chcąc ſię w tym Sigmuntowi záchowáć/ Ale iego płon/ y ludzi odbił
32:
Włádiſław Xiążę Opolſkie/
Domárat
Pierſchlinſki
poráżon.
ktory ná ten czás mieſzkał w Inowłocłáwiu/ bo
33:
ſię też to tykáło y iego dzierżaw.
34:
Tymi wnętrznymi woynámi czáſu nieſzczęſliwego Interregnum Polacy vćiśnie=
35:
ni/ roku Páńſkiego 1384. poſłáli do Krolowey Helżbiety/ áby ich więcey ná ſłowie
36:
nie trzymáłá/ á Krolewnę przyſłáłá/ grożąc iey ieſliby dáley odwłáczałá ſobie in=
37:
ſzego Páná obmyſliwáć. Krolowa tedy tym poſelſtwem poruſzona/ poſłáłá zá=
38:
raz Krolewnę Iádwigę z Zięciem ſwym Sigmuntem Márgrábią Moráwſkim y
39:
Brándenburſkim/ áby iey był do czáſu opiekunem/ y Gubernatorem Kroleſtwá
40:
Polſkiego/ poki ku látem nieprzydzie. Tego gdy ſię dowiedzieli Polacy/ iż ich ták
41:
krolowa lekce waży/ á niewiáſtá im Gubernatory podana/ zebrawſzy ſię z ludem
42:
niemałym ſciągnęli ſię do Sąca/
Polacy przećiw
Sigmuntowi.
y poſłáli do Sigmuntá Márgábie/ ktory iuſz
43:
był w Lubowli/ áby nie ieździł do Polſki/ bo go áni zá Krolá áni zá Gubernatorá
44:
niechcą mieć/ á powiedzieli nie ináczey iáko z nieprzyiacielem będziemy czynić/ ieſli
45:
ſię będzie ważył do Polſki wiácháć. Przeto Sigmunt muſiał názad/ wſzákże Kro=
46:
lowa czyniąc doſyć obietnicy/
Krolewná Iá=
dwiga Ludwi=
kowná do Pol=
ſki.
poſłáłá z inſzymi Pány Krolewnę Edwigę do
47:
Polſki/ zwłaſzczá Demetriuſem Strigonſkim Arcibiſkupem Kárdinałem/ z Ia=
48:
nem Biſkupem Wárádinſkim/ y z inymi Pány Swieckimi. dawſzy iey ſkárbow od
49:
złotá y ſrebrá doſyć/ y wſzytek apparat krolewſki/ ku ktorey wiele Pánow y Ry=
50:
cerſtwá wyiezdzało/ y proceſſie wychodziły z wielką rádośćią ná dzień S. Edwi=
gi z Kráko=


strona: 473

Kſięgi Trzynaſte.473.
1:
gi z Krákowá.
Iádwigá Lu=
dwikowná Kro=
lową Polſką.
Tám zárázem przyiáchawſzy pomázána ieſt zá Krolową Polſką
2:
przez Bodzentę Arcibiſkupá Gneſneńſkiego przy tychże Poſlech Węgerſkich y
3:
przy inych Biſkupiech Polſkich y Sląſkich/ ktorey dano moc ſpráwowáć Krole=
4:
ſtwo Polſkie do tego czáſu/ poki małżeńſtwu nie będzie podána.

strona: 477

1:

2:
Skirgáyło záś y Witołt vfáiąc w ſwoiey ſpráwie=
3:
dliwośći/ tym mężniey odpieráli/ tám Swántoſław ſam gdy ſzyki nápráwował
4:
włocznią od iednego Litwiná ná wylot przebity ſpadł z koniá/
Swantosław
Smolenſki zá=
bity.
y wziął zapłátę
5:
okrućienſtwá ſwoiego/ Co obaczywſzy woyſko iego iż im Xiążęćiá nie sſtáło/ wnet
6:
do bliſkich láſſow pierzchnęli/ Litwá ich z Polaki goniłá/ więźnie/ połon/ łupy/ y
7:
obozy wſzyſtkie nieprzyiaćielſkie wzięli/
Iurgi Swán=
tosławowic
poiman.
Támże Iurgi Syn Swántoſłáwow mę=
8:
żnie ſię broniąc był rániony/ y poimány/ á do Skirgáyłá przywiedziony/ ále gdy
9:
przyſiągł poſłuſzeńſtwo/ wiárę/ hołd/ y poddáńſtwo Krolowi Iágołowi/ y brá=
10:
tu iego Skirgáyłowi/ y potomkom ich wielkim Xiędzom Litewſkim ſtátecznie y
11:
sſtále chowáć/ był odprowádzon przez Skirgáyłá do Smolenſká/ á ná mieyſce
12:
oycá zábitego Swántoſławá Xiążęćiem Smolenſkim był podnieſiony. Ciągnęli
13:
potym do Połocká Skirgáiło z Witołtem/ ktorego zá krotki czás dobywſzy ſwo=
14:
wolnych/ y tych ktorzy byli przyczyną woyny y zdrády/ álbo odſtánia y przekinie=
15:
nia od Iágełá do Andrzeiá/ mieczem ná gárdle y ná máiętnośćiach ſkaráli/ á oſſá=
16:
dziwſzy Połocko zamek rycerſtwem Litewſkim/ wſzyſtkę Ruś/ Połocką/
Połocko odiſká=
ne.
Lukom=
17:
ſką/ Witebſką/ Orſzeńſką/ Smoleńſką/ Mſćiſławſką/ z onych burd vſpokoili/ y
18:
do poſłuſzeńſtwá Iágełowego y wielkiego Xięſtwá Litewſkiego przywiedli.
Kniáź Andrzey
poiman y oſſá=
dzon.
An=
19:
drzeiá też Olgerdowicá Brátá Iágełowego y Skirgayłoweo/ ktorzy tych wſzyſt=
20:
kich roſtyrkow był nábroil/ poimáli/ odeſłan potym do Polſki Iágełowi/ á tám
21:
ſkarány zá vpor ſwoy trzy látá cáłe ná zamku Chęćinſkim w ćiemney wieży pod
22:
ſtrażą ſiedział w więzieniu. Potym był czwartego roku ná przyczynę inſzych brá=
23:
tow wypuſzczony. A Skirgáyło y Witołd y Swidrigáyło po cnym zwycięſtwie
24:
woyſká Litewſkie y Zmodźkie roſpuſćili/ ſámi ſię też do zamkow ſwoich ſpokoynie
25:
roziecháli/ Skirgaiło do Trok/ Witołt do Grodná/ á Swidrigaiło w Połocku
26:
zoſtał.
27:
O wypráwie Iágełowey
28:
do Wielkiey Polſki.
29:
P
Oſtánowiwſzy Krol wſzyſtko porządnie w Krákowie w
30:
máłey Polſzcze y w oyczyſtey Litwie/ ćiágnął w Srodopośćie do wiel=
31:
kiey Polſki z Krolową Iádwigą/ y z woyſkiem dla vſpokoienia roſter=
32:
kow przez Domáratá Pierſchlinſkiego Stároſtę/ y Vincentego Woiewodę wzbu
33:
rzonych/ ktore záraz ſwoim przyiazdem vſkromił/
Imiona Koś=
cielne wrocone.
dobrá Kośćielne gwałtownie
34:
w Interregnum rozerwáne co komu należáło przywroćił/ Bártoſzá Koſminſkie=
35:
go ſwowolnie łotrowſtwem y łupieſtwem żywiącego z Kroleſtwá wywołał/
Czaſſy podobne
náſzym 1576 y
roku 1577.

36:
á Odalenow zamek iego wziął.A gdy do Gniezná przyiáchał/ á tám kilko nie=
37:
dziel mieſzkał/ kmiećiow wołośći duchownych/ ktorzy niechcieli ſtácyey dawáć
38:
kazał grábić obyczáiem Litewſkim/
Grábieſz po Li=
tewſku.
á gdy go Krolowa Prośiłá/ áby tego oby=
39:
czáiu do Polſki niewnośił/ á poddánym vbogim gwałtem dobytkow niebrał/
40:
rzekł Iágeło/ á też máią ſwoie Bydło/ niech ie ſobie wezmą názad. Krolowa
41:
ná to odpowiedziáłá/ Bydło im wroćić możemy/ ále ſłozy y płácz ich kto im
42:
wroćić y nágrodzić może? Záprawdę ſwięte á pámięći godne Krolowey Bogo=
43:
boyney przyſłowie.
Przysłowie po
bożne Krolo=
wey Iádwigi.
Ták tedy Krol ná ten czás wſzytki ſzkodliwe roſterki y zá=
44:
burzenie wnętrzne w wielkiey Polſzcze nadobnie/ á łágodnie vſkromił/ y vſpo=
45:
koił/ ná czym Láto wſzyſtko y Ieſień ſtrawił.
O rozmno=


strona: 482

1:

2:

3:
Krolowa przy=
ſięga.

4:
Krolowa tedy wywodem Ochmiſtrzá/ y Fraucimeru ſwoiego ſwiáde=
5:
ctwem/ tudzież cieleſną przyſięgą/ z tego ſię Krolowi oczyśćiłá/ y wywiodłá/ á
6:
Pan Gniewoś/
Gniewoſz pod
łáwą ſzczeka.
Dlugoſz & Cro=
merus lib. 15. etc.
Mendacis obtre=
ctatoris pœna a=
pud Polonos.
iż ſię powieśći ſwoiey niemogł záprzeć/ áni iey dowieść/ tedy w
7:
Wiſlicy ná Seymie z wynálezienia Senatu Koronnego/ zá táki wyſtępek/ mu=
8:
ſiał pod łáwą iáwnie głoſſem wielkim iáko pies ſzczekáć á odwoływáć/ y wy=
9:
znawáć/ iż łgał y ſzczekał niecnotliwie iáko pies/ o cnotliwey Krolowey Pá=
10:
niey ſwoiey. Ták potym miłość máłżeńſka/ miedzy Krolową y Krolem byłá
11:
vgruntowána.
12:
Skirgáiło Olgerdowic wiel=
13:
ki Xiądz Litewski/ Zmodźki y Ruski.
14:
Rozdział VI.
15:
S
Kirgáiło Olgerdowic będąc podnieſiony w
16:
Wilnie ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie oyczyſte Ruſkie/ y
17:
Zmodźkie roku 1387. zá dobrowolną życzliwośćią Krolá
18:
Iágełá Włádiſławá Brátá/ więcey był przychylny do
19:
rozmnożenia modł Ruſkich Zakonu Greckiego/ niż do
20:
ſzczepienia y vgruntowánia powſzechney wiáry Chrześći=
21:
áńſkiey Kościołá Rzymſkiego/ bo ſię miedzy Ruśią zmło=
22:
du vchował.
23:
Ná nowym páńſtwie udał ſię do uſtáwicznych bieſiad y pijańſtwá/
Nieſtateczność
Skirgaiłowá.
ſtátecz=
24:
nośći Xiążęcemu ſtanowi należącey namniey nieprzeſtrzegáiąc/ dla czego po
25:
odiáchániu Krolá Iágelá do Polſki nie długo trwáły w pokoiu ſpráwy Litew=
26:
ſkie/ Bo Witołt Kieyſtutowic będąc mężem wielkiego ſercá/ y wyſokiey myſli/
27:
ſádził ſie też ná wielkie Xięſtwo Litewſkie/ zá niegodną y nieſłuſzną rzecz poczy=
28:
táiąc/ Skirgáyłowi nikczemnemu y ſobie w dzielnośći nierownemu podlegáć
29:
(iáko on ſobie według wyſokiey dumy rozumiał)
Witołdowe
rozmysły.
Fráſſował ſię też ná Krolá Iá=
30:
gełá/ iż ná iego zaſługi/ y godność niedbał/ á w ſłowie mu ſię nieżyſćił/ ktorym
31:
mu obiecował ſpuśćić Wielkie Xięſtwo Litewſkie y Wilno/ ſkoroby ſię ſam ná
32:
Kroleſtwie Polſkim vgruntował/ y tą go obietnicą z Prus (gdy ono był do
33:
Krzyżakow ziáchał z Krewá vćiekwſzy) przywabił. Obawiał ſię też Witołd
34:
áby go Skirgáyło bez wieśći nieſpodzianego kiedy nie zábił/ bo to do niego wie=
35:
dział/ iż był ięzyká y ręki do zwády prętkiey/ k temu był okrutny/ á nieſtáteczny/
36:
y nie vſtáwiczny/ á tylko z nim było do obiádá ſiedzieć/
Popędliwość
pijánego Skir=
gayłá.
bo ſkoro ſobie podpił ná
37:
kogo gniew trzeźwi chował/ tego po pijánu zábił/ y poſpolicie ná ty ktorzy z nim
38:
pijáli z bronią ſię tárgał/ y wiele przyiáćioł ták pobił nieináczey iáko Alexander
39:
Wielki w Perſiey.
O tym czytay
Q: Curtium &
Iuſtinum &c.


strona: 487

Kſięgi Trzynaſte.487.
1:
O Burzeniu Litwy przez
2:
Witołtá z Krzyżáki/ O ſpaleniu Trokow y do=
3:
bywániu Wilná/ y o ſmierći Narimuntá/ Korigelá/ To=
4:
tiwiłá/ Xiążąt/ y o przyieździe Iágełowym do Wilná.
5:
T
Egoż roku 1390. gdy ſię iuż zboża ná polach do=
6:
ſtawáły/ á żniwá ſię przybliżáły/ Lankaſter Henriká Krolá
7:
Angelſkiego Syn/
Krolewic An=
gelſki ná Li=
twę.
z wielką mocą Anglikow/ Skotow/ Frán=
8:
cuzow/ Niemcow/ ná ſwą ſzkodę dla ſwiętey woyny prze=
9:
ćiw Pogánom Litwie zebránych/ do Prus przyćiągnął/ á zá
10:
nim Algardus Grof Hohenſteinſki z drugim woyſkiem Nie=
11:
mieckim przyſzedł/ mnimáiąc iż Litwá ieſzcze w Pogáńſtwie
12:
żyłá. Przeto Miſtrz Pruſki Conradus Valerodus/ ktoremu nie o wiárę/ ále o pá=
13:
nowánie wielkiego Xięſtwá Litewſkiego y Zmodzi/ pod pokrywką wprowádze=
14:
nia Witołtá ná ſtolec páńſtwá oycowſkiego/ grá byłá/
Chytrość Mi=
ſtrzá Pruſkiego.
Zebrał też woyſká Pru=
15:
ſkie z ſwoimi Krzyżaki/ przyzwawſzy ná pomoc Miſtrzá Liflandſkiego/ ták tedy
16:
trzemi zagonámi/ y z trzemi ogromnymi woyſkámi do Litwy z Witołtem cią=
17:
gnęli/
Trzy woyſká
wielkie ná Li=
twę do Kowná.
iedno woyſko Witołd wiodł/ drugie ſam Conradus Valerodus Miſtrz
18:
Pruſki/ Trzecie Miſtrz Liflandſki z Lankaſtrem Krolewicem Angelſkim/ y z
19:
Algárdem Grábią Hohenſteinſkim/ á ſciągnęli ſię wſzyſcy v Kowná/ gdzie Wilia
20:
w Niemen wpada. Ztámtąd proſto pod Troki ciągnęli/ ktore z Zamkiem czę=
21:
ſtym ſzturmowánim zburzyli y ſpalili.
Troki zburzone.

22:
Potym do Wilná obozy toczyli/ tám ich Zołnierze Krolewſcy Polacy nád
23:
Wilią z Skirgáyłem/ ktory też miał woyſko niemáłe Litewſkie potkáli/
Bitwá Skir=
gáiłowá y Po=
lakow/ z Witoł=
tem y z Niemcámi.
gdzie zá=
24:
rázem ſtoczyli bitwę z obudwu ſtron ogromną zápalczywością/ nie dáleko od
25:
Wilná nád rzeką Wilią/ w tych polách gdzie dziś dwor Soltanow/ ktore Siſki=
26:
niámi won czás zwano/ Vganiáli ſię potym áż pod gorę gdzie dziś Werki Biſku=
27:
pie/ Litwá y Ruſſacy ſmiáłością/ bo im ná domowych ſmiećiach było/ Niemcy
28:
záś zbroią y wielkośćią przemagáli/ bili ſię od poránku áż do południá/ ták iż
29:
trupow y ránnych pełne owy polá rowne zá Wilią z obudwu ſtron leżáły/ ná o=
30:
ſtátek żołnierze Krolewſcy y woyſko Skirgayłowe Litewſkie/
Skirgáiło z Po
laki poráżon.
tákże Xiążętá Ru=
31:
ſkie Litwie pomagáiące/ od wielkośći Niemcow y Anglikow przemożeni/ muſieli
32:
názad ku Wilnowi vſtępowáć y gdzie kto mogł/ ále wiele zacnych mężow w bit=
33:
wie z ſtrony Litewſkiey ná plácu poległo/ miedzy ktorymi znácnieyſzy byli/
Xiążętá przez
Witołtá y krzy
żaki poimáne.
O tym też czy=
tay Długoſſum
et Cromerū lib.
15. Mie. lib. 4.
cap. 40. etc.
Kniáź
34:
Hleb Swętoſłáwowic Xiążę Smolenſkie/ Xiążę Siemon Iáwnuczewic Zaſłáw
35:
ſki/ Kniáź Hleb Conſtantinowic Czártoriyſki/ Kniáź Iwan Lwowic/ y inſzych
36:
niemáło paniąt Litewſkich wielkiego rodu/ ſkąd ſię pokázuie/ iż tám nie ládá bi=
37:
twá byłá/ ponieważ ták wiele zacnych Xiążąt poległo.
38:
Dziś ieſzcze tám w tych polach náyduią Ruſnice ſtároſwieckie/ ſzpady/ przy=
39:
łbice/ y miecze/ tákże oſtrogi zárdzewiáłe/ y w Werkach w dworze Biſkupim wi=
40:
śi záwieſionych kilko broni/ co chłopi wyoráli.
41:
A Xiążę Skirgayło z oſtátkiem ludu ná ſtáre Troki z poboyſcza obronną rę=
42:
ką vſzedł Potym zebrawſzy ſię z więtſzym ludem/ Niemieckie obozy vſtáwicznie
43:
pod Wilnem náieżdzał/

strona: 492

492.Macieia Striykowskiego
1:
Iáko Witołd od Krziżakow
2:
ziednawſzy ſię z Iágełem viáchał/ trzy Zamki ich
3:
ſpalił/ á Niemcow pobił/ O czym Długoſz Kroniki Pru=
4:
skie y Miechouius lib. 4. cap. 40. fol. 273. Wapo=
5:
uius et Cromerus lib.15. etc.
6:
Roździał IX.
7:
W
Itołd mieſzkawſzy v Krzyżakow Pruſkich zá
8:
trzećim ziáchánim z Litwy do Prus dwie lecie cáłe/ á
9:
zwoiowawſzy z nimi práwie do gruntu biedną oyczyznę
10:
Xięſtwo Litewſkie/ y Zmodźkie długo ſię w wątpliwey
11:
nádziei doſtąpienia zá pomocą Krzyżakow Xięſtwá
12:
wielkiego Litewſkiego wieſzáiąc/ ſkoro ſię przez Henri=
13:
ká Biſkupá Płockiego Swagrá ſwoiego ziednał z Iá=
14:
gełem Krolem/ y poſtánowił z nim według myſli rzeczy ſwoie/ záraz przemyſl=
15:
nym fortelem/ táiemnie á nieznácznie wyſłał z Prus żonę naprzod z ſkárbámi/ y
16:
ſprzętem domowym do Zmodzi ná pewne mieyſce. Sam záś zmowiwſzy ſię z
17:
przyiacioły y z Boiáry ſwoimi Litewſkimi/ á zwierzywſzy ſię im rády ſwey/ iż
18:
miał do Litwy ná wielkie Xięſtwo ziácháć/ iáchał z Márienborku do Riterwer=
19:
deru Zamku ſwego pod Kowno. Tám Kupcow Niemieckich/ Krzyżakow y
20:
Reyterow/ ktorzy z nim w Riterwerderze Zamku mieſzkáli/ bez wieśći obſko=
21:
czonych pobił/ poſiekł/ y w Niemen wrzućić kazał/ á drugich co zacnieyſzych
22:
powiązawſzy/ á zápaliwſzy Zamek Ritterwerder do Wilná z nimi vieżdzał/ Co
23:
obaczywſzy drudzy Krzyżacy y żołnierze Niemieccy/ ktorzy w Metenburgu/ y
24:
w Nauwerderze Zamkach byli/ záraz ſię w pogonią zá Witołdem iáko zá zdray=
25:
cą ſwoim (Szelmem go názywáiąc) vdáli/ á gdy go dáley w Litwę ku Wilno=
26:
wi gonili/ wnet Witołd więźniow pierwſzych Niemieckich w Ritterwerderze
27:
poimánych ná pewnym mieyſcu pod ſtrażą zoſtáwił/
Witołd od Krzi
żakow vcieka
trzeci raz.
á ſam ſię z ſwoimi ná
28:
Niemcow goniących w ciáſnym mieyſcu záſádził/ ktorych ſprácowánych go=
29:
nienim gdy w záſadkę przyſzli ſnádnie do iednego pobił/ poſiekł/ á drugich po=
30:
wiązał/ y do Litwy odeſłał. Potym wyrozumiawſzy iáko ſwiádomy z liczby
31:
pobitych y poimánych/ iż nie wiele Niemcow ná Metemburgu/ y Neuwerde=
32:
rze Zamkach zoſtáło/ wroćił ſię dobywáć onych Zamkow/ ktorych mocą do=
33:
bywſzy ſpalił/ á Niemcow oſtátek pobił/ drugich powiązał/
Witołd vcieká=
iąc trzy Zamki
ſpalił Krzyżá=
ckie.
á ták ony trzy Li=
34:
twie bárdzo ſzkodliwe około Kowná Zamki Niemieckie ſpaliwſzy y vprzątnąw=
35:
ſzy/ wroćił ſię do pierwſzych więźniow/ ktorych rzędem długim związánych/ z
36:
ſtrzelbą/ z riſtunkiem woiennym/ y z wielkimi łupámi z Krzyżakow nábrány=
37:
mi prowádząc/ do Wilná ſzczęſliwie z wielką rádością wſzyſtkiey Litwy poko=
38:
iu długo pożądánego prágnącey przyiáchał:
Witołd od
Wilná przyiá=
chał od Krzyża=
kow.
Gdzie od Ianá Oleſnickiego Na=
39:
mieſtniká Iágełowego Stároſty Wilenſkiego był vczćiwie przyięty/ iáko mu był
40:
Krol Iágeło przez Liſty roſkazał/ Zamki mu też Wilenſkie obádwá iáko Pánu
41:
dziedźicznemu podał/ z ſtrzelbą y z rinſtunkiem wſzelkim/ y cokolwiek należáło
42:
do ſkárbu Wielkich Xiędzow Litewſkich.

strona: 496

1:
A gdy ſię obiedwie woyſká ſciągnęły/ v Niedokudowá podkáli ſię wſtę=
pnym


strona: 497

Kſięgi Czternaſte.497.
1:
pnym boiem ná ſzerokich polach ogromną zápalczywością/ Koribut z ſwoimi
2:
Ruſſaki ſmiáłością/ Witołd záś z Litwą y z Zmodzią/ y ſmiáłością y wielkoś=
3:
cią woyſká iego przewyzſzał/ ná oſtátek gdy bitwá kilko godzin w wątpliwym
4:
ſzczęściu zobudwu ſtron trwáłá/ poczęły ſię vfy Koributowe trwożyć/ mieſzáć/
5:
y z plácu vſtępowáć/ á Witołd tym ſmieley z Litwą nącieráiąc pomieſzánych
6:
rozerwał/ y rozgromił/ co obaczywſzy Koribut dodał Koniowi oſtrog/ chcąc
7:
ſię záchowáć ná drugi raz do lepſzego ſzczęścia/
Fugiensiterum
pugnabit.
Koribut zbitwy ty
y przegráney v=
ciekł.
á ták w máłey drużynie z pogromu
8:
vbieżał do Nowogrodká Siewierſkiego głownego Zamku vdziału ſwoiego/ ná
9:
ktorym ſię z żoną y z dziećmi záwárł/ błanki y wieże Rycerſtwem y ſtrzelbą po=
10:
rządnie opátrzywſzy. A Witołd vżywáiąc zwycięſtwá/ máło co vytchnąw=
11:
ſzy poki łupy z pobitych żołnierze/ y rycerſtwo iego zebráli/ á ſwoich pochowá=
12:
li/ ciągnął zá nim do Nowogrodká Siewierſkiego/ á obegnawſzy go ze wſzyſt=
13:
ſzich ſtron ná wieże y ná błánki vſtáwicznie ſzturmował/ ſciány podkopuiąc/ y
14:
ognie podkłádáiąc/ ták długo áż Zamek mocą wziął/ gdzie Koributá z żoną/
Koribut z żoną
y z dziećmi poi=
man.

15:
y z dziećmi poimał/ á pobrawſzy ſkárby/ máiętność/ y ryſtunki iego/ Zamek
16:
ſwoimi oſſádził/ y w kráinach iego Siewierſkich Stároſty/ y namieſtniki ſwoie
17:
vſtáwił/ á ſámego Koributá z żoną Corką Xiążęciá Rezáńſkiego y z dziećmi
18:
do Wilná ná więzienie odeſłał/ gdzie długi czás pod ſtrażą ná Zamku wyſznym
19:
Wilenſkim ſiedział/ áż go potym Alexander Xiążę Rezáńſkie álbo Holhá Cieść
20:
iego v Krolá Iágełá/ y v Witołdá wyręczył/ y wyprośił ſlubuiąc im od niego
21:
zá pokoy/
Holhá Kniáź
Rezáńſki cieść
Koributow.
iż ſię mśćić tey krzywdy niemiał/ iákoż tego Xiążęciá Rezáńſkiego ſą
22:
y dziś zapiſſy około tego poſtánowienia w Skárbie Krolewſkim ná zámku
23:
Krakowſkim/ zá ktorymi Iágeło/ y Witołd Dimitrá Koributá z więzienia Wi=
24:
lenſkiego wypuśćili. O ktorych zapiſſach Cromerus lib.15. wſpomina.
25:
W tenże czás Siewierſkie Xięſtwo Koributow vdział y Nowogrodek z
26:
Branſkiem Witołd ſobie do wielkiego Xięſtwá Litewſkiego przywłaſzczył/
Przenieſienie
práwie Bábi=
lonſkie Koribu=
towo/ z Sie=
wierſkiego Xię=
ſtwá ná Wo=
łyń.
á
27:
Koributowi dał z łáſki w odmiánę ná Podolu y ná Wołyniu ty Zamki/ Bráſłá=
28:
wiec/ Winnicę/ Sokolec/ y Krzemieniec/ potym ſam Dimitr Koribut/ Wiſnie=
29:
wiec/ y Zbáraz Zamki zbudował. Iego potym Syn Sigmunt Koribut był ná
30:
Kroleſtwo Czeſkie wybrány/ á potym w przegráney bitwie/ ktorey pomagał
31:
Swidrygáyłowi wroćiwſzy ſię z Czech/ był poimány y vtopiony w Swiętey rze=
32:
ce pod Wilkomerią/ od Kniáziá Micháiłá ſyná Sigmuntá Kieiſtutowicá wiel=
33:
kiego Xiędzá Litewſkiego zábitego w Trokach. Drugi záś Syn Koributow Fie=
34:
dor álbo Fiedko máiąc pomoc od Wołochow y Tátárow/ chciał Iágełowi
35:
Krolowi Polſkiemu Stryiowi woyną odpieráć/ potym poráżony muſiał Kro=
36:
lowi podáć Krzemieniec/ y Bráſław/ Roku 1430. iáko o tym będzie niżey/ á
37:
ſam ná Zbárázu/ Wiſniowcu/ ná Kołodnie y Snuliźniczach przeſtał/
Genealogia
Xiążąt Zbárá=
ſkich y Wiſnio=
wieckich.
Z tego po=
38:
tym y iego ſyná Xiążęciá Dániłá álbo Dáſká y Rycerſkich ſpráwach doſwiád=
39:
czonego/ Xiążętá Zbáráſkie y Wiſniewieckie etc. ſą rozmnożone.
40:
Potym Witołd czyniąc ſobie przeſtrzeńſtwo/ y wolne pánowánie w Li=
41:
twie/ y w Ruśi/ á práwie vmiátáiąc y vpátrzáiąc zawády ſobie przećiwne z
42:
wielkiego Xięſtwá Litewſkiego/ y z Ruſkiego/ ſkarawſzy Koributá/ nálazł
43:
przyczynę ácz nieſłuſzną y ná Włodimirzá Olgerdowicá Xiążę Kijowſkie v=
44:
dzielne/
Báránie nie
mąć wodą.
przodká Xiążąt Słuckich/ á zádawſzy mu winę niepoſłuſzeńſtwá/ iáko=
45:
by ſię miał wybijać z zwierzchnośći Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego/ wyprá=
46:
wił ſię z woyſkiem do Kijowá vdziału iego właſnego/ máiąc z ſobą w towá=
47:
rzyſtwie Skirgáyłá Xiążę Brátá Włodzimirzowego rodzonego/ á ſobie ſtryie=
48:
cznego/ ktoremu był Witołd obiecał y obwiązał ſię Kijow podáć/ iż mu Stoli=
49:
cę wielkiego Xięſtwá Litewſkiego w Wilnie poſtąpił/ iákoſmy wyzſzey o tym ná=
50:
piſſáli.

strona: 502

502.Macieia Striykowskiego
1:
O ziednániu Iagełowym z
2:
Swidrygayłem/ á iáko pod nim záś Witołd wziął
3:
Witebſk y Horſzą/ dla iego roſterkow/ o poddániu y hołdzie Xiążąt
4:
Odruckich/ y Iuriá Swentosłáwowicá Smolenskiego/ o wzięciu Smolenská
5:
iemu/ y iego Brátu Hlebowi/ o zwoiowániu Xięſtwá Rezánskiego/ porá=
6:
żeniu Tátárow/ y o przyiezdzie Waſilá W: Kniáziá Moskiew=
7:
skiego do Witołdá ná Smolensk/ Roku 1396.
8:
Roździał IIII.
9:
R
Oku 1396. Włádisław Iágeło Krol Polſki pod=
10:
nioſł ſłuſzną woynę ná Włádiſławá Xiążę Opołſkie/ ktory
11:
bárdzo wiele Imion y Zamkow w Polſzcze od Ludwiká
12:
Krolá Węgerſkiego y Polſkiego nádánych trzymał/ á Iáge=
13:
łá gánić ſobie ważył/ y zwierzchnośći iego niechciał znáć/
14:
przeto go Iágeło prętko ſkarał/ iáko y Witołd Brátow/ y
15:
wziął mu Iágeło tylko zá ſiedḿ dni siedḿ Zamkow przed=
16:
nieyſzych/ Holſtein ná ſkále/ Krzepicę/ Wieluń/ Bobolice/ Brzeźnicę/ Oſtrzeſ=
17:
ſow/ y Grábow/
Polacy 7. lat
Bolesławcá
dobywáli.
Ale pod Zamkiem Boleſławcem nád rzeką Proſzną w mo=
18:
cnym mieyſcu leżącym/ ſiedḿ lat Polacy leżeli/ áż ſię ná oſmy rok oblężeńcy po=
19:
dáli.
20:
A Włádiſław Xiążę Opolſkie wetuiąc ſzkod ſwoich y Zamkow pobránych/
21:
Polſkie vkráinne wołośći vtarczkámi częſtymi drapieżył/ do czego mu pomagá=
22:
ło wiele Polakow wywołáńcow/ y tych ktorzy máiętnośći ſwoie potráćili.
23:
Przeto Krol Iágeło ciągnął z woyſkiem do iego oyczyſtego Xięſtwá/ Opole Za=
24:
mek y Miáſto przednieyſzy obległ/ Oleſzno/ Strzelec/ y Lubliniec Zamki mocą
25:
wziął/ ktore Spitkowi Melſtinſkiemu w dzierżáwę dárował/ áż potym Włádi=
26:
ſław Xiążę Opolſkie/ widząc iż trudno przećiw oſnowi wierzgáć/ v Krolá Iá=
27:
gełá łáſki prośić muſiał/ ktorą otrzymał zá przyczyną Krolá Czeſkiego/ y zá
28:
reikomią Wencławá Biſkupá Wrátſławſkiego/ tákże Ludwiká Breſkiego/
29:
Konradá Pleſnickiego/ y Rozlenſkiego/ y Przemyſławá Opáwſkiego Xiążąt/
30:
O czym Długoſz/ Miechouius y Cromer lib.15. æditionis ſecundæ fol. 250. et 251. ſze=
31:
rzey piſzą.
Fiedor Sangu=
ſko Siewierſką
Ziemię otrzy=
mał.

32:
Tegoż czáſſu Fiedor Tanguſzko Xiążę Włodimirſkie v Krolá Iágełá y v
33:
Witołdá z łáſki otrzymał Xięſtwo Siewierſkie/ dawſzy ná ſię liſty y mocne za=
34:
piſſy/ iż miał nápotym záwżdy być pod mocą Krolewſką/ iák Cromer piſze.
35:
A Xiążę Boleſław Swidrigayło Brát Iágełow będąc zbiegiem w Pru=
36:
ſiech/ zebrał ſię z nowu ná Witołdá/ A ták roku 1403. iáko Długoſz y Miecho=
37:
uius lib. 4. cap. 42. etc. piſzą/ w Miſtrzem Pruſkim Conradem Iungingen/
Swidrigáyło
z Niemcy Li=
twę burzy.
y z
38:
wielkim woyſkiem Niemieckim ná dzień S. Doroty do zieḿ oyczyſtych Litew=
39:
ſkich przyćiągnął/ ktore ogniem y mieczem zwoiowawſzy y połupiwſzy/ wroćił
40:
ſię z Miſtrzem do Rágnety. A ſkoro Miſtrz Pruſki odciągnął z łupámi/ wnet
41:
zárázem zdrugiey ſtrony Miſtrzá Liflantſkiego woyſko do Zmodźi wtárgnęło/ á
42:
nábrawſzy bárdzo wiele łupow y więźniow/ do Lifland ſię bez odporu wroćili.

strona: 507

Kſięgi Czternaſte.507.
1:
Ták Nahayſkich/ Zawolſkich dwie Hordy poráził/
2:
Y do vtarczek Ruſkich drogę im przekáźił.
3:
Don/ Worſchłá/ Siná wodá/ Wolgá krwią płynęły/
4:
Czym Litwy z Ruſią mężne dzielnośći słynęły.
5:
Hordę iednę do Litwy Witołd przyprowádził/
6:
Ktorą nád Waką rzeką ná rolach poſádził/
7:
Gdzie y dziś nád tąż Waką ſzeroko mieſzkáią/
8:
A powinność Rycerſką z vchwały dziáłáią.
9:
Drugą część oney Hordy posłał Iágełowi/
10:
A ći przez Chrzeſt imioná dáli Chriſtuſowi/
11:
Acz mowią iż ich Witołd nie przymuśił woyną/
12:
Ale przećiw Krzyżakom namową przyſtoyną.
13:
Długoſz y Miechouius ták o tym Hord Tátárſkich do Litwy przyprowá=
14:
dzeniu piſzą/ iż Witołd Alexander Wielki Xiąd Litewſki/ vſpokoiwſzy ná ten
15:
czás Litwę roku 1397. wypráwił ſię ſam ná Tátáry z znácznym woyſkiem/ á
16:
przebywſzy rzekę Tanais/ ktorą Tátárowie y Moſkwá Don názywáią/ y ná=
17:
ſzedwſzy wielkość Tátárow/ vderzył ná nich/
Miechouius lib. 4. cap. 41.
fol. 275.
gdzie ich wiele tyſięcy z żonámi/
18:
dziatkámi y z dobytkámi poimał/ y przywiodł ich áż do Litwy/ ktorych iednę
19:
część Brátu Iágełowi Krolowi do Polſki poſłal/ á ći ochrzćiwſzy ſię/ sſtáli ſię
20:
iednym ludem z Polaki/ á drugą ich część w Litwie oſſádził nad Waką rzeką y
21:
indzie.
Litwá áż zá
Tanais woio=
wáłá.

22:
Cormerus záś według Látopiſzczow Litewſkich lib. 10. piſze: iż cáłą Hor=
23:
dę Tátárow Witołd do Litwy w ten czás przygnał/ áczkolwiek ſię oni tego
24:
przą/ powiádáiąc iż nie przymuſzeni żadną woyną/ ále dobrowolnie dla wnętrz=
25:
nych woien/ w Hordach ſwoich/ y od Witołdá przećiw Krzyżakom przyzwáni/
26:
do Litwy przyſzli/ Co máło nie ku rzeczy/ ponieważ y dziś iednákich praw y
27:
wolnośći z Sláchtą Litewſką vżywáią/ Ale iákokolwiek było/ przedſię Witołd
28:
otrzymał zwycieſtwo wten czás nád Tátáry/ y z triumphem ſię do Litwy wro=
29:
ćił.
30:
O wtorey wypráwie Witoł=
31:
dowey przeciw Tátárom niefortunney/ Roku
32:
Páńſkiego 1399. á od ſtworzenia Swiátá 6906. y
33:
o Cárzu Támerlanie/ álbo Timirkuciu.
34:
W
Itołd będąc zwycięſtwem pierwſzim záiuſzony
35:
Nieſmiertelney pochodnią sławy zápalony/
36:
Zbierał woyſko cały rok/ ácz Krol y Krolowa/
37:
Tego mu odradzáli y woyná domowa.
38:
Domowa ktorą hárdzi Krzyżacy wzniecáli/
39:
Lecz Witołdowey chęći nie vhámowáli/
x iijBo iednák


strona: 508

508.Macieia Striykowskiego
1:
Bo iednák przedſięwzięciu czyniąc ſwemu dośić/
2:
Nie dał ſię ni Krolowi/ ni Niemcom vnośić.

strona: 511

1:
A Krol Iágieło tym czáſem Roku Páńſkiego 1401. do Litwy iechawſzy z
2:
Witołdem/ y z Pány Litewſkimi poſtánowienie vmowy/ y przymierze pierwſze
3:
imieniem Rad Koronnych odnowił/ Támże iáko Cromer piſze/ lib.16. o
poſtánowie=


strona: 512

512.Macieia Striykowskiego
1:
poſtánowieniu ſpolnymi zapiſſámi obwárował/ iż ieſliby Witołd bez potom=
2:
ſtwá ſzczedł/ áby wſzytko cobykolwiek on trzymał/ w moc Krolewſką y koron=
3:
ną przyſzło/ weſpołek y z wielkim Xięſtwem Litewſkim/ wyiąwſzy połowicę No=
4:
wogrodzkiego Xięſtwá/ y czterzy Folwárki/ ktore miáły przyśdź ſpadkiem ná
5:
Zydká/ álbo Sigmuntá Brátá Witołtowego/
Litwá biedna
práwie vłowio=
na.
pod tą Condicią/ áby y on był
6:
Kroleſtwu poddány wyiąwſzy też dobrá wiáná Anny Zony Witołtowey/ ktore
7:
też iednák po iey ſmierći ná Krolá y ná Koronę przyść miáły/ ták tedy biedna Li=
8:
twá ná ten czás nie máiąc potężnych á mądrych Senatorow w niewoli práwie
9:
vwichłána byłá/ iák Długoſz y Cromer piſzą.
10:
Ale Látopiſzce Ruſkie y Litewſkie to poſtánowienie ináczey opiſuią/ ácz
11:
ſproſtá ále ku rzeczy w ty ſłowá.
12:
A po onym czáſie ná źimę ziechał ſię Witołd z Iágiełem Krolem Polſkim
13:
w Przemyſlu/ y támże ſtánowienie z ſobą vczynili tym obyczáiem/ Ieſliby Wi=
14:
tołd dzieći nie miał/ á Iágieło miał/ tedy Dzieći iego ná Koronie Polſkiey/ y w
15:
wielkim Xięſtwie Litewſkim pánowáć miáły/ tymże ſpoſobem ieſliby Iágieło
16:
dzieći nie miał/ á Witołd miał/ tedy w Koronie Polſkiey y wſzytkich ku niey na=
17:
leżących páńſtwach/ Witołtowe Dzieći/ Wielkie Xiążętá Litewſkie/ páno=
18:
wáć miáły/ iákoż y zapiſſy miedzy ſobą vczynili/ y Pánowie Koronni tákże/ y
19:
Litewſcy przyſięgę miedzy ſobą ná tym vdziáłáli/ iż inſzych Pánow ſobie nieobie=
20:
ráć/ tylko z Potomſtwá Iágiełowego/ álbo Witołtowego. A ták to zda ſię po=
21:
dobnieyſza być rzecz/ ponieważ oni niebożętá ſtárzy Litewſcy piſarze ták ſproſtá
22:
prawdy przeſtrzegáiąc brnęli. A potym Witołd z Xiężną Anną Małżonką ſwo=
23:
ią był ná weſelu v Iágiełá/ gdy brał ſlub z przerzeconą ſwoią wtorą Małżonką
24:
Grofowną Cyliyſką Anną.
25:
O záłożeniu Academiey
26:
Krákowskiey/ y poſtronnych bur=
27:
dách/ Roku/ 1401.
28:
T
Egoż roku Krol Iágeło Akádemią Krákowſką
29:
według Teſtámentu Krolowey Iádwigi fundował y hoy=
30:
nie nádał przyzwawſzy do niey Doktorow y Miſtrzow
31:
wſzytkich nauk wyzwolonych z Prági.
32:
W Litwie y w Polſzce ná ten czás wſzytko ſię ſpokoynie
33:
powodziło/ ále w Niemczech/ y w Czechach ináczey/ Bo
34:
Wencław Ceſarz od Korfirſtow y od właſnych Mieſzczan
35:
Wiedeńſkich był poimány/
Wencław Ce=
ſarz pijánicá
od ſwoich poi=
man.
y w Wiedniu w więzieniu chowan/ ktory był ták wiel=
36:
ki pijanicá/ y roſpuſtny/ iż gdy mu powiedziano o zgorzeniu iednego Zamku bár=
37:
dzo bogátego/ tylko ſię o piwnicę winną ieſliby ieſzcze niezgorzáłá pytał. Ro=
38:
bertus potym Woiewodá Renſki ná iego mieyſce był wybrány.
39:
Węgrowie też Sigmuntá Krolá ſwoiego Szwagrá Iágiełowego ná ten
40:
czás poimawſzy w więzieniu chowáli.
Sigmunt od
ſwych poiman.

41:
A we Włoſzech Xiążę Mediolanſkie Galeacius przećiw Florentinom wal=
42:
cząc wſzyſtkę Włoſką ziemię do woyny wzburzył/ y Robertá Ceſárzá poráził.

strona: 517

1:

2:
Lecz iż przyrodzoną złość trudno vkroćić/ vciekł
3:
do Moſkwy ſpaliwſzy Branſko/ y Stárodub/ á Nowogrodek Siewierſki Mo=
4:
ſkiewſkiemu podał/ dla czego Witołd tę wtorą woynę muſiał ná Moſkiew=
5:
ſkiego Kniáziá Zięciá ſwoiego podnieść. O czym Długoſz y Miechouius lib. 4.
6:
cap. 42. fol. 277. Crom. lib. 16. et Miechouius fol. 317. cap. 41. etc.
7:
O wtorey Woynie Witołdo=
8:
wey z Zięciem Báſilim Moskiewskim/ á o
9:
złośći Swidrigiełowey/ 1407. & 1408.
10:
S
Widrigiel ktory wichrzyć zwykł w oyczyźnie záwżdy/
11:
Gárdząc w Polſzce/ w Podolu/ w Siewierze dział káżdy/
12:
Widział iż mieyſce w Pruſiech v Krzyżakow ſtráćił/
13:
Kręcząc ſię y tám y ſám z Moſkiewſkim ſię zbráćił.
14:
Proſząc go by mu pomogł oyczyzny dochodzić/
15:
Aby iuż więcey Witołd wniey nie mogł przewodzić/
16:
Zbiegł do Moſkwy Stárodub y Branſko ſpaliwſzy/
17:
Nowgrodek Waſilewi Siewierſki ſpuśćiwſzy.
Swidrigieł
zbiegł do Mo=
ſkwy.

18:
Witołd záraz z woyſkámi począł ſię gotowáć/
19:
Chcąc ſię deſpectu pomśćić y ſzkod powetowáć/
20:
Krol mu Iágieł ná pomoc Márſzałká z Polaki
21:
Przysłał/ á Miſtrz też Pruſki Landsknechtow z Krzyżaki.
Zbigniew z
Brezia Már=
ſzałek Koronny/
Hetman nád
Polaki/ ktorych
było 1000. z
włoczniámi/ á
Niemcow ie=
dná chorągiew.

22:
Woyſko Litewſkie z Ruſkim zlećił Rumbowdowi/
23:
A dworne vffy rządzić kazał Mońwidowi/
24:
Záś Iwan Boreikowic prowádził Smolniany/
25:
Olelko Włodmirowic wiodł ſwoie Kijany.
Xiążę Olelko
Włodimirowic
Xiążąt Słuc=
kich przodek/
Wnuk Olger=
dow.

26:
Ták wſzytkich v Smoleńſká Witołd zſzykowawſzy/
27:
Y zagony plundrowáć w Moſkwę rozesławſzy/
28:
Sam z Niemcámi/ z Polaki burzył áż do Oki/
29:
Gdzie mu Swidrigieł on port záſtąpił głęboki.
Oká rzeká wiel
ka w Moſkwi/
ktora wpada w
Wolgę v niżne
go Nowogrodá.

30:
Ták przepráwy zá Okę mężnie mu obronił/
31:
Y z kątow Litwę/ Niemcow/ y Polakow gromił/
32:
Lecz iednák łupy wielkie y więźniow nábráli/
33:
Wśi/ Miáſteczká/ wołośći/ wſzerz wzdłuż zwoiowáli.
Swidrigieł
Witołdowi zá=
bronił przeprá=
wy przez Okę.

34:
Gdzie Niemcy z Ruſnicámi/ y pieſzy Polacy/
35:
Więcey niż iezdni wten czás ważyli Kozacy/
36:
Bo konie Litwie lgnęły w leſiech onych błotnych/
37:
Tylko im ſmiáłość Drabow pomogłá ochotnych.
Crom: Pedeſtri
magis quā eque=
ſtri prelio victi
pulſi ſunt ho=
ſtes.


strona: 522

522.Macieia Striykowskiego
1:
A ſam w Słupiey Miáſteczku dwá dni odpoczywał/
2:
Gdzie Bogá vſtáwicznie z wielką ſkruchą wzywał/
3:
W Kośćiele przez cáły dzień ná modlitwách trwáiąc/
4:
A wieczor áż pokármu trochę pożywaiąc.
Nabożeńſtwo
Iágiełowe.

5:
Potym ſię pod Czerwieńſkiem przez Wisłę z woyſkámi
6:
Przez moſt z łodźi przepráwił/ z ſtrzelbą z obozámi/
7:
Tegoż dniá Witołd z Litwą/ y z Tátáry ſwymi
8:
Przyciągnął/ y z Hordámi dwiemá Zawolſkimi/
9:
Zawolſkimi ktorych rok nakłádem ſwym chował/
Witołd rok cá=
ły Záwolſkich
Tátárow w
Litwie podey=
mował dla tey
woyny.

10:
Támże ich ſam Krolowi tańcem okázował/
11:
Litwę też zbroyno ſwietno rozſzykował ſwoię/
12:
Kozakow rozdzieliwſzy z Vſarzmi ná troię.
13:
Semowit Mázowieckie y Iánuſz Xiążętá/
14:
Przy nich Biſkupie vffy/ y Polſkie Paniętá/
Szik Litewſkie
go woyſká y o=
kázowánie pod
Czerwieńſkiem.

15:
Ná dzień Piotrá y Páwłá/ Swiętych ſię ziecháli/
16:
Tám Krolowi Oyczyznie chęć ſwą obiecáli.
17:
Z Czyrwieńſká proſto w Pruſkie ciągnęli wołośći/
18:
Gdzie Tátárowie z Litwą bez żadney rożnośći/
19:
Co ſię im náwinęło ſiekli y palili/
Tátárzy z Li=
twą pogáńſkim
obyczáiem bu=
rzą.

20:
Y Kośćioł z Swiątośćiámi w Ludbergu złupili.
Luterberg miá
ſto od Litwy
ſpalone.

21:
Przeto Witołd z Iágełem wnet tákich ſkaráli/
22:
A dwu winnieyſzych Litwow z poyſrzodku wydáli/
23:
Ktorzy ſię ſámi wieśić ná drzewie muſieli/
24:
Tym drudzy vſtráſzeni iuſz broić nieſmieli.
Wikli ſie ſmier
de budet ſie
Kniaź gniewá=
ti.

25:
Ruſzywſzy ſię od Wukry ſtánęli w rowninie/
26:
W polu Turzym ktore krwią Pruſką y dziś słynie/
27:
Tám ſam Krol zſzykowawſzy woyſká w rownym plácu/
28:
Wziął Chorągiew Koronną wzdycháiąc od płáczu/
Wukrá rzeka/
ktora Pruſſy y
Mázury dzieli.

29:
Rozwinął ią y rzekł ták: Ach wſzechmocny Boże/
30:
Przed ktorym zła dobra rzecz ſkryta być niemoże/
31:
Ktory ſam myſli ludzkich w ſkrytościach doznawaſz/
32:
Dobrym dobrą odpłátę/ złym záś źle oddawaſz.
Oſwiádczánie
Krolewſkie
przed Bogiem.

33:
Ty ſam znaſz ſerce moie/ wieſz iego ſkrytośći/
34:
Wieſz żem nie myſlił woyny tey wznieść z vpornośći/
35:
A zwłaſzczá z Chrześćiány iákimi tákimi/
36:
Ktorzy mię pobudzili krzywdámi wielkimi.
Cromerus &
Dlugoſſus, Acce=
ptum manu ve=
xillum maximū,
ſonora voce la=
chrimabūdus ita
fatur, &c.

37:
Ty wieſz rádę/ myſl/ y chęć moię do pokoiu/
38:
Zem vchodził krwáwego ze wſzytkich śił boiu/
39:
Vchodziłem: lecz ludu bronić muſzę twego/
40:
Dokąd mi śił/ y gárdłá bedzie sſtawáć mego/
Ten vrząd


strona: 527

Kſięgi Piętnaſte.527.
1:
Lecz zbroynym Niemcom ręczney bitwy nie wytrwáli/
2:
Tylko z łukow vffy ich z boku przerywáli/
3:
Część ich w pole pierzchnęłá/ áż do ſámey Litwy/
4:
Powiedáiąc przegráney ſzkutek náſzych bitwy.
5:
Lecz nie trzebá dziwowáć gdyż ná pierwſzym czele/
6:
Potkáli ſię dość mężnie y czynili ſmiele/
7:
Y wſzyſtek gwałt ná ſobie zbroynych zátrzymáli/
8:
Muſielić biedni wytchnąc gdy ſię ſprácowáli.
Smiáłość y
dzielność Smo
lenſczan.

9:
Smolenſczánie Ruſſacy czyśćie záſtáwili/
10:
Z Wilnowcámi/ z Troczany sławy popráwili/
11:
Pod trzemi Chorągwiámi vderzyli z boku/
12:
A Krzyżácki wálny vff wnet vſtąpił kroku.
Wilenſkiey y
Trockey ziemie
Sláchtá záſtá=
nowiłá ſię z cho
rągwiámi ſwy=
mi/ ći z czerwo=
ną/ á owi z błę=
kitną.

13:
Czym wieczną cześć od sławy wzięli nieſmiertelney/
14:
Pomagáiąc Polakom z vprzeymośći wierney/
15:
Záś Czech Zárnowſki pierzchnął wnet z Cudzoziemcámi/
16:
W pierwſzym potkániu zmowę miał zdraycá z Niemcámi.
Czech Zárnow=
ſki z Chorągwią
S Ierzego v=
ciekł.

17:
W tym Chorągieẃ Krolewſką Niemcy gwałtem wzięli/
18:
Ale ią wnet Polacy przytárwſzy odięli/
19:
A zwłaſzczá Sirádzánie/ zá co godność czuią/
20:
Iż ſię woyſkiem czerwonym wſzyſcy pieczętuią.
Chorągieẃ Po=
lakom wydárta
Martin Wro=
timowſki był
Chorążym Krá=
kowſkim.

21:
Smolenſka/ Trocka Sláchtá/ Wilenſka z Grodniány/
22:
Widząc iuſz Litewſki ſzyk słáby y zmieſzány/
23:
Cieſząc ieden drugiego wnet przyſli do ſpráwy/
24:
A z Krzyżakámi znowu ſtoczyli boy krwáwy/
Sirádzánie
ſkąd máią wol=
ność pieczeto=
wánia czerwo=
nym woſkiem.

25:
A w tym wſzyſcy z Chorągwią odbitą weſoło/
26:
Krzycząc przerwáli Niemcow nazbroynieyſzych czoło/
27:
Trambá też Podkánclerz wiodł z obozu vff nowy/
28:
Podkał w leſie z Zárnowſkim Czechow: gdzie wnet słowy
29:
Ogromnymi ich sfukał iż wiárę złamáli/
Mikołay Tram
bá Podkáncle=
rzy Koronny/
Czechow vcieká
iących wroćił.

30:
Czechowie Zárnowſkiego winnym być wydáli/
31:
Ták ſię wroćić muſieli názad do Polakow/
32:
A przyśćim przeſtráſzyli ſwym bárdzo Krzyżakow/
33:
Bo mniemáli iż woyſká nowe przybywáły/
34:
Polakom: ták od ſtráchu łytki im drygáły/
Ten Zárnowſki
był potym czći
odſądzony/ ták
iż go y żoná po=
rzućiłá/ brzy=
dząc ſię iego
zdrádą.

35:
Támby był widział nową ſpráwę oney woyny/
36:
Gdy vderzył Niemcom w bok Polſki vffiec zbroyny/
37:
Smolenſczánie ácz ieden vff ſwoich ſtráćili/
38:
Iednák ſię we dwu vffach z Polaki zbráćili/
Smolenſczan
pierwſzy vff po=
ráżono.

39:
Bili/ ſiekli Krzyżakow z grmotem iák gdy owo
40:
Wieżá wielka vpádnie przez wianie wiátrowo/
zSzum


strona: 528

528.Macieia Striykowskiego
1:
Szum/ krzyk/ y grom od zbroie z nowu powſtał ſtráſzny/
2:
A Phebus iuſz puł Niebá był obiechał iaſny/
3:
W tym kilko dzieſiąt Pruſkich Contorow zginęło/
4:
Za czym Niemcy pierzchnęli źrzodło krwią płynęło.
Południe było.
Pierwſze woyſko
w ktorym było
50 Contorow/
náſzy poráźili.


strona: 532

532.Macieia Striykowskiego
1:
Do ktorych ták dobry Krol rzekł krotkimi słowy/
2:
Iżem był záwżdy z wámi do zgody gotowy/
3:
Tedybych rad y teraz tym żywot dárował/
4:
Ktorych zá ich przyczyną Mars krwáwy zmordował.
Odpowiedź
Krolewſka.

5:
Płácząc wzdychał Krzyżakow pobitych żáłuiąc/
6:
Przygody/ ſmierć/ odmienność fortuny ſzácuiąc/
7:
Zá tym ciáło Miſtrzowe na Málborg wieziono/
8:
Y pobitych Kontorow gdzie ich pogrzebiono.
9:
Kontorow ktorych trzy ſtá/ drudzy ſześć ſet kłádą/
10:
Drudzy iż ich cztery ſtá legło/ z prawdą iádą/
11:
Woyſká wſzyſtkiego było ſto czterdzieśći tyſiąc/
12:
Woźnic/ Kuchárzow/ Niemkiń/ Iungerow nielicząc.
Liczbá woyſká
Niemieckiego.

13:
Ták tym sławnym zwycięſtwem ozdobić Polaki/
14:
Y Litwę Bog ſam raczył/ iż zbili Krzyżaki/
15:
Zbili y Xiążętá ich y obozy twárde
16:
Pobráli/ y Hetmány powiązáli hárde.
17:
Polſkich Sláchćicow tylko dwá przednich zginęło/
18:
Iákubowſki z Cziulickim/ ktorych wſpomnieć miło/
19:
Iż mężnie zá oyczyżnę walcząc gárdło dáli/
20:
Potomkow k temuſz budząc w sławę wſzrobowáli.
Iákubowſki z
Herbu Roża y
Imbráim Ciu=
licki zábići.

21:
Z Litwy/ y z Ruśi wiele Boiárow zoſtáło/
22:
Gdyż ich woyſko Polakom wprzod kredencowáło/
23:
Niech máiá dank dzielnośći poki Phebus koło
24:
Słoneczne będzie woził po Niebie weſoło.
25:
Długoſz/ Miechouius/ y Cromer/ y wſzyſcy Kronikarze/ to zwycięſtwo Bo=
26:
gu (iákoſz ták ieſt) przypiſuiąc/ powiádáią/ iż z obudwu ſtron przez wſzytek czás
27:
bitwy (ktora byłá w dzień wtorkowy w Swięto ſwiętych Rozeſłáńcow) wi=
28:
dziano ná powietrzu Mężá poważnego w Biſkupim vbierze/ ktorego być mni=
29:
máią S. Stániſłáwem/ náſzych pośiláiącego/ A Niemcow ſtráſzącego/
30:
Przeſzłey też nocy widziano ná Niebie przy okręgu Mieſięcznym/ Kro=
31:
lá y Mnichá ſpołnie ſię bijących/ á Mnichá ná oſtátek zwyciężo=
32:
nego/ y z niebá zrzuconego/ Czego Cromer ſzerzey dowo=
33:
dzi/ iż to zá ſkutkiem obrotu Plánet Nie=
34:
bieſkich być mogło.
Widzenie Kro=
lá y Mnichá
walczących/ kto
rych gdy ſam
Krol Iágieło
widział/ wołał
ná S. Stáni=
ſławá/ o nuſz
ich miły ſwięty
Stáſku.

35:
grafika
Odebrá=


strona: 537

Kſięgi Piętnaſte.537.
1:
Więźniow Krol wſzyſtkich puśćił ſlubem záwiązawſzy/
2:
A Kochmeiſtrá Hetmáná do Chęćin zásławſzy/
3:
Tám go chował w więzieniu/ á według godnośći
4:
Rycerſtwo vdárował z Krolewſkiey hoynośći.
5:
Trzeći raz pod Tucholą Száfrániec fortelem/
6:
Pomśćił ſię wzięcia Zamku nád nieprzyiacielem/
7:
Trzy ich vffow poráźił y poymał ich wodze/
8:
Iż ich trupow gromády leżáły po drodze.
Piotr Száfrániec
Podkomorzy Krákow
ſki trzeći raz Krzyżá=
kow zaſádką poráził/
28 dniá Octobrá.

9:
Hans Xiążę Monſterberſkie/ z Wircburſkim Biſkupem
10:
Eberhárdem vćiekli: á náſzy ich łupem
11:
Zbogáćili ſię hoyno/ iż potym Krzyżacy
12:
Nie wſkoráli z tych trzech ran długo nieboracy.
Ian Xiążę Monſter
berſkie/ z Biſkupem
Wircburſkim ledwo
vciekł.

13:
Krol też Iágieło ſluby Bogu odpráwiwſzy/
14:
Y w Gnieznie zá zwycięſtwo dzięki vczyniwſzy/
15:
Z nowu wielkich Polakow w Pomorze wypráwił/
16:
Ktore poburzył ogniem/ y mieczem pokrwáwił.
17:
Rádin też Zamek náſzy mocny vbieżeli/
18:
Gdzie Niemcy iáko bydło pobići leżeli/
19:
Bo gdy náſzy k ſturmu ſli/ Xiądz z dziáłá vderzył/
20:
Náſzych chybił/ ſwych pobił/ iż głupie wymierzył.
Rádin wtory raz od
náſzych vbieżony.
Crom:
Bombarda á ſacerdote
quodam temere succen=
ſa, &c.

21:
Co drudzy Niemcy bacząc: wnet broń pomiotáli/
22:
Bo ſámi miedzy ſobą zdrádę być mniemáli/
23:
Y podáli ſię náſzym: wtymże ſzczęściu Nowę/
24:
Zamek y Miáſto wzięli náſzy przez vmowę.
Głupſtwo właſne
Niemcow oſzukáło.
Nowe wzięli náſzy.

25:
A w tym Sigmunt Węgierſki Krol w zmowie z Krzyżaki/
26:
Ze dwunaścią Chorągwi woyſko ná Polaki/
27:
Z Sciborem Siedmigrockim posłał Woiewodą/
28:
Ktory Sądecką burzył włość drapieżną ſzkodą.
Ten Scibor był vro=
dzony Polak/ ále mu
dał Woiewodztwo
Siedmigrodzkie Krol
Sigmunt/ gdy ono
Dunay w zbroi prze=
płynął.

29:
Lecz ſię Sláchtá Podgorſka wnet z Sláchtą zebráli/
30:
Pod Bardionem z Węgry mężnie ſię potkáli/
31:
Náſzym ſzło o oyczyźnę á o łupy onym/
32:
Siekli ſię wſzyſcy ſpołnie ſercem zápalonym.
Cromerus piſze/ iż w
tym woiſku Węgrow
nie było/ tylko Czecho=
wie/ Moráwcy/ á
Rákuſzánie/ bo Wę=
growie wymowili ſię
właſnemu Krolowi
Przymierzym ktore
mieli z Polaki.

33:
Náſzy otrzymáli plác ácz z krwáwym zwycięſtwem/
34:
Lecz przemogli Rákuſzan y Węgrow ſwym męſtwem/
35:
Lupy im odgromili ſámych náwiązáli/
36:
Y wołośći wet zá wet Węgierſkie wybráli.
Náſzy porázili woy=
ſko Krolá Węgierſkie
go pod Bardiowem y
wzaiem ziemię ich
przyległą Polſzcze
zwoiowáli.

37:
Wroćili ſię z zwycięſtwem piąte ſię tráfiło/
38:
Triumphy po triumphách dawa Bog áż miło/
39:
Bo Herman Miſtrz Liflantſki z Niemiec/ z Czech/ z Morá=
:
wy
40:
Wielkie woyſká wiodł dla Prus zburzonych zaſtáwy.
Podobny temu forte=
lowi naydzieſz apud
Quintum Curtium lib.
9. de reb. Alex. magni.
Pod Go=


strona: 542

Tych Surgu=
tow y Dus=
burch wſpomi=
na zá czáſſow
Witeneſſowych
1:
Z ktorych Herbow/ y Kleinotow przerzeceni Sláchćici/ Pánowie/ y Boiá=
2:
rowie Zieḿ Litewſkich od tego czáſſu y ná potym niechay ſię weſelą/ y ich vży=
3:
wáią/ iáko ich przerzeczeni Sláchćicy Korony Polſkiey vżywáć zwykli. A iżby
4:
vgruntowánia y obwárowánia okwitſzego ty wſzyſtki wyzſzey miánowáne
5:
rzeczy moc wzięli/ Vmocniliśmy ten Priwiley wárunkiem pieczęći náſzych/ Bę=
6:
dących przytym y zezwaláiących Pánach/ ꝛc. Nawielebnieyſzych w Chriſtuſie
7:
Oycach/ Mikołáiu Gnieznienſkim Arcibiſkupie/ Wociechu Krákowſkim/ Ia=
8:
nie Wládiſławſkim/ Pietrze Poznáńſkim/ Iakobie Płockim/ Mikołáiu Wi=
9:
lenſkim/ Ianie wybránym Lwowſkim Arcibiſkupie/ Máćieiu Przemyſłkim/
10:
Michále Kijowſkim/ Grzegorzu Włodimirſkim/ Sbigniewie Kámienieckim/
11:
Chełmienſkim etc. Biſkupach. Y przy bytnośći wielmożnych/ mężnych/ y ry=
12:
cerſkich Mężow/ Criſtiná Krákowſkiego/ etc/ etc. Działo ſię to w Miáſtecz=
13:
ku Hrodle/ przy Rzece Bugu/ ná Seymie wálnym dniá wtorego Mieſiącá
14:
Octobrá/ Roku Páńſkiego 1413. etc.
15:
A tu ſię káżdy po Herbie może domácáć ſnádnie przodkow ſwoich.
16:
Potym Krol z Witołtem wypráwili ſię do Zmodzi/ á tám on narod ktory
17:
ieſzcze był Báłwochwálſtwá nie przeſtał/ do Wiáry ſwiętey Chrześćiáńſkiey z
18:
wielką pilnością y vśilnością przywodzili. Báłwány ich/ Láſſy ſwięte/ Węże
19:
y inſze zabobony Pogáńſkie (ktore z Litwą iákom przed tym opiſał iednákie
20:
mieli) wyſiekli/ y popſowáli/ á zwłaſzczá ogień wieczny/
Ogień ſwięty
pogáńſki nád
Niewiązą.
ktory oni Znicz názy=
21:
wáli/ ná wielkiey Gorze nád Rzeką Niewiązą/ Krol zálać y zágáśić kazał/ o
22:
co ſię oni z wielkim nárzekánim fráſowáli przeklináiąc Polakow/ y Litwę
23:
Chrześćiánow/ á dziwuiąc ſię/ iż ſię nád nimi oni ich Bogowie krzywdy ſwoiey
24:
nie mśćili. Ale Krol z Witołtem częścią dárámi/ częścią grożą/ y karánim/
25:
przyganiáli ich do vznánia práwego Bogá/ y Chrztu ſwiętego.
26:
A ponieważ Xięża Polſcy z nimi mowić nie vmieli/ ſam Iágieło z Wi=
27:
tołdem z wielką pilnośćią/ y pracą/ iáko dwá Apoſtołowie naprzod ich Mo=
28:
dlitwy Páńſkiey náuczyli/ potym wyznánia Wiáry Chrześćiáńſkiey.

strona: 546

Dźiśby náſz
1:
ſkarb tego nieznośił. A wziąwſzy to Krol Iágieło iáchał do
2:
Krákowá/ gdzie odpráwiwſzy pogrzeb Annie Krolowey/ ktora mu wten czás
byłá vmár=


strona: 547

Kſięgi Czternaſte.547.
1:
byłá vmárłá/ záś przyiechał do Litwy. A złożywſzy ziazd wálny z Witołtem Pá=
2:
nom y Sláchcie Litewſkiey w Zmodzi pod Weloną/ tám chciał poſtánowić po=
3:
koy wieczny z Krzyżákámi. Ale gdy ſię Krzyżacy Zmodźkiego Xięſtwá od Litwy
4:
hárdzie domagáli/ Condiciy od Krolá/ y od Witołtá podánych nieprziymo=
5:
wáli/ bo im zprzyſiężenie z Tátáry ſmiáłośći dodawáło/
Krzyżacy ſię z
Tátárámi ná
Litwę zprzy=
ſięgli.
A nieſpráwiwſzy nic
6:
roziecháli ſię.
7:
Rychło potym Roku 1416. wielkie woyſká Tátárſkie z Edigą Cárzem
8:
ſwoim do Kijowſkiego Xięſtwá wtárgnęły/ Miáſto ſámo Kijow ſplundrowá=
9:
li/ złupili/ ſpalili/
Ten też Edigá
pierwey Wi=
tołtá poráził/
będąc Hetmá=
nem Támerla=
nowym.
iż od tego czáſſu ku pierwſzey ozdobie przyść niemoże/ ále iednák
10:
Zamku ácz vśilnym dobywánim wziąć niemogli.
11:
Krol Iágieło kiedy miał nieprzyiaćiołom odpor czynić/ tedy weſele małżeń=
12:
ſtwá w Sanoku ſpráwował/ gdzie przećiw woley wſzytkiey Rády Koronney/ y
13:
przećiw práwu małżeńſkiemu poiął trzecią żonę Elżbietę Gránowſką Wdowę/
14:
Bábę ſtárą domu Pileckich/ Mátkę ſwoię Chrzeſną/ bo oná gdy go chrzczono
15:
zań według zwyczáiu przyrzekáłá/ á tá miáłá przedtym trzech Mężow/ Wiſłá=
16:
wá/ Láczká/ Kráwáriuſá Stároſtę Moráwſkiego/ y Gránowſkiego. Vproſiłá
17:
záraz v Krolá/ iż Syn iey Ian Granowſki z Pilce ná Grabſtwo Iároſłáwſkie
18:
był podnieſiony/
Grábſtwo Iá=
rosłáwſkie.
o co ſię Sláchtá bárdzo ná Krolá gniewáłá. Ale potym to
19:
Grábſtwo było rychło ſkáżone przez Pány.
20:
Koronował Elżbietę Ian Rzęſowſki Arcibiſkup Lwowſki/ bo Mikołay
21:
Arcibiſkup Gniezneńſki był ná ten czás ná Concilium w Conſtanciey/ gdzie też
22:
obawiáiąc ſię/ áby ná potym żaden inſzy Biſkup nie ſmiał krom Arcibiſkupá
23:
Gnieznienſkiego/ Krolá áni Krolowey koronowáć/ y Papieżá to y v Concilium
24:
otrzymał/ y Titułu Primatis regni doſtał. Wſzákże ten Priwiley zá náſzych czáſſow
25:
ſzyię złamał/ zá Krolá Stepháná dziſieyſzego.
26:
O zieździe Litewſkim z Krzi
27:
żaki á nieprzeſpiecznośći Iágiełowey/ y wto=
28:
rym Małżeńſtwie Witołtowym/ Roku 1418.
29:
K
Rol Wládisław Iágieło/ przyiechawſzy do Litwy
30:
záraz z Witołtem Siem złożyli w Zmodzi w Wielonie z Krzy=
31:
żaki/
Dlugoſſus &
Cromerus folio
280. lib. 18. ſe=
cundæ editionis.
rádząc o ſpolnym pokoiu/ ále nic dla hárdośći Niemiec=
32:
kiey nie concludowáli Potim gdy Krol ſam v Wigrow puſzczey
33:
łowem ſie źwierzu báwił/ máło nie wpadł w śidłá Comenda=
34:
torá Ráſtemberſkieo/ ktory ſie był ná to náſádził/ by Krolá poi=
35:
mał/ tylko Krolá przeſtrzegł/ Niemcy też widząc iż ich obáczo=
36:
no/ vciekli boiąc ſię zebránia dworzan Krolewſkich/ y Witołdowych.
37:
Tegoż czáſu gdy Witołtowi pierwſza Anná żoná/ Kniáziá Swietoſłáwá
38:
Smolenſkiego Corká vmárłá/ poiął drugą Xiężnę Vłianę Wdowę pierwſzey żony
39:
Ciotkę rodzoną/ ktore małżeńſtwo iż było nieſłuſzne/ niechciał im ſlubu dáć Piotr
40:
Biſkup Wilenſki. Ale Ian Kropidło Biſkup Kuiáwſki/ ktory był wten czás z
41:
Krolem do Litwy przyiechał/ nieprzyſtoynie/ á niebácznie ich zwinſzował. Wi=
42:
tołt miał trzy żony/ pierwſzą Annę Smolenſzczankę/ co go ono byłá z więzienia
43:
wybáwiłá/ wtorą Márią Corkę Kniáziá Andrzeiá Lukomſkiego/ y Stárodub=
44:
ſkiego/ Trzecią Vlianę Corkę Kniáziá Iwaná Olgimuntowicá Holſzánſkiego
45:
Sioſtrę rodzoną Kniáziá Siemioná Lutego/ y Kniáziá Andrzeiá Wiazienſkie=
46:
go/ v ktorego też potym Iágieło Corkę Zophią poiął Mátkę Włádiſławowę y
47:
Kázimierzowę/ iáko o tym niżey będzie.
Tego też


strona: 552

552.Macieia Striykowskiego
1:
O czwartim Małżeńſtwie
2:
Iágiełowym. Roździáł IX.
3:
P
Otym roku 1422. Krol Iágieło iáchał do Litwy/
4:
A tám zá porádą Witołdową (przećiw woli Rády koronney/
5:
ktorzy mu Eufemią Corkę Włádiſławá Krolá Czeſkiego nie
6:
dawno zmárłego poiąć rádzili) wziął w Małżeńſtwo czwartą
7:
żonę Zophią/ Andrzeiá Kijowſkiego Xiążęciá/ á Sioſtry Wi=
8:
tołdowey Corkę/ kraſną y vrodziwą w Nowogrodku według
9:
Miechouiuſá z Ruſkiego zakonu w Rzymſki przechrzczoną/
10:
w Zapuſty/
Miechouius
folio 285. y w
Nowogrodku
powiáda. A
Wapouius o=
myliwſzy ſię w
Grodku prze=
chrzczona.
ktorych Máciey Biſkup Wilenſki winſzował. Po tey Krol żadnego
11:
poſágu nie wziął/ ále ſtało zá iego/ gdy mu Wládiſłáwá y Kázimirzá dwuch Sy=
12:
now porodziłá. A tu niktore Látopiſzcze Litewſkie iáwnie bárdzo błądzą/ y czá=
13:
ſem/ y rzeczą/ ktore to kłádą roku 1405. po wzięciu Smolenſká/ y iákoby Zophia
14:
miáłá być Corká Andrzeiá Olgimuntowicá Holſzáńſkiego/ álem ia tego z dzieſiąći
15:
inſzych Látopiſzczow Ruſkich y Litewſkich kilku/ tákże z Cromerá lib. 18. z Dłu=
16:
goſzá/ z Wapowſkiego fol. 275. z Miechowity 285. z Herbortá 129. etc. bádá=
17:
iąc ſię prawdy Litewſkiey doſzedł/ iż to byłá Corká Andrzeiá Iwanowiczá/
18:
przedtym Kijowſkiego/ á ná ten czás Druckieo Xiążęciá/ z ktorych też Oſtrogſkie/
19:
y Zaſłáwſkie Xiążętá idą/ Witołdowá wnuczká z Sioſtry. A to Małżeńſtwo
20:
było prawdziwie Roku 1422.
21:
Tegoż czáſu gdy ſię Krol z Litwy wracał/ záiácháli mu Poſłowie Xiążęciá
22:
Cliwenſkiego/ Montenſkiego/ álbo Bergenſkiego podawáiąc mu ſię dobrowol=
23:
nie/ áby go z Witołdem w obronę przyiął. Ale im odpowiedzieli Pánowie Ko=
24:
ronni/ iż tá rzecz áni Krolowi/ áni Xiążęciu niemoże być pożyteczna/ dla roż=
25:
nośći/ y dálekośći gránic/ bowiem to Xięſtwo ieſt nád Rhenem práwie w wnę=
26:
trzney ziemi Niemieckiey ku Fránciey.
27:
O posłániu Sigmuntá Ko=
28:
ributá Dimitrowicá/ Xiiążęciá Litewſkiego ná
29:
Kroleſtwo Czeſkie od Witołtá/ y o woienney wypráwie Iá=
30:
giełowey z Polaki/ á Witołdowey z Litwą/ z Zmodzią/ y
31:
z Ruſią do Prus/ Roku 1422.
32:
Roździał X.
33:
G
Dy Posłowie Czeſcy trzeći kroć álbo Iágełá álbo
34:
Witołtá ná Kroleſtwo Czeſkie żądáli/ Witołd im odpowie=
35:
dział/ iż niechcę być żorawiem/ co ná dwu drzewach chciał gnia=
36:
zdo ſwoie budowáć/ toż też y Iágeło Krol vczynił/ Wſzákże áby
37:
Czechow dobrowolnie ſię álbo Litwie álbo Polakom po=
38:
dawáiących y przyłączáiących zá wzgárdzonych nie opuśćili.

strona: 557

Kſięgi Piętnaſte.557.
1:
O národzeniu pierwſzego
2:
Syná Włádisłáwá/ y Kázimierzá
3:
Iágiełowi/ etc.
4:
R
Oku 1425. oſtátniego dniá Octobrá národził ſię
5:
z Krolowey Zophiey Syn Włádiſław z wielką rádością oy=
6:
cowſką á czwartego áż Mieſiącá ochrzczony był/ ná kto=
7:
rych Chrzćinách od wſzytkich Monárchow y Xiążąt Chrze=
8:
śćiáńſkich Poſłowie byli/ ktorzy wielkie dáry Krolowi/ y
9:
Krolewicowi przynieſli. Witołd ſam niebył ále mu przyſłał
10:
kolebkę ſrebrną ſto pundow ſrebrá ważącą.
Dar Witoł=
dow ſto pun=
dow ſrebrá/
Kolebká.

11:
Krol potym iáchał do Litwy/ á iż powietrze ſrogie pánowáło/ ták w Polſz=
12:
cze iáko w Litwie/ muſiał z Witołtem y z Krolową długi czás wpuſzczách mieſz=
13:
káć/ gdzie báwiąc ſie łowem goleń złamał/
Iágieło goleń
złamał.
ná ktorey lekárſtwie kilko Mieſięcy
14:
w Kraſnym ſtáwie zmieſzkał. Vrodził ſię potym drugi Syn Iágiełowi Roku
15:
Páńſkiego 1416. Máiá 16. dniá á wtorego dniá Czerwcá ochrzczony/ y Kázi=
16:
mierzem názwány. Ale záś Roku 1427. Márcá 2. dniá vmárł/ w Krákowie
17:
pochowány.
18:
Piſzą też Długoſz y Cromer iż Roku 1426. Witołd zebrawſzy wielkie woy=
19:
ſko żołnierzow z Polſki zá pieniądze y z Litwy/ wypráwił ſię wtory raz przećiw
20:
Pſkowiánom/ ktorzy mu ſię z poſłuſzeńſtwá wyłámowáli/ ále mu ſię tá wyprá=
21:
wá ná przodku źle ſzáńcowáłá dla niepogody/ y dzdzow częſtych/ á wſzákże Pſko=
22:
wiánie wielką ſumą złotá y ſrebrá w pieniędzách/ y w kleinotách v Witołdá ſię
23:
dla pokoiu wykupili.
24:
Tegoż Roku Włádiſław Iágieło przećiw Turkom pięć tyſięcy iezdnych
25:
Polakow/ y Litwy z Ruſſakámi ná pomoc Ceſárzowi Sigmuntowi poſłał do
26:
Wołoch/ ále záś iáko przyſli ták wyſli/ gdy Ceſarz w Czechách zábáwiony pro=
27:
żno leżał. A tych ktorzy byli ná tę wypráwę iácháć niechcieli/ zwłaſzczá Ruſſa=
28:
kow Krol więzienim karał.
29:
O ſucceſſiey Syná Krolew=
30:
skiego Włádisłáwá/ y o pomowie ná Krolo=
31:
wą o cudzołoſtwo przez Witołdá.
32:
Roździał XII.
33:
R
Oku wyzſzey mienionego 1426. ná dzień Swiąte=
34:
czny/ Krol Włádiſław Iágieło/ ná Seymie Lęczyckim ſtárał
35:
ſię o to pilnie/ v Sláchty y Pánow koronnych/ áby mogł o=
36:
trzymáć Succeſſią ná Kroleſtwo Polſkie po ſobie Synowi
37:
Włádiſłáwowi/ obiecuiąc im zá to popráwę y nádánie hoy=
38:
ne inſzych wolnośći/ ále gdy tego iáwnie otrzymáć ná Sey=
39:
mách żadnym ſpoſobem niemogł/ porádził mu Sigmunt Ce=
BB iiijſarz/ áby


strona: 558

558.Macieia Striykowskiego
1:
ſarz áby potáiemnie á poiedynkiem z Pány Koronnymi koło tego tráctował.

strona: 562

1:

2:

3:
Ták y won czás Senatorowie koronni iedni pochlebiáli Wi=
4:
tołdowi/ áby Krolem Polſkim był/ á drudzy go záś podżegáli áby z Litewſkiego
5:
Xięſtwá Kroleſtwo vczynił/ lecz ſię w tym wſzyſcy zgadzáli/ aby co wziąć. A ták:
6:
Auro pulſa fides, auro uenalia iura,
7:
Aurum lex ſequitur, mox ſine lege pudor, &c.
Propert. lib.3.

8:
Quid non mortalia pectora cogis
9:
Auri ſacra fames?
Virg. 3. Æne.

10:
Virtus, fama, decus, diuina, humana pulchris
Horatius lib. 2.
ſerm:

11:
Diuitijs parent, quas qui conſtruxerit, ille
12:
Clarus erit, fortis, iuſtus, ſapiens, etiam & Rex,
13:
Et quidquid uolet, &c.
14:
Ale Witołd ták krotko odpowiedział Poſłom koronnym/
Práwie Chrze=
śćiáńſka odpo=
wieź Witoł=
dowá Posłom
Koronnym.
ktorzy mu Kro=
15:
leſtwo Polſkie pod Iágełem podawáli: Iż ia niechcę być ták niewſtydliwym y
16:
niezbożnym/ ábych miał Brátá Iágełá z Kroleſtwá iego złupić/ ále od przedſię=
17:
wzięcia moiego/ ktorymem ſię iuſz po wſzyſtkim Swiecie/ y v wſzyſtkich Kro=
18:
low y Xiążąt oſławił/ y do ktorego mu był powodem ſam Iágeło/ zda mi ſię
19:
rzecz ſzkáráda/ y nie vczćiwa przeſtáć. Nic przećiw Krolowi y Polakom złego
20:
nie myſlę/ ále ieſliby iáką woynę ná mię podnieſli/ wſzelką vśilnością będę ſię
21:
bronił.
22:
Przy tych Poſłách od Ceſárzá przynieſiono podárek Witołdowi Smoká
23:
pięknym á miſternym działem od złotá y ſrebrá vrobionego/
Smok ſrebrzny
y złoty w podar
ku Witołdowi
od Ceſárzá.
ktoryby był vpo=
24:
minkiem ſpolnego ich towárzyſtwá y zprzymierzenia/ ták z Ceſárzem iáko z Krzi=
25:
żakámi/ y żądáli od niego przyſięgi Poſłowie Ceſárſcy pod ſłuſznymi condiciá=
26:
mi/ ná ſtowárzyſzenie z Ceſárzem. Ale Witołd odpowiedział/ iż ia Smoká zá
27:
przyiacielſki y gośćinny podárek á nie zá vpominek towárzyſtwá z Ceſárzem
28:
przyiymuię/ á przyſięgi mu żadney nie mogę vczynić/ lecz iednák od przedſięwzię=
29:
cia koronowánia nie dał ſię Polſkim poſłom odwieść/ y owſzem pewny dzień
30:
koron iemu y żenie iego przyſłánia od Ceſárzá miał náznáczony/ co Krol z Pány
31:
koronnymi wyrozumiawſzy iego nieprzełomiony vmyſł/ y zprzymierzenie z
32:
Krzyżaki Pruſkimi y Liflandſkimi/ poſłał do Papieżá proſząc/ áby korony nie
33:
dawał do Litwy/ iákoż Papież zá częſtym dokurczánim Pánow Polſkich/ Si=
34:
gmuntowi Ceſárzowi/ y Witołdowi o koronę ſię więcey ſtáráć zákazał/ liſty do
35:
nich poſławſzy. Ale tym Witołdowe przedſięwzięcie vhámowáć ſię nie dáło/
36:
zwłaſzczá zá potuchą iáko ſię powiedziáło Pánow koronnych ſámych/ kto=
37:
rym podarki częſto od Witołtá miłe bywáły/ ktemu iż ták wielka by=
38:
łá poważność y záwołánie Witołdowo w Polſzcze/ z ktorego
39:
porády długi czás Iágieło wſzytko ſpráwował/
40:
iż Polacy Witołtá więcey niż Krolá
41:
czćili y ważyli/ y oba=
42:
wiáli ſię go.
43:
grafika
O poimá=


strona: 566

1:
Witołd rzekł/ iż dobrocią y na ſrozſze źwierzę
2:
Vgłaſzczeſz/ y Lew bierze z człowiekiem przymierze/
Z tym


strona: 567

Kſięgi Szeſnaſte.567.
1:
Z tym ktory mu ieść dawa tákże Tátárowie/
2:
Z tey hoynośći będą iák właſni Litwinowie.
3:
Przed nim chwalono Páná iednego wymowę/
4:
Y piękną orácią/ y słowá miodowe/
5:
Witołd rzekł iż ia wolę kto mowi po proſtu/
6:
A w proſtośći nie chybia ſwiętey prawdy moſtu/
7:
Winá/ Piwá nie pijał ták záwżdy żył trzeźwo/
8:
Też mu wſzytko po myſli co począł ſzło rzeźwo/
9:
Nie leżał nigdy prożno/ powołánia ſwego
10:
Rycerſkiego pilnie ſtrzegł kleinotu zacnego.
11:
Ztąd sławá nieſmiertelna iego trwa w cáłośći/
12:
Wiecznie ktorey doſtąpił/ z ſwey właſney dzielnośći/
13:
Procz obcych doydzie Rycerz káżdy iego torem/
14:
Kreſu sławy rycerſkiey ćwicząc ſię tym wzorem.
15:
O Bolesławie Swidrigaiłu
16:
Olgerdowicu/ Wielkim Xiędzu Litewskim/
17:
Ruſkim/ y Zmodźkim. Kſięgi XVI. Roździał I.
18:
Do Wielmożnego Páná/ Páná Alexandrá Xiążę=
19:
ciá Prunſkiego/ Woiewodzicá Kijowſkiego Stolniká
20:
Wielkiego Xięſtwá Litewskiego.
21:
G
Dy ták Witołd sławne/ dzielne/ przeważne/ y
22:
przemyſlne Xiążę w Trokach żywotá dokonał/ długo ſię
23:
z wątpliwymi namowámi Pánowie Litewſcy/ Ruſcy/
24:
Zmodźcy/ y Wołyńſcy wieſzáli/ dźiwnie y rozmáicie myſląc/
25:
y rożne zdánia iáko to poſpolicie bywa podáiąc/ kogoby
26:
ná Wielkie Xięſtwo podnieść mieli.
Votá rożne
Pánow Li=
tewſkich.

27:
Wotowáli iedni ná Alexandrá álbo Olelká Włodimi=
28:
rowicá/ Xiążąt Słuckich przodká/ drudzy ná Koributá
29:
Sigmuntá Dimitrowicá Siewierſkiego y Zbáráſkiego Kniáziá Wnukow Ol=
30:
gerdowych/ á Synowcow Iágiełowych/ ále Koribut ná ten czás w Czeſkim
31:
Kroleſtwie zá Krolá ſię nośił/ áczkolwiek nie był koronowány/ y Częſtokroć
32:
wielkie woyſká Sigmuntá Ceſárzá właſnego Krolá Czeſkiego/ y Rzeſze Niemie=
33:
ckiey wielkie vffy porażał/ y bijał/ ktorą dzielnością ták ſię był po wſzyſtkim prá=
34:
wie Swiecie rozſławił/ iż mu y Wielkiego Xięſtwá Litewſkieo więkſza część Pá=
35:
now życzyłá.
Koributowi
Sigmuntowi=
cu więkſza część
Xięſtwá Litew
ſkiego życzyłá.
Byli też drudzy zwłaſzczá Ruſſacy/ ktorzy ná Boleſławá Swidri=
36:
gáyłá Brátá Iágełowego wotowáli/ ponieważ był Ruſkiey Religiey przychyl=
37:
nieyſzy/ áczkolwiek był w Rzymſką ochrzczony/ A ten był do Węger ziáchał do
38:
Sigmuntá Ceſárzá/ boiąc ſię Witołtá/ ále w łáſkę przyięty potym od niego
39:
przyiáchał máło przed tym do Litwy/
Swidrigáyło=
wá nikczem=
ność.
wſzákże był nikczemny/ pijánicá/ y gnie=
CC iijwu popę=


strona: 568

568.Macieia Striykowskiego
1:
wu popędliwego/ tylko hoynością ſwoią wiele był Litwy y Ruśi ſobie zhołdo=
2:
wał. A Krol też Iageło był iemu iáko Brátu rodzonemu (áczkolwiek o tym
3:
Swidrigayło niewiedział) przychylnieyſzy.

strona: 572

1:
Potym ſię Krol Iágieło z woyſkiem
2:
przepráwił przez Stir Rzekę/ ktorą pod Lucko idzie/ z wielką trudnością y vtrá=
3:
tą ſwoich/ bo był Swidrigieł moſt rozrzućił/ á widząc iż nie mogł wielkiemu
4:
woyſku Polſkiemu iáwnie wſtępnym boiem odeprzeć/ z kątá ich trwożył/ potym
5:
widząc nierowne/ Miáſto Lucko ſpalił/ A Zamek Iurdze Ruśinowi Stároście
6:
ſwemu w obronę zlećiwſzy/ ſam z Litwa ſwoią ná mieyſcá beſpieczne vſtąpił/
Iuraha Ruśin
Lucki Stáro=
ſtá.

7:
wſzákże wiele Litwy Polacy nieſpráwnie vſtępuiących pobili y poimáli/ miedzy
8:
ktorymi byli zacnieyſzy Rumbowdus Márſzałek Litewſki/ y Gáſtołd/ ktorych
9:
záś w rychle Swidrigieło wybáwił/ pod pewnymi condiciámi/ iż ich miał ſtá=
10:
wić Krolowi do Krákowá/ Polakow też wiele zginęło y poległo/ ktorzy nieo=
11:
pátrznie Litewſkich Tátárow gonili/ Belſką ziemię drugie woyſko Polſkie w
12:
ſześciu tyſięcy z Káźimierzem Mázowieckim Xiążęciem burzyło.
13:
Potym Krol ze wſzytką mocą Koronną Lucki Zamek ná dzień Swiętey
14:
Máłgorzáty obległ/ á gdy część muru wielką z dział zbili y zrzućili/ iednák pro=
15:
żno Polacy z vtrátą ſwoią ſzturmowáli. Wzięłá potym Litwá co byli ná Zam=
16:
ku z Polaki do trzech dni przymierze/ iżby ſię rozmyſlili y nárádzili wtym czáſie o
17:
podániu Zamku/ ále inſza v nich byłá w ſercu/ á inſza w ſłowiech rádá/ bo przes
18:
te dni mur zbity zápráwiáli/ báſzty z błánki mocnili/ wody ktorey im Polacy
19:
bronili/ y kámieni nánośili/ y według potrzeby dobrze ſię opátrzyli/ Ták iż tego
20:
przymierze Polacy nie wczás żáłowáli/ ná Krolá wſzytko ſkłádáiąc/ gdy ich
21:
dobyć vśilnymi ſzturmámi nie mogli.
22:
Ale y w woyſku Polſkim/ iáko Długoſz y Cromer lib. 20. piſzą/ było też wiele
23:
miedzy Pány przednieyſzymi y Senatory Proditorow/ ktorzy w nocy táiemnie
24:
z oblężonymi rozmowy miewáli/ y iáko mowiono/ broni/ y żywnośći im doda=
25:
wáli/
Zarębie zdrádę
zádano.
iákoſz to był potym wyrzućił ná oczy Stániſław Cwikłá Herbu Labęć/
26:
Wáwrzyńcowi Zarębie/ Cáſtellanowi Sierádzkiemu/ iáko on zá podárkámi był
27:
Krolewſkim/ y Koronnego woyſká zdraycą/ álbo proditorem/ ia niewiem ktore
28:
nazwiſko lepſze/ ieſli Polſkie/ ieſli łáćinſkie/ kto ſię wczym kocha niech ſobie obie=
29:
rá/ á gorſze porzući.
30:
Przyſłał też potym Swidrigieł do Krolá chcąc tráctowáć o przymierzu/
31:
ále nie z ſercá/ tylko áby woynę odwlokł/ á oblężeńcom ná Lucku pomocy dodał/
32:
Bo czekał woyſká z Wołoch y z Tátar/ Polſkę wet zá wet woiowáć/ w ten
33:
czás też Litewſkie zagony Ratno Polſki Zamek przez podánie Ruśi wzięli/ A
34:
żołnierze Krolewſkie poſiekwſzy y Zamek wybrawſzy ſpalili.
35:
Potym Chełminſką ziemię zwoiowáli/ ále ich Ciołek Podſtárośći Cheł=
36:
minſki z Zamku we ſtu y trzydzieśći koni wyſkoczywſzy bez wieśći beſpiecznie le=
37:
żących náiáchał/ y trzyſtá z Litwy/ y z Tátáry vbił/ á czterdzieśći poimał/ pod
38:
Kámieńcem ich w ten czás Polacy zaſádką gromili/ ták ſię ſpolnie Litewſkie y
39:
Polſkie woyſká trapiły.
40:
Dobywáli drudzy Polacy Lucká/ á Ruſacy/ y Litwá ktorzy z nimi byli
41:
Greckiego Zakonu/
Polacy Lucká
dobywáią.
ktorychkolwiek w Zamku náleźli Narodu Polſkiego/ álbo
42:
y ſwoich ktorzybykolwiek Rzymſkiego Zakonu byli/ wymęczywſzy ná błánkách
43:
y ná wieżách/ ták iżby Polacy widzieli/ okrutnie mordowáli/ y ktorychkolwiek
44:
poimáli ná pale wbijáiąc z błánkow wytykáli/ á czáruiąc według nauki nie=
45:
zbożney Zydowſkiey (ktorzy z nimi w Zamku byli) iednego vrodziwego mło=
46:
dzieńczyká Polaká w gárdło nożem przebili/ á kreẃ wycádziwſzy/ y wnętrznośći
47:
z członkiem męſkim z niego wytárgnąwſzy/ w ſtuczki drobne zſiekáli/ y ná węgle
48:
roſpalono włożywſzy kurzyli/ ktorym kurzenim wſzytkie kąty zamkowe z zákli=
49:
nánim Czárownicym okadzáli.
Dlugoſus et Cro=
merus lib. 20.
fol. 299.


strona: 577

Kſięgi Szeſnaſte.577.
1:
Tegoż roku gdy iuſz Krol Iágeło dla ſtárośći práwie był y wzrok ſtráćił/ á
2:
Krzyżakow hárdych do ſłuſznego pokoiu przywieść nie mogł/ wypráwił Sendi=
3:
woiá Oſtrorogá z wielkiey Polſki Sláchtą/ y z Czechámi Heretikámi do nowego
4:
Márgrábſtwá/ ktorą Ziemicę y dwánaście Miaſt przednieyſzych y obronnych
5:
pod Krzyżaki zá krotki czás wzięli/ y oſiedli.
6:
Sigmunt też wielki Kniáź Litewſki tegoż czáſſu zebrawſzy ſie z Litwą y
7:
z Zmodzią/ do Lifland wciągnął/ ktore przez dwanaście dni prętkimi zagony
8:
burząc y plundruiąc/
Litwá Liflan
ty burzy.
wielkie łupy y wzdobycz do Litwy bez odporu wyprowá=
9:
dził.
10:
A w Ruśi ná Wołyniu Ryśko Kierdey Mąż w woynie ćwiczony/ poráził
11:
y poimał Hetmáná drugiego Swidrigayłowego Kniáziá Noſſá/ ktory byl nie=
12:
dawno Lucki Zamek vbieżał ná Swidrigáyłá. A ták y Lucko y Wołyń przez
13:
tegoż Kierdeia z nowu było Litwie przywrocone.
Lucko dwá
kroć raz po raz
wzięte.
Ale ie potym Kniáź Oſtroſki
14:
Fiedko vbieżał y oddał Swidrigayłowi.
15:
Tegoż czáſſu Polacy z Czechámi Pruſſy przez kilko Mieſięcy woiowáli/ y
16:
Pomorze práwie wſzyſtko zburzyli/ Tſczow ſpalili/ gdzie więcey niż dzieſięć ty=
17:
ſięcy więźniow poimáli:
Polacy Pruſſy
burzą.
Czechow ktorzy Krzyżakom przećiw Polakom ſłużyli
18:
Cziapko Hetman Czeſki Polſki złożywſzy wielki ſtos Drew okrutnie ſpalił/ wy=
19:
rzucáiąc im ná oczy zdrádę/ iż przećiw Polakom ktorzy ſą z nimi iednego ięzyká
20:
y narodu zá Niemcámi walczyli.
21:
Tákże też Ian Straſz Freybiterow Krzyżáckich y Holándrow poimánych
22:
w wielkim budowániu záczyniwſzy/ á ſłomą oblokwſzy zápalił/ á pánie/ pánny
23:
y biáłłogłowſką wſzyſtkę płeć z vczćiwością przez Wiſłę przewiozwſzy wolno
24:
odpuśćili. Spálili potym náſzy Oliwę Klaſtor bogáty/ y Iáſieniec Zamek/
25:
gdzie więźniow wſzyſtkich żadnego nieżywiąc poſiekli/ mſcząc ſię Ianá Lewi=
26:
ná Wilcinſkiego w dobywániu Zamku zábitego.
27:
Zburzyli potym práwie wſzyſtki Pomorſkie kráiny áż do morzá Polacy/ á
28:
gdy do morzá przyſli/ ták ſię rádowáli/ iż y wodę z morzá á zwłaſzczá Czecho=
29:
wie w Fláſzki/ chcąc ią ná znák zwycięſtwá do Domow nieść bráli. A Krzyżacy
30:
zwątpiwſzy bárdzo o ſobie/ vprośili ſtania pokoiu ná trzy Mieſiące.
Cromer: Captiu
binis florenis re=
dempti.
Więź=
31:
niow też zacnieyſzych gdy ſię záś ſtánowić przyrzekli puſczono/ á proſtych knech=
32:
tow Polacy y Czechowie po dwá złote ná okup przedawáli/ álbo ná zamiánę
33:
dawáli.
34:
Tegoż czáſſu Stephan Woiewodá Wołoſki/ Krolowi Iágełowi w So=
35:
czáwie przy Poſłach Koronnych przyſięgę vczynił.
Stephan przy=
ſięgł.
A iżby ſię tym lepiey przyſłu=
36:
żył/ Tátarow ná Podole ciągnących poráził/ y Bráſławiá Zamku pod Swi=
37:
drigáyłem dobył/ y oddał Krolowi.
38:
Potym Krol Iageło Stáruſzek poſpolite ruſzenie koronne vchwalił do
39:
Prus ná źimę przyſzłą/ ále gdy Sláchtá bez żołdu zá gránice ćiągnąć niechciáłá/
40:
á pieniędzy ktore ſą Neruus belli, iáko y v nas dziś nie było/ poſtánowiono táki
41:
ſpoſob/
Spoſob płáce=
nia żołdu.
áby Woiewodowie káżdy w ſwym Woiewodztwie Sláchcie o zápłáce=
42:
niu żołdu przemyſláli/ Czego gdy ſię dowiedzieli Krzyżacy/ wnet do Krolá
43:
poſły wypráwili/ á przyiąwſzy condicie podáne ktorych ſię pierwey wzbra=
44:
niáli/ przymierze ná dwánaście lat vtwierdzili.
Przymierze
z Krzyżaki.
W tenże czás Már=
45:
ſzałek Liflandſki był wypuſzczony z więzienia/ á zá niego był
46:
dány Fiedor Buczacki/ ktorego był poimał Kniáź Fied=
47:
ko Oſtroſki y do Lifland Miſtrzowi zá więź=
48:
niá z roſkazánia Swidrigayło=
49:
wego poſłał.
DD ijO burzeniu


strona: 582

1:

2:
Y Reyterowie zbyli Frezow koſmonogich/
3:
Y ryſtunkow woiennych/ ſtrzelby/ ſatrow drogich/
4:
Miſtrz ránny ledwo vciekł/ zá czym Zmodźinowie/
5:
Lup wſzytek odgromili ná chytrym obłowie.
Krzyżacy Pru=
ſcy ſkoro vsłyſze
li o poráżeniu
Miſtrzá Li=
flandſkiego w
Zmodzi muſieli
wziąć przymie=
rze z Polaki/ y
z Litwą.

6:
A gdy ták zbići byli od Zmodźi Krzyżacy/
7:
Iuſz mieli ſnádny pokoy od Pruſow Polacy/
8:
Wźiąwſzy ſpolne przymierze z młodym Krolem potym/
9:
Zgruntowáli w pokoiu Polſkie ſpráwy złotym.
10:
O tym Dlugoſus & Cromerus lib. 21. Feſellerat enim Crucigeros euentus Samogitici belli
11:
Nam Liuonienſes præda onuſti é Samagitia reuertentes, in ſylua quadam ſucciſis arboribus, impediti á
12:
Samagitis & circumuenti magná ſtrage profligati erant, &c.
13:
W ten czás też Swidrigáiło Podole z Ruſką y Moſkiewſką pomocą bu=
14:
rząc poimał był Teodorá álbo Fiedká Koributowicá Xiążę Nieświeſkie/
Fiedko Koribu=
towic od Swi=
drigáiłá poi=
man.
ktory
15:
był do Krolá przyſłał/ ále Polacy záraz Swidrigiełowi przez Micháłá Bucza=
16:
ckiego odpor dáli/ y Kniáziá Fiedká Nieſwieſkiego/ przodká Xiążąt Zbáráſkich
17:
wybáwili/ ktory Krolowi Włádiſłáwowi/ dobrowolnie Krzemieniec/ y Brá=
18:
ſłáw podał/ Ale mu záſię ty Zamki Krol wroćił w dożywotne vżywánie/ gdy
19:
mu ſię z żoną y z dźiećmi w obronę ſkutecznie podał/ Cromerus fol. 311. tego
20:
Fiedká iáwnie Ducem Nieſwieſsenſem zowie/ á dźiś záś Nieſwież w Dom Rádźiwi=
21:
łow/ iáko ieſt wſzyſtkich rzeczy odmienność/ przyſzedł/ ſtąd ſię też zá priwileiem
22:
Ceſſárſkim Xiążętámi ná Nieſwieżu y Olice piſzą.
23:
O Poráżeniu Swidrigieło=
24:
wym z wielkimi woyskámi/ y vtopieniu Kori=
25:
butá/ Roku 1435. w dzień S. Simoná y o Holdzie
26:
dwu Woiewodow Wołoſkich.
27:
Roździał II.
28:
P
Otym Swidrigieł z nowu w Witebſku mieſzkáiąc/
29:
Zebrał wſzyſtkę Ruſką moc/ y ſąſiad wzywáiąc/
30:
Z Kniáźiem Twierſkim/ z Moſkiewſkim/ y z Miſtrzem Li=
:
(flandſkim
31:
Ciągnął w Litwę y z Cárzem woiuiąc Kázáńſkim.
32:
Sigmunt Rot Slężak/ Polſki przeſládownik ſrogi/
Sigiſmundus
Rot Sleżak
był wielki nie=
przyiaciel Pola
kom/ bo go był
Czárnkowſki
poimał/ gdy iá=
chał od Ceſárzá
do Witołtá.

33:
Ktory w Polſcze y w Litwie czynić był zwykł trwogi/
34:
Przywiodł Swidrigáyłowi ná pomoc lud wielki/
35:
Z Prus/ z Czech/ z Sląſká/ y ſtrzelby rożney riſtunk wſzelki.
36:
W tym Swidrigeł z Liflandſkich y z Ruſkich woyſk zborem
37:
Przyſzedł pod Brásłaẃ ktorzy leży nád Ieziorem/
Oboz Swidri=
gełow pod Brá
słáwiem Litew
ſkim nád Iezio=
rem.

38:
Tám ſię koſzem w zagony rożno ſląc położył/
39:
A właſny Syn Oyczyznę właſną mieczem trwożył
Koribus


strona: 587

Kſięgi Siedmnaſte.587.
1:
O burdach w Polſcze przez
2:
Mełſtińskiego/ y przyięciu Korony Węgerſkiey.
3:
Roździał IIII.
4:
P
Otym Krol Włádisław Iágiełowic złożył Siem
5:
w Korczynie álbo w Nowym Mieście nád Nidą roku 1439.
6:
ná ktory gdy ſię wiele Pánow Polſkich y Ruſkich ziecháło/ y
7:
od Sigmuntá Xiędzá Litewſkiego Poſłowie/ Spitko z Mel=
8:
ſtiná zebrawſzy potáiemnie woyſko niemáłe z przyiacioł zá
9:
pieniądze/ y z poddánych chłopow ſwych wołośći/ á zſzyko=
10:
wawſzy ſię zbroyno v Piaſkow więtſzych wśi ſwoiey/
Pán Czechow=
ſki z Tarnowá
Hrabiá.
gdzie mi
11:
iego okop Pan Czechowſki dziſieyſzy z iego Familiey potomek vkázował/ wiechał
12:
gwałtownie bez wieści w Nowe Miáſto/ tám goſpody Biſkupá Włádiſłáw=
13:
ſkiego/ y Mikołáiá Láſockiego Dziecaná Krákowſkiego/ ráno gdy wſzyſcy ieſzcze
14:
ſpáli wyłupił. To też Klaſtorowi vczynił ſzukáiąc tám Ianá Koniecpolſkiego
15:
Kánclerzá/ y Ianá Oleśnickiego Márſzałká/ ná ktorych miał wark/ ále oni zá
16:
przeſtrzeżenim vſtąpili/ to zbroiwſzy z Miáſtá wyciągnął/ á przećiwko gdźie
17:
Nida w Wiſłę wpada/ począł ſię z woyſkiem obozem otoczywáć y okopywáć/
18:
gdziem y dziś tego znáki iáſne widział/ y znáć tám iż dobrze wał ſypiąc robili/
19:
ále niż tego dorobił/ záraz wſzyſcy co około Krolá byli ná woyſko iego gwałtem
20:
vderzyli niezbroyni ná zbroynych/ á ſtráćiwſzy bitwę Spitko w pirwſzym pot=
21:
kániu mężnie ſię záſtawiáiąc vmárł/
Spitko Mel=
ſtińſki zábity/ y
czći odſadzon.
zá czym inſzy bez wodzá pierzchnęli. Krol
22:
chłopkom wołośći iego/ ktorzy to muſieli z przymuſzenia zá Pánem czynić/ prze=
23:
puśćić kazał/ wſzákże ich wielkość zá gwałtem w Nidzie rzece ktorą zá ſobą
24:
mieli potonęło/ ná Spitká ieſzcze ſię rucháiącego wyrok vczynion/ y czći iáko
25:
wzburzyciel/ y zgwałćiciel poſpolitego pokoiu odſądzon/ trzy dni nági y niepo=
26:
grzebiony iáwnie leżał. A Rapſtin Zamek iego ná ſię Krol wziął/ tylko Melſti=
27:
ná żenie iego zá prośbą Krol pozwolił/ á iż to iáko powiedano z ſzaleńſtwá vczy=
28:
nił/ tedy ná żądánie Pánow Rad/ Krol/ áby to potomkom iego nie wádziło/ de=
29:
cretowi ſwoiemu o odſądzeniu czći zfolgował.
Ná potomki
Melſtińſkiego
o cześć wzgląd.

30:
W wielkiey też Polſcze ná ten czás nie mnieyſze záburzenie było/ przez Abra=
31:
hama Zbąſkiego/ ktory Czechow Heretikow przechowywał/ y s nimi przeſta=
32:
wał/
Zbąſki w wiel=
kiey Polſcze
broi.
wſzákże Biſkup Poznáńſki zebrawſzy bliſku tyſiącá iezdnych ná Zbáſzynie
33:
go Zamku obległ/ á przymuśił mocą/ gdy ná klątwę niedbał/ iż mu pięć Xię=
34:
dzow Czechow wydał/ ktorych iáwnie w Poznániu ſpalono/ Sam też Zbąſki
35:
z fráſunku w rychle vmárł. Ták ći dwá gwałtownicy pokoiu poſpolitego/ ży=
36:
wotá dokonáli/
37:
Tego też roku ná Concilium w Florenciey ná ktorym był Ceſarz y Patriar=
38:
chá Conſtantinopolſcy/ y Prełatowie ſtárſzy z Greciey/ sſtáłá ſię iedność vży=
39:
wánia Ceremoniy w Kościele Rzymſkim y Greckim/ ále to nie długo trwáło.
40:
Támże Zbigniew Biſkup Krákowſki/ y Iſidor álbo Sidor Metropolit Kijow=
41:
ſki Cardinałámi byli poczynieni.
Zbigniew Krá=
kowſki/ Sidor
Kijowſki/ Car=
dinałowie.


strona: 592

1:

2:

3:

4:

5:
A Pánowie wſzyſcy Litewſcy/ y Kniáź Iurgi Holſáńſki
6:
naprzod do Holſan/ potym do Brześcia ſię ziecháli/ chcąc tám oczekiwáć Ka=
7:
zimirzá Krolewicá Polſkiego.
8:
Kazimirz Iagiełowic/ wiel=
9:
ki Xiądz Litewski/ Zmodźki/ Ruski/ Wołyń=
10:
ſki/ y Podláſki/ Roku Páńſkiego 1440.
11:
Roździał VI.
12:
Do Wielmożnego Páná/ Páná Stanisłáwá
13:
Naruſzewicá/ Ciwoná Wilenſkiego/ etc.
14:
G
Dy ták po zábitym wielkim Xiędzu Litewſkim/ Si=
15:
gmuncie/ Xięſtwo Litewſkie w wielkim roſterku zoſtáło (Bo
16:
iedni ná Michayłá Syná iego/ drudzy ná Swidrigayłá/ y ná
17:
Olelká Xiążę Kopylſkie álbo Synow iego/ drudzy záś zwłaſz=
18:
czá więtſza część ná Kazimirzá Iágiełowicá Brátá Włádiſła=
19:
wowego wotowáli)
Rożne votá
Pánow Litew=
ſkich o wybrá=
niu Páná.
wnet Pánowie przednieyſzy Litewſcy/ y
20:
Xiążęta z Wołynia y z Ruśi/ obawiáiąc ſię áby w tym roſtyr=
21:
ku Kniáź Micháyło Sigmuntowic zá życzliwością niktorych Wielkiego Xię=
22:
ſtwá nie opánował/ á ná nich ſię zábicia Oycá ſwoiego nie mśćił/ wypráwili
23:
z poſrzodku ſiebie dwuch Kieizgałow Panow Zmodźkich Brátow rodzonych
24:
do Polſki/ Micháłá/ y Ianá/ áby żądáli ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie Kazi=
25:
mierzá Iágełowicá Krolewicá Polſkiego/ ktory ná ten czás był w Sędomirzu/
26:
á Krol Włádiſław Brát iego odiáchał był mało przedtym ná Kroleſtwo Wę=
27:
gerſkie. Ale Pánowie Koronni/ niechcieli go mieć Wielkim Xiędzem Litew=
28:
ſkim/ tylko Gubernatorem/ áby ták ſnádniey Wielkie Xięſtwo Litewſkie do
29:
Korony Połſkiey przyłączyli. Przeto Xiążętá Mázowieckie Kazimirz y Bole=
30:
ſław y wiele Pánow polſkich wziąwſzy pieniędzy z ſkárbu koronnego prowádzi=
31:
li Kázimirzá ná Gebernácią Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego we dwu tyſiącu
32:
koni.
Kazimierz ná
Wielkie Xięſt=
:
two wybrány.
Litwa záś niechcąc mieć Gubernátorow żadnych wybráli go y podnieſli
33:
ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie w Wilnie przećiw woli Pánow koronnych/ w lat
34:
wieku iego ſzeſnaście/ Nie trzynaście iáko Látopiſzec ſwiádczy/ bo go Czecho=
35:
wie 1437. chcieli ná páńſtwo we trzynaście lat/ á ná Xięſtwo Litewſkie wſtą=
36:
pił 1440. O czym Miechouius fol. 309. lib. 4. Długoſus et Cromerus lib. 21.
37:
Vapouius fol. 275.
38:
A Látopiſzec Litewſki ſwiádczy/ iżby ſię táiemnie miał z Zamku Sędomir=
39:
ſkiego ſpuśćić/
Kazimierz ſie
z zamku ſpuśćił.
do Pánow Litewſkich/ bez wiádomośći Pánow Polſkich/ gdy
40:
mu Kiezgał łowy w Litwie ſchwalił/ á iáko go w Brześciu Pánowie Rádá
41:
Litewſka ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie podnieſli/ á nie w Wilnie/ ktorzy byli
42:
ná onym ziezdzie przednieyſzy/ Mikołay Rádziwił Márſzałek wielki ziemſki/
Kieizgał


strona: 593

Kſięgi Siedmnaſte.593.
1:
Kieizgał Pan Wilenſki/ y Stároſtá Zmodźki/ Ian Gaſtołt/ Kniáź Iurgi Hol=
2:
ſzáńſki/ y Mikołay Niemirowic.

strona: 596

1:
A gdy ták Wielki Xiądz Kazimierz vſpokoił Litwę y Ruś od Moſkwy y
2:
od Tatarow/wroćił ſię do Wilná/ gdzie czyniąc ſam z ſiebie ſpráwiedliwość/

strona: 597

Kſięgi Siedmnaſte.597.
1:
poſłał do Kniáziá Michayłá/ Sigmuntá zábitego w Trokach Syná/ ktory
2:
ná ten czás w Mázowſzu mieſzkał/ áby ſię wroćił beſpiecznie do Oyczyzny. A
3:
gdy ná ſłowo y gleit dány przyiáchał do Litwy/ pogodził ſię z nim Kazimierz
4:
y oddał mu wſzyſtkę Oycá iego pierwſzą dzierżáwę/ naprzod w Siewierſkiey zie=
5:
mi/
vdział Kniá=
ziá Michay=
łow.
Branſkie y Stárodubſkie Xięſtwá/ nád to Bielſko/ Suraz/ y Branſko/ dru=
6:
gie ná Podláſzu/ w Ruśi záś Klecko/ ktory dziś Pánowie Rádziwiłowie trzy=
7:
máią/ á w Zmodzi Kieydany/ dziś w Dom Pánow Kiſkow obrocone/ chcąc
8:
go tymi rożnymi vdziały w ſtáteczney wierze ku ſobie zátrzymáć.
9:
Ale Kniáź Michayło ſkoro wziął ty vdziały/ będąc w Klecku przypadł
10:
mu płácz ſerdeczny/ z wielkim tego żalem vżywáiąc/ iż mu iego właſnego vdzie=
11:
láią/ y zmowił ſię z Kniáziámi Wołozyńſkimi Suchtámi ná Kazimirzá/ iá=
12:
koby go mogł z Swiátá zgłádzić/
Wołozyńſcy
zdraycy.
á ſám áby oyczyſte Wielkie Xięſtwo cáłe po
13:
nim oſiadł.
14:
Przeto gdy ſię Kazimierz báwił łowámi pd Trokámi/ poſłał Michayło
15:
Kniáziow Wołożyńſkich w piąći ſet koni zbroynych mężow/ áby ſię w puſzczy v
16:
Trokow y v Miedzyrzeca rozſádzili/ á Kazimierzá álbo iáwnie/ álbo ze krzá áby
17:
iáko mogąc zábili/
Záſadká Mi=
chayłowá ná
Kazimierzá.
iákoż máło do tego nie przyſzło/ ále Oſocnicy ktorzy źwierz
18:
w puſzczy gwoli Kazimierzowi obſtępowáli/ obaczywſzy lud zbroyny rożno vf=
19:
cámi po puſczy rozſádzony/ wnet vſkoczyli y opowiedzieli to co ná oko widzieli
20:
Andrzeiowi Gaſtołtowicu Márſzałkowi nadwornemu/ á ten záś nie trwo=
21:
żąc Wielkiego Xiędzá Kázimirzá/ oznaymił to Oycowi ſwoiemu Ianowi
22:
Gaſtołtowi. A ták Ian Gaſtołt z Synem Andrzeiem Marſzałkiem/ y z dwo=
23:
rem Kazimierzowym wſiadwſzy ná konie bieżeli ná ono mieyſce chytrych y
24:
zdrádliwych záſſádek w puſzczy/ y ták náleźli/ vderzyli tedy ná zdraycow/ ále
25:
oni rożno ſię roſpierzchnęli/ wſzákże ſámych Wołozyńſkich Kniáziow Such=
26:
tow piąći Gaſtołt dogonił/ áż miedzy Krewem y Oſmiáną/ y poimał ich/
27:
Ktorych potym oſſádziwſzy w Trokach iáko zdraycow dal Kazimierz pośći=
28:
náć/
Wołczyńſcy
poimáni y po=
śćináni.
á Wołozin y inſze ich imioná ná Wielkiego Kniáziá wzięto.
29:
O czym vſłyſzawſzy Kniáź Micháyło/ iż mu ſię nie według myſli ſzáńcuie/
30:
zbiegł zárázem do Moſkwy/ á wziąwſzy pomoc od Moſkiewſkiego/ przycią=
31:
gnął pod Kijow/ y wziął Zamek z Miáſtem Kijowem przez podánie/ y oſſá=
32:
dził go ſwoimi.
Michayło z
Moſkwą wziął
Kijow.
Ale Kazimierz zárázem wypráwił woyſko Litewſkie do Kijo=
33:
wá z Ianem Gaſtołtem/ ktory záś Kijow odiſkał/ y oſſádził Litwą/ Branſko
34:
też potym w Siewierſkiey ziemi wziął/ A Michaiło nie máiąc mocy ná odpor
35:
Litwie/ drugi raz do Moſkwy ziáchał/ támże go Humion Ruſki w iednym
36:
Monaſterze Proſkurem otruł/ po koronáciey Kázimierzowey ná Kroleſtwo
37:
Roku 1448. nie ináczey iáko onego Henriká ſiodmego Ceſſárzá Mnich w
38:
Florenciey otruł w naſwiętſzym Sacramencie Páńſkim/ O czym też Sabinus
39:
ták nápiſał wierſzem.
40:
Tuſcia conduxit ſceleris mercede miniſtrum,
41:
Dominici tonſo de grege frater erat:
42:
Toxica qui præbens illi ſub corpore Chriſti,
43:
Manducanda ſacro pane uenena daret, &c.
Illi: id est Hen=
rico ſeptimo.
Cnotá Włoſká
y pobożność.

44:
Tegoż roku Xiążę Alexander álbo Olelko Włodimirowic Olgerdowic Xiążąt
45:
Słuckich przodek/ ktorego Oycowi Włodimirzowi Olgerdowicu odiął był Wi=
46:
tołt bez przyczyny Kijowſkie Xięſtwo vdzielne/ przyiáchał ozdobnie do Wilná
47:
do wielkiego Xiędzá Kazimirzá z Siemionem y z Micháłem ſynámi/ gdzie w Se=
natorſkim


strona: 598

598.Macieia Striykowskiego
1:
natorſkim kole vpominal ſię iáwnie vdziału ſwoiego oyczyſtego Kijowá.

strona: 602

602.Macieia Striykowskiego
1:
Dał też dwu koniu prętkich winſzuiąc Krolowi/
Proroctwo Dra=
kuły.

2:
By vciekał gdy przydzie ku złemu ſkutkowi.
3:
Dał y dwu przewodnikow co tám ználi drogi/
4:
By Krolá vwodzili gdy ſię tráfi z trwogi/
5:
Ierzy też Deſpot Serbſki ſwoy lud przyprowádził/
20000. woyſká iez=
dnego v Włádisła=
wá.

6:
Ták wżdy dwádzieściá tyſiąc Krol iezdnych zgromádził.
7:
Tych zſzykowawſzy ciągnął proſto w Trácką ziemię/
8:
Gdzie Tureckie z Grekámi zmieſzáło ſię plemię/
9:
Wziął kilko Miaſt y Zamkow mocnych przez podánie/
10:
A poddánym dał dobr ſwych wolne vżywánie/
11:
W Sumenu/ y w Petraſu Turcy ſię bronili/
12:
Ktorych náſzy iednym dniem ſzturmámi dobyli/
13:
Tarnowſki Polak bramę ſam wyſiekł Zamkową/
Ian Tarnowſki bra=
mę Sumenſkiego
Zamku/ ácz podiął
dwie ránie/ wyſiekł.

14:
Czym do ſzturmu ſwym dziurę vczynił gotową.
15:
Ale gdy Bramę rąbał/ podiął tám dwie ránie/
16:
Wſzákże náſzy ſczęſliwe mieli ſturmowánie/
17:
Bo zá Tarnowſkim idąc Sumeńſki grod wzięli/
18:
Gdzie broniących ſię Turkow o kilko ſet ſcięli.
19:
A Leſko záś Bobrzycki ná Petráſkie mury/
20:
Pirwſzy wſkoczył z Chorągwią gdy nie było dziury/
21:
Ták dwá Polacy dzielność sławną okazáli/
22:
Zá czym Węgrowie z Krolem dwu Zamku doſtáli.
23:
W tym Amurat Turecki Carz ſto tyſiąc ludzi/
Wapowſki ſto/ á
Paulus Iouius ośḿ
dzieſiąt tyſięcy Tur=
kow liczą.

24:
Przepráwił przes Heleſpont/ á Włoſka ſtraż łudzi/
25:
Genuenſes z Weneti co tám portu ſtrzegli/
26:
Przenáięći od Turkow rożno ſię rozbiegli.
Franciſcus Cardinał
Weneckiey Armaty
Hetman/ co miał
Turkom przewozu
morſkiego bronić/ ſam
práwie ich przewiozł
w ſwoichże okrętách/
batách/ Gálerach/ á
Turcy płáćili po czer
wonemu złotemu od
głowy.

27:
A drudzy záś łotrowie Włoſzy w Bárkách ſámi/
28:
W ſwoichże ich wozili zmamieni dárámi/
29:
Wierzże Włochom wierzże tu Weneckiemu ſłowu/
30:
Ktorzy y duſze trácą dla złotego łowu.
31:
Włádisław vsłyſzawſzy dopiero ſię trwoży/
32:
Wſzytkim ná Włoſką zdrádę z oczu płyną słozy/
33:
Iednák ſwych pośiliwſzy wnet woyſko zſzykował/
34:
A do Wárny ták w ſzyku drogę ſwą proſtował.
35:
Ták wziął Wárnę podánim/ á ſwymi oſádził/
Warná po ſtáremu
Dioniſiopolis/ ktorą
Wládisław Krol
wziął 9. die Nouem=
bris.

36:
A z Turkámi ſię potkáć w tym mieyſcu vrádził/
37:
W nocy náſzy obaczą áno ognie niecą
38:
Turcy/ áż ſię y Morze/ Niebo/ z Ziemią ſwiecą.
39:
A ſkoro Titan złoty woz wytaczał z Morzá/
40:
A słoneczna po gorách ſwiećiłá ſię zorzá/
Proſto gdy Słońce
weſzło Turcy do bi=
twy ſię zgotowáli.
Godziná


strona: 603

Kſięgi Oſmnaſte.603.
1:
Godziná iedná ná dzień y obaczą náſzy/
2:
Ano Tureckie woyſká idą iáko láſſy/

strona: 607

1:

2:
Trzeciego áż
3:
dniá obozu dobyli/ z ktorego dwá tyſiącá wozow z wielkimi ſkárbámi wziąwſzy/
4:
ránnych y niemocnych okrutnie pomordowáli.
O tym też czy=
tay Volatera=
num lib 8 Ge=
ograph: iż gdy
koniá nápawał
był zábity od
Węgrow.

5:
Iulianus Cardinał vciekáiąc z obozu od iednego Multaná ktory go przez
6:
Dunay vciekáiącego przewoził/ dla wielkośći złotá ktore z ſobą dźwigał złupio=
7:
ny był zábity y vtopiony. Polacy tylko dwá z tey bitwy nieſzczęſliwey vbiegli/
8:
Ian Rzeſſowſki/ ktory był potym Biſkupem Krákowſkim/ a Grzegorz Sano=
9:
cki/ ktory był Arcibiſkupem Lwowſkim/ Tarnowſcy Brácia dwá zábići/
Ian Rzeſſow=
ki y Grzegorz
Sanocki.
y Sy=
10:
nowie Zawiſze Czarnego/ ze wſzytkiego woyſká Węgierſkiego/ ktorego dwádzie=
11:
ściá tyſięcy było/ ledwe piąta część w bitwie zginęłá. A Turkow ośḿdzieſiąt
12:
tyſięcy/iáko Długoſz y Miechouius fol. 307. ſwiádczą/ náſzy pobili/ á według
13:
Bonfiná trzydzieśći ich tyſięcy ná plácu poległo. Y gdyby był Krol nie zginął/
14:
náſzychby było zwycięſtwo.
15:
Poimánych Polakow Sláchćicow dwádzieściá y czterzey było/ s ktorych
16:
dwunaście vrodziwych młodzieńcow Amurat ſam dla ich oſobliwey vrody y
17:
pięknośći/ obrał ſobie w Andrinopolu/ do łożnice/ á ći záraz ſprzyſięgli ſię Ti=
18:
ranná zámordowáć/ y vczyniliby byli doſyć przedſięwzięciu przeſławnemu/ ále
19:
ich ieden Bulgárzyn wydał/ ktorego też byli do tey rády niebácznie przypuśći=
20:
li/
Dwánaście
Polſkich Slách
ćicow ſámi ſię
zbili.
a gdy ſię to ták wynurzyło/ oni Sláchćicy Polſcy boiąc ſię żywo przyść w ręce
21:
Tiráńſkie/ zápárwſzy drzwi dobrze ſámi/ á wźiąwſzy broń w ręce bili ſię ſpołnie/
22:
áż ſię do vpadu poſiekli/ y od ſwych ran polegli/ czym przeważność Poſkiey
23:
cnoty v Pogánow okazáli.
24:
A tráfiłá ſię tá nieſzczęſliwa porażká/ Roku Páńſkiego 1444. Kroleſtwá
25:
Włádiſławowego w Polſcze iedennaſtego/ A w Węgrzech piątego/ wieku ſwe=
26:
go ledwe dwudzieſtu lat doſzedł/ ále Miechouius fol. 307. lib. 4. piſze/ iż dwu=
27:
dzieſtego pirwſzego Roku zginął wieku ſwego.
28:
Był vrody wyſokiey/ oblicza ſmládego Greckiego/ ále wdzięcznego/ y po=
29:
ważnego/ włoſow ruſſich/ w pracy/ y w poſtách bárdzo cierpliwy/ y trzeźwi/
Przymioty
Włádisławá
Iágełowicá.

30:
bo winá nie pijał/ hoynośći zbytniey/ cnotliwy/ vkłádny/ y łáſkáwy/ też y ku
31:
nieprzyiaciołom miłoſierny/ wielkiego vmyſłu/ y ſercá wyſokiego/ ták iż nigdy
32:
nic niſkiego nie myſlił/ á żadną trudnością nie dał ſię od tego odwieść/ co raz po=
33:
rządnie poſtánowił/ ná oſtátek wſzytki cnoty/ ktore nawiętſzym Xiążętom y
34:
Monárchom należą/ w nim ſwiećiły. A tu maſz w czwor ſpoſob więkſzego niż A=
35:
chileſſá/ ſmiercią y dzielnością Iágiełowicá/ z narodu Litewſkiego.
36:
Interregnum po Włádisłá=
37:
wie przez pułtrzeciá látá/ á o burdách przyię=
38:
cia Kroleſtwá z Kazimierzem/ y z Litwą.
39:
Roździał II.
40:
S
Koro ſię rozniosłá wieść o zábiciu Włádisłáwo=
41:
wym w Polſcze/ wielka żáłość y ſmutek ſercá ludzkie/ z ſmier=
42:
ći Páná przyrodzonego záfráſowáłá/
Mniemieli że=
by ták vciekał/
iáko ono Si=
gmunt Ceſarz
y Krol Wę=
gierſki/ gdy
przegrawſzy bi=
twę z Turki do
Conſtantinopo=
lá pierwey/ po=
tym do Rodiſ=
ſu/ záś do We=
neciey z ſtráchu
vciekał.
wſzákże ieſzcze niktorzy
43:
twierdzieli/ zwłaſzczá Węgrowie/ iż we zdrowiu vſzedł/ álbo
44:
do Conſtantionopolá/ álbo do Weneciey/ álbo do Wołoch/
álbo do


strona: 608

608.Macieia Striykowſkiego
1:
álbo do Multáńſkiey ziemie.

strona: 611

1:
Ná drugi Rok 1448. ná ſchodzie Mieſiącá Máiá/ á Miechouius piſze fol.
2:
311. iż po Bożym ciele złożył Siem Krol Kázimirz w Lublinie Polakom/ y
3:
Litwie/ Tám Xiążętá/ Pánowie/ y Sláchtá Litewſka prośili áby rownym y
4:
iednákim práwem ſprzymierzenie s Polaki mieli/
Siem w Lubli
nie/ y żądánie
Pánow Litew=
ſkich.
áby też ony zapiſſy ziednocze=
GGnia Litwy


strona: 612

612.Macieia Striykowskiego
1:
nia Litwy/ Zmodzi/ Ruśi z Polſką były zmienione/ áby im Podole y Zamki z
2:
Powiátámi Oleſko/ Wiethle/ Lopáczyn/ y Hrodło były wrocone/ ná co Pá=
3:
nowie Polſcy odpowiedzieli/
Odpowiedz Pá
nom Litewſkim
od Polakow.
iż co ſię tknie ſprzymierzenia/ tedy to dobrze ieſt
4:
poſtánowiono/ przez Witołtá y Iágiełá/ dla czego niemáią ſię o co ſkárżyć pá=
5:
nowie Litewſcy/ też ſię im tego nie godzi vczynić/ co ieſt mocnie zapiſámi y
6:
przyſięgámi przez Krole náſze vtwierdzono/ zwłaſzczá przez Iágiełá ktory ſię
7:
obwiązał/
4. przednieyſze
obwiąſki Iáge=
łowe.
y potomki ſwoie mocnemi zapiſámi y przyſięgámi ty czterzy arti=
8:
kuły dzierżeć/ pierwey niż Krolewnę Edwigę z Kroleſtwem wziął. Pirwſzy
9:
artikuł/ iż miał ſwięty Chrzeſt przyiąć z Brácią/ y z poddánymi/ y vczynił te=
10:
mu doſyć. Drugi iż wſzytko ſwoie Xięſtwo/ y ine dzierżáwy ktore miał/ y kto=
11:
rych potym nábyć miał/ ku Kroleſtwu Polſkiemu przyłęczyć y przywłaſzczyć
12:
obiecał/ y także vczynił. Trzeći/ wſzytkie ſkárby ſwoie ná potrzeby Kroleſtwá
13:
Polſkiego obroćić. Czwarty iż miał wſzytkie więźnie Chrześćiáńſkie wypuśćić/
14:
A co ſię tknie Podola/
Polacy dowo=
dzą Kroniką/ iż
Podole ku Li=
twie nie było
nigdy.
tedy Podolſka ziemiá nigdy nie byłá ku Litwie/ áni iey
15:
też Polacy mieli od Litwy/ co iáwnie ieſt opiſano w Kronikách/ iż Krol Cá=
16:
zimirz Wtory doſtał iey część ſpadkiem przyrodzonym/ á część pod Tátary/
17:
ktorą kiedy chcieli brali/ Ale Cázimirz poczyniwſzy twierdze drzewiáne/ w Ká=
18:
mieńcu/ w Bákocie/ w Bráſłáwiu/ w Miedzybozu/ y w Włodimirzu/ dzierżał
19:
Podole ſpokoiem/ po iego záś śmierći przyſzły ty ziemie ná Ludwiká/ y były w
20:
dzierżeniu iego/ po Ludwiku potym przyſzły ná Krolá Iágiełá/ iáko ná Kro=
21:
lá Polſkiego/ ktore rozdawał ku dzierżeniu ſwoim záſłużonym/ naprzod Spit=
22:
kowi z Melſtina.
Witołt Podole
trzymał.
Dla vdánia z
łáſki wieczność
nie ginie.
Dawał też z łáſki dzierżeć Bráciey niktore Zamki w Ruśi Wi=
23:
tołtowi y Swidrigáyłowi do żywotow ich tylko á nie ná wieczność. Przeto
24:
dla iego ſczodrobliwośći doczeſney/ nie mogłá nam wieczność zginąć/
Sigmunt Kiei=
ſtutowic W. X.
L. iáko Podole
trzymał.
Xiążę
25:
też wáſze Sigmunt nieboſczyk dzierżał dárem á nie wiecznością ty Zamki prze
26:
rzeczone/ iákoſz y liſt iego tego poſwiadcza.
27:
Prośił potym Kro Cázimirz Pánow Koronnych/ áby przyiáźni pánow
28:
Litewſkich nie obrażáli/ á łáſkáwą y ſłuſzną im odpowiedź dáli/ o czym gdy
29:
ſię Senat koronny nárádził/ odpowiedzieli Krolowi/ iż łatwieyſzey drogi ku
30:
zátrzymániu vmyſłow Litewſkich niemáſz/
Polacy chcieli
tituł W. X. Li=
tewſkieo y imię
Litewſkie zágłá
dzić/ áby ſię ko=
ronnym imie=
nim titułowáli.
iedno áby oni/ y Ruſſacy wſzyſcy
31:
Polſkim imieniem/ y titułem Kroleſtwá/ odrzućiwſzy y oddaliwſzy tituł y
32:
władzą Wielkiego Xięſtwá ſwego/ nápotym ſię zwáć y miánowáć chcieli/ ná
33:
co pánowie Litewſcy nieprzyzwolili/ á Polacy wywodzili záś Podole z daw=
34:
ná do Korony przynależeć.
35:
Ale Látopiſcze Ruſkie y Litewſkie ſtáre/ ktorychem ia dwánaście con=
36:
cordował/
Látopiſcze Li=
tewſkie nie zga=
dzáią ſię s Pol=
ſkimi o Podolu.
ináczey á iednoſtáynym dowodem ſwiádczą/ iákom to wyzſzey o=
37:
piſał przy Gediminie/ Olgierdzie/ Iagielle/ y Witołcie/ iż napierwey Xiążętá
38:
Litewſkie/ Koriatowicy Tátary z Podola wygnáli/ y Kámieniec/ Skáłę/ Be=
39:
kotę/ y inſze Zamki zárąbili/ á do Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego dzielnością
40:
ſwą przyłączyli/ ták tedy w ten czás Pánowie Litewſcy od Polakow odprá=
41:
wieni/ do Litwy odiecháli/ y s tym ſię Siem ſkończył/ á Krol Cázimirz do
42:
Krákowá iechał.
43:
Roku 1449. gdy vmárł Stephan/ y Helias Woiewodowie Wołoſcy/
44:
Hołdownicy Polſczy/ ná iednego Stolec Petriło/ á ná drugiego Roman Sy=
45:
nowie wſtąpili/ Potym Petriło máiąc pomoc od Ianá Huniádá/ Guberna=
46:
torá Węgierſkiego/ wygnał Romaná Brátá Strijecznego/ ktorego záś ná
47:
páńſtwo Kazimirz vśiłował wprowádzić/ ále gdy vſłyſzał w drodze/ iż od
48:
trućizny zádáney Roman vmárł/
Kazimierz z
woyſkiem do
Wołoch.
tym ſpieſzniey ciágnął do Kámieńcá Po=
49:
dolſkiego/ ruſzywſzy Przemyſlkie/ Lwowſkie/ Chełmenſkie/ y Podolſkie Woie=
50:
wodztwá.
Z Kámieńcá


strona: 616

1:
Siem w Sirádzu z Litwą.
2:
Roździał VIII.
Cromerus: Eadē
quæ pridem can=
tilena, á Lituano=
rum Legatis ſu=
perbé non ſine mi
nis repetita.

3:
N
A Seymie Sirádzkim Pánowie Litewſcy przez
4:
poſły ſwoie tegoż czego y pierwey ſrogo/ y zufále z pogrożką
5:
woyny rozerwánia vpomináli ſię od Polakow/ ktorym pá=
6:
nowie koronni łágodną y vkłádną odpowiedź dáli/ á Krolá
7:
vpornym nálegánim do przyſięgi/ y potwierdzenia praw/ y
8:
wolnośći Koronnych przywodzili/
Táiemna rádá
o Litwie. Cro:
fol. 338 y Dłu
goſz, Herb. 189.
ktory iuſz od nich zewſząd
9:
ſćiśniony/ z ośmią przednieyſzych Pánow koronnych rádę táiemną miał/ á
gdy to


strona: 617

Kſięgi Oſmnaſte.617.
1:
gdy to przywodził/ iż ná ten czás nie mogł doſyć pánow Polſkich żądániu vczy=
2:
nić/ dla niebeſpiecznośći głowy ſwoiey/ y oderwánia Litwy/ vprośił v nich ná
3:
rozmyſlenie rok ieden/ áby tym czáſſem Lucko/ y przednieyſze Zamki Litewſkie
4:
w moc ſwoię pobrał/
Cromer. Teſau=
rum Lituani=
cum in Poloniam
transferet.
y ſkárby wſzytkie Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego do Pol=
5:
ſki przenioſł/ y przywiedli ná to pánowie Polſcy Krolá/ iż im tę obietnicę za=
6:
piſem ſwym z pieczęcią/ y podpiſem ręki potwierdzić muſiał/ do czego też oni
7:
pieczęći przyłożyli/ á Arcibiſkupowi do záchowánia zwierzyli/ y s tym ſię z Sei=
8:
mu roziecháli.
9:
Pod tymże czáſſem Tátárowie znowu do Podola wtárgnęli y włośći wſzyt=
10:
ki áż do Lwowá zburzyli/ á gdy ſię iuſz z plonem wyciągáć do Hordy zmyſlili/
Tátárowie ſię
po czterzy kroć
wracáli ná
Podole.

11:
po czterzy kroć ſię wracáli/ á ludzi ktorzy byli z ſkrytych mieyſc ná żniwo wyſli/
12:
w nędzną niewolą pobráli. Dla czego Krol Ruſką Sláchtę z Ianem Cyzew=
13:
ſkim/ y z Tęczyńſkim Woiewodą Krakowſkim/ y z Wołochy poſłał/ áby Tá=
14:
tárſkiey ſrogośći odpárli/ á ſam do Litwy/ choć w ten czás wielkim powietrzem
15:
morowym vdręczoney/
Powietrze mo=
rowe w Litwie.
Polacy ná Tá=
táry omieſzkáli.
ná łowy odiechał. Ale niz ſię náſzy ná Tátáry zgotowá=
16:
li/ oni z wielkim plonem do Hordy vſzli. A byłá rzecz podeyźrzána/ iż Pánowie
17:
Litewſcy tych Tátarow przywiedli/ bo nátychmiaſt Gaſtołd z Moniwidem
18:
wypráwili Rádziwiłá Márſzałká z wielkimi podarkámi do Sachmátá Carzá
19:
Zawolſkiego/ dziękuiąc mu zá tę poſługę.
Rádziwił do
Tátarow z po=
darkámi.
Ale gdy do nich iáchał Rádziwił/ trá=
20:
fił w dzikich polách ná woyſko Ecigereiá Cárzá Prekopſkiego/ ktory był porá=
21:
ził Sadachmátá Zawolſkiego/ z Podola z łupem ciągnącego/ tám tedy był złu=
22:
pion ze wſzyſtkiego Rádziwił/
Carz Prekopſki
Zawolſkiego
pogromił.
Radziwił złu=
pion. Cromer
fol. 339. ſecundæ
editionis.
á ledwo nági wolno puſzczony.
23:
Sádachmat też Carz Zawolſki vciekáiąc z dziewiącią Synow/ y z Mu=
24:
rzámi/ tákże z Hulany przednieyſzymi ſwoimi Pány do Litwy/ iáko do przyia=
25:
cioł przyiechał/ ále go nádzieiá omyliłá/ bowiem był poiman od Pánow Li=
26:
tewſkich (co ſámo Litwę z podeyrzenia przywiedzienia iego ná burzenie Podola
27:
wywodzi) y potym gdy chciał vciec/
Sadachmat do
Litwy vciekł/ y
poimány od
nich.
zá Kijowem dogoniony/ á w Kownie pod
28:
ſtrażą áż do ſmierći był chowan od Litwy/ áby ſię tym záchowáli nieprzyiacie=
29:
lowi iego Ecigierowi Przekopſkiemu.
30:
Pod tymże czáſſem roku 1453. dniá 29. Máiá/ Machomet Turecki Ceſarz
31:
poráziwſzy Karámáńſkie waleczne Xiążę/
Conſtantinopo=
le wzięte.
wziął w przymierzu Conſtantino=
32:
pole/ Miáſto ſławne/ wielkie/ morzem ze trzech ſtron otoczone/ Stolicę y gło=
33:
wę Ceſárſtwá Greckiego/ A do tego Turkom pomogł nijáki Gertuká zdraycá/
Gertuka álbo
Gerluká zdray=
cá.

34:
Pan Grecki/ ktory do Turkow vciekwſzy/ vkazał im ſpoſob ſzturmu/ y gdzie
35:
były ſnádnieyſze mieyſcá ku wzięciu Miáſtá/ ktorego potym Machomet Ceſarz
36:
miáſto podarku dał ſcwiertowáć/ obrzydziwſzy ſię iego zdrádą.
37:
Iſidorus álbo Sidor Metropolit Kijowſki/
Iſidor Metro=
polit Kijowſki
do Conſtanti=
nopola/ O tym
też czytay Eu=
reum in Hiſtoria
Sileſiae, in geſtis
Wladislai Po=
ſtumi.
ktory ono był Cardinałem ná
38:
Sinodzie w Florenciey/ od Eugeniuſá Papieżá vczyniony/ zebrawſzy niemáło
39:
Sláchty y Rycerſtwá Ruſkiego/ przebił ſię przez wielkie woyſká Tureckie/ y przy=
40:
ſzedł był ná pomoc Páleologowi Ceſárzowi do Conſtantinopolá/ Támże meżnie
41:
dokázował z Ruſſaki/ gdzie y Ceſſarz ſam Paleologus v ſzturmu/ gdy chciał z
42:
inſzymi z Miáſtá vciekáć w Bramie był vtłoczony/ á potym vmárłemu głowę
43:
ſcięto/ ktorą przynioſł Iánczárzyn ieden zá wielki podarek Ceſſárzowi Má=
44:
chometowi. Ták to Miáſto ſławne y po Rzymie pierwſze ná Swiecie/ Hele=
45:
ſpontem y Propontidem Morzámi podlane/ wielkie/ iż go ieſt w okrąg ná ſześć
46:
mil álbo wiecey w murze/ pogáni áż do dziſieyſzych czáſſow z wielkim vpadkiem
47:
wſzyſtkiego Chrześćiáńſtwá trzymáią.
48:
O ktorego Miáſtá wzięciu/ y iego położeniu/ y zacnośći/ opiſałem w inſzym
49:
Commentarzu moim ſzeroko y dowodnie/ ktory potym ieſli Bog mdłego żywotá
50:
przedłuży wydam ná ſwiátło/ bom ſam wtym mieſcie roku 1574. mieſzkał niedziel
GG iiij20. gdziem


strona: 618

618.Macieia Striykowskiego
1:
20. gdziem też wiele inſzych Miaſt y kráin Tureckich w ten czás zwiedził/ á teraz
2:
to opuſzczam/ ábych ſię nie zdał Greckich álbo Tureckich Hiſtoriy piſáć.

strona: 622

1:

2:
Lukaſz z Gorki
Poznáńſki Sta
nislaw Oſtro=
rog Káliſki/ Mi
kołay Szarley
Inowrodsłáw=
ſki/ Woiewodo=
wie/ y Dersław
Rytwianſki Cá
ſtellan Roſper=
ſki/ Hetmáno=
wie Polſczy.

3:
Polakow Lukaſz z Gorki z Oſtrorogiem rządził/
4:
Szárleiowi z Ritwiáńſkim Krol dwor ſwoy przyſądził/
5:
Bo ći czterzey Hetmáńſtwo ſobie przywłaſzczáli/
6:
Acz co woyná y bitwá bez humny nie ználi.
7:
Kánclerz vśilnie Krolá á mądrze odwodził/
8:
Widząc młode Hetmány by bitwy nie zwodził.
9:
By z piącią tyſiąc czekáć Czárnkowſkiego raczył/
10:
A iż wątpliwy ſkutek woyny by obaczył.
Kánclerz Ko=
niecpolſki.
Dubia Alea
Martis.
Vt vel aurigarū
ſuorum flagellis
hoſtes in fugam
actū iri iactarent.

11:
Ale Wielcy Polacy rzekli/ iż woźnice
12:
Náſzy Niemcow zápędzić mogą przez ſwe bicze/
13:
Ták gdy bitwy wołáli/ Krol ná ich żądánie
14:
Przyzwolił widząc w nich chęć z Niemcy ná potkánie.
15:
Z przygody ſtraż Niemiecka ná náſze tráfiłá/
Straż Polſka
Niemiecką po=
ráziłá.

16:
A iedná z drugą bitwę ogromną ſtoczyłá/
17:
Náſzy iednák odnieſli zwycięſtwo ácz krwáwe/
18:
A Krolowi o Niemcách dáli pewną ſpráwę.
19:
Iuſz Phebus tchniące Konie do Morzá prowádził/
20:
A Heſperus też chmury obłoczne zgromádził/
Wieczor bitwá.

21:
Gdy Ludwik Miſtrz Krzyżáckie vphy wywiodł ſwoie/
22:
Przy nim Zegáńſkich Xiążąt/ Rudolph Baltzár dwoie.
23:
Bernard/ Sumberg Czech Niemcow/ Moráwcow/ z Saxony/
24:
Ośḿ Fendlow miał pod ſpráwą/ z nim Rzeſkie zagony/
25:
Náſzy też z Litwą w ſiedḿ ſię Połkow zſzykowáli/
26:
A z obudwu ſtron trąbą znák do bitwy dáli.
27:
Lecz w náſzych oná pirwſza chęć záraz vſtáłá/
Caeperunt tre=
pidare, ij qui nun
quam armatas
acies aſpexerunt.

28:
Gdyż ich więtſza część zbroynych nigdy nie widziáłá/
29:
Ktemu ná błotnym mieyſcu/ y Hráſkim ſtánęli/
30:
Wſzákże ſmiele do ſiebie z obudwu ſtron brnęli.
31:
Niemcy daſticht vnd krzyczą/ Polſz ſzelm/ áż grzmią láſy/
32:
Gárdłá też rozdzieráli głoſem wrzeſcząc náſzy/
33:
Bębny y trąby głośne dźwięk dawáią huczno/
34:
A Niemcy záś z ſpiſſámi pieſzy idą buczno.
35:
Konie rżą/ grzmot gdy zbroie o zbroie chrzęſciáły/
Bitwá ſroga.

36:
Z ruśnic trzaſk dym/ á ſtrzáły pierzyſte ſwiſczáły/
37:
Kopie náſzy łomią/ Niemcy też ſwe drzewá
38:
Drożyſte w náſzych topią/ áż z koni ſzły trzewá.
39:
Proporce y chorągwie z obu ſtron ſię chwieią/
40:
Zbići lecą á ránni záś ſtękáiąc mdleią/
Náſzym


strona: 623

Kſięgi Dziewiętnaſte.623.
1:
Náſzym Mars w pierwſzey bitwie potuſzył łáſkáwie/
2:
Rozgromili Niemieckie vphy w przedniey ſpráwie.

strona: 626

1:
Ziecháli ſię potym 1462. do Głogowá gdzie ſię ſprzymierzeli przećiw Turkom/
y vgodę


strona: 627

Kſięgi Dziewiętnaſte.627.
1:
y vgodę ſpolnych Kroleſtw concludowáli. Długoſz y Cromer lib. 24. Wapouius
2:
y Miechouius 319. lib. 4.
3:
Potym Roku1466. Krol Irzyk poſłał woyſko ſwoie ná Wrátiſłáwiány/
4:
ktorzy go niechcieli ſłucháć/ Ale Hetman iego Scibor Towáczowſki Moráw=
5:
czyk/ od Wrátſłáwiá do Polſki wtárgnął/ á Częſtochow Miáſteczko y Klaſtor
6:
wyłupił/
Czeſtochowſki
Klaſtor złu=
piony.
y wołość okoliczną ſpalił/ álbo ſwowolnie/ álbo z roſkazánia Krolá
7:
ſwego Irzego/ ktory ſię też boiał ſzczęſliwego ná ten czás powodzenia Kázimie=
8:
rzowego nád Pruſkimi Krzyżaki. A gdy Krol Kázimirz przez Poſły ſpráwiedli=
9:
wośći żądał v Krolá Irzyká/ záprzał ſię iż o tym nie wiedział/ ále iednák chcąc
10:
wſzytki ſzkody nágrodzić Kázimirzowi w Bitomiu ná dzień S. Andrzeiá ziazd
11:
złożył. O tym Cromer fol. 387. secundæ editionis. Tenże Irzyk Krol Czeſki arbitrem
12:
álbo iednaczem brał ſobie záwżdy Kázimirzá/ O czym tenże Cromerus fol. 392.
13:
editionis ſecundæ.
14:
Potym Roku 1468. zá iego dozwolenim nád właſne Syny Ládiſław Syn
15:
ſtárſzy Cázimierzow ná Kroleſtwo Czeſkie przećiw Matiaſzowi Węgierſkiemu
16:
był náznáczon/ O czym Długoſus y Miechouius/ tákże Cromerus piſzą/ pod tą
17:
condicią/ áby Ludomilę Corkę Irzykowę poiął.
18:
Vmárł potym Irzyk 1471. z puchliny nog w Heretyctwie Huſſowym/ á
19:
kazał wziąć ná Kroleſtwo Czeſkie Syná ſtárſzego Kázimirzowego Ládiſłáwá/
20:
O czym Miechouius fol. 320. Cromerus lib 27. Długoſus/ Wapouius/ Bonſi=
21:
nuś/ Bielſcius etc. y Kroniká Czeſka oſobliwie ſwiádczą przećiw Látopiſczom/
22:
iż z początku Kroleſtwá Gerzy z Podebrandu Krol Czeſki áż do ſmierći z Cázi=
23:
mirzem Polſkim żadney Bitwy nie miał. A tom dla tego ácz z wielką trudno=
24:
ścią mieyſcá Hiſtorikow iák w gęſtych puſzczách zbieráiąc przypiſał/ ábych
25:
prawdę Choynickiey bitwy okazał/ y áby Litwá prawdziwiey z poſtronnych Hi=
26:
ſtoriy ſpraw ſwoich poſtępki/ y porządek według czáſow mieyſc y oſob/ poznáłá.
27:
Krzyżacy ſławą tego zwycięſtwá Choynickiego więkſzą niż byłá wſzytki
28:
Niemieckie ziemie nápełnili/ ále ſię Krol záraz ſtárał/ áby to ich weſele nie długie
29:
było/ bo zebrawſzy lud ſłużebny z Czech/ z Sląſká/ y z Moráwy zá pieniądze/
30:
tákże Polſkie powiáty ruſzywſzy/ Zamki wſzytki w Pruſiech oſádził/ y niktorych
31:
Miaſt z Zamkámi/ ktore ſię były podáły Krzyżakom zwycięſcom/ dobył/ á po
32:
tym Mieſiącá Styczniá/ Sláchtę z Powiátow źimą vdręczoną do domow ro=
33:
ſpuśćił/ gdy z káżdey włoki poſtąpili 12. groſzy dáwáć ná Służebne/
Pobor po dwá=
naście groſzy.
Sam
34:
też Krol do Polſki odiechał/ zoſtáwiwſzy Andrzeiá Tęczyńſkiego Cul=
35:
mienſkiego/ Piotrá Számotulſkiego/ Pomorſkiego/ y Ianá Kol=
36:
dę Czechá niżney Ziemie Pruſkiey Stároſtow z woy=
37:
ſkiem ſłużebnych Zołnierzow ná ſwym miey=
38:
ſcu przećiw Krzyżakom.
39:
grafika
HH iijO roſterkách


strona: 632

632.Macieia Striykowskiego
1:
O poráżeniu Ruſſakow/ y
2:
Polakow ná Podolu przez Tátáry.
3:
Roździał V.
4:
T
Atarſki Carz słyſząc iż Krol ſię w Pruſiech báwił/
5:
Bez wieśći ná Podole woyſká ſwe wypráwił/
Bárthłomiey
Buchácki/ Stá
roſtá Podolſki/
y Ian Láſzcz
Podkomorzy/
Herbu Pomian.

6:
Lecz Bárthłomiey Buczacki z Láſczem ſwoie dwory/
7:
Złączywſzy vmyſlili gwałt ich odbić ſkory.
8:
Ná dwoię ſię Tátárſkie woyſko rozdzieliło/
9:
W więkſzym połku do bitwy godnych máło było/
10:
A w mnieyſzym wſzytko byli rycerze przebráni/
11:
Czym náſzy od nich byli zdánim oſzukáni.
12:
Bo mnimáiąc iż w więkſzym woyſku moc ich ſtałá/
13:
Ná to pierwey vderzyć rzecz ſię słuſzna zdáłá/
14:
Tákże w nocy bez wieśći w pierwſzego ſnu czáſſy/
15:
Ná beſpieczne Pogáńſtwo vderzyli náſzy.
Bitwá náſzych
z Tátáry.

16:
Z krzykiem/ z hukiem ogromnym áż obłoki grzmiáły/
17:
A cienie nocne głoſſy w leſiech rozdwaiáły/
18:
Bili/ ſiekli Tátárow y wiązáli ſpiących/
19:
A z nagłego przeſtráchu bez obrony drżących.
20:
Ták ono więkſze woyſko do gruntu zgromili/
21:
A drugich bijąc/ ſiekąc w ciemnościách gonili/
22:
Drugie ich woyſko mnieyſze/ słyſząc huk z tey trwogi/
23:
Ná inſze mieyſce z koſzá vderzyli w nogi.
24:
A náſzy ſzli zá nimi po onym zwycięſtwie/
25:
Chcąc ich bić á mniey dzierżąc niſz o pierwſzych męſtwie/
26:
Y zbiliby ich byli gdyby ná ſtrwożonych
27:
Vderzyli/ po pirwſzych zbitych w nocy onych.
28:
Iák Láſzcz rádził/ lecz gdy ſię náſzy zábawiáli/
29:
Tátárom onym ná ſię ſmiáłośći dodáli/
30:
Bo widząc náſzych máło/ ſmiele przyſkoczyli/
31:
A wkoło ich iák wieńcem zewſząd otoczyli.
Dlugoſus & Cro
merus fol. 343.
Herbortus 299.

32:
Acz ſię mężnie bronili ále przemożeni/
33:
Od wielkośći do gruntu wſzyſcy potłoczeni/
34:
Ták ich ſzczęście zdrądziło po pierwſzey pogodzie/
35:
Mędrſzy záwżdy ieſt Polak iák mowią po ſzkodzie.
36:
Bo gdyby ſię im pierwey roſpoſtrzeć nie dáli/
37:
Snádnieby ich iák pierwſzych náſzy ſkołátáli/
Przewłoká


strona: 633

Kſięgi Dźiewiętnaſte.633.
1:
Przewłoká w woyſku ſzkodzi/ czáſem zwyciężeni/
2:
Zwyciężcow ſwoich biją/ zwłaſczá przymnożeni.

strona: 637

1:

2:

3:
Przeto drugi Siem ná tymże mieyſcu złożono ná ſzoſty dzień Decembrá/
4:
gdzie gdy zá wolą Krolewſką/ y Senatu koronnego/ dwádzieściá Pánow przed=
5:
nieyſzych ktorzyby o Rzeczy poſpolitey rádzili/ y ſtánowili/ byli wybráni/
Krol zfukány
popráwić ſię
obiecał.
á Krol
6:
ſię też ná potym z wyſtępkow od Sláchty w oczy wyrzucáiących popráwić obie=
7:
cał/ po 12. groſzy z Włoki pobor poſtąpili/ y Cłá ze wſzytkich ná rok vſtáwione
8:
kupi ktoby ſię kolwiek zyſkiem báwił/ á od Duchownych y Rycerſkich ſtanow
9:
oſmą część dochodow ná Zołnierze Pruſkie obiecána byłá Krolowi.
Pobor drugi.

10:
Z tego też Seymu Iacob Seneńſki Proboſzcz Gnieznieńſki do Papieżá Piu=
11:
ſá wtorego Æneáſá Syluiuſá przed tym rzeczonego/ był poſłan/ áby mu wſzyſt=
12:
kiego dobrego winſzował/ á Krolá w poſłuſzeńſtwie iego być opowiedział. Tám=
13:
że vprośił rozgrzeſzenie z klątwy Pruſſakom/ ktorą byli do poddáńſtwá Krzy=
14:
żakom przyciągáni.
Pruſſacy z Klą=
twy rozgrzeſze=
ni.

15:
Prośił też imieniem Krolewſkim/ áby Krzyżacy Pruſcy byli przenieſieni ná
16:
Wyſpę Tenodos do Greciey przećiw Turkom/ gdyſz tu iuſz po nich máło było/
17:
miedzy Litwą/ Polſką/ y inſzymi Chrześćiány/ z ktorymi nád przyſięgę/ y po=
18:
winność Zakonu ſwego vſtáwicznie woyny z hárdośći ſwey wiedli.
Krzyżacy do Te=
nodos niechcieli
z Prus.
A Macho=
19:
met Ceſarz Turecki wziąwſzy Conſtantinopole/ wſzytkę Grecią ſrogą woyną ná
20:
ten czás trwożył/ y Corintu Miáſtá naſławnieyſzego dobył/
Turcy Corint
wzięli.
Tákże Lemnum y
21:
Miteliny wyſpy opánował/ Peleponeſum też inſze Eubeiſkie Inſuły náieżdzał/
22:
ále w tym Papież więcey Niemcom niż Polakom życzył/ iż Poſeł Krolewſki nic
23:
nie vprośił/ á Krzyżakom ſię też ſtąd nie chćiáło bo trudno Wilkámi oráć.
24:
Tego też czáſſu Krzyżacy przećiw poſtánowieniu przymierza Páſſenhey=
25:
meńſkich mieſzczan námawiáli/ áby ſię od Krolá do nich przedáli/ co gdy Mie=
26:
ſczánie obiáwili Micháłowi ſromotnemu Stároście/
Wierność
Pruſka.
y Rotmiſtrzowi ſwemu od
27:
Krolá dánemu/ záſzli chytro ná Krzyżaki/ á kazáli áby im ná obronę przećiw Po=
28:
lakom żołnierze ſwoie Niemieckie poſłáli/ obiecuiąc im Miáſto podáć. Poſłał
29:
tedy Miſtrz 500. iezdnych Reyterow z wielkością Knechtow pieſzych/ A náſzy
30:
wiedząc o tym/ y nágotowawſzy ſię z Mieſzczány zbroyno/ inſzym kazáli przed
31:
Miáſtem ſtać/ á trzy ſtá ich iezdnych do Miáſtá wpuśćiwſzy bramę o nich zá=
32:
wárli/
Reytorowie
Krzyżáccy for=
telem zbići.
tám wſzytkich záraz do iednego zbili/ drudzy obaczywſzy zdrádę vciekli.
33:
Tegoż Roku 1460. dniá 27. Decembrá Krolowa Helżbietá Ianá Al=
34:
brichtá trzeciego Syná Kázimirzowi vrodziłá.
Ian Albricht
vrodzon.

35:
Tegoż roku 1460. Krol Cázimirz do Ruśi z Polſki wyiáchawſzy wyprá=
36:
wił poſły do Ecygiereiá Prekopſkiego Cárzá/ y do Stepháná Wołoſkiego Wo=
37:
iewody/ proſząc o pomoc przećiw Krzyżakom/ co mu obádwá chętliwie obiecáli/
38:
á obiechawſzy Ruſkie ziemie/ złożył Siem w Brześciu Litewſkim/ ná ktorym s
39:
Pány Litewſkimi potrzeby y ſpráwy Wielkiego Xięſtwá ſtánowił/ y vmyſły ich
40:
vbłagał/ y odwiodł od podnieſienia woyny przećiw Polakom/ gdy Podola mo=
41:
cą chcieli pod nimi doſtáwáć/ zwłaſzczá gdy ſię oni Pruſką woyną zátrudnili
42:
byli. Potym do Sędomirzá odiáchał/
Siem w Brze=
ſciu Litewſkim.
gdzie Seymował z Polaki około woy=
43:
ny Pruſkiey/
Siem po Sey=
mie.
á záraz ná drugi Siem w tey rzeczy do Lęczyce iecháli.
44:
Málborſkie też Miáſto tego czáſſu ſię Polakom pod ktorym 4. Mieſiące
45:
leżeli ku Zamkowi podáło.
46:
Quizyn tákże y Warmią Miáſtá ktore Marienwerder y Fraumberg
47:
Niemcy zową Polſzcy Zołnierze w nocy vbiegli/ gdzie ſię
48:
ták zbogáćili/
Dwie ſcie Zło=
tych ná kożdego
Drabá y Zoł=
nierzá.
iż z butynku ná káżdego oſobę
49:
200. Złotych przyſzło.
II ijO Seymie


strona: 642

642.Macieia Striykowskiego
Crom: Paulus Iaſienius
gente Gosdouius arma=
tus ab latere inter duas
acies magno impetu
procurrens, haſtas ho=
ſtium in noſtros intentas
auertit.
1:
Páweł Iaſienſki zbroyny Dworzánin Krolewſki/
2:
Widząc z drzewy vph iezdny ná náſzych Niemiecki/
3:
Z boku miedzy dwá vphy ich wſkoczył/ á one
4:
Drzewcá Rzeſkie obroćił ná ſwych náſádzone/
5:
Tákże iego dzielnością Niemcy ſzyk zmieſzáli/
Fortel y ſmiáłość
Iaſienſkiego.
Eodem momento no=
ſtri inopinata re pertur
batos ſumma vi adori=
untur.

6:
A náſzy drzewcá ſwoie o nich połamáli/
7:
Káżdy Reiterá ſwego wyſádził kopiją/
8:
A Litwá ich z kuſz z łukow bez przeſtanku ſzyią.
9:
Smiáłością náſzy/ Niemcy wielkością przechodzą/
Niemcy co mieli vde=
rzyć ná náſzych ſwoi=
mi kopiámi w czoło/
tedy ich ná ſámego
Iaſienſkiego w bok o=
broćili/ á náſzy w ten
czás ná obroconych y
pomieſzánych vderzyli
Crom. Cum totas tres
horas dubio marte pu=
gnatum eſſet.

10:
A ieden ná drugiego zápalczywie godzą/
11:
Krzyk/ huk rożnych ięzykow/ broń z zbroią brzmi wſzędzie/
12:
Konie rżą/ bębny/ trąby/ huczą w káżdym rzędzie.
13:
A gdy ſię trzy godziny rownem Marſem bili
14:
Niemcy/ Polacy rożno/ z plácow vſtąpili/
15:
Właſnie iáko z vgody ták odpoczywáli/
16:
Záś ſię do ſiebie wſzyſcy ochotnie porwáli.
17:
Bili ſię záś godzinę/
Rurſus vna hora di=
micatum eſt.
áż Fricz był rániony/
18:
Zá czym vciekáć vph był Niemiecki ſkłoniony/
19:
Gdy ich drabi z kuſz náſzy bez przeſtanku ſzyli/
20:
Iezdni też Polſzcy ſmiáłe ſercá záiuſzyli/
21:
Pierzchnęli Niemcy áż ich záś Fricz záſtánowił/
Interim dumi ciet pu=
gnam animat ſues
Fricius interfectus cor=
ruit.

22:
Y z nowuby z náſzymi bitwę był odnowił/
23:
Lecz ſámego drab zábił/ zá czym Niemcy rożno/
24:
Pierzchnęli widząc iz iuſz opieráć ſię prożno.
Fricz Hetman zábity.

25:
Z Noſtiwicem Hetmánem drudzy vciekáli/
Crom: Pars caſtra, pars
ſtagna, lacus propin=
quos petiuêre.

26:
A Láſſy y Ieziorá zá obronę bráli/
27:
Drudzy do bliſkich Zamkow zdrowie ſwe ſkłonili/
28:
A náſzy roſpuśćiwſzy konie ich gonili/
Noſtri pernicitate equo=
rum freti fugientes per=
ſecuti.

29:
Záś ná ich oboz byſtrym vderzyli pędem/
30:
Ktory rożnámi wkoło był otykan rzędem/
31:
Rozerwáli wnet rożny dział piętnaście wielkich
32:
Wzięli/ y dwie ście wozow/ zbroie ſprzętow wſzelkich/
Oboz Krzyżácki náſzy
wzięli.

33:
W tym gdy ſię v obozu zábáwili náſzy/
34:
Niemcow wiele vciekło iezdnych przes ty czáſſy/
35:
Ieden ich vph w lás ktory ſámi zárąbili/
36:
Przyſzedł á tám ich náſzy do iednego zbili.
37:
Wſzytkich dwá tyſiąc zbili ná plácu Krzyżakow/
Cæſa hoſtium 2000.
Capti 600.
De noſtris 100. gre=
garij ceciderunt,
á Sláchćicá iednego
Hectorá Chodoroſiy=
ſkiego zábito.

38:
Sześć ſet poymáli żywych Knechtow nieborakow/
39:
Náſzych proſtych żołnierzow tylko ſto zoſtáło
40:
Vbitych/ Sláchćic ieden/ lecz ránnych niemáło.

strona: 647

1:

2:

3:

4:
O dobyciu Choynic/ y o wie=
5:
cznym pokoiu z Krzyżaki Pruſkimi/ á ſkończe=
6:
niu Woyny z nimi/ ktora trwáłá lat 150. zobu
7:
ſtron/ á zá Kazimierzá 14. lat.
8:
Roździał X.
9:
R
Oku 1466. Gdy náſzy długo leżeli pod Choynicá=
10:
mi Miáſtem Krzyżáckim/ Mieſiącá Wrześniá/ vczynili
11:
Niemcy wycieczkę/ ále ſtoczywſzy bitwę od náſzych do Miá=
12:
ſtá wſpárći/ rychło potym gdy náſzy obiedwáli/ wyrwáli ſię
13:
z Miáſtá/ á gdy kilo godzin mężnie ſię potykáli/ wiele ſwoich
14:
ſtráćiwſzy názad pierzchnęli/ á náſzy ich bijąc gonili/
Niemcy porá=
żeni v Choynic.
czego
15:
boiąc ſię nieprzyiaciele/ áby náſzy z Mieſzczány weſpoł z ni=
16:
mi do Miáſtá ſię nie werwáli/ záwárwſzy prętko brámy bárdzo wiele ſwych ná
17:
polu zoſtáwili/ ktorzy częścią pobići/ częścią poimáni/ częścią gdy zbroyni w
18:
przekop pełen wody ſkakáli/ potonęli/ wnet potym náſzy ſtrzáłámi ogniſtymi
19:
ſtrzeláiąc Miáſto zápalili/ ták iż go czwarta część z ſpichlerzámi y zbożym zgo=
20:
rzáłá/ czym gdy był zwyciężony vpor nieprzyiacielſki/ poſłáli Vlriká Eiſenoue=
21:
ná Commendatorá wielkiego/ y Ianá Zayluſá podaiąc ſię Krolowi/ zdrowie y
22:
máiętnośći tylko wymowiwſzy/ á przećiw Polakom przyſięgli nigdy broni nie
23:
podnoſić/ á ták zoſtáwiwſzy ſtrzelbę/ y wſzytek riſtunek woienny/ nárzekáiąc
24:
z płáczem z Miáſtá wyſzli/
Choynice po=
dáne.
á woyſko Polſkie z zwycięſtwem (oſſádziwſzy Choy=
25:
nice) do Krolá w Toruniu ná ten czás będącego przyciągnęło. Tám wſzytko
26:
Rycerſtwo wdzięcznie y hoynie było przyięte. Sámym Choynicom Miáſtu
27:
Krol winę odpuśćił/ ácz wſzyſcy rádźili z ziemią ich zrownáć. To vſłyſzawſzy
28:
Krzyżacy/ zwątpili w ſwey hárdośći/ á záraz boiąc ſię áby wſzytká Pruſka zie=
29:
miá od nich nie odſtąpiłá/ ſtáráli ſię o pokoy wieczny przez Rudolphá Legatá
30:
Papieſkiego/ ktorego im Krol łáſkáwie pozwolił. Potym Miſtrz ſam Ludwik
31:
z Comendatory był do Toruniá przyzwány Octobrá dniá 10. y sſtáłá ſię vgo=
32:
dá y pokoy wieczny przyſięgą z obudwu ſtron vmocniony/
Pokoy wieczny
z Krzyżakámi.
ktorego poſtánowie=
33:
nia priwiley ręką Legatá Papieſkiego/ y trzech Piſárzow vchwalonych/ ktorych
34:
Publicos Notarios zowią podpiſan/ á pieczęciámi Krolewſką/ Miſtrzowſką/ y Pá=
35:
now Rad Duchownych y Swieckich vmocniony. Miſtrza y Contorow Krol
36:
z wielkimi podarkámi opuśćił/
Nie ſtáło zá
iego.
y nád to mu dowiedziawſzy ſię o iego niedoſtát=
37:
ku 15000. Złotych dla zápłácenia Zołnierzom/ obiecał.
38:
Wten czás Pomorſka/ Chełmienſka/ y Micháłowſka ziemie do Korony ſą
39:
przywrocone/ o ktore 150. lat woyná trwáłá/
Ziemie Pruſkie
do Polſki.
Biſkupſtwo też y Kościol Cheł=
40:
mienſki do właſney Mátki Gnieznienſkiego Arcibiſkupſtwá przywrocon/ ktore
41:
Biſkupſtwo od Polſki oderwáne przez dwie ście lat w Liflanciech Rigenſkiemu
42:
Arcibiſkupſtwu nieſłuſznie od Krzyżakow było przydáne/

strona: 652

652.Macieia Striykowskiego
Suchość wiel=
ka.
1:
Potym 1473. wielka ſuchość pánowáłá w Polſzce y w Litwie/ á iáko Mie=
2:
chouius piſze fol. 337. lib. 4. we wſzytkiey Europie/ ták iáko y Kroniki Pruſkie
3:
ſwiádczą/ w brod koniem przeiezdzano zá Rágnetą/
Iam ſam ſwiá=
dom trzy kroć
wielkiey głebo=
kośći Niemnu
v Rágnety/ y v
Tylze.
láſſy y bory z korzenia wy=
4:
gorzywáły/ zboża y iárzyny wſzyſtki w niwecz dla zbytniego gorącá obroćiły
5:
ſię etc. ogniem też bárdzo wiele Miaſt pogorzáło. A Mathiaſz Krol Węgierſki
6:
(z ktorego ſię nápráwy popalenia Miaſt Polſkich w przerzeconey ſuchośći do=
7:
mniemawano) zebrawſzy ſześć tyſięcy woyſká/ pod ſpráwą Tomaſzá Tarcego
8:
ná Podgorze do Polſki poſłał/
Węgrowie
Podgorze zwo=
iowáli.
ktore wſzytko mieczem y ogniem poburzył/ ná co
9:
práwie Krol Kázimirz pátrzał Seymuiąc w Wiſlicy/ gdzie ná woynę Węgier=
10:
ſką pobor z Włoki po 12. groſzy vchwalono/ y ruſzenie Sláchty według możno= ꝫ
11:
śći y dochodu káżdego/ á iż to w ten czás ieſzcze według woley Sláchty było/ dla
12:
tego roſkazánia Krolewſkiego máło dbáli/ á Krol w Opátowcu długi czás
13:
prożno czekał. Aż w tym Pánowie Polſzcy y Węgierſcy poſyłáiąc do ſiebie z obu
14:
ſtron częſte poſły/ przymierze ná trzy látá z Węgierſkimi/ Polſkimi/ y Czeſkimi
15:
Krolámi poſtánowili/ pod tymi Condiciámi/ áby Zamki y więźniowie wzięći
16:
z obu ſtron były zwrocone/ o ſzkod też vczynieniu áby wzmianki żadna ſtroná
17:
nie czyniłá. A to przymierze pod ſłuſznymi Condiciámi Krol Mathiaſz dla te=
18:
go przyiął/ iż Siedmigrockie Woiewodztwo od niego do Kázimirzá przyſtáć
19:
miáło/
Siedmigrodz=
ka ziemiá do
Kazimierzá
chciáłá.
iákoż w tey ſpráwie iuſz byli poſły do Polſki wypráwili/ Koni/ Zołnie=
20:
rzow/ y pieniędzy przećiw Tiránnowi Mátiaſzowi obiecuiąc/ iáko Długoſz/
21:
Miechouius y Cromer ſwiádczą/ Nád to Máchomet Turecki Ceſarz Boſſenſkie
22:
Kroleſtwo plundrował/ y Iáyce Zamku z wielkim woyſkiem dobywał/ ále
23:
ſam rániony potopiwſzy w Rzece Dziáłá z wielką ſromotą odegnány muſiał
24:
vſtępić.
25:
A Huſſankáſſan Krol Perſki/ poráziwſzy Máchometá Ceſſárzá Tureckie=
26:
go kilo kroć/ ták iż mu zá káżdym po kilkudzieſiąt y kilku tyſięcy woyſká pobił/
27:
y Trápezundſkie mu Ceſſárſtwo w Aziey/ tákże Sinapolim w Natoliey wy=
28:
dárł/ Roku 1474.
Poſelſtwo Kro=
lá Perſkiego do
Kazimierzá.
Kateriná Zená Wenetá Człowieká Sláchetnego y ſpráwne=
29:
go z liſtámi Káldeyſkimi literámi piſánymi przyſłał/ proſząc áby Kazimierz
30:
przećiw Machmetowi Turkowi nieprzyiacielowi wiáry Chrześćiáńſkiey (kto=
31:
rego on przed tym kilo kroć zwyciężył) z drugimi Krolmi Chrześćiáńſkimi ná
32:
przyſzłą Wioſnę woynę podnioſł/
5000000.
woyſká Perſkie=
go więcey niż
Xerxeſſowego.
zá pewne ſlubuiąc/ iż ſam Huſſankaſſan pięć=
33:
dzieſiąt kroć ſto tyſięcy woyſká ſwoiego ná wygłádzenie Turkow/ á ná pomoc
34:
Chrześćiánom miał przyprowádzić/ á to poſelſtwo iáwnie było ſpráwowáne/
35:
á táiemnie Corkę Huſſankaſſanowę ſtárſzą z Cateryny Corki Ceſárzá Trápe=
36:
zundſkiego vrodzoną/ iednemu ktoremukolwiek z Synow Cázimierzowych zá
37:
żonę podawał/ á w poſágu Grecią y Conſtantinopole obiecował/ ktore ſam
38:
Huſankaſſan mocą ſwoią y ręką zbroyną miał Turkom wziąć/ á z Corką w
39:
Małżeńſtwo záraz oddáć/ przećiw Węgerſkiemu też Krolowi ludu y nakłá=
40:
dy woienne obiecował/ ále prożne y máłoważne to ſię poſelſtwo zdá=
41:
ło/ y nic mu inſzego nie odpowiedziano/ iedno iż Krol Huſſen=
42:
kaſſanowi przez poſły ſwoie miał dáć odpowiedź/ O
43:
tym też Miechouius fol. 328. Cromerus lib.
44:
28. fol. primæ editionis 608.
45:
ſecundæ 408.
46:
grafika
O Woynie


strona: 657

Kſięgi Dwudzieſte.657.
1:
A gdy Krol z Polaki y z Litwą w Lublinie Seymował/ ſłał vſtáwicznie
2:
poſły iedne zá drugimi Stephan Woiewodá Wołoſki/ proſząc Krolá o rátunek
3:
przećiw Turkom/ bo Máchomet v Andrinopolá wielkie woyſká zbierał do Wo=
4:
łoch/ y rádzili Pánowie Litewſcy (iák Cromer piſze/ & ſuadebant quidem Lituani &c.)
5:
áby Krol tákiey potężney á zacney przećiw Turkom od Litwy y Polſki Bá=
6:
ſzty Wołoſkiey ziemie wſzyſtką mocą bronił/ á niżliby ią márnie ſtráćiwſzy/
7:
álbo ráczey na mięśne iátki wydawſzy/ nie wczás oſtátká páńſtwá ſwego z nie=
8:
beſpiecznością bronić miał/ ále to Krolá nie ruſzyło/ ácz o tym cáłe dni piet=
9:
naście tráctowáli.
10:
Roku záś 1476. Machomet Ceſárz Turecki z wielkim woyſkiem Turkow
11:
y Tátárow do Wołoch wciągnął/ przećiw ktorym zebrał ſię Stephan Woie=
12:
wodá Wołoſki/ Tátáry naprzod poráził ſzczęſliwie/ potym ná Turki gdy ſię
13:
przez Dunay przepráwowáli vderzył/ ále od wielkośći przemożon/ wſzákże obron=
14:
ną ręką vſzedł/ nic więcey iedno dwie ſcie ſwoich ſtráćiwſzy/ trapił potym Tur=
15:
ki z ciáſnych kątow/ á Turcy zwoiowawſzy Wołochy áż do Choćimá/ do Po=
16:
dola wtárgnęli/ y kilko wśi ſpalili/ co vſłyſzawſzy Kázimirz záraz ruſzył Ru=
17:
ſką/ Podolſką y Belſką Sláchtę/ ále náſzy gdy leżeli długi czás v Kámieńcá obo=
18:
zem/ á bez Krolá zá gránice nie chcieli/ áni do domow wroćić ſię ſmieli/ nie mniey=
19:
ſzą ſzkodą Podolſką ziemię iáko y nieprzyiaciel vtrapili/ áż Cázimirz z Korcyná
20:
do Belzá ſię ruſzył/ áby ſwoią oſobą ſercá ſwoim dodał/ á Turkow poſtráſzył/
21:
ále Turcy bez mieſzkánia z Wołoch wyciagnęli/ bo Gálery y Okręty ná ktorych
22:
dziáłá y inſze ryſtunki do Zamkow dobywánia wieziono y z Ianczárámi Ceſſá=
23:
rzá Machometá/ práwie też w ty czáſy ná Morzu Czarnym potonęły/ y od wiá=
24:
trow rozrzucone. A Máthiaſz Krol Węgierſki roſpiſał liſty chełpiąc ſię/
Mátiaſzowá
chełpliwość.
iż ſko=
25:
ro ſię zebrał ná Turki/ vciekli z Wołoch/ Z tey przyczyny poſłał mu Papież/ y
26:
Miáſtá/ tákże Xiążętá Włoſkie dwá kroć ſto tyſięcy Złotych we złocie ná pomoc
27:
przećiw Turkom.
Witay myto
ná błaznach.
Rychło potym Turcy z Boſny/ w Węgrzech pięć Zamkow
28:
wzięli nád Dunáiem/ y wſzytki kráiny okoliczne Sławieńſkie y Włoſkie ſplundro=
29:
wáli/ záczym Włoſzy kłamſtwo y prożną chlubę Mátiaſzowę niewczás obaczyli.
Otoż tobie
chlubá.

30:
Rychło potym Roku 1477. Stephan Woiewodá Wołoſki Multáńſką
31:
ziemię zburzył/ y Rádulá álbo Drakułę Woiewodę Multáńſkiego od Bráſſow=
32:
ſkich Mieſzczan wydánego poimał/ á poráziwſzy y wygnawſzy Tureckie zaſtáwy/
33:
Cypuliſſę iednego z ſwoich Pánow rádnych Woiewodą Multáńſkim vſtáwił.
34:
O wzięciu Nowogrodá wiel=
35:
kiego pod Litwą przez Kniáziá Moſkiewſkie=
36:
go Iwaná Waſilewicá/ Roku 1477.
37:
Roździał IIII.
38:
I
Wan Waſilewic Xiądz Moſkiewſki/ mąż wielkiey
39:
dzielnośći/ zebrawſzy wielkie woyſká ciągnął pod Nowogrod
40:
wielki Litewſki/ á Nowogrodzánie nieczekáiąc go w zámknie=
41:
niu/ zſzykowáli ſię/ y zwiedli z nim bitwę v Rzeki Solony iá=
42:
ko Herberſtein piſze/
Solona Rzeká.
ále od wielkośći Moſkwy przemożeni/ do
43:
Miáſtá pierzchnęli/ ktore przez niedbáłość Litewſką y Krolá
Cázimirzá/


strona: 658

658.Macieia Striykowskiego
1:
Cázimirzá/ y złe oſádzenie Iwan Moſkiewſki Xiądz wziął/ gdzie trzy ſtá przed=
2:
nieyſzych Mieſzczan dał ſciąć/ y ich wſzytkie wielkie á bogáte máiętnośći pobrał/
3:
Mieſzczány też wſzytki inſze złupił/ tylko trzecią część káżdemu ſwego dobrá wra=
4:
cał/ y Arcibiſkupá álbo Metropolitá Nowogrodzkiego ſkárbnicę/ Złotem/
5:
Srebrem/ Perłámi/ Kámieniámi drogimi/ y wſzelkim rodzáiem bogactw przez
6:
wiele lat zebránych napełnioną złupił/ á ſámego tylko Złotá/ Srebrá/ Pereł/
7:
Kámieni drogich/ y Kleinotow trzy ſtá wozow wywiozł do Moſkwy z Nowo=
8:
grodá/ á ſzat y inſzych ſtátkow bez liczby było pełno wozow.
300. wozow
Kleinotow z
Nowogrodá.


strona: 662

1:

2:

3:
Kazimirz tedy niechcąc tey pogody opuśćili/ áby ſobie zhołdował takiego Mo=
4:
nárchę/ ktory Turki/ Tátáry y Węgry częſto wielkimi porażkámi zwyciężał/ á
5:
do tąd ſię z przyſięgi ſkuteczney iemu wyłámował/ ruſzył ſię do Lwowá ná po=
6:
czątku Ieſieni/ gdzie ná roſkazánie iego wſzytká Sláchtá Ruſka/ Podolſka/ Pá=
7:
now też Polſkich y Litewſkich bárdzo wiele do Kołomiey przyciągnęli/ Zbro=
8:
ią y Koniámi ſtroynie ozdobieni/ ták iż wſzyſtkiego woyſká iezdnych do woy=
9:
ny godnych tyſięcy dwádzieściá było/ A w ten czás Formidabile erat Turcis no=
10:
men Polonorum, iák Cromerus piſze/
Krol Kazimierz
ná Turki.
Stráſzne było imię Polſkie Turkom. Y po=
11:
łożył ſię Kázimirz obozem v Kołomiey ná ſzerokim polu/ á Stephan według
12:
náznáczonego dniá w kilku tyſiący iezdnych z Pány y z Boiáry Wołoſkimi przi=
13:
iechał do Krolá á tylko ſam od Pánow Rádnych Koronnych y Litewſkich
14:
wprowádzon vtćiwie do Namiotu/ w ktorym Krol ná Máieſtacie w Koro=
15:
nie y w vbierze Krolewſkim ſiedział/ Tám Stephan Woiewodá trzymáiąc w
16:
ręku Chorągieẃ z Herbem Wołoſkim/ y vczyniwſzy z vkłonnością potćiwość
17:
Krolowi ná koláná vpadł/ y Chorągieẃ przed nogi iego porzućił/ támże przy=
18:
ſięgał według zwykłych Ceremoniy ze wſzytką Wołoſką ziemią być záwżdy w
19:
wierze y w poſłuſzeńſtwie Krolá Polſkiego Kázimierzá y iego naſlednikow Kro=
20:
low Polſkich/ Ani żadnego Páná inſzego krom iego nieznáć/ przećiw káżdemu
21:
nieprzyiacielowi ze wſzyſtką mocą iemu być po gotowiu/ áni pokoiu/ áni woy=
22:
ny z żadnym bez roſkazánia Krolewſkiego nie czynić/ podnieſiony potym z zie=
23:
mie od Krolá y pocáłowány z trzynaścią Pánow Wołoſkich przednieyſzych v
24:
ſtołu poſádzon/ y doſyć vtćiwie czeſtowan/ ná oſtátek gościnnymi vpominki
25:
vdárowány do Wołoch odiechał/ wziąwſzy od Krolá trzy tyſiące iezdnych prze=
26:
bránych ná pomoc przećiw Turkom/ nád ktorymi był Hetmánem Ian Polak
27:
rzeczony/ ácz Látopiſzec ſwiádczy iż Syná ſwego Ianá Albrichtá s tym ludem
28:
Krol był poſłał/ A s tym poſilkiem Stephan Turkow bárdzo częſto mężnie
29:
porażał/ y wielkie ich woyſká pobijał/
Stephan Tur=
ki z Wołoch wy
gnał.
ták iż ich z Wołoch wygnał/ y wyko=
30:
rzenił/ á pokoy długo miał od Ceſárzá Tureckiego.
31:
Tegoż Roku Kázimirz Krol iáko Látopiſzec ſwiádczy przyiáchał do Li=
32:
twy/ gdzie przybieżał do niego Kniáź wielki Micháyło Boryſowic Twierſki/
Kniáź Twier=
ſki do Litwy.
á
33:
Xięſtwo iego Twierzycá podáło ſię Kniáziu Iwánu Waſilewicu Moſkiewſkie=
34:
mu/ z tego Xięſtwá czterdzieśći tyſięcy iezdnych ná woynę wychodziło záwżdy/
35:
iák Herberſtein piſze.
36:
Tegoż látá Mieſiącá Máiá 21. dniá vpadł śnieg wielki do goleni/ y było
37:
źimno bárdzo wielkie w Litwie/ á potym Krol Cazimirz był w wielkim Xięſtwie
38:
Litewſkim ſiedḿ lat nie wyieżdzáiąc/ gdyż rádniey mieſzkał w Litwie niżli w
39:
Polſzce dla roſkoſznych łowow/ y rozmáitych źwierzow/ bo był bárdzo myſliwy.
40:
Potym Krol Kázimirz Roku 1489. vſłyſzawſzy iż Tátarowie w wielkim
41:
woyſku Ruſkie y Podolſkie ziemie ſrogo woiowáli/ wypráwił przećiw im Ianá
42:
Albrichtá Syná ſwoiego z przebránym Rycerſtwem koronnym/ do ktorych też
43:
Litewſka/ Ruſka/ y Podolſka Sláchtá przybyłá/ á Tátarowie z łupámi/ y z wię=
44:
źniámi iuſz wychodzili do Ordy/ rozdzieliwſzy ſię ná dwá vphy wielkie/ co gdy
45:
vſłyſzał Albricht/ ná pirwſzy vph przodkiem ſzedł/ á było w nim konnego ludu
46:
iák Wapouius piſze piętnaście tyſięcy/ ná ktory z wielką ſmiáłością vderzyli ná=
47:
ſzy/ y ná głowę Pogánow poráził/ y łupy y więźniow odbił.

strona: 666

1:
Tám záraz ſpolnymi głoſy Alexandrá (ácz też Siemion Olel=
2:
kowic/ Micháłowic Xiążę Słuckie z ſtrony ſwoich przyiacioł
miał votá


strona: 667

Kſięgi Dwudźieſte y pirwſze.667.
1:
miał votá ná ſię) Kázimirzowego Syná czwartego według żądánia y prośby
2:
Oycowſkiey/ tudzieſz zá godnością y dzielnością iego/ ktorą po ſobie okázował/
3:
ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie/ Zmodźkie y Ruſkie wybráli/ podnoſili go z ſtáro=
4:
dawne zwykłymi Ceremoniámi ná Zamku Wilenſkim S. Stániſłáwá/
Podnoſzenie ná
W: X: Lit: A=
lexandrowo.
w Czap=
5:
kę Xiążęcą Perłámi y Kámieńmi drogimi oſſádzoną/ tákże Szátą zwykłá/ iá=
6:
ką dziś Kurfierſtowie Rzeſcy przy koronáciey Ceſárſkiey noſzą/ przybránego.
7:
Tám gdy go iuſz ná Máieſtacie poſádzili/ á Biſkup Wilenſki Tabor nád nim
8:
Błogoſłáwieńſtwo y nápominánie páſterſkie według zwyczáiu odpráwił/ wy=
9:
ſtąpił Litawer Chreptowic Wielkiego Xięſtwá Márſzałek nawyzſzy/
Litawer Chrzi=
ptowic Már=
ſzałek wielki Li=
tewſki/ y iego
słowá do Ale=
xandrá.
ten mu
10:
goły miecz iák był obyczay podawáiąc zá roſkazánim wſzytkich Pánow Litew=
11:
ſkich ty ſłowá mowił: Weźmi Xiążę naiáſnieyſze/ ktoregoſmy cię zá Xiędzá y
12:
wodzá ſobie wybráli/ ten miecz/ y przy nim zupełne pánowánie miey nád námi/ á
13:
pámiętay iż nád Litwá ieſteś przełożony/ co ieſli ty ſam y ſercá ku temu mężneo/
14:
y Rycerſkiey dzielnośći wodzem będzieſz/ ſtánieć to Xięſtwo zá wſzyſtki zoſobná
15:
Ceſárſtwá y Kroleſtwá poſtronne/
Decius.
Altera manu
frameam altera
gratian geſtans.
tylko ty obiemá rękomá nád námi chciey
16:
pánowáć/ w iedney Miecz/ w drugiey łáſkę záwżdy noſząc/ to ieſt/ złych vczyn=
17:
kow ſrogością/ y ſpráwiedliwością áby powſciągał/ á cnotę y ſpráwy dobrych
18:
ludzi dobre/ vczynnością y łáſkáwością áby odpłacał/ ná oſtátek zá wſzyſtkich
19:
Stanow tego Wielkiego Xięſtwá zezwolenim prośimy cię/ áby nie Włoſkim/
20:
ktore ieſt obłudne/ áni Czeſkim/ álbo Niemieckim obyczáiem/ ále prawdziwym
21:
Litewſkim y Witołdowym przykłádem nas rządził y ſądził/ czego ieſli będzieſz
22:
przeſtrzegał/ káżdemu zoſobná Krolowi rowny będzieſz/ A ieſli od tey náuki/ y te=
23:
go przedſięwzięcia odſtąpiſz/ tedy y ſam ſwoiego/ y náſzego zginienia ty ſam
24:
przyczyną będzieſz/ á to wyrzekwſzy/ goły ktory w ręku trzymał podał mu miecz/
Podánie Mie=
czá.

25:
ktory on wziąwſzy zá dobrowolne ná Wielkie Xięſtwo y Stolec przodkow ſwo=
26:
ich podnieſienie/ Xiążętom y Pánom Litewſkim podziękował/ ofiáruiąc ſię im
27:
być we wſzytkim gotowym według oráciey Litauerowy/ ktorą Iodocus De=
28:
cius w kſięgach de Iagielonum familia fol. 48. Wapouius &c. opſſáli.
29:
Pánowie też Koronni vczyniwſzy pogrzeb Krolowi ſwoiemu Kazimirzo=
30:
wi/ ziecháli ſię ná Siem do Piotrkowá pod pełnią Mieſiącá Auguſtá/
Rożne votá
Pánow Koron=
nych w wobie=
rániu Krolá.
Ná Albrichtá.
A tám
31:
rożne były votá y zdánia około Electiey nowego Krolá/ bo Pánowie y wſzyſtko
32:
Rycerſtwo Koronne rozdwoieni ná Syny Kázimirzowe rożno wotowáli/ iedni
33:
Ianowi Albrichtowi iáko ſtárſzemu/ y dla zwycięſtwá ktore był otrzymał nie=
34:
dawno nád Tátáry/ życzyli/ drudzy záś iego pychą y przegráną bitwą w Wę=
35:
grzech obruſzeni/ ná Alexandrá Wielkiego Xiędzá Litewſkiego/ łágodnieyſzy=
36:
mi obyczáiámi y hoynością ozdobionego rádzili/ nád to/ iż ſprzymierzenie y
37:
ziednoczenie Litwy z Polſką wieczne/ ktore był Iágieło z Witołtem vczynili/
38:
potwierdziełoby ſię/ y byłyby ty dwie Monarchie pod iednego roſkázowánim/
Ná Alexandrá.

39:
gdyby Alexandrá wzięli/ ktorego iuſz byli Pánowie Litewſcy ná Wielkie Xięſtwo
40:
Litewſkie podnieſli/ ſkądby wielki pożytek Koronie Polſkiey przyſzedł. Ale inſzy
41:
záś tego odradzáli/ przywodząc iż Litewſcy Pánowie przećiw vgodzie/ y ſpol=
42:
nym zapiſom wyſtąpili/ ponieważ bez porády Koronnych Stanow Polſkich
43:
Wielkiego Xiędzá wybráli/ dla czego też byłáby rzecz nieſłuſzna náſládowáć ich
44:
zdánia w wybierániu Krolá ſobie. Drugich wielka część ná Sigmuntá ſię zga=
45:
dzáłá/
Ná Sigmun=
tá.
zwłáſczá Zbigniew Arcibiſkup Gnieznienſki/ Ráphał Iároſławſki/ Már=
46:
ſzałek Koronny/ y Pánowie z Tączyná/ tákże wſzyſcy z Herbu Toporow. Xiążę
47:
też Mázowieckie Iánuſz ſádził ſię ná Kroleſtwo/
Iánuſz Xiążę
Mazowieckie.
iáko ten ktory z ſtárożytney
48:
Fámiliey Krolow Polſkich narod wiodł/ y przyiechał był ná Siem w tyſiącu
49:
iezdnych z Brátem Conrádem/ co vſłyſzawſzy Elżbietá Krolowa ſtára/ iż ſię
50:
rzecz ku gwałtowi miáłá/
Moc ná moc.
záraz tyſiąc y ſześć ſet iezdnych w Krákowie zá ſwoie
pieniądze


strona: 668

668.Macieia Striykowskiego
1:
pieniádze zebrawſzy/ ná pomoc ich Friderikowi Biſkupowi Krákowſkiemu y
2:
inſzym ktorzy ſtronę Albrichtowę trzymáli poſłáłá. Ták tedy gdy moc ná moc
3:
przyſzłá/ á wzięłá gorę ſtroná Albrichtowá/ dwudzieſtego ſiodmego dniá Mie=
4:
ſiącá Auguſtá Albricht Kázimirzowic Krolem Polſkim wybran y obwołan.

strona: 672

672.Macieia Striykowskiego
1:
Tym będąc Pánowie bárdzo obruſzeni od Alexandrá/ powie=
2:
dzieli mu ná to/ ponieważeś ty przed námi rádę ſwą zátáił przedſięwzięcią ſwe=
3:
go/ my z tobą dáley nie poydziemy/ y woiowáć nie będziemy. Dla tego Alexan=
4:
der nie mogąc iuſz vmowie ſwey ktorą vczynił z Krolem Olbráchtem doſyć vczy=
5:
nić/ Gdyż Pánowie Rádá y wſzyſtko Rycerſtwo Litewſkie nie chcieli z nim iść/
6:
odpráwił ná pomoc Albrichtowi Márſzałká ſwego Namieſtniká Lidzkiego/
Stánisłáw
Piotrowic Ki=
ſka Hetman do
Wołoch.

7:
Páná Stániſłáwá Piotrowicá Kiſzkę/ á Kniáziá Siemioná Iwánowicá/ á
8:
z nimi kilká tyſiąc Xiążąt/ Paniąt/ y Dworzan ludu przebránego/ á ſam kazał
9:
budowáć Bráſłaẃ Zamek ktory był pierwey ſpalon od Woiewody Woło=
10:
ſkiego.
11:
A Poſłowie ktorzy do Wołoch byli poſłáni/ powiedzieli Krolowi/ iż Ste=
12:
phan Woiewodá ná tę wypráwę przećiw Turkom wſzytkiego Chrześćiáńſtwá/ y
13:
ſwemu gwałtownemu nieprzyiacielowi bárdzo rad przyzwolił/ obiecuiąc Kro=
14:
lowi ſtácie ná woyſko iego/ y ſam ſię z ſwoimi Wołochy y z Caklámi do niego
15:
przyłączyć/ tylko áby Krol pierwey do nadolney ziemie pod Białogrod/ y pod
16:
Kilią ſwoią mocą przyciągnął. Ale Węgierſcy Pánowie widząc iż Wołoſka
17:
ziemiá z obrony y opieki ich miáłá wyniść zá tą woyną/ wnet Stephaná Woie=
18:
wodą przez liſty y poſły ſwoie nápomináli/ áby ſię oſtrzegał/ gdyż Krol Polſki to
19:
woyſko nie ná Turki ále przećiw iemu ſámemu wiedzie/ áby iego wygnawſzy Bra=
20:
tá Sigmuntá Wołoſkim Hoſpodárem poſtánowił.
Nic nie ieſt tá=
iemnego coby ſię
nie wyiáwiło.
Zá tych tedy Pánow Wę=
21:
gierſkich przeſtrzeżenim/ Stephan Woiewodá począł pilniey przepátrowáć przez
22:
ſpiegi coby Krol chciał poczynáć. A Krol zſzykowawſzy woyſká Koronne v
23:
Lwowá oſtátniego dniá Czerwcá Mieſiącá ciągnął proſto do Wołoch/ gdzie
24:
ſię złe znáki przyſzłey porażki náſzych iáwnie okázowáły/
Proroctwo
Srobſkiego ſza=
lonego.
bo Srobſki Ziemiánin
25:
ktoremu ſię káziłá głowá we Lwowie wołał/ iż náſzy ná ſwe złe idą/
Złe znáki.
pod Kro=
26:
lem też ſámym gdy iechał przez máły potoczek Koń żywotny bieluchny ná wy=
27:
bor vrodziwy padł y vtonął w troſze wody/ w ktorym ſię Krol nawięcey ko=
28:
chał/
Grom.
pod Namiotámi záś grom zábił iednego Sláchćicá y Koni dwánaście/
29:
Kápłan tákże gdy miał Mſzą/ nieopátrznie zwálił Ciáło Boże z Ołtarzá/ ktore
30:
aż ſam Krol iáko Wapouius/ Bielſki/ y Miechouius piſzą/ obaczywſzy vkazał.
31:
A Stephán Woiewodá Wołoſki máiąc ná Albrichtowo przedſięwzięcie ku
32:
czemuby ſię ſciągáło pilne oko/ iáko ſkoro obaczył iż nie ku Kámieńcowi gdzie
33:
byłá blizſza y proſcieyſzá drogá do Kiliey y Białogrodu Zamkow Tureckich/ ále
34:
ná Pokucie ciągnie/ począł tym więcey być oſtrożnieyſzym/ y poſłał trzech za=
35:
cnych Pánow Wołoſkich do Krolá/ dowiáduiąc ſię/ ieſliby przyiacielſkim álbo
36:
nieprzyiacielſkim obyczáiem ciągnął do Wołoch/ co ieſliby ná Turki chciał
37:
woynę wieść/ tedy to mogł doſyć proſcieyſzą drogą vczynić/ y do gránic Ture=
38:
ckich przyść/
Oſtrożność y
ſczerość Stefa=
nowá/ y zárá=
zem odpowiedz.
obiecuiąc woyſkom iego Polſkim y Litewſkim żywnośći dodáwáć/
39:
y ſam z ſwoim ludem záraz ku pomocy przybyć/ gdyby ſię iedno ná Tureckich
40:
gránicách położył/ A ieſliby chciał Krol przećiw iemu woynę niewinnie pod=
41:
nieść/ tedy ſię chce o to ſtáráć/ iż będzie Krol żáłował że kiedy ná Stephaná
42:
mieczá dobywał. Tym poſelſtwem hárdym Krol będąc obruſzony/
Dla zgwałce=
nia Posłow
Ruſkie ziemie
od Połowcow/
iáko maſz wyz=
ſzey Liflanty od
Polakow/ y
Moſkwy ꝛc. v=
pádły.
poſłow
43:
onych nád práwo ludzkie poimawſzy do Lwowá pod ſtrażą odeſłał/ á ſam
44:
nie czekáiąc woyſk Litewſkich/ áni Pruſſow/ áni Mázurow/ wciągnął nie=
45:
przyiacielſkim obyczaiem do Wołoch/ gdzie Soczáwę ſtołeczny Zamek ze
46:
czterech ſtron obegnał/ y mocno ſtrzelbą mury tłukąc dobywał/ ſpodzie=
47:
wáiąc ſię/ iż Wołoſzy oprzykrzywſzy ſobie ſrogie y Tyráńſkie pánowánie
48:
Stephánowo/ do niego mieli przyſtáć/ ále go to omyliło/
Y tu był niewi=
nien Stephan.
bo áczkolwiek ośḿ=
49:
dzieſiąt tyſięcy ludu Rycerſkiego Koronnego było/ krom Woźnic/ kuchárzow/
50:
y inſzych zaſzkodnych ludzi/ ktorych o czterdzieśći tyſięcy było/
Liczbá woyſká
Koronnego.
bo y Wozow
piczowánych


strona: 673

Kſięgi Dwudzieſte y pirwſze.673.
1:
piczowánych trzydzieśći tyſięcy w obozie było/ wſzákże Wołoſzy mężnie ſię bro=
2:
nili/ á gdzie náſzy dziurę we dnie wybili/ to oni w nocy gnoiem drzewem y kámie=
3:
niámi zátáráſowáli.

strona: 677

1:

2:

3:

4:
Tymi tedy tak wielkimi ſzkodámi y nárzekánim ludzkim (bo iuſz y z Polſki chcie=
5:
li vciekáć/ iako Cromer piſze) Krol Albricht poruſzony/ Sláchcie wſzytkiey ka=
6:
zał ſię ná woynę ruſzyć/ á v Sędomirzá bez omieſzkánia zbroyno ſtáwić/ ná co
7:
gdy ſię náſzy leniwo zbieráli/ nieprzyiaciel obciążony łupámi do Hordy ſię w cále
8:
wroćił/ co vſłyſzawſzy náſzy do Domow ſię też wroćili/ gdy nie mnieyſzą iáko
9:
Tátárowie Sendomirſki kray ſzkodą vtrapili/ tylko co wżdy ludzi w niewolą
10:
nie bráli.
Náſzy ſwoich
dowojowáli.

11:
Tegoż Roku po Tátarach ná ſchodzie Mieſiącá Nouembrá/ Turkow iáko
12:
Cromer piſze/ ſiedḿdzieſiąt tyſięcy Wołochy do Podolá wtárgnęli/ á wſzy=
13:
ſtki wołośći koło Dnieſtrá/ Halicza/ Zidaczowá/ Drohobycy/ y Samborá o=
14:
gniem y żelázem woiowáli/ á nie przeſtáliby byli burzyć/ gdyby ich Pan Bog ſam
15:
był nie ſkarał/
70000 Tur=
kow do Podgo=
rza.
ábowiem przyſzły ná nich ták wielkie źimná/ y śniegi/ iż zewſząd
16:
zaſpámi ogárnieni/ áni dáley ciągnąć/ áni ſię wroćić nie mogli/ gdzie krom koni
17:
ich/ y dobytkow/ y inſzych więcey niż czterdzieśći tyſięcy Pogan od źimná zdech=
18:
ło/
40000 Tur
kow od zimná
zdechło.
y wiele ich potym náydowano/ ktorzy bijąc konie/ w brzuchy ich roſprote
19:
grzeiąc ſię ciepłą krwią ále prożno włázili.
20:
Drudzy záś ktorzy do Wołoch vciekli od Stephaná Woiewody Wołoſkie=
21:
go/
Fortel Stefa=
now ná Turki.
ktory woyſko ſwoie w ony ſzáty ná Bukowinie złupione po Polſku vbrał
22:
(iákoby ich w ſłowie Polacy gonili/ á oni ſpáli) pobici ſą Roku 1499.
Cud w Kráko=
wie.

23:
Tegoż Roku vrodził ſię miedzy Zydámi w Kázimirzu v Krákowá Cielec
24:
ze dwiemá głowámi/ iedná byłá ná ogonie/ á druga ná przodku/ á ogon we
25:
ſrzodku grzbietá był/ nog miał ſiedḿ ná práwym boku/ á ná lewym żadney/ á
26:
był ná xtałt Bliźniąt rozdwoiony.
27:
O vgodzie brátow Krolow/
28:
Włádisłáwá Węgierskiego z Albrichtem Pol=
29:
ſkim/ y Alexandrem W: X: Litewſkim/ á o vdziale Sigmun=
30:
towym w Sląſku/ y przymierzu z Stephanem Wołoſkim/ Iwa=
31:
nem Moſkiewſkim/ Báiazetem Tureckim/
32:
Monárchámi.
33:
Roździał VI.
34:
R
Oku 1499. Przyiecháli po wtore Posłowie od
35:
Krolá Wládiſławá Czeſkiego y Węgierſkiego do Krolá
36:
Albrichtá w Krákowie będącego/ ktorzy ſtánowili obro=
37:
nę przećiw Turkom/ y Tátárom/ y káżdemu nieprzyia=
38:
cielowi Korony Polſkiey/ Czeſkiey/ Węgierſkiey/ y Wiel=
39:
kiego Xięſtwá Litewſkiego/ ále iż pokoy tym páńſtwom
40:
być niemogł/ dla nieprzyiáźni Stephaná Woiewody Wo=
41:
łoſkiego/ ktory wſzyſtki nieprzyiaciele zwłaſzczá Turki y Tá=
42:
táry ná Polſkę y ná Litwę pobudzał/ dla tego prośił zá nim Krol Włádi=
43:
ſław Brátá Albrichtá/ áby z nim łáſkáwie poſtępował/ gdyż ſam Stephan
MM iiijtego żądał/


strona: 678

678.Macieiá Striykowſkiego
1:
tego żądał.

strona: 681

A Stároſtá Zmodźki ze wſzyſtką
mocą


strona: 682

682.Macieiá Striykowskiego
1:
mocą Litewſką/ Tákże y Czerny Czech ze wſzytkimi Cudzoziemcy przeſzedwſzy
2:
Rzekę Dniepr pod Orſzą pociągnął z Tátárámi Zawolſkimi/ Co vſłyſzawſzy
3:
Kniáź Dimitrey Zyłká/ iż Litwá idzie przećiwko niemu/ co rychley pobieżał do
4:
Moſkwy do Oycá ſwego/
Náſzych zwy=
kła leża.
A Litwá ſię położyli ná Gorách/ y leżeli tám ná ten
5:
ćzás przez wſzytkę Ieſień.
6:
A práwie tego czáſu Kniáź Siemion Iwánowic Mozáyſki od Litwy prze=
7:
kińczyk/ z wiela ludzi Moſkiewſkich przyciągnął pod Zamek Mśćiſłaẃ/ á w
8:
ten czás Litewſkiego woyſká niemáło ná Mſciſłáwiu było/ y Kniáź Micháyło
9:
Lingwieniewic Mſciſławſki z nimi/ á niedobywſzy Zamku odeſzli precz/ A Li=
10:
twá też z gor roſpuſczeni byli do domow ſwych gdy źimá záſzłá.
Miechouius
lib. 4.cap 69.
Szkodliwe
przypadki ná
Litwę.
Dwoiá tedy ſzko=
11:
dá iáko Miechouius y Wapouius zá ktorych ſię to żywota działo/ y Cromerus
12:
piſzą/ Litwę biedną w ten czás podkáłá/ pirwſza od Kniáziá Iwáná Moſkiew=
13:
ſkiego/ druga iż pieniądze prożno wydáli ná Zołnierze/ ktorzy miáſto poſługi
14:
czego nieprzyiaciel nie zwoiował/ to oni wracáiąc ſię plundrowáli/ y zwoiowá=
15:
li. To też y Cureus w Sląſkiey Kronice wſpomina.
16:
O Sprziſiężeniu Tátarow
17:
Zawolskich z Litwą/ y z Polską przećiw Mo=
18:
ſkwi/ y Przekopſkim Tátarom/ á o ſcięciu Piotrá Woie=
19:
wodzicá Wołoſkiego/ y o ſmierći Ianá Albrichtá Krolá.
20:
Roździał VIII.
21:
R
Oku 1501. iedennaſtego dniá Iánuariá ſkoro
22:
Krol Albricht odpráwił poſły Tureckie z przymierzem/
23:
ktorego rok cáły czekáli w Krákowie/ záraz po nich przy=
24:
iecháli też Poſłowie Cárzá Zawolſkiego Sachmatkiereiá/
25:
ktorzy ſprzyſiężenia y ziednoczenia z Polſkim Kroleſtwem
26:
y wielkim Xięſtwem Litewſkim przećiw Moſkiewſkiemu
27:
y Przekopſkiey Hordzie wiecznym ich á głownym nieprzy=
28:
iaciołom żądáli/ co było Krolowi wdzięczno/ y vczynił
29:
przyſięgę ná to z Pány Koronnymi/ y z poſłámi wielkiego Xięſtwa Litewſkiego
30:
od Alexandrá ku tey ſpráwie poſłánymi/ przyſięgáli też Poſłowie Tátárſcy zwy=
31:
kłym obyczáiem ná Száble gołe/ leiąc ná nie wodę/ pili ią mowiąc tymi ſłowy/
Przyſięgá Tá=
tárſka.

32:
Ktoby tę przyiaźń y to ſprzyſiężenie przyiacielſkie złamał/ álbo przećiw iemu był/
33:
niechay od Száble ták zginie/ y w niwecz ſię niech obroći iáko tá wodá. Odprá=
34:
wieni tedy ći poſłowie do Hordy z wielkimi podarkámi/ á przy nich Ian Al=
35:
bricht Krol poſłał Chriſtophá Teſliká/ á wielki Xiądz Litewſki Micháłá Chá=
36:
leckiego/ obudwu w ięzyku Tátarſkim biegłych do Cárá Zawolſkiego Sachmá=
37:
tá w poſelſtwie/ dziękuiąc zá tę iego przyiaźń/
Iurgelt Cárzo=
wi Záwolſkie=
mu z Polſki y
z Litwy.
á poſtępuiąc mu Iurgieltu zá trzy=
38:
dzieśći tyſięcy złotych kożuchow/ y ſukná/ á on miał z woyſkiem ſwoim/ ktorego
39:
był powinien ſtáwić trzydzieśći tyſięcy/ záwżdy gotow być przećiw káżdemu
40:
Polſkiemu y Litewſkiemu nieprzyiacielowi.

strona: 687

Kſięgi dwudzieſte y wtore.687.
1:
O odieździe Alexandrowym
2:
do Litwy/ o poſelſtwie iego do Moskiewskiego/ y
3:
przymierzu z nim/ woiowániu Ruſkich kráin przez Tátáry/
4:
á o poráżeniu ich przez Siemioná Olelkowicá Xiążę Słu=
5:
ckie zá Bobroyſkiem.
6:
Roździał II.
7:
K
Rol Alexander Roku 1502. w Zapuſty záraz ru=
8:
ſzył ſię do Litwy/ z Krolową Heleną/ ſłyſząc o tym iż Kniáź
9:
Dimitr Zyłká Szwager iego/ Syn wielkiego Xiędzá Moſkiew=
10:
ſkiego/ Smolenſkie wołośći woiował/ ták zoſtáwiwſzy Fride=
11:
riká Brátá Kárdinałá Gubernatorem Kroleſtwá Polſkiego/
12:
przyiechał do Wilná/ á w tym czáſie Stániſław Kiſzká y iego
13:
Namieſtnik Sołohub wtory raz Moſkwę od Smolenſkiego
14:
Zamku odbili/
Moſkwá wto=
ry raz od Smo=
lenſká odbita.
wſzákże iáko Miechouius fol. 364. lib. 4. cap. 81. piſze/ wiele Mo=
15:
ſkiewſki wołośći Litewſkich ná ten czás poſiadł/ zá niedbáłością Alexandrową.
16:
Teyże źimy Krol Alexander poſłał do Cćiá ſwego wielkiego Kniáziá Mo=
17:
ſkiewſkiego Poſły ſwoie/ iák Látopiſzec ſwiádczy/ To ieſt/ z Korony Woiewodę
18:
Lęczyckiego/ Páná Piotrá Myſkowſkiego/ A Ianá Buczackiego Woiewodzicá
19:
Podolſkiego. A z Litwy Woiewodę Połockiego Páná Stániſłáwá Hlebowicá/
20:
A Márſzałká y Piſárzá Krolowej Heleny/ Namieſtniká Bráſłáwſkiego Páná
21:
Iwáná Sapihę/ ktorzy przymierze wzięli ná ſześć lat z Moſkiewſkim/ A Zamki
22:
odięte y więźnie ná Wiedroſzy poimáni w Moſkwi zoſtáli.
Przymierze
z Moſkwą.
Aczkolwiek Crome=
23:
rus pod tą Conditią przymierze to być piſze/ iż więźniowie mieli być wroceni.
24:
Herberſteinus tákże ſwiádczy/ iż Kniáź Conſtanti Oſtroſki/ przed ſkończenim te=
25:
go przymierza/ gdy był zmyſlnie przyſiągł Moſkiewſkiemu wiárę záchowáć/ y
26:
opátrzenie z wielką máiętnością ná Moſkwi w dzierżáwę wziął/ y w kilku bi=
27:
tew zwycięſtwo nád Tátary otrzimał/ potym vpátrziwſzy czás do Litwy vbiegł.
Kniáź Conſtan
ti Oſtroſki z
Moſkwy vciekł.

28:
Tegoż Roku 1503. nie wtorego iáko Látopiſzec położył/ przyſzli Poſło=
29:
wie od Kniáziá Moſkiewſkiego do Krolá Alexandrá/
Posłowie Mo=
ſkiewſcy.
Piotr Pleſczeiow/ Con=
30:
ſtantin Zámycki álbo Semeczká/ y Zięć iego Michayło Klápiſt/ Mikitá Hołu=
31:
bin Dijak/ y vtwierdzili przymierze do ſześći lat ſtale trzymáć.
32:
Teyże Ieſieni doſzłá nowiná Krolá Alexandrá/ iż Tátarowie przeſzedſzy rze=
33:
kę Przypiecz puſtoſzą wołośći Litewſkie/ á Krol przećiwko nich poſłał Xiążę
34:
Michaáyłowicá Olelkowicá Słuckiego/ á Woiewodzicá Podolſkiego Páná Ia=
35:
ná Buczackiego/ y przy nich Dworzan Litewſkich/ y Rácow niemáło/ ktorzy zá
36:
Litewſkie pieniąde żołnierſką po Vſſárſku ná ten czás ſłużyli. Z tymi Xiążę
37:
Słuckie Siemion dogoniwſzy Tátarow zá Bobroyſkiem w ſześći milách ná rzece
38:
Vzie/ poráził ich ná głowę/
Tátárowie po=
ráżeni.
y łupy wſzytkie tákże więźnie ſowito odebrał/ y z zwy=
39:
cięſtwem ſię do Krolá wroćił.
40:
Teyże Ieſieni ná Rzece Vſſy/ Kniáź Fiedor Iwánowic Iároſłáwowic/ y
41:
Kniáź Iurgi Iwánowic Dubrowicki/ y Kniáź Hrehori Hlinſki Stároſtá Owru=
42:
cki/ ſtoczyli bitwę z Tátáry Prekopſkimi/

strona: 692

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:
A iż ieſt obyczay w Moſkwi ſtárſzemu Synowi wſtępowáć ná ſtolec Oy=
12:
cowſki práwem dziedzicznym/ Tedy gdy ten vmárł zá żywotá Oycowſkiego
13:
Iwan Wáſilewic Syná iego á Wnuká ſwego Dimitrá/ iák Herberſtein piſze/ ná=
14:
znáczył/ y zwykłymi Ceremoniámi podnioſł/ po ſmierći ſwoiey być wielkim
15:
Xiędzem Moſkiewſkim/
Dimitr Wiel=
kim Xiędzem
Moſkiewſkim
náznáczon y
podnieſion.
potym zá porádą wtorey żony Greczki/ odmieniwſzy
16:
ſwoie pirwſze poſtánowienie/ Gábrielá Syná/ ktorego z tą Grecką miał/ ktory
17:
potym był miánowan Waſilem/ ná Wielkie Xięſtwo po ſmierći ſwoiey vſtáwił/
18:
á Dimitrá Wnuká do Vgliczá ná więzienie poſłał/
Czołem zá
cześć.
záś vmieráiąc Iwan Waſi=
19:
lewic tegoż Dimitrá Wnuká z więzienia do ſiebie przyzwał/ á przeproſiwſzy go/
20:
pirwſze mu mieyſce po ſmierći ſwey pánowáć ná Wielkim Xięſtwie Moſkiew=
21:
ſkim wroćił/ ále ſkoro ſam Moſkiewſki vmárł/ wnet Wáſił Syn iego właſny/
22:
Dimitrá w więzienie wſádził/ á ſam zupełnie Wielkie Xięſtwo Oyczyſte opáno=
23:
wał/ ktorego Syn dziſieyſzy Iwan Waſilewic tegoż imienia iáko y Dziad áż do
24:
tego czáſſu torem iego idąc pánuie/ Bo y ten nie mnieyſzą część Litewſkiego
25:
páńſtwá był opánował/ Tátárom też Prekopſkim drogę do ſwych pańſtw zá=
26:
grodził/ Y Liflantow więkſzą część (ktore mil 90. wzdłuż á 40. wſzerz páńſtwo
27:
ſwoie zá pánowánia Miſtrzow od Zmodzi do Filándiey roſciągáło) Roku
28:
1577. oſiadł.
29:
Krol Alexander tegoż Roku 1505. przyiechał z Seymu Brześcia Litew=
30:
ſkiego ná Siem do Rádomiá/ ná dzień wſzech Swiętych/ ná ktory wziął z ſobą
31:
Sáchmátá Cárzá Zawolſkiego/ y poſtáwił go naprzod w Nowym Mieście
32:
w Mázowſzu pod ſtrażą/ potym gdy ſię Pánowie Polſzcy y Litewſcy ziácháli/
33:
przyzwan do kołá Senatorſkiego Sachmat Car Zawolſki/ ktory ſmiele/
Sachmat iáw=
nie mowi w
Senatorſkim
kole.
dowo=
34:
dnie/ poważnie/ y z wielką wſpániáłością ſkárżył ſię długą rzeczą ná Krolá
35:
Alexandrá/ y ná Pány Polſkie y Litewſkie/ iż od nich prożnymi obietnicámi był
36:
przyzwan przećiw Cárzewi Prekopſkiemu ná pomoc/ z dálekich ſtron Scytiy=
37:
ſkich Zawolſkiey Hordy/ áż od Morzá Káſpiyſkiego álbo Perſkiego/ potym gdy
38:
z woyſkiem im ná pomoc przyciągnął/ opuſzczony á práwie ná mięśne iátki wy=
39:
dány/ zá czym dla nich od Cárzá Prekopſkiego poráżony/ woyſko wielkie/ y
40:
wſzytki ſtátki Rycerſkie/ y ſkárby vtráćił/ ná oſtátek gdy do nich iáko przyiacioł/
41:
y do towárzyſzow ſprzyſiężonych vciekł/ nie mnieyſzą wczáſność/ iákoby v nie=
42:
przyiacioł głownych otrzymał/ bo nád ſwięte záchowánie przyſięgi/ zá więźniá
43:
y poimáńcá od nich mian/ pod ſtrażą/ á práwie w ciemnicy będąc áż do tych
44:
czáſſow chowány/
Nárzekanie
Sachmatá
Soltaná.
Ale Bog (ták rzekł lámentliwie ręce wzgorę podniozwſzy)
45:
dobrych wſzytkich y złych rzeczy odpłáćiciel/ mnie y Krolá/ przed ktorym row=
46:
no ſtániewá/ w tey ſpráwie kiedy rozſądzi/ á nędze y vtráty moiey y zgwałconey
47:
przyſięgi pomśći ſię ſam ſpráwiedliwie/ ná potępienie Krolá Alexandrá zgwał=
48:
ćicielá przyrzecenia/ y obietnic ſwoich/
Tylko wolnośći
prośi.
Ná oſtátek proſił/ áby mu było wolno
49:
odiácháć/ y wroćić ſię do ſwoiey Hordy Zawolſkiey.

strona: 697

Kſięgi dwudzieſte y wtore.697.
1:
W teyże bitwie Stároſtá/ álbo Barkolab Choćimſki zábit/ á Kopacz Het=
2:
man ledwo vciekł/ Aż potym Bochdan muſiał przymierza prośić/ ktore pod
3:
Condiciámi otrzymał/ ácz Miechouius/ y Wapowſki/ tákże Bielſki tey bitwy
4:
ſkutku nie kłádą/ Ale Cromerus lib. 30. fol. primæ editionis 668. secundæ uerò 445. kłá=
5:
dzie/
Wołoſzy poráżeni.
iż ſię tá woyná przymierzem ſkończyłá/ dowodząc tego liſtámi tegoż Boch=
6:
daná/ ktore w ſkárbie Koronnym widział.
7:
O przijezdzie Krolá Alexan
8:
drá do Wilná/ oſádzeniu Sachmatá Cárza w
9:
Kownie/ Niemocy y ſmierći Krolewſkiey/ á fáłſzywym Leká=
10:
rzu/ y burzeniu Litewſkiego Xięſtwá od Tátárow/ á poráżeniu ich
11:
przez Litwę zá Hetmáńſtwem Glinſkiego v Klecká.
12:
Roździał VI.
13:
K
Rol Alexander Roku 1506. á według Látopiſzcá 7.
14:
proſto z Seymu Lubelſkiego do Litwy/ ná dzień S. Grzegorzá
15:
przyiechał/ bo go tám iák Cromer piſze Poſłowie Cárzá Pre=
16:
kopſkiego/ y od Nahayſkich Cárzykow drudzy czekáli. Też ſły=
17:
ſząc iż roku przeſzłego Kniáź Moſkiewſki Iwan Waſilewic ro=
18:
ſtał ſię z Swiátem. Dla czego Alexander po iego ſmierći goto=
19:
wał ſię odiſkáć onych Zamkow/ y Xięſtw/ ktore był iego Ociec
20:
Kázimirzowi/ y iemu ſámemu od Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego oderwał/ Bo
21:
w ten czás roſtyrki były wielkie/ iák ſię to wyzſzey pokazáło/ miedzy Synem iego
22:
Waſilem/ y Wnukiem Dimitrem/ około Stolcá Wielkiego Xięſtwá Moſkiew=
23:
ſkiego/ y miedzy inſzym poſpolſtwem/ y Boiáry Moſkiewſkimi/ wielkie nieznaſz=
24:
ki. Ale gdy ſię Alexander dowiedział/ iż Waſił Ociec dziſieyſzego/ Wielkim Xię=
25:
dzem zoſtał/ niechciał go draźnić/ y owſzem byſtrze zápalczywy gniew ſwoy (ia=
26:
ko ono mowią miły ieżu nie kol) vſmierzywſzy/ onę przećiw Moſkwi wypráwę
27:
ná inſzy czás odłożył. A chcąc vczynić doſyć żądániu Cárzá Prekopſkiego/ y zá=
28:
chowáć mu ſię według iego poſelſtwá/ zebrał Pány wſzytkie Litewſkie do Wil=
29:
ná/ y kazał do ſiebie Sachmatá Cárzá Zawolſkiego z Trokow przyprowádzić/
30:
ktory ſtał przed Wilnem w rozbitych Namiotách z ſwoimi/ y z onymi co byli
31:
do niego poſłáni od Nahayſkich Cárzykow Tátarow/ Tám go wnet Krol Ale=
32:
xander oſądził być zgwałćicielem przymierza/ y zdraycą/ iż chciał z Litwy v=
33:
ciec/ á iż też przed tym będąc przyiacielem ſzkody wielkie Litewſkiemu páńſtwu
34:
koło Kijowá poczynił/ przeto zá wyrokiem Pánow Litewſkich y Ruſkich/ od
35:
Kniáziá Micháłá Glinſkiego poimány/ do Kowná ná więzienie odeſłan/
36:
gdzie potym vmárł/
Sachmat Carz
nędznie vmárł.
á drudzy Tátarowie iego po inſzych Zamkách rozło=
37:
żeni.
38:
Rychło potym pięć tyſięcy Tátárow Prekopſkich Podole/ Ruś/ y Litew=
39:
ſkie páńſtwá ſrogo zwoiowáli/ y przez ſto tyſięcy Więźniow Chrześćiáńſkich
40:
wtory raz w nędzną niewolą do Hordy bez odporu wywiedli/
Tátarowie wto
ry raz 100000
Chrzeſcian wy=
wiedli.
krom ſtárych y
41:
młodych więźniow/ ktorych wielkość poſiekli/ y pomordowáli.

strona: 702

702.Macieia Striykowskiego
1:
Przywodził im potćiwość/ sławę y wolnośći/
2:
Dziatki/ Zony/ Rodzice/ Brácią/ Máiętnośći/
3:
Aby ſię zá ich zdrowie potężnie potkáli/
4:
A Brácią w polon wziętą z niewoley wyrwáli.
Rzecz Glinſkie
go do Rycer=
ſtwa.

5:
Ták nápominał wſzytkich obieżdzáiąc wkoło/
6:
A potym ſmiele krzycząc ſam ſkoczył ná czoło/
7:
Krzycząc nuſz zá mną Brácia: Litwá zá nim z krzykiem
8:
Wielkim pędem ſkoczyłá zákrzywionym ſzykiem.
9:
Huk/ grzmot/ kołát/ trzaſk ſtráſzny/ Niebo brzmi y láſſy/
10:
Gdy gwałtownie w Tátáry vderzyli náſzy/
11:
Kurzy ſię pył końſkimi wzruſzony kopyty/
12:
A Echo głos rozdwoia po polách ſowity/
13:
Glinſki ſię miedzy nimi okrył z vphcem ſwoim/
Pirwſzy Koń
pod Glinſkim
zábity.

14:
Tám poſtrzałem vbito pod nim koniá dwoim/
15:
Ná drugiego ſię przeſiadł/ tám z wielkiey ſmiáłośći/
Męſtwo Glin=
ſkiego.

16:
Iák Hetman/ y iák Rycerz odniosł dank dzielnośći.
17:
W tym Nowogrodzka Sláchtá pod Chorągwią ſwoią/
Nowogrodz=
kiey Sláchty
męſtwo.

18:
Widząc iż Cárzykowie w wálnym vphie ſtoią/
19:
Vderzyli w nich z boku z tákim wielkim pędem/
20:
Aż Pogan wielkość pádłá iák lás pociął rzędem.
21:
Cárzykowie gwałt widząc/ wnet z ſwymi Murzámi/
22:
Wyſádzili ſię wſzytką mocą/ naprzod ſámi/
23:
Tańcem zwykłym ná wálny vph náſzych przytárli/
Wálny vff Tá
tárſki z Cárzy=
kámi znowu ná
Litwe vderzył.

24:
A wſzyſcy krzycząc/ hucząc/ gárdłá ſwe rozdárli.
25:
Hała/ Hała/ wſzędzie brzmi/ zewſząd głoſſy ſtráſzne/
26:
A ſtrzáły záſłaniáły lecąc słońce iáſne/
27:
Lecz Minſka/ y Grodzienſka Sláchtá w ſpolney ſpráwie/
Minſkiey y
Grodzienſkiey
Sláchty dziel=
ność.

28:
Vderzyli Pogánom w bok ná ten czás práwie/
29:
Iż im taniec zmylili/ y ſzyk rozerwáli/
30:
A zá tym ſię Polacy zbroyni vkazáli
31:
W ſwietnych zbroiách/ á wſzytkich trzy ſtá było koni/
32:
Wſzyſcy też po Vſárſku mieli łſniące broni/
33:
Kopie z Proporcámi/ Tarcze z Skophiámi/
Fortel.

34:
Stánęli ná págorku długimi vphcámi/
35:
Iż ſię ich wielkie woyſko z dáleká być zdáło/
36:
A w bębny vderzyli ták áż niebo grzmiáło.
37:
Nád nimi był Czárnkowſki Hetman przełożony/
Sendiwoy
Czárnkowſki
Woiewodzic
Poznáńſki z
Dworem Kro=
lewſkim.

38:
Ktorych záraz Pogáńſki vph widząc ſtrwożony/
39:
Mnimáiąc iż wielki lud przybył wnet pierzchnęli/
40:
A po błotnych niwinách vciekáiąc lgnęli.
Polacy


strona: 707

Kſięgi dwudzieſte y trzecie.707.
1:
Sigmund pirwſzy Iagiełow
2:
Wnuk/ á Syn piąty Kázimirzow/ Głogowskie y
3:
Opáwſkie Xiążę/ Stároſtá Sląſki/ z Wielkiego Xięſtwá Litew=
4:
ſkiego/ ná Kroleſtwo Polſkie po Brácie Alexandrze/ według dziedzictwá
5:
y godnośći koronowány/ Roku 1507.
6:
Kſięgi XXIII. Roździał I.
7:
Do Wielmożnego Kniáziá Alexandrá Połu=
8:
binſkiego Dzierzawce Wilkiyſkiego/ etc.
9:
P
Anowie Koronni y wſzytko Rycerſtwo/ iáko ſkoro
10:
ſię dowiedzieli/ iż Alexander dniá 19. Auguſtá Mieſiącá Roku
11:
1506. w Wilnie oſtátni dług ſmierći z ciáłá zápłáćił/ ziecháli
12:
ſię ná Siem do Piotrkowá/ dla Electicy Krolá nowego/ De=
13:
cembrá álbo Grudniá Mieſiącá dniá oſmego/ támże ná dzień
14:
ſwięty poczęcia Pánny Máriey/ Sigmuntá Kázimirzowego
15:
piątego Syná Wielkiego Xiędzá Litewſkiego/ Ruſkiego/ Slą=
16:
ſkiego/ Opáwſkiego/ Głogowſkiego etc. ſpolnymi głoſſy Krolem Polſkim ob=
17:
wołáli/ y wybráli/ ktora Electia dla trzech przednieyſzych przyczyn ſkutku rych=
18:
łego doſzłá/ naprzod iż Włádiſław Krol Czeſki y Węgierſki Brát iego ſpuśćił
19:
mu dobrowolne práwo przyrodne ná Kroleſtwo Polſkie/ przez Poſłá ſwego
20:
Ozwáldá Kárłáczá/ Druga rzecz ktemu pomogłá/ iż iuſz Sigmunt był podnie=
21:
ſion ná Wielkie Xięſtwo Litewſkie/
Przyczyny dlá
czego Sigmunt
ták rychło ná
Kroleſtwo wy=
bran.
Ruſkie y Zmodźkie/ ktore páńſtwá ſnadźby
22:
ſię były pewnie oderwáły od Polſki/ gdyby był inſzy wzięty ná Kroleſtwo Pol=
23:
ſkie/ Trzecia iż ſobie Pánowie Koronni w pámięć bráli/ ſwięte pánowánie Iá=
24:
giełowe y Kázimirzowe/ tudzieſz obeczną dzielność/ y cnoty wrodzone Sigmun=
25:
tá Syná iego Xiędzá Litewſkiego.
26:
Wypráwili tedy záraz Pánowie Koronni do Litwy Poſły/ ktorzyby Sig=
27:
muntá ná Kroleſtwo Polſkie Oyczyſte y Dziádowſkie przyprowádzili/ to ieſt/
Posłowie Ko=
ronni po Sig=
muntá do Li=
twy.

28:
Wincentego Przerębſkiego/ Kuiáwſkiego/ Ianá Lubráńſkiego Poznáńſkiego/ y
29:
Mácieiá Drzewickiego/ Przemyſlkiego/ Podkánclerzego Koronnego Biſkupow/
30:
przy nich Andrzeiá z Számotuł Poznáńſkiego/ Ianá z Tarnowá Bełſkiego/
31:
Woiewodow/ y Ianá z Laſká Kánclerzá Koronnego/ ktorzy Sigmuntá w
32:
Mielniku z Pány Litewſkimi Seymuiącego záſtáli/ y tám go ná Kroleſtwo
33:
Polſkie od wſzech ſtanow iednoſtáynie iáko Páná dziedzicznego żądáli/ ktore on
34:
z wielką ochotą y rádością przyiąwſzy/ á triumphy z zwykłymi ceremoniámi
35:
z weſelim poſpolitego ludu w Kościelech ná chwałę Pánu Bogu odpráwiwſzy/
36:
nie mieſzkaiąc do Krákowá z Pány Litewſkimi y Poſłámi Koronnymi przyiá=
37:
chał/ Roku 1507. Iánuáriá dniá 20. gdzie więkſzą część pocztow panięcych iá=
38:
ko Ioſtus Decius piſze/ Lituanico ritu inſtructa, Litewſkim álbo Kozáckim ſtroiem
39:
z wielkim koſztem przybrána byłá. Bo y to dziś po trzech Krolách ſámi widzi=
40:
my/ iż iáki Krol/ y z ktorey kráiny/ táki y ubior náſzy iáko Simiæ noſzą.

strona: 712

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:
Potym Glinſki widząc iż tym okrutnym uczynkiem/ y Krolá y wſzytkę Li=
14:
twę przeciw ſobie ſto kroć więcey niż piewey obruſzył/ rozumieiąc też iż Krolowi
15:
tego ledá iáko mimo ſię puścić dla przyiacioł Zabrzezinſkiego nie przyſtało/ zwąt=
16:
piwſzy w łáſce/ wnet do wielkiey woyny myſl nákłonił/ á Krolowi mocą ode=
17:
przeć umyſlił. Przeto kilko Pánow Litewſkich/ y Sláchty Ruſkiej ná ſwoię
18:
ſtronę obietnicámi/ dárámi/ y nádzieią opánowánia Wielkiego Xięſtwá przy=
19:
ciągnął/ á zwłaſczą z Wáſilem Glinſkim Brátem rodzonym złączył moc ſwoię/
20:
ktory mu też záraz kilko Zamkow ſwoich y Krolewſkich/ nád ktorymi był przeło=
21:
żon podał/
Glinſki Min=
ſko obległ.
oblegli záś Mińſko/ ále widząc iż go dobrze broniono/ ciągnęli z woy=
22:
ſkiem pod Klecko/ ſtámtąd Waſili iego Brát ku Kijowſkim ſię przygrodkom
23:
obroćił/ Zytomirá/ y Owruciá dobywał/ námawiájąc Ruſką Sláchtę y Boiá=
24:
ry/ áby do iego Brátá dobrowolnie przyſtáli/ ktory ſię ná to udał/
Glinſki Slách=
tę buntuie Ru=
ſką.
y w tym mu
25:
Bog ktory go k temu ſam pobudził poſzczęśći/ iż od Litwy do Ruśi Wielkie
26:
Xięſtwo iáko przedtym było z ſtárádawná przenieſie/ y Monárchią Kijowſką
27:
odnowi/ y iuſz był tymi obietnicámi bárdzo wiele Boiar Kijowſkich zwiodł/ iż
28:
mu niktorzy przyſięgáli. Sam záś Kniáź Michał Glinſki Słucki Zamek ob=
29:
legł/
Glinſki Słucko
obległ.
ſpodziewáiąc ſię zá porádę ſwoiey ſtrony/ iż Xiężná Anáſtáſia iáko Wdo=
30:
wá ná ten czás po Xiążęciu Siemionie będąca (tylko z iednym Synem Xiążę=
31:
ciem Ierzym dziſieyſzych Xiążąt Słuckich Dziádem) álbo z ſtráchu álbo z namo=
32:
wy łágodney iemu w Małżeńſtwo przyzwoli/ ktorą poiąwſzy (bo żony niemiał)
33:
ták rozumiał iż mu mocy nie mnieyſzey tudzieſz ſkárbow zá przybyćim Xięſtwá
34:
Słuckiego/ y Kopylſkiego przybyć miáło/ y iuſz ſpráwiedliwie Kijowſkiey Sto=
35:
lice/ iáko vdzielnego Xięſtwá przedtym Włodimirzowi Olgierdowicu Xiążąt
36:
Słuckich przodkowi po żenie lub práwem lub woyną dochodzić mogł. Ale wi=
37:
dząc iż Zamku mężnie ták z błánkow/ iáko częſtymi wycieczkámi broniono/ á iż
38:
też áni w łágodney namowie/ áni w zdrádliwym ſłowie nie wſkorał/ rozgnie=
39:
wawſzy ſię vmyſlił przymiotem Zamek ſpalić/ ále gdy mu wiele ludzi zbito/ wnet
40:
zagony roſpuśćił po wſzyſtkich Słuckich/ y Kopylſkich wołoſciách/
Okrucienſtwo
Glinſkiego oko=
ło Słucká.
mieczem/
41:
y ogniem więcey niż Tátarſką okrutnośćią Ludzi/ Dobytki/ Siołá plundruiąc/
42:
ták iż wſzytki dzierżáwy wzdłuż/ y wſzerz Xiężny Słuckiey mſcząc ſię ſtałośći iey
43:
nád poddánymi wypuſtoſzył. Od Słucká záś y od Kopyla odciągnąwſzy/ cią=
44:
gnął do Turowá/
Turow y Mo=
zer Glinſki
wziął.
ktorego wnet dobył/ á ſwoimi oſſádził/ y przyſięgę od Boiá=
45:
row Ruſkich wziął/ Potym Mozer obległ/ ktory też częścią mocą/ częścią po=
46:
dánim od Sláchty Kijowſkiej wziął/ y oſſádził. Tám potym Waſił Wielki
47:
Xiądz Moſkiewſki prziſłał mu ná pomoc Oſtáphijá Daſkiewicá onego ſławneo
48:
kozaká (ktory ſię był do niego przedał/ iáko miał obyczay) z dwudzieſtą tyſięcy
49:
ludzi Moſkiewſkich iezdnych/ z tymi pod inſze Zamki Ruſkie Glinſki ciągnął/ á
50:
tak k niemu przyſtáli Kniáziowie Druccy z Zamkiem ſwoim Druckiem/ y Kniáź
Michayło


strona: 713

Kſięgi dwudzieſte y trzecie.713.
1:
Michayło Mſciſławſki Lingwieniewic z Zamkiem Mſciſławiem/ k temu Hor=
2:
ſza/ Kryczow/ Homel/ poddáły mu ſię/ ktore Glinſki Moſkwą oſſádził/

strona: 717

Kſięgi dwudzieſte y trzecie.717.
1:
O woynie Wołoſkiey z Boch=
2:
danem Woiewodą y wzięciu Pskowá przez
3:
Moſkiewſkiego/ Roku 1509.
4:
Roździał IIII.
5:
Do Wielmożnego Páná Micháłá Wołowicá
6:
Stároſty Słonimſkiego/ etc.
7:
K
Rol Sigmunt przyiáchawſzy z Litwy po Mo=
8:
ſkiewſkiej oney woynie y przymierzu/ złożył Siem w Piotrko=
9:
wie/ ná ktorym miedzy inſzymi rzeczámi Pánowie Koronni
10:
Krolá námowili/ áby w małżeńſki ſtan wſtąpił dla nádzieie
11:
potomſtwá/ przeto ſkoro Krol do Krákowá z Piotrkowá 19.
12:
dniá Kwietniá przyiáchał/ wypráwił Poſłow do Xiążęciá
13:
Mekielburſkiego/ zá zezwolenim Pánow Rádnych/ żądáiąc v
14:
niego Corki Anny w Małżeńſtwo.
15:
A máło co przed tym 22. dniá Márcá Stradoḿ Miáſto miedzy Kráko=
16:
wem y Kázimirzem do gruntu zgorzáło/
Stradoḿ
zgorzał.
tylko trzy Koſcioły S. Iádwigi S. Iá=
17:
gnieſzki/ y Bernádinſki zoſtáły/ y Krákowá ledwo od tey niebeſpiecznośći obro=
18:
niono. Wyiecháli potym zgotowawſzy ſię porządnie Czerwcá Mieſiącá z Krá=
19:
kowá Poſłowie do Xiążęciá Mekielburſkiego w dziewoſłębſtwie/
Posłowie do
X. Mekelbur=
ſkiego prożno.
Ian Lubran=
20:
ſki Biſkup Poznáńſki/ y Ian z Laſká Kánclerz Koronny/ y Chriſtoff Szydło=
21:
wiecki/ ále z drogi názad wroceni byli/ iż ſnaść ták wola Boża byłá/ bo to mał=
22:
żeńſtwo Koronie pożytku máło przynieść miáło/ ále tey odmiennośći więkſza
23:
przyczyná byłá nagła á nieſpodziewána woyná Wołoſka/ Bowiem Bochdan
24:
Woiewodá Wołoſki złamawſzy przymierze y poſłuſzeńſtwo według hołdu/
Wołoſki Woie=
wodá Bochdan
Podole y Poku=
cie burzy.
do
25:
Podolſkich y Ruſkich Zieḿ ná początku Mieſiącá Lipcá zwielkim woyſkiem
26:
wtárgnął był/ mieczem/ ogniem burząc y plundruiąc okoliczne wołośći. Háli=
27:
ckiego Zamku potym dobywał/ gdzie kilko ſzturmow prożno ſtráćiwſzy do Lwo=
28:
wá proſto ciągnął/
Lwow oblegli
Wołoſzy.
á záſádziwſzy Dziáłá ná gorze z dáleká ná Miáſto y ná Zam=
29:
ki zwierzchu ſtrzelał/ ále gdy wielką ſzkodę w ludziách ſwoich z Miáſtá pobitych
30:
obaczył/ trzeciego dniá od oblężenia odſtąpił/ bo ſłyſzał iż Krol Sigmunt prze=
31:
ćiw iemu ná odſiecz ciągnął/ wſzákże wielkie łupy wziął z przedmieſcia Lwow=
32:
ſkiego/ bo ſrebrne y złote naczynie z Kościołow/ Száty y Dzwony połupił/ tákże
33:
z inſzych Cerkwi Ruſkich. Rohátin Miáſteczko 7. mil zá Lwowem przez podá=
34:
nie wziął/ y ſpalił/
Rohatin ſpalon.
á lud wſzytek wpolon z wielką korzyścią zágnał. Co gdy Krol
35:
vſłyſzał zániechawſzy ſwátánia iáko co naprędzey mogł/ gotował ſię ná woynę
36:
przećiw Wołochom. Ták tedy Zołnierzow zá pieniądze zebrawſzy wyiáchał z
37:
Krákowá po S. Iakobie dniá 26. Lipcá Mieſiącá/ á v Lwowá położył ſię obo=
38:
zem/
Krol do Lwo=
wá z woyſkiem.
gdzie też bárdzo wiele Podgorſkiey/ Ruſkiey/ Podolſkiey/ y Polſkiey Slách=
39:
ty do niego przybyło.

strona: 722

Condicie od
Krzyżakow po=
dáne.
1:
A ći ſię vpomináli po wtore/ áby Pruſka Ziemiá wſzytká/ y Pomorſka Za=
2:
konowi Krzyżáckiemu byłá przywrocona/ też áby od przyſięgi y hołdu Polſkie=
3:
go wolni byli/ Trzecia áby wypraw woiennych z Polaki nie podeymowáli/
4:
Czwarta áby Polacy do Zakonu nie byli prziymowáni/ á po długich tráctatách
5:
ná tę czwartą condicią Polacy ſnádnie przyzwolili/ inſze trzy ich condicie iáko
6:
ſię niegodne być zdáły/ ták też od Senatu Polſkiego gruntownie odrzucone by=
7:
ły/ ná oſtátek domagáli ſię áby y nowy ich Miſtrz záraz według powinnośći
8:
przyſięgę hołdu vczynił. Ták náſwárzywſzy ſię á nic nie ſpráwiwſzy Poſłowie
9:
Ceſárſcy/ Rzeſcy y Pruſcy odiecháli precz. Ku tey ſpráwie był też poſłan od Pa=
10:
pieżá Legat Achilles de Graſſis/ ále iż dla dálekośći drogi omieſzkał/ iednák do Krá=
11:
kowá przyiechawſzy przed Sigmuntem Krolem y Senatem inſze poſelſtwo ſprá=
12:
wował/ námawiáiąc Krolá vśilnie áby woynę z Włádiſłáwem Brátem Kro=
13:
lem Węgierſkim/
Poſeł Papieſki.
przećiw Turkom podnioſł/ Bo ſię do Włoch z Armatą wodną
14:
wten czás Baiazet gotował/ w ktorey też ſpráwie przedtym był od Papieżá Ia=
15:
kobus Piſo przyſłány. Ale gdy Krol wyrozumiał iż tá wypráwá iáko niepotrze=
16:
bna/ ták niepożyteczna ſię być zdáłá/ ponieważ y ſam Ceſarz Turecki przyſięgę
17:
przymierza ſpolnego przedtym iuſz był dobrowolnie przyſłał/ Byłoby to prze=
18:
ćiw práwu wſzech národow/ gdyby Polacy áczkolwiek Pogáńſkiemu Pánu wiá=
19:
rę złamáć mieli/ nád to niemnieyſzaby ſtąd niebeſpieczność vroſłá/ Turecki miecz
20:
od cudzey woyny ná ſię obroćić/ á poſtronną ſzkodę ſwoiey nie vleczywſzy záſtę=
21:
powáć/ pewnieby Ceſarz y Papież z Xiążęty Włoſkimi wydawſzy Polaki ná
22:
mięśne iátki nie wczás ná rátunek przybyli/ iáko to y Włádiſłáwowi Iágieło=
23:
wicu v Wárny z żáłością wſzytkiey Rzeczy poſpolitey zábitemu wyrządzili by=
24:
li Roku 1444. ktorego tákże Papież namowámi łágodnymi y rozgrzeſzenim od
25:
przyſięgi do nieſzczęſliwey woyny przywiodł. Przeto Krol y Senat Koronny
26:
Tureckiemu Ceſárzowi przymierze záchowáć/
Odkaz Papie=
żowi o woynę
Turecką.
ponieważ go ſam proſił vmyſlili/
27:
Wſzákże kiedy Papież y Ceſarz/ y inſzy Pánowie Chrześciáńſcy według zmowy
28:
ná gránicy Tureckiey będą z woyſkámi/ tedy też Krol z Polaki y z Litwą do nich
29:
może przybyć.
30:
Tegoż też czáſu Carz Prekopſki pámiętáiąc onę ſwoię pirwſzą porażkę od
31:
Nahayſkich Tátarow/ zebrał ſię z wielkim woyſkiem/ y ciągnął wtory raz prze=
32:
ćiw Cárzowi Nahayſkiemu/ ktorego ná głowę poráził/ y wſzytki Naháyſkie/ y
33:
Zawolſkie Hordy zá Wolgą rzeką y Kámą leżące ták ſplundrował/ poburzył/
34:
ſpuſtoſzył/
Carz Prekopſki
Zawolſkich y
Nahayſkich
zwoiował.
y ludu Naháyſkiego w polon ták wiele wygnał/ iż drudzy Nahay=
35:
czycy y Zawolczycy nie máiąc z kim w wypuſtoſzonych ſwoich Hordách zoſtáć/
36:
ći zá żonámi/ ći zá Synámi/ ći zá Oycámi/ y Brácią dobrowolnie ſzli do Pre=
37:
kopſkiey Hordy zá woyſkiem nieprzyiacielſkim/ á gdy wſzyſcy oni Połońcy w
38:
Tauryce álbo Prekopie oſiedli/ iuſz ſię ſnádnie rozmnożyłá/ rozſzyrzyłá/ y zmocni=
39:
łá Hordá Prekopſka/ ták iż wſzytkim przyległym narodom ſtráſznymi Tátaro=
40:
wie Prekopſcy być poczęli.
41:
Tegoż czáſſu v Wieliczki w Gorze ſolney/ ieden łotr ſtąplowánie zdrádą/
42:
podrzućiwſzy ogień/ zápalił/
Gorá ſolna v
Wieliczki zá=
palona.
z ktorego dymu w podziemney iáſkini/ iáko w pie=
43:
kle wiele ſię ludzi záduśiło/ á drudzy chcąc wyleść ſzyie połamáli/ Andrzey Koś=
44:
cielecki ná ten czás Zupnikiem będąc/ gdy ſię w iáſkinią gorną żaden z gminu
45:
wpuśćić nieſmiał/
Koſcielecki y
Betman ogień
vgáſili.
on ſam z Sewerinem Betmánem Krákowſkim Bormiſtrzem/
46:
ktory iuſz miał lat 90. w Gorę ſię wpuśćił/ y ći dwá podawſzy żywoty ſwoie w
47:
wielką niebeſpieczność iáko drudzy Kurciuſowie Rzymſcy/ on ogień bárdzo
48:
ſzkodliwy przeważną pracą vgáśili.

strona: 727

1:

2:

3:

4:
Tegoż Roku Krol Sigmunt námowiony będąc od Brátá Włádiſłáwá
5:
Krolá Węgierſkiego/ y od Xiężny Iádwigi/ z Treczyná Wdowy po Woiewodzie
6:
Siedmigrodzkim Stephánie zoſtáwioney/ Corkę iey Barbarę zmowił w mał=
7:
żeńſki ſtan/ po ktorą Roku 1512. Ianá Lubráńſkiego Biſkupá Poznáńſkiego/
8:
Chriſtoffá Szydłowieckiego/ Káſtellaná Sędomirſkiego/ Lukaſzá z Gorki wiel=
9:
kiey Polſki Stároſtę wypráwił. A ći w ſwietnych y okazáłych pocztách wyie=
10:
chawſzy z Krákowá przez Sląſko y Moráwę do Tręczyná przyiácháli/ tám
11:
wziąwſzy z ſobą nową Oblubienicę Krolowi Sigmuntowi/ wroćili ſię do Pol=
12:
ſki/ ktorą tęż Edwigá Mátká y Brát Iánuſz Woiewodá Siedmigrodzki/ po=
13:
tym Krol Węgierſki (zá ktorym záś ono Iſábellá Sigmuntowná byłá) y Ká=
14:
zimirz Wuy Xiążę Czeſinſkie w ośmi ſet koni prowádził/ á gdy przyiecháli do
15:
Moráwice bliſko Krákowá piątego dniá Lutego/ tám nocowáli/ Názáiutrz
16:
w piątkowy dzień ráno Krol Sigmunt doſić z ozdobnymi pocztámi wyiechał
17:
przećiw iey. A wtym też Xiążę Bergieńſkie Ierzy/ ná to weſele proſzony/ wſiedmi
18:
ſet koni ſwietnych zbroiámi przyiechał/ ktorego Krol ſkoro vććiwie przywitał/
Xiążę Bergen=
ſkie w 700 koni
ná weſele.

19:
zátym Xiężná Bárbara nowa oblubienicá z mátką ná wozie ozdobnie zgotowá=
20:
nym przyiecháłá/ á gdy z wozu ná ziemię wyſtąpiłá po ſuknie ku Krolowi byłá
21:
prowádzona/ przywitał ią naprzod Ian Laſki Arcybiſkup Gnieznienſki od
22:
Krolá y od Senatu/ potym ią pozdrawiał Láćinſką Orátią Ian Staphileus
23:
Legat Papieſki etc. Potym Krol Sigmunt wziąwſzy ią do ſiebie ná ſánie iáchá=
24:
li ná Zamek Krákowſki/ á w niedzielę oſtátnią Zapuſtow byłá oddána Krolowi
25:
w małżeńſtwo/ y koronowána przez Ianá Laſkiego Arcibiſkupá Gnieznienſkieo/
26:
przy ktorych Ceremoniách był Bernhard Wilczek Arcibiſkup Lwowſki/ y wſzyſcy
27:
Biſkupowie Polſzcy y Pruſcy/ Opátowie tákże y Pánowie Koronni z Litewſki=
28:
mi/ Od Włádiſłáwá Węgierſkiego/ y Ludwiká Czeſkiego/ Krolow/ y od Xiążąt
29:
Sląſkich/ y Miſtrzá Pruſkiego Poſłowie/ Tákże Ierzy Brzeſkie/ Bártłomiey
30:
Sląſkie Xiążętá/ Ian Turzo Biſkup Wrocłáwſki/ Staphileus Legat Papieſki/
31:
Mázowiecka y Rátiborſka Xiężny/ Wdowy/ y poſłowie od Biſkupow Węgier=
32:
ſkich/ y Czeſkich/ y od Sáſkiego Xiążęciá Ierzego/ y Márgrábie Brandenbur=
33:
ſkiego Frideriká/ y Wołoſkiego y Siedmigrodzkiego Woiewodow/ y inſzych Li=
34:
tewſkich/ Ruſkich Xiążąt/ y paniąt bárdzo wiele/ á odpráwiwſzy zwykłe Cere=
35:
monie/ y obiad hoynością Krolewſką/ iák ten czás potrzebował przygotowá=
36:
ny/ długo káżdego dniá tańce y krotochwile rozmáite/ gonitwy/ ſzermowá=
37:
nia/ y inſze Rycerſkie igrzyſká były ſpráwowáne.
Ian Tárło/ Ia
rocki/ Polacy/
Ian Rechem=
berger Gońcy
oſſobliwi.
W gonitwie z drzewy
38:
miedzy inſzymi mieli przednieyſze mieyſcá y dank dzielnoś=
39:
ći Ian Tárło/ y Iárocki Polacy/y Rechember=
40:
ger Slężak Dworzánin Krolewſki.
41:
grafika
O poráże=


strona: 732

732.Macieia Striykowskiego
1:
Krzyczy nuſz teraz Brácia chęcią iednákową/
Smiáłość Con
ſtantego.

2:
Czyńcie/ ia was záſtáwię naprzod ſwoią głową/
3:
Ták ſię ná vmor ſieką áż ſię pomieſzáli/
4:
Litwá y Wołyńcowie męſtwem przewyzſzáli.
5:
Tátarzy záś wielkością/ wſzyſcy dla zwycięſtwá/
6:
Dokázuią iák Litwá ták Tátarzy męſtwá/
7:
Kniáź Conſtanti ná wſzytko oko máiąc pilne/
8:
Obaczył Tátary być Litwie bárdzo śilne.
9:
Przeto do Polſkich vphow od ſwych ſię wyſádził/
10:
By Polakow Tátárom w bok záś przyprowádził/
11:
Polacy w ſpráwie ſtali gdy ſię Litwá biłá/
12:
Przeto Conſtantin krzyknął/ Hey w kim mężna śiłá/
Nápominánie
Kniáziá Con=
ſtantiná.

13:
Brácia mili rátuycie/ Hey ná coſz czekacie/
14:
A to mnie y cześć moię tu w zakłádzie macie/
15:
Wiecie iż ſzczęście Druhom pomahaiet ſmiáłym/
16:
Mężnym sławá dank dawa/ háńbę zniewieſciáłym.
17:
A Tátárowie Litwie ták iuſz dogrzewáli/
18:
Iż też drudzy vcieczkę z gwałtu gotowáli/
Gwałt ná Li=
twę.

19:
W tym Woyciech Sampolenſki/ y Bernhard z Potoku/
Wociech ſam
Potomſki y
Bernart Po=
tocki.

20:
Smiele Litwę z lewego rátowáli boku.
21:
Z Rotą ſwoią przypadwſzy/ Kniáź Conſtantin przodkiem
22:
Ieżdząc woła/ záś miedzy Litwę ſkoczył ſrzodkiem/
23:
Nápomina do bitwy/ bo iuſz pierzcháć chcieli/
24:
Lecz przy dobrym Hetmánie ſmiáłość ná ſię wzdzieli/
25:
Iż znowu ná Tátáry wpádli wielkim pędem/
26:
Aż ich záraz przez tyſiąc położyli rzędem/
27:
Wnet ſię ſzczęście Pogánom zmieniło omylne/
28:
Iż im ſerce vpádło y vphy pośilne.
29:
A Kniáź Conſtantin z Litwą tym ſmieley náciera/
30:
Wołáiąc hey w kim miłość ieſt oyczyzny ſzczera/
31:
Teraz ią niech okaże/ teraz sławę ſwoię/
32:
Potwierdź/ kożdy owo ia przed wſzytkimi ſtoię.
33:
Ták zápaleni słowem Hetmáńſkim/ wnet potym
34:
Gdy iuſz Słońce promieniem rozſwiećiło złotym/
35:
Kilko vphow Tátarſkich pobili ná głowę/
36:
A drudzy vciekáli máiąc konie zdrowe.
37:
Widząc to Cárzykowie co v koſzá byli/
38:
Wnet ná rátunek ſwoim Tátárom przybyli/
39:
Z wálnym woyſkiem Hordinſkim z Vlany/ z Murzámi/
40:
Iż ich máło zoſtáło w koſzu nád więźniámi.
A iż


strona: 737

1:

2:

3:
Z ktorey dzielnośći gdy
4:
go Hetmánowie y Rotmiſtrzowie zálecáli/ był przyięt od Krolá w pirwſzą
5:
łáſkę. Potym przeiednał ſobie przyiaciele Xiążęciá zábitego/ ále o tey bitwie
6:
będzie niżey.
7:
Skoro Krol Sigmunt do Litwy wyiáchał naprzod w Mielniku miał
8:
Seymik/ rychło potym w Wilnie nárádziwſzy ſie z Pány Rádnymi Litewſki=
9:
mi/ poſłał do Moſkiewſkiego ſzukáiąc z nim wſzelkim obyczáiem zgody/ ále
10:
gdy Moſkiewſki zhárdziawſzy pomocą Liflantſką/ Ceſſárſką y Pruſką/ páń=
11:
ſtwá Litewſkie woiował/ niechcąc ná przymierze z Litwą áni ſłowá rzec.
Moſkiewſki
przymierza nie
pozwolił.
Krol
12:
Sigmunt widząc iż gwałt gwałtem odbić potrzebá/ poſłał vpomink Cárzo=
13:
wi Prekopſkiemu/ ktory według powinnośći do Moſkiewſkich zieḿ wcią=
14:
gnąwſzy/ wielką korzyść ludu y dobytku wygnał/ y wołośći wſzerz y wzdłuż áż
15:
do Stárodubiá ſpuſtoſzywſzy/ kilko zaſtępow Moſkiewſkich poráził/
Carz Prekopſki
Litwie dobrze
posłużył.
á tymi
16:
vtarczkámi Moſkiewſkiego od woiowánia Litewſkich Zieḿ Carz Prekopſki
17:
tego Roku 1514. odwiodł/ tylkoſz było godnieyſzych ku piſániu rzeczy Ro=
18:
ku 1513.
19:
O wzięciu Smo=
20:
leńská.
21:
N
A drugi Rok 1514. Sigmunt będąc w Wilnie
22:
z Pány Rádnymi Litewſkimi pobor vchwalił/ zá ktore
23:
pieniądze prętko pilnością Poborcow dobrych zgromá=
24:
dzone/ Zołnierzow náprziymowano iezdnych y pieſzych/
25:
Pánowie też Litewſcy gotowáli ſię z pocztámi wielkimi
26:
ná woynę. Ale Moſkiewſki Xiądz Waśił woyſko bárdzo
27:
wielkie do Litwy poſławſzy/ niż ſię náſzy zgotowáli wſzerz
28:
y wzdłuż kráiny Litewſkie powoiował.
Moſkwá Li=
twę zwoiowá=
łá.
Smolenſki też Za=
29:
mek położenim y przyrodzenim mieyſcá/ y ſciánámi/ błáńkámi/ k temu izbicá=
30:
mi z dębu zrąbionymi/ á ziemią náfáſowánymi dobrze opátrzony/ nád Dnie=
31:
prem leżący wielką mocą obegnał 1514. Máiá 16. dniá/ y powiedáią iáko
32:
y Decius piſze/ iż pod Smolenſkiem miał w ten czás wielkich Dział trzy ſtá/
Smolenſko ob=
lężone.
300. Dział pod
Smolenſkiem.

33:
z ktorych do Zamku vſtáwicznie ſtrzelano cáłe dwánaście Niedziel/ ále iż ſie
34:
Sołohub/ ktory tám był w ten czás Namieſtnikiem/ dobrze y doſyć mężnie
35:
bronił/ y kilko ſzturmow Moſkiewſkich pobił/ tedy Moſkiewſki odciągnął od
36:
Smolenſká.
Moſkwá przez
Sołohubá od
Smolenſká od=
bita.

37:
A tym czáſſem z woyſkiem y tám y ſám chodził/ czyniąc ſzkody Xięſtwu
38:
Litewſkiemu/ potym záś z nowu pod Smolenſko przyciągnął/ y dobywał go
39:
przemyſlnie wſzelkim ſpoſobem/ vſtáwicznie ſzturmy przypuſczáiąc/ ále gdy
40:
powtore kilko tyſięcy Ludu ſtráćił/ iuſz był myſlił odciągnąć ná końcu Mie=
41:
ſiącá Lipcá/ Bo y Sigmunt Krol wyciągnął był z Wilná ná odſiecz Smo=
42:
lenſczánom dniá 22. Lipcá/ y Sołohub ſię mężnie bronił.
Sołohubowá
pilność w bro=
nieniu Smo=
leńſká.
Ale Glinſki Mi=
43:
chał/ gdy mu Moſkiewſki Smolenſkie Xięſtwo ze wſzyſtkimi przyległościá=
44:
mi podáć obiecał/ ieſliby go doſtał/ wnet ſię vdał ná Práktiki z Zołnierzámi y
45:
inſzymi Smolenſkimi Boiáry/ á ták czego niemogł Moſkiewſki mocą/ to
46:
Glinſki przez chytre Condicie/ y zdrádliwe obietnice (ktorego ſámy potym
RR iiijomyliły)


strona: 738

738.Macieia Striykowskiego
1:
omyliły) otrzymał/ vſtáwicznie tráctuiąc z oblężeńcy/ iż ſię w Zamku zdraycow
2:
bárdzo wiele náydowáło/ náoſtátek gdy práwie wſzyſcy ná podánie Zamku
3:
przyzwolili/ Sołohub ich od tego hámował/ obiecuiąc im prętki rátunek od
4:
Krolá/ bo iuſz był przyciągnął do Mieńſká.

strona: 742

742.Macieia Striykowskiego
1:
Bitwá sławna z Moskwą.
2:
Roździał II.
3:
M
Vſzę ktore porządnie wiecie przeſzłe rzeczy/
4:
Dzielnych Rycerzow sławę w pilney máiąc pieczy/
5:
Otworzcie Ielikońſkie teraz źrzodłá ſwoie/
6:
Wſpomnicie bitne Męże y ich krwáwe boie.
7:
Powiedzcie iáko naprzod Kniáź Conſtantin sławny/
Rod Kniáziá
Conſtantego.

8:
Hetman (ktory narod ſwoy wiodąc ſtárodawny/
9:
Z Ruſkich wielkich Monárchow) Litwę k bitwie ſpráwił/
10:
A ſzeſnaście ich tyſiąc w práwy rog poſtáwił/
11:
Przepráwiwſzy ich przez Dniepr zſzykowáni ſtali/
Szyk Litewſki
y Polſki.

12:
A Dziáłá z inſzą ſtrzelbą ſpráwnie rozſtáwiáli/
Strzelbá y Pie
ſzy.

13:
W poſrzodku iedny/ z bokow záś y z tyłu drugie/
14:
Pieſze naprzod co nieſli hakownice długie.
15:
Z páwęzámi Rot kilko Polſkich z bokow ſtało/
Páwęznicy,

16:
Zołnierzow też y Pocztow Panięcych niemáło
17:
Koronnych/ Ian Swiercowſki Mąż dzielny ſpráwował/
Iazdni.

18:
A poſileczny vph w nich y wálny zſzykował.
19:
Ták obá Hetmánowie Litewſki z Koronnym/
20:
Ciągnęli ſpolną mocą w porządku ogromnym/
21:
Zá Orſzą cztery mile gdzie Kropiwná płynie/
Kropiwna
Rzeká.

22:
Stánęli/ gdzie Moſkiewſkim pogromem włość słynie.
23:
A gdy iuſz trzy godziny ná dzień práwie było/
Czás potkánia.

24:
A Phebus twarz vkazał złotą ſwiecąc miło/
25:
Moſkiewſkie woyſká Iwan Celádin ſzykował/
Szyk woyſk
Moſkiewſkich.

26:
Wſzytkich ośḿdzieſiąt tyſiąc długo rozſtáwował.
27:
A chcąc náſzych ogárnąć widząc ich być máło/
Przemysł proż=
ny Celádinow.

28:
Z tyłu Litwie záſkoczyć naprzod ſię mu zdáło/
29:
Ták ſwych dwá vphy posłał ktorzy długim rzędem/
30:
Chcieli z tyłu zábieżeć Litwie wielkim pędem.
31:
Tám naprzod Moſkwá w Trąby/ w bębny vderzywſzy/
32:
Proporce y Chorągwie buczno roſpuśćiwſzy/
33:
Ná Litwę vderzyli/ lecz Conſtantin ſmiele/
34:
Dał im wnet odpor mężny ſam ſtoiąc ná czele.
Potkánie Li=
twy z Moſkwą.


strona: 747

1:

2:
A Kniáź Conſtantin Oſtroſki námowiwſzy ſię z Krolem
3:
po onym zwycięſtwie/ ciągnął z woyſkiem Litewſkim pod Smołenſko/ gdzie
4:
dla niepogod/ niewczáſow/ y zaległych drog/ z wielką ſzkodą ledwo we czterzy
5:
Niedziele przyciągnął/ bo ſámych wozow piczownych w Litewſkim woyſku
6:
było tyſięcy więcey niż ſzeſnaście/
Prożne zawá=
dy 16000. wo=
zow piczow=
nych pod Smo=
lenſko.
przy ktorych bárdzo wiele koni náſzym pozdy=
7:
cháło/ dla czego y wozy po drogách drudzy porzucáli. A Kniáź Conſtanti iáko
8:
Hetman vrzędowi ſwemu czyniąc doſyć przedſię Smolenſká przeważnie doby=
9:
wał/ ále iż po temu ſtrzelby niemiał/ poſády Smolenſkie wypuſtoſzywſzy/ y wo=
10:
łośći okoliczne wypaliwſzy/ trzy Zamki pod Moſkwą wziął/ á z wielką korzy=
11:
ścią/ y ſławą názad ſię do Wilná wroćił.
12:
Potym Krol woyſko roſpuśćił gránice żołnierzámi oſádziwſzy/ á Kniáziá
13:
Conſtantiná z Triumphem godnym w Wilnie prziymował/
Kniáź Conſtan
ti w Wilnie
triumphuie.
y vdárowawſzy
14:
hoynie do Oſtrogá odpuśćił. A Krol Sigmunt rozłożywſzy część żołnierzow
15:
po Zamkách vkráinnych/ drugich po leżách/ wroćił ſię z Krolową Bárbárą do
16:
Polſki.
17:
Roździał III.
18:
T
Egoż czáſſu Mendlikierey Carz Prekopſki gdy był wziął
19:
żołd od Krolá Sigmuntá/ y miał ciągnąć záraz z Litwą ná tę woynę
20:
przećiw Moſkiewſkiemu/ tedy w tym chytrze poſtępuiąc/ położył ſię nie
21:
dáleko od woyſká Krolewſkiego/ czekáiąc komuby ieſli Moſkwie ieſli Litwie
22:
ſzczęście poſłużyło/
Zdrádliwą po=
moc Tátarſka.
á ktoby z nich bitwę wygrał/ tego ſtronę trzymáć był vmy=
23:
ſlił/ á tym czáſſem zwłoczył rozmáitymi wymowkámi ná rátunek Litwie przy=
24:
być/ bo y Moſkiewſki poſłał mu był vpominki/ wſzákże widząc iż Krol zwycię=
25:
ſtwo otrzymał/ wnet Litewſkiego ſzczęścia náſláduiąc ze wſzytką Hordą ſwoią
26:
ciągnął do Moſkwy/ á roſpuśćiwſzy zagony po wſzytkich Moſkiewſkich wo=
27:
łoſciách/ ták ich ſrogo bez odporu ſplundrował/ y zwoiował/ iż co nigdy w pá=
28:
mięći ludzkiey przed tym ſię nie tráfiło/
Tátarowie
100000. wie=
zniow z Mo=
ſkwy wywiedli.
przez ſto tyſięcy ludzi krom dobytkow/
29:
łupow/ y połonu rozmáitego do Hordy wyprowádził. A tymi porażkámi ſrogi=
30:
mi/ y ſpuſtoſzenim zieḿ ſwoich/ Waſił Kniáź Moſkiewſki pychę hárdą złożył/
31:
ktory ono przedtym iuſz był do Ceſárzá y do inſzych Pánow roſpiſał/ coby mu
32:
rádzili z Krolem Polſkim Sigmuntom poimánym czynić.
Skore ná Nie=
dźwiedziu prze=
dáwáć nie do=
brze.

33:
Ale Ceſarz Maximilian Confederat Moſkiewſkiego/ widząc iż ſię z łáſki
34:
Bożey Krolowi Sigmuntowi y Litwie zá ſpráwiedliwością przećiw Moſkwi
35:
ſzczęſliwie powodziło/ wypráwił do Sigmuntá Polſkiego/ y do Włádiſłáwá
36:
Brátá iego Węgierſkiego/ y do Ludowiká Syná Wládiſłáwowego Czeſkiego
37:
Krolow poſły/ chcąc z nimi wieczne przymierze poſtánowić/ á proſił áby ſię do
38:
niego ziácháli do Preſporku. A ták potym Krol Sigmunt y Włádiſław z Lu=
39:
dwikiem Synem dogadzáiąc ſpolnym pożytkom wſzyſtkiego Chrześćiáńſtwá/
Sławny ziazd
z Ceſárzem
trzech Krolow.

40:
mieli ſławny ziazd z Ceſárzem Maximilianem w polu zá Preſporkiem miedzy
41:
Hamburgiem y Brugiem Miáſteczkámi Roku 1515. Lipcá dniá 16. przy czym
42:
też Poſłowie práwie wſzyſtkich Monárchow/ Krolow/ Xiążąt z rozmáitych
43:
ſtron byli/ á potym 19. dniá Lipcá do Wiedniá wſzyſcy wiácháli/ gdzie Ceſarz
44:
Maximilian Annę Corkę Krolá Włádiſłáwá Węgierſkiego Sinowicę Sigmun=
45:
towę/ Ferdinandowi Synowi w Małżeńſtwo poſlubił/ y záraz ią ſam korono=
46:
wał.

strona: 752

1:

2:

3:

4:

5:

6:
Tegoż Roku gdy Krol w Litwie mieſzkał/
Roſterki Gdań
ſkie y Pruſkie.
roſtyrk ſzkodliwy záczął ſię był
7:
w Pruſiech miedzy Gdańſkimi Mieſzczány y Sláchtą Pruſką/ wſzákże Krol po=
8:
czątkom ſzkodliwym wczás zábiegáiąc/ wſzytko to záraz vſpokoił przez Má=
9:
cieiá Drzewickiego Biſkupá Kuiáwſkiego.
10:
Potym ná ſchodzie Nouembrá/ Tátarowie ktorzy z Moſkwy wyciągnąw=
11:
ſzy/ położyli ſię byli v czarnego láſſu/ rozdzielili zagony ná czterzy woyſká/ z kto=
12:
rymi do Ruśi y ná Podole wtárgnęli.
Tátarow czte=
rzy woyſká do
Ruśi.
Pirwſze woyſko ciągnęło do Kámieńcá
13:
Podolſkiego/ Drugie do Litáwiczá/ Trzecie do Międzyboża/ Czwarte w Szyn=
14:
kowſki Powiát zagony roſpuśćiło/ ktory gwałt widząc Pánowie Koronni/
15:
wnet z dwiemá tyſiącmi iezdnych Zołnierzow ktorych gotowych po oney pirw=
16:
ſzey ſzkodzie mieli/ ruſzyli ſię przećiw Tátarom/ Sláchtá też wſzytká Ruſka wi=
17:
dząc iż ſię im pirwſza niedbáłość znáć byłá dáłá/ niechcieli więcey w domách nie=
18:
przyiacielá czekáć/ zebráli ſię wſzyſcy ochotnie/ ſmiele zábiegáiąc Pogánom.
19:
Stániſław Landſkoronſki Kámieniecki Stároſtá wziął ná ſię obronę Miedzy=
20:
boſkiego/ y Litawickiego powiátow/ á potkawſzy ſię dwá kroć z Tátary poráził
21:
ich ſzczęſliwie y pobił/y wſzytek połon wyſwobodził/ Murzow też y Vlanow
22:
przednieyſzych kilko poimał.
Stániſłáwá
Landſkoronſkie=
go dzielność.

23:
Záś Xiążę ſwiętey pámięći y wiecżney ſławy godne Roman Kniáziá Conſtan=
24:
tiná Oſtroſkiego Synowiec ná drugi zagon Tátarſki vderzył/ á gdy Tátárowie
25:
rozgromieni iuſz vciekáć chcieli/ Kniáź Roman z wielkiey zápálczywośći w ſrzo=
26:
dek ich ſkoczył/ tám gdy właſną ręką Pogánow kilko zábił/ wnet zá nieſzczęś=
27:
ćim koń pod nim padł/
Kniáź Roman
zábity.
A Tátárowie przyſkoczywſzy Kniáziá Romaná w ſztuki
28:
rozſiekáli/ wſzákże náſzy zá łáſką Bożą onych wſzyſtkich Tátarow potym y ich
29:
zagony pogromili/ y ná głowę ich poráziwſzy łupy wſzyſtki y połony odbili/
30:
gdzie Iakob Secygniewſki y Páweł Farurey wodzowie dank dzielnośći odnieſli.
31:
Tegoż czáſſu Waſiley Wielki Kniáź Moſkiewſki wołośći vkráinne Litew=
32:
ſkie woiował: Przeto Krol Sigmunt Roku 1517. wypráwił przećiw iemu
33:
Kniáziá Conſtantiná Oſtroſkiego Hetmáná z woyſkiem Litewſkim y Ruſkim/
34:
y Ianá Swiercowſkiego z Polſkimi/ Czeſkimi/ y Moráwſkimi żołnierzámi/ o
35:
ktorych vſłyſzawſzy Moſkiewſki zárázem vſtąpił z woyſkiem ſwoim/
Moſkiewſki
vcieka.
pámiętá=
36:
iąc ná Horſzeńſką przeſzłą porażkę/ Wſzákże náſzy zá nim goniąc wiele iego ludu
37:
ná rozmáitych mieyſcách zbili/
Lepſzy karány.
y wſzyſtkę Siewierſką ziemię ogniem y mieczem
38:
zwoiowáli.
Naſzy Moſkwę
burzą.

39:
Potym zwoiowawſzy Siewierſkie kráiny ná południe y ná wſchod leżące/
40:
obroćili ſię do pułnocnych kráin Moſkiewſkich ku Pſkowu/ á przepráwiwſzy ſię
41:
przez Dniepr/ Dźwinę/ y inſze Rzeki/ przyciągnęli áż pod Opoczkę Zamek drze=
42:
wiány/
Náſzy pod O=
poczką poráże=ni.
ále przyrodzenim mieyſcá obronny/ do ktorego gdy Czechowie ſzturmow
43:
kilko nie vczyniwſzy dziury przypuśćili/ wiele ich Moſkwá z błánkow zbiłá/ ob=
44:
ćináiąc kłodziny záwieſzone/ tákże kámieńmi y rozmáitą ſtrzelbą. Dla tego náſzy
45:
popadwſzy niemáłą ſzkodę w ludu pieſzym/ á nie wziąwſzy Zamku/ ktory pier=
46:
wey Swinim karmnikiem názywáli/ názad odciągnąć muſieli/ wſzákże wielkie
47:
ſzkody w Ziemiách Moſkiewſkich bez odporu poczynili/ y ták długo wſzerz y
48:
wzdłuż woiowáli/ áż ich zimá do domu wroćić ſię przymuſiłá/ z ktorey wypráwy
49:
Litwá wielkie korzyśći y łupy odnioſłá. Działo ſię to Roku 1517.

strona: 757

Kſięgi dwudzieſte y czwarte.757.
1:
Potym Ian Tarnowſki Hetman/ widząc iż ſam Woiewodá z wielkim
2:
woyſkiem przećiw iemu ciągnie/ położył ſię z ſześcią tyſięcy żołnierzow ſwoich v
3:
Obertiná ná mieyſcu obronnym/ obwárowawſzy oboz dobrze páſiekámi/ y wo=
4:
zámi zprzężonymi. Wołoſki Woiewodá vfáiąc w wielkośći woyſká ſwoiego/ kto=
5:
rego miał pięćdzieſiąt tyſięcy/
Náſzych oboz v
Obertiná.
przybliżył ſię ſmiele tuż pod oboz náſzych/ á ku więt=
6:
ſzemu ſtráchowi z onymi ogromnymi vfámi vkazał ſię z gory/ potym ná hárc
7:
náſzych kazał wywabiáć/ y z Dział wielkich ſtrzeláć/ ktore namnieyſzey ſzkody
8:
w náſzych nievczyniły/ bo iż niżey leżeli/ tedy ich kule przenośiły. Szydzili Wo=
9:
łochowie z náſzych/ Ale Tarnowſki nárychtowawſzy Dziáłá ſwoie porządnie/ y
10:
lud ſpráwnie vſzykowawſzy v Bram obozowych/ kazał też ná Wołochow ſtrze=
11:
láć. Stáſkowſki ſtárſzy nád Dziáłámi/ zá pierwſzym ſtrzelenim pod Dziáłem
12:
Wołoſkim oś vtrąćił áż vpádło/ y Puſzkarzá obráził/ wytoczyli ſię potym z obo=
13:
zu Polſzcy Rotmiſtrzowie Bálicki/ Mikołay Sieniáwſki/ Máciey Włodek y
14:
inſzy/ podkáli ſię mężnie/ iáko Leonides z Perſami/ z Wołochy/
Bitwá náſzych
z Wołochy.
náſzy męſtwem/
15:
Wołoſzy wielkością przechodzili/ krzyk Mężow bitnych zobudwu ſtron/ trzaſk
16:
z Dział y z Ruſnic/ ránnych pod końmi ſtękánie/ koni bez Pánow zbitych ogro=
17:
mne rzánie/ Echo w leſiech y po gorách rozdwoiał. A w tym Prokop y Ale=
18:
xander Sieniáwſcy z Herbu Leliwy rodzoni Krácia/ przypadwſzy z Rotámi
19:
ſwieżymi w bok Wołochom/ rozerwáli ich/
Sieniáwſkich
dzielność.
z obozu záś ſtrzelbę gęſtą ná drugich
20:
Tarnowſki Hetman kazał wypuśćić/ á rozrzućiwſzy páſieki obozu ſwoiego ſámi
21:
Polacy/ ſkoczyli wſzyſcy zápalczywie do Wołochow/ ktorzy zárázem tył podáli/
22:
rożno po polách vciekáiąc/ Polacy ich gonili dáleko/ bijąc/ ſiekąc y wiążąc.

strona: 762

1:

2:
Przeto iey
3:
potym y przećiwnicy powinną cześć muſieli wyrządzáć/ iáko Krolowey ſwoiey.
4:
Potym Krol zárázem w tydzień wyiáchał z Wilná do Krákowá ná pogrzeb
5:
Oycowſki/ w żáłobnym poczcie Pánow y Dworzan Litewſkich. Koronni też
6:
Pánowie/ y Wociech Pruſkie/ y Cieſinſkie Xiążętá/ y Márgrábic Brandenbur=
7:
ſki/ y Poſłow bárdzo wiele od Krolow y Pánow Chrześćiáńſkich. Był potym
8:
pogrzeb odpráwowan z wielką á Krolewſką Pompą/
Pogrzeb Si=
gmuntow.
z Chorągwiámi zbroy=
9:
nych Chorążow/ z ziemſkimi y powiátowymi Chorągwiámi/ y z inſzymi Cere=
10:
moniámi/ iáko ieſt obyczay w Polſzce Krolow chowáć. Pochowan tedy 26.
11:
dniá Lipcá Roku 1548. ná Zamku Krákowſkim w Kościele S. Stániſłáwá/
12:
w Káplicy/ ktorą potym Krolowa Boná wielkim koſztem z kámieniá cioſſáne=
13:
go z wierzchu/ á we wnątrz z Figurami Mármurowymi ozdobnie iáko widzimy
14:
wywieść dáłá.
15:
Po Ceremoniách pogrzebu/ Krolowa Boná vſtáwicznie Krolá młodego
16:
z Pány Koronnymi fráſſowáłá/ wiodąc go do rozwodu z Bárbarą Rádziwi=
17:
łowną/ Ale w tym odiáchał do Litwy/ gdzie w Wilnie będąc z Małżon=
18:
ką Bárbárą krotofil rozmáitych według młodośći vżywał.
19:
Roku 1549. Tátarowie Prekopſcy ná Wołyń wtárgnęli Mieſiąca Wrze=
20:
ſniá/
Tátarowie
Wołyń burzą.
gdzie bárdzo wiele Sláchty y połonow rozmáitych nábráli/ y Kniáziá Wi=
21:
ſniewieckiego z Małżonką poimawſzy do Hordy záwiedli.
22:
Tegoż Roku w wielki poſt vmárł Kniáź Ianus Dubrowicki Woiewodá
23:
Trocki.
24:
Tego też Roku IAN HLEbowic Woiewodá Wilenſki Kánclerz Wiel=
25:
kiego Xięſtwá Lit. doczeſnemu ſwiátu podziękował rychło po Wielkieynocy.
26:
O Koronáciy y ſmierći Kro=
27:
lowey Bárbáry Rádziwiłowny/ y Seymach
28:
Wilenſkim y Piotrkowſkim/ Roku 1550.
29:
Roździał VI.
30:
K
Rol Sigmunt Auguſt chcąc do ſkutku przywieść
31:
Koronácią Małżonki ſwey Bárbáry/ złożył Siem w Piotr=
32:
kowie Roku 1550. ná ktory ſię bárdzo wiele Pánow Koron=
33:
nych y Poſłow ziemſkich ziecháło. Tám byłá pierwſza pro=
34:
poſitia Krolewſka/ Iż káżdy Pan ná iednym vrzędzie álbo do=
35:
ſtoieńſtwie miał przeſtáć/ á pluralitas dignitatum miáłá być odbie=
36:
rána/ Erecutią też odbieránia dzierżaw Imion Krolewſkich
37:
grożono. Co nie iednego ruſzyło w ſádno/ bo WRDC nie káżdemu było ſmácz=
38:
ne. Przeto Poſłowie ktorzy byli poſłáni z powiátow/ y inſzy/ nie ſmieli ſię wo=
39:
ley Krolewſkiey przećiwić/ iedni boiąc ſię ſtráćić/ á drudzy zábiegáiąc łáſki. By=
40:
łá tedy ná tymże Seymie vchwalona Koronácia Bárbáry Rádziwiłowny/
Krolowa Bar=
bárá korono=
wána.

41:
ktora tegoż Roku w tydzień po S. Bárbárze byłá koronowána w Krákowie ná
42:
Zamku w Kościele S. Stániſłáwá ná Máieſtacie według zwyczáiu przyprá=
43:
wionym/ przy zebrániu Biſkupow y Pánow Koronnych/ y Litewſkich/ ktorą
też koro=


strona: 763

Kſięgi dwudźieſte y czwarte.763.
1:
też koronácią uczćili Xiążętá Legnickie/ Cieſzyńſkie/ y inſze/ y poſłowie od Xią=
2:
żęciá Pruſkiego Albrichtá/ ktory też wten czás Hołd Krolowi uczynił przez Po=
3:
ſły y przyſięgę potwierdził.

strona: 767

Kſięgi dwudzieſte y piąte.767.
1:
O Woynie z Liflanti/ y z
2:
Moskwą potym dla Liflantow.
3:
Kſięgi XXV. Roździał I.
4:
Do Wielmożnego Páná Ianá Wołmin=
5:
ſkiego/ Caſtellaná Połockiego/ Stároſty Krewſkiego.
6:
R
Oku 1556. Wilhelm Furſtemberg Miſtrz Li=
7:
flandſki/ iáko ſkoro ze wſzyſtkimi Kontorámi y z Zakonem
8:
Krzyżakow ſwoich wiárę Luterſką przyiął/ zárázem ná Ar=
9:
cibiſkupá Rygenſkiego Márgrábię Brándenburſkiego Wil=
10:
helmá/ rodzonego Xiążęciá Pruſkiego Albrichtá/ á ciotczo=
11:
nego Krolá Sigmuntá Auguſtá Polſkiego Brátá powſtał/
12:
iż mu bronił Kościołow Katolickich pſowáć/ y wiáry ni=
13:
cowáć. A ſzukáiąc ná niego przyczyny złożył Siem wálny w Wendzie ſtolecz=
14:
nym Zamku ſwoim/ ktory dziś náſzy Kieſią zowią/ na ktorym poſtánowił woy=
15:
nę ná Arcybiſkupá podnieść/ kłádąc nań tę potwarz/ iákoby on Liflanty chciał
16:
wydáć Krolowi Polſkiemu/ á Kurlandy Brátu Xiążęciu Pruſkiemu.
17:
A ták Roku 1556. po S. Ianie Chrzćicielu ſam Wilhelm Furſtemberg
18:
ze wſzyſtkim Zakonem ſwoim/ y z Hermanem Derptſkim/ y z Rewelſkim/ y Hab=
19:
ſelſkim Biſkupámi/ y z Sláchtą Liflandſką wciągnął w Ziemicę Rigenſką Ar=
20:
cibiſkupią obyczáiem nieprzyiacielſkim.
Woyná wnetrz
na Liflandſka.

21:
Arcybiſkup też ácz ſię był umyſlił polną bitwą potykáć/ bo miał przy ſo=
22:
bie Sláchty niemáło/ ále widząc nie rowną/ uchodził obronną ręką do Ko=
23:
kenhauſu Zamku ſwoiego nad Dźwiną/ támże ſię záwárł. A Miſtrz go wielką
24:
mocą dobywał/ lecz iż był Zamek dobrze obwárowány/ y położenim mieyſcá
25:
obronny (iákom ſam widział Roku 1573 iádąc tam tędy Dźwiną do Rygi
26:
áż z Witebſká) przeto mu ſtrzelbá máło wádziłá/ ták tedy áż głod Oblężeńcow
27:
do poddánia przymuſił/ iż oſmego dniá od oblężenia Zamek y Miáſteczko ka=
28:
zał Arcybiſkup otworzyć/ podáiąc ſię dobrowolnie.
Arcibiſkup Li=
flandſki Rigen=
ſki poimány.
Ale Miſtrz nie bacząc áni
29:
ná iego pokorę/ áni ná Xiążęcią godność y primátſką/ náſzydziwſzy ſię z niego/
30:
trzymał go w więzieniu máło nie cáły rok/ wſzyſtki mu Miáſtá y Zamki/ y
31:
máiętnośći pobrawſzy. Przeto Krol Auguſt naprzod poſłał Káſprá Lączkiego do Miſtrzá/
32:
dla wyſwobodzenia Arcybiſkupá Rigenſkiego/ Brátá Ciotczonego. Ale Li=
33:
flanći zgwałćiwſzy práwo Boże y Ludzkie/ Lączkiego w drodze zábili/ niſz do
34:
Miſtrzá doiáchał.
Lączki Poſeł
zábity.

35:
Zá tym Deſpectem poſłał ieſzcze Krol Biſkupá Zmodźkiego do Miſtrzá/
36:
ktory tákże o zábicie Lączkiego/ iáko o wyzwolenie Arcybiſkupá wiele prácował/
37:
ále dla hárdośći Niemieckiey prożno záś do Krolá przyiáchał.
38:
Tymi tedy deſpectámi nieznośnymi Krol Auguſt ſłuſznie pobudzony/ Ro=
39:
ku 1557. zebrawſzy woyſká práwie wybornego ták z Litwy iáko z Polſki przez
40:
ſto tyſięcy/
Krol Auguſt
do Lifland.
wyciągnął ſam oſobą ſwoią do Poſwola z Dziáły/ y z wielkim
41:
Ryſtunkiem woiennym/ Pánowie też Koronni y Litewſcy wielkie poczty
VVſtáwili


strona: 768

768.Macieiá Striykowskiego
1:
ſtáwili/ tákże Iurgi y Siemion Olelkowicy Xiążętá Słuckie/ cztery tyſiące iez=
2:
dnego y pieſzego Rycerſtwá ozdobnym koſztem przywiedli.
Xiążat Słu=
ckich Poczet/
4000.


strona: 772

1:
Támże nawyzſzy Woiewodá Połocki
2:
Kniáź Piotr Soyſki od chłopá ſiekierą zábity poległ/
Soyſki zábity.
ktorego potym w Wilnie
3:
w Cerkwi przeczyſtey pochowano. Y Siemion Waſilewic y Iakow Lew/ Iwan
4:
Waſilewic Sieremiet/ Kniáź Alexander Porozowſki Woiewodá przedniego pol=
5:
ku/ Kniáź Dawid Waſilewic Skuntorow/ Mikitá Romanowic Odoiewſki/
6:
Woiewodá wielkiego Hrodu/ Kniáź Siła/ y Mikita Kuntorowicy/ y Waſili/
7:
y Fiedor Woiewodowie/ Daniło Kuliczow/ y Oſiph Chwiedorowic Bykow
8:
mąż wzroſtem wielki połtorá ſążniá wielkie/ pod ktorego ſpráwą Dziáłá bywá=
9:
ły/ y Kniáź Iwan Zachárin/ Kniáź Fiedor y Siemion Páleccy/ y inſzych Pá=
10:
now bárdzo wiele Rádnych/ y Boiar zacnych pobito ná plácu/ á poimánych
11:
z obozem/ y z wielkimi łupámi/ Hetman/ Pánowie y Rycerſtwo Litewſkie mie=
12:
dzy ſię rozebráli/ przednieyſzych Więźniow do Krolá ná ten czás w Wárſzáwie
13:
będącego odeſławſzy. Iam tám ſam w tym polu Iwánſkim widział ieſzcze ſtog
14:
wielki kośći Moſkiewſkich złożony/ iádąc z Witebſká Roku 1573.
15:
Drugie woyſko więtſze/ ktorego 50000. leżáło z Serebrnym od Orſzy dwie
16:
mili/ Filon Kmitá dziſieyſzy Woiewodá Smolenſki tym fortelem ſtrwożył/ po=
17:
ſłał do Dubrowná z liſtámi/ dáiąc znáć o zwycięſtwie ſwieżym nád Moſkwą/
18:
y zábiciu Soyſkiego ná Iwáńſkim/ á kazał vmyſlnie onym poſłáńcom tám iá=
19:
cháć/ gdzie rozumiał iż ich miáłá poimáć ſtraż Moſkiewſka/ y ták ſię sſtáło/
Drugie więtſze
woyſko Mo=
ſkiewſkie forte=
lem poráżone.
iż
20:
ich Moſkwá z onymi liſtámi poimáłá/ ktore gdy przeczytał Serebrny Hetman
21:
Moſkiewſki/ ták ſobą ſtrwożył/ iż porzućiwſzy wſzyſtki obozy/ namioty/ y zá=
22:
wády woienne/ ze wſzyſtkim woyſkiem zárazem począł vciekáć/ á Filon Kmitá
23:
Stároſtá Orſenſki z Oſcikiem Iurgim Woiewodą Mſciſławſkim nie máiąc
24:
więcey dwu tyſiącu Rycerſtwá po nich gonili z okrzykiem bijąc/ ſiekąc/ y imá=
25:
iąc/ potym gdy ták Moſkwá rozgromioná byłá/ náſzy wzięli wozow 25000. ná
26:
koſzu/ y bárdzo wielkie łupy/ y wzdobycz ſzat y vbiorow rozmáitych/ y żywnośći/
27:
tákże páncerzow y bechterow ktore wieziono zá woyſkiem ná 6000. Oſob/ náſzy
28:
wzięli. A ták ty dwie woyſká Moſkiewſkie wielkie/ ktore ſię miáły ſciągnąć ná
29:
Druckich polach/ á potym ſpolną mocą ku Wilnu ciągnąć w ten czás dziwną
30:
mocą Bożą y dzielnością Litewſką były roſpruſzone/ á drugie ná głowę pogro=
31:
mione y pobite/ y z obozow złupione.
32:
Stániſław też Pác wielkiego X. Lit. ná ten czás Namieſtnik/ á dziſieyſzy
33:
Woiewodá Witebſki/ w dzień S. Máłgorzáty/
Moſkwá pod
Czieriſczámi
poráżona.
zebrawſzy ze dwá tyſiącá Ricer=
34:
ſtwá ták Zołnierzow iáko Sláchty y Kozakow Witebſkich/ poſłał ich ná odſiecz
35:
pod Ozieriſcza Zamek/ ktorego Tołkmak Iurgi z trzynaſcią tyſięcy Moſkwy do=
36:
bywał/
37:
tám zá pomocą Bożą y przywodem Ianá Snieporodá náſzy/ gdy im
38:
Kozakow przybyło Moſkwy 5000. ná plácu położyli/ inſzych rozgromili/ po=
39:
wiązáli/ y ſtrzelbę z obozem y łupámi wielkimi pobráli/ A ſam Iurgi Tolkmak
40:
ledwo vbieżał/ ktory iednák tegoż roku popráwiwſzy ſię/ wielką mocą y ſztur=
41:
mámi dobył tegoż Zamku Ozierzyſc/
Ozieriſcze
wzięte.
gdzie Ian Dzierzązinſki Rotmiſtrz prze=
42:
ważnie Zamku broniąc mężnie dał gárdło/ y inſzych wiele ludzi zacnych przy
43:
nim. A Krol Swedſki Erik práwie też w ty czáſſy Rewel y Biały Kámień w
44:
Liflanciech mocą wziął.
45:
Roku záś 1565. Rycerſtwo Koronne y Pánowie Polſzcy Pan z Gorki/ y
46:
Leſniowolſki/ Iakob Secygniowſki/ y wiele inſzych pod Kraſnogrodek Mo=
47:
ſkiewſki Zamek chodzili/
Polacy pod
Kraſnogrodek.
gdzie poczyniwſzy ogniem y mieczem wielkie ſzkody
48:
Zamku iednák nie wziąwſzy názad ſię wroćili. Poczępow też Zamek z Filonem
49:
Kmitą opalili/ y Miáſto zburzyli/ gdzie wielkich ſkárbow y łupow doſtáli/ Bo
50:
tám y Karawany Kupcow Tureckich záſkoczyli/ tákże áż do Stárodubia wſziſt=
51:
ki wołośći ſplundrowali.
Mikołaj


strona: 777

Kſięgi dwudźieſte y piąte.777.
1:
Tegoż czáſſu Iwonia Hoſpodar Wołoſki/ ktory Bochdaná wygnáł/ po
2:
długich á przeważnie mężnych bitwach z Turki y z Multany/ był od ſwoich
3:
Turkom wydány/ y ná cztery częśći roſtárgány/ iego głowę widziałem ſam Ro=
4:
ku 1575. przybitą ná wrociech w Bukoreſtu Stolecznym Mieſcie Hoſpodárá
5:
Multanſkiego Alexandrá/
Iwonia Tur
kom wydány.
ktorego Brát Petrilo ná Iwoniowo mieſce Woło=
6:
ſkim Woiewodą zoſtał.
7:
A Táránowſki Andrzey z ziazdu Wárſzáwſkiego/ tegoż Roku 1574. Wie=
8:
ſieni o S. Michále do Turek był poſłan/ dla potwierdzenia przymierza z Kro=
9:
leſtwem Polſkim y Wielkim Xięſtwem Litewſkim bez Krolá. Iam też przy
10:
nim ieździł/ ále dla wielkiego głodu w Wołoſzech/ y ná wſzyſtkich Tureckich go=
11:
śćincach pánuiącego/ muſieliſmy iácháć nie zwykłą drogą/ przez Multáńſką/
12:
Bulgárſką/ Tribálſką ziemie/ áż do Traciey przez wynioſłe áż pod Niebo ká=
13:
mieniſte y wyſokie Skály Balchany názwáne.
14:
Przy nas Turecki Ceſarz Soltan Zelim vmárł/ ſkoroſmy do Conſtantino=
15:
pola wiácháli/ á przed tym dwie Niedzieli triumphował po wzięciu Tuniſu y
16:
Golety w Africe pod Hiſpany.
Tunis y Gole=
tá wzięte.

17:
Przy nas też ná mieſce Zelimá/ Amurat Syn ſtárſzy w niebytnośći od Bá=
18:
ſzow wybrány Ceſárzem Tureckim/
Amurat Ceſarz
Turecki dziſiey=
ſzy.
ktory przyiáchawſzy do Conſtantinopolá
19:
Morzem z Amáſiey kráiny Siriyſkiey/ dał záraz piąći Brátow młodſzych zá=
20:
mordowáć/ y położono ich wſzyſtkich piąći rzędem w wynioſło ozdobnych Zło=
21:
togłowem przykrytych grobach/ w nogach grobu Oycowſkiego ná Cmintarzu
22:
Kościołá Sophie/ ná com ſam właſnymi oczymá pátrzał/ y com wſzyſtko po=
23:
rządnie wierſzámi Polſkimi opiſał/
Wierſze moie o
Turcech.
ktorym ieſt Tituł O Wolnośći Polſkiey/ y
24:
Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego/ etc.
25:
A myſmy też przyiácháli do Polſki Roku 1575. po Wielkieynocy z vtwier=
26:
dzonym przymierzym/
Przymierze z
Turki.
miedzy nowym Ceſárzem Tureckim Amuratem/ y Ko=
27:
roną Polſką/ á Wielkim Xięſtwem Litewſkim/ ták z ſtrony Wołochow iáko
28:
y Tátárow.
29:
Wſzákże Tátárowie tegoż Roku 1575. Mieſiącá Wrzeſniá y Páździerniká
30:
wielkie á nie oſzácowáne ſzkody w Ziemiach Ruſkich/ Wołyńſkich/ y Podolſkich
31:
vczynili.
Tátárowie Wo
łyń y Podole
zwoiowáli.
Bo okrom pobitych ſtárych ludzi/ y máłych Dziatek/ Ludzi Chrze=
32:
śćiáńſkich pięćdzieſiąt y pięć tyſięcy 340. wywiedli w niewolą/ á koni y klacz
33:
pułtorá kroć ſto tyſięcy/ Bydłá rogátego pięć kroć ſto tyſięcy/ á owiec dwie ſcie
34:
tyſięcy/ okrom inſzych łupow/ ſzat/ Złotá/ Srebrá/ y Skárbow tákże rozmái=
35:
tych ſtátkow domowych. A táką ſpráwą wyciągáli z tymi łupámi z Podola.
36:
Naprzod Cárzykow ſiedḿ Synow Cárzá Przekopſkiego wſzyſtki woyská Hor=
37:
dińskie ſpráwowáli.
Szyk y ſpráwá
woyſká Tátár=
ſkiego.

38:
Alikierey Soltan z Chorągwią Kitayki białey y czerwoney wſzerz ná dwá
39:
ſążniá/ á ná wierzchu kutas z końskiego ogoná fárbowány/ ludu było pod nią
40:
15000.
41:
Lazikieray Soltan z Chorągwią kitayki zieloney á białey/ pod nią było
42:
Tátar 10000/ á Murzowskich Chorągwi 8.
43:
Alichwierczey/ z Chorągwią czerwoną o dwu ogonách/ pod ktorą było Tá=
44:
tar 10000. á Murzowskich Chorągwi 10.
45:
Satkurczi z Chorągwią kitayki czerwoney y białey/ z kutaſem/ pod ktorą
46:
było ludu 15000. á Murzowskich Chorągwi 25. Zá tymi ſzli Sabayſcy Tá=
47:
tarowie/ nád ktorymi był ſtárſzy Solotay Kikierey Bakart z Chorągwią kitay=
48:
ki białey y zieloney o czterech ogonach/ ludu było pod nią 8. tyſięcy.
49:
Zá tymi ſzli Cerkaſſowie Pietihorſcy drugim Bakartem z Chorągwią Ki=
50:
tayki białey á zieloney/ z kutaſámi/ ludu pod nią było 7000.
Cerkáſſowie
Pietyhorſcy
Chrzeſciánie.


strona: 781

1:
Byli iuſz w ten czás ná gránicách Moſkiewſkich Poſłowie náſzy/ Kriſki
2:
Mázowiecki/ y Mikołay Sapihá Minſki/ Woiewodowie/ y Fiedor Skumin
XX ijTiſkiewic


strona: 782

782.Macieiá Striykowskiego
1:
Tiſkiewic Podſkárbi nadworny wielkiego Xięſtwá Litewſkiego/ gdy vſłyſzeli o
2:
tym ſplundrowániu Liflant/ dla czego ſię byli chcieli názad wroćić/ Ale z roſka=
3:
zánia Krolewſkiego potym iácháli do wielkiego Kniáziá/ przed ktorym gdy
4:
ſpráwowáli poſelſtwo/ nie dał im áni wzmianki czynić o Liflantſkiey ziemi/ y
5:
owſzem ſię ieſcze vpominał wſzyſtkiey Kurlándſkiey ziemie/ y kráin inſzych Po=
6:
morſkich áż do Prus/ twierdząc ſię mieć práwo dziedziczne nie tylko ná to ále y
7:
ná wſzytkie Pruſſy/ y ná Polſkie y Litewſkie páńſtwá/ po Pruſie Brácie Octa=
8:
uiuſá Ceſárzá/ ktory iáko żywo nie był ná Swiecie/ od ktorego ſię on według
9:
zmyſlonych baśni czwartymnaſtym pokolenim bez wſtydu być zmyſlnie mie=
10:
nił.
O tym Pruſie
żaden Hiſtorik
iáko żywo nie
wſpomina/ chy=
bá o Krolu Bi=
tiniey/ od ktore=
go ieſt Miáſto
Pruſſá/ y do
ktorego ono był
Annibal vciekł.
O czym gdy Poſłowie náſzy niż z Moſkwy wyiácháli Krolowi dáli znáć/
11:
poſłał z nowu Krol do Wielkiego Kniáziá Gońcá y Dworzániná ſwoiego Pio=
12:
trá Haraburdę/ przywodząc go wſzelkim ſpoſobem pod ſłuſznymi Condiciámi
13:
do pokoiu z obudwu ſtron vtwierdzenia. Ale Moſkiewſki według wrodzoney
14:
hárdośći/ nie tylko ſię dał do przymierza nákłonić/ ále y Gońcá Krolewſkiego
15:
ledwo wyſłuchawſzy/ dáleko od ſiebie odeſłał/ y práwie zá więźniá chował.
Litwá pod
Zelborg.

16:
Ruſzyli ſię byli tegoż Roku Pánowie y Rycerſtwo Litewſkie ochotnie ná
17:
odpárcie Moſkiewſkiego gwałtu/ ále prożno/ Bo y niepogody záſzły/ A Mo=
18:
ſkiewſki też Zamki pobráne oſádziwſzy z Liflant wyciągnął.
Cometá.

19:
Tegoż Roku Cometá ſtráſzna vkazawſzy ſię 13. Nouembrá długo trwá=
20:
łá/ A náſzy też potym Dunenborg z Kozakiem dzielnym Zábą odiſkáli/ y Wen=
21:
den álbo Kieś przed tym Stolicę Miſtrzow Liflantſkich pod Moſkwą wzięli.
22:
A gdy ſię Moſkwá we dwudzieſtu tyſięcy woyſká znowu dwá kroć o dobycie
23:
Kieśi kuśiłá/ porázili ich náſzy w máłym poczcie y rozgromili/ złączywſzy ſię
24:
z poſilkiem Swedow ná ten czás przybyłym y Dział więcey niż 20. wielkich bu=
25:
rzących/ á zwłaſzczá Wołká odięli/
Moſkwá porá=
żoná y Dziáłá
odięte.
zá ſpráwą y Hetmáńſtwem Andrzeiá Sapihi
26:
Woiewodzicá Nowogrodzkiego/ gdzie też Woiewod y Boiárow zacnych bár=
27:
dzo wiele krom pobitych ná plácu w więzienie pobrano/ Roku 1578. zimie/
28:
Dziáłá do Wilná/ ktorymi nieſłuſznie Zamkow Krolewſkich dobywáł/ á Więź=
29:
nie do Grodná przyprowádzone/ A Moſkiewſki też po tey kaźni dopiero Goń=
30:
cá Krolewſkiego Haráburdę Piotrá do ſiebie wezwawſzy/ vczciwſzy trácto=
31:
wał y potym odpráwił.
32:
Tegoż Roku Alexander Chodkiewic Stároſtá Grodzienſki ſwiętey pámię=
33:
ći dług ſmierći z ciáłá zápłáćił.
34:
Tegoż też Roku Mieſiącá Sierpniá Iurgi Iurgewic Olelkowic Olgerdá
35:
Wielkiego Xiędzá Litewſkiego potomek Xiążę Słuckie wieczney pámięći godne/
36:
z Swiátem ſię rozſtał.
37:
Tego też czáſſu Poſłowie Moſkiewſcy do Krákowá przyiácháli/ ktorych
38:
w zebrániu Senatorow gdy Krol do ſpráwowánia poſelſtwá vczćiwie przy=
39:
prowádzonych przypuśćił/
Hárde Poſel=
ſtwo Moſkiew
ſkie.
wnet od wrodzoney hárdośći poczęli niechcąc
40:
żadną miárą poſelſtwá ſpráwowáć/ áżby ku nim Krol pierwey po=
41:
wſtał/ á ziąwſzy Czapkę/ o zdrowiu Cárzá przeſławnego
42:
pytał. Czego gdy im iáko rzeczy nieſłuſzney Krol
43:
pozwolić niechciał/ odiácháli do Mo=
44:
ſkwy nic nie poſtánowiwſzy/ áni
45:
poſelſtwá ſpráwiwſzy.
46:
grafika

strona: 787

1:

2:

3:

4:

5:

6:
Potym Krol 8. dniá Sierpniá do Wieliża przyiáchał/ A Pan Mikołay
7:
Rádziwił Woiewodá Wilenſki/ Hetman wielki z Synem Chriſtofem Hetmá=
8:
nem Polnym/ Pánem Trockim/ y z Pánem Wilenſkim Oſtáfiem Wołowiczem/
9:
y z inſzymi poczty Pánow y Rycerſtwá Litewſkiego przedtym przyciągnąw=
10:
ſzy pod Vſwiát drugi Zamek Moſkiewſki/ á ſzáńce porządne ſpráwiwſzy/ ſko=
11:
ro do nich Krol przybył/ wzięli tákże Vſwiát porządną ſpráwą 6. dniá Sier=
12:
pniá przez podánie wyſtráſzone y przymuſzone pod Moſkwą/ gdzie też poimá=
13:
ni dwá Woiewodowie Michał Weldzeminow/ y Iwan Aſczarow/ inſze po=
14:
ſpolſtwo wolno puſczono.
Vſwiát wzięty.

15:
A ten Zamek był zdawná Stolicą Olgerdá Wielkiego Xiędzá Litewſkie=
16:
go/ kiedy Xięſtwo Witebſkie otrzymał po żenie/ y z tego Zamku wypráwiwſzy
17:
ſię z Litewſkim woyſkiem ná Dimitrá Wielkiego Kniáziá Moſkiewſkiego przy=
18:
ciągnął był áż do ſámey Moſkwy/ y gránice Litewſkie áż zá Mozaiſk 6. mil
19:
vgruntował.
Olgerd do Moſkwy.

20:
Przed tym też 8. dniá Auguſtá Mikołay Moniwid Dorohoſtayſki Woie=
21:
wodá Połocki pod Newel trzeći Zamek Moſkiewſki z Sláchtą ziemie Poło=
22:
ckiey/ y z Rycerſtwem ſwoim ciągnął. A Pan Kánclerz Koronny Ian Zamoy=
23:
ſki ku Wielkim Lukom/ Támże Wielki Kniáź Moſkiewſki Gońcow ſwoich
24:
z liſtámi ſłał/
Woiewodá Połocki do Newlá.
hámuiąc Krolá od krwie Chrześćiáńſkiey (człowiek nabożny y
25:
ſpokoyny) roźlania/ wywodząc to z piſmá ſwiętego/ y z Pſálmow Dawido=
26:
wych/ á iż Poſłowie wielcy z dobrym iádą/ opowiádáiąc/ przeto áby ſię do Li=
27:
twy wroćił ich poſelſtwá ſłucháć proſił.
Liſty Moſkiewſkie nabożne.

28:
Ale Krol widząc iáwne ſzyderſtwo/ á Wieliż y Vſwiát Rycerſtwem ſwo=
29:
im oſádziwſzy/
Krol do Wiel=
kich Luk.
obroćił ſię ze wſzyſtkim woyſkiem do Wielkich Luk/ wypráwiw=
30:
ſzy ná pirwſzą ſtraż/ y rozdawánie Stanow wſzyſtkiemu woyſku/
Ian Wolmin=
ſki ná pierwſzą
ſtrażą.
Páná Ianá
31:
Wołminſkiego/ z domu Naſſutowego Caſtellaná Połockiego/ Stároſtę Krew=
32:
ſkiego z kilkiem Rot/ y Tátárow Nahayſkich połkiem/ y z piącią ſet Haydu=
33:
kow/ ták iż miał w ſwym połku dwánaście ſet iezdnych y pieſzych/ ná pierw=
34:
ſzey ſtraży. Zá nim ciągnął Hetman Polny Chriſtof Rádziwił/ Caſtellan
35:
Trocki/ z trzemá tyſiącmi Zołnierzow/ przy ktorym też był Stároſtá Zmodź=
36:
ki/ Ian Kiſzká máiąc 400. Iezdnych/ á 100. pieſzych/ y Ianuſz Xiążę Oſtro=
37:
ſkie z oſmią ſet połku. Pan Mikołay Rádziwił/ Woiewodá Nowogrodſki.
38:
Pan Ian Hlebowic/ Caſtellan Minſki. Euſtachi Tiſkiewic/ Woiewodzic
39:
Smolenſki.
Spoſob ciągnie
nia woyſká pod
Wielkie Luki.
Márek Wnuczek Ciwon Retowſki/ y inſzy Ciwonowie/ Vrzęd=
40:
nicy/ y Rycerſtwo Zmodźkie/ w ktorym połku było 2000. iezdnych. Potym
41:
Trocki/ Wołyńſki Woiewodowie/ y Alexander Xiążę Prunſkie Stolnik/ ktorych
42:
było 800. Zá nimi Mikołay Rádziwił Woiewodá Wilenſki/ Hetman wielki
43:
z trzemi tyſiącmi iezdnych. Potym Pan Wilenſki Oſtafi Wołowicz/ Woiewodá
44:
Minſki/ Mikołay Sapihá/ y inſzych Pánow y Rycerſtwá Litewſkiego 2000.
45:
Potym Rot Polſkich iezdnych 5000. Záś Węgrow 4000. iezdnych/ Dopiero
46:
ſam Krol z Dworem ktorego było 1000. iezdnych. Zá Krolem Dziáłá y inſzá
47:
Armata/ á przy nich pieſzych 20000. Zá tymi záś ſzło w pozad z Ianuſzem Xią=
48:
żęciem Zbáraſkim Zołnierzow iezdnych 6000.