[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Piotr Skarga
tytuł:   Żywoty świętych
rok wydania:   1579
strony:   kt - 300


strona: kt

1:
Zywotow Swiętych stárego
2:
y nowego zakonu z piſmá świętego y z poważnych
3:
piſarzow y Doktorow kosćielnych wybranych.
4:
grafika
5:
Cżęść Pięrwſza.
6:
Do iáśnie wielmoznego Páná á Páná Miko-
7:
łaia z Mielca Woiewody Podolſkiego/ wielkiego Hetmana
8:
):( Koronnego. ꝛć. ):(
9:
Do ktorych Zywotow przydáne ſa niektore Duchowne Obro
10:
ki y nauki przećiw kacerſtwom dziśieyſzym tám gdzie ſie żywot ktorego
11:
):( Doktorá ſtárożytnego tráfił. ):(
12:
Przez Kſiędzá Piotrá Skargę SOCIETATIS IESV przebra
13:
ne/ vczynione y na ięzyk Polſki przełożone.
14:
grafika
15:
Z Drukárniey y nákłádem Oświeconego Páná Mikoláiá Chriſzto
16:
fá Rádziwiłá Kſiązećiá na Ołyce y Nieśwież i Hrábie ná Szydłowcu y Mirze. Wiel=
17:
kiego Kſięſtwá Litewſkiego nawyżſzego Márſzałká. ꝛc. Roku p. 1579.

strona: A2

1:
Náiáſnieyſzey Pániey á Pá=
2:
niey Annie Iágiełownie z łáski Bożey Krolowey
3:
Polſkiey/ Wielkiey Kſiężney Litewſkiey/ Ruskiey/ Pru=
4:
ſkiey/ Mázowieckiey/ Zmuckiey/ Ifláckiey/ ꝛć.
5:
PAniey á Pániey mnie miło=
6:
)( śćiwey. )(
7:
grafika
8:
P
Amiętamy Náiáśnieyſza M. Krolowá/ ziákiem nabożeń=
9:
ſtwem oycowie náſzy od kápłanow y inych pobożnych powiádániá żywo
10:
tow świętych ſłucháli/ ziaką ie pámięćią y chućią dziatecżkom y cżelad=
11:
ce ſwey przekłádali/ iákie łzy nád ich ćierpieniem y pokutą wylewáli/ y iáko ſie do
12:
miłośći Bożey y dobrych vcżynkow onemi przykłády zápaláli. Zywoty ony były
13:
im pobudką nabożeńſtwá/ vmocnieniem wiáry/ podporą nádzieie/ wtroſce káż=
14:
dey poćiechą/ w wątpliwośći náuką/ posiłkiem do dobrego/ y do wzgárdy már=
15:
nośći á prożnośći świátá tego wielką podniátą. po nich iáko ſucha ziemiá po de
16:
ſzcżu cnotá wludziach buyno ſie puſzcżáłá/ y owoce pokuty kwitnęły. ná nich iáko
17:
ná ſytnych y zdrowych potráwách/ pobożność wſercách ludzkich tyłá/ boiazń ſie
18:
Boża ſzerzyłá/ miłośierdzie moc bráło/ ſpráwiedliwość/ pokoy y vprzeymość mie=
19:
dzy ludzmi roſłá/ chwałá y ſłużbá Boża wkośćielech y wſzędzie brzmiáłá. Teraz gdy
20:
ludzie poſpolići/ zániechawſzy proſtych y goracych z żywotow świętych przykłá=
21:
dow/ nád powołánie ſwe/ vdali ſie do Biblijey y do ſwarow wzakonie/ y do kſiąg
22:
ktore im náukę o táiemnicách Bożych wyſoką obiecuią: nietylko miáſto náuki prá
23:
wey (ktorey wproſtoćie y poſłuſzeńſtwie wiáry ſzukáć było potrzebá) kácerſtwá y
24:
błędy nalezli/ y wiárę vtráćili: ále y cnotá wnich á pobożność/ iáko gdy drzewu
25:
korzenie poderzną/ vſchłá. Ci ktorzy nam wiárę y ſławę Kátolicką podáli/ máło
26:
o wierze mowiąc/ wiele w niey cżynili/ táiemnice iey poſłuſzeńſtwem kośćielnym
27:
rozumieli/ á cnem żyćiem wpożytek ie ſobie obrácáli. mądra proſtotá ich nie ſło=
28:
wy áni gadániem: ále oſtrośćią pokuty ná wzor świętych do niebá ſie ćiſnęłá. Dzi
29:
śieyſzy mądrey tákiey proſtoty oycow ſwoich odſtąpiwſzy/ ſzátáńſką chytrośćią
30:
przez heretiki vłowieni ſą. ohydził im nieprzyiaciel poſłuſzeńſtwá wiáry proſtotę/
31:
y żywotow świętych przykłády y cżytánia: áby ſie na ſwarách y gadkách dworne
32:
go wtaiemnicách Boſkich ſzperánia/ zábáwili: á dobre vcżynki y pokutę y ſkutki
33:
wiáry opuśćili. áby w ięzyku y nádęćiu płochego vmienia zbáwienie położyli/ á
34:
cnotę y cżynienie owocow wiáry porzućili. Pomnieć mieli ná ſłowo Apoſtolſkie:
35:
wierna rzecż/ práwi/ y wtymćię vtwierdzić chce: (do Tytuſa mowiąc) niech przo
36:
dek wdobrych vcżynkách máią ktorzy Bogu wierzą. toć ieſt dobre y pozytecżne. á
37:
głupich gadek y rodzáiow y ſpieránia/ á ſwarow około zakonu/ ſtrzeż ſie. bo ty rze
38:
cży pożytku nie nioſą/ á prożne ſą. od heretiká raz go y drugi vpomniawſzy/ vćie
39:
káy/ wiedząc iż wywrocony ieſt tákowy káżdy y ſwem ſądem potępiony. Chcąc
40:
tedy rzecż zániecháną y práwie wludzkiey pámięći vmárłą ożywić/ á ſercá oycow=
41:
ſkie wſyny ich obroćić y wmowić: vdałem ſie ná wyłożenie żywotow świetych Bo
42:
żych ná ięzyk náſz Polſki. ktorych cżytánie y vważánie iáką ma do pobożnego żyćiá
43:
pomoc/ z przodkow ſie náſzych y zdoznánia pokázuie/ y ia nieco niżey wprzedmo=
44:
wie námienię. á káżdy dobre ſerce máiący z ſkutku y cżytánia pocżuie. Praca tá/
45:
ácż nie ieſt ták świetna/ y záleceniem dowćipu wielkiego vdátna/ y od ktorey podo
46:
mno iáko od niſkiey y niewiele ſławy máiącey/ wiele vcżonych vćiekáło: wſzákżem
47:
ia ná to nie co mnie ále co wielom pożytecżno ieſt pátrząc/ ácż też co cżynić máiąc
48:
z tákąm ſie iey ochotą chwyćił/ iżby mi ſie byłá zábáwá ná niey przez cáły żywot
49:
moy nie wſteſkniłá. Com też vcżynił przykłádem wielá ſławnych y świętych w
50:
kościele Bożem ludzi/ ktorzy táką zábáwę proſtą/ zá wielki ſkarb ſobie v Pániá Bo
51:
gá pocżytáli. á zwłaſzcżá iż w Polſkiem ięzyku ták pożytecżnego do wſzelkiey poboż
52:
nośći cżytánia nie było. Do cżego mi też osobną dał ochotę/ y pobudkę Oświe=
A ijny


strona: A2v

1:
cony Pan Mikołay Chryſztof Rádziwił ná Ołyce y Nieświeżu Kſiążę Márſzáłek
2:
W.K.L. gdy z miłośći ſwey ku Pánu Bogu y Kátolickiego kościołá rozmnoże
3:
niu/ y Drukarnią ſwoię tu w Wilnie/ y wielki ná ty y ná ine kſięgi dla kościołá Bo
4:
żego y dobrá poſpolitego nakład ofiárowáć Pánu Bogu racżył. ktorą też hoyność
5:
przy fundatorze y dobrodzieiu naſzem M. náwielebnieyſzem K. Walerianu Bi=
6:
ſkupie Wileńſkim/ z máiętnośći ſwey wiekuiśćie Kollegium temu Wileńſkiemu
7:
pokázał/ áby ſie tym ſławá Boſka w wierze świętego kośćiołá Kátolickiego Rzym
8:
ſkiego ſzerzyłá/ kácerſtwá ginęły/ y ludzie ſie obacżáli/ y cnoty ſie Chrześćijáńſkiey
9:
pobożnośći rozkwitnęły. Zá co v káżdego/ y z tych kſiąg pożytek bieżącego ſłu=
10:
ſznie ſobie bogomodlſtwo iednáć máią. Tę tedy pracą niegodną moię y malucżką
11:
Pánu Bogu dla ktorego ſie cżći podięłá ofiáruiąc/ Wáſzey K.M. ią przypiſuię.
12:
wiedząc iáko ſie W.K.M. wtákich rzecżách/ kocháć/ y iáko wielkie dobro=
13:
dzieyſtwá/ naniższemu zakonowi náſzemu y znácżne krolewſkiey łáſki ſwey przyiá
14:
zni/ pokázowáć racżyſz. Naydzieſz tu Wáſzá K.M. cżym ſie vćieſzyć bedziesz
15:
mogłá/ y w inych wſzytkich przypadkách troſkliwych y wtym ośieroceniu á boiaz
16:
ni niebſpiecżeńſtwá/ wktorey Krol Iego M. małżonek W.K.M. zoſtáwił/ gdy
17:
zdrowie ſwoie ná potrzebę rzecżypoſpolitey/ y ná obronę poddánych ſwoich w wo
18:
ienney wypráwie podnioſł/ a krew y gárdło ſwoie zá kośćioł Boży y lud ſwoy waży.
19:
Ktoremu do tych Páńſkich krolewſkich y Kátolickich cnot/ z ktorych ſie wſzyſcy
20:
iáko zroſy pádáiącey ná ſuche ziołká/ chłodziemy y ożywiamy: áby Pan Bog wiel
21:
kie ſzcżęśćie y zwyćięſtwo nád wſzytkiemi nieprzyiaćioły dáć racżył/ vſtáwicżnie ie=
22:
go świętey miłośći prośiemy. przy dobrem zdrowiu W.K.M. ktoraś nam
23:
táki ſkarb do tey korony wnioſła/ ſamá onych wielkich krolow Iágiełow/ y wiel
24:
kiey ſławy ich/ y cnot wyſokich Páńſkich/ iedyną náśládowniczką/ pámiatką/ y
25:
kochániem á ochłodą kroleſtwá tego wszytkiego zoſtáiąc. Boże zachowuy nam
26:
W.K.M. y z krolem Iego M. zdrowie/ ſławę/ zwyćięſtwo/ pánowanie y po=
27:
ćiechy ktore ſie ná wſzytko kroleſtwo y dobro każdego zoſobná śćiągáią długo y nie
28:
przeſtánno. á podocżeſnym kroleſtwie áby Pan Bog dał Waſzem Kro. M. vcże
29:
ſnictwo wiecżnego/ zá to my naniżſzy bogomodlcy W.K.M. z inemi wſzyt=
30:
kiemi/ iego łáſki proſiem. Z tym ſam ſiebie y grzeszne modlitwy moie do
31:
łaſki W.K.M. poniżenie y pokornie zálecam. W
32:
Wilnie 16. dniá Sierpnia 1579.
33:
grafika
34:
Wáſzey Krolewſkiey Miłośći.
35:
Naniżſzy poddány y bogo=
36:
modlcá.
37:
Piotr Skárgá So=
38:
cietatis IEZV.

strona: A3

1:
Przedmowá do Cżytelniká.
2:
O pożytkach cżytánia żywotow świetych. Cap: 1.
3:
Z
Cżytánia żywotow świętych Bozych/ to ná cżym ieſt zbá=
4:
wienie náſze narychley mieć/ to ieſt poznáć Paná Bogá y rozmiłowáć
5:
ſie go rychley możem. bo iż go tylko potym co cżyni/ iáko rzemieśniká
6:
po roboćie/ z tyłu á nieſtwarzy (ktora ieſt nieprzyſtepney świátłośći) poznáwa=
7:
my: nigdzież znacżnieyſze y ozdobnieyſze rzemięſło iego nie ieſt/ iáko ná świętych y
8:
wybránych/ ktorzy ſą domem/ páłacem/ y oſobnym mieſzkániem iego. bo ieśli ná
9:
niebie y ná ziemi y ná morzu ktore dziwną robotą ſwoią okraśił/ y rozlicżnemi á
10:
bogátemi dárámi ſwemi nadał/ znácżny ieſt ten rzemięśnik: ták iż y bez náuki
11:
rozum ludzki pátrząc ná dziełá rąk iego poznáć go za Páná y Bogá ſwoiego może:
12:
daleko ná przyiaćiołách y cżłonkách: to ieſt świętych ſwych znácżnieyſzy ieſt/ y lep=
13:
ſze á cżytelnieyſze piſmo/ ktorem ſie nam oznaymuie/ ná nich nápiſał.
Rom. 1.Ioan. 15.Pſalm. 18.
Ieśli ták
14:
przyśionek ſwoy/ to ieſt niebá/ ſłońce/ gwiazdy/ morze/ ziemię/ nádał y ozdobył:
15:
dáleko więcey ſwoy pokoy y páłac wktorym ſam mieszka vbogáćił/ y więtſze ná nim
16:
miſterſtwo pokazał. ſłowá ony z Pſalmu: Niebá wypowiádáią chwałę BOżą/
17:
to ieſt iáki Bog ieſt oznaymuią: daleko ſie lepiey rozumieią/ o tym niebie świętych
18:
ſług Bożych y rozumnych niebios ná ktorych ieſt twarz y podobieńſtwo ſtworzy=
19:
ćielá náſzego. Ná inem ſtworzeniu nieruchomem y niemem/ ieſt ślad y prześćie
20:
po ktorem ćiemniey znáć tego co przyſzedł: ále ná rozumnem cżłowieku/ ieſt obraz
21:
y podobieńſtwo Boſkie/ po ktorym łácniey tego cżij ieſt obraz poznáć y rozmiłowáć
22:
ſie go káżdy może. Patrz ná święte poznaż iáki ieſt Pan Bog ktory ná nich cu=
23:
dotworſtwo/ wſzechmocność/ miłośierdzie/ ſzcżodrobliwość/ łáſkáwość/ długo=
24:
ćierpliwość/ ſrogość y ſpráwiedliwość ſwoię/ dáleko znácżniey niż indziey pokázo
25:
wáć racży. Gdy ná roſkazánie ſług y przyiaćioł Bożych morze vćieka/ rzeki ſie do
26:
ſwych zrzodł wrzucáią/ gory gráią/ zwody mury/ z opoki wodá/ z laſki węże ſie ſtá
27:
ią. gdy święći po wodzie iáko po ziemi/ w ogniu iáko po łące rośiſtey chodzą. gdy
28:
iednym ſłowem woyſká wielkie ślepią/ y prowádzą gdzie chcą. ogień zniebá ná złe
29:
ſpuſzcżáią/ piekło y przepáśći ziemie otwarzáią/ żywot w śmierci dáią/ z trochę
30:
mąki pułtrzećioletnią żywność/ z kropel oleiu wielkie becżki/ z trochy chlebá ná
31:
wielki lud obroki doſtátecżne cżynią. ludzkie ſkrytośći y myśli znáią/ y wſzem lu=
32:
dziom y nieprzyiaćielom dobrze cżynią/ y wſzytko co chcą v Páná ſwego iednáią.
Exo. 7. 14. rć.Pſalm. 113.Ioſu. 3.Dan. 3.Matt. 14.4. Reg. 6.4. Reg. 1.Num. 16.4. Reg. 5.Pſalm.
A
33:
z cżego ſie im kiedy Pan Bog wymowić vmiał? á ktorego dla nich ſkarbu ſwego
34:
nieruſzył? ieśli dobroć/ moc/ mądrość iego znáć ná każdem zioiłku/ drzewie/
35:
robacżku/ rybie/ ptaku/ zwierzęćiu/ ktore nádał oſobną wonnośćią/ piekno=
36:
śćią/ owocem/ vrodą/ mocą/ biegiem/ ſkorą/ dowćipem: dáleko więcey y
37:
hoyniey cżłowiekowi y miłośnikom ſwym cżyni. ieśli niewolſtwo ſług ſwoich ták
38:
vbogáca: dáleko wiecey ſługi ſamy/ áco więcey przyiaćioły y kochanki ſwoie. A
39:
krotko mowiąc/ iáko niewidziálnego rychley poznaſz z obrázu/ ktoryś pierwey má
40:
lowány widział: ták z świętych ktorzy ſą żywy obraz Boſkich cnot/ rychley ſie y
41:
właśniey Bogu tworcy twoiemu przypátrzyſz. A iż trudno vyrzawſzy co wdzię
42:
cżnego/ pięknego/ drogiego/ ſłodkiego/ niemiłowáć: Bogá poznánego/ ktory
43:
ieſt niewypowiedziáney pieknośći y wdzięcżnośći wſzytkiey powod y zrzodło/ y zgro
44:
mádzenie ná kupę ſzcżęśćia wſzytkiego/ trudno niemiłowáć. przetoż krom wąt=
45:
pienia pátrząc ná święte/ iáko náślicżny obraz Boży/ zámiłowanie Boſkie wſo=
46:
bie wzniećiż/ á im bliżey do tego ogniá/ ktory Bog wnich zápálá/ przyſtąpiſz/ tym
47:
ſie rychley zágrzeieſz. Ktemu náuká y rozum twoy prędzey ſie z tych żywotow o=
48:
świeći/ y predzey ſie da poiąć y wmowić zdrowe o Bogu y rzecżách Boſkich kazá=
49:
nie/ y vdátnieyſzem ſtanie od tych ktorzy nie ták ięzykiem iáko żywotem náucżáią.
Wtory poży[tek] náuká y rozum.

50:
Bo y vcżeń rychley ſie v tego miſtrzá rzemięſłá náucży/ ná ktorego robotę pátrzy/
51:
niżli v tego ktory tylo o roboćie mowi. zręki prędzey/ niżli zięzyka mądry będzie.
52:
Ták y ty rychley z cżytánia przykłádow/ niżli z gołey náuki/ rychley z żywey niżli z
53:
piſaney Ewányelijey rozumu zbáwiennego doſtánieſz. iedno tákiego rozumu y
wiado=


strona: A3v

1:
wiádomośći prágni/ ktoraby cię zaraz do cżynienia zápaliłá. Nędznaż náſzá
2:
nauka/ ieśli tylko wgłowie á w ięzyku zoſtaie/ á do ſercá ſie y reku niepuśći. ácż y
3:
tu naydzieſz nauk bez licżby/ ktore nietylo ſerce zápalić ku cżynienieu/ ále y rozum
4:
ku bacżeniu y vmieniu oświecić mogą. A kto ſie męcżennikow świętych niezwy
5:
ćiężoną ku Bogu miłośćią y męſtwem nieſłychánym nie zbuduie? ná przyſtánie do
6:
wiáry y obięćie Chryſtuſa/ ná pierwſzy ſzańc/ zgołá ná przyſtępie/ máiętność/ ſła=
7:
wę/ zdrowie/ rozlicżne męki ſądzili/ y ták drogo nálezioną drogą perłę kupowá=
8:
li. do Chryſtuſa ſie nietjlo przez vtrátę dobr świeckich: ále przez tjśiąc boleśći y ták
9:
wiele śmierći by ich byli y ſto podiąć mogli ćiſnęli. prędzey przyiaćiołmi/ dziećmi/
10:
żonámi/ bogáctwy nie oſzacowánemi/ niżli my iednem okrawkiem ſukná dla Chry
11:
ſtuſa y zbáwienia ſwego wzgardzali. Do te go co im Chryſus po śmierći obie=
12:
cował y cżego niewiedzieli/ ochotniey ſzli przez tákie męki y śmierći/ niżli gdy łáko
13:
my ná złoto pátrzy. pewnieyſza to v nich byłá co im káznodzieie Chryſtuſowi wie
14:
rzyć kazáli/ niżli nam to co w ręku trzymamy. inem ktorzy krwią świádectwá
15:
dáć prawdzie o rzecżach przyſzłych niemogli/ dla zámiłowánia ich/ łácniey im by=
16:
ło głody y nędze ćierpieć/ niżli nam roſkoſzy vzywáć. kto ſie ich robotámi wednie
17:
y wnocy/ ná gorącu y zimnie niezbuduie? A płeć ſłábą białą co mam wſpomnieć
18:
gdyż y dzieći wśiedmi ábo więcey lat tak ſie gorąco ná śmierć dla Chryſtuſa dárły?
19:
panieńſka cżyſtość/ á wćiele cżłowiecżym Anyelſkie przemieſzkánie/ zwyćięstwo nád
20:
włáſną wolą/ y wszech roſkoſzy podeptánie kogo nie obruſzy? Doznaż káżdy ná
21:
ſobie wzdychánia ſerdecżnego/ drudzy (co day BOże
22:
mnie y każdemu) nie odwłocżne porwánie zgrzechu pocżuią. Piſze świety Au
23:
guſtyn/ iako dwa dworzánie tylo cżytáiąc żywot świętego Antoniuszá puſtelniká
24:
wnetże zgrzechow powſtaiąc żywot odmienili. Anáſtáſius święty żywoty mę=
25:
cżennikow cżytáiąc/ z klaſztorá ſzukáć śmierći dla Chryſtusa wybieżał/ y miedzy
26:
Perſami ią nálazł. y inych tákich tu wiele naydziesz. Przykłady ſą iáko niema Re
27:
toriká/ ktore bez mowy bedąc ták mowią/ iż námowią. iáko rzecz piękna y dro=
28:
ga milcżąc ſama do ſiebie ćiągnie: tak wzor cnot ktore wszytkę zwierzchną pięk=
29:
ność przechodzą z czytánia żywotow tych/ dziwnie ſercá do ſiebie wabi. Pogáń=
30:
ſka ſtara mądrość/ piſałá hiſtorie/ ſławiąc ludzie wboiu mężne y w ſpráwách dziel
31:
ne: ktorzy oycżyzny y rzecżypoſpolitey ćiáły ſwemi y krwią bronili/ abo rozumnie
32:
y wiernie o niey rádzili/ y wielkie rzecży cżynili. y cżytáć to ludziom młodym kazá
33:
li/ dla tego/ áby ſie męſtwęm ich y ſławą wzbudzáiąc y do cnot ich zápaláiac tá=
34:
kiemiż zoſtawáli. A my iáko zámilcżeć możem wielkich w rycerſtwie duchownym
35:
ludzi/ ktorzy dáleko lepſzego y korzyſtnieyſzego zwyćięſtwá doſtáli/ y trudnieyſzą
36:
woynę ſzcżęśliwie wygráwali? izali ſzkody wielkiey młodym y ninieyſzym nie vcży=
37:
niem/ táiąc przed nimi męſtwá ich y ſławę ich nieśmiertelną kryiąc? Iákoby=
38:
ſmy niechćieli mieć tych ktorzyby przodkom náſzym wcnotách rowni byli? Błogo
39:
ſławione to hiſtorye tych ſławnych/ cżártá/ świátá/ ćiáłá/ y grzechu woiowni=
40:
kow. ktore kto cżyta bez pożytku y pobudki do dobrego nie zoſtánie. Ktemu ſro
41:
motá ieſt wielka/ gdy kto zacne przodki ma á ſpraw ich nie ieſt świádom: chlu=
42:
bi ſie á niewie cżym: domowe ma skárby/ á onich niewie. powinnemi ſwemi wiel
43:
kie ludzie zowie/ a cżym ſie wielkimi ſtali niezrozumiał. Przodkowie náſzy zna=
44:
cżni y wielcy z ktorych ſławę mamy przed Bogiem/ po=
45:
winni náſzy y krwią ſpoieni známi. ktore iedná mátká kośćioł świety Katolicki
46:
w Chryſtuſie porodziłá/ ktorzy wtymże domu y ná tychże potráwách co y my wy=
47:
chowáni ſą/ ktorych ſie ſławą niebo y ziemiá nápełniłá/ ktorzy ſą chlubą y ozdo=
48:
bą náſzą: á iákoż o ſpráwách ich wiedzieć/ á iákoż ſie pytáć o nich nie mamy? Ztych
49:
przodkow wiárá twoiá Kotolicka / ábo chceſzli mowić Papieſka y kośćiołá Rzym
50:
ſkiego dziwnie ſie wtobie vtwierdzi/ gdy obacżyſz/ iż ći święći wszyſcy w Papieſt=
51:
wie byli/ wſzyſcy ſie wkośćiele Rzymſkim y w iego iednośći wychowáli/ wſzyſcy
52:
ták wielkimi będąc/ y tákie cudá cżyniąc ták wierzyli y ták Chryſtuſa wyznáwáli/
53:
iáko po dziś dzień kośćioł Rzymſki wierzy y wyznáwa. Vráduież ſie iż w ich vcże=
54:
ſnictwie mieſzkaſz/ ná ich ziemi y oycżyznie zoſtáieſz/ znimi ſie wiárą iedną y miło=
55:
śćią wiążeſz. Poznaſz iáko ta mátká kośćioł Rzymſki odpocżatku świete rodziłá
56:
y rodzi/ y iakie dzieci záwżdy wychowywała. Vweſeliż ſie z ſtárożytnośći y płodno

strona: A4

1:
śći iey/ á ſam Bogu podziękuieſz/ iż wtem domu y wtey wierze zoſtaieſz/ wktorey
2:
ták wiele oycow świetych zbawienie nálázło. Tym heretictwo y nowe sekty po=
3:
tępiſz/ iż przodkow ſwych vkazać niemogą/ iż ſucceſsyey od Apoſtołow niemaią/
4:
ktorą tu przez ty tákie święte/ y dom naſz ſtary/ mocny/ świetny/ po wſzytkiem
5:
świećie rozſzerzony/ my záwżdy vkazáć możem.
6 Potępienie Heretictwá.
Poznaſz iż heretickie cháłupki/
6:
z nowey gliny z nowych prożnych á fałſzywych ięzykow zbudowáne ſą/ y w iednem
7:
ćiemnem kąćie obálenia cżekáią. A zwłaſzcżá gdyć sie żywot Doktorá ktorego ko
8:
śćielnego trafi.
9:
A iż do tego heretickie fałſze y plotki ich brzydliwe przyſzły/ iż twierdzić y piſać
10:
(iáko tu w Litwie nieiáki ſprośnik ktory y mianowánia tu/ dla ſmrodliwey ſła=
11:
wy ſwey/ godny nie ieſt/ kſiąſzki wydał) śmieią: iakoby y duſzá z ćiáłem vmieráć
12:
miałá (tym záwiązáli gorſzą niżli Turecką Wányelią ábo rácżey pogáńſtwo ſwo
13:
ie niezbożnicy/ ktorzy wzłem ſumnieniu ſwem iuż inſzey poćiechy nienáyduią) nie
14:
bez przycżyny teraz Pan Bog tobie/ wierny Chrześćijáninie/ ty żywoty świętych
15:
podaie: ábyś ſie o stanie świętych Bozych po smierći/ y o krolowaniu wniebie duſz
16:
ich vkrzepcżył. gdyż ná tym wſzytko kazánie Ewánielijey záwiſło/ ktorą hereti=
17:
kowie od Lutrá pocżąwſzy áż do tych dziśieyſzych bluzniercow/ z fundámentow
18:
przewroćić chcą.
7 Siodmy pozytek cżjtánia żywotow świętych vtwierdzenie o nieśmiertelnośći duſz ludzkich.
y iuż by ią wplotki y fabuły Ezopowe/ by ni kośćioł święty/
19:
Rzymſki/ obroćili. proſzę chwyć ſie zá tę pomoc ktorąć Bog podáie. ſław święte
20:
żywoty ich cżytay/ y iako z żywemi rozmáwiay. gdyż żywot ich lepszy y doſkonál=
21:
ſzy po śmierći ieſt. Iuż ći niewſtydliwcy nád Turki y ono ſtáre pogáńſtwo gorſzy.
22:
bo y pogánie o vmieráiących duſzách żywoćie wiedzieli. Do tego przyſzło ich piſmo
23:
y ſłowo ktore Bożym zwáć śmieli y vdáwáć ie zá to śmieią.
Cicero de Senectute.

24:
A iż za ty tákie nieznośne grzechy Pan BOG káráć będzie/ á Boże day to áby
25:
nie pogáńſką mocą/ ktorzy nas do záprzania Chryſtuſa (iákoż y Antichryſt nie
26:
daleko) niewolić bedą: otoć Pan BOg ſtáwi wocżu w tych zywotách świętych tá=
27:
kie przykłády męcżennikow/ żebyś tákże vmiał dla Chryſtuſa y wiáry iego vm=
28:
rzeć/ y ná wſzytko ſie męczeńſtwo pośilić/ cżego ſie tu wiele nácżytaſz. Ktemu iż
29:
ták bárzo dobre vcżynki w kátolikách ty ięzyki ſzátáńſkie oſłábiły/ iż tylo wierząc á
30:
nic niecżyniąc/ wniść do niebá chcą: obacżyſz z tych żywotow co święći przy wie=
31:
rze cżynili/ á iáko w dobrych vcżynkách y wpokućie robili.
9 Poznánie iż ś[wię]ći robiąc do [nie]bá przyſzli.10 Sławá ſam[a] świętych y ob[co]wánie z nimi w [czy]tániu bez pożyt[ku] być niemoż[e.]
Ktemu iż przyrodzona
32:
rzecż ieſt cżłeku ná obraz Boży ſtworzonemu/ cnotę y ſławę miłowáć/ tak iż y ći
33:
ktorzy w złośći ſwey przyść do niey niechcą/ w inych cżćić ią nieiáko muſzą: ieśliż
34:
my ſami nie tácy Chrześćijánie iáko powołánie náſze potrzebuie: wżdy ſie w tych
35:
kochaymy/ ktorzy ſą ták święći y ták zacni aż z nich familia náſzá/ to ieſt kośćioł
36:
Boży y my ſami ozdobę wielką mamy. Bo y to tákie kochánie bez pożytku náſze=
37:
być niemoże. Wżdy kiedy wonia tá świętych ſpráw ich nas obeydzie/ iż kiedy
38:
záwołamy? Idziem iuż zá wonnośćią cnot wáſzych święći Boży. rychley cżytá=
39:
iąc do tákich potraw ten gruby ſmák náſz/ wonnośćią táką wzruſzemy. á mie=
40:
ſzkáiąc w vcżeſnictwie ich iáko wkredzie wyznáwamy/ y kocháiąc ſie z tákiego to=
41:
wárzyſtwá/ wżdyć kiedy co z ich ſkárbow do nas przylnie. Kto z mądremi cżęſto
42:
gada/ być bez pożytku iákiego z mądrośći ich niemoże: tak y my żywoty świętych
43:
cżytáiąc/ y nieiako znimi rozmawiáiąc/ niemoże być aby ſie co do nas nieprzylepi=
44:
ło/ ábyſmy przynamniey chući y woley do dobrego zágrzewáć y zábieráć niemieli.
45:
Nad to dziśieyſzych cżáſow widziem iż náuká kwitnie/ rozumy sie wludziách oſt=
46:
rzą: ále przyłádnych kápłanow y ludzi y plebanow duchownych máło. Gdyć
47:
ná przykłádnych żywych páſterzách zeydzie/ do tychże ſie ácż iuż niewidomych á ży=
48:
wiących w Chryſtuſie/ vćiekay/ ták iáko ná żywe pátrz/ á złem ſie żyćiem od dobrey
49:
náuki nie odryway. Pij ſplugáwey końwie dobre wino: á rozumiey iż tácy być
50:
máią iáko ich przodkowie tu opiſani byli. A ieśli nie ſą: popráwić ſie mogą/ á ko
51:
śćioł mieſzáne ieſzcże z plewámi ziarná máiąc/ być cżyſt do końcá tu ná świećie od
52:
wzgorſzenia niemoże. wſzákże coć ná ich przykłádách dobrych zeydzie: z tąd ſobie y
53:
z tego cżytánia nágrádzay.
11 Nágrodá zły[ch] przykłádow d[zi]śieyſzych.Matt. 18.12 Zywą Ewángeliią ná tych maſz przykładziech/ ktorać zá piſmo święte ſtánie.

54:
Maſz ktemu wtych żywoćiech żywą ná ſercách á nie ná cżernidle Ewányeliją/
55:
ktorać zá wſzytko piſmo Prorockie y Apoſtolſkie ſtać może. bo to co oni ná kárćie
56:
piſali/ to ći ná ſercach y w vcżynku wyrázili/ piſmo piſane nie cżernidłem ále du=

strona: A4v

1:
chem Bożym. Z tákich ſie kſiąg Ewányelijey Apoſtoł chlubi mowiąc: wy ieſte=
2:
śćie liſt y kſięgi náſze/ piſane ná wáſzych ſercách ktore wſzyſcy ludzie cżytáć y wie=
3:
dzieć onim mogą. Widziſz iákoć do tákich kſiąg y do tákiey Ewányelijey vkázu=
4:
ie/ y ćiebie odſyła mowiąc: cżytáć tákie wáſze piſmo y wiedzieć onim wſzyſcy mo=
5:
gą. bo iáko żywy obraz rychley wzruſzy á niżli málowány: ták żywa Ewányelija
6:
wprzykłádzie y żyćiu rychley ći ſie wpożytek duchowny obroći. Naydzieſz y w
7:
tych żywoćiech máło nie wszytkie przednieysze hiſtorie y żywoty z Biblijey z kto=
8:
rych też wielką ochłodę y poćiechę odnieść możeſz. Maſz piękną zábáwę wdomu
9:
cżáſow tych ktoreby ná prożnośći trawić miał/ á zwłaſzcżá gdy ku náuce
10:
práwie domownikow twoich/ dziatek/ y cżeladki vcżynić chcesz. Maſz y wchoro=
11:
bách á ſmutku y teſknośći piękną ochłodę/ ktorać głowy trudnym ruzumieniem
12:
nie z fráſuie/ á ſerceć rádośći y deſzcżem duchá świętego pokropi y nápełni ie do=
13:
brą wolą y ziárnem/ ktore pożytek z cżáſem vrodzić może. Nákoniec ná wſzyt=
14:
kich pożytkow ſumowánie to beſpiecżnie rzec mogę/ iż żaden święty bez cżytánia
15:
tákich żywotow świętym y wielkim v Bogá nie zoſtał. y żaden ich żywotow nie
16:
piſał áni rozbierał/ ktoryby znácżney światobliwośći ſwey ſławy wkośćiele Bo=
17:
żym nie zoſtáwił. Táka ma własność zábáwá ná takim cżytániu.
18:
Iż piſmo świete cżytánie nam żywotow świętych y przykłády ich
19:
przekłada y záleca Cap: 2.
20:
OKrom inych pożytkow y potrzeb piſmá świetego ten ieſt niemnieyſzy iż wnim
21:
ſpráwy á żywoty oycow świętych wypiſane ſą/ dla przykłádow y pobutki náſzey/
22:
ku náśládowániu cnot ich: żebychmy ſie ták iáko oni Pánu Bogu podobáć mogli.
23:
przetoż Ablowę niewinność/ Noego wboiaźni Bożey doſkonáłość/ Abráámowę
24:
wiárę/ Izáákowe poſłuſzeńſtwo/ Iákobowę ćierpliwość/ Iozefowę cżyſtość/ Moy
25:
zeſzowę łáſkáwość/ Aáronowe nabożeńſtwo/ Fineeſowe nád złemi pomſtę/ Ioſue
26:
go y Káleba przy Bogu ſtátecżność/ Sámſonowe męſtwo/ Sámuelowę ſpráwiedliwość/
27:
Dawidowę pokutę y pokorę. Sálomonowę mądrość/ Ezechiaſzowe
28:
płákánie/ Ioſuego ofiary/ Iobowe vćierpienie/ Tobiaſzowe iáłmużny/ Iudyty
29:
poſty y cżyſtość/ Heſtorowę miłość ku ludu ſwemu/ Máchábeuſzow o dom Boży
30:
y obronę wiáry woyny: y inych wiela krolow y prorokow y ludzi pobożnych cno=
31:
ty/ przed ocży nam ſtáwi zakon ſtáry y nowy. y ſtáwić ie nam każe piſmo święte
32:
mowiąc: Sławmy męże chwalebne y oyce náſze ludzie wielkie wcnoćie/ madrość
33:
ich niech ludzie wypowiádaią/ á chwałę ich niech kośćioł oznaymia. y poczynáiąc
34:
od Enochá áż do Oniáſzá o ktorem ieſt wkſięgách Máchábeyſkich/ długą letánią
35:
poważnemi ſłowy wychwála wyſokie cnoty ich y dáry Boſkie wnich. Ich przy=
36:
kłády dla nas piſane ſą iáko mowi piſmo o świętym Tobiaſzu: doznáwał go/ po=
37:
wiáda/ Pan Bog/ y to á to nań przepuſzcżał: áby potomnym dány był przykład
38:
ćierpliwośći/ iáko y świętego Iopá. Przetoż ſie iemi ludzie ſtárego zakonu pośi=
39:
lali y ná oczy ie ſobie kłádli: iáko czynił Mátátyás ſyny ſwe vpomináiąc/ áby od
40:
zakonu Bożego od ſtráſzyć ſie niedáli. Pomnićie/ práwi/ ná poſtępki oycow/ iá=
41:
ko ſie oni zá żywotá ſwego ſpráwowáli. Abram wpokuſie nálezion ieſt wierny/
42:
Iozef záchował wćięſzkośći ſwey roſkazánie Boſkie. rć. Tákże Apoſtoł Páweł
43:
święty przykłády y cnoty ich ná wierze budowáne wylicża/ y ku náśládowániu po
44:
dáie. y wylicżywſzy ich wiele (ktorych żywoty tu wſzytki naydzieſz) ták zámyka:
45:
przetoż y my máiąc świádkow/ to ieſt przykłádow y żywotow
46:
y ſpraw pobożnych świętych Bożych/ ſkłádáiąc ćiężar grzechow przez ćierpliwość
47:
kwapmy ſie wdrogę/ ktorąſmy przed ſie wzięli: to ieſt/ drogą tą ktorą oni przed
48:
námi vtarli. pátrząc ná Páná y ná miſtrzá wiáry náſzey/ ná tego ktory wſzytkie=
49:
go dokonał Páná Iezuſa.
50:
Iż niedoſyć ná tych żywoćiech ktore wpiśmie świętym mamy: á iż tám nie wſzytki ku zbudo=
51:
wániu poſpolitemu służą/ á inych nowego zakonu świętych ſzukáć potrzebá. Cap: 3.
52:
ALE podomno kto rzecże: á więc ia przeſtánę ná tych żywoćiech świętych kto=
53:
re mi ſą opiſáne wzakonie ſtárem y nowem: á do Biblijey ſie ſamey zániechawſzy
54:
inych/ vdam. Nie rádzę/ dla tych przycżyn. Naprzod żywot wgołem piſmie
świętym


strona: A5

1:
świętem trudno ma poſpolity cżłek bez niebeſpiecżeńſtwá vżywać/ żeby znich dla
2:
nie rozumienia y złego wykładu wzgorſzenia iákiego/ miáſto zbudowania nie od
3:
nioſł.
Zywoty w gołem piśmie ś. obrázić proſtego mogą.
Bo ty żywoty ktore mamy wſtárem zakonie (bo wnowym niemáſz żad=
4:
nego doſkonále/ okrom Páná Iezuſowego wypiſanego) nie ſą tylo proſtą hiſto=
5:
rią ále názwierzchowney powieśći máią zakryte w rozumieniu duchownym táie=
6:
mnice. ktorych kto niewidzi (á widzieć ie bardzo trudno nietylo proſtem ále y wiel
7:
kim wpiſmie Doktorom) rychło ſie zábije/ ná Noego pijáńſtwie/ ná Lotowym
8:
corek Sodomcżykom wydáwániu/ ná iegoż znimi ześćiu. zárázić ſie może kto z A=
9:
brámowego przy właſney żenie (co iáko táiemnicę Bożą Apoſtoł wykłáda) do
10:
ſłużebnice przyſtąpieniu. y zwiela żon Iákobowych/ y zbránia do małżeńſtwá dwu
11:
śioſtr rodzonych zbudowáć ſie nie rozumnemu y wtáiemnicách wiary świętey nie
12:
biegłemu trudno.
Gálát.
Tákże z pożycżánia á niewrácánia ludu z Egiptu wychodzą
13:
cego/ z Sámſonowych niewiaſt/ y z iego śmierći/ z ofiáry Iefty/ z cudzołoſtwá
14:
Ozeaſzá Proroká/ z żon y nałożnic Sálomonowych y z pienia iego o miłośći ſkry
15:
tey y duchowney/ niełácno wziąć dobry y táki iáko trzebá y duch Boży/ ktorym to
16:
ieſt piſano/ mieć chćiał przykład y pochop do dobrego/ temu ktory kośćielnego ła
17:
mánia tego chlebá y wykłádu niecżeka.
Tertulianus de praeſcr. Haer.
Opuſzcżam trudnośći ine y do kácerſt=
18:
wá zgołego piſmá przyſtęp/ oktorym ieden Doktor śmiał nápiſać/ iz ták vcżynio
19:
ne ieſt áby ſie wnim pyſzni śidlili/ y wieśili.
Malach. 2.Matt. 23.1.Cor. 3.Matt. 14.Luc. 10.Hebr. 13.
A pokorny ſyn poſłuſzeńſtwá ták rze
20:
cże: Niemnie Bibliją y piſmo zakonne/ ále kſiężey y ſtárſzym moim od Bogá wrę=
21:
ce dano. mnie z ich vſt kazano bráć/ y od nich ſie pytáć: im ięzyk á mnie vcho ka
22:
zano gotowe mieć: chleb to twárdy/ niech mi go Apoſtołowie rozłąmią: ty dwá
23:
złote piſmá ſtárego y nowego zakonu ſamárytan goſpodarzowi wręce dal nie
24:
mnie choremu. kſięża y duchowni opiekunowie moi ſą/ ono niech wiedzą iákie
25:
mnie zránionemu potráwy ſłużą/ gdyż oni zá zbáwienie moie odpowiedáć máią.
26:
Przetoż żeby beſpiecżniey z żywotow w Biblijey opiſanych pożytek bráć ſie ku poſpo
27:
litemu zbudowániu z kátolickim y kośćielnym wykłádem mogł: naydzieſz tu w=
28:
ſzytkich przednieyſzych świętych żywoty z piſmá ſtárego zakonu wybráne: ták iż
29:
przykłády ich máło nie wſzytki tobie pożytecżnieyſze tu ſą położone. czytayże to y
30:
vżyway ku zdrowiu twemu zbáwiennemu/ á o gołe ſie piſmo nie kuś/ iedno ten
31:
ktoremu páſterze dozwolili/ á zwłaſzcżá ná Polſkie wyłożonego. Ale ſie ſtrzeż/ á
32:
by ták nie mowił: doſyć mam ná tych żywoćiech ſtárego zakonu/ bo ſie bárzo ná
33:
tym omyliſz. Naprzod vcżyniſz wielką krzywdę zacnośći y przodkowániu nowego
34:
zakonu/ y vwlecżeſz łáſce hoyniey wylaney nań: zelżyſz oblubieńcę Chryſtuſowę/
35:
ktora rodzáynieyſza ieſt wświęte/ y vrodziwſze á wcnoty bogátſze ſyny ma/ niżli
36:
Synágogá/ y w wietſzey dáleko licżbie: y owſzem zniey ſie dopiero práwi święći
37:
zdoſkonáłośćią niebu y Chryſtuſowi przyſtoyną rodzić pocżęli. bo zakon ſtáry iá=
38:
ko mowi Apoſtoł nic ku doſkonáłośći nieprzywiodł/ nikogoż godnym niebá vcży
39:
nić y żadnemv wrot do ráiu otworzyć niemogł.
Hebr. 7.Galat. 4.
Wnowym ſie dopiero krew Chry
40:
ſtuſowá wylałá/ po ktorey buynie cnoty wſzytki weſzły/ y ſzerzyć ſie pocżęły. Idzże
41:
á mow doſyć mi ná ſtarego zakonu świetych żywotách: iákoby rzekł: niechcę ie=
42:
dno zdzieći máłych przykład bráć/ ná męże pátrzyć y znich ſie vcżyć nie
43:
będę. záwżdy mleko z ſáć wolę/ á potraw męſkich nigdy nieſkuſzę. Nie ták/ brá=
44:
ćie namilſzy/ ále obroćić ſie też maſz do świetych zakonu nowego/ ktorych y więt=
45:
ſzą licżbę y doſkonálſze poſtepki tobie ku náśladowániu/ iáko bliżſzych y domowych
46:
bráćiey ſpoſobnieyſze przykłády wſzelákiey pobożnośći y potrzeby do zbáwienia nay
47:
dzieſz. A niedziwuy ſie temu/ áni tego bierz záprzymowkę onym wielkim kro=
48:
lom y prorokom zakonu pierwſzego. bo poki ludzie Syná Bożego wćiele/ wzoru
49:
doſkonáłego żywotá y przykłádu ták wielkiego Krolá y Bogá niewidzieli: poty
50:
zupełnego wpobożnośći żyćiá nie prágnęli. poki też łaſki oney śiły y pomocy przez
51:
krew tegoż Páná nie wzięli: poty robić ták mocno niemogli. A komu ſie chćiá=
52:
ło wſtárem zakonie wzgárdy y od ludzi dla Bogá zápomnienia/ podeptánia/ y nie
53:
ſławy? gdyż świeckie ty cżći doſtátki ſtáry zakon iako igrzyſzcżá dziećiom nie do=
54:
ſkonáłym obiecował. Ale gdy ludzie Bogá wzgardzonego/ vbogiego/ nieſławne=
55:
go y podeptanego od świátá y wdziewictwie żywiącego vyzrzeli: hurmem ſie do
56:
zámiłowánia nędze dla Bogá y zbáwienia na tym świecie/ do czyſtośći/ do wzgár

strona: A5v

1:
dy świátá tego rzućili: y drudzy ſie od ludzi kryli/ tułáiąc ſie popuſtyniách/ iáko
2:
mowi Apoſtoł/ po gorách y dziurách ziemnych iákich ſie nawięcey wnowym zako
3:
nie náyduie. Gdy ludzie ogladáli Páná ſwego wcżyſtośći żyiącego/ gdy mátkę
4:
iego obaczyli iż sie bawić mężem niechćiałá/ w cżyſtośći ſwey wielki przywiley wro=
5:
dzaiu otrzymáłá: nietylo ſie do chowánia pánieńſtwa młodzieńcy y panny woy=
6:
ſkiem práwie rzućili/ ále y ći co żony iuż mieli/ wątpili/ po przyiętym chrzcie/ ie=
7:
śli mieć znim ſpołecżnośc mieli. ták buyno tá cnotá cżyſtośći y ine ná doſkonáło
8:
śći rady Chryſtuſowey zbudowáne zá kwitnęły wzakonie nowym. Lecż podo=
9:
bno rzecżeſz wnowym zakonie naydę to wſzytko cżego ſtáremu ku zupełnośći nie=
10:
doſtawáło. Naydzieſz wprzedoſkonáłem żywoćie Páná naſzego wszytko: ále iáko
11:
wgłowie/ y vćiebie záwżdy ta myśl tkwiać wſercu będzie: To Bog był łácno mu
12:
było cżynić co chćiał. Bo nas gnuśne ſzcżerych ludzi przykłády mocniey wzruſzá=
13:
ią: ktorzy iaſnośći Boſkiey wytrwáć niemogąc wołamy do Moyzeſzá: Ty zná=
14:
mi mow/ niech Pan BOG známi nie mowi. Co widząc Apoſtoł ták ſwych wzy
15:
wa: Náśláduyćie mnie iáko y ia Chryſtuſa náśláduię. Iákoby rzekł: bliżſzy wam
16:
y poteżnieyſzy zemnie przykład/ ktorym ieſt obłożony grzechem y vrodzony wgrze
17:
chu iáko y wy. Tákże y o Apoſtołách mowiemy: im widomie Duch święty dány
18:
ieſt/ ia tego dáru niemam/ tákiem być niemogę. Ale gdy ſie świątobliwość po=
19:
kázuie zludzi ſpoſpolitych: dopiero wymowki niemamy. Acż to ſie mowić może
20:
beſpiecżnie/ iż wpiſmie nowego zakonu żadnego świętego áni Apoſtołá żadnego
21:
żywot doſtátecżnie wypiſany nie ieſt. bo y tego oktorym tám nawiecey mámy to
22:
ieſt Apoſtołá Páwłá/ iáko y gdzie vmárł y ſkońcżył/ wpiſmie nienaydziem. Ieśli
23:
świętych z piſmá zakonu nowego y przykłádow ich tylo pátrzyć mamy/ tedyć ty=
24:
lo dwu męcżenniku miec y święćić będziem/ to ieſt Iaboká/ á Szczepaná. Tedyć y
25:
o Apoſtolech wiedzieć nie będziem/ iáko pomárli y ſkońcżyli. Nieday tego Bo=
26:
że abychmy wżyowtách świętych nowego zakonu tylo nápiſmo Apoſtolſkie kto=
27:
re ſie nákilkanaście tylo lat po zmartwychwſtániu Páńſkim śćiaga pátrzyć/ áby=
28:
ſmy ták święte Boże y licżbę ich kurcżyć/ ábyſmy żywotow ich nam przykłádnych
29:
oſtrádáć mieli? Wielkaby to ſzkodá nam byłá/ wielka niecżeść łáſce Chryſtuso=
30:
wey/ áby ſie ták ćieśnić miáłá/ w obietnicy iego ktorą oblubieńcę ſwoię w wiele
31:
dzieći nietylo liczbą ále cnotą vbogácić ſłowem ſwem Boſkiem obiecał. A ieśli ich
32:
ieſt wiecey gdzieſz ich ſpiſanych pátrzyć y ſzukáć? Szukáć tedy ich żywotow ma=
33:
my wkośćielnych piſmach Doktorow świetych y piſarzow Dzieiow kośćiołá Bo=
34:
żego y v ludzi ná to wybránych y wkſięgách od kośćiołá pochwalonych/ iako ſie tu
35:
vcżyniło.
36:
O piſarzách żywotow świętych. Cap: 4.
37:
SKárbu tego ták wielkiego nigdy kośćioł Duchem Bożem ſpráwiony nie zá=
38:
niechał y świecom tym pod łáwą gorzeć niedopuśćił: ále ie kładł ná świecżnik ſła
39:
wy y rozgłoſzenia wielkiego piſaniem y kázániem/ żeby świećiły domownikom w
40:
ſzytkim y ſynom Bożym. bo gdyż ſą więtſze y doſkonálſze y gęſtſze niżli wpiſmie ſtá=
41:
rego zakonu: wielkieby było świetokráyſtwo táić y kráść ich przykłády bliznim:
42:
wielkaby byłá nie wdzięcżność gdyby ich y Bogá w nich nie wychwalał. áby ſie o=
43:
na obietnicá Boſka im ziśćiłá: Pámiątká ich trwa od rodzáiu do rodzáiu/ á imię
44:
y ſławá ich zgłádzona nie będzie: Pámięć ſpráwiedliwego wbłogoſłáwieńſtwie/ á
45:
imię złośliwych ſprochnieie y śmierdzieć będzie. Bylibyſmy głupſzy niżli pogá=
46:
nie ktorzy ludzie mężne y záſłużone rzecżypoſpolitey áby ich pámięć nieginęłá/ ob=
47:
rázy/ piſmy/ y ſławieniem potomkom podáwáli. Przetoż naprzod święći Papie
48:
żowie męcżennicy/ poſtáwili piſárze Diakony/ áby nietylo śmierć ále dzieie y ſprá
49:
wy y żywoty onych świętych przebránych/ ktorzy fundáment wiáry krwią ſwoią
50:
polewáli/ pilnie ſpiſowác vmieli/ y ſami ſie miedzy káty ich ciſnąć y wniebeſpiecżeń
51:
ſtwo wdáiąc/ do więzenia ſie ich wkrádáli żeby ocżymá pátrzyli ná mężne poſtęp=
52:
ki ich/ ná ćierpliwość ich przedziwną/ á żeby to wypiſowáli. Krorych piſmá ko=
53:
śćioł podziś dzień ma/ y one cżyta/ y wedla nich dni ich święći y one wſłodkiey wo
54:
niey wſpomina/ ná káżdey Primie wkátedrálſkich kośćiołách. Ocżym ieſt y wy
55:
rok kośćielny. Toż po wſzytkim świećie kośćioły cżyniły y iedni drugim poſy=
56:
łáli: iako tu zrozumieſz zwielá mieyſc wtych żywoćiech. Naprzod tedy ći Diako[...]
nowie


strona: 1

1:
Dziennik.
2:
To ieſt/
3:
Zywoty świętych y obroki znich
4:
duchowne ná káżdy dzień przez cáły rok/ z kazáń
5:
mi krotkiemi ná świętá przednieyſze pewny
6:
dzień w rok máiące.
7:
Mieśiąc pierwſzy Stycżen.
8:
Iánuárius.
9:
W imię Páná náſzego Iezu Chryſtá/ ktory cżásy wſzytkie y dni ſtworzył/ y nie zlicżony=
10:
mi dobrodzieyſtwy ſwemi/ przykłády świętych/ y krwią męcżennikow ſwo=
11:
ich/ nápełnić ie racżył.
12:
Pierwſzy dzień Stycżniá.
13:
Oktawa Národzenia Bożego wedle ćiáłá/ y obrzezánia tegoſz Páná náſzego
14:
Iezu Chryſtá y Nowe láto.
15:
O obrzezániu Pánſkim ka=
16:
zánie y nápominánie krotkie.
17:
NIezmierna łáská nikomu nie ſpowinowá
18:
conego Bogá/ świátu ſie niewdzięcżnemu ziáwiłá:
19:
Syn Boży práwy/ dla nas z wyſokośći z
20:
ſtąpił/
Ioán. 1.Luce. 2.
á przedwiecżny bez pocżątku rodzony z Oycá/ z mátki
21:
ſię przecżyſtey dziś oſmy dzień/ vrodził: y ten ktory wſzytko
22:
ſtworzył/ ſtworzony ieſt: y niewidomy w Boſtwie/ ſtał ſię w
23:
ćiele widomym/ y z ludzmi iako práwy cżłowiek towárżyſkie przemieſzkał.
Bar.uch 3.
A co ie=
24:
ſzcże dźiwniey/ niecierpiętliwy ſtał ſię ćierpiącym/ y iuż dziś ná zakonną ránę Pan za
25:
konv młode ćiáło ſwe wydáie: ktore doroſłe ná ſrogie męki y śmierć wjdáć zá nas racżjł:
26:
ábyſmy/ wedle Proroká/ śinośćią iego zlecżeni/ y śmierćią iego ożywieni znim zmar
27:
twychwſtáiąc/ żywot bez końcá/ y wiecżne dobre mienie/ w Rayſkim kroleſtwie ośię
28:
gnąć mogli.
Ezái. 53.Dobra nowiná Ewánielia.
Toć ieſt twoiá Ewángelia y dobra nowiná/ Kolędá/ y Nowe láto two=
29:
ie/ Narodzie nieſzcżęſnego Iádámá/ ktora ćię ſamá/ w płácżu twym vtulić/ y w
30:
twoim przyrodzonym przeklęſtwie/ y w tewy nędzy twego pielgrzymowánia poćie=
31:
ſzyć/ y vweſelić może. Zá to wdzięcżnym ſercem dziękuiąc/ vſta ná chwale Bogá twe

strona: 2

1:
go ktoremu dziś ieſt dáne imię IEZVS to ieſt zbáwićiel/ otwarzáy. Bo ćiebie/
2:
ktory prawdziwie wżywasz S. imienia iego/ od wszytkich grzechow/ y nędze/ y śmier
3:
ći/ á ſkázy twey zbáwić/ y wſzytkiego ćię dobrego/ y nie odmienney ná wieki wiekom
4:
rádośći/ nábáwić może.
5:
Poznay wnim prawdziwą náturę ludzką/ y ćiáło nie zniebá przyniesione/ ále z o
6:
neyże ziemie/ z ktorey pierwſzy ociec twoy Iádam vcżyniony ieſt: y ze krwie nie poka=
7:
laney dziewice/ bez ſpráwy męſkiey vcżynione/ tobie (okrom grzechu) rowne. ktore
8:
tákże nędze/ zimno/ głod/ ćierpi/ y pierśi cżyſtych mátki ſwey pożywa/ y pieluſzká=
9:
mi śćiśnione/ zágrzewánia ypiáſtowánia potrzebuie: y dziś ráne/ iáko práwe/ á nie
10:
obłudne ludzkie ćiáło bierze/ y krew rozlewa. Dziwuy ſie á zdumieway/ iż ſię z tobą
11:
prochem/ y błotem zrownał Pan chwały/ á ták wielki ziemie y niebá tworcá/ ná
12:
twoię ſię poſługę poniżył/ y twoię náturę ludzką/ w Boſkiey Perſonie ſwoiey vcżćił:
13:
áby tá ziemiá (ktorąś obćiązony ieſt/ ktorey rzecżono: procheś y w proch ſię rozſy=
14:
pieſz) w nieśmiertelność nie ſkázytelnośći obroćić ſię mogłá.
15:
Pozna też y prawdziwego wedle ćiáłá ſyna Abráhámowego/ ktoremu na potwier
16:
dzenie obietnice/ o tym dziwnym Meſyaszu to piątno obrzezánia y znak przymie=
17:
rza náſzego z Bogiem dany ieſt: iż z iego krwie y potomſtwá/ wyniść miał ſyn ten tá
18:
ki/ z ktorego y błogoſłáwieńſtwo/ ná wſzytki Narody y dzieći Iádámowe wylać/ á
19:
przeklęctwo przyrodzone zgładzić przezeń/ y vpadek rodzaiu ludzkiego nápráwić ſię
20:
mial. Y przetoſz Pan obrzezány być chćiał/ ná pewność y viſzcżenie obietnice oney/
21:
iż nie zinąd/ iedno z pokolenia Abráhámá wyſzedł nam kwiát on ocżekiwány z roſzcż
22:
ki Ieſſe zbáwićiel z domu gory Syonſkiey. A gdy by ſię był nie obrzezał/ ſyn Abráhá
23:
mow/ y Dawidow názwány by być nie mogł.
24:
A ktemu tym tákim obrzezániem/ dał świádectwo ſtáremu zakonowi/ iż dobry/
25:
y od tegoſz Bogá ktorym ſam był/ iednym z Oycem/ y z Duchem S. dány ieſt: prze
26:
ćiw bluznierſtwu Heretyckiemu/ ktore mienić śmiáło/ iżby inny był ſtárego/ á in=
27:
ny Nowego zakonu dawcá. Przetoż ſam iáko ſwemu práwu/ wziąwſzy ná ſię ſłuże=
28:
bne przyrodzenie/ podlega: y ſam będąc oboygá zakonu tworcá/ przykazánie oyco=
29:
wſkie wedle przyietey nátury pełni. O nim proroctwo mowi: Ten ieſt Bog náſz/ á in
30:
ny znim zrownány nie będzie: ten wynálaſł wſzytkę drogę náuki/ y podał ią Iákobo
31:
wi ſłudze ſwemu y Izráelowi miłemu ſwemu: Potym ná ziemi widziány był/ y z lu
32:
dzmi pożył. Wſzákże iż on zakon był docżeśny/ nie doſkonáłym dány mało pożytecż
33:
ny/ y obćiązliwy Chryſtus Iezus tenże zakon/ ſwym poſłuſzeńſtwem/ w lepſzy obro
34:
ćił/ y ná ſwym go ćiele dokońcżywſzy z niego nam inny Nowy/ wieczny/ doſkoná=
35:
ły/ pożytecżny/ y lekki vcżynił.
36:
Docżeśny był ſtary. Bo tylo do cżáſu trwał/ poki ſię obietnice o Meſyaſzu nie
37:
ſkońcżyły: á poki/ (iáko mowi Apoſtoł) dziedzic w dziećińſtwie ku męſtwu y ſłuſzne
38:
mu wzroſtu/ nie przyſzedł. Nie był doſkonáły: bo był boiáźni ſłużebnicżey pełen/ á lu
39:
dzie ſtráſząc/ y docżeſnemi mękámi kárząc/ w niewolnicżym ſercu twárdym y ká=
40:
miennym zoſtáwował: iż nie zmiłośći ſynowſkiey/ ále zboiázni/ ná karánie ſię/ á nie
41:
ná łáſki oycowſkiey vtracenie ogladáiąc/ wolą Bożą ſłábo cżynili. Lecż dáleko rzecż
42:
ieſt doſkonálſza/ miłośćią ſię do pełnienia woley Bożey pobudzáć: ktory Duch ieſt
43:
właſny Nowemu zakonowi/ iáko piſmo mowi: Poſłał Bog ſyná ſwego/ z niewiáſty
44:
vcżynionego/ pod zakonem poſtánowionego/ áby tych odkupił/ ktorzy pod zako=
45:
nem byli: że byſmy przyſpoſobienie ſynowſkie przyiąć mogli. A iż ieſteśćie ſynowie
46:
Boży/ poáłał Bog Duchá ſyná ſwego w ſercá wáſze wołaiacego. Ojcże Oycże. Bądzże
47:
práwym ſynem/ zakonu nowego chrześćiáninie: á rozmiłowawſzy ſię oycá/ y dobrodzie
48:
iá ſwego/ ktory cię iuż nie tak ſtráſzyć ſrogośćią/ iáko miłośćią wielką/ karáć przez
49:
ſyná ſwego/ ná świát/ dla ćiebie zeſłánego/ pokazał/ przywodzić chce. Cżyń ocho=
50:
tnie świetą wolą iego/ poniewaſz ſynowſkie ſerce/ w lane w ćię ieſt/ á opoká twár=
51:
dośći iego/ oddaloná od ćiebie/ łáſką ćię Nowego Teſtámentu pośila. Máło był po
52:
żytecżny ſtáry zakon: Bo w ſwoich ſakrámenćiech/ y obrządkách/ znáki tylo gołe
53:
miał/ á rzecży ktore ſię imi znácżyły y ſkutku á wykonánia ich do przyśćia tego to
54:
Meſyaſzá cżekał/ y nikogoſz do wiecżńeyoycżyżny w prowádzić nie mogł/ aż wyſłu
55:
gá y rozlanie krwie niewinney Syná Bożego wnieśiona ieſt/ w ktorym ieſt zákon

strona: 3

1:
nowy poświęcony.
Heb. 10.Hebre. 8.1. Kor. 2.
Ktemu zá pracą ſwoię/ y robotę/ ſtáry zakon docżeſne miał ko=
2:
rzyśći: ziemię opływáiącą mlekiem y miodem/ ſpokoyne ná tym świecie pomieſzká=
3:
nie/ ſławę y gorę nád inne narody/ y inne dziećinne igrzyſká. Nowy lepak zá pracę
4:
ſwoię: cżeka ziemie żywiących/ y odpłáty oney wiecżney w niebie: ktorey drogośći
5:
y wielkośći oko nie przeyrzy/ y myſl nie obeymie. Był y ćięſzki bárzo ná ludzie zakon
6:
ſtáry/ y ſrogą opoką cżłonki dziećinne krwáwił/ y nie wypráwną wielkośćią y gęſto
7:
śćią y trudnośćią Ceremonyi/ y obrządkow ſwoich nieznośne iárzmo kładł na lu=
8:
dzie: o ktorym Piotr S. mowi: Iż go áni ſami/ áni oycowie ich nośić nie mogli. zá
9:
cżym przedſię ná przeſtępniki/ przeklęctwo obalał/ iáko mowi Moiżeſz: Przeklety
10:
ktory nie wypełni wſzytkiego/ co wtych kśięgách nápiſano ieſt.
Acto. 15.Stáry zakon ćięſzki/ ludzie w przeklęctwie zoſtáwował.Deute. 27.
Robić kazał/ á śiły/
11:
y łáſki/ do roboty nie dawał. Co Pan Bog ſprawić racżył/ dla tego: áby ſię ludzki
12:
hárdi narod/ niedołężnym y vłomnym znał/ do pełnienia woley Bożey: á prágnął
13:
tym chentliwiey/ łáſki oney/ Nowego zakonu/ ktoraby mu śiłę nowa y ſerce no=
14:
we/ do pełnienia S. zakonu iego przynioſłá. Szcżego oni S. ſtárzy oycowie ſię z wiel
15:
ką chęćią y wzdychániem ku zbáwićielowi przyſzłemu obracáli/ áby z nich innego lżey
16:
ſzego zakonu dániem przeklęctwo ſtárego ziął/ á vcżynił wnich przez zbáwićielá obie=
17:
cánego/ ſerce nowe/ y wlał w nie Duchá S. ná ochotne pełnienie przykazánia ſwego.
18:
Poniewaſz tobie ſię to ziśćieło wierny chrześćiáninie/ Pánu Bogu dziękuy iżeś ſię iuż
19:
tákiego Teſtámentu doczekał/ ktoryć z ſercá opocżyſtego/ mięśne y miękkie przez Du
20:
chá ſyná Bożego/ ktorego ná nas wylać racżył/ cżyni/ y z ćiebie ono nieznośne iárz=
21:
mo ſkłada/ y przeklęſtwo zá nim idące oddala. Co dziś Syn Boży ſpráwuie
22:
gdy obrzezánie ná ćiele ſwym vmarza/ y inne wſzytkie Ceremonie/ y ćiężary za=
23:
konne nosi zá nas/ áby nas ná wolność |Duchá ſwego wyſwobodził. Pſuie ná ſobie
24:
y tępi onę oſtrą ku obrzezániu opokę/ iako mocny kámień náſz/ y węgielnicá budo=
25:
wánia náſzego zbáwiennego. Ale przedſię ćiebie wierny Nowego/ zakonu Chrześćiá
26:
ninie/ przykłádem ſwym poſłuſzeńſtwá y duchownego obrzezánia náucża: ábyś ty
27:
wolny od Moiżeſzowego niedoſkonáłego/ y máło pożytecżnego/ y twárdego zako=
28:
nu będąc/ zakon Chryſtuſow doſkonáły/ doſkonále/ y wielce pożytecżny zpo
29:
żytkiem twoim/ y lekki z ochotą ſercá twego nośił.
Chryſtus poſłuſzeńſtwá náucża.
Bo nie przeto ćię wybawiáią
30:
y wolnośći dáią/ ábyś bez zakonnie á ſwowolnie żył/ á poddánośći żadney nie
31:
nioſł: Boże tego nie day: poniewaſz mowi Apoſtoł: bez zakonu będąc/ ieſtem w zako
32:
nie Chryſtuſowym: ále że byś to wſzytko coć Chryſtus w práwie y Teſtámenćie ſwym
33:
nie ná karćie/ ále ná ſercu piſanym zoſtáwił/ ochotnie/ iáko ſyn pełnił/ y zá to ſię nie
34:
dziennego mytá/ iáko robotny przychodzień/ ále dziedzictwá/ iáko ſyn ſprzjſpoſobiony
35:
ſpodziewał.
Chrześćiánie zakon máią Chryſtuſow á bez zakonni nie ſą.
Bo zbáwićiel twoy/ ácżćię z obrzezánia wybáwił/ ále ćię do Chrzſtu
36:
ktory y ſam dla przykłádu twego przyiął/ obwiązał: ábyś ty nie tylo ſam/ ále y dzia
37:
tecżki twoie/ w nim práwego odrodzenia ná ſyny Boże/ ſzukał: bez ktorego nikt zbá
38:
wion y dziećię żadne/ vcżeſznictwá męki Chryſtuſowey/ ná żywot wiecżny mieć nie
39:
może: Bo iáko z Iádámá ſię/ y krwie iego w przeklęſtwie rodząc/ bez woley náſzey/
40:
ſamym rodzenim mamy potępienie/ ták z Chryſtuſa przez chrzeſt S. w dziećińſtwie
41:
ſię odradzáiąc/ mamy zbáwienie.
Chrzeſt S. ná obrzezánie náſtąpił. Dziatki małe bez Chrzſtu zbáwione być nie mogą.
Obwiązánich my ſą/ y ná inne ſakrámenta/ y ná
42:
poſłuſzeńſtwo kośćiołá Chryſtuſowego/ y vrzędnikow iego.
Mátt. 18.Luce. 10.Więceſmy winni robić w Nowym zakonie.Mátt. 5.1. Petri 2.Hebr. 7.Acto. 7.
Y owſzem zakon Du=
43:
chá Chryſtuſowego/ y miłośći iego/ więcey dáleko robić niżłi on ſtáry winien ieſt:
44:
poniewaſz do roboty ma więtſzą łáſki pomoc/ więtſzą ochotę/ y więtſzą zapłátę. Ie
45:
ſli w ſtárym były święte/ y pobożne vcżynki/ y cnot Boſkich náſládowánie/ dáleko
46:
w nowym hoynieyſze być ma. Ieſli w ſtarym cżęſte były świętá/poſty/ trudzenia/
47:
ofiáry/ ſpiewánia kośćielne/ modlitwy/ y inne obrzędow kośćielnych święte zábá=
48:
wy: dáleko w Nowym Teſtámenćie/ więtſze być máią: w ktorym práwie iáko Piotr
49:
S. mowi/ ieſteś mi narod obrany/ krolewſkie kápłáńſtwo/ lud świety/ lud zákupio=
50:
ny/ ná opowiádánie dobroći tego/ ktory nas z ćiemnośći/ ná dziwną świátłość ſwo
51:
ię powołáć racżył. Cieleſne obrzezánie/ iáko y inne vſtáwy zwierzchnie zakonu o=
52:
nego grubego y ćieleſnego w duchowne obrácáć mámy/ z nápominánia gorącego o=
53:
nego Diakoná Szcżepaná obrzezowáć ſercá náſze winnichmy ſą: áby od złych myſli
54:
plugáwych/ gniewliwych/ zawiſnych/ wolne były/ y vſzy áby proznośći ſłow nie po=
55:
trżebnych y gorſzących nie ſłucháiąc ſwobodnymi ná ſłowá Bożego przyięćie zoſta=
wáli:


strona: 4

1:
wali: y ocży ſpożądliwośći świeckiey/ áby w niebo pátrzáć mogły/ á odwrocone od
2:
prożnośći świátá tego były: y ręce obrzezowáć mamy/ áby nic cudzego nie trzymá=
3:
iąc/ ná hoyne iáłmużny z ſwego zárobienia/ otworzone były: Y ięzyk áby odrzućiwſzy
4:
obmowy/ y mátáctwá/ y żárty/ y prozne ſłowá: ku ſławie Bożey/ y budowaniu bli=
5:
znego/ vſtá ſię náſze otwarzáły. Ták y ná wſzytkich cżłonkách y zmyłách zwierzchnych
6:
y wnętrznych ocżyśćienia/ y ze zbytkow obrzezáni/ day Boże/ abyſmy ſię ná onę Okta=
7:
wę/ wiecżney/ y oſtátney godziny/ Bogu/ w niepokalánym ſumnieniu/ y ćiele ſtá=
8:
wić mogli. Sześć dni roboty/ y prácey náſzey/ w zakonie Chryſtuſowym: Siodme=
9:
go odpocżywáć będziem s pánem bez ćiáł/ po śmierći: á ná oſmy on/ ſądu Bożego obu
10:
dzeni y z ćiáłmi náſzymi ſtániemy przed ſądem onym poſpolitym/ y ſtolicą ſpráwie=
11:
dliwą. Ná ktory ábyſmy práwie ochędożeny y zgrzechow wſzytkich obrzezáni y iá=
12:
ko oblubienicá niepokalána ſtánąć/ y ſtáwić ſię/ w onym kośćiele iego mogli: ſtá=
13:
raymy ſię poki nam ieſzcże tych ſześći dni zſtáie/ á cżás ieſt roboćie/ y prace tey miłey/
14:
w ſłodkim iárzmie zakonu Chryſtuſowego. Widziż/ wierny Chrześćiáninie/ iż
15:
iuż tęn rok minął/ á drugi idzie: cżás bieży á iáko wodá w byſtrey rzece vćieka/ á ná
16:
zad ſie nie wraca/ do śmierći iáko do kreſu/ dni ſię náſze przymykáią/ á iáko kámień
17:
zgory ná doł/ do niey lećiem. Oblicżże ſię/ bráćie moy miły/ coś przez ten rok ná twym
18:
duchownym kupiectwie zyſkał/ á coś vtráćił. á cżymeś ſię ná przyſzłe przygody opá=
19:
trzył: názad ſię obroć/ á przed ſię weyrzy. Wiem iz zá ſobą grzechy maſz: á przed to=
20:
bą smierć ſtráſzliwa/ y przygody do niey nie ſpodziane/ á rozmáite ſtoią: ſąd ſrogi/
21:
lidzbá trudna/ gorące piekło/ ćiáſna droga do niebá vlicżká/ wieki ná obie ſtronie bez koń
22:
cá. Ieſliś młody/ z tyłu ſię śmierći zdrádliwey obawiay: ieſliś ſtáry/ otoć iuż w ocży
23:
lęzie á śiwizná iáko pozew v drzwi twoich záwieſzony woła ná ćię/ ábyć ſię do ſądu
24:
gotował/ ieſli chcżeſz onę oktawę wiecżnego odpocżynienia święćić. Obrzezuy y odći
25:
nay zbytki y kochániá twoie/ ktore do grzechu przywodzą: lepiey tobie bez oká/ ręki y
26:
nogi/ to ieſt/ bez świeckiey y nawiętſzey w grzechu poćiechy/ mowi Pan. do niebá w
27:
niść/ niſzli tego tu krotko vżywáiąc/ wiecżne wpiekle męki ćierpieć. A ieſlić ſię ćięſzko
28:
zda co ná tey drodze zbáwienney: oto maſz imię to I E Z V S zbáwićiel/ ktory ſię
29:
dziś tobie ná poćiechę miánuie: ábyś wiedział o pewney pomocy twey: w tym imie
30:
niu I E Z V S zwyćiężyſz wſzytkie pokuſy twoie/ y moc nieprzyiacielá ćiebie do złe=
31:
go przywodzącego/ ſkruſzyſz/ śiły nowey doſtánienieſz/ y do dobrego ochotny będzieſz.
32:
W tym ſłodkim imieniu I E Z V S / wſzytki gorzkośći y nędze/ żywotá twego vto=
33:
piſz/ gdy ná iego mękę/ y żywot y obietnice wſpomniſz. W tym imieniu I E Z V S
34:
gdy ſię w śile/ y miłośći iego kocháć pocżnieſz/ á o ſwey właſney zwątpiſz/ będzieſz miał
35:
ochłodę w vpaleniu/ vćiecżkę w pogonieniu/ zamek w obronieniu/ moc w oſłábie=
36:
niu/ pokryćie w niepogodzie/ ſtanie pewne y port w potopie/ podporę w záchwie=
37:
niu/ zátrzymánie w poſliznieniu/ y wrotá do niebá w twym oſtátnim ſkonániu.
38:
Chwyćże ſię ręki ktorąć Chryſtus zá cię dziś obrzeczány á potym vkrzyżowány iáko
39:
Piotrowi tonącemu do pokuty podáie: wśiáday ná rącżego konia łáſki iego ktorać
40:
wtym imieniu I E Z V S przez krew báránká niewiennego/ ziednáłá. Tá cię łáſká
41:
iego gdy z ſercá dobry á Chrześćiáńſki żywot zácżnieſz/ ponieśie: robić będzieſz/ á pra
42:
cey nie vcżuieſz/ á złego bez końcá vydzieſz/ y dobr nigdy nie przebytych doſtánieſz/ y
43:
w dobrym weſołym ſumnieniu żyiąc/ mowić będzies :O IEZV przenaſłodſzy rozlany
44:
oleiek wonny imię twoie: niech ſkoſztuie iáka ieſt ſłodkość dobroći twoiey/ gdy mię
45:
nie wdzięcznego zdrowiem twym odkupuieſz/ gdy mię krwią twoią obmywaſz/ gdy
46:
mię złego á wgrzechu zátwárdziáłego długo cżekaſz/ á záraz według zaſługi mey nie gu
47:
biſz/ gdy mię ták łácno do pokuty przyimuieſz/ gdy mi grzechy odpuſzcżaſz/ gdy mi v=
48:
trácone dziedzictwo wracaſz/ gdy mię przenaświętſzym ćiáłom twoim karmiſz/ gdy
49:
mi zá máłą á nikcżemną robotę moię/ ktora w tobie y przez ćie ieſt/ wielka á nieſkoń
50:
cżoną zapłátę obiecuieſz. Dayże mi/ ábych to twoie imię I E Z V S nośił w ſercu/ ná
51:
ćię mile záwżdy wſpomináiąc: ábych to imię I E Z V S nośił w ćiele krwawe rány
52:
twoie w vmartwieniu cżłonkow y ſmyſłow moich/ pozdrawiáiąc: ábych to imię I.
53:
nośił w ſpráwách moich wſzytkich/ ná chwałę twoię obracáiąc. Nie day mi ſię w ni=
54:
cżym innym chlubić/ iedno w imieniu tym/ ktore ieſt wzywáne nád námi/ nád ktore
55:
innego nie máſz pod niebem/ w ktorym biśmy zbáwienie otrzymáć mieli. Tobie z oy
56:
cem y z Duchem S. niech będzie chwałá ná wieki wiekow. Amen.
57:
Wtory dzień Stycżniá.
58:
Zywot S. Euphrozyny Dziewice/ nápiſány
59:
przez Symeoná Metháphráſtá. Żyła około roku
60:
Páńſkiego 430.
61:
Acżkolwiek ſtan S. Małżeńſki dziewicżemu/ ktory ſkázy ćieleſney
62:
y przeklęcſtwa niewieśćiego nie zna/ nigdy rowien nie ieſt:
63:
wſzakże iáko piękne
go y no


strona: 13

1:
go y wonnego kwiatku ſławá do rozgi ſię y do korzeniá ná ktorym vroſł ſłusznie
2:
śćiąga: ták małżeńſwo wielkie ma zálecenie zdziewictwá/ ktore ſię ná nim y
3:
zniego rodzi. Przetoż wielki ſmutek rodzicom niepłodność zádáie/ gdy vtráty
4:
ſwoiey pośćignąć nie mogą. Wtym ſmutku był ieden zacny cżłek w Alexádryey
5:
ná imię Páphnucius/ zá cżaſu Theodozego Ceſarzá ſyná Arkáduſowego/ ktory bę
6:
dąc niepłodnośćią zſwoią małżonką od Paná Bogá náwiedżony prágnął bár=
7:
zo tey poćiechy áby był mogł być oycem názwány/ á iż był Bogoboyny/ á wie=
8:
dział od kogo ieſt wſzytko oycoſtwo/ ná niebie y ná ziemi: weſpołek zmałżonką
9:
ſwoią kuśił ſię oto modlitwámi/poſty/ iáłmużnámi/ y ſzukánim przycżyny ludzi
10:
świętych do Páná Bogá/ o ktorych świątobliwośći ſłyſzeć mogli/ á zwłaſzcżá ie
11:
dnego Puſtelniká/ ktorego bárzo modlitwie dufali/ ieſliby byli mogli zwoley to
12:
Bożey otrzymáć.
Ephes. 3. Zniepłodnych rodzicow od Bogá vproſzoná S. Euphrozyná
Wyſłucháni ſą/ corkę powili y dáli iey imię Eufrozyná/ to ieſt
13:
dobra rádość. Podroſłą náucżáli/ więcey duſznego rzemioſłá/ niſzli ćieleſnych tych
14:
y widomych y ſkázitelnych zabaw Prętko ſię przyimowáło to drogie ziele ná do
15:
brey ziemi/ wielki y nád mniemánie/ pochop/ w duchowieńſtwie bráłá corká ich.
16:
A będąc lat 12. mátkę pogrzebwſzy/ dawáłá znáć: iſz prożno po niey świeckich po=
17:
ćiech cżekáć oćiec miął poniewaſz duſza iey bárzo ſię w Pánu Bogu ſwym kochá
18:
łá á o innym ſtanie myſliłá. Oćiec zápomniawſzy iey powołánia miłośćią potom
19:
ſtwá z niey y wnucżąt vwiedziony/ zá mąſz ią obiecał. Gdy iuſz oſmnaście lat
20:
miáłá/ y tráfiło ſię iey z oycem ieden klaſztor náwiedzić.
Zywot zakonny máło co od Aniołow rozny.
Tám widząc ich dziwne o=
21:
no nabożeńſtwo/ y od świeckich rzecży oproznienie/ myſliłá ſobie w ſercu mo=
22:
wiąc: błogoſłáwiony táki żywot/ w ktorym y tu ná ziemi ták żyią: iż máło co ſą od
23:
Aniołow rozni/ y potym żywoćie wiecżney oney w niebie roſkoſzy vżywáią. Po
24:
tym do domu ſię wroćiwſzy/ dáleko ſię gorętſzą ku Pánu Bogu ſtáłá: ćiáłem y iego
25:
márnymi przypráwy gárdzić tym więcey pocżęłá: ták iż zimną wodą twarzy vmy
26:
wáć niechćiáłá/ lecż łzámi y poſty kropiąc iágody/ ſwoię duſzę vweſeláłá. Láncu=
27:
ſzki/ pereły/ złoto/ y pierśćionki/ obracáła ná ochędoſtwo duſzne/ á dáiąc to vbo=
28:
gim ná wiecżne ſię bogáctwo zdobywáłá. Miękkie odzienie zrzućiwſzy włośienni=
29:
cą trapiłá młode ćiáło ſwoie. Tákiemi ſię towárzyſzkámi nie báwiłá ktorym po=
30:
chlebſtwo y łágodność w uśćiech tkwiáłá: iedno w tych w ktorych zámiłowánie
31:
Bogá widziáłá.
Záchowánie S. Euphrozyny z młodośći.
Pletliwe báśni y rozmowy płonne/ y vſzu ſię iey dotknąć nie mo
32:
gły. Gdy ſię ktory duchowny w dom oycá iey tráfił/ znim rád świetych rozmow
33:
vżyłá: y iáko ſucha ziemiá zdeżdzu/ náuki ich świętej ſłucháiąc/ w cnoćiech y ſłuſzbie
34:
Bożey kwitnęłá. Y tráfiło ſię iey z idenym duchownym rozmowę mieć: ktory gdy
35:
poznał iey ſkłonność/ y ná pánieńſki á zakonny ſtan Boze powołánie: vpominał
36:
ią áby nie mieſzkáiąc dobre myſli ſwoie pełniłá: á nie oycowſkiey/ ále tego vtráćić ſię
37:
przyiázni báłá/ ktory rzekł: kto więcey miłuie oycá y mátkę niżli mnie/ godzien
38:
mnie nie ieſt. Cżym oná bárzo wżruſzoná / chcąc wykonáć przedſię wzięćie ſwoie/
39:
ſzukáłá rády od Páná Bogá iákoby chęć oycowſką/ y oblubieńcá świeckiego mi=
40:
łość/ przeſzkodzić iey nie mogłá.
Rádá do zátáienia ſię przed Oycem.
Y to nálázłá v siebie áby ſię odzienim męſkim po=
41:
krywſzy/ płeć ſwoię zátáiłá/ rozumieiąc iż iey oćiec we wszytkich pánieńſkich Kla=
42:
ſztorách ſzukáć miał y náleść mogł/ á w męſkim ſpodziewáć ſię iey nie mogł: Co v=
43:
cżyniłá nie mieſzkáiąc/ czás vpátrzywszy ták táiemnie iż nikt iey wiedzieć y zrozu=
44:
mieć nie mogł. Zmiátáiąc tedy niewieśćie ſzáty: znimi y niewieśćią nie potężność
45:
y wrodzoną boiazń zrzućiłá: á ſerce męſkie ná noſzenie Krzyżá Páná ſwego záraz z
46:
męſkim vbiorem oblokłá.
Sżáty męſkie y ſerce wzięłá ná ſię S. Euphrozyná.
Y opuſzcżáiąc dom bogáty/ y miłego oycá/ iedyna iego
47:
zebránia dziedzicżká/ Bogu drogę ſwoię polecáła. Y przyſzłá do iednego Klaſzto
48:
ru gdzie on był ſtárzec/ ktory ią v Páná Bogá oycu iáko rozumieli vprośił/ żądáiąc
49:
aby w ich S. towárzyſtwo przyiętá byłá. Pyta iey ſtárſzy/ mniemaiąc áby mę=
50:
ſzcżyzną byłá/ coś zacż/ ſkądeś/ iáko ćię zwą? Oná powie imię moie ieſt Smáragd/
51:
idę z dworu Ceſarſkiego (ták mowiłá chcąc ſię zátáić) opuśćiłem/ powiáda/ wszyt
52:
ki te márne świeckie rzecży/ á wziąłem przed ſię wáſz ten żywot zakonny. Miá
53:
ſto ono krolewſkie Alexándryą obrzidziłem ſobie/ bacżąc w nim ſzkodliwe zbáwie
54:
niu zábáwy: y od przyiaćioł y krewnych do ſłużby Bożey y ſzukánia rzecży niebie=
55:
ſkich przeſzkodzenia rozmáite. Tum o wáſzym żywoćie wiele dobrego ſłyſzał/ y rad

strona: 14

1:
bych był vcżeśnikiem S. towárzyſtwá wáſzego. Obácżył on ſtárſzy iż iego ſłowá
2:
dobre ſerce vkázowáły/ rzecże mu: Oto maſz Klaſztor/ Synu/ bronić ći go niech=
3:
cę/ ieſliż ſię iuż ták ná to rozmyſlił. Lecż iżeś młodj á ná trudny ſię żywot vdaieſz/ wo
4:
dzáć potrzebá będzie/ ktoryć by drogę y ſpoſob do ćiáſnego żywotá vkazał/ ktore
5:
go we wſzytkim ſłucháć maſz. A oná rzekłá. Y owſzem tego prágnę ábych miał/
6:
nie tylo iednego/ ále y wielu/ ieſliby ſię to wam zdáło/ náucżyćielow/ ktorzy by mię
7:
do cnot ś: ſpoſabiáli.
Fundáment cnot wſzytkich/ Posłuſzeńſtwo.
Gdy tedy ten fundámęnt mocny cnot wszytkich y żywotá po
8:
bożnego /to ieſt poſłuſzeńſtwo założyłá: daná ieſt nieiákiemu Agápiuſzowi/ cżłeku w
9:
rzecżách Boſkich biegłemu y wnamiętnośćiách ćieleſnych y świeckich práwie ob=
10:
vmárłemu/ żeby on iáko z grubey gliny/ nacżynie piękne y ſtołu Páńſkiego godne
11:
vcżynił. Nie miał o koło oney duſze S. trudńośći wielkiey/ doſyć było vkázáć/ ná
12:
iedno ſkinienie/ wſzytko to iuſz było práwie duchem Bożym ná iey ſercu wyryto/
13:
cżego on po niey prágnął/ á vcżyć iey chćiał. Ták iſz w krotkim cżáśie w ćwicżeniu o
14:
nym duſznym/ inne iákmiarz wſzytkę bráćią przechodziłá. Lecż zazdrośćiwy
15:
Smok/ ktory mniema áby świát wſzyſtek w gárśći nośił/ á przyćiſnąć do złego
16:
mogł/ dobrze żyw był/ prze ćięſzkość: pátrząc ná niewieśćią á vłomną płeć/ iáko
17:
mądrze z śideł ſię iego wywichłáłá y ku gorze ſię cnot S. dziwną pokorą/ y oſtro=
18:
żną rádą podnośiłá/ y ták ſię táiąc w ćiele młodym y ktemu niewieśćiem/ iego moc
19:
y chytrość tępiłá: oburzył ſię dziwnym iádem ná nię/ y podmioty wſzelákie w ſer=
20:
cu iey pokładáł/ ktoremi by iey vmyſł y przedſięwzięćie/ ábo rozerwáć/ ábo oſłábić
21:
mogł.
Pokuſy Szátáńſkie w zakonie.
Raz iey oycowſkie ośierocenie/ y ſmutek ktory mu táiemnym odeyśćiem zá
22:
dáłá/ y milość ku oycu przyrodzoną rozwodził y rozpalał/ mowiąc: ták okru=
23:
tną być możeſz ná oycá ktory ćię ná świát puśćił/ ták ćie miłuie y ták wiele dobre
24:
go zgotował.
Pokuſy od powinowátych.Od świtátá y ćiáłá.
Lecż oná w ſercu odpowiádáłá: ktory miłuie wiecey oycá niżli mnie
25:
(mowi Pan Bog) godzien mię nie ieſt. Drugi raz iey bogáctwo domu pełnego y ro
26:
ſkoſzy w nim przypominał. Drugdy poćiechę małżeńſtwá/ vrodę onego mło=
27:
dzieńcá/ zá ktorego byłá zmowioná/ kochánie ćieleſne/ vbiory y chwałę świecką
28:
ná myſl przywodził. Niekiedy záś towárzyſzek ochotę/ y rozmowy weſołe/ y in=
29:
ne świátá przyſmáki vkázowáł. Ale nigdy ná tey woynie nie wygrał: záwżdy gło
30:
wá iego od oney ſłábey płći y kwiátá młodośći zdeptána byłá: á z háńbą odyść mu=
31:
śiał. Gdy ſwego nic w Pánnie nie przewiodł/ zguby drugich y zgorſzenia z niey
32:
ſzukáć nieprzyiaćiel ludzki/ y vrodą á pięknośćią iey inne zakonniki záráżać po=
33:
cżął. Lecż iż y oni cżuli o ſobie/ onemu ſię poduſzcżániu mocnie y ſrogo ſtáwili: á
34:
wiedząc iż pokuſa oná y niemoc przedzey ſię zlecżyć nie mogłá/ iedno gdy by ią leká
35:
rzowi to ieſt Stárſzemu ſwemu oznaymili: powiedzą co ſię znimi działo/ y iáko ſro
36:
dze gábáni ſą pieknośćią oney oſoby Smáragdego. Co gdy ſtárſzy vſłyſzał/ wnet le
37:
kárſtwo dał/ ktorym pretko iáko zbáwienną wodą/ ogień on zápálcżywośći żą=
38:
dzey złey ieſt vgáſzony. Záwoła kſobie Smárágdá/ ktory o onych ich niepokoiách
39:
nic niewiedział/ y powie mu: Synu chcę ábyś ſię oſobno w iákiey celli zámknął
40:
cżyniąc powinność twoię/ z ktorey nigdy wychodzić/ áni z żadnym rozmowy mieć
41:
áni towárzyſtwá nie będzieſz: ſam Agápius potrzeby twoie opátrowáć ducho=
42:
wne y ćieleſne będzie. Co S: Eufrozyná z ochotą/ iáko głos Boży w poſłuſzeńſtwie
43:
przyięłá.
Pokuſy Stárſzemu oznaymione/ prętko ſię lecżą.Poſłuſzeńſtwo ná wiecżne zámknienie w Celli.
A ná ono ſię wiecżne więzienie chętliwie dla Páná Chryſtuſa podáłá/ prá
44:
gnąc też ſobie y onego pokoiu á oſobnośći/ w ktorym by ſobie wolnieyſzym rozmy
45:
ſlánim y modlitwą miłośći ku pánu Bogu przycżynić byłá mogłá. Tám w oney
46:
komorce nic zwycżáynego w nabożeńſtwie nie opuſzcżáłá/ ále racżey ſobie ieſzcże
47:
wiecey poſtow/ y nie ſpánia y modliwt przydáłá/ ták iż on Agápius bárzo ſię zdumie
48:
wał/ widząc táką ochotę do zbieránia ſkárbow duſznych. Co gdy drugim powiá=
49:
dał: niewymowny pochop przykłádem onym do więtſzey pobożnośći odnośili.
50:
Wracam ſię do oycá S. Eufrozyny. Gdy corki ſwey pilnie bárzo wielką żáło=
51:
śćią zrániony ſzukáiąc/ práwie po wſzytkim świećie ſługi rozeſławſzy/ náleść nie
52:
mogł: płácżem ſie vſtáwicżnym y wzdychánim ſerdecżnym trapił/ aſz do duchow=
53:
ney ſię poćiechy ná koniec do ſług Bożych vćiekł: zwłaſzcżá iſz dom ośieroćiáły
54:
y káżdy vbior y ſzátá corki iego/ ku ſmutku go wielkiemu pobudzáłá y nie było tey
55:
ktoreyby łzámi nie ſkropił. Szedł do klaſztoru do onego zwłaszcżá Oycá z ktorego

strona: 15

1:
modlitwy iáko rozumiał y wierzył corkę onę miał/ żáłoſne mu ſerce ſwe odkryie/
2:
proſząc áby ku ochłodzie ſwey mogł nie co przy nim przemięſkáć á żeby inną bráćią
3:
ſwoię w tym vżył/ żeby ſię v Páná Bogá włożyli ſwymi świetymi prośbámi/ áby ie
4:
mu Pan Bog ták drogiego ſkárbu zgubę obiáwił. Stáło ſię ták iáko prośił/ przy
5:
dáli y poſt cáły tydzień/ wſzákże wola Boża nie byłá/ áby obiáwioná oná dziwna
6:
zakonnicá być miáłá á iey poſtępkom świetym / nád ktore nic lepſzego nie máſz
7:
przeſzkodá ſię iáka ſtáć miáłá. Lepiey było oycu do cżáſu płákáć/ niſzli iey ná tákich
8:
cnotách vłomek iáki mieć. Ná oſtátek rzekł ſłowo poćieſzne on ſtárzec Páphnucemv :
9:
Nie ſmęć ſię/ Synu miły/ wſzákeś wierny Boży á nie pogánin/ ktorzy tylo tę świec
10:
ką poćiechę znáią/ á o oney niewidomey nic niewiedzą. wierzże mnie ſtáremu/ iżći
11:
z corką twoią Bog ieſt/ á z dobrym y świętym vmyſłem vſzłá.
Poćiehcá ſmutnego.
Boć by Bog nam
12:
gdy by w złym ſtanie byłá nie zátáił. A ták pokłoń ſię rozumowi y opátrznośći Bo
13:
ſkiey/ ktora y onę y ćiebie ſpráwuie/ á wiedz ieſli to tobie y iey ku zbáwieniu ſłuży/ iż
14:
ią ieſzcże w tym żywoćie oglądaſz/ ábo więc w wiecżney rádośći ſię ſpołem ogląda=
15:
ćie. Tymi ſłowy vćieſzony do domu ſię wrocił Páphnucyus.
16:
A gdy cżęſto do onego klaſztoru przychodził o nabożnieyſzych ſię zakonni=
17:
kách pytáiąc (Pátrz iáka to dziwna ſpráwá Boſka)/ vſłyſzy iſz w onym klaſztorze
18:
powiádáią o iednym bráćie/ ácż w zakonie młodym y w lećiech/ ále bárzo w ſłużbie
19:
Bożey gorącym/ y ku wyſokim y doſkonáłym cnotom pretko podnieśionym/ ná
20:
imię Smáragd/ ktory wyſoce vrodzonym y bogátym bedąc wſzytko porzućił/ y ten
21:
żywot ták nędzny obrał/ y w nim wielu innych przechodził: Pocżnie iego rozmo=
22:
wy prágnąć/ niewiedząc iſz to byłá corká iego. vcżyniwſzy tedy ſobie przez Agápiu=
23:
ſzá do niey przyſtęp/ zábáwić ſię chćiał świetą rozmową iey.
Oćiec corki ſwey Euphrozyny nie poznał.
Lecż oná oycá vyrza=
24:
wſzy y poznawſzy/ namiętnośćią ku oycu zwyćiężona/ vgáśić przyrodzenia iedno
25:
łzámi nie mogłá: ktore łzy oćiec/ ſkruſzonemu y nabożnemu iey ſercu przycżytáiąc
26:
corki ſwey nie poznał/ prze onę twarz iey/ poſty y nie ſpánim wyſuſzoną y zmienio
27:
ną. Oná przyrodzenie zwyćiężywſzy y tego co byłá zámilcżawſzy/ duchowne y ku
28:
miłośći Bożey zápaláiące rozmowy znim miáłá/ y wielcego vćieſzyłá: ták iſz wy=
29:
chodząc/ Agápiuſzowi znał ſię być wiele zá to powinien/ iſz ſię ſtał godnjm rozmowy
30:
ták wielkiego cżłeká.
31:
Gdy tedy S. Euphrozyná táki żywot przez lat trzydzieśći y ośm wiodłá á niko=
32:
mu znáiomą nie byłá/ gdy ſię iey iuſz koniec żywotá przybliżył/ do oycá ſwego kto
33:
ry z zrządzenia Bożego ná ten ſię cżás do klasztoru tráfił/ wſkazáłá/ áby do trzećie=
34:
go dniá w klasztorze zoſtał/ dáiąc znáć iſz tego z poćiechą vżyie. On to bárzo rad
35:
vcżynił/ zwłaſzcżá iż záwżdy co o ſwey miłey corce vſłyſzeć chćiał. A gdy dzień trze
36:
ći przyſzedł/ wezwáłá go k ſobie y rzekłá: Yſz mi iuſz Pan Bog ktory mię w opiekę
37:
ſwoię wziął do tego przywiodł/ iżem w ſwym przedśiewzięćiu do koncá wytrwá=
38:
łá/ vżycżáiąc siły ná to/ iuſz teſz ćiebie chcę/ z wielkiey teſknośći wybáwić/ y o cor=
39:
ce twey to co wiem tobie oznaymić/ bo wiem iáko tego prágnieſz.
Euphrozyná oycu ſię ſwemu przed śmierćią oznaymiłá.
Wiedzże moy
40:
namilſzy oycże/ yżem ia ieſt corká twoiá (y vkazáłá mu twarz iáko naiáśniey mo=
41:
głá) á chcąc ſię zátáić wzięłám ty ſzáty ná ſię/ ábych wolnieyſzą w bogomyſlnośći
42:
zoſtáłá/ y przeſzkody tey ktorąby mi miłość twoiá oycowſka vcżynić mogłá/ vſzłá:
43:
tymem od Bogá mego obdárzona byłá/ iſz pátrząc ná ćiebie oycá mego/ ná ſwy=
44:
mem przedſięwzięćiu vſzkodzoná nie ieſt. Teraz ná to ćię tu Bog poſłał/ ábyś ćiáło
45:
moie ktorem z ćiebie wzięłá pogrzebł. To mowiąc pádłá y Duchá oddáłá ſtworzy
46:
ćielowi ſwemu.
Smierć S. Euphrozyny.
A oćiec rzecżą nie ſpodziáną przeſtráſzony/ vpadł/ zá nią ná ziemię
47:
iáko vmárły/ aſz wodą twarz iego Agápius polać muśiał. A gdy k ſobie przyſzedł
48:
pytał go Agápius co mu ſię ſtáło/ iſz ták omdlał? vyzrzałem odpowie/ rzecży ták
49:
dziwne/ iſz bych znimi rad vmárł. Potym płácżem ono vmárłe ćiáło pole=
50:
waiąc wołał: Corko namilſza moiá cżemuś miſię dawniey nie oznaymiłá/ cże=
51:
muś mię w tákim żywoćie zá towárzyſzá nie wzięłá? Iákom ćię nędznik máiąc w
52:
ręku nie poznał? A niewiem płákáćli śmierći twey/ cżyli ſię z niey rádowáć? Przy=
53:
rodzenie płakáć każe/ boś ty mnie pogrześć corko miáłá/ ále żywot taki ktory dziś
54:
odpłátę ſwoię wziął/ ſmućić ſię zákázuie. Boże day mi ćię tam ná tym weſelu oblu
55:
bieńcá twego rychło oględáć. Gdy ſię tego inni bráćia zakonni dowiedzieli wiel=

strona: 16

1:
ce ſę także zdumieli/ á ieden ſię przed drugim vbiegáiąc do cáłowánia przybytku
2:
Duchá S. tráfiło ſię iſz ieden ná iedno oko vłomny/ ſkoro S. iey ćiáłá dotknął przey
3:
rzał. Zwielkim tedy weſelem miedzy innymi S. oycy pogrzeb iey dáli. A oćiec iey
4:
Páfuncius támże w tym klaſztorze zakon przyiąwſzy/ w teyże komorce y ná teyże
5:
rogoży ná ktorey corká iego legáłá/ żywotá dokonáł. Będąc tam ná ſłuſzbie Bo
6:
żey przez lat dzieśięć ku chwale Bogu Oycu Synu y Duchu S. Amen.
7:
Obrok Duchowny z tey żywey Ewángeliey.
8:
NAleziony ſkarb w roli/ każe Pan táić/ poki ſię oná rola nie knpi/ á ku ná=
9:
ſzey dzierżáwie nie przyidzie: Bo iáko pieniądze y złoto/ ma rozboynikow wiele/ kto
10:
rzy ſię iáko mogą/ zdrádą y mocą/ o nię kuſzą: ták duchowne dobrá/ máią teſz nieprzy
11:
iaćioł wiele/ ktorzy z nich nie opátrzne y nie cżuyne Chrześćiány rozbijáią. Skarb
12:
pobożnego ieſt Chryſtus/ y tá drogá ktora nabliższa ieſt do niego: zwłaſzcżá powołánie ná żywot
13:
bogomyſlny/ ktory rozdziału z świátem/ y z iego zábawkámi potrzebuie.
Matt. 19.
Co acż nie ieſt wſzyt
14:
kim poſpolite: (Bo iáko Pan mowi/ nie wſzyſcy słowá tego przyimuią) wſzakze kośćioł Bo=
15:
ży nigdy bez tákich nie ieſt/ ktorzy wszytko dla tego nálezionego ſkárbu prżedáią/ á tę ro=
16:
lą ná ktorey ſię náyduie kupiuą.
Nieprzyiaćiele S. myſlom/ krew/ y zábawá świecka.
Ten ſkarb gdy nálázłá S. Eufrozyná/ mądrze go bárzo zátá
17:
iłá. boiąc ſię áby go iey chytry rozboynik/ krwie y powinowáctwá przyrodzonego/ nie wy=
18:
dárł: á złodziey zabáwy świeckiey/ nie vkradł. Wielcy to dwá nieprzyiaćiele myſlom świę=
19:
tym/ y miłośći Chryſtuſowey/ w ktorey ſię kto chce pomnożyć/ muśi ſię ná nie dobrze opátrzyć.
20:
Nie zowże tego kłamſtwem/ iż ſię mężem być mieniłá S. Eufrozyná. Bo męſkie ná ty nieprzy
21:
iáćioły ſerce miáłá: y nic od rzecży nie mowiłá/ gdy ſię Smáragdem zwáłá. Bo z cżyſtym ſer
22:
cem y ćiáłem ofiáruiąc ſię Bogu drogim kámieniem (iáko S. Wáwrzyniec męczennik Pánien
23:
ki názywał) zoſtáła.
Prudenti in vita S. Laurentij.Szat męſkich/ niewieśćie kiędy ſię vżywáć nie godzi.
Szat teſz męſkich/ niewieśćie w zakonie ſtárym vżywáć zákazowano: y ni=
24:
gdy to nie przyſtoi/ gdzie nie práwość iáka y zły koniec mieyſce ma: lecż gdy tego ku obronie
25:
zdrowia/ vżywáć ſię godzi: dáleko więcey ku záſzcżyceniu zbáwienia duſznego/ y ku doſkonáłe mv
26:
woley Bożey wypełnieniu. Dziwuię ſię wſzytkim tey Pánienki nie wysławionym cnotam: ále
27:
dwiemá więcey: pohámowániu ięzyká/ á dziwnemu posłuſzeńſtwu. Yſz miłośćią oycá miłego
28:
ſwego/ ktorego wielce cżćilá y miłowáłá/ przemożona nie ieſt/ áby mu byłá słowo iedno/ oſo
29:
bie żnáć dáłá. Tá mię teſz niegdy w Iozephie onym ſtátecżność ku zdumieniu przywodzi: iſz ſię
30:
ták nie rychło bráćiey oney ſwey miłey/ oznaymił: á łes pohámowáć nie mogąc/ ięzyk hámował.
Ięzyká pohámowánie y dobrá ſwego zámilcżenie wielka cnotá

31:
Wiele ich ieſt/ ktorzy poſt/ nie ſpánie/ bolenie wytrwáią/ á milcżenia ná rzecżách y namię=
32:
tnośćiách wielkich nie zdzierżą. ktorzy ſię mękámi nie vymą/ á miłoſierdziem przemozeni by=
33:
wáią. Pátrz y tákie posłuſzeńſtwo/ ná iedno ſkinienie ſtárſzego/ y dla zgorſzenia bliżnich/
34:
tákie więzienie ćięſzkie/ aſz do śmierći podięłá. Prawie Bogu ktory w ſtárſzym mowił posłuſzną
35:
aſz do śmierći zoſtáłá. A gdzieſz tych białych głow krnąbrność/ ktore/ iedney okráſy z głowy/
36:
ktorą ſię bliżni gorſzy y do złego pobutkę bierze/ ziąć niechcą?
Posłuſzeńſtwo cnoty ſzcżepi.
Abo gdzie tych posłuſzeńſtwo/
37:
ktorzy ſię z łácnych rzecży ſtárſzym wymawiáią? Miey/ Synu miły/ posłuſzne y powolne po=
38:
rządnym ſtárſzym twym ſerce/ y pokorną myſl ku nim/ á iuſz cnoty wſzytki maſz. Bo ſamo po=
39:
słuſzeńſtwo/ cnoty wſzytki ſzcżepi y ſzcżepionych dochowywa.

strona: 20


23:
Cżwąrty dzien Stycżniá.
24:
Zywot S. Martyny Męcżenniczki Rzymián=
25:
ki/ wypiſány z Kśiag z ſtarodawná piſanych/ z kto=
26:
rych tenże żywot wybrał Ado Tremireńſki Biſkup:
27:
Zyłá o koło roku Páńſkiego. 224.
28:
ZA cżaſu Alexándrá Ceſarzá przenáſladowniká Chrześć=
29:
áńſkiego/ rodzáiu zacnego Pánná y bogáctwy wielkiemi obdárzoná/
30:
W Rzymie/ ná imię Mártyná/ śmiele w Chryſtuſa Páná náſzego vwie=
31:
rzyłá: á záras porzućiwſzy roſkoſzy świeckie/ ktorych drudzy na már=
32:
ność ſkázy tey ćielſney vzywáią / máietność ſwoię vbogim rozdáłá/ y wiárę Chrze
33:
śćiáńſką vczynkámi dobrymi/ y pánieńſkim cżyſtem żywotem zdobiła: á iáko ná
34:
plácu woiennym ná wſzytki náiázdy ſzátáńſkie/ cżuyną a gotową ſtałá. Gdy ſię
35:
o iey pobożnym y Chrześćiáńſkim żywoćie Ceſarz Alexánder dowiedział: poſłał
36:
do niey Witaliſa Komeſa/ y Káſiuſa komorniká ſwego/ to wſkázuiąc: Iſz Ale=
37:
xánder Pan świátá wſzytkiego/ ćiebie iáko Rzymſkiey zacnośći/ y ſláchectwá pá=
38:
nienkę wielce waży: iedno tego po tobie chce/ ábyś Apollinowi Bogu wielkiemu
39:
ofiárę cżyniłá. Oná nic innego nie rzekłá iedno/ iſz ia ſamá do Ceſarza przyidę.
40:
Co gdy vczyniłá zdworem y z przyiaćiołmi ſwemi/ przyiął ią wdzięcżnie Alexán=
41:
der (mniemáiác áby roſkazániu iego doſyć vcżynić/ á wiele innych Chrześćian do
42:
iego Bogow ſwym przykłádem przywieść chćiáłá) y pięknymi ſłowy y obitenicámi
43:
vżywał iey/ áby ſię Apollinowi pokłoniłá. A oná rzekłá: To mi racżey roſkázuy/
44:
ábych ia Bogu żywemu ofiárę cżyniłá/ temu ktory wſzytko ſtworzył/ á ten Apol=
45:
lo pohánbion był/ á nie śmiał ſię o ty kuśić/ ktorzy nádzieię pokładáią w Pánie y
46:
zbáwićielu náſzym Iezuśie. Tedy ią do kośćiołá Apollinowego wieść kazał: gdzie
47:
gdy modlitwę cżyniłá/ trzęśienim ziemie miáſto ſię wzruſzyło/ cżęść ſię kośćiołá o
48:
báliłá/ á báłwan on wproch ſię rozſypał/ y wiele pogáńſkich kápłanow y ludu po
49:
bił. Cżym rozgniewány Ceſarz nie znáiąc prze ślepotę ſwoię mocy Bożey/ kazał
50:
Pánnę policżkowáć/ y żeláznymi hakámi drápáć ták długo/ aſz mordercy iey ſprá=
51:
cowáni krzykną. My ſami męcżąc ią/ zmęcżeni ieſteſmy. Bo widziem cżterzech
52:
mężow iáſnych przy niey/ ktorzy ią pośiláią/ á ná nas ty męki/ ktorymi ią dręcże=
53:
my obracáią. Ceſarz tym bárziey poruſzony kazał ią ná ziemi położywſzy ná o=
54:
ſtrych ſkorupách obrácáć: A oná ocży w niebo podnoſząc mowiłá. Nádzieio mo=
55:
iá Iezu Chryſte/ wyſłuchay mię/ a day ſtátecżne wyćierpienie/ á tych ktorzy mię
56:
mecżą/ obiáśni y obroć ſercá ku ſobie. Gdy ſię ták modliłá/ wnet oni ktorzy ią

strona: 21

1:
męcżyli/ á było ich ośm ktorzy do nog iey vpádli/ proſząc áby im odpuśćiłá. Rze
2:
kłá im S. Mártyná. Ieſli ſię náwrácáćie á wierzyćie/ z cáłego ſercá w Páná náſzego
3:
Iezu Chryſta/ ktory płáćić będzie káżdemv według vcżynkow iego / wiecżney zapłáty
4:
vżyiećie: á ieſli niechcećie/ w męki ſtráſzliwe bez końcá w pádniećie. A oni krzyknę
5:
li: wierzemy. Y obroćiwſzy ſę do Ceſarzá śmiele powiedzieli. My tákiey tobie po
6:
ſługi/ dáley cżynić niechcemy/ áni ſię Bogom twoim iuſz kłániáć będziemy: ponzá
7:
lichmy moc Páná Iezuſa práwego Bogá/ ták iáko nas tá Mártyná náucżyłá.
Mordercy S. Mártyny náwroceni/ męcenniki zoſtáli.
A on
8:
okrutnik kazał ie rozmáićie męcżyć y pośćináć. Oni krzyż S. ná ſię kłádąc/ ocho
9:
tnie ſzyie podáli. Drugiego dniá zrozumiawſzy ſtátecżność Mártiny S. kazał ią
10:
nágą po wſzytkim ćiele rzezáć: ále oná ſtátecżnie to ćierpiáła.
Wielkie meki S. Mártyny.
Co widząc Ceſarz ka
11:
zał ią ná cżterzech palách rośpietą/ kiymi bić śiedmiom żołnierzom/ po dwu/ ná
12:
odmiánę. A oná ſię przedſię znich śmiałá ták długo: áſz ſami żołnierze prośili/ á=
13:
by przeſtáć mogli/ cżuiąc więtſze ná ſobie ſtrapienię niżli ná niey.
Wtłuſtośći ſkwárzoná S. Mártyná.
Potym do ćie=
14:
mnice wſzádzona y wtłuſtośći gorącey ſkwárzona byłá: ále wymęcżyć wiecey nie
15:
mogli/ iedńo chwałę Iezuſowę vſtáwicżną w vſtách iey. Y byłá ſłyſzaná dziwna
16:
Muzyká chwały Bożey przyniey w więzieniu nocy oney.
Muzyká chwały Bożey przy męcżeńſtwie S. Mártyny.
Záś wiedzioná byłá do
17:
kośćiołá Dyány/ áby tám ofiárę Boginiey cżyniłá: ſkoro znák krzyżá S. ná ſię w=
18:
łożyłá/ Cżárt ktory tám był z wrzaſkiem vćiekł/ y ſprętká piorun vderzył/ y on
19:
báłwan rozgromił y kośćioł obálił/ wiele ludzi pogáńſkich pobiwſzy. Tu ſię iuſz
20:
Ceſarz zlękł y podał ią Iuſyjnowi ſtárośćie/ áby ią ieſzcże męcżjł/ y do ofiar Bogom
21:
przymuśił. Y kazał ią drugi raz ná palu rośćiagnąć/ y ćiáło ná niey rzezáć/ y pier
22:
śi iey podrzynáć: áſz ſto y ośmnaśćie ran odnioſłá.
Podrzynánie pierśi.
A mniemáiąc áby iuſz ſkoná=
23:
łá męcżyć ią przeſtáli. Ale gdy obacżyli iſz ieſzcże żywa/ rzekli: á chceſz Mártyno
24:
Bogom ofiárowáć? oná odpowiedziáłá: mam Páná Bogá mego Iezu Chryſtá/
25:
brzidkim Bogom wáſzym kłániáć ſię niechce. A iſz ſtać y chodzić nie mogłá/ zło=
26:
żoná z palu onego/ ná łoſzku do ćiemnice donieſli. Y oznaymił Iuſtinus Ceſarzo
27:
wi o nie zwyćiężoney ſtátecżnośći iey. A on ią záſię lwowi ſrogiemu ná pożárćie
28:
podáć kazał. Lecż Lew v nog ſię iey połozył/ á ćiáłá pánieńſkiego nie obráził:
29:
á wracáiąc ſię do ſwey iámy powinowátego Ceſarſkiego zábil.
Lwowi rzuconá S. Mártyná.
Po dwu dniu ka=
30:
zano iey ieſzcże ofiáry cżynić. A ona mowiłá: cżyńćie co chcećie/ od mego mię Pá=
31:
ná Iezuſa nigdy nie oddzielićie. Y kazano ią znowu záwieśić y oſękámi zeláznymi
32:
drápáć/ aſz do kośći/ y ſamy kośći gołe/ oſtrym żalázem áſz do mozgu pzerażáiąc.
33:
Tedy wołał wozny: znay Mártino Dyánę zá Boginią á wolna będzieſz. Oná
34:
teſz wołáłá: mam Iezu Chryſtá zá Bogá/ iáko wierna Chrześćiánká/ á zbáwie=
35:
nie máiąc/ poháńbioná nie będę. Iuſz śiły mordercom nieſtawáło/ aſz rozgnie=
36:
wány Alexander/ w ogień ią wielki wrzućić kazał. Ná ktory tákie wiátry y deſzdż
37:
zniebá ſpadł/ iſz ogień rozmiotał y pogáśił. Widząc to Ceſarz/ Cżárom ono przy
38:
cżytał/ y włoſy iey zgłowy ogolić roſkazał. A gdy ią gołą vyrzał/ śmiać ſię z niey
39:
pocżął/ mowiąc: Iuſz dáley mocy mieć nie będzieſz/ á to twárde ſerce odmienić
40:
muśiſz: Lecż oná ſtátecżnośći ſwey nie náruſzyłá.
W ogień wrzuconá y cudownie wybáwioná S. Mártyná.
Kazał ią tedy w kośćiele Dyany
41:
zámknąwſzy głodem morzyć. Ale ſię oná modlitwą y chwałą Bożą karmiłá/ y
42:
to vprośiłá/ iſz on báłwan Dyány ſkruſzony/ w proch ſię obroćił. Tedyć Ceſarz
43:
widząc nie zwyćiężoną ſtátecżność iey/ wywieść ią z miáſtá y śćiąć kazał: Y ták
44:
z weſelem chwáląc Páná Iezu Chryſtá zakońcżyłá żywot/ y Koronę męcżeńſką od=
45:
nioſłá/ ná cżeść oblubieńca ſwego/ ktoremu z Oycem y Duchem S. chwałá ninie
46:
y ná wieki. AMEN.
47:
Obrok duchowny z tego żywotá.
48:
O nie zwyćiężona ćierzpliwośći/ w Chryſtuśie Pánie náſzym/ ktora ták mdłą
49:
á nie potężną płeć pánieńſką mężną cżyni/ á ná niewieśćim/ młodym/ w doſtátku y roſko
50:
ſzy vchowanym ćiele/ ták oſtre żelázo tępi/ á wiáry y miłośći Chryſtuſowey z ſercá y z
51:
vſt ſobie wydrzeć nie dopuśći. Drogi ſkarb/ drogo święći kupowáli/ ná wielką
52:
zaplátę ćięſzko robili. Acż nieſą/ iáko mowi Apoſtoł/ przyrownáne męcżeńſtwá tego żywota/
53:
do chwały ktora ſię w nas obiáwi: wſzákże ná ośięgnienie nie widomey oney korony/ wſzytko
54:
co mieli ſadzili/ máietność/ sławę/ zdrowie/ żywot y męki ktore iedno wymyſlić złość okru=
55:
tnikow mogłá/ áby ſię tylo przy ſamym Chryſtuśie zoſtáli.
Roma. 8.
Ták hoyni byli do wylania krwie

strona: 22

1:
y bránia ná ſię boleśći/ iſz ręce mordercom vſtawáły/ á ich ćierpliwosć nie vátawáłá/ śiłá mę
2:
cżących ie mgláłá/ á ćierpiących panienek chęć ku więtſzem mękom trwáłá. Tá ieſt ćierpliwość/
3:
y wiárá świętych twych twoich Chryſte Iezu. Ci ſą ktorzy ſzli przez wielkie vćiſki y obmyli
4:
ſzáty ſwoie we krwi báránkowey/ przetoſz ſą przed ſtolicą Bożą/ y służą mu wednie y wnocy
5:
w kośćiele iego/ á ten co śiedzi ná ſtolicy mieſzkáć w nich będzie.
Apocalip. 13. et. 7.
Iuſz daley nie łákną áni prá=
6:
gną/ báránek ktory ieſt weyśrzodku ſtolice ſpráwuie ie y poprowádzi do rzek żywotá/ y otrze
7:
Pan Bog wſzelką łzę z ocżu ich. Ci ſą ktorym rzecżono/ ſmutek waſz obroći ſię wam w weſele/ kto
8:
rego nikt wam nie odeymie. A my co cżyniem leniwi brzuchowie/ pátrżąc ná ty ták młode y śłá
9:
bey płći pánienki/ iáko ták ćięſzko ná ſwe zbáwienie robiąc/ cżemu ſię wżdy nie wzbudzamy/ á
10:
byſmy pracą ſobie w pokućie S. zádawáli/ á krzyſz Chryſtuſow ochotnie ná ſię bráli. Ieſli nie
11:
mamy tych/ ktorzy by nas/ dla imienia Bożego męcżyli: wżdy ná dobrey woley y prágnieniu
12:
tego ſzcżęśćia/
13:
ábych my dla zámiłowánia Chryſtuſowego krew kędy rozłać
14:
y żywot ten położyć mogli/ niechay nam nie ſchodzi: á tym cżáſem cżyńmy ſobie koronę męcżeńſką/ w ćierpliwośći
15:
S. robiąc: miłuymy nieprzyiaćioły náſze/ y życżmy dobrze tym ktorzy nas nie náwidzą; w prze
16:
łożeńſtwie pokory/ w doſtátku głodu/ w dobrym mieniu vboſtwá/ w weſelu płácżu zá grzechy
17:
náſze záżyimy/ y tám gdzie by kto ſwym żądzom świeckim doſyć cżynić mogł/ pohámuy á v=
18:
martwiay áppetyty twoie/ y vdręcżáy cżłonki twoie ná ziemi/ á męcżeńſką koronę tákiemi po=
19:
ſtępki ziednáć ſobie możemy.
20:
Ná dzień trzech Krolow kazánie krotkie.
Sżoſty dzień Stycżniá.

21:
NIewycżerpáne miłośierdzie ſwoie okázuiąc nam Pan Bog
22:
nie tylko ſyná ſwego dla nas poſłał/ aby tu ná tey niſkiey ziemi nam nie=
23:
doſtoynym ſłużył/ y brzemioná grzechow náſzych ná ſobie noſząc wſzytko
24:
zbáwienie náſze ſpráwił:
Mátt. 20.
ále teſz ná ták wyſoką łáſkę/ ábyſmy iey vżyć mogli/ ocży
25:
nam otworzył/ y zbáłwochwálſtwá ſproſnego powołał nas do wiáry przeſławney:
26:
w ktorey nam oznáymił/ wielkie imię ſwoie/ y tego iedynego ſyná ſwego iemu w
27:
Boſtwie rownego/ y niebieſką świátłośćią á gwiazdą Duchá ſwego/ ſercá náſze
28:
do niego przyćiągnął.
Ioán. 6.
A co by nam po ſkárbie zákopánym? Co po drogim kámie=
29:
niu temu/ kto ſię ná nim nie zna/ á oſzácowáć go y pożytku zniego ſobie przywieść
30:
nieumie? Co by było tym krolom pożytecżno/ iſz ſię ſyn Boży w Bethleem náro=
31:
dził/ gdy byli gwiázdy tey nieuyrzeli/ vyrzawſzy nie zrozumieli/ zrozumiawſzy
32:
nie ſzukáli/ á ſzukáiąc nie nálezli? Wielkie to á nie wyáławione dobrodzieyſtwo/
33:
kogo Pan Bog tą nowiną obwieśći/ y ſerce iego do wiáry ſpráwi/ y do owcżár=
34:
niey go ſwoiey y kośćiołá ſwego przygárnie. Szczera ieſt łáſká iego powołánie do
35:
wiary świetey/ ktorą nas Pán Bog vprzedza w miłośierdziu ſwym/ á ktorą
36:
nam przed wſzytką zaſługą náſzą dáie.
Láſká vprzedzáiąca/ y powołánie do wiáry wielki dar ieſt Boży.
A iáko ći trzey krolowie tákiey gwiazdy
37:
dla nich ná powietrzu vcżynionej godni być mogli? Máło bjło innych Mędrcow
38:
y Krolow ná wſchod ſłońcá/ máłoli było wdow zá cżáſu Eliaſzá/ iáko Pan mo=
39:
wi/ máłoli było innych trędowátych zá cżáſu Elizeuſzá?
Luc.: 4.
á przedſię inne opuśći=
40:
wſzy Pan Bog/ tych tylo trzech ná ten czás tákim poſelſtwem/ obiáśnienim/ y ro
41:
zumem obdárzył. Iáko oni domyſlić ſię mogli/ po niemym znáku oney gwiazdy:
42:
iſz ſię národził Krol y Pan ich ná ziemi/ ten co niebo y ziemię ſtworzył?
Bog ſam trzy Krole do wiáry ſpráwił y co gwiazdá oná znácżyłá oznaymił.Mátt. 5.Ecle. 52.
Przecho=
43:
dził ten domyſł wſzytkę mądrość ich: ſam Bog pálcem Duchá ſwego ná ſercách to
44:
ich napiſał/ y táką wiárę z dáru ſwego niebieſkiego w nie wlać ſam racżył. Toſz
45:
ſię známi narody od Izrálelá oddzielonymi y niegdy báłwochwálcy porzuconymi/
46:
ſtáło/ gwiazdą ſwoią/ Pan Bog/ to ieſt poſłáńcy ſwymi (ktorzy ſię w piśmie
gwiazdá.


strona: 26

1:
gwiazdami/ świátłośćią/ y ſłońcem zową) od Apoſtolſkiey y Rzymſkiey Piotrá ś.
2:
ſtolice obwieśćić nas niegodne racżył/ y oznaymił nam Syná ſwego namilſzego/
3:
dla nas tu národzonego y vkrzyzowánego / y nas bez Bogá/ bez Chryſtuſa/ bez ná=
4:
dzieie/ do obietnic Bożych będące/ do vcżeſnictwá ſynow ſwoich/ powołał/ y w dom
5:
ſwoy w ktorym Bogá znáią wprowádził: gdzie iáko w Bethleem/ chlebá iednego
6:
náuki y Sákrámentow niebieſkich/ pożywáiąc/ iednym ſię chlebem ſtáiem/ y dzie
7:
dzictwo ſynow Bożjch bierzem.
Powołánie náſze do wiáry Trzem Krolom rowne.Epheſ. 2.Pſal. 47.
A iákośmy my tákiej łáſki godni być mogli? kto z
8:
nas tákie rzecży trudne y rozumowi niepodobne w mowić mogł? iákośmy ná tá=
9:
kim zakonie Chrześćiáńſkim/ ktory ieſt przyrodzeniu y ſkłonnośćiom náſzym świe
10:
ckim y ćieleſnym przećiwny/ przeſtali? ſamá to ieſt y ſzcżera gwiazdá Bożá/ ktorą
11:
myſli náſze zgotował/ wiárę nam/ dar niebieſki ſwoy w ſercá náſze wlał/ y tákim
12:
nas powołánim vcżćić racżył.
1. Cor. 10.Philip. 1.Wiárá dar Boży.Mátt. 4.
Máłoli było kámienia z ktorego ſobie Pan Bog
13:
ſynow Abráhámowych nácżynić/ y lud ſobie ku cżći ſwoiey ſtworzyć mogł y záw=
14:
żdy może?
Rom. 10.
Ale nas z oſobliwey łáſki ſwey nie zápominał/ á narod náſz obrał/ y to
15:
leśne drzewo/ kwáśne iábłká rodząće/ w pień ſłodkiego korzeniá Syná ſwego w=
16:
ſzcżepić/ z ſzcżerey ſzćżodrobliwośći ſwoiey/ nie zániechał. Przeto iáko ten dzień pier
17:
wiaſtkow náſzych Trzech Krolow/ ták y to powołánie y obiáśnienie náſze/ do
18:
wiáry y iednośći Kośćiołá Bożego/ ſławić/ y w nim ſię vkocháć/ y gorąco zá nie
19:
Pánu Bogu dziekowáć/ ácż záwżdy/ ále dziś oſobliwie winni ieſteſmy. W ktorey
20:
łáſce powołánia náſzego/ y w wierze nam dáney/ ábyſmy prácowáli á robili/ y nie
21:
darmo iey (iáko Apoſtoł mowi) bráli/ á powołánie to náſze/ iáko drugi vpominá/
22:
dobrymi vcżynki pewnieyſze cżynili: mámy wzor ná tych Pátryárchach náſzych
23:
Trzech Krolách.
2. Cori. 6.2. Petri. 1.w Wierze prácować y robić winniſmy ſą.
Prztypátrz ſię namileyſzy Chrześćiáninie/ iáko oni powołánie
24:
ſwoie vcżćili/ y wziąwſzy wiárę/ iáko wniey robili/ iáką ochotę y poſłuſzeńſtwo ná
25:
głos Boży/ y ná znak onęy gwiazdy do ſzukánia Páná ſwego/ pokazáli: iáka byłá
26:
ich ćierpliwość/ praca/ y męſtwo w ſzukániu: iáka rádość w nálezieniu: iáká poko=
27:
rá w pokłonie: iákie nabożeńſtwo y ſzcżodrobliwość w ofierze: iáka powolność w
28:
przeſtrodże Anielſkiey.
Posłuſzeńſtwo trzech Krolow.
Nie długo ſię rozmyſláli/ ſkoro głos Boży zá vyrzenim o=
29:
ney gwiazdy do ſercá ich przyſzedł: wśiádayćie/ ſzukayćie Krolá niebá y ziemie/
30:
ktory ſię teras národził: iedzćie rychło/ pokłońćie mu ſię/ nábierzćie dárow/ odday
31:
ćie mu vpominki y powinną poddáność wáſzę: o iáko ſię poſłuſznie y ochotnie do
32:
tego porwáli? Day Boże nam do pokuty z grzechow/ do Sákrámentow kośćiel
33:
nych/ do dobrych vcżynkow/ w kthorych Chryſtuſa náyduiem/ ták prętkie
34:
y chętliwe powſtánie.
Mátt. 25.
Nie cżyniłá im przeſzkody y oćiągánia/ dáleka/ tru=
35:
dna/ niebeśpiecżna drogá: nie ćięſzko im było/ opuśćić páńſtwá ſwe/ wcżá=
36:
ſy/ domy/ żony/ dziatki ſwoie: Nie roſcżytáli/ rychłoli y iáko ſię wroćim: ále z
37:
onym powolnym Abráhámem/ z ziemie/ zrodzáiu/ y od powinowátych ſwoich wy=
38:
chodząc/ wſzytko ná tego wolą y opiekę ſpuſzcżáli/ ktory im iácháć kazał do ziemie
39:
ktorą im on ſam vkázáć miał. O wilegá á dziwná powolność/ y ſlepe poſłuſzeń=
40:
ſtwo/ iakoś ty ieſt pierwſzym kámieniem budowánia Chryſtuſowego: y nie vmieſz
41:
ſię znicżegoſz wymowić/ á żadnać trudność do cżynienia woley Bożey nie przeſzko
42:
dzi.
Praca w powołániu Chrześćiáńſkim.
Bacż/ Cny Chrześćiáninie/ iáko ći w powołániu do wiáry S. prácowáli/ á
43:
opuśćiwſzy roſkoſzy/ ná nędze/ powłocżenie/ niebeśpiecżeńſtwo/ w ktorym y zdro
44:
wie ſwoie ſadzili/ vdać ſię muśieli: w wielkim vtrudzeniu ſwym poćiechy duchow=
45:
ney ſzukáiąc. A my iáko ſię wymowim/ ktorzy toſz powołánie máiąc/ leniſtwá
46:
wſzelákiego do rzecży wierze y zbáwieniu ſłużących vżywamy/ ná głos ſię Boży nie
47:
ruſzamy/ nátchnienia Duchá S. przeſłuchywamy/ bez roboty chcemy przyść do
48:
zapłáty/ bez vtrudzenia do pociechy: zyſkowáć ſobie prácą w iárzmie Chryſtuſo=
49:
wym obietnic Bożych niechcemy.
Láſká Boża ieſt iáko rzemiosło ktorym nierobiący nic niema.
Nie vbeśpiecżay ſię ná łáſkę tobie Chrześćiáni=
50:
nie/ w wierze y w powołáńiu twym/ przez Chrzeſt S. dáną. Bo tá ieſt iáko rzemio
51:
ſło zyſkowne/ y bárzo pożytecżne: rzemioſło vmieć/ á rzemioſłem nie robić/ vboſtwá
52:
y głodu ieſt przycżyną. Nigdy táki [bogátym] nie będzie: ále racżey karanie záſłuży/ iſz dáry
53:
Boże wziął nádáremno: y pieniądze páńſkie/ ná zyſk dáne zákopał: ktore w do=
54:
brych á prácowitych rękách y Pánu wielki pożytek cżynić máią/ y ſługę w zapłá=
55:
ćie páńſkiey vbogáćić mogą.
Mądrość tych krolow iſz ſię do Hierulálem vdáli do Doktorow kośćielnjch.
Obácż roſtropność ich wielką/ iſz ſię o Krolu Zy
56:
dowſkim pytáiąc do Hieruzálem przyiecháli (ábo ie oná gwiazdá tám przywiodłá)

strona: 27

1:
gdzie byli Doktorowie zakonni/ y w piśmie vcżeni/ ná Káthedrze Moiżeszowey/
2:
z ktorych rozumieć lepiey y náucżyć ſię doſkonáley mogli/ tego co oná gwiazdá vka
3:
zowałá. Bo ten ieſt obycżay Boſkiego zrządzenia: iſz tych ktore Duchem ſwym S.
4:
obiáśnia/ záwżdy do porządnych nauczjćielow kościelnych ſług ſwoich odſyła. Ták
5:
iako y Korneliuſza do Piotrá S. y Páwłá do Anániaſzá y Rzezáńcá onego do Phi
6:
lippá odeſłał.
Acto. 10.Acto 9.Acto 8.
Pan Bog tych ktore Duchem S. oświeca/ do kościelnych sług ſwoich odſyła.Biblia y piſmo tłumácżá potrzebuie.
Przeto wielki ieſt nie rozum tych/ ktorzy okrom Hieruzalem/
7:
to ieſt kośćiołá y vrzędnikow iego porządnych/ zrozumieć chcą wolą Bożą/ y mieć
8:
prawdziwe ſłowo iego. Biblia y piſmo bez kośćielnego rozumienia y wykłádu do
9:
zbáwienia nikomu nie poſłuży: ále racżey kacerſtwá zniey ku ſwey zgubie buyny á
10:
ſwowolny rozum wycżerpnie/ á do zdrowey náuki krom wodzá á poſłáńcá porzą
11:
dnego y namieſtniká Chryſtuſowego nie tráfi. Náyduie ſię y wielkie a práwie mę
12:
cżeńſkie ſerce w tych pobożnych Krolách/ iſz przed Tyrránem wielkim Herodem
13:
krolem ná on cżás Zydowſkim/ pytáć ſię o innym/ okrom niego/ krolu Zydow=
14:
ſkim śmieli: innemu pokłon zoſtáwuiąc/ a Herodowi tego tytułu vwłocżąc.
Męſtwo wiełkie y ſerce Męczennicże wtych krolách.
Ro
15:
zumieli dobrze/ y ſami z śiebie/ iſz krolowie towárzyſzá ná pańſtwie nie rádzi wi=
16:
dzą/ a woyny wielkie oto podnoſzą/ y żywot ſwoy ſadzą/ áby ſię przy pánowániu
17:
zoſtáli: á zwłaſzcżá ten Herod/ ktory o to wielkiey trudnośći vżył/ y krwie wiele ro
18:
zlał/ nie mogł dobrym okiem ná ty pátrzyć/ ktorzy o innym Pánie w iego páń=
19:
ſtwie/ okrom iego ſamego wiedzieć chćieli. Y bez watpienia potráćić ie chćiał/ y
20:
z tym nowonárodzonym Pánem ich. wſzákże oni tym ſię odſtráſzyć do wyznánia y
21:
ſzukánia páná ſwego nie dali/ y będąc w ręku Tyrráná/ woleli pod vtrátą zdro=
22:
wia ſwego/ dom Herodow bogáty y ſyny iego pyſzno vbráne y świeckiey cżći peł=
23:
ne/ ſtym krolewſkim Tytułem mijáć/ á innego w żłobie vbogiego ſzukáć. Day nam
24:
Boże tákie męſtwo/ ábyſmy Herodom/ náſzym świeckim boiázniom/ od dobrego y
25:
drogi ktora do Chryſtuſa wiedzie/ odſtraſzyć ſię nie dáli. Zdrádliwy Herod potrá
26:
cić ich niechćiał/ áſzby mu pierwey dziećiątko Páná Iezuſa/ vkazáli/ znim zá=
27:
raz myſlił Tyrran krew ich rozlać. Lecż mieli obrońcę ſwego y wodzá Bogá/ kto=
28:
ry ich ſtrożem był: y z oney ie mocy okrutniká wybáwił. Skoro z miáſtá wyiechá=
29:
li/ onę im gwiazdę vkazał/ ktora ie do Bethleem przyprowádziłá/ do onego
30:
páłacu/ gdzie krol niebá y ziemie powity leżał. Y tám wſzedſzy/ nalezli dziećiat=
31:
ko powite z Mátką przenaświętſzą.
Vboſtwem Páná náſzego nie obrázili ſię Trżey Krolowie.
Szopá zgniła byłá tám páłacem/ ſtáynia po=
32:
koiem/ żłob łoſzkiem/ drábiny namiotem/ siáno pośćielą/ Iozeph wſzytkim dwo=
33:
rem. Y wielce ſię rozrádowáli/ iſz nalezli Páná ſwego/ koniec y zalpátę ták dłu=
34:
giey drogi/ y wielkiey prace ſwoiey.
Wielka wiárá Trzech Krolow.
O niewyſłowiona wiárá tych ludzi/ iako ſię
35:
táką podłośćią y zwierzchnym poniżenim nie obráziłá/ á ná ták przykrym kamie=
36:
niu nie poſliznęłá ſię nogá ich. Y podobnaſz to rzecż/ mili Mędrćy/ áby to dziećię
37:
ná ktore pátrzyćie więtſzy rozum miało/ niżli wy ták wzięći y dorośli/ iſz go zá pá
38:
na/ wodzá y ſprawcę wáſzego bráć chcećie? Iáko ſię tey dziećinie wrząd dáiećie/ kto
39:
ra nie mowi/ áni ſię zda rozumieć? iako was ten bronić ma/ ktory ſam piáſtun=
40:
ki potrzebuie? iáko was ten żywić ma/ ktory ſam v pierśi mácierzynſkich wiśi?
41:
Iáko was ten vbogácić ma/ ná ktorego tak vboſtwo wielkie pátrzyćie? Niewſtyd
42:
li was tey ſproſney ſtáynie/ w ktorey páná ſwego ſzukáć chcećie/ tám gdzie bydłá ſzu
43:
káią? możećieli wierzyć iſz Pan y Bog wáſz ná táką nędzę przyſzedł? Lecż wiárá
44:
ich nieprzemożona ná tákie pokuſy odpowiadáłá/ á iáko ogień od wiátru tym ſię
45:
więcey ſzerzyłá/ mowiąc: Gwiazdá ná niebie záwieść nas nie może/ yżali ktoremv kro
46:
lowi ná świećie tákie świádectwo niebo dawáło? ſerce ſię náſze ráduie/ wierzem
47:
iſz to ieſt krol niebá y ziemie/ obráżáć ſię iego máłośćią/ vboſtwem/ y poniżeniem
48:
nie mamy: Bo nędzá tá iego nie zmuſu ieſt/ ále zwoley/ ták on to dla nas ſię po=
49:
niżyć chćiał/ y pokory nas vcżyć. Podzmy co rychley dobywaymy ſkárbow/ á po
50:
kłon cżyniąc ofiáruymj iemu duſzę/ ćiáło y máiętność náſze/ ku wſzelákiemu poddáń
51:
ſtwu iáko pánu y Bogu náſzemu/ kmiećieś my y ſtworzenie iego/ná toś my ty przy
52:
iecháli. Wyznaymy złotem/ iſz on ieſt krolem náſzym/ ktoremuś my dań y pod=
53:
dáńſtwo winni ſą: wyznaymy kádzidłem/ iſz on ieſt Bogiem práwym náſzym/ kto
54:
remu kádzenie y ofiárá ſłuży: wyznaymy iſz on ieſt práwym dla nas nie dawno v=
55:
rodzonym cżłowiekiem/ ktory vmrzeć y pogrzebion zá nas być ma. A iſz ná on
56:
cżás do iego poſługi przybyć nie będziem mogli/ zoſtawmy Mirrhę ná pogrzeb ie=

strona: 28

1:
go/ y ná pomázánie S. ciáłá iego. Y ſzli pokłonili ſię pierwey ná koláná/ potym
2:
padli ná twarzy ſwoie/ iáko Bogu ſwemv / y przyſtapiwſzy nogi dziećiątecżká cáłowá
3:
li/ y z táką ſię pokorą vniżyli/ iáka ſtworzeniu przećiw ſtworzyćielowi ſwemu przy
4:
ſtoyną ieſt. O byśmy táką wiárę ácż záwżdy/ ále oſobliwie przy ołtarzu mieli/
5:
gdzie iey tákiey y pokłonu tákiego nawięcey vżywamy.
Pokłon naświętſzemu Ciáłu Bożemu na ołtarzu.Chryzoſt. in Epis. 1.Corint. Hom. 24.
Nic ſię oſobámi chlebá y
6:
winá y nie podobnośćią rozumu ludzkiego nie obrażáiąc/ winni ieſteſmy Boſki
7:
pokłon cżynić/ wiedząc iſz tám tenże ieſt Syn Boży Chryſtus Bog náſz obecny/ pod
8:
widomymi oſobámi: O cżym ták ieden święty y ſtáry Doktor mowi. To ćiáło
9:
(ktore ieſt ná ołtarżu ) weżłobie Krolowie witáli/ á mężowie (niegdy) bezbożni y
10:
grubi vcżyniwſzy dáleką drogę/ z wielką mu ſię boiáznią y przeſtráchem pokłoni=
11:
li. Náſláduymyſz wżdy tych ludzi obcych my/ coś my iuſz ſą niebieſcy ſąśiedzi. Oni
12:
nic innego iedno żłob á ſtáynią nie widzieli: tego co ty tu widziſz tám nie było: w=
13:
ſzákże wielką vcżćiwość y pocżeſność cżynili. A ty widziſz (Chryſtuſa) nie w żło=
14:
bie ále ná Ołtárzu/ nie widziſz białey głowy/ coby go ná ręku piáſtowáłá/ ále Ká=
15:
płaná. To ten S. mowi. Náſláduymyſz y my tych oycow náſzych/ á ieſli żywą wiá
16:
rę mámy/ niechay ſwoie dzielnośći pokaże: ieſli żywa/ niechay ſię ruſza/ chodzi/
17:
y prácuie w tákim poſłuſzeńſtwie/ w tákiey ćierpliwośći/ w tákiey pokorze/ w tá=
18:
kiey ſzcżodrobliwośći y ofierze. Niech ſłucha przeſtrogi Aniołow to ieſt kápłanow
19:
Bożych/ porządnie od kościołá dánych/ ktorzy nas od Herodow chytrych Here=
20:
tykow/ okrutnych mordercow Dyabłow y śieci ich/ to ieſt grzechow przeſtrzegáią
21:
chcemyli do oney właſney náſzey gorney oycżyzny tráfić/ przez tegoſz Iezuſa Páná
22:
náſzego/ ktoremu z Oycem y z Duchem S. chwałá ná wieki Amen.
Ieſli żywą wiárę mamy/ muśić ſię ruſzáć/ chodzić/ y co robić.

23:
Zywot S. Symeoná ſłupniká/ wypiſany przez The
24:
odoreta Biſkupá Cyreńſkiego ktory ſam na niektore rze=
25:
cży pátrzył: mieyſcy ſkrocony z Euágryuſzá Hiſtoryká
26:
Greckiego rozſzerzony. Zył około roku Páńſkiego. 449.
27:
ZNáią dobrze wſzyſcy Symeoná mężá zácnego/ wielkie świá
28:
tá wſzytkiego cudo: nie tylo ći/ ktorzy Rzymſkiemu Páńſtwu podlegli:
29:
ále y Perſyáni/ y Indowie/ Ethyopiáni/ Tátárzy/ v ktorych ſię dziw=
30:
ny iego żywot wſławił. A choćiáże mam wſzytki práwie ludzie zá świát=
31:
ki powieśći moyey: wſzákże przedſię z boiáznią żywot táki/ ktory wſzytko przyro=
32:
dzenie ludzkie przechodzi/ wypiſuię: áby tego zá báśni iákie/ od prawdy dálekie/ nie
33:
pocżytano. Bo ludzie ty rzecży/ ktore ſłyſzą/ ſami z śiebie miárkuią: co ſię im zda
34:
iſz by to ſami vcżynić mogli/ temu radzi wierzą: ále co nád siły ſwoie być rozumie
35:
ią/ zá zmyſloną rzecż/ choćiaſz ieſt prawdziwą/ być mniemáią. Ale iſz ſię to tym
36:
tylko przydáie/ ktorzy w rzecżách Boſkich biegłymi nie ſą/ á wiele ieſt bácżnych y
37:
pobożnych ludzi/ ktorzy zá rádą Duchá S. bez wątpienia temu wiárę dádzą: ocho
38:
tnie ten dziwny żywot/ tego mężá przebieżę/ y ſtąd pocżnę.
39:
Vrodzony w miáſtercżku Siſan ten Symeon ná gránicách Cylicyey/ zmłodu
40:
owce páſł v Oycá. Zimy iedney prze wielkie śniegi/ gdy owce po polu chodzić nie
41:
mogły/ trochę miawſzy cżáſu/ ſzedł z rodzicámi do kośćiołá/ ták iáko mi ſam po=
42:
wiádał (mowi Theodoretus) w ktorym vſłyſzał Ewángelią onę: Błogoſłáwieni
43:
ktorzy płácża/ á nędzni/ ktorzy ſię tu weſelą/ ſzcżęſliwi ktorzy cżyſtą duſzę máią.
Oycżyzná S. Symeoná.Matt. 5.Náwrocenie Symeoná S. z słuchánia słowá Bożego wkośćiele.

44:
Y ſpjtał iednego wedle ſiebie ſtoiącego: Iákobj kto/ táki ſobie ſkarb kupić mogł? rzekł
45:
mu: ktoby zakonny á bogomyſlny żywot wiodł/ przyść ktemu błogoſłáwieńſtwu
46:
może. Pádło ná dobrą rolą naśienie ono/ y wnet do innego bliſkiego Kośćiołá
47:
ſzedwſzy/ krzyżem leżał/ proſząc Páná Bogá áby mu drogę vka
48:
zał/ y będąc długo ná modlitwie záſnął/ y tákie miał widzenie.
Widzenie S. Symeoná o kopániu fundámentow.
Zdał ſię iſz fundá
49:
menty iákieś kopał ku budowániu/ y ſłyſzał głos mowiący: trzebá głębiey kopáć/
50:
y kopał: á mniemáiąc iſz iuſz doſyć/ przeſtał: ále wnet vſłyſzał drugi ras: kopay głę
51:
biey: y brał głębiey aſz zá trzecim/ ábo zá cżwartym vpominánim/ kopáiąc vſły=
52:
ſzy. iuſz przeſtáń. á ieſli chceſz budowáć/ robże vſtáwicżnie/ bo bez vſtáwicżney pra

strona: 29

1:
cey nic nie ſpráwiſz. To ſię proroctwo wnim ziśćiło. Bo táki fundáment/ do ży
2:
wotá dziwnego/ y ſłuſzby Bożey/ y ták głębokie ſamego śiębie w zgárdzenie y po=
3:
niżenie záłożył/ iſz ná nim wyżſze cnoty/ niſzli ſnać ludzkie przyrodzenie znośi/ bu
4:
dowáć mogł. Y zátym wnet do klaſztoru pobieżał y prętko w surowosći żywotá
5:
y wſzytkich bogomyſlnych cnotách poſtępek wziął/ ták iſz pierwſzym w tey mierze
6:
był.
Raz w tydzień iadł Symeon S.Láncuch z liśćiaPálmowego/ ná ćiele S. Symeoná.
A gdy inni poſzcżąc trzećiego dniá iedli/ on ſam raz tylo w tydzień iadł (Acż
7:
mu tego ſtárſzy nie chwalili) y vplotſzy ſobie gruby łáncuch z pálmowego liśćia
8:
śćiągnął mocno lędzwie ſwoie/ ták iſz rány ſie ná ćiele poc żyniły: z ktorych gdy ie
9:
den towárzyſz płynącą krew obácżył: pytał/ zkąd tá krew: on milcżał: aſz go mo=
10:
cą przymuśili/ iſz oglądáne ſą one rány. Y z fukáł go ſtárſzy/ vpomináiąc y pro=
11:
ſząc áby tego okrućieńſtwá nád ſobą nie cżynił. poſłuchał wtym/ iſz łáncuch on z
12:
iął: ále żeby rány one lecżyć dał/ ná to go nikt námowić nie mogł. Do tego y
13:
dla innych ćięſzkich brzemion/ ktore ſam ná ſię kładł/ precż mu z klaſztoru kazáli:
14:
boiąc ſię/ áby ińni ná ćiele ſłábſzy/ chcąc go náſládowáć/ śmierći ſobie przycżyną
15:
nie byli. Wyſzedſzy od nich tułał ſię po gorách puſtych/ aſz tráfił ná ieden row nie
16:
bárzo głeboki y ſuchy y weń ſię ſpuśćił Bogu ſpiewáiąc. A po piątym dniu oni kto
17:
rzy go z Kłaſztoru wygnáli/ wielce tego żáłowáć pocżęli: y wnet dwu wyſłáli/ á=
18:
by go náleść y przyzwáć do bráćiey mogli. Długo ſzukáli aſz niektorzy páſterze o=
19:
nim powiedzieli: Tedy oni podawſzy mu powroz śćięſzkością go wywlekli. Wro=
20:
ćiwſzy ſię do Klaſztoru y máło co z bráćią pomieſzkawſzy/ v miáſtecżká Tálániſa
21:
ná gorze domecżek nálazł/ y w nim przez trzy látá zámkniony mnieſzkał. A roz=
22:
mnażáiąc ſobie cnot S. bogáctwá/ vmyſlił przykłádem Moiżeſzá y Eliaſzá poſt
23:
cżterdzieſtnowy/ nic nie iedząc/ pośćić. Prosił tedy nieiákiego Baſſa/ ktory má=
24:
iąc nád kápłany pomiáſtecżkách zwierzchność/ wiele kośćiołow doglądał/ áby go
25:
zámurowáć ná dni cżterdzieśći kazał/ nic ku iedzeniu nie dáiąc.
Wielki poſt chćiał pośćić S. Symeon/ nic nie iedząc przez dni cżterdzieśći.
Ale on tego v=
26:
cżynić niechćiał: powiádáiąc mu: mordercą ſamemu ſobie być/ nie ieſt to żadna
27:
cnotá/ ále wielki y napierwſzy grzech. Y rzekł mu Symeon: Połoſz mi dzie=
28:
śięćioro chlebá á kuſz wody/ będzieli trzebá/ pośiláć ſię będę. Y ták vcżynił/ zámuro
29:
wał go z onym chlebem y wodą. Po dniu cżterdzieſtym wrocił ſię Báſſy/ y wyko=
30:
wawſzy drzwi/ nálazł cáły chleb y wodę/ lecż ſamego ná poły vmárłego/ bez mo=
31:
wy/ bez władzey vyrzał. Y obmywáiąc á zákrápiáiąc gebką vſtá iego/ dał mu prze
32:
naświętſzy Sákráment y ochłodził go/ y dopiero pokarm wziął. Dziwował ſię cu=
33:
dowi tákiemu Báſſus/ y ſławił to wielce przed bráćią. Od onego cżáſu aſz do tego
34:
roku/ przez dwádzieśćiá y ośm lat/ co rok ták pośćił w wielki poſt nie iedząc áni
35:
pijąc przez dni cżterdzieśći.
Wielki poſt nic nie iedząc S. Symeon pośćił.
Acż wedle cżáſu y mdłośći nie iednáko to cżynił. Bo
36:
pierwey ſtoiąc ſię modlił/ potym gdy ſtać od poſtu nie mogł/ śiedząc/ á gdy iuſz
37:
práwie śiły nie miał/ tedy leżąc ná poły żywy/ paćierze ſwoie w onym pośćie/ od
38:
práwował. á gdy ná ſłupie mieſzkał/ iáko ſię niżey powie wten poſt/ á zchodzić
39:
przedſię ná doł niechćiał: ále żeby mogł ſtać/ drábinę do ſłupá przywiązał/ y ná
40:
niey tylo wſpárty/ ále teſz y przywiązány/ cżterdzieśći dni poſtu przetrwał.
41:
á potym innych lat łáſką Bożą wſpomożony y bes drábin ſtoiąc on poſt odpráwo
42:
wał. Wymieſzkawſzy iáko ſię rzekło trzy latá w domecżku onym: potym ná
43:
wierzch iedney gory wſtąpił/ tám áby z niey nieſchodził/ á myſli z niebá nie ſpu=
44:
śćił/ łáncuchem ſię żeláznym ná 20 łokiet zá nogę przykował.
Przykował ſię Láncuchem S. Symeon.
Gdy go Melecius
45:
Antyocheńſki Biſkup náwiedzał: zgánił mu ono przykowánie mowiąc: iſz bez te=
46:
go ſam nád ſobą cżłowiek pánem być/ á wiązáć ſię ná iednym mieyſcu nie łáncu=
47:
chem/ ále wolą y rozumem może.
Rozumem ſię y właſną wolą wiązáć cżłowiek może.
Y wnet to ſłyſząc/ kowalá przyzwáć y odko=
48:
wáć ſię kazał. Około żełázá v nog byłá ſkorá koſmáta/ áby ćiáłá żełázo nie żárło:
49:
w tey ſkorze pluſkiew ſię wiele zámnożyło/ ktorych on mogąc zbyć niechćiał/ áby
50:
ſię ná mále więtſzey ćierpliwośći vcżył. Zátymże bárzo ſię wſławił/ ták iż żewſząd
51:
zrozmáitymi przygodámi y chorobámi do niego ludzie ſzli: á káżdy z poćiechą od=
52:
chodząc/ tym go wiecey ſławnym po wſzytkim świećie cżynił.
Cudy ſię wsławił S. Symeon.
Przetoż náleść by
53:
ło v niego ludzie z dálekich bárzo kráiow/ Iſmáelity/ Perſyáni/ Ormiánie/ Hibe=
54:
ry/ Homeryty/ y z zachodu ſłońcá HIſpany/ Angliki/ Fráncuzy/ ktorzy do nie=
55:
go zdáleká przychodzili. O Włochách prozno mowić/ poniewaſz mężá tego Rzy=
56:
miánie ták vwielbiáią/ iſz y powárſtátách rzemieśnicżych obraſki máłe oſoby iego
ſtawią.


strona: 30

1:
ſtáwią. Gdy ták wielkie ludzi mnoſtwo do niego chodziło/ á błogoſłáwieńſtwo
2:
od niego biorąc/ káżdy ſię dotykáć iego chćiał/ cżeść mu wielką wyrządzáiąc: on
3:
żeby oney prozney cżći y niepokoiu vſzedł/ ſłup ſobie wyſoko poſtáwił/ ná ktorym
4:
wednie y wnocy przemieſzkał/ komorkę ſobie ná nim ná dwá łokćiá vcżyniwſzy/
5:
wktorey przez trzydzieśći lat przetrwał. Ná przodku ſześć tylo łokiet wyſoki był/
6:
potym dwánaśćie/ potym dwádzieśćiá/ potym trzydzieśći ſześć/ ná koniec cżter=
7:
dzieśći.
Słup ſobie poſtáwił S. Symeon ná ktorym lat 30. przemieſzkał.Słup Symeonow iáko był wyſoki.
Z tákiey iego ſpráwy y z tego iego ſłupá/ ácż ſię wiele ludzi y dobrze bacż=
8:
nych śmiało/ gárdząc tákim iego wedle zdánia/ niepotrzebnym poſtępkiem: wſzák
9:
że iáko ſię potym pokazáło/ nie bez woley Bożey/ wielkiego pożytku ludzkiego zbá
10:
wienia y niezmierney miłośći ſwey ku Pánu Bogu zálecánim/ to vcżynił: ták
11:
krzyſz ćierpliwośći dla Chryſtuſa/ ná ſię kłádąc. Swięći Oycowie oni zakonni
12:
ná puſzcży iáko dokłada Ewágryus wſwey Hiſtoryey/ chcąc doznáć co by był zá
13:
duch w nim/ ktorym onę rzecż ták nową/ á nie ſłycháną zácżął: wypráwili do nie
14:
go tákie poſelſtwo/ z táką náuką.
Lib. 1. Eccleſia. Hiſtoria. Cáp. 13.
Pytáć go kazali cżemu vtártą drogą świę=
15:
tych Oycow nie idzie/ á inney nie ſłycháney vżywa? vpomináiąc go áby tego prze
16:
ſtał/ á zſzedł ná ziemię/ á z innjmi od Bogá wjbránymi Oycy/ ná ich poſtánowieniu
17:
żyćia/ ábo regule przeſtawał. Y dołozyli poſłom te go ieſli będzie gotow zleść z one=
18:
go ſłupá/ áby mu wolność dáli żywot on zácżety prowádzić: bo iuſz z onym poſłu=
19:
ſzeńſtwem doſyć ſię pokaże/ iſz onę przećiw ſobie ſrogą woynę/ z Bogá zácżął: á ie
20:
ſliſzby więc niechćiał powolnym być/ á ſwey woley vżywał/ á ná vpominániu nie
21:
przeſtał/ áby go mocą z onego ſłupá z ięli.
Po poſłuſzeńſtwie Duchá Bożego poznáć.
Gdy tedy poſłowie to iemu oznaymili/
22:
á zleść mu kazáli: wnetże nogę iednę ściągnął y zniść á poſłuſznym być hcćiał. Te=
23:
dy nań záwołáli: Bog ćię wſpomoſz S. mężu/ nie złáś/ ále mężnie do końcá trway:
24:
potym známy iſz twoie przedśięwzięćie z Bogá ieſt. Co ſię pożytku zbáwienia lu=
25:
dzkiego dotycże/ ſtoiąc ná onym ſłupie/ niezlicżony pocżet pogáninow Iſmáeli=
26:
tow/ do Chryſtuſa y wiáry iego ſłup on oświećił.
Iáki pożytek Duſzom ludzkim słup Symeonow vcżynił.
Pobudzeni Angelſkim iego ży
27:
wotem pogánie zdálekich ſtron przybiegáiąc/ pod ſłupem iego báłwochwálſtwo po
28:
miotáli: á Chryſtuſowi ſię klániáiąc / y wiárę S. przyimuiąc náukę iego w ſer=
29:
cu do domu odnośili/ y gorącą miłośćią pełnili. Ná co (powiáda Teodoretus)
30:
ſamem pátrzył/ nie bez mego mowi beśpiecżeńſtwá. Bo gdym roſkazał áby o=
31:
demnie/ kápłáńſkie błogoſławieńſtwo wzięli/ rzućili ſię do mnie grubi oni ludzie
32:
iedni z tyłu/ drudzy w ocży do śiebie mie targáli: y ieden ná drugiego wſtępuiąc
33:
y ręce mi podawáiąc/ brodę mi nie bácżnie tárgáli/ y ſuknią drápáli: y podobno
34:
by mię byli vmorzyli/ by był S. Symeon nie záwołał ná nie/ y onych ſwym roſka
35:
zánim nie odegnał. Drugi raz gdy Iſmáelitow było dwie roćie żołnierſkie: ie=
36:
dná rotá prośiłá/ áby ich ſtárośćie błogoſłáwieńſtwo ſwoie poſłał: Drugá záwo=
37:
łáłá/ iſz tego nie godzien/ bo ieſt nieſpráwiedliwy y niepobożny/ ále náſz powiáda
38:
Rotmiſtrz lepſzy ieſt/ y godnieyſzy twoiego błogoáłáwieńſtwá. Y gdy ſię o to ſwá=
39:
rzyli: Theodoretus ie vgadzał mowiąc/ iż obiemá będzie dano. Lecż iedná ſtroná
40:
záwołáłá/ iſz ſię nie godzi/ ták złemu y niezbożnemu tákie dáry boſkie poſyłáć.
41:
Aſz ſam ie z gory gromiąc/ y pſami ie prze nieobycżáyność názywáiąc/ vſpokoił.
42:
Ieden Sáráceńſki Rotmiſtrz prośił go áby iego powinnego powietrzem záráżone=
43:
go vzdrowił: kazał go przywieść y mowił onemu choremu/ áby ſię zárzekł ſwych
44:
przodkow błędow pogáńſkich. Co gdy on vczynił/ ſpytał go: wierzyſz w Oycá y ie=
45:
dynego Syná iego y Duchá S. odpowiedział: wierzę. Y rzekł. Ieſli wierzyſz/ w=
46:
ſtań. Y wſtał wnetże on záráżony zdrowym. Y ná znák doſkonáłego zdrowia
47:
kazał onego Rotmiſtrzá doſyć tłuſtego/ ktory ſię zá nim przycżyniał/ aſz do
48:
namiotu o ſwey mocy odnieść.
Cudo wielkie.
Tedy go wziął ná rámioná ſwoie/ on co ſię ſam
49:
ruſzyć dopiero nie mogł/ y nioſł tám gdzie on kazał. Innych bez lidżby cudow
50:
cżynił/ iſz práwie wypowiedzieć wſzytki/ rzecż ieſt nie podobna. Miał y Proroc=
51:
kiego Duchá. Morowe powietrze y głod przed dwiemá láty opowiedział: o ſzá=
52:
ráńcżách tákże/ iſz wiele ich przysć miáło/ á iſz w ludzkim pożywieniu nie wielką
53:
ſzkodę vcżynić miáły. Y ták było.
Prorockiego Duchá miał S. Symeon.Ceſarzá gromił S. Symeon iſz Zydom Bożnice wroćić kazał.
Dowiedziawſzy ſię/ iſz Ceſarz Theodozyus roſka
54:
zał w Anthyochiey Zydom ich bożnicę wrácáć/ ktorą im byli Chrześćiánie odięli:
55:
wnet liſtem Ceſarzá ſrodze zgromił: ták iſz Ceſarz dekret ſwoy odmienić/ iego
56:
ſię pogroſki zleknąwſzy muśiał: á tego Stároſtę/ ktory mu to rádził/ z vrzędu zło

strona: 31

1:
żył. Y poſłał prośić onego powietrznego męcżenniká/ áby zań mianowićie mo=
2:
dłę do Páná Bogá vcżynił/ y ſwoie mu błogoſłáwieńſtwo poſłał.
Zegnány oley.Niepłodney potomſtwo vprośił S. Symeon.
Krolowa Per
3:
ſka iego ſławą wzbudzoná/ o pożegnány oley do niego poſłáłá/ y zá wielki dar
4:
od niego odnioſłá: Krolowá Izmáelitow będąc niepłodną/ poſłáłá do niego/ á=
5:
by zá iego modlitwą/ mátką być mogá. Y ták ſię ſtáło. Oná ſynacżká do niego
6:
potym poſłáłá/ áby mu błogoſłáwił/ ták ſkázuiąc: To ieſt owoc modlitwy two
7:
iey S. iam z wielkim płácżem błogoſłáwieńſtwo twoie przyięłá/ y tenem owoc łá
8:
ſki Bożey powiłá. Nádewſzytko náchwálebnieyſza ieſt/ y nadziwnieyſzá iego ćier=
9:
pliwość: vátáwicżnie ſię modlił/ we dnie y wnocy/ nawiecey ſtoiąc. Ná dni świąt
10:
vrocżyſtych przez nocy y dzień cáły podnioſwſzy wzgorę ręce/ ná modlitwie/ ſnem y
11:
pracą nie zwyćiężony/ ſtawał.
Cierpliwość wielka wnieſpániu y w modlitwie.
Iednę nogę ſtanim ták zepſował/ iſz z niey ropá v
12:
ſtáwicznie płynęłá/ á on bol modlitwy mu nie pſował. Przyſzedł był do niego nie=
13:
iáki kápłan cżłek roſtropny/ y rzekł do niego: Powiedz mi ná onę prawdę ktora
14:
ludzki narod do śiebie przyćiągnęłá/ ieſliſz ćieleſna ieſt cżyli nie ćieleſna náturá?
15:
Tym pytánim drudzy obráżeni byli: á on każąc wſzytkim milcżeć rzekł: cżemu mię
16:
o to pytaſz? odpowie: Bo ſłyſzę od wſzytkich/ iſz nie ieſz/ áni ſpiſz/ to co cżłeku właſno
17:
ieſt.
Wątplili ludzie o Symeonie żeby był cżłekiem.
Y kazał drábinę przyſtáwić y wleść onemu Kśiędzu/ y ćiáłá ſię ſwego doty=
18:
káć/ y onego wrzodu z ktorego ropá ćiekłá. Przeſtał ná tym on kápłan/ á zwła=
19:
ſzcżá gdy vſłyſzał/ iſz ie raz w tydzień. A bedąc ták wielkim y cudownym cżłowie=
20:
kiem ták był pokornym/ iſz ſię naliſzſzym że wſzytkich pocżytał: łáſkáwość iego y
21:
ćichość táká byłá: iż z káżdjm ochotną y ludzką twarzą rozmawiał/ ták z panem iá
22:
ko z kmiećiem.
Kazánie dwoie ná dzień cżynił S. Symeon.
Dwoie ná dzień ludziom kazánie cżynił/ wielką wjmową j náuką du
23:
chowną: vpomináiąc nawięcey/ áby tylo w niebo pátrzyli/ á do niego ſię mieli/
24:
á tymi ſię ziemſkimi dobry gárdzili. Po kazániu prośby káżdego ſłuchał/ á co mogł
25:
pomagał. Ná koniec ſwary y niezgody/ y práwne nieſnaſki ſpráwiedliwymi wy
26:
nalaſki końcżył. Máiąc ták wielką pracę/ iednák o kośćielnym dobrym myſlił.
27:
Pogáńſkie/ Zydowſkie/ y Heretyckie błędy pſował: Krole y Pány Chrześćiáńſkie
28:
w niektorych rzecżách należytych przeſtrzęgáł. Stároſty y vrzędniki Krolewſkie/
29:
ku miłośći Bożey/ y obronie kośćiołá pobudzał/ áby ſię o dobre kośćielne wiecey
30:
ſnać niſzli ſami páſterze duchowni ſtáráli.
Pożytki Symeoná w kośćiele Bozym.
W tákich pracach y dziwnym Angel=
31:
ſkim żywoćie/ lat pięćdzieśiąt y ſześć od ſwego náwrocenia przetrwał: dwádzie=
32:
śćiá y ſześć w rozmáitych á wielkich vtrapieniách/ á ná onym 40 łokiet wyſokim
33:
ſłupie trzydzieśći lat wyćierpiawſzy/ potym iáko cżłowiek vmarł. Iego ćiáło do
34:
Anthyochiey przenieśione było. Po ktore gdy Leo Ceſarz poſyłał/ żądáiąc An=
35:
thyochiánow áby ie do Cárogrodu przenieśc dopuśćili żadną miárą tego vcżynić
36:
niechćieli: ale ták do Ceſarzá wſkazáli:
Euagrius libro 1.Eccleſiaſti: Hiſto:Capi. 13. 14.
Ciáłá S. Bożych miáſtom zá mury ſtoią.
Miáſto náſze murow nie ma: bo zá gnie=
37:
wem Ceſarſkim obálone ſą: dla tegośmy ćiáło Symeoná S. do miáſtá wprowá=
38:
dzili/ áby nam było murem y obroną/ zá pomocą Páná náſzego Iezuſa Chry=
39:
ſtuſa/ ktoremu z Oycem y z Duchem S. rowna cżeść y chwałá ná wiek wie=
40:
kom. AMEN.
41:
Obrok duchowny z tego żywotá.
42:
PRáwym murem ieſt y świetnym ſłupem nie tylo iednemu miáſtu/ ále w=
43:
ſzytkiemu kośćiołowi Bożemu/ ten dziwny słupnik/ powietrzny męcżennik/ ziemſki
44:
w ćiele Anioł/ ptak duchowny ziemie ſię y pomázánia iey nie dotykáiący. ktorego tak
45:
wyſoko latáiącego/ ledwie doyrzeć możem/ pośćignąć nie możem. Bo tych dwu ſkrzy
46:
deł nie mamy/ ktorymi ſię on ták wyſoko ná tákie cnoty wynośił: to ieſt ták wjelkiey chęći y mi
47:
łośći ku Bogu/ y ták wielkiey á oſobney łáſki iego ná ták cudowny żywot.
Miłość ku Bogu wiele ſię waży.Cżęmu inni święći ták oſtrego żywotá nie wiedli.
Cżego ſię miłość ku
48:
Bogu nie waży? O iáko wiele może cżłek za pomocą tego ktory go pośila/ gdy wſzytkę śiłę
49:
ſwoię ná słuſzbę Bożą obroćić chce? Iſz ſię nie cále ná zámiłowánie iego oddáiem/ winá ieſt ná
50:
ſzá: á iſz tákiey łáſki do tey ſurowośći żywotá/ ktorą w tym widziem/ y my nie mamy y inni
51:
święći nie mieli: może to być bez żadney winy náſzey. Bo tey łáſki Bog vżycżá komu/ kiedy/ y
52:
iáko chce. Przetoſz ktoby ſię o táki żywot kuśił iáki tu widzi/ nie máiąc z woley Bożey tákiey
53:
łáſki iego pomocy/ niepomáłu by pobłądził: budowáć wieżę chćiał/ z mieſzkiem ſię nie obli=
54:
czywszy/ y mordercą by ſam ſobie zoſtáł. Wedle wzroſtu ieſt ſuknia: á máłemu rosłe go páchołká
55:
ſzátá nie służy. Wſzákże iſz święći w gorącośći Duchá Bożego / tákie excesſy y męcżeńſtwa nád ſa=
56:
mymi ſobą cżynili: nie bez przeyrzenia Bożego y z wielkim pożytkiem náſzym/ to ſię ná nich dzia

strona: 32

1:
ło. Naprzod ábyſmy ſię ſami siebie záwſtydzili/ y gnuſność náſzę potępili/ pátrząc ná ták wiel
2:
ką miłość ku Bogu y ćierpliwość świętych/ z ktorey ták ćięſzki krzyſz dobrowolnie ná ſię kłá=
3:
dli: iſz my/ y zmałym bárzo w pokućie teſkńim ſtrudnośćią go nośim/ á o więtſze ſię y rowne
4:
rzecży w ćierpliwośći S. y pokucie zá wielkie grzechy náſze/ nie kuśiemy: y ſzcżodrą rękę Bo=
5:
żą/ ktora nas ná więtſzą pokutę wſpomoc gotowa ieſt/ ſami ſobie zámykamy/ gdy ſię o więt=
6:
ſzą łáſke iego ku doſkonálſzemu żywotowi nie ſtaramy.
Cżęmu święći tákie (iáko ſię zdáć może) zbytecżne nád ſobą męcżeńſtwá cżynili.
A nie tylo ná pobutke náſzę dáie Pan
7:
Bog tákie wyſokie przykłády: ále y ná ſtrach náſz.
Ná poſtrách náſz y poniżenie dáie P. Bog wyſokie przykłády świętych ſwoich.Eſaie. 20.Ezechie. 4.Hierem. 28.Matt. 11.
Iáko gdy Pan Bog prorokom ſwoim roſká
8:
zował: Ezáiáſzowi/ áby boſo chodził: Ezechielowi/ áby długo ná ieden bok leżał: Hieremia=
9:
ſzowi/ áby okowy drzewiáne y żelázne nośił/ á wołáł/ y ſtráſzył ludzie do pokuty: ták y Sy=
10:
monowi ták ſurowy y ćięſzki żywot nieść Pan Bog kazał: áby nas pobudził do pokuty/ y v
11:
ſtráſzył do pokory. A kto ſię nie zlęknie/ y nie poniży w dobrych vcżynkach ſwoich/ gdy bácży/
12:
iáko ſię ten mocnie w niebo ćiśnie/ á iáki gwałt od niego kroleſtwo Boże ćierpi? A gdy ná
13:
ſię weyrzi iáko przeſtronno ſobie cżyni/ á iáko zá tymi świętymi dáleko ná zad zoſtał/ vpoko=
14:
rzyć ſię przed Bogiem muśi. A choćiaſz ták wyſoko nie zaydziem/ wżdy ſię o co miernego poku
15:
śiem/ nic nieroſpacżáiąc/ byſmy dobrze ták dáleko nie zaſzli. Bo w domu Bożym wiele ieſt
16:
mieſzkánia/ á inná świátłość słonecżna/ inna gwiazd innych: y gwiazdá od gwiazdy rozno
17:
świeći/ á przedśię wſzytki piękne/ y niebo imi oſadzone ieſt. Náſláduiąc tedy tego S. Syme
18:
oná/ wedlá onego widzenia iego kopay/ Cny Chrześćiáninie/ głębokie grunty/ pokory y wzgár
19:
dy ſámego śiebie. á słuchay co mowi S. Auguſtyn: Chcżeſzli być w cnotách wyſokim/ bądz w
20:
pokorze niſkim/ ná wyſokie páłace/ kopay glębokie fundámenty. Tym mocnieyſze budowánie
21:
poſtáwiſz/ im ná głębſze oſnowánie puśćiſz. A rob nigdy nieprzeſtáiąc/ áby ſię budowánie zbá=
22:
wienia twego záwżdy podnosiło/ á do niebá doſzło.
Roſpácżáć nie trzebá choćiaze ták wiele nie cżyniem iáko niektorzy święći.


strona: 34


44:
Zywot Mákárego z Egiptu puſtelniká/ wy
45:
piſany do Páladiuſza Biſkupá Kapadockiego/ kto
46:
ry o tymże cżáśie żył/ około roku Páńſkiego.
47:
433.
48:
SWiętych y nieśmiertelnych Oycow/ Mákárego z Egiptu/
49:
y Mákárego z Alexándryey/ żywot wypiſuiąc/ wielkich rzecży ktore
50:
w nim ſą ku wierzeniu trudne/
Dziewiąty dzień Stycżniá.
obawiám ſię wypowiádáć/ áby mię kto
51:
iáko kłamcę nie wſpominał. Ale wiedząc iſz Pan Bog tráći wſzytki kto
52:
rzj kłamſtwo mowią: prawdę znáć będę/ namilſzj Lauśie (do tego Láuſa piſał) kto
53:
rey ty nie tylo wiáry nie vwłacżay: ále ſię z tákich ſług Bożych kochay/ ktorzy pra
54:
wdziwie Mákárámi/ to ieſt błogoſłáwionymi byli. A mowiąc pierwey o Máká=
55:
rym Egipſkim: ten lat żyiąc dziewięćdzieśiąt/ ſześćdzieśiąt ſtrawił na puſzcży.
56:
Dzieśięć lat pierwſzą w ták oſtrym y powśćiagliwym żywoćie żył/ iſz go młodo ſtá

strona: 35

1:
rym zwano. Bo nád látá ſwe y przed cżáſem wielece duchownym zoſtał. Gdy miał
2:
lat cżterdzieśći daná mu byłá moc od Paná Boga ná wypędzánia cżártow/ y ná
3:
lecżenie rozmáitych niemocy/ y nád proroctwo o rzeczách przyſzłych/ do doſtoień=
4:
ſtwá teſz kápłáńſkiego był przyſzedł. Miał iednego vcżniá Ianá/ ktorego vpadek
5:
zdáleká (Bo ſię aſz po śmierći iego pokazał) widząc/ ták mu mowił: Słuchay mię
6:
Ianie/ á vpominánie moie wdżięcżnie ku pożytku twemu przyimi. Skuſzony ie=
7:
ſteś łákomſtwem: ále ſłucháćlimię będzieſz/ w boiázni y w ſłuſzbie Bożey doſkoná=
8:
łym zoſtánieſz/ y bicż Boży ku domu ſię twemu nie przybliży. A ieſli moie vpomi=
9:
nánie porzućiſz/ plagá ná ćię Gieżego przyidzie: bo iego grzechu ſtánieſz ſie vcżeśni
10:
kiem. Niedbał on Ian ná tákie oycowſkie vpominánie/ á więcey Iudaſzá ná łá=
11:
komſtwie vśidlonego náſládował.
4. Reg. 5.Dobrá vbogich przywłaſzcżone pomſtę wielką ná łákome obaláią.
Y po łat piętnaśćie/ gdy ſobie niektore dobrá
12:
vbogich przywłaſzcżył/ ſrogim trądem záráżony ieſt: iſz ná położenie palcá/ miey
13:
ſcá w ćiele iego wolnego nie było. To iego tákie było proroctwo. O iego pośćiech/
14:
modlitwách vſtáwicżnych/ y nie ſpániu y prácey prożno mowić: poniewaſz ty rze
15:
cży y innym ſpolne ſą/ w ktorych ſię rozmáićie oni ſłudzy Boży ná puſzcży ćwicżyli/
16:
ieden ſię nád drugiego w tey S. zazdrośći/ do cnoty y vmartwienia ćiáłá vbiegá=
17:
iąc. Słyſzałem iſz ten S. w vſtáwicżnym práwie záchwyceniu/ do rzecży niebie=
18:
ſkich przebywał: więtſzy cżás o Pánu Bogu y rayſkich zábáwách trawiąc. Ieden
19:
Egipcyánin/ do niektorey vcżćiwey niewiáſty żony Pártheniká/ w nieucżćiwą
20:
pożądliwość vpadł: ktory nie mogąc prze iey cnotę y ſtátecżność y wiárę ku mężo
21:
wi vżyć: ſzedł do Cżárnokśiężniká mowiąc: ábo iey ſerce ku mnie zápal/ ábo ią mężo
22:
wi iej/ żeby ią wzgárdził obrzjdz. Gdy ſercá iey cżártowſkimi śidłámi nie mogł vło=
23:
wić on Cżárnokśiężnik: ocży tych ktorzy ná nie pátrzyli záráził: iſz ſię nie tylo mężo
24:
wi właſnemv / ále wſzytkim klácżą być zdáłá.
Cżárnokśięſkie omamienie niewiáſtę w klacżę obłudnie obroćiło.
Przeſtráſzony mąż. gdy mu ſię y chodząc
25:
y leżąc táką być widziáłá: wielce płakał nád nią/ wiedząc iſz to żoná iego/ á iuſz pe
26:
wnie mniemáiąc/ iſz zá cżárámi/ obroćić ſię w onę beſtyą miáłá/ á zwłaſzcżá gdy wi
27:
dział/ iſz przez trzi dni/ áni ie śiáná iáko beſtya/ áni chlebá iáko cżłek/ wielce ſię
28:
ſmućił. Y przyzowie kápłanow/ áby ſię przypátrzyli/ á rádę iáką dáli: ále toſz ſię im
29:
teſz zdáło być/ iákoby klacżá byłá á nie cżłowiek. aſz ſię domyſlił wieść ią o vzdáną
30:
do S. Mákárego ná puſtynią.
Swięconą wodą cżáry odganiał S. Mákáryus.
Ktorą gdy vyrzał Mákárius rzekł: Ieſt to prá=
31:
wa białá głowá/ ocży tylo wáſze zwiedzione ſą/ á oná żadney odmiány nie ma: koń
32:
ſkie wy ocży maćie/ przeto ią beſtyą być rozumiećie. Y wnet poświęćiwſzy wodę/
33:
polał iey głowe /modląc ſię Pánu Bogu zá nię. Tedy wnet oná obłudna poſtáwá z
34:
niey ſpádłá: iſz iuſz ią káżdy ták iáko byłá cżłowiekiem być widział. Y kazawſzy iey
35:
dáć ieść/ vpominał ią/ áby w kośćiele cżęſto bywáłá/ á vżywánia naświętſzego
36:
Sákrámentu nie odwłacżáłá. Bo ćię to/ powiáda/ dla tego podkáło: yżeś iuſz
37:
przez pięć niedziel do niepokalánych táiemnic zbáwićielá náſzego nie przyſtępowáłá.
Odwłoká przyimowánia ćiáłá Bożego mieyſce dáie Cżártom.
Miał y ten obycżay ten S. wykopał ſobie piecżary w ziemi długie y głębokie
38:
w ktore ſię krył ná pokoy/ gdy mu ludzie do iego bogomyſlnośći y modlitwy prże
39:
ſzkadzáli/ w ktorych go náleść nikt nie mogł.
Heretyká náwracáiąc vmarłego wſkrześił S. Mákáryus.

40:
To teſz o nim pewnie twierdzą iż ná=
41:
wracáiąc iednego Heretyká/ ktory zmartwychwſtánia ćiał náſzych przał vmárłego
42:
wſkrześił. Cżáſu iednego mátká iedná ſyná mu przywiodłá wielkiego żárłoká/
43:
ktory miał duchá obżárliwego/ iſz gdy ziadł trzy wielkie bochny chlebá/ á wody
44:
ſię nápił: odrzygnąwſzy/ wſzytko co ziádł w wiátr obrocił: Bo ieſt iedná rotá nie=
45:
ktorych Cżártow/ ktore ogniſtymi zowią/ z ktorey to ten był. Bo teſz miedzy
46:
Cżárty/ iáko y miedzy ludzmi rozność ieſt: iedno máią przyrodzenie/ ále nie iedná=
47:
kową moc y dowćip.
Rożne roty cżártow.
Mátká tedy oná prosiłá tego S. zá ſynem ſwym/ powiá=
48:
dáiąc/ gdy nie ma co ieść/ iſz ſwoie pługáſtwá ie. Modłę zań cżynił S. Mákáry=
49:
us: y vćichł on cżárt. Potym ſpytał mátki/ iákoby chćiáłá iego iedzenie vmiárko=
50:
wáć/ wieleby ieść miał na potym? Oná rzekłá: niechay iuſz ná dzieśiąći funtách
51:
chlebá przeſtánie. A on ią zgromił/ iſz ták wiele podáłá/ y modląc ſię ieſzcże zá o=
52:
nym młodzieńcem/ y śiedm dni poſzcżąc/ odpędził od niego cżátrá/ roſkázuiąc mát
53:
ce/ ábym mu wiecey chlebá nád trzy funty ieść nie dawáłá: y to ieſli robić będzię.
54:
Iam tego S. nie mogł widzieć. Bo iusz rok przed tym niżlim ia ná puſtynią ſzedł
55:
záſnął był.
Zárłocżny cżárt.


strona: 36

1:
Obrok duchowny z tego żywotá.
2:
Z Dopuſzcżenia Bożego może Cżárt/ ocży ludżkie mamić/ ſzkody ludziom cży
3:
nić/ y trudnośći/ y niemocy przez nacżynie ſwoie Cżárownice álbo cżárowniki zádawáć:
4:
wſzákże w grzech w wieść nikogoſz/ ktory mu ſię zprzećiwi/ á prętko ſię w przyſtoyną zbro
5:
ię nań vbiera/ nigdy mocą ſwoią nie może.
Cżárt ſzkody ludziom cżynić nie może.
Wſzytká piekielna moc/ o ieden grzech śmier
6:
telny niechcącego Chrześćiániná/ á w zbáwieniu ſwym cżuynego przywieść ie może. Ták Iu
7:
ſtyny S. Męcżennicżki iáko y tey vcżćiwey białey głowy cżárt wſzytką mocą ſwoią/ przywieść
8:
do niecżyſtośći y żądzey Cypryannowey nigdy nie mogł. Bo ſię poſty/ modlitwámi/
9:
trudzenim ćiáłá ſwego/ ſprzećiwiłá. Co ſię dotycże innych rzecży okrom ſercá náſzego: dáie P:
10:
Bog cżártu moc y ná ćiáłá/ y ná zdrowie/ y ná máiętność ludzką/ iáko to ná Iopie S. znácżno
11:
ieſt: wſzákże nigdy bez przyczyny tego Pan Bog nie cżyni.
Iob. 1.
Przepuśći cżárownicę y z iey cżár=
12:
tem ktory iey służy/ ábo ná karánie náſze zá grzechy/ ábo na doznánie ćierpliwośći náſzey/ y
13:
ná wysługę y odpłátę náſzą: ábo do iákiey cnoty pobudkę nam dáiąc.
Ná odpędzenie cżárow niema ſię nikt do cżártow vćiekáć.
Iáko widziſz ná tę vcżći=
14:
wą zonę to dopuśćił/ iſz nabożeńſtwo ſwoie zwykłe y chodzenie do ſtołu Bożego opuściłá. w
15:
tey mierze/ gdy widzi cżłek iſz z cżárowány ieſt: nie ma ſię do cżárow vćiekáć/ áni do Dyabłow
16:
żadnych: Boże tego nie day: bo do tego końcá cżárt zmierza/ y dla tego ſzkody cżyni/ áby mu
17:
ſię ludzie pokłonili/ a iego o pomoc prośili/ y to z nim báłwochwálſtwo ſtroili. Lecż ty miey
18:
ſię ná piecży gdzie ſzkodę przez cżárowánie cżyni: do Pá: B: y do kápłanow iego vćiecżkę miey:
19:
Nie pokłonię ſię tobie cżárćie mowiąc/ iedno Bogu memv / ktory gdyć roſkaże przeſtáć muśiſz. á
20:
ty z ſwemi cżáry do piekłá przepádni.
Pan Bog Cżártom mocy dozwala gdy nam ſzkody cżynią.
Nie od ćiebie tego cżárćie ćierpię/ ále od Bogá mego od
21:
ktoregoś dozwolenie wziąć muśiał. Bo y Iop ták mowił: Pan dał/ Pan wziął/ choćiaſz cżárt
22:
brał z Bożego dopuſzcżenia. Będę to ćierpiał poki ieſt wola iego: bedę ſię korzył/ nie tobie
23:
Diable/ ktory mię ná to kuśiſz/ ábym śię tobie kłániał: y wiem ſkorobych to vcżynił/ iſz bych
24:
plagi tey vſzedł: ále Boże nie day/ ábych ia kogo innego zá Páná y obrońcę mego znáć miał/ y
25:
komu ſię innemu w potrzebie kłániał: iedno tobie Chryſte Iezu Boże moy: ty dáieſz/ ty bie
26:
rzeſz/ ty bijesz/ ty ożywiaſz. A iáko oni męcżennicy dla tego krew ſwoię wylewáć dopuśćili/
27:
iſz ſię dyabłu w ofiárowániu poniżyć niechćieli: co cżyniąc wnetże od onego okrućieńſtwá wol=
28:
ność by byli mieli: ták y ty męcżennikiem ſię ſtáieſz/ gdy co od tego przeklętego ćierpiſz/ á przed
29:
ſię im y iego báłwochwálſtwem brzidziſz. Dopuść ſobie y wſzytkę máiętność pierwey zgubić/
30:
niſzliby ſię cżártu w iego cżárách korzyć miał. A gdy ćierpliwy będzieſz/ Bogći wſzytko ſto=
31:
krotnie z Iopem przywroći. Lecż v nas á zwłaſzcżá tu w Litwie miedzy Ruśią/ wiárá w Bo
32:
gá ginie: á cżeść Bożą oddáią cżártom/ do nich ſię po pomoc/ y po odcżárowánia vćiekáiąc.
33:
Wolą Bogá odſtąpić/ niſzli co dla niego y nád oświadcżenie wiáry ſwey/ ćierpieć.
34:
Widziſz iáko y vżywánie przenaświętſzego Sákrámentu v ſtárych Chrześćian/ cżęſte było:
35:
á mieli ie ſobie zá obronę od grzechu/ y sideł Dyabelſkich. Tám Dyabeł moc ma y grzechy
36:
śmiertelne/ wty ſrecá łácno w máwia/ gdzie go tym naświętſzym Sakrámentem nie ſtráſzą.
Cżęſte vżywánie ćiáłá Bożego.

37:
Przychodzi/ powiáda/ Pan do prożnego domu/ świecką cżćią ochędożonego y biorąc z ſobą
38:
śiedmi gorſzych niſzli ſam/ w chodzi weń/ y tam mieſzka: y zátaią ſię poſtępki onego cżłeká/ oſtá=
39:
tnie gorſze/ niſzli pierwſze.
Luk. 11.Mátt. 8.
Prożny dom ieſt w ktorym Pan nie cżęſto przez te dziwne táięmni=
40:
ce nie przebywa: ktore my biorąc/ ták mowiem z onym Setnikiem: Pánie moy/ doſtoyny nie
41:
ieſtem/ ábyś wſzedł w dom moy/ wſzákże rzekńi słowem/ á będzie zbáwioná duſzá moiá. Le
42:
niſtwo ſzcżere w nas prozną onę wymowkę w nośi: boię ſię ábych niedoſtoynie y ná ſąd nie przy
43:
iął. A kiedyſz proſzęćię doſtoynie przymieſz? Wrok ras/ powiádaſz/ ná wielką noc. A tám cże
44:
mu ſię tego nie boiſz? Rzecżeſz. Bo ſię tam gotuię/ y dufam Pánu Bogu/ iſz mię on ſam vcży=
45:
ni doſtoynym. Dobrze mowiſz/ iſz ćię on ſám/ ktoryć to roſkazał wſpomoc do tego/ y doſtoy=
46:
nym vcżynić może/ á za twoim gotowánim/ ktore Bog wie iákie ieſt/ y przez ſto lat/ doſtoy=
47:
nym by ſię nie ſtał. Ale ieſliſz Pan Bog gotowſzy ieſt do dánia niſzli ty do bránia/ á nie raz w
48:
rok ále ile kroć prośić iego á gotowáć ſię będzieſz/ tey łáſki/ ktora ćię godnym vcżynić może v
49:
życżyć tobie obiecał: iuſz wymowki nie máſz/ á winá wſzytká omieſzkánia dobrá twego/ ná two
50:
ię ſię gnuſność obala. Niewieſz niedbálcże/ iſz kto dziś nie ieſt/ iutro mniey gotowym będzie/
51:
prze grzeſzne zábáwy śiwátá tego: á im dáley od tego ogniá odſtępuieſz/ tym zimnieyſzym do
52:
rzecży Boſkich zoſtáieſz: im rzedzey pożywaſz/ tym rychley ſmáku ták wdzięcżney potráwy zá=
53:
pominaſz/ y mniey prágnąć iey będzieſz. Niewieſz iſz vżywánie iedno tey przedziwney świąto
54:
śći/ gotowſzymćię y ochotnieyſzym do drugiego czyni. Wrotá ſobie do vpadku w grzechy śmier
55:
telne otwarzaſz: gdy ſobie tey potráwy Anielſkiey vwłocżyſz: ná drodze roſkazánia Bożego
56:
prętko zemdleieſz y vſtánieſz/ gdy ſię tym chlebem z Heliaſzem pośiláć/ nie będzieſz.

strona: 40

1:
Męcżeńſtwo Piotrá S. Bálſamem názwá=
2:
nego/ nápiſany przez Anaſtazego Bibliothe
3:
kárzá/ od ſłowá do ſłowá przełożone.
4:
Cierpiáł o koło roku P. 234. zá Máximianá.
Iedenaſty dzień Stycżniá.

5:
W Mieśćie Aulonie/ gdy był poiman Piotr S. zá cżáſu onych okrunikow
6:
ktorzy krew Chrześćiáńſką rozlewáli y imię Chryſtuſowe wykorzenić
7:
chćieli: ſtáwion był przed Sewerem ſędzią. ktory go ſpytał: iáko ćię zo
8:
wą? Piotr. Zowią mię Bálſam/ á ná chrzćie S. dáne mi ieſt imię Piotr.
9:
S. Coś za rodzáiu? Piotr/ Chrześćiáninem ieſtem.
Rozmowá męcżenniká z okrutnikiem: gdzie P. Piotr mowi/ gdzie S. Sędzia mowi.
S. Maſz iáki vrząd? P. więtſze
10:
go mieć nie mogę ani lepſzego/ iedno to Chrześćiáninem być. S. Maſz rodzice?
11:
P. nie mam. S. Kłámaſz. Bom ſłyſzał iſz maſz rodzice żywe.
Chrześćiáninem być wielki ieſt vrząd.
P. Ewángelia mi
12:
każe wſzytkiego ſię záprzeć/ gdy ná tákie wyznánie przychodzę. S. A wieſz co ro=
13:
ſkazał Ceſarz? P. wiem co Bog roſkazał práwy y wiecżny moy Krol. S. Roſka
14:
záli miłośćiwi Pánowie/ áby wſzyſcy Chrześćiánie/ ábo Bogom ofiárowáli/ ábo
15:
mękámi rozmáitymi zgubieni byli.
Exodi. 22.
P. Ale práwy y wiecżnj Rrol roſkazał y zágroził
16:
kto by ofiárę Dyabłom cżynił/ ma wiecżnie zginąć. Sam oſądz ieſli ſpráwiedli=
17:
wość miłuieſz/ ieſli ſię iego przykazánia przeſtąpić godzi. S. Ofiáruy Bogom á v=
18:
ſłuchay mię y pełni to co pánowie każą. P. Ia rękom cżynionym Bogom/ drze
19:
wiánym y kámiennym/ ktorymeśćie y wy podobni/ ofiáry cżynić nie będę. S. Krzy
20:
wdę nam cżyniſz: ábo niewieſz iſz ćię ſtráćić mogę? P. Ia wam krzywdy nie cżynię/
21:
ále mowię/ co wzakonie Bożym piſano ieſt: Vſtá máią/ ocży/ nozdrze/ vſzy/
22:
ręce/ nogi: ále áni mowią/ áni widzą/ áni woniáią/ áni ſłyſzą/ áni dotykáią/ á
23:
ni chodzą.
Pſalm. 113.
Y mowi dáley: Stáią ſię im podobni ktorzy ie cżynią/ y wſzyſcy kto=
24:
rzy im dufaią. Ieſliſz Pan Bog przez Proroká y Duchá S. to mowi: iákoſz ty

strona: 41

1:
mieniſz ábych ći krzywdę cżynił iżem rzekł: Ieſteśćie kámieniom niemym y głu=
2:
chym podobni: w ktorych wy Dyabły chwalićie: á ieſzcże y mnie tákim mieć chce=
3:
ćie/ iácyśćie ſą ſami? S. Słuchay mię á ſam ſię nad ſobą zmiłuy. Cżyń ofiárę. P.
4:
Práwie ſię ſam nád ſobą zmiłuię/ gdy tego cżynić y ofiárowáć nie będę/ á odpraw
5:
dy nie odſtąpię. A ty iżeś pogániec/ mnie y zakonowi Bożemu wiáry nie dáieſz.
6:
Bpo mowi Bog/ kto Dyabłom ofiáruię wykorzenion będzie.
Ezod. 22.
Cżyńże coć roſkazano
7:
ieſt/ á mnie dáley tego grzechu nie przypominay. S. Ieſzcżeć to zćierpię/ y pocże
8:
kam ábyś ſię námyſlił/ á ofiáruiąc áby niezginął. P. Prożno ſię tego ſpodziewaſz:
9:
Cżyń co maſz cżynić/ á dziáłay dzieło oycá twego Dyabłá. Bo ia tego nigdy nie
10:
vcżynię y moy Pan Iezus Chryſtus/ ktoremu ia ſłużę tego mi nie dopuśći. Tedy
11:
go kazał Seuerus záwieśić: y gdy wiśiał ná kátowni záwołał nań: Pietrze co cży
12:
niſz? chceſz ofiárowáć/ cży nie? Piotr rzecże. Day oto te żelazne oſęki/ á kaſz mię
13:
drápáć: bomci iuſz nie raz powiedział/ iſz nikomu ofiáry cżynić nie będę/ iedno Bo
14:
gu ſamemu/ dla ktorego imienia ćierpię. Tedy go ſędzia kazał ſrodze drápáć oſę=
15:
kámi. A gdy bárzo był drápány y z orány Piotr miły/ żadnego ſtękánia nie cżynił/
16:
ále tylo ſpiewał mowiąc: Tegom prágnął od Bogá y tegom ſzukał/ ábych ſię zo=
17:
ſtał w przybytku Páná mego/ po wſzytki dni wieku mego.
Cierpliwość wielká męcżenniká.
Pſalm. 26.Pſalm. 115.
Kuſz zbáwienny wezmę
18:
y imienia Páńſkiego wzywáć będę. Gdy to mowił/ kazał Sędzia przynagláć/ á
19:
mocno drzeć ćiáło z kośći iego/ odmieniáiąc kátowniki ná przemiánę. A lud kto
20:
ry ſtał widząc płynącą krew ſtrumieniámi ná ziemię/ y rzecżkámy po ziemi bieżą
21:
cą/ wielce ſię vżalił/ y wołał nań: Zmiłuy ſię ſam nád ſobą cżłowiecże/ á ofiáruy
22:
ábyś vſzedł tak ćięſzkiey męki. A Piotr S. odpowiedział: Męki te nic nie ſą/ áni
23:
mi boleśći nie cżynią.
Bogá ſię záprzeć náwiecżną mękę.
Lecż gdybych ſię Bogá mego záprzał/ dopiero bych/ w prá
24:
we/ iſte/ y wiecżne á więtſze męki wpadł. Rzecże Seuerus. Co cżyniſz Pietrze/ o=
25:
fiáruy: będzieć tego żal: niechceſzli ofiárowáć/ ſkażęćię ná śmierć. Piotr odpowie:
26:
Tegoć ia z chęćią cżekam. Tedy go ſędzia ná śmierć ſkazał mowiąc. Piotrá wzgár
27:
dzićielá nie zwyćiężonych Ceſarzow/ dla zakonu Bogá ſwego/ roſkázuię ná krzyż w
28:
bić. Ták żolnierz Chryſtuſow ná wzor drugiego Piotrá wielkiego Apoſtołá doko
29:
nał/ y ſtał ſię ſpołecżnośći męki Páńſkiey godnym. Vmęcżony ieſt w mieśćie Au=
30:
lonie/ Iedinaſtego dniá Stycżniá zá pánowánia Máximianá Ceſarzá/ zá krole=
31:
ſtwá/ náſzego Páná Iezu Chryſtá/ ktoremu cżeść y chwałá ná wiek wiekom. A.
32:
Obrok duchowny z tego żywotá.
33:
VMieráć od przenáſládowniká męcżeńſtwo ieſt iáwne/ mowi Grzegorz S.
34:
ále potwarzy wytrwáć y tych ktorzy nas nienawidzą miłowáć/ męcżeńſtwo ieſt ná
35:
[ſ]ercu táiemne. Ieſli za pomocą Páńſką/ cnotę ćierpliwośći S. záchowuiemy/ w ko=
36:
śćielnym pokoiu żyiąc/ koronę męcżeńſką otrzymamy.
Homil. 35.

37:
Zywot S. Lucyaná y dwoygá dziatek męcżen=
38:
nikow/ piſany od Ewſebiego Ceſáryiſkiego y S.
39:
Hieron. y Symeoná Metháphráſtá.
40:
Zył o koło roku Páń. 239.
Trzynaſty dzień Stycżniá.D. Hiero. in Catalogo.
Lucy=


strona: 46

1:
LVcyan był rodem z Samoſzaty miaſtá Syryey z rodzicow
2:
Chrześćiáńſkich/ w dwánaśćie lat pogrzebwſzy oycá y mátkę/ máię=
3:
tność ſwoię vbogim rozdał: á ſam ſię ná ſrogość oſtrego żyćia y ná na=
4:
ukę piſmá S. vdał. Ieſzcże z młodu winá nie pijał ideno ſamę wode: raz
5:
tylo ná dzień iadał/ á drugdy cáły tydzień poſtámi ſię dręcżył. więtſzą cżęść żywotá
6:
ná modlitwie y płákániu trawił/ á błogoſłáwieńſtwá płácżących ſzukał. Milcże=
7:
nie miłował/ á ſerce bogomyſlnośćią vſtáwicżną vweſeláiąc/ ná twarzy ſię záw=
8:
żdy ſmutny zdał.
Chuć wielka do piſmá Swiętego.
Gdy było mowić potrzebá/ piſmo S. w vśćiech záwżdy miał: w
9:
ktorym ſię ták kochał/ iſz ledwie ſpáć mogł o nim myſląc. Cżęſto kroć ná ſamym
10:
chlebie przeſtawał/ drugdy nic co przez ogień przeſzło nie iedząc: Zá tákim żywotem
11:
w Anthyochiey ſię náukom świętym przyucżywſzy/ y wielki w nich nád inne po=
12:
chop wziąwſzy/ kápłanem zoſtał.
Zpiſania ſię żywił y vbogie S. Lucyanus.
Nawięcey ſię piſanim/ máiąc ná to pretką y
13:
piekną rękę/ żywił: y vbogie ſtego kármił. A gdy by był pierwey ſam prace ſwey
14:
pożywał á nizli vbogiego náſycił/ zá nieprzyſtoyność to ſobie miał.
Biblia Grecka zfałſzoána z Zydowſkiegoſię piſmá nápráwowáłá/ Pátrz co ſie o tym mowi w obroku.
Biblią iuſz ſo
15:
bie ná on czás w rękopiſach od pogáńſtwá y Heretykow w ięzyku Greckim nápſo=
16:
wáną y fałſzowáną/ z ięzyká Zydowſkiego nápráwował. Gdy ſię tedy tákimi rze=
17:
cżámi wſławił/ á v ludzi barzo wzietym był/ Máximinus Ceſarz ktory ná on cżás
18:
naſławnieyſze kápłany/ ná wygubienie wiáry Chrześćiáńſkiey mordował/ y iuſz
19:
był Anthymá Nikomedyiſkiego y Piotrá Alexándryiſkiego/ Biſkupy ſtráćił: ro=
20:
zumieiąc gdy głowy pierwſze zginą/ iſz wiárá znimi vpáść miáłá: tedy tego teſz Lu=
21:
cyaná ſzukáć y poimáć kazał. Ale ſię krył Lucyanus/ aſz go towárzyſz iego Pán=
22:
krácyus zły kápłan y Heretyk/ ktory ſławie iego záyrzał/ vkazał y wydał. Wiedzio=
23:
no go tedy do Nikomedyey ná smierć.
Pánkrácyus kápłan/ kryiącego ſię Lucyaná Pogáńſtwu prze zazdrość wydał.
Cżáſu tego ten okrutnik y dziatkom á nie=
24:
mowlętom Chrześćiáńſkim nie przepuśćił: ktore gdy bráć w vſtá tego/ co Dya=
25:
błom ofiárowano/ znátchnienia Duchá świętego niechćiáły/ zábijáć ie kazał.
26:
Tráfiło ſię teſz dwoie pácholąt zacnie vrodzonych (iednego oycá y mátki dzieći)
27:
iſz ſię náucżeni od rodzicow/ báłwochwálſtwem brzydzili.
Dwoie dziatek męczeńſtwo.
Y przyzwáć ich kazał/ y
28:
piękną im wnętę ſłow y potraw dziećinnych dáiąc/ do pożywánia ofiar Dya=
29:
belſkich/ zinemi rowieńniki ich pobudzał. Ale one niechćiáły/ mowiąc/ iáko mo=
30:
gli/ iſz im tego rodzice zákazáli/ powiádáiąc ze ſię oto Pan Chryſtus gniewa. Te=
31:
dy ie rozgámi bić kazał: á dzieći niedbáły/ áni ſtátku ſwego/ mężom rowni niemie
32:
niły. A ieden Zophiſtá rzekł: ſromotá wielka/ áby Ceſarzá Rżymſkiego dzieći dopie
33:
ro ſpieluch wywiązáne/ zwyćiężyć miáły: wnet ich ia do tego co chcemy przywiodę:
34:
y kazał z oſtrey gorcżycżki máść przypráwić/ y ogoliwſzy głowki ich/ mocną oną
35:
máśćią námázał/ y do gorącey łáznie wſadził. Tedy ſię głowy ich ták rozgorzá=
36:
ły iákoby ogień ná nich niećił/ ábo nánie piorun vderzył: y ſchyláiąc ſię iáko mo=
37:
gły ná ziemię/ przyrodzenie ich mdłe/ oney okrutney rzecży nie wytrwáło/ młod=
38:
ſzy pádnie y [ſk]oná. Co widząc ſtárſzy/ iſz brát iego vmárł/ iáko mogł záwołał. Wy=
39:
grałeś bráćiſzku moy wygrałeś/ Bog ći pomoſz.
Wielka ſtátecżność dziatek.
Y cáłuiąc brátá ſwego/
40:
z rádośćią y ono drugie dziecko ná nim ſkonáło. To cżyniono nád tymi/ nád kto=
41:
rych láty y niewinnośćią więtſzą/ więtſze pożáłowánie/ Chrześćiáńſkie ſercá rozdzie
42:
ráło. To było w Nikomedyey. Lucyánus gdy iádąc do Kápádocyey był przypro
43:
wádzon/ ſwym wymownym y zápáłáiacym ku Bogu iężykiem / żołnierze ktorzy
44:
w mękách/ vſty ſię Chryſtuſa záprzeli/ karał/ mowiąc: iáka háńbá y ſromotá wá
45:
ſza/ iſz wy ludzie rycerſcy/ ktorzy co dzień gárdłá ſwe ná woynie dla świeckiego Pá
46:
ná nieśiećie/ á tu ich dla niebieſkiego Krolá Iezuſa ſzániuećie/ y vmykaćie.
Rzecz S. Lucyaná do Zołnierzow ktorzy ſię wmękach Chryſtuſa zaprzeli.
Co tám
47:
zyſkuiećie á tu vtrácaćie rozmyſlćie ſię. Dla prożney ſławy/ y z hołdu nędznego
48:
y vrzędow ktore was cżeſto mijáią/ tákie niebeſpiecżeńſtwá podeymuiećie: á tu dla
49:
Páná ſwego/ ktory dał krew zá was/ dla chwały y dobrá wiećżnego / ktory was
50:
pewnie nie minie/ żáłuiećie ſię? Głupie bárzo cżynićie. wſtydćie ſię dzieći y niewiaſt/
51:
ktore wám mężnym ſerce pobráły/ á ochotnie do tego ſzturmu idą. Co ſię zwámi
52:
ſtánie/ gdy was teraz Chryſtus pozowie ná ſąd ſwoy? Oni to ſłyſząc/ znowu iáko
53:
z pogoniey wracáiąc ſię na męki bieżeli/ y około cżterdzieśći oſob rzecży ſwey/
54:
vmieráiąc zá Chryſtuſá/ popráwili.
Cżterdzieśći męczennikow Zołnierzow.
Gdy iuſz był do Nikomedyey przyprowá=
55:
dzon tám ńálazł wiele znáiomych Chrześćián y vcżniow ſwoich. Powiádáią że
56:
teſz nie iáka Pelágya iego vcżennicá byłá: po ktorą gdy ſędzia poſłał/ áby ią o wiá=
rę ſka=


strona: 47

1:
w Chryſtuſa ſkarał/ oná boiąc ſię áby cżyſtośći nie ſtráćiłá (Bo byłá w dziewictwie)
2:
z okná wyſokiego ſkocżywſzy vmárłá. ktorą tákże zá męcżennicę pocżytano.
Co czynili Swięći z oſobnego obiáwienia Duchá S. y zprzywileiu/ ktorego ſię náſládowáć nikomu nie godzi.Męki ćięſzkie.
A iſz
3:
Máximian o Lucyanie ſłyſzał/ iſz ták wdzięcżnego poyrzenia y ięzyká ſłodkiego
4:
był/ iſz kto go mowiącego ſłyſzał/ ſtrudnośćią ſię odiąć mogł/ áby Chrześćiáni=
5:
nem nie zoſtał: zdáleká y przez zaſłonę znim gadał. Pierwey mu wiele obiecował:
6:
Ale gdy ſię on z tego śmiał: pogroził mi iſz go nowymi á nie ſłychánymi y wymuſl=
7:
nymi mękámi mordowáć miał. Ná co mu on śmiáłe ſerce y nieboiázliwe vkazał.
8:
Y dał go do więzienia gdzie dziwnymi onymi mękámi trapion był. miedzy inny=
9:
mi wſzytki cżłonki iego z ſtáwow wyćiągnąwſzy/ na ſkorupách oſtrych grzbiet ie
10:
go położyli. Y innych mu wiele moredrſtw zádawáli/ ná koniec głodem morzyli.
11:
Przyſzedł dzień trzech Krolow/ ná krory bárzo prágnęli Chrześciánie/ żeby to
12:
święto znimi święćił á ſłuſzbę ſpráwował. wſkazał do nich iſz chce znimi święto ob
13:
chodzić. Gdy ſię im to niepodobno zdáło: on v Páná Bogá to ſobie ziednał/ iſz zá
14:
niebácżnośćią ſtraży/ do niego ſię ná on dzień do więzienia wiele Chrześćián ze=
15:
ſzło. á nie máiąc áni mieyſcá/ áni ołtarzá ku ſpráwowániu chwálebnych táiemnic:
16:
każąc ſię im około ſkupić/ y ná ſwych pierśiách Mſzą miał (bo związány wznák le
17:
żeć muśiał) y z nich ołtarz vcżynił mowiąc: Duffam Pánu Bogu iſz mu ſię ołtarz
18:
ten/ lepiey niſzli inna máterya podobáć będzie.
Ołtarz ná pierśiách ſwych vcżynił S. Lucyanus.
Y ták świętą onę ofiárę odprá=
19:
wili: żádnych obrzędow y modlitew nie opuſzcżáiąc/ ktore komu ſłużą. Tak y ſam
20:
vcżeśnikiem ſię ofiáry ſtał/ y innym ktorzy nie byli/ poſłał. Názáiutrz dowiádo=
21:
wał ſię Ceſarz ieſli by ieſzcże żyw był. On vyrzawſzy iego cżeladz: trzy kroć záwo=
22:
łał: ieſtem Chrześćiánin. Y to mowiąc ſkonał. Ciáło iego Máxymian v práwey
23:
ręki kámień wielki vwiązawſzy/ w morze wrzućić roſkazał. Y było przez dni cżter
24:
naśćie w morzu/ aſz dniá piętnáſtego/ vkazał ſię ſwoiemu vcżniowi Gliceryuſzo
25:
wi: dáiąc znáć/ áby ſzedł ná brzek morſki.
Ciáło S. Lucyaná w morze rzucone.
Gdy to vcżynił/ vyrzał do brzegu pły=
26:
nącego Delphiná/ rybę wielką morſką/ á oná ná ſwym grzbiećie ćiáło vmárłe nie=
27:
śie. ktore wyrzućiwſzy ná brzeg ſamá vmárłá: Ale bez ręki prawey. O tey ręce ro=
28:
zmáite było v Chrześcián rozumienie.
Ręká męcżenniká/ ktora wiele piſałá ku chwale Bożey/ P. Bog oſobną cżćią obdárzył.
Iedni mowili/ iſz wiele w piſmie dla Chry
29:
ſtuſa/ piſząc S. kśięgi/ robiłá/ oſobną y ſkrytą cżeść odnioſłá: Drudzy mienią iſz
30:
potym do brzegu przypłynęłá.
Kośćioły ná pámiątkę S.
Iákokolwiek ieſt/ Chrżeśćiánie wielkie dzięki Pánu
31:
Bogu zá obiáwienie ćiáłá iego ktorego długo po brzegách ſzukáli/ oddáiąc/ z v=
32:
cżćiwośćią pogrzebli. Tám gdzie potym S. Helená mátká wielkiego Konſtánte=
33:
go temu męcżennikowi kośćioł zbudowáłá. Bogu w troycy iedyne
34:
mu ná cześć/ ktorego ieſt ſławá y páńſtwo ná wiek wiekom Amen.
35:
Obrok Duchowny z tego żywotá.
36:
NIc ten żywot nie ma milſzego: nic duſzy ſmácżnieyſzego: żadna rzecż prę=
37:
dzey ſercá náſzego/ od zámilowania tego świátá nie odwodzi: nic ták cżłeká przećiw
38:
pokuſom nie vzbraia: nic go ták prętko do dobrego nie pobudza: nic go ták ćierpli=
39:
wego nie cżyni/ iako náuká piſmá świetego/ w ktorym ſię ten ták męcżennik kochał.
Piſmá S. cżytánie iákie ma pożytki.Do rozumienia piſmá S. cżego trzebá.

40:
Do ktorego wyrozumienia przykłádem tego świetego wiecey potrzebá ſkruchy/ niſzli świec=
41:
kiey mądrośći: więcey płácżu/ niſzli dyſputácyey: więcey modlitwy/ niſzli cżytánia: więcey po
42:
ſtow/ niſzli árgumentow: wiecey pokory/ niſzli Philoſphiey: więcey zá grzechy żáłośći/ ni=
43:
ſzli w rozumie biegłośći. Tá náuká nic nie vcży iedno milośći: nic nie gáni/ iedno świeckie
44:
y ćieleſne chćiwośći.
Hugo de ánimá.Auguſt. de doctriná Chriſt.Epiſt. 2. ad Veluſianum.
Co ktemu służy/ iey to ieſt właſne: co nie do tego wiedzie/ podrzuco
45:
ne ieſt y fáłſzywie iey przypiſane. Ták tá náuká piſmá S. głęboka ieſt/ mowi S. Auguſtyn:
46:
bych ſię iey był od młodośći aſz do zgrzybiáłośći/ z wielką pilnośćią/ z wielkim dowćipem vcżył:
47:
przedſię tám gdzie bych przeſtał/ tám by mi dopiero pocżąć potrzebá. Byś na dáley w niey zá=
48:
bieżał/ ieſzcże v kreſu ſtoiſz. Dziwna rzeká piſmo S. momi S. Grzegorz y ták miałka iſz w
49:
niey báránek/ to ieſt proſty y nieuczony/ brodzić: y wielbłąd w niey to ieſt vcżony y Doktor
50:
pływáć/ y zátopić ſię (pyſzyny Heretyk) może.
Piſmo S. trudne do rozumienia.
Gregor. in Prologo Morálium.2. Libr. ſuper Genes. Cap. 19.Grecka Biblia z fałſzowána/ do Zydowſkiey ſię vćieka.
Piſmo S. mowi S. Auguſtyn/ trudnośćią/ z py
51:
ſzynych ſię (Heretykow) śmieie: głębokośćią/ y pilnego ſtráſzy: hoynośćią/ y wielce vcżone kar
52:
mi: łágodnośćią/ y proſtym obrok ſwoy dáie. Rozmiłuy ſię cżytánia piſmá S. á roſkoſzy świec
53:
kie porzućiſz. Przypátrz ſie iáko teſz to omylna rzecż ieſt/ co mowi Ruś z ſwemi Greká=
54:
mi: iſz Grecka Biblia od śiedmdzieśiąt tłumácżow wziętá/ lepſza ieſt niſz z Zydowſkiego ię=
55:
zyká/ iákiey Láćinnicy vżywáią/ przełożona. Widziſz iſz ſam Metháphráſtes Grecżyn o tym
56:
S. Lucyánie piſze/ iſz Grecka iuſz byłá popſowána/ y z fałſzowána/ á do Zydowſkiey ſię vćie=
57:
káć muśieli. Toſz ſię y w nowym Teſtámenćie działo. Grecki ieſt od Heretykow ktorych na=
58:
więcey od Grecyey było/ ták zepſowány: iſz ſię do Láćinnikow po nápráwię/ vćiekáć muśieli.

strona: 48

1:
Gdzie cáły dochowány ieſt nowy Teſtáment: gdzie tákiey mocy kácerſtwá nigdy nie miáły:
2:
Náucżćie ſię y wy rodzicy ták dziatecżki ſwoie z młodu do zakonu Bożego ná przykład
3:
tych dwoygá dziatek ná wyznániu Chryſtuſowym vmorzonych/ przyucżáć: żeby cżego Boże
4:
vchoway/ gdyby w pogáńſką ábo Heretycką rękę wpádły/ zátrzymáć ſie przy S. wierze vmiáły:
5:
á poſty wzięte od Kátolickich rodzicow záchowuiąc/ Chryſtuſa w niewinnośći/ gdy inacżey
6:
nie mogą/ wyznawáły.

strona: 50


20:
Zywot Páwłá S. pierwſzego puſtelniká/
21:
nápiſany od Hieronimá S. żył około roku P. 298.
Piętnaſty dzień Stycżniá.

22:
WSzytkim puſtelnikom przodek y powod był/ Páweł z The
23:
báidu pierwſzy puſtelnik.
Páweł S. przed okrutniki ſię kryiąc/ ná puſzcżą zábiegł.
Ten zá cżáſu Ceſarzá niewiernego/ przená=
24:
ſládowniká y morderce wielkiego Chrześćiánſkiey krwie/ vchodząc nie
25:
ták śmierći/ iáko ćięſzkiego á wymyſlánego kátowánia (ktorym prze=
26:
włocżąc ſkonánie/ rozmáitośćią mordowánia/ ku niećierpliwośći przywodzili
27:
wierne Boże) máiąc bogáte imienie/ żeśćim ſwych rodzicow pozoſtáłe/ gdy wy=
28:
dał zá mąż śioſtrę/ ktorą iednę miał: w piąćinaśćie lát ſwoich/ vdał ſię ná puſte
29:
mieyſcá/ áby krom boiázni mogł w wierze świętey żywotá ſwego dokonáć/ y cá=
30:
ło ią Pánu Bogu z nie pokaláną duſzą/ oddáć. żeby teſz ná modlitwie/ y rozmyſlá
31:
nie dobrodzieyſtwá Bożego wolny cżás/ y mieyſce ſpokoyne mieć mogł. Był młodzie
32:
niec dobrze w Greckim y Egipſkim piśmie vcżony: pokorą ſerdecżną/ y miłośćią
33:
gorąca ku Bogu ziety. Przez niektory cżás doznawáiąc ſam śiebie/ ieſli by mogł
34:
on żywot ná puſzcży wytrwáć: wracał ſię cżęſto do domu/ do śioſtry y zięćiá ſwego:
35:
ieſzcże ſię nieśmieiąc/ ná wiecżne ośierocenie w puſtynią puśćić: aſz gdy niechuć y
36:
zdrádę po zięćiu ſwoim poznał/ iſz go pogáńſtwu/ iáko Chrześćiániná/ ná
37:
śmierć/ dla nędzney máietnośći/ ktorá śmierćią iego przypáść nań miáłá/ my=
38:
ſlił: znáiąc po tym nieprzyiazń/ od ktorego ſię powinney y krwią popráwioney ży=
39:
cżliwośći ſpodziewał/ w głęboką ſię puſtynią vdał.
Zdrádá zięćiá Páwłá S. przećiw iemu.
Y idąc dáley á dáley/ tráfił to
40:
mieyſce/ gdzie z ſtárodawná fałſzywą myncę táiemnie kowano: gdzie był ſklep w
41:
ſkále wykowány: y inne komory/ ktore ſię wielkim á gáłęziſtym pálmowym drze
42:
wem/ pokrywáły. Miáłá y wodę żywą iáſkinia oná/ ktorey ſtrumyſzcżek támże
43:
ponikał/ dáley z iáſkinie nie wyćiekáiąc. Gdy to mieyſce oglądał/ Bogá pełny mło
44:
dzieniec/ porozumiał/ iſz mu to Bog mieſzkánie nágotował: áby w nim wpoko
45:
iu chwaląc święte imię iego ná bogomyſlnośći/ żywotá dokonał: a ná świát ſię
46:
ktory w ſproſnych grzechách/ bałwanom ſłużąc/ bluznił Bogá práwego/ á wol
47:
ney ſłuſzby iego nie dopuśćił/ więcey nie vkázował: á ocżu y vſzu ſwoich/ od ták
48:
nieznoſnych rzecży vchronił. Wſpomniał ſobie ná Heliaſzá/ ktory prze tákąſz przy
49:
cżynę ná puſtynią vchodząc/ śmierć ſobie racżey obierał/ á niſzli ná roſſypánie oł
50:
tárzow Bożych/ y ſkrocenie cżći Boſkiey/ pátrzyć miał.
Páweł S. Heliaſzá náſládownik.3. Reg. 19.
A myſląc iákoby bez wiá
51:
domośći ludzkiey/ wyżywienie y odzienie mogł mieć: vyrzał ná pálmie owoc/ ktory
52:
dáctili zowią: przeſtánę/ powiáda/ ná tym obroku: wſzák nie ſamym chlebem

strona: 51

1:
cżłowiek żyw: cżego nie doyie ćiáło/ duſznym ſię pokármem/ná ktorym mi ſcho=
2:
dzić nie może/ nágrodzi. Owo y wodę/ práwi/ Bog mi ku ochłodzeniu zrządził.
3:
Ieſli dłużey żyć bedę/ niſzli ſię tá ſuknia zedrze/ mogę ſobie z palmowego liſtu/ in=
4:
ną vdziać. Niechże tu położę głowę moię/ y záwoła goracym ſercem: Boże He=
5:
liaſzá y Ianá Krzćićielá pierwſzych żywotá tákiego miſtrzow: bądz przy mnie á
6:
przyimi mnie ośiroćiałego w obronę twoię. vcżyń mię z Angioły tewmi vcżeśni
7:
kiem chwały twey/ tu ná ziemi/ w Duchu cżyſtym y nie pokalánym ćiele: ſtra=
8:
ży twey nie oddalay odemnie. Tákimi y innymi ſię rozmowámi
9:
ćieſząc/ poſtánowił/ do śmierći iuſz z oney iáſkini nie wychodzić. Y żył tám aſz do
10:
ſtu y trzynáście lat żywotá ſwego. Iákie iego tám żyćie modlitwy/ y zábawy/ y bo
11:
gomyſlnośći były/ wiedzieć ſię nie może. Ná dzień ſię to ſądny pokaże.
Iáko długo w iáſkini przemięſzkał Páweł S.Myſl S. Antoniego/ iákoby nádeń nie było.
Niechcąc
12:
Pan Bog tákiego ſkárbu przed świátem zátáić: chcąc cnoty iego y ćierpliwość/
13:
ná wſzytkim ku przykłádu/ obwieśćić/ y ná lichtarzu tę świecę poſtáwić: przepu=
14:
śćił táką myſl ná ſługę ſwego drugiego Antoniego/ na on cżas pierwſzego w wiá=
15:
domośći ludzkiey puſtelniká: iákoby ná deń nie było doſkonálſzego ſługi Bogu. Y
16:
vſłyſzáł głos k ſobie mowiący: Ieſt inny doſkonálſzy niſzli ty. ſzukay go ná puſzcży/
17:
bo go náwiedzić y poznáć maſz. Ná ten głos S. Antoni pretko ſię porwał/ y ſzedł
18:
gdzie go ocży nioſły/ y ſpráwią á wodzem Duchá S. nálaſł onę iáſkinią/ w ktorey
19:
ſię był zámknął Páweł S. zákołáce: nie ſłyſzy nic/ otworzyć niechce/ ten ktory
20:
przez kilá dziewięćdzieśiąć y dáley lat/ cżłowieká nie widał. Aſz głoſem wielkim z
21:
płácżem Antoni S. pocżnie go prośić mowiąc: Ty wieſz ktom ieſt/ y pocom przy
22:
ſzedł: boć ten obiáwił/ ktory mi ćię ſzukáć kazał. ácżem ocżu twoich godzien nie
23:
ieſt wſzákże kołátáć nie przeſtánę/ aſz mię puśćiſz. Bych y v tych drzwi ſkonáć
24:
miał nie odeydę/ áſz ćię oglądam. wżdy mie vmárłego pogrzebieſz. Ná tákie ſło=
25:
wá otworzy mu/ y mile ſię właſnymi imiony ſwemi przywitáią/ y obłápią/ Bo=
26:
gá zá one ſpolne poznánie wychwaláiąc. Y rzecże Páweł S. pocoś ſię ták dáleko
27:
ſtrudził? vyrzałeś zgrzybiáłego ſtárcá/ y ty ſtáre cżłonki/ ktore ſię wnet w proch
28:
roſſypią. wſzákże iześ to z miłośći vcżynił/ powiedz proſzę cię/ co ſię tám ná świećie
29:
dzieie: ieſli iuſz pogáńſtwo kłánia ſię Bogu iedynemu y Pánu náſzemu Iezuſowi/ v
30:
ſtáłoli przelewánie krwie Chrześćiáńſkiey?
Rozmowá Páwłá S. z Antonim S.
kto teraz ná Páńſtwie Rzymſkim śie=
31:
dzi: o cżym gdy rozmawiáią/ Kruk przylećiał/ y bochenek chlebá cáły przed ni=
32:
mi położył/ y odlećiał. Pátrzy dziwuiąc ſię tákiey poſłudze Antoni: á Páweł S.
33:
rzecże: iuſz ſześćdzieśiat lat iáko mi ten ptak po pułbochenká co dzień nośi/ á dziś
34:
dla gośćiá przycżynił Pan Bog obroku/ y poſłał żywność żołnierzom ſwoim. pro
35:
ſzęćię gośćiá mego miłego/ z weſelem pożywáy/ á z drogi ták dálekiey/ pośil ćiáło
36:
ſwoie.
Kruk chleb noſił S. Páwłowi.
Siadſzy tedy nád onym zrodełkiem/ w dziękowániu y chwaleniu Páná Bo=
37:
gá/ był ſpor miedzy nimi/ kto on chleb pierwey w ręce wziąć y łámáć miał/ y dzie=
38:
lić.
Spor miedzy S. kto miał żegnánie dáć y chleb łámáć.
Páweł mowił tyś gość/ ná ćię tá cżeść przyidzie. A on mowił/ nie: tyś ieſt
39:
ſtárſzy/ tobie to przyſtoi/ niech mam z ręki y błogoſłáwieńſtwá twego ten obrok
40:
Bogá twego. Y ták ſię długo cżęſtuiąc/ chleb ná poły rozłomili y iedli/ y wody ſię
41:
oney náchyliwſzy z ſamey rzecżki napili. Cáłą noc onę ná modlitwie y chwaleniu
42:
Páná Bogá y świętych rozmowách ſtrawiwſzy: ſkoro ſłońce wſchodziło/ rzekł Pa
43:
weł ku Antoniemu: Wiedziałćiem ia/ bráćie moy miły/ żeś ty ná tey puſtyni mie
44:
ſzkał/ y miałćiem ſpolnego towárzyſtwá pomoc: lecż iuſz koniec żywotá mego y ze
45:
śćie z tego świátá przychodzi/ ábych z Chryſtuſem był/ cżegom záwżdy cżekał y prá
46:
gnął: ćiebie dla tego tu Pan Bog poſłał/ ábyś mię pogrzebł/ á tę ziemię ziemi od=
47:
dał. Co ſłyſząc S. Antoni rzewno płakał: y prośił go mowiąc: z iednay mi to v
48:
Páná ſwego/ ábych z tobą poſpołu vmárł/ á tobie towárzyſzem ná tę drogę zoſtał. Nie: (powiedział Páweł S.) nie pátrz co tobie/ ále co drugiemu pozytecżno ieſt: ie
49:
ſzcże ćiebie dla bráćiey zoſtáwić chce Pan Bog/ ábyś im náuką y przykłádęm do zbá
50:
wienia był powodem.
Proroctwo S. Páwłá.
Nie mięſzkay á biegay po ten płaſzcż/ ktory maſz od Athá=
51:
názego Biſkupá/ żebyś im to moie ćiáło ku pogrzebu pokrył. Bo niewiem ieſli
52:
mię żywem záſtánieſz. To ſłyſząc Antoni/ á dziwuiąc ſię kto mu o tym płaſzcżu po=
53:
wiedział: ſpokorą go y płácżem pożegnawſzy/ y ręce iego y ocży cáłowawſzy/ po
54:
płáſzcż pobieżał.
NIechćiał S. Páweł áby był S. Antoni przy Smierći iego.
Co nie dla tego vcżynił Páweł S. żeby o przykryćie ćiáłá ſwego/
55:
(ktore ták wiele lát/ plećioną z palm rogożą/ pokrywał) ſtáránie miał: ále żeby

strona: 52

1:
go boleśći ſwym ſkonánim nie nákarmił. Antoni S. pretko biezał/ y przyidzie ná
2:
ſwe miejſce: pytáią go bráćia/ gdzieś ták długo bjł Oycże? A on nic nie rzekł/ iedno: Biá
3:
dá mnie grzeſznikowi. ktory fałſzywie ſię puſtelnikiem y mnichem zowie: Widzia=
4:
łem Heliaſzá/ widziałem Ianá ná puſzcży/ widziałem Páwłá w Ráiu. Chcąc co
5:
więcey wiedzięć pytáią co to ieſt powiedz nam? á on: cżás mowieniu cżás milcże=
6:
niu/ rzekąc/ płaſzcż ná ſię wziąwſzy/ nic nie odpocżywáiąc y nie iádwſzy pobieżał:
7:
Páwłá tylo ná myſli y ná ocżu maiąc.
Duſzę Páwłá S. nieſioną w niebo widział Antoni. S.
Názáiutrz gdy drogę konał/ vyrzał miedzy
8:
chory Angielſkimi/ w Prorockim y Apoſtolſkim pocżćie/ duſzę Páwłá ponieśioną
9:
w niebo: y padwſzy ná ziemię/ prochem głowę poſypuiąc/ płákał á wołał: Cżemu
10:
mię ták Páwle S. towárzyſzu miły/ oipuſzcżaſz/ cżemuś mię nie pożegnał? ták nie
11:
rychłom ćię poznał/ á tákem ćię rychło ſtráćił? z wielką potym prętkośćią do iáſki
12:
nie przybieżawſzy: nálazł ćiáło Páwłá S. ták iáko ná modlitwie przyklękał z pro=
13:
ſtą głową/ y z rękomá podnieśionymi ku niebu. y mniemáiąc/ áby ieſzcże był żyw/
14:
przyſtąpiwſzy/ Duchá nie bacży/ płaſzcżem onym pokryie/ Pſalmy y himny wedle
15:
zwycżáiu Chrześćiáńſkiego śpiewáć pocżnie: o pogrzebie myſli.
Ciálo S, Páwłá po śmierći z rekomá podnieſionemi w niebo.Spiewánie Pſalmow przy pogrzebie.Lwi służyli ćiáłu S. Páwłá.
A iſz był motyki
16:
prze wielkie kwápienie z ſobą wziąć zápomniał: zdáłá mu ſię wielká trudność y żá
17:
łość. Y płácżąc nád onym ćiáłem: coſz mam cżynić/ Pánie moy/ mowił: trzy dni
18:
chodzenia po motykę: niſz znią przyidę/ boię ſię áby ćiáłá zwierz nie ſtárgał: tu
19:
mieſzkaiąc nic nie ſpráwię: wolę tu przy ſtráży ćiáłá tego vmrzeć/ ieſli mię nie w=
20:
ſpomożeſz. Ná tę modlitwę poſłáł Pan Bog/ dwu wielkich Lwow/ ktorzy
21:
przed iego ocżymá doł doſtátecżny wygrzebli. W ktorym go vcżćiwie pogrzebw=
22:
ſzy/ do domu ſię do ſwych bráciey wroćił: y wſzytkę rzecż doſtátecżnie opowiedział.
23:
A ſuknią z liśćiá palmowego iáko teſtámentem oddány ſkárb/ y wielkie dziedzi=
24:
ſtwo/ Antoni S. ſobie wziął: y w takiey ią cenie miał/ że iey iedno dwá kroć do
25:
roku ná Wielkąnoc/ y Swiątki/ vżywał. ná cżeść y chwałę Oycu Synu y Duchu
26:
S: iedynemu Bogu/ ktoremu pokłon ná wiek wiekom Amen. Obrok z tego żywotá.
27:
POłożę nápominánie S. Hieronimá/ ktorym ten żywot wypiſuiąc rzecż
28:
ſwoię zámyka. Spytam tych/ powiáda/ ktorzy ták wiele imion máią/ ták pyſzne bu=
29:
dowánia/ ták bogáte odzienia/ ták roſkoſzne vżywánia: co máćie nád tego ſtárcá?
30:
Wy z złotych kubkow pijećie/ á on ſię gárśćią wedle potrzeby nápił.
31:
Wy w=
32:
ſzátách złotem przeplátánych chodzićie: á on y ſukniey napodleyſzego sługi wáſzego nie miał.
33:
Wy ták wiele roſkoſznie vżywaćie: á on ná chlebie/ ktory mu kruk nośił/ przeſtawał. (Y był
34:
żyw iáko y wy: á podobno dłużey/ y w lepſzym zdrowiu) Lecż z drugiey ſtrony: on wiele ma
35:
nád was. On w rogoży do niebá: á wy we złocie do piekłá. On ſzáty Chryſtusowey/ to ieſt nie
36:
winnośći/ ktorą wziął ná Chrzćie S. w nágośći ſwey/ nie ſtráćił: á wy ták bogáto przybráni
37:
obnáżeni z niey ieſteśćie. On w prochu pogrzebionym leżąc/ wſtánie wielkiey chwále: á wy z
38:
groby wáſzymi/ ták ozdobionymi/ wſtániećie ná ogień wiecżny w niesławie. Nietráććie ále y
39:
tych bogaſtw/ ktore miłuiećie: w złote ſuknie vwijáć trupow przeſtańćie. Y zali zgnić ćiáło ie=
40:
dno w iedwabiu nie może? y w ſmutku á płácżu/ pyſze ſwey cżynić doſyć chcećie. Proſzę ćię cży=
41:
telniku w ſpomni na grzeſznego Hieronimá/ ktoremu gdy by Pan Bog dał obieráć: wolał by
42:
ſuknią Páwłowę z wysługą iego/ á niſzli krolewſkie odzienie z potępienim ich. Inne potrze=
43:
bne tobie náuki/ vwáżáć ſam możeſz/ wierny chrześćiáninie/ á zwłaſzcżá opátrność tey Bo=
44:
ſkiey ſzcżodrobliwośći/ nád tym Páwłem. iſz go ná wzor Heliaſzá przed kruká żywił.
3. Reg. 17.Cżemu przez kruká karmił P. Bog sługi ſwoie.Pſalm. 140.
Przez tá
45:
kiego ptaká/ ktory ſam obżarty ieſt/ y máłe ma nád ſwemi dziećmi politowánie. á gdy ich odbiegá/ Pan Bog ie (mowi piſmo) karmi/ gdy nád ſwym obycżáiem wołáią ábo ſkwier
46:
cżą. Abyś ty nigdy o ſwym pożywieniu zwątpić nie śmiał/ gdy co dla zbáwienia ſwego
47:
cżyniſz/
48:
á ná Boſkich ſię rzecżách zábáwiſz: pożywi ćię ten/ ktory chleb obiecał: choćiaſz ćię o=
49:
ćiec y mátká opuſzcżą/ Bog ćię przyimie/ y łákomych á nie miłośiernych ludzi ſercá/ obroći
50:
ná politowánie twoie.

strona: 55


43:
Zywot S. Antoniego puſtelniká/ wypiſa=
44:
ny przez S. Athánázego wielkiego/ żył okolo ro
45:
ku Páńſkiego. 324.
Siedmnaſty dzień Stycżniá.

46:
ANtoni Egipcyánin/ wychowány v zacnych rodzicow w
47:
pobożnjm y Chrześćiáńſkim ćwicżeniu/ z dziecińſtwá wyſokich naśienia
48:
cnot po ſobie pokázował. A bedąc ośierocony śmierćią rodzicow ſwoich
49:
weſpołek z śioſtrą málucżką/ ledwie puł roká goſpodárſtwá pilnuiąc/
50:
wſpomniał iáko zá Apoſtołow imioná przedáiąc Chrześćiánie/ pieniądze do nog
51:
Apoſtolſkich przynośili: y to ſobie mile rozbieráiąc/ wſzedł do Kośćiołá/ y vſłyſzał
52:
onę Ewángelią o bogátym młodzieńcu: chceſzli być doſkonáły/ idz á przeday w=
53:
ſzytko co maſz/ rozdayże vbogim/ á podz náſláduy mię/ á będzieſz miał ſkarb w nie
54:
bie. ktore ſłowá ták przyiął/ iákoby ie Pan Iezus do niego ſamego właśnie rzekł.
Actor. 2.Vsłyſzenie Ewángeliey w kośćiele/ pocżątek náwrocenia S. Antoniego.Mátt. 19.

55:
Y ſzedwſzy do domu/ śioſtrę opátrzywſzy/ y przyiaćiołom odlećiwſzy: máiętność
56:
ſwoię wſzytkę ná vbogie rosſzáfował: y pocżął koſztowáć żywotá puſtelnicżego/
57:
cżęſto ſię ná mieyſcá oſobne do iednego ſtárcá/ ktory nieiáką mu drogę do tego

strona: 56

1:
ſwym przykłádem/ vkázował/ ſkradáiąc. gdzie poſtem á vſtáwićżną modlitwą y
2:
nocnym wſtawánim ofiárę Bogu cżyniąc/ przemieſzkiwał.
W náſládowániu dobrych pilność S. Antoniego.
O kimkolwiek pobo=
3:
żnym y świątobliwość iáką żywotá prowádzącym/ vſłyſzał/ tám bieżał/ iáko pſczo
4:
łá/ miod cnot rozmáitych zkáżdego kwiećia zbieráiąc. w wielkie ſię náuki y kśiąg
5:
cżytánia niewdáwał: iedno co z piſmá świetego vſłyſzał/ to ná pámięći/ iáko ná
6:
wyrytym kámieniu chował: á wypełnić wnetże chćiał.
Kſięgi S. Antoniego/ świát wſzytek.
Kśięgi ſwoie zwał wſzyćiek
7:
świát/ y káżde námnieyſze ſtworzenie. Bo wnim dobroć/ wſzechmocność/ y bo=
8:
gáctwo Boſkie/ poznáć y wycżytáć mogł. Zywnośc ſobie wyrabiał: nigdy przed
9:
zachodem ſłońcá nie iadł: chlebá y wody miernie vżywał/ drugdy aſz do cżwarte=
10:
go dniá pokármu ćeleſnego cżekał: gorącym ſercem Bogá miłuiąc/ nieprzeſtán=
11:
ną modlitwę cżynił. Gdy ſię w tákiey ſzkole młodzieniec święty ćwicżył: oburzył
12:
ná ſię ſrogość nieprzyiaćioł duſznych/ ktorzy go od tego przedśięwzięćia/ chytry=
13:
mi y rozmáitymi pokuſami/ oderwáć chćieli.
Cwicżenie S. Antoniego y ſzkołá.
Naprzod myſl iego tárgáć pocżęli/
14:
tym co iuſz był opuśćił: to ieſt/ bogátą máiętnośćią/ śieroſtwem śioſtry máłey/
15:
zacnośćią rodu/ ſławą/ pokármy roſkoſznymi.
Pokuſy Dyabelſkie iákie/ y iáko odegnáne.
Co cżyniſz/ mowiąc/ młody á v=
16:
rodziwy páchołku? ſzkodá twey vrody y ſláchectwá: trudnyś żywot zácżął/ ćiáło
17:
twoie tey zbroie nieznośi: wroć ſię á záżyi tego coć Bog dał. A on ná ty ſłowá iá=
18:
ko ſłup niewzruſzony/ żywotem y męką ſię Páná Iezuſa bronił: obietnicámi ſię ie
19:
go pewnymi ćieſzył: a iáko tárcżą od tych ſtrzał wiárą ſię S. zákładał. ták/ że go
20:
tym nigdy zránić á oſłabić nie mogli. Pocżął záś z iney ſię ſtrony kuśić/ wielkie
21:
nań á nie znośne ćieleſne żądliwośći/ y zápálenia miecąc/ ták weśnie iáko y na iá
22:
wiu: iſz pokoiu nigdy nie miał. Lecż poſtámi y przekładánim ſrogich mąk piekiel
23:
nych/ y końcem á roſſypánim w proch ćiáłá ſwego/ mocnie tákie myſli odganiał:
24:
y z żelżywośćią nieprzyiaćielá odprawował/ y tym dáley ná więtſzą ſię puſtynię v=
25:
dawał. zktorey chcąc go ná koniec mocą Czárt wygnáć/ widząc ſię być od mło=
26:
dziencá podeptánym/ z wielkim woyſkiem/ widomie ná iego cháłupkę vderzył/ y
27:
ták go ſrodze zbił ná ćiele/ iſz zá martwego kilá dni leżał: aſz ten ktory mu ieść no=
28:
śił po kilku dni przyſzedwſzy/ máiąc go zá vmárłego/ do wśi go donioſł/ y o po=
29:
grzebie myſlił. Antoni wnocy kſobie przyſzedwſzy/ prośił towárzyſzá/ iſz ſam cho
30:
dzić prze ony ſrogie rány nie mogł/ áby go ćicho/ nie budząc nikogoy/ zárázem
31:
ná iego mieyſce odnioſł: áby nieprzyiaćiel poćiechy nie miał/ á z plácu mu ni iednym
32:
krokiem nie vſtępował. Gdzie ſię wroćiwſzy/ potykáć ſię z nim ieſzcże chćiał/ y ná
33:
rękę go wyzywał.
Zbićie S. Antoniego od Cżártow.
Y vcżynił Czárt náń oſtátni náiazd: zebrawſzy ſię z towá=
34:
rzyſtwem y zwoyſkiem/ w oſobie rozmáitych beſty lwow/ niedzwiedziow/ wil=
35:
kow/ wieprzow/ pſow/ y bykow/ y innych ſrogich zwierzow/ ná onę iego cháłup
36:
kę vderzył: ktorą roſproſzywſzy/ ſtráſzyć go ryki onych ſproſnych beſtyi y przymie
37:
rzánim rozmáitych śmierći pocżął. A on/ ácż prze onę boleść ćieleſną zbity/ ćięſzko
38:
ſtękał/ y podnieść ſię nie mogł: wſzákże ſercem wielkim nie vſtráſzony ná ono woy=
39:
ſko wołał: Znać iſz mocy y siły nie maćie. Wſzák ieden z was mogł by
40:
mię/ iáko iednego robacżká/ pozrzeć: ieſzcże ná mię twarzy niemych y nie rozum=
41:
nych vżywaćie: znáć iżeśćie y beſtyi podleyſzy.
Słowá S. Antoniego do Cżártow iego ſtráſzących.
Ieſli od Bogá mego moc ná mię
42:
daná wam ieſt: otom ieſt. zgubćie/ zátraććie/ cżyńćie to co wam kazano/ iá wam
43:
nie vſtąpię. á wiem iſz mi nic vcżynić/ bez woley Páná mego nie możećie.
Znák krzyżá S. przećiw Dyabłom.
Prozno
44:
ſię kuśićie: znák krzyżá S. á wiárá w Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa/ mocnym
45:
mi á nie dobytym przećiw wam murem ieſt. Zátym iáko ćmá od ſłońcá/ y proch
46:
od wiátru/ nieprzyiaćiele ſię roſproſzyli y vćiekli/ á świátłość go wielka z niebá ná
47:
wiedziłá/ y cháłupká iego w cále ſtánęłá. y bacżąc Páná Iezuſa przytomnego/ głę=
48:
boko wzdycháiąc rzekł: gdzieześ był/ miły Iezu/ gdzieżeś był? cżemuś mię ná przod=
49:
ku nie podpomogł/ á nie zlecżył ran moich?
P. Iezuſa widział S. Antoni.
Y vſłyſzał głos: Był ćiem ia tu Anto
50:
ni/ álem pátrzył ná męſtwo y potkánie twoie. Nie boyże ſię/ pomocniká záwżdy
51:
zemnie mieć będzieſz: y wſławię ćię po wſzytkim świećie. To vſłyſzawſzy/ Antoni
52:
wſtał y vcżuł ſię zlecżonym y zdrowſzym niſzli pierwey.
Poćiechá po zwyćiężoney woynie z Dyabły.
Y posilony w Bogu
53:
ſwym/ iáko po wielkim zwyćięſtwie/ z więtſzym męſtwem/ y vfanim w pomocy
54:
Boſkiey/ żywot zácżęty/ nić od zwykłych prac nie vpuſzcżáiąc/ prowádził. Aſz gdy
55:
miał trzydzieśći lat y pięć/ pocżął o doſkonálſzych poſtępkách w ſłuſzbie Bożey
56:
myſlić/ y ná táką ſię puſtynią vdáć/ gdzieby o nim nikt niewiedziáł. Y iął o=

strona: 57

1:
nego ſtárcá/ do ktorego ſię był ná przodku náwrocenia ſwego vdał/ prosić áby z
2:
nim ná głębſzą puſtynią poſzedł: żeby ſię od ocżu y wiádomośći ludzkiey ſkrywſzy/
3:
mogł wolniey rzecży zbáwienne obmyſláć/ y ſrożſzą pokutę cżynić: ále on ſię ſtáro
4:
śćią wymawiáiąc/ pomoc mu towárzyſtwá niechćiał. Sam ſię tedy w imię Páń
5:
ſkie w dáleką puſzcżą vdał.
Antoni S. wdáleką ſię puſzcżą vdał.
Ná drodze/ nie przeſtał go nieprzyiaćiel kuśić: miſę
6:
ſrzebną/ pod oczy mu podrzućił/ áby go łákomſtwem od zácżętey drogi odwiodł.
7:
Ktorą on vyrzawſzy/ myſlić ſobie pocżął: ſkąd tu to ſrzebro? gościncá tędy nie
8:
máſz: ptak tu á zwierz tyło przechodzi. A ieſli kto rzecż ták wielką vpuśćił/ mogł
9:
ią náleść wroćiwſzy ſię. Twoie to śidłá ſzáthánie/ rzecże/ nie zwiedzieſz mię: miey ſo
10:
bie ſwoie ſrebro ná potępienie. Co ſkoro wyrzekł miſa wzniknęłá. Toſz y drugi
11:
raz vcżynił/ gdy bryłę złotá vyrzał/ od niego iáko od ogniá vćiekał.
Miſą ſrzebrną od cżártá ſkuſzon S. Antoni. Od złotá vćiekał S. Antoni.
Tám tedy ná
12:
puſtyni oney głębokiey/ puſtki ſtáre pełne wężow y żmijow nálaſwſzy: wnich ſię zám
13:
knął: towarzyſzá ſobie ziednawſzy/ áby mu chlebá y wody raz w pułroká przynośił.
14:
Węzowie y gádzina inna/ ſłudze Bożemu poſtąpili mieſzkánia. á on towárzyſz w
15:
pułroká raz z wierzchu mu chleb y wodę ſpuſzcżał. ſktorym y ſłowá nigdy nie prze
16:
mowił.
Dwádziśećiá lat w puſtkách ná dálekiey puſzcży ſam ieden przemięſzkał.
Aſz przemieſzkawſzy tám dwádzieśćiá lat/ gdy im dáley tym więcey
17:
ſłynął/ y wielki pocżet tych ktorzy żywotá y cnot iego náſládowniki być chćie
18:
li/ práwie drzwi do niego wyłamowáli: vkazał ſię ná świát/ ták zdrowey y wdzię
19:
cżney á zupełney twarzy/ iáko by był gdzie w nalepſzym chowániu. Y zátym przy
20:
kłádem Páná náſzego poráziwſzy śiłą iego nieprzyiaćielá ná puſzczy: inne ludzie
21:
przywodzić pocżął do ćiaſney forty y do onego śćiſłego y świętobliwego żywotá.
22:
Wcżym Pan Bog ták mu poſzcżęśćił/ iſz potym lidżby nie było vcżniom iego/ kto
23:
re do wzgárdy świátá tego/ do podeptánia ſamego śiebie/ do opuſzcżánia wiel=
24:
kich máiętnośći/ do pokuty/ ſrogośći zywotá / pokory/ ćichośći/ y innych doſko=
25:
náłych cnot Chrześćiáńſkich przywodził. Woyny ich z ſzátánem duchowney/ iá=
26:
ko hetman napilniey náucżał.
Wielka lidzbá vcżniow S. Antoniego: á cżego ich vczył.
W czym był miſtrz wielki Anthoni Swiety/ v=
27:
mieiąc dobrze Duchowne ſtrzały y śiatki ſzátáńſkie poznawáć/ y w nich inne
28:
przeſtrżegáć. Powiádał iſz z żadnym ſtanem więtſzey nieprzyiázni nie máią/ iáko z
29:
zakonniki/ Mnichámi y Mniſzkámi.
W poznániu śideł Dyabelſkich wielkim był miſtrzem S. Antoni.
Na nie nachytrſze y naſubtelnieyſze śieći
30:
miotáią. Y ná nie gdy ſami nie zmogą/ iádowitſzych y chytrſzych Cżártow przy
31:
wodzą. Lecż ktorzy ſą pilni modlitwy y powołánia ſwego/ iednym ie znákiem
32:
krzyżá S. roſpłoſzyć mogą.
Chytrośći Sżátáńſkie y w pośćiech.
A drugie zbytnym nie ſpánim/ wſtawánim/ y ćiáłá
33:
zmordowánim bez miárj/ ták oſzukawáią: że ſobie zdrowie zepſowawſzj/ gdy zácżęte
34:
go nabożeńſtwá końcżyć noe mogą/ ábo w roſzpácż wpádną/ ábo wſzytko zgołá
35:
opuſzcżą.
Cżego ſię cżárt nawięcey boi.
Powiádał iſz ſzátan ták ieſt ſłáby wiernym/ ktorym zbáwićiel deptać
36:
po nim moc dał/ że ſię z niego łácno náśmiać/ y krzyżem S. práwie go zá nos wo
37:
dzić mogą. A nawięcſzey ſię boi/ modlitwy/ cżućia/ poſtow/ cichośći/ vboſtwá do
38:
browolnego/ wiárowaniá prożney chwały/ pokory/ gniewu hámowánia/ miło
39:
śierdzia. A náde wſzytko cżyſtego ſercá w miłośći Chryſtuſowey/ bárzo ſię lęka.
40:
Cudá wielkie cżynił/ zwłaſzcżá nád chorymi y opętánymi. Miał y Ducha Pro=
41:
rockiego/ iſz rzecży ktore ſię dáleko działy/ wiedział y bráćiey drugdy opowiadáł.
Cudá y Duch Prorocki w Antonim.Heretykámi iáko ſię brzydził.

42:
Heretyckim/Arryanow y Mánicheuſzow towárzjſtwem/ ták ſię brzydził/ iſz ich y do
43:
rozmowy nigdy nie przypuśćił: áni im łáſkáwego nigdy ſłowá nie dał/ y twarzy ku
44:
nim weſołey nie vkazał. chybá żeby ktore ſłowo ku ich náwroceniu ſłużyło. Po=
45:
wiádał iſz rozmowá ich iest zguba duſze. Arryanow ták nie rad widział: iſz y zbli=
46:
ſká knim przyſtapić niechćiał. Tráfiło ſię iſz iedęn Arryan do iego klaſztoru przy
47:
ſzedł/ táiąc ſekty ſwey: w ktorey wypytány gdy ſię otworzyć musiáł/ zárazem go
48:
wygnáć kazał: powiádáiąc/ iſz mowá ich iádem węże przechodzi. Gdy go potwa=
49:
rzáli Arryanowie chlubiac ſię im/ iakoby znimi trzymał: ſłuſzną żáłośćią zięty/
50:
ich ſię tákiej śmiáłośći dziwuiąc/ ſzedł do Alexándryej/ do wſzytkie go duchowieńſtwá:
51:
y iáwnie Arryany ſwemi vſty potępił: powiádáiąc iſz to ſą przeſłáńcy Antychryſto
52:
wi.
Heretyckiey potwa[r]zy Antoni S. nie wytrfał gdy pletli zeby znini trzymałKazánie S. Antoniego o Arryanách.
Syn Boży ieſt iednoiſtotny Oycu Bog práwy/ vrodzony z Oycá nieſtworzo
53:
ny: á Arryanowie nic nie ſą od pogáńſtwá rożni: poniewaſz ſtworzeniu ſłużą/ á
54:
w Chryſtuſa wierząc/ y ſtworzenim go cżyniąc/ báłwochwálſtwo iáwne ſtroią.
55:
ktorych bluznierſtwem y ſamy ſię żywiołá brzidzą/ y wſzytko ſtworzenie przekli=
56:
na/ iſz widzi á oni im Pána ich żelzywie rownáią/ przez ktorego ſtworzone ſą. Zá=

strona: 58

1:
tym iego wyznánim/ wiele ſię ludu do Kośćiołá Bożego przywroćiło. Ná koniec
2:
y pogáńſtwa wiele żywotem ſię iego świętym do wiáry Bożey przywiodło.
Liſt S. Antoniego do ceſarzá Konſtántyna wielkiego y ſynow iego.
Ták ſię był po wſzytkim świećie wſławił/ iſz Konſtántyn wielki y z Synmi ſwy
3:
mi liſty do niego cżęſto poſyłáł/ iego ſię modlitwie zálecáiąc. ná ktore tak im odpi
4:
ſował. Naprzod chwalił ich rozum/ iſz Chryſtuſowi ſłużą: Potym ie vpominał/
5:
áby ſobie y Páńſtwu ſwemu nie dufali/ áni ſię z niego podnośili:
6:
ále żeby ſię ludz=
7:
mi być/ ználi: á ná ſędziego Chryſtuſa ktoremu ſię ſpráwowáć/ y lidzbę pánowániá
8:
ſwego dáć máią/ oglądáli. łáſkáwość poddánym pokázuiąc/ y ſpráwiedliwość cży
9:
niąc/ vbogim y vćiśnionym y śirotom áby zá oyce byli.
10:
To było w nim nadziwnieyſzego/ iſz będąc ná puſzcży wychowány/ bárzo ſię luc
11:
kim/ rozmownym/ y łágodnym wſzytkim gośćiom ſtáwił: żadney pochmurnośći
12:
w ſobie nie máiąc.
Łáſkáwość S. Antoniego y ludzkość ku wſzytkim.
Cżáſu iednego/ gdy miedzy bráćią nieco rekomá robił: ocży w
13:
niebo podnioſł/ y wżdycháiąc/ y żáłość pokázuiąc/ ná kolaná vpadł: proſząc áby tá
14:
ką złość y ſproſność Pan Bog oddalił. Y płákał rzewno/ łżámi ſię vgáśić nie
15:
mogąc. Pytáć go pocżęli: ále mowić prze łykánie nie mogł. ćięſzkość ſerdecżna/
16:
ſłowá przerywáłá: aſz mocno záwołał: Lepiey nam było/ dzieći miłe/ śmierćią ſię
17:
od tákiey ſproſnośći wykupić. Wielka ſie złość y niezbożność ludzka otworzy:
18:
Wiárá ſię Kátholicka roſtárga/ á ołtarze Boże ludżie Beſtyom podobni rozmie=
19:
cą. Widziałem ołtarz Boży woyſkiem beſtyi oblężony/ y kopytámi ich roſſypá=
20:
ny y zburzony/ á głos Boży mowiący: zbrzydzą ſobie ołtarz moy.
Proroctwo S. Antoniego o przenáſládowániu Arryáńſkim.
Ziśćiło ſię wi=
21:
dzenie iego we dwu lat/ ktorych Arryanowie pogáńſtwo ſobie ná pomoc biorąc:
22:
Kośćioły Kátolickie poborzyli/ Ołtarze ſproſnośći y brzydkośći nápełnili/ krew
23:
Kátholicką rozlali/ pánienki zakonne pogwałćili/ Biſkupy pobili/ y powyga=
24:
niáli/ y gorzey niſzli ktorzy przed tym pogánie/ wiá
25:
rę świętą y wſzytkę ſłuſzbę Bożą ſpuſtoſzyli.
Arryáńſka okrutność.
Wſzákże tenże Pan Bog ktory był to
26:
widzenie ták ſmutne vkázał: poćiechy z miłosierdzia ſwego nie zátáił. Temuſz S.
27:
Antoniemu/ dał znáć/ iáko zá ſię miał Kośćioł Bozy powſtáć/ á kácerſtwo Arry
28:
áńſkie záginąć. Obrocą ſię powiadá wężowie w iámy ſwoie/ á wiárá S. ſzerzyć ſię
29:
będzie/ iedno ſię ſtrzeſzćie ábyśćie ſię błedy kácerſkimi Arryańſkimi nie pomázáli. Máło potym Stároſtá Alexándryiſki Bálácyus Arryan/ ták ſrodze Kátholiki
30:
dręcżył/ iſz śmiał Zakonniki y Mniſzki iáwnie obnáżone/ v pręgierzá bić. Do nie=
31:
go Antoni táki liſt nápiſał.
Liſt S. Antoniego do Stároſty Arryániná.

32:
Widzę nád tobą gniew Boży/ przeſtáń tego nád
33:
Chrześćiány morderſtwá/ ábyś w gniewie Bożym/ ktory iuſz ná ćię ſpáść ma/ nie
34:
zginął. Przecżet liſt/ wzgárdził/ y nań plunąwſzy ná ziemię rzućił/ y poſłá zelżył/
35:
ták odkázuiąc: Niechay ſię Antoni ſwymi Mnichámi bawi/ á niech rozumie żem
36:
ia iego rządzeniu nie podległ. Lecż po piątym dniu rekę Páńſką poznał: koń kto=
37:
ry nád inne záwżdy był ćichy/ zębámi go ſtárgał/ zniſzcżegoſz ſię nań rzućiwſzy/ y
38:
nogámi go ták zbił/ że trzeciego dnia ledwie docżekał. wſzyſcy bacżyli/ iſz go oná
39:
pomſtá Boża/ ktorą mu S. Antoni zágroził/ zgubiłá: a ſłowá ſię świętego ziśćiły.
40:
Vmieráiąc/ y ocżáśie śmierći ſwey wiedząc/ bráćią pilnie vpominał: áby wiárę
41:
Bogu/ ktorą od przodkow y podánia Apoſtolſkiego wzięli/ záchowáli: Arryanow
42:
ſię y Melecyanow ſtrzegąc/ iáko nieprzyiaćioł Bożych.
Pomſtá nád Arryáninem/ vpominanim S. Anto. gárdzącym.
Wiećie/ powiáda/ ia
43:
kom ſię ia Heretyki brzydził/ iżem z nimi prze ich złą wolą/ á vporną z Chryſtu=
44:
ſem woynę/ łáſkáwie mowić nie mogł. Przeſtrzegał ich teſz/ yżeby ſię ná chytro=
45:
śćiách ſzátáńſkich znali/ á wiárowáć ſię ich vmieli.
Vpominánie przy Smierći o wiárowánie Heretykow.
Y innymi zbawiennymi ſłowy
46:
ćieſząc ich y vcżąc/ w pokoiu á weſoło Duchá Bogu oddał máiąc lat ſto y pięć.
47:
Cżłek ná puſtyni wychowány á po wſzytkim świećie wſławiony: Mężny Cżártow
48:
woiownik: (ták iſz iego ſię imienia/ gdy ie kto im ſtráſzył/ po wſzytkim Egipćie ba
49:
li/ y z ludzi vciekáli) wielki miſtrz wſzytkim do cnoty y miłośći Boſkiey: Ktore=
50:
go ſię modlitwie S. porucżáiąc/ chwáłę dáiem Bogu w Troycy iedynemu/ ktore=
51:
go ieſt ſławá ná wieki: Amen.
Sto y pięć lat był żyw Antoni S.

52:
Obrok Duchowny z tego żywotá.
Ten


strona: 59

1:
Ten Teſtáment S. Antoniego około wiárowánia y przeſtrzegánia ſię He=
2:
retyckich ſpołkow: teraz by miał wielkie mieyſce/ by ſię czuć Kátholicy chćieli.
O wiárowániu ſię ſpołkow Heretyckich.
Poſpo
3:
lita to byłá y v świętych Apoſtołow/ y v innych Duchá Bożego pełnych/ iſz ſię ludzi tá
4:
kich bárzo ſtrzegli. Sam Apoſtoł iuſz nie ludu poſpolitemu: ktory łácniey w ijch śi=
5:
dłách vwięznąć może: ále ſamemu Biſkupowi krory ná tákie rzecży oſtroznieyſzy był/ to ro=
6:
ſkázuie: Po wtorem powiáda nápominániu (y trzećiego nie cżekáiąc) ábyś ſię Heretyká wiá=
7:
rował: wiedząc iſz táki przewrocony ieſt/ y grzeſzy właſnym ſię ſwym ſumnienim potępiáiąc.
Ad Titum 3.

8:
Y o Ianie świętym Ewangeliśćie nápiſał Ewzebius: iſz do łáznie wſzedſzy w Ephezie: gdy
9:
w niey vyrzał Cherintá Heretyka/ do ſwych záwołał: wychodzmy z tąd áby ſię tá łázniá nie
10:
záwaliłá: w ktorey ſię myie Cherynt nieprzyiaćiel práwdy Bożey.
Z Cheryntem być Ian S. w iednym domu niechćiał.
Tegoſz ſam náuczył Ian
11:
S. mowiąc: ieſli kto przychodzi do was/ á tey náuki nie nieśie: w dom go nie przyimuyćie/ y nie
12:
pozdrawiayćie go. Bo kto go pozdrawia vcżeśnikiem ieſt złośliwych iego vcżynkow.
Eccle. Hiſto. Lib. 4. cap. 14.Ioan. 2.3. Reg. 13.Lib. 3. Cap. 3.
Tákże
13:
od miſtrzá ſwego/ Ianá S. náucżony Polikárpus/ iáko piſze Ireneus ſtáry Doktor/ gdy potkał
14:
ná vlicy Márcyoná Heretyká/ á on mu rzekł: znay ſię do mnie Polikárpie: odpowiedział: Znam
15:
ćię być pierworodnym ſynem Dyabelſkim. Y w ſtarym zakonie zákazał Pan Bog Proroko=
16:
wi ſwemu z Heretyki y odſzcżepieńcy ieść y pić. y gdy tego w nieroſtropnośći ſwey od ſtąpił/
17:
Lwowi go zábić kazał. Wſzákże mym zdánim to ſię właśnie o Kacermiſtrzách/ nie tylo Mi=
18:
niſtrách/ ále innych vpornych/ á złe iády przeklętey náuki rosśiewáiących/ rozumie: iſz ſię ich
19:
towárzyſtwá ták cżuyno y oſtro ſtrzec mamy: Bo tákim znimi poſpolitowánim/ blizny ſię
20:
gorſzy/ tego co oni ſą/ ná nas ſię domniemáiąc: vſzy ſię náſze máżą/ bluznienia Bożego y kośćio
21:
łá iego słucháiąc: wdáiem ſie ſami w niebeſpiecżeńſtwo w ijch śieći/ y ſmołowniki nágladáiąc.
22:
Są bowiem słowá ich/ wedle Apoſtołá/ iáko ćiáło z káncerowáne/ ktore ſię ná záráżenie przy
23:
ległych cżłonkow ſzerzą.
Kácermiſtrzem ſą nie tylo Miniſtrowie/ ále y inni iády Heretyckie podáiący/ z ktoremi bárzo oſtro piſmo towárzyſtwá zákázuie.
W uśćiech ich Chryſtus/ Ewángelia/ y piſmo brzmi: á w ſkutkách ich
24:
ſwowolność y ćieleſność/ ná ktorąſmy z przyrodżenia łáſkáwi/ do wſzytkich grzechow drzwi o=
25:
twarza: y do pogáńſtwá y záprzenia ſię Bogá wiedzie.
2. Tymot. 2.
Iſz ſię to iśći/ co o nich w oſobie nie=
26:
rządnice/ ku cudzołoſtwu przybráney/ piſmo mowi.
Koniec heretykow Celeſność á záprzenie Bogá.Prouer. 5.1. Cor. 5.Matt. 7.Ad Tit. 3.
Miod z plaſtru śćiekáiący vſtá iey/ y ſli
27:
cżnieyſze niſzli oley słowa iey: ále koniec iey gorzki iáko piołun/ á ięzyk iey iáko oſtra ſtrzáłá/
28:
y miecż z obu ſtron śiekáiący. Zákwáſzona dzieżá ich/ przaśnicę dobrey wiáry y świetych o=
29:
bycżáiow/ kwáſem ſwoim záraża/ á ſzukánie ná ośćie y ćierniu iágod/ ręce przebada. Tácy
30:
widzą dobrze iſz zle cżynią/ iáko mowi Apoſtoł/ á prawdę Bożą tępią: y długo ſię iey ſprzeći=
31:
wiáiąc/ do oney Cżártowſkiey zákámiáłośći przychodzą/ iſz ná to wſzytkę duſzę ſwoię ważą áby
32:
prawdá Boża/ pod ich nogámi poległá: żeby ſię tylo oni przy ſwey w rozumie hárdośći zoſtáć
33:
mogli. Co ſię dotycże innych poſpolitych nieumieiętnośćią zwiedzionych/ a nikogoſz nie zárá
34:
żáiących Heretykow (ktorych ſię ták wiele namnożyło/ iſz ſię ſąśieſtwem y towárzyſtwem ich
35:
báwić muśim) potrzebá ie znośćić/ á vżalenie nád ich vpadkiem mieć. wſzákże z tym práwem.
36:
Naprzod/ áby ich ſpołecżność namniey wierze y nabozeńſtwu náſzemu nieſzkodziłá. Bo ina=
37:
cżey lepiey/ iáko Pan Bog mowi/ y oko/ y rekę/ y nogę vtráćić: niſzli iákie vbliżenie ná zbáwieniu z to
38:
wárzyſtwá y przyiázni ludzkiey odnośić.
Iaka z proſtemi á zwiedzionemi Heretyki ſpołecżność Kátholikom przyſtoi.1.Mátt. 18.2.
Ketmu áby ſię z dobrego náſzego záchowánia bu=
39:
dowáli/ y do wiáry Kotholickiey wſtep mieli. Bo lepieyby przed nimi kryć niedoſtátki náſze/
40:
ktorymi ſię od wiáry S. odrażáią. Ná koniec ábyſmy gwoli przyiázni ich żadney rzecży na=
41:
bożeńſtwu y wierze służącey nie cżynili. To ieſt áni do ich ſchadzek ſzli/ áni vſzu słuchánim bá
42:
śni ich nie mázáli: áni vmárłych ich do grobu prowádzili/ áni ſię w małżeńſtwo znimi wdawá
43:
li. Bo to ſą rzecży Kátholikowi od Bogá y kośćiołá zákazáne: y w wielki grzech w pada/ kto
44:
ták wiele dla ich przyiázni cżyni/ cżego ſię y dla Oycá y mátki cżynić nie godzi. O cżym/ zwła=
45:
ſzcżá o małżeńſtwie z Heretyki/ przy lepſzey pogodzie/ ſzerzey mowić może.

strona: 62

1:
Męcżeńtwo S. Máryuſzá/ Márthy/
2:
Audifaxá/ y Abakuká/ wzięty z ſtárych kśiąg Mę
3:
cżeńſkich Rzymſkiego Kośćiołá. Cierpieli około ro
4:
ku Páńſkiego 214.
5:
ZA cżáſu Claudiuſzá z Perſyey/ zacny á wielkiego rodu lu=
6:
dzie/ Máryus ktory był Syn Máromená Hetmáná Perſkiego / y Marthá
7:
corká Kśiążęćiá Kuſuntis/ żoná iego/ z dwiemá ſynmi ſwoiemi/ Audi=
8:
faxem y Abákukiem/ poprzedawſzy w Perſyey imioná ſwoie/ y więtſzą
9:
cżęść vbogim rozdawſzy: dla miłośći Páná náſzego Iezuſa/ w ktorego byli nowo
10:
vwierzyli/ vboſtwá iego náſláduiąc/ ná wiecżne ſię pielgrzymſtwo y poſługi mę=
11:
cżeńnikow S. w Rzjmie ćierpiących/ vdáli: Y przjſzli do Rzy mv aby grobj y Apoſtołow
12:
y innjch pobitjch męcżennikow náwiedzáli: á żywe y dla imienia Chryſtuſowego oſa
13:
dzone w ćiemnicách więznie/ máiętnośćią ſwoią/ y pracą (choćiaſz z niebieſpiecżeń
14:
ſtwem) opátrowáli. Gdy przyſzli do więzienia zá Tybrem ná zamek: nálezli tám S.
15:
Quiryná/ ktorj iuſz był wielkie męki vćierpiał/ dla Páná Iezuſa/ y innych nie máło
16:
Chrześćian/ oto imię tyło poſadzonych. y vmywáiąc im nogi á opátruiąc potrze
17:
by ich płákáli nád nimi/ o modlitwę ich zá ſobą proſząc. Táka byłá chuć y miłość
18:
wielka tych ludzi ku Bogu/ iákoby ná ſamego Chryſtuſa pátrząc/ ták bráćiey y
19:
cżłonkom iego vſługowáli. Gdy potym Klaudius dekret vcżynił ná Chrżeśćiá=
20:
ny/ áby te/ ktorzy byli dla wiáry S. powiązáni/ ábo ná robotę y niewolą potę=
21:
pieni/ trácono: tedy dwieśćie ſześćdzieśiąt y dwu Chrześćiánow/ ktorzy robili o=
22:
koło piaſku w pętách wywiedziono ná plac/ y tám ie/ cżyniąc ludziom widoki y
23:
igrzyſká/ zołnierzom vſtrzeláć kazał Kłaudius. Ták ſię ći ſtáli/ iáko mowi Apo=
24:
ſtoł/ pozorem świátu/ y háńbą: iſz z ich zdrowia y krwie niewinney/ żárty ſobie
25:
niewierni pogánie czynili: ſtáli ſię iáko owce wiedzione ná zábićie/ áby wiecżney
26:
chwały vcżeśnicy z Chryſtuſem byli. Około tych pogrzebu/ wiele pracey podię=
27:
li/ ten S. Máryus z żoną y s ſynmi: y wielki nakład vcżynili. Pogrzebli teſz iedne=
28:
go zacnego Rothmiſtrzá Klaudiuſzowego ná imię Blaſtá/ y Ianá miſtrzá iego w
29:
wierze. O czym gdy ſię Klaudius dowiedział/ kazał ich ſzukáć. Ale ná ten cżás/ iſz
30:
táiemnie cżynili/ náleść ich nie możno. Dowiedzieli ſię potym iſz S. Quiryna w
31:
nocy zábito y wrzucono w Tyber/ tedy tákże z pilnośćią nálezione ćiáło iego po=
32:
grzebli z Páſtorem Kapłanem. Wnocy około pogrzebow tych chodząc/ vſłyſzeli
33:
śpiewanie Chrześćiáńſkie w iedney goſpodzie/ gdzie ſię był Biſkup Kálixtus z
34:
Chrześćiány zámknął/ do nich wſzedwſzy/ wielką poćiechę z połecżnośći oney chwa
35:
ły Bożey odnieſli. Y ná inne dlá Chryſtuſa prace y męki ſpołnie ſię pośiláiąc
36:
gotowáli. Poimano potym ty świete Chryſtuſowe ſługi/ to ieſt Máriuſá z zo=
37:
ną y s ſynmi. A gdy byli ſtáwieni przed Ceſarzá/ rozumieiąc iſz wiele pięniędzy
38:
máią/ ſpytał ich: Skądeśćie? Rzekł Audifax ſtárſzy ſyn: z Perſyey. Cośćie zá ro=
39:
du/ á po coście tu do Rzymu przyſzli? Oni mu powiedzieli/ Roduśmy/ iáko Bog
40:
wie zacnego: tuśmy przyſzli dla cżynienia modlitwy v nog Apoſtolſkich: bośmy
41:
tego wielce prágnęli. Spyta ich Klaudius: cżemuście odſtąpili oycowſkiey wiá
42:
ry/ y Bogow ſwoich/ á vmárłegoście ſobie zá Bogá obráli? Oni rzekli: ſąchmy ſłu
43:
dzy Chryſuſowi. Spytá ich: maćie iáką máietność ábo pięniądze/ á gdzieśćie to
44:
zoſtáwili? Powiedzieli: dálichmy ie temu/ ktory ich nam ná máły cżás vżycżył/ to
45:
ieſt Pánu náſzemu Iezuſowi. Co vſłyſzawſzy Klaudyus/ báwić ſię imi dáley nie=
46:
chćiał/ ále ie polecił Muſcyánowi Stárośćie/ mowiąc: i[eſli] ofiárowáć nie będą
47:
Bogom/ á ſwego nie przeſtáną/ day ie rozmáićie męcżyć. Tedy Muſcyan widząc
48:
ſtátecżność ich/ kazał ie pierwey kiymi bić. A Marthá/ y mężá y ſyny vpomináłá:
49:
áby ćierpliwi byli/ aſz do końcá/ á nie záłowali docżeśnego zdrowia zá on wiecżny
50:
żywot/ do ktorego przez krotkie męki w niść mieli. Pomnićie/ powiáda/ Sy=
51:
nowie moi mili/ co zá nas zbáwićiel nász ćierpiał: á iáko nam ćiáſną tę drogę y
52:
krzyżá noſzenie przykładem y náuką zoſtáwił. Iam was porodziłá wedle ćiáłá: á=
53:
le gdy was wedle Duchá Chryſtuſowi vrodzonych/ do końcá dochowam/ á iemu
54:
wiernymi bedziećie/ moie ſię weſele w was wypełni: y boleści ktorem dla was pod

strona: 63

1:
ięłá/ dobrze mi śię nágrodzą. Krotki ten wiek świátá tego/ ktory tráćim/ y má
2:
łe ty męki ktore ćierpiem/ do wielkiego nas weſela/ y nie przeżytych roſkoſzy przy
3:
wiodą. Tymi y innymi ſłowy y ſyny y mężá/ mężna biała głowá/ námawiáłá.
4:
Przed ktorey ocżymá pierwey ſyny potym mężá kiymi zbiwſzy: ná palách powro
5:
zy ćiągnąc / y żeláznymi bláchámi palić/ y grzebieńmi ſrogiemi ćiáło ich tárgáć/ y
6:
po nim iáko brozdy cżynić/ okrutnik roſkazał.
Mátká ná Syny w wielkich mękach pátrzy.
A oná ich krwią ocży ſobie/ y cżłonki
7:
ſwe pomázowáłá. A potym teſz toſz y ſamá ćierpiáłá. W tym wſzytkim nic śię nie
8:
zmieniło ſerce ich. Ale w onych okrutnych mękách chwalili Páná Iezuſa/ iſz ie
9:
miedzy ſługi ſwoie pocżytáć racżył/ á męki ſwey vcżeśniki vcżynił. Tedy ná oſtátek
10:
on okrutny Stároſtá vćináć obie ręce wſzytkim cżterzem roſkazał: ktore gdy im
11:
odćięte były/ káżdemu ſwoie ná ſzyię záwieſzono/ á wodzono ie po Rzymie/ z wołá=
12:
nim tákim wozniego: Nie blużnićie Bogow: zá to was karzą.
Męká y żelżywość wielka:
Tę ſromotę y wielką boleść/ ſkromnie odnośiło święte ono gniazdo/ á żadney odmiány po ſobie nie
13:
dawáło znáć. Ieden drugiego dobrymi ſłowy posilał/ á zwłaſzcżá miłá mátká y
14:
żoná. Tedy ie wywieść ná drogę Kornelią/ y v mieyſcá Nymphás Kátábáſſy na
15:
zwánego pośćináć kazano.
16:
ktorych ćiáłá biała głowá iedna Felicitás/ ná poły
17:
ſpalone/ podnioſłá: y vcżćiwie ná roli ſwoiey pogrzebłá/ ná cżeść y chwałę Bogu
18:
nieśmiertelnemu. Amen.
19:
Obrok z tego żywotá.
20:
O Dziwna y mężna ku Synom tey Mátki miłość. Dopiero ſię mátká bjć zna/
21:
y z ſwego płodu rádość ma: gdy dzieci Bogu do niebá/ á nie świátu ná ziemi rodzi/
22:
gdy ná ich męki y śmierć dla Chryſtuſa pátrzy. Cżemu im zoſtáć y vchodzić nie kázáłá?
23:
Bo ie wedle Bogá á nie wedle świátá miłowáłá. Fáłſzywa miłość docżeśna krotka
24:
ieſt á pretko przyaćiele dzieli. Ale práwa w Bogu gdy ſię tu pocżnie/ w niebie bez końca
25:
zoſtáie. Ieſli ſię w przyiacielu/ w ſynie y w corce kochaſz/ á iego miłuieſz: tákże miłuy iákoby
26:
znim wiecżnie/ w rádośći niebieſkiey/ vżywáć miłośći w Bogu y kochánia mogł. Ale ná to ro
27:
dzicy nie bacżą/ miłuiąc fałſzywą á świecką miłośćią dzieći ſwoie/ duſze ich trácą/ y do piekłá
28:
prowádzą. Gdzie z nich wiecżny wiekom ſmutek y żáłość mieć będą. Wielkie rzecży w tych
29:
miłych nowo náwroconych Chrześćiánách/ żywa wiárá miłośćią Chryſtuſową goráiąca czyni=
30:
łá. Odbieżáłá imion wielkich y máiętnośći/ wzgárdziłá rodu zacnośćią/ poniżyłá ſię do nog y
31:
posług cżłonkow Chryſtuſowych/ ręke hoyną ná iáłmużnę roſpuśćiłá/ ná konec krzyżá y vdrę
32:
cżenia dla Chryſtuſa ták dáleko ſzukáiąc/ z Perſyey aſz do Rzymu bieżáłá: y dziatki/ namilſzą
33:
rzecż ná świećie/ ná toſz męcżeńſtwo niosłá: a zdrowie y żywot rádá zá Páná ſwoiego wyzná
34:
nie y sławę połozyłá. Toć ieſt wiárá wielka/ ktora ták wielkie rzecży cżyni. Widziſz y piel=
35:
grzymowánie do Rzymu z ták dálekiey ſtrony/ iáko świętym zwycżayne było.
Piełgrzymowánie do Rzimu.
Woleli w śmierć
36:
wpáść/ niſzli bez tey poćiechy náwiedzenia grobow Apoſtolſkich/ y innych męcżennikow/ zoſtáć.
37:
Od Rzymu ich on oſtry miecż nie odſtráſzył: á nas ládá trudnoſtká od wiela dobrego zbáwien
38:
nego/ iáko leśne ptaki/ odpłoſzy. A gdieſz ſą ći/ co mowią: Piotr S. w Rzymie nie był.
39:
Do cżegoſz by ſie ći kwápili/ y ták drogo te poćiechę kupowáli?

strona: 67


40:
Zywot Iágnieſzki Swiętey/ wypiſany od Ambroże=
41:
go S. Doktora kośćielnego/ wkazaniu iego 90. Zyła około
42:
roku Páńſkiego. 298.
Dzień Stjcż. Dwudzieſty pierwſzy.

43:
SLugá Chryſtuſow Ambrozyus/ poświęconym Pánnom.
Swięto Iágnieſzki S. zá cżáſow S. Ambrożego

44:
Swięćmy dzień przeświętey dziewice: z iedney ſtrony Pſalmy/ z drugiey
45:
cżytánia niech zábrzmią: lud wſzyćiek rádośći ſię niech nápełnia/ á vbo=
46:
gim hoyną rękę otwarża/ wſzyſcy ſię w Pánie ráduymy/ á ku zbudowá
47:
niu ſtanu Pánieńſkiego iako ieſt vmęcżoná S. Iágnieſzká rozcżytaymy. Trzynaſte=
48:
go látá wieku ſwego/ smierć ſtráćiłá/ á żywot nálázłá/ bo ſamego dawcę żywotá
49:
miłowáłá. Wćiele mlodą/ ale ná duſzy ſtárą: ná ćiele nie doroſłą/ ále ná ſercu śi
50:
wą: na twarzy piękną/ ále w wierze dáleko pięknieyſzą byłá. Tá miłośćią Iezuſa
51:
Chryſtuſa zięta/ czyſtość mu poſlubiłá: niechcąc nigdy inſzego małżonká mieć/
52:
okrom iego/ ktory ſię wniebie/ rodzi bez mátki/ y náziemi ſię z czyſtey dziewice vro

strona: 68

1:
dził bez Oycá. Abędąc zacnego domu y vrody przedziwney/ ocży ná ſię gdy ze ſzko=
2:
ły pánieńſkiey ſzłá/ ſyná Rzymſkiego Stároſty Semproniuſzá obroćiłá. ktory po=
3:
ſłáł do niey drogie vpominki/ y dáry w ſzáćiech/ w kleynoćiech/ y pieniadzách:
4:
proſząc/ áby iego przyiáznią nie gárdziłá/ á zá małżonkę iemu być chćiáłá. A Iá=
5:
gnieſzká S. onemi wſzytkimi iáko błotem wzgárdziwſzy: dáleko zacnieyſzemu poſlu
6:
bioną ſię być powiedziáłá: od ktorego drozſze y koſztownieyſze dáry máiąc/ y zárę=
7:
cżona iemu będąc: nigdy odmienić wiáry ſwey ku niemu nie mogłá.
Zacznieyſzemu poſlubioną ſię być mięniłá s. Iágnieſzká.
Młodzieniec
8:
on ták rozumieiąc/ iſzby nádeń żadnego zacnieyſzego y bogátſzego nie było: ieſzcże
9:
więtſze y bogátſze iey vpominki/ rozmáitych kleynotow/ poſłał: y vśilnie ſię oto
10:
ſtarał/ áby nádeń nikogoſz nie przekłádáłá. A oná dopiero mowić iáwnie pocżełá:
11:
Odſtap odemnie pobudko grzechu/ podmiato niecżyſtośći/ potráwo śmierći wie
12:
cżney: vprzedził ćie iuſz do mnie inny/ ktory mię ſobie lepiey ozdobił/ y ſwym pier=
13:
śćieniem záręcżył: z ktorym twoiá zacność y ſtan nigdy nie zrowna.
S. Iágnieſzki do młodżieńcá słowá dziwne.
Iuſz moy
14:
oblubieniec włożył drogą tkánicę ná ſzyię moię: y ná pierśi moie noſzenie/ z ogni=
15:
ſtych y świetnych kámieni drogich zawieśił: obręcżámi żłotemi okráśił rece mo=
16:
ie/ y twarz moię nauſznicámi ozdobił/ y złotym odzienim pokrył mię. Nád to y
17:
ſkárby nieoſzácowáne vkazał mi/ ktore mi dać obiecał. A ták krzywdy mu tey v=
18:
cżynić y ſamá ſobie niechcę/ ábych ku innemu ſerce obrocić mogłá. Bo iego vrodá
19:
zacność/ y moc y wdzięcżność/ wſzyćiek rodzay ludzki przechodzi: iego wſpániáło=
20:
śći Aniołowie ſię dziwuią: y iemu pokłon cżyniąc/ widzenim ſię ſamym iego vweſe
21:
láią. Tego gdy miłuię cżyſtą/ gdy ſię go dotykam/ dziewicą ieſtem: gdy go zá mę
22:
żá mam/ przy pánieńſtwie zoſtáię. To ſłyſząc on Pogáńſki młodzieniec/ wielką
23:
żáłość ná ſercu odnośił: y z ſmutku wniemoc ćięſzką vpadł. Przyidzie Oćiec/ o ie=
24:
dynego Syná zdrowie fraſowliwy/ przycżynę choroby iego zrozumie. Wielkie po
25:
ſelſtwo do Iágnieſzki y iey rodzicow poſle: áby ſię ták vcżciwym y zacnym małżeń=
26:
ſtwem Syná iego nie hydziłá/ á wtym ták vporną nie byłá: poniewaſz we wſzytkim
27:
Rzymie/ tákie iey ſzcżęśćie potkáć z ſtrony zacnośći y bogáſtwá/ nie mogło.
28:
Lecż S. Iágnieſzká toſz co y pierwey mowiłá/ iſz innemu zacnieyſzemu poſlubioná
29:
ieſtem/ ktoremu ſię złámác wiáry nie godzi. Oćiec z gniewem ſię pytáć pocżął/
30:
ktoby táki był/ ktoryby ſię Synowi iego rownáć chćiał/ á dla ktoregoby dom iego
31:
vpoſledzon być miał? Y wjſtąpi ieden z iego pochlebcow mowiąc: Iágnieſzká tak
32:
ieſt cżárnokśięſtwem Chrześćiáńſkim zwiedzioná/ iſz rozumie żeby Chryſtus kto=
33:
rego Chrześćiánie zá Bogá/ w niebie kroluiacego máią/ iey małżonkiem być
34:
miał. Co vſłyſzawſzy rádował ſię iſz zá tym zniewolić ią mogł y práwem káráć
35:
iáko tę/ ktora ſię Bogom Pogáńſkim ſprzećiwiáiąc/ gárdło záſłuzyłá. A ták ſłu=
36:
gi po nię poſławſzy przywieść ią przed ſię/ iáko do vrzędu/ kazał.
Poimána s. Iágnieſzká.
Gdzie naprzod
37:
prośbámi/ potym grośbámi iey nie vżyte ſerce od poſlubioney Chryſtusowi cży=
38:
ſtośći/ odwieść chćiał. Lecż Pánná ták obietnic iáko y pogrozek iego zá nic ſobie
39:
nie miáłá: iednákiego záwżdy ſercá/ ku Bogu y oblubieńcu ſwoim zoſtáiąc. áſz po=
40:
tym zrodzicámi iey wiele około tego małżeńſtwá ſyná ſwego mowić y czynić po=
41:
cżáł: tákże im grożąc/ ieſliby do tego corki ſwey nie przywiedli. Oni z tego ſię
42:
wymawiáli/ powiadáiąc iſz oná/ zá tym iákoſmy iey woley z młodośći świádomi/
43:
tego nigdy nie vcżyni/ áni ſwego świętego przedśięwzięćia odſtąpi. Tedy drugi
44:
raz przyzwáć do śiebie Pánienki kazáł: y długo ią znowu námawiáiąc/ rzekł ná
45:
koniec: obieray ſobie ze dwu iedno: ábo ná ták zacnym Syná mego małżeńſtwie
46:
przeſtań: ábo dla vtráty pánieńſtwá w ktorym ſię ſię ták kochaſz/ ná ſłuſzbę boginiey
47:
Weſty/ ktora tákich do ſwey ofiáry potrzebuie/ ná wieki oddána być maſz.
Dziewice mieli pogánie do słuſzby báłowchwálſkiey/ Weśćie Boginiy.
Rze=
48:
kłá Iágnieſzká S. Ieſlim ſyná twego zániecháłá/ ktory ácż ćieleſną nierządnośćią
49:
vwiedziony/ wſzákże iednák cżłowiek y obraz Boży ieſt: dáleko ſię więcey tym bał=
50:
wanem á ſproſnym kámieniem brzidzić bedę/ á głowá moiá nigdy ſię tey niemey
51:
twarzy nie pokłoni. Bowiem iſz Bogá nie máſz innego nád tego/ ktory niebo y
52:
ziemię ſtworzył/ przez Syná ſwego Iezuſa Chryſtuſa/ iedynego Páná y oblubień
53:
cá moiego/ zá nas vmęcżonego y vkrzyżowánego: ktory trzećiego dniá zmar=
54:
twych wſtawſzy/ ná niebie kroluie y przyidzie ſędzić żywych y vmárłych. Temu
55:
ſię ia ſamemv kłániam iáko práwemu á żywemu Bogu/ á ſłuſzby Boginiey twoiey
56:
kámienney nigdy cżynić żadney nie będe RzekłStároſtá: mnieć tylo młodośći

strona: 69

1:
twoiey żal: wſzákże/ ieſli ſię ſamá nie żáłuieſz/ iedno ſobie ztych dwu obieray: abo o
2:
fiáry Weśćie Boginiey cżynić muśiſz/ ábo ćię do domu nierządnego ná iáwną
3:
ſromotę y vtrátę pánieńſtwá twego poſlę: gdzie y ſamá lekkość odnieśieſz/ y dom
4:
ſwoy o nieſławę y zelżywość przypráwiſz. A S. Iágnieſzká śmiele rzekłá: Byś ſię
5:
znał ná práwym Bogu moim/ á o wſzechmocney mocy iego wiedział: nigdybyś tych
6:
ſłow nie mowił.
S. Iágnieſzki vfanie wielkie w Páná Bogá.
Zá obroną Bogá mego śmieleć to obiecuię: iſz áni ſię twey Bo=
7:
giniey kámienney nie pokłonię: áni cudzą wſzetecznośćią pomázáną bedę. Mam
8:
ia dobrego ſtrożá cżyſtośći mey/ duſze y ćiáłá mego/ ktory mię mocną ręką Boſką o=
9:
broni: á tego nikomu co by z vbliżenim pánieńſtwa mego było/ nie dopuśći. Nie
10:
ieſt Bog moy iáko wáſze kámienne y nieme/ od ktorych pomocy żadney mieć nie
11:
możećie/ gdy ich w vćiſkách wáſzych nawięcey prośićie/ á prożną nádzieią wzywa
12:
ćie. Lecż Pan moy Iezus Chryſtus żywy/ ná moię pomoc nieomieſzka: á tam
13:
gdzie mi naćiężey bedzie/ prętką mi obronę poſle.
S. Iágnieſzká obnáżoná/ do domu nierzadnego prowádzoná byłá.
Tedy z niewem obnáżyć ſro=
14:
motnie pánienkę kazał/ y do domu nierządnego prowádzić. Pan Bog ktory w ſo
15:
bie vfáiacych nie zápomina/ oney zelżywośći wſtydu pánieńſkiego ták zábieżał: iſz
16:
ćiáłá iey żadne oko nie obeſzło. Bo wnet/ z iey włoſow od głowy/ ták gęſtą zaſłonę
17:
vcżynić rácżył/ y ták iá obtocżył/ iſz żadna ſuknia podćiwiey nágośći iey pokryć
18:
nie mogłá. A gdy ná mieyſce tám to nieſławne przywiedzioná byłá/ w nim An
19:
giołá Bożego wielkiego cżyſtośći przyiaćielá/ ná obronę ſwoię zgotowánego/ vy=
20:
rzáłá. ktory ią táką świátłośćią ogárnął/ iſz pátrzyć ná nię nikt/ okrom ſtráchu/
21:
y zdumienia/ prze wielki máieſtat y swiátłość nie mogł. Tám z mieyſcá niecży=
22:
ſtośći/ dom ſię modlitwy y Angielſkiego przebywánia vcżynił. Chwalić Pá=
23:
ná Bogá ſwego z onem záraz Angiołem S. Iágnieſzká pocżęłá. A wdzięcżne
24:
Pſalmy/ y rádośći pełne modlitwy/ oblubieńcu ſwemu oddawáiąc/ vyrzáłá ſzá=
25:
tę piękną przed ſobą położoną. Ktorą gdy ćiáło ſwe pokryłá/ á niewiedząc ſkąd
26:
by ſię wzięłá/ widząc iſz práwie ná iey wzroſt vcżynioná byłá: zá nię oblubieńcowi
27:
ſwemu dziękowáłá: nic nie wątpiąc iſz rękámi Angielſkimi vrobiona/ y iey przez
28:
tegoſz ſtrożá przynieśioná byłá.
S. Iágnieſzce P. Bog zesłał ſzátę.
W tym wiele młodych ludzi przychodząc ná miej
29:
ſce ono ſromotne/ złe chući ſwe y lubośći chćięli wypełnić: ále ná táką świátłość/
30:
y dziwną poſtáwę ś. Iágnieſzki pátrząc/ wzlepſzonemi odchodzili. Boſką iákąś moc
31:
y cudo nie widáne w Pánnie znáiąc. Sam on Syn Stároſty ktory iey ták bárzo
32:
w małżeńſtwo prágnął/ inne rowienniki zá głupie y boiázliwe máiąc: pohámo=
33:
wáć złey chući ſwey nie mogł/ dotknać ſię wſzetecżnie pánienki S. pokusił/ y z zá
34:
palenim do niey idąc/ niſzli ſię cżyſtego ćiáłá iey dotknął/ od Cżártá wnetże zámordo
35:
wan ieſt/ y bez duſze zoſtał ná ziemi martwy.
Syn Stárośćin w nieczyſtey myſli od Czártá vmorzony.
Co gdy drudzy vyrzeli krzyknęli: rá
36:
tuyćie Rzymiánie rátujćie: ta Cżárnokśiężnicá/ ſyná Stárośćinego zábiłá. Y zbieżał
37:
ſię lud z wielkim tłumem: iedni ią winiąc/ drudzy obmawiáiąc. A Oćiec ſmutny
38:
widząc martwe ćiáło ſyná ſwego/ z wielkim płácżem ná S: Iagnieſzkę wołał: O=
39:
krutnico/ cżemuś mi ſyná vmorzyłá? nie miáłáś ná kim inſzym ſwey cżárnokśię
40:
ſkiey ſztuki wypráwić? Nieſtyty ná ćię/ coś vcżyniłá: iakośgo zábiłá powiedz mi?
41:
cżemuś ná mię ſmutnego Oycá ták okrutną być chćiáłá? Oná beſpiecznie y ſkro
42:
mnie rzekłá: Ten go vmorzył ktorego wolą pełnić chćiał/ nieprzyiaćiel rodzáiu
43:
ludzkiego: ktory nád wſzetecżnymi y Bogá ſię nie boiącymi/ á cżyſtośći świetey
44:
nieſprzyiáiącymi/ moc ma.
Cżárt nád niecżyſtymi moc ma.
Wſzák inni ktorzy do mnie wchodzili/ żywi zoſtáli: bo
45:
widząc Angiołá przy mnie/ vcżćili go: á ćiała ſię tego/ ktore Pánu Bogu ieſzcże
46:
z pieluch oddáne y poſlubione ieſt/ nie dotknęli. Lecż Syn twoy Bogá nie vcżćił
47:
y Angiołá iego : chćiał ſwe złe myſli wjpełnić/ y gdy ſię ku mnie popędził/ pierwey niżli
48:
ſię mnie dotknął/ nie moią/ ále tego ktory mię broni włádzą/ y roſkazánim zábit
49:
ieſt. Rzekł Oćiec zábitego. Potym ia poznam iżeś tego nie vcżyniła z Cżárnokśię
50:
ſtwá: ieſli mi żywot ſynowi memu wroćiſz: A tego Aniołá ſwego vżyieſz áby mi
51:
żywego ſyná wroćił. Rzekłá Pánná: Acżkolwiek niedowiárſtwo wáſze tego nie
52:
ieſt godne: wſzákże iſz iuſz cżás przychodzi/ áby Chryſtus Pan Bog y oblubieniec
53:
moy w ſławion był: wyſtąpćie/ ábych zań modłę vcżynić mogłá. Y gdy wyſtąpi=
54:
li/ prośić pocżnie S. Iágnieſzká Páná Bogá/ áby ná obiaśnienie cżći y mocy ſwey
55:
Boſkiey/ duſze w ono martwe ćiáło przywrocić roſkazał.
S. Iágnieſzká vmarłego wſkrześiłá.
Y ieſzcże modlitwy/ ná
56:
twarz leżąc/ nie ſkończyłá/ á owo Angioł ią podnośić z ziemie pocżął/ á wyſłu=
chaną.


strona: 70

1:
cháną iey modlitwę powiedział/ y wnet młodzieńcá w ſkrześił. Ktory wyſzedwſzy
2:
zdrowy iáko pierwey/ wołáć wielkim głoſem pocżął: Ieden ieſt Bog ná niebie y
3:
ná ziemi y ná morzu Bog Chreśćiáńſki á ći Bogowie ktore chwalićie nic nie ſą: ſami ſobie pomoc nie mogą: nieprzyiaćiele ſą zbáwieniu ludzkiemu/ y zdrádliwe
4:
ſą ſłuſzby y kośćioły ich. Zá tákim ſtráſzliwem głoſem/ zburzyli kápłány pogáń
5:
ſcy lud: iſz z wielkimi grośbámi wołáć pocżęli: zábiy tę cżárnokśięznicę / zámor=
6:
duy złą niewiáſtę/ ktora nie tylo ćiáłá zabiia/ ále y ſercá y duſze odmienia. A
7:
oćiec on ſtároſtá/ widząc tákie cudá/ zdumiał ſię y obacżył złość ſwoię/ y pewnie
8:
wolną chćiał Pánnę vcżynić: iedno boiąc ſię wywołánia z ziemie/ wolał ná then
9:
cżás vrżąd złożyć/ á namieſtniká Aſpáſiuſzá poſtáwić.
W ogień wrzuconá.

10:
Ten kazał wielki ogień ná=
11:
pálić/ y S. Iágnieſzkę weń wrzućić. Lecż ogień wnet ſię ná dwie ſtronie rozdzielił/ á
12:
pánnie wolnego mieyſcá vſtępuiąc/ pogáńſtwo ono około ſtoiące palił. W ſrzod=
13:
ku onego ogniá S. Iágnieſzká rozſzerziwſzy y podniowſzy ręce ſwoie/ modlitwę tá=
14:
ką cżyniłá mowiąc: wiecżna chwałá y pokłon bądz tobie nieśmiertelny y wſzech=
15:
mocny Oycże/ yżeś mię przez ſyná ſwego z mocy niepobożney ręki wybáwił: y od
16:
pomázánia nierządnego záchowałeś duſzę y ćiáło moie: y teras ogień ten iáko chło
17:
dną roſę vcżyniłes mi/ y wielkiemi dobrodzieyſtwy okraśiłeś duſzę moię/ y we
18:
mnie wſławiłeś imię S. twoie: proſzę przyimi iuſz duſzę moię w pokoiu/ ćiebieć ſa
19:
mego prágnę/ wiáry ku tobie nie odmieniam/ ſerceć zápalone iáko pierwey ofiáru
20:
ię. Przyimi oblubieńcże moy ſługę twoię/ á otworz mi wrotá do wiecżney rádo=
21:
śći twey/ ábych iuſz tego záżyłá wcom wierzyłá: y ćiebie ktoregom tu zámiłowáłá
22:
Páná y oblubieńcá mego ogladáć mogłá. Owo iuſz to/ com wierzyłá widzę: cże=
23:
gom ſię nádziewáłá mam: cżegom prágnęłá iuſz obeymuię. Ciebie ſercem y vſty
24:
wyznawam/ do ćiebie idę Iezu Chryſte/ ktory z Oycem y z Duchem S. kroluieſz. ná
25:
wieki Amen: Gdy tę modlitwę końcżyłá/ ieden z roſkazánia Aſpáſiuſa miecżem
26:
gárdło iey przebił.
śmierć Iágnyſzki s.
Y ták we krwi ſwey/ cżyſtą ſobie Chryſtus oblubieńcę poświę=
27:
ćił. Rodzicy ćiáło corki ſwey wzieli/ y ná roli ſwey przed miáſtem/ gdzie dziś imie
28:
nia iey Kośćioł ieſt/ w Rzymie pogrzebli. Do tego grobu wiele ſię Chrześćian
29:
záwżdy ſchodziło: zwłaſzcżá wnocy/ prze boiazń pogáńſtwá. ktorzy y tám ie náy=
30:
duiąc przenáſládowáli y kámieńmi bili. Y cżáſu iednego na nie ſtrzegąc vderzyli/
31:
y wiele ich poránili: oſtátek povćiekáło. Sámá ſię S. Emerencyáná rowienicżká
32:
S. Iágnieſzki záſtáwiłá/ y gromić ſłowy on lud ſwowolny pocżęłá/ mowiąc: Cże
33:
mu niewinne á cnnotliwe ludzie bijecie niepobożnicy? Co záprzyczynę ná ty maćie
34:
ktorzy Bogá iednego wſzechmocnego chwalą/ y wam ſwemi modlitwámi wiele
35:
dobrego/ cżynią? Ná ktore ſłowá ony niedbáiąc/ pánnę S. Emerencyanę ká=
36:
mieńmi zábili.
Emerencyaná S. we krwi ſwey ochrzcżoná.
Ktora ácż krzczona nie byłá wſzákże we krwi ſię ſwey okrzćiwſzy
37:
zá towárzyſką ſwoią do wiecżney rádośći weſzłá. Potym v grobu S. Iágniſzki
38:
rodzicy iey cżęſto płácżąc: nocy iedney vyrzą iáwnie wielki pocżet pánienek vbrá=
39:
nych wdziwne piekne ſzáty/ wielce iáſne y ozdobne twárzy máiące: á ony przechodzą
40:
á mijáią to mieyſce ná ktorym byli. miedzy nimi vyrzeli teſz corkę ſwoię Iágnieſz=
41:
kę S. ktora ná inne towárzyſzki záwoławſzy/ áby ſtánęły/ rzekłá ták rodzicom ſwo
42:
im: Niechćieyćie mię płákąć ták/ iáko ſtráconey/ ále ſię z rádośći mey weſelćie/ iżem
43:
ia z tjmi wſzjtkimi iáſne mieſzkánnie otrzjmáłá: á ztjm złacżona ieſtem w niebie/ kto
44:
regom zcáłego ſercá miłowałá ná ziemi. Tym widzenim rodzicy vweſeleni/ żáłość w
45:
weſlele obroćili: y to wiernym wſzytkim powiádáli. Zá cżáſu potym Konſtántego w=
46:
ielkiego / corká iego Konſtáncya będąc ieſzcze pogánką/ ćięſzką á nie zlecżoną chorobę
47:
miáłá/ wrzody ſzkárádnemi oſypána będąc/ od nog aſz do głowy. Tá ſłyſząc o S: Iá
48:
gnieſzcże przyſzłá do gobru iey. Y tám modlitwę cżyniąc záſnęłá: y vyrzálá we śnie o
49:
nym S. Iágnieſzkę/ ktora iey to rzekłá: Státecżnie ſobie pocżynay Konſtáncya/ á
50:
wierz w P. I. Chryſtuſa Syná Bożego/ odkupićielá twego/ przez ktorego teraz vzdro
51:
wioną bęfzieſz. Skoro ſię ocknie/ zdrową ſię być naydzie/ ták iſz znáku y w=
52:
rzodow onych nie było.
Konſtáncya corká wielkiego Konſtantego v grobu ś. Iágnieſzki zlecżoná.Kośćioł ś. Iágnieſzki z budowány od corki Ceſarſkiey.
Wroći ſię z weſelim do páłacu z Oycem Ceſarzem/ z bráćią
53:
y wſzytkim Rzymem tryumph wielki/ chwaląc Páná Bogá/ vcżyni. Y zbudowá
54:
łá ná onym mieyſcu Kośćioł/ gdzie ćiáło tey wielkiey męcżenicżki leży/ y gdzie Chry
55:
ſtus do tego cżáſu wiele dobrodzieyſtwá chorym cżyni. Tá Konſtáncya záchowá
56:
łá pánieńſtwo aſz do śmierći/ z wiela innych Bogu poſlubionych/ pánienek. ktore
ná przy=


strona: 71

1:
na przykład Iágnieſzki S. y teraz w Rzymie ſtan niepokálany wiodą: ſpodziewá
2:
iąc ſię zá wytrwanim ſwoim/ iſz wiecżney zapłáty doſtáną.
Zá vcżynki wiecżná zapłátá.
To Ambrozyus ſługá
3:
Chryſtuſow/ ták iákom w kśięgách nálazł ku cżći tak zacney Męcżenicżki wypi=
4:
ſał: áby ták rzecży pożytecżne zápomnienim nie záſzły/ ku zbudowániu wáſzemu
5:
Chryſtuſowe dziewice. Y to wam poſyłám proſząc miłośći Duchá S. áby praca
6:
wáſzá w náſládowániu świętych pożytek przed Bogiem náleść mogłá. Amen.
Obrok Duchowny.Slub cżyſtośći.

7:
IAko śmie niewſtydliwy vpor Heretycki/ ſluby y chowánia pánieńſkiey cży
8:
ſtośći/ y poświęcenie dziewictwá Chryſtuſowi/ zwáć wymysły ludzkimi: ktore Duch
9:
Bozy męcżeńſtwem y cudy tákiemi potwierdził/ y ták dawny wiek y zwycżay Chrze=
10:
śćiáńſkiey pobożnośći trzymał/ y ktore ták zacny y wielki Doktor Ambrozy Biſknp
11:
Medyoláńſki/ iáko wſzelkiey cżći godne y Bogu miłe chwali/ y inne pánienki do tákich ſlubow
12:
iuſz Duchem Bożym wzruſzone/ w ich przedśięwzięćiu S. poſyła. Znáć iácy ſą przyiaćiele ćiele
13:
ſnemu vmartwieniu/ do ktorego nas wſzytká Ewángelia y piſmá Apoſtolſkie wzywáią. Po=
14:
háńcy lepſzymi byli przyiaćioły dziewiſtwu niſzli ći zápámiętáli Heretycy. Bo rozumieli iſz
15:
w pánieńſtwie wdżięcżnieyſza y cżyſtſza y pilnieyſza ieſt Bogu słuſzbá.
Heretycy nieprzyiaćiele cżyſtośći gorzey niſzli pogánie.
Y przeto y ony klaſz=
16:
tory pánieńſkie dla chwały Bogiń ſwych mieli. A Heretykowie Chryſtuſa tym ſtanem dla słu
17:
ſzby iego/ cżćić niechcą. Znáć iſz áni ćeileſney cżyſtośći/ áni cżći Chryſtuſowey/ ktorzy w tym ſta=
18:
nie pochwalon być chce/ nieſprzyiáią. Te mv ſię bárziey dziwuię/ iſz to miáſto Wileńſkie ták zacne/
19:
y ſnać wſzytko Kśięſtwo Litewſkie/ tę świetą y wielką cnotę pánieńſkiey cżyſtośći/ wyśmiać z
20:
śiebie Heretykom dáło/ y nie ma do tego cżáſu/ goſpody w Wilnie.
Apocá 14.
Nie ma zadne go klaſztoru/ w
21:
ktorym by ſię táki piękny ſzcżep tey leliey y rożey y owocow/ wktorych ſię báránek y oblubieniec
22:
Chryſtus kocha/ oſadził/ ogrodził/ y dochował. Niewiem kogo w ytm winić. Ciebie tylo/ iáko
23:
kazánim/ ták y piſanim/vpominám/ młode kwiećie pánieńſkiey cżyſtośći/ chćiey wżdy kiedy
24:
tákich przykłádow y tey S. Iágnieſzki mądrośći náſládowáć. w ktorey oná woláłá zá mężá
25:
mieć Chryſtuſa Bogá/ niſzli śmiertelnego chłopá: woláłá ſię w wielkie cnoty pánieńſkie przy=
26:
bieráć/ á Chryſtuſowi ſię podobáć/ á niſzli twarz głádząc/ y vbiorow ſkázytelnych ſzukáiąc/
27:
przyiázni męſkiey żebráć.
1. Cor. 7.
Wſpomnićie co rzekł Apoſtoł/ iſz ták lepiey/ á niſzli z vtrátą cży=
28:
ſtośći/ niewolę męſką/ boleśći w rodzeniu/ fráſunki wdziatek wychowániu/ y goſpodárſkie
29:
trwogi/ z vbliżenim słuſzbi Bożey ćierpieć. Pocżnićie ſię iedno w tey cnoście kocháć/ á duſze
30:
y ćiáłá ſwe Chryſtuſowi oddáwáć/ á iego zá mężá bráć/ y ſkarb ten święty cżyſtośći zbieráć:
31:
niechſię iedno was kiládziesiąt w mieśćie ná to zmowi: tácy rodzicy wáſzy nie będą/ áby wam
32:
opátrowáć mieyſcá nie mieli. Niech pierwey złoto będzie/ dopiro o ſchowániu iego myſlić
33:
muſzą. Boże wam błogoſław/ á myſli ku temu wáſze rácż pobudzić.

strona: 73


39:
Męcżeńſtwo y żywot S. Anáſtázego Per=
40:
ſyániná/ piſany przez Symeoná Methaphráſtá
41:
Cierpiał około roku Páńſkiego. 610.
Dwudzieſty trzeći dzień Stycżniá.

42:
Gdy on krzyſz y drzewo/ ná ktorym wiśiało odkupienie na=
43:
ſze/ od krolá Perſkiego Kozdráſa poimáne/ wielkim poſtráchem Per
44:
ſyány/ y wſzytko páńſtwo ich/ przeſtráſzyło: ták iſz wſzyſcy niewierni Bo
45:
gá ſię Chrześćiáńſkiego bali mowiąc: Bog Chrześćiáńſki ná Perſyą i=
46:
dzie: ſzerzyłá ſię ſławá śmierći/ żywotá/ y cudow Páná náſzego zbáwicielá/ mie=
47:
dzy Perſyany: y niektorym świátłość wiáry náſzey w ſercu świećić y kſobie ie po=
48:
ćiągáć pocżęłá.
Drzewo krzyżá S. z iákim pożytkiem w Perſyey przemięſzkáło.
Ták iſz nie bez wielkiego pożytku/ rozſławienia cżći Chrześćiáń=
49:
ſkiey/ ono drzewo S. tám przemieſzkiwáło. Miedzy innymi pożytek iego był/ ten
50:
chwálebny męcżennik Anáſtázyus. ktory będąc ſynem iednego Magá/ ábo Cżár
51:
nokśiężniká/ dobrze w rzemieſle oycowſkim ćwicżonym: gdy vſłyſzał o krzyżu/ w
52:
zbudziło ſię ſerce iego/ y ogniem Duchá S. zápalił. iſz ſię bárzo pilnie on młodzie
53:
niec pytáć pocżáł/ co by to był zá krzyſz? A gdy mu powiádano/ iſz to drzewo ieſt
54:
ná ktorym Bog Chrześćiáńſki vmárł: pytał ſię/ dla cżego by vmárł/ ſkąd przy=
55:
ſzedł/ iáko w śmierći zoſtał? y iednego z drugiego dowiáduiąc ſię/ ſkarb iuſz ſobie
w iáry.


strona: 74

wiáry S. zbierał. A ſłużąc żołnierſką iuſz młodzieńcem/ z woyſkiem Perſkim aſz
1:
do Kálcedonu záſzedł. Skąd gdy Perſy Heráklius Ceſarz poráził/ iſz názad muśie
2:
li: on miedzy Chrześćiány zoátał w Hierápolu/
3:
y tám ſię v iednego złotniká rze=
4:
mieſłá vcżył: woląc miedzy Chrześćiany rzemieśnikiem być/ niſzli ſię do bogáte=
5:
go Oycá/ y domu/ w ktorym ſłuſzbá Cżártowſka/ y grzechy kwytneły/ wrocić.
6:
Ták mu był Chryſtuſow krzyſz záſmákował/ iſz go chćiał vcżeśnikiem być. Tám
7:
miedzy Chrześćiány mieſzkáiąc do chrztu S. przyſzedł: y wziął imię Anáſtazyus/
8:
będąc pierwey zwány Mágundat.
Ochrzſzcżony S. Anáſtázyus.
Poſtępuiąc dáley w cnotách Chrześćiáńſkich/
9:
gdy oćiec iego Chrzeſny Heliaſz Kápłan/ po ośmdzieśiatym dniu/ w ktorym ſię
10:
iuſz godziło nowochrzcżonym wychodzić/ ſpytał go/ iákobj ſtan ſwoy wieść chćiał?
11:
Powiedział iſz zakonnym być/ á dla Páná ſwego/ wiecżne vboſtwo y ćiáſny żywot
12:
wieść miał wolą. No co rad przyzwolił Heliaſz/ znáiąc go iuſz (iáko mowią) po
13:
ſkorze/ iſz ſię do doſkonáłego ſtanu y do wielkiey ſłuſzby Bożey miał. Y zálećił go
14:
niedáleko od Hieruzálem do klaſztory S. Anáſtázego/ także iáko y on názwáne=
15:
go.
Anáſtázyus zoſtał Zakonnikiem.
Gdy ſię bárzo dobrze záchował y w domowych poſługách/ około kuchniey/ y
16:
ogrodu/ y w duchownych nabożeńſtwách: náuczywſzy ſię Greckiego ięzyká w cżytá
17:
niu żywotow S. bárzo ſię kochał/ á ná to rad vſzy podnośił. á zwłaſzcżá gdy cżytał
18:
męcżennikow S. woyny y ćierpliwośći/ iuſz w ſercu ich ſię cnoćie dziwuiąc/ tákie=
19:
go ich ſzcżęśćia vcżeśnikiem być prágnął. Ták iſz nic wiecey iedno ony żywoty mę
20:
cżennikow nie cżytał.
Pożytek czytánia żywotow S.Pátrz co ſię o tym mowi w obroku.
Skuśił go potym Cżárt/ domowe iemu dobro mienie/ y o=
21:
no oycowſkie Cżárnokśięſkie rzemioſło/ ná pámięć przywodząc/ á myſl iego tár=
22:
gáiąc. Lecż za rádą ſwoich w duchu miſtrzow/ wſzytki Cżártowſkie śieci potárgał. Y przez śiedm lat w onym klaſztorze wielki ſobie ſkárb cnot S. Chrześćiańſkich
23:
y doſkonáłych zebrał. Po śiedmi lećiech/ wnoćy ſpiąc tákie miał widzenie: Zdał
24:
ſię byc ná iedney wyſokiey gorze/ y przyſzedł do niego nieiáki mąż/ podáiąc mu kuſz
25:
winá/ złotem y drogiemi kámieńmi opráwiony/ mowiąc: Piy.
26:
y wziął/ y wypił/ y
27:
vcżuł iákąś dziwną ſłodkość/ y poćiechę nie wypowiedziáną: y zrozumiał ieſzcże
28:
ſpiąc/ iſz ten napoy y kielich znácżył męcżeńſki koniec: ná ktory powołánym ſię być
29:
od Bogá poznał.
Widzenie S. Anáſtázego/ o koronie męcżeńſkiey.
Ocknąwſzy ſię/ tedy był wielce w Duchu vweſelon: iſz mu Pan
30:
Bog w ták pewney nádziei docżekáć dał tego/ cżego wielce prágnął. Potym ná
31:
iutrznią idąc w dzień wielkonocny/ ſpowiednika ſwego do Sákryſtyey przyzwał:
32:
y práwie go żegnáć pocżął/ z wielkim płácżem: zá náukę y ſkárby duchowne dzię=
33:
kuiąc. Tyś mnie rzekąc Oycże miły/ z pogáńſkiey ćiemnośći wyrwał/ y przywio
34:
dłeś mię do tey świátłośći Chrześćiáńſkiey/ w ktorey znam Páná y Bogá mego
35:
Iezuſa Chryſtuſa: tyś mnie y do náſládowánia drogi tey doſkonáłey zakonney
36:
przypráwił. A iam ſię tobie y temu S. towárzyſtwu nie ták záchował/ iáko w=
37:
dzięcznemu tákiego dobrodzieyſtwá przyſtało. Wiele grzechow moich miedzy wá
38:
mi popełnionych znośiliśćie w miłośći. wydziękowáć ſię Bogu zá te łáſkę nie mo=
39:
gę. A iſz cżás moy przychodzi/ iſz ſię rozdzielić zwámi ćiáłem mam: proſzę błogo=
40:
ſław mi á grzechow moich zápomni.
S. Anáſtázyus iáko żegna miſtrzá ſwego.
A ten ſię miſtrz iego zdziwi: y cżemuś mię że=
41:
gnaſz rzecże: á gdzie iść maſz? A on mu zwielkim á gorącym wzdychánim/ ſen on
42:
powie y dołoży/ iſz iuſz pewnie vmrzeć miał: ábo przyrodzońą śmierćią ábo inácżej.
43:
á niesmiał dołożyć o męcżeńſkiey nádzei y ocżekawániu oney korony/ áby mu iá=
44:
ko myſli nierozerwał. On go ćieſzył vprzeymie/ nie każąc mu otym myſlić/ Iu=
45:
trzną potym ſpiewáli y tego dniá Anáſtázyus nachwálebnieyſzą ſię świątośćią o=
46:
patrzył. A máło ſpiąc przyſzłey nocy/ niewiedząc iáko miáł onę chuć do męcżeń=
47:
ſtwá vgáśić/ á ſłotkośći winá onego ktorego był w widzeniu ſkoſztował/ v=
48:
żyć: potáiemnie/ z klaſztorá poſzedł: nic z ſobą okrom ſzat w ktorych chodził nie
49:
biorąc. Wyſzedwſzy bieżał miedzy Perſyany/ y widząc niektore Magi ábo bur=
50:
tniki proznośćiam onjm/ y Djabelſkim zabobonom ſłużące: káráć ich pocżął powiá
51:
dáiąc: żem ia teſz był tákże w tych błędach/ á oświecony Duchem Chryſtuſowym
52:
ieſtem/ y znam Bogá iednego/ y Syná iego Iezuſa Chryſtá/ á temi ſię Dyabelſkimi
53:
kuglárſtwy y omamienim brzydzę: y wam to rádzę ábyśćie gniewu Bożego vść y
54:
żywot on bez koncá mieć mogli.
Bieżał S. Anáſtázyus miedzy niewierne męcżeńſtwá dla Chryſtuſa prágnąc.Poimány S. Anáſtázyus.
To mowił świety/ ále ná ten cżás nic nie pomogł/
55:
iedno ſobie koronę gotował. Bo oni Perſowie wnet go do Stároſty Marzábaná
56:
odnieſli/ ktory go poimáć y w więzieniu mieć kazał. A dowiedziawſzy ſię iſz ieſt

strona: 75

1:
Perſa/ y rodzay iego znáiąc: námawiał go pilnie/ áby ſię do oycowskiey wiáry wro
2:
ćił. Ale mu ſtale ſwoy vmyſł oznaymiał: iſz by wolał tyśiąc śmierći podiąć/ niſzli
3:
by miał prawdy poznáney odſtapić.
Okowány z towárzyſzem.
Y kazał go okowáć/ z drugim poſpołu/ ná
4:
tákąſz mękę potępionym: á kámienie do muru nosić. á tym cżáſem do krolá piſał
5:
co by znim cżynić kazał. Widząc go ták nędznym drudzy iego ſąśiedzi/ ktorzy dom
6:
y narod iego ználi: wielce ſię z niego vrągáli: y nogámi/ gdy one ćiężary nośił/ po
7:
pycháli. A on rad dla Páná ſwe go/ naśmiewiſká ony y wzgárdy odnośił: pomniąc/
8:
iákie teſz ſamemu Pánu Iezuſowi Zydowie cżynili. Potym ten Márzában gdy go
9:
bacżył ták iáko pierwey ſtátecżnego: bić go knutlámi kazał/ ták długo/ aſzby ſię
10:
Chryſtuſa zárzekł. Ná tę mekę ſzedł dobrowolnie: tylo prośił áby go ſłudzy nie
11:
trzymáli: obiecuiąc im leżeć/ y obrácáć ſię/ iáko/ y poki by kazáli. Bo dobrowol=
12:
na ieſt/ powiáda/ męká moiá: ia dla Páná tego w ktorego wierzę y kriż iego noſzę
13:
ćierpieć ták prágnę/ iako w letnim vpaleniu wody/ y iáko iákiey wielkiey roſkoſzy.
O dwie rzecży w mękách prośił S. Anáſtázyus.

14:
A druga żeby z niego ſuknią wielebnego zakonu z ięli/ á w gołe ćiáło bili. Zebych
15:
ia tylo y ćiáło moie zelżywość miáło: á zakon S. Chrześćiáńſki y zywot Mniſki
16:
nic w tym tákim znáku/ zelżon nie był. Ták ſobie wielce ważył nie tylo wiárę S. y
17:
zakon: ále y znáki powołánia Chrześćiáńſtwá doſkonáłego.
Dziwne á gorące cżći Chrześćiáńſkiey zámiłowánie.
Y był ták ſrodze bity/
18:
á w onym okrotnym bolu/ y męce/ áni ſię ruſzył/ áni wołáł/ áni ſtękáł. Iedno do
19:
ſwego Páná/ dla ktorego ćierpiał/ ſerce y ocży podnośił. trzymány był mocno nie
20:
rekomá/ ále męſtwem niezwyćiężonego ſercá ſwego: y przyrodzoną boleść/ wolną
21:
wolą ſwoią w Bogu zwyćiężał/ á ninieyſzą nędzę/ przyſzłą nádzeią ćieſzył. Gdy wi=
22:
dzial Marzabán iſz nic nie wygrawał/ á ćierpliwośći ſię męcżennikowi przycży=
23:
niáło: przeſtáć onego bićia roſkazał/ á krolem mu Perſkim groził: tymi go pęche=
24:
rzynámi iákoby iákie dziećię/ ſtráſząc. Nápiſzę/ powiáda/ do Krolá że ćię gardłem
25:
karáć káże. A co ia dbam/ odpowiedział Anáſtázius/ y owſzem tego prágnę. Gdy
26:
ſię to działo dowiedział ſię on Miſtrz iego w klaſztorze/ iſz ieſt więzniem Chryſtu=
27:
ſowym. O Boże moy iáko ſię vrádował: iáko go modlitwie bráterſkiey zálecał/
28:
iáko znim być w więzieniu onym prágnął. A iednák ná iego poćiechę dwu z brá=
29:
ćiey do niego wyſłáli. Siedział męcżennik w ćięſzkich okowách/ do nogi drugiego
30:
o łotroſtwo poſadzonego/ przypięty. To mu było naćiężęy/ iſz gdy w puł nocy we
31:
dle zwycżáiu (ktorego y w ták zły cżás nie opuſzcżał) modlitwy cżynić miał/ iſz mu=
32:
siał onego towarzyſzá obudzić. Co mu ſię zdało przećiw miłośći blizniego ſpráco=
33:
wánego/ y w teyże nędzy ktorą ſam cżuł ná ſobie/ áby go budzić y iego odpocży=
34:
nieniu przeſzkadzáć miáł. Przeto ſzyię tylo do modlitwy podnośił/ á nogi nie ru
35:
ſzał/ niechcąc mu ſię przykrzić.
Miłość ku bliżniemu/ y wcżynieniu modlitwy.
Gdy miał iuſz on Stároſtá od Krolá odpis/ co z
36:
świętym męcżennikiem cżynić miał. wezwawſzy Anáſtázego S. rzekł. Tylo iuſz
37:
ſłowem ſię Chryſtuſa záprzy/ á idz gdzie chceſz: Chrześćiáninemli Mnichem/ ábo
38:
Kabálitą być chceſz/ to ná twey woli będzie. A on rzecże: Nie day tego Pánie Ie
39:
zu Chryſte/ by ſię vſtá moie/ bluznienim imienia twego mázáć miáły.
Vſty ſamemi záprzeć ſię Chryſtuſa niegodzi.
Potym
40:
mu rzecże táiemnie: Podobno ſię wſtydziſz przed tymi Perſyány y ſtátku twego ſzá
41:
nuieſz: iuſz ia to przyimię á wolno ćię puſzcżę/ gdy tylo przedemną ſamym á dwie=
42:
má świádki/ wiárę Chrześćiáńſką odwołaſz.
Y przez ſen záprzeć ſię Chryſtuſa boi.
A on rzecże/ áni ty/ áni żywe ktore
43:
ſtworzenie nie docżeka tego/ ábych ſię miał ćiebie Pánie Iezu Chryſte/ y przez ſen
44:
záprzeć. Gdy widział niezwyćiężony ſtátek/ rzekł Stároſtá: otoſz ćię do Krolá z=
45:
wiązánego poſlę. Odpowie Anáſtázyus S. Y bez wiązánia tám bych ſzedł. Wierz
46:
żemi iſz nic poniewolnie nie ćierpię. Y poſadzić go kazał do więzienia. Pokilána=
47:
śćie dni poſłał go do Perſyey do Krolá. A ieden brát z klaſztoru onego/ był wy=
48:
práwion znim/ od wiernych/ dla iego poſługi: y żeby mogł żywym świádkiem bjć.
49:
á im o iego końcu oznaymić. Gdj przyſzli do perſyey/ poſadzić go z złocżyńcámi Krol
50:
kazał: á poſławſzy do niego pytął cżemv Oycowſką wiárę wzgárdził/ wiedząc iſz
51:
Bog Chrześćiáńſki miedzy łotry vkrzyżowány ieſt. On odpowiedział: prawdá/ v
52:
krzyżowány/ ále z dobrey woley ſwey. Bo dla nas z niebá zſtąpił/ á iáko Bog cu=
53:
dá cżynił/ y po smierći/ náſzę śmierć zwoiowawſzy/ w niebo wſtąpił/ y kroluie ná
54:
wieki: á świátłość w ſercá ludzkie poſyła/ áby ſproſność Cżártowſką obacżyli/ á
55:
nie ſłużyli dáley ſtworzeniu/ ále ſtworzyćielowi.
Wolne wyznánie S. męcżenniká.
A iáko ſię wy ſwe go báłwochwál=
56:
ſtwá wſtydzić ieſzcże niechćećie? á ſłońce/ mieśiąc/ y ogień zá Bogá maćie? Zácżym
y gorum


strona: 76

1:
y gorom/ y láſom/ y innemu ſtworzeniu/ cżeść Boſką dáiećie. A co głupſzego być
2:
może/ iáko to áby nie rozumnemu ſtworzeniu cżłowiek/ ktory Panem ieſt tego
3:
wſzytkiego/ kłániáć ſię y temu iáko Bogu ofiárę cżynić miał? Gdy widzieli iſz ná
4:
to iemu nic powiedzieć nie mogli: obiecowáć od Krolá dáry wielkie pocżęli. Ná
5:
co on nic niedbał/ y namniey myſli ſkłonić niechćiał. Tedy kazano go kiymi o=
6:
krutnie bić/ y potym golenie iego w práśie śćiſkáć. Y po kilu dniu záſię tákże te iemv
7:
męki zádawáli.
Męki okrutne.
A widząc iſz był nie vżyty: ieſzcże go záwieśić zá iednę rękę á v iedney
8:
nogi wielki kámień vwiązáć j ták przez dwie godzinie trzjmáć kazáli. A widząc wiel
9:
ki ſtátek iego/ y nie wyſłowioną ćierpliwość: rádzili Krolowi ábj ſobie ſromoty dáley
10:
nie cżynił. Y kazał Krol ſtráćić S. Anáſtázego / á z nim innjch Chrżeśćian śiedm=
11:
dzieśiąt/ tych ktore z nim było z Ceſarjey przjwiedziono. Y wiedziono ie nád rzekę/
12:
y tám przed ocżymá S. Anáſtázego/ dawiono ie powrozy/ y miotano w wodę.
Męcżennikow 70. z S. Anáſtázym ſtráconych.
Zá
13:
káżdym mowili kátowie Anáſtázemu: ták tobie będzie/ co Krolá ſłucháć á zacnym
14:
v niego być niechceſz. A on wniebo oczy podnoſząc y drugich pośiláiąc mowił. O
15:
Pánie Iezu Chryſte/ ieſzcżem ia wiecey dla ćiebie ćierpieć/ y wſztuki rozśiekány być
16:
prágnął. A teraz iuſz zapłátę mi gotuieſz/ á krotką tą śmierćią miedzy Swiete
17:
twoie męcżenniki/ mnie pocżytáć y do onego wiecżnego pokoiu wzywáć raczyſz:
18:
To mowiącego tákże zádawili. głowę ná znák śmierći vćiąwſzy/ Krolowi vkazáli.
19:
Ciáło iego od Chrześćian táiemnych/ y onego brátá iemu przydánego/ záchowá=
20:
ne: potym do Hieruzálem/ ná koniec do Rzymu przenieśione ieſt. Gdzie z wiel=
21:
ką vcżćiwośćią przed Rzymem v wod Saluias lezy.
Ad áquas ſaluias extra menia.
Ná ktorym mieyſcu Biernát
22:
S: klaſztor ſwoy potym záłożył/ ná cżeść iednorodnemu Synowi Bożemu/ kto=
23:
ry z Oycem y z Duchem S. kroluie ná wieki Amen.
Obrok Duchowny.Confesſionum lib. 8. cáp. 6.
IAki ieſt pożytek cżytánia żywotow świętych/ y iáko ſię w tym Chrześćiánie pilni zbá=
24:
wienia ſwego/ kocháli/
25:
pokazáło ſię ná tym S. ktory ſię do męcżeńſtwá tákim poyſrzod
26:
kiem pobudził. Powiem ieden temu rowny przykład/ ktory S. Auguſtyn kładzie.
27:
Iego słowá ſą ktore tám położył.
Czytánie Zywotow S. iáko ieſt pożytecżne.
Gdy Ceſarz práwi był w Trewierze á ná wido=
28:
kách y gonitwách zábawiał ſie po obiedzie: kilá par dworzánow iego/ ſzli ná przechacżkę do o=
29:
grodow przy murze mieyſckim vcżynionych/ tám dwá chodząc poſpołu/ tráfili do iedney chá=
30:
łupki/ gdzie niegdy mieſzkáli słudzy Boży/ w duchu vbodzy/ iákowych ieſt kroleſtwo niebie=
31:
ſkie: y tám nálezli kśięgi/ w ktorych był wipiſany żywot S. Antoniego z Egiptu. ktore gdy
32:
ieden z nich cżytał/ zdziwił ſię/ y zápaláć ſię wnet do iego onego żywotá pocżął/ áby opuśćiw=
33:
ſzy żołnierſtwo Bogu służył. A był cżłowiek w ſpráwách świeckich bárzo dzielny. Tedy wnet
34:
że nápełnił ſię świętą ku Bogu miłośćią/ y záwſtydził ſię żywotá ſwego: Y gniewáiąc ſię ſam
35:
ná ſię weyrzawſzy ná towarzyſzá rzekł: Powiedz mi/ co wżdy zá koniec v tych Panow náſzych
36:
zá wyſługę mieć możem? Ná coſz wżdy ták bárzo prácuiem? Nawietſzá nas wyſługá podka/
37:
gdy nas ceſarz zá ſwoie przyiaćiele pocżyta. Boſmy dobrze iuſz ku tema przyſzli: á długoſz
38:
to trwáć może? Máłoli odmian/ nieſtátku/ y boiázni/ w tákim ſzcżęśćiu/ do ktorego przez ták
39:
trudną drogę idziem: á przez wielkie niebezpiecżnośći do więtſzych ſię gárniem. A długoſz
40:
wżdy tego ma być? Lecż ieſli zechcę/ dziś Bożym przyiáćielem być y pewnieyſzą á nigdy nie
41:
odmienną wysługę mieć v niego mogę. To mowiąc oczy do cżytánia obracał/ á ſerce ná no
42:
wy żywot odmnieniał. y poſtanowiwſzy ſtátecżną w ſobie myſl/ rzecże towárzyſzowi: iuſz iá
43:
świeckiey nádzieie wſzyſtkiey odſtępuię: chcę Bogu służyć/ á dziś to pocżąć/ y z tego mieyſcá
44:
nie wychodzić.
Nieodwłocżna pokutá.
Ty niechceſzli mi tákiego żywotá pomágáć/ proſzę ćię niechćiey mi do niego
45:
przeſzkadzáć. A on záraz rzecże: nie odſtapię ćię wierny towárzyſzu/ á tegoć żołnierzſtwá
46:
zá ktorym táka zapłátá idzie/ pomoc chcę. Y ták zoſtáli w oney cháłupce. Drudzy towárzy=
47:
ſze ſzukáiąc ich/ gdy ie tám nálezli/ wzywáli ich do domu/ powiádáiąc/ iſz iuſz wiecżor. Aoni
48:
o ſwym poſtánowieniu powiedzieli: rádząc teſz im/ áby teſz vcżynili/ ábo ie w pokoiu zoſtáwi
49:
li: Oni nád nimi płákáli/ ale ſię ſami do tego przywieść nie dáli: rádzi widzieli táką ich odmiá
50:
nę/ y zálecáiąc ſię ich modlitwie/ ſerce w ziemi vtopionę máiąc/ do dworu ſię wroćili: á ći dwá
51:
ſerce w niebo przybite máiąc/ w cháłupce oney zoſtáli. Obádwá iuſz mieli pánny w małżeń=
52:
ſtwo zmowione. Ktore gdy ſię dowiedziáły/ iſz ich oblubieńce ták vcżynili/ ſamy teſz dziewi=
53:
ctwo ſwoie Bogu poſlubiły. Poty ſą słowá S. Auguſtyná. z ktorych gdy ie vważyſz/ wiele
54:
ſię náucżyć y cżytánie żywotow S. dobrże ſobie zálećić możeſz.
Małżeńſtwá y żon zmowionych odtąpili pokutuiący. Poświęcenie Pánieńſkiego dziwicſtwá Bogu.


strona: 79


37:
O náwroceniu dziwnym wielkiego Apoſto=
38:
łá Páwłá S. kazánie krotkie.
Dwudzieſty piąty dzień Stycżniá.

39:
IAko ten S. Apoſtoł nád porzucenim Zydowſkiego ták Bogu
40:
vmiłowánego narodu/ y nád przyzwánim do wiáry pogáńſtwá/ ták
41:
w grzechách y báłwochwálſtwie ſproſnego / zdumiewáiąc ſię nád ſkrytą y tá
42:
iemną rádą Bożą/ krzyknął mowiąc: O głębokośći ſkárbow mądrośći y wiádo
43:
mośći Bożey/ iáko ſą nie zrozumiáne ſądy iego/ y nie wybádáne drogi iego: ták
44:
my teſz ná to dziwne náwrocenie tego Apoſtołá S. pátrząc/ prze wielkie zdziwie=
45:
nie záwołáć możem: O iákie zákryte á táiemne ſą ſądy Bogá náſzego/ ktory z
46:
przenáſládowniká/ męcżenniká: z bluznierce/ wyznawcę: z Pháryzeuſzá/ Apoſto=
47:
łá: z błędniká/ Doktorá: z wilká owcę vcżynić dziś racżył. Kto ſię tego ſpodzie=
48:
wáć mogł/ áby z ták podłego nacżynia/ ták wybráne ſtáć ſię miáło: á ten ktory
49:
ná gniew ſłużył/ ták hoynie nád ſobą y práwie rzeką wylane miłośierdzie odnieść
50:
miał? ácżkolwiek ná táką nie przyſtępną świátłość ſądow Bożych y łáſki nád
51:
grzeſznemi/ pátrząc nam wzrok ſlepnie: wſzákże zdaleká/ y iáko przez ſpáry poglą
52:
dáć ná nie ſerce prágnie/ y o pożytku duchownym ſobie tuſzy/ y ſamá iey wdzię=
53:
cżność niewymowna/ ſpuſzcżáć ocżu nie każe. Gdy ſię pomáłu przypátrzem/ cże=
54:
mu y dla cżego Pan Iezus/ y innych błędnikow zániechawſzy tego/ táką świátło
55:
śćią y mocą przyćiſnął: á gdy powieść y porządek tego przedziwnego náwrocenia
56:
z ſamych vſt tego to Apoſtołá vſłyſzem/ nie máłe zbudowánie w Bogu wziąć mo=
57:
żem. W iednym y tymże grzechu/ może być grzeſzącego złość więtſza iednego/ ni
58:
ſzli drugiego. Bo bárziey ten grzeſzy/ ktory wiádomie wzłym ſumnieniu/ y z vpo=
59:
ru hárdego zle czyni: niſzli ten/ ktory nie wiádomie w błędnym ſumnieniu y bez
60:
vporu w grzechu leży. Oni Pharużowie wiádomie bárzo Chryſtuſa y Kośćioł ie=

strona: 80

1:
go przenáſládowáli: oni co mowili: Ten cżłowiek wiele cudow cżyni. (Cudá ználi/
2:
á prawdy cudá cżyniącego znáć z złośći niechćieli)
Ioan. 11.Ioan. 12.Matth. 28.
Oni co pátrząc ná to/ gdy Lázá
3:
rzá cżterdnewnego Chryſtus mocą ſwego Boſtwá wſkrześił/ zábić go/ áby praw=
4:
dzie świádectwo zginęło chćieli: oni co zmartwychwſtánie Chryſtuſowe prawdzi
5:
we/ y od ich ſtraży wyznáne/ pieniędzmi fałſz kupuiąć zágáśić vśiłowáli/ z ſzczy=
6:
rey złośći nie z żadney nie wiádomośći grzeſzyli.
Czym rozne było przenáſládowánie Páwłá S. od innych Phárużow.1. Tymot.
Lecż w Páwle S. tákiey złośći/
7:
nie było: ták iſz ſam to śmie o ſobie mowić: byłem/ powiáda bluzniercą/ przená
8:
ſládownikiem/ y Hánbićielem: álem doſtąpił miłośierdzia/ przeto żem niewiádo=
9:
mie cżynił/ w niedowiárſtwie. Acż tá nie wiádomość/ wymowki nie má. Bo wi
10:
nień był wierzyć/ y tym cudom ktore ábo po Apoſtolech/ ábo po Szcżepanie S: ba=
11:
cżyć/ ábo od innych ſłucháć o nich mogł. Przeto y ſam ſię do wielkiego grzechu
12:
ſwego zna/ y przed wſzytkim go świátem opowiádáiąc/ zań ſię wſtydzi y żáłuie:
13:
choćiaſz wiedział iſz mu iuſz był ná chrzcie S. odpuſzcżon. Co ieſzcże y z tego wię
14:
cey znáć: iſz żaden z onych przenáſládownikow/ Biſkupow/ y Pháryzeuſzow/ wier=
15:
nych Chryſtuſowych/ po miáſtách poſtronnych/ y cudzych kroleſtwách/ do zábijá
16:
nia nie ſzukał/ iáko ten Páweł. dla tego/ powiáda S. Chryzoſtom/ iſz inni ſwey
17:
tylo prożney ſławy y docżeśnego dobrá przeſtrzegáiąc/ Kośćioł Boży vćiſkáli: nie
18:
ſzukáiąc wtym cżći y chwały Bożey/ y przetoż ich ſtáránie/ ták potężne być nie
19:
mogło/ iáko tego Szawłá/ ktory z uprzeymego ſercá/ ále z omylney głowy/ mni
20:
mał áby w tym/ wedle ſłow Páńſkich/ wielką Panu Bogu poſługę cżynił: gdy
21:
S. iego zábijał y ták ſię o ſtáry zakon/ y Moyżeſza záſtáwiał: y wſzytki śiły ſwoie na
22:
to był obroćił. iſz ſię o nim rzec mogło/ to co teſz on o innych mowił: O Bogá ſię
23:
gniewáią: ále nie wedle vmieiętnośći.
Ioan. 16.Romma. 10.
Inni w złym ſumnieniu Kośćioł Chryſtu
24:
ſow przenáſládowáli/ áby ſwego łákomſtwá/ świętokupſtwá/ roſkoſzy/ bronili: y zá
25:
dobre y świete/ będąc wewnątrz iáko ſmorodliwe groby/ miani byli. Lecż ten A=
26:
poſtoł ſam o ſobie mowi/ iſz ſię záwżdy w dobrym ſumnieniu przed Bogiem zácho
27:
wał: á pobożnie wedle woley y zakonu Bożego żyć chćiał. Skąd ſię bacżyć może/ iſz
28:
dáleko trudnieyſze ieſt náwrocenie tákim Heretykom/ ktorzy wiedząc/ y wſwym
29:
ſumnieniu znáiąc/ iſz prawdá Kátholická/ Kośćiołá Apoſtolſkiego/ Rzymſkiego/
30:
ſzczera y nie przemożona/ y Duchem Bożym podána ieſt/ ſprzećiwić ſię iey dla ſa=
31:
mego vporu/ y hárdośći ſwey śmieią: ktorzy ná pokrywánie ſwego ſumnienia/ ro
32:
ſpuſtnośći ćieleſney/ drapieſtwá/ lichwy/ złupienia dobr kośćielnych/ wiárę ſobie
33:
iáką chca przędą: á w wielkich grzechách leżąc/ cżyſtą y świętą Ewángelią/ niezbo=
34:
żność ſwoię zákryć chcą.
Páweł S. dobre ſumnienie záchował.Acto. 23.
Iákim Heretykom trudne náwrocenie.
Tácy y nawiętſzey świátłośći Bożey y ogromienia iego
35:
nie przyimuią: áni do niey/ áby ſię złe vcżynki ich/ w ktorych záwżdy leżeć myſla/ nie
36:
pokazáli/ iáko P. mowi/ nie idą.
Ioan. 3. Rozmáite powołánie Boże do pokuty.
Zle cżynił y wielce grzeſzył Páweł S. iſz onego
37:
obiáśnienia/ ktore oświeca wſzelkiego cżłowieká ná świát przychodzącego/ nie
38:
przjimował: iż ſię kazánim j cudj Apoſtolſkimi nie poruſzał/ iż ná Szcżepanową mą
39:
drość y onę twarz Anielſką bacżenia nie miał/ iſz ſię oną okrutną śmierćią męcżen
40:
nikow/ y modlitwą ich zá ſobą/ do obácżenia prawdy nie przywodził: wſzákże iſz
41:
nie do końcá była zła wola iego/ á z ſlepoty więcey/ niſzli z złośći y krnąbrnośći
42:
grzeſzył: ruſzył Pan Bog hoynieyſzey ſkárbnice nań łáſki ſwoiey: wedle nátury ie
43:
go twardey/ dáiąc mu oſobliwy do vpámiętánia obycżay. Bo iáko ſadownik
44:
wedle nátury drzewá/ iedny owoce ſam reką ſwoią zbiera/ iáko wiśnie/ broſkwi=
45:
nie y inne iágody miękkie: drugie trzęśie iáko gruſzki y iábłká: á drugie kijem obi=
46:
ia iáko włoſkie orzechy: ták Pan Bog miękcżeyſze ſercá/ ſamym kazánim y przy=
47:
kłády/ iáko Mágdálenę/ Mátheuſzá/ Zácheuſzá: twárdſze pogrożenim/ iáko Abi=
48:
melechá/ Ezechiaſzá: ieſzcże twárdſze/ karánim y ſrogim zgromienim/ iáko tego A=
49:
poſtołá/ do pokuty y vpámiętánia przywodzi. Do cżego mu teſz iáko Auguſtyn S:
50:
mowi/ modlitwa Szcżepaná S. pomogłá.
Genes. 20.Eſaie. 38.
Sermo. de S. Stephano. Modlitwá S. Szcżepaná Páwłowi S. pomogłá.Actor. 22. 26.
By ſię był/ powiáda/ Szcżepan zá
51:
Páwłá mężoboycę ſwego nie modlił: Kośćioł by ták wielkiego Apoſtołá nie
52:
miał. O tymże dziwnym obycżáiu náwrocenia ſwego/ niechay nam ſam powie
53:
wdzięcżniey nam będzie z iego vſt ſłyſzeć: gdyſz powieść iego wielką ma ſłodkość y
54:
rozlicżne ſmáki duchowne. ſtoiąc tedy związáni przed Stároſtą Rzymſkim y Kro
55:
lem Agryppą y Biſkupy á Pháruzmi onemi/ wyznawá wielki grzech ſwoy w po=
56:
kućie. Mniemiałem powiáda/ iżem ſię ſłuſznie ná imię Iezuſa Názáreńſkiego
targáć.


strona: 81

1:
tárgáć miał/ przenáſládowałem Chrześćiány iáko y wy teraz/ o śmierć przyprá=
2:
wuiąc: á ná gárdło ich/ iáko iáki ſzalony y w poſtronnych miáſtách/ ſzukáiąc. Iam
3:
y ná onego świádká Chryſtuſowego niewinnego Szcżepaná/ ſrogą śmierć/ zezwa
4:
lał/ y ſtrzegłem ſzat tych ktorzy go zábijáli. O z iáką to żáłośćią y łes wylanim
5:
mowił/ y wſpominał Apoſtoł: gdy mu ná myſl przychodziłá/ onych zábitych świę
6:
tobliwość/ niewinność/ ćierpliwość/ ćichość: gdy ie iáko báránki ná zákłoćie pro
7:
wádził/ á oni zań zá ſwego morderce Bogá proſzą. Y wziąłem liſty/ powiáda/
8:
od nawyſzſzch Kápłanow do Dámáſzku/ ábych ie powiązáne wlec mogł ná zábi=
9:
ćie do Hieruzalem. Iednák nie cżynił ſwowolnie/ ále vrzędownie.
Vrzędownie cżynił Páweł S.
Ná pohanbie
10:
nie tych dziśieyſzych przenáſládownikow kośćiołá Bożego/ ktorzy bez vrzędu/ bez
11:
mocy y władzey Duchowney y świeckiey/ Kośćioły łupią/ Plebánie puſtoſzą/
12:
kápłany wymiátuią/ dobrá kośćielne ſobie świętokráyſkim obycżaiem przywła=
13:
ſzcżáią. żadnego ná nas przekonánia y roſkazánia vrzędownego/ y nie ſpráwie
14:
dliwego ná koniec/ nie máiąc: nie wſtydzą ſię ták bezbożnych poſtempkow ſwoich. A gdym był/ mowi Apoſtoł/ bliſko Dámáſzku w południe/ widziałem świá
15:
tłość zniebá iáśnieyſzą niſzli ſłońce/ ktora mię ogárnęłá/ ták iżem páść ná ziemię
16:
musiał. Y vſłjſzałem głos ku mnie/ Sżawle Sżawle cżemu mię przenáſládiueſz? Iá
17:
koby rzekł: com ći złego vcżynił? Iam dla ćiebie krew moię rozlał/ á ty krew cżłon
18:
kow moich rozlewaſz: Iam ćiebie ták zámiłował/ á ty mnie nienawidziſz? ia ćiebie
19:
ſtráćić y wnet zabić y do piekłá poſłáć ſłuſznie mogę/ á przedſię tobie przepuſzcżam á
20:
twego vpámiętánia cżekam: á tj ſię wtjm nieſłuſznjm y okrutnjm rozlewániu krwie
21:
ſług moich pohámowáć niechceſz? Obacż że/ wierny Chrześćiáninie/ iſz nie mo=
22:
wi Pan Iezus: wierz we mnie/ chcę ábyś moim vcżniem był/ mocą to y śiłą ná
23:
tobie wymoc y wyſtráſzyć chcę. ábyś rozumiał/ iſz w onym powołániu tákim/
24:
miał wolną wolą/ á władnął ią iáko chćiał/ á nie powolnie/ iáko ſzátáńſki Kál=
25:
win/ y ſzkołá Zwingiliáńſká vcży/ w Chryſtuſa vwierzył.
Wolnie vwierzył w Chryſtuſa Páweł S. nie poniewolnie.

26:
Tylo mu zbawićiel náſz
27:
niewinność ſwoię y ſwoich cżłonkow przekłada/ y moc ſwoię oznáymuie mowiąc:
28:
widziſz iſz zemną nie wygraſz/ trudno ćiału ná oſtre żelázo bić/ wielka ieſt á nie prze
29:
możona śiłá moiá. Ná woli twey cżynić to/ ábo owo. A on dopiero ſpytał: ktożeś
30:
ty ieſt Pánie? Widzę ćię iáko Páná y Bogá w wielkim Máieſtaćie yzaliś ty/ nie
31:
ten ieſt/ o ktorego ſię ia zakon záſtáwiam/ áby od tych Chrześćian poniżony/ y ſpu
32:
ſtoſzony nie był? Zátym vſłyſzał: Iam ieſt Iezus z Názáreth ktorego ty przená=
33:
ſláduieſz. Nie rzekł iáko mowi Grzegorz S. Iam ieſt Bog/ Sjn Boży/ ſłowo przed=
34:
wiecżne: ále racżey rzekł: iam ieſt z onego podłego miáſtecżká Názáreth/ vbogi on/
35:
cieśielſki ſyn názwány/ zelżony/ zmęcżony/ vkrzyżowány/ ktorym ſię ty brzydziſz.
In Iobum lib. 33. cap. 32.

36:
Niewieſz/ iſz w onej mey zelżywośći táka ieſt ſławá: w oney mey podłośći/ táki Má
37:
ieſtat: w oney ludzkiey náturze/ tákie Boſtwo. Wzgárdziłeś podłośćia moią/ oglą
38:
dayże teraz zacność moię: wzgárdziłeś Páná niebá po ziemi chodzacego/ boyże ſię
39:
teraz onego podłego cżłeka/ ná niebie kroluiącego. Táką namową ktora z
40:
ſobą miáłá tákie ziáwienie/ nie zniewoloną myſl ſwoię/ ále bárzo wolną wolą po
41:
kazał Apoſtoł/ gdy rzekł: A coſzmi cżynić moy Pánie każeſz/ iuſz ćię znam zá Pá=
42:
ná y Bogá mego/ otom gotow cżynić wolą twoię. Widziſz ochotne y dobrowol=
43:
ne powſtánie. A bacż iáka ieſt rozność miedzy Kaimem y Páwłem. Kaimowi
44:
tákże Pan Bog iego ná ocży wyrzućił/ d pokutj go wzjwał/ y ſłowy gromił: i=
45:
zali ták zgromiony wolą ſwoię w pokućie/ w poſłuſzeńſtwo Boże podał? Nie po=
46:
dał.
Rozność miedzy Kaimem y Páwłem S. w rozmowie Bożey:
Bo był cżłek ſercá złoſliwego/ á niechćiał ſię dobrowolnie do ſerdeczney ſkru
47:
chy vćiekáć. Nie ták Páweł S. ále wnetże ſię z duſzą y ćiáłem P. ſwemu ná poſłu=
48:
gę ofiárował/ mowiąc: wſzytko vcżynię co każeſz/ á będę wiernym ſługą twoim.
49:
Gdy ſię ták vkorżył/ niechćiał Chryſtus w uſzách iego zwierzchnich więcey z nim
50:
mowić: ále go do ludzi y vrzędniká ſwego odeſłał/ do Anániaſzá: áby go náucżył wo
51:
ley Bożey. A choćiaſz mu ná duſzy wielkie ſkárby dał/ y táiemnic mu ſię Pan Bog
52:
wielkich w záchwyceniu/ aſz do trzećiego niebá/ zwierzył: wſzákże ludziom ſię vko=
53:
rzyć kazał: iſz bez vrzędnikow Chryſtuſowych widomych/ Chrześćiáninem y cżłon
54:
kiem kośćiołá iego być/ y grzechow odpuſzcżenia mieć nie mogł: Iáko y on Setnik
55:
Korneliuſz/ ktorego Anielſkim widzenim vcżćiwſzy Pan Bog do Piotrá S. ode=
56:
ſłał.
Odesłány Páweł S. do ludzi. Actor. 10.
Niech ſię wſtydzą fałſzywych/ á nie z Bogá poſtęmpkow ſwoich dziśieyſzy He

strona: 82

1:
retykowie/ ktorzy okrom Kośćiołá y vrzędnikow iego widomych/ prawdą ſię Chry
2:
ſtuſową chlubić śmieią/ y Duchá S. y ſkarby łáſki iego (nie biorąc ich od Chryſtu=
3:
ſowych namieśnikow/ podawcow/ y ſzáfarżow) ſobie przypiſuią gdy by im praw
4:
dziwy Chryſtus do ſercá mowił/ á świátłość im ſwoię obiáwił: pewnie by ie/ do
5:
Piotrá y Anániaſzá/ to ieſt do kośćielnych ſprawcow widomych iáko y Páwłá ode=
6:
ſłał.
Duch Chryſtuſow do vrzędu kośćielnego vkázuie.Sapien. 8.
Bo on ieſt mądrość oná/ ktora wſzytko porządnie y wſłodkośći ſprá=
7:
wuie. Ale znáć iſz Chryſtuſa nie znáią/ á kogoś innego do ſercá przyimuią. ktory
8:
kośćiołem y zwierzchnośćią Bożą gárdzić/ á ſwemu tylo rozumowi dufać/ y ſwey
9:
woley vzywáć każe. Odeſłány Apoſtoł ſlepym ná oczy/ przez trzy dniy nocy nie=
10:
iedząc áni pijąc/ zoſtawał: Lecż ná duſzy wielką świátłość w pokućie brał: modląc
11:
ſię Bogu á vważáiąc ſobie wielkość grzechow ſwoich/ y bogáctwo nie przebráney
12:
łáſki Boſkiey nád ſobą. A Anániaſz wezwány od Chryſtuſa/ bał ſię iść do niego.
13:
Ták ſię było okrućieńſtwo Páwłowe wſławiło/ iſz iáko owce przed wilkiem/ wier
14:
ni przed nim vćiekáli. A Pan Iezus o oney mu wielkiey y prętkiey odmiánie po=
15:
wiedziáł: Iuſz ſię go báć nie możeſz/ ſtał mi ſię iuſz pokornym y poddánym/ y mo
16:
dlitwę ku mnie cżyni: á ia go vcżynię ſobie nacżyniem przebránym/ w ktore wleię
17:
ſłodką wonność imienia mego/ áby ią roznośił po wſzytkim świećie: przed Krol=
18:
mi/ y narodámi/ y ſyny Izráelſkimi: á ia mu vkażę/ iáko wiele dla imienia mego
19:
ćierpieć ma. Szcżego obacżyć możem/ iſz w tym powołániu/ záraz Páwłowi S:
20:
vkazał Pan Chryſtus wſzytki prace/ męki/ kámionowánia/ bicżowánia/ głody/
21:
zimná/ vboſtwo/ y inne dochody ná vrząd Apoſtolſki: kámienie/ powrozy/ wię=
22:
zienia/ vćiekánia/ zełżywośći/ ſromocenia/ ná oſtátek śmierć hániebną ná tym
23:
świećie. dáiąc mu ná wolą/ ieſli ſię ták tákiey ſłuſzby iego podiąć chćiał. A błogo=
24:
ſłáwiony Apoſtoł/ chwyćiwſzy ſię zá kriż Chryſtuſow/ z wielkiey miłośći ku nie=
25:
mu záwołał: A co mię iuſz od ćiebie/ odkupićielu moy odſtráſzyć y oddzielić może/
26:
potym gdym poznał wielkie y ſłodkie imię twoie? izali vćiſk iáki/ y nędzá? izáli
27:
głod y nagość? iazali iáka niebeſpiecżność? iżali iákie przenáſládowánie? izali
28:
miecż y śmierć?
Dochody vrzędu Apoſtolſkiego.Roma. 8.
Co dzień vmrzeć dla ćiebie gotow ieſtem/ niecháy będę vćiebie iá=
29:
ko owcá ná zábićie: á to wſzytko zwyćiężę dla ćiebie/ ktoryś mię ták zámiłowáć ra
30:
cżył. Boże day nam táką w miłośći Chryſtuſowey vprzeymość: ábych my tu w
31:
ſłuſzbie iego/ innych dochodow y cżynſzow ná tym świećie nie ſzukáli: á ná onę
32:
ſię tylko zápłátę wiecżną/ robiąc w dobrym/ oglądáli. Szedł tedy Anániaſz do Pá
33:
włá mowiąc. Szaule/ bráćie moy/ Pan Iezus ktoryć ſię w drodze vkazał/ po=
34:
ſłał mię do ćiebie/ ábyś przeyrzał/ y nápełnił ſię Duchem S. Tedy wnet przeyrzał/
35:
y ochrzcżony ieſt od niego: y pośiliwſzy ćiáło ſwe pokármem/ iuſz náucżony y wy=
36:
ćiwcżony prętko od Bogá ſamego/ długo cżekać nie mogł/ áby tego nie wyznał
37:
co wierzył/ á przed wſzytkim ſię świátem nie opowiedział/ odwoływaiąc pierwſze
38:
złe poſtępki ſwoie. Y ſzedł zárázem do Zboru Zydowſkiego/ gdzie cżekáli od niego
39:
Zydowie zwykłego bluznierſtwá ná Chryſtuſa. A on Duchá Bożego pełny widze=
40:
nie opowiádáć/ grzech ſwoy z płácżem wyznawáć/ y z piſmá mądrze wywodzić/ po
41:
cżął: iſz ten ktoregom przenaſládował/ ieſt Syn Boży/ y prawdziwy Chryſtus
42:
naſz/ w zakonie nam obiecány. Zdumieli ſię bárzo Zydowie/ y ſuknię ná ſobie tár
43:
gáiąc/ y wloſy rwąc/ ſprzećiwiáć ſię prawdzie pocżęli: á on ie tym wiecey przepie=
44:
rał/ y ku záwſtydzeniu/ nieumieiętność ich y ſlepotę ná ocży im kłádąc/ przywo=
45:
dził. Nie wiele ich podobno ná ten cżás náwrocił.
Rychley do złego cżłowiek ſię da przywieść.
Bo nie ták rychło do dobrego
46:
przywieść ſię ludzie dádzą/ iáko rychło zepſowáć się grzechem y kácerſtwem dopu=
47:
ſzcżą. Y owſzem w Dámáſzku ledwie śmierći od żjdow vſzedł. Ták ſię byli nań ſpi=
48:
knęli/ y ſtraſz v wſzjtkich bram poſtáwili/ iſz zábit pewnie bjć miáł/ by go bjli wierni
49:
przez mur w koſzu nie ſpuśćili. Vcżże ſię namilejſzy bráćie y sioſtro w Bogu: O wiel
50:
kim miłośierdziu Bożym/ w nawiętſzych grzechách nie roſpacżáć. Bo ſam ten A=
51:
poſtoł dáię tę przyczynę/ ták wielkiey łáſki Bożey nád ſobą.
1. Tymot. 1.
Dla tego powiáda
52:
doſtąpiłem miłośierdzia/ w wielkich grzechách moich/ áby ná mnie Chryſtus po=
53:
kazał/ iáko ieſt ćierpliwy/ nie ſkwápliwi/ á łácno odpuſzcżáiący/ ku náuce y po=
54:
śileniu tym wſzytkim/ ktorzy weń vwierzą ná żywot wiecżny. Vcż ię nikim/ by był
55:
nagrzeſznieyſzy nie gárdzić/ ná ſkrytą rądę Bożą około nas pámiętáć. Ozy=
56:
waymy ſię ná wołánie y vpominánie Páńſkie/ gdy tyſz ſłowá do nas mowi: cże=
mw mię.


strona: 83

1:
mu mię przeſládiueſz/ á zemną woynę wiedzieſz/ cżyniąc przećiwko roſkazániu me
2:
mu/ táki á táki grzech? cżemu mię w cżłonkách zábijaſz/ gdy mię nie karmiſz/ áni
3:
iáłmużnámi twymi odżywiaſz/ á to coś mey potrzebie y ſwemu zbáwieniu winień/
4:
márnie vtracaſz? Poddaymy Pánu Iezuſowi vprzeymość woley náſzey mowiąc
5:
z Dawidem: gotowo ſerce moie gotowo/ cżynić wolą S: twoię Pánie: vcżynię
6:
wſzytko co każeſz/ iedno twoiá łáſká niechay mię prowádzi/ á łáſkáwa ręká
7:
twoiá/ niechay odmieni twárdość ſercá mego. Błogoſláwiony ktory ſię ták z
8:
ſzcżerośći podáie: wnet ná táki głos dobrey woley/ ſpuſzcża Pan Bog świátłość
9:
y pomoc ſwoię (by iedno ná wykonániu náſzym y pilnośći á pracey nieſchodziło)
10:
zá przycżyną wielkiego tego Apoſtołá/ ktory bywſzy ſam w grzechách/ niedoſtát=
11:
ki grzeſznych rozumie/ y zá nie ſię wſtáwia: przed wielkim máieſtatem Páná y Bo
12:
gá náſzego Iezuſa Chryſtuſa/ ktoremu z Oycem y Duchem S. wieczna cżeść y
13:
chwáłá ná wieki wiekom Amen.

strona: 85

1:
Zywot S. Ianá Chryzoſtomá ábo Złotou=
2:
ſtego/ nápiſany od Metáphráſta y Nicephora.
3:
żył około roku Páńſkiego. 406.
Dwudzieſty śiodmy dzień Styczniá.
Rodem.


strona: 86

1:
ROdem był z Antyochiey S. Ian Chryzoſtom/ ſyn Secun=
2:
dego Hetmáná/ mátkę iego zwano Anthuſa/ oboie niewierni y Chryſtu
3:
ſa nie znáiący. Dány ná náukę/ wielkim Rhetorem álbo kráſomowcą
4:
zoſtał: ták iſz potym ſłuſznie Złotouſtym názwány był: Młodym ieſzcże bę
5:
dący/ nátchniony Duchem świetym/ nád wolą rodzicow ſwoich/ do kośćiołá bie
6:
żał/ y od Biſkupá Milecyuſzá/ ktory ná on cżás Antyocheńſkim był páſterzem/
7:
Chrzeſt świety przyiął. Będąc w kráſomowſtwie bárzo ſławnym profeſſorem:
8:
w Athenách miał wielce ſławie ſwey zawiſnego/ zacnego drugiego/ tegoſz rzemie=
9:
ſłá miſtrzá Antheniuſzá pogániná: ktory gdy o nim zle z ſzcżerey zazdrośći mowił:
10:
iáwnie ſkarány był od Bogá. Bo gdy vwłocżył świetemu/ Cżárt go opętał/
11:
y trząſł mizernie/ y tłukł po ziemi: Ktorego/ on proſzony ſwoią modlitwą/ ni
12:
tylo ná ciele ále y ná duſzy zlecżył.
Nieprzyiaćielowi dobrze cżynił.
Bo Anthemiuſz obaczywſzy z iákiego niebeſpie=
13:
czeńſtwá wyſzedł/ á iáka ieſt moc Chryſtuſowá w ſługách iego : przepraſzaiąc S. Chrj=
14:
zoſtomá/ prosił ábj go vcżynił Chrześćiáninem: y prowádzony do Biſkupá vwierzył
15:
y ochrzſzcżony ieſt. Y Był ták ten zacny Rhetor/ wielkim przykłádem y powo=
16:
dem innym do wiáry. Lecż Chryzoſtom náukámi świeckimi opátrzony/ vdał ſię
17:
ná żywot puſtelnicży. Y w nim pokoiu onego/ do ktorego
18:
bárzo teſknił/ vżył/ ná ſrogośći żywotá y karánie ćiáłá ſwego/ y ná cżytániu pi=
19:
ſmá S. do ktorego mu Pan Bog głęboki rozum/ klucżem łáſki ſwey otwarzał.
20:
Tám nápiſał kśiegi o kápłáńſkiey doſtoynośći: y o ſkruſzeniu ſercá: y wielce ſię w
21:
cnoćiech żywotá Chrześćiáńſkiego w práwił.
W piśmie S. Pan Bog oświecał S. Chryzoſtomá.
Będąc w oney zakonney ſzkole cżte=
22:
rzy látá: ná ſzcżerey puſtyni ſám ieden/ ſtrawił záś lat dwie. gdzie bárzo oſtry ży=
23:
wot wiodł/ á bez ludzi/ y wſzytkich ludzkich wcżáſow/ ná Bogomyſlnośći cżás tra
24:
wił: y młodośći ſwego ćiáłá burzliwość/ niewcżáſy/ y wielkimi poſty/ nie ſpánim/
25:
y zimnem/ ſkroćił. ták iſz iáko zdrowia był záwżdy ſłabego/ ieſzcże wiecey oſłábio=
26:
ny był.
Słábe zdrowie S. Chryzoſtomá.
Zá cżym musiał żywot on odmienić/ á wroćić ſię do Antyochyey/ tám
27:
gdzie go Duch Boży pędził: áby innym ludziom był pożyteczny: Y był poświęcon
28:
ná Dyakoná. w ktorym vrzędzie dobrze ſię ſpráwuiąc/ pięć lat potym od Flauia=
29:
ná Biſkupá Anthyocheńſkiego ná zacny y wielki vrząd kápłáńſki był podnieśion: Ná ktorym rzeką náuki ſwey/ y ſłodkiey wymowy ſwoiey/ cżęſtym kazánim
30:
lud Boży polewáć y ochładzáć/ y zbáwienie ludzkie rozmnáżáć pocżął. Wielkim
31:
głośnym był dzwonem y trąbą náuki Bożey: ktorą ludzie z vſt iego nigdy ſię vgá=
32:
śić á náſyćić nie mogli/ y przeto go ták Złotouſtym názwáli.
Kaplanem zoſtał.Dzwon y trabá głośna S. Chryzoſtom.

33:
Iednego cżáſu bia=
34:
ła głowá/ gdy w głębokośći piſmá brodził/ nie rozumieiąc co mowi: przygánić
35:
mu śmiáłá/ iſz z iego kazánia trudnego pożytku nie odnioſłá.
Kazánie S. Chryzostomá łácne ku pospolitemu poięćiu.
Zcżego przeſtrzeżo=
36:
ny záwżdy ſię potym ſtárał/ áby iáśnie á ku poięćiu poſpolitemu/ otworzyśćie á
37:
proſto náucżał. Proſzony bárzo od iedney zacney białey głowy/ imieniem Eukliey
38:
áby iey ſyná iuſz vmieráiacego zlecżył: gdy ſię długo wymawiał á zły żywot domu
39:
iey ná ocży wymiatał/ oni popráwę obiecáli: potym S. Chryzoſtom wodą prze
40:
żegnáną krzyżem S. chorego polał y od przypadáiącey śmierći wybáwił.
Wodą żegnáną y krzyżem lecżył cudownie.
Stá=
41:
rośćie Anthyocheńſkiemu ktory był Márcyoniſtá Heretyk/ y wiele złego Kátho=
42:
likom cżynił/ żona iego bárzo chorą bedąc/ od ſwoich Miniſtrow pomocy ſzukáłá.
43:
Nád ktorą oni prożne modlitwy długo czynili: ále przeklęći/ przeklętey błogoſłá=
44:
wieńſtwá dáć nie mogli. Potrzebá ie oná do Kátholikow przypędziłá/ przynieść
45:
żonę ſwoię Stároſtá przed Kośćioł Kátholicki kazał: á nieśmieiąc do kośćiołá
46:
wniść/ przyzwyał Fláwianá Biſkupá/ y Chryzoſtomá iego káznodzieie. prośi áby
47:
pomoc ſwymi S. modlitwámi chorey dáli. Oni ſię zdziwią iſz Heretyk ták wielki
48:
tak dobrze o Kátholikách trzyma. ſpytáią go iáko wy náſzego błogoſłáwieńſtwá
49:
vcżeśniki być chcećie/ á wiáry nie ieſteśćie? Więcey ſobie Márcyoná ważyćie/ á ni=
50:
ſzli Chryſtuſa Bogá náſzego.
Heretycy błogosłáwieńſtwá kośćielnego vcżeſnicy być niemogą.
Oni pokornie zárzec ſię kácerſtwá onego obiecáli.
51:
Tedy Chryzoſtom S. wziął wodę/ y prośił áby ią krzyżem S. Biſkup Fláuian po=
52:
święćił. Co gdy vcżynił: polał chorą/ y wnet zlecżoná byłá.
Chorą święconą wodą zlecżył.
Y wſtawſzy rozgrze
53:
ſzenia od kácerſtwá záraz z mężem prośiłá. Wielki ſię weſele Kátholikom wmie=
54:
śćie onym ſtáło. A Hretykowie Cżárnokśiężnikiem S. Chryzoſtomá zowiąc: in
55:
ne potwarzy nań po kieśćie rozgłaſzáli. A on im prętkim Bożym nád nimi ſkará=
56:
niem groził. ktore ich rychło podkáło. Bo gdy przypádło ziemie trzęśie=

strona: 87

1:
nie w Anthyochiey: obálił ſię dom ich ábo Kośćioł/ gdzie ſchadzkę mieli: y tám
2:
wielką lidzbę Heretykow zgromádzonych przytłukł: á iedná namnieyſza oſobá
3:
Kátholicka w onym trzęśieniu ziemie nie zginęłá. Skąd nie tylo wiele Herety
4:
kow/ ále y z pogáńſtwá śilna lidżba/ do wiáry S. przyſtępowáłá. Kośćiołow wie
5:
le pogáńſkich burzono/ y imię ſię Chryſtuſowe w ludzkim zbáwieniu ſzerzyło: zá
6:
náuką y wielkich cnot Chrześćiáńſkich ſławá Chryzoſtomá S.
Pomſtá Boża nád heretykámi Márcyoniſty.
Po śmierći Ne=
7:
ktáryuſzá Cárogrodzkiego Biſkupá ná tę ſtolicę Chryzoſtom S. od Arkadiuſzá Ce=
8:
ſarzá y ludu wſzytkiego obrány ieſt. Ná ktorą Anthyochánie prze miłość kto=
9:
rą ku niemu mieli/ y potrzebę náuki iego/ puśćić go/ y ná roſkazánie Ceſarſkie/
10:
z miáſtá niechcieli: y ſam ſię ták wielkiego vrzędu wzbraniał. Aſz táiemnie ná po=
11:
ły mocą wykrádziony był/ y do Konſtántynopolá przenieśiony. Tám złe oby=
12:
cżáie wykorzeniáiąc/ z ſtanow wſzytkich zwłaſzcżá z duchownych/ niecżyſtość/
13:
łákomſtwo: z świeckich/ nieſpráwiedliwość/ okrućieńſtwo/ zwády/ bluznierſtwá:
14:
á ſzcżepiąc miłośierdzie/ iáłmużny/ dziewictwo/ miłość/ y zgodę wolnego onego
15:
ſwego ięzyká y złotey wymowy vżywał.
Cárogrockim Biſkupem zoſtał S. Chryzostom.
Szpitale opátrował: zle vżywáney kośćiel
16:
ney máietnośći/ ná miłosierne vcżynki obracáiąc. A ſtárſze nád ſzpitálmi y iáko
17:
dozorniki cżynił ty kápłany/ ktorzy żon nigdy nie mieli. przydáiąc y lekárze/ kto
18:
rzyby zdrowie chorych vbogich opátrowáli.
Kápłanom co żon nigdy nie mieli S. Chryzostom dufáł. Ná obiády do nikogoſz nie chodził
Ná obiady do nikogoy proſzony nie
19:
chodził. Przeto iſz z młodośći przyucżony poſtom y wielkiey miernośći/ na ty ludz=
20:
kie roſkoſzy w potráwách/ pátrzyć nie mogł. A ktemu gdy by był do możnieyſzych
21:
ſzedł/ á do innych nie ſzedł/ przymowkiby był y obráżenia v wiela zbyć nie mogł.
22:
Cżaſu teſz ktory ſię długim obiadem v ludzi dáie/ trácić niechćiał. W Prorockim
23:
y Apoſtolſkim piśmie pilnie ſię bárzo obierał/ á Pawłá S. piſanie y liſty prawie ie
24:
go żywotem y kochánim były: wielce ſię á oſobliwie w nich kochał. Co ze wſzytkich
25:
iego kazáń káżdy pozna. gdy iego liſty wykładał/ prośił Páná Bogá pilnie/ áby mu
26:
dał doyść tego rozumienia/ ktore Páweł S. miał/ á od iego ſię myſli nie od=
27:
dalał. Y potwierdził to Pan Bog cudem iednym.
Málowánia iáko dawne.
Bo gdy pilnie nád tym piſmem
28:
śiedział: po kilá nocy widział iego ſługá Proklus/ cżłeká ſtárego á bárzo powa=
29:
żnego/ y tákiego iákiego on miał przed ſobą ná tablicy málowánego/ przy nim:
30:
á on mu piſzącemu do vchá coś przynosi. Gdy go potym pytał Proklus: kto tu
31:
ſtobą po trzy nocy rozmawiał/ otych á tych godzinách? Powiedział iſz nikt nie=
32:
był v mnie. A gdy mu cżłeká onego ktorego widzial/ opiſował/ poznał Ian S.
33:
iſz Páwłowi S. wdzięcżne było iego wykładánie: á iuſz ku rozumieniu mjſli iego wpi
34:
ſaniu przyść mogł. Zá co pilnie dziękował Pánu Bogu y oſtátek ochotnie koń=
35:
cżąc/ ſkarb wielki kośćiołowi zoſtáwił.
Páweł S. przy Chryzoſtomie piſzacym był widzian.
Ieſzcże Arryanowie w Konſtántyno=
36:
polu mieli ſwoie ſchadzki/ y to ym wolno było. Vpátrzjwſzy tedy cżás ná Ceſarzá tá=
37:
kim go podobieńſtwem do wygnánia z miáſtá Arryanow pobudził. Gdy by powiá
38:
da kto/ miedzy ty drogie kámienie/ ná twoiey koronie/ włożył ſproſne iákie y pro
39:
ſte: iazliby wſzytkiey tey korony niepoſzpećił y niezelżył?
Arryani z miáſtá S. Chryzoſtomá wygnáli.
Rzecże Ceſarz: prawdá/
40:
zelżyłby. A on rzecże. Ták zelżone ieſt to miáſto/ ktore będąc práwowierne ieſzcże
41:
w ſobie ma niewierne Arryany. Iáko ty o zeſzpeconą koronę twoię gniewałbyś
42:
ſię: ták ſię Bog wſzechmogący/ oto miáſto gniewa. A ták tobie przyſtoi/ áby ich
43:
do iednośći kośćielney przynieść: ábo ie z miáſtá wygnáć. Tym wzruſzony Ceſarz/
44:
zwoławſzy ſtárſzych ich/ á vpor zrozumiawſzy: wygnał wſzytki ná przedmieśćie.
45:
Potym chytro ſobie ziednáli/ áby ná wielkie świętá w miaſto ich proceſſya z ſpie=
46:
wánim/ wchodzić mogła.
Spiewánie Arryáńſkie z proceſſyą.
Y cżynili to/ wierſzyki ſpiewáiąc/ w ktorcych Troycey
47:
S. vwłocżyli. Co zrozumiawſzy S. Chryzoſtom/ nácżyniwſzy Antyphon tákże z
48:
proceſſyą chodzić/ á ſpiewáć po mieśćie/ ſławiąc Troycą S. Kátholikom kazał.
49:
Y ſchodziły ſię drugdy ony proceſſye z wielkim rozruchem/ y ná ſię ćiſkanim/ y mę=
50:
żoboyſtwem/ ſtroná ſię ſtronie ſprzećiwiaiąc. Ták iſz raz/ ieden zacny Ceſarzowey
51:
dowrzánin Kátholik kámieniem zrániony zoſtał. Od tego cżáſu zákazał Ceſarz
52:
áby nigdy Arryánowie w miáſto nie wchodzili áni tákich proceſſyi mieli.
53:
Gáiná nieiáki Arryan/ cżłek dzielny y woienny/ miał wielkie mieyſce v Ceſa=
54:
rzá: y oglądał ſię náń Ceſarz y báł ſię go nieiáko dla rebelliey. Ten prośił pil
55:
nie/ y vpominał ſię iáko zá wyſługi ſwoie: áby iego ſekćie dány był ktory kośćioł w
56:
mieśćie. Ceſarz niewiedzac iáko go zbyć miał/ Chryzoſtomá ſię dołożył. A on rá

strona: 88

1:
dził/ áby go miał przytym/ gdy by o ten kośćioł prośił. Y názáiutrz prosi Gáiná
2:
Ceſarzá/ przy obecnośći S. Chryzoſtomá o kośćioł.
Gáiná Arryan o kośćioł wmieśćie prośi.
Rzecże Chryzostom: Ceſarz
3:
do kośćiołow nic nie ma/ ieſli Bogoboynym chce być. Ieſlić kośćiołá trzebá/ w
4:
nidz kiedy y do ktorego chceſz: wrotáć otworzone. Rzecże Gáiná: álem iá ſekty
5:
inſzey/ á tego ſię teſz iáko zá wyſługę vpominam/ ábych miał kośćioł ſwoy w mie
6:
śćie. Odpowie Chryzoſtom S. wyſłużyłeś doſyć/ iſz z nędzniká tákimeś Pánem
7:
zoſtał: bądzże wdzięcżny á wierny Páńſtwu Rzymſkiemu: á rzecży ſię Boſkich/ zá
8:
świeckie ſłuſzby twoie nie vpominay. On záwſtydziwſzy ſię zámilcżał/ y o kośćioł
9:
prośić nápotym przeſtał. Tráfił ná tákiego ktory ták vmiáł ięzjkiem/ iáko on mie
10:
cżem. Potym ten Gáiná/ iáwnym zdraycą zoſtał: y rebellią vcżynił/ y zwoyſkiem
11:
wielkim do Konſtántynopola ſię brał. Ceſarz nie máiąc przećiw iemv gotowego woy
12:
ſká ná vbłagánie iego/ S. Chryzoſtomá poſłał. ktory wiedząc iſz go rozgniewał/
13:
przedſię dla pokoiu ludzkiego/ gárdło ſwe ſtáwił/ w ręce Tyrránowi idąc. Lecż mu
14:
Bog dla ktorego to zá owce ſwoie cżynił/ dopomogł. Poſelſtwo cżyniąc złotą mo
15:
wą ſwoią/ ze lwá/ owcę vcżynił: y z ceſarzem go poiednał. Acż potym w rychle
16:
zbuntowniki zginął.
17:
Gdy táki w kośćiele Bożym cżynił pożytek S. Chryzoſtom/ á złe obycżáie/ z=
18:
właſzcżá łákomſtwo przeklęte/ wykorzeniał: onym ſwoim wolnym á ſłodkim ięzy
19:
kiem lecżąc rány duſzne: ći ktorzy w złośći zátwárdzeni byli/ bárzo ſię obrażáć po=
20:
cżęli. á zwłaſzcżá Eudoxia Ceſarzowa/ ktora byłá niewolnicá pieniędzy wielce
21:
łákoma y cżjniłá iáwne krzywdy poddánym.
Eudoxya Ceſarzowa nieprzyiaćiołká S. Chryzoſtomá,
Ná to wołał ná kazániu Chryzoſtom
22:
S. nikogoy niemiánuiąc/ wſzákże oná złem ſumnienim przeświadcżoná/ rozu=
23:
miáłá iſz ná nię ſamę byłá przymowká. Y bráłá táiemne w ſercu záiątrzenie wiel
24:
kie/ przećiw S. Ianowi. Byli teſz y miedzj duchownymi tácyſz/ ktorzy prze nieuka=
25:
ráne srece ſwoie leżąc w grzechu/ z przymowek ná kazániu y zkaránia wedle praw
26:
kośćielnych/ wielką nienawiść przećiw iemu w ſercu nośili. Przypádło ktemu/
27:
iſz Teophilus Alexándryiſki Pátryárchá/ będąc złym á łákomym cżłekiem/ w ſwey
28:
Dioeceſyey Mnichy y zakonne ludzie nie ſpráwiedliwie śćiſkał/ potwarzał/ y nie=
29:
ktore/ zwoyſkiem na nie iáchawſzy/ pomordował. Zá ktore S. Chryzoſtom/ gdy
30:
ſię do niego y do Ceſarzá vćiekli/ wſtáwowáć ſię muśiał. Y chcąc tę rzecż Ce=
31:
ſzarz vſpokoić: Nápiſał do Biſkupá Rzymſkiego Innocencyuſzá/ áby známieniá
32:
ſwego poſłał Biſkupy: ktorzyby ná tym záśiedli.
Papieſz ſędzią wſzytkich Pátryárchow To zna ſamże Metáphráſtes Grecżyn co to piſze.
Po Pátryárchę teſz Alexándryi=
33:
ſliego piſał/ áby ſię ſtáwił do tego ſądu. Bacżąc tedy Theophilus iſz ſproſne iego po
34:
ſtępki wynurzyć ſię miáły: pocżął bunty cżynić z innymi ſwey Dyoecezyey Biſkupy
35:
ná S: Chryzoſtomá. á miedzy innymi námowił do śiebie niewinnego y proſtego
36:
y dobrego żywotá Biſkupá Cypru Epipháiniego/ kłádąc tę winę ná S. Chryzoſto
37:
má/ iſz on cżytáć káże kśięgi Origeneſowe. Y dla tego złożyć go zſtolice myſliłámyślił /
38:
nie máiąc do tego/ áni práwá/ áni zwierzchnośći/ áni przycżyny żadney: ále więcey
39:
zbroie ſwoie tym chcąc zátáić. W tym cżáśie nowo ſię z iątrzyłá Eudoxya ſtá=
40:
kiey przycżyny. Był ten Tyrráńſki zwjcżay w Konátántynopolu: gdy Ceſarz z cży
41:
iey winnice iágody ſkuśił/ tym ſamym ią ſobie przyſądził: á Pánu iey odmiánę iáką
42:
dał/ ábo trochę co pieniędzmi odpráwił.
Práwo niepobożne.
Podobáłá ſię łákomey Eudoxyey winnicá
43:
iedney wdowy Kállitropi názwáney/ y tym práwem koſztuiąc iágod zniey/ iſz byłá
44:
w ſąśieſtwie winnicom Ceſarſkim/ odięłá ią: y w wielki kłopot y w vboſtwo wdo=
45:
wę nędzną wpráwiłá. Oto ſię dziwnie mężnie záſtáwił S. Chryzoſtom. Y piſał
46:
do niey vpomináiąc/ áby tego tákiego Tyrráńſkiego práwá nie vżywáłá/ á winni=
47:
cę wroćiłá. Lecż mu oná odpiſałá/ ſrogimi ſłowy: zowiąc go burzliwym/ a ięzy=
48:
ká niepowśćiągnionego / á iſz iey cżći tey nie dáie ktorą winien. On ſam ſzedł do niey
49:
oſobą ſwoią: y powiedział iey áby Iezábelę w wydzieraniu tey winnice nienaſládo
50:
wáłá: á tego ſię przeklęctwá ktore oná odnioſłá/ bałá.
Eudoxyą Ceſarzową Chryzoſtom S. vpomina.
Ale oná iáko wśćiekła/
51:
dom wſzytek rozwołáłá/ grożąc S. Ianowi: iſz ią ták zelżył/ á do iey niepobożney
52:
Iezábele przyrownał: obiecuiąc ſię tego mśćić. Ian S. poſzedł do domu y roſka=
53:
zał kośćielnym odzwiernym/ áby Ceſarzowey do kośćiołá/ gdyby przyſzłá/ nie pu=
54:
ſzcżali.
Ceſarzowey w kośćioł nie puśćil S. Chryzoſtom.
Ná dzień tedy krzyżá S. gdy wſzytek lud ná kazánie ſię S. Chryzoſtomá
55:
zſzedł/ przyidzie/ z wielką pompą Ceſarzowa: drzwi zámkną/ iey niepuſzcżą y wſzyt
56:
kiego dworu iey. Nieśmiáłá cżynić bez práwia kośćiołowi: ále wołáiąc/ y przed

strona: 89

1:
wſzytkim ſię ludem oświadcżáiąc/ muśiáłá ſię z ſromotą wroćić. Tym cżáſem
2:
gdy Rzymſki Innocencyus z poſły y námieſtniki ſwymi cżekał/ áby mu drugi raz
3:
dano znáć/ żebj prożno w cudzey ſtronie poſłowie iego nie mieſzkáli: Theophilus ktory
4:
miał być ſądzon/ Synod ſobie fałſzywy vcżynił/ y ſkilą Biſkupy do Konſtántyno
5:
polá wiáchał. Przyiáchał teſz w proſtoćie on niewinny Epiphánius z Cyprá z
6:
wiedziony od Theophilá. Przyzowie ich Eudoxya y dopiero krzywdy ſię ſwey przed
7:
nim ná Ianá vſkárżáiąc práwie ogniá do ogniá przyda. Y zmawiáiąc ſię znimi ná
8:
wſzytko/ Theophilus máiąc tę pomoc od Ceſarzowey/ one ktorym krzywdy cżynił/
9:
ktorzy nań żáłowáć mieli/ iedny wyſtráſzył z miáſtá/ drugie przedárował. y ták
10:
złośćią á chytrośćią/ ten ktory miał być ſądzony/ ſędzią ſię z kilą Biſkupow vcży
11:
nił: z ktorymi máiąc przed miáſtem/ á ſwoie niezbożne zebránie S. Syno=
12:
dem zowiąc: pozwał S. Chryzoſtomá/ áby ſię o niektore rzecży ſpráwował.
Synod fałſzywy przećim S. Chryzoſtomowi.
On
13:
przez kilá Biſkupow wſkázał iſz przed tymi ſtánąć nie mogł/ ktorzy żadney mocy
14:
nád nim ſądowey nie máią/ á wſzyſcy iego iáwni ſą nieprzyiaćiele. gdzie będzie Sy
15:
nod práwnie wedle Kanonow zebrány/ y od wſzytkiego świáta ſądu vćiekáć nie=
16:
chce.
Wedle Kanonow Synod/ to ieſt zá wolną y złożenim Biſkupá Rzymſkiego ná ktorego posły cżekał S. Chryzoſtom.
Oni ná to niedbáiąc/ iego Anielſki á niewinny żywot potępili/ y z ſtolice
17:
złożyli. Y do Ceſarzá przez Eudoxyą one wſkazáli: áby go wygnał iáko przeſądzo
18:
nego. Ceſarz z proſtoty/ kápłanom vwierzył/ y wygnáć go kazał. Chryzo=
19:
ſtom S. vćiekł ſię w krzywdzie ſwey do PapieżáInnoćencyuſzá do ktorego li=
20:
ſty otym poſłáł. Lud teſz wſzyſtek poſpolity zań ſię wkładał/ y innych cżterdzie=
21:
śći Biſkupow przy nim było.
Wygnánie S. Chryzoſtomá.
Ale boiąc ſię/ ábj dla nie go kośćioł ſię Boży nieroſtár=
22:
gnął: krzyſz ſwoy ochotnie podnioſł/ wſzytkim Biſkupom rádząc/ áby ſię do zgody
23:
á pokoiu mieli/ á iego krzywdy niebacżyli. Y wyiechawſzy z miáſtá ieſzcże ledwie
24:
był w Anthyochiey: kiedy trzęśienie wielkie ziemie w Konſtántynopolu wſzytkich
25:
záſtráſzyło. Y nie náydowáli inſzey przycżyny/ onego gniewu Bożego/ iedno wy=
26:
gnánie niewinne S. Ianá. Przetoſz lud wſzyſtek wołał ná Ceſarzá/ áby go wro=
27:
ćić ná porátowánie tego miáſtá kazał: żebychmy powiadá niezginęli. Y ták Ce=
28:
ſarz vcżynił. O z iáką go ochotą potym miáſto wſzytko przywitáło.
Przywrocony S. Chryzoſtom.
Był ſpo=
29:
koyny rok cáły ná ſwym Biſkupſtwie. Ale záś ſię ſzaleńſtwo á gniew Eudoxyej ztá
30:
kiey przycżyny wznowił. Bliſko kośćiołá Swiętey Zophiey/ igrzyſká poſpolite były
31:
ſpráwowáne/ ktore kośćielnemu pokoiowi/ y ſpiewániuprzeſkadzáły/ y ludzie z
32:
kośćiołá wywabiáły. Ná to ſię oburzył Chryzoſtom S. ná kazániu/ to gániąc á
33:
vpomináiąc/ áby ſię to tám niedziało. A iſz ná tym mieyſcu gdzie te igrzyſká y go=
34:
nitwy cżyniono/ był ryty obraz Ceſarzowey Eudoxyey: wzięłá to ſobie zá krzyw
35:
dę: ták vmyſł S. Ianá zle wykładaiąc/ iákoby to iey ná wzgárdę cżynił. Tedy zno=
36:
wu pobudzi y Ceſarzá/ y Biſkupy/ ktorzy go drugi raz Heretyckim práwem y Arry
37:
áńſką vſtáwą potępili.
Práwá Arryáńſkie.
Tá byłá od Aryanow ná S. Anáſtázego vcżynioná/ iſz kto
38:
raz złożony/ winnie álbo niewinnie/ bez Synodowego dozwolenia wroći ſię ná
39:
ſwoię ſtolicę: ten bez wſzytkiego ſądu/ potępiony ieſt. Y námowili oni zli Biſku
40:
pi Ceſarzá/ powiádáiąc że to ieſt Kanon y práwo kośćielne.
Powtore wygnány S. Chryzoſtom.
A ono było Arry=
41:
áńſkie nie kośćielne ná Sárdiceńſkim Zborze potępione. A ták powtore S: Chry
42:
zoſtom z wielką mocą/ y náiázdem ná kośćioł iego ręki żołnierſkiey/ znapráwy
43:
Biſkupow onych/ wdzień práwie wielkonocny/ wygnány ieſt. O cżym ſam do Pa
44:
pieżá wypiſał. Y był záwiezion od żołnierzow aſz do Ormiańſkiey ziemie/ do nie=
45:
iákiego miáſtecżká Kukſſa. Iáko wiele ná tey drodze vćierpiał S. Chryzoſtom
46:
ſam po cżęśći wypiſuie. Miedzy innymi ſłowy/ ták mowi piſząc do Konſtáncyu=
47:
ſa kápłaná: wednie y wnocy muśiałem w drodże być: á máiąc febrę vſtáwicżną/ y
48:
ſłonecżne vpalenia/ y nie wyſpánia ćierpiąc: niemam iednego ktoryby ſię o mię
49:
ſtarał. Więcey ćierpię niſzli ći ktorzy ſą ná wiecżne więzienie potępieni: ábo co ná
50:
kopánie kruſzcow zdáni ſą. Do Cezáryey przyiáchawſzy tem nawiętſzą miał ochło
51:
dę/ iżem cżyſtą wodę pił/ á chleb świeży ieść mogł. Tym cżáſem oni Biſkupi kto
52:
rzy przy S. Chryzoſtomie ſtali/ ćierpiąc od przećiwnych onych Biſkupow prze=
53:
náſládowánie: do Rzymſkiey ſię ſtolice vćiekli: o wſzytkim dáiąc znáć/ á zwłaſzcżá
54:
o oney złośći Theophilá y o niewinnośći S. Iáná.
Kośćioł Cárogrocki do Pápieża ſię vćiekł.
Wypráwił poſły ſwoie Papież
55:
Biſkupá Bonewentáńſkiego Emiliuſzá y trzech kápłanow przy nim do Cárogrodu/
56:
do Arkádiuſzá Ceſarzá: karząc złe poſtępki iego/ á prżywracáiąc S. Ianá na ie=

strona: 90

1:
go ſtolicę. ſkładáiąc ktemu Synod w Teſſalonice. Gdy ſię o tych poſłách dowie=
2:
dziáłá Eudoxya/ iſz iuſz bliſko Konſtántynopolá byli: ſtáráłá ſię áby niedoieżdzá=
3:
iąc miáſtá/ poſadzáni byli.
Posły Papieſkie Ewdoxya odegnáć y złupić kazáłá.
Y nápráwiwſzy ná nie nieiákiego Wáleryuſzá/ liſty im
4:
wydrzeć y wſzytki pieniądze/ ktore ná ſtráwę mieli y máiętność ich pobráć kazáłá.
5:
Ledwie ná zad odeſłánie ſobie vprośili: áby im do Rzymu wolno ſię było wroćić.
6:
Będąc w onym nędznym wygnániu S. Chryzoſtom/ wiele pogáńſtwá do wiáry
7:
świętey/ ktorego tám było doſyć/ pozyſkał Pánu Bogu: á żołnierze ći ktorzy go
8:
wiedli przenáięći byli/ áby wytchnąć nigdzieſz S. Chryzoſtomowi nie dáli: ále go
9:
prędzey włocżąc y niewcżáſy zádáiąc vmorzyli: Y cżynili temu doſyć. Bo go z Ku
10:
kuſſu do Pituuntu włocżąc/ á iego niemocy niezgadzáiąc: práwie vmorzyli/ iſz
11:
nim tam doiecháli v Kománu miáſtá S. Ian vmierał. Przed śmierćią vkazał
12:
mu ſię S. Bázyliſzek w ktorego ſię kośćiele niegdy nabożnie modljł: y opowie=
13:
dział mu ześćie iego. Iutro powiadá będziewá weſpołem/ bądz dobrey myſli. Te=
14:
dy ná ten ſię cżás gotuiąc/ á bárzo chorym iáko ná śmierć będąc/ prośił żołnie=
15:
rzo/ áby ten dzień ná mieyſcu zoſtáli. ále oni niechćieli. Y viechawſzy kila mil/ błądzić pocżęli/ y niechcąc ná ono ſię mieyſce wroćili/ gdzie był kośćioł S. Bazy=
16:
liſzká.
17:
Tám Swięty Ian ćiáło Bożę wziąwſzy/ y krzyżem ſię S. przeżegnaw=
18:
ſzy/ z ćięſzkiego więzienia ćiáłá tego po wielkich pracách y mękách ná ochłodę wie=
19:
cżną poſzedł. Innocencyus Papieſz gdy ſię wroćili poſłowie/ ktore był do Kon=
20:
ſtántynopolá poſłał: a ſpráwę dáli o nieznośney złośći oney Eudoxyey:
Smierć S. Chryzoſtomá,
y iáko nie
21:
ludzko przyięći byli: tedy wyklął Ceſarzá y Arkádiuſzá/ y onę żonę iego/ y wſzytki
22:
Biſkupy ktorzy ná wygnánie S. Iana zezwaláli/ táki liſt do nich poſyłáiąc. kto=
23:
ry wſwey Hiſtoryey Nicephorus włożył. Lib. 13. cáp. 34.
Papieſz wyklął Ceſarzá y z żoną y Pátryárchow dwu/ o S. Chryzoſtomá.

24:
Głos práwi krwie brátá mego Ianá/ wołá ná ćie do Bogá Ceſarzu: iáko niegdy
25:
Ablowá wołáłá przećiw Kaimowi mężoboycy: á bez pomſty żadną miárą być nie
26:
może. A nietyloś to vcżynił/ áleś y cżáſu pokoiu/ wielgie przenáſládowánie ná
27:
Bogá y kośćioł iego podnioſł. Wyrzućiłeś z ſtolice ſwey nieprzeſądzonego wiel=
28:
kiego wſzytkiego świátá Doktorá/ y wnimeś záraz Chryſtuſa vćiſnął. Y niżey. A
29:
ták ia namnieyſzy y grzeſzny (ktoremu ſtolicá wielkiego Apoſtołá Piotrá zwierzo=
30:
na ieſt) odćinam ćię Ceſarzu y odmiátam y żonę twoię/ od przyimowánia/ niepo=
31:
mázánych táiemnic Páná Chryſtuſa Bogá náſzego. y káżde go Biſkupá y kápłaná/ y
32:
kleryká kośćiołá Bożego / ktoryby ie wam śmiał podáć/ od tego cżáſu gdy ten liſt klą=
33:
twy mey przecżćićie/ ná to ſkazuię: áby táki ſwoię doſtoyność ſtráćił. Y niżey. Ar
34:
ſacyuſzá/ ktoregośćie ná mieyſce Ianá wielkiego poſtáwili/ y po śmierći ſkładam
35:
z wſzytkimi Biſkupy/ ktorzy do niego przyſtáli: áby imię iego w pocżet Biſkupow
36:
piſane nie było. Bo tego niegodzien/ iſz Biſkupſtwo iákoby cudzołoſtwem pomá=
37:
zał. A nád to coś mi Teophilá (Pátryárchę Alexandriſkiego) złożyli: wykliná=
38:
nie nań kładziemy/ y wſzytko przeklęctwo/ y od Chrześćiáńſtwá odćięćie. Poty S.
39:
Innocencyuſz. Táka ieſt moc Papieſka/ iſz Pátryárchy ſkłádáć y karáć/ y ſamy Ceſarze wyklináć może. Ktorey iego mocy od Bogá dáney/ żaden przygánić nie
40:
śmiał: ále ią wſzyſcy práwowierni iáko porządną y Bożą cżćili.
41:
Dniá tego kiedy vmárł S. Chryzoſtom/ w Konſtántynopolu wielgi grad ſpadł/
42:
y wiele ludziom ſzkody pocżynił. A Eudoxya cżwartego dniá vmárłá.
43:
Y zá nią
44:
Arkádius Ceſarz prętko. Ciáło iego potym ſyn tego Ceſarzá Theodozyus/ z wiel=
45:
ką vcżćiwośćią przepraſzáiąc Páná Bogá o grzechy rodzicow ſwoich/ do Konſtán
46:
tynopola przyprowádził. Skąd potym do Rzymu przenieśiono v S: Piotrá le=
47:
ży/ na cżeść Bogu w Troycy iedynemu. Amen.
48:
Náuka S. Chryzoſtomá o tych Artykułách
49:
ná ktore dziſieyſze kácerſtwá biją.
50:
ISz ieſt wielki y wzięty Doktor kośćielny/ światobliwośćią żywotá/ náu=
51:
ką y ſtárowiecznośćią/ świátu wſzytkiemu zálecony: godziło ſię obacżyć iáko vcżył:
52:
Ieſli ták iáko tá dziſieyſza nowa Wánielia: cżyli iáko ſtáry S. kośćioł Rzymſki.
1. O Troycy S. y Boſtwie Chryſtuſowym.
Naprzod wyznánim Bogá w Troycy iedynego/ y Boſtwá práwego Páná náſze=
53:
go Iezuſa/ wſzytki Kſięgi ſwe nápełnił: á zwłaſzcżá te/ ktore przećiw pogáńſtwu piſal. Contra

strona: 91

1:
gentes quod Chriſtus ſit Deus.
O pochodzeniu Duchá S. y od Syná.

2:
2. Pochodzenie Duchá S. y od Syná/ wyznawa/ gdy ták mowi in Ioannem. Wſzytko co
3:
Oćiec ma/ Syn teſz ma: o krom Oycowſtwá. A iſz pochodzenie Duchá S. nie ieſt oycoſtwo:
4:
pewnie Syn ie ma tákże/ iáko Oćiec.
5:
3. Zna iſz prwadziwe ieſt ćiáło Chryſtuſowe w Sákrámenćie: niefigurowáne/ ále iſtotne
6:
w rzecży ſamey/ y prawdzie/ gdy ták mowi: Holmil. 60. ad populum/ et 83. in Mattheum.
3. O prawdziwym ćiele Chryſtuſowym w Sákrámenćie.

7:
Wſzędzie wierzmy Pánu Bogu: by ſię dobrze zmysłom y myſlam náſzym/ rzecż nieprzyſtoyna
8:
być zdáłá/ ábo rozum naſz przechodziło słowo iego. á zwłaſzcżá w Sákrámenćie tym to cżyń=
9:
my. Nie tylo ná to pátrząc co przed ocżymá ieſt/ ále słowá ſię teſz iego trzymaymy. Bo zmy=
10:
sły náſze omylić ſię bárzo łácno mogą: ále ná słowie iego omyleni być niemożem. Bo nigdy
11:
fáłſzywe być niemogą/ á náſz zmysł cżęſto á cżęſto ſię myli. A iſz on rzekł: To ieſt ćiáło moie:
12:
nic wtym nie wątpmy/ ále wierzymy/ á ocżymá duſznemi ná to pátrzmy. Y niżey. O iáko wiele
13:
ich mowi: chćiałbych Chryſtuſa oglądáć/ iáka iego twarz/ iáka ſuknia/ iáki vbior. Otoſz náń
14:
pátrzyſz iego ſię dotykaſz/ iego pożywaſz. Tyś chćiał ſzáty iego widzieć: á on ſam ſię tobie dá=
15:
ie: nie tylo ábyś go widział/ ále żebyś ſię go dotykał/ y w ſobie go miał. Y niżey mowi: Myſl
16:
ſobie iáką ćię potráwą vcżcżono/ á iákiey vżywaſz: Tákiey ktorą widząc Aniolowie / drżą/ y prze
17:
świátłość pátrzyć nánię nie mogą. A my w iedno ćiáło znim ſię iednocżym/ ćiáłem ſię iego ſtá
18:
iąc. A kto wymowi moc Bożą y wysłowi chwałę iego? ktory kiedy páſterz owce właſnym ćiá=
19:
łem karmił? wiele mátek vrodziwſzy/ mámkom dziatki oddáią: á on tego cżynić niechce: ále
20:
nas ſwym właſnym ćiáłem karmi/ y z ſobą iednocży. Et Homilia 46. in Ioannem. Zebyſmy
21:
powiáda: nie tylo miłośćią z nim/ ále rzecżywiśćie złącżeni/ y w ćiáło iego obroceni byli/ to ſię
22:
ſtáie przez pokarm/ ktory nam zoſtáwił. Bo gdy nam chćiał miłość ſwoię pokázáć/ przez ćiá=
23:
ło ſwe známi ſię zmieſzał: y iedno ie známi vcżynił: áby ćiáło było z głową.
Nie tylo wiárą y miłośćią/ ćiáło Chryſtuſowe/ ále rzecżą ſamą przyimuiem.
Y ná innym miey=
24:
ſcu: Homil. 2. ad populum: Heliaſz práwy płaſzcż vcżyniony zoſtáwił: Lecż ſam Heliaſz nágim
25:
zoſtał: ále Chryſtus/ y ćiáło ſwe nam zoſtáwił: y toſz máiąc/ wnim wniebo wſtąpił. Y in=
26:
dziey. Hom. 24. in 1. Epit. ad Korintios.
Toſz ćiáło Chryſtus nam zoſtáwił y wtymże przed ſię wniebie kroluie.
Temu ćiáłu/ mowi: Trzey krolowie w iásłkach
27:
ſię pokłonili/ z wielkim ſtráchem y boiáznią. A ty ie widziſz nie we żłobie: ále ná ołtárzu/ nie
28:
v białey głowy ná rámionách/ ále v kapłaná. Y niżey: Nie Aniołá/ ále Páná Aniołow vká=
29:
zuięć: obácż iſz to co ieſt wielka rzecż/ ná ziemi go nie tylo widziſz/ ále ſię go dotykaſz/ y onego
30:
pożywaſz/ y wziąwſzy go do domu/ idzieſz. Y o odmiánie widomych żywiołow/ to ieſt/ iſtnośći
31:
chlebá y winá/ ktorey przą Luterani: Ták mowi. In Mátthe. Homil. 83. Nie ludzkiey to
32:
śiły (w Sákrámenćie) dzieło: ten ktory ie ná oney wiecżney vcżynił/ ten ie teſz y teraz ſprá=
33:
wuie y cżyni.
Ciáło Boże/ to ieſt ná ołtarzu ktoremu ſię kłániáli krolowie.
My tylo iáko słudzy ſtoiem/ ále on ieſt/ co to poświęca y przemienia. Y indziey
34:
In Liturgia: Widome (powiáda) rzecży/ w ćiáło ſwe przemienia. Item in Math. Homil. 51.
35:
Ten co rzekł/ powiáda: To ieſt ćiáło moie/ rzecż ſamę záraz z słowem vcżynił. Y ná wielu in=
36:
nych mieyſcách/ wielce y iáśnie bárzo dziſieyſze Heretyki/ Luterany/ y Zwingliany potępia. 4. O Ofierze Mſzey S. Kſięgi/ y modlitwy/ nápiſał. in Liturgia. Gdzie cżęſto te słowá
37:
miániue/ vkázuiąc ná Sákráment: Przyimi tę ofiárę/ Pánie/ ktorą tobie zá ty á zá ty ofiáru=
38:
iem/ żywe y vmárłe. rć.
4. O Ofierze Mſzey Swiętey.

39:
Y indziey: Homil. 2. ad Tymotheum ták mowi: Swięta ofiárá cho=
40:
ćiaſz ią Piotr/ choćiaſz Páweł/ ábo inny iákieykolwiek zasługi kápłan/ ofiáruie: iednáſz ieſt/
41:
ktorą Chryſtus podał vcżniom ſwym/ ktorą y teraz kápłani ſpráwuią. Tá nic mniey nie ma/
42:
iedno iáko oná. A cżemu to? Bo iey nie ludzie poświącáią/ ále Chryſtus/ ktory teſz y onę
43:
pierwſzą poświęćił. Bo iáko słowá teſz ſą/ ktore y teraz kápłani wymawiáią/ ták teſz y tá o=
44:
fiárá ieſt. Y indziey: Sermone admonitorio de Eucháryſtia in Encenijs. Pátrz iſz ſtoł/ po=
45:
wiáda/ táiemnicámi przygotowány ieſt/ Báránek Boży zá ćię ofiáruie/ kápłan ſię o ćię frá=
46:
ſuie/ Aniołowie ſtoią/ zá ćię ſię z kápłanem modląc: á ty ſię nie wſtydziſz?
47:
5. O Chrzćie dziatek/ Homila de Adam et Ewa/ ták náucża: Kośćioł/ powiáda: Kátho=
48:
licki/ wſzędzie rozlany/ ták vcży: iſz dziatki Chrzcżone być máią/ dla pirworodnego grzechu.
49:
Y niżey: Y ná to pátrzmy/ powiáda/ iſz kośćioł S. po wſzytkim świećie/ gdy ma chrzćić dziat=
50:
ki ábo młodzieńce/ nie bez przycżyny nád nimi/ niſzli wnidą wtaiemnicę odrodzenia/ wykli=
51:
nánia Cżártá/ y tchnienia vżywa. rć.
5. Chrzeſt dziatek. Exorcyzmy przy chrzśćie. O Spowiedzi. 6.

52:
6. O Spowiedzi do vchá/ ták mowi. Hom. 30. in Geneſim. Iżeſmy do wielkich dni przyſzli/
53:
teraz nawięcey poſtu przycżyniáć y modlitw mamy/ y vcżynić pilną grzechow náſzych ſpowiedz.
7. O mocy kápłáńſkiey ná odpuſzcżenie grzechow. Mátth. 16. Ioan. 21.

54:
7. O mocy y zacnośći kápłáńſkiey nowego zakonu/ ták piſze: Libro 3. de Sacerdotio: Tym
55:
co ná ziemi mieſzkáią/ zlecono áby tym ſzáfowáli/ co ieſt wniebie. tym dał Pan Bog táką moc/
56:
iákiey áni Aniolom / áni Archániołom/ zlecżyć niechćiał. Y nizey. Zwiąſká kápłáńſka/ duſze do
57:
tyka/ y do niebá idzie: ták/ co tu niſko kápłan vcżyni/ to Pan Bog ná gorze vmacnia/ y wy=
58:
rok sług ſwoich poćwierdza. Co nic innego nie ieſt/ iedno iſz im moc ieſt daná/ ná wſzytki rze=
59:
cży niebieſkie. Bo ktorym powiáda: grzechy zátrzymaćie/ zátrzymánę będą. A ktora moc
60:
więtſza być może? Oćiec wſzelką moc dał Synowi: á Syn/ widzę/ iſz im teſz wſzytkę moc zlećił.
61:
Y niżey: Náſzym kápłanom mowi/ nie trąd ćieleſny/ ále duſzne niecżyſtośći/ dano/ nie mowię
62:
rozeznáwáć/ ále práwie ocżyśćiáć. Item Homilia 4. de verbis Domini. O kápláńſkiey doſtoy
63:
nośći ták mowi: Rzekł Krol Ozyaſz/ przywłaſzcżaiąc ſobie przodkowánie kápłáńſkie: chcę o=
64:
fiárowáć kádzenie: bom ieſt ſpráwiedliwy. Ale zoſtań zá ſwym plotem Krolu: inne ſą gráni=
65:
ce Krolewſkie/ inne kápłáńſkie. To Kroleſtwo więtſze ieſt niſz ono: Bo nie potym co widzim
66:
znáć Krolá/ nie po złoćie/ y drogich kámieniách. On ſpráwuie to co ná ziemi ieſt/ á kápłáńſkie
67:
práwo z niebá z ſtępuie. Co zwiążeſz ná ziemi/ związáne będzie wniebie.
Kápłan więtſzey zacnośći niſzli Krol. Mátth. 16.
Krolowi zlecono to/
68:
co tu ieſt/ á mnie/ to ieſt kápłanowi/ to/ co wniebie ieſt: Krolowi ćiáłá/ kápłanowi duſze: Krol
69:
zmazy ćieleſne/ á kapłan duſzne odpuſzcża/ więtſze to ieſt przełożeńſtwo. Przeto Krol pod rę=
70:
kę kápłáńſką głowę ſwoię ſchyla: y wſzędzie wpiśmie ſtárym/ kápłani Krole pomázowáli.
Kápłan zmázy duſzne odpuſzcża.
O poſtách.


strona: 92

1:
8. O Poſtách ćieleſnych/ y brákowániu potraw/ nápiſał wiele kazań Homil. 1. in Geneſim.
2:
Toć ſą powiáda práwe świętá/ gdzie ieſt duſz zbáwienie/ pokoy/ zgodá: gdzie świeckiego
3:
żyćia przypráwy/ odpędzone ſą: gdzie nie máſz wołániá/ áni biegánia kuchárzow/ áni zábi=
4:
iánia bydłá.
8. O poſtách ćieleſnych.
Et Hom. 2 in Geneſim. Poſt ieſt vſpokoienie duſz náſzych/ ſtárym vcżćiwość/
5:
młodym náucżyćiel/ powśćiągliwym miſtrz: wſzytki látá y płeć oboię/ iáko iákim wieńcem
6:
zdobi. Iuſz dziś nie máſz zábaw/ wołánia/ mięſa śiekánia/ kuchárzow biegánia/ wſzytko ná
7:
ſtronę poſzło.
9. O wzywániu świetych. Eſai. 37.

8:
9. O Wzywániu świętych w Liturgiey álbo w Mſzy/ cżęſto vżywa tych słow: Zá modlitwą
9:
pánny tey ktore ćiebie porodziłá/ Bogárodzice záwżdy cżyſtey Máryey/ y wſzytkich Aniołow
10:
y Ianá chrzćićielá/ y przechwálebnych Apoſtołow/ y S. Mikołáiá: zmiłuy ſię á záchoway nas.
11:
Item Homil. 2. in Pſal. 50. Obronię/ powiáda/ to miáſto/ dla mnie y dla Dawidá sługi me=
12:
go: Iuſz był Dawid vmárł/ á iego przedśię wysługi kwitną. O dziwna rzecż: O niewysłowio
13:
na łáſká Boża: cżłek vmárły zá żywym ſię wſtáwia. O iáko y po śmierći niezwyćiężeni ſą świę=
14:
ći. Toſz mowi Homil. 27. in Mattheum. Item Homil. 66. ad populum: Sług vkrzyżowáne=
15:
go groby/ sławnieyſze ſą/ niſzli Krolewſkie dwory: nie wielkośćią/ áni budowánim/ áni pię=
16:
knośćią (Bo wtym Kroleſtwie przechodzą) ále chęćią tych co ie náwiedzáią.
Krolowie wzywáią świętych áby ſię zá nimi przycżynili do Bogá.
Bo y ſami Kro=
17:
lowie idą/ y obłápiáią groby ich/ złożywſzy pychę: y ſtoią wzywáiąc świętych/ áby ſię zá nimi do
18:
Bogá przycżynili. Aten ktory w koronie chodzi/ Rybakowi/ y namiotow robotnikowi/ ktorzy
19:
iuſz vmárli/ modli ſię iáko obrońcy ſwemu. A iákoſzby kto śmiał mowić/ iſz tęn Pan vmárł
20:
ktorego słudzy choćiaſz vmárli/ obrońcy ſą świátá wſzytkiego? A nie tylo to w Rzymie śię
21:
dzieie/ ále y w Cárogrodzie. Bo ſyn wielkiego Konſtántego/ zá wielką ſobie cżeść pocżytał/
22:
iſz iego oycá ciáło/ v drzwi rybitwá (to ieſt v kośćiołá świętego Piotrá) pogrzebione leży.
Swięći vmárli/ obrońcy ſą wſzytkiego świátá/ to ieſt/ y Piotr y Páweł w Rzymie.

23:
10 O kośćiách S. mowi támże Hom. 66. ad populum: iſz ſię ich boią Dyabli. y męcżą ſię iemi/
24:
y dla nich z ćiał ludzkich/ ktore opętáli/ wychodzić muſzą. A iſz do niech y krolowie pielgrzy=
25:
mowánia y drogi cżynią.
10. O kośćiách świętych.11. O obráziech.

26:
O obrázách teſz trzymał co y dziś kośćioł. Bo piſze Metháphráſtes/ iákoś w iego ży=
27:
woćie cżytał/ iſz záwżdy miał przed ſobą obraz Páwłá S. Y indziey Concil. 2. Niceno/ A
28:
ctione 6. Przywodzą ná obrázy świádectwo S. Chryzoſtomá/ ex orátione funebri in Meleci
29:
um Epiſcopum Anthyochiae/ in ſermone/ qui inſcribitur: Quod veteris et noui teſtámenti v
30:
nus ſit legislator.
31:
12. O Krzyżu S. iſz ſię im zawżdy ludzie Chrześćiáńſcy żegnáli ták piſze: Hom. 50 in Mát
32:
theum.
O Zegnániu krzyżem Swiętym.
W komorách/ ná śćiánách/ ná oknách/ y ná cżołá y ſercá náſze z wielką chućią krzyż
33:
kłádzmy. Bo to ieſt znák zbawienia y wyzwolenia poſpolitego náſzego/ y łáſki á pokory Páń
34:
ſkiey. Gdy ſię krzyżem żegnaſz/ wſzytkę ſobie przycżynę krzyżá wſpomni. Y niżey. Kupieni=
35:
śćie ſą kupnem/ nie bądzćięſz niewolnicy ludzcy: kupno krzyż názwał (Apoſtoł) ktory ie tylko
36:
pálcem ná ćiele/ ále y wielką wiárą ná ſrece kłáść trzebá. Bo gdy ſię ták żegnáć będzieſz/ zlę=
37:
knie ſię ćiebie Cżárt/ vyrzawſzy tą włocżnią/ ktorą przebodziony ieſt. Bo gdy mimo ſzubieni
38:
cę idziem/ lękamy ſię: toſz ćierpi Dyabeł/ gdy ten miecż vyrzy/ ktorym śiłá iego ſtárta ieſt.
39:
Niewſtydzże ſię krzyżá/ áy ſię ćiebie Chryſtus niewſtydził. Bo ten znák nád słońce iáśniey
40:
ſzy widziány będzie przed Chryſtuſem. Ten znák y zá ſtárych y zá młodſzych náſzych cżáſow zám
41:
knione wrotá otworzył/ moc iádow y trućizny zgubił/ beſtye ſrogie vſkromił/ y vkąſzenie wę
42:
żow zlecżył. Poty S. Chryzoſtom. To ſię tu kłádzie/ ábyś cny cżytelniku obacżył/ iſz ći Here=
43:
tykowie dziśieyſzy/ towárzyſtwo z duchy niecżyſtymi máią: iſz tym znákiem odkupienia náſze=
44:
go/ niechcąc towárzyſzow gniewáć/ ani znimi walcżyć/ pomiátáią/ á iáko Dyabli/ ták ſię teſz
45:
y oni im brzydzą. Mamli dár Boży powiedzieć: z młodośći mey tá mi ſamá rzecż kácerſtwá
46:
obrzydziłá: gdy mi powiedziano/ iſz ſie żegnáć krzyżem S. zákázuią.
Heretycy towárzyſtwo z Cżárty máią.
Pomyſlił młody rozum
47:
moy/ iſz z nieprzyiaćioły duſznymi zmowę máią. ktorzy iákom od rodzicow słyſzał/ nawięcey
48:
ſię krzyżá S. boią. Iákoſz ták ieſt bez pochyby. Iſz imię vkrzyżowánego wygłádzić/ y sławę
49:
á pámiątkę męki Chryſtuſowey ſpuſtoſzyć chcą. Acż tego nie wſzyſcy prze ſlępotę ſwoię bacżą.
50:
Bo chytry Cżárt w vśćiech im Chryſtuſa y Ewángelią kłádzie/ ále w poſtępkách y w końcu ich
51:
ſwoie kroleſtwo/ to ieſt zápomnienie Bogá práwego/ fundiue y ſzerzy.
52:
13. O iednośći kośćielney ták náucża Homil. 1. in Epiſt. ád Corint.
13. O iednośći kośćielney.
Kośćiołem (lud Bo=
53:
ży) Apoſtoł zowie/ powiáda/ pokázuiąc iſz ſię w iedność ſkupić ma. Bo ieſli Kośćioł Boży ieſt.
54:
tedy ieden ieſt: nie tylo w Koryńćie ále po wſzytkim świećie. Bo imię kośćielne nie brzmi
55:
rozerwánia ále z iednocżenie.
14. O cwidomym kośćiele Bożym.

56:
Iſz ten kośćioł Boży widomy ieſt (á nie ieſt niewidomy/ iáko kácerſtwá plotą) ták mo
57:
wi Homil. 4. de verbis Eſaie: Vidi Dominum: Kośćioł korzenie ſwoie w niebie racżey ma pu
58:
ſzcżone/ á niſzli ná ziemi. Lecż podobno pochániec tą moią chlubą gárdzi. Niechże pocżeka aſz
59:
to wywiodę. Niech pozna moc prawdy iſz rychley słońce kto zágáśił/ á niſzli by kośćioł zá=
60:
gáśić miał. Dáie znáć iſz ták iáſny ieſt kośćioł y widomy/ iáko słońce.
15. O odſzcżepieńſtwie y rozdzieleniu kośćiołá.

61:
15. O odſzcżepieńſtwie y rozdwoienu Kośćiołá (tudzieſz o kácerſtwie) ták rozumiał Hom.
62:
11. in Epiſt. ád Ephes. Nic/ powiáda/ ták bárzo Páná Bogá nie gniewa/ iáko rozdział ko=
63:
śćielny. Byſmy dobrze niezlicżone dobre vcżynki cżynili: przed ſię nie mniey karáni bę=
64:
dziem/ iedno iáko oni co ćiáło iego drápáli: ieſli zupełność y cáłość kośćielną rozrywáć bę=
65:
dziem. Y niżey: Rzekł ieden święty (ná Cypryaná S. vkázuie) co ſię zda śmiele być rzecżo
66:
no/ wſzákże ieſt rzecżono. A coſz to tákiego? iſz ten grzech y krwią ſię męcżeńſką zgłádzić nie
67:
może. Powiedz mi dla cżego podeymuieſz męcżeńſtwo? izali nie dla cżći Chryſtuſowey? A
68:
iákoſz ty co żywot zá Chryſtuſa dáieſz/ Kośćioł iego zá ktory Chryſtus dał żywot/ przenáſlá=
69:
duieſz? Słuchay Apoſtołá Páwłá: NIe ieſtem powiáda godzien zwány być Apoſtołem. Bom
70:
przenáſládował Kośćioł Boży. Y niżey: To mowię y świadcżę ſię/ iſz kto Kośćioł Boży ro=
71:
zrywa niemniey grzeſzy iedno iáko ten co w Heretyctwo w pádnie.
Iſz o=


strona: 93

1:
Iſz oſobę kośćiołá wſzytkiego noſzą ſtárſzy kosćielni/ ták náucża: Homil. 71. in Mátteh.
18. Oſobę kośćiołá/ noſzą ſtárſzy kośćielni.

2:
Powiedz kośćiołowi/ to ieſt BIſkupom y przełożonym kośćielnym.
3:
17. O Pietrze S. y iego potomkách to trzyma: Libro ſecundo de Sácerdotio: Z ktorey powiáda
4:
przycżyny krew ſwoię rozlał? pewnie dla tego áby owce te odkupił/ o ktorjch ſtáránie zlećił Pio=
5:
trowi/ y iego Succeſſorom ábo potomkom. Przeto słuſznie mowił/ á ktory ieſt sługá wierny
6:
y mądry/ ktorego Pan poſtáwił nád Cżeladką ſwoią? Piotrá S. Homil. 87 in Ioannem/ zo=
7:
wie vſty Apoſtolſkimi/ Kśiążęćiem y głową APoſtołow wſzytkich/ ktorego powiáda/ nád in
8:
ne Páweł S. widzieć chćiał/ y ktoremu Chryſtus wſzyſtek świát zlećił.
17. O Pietrze S. iſz mu y iego potomkom Chryſtus świát wſzyćiek zlećił.

9:
18. O Rzymſkim Biſkupie trzymał/ iſz ieſt ſędzią wſzytkich ná świećie Biſkupow/ gdy ſię w
10:
ſwych krzywdách do niego/ iáko do ſtárſzego vćiekał.
18. Rzymſki Biſkup.
Iákoſz ſię dáło znáć w żywoćie. y z liſtu te
11:
go ktory Nicephor Grecżyn w ſwey Hiſtoryey położył.
12:
19. Iſz w Rzymie Piotr S. y Páweł vmęcżon/ y tám ćiáłá ich leżą: cżytałeś w Artykule o=
13:
ſmym. A indziey in Epiſtolam ad Roma.
19. Piotr S. y Páweł w Rzymie leżą.
Ia Rzym przeto miłuię práwi/ ácżkolwiek mogł
14:
bych y z inąd chwalić/ to ieſt/ iſz wielki/ ſtáry/ piękny/ ludny/ narodom roſkazuiący/ wálecżny. á
15:
le to opuſzcżáiąc przeto y chwalę/ iſz Páweł S. poki był żyw ták Rzymiány miłowáł: onich v=
16:
ſty ſwymi náucżał: y vnich żywotá dokonał/ y oni ćiáło iego S. máią. Y niżey. Nie ták ſię niebo świeći/ gdy słońce promienie puſzcża/ iáko miáſto Rzymſkie/ ty dwie pochodnie ná wſzy=
17:
ſtek świát wypuſzcżáiąc. Ztámtąd wzięty będzie Páweł/ ztámtąd Piotr. Vważayćie y lękay=
18:
ćie ſię/ co zá widok vyrzy Rzym. To ieſt vyrzy Pawłá zgrobu onego z Piotrem z matrwych=
19:
wſtaiącego: gdy wynidą przećiwko Pánu w zgorę.
20:
Iáką rożą poſle Rzym Chryſtuſowi/ iákiemi
21:
dwiemá koronámi to miáſto ieſt ozdobione? iákie ma dwá złote łáńcuchy? Iákie ma zrzodłá?
22:
Przeto ia ſię temu miáſtu dżiwuię/ nie dla złotá/ nie dla słupow/ áni dla inney rzecży: iedno
23:
dla onych słupow kośćielnych.
20. O podániu krom piſmá.

24:
20. O podániu ábo Trádycyách kośćielnych/ okrom piſmá ták náucża: in cáput ſecond.
25:
Epiſt. 2. ad Teſſaloni. Homilia 4. ná ty słowá: Stoyćie á trzymayćie podania: Ztąd iáwno
26:
ieſt/ mowi/ iſz nie wſzytko Apoſtołowie ná piſmie dáli: ále wiele okrom piſmá. A teyże ſą
27:
wiáry godne/ ty rzecży uſty podáne/ iáko y nápiſane. A ták podánie kośćielne godne być wiá
28:
ry rozumieymy. Gdy rzeką. Ták podano: Nie pytayże ſię dáley.
29:
21. O dziewiſtwie iſz chwálebne ieſt/ y lepſze/ kto ie chowa/ y Bogu oddaie/ niſzli małżeń
30:
ſtwo/ nápiſał kśięgi Librum de Virginitate: cżytay zwlaſzcżá cáp. 10. 11. 40.
21. O dziewiſtwie.

31:
22. O ſtanie zakonnym y Mniſkim nápiſał teſz kśięgi przećiw tym/ ktorzy by y gánić śmie=
32:
li. Libri tres contrá vituperátores vitae Monaſticae.
33:
23. O tych co ſlubowawſzy Bogu cżyſtość w małżeńſtwo idą/ to trzyma/ iſz cudzołoſtwo
34:
ich ieſt á nie małżeńſtwo. ad Theodorum Lapſum Epiſtola ſexta. Przykłády y powieśći tegoſz Ianá S. Pátryár=
35:
chy/ w ktorych ſię kilá żywotow Swiętych zamyka/ y inne
36:
ſię tákie około Iáłmużny/ z pewnych Doktorow Hiſtorye kłádą/
37:
ku pobudce do miłoſierdzia nád bliżnemi.
Dwudzieſty dziewiąty dzień Stycżniá.

38:
TEn Błogoſłáwiony Ian Iáłmużnik/ bárzo wielkie kochá=
39:
nie w tym miał/ gdy iákie świętych przykłády y powieśći ſłyſzał/ ábo
40:
cżytał: rad to pámiętał/ y ſtego ſię lepſzył/ y innym z wielkim y gorą=
41:
cym nabożeńſtwem powiádał.
Serápion Sydońſki wielki Iáłmużnik.
Gdy wſpomniał ſobie ná Serápioná
42:
Sydońſkiego (piſze Metáphráſtes/ w iego żywoćie) O iáko mile o nim powiá=
43:
dał/ wielkiey ſię iego cnoćie dziwuiąc: iſz podkawſzy vbogiego/ ſwoy mu płaſzcż dał/
44:
á ſam ſiebie obnáżył. y podkawſzy drugiego/ ſpodnią mu ſuknią dał/ y práwie ſam
45:
nági zoſtawſzy/ v drzwi kośćielnych ſiedział. Vyrzy go ieden znáiomy/ y rzecże: kto
46:
ćię odárł Oycże? A on vkazawſzy Ewánielią ktorą w ręku miał/ rzekł: Tá. Po=
47:
tym y one kxiąſzki przedawſzy/ dał pieniądze vbogim. Gdy go ſpyta on przyiaćiel/
48:
gdzieś onę Ewánielią podział? powie/ iſz przecżytawſzy one ſłowá: Przeday co
49:
maſz/ á day vbogim/ y kxiąſzkim przedał. Tákiemi przykłády tucżyłá ſię y rozſze=
50:
rzáłá w Bogu duſzá iego/ y wielce ſię ku náſládowániu tákich cnot pobudzał. Y
51:
powiádał táką hiſtoryą/ ktorą w Cyprze od pewnego y prawdziwego cżłowieká
52:
ſłyſzał/ ktory ſam tego był świádom/ y to pod przyſięgą/ iáko rzecż przawdziwą /
53:
twierdził.
Metháphráſtes in vitá S. Elemoſinorij et Leoncius.
Był/ powiáda/ w Afryce ieden cżłek bogáty bárzo/ Piotr mytnik/ ále
bárzo


strona: 98

1:
barzo ſkąpy/ y ná vbogie niemiłoſierny.
O Pietrze Mytniku iáko go Pan Bog do Iáłmużny dawánia przywiodł.
Y tráfiło ſię cżáſu iednego/ vbodzy
2:
ſkupiwſzy ſię ráno/ zágrzewáli ſię ná ſłońcu: y vkázowáli ſobie domy/ gdzie ie cżęſte
3:
iáłmużny potykáły/ á gdzie nie: iednych wyſławiáiąc przed Bogiem/ á ná drugich
4:
ſię o nielutość vſkarżáiąc: zwłaſzcżá ná onego Piotrá/ iſz ſię nikt miedzy nimi nie=
5:
nálazł/ ktoryby od niego iáłmużnę kiedy wziął. Y wyrwie ſię ieden vbogi mowiąc:
6:
Co mi daćie/ iſz ia dziś od niego iáłmużnę mieć będę/ y záłożyli ſię. Tedy ſzedł on vbo=
7:
gi przed wrotá iego: y tráfiło ſię/ iſz tym cżáſem piekarz onego Piotrá/ mułá z
8:
chlebem prowádził/ á ſam Pan zá nim ſzedł: Vkaże ſię vbogi/ miłoſierdzia prośi.
9:
Zmiłuy ſię bárzom głodny/ ieſzcżeś mi nigdy z ręki twoiey nic nie dał: niech mię
10:
dziś to ſzcżęśćie podka/ áby ćiebie więtſze od Bogá podkáło. A on rozgniewány/
11:
pátrząc kámieniá/ ábo cżego twárdego/ cżymby náń ćiſnął: nienálazſzy/ chleb ie=
12:
den ná mule porwie/ y zgniewu ćiśnie nań: porwawſzy on chleb vbogi/ pobieżał/
13:
y v towárzyſzow zakłádu ſię vpominał. Trzećiego dniá/ Mytnik on wpádnie w=
14:
ćięſzką niemoc: y przyſzłá nań mgłość wielka/ wktorey iákoby záſnąwſzy/ vyrzy
15:
tákie widzenie: á ono go ná Sąd Boży porwano/ y każą mu ſię ſpráwowáć/ y vy=
16:
rzy wagi/ około ktorey ná lewey ſtronie/ ſtali cżárni murzynowie ſtráſzliwi/ kłá=
17:
dąc ná nie wſzytki grzechy iego: ná drugiey ſtronie/ ſtali mężowie piękni wbieli/ á
18:
bárzo ſmutni/ ſzukáiąc co by ná drugą ſtronę wagi/ ná przeważenie grzechow
19:
położjć mieli. Y rzecże ieden: nie máſz nic/ iedno chleb co dziś trzeći dzień dał/ y to nie
20:
brey woli. y włożą go ná wagę. Obacżą iſz máło ważył/ á druga ſtroná gdzie
21:
grzechy były/ ruſzyć ſię nie mogłá. Y obrocą ſię do onego Mytniká mowiąc: Idz=
22:
że á dokładay do tey wagi: ieſli omieſzkaſz/ porwą ćię ći murzynowie. Y ocknie
23:
ſię/ przydzie k ſobie. vważa widzenie ono y rzecże: Pátrz iákom widział wſzytki grze
24:
chy moie ná kupie. A iáka moc ieſt iáłmużny/ ták dáney iżem nie zginął. Coſz
25:
gdy ią kto z dobrym ſercem/ y ochotnie cżyni/ iákie miłośierdzie v Bogá y lekár=
26:
ſtwo grzechom ſwoim naydzie? Y był zniego potym wielki iáłmużnik/ tak iſz wſzyt=
27:
kiey maiętnośći ſwey nie żáłował dla Páná Bogá/ nákoniec y ſamego śiebie.
Moc iáłmużny iáko wielká.

28:
Raz mu ſię tráfił ieden ktory wſzytkę ſwoię máiętność potopem ná morzu ſtráćił/
29:
ná poły nági. Y ziąwſzy z śiebie drogą ſzátę ſwoię/ dał mu ią. On w niey chodzić
30:
niechćiał/ iſz byłá barzo koſztowna/ ále ią przedał. Cżego dowiedziawſzy ſię Piotr
31:
fráſował ſię o to: iſz przy vbogim pámiątká miłośierdzia iego nie zoſtáłá. Ale
32:
przezſen/ wielką odnioſł poćiechę: Vkazał mu ſię mąż dziwny/ y iáśnieyſzy niſzli
33:
ſłońce/ ktory go ſpytał: Cżemu ſię Pietrze fráſuieſz? A on iákoby go znał/ rze=
34:
cże: Iſz Pánie gdy to dáiem vbogim/ co mamy od ćiebie/ oni tego vżywáć niech=
35:
cą: y to zmawiáiąc/ pozna ná im ſzátę onę/ ktorą dał vbogiemu. Y rzecże muPan. A znaſz tę ſzátę? Rzecże/ znam. odpowie: Otoſz widziſz mnieś ią dał/ y ia
36:
w niey chodzę. Y ocknąwſzy ſię pomyſli ſobie mowiąc: Chwałá Bogu. Ieſliſz Chry
37:
ſtus ſam Pan moy/ ieden ieſt z niedoſtátecżnych y vbogich: nie przeſtánę dáwáć aſz
38:
teſz ſam zoſtanę vbogim/ y iednjm z onych namnieyſzych.
Szátą vbogiemu dáną Chryſtus ſię ſam pokrył.
Y wołał ſprawce domu
39:
ſwego ktory był v niego za niewolniká kupiony/ ná imię Zoilus. y rzecże mu: Mam
40:
ći ſię zwierzyć iedney bárzo táiemney rzecży/ ktorey ieſli nie zámilcżyſz/ ábo nie vcży
41:
niſz/ przedamćię w dáleką ſtronę/ iákim złym ludziom. Oto maſz pieniądze (y v=
42:
kazał mu ſummę niemałą złotá ná kupách) do tey ſummy mnie teſz ſamego práwi
43:
przyłożyſz. Bo chcę ábyś mię do Hieruzálem záwioſł/ y tám mię przedaſz ktore=
44:
mu Chrześćiáninowi/ y tymi pieniędzmi robić y zyſkowáć będzieſz. á cokolwiek ży
45:
ſzceſz/ wſzytko to ná vbogie y iáłmużny obroćiſz.
Dziwna ſzcżodrobliwość: ſam ſiebie na cżynienie iáłmużny przedał.

46:
Zádziwuie ſię rzecży oney Zoilus
47:
y długo ſię z tego wymawiał: aſz ná koniec gdy go Pan długo tym tresktał/
48:
przyzwoliwſzy: iáchał z Pánem ſwym do Hieruzálem: y tám go iednemu złotniko=
49:
wi przedał: bo ten Piotr vmiał teſz to rzemioſło dobrze. Y ſłużył Piotr onemu
50:
Pánu ſwemu bárzo wiernie/ y pożytecżnie: iáko ten ktory dla Chryſtuſa ſtáł ſię
51:
niewolnikiem. Y bacżył Pan on wielką cnotę iego/ á iſz znim máiętnośći mu co
52:
dzień więcey przybywáło: y chćiał go cżęſto wolnym vcżynić prze wielką cnote ie=
53:
go: ále on niechćiał. W oney ſłuſzbie pokazał teſz wielką ćierpliwość ſwoię Piotr:
54:
bo towárzyſzy iego/ widząc iſz náń Pan łáſkaw/ wielkie mu krziwdy/ obmowy/
55:
vrągánia cżynili/ y policżki cżęſte dawáli. ále ſię onym ćieſzył/ ktorego w Afryce
56:
w ſwey ſukni widział. Potym ſię tráfiło iſz z Afryki do Hieruzálem przyiecháli ie=

strona: 99

1:
go ſąsiedzi. á będąc złotnicy/ ſtánęli v złotniká onego: y przypátruiąc ſię Piotro
2:
wi/ poználi go y rzekli do goſpodarzá: Co to ieſt/ iſz ten vćiebie ſłuży/ ták zacny
3:
cżłek y Senator/ á práwie v nas doſtoynośćią pierwſzy/ Piotr Mytnik? O kto=
4:
rego ſię y ſam Ceſarz fráſuie/ iſz niewie gdzie ſię dział. Pobacży Piotr ktory ie do
5:
brze znał/ iſz otym ſzeptáć pocżynáią. A on porzućiwſzy miſę/ ktorą miał w ręku/
6:
bieżał do śieni do drzwi zámknionych: v ktorych odzwiernym ſtał głuch z przyro=
7:
dzenia/ ktory áni ſłyſzał/ áni mowił: Y rzecże mu: W imię Páná mego Iezuſa Chry
8:
ſtuſa/ ſłuchay mię głuchu/ á otworz.
Cudo ktore P. Bog vcżynił przez Piotrá mytniká.
A głuch wnetże przemowił: vcżynię iáko ka
9:
żeſz: y otworzył mu/ á on wyſzedł y ſkrył ſię. Wroći ſię do izby głuch/ iuſz mowią=
10:
cy y ſłyſzący. Y powie/ Piotr mię zlecżył: świátłość iákąś powiáda y ogień z vſt ie=
11:
go wychodził/ y ogárnął mię y nápráwił. Oni zdumiáni/ wybieżeli y ſzukáli go w=
12:
ſzędzie/ ále náleść niemogli. Bo táić ſię chćiał ten S. Piotr/ á ſamemu Bogu
13:
ſkrytośći ſwe záchowáć/ áby v ludzi ſławy nieziſkuiąc/ wſzytkę ſobie cáłą ná ſąd
14:
Boży záchował.
Tálili ſię z ſwemi dobremi vcżynkámi święći.

15:
Powiádał y drugą rzecż Ian S. Iáłmużnik/ ktorey ſam był świádom. Trá=
16:
fił ſię tu w mieśćie práwi niedawno/ ieden Mnich nie ſtáry chodząc z niewiáſtą
17:
teſz młodą. Powiedzą mi o nim/ á iáko ſię ztego ludzie gorſzą. kazałem go wziąć/
18:
y biczmi ſkáráć/ y dáć do więzienia oboie oſobnie.
Nie ſkwápiáć ſię ná poſądzánie bliżniego.
Wnocy przez ſen vkaże mi ſię
19:
Mnich zgrzbietem bárzo poránionym/ y zbitym/ mowiąc mi łágodnie: Co ſię zdá=
20:
dzą ty rány Oycże miły? Wierz mi żeś ſię teraz omylił/ iáko cżłowiek. Y ocu=
21:
ćiwſzy ſię poſłałem ſobie po onego Mnichá/ á on ledwie ſzedł prze one rány/ y przy=
22:
pátruiąc ſię twarzy/ poznam iſz mi ſię przez ſen vkazał: y ſpytam go/ ieſli go ták
23:
bárzo bito/ iákom przez ſen widział? y chcąc iego grzbiet oglądáć/ zákryćiem go ka
24:
zał prześćierádłem/ ktore iákoś ſię odchyliło/ iſz ták Pan Bog chćiał/ żem obacżył
25:
iego cżłonku niedoſtátek/ iſz go nic práwie niemiał. Y bárzom ſię záwſtydził ſwey
26:
omylnośći/ á iegom ſię cnoćie wielkiey zdziwował: y prośiłem áby mi przepuśćił on
27:
grzech/ w ktorym przez niewiádomość wpadł. vpomináiąc go iednák/ iſz niedo=
28:
brze cżynił/ będąc nieſtárym: iſz tákie ludziom pogorſzenie dawał/ wodząc z ſobą
29:
ták młodą białą głowę. A on ſię wymawiać pocżął mowiąc bárzo ſkromnie: Pá=
30:
nie moy Bog ći wie iſz nie ſkłámam. Gdym był w Gázie v grobu S. Cyrá y Ia=
31:
ná/ tá pánienká przypádnie mi do nog proſząc/ ábych ią wziął/ chcąc być Chrześći=
32:
ánką: bo byłá żydowká. Iam ſię bał Páná Bogá/ ktory kazał/ ábychmy na=
33:
mnieyſzym niegárdzili: wziąłem ią zá towárzyſzá w drogę/ zwłaſzćżá w tym moim
34:
ćiáłá niedoſtátku/ vpadku ſię z łáſki Bożey nieboiąc. y kazałem ią náucżyć y o=
35:
chrzćyć. Idę znią teraz w proſtoćie ſercá żebrząc á żywiąc ią/ żebych ią mogł dáć
36:
gdzie do klaſztorá pánieńſkiego. Gdym to vſłyſzał zdziwiłem ſię/ myſląc iáko
37:
Pan Bog ma wiele táiemnych świętych ſwoich/ o ktorych my nie wiemy.
Ma P. Bog wiele táiemnych sług ſwoich.
Y
38:
dawałem mu pieniędzy ále on ich niechćiał/ á mowił: zakonny cżłek/ ieſli wiárę ma
39:
pieniędzy mu nietrzebá: y pokłoniwſzy mi ſię poſzedł.
40:
Był ktemu Ian S. nád chorymi y vmieráiącymi miłośierny wielce: ſam im
41:
cżęſto ſłużąc y przy konániu ich ocży im záwierał: pomagáiąc im do dobrego koń=
42:
cá. Y gdy vmárli/ zá ich duſze Mſze miewał. Náucżał iſz S. ſłuſzbá tym ktorzy
43:
zeſzli z tego świátá/ wielce pomocna ieſt. Y powiádáł świeżą rzecż ktora ſię byłá w
44:
Cyprze niedawno ſtáłá.
45:
W Perſyey práwi/ był ieden więzień z Cypru/ o ktorym dano rodzicom iego
46:
ſpráwę niepewną/ iſz miał vmrzeć.
Mſza S. vmarłym pożytecżna.
Oni Mſze y pámiątki zá iego duſze cżynili/ z=
47:
właſzcżá trzy kroć ná rok. Po cżterzech lećiech z więzienia vćiekł on ſyn ich/ y wro
48:
ćił ſię do domu. Zwielkim go zdumienim oglądáli rodzicy/ mniemáiąc áby wſtał
49:
zmartwy: y powiedzą mu/ żeſmy zá twoię duſzę ná káżdy rok/ tych á tych dni/
50:
Mſze ſpráwowáli. A on ſobie wſpomniał/ iſz ty dni były/ ktorych/ powiáda/
51:
do mnie do ćiemnego więzienia przychodził mąſz iákiś zpochodnią. Y odpádáły o=
52:
kowy y pętá moie/ żem był iáko wolny/ y bárzo wielce poćieſzony.
Podobną rzecż tey Grzegorz S. Powiáda. Homil. 37.
A wine dni by=
53:
łem záſię iáko więzień: Náucżał w rozmowách ſwoich Swiętych duſzom pożyte=
54:
cżnych/ áby ſię ná żadnego poſądzánia (by dobrze iego zły vcżynek widzieli) nie vkwa
55:
piáli.
Nieſkwápiáć ſię ná potępiánie w grzechu bliżniego.
Y gdy ſię tráfiło iſz w Alexándryey/ ieden młodzieniec z Mniſzką do Kon=
56:
ſtántynopolá vćiekł/ wſzyſcy go potępiáli mowiąc: nie tylo dwie duſzy zábił/ ále y

strona: 100

1:
ták ſzkárádny przykład przed ocży ludzkie puśćił. A Ian S. mowił: á co wy wie=
2:
ćie ieſli do tego cżáſu iuſz z tego grzechu nie powſtał? A wy y Boże roſkazánie prze=
3:
ſtępuiećie táką obmową: bo mowi piſmo: nie ſądzćie przed cżáſem: y temu mło=
4:
dzieńcowi krzywdę cżynićie/ niewiedząc co ſię znim do tego cżáſu dzieie. Y po=
5:
wiádał im iednę hiſtoryą. W Tyrze zá iednym Mnichem gdy ſzedł przez vlicę zá=
6:
woła iedná wſzetecżnicá iáwna: Oycże wielebny/ zbaw mię iáko Chryſtus zbáwił
7:
nierządnicę. A on ná ludzie ſię y ná ludzkie ſpráwy nieoglądáiąc/ wziął ią zá
8:
rękę/ y ſzedł znią przez miáſto. á imię tey biáłey głowy/ było Porphirya/ ktora
9:
wſzytkim wmieśćie z ſwey wſzetecżnośći byłá znáioma.
Porphirya od nierządnego żyćia náwrocona.
Y idąc znią przez iedno
10:
miáſtecżko/ nápádli ná porzucone dziećiatko/ y nád nim zmiłowawſzy ſię Por=
11:
phirya/ wezmie ie y chowáłá iáko właſne. Potym Tyryicycy ktorzy widzieli one=
12:
go Mnichá z Porphiryą chodzącego/ gdy dziećię vniey vyrzeli/ domniemáli ſię iſz
13:
to był ſyn onego Mnichá/ y tym go więcey potępiáli/ mowiąc: Cudnego ſynacż=
14:
ká maſz ztym Mnichem/ y tráfił ſię nań bárzo. y oſławili to po wſzytkim mieśćie
15:
Tyrze. A on zakonnik Porphiryą wpráwił do Mniſzek/ y tám pokutę cżyniłá
16:
do śmierći/ y byłá názwána Pelágia. A gdy on Mnich z Bożego nátchnienia wi=
17:
dział/ iſz miał świát ten pożegnać/ przyzwawſzy oney niewiáſty/ kazał iey z ſobą
18:
dziećiątko ono wziąć: ktore iuſz śiedm lat miáło: y ſzedł znią do Tyru. Tám ná
19:
śmierć záchrzał/ y gdy go náwiedzáło wiele ludzi/ wniemáłym zgromádzeniu
20:
ich/ kazał ſobie węgla żarzyſtego przynieść: y włożywſzy ie ná ſuknią ſwoię/ trzy=
21:
mał długo mowiąc: Błogoſłáwiony Bog/ ktory krzak w ogniu nieſpalony zá=
22:
chował/ ten mi świádkiem ieſt/ iſz iáko tę ſuknią moię od ſpalenia ogniá tego
23:
broni/ ták mnie cżyſtym od tey niewiáſty záchował.
Podeyrzány v ludzi cudem ſię ocżyśćił.
To ſłyſząc y widząc wſzyſcy
24:
ſię zdumieli/ y chwalili Páná Bogá mowiąc: iſz wiele ma táiemnych świetych ſwo
25:
ich. A on zakonnik duſzę P. Bogu oddał. To przekładáiąc Ian S. mowił: rádzę
26:
niech nikt prętki do poſądzenia niebędzie/ nie tylo gdzie o pewney rzecży niewie=
27:
my: ále y wtym ná co ſami pátrzemy: Bo grzech iáwny widzim/ ále pokáiá=
28:
nia grzeſzącego y prętkiey odmiány ktorą mu Pán Bog dáć może ná ſercu iego/ wi=
29:
dzieć niemożem. Piſze tenże Leoncyus: gdy ſłyſzał o kim Ian S. iſz był do cżynie=
30:
nia iáłmużny ſkłonnym/ odwiodwſzy go ná ſtronę pytał z weſelim: iákoś ſię ſtał
31:
ták miłośiernym/ cży ſprzyrodzenia/ cżyli ſam ſię z ſobą biedząc? y tráfił ná iedne=
32:
go kupcá/ ktory mu ták o ſobie powiedział:
Iáko ſię ieden ſkąpy wpráwił w iáłmużny cżynienie.
Byłem pierwey Oycże wielebny/ bár=
33:
zo niemiłośiernym y okrutnjm: y wpadłem w wielki vtrátj máiętnośći moiej/ w=
34:
ktorych myſliłem ſobie: Bych ia był iáłmużnikiem/ nigdy by mię Bog nieopuśćił.
35:
y poſtánowiłem ná ſercu/ dáć co dzień pięć pieniędzy/ dla Páná Bogá: Gdym to
36:
cżynić pocżął: bárzo mię do tego odwodził duſzny nieprzyiaćiel/ mowiąc: Mogł
37:
by zá ty pięć pieniędzy łáżnią odpráwić: y dałem ſię zwieść/ że
38:
mi ſię zdáło/ iákobych zgęby dziećiom moim żywnośći potrzebney vwłocżył/ żem
39:
przeſtał dawáć. A bacżąc iſz mię ono łákomſtwo zwyćięża: rzekłem do ſługi y piſa=
40:
rzá mego. Proſzęćię/ co dzień vkradni vmnie pięć pieniędzy/ żebych o tym niewie=
41:
dział/ á day ie vbogim. A on bárzo dobrze cżyniąc/ iuſz nie pieniędzmy/ ále groſz=
42:
mi vkradał y dawał vbogim. A gdy bacżył iſz nam P. Bog dobrá przjmnaża/ po=
43:
cżął y tálermi dawáć y zbożem. Ia ſię potjm dziwuiąc ręce y błogoſłáwieńſtwu Bo
44:
żemu/ rzekę do niego: záprawdę wiele nam pomagáią ony pięć pieniędzy/ ktorem=
45:
ći vkradáć z máiętnośći mey y dáwáć vbogim roſkazał: chcę ábyś ná potym dawał
46:
dzieśięć. Tedy ſię rośmiawſzy ſługá moy rzecże: Idz á proś Páná Bogá zá kradzieſz
47:
moię. Gdybych ia był ták niekradł/ dziśbyſmy nie mieli co ieść. Ieſli ktory zło=
48:
dziey ieſt ſpráwiedliwy/ iam ieſt: Bom nie tylo pieniędzmi/ ále y groſzmi y złotymi
49:
wiele z twey máiętnośći iáłmużny dał. Y ták mię wiárá tego ſługi mego náucży=
50:
łá/ iſz dziś bárzo rad iáłmużnę dáię.
51:
Poty ſą przykłády z żywotá Ianá S. Iáłmużniká od zacnych y wielkich ludzi
52:
wypiſane. A máiąc około tegoſz miłośierdzia y iáłmuzny/ drugie z innych tákże
53:
zacnych Doktorow/ ku zbudowániu duſz wiernych/ poniewaſz ſię tu y mieyſce trá=
54:
fiło/ położyć ie chcę.
Homilia 39. in Ewángelia.

55:
Piſze Grzegorz wielki papieſz w kazániu ſwym do ludzi Homilia 39. Iſz/ po=
56:
wiáda/ ku miłośći Bożey y bliżniego/ więcey pod cżás przykłády ſłuchácże pobu=

strona: 101

1:
dzáią/ á niſzli ſłowá: powiem tu cudo/ ktore Syn moy tutecżny Epiphánius
2:
Dyakon z Iſauryey/ cżęſto powiáda/ że ſię w Likaoniey w iego ſąśieſtwie ſtało.
Przykłády wiecey pobudzáią niſzli słowá.

3:
Był/ powiáda/ ieden zakonnik bárzo vcżćiwy ná imię Mártyrius/ ktory idąc z
4:
klaſztoru ſwego do drugiego/ ná drodze nálaſł trędowátego cżłeká/ ſrodze rány
5:
wielkimi y oną plugáwą niemocą zemdlonego. ktory idąc vſtał/ y dáley iść nie=
6:
mogł. powiádáiąc iſz tám ná drodze goſpodę miał/ ktorędy teſz on iść miał: A on ſię
7:
nád nim zmiłowawſzy/ płaſzcż ſwoj ná ziemi roſpoſtárł/ y vwinąwſzj onego trędowá=
8:
tego/ nioſł go do klaſztorá. Gdy iuſz był bliſko drzwi/ záwołał ſtárſzy onego klaſztoru:
9:
otworzćie rychło Mártyryus nam Páná nieśie.
Mártyryus Chryſtuſa w osobie trędowátego nośił.
A gdy Mártynius wdrzwi wcho=
10:
dzić miał/ on wrzecży trędowáty z ſkocżył z ſzyie iego / y ták ſię dał widzieć/ iſz poznáć
11:
mogł że to był odkupićiel rodzáiu ludzkiego/ Bog y cżłowiek Chryſtus Iezus/ ktory
12:
w niebo wſtąpował w ocżách onego Mártyriuſa mowiąc: Nie wſtydziłeś ſię mnie
13:
ná ziemi/ niezáwſtjdzę ſię ćiebie ná niebie. ſkoro wſzedł w klaſztor rzecże mu ſtárſzy:
14:
A gdzieſz ieſt ten coś go nioſł? odpowie. Bych był wiedział kto to był/ vpadł bych
15:
był do nog iego. Tedy powiádał iáko nioſąc go żadnego ćiężaru nie cżuł. A to nie
16:
dziwno. A iáko miał ćięſzkość vcżuć/ nioſąc tego co go nośił? Poty S. Grze=
17:
gorz.
18:
Drugi Grzegorz Biſkup Turońſki nápiſał/ iſz po Iuſtynie Ceſarzu ktory był od
19:
rozumv odſzedł/ ágdy ſamá Zophia Auguſtá Pańſtwo ſpráwowáłá: Tyberius Ceſarz
20:
obran od ludu ná Pſńſtwo wſtąpił. ktorj był mądrj y mężny/ ále nádewſzytko wiel
21:
ki iáłmużnik y obrońcá vbogich.
Hiſtoria Francorum lib. 5. cap. 19. Tyberyus Ceſarz wielki Iáłmużnik.
Gdy wiele rozdawał/ oná Zophia karáłá go mo
22:
wiąc: iużeś Kzecżpoſpolitą zvbożył/ com ia zá ták lat wiele zbierałá/ toś ty w=
23:
krotkim cżáśie roſproſzył. A on mowił. Nie zvbożeie ſkarb náſz nigdy/ gdy vbo=
24:
dzy z niego iáłmużnę/ á poimowáni wykupowáni będą.
Matt. 6.
Wielki to ſkarb o kto
25:
rym ſam Pan mowi: kłádzćie ſobie ſkarb w niebie/ gdzie áni rdzá áni mol niepſuie/
26:
áni złodzieie vkrádną. A ták to co Bog dał zbieraymy przez vbogie wniebie/ á
27:
Pan Bog ná onym świećie przymnoży nam wſzytkiego. A iſz był dobry Chrześći=
28:
ánin/ á vbogim dawáć nieprzeſtawał: Pan Bog mu teſz tym więcey przyſparzał.
29:
Cżáſu iednego chcodząc po ieiákiey ſali: vyrzał ná ziemi kámień ná ktorym był
30:
krzyſz święty wyryty: y rzecże: Twoy Páni krzyż ná cżołá náſze y ná pierśi kłá=
31:
dziem/ á oto deptáć po nim mamy? y kazał wnet on kámień podnieść. Naydą
32:
tákiſz drugi ſkrzyżem pod onym: y ten kazał wyiąć.
Tyberyuſowi vcżćiwość krzyżá S. y iáłmużny Pan Bog oddawał.
Naydą y trzeći tákiſz: y
33:
tego dobyć kazał. Alić pod trzećim wielki ſkarb náleziono: więcey niſz tyśiąc ka=
34:
mieni złotá. Tedy ieſzcże więtſzym był iáłmużnikiem/ á Pan Bog mu wſzytkiego
35:
pomnażał/ pátrząc ná dobre ſerce iego. Y drugi mu ieſzcże ſkarb poſłał. Narſes
36:
nieiáki/ Kśiążę włoſkie zákopał był wielkie ſkárbj/ w złoćie y ſrebrze/ y pozábijawſzy
37:
ſługi/ ktorzy iy ſkładáli ná ono mieyſce: iednemu ſię tylo ſtáremu oney táiemnice
38:
zwierzył. ſam vmárł. ſtárzec on pozoſtáły/ widząc hoyne iáłmużny Tyberyuſzá Ce
39:
ſarzá/ ſzedł do niego/ y on mu ſkárb vkazał/ z ſktorego bogátym zoſtawſzy ieſzcże
40:
więtſze dla Bogá iáłmużny cżynił. Zophronius/ ktorego wſpomina Dámáſcenus lib. 1. de Imáginibus/ y Sy=
41:
nod wtory Niceńſki/ Actione 4. ten táką ktemuſz Hiſtoryą nápiſał.
In Prato Spirituali cap. 185.

42:
Gdyś my by
43:
li w Samie/ powiáda/ oná zacna y wielka vbogich miłośnic a Márya Mátká
44:
Páwłá Kándidatá/ ták nam powiádáłá. iſz w Niśibie (w Ormiáńſkiey ziemi) byłá
45:
idená Chrześćiáńſka niewiáſtá/ máiąc mężá pogániná. Oboie byli vbodzy/ mieli
46:
tylo pięćdzieśiąt groſzy. Y rzecże on pogánin mąż żenie ſwey: Daymy ty pienią=
47:
dze ná lichwę/ ábyſmy z nich pożytek mieli. Bo ie prętko ziemy. A oná rzecże/
48:
ieſli lichwić mamy/ daymy ie ná lichwę Bogu Chrześćiáńſkiemu/ on nam da
49:
wielki zyſk/ y ſummę głowną wroći wdwoy naſob. odpowie. A gdzie ten Bog
50:
ieſt? Rzecże/ podz á vkażęć go.
Ná lichwę Pánu Bogu dáwáć.
Y prowádziłá go do kośćiołá: y vkázuiąc mu vbo=
51:
gie rzekłá: przez ty/ Bog Chrześćiáńſki te pieniądze wezmie/ day ie w ręce tych.
52:
A on z ochotą dał. A gdy po trzech mieśiącách pocżnie im nędzá doymowáć: rze=
53:
cże pogánin on żenie. Niewidzę śioſtro áby nam co dawał ten Bog Chrześćiáń=
54:
ſki: á iuſz zle o nas/ niemáſz ſię cżym żywić. A oná rzecże: Dać/ nieboięſię da: idz ie=
55:
dno tam ná ono mieyſce/ gdzieś ony pieniądze dał. Y ſzedł do kośćiołá/ nie ná=
56:
laſł tego ktoby mu co dał/ iedno ony vbogie. Y weyrzawſzy ná ieden kámięń/ vy=

strona: 102

1:
rzał ieden groſz/ rownie táki iákie ony były ktore vbogim dał. Y wziąwſzy ſzedł do
2:
żony: Nicem/ powiáda/ niewygrał/ tylom groſz ten nálaſł. A oná dziw=
3:
na niewiáſtá y Bogu dufaiąca rzecże: otoſz to iuſz Bogći dał Chrześćiáń=
4:
ſki/ hoynać ieſt y wſzechmocna ręká iego/ idzże á kup zá to co ieść/ á potym
5:
onże nas opátrowáć będzie: Nieboyże ſię. Y kupił chlebá/ winá/ y rybę ie=
6:
dnę/ ktorą żoná ſpráwuiąc/ nalázłá w niey piękny kámień.
Iáłmużnicy drogi kámień w rybie nálezli.
A rozumieiąc iſz
7:
coś drogiego/ poſłáłá znim mężá do kupcá/ ktory ſię tym báwił/ áby go przedał:
8:
nie niewiedząc o drogośći onego kámienia. Y ſpyta gu kupiec/ co chceſz zań? Rze=
9:
cże: day co chceſz. A mniemáiąc kupiec/ ktory znał/ iſz kámień był koſztowny/ żeby
10:
zniego żártował: podał mu dzieśięć złotych. A on milcży/ niemowi nic: á ku=
11:
piec boiąc ſię/ áby dobrego tárgu nie ſtrácił: podał mu dwádzieśćiá y trzydzieśći/
12:
aſz do piąćidzieśiąt złotych doſzedł. On ſię dopiero obacżył/ tárgował ſię/ y prze=
13:
dał kámień on zá trzyſtá złtych/ y nioſł do żony pieniądze zrádośćią. A oná
14:
mniemáłá áby go za kilá groſzy przedał. Gdy vyrzy wielką ſummę pieniędzy: po=
15:
cżnie Bogá wſzechmogącego chwalić/ á mężowi mowić: Widziſz iaki to ieſt Bog
16:
Chrześćiáńſki/ iáko dobry/ iáko wdzięcżny y bogáty. A on miłośćią ſię Boża zá
17:
palił/ y zoſtał wiernym Chrześćiáninem/ zá łáſką Boſką y mądrośćią á bo=
18:
goboynośćią onego miłego towárzyſzá żony ſwey. Tenże Zophronius cáp. 195.
19:
táką teſz Hiſtorią nápiſał/ wziętą od Leoncyuſzá Apámeeńſkiego cżłeká nabożne=
20:
go y prawdziwego. Zá cżáſu Theophilá Pátryárchy Alexándryiſkiego/ w Cyrenie
21:
był Biſkup Syneſius Philozoph. ktory máiąc dawnego thowárzyſzá w náuce Phi
22:
lozophiey/ Ewágryuſzá Philozophá/ ieſzcże pogáńſkiemi ćiemnośćiámi ogárnio=
23:
nego/ bárzo ſię pilnie o iego náwrocenie ſtárał/ z oney ſtárey miłośći ktorą miał
24:
ku niemu. Był mu bárzo w tym twárdy/ y nievżyty: wſzákże ſię on nigdy nie w
25:
ſteſknił ná iego vpominániu/ náucżániu/ y wywodách rozmáitych: áby w Chry=
26:
ſtuſa vwierzył.
Miłość wpozyſkániu zbáwienia towárzyſkiego.
A miedzy innymi ártykuły/ ktore mu ſię w wierze náſzey zdáły nie=
27:
podobne: śmiáł ſię bárzo z tego/ iſz my wierzym koniec świátá przyſzły/ y ćiał zmár=
28:
twychwſtánie/ y zapłátę złego y dobrego po śmierći. Co to powiádał zá báśni ſą?
29:
rozday máiętność vbogim/ wezmieſz w niebie nagrodę: kto roſpraſza ná nędznych
30:
wſpomożenie/ ſkárbi ſobie wniebie/ y lichwi Bogu: ieſli to nieieſt iáwne oſzuká=
31:
nie? Lecż Biſkup on nieprzeſtawał wywodzić wſzytkiego/ iſz nic w wierze náſzey
32:
fałſzywego áni prawdzie przeciwnego niemáſz: ták iſz mu Pan Bog poſzcżęśćił/
33:
y oney iego vprzeymey ku towárzyſzowi miłośći błogoſłáwił: iſz wżdy przjwieść ſię do
34:
wiáry dał/ y że wſzytkim ſię domem ſwoim/ dziećmi/ y cżeladką/ ochrzćił. Skoro po
35:
chrzćie dał Biſkupowi trzy kámienie złotá/ ná iáłmużny/ mowiąc: wezmi to zło=
36:
to/ á rozday vbogim/ á day mi ná ſię zapis ręką twoią/ iſz mi to Chryſtus ná
37:
przyſzłym wieku wroćić y nágrodzić ma. Vcżynił to rad Biſkup. W kilá lat v=
38:
mieráiąc on Ewágrius/ roſkazał ſynom ſwym/ áby mu on zapis y Cyrográf
39:
Biſkupi/ w ręce dáli/ y znim go pogrzebli. Y ták vcżynili. Trzećiego dniá po pogrze=
40:
bie/ vkazał ſię Biſkupowi we śnie mowiąc: Idz do grobu mego/ á wezmi ſwoy
41:
Cjrográf: bo mi ſię iuſz doſjć ſtáło: y iużemćię ná nim kwitował ręką moią właſną.
42:
A Biſkup niewiedział áby go z onym zapiſem pogrzebli. A dowiedziawſzy ſię od
43:
ſynow iſz mu liſt on dáli w rękę/ y znim go do grobu włożyli: zebrawſzy kápłany y lu
44:
dzi pierwſze z miáſtá/ otworzył grob: y nálaſł w iego ręku on ſwoy zapis/ ná kto=
45:
rym iuſz było świeże piſmo ręką onego vmárłego piſane wty ſłowá: Ia Ewá=
46:
gryus Philozoph/ ćiebie przenaświętſzy Biſkupie Syneſyuśie pozdrawiam: Zápłá
47:
con mi ieſt dług/ ktory ieſt nátym liśćie/ twoią ręką nápiſany: y ſtáło mi ſię zań
48:
doſyć/ zá ono złoto ktore ia przez ćię dał Chryſtuſowi/ Bogu y zbáwićielowi ná=
49:
ſzemu.
Wyznánie vmárłego iſz mu ſię zá iáłmużny doſyć ſtáło.
To ſłyſząc ludzie przytomni krziknęli: Kierye eleyſon chwałá Bogu/ ktory
50:
tákie cudá cżyni/ á ták obietnic ſwoich viſzcżenie y pewność ſługom ſwoim obiá=
51:
wia. Powiádał ten Leoncyus/ iſz on zapiſz w Cyrenie w kośćiele chowáią/ y mie=
52:
dzy innymi ſkárby Biſkupom go ku ſtraży iednemu po drugim podáią.
In prato ſpirituali.

53:
Tenże ieſzcże Zophronius cap. 201. táką powieść piſanim zoſtawił. Gdym był
54:
powiáda w Cárogrodzie/ w dałem ſię z iednym zacnym cżłekiem około rzecży du
55:
chownych w rozmowę/ y rzekłem: Ci ktorzy dobrze świeckimi dobry ſzáfuią/ łá=
56:
cno niebieſkich doſtáią. A on odpowie. Dobrześ rzekł Oycże. Błogoſłáwiony to/

strona: 103

1:
ktory nádzieie ſwoie w Bogu pokłada/ y iemv ſię wſzyśćiek zleca. Iam ieſt powiá=
2:
da/ ſyn iednego zacnego y ſławnego męża. Ktory wielkim był iáłmużnikiem/ y
3:
wiele vbogim dobrze cżynił. Iednego dniá przyzwał mię/ y vkazał mi pieniądże
4:
wſzytki ktore miał/ mowiąc: Synu co woliſz? chceſzli ábych ći zoſtáwił ty pienią=
5:
dze/ cżyli ábych ći zoſtáwił Chryſtuſa/ y iemu ćię dał w opiekę? Iám rzekł: wolę
6:
Chryſtuſa: bo tu wſzytkie rzecży ſą mijáiące: dziś ſą á iutro ich niemáſz: á Chryſtus
7:
ná wieki trwa.
Oćiec rozdáiąc vbogim máiętność Synowi Chryſtuſa zoſtáwuie.
Co gdy odemnie vſłyſzał: dopieroſz hoynieyſzą ręką rozdáwáć po=
8:
cżął: iſz mi bárzo máło po iego śmierći zoſtáło. A ia w vboſtwie zoſtáiąc/ y poni=
9:
żony będąc/ wſzytkem nádzieię w Chryſtuśie pokładał/ ktoremu mię miły Ociec
10:
odlećił. Był teſz tu drugi bogáty y przednieyſzy cżłek/ ktory miał żonę bogoboy=
11:
ną/ á iednę corkę znią. Tá żoná iego mowiłá mu cżęſto: widziſz iſz iednę corecżkę
12:
mawá: wiele dobrego dał nam Pan Bog/ á cżegoſz iey więcey trzebá? Ieſli ią da
13:
my zá iákiego bogátego y zacnego/ á złych obycżáiow cżłeká: vdręcży nam cor=
14:
kę náſzę/ y ſámi zobu poćiechy mieć niebędziem: daymy ią zá iákiego podłego/ á
15:
Bogá ſię boiącego/ ktoryby ią wedle Bogá miłował y chował: Rzecże mąż iey:
16:
Dobrze mowiſz: idz do kośćiołá/ á modl ſię Pánu Bogu pilnie/ y śiedząc pátrz
17:
tám kto pierwey w kośćioł wnidzie/ y rozumiey iſz nam tego Bog zeſłał/ zá oblu=
18:
bieńcá corce náſzey. Y ták vcżyniłá: á iam wten cżás wſzedł/ wedle zwycżáiu me=
19:
go. Przyzwáłá mię tedy oná biała głowá/ y pytáłá ſkąd bych był? Powiedziałem
20:
iżem ieſt z miáſtá tego/ ſyn tákiego á tákiego. ſpyta/ onegoliś ty ſyn Iáłmużniká?
21:
odpowiem tego. Spyta/ maſz żonę? odpowiem/ nie nam. Y powiedziałem iey
22:
iáko mię ociec moy zoſtáwił. A oná chwaląc Páná Bogá rzekłá: otoſz twoy opi
23:
kun Chryſtus/ dáięć żonę y pieniądze/ vżywayże oboygá zboiáznią Bożą. Y dáli
24:
mi corkę z wſzytkimi dobry ſwemi. A ia proſzę Bogá/ ábych ſpraw oyca me
25:
go náſládował/ aſz do końcá.
Obrok duchowny.Pſalmo. 36.4. Reg. 4.

26:
TAk ſię ſpełniło co piſmo mowi: niewidziałem cżłeká ſpráwiedliwego opuſzcżonego/ á
27:
ni naśienia iego żebrzącego chlebá/ iśći ſię Pan Bog w obietnicách ſwoich. Y w pi=
28:
śmie świętym oná wdowá długámi mężá ſwego śćiśniona/ wołáłá zá Helizeuſzem pro
29:
rokiem: vmárł mi/ powiáda/ mąż moy/ sługá twoy/ o ktorym wieſz iſz ſię Páná Bo=
30:
gá bał: á mnie w tákim vboſtwie zoſtáwił/ iſz dwu ſynacżkow moich/ iedyną poćiechę moię/ y o
31:
ſtátni ſkarb moy/ pożycżálinikowi w niewolą dáć muſzę. Powiádáią niektorzy Doktorowie/
32:
iſz to byłá żoná Abdyaſzá tego/ ktory będąc ſprawcą domu Achábá Krolá/ cżáſu przenáſládo
33:
wánia/ gdy Iezábel zábijáłá Proroki Boże/ y cżáſu wielkiego głodu/ ſto kápłanow y ſług Bo
34:
żych żywił potáiemnie/ kryiąc ie od miecżá złey niewiáſty/ y broniąc ich od głodu.
3. Reg. 18.
Y ná to
35:
ſię ták zadłużył/ iſz w tym vboſtwie żonę y dzieći zoſtáwić muśiał. Tá tedy żoná iego/ vpomi
36:
náłá ſię práwá ſwego/ y teſtámentu v Páná Bogá przez Proroká/ iákoby mowiłá: Mąż
37:
moy innego mi opátrzenia z ſynacżkámi mymi niezoſtáwił/ iedno Páná Bogá y nádzieię w nim:
38:
Ktory obiecał dziatek sług ſwoich ktorzy dla niego máiętność tráćili/ nie opuſzcżáć.
Práwo v Bogá potomſtwá iáłmużnikow.
A ták
39:
przez ćię Proroku Boży tego ſię práwá y teſtámentu vpominam. A Prorok iey imienim Bo=
40:
żym błogosłáwił/ y wnet ią vbogáćił/ vcżyniwſzy iey z trochy oleiu ktora iey byłá zoſtáłá/ zrzo
41:
dło drogięy oliwy/ poty płynące/ poki iey nacżynia od wſzech ſąſiad pożycżalnych doſtawá=
42:
ło/ y viśćił ſię ná wdowie y dziatkách pobożne go mężá/ Pán Bog w słowie ſwoim. Nie mniey
43:
ſzy przykład iáłmużny/ y błogosłáwieńſtwá z niey/ ná oney drugiey wdowie bráć ſobie mo=
44:
żem: ktora cżáſu onegoſz głodu/ niemáiąc iedno garść mąki/ ná roſkazánie Boże/ dáłá zniey iáł
45:
mużnę Heliaſzowi.
3. Reg. 17.
Y ták ſię oną iáłmużną wzbogáćiłá/ iſz iáko z młyná/ z onego gárnká gdzie
46:
rę trochę miałá/ mąká ſię iey przez pułtrzećiá látá/ poki głod trwał/ ſypáłá. Maſz cny cżytel
47:
niku/ przykłádow doſyć/ y z piſmá y z żywotow S. pobudzayże ſię ku Iáłmużnie/ pewne y na=
48:
grody y zapłáty będąc y ná tym y ná onym świećie. A ſtrzeſz ſie ábyś temu co ſię tu z powa=
49:
żnych y świátu záleconych Doktorow przywiodło wiáry nie vwłocżył. Ale racżey mow. Day
50:
mnie Boże to vcżynić/ y táki ſobie ſkarb z iáłmużny y miłośierdzia zbieráć.

strona: 106


48:
Zywot S. Witaliſa Zakonniká/ piſány od Methá=
49:
phráſtá/ w żywoćie Ianá Iałmużniká. żył około
50:
roku Páńſkiego. 615.
Oſtátni dzień Stycżniá. Pozyſkanie wſzetecżnych niewiaſt Panu Bogu/ wziął ſobie zá pracą.

51:
Witalis w klaſztorze nieiakiego Serydoná/ na on cżás w=
52:
świątobliwośći żywotá ſławnego/ w cnotach doſkonáłych wychowá
53:
ny: gdy iuſz miał nád ſześćdzieśiąt lat/ wziął to przed ſię/ áby ofiárę
54:
Pánu Bogu znáwrocenia grzeſznych cżynił: á ſam śiebie v ludzi dla te=
55:
go końcá zelżył. Y ſzedwſzy do Alexándryey miáſtá wielkiego/ ſpiſał ſobie wſzyt=
56:
ki wſzetecżne niewiáſty/ w domach nieucżćiwych: y zá káżdą z nich/ ofiárę modlitwy
57:
ſwey gorącey ofiárował Panu Bogu. A robiąc dzień cáły/ zá dzienną pracą/ brał

strona: 107

1:
dwánaśćie pieniędzy: zá ieden kupował ſobie trochę grochu/ y wieczor iadł/ cá=
2:
ły dzień poſzcżąc á robiąc: á iedenaśćie pieniędzy ſzedwſzy wdom nierządny/ dawał
3:
iedney wſzetecżnicy mowiąc: Dziś przez tę noc ztobą będę: Y zámknąwſzy ſię znią
4:
w iey komorze: prośił iey áby ſię zá ony pieniądze nocy oney/ wcżyſtośći záchowá=
5:
łá. á ſam wlazwſzy w ieden kąt/ całą noc ręce podnoſząc/ modlił ſię y chwalił Pá=
6:
ná Bogá/ proſząc zá iey vpámiętánie/ y ku Pánu Bogu náwrocenie. Y cżynił to
7:
co dzień/ do inney á do inney chodząc/ á káżdey proſząc/ áby nikomu niepowiedáłá
8:
ſpraw iego.
Wielkie vmartwienie ná sławie/ á chęć do porátowánia zbáwienia ludzkiego.
Y poſzcżęśćił mu Pan Bog w oney tákiey poſłudze około Duſz/ krwią
9:
Chryſtuſową drogą kupionych: Bo wiele ſię ich náydowáło/ ktore iego ſię mo=
10:
dlitwy y cnoty wielkiey záwſtydziwſzy/ ſwoy niewſtyd/ y ſromotny żywot háńbiły:
11:
y porwawſzy ſię z łoſzká/ znim záraz pokęlkáły/ y modlitwę znim cżyniły/
12:
á náwrocenie práwe obiecowáły/ y obietnicom doſyć cżyniły. Przeſtawáły onego
13:
niepocżćiwego żywotá/ zá námową iego: iedny męże bráły: drugie ſię wklaſzto=
14:
rze ná pokutę zámykáły: drugie ná puſtynię vćiekáły: ábo więc wyrabiáiąc/ żywot
15:
pobożny wiodły.
Táienie świątobliwośći.
Wſzákże żadne onego Witaliſzá náucżyćielá ſwego/ y w Bogu
16:
Oycá/ światobliwośći oznaymić/ nikomu nieśmiáłá. Bo gdy ſię tego iedná wa=
17:
żyłá/ wnet od Cżártá opętana byłá: y ták iey przykłádem/ drugie ſię karały. Wie=
18:
le ſię tedy ludzi onym iego poſtępkiem wzgorſzyło: bo iuſz máło nie wſzyſcy o tym
19:
wiedzieli/ y iedni mu łáiáli/ drudzy náń plfáli/ drudzy go vpomináli/ mowiąc: by
20:
wżdy ſobie iednę znich wziął/ á co dzień do inney nie chodził. A on znośił wſzytko
21:
ſkromnie/ y wtym ſię kochał/ iſz ták o nim zle ludzie trzymáli. Drugdy mowił:
22:
Pátrzćie ſami ſiebie/ á mym ſpráwom dayćie pokoy: nie wam lidzbę cżynić będę/
23:
ále temu ktory świát wſzyćiek ſądzić będzie. Drudzy go do Pátryárchy Alexándryi=
24:
ſkiego/ to ieſt/ Ianá onego Iáłmużniká odnośili. Lecż on złego o nim mnimánia
25:
żadną miárą bráć niechćiał/ przeſtrzeżony z onego drugiego tákże Mnichá/ kto=
26:
rego był dał niewinnie bić. zwłaſzcżá iſz widział y latá iego/ y tákie poſty á pracą. Rádził/ áby ſię ná potępienie y poſądzánie nie ſkwápiáli/ zwłaſzcżá ná duchowne.
27:
Y przypominał im ſłowá Konſtántyná wielkiego: przed ktorem gdy ſię ná Zbo=
28:
rze Niceńſkim ieden Biſkup ná drugiego przez piſanie żáłował: wſzytki nápiſane
29:
ich grzechy/ ręką ſwoią popalił mowiąc: Bych Biſkupá ábo zakonniká/ cżyniące=
30:
go ſproſny vcżynek ocżymá ſwemá widział:
31:
ſam bych go ſwym płaſzcżem przykrył/
32:
áby nikt bácżyć iego grzechu niemogł: Bo wiedział iſz zá ich grzechy nie tylo ſię
33:
święty á cżći godny ſtan ich Kápłáńſki lży/ ále teſz inni się ku grzeſzeniu pobudzáią.
34:
A ták onych obmow Ian S. przypuſzcżáć do vſzu ſwoich niechćiał.
Konſtántego wielkiego o kápłáńſkich grzechach náuká.
A Witaliſz one
35:
go dziwnego około duſz/ z páſzcżęki Lwá piekielnego wyięćia/ nieprzeſtawał. Acż=
36:
kolwiek wielce ſię być dla tego wzgardzonym bacżył.
Policżek S. Witaliſzá.
Cżáſu iednego gdy wycho=
37:
dził zkomory iedney przednieyſzey y wtym niewſtydzie znácżnieyſzey wſzetecżnicy:
38:
ieden młodzieniec/ ktory do teyże/ ná pełnienie ſwey woley ſzedł/ wybił mu ćięſzki
39:
policżek mowiąc: Długoſz naśmiewco Chryſtuſow zle cżynić nieprzeſtánieſz? Ná
40:
to mu rzekł: Nędzniku/ tobie wybiją táki policżek/ iſz ſię ná twoie wołánie wſzyt=
41:
ká zbieży Alexándrya. po máłem cżáſie mąſz on święty Witaliſz zámknąwſzy ſię w=
42:
máłey celli ktorą był ſobie v brámy ſłonecżną názwáney zbudował/ z świátem ſię
43:
tym roztał.
Smierć ś. Witaliſzá.
Y ſkoro ſię tego dowiedziáły niewiáſty one/ ktorym był do náwroce=
44:
nia ich przycżyną: zbieżáły ſię do iego komorki płácżąc. Y ieſzcże ſię ztego ludzie więcey
45:
gorſzyli mowiąc: tákże ich wiele miał/ ten zdraycá Boży? Tym cżáſem do onego
46:
cżłeká ktory mu był wybił policżek/ przyſtąpił ieden cżarny ſproſny murzyn/ y wy=
47:
tnie mu ćięſzki policżek mowiąc: Ten policzek wezmi ktoryć poſłał Witaliſz Za=
48:
konnik. Y pocżnie go po ziemi ſzátan trząść/ y tárgáć/ y wnim wołáć/ aſz
49:
ſię wſzytko miáſto do niego zbieżało/ ták iáko był S. Witaliſz prorokował. Tedy
50:
on opętány podrápawſzy ſzáty ná ſobie/ gdy k ſobie przyſzedł bieżał do komorki o=
51:
ney gdyie vmárły leżał Witaliſz/ wołáiąc Zmiłuy ſię nádemną ſługo Boży Wita=
52:
liśie/ bom wielce przećiw Bogu y przećiw tobie zgrzeſzył.
Policżek Witaliſzow oddány.
Ná to pátrzáli wſzyſcy/
53:
y ſkoro przybieżał do oney komorki: wnet on Cżárt drapáiąc go y śćiſkáiąc wy=
54:
ſzedł.
Przycżyná Swiętych po ich śmierći.
Y widzieli wſzyſcy cud nád onym cżłekiem/ y pocżną lepiey rozumieć o ży=
55:
woćie S. Witaliſza. A wſzedwſzy do oney Celle iego/ vyrzą go ieſzcże ná kolánách
56:
po śmierći klęcżącego y ták okrzepłego/ á wręku iego kártę ſtymi ſłowy.
Kártá S. Witaliſzá około poſądzániá.
Mężo=
57:
wie Alexándryiſcy/ nie ſądzćie przed cżáſem áſz przyidzie ſam Pan. A on kto=

strona: 108

1:
ry był wybáwiony od Cżártá opowiádał grzech ſwoy przed wſzytkimi/ iáko mu był
2:
policżek wybił/ á iáko o oney przygodzie prorokował. Tedy one niewiáſty náwro=
3:
cone z świecámi Doktorá ſwego prowádziły: y nákład ná iego pogrzeb wielki vcży
4:
niły/ płácżąc náucżyćielá ſwego/ ktory ie ták dziwnym obycżáiem ſtáką vtrátą
5:
ſławy ſwey/ Pánu Bogu pozyſkawał. Powiádáiąc iſz ſię żadney znaś y ręką ni=
6:
gdy niedotknął/ áni przy boku kiedy ktorey znas legł. A ludzie ná nie nárzeká=
7:
li/ iſz tego táiły. Lecż ſię one ſpráwowáły/ mowiąc: zákazał nam ſrodże/ y
8:
iednę ktora go byłá wydawáć pocżęłá/ złym Cżártem pokarał. A ktory miał od
9:
Cżártá on policżek/ zakonnikiem zoſtał/ y do klaſztorá w ktorym ſię S. Witalis
10:
vchował ná wiecżną pokutę wſtąpił. Ian S. Pátryárchá gdy ſię gdy ſię tego dowiedział/
11:
wielce chwalił Páná Bogá/ iſz ſię vwieśc onym powieśćiom o nim niedał/ áni złego
12:
mniemánia do ſercá przypuśćił. Y wiele innjch z Alexándryiej żywotá ztego przykłá
13:
du popráwuiąc około obmowy y poſądzánia więtſzą przeſtrogę y pilność mieli.
Obrok Duchowny.

14:
WIelka to záprawdę y niewymowna cnotá/ tákie ná sławie y mnemániu ludzkim v=
15:
martwienie. Bo wiele ich y ná poły doſkonáłych/ ktorzy w tym ſię do końcá zwyćię=
16:
żyć nie mogą/ áby o ludzkie o ſobie dobrze rozumienie dbáć nieco niemieli. ále to ie
17:
ſzcże więtſza/ iſz ten cżłowiek S. ták grzeſznych krwią Bożą odkupionych/ zbáwie=
18:
nie dla cżći Chryſtuſowey/ zámiłował: iſz mu zniecżćią y wielką vtrátą sławy ſwey służył y
19:
pomoc chćiał. Niechay ia/ powiáda/ będę z háńbion/ tylo Chryſtus (ktorego pokarm ieſt
20:
náwrocenie grzeſznych) nákarmiony/ wsławion niech będzie.
Ioan. 4.
Co ſię wzgorſzenia dotycże: pra=
21:
wdá iſz dla bliżniego dobrą sławę/ á dla Bogą dobre ſumnienie/ záchowáć mamy: y obrá=
22:
żenie tákie złego przykłádu/ iáko kámień z drogi odmiátáć/ aby ſię bliżny nie potknął/ win=
23:
na rzecż ieſt/ y miłość bráterſka wyćiąga.
Matt. 18.
Wſzákże zle teſz na to vcżyć ludzie/ áby to ſą=
24:
dzili/ cżego ſię tylo domyſláią/ á ocżym pewnie niewiedzą. Iednák gdy by tego S. Wi=
25:
taliſzá náſládowáć kto chćiáł/ bez oſobney ſpráwy y náuki Duchá S. nie dobrze by
26:
cżynił. Bo by wiele ludzi wzgorſzył/ zwłaſzcżá te/ ktore Apoſtoł zowie
27:
mdłą bráćią/ á podobno by ich záśię nie nápráwił.
1. Corin. 8.
Wiedziáł S. Wita=
28:
lis Duchem Bożym/ iſz oni wzgorſzeni/ nápráwić ſię y zbudowáć po
29:
iego śmierći/ y światobliwośći żywotá iego odkryć ſię wſzyt=
30:
kim miałá. Iáko ſię to pokazáło. Bo nietylo ſię w onym
31:
omylnym poſądzániu ſwym vpámiętáli: ále ſię
32:
teſz y ná potym przeſtrzegli/ áby ſię ná
33:
tákie rozumienia o ludziech
34:
nieſkwapiali.
35:
Dokońcżenie Mieśiącá Stycżniá.
43:
Ná dzień Gromnic abo ocżyśćienia przenaświęt
44:
ſzey Matki Bożey kazanie krotkie.
Wtory dzień Lutego.

45:
OWo idzie w kośćioł ſwoy pánuiący Pan ktoregoś my ſzuka=
46:
li/ y Anioł Teſtámentu ktoregośmy prágnęli: ná iego przywitánie wy=
47:
nidzmy/ wierni ſynowie kośćielni/ y narodzie ná iego obietnicách fundo
48:
wány.
Málách. 3.
Bierzmy świece y pochodnie w rękách zápálone: á to co mamy
49:
wewnątrz ku vſpráwiedliwieniu/ wyznaymy zwierzchu ku zbáwieniu. Tákiemi
50:
ſię náyduymy ná ſercu/ iákiemi ſię być náwierzchu/ tą świecą pokázuiemy: to ieſt
51:
oświeconymi wiárą/ y goráiącymi miłośćią ku Bogu y Pánu náſzemu Iezuſowi.
Roman. 10.Swiece co znácżą.

52:
Duſzą y ćiáłem/ ſercem y zwierzchnym kośćielnym obrządkiem/ co y iákie ieſt to
53:
málucżkie pácholę/ ktore nam ná zbáwienie biała głowá w kośćioł dziś wnośi/ v=
54:
ważyć ſię godzi/ á ziego ſię przyiśćia bezmiernie ráduiąc/ pienie chwálebnego ſtár=
55:
cá Symeoná/ niechay zábrzmi w vśćiech náſzych. Boże abychmy z tego Pána
56:
przyśćia vcżuć z tym Prorokiem poćiechę táką mogli/ ktora by nam y nędze świá
57:
tá tego / y te ná koniec gorzką śmierć/ przyrodzeniu naſtráſzliwſzą/ ſłodką/ y w Pá=
58:
nu Bogu pożądáną/ vcżyniłá. Co nieśie błogoſłáwiona tá Mátká y dlá cżego
59:
zakon ten ocżyśćienia niewiaſt po porodzeniu/ y ofiárowánia ná ktory powinną
60:
nie ieſt/ ták pokornie pełni/ dobrze ſię przypátrzmy. Nieſie tego/ co ią nośi/
61:
karmi tego co ią karmi: málucżki ná ćiele/ ále w Boſtwie nieogárniony w iey ſię

strona: 112

1:
żywoćie zámknął/ ná iey ręku odpocżywa/ iey pierśi pożywa. O iákie to cudá dla
2:
zbáwienia náſzego vcżynione. ná ktore ſię y wſzyſcy wniebie Aniołowie zdumiewá=
3:
ią. Iako ćię wyſłowieć mam Mátko Páná mego/ ktoraś ták ieſt vczcżoná? Zna=
4:
my ćie błogoſłáwioną miedzy niewiáſtámi/ inákſzą nád inne/ ktore w kośćioł z=
5:
ſynmi pierworodnymi ná ocżyśćienie przyſzły.
Pokorá Pánny przecżyſtey.
Ty iako iedná znich miedzy nimi po
6:
korną ſtoiſz: miedzy niecżyſtymi/ iákobj niecżyſta: miedzy corkámi Iáwy/ iákobj zbo
7:
leśćią y pomazánim rodząca. Ale ocży wiárą oświecone ktoremiałymiał ten ſtárzec
8:
Symeon/ y ſerce duchem Bożym wzbudzone/ inákſzą ćię być zna. Tyś ieſt mie=
9:
dzy corkámi Hierozolimſkiemi iáko miedzy ćierznim lilia/ iáko pálmá miedzy drze
10:
wy/ y iáko ſłońce miedzy gwiazdámi. Tyś przeſzłá wſzytkie błogoſłáwiona mie=
11:
dzy niewiáſtámi: prze táki owoc żywotá twego : ktory rodząc dziewiſtwa nietráćiſz/ y
12:
przeklęctwá Iáwy mátki naſzey nieznaſz.
Máćierzinſtwo z dziewictwem w Pánnie zgodę nálázło.
Oboiá rzecż wtobie zgodę nálázłá/ kto=
13:
ra wżadney inney poſpołu ſtać niemogłá: to ieſt máćierzyńſtwo z pánieńſtwem.
14:
Płodne dziewictwo twoie y mátką ćię cżyni/ y pánieńſkiey cżyſtośći nietráći. Ty
15:
ſamá miedzy corkámi Syońſkimi/ iáko złoto miedzy kruſzcżámi świećiſz. Ná to=
16:
bie widziem/ dziwnie świetny á drogi v pierśi twoich záwieſzony kámień: to ieſt
17:
dziećiątko ktore ieſt Bogiem y Panem náſzym. Ná ręku twoim niebo/ á ná rámio
18:
nách twoich Bogá zaſtępow trzymaſz. Y patrzem ná ćię iáko náſtolicę rozumną
19:
Máietſtatu Bożego/ iześ wſzytká ieſt ſłońcem ogárniona. O iáko dziwna ieſteś
20:
w ocżách náſzych/ iżeś ty pánienko rodzićielá twego porodziłá/ ſwegoś żywotá dá=
21:
wcę żywiłá/ á rękomá twemi/ niebo y ziemię noſzącego/ powiłá. Znamy ćię Mát=
22:
ką bez ſkázy/ niewiáſtą nie niewieśćią/ rolą polną/ y niwę nieoráną/ ktoraś bez na
23:
śienia kwiát świátu wſzytkiemu woniáiący/ wypuśćiłá. Cżemuſz tedy zakonowi
24:
ná niewiáſty ſkáżone/ y nieczyſte dánemu/ ty Pánno bez ſkázy podlegaſz/ á ocży=
25:
śćienia y dni cżterdzieśći cżekaſz/ záwżdy cżyſta y nigdy niezmázána będąc?
Dlacżego dni ocżyścienia chowáłá Pánná.
Ro=
26:
zumiemy iſz dla tego: ábyś ſię być mátką tego pokazáłá/ ktory nieprzyſzedł zako=
27:
nu pſowáć/ ále wypełnić: á wypełniwſzy ten twárdy y ćieleſny á niepożytecżny/ in=
28:
ny nam lekcżeyſzy/ ſerdecżny/ y pożytecżnieyſzy poſtáwił. Pewnie y dla tego/ á=
29:
byſmy ſię grzeſzni bárzo y pomázáni/ przykłádu twego záwſtydzili: gdy ty pánno
30:
lekárſtwo bierzeſz/ á niemocy niemaſz: ocżyśćienia zakonnego prośiſz/ á zmázy ża
31:
dney nieznaſz: á my rány y ćięſzkie grzechow choroby máiąc/ do lekárſtwá ochotni
32:
nie ieſteśmy. y owſzem ie odwłocżem cżęſto/ y onych ſię głupie bárzo/ wſtydziem.
33:
Vkazáłáś nam niecżyſtym/ iáko ſię o ocżyśćieniu w kośćielnych Sákrámenćiech
34:
y ofiárách ſtáráć mamy: y przez S. modlitwę twoię/ do tego ſyná ktorego nośiſz:
35:
ktory głádzi grzechy świátá: ábychmy ná duchu y ná ćiele ocżyścieni/ godnemi
36:
ſię ſługámi iego ſtali/ y iemu ſię z duſzą y z ćiáłem ofiárowáli.
Cżemu Pánná Mátká Boża ofiárę y okup zá ſyná niosłá.
A to co zá ptaſzę=
37:
tá w ręku twoich Pánno? z parą Synogárlic ná ofiárę/ okupowáć miłego pierwo=
38:
rodnego Syná twego/ y żywność dáć kápłanom y ſługom kośćielnym/ idzieſz. Y
39:
to dziwna táiemnicá/ iáko Syn ten twoj okupu potrzebuie/ ktory nas ſam okupu
40:
ie? On iednorodny Oycu/ wniebie wſzyſtko ſtworzył/ y iego ieſt świát y niebo: y
41:
pierworodny wżywoćie twoim/ tą krwią/ ktorą z cżyſtego ćiáłá twego wziął/ od=
42:
kupić nas ma: á ty zań iako zá niewolniká/ y okupu potrzebuiącego/ táką ofiárę
43:
nieśieſz? Co to zá táiemnice? day nam zrozumieć ſkrzynio zakonu/ y ſtolico mądro
44:
śći Bożey/ á cżemu báránká wedle zakonu nie nieśieſz? Nie przeſtánie Bog ná
45:
tych Synogárlicách: y my z tákiey ofiáry v Bogá łáſki nie naydziem: y kośćioł
46:
ſię zták vbogich dárow niewzbogáći. Chce Bog báránká tego/ ktorego ták mi=
47:
le v pierśi nśiſz. áby był zá nas zákłoty. My potrzebuiem krwie iego/ bez ktorey
48:
wyniść z Egiptu/ y ziemie obiecáney doſtąpić niemożem/ y zgładzone złośći náſze
49:
nie będą/ y niebo ſię nam nieotworzy. Skárbu wielkiego kośćiołowi trzebá/ za=
50:
ſług y męki tego Synaczká twego/ z ktorego by ſyny ſwe wſzytki poświęćić/ y wie=
51:
rzące vbogacáć mogł/ aſz do końcá świátá. Przeto tymi Synogárdlicámi tego
52:
nieodpráwiſz Mátko niepokalána/ muśiſz tego/ ktorego teraz mile cáłuieſz y obłá
53:
piaſz/ pod krzyżem żáłośćią opłákáć. to kochánie twoie/ ktore v pierśi wiśi/ ná
54:
ſrogich gozdziách záwieſzone być ma: á temu ktoremu ták śćieleſz ty pieluſzki/ ło=
55:
żá krzyżowego będzie trzebá. Owo Symeon ná tákiey ofierze nie przeſtánie: ále
56:
o twoim miecżu opowiáda/ ktory duſzę twoię przeniknąć ma: gdy będzie ten mi=

strona: 113

1:
ły ſyn twoy iáko zá cel położony/ do ktorego złośći náſze ſtrzeláiąc/ ná nim vmo=
2:
rzone y zgładzone będą. Lecż podobno wtych Synogárdlicách/ żakonowi tylo
3:
doſyć cżyniſz/ poſłuſzeńſtwo twoie y pokorę pokázuieſz/ vboſtwo tu ná świećie Páná
4:
y Syná twego dáieſz znáć.
Zakonne doſyć cżynienie/ posłuſzeńſtwá y vboſtwá zálecánie.
Wiedziáłáś iſz ták będzie/ iſz na to przyſzedł wżywot
5:
twoy/ ten Syn twoy namilſzy/ áby ſię zá nas báránkiem ſtał Bożym/ y zábity był/
6:
y ná krzyżu ofiárowány. Ale cżekáć było trzebá/ áby doroſł/ ten ktory wzroſt y
7:
pomnożenie wſzytkiemu ſtworzeniu dáie/ á żeby nam pierwey zbáwienną náukę
8:
podał/ y rozśiał ſwoię S. Ewángelią/ y przykłády nam żywotá niebieſkiego zo=
9:
ſtáwił.
Głos Duchá S. do Symeoná.

10:
Tym cżáſem gdy Pánná z Synacżkiem/ y z oną ofiárą ku drzwiom ſię kośćielnym
11:
zdálekiey drogi/ przybliżáłá: Duch Boży ktory w Symeonie Proroku przebywał/
12:
záwołał nań: Co teraz Stárcże w domu cżyniſz? wynidz á podnieś zgrzybiáłe cżłon
13:
ki twoie: bieſz do Kośćiołá/ naydzieſz ocżekiwáną poćiechę/ ná ręku białey głowy:
14:
vyrziſz Meſyaſzá: oglądaſz Bogá w ćiele: á wezmieſz zapłátę ćierpliwośći/ wiáry/ y
15:
cżekania twego: y poznaſz iákoć ſię wierny Bog w obietnicách ſwych viśćił. On
16:
ná ten głos porwał ſię iáko młodzieniec/ á ná ony ſłowá ożył práwie duch ie=
17:
go/ y ćiáło láty zprochniáłe nową moc vcżuło. przybiezy do kośćiołá/ oświecone
18:
ocży iego miedzy ćierznim poznáią rożą/ miedzy rodzącemi y pierworodne ſyny no
19:
ſząćemi/ Pánnę bez ſkázy/ á ná ręku iey iednorodnego przed wieki z Bogá rodzo=
20:
nego Bogá: y przypadſzy do nog mátki oney/ wiárą y obycżáiem onych trzech kro
21:
low/ pokłon vcżyniwſzy y modłę/ wyznał Páná y zbáwićielá ſwego: á prze rádość
22:
wielką/ prágnął go teſz ſam ná ręku ſwoich nośić: y pokornie mátki oney cżyſtey
23:
prośił: áby mu ſię dáłá dotknąć zrzodłá żywotá. żeby iuſz nowego zakonu kápłáń=
24:
ſtwo zácżáł/ á piáſtunem był Bożym: y iuſz w ręku trzymaiąc/ nie krew bydlęcą/ á=
25:
le ono zbáwienie świátá/ y vbłagánie grzeſznych/ y báránká złośći głádzącego/ v
26:
kazał ſię zbogátym podárzem przed ocżymá Bogá ſwego: áby miał iuſz nie figury
27:
á práwie gołe ręce do ofiáry: ále pełne/ y bogáctwá wſzytkiego nieba nioſące.
Symeon piáſtun Boży/ ná wzor kápłanow zakonu nowego.
Pán=
28:
ná tedy śćiągnąwſzy cżyſte ręce ſwoie: podáłá Stárcowi kochánie ſwe. A on wzią=
29:
wſzy dziećiątko: iáko ſtáry orzeł odmłodnął w duchu/ y cżłonki iego dotykáiąc ſię
30:
żywotá dáiącego ćiáłá/ krzepić ſię pocżęły.
Symeon Lábędz biały napiękniey przed śmierćią śpiewáiący.
Tedy go rádość niewypowiedziána opá=
31:
nowáłá/ lepiey niſz prágnący ieleń v wody ochłodzonym ſię cżuł: y iáko by iuſz był
32:
do niebá przenieśiony/ ledwie ſię wćiele być pomniał: y długo ſię zdumiewáiąc/ á
33:
łzy bez miáry wylawſzy/ iákoby/ iáki biały łabędz gdy vmiera/ ſłodko bárzo y nád
34:
zwyćżáy ſpiewáć pocżął/ pieśń onę: Teras/ powiáda/ Pánie wypuść mię z ćiáłá
35:
tego wpokoiu: ktory mam/ ktory noſzę/ ktoregom docżekał wedle ſłowá
36:
twego. Oglądáły ty ocży moie rzecży dziwne/ nigdy nieſłychane/ áni ták dálece
37:
ſpodziewáne. oglądałem ćię Bogá mego w ćiele/ nieſtworzonego ſtworzonym/
38:
nieoglądánego widomym/ niećierpiętliwego ćierpiącym. oglądałem wielkość
39:
Boſką w máłośći/ świátłość nieprzyſtępną/ w obłoku ćiáłá śmiertelnego. Widzę
40:
to/ co wſzyſcj przedemną Prorocy y Krolowie/ widzieć chćięli/ á nie widzieli: ſzcżęſli
41:
wſzym nad Abráhámá/ y wſzytki Pátryárchi.
Luc. 10.
O iákoś mię vcżćił/ y ty látá moie vbło
42:
goſłáwił. Niewiem iákie tobie dzięki cżynić mam. Oto pátrzę náświátłość/ kto
43:
rą máią być wſzytki národy oświecone: pátrzę ná ſławę ludu y narodu ſpráwie=
44:
dliwego: ná kámień málucżki bez ręku vćioſany/ ktory ma vrość ná wielką go=
45:
rę y záſtąpić świát wſzyćiek. Ziśćiłeś ludu twemu obietnicę/ y mnie ſłudze twe=
46:
mu wypełniłeś ſpuſzcżone ſłowo twoie.
Daniel 2.
Nápełniłem ſię rádośći/ á cżegoſz inne=
47:
go prágnąć mam? Wypuść mię Pánie z ćiáłá tego/ wtym pokoiu/ ktory mam/
48:
ktory noſzę. Niechcę pátrzyć ná niewdzięcżność ludu mego/ ktory ſię tobie ſprze=
49:
ćiwiáć będzie. Niechay one głoſy w uſzy moie niewchodzą: godzien ieſt śmierći:
50:
wrádę mężoboycow niechay nie wchodzi duſzá moiá/ ktorzy wołáć będą: vkrzyżuy
51:
vkrzyżuy/ zá krolá go mieć niechcemy. Niech niepátrzę ná rány/ y ſromotną
52:
śmierć twoię/ y onych wielkich ſług y Prorokow y Krolow
53:
twoich/ ktorzy ćię miłowáli.
Symeon niechćiał cżekáć śmierći Chryſtuſowey.Záchár: 13.
Niech nie widzę ſmutku tey miłey mátki twoiey/ y
54:
ná miecż ſerce iey przenikáiący/ niech niepátrzą ocży moie: wypuść mię wpoko=
55:
iu: poſzli mię do otchłáni/ á ia onym oycom/ ktorzy ćię tám cżekaią/ ſzcżęſliwym
56:
poſłem zoſtánę: powiem im tę dawno ocżekiwáną nowinę/ iżem ia ćiebie Páná
mego


strona: 114

1:
mego / iuſz ná ręku mych nośił. Wolę ćię tám cżekáć miedzy ſpráwiedliwymi: niżli tu
2:
żjć miedzy niewdzięcżnjmi ktorzj krew twoię rozleią. Roſkáſz mi ábjch ten żjwot ná
3:
dzięki zá to cośmi vcżynił/ oddać tobie mogł.: ſwiátłość moiá/ poprowadz mię do
4:
odpocżjnienia ojcow moich. O wdzięcżna pieśni y ſłodkie pienie ſtraca te go / przj tak
5:
ſzcżęſliwym tego nędznegozywotá dokonániu. Wziął y od płći niewieśćiey ná tenże
6:
cżás Pan á zbáwićiel náſz wjznánie y świádectwo: od oney chwálebney y piſmem S.
7:
wſławioney wdowy/ Anny Prorokini/ ktorey cżyſtość y powśćiągliwość/ iáko y o
8:
ney Iudith/ Ewángelia chwali: y modlitwy vſtáwicżne y poſty/ y przebywánie w
9:
kośćiele do tego iey pomogłi : iſz nad inne poznáłá/ zbáwićielá y Bogá wćiele: y o
10:
nim powiádáłá wſzytkim ocżekiwáiącym oney poćiechy.
Anná wdowá chwálebna.
Lecż iſz żadnych ſłow iey
11:
nie nápiſał Ewángeliſtá/ dał znáć iſz to opowiádánie y ono wyznánie cżyniłá/
12:
nie ták dálece ſłowy y mowieniem (ktore niewieśćie w kośćiele/ wedle Apoſtołá/
13:
nieprzyſtoyne ieſt) iáko pokłonem/ płákániem/ y wielką rádośćią/ y modlitwą.
1. Timo. 2.Cżemu słowá Anńy nápiſane nie ſą/ ktorymi Páná wyznáłá.

14:
Lecż Symeoná Proroká ſłowá y kazanie opiſane ſą/ iako męſkiey płći: ktorey ten
15:
vrząd náuki y kazánia kośćielnego właſny ieſt/ tym/ ktorzy ná to od Bogá wſtęp=
16:
kiem kośćielnym wyſadzeni ſą.
17:
Ták oboiá płeć/ táką wiárą y ſzcżęśćiem wſwey ſtárośći y ná końcu ſwego wielku ob=
18:
dárzona/ wſzytkim nam pobudką zoſtáłá/ niewiáſtom y mężom/ ábyſmy ſię teſz do
19:
tákiego końcá y tákiey śmierći kwápili. Ktorą ábyſmy z tą świátłośćią/ z temi
20:
gromnicámi/ z tymi pochodniámi (to ieſt z tą wiárą y miłośćią/ gorącą ku Bo=
21:
gu/ ktorą ty świece znácżą/ mieć mogli) naprzod niedaymy w ſobie gáśić/ wiá
22:
ry S. powſzechney Kośćiołá Apoſtolſkiego Rzymſkiego/ tym ćiemnym kácer=
23:
ſtwom dzieśieyſzym. Ktore odeymuiąc nam Ceremonie zwierzchne/ odiąć chcą y
24:
cnoty wnętrzne: śmieiąc ſię z świec y obchodow náſzych/ wiárę znas w Chryſtu=
25:
ſa wyśmiać chcą.
Ceremonie zwierzchne ſą iáko kazanie y wáły/ duchownych w wierze S. ſkárbow.
Bo iáko bez náuki y kazánia wiárá być nie może/ á gdzie vſtá=
26:
ie kazánie/ oná teſz vſtawa: ták gdy zwierzchne Ceremonie y obrządki (ktore ſą
27:
iáko kazánia y wyznánia) vſtáną/ oſłábieie prętko wiárá náſzá. A iáko zá wáłem/
28:
zamek mocnie ſtoi: ták zá temi Ceremoniámi/ ktore ſą iáko wáły/ krzepcży ſię y v=
29:
mocniá wiárá náſzá. Gdzie by ten wał Szátan przekopał/ łácno by nam wiá=
30:
rę z ſercá wykradł: co ſię ná tych Heretykách pokazáło. Lekce ſobie świece y o=
31:
gień w kośćiele ważyli: ále do tego przyſzło/ iſz wiárę wſzytkę wnętrzną ſtráćili. Iſz
32:
dziś tákiemi zoſtáli ná ſercu iáko ſię pokazuią ná wierzchu: to ieſt ćiemnymi/ zágá
33:
ſzonemi/ zmiłośći ku Bogu y bliżniemu złupieni. Od świec/ od obrázow/
34:
od obrządkow innych/ do bluznienia Sákrámentow/ do pſowánia Boſtwá Chry
35:
ſtuſowego y do záprzenia Bogá w Troycy iedynego/ błędnicy nieſzcżęśliwi przyſzli.
36:
Lecż my wierni Kátholicy/ máiąc tákim wyznánim/ y kośćielnymi obrządki o=
37:
grodzoną y obmurowáną/ á nigdy kácerſtwem żadnym niedobytą wiárę/ miey=
38:
my y pobożność żywotá/ ná wzor tego Symeoná. ktory ſię ſpráwiedliwy bliżnie=
39:
mu/ á Bogoboyny w ſumnieniu záwżdy náydował: niechcąc nikogoſz krzywdzić/
40:
chodził w boiázni przed Bogiem. Toć ieſt/ iáko mowi Prorok/ cżego po tobie cżło=
41:
wiecże/ Bog prágnie: ábyś ſpráwiedliwość miłowáł y miłośierdzie/ á troſkliwie
42:
chodził z Bogiem ſowim/ żebyś go kiedy nierozgnięwał.
Miche. 6.
Iáko kto miedzy ſzydły y
43:
oſtrymi gozdzmi gołą nogą ſtąpa/ bezpiecżnośći niemáiąc/ oſtrożnie y zboiáznią
44:
nogę ſtáwi: ták wſzytki ſpráwy náſze być przed Bogiem máią. Poniewaſz gniew
45:
iego oſtre żelázo: á my mięſo y ćiáło przed ſrogośćią ſię iego y mocą niezoſtoim. A
46:
iáko Symeon ten ocżekiwał/ nie ſwey tylo/ ále poſpolitey kośćiołá wſzytkiego/ po=
47:
ćiechy/ daiąc po ſobie znáć/ iſz nie ták dobra ſwego woſobliwośći/ iáko cżći Bożej y pod
48:
wyſzeniá národu wiernych Bożych pragnął. Ták y my ktemu ſię ſpoſobiaymy/
49:
ábyſmy w poćiechach ktorych pragniem/ ſwego zápomináli/ á poſpolite wſzyckiey
50:
braćiey náſzey dobro miłowali.
Dobro poſpolite y Kośćielne miłowáć iáka ieſt wyſoka y Boſka cnotá.2. Eſdre. 2.
Bo tákie ſerce znáć/ iſz wielką miłośćią ku Bo=
51:
gu y bliżniemu nápełnione ieſt: gdyſz Pan Bog więcey ſławny ieſt/ gdy wſzyc=
52:
kim/ niſzli gdy iednemu/ dobrze cżyni. Toć ieſt oná Boſka cnotá/ powſzechna
53:
y poſpolitá dobroć/ ktora Bogu włáſná ieſt: y ktorey my teſz náſládować iáko Bo
54:
ży náſládownicy mamy. Táká byłá Boſká miłość wonym Neemiaſzu pod cżáſem
55:
Krola Artaxerxá/ ktory maiąc wielgą łáſkę y wielgi vrząd/ v Monárchy świátá
56:
wſzyckiego/ ſmutnem ſię y nędznem pokázował/ ná dobrem ſwym nieprzeſtaiąc/

strona: 115

1:
gdy ſię kośćiołowi Bożemu zle działo. Y gdy go Krol ſpytáł: Cżemuś ſmutny?
2:
A iáko/ od powie / ſmutny być niemam? mnie ſię vćiebie dobrze dzieie: ále miá
3:
ſto y miłá Oycżyzná moia/ y dom pogrzebu Oycow moich/ ſpuſtoſzał/ y brámy ie=
4:
go wypalone ſą. Tákiemże ku poſpolitemu dobru duchem wzruſzony był Zoro=
5:
babel: gdy zá mądrość iego Dariuſz/ Monárcha tákże światá wſzytkiego/ pier=
6:
wſze mu mieyſce po ſobie y ſwoie powinowáctwo y wielkie páńſtwa y dary dawał:
7:
on to ſobie zá zápłátę y náwiętſze páńſtwo y cżeść wziął mowiąc: O nic inego nie
8:
proſzę/ iedno oto: ábyś zbudował kośćioł Bogu w Hieruzalem/ y miáſto ſpuſtoſzo=
9:
ne náprawił/ á ſwoy teſz ſlub ktoriś Bogu vcżynił wypełnił. O pełne miłośći
10:
Bożey ſerce/ ktore wſzytkiego ſwego dobrego mienia odſtąpiło: á to poſpolite cżći
11:
Bożey y kośćiołá iego obráło. O gdzie dziś tácy ludzie ktorzyby z Dawidem wo=
12:
łali: Láſkę vcżyń Pánie Syonowy/ to ieſt kośćiołowy tewmu/ áby ſię zbudowáły
13:
mury Hieruzálem:
3. Eſdre. 4.Pſalm. 50.
áby pogáńſka y Turecka ręká/ Chrześćiáńſkich národow nie=
14:
przemogłá/ áby rozerwaniá kośćioł Boży nie miał/ kácerſtwa żeby vſtáły á wyſo=
15:
ko ſię cżeść twoia Boſka y Katholicka podnioſłá: áby Rzecż poſpolitá byłá wiel=
16:
ka/ mocná/ y ſłáwná. Teraz ták łakome/ ták śćiśnione ludzie ſrecá maią/ iſz
17:
nic inego niemiſlą/ iedno áby ſobie było/ áby ſię tylo znim ſamim dobrze działo.
18:
nic ná kośćielne dobre/ nic ná poſpolite niepomnią. O głupia ręko ktora nie=
19:
dbáſz tylo żeby ná palcách twoich drogie pierśćienie wyſiáły/ ktora ták mowiſz: Aco
20:
mnie do inych cżłonkow/ gdy ſię ia dobrze mam? Nie wieſz/ nędzny rozumie/
21:
gdy ćiáłu wſzytkiemu zle będzie/ iſz ty mdleć y zginąć y ty pierzśćienie porzućić mu=
22:
ſiſz? Cżekáymy y prágnimy poćiechy wſzytkiego Izraela/ á wniey náſzá ſię lepiey
23:
zamknie y zoſtoi. Iáko trochá wody ptętko vſchnie y zginie: ále gdy ſię wrzekę ábo
24:
w morze wleie/ iuſz ſię ná wieki záchowywa. ták náſzá prywatá y oſobliwe poćiechy
25:
prętko wyſchną y zginą/ gdy ſię zſpoſpolitem niezmieſzáią/ y wnim nieogárną.
oſobliwe dobrá/ rychley ſię wpoſpolitych zoſtoią.

26:
Niech nam y ty poſty/ y modlitwy/ y to vcżęśćiánie do kośćiołá/ tey miłey wdo=
27:
wy/ ku zbudowániu będzie: żebyśmy ku ták świętemu końcu przyść mogli. O iá=
28:
ki tám przy śmierći poſtrách gdy żewſząd ćiemnośći ogárna y ony cżarne pie=
29:
kielne woyſká/ drogę záſtępią. gdy przez onę ćiemną ſtronę y mieſzkánie śmierći
30:
poydziem. Tám ſię nám tá świeca przyda/ tám tá gromnicá poſłuży/ ktora ieſt
31:
Iezus Chryſtus. ktorego gdy ná wzor tego Symeoná/ w Sákrámenćie obeymiem/
32:
á ſobie go ku świátłośći/ obronie y prowádzeniu zá wodzá wezmiem: á dobre v=
33:
cżynki ſpráwiedliwośći w wierze cżynione/ ná rámionách iáko ſnopki ze żniwá
34:
ponieśiem: tedy niezábłądzim/ á ztákimi ſkárby idące/ niekt nas nierozbije: ále z
35:
weſelem nic ná ſrogość smierći niezáſtráſzeni/ ſpiewáć będziem: Y owſzem Pánie
36:
teraz niech z ćiáłá wynidę/ z więzienia tego ſkázytelnego ćiáłá/ wypuść duchá mego
37:
wpokoiu: bo mam ćiebie pokoy y obronę moię. ogladałem świátłość twoię/ y
38:
dochowáłem ią/ aſz do tey godziny. Cżekałem tego cżáſu záwżdy/ cżuynie wzdy=
39:
cháiąc do ćiebie. Przyimiſz ſługę twego w pokoiu/ zá przycżyną tey przenachwále=
40:
bnieyſzey Dziewiće / ktora nam ćiebie náſzę świátłość porodziłá/ vchowáłá/ y
41:
nam ią iáko Symeonowi podáłá. ktorey wſtępowánim do ćiebie Syná ſwego á Bo
42:
gá náſzego zá námi/ day Pánie kośćiołowi twemu pokoy/ ábyſmy ieſzcże pátrzyli
43:
ná dobro Hieruzálem twego: ná wiáry y ſławy Chrześćiáńſkiey podwyſzenie/ ná
44:
iednośći Kośćiołá twego pomnożenie/ ná kácerſtwá wykorzenienie y kroleſtwá
45:
tego Polſkiego od zguby bliſkiey wybáwienie. Day teſz y práwe ocżyśćienie du=
46:
ſzom náſzym/ ábychmy w dobrych vcżynkách/ y świátłośći twey przebywáiąc ſzcżę
47:
ſliwy koniec w pożegnániu świátá tego nędznego mieć mogli: przez drogę krew
48:
y onę śmierć twoię/ ktory z Oycem w iednośći duchá S. kroluieſz Bog práwy ná
49:
wieki Amen.

strona: 117


20:
Zywot S. Ephremá Diakoná y ſtárego Doktorá
21:
á w lećiech Bázylemu wielkiemu rownego. Piſany od
22:
Methaphráſtá y innych. żył około roku Páńſkiego 380.
Cżwárty dzień Lutego.

23:
VRodził ſię S. Ephrem w Syryey wmieśćie Edesśie/ z ro
24:
dzićow Chrześćiáńſkich: od ktorych na náukę dány wielce ſię w piśmie
25:
S. y cżytániu iego kocháć pocżął z młodośći/ y znim záraz w wſzjtkich cno
26:
tách Chrześćiáńſkich vroſł. Przywykł z lat młodych wielkim poſtom/
27:
nieſpániu/ ná ziemi legániu/ vboſtwu/ ták iſz nigdy właſnego mieć nic niechćiał: w
28:
miłośierdziu/ łáſkáwośći y w innych doſkonáłych Chrześćiáńſkich obycżáiách kwi
29:
tnął.
Nánká piſmá S. w Ephremie.
Miedzy innymi dáry Bożymi/ miał wielką náukę piſmá świętego/ zkto=
30:
rey hoynie bliżnjm pożytek zbáwienny cżynił. Powiádał ſam o ſobie/ iſz będąc má=
31:
łym w lećiech/ widział tákie widzenie: á ono z ięzyká ſwego wyroſło drzewo win=
32:
ne/ á ná nim wiele ſłodkich iágod/ ktorych wſzyſcy ptacy pożywáli. A im więcey
33:
ich vbieráli/ tym więcey iágod przybywało: To ſię ná nim znácżnie wypełniło.
34:
Bo mu Pan Bog w piśmie S. tákie oświecenie y pomnożenie rozumu dawał: iſz
35:
więcey do głowy przychodziło/ niſzli vſty wymowić mogł. Choćiaſz był ięzyká wy=
36:
mownego bárzo/ á ſłowá mu iáko z rzeki wodá zuſt iego płynęły. Y przeto
37:
drugdy do Páná Bogá mawiał/ gdy mu bárzo hoyne rozumienia y rozrywki
38:
przychodziły: pohámuy Pánie zrzodłá łáſki twoiey. Bo oney głębokośći náuki/ y
39:
buynego płynienia iey/ ięzyk iuſz zdołáć niemogł. wſzákże w piśmie ſwym ktore zo=
40:
ſtáwił cżęſtokroć zániechywáiąc głębokośći rozumienia: więcey ſię báwi/ ná po=
41:
kazániu ſrogośći ſądu Bożego/ wielkośći grzechow náſzych/ práwey y potrzebney
42:
ſkruſze. ſam od śiebie pocżynáiąc/ grzechy ſwoie żáłośnie wſzędzie w piśmie ſwym
43:
opłákiwa: y drugim do tego przykład dáie/ á to náwięcey w ſerce w lepia.
Nácżym ſię więcey Doktor kośćielny báwić ma.
Iákoſz był
44:
wielce ſam v śiebie niſkim y práwie pokornym á ku bliżnemu barzo miłośćiwym
45:
y łáſkáwym. A boiąc ſię áby ſobie ludzkim towárzyſtwem bogomyſlnośći nie v=
46:
iął. więtſzą cżęść żywotá ſwego ná puſzcży ſtrawił: ludzkiemi cżćiámi y tym cżego
47:
świát prágnie gárdząc/ y ſobie tego zá nić nie máiąc. wſzákże nátchnionym Du=
48:
chem świętym/ cżęſto do miáſtá dla náuki ludzkiey wychodził.
Ná puſzcży mieſzkánie.
Sam ſię teſz chcąc
49:
z towárzyſtwá y rozmowy ludzi pobożnych y w duchu Bożym pomnożonych/ w
50:
cnotách więtſzych vbogáćić: cżáſu iednego chcąc wyniść z puſtyniey do miáſtá E=
51:
desſy: prośi Páná Bogá áby tráfił ná tákiego cżłeká/ z ktorymby rozmowić mogł/
52:
o rzecżách duchownych/ ku zbudowániu duſze ſwoiey. Y ſkoro w miáſto wſzedł/
53:
podka niewiáſtę nierządną. Y zdumiawſzy ſię ná to/ iſz go Pan Bog niewyſłu=
54:
chał/ ále mu coś przećiwnego podał: pocżnie ná onę niewiaſtę pátrzyć. A oná teſz
ocży


strona: 118

1:
oczy ſwe weń ták wlepi/ iſz ich ſpuśćić zniego niechćiáłá. Toſz Ephrem/ chcąc do w=
2:
ſtydu niewieśćie przyſtoynego onę nierządnicę przywieść/ rzecże iey: niewſtyd ćię
3:
ná mężá ták beſpiecżnie pátrzyć? A oná mu odpowie: Mnie niedziw/ iſz ia zmężá
4:
vcżynioná ná mężá pátrzę: ále tobie przyſtoyniey/ wziemię racżey zktoreiś vcży=
5:
nion/ á niſzli ná mię pátrzyć?
Nierządnice do Ephremá słowo.
To vſłyſzawſzy Ephrem zdziwi ſię ſpráwie Bożey/
6:
y dziękować oney nierządnicy zá náukę pocżnie. A ſerce do Páná Bogá obroćiw=
7:
ſzy/ pochwali mądrość Bożą/ iſz ze złego/ a tám gdzie ſię nieſpodział duchowny
8:
mu pożytek/ vcżynił. Potym po kilu dniu cżynił ſobie ieść wgoſpodzie ſwey:
9:
a podle mieſzkáiąc druga wſzetecżnicá/ y okienko ná on plác gdzie ſobie wárzył S.
10:
Ephrem máiąc/ pocżnie náń bez wſtydu onym oknem pátrzyć. Szátan ią iáko
11:
ſwoie nacżynie ná Iádámá nápráwił: á pátrząc długo
12:
rzecże niewſtydliwa ná śmiech: Błogoſław mi Oycże święty. A Ephrem obro=
13:
ćiwſzy ſię do niey/ z oną nabożną y cżći godną poſtawą y oſobą/ rzecże: Błogo=
14:
ſławći Pan Bog: A mniemáiąc żeby iey iuſz zbył: á oná ieſzcże w okienku trwá=
15:
iąc/ rzecże: Cżegoć tám niedoſtáie do twego obiádu?
16:
odpowie święty: kámienia á gliny żebych to okienko ktorym pátrzyſz zálepił. A
17:
oná tym ſię nic niehámuiąc/ więcey ieſzcże wſzetecżnośći ſwey vżywać pocżę=
18:
ła mowiąc: oto ſię gniewaſz iżem ztobą ſamá ſię w rzecż wdáłá: á ia z tobą y łe=
19:
żeć chcę. A święty ſię wielce záwſtydziwſzy/ pomyſli ſobie: Ieſli Dyabeł ma na
20:
mię ták wiele wſzetecżeńſtwá/ naydę ia teſz náń ztoſz duchowieńſtwá. Y rzecże
21:
niewieśćie: Ieſli to chceſz cżynić podże tám gdzie ia chcę. A oná ochotnieſię o=
22:
cżeśie y mieyſcu pytáć pocżnie. A S. Ephrem rzecże: wśrzod dniá/ ná rynku. o=
23:
ná to vſłyſzawſzy/ rzecże: Ale to ſromotá/ gdy by ná nas wſzyſcy ludzie pátrzáli.
Rozmowá S. Ephremá z nierządnicą.

24:
ſtego ſłowá iey wziął S. przycżynę vkázowáć iey boiazń Bożą mowiąc: Pátrz iáki
25:
ieſt rozum twoy/ ocży ćię ludskie od ſproſnośći y grzechu twego/ y wſtyd ludzki od=
26:
wodzi: á ono oko Páná Bogá twego y Aniołow y świętych iego cżyſtſze niſzli ludz=
27:
kie/ á ktore wſzędzie przez śćiány widzi/ á ſrodzey niſzli ludzie karze/ pohámowáć
28:
ćię y záwſtydzić niemoże? ábyś tákich złośći przeſtáłá/ o ktore y twoie ſumnienie/
29:
vſtáwicżnie ná ćię woła/ y wiecżnym ći potępienim grozi? ná ty ſłowá iáko ná iákie
30:
go piorunu trzáśnienie ocży ſwoie wſzetecżnicá zákryłá: y wkąt do komory ſwey po
31:
bieżawſzy/ hoynie łzy wylewáłá/ wſtydząc ſię złośći ſwoich: á widząc ſzkárádność
32:
ſwoię/ y ſrogość karánia Bożego nád ſobą/ niedługo do świętęgo pokornie iá=
33:
ko Mágdálená do nog iego przyſzłá proſząc: áby iey drogę do pokuty S. vkazał.
34:
A Ephrem/ náucżywſzy ią boiázni Bożey/ do klaſztoru ią miedzy pokutuiące w=
35:
práwił. Ták mu ſię powiodło/ gdy ty dwie wſzetecżnyce w mieśćie nálaſł: z iedney
36:
wziął duchowny pożytek/ á druga od niego zbáwienie odnioſłá. co ſpráwiwſzy po=
37:
ſzedł záſię ná puſtynią.
Pokutá nierządnice.
Gdzie ſłyſząc o S. Bázylim wielkim názwánym: myſlił ſo=
38:
bie/ co by to był zá cżłowiek táki y vyrzy w widzeniu ſłup ogniſty od ziemie aſz do
39:
niebá á głoś wołáiący: To ieſt Bázyli.
Widzenie S. Ephremá o S. Bázylem.
y gdy kſobie przyſzedł: ſzedł do Kápádocy=
40:
ey oglądáć S. Bázylego. Y tráfił do Ceſaryey ná święto Trzech Krolow vyrzy
41:
S. Bázylego w kośćiele miedzy wielkim pocżtem kápłanow/ iako Biſkpuá vbrá=
42:
nego y vcżcżonego: y zdał mu ſię cżłowiekiem świeckim á pompę miłuiącym. Y
43:
pomyſli ſobie/ proznom ſię ia zátłukł: tenże by miał być ſłupem onym ogni=
44:
ſtym? Ale gdy kazáć pocżął S. Bázyli: vyrzy z vſt iego iáko ogień wychodzący/ y
45:
dopiero pomyſli/ iſz inákſze wnim ieſt ſerce á niſzli ſię na wierzchu zda. Po kazániu
46:
Bázyli S. z obiáwienia Boſkiego o nim w kośćiele wiedżąc / wołáć go do śiebie
47:
Dyakonowi y imienim miánowáć v drzwi ſtoiącego kazał. Ná co ſię zdziwi E=
48:
phrem. A widząc iſz Bázyli ma duchá Bożego/ ſzedł y z iego ręku ćiáło Boże w=
49:
ziął. Potym go Bázyli S. puśćić niechćiał od śiebie/ aſz go Dyákonem y potym
50:
kápłanem poświęćił.
Kápłáńſkiego vrzędu prze pokorę ſpráwowáć niechćiał.
Acż kapłáńſtwá prze wielką pokorę ſwoię/ y vcżćiwość ku
51:
ſtráſzliwey ofierze/ nigy ſpráwowáć niechćiał/ iedno kazánia zwielkim pożyt=
52:
kiem ludzkim/ cżynił y piſał. Wiele ſię potym do niego vcżniow zeſzło/ ktorym
53:
duchownych ſkárbow vżycżał iáko dobry ſzáfarz dárow Bożych. Modlitwę iego
54:
ſamá náuká rozrywáłá: w ktorey miáł wielki dar ſkruſzenia/ y płákánia. Má=
55:
ło ſypiáiąc czuł wednie y w nocy/ ná ſąd ſię Boży wktorym miał cżęſte rozmy=
56:
ſlánia oglądáiąc. w vboſtwie ſię wielce kochał/ ták iſz ſam o ſobie w ſwym Teſtá=

strona: 119

1:
menćie mowi Ephrem nigdy niemiał/ áni złotá/ áni ſrebrá/ áni kálety. Bo do=
2:
brego miſtrzá ſłuchał mowiącego: Nic nieośięgiwayćie ná ziemi. W pokorze
3:
był doſkonáły. Gdy go kto chwálił/ nie tylo tego nieprzipuſzcżał/ ále ſię teſz o to gie
4:
wał/ iako drudzy ſię gniewáią/ gdj ſię znich kto śmieie. wnet ocży w ziemię obracał
5:
á twarz wſtydem mienił/ mieniąc ſię záwżdy być grzeſznym bárzo cżłowiekiem
Vboſtwo Swiętego Ephremá.Pokora wielka:

6:
Ná teſtámenćie ſwjm polecał ábj go niegrzebli wkośćiele/ áni iego ćiáłá cżjm drogim
7:
niepokrywáli. Heretykami wielce ſię brzidził/ y máwiał onich: iſz iáko wśćiekli
8:
pśi na ſwe ſię goſpodarze tárgáią/ ták oni ná ſwego Páná/ y ná mátkę kośćioł S.
9:
z ktorey ſię vrodzili.
Heretikámi iáko ſię brzydził Swięty Ephrem.Trudne náwrocenie Heretyká.
A powiádał: iáko drzewo ſtáre ze pnia wyćięte/ trudno ma
10:
zákwitnąć: ták kácermiſtrz trudno ſię nawroćić do Kátholickiey wiáry ma: ry=
11:
chley powiáda cżártá záklnieſz/ niſzli ſyna złośći y Apoſtátę/ ná dobre námowiſz.
12:
Na on cżás Appolináris Heretyk bárzo vcżony/ kośćielną iedność tárgał: ſwoy
13:
rozum y wiek aſz do ſtárośći/ y wſzytkę pracą ná to obracáiąc/ áby kośćioł Boży
14:
pſował. Y nápiſał był wiele kśiąg ſzkodliwych przećiw prawdzie Kátholickiey:
15:
á zwłaſzcżá dwoie miał/ iáko ſkarb ſwoim wſzytkim przećiw Kátholikom woy=
16:
nom. O ktorych gdy ſię S. Ephrem dowiedział/ iſz ſię ich ſwoiey nierządnicy
17:
zwierzył: bieżał do miáſtá y mądrze/ á oſtrożnie znayomość z oną iego niewiáſtą
18:
wziął: chcąc onę liſzkę rozumem vłowić. Y pomáłu mu dufać oná niewiáſtá po=
19:
cżnie.
Co vcżjnił kśięgom Heretyckim y iáko ie vłowił Swięty Ephrem.
A on kśiąg od niey onych ná przepiſanie poprośił. A mniemáiąc niewiáſtá
20:
żeby był vcżniem Appollinárowym/ dáłá mu ku przepiſaniu: proſząc áby ie pręt=
21:
ko wroćił. A on wziąwſzy kśięgi kárty wſzytki wnich iednę do drugiey pokleił:
22:
ták iſz ſię żadna otworzyć oſobnie niemogłá. Y gdy cżás przyſzedł/ oddał kśięgi.
23:
Niewiáſtá wnie niepátrząc/ ná ſwe mieyſce ie położyłá. Y tráfiło ſię że Appollina=
24:
rá iuſz ſtárego Kátholicy ná dyſputácyą powabili. Gdy mu rzecży y pámięći iáko
25:
ſtáremu/ nieztało: chćiał ná diſputácyey/ z onych kśiąg ná dowody ſię zdobywáć:
26:
aſz gdy otworzył á iáko drewno ták zlepione karty nálaſł: záwſtydziwſzj ſię
27:
wſtał y zſromotą ſwoią á Kátholicką ſławą/ poſzedł. Potym od wſtydu y fráſun
28:
ku rychło zdechł. A Ephrem S. chwálebny y dziwny Teſtáment nápiſawſzy/ y w
29:
nim wielkie náuki/ godne pilnego przecżytániá/ vcżniom ſwym zoſtáwiwſzy/ ná ich
30:
ręku dobrze ſtáry wlećiech świátá tego końcżąc Pánu Bogu duchá oddáł. z wiel
31:
kiey á niewymowney świątobliwośći żywotá y náuki świátu wſzytkiemu znáio
32:
my. ktorego modlitwámi/ day nam Iezu Chryſte przez mękę twoię/ cnot iego
33:
náſládowánie. ktory z Oycem y z Duchem S. krolueiſz ná wieki Amen.
34:
Náuká S. Ephremá/ kácerſtwom dziśiey=
35:
ſzym przećiwna.
36:
TAk dawny/ tak święty Doktor ten Kátholicką náukę/ y te ktorą podá
37:
ie kośćioł Kzymſki po wſzytkich piſmách ſwoich rozśiał. Acż nas nie wſzytki doſzły/
38:
wſzákże z tego co ieſt z Syryiſkiego y Greckiego ięzyká przełożono: doſyć ſię doſtáte=
39:
cżnie pokázuie/ ſtárowiecżność Apoſtolſka y powſzechność náuki kośćiołá Rzymſkiego
40:
1. Boſtwa Chryſtuſowego y Troycey S. iednego nieogárnionego Bogá/ wielkim ieſt y
41:
nabożnym wſzędzie wyznawcą: á zwłáſzcżá/ Homilia de transfiguratione Domini. Et in ſre=
42:
mone de laudibus ſanctisſimae Dei Mátris/ ták mowi: Zdrowá bądz Pánno/ ktoraś nieo=
43:
gárnionego wżywoćie ſwym ogárnęłá/ Chryſtuſa żywotádawcę wychowáłáś nam/
44:
przenałáſkáwſzego wſzytkiego ſtworzyćielá/ Bogá/ słodkiego Iezuſa mego/ kármi=
45:
ćielá świátá/ ludzkiego miłośniká/ wſzechmogącego Oycá mego: ktoremu służy sławá y
46:
cżeść y moc ná wieki/ y chwałá á wielmożność z oycem wiecżnym y Duchem S. ninie y záwżdy
47:
y ná wieki wiekow.
O Boſtwie Chryſtuſowym y Troycy Swiętey. Pozdrowienie mátki Bożey.

48:
2. O prawdziwym ćiele Bożym w Sákrámenćie ták mowi/ iákoby właśnie ná Zwinglia=
49:
ny piſał: libro de eis qui náturam filij Dei ſcrutari volunt/ cap. 4.
O Prawdzywym ćiele Bożym w Sákramenćie.
Oko/ powiáda/ wiáry
50:
gdy ſię w ſercu cżyiem iáśnie oświeći ná báranká Bożego/ ſzcżerze pátrzy: ktory zá nas zábity
51:
ieſt/ y dárował nam ćiáło ſwe święte/ y niepokaláne/ ábychmy go vſtáwicżnie vżywáli/ á ie=
52:
go vcżeśnictwo/ ſtawáło ſię nam grzechom odpuſzcżenie. Y niżey cap. 5: Cżemv ſię bádaſz/ o rze
53:
cżách niewybádánych? Ieſli to dwornie rozbieráć chceſz/ iuſz nie będzieſz zwan wierzącym/ ále
54:
wſzytko wiedzieć chcącym. Bądz wiernym á niewinnym. Vżyway niepokalánego ćiáłá Páná
55:
twego w wierze zupełney: pewen będąc iſz ſamego báránká zupełnie pożywaſz.
Niewybádane rzecży w SákrámenćieCudo w Sákrámeućie iż ſámego báránká cáłego po[ż]ywamy/ tu wćiele będąc.
Ogniem nie=
56:
śmiertelnym táiemnice ſą Chryſtuſowe. Nie cżperżże w nich vpornie/ ábyś ſię w ich vżywá=
57:
niu nieſpalil. Abráhám Pátryárchá niebieſkim Aniołom ziemſkie dał potráwy/ y iedli ie.
58:
wielki to cud záprawdę gdy pátrzał iſz oni duchowie/ nie ćielśni/ mięśnych potraw ná zie=
59:
mi vżywáli. Ale dáleko wſzytko podziwienie/ wſzytkę mowę y myſl nászę przechodzi/ co nam ie

strona: 120

1:
dnorodny Syn/ Iezus zbáwićiel náſz/ vcżynił. ogień y duchá nam dáiąc/ ku pożywániu y na=
2:
poiu/ nam ćiáłem oblecżonym: to ieſt ćiáło y krew ſwoię.
3. ś. kroluią wniebie.

3:
3. Iſz święći kroluią wniebie/ y my ich słuſznie o [rzycżynę wzywamy/ ták mowi: Sermone
4:
de laudibus ſanctorum Mártynum: Prośiemy was/ práwi/ błogosłáwieni męcżennicy/ kto
5:
rzyśćie dla Páná zbáwićiela náſzego/ y prze zámiłowánie iego/ dobrowolnie/ y ochotnie mę=
6:
ki podięli/ y przeto teras iáko domownicy iego/ złącżeni znim ieſteśćie: ábyśćie ſię zá námi nę=
7:
dznymi y grzeſznymi do Páná wſtáwili/ áy przyſzła ná nas łáſká Chryſtuſowá/ ktora by ſer=
8:
cá náſze/ promieniem miłośći oświećiłá: ábychmy go z cáłego ſercá miłowáć mogli. Wy ieſte
9:
śćie práwie ſzcżęśliwi y przechwálebńi/ ktore Aniołowie y ludzie zgodnie wysławiáią.
Wzywánie S.

10:
4. O Pánnie przenacżyſtſzey Mátce Bożey/ toſz y ieſzcże dáleko więcey trzyma/ gdy iey
11:
tákie nazwiſká dáie: in orátione de laudibus Sánctisſimae Virginis: Zdrowá bądz/ náwro=
12:
conych vćiecżko/ męſkiey y niewieśćiey płći opiekálnicżko/ poyśrzednicżko przenachwálebniey
13:
ſza/ y wſzytkiego świátá iednacżko.
4. Wzywánie y wielkie tytuły Mátki Bożey.
Y ná drugim mieyſcu ták mowi: in orátione ad ſanćtis
14:
ſimam Dei genitricem: Niepokalána/ nieſkáżona/ przecżyſtá dziewico/ mnie złoſliwego grze
15:
ſznika nie odmiátay proſzę: ále ták iákoś ieſt mátká przełáſkáwego Pána mego/ mnie grze=
16:
ſznego łáſkáwie y moie plugáwą z niecżyſtych vſt modlitwę/ przyimi. á twego Syná/ Páná me
17:
go y Bogá mego/ z łaſkáwey twey máćierzynſkiey ſzcżodrobliwośći/ zámną rácż prośić: áby mi
18:
teſz ony łáſkáwe ſwego miłośierdzia wnętrznośći otworzył/ á mnie/ niepomniąc ná grzechy
19:
moie/ do pokáiánia przywieść racżył.
5. O święceniu świąt świętych.

20:
5. O świętach/ iſz ſię ná pámiątkę świętych obchodziły: Lib. de verá paenitentia/ cap.
21:
2. ták mowi: gdy obchodzim pámiątkę świętych wſpominamy ná chore y wdowy. eć.
6: O Kośćiach S.Wysługá y modlitwy S. nam ſą pomocne.

22:
6. O cżcżeniu kośći ich ták wſpomina: Sermone de laudibus Mártyrum: Owo lud sła=
23:
wi tego/ ktory was (S. Męcżennicy) vkoronował/ y z wielkim weſelem ſtoi około kośći wá=
24:
ſzych: chcąc otrzymáć błogoſłáwieńſtwo/ y odnieść duſzne y ćieleſne lekárſtwo. Y niżey: Ia
25:
powiáda/ nieudolny/ wziąwſzy śiłę z wáſzey wysługi y modlitwy/ ſpiewałem wſzytkim na=
26:
bożeńſtwem ſercá mego/ przed świętymi kośćiámi wáſzymi/ pieśni chwały y sławy wáſzey.
27:
7. O iednośći Kośćiołá Bożego/ ták náucża: Lib: de vera paenitentia cap. 3.
7. O iednośći kośćiołá Swiętego.
Krzyſz/ po
28:
wiádá/ Páńſki od wſchodu słońcá y záchodu/ od połdniá y pułnocy ſkupił narody w ieden ko=
29:
śćioł/ w iednę wiárę/ y iedną głową w miłośći iey ſpoił.
30:
8. O Pietrze S. trzymał: Sermone de transfigurátione Domini: iſz ná nim ieſt zbudowá
31:
ny kośćioł gdy ták mowi/ imieniem Chryſtuſowym: Ieſli tu ná tey gorze zoſtániem/ á iáko
32:
ſię to ſpełni/ com rzekł? A iáko ná tobie kośćioł zbudowány będzie?
8. Ná Pietrze S. zbudowány kośćioł.

33:
9. O znaku krzyżá S. ták náucża: Lib. de vera paenitentia cap. 3. Máluymy ná
34:
drzwiách/ y ſtawmy ná cżołách náſzych/ ná vśćiech wſzytkich y ná pierśiách/ y ná wſzytkich cżłonkách
35:
ożywiáiące známię krzyżá S. Bo ieſt zwyćięzcá śmierći/ wiernych nádzieiá/ świátłość
36:
świátá/ wrotny rayſki/ zburzyćiel kacerſtwá. To vzbroienie noś/ Chrześćiáninie/ wednie y
37:
wnocy: ná káżdy cżás y godzinę ná wſzelkim mieyſcu nic bez niego nie cżyń/ śpiąc y cżuiąc/
38:
iádąc/ ſpráwuiąc eć.
9. O znáku krzyżá S.
Tym cżłonki ſwoie obmuruy/ á zło ſię do ćiebie nieprzybliży. Gdy
39:
ten znák mocny piekielne vyrzą/ drzą y przeſtráſzone vćiekáią.
Cżárći ſię boią znáku krzyżá S.

40:
10. O cżyſtośći ćieleſney/ y chowániu dzirwictwá/ nápiſał kazánie: Sermo de virginita=
41:
te/ w ktorym ſkoro náprzodku/ nád małżeńſtwo przekłada/ dziewictwo/ z náuki Apoſtołá
42:
S. Páwłá. O dziewictwie/ powiáda/ y poſwięceniu duſze Páweł Apoſtoł/ wyborny ráycá/
43:
nas vpomina wſzytkich: y rozumie iſzdziewicy ſtan wſzelkie ludzkie wysługi przechodzi/ y
44:
nád świát ſię wynośi. Bo kto ma żonę/ mowi/ ſtára ſię podobał żenie: ále kto wdziewic=
45:
twie trwa/ ſtára ſię iákoby ſię Bogu podobał. Stáránie ono wiedzie do karániá/ á to do=
46:
wiedzie do żywotá. Błogosłáwiony ktory pilnie chce ſię podobáć Pánu Bogu/ á ćiáło ſwe
47:
bez ſkázy á zmázania záchowa/ áby było cyſtem kosćiołem Chryſtuſowi.
10. O cżyſtośći y dziedzictwie.

48:
11. O zárzekaniu ſię Szátáná y grzechow iego ná chrzie ták mowi: Lib: de extermo iu=
49:
dicio cáp. 5. Spytáią/ powiáda/ ná ſądzie Bozym / o Krolewſkim znáku. (krzyżá S.) od tego
50:
cżáſu iákoś Kátholicki Kośćioł/ y práwą wiárę náſzę przez chrzeſt przyiął. pytáć będą/ ie=
51:
ſliſ wiárę niepokaláną záchował/ y piecżęć nie náruſzoną/ y ſuknią z mázáną/ wedle onego
52:
pięknego wyznánia/ w ktorymeś mowił: Zárzekam ſię ćiebie Szátanie/ y wſzytkich ſpraw
53:
twoich. To zárzekánie/ piſzą Aniołowie/ przy chrzćie/ y vpomináć ſię go v nas będą.
11. O zárzekániu przy chrzćie.

54:
12. O Kácerſtwie ták mowi: Lib. de verá paenitentia: Biadá tym ktorzy świętą wiárę
55:
Kácerſtwem zmázáli: y Heretykom przyzwaláli.
12. O kácerzách.

56:
ZA obrok przywiodę słowá iego/ o ſądzie Bożym ſtráſzliwym.
Obrok.
Bo ſą bárzo ku zbu=
57:
dowániu służące/ y wielkim nabozeńſtwem piſane. Płákánie ſwoie o dniu ſądnym ta
58:
kie nápiſał. De die iudcij lámentátio. Pilny á śćisły ſąd práwi/ y ſpráwiedliwy
59:
ſędzia/ á ſtráſzliwa ſtolicá iego przed námi/ Duſzo moiá: pozwáni do práwá/ ſtániem
60:
nadzy y odkryći: tám pieniadze nie pomogą/ ani moc Krolewſka obroni/ ale wſzytko ſprá=
61:
wiedliwymi dowody vznane będzie. Oiáko to dzień ten będzie przewinionym ſtraſzliwy gdy
62:
Bog ná práwie záśiędzie. Stáną ći co na nas żáłowáć bedą. vkázuiąc nam vcżynki náſze y
63:
táiemnych pilnie ſzukáiąc. O iáki tám poſtrách. Przeto vpámiętay ſię duſzo moiá/ á o=
64:
płákuy złośći ſwe poki z świátá niezeydzieſz/ áby ćię śmierć znagłá niezáſzłá. Iuſz po śmier
65:
ći pokuty niemáſz: vſchną łży / á iezyk zániemieie/ iáko piſano ieſt: Niemáſz w piekle po=
66:
kućie mieyſcá. Cżemużeś ták ſkłonny do ziemie cżłowiecże? obroć ſię á wzgorę ſię podnieś/
67:
podeymie ćię łáſkáwy y łudzki Chryſtus. Pánie Boże miłośierny y dobrotliwy/ pokaſz
68:
tę łáſkę ná mnie. Bądz miłośćiw á obroń duſzę moię/ dla ktoreiś ná krzyżu wiśieć racżył.
69:
Amen: Y ná drugim mieyſcu: Lib. de iudicio extermo cap 1. Nikt nam ná on cżas

strona: 121

1:
niepomoze iedno zywot S. a vczynki dobre/ ktore ztąd ponieśiem. wzdrygá ſię ſerce mo=
2:
ie/ y táią lędzwie moie/ gdy wſpomnię/ iſz ſię myſli náſze y słowá y vcżynki/ ná on dzień
3:
ſądny/ odkryć máią. Y indziey cap. 4. de verá paenitentia: O iákie będzie łykánie
4:
y nędzne płákánie/ gdy ná ocży widzieć będziem: z iedney ſtrony niewymowne kroleſtwo nie=
5:
bieſkie: z drugiey wiecżne męki y piekło: á weyśrzodku ludzki narod wſzyćiek/ od Adámá aſz
6:
do oſtátniego cżłowieká. gdy wſzyſcy pádną ná twarzy ſwe kłániáiąc ſię/ á ieſzcże niewie=
7:
dząc/ gdzie ſię kto doſtánie. wſzyſcy ocży ná ziemię ſpuſzcżą/ prze wielką boiazń y ocżekawá=
8:
nie troſkliwe.
Stráſzliwy dzień Sądny.
Y niżey. vap. 8. tedy ſię rozdzielą y poydą ná drogę/ z ktorey ſię iuſz ná wieki
9:
nieoglądáią: Biſkupi od Biſkupow/ towárzyſze od towárzyſzow eć. Krolowie iáko dzieći
10:
płákáć będą/ a pożoną ie/ iáko niewolniki.
Rozdział ná dniu Sądnym.
Wżdycháć będą Kśiążętá/ bogáći/ á niemiłośier=
11:
ni: nágo idąc/ zewſząd opuſzcżeni: tám y ſam ſię oglądáiąc/ ſtroſzcżą ſię ſzukáiąc pomocy: á=
12:
le prożno. á krotko mowiąc: ſrodzy cżárći popycháć ich będą/ bijąc ie y bicżuiąc/ wyiąc y ſkrzy
13:
táiąc zębámi nád nimi.
Potępieni oglądáią rádość y kroleſtwo świętych ná więtſzą żáłość.
A oni ſię ná zad obracáć będą/ żeby iáko mogli vyrzeć ono mieyſce/
14:
y rádość od ktorey ie wyganiáią: y vyrzą świátłość onę niewymowną/ ráyſkie roſkoſzy/ y
15:
wielkie páńſtwá/ y vpominki/ ktore święći od krolá chwały odnieſli. Miedzy ktorymy vy=
16:
rzą ſwoie powinowáte y towárzyſze/ y będą nedznie nárzekáć/ y płákáć. aſz pomału idąc od=
17:
łącżeni będą od ſwoich znáiomych/ y od Bogá. y tám/ gdzie ſię iuſz ná zad obroćić/ y pá=
18:
trzyć na onę rádość y ſzcżerą światłość świętych/ nie będą mogli. y przybliżą ſię ná ono miey
19:
ſce ſmutku y boleśći/ gdzie im wiecżne męki zgotowáne ſą. Tám ie záſię odłącżáią/ y iednego
20:
rosſadzáią od drugiego/ náznácżáiąc y vkázuiąc káżdemu rozmáite męki wedle zasługi iego.
Rozne męki w pielke ná káżdy grzech.

21:
Et cap. 7. ibid. Tám iáko ktory grzeſzył/ ták karan będzie: inacżey cudzołożnik/ inacżey
22:
porobnik/ inacżey złodziey/ inacżey mężoboycá/ inacżey pijánicá/ inácżey mátácż/ inácżey
23:
krzywoprzyśięſzca. A kto nienawidzi brátá ſwego/ z cżárownikiem y mężoboycą karan bę=
24:
dzie. A kto ſię kácerſtwem pomazał/ vsłyſzy: Porwi niezbożniká/ áby nie pátrzał ná chwa
25:
łę Bożą. Toć ſą słowá tego świętego/ z ktorych day nam Pánie Iezu Chryſte/ poiąć przy
26:
ſzłą ſrogość twoię/ ábychmy niemieſzkáiąc do nienieyſzey łáſki w pokućie ſię vćiekáli.
27:
Ieſzcżem y tego ná koniec zámilcżeć niechćiał/ co o tym S. Ephremie nápiſał Soſomenus
28:
w kośćielney ſwey Hiſtoryey: bo rzecż ieſt vćieſzna/ y ku dobremu przykłádu walcżenia zna=
29:
miętnośćiámi náſzemi służy: Był/ powiáda/ ten S. Ephrem z przyrodzęnia gniewliwy/ y
30:
dla tego náuſtynią wychodził/ áby go kto gniewliwym nie widział/ árzycżyny do gnie=
31:
wu nie miał.
Libr. 3. cáp. 16.
Iednego dniá gdy kilá dni pośćił nie iedząc/ kazał ſobie/ słudze ábo vcżniowi
32:
ſwemu ieść vcżynić: á on vwárzywſzy y nioſąc do niego/ potráwę ná ziemię vpuśćił y gárniec
33:
stłukł. co gdy obácżył S. Ephrem wgniewie ſię ták viął y zwyćiężył/ iſz rzekł ſmieśnie do słu
34:
gi onego: niechćiał ten gárniec z potráwą przyść do nas/ á my do niego poydzmy. y śiadwſzy
35:
nád onymi ſkorupámi/ iadł to z ziemie co ſię vwárzyło. Tom dla tego przyniosł: ábyſmy wie
36:
dzieli iáko mowi S. Ambroży: iſz ſię święći nierodzili z cnotámi/ ále ná nie tákże robili: á
37:
złe ſkołonnośći ſwe pilnośćią y pracą z śiebie pełli/ y ogrod ſercá ſwego tákże z Adámá záráżo=
38:
ny/ w poćie cżołá ſwego cżyśćili.

strona: 124


34:
Zywot y męcżeńſtwo Doroty S. y innych
35:
przy niey/ wzięty z ſtarych Kśiąg męcżeńſkich/ y A=
36:
doná/ Bedy/ Vſwará. żyłá około roku Páńſkiego. 230.
Sżoſty dzień Lutego.

37:
W Kápádocyey mieśćie Cezaryey/ byłá pánienka ná imię Do=
38:
rothá. Tá będąc wzakonie Chrześćiáńſkiem wychowána miáłá dar oſo
39:
bny mądrośći Bożey w ſobie: iſz ſię wiele mądrych dziwowáło/ ták wy=
40:
ſokiemu á duchownemu rozumowy iey. Ktemu cżyſtość ſwoię pánień=
41:
ſką oddawſzy oblubieńcowi ſwemu: wtrzezwośći/ w pokorze/ y innych cnotach
42:
Chrześćiáńſkich/ poſtom y vſtáwicżnym modliwtam ſłużyłá. Byłá y vrody wdzię
43:
cżney/ á mądra w poſtępkách ſwych/ żywot niepokalány wiodłá. Zdziewictwá
44:
powołał ią Pan ná męcżeńſtwo/ do wieńcá zliliey/ ten teſz z cżerwoney rożey
45:
przydáiąc. Zá iey cżáſow przyiáchał do Cezaryey ná przenáſládowanie Chrze=
46:
śćiáńſkie/ Stároſtá Sáprycyus: y S. Dorothę/ ktorey ſławá ſłynęłá naprzod po=
47:
imáć o wiárę Chrześćiáńſką kazał. Y przyzwáney rzecże: Dla tegomćię tu ſtá=
48:
wić kazał/ ábyś nieśmiertelnym Bogom ofiárę cżyniłá/ wedla roſkazánia Ceſar=
49:
ſkiego. A oná odpowie: Wiem co mi moy Ceſarz roſkazał/ ábych iemu ſamemu
50:
ſłużyłá/ iáko ieſt piſano: Sámemu Pánu Bogu twemu pokłon cżynić/ á iemu ſa=
51:
memu ſłużyć będzieſz.
Deut. 6. 10.Hiere. 10.
Bogowie ktorzy nie ſtworzyli NIebá y Ziemie/ niech zginą.
52:
A ták więtſzego Ceſarzá Bogá ſłuchać trzebá/ rácżey niſzli ludzi. Ceſarz twoy cżło
53:
wiek ieſt: Bogowie twoi ludzie byli/ á niedobrzy/ ktorych teraz duſze w Piekle go=
54:
ráią. A ſtároſtá grozić iey Mękámi pocżął. Oná rzekłá: Swieckiey męki y śmier=

strona: 125

1:
ći ſię nie boią/ ktorzy o innych piekielnych á wiecżnych mękách y śmierći wiedzą.
2:
Tedy ią záwieśić y rośćiągnąć ná palách kazał. Y gdy ią drápáć y bić pocżęto/ rze=
3:
kłá: Co mię łechceſz/ cżyń prędzey/ co cżynić maſz/ ábych tego oglądáłá ktoregom
4:
miłośćią ziętá/ twoich ſię tych okrućieńſtw nie boię. Rzecże Sędzia: Kogoſz ták bár
5:
zo prágnieſz? Odpowie: Chryſtuſá Syná Bożego. Rzecże Sędzia: Gdzieſz ten
6:
Chryſtus? odpowie Swięta: Wſzechnocność iego y Boſtwo/ wſzędzie ieſt: á z ſtro
7:
ny poięćia náſzego (bo my mniemamy/ cżego na pewnym mieyſcu niemáſz/ żeby
8:
tego nie było) tedy my wyznawamy/ iſz Syn Boży wſtąpił Wniebo/ y ſiedzi na
9:
práwicy Oycá ſwego Bogá wſzechmogącego/ y znim będąc iednym Bogiem/ y z
10:
Duchem S. wzywa nas do Ráiu roſkoſzy ſwoich. gdzie ony ſády/ ony owoce/ o=
11:
ny iábłká/ ony roże/ kwitną záwżdy/ á rodżą : gdzie ony weſołe polá/ gory/
12:
rzeki/ łąki/ y inne okiem ludzkim nieoglądáne/ áni ſercem obięte roſkoſzy.
Ráyſkie roſkoſzy.
Tám
13:
święći Boży pokoiu y rádośći wiecżney vżywáią/ mnie teſz y wſzytkich ktorzy dla
14:
Chryſtuſa ćierpią/ cżekáią. A Sędzia rzecże: O byśty prożne myſli opuśćiłá/ á o=
15:
fiárę cżyniąc Bogom/ ſzłá zá mąſz/ á dobrego mienia y młodośći twey vżyłá. Od=
16:
powie Pánná. Dyabłom ſię kłániáć nie będę: bom ieſt Chrześćiánká/ á mężá nie
17:
poymę/ bom ieſt Chryſtuſowá Oblubienicá. To wiárá moiá/ iſz mię wprowádzi
18:
Pan moy do łożnice cżyſtey ſwoiey/ y Ráiu roſkoſzy ſwoich. Tedy Sáprycyus
19:
nic ná niey wymęcżyć nie mogąc/ wieść ią kazał wdom do dwu niewiaſt Sioſtr
20:
rodzonych Kryſty/ y Káliſty/ ktore będąc pirwey Chrześćiánki/ ná mękach wiel=
21:
kich/ iego ſię Máieſtatu záprzáły/ y vbogácone od przełożonych pogáńſkich/ żyły
22:
iuſz iáko Pogánki/ roſpácżywſzy w miłoſierdziu Bożym.
Kryſtá y Káliſtá/ niewiáſty w mękách Chryſtuſa odſtąpiły.
Tym porucżył ten Stáro
23:
ſtá S. Dorotę/ proſząc ich/ áby ią zmiękcżyły/ żeby ich przykłádem Chryſtuſa od
24:
ſtąpiłá: obiecuiąc im zá to wielkie vpominki. W domu tedy ich mieſzkáiąc/ cżęſte
25:
namowy miáłá od nich. Przyzwol/ mowiły/ Doroto Ceſarſkiemu roſkazániu/
26:
á wyzwol ſię ſamá z tákiey wielkiey nędze/ iákoſmy teſz y my vcżynili. lepieyći ży=
27:
wotá nietráćić á nieginąć przed cżáſem. A oná im mowiłá. Nędznice ſłuchayćie
28:
wy rady moiey/ á żáłuyćie zá to iżeśćie ſię Dyabłom oddáły. A Pan Bog miło=
29:
śierny niewzgárdzi pokutuiącym ſercem wáſzym/ y przyimie pokorę wáſzę. A ony
30:
rzekły: Iużechmy raz zginęły/ y Chryſtuſa vtráćiły/ á iáko możem wroćić ſię ná
31:
zad? A Dorotá S. odpowie: więtſz to grzech roſpácżyć w wielkim á nieprzebrá
32:
nym miłośierdziu Bożym/ niſzli ten ktoryśćie popełniły ofiáruiąc Dyabłom/
33:
á prząc ſię imienia Bożego: Nieboyćie ſię/ niemáſz ći tákiego grzechu ná świećie
34:
ktorego by Pan Bog pokutuiącemu nieodpuśćił. miłośierdzie iego ktore ná wie=
35:
ki ieſt/ przebija grzechy náſze/ á ſkroćić go y przemoc nigdy nawiętſze złośći ludzkie
36:
nie mogą. Dla tego Bog ná ziemię przyſzedł/ iáko on ſam mowił/ áby grzeſzne
37:
zbawił. Bo nie dla ſpráwiedliwych przyſzedł.
Więtſzy grzech rozpácżáć wmiłoſierdziu Bozym / niſzli inne wſzytki.
Podzćieſz do niego zwielką wiárą/
38:
á naydziećie bez wątpienia odpuſzcżenie. Y pocżnie zá nie Páná prośić mowiąc:
39:
Pánie tyś rzekł/ niechcę vtráty y śmierći grzeſznego/ á więtſze ieſt weſele Anio=
40:
łom twoim nád iednym pokutuiącym/ niſzli nád dziewięćdzieśiąt y dziewiąćią ſprá
41:
wiedliwych/ vkaſz łſákę nád tymi błądzącymi/ á náwroć owiecżki twoie do ćiebie/
42:
áby drudzy ich przykłádem/ ktorzy ćię opuśćili/ do ćiebie ſię wroćili.
Ezechie. 18.Luce. 15.
Tedy ſię ſerce
43:
ich iáko woſk roſpuśćiło/ á ſtrumienie łez z ocżu puſzcżáiąc/ prawdziwie pokutowáć
44:
pocżęły. Potym przyzowie Sáprycius śioſtr onych pytaiąc o S: Dorotę/ ieſli iey ſer
45:
ce zmiękcżyły? A one rzekły: Myſmy zle vcżyniły y zbłądziły/ boiąc ſię docżeſnego
46:
męcżenia twoiego iżeſmy wiecżnego Páná y Boga vtráćiły/ á Dyabłom ofiárę cży
47:
niły. A tá błogoſłáwiona Dorotá vkázáłá nam do pokuty y miłośierdzia Boże=
48:
go drogę/ ábychmy náleść Chryſtuſa mogły/ ktoregoſmy vtráćiły. tedy drápáć ſzá=
49:
ty ná ſobie pocżął on okrutnik/ á one dwie śieſtrze kazał w koćieł roſpalony o=
50:
gniem wrzućić.
Kryſtá y Káliſtá męcżeńſtwem pokutę ſwoię zámknęły.
Wołáły one białe głowy: Pánie Iezu Chryſte przyimi pokutę
51:
náſzę á odpuść nam ſproſny grzech náſz. Gorzały á modliły ſię/ á S. Dorotá pá=
52:
trzyłá ná ich męki: y wielce ſię rádowáłá z ich wyznánia. Y mowiłá do nich. Idz=
53:
ćie przedemną á ia zá wámi/ poydziem do oblubieńcá náſzego: niewętpićie nic:
54:
wynidzie przećiw wam y obłápi was iáko ſyná ſtráconego ociec/ y wtym one dwie
55:
białe głowie Chryſtá y Káliſtá ſkonáły. kazał teſz y S. Dorotę drugi raz ná pa=
56:
lách podnieść/ á gdy byłá męcżoná: bárzo znácżnie weſołą twarzą Páná Bogá
chwalełá


strona: 126

1:
chwaliłá: ták iſz iey rzecże Sędzia. Cżemu teraz w mękách cżyniſz ſobie fałſzywą do=
2:
brą myſl? A oná rzecże: bárzo ſię weſelę iſz te duſze/ ktore był Dyabeł przezćię z=
3:
wiodł/ Pan Bog ie przez mię przyiął. zktorych przyięćia gdy ſię dziś weſelą święći
4:
Aniołowie Boży/ á iáko ia ſmutna mam być? zemną teſz cżyń rychło co cżynić
5:
maſz: ábych ná to weſele tráfiłá/ á nieomięſzkáłá: ábych ſię znimi rádowáłá wnie=
6:
bie/ z ktorymim tu płákáłá ná ziemi. Tedy kazał żeláznymi bláchámi roſpalony=
7:
mi boki iey palić.
Weſele z pozyſkánia duſz.
A gdy nic niepomogło/ á więcey ſię zniego śmiałá mowiąc:
8:
nędzniku w háńbie zoſtáieſz y z Bogi twymi
9:
á iá widziſz iáko ćię przemagam/á z twoich ſię poſtępkow zemną/ y ztego okrućieńſtwá śmieię. kazałże ią złożyć/ á w
10:
gębę bić mowiąc: iſz mi łáie. y dał ná śmierć iey wyrok táki: Doroćie hárdey pán=
11:
nie/ ktora ofiary Bogom cżynić á przy zdrowiu zoſtáć niechćiáłá/ ále śmierći dla
12:
iákiegoś Chryſtuſa prágnęłá/ kazáliſmy ſzyię vćiąć. Zá ten dekret Dorothá S.
13:
Pánu Bogu dziękowáłá mowiąc: Dziękuię miłośniku duſz ludzkich/ iżeś mię do rá
14:
iu twego przyzywaſz/ á do łożnice twey Boſkiey prowádziſz.
Wyrok śmierći ná S. Dorotę.
Gdy ią wiedziono/
15:
z domu Stárośćinego: piſarz ieden y ſekretarz Stárośćin/ ná imię Theophiluis/
16:
żárty z pánienki ſtroiąc rzekł do niey: Oblubieńco Chryſtuſowa/ poſli mi z ráiu
17:
twego miłego/ iábłek ábo rożey. A oná odpowie: vcżynię ták záprawdę. Gdy te
18:
dy ná plác przyſzłá: prośiłá áby kát trochę pocżekał. Y modliłá ſię Pánu Bogu. á
19:
ſkoro ſkońcżyłá: ſtánęło pácholę podle niey trzy iábłká w koſzyczku/ y trzy roże no=
20:
ſząc. Y rzecże mu święta Dorotá. Nieśi to Teophilowi/ á powiedz: owo maſz
21:
ocoś mię prośił/ z ogroda y ráiu Páná mego. y ztym ſchyli ſzyię ſwoię pod miecż y
22:
śćiętá ieſt. A Theophilus gdy vyrzał iábłká y roże/ y pácholę dziwnie piękne y wy=
23:
mowne mowiące do niego : Toć poſyła błogoſłáwiona pánienká S. Dorotá/ iákoś
24:
prośił/ y oná obiecáłá/ z ogrodu Páná y oblubiencá ſwego : tedy głoſem záwołał: prá
25:
wy Bog ieſt Chryſtus/ á niemáſz żadney w Chrześćiánách obłudnośći.
Teophilowi iábłká y rożą ráyſką posłáłá S. Dorotá.
A towárzy
26:
ſze pocżną go hámowáć mowiąc: nie ſzáley/ á nie żártuy. A on rzecże: áni ſzáleię
27:
áni żártuię/ ále rozumem zwyćiężony wierzę: iſz Chryſtus ieſt práwy Bog. Rzeką
28:
mu: Co ćię zá rozum do tego przywodzi? odpowie: Co dziś zá cżás? Yzali dziś nie
29:
ieſt mieśiąc luty: á kto tákie iábłká y tákie roże ná takich zielonych roſzcżkách vká=
30:
záć mi teraz może? Rzekną. Prawdá y lećie tákicheśmy nigdy niewidzieli. Rzecże
31:
Teophilus: Iam żártował: ále pátrzćie ná co mi ten żárt wyſzedł. Widziałem
32:
pácholę ták nadobne/ iákoby we cżterzech lećiech: rozumiałem iſz mowić ieſzcże nie
33:
vmie. A ono taką wymową poſelſtwo odpráwowáło/ iżem ſię ſam ſwoiey mowy
34:
záwſtydził. Poſylać / powiáda/ ty tákie vpominki Błogoſłáwiona Dorotá/ z o=
35:
grodá ſwoiego oblubieńcá: Wezmę/ obrocę ſię/ á dziećięćiá onego więcey nie vyrzę
36:
á kto wątpi wtym áby to nie był Anioł?
Wyznánie Theophilá.
Prożność: Błogoſławieni ſą ktorzy w
37:
Chryſtuſa wierzą/ y ćierpią zá imię iego. Toć ieſt Bog práwy: Ten ma rozum/
38:
kto iemu wierzy. Y powiedzą Szárośćie tákie iego wołánie. Przyzowie go y ſpy=
39:
ta: Cożeś tám ná ſtronie mowił. odpowie: Chwaliłem Chryſtuſa/ ktoregom
40:
ſię pierwey przał. Toć práwy Bog ktory mnie teraz z błędu wywiodł do práwdy.
41:
Rzecże zgniewem Sáprycy: Co mi zá Bog ktorj vkrzyżowánj ieſt. odpowie: Iam
42:
teſz ták mowił y bluznił/ ále moc tego vkrzyżowánego Boſką/ y nad ludzki rozum
43:
widzę. y onego iáko nieśmiertelnego á żywiącego Bogá chwalę. Ty wáſze báłwany/ o
44:
błudni ſą á niepráwi Bogowie. Rzecże Sáprycyus. Widze ze złą śmierćią zginąć
45:
chceſz. odpowie Theophilus. Y owſzem żyć chcę/ á drogem do wiecżnego żywotá
46:
nálaſł: Rzecże Sędzia. Pomni ná dom ſwoy y dziatki y żonę/ á nieſkwápiay ſię ná
47:
zgubę ſwoię: boć to ieſt głupia bárzo rzecż. Odpowie: wielka to mądrość/ dla
48:
dobrego więtſzego/ o nienieyſze y nicżemne dobrá niedbáć. Nie głupſtwo to/ zá do=
49:
cżeśne doſtáć wiecżnego. Rzecże Sędzia: Y woliſz męki y śmierć? odpowie: Ia ſię
50:
męki y śmierći boię/ ále oney wiecżney ktorey końcá niemáſz: á tey twoiey krot=
51:
kiey y docżeśney nie boię ſię. Báłwochwálcom/ bez końcá męki y śmierć bez śmier=
52:
ći zgotowaná ieſt. Tedy go záwieśić ná palách/ y ſrodze drápáć y bić kazał. A on
53:
mowił: Pátrz iakom iuſz zoſtáł Chrześćiáninem/ na tym krzyżu wiſząc: bo tá
54:
moiá ſzubienicá/ krzyżowi podobna ieſt: Dziękuię Iezu Chryſte yżeś mię ná tym
55:
znáku ſwoim podnieść dopuśćił.
Męcżeńſtwo Teophilá.
Rzecże Sędzia: nędzniku pomni ná ćiáło ſwe. od
56:
powie Męcżennik: Nędzniku pomni ná duſzę ſwoię: ia ćiáłá niezáłuię / áby duſzá

strona: 127

1:
nieginęłá. Tedy go ieſzcże barziey rośćiągáć/ palić/ y bić kazał. A on tylo wołał:
2:
Iezuśie Synu Boży ćiebie wyznawam/ policż mię miedzy ſługi twoie. A twarz
3:
iego byłá weſoła/ iákoby nic nie ćierpiał. tedy go on okrutnik śćiąć kazał. Y
4:
ſzedł z weſelem ná śmierć naiemnik oſtátney y iedenaſtey godziny powołány/ ro=
5:
wną z innymi męcżeńſtwá y wyznánia zapłátę odnioſł/ Ray y weſele Páná y Bo=
6:
gá náſzego Iezuſa Chryſtuſa/ ktoremu cżeść y chwałá wiecżna. Amen.
Obrok.

7:
NA przycżynę Swiętych ſwoich/ dziwne ma Pan Bog drogi/ do przyćiągnienia ku ſobie
8:
duſz ludzkich. Ieſliſz ten vyrzawſzy iábłká y roże Káyſkie: to ieſt/ podobięńſtwo nie=
9:
iakie/ y ćień roſkoſzy onych/ ktorych Swięći vżywáią po śmierći (widząc iſz iego żárty
10:
wprawdę ſię obroćiły) ták bárzo wzruſzony był/ iſz mu żadne męki onego weſela y ná=
11:
dzieie po śmierći wydrzeć niemogły: cżemuſz duſzo moiá z tey nędze tám nie teſkniſz? gdzie ono
12:
miłe láto záwżdy/ gdzie zimy iuſz niemáſz: gdzie záśpiewaią pioſnkę onę Oblubienicy/ iáko tey
13:
S. Doroćie záśpiewáłá muzyká niebieſka: wſtáń pokwápſię namilſza moiá/ Gołębico moiá/
14:
vćieſzna moiá/ przyidzi: Iuſz zimá minęłá/ niepogody vſtáły y odeſzły/ kwiatki ſię vkazáły
15:
wziemi náſzey/ cżás żniwá náſzego przyſzedł.
Cantico. 2.
Cżemu to weſele/ ládá zábawá y pochlebſtwo świá
16:
tá tego wnas tłumi/ iſz niegorzeiem wprágnieniu dobr onych niewypowiedziánych: ktorych
17:
ten Theophilus z ták máłey rzecży ſkoſztowawſzy/ świát wſzyćiek y żywot o ziemię vderzył? A
18:
ieſli on krotko ſię wiecżnym roſkoſzom/ po śmierćI przypátruiąc/ teyże godziny/ dla ich doſtą=
19:
pienia przez Chryſtuſowe wyznánie/ ná tákie męki y vtráte żywotá náſtąpił: dáleko my (kto=
20:
rzy ſię temu weſelu długo y co dzień przjsłuchawamy/ y iego w Sákrámenćiech Kośćielnych ko=
21:
ſztuiemy/ y więcey o nim z Piſmá S. y náuki zbáwienney wiemy) ochotniey dla niego wcżaſow
22:
tych krotkich odſtępuymy: á od tey ſię zgniłey ziemie/ myſlą/ ná słuchánie onego weſela odwodz
23:
my/ y podnośmy. O byſmy tey słodkośći y pewnośći obietnic Chrzyſtuſowych cżęſto ſmákowáli:
24:
pewnieyby nam żadna rzecż wiárzmie zbáwiennym ćięſzka nie byłá.

strona: 129


48:
Kazánie S. Chryzoſtomá o męcżeńſtwie S.
49:
Iuuentyná y Máximá Tom. 3. Ná niektorych
50:
mieyſcách ſkrocone. żyli około roku Páńſkiego 356:
Oſmy dzień Lutego.

51:
WCżorá nás tu S. Babilas/ y troie dziatek zgromadziło: a
52:
dziś pará S. żołnierzow poſtáwiłá nas w tey woyſce Chryſtuſowey. Nie
53:
rowno láty/ ále wiárą rowno żyli: rozmáite ich męęcżeńſtwo ále męſtwo
54:
iedno było.
Drudzy to świeto kłádą 25. dniá Stycżniá.
To tám ſtárſzy/ á ći dziśieyſzy nowſzy ſą. Táki ieſt kośćielny ſkarb iſz

strona: 130

1:
ma nowe y ſtáre perły/ a przed ſię iednáka ieſt wſzytkich zacność. Ich kwiát z cżá
2:
ſem niezbiega áni mdleie: bo iáſnośći tey żadna ſtárość niewádzi. Inne ćieleſne do
3:
ſtátki/ z cżáſem giną/ ſzáty ſię wyćieráią/ domy vpadáią/ y złoto rdzá z zie / y w=
4:
ſzytki in ſummá ty docżeſne bogáctwá cżás tráći y niſzcży.
Swiętá ſtárych y młodſzych láty świętych.
Lecż ſkárby ty ducho=
5:
wne to ieſt święći męcżennicy/ záwżdy w iednym ſtanie trwáią/ záwżdy w tym=
6:
że kwiećiu młodośći/ iáſnośći ſwey ſławę wypuſzcżáią. Y to my wiedząc/ nie i=
7:
nacżey cżćiem ſtáre święte: á inácżey nowe: ále wſzytkie z iednákim weſelym obcho=
8:
dziem. Bo ſię nie o cżáſie ále o męſtwie/ o wierze/ o gorącey chęći ich pytámy: y o
9:
tych cnotách/ ktore święći máią/ ći/ dla ktorych czći zeſlichmy ſię dniá tego.
10:
Był Krol (Ceſarzá Iulianá Apoſtátę chce rzec) wiekow tych náſzych/ o ktorym
11:
y wcżorám wzmiankę vcżynił/ inne ktorzy przed nim byli niezbożnośćią przecho=
12:
dzący. Ten gdy widział/ iſz wiárá Chrześćiáńſka więcey ſię ſławiła śmierćią mę=
13:
cżennikow: Y gdy nie tylo doroſłe/ ále y máłe dziatki/ y pánienki/ ná męcżeń=
14:
ſtwo zá wiárę świętą bieżáło: fráſuiąc ſię oto/ niechćiał iuſz iáwnie Chrześćian
15:
męcżyć. Bo powiádał ná śmierć zá wiárę ſwoię poydą/ iáko pſzcżoły do vlow y
16:
więcey ſię tym wſławią.
Iulian Apoſtátá/ iáwnie męcżyć Chrześćian cżemu niechćiał.
A to miał y z przodkow ſwoich tyrránow onych Ce=
17:
ſarzow/ ktorzy z ludem ſwym pogáńſkim/ ná kośćioł Boży powſtawſzy/ y máłą
18:
onę iſkierkę Chrżeśćiáńſtwá zágáśić chcący: temv doſyć nievcżynili/ ále ſami zgine=
19:
li. Iſkierká ta żarzyłá ſię y wzgorę poſtępowáłá/ y wſzyćiek świát oświećiłá. Gdy
20:
ie zábijano/ palono/ wieſzano/ z gor zmiotano/ beſtyom porzucano: ſzli ná ogień
21:
iáko ná błoto/ ná morze iáko ná iáką łąkę/ pod miecż iáko pod iáki wieniec y ko=
22:
ronę. Ták wſzytki wymyſlone męki zá nic ſobie mieli: iſz nie tylo mężnie ále y zwe
23:
ſelem á roſkoſzą ná nię ſzli. Iáko młode ſzcżepy polewáne lepiey roſtą: ták wiárá
24:
náſzá przeſládowánim kwitnie/ á wiecey ku gorze rośćie. Nie ták ogrod polewá=
25:
ny owoc dáie: iáko kośćioł gdy ſię męcżeńſką krwią pokrapia. To gdy bacżył
26:
ten to Rrol (Iulianus Ceſarz) bał ſę iáwney woyny z kośćiołem podnośić.
Kośćioł S. przeſládowánim rośćie.
A=
27:
bychmy my im/ powiadá/ ſami zwyćięſtwá y ſławy niecżynili. Ale pátrz iáka złość/
28:
co vcżynił? Kázał wſzytkim vcżonym Chrześćiánom/ Doktorom y Philozo=
29:
phom y ſtanu rycerſkiego ludziom/ áby iedno ztych vcżynili: ábo ſię niechay wiá=
30:
ry Chrześćiáńſiey zaprzą/ ábo niechay powołánia ſwego y ſtanu odſtąpią. Y ták
31:
chytro iakoby zdáleká/ ſzkodliwą bárzo woynę známi zácżął. Bo ieſli kto wiá=
32:
ry odſtąpił/ ſromotę miał: przeto iſz dla świeckiego bogáctwá y doſtoieńſtwá wiá
33:
rę Bogu ſtráćił.
Chytrość Iulianá ná poniżenie wiáry S.
A ieſli kto ſtátecżnym był/ tedy máłą ztego cżeść miał/ iſz ták
34:
máłe rzecży/ rzemieſło/ y ſtan ſwoy dla wielkiey opuśćił. Wſzákże ná tym iego
35:
okrućieńſtwo nieprzeſtawáło. Bo ieſli kogo do niego odnieśiono/ iſz zá onych
36:
dobrych Krolow/ ktory Chrześćianin/ ábo ołtarz pogáńſki obálił/ ábo kośćioł
37:
ſpalił/ ábo ofiáry rozmiátał: tedy ie/ náſamo odnieśienie/ bez wywodow y prze=
38:
świadćżenia/ zábijáć kazał. Wymiſlał y inne ná Chrześćiány przycżyny/ ták
39:
iſz káżdy ćięſzkość vcżuł/ á płákáć muśiał. A to tylko cżynił áby ſławę onę y zwyćię=
40:
ſtwo męcżeńſkie záćmił/ y wzgárdzonym vcżynił: á przed ſię niewinne zabijáć/
41:
y tráćić mogł. Wſzákże y ták tą chytrośćią nic nie wygrał. Bo święći
42:
ták táiemnie vmieráiący/ nie ná świecką ſłáwę v ludzi/ ále ná tego nieprzewro
43:
tnego ſędziego y ná odpłátę wiecżną pátrzyli. Tym cżáſem/ tráfiło ſię iſz żołnie=
44:
rze bieśiádę iákąś znácżną mieli/ ná ktorey teſz byli ći ktorych dziś święto obcho=
45:
dziem. Miedzy rozmowámi gdy iedni ſtáre látá/ drudzy teráznieyſze chwalili: ći
46:
święći rzekli: Y żyć ſię teraz y ná ſłońce pátrzyć niechcę / gdy zakon Boży ták zde=
47:
ptány ieſt/ y wiárá iego święta zwoiowána. Wzgárdziwſzy ludzie ſtworzyćielá
48:
ſwego/ ſmrodem y palenim báłwochwálſkich ofiar/ wſzytko zárázili. iſz cżłowiek
49:
y dobrego powietrzá mieć nie może. Bacż ná ktorym mieyſcu y z iákim nabożeń=
50:
ſtwem ty ſłowá mowili. Bo ieſli tę żáłość miedzy pijánymi pokazáli/ coſz rozu=
51:
mieſz iáko ſami domá tákiey wzgárdy Boſkliey żáłowáli? Ieſli tácy byli ná bieśiá=
52:
dzie/ á coſz w pośćie y w modlitwie? Ty ſłowá ich ieden pochlebcá do Ceſarzá one=
53:
go/ chcąc mu ſię przyſłużyć/ odnioſł. wnet dobrá ich ſpiſać y nákrolewſki ſkarb
54:
obroćić kazano/ niechcąc ich męcżeńſką koroną wſławić. Oni z tego ſię rádowá
55:
li mowiąc: á co nam idzie omáiętność/ y tey nabliſzſzey koſzule/ to ieſt ćiał ná=
56:
ſzych dla Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa odſtąpiem ſchęćią rádzi. Ták ony máię=

strona: 131

1:
tność ſwoię do niebá przed ſobą poſłáli.
Iáłmużná z dobr ktore nam dla Bogá wydzieráią.Hebr. 10.
Bo nie tjlo ty pieniądze y tá máiętność kto
2:
rą dáiem ná iáłmużny wniebo idzie: ále y ztego cżego nam nieprzyiaćiele wiáry S.
3:
y przenáſládowce dobrych wydrą/ ſkarb mamy wniebie. Niemnieyſzy to ieſt nád
4:
on. ſłuchay co Apoſtoł mowi: Wydárćie/ powiáda/ máiętnośći wáſzych/ zewſe=
5:
lemeście znośili: wiedząc iſz maćie lepſzą y trwálſzą máiętność wniebie. Ka=
6:
zał záś ſamy do więzienia poſadzáć. Gdzie ſię wiele wiernych do nich zbiegáło: cho=
7:
ćiaſz to im zákazano było: y wiele dla ich towárzyſtwá ktore znimi mieli/ vcżeśni
8:
cy ſię ſtáli korony męcżeńſiey. Y tam w ich więzieniu Pſalmy y modlitwy ſprá=
9:
wuiąc/ gdy kośćioły od Tyrránná zámknione były/ z ćiemnic kośćiły ſobie Chrze
10:
śćiánie cżynili. Ceſarz chcąc ie oſzukáć/ poſłał do nich niektore zdrayce do więzie=
11:
nia: áby ich ſámi od śiebie nie od krolá namową do tego zmiękczyli/ áby Chrze=
12:
śćiáńſką wiárę porzućili/ wiele im obiecuiąc: y ná inne żołnierze ktorzy odſtępo=
13:
wáli/ á cżći od Ceſarzá wielkiey doſtáli vkázuiąc. Lecż święći odpowiedz táką cży=
14:
nili: Ieſli kto ſtanu rycerſkiego od wiáry S. odſtąpił/ my vtrátę ich nágrodzić á
15:
ofiárowáć ſię zá nie chcemy. A coſz to ieſt/ vmrzeć? wſzák ieſli nie teraz/ tedy to po=
16:
tym być muśi. A zaſz nielepiey vmrzeć zá krolá krolow/ y Páná Aniołow: niſzli
17:
zá krolá ták niepobożnego? Gdy ná woynie zá krolá vmieráią/ á co zá to przy=
18:
ſtoynego tákiey vtráćie odnieśc mogą? A co może dobrego krol vmárłemu vcży=
19:
nić by dobrze chćiał? á cżęśto y bez pogrzebu pśi ie y ptacy poiedzą.
Vmrzeć żołnierzowi zá Krolá á vmrzeć zá Bogá iáka rozność.
A ták rádzi bár=
20:
zo dla krolá Aniołow gárdłá położem. Gdy o ich tákiey ſtatecżnośći ſprawę Ce=
21:
ſarzowi dano: wſkazał do nich: iſz ie potrácą iáko zdrayce żadney wzmianki o wie
22:
rze Chrześćiáńſiey niecżyniąc: ieſli tego Chryſtuſa nieodſtąpią/ táiemnie bez wiá
23:
domośći wſzytkich poginą. Ale Pan Bog ktory táiemnice obiáwia/ y tę zdrádę
24:
tego krolá obiáwił. Bo iáko oney niewiáſty Aegipſkiey ſłowá ktore do Iozephá
25:
táiemnie w komorze gdzie nikt nieſłyſzał mowiłá/ wſzytkiemu świátu iáwne ſię
26:
ſtały: ták y to co Krol ten przez poſły/ do tych świętych wſkázował/ zátaić ſię
27:
nie mogło. bo potomkowie o wſzjtkich zwjćięſtwách męcżennickich dowiedzieli ſię.
Gene. 39.

28:
Gdy ták długo ſtátku ich przekonáć on niezbożnik nie mogł: o pułnocy śćiąć ie w
29:
ćiemnicy wieży kazáł. Lecż głowy ich były Dyabłu ſtrászliwe/ więcey niſzli kiedy
30:
mowiły. Iako y głowá Ianá S. nie ták byłá ſtraſzliwa gdy mowiłá/ iáko gdy
31:
ná krzynowie byłá przynieśioná.
Smierć S. Iuuentyná y Máxymá.
Kośći S. Dyabłu ſtráſzliwe.
Bo ma teſz ſwoię mowę krew męcżeńſka/ kto=
32:
ra ácż nie przez vſzy wchodzi/ ále ſumnienie mordercow ſwoich przenika y śćiſka.
33:
Po zámordowániu ich/ niektorzy ważyli gárdłá ſwoie/ áby ćiáłá ich porwáli
34:
y pogrzebli. Ná ktore ći co pátrzyli/ táką iáſność y wdzięcżność widzieli/ iáką
35:
niegdy żydowie ná twarzy Szcżepanowey/ iáko S. Lukaſz mowi. Wołáli ſławiąc
36:
ie Chrześćiánie/ y náćiáłá pátrząc á mowiąc: zá żywotá ſpolnie żyli y w śmierći
37:
ſię nie rozdzielili: záraz ſpolnie wjználi/ ſpolne teſz więzienie/ y męcżeńſtwo odnieſli/
38:
y w iednym grobie położeni leżą/ y w iednym przybytku niebieſkiem zoſtáną/ gdy ie=
39:
ſzcże więtſzą chwałę ná odmienieniu wezmą. Przyſtoynie ie tedy y ſłupámi/ y o=
40:
pokámi/ świecżniki/ y wieżámi/ y wołmi názywamy. Bo Kośćioł iáko ſłupy w
41:
ſpieráią/ iáko wieże go bronią/ iáko opoki náwáłnośći morſkie odpycháią/ iáko
42:
świece ćiemność niewiernośći rozbijáją/ á iáo wołowie iednáką chęćią/ y ſer=
43:
cem iárzmo ſłodkie Chryſtuſowe poćiągnęli. A ták cżęſto ie náwiedzaymy/ groby
44:
ich przybieraymy/ wielką wiárą kośći ſię ich dotykaymy/ ábychmy znich błogo=
45:
ſłáwieńſtwo iákie odnieſli. Bo iáko żołnierze/ blizny ná woynie wzięte vkázuiąc/
46:
z krolem beſpiecżnie rozmawiáią: ták y ći w ręku vćięte głowy przynoſząc/ wſzyt=
47:
ko co chcą v krola niebieſkiego vprośić mogą.
Kośći S. dáią błogosłáwieńſtwo.Przycżyná świętych do Bogá.
Przetoſz z wielką wiárą y ochotą tu
48:
przychodzmy: ábyſmy pátrząc ná ich groby/ y ná ich zápłátę/ ſkárby rozmáite zbie
49:
ráć mogli: á żywot ten zwoley Bożey ták przebieżećieśmy mogli/ iákobychmy
50:
ná on brzeg zwielkimi Bogáctwy przepłynęli: ku vżywániu kroleſtwá wiecżne=
51:
go/ w Chryſtuśie Iezuśie Pánie náſzym. ktoremu bądz chwałá ná wiek wiekom
52:
Amen:
Obrok Duchowny.

53:
BAcżyſz/ cny Cżytelniku/ co ten ták wielki Doktor Chryzoſtom S. o przycżynie Swię=
54:
tych zá námi/ y o kośćiách ábo reliquiách ich/ y o święceniu ich świąt/ y powiedániu lu=
55:
dziom żywotow ich trzymá: á iáko/ te kácerſtwá dziſieyſze tępi. Położę y drugie słow=
56:
wá iego (Libro contra Gentiles de vitá S. Pabliae Antiocheni Epiſcopi) Mogł/
powiáda


strona: 152

1:
Pan Bog Bábilę przenieść iáko Enochá/ y Eliaſzá (bo obudwu náſládownikiem
2:
był) ále prze łáſkáwość ſwoię/ ku ludzkiemu rodzáiowi/ miedzy innemi obycżáymi niezlicżne=
3:
mi/ ktore nam do zbáwienia dáie/ y tę teſz nam dał drogę do ſiebie/ to ieſt kośći świętych przy
4:
nas zoſtáwuiąc/ iáko pobudkę do cnoty.
Dla cżego nam P. Bog kośći świętych zoſtáwił.
Bo po mowie y kazániu/ groby świętych napierw=
5:
ſze/ záprawdę/ máią mieyſce/ iſz duſze łudzkie ná święte pátrząc/ iemi ſię ku ich náſládowániu
6:
pobudzáią. Gdy kto przy ich grobie ſtoi/ cżuie ſię wnetże tą moćą o ktorey mowie odmienio
7:
nym. Bo pátrzenie ná truny ich/ myſl przerázi/ y pobudzi/ y ták ſpráwi/ iákoby ten ktory tám
8:
leży záraz ſie znim modlił/ y przytomnym tám był. Y niżey: Ale co mowię o mieſcách/ y o
9:
grobách/ poniewaſz cżęſtokroć/ y ſuknia vmárłego/ y słowo iedno ná ſercu/ pobudzi wnetże
10:
myſl náſzę. Dla tegoſz P. Bog nam kośći S. zoſtáwił. Y niżey. Táka ieſt moc świętych/ iſz
11:
gdj żyli ná świećie/ cżárći ſię ćieniá ich/ y ſzat bali: a po śmierći záſię/ grobámi ich záſtraſzáią.
Grobow świętych Cżárći ſie boią.

34:
Zywot Iáná S. Rzymianiná Kálibity/ pi
35:
ſany od Symeoná Metháphraſtá.
Dzieśiąty dzień Lutego.Drudzy kłádągo 15 dniá Stycżniá.

36:
BYł w Rzymie ieden cżłek bárzo zacny y bogaty/ z tych kto=
37:
rzy woyſká wodzą/ ná imię Eutropius/ á żoná iego Theodorá/ máiąc
38:
trzech ſynow: dwu ſtarſzych ná vrzędy Rzeczypoſpolitey obroćił: á młod=
39:
ſzego Ianá/ dał pilnie w ćwićżenie náuk. W ktorym on prętkie pomno=
40:
żenie wziął: bo był oſtrego rozumu z przyrodzenia. Iednego cżáſu gdy iuſz miał
41:
lat dwánaśćie/ do tego domu/ gdzie ſie on vcżył/ tráfił ſię gość ieden zdáleká du=
42:
chownego ſtanu/ tych zakonnikow/ ktorzy nigdy leżąc nieſpią/ ktory miał po=
43:
ſlubioną drogę do Hieruzálem. Gdy go to pácholę obacżyło: chwyćiło mu ſię
44:
go ſerce/ y pytáć go wzbudzony Duchem S. pocżął: ſkąd by ſzedł y gdzie/ co zá ſprá
45:
wy iego y żywot? Gdy mu wſzytko powiedział/ prośił go dla Bogá/ áby wracá=
46:
iąc ſię názad/ do ſwego klaſztoru/ iego z ſobą tám záprowádził/ y náucżył iáko=
47:
by ſię Bogu podobáć/ á świeckiego około zbáwienia niebeſpiecżeńſtwá/ y márney
48:
miłośći świátá tego/ vchronić mogł. powiádáiąc iſz mię rodzicy bárzo miłuią y
49:
bębą mię chćieli świeckimi ſtany y doſtoienſtwy bawić y żenić.
Wmłodośći iáki rozum duchowny.
A ia ztego co wko=
50:
śćiele ſłyſzę/ y co cżytam/ widzę iſz wſzytká zábáwá świátá tego prożna ieſt: á ża=
51:
dney rzecży lepſzey niemáſz iedno ſłużyć Pánu Chryſtuſowi w zakonie wáſzym. ſły
52:
ſząc mądre á Duchá S. ſłowá w młodzieńcżyku onym Zakonnik on: muśiał mu
53:
obiecáć/ wroćić ſię názad/ y wziąć go z ſobą: Zrádośćią ſię roſtawſzy/ z onym ſtár
54:
cem/ náprzod ſtárał ſię oto/ áby miał kśiąſzki S. Ewángeliey. y vprośił ſobie v
55:
mátki y oycá/ iſz mu dáli pięknie nápiſać/ y koſztownie opráwić Ewángelią S. z
56:
tego ſię kocháiąc/ iſz do náuki y nabożeńſtwá ták był ochotny ſyn ich. y náucżył
57:
ſię práwie wſzytkiey Ewángeliey.
Kśiążki Ewánieliey S. drogo opráwione.
Tym cżáſem wroćił ſię on Zakonnik/ y vkazał
58:
ſię Ianowi: Z cżego młodzieniec rad bárzo będąc/ y nogi iego obłápiáiąc/ powie=
59:
dżiał: Oycże wielebny/ rodzicy moi wielce mię miłuią: ná tę drogę z tobą wiem
60:
pewnie iſz ſię nie vproſzę: muśiem táiemnie vyść á im nic niepowiádáć. Opátrz=

strona: 134

1:
my ſobie okręt ná brzegu y zmowmy przewoz/ á ia ſię poſtáram o pieniądze. Gdy
2:
nálezli okręt/ w ktorym ſię ná morze puśćić mieli: Pan okrętu drożył ſię znay=
3:
mem. Y ná doſtánie pieniędzy/ pácholę ono táką drogę nálázło. prośił Mátki ſło=
4:
wy łágodnymi/ mowiąc: Wiele mam dobrodzieyſtwá od was rodzicow moich/
5:
ále mię wſtyd/ iſz moi towárzyſzy ſtudenći/ kilá kroć mię v śiebie zá wáſzą wiádo=
6:
mośćią cżćili/ á iam im ieſzcże nigdy tey ludzkośći niepokazáł: iuſz mię ich bárzo w=
7:
ſtyd/ y do ſzkoły chodzić mi przykro: proſzę vcżyńćie mi tę łáſkę. Mátká wnetże v=
8:
żyie mężá/ iſz mu dádzą ná one vtrátę ſto złotych: przyſtáwiwſzy do niego ſtátecż=
9:
nego ſługę/ áby tego ná cżym inſzym márnie nieutráćił. Lecż on ſługę oſzukał/ á
10:
pieniądze do śiebie wziąwſzy/ y imi przewoz zapłáćiwſzy/ z onym zakonnikiem tá=
11:
iemnie morzem poiáchał.
Iáchał táiemnie do zakonu rodzicom nie powiedáiąc.
Y przypłynęli ſzcżęſliwie ná ono mieyſce do klaſztoru.
12:
Ggy ſtárſzemu on zakonnik wſzytko powiedział/ rzekł ſtárſzy do niego: bárzoś
13:
młod ſynu miły/ á vnas táki obycżay: Pierwey muśi dni cżterdzieśći náſzemu ſię
14:
zakonowi przypátrowáć ten/ ktory do nas wſtąpić chce/ toſz dopiero golenie ná=
15:
ſze bierze. A Ian dla Bogá prośił/ áby dziś był ogolon y przyięt. Widząc on ſtár=
16:
ſzy Duchá Bożego w młodzieńcu/ y táką żądzą iego gorącą/ przyiął go/ y z bráćią po=
17:
licżył: błogoſłáwiąc młodośći iego. Prętko w duchownych poſtępkách ćwicżenie
18:
wziął/ y zakonnemu żywotu przywykł: modlitwę we dnie y w nocy więtſzą niſzli
19:
inni cżynił: Poſty wielkie brał ná ſię/ drugdy nic nieiedząc/ iedno przenaświętſze
20:
ćiáło y krew Páná nászego: ták iſz go ſtárſzy hámował mowiąc: Młodeś á wielką
21:
ſobie pracą zádáieſz: zemdliſz bárzo śiły ſwoie/ y zdrowie ſtráćiſz/ á potym mniey
22:
ſłuſzbie y ſławie Bożey pożytecżnym zoſtánieſz.
Zbytnie trudzenia krocą słuſzbę Bożą.
Przemieſzkał tedy w tym klaſzto=
23:
rze y onym żywoćie ſześc lat. Po ſześći lećiech/ nieprzyiaćiel chcąc oſłábić iego
24:
poſtępki/ y przeſzkodzić bieg świętych w Bogu cnot iego: ſkuśił go/ y poduſzcżył mu
25:
bárzo/ ćięſzkie prágnienie y teſkność do rodzicow: kłádąc mu przed ocży/ ich ſmu=
26:
tek/ ktory máią z oney niewiádomośći onim. ktemu domy one/ cżeladz/ doſtátek/
27:
y ſtan wyſoki oycá iego/ ták mu rozwodził: iſz niezmierną mękę miał/ otym vſtá=
28:
wicżnie myſląc/ á oney ſię pokuśie obronić nieumieiąc. ták gdy do onych iego
29:
poſtow y niewyſpánia/ ten fráſunek przypadł: práwie ná poły był żyw/ á iuſz iá=
30:
ko ćień iáki chodził.
Pokuſa po ſześći lat:
Y rzecże do niego ſtárſzy/ widząc go ták nędznym/ y ſpodzie
31:
wáiąc ſię iſz miał iuſz prętko vmrzeć: wſzákem ćię przeſtrzegáł ſynu/ iſz Pan Bog
32:
niechce/ iedno żebychmy iemu wedle śiły y możnośći ſłużyli: á ty nád przemoże=
33:
nie twoie/ tákieś ſię ſtrapił y znędził. Rzecże Ian S. wiedz miły oycże/ iſz nie po
34:
ſty mi tak wádzą/ iako grzechy moie. Iużem od niemáłego cżáſu ćięſzko ſtrwożo=
35:
ny y ná myſli z tárgány ieſt. Nieprzyiaćiel ſkuśił mię ćięſzko teſknośćią do rodzi=
36:
cow y do domu mego. Ale ſobie powroz gotuie. Bo ieſli poydę y wrocę ſię w dom
37:
oycá mego da Pan Bog/ tám zetrę ſzyię y głowę iego. Krzecże ſtárſzy: Wſzákemći
38:
mowił iſz to zakon náſz ćięſzki ieſt. Płákał tedj ſtárſzj on nád młodzieńcem/ y dał mu
39:
ná drogę błogoſłáwieńſtwo. Názáiutrz zálecáiąc ſię w modlitwę wſzytkiey brá=
40:
ciey y przepraſzaiąc ich z wielkimi łzámi mowił: Wiem iſz mię z tego mieyſcá/ nie=
41:
przyiaćiel chcąc wjwlec/ oglądánim rodzicow ſkuśił: ále mam w Bogu nádzieię/ iſz
42:
y rodzice oglądam/ y tám głowę iego w domu oycá mego/ podepcę y ſkruſzę. Y
43:
ſkupiwſzy ſię około niego/ modłę nád nim płácżąc cżynili. á ſtárſzy mu błogoſłá=
44:
wił mowiąc: Idz Synu w imię Oycá y Syná y Duchá S. miey z ſobą Páná Iezu=
45:
ſa/ ktory ćię poprowádzi iáko on chce. y przyklękáiąc káżdemu donog/ prośił á=
46:
by kłádąc nań ręce/ iemu błogoſłáwili.
Wyſzedł Ian Swięty z klaſztorá wracáiąc ſię do domu rodzicow ſwoich.
A mowił: tákem dobrze w domu tym v=
47:
cżcżon/ nigdym tego mieſzkánia y towárzyſtwá wáſzego godzien nie ieſt. Gdy co máło
48:
odſzedł do klaſztoru/ obroćiwſzy twarz ſwoię/ á padwſzy ná koláná/ długo płákał Bogu
49:
ſię polecáiąc. A będąc w puł drogi miał towárzyſzá iákiegoś żebraká/ ſktorym
50:
ſzedł aſz bliſko do mieyſcá. á gdy iuſz był nie dáleko/ rzekł onemu towárżyſzowi: Brá
51:
ćie/ widzę iſz maſz złą ſuknią. wezmi tę lepſzą odemnie/ á tę mi ſwoię day. Y ták v=
52:
cżynił: y roſtáli ſię każdy w ſwą drogę. Gdy przyſzedł Ian ná tákie mieyſce/ z kto=
53:
rego widzieć mogł/ dom Oycá ſwego/ vpadł ná ziemię y rzekł: Pánie Iezu Chry=
54:
ſte/ nieopuſzcżay mię. á cżekáiąc nocy/ przyſtąpił do drzwi Oycá ſwego/ y położyw=
55:
ſzy ſię na ziemi płákał mowiąc: Pánie Iezu Chryſte nieopuſzcżay mię/ oto iuſz dom
56:
Oycá mego/ ktoryś mi vkazał. ále żebych tym łáſki twey ſobie nieutráćił/ proſzę

strona: 135

1:
day mi gorę nád nieprzyiaćielem moim/ ábych tu ná tym mieyſcu dobrze vmárł
2:
á tey iuſz pokuſy nigdy niemiał. Y był tám v drzwi przez cáłą noc.
Polozeł ſię zebrakiem v drzwi oyca ſwego.
Ráno drzwi o
3:
tworzą/ wynidzie Stárſzy nád cżeládzią/ vyrzy odartego vbogiego/ rzecże: ktoć ty
4:
ieſt/ co tu cżyniſz? idz náſtronę/ oto pánowie moi tędy wnetże poydą. On rzecże:
5:
Proſzę zmiłuy ſię nádemną/ ieſtemći cżłowiek vbogi/ niechay tu w tym kąćie zo=
6:
ſtánę: wſzák złego nic nie vcżynię/ á tę łáſkę Bog tobie zápłáći/ gdy mnie vbogie=
7:
mu tu v drzwi leżeć dopuśćiſz. Y dał mu pokoy Stárſzy. Wyſli potym rodzicy iego
8:
przed śień: ktore gdy Ian S. vyrzał/ łzámi ſię bárzo zálał/ y pomáłu w ſobie rzekł.
9:
Otoſz Cżárćie iuſz ná rodzice moie pátrzę/ á przed ſię zá pomocą Bożą zetrę głowę
10:
twoię: á ſtrzáły pokus twoich w ſłuſzbie mię Bożey nie oſłábią. P. Iezu Chryſte
11:
nie opuſzcżay mię. Y leżał w onym kąćie. Y pocżnie mu iego Ociec/ z ſtołu ſwe=
12:
go potraw poſyłáć mowiąc: Cierpliwy to iákiś vbogi/ ták ná zimnie y deſdżu wy=
13:
trwa: może Pan Bog dlá niego nád námi ſię zmiłowáć/ y dla tego poſłał go tu
14:
ábyſmy przezeń zbáwieniu ſwemu pomagáli. á co wiedzieć ieſli ná tákie vboſtwo
15:
ſyn teſz náſz miły Ian/ o ktorym niewiemy gdzie ieſt/ nie przyſzedł. Cżyńmy to
16:
nád tym/ cobyſmy rádzi/ áby teſz nád onym ludzie cżynili. A mátká dniá niekto=
17:
rego wyſzedwſzy/ gdy go vyrzáłá: zbrzydziłá ſię im/ y zgniewu rzekłá: Niemo=
18:
gę ná ták nędznego cżłeká pátrzić/ odwiedzćie go ná ſtronę. boć tędy chodzić nie
19:
będę mogłá. Y mocą go ſłudzy ná ſtronę odwlekli.
Wielká ćierpliwość.
A on przed ſię zdáleká ná
20:
drzwi oycá ſwego pátrzył: áſz mu ſię tráfił on ſtárſzy ſługá/ y záwołał nań: Pá=
21:
nie tyś mi naprzod miłośierdzie pokazał/ proſzę kaſz mi tu iáką chałupecżkę/ y
22:
przykryćie poſtáwić/ áby mię Páni niewidziáłá/ kiedy tędy poydzie: á żebych wżdy
23:
od zimná iákokolwiek obronić ſię mogł. A on wnetże to vcżynił. Y mieſzkał w=
24:
oney kucżce modląc ſię vſtáwicżnie. A Oćiec mu co dzień obrok ſłał. ktory on v=
25:
bogim rozdawał/ ták iſz do iego kucżki vbodzy ſię zbiegáli: á on ie żywił. A ſam
26:
ſię przed ſię poſtem dręcżył/ ták iſz kośći ná nim przelicżyć mogł.
Obiáwił mu Chruſtus cżás śmierći.
Po trzech le=
27:
ćiech/ wnocy vkazał mu ſię Pan Iezus weśnie/ y obiáwił mu dzień śmierći iego:
28:
widząc go iuſz doſkonáłym/ y w młodych lećiech ſtárym y doſtałym. ocućił ſię y płá
29:
cżąc/ modlił ſię mowiąc: Dziękuię Pánie iżeś mię miedzy ſwe ſługi pocżytáć racżył:
30:
proſzę pomni ná rodzice moie/ á grzechow ich nierácż im pocżytáć: boś ty ieſt ſam
31:
wielce ćierpliwy y miłośierny. Y kazał ſobie wołáć one go ſtárſzego / y rzecże: cżyniłeś
32:
nádemną miłośierdzie/ proſzę cżyń do końcá: powiedz ſwey Pániey ty ſłowá: on v=
33:
bogi ktoregoś od wrot odegnáć kazałá/ prośi niechćiey hárdzie gárdzić vbogim
34:
y niedoſtátecżnym/ pomniąc ná Páná Iezuſa Chryſtuſa/ chćiey go náwiedzić: mać
35:
nie co pilnego powiedzieć. Gdy to poſelſtwo ſpráwił/ rzekłá: á ia nań y pátrzyć
36:
nie mogę/ aſz bych do niego iść miáłá? Y powie to mężowi. Rzecże mąż: Idz mi=
37:
ła żono/ á niegárdzi vbogim: bo vbogie ſobie Bog obrał. A oná ieſzcże odwłocży=
38:
łá. Aſz Ian S. drugi raz do niey wſkaże mowiąc: Po trzech dni ia iuſz vmrę/ ie=
39:
ſli do mnie nie przyidzieſz/ nigdy tego nieodżáłuieſz. Oná gdy o iego śmierći vſły=
40:
ſzáłá/ wyſzłá y ſługom go przynieść do śiebie kazáłá. Zákryty niemogł być po=
41:
znány. Y rzecże iey: Wykonáłá ſię poſługá/ y zápłáći ſię iuſz iáłmuzná twoiá Go=
42:
ſpodze/ iáko Pan rzekł w Ewángeliey: Cośćie cżynili iednemu z tych bráćiey mo=
43:
iey namnieyſzey/ mnieśćie cżynili.
Rozmowá Ianá ś. z mátką.
A ia teſz/ iáko vbogi nic niemáiąc/ chcęć ieden
44:
vpominek zoſtáwić: iedno mi pod przyſięgą obiecuy to/ ábyś mię niekazáłá w=
45:
inney ſzáćie pogrześć/ iedno wtey ktora ná mnie ieſt/ áni ná innym mieyſcu cho=
46:
wáć/ iedno ná tym gdzie moiá cháłupká ſtoi. Bom lepſzego odzienia y vcżćiwſze=
47:
go mieyſcá godzien nie ieſt. co gdy mu obiecáłá rádá: dał iey onę piſaną Ewán=
48:
gelią mowiąc: to twoiá ná tym świećie obroná/ y ná onym wiecżnym tobie y Pá=
49:
nu moiemu/ mężowi twemu poćiechá. oná wziąwſzy kśiąſzki oglądáiąc ie rzekłá:
50:
bárzo podobne ſą onym ktore Pan moy dał był ſynowi náſzemu.
Ewángeliey Swiętey kśiąſzki iáki vpominek.
Y pobieży do
51:
mężá/ vkaże mu ony kśiąſzki Ewangeliey. On záras poznał/ iſz ty ſą á nie inne:
52:
rzecże: ſpytaymy ſię go ſkąd ie ma/ á ieſli co wie o ſynie náſzym Ianie.
Oznáymił ſię rodzicom Ian Swięty.
Tedy przyidą
53:
oboie do niego/ y rzeką: obwięzuiem ćię ná Bogá w Troycy iedynego/ ábyś nam
54:
powiedział/ zkąd ty kśiąſzki maſz/ á ieſli wieſz o ſynu náſzym Iánie? A on iuſz bo=
55:
leśći ſerdecżney znieść nie mogąc rzecże: Iam ieſt ſyn wáſz Ian/ y tá ieſt Ewán=
56:
gelia ktorąśćie mi dáli. Iam wam przycżyną był tákiego ſmutku: ále tá mię E=
wángelia


strona: 136

1:
wangelia náucżyłá nośić w ćierpliwośći ſłodkie iárzmo Chryſtuſowe. Gdy to vſły
2:
ſzeli: pádli v głowy iego y przez trzy godziny ták płákáli/ iſz ſię wſzyćiek Rzym
3:
otym dowiedział/ iſz ſię im ſyn wroćił. Ale wolia Boża byłá/ áby żywot Ianow
4:
świátem pomázány niebył/ á iuſz ſwoiey ćierpliwośći zapłátę wziął: przeto tegoſz
5:
dniá duchá P: Bogu oddał. Matká zápomniawſzy obietnice/ w złote ſzaty ćiáło
6:
iego vbráć kazáłá: á ony zdártę wyrzućić. Y wnet powietrzem przeto záráżoną
7:
byłá. Aſz Ociec wſpomnawſzy ná on obwiązek/ kazał to cżynić/ co iego ſyná
8:
wola byłá. Y gdy to vcżyniono/ Mátká ku zdrowiu pierwſzemu przyſzłá. Po=
9:
grzebli go ná tymże mieyſcu/ y kośćioł tám pobudowali: A rozdawſzy wiele ſkár=
10:
bow ſwych ná pielgrzymy/ ſami teſz w pokoiu ſkońcżyli. Tákić był żywot y poſtę=
11:
pek Ianá tego. ktory zwyćiężywſzy Cżártá/ godnym ſię ſtał zapłaty wiecżney/
12:
przez łáſkę Páná náſzego Iezuſa/ ktoremu ſławą y cżeść z Oycem y Duchem S.
13:
ná wieki Amen.
Obrok Duchowny.

14:
RZadka rzecż (mowi Ambroży S.) pokorá w młodym/ y gdy ſię náyduie/ podziwienia
15:
godná ieſt: Bo wmłodym/ látá kwitną/ śiły co dzień przybywa/ krew ſię wnim wrzą
16:
cá burzy/ niewie co fráſunek/ choroby niezna/ dobra mu myſl rośćie/ wſzyćiek do hár=
17:
dośći gorący/ do poniżenia y pokory trudny.
In pſalm. Beati immáculati.
Wſzákże żadny cżás ták pogodny do cnot
18:
Chrześćiáńſkich/ y ku otrzymániu dárow Duchá S. nie ieſt/ iáko młode á nowe nacżynie: prze
19:
ſamę niewinność/ ktorą z chrztu S. odnoſzą: y prze vżyte y miękkie ſerce do wſzytkiego: kto=
20:
re ieſt iáko teraz wykopána nowiná/ ná ktorey ſi[ę] każde ziárno wſiane rodzi. By tylo ná wy=
21:
chowániu im/ y dobrym towárzyſtwie nie zchodziło: wieleby (iáko mowi Bernát S.) młodych/
22:
obycżáymi z ſtáremi zrownáło: á co ná lećiech zchodzi/ cnotámiby dołożyli/ mieliby ſtárość
23:
vcżćiwą/ nie lidzbą lat/ ále cnotámi okraſzoną.
Epiſtdolá ad Theobaldum.
Y Apoſtoł młodośćią gárdzić nie każe. Lecż
24:
nieſtety/ co ſię dobrego od Bogá ſamego z dobrą naturą wśieie/ rodzice ſwoim niedbálſtwem/
25:
pieſzcżotą/ y nieprzyſtoyną miłośćią/ wykopywáią y gubią. Młode ludzie wnet z poſłuſzeń=
26:
ſtwá wyimuią/ miecż im wręce/ t o ieſt/ doſkátki świeckie dáią: miedzy złe towárzyſtwo/ iáko
27:
owce miedzy wilki puſzcżáią. Y ten/ by był od rodzicow nie vćiekł/ nigdyby był do tákiey świą
28:
tośći nie przyſzedł. święty iego rozum/ ktorym rodzice oſzukał. Ale bárziey ſię dziwuię/ iáką
29:
Dyabłu ſztukę wyrządził: On go z kláſztorá wykocżował/ á on ſobie dáleko ſrozſzy/ zá iego przy
30:
cżyną klaſztor zgotował.
Swiętym pokuſy w zwyćięſto á vpadki w wietſze ſię cnoty obracáią.
Ták ſię świętym y pokuſy wdobre obracáią/ á biędząc ſię z tym cżár
31:
tem/ choćia ſię trochę poſlizną/ wnet/ gdy im nogi ich Chryſtus vkrzepcży/ y rękę/ áby nieu=
32:
pádli do końca/ podkłáda/ po cżárćie depcą/ á głowę iego kruſzą. zwłaſzcżá/ gdy nie z złośći/
33:
ále ziákiey vłomnośći wpokuſę wpadáią. Dziwuię ſię tobie święta niepokalána duſzo młoda/
34:
Aniele wćiele ludzkim/ iákoś mogł ták ſwoy ięzyk vhámowáć/ á miłość oycowſką/ y twey mi=
35:
łey mátki/ ná ktorąś wielką nędzę ćierpiąc/ pátrzał/ wſobie vmorzyć/ y ięzyk ták vmartwio=
36:
ny mieć? O poważna w młodym ćiele ſzedziwosći/ iákoś ná ſobie tákie rzecży przewieść mogłá
37:
w domu ſwym bogátym/ nędzę iáko pielgrzym y żebrak ćierpieć: to práwie ieſt dobrowolne
38:
vboſtwo/ y wielkie męcżeńſtwo. Boże day nam iákokolwiek náſládowáć.

strona: 139


44:
Zywot S. Paule zacney wdowy Rzymiánki/ wy=
45:
piſany od S. Hieronimá do corki iey Euſtochiey/ ſłowy
46:
S: Hieronimá niegdzie ſkroconemi. zyłá około Roku. 380.
Dwunaſyu dzień Lutego. Kłádzie ią Suryus 27. dniá Stycżniá.

47:
BYłá Pąulá święta rodzaiu ſtárych onych Rzymian ſła=
48:
wnych Scypionow y Gráchow: zacnośćią świecką/ y wielkimi bogá=
49:
ſtwy od P. Bogá obdárzona: Mężá miáłá Toxocyuſzá/ ktory teſz ſzedł z ſtárey
50:
krwie Aeneaſzá y Iuliuſzow. A to o niey piſze/ nie iſzby wielka
51:
rzecż byłá to mieć: ále iſz ieſt dziwna tym gárdzić. Ludzie świeccy tákie ſobie wielce
52:
ważą/ ktorzy to máią/ á my ty chwalem/ ktorzy tym dla zbáwićielá ſwego po=
53:
miátáią. Z mężem ſwym miáłá cżterzy dziewki/ Blesſilę y Rufine / ktore młodo
54:
ná iey ręku z świátá zeſzły/ Paulinę ktorą zá mąż wydáłá mátkę Pámmáchiuſzá/
55:
Euſtochią ktora przy niey w wiecżnym páńieńſtwie trwáłá/ á
56:
piątego ſyná Toxocyuſzá. Trzydzieśći lat máiąc/ śmierćią mężá ſwego owdo=
57:
wiawſzy/ wſzytká ſię ná ſłuſzbę Bożą vdáłá: ono bogáctwo domu ſwego wielce do
58:
ſtátecżnego/ ná vbogie obracáiąc: niebyło tego vbogiego ktoryby w Rzymie iey
59:
iáłmużną nieżył/ iey ſię ſzátámi nieprzyodział. zá vtrátę ſobie pocżytáłá/ ieſli nę=
60:
dzny á potrzebny od kogo inſzego okrom niey pomoc miał. Gdy iey powinowáći
61:
o roſproſzenie máiętnośći przyimawiáli / odpowiádáła: iſz ia wam więtſze dziedzic=
62:
two zoſtawuię: łáſkę y miłośierdzie Chryſtuſowo. A iſz byłá wielkiey v ludzi ſławy

strona: 140

1:
á cżći y náwiedzánia zacnych oſob/ y racżenia świeckie/ wielkie byli około niey:
2:
o to ſię fraſowáłá/ iſz ią ludzie ták bárzo ſobie ważyli. Y chcąc ſię przed tym ſkryć/
3:
wybráłá ſię zá morze/ do Hieruzálem do ziemie świętey: Cżego iey nikt odrádzić
4:
niemogł: y miłość ku dziátkom/ tey myſli iey/ zepſowáć nie mogłá. zoſtáwowáłá
5:
ſyná málucżkiego/ y Ruffinę iuſz mężá godną: ktorych ſieroſtwo/ acż ią wielce bo=
6:
láło/ wſzákże nád nimi płácżąc/ nie pomniáłá ſię być mátkę/ chcąc być Chryſtuſo=
7:
wą niewolnicą.
Miłość ku Bogu/ przewyſzyłá miłość ku dziatkom.
To bywá y w poimániu nieprzyiaćielſkim naćiężſza/ gdy ſię mát=
8:
ká z dziećmi dzieli: wſzákże oná to przyrodzenie zwyćiężyłá: á ſamę Ewſtochią cor=
9:
kę ſwoię z ſobą wziąwſzy/ z innych pánienek wielkim pocżtem/ wyiácháłá. dziedzi=
10:
ſtwo ſwoie wſzytko y imioná/ dziatkom innym zoſtáwiłá/ á ſamá ſię wydziedzi=
11:
cżyłá/ áby inne wniebie dziedzictwo nálázłá.
Pielgrzymſtwo ná mieyſcá Swięte.
Tám przyiáchawſzy/ wſzytki mieyſcá
12:
S. znabożeńſtwem wielkim łzámi polewáłá. Ná tym mieyſcu/ gdzie Pan náſz v=
13:
krzyżowány ieſt pádáiąc/ tak ie cżćiłá/ iákoby wiſzącego Páná ná drzewie wi=
14:
dziáłá. A w grob iego wſzedwſzy/ one kámienie w ktorym Boſkie ćiáło iego leżáło
15:
cáłuiąc/ łzámi ſwemi pokrapiáłá. O iáko tám łez wyláłá wiele/ wſzytko miáſto
16:
wie/ y ten Pan ktoremu ſię kłániáłá. Potym wſzytki oglądałá mieyſcá/ ktore ſię
17:
iedno w piśmie świętym miánuią: ále te więcey/ ktore ſię iákim cudem ábo ſpráwą
18:
Pána náſzego Iezuſa Chryſtuſa wſławiły. Widziáłá tam gdzie ſię vrodził/ gdzie
19:
go krolowie witáli/ gdzie náucżał/ gdzie cudá cżynił/ gdzie lud pięćiorgiem y ſie=
20:
dmiorgiem chlebá karmił: Y inne wſzytki z gorącym ſercem y z dzięką/ zá wſzytki
21:
ſpráwy Páná náſzego obchodziłá/ pieſzemi nogámi więcey niſzli iázdą. Potym wro
22:
ćiłá ſię do Bethleem do oney Iáſkinie/ gdzie ſię narodził Zbáwićiel náſz: y tám ſobie
23:
obráłá mieyſce/ do ſwey tám śmierći mieſzkáć/ mowiąc ták: Iákom ia grzeſznicá
24:
godną ſię zſtáłá cáłowáć iáſłecżká/ w ktorym Pan moy máludzkim płákał? Iákom
25:
tego godná ábych w tey ſię iáſkini modliłá/ w ktorey Pánná Bogá porodziłá? Tu
26:
będzie odpocżnienie moie/ tu mieſzkáć będę. Bo mieyſce to zbáwićiel moy/ ſobie
27:
obrał. Duſzá moiá iemu żyć/ y narod moy iemu ſłużyć będzie.
Budowánie klaſztorow męſkich y żeńſkich.
Tám przez trzy
28:
látá wćieśni mieſzkáiąc/ potym nábudowáłá klaſztorow męſkich y pánięńſkich y
29:
ná pielgrzymy rozmáitych goſpod/ áby tám złożenie mieć mogli/ gdzie Iozeph y
30:
Márya z miłym Synem/ goſpody nienálezli. Wielkie wtym zywoćie cno=
31:
ty w ſobie pokazáłá.
Pokorá.
A naprzod pokore / ktora ieſt pierwſzá cnotá Chrześćiáń=
32:
ſka. Ták ſię vniżáłá/ iſz kto iey nieznał/ á znáć prze wielką ſławę iey prágnął/ gdy
33:
ią vyrzał/ zá tę iey niemiał/ ktorą byłá. Bo iáko naliżſza niewolnicá/ á miedzy z=
34:
gráią pánienek/ ktore około niey były/ być ſię napodleyſzą zdałá/ ták ſzátą/ iáko
35:
mową/ y wſzytkim poſtępkiem. Nigdy po śmierći mężá ſwego/ zmęſzcżyzną nie
36:
iádłá/ áni z Biſkupem/ áni z świętym żadnym. Lázniey nigdy iedno w niemo=
37:
cy/ á miękkiey pośćieli/ y w febrze gorącey nieużywáłá/ ná ziemi ná kocách odpo=
38:
cżywáłá. ieſli to odpocżynienim zwáć co ſię ná vſtáwicżney modlitwie we dnie y
39:
wnocy trawiło. pełniła ono piſmo: ná káżdą noc opłocże łoſzko moie/ á pośćiel
40:
moię łzámi mymi ſkropię.
Zmęſzczyzną po śmierći ſwego mężá nigdy nie iádłá.
Zá máłe grzechy ták płákáłá iákoby nawietſze popeł=
41:
niłá. Gdyś my ią vpomináli áby ocżom zgadzáła/ chowaiąc ie ná cżytánie E=
42:
wángeliey/ odpowiádáłá: ſzpećić teraz twarz potrzebá/ ktora ſię przećiw roſkazá=
43:
niu Bożemu/ bielidły y rumienidły y innymi przypráwy málowáłá.
Nagrodá wpokućie.
Niech ćier=
44:
pi ćiáło/ ktore vżywáło roſkoſzy: ony długie śmieſzki/ niech ſię vſtáwicżnym płá=
45:
kánim nágradzáią: miękkie á iedwabne y drogie pośćieli/ niech ſię wtrárdość
46:
włośienic obrocą. świecką będąc/ mężowim ſię podobáłá. teraz Chryſtuſowi po=
47:
dobáć ſię prágnę. Prozno iey z cżyſtośći chwalić/ bo y w Rzymie świecką bę=
48:
dąc/ wſzytkim Rzymiánkom w tey mierze wzorem byłá. ták ſię ſpráwuiąc/ iſz y
49:
zły nieprzyiaćiel niemiał co o niey zmyſláć. Láſkáwość w niey wielka byłá/ y prze
50:
ćiw pokornym łágodność. zmożnymi ſie w rzecż niewdawáłá: wſzákże ſię pyſzny=
51:
mi y butliwymi nie brzidziłá. Gdy vbogiego vyrzáłá/ dawáłá: gdy bogátego/
52:
do dawánia vpomináłá. Tá wniey tylo przygáná byłá/ iſz dawáłá náznyt y cżę=
53:
ſto pożycżáłá y lichwę dawáłá/ áby ſię nikomu iáłmużny proſzącemu/ nie wymo=
54:
wiłá. Znam tę do śiebie winę/ iżem ią oto karał gdym ią názbyt ſzcżodrą widział:
55:
ono z Apoſtołá przywodząc:
2. cor. 8.
nie ták dayćie áby innym byłá poćiechá á wam ćię=
56:
ſzkość: ále rowność niech będzie. Y to co mowi Pan: kto ma dwie ſukni/ day ie=

strona: 141

1:
dnę niemaiącemu. Bo trzebá ſię ná to oglądáć/ áby to/ co ſię z chući cżyni/ długo ſię
2:
cżynić mogło.
O Zbi[t]niey iáłmużnie Ná S. Hieronimá vpominánie dziwná odpowiedz
Ale oná ná to krotko á ze wſtydem odpowiedziáłá: Bog mi świá
3:
dek/ iſz ći dla iego imienia wſzytko cżynię/ y tego prágnę/ ábych żebrząc vmárłá/
4:
á iednego pieniądza corce mey miłey/ niezoſtáwiłá: á żebych vmárwſzy cudzem
5:
prześćierádłem pokrytą byłá. Ná koniec mowiłá: gdy bych ia żebráłá/ wiele bych
6:
ich nálázłá/ ktorzyby mi z chućią dáli: á ten żebrak ieſli odemnie nie wezmie/ kto=
7:
ra mu dáć y zcudzego mogę/ ieſli vmrze/ á kogo o iego zdrowie pátrzyć będą? Iam
8:
chćiał áby byłá wgoſpodárſtwie oſtrożnieyſzą/ á oná byłá w wierze gorętſzą. dla v=
9:
bogiego Páná/ cáłym ſrecem dáiąc mu to/ co od niego wzięła/ vbogą być chćiáłá: y
10:
doſtápiłá tego cżego prágnęłá. Bo w wielkich długách corkę zoſtáwiłá/ ktorych
11:
oná ieſzcże niewypłáciłá/ ále zá miłośierdziem Bożym wypłáći. Zaden vbogi zpro
12:
żną ręką od niey nieodſzedł. Ony ſłowá cżęſto w uśćiech miáła: błogoſłáwieni mi=
13:
łośierni/ bo oni doſtąpią miłośierdzia.
Mátt. 5.Luc. 16.luc. 11.
Y ony: Czyńćie ſobie przyiaćiele z nieſprá=
14:
wiedliwych pieniędzy/ ktorzyby was przyięli do wiecżnych przybytkow ſwoich:
15:
Dayćie iałmużnę/ á wſzytko wam cżyſte będzie. Lecż iáłmużnę wiele ich dáie
16:
z pieniędzy y z máiętnośći/ ále z ćiáłá ſwego właſnego máło ich iáłmużny cżynią. Prze
17:
to cżárt po vtráceniu máiętnośći/ mowi: ſkorá zá ſkorę/ wſzytkiego cżłek dla zdrowia
18:
odſtąpi: dotkni iedno ćiáłá iego y kośći/ vyrzę iákoć błogoſłáwić bedzie. Wiele ich
19:
ieſt ktorzy rękę ná iáłmużnę śćiągaią: ále roſkoſzy ćieleſney vwłocżyć ſobie niechcą.
20:
zwierzchu biali/ á wewnątrz kośći vmárłych pełni.
Iob. 1.Iáłmużná trudnieyſzá ná trudzeniu ćieleſnym.
Ale Paulá tákiey powśćią=
21:
gliwośći byłá/ iſz ſnádz y miárę przechodziłá/ y ćiáło wielkimi poſty zemdliłá. O=
22:
krom świąt ledwie kiedy z oleiem iádłá/ á coſz mowić o winie/ o mleku/ o rybách/
23:
o miedzie/ ábo iáycách/ y innych ſmácżnych potrawkách/ ktorych niektorzy vżywá
24:
iąc á imi ſię nápełniáiąc/ mniemáią/ áby barzo pośćili/ á beſpiecżną cżyſtość mie=
25:
li. Obmow y nieprzyiázni ludzkich y złorzecżenia nizacż ſobie nieważyłá/ mo=
26:
wiąc ony ſłowá: Dobrym złe zwyćiężayćie.
Rom. 13.Acto. 5.Pſálm. 38.Luc. 21.
Apoſtołowie chlubili ſię ſtego/ iſz co
27:
ćierpieli dla Páná ſwego. Y ono z Pſalmu: gdy grzeſznik ſtánął przećiw mnie/
28:
zámilknąłem/ y od dobrego. ſtałem ſię iáko głuchy nieſłyſząc/ y iáko niemy/ nie o=
29:
twárzáiąc vſt moich.
2. Cor. 12.
Wielkiey ćierpliwośći w wſzytkim vżywáłá/ mowiąc zpi=
30:
ſmá: wćierpliwośći wáſzey ośięgniećie duſze wáſze/ á wchorobách mowiłá: Gdym
31:
chora ieſt/ ná ten cżas mocnám ieſt. A gdy ſzkody ná nię wielkie przypadáły/ mo=
32:
wiłá: Co pomocno cżłeku by wſzyćiek świát miał/ á duſzę ſtráćił?
Mátt. 16. Mátt. 10.Iob. 1.1. Pſalm. 78.Ioán. 2.
Nágam ſię
33:
vrodziłá/ nága poydę: Pan dał/ Pan wziął: niemiłuyćie świátá/ áni tego co
34:
ieſt ná nim. Gdy iey o niemocy ſyná iey piſano/ zafráſowáwſzy ſię mowiłá: kto
35:
miłuie więcey ſyná ábo corkę niſzli mnie/ nie ieſt mnie godzien. á modląc ſię záń
36:
mowiłá: Opiekay ſię Pánie ſynmi vmorzonych: ktorzy dla ćiebie martwią ćiáłá
37:
ſwoie. Ieden iey ráz po wiedział: iſz ćię ludzie prze wielkie nabożeńſtwo zá ſzaloną
38:
y odeſzłą od rozumu máią. A oná mu odpowiedziałá: My głupi dla Chryſtuſa:
39:
ále głupi Boży/ rozumy łudzkie przechodzą. Y Páná ſzalonym zwáli powinowa=
40:
ći/ y wiązáć go chćieli.
Már. 3.Ioán. 10.
Powiem y oporządku klaſztorá iey pánieńſkiego/ kto=
41:
ry oná zbudowawſzy żywiła y ſprawowáłá. Cżyſtośc S. pánienek ná ſwoy obra=
42:
ćáłá pożytek duchowny. śiała cieleſne/ áby niebieſkie żęłá. nie żáłowáłá docże=
43:
ſnych/ áby nábywáłá wiecżnych. Zbudowawſzy męſki klaſztor/ á męſzcżyżnie iy
44:
do ſpráwowániá polećiwſzy: niemáło pánienek zrozmáitych ſtron názbierawſzy/
45:
ták zacnych iáko podłych/ y miernych: ná trzy ie rzędy y klaſztory rozdzieliłá: ták
46:
iſz ony trzy roty/ oſobno były gdy iádły y robiły: ale ſpołem ſię modliły y Pſalmy
47:
ſpiewáły. ſamá pierwey ná wſzytko przychodziłá/ przykłádem á wſtydem inne do
48:
porządku przywodząc. Prime/ Tertie/ Sexte/ None/ Nieſzpor/ iutrżnią puł=
49:
nocną/ ſpiewánim Pſalmow odpráwowáły. każda Pſałterz vmieć y cokolwiek zá=
50:
wżyd z piſmá ſię náucżyć muśiáłá.
Porządek klaſztornych pánienek.
W niedzielę tyło ſzły do kośćiołá/ przy ktorego
51:
boku mieſzkáły. káżda rotá ſzłá zá ſwoią mátką. Po modlitwie ſzły do roboty/
52:
káżda do ſwey/ ábo ſobie ſzáty/ abo innym robiąc. Ieſli ktora byłá zacna/ nie=
53:
mogłá mieć zdomu ſwego ſługi żadney/ áby ná ſtáre ſwe domowe y dziećinne ro=
54:
ſkoſzy nięwſpomniáłá: o onych w rozmowie prożney nie wznowiłá. Iednáki v=
55:
bior był wſzytkich. Płotná tylo do ręku śćieránia vżywáły. Od mężow dáleko od=
56:
dzielone były: Y rzezáńcom chodzić do nich/ dla złych ięzykow nie dáłá. leniwe

strona: 142

1:
á niedbáłe rozmáićie nápráwowáłá. Ieſli byłá gniewliwa ktora/ łágodnośćią:
2:
á ieſli ćierpliwa/ gromienim ią ſłow náucżáła. Niedopuśćiłá żádney mieć cżego
3:
okrom ſzat á żywnośći/ wedle Apoſtołá: Máiąc odzienie á żywność/ ná tym prze=
4:
ſtáymy. Niezgodne łáſkáwemi ſłowy iednáłá: Młode á buyne ćiáłá/ cżęſtym y
5:
powtorzonym poſtem mdliłá.
Cieleſne ochędoſtwo/ duſzne plugaſtwo.
Woláłá iſz ná żołądek chorżały/ niſzli ná duſzę. kto=
6:
rą w ochędoſzce kocháiącą ſię widziáłá: ſrogośćią twarzy ſwey y zmarſzcżenim
7:
karáłá ią mowiąc: Ochędoſtwo ćieleſne/ duſzne ieſt plugáſtwo: broniłá tego á=
8:
by żadne plugáwe ſłowo z vſt pánieńſkich nie wyſzło. Bo to ieſt znák niecżyſtey du
9:
ſze.
Iezycżne iáko karáłá Swięta paulá.
Ięzycżne y ſwarliwe/ raz ie vpomniawſzy/ tym karáłá/ áby v drzwi gdzie w
10:
ſzytki iadáły/ klęcżáły modląc ſię/ áby ſię wſtydem vhámować mogły. Krádzie=
11:
żą ſię iáko świętokracſtwem brzydziły. To co świeccy ſobie zá máły grzech máią/
12:
to vnich/ áby było zá wielki/ ták ich náucżáłá. Wielkiey byłá łáſkáwośći y lu=
13:
tośći nád niemocnymi/ chorym wſzytkiego dopuśćiłá/ y mięſá iedzenia: ále gdy
14:
ſamá chorzáłá/ ſobie tego dopuśćić niechćiáłá. Ná ſię byłá ſrogą/ á ná inne łáſká
15:
wą. Zadna młoda y zdrowa/ tákiey ſrogośći żywotá nie wiodłá/ iáko oná iuſz le=
16:
tnia y ná zdrowiu ztárgána. A mali ſię prawdá rzec/ wtym teſz byłá nieco vpor=
17:
ną/ y rády nieſłucháłá. Wgorącá wielkie/ mieśiącá Lipcá wpádłá wgorącżkę: gdy
18:
ſię lepiey/ z łáski Bożey/ po ćięſzkiey niemoćy mieć pocżęłá/ trzebá było nápijáć ſię
19:
iey trochę winá/ áby zwody wpuchlinę byłá niewpádłá: y iam nápráwił ná nię S.
20:
Epiphániuſzá/ áby iey oto prośił/ y onę przymuśił żeby wino piłá. A oná ſię w=
21:
net domyſliłá/ iſz to z mey napráwy było. Po wielkiey namowie/ wyſzedł od niey
22:
Epiphánius ztymi ſłowy: Tákiem tám wiele ſpráwił/ iſz mnie ſtárego/ máło
23:
ſwym przykłádem do tego nieprzywiedzie/ iſz winá pijáć nie będę. To powiádam
24:
nie iſz bych to chwalił/ co názbyt: ále iſz bych iey goráce y wierne ſerce/ ztey ćierpli=
25:
wośći pokazał Byłá ku mowieniu leniwa/ ále ku ſłuchániu ochotna/ pom=
26:
niąc ná ono: ſłuchay Izráelu á milcż. Ná pámięć piſmá S. wiele vmiáłá/ kochá=
27:
łá ſię w Hiſtoryey rozumieniu/ ále więcey duchownego ſię rozumienia trzymáłá.
28:
Y mnie przywiodłá do tego/ iſz nowy y ſtáry Teſtáment wykłádáciem iey y corce
29:
iey muśiał. ſzcżegom ſię iey dlá cżęſtey prośby wymowić niemogł. vcżyłem cze=
30:
gom ſię ſam náucżył/ nie ſam od śiebie/ áni z ſwey dumy/ ktora ieſt złym mi=
31:
ſtrzem: ále od zacnych kośćielnych mężow.
Kochánie w piśmie Swiętym.
Gdziem wątpił ſzcżerzem ſwoię nie=
32:
vmieiętność wyznał.
Piſmá Swiętego wjkład iáko trudny.
Wſzákże mię oná pytáłá/ miedzy rozmáitemi wykłády/ kto
33:
ryby mi ſię zdał podobnieyſzy. Ięzyká ſię Zydowſkiego náucżyłá/ ktoregom ſię ia
34:
zmłodośći/ aſz do tego cżáſu z pracą wielką po cżęśći náucżył/ y Euſtochiey corki
35:
ſwey náucżyłá. ktora nigdy od niey nieodſtępowáłá: wſzytki iey poſługi odprá=
36:
wuiąc/ á práwie żadney ſłudze nic niedopuſzcżąć : nigdy bez mátki áni iádłá/ áni
37:
ległá: y iednego pieniądzá y ſwey mocy niemiáłá.
Miłość ku mátce.
Gdy iey oycowſką y máćierzyn=
38:
ſką máiętność mátka ná vbogie roſpráſzáłá/ ſtego miáłá kochánie/ zá ſkarb ſo=
39:
bie pocżytáiąc/ cnotę y pobożność mátki ſwoiey/ y ſwoie prze=
40:
ćiw iey miłość. Nic ták bárzo Páulá nieprágnęłá/ iedno áby powinowáći iey w
41:
Rzymie ná Bożą ſię ſłuſzbę vdáli. Y poćieſzył ią Pan Bog. Bo wnęczká iey Pau
42:
lá corká ſyná iey Toxocyuſzá ieſzcże w pieluchách ná cżyſtość pánieńſką oddaná od=
43:
rodzicow Bogu byłá. ſzcżego iáką rádość miáłá/ wymowić ſię nie może. Raz
44:
ieden Heretyk do niey przyſzedwſzy/ wichłáć ią pytánim o zmartwychwſtániu po=
45:
cżáł.
Heretyki iáko ſię brzydziłá.
Ná ktorego gdy mnie przyzwáłá/ á iego zdrády obacżyłá: ták ſię imi ná po=
46:
tym brzydziłá/ iſz ie iáwnie Bożemi nieprzyiaćielmi zwáłá. Gdy ſkońcżenie
47:
iey z świátá tego/ ktorego wielce prágnęłá/ przyſzło/ á wniemoc ćięſzką wpádłá:
48:
tám było poznáć corki iey Euſtochiey ku mátce miłość/ w vátáwicżnych poſłu=
49:
gách/ y przy iey łoſzku śiedzeniu. Bacżąc ſię śmiertelną y prętkie ześćie ſwoie/ o=
50:
ny wierſzyki z Pſalmu ćicho powtarzáłá: Zámiłowáłám Pánie ozdobę domu
51:
twego y chwáłę mieſzkánia twoiego.
Pſalm. 25. 83.
Iáko wdzięcżne przybytki twoie/ prágnie y
52:
práwie mdleie duſzá moia duſzá moiá/ do nich. Gdym iey pytał cżemu milcżyſz á nie powieſz/
53:
ieſli ſię o co fráſuieſz? Rzekłá mi po Grecku. Nic nie mam ná ſię ćięſzkiego: w=
54:
ſzytkomi ſpokoyno/ y iáſno. Y tym zámknąwſzy mowę á ná vſtách poki mogłá
55:
pálcem krzyż S. kłádąc/ on głos oblubieńcá vſłyſzáłá: wſtáń á chodz ſm przyia=
56:
ćiołko moiá/ wdzięcżna gołębico moiá: iuſz zimá minęłá y niepogody przeſzły. A

strona: 143

1:
oná ſrecem ochotnie odpowiedziáłá: vkazáły ſię kwiátki ná ziemi/ cżás żniwá
2:
przyſzedł: wierzę iſz oglądam dobrá Pſńſkie/ wziemi żywyących.
Cántic. 2.Smierć Swiętey Paule.
Gdy Duchá Bo=
3:
gu oddáłá/ wielká ſię lidzbá Biſkupow/ Kápłanow y Lewitow z wſzytkich ziem/
4:
okolicżnych/ zakonnikow/ zakonnicżek y ludzi zeſzło ná iey pogrzeb. wdowy y
5:
vbodzy/ iáko do mátki y dobrodzieyki ſwoiey biegli: iáko po oney Dorce/ ſzáty kto
6:
re im dáwáłá/ y iáłmużnę im vkázuiąc. Swiádek mi Pan Iezus/ iſz iedne go pieniąſz
7:
ká corce Euſtochiey niezoſtáwiłá/ ále ieſzcże iákom rzekł/ długow wiele. A zoſtáwiłá
8:
táką wielkość śioſtr y bráćiey w klaſztorách ſwoich/ ktore wyżywić trudno/ á po=
9:
rzućić ſię ich teſz niegodzi. Co może być dziwnieyſzego nád to/ biała głowá ták
10:
zacnego domu/ ták bogáta/ wſzytko dla Páná Bogá z táką wiárą rozdáłá/ iſz prá=
11:
wie do oſtátniego vboſtwá przyſzłá? Nikt więcey dáć vbogim niemoże/ iáko ten/
12:
co ſobie nic niezoſtáwi. Wſzákże teraz vżywa doſtátku y wiecżnych onych bogaſtw.
13:
A ty Euſtochia bądz beśpiecżna/ wielkieć mátká dziedzictwo zoſtáwiłá. Zyłá w
14:
dową w świętym przedśięwzięćiu w Rzymie lat pięć/ w Bethleem lat dwádzie=
15:
śćiá/ żywotá iey wſzytkiego było lat pięćdzieśiąt y ſześć/ mieśięcy ośm/ dniow 21.
Obrok Duchowny.1. Cor. 7.

16:
NAuká pierwſza. Wielki przykład wdowiey cżyſtośći/ y vkochánie ſię w tym ſtánie S.
17:
ktory doſkonálſzy ieſt niſzli małżeńſki/ wedle Apoſtołá mowiącego: iſz błogosłáwień=
18:
ſzą będzie/ gdy ták zoſtánie/ to ieſt/ gdy ſię do małżeńſtwá nie wroći. O teyże Pauli
19:
tenże Hieronim S. mowi: Ták mężá płákáłá/ iſz práwie ſámá vmieráłá/ ále ták
20:
ſię po mężu do słuſzby Chryſtuſowey obroćiłá/ iákoby dawno ſmierći iego prágnąć miáłá: dáiąc
21:
znáć iſz gdy P. Bog rozwiąże tęn węzeł śmierćią iednego/ żáłość ſię towárzyſzá mocnieyſzym z
22:
chrjſtuſem ſpoieniu y wolnośćią do słuſzbj iego / wietſzą gáſić ma. Czym ſię y miłość ku pierwſze mv /
23:
gdy nań innego nieprzjwodzi/ y miłość ku Chrjſtuſowi/ gdj go nád wſzjtki w cżjſtośći przekłáda/ po
24:
kázuie. 2. Co tá mátká corce ſwey Euſtochiej zá poſag zoſtáwiáłá ieſt ſię cżemv przypátrzyć. Iá=
25:
ko wiele dziatkom ſzkodzi/ kto im máiętność tę/ ktorem ſieroſtwo ich opátrzone być ma/ zbyt=
26:
kiem y niedbálſtwem vtraca: ták kto zápalony miłośćią Bożą/ hoynie ná vbugie máiętność
27:
rozdáie/ ſkarb dziátkom wielki zbiera. Iako to znáłá/ tá Błogosłáwiona pánienká Euſto=
28:
chia/ ktora mátce gdy iey oycżyſte dobrá Chryſtuſowi dawáłá/ ták mowiłá: Dośić mię miła
29:
mátko/ bogáto zoſtáwiſz: gdy mi dziedzictwo cnot S. y łáſkę á opiekę Chryſtuſowę teſtámen=
30:
tem oddaſz. Ale dziś rodzicy ni ocż ſię więcey nie ſtáráią/ iedno áby bogáto dzieći zoſtáwi=
31:
li/ y corkom wielkie poſági łákomie y nieſpráwiedliwie (duſze ſwe dla dzieći głupie trácąc) zbie
32:
ráli. Co potym iáko proch od wiátru v potomkow ich ginie. Miłuy dzieći/ ále Bogá zbáwie=
33:
nie ſwe więcey: ieſli im pożywienia ſpráwiedliwie nábytego/ zoſtáwić nie możeſz: zoſtaw im w
34:
dobrym wychowániu cnotę/ y nádzieię wysług twoich v Bogá: áby mowić mogły z Dawidem:
35:
Dziećiſmy/ Pánie sługi twego/ y potomſtwo niewolnice twoiey: niechćiey nas opuſzćżáć w o=
36:
bietnicy twey/ ktorąś ſpuśćił oycom náſzym.

strona: 147


13:
Męcżeńſtwo S. Wálentego Kápłaná/ z ſtá
14:
rych kśiąg męcżeńſich Rzymſkich. ćierpiał około ro=
15:
ku Páńſkiego 234.
Cżternáſty dzień Lutego.

16:
ZA cżáſu Klaudiuſzá Ceſarzá/ o wiárę świętą y náukę iey/ poy
17:
mány był S. Wálenty kápłan. ktorego gdy przed ſamego Klaudiuſzá
18:
przywiedziono/ rzekł mu: cżemu ſobie racżey przyiázni náſzey niepozy=
19:
ſkuieſz/ ále ztymi ſię bráćiſz/ ktorzy ſą náſzey Rzecżypoſpolitey nieprzy=
20:
iaćiele: á toś cżłek mądry iáko ſłyſzę/ á nie vmieſz tego rozumu ſwego vżyć
21:
ná dobre twoie? odpowie S. Wálenty: Byś poznał dar Boży á porzućił Dyabły
22:
y bałwany/ dobrze by ſię działo z tobą y ztwoim páńſtwem: gdybyś wyznał Bogá
23:
iednego/ wſzechmogącego Oycá y Syná iego Iezuſa Chryſtuſa. Rzecże Kláudi=
24:
uſz/ o náſzych Bogách Iowiśie y Merkuriuśie co trzymaſz? Odpowie. Byli to
25:
ludzie ſprośni/ złośćiámi wſzytkimi pomázáni/ y w niecżyſtośći żyiąc zginęli. Y
26:
gdy mu dłuſzſzą około prawdy Ewángeliey S. rzecż vcżynił/ rad ſłuchał y náko
27:
niec powiedział: Słuchayćie Rzymiánie iáko zdrową náukę ten cżłowiek podá=
28:
ie. Co ſłyſząc Kálphurnius Stároſtá záwołał głosem: zwiedzioneś Ceſarzu tą
29:
fałſzywą náuką. Tego głoſu przelękł ſię Klaudiuſz/ y wnet ſerce odmieniwſzy
30:
rzecże. Poſłuchay go ćierpliwie: ieſli co zdrożnego á omylnego mowi/ ſkarz go/
31:
iáko świętokraycę: á ieſli co dobrego rádzi/ cżemu go w rzecży ſłuſzney nie ſłucháć?
32:
Tedy go Kálphurnius porucżjł nieiákiemu Aſteriuſzowi proſząc: áby go cudnymi
33:
ſłowy zmiękcżył. Idąc w dom iego Wálenty S. prośił Páná Bogá mowiąc: Pá
34:
nie Iezu Chryſte ktoryś świátłość ná ten świát przynioſł/ y oświecaſz każdego
35:
ná ten świát przychodzącego: oświeć dom ten/ á wypądz zniego nieprzyiáćiel=
36:
ſkie ćiemnośći/ żeby ćię poználi Bogá práwego. Záſłychnął tych ſłow Aſteriuſz/
37:
y rzecże: powiádaſz iſz twoy Bog świátłość przynioſł/ y on oświecá wſzelkiego
38:
cżłowieka: potym ia poznam práwego Boſtwá iego/ ieſli corkę moię ſlepą oświe=
39:
ći: y vcżynię wſzytko co ty mnie rádzić będzieſz. A S. Wálenty kazał ią ſobie przy
40:
wieść/ y wzywáiąc nád nią imienia Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa/ wzrok iey iá=
41:
ſny przywroćił. Obacżywſzy to Aſteriuſz z żoną ſwoią vpadł do nog S. Wálente=
42:
go y ſzukał rády o zbáwieniu ſwoim. A on kazawſzy im trzy dni pośćić/ báłwa=
43:
ny wſzytki wyrzućić/ nieprzyiaćielom gniew odpuśćić/ y wierzyć w Páná Iezuſa
44:
Chryſtuſa: tedy okrzćił Aśteryuſzá y wſzyćiek dom iego/ oſob męſkich y niewie=
45:
śćich ſześc y czterdzieśći. O cżym ſię dowiedziawſzy Klaudiuſz/ Aſteryuſzá z wſzyt=
46:
kimi domu iego Chrześćiány/ związáne do miáſtá Hoſtyey wieść/ y tám zmęcżone
47:
potráćić: á Wálentego S: kiymi bić y potym głowę iemu śćiąć roſkazał. Ták
48:
ſkońcżyli błogoſłáwieni męcżennicy y koronę ſobie zgotowáną wniebie odnieſli y
49:
chwalą błogoſłáwioną Troycę ná wiek wiekom Amen.

strona: 150


32:
Zywoy y Męcżeńſtwo S. Iuliany dziewice/ wypi=
33:
ſane od Symeoná Metaphráſta/ vmęcżoná za
34:
cżáſu Máxyminá około roku Páńſkiego 300.
Sżeſnaſty dzień Lutego.

35:
W Nikomedyey zá cżáſu Máxymianá Ceſárzá/ Eleuſius po=
36:
gánin/ y ſurowy báłwochwálcá/ corkę miał z żoną tákże pogánką/ Iu
37:
liánę. ktora ſlyſząc o Chryſtuśie y Ewánieliey/ taiemnie vwierzyłá
38:
w Páná Bogá náſzego/ y mądrze we wſzytkich ſpráwách ſwoich poſtę=
39:
puiąc/ vrodą y wſzytkimi cnotámi/ wielką okráſą domowi ſwemu byłá. A má=
40:
iąc zacne rodzice/ y Ceſarſkie przyiaćiele/ zacnego teſz iey mężá ráili. Lecż oná
41:
ná ſercu wolą máiąc wcżyſtośći S. Chryſtuſa ſamego małzonką być/ nieśmie=
42:
iąc ſię ſtym rodzicom odkryć: gdy cżás iey zá mąż wydánia przychodził/ á iey o=
43:
blubieniec poganin do niey vpominki poſyłał: ſzukáłá tákich przycżyn/ iákoby
44:
wolną zoſtáć mogłá. Y miedzy innymi tę nálázłá,
Cżyſtość Bogu poſlubiona.
Wſkazáłá do onego ktory
45:
iey w małżeńſtwo prágnął: Niechay wie/ iſz ia zacnego rodu będąc/ zełżyć domu
46:
ſwego niechcę: poki on Stároſtą tey ziemi niezoſtánie/ małżonki zemnie niema.
47:
rzecż ſię iey to zdáłá ná poły niepodobna.
Iuliáná S. áby zá mąſz nie ſzłá przycżyn ſzuka.
Lecż czárt ktory iey przedſięwzięćie
48:
ſkázić chćiał/ ták pomogł onemu cżłeku/ iſz przez dáry y przycżyny/ Stároſtą zo=
49:
ſtał. Y zoſtawſzy wſkazał do S. Iuliány: iuſz ſię/ powiáda/ niech weſeli/ iſz mę=
50:
żá ták wielkim vrzędem vcżcżonego mieć będzie: á niechay dáley nieodwłocży. A
51:
oná widząc/ iſz ſię iey ná iedney niepowiodło/ drugą przycżynę nalázłá mowiąc: Ie=
52:
ſli tey wiáry co y ia nie będzie/ niechay ſobie inney ſzuka: Iuliáná zań niepoy=
53:
dzie: bo oná ieſt Chrześćiánká/ á on Báłwochwálcá innemu Bogu ábo racżey
54:
Dyabłom ſłuży.
Zá mężá inney wiáry iść niechce S. Iuliáná.
Przeſtráſzony nád mniemánie tym poſelſtwem/ do Oycá iey bie=
55:
zał/ ten mu żal opowiadáiąc. A Ociec tego ſię po corce ſwey nieſpodziewáiąc:
56:
bárziey ieſzcże niſzli on Stároſtá roziádły/ przyzwał Iuliány: y pierwey iey chę=
57:
dogo pytał: Cżemu ty Stároſtą gárdziſz?
Znieprzyiaćielem Bożym bráćić ſię nie godzi.
Oná rzekłá. Bom ia ieſt wiáry ro=
58:
zney od niego: á coſz by to moy namilſzy pánie Oycze zá małżeńſtwo było/ ćiáłem
59:
ſię iednocżyć/ á ſercem y myſlą rozłącżáć. A iako ia ztákim miáłá bych mieſzkáć

strona: 151

1:
ábo iemu przyiazń pokázowáć/ ktory ieſt nieprzyiaćielem Bogu memu? Gdy bych
2:
ia za twego nieprzyiaćielá poſzłá/ á tego małżonką zoſtawáłá/ ktoryby tobie ſtał
3:
ná gárdło/ izaliby to rad widział? A oćiec zámilcżawſzy odpowiedzi/ grozić iey bi=
4:
ćiem pocżął. A oná beśpiecżnie powie: By mię miał ná wiele śmierći wydáć/ te=
5:
go nie vcżynię: ábych w wierze ſwey zelżywość y Chryſtuſowi ſwemu takim
6:
małżeńſtwem vcżynić miáła. Y tobie ſię dziwuię pánie Oycże/ iáko ſię tym
7:
niemym y głuchym Bogom kłániáć możeſz? izali tákim iáko oni zoſtáć chceſz?
8:
Rozgniewány Oćiec zámknął ią w iedney komorże/ áby iey náſtráſzył/ á ſtátku
9:
iey doznał.
Oćiec corkę dał ná męki.
A oná záwżdy iednáką byłá/ wołáiąc ná Oycá: Chryſtuſa ia Bo=
10:
gá mám/ twoim ſięy Dyabłom nigdy nie pokłonię. Tedy Oycowſkie ſerce y przy
11:
rodzenie zmieniwſzy/ pirerwey ią w domu ſwym ſrodze bić kazał/ á potym ią o=
12:
nemu ſtárośćie/ ktory o iey małżeńſtwo ſtał/ wręce y w moc podał. Y wpádłá
13:
wręce oblubieńcá ſwego onego/ ná vrzędzie iuſz ſiedzącego. ktory domową na=
14:
mową zmiękcżyć ſercá iey nie mogąc/ iáwnie ią iako Sędzia/ do ſwey Stolice
15:
ſądowey przywieść roſkazał. A vrodá iey/ wielce ſerce iego mdliłá/ iſz nic ſrogo
16:
do niey przemowić długo nie mogł. y owſzem te miękkie ſłowá z vſt wypuśćić
17:
muſiał: Obierz mię námilſza zá małżonká ſobie/ á wolna od wſzytkiego będzieſz:
18:
Iuſz ćię y z ofiáry Bogom wypuſzcżam/ iedno twym niech małżonkiem zoſtánę.
19:
Odpowie Swięta: Nigdy tego nie vcżynie aſz ty zoſtánieſz Chrześćiáninem: y
20:
Chrzeſt S. przyimieſz. Rzecże Stároſtá: Proſzę ćię nie życż mi tego/ bo bych w=
21:
padł w wielką niełáſkę Ceſarſką/ y wniebieśpiecżeńſtwo/ y vrządbymi wziął/ y gár=
22:
dło. Tu dopiero tráfi weń Pánná y rzecże: Ty ſię Krolá y Páná świeckiego ktory
23:
vmiera y nie trfa boiſz: á ia ſię bać nie mam onego Krolá nád krolmi/ wſzytkiemu
24:
niebu y ziemi roſkázuiącego/ wiecżney á nieodmienney y nieuwiárowáney/ Bos=
25:
kiey mocy? Coby to był zá rozum moy: ábych ſtym ſię złącżyć y przyiazń wieść miá
26:
łá/ ktory Bogu memu krzywdę cżyni/ y táką zelżywość? Gdyby ſługá twoy z brá=
27:
ćił ſię znieprzyiaćielem twoim/ iákoby to od niego przyimował?
Mądre słowá S. Iuliány.
Pewnie zgnie=
28:
wemby ſię nań wielkim oburzył: A ia gniewu ſię bać Bogá mego nie mam/ z to=
29:
bą ſię nieprzyiaćielem iego/ y báłwochwálcą wprzyiazń wdáiąc?
Iáko sługá z nieprzyiaćielem ſię páná ſwego brácąc/ Páná zdradza/ ták w małżeńſtwo Heretyckie ábo Heretyká kto biorąc.
Nigdy tego niev=
30:
cżynię: cżyń co chceſz/ maſz ogień/ maſz kije/ maſz beſtyie/ vżyi ná mnie y ſkoſztuy
31:
wſzytkiego: ſercá mego nigdy nie przełomiſz. Tákimi ſłowy roziádły/ ná cżterzech
32:
ią powrozách rośćiągnąć/ y ſuchemi żyłámi/ y świeżemi rozgámi/ bić kazał. Zmor
33:
dowáni byli kátowie/ á iey ćierpliwość świeża á mocna zoſtáłá. Y kazał przeſtáć/
34:
grożąc iey cżym więtſzym/ ieſliby Dyanie nie cżyniłá ofiár. A oná rzecże: Głupcże
35:
ſzalony/ mniemaſz ábyśmię tym zwyćiężył? ieſzcżem więcey ćierpiećiem / wnádzieię
36:
Páná mego Iezuſa/ gotowá/ á niſzli ty maſz wolą cżynić. Tedy ią kazał zá włoſy
37:
záwieśić/ przes kilá godzin: ták iſz zá włoſami/ ſkorá wzgorę ocży záſłoniłá/ y
38:
twarz podnioſłá. Wołał ná nię Stároſtá: vpámiętay ſię Iuliáno/ ieſzcże mu oná
39:
miłość ktorą miał ku niey/ nádzieię cżyniłá/ o iey ſercu odmiánie: Ale iáko ſkáłą
40:
mocną á niedobytą zoſtałá.
Wielkie męſtwo S. Iuliány.
A on ieſzcże przycżynił iey męki. y pálić ią bláchámi że=
41:
láznymi po bokách/ y pod pachámi roſkazał. Y ná te boleśći nic innego/ okrom
42:
modlitwy Bogu y dzięki/ ſłyſzeć z vſt iey nie było.
Wielkie męki.
Widząc iſz prożno ią zmęcżył: ziąć
43:
ią/ á mocno związáć/ á przewlekwſzy iedno długie żelázo przez przebodzione łyſty
44:
iey/ do ćiemnice ią wrućić kazał. Tám leżąc ná ziemi/ do P. Bogá wołáłá: Wy=
45:
baw mię z boleśći tych Pánie Oblubieńcże moy/ iáko Dánielá ode Lwow/ y Teklę
46:
z ogniá. Oćiec moy y mátka moiá opuśćili mię/ przyimi mię/ Oycże oſieroćiáłych/
47:
y poćiecho zmordowánych. Gdy ſię ták modliłá/ przyidzie do niey nieprzyiaćiel
48:
ludzkiego zbáwienia/ Aniołem ſię Bożym vcżyniwſzy.
Cżárt ſie S. Iuliánie vkazał w więzieniu.
Y rzecże iey: Cierpiſz ćię=
49:
ſzkie meki Iuliáno/ á iuſz im nie wytrwaſz: rádzę ſkoro ćię wywiodą/ ábyś ofiárę
50:
cżyniłá: Bo iuſz ſiłá twoiá ćięſzkośći tych nie przemoże. A oná rzecże: á ktoś ty ieſt?
51:
odpowie cżárt: Iam ieſt Anioł Boży/ Bog mię poſłáł/ áby iuſz dáley ćiáło twoie
52:
trapione nie było: Iuſzći odpuśći/ choćiaſz tego pogańſtwá poſłuchaſz: bo iuſz wi=
53:
dzi mdłość ćiáłá twego. Tedy ſię bárzo ztrwoży/ y myſlić pocżnie: ná weyrzeniu
54:
Anioł/ ále ná rádzie nieprzyiaćiel ieſt. Y głęboko weſtchnie do Páná Bogá/ łzámi
55:
ocży ſwoie poláwſzy: Pánie ſtworzenia wſzytkiego/ ciebie wybráni twoi Anioło=
56:
wie chwalą/ á cżárći imieniá ſię twego ſtráſzliwego boią: nieday mi ſię poſliznąć.

strona: 152

1:
Ty wieſz/ iſz dla imieniá twego ćierpię/ vkáſz mi śidłá/ ktoreby ná mię Cżárt zá=
2:
miátał/ á kto to ieſt co zemną mowi? To zmawia/ á głos váłyſzy: Nieboy ſię iam
3:
z tobą: Poimay tego co ztobą mowi/ dáięć nád nim moc. Y wnetże opádły po=
4:
wrozy y okowy z ręku iey/ y one żelázo przez iey łyſty przewlecżone/ wyſzło: y ſtánie
5:
ſobą władnąc mocna/ y wiązáć onego co znią mowił pocżnie: y związawſzy go iá=
6:
ko ná ſąd więzniá/ pytáłá go: coś ieſt/ kto ćię poſłał?
Cżártá S. Iuliáná związáłá.
Y powiedział żem ia ieſt Sżá
7:
tan ludzki nieprzyiaćiel/ ćiebie niezwyćiężoną/ zwyćiężyćiem chćiał/ poſłány od
8:
nawyſzſzego Dyabłá. Tedy ten ktory go iey więzniem vcżynił/ mocą Boſką ſwo=
9:
ią/ ten iey teſz dał dziwną moc/ iſz go trzymáć wręku y powrozy bić pocżęłá: A
10:
on ſię prośił y modlił: y nárzekał ná ſwego Stárſzego mowiąc: O iakom ich
11:
wiele zwyćiężył/ á nikt mię ták ſrodze nie poimał y nie wiązał. O oycże y przełożo=
12:
ny náſz/ iákoś tey moiey przygody widzieć niemogł: cżemuś mię tu poſłał? Iá=
13:
koś niewiedział/ iſz dziewictwo rzecż ieſt niezwyćiężona/ á nád modlitwę mę=
14:
cżennikom/ nic mocnieyſzego być niemoże? Wtym poſłał Stároſtá/ áby wy=
15:
wiedzioná byłá/ ieſliby ieſzcże żywá zoſtáłá. Wywiedziono ią ták piękną/ iáko
16:
kiedy ią naprzod poimano: y ták zdrową iáko by nic niećierpiáłá/ á gdzie ná cżći
17:
roſkoſzney byłá. y wlokłá zá ſobą ſwego więzniá Cżártá.
Vzdrowioná od Bogá S. Iulianá.
Zádziwuie ſię Stáro=
18:
ſtá iey tákiemu zdrowiu y nowey okráśie/ y ſpyta: Powiedz mi co to zá cżáry/ ſkto
19:
rycheś ták ozdrowiáłá/ iſz y znáku żadnego ran onych ná tobie niemáſz? Oná od=
20:
powie: Cżárow ia nievmiem: ále ich wynálaſce y tego ktoremu ty ſłużyſz/ y
21:
wolą iego cżyniſz/ zwyćiężyłám przez Chryſtuſa Cżártá/ y poimáłá. Y ty y pan
22:
twoy Dyabeł pod nogámiśćie moimi: á zátym zwyćięſtwem ná roſkoſzy wiecżne
23:
tego/ ktory mię zlecżył poydę: á ty z twoim Cżártem ná wiecżne więzienie y potę=
24:
pienie oddány będzieſz.
W ogień wrzuconá.
Tedy wielki ogień z ſmolney máteryey vcżyniono/ á gdy
25:
ſię wyſoko płomień podnioſł/ wrzucono weń Pánienkę Bożą. A oná Pánu ſię
26:
ſwemu porucżáiąc/ łzy wylewáć pocżęłá. y zonych iey trochy łes/ iáko dwie rzece wy
27:
ſzły y ogień wſzyćiek zálały.
Lzy Swiętey Iuliány wielki ogień vgáſiły.
Tu iuſz wſzyćiek pogáńſki lud wołáć pocżął/ tak dzi=
28:
wny cud widząc: ieden Bog/ ieden ieſt ten/ ktorego Iuliáná ſławi: Y mych
29:
my ſą Chrześćiánie/ ogniá ſię y miecżá nie boiem. Tákich ſię obráło pięćſet mę=
30:
żow/ á ſto y trzydzieśći niewiaſt: ktorzy to mowiąc wyſtąpili/ y poimáni ko=
31:
ronę męcżeńſką ſzcżęſliwie chrzcżąc ſię we krwi ſwey odnieſli.
630. męcżennikow.
Ieſzcże ſię Tyran
32:
kuśił: w koćieł Pánnę włożyć y ſmáżyć w ogniu wielkim roſkazał. On ogień ná
33:
ſtoiące ſię około ſługi obroćił/ y one popalił: á panna iákobych ſię włázni ro=
34:
ſkoſzney myłá/ ták iey nic niedoległo.
Wkotle ſmáżoná S. Iuliáná.
Dopiero włoſy Stároſtá rwáć y ſzáty
35:
drzeć ná ſobie/ y łáiác Bogom ſwoim pocżął. á widząc iſz iuſz wſzytki iego morder
36:
ſtwá vſtáią/ á Pánienká nád wſzytkimi gorę ma: muśiał ná nię vcżynić dekret/
37:
áby śćięta byłá.
Smierć S Iuliány
Szłá męcżennicá ná śmierć/ iáko inne do tańcá/ y do roſkoſznego
38:
obiádu. vcżyniwſzy modlitwę/ rádá z chęćią ſzyię niepokaláną śćiągnęłá/ á ono cży=
39:
ſte ćiáło ná ofiárę Bogu ſwemv ná on ołtarz podáłá. Páni iedná Rzymiánká iá=
40:
dąc do Rzymu ná on cżás/ iey z ſobą ćiáło wzięłá/ zwielką vcżciwośćią: y w Rzy=
41:
mie ku iey pámiątce kośćioł nád iey grobem poſtáwiłá/ Bogu ku cżći wiecżney.
Do Rzymu ćiáło iey przenieſione.

42:
Wdziewięći lećiech záręcżona zá mąż/ w ośminaśćiu vćierpiáłá. Oćiec iey/ gdy
43:
iednego cżáſu ná morzu iádąc z okrętem ſię rozbił/ y ná ieden wyſep wypłynął: od
44:
wilkow y beſtyi pożárty ieſt. Słuſzne odnioſł zá ſwe okrućieńſtwo y niepokáiáne
45:
ſerce/ karánie/ tu ná ziemi/ y tám wiecżne. ktorego Chryſtus nas vchoway á ro=
46:
zmnoſz ſławę twoię wſzędzie. Bo tobie z Oycem y z Duchem S. Bogu w Troycy
47:
iedynemu wſzytko ſię ſtworzenie kłánia. cześć twoia ná wieki Amen.
Obrok Duchowny.

48:
ACżkolwiek Heretykowie Chrzeſt S. máią/ y byli niegdy Chrześćiánie: wſzákże iſz od wiá
49:
ry S. odſtąpili/ miedzy niewierne pocżytáni ſą. przetoſz kośćioł S. roſkázuie y prze=
50:
ſtrzegá/ áby znimi Chrześćiánie y Kátholicy/ ták iáko zniewiernymi y odſtępcy wiáry
51:
S. ſpolnego małżeńſtwá nie mieli: dla tych nawięcej przycżyn:
Z Heretyki ſpolne być nie ma małżeńſtwo.
Pierwſzá: Iſz ieſt grzech
52:
wielki/ iáko tu mowi S. Iulianá: Stym przyiaśń/ zwłaſzcżá ták nierozdzielną y wielką wieść
53:
ktory P. Bogu nieprzyiaćielem ieſt. y vchodząc grzechu tego/ pierwey woláłá tá S. męki ták
54:
wielkie ćierpieć/ y żywot ſtráćić/ niſzli to przećiw Bogu vcżynić: choćiaſz iey wolno w wierze
55:
Chrześćiáńſkiey trwáć dopuſzcżono. 2. Iſz ieſt niebieśpiecżeńſtwo duſzne od tego/ ktory zá=
56:
wżdy przy boku twoim będąc/ námowić ćię y vżyć miekkośćią/ ábo y ſrogośćią odſtráſzyć od
57:
wiáry może: ácż nie záráz/ ále pomáłu ſię wkradáiąc y wzgrażáiąc. iáko ſię to wielom ich wo=

strona: 153

1:
cżách y wiádomośći náſzey przydáło. A więcey ſię tákiego małżeńſtwá náyduie/ gdzie ry=
2:
chley dobry da ſię ſkázić/ niſzłi zły nápráwić. A wſzákby ſię tákiego ſtrzegł bárzo/ ktoryby
3:
co dzień ná twoy ſtoł/ trućiznę dawał: choćiaſz by o niey wiedział: przed ſię by ſię bał/ áby
4:
kiedy z omyłki do niey ręki nieśćiągnął. Dáleko oſtrożniey trućizny tey duſzney ſtrzedz ſię
5:
przyſtoi. 3. Iſz potomſtwo ktore Pan Bog dáie w tákim rozerwániu/ niemoże być do=
6:
brze wychowáne: gdyſz bogoboyność pierwzy ieſt fundáment wychowánia dobrego/ á gdy
7:
ieden ták/ drugi owák będzie chćiał/ boiazń Bożą ſzcżepić wdziatecżkách: roſtárgnienie mieć
8:
będą/ niewiedząc zákim iść. A poniewaſz przednieyſzy ieſt koniec máłżeńſtwá/ aby ſię wnim
9:
dziatecżki Pánu Bogu ná część w pobożnośći wychowáły: dla tego ſamego ſtrzec ſię heretyc
10:
kiego towárzyſtwá w małżeńſtwie potrzebá. 4. Kośćioł ktemu tákiego małżeńſtwá/ o kto=
11:
rym Biſkup/ Pleban/ y właſny páſterz/ niewie/ áni ná nie zezwala/ zá małżeńſtwo niema.
Concil. Tridenti. Seſio. 24. cap. 1.
Y
12:
to ſię w Koncylium Trydenckim poſtánowiło: iſz ſchodzenie y zeymowánie tákie/ małżeńſtwem
13:
nie ieſt: ále inny ma nie cudny tytuł/ zá ktorym y potomſtwo idzie. 5. Ná koniec gdy Ká
14:
tholik ma/ y mieć ma/ małżeńſtwo S. zá Sákráment y táiemnicę Kośćielną: tym wielce
15:
grzeſzy/ iſz do tego Sákrámentu niewiernego przypuſzcża/ áſám ſwoię wiárę lży/ y Bożych
16:
táiemnic/ ktore okrom kośćiołá ku dobremu nie służą/ zda ſię zá nic ſobie nieważyć. A kto
17:
mowi: pożyſzcże ia żonę ábo mężá: Niechay ſię ná rzecży ktore nie ſą iedno przednie w ręku
18:
Bożych/ nie kaſze. Bo Pan Bog ſam wiárę iáko dar ſwoy niebieſki (ácż niebez ſtárániá ludzkiego
19:
y náuki) wſercá wlewa. Wiele ich to omyliło y táką pychę ich poſromoćiło. A co ty wieſz/ po=
20:
wiáda Apoſtoł/ mężu ábo niewiáſto/ ieſli pożyſzcżeſz Bogu towárzyſzá ſwego? Wmocy to Bo
21:
żey/ y nie ludzkie to dáry. A iſz Apoſtoł y od niewiernego mężá ábo żony vſtępowáć nie rá=
22:
dzi: to o tych mowił/ ktorzy w pogáńſtwie zſobą żyiąc/ y ſpolne dzieći máiąc/ ieden ſię znich
23:
do wiáry S. náwracał.
1. Corin. 7.
Tym iuſz dla dziatek/ y długiego mięſzkánia/ rozdzieláć ſię nie rá=
24:
dzi. ácż roſkazánia ná to nie dáie. Lecż to inna/ gdy kto Chrześćiáninem będąc/ niewierne=
25:
go ſobie y Heretyká/ zá towárzyſzá w małżeńſtwo obieráć chce.
Heſter. 14.
To nigdy nieprzyſtoi/ y v=
26:
choway Boże tákiego złącżenia y przyiázni. Pomni o oney bogoboyney Heſter/ gdy znie=
27:
woley w małżeńſtwo pogániná Monárchi świátá iść muśiáłá: iáko mowiłá w modlitwie do
28:
Bogá: Ty Pánie co wſzytko wieſz/ znáſz pomnie/ że ia tey sławy niezbożnych nienawidze/ y
29:
brzydzę ſię łożem nieobrzezáńcow/ y káżdego poſtronnego.
Exodi 34.
Ty wieſz zniewolenie moie/ iſz
30:
mam w ohidzie ten znák cżći moiey ná głowie moiey. Wiedziáłá Heſter iſz Pan Bog tákiego
31:
był máłzeńſtwá zákazał: przeſamo niebeśpiecżeńſtwo duſzne/ áby ieden do złego y niedowiár
32:
ſtwá domowem towárzyſtwem/ poćiągnion y vłowion nie był.

strona: 159


36:
Zywot S. Máłgorzáty Krolewny Węgierſkiey
37:
Piſany od B. Gárynuſzá Dominikaná w Awionie.
38:
Zyłá około roku Pſńſkiego 1248.
Dziewietnaſty Dzień Lutego.

39:
GDy zá cżáſu Krolá Węgierſkiego Bele y małżonki iego Má
40:
ryey corki Ceſarzá Carogrockiego/ Tátárowie inne ziemie przyległe wo
41:
iowáli: boiąc ſię Bela áby teſz ná iego kroleſtwo nieprzyſzli/ ſlubem ſię
42:
Pánu Bogu zmałżonką ſwoią obwiązáł/ ieſli by Pan Bog od tych po=
43:
háńcow iego ziemię obronił/ á corkę im dał: iſz ią ná ſłużbę iego do zakonu S.
44:
Dominika iemu ofiárowáć mieli.
Corkę ieſzcże nienárodzoną Chryſtuſowi Krol Belá poſlubił.
Wyſłuchał ich Pan Bog/ y oboię rzecż łá=
45:
ſkáwie dał/ y pokoy od Tátárow/ y corkę/ ktorą oni Máłgorzátą ná S. chrzćie
46:
názwawſzy/ gdy miáłá pułcżwártá látá/ oddáli Panu Bogu do Klaſztorá We=
47:
ſprymſkiego. Dla ktorey teſz Grábiná Olimpia/ ktora iey byłá mámką/ tenże za=
48:
kon ná ſię wzięłá. Ieſzcże Máłgorzáćie cżterzy ſię látá nieſpełniły/ á cżytáć iuſz y
49:
godzinki Pánny Bogárodzice mowić vmiáłá. Cżtery látá máiąc/ vyrzawſzy krzyż
50:
ieden: ſpytáłá co by to było? Powiedziáły śioſtry/ iſz to ieſt znák krzyża/ ná kto=
51:
rym Bog Syn Boży/ dla zbáwienia náſzego krew ſwoię nádrozſzą przelał.
Pożytek znáku krzyżá Swiętego.
A oná
52:
to ſłyſząc cáłowáć krzyż święty pocżęłá: y padwſzy ná oblice ſwoie/ vkrzyżowánemu
53:
ſię pokłoniłá/ mowiąc: Pánie tobie ſię oddáię y polecam. O tego cżáſu dał iey Pan
54:
Bog wielkie nabożeńſtwo y kochánie/ w rozmyſlániu męki Páńſkiey. kiedy y gdzie
55:
kolwiek vyrzáłá krzyż/ záwżdy y wnawiętſzey trudnośći vpadwſzy kłániáłá ſię. Krzyſz zdrzewá S. ktory z ſkárbu krolewſkiego rodzicow ſwoich miáłá/ ná pier=

strona: 160

1:
śiách noſząc wednie y wnocy cáłowáłá. Modlitwá iey wſzytká byłá przed Cru=
2:
cifixem. Trudno wymowić/ iáko ochotną y iako z młodu ieſzcże gorącą byłá do
3:
modlitwy. ktorey gdy iey kazano dla wielkiego ſprácowánia/ przeſtáć: ták długo
4:
płákáłá/ aſz iey znowu ſię modlić dozwolono.
Ochotá do modlitwy.
Imię Iezus ták iey w myſli/ y wſpo=
5:
minániu/ y w vśćiech ſłodkie było: iſz nic innego z więtſzjm kochánim mowić y my=
6:
ſlić nie mogłá. Nikt iey do modlitwy nie vprzedził/ ná ktorey ták byłá záchwy=
7:
coná cżęſtokroć/ iſz ſię iey niedowołał gdy było potrzebá. Płákánim y łzámi práwie
8:
vſtáwicżnymi/ modlitwy ſwoie polewáłá: ták iſz iágody iey śine záwżdy á iáko ſpa=
9:
lone były/ á pokryćie głowy záwżdy mokre zoſtawáło. A zwłaſzcżá przy Mſzey
10:
przy podnieśieniu ćiáłá Bożego: do ktorego vżywánia idąc/ dzień przed tym w=
11:
ſamym chlebie á wodzie pośćiłá: á cáłą noc ná modlitwie nieſpáłá. Bráłá na=
12:
świętſzy Sákráment/ zwielkim vcżućim duchowney poćiechy: w ktorey drugdy od
13:
śiebie odchodziłá. A ſamá wziąwſzy/ rádá drugim bierzącym obruśiec trzymáłá/
14:
áby tylo ná ćiáło Boże pátrzyc byłá częśćiey mogłá. Dzień ten ktorego vżywáłá
15:
przenáświętſzey świątośći/ wſzyćiek ná modlitwie trawiłá/ bárzo máło weń ie=
16:
dząc. Gdy ią kto zwał Krolewną: bárzo iey było niewdzięcżno: ták iáko drugie=
17:
mu iákie złe ſłowo: y ſłyſząc to/ iáko o iáką krzywdę płákáłá/ mowiąc: woláłá=
18:
bych ſię byłá w vbogim domie vrodzić/ ábych pokornieyſzą ſługą Bożą być mo=
19:
głá. Przetoſz bárzo rzadko zrodzicámi mowić chćiáłá/ áby iey ztego cżći iákiey
20:
nieprzybywáło. Száty iey podleyſze były nád inne y grubſze. Płotná żadnego
21:
nie vżywáłá/ áni ná ćiele/ áni ná głowie/ áni włożu. Przez cáły wielki poſt ni=
22:
gdy ſię nieprzewłocżyłá/ ácż y innych cżáſow rzadko/ y wſzom ſię nie barzo ſprzeći=
23:
wiáiąc: dla ktorych drugdy inne ſię iey ſtrzegły śioſtry. Rtore gdy iey mowiły/
24:
áby vpráć ſzáty dáłá/ odpowiádáłá im: Niech ćiáło moie dla Páná mego Iezuſa
25:
Chryſtuſa robacy iedzą.
Krolewną ſie zwáć nie dopuśćiłá. Włoſiennice vżywá nie.
Siedm lat máiąc/ włosienicę nośić pocżęłá: ktorey aſz
26:
do śmierći przez cały Aduent przez poſt wielki/ ná ſuche dni/ w Wigilie Mát=
27:
ki Bożey/ y Apoſtolſkie/ y przednieyſzych świąt nie ſkładáłá. á innych dni/
28:
do cżwartku/ aſz do Komplety ſobotney/ ná kázdy tydzień. A od látá dwuna=
29:
ſtego po proffeſyey: dał iey ſpowiednik táiemnie/ bárzo grubą włośienicę/ zkoń=
30:
ſkich włoſow/ y z ſzcżećin wieprzowych/ z węzełkámi iáko śieć iáką gęſtą. y ſtym
31:
ſię bárzo táiłá. Miáłá ktemu obręcż żelazną ná ćiele/ ktorą ſię śćiſkáłá: á ná noc
32:
pás z ſkory ieżowey. Prośiłá drugdy áby iey rámioná wiązano powroſki kono=
33:
pnymi/ ktore ſię w ćiáło wpiły/ á mękę zádawáły/ y w trzewikách nieiákie gozdzi=
34:
ki miáłá/ ktoreby ią chodzącą dolegáły.
Obręcż żęlázna / powroſki y gwozdziki wtrzewikách.
Dyſcypliny to ieſt bicżowánia cżyniłá
35:
z innymi poſpołu: ále gdy drugie odeſzły/ ſamá dłużey ná nich trwáłá. Cżęſto pro
36:
śiłá ktorey śioſtry/ áby ią chwoſtáłá aſz do krwie: ktore ácż niechćiáły/ ale iey
37:
prośbámi zniewolone/ biły ią ſamy nád nią płácżąc. iedney nocy gdy vżyłá śioſtry
38:
iedney/ odwiodwſzy ſię znią ná táiemne mieyſce/ áby ią diſciplinowáłá: świátłość
39:
ią wielka ogárnęłá/ ktora trwáłá ták długo/ aſz ſzáty ná ſię wzięłá. Powiádáłá
40:
iſz niegdy ſię na modlitwie ſprácowáć nie mogłá/ áni żadney ćięſzkośći wniey cżu
41:
łá. A po modlitwie cżęſto twarz iey ták dziwna á obiáśniona byłá/ że śioſtry ná
42:
nię pátrzyć nie mogły. Przy ſtole gdy drugie cżęſto iádły: oná záſłoniwſzy twarz/
43:
modliłá ſię Pánu B. Gdy iey co oſobnego ku iedzeniu dano/ ábo wino inſze/
44:
niechćiáłá: iedno to co y drugie miáły. Pocżąwſzy od podnieśienia Krzyżá S.
45:
aſz do wielkiey nocy/ co rok pościła. A gdy Stárſza chćiáłá znią dla iey ſłábego
46:
zdrowia odpuſtow/ to ieſt/ rozgrzeſzenia vżywáć: ták długo płákáłá/ aſz v niey wol=
47:
ność do poſtow vprośiłá: Wigilie wſzytki/ chlebem á wodą odpráwowáłá. Mię
48:
ſa nigdy przez cáły żywot ſwoy nie iádłá/ iedno w wielkiey niemocy. Y dla tego
49:
chorob ſwoich táiłá/ áby iey mięſa ieść niekazano. Raz przez dni cżterdzieśći bie=
50:
gunkę máiąc/ nikomu niepowiádáłá: á w niey wſzytko cżyniłá co y drugie/ y poſłu=
51:
gi domowe wſzytki. Trzy dni przed wielką nocą nie iádáłá/ á przez cáły zywot
52:
ſwoy áni piłá áni ległá/ ále/ przed ołtarzem krzyża S. ábo ſtałá ábo ná twarz leżá
53:
łá.
Choroby/ dla iedzenia mięſa táiłá.
Ku poſłudze domowey y śioſtr ſwych bárzo byłá ochotna/ zwłaſzcżá cho=
54:
rych. ona naprzod wiedziáłá o chorobie śioſtry ktorey/ á do iey poſługi byłá pir=
55:
wſzą. Vſtáwy zakonne przez cáły żywot ſwoy/ doſkonále chowáłá/ práwie nád
56:
inne wſzytki.
Reguł chowánie.
W poſłuſzeńſtwie bárzo byłá gorąca: gdy co wſzytkim ſtárſza roſka

strona: 161

1:
záłá/ oná byłá do cżynienia pierwſzą. A zkaránia ktore inne miáły nigdy wyię=
2:
ta być niechćiáłá: y prośiłá Prouincyałá/ áby tákże iey karánie dawano/ o przer=
3:
wánie milcżenia: Láſkáwość wielka/ ćichość/ y miłośierdzie w niey niezmierne
4:
kwitnęło.
Milcżenie.
Gdy iey ktora śioſtrá co krzywdy vcżyniłá: od iey nog wnetże vpá=
5:
dłá/ przepraſzáiąc/ á popráwę obiecuiąc. Niezgodne/ bárzo rádá iednáłá. A gdy
6:
ktora znią kilá dni nie mowiłá: pytáłá ieſli w cżym iey nieobráziłá y wnet prze
7:
praſzáłá.. Gdy iey zá mąſz chćiáło Kśiążę Polſkie/ y Krol Cżeſki/ y Károlus Krol
8:
Sycylyiſki/ ſłowá ná to rzec niedałá.
Przepraſzánie ſioſtr choćiaż iey krywdę iáką vcżynili. Gdy iey zá mąſz chćiano co mowiłá.
A gdy iey papieſkim rozgrzeſzenim od
9:
ſlubow wiecżney cżyſtośći grożono/ rzekłá: rychleybych ſobie nos y vſtá vrznęłá
10:
y ocży wyłupiłá/ niſzlibych ná ktore małżeńſtwo zezwolić miáłá. Dla tegoſz áby
11:
od tákich rzecży pokoy miáłá od Arcybiſkupá Stringinſkiego iáwne ná wiecżną za
12:
konną cżyſtość/ poświęcenie wzięłá. Grożono iſz ſię Tátárowie wroćić/ á pán=
13:
nom cżyſtość bráć mieli. Oná powiedziáłá: wiem co bych ia vcżyniłá: Obrzezá=
14:
łábych ſobie vſtá/ tedyby mi oſzpeconey dáli pokoy. Gdy iey rodzice ſłáli kolę=
15:
dy/ y vpominki/ złoto ábo ſrebro: ręką ſię ſwoią nigdy niedotykáłá: ále do ſtár=
16:
ſzey nieść/ á vbogim rozdáć kazáłá: ábo klaſztorom/ ábo kápłanom. Tákże gdy
17:
iey ſzáty dobre poſłano/ bráłá od vbogich śioſtr podłe/ á im lepſze one dawáłá.
vpominkow od rodzicow brá[ć] niehcćiáłá.

18:
Gdy przez krátkę w korze vbogiego vyrzáłá: biegłá do ſtárſzey áby iáłmużnę iemu
19:
dáć kazáłá. Raz zimie vyrzy práwie nágiego vbogiego/ wnet zá dozwolenim ſtár
20:
ſzey/ suknią mu ſwoię z iąwſzy z śiebie poſłáłá.
Miłoſierdzie nád vbogimi.
Potráwy poſłáne od rodzicow śio=
21:
ſtrom rozdawáłá/ á ſamá ich drugdy nieſkuśiłá. Proſiłá cżęſto ſioſtr/ ktore
22:
dáć iáłmużny ćieleſney vbogiemu nie mogły/ áby duchowną dáły/ zań ſię y zá
23:
iego nędzę Pánu Bogu modląc. Sioſtrę ktorą zfráſowáną o co widziáłá/
24:
ábo chorą/ znią płákáłá/ á one ćieſzyłá iáko mogłá. Nigdy iutrzniey y innych
25:
godzin/ y Mſzey przez cały ſwoy żywot nie omięſzkáłá/ okrom niemocy. Niſzli
26:
ná iutrznią dzwoniono/ pierwey oná wſtáłá: y przed łoſzkiem ſię ſwoim modliłá:
27:
á ſkoro pocżęto dzwonić/ ległá/ áby iey ſioſtry ná modlitwie nie záſtáły. po iu=
28:
trzniey aſz do świtánia/ tákże ſię modliłá: ták iſz práwie przez całą noc nieſpá=
29:
łá, wiedzieć nikt nie mogł/ ieſli kiedy ná łoſzku ſypiáłá. bo ią záſtawano/ ná
30:
ziemi/ ná ſkorze/ á zkámieniem wgłowách leżącą. Od świtánia aſz do obiádu w
31:
kośćiele: po obiedzie/ robotą á poſługą ſioſtr báwiłá. Cżytáiąc żywoty S. Mę=
32:
cżennikow/ y Męczennicżek/ wielce krew ſwoię rozlać/ zá Páná ſwego prágnęłá:
33:
y onych cżáſow gorącym duchem/ żądáłá kiedy to wolno było zá Páná vmrzeć.
Prágnienie męcżeńſtwá.

34:
Dniá iednego w Adwent/ będąc ná modlitwie/ w záchwyceniu byłá: á koło
35:
ogniſte nád iey głową ſię vkazáło. Sioſtrá ktora przy niey byłá/ záwołáłá ná nię:
36:
á oná ſię nie cżuie. y przyzowie ſioſtr innych/ ktore doſyć głoſem mowiąc/ y
37:
prętko bieżąc/ toſz widziáły: a oná przedſię nie cżułá. Aſz nierychło gdy kſobie
38:
przyſzłá/ rzekły iey ſioſtry: Oto maſz ogień ná głowie: A oná zmiátáć yi pocżęłá/
39:
iáko iakie węgle. Potym iey powiedzą co widziáłá: A oná proſiłá bárzo áby to mil
40:
cżenim pokrywáły. Ras panew rozgorzáłą/ gołą ręką zwielkiego ogniá/ bez
41:
ſzkody ſwey wyięłá. Dziewecżkę po ſuknią poſłáłá wnocy: oná ſzukáiąc ſukniey/
42:
wſtudnią wpádłá/ ktorey długo pátrząc/ nie rychło ią wſtudniey nálezli/ bez
43:
władzey/ bez tchu/ práwie vmárłá: kłádli ná S. Máłgorzátę przycżynę śmierći
44:
iey: á oná ią świętą modlitwą ſwoią ożywiłá/ iſz żadnego vrázu znáć ná niey nie
45:
było/ y długo potym żywá byłá.
Wſkrzeſzenie vmárłey dziewecżki.
Sioſtrá iedná chorzeiąc bárzo ná pálec/ pro=
46:
śiłá iey/ ieſliby miáłá nieiáki pierśćionek/ ná tákie lekárſtwo. á oná śćiſnąwſzy
47:
iey pálec/ wnet ią zlecżyłá. Prowincyał zá iednym brátem konwirſzem/ proſił
48:
iey/ áby go od kwártany modlitwą ſwoią wybáwiłá/ y był prętko wolen. Oy=
49:
cu ſwemu Beli o zwyćięſtwie nád Kxiążęćiem Rákuſkim/ przed tym dáleko opo=
50:
wiedziałá. Iedney nowey ſieſtrze myſli wſzytki wypowiedziáłá/ iáko myſląc o
51:
vbiorách świeckich/ wyniść chćiáłá: do cżego ſie oná przyznawſzy/ od S. Máł=
52:
gorzáty wzakonie pośiloná byłá.
Duch prorocki.
Rok przed tym o ſwey śmierći prorokowáłá.
53:
Gdy cżás przyſzedł/ będąc zdrową/ iſz dzieſiątego dniá vmrzeć miáłá/ oznazmiłá
54:
wielom ſioſtr. Y ták ſię z ſtáło: trzećiego dniá potym záchorzáłá/ y mowiąc on
55:
Pſalm: Wtobie Pánie nádzieię mam/ z onemi ſłowy: Wręce twe Pánie/ pole=
56:
cam Duchá mego: świátá tego ſkońcżyłá. Roku P. 1270. Roku żywotá ſwego.
dwudzie=


strona: 162

1:
28. Cudy y po śmierći/ Pan Bog ią wſławić racżył.
Obrok Duchowny.

2:
NAuká. Sluby cżynić áby Pan Bog w dolegliwośćiách náſzych/ nas wyſłuchał z wy
3:
cżáyna rzecz byłá Chrześćiánom/ ktora teſz y w piśmie S. przykłády ma. Bo y Anná
4:
mátká Sámuelá proroká ſyná P. Bogu poſlubiłá/ iesliby niepłodność iey oddalić
5:
racżył.
1. Reg. 1.Queſtio. in Iudicium cap. 49.
Y Iephte ſędzia ludu Bożego ná woyne iádąc/ aby mogł otrzymáć zwyćię
6:
ſtwo/ ſlub vcżynił Pánu Bogu: ktory potym ná ofiárowániu y zábićiu corki iedyney ſwey
7:
wypełnił. Co iſz z roſkazánia Bożego táiemnego/ iáko ćwierdzi S. Auguſtyn/ vcżynił/ nie
8:
tylo przygány niema/ ále z posłuſzeńſtwá ták trudnego chwałę odnośi. Acż inni tego wnim
9:
niechwalą/ ieſliby to z omylnego ſwego nábożeńſtwá/ y bez woley Bożey vczynił. Iákokol=
10:
wiek ieſt: doſyć nam nátym wiedzieć/ iſz im kto rzecż ſobie milſzą y drozſzą Pánu Bogu ſlu=
11:
buie y dáie: tym więtſzą v niego łáſkę y prętſze wysłuchánie w potrzebách ſobie iedna. A iſz
12:
v rodzicow nic nie máſz milſzego iáko dzieći: wdzięczną z nich Pánu Bogu ofiárę cżynią/ gdy
13:
ie ná śmierć duchowną/ to ieſt/ ná ſtan Bogomyſlny ábo cżyſty/ wktorym świátu y rodzicom
14:
duchownie vmieráią poſlubią: dáruiąc wnich Pánu Bogu ono kochánie ſwe/ y poćiechę
15:
świecką/ ktorą znich odnieść mogli. Iáko ten Krol Belá z żoną ſwoią vcżynił. Co iáko im
16:
ná dobre y ná wielką sławę przed Bogiem y ludzmi wyſzło/ y iáko on ſlub był Pánu Bogu
17:
wdzięcżny/ to ſię ná ták wielkiey światobliwośći tey pánienki corce ich pokazáło.
18:
Náuká wtora. Ná obronę cżyſtośći Pánieńſkiey/ obacż iáką rádę náydowáłá tá S. Pán=
19:
ná: vſtá ſobie y wárgi chcąc oberznąć/ gdy by zniewoloną od poháńcow cżyſtość tráćić miáłá/
20:
y pewnie by byłá vcżyniłá w tákiey niewoli/ ktorey iye Pan Bog vchował. Tu przypomnieć
21:
słuſznie mam/ drugi tákże dziwny dowćip/ y wielkie męſtwo ná obronę Bogu poſlubioney
22:
cżyſtośći w tákiey niewoli y przygodzie/ iedney zakonnicżki/ o ktorey Polſkie Kroniki piſzą.
23:
Gdy od Litewſkiego Woyſká poimána byłá/ á ieden ią iuſz ná odięćie Pánieńſtwá prowádził:
24:
prośiłá ſię pilnie/ áby iey czyſtość vczćił/ obiecuiąc go tákiego náucżyć miſterſtwá/ iſz iego
25:
ćiáło żadnym ſię żelázem zránić y obrázić niemiáło/ mowiąc: oto ia to vmiem/ iſz ćiáło moie
26:
tákie ięſt / iſz go żelázo niezráni: á chceſzli doświadz tego ná ſzyi moiey.
Cromerus lib. 11.
Vwierzył Litwin on
27:
y będąc rad tákiey niesłycháney náuce/ gdy ſzyię śćiągnęłá/ mocnie miecżem wnię ćiął/ iſz iey
28:
záraz głowá z ſzyie ſpádłá. Y ták śmierćią mężną y dowćipem wielkim cżyſtość ſwoię oku=
29:
piłá/ á niewſtyd y ſproſność pogáńſką oſzukáłá. To ſię przypomina dla tego/ áby do chowá=
30:
nia y pilney ſtrażey cżyſtośći zwłaſzcżá Chryſtuſowi poſlubioney pobutká więtſza byłá: po=
31:
niewaſz te świętę Pánienki drożey ią ſobie niſzli vrodę ćieleſną/ zdrowie/ y żywot ważyły.

strona: 163


50:
Zywot S. Withelmá Kxiążęćiá Aquitáńſkie=
51:
go/ á potym Puſtelniká/ piſſany pierwey od iego
52:
vcżniá S. Woyćiechá/ potym od Theobáldá
53:
Biſkupá. Zył około roku P. 1109.
Dwudzieſty pierwſzy dzień Lutego.
Z zącnych


strona: 164

1:
Z Zacnych rodzicow z Piktawu/ vrodzony y do=
2:
brze wedle ſtanu ſwego wielkiego/ wychowány był S. Withelm. Zmło=
3:
du nic ſię ku dobremu niemiał/ y owſzem do wiela złego złą skłonność
4:
po ſobie pokazał: ſtraſz go rodzicow y látá ſłábe od zbytkow hámowáły.
5:
Gdy podroſł/ złość ſię wnim ſzerzyć á znim rość pocżęłá. Młodzieńcem będąc w=
6:
ſzyćiek ſię ná żołnierſtwo vdał: w ktorym iſz był śiły y ſercá wielkiego/ widząc pá
7:
nowie y rycerſtwo ziemie oney/ dowćip iego woienny y męſtwo/ po ześćiu rodzi=
8:
cow iego/ wzięli go ná Groffoſtwo Piktáwſkie y ná Kśięſtwo Akwitáńſkie w
9:
ziemi Fráncuſkiey: ktore páńſtwá ſpadkiem teſz nań y práwem dziedzicżnym
10:
przypadáły. Dopieroſz ná páńſtwá tákie wzięty/ drogę ſobie do wſzytkiey ſwey wo
11:
ley vcżynił. Był cżłekiem vrodziwym/ śiły wielkiey/ zacnym/ mężnym/ bogá=
12:
tym/ w rycerſkich rzecżách ſzcżęſliwym: ále trędowátym/ iáko o onym Náa=
13:
manie Syrſkim piſmo mowi. ták zle tego vżywał/ iſz to ná wſzytkę świecką hár=
14:
dość/ pychę/ roſkoſzy/ y okrućieńſtwo/ á vćiśnienie ludzkie obracał. Co by o=
15:
śmiom było doſyć/ to ſam ziadł: tákim obżercą był: á iáko Nemrot iáki/ bez woy=
16:
ny ſechł.
Zły żywot S. Wilhelmá.
Ciężek był poſtronnym/ á ſwoim okrutny/ á ná ſię ſam náokrutniey
17:
ſzy: nędzną duſzę ſwoię tákiemi grzechámi męcżąc. Brátu rodzonemu iáko He=
18:
rod żonę wziąwſzy/ znią trzy látá mięſzał: Bogá ſię nieboiąc/ y ludzi niewſty=
19:
dząc. Zuchwáły/ ſobie y śile ſwey dufaiący ná nikogoſz ſię nieoglądał. To ſię
20:
wyliczá áby káżdy potym łáſkę Bożą wnim/ y iego wielką cnotę poznał/ iáko zták
21:
wielkich grzechow wyſzedwſzy/ świętym y wielkim w łáſce Bożey zoſtał/ ná przy=
22:
kład dobroći y miłośierdzia Bożego nád grzeſznemi/ y náſládowánie wſzytkim
23:
wgrzechách leżącym. Tego wieku żył w iego páńſtwie Bernát Klárewálſki O=
24:
pát święty y wſzytkiemu świátu znáiomy. Ten ſłyſząc o iego niedobrych poſtęp=
25:
kách/ prośił zá nim Páná Bogá z pilnośćią/ áby mu dał vpámiętánie. radby ſię
26:
był znim kiedy widział/ á vſtnie go vpomniał/ ale przyſtępu do tego y cżáſu cże=
27:
kał. Ktory mu ſię z tákiey przycżyny otworzył. Na on cżás było wielkie rozer=
28:
wánie w kośćiele Bożym. Kárdynali niezgodni/ ideni obráli zá Papieżá Piotrá
29:
Leoná/ ktory ſię názwał Anákletem: ále nie wedle Bogá/ áni wedle Kanonow.
30:
Drudzy ktorych było więcey dáleko/ y lepſzych/ ktorzy ſłuſznymi wedle ſumnienia
31:
dobrego obycżáymi wybierania Papieżá/ poſtępowáli/ obráli Innocentego wtorego.
32:
przy ktorym wſzyſcy bácżni y Bogá miłuiący ſtali.
Rozerwánie w kośćiele Bożym dla dwu przycżyn.
A on drugi do śiebie ty ćią=
33:
gnął/ co ſię w niezgodzie y tyrráńſtwie kocháli. w Fráncyey wſzytko práwie Du=
34:
chowieńſtwo vcżyniwſzy Synod y wezwawſzy S. Bernatá/ zá iego rádą/ przy
35:
Innocentym zoſtáli. okrom Gerárdá Engolizemſkiego Biſkupá. ktory od nich
36:
ſię oddzieliwſzy/ tego Wilhelmá ná to ſzkodliwie námowił: áby ſtał przy ſtronie
37:
oſzcżepieńſkiey przećiwney/ to ieſt przy onym Pietrze Leonie á iemu poſłuſzeńſtwo
38:
cżynił. Y ták ſię ſtáło: iuſz nie ſłowy ále mocą Biſkupy z páńſtwá ſwego/ ktorzy
39:
ná Piotrá Leoná/ zezwolić niechćieli/ wymiátał. Y Biſkupá Piktáwſkiego wy=
40:
gnał. Bernát S. tego więcey żáłuiąc/ iáchawſzy do Piktawu do klaſztoru ſwe=
41:
go/ prośił Kśiążęćiá Wilhelmá áby ſię do niego/ dla rozmowy przyść nie lenił.
42:
Iſz S. Bernat cżłowiek był bárzo v wſzytkich/ prze świątobliwość ſwoię/ zacny:
43:
y wtym go vcżćił/ iſz ſzedł do niego. Tám go ogniſtymi onemi ſłowy vpomináiąc
44:
á do pokuty przywodząc rozpalał/ przez śiedm dni w onym ſię znim klaſztorze
45:
zámknąwſzy. Ale iáko twárdy kámień roſpuśćić ſię y vżyć nie dał.
Rozmowá S. Bernata z Wilhelmem.
Wyſzedł śio=
46:
dmego dniá iáko Lew grożąc Bernatowi S. śmierćią/ ieſliby z ſwego klaſztoru
47:
wychodził/ á iákie zmowy z troną przećiwną cżynił. Potym ſię drugi raz wſzyt=
48:
ko duchowieńſtwo do Pertynaku w Akwitániey z iácháło/ o pokoiu rádząc. przy=
49:
zwáli S. Bernatá/ poſłáli y poſły do Kśiążęćia Wilhelmá/ áby do nich przyiá=
50:
chał á ſpołecżnie o zgodzie rádził. Dał ſię ná to námowić. Ale gdy go prośili ábj od
51:
ſzcżepieńſtwá przeſtáł/ á do práwego Páſterzá ſię znał/ á Biſkupom pokoy y Bi=
52:
ſkupſtwá wroćił: námowić go do tego nie mogli: Chybá to od niego vſłyſzeli: Iſz
53:
rad Innocentemu poſłuſzen będę/ iedno mi niechay tych Biſkupow ktorem wy=
54:
gnał/ nie dáie. Widząc S. Bernat iſz iuſz ludzkiey rády niezſtáie: do Boſkiey
55:
ſię vćiekł. Prośił Biſkupow áby mogł wielką Mſzą ſam ſpiewáć. Ná ktorą gdy
56:
ſię wſzyſcy co ná onym Synodzie byli zeſzli: y ći w kośćioł weſzli ktorem ſię wniść

strona: 165

1:
godziło: Kśiążę Wilhelm iáko Schizmátyk á wyklęty od Innocentego/ z temi
2:
ktorzy mu przyzwaláli/ zádrzwiámi ſtał/ á w kośćioł wniść nie śmiał. Bernat
3:
S. odpráwiwſzy Communią/ ábo vżywánie przenachwálebnieyſzey świątośći: w=
4:
ziął ćiáło Boże ná pátynę: wynidzie znim przededrzwi gdzie było Kśiążę/ y gło=
5:
ſem ſtráſzliwym á ogniſtymi ſłowy/ mowić do niego pocżnie: wzgárdziłeś proś=
6:
bą náſzą ſług tego Páná ktorego widziſz/ oto ſam Pan do ćiebie idzie: Pan świátá
7:
wſzytkiego/ głowá kośćiołá tego/ ktory ty przeſláduieſz/ Sędzia twoy ná ktorego
8:
ſąd przyść maſz/ ćiebie o pokoy prośi: Yzali y tym wzgárdzić chceſz iákoś námi
9:
wzgárdził/ wſzyſcy około idący Biſkupi y lud wſzyćiek płákáli. á Kśiążę widząc
10:
przenaświętſze ćiáło Boże w ręku iego/ y ſłyſząc ony Duchá S. pełne á mocne ſło=
11:
wá: drzżeć y práwie drewnieć pocżął/ á iáko zárożony vpadł ná ziemię. Podnioſą
12:
go iego żołnierze: á on drugi raz vpadł.
Prawdziwe ćiáło Boże wprzenaświętſzym Sákrámenćie. Obecnośćią Chryſtuſową w Sákrámenćie poráżony Wilhelm.
Aſz mu rzecże Bernat S. wſſtań á ſłu=
13:
chay roſkazánia Bożego: oto tu ieſt Biſkup Piktáwſki/ ktoregoś mocą wygnał:
14:
Idz/ przeproś Oycá twego/ á bądz poſłuſzny Innocentemu/ ktorego ſłucha wſzy=
15:
ćiek kośćioł S. Boży. On Tyrran á lew/ wnetże ſię ſtał owcą: y zárázem vcżynił w=
16:
ſzytko co kazał. Vpadł do nog Biſkupá Piktáwſkiego y ſam go z ſwym dworem
17:
ná Biſkupſtwo wprowádził/ y wſzytkim innym vkrziwdzonym duchownym/ ich
18:
doſtoieńſtwá przywroćił: zoſtáiąc ná potym poſłuſznym Innocentemu Pápieżo=
19:
wi. Ten był pocżątek náwrocenia iego: Bo od tego cżáſu gdy iuſz ono odſzcże=
20:
pieńſtwo Piotrá Leoná vſtáło/ pocżęło ſię ono Tyrráńſkie á okrutne iego ſerce kru
21:
ſzyć: á łáſká Boża ſerce iego oświecáć y wzbudzáć/ pocżnie ſobie wſpomináć ſłowá
22:
S: Bernátá o ſądzie ſrogim Bożym/ o piekle/ o ſproſnośći złego ſumnienia/ co
23:
ſłyſzał w pierwſzey rozmowie iego w Piktawie: pocżnie ſobie rozmyſláć ſproſny y
24:
nie Chrześćiáńſki żywot ſwoy/ poſtępki złe ſwoie. Iuſz łzy wylewáć y łoſzko ſwo=
25:
ie iemi pokrapiáć/ y o ſtátecżnym ku Pánu Bogu náwroceniu y pokućie myſlić po
26:
cżął. ieſli mie Sędzia ten moy pod oſobą chlebá záſtráſzył y poráził: á coſz gdy iáw=
27:
nie mię ſądzić pozwánego do ſtráſzliwey ſtolice ſwey/ będzie?
Náwrocenie Kſiążęćiá Wilhelmá do Páná Bogá:
O mocy Boża á mi=
28:
łośierdzie niewymowne iáko z kámieni cżyniſz ſyny Abráhamowe. Y poſtáno=
29:
wił ſobie ná ſercu/ iść do iákiego ſpowiedniká/ zá ktorego by rádą o ſwym zbáwie
30:
niu ſtánowił. á wſtydząc ſię świętego Bernatá y innych znáiomych/ ſzedł táie=
31:
mnie ſam ieden do iednego Puſtelniká/ o ktorym dawno ſłyſzał/ iſz żywot wiodł ná
32:
puſzcży świętobliwy. Ktoremu gdy wolą ſwoię świętą y dobrą otworzył/ y ſpo=
33:
wiedał mu ſię iſz był ten á ten: on iemv iáko Anániaſz Páwłowi S. wierzyć niech=
34:
ćiał. nierozumieiąc áby ták zły Pan o ktorego niepobożnośći wiele ſłyſzał/ do tá=
35:
kiey pokory y pokuty przyść mogł. niemáiąc żeby w oſobie iego Cżárt go kuśił.
36:
On gdy mu ſie ſpráwował: to tylo ſłowo od niego vſłyſzał: iam cżłek proſty y nie
37:
náto wyſadzony/ ám tylo ſwego zbáwieniá pilnuię/ á teſz náuki nie mam. Ale
38:
ieſt tu niedáleko drugi puſtelnik: ieſliżeś ten ieſt ktorem ſię być mieniſz/ idzże do
39:
niego/ ten ći pozná co ieſt z Páná Bogá á co nie. Szedł S: Wilhelm do drugie=
40:
go/ ále y on ſłyſząc o tákim Tyránnie/ bał ſię iego ſpowiedzi. iedno mu do innego
41:
trzećiego vkazał. Chodził pokornie od iednego do drugiego/ aſz ná tego trzećie=
42:
go tráfił/ cżłeká Duchem Bożym opátrzonego/ ktory iego práwym lekárzem zo=
43:
ſtał.
Pokorá S. Wilhelmá.
Iuſz mu Pan Bog był obiáwił przyśćie S. Wilhelmá/ y gorąco ſię modlił
44:
zá práwe iego náwrocenie. Y przyiął go z wielką rádośćią: á on mu ſerce ſwoie
45:
otworzył práwą ſkruchę ſwoię y dobrą wolą ná cżynienie wſzelákiey pokuty poka
46:
zał.
Roſkazánie ſpowiedniká.
Ná koniec ſtymi go on Puſtełnik ſłowy odpráwi: Idz wroć ſię w dom twoy/
47:
nikomu niepowiáday coś wziął przed ſię/ á vbrawſzy ſię w żołnierſkie zbroie/ ták
48:
iákoś iezdził zle cżyniąc/ wśiadwſzy ná nalepſzego konia przyiedz tu do mnie ná
49:
zad/ ták vbrány/ á ia ćiebie náucżę co maſz cżynić. Ták vczynił Wilhelm S. z=
50:
wielkim poſłuſzeńſtwem. A tym cżáſem/ puſtelnik on z bliſkiego miáſtecżka ko=
51:
walá do śiebie znacżynim y zdieśiąćią nágotowánych łáncuszkow/ przyzwáć ka=
52:
zał: ták iſz ná iednęſz ſię práwie godzinę zeſzli Kśiążę y kowal. Stánął zbroyny
53:
żołnierz/ iuſz żołd Chryſtuſow ſłużyć: ſtánie kowal ná inne żołnierſtwo Wilhelmá
54:
páſowáć: ſtánie oćiec on á ſędzia duchowny ná grzeſzniká ſkazń dáwáć. ktory v=
55:
cżyniwſzy rzecż do Kśiążęćiá/ iáko z Bożey náuki y z Kanonow świętych/ w po=
56:
kućie ma być karáánie doczeſne/ ktorym piekielnego karánia grzeſznicy vchodzą:

strona: 166

1:
á iſz grzechu żadnego nie máſz/ ktorego by Bog ábo wiecżnie ábo docześnie/ karáć
2:
nie miał: á iſz wedle wielkośći grzechow/ miárá teſz karániu być ma: á lepiey ſię
3:
tu ná tym świećie máłą prácą wypłáćić/ niſzli ná onym w ćięſzkie męki wpáść.
Pokutá dána S. Wilhelmowi.

4:
Y rzecże ná oſtátek: Ieſliſz práwie pokutuiący/ a przeſzłe grzechy obmyć/ y przy=
5:
ſzłych ſię ſtrzec chceſz/ táką o demnie pokutę przyimi: z ſtrony iáłmużny/ idz á prze
6:
day co maſz/ day vbogim/ á obnáżony podz zátym/ ktory niemiał gdzie ſwey gło=
7:
wy ſkłonić. A iſz to wſzytko co opuśćiſz y rozdaſz ćiáłá twego niedolęże: ten pán=
8:
cerz ktory ná ſobie maſz/ ná gołym ćiele pokiś żyw nośić będzieſz. A iześ ludzie z=
9:
gorſzył zwłaſzcżá będąc odſzcżępieńcem / boſo do Pąpieżá po rozgrzeſzenie poydzieſz.
10:
Modlitew ći nie vſtáwuię: ſam ie ſobie vſtáwiſz/ á Duch ćię B. oſtátká naucży. Przy
11:
iął to zwielką pokorą S. Wilhelm/ y z iego ſłow dziwną ſkruchą roſpuſzcżone ſer=
12:
ce máiąc/ zmiłośći wielkiey ku Pánu Bogu/ wnetże zwłocżyć ſzáty ſwoie pocżął: y
13:
nágo ſtánąwſzy/ páncerz ná ćiáło gołe włożywſzy kowalowi przykowáć yi ná ſo=
14:
bie/ y dzieśiącą łáncuſzkow śćiągnąć y zánitowáć kazał. O iáko dobrowolnie po=
15:
dał ono mocne y vrodziwe ćiáło ſwoie/ ná ono długe dla zbáwienia ſwego męcżeń
16:
ſtwo. Ná wierzch mu dał grubą włośięnicę/ y przyłbicę ná głowę ták przywią
17:
záną/ iſz ſię ziąć nie mogłá. Ták vbrány od miſtrzá ſwego odſzedł: á do domu
18:
ſię wroćiwſzy nic niemieſzkáiąc/ wſzytko ſwoie dobro rozdał/ y roſpráwił/ ſam ni
19:
przycżym niezoſtáiąc. Boſo iáko mu kazano w onym vbierze ſzedł do Papieżá
20:
Eugeniuſzá wtorego/ ktory go był znowu o ono odſzcżepieńſtwo záklął w Frán=
21:
cyeye Synod vcżyniwſzy w Remis.
Do Papieżá ſzedł boſo S. Wilhelm.
Tám go S. Wilhelm/ iuż ták pokutuiącj/ nálaſł.
22:
y przyſzedwſzy á padwſzy do nog iego mowił: Oycże/ z grzeſzyłem przećiw niebu y
23:
przećiw tobie: y z płácżem wielkim rozgrzeſzenia prośił. Gdy Papieſz pytał kto
24:
by był? Gdy rzekł: iam ieſt Wilhelmus Komes grzeſzny y niezbożny/ ktoregoś
25:
ty ſłuſznie od ćiáłá kośćiołá Bożego iáo cżłonek zárażony odćiął: bo nie máſz te
26:
go grzechu/ ktoryby ſię wemnie nie nálaſł. ále pomni ná miłośierdzie Boże/ á
27:
mocą ktorąć dał Chryſtns / rozgrzeſz pokutuiącego/ á przyimi miedzy wybráne
28:
Boże: klucżem tym ktory nośiſz/ wrotá mi miłośierdzia Boże go chćiey otworzyć.
29:
Papieſz przelęknął ſię y zdumiał/ á wierzyć niechćiał/ áby tym był czym ſię mienił. Y
30:
kazał mu wſtáć á náſtronę iść/ żeby ſię rzecży prawdziwey dowiedział. On ze w=
31:
ſtydem odchodząc mowił: Ten ći ieſtem cżym ſię mienię być grzeſznik wielki: ſpo=
32:
wiednik moy táką mi pokutę dał/ y do ćiebie mię odeſłał. Potym obacżywſzy ſię
33:
Papieſz/ y widząc iſz to ſtátecżnie twierdzi/ á iſz v Páná Bogá wſzytko podobno/
34:
powiedział mu: Idz do Hieruzálem/ dáię moc Pátryárſze Hierozolimſkiemu/ aby
35:
ćię rozgrzeſzył: y iemu duſzę twoię polecam y do niego ćię odſyłam. On to pokor=
36:
nie przyiąwſzy wyſzedł zbłogoſłáwieńſtwem Papieſkim: y nic niemięſzkáiąc/
37:
do Hieruzálem ſzedł. Ná ten cżás Hieruzálem y ziemiá święta byłá w ręku Chrze
38:
śćiáńſkich. Y przyiął go zwielką ochotą Pátryárchá: bo znał ſławę iego/ y z=
39:
domu iego poznał był ieiakie dobrodzieyſtwo: Tám mu dał rozgrzeſzenie Papie
40:
ſkie: y prośił go áby przy nim mięſzkał.
Papieſz go posłał ná pokutę do Hieruzálem.
A on tylo tey łáſki v niego żądał/ áby
41:
w iego podworzu cháłupkę mu poſtáwił/ y iámę pod nią wykopáć kazáł/ w kto=
42:
rey by ſię ná cżynienie pokuty zámknąć mogł. Y ták vcżynił. Przez dziewięć lat
43:
niewychodząc/ tám to więzienie dobrowolne ćierpiał: ſrogośći ſobie y vtrudzenia
44:
zádáiąc.
Pokutá S. Wilhelmá w Hierulzálem przes lat dziewięć.
Chleb tylo iadł á wodę pił/ w ſukni oney żelázney ktora ſię iuſz była w=
45:
iego ćiáło w piłá/ legáiąc: á nigdy iey do ſwey śmierći nie zwłocżąc. łoże iego zie=
46:
miá/ á poduſzká drewno/ pierzynká przykryćie ono cháłupki/ byłá. Poſtem y vſtá=
47:
wicżnym wzdychánim á modlitwą ćieſzył ſtrapioną duſzę ſwoię/ do śmierći ſię y ſą=
48:
du Boſkiego przypráwuiąc. Tám go nálezli powinowáći iego: y przychodząc nád o=
49:
nę cháłupkę/ cżęſto wołáli: coś oſzálał? á od rozumv odſzedł/ Pánie Wilhelmie? ziemię
50:
y páńſtwo twoie nieprzyiaćiele twoi oſiągáią: náſześ przyiaćiele wdał w wielkie
51:
niebeśpiecżeńſtwo: czegoś niedoſtawáło w onym páńſtwie twoim? ázaś niemogł
52:
iákiey inákſzey pokuty cżynić/ iáko Dáwid/ przy ſwym páńſtwie zoſtáiąc? Y innemi
53:
Dyabelſkimi zaſtrzáły ſerce iego trapili. on iáko vſtá záwiązáne máiąc/ milcżał:
54:
wſzákże myſlámi onemi/ pocżął nieco w ſwoim przedſięwzięćiu ſłábieć: gdy mu o=
55:
no Cżárt co ſłyſzał wſerce wbijał/ ná myſli rozwodził/ y trudną mu pokuſę cżynił.
56:
Tę pokuſę przepuśćił náń Pan Bog/ áby ſobie nie dufáiąc y śile ſwey/ w wytrfaniu

strona: 167

1:
onego żywotá/ wſzyćiek ſię tylo łáſką á miłośierdzim Bożym nád ſobą ſzcżyćił.
Pokuſy S. Wilhelmá.
Y
2:
przeto chcąc vść onych iádowitych ſłow: Pátryárſze ćicho podzękowawſzy/ bieżał
3:
tám gdzie go ocży nioſły. Lecż ná drodze ieſzcże tęſz pokuſę ćierpiał/ y ty ſrogie z
4:
myſlámi onemi niepokoie: Po długiey drodze/ przyszedł do włoch/ blikſko Luki.
5:
Ná ten cżás Lukáńſka rzecżpoſpolita zamku iákiegoś ſąſieckiego dobywáłá. Wi
6:
dząc S. Wilhelm/ iſz ſię długo koł niego bez potrzeby báwią/ dał ſię ſłyſzeć: co to
7:
zá ludzie/ ſpraw woiennych nieumieią/ abych ten zamek zá kilá dni wziął:
Záchwianie S. Wilhelmá.
Te
8:
ſłowá doſzły rády Lukáńſkiey/ wnet go przyzowią: y widząc iſz cżłowiek vrodziwy/ y
9:
mocny/ á o rzecżách rycerſkich mądrze mowi: wiele mu obiecuiąc/ polećić mu ſprá
10:
wę woienną chćieli. On zápomniawſzy ſwego powołánia/ y zácżetey pokuty: o=
11:
biecał im wtym poſłużyć. Lecż go P. Bog nie zápomniał/ widząc iſz ſię bárzo ná=
12:
zad náchylił/ podiął vpádnienie iego/ podporą pomocy ſwey. tey nocy po kto=
13:
rey názáiutrz vrząd woienny naſię wziąć miał: ſlepotę ná ocży iego dopuśćił:
14:
wcżym poznał rękę BOżą/ y wielką łáſkę iego nád ſobą/ y obacżył iáko zle vcżynić
15:
chćiał. cżego znowu bárzo żáłuiąc/ vkarał ſię ſam wſobie/ y korzył ſię Pánu ſwe=
16:
mu/ á odnawiał mocnie przedſięwzięcie ſwoie. Názáiutrz/ gdy mu mieli woynę y
17:
dobywánie zamku onego zlećić: wymowił ſię iáko mogł/ powiádáiąc: Iżem
18:
cżlowiek pokutuiący/ y oddány ná ſłużbę Bożą/ Chryſtuſow żołnierz/ ktoremu
19:
ſię iuſz woyny świeckiey wieść nie godzi. Potym vprośiwſzy ſobie v Páná Bogá
20:
przywrocenie ocżu/ iuſz przeyrzał: wracał ſię do Hieruzálem náierwſze mieyſce.
21:
Wdrodze go rozboynicy poymáli/ a widząc iſz nic nie ma/ onego páncerzá ktory
22:
ſię był wćiáło wpił/ odpiąć nie mogąc: wolno go puśćili.
Wroćil ſię do Hieruzalem.
W oney pierwſzey chá
23:
łupce záſie dwie lećie przemieſzkał: y bárziey ſię dręcżąc niſzli
24:
pierwey/ iuſz ſię ſam ſwego vpadku boiąc/ widząc iáko ieſt náſze przyrodzenie do
25:
ſtátecznośći wdobrym niepotężne: im dáley tym więcey w miłośći Bożey roſł/
26:
y mocnieyſzym wprzedſięwzięćiu ſwoim zoſtawał. Tám gdy go záſie iego powi=
27:
nowáći náydowáli: á onemi ſłowy gábáli/ vćiekł/ od złych ſow vſzy kryiąc/ ná
28:
głęboką puſtynią. Y tám niektory cżás przemieſzkawſzy: ſzedł do grbu Iáku=
29:
bá S. do Kompoſtelle/ od wſchodu ſłońcá/ aſz ná zachod/ długą y ćięſzką bárzo
30:
drogą y trudzenim.
Do Aompoſtelle ſzedł.
Ztámtąd puśćił ſię do Włoch/ do Turcyey/ w puſtynią ie=
31:
dnę/ ktorą Liwallią zową: gdzie nálazwſzy iáſkinię ſtráſzliwą/ wniey mieſzkał.
32:
Przyſzło do niego kiláś towárzyſzow/ ktorzy mu chćieli onego żywotá pokutuią=
33:
cego pomágáć: ále gdy widział ich niepoſłuſzeńſtwo/ á inákſze myſli/ niżeli puſtel=
34:
nikom y ſługm Bożym przyſtoi/ poſzedł od nich/ ná iednę gorę w inſzey Puſty=
35:
niey/ Pruno názwáną:
Wroćił ſię do Włoch ná puſzcżą.
Tám w ćiemnym bárzo leſie cháłupkę ſobie poſtáwił/ y
36:
ogrodek ku żywnośći vcżynił/ y drzewa ſzcżepił: Węże y inne iádowite robaki
37:
modlitwą y mocą CHryſtuſową wypędził/ iſz mu przykrośći żadney nie cżyniły.
38:
W tey puſtyniey miał wielkie od Cżátow nágábánie: Iednego cżáſu przyſzli
39:
iáko wielkie woyſko iezdnych: y obſtąpili iego komorkę/ y cżynić igrzyſká pocżęli/
40:
goniąc do ſiebie z drzewy: á ieden znich przednieyſzy/ vcżynił ſię Oycem S. Wil=
41:
helmá/ ktory iuſz był dawno vmárł: y w iego iáko żywey oſobie/ vcżynił ná Sy=
42:
ná dziwne á ſmutne nárzekánie:
Náiázdy y pokuſy Dyabelſkie.
Co ſię/ práwi/ zábijaſz Sjnu/ iuſz doſyćieſz záſłużjł Chrj
43:
ſtuſowi: wynidz á wroć ſię do páńſtwá ktoremći zoſtáwił:
44:
zmiłuy ſię nád prośbą Oycá twego/ á nie trać domu iego. TYmi y innymi ſłow=
45:
wy chćiał cżárt przełomić ſerce ſługi Bożego: á on ácż był przeſtráſzony onym wi=
46:
dzenim/ wſzákże ſię áni ſtráchom/ áni łágodnym onym ſłowom/ vwieść nie dał: y
47:
modlił ſię Pánu Bogu/ á z cháłupki ſwey nie wychodził. Toſz potym widząc/ iſz
48:
nic nie wygrawáią/ wyłomiwſzy drzwiczki do niego/ wzięli go y wywlekli/ y okrut=
49:
nie go bijąc/ nápoły żywego odeſzli.
Cżárći zbili S. Wilhelmá/ á zlecżyłá Mátká Boża.
Tám vmieráiąc práwie/ miał dziwne á nie=
50:
bieſkie náwiedzenie. Przyſzłá do niego przecżyſtá Mátká Boża/ ſamo trzećiá/ le=
51:
cżąc rány iego. Sktorego widzenia/ dziwną wziął ná duſzy poćiechę y ná ćiele
52:
vlecżenie zupełne. Ná tey puſtyni gdy ſię oſławił/ naſzło ſię potym do niego to=
53:
wárzyſtwá/ ktorzy mu onego żywotá iego pomágáć chćieli: Przyiął ie y náucżał.
54:
Ale potym/ wielkie od nich doległośći ćierpiąc/ przyſzedł do Káſztellioná/ gdzie
55:
mu Pan Bog iednego cżłowieká y dobrodzieiá nágotował: v ktorego niektory
56:
cżás przemieſzkał/ y żonę iego od wielkiey febry modlitwą vlecżył. Ná koniec/ zá

strona: 168

1:
pomocą iednego kápłaná Gwidoná/ y niektorych ludzi zacnych/ około zamku
2:
Buryáńſkiego/ nálezli mu na puſtyniey názwáney Stabulum Rodis/ bárzo przy
3:
ſtoyne y ſpokoyne mieyſce/ ktore mu nápráwili wedle potrzeby: wtym przeżywſzy
4:
pułtorá látá/ żywotá ſwego dokonał roku Bożego. 1156. O śmierći ſwey wie=
5:
dział/ y towárzyſzowi ſwemu ktory długo przi nim onego mu żywotá pomagał/ y
6:
potym świętym zoſtał to ieſt/ świętemu Woyćiechowi opowiedział: y prorockim
7:
duchem rzecży niektore oznaymił. po kápłaná poſłał/ ſpowiedz vcżyniwſzy/ y
8:
ćiáło Boże wziąwſzy/ zwielką ſkruchą w onym vbierze od ſpowiedniká wziętym/
9:
dokonał.
10. Februárij.
Cudy niemáłemi wſławion y zá żywotá/ y po śmierći. ná cżeść Bogu
10:
w Troycy iedynemu/ ktoremu ſławá y roſkázowánie wiecżne wiekom Amen.
Obrok Duchowny.

11:
MAuká pierwſza. Pokwáp ſię z tego przykłádu grzeſzniku do powſtánia
12:
Bo ieſlić dziś powſtáć ćięſzko/ iutro będzie ćiężey.
Rom. 2.
Kto dziś niepocznie/ iutro mu
13:
ſporo nie będzie: im dłuzey w grzechu leżyſz/ tym głebiey vpadaſz. Bo y to co leżyſz
14:
w vpadek ſię obraca. Poniewaſz słyſzyſz Apoſtołá ná ćię wołáiącego: niewieſz iſz ćię
15:
łaſká á ocżekawánie Boſkie do pokuty wżywa / á ty prze twárde á nievkáiáne ſere
16:
twoie ſkárbiſz ſobie gniew ná dzień gniewu. Iákoby rzekł: co dzień gniewu ſobie Bożego
17:
przycżyniaſz/ gdy ſię z grzechu nieporywaſz. Vpáść ludzka rzecz ieſt/ ále y powſtáć ludzka:
18:
A vpáść á nie powſtáć Dyabelſka: Nienáſláduy Pháráonowey zátwárdziałośći/ ábyś znim
19:
ná dno piekielne pogrążony niezginął.
Exod. 14.Gene. 4.Matt. 27.
Strzeſz ſię roſpácży Kaymowey/ ábyś zle o miłośier=
20:
dziu Bożym trzymáiąc á wnim wątpiąc/ w ćięſzſzy grzech nie wpadł/ niżeliby brátá rodzo=
21:
nego zabił. Oddal od śiebie niezmierny á niebácżny ſmutek Iudaſzow/ ábyś ſię zniego pir=
22:
wey do powrozá/ niżeli do miłośierdzia Bożego nievćiekł.
Luk 23.
Bo ácż ſię o grzech ſmęćić wielce
23:
potrzebá/ ále nádzieią odpuſzcżenia ſmutek ſię ćieſzyć ma. záłuy żeś zgrzeſzył: ále ſercá nie=
24:
trać/ Boś przećiw dobremu á miłośiernemu zgrzeſzył. Pátrz ná Lotrá iáko iedney godziny
25:
pokutuiąc/ z krzyżá do niebá wſtępuie. Obeyrzy ſię na świętego Piotrá/ ktory ácż ſię Páná
26:
ſwego záprzał: wſzákże po grzechu głową wſzytkiego kośćiołá y páſterzem zoſtał. Y z Páwłá
27:
przenáſládowce/ vcżynione ieſt nacżynie wybráne: y z Mytniká Iáwnogrzeſzniká/ Apoſtoł: y
28:
z Zácheuſzá łákomce/ ſyn Abráhámow ſtał ſię/ y zgrzeſznice Mágdaleny/ wielkie kochánie Chry
29:
ſtuſowe: y z tego tákiego lwá ſrogie go / y grzechow pełnego Wilhelmá/ ſtał ſię wielki święty.
Luk 19.

30:
Niewątpże w tym iſz ty doſtąpić chwały ich możeſz: Gdy ták iákoś złego y grzechow ich vcże
31:
śnikiem był/ ták dobrego y tákiey pokuty ich nasládowca będzieſz.
32:
Náuká Wtora. Obacż iáko zle bluznią y ſproſnie Zwingiliáni ktorzy niewierzą áby pod oſo
33:
bą chlebá w Sákrámenćie prawdziwe y rzeczywiſte ćiáło Boże było/ y Chryſtus ſám Bog náſz.
Prawdziwe Ciáło Boże w Sákrámenćie pod oſobą chlebá.

34:
Gdyſz oto Bernat S. że wſzytkimi onemi Biſkupy ták wierząc oney obecnośći Páńſkiey/ ná
35:
porażenie kośćielnego nieprzyiaćielá vżyli. A moc ſwoię Chryſtus ná podpárćie obecnośći
36:
ſwey w Sákrámenćie tákim cudem pokazáł: gdy go iáko Páwłá S: ogromił/ poráził/ y myſł ie
37:
go zmiękcżył. O niewſtydliwi blizniercy Zwingliani/ iáko ſię nietylo ſzcżerem słowom
38:
Chryſtuſowym/ ále wſzytkiego kośćiołá Bożego wyznániu y ſtárożytnośći ſprzećiwiaćie. Ia=
39:
ko mam ná was nárzekáć y nád wámi/ iáko Bogu vmárłemi/ płákáć?

strona: 170


52:
Odwołánie y pokutá Theophilá Adáńſkiego Kośćiel
53:
nego ſpráwce/ Errata: piſanę piſany od ſługi iego Eutychiána/ wyięty
54:
z Metháphráſtá.
Dwudzieſty trzeći dzień Lutego.
Przed


strona: 171

1:
PRzed tym máło niſzli Perſowie Rzymſkie Páńſtwo woio=
2:
wáli/ w Cylicyey wtorey/ w mieśćie Adánie/ był ieden goſpodarz ko=
3:
śćielny/ ábo Oekonom ná imię Theophilus/ dobrego żywotá/ y bárzo
4:
pożytecżny ſpráwcá rzecży kośćielnych: ktory vmiał dowćipem y pilnośćią/ kto=
5:
ra z miłośći ku Pánu Bogu pochodziłá/ mądrze y ſpokoynie wſzytkiego doyrzeć/
6:
ſtánowić/ y śieroty á wdowy kośćielne y inne vbogie/ z wielką wſzytkich ludzi
7:
dzięką opátrywáć. Biſkup ná nim bárzo przeſtawał/ y z iego poſtępkow poćie=
8:
chę miał. Przeto po śmierći Biſkupiey/ wſzyſcy go iednym głoſem/ ták kápłáń=
9:
ſtwo/ iáko y lud poſpolity/ zá Biſkupá obráli: y Arcybiſkupowi ofiárowáli. Przy=
10:
zwány do Arcybiſkupá/ náoświęcenie iáhcáć niechćiáł/ áſz práwie mocą przymu=
11:
ſzony iáchał. Przed ktorym vpadł/ y prośił go/ áby go ná ten vrząd nie ſtáwił: bo ſię
12:
niegodnym być cżuł/ á o ſwoich grzechách wiedział. Námawiał go długo Arcy=
13:
biſkpu/ vkázuiąc mu godność iego y cżyſtość: bo go wſzyſcy mieli zá cżłeká bárzo
14:
powśćiągliwego.
Z Biſkupátwá ſię wymawia.
Ale on żadną miárą przeſtáć ná tym niechćiał/ mowiąc: Nie=
15:
ieſtem godzien. Y muśiał innego ná ten vrząd poſtáwić/ á iego ná onymże vrzę=
16:
dzie opieki kośćielney zániechał. On nowy Biſkup/ ſłucháiąc niektorych złych
17:
obmownych ięzykow/ ktore cżárt chcąc zámieſzáć/ á niepokoiu náśiać/ náprá=
18:
wował: Teophilá z vrzędu złożył/ á innemu kośćielne goſpodárſtwo porucżył:
19:
bárzo ſię ná tym oſzukiwáiąc/ á niebacżąc iáko był ten to ſtáry kośćiołowi poży=
20:
tecżny. Tá rzecż bárzo obruſzyłá Theophilá: y myſlił we dnie y wnocy/ iákoby ſię
21:
był ſwey oney żelżywośći pomśćił. á nienáyduiąc inney rády: vćiekł ſię do Cżár=
22:
nokśiężnika do Zydá: Y wnocy do niego przyſzedwſzy/ prośił go bárzo o pomoc:
23:
oznáymuiąc mu krzywdy y fráſunek ſwoy.
Vćiekł ſię do Cżárnokſiężniká. Teophilus.
Zyd on znáiąc go cżłeká w mieśćie za
24:
cnego: z chęćią mu obiecał wſzeláką pomoc. Bądz dobrey myſli/ iutro (powiá=
25:
da) otym cżáśie wnocy/ przydz do mnie/ á ia ćiebie memu Pánu ſtáwię/ od kto=
26:
rego pewien poćiechy będzieſz/ iákiey ći będzie trzebá. Ták nędzny vcżynił Theo=
27:
philus/ przyſzedł názáiutrz do tego Zydá: y wyprowadził go o pułnocy ná plác koń=
28:
ſki wmieśćie/ y náucżył go: ieſli iákie cudo vyrzyſz/ ábo ſtrách ná ćię pádnie/ nie
29:
boy ſię/ á nieżegnay ſię krzyżem: bo krzyſz nic niepomoże/ ieſt tylo śmiech/ á oſzu=
30:
kánie Chrześćiáńſkie.
Krzyżá ſię Cżárći boią.
Gdy to obiecał: wnet mu vkazał dziwne widzenie/ á ono
31:
oſob wiele idzie pięknie przybránych/ y dworzan wiele wołáiących/ á weſelących
32:
ſię/ á w poyśrzodku nich śiedzi kśiążę ćiemnośći/ to ieſt Dyabeł/ y z ſługámi ſwemi.
33:
Tedj Zyd wziąwſzy zá rękę Theophilá/ prowádził go miedzy ony dworzánj/ aſz do o=
34:
nego krolá/ to ieſt ſtárſzego Dyabłá. ktory rzecże do żydá: Po co wiedzieſz tego
35:
cżłeká do nas? Rzecże Zyd: Pánie moy wiodę go do ćiebie: ma wielką krzywdę
36:
od Biſkupá/ y prośi od ćiebie pomocy. Rzecże cżárt: á iáko mu ia pomoc mam/
37:
á on ſłuży Bogu ſwemu? ále chceli mi ſłużyć á miedzy moie pocżytány być/ ia go
38:
ták wſpomogę/ iſz będzie więcey władnął/ niſzli pierwey/ y będzie wſzytkim roſká=
39:
zował/ więcey niſzli ſam Biſkup. Rzecże Zyd Teophilowi: A ſłyſzyſz to co krol
40:
mowi? odpowie: ſłyſzę/ y wſzytko vcżynię co mi każe. Y wnet padł przed nim y
41:
cáłował nogi iego. Tedy rzecże cżárt Zydowi: Niech ſię Theophilus záprzy ſy=
42:
ná ktorego zowią Máryey/ y tey ſamey mátki iego (bo ſię ia tymi brzydzę) á to
43:
záprzenie ſwoie/ niechay mi da ná piśmie. A Theophilus rzekł: wſzytko vcżynię
44:
co mi każeſz/ iedno niech to mam cżego prágnę. Skoro to nieprzyaćiel ludzki
45:
vſłyſzał: pocżął obłápiáć Theophilá/ y brodę iego głaſkáć/ mowiąc: witay moy wier=
46:
ny ſługá y przyiaćielu.
Przed Cżártem Bogá ſię zaprzał Theophilus/ y Mátki iego.
Tedy weń wſtąpił Cżárt/ y pocżął ſię przeć Chryſtuſa/ y
47:
naświętſzey Mátki iego Bogárodzice: y to wymowił/ nápiſał/ y ſwoią piecżęćią
48:
zápiecżętował/ y dał Pány ſwemu. T ták ſię rozeſzli/ Theophilus z onym Zydem
49:
ráduiąc ſię oney hániebney zgubie ſwoiey. Názáiutrz Biſkup (iáko mniemam) od
50:
Bogá wzruſzony: vżalił ſię barzo/ iſz kiedy Theophilá z vrzędu ſkładał. y poſław=
51:
ſzy ſobie poń/ zwielką go cżćią przyiął y przeprośił. A potym zezwawſzy kápła=
52:
now/ y mieſzcżan/ znowu mu goſpodárſtwo kośćielne porucżył: dáiąc mu moc y
53:
władzą ná wſzytki dobrá kośćielne: y owſzem cżći mu dwoiáko przymnożył.
Przywrocony ná vrząd.
Gdy
54:
ſię święty Biſkup/ przed wſzytkimi káiał/ y mowił do Theophilá: odpuść mi/ brá
55:
ćie / iżem ták przećiw tobie zgrzeſzył/ y ćiebiem cżłeká świętego/ y ná to godnego
56:
złożył/ á tegom niegodnego y ná ten vrżąd nieſpoſobnego przełożył. Y ták po=

strona: 172

1:
cżął Theophilus ſpráwowáć iáko pierwey y nádewſzytki ſię wynośić. wſzyſcy ſię go
2:
li y byli iemu poſłuſzni/ y ſam Biſkup bárzo ſię nań oglądáł/ y cżćił go. Tedy on
3:
niewierny Zyd zdraycá táiemnie w dom Theophilow przychodził mowiąc: Wi=
4:
dziſz iákom ći pomogł y Pan moy/ iáko ćię wynioſł/ á bárzo prętko. A Theophi=
5:
lus mowił: Ták ieſt/ bárzoć zá to dziękuię. Lecż ſtworzyćiel y Pan Bog náſz kto=
6:
ry vtráty náſzey nieprágnie/ iedno cżeka pokuty: wſpomniał ná święty przeſzyły
7:
żywot iego/ gdy ſłużył kośćiołowi/ gdy opátrował wdowy/ gdy śierotom vſłu=
8:
gował/ y vbogie hoynie karmił: niezárzućił im/ ále mu dał vpámiętánie/ y Bo=
9:
ſkie w ſerce iego náwiedzenie/ ku práwemu powſtániu y náwroceniu. Bo po=
10:
mniąc ná to co vcżynił/ á iáko mu Pan Bog a nie cżárt/ nágrodził onę zelżywość
11:
iego dwoiáko: y by był poćżekał trochę/ á do Dyabłá ſię nievćiekał/ toſz go pod=
12:
káć miáło: tedy ſię ſam w ſobie grzyść y wielce ſmućien być pocżął.
Pokáiánie Theophilá.
Y wnet ſię w=
13:
dał wpoſty wielkie w modlitwy y wpłákánie/ proſząc łáſki y miłośierdzia/ áby byłá
14:
odpuſzcżoná złość iego. Y ták cżęſto mowił: Ach mię nieſzcżęśliwego á nędzne=
15:
go cżłowieká: gdzie poydę/ gdzie ſię obrocę/ á kto ſię nádemną zmiłuie? Chryſtuſam
16:
ſię y iego świętey Mátki záprzał: y ieſzcżem tę złość moię ſwą ręką nápiſał/ ſtáiąc
17:
ſię Dyabelſkim niewolnikiem. O iakiegom Páná odſtąpił/ á iákiegom ſobie o=
18:
bráł: Y coſz mi byłá zá krzywdá? á zaſz mi ták zle było nie máiąc pracey y vrzędu?
19:
wſzákem zniego pożytku niemiał. iedno dla prożney chwały/ á prze ludzkie mnie=
20:
mánie/ zábiłem duſzę moię.
Nárzekánie Theophilá w pokućie.
A com miał mieć zá ſpráwę z onym Zydem przeklę=
21:
tym/ ktorego y Ceſarz iuſz karał o ty cżárnokśięſtwá? Bo y práwo świeckie te=
22:
go niedopuśći/ y kar tych/ ktorzy opuśćiwſzy Páná Bogá/ do Dyabłá ſię vćieká=
23:
ią. NIeſtety zginąłem/ zbłądzilem: iáko ſię ſtáwię ná ſąd Boży? co rzekę? do
24:
kogo ſię vćiekę? y ſtworzyćielá y odkupićielá mego od
25:
ſtąpiwſzy: do cżártá nieprzyiaćielá iego/ ktory piekłem y wiecżnym potępieniem ſłu
26:
żbę płáći/ zdraycą Bogá mego zoſtawſzy/ przyſtałem. Nieſtety co mam cżynić?
27:
Y dał mu Pan Bog táką myſl z łáſki ſwey/ niechcąc áby zginął. wiem co vcżynię/
28:
rzecże: Acżkolwiekem ſię y Mátki Chryſtuſowey záprzał/ wſzákże iſz ona ieſt o=
29:
broną wſzytkich grzeſznych: będę iey prośił/ áby ſię zámną do ſwego miłego Syná
30:
wſtáwiłá/ oznáymuiąc iey iáko mi tego wielce żal. Poydę do iey kośćiołá á będę
31:
pośćił/ dni czterdzieśći/ áza iáką poćiechę odnioſę.
Do mátki Bożey vćiekł ſię Theophilus.
Y ták vcżynił/ ſzedł do ko=
32:
śćiołá Pánny cżyſtey/ prośił/ wołał we dnie y wnocy/ poſzcąc przez dni cżter=
33:
dzieśći/ vſtáwicżnie łzy wylewáiąc. Tedy dnia cżterdzieſtego o pułnocy/ vkazá=
34:
łá mu ſię Mátká Páná náſzego mowiąc: Iáko ia zá ćię wſtáwiáć ſię mam/ á tyś
35:
ſię Syná mego záprzał? Iać was grzeſznych bronię/ y wam gdy ſię náwracaćie
36:
pomagam: ále krzywdá Syná mego boli mię teſz wielce/ iſz mi w tym pomoc to=
37:
bie dáć trudno ieſt. A on wielce iuſz vweſelony rzecże: obrono rodzáiu ludzkiego/
38:
Páni moiá Bogárodzico/ wiem iżem ćię y Bogá mego Syná twego ſkárádnie o=
39:
bráził/ y żadnego miłosierdzia godzienem nie ieſt: ále mam przed ſobą wiele przy
40:
kłádow grzeſzących/ ktorych Pan Bog Syn twoy pokutę przyiął/ á onym iáko
41:
miłośierny odpuśćił złość ich.
Przykłády vpádáiącyhc á pokutuiących.
Mam Niniwity/ mam Rááb nierządnicę/ Da=
42:
widá/ Mánáſſe/ Piotrá Kśiążę Apoſtolſkie/ pierwſzego vcżniá y podporę ko=
43:
śćiołá/ ktory ſię Syná twego nie raz/ ále trzy kroć záprzał: mam Páwłá przená=
44:
ſládowniká kośćielnego/ ktory ſię ſtał nacżynim wybránym: mam Mágdálenę/
45:
Zácheuſzá/ Iáwnogrzeſzniká/ Koryntcżyká/ ktorego Apoſtoł Páweł po grzechu
46:
przyimuie: mam Cypryaná Cżárnokśiężniká/ ktory w Cżárnokśięſtwie y bia=
47:
łychgłow żywoty rośćinał/ ktorego S. Iuſtyná pozyſkáłá Pánu Bogu: ktory
48:
koroną męcżeńſką vcżcony ieſt. Iákoſz ia w miłośierdziu Syná twego/ y wtwo
49:
iey wielkiey przycżynie roſpácżyć mam? Gdy to rzekł/ tedy mu rzekłá/ tá ktora
50:
ieſt nádzieią náſzą y obroną náſzą: wyznay cżłowiecże/ iſz ten ktoregom ia po=
51:
rodziłá ieſt Chryſtus Syn Bogá żywego/ ktory przyidzie ſędzić żywych y mar=
52:
twych/ á ia zá ćię prośić będę/ aby ćię przyiął pokutuiącego.
Wyznánie Theophilá wpokućie.
Tedy on zwielkim
53:
wſtydem y boiáznią rzekł: wierzę/ y chwale y wielbię iednę perſonę Troyce S. Pá=
54:
ná naſzego Iezuſa Chryſtuſa/ Syná Bożego/ ktory od wiekow z Oycá niewymo
55:
wnie rodzony/ cżáſow oſtátnich z ſtąpił zniebá/ Bog ſłowo dla ludzkiego zbáwie=
56:
nia/ w ćielony z Duchá S. národzony z ćiebie dziewice Máryey. y on ieſt práwy

strona: 173

1:
Bog/ y práwy cżłowiek/ ktory dla nas vćierpiał na krzyżu ręce roſpiąwſzy/ zámor
2:
dowány dla grzechow náſzych miedzj łotry. ktory przyidzie ſądzić żywych y már=
3:
twych/ y płáćić będzie káżdemu według vcżynkow iego. Gdy to ták wyznał/ o=
4:
biecáłá mu błogoſłáwiona przecżjſta Pánná/ przycżynę ſwoię do Syná ſwego namil
5:
ſzego: y ztym wzniknęłá. A on tym więcey pośćił ſię y modlił/ w onymże kośćie=
6:
le/ we dnie y wnocy mowiąc: wiem błogoſłáwiona Pánno/ iſz od ćiebie nikt
7:
bez poćiechy nieodchodzi/ tyś ſamá ieſt obroną náſzą v Syná twego. Niech ieſzcże
8:
vſłyſzę poćieſzne ſłwo twoie: á on zapis ktory mię bárzo trapi/ áby mi był wrocon.
9:
Bo bez niego nigdy dobrey myſli nie będę mogł być. Y po kilu dniu tákimże wi=
10:
dzenim vyrzy teſz błogoſłáwioną Pánnę/ y vſłyſzy ty ſłowá: Przyieta ieſt poku=
11:
tá twoiá/ y płákánie twoie/ będzże iuſz mocnym á ſtátecżnym/ á chowáy coś obie
12:
cał.
Przyięćie pokuty grzeſznego.
A on wielce vrádowány dziękował/ á o on zapis bárzo prośił/ ieſzcże ſię ka=
13:
rząc poſtem y modlitwámi. Aſz trzećiego dniá przez ſen vyrzy/ á ono mu kártę
14:
onę iego/ y zapis nioſą: y ocknąwſzy ſię/ ná pierśiách ſwoich leżącą nálaſł/ ſtąſz
15:
piecżęćią/ iáko był zápiecżętował.
Wrocon mu zapis ktory był cżártu ná ſię dał.
Był bárzo zdumiáły/ od oney wilelkiey rádo=
16:
śći/ y ſtáwy cżłonkow iego oſłábione zoſtáły. A iſz názáiutrz byłá niedzielá/ gdy
17:
wſzyćiek lud Boży był w kośćiele/ po Ewánieliey ſzedł y padł v nog BIſkupich/ y
18:
powiedział mu wſzytkę onę hiſtoryą/ y podał mu on zapis zápiecżetowány: pro=
19:
ſząc/ áby był ná kazálnicy cżytány przed wſzjtkimi. Tedj wſzyſcy zrozumieli co ſię ſtá
20:
ło: á Biſkup wołáć pocżnie y mowić: wſzyſcy wierni chwalmy P. y Bogá náſzego/
21:
ták łáſkáwego. pátrzćie ná ty tákie cudá/ nád rozum ludzki.
Miłoſierdzie Boſkie wielkie sławi ſię.
Pátrzćie iáko łáſká=
22:
wy wielce Pan Bog/ vtráty grzeſzących niechce: pátrzćie iáko wiele mogą łzy y po
23:
kutá wiernego. A kto ſię nad tákimi cudy niezdziwi? cżterdzieśći dni pośćił Moi=
24:
żeſz/ y wziął piſmo Boże: ten cżterdzieśći dni pośćił/ wziął ſwoie piſmo. obacż
25:
ćie co waży przycżyná tey wielkiey zaſtępnice náſzey: Chwalmy Páná Bogá ktory
26:
ták miłośćiwie grzeſzące przyimuie/ ktorzy go przez tę niepokaláną Bogárodzicę
27:
proſzą. Táć ieſt iáko moſt do Bogá nádzieiá roſpacżáiących. práwe wrotá do
28:
ktorych grzeſzni kolácem / á otwarzáią nam. oná ſię modli zá nás/ temu ktorego
29:
porodziłá/ y odpuſzcżenie nam grzechow v niego iedna.
Przycżyná Pánny przecżyſtey/ iáko ważna.
O iáko vwielbione ſprá=
30:
wy twoie Pánie/ niewymowi ięzyk y ſerce á rozum nieobeymie. Teraz ſię ſłuſznie
31:
mowić ma: przynieśćie nakoſztownieyſzą ſzátę/ á iego oblecćie: dayćież mu pier=
32:
śćień/ zabyićie tucżnego ćielcá/ ofiáruyćie go/ á weſeląc ſię vżywaymy: bo ten brát
33:
náſz vmárłym będąc/ zmartwychwſtał: zgubionym będąc/ ſzcżęśliwie náleziony
34:
ieſt. Tedy Theophilowi leżąćemu / wſtáć kazał Biſkup/ y on zapis przeklęty/
35:
ſpalili. A lud płákał á wołał Kieryeeleiſon: Milcżenie potym vcżyniwſzy/ ſłuſz=
36:
bę Bożą końcżyli: Y rzekł Biſkup: pokoy wam: A potym mu dał niepokalány á
37:
ożywiáiący Sákráment/ y obiáśniłá ſię twarz Theophilá/ co bacżyli wſzyſcy
38:
chwaląc Bogá zodmiány iego. A od do kośćiołá onego cżyſtey Pánny bieżał/
39:
y trochę wnim odpocżywáiąc/ záchorzał/ ná tym mieyſcu gdzie ono widzenie
40:
miał: y potym trzy dni leżąc/ roſpráwiwſzy chędogo dom ſwoy/ á bráćią pożegnaw=
41:
ſzy/ świętą duſzę Bogu oddał/ temu ktory ſię z przecżyſtey Bogárodzice náro=
42:
dził/ ktoremu cżeść y chwałá ná wieki wiekow Amen.
Obrok Duchowny.

43:
NAuká pierwſza. Cżárnokśięſtwo ſzcżere ieſt báłwochwálſtwo. Bo tácy zmowę
44:
z cżártem máiąc/ w niey Bogá y wiáry S. záprzeć ſię muſzą: y niepierwey ku posłu
45:
dze y pomocy ſwey cżártá przywiodą/ aſz mu táką vcżynią iáwną/ ábo táiemną przy
46:
śięgę. Maſz podobną temu rzecż w żywoćie Bázyliuſzá S. pierwſzego dniá Sty=
47:
cżniá námienioną/ y wżywoćie S. Iuſtyná y Cypryaná cżytáć o tym możeſz. O iáo cżło=
48:
wiek dlá máłey odmienny świeckiey rzecży Paná Bogá ſtworzyćielá ſwego odſtępuie: Toſz
49:
cżynią owi co ſię do cżárownic y cżárow po pomoc vćiekáią/ ábo wiádomość rzecży przyſzłych
50:
y przeſzłych táiemnych (ktore ſobie Pan Bog zoſtáwuie) ludziom/ y náukom ich omylnym przy
51:
piſuią. Bez pochyby tákiego báłwochwálſtwá do innego ſię Bogá obcego vćiekáiąc/ złem
52:
ludziom pomagáią. Tenże targ cżyni cżárt przez grzech śmiertelny vpadáiącym/ zá trochę
53:
poćiechy świeckiey Pána Bogá y łáſki grzeſzący odſtępuie/ á do cżártá przyſtáie.
54:
Náuká wtora. Przypátrz ſię iáka ieſt słábość ludzkiego ſtátku w dobrym/ iáko ſobie
55:
dufać nietrzebá. Bo máły wiátr z tey cżći świeckiey prożney/ cżłowieká obáli. A zdrugiey
56:
ſtrony/ obácż iáka ieſt moc pokuty S. ktora roſpacż oddala/ miłośierdzie otwarza/ zwią=
57:
záne wolne cżyni/ piekło y cżárty rozbija/ vtráty náſze wraca/ niebo otwárza/ y ku pomocy
58:
ſwey wſzytki niebieſkie śiły pobudza/ y Anioły vweſela.
Náuka


strona: 174

1:
Nauka Trzećia. O przyczynie y wſtáwowániu ſę zá nas grzeſzne przecżyſtey Mátki Bo=
2:
[ż]ey/ vmieymy wiele ſobie obiecowáć. onáć ieſt zaſtępnicá náſzá/ Matká miłośierdzia/ y ná
3:
dzieiá w nawiętſzych przygodách duſznych y ćieleſnych/ do Syná ſwego namilſzego.
4:
Wcżym iſz ſię nic poyśrzodkowániu Chryſtuſowemu zá nas nieuwłocży/ z tego rozumiey: iſz
5:
inne ieſt poyśrzodkowánie odkupienia/ á wysługi náſzey/ ktore ſam Chryſtus ſpráwuie/ áin
6:
ne przycżyny y prośby ktorą święći cżynią zá námi. w ktorey táſz ſię cżeść Chryſtuſowá y
7:
tenże vrząd iego rozsławia. Bo do niego y przez niego ty przycżyny cżynią święći Boży: áby
8:
więcey wsławiony był Pan w sługách ſwoich.

strona: 178


26:
Zywot S. Iuliáná Męcżenniká/ y towárzyſzow
27:
iego/ ktory ſzeroce wypiſany ieſt/ od Symeoná Metáphrá
28:
ſtá. żyli około Roku Páńſkiego. 306.
Dwudzieſty piąty dzień Lutego.

29:
IVlian S. zmłodośći będąc bogatych rodzicow Anthyo=
30:
cheńſkich iedyny Syn/ cżyſtośći ſię pánieńſkiey rozmiłował: ktorą ſo=
31:
bie do innych cnot wielkich/ iáko fuudáment záłożywſzy/ wboiázni Bo
32:
żey y mądrośći nauk świeckich/ y piſmá S. wielki pochop brał.
Cżyſtość fundámentem cnot Chrześćijáńſkich.
Gdy
33:
miał lat ośmnaśćie/ vpomináli go rodzice/ áby żonę wziął/ żeby ſię potomſtwem
34:
iego ćieſzyć mogli: wymawiał ſię długo/ ſlubu ſwego ktory Pány BOgu vcży=
35:
nił nie obiawiáiąc. aſz gdy mu bárzo z innemi przyiaćioły przykrzy byli: z rády y
36:
znádchnienia Duchá S. obiecał im ożenić ſię/ tą nádzieią/ iſz mu Pan Bog tá=
37:
ką miáł dáć małżonkę/ zktorąby cżyſtośći nie ſtráćił/ á ſwemu ſlubu dośić vcżynił.
38:
Tedy z ſpráwy Bożęy zmowioná zań ieſt nieiáka zacna/ á iemu bogáctwy y ro=
39:
dzáiem rowna/ także v rodzicow iedynacżká/ Bázyliſſa. ktorą gdy ná ſwoy po=
40:
koy wprowádził: vcżułá zimie dziwną w komorze liliey y rożey/ y innych niewy=
41:
mownych wonnośći kochánie: iſz ſpytáć małżonká muſiáłá/ coby to było ták dzi=
42:
wnego/ co wniey y chęći do wſzytkiey ćieleſnośći gáśiło. on zátym cżuiąc dar Bo=
43:
ży wniey/ radzić iey cżyſtość wiecżną pocżął: mieniąc iſz to ieſt wonność cżyſtośći
44:
páńieńſkiey/ ktora ſię vżywánim małżeńſtwá tráći/ y łácno ſerce iuſz od Bogá ſprá=
45:
wione ktemu przywiodł: Zá co oboie ná ziemię vpadwſzy/ Pánu Bogu dziękowáli/
46:
y tám łáſką Bożą dziwną/ pośileni/ y o dokonániu vpewnieni byli.
Małżonkę do cżyſtośći námowił S. Iulian.
Ale ſkarbu
47:
tego táili/ ſamemu tylo Bogu y aniołom iego/ chcąc być ſtym wiádomi: wſzák=
48:
że ſię to táić potym nie mogło. Oboie ſię ná to zmowili/ y Duchem S. zgodzili/
49:
áby ſię o ludzkie zbáwienie ſtáráli: y dla tego oſobno mieſzkáć pocżęli/ Bázyliſſa
50:
pánienki y białe głowy: á Iulianus młodzieńce y męſzcżyznę Pánu Bogu po=
51:
zyſkuiąc. Ná koniec iáko byli ludzie máiętnośći wielkiey/ dwá klaſztory zbu=
52:
dowáli/ ieden páńieńſki/ á drugi męſki: y poſzcżęśćił im ták Pan Bog zá cżá=
53:
ſem/ iſz Iulianus był Oycem dzieſiąći tyſięcy ludzi/ ktorzy iego vcżniámi będąc/
54:
żywotá iego zakonnego náſládowáli: domy/ oyce/ máiętnośći/ oblubieńce/ o=
55:
puſzcżáiąc: ná ſłáwę iego/ do tey ćiáſney vlicżki biegli/ zbáwienie ſwoie pod iego
56:
rządem pozyſkuiąc.
Dzieſięć tyſięcy zakonnikow pozyſkał S. Iulian.
Ták on wiek był ſzcęſliwy/ y w cnotę á miłość Bożą rodzáy
57:
ny. Z drugiey ſtrony Bázyliſſa/ nie mniey ſię teſz obłowiłá: bo ták ſię klaſztor iey
58:
nápełnił/ iſz tyſiąc pánienek wdziewictwie Bogu pozyſkáłá. A gdy náſtáło ono
59:
okrutne przenaſládowánie Dyoklecyaná/ y Máximianá/ kośćielną y poſpolitą

strona: 179

1:
nędzą záfráſowáne/ one pánienki za rádą ſtárſzey ſwey Bázyliſſy/ prośiły Páná
2:
Bogá y ſwego oblubieńcá Iezuſa/ áby ie do kroleſtwá ſwego wziąć racżył. Y miáł
3:
łá Bázyliſſa obiáwienie iſz ták być miáło. Y wkrotkim cżáśie wſzytki pomárły y
4:
ná weſele ſwego oblubieńcá poſzły/ ſamá zoſtáłá Bázyliſſa. ktorey ſię potym wſzytki
5:
w widzeniu vkazáły w iáſnych y pięknych ſzátách: iey teſz prętki znimi towárzy=
6:
ſtwa vżyćie opowiádáiąc.
Pánienki wſzytki y z ſwoią Mátką pomarły.
Podz mowiły/ mátko náſzá/ odday nas temu ktoremuś
7:
nás poſlubiłá: ábyſmy wſpołem Páná y krołá naſzego bez końcá w tey rádośći wiel
8:
biły. Y ták ſię ſtáło/ modląc ſię w kilá dni potym widzeniu/ ſkonáła. Wten cżás
9:
w Antyochiey gdzie ſię to działo/ wielkie morderſtwo nád Chrześćiány cżynił ſtá=
10:
roſtá Márcyanus/ z żoną ſwoią y ſynem. Y gdy ſię dowiedziła o Iuliánie/ wiedząc
11:
iſz był zacnego oycá ſyn: poſłał do niego/ áby roſkazánim Ceſarſkim niegárdził/ á
12:
Bogom ofiárę cżynił. w domu iego zebráło ſię było wiele bárzo kápłanow y Dya=
13:
konow/ ktorzy miłuiąc Páná Iezuſa/ śmierći y korony męcżeńſkiey cżekáli. O=
14:
ni wſzyſcy iednym ſercem przez Iuliáná odpowiedz dáli: iſz máią Páná innego ná
15:
niebie/ ktory im tego cżynić zákazał/ áby ſamemu iemu ofiárę cżynili/ á báłwany
16:
y Dyabły ſię brzydzili. To gdy odnioſł poſeł/ do Márcyaná: wſzytki ony Biſku=
17:
py/ Kápłany/ Dyakony/ ſpalić zárás y zdomem/ á ſamego Iulianá ſtáwić/ roſka
18:
zał.
Wielki pocżet duchownych ſaplon.
Y ták vcżyniono. ná onymże mieyſcu on święty pocżet/ ogniem przećżyśćio=
19:
ny koronę męcżeńſką odnioſł. Ná tym mieyſcu przez długi cżás/ ná godziny ko=
20:
śćielne/ iutrznią/ nieſzpor/ Tertię/ Sextę Nonę/ ſłychana byłá dziwna muzyká
21:
y śpiewánie chwalących Bogá: ták iſz wiele chorob tám ná tym mieyſcu/ ktorzy
22:
ná ten cżás tráfili á śpiewánie ono vſłyſzeli zlecżonych zoſtawáło.
V grobow męcżennickich śpiewánie niebieſkie.
Gdy Iuliá=
23:
ná ſtáwiono Márcynianowi/ dziwnymi go namowámi vżywał/ aby Chryſtuſa
24:
odſtąpił. A gdy nic niewyprośił: bić go kiymi kazał/ y w onym bićiu kije ſię łá=
25:
miąc/ oko iednemu powinnemu Stárośćinemu wybiły. Y rzecże Iulianus: poſłu
26:
chay mię Stároſto. Zezwi wſzytkich ſwoich kápłanow/ á roſkaſz im áby to oko
27:
zlecżyli/ á moc Bogow ſwoich pokazáli: á ieſli oni niezlecżą/ ia wnet mocą Bogá
28:
mego Iezuſa Chryſtuſa zlecżę oko to: áby znał máły y wielki/ iſz potępione y po=
29:
háńbione ieſt wáſze głupſtwo. Przeſtał ná tym Stá=
30:
roſtá/ y kazał wſzytkim do iednego ſię kośćiołá zyść/ á Bogow o pokázánie mo=
31:
cy tey prośić. Lecż im powiedzieli Cżárći/ iáko my w ćiemnośćiach śiedząc/ ma=
32:
my kogo oświećić y wzrok iemu dáć? Y wnetże pięćdzieśiąt báłwanow ſrebrnych
33:
y złotych ná proch ſkruſzone/ y ſtárte zoſtały.
Báłwány modlitwą obálone.
Tedy krzyknął Márcyan: O cżá=
34:
rowniku ták mocne ſą cżáry twoie/ iżeś nam Bogi náſze w proch obroćił? Ale o=
35:
bacżmy iáko obietnicy ſwey doſyć vcżyniſz. Tedy kazał poláć Iulianá S. vryną/
36:
áby cżáry od niego odeſzły/ ále oná vrjná/ w wonną ſię wodkę obrociłá gdj byłá ná.
37:
wjlana. ono tedy oko krzjżem S. przeżegnawſzj záraz zlecżjł. ten cud widział Már
38:
cjan/ przeć niemogł/ al go cżárom przycżytał. A on zlecżony wołáć pocżął: Ieden
39:
ieſt Bog práwj Chrjſtus/ temv ſię kłániáć ma káżdj y iego chwalić. Co gdj mowił/ śćiąć
40:
go Stároſtá roſkazał. A Iuliáná ieſzcże męcżąc kazał po rjnku y wſzytkich vlicách
41:
wodzić y woznemv wołáć: ták káráć będą Bogow náſzych wzgárdzićiele y Ceſarzowi
42:
nie poſłuſzne. A gdj przyſzli z męcżennikiem ná mieyſce gdzie ſię ſyn Stárośćin nád
43:
ktorego innego niemiał vcżył/ pátrząc ná męcżenniká on młodzieniec/ rzekł do
44:
towárziſzow: dziwną rzecż widzę około tego Chrześćiániá/ ktorego wiodą żoł=
45:
nierze: woyſko iákieś białe/ iedni mu złotą koronę ná głowę kłádą/ drudzy mu
46:
ſłuża. Słuſzna rzecż w tákiego Bogá wierzyć/ ktory ták vmie bronić y ozdabiáć
47:
ſługi ſwoie. Y to mowiąc do S. Iuliáná pobiezał mowiąc: wielki ieſt BOg Crze
48:
śćiáńſkie/ ia ſtobą weń wierzę/ y ſtobą dla niego wſzytkim świátem wzgárdzić y v
49:
mrzeć ſobie obieram: á Oycá ſię ſwego tákiego okrutniká ludzi dobrych/ przę/ y od
50:
ſtępuię.
Syn Stárośćin do wiáry Chrześćiáńſkiey cudownie przyſtał.
Gdy tę Stárośćie o ſynie nowinę powiedziano: iáko woſk od ogniá/ tak
51:
ſię ſerce iego ſmutkiem rozpłynęło. Każe ſyná porwáć od S. Iuliáná. Ale Pan
52:
Bog ták ſpráwił/ iſz kto rękę ná to śćiągnął/ bol w ręce vcżuł y ſkurcżenie/ iſz ſię go
53:
nikt dotknąć nieśmiał. Obudwu záraz przed ſię przywieść kazał. Syná dziwne=
54:
mi namowy y ſieroctwá ſwego przekładánim y máćierzynſkimi łzámi od wiáry S.
55:
odwieść niemogł. Y niewiedząc co cżynić znimi/ do Ceſarzá o rádę nápiſáł. A
56:
tym cżáſem do ſmrodliwego y ćiemnego więzeinia wſadzić oboie kazał. ktore gdy

strona: 180

1:
ſię im w wonność obroćiło y iáſność/ dwádzieśćiá żołnierzow y ſtrożow ich w Chry=
2:
ſtuſa vwierzyli.
Chrzćić nie śmiał S. Iulian.
Iulianus ſam kápłanem nie będąc/ ſtárał ſię iákoby pochrzcże=
3:
ni być mogli. Y ták mu ſię zdárzyło. Był w Antyochiey ieden bárzo zacny mie=
4:
ſzcżánin pierwſzy práwie w mieśćie. Ná tego Dyoklecyan iſz ſzedł znarodu Ceſa=
5:
rzá Káryná/ był wielce láſkaw : y dał mu był ten przywiley/ áby weſpołek zdo=
6:
mem ſwym wiáry Chrześćiáńſkiey ktorą bárzo mocnie trzymał/ wolnie y wpoko=
7:
iu vżywał. Ten z żoną ſwoią odumarł śiedmi ſynow práwych Chrześćiáńſkie=
8:
go wychowánia dzieći.
Siedm bráćiey zá przywileiem wiárę Chrześćiáńſką trzym
Ci tedy ſynowie mieli przy ſobie kápłaná Antoniuſzá/ z=
9:
ktorym gdy Iulianá S. y Celſa/ ſyná tego Stároſty/ prośił áby one żołnierze An=
10:
tonius pochrzćił. y ták vcżynił. A ſynacżki one śiedm bráćiey gdy pátrzyli ná Iu=
11:
liáná y onego Stárośćinego ſyná Celſa/ wzięłá ie chuć w więzieniu znimi zoſtáć/ á
12:
tákże Chryſtuſowi ofiárę zkrwie ſwey vcżynić. choćiaſz im było wolno wierzyć iá=
13:
ko chćieli/ za onym oycowſkim przywileiem.
Dobrowolne ſiedmi bráćiey męcżeńſtwo przyięli.
Zdziwył ſię temy Stároſtá/ y náma=
14:
wiał ie áby wyſzli zwięzienia. Ale námowić ich niemogł/ ktore ſobie Chryſtus iá=
15:
ko niewinne baránki ná ofiárę w młodych lećiech poświęćił: áby ná ſtárość złość
16:
ich nie przemogłá. Młodziuchne to były y wielkie miá=
17:
ły/ miłośćią Chryſtuſową zápalone. Gdy Márcyanowi od Ceſarzá liſty przynie
18:
śiono/ aby Iulianá y Celſa ogniem ſpalił/ ábo ktorą inną śmierćią zgubił: ná=
19:
gotowány był wielki ogień/ wktory gdy miał być ſyn iego wrzucon/ pátrzyć ná to
20:
niemogąc/ innym mieyſce ſwe záſadził. Ale oni dwá w ogniu nic nieućierpieli/
21:
wſzytka oná tłuſta máterya zgorzáłá á oni iáko złoto zdrowo z ogiá wyſzli. Co
22:
bacżąc Máryonillá Mátká Celſa żoná Stároſty w Chryſtuſa vwierzyła. Ná ko=
23:
niec wſzytkich y onych dwádzieśćiá żołnierzow y śiedm bráćiey/ y Antoniego kápła=
24:
ná/ y żonę ſwoię y ſyná y S. Iuliáná Márcyan miecżem śćináć kazał. Y tak chwá=
25:
lebni dokonáli y po dziwnych mękách/ wiecżną koronę odnieſli: ná cżeść BOgu w
26:
Troycy iedynemu/ á ku przykłádu náſzemu/ y pomocy z modlitew ich S. zá námi
27:
grzeſznymi Amen.
Dokonánie męcżennikow.
Obrok Duchowny.

28:
NAuká Pierwſza. Nie nárzekay cżyſty y powśćiągliwy ſtánie/ iſz potomſtwá ćieleſne=
29:
go niemáſz. Niemow zle żyie przez kogo drugi nie żyie. Pátrz iſz pánieńſtwo pło=
30:
dnieyſze ieſt dáleko niſzli małżeńſtwo. Częſtokroć małżeńſtwo niepłodnośćią zięte
31:
fráſunek ma záśierocenia ſwego: á ſtan duchowny cżyſty záwżdy rodzić może/ y ludzię
32:
przykłádem/ náuką/ ćwicżenim Bogu pozyſkawáć: Y iáko mowi Apoſtoł: Iam was vrodził
33:
przez Ewánielią. Zadne małżeńſtwo ſtu dziatek mieć y rodzić nie może: á dziewictwo dzie=
34:
śięć tyśięcy ſynow temu Iuliánowi vrodziło: y tyśiąc pánienek v tey Bázyliſſy powiło. Mał
35:
żeńſtwo drugdy złe bárzo y ſzkodliwe dzieći y Bogu ku zelżywośći y ku ſkázie Rzecżypoſpolitey
36:
y blizniego rodzi: á powśćiągliwy y bogomyſlny żywot/ záwżdy dobre ſyny ma/ y ze złych do=
37:
bre czyni/ y ku cżći Pánu Bogu y pożytku bliżniego. Małżenſtwo drugdy świátu/ á dziewic
38:
two Bogu záwżdy płod ſwoy wypuſzcża/ naśienie żywotá ſwego świętobliwego y náuki ſwey
39:
zoſtáwuiąc w miłym potomſtwie ſwoim duchownym. O iáko wiele S. Benedict/ Dominik/
40:
Fráńćiſzek/ Auguſtyn/ Bázylius/ ſynow w cżyſtośći/ y Klaurá / Brygidá/ Cecilia/ corek w
41:
Bogu národzili: y po dziś dzień/ iáko piſmo mowi/ znaśienim ich wſzytko dobre trwa/ święte
42:
dziedzictwo wnukowie ich/ w teſtámenćie ſtoi naśienie/ y ſynowie ich/ dla nich trwáią ná wie
43:
ki. Náuká wtora/ Pátrz iáko rozmáićie Pán Bog do śiebie ludzi przyćiąga. Bázyliſſę dzi=
44:
wną wonnośćią cżyſtości/ Celſa widzeniem Aniołow/ śiedm tę bráćią przykłádem innych przy
45:
wabił: O dziwne młode ſercá/ iáko ſię Bogá zámiłowáły/ w dobrowolnym więzieniu zá Chry
46:
ſtuſa zoſtáiąc/ á przywileiu odſtępuiąc/ woleli więzienie Chryſtnſowo / niſzli nawiętſze ná
47:
świećie kroleſtwo y wolność. Ták y Moiżeſz wolał być z ludem Bozym niewolnikiem/ niſzli
48:
zgreſzniki Egipcyány ſynem krolewſkim.
Hebreo. 11.


strona: 182


46:
Zywot Swiętey Máryny/ y Oycá iey Euge=
47:
niuſzá/ piſany od Metaphráſta. żyć mogł około roku
48:
Páńſkiego 480.
Dwudzieſty ſiodmy dzień Lutego. Położony 8. dniá Lutego v Suryuſzá.

49:
BYł ieden mąſz w Bithyniey/ na imię Eugenius: ten máiąc
50:
vcżćiwą á bogoboyną żonę/ miał znią corkę iednę/ ná imię Máryą.
51:
vmárła mu prętko żoná: á Oćiec pánienkę/ w boiázni Bożey wychował
52:
á gdy doroſłá/ rzekł iey Oćiec: Namileyſza corko/ wſzytko moie dobro
53:
tobie dáie : ia myſlić chcę/ o zbáwieniu duſzy moiey/ á do klaſztoru ná pokutę poy=
54:
dę. Gdy to od Oycá pánienká oná vſłyſzáłá/ rzekłá: Namilſzy Pánie Oycże/ ſam
55:
ſiebie zbáwić/ á mnie zgubić chceſz: ſobie niebo obieraſz/ á mnie ziemię zoſtáwuieſz.
56:
pożyſzcż teſz Pánu Bogu duſzę moię/ wſzákeś Oćiec ćiáłá/ bądz teſz Oycem y páſte=

strona: 183

1:
rzem duſzy moiey: Pomnie co Pan mowi w Ewángeliey: Páſterz dobry/ zdrowie
2:
ſwoie kládzie zá owce ſwoie/ á wſzák kto cżyię duſzę Pánu BOgu pozyſzcże/ pokry=
3:
ie grzechy ſwoie. A to mowiąc/ hoyne łzy wylewáłá płácżąc: Gdy to vſłyſzy O=
4:
ćiec/ wielce ſię z rozumu iey y miłośći ku zbáwieniu ſwemu vweſelił. Tedy iey rze=
5:
cże: Miła corko/ coſz mam cżynić? bráć ćię z ſobą nie mogę/ tyś ieſt płći żeńſkiey/
6:
á ia do klaſztoru miedzy męſzcżyznę poydę: tám być ty nie możeſz/ gdzie ia będę: bo
7:
cżárt vſtáwicżnie z dobremi walcży/ mogłoby ſię co ſtáć złego. A oná rzecże Oycu/
8:
Nie tákbych ia chćiáłá z tobą iść do klaſztoru/ iáko ty mniemaſz: álebych ſię ogo=
9:
liłá po męſku/ y vbrałá wſzáty tákie/ iſzby o mnie nikt nie wiedział/ ieſlim biała=
10:
głowá. Słyſząc to Eugenius co corká mowi/ ieſzcże ſię więcey vráduie. Y ná
11:
tym przeſtawſzy: wſzytko dobro ſwoie/ y to co miał corce zoſtáwić/ iáko iedney
12:
dziedzicce/ ſierotom/ wdowom/ y vbogim rozdał. Y ogoliwſzy corkę ſwoię/ y
13:
w męſkie ſzáty oblekwſzy ią/ názwał ią Márynus. y iuſz opuſzcżáiąc świát á w dro=
14:
gę idąc/ vpominał ią pilnie: Pátrz corko áby ſię dobrze záchowáłá: bo będzieſz we
15:
ſrzodku ogniá: wieſz iſz nigdy do klaſztoru niewiáſty nie wchodzą/ záchowuyże ſię
16:
nie pokaláną oblubienicą/ Pánu ſwoiemu: iſz gdy to wypełnim cośmy Panu Bo=
17:
gu obiecáli: odnieſiem dali Bog niebieſkie ono kroleſtwo.
Máryná S. płeć zátáiłá/ y do męſkiego klaſztoru z Oycem wſtąpiłá.
Y porucżywſzy ſię Pá=
18:
nu Bogu wſtąpił z oną corką ſwoią/ ábo młodzieńcem do klaſztoru. Pochwili
19:
pobacży Oćiec/ iſz oná pánienká iego corká/ bárzo ſię dobrze záchowuie w káżdey
20:
cnoćie/ á zwłaſzcżá w poſłuſzeńſtwei y pokorze/ y w vmartwieniu ćiáłá ſwego:
21:
chwalił Páná Bogá/ y zakonniki z ſtárſzym ich/ bacżył z tego poćieſzone. A gdy
22:
iuſz kilá lat przemieſzkáłá miedzy zakonniki/ á nic nie záráſtáłá/ áni głoſu mieni=
23:
łá: rozumieli niektorzy áby byłá rzezańcem. A drudzy mowili/ iſz to ták zwiel=
24:
kich poſtow y niewcżáſow/ głos z oſtrzał. bo áſz trzećiego dniá iada. Potym O=
25:
ćiec iey w onym zákonie ſtátecżnie trfaiąc w ſłużbie Bożey/ vmárł. A oná tym
26:
więcey w cnotach wielkich/ y w ćiáłá ſwoiego vmartwieniu/ y w poſłuſzeńſtwie á
27:
pokorze roſłá: ták iſz teſz moc miáłá od P. Bogá ná Cżárty: Bo gdy opętáne wo=
28:
dzono do niey/ modlitwą á ręku ſwoich kłádzienim/ lecżyłá ie/ á Dyabły wyga=
29:
niáłá.
Máryná S. cudy wsławioná.
W klaſztorze onym było bráćiey cżterdzieśći oſob/ ludzi mądrośćią y wſzel=
30:
ką cnotą przybráne: á co mieſiąc cżterey ich chodziło/ po dochody klaſztorne/
31:
do innego imienia/ ktore ten klaztro miał opodal/ kilá dni drogi: opátruiąc
32:
teſz goſpodárſtwo ku żywnośći brąćiey. Wpuł drogi był gośćiniec/ w ktorym
33:
záwżdy bráćia ná noc odpocżywáli/ máiąc tám życzliwego ſobie goſpodarzá/ kto
34:
ry ie ochotnie przyimwał/ y oſobliwie opátrował. Swięta oná Máryná trfa=
35:
iąc w onym niebieſkim żywoćie: oburzyła ná ſię cżártá zazdrośćiwego. ktory wi=
36:
dząc iey święte dziwne poſtępki wmiłośći Bożey/ chćiał ią ſwym potwarſtwem
37:
do iákiey niećierpliwośći przywieść/ y na ſławie ią zelżyć. Iednego dniá ſtárſzy
38:
klaſztoru onego przyzwał Máryny/ y rzecże: WIdzę Bráćie/ iſz żywot twoy we
39:
wſzytkim ieſt doſkonały/ á zwłaſzcżá w poſłuſzeńſtwie: chćieyże iacháć do imienia/
40:
á poſłuſz klaſztorowi: bo y bráćiey niemiło/ iſz ná tę pracą nieiedzieſz.
Doſkonáłość wposłuſzeńſtwie.
A tym ſię
41:
więcey przyſłużyſz Pánu Bogu. Bo y Pan naſz niewſtydził ſię ſłużyć vcżniom ſwo
42:
im. Tedy ſię oná porzući v nog iego mowiąc: Błogoſław mi Oycże/ á ia wſzyt=
43:
ko vcżynię/ co każeſz. Y wyſzedł zdrugiemi trzemá braty/ y byli ná noc w oney
44:
zwycżáyney goſpodzie. Tráfiło ſię iſz corkę goſpodárſką/ ktorą onę iednę miał/
45:
żołnierz ieden w teyże goſpodzie nocuiąc/ ku ſwey woley námowił/ y vcżynił ią
46:
brzemienną: y ták ią náucżył gdy ſię brzemię pokazáło: ieſli ſię otym dowiedzą/
47:
powiedz: iſz ći ſię to z onym młodym y głádkim mnichem przydáło: Zá cżáſem
48:
dowie ſię Oćiec/ iſz pánná zbrzemieniem chodzi. záfraſwoánj pjta iey ſkim to maſz?
49:
Oná zgołá powie: Mnich on młody kraſny Márynus/ to mi vcżynił. Tedy z=
50:
gniewem goſpodarz on pobieżał do klaſztoru/ onę ſwoię żáłość ſtárſzemu opi=
51:
wiedzieć. Y przyſzedwſzy/ pocżął pierwey ná wſzytki mnichy nárzekáć: boday bych
52:
was był nigdy nieznał: to mi zá moie dobrodzieyſtwá oddáiećie.
Potwarz ná S. Márynę.
Gdzie ieſt táki
53:
á táki? Aſz gdy go ſtárſzy ſpyta: co ſię ſtało/ cżemu ſię fráſuieſz? Rzecże: Iednę
54:
corkę mam/ zktoreiem ſię poćiehcy wſzytkiey w moiey ſtárośći ſpodziewał: pátrz
55:
co vcżynił ten Márynus/ ktory ſię zowie Chrześćiánienem/ brzemię zniego nośi
56:
ná moię niewymowną żáłość. Zdumiał ſię bárzo ſtárſzy onego klaſztoru: y rze=

strona: 184

1:
cże: A co mam cżynić innego/ wyrzucę go z klaſztoru. y przyzowie Márynuſa y
2:
rzecże: Tákili to twoy żywot y zakonne żyćie? będąc w oney goſpodzie/ corkęś go=
3:
ſpodárſką ták zwiodł/ y ſprośnieś ſwoię y iey cżyſtość pomázał: Oćiec tu iey przy=
4:
chodził/ powiádáiąc iſz brzemienną z ćiebie ieſt/ y nas wſzytkich o ćię ſamego
5:
zháńbił. ſobie potępienie/ á nam wielkąś nieſławę vcżynił: Márynus to vſły
6:
ſzawſzy/ padł ná twárz ſwoię v nog iego/ y rzecże: Dla Bogá proſzę odpuść mi
7:
grzeſznikowi Oycże: zgrzeſzyłem iáko cżłowiek. Y rozgniewawſzy ſię ſtárſzy/ z=
8:
klaſztorá go wyrzućił. On niechćiał przed ſię odchodzić dáleko: ále leżał przed śie=
9:
nią ábo v wrot ták ná wietrze/ y ná zimnie przez długi cżás. Gdy kto ſpytał:
10:
Cżemu to ćierpiſz? káżdemu odpowiádał. iżem zgrzeſzył/ ptzeto ieſtem wyrzucon.
Wyrzucony z klaſztoru Márynus.

11:
A gdy cżás porodzenia przyſzedł corce onego goſpodarzá: powiłá ſynacżká/ ktore=
12:
go Oćiec dziewki oney wziąwſzy nioſł do klaſztoru/ y porzućił przed Márynuſem/
13:
ktorego przed klaſztorem widział/ y odſzedł.
Dziećiątko chował Márynus.
A Márynus wziąwſzy dziećiątko
14:
płácżąc mowił: Ach mnie nędznemu á grzeſznemu/ to złość moiá y grzech moy
15:
záſłużył: á więc y to dziećiątko ma dla mnie vmrzeć? Y chował ono dziećię/ że=
16:
brząc ná nie mleká v páſtuchow: y nie tylo wſtydu wielkiego/ ále y wielkich nie=
17:
wcżáſow vżył z dziećięćiem onym. Po trzech lećiech/ bráćiá one go klaſztoru wſzyſcy/
18:
pożáłowawſzy ſię nád onjm Márynuſem ſzli w kupie do ſtárſzego / proſząc go y mo
19:
wiąc: wielebny Oycże dośić ſię iuſz Márynus vkarał/ prośiem ćię przyimi go ná
20:
zad do klaſztoru: wſzák iuſz wſzytkim iáwny grzech iego y pokutá iego. Stárſzy ſię
21:
wzbrániał: aſz ná koniec gdy mu wſzyſcy rzekli ty ſłowá: A iáko w modlitwie
22:
mowić możem do Bogá/ odpuść nam grzechy náſze/ á brátu odpuśćić nie=
23:
chcemy? oto iuſz trzy látá ná wietrze y zimnie śiedzi przede wroty: tedy przy=
24:
zwolił ſtárſzy mowiąc: Acżći w prawdzie prze ten grzech ſwoy godnym nie ieſt/ á
25:
by tu miedzy nas wſzedł: wſzákże dla tey miłośći/ ktorą ku niemu maćie/ przyi=
26:
mę go. Y wezwawſzy go powiedział: Niegodzieneś/ bráćie/ ná twoie pirwſze miey
27:
ſce wſtąpić/ prze grzech ktoryś popełnił: ále ná przycżynę bráćiey/ przyimię ćię/
28:
zá namnieyſzego do zakonu. A Márynus płácżąc rzecże ſtárſzemu: Y to mam
29:
ſobie zá rzecż wielką/ oycże wielebny/ iżeś mi dopuśćił wniść w dom ten/ ábych
30:
wżdy godnym był ſłużyć świętym moim oycom. Tedy go ſtárſzy obroćił ná napo=
31:
dleyſze domowe poſługi.
Przyięty do klaſztoru Márynus.
A on ochotnie wſzytko cżynił/ y ſłużył zboiáznią y zna=
32:
bożeńſtwem. A ono dziećię zá nim biegáło y wołáło: tátá tátá/ gdy cżego potrze=
33:
bowáło. Miał ku onym ſwoim ćięſzkośćiom y tę niemnieyſzą/ iſz oney dziećiny
34:
pilnowáł/ y ſtáráć ſię o iego wychowánie muśiał. Aſz potym doroſło/ dobrze wbo
35:
iázni Bożey wychowáne/ y w miernośći: iſz teſz potym y zakonnikiem w onymże
36:
klaſztorze zoſtáło ono pácholę: pomnáżáiąc ſię w pokorze y poſłuſzeńſtwie/ y w mi=
37:
łośći v wſzytkiey bráćiey. Potym cżás przyſzedł/ iſz Pan Bog doznawſzy Máry=
38:
nowey/ ábo racżey Máryny oney pánny wiáry y ćierpliwośći/ przyzwać ią do śie
39:
bie do wiecżnych przybytkow miał.
Smierć S. Máryny.
Y ſkonáłá bez wiádomośći wſzytkich. Bo gdy
40:
iey było przez kilá dni niewidáć/ áni v poſług/ áni v ſpiewánia w kośćiele: pytał
41:
ſię ſtárſzy/ gdzie ieſt Márynus? iużem go trzy dni niewidział/ wſzák on záwżdy
42:
do rzecży zakonnych pierwſzy? Idzćie do celle iego/ podomno chorym ieſt. Y ná=
43:
lezli go vmárłym/ á pácholę ono nád nim płácżące. Powiedzą ſtárſzemu iſz iuſz
44:
dokonał żywotá. Zdziwił ſię mowiąc: iáko ták milcżkiem ſkonał: á iáką da lidż=
45:
bę nędznik z grzechow ſwoich Pánu Bogu? Gdy tedy przyſzli bráćia/ aby go zło=
46:
żyli y obmyli/ obacża iſz płeć żeńſka. A krzyknęli przelęknieni: Pánie zmiłuy ſię.
47:
Y wołáli długo zboiázni. Aſz ſtárſzy przybieży/ Co ſię dzieie? Powiedzą/ Márynus
48:
brát náſz/ niewiáſtá ieſt náłći. On gdy rzecż ták nieſpodziáną obacży/ vpadł
49:
ná ziemię/ do nog świętey oney pánny wołáiąc: odpuść mi Pánie Iezu Chryſte i=
50:
żem niewiádomie z grzeſzył przećiw świętey oblubiency twoiey.
Niewinnośći áſz ſię po śmierći pokazáłá.
Tu mi vmrzeć/
51:
niepoydę ztąd aſz ten ſobie grzech przeiednam: błogoſłáwiona dziewico Boża od=
52:
puść mi/ á modl ſię zá grzech moy. Długo płácżąc/ miał potym od Páná Bogá poćie=
53:
chę. poniewaſz niewiádomie grzeſzył. Tedy poſłał ſobie prętko po onego goſpoda=
54:
rzá: Gdy przyiáchał/ powiedzą/ iſz Márynus brát náſz vmárł. Rzecże: odpuść Bo
55:
że grzech iego/ ktorem zelżył corkę moię. á ſtárſzy rzecże: Pokutuy bráćie y ze=
56:
mną pokutuy. Zgrzeſzyłeś przed Pánem Bogiem y mnieś zwiodł/ iżem dla ćie=

strona: 185

1:
bie zgrzeſzył. Márynus w ſzátách męſkich chodził/ ále ſam w rzecży ſamey nie=
2:
wieśćiey płći był: podz á ſam doznay. Gdy obacży/ wielce teſz płákał ná tákie cu=
3:
do pátrząc. A corkę iego cżárt męcżyć pocżął/ iſz dopiero prawdę znáć musiáłá.
4:
A bieżąc do grobu świętey Máryny y grzech ſwoy wyznawáiąc/ zlecżoná byłá.
5:
Wſzyſcy tedy kłádąc ono ćiało/ ná napierwſzym y ná vcżćiwſzym mieyſcu chwalili
6:
Páná Bogá cudá cżyniącego/ z tey łáſki/ ktorey vżycżył tey pánnie/ iſz iey dał
7:
ćierpliwość wielką y milcżenie dla otrzymánia wiecżnego dobrá. My teſz náſlá=
8:
duymy iey ſtátecżnośći y ćierpliwośći/ ábyſmy nálezli miłośierdzie y łáſkę/ tu y
9:
náwieki od Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa ktorego ſławá y moc z Oycem y z Du=
10:
chem S. ná wieki wiekow Amen.
Obrok Duchowny.

11:
PRzypátrz ſię proſzę iáko tá błogosłáwiona Máryná/ mogąc wnetże ſwoię niewin=
12:
ność pokázáć/ zániehcáłá sławy y krzywdy ſwey ták wielkiey: dopuſzczáiąc ták złe=
13:
go o ſobie rozumienia. kłamſtwá ſię iednkák wiárowáłá: bo nie mowi/ iżem to vcży=
14:
nił: ále mowi/ zgrzeſzyłem iáko cżłowiek/ to ieſt/ w inych grzechách moich. Rozu=
15:
miey iáko ſię wtym kocháłá/ iſz v ludzi iáko grzeſznicá wzgárdzona byłá/ chcąc Chryſtuſow o=
16:
braz/ ktory miedzy łotry policżony był/ ná ſobie noſić: wcżym teſz ieſt iedno Chrześćiáńſkie
17:
błogosłáiweńſtwo/ o ktorym Pan mowi: Błogosłáwieniśćie gdy zle wam mowić ludzie/ y
18:
przenaſládowáć was/ y kłamſtwo ná was y wſzytko złe kłáść będą/ dla mnie.
Matt. 5.
Kto wniewin=
19:
nośći ćierpi/ dla Chryſtuſa ćierpi/ y kto go w noſzeniu potwarzy/ y wzgardy v ludzi náſládu=
20:
duie. Przetoſz święći tákiego krzyżá/ nie rádzi z ſiebie ſkłádáli/ ále ſię rácżey zniego/ iáko
21:
z iedney bárwy krolá ſwego chlubili/ á teſkno ich było/ gdy cżego nie ćierpieli. Przetoſz y prze
22:
cżyſtſza Mátká Bożá/ gdj ią mąſz poſlubiony Iozeph/ zle o iey świętjm brzemieniu rozumieiąc
23:
opuśćić chćiał: nie ſpráwowałá ſię áni obmawiáłá: ále obiáwienie niewinnośći ſwey/ ktore
24:
ſię potym żá iey ćierpliwośćią/ przez Aniołá ſtáło/ Pánu Bogu ſwemu polecáłá. A my co
25:
rzecżem/ ktorzy ſię o słowko przykre/ choćiaże prawdziwe/ gniewem zápalamy? á wpotwa=
26:
rzy iáką niećierpliwość pokázuiem? cżoſtkę tę nędzną y rozumienie o nas ludzkie ták miłuie=
27:
my/ iákoby ná tym zbáwienie należáło. A ono mowi piſmo: nie kto ludziom/ ale kto ſię Bo=
28:
gu podoba/ ten chwálebny ieſt. Bogu á nie ludziom cżyſte ſwe ſerce chowamy: á oney tylo
29:
sławy prágniemy/ ktorey ná dzień ſądny słudzy Boży doſtąpią/ przed Bogiem y Anioły ie
30:
go: oney ſię tylo niesławy boymy/ gdy świát wſzyćiek/ złośći y grzechy náſze natáiemnieyſze
31:
widzieć będzie. O iáki tám wſtyd będzie y poſromocenie niepokáiánego ſercá: Ieſli tu ie=
32:
dnego grzechu ſwego táiemnego powiedzieć ſię przed kápłanem wſtydziſz/ y idąc ná ſpowiedz
33:
drżyſz: á coſz w oney świátá y ſtworzenia wſzytkiego wiádomośćI będzie?

strona: 187

1:
Mieśiąc Márzec
2:
Martius.
3:
Męcżeńſtwo S. Theodorá Hetmáná/ położone v
4:
Metháphraſtá/ ále ieſt piſane od Augará iego piſárzá/ ktory
5:
ſam był żywym świádkiem. żył około roku P. 311.
Pierwſzy dzień Márcá.

6:
LIcynius zięć wielkiego Konſtántyná Ceſarzá/ wſchodnim
7:
Páńſtom po onym okrutnym Máxyminie/ ſam ieſzcże okrutnieyſzy ro=
8:
ſkázował: y wiárę Swiętą Chrześćiáńſką wywroćić á zburzyć prożno
9:
chćiał. y wielkie ná ſługi Boże wzruſzył przenáſládowánie. A iſz ták
10:
ich wiele zábijáć ſię gubić y męcżyć dopuśćiło/ z wſzytkich ſtanow y lat/ że ſię o ſpu=
11:
ſtoſzenie miaſt y ziemie bali oni okrutnicy: poſtánowił ſobie nie wſzytki Chrześći=
12:
ány/ ále tylo przednieyſze gubić. Miedzy innymi był bárzo ſławny Rotmiſtrz
13:
y Hetman w woyſce Rzymſkiey ná imię Theodorus: vrodziwy wielce y mężny y
14:
bogáty á domu zacnego/ náucżony y wymowny/ á nádewſzytko dobry bárzo Chrze
15:
śćiánin y bogoboyny ſługá Boży. Ten máło przed tym ſwoię wielką wiárę y mę=
16:
ſtwo pokazał/ nád okrutnym ſmokiem/ ktory był w iego ſię oycżyznie Euchái=
17:
ćie okazał wſkałách: ták wielki/ iſz gdy ſię ruſzył/ ziemiá pod nim drżałá/ á kámie
18:
nie ſię kruſzyło. Gdy wychodził ná drogi/ kogo iedno podkał pożerał/ bydło y lu=
19:
dzie. O tym gdy ſię dowiedział ten mocny mąż á ſługá Chryſtuſow/ iáchał ná wy
20:
zwolenie oycżyzny ſwoiey/ nie ſwemu męſtwu/ ále Chryſtuſowey śile/ y wierze
21:
ſwey/ w Páná ſwego dufaiąc: y ná to mieyſce przyſzedł/ gdzie Smok on wycho=
22:
dził/ koniá ſwego z ſobą maiąc.
Smoká wielkiego iáko S. Theodorus zábił.
Prośili go ludzie inni áby z onego mieyſcá vćie=
23:
kał: á on ſię w modlitwie porucżał Pánu Bogu/ mowiąc: Pánie Iezu Chryſte
24:
day mi moc nád tą beſtyą/ ktora ieſt ludzką zgubą: tyś vſtá lwom w iámie Dánie
25:
lowey záwiązał/ wſpomoſz mię godziny tey. A do koniá ſię ſwego obroćiwſzy/ rze=
26:
cże: Bog moy y beſtyámi władnie/ nieboy ſię koniu moy/ á pomoſz mi do zwyćię=
27:
ſtwá/ mocą tego ktory ćię ſtworzył. A koń vſzy náſtáwiwſzy/ cżekáł rychło;i wy=
28:
nidzie Smok. ktorego wyzywáć S. Theodor pocżął mowiąc: w imię Iezuſa Chry
29:
ſtuſa Páná náſzego wynidz ſam. Gdy ſię ruſzáć Smok począł/ á ziemiá drżáłá: S.
30:
Theodor przeżegnawſzy ſię ná koń wśiędzie/ y gdy ná oko Smoká vyrzy/ koniá
31:
zewrze/ á koń námoká wſkocżył wſzytkimi nogámi y przyćiſnął go do ziemie. A
32:
tym cżáſem/ głowę mu śćiął Theodor/ y podzękował Pánu Bogu. Ná ten cud
33:
wiele ludzi pogáńſkich chrzeſt S. wzięli/ wtego Bogá wierząc/ ktory tákie zwy=
34:
ćięſtwo dał Theodorowi. To ſłyſząc Licynius z Nikomediey/ poſłał do niego
35:
niemáły pocżet żołnierzow aſz do Herákliey/ bliſko morzá cżarnego/ gdzie ná ten
36:
cżás S. Theodor przemięſzkiwał: áby go vcżćiwie do niego przywiedli. Y powie=
37:
dzieli mu iſz Ceſarz pragnie widzieć oſobę twoię. S. Theodor poznał chytrość
38:
Licyniuſzá/ iſz go o wiárę Chrześćiáńſką ſtráćić chćiał: y ſłowy cudnymi ony po=
39:
ſłáńce odpráwuiąc/ kila dni ich przy ſobie zátrzymał: ná koniec cżęść ich odeſłał
40:
do Licyniuſzá ſtym: áby ſam Ceſarz nie lenił ſię przyiácháć/ nábrawſzy Bo=
41:
gow ſwoich z ſobą/ żebych przy iego obecnośći/ ná owym ſam mieyſcu ofiárę im
42:
cżynił. Rzecż ſię to zdáłá Ceſarzowi nieprzyſtoyna tám iácháć: ále gdy mu powie=
43:
dzieli/ o zacnośći y wielkich cnotách y męſtwie tego Theodorá/ mieniąc iſz ieſli on
44:
Bogi vcżći/ wiele innych Chrześcian zá ſobą od Chryſtuſa odwiedzie: iáchał do He
45:
rákliey/ máiąc z ſobá przez ośm tyśięcy ludzi. Tey nocy po ktorey názáiutrz w=
46:
iácháć miał w miáſto/ widział S. Theodorus przez ſen/ iſz był gdzieś ná wyſo=
47:
kim domie/ á ogniſte nań ſtrzáły lećiáły/ á głos z niebá do niego: nieboyſię Theodo=
48:
rze/ iam ſtobą.
Widzenie y obiáwienie korony męcżeńſkiey.
Skoro ſię ocknął/ ták to wykłádał/ iſz miał męcżeńſtwo dla Chry
49:
ſtuſa podiąć: y był temu bárzo rad: y modlił ſię Pánu Bogu z płáczem mowiąc:

strona: 188

1:
Bądzże zemną Pánie wtey woynie/ ná ktorey będę dla ćiebie: A ſkoro mu po=
2:
wiedzą/ iſz iuſz Licinius bliſko miaſtá: vmywſzy ocży/ oblokł ſię w koſztowne ſzáty/
3:
wſziadł ná koniá Dárdáńſkiego/ ze wſzech nalepſzego/ záiáchał y podkał Ceſarzá
4:
y pozdrowił. Ceſarz go z wielką ochotą przyiął y cáłował/ y ták witał: v=
5:
roda twoiá ſamá ćię krolem cżyni/ po mnie być Ceſarzem godzieneś. Potym gdy
6:
Ceſarz záśiadł mieyſce ſwoie/ mowiąc wiele/ rzekł ná koniec do Theodorá: pro=
7:
ſzęćię vcżći Bogi moie dniá dziśieyſzego/ ofiárę im cżyniąc. A on rzekł: kaſz Bo=
8:
gi ſwe przednieyſze do mey komory znośić/ iſz ie okádzę y domá ie vcżcę: á potym
9:
do ćiebie ie przyniowſzy przy tobie ofiárę im vcżynię. Był temu rad Ceſárz/ przy=
10:
nieśiono ie do Theodorá. A on zámknąwſzy ſię znimi/ wſzytki pokołátał/ poro=
11:
zbijał/ y ono złoto y ſrebro z ktorego byli vcżynione/ vbogim pozrozdawał.
Theodorus pokołátał Bogi pogáńſkie.
Po
12:
dwu dniu vpomina ſię Ceſarz obietnice: pokaſz/ powiáda/ chuć twoię ku Bogom/
13:
żeby ſię z ćiebie drudzy budowáli. Y wyrwie ſię ieden iego dworzánin Máxen=
14:
tius y rzecże: Wcżorám widział náſzey wielkiey Boginiey Dyánny rękę v
15:
iednego żebráká: wierzmi Ceſarzu iſz ćię ten Theodor oſzukał. A Theodor rze=
16:
cże: Iáko Chryſtus moy BOg ieſt/ ták to prawdá co mowi Máxentius: iá=
17:
koſz wam pomoc dáć mogą/ á ſami ſię z moich ręku wybáwić nie mogli? Tedy prá
18:
wie zdumiáłym zoſtánie Ceſarz/ y twarz od gniewu mieniąc/ rzecże: Przy ták
19:
wiele ludzi śmiał ſię z Ceſarza náśmiać/ y żárty zemnie ſtroić? Co mam cżynić z
20:
tym złym cżłowiekiem/ dla ktoregom tu przyiáchał/ cżcąc go wtym/ á on mnie
21:
ták nie vcżćił? A Theodorus S. rzecże: Gniewaſz ſię y ſzemrzeſz Ceſarzu/ ále ia
22:
rycżę: ty z Bogiem walcżyſz/ á ia o Bogá mowię: ty go bluzniſz/ á ia go chwalę: ty
23:
vmárłym ſłużyſz/ á ia żywego Bogá mam:
Mężna odpowiedz.
tyś ieſt wąglik z Trácyey/ á iam ieſt
24:
Rzymſkim Kxiążęćiem: tyś Licynius/ to ieſt/ wieiádło/ á ia Theodorus/ to ieſt
25:
dar Boży: Nie gnieway ſię Ceſarzu/ bo ſam ſwoię mękę pokázuieſz/ á oſłowi y
26:
mułowi podobny ieſteś. Tedy Licynius bárzo zápalony/ porwáć S. Theodorá/ y
27:
zwlokwſzy go/ żyłámi wołowjmi bić/ y ſześćſet plág ná grzbiećie/ á pięćſet ná brzuchu
28:
zádáć mu kazał Y potymgo bez vżalenia bić ołownemi báſałyki/ y ktemu kopytá=
29:
mi żeláznymi tárgáć/ y bláchámi rozpalonemi rány iego pálić/ y ſkorupámi zpiekłą
30:
krew oćieráć kazał. To nád nim cżyniwſzy/ ná pięć go dni głodem ták bez żadnego
31:
opátrzenia do więzeinia zchowano. Po pięći dni ná krzyſz go przybito/ y przybili
32:
mu ręce y nogi/ y mieyſcá táiemne przebodli: A nád to/ do ták przykowánego/
33:
w ocży mu ſtrzeláć kazáli/ á drudzy/ wſtydliwe cżłońki iego poprzecż rzezáli. A ia
34:
piſarz iego Augárus ná tom pátrzył/ á widząc ćięſzkie męki iego/ y wzdychánia/
35:
płákałem v nog iego: á on mi pomáłu rzecże: Piſarzu/ cżyń ſwoy vrząd/ piſz co wi
36:
dziſz/ y to ześćie moie.
Wielka męká.
Potym wołał mowiąc: Pánie obiecałeś mi rzekąc: bę=
37:
dę z tobą: czemużeś mię teraz opuśćił? Widziſz miły Pánie/ zwierz y beſtye leśne
38:
poránili mię/ dla ćiebie: wyſtrzeláli zrzenice oczy moich/ ćiáło moie roſpuśćili o=
39:
gniem/ zęby wybito/ śina twarz/ y kośći wyſuſzone ná tym krzyżu:
Modlitwá S. Theodorá.
pomni iſz
40:
dla ćiebie ná tym drzewie záwiſłem/ przez ogień żelázá y gozdzi przeſzedłem: Proſzę
41:
wezmi duchá mego/ á cżyń znim co racżyſz: boć ia iuſz vmieram. Zátym mowę
42:
zámknął/ á ćiáło iego wſzytko iáko rzeſzoto ſkłote y zdrápáne było. wſzyſcy rozu=
43:
mieli/ iſz vmárł/ y tak go odeſzli ná krzyżu. A wpierwſze ſny wnocy/ zſtąpił An=
44:
ioł Boży y ziął go zdrzewá/ y z gozdzi/ y vcżynił go zdrowego/ y cáłego ná wſzy=
45:
tkim/ ták iáko pierwey.
Vzdrowiony od Aniołá.
Y vzdrowiwſzy rzecże: Bądz dobrey myſli á vmacniay
46:
ſię w madrośćI y láſce Bożey: oto Pan ſtobą/ á cżemużeś mowił/ opuśćił mię/
47:
y odſzedł ode mnie? Y widząc ſię bárzo zdrowego/ dziękował Pánu Bogu ſwemu
48:
y zweſelim chwałę iemu śpiewał: wychwaláć ćię y podwyſzſzáć/ krolu moy y Boże
49:
moy/ y wielbić imię twoie będę/ ná wieki y ná wiek wiekom. Licynius okrutny/
50:
niſzli dzień przyſzedł/ ćiáło Theodorá przynieść do ſiebie kazał: y poſłał dwu dzie=
51:
ſiątnikow/ Antyochá y Pátrycyuſa/ chcąc ie wmorze wſkrzyni ołowiáney wrzu=
52:
cić/ dla Chrześćian. Przyidą/ krzyſz vyrzą/ á ná nim nic nie naydą: Y rzecże
53:
Antyochus: toćby práwie po Gálileyſku/ ktorzy mowią/ iſz Chryſtus vkrzyżo=
54:
wány zmartwychwátał: áboś y tego dziś wſkrzeſił? A idąc dáley vyrzą go ſiedzą=
55:
cego y zdrowego/ y śpiewáiącego chwałę Pánu Bogu/ y wnetże záwoła Pátrycy=
56:
us: Wielki Bog Chrześćiáńſki/ á niemáſz innego nadeń. Y obá bliżey przyſtą=

strona: 189

1:
piwſzy rzeką: Prośiemy przyimi nas w towárzyſtwo od tey godziny y my Chrze=
2:
śćiánie iuſz ieſtechmy. Y vwierzyli znimi ośmdzieśiąt innych żołnierzow.
Wiele żołnierzow do Chryſtuſa przyſtáło.
Do=
3:
wie ſię Licynius/ y poſle trzyſtá żołnierzow innych/ áby ony nowo wierzące po=
4:
bili. Gdy do nich przyſzli á obacżyli zdrowego Theodorá/ á on ie náucża y ony
5:
teſz trzyſtá vwierzyli. Y potym bez lidżby ſię ludzi náſzło/ y krzyknęli wſzyſcy:
6:
Ieden Bog Chrześćiáńſi/ á innego niemaſz. Y wołáli/ á co to zá oprawcá Licyni
7:
us? vderzmy nań kámieńmi: mamy krolá y Bogá Chryſtuſa/ ktorego Theo=
8:
dorus opowiada. Tedy pocżnie być wielkie zámieſzánie. Y ieden z trony Licyni=
9:
uſzá Leánder/ chćiał miecżem S. Theodorá przebić: á Proconſul/ to ieſt pierw[ſ]zy
10:
Pan po Ceſarzu/ obroni go y Leandrá zábił. á iego záś drugi Merpás zábił.
11:
Tedy S. Theodor wołáiąc ná nie lediwe ich vſpokoił/ mowiąc: bráćia namilſzy
12:
Chryſtus nász vkrzyżowan ieſt/ mśćić ſię zákazáł/ á ćierpliwość nam ſwoię zá=
13:
lećił Ták bez lidzby ludzi vwierzyło w Iezuſa Chryſtuſa. A Theodorus codá
14:
wiuelkie cżynił iednym dotykánim ręki ſwey/ lecżył niemocy y dyabły wygániáł.
Odeymowáć ſię Chrześćiánie/ Tyránnom niechćieli/ y cżćić ie kazáli.

15:
Powiedzą Lycyniuſzowi/ iſz iuſz lud wſzyćiek przez tego Theodorá w Bogá vwie=
16:
rzył: A on przed ſię iáko iádowity pies poſłał oprawce/ áby głowę Theodorowę
17:
śćiąwſzy przynieſli. Wſzyćiek go lud bronić chćiał/ ale S. Theodor długą rzecż do
18:
nich vcżynił/ oznáymuiąc im powołánie Chrześćiáńſkie/ do ćierpliwośći. A żeby
19:
Licyniuſzowi zá złe niemieli/ poniewaſz ieſt ſługá oycá ſwego Dyabłá: á mnie po
20:
wiáda do korony V Bogá náznácżoney kwapić ſię przez táką śmierć y Páná mego
21:
náſládowáć potrzebá. Y vcżyniwſzy modlitwę/ á ſwoie miłe towárzyſze/ y ow=
22:
ce Bogu pozyſkáne pożegnawſzy/ y piſarzowi ſwemu o ćiele ſwym gdzie miáło le=
23:
żeć polećiwſzy/ ſzyię ſwoię pod miecż śćiągnął. Y ták dokonał kroluiąc z náſzym
24:
Pánem Iezuſem Chryſtuſem/ ktorego ieſt páńſtwo ná wieki. Amen.
Obrok Duchowny.

25:
NAuká pirwſza. Ná potrzebę poſpolitą/ y porátowánia zdrowie y dobrego ludzkie=
26:
go/ męſtwá y wielkiego ſercá vżywáć/ toć ieſt práwe żołnierzſtwo: á nie ono/ kto=
27:
re ſię nád bliżnym mdleyſzym y niepotężnym paſtwi. Iáko ten S. Theodorus ná
28:
Smoká ktory ludzie tráćił/ Pana Bogá ná pomoc wziąwſzy/ śiły y ſercá y mocy
29:
ſwey/ y koniá vżył. To ieſt Boſkie naſládowánie/ ludziom y dobru poſpolitemu dobrze cży=
30:
nić/ á nieprzyiaćiele rodzáiu ludzkiego tępić. Przetoſz pogáńſtwo/ Herkuleſa zá Bogá miá=
31:
ło/ iſz tám gdzie oſzkodcy ludzkim/ o beſtiey iákiey ábo Smoku vsłyſzał/ tám bieżał/ á nád
32:
nim męſtwá dokázował. Lecż nieſtety/ dárow tych Bożych/ zle ludzie vżywáią/ á męſtwo y
33:
żołnierzſtwo w okrućieńſtwo/ y śćiśnienie rozumnego ſtworzenia/ obrázu Bożego/ y natu=
34:
ry á krwie ſwey obracáią. Náuká wtora. NIerozumiey áby ſię w tym kłamſtwá dopu=
35:
śćił ten S. iſz ofiárę Bogom Pogáńſkim obiecuie. Bo táką obiecował iáką vcżynił: to ieſt
36:
iſz ie pokołátáć iał ná cżęśći/ á ſrebro z ktorych vcżynione było vbogim rozdáć: ná więtſze po=
37:
háńbienie głupſtwá niewiernych/ ktorzy rzecżom vcżynionym y báłwanom Boſką cżeść przy=
38:
cżytáli. Heretykowie dziśieyſzy/ obrázy teſz kośćielne báłwánámi zwáć y wymiotáć ie/ y pa=
39:
lić/ y śiekáć śmięią y dla nich nas vpornie á niewſtydliwie w báłwochwálſtwie potwarzá
40:
ią. Nieprzyimuią ani słucháią náuki kośćielney/ y rozumu/ ktory y dzieći w piąći lat máią:
41:
iſz my obrázow zá Bogi nie mamy/ áni im żadney cżći Boſkiey niedáiem: ále tylo mámy ie
42:
zá znáki rzecży świętych/ ktore w obrázách cżćiemy. Nie obrázowi ſię/ ále temu ktorego o=
43:
bráz znácży/ kłániáiąc. Náuká Trzećia A iſ zten święty ták ſurowych słow przećiw
44:
Tyránowi temu vżywa/ dla dwu to przycżyn/ iáko mniemam/ vcżynił: áby głupiemu odpo
45:
wiádał iáko piſmo mowi/ wedle głupſtwá iego: Bo y święći gdy cżás był po temu/ ſuro=
46:
wośći słow ná hárde vżywáli. A ktemu áby mężne ſerce ſwoie do męczeńſtwá pokazał/ gdy
47:
pobudzaiąc na śię więtſzy gniew Tyrráná/ więcey mąk ćierpieć dla Chryſtuſa prágnął/ niżeli
48:
on mu zádáwáć ich miał wolą.

strona: 192


5:
Zywot S. Auſterberty Panny klaſztorá Pauliá=
6:
ceńſkiego/ żyłá około roku Páńſkiego. 638. piſany
7:
od cżłeká zacnego/ tegoſz wieku żyiącego.
Trzeći dzień Márcá. Kłádzie ſię v drugich 10. dnia Lutego.

8:
AVſterbertá w domu zacnym z oycá Bádefrydá Groffa/ y
9:
matki Frámehildy (ktora byłá rodzáiu krolow Miemieckich/ bogoboy
10:
nych y wielkich iáłmużnikow) vrodzona: z młodośći świátem y iego
11:
roſkoſzámi márnymi gárdzić/ á Duchá świętego nápełnioná/ Páná Bo
12:
gá y ſłuſzby iego prágnąć pocżęłá: więcey o klaſztorze/ niſzli o vbiorách ábo świec
13:
kich á młodośći poſpolitych zábáwách myſląc. Máiąc lat dzieśięć/ pátzrąc ná
14:
twarz ſwoię w wodzie/ vyrzáłá ná głowie ſwey záſłonę zakonną ábo velum. kto=
15:
re widzenie/ ták ſię iey ſercá chwyćiło/ iſz od tego cżáſu/ wſzytkę myſl ſwoię do ży=
16:
wotá cżyſtego y ſłuſzby Bożey obracáłá.
Widzenie zasłony pánieńſkiey w wodzie.
Chćieli ią rodzicy zá mąż dáć: ále oná
17:
innemu mężowi przyſtáiąc/ ſercem zupełnym/ z płáczęm prośiłá Páná Bogá/ á=
18:
by iey to ziśćił/ co iey był iáko przez ćień w oney wodzie vkázał. Słyſzáłá podo=
19:
bno ábo ćżytáłá piſmo ono: kto tylo ſłowá Bożego ſłucha/ á niecżyni/ podobny
20:
ieſt temu ktory ná twarz ſwoię w zwierćiedle pátrzy:
Iákob. 1.
vyrzał ią/ ále wnet iáka ieſt
21:
odſzedwſzy zápomniał. Niechćiáłá tá zápomnieć tego co oglądáiąc ſię widziáłá: ale
22:
wnet ſkutkiem wypełnić vprzeymie prágnęłá. Iuſz rodzicy zmowili ią zá mąż/ y
23:
vpominki zmowne z obu ſtron pobráne/ y dzień weſela małżeńſkiego náznácżony
24:
był: á oná w wwielkiey trwodze zoſtáłá/ ſmucąc ſię á niewiedząc co innego cżynić/
25:
táiemnie Bogu ſię porućiwſzy vſzłá/ brátá málucżkiego rodzonego z ſobą wziąwſzy/
26:
y bieżáłá do ſwego Biſkupá Tárnáńſkiego Audomárá.
Vćiekłá do Biſkupá gdy ią zá mąſz dáć chćiano.
A iſz prez moſt ieden vrze=
27:
ki Kwáncyey przybyć miáłá: gdy ná to mieyſce przyſzłá/ vyrzy á ono rzeká wez=
28:
bráłá/ á wodá wyżſza moſtu/ przechodu wſzytkim iádącym niedopuśći. Pánná
29:
Boża pomniąc ſzcżym ſzłá y wczyiey obronie/ przeżegnawſzy ſię/ ſzłá w wodę/ y in=
30:
nym zá ſobą iść kazáłá. y ták wielkim cudem mocy BOżey práwie po wodzie cho=
31:
dząc z innymi ktorzj zá nią ſzli/ przebywſzj rzekę: do onego Biſkupá przyſzłá.
Wodá cżyſtośći służy.
Y przezeń
32:
Pánu Bogu oddaná y poświęconá ieſy/ y ono velum ábo zaſłonę zakonną ná wie
33:
cżną cżyſtość ſwoię/ ktorego prágnęłá zweſelem odnioſłá. Biſkup potym łácno
34:
iey rodzice bogoboyne przeiednał. do ktorych potym pánienká przyſzłá/ y zwiel=
35:
ką poćiechą ich do klaſztoru Porkus názwánego/ oddaná ieſt. Tám cnotom do=
36:
ſkonałym przyucżáiąc ſię/ á co dzień więtſzy w nich poſtępek biorąc: pokorę á poſłu
37:
ſzeńſtwo zá fundáment duchownemu budowániu kłádłá.
Poſłuſzeńſtwo á pokorá/ fundáment cnot świętych.
Miáłá ſię że wſzytkich
38:
naliżſzą/ y grzeſznieyſzą: káżdey śieſtrze ſłużyć/ káżdey ſię vkorzyć vmiáłá. Ka=
39:
zano iey cżáſu iednego/ wedle zwycżáiu zakonnego/ chleb piec/ gdy koley ná nię
40:
przyſzłá: máłą tylo dziewecżkę przy ſobie ku pomocy miáłá/ ktora iey byłá wychow=
41:
wáńcą/ y to dziś ieſzcże oniey powiáda. Piekąc tedy chleb/ gdy iuſz piec wygo=
42:
rzał y węgle ſię wygárnęły: gdy oſtátek iuſz wycżyśćić było trzebá/ á chleb kláść:
43:
tráfiło ſię/ iſz ſię pomiotło zapaliło y wſzytko zgorzáło.
Ten to piſał co tegoſz wieku żył.
Aoná rękámi kláſnąwſzy
44:
weſtchnęłá mowiąc: Ach mię co cżynić/ chleb ſię ſkázi. y prętko drzwi záwárwſzyáby nikt nie widział/ wpiec wlázłá ſamá y ſwoimi go rękawámi wycżyśćiłá. A
45:
włos iey ieden nie vgorzał y ná ſukni ogniá nic znáć nie było. y ták chleb ſpiekłá y
46:
poſługę powinną vczyniłá. Co gdy ſproſtoty przed iednym duchownym powie=
47:
dziáłá: obacżył cud on wniey cżłek bácżny/ y wielką iey świątobliwość: ktorey
48:
przed nią táiąc nieiáko ią fukáć pocżął: nie cżyń tego/ powiáda/ drugi raz/ cor=
49:
ko/ ábyś od cżártá ſkuſzona nie byłá.
Oćiec dla corki kláſztor zbudował y nádał.
Potym tego klaſztoru zá ſtárſzą obrána
50:
byłá/ długo ſzcżęśliwie pánienki w nim ſpráwuiąc/ y one Pánu Bogu przykłá=
51:
dem y náuką ſwoią pozyſkuiąc/ do innego klaſztoru zroſkazánia ſtárſzych ſwoich
52:
zá ſtarſzą przenieśioná byłá/ z tákiey przycżyny. Ieden zácny y możny cżłek A=
53:
melbertus nieiáki/ corkę ſwoię Aureą imienim/ Pánu Bogu ná cżyſty żywot oddá=

strona: 193

1:
iąc/ ná ſwym grunćie w Páuliaku klaſztor pánieńſki zbudował dla corki ſwey/ y
2:
nádał. Do tego S. Auzderbertá od ſtárſzych ſwoich przyzwána ieſt/ áby on no=
3:
wy klaſztor/ náuką y przykłády ſwemi y zwycżáymi zakonnymi vfundowáłá. Co
4:
oná z wielką chęćią cżyniłá. Lecż z poduſzcżenia cżártowſkiego/ inne zakonne
5:
pánny/ ktorym ſię ſroga być zdáłá: barzo ią zle do onego Amelbertá fundatorá
6:
odnioſły/ y nieſpráwiedliwie obżáłowáły: A on iáko cżłek gniewliwy á nieludzki/
7:
przyzwawſzy iey &aac