[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Piotr Skarga
tytuł:   Żywoty świętych
rok wydania:   1579
strony:   301 &ndash 602


strona: 301

1:
gim/ rychło vmárł. Táki był zywot tego niebieſkiego męża/ ktorego Pan Bog v=
2:
cżczić y wſławić po śmierći cudámi racżył. iemuſz pokłon y ſłuſzbá wiekuiſta od w
3:
ſzytkiego ſtworzenia/ ná wieki wiekow Amen.
Obrok Duchowny.

4:
OTo maſz wierny cżytelniku Obrazoborſkie kácerſtwo: to ieſt tych ktorzy z kośćiołow o=
5:
brázy wymiátáli/ przed śiedmią ſet lat y dáley ná śiodmym powſzechnym Zborze w Ni=
6:
ciey potępione. ktore ácż dłu go miedzy Greki zá powodem złych Ceſarzow y niektorych
7:
Patryárchow Cárogrodzkich trwáło: wſzákże vpáść iáko fałſz y niezbożność muśiáło.
8:
Gdy wiele męcżennikow miedzy Kátholickimi ſynmi dla tego ſamego ártykułu/ woleli krew
9:
ſwoię dáć onym Tyránnom Ceſarzom Carogrockim rozlewać (iáko niżey ieſzcże o niektorych
10:
przecżytaſz) á niſzli tego co ieſt około ſtáwienia obrázow w kościele od Apoſtołow podano/
11:
y zwycżáiem ſtárodawnym y koncyliámi ze wſzytkiego świátá zebránemi potwierdzono/ odſtę=
12:
powáć.
Kácerſtwo obrázoborſkie dawno potępione.
Ci ludzie co obrázow kośćielnych y znáku krzyżá ś. nierádzi widzą áni cżćżą: dwie rze
13:
cży właſne nieprzyiáćielom duſznym y pogáńſtwu po ſobie pokázuią. Pierwſza áby Bog
14:
cżći niemiał tám gdzie ią mieć może. bo kto obraz cżći/ nie obraz/ ále tego cżyi ieſt obraz
15:
cżći. á kto vprzeymie kogo cżeſtuie: nie tylko obraz iego/ ále y ſuknią iáko oná krwią płynąca
16:
niewiáſtá/ y ćień nákoniec iáko Piotrow niektorzy/ y ślád iego nog/ iako o wiernych Izáiaſz
17:
mowi: wielce ſobie waży. Druga iſz z ſercá ludzkiego wſpominánie gęſtſze ná Bogá y rozważá=
18:
nie dobrodzieyſtw iego/ wykraść y wybić chcą. Bo kto tego niewidzi iſz co z ocżu/ to z ſercá: á
19:
ná co chcemy cżęſto wſpomináć/ to ſobie ábo ná pismie ábo na znákách iákich w ocżu ſtáwiem.
Acto. 5.Eſai. 60.

20:
zwłaſzcżá my ludzie ćiáłem obłożeni/ ktorzy rzecży duchowne y niewidome wnet wzápomnie=
21:
nie puściem: á poiąć ich iedno przez zmysły ćieleſne niemożem: y po widomych á ćie=
22:
leſnych/ dopytawamy. Przetoſz y obráz zwidzenia iako y
23:
náuká z ſzłuchánia do poznánia nas niewidomego Bogá wiedzie. Tákich obrázow nigdy Pan
24:
Bog niezákázał/ ktore do niego wiodą iáko y náuká: y owſzem świát ten wſzyćiek/ niebo y ziemię
25:
poſtáwił/ iáko tablice y obraz y kśięgi wſzechmocności ſwey y málowánie nieiákie á ślad Bo=
26:
ſtwá ſwego niewidomego: po ktorym do iego znáiomośći przychodzić mamy.
Pſál. 103.
Lecż tych obrá=
27:
zow zákazał ktore ſię właśnie báłwanámi zowią: to ieſt/ ná ktorych cżłek przeſtáie/ ták żeby Bo
28:
gámi iego były: y vćieka ſię do nich proſząc báłwaná wedle słow prorockich: wybaw mię
29:
boś ty Bog moy ieſt. cżego gdy w obráziech práwowierni nieczynią/ ále ſię racżey z obazu
30:
málowánego/ o niewidomym Bogu náſzym Pánie Iezuśie pytáią/ y nań wſpomináią: słuſznie
31:
y potrzebnie w kośćiele S. iáko iedno piſmo proſtych/ poſtáwione ſą.
Eſáiae 44.

32:
Wtora náuká. Obacż obycżáie Heretyckie w ten cżás na diſputácye wyzywáią/ gdy świec
33:
kie pány po ſobie máią: á tám gdzie temu mieyſce ná Koncylium powſzechne/ w w ocży świá=
34:
tá wſzytkiego nie idą. Vćiekáią od świátłośći/ áby ſię iáſnością prawdy fałſz ich nieobiáwił.
35:
ſzukáią ciemnych kątow/ áby przed proſtymi á świeckimi y niećwicżonymi ludzmi/ ktorzy zdrá
36:
dy ich rozeznáć nievmieią/ vcżonymi ſię być pokazáli.
37:
Męcżęńſtwo S. Symeoná Biskupá/ y Vſtázaná
38:
Eunucha y wiela innych/ piſáne od Zozomená
39:
w kośćielney Hiſtoryey lib. 2. cáp. 9. 9. 10. 11.
40:
żyli około roku Páńſkiego. 326.
Siodmy dzień Kwietnia.

41:
GDy ſię zá cżáſem w Perſyey Chrześćiánie rozmnożyli/ y ko=
42:
śćioły iuſz ſwoie/ Biſkupy/ kápłány/ y dyakony mieli: bárzo tá rzecż
43:
Magi/ ktorzy z ſtárodawná zawżdy idąc po krwi/ ſtrożmi y wodzámi
44:
nabożeńſtwá Perſkiego byli/ obráziłá: tudzieſz y Zydy przyrodzone Chrze
45:
śćiánom nieprzyiaćiele zazdrość wzruſzyłá/ iſz ſię z Magámi zmowiwſzy/ o złe
46:
Chrześćiáńſkie poſtaráli. A pocżawſzy od ſtarſzych głow/ Symeona Biſkupá Se=
47:
leucyey y Kteſyfontu miáſtá w Perſyey pierwſzego/ do krolá Sabora/ w matác=
48:
twie odnieſli: iáko by on Rzymſkiemu Ceſarzowi przyiaćielem będąc/ krolá Per=
49:
ſkiego zdrádzał/ á do niego wydawał. Krol pierwey podatkámi wielkimi y nie=
50:
znośnemi/ y złemi á nielutośćiwemi vrzędniki trapić Chrześćiány pocżął: á po=
51:
tym iáwnie kápłany y przełożone ich zábijáć/ kościoły rozmiátáć/ ſkárby wnich po
52:
bráć/ y tego Symeona Biſkupá Sompáfeuſza názwánego poimáć y do śiebie przywięść
53:
roſkazał. Przywiedziony w żełáznych okowách przed krolá/ nie tylko ſię nic nie
54:
przelękł: ále y pokłonić ſię krolowi niechćiał. Cżym niepomáłu obruſzony krol/ ſpy
55:
tał go: cżemu by ſię teraz niekłániáł/ poniewaſz innych cżáſow to cżynił? á on po
56:
wiedział: pierwey mię przed ćię ták ná odſtąpienie Bogá mego niewodzono: y
57:
przetom powinną cżeść krolowi cżynił: teraz mi to nieprzyſtoi/ gdy mi o wiárę
58:
moię y o B. mego idzie. y námawiał go krol/ áby ſię ſłońcu pokłonił/ obiecuiąc mu
59:
wiele: y tym go ſtráſząc iſz wſzytki Chrześćiány z páńſtwá ſwego wygubić chćiał.
Pokłonić ſię Krolowi cżemu ten cżás niechćiał.
A
60:
le S. Symeon powiedział/ iſz tego nigdy nieucżynię. y kazał go do więzienia pro=
61:
wádzić/ w tę nádzieię iſz ſię vpámiętáć miał: Wychodząc z páłacu/ podkał go V=
62:
ſtázánes rzezániec ſtary/ ten ktory krolá zdziecińſtwá wychował/ pierwſzy ná wſzyt
63:
kim dworze iego/ y vkłonił ſię niſko ś. Symeonowi/ łáſkáwie go witáiąc. A S.
64:
Symeon ofuknął go ſłowy gniewliwymi wołáiąc nań y twarz od niego odwracá
65:
iąc: o to/ iſz mało przedtym bedąc Chrześćiáninem/ z przymuſzenia krolewſkiego
66:
ſłońcu ſię pokłonił.
Vſtázánes iáko z grzechu powſtał y vpadek ſwoy nágrodził.
To ſłyſząc Vſtázanes/ płákał/ y ćieſzko ſię fráſował/ y zrzućiw=
67:
ſzy ſzátę drogą z śiebie: oblokł ſię w cżarną podłą/ y śiedząc v drzwi pokoiu kro=
68:
lewſkiego/ nárzekał y łykał płácżąc/ á mowiąc: Ach mnie nędznemu/ iákim mi
69:
ſię P. Bog poſtáwi/ iżem ſię go záprzeć śmiał? oto y Symeon ták ſwoię twarz od=
70:
wroćił odemnie. Dowiedział ſię krol iſz ſię ták bárzo ſmęći/ przyzwał go y ſpytał:
71:
co ćię ták ſmutnego wdomu mym krolewſkim podkáło? A on powie: wtym domu
72:
twym żadnegom nieſzcżeśćia nigdy nieodnioſł/ iedno bych był wolał wſzytki ná
73:
świećie ćięſzkośći y nieſzcżeśćia ćierpieć: niſzli że mię tá iedná rzecż podkáć miáłá:
74:
ktorey ia żałuię/ żem iey docżekał/ iżem ták ſtáry będąc pierwey nieumárł/ iſz pá=
75:
trzę na to ſłońce/ ktoremum ſię ia iáko Bogu tobie kwoli pokłonił: nie z ſercá áni
76:
z chući mey/ ále tylko to ták przed tobą pokázuiąc. y záſłużyłem z obu ſtron wielkie
77:
karánie/ żem y Chryſtuſa B. mego zdrádził/ y ná mą ſzedziwość obłudniem ſię przed
78:
tobą ſtáwił. ále świadcżę Bogiem niebá y ziemie ſtworzyćielem: iż tego więcey cżynić
79:
niebędę. Zdziwił ſię krol ták prętkiey odmianie/ y tym ſię więcey przećiw Chrześćia
80:
nom żarzyć pocżął: cżarom to ich wielkim przycżytáiąc. á ſtárca onego ſwego iáko oy
81:
ca prośił/ áby mu tey zelżywośći y Bogom iego niecżjnił/ á tákim był iáko ſię pierwey
82:
pokazał. Potym y pogroſkami rozmaitymy zwyćiężyć ſerce ie go kuśił ſię: ále Vſta=
83:
zánes mowił: nigdy ná ſwą ſtarość ták głupim nie będę/ ábych miał opuśćiwſzy
84:
ſtworzyćiela/ ſtworzeniu ſię kłániáć. Tedy po długich znim tákich y owakich po=
85:
ſtępkách/ nákoniec kázał mu głowę vćiąć. Gdy był wiedzion ná śmierć: záwołał
86:
ná wiernego przyiaćielá ſwego komory krolewſkiey rzezáńcá/ proſząc go áby ty ſło=
87:
wa krolowi od niego odnioſł: Krolu iákom od młodośći mey oycu twemu y to=
88:
bie ſłużył/ y iákom wiarę/ pilność y vprzeymość ku tobie pokazował/ áſz do tey ſze=
89:
dzywośći moiey/ ſamym tobą świádcżę. Zá wſzytki poſługi moie y życżliwośći ku
90:
tobie y domu twemu/ niech to ſobie vćiebie vproſzę/ áby wſzyſcy wiedzieli dla cżego
91:
vmieram: iſz nie dla żadney zdrady/ áni złocżyńſtwa mego/ przećiw tobie tę háńbę
92:
odnoſzę.
Przed śmierćią Tyránná prośił áby sławę iego ocżyśćił.
każ wozne mv wołać/ iſz Vſtazanes głowę tráći/ nie przeto áby ſię w pałacu
93:
y pokoiu krolewſkim zle záchował á wcżym złem doznán był: ále iſz chrześćiani=
94:
nem będąc/ Boga ſię ſwego kwoli krolowi záprzeć niechćiał. Powiedziano to kro
95:
lowi: á krol rad to vcżynił/ y wołał wozny ták iáko Vſtazánes chćiał. Rozumiał
96:
Krol iſz tym wołaniem Chrześćiánie przeſtráſzeni być y od Bogá ſwego rychley od=
97:
ſtępowáć mieli: gdy im nádzieiá ná ták wielkym ſtarem á záſłużonym przyiaćielu y
98:
wychowalnykiem Krolewſkim/ do miłośierdzia ginęła. Lecż P. B. inácżey obro
99:
ćił/ y Vſtazanes dla tego to ſobie vpráſzał: áby ták iáko bjł wiele Chrześćián gdy ſię
100:
ſłońcu kłániał w zgorſzył y záſtráſzył: śmierćią ie teſz ſwoią nápráwił/ y ku wiel=
101:
kośći ſercá á vmieraniu dla Chryſtuſa pośilił. Tak Vtazánes chwalebnie doko=
102:
nał. O iego smierći dowiedziawſzy ſię Symeon/ nie wypowiedzianą rádośćią
103:
chwalił Boſką dobroć. Był ieſzcże przyzwany drugi raz do krola: y przed nim
104:
wiele mężnie y wolnie mowił o S. wierze Chrześćiáńſkiey/ ykłaniáć ſię ſłońcu y
105:
krolowi niechćiał. Tedy Krol w dzień męki Pána náſzego/ kazał ſto inych Chrze=
106:
ścian zwięzieniá wywieść (miedzy ktoremi byli kapłáni/ diakoni/ y ini klerycy) áby
107:
wocżach Sjmeoná zábići/ á ſam znymi na końcu śćięty był.
Sto Chrześćian z Symeonem śćinano.
Gdy ie przed nim zwią
108:
záne ná śmierć wiedziono: przełożeni nád Magami pjtał ieſli by żyć ktory/ á z Kro
109:
lem ſłońcu ſię kłániáć chćiał?
Vpominánie słodkie do S. Męcżennikow.
Zaden ſię ná to nie odezwał/ áby żyć z tákim grze=
110:
chem miáł: á Symeon iáko ich głowa y Arcybiſkup idąc zá ſwemi owcámi ná o
111:
nę pożądáną śmierć/ mądremi z piſmá S. y mocnymi ſłowy pobudkę im y kázánie
112:
cżynił/ mowiąc: Ták nám vmieráć/ dar ieſt Boży/ á żywot práwy: Nieday Boże
113:
ábyſmy ſię Bogá náſzego przeli/ dopierobyſmy práwie vmárli. śmierć przyść muśi/
114:
á zły ſię iey ták iáko y dobry nie vwiáruie: ále to co po śmierći będzie/ iáki ſád/ iá=
115:
ka zápłatá/ ná to nam oko mieć trzebá. A cżym możem/ więcey miłość ku Pánu
116:
y Bogu náſzemu pokazáć/ y wſzytko co on miłuiącym ſię obiecał ſobie z iednáć/ ie=
117:
dno gdy dla niego vmieramy? Tymi y innymi ſłowy zápaleni ochotnie ſzli wſzyſcy
118:
pod miecż. á gdy myłe vcżnie y owce ſwoie poſłał/ ſam teſz zá nimi ſzyię śćiągnął
119:
y śćięty ieſt. Tamże Abedechaluam y Anániaſz Kapłáni kośćiołá iego/ iuſz ſtá=
120:
rzy/ będąc znim záráz poimani/ zábići ſą.
Puſyká S. męcżennik/ ſtárego kápłaná pośielał do śmierći.
Tegoſz cżaſu Puſyká przełożony nád wſzyt
121:
kimi rzemieśniki Krolewſkymi/ gdy wydział iſz Anániaſz ſtáry Kapłán pod
122:
miecż idąc drżeć pocżął/ záwołał nań: nieboy ſię ſtarcże á zámkni ocży miły oycże/
123:
wnetże świátłość Bożą oglądáſz.
Niezlicżony pocżet Chrześćian w Perſyey mordowani.
O to ſłowo poimány ieſt y ſtawiony przed Kro
124:
la/. gdzie iſz wolnie Chryſtuſá wyznał/ áá o niewinną ſię śmierć męcżennikowná
125:
Krola przed Krolem żáłował: kazał go Krol nie iuſz śćinać/ ále oſobliwą iaką
126:
á náokrutnieyſzą śmierćią zábić. tedy mu oni kátowie przez ſzyię ięzik wywłocżąc/
127:
ſrogim go męcżeńſtwem vmorzyli. tákże y corkę ie go pánienkę/ ktora przy nim ob
128:
żáłowaná byłá. Roku záś przyſzłego/ ná tenże dzień męki Pańſkiey tenze Krol
129:
vcżynił wyrok ſtráſzliwy á okrutny po wſzytkiey ziemi Perſkiey: aby wſzytkich kto=

strona: 306

1:
rzy by ſię ználi być Chrześciany zabyiano. Niezlicżony pocżet Chrześćián/ w ten
2:
cżas pogubili Magowie: ktorzy ich ná to po wſzytkich kątach y táiemnych miey=
3:
ſcach ſzukali y ná ſrogą śmierć wywłocżyli. A ini ſzli dobrowolnie/ ſami ſię dla
4:
miłośći Páná Bogá wego wydáiąc. Wiele y ná dworze Krolewſkym zacnych lu=
5:
dzy pomordowáno. Miedzy nimi Azades rzezaniec Krolewſki zábit był/ iſz
6:
go wielce Krol miłował/ żáłował/ żáłuiąc go ćięſzko/ kázał onego rozboiu przeſtáć: á ſamj
7:
tylko kápłany y Biſkupy y Diakony zábyiáć: ktorzy mężnie vmieráiąc świáde=
8:
ctwo Chryſtuſowey cżći y práwdzie iego dáwali: wiecżne ſobie kroleſtwo iednáiąc/ w
9:
ktorym chwalą Iezuſa Chryſtuſa Páná náſzego ná wiek wiekom. Amen.
10:
ZA obrok położę słowá Konſtántyná wielkiego/ ktore ná ten cżás słyſząc o tákim mor=
11:
derſtwie Chrześćiáńſkim w Perſyey do krolá Saborá piſał: chcąc wybawić z onego o=
12:
krućieńſtwá niewinne Chrześciány. Zálecam ći/ powiáda/ pilnie Chrześćiány: y obie=
13:
cuięć zá to záwżdy dziękować gdy ſię ludzkim przećiw im w kroleſtwie twoim ſtáwiſz.
Obrok Duchowny. Zozomenus lib. 2. cap. 15. Liſt Konſtántyná do Krolá Perſkiego zá Chreśćiany.

14:
Nienaydzieſz nic w wierze y obycżáiách ich/ co by przygány godnego było. ofiárámi niekrwáwy
15:
mi Bogá błagáią/ krwáwych zániechywáiąc/ wcżyſtym ſię ſercu kochaią/ á cnoty y pobożno=
16:
ści wſzelákiey pilnuią: y chwalić ſię słuſznie máią ći co ták wierzą. A zemnie ſię náucż/ iſz zá to
17:
co łáſki vcżyniſz Chrześćiánom/ ſzcżeśćić ćię Pan Bog y páńſtwo twoie będzie. bom ia zá po=
18:
mocą Boſką/ wiárę w Chryſtuſa máiąc/ świátem wſzyćiek od morzá záchodnego y páńſtwo
19:
Rzymſkie opánował: y tákem wiełe bitew wygrał y Tyránnow ſkruſzył: żadnych ofiar y cżárow
20:
nieſtroiąc: ále znák krzyża S. przed woyſkj memi noſząc/ y cżyſtą modlitwę cżyniąc. A inni kto
21:
rzy Chrześćiány przenáſládowáli/ iáki był Gáleriuſz towárzyſz moy: ktory iáwnie Boſką rę=
22:
ką ſkarány y w moc Perſom dány ieſt: y inni tákże zle zginęli. Ták piſze on wielki Konſtántin.
23:
O by ná to pomnieli krolowie/ iáko tym páńſtwá ich ſtoią/ gdy chwałę Boſką mnożą/ á wiá=
24:
ry S. Kátholickiey bronią: pilnieyſzy by byli ku ſtraży iey: teraz zwłáſzcżá gdy kácerſtwá nie
25:
zbożne záślepiwſzy ludzie/ do pogáńſtwá ie wiodą: y wiárę S. pſuiąc/ gotuią Antychryſtowi
26:
droge.
27:
Zywot S. Wincentego z Wálencyey zakonu S.
28:
Dominiká. piſany od bratá Piotrá Rauzany z Pánormu/
29:
żył około roku Páńſkiego 1389.
Dziewiąty dzień Kwietniá.

30:
WIncencyus z Wálencyey miáſtá Hiſpánſkiego/ ſláchetnych
31:
y bogoboynjch rodzicow/ do mu Ferániorum ieſzcże w żywoćie mátki znáki
32:
ſwey przjſzłej świątobliwośći miał. bo inne ćięſzko bárzo dzieći mátká iego
33:
rodząc/ gdj tjm chodziłá/ áni w noſzeniu żywotá żadney ćięſzkośći niemiá
34:
łá: ani tákiey wrodzeniu trudnośći vżyłá. á ſłyſzáłá cżęſto iákoby wżywoćie iey ſzcże
35:
niątko ſzcżekało. co iey duchowny ieden ktorego ſię w tym rdziłá wykładał: iſz

strona: 308

1:
wielkiego kaznodzieię Chryſtuſowego vrodzić miáłá. Szoſtego roku ná náukę da=
2:
ny/ prętko poymował y pámiętał co kazano. á ieſzcże lat dziesiąći niemaiąc: gdy
3:
rzadko á poważnie igrał zrownienniki/ każącx im milcżeć/ y wſtępował ná mieyſce
4:
iákie wyżſze/ mowiąc: pátrzćie iáko ia będę kazał.
Dziećiną będąc kázać chćiał y náucżáć.
Y rozmáićie/ rękomá/ twarzą
5:
ſłowy iákiemi mogł/ káznodzieyſkie ſpráwy/ ná ktore w kośćiele pátrzył málo=
6:
wał. Mogł y wiele z kazániá pámiętáć. á każdego z oſobn káznodzieię/ głoſu y
7:
ſpoſobu náſláduiąc/ przed innymi go opiſował. Podrozwſzy/ nie tylo w náuce po
8:
chop prętki/ ále w nabożeńſtwie więtſzy brał. káżdego koznodzieie ſłucháć chćiał.
9:
á gdy o męce Chryſtuſowey cżytał/ ábo ſłucháł/ hoynie łzy wylewał. ná wſpomi=
10:
nánie przecżyſtej Pánnj wielce ſię vweſelał. pościł od młodośći śzrodę y piątek: á ro
11:
dzicy mu do wſzytkiego nabożeńſtwá vpominánim y przykłádem pomagáli. Iáłmu=
12:
żny rad iákie mogł cżynił/ zwłaſzcżá zakonnikom: á rodzicy tego mu niebronili
13:
y owſzem cżwartą cżęść iego z oycżyzny ná to mu dawáli. Gdy do látá dwudzie=
14:
ſtego y pierwſzego przyſzedł/ iuſz w Philozophiey y w Theolohiey biegłym był. á má
15:
iąc: ieſzcże lat ośmnaśćie/ zá błogłoſłáwieńſtwem oycá ſwego y mátki/ do zakonu ś.
16:
Dominiká/ opuſzcżáiąc wſzytki świátá tego márne roſkoſzy/ krotką y nietáłą ſła=
17:
wę/ wſtąpił. ſami go rodzicy zwielkim weſelem ſtárſzemu onego klaſztoru w Wá=
18:
lencyey oddáli.
Ná iáłmużny rodzicy mu cżęść iego zoycżyzny dawali:
W zakonie naprzod S. Dominiká żywot pilnie y nabożnie cżytá=
19:
iąc ná wzor wodzá ſwego chćiał naprzod w náuce S. vfundowánym być. Y po
20:
ſłány ná náukę/ pierwey do Bárchinony/ potym do Ilerdy: ośm lat ná Theologiey
21:
ſtrawiwſzy/ doktorem zacnym y vcżonym wielce zoſtał. Y połány do Wálency=
22:
ey przez ſześć lat vcżył y kazał z wielkim pożytkiem duſz ludzkich. Co widząc ſzátan
23:
rozmáićie go kuſząc zdobrey świętey drogi/ zweść chćiał. Raz gdy ſię po iutrzni
24:
modlił przed obrázem pánny cżyſtey/ vkázał mu ſię mąſz kraſny z długą brodą
25:
ſtáry/ y rzekł do niego: iam ieſt ieden z onych oycow ſtárych w Egipćie ná puſzcży
26:
mieſzkáiących/ w wielkiey pokućie y oſtrym żywoćie. pokim był młod/ rozmáity=
27:
chem roſkoſzy na świećie vżył: á potymem k ſobie przyſzedł y pokutowałem/ y od
28:
puścił P. B. dobry/ grzechy moie: toſz y tobie rádzę/ ábyś twey młodośći nietráćił
29:
á poki maſz cżás vżył dobrego ná świećie: odłoſz ná ſtárość poſty y ćiáłá trudzenia.
30:
Przelękł ſię naprzod S. Wincenty: ále wnet polecáiąc ſię Mátce Bożey/ poznał
31:
iſz to był cżárt/ y przeżegnawſzy ſię/ ofuknął go y odpędził. Drugi raz cżytáiąc kśię
32:
gi S. Hieronimá o dziewictwie przećiw Heretykowi Helwidyuſzowi/ prośił prze=
33:
cżyſtey Pánny/ áby iego dziewictwá ſtrzegłá. y vſłyſzał głos: Niewſzyſcy możem być
34:
dziewicámi: ieſliſz ſię do tego cżáſu dziewicą zwał/ poſtáram ſię iſz tego vcżćiwego imie
35:
nia zbędzieſz. ſłyząc to/ ſmutny był bárzo/ niewiedząc co by był zá głos. y miał
36:
obiáwienie od Mátki Bozey iż to był głos dyabelſki: ktory trudność w dobrych v=
37:
cżynkách zádaie. ále walcżyć znim á pośilać ſię w Bogu trzebá/ zá ktore go pomocą w
38:
ſzytkich ſzátáńſkich śideł vść mogł. Z tákiego pośilenia wielkie miał wſzytkich cno
39:
tách pomnożenie: iſz był iáko iáki Anioł Boży.
Zdrády dyabelſkie.Chytrość y niewſtyd iedney niewiáſty.
A cżárt ſię rozmáićie kuśił o ie go cży=
40:
ſtośći vtratę. w Wálencyey iedná niewiáſta bogáta y piękna/ iego ſię vrodą (bo
41:
był kraſny cżłek) zpoduſzcżenia ſzátáńſkiego ták bárzo zápaliłá: iſz niemogąc ina=
42:
cżey k ſwey złey myſli przyść/ á rok cáły onę pokuſę ćierpiąc: ná koniec niemoc z=
43:
myſliłá/ prawie ná śmierć: w ktorey/ iáko teſz do innych chorych chodził/ przy=
44:
zwać ſobie ku ſpowiedzi S. Wincentego kazáłá. Tám gdy wzámknieniu one mu
45:
ſwoię duſzną á dyabelſką niemoc otworzyłá/ y w moc mu ſię dáiąc/ niewſtydlliwie
46:
ſię záchowáłá: gromić iey nieucżćiwość y ſzkáráde poſtępki brzydząc ſię iey niecno=
47:
tą pocżął: y ſrogo ią karząc do vpámiętánia przywodził. ná oſtatek powiedział
48:
iáko ćiáło ſwe Chryſtuſowi ku cżyſtośći wiecżney poświęćił. á ſtym wyſzedł do niey
49:
prętko. A oná z wielkięgo iádu wołać iáko drugá ná S. Iozephá chćiáłá: iſz iey mo
50:
cą ku grzechu vżyć chćiał. ále P. Bog tego niedopuśćił: bo wnet cżárt ktory iey
51:
duſzę był opánował/ y ćiáło trapić pocżął. y wołáłá iáko opętáná ladá co. Pozná=
52:
li wſzyſcy/ iſz duchá złego miáłá. Y przywodząc do niey rozmáite kápłany/ gdy
53:
nic niepomogli/ mowił on cżárt: niewynidę áliſz ten przyidzie/ ktory ſię w ogniu
54:
nieſpárzył.
Co to ieſt wogniu być á nieſparzyć ſię.
Gdy potym S. Wincente go do niey przyzwano: ácż ſię długo oćiągał/ ie=
55:
dnák potym ſzedł: Ieſzcże był w dom iey niewſzedł: á cżárt dręcżąc ią vćiekł/ y wolną
56:
vcżynił. Y drugi raz: ieſli świeccyli/ ieſli ſwoili/ Errata:/ ieśli świeccy/ iesli ſwoi otym niewiem. o tym niewiem/ nierządnicę táie=

strona: 309

1:
mnie do celle iego w prowádzili: ktorą gdy ná łoſzku ſwym śiedzącą nalaſł: mnie=
2:
máiąc áby był cżárt/ wygániáć go y fukáć pocżął: á gdy z rozmowy chytrey ná kto
3:
rą byłá przyucżoná/ doznał iſz byłá niewiáſtá: ſrodze ią ſłowy ſkarawſzy/ ku P.
4:
Bogu y pokućie S. obroćił. Ták iſz wyſzedwſzy y do domu ſię wroćiwzy/ zły on ży
5:
wot opuśćiłá. Ná on cżás kośćioł Boży wielkim roſterkiem przełożonych był ná=
6:
wiedzony y pokarány. bo przećiw Papieżowi w Rzymie/ drugi ſię w Awinionie
7:
w Fráncyey tákiemże Papieżem być odzywał/ zá ktorym ſzli przednieyſzy ludzie w Hiſz=
8:
pániey y w Fráncyey to ieſt zá Benediktem. ktory gdy do śiebie S. Win=
9:
centego przyzwał/ y zá ſpowiedniká go mieć chćiał: rádził mu pilnie/ áby on tytuł
10:
Papieſki zrzućił dla pokoiu y iednośći kośćielney. Y chćiał to vcżynić/ lecż inney
11:
rády ſłucháiąc odwłocżył.
Do iednośći y pokoiu kościelnego iáko ſię przycżyniał.
A Wincenty ś. iſz był iuſz v wſzytkich wielkiey wádze
12:
nieprzeſtał wſzytkich pánow/ Ceſarzá krolow vpomináć y ſam do nich chodzić
13:
aſz rzecż dobry koniec przez Koncylium powſzechne w Konſtancyey wzięłá. Gdy
14:
był w Awinionie/ bárzo záchorzał: y vkazał mu ſię P. Iezus/ zdrowie obiecuiąc
15:
á káżąc mu áby po świećie chodził/ grzeſzne do pokuty vpomináiąc.
Pan Iezus kazał mu po świećie z kazánim chodzić.
Zácżym w=
16:
net ozdrowiał/ y od Benediktá mniemánego Papieżá odeśćia prośił. Chćiał go
17:
zátrzymáć przy ſobie/ dáiąc mu Wálencyiſkie y Ilerdeńſkie Biſkupſtwo/ y przy=
18:
tym Kárdynálſtwo: ále niechćiał żadną miárą/ powiádáiąc/ iſz bych ták wolnie
19:
poſelſtwá P. mego mnie zleconego do grzeſznych w kazániu ſpráwowáć nie mogł.
20:
Ná cżym gdy Benedikt przeſtał/ wroćił ſię do Hyſzpániey/ j tám przedziwnym y ſłod
21:
kim ięzykiem/ y mocnym ſłowá Bożego kázanim/ ludzie do pokuty przywodził. cho
22:
dzyli zá nim iako zá iednym prorokiem. y od onego cżáſu máiąc iuſz lat cżterdzie=
23:
śći/ onę ſwoię świętą około kázánia prácą y chodzenie po świećie zácżąwſzy/ áſz do
24:
śmierći prowadził. Zwiedził wſzytki wkoło Hiſzpańſkie páńſtwa/ Fráncuſkie ták
25:
że wſzytki/ Włoſkie teſz nie ktore/ z włáſzcża Lombárdyią y około Genui: wyſpow
26:
wiele/ Anglią/ Skocyą/ Hibernią/ ktore náśieniem ſłowa Bożego nápełniáiąc
27:
wielki w duſzách Chrześćiáńſkich/ á nie zlicżony pożytek cżynił. W cżym táki
28:
miał porządek. Spał pięć godzin ná ſłomie ábo iákim wełniánym máteracu vbo=
29:
gim/ oſtátek nocy na modlitwie y cżytániu tráwił. Rano ſzedł tám gdzie iego ká=
30:
zániá ludzie cżekáli. Mſzą ſam ſpiewał/ kázánie cżynił: po kázániu/ dla ludzkiego
31:
nábożeńſtwa áby mu folgował/ ręke im całowáć dáwał/ á chore krzyżem S. lecżjł.
32:
onych ſłow vżywaiąc: Ná chore ręce włożą á zdrowi będą: Iezus ſyn Máriey P.
33:
y zbáwyćiel świátá/ ktory ćię do wiáry powſzechney przyćiągnał/ niech ćię w niey
34:
záchowa y vbłogoſłáwi/ y ſtey niemocy wybáwi/ Amen.
Porządek iego około chodzenia y kazánia po świećie.
Mięſa po przyiętym zá=
35:
konie nigdy nieiadł/ iedno ryby: ná iedney potráwie przeſtáiąc. Winá ſię dobrze
36:
wodą roſtworzonego dwá kroć nápił/ rzádko trzy kroć. Okrom niedziele/ vſtá
37:
wycżnie pośćił. vſtáwy zákonne/ ták iákoby w kláſztorze mieſzkał/ záchował. Pieſzo
38:
záwżdy ty kráiny świátá obchodził/ áſz przez lat piętnáście. Potym maiąc ſkażoną
39:
nogę/ na oſle ſię włocżył. Ciáła iego nágiego żaden/ iák żyw y ći co znim wkomo
40:
rze ſypiáli/ niewidzieli. Ná każdą noc ſię bicżował powrozkámi: á kiedi chorzał
41:
prośił áby go bráćia dla Bogá bicżowali. Wielki lud zánim y wdalekie ſtrony zá
42:
chodził: iedni pokutę za grzechy cżyniąc: drudzi iego tylko kázánia gorącego ſłuchá
43:
iąc: y przykłádow cnot ś. náſláduiąc. á żeby ſię w onſm ludu/ zá nim chodżącjm wię
44:
tſze nábożeńſtwo pomnáżáło: náprzod miał z ſobą wiele kapłanow/ do ſłuchaniá
45:
ſpowiedzi: ktorzy mu teſz y w Mſzey ſłużyli. miał y orgány áby ochotniey przy ſłu=
46:
żbie Bożey ſtáli. Miał y piſarze iawne ktoremi gdy niezgodne iednał/ oſwiád=
47:
cżáł/ áby z gody nie tárgáli. Dla pokutuiących co ſzli zá nim/ cżynił proceſſie z ſpie
48:
wanim/ na ktorych ſię wſzyſcy zá nym idąc bicżowáli po rámionách gołych woła=
49:
iąc: Ná pámiątkę męki twey Iezu Chryſte/ á ná odpuſzcżenie grzechow náſzych.
Procesſie iego zbicżowánim.

50:
Co gdy cżynili/ był táki płacż/ wzdychanie/ y łykanie wſzytkich ludzi/ iſz y ná tward
51:
ſzy płákáć muśieli/ á wiele ich dla tey ſamey proceſſſyey/ daleko zá nim od oycżyzny
52:
ſwey záchodzili: ták iſz odziesięć tyſięcy ludzi/ drugdy w onjm towarzyſtwie było. A
53:
w polu miewáł ná kázániu ſwym/ ná ośmdzieſiąt tyśięcy ludzi. To bicżowanie cży
54:
nyli/ w zymná/ w wiátry: á ten Pan Bog cud cżynił/ iſz żadnego zdrowia nieobrá
55:
ziło.
Dzieśięć tyſięcy ludzi drugdy zánim chodziło.
Kazał y porządek ludziom ſtátecżnym cżynić: áby oſobno ſtáły niewiáſty á
56:
męſzcżyzná oſobno: y księżá teſz z kápłany ná ſwem mieyſcu. Iáłmużne od prá=

strona: 310

1:
wiwſzy ſwe y ſwych potrzeby/ vbogim kázáł rozdáwać: á ſtrzegł ſię aby pieniędzy
2:
od ludzi niebrał. Nie przepuśćił nikomu ná kázaniu ſwym/ pánom/ krolom/ y
3:
przełożonym/ złośći ich y grzechy ná oczy im kłádąc: wſzákże z kśiężą oſtrożniey ſię
4:
obchodził. Gdy co do vſzu iego o nich przyſzło: ná ſtronie ie zebráwſzy/ karał y vpo
5:
minał. toſz cżynił y z zákonnemi niewiáſtámi. Ná przeſtępne ſrogim ſię ſtáwił.
6:
w Genui ziemek iego z Walenciey o grzechy ſwe miał być iáwnie cżwiartowan: wie
7:
le ich prośiło go/ áby ſię zá nim do książęćiá w ſtáwił. á on rzekł: Nie day Boże
8:
ábych miał S. ſpráwiedliwośći przeſzkadzać. to vcżynię áby go nie ták ſrogą śmier
9:
ćią gubiono. przy Mſzy po poświęceniu ćiáłá Bożego rzewno płakał/ iſz cżęſto=
10:
kroć ludzie nań pátrząc/ wſzyſcy głoſem płákáli/ iáko by im powinowáty iáki v=
11:
marł.
Sprawiedliwośći w karániu złych nie przeſzkadzał. O ſto tyśięcy ludzi grzeſznych do pokuty przywiodł.
Kazánie iego bárzo ſercá ludzkie przenikáło/ ták iſz około ſtá tyśięcy lu=
12:
dzi zápámiętáłych/ ktorzy głeboko w grzechách leżeli/ kázanim y vpominánim
13:
ſwym do pokuty przywiodł/ y Pánu Bogu ie pozyſkał. Wiele ich w kazánie iego
14:
wielkie ná ſię grzechy/ nie mogąc ich prze żałość w ſercu znośić/ iáwnie wywoływá
15:
ło: odpuſzcżenia od Páná Bogá proſząc. Był bárzo ſtráſzliwy/ gdy gromieniem
16:
ſłow ſwoich grzechy ludzkie karał. wſzákże ták ſię vmiał miárkowáć/ ábo racżey
17:
táki dar od Páná Bogá miał: iſz ſię nikt od iego kazánia nieodrażał/ ále więcey
18:
ieſzcże ſłucháć go prágnął. Rzadko áby ná iego kázániu ludzie płákáć nie mieli. á
19:
gdy o ſądzie Bożym/ o męce Chryſtuſowey/ o piekielnych mękách/ ſłodką rzecż ſwo
20:
ię roſpuśćił: táki był płácż/ iſz przeſtáwáć muśiał poki nieućichli.
Dar oſobny w vpominániu y karániu.
Po Hiſzpániey
21:
y indziey y o pięć tyśięcy żydow niewiernych do wiáry S. przywiodł: Turkow ták
22:
że y Sárácenow ná ośm tyśięcy do chrzſtu S. Pánu Bogu pozyſkał: po miáſtách
23:
wielkich nieugáſzone nieſnaſki y buntowánia miedzy ſąśiady vſpakaiał. nierzą
24:
dnych niewiaſt y goſpodarzow ich/ łotrow/ rozboynikow/ mężoboycow/ lich=
25:
wiarzow/ o cżterdzieśći tyśięcy ku vznániu potępienia ſwego y cżynieniu pokuty
26:
przywodził. Głos miał w kazániu przyrodzony ták iáſny y wolny/ iſz im wła=
27:
dnął iáko chćiał/ á dáleko ſłyſzan był.
25. Tyśięcy Zydow do wiáry przywiodł.40 Tyśiycy grzesznych. Głos iáki miał
Ięzykiem tylko ſwym mowiąc y każąc w=
28:
ſzędzie gdzie ſię obroćił/ był dobrze rozumian. Prełáći kośćielni/ krolowie y kśią
29:
żęta y miáſtá/ w wielkiey go vcżćiwośći mieli/ wychodząc y z proceſſyámi przećiw
30:
iemu y z wielkimi pocżty iezdnych. Strzegł ſię pierwey tego y zákázował: ále gdy
31:
widział iſz ſię tym lud buduie/ dopuśćił: bo wſzytko dla cżći Bożey y ludzkiego zbá=
32:
wienia cżjnił: y z tego ſię podnośić niemogł. Krolowie Hiſzpáńſcj Marćin y Ian y A
33:
rágońſki Ferdjnánd/ gdj ſie tráfiło ſami przećiw iemv przed miáſto prowádząc go wj
34:
ieżdzáli. Toſz cżynili y inni pánowie y książętá w Fráncyey j Hiſzpániey.
Cżći ludzkiey iáko vżywał.
Miedzy o
35:
nymi pány y kśiążęty ná pyſznych koniách go prowádzącemi/ ná ośiełku do miáſtá
36:
ich w ieżdzał/ ocży ná doł ſpuśćiwſzy/ ábo ie wzgorę podniowſzy. Gdzie kazánia
37:
cżynił/ tám iuſz rzemieśnice wárſtáty prożne były: wſzyſcy ná kazánie wpowſze=
38:
dne dni bieżeli. W ktorym mieśćie pomieſzkał/ tám długi cżás bluznienia/ złey
39:
mowy/ koſterſtwá y innych grzechow było nieſłycháć. Wiele ludzi vcżonych przy=
40:
pátruiąc ſię ſpráwom/ zywotowi/ y tákiemu pożytku w duſzách ktory cżynił/ y cu
41:
dom iego/ po Apoſtolech: niewiedzieli ktorego by znim w tey mierze świętego zrow=
42:
náć mieli. Wiele teſz duchownych Prełatow do zakonu/ tákże y białych głow
43:
do klaſztorow y zámknienia wpędził. Krol Gránátſki Máchomá Tureckiey nie
44:
wiernośći/ ſłyſząc o cudách iego/ piſał liſt do niego/ proſząc áby do iego páńſtwá
45:
przyſzedł/ á Ewánielią wolnie ludu iego rozśiewał.
Máchometáńſki Krol dał mu wolność ná kazánie Ewánieliey.
Zá dozwolenim Papieſkim
46:
ſzedł/ y trzykroć przed nim kazánie cżyniąc: gdy lud wſzyćiek y ſam krol do S.
47:
wiáry ſkłonnym ſię bárzo pokazał: pánowie mu iego rádni zágrozili/ vtrátą kro
48:
leſtwá: iſz zákázáć powiádániá ſłowá Bożego muśiał. Oycowie w Konſtáncyey
49:
zgromadzeni w rzecżách niektorych/ ná iego rádzie przeſtawáli. Krolowa Ará=
50:
gońſka żoná Ianá krolá/ nápieráłá ſię pilnie z nieiákiey niewieśćiey dwornośći
51:
áby iego komorkę gdzie legał y gdzie ſię modlił oglądáłá. On tego nigdy dopu
52:
ścić niechćiał mowiąc: nieprzyſtoi áby niewiáſty komorki ſług Bozych nawiedzá=
53:
ły: á oná z gniewu mocą otworzyć ſobie kazáłá: y oglądawſzy to co prágnęła/ ſa=
54:
mego w komorce będącego vyrzeć niemogłá. Y pytáłá gdzie brát Wincenty? po
55:
wiedziano iey/ oto ieſt przed ocżymá twemi/ á oná przedſie widzieć go niemogłá.
Niewiáſty y Krolewſkiey zacnośći wchodzić do zakonnicżych komorek niemáią.

56:
Rzekli mu bráćia: Cżemu oycże przećiw krolowey niewſtánieſz/ á znią niegadaſz?
odpowie


strona: 311

1:
Odpowiedział: ſynowie moi/ wiećie iſz nam zákazano áby do náſzych komorek nie=
2:
wiáſty niewchodziły. á choćiaſz to krolowa/ iednákem ia tego iey niedopuśćił: á=
3:
bych perſonámi niebrákował. y przetoſz mię nieogląda poki tu będzie. to ſłyſząc
4:
krolowa/ wyſzłá. Dopiero S. Wincenty zá nią wyſzedł. á krolowa bacżąc go/ bár
5:
zo mu ſię vniżyłá y pilnie go przepraſzáłá. á on iey rzekł. Vznáłá byś od Bogá pom
6:
ſtę bych nierozumiał iżeś to zniewieśćiey krewkośći vcżyniłá. bo ſię Pan Bog
7:
mśći krzywdy ſług ſwoich: nápotym tego niecżyń. Y po długiey rozmowie ode=
8:
ſzłá: y nápotym go ták cżćiłá/ iſz gdy ſię iey go vyrzeć tráfiło/ práwie ná twarz
9:
pádáiąc mu ſię kłániáłá/ iákoby iákiego ná ziemi Aniołá widziáłá. Cudámi wiel=
10:
kimi P. B. iego żywot vbogáćił: z ktorych niektore od Papieżow ná iego kánonizá
11:
ćyey exáminowáne/ wybiorę. Duchá prorockiego hoynie miał danego od P. Bo=
12:
gá. Gdy kazał w Wálencyey/ nieiákiemu Alfonſowi doktorowi/ gdy go witał
13:
powiedział/ iſz Papieżem być miał.
Duchá miał Prorockiego.

14:
Co gdy ſię w piećdziesiąt lat ſpełniło/ á Alfon
15:
ſus ná Papieſtwo wſtąpił/ y był názwány Kálixtus trzeći: po długim wypytániu
16:
ktore przed nim Mikołay piąty cżynił/ ſkoro Papieżem zoſtał/ wtorego mieśią=
17:
cá kánonizowáć go nieomieſzkał. Przeor ieden Auguſtyniánow był mu wielkim
18:
nieprzyiaćielem/ y vpámietawſzy ſię przyſzedł do niego y przepraſzał go. On mu
19:
rzekł: chwałá Bogu żeś tu przyſzedł/ Bog ći niecháy odpuśći/ y iam wſtytko daw=
20:
no odpuśćił: áleć nowinę powiem: idz ſię prętko ſpowiáday: bo nic niemieſzkáiąc
21:
vmrzeſz. On záſtráſzony ták vcżynił: y tegoſz dniá nie chorzeiąc ſkonał. Będąc w=
22:
Lombárdyey w Alexandryey mieśćie/ vyrzał onego w kośćiele Bożym ſławnego ká
23:
znodzieię Fránćiſzkanow Bernárdyná/ ieſzcże młodziuchnym młodzieńcem: y pozná
24:
wſzy ſię znim/ názáiutrz gdy go ná ſwjm kazániu widział/ rzekł: ieſt tu ideden miedzy
25:
wámi zakonu ś. Fránćiſzká/ ktory w rychłym cżáśie w ziemi Włoſkiey ſławnym y
26:
wielkim kaznodzieią będzie/ y wiele ludzi Bogu pożyſzcże. á choćiażem ia ſtárſzy/ pier
27:
wey przedſię od kośćiołá Rzymſkiego vcżcżon będzie.
Proroctwo o S. Bernárdynie.
Dziękuyćie zá to P. Bogu.
28:
Ia mu Włoſką ziemię zoſtáwuię/ á ſam ſię do Fráncuzow y Hiſzpanow vdam. Y
29:
ták ſię ſtáło: po dzieśiąći lat Bernárdynowá ſławá wſzytkę Włoſką ziemię nápeł=
30:
niłá. A choćiaſz trzydzieśći lat pierwey vmárł S. Wincenty: wſzákże ſześćią lat
31:
pierwey Bernárdyn S. kanonizowány ieſt. Sioſtrę ſwoię miał rodzoną/ ktora
32:
w pánieńſtwie wiecżnym żyiąc/ znabożeńſtwem iákąś koſzulę S. Wincentego cho
33:
wáłá: y vmieráiąc oblokłá ſię wnię wołáiąc: modl ſię zá mię namilſzy bráćiſzku
34:
Wincenty. y po dwu godzinách konáiąc rzekłá: owo brát moy ná ſąd mię Chryſtu
35:
ſow prowádzi. y to mowiąc vmárłá. W Bárcynonie przepukłe mu dziećię podano
36:
proſząc/ áby ie krzyżem S. przeżegnał. ſkoro to vcżynił dziećię vzdrowiáło. y rzekł
37:
mátce: choway tego ſynacżká dobrze: bo zniego będzie vcżony kapłan. Y ták by=
38:
ło. Nie dáleko od Wálencyey ieſt wieś Morellá: gdzie ieden dobry cżłek miał żonę
39:
młodą y vrodziwą: ále ią złe cżáſy náchodziły iſz ſzáláłá: prośił wdom ſwoy ś. Win
40:
centego/ áby iey błogoſłáwił. ták vcżynił/ y vćichłá poki tám był. á názáiutrz gdy
41:
mąſz iey ſzedł ná kazánie/ odſzedł iey w domu z dziećiątkiem áby obiad cżyniłá/ na
42:
ktory S. Wincentego był prośił. onę tym cżáſem ſzaleńſtwo wzięło: y porwawſzy
43:
ſynácżká zábiłá go/ y z śiekawſzy w kotle vwárzyłá. Przyidnie mąſz/ pyta żony o ry
44:
bách ieſli ſą dla S. dobrze vwárzone: rzecże/ y mięſo z rybámi będzie. on ſię pocżął
45:
fráſowáć/ wiedząc iſz S. Wincenty mięſa nie ie. Y obacży á oná ſynacżká vwárzy
46:
łá. krzyk ſię wielki ſtał y płácż w domu: przyidzie S. Wincenty ná obiad/ wyło=
47:
żą mu one potráwę.
Rozśiekáne dziećię y vwárzone od mátki wzſkrześił.
A on zámknąwſzy ſię z dziećiątkiem y członecżki do cżłonecż=
48:
kow złożywſzy/ modlitwą ſwoią dziećiątko ożywił y zdrowe rodzicom oddał. Dru
49:
gie tákże dziećię ná płácż y prośbę mátki ku żywotu modlitwą ſwoią przywroćił.
50:
mowiąc: idz corko á chwal P. Bogá: bo záſnęło dziećię to: ále ſię ocući nim do
51:
domu doydzieſz. y ták ſię ſtáło. Raz lud on co zá nim chodził/ trochę chlebá w ie=
52:
dney goſpodzie nákarmił. Tákże y winá becżki iedney mierney/ ná ſześć tyśięcy
53:
ludzi zſtáło. á przedſie pełną zoſtáłá. około kilá dzieśiąt ludzi/ krorych ćiáłá cżárt
54:
dręcżył/ cżárty wyganiáiąc zlecżył. Wiele innych cudownych rzecży P. Bog prze=
55:
żeń cżynić racżył: Ná oſtátek iuſz do lat śiedmdzieśiąt przyſzedwſzy/ puśćił ſię do
56:
powiátu Fráncuſkiey ziemie/ ktory Brytánią zowią. tám dwie lećie w teyże pracy
57:
około duſz ludzkich przemieſzkał. á nic w onej ſtárośći nieopuścił/ choćiáż iuż bjł bár

strona: 312

zo zem
1:
zemdlony był. Temu ſię káżdy dziwowáć muśiał: nim wſzedł ná kázálnicę le=
2:
dwie ſię żjwym bjć zdał: á ſkoro mowić pocżął/ tákie iáko w kwitnącej młodośći ka
3:
zánie cżynił. Támże záchorzawſzy w mieście Wenecyey názwáne/ wziąwſzy wſzyt
4:
kie Sákrámenty kośćielne/ vpomináiąc ludzi wſzytkich ktorzy go náwiedzáli/ á=
5:
by wedle náuki Chrytuſowey ktorey z vſt iego ſłucháli/ żywot ſwoy ſpráwowáli:
6:
ſzcżeſliwie duchá Pánu Bogu oddał/ roku Páńſkiego 1418. Iáko zá żywotá ták
7:
po śmierći/ cudy ſławny zoſtał.
Kazánie iego w ſtárośći.
poduſzkę ná ktorey vmárł chowáią oni mieſzcżá=
8:
nie w tey to Wenecyey: y doznaná rzecż w wielkich gorącżkách/ ktokolwiek ią
9:
pod głowę włożył/ był wolen. Mártynus 5 Papieſz/ ná prośbę krolow y panow
10:
wielkich miaſt y Akademiey/ ktorzy cudow y żywotá iego byli świadomi/ miedzy
11:
święte/ kościelnym obycżaiem policżyć go vmyſlił: ále ſię kánonizácyą iego áſz do
12:
Kálixtá trzećiego/ prze trudnośći kościelne odwlokłá. ná cżeść y chwałę Bogá w=
13:
troycy iedynego/ ktoręgo moc y krolowánie ná wieki wiekow Amen.
Obrok Duchowny.

14:
KOmu Pán Bog daie dáry y powołánia do kazániá: z przykłádu tego S. niech oba=
15:
cży/ iáko wiele mogą ná odmienienie y wzruſzenie ſerc ludzkich słowá Boże/ y vrząd
16:
káznodzieyſki/ gdy ma iáko P. opiſał mądrego á wiernego robotniká.
Náuká pierwſza.Mátt. 24.Luc. 12.Mátt 4.
Mądrość ká=
17:
znodzieyſka ná tym náleży/ áby rzemiesło to krorym duſze łowią/ vmiał. no niedár=
18:
mo zbáwićiel do rybołowſtwa przyrownáć ie racżył: iáko trudno w rzece głębokiey y
19:
byſtrey ábo w morzu nieprzeyrzánym/ ryb doſtawáć: ták rzecż ieſt nie łácna/ wolą ludzką/ by=
20:
ſtrą/ táiemną/ á chytrą/ vwięzić. Zniebácżnośći á nieumieiętnośći rychley rozpłaſzamy niſzli ło
21:
wiemy: á miáry niewiedząc/ á niemowiąc wedle Apoſtołá/ ták iáko trzebá/ rychley rozdra=
22:
zniem niſzli lecżym: á na żniwo posłáni gdy żąć nieumiemy/ miáſto roboty ſzkodę Pánu w dro
23:
gim ziárnie iego cżyniem.
Collo. 4.Matt. 10.
Ktemu nierozum ieſt wielki/ gdy kto tym gośćiá cżeſtuie/ cże go ſam
24:
nierad pożywa: pewna rzecż iſz ſię tego ieść nieimie. tak ſię dzieie/ gdy kto tego náucżá cżego
25:
ſam nie cżyni. Swięći Boży tym w duſzách ludzkich pożytek Bogu rodzili/ iz to pierwey ſa=
26:
mi iedli y w gorącym żołądku bogomyſlnośći/ y żyćia cnotliwego ſtrawili/ y tym vtyli/ cżym
27:
drugie cżeſtowáli. to z jch vſt woniáło co ſię pierwey iádło. Przetoſz Ezechielowi z ieść Pan
28:
Bog pierwey kśięgi káznodzieyſkie/ toſz dopiero mowić każe. kto cżłeká rodzi: ſam pierwey
29:
człekiem być ma: ták kto vrodzić chce ſpráwiedliwego/ dobrego/ pokutuiącego/ cżyſtego erć
30:
pierwey ſam tákim być ma/ áby dziećiom ſwym nátury oney ktorą ſam ma/ vżycżáć mogł.
Eze: 4.
Bo
31:
cżego ſam niemá/ tego ná dzieći rodzenim wlać niemoże. A wierność káznodzieyſka w tym na=
32:
leży/ áby żeńcá Chryſtuſow nic ſobie páńſkiego nieprzywłaſzcżał: wſzytko iemu cále oddawał
33:
a z páńſkich dárow sławy/ dobrego mienia/ y docżeſney zapłáty nieſzukał: ále cále wſzytko Páń=
34:
ſkie ku cżći y sławie iego páná dochodzić od niego ma. Aby ktemu miłował z ſercá ſkárb páń
35:
ſki to ieſt duſze ludzkie y dla ich pozyſkánia żadney pracey wednie y wnocy nieżáłował. Ták
36:
świętym pożytecżnym káznodzieiom ſzcżeśćił/ połowy ich Pán Bog: iſz ták wiele ryb zágár=
37:
nąć mogli. Day nam teſz Iezu Chryſte/ táką mądrość/ y wierną życzliwą prácą ná pozyſkánie
38:
owiec twoich. W kazániu ſwym trudnych á ſubtelnych rzecży rzadko vżywał: y pi=
39:
ſmá doktorow S. máło przywodził/ iáko mowi Antoninus S. z piſmá świętego á zgorącego
40:
nabozeńſtwá ſerdecżnego/ wielkie ſkárby iáko dobry goſpodarz nowe y ſtáre zebránie máiąc
41:
wybierał. proſte á cżuyne á mocne w duchu y iáko ſtrzały przenikáiące były słowá iego. V=
42:
żywał w kazániu Hiſtoryi y przypowieśći pożytecżnych duchownych á pámiętnych ku zbudowá=
43:
niu.
Náuká wtora.Part: 3. tit. 23.párág. 4.Mátt. 13Dominicá 26. poſtTrynitat: Serm. 1. Iáko cżytáć prośćimogą.
Iáko ná przykład dáiąc w iednym kazániu mowi: Nie wſzyſcy powiáda/ vmiećie cżytáć
44:
ále ia wſzytkich waſz cżytáć náucżę. Byłá iedná niewiáſta/ ktora cżytáć nieumiáłá/ tylko pa=
45:
ćierz/ Zdrowę Máryą/ Wierzę w Bogá: á iednák idąc do kościołá vſtáwicżnie kśiąſzki nośi=
46:
łá/ ná ktore pátrząc záwżdy ſię vpłákáłá. Y ſpytał iey ieden: co by ná tych kśiąſzkách ták na=
47:
bożnego cżłá/ proſząc áby ie widzieć mogł. á oná rzekłá: wy ná moich nieumiećie/ ia teſz ná wá
48:
ſzych cżytáć nieumiem. á on iey ták długo prośił/ iſz mu ony kśiąſzki vkazáłá. w ktorych tylko
49:
cżterzy kárty nálasł: iednę białą/ drugą cżerwoną/ trzećią cżarną/ cżwartą pozłoćiſtą. Zdzi
50:
wił ſię on cżłek y rzekł: práwie cżytáć ia tu nieumiem/ bo nic piſanego niemáſz. á oná rzekłá: ia
51:
ná tey kárćie białey/ cżytam cżyſtość y niewinność Pánny naświętſzey/ y moię teſz ktorąm wzię=
52:
łá ná chrzćie: y płácżę zá grzechy moie/ iżem ſwe ſumnienie y duſzę tak piękną ze chrztu ś. krwią
53:
Bożą obmytą ſzkárádzie grzeſząc/ pomázáłá: y táką ſzpetną á cżarną zoſtáłá. A ná cżerwoney
54:
czytam o krwáwym ćiele P. mego Iezuſa/ ktore było zewſząd zá grzechy moie zekrwáwione/
55:
wbicżowániu wkoronowániu/ wkrziżowániu/ erć y płácżę męki iego dla mnie podiętey. Ná
56:
cżarney/ cżytam ćiemnośći y męki piekielne/ wſpomináiąc potępione/ iáko teraz mieyſcá do po
57:
kuty niemáią/ y płácżąc proſzę P. mego/ áby ſię to y mnie nieprzydáło. Ná pozłoćiſtey cżytam
58:
rayſkie roſkoſzy y iáſność z płácżem wżdycháiąc do niey. Otoſz widzićie iáko Duch S. tey cży=
59:
táć náucżył: ták y wy wſzyſcy vmieć możećie. W tákiey proſtoćie o proſte vcżąc y mądrych/
60:
wielki pożytek P. Bogu/ ná ſwą sławę znáuki niedbáiąc cżynił. Są káznodzieie/ co rzecży tru
61:
dne y ſzkolne ná kázánie nioſą: y mniemáią áby ludzie vcżyli/ y obrok owcom dawáli: á oni ſa
62:
mi śiebje dymámi páſą: cżći prożney ſwey/ y mniemánie v ludzi/ á niepożytku zbáwiennego
63:
proſtych owiec Bozych ſzukáiąc. Przetoſz pożytek máły Chryſtuſa w iego drogiey krwi ná du=
64:
ſzách rozlaney/ przez nas dochodzi. O iákoby dziś trzebá tákich S. Wincentow/ gdy świát
65:
iuſz dobrze ſię w kácerſtwach y grzechach nie zátopi/ y bliſkie záwálenie iego. Kazał y piſał ten
66:
S. o bliſkim dniu ſądnym/ á coſz gdyby był ták ſkáżonego y zgniłego w grzechách świátá docżekał.

strona: 316

1:
Zyot S. Leoná wielkiego Papieżá wzięty z żywo
2:
tow Biſkupow Rzymſkich y piſany od wiela zacnych
3:
ludzi/ zwłaſzcżá od Plátyny y innych/ z piſmá teſz iego y liſtow
4:
zebrány. zył około roku Páńſkiego. 442.
Iedenaſty dzień Kwietniá
Leo ro=


strona: 317

1:
LEo rodu Włoſkiego z oyca Quincyaná/ z młodośći w náu=
2:
ce y cnotach Chrześćiáńſkich wywchowány: gdy ſię ná ſtan duchowny z o=
3:
ſobney ſkłonnośći ku rzecżom Bokim vdał/ á Dyakonem kościołá Rzjm
4:
ſkiego zoſtał: iſz byłmądry/ wymowny/ y bárzo dzielny/ poſłány był od
5:
Papiezá Syxtuſa trzećiego do Fráncyey: ná porownánie dwu wielkich Hetmánow
6:
ktorych niezgodá kościołowi Bożemu ſzkodziłá/ to ieſt Aeryuſzá y Albinuſa. tám
7:
będącego záſzłá smierć Papieſka y wniebytnośći ſwey/ gdy ſię tego nieſpodzie=
8:
wał áni namniey temu zabiegał/ obrány ieſt zgodnie od wſzytkich zá Páſterzá ná=
9:
wyżſzego kośćiołá Bożego
W niebytnośći Papieżem obrány
Y ſkoro pány one niezgodne vſpokoiwſzy/ y wſzyt
10:
ko ſzcżeśliwie ſpráwiwſzy do Rzymu ſię wroćił: ná ſprawowánie kośćiołá Bożego
11:
wſtąpił. tráfił ná złe bárzo cżáſy/ gdy kościoł y tyráńſtwem krwierozlewcow y chy
12:
trością duſzorozboycow Heretykow/ ściśniony y roſtárgniony był. iednák zrzą=
13:
dzenie było Boſkie/ y mądre obmyſlánie dobroći iego o ſwey oblubieńcy: iſz ná ták
14:
ſtráſzliwe náwáłnośći morſkie/ dał tak mądrego y przeświętego ſterniká Leoná:
15:
ktory práwie lwiem ſercem y dáty Boſkiemi ktore miał wielkie wżywoćie/ w ná=
16:
uce/ w wymowie/ onym przygodom kościelnym zábiegáć mogł. Był młodośći
17:
we wſzytkich náukách/ zwłaſzcżá świętych bárzo ćwicżony: rozáądek miał zdrowy
18:
mądrość dozſtáłą/ ſerce od grzechu cżyſte/ w przygodach myſl nieſtráſzliwą/ ięzyk
19:
bárzo gotowy/ y iáſną wymowę: ktora z iáſnośći y cżyſtośći wnętrzney iáko zrzo
20:
dłá pochodziłá. á ktemu przykłádem żywotá pobożnego tak záwżdy/ á zwłaſzcżá
21:
ná ſtanie onym nawyżſzym/ świetny był: iſz nietylko ſię grzechu/ ále teſz y podo=
22:
bieńſtwa á bárwy iego oſtrożnie/ wedle Apoſtołá/ wiárował.
1. Teſſal. 5.
Tyránny one kto=
23:
re ſercá ludzkie niewolą y wiążą: to ieſt łakomſtwo/ cżći prágnienie/ y roſkoſz ćie=
24:
leſną/ dáleko od śiebie zwoiowáne/ odegnał. y prożne namiętnośći w ſercu á łe=
25:
chcącą roſkoſz w ćiele vmorziwſzy: im dáley tym więcey w ſobie wiárę y boiazń Bo
26:
żą rożſzerzał: z ktorey mu myſl ná wſzytki nieſzcżeśćia y przygody niezwyćiężona ro
27:
ſłá: Był záwżdy ſpokoynego y beśpiecżnego ſumnienia: á ogień on miłośći y duch
28:
Chryſtuſow ták ſerce iego palił/ iſz ſię káżdemu záchowáć y przyſłużyć chćiał. ſtąd
29:
ſzło/ iſz duſzá tákiemi cnotami vbogácona/ mowę teſz y ięzyk dziwną wdzięcżnośćią
30:
okraſzoną miáłá. płynęło iáko miod ſłodki z vſt iego kazánie/ náuká/ vpominá=
31:
nie/ piſanie.
Mężne ſerce z cżego roście. Wymowá ś. Leoná.
rzecż iego poważna y wſpániáła/ iáką trudno v innych doktorow
32:
tráfić/ nigdy z ſwey miáry z ſłodkośći y poważnośći niewychodziłá/ ná ktorą ſię
33:
iedno ſpráwę ięzyk obroćił: ták iſz w wymowie z káżdym Theologiem zrownał: á
34:
w mądrym á głebokiem táiemnic Boſkich rozumieniu/ wiele ich przechodził. ſką
35:
poć mowy: ále wyſokie y niebieſkie wyrozumienie hoynie podáie: á co nadziw=
36:
niey/ rzecży trudne y głębokie otworzyśćie y łácno dáie zrozumieć. Wnocy y we=
37:
dnie trudnościámi vrzędu ſwego Papieſkiego zátrudniony/ iednák piſanim ſię y
38:
kazánim bawił. á máiąc ná ſię y ná kośćioł Boży wielkie trudnośći: iednak y ná
39:
ſercu y ná piſaniu odmiány żadney nigdy było nieznáć/ práwie iáko piſmo mo=
40:
wi: ſpráwiedliwy iako Lew dufność máiąc bez boiázni zoſtánie.
Pro. 28.Attylá bicżem Bożym zwány/ iáko ieſt od Leoná zwyćiężony.
Zá cżáſu Papie=
41:
ſtwá iego/ on okrutny Attilás krol Hunnow/ ktory ſię zwał Bicżem Bożym: zwo
42:
iowawſzy iuſz Trácyą/ Illyryk/ Mácedonią/ Acháią/ Grecyą/ Pannonią/ y Niem
43:
ce ztąſz okrutnośćią do Włoch ſię przepráwował: y Aquileiey pogránicżnego
44:
Włoſkiego miáſtá/ trzy látá dobywał.
Z boćianow wziął godło Attylás.
Nakoniec gdy widział iſz ſię boćiani z miá
45:
ſtá y zdziećmi ſwymi w pole prowadzili: wziąwſzy z tákiego godłá potuchę/ mocną
46:
ręką Aquiliiey dobył. y iádowićie ią zburzywſzy wſzytkę ziemię Włoſką woiowáć y
47:
ſkázić vmyſlił. Y gdy ſię iuſz v Padu rzeki/ tám gdzie wnię Mincyus druga rzeká
48:
wpada/ zwoyſkiem przepráwował: Leo Papieſz widząc iſz pánowie Chrześćiáńſcy
49:
odporu ták ćięſzkiemu nieprzyiacielowi dáć niemogli: żáłością nád vpadkiem zie=
50:
mie Włoſkiey wzruſzony/ do Páná Bogá ſamego y iego pomocy y przycżyny Pio=
51:
trá S. y Páwłá vdáiąc ſię/ wielkiey ſię rzeczy wielkim zá owce ſwe ſercem ważył.
52:
Iáchał do Attile onego on ſtáry iuſz y śiwy/ á weyrzenia prorockiego/ w Papie=
53:
ſkim onym ogromnym y świętym vbierze Leo: máiąc z ſobą przednieyſze pány
54:
Rzymſkie: cżynił onym ſłodkim ięzykiem rzecż do Attile: proſząc go áby ſię wro
55:
ćił á Włoſkiey ziemi y Rzymowi mieyſcu świętemu prze vcżćiwość Piotrá y Pá
56:
włá przepuśćił. grożąc mu pomſtą Bożą prętką á ſrogą ieſli by tego nieucżynił.
On to=


strona: 318

1:
On to ięzykiem wymawiał: á po obudwu boku iego dwá ſtráſzliwi y Anielſcy mę
2:
żowie w ocżach Attile/ ktory ſię vbiorem y oſobie Papieſkiey cżći godney zdumiá=
3:
ły przypátrował/ z gołymi miecżmi ſtoiąc/ do ſzyie tyránnowi przymierzáli: śmier
4:
ćią mu grożąc/ ieſliby nieucżynił co Papieſz kazał. Ták zmiękcżony y przeſtráſzo=
5:
ny Attila/ wſzytko pozwolił: y pokornie cżcżąc ś. Leoná/ wnetże ſię názad wojſku w
6:
roćić do Węgier roſkazał. gdzie potym rychło krwie płynienim vmarł.
Piotr ś. y Páweł Attylę przeſtráſzył
Gdy ſię te=
7:
mu káżdy dziwował/ panowie iego pytáli go/ cżemu ſię nád zwycżay ſwoy ták v=
8:
żytym y łáſkáwym ábo przelękłym Papieżowi ſtáwił: iſz iáko zwyćiężony vćiekał
9:
ták wielką korzyść z bogátey ziemie Włoſkiey z ręku puſzcżáiąc. on im powiedział:
10:
wyśćie tego podobno niewidzieli com ia widział. dwá mężowie Anielſcy po bokách
11:
Papieſkich z miecżmi ſtali grożąc mi śmierćią/ ieſlibych nieucżynił woley y roſká=
12:
zánia kápłáná Bożego: muśiałem ná wſzytko zezwolić. Ták ten wielki Leo świą
13:
tobliwośćią ſwoią pomoc Boſką ná wyzwolenie Włoſkiey ziemie y ták cudowny
14:
ná Tyránná poſtach z iednáć y vprośić v P. Bogá vmiał. á lud wſzyćiek tym wię
15:
cey o iego cnym y Anielſkim żywoćie trzymáiąc: nie duſznym tylko/ ále y zdrowia
16:
y máiętnośći ſwoich obrońcą y páſterzem go przywitał. Potym ſię ná obronę
17:
kośćiołá Bożego/ vdał. Wten cżás po Neſtorze ſproſnym Heretyku/ náſtał Eu=
18:
tyches Przeor mnichow Cárogrockich/ y Dyoſkorus Pátryárchá Alexándryiſki
19:
bluznierce niewſtydliwi: ktorzy nátury w Pánie náſzym Boſka y ludzką w iednę
20:
mieſzáli: bárzo kośćioł Bozy tárgáiąc y pſuiąc. bo ten Dioſkorus zmowiwſzy ſie z
21:
Eutycheſem y innymi: vcżynili ſobie Synod fałſzywy w Eezie: ná ktory y poſłow
22:
Papieſkich przypuśćić niechćieli: á Fláwianá Cárogrockiego Pátryárchę/ w kto=
23:
rym ſię iáko w świętym bárzo Leo Papieſz kochał/ vmorzyli/ y iáko męcżenniká
24:
zábili: y Kátholickim kośćiołom wielkie bez práwia cżynili.
Eutyches Heretyk dwie náturze Chryſtuſowe w iednę mieſzáiący.
Ceſarz Theodozyus
25:
wtory bronić im tego/ ták iáko był winien/ zániechiwał: á Papieſz wſzelkim ſię o=
26:
bycżáiem ſtárał o napráwie kościołá/ ktora iſz bez Synody powſzechnego być nie
27:
mogłá/ cżęſtymi poſły y liſty vpominał Ceſarzá/ áby nic nowego niedopuſzcżał aſz
28:
by ſię Biſupi z wſzytkiego świátá z iácháli. Ale nic niecżyniąc Ceſarz rychło v=
29:
márł: á onemu lepſzemu Marćianowi vſtąpił. Ten ſię z ſercá práwego zá vpominá
30:
nim Leoná poſtárał/ iſz ſię o wielki 630 Biſkupow pocżet w Kálcedonie zgrom=
31:
mádził. Ná ktory poſłał Leo S. Prezydenty ſwoie: Pácháſiná y Lucencyuſzá Bi
32:
ſkupy/ Bonifacyuſzá y Bázyliuſzá kapłany. ktorzy tám iego pierwſze mieyſce zá=
33:
śiedli. Ná tym S. Zborze gdy oycowie S. trudną rzecż bárzo z táiemnic wiáry
34:
náſzey/ około wyznánia nátur dwu á iedney perſony w zbáwićielu Pánie náſzym/
35:
niemogli ſię wypráwić z onych trudnośći y chytrośći Neſtoryáńſkich y Eutychi=
36:
áńſkich/ áſz im był cżytány liſt y wyznanie wiáry Leoná Papieżá/ ktory piſał do
37:
Fláwiana Cárogrockiego Pátrjárchy.
Kálcedońſki Zbor 630 oycowActio. 1.Epiſtol. 10.Actione. 2.
ktory vſłyſzawſzy wſzyſcy ony ſłowá pámiętne
38:
krzyknęli: Piotr w Leonie mowi: to ieſt wiárá Kátholická/ to ieſt wyznánie Apo
39:
ſtolſkie: wſzyſcy ták iáko Leo wierzem: wſzyſcy ták iáko przenáświętſzy y powſzech=
40:
ny álbo Ekumenikus Pátryárchá wyznał/ trzymamy. tám y ſtolicę Rzymſką gło
41:
wa wſzytkich kośćiołow zowią: y potomkiem go Piotrá S. być znáią: Ten liſt
42:
Papieſki do Fláwiáná bárzo ieſt záwołány y wzięty v wſzytkiego świátá. bo ſię ná
43:
nim wſzyćiek kośćioł iáko ná opoce Piotrowey wzpárł: ktory znátchnienia Duchá
44:
S. zwielkim nabożeńſtwem S. Leo piſał: y nim go poſłáć miał/ włożył go ná oł=
45:
tarz Piotrá S. y cżterdzieśći dni poſzcżąc modlił ſię pilnie/ áby Piotr S. poprá=
46:
wił wnim tego co by było potrzeba:
Actione. 2. et 3.Liſt wiznánia wiáry przeciw Heretykom ná ołtarzu S. Piotrá położony.
á niedopuſzcżał ná niegodnego potomká ſwego
47:
żadney omylnośći/ w ták rzecży trudney á ſkrytey á kośćiołowi Bożemu do vſpo=
48:
koienia potrzebney. Y miał obiáwienie iſz ſię wſzytko dobrze nápiſało/ co duch
49:
Biſkupow S. zgodnie pokazał/ gdy ſłyſząc ten liſt iáko ſię rzekło zawołał: Piotr
50:
przez Leoná przemowił. Ná końcu tego Synodu/ Anátolius Cárogrocki Pátry
51:
árchá wzruſzony prożney cżći prágnieniem/ prośił oycow onych: áby mu wtorego
52:
zboru dekret vmorzony/ y ktory mocy żadney niemiał/ ożywili: á iego Carogroc=
53:
ką ſtolicę po Rzymſkiey/ pierwſzą nád Anthyocheńſką y Alexandryiſką y Hierozo=
54:
limſką przełożyli.
Actione 16.Concil. Chálcedon.
Záſtáwili ſię oto poſłowie Papieſcy mowiąc: my tego w poru=
55:
cżeniu niemamy. ieſli to ſobie Biſkupowie Cárogroccy ná wtorym Zborze z ie
56:
dnáli/ á cżegoz ſię teraz tu domagáią? á ieſli on pierwſzy dekret bez przyzwolenia

strona: 319

1:
ſtolice Apoſtolſkiey nieważył/ á cżemu rzecży nowe y niedopuſzcżone w noſzą. Y
2:
gdy oycowie oni 630 o potwierdzenie tego co poſtánowili Leoná y ſtolice Apo=
3:
ſtolſkiey prośili: odpiſuiąc im wſzytko co ſię wyznánia wiáry dotykáło potwierdził
4:
ále ná podnieśienie Cárogrockiego Pátryárchy nád inne wſchodne nigdy zezwolić
5:
niechćiał: mieniąc iſz ſię to przećiw rządowi kościelnemu ná Niceńſkiem Synodzie
6:
vtwierdzonemu dzieie/ y ſtáie ſię tym krzywdá innym ſtolicom od Apoſtołow v=
7:
cżcżonym Alexándryiſkiey/ Anthyocheńſkiey y Hierozolimſkiey.
O potwierdzenie Papieżá Zbor kálcedońſki prośił.Acto. 3.Leo Epiſto. 61.
Potym Anátholi=
8:
uſz przycżyny Ceſarzá Márcyaná y żony iego Pulcheryey do Leoná ś. o toſz vżywał:
9:
ále iáką odpráwę wſzytkim dał/ y iáko Anátholiuſzá zgromił/ z piſania y liſtow
10:
iego pozna kto chce.
Cżytay otjm kśiąſzki piſane o iednośći kościelney do Grekow y Ruśi wydáne w Wilnie Roku P. 1 5 7 7.
Zgromiony y vkrocony Anátholiuſz/ przeſtał oney prozney my
11:
śli y nádętośći/ wyznał iſz ſię rzecży nieſłuſzney doma=
12:
gał: á ná potym Papieżowi y ſtolicy Rzymſkiey poſłuſzeńſtwo cżynił/ y około ká=
13:
płanow kośćiołá Cárogrockiego we wſzytkim ſię Leoná S. dokładał/ iáko ſię z
14:
piſania Papieſkiego do niego pokázuie. Ták Leo mądrze y zwielką powagą ko=
15:
śćioły wſzytkiego świátá y wſchodne ſpráwował.
Epiſto. 53. 54. 55.Epiſto. 71 ád Anátolium Conſtán.Epiſtolá 84.Papieżowie ná ſpráwowánie kośćiołow wſchodnych namieſtniká ſwego w Teſalonice mieli.
A iſz dálekość kráiu potrzebo=
16:
wáłá áby Papieſz ſwego miał w Grecyey namieſtniká/ ktoremu by dozor kościo=
17:
łow wſchodnych zlećił: ná to miał ś. Leo w liśćie ſwym Biſkupá Teſalonickiego A
18:
náſtázyuſzá do ktorego ták piſze. Iáko przodkowie moi/ przodkom miłośći wá=
19:
ſzey: ták ia náſláduiąc ich/ zlećiłem ci mieyſce moie/ ábyś to ſtáránie ktoreſmy w=
20:
ſzytkim kośćiołom zpoſtánowienia Boſkiego winni ſą/ ná wzor ćichośći náſzey
21:
cżynił y nas w tym podpieráł: kośćiołom od ſtolice Apoſtolſkiey dálekim obec=
22:
ność náwiedzenia náſzego dáiąc. bo łácniey to bliżſzym będąc poznáć/ co ſię zá
23:
twoią pilną pracą vſpokoić/ a co ſię ná rozſądek náſz záchowáć ma. y dáie mu ná=
24:
uki do cżynienia rządu w duchownym kościelnym ſtanie. Ieſzcże go y drugim Ty
25:
ránnem P. Bog náwiedził. Genſeryco Krol Wándálſki z Afryki z woyſkiem wiel=
26:
kim od Eudoxey Ceſarzowey wyzwány zábiwſzy Máximá/ Włoſką ziemię pu=
27:
ſtoſzył. y gdy pod Rzym przyſzedł/ vbłagány od S. Leona ná tym przeſtał/ iſz o=
28:
gniem y miecżem Rzymu pſowáć/ y krwie rozlewáć y zelżywośći płći białey cży=
29:
nić niemiał. Y ták Rzym y kośćioły z máiętnośći złupiwſzy wyiáchał. Ná náprá
30:
wę miáſtá/ kośćiołow y poćiechę ludzi z vbożonych wſzytko cżynił Leo S. co miłość
31:
ku Bogu y bliżnemu kazáłá. O nim teſz wziętá oná y wiáry godna ieſt powieść:
32:
iſz raz wdzień wielkonocny/ gdy przenaświętſzy Sákráment rozdawał: iedná nie
33:
wiáſtá wedle zwycżáiu rękę iego cáłowáłá. zá onym cáłowánim/ złe myſli y vcżućie
34:
nierządney chući nád wolą rozumną wnim ſię wznieciły. Czyſte ono ſerce S. Pa=
35:
pieżá bárzo ſię tego wſtydząc/ á ſrodze żáłuiąc iſz ſię weń táka myſl y namiętność
36:
wkrádłá: ná odpędzenie pokuſy/ y pomſtę nád cżłonkiem przez ktory wzgorſzenie
37:
wziął/ rękę onę od niewiáſty cáłowáną ſobie vćiął.
Rękę ſobie ktorą niewiáſtá cáłowáłá vćiął.
ſktorą gdy ſię przed obrázem
38:
niepokaláney dziewice Matki Bożey modlił/ z iey S. przycżyny y pomocy zlecżo=
39:
nym zoſtał: ták ſię wnet zroſłá/ iako by nigdy rány oney niemiał. Cżym ſię y iego
40:
ku cżyſtośći dziwna oſtrożność/ y miłośierdzie Boſkie nád nim/ y przyiazń Bogá=
41:
rodzice/ w cudu tákim pokazáłá: y tym ſię więcey świątobliwość iego wſławiłá.
Toſz ſię czyta o S. Dámaſcenie w Máiu.

42:
Raz ſię długo modlił v Piotra S. grobu/ wpoście y w gorącym ſerdecżnym wołá=
43:
niu: proſząc aby mu S. Piotr oznáymił/ ieſli ſą grzechy iego odpuſzcżone.
44:
y miał táką odpowiedz od Piotrá S. Modliłem ſię/ powiáda/ zá ćię Pánu y odpuśćił
45:
grzechy twoie: tylko go ieſzcże ſam proś/ ábyć to odpuśćił/ iżeś vrzędy kápłáńſkie
46:
niegodnym rychło ná nie nád práwo Apoſtolſkie ręce kłádąc/ dawał.
Dawánie vrzędow kośćielnych niegodnym patrz iáko ſtráſzliwe.
A Leo
47:
S. wedwoy náſob modlitew y poſtow przycżynił ták długo do Paná Bogá wſkru
48:
ſzonym ſercu wołáiąc/ aſz zupełną odnioſł poćiechę. á tym więcey dobrymi y mi
49:
łośiernymi vcżynkámi łáſki ſobie Boſkiey przycżyniał. wiele kościołow/ ſpita=
50:
low y klaſztorow pobudował. w Proſperze Akwitáńſkim cżłeku vczonym y świę=
51:
tym/ tákże w Palinie Noláńſkim y w Mámerku Wieneńſkim/ y w innych
52:
ludziách żywotem y náuką ſławnych wielce ſię kochał: y towárzyſkie zni
53:
mi żył. Dwadzieśćiá lat y iedno ná Papieſtwie ſiedząc świętą śmierćią święty
54:
żywot zápiecżętował: długowiecżny iuſz y bárzo ſtáry a pełny dobrych vcżynkow
55:
będąc/ ná cżeść Bogu y krolowi nád krolmi: ktorego ieſt pánowanie Oycá Sy=
56:
ná y Duchá S. ná wiek wiekom. Amen.
Náuká


strona: 320

1:
Náuká S. Leoná Papieża pierwſzego/ Kácer=
2:
ſtwom dziſieyſzym przećiwna.
3:
TAk święty/ ták v świátá wſzytkiego wsławiony/ y od Synodu Kálcedońſkiego vcżcżo=
4:
ny/ y słuſznie wielkim názwány/ słuchaymy iáko vcżył: á ieſli ſię ſtemi nowemi dzi
5:
ſieyſzemi Kośćiołowi Rzymſkiemu przećiwnemi Miniſtrámi zgadzał.
6:
1. Troycey s. nieodmienny był káznodzieiá: co po wſzytkich kxięgach ſwych świadcży
7:
á zwłaſzcżá ſermone ſecundo de Pentecoſte.
1. o Troycy ś.

8:
2. O dwu rozdzielnych náturách w Chryſtuſie Boſkiey y ludzkiey/ w iedney perſonie Syná
9:
Bożego/ Bogá od wieku iednego/ z Oycem y z Duchem S. złącżonych/ y ziednocżonych/ wſzę
10:
dzie vcży: á zwłaſzcżá Epiſtolá 10. do Fláwianá Cárogrockiego Pátryárchy/ gdzie y Neſtory
11:
uſzá/ y Ewtycheſa/ y Apolinará/ y inne Heretyki potępia. Ná ktotym iego wyznániu/ iáko
12:
ná Piotrá świętego wierze/ wſzyćiek kośćioł y Zbor Kálcedońſki przeſtał.
2. O Dwu náturách á iedney perſonie w Chryſtuśie P. N.

13:
3. O Chrzćie dziatek/ mowi/ Epiſt. 37 ad Leonem Ráuennatem. Dziatki poimáne o kto
14:
rych pewnego świádectwá niemáſz/ áby wpieluchách chrzcżone były/ bez wątpienia chrzćić
15:
potrzebá.
3. o Chrzćie dziatek.

16:
4. O Bierzmowániu wtymże liście Cap. 2. mowi: iſz ći ktorzy od Heretykow Chrzcżeni
17:
ſą/ znowu chrzcżeni być nie máią: iedno to co ſię v Heretykow opuſzcża/ dołożyć ſię ná nich ma:
18:
á przez Biſkupich rąk kłádzienie/ niechay moc Duchá S. bierzą.
4. o Bierzmowániu:

19:
5. O prawdziwym ćiele y krwi Chryſtuſowey w ſakrámenćie/ ták mowi/ Sermone ſexto de
20:
Ieunio ſeptimi menſis: Ták ſię ſtołu świętego vcżeſtnicy ſtáwáć maćie/ iákobyśćie namniey
21:
nic o prawdzie ćiáłá Chryſtuſowego y krwie/ wątpienia nie mieli: bo to vſty bierzećie/ co wiá
22:
rą wierzyćie. y prożno ći/ Amen/ odpowiedáią/ ktorzy przećiw temu co bierzą/ mowić śmie=
23:
ią. Ktoremi słowy ná vćwierdzenie tego/ iſz w ſakrámenćie ieſt prawdziwe ćiáło Boże/ to
24:
mowi/ iſz nie tylko duſzą ále y ćiáłem/ ćiáłá Chryſtuſowego pożywamy.
5. w Sácrámenćie ieſt práwe ćiáło Boże.
A ktemu iſz podáiąc ká=
25:
płan Sákráment przenaświętſzy/ ták mowił: Ciáło Páná naſzego Iezuſa: á przyimuiący od=
26:
powiádał: Amen: znáć iſzby prożno mowił/ Amen/ gdyby tám obecnego y prawdziwego ćiá
27:
łá Chryſtuſowego nie było. Y ná drugim mieyſcu: EPiſtolá 23. ad Clerum et plebem Con=
28:
ſtántynopolitanam ták mowi: Gdzie ſię ći y w iákich ćiemnościách chowáli/ (ná Heretyki pi=
29:
ſząc) iſz tego nie słyſzeli áni cżytáli/ o y dzieći iednoſtáynie wyznawáią: iſz w ſakrámenćie ieſt
30:
prawdziwe ćiáło y krew Chryſtuſowá. Bo ná oney táiemney y duchowney wiecżerzy/ to ſię dá
31:
ie/ to ſię bierze/ iſz bierząc moc z niebieſkiego pokármu/ w ćiáło ſię tego/ ktory ſię ćiáłem náſzym
32:
ſtał/ obracamy.
33:
6. O Mſzey y ofierze/ ták mowi Epiſto. 81 ád Dioſcorum Alexándri. Epiſcop. Chcę ábyśćie
34:
y to chowáli gdy lud wielki w świętá prżychodzi/ á zmieśćić ſię w iednym kośćiele niemoże/ áby
35:
ofiárá byłá powtorzona/ żeby y ći co pozniey przyſzli ná ſwym nabożeńſtwie ſzkody niemieli.
36:
słuſzna y pobożna rzecż ieſt: ile kroć ſię nowego ludu do kościołá naydzie/ áby tyle kroć ofiá
37:
rá byłá ofiárowaná. bo inacżey ludziom ſię vwlokło/ gdyby tylko iedná Mſza wedle zwycżá
38:
iu byłá.
6. o Mſzy ś. y ofierze.
7. O ſpowiedzi do vchá kápłáńſkiego tak mowi: Epiſt. 80 ad Epiſcopos per Campániam.
39:
Doſyć iſz ſię tylko táiemną ſpowiedzią grzechy przed kápłanem otwarzáią. bo ácżkolwiek chwá
40:
lebna to ieſt zupełność wiáry/ kto ſię dla boiáźni Bożey y przed wſzemi ludzmi grzechu ſwe=
41:
go wyznáć nie wſtydzi:
7. o Spowiedzi do vchá kápłáńſkiego.

42:
wſzákże nie v wſzytkich tákie ſą grzechy/ áby ſię znimi pokuty żądáiący
43:
otworzyć wſzytkim śmieli: przetoſz ták zły obycżay niech będzie oddalon: áby ſię ludzie od poku
44:
ty y lekárſtwá/ dla wſtydu nie odrażáli/ y ſwych grzechow nieprzjiaćiołom/ ábo vrzędnikom/ kto
45:
rzy ie práwnie káráć mogą/ nie obiawiáli/ doſyć ieſt ná tey ſpowiedzi/ ktora ſię pierwey Bo=
46:
gu y kápłánowi cżyni.
47:
8. O powściągliwośći y cżyſtośći kápłáńſkiey ták náucża: Epiſt. 84. ad Anaſtaſium Teſſa=
48:
lonicenſem. Ci co klerykámi nie ſą/ małżeńſtwu y wychowániu dziatek/ niech wolnie służą:
49:
ále ná doſkonałość powśćiągliwości/ y ſubdyakonom mieć ſię żon nie godzi: á ieſli ie máią/
50:
niech będą iákoby ich nie mieli/ á ieſli nie máią/ niech ták ſámi zoſtáną. A ieſliſz tego ći co ná
51:
cżwartym ſtopniu poświęcenia kośćielnego/ od głowy idąc/ poſtáwieni ſą/ przeſtrzegáć má=
52:
ią: dáleko ći więcey/ ktorzy ná pierwſzym/ wtorym/ y trzećim ſtoią/ y nie ma być godnym ná
53:
Dyakońſtwo/ Kápłáńſtwo/ y Biſkupſtwo pocżytamy/ ktory ſię od żeńſkiey roſkoſzy pohámowáć nie może.
54:
y ná innym mieyſcu/ Epiſt. 92. ad Ruſticum Nárbonenſem cap. 3 práwo
55:
powśćiągliwośći/ toſz ieſt sługom ołtarzá/ co y kápłanom/ y Biſkupom. Poki ſą laikowie y
56:
czytelnicy/ niech żony poymuią/ y dzieći wychowuią: ále gdy ná te ſtopnie przyidą/ iuſz co ſię
57:
im pierwey godziło/ to ſię im potym nie godzi.
8. o Cżyſtośći kápłáńſkiey.

58:
9. O wierze/ iſz prożna ieſt bez vcżynkow/ Sermone 5. de collectis.
9. Wiará nic nie ieſt bez vcżynkow.

59:
10. Iſz vcżynki dobre Pan Bog niebem płáći: Sermone primo de Ieiunio Pentecoſte: ſtá=
60:
raymy ſię powiáda/ ábyſmy poſtem y cżynienim iałmużny y miłoſierdzia od zmázy grzechow
61:
wolni byli/ y niżey. To co bliźniemu dáiem ná pomoc: to ſobie chowamy ná zapłátę/ y indziey
62:
bárzo cżęſto.
10. Vcżynki vſpráwiedliwiáią.

63:
11. O wierze/ iſz bez miłośći być może/ ták mowi: Sermone quarto de Collectis et Eleem.
64:
Szátan/ powiáda/ wiedząc iſz ſię Bogá przeć kto może vcżynkámi/ á nie tylko słowy: wielom ich
65:
odiął miłość/ ktorym wiáry odiąć niemogł.
11. Wiárá bez miłośći być może.

66:
12. O przycżynie świętych cżęſto náucżá/ á zwłaſzcżá Sermone octauo de ieiunio decimi
67:
menſis. Pośćmy/ powiáda/ ſrzodę y piątek/ á wſobotę zidzmy ſię ná iutrznią do S. Piotrá/
68:
ktory modlitwy/ poſty/ y iáłmużny náſze/ ſwoią modlitwą wſpomoże/ zá dárem Páná náſzego
69:
Iezuſa.
12. Przycżyná S.
O poſtach


strona: 321

1:
13. O poſtach ćieleſnych cżęſto náucża. O wielkim pośćie cżterdzieſtnowym/ powiáda/ iſz
2:
ieſt od ſamych Apoſztołow vſtáwiony. Serm. ſexto de Quadrageſima. Toſz mowi o ſuchych
3:
dniách/ ná káżdą ćwierć roku. Serm. octauo et nono/ de ieiunio ſeptimi menſis.
13. o Poſtach

4:
14. O Pietrze S. iſz był przełożonym nád wſzytkimi Biſkupy/ mowi Serm. ſecundo in An=
5:
niuerſario die aſſumprionis ad pontificatum. Támże náucża: iſz on w Rzymſkich Biſkupách
6:
wſzytko dobre do tego cżáſu w Chryſtuſie ſpráwuie/ y zábłądzić im iáko ná opoce poſtáwionym
7:
nie dopuśći. Iſz w Rzymie náucżał Piotr S. y kośćioł Boży fundował/ y tám vmárł: wſzę=
8:
dzie tego w iego piſmách pełno/ á zwłaſzcżá ná dzień S. Piotrá y Páwłá.
14. O Pietrze. S.

9:
15. Iſz kośćioł Rzymſki nigdy ſię kácerſtwem nie pomázał/ mowi Sermone contrá Haere=
10:
ſim Eutichetis.
15. Kośćioł Rzymſki kácerſtwem ſię nigdy nie pomázał.

11:
16. Iſz kośćioł Rzymſki ieſt głową wſzytkich kośćiołow po wſzem świećie: tego pełno po w
12:
ſzytkich liſtách iego. á iſz rządził kościoły wſchodne/ znácży ſię z tego/ iſz dla ſpráwowánia ich
13:
lepſzego Teſſalonickiego Biſkupá miał zá ſwego namieſtniká. toſz ſię dáie znáć z liſtow kto=
14:
re piſze do Alexádryiſkiego y Cárogrockiego Pátryárchy y innych: gdzie iáko nawyżſzy ich
15:
páſterz náucża/ roſkazuie/ ſądzi/ wedle potrzeby. Znał teſz y Zbor s. Kálcedońſki tę zwierz=
16:
chność kośćiołá Rzymſkiego/ gdy powſzechnym Pátryárchą Leoná zowie: y potwrerdzenia od
17:
niego prośi tego co poſtánowił. á niemniey ztego ſię pokázuie Papieſka moc/ iſz iedne rzecży
18:
potwierdzá/ á ná drugie niezezwala: to ieſt około podnieśienia ſtolice Cárogrockiey/ áby
19:
miáłá być pierwſzą po Rzymſkiey: co bez przyzwolenia Papieſkiego doyść y ſtać niemogło/ iáko
20:
ſię wyżſzey námieniło. ſzerzey około tego/ kto chce cżytay kśiąſzki ktorem niedawno wydał o
21:
Iednośći kośćiołá Bożego/ w wtorey cżęśći w rozdiale piątym:
16. Kośćioł Rzymſki głową wſzytkich kośćiołow.
Obrok Duchowny.

22:
OKoło vćięćia ręki áby ſię kto tym niewzgorſzył/ niech wie. iſz tego co mąſz święty z=
23:
nátchnienia y woley tego páná/ ktory mu ią zlecżyć mogł/ vcżynił/ náſládowáć ſię nie
24:
godzi: ále ták wielki gniew ná ćiáło ktorego do grzechu wiodło/ chwálić y náſládo=
25:
wać bárzo ſię godzi. widział Pan Bog z iákiey to miłośći ku niemu boiąc ſię go/ y my
26:
ſlą nieprzyſtoyną rozgniewáć S. Leo vcżynił: á iſz by ſię był dla záchowánia łáſki iego y wſztu
27:
ki rozśiekáć dał. przetoſz dobrą wolą iego cudem tákim vcżćił. A ty nieodćinay ſobie cżłon=
28:
kow ćiáłá ſwego (bo takiego nádchnienia Boſkiego ná to niemaſz) ále iáko ſię gniewa pánienká
29:
zwiedziona gdy kſobie przychodzi/ ná babę zwodnicę ſwoię: ták ſię ty świętym gniewem zápalay
30:
ná ćiáło y ćieleſność twoię/ ktora ieſt zwodnicá pochlebna/ zdradzáiącá duſzę twoię/ gdy ćię do
31:
złego wiedzie. karz ie poſtem włośienicą bicżowánim/ pracą/ á niedopuſzcżay ie go woley:
32:
odćinay oko niepátrząc gdzie nietrzebá: odćinay rękę niedotykáiąc ſię co duſzy ſzkodzi: a miey
33:
rękę do złego zá odćiętą y vmorzoną. odćinay y nogę nieidąc tám gdzie by ſię wzgorſzyć miał.
34:
Streſz ſię teſz ábyś temu co ſię mowi o zlecżeniu cudownym tey świętey ręki/ ktora przećiw
35:
Heretykom wiele ná obronę kośćielną piſałá/ y wiele iáłmużny rozdáłá/ wiáry nieuwłoczył.
36:
bo P. Bog dziwnym chce być w świętych ſwoich/ á nic v niego niepodobnego. Ták teſz y Dá=
37:
máſcenowá ręká odćięta wnet ſię zroſłá: y innych tákich cudow tu ſię doſyć nácżytaſz. Ktorym
38:
niewierzyć/ był by wielki niewſtyd. y vpor Heretycki.

strona: 1

1:
Zywot S. Izáaká z Syryey sługi Bożego/ piſany
2:
od S. Grzegorzá wielkiego Papieżá lib. Dialog. 3 cap. 14.
3:
żył około roku Páńſkiego 550.
Trzynaſty dzień Kwietnia.

4:
ZA cżásow pierwſzych Gotow wedle Spoletu miáſtá/ był
5:
mąſz wielebnego żywotá Iżáák: ktorego wiele z náſzych znáło/ á zwłá=
6:
ſzcżá dziewića Gregorya/ ktora teraz w Rzymie mieſzka. Ktora od o=
7:
blubieńcá y weſela vćiekáiąc/ od tego świętego obronioná/ w wten za=
8:
konny vbior/ w ktorym teraz ieſt oblecżoná miáſto małżonká ná ziemi/ nálázłá
9:
lepſzego wniebie. Wiele mi o tym mężu Eleuteryuſz náſz powiádał.
Z Syryey zábieżał do Włoch.
Ten nie był
10:
ći rodu Włoſkiego: ále to co w Włoſzech cudownie cżynił/ oznaymić chcę. z Syry=
11:
ey przyſzedwſzy do Spoletu/ będąc w kośćiele/ prośił odzwiernego áby go z kośćio
12:
łá niewygániał/ cżáſow zamykánia: y modlił ſię cáły dzień y cáłą noc/ y drugi dzień
13:
y drugą noc niewychodząc: á trzećiego dniá/ wrotny kościelny grubie mu łáiáć po
14:
cżął/ zowiąc go obłudnikiem/ co tylko ludzie zwodzić chce/ áby go zá świętego mie
15:
li/ á iáłmużny mu dawáli: y zgniewu wielkiego wyćiął mu policżek/ y wypchnął
16:
go z kośćiołá.
Nieprzyiaćielowi dobrze vcżynił.
Pan Bog krzywdy ſługi ſwego pomśćił ſię: iſz onego odzwiernego
17:
ſrogi cżárt opętał/ y przed nogámi onego Izáaká porzućił go wołáiąc: Izáák mię
18:
wygania. á on ná ciele nieprzyiaćielá ſwego przylegáiąc/ cżár
19:
tá zniego wygnał. Dowiedziáło ſię wnet tego wſzytko miáſto: káżdy go w domu
20:
ſwym mieć chćiał: drudzy mu pieniądze ná zbudowánie klaſztoru y imioná ofiáro=
21:
wáli: ále on nic bráć niechcąc/ nie dáleko miáſtá ná puſzcżą wyſzedwſzy/ chałupkę
22:
ſobie poſtawił. Zbieżáło ſię do niego niemáło tych ktorzy iego przykłádem y náu=
23:
ką do żywotá ſię niebieſkiego zápaláiąc/ przy nim iáko vcżniowie iego zoſtawáli.
24:
Ci go pokornie vpomináli/ áby iákie imienie ná wyżywienie klaſztoru/ ktory iuż
25:
byli zbudowáli/ przyiał. ále on nigdy ſię ná to námowić (iáko wierny ſtroż vbo=
26:
ſtwá) niedał/ y mowił: Mnich ktory dzierżáwy ná ziemi ſzuka/ mnichem nie ieſt.
27:
Ták ſię bał beśpiecżnośći vboſtwá ſwego vtráćić: iáko drudzy bogactw rychło gi=
28:
nących boią ſię zgubić.
Imieniá ná wyżywienie braćiey podeymować niechćiał.
Duchem Prorockim był od Páná Bogá vcżcżony. Raz
29:
wiedział iſz mieli przyść do ogrodu kłaſztornego ná kradzieſz złodzieie: kazał przed
30:
wiecżorem kilká rydlow w ogrodzie zoſtáwić/ á ráno kazał śniadánie dla robo=
31:
tnikow nágotowáć y rzekł: nieśćie ieść robotnikom. y gdy przyſzli do ogrodu/ tyle
32:
robotnikow nálezli/ ile rydlow zoſtáwili. Bo oni co kráść przyſzli: wnocy od one=
33:
go cżáſu iáko w ogrod weſzli/ odmienili złe ſerce: y nálaſwſzy/ rydle mieyſcá nieſko=
34:
páne w ogrodzie kopáli/ áſz do onego cżáſu gdy do nich S. Izáák przyſzedł. y mo=
35:
wił im: odpocżnićie ſobie/ robiliśćie doſyć. Gdy ſię náiedli vpominał ich/ áby ra=
36:
cżey prośili co im trzebá: á kradzieży y grzechow ſię ſtrzegli. y nákarmiwſzy ie/ iárzyn
37:
im z ogrodu nádał/ y bez grzechu do domv odeſłał.
Duch prorocki y modlitw ſęrce złe odmienáiącá.
Iednego cżáſu przyſzli do niego
38:
pielgrzymowie na poły nádzy: ktorzy wleśie iednym w wyprochniałym drzewie
39:
ſzáty ſwe zoſtawiwſzy/ miłośierdzia y ſukien iákich ná pokryćie ćiáła ſwego prośili.
40:
á on záwoławſzy brátá iednego/ kazał mu bieżeć do láſa/ vkázuiąc mu tákie á tákie
41:
drzewo: áby w nim ſzáty położone przynioſł. on przynioſł y táiemnie S. Izáákowi
42:
oddał. Przyzwał tedy one pielgrzymy y dał im one ſzáty mowiąc: nádzyśćie/ owo
43:
ſuknie maćie/ pokryićie ſię. Tedy oni poznawſzy iſz ich ſą ſuknie: ze wſtydem wzię=
44:
li ſwe/ ći co prágnęli cudzych.
Chytrość żebrákow duchem Swiętym poznał.
Drugi raz ieden nabożny cżłek przez chłopię poſłał.
mu zy=


strona: 323

1:
mu żywnośći dwá koſzyki. ále on młodzieniec ieden w polu zátáiwſzy/ tylko dru=
2:
gi oddał. á S. podziękowawſzy rzekł: pátrz żebyś onego koſzá coś w polu zoſtá=
3:
wił/ nieruſzył: bo w nim wąż wielki śiedzi/ ſkoro ię go dotknieſz vkąśi ćię.
Rzecż kradzioná niepożytá
Chło=
4:
pię bárzo záwſtydzone/ rádo wżdy było/ iſz go od wężá y śmierći przeſtrogą ſwoią
5:
wybáwił. wrácáiąc ſię z dáleká y oſtrożnie/ wężá tám wielkiego náláſł. Zacny to y
6:
wielki był ſługá Bozy/ nie tylko ztákiego duchá prorockiego: ále z wielkiey wſtrzy=
7:
miwáłośći y wzgárdy świátá tego. Iednę tylko rzecż wnim ludzie gánili: iſz dru=
8:
gdy tákie po ſobie weſele pokázował/ iſz kto by go był nieznał/ nigdy by go zá cżłe=
9:
ká tákich cnot pełnego niemiał.
Obrok ś. Grzegorza y náuká czemu święći ludzie máią teſz niedoſtatki ſwe y vłomnośći.
Lecż Pan Bog dziwnie dáry ſwe rozdáie. dru=
10:
gim dáie wielkie á máłych broni: áby mieli to co by ich do pokory przywodziło: á że
11:
by wiedzieli/ iſz y wielkich dárow Bożych ſami od ſiebie nie máią: gdy tych małych
12:
przygan/ oddalić od ſiebie nie mogą. Przetoſz Zydom w ziemi obiecá=
13:
ney P. Bog ſrogie y wielkie nieprzyiaćiele wygubiwſzy: máłe im Philiſteuſze y
14:
Chánáneycżyki zoſtáwił: áby iáko piſano ieſt/ doświadcżał przez nie ludu ſwego.
15:
Ták y świętym Pan Bog dawſzy im wielkie dáry/ máłych nie dáie/ áby záwżdy
16:
mieli ſkim walcżyć: á obáliwſzy nieprzyiaćioły wielkie zmáłymi walcżąc/ áby ſię
17:
w pokorze zátrzymáli: gdy widzą iſz y máłych śiłámi ſwymi zwyćiężyć nie mogą. y
18:
ták iednoſz ſerce/ y mężne ieſt w wielkich cnotách/ y ſłábe w małych niedoſtátkách.
19:
áby z tego dobrá ktore mieć prágnie á nie ma/ zoſtáć ſię przytym mogł/ ktore ma.
20:
y ták z máłey ſzkody przy wielkim zyſku zoſtáią. ná chwałę Iezuſowi Pánu
21:
náſzemu/ ktoremu z Oycem y z Duchem S. pokłon ná wiek wiekom Amen.

strona: 327

1:
Zywot S. Sábby Gottá/ piſany od kośćiołá Got=
2:
ſkiego/ położony v Metháphraſta. zył około
3:
roku Páńſkiego 368.
Piętnaſty dzień Kwietnia.
Kośćioł


strona: 328

1:
KOśćioł Boży ktory ieſt w Gocyey/ kosćiołowi Bożemu kto
2:
ry ieſt w Káppádocyey/ y wſzytkim kośćiołom powſzechnym Chrześći
3:
áńſkim gdziekolwiek mieſzkáiącym: miłośierdzie/ pokoy/ y miłość Bo=
4:
gá Oycá y Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa/ niech ſię ſpełni nád námi.
Acto. 10
To
5:
co S. Piotr powiedział/ iſz z każdego narodu ktoſiękolwiek Pána Bogá boi/ ieſt
6:
przyiemny iemu: to ſię teraz ná S. Sábbie z iśćiło/ ktory ſię ſtał męcżennikiem
7:
Bogá náſzego Páná Iezuſa Chryſtuſa. Bo będąc rodzaiu Gottem y miedzy złym
8:
narodem mieſzkáiąc: vmiał świętych ludzi náśládowáć/ iſz znimi w cnoćie wſzelá=
9:
kiey chwalił Chryſtuſa/ y iako gwiazda ná świećie świećił. Od młodośći wiárę
10:
máiąc Chrześćiáńſką/ to brał przed ſię áby ſię w znáiomośći Syná Bożego pom=
11:
nażáiąc/ vroſł doſkonáłym mężem: á walcżąc z nieprzyiaćielem y zwyćiężyć ſię nie
12:
ſzcżeściu tego światá niedáiąc: doſtąpił niebieſkiey zapłáty.
Philip. 2.
Przeto zátáićieſmy te=
13:
go dla zbudowánia wiernych niechćieli/ gdy iuſz w Pánu záſnął: áleſmy oznaymić
14:
wam one ſpráwy iego vmyślili. Był mąſz w wierze proſty/ nabożny/ w poſłuſzeń=
15:
ſtwie ochotny/ ćichy/ w mowie nieumieiętny ále nie wnáuce: ze wſzytkimi pokoy
16:
záchowuiąc/ á o prawdę mowiąc/ y vſtá báłwochwálcow zámykáiąc. nie był py=
17:
ſzny ále iáko pokornym przyſtoi/ poddány/ ſpokoyny/ w mowie niewſzetecżny/ á
18:
do wſzego dobrego ſkłonny. W kośćiele śpiewał/ y o kośćioł ſię pilnie ſtárał/ pie=
19:
niędzmi y máiętnośćią gárdził/ ku potrzebie tylko iey vżywáiąc. trzezwy/ powśćią
20:
gliwy/ towárzyſtwem niewieśćim niebáwiący ſię: poſtow y modlitwy pilnuiący
21:
prożney chwały wiáruiący ſię/ wſzytkich ku dobremu żyćiu pobudzał/ y cáłą wiá
22:
rę w miłośći robiącą/ zachowywał: á nigdy wolnie o Bogu mowić nieprzeſtawał:
23:
y nie raz/ ale cżęſto wielkim ię obrońcą wiáry być pokázował. bo gdy Pánowie y
24:
vrzędnicy w Gocyey/ Chrześćiány przenáśládowáli: każąc im tego pożywáć co by=
25:
ło cżártom ofiárowano: niektorzy pogánie máiąc powinowáte Chrześciány/ pod
26:
miátáli im to mięſo/ ktore ofiarowáne niebyło: rádząc im áby ták przenáśládow=
27:
niki oſzukáwáli.
Cnoty S. Sabby prawie męcżennickie.
Ale Sábbá S. o to ſię záſtáwił/ mieniąc iſz kto to vcżyni/ Chrze=
28:
śćiáninem być niemoże/ poniewaſz to ieſt ku wzgorſzeniu pogáńſtwá/ ktorzy ie zá
29:
tákie iako/ oni chćieli (zá tym oſzukánim) mieli.
Zmyśleniá żádnego święći wyznániu niećierpiełi.
Przeto przeſtrzegał áby ſię łowić
30:
cżártu nie dáli. Dla tegoſz oni pogánie ktorzy ták Chrześćiány ſwe powinne zácho
31:
wáć y obronić chćieli/ z miáſtá Sábbe S. wygnáli: ácż go záſie rychło przyzwáli.
32:
Ná wtorym przenáśládowániu/ mieſzcżánie ſąśiedzi iego/ przyśięgáć chćieli/ iſz
33:
miedzy nimi żadnego niemáſz Chrześćiániná: á Sabba S. powſtał iáwnie mo=
34:
wiąc zá mię nie przyśięgayćie/ bom ia ieſt Chrześćiánin.
Táić ſię niechćiał ś. Sabbá.
A oni zátáiwſzy ſwych
35:
powinowátych/ S. Sábbę wydáli/ powiádáiąc: iſz tylko ieden ieſt miedzy námi.
Vboſtwo świętego Sabby w zgardzone.
Te
36:
dy go poimáło kśiążę/ y pytáło ieſli ma iáką máiętność? powiedziano: niema/ ie=
37:
dno to w cżym chodzi. A on im wzgárdził mowiąc: táki niemoże nic záſzkodzić/ á=
38:
ni pomoc: y kazał go zwięzieniá wyrzućić. Ná trzecim przenáśládowániu gdy był
39:
bliſki dzień wielkonocny/ bieżał S. Sábbá do iednego miaſtá/ ſzukáiąc kápłaná
40:
ná imię Guttyká/ áby znim dzień S. mogł święćić. Y w drodze ſpotkał go mąſz
41:
wielki y iáſny/ mowiąc: áby niechodził do Guttyki/ ále do Zanzale kápłaná bliż=
42:
ſzego. powiedział S. Sábbá: iſz go niemaſz/ vćiekł do Romániey. bo niewiedział iſz
43:
ſię iuſz był wroćił.
Kápłáná ná Wielkąnoc ſzukał.
Y chcąc przedſie iść tám gdzie vmyślił do Guttyká/ przed wiel=
44:
kim wiátrem y śniegiem/ dáley poſtątpić niemogł. y wroćiwſzy ſię/ á nálaſwſzy Zán=
45:
zalę/ to mu powiedział: y Wielkęnoc znim święćił. Trzećiego dniá po Wielkieyno=
46:
cy przyiáchał do onego miáſtecżká Athárydus/ Roteſtá książęćia ſyn/ z wielkim po=
47:
cżtem ludzi niezbożnych: y wdárł ſię w miáſtecżko ono: y domá wnocy poimał ſpią=
48:
cego onego kápłaná Zánzalę y Sábbę znim. y wſadzili ná woz kápłaná/ á Sábbę ná=
49:
giego ták iáko ſię vrodził/ zá koniem wlekli: y po ćierzniu oſtrym y gęſtym włocżyli
50:
kiymi y bicżmi go bijąc.
Poimany y po ćierzniu włocżony.
Ták byli okrutni ná ſługi Boże y nieludzcy. lecż okrućień=
51:
ſtwo ich ná wyſługę ię ćierpliwośći y wiáry ſług Bożych obracáło. Skoro dzień
52:
rzekł ś. Sábbá do ſwjch nieprzyiaćioł. Cośćie mi wnocj cżjnili/ wſpomnićie/ á patrz
53:
ćie teraz ieſli ktorą ránę ná mnie naydziećie?
Vćiekáć niechćiał.
ktorzy widząc iſz żadnego znáku ná
54:
nim niemáſz/ okrućieńſtwá onego: rośćiągnęli go y przywiązáli mocno ná palach
55:
y wznák położyli/ ćiągnąc y męcżąc go cáły dzień aſz długo w noc. á gdy ſtraż záſnę
56:
łá: kuchárká/ ktora ráno wſtáłá ieść cżynić/ odwiązáłá go. á on wſtawzy/ nic nie

strona: 329

1:
vćiekáiąc/ wkuchni iey ſłużył. Skoro dzień/ Athárydus związanego záwieścić v tra
2:
mu kazał: przywiodwſzy do niego onego kápłáná z ktorym poiman/mowili im
3:
áby iedli ofiáry á tym ſię od śmierći wykupili. Lecż kápłan powiedział/ iſz tego
4:
nieucżyniem/ niechay nas zábić ábo vkrzyżować kśiążę każe. A Sábbás S. rzekł:
5:
Potráwy to zguby wiecżney/ iáko y ten ktory to roſkázuie. Tedy ſługá/ gdy to mo
6:
wił/ vderzył go w pierśi gárncem/ ták bárzo/ iſz mniemáli áby go iuſz zábił. Lecż
7:
on żadney rány nieodnioſł/ iáko by kto wełnę náń rzućił/ ták onym nacżyniem
8:
obráżony nie był. Tedy Athárydus kazał kápłaná puśćić/ á Sabbę wrzece vtopić.
Vtopić go kazano.

9:
Záwołał Sábbá wiernie blizniego miłuiący/ iſz kápłan dla Chryſtuſa znim nie
10:
ćierpiał y mowił: ále co z grzeſzył kápłan/ iſz zemną nieumiera? Szedł tedy z wiel=
11:
kim weſelem chwaląc Páná Bogá. A gdy byli nád rzeką: ſłudzy pocżęli mo
12:
wić: puść my tego niewinnego cżłeká/ wſzák ſię Athárydus tego niedowie. A on im
13:
mowił: co plećiećie: cżyńćie co wam kazano/ niewidzićie tego co ia widzę. Oto prze=
14:
demną ſtoią ći/ co mię do wiecżney chwały wezmą. Tedy go wrzućili z wielkim v
15:
ſzyie drzewam y vtopili dniá piątego po Wielkiey nocy. zá pánowania Walentyni=
16:
áná w Wálenſa/ zá Conſulatu ábo rocżnego vrzędu Rzymſkiego Modeſtá y Aryn
17:
teá.
Widział tedy Anioły idąc ná śmierć.
Przetoſz dniá tego ktorego męcżennik koronowány ieſt ofiáruiąc/ bráćiey to
18:
oznáymuyćie: áby chwalili Páná Bogá/ ktory ſwe ſługi ſobie obrał. Pozdrowćie
19:
wſzytki święte. pozdrawiáią was bráćia ktorzy známi przenáśládowanie ćierpią.
20:
A temu ktory nas wſzytkich z łáſki ſwey do wiecżnego kroleſtwá przywieść może:
21:
chwałá cześć y roſkazowánie z iedynym Synem y Duchem S. ná wiek wiekow. A.
22:
Zywot S. Anzelmá Arcybiskupá Kántuárenskie=
23:
go/ piſany od Edynnera Angliká domowniká iego.
24:
żył około roku Páńſkiego 1076.
Siedmnáſty dzień Kwietnia.V drugich 21.

25:
ANzelmus S. Włochá oycá á mátkę Burgundyikę w mieśćie
26:
Auguśćie ná gránicy Longobrdyey/ przodki miał. będąc malucżkim
27:
gdy ſłyſzał o iednym Pánu Bogu/ wedle lat ſwoich iáko miedzy gorámi
28:
vrodzony/ mniemał by niebo ná gorach leżáło/ y tám Pan Bog mię
29:
ſzkał/ do ktoregoby po gorach przyſtęp był.
Sen młodośći S. Anzelma.
Y myſląć o tym/ sniło mu ſię/ iſz ſzedł
30:
po onych gorach do Páná Bogá/ á idąc nálazł dziewki żnące pod gorámi/ ále bár=
31:
zo niedbáłe/ y karząc ie ſłowy/ groził im. iſz ie miał przed Pánem Bogiem obżá=
32:
łowáć. y gdy na gorę wſzedł/ záwołał go do ſiebie Pan Bog/ y pytał co zacż/ y
33:
ſkąd był. y cżegoby chćiał? A on mu odpowiádał ná wſzytko/ y kazał mu dáć Pan
34:
Bog pięknego białego chlebá/ y iadł/ bárzo ſmacżnie. Wtym ſię ocknęło dziec=
35:
ko/ y mniemáło długo áby to było ná iáwie/ co przez ſen widziáło: y wedle proſto=
36:
ty á niewinnośći ſwey/ wſzytkim to powiádał zá pewnie ćwierdząc/ żem był v Pá=
37:
ná Bogá. To były pocżątki iego młodośći/ myślenia o Pánu ſwym/ y wnety do
38:
zámiłowánia iego. Roſło dziećię dobre y wſzytkim miłe: á do náuki dáne/ pręt=
39:
ko wiele vmiáło. Około roku piętnaſtego/ pocżął myślić o poſtánowieniu żywo=
40:
ta ſwego. y poſtánowił ſobie wedle Bogá/ iſz nie było żywotá lepſzego iáko zakon=
41:
ny.
W piętnáśćie lat obrał żywot zákonny.
Y ták bárzo zápalony był do tego: iſz bieżał do klaſztoru proſząc/ áby był przy
ięty/ á


strona: 332

1:
ięty. ale Opat widział młodość iego: bez woley rodzicow vcżynić tego niechćiał. á
2:
on prośił Páná Bogá áby záchorzał/ aby dla bliſkiey śmierći przyiąć go do klaſzto=
3:
ru muſiano.
Choroby od Páná Bogá prośił.
Wyſłuchał go Pan Bog iſz záchorzał y wſkazał do Opátá/ áby go
4:
przyiął: mieniąc że ſię śmierći boię/ niechay Mnichem będę niſzli vmrę. á Opát
5:
dla tego iſz chorzał/ przyiąć go niechćiał. záchował go był Pan Bog gdzie indziey
6:
ná lepſze ćwicżenie. Ozdrowiawſzy á podrozwſzy/ wſzytkiego około klaſztoru zá=
7:
pomniał/ á w świeckie myſli młodością vwiedziony/ brnąć bárzo pocżął: aſz go P.
8:
Bog gniewem oycowſkim zdomu wygnał. nie iſzby co przećiw oycu wyſtępował: a
9:
ále iſz go bez żadney przycżyny oćiec przenáśládował: y ſtrzegąc ſię grzechu vćiekł y
10:
tułał ſię po Burgundyey y Fráncyey/ przez trzy látá/ aſz zdáru Boſkiego tráfił ná
11:
onego/ náuką wielką y żywotem ſławnego/ y náuki ſwey inem vdzieláiącego/ Lánt
12:
fránká mnichá w klaſztorze Bekkum w Nomárniey. Przy nim ſię długo báwił
13:
y iego vcżniem był tákim/ iſz wnim ſię Lánfránkus nád inne bárzo kochał: á zbie
14:
ráiąc ſobie náukę: ćierpiał wiele nędze/ głodu/ zimná/ nieſpánia.
V Lánfránká ſię vcżył ś. Anſelmus.
Y gdy iuſz nie
15:
máły ſkarb vmieiętnośći zebrał: myſlić ſobie pocżął: gdy bych był mnichem/ nie=
16:
trzebá by mi więcey ćierpieć w klaſztorze/ iedno co teraz dla náuki ćierpię/ á nie=
17:
wiem z iáką wyſługą v Páná Boga.
Mądre słowa y madry rozmysł.
Y wznowił ſobie one żądze pierwſze w mło=
18:
dości: y vmyſlił ſobie zakonny żywot wieść. O tym tylko wątpił/ do ktorego kla=
19:
ſztoru wniść miał: támli/ gdzie máło vcżonych/ cżyli gdzie byli ludzie w náuce
20:
ſławni? miedzj nieucżonymi pychy ſię bał/ áby go ſobie zacż niemieli: więcey ſię tám
21:
ſkłániał gdzie był Lánfránkus vcżony/ áby v innych y ſame mu śiebie wzgárdzonym
22:
być dla Páná Bogá mogł. ále nie chcąc ſię w ták trudnym rozmyśle ſkwápiać: ſzedł
23:
rádzić ſię Lánfránká miſtrzá ſwego mowiąc: trzy rzecży mam przed ſobą: ábo
24:
mnichem być: ábo puſtelnikiem: ábo na oycżyznie mieſzkáiąc (bo iuſz nań było w=
25:
ſzytko iáko ná iedynaká po oycu ſpádło) dobrze wedle Bogá żyć: vdzieláiąc in=
26:
nym zmáiętnośći dáney od Bogá. lecż niewiem co lepſzego/ ná twoię ſię rádę dáię:
27:
y vcżynię wſzytko co ſłuſznieyſzego być zbáwieniu memu vkażeſz.
Niechćiał tám wniść gdzie mało vcżonych dla nábyćiá pokory.
Lánfránkus rá
28:
dził áby obá ſtym do Mauryliuſzá Biſkupá Rotomagu poſzli/ á to nań włożyli.
29:
y iáchali obádwa do Rotomagu. Powiadał S. Anzelmus: gdy iácháli przez iednę
30:
bárzo dziką puſzcżą: iſz by mu był Lánfránkus w niey zoſtáć kazał/ żeby był vcży=
31:
nił: ták ſię nań iáko ná głos Boży ſpuſzcżáiąc. Z Biſkupem Lánfránkus poſtá=
32:
nowił/ áby Anzelmus do zakonu ſzedł/ á mnichem zoſtał. Nic niemieſzkáiąc to
33:
vcżynił/ w onym że klaſztorze gdzie był Lánfránkus. Prętko we wſzytkich cno=
34:
tách doſkonáłośći pochop wziął: ták iſz zá trzy látá wſzyſcy ſię mu dziwowáli: á w=
35:
zorzniego do wſzytkich cnot doſkonáłośći bráli.
W rzęcżach trudnych dawać ſię ná mądrego iáko na głos Boży.
Gdy Lánfránkus indziey był prze
36:
nieśion: Anzelmus ná iego mieyſce Przeorſkie wſtąpił y klaſztor ſpráwowáć pocżął.
37:
Był w nabożnym rozmyślaniu y wjrozumieniu piſmá y táiemnić iego trudnych ſzcże
38:
śliwy y przenikáiącj. Ráz przed iutrznią ná łoſzku nie ſpiąc myſlił/ iáko prorocy rze
39:
cży dálekie y przyſzłe widzieli: y obacżj przez kilá śćian/ á ono w kośćiele zákryſtyan
40:
ogień krzeſze/ gotuie ołtarz y inne rzecży do iutrzniey: j widzi wſzjtko do cżyni.
Przez śćiani widzieć dał Pan Bog ocżom iego.
y gdy
41:
budzić bráćią pocżnie/ przjidzie kſobie/ y obacży cud Boży y rzecże: Nie trudno P. B.
42:
vkázáć Prorokom/ co być ma nápotym/ gdyſz mym ocżom táką dał moc/ iſz im śćiá=
43:
ny nie wádziły. Miał wielką mądrość/ ná poznánie objcżáiow ludzkich: iſz drugdy
44:
mniemał kto/ ábj iego mjſli widział. A oſobliwie vmiał fundámenty y korzenie cnot
45:
y wyſtępkow ludzkich odkryć y vważyć/ ſkąd co pochodziło/ ku vwiárowániu złe=
46:
go/ y násládowániu dobrego: roſtropnie tego vżywáiąc. Rádnym był áſz ku po=
47:
dziwieniu/ wcżym ſię kolwiek kto iego dołożył. á káżdego do dobrego wiodł: iſz
48:
Chryſtus z vſt iego nie wychodził/ y to co do niego y ſpráwiedliwośći iego wiedzie.
Mądrość około cnot y wyſtęmpkow ſkąd co pochodziło.

49:
Poſtem ták ſię był viął ná pocżątku vrzędu ſwego/ iſz iáko powiádał/ głodu nie
50:
miał poſzcżąc/ áni ſmáku iedząc. Wmodlitwie iáko był gorący/ kxiąſzki iego
51:
modlitew piſanych pokázuią. Zálewał ſię łzámi/ wſpomináiąc gorne ono oycży=
52:
zny náſzey błogoſłáwieńſtwo/ á tu nád nędzą żywotá tego/ ſwych y ludzkich grze=
53:
chow płakał. Rádę ludziom dáiąc/ y dniá mu nie zſtawáło. Ná on cżas kxięgi
54:
były zle rękomá piſane: popráwuiąc ich/ wiele pracey podeymował/ zwłaſzcżá wno
55:
cy.
Kśiąg piſanych poprawował.
Będąc Przeorem/ iſz nád inne láty wzakonie ſtárſze/ przełożony był: wielką
56:
miał ná przodku v bráćiey nieżycżliwość: ále proſtotą á ćierpliwością/ prętko

strona: 333

1:
wſzytki vnośił/ gdy iego dobre á proſte w Bogu poſtępki widzieli. Miał ie=
2:
dnego w ſpráwie ſwey brátá młodego Osberná/ dowćipnego/ ále bárzo nieſpo=
3:
koynego y roſpuſtnego/ y nie zakonnego: á co więcey/ iáko pſa ták nienawidział
4:
ſwego ſtárſzego/ świętego Anzelmá. Nálazł nań tákie wędzidło y świętą zdrádę:
5:
záwołał go/ y vkazał mu wielką łáſkę y obiecał: y zátym dozwalał mu wſzytkiego
6:
co bez vtráty zakonu y ſumnienia być mogło: igránia y innych młodzieńſkich rze=
7:
cży/ ták długo że go miłowáć bárzo młodzieniec pocżął.
Pátrz iáko brátá co go nie rad widział vnośił.
Co gdy bacżył S. Anzel=
8:
mus/ iſz go iuſz miłuie/ dopiero mu rymowáć onych obrokow pocżął: á pięknie
9:
go vpomináiąc/ wpráwił we wſzytki cnoty. A on iuſz nie tylko vpominánie/ ále
10:
y bićie/ y rozgi mile od niego przyimował: y we wſzytkim żywotá ſwego popráwo
11:
wał. Będąc iuſz poſtánowiony dobrze: wpadł w wielką niemoc on Osber=
12:
nus. ziáką mu ochotą ſłużył/ łoſzká iego pilnuiąc S. Anzelmus/ to ſię wypowie=
13:
dzieć nie może.
Brátu iednemu po śmierći áby mu ſię vkazał roſkazał.
Vmieráiącemu roſkazał/ áby mu po śmierći/ ieſli Pan Bog do=
14:
puśći/ o ſwym ſtnie oznaymił. Przy pogrzebie modląc ſię zań/ ſmutkiem zięty
15:
S. Anzelmus/ wſzedł do zákryſtyey: y iáko przez sen vyrzał wiele zacnych ludzi o=
16:
koło domu gdzie on Osbernus vmárł/ iákoby znim ná ſąd iáki weſzli: y prágnął
17:
widzieć iáko oſądzili. y vyrzy wychodzącego Osberná/ tákiego/ iáko gdy kto znie=
18:
mocy wſtánie/ ábo gdy krew kogo vchodzi/ przeſtráſzonego y zbládłego/ y záwoła
19:
nań: iáko ſię maſz bráćie? A on powiedział: ſtáry on wąſz trzy kroć ſię rzućił ná
20:
mię/ y trzy kroć odpadł/ ſobie ſamemu ſzkodząc: á niedzwiednik Boży wybáwił
21:
mię. y wtym ſię ocknął. Ták poſłuſzeńſtwo y po śmierći zá wolą Boſką Osber=
22:
nus vkazał. Trzy ony naiázdy/ ták S. Anzelmus wykłádał. Naprzod go/ po=
23:
wiáda/ cżárt obżáłował zgrzechow po Chrzćie vcżynionych: ále nie wygrał: bo ie
24:
zgłádzone weśćim do zakonu nálaſł. drugi raz ſię kuśił/ wymiatáiąc mu ná ocży
25:
grzechj wzakonie pełnione. lecż y tu nie wjgrał: bo ie profeſſyą ábo śluby zakonne
26:
mi obmyte widział: trzeći raz go nápadł/ zgrechámi po profeſſyey vcżnionemi:
27:
ále y te ſpowiedzią S. y ſkruchą przy konaniu zmyte y odpuſzcżone oglądał. niedz
28:
wiednicy Boży/ ſą Aniołowie/ ktorzy cżárty iáko ſrogie niedzwiedzie/ aby nam
29:
nie ſzkodzili/ krocą.
Grzechy ſię weściem do zákonu/ profeſſyią y pokutą gładzą.
Za tego brátá duſzę/ przez cały rok Mſzą co dzień miał S.
30:
Anzelmus. á ieſli mieć niemogł/ tedy drugiego prośił.
Zá Duſzę vmárłą Mſze cáły rok miewał:
Ieſzcże y do innych kla=
31:
ſztorow rozpiſał proſząc/ áby mu tego pomogli. Widząć bráćia iáka wnim mi=
32:
łość ku onemu zmárłemu byłá: ćiſnęli ſię pilnie do przyiázni iego/ chcąc v niego
33:
ná mieyſce Osberna wſtąpić. á on ſię z ich náwrocenia y popráwy/ niezmiernie we
34:
ſelił. Po tym teſkniąc ſobie z przełożeńſtwem/ iſz ſwemu nabożeńſtwu y pokoio=
35:
wi ſłużyć nie mogł: ſzedł do onego Biſkupá w Rotomágu/ Maureliuſzá/ człeká
36:
świętego/ proſząc: áby myślił iákoby go vłácnił/ y z vrzędu wyzwolił.
Z vrzędu ſię dla pokoiu ſwego wymáwiáć/ iáko ieſt niebeśpiecżno.
A on mu
37:
powiedział: Záprawdę rzec mogę/ wielem ich znał/ ktorzy bliżnym ſłużyć y ich
38:
zbáwieniu/ dla ſwego pokoiu niechćieli/ iſz co dáley tym więcey wſłużbie Bożey tę
39:
pieli: y potym ná doł do złego poſtępowáli. tobie nie tylko rádzę/ ále roſkázuię/ á=
40:
byś krom woley Opátá ſwego/ vrzędu nie ſkłádał: á ná więtſze ſię prace y wyſzſzy
41:
vrząd gotował. A on wzdycháiąc mowił: Z tym mam co cżynić: á ieſzcże więtſze
42:
brzemię cudzych zábaw mam noſić? Wſzákże nie ſprzećiwił ſię woley Bożey/ y wro
43:
ciwſzy ſię do klaſztoru/ wſzytkim pilnie ſłużył/ wduchownych y ćieleſnych potrze=
44:
bách.
Miłość ku chorey bráciey.
Oſobliwie niemocnych bráćiey pilnował y o chorobách ſię ich pilnie pytał/
45:
ſam v łoſzká ſłużył/ ſam karmił ſchorzáłą bráćią/ wſzytki doſtátki y potrzeby hoy=
46:
nie dáiąc. zcżego bráćia go miłowáli iáko właſną mátkę/ y ſerce mu ſwe iáko ſyn
47:
mátce otwarzáli. Brát ieden młody/ poſtánowił v śiebie nigdy ſię ſwych ſkrytych
48:
cżłonkow niedotykć. cżártu ták to byłá rzecz przykra/ iſz mu wielki ná tym miey
49:
ſcu chcąc tám rękę iego obroćić/ bol vcżynił: ták iſz znáć było ácż wſtydliwą/ ále wiel=
50:
ką niemoc ná nim.
Pátrz ná ſtraſz pilną/ cżyſtośći brátá iednego.
Spytał go S. Anzelmus/ coby mu ſię działo? powiedział/ ácż
51:
nierychło y ze wſtydem. á S. Anzelmus/ wziąwſzy z ſobą towárzyſzá ſtárego z brá=
52:
ćiey: oglądał mieyſce w táiemnicy: y nálezli zdrowe wſzytko ćiało. á cżárt ſamym
53:
okiem Anzelmowym odſtráſzony/ młodzieńcá trapić przeſtał. Drugi brát ktory z
54:
dawney nieprzyiázni przećiw S. Anzelmowi y pátrzyć nań proſtym okiem nie=
55:
mogł/ záchorzał: y bliſko śmierći będąc/ wołał brzo odwracáiąc ſię do ściány
56:
y kryiąc ocży ſwoie. Dziwowáli ſię bráćia ktorzy mu ſłużyli/ co ſię dzieie: y przyzwá
li ś. An=


strona: 334

1:
li S. Anzelma ktory przybieży á w chodząc w komorę krzyż S. vcżyni/ mowiąc:
2:
W imię Oycá eć. wtym wnet chory vćichnął/ y powiedział: ſkoroś wſzedł/ pło=
3:
mień z vſt twoich wilki wypędził/ iſz przepadli.
Cżarći od chorego wypędzeni:
A on pięknie ná nim wſzytki grze=
4:
chy wypytał/ y ſłuchaiąc go ſpowiedzi rozgrzeſzył/ ták iſz ſpokoynie o tym cżáſie iáko
5:
rzekł S. Anzelmus duchá wypuśćił. Bo gdy braćiá ná Nonę ſzli/ złożyli go ná zie=
6:
mię ná ktorey wśrzodku bráćiey vmarł. Trafiło ſię iſz ſam teſz záchorzał niepo=
7:
mału: y gdy ſię trochę vſpokoił/ záchwycony więcey niſzli ſpiąc/ vyrzał bárzo by=
8:
ſtrą rzekę á mętną/ do ktorey ſię wſzytki ſmrody y pomyie ziemie wſzytkiey zbie=
9:
żáły/ á ono ſię do niey ludzie ćiſną/ ktore oná wodá porywáłá. y żáłował onych
10:
głupich ludzi/ iſz ſię do ták ſproſney wodi ćiſnęli y w niey ginęli.
Obacż co to świát á co zákonny żywot.
y vſłyſzał głos: w=
11:
tey ſię ći/ powiáda/ wodzie kocháią y to ich roſkoſzy niedziwuy ſię/ rzeká tá świát
12:
ieſt y zábáwy iego/ do ktorego ſię ludzie ták kwápią. y rzecże: á chceſz wiedzieć co
13:
to ieſt zakonnikiem być? Y prowádził go do pięknych páłacow złotych/ y ogrodow
14:
niewymowney roſkoſzy pełnych. y rzekł mu on wodz iego: chceſz widzieć co to ieſt
15:
práwa ćierpliwość? weſtchnął S. Anzelmus y bárzo rad widzieć chćiał. á tym cża
16:
ſem ocknął y wſzytko z ocżu ſtráćił. Po tákim widzeniu rzekł w ſercu ſwym: od te=
17:
go cżáſu być lepſzym y práwym zakonnikiem/ y drugich do tego pilniey wieść chcę.
18:
Ták z onego widzenia pożytek ſobie cżynić vmiał: á poznał iſz ćierpliwość ieſt na=
19:
więtſza w ocżekiwániu y nádziei tego/ czjm nam płáćić Bog dobre będzie.
Práwa ćierpliwość wcżym ieſt.
O młodjch
20:
dziećiách w zakonie wyćwicżonych/ náucżał: iſz nie tylko ſrogością y bićiem/ ále
21:
ludzkośćią/ miłośćią/ y łáſkáwośćią ku dobremu wiedzeni być pomáłu á nie zpręt
22:
ká máią. Bo gdy nienáwiść bráć pocżną przećiw ſtárſzym: iuſz znimi rośćie á do
23:
wſzytkiego dobrego im ſzkodzi.
Strzeć ſię trzebá áby młodzi w zákonie ku przelozonym/ nienáwiśći niebráli.
Wiele mu darowáli y przynośili pieniędzy ludzie
24:
poſtronni: áby to ná ſwoy pożytek/ y ná ty/ komu by chćiał obroćił. ále on przyiąć
25:
inácżey niechćiał/ iedno áby to ſtárſzemu oddano było: á ná poſpolity ſię klaſztoro=
26:
wi pożytek obroćiło.
Dary iáko przyimował.
A ieſli/ mowili/ niechcemy tego dáć kláſztorowi iedno tobie
27:
ſamemu: odpowiádał/ iſz ia tego wziąć żadną miárą niemogę/ áni potrzebuię: y
28:
niebrał. potym vcżyniony ieſt z wielką niechućią ſwoią Opátem. Ná ktorym v=
29:
rzędzie doyrzeć teſz imion/ ktore miał klaſztor w Angliey/ muśiał. Tám go teſz y o
30:
glądanie Lánfránká oycá iego w Duchu y miſtrzá/ ktory iuſz był Arcybiſkupem
31:
Kántuáryiſkim/ przygnáło. Gdy tám nie co mieſzkał: wſzytká ſię go Anglia pá=
32:
trząc na pięknę poſtępki iego/ rozmiłowáłá. bo był cżłek dziwnie vkłádny/ á do ká=
33:
żdego ſię nátury ſchylić vmiał. y w rzecżách klaſztornych wolał drugdy oſtrośći
34:
zakonney z bráćią vſtąpić/ á łáſkawie ſię y pięknie znimi obyść. Niemáłymi go y
35:
cudy P. Bog iuſz był wſławił. Ieden Pan wielki w Flandryey máiąc ſrogi trąd
36:
ná ſobie/ y wzgardzonym nád ſwoy ſtan będąc: prośił Páná Bogá o vzdrowienie.
37:
y vſłyzał przez ſen: áby ſzedł do Bekká klaſztoru/ á wody ſię ktorą Anzelmus przy
38:
Mſzy ręce vmywa/ nápił.
Oſtrośći zákonney mądrze dla bráćiey vſtępował.
Ták vcżynił/ y wnet ozdrowiał. ácż S. Anzelmus
39:
gdy mu to powiedział/ taiemnie bárzo Mſzą zań miał: y powiádáć mu tego/ á ſo=
40:
bie przypiſowáć/ zakazał. Y innymi tákiemi cudy był iáſny. Po śmierći Lán=
41:
fránká/ obrány był S. Anzelmus ná Arcybiſkupſtwo Kántuáryiſkie: ná ktore
42:
on poniewolnie y zwielką pracą przyzwolił.
Ná Arcibiſkupſtwie krola vpomináiąc o kośćioły rozgniewał.
Ná ten cżás tenże krol/ ktory go miá
43:
nował Wilhelmus/ wielkim obćiążenim vćiſkał kośćioły Boże. o co gdy go vpo=
44:
mináć muśiał S. Anzelmus/ w niełáſkę wpadł/ tegoſz roku ktorego Arcybiſkup=
45:
ſtwo przyiął: ták iſz z gniewem powiedział krol: iſz nic ná iego ſłowá vcżynić nie=
46:
chćiał/ y do domu iáchać mu kazáł. Dopiero vcżuł/ co to było ſpokoynie w kláſzto=
47:
rze miedzy ſwymi żyć á ſłuſzby oney Boſkiey zakonney pilnowáć: gdy ták wiele
48:
ſpraw świeckich y trudnośći do niego ſię zbiegało. gdy ći co widzieli/ nie łáſkę kro=
49:
lewſką przećiw iemu/ krzywdy mu y poddánym iego rozlicżne cżynili.
Spokoyny żywot iáko mu był miły.
Gdy ſię co vkradł miedzy ſwe zakonniki/ ochłodziła ſię duſzá iego: y mawiał im: iáko ſowá w
50:
gniazdzie śiedząc pokoy ma: a gdy wyleći wſzyſcy ná nię ptacy biją: ták ia pokim tu
51:
zwámi/ dobrze mi ſię dzieie: ſkoro ſię ſtąd wychylę/ świeckie trudnośći y zábáwy ná
52:
mię biją.
53:
Cieſzył ſię iednák kośćielną obroną ktorey pilnował/ y dobrym ſumnie=
54:
niem ſwoim. Zabawiał ſię y piſanim kśiąg y rozmową ludzi vcżonych y dawánim
55:
dobrey rady bliżnemu/ y innymi świętymi á Biſkupiemi vcżynnośćiámi. Raz do
56:
niego przyſzedł zakonnik ieden y vſtołu znim śiedząc/ nárzekać pocżnie/ iſz świát o=
puſzcżáiąc


strona: 335

1:
puſzcżaiąc/ á dla pokoiu ſłuſzby Bożey do klaſztoru idąc/ zá roſkazániem ſtárſzego
2:
świeckimi ſię rzecżámi/ ktore opuśćił/ báwił. ieſzcże powiáda/ práwuię ſię/ ku=
3:
puię/ goſpodárſtwá doglądam/ zámieſzkam nabożeńſtwá/ Mſzey/ modlitew/ y
4:
innych Bogomyślnych y zakonnych ſpraw/ dla ktorychem do klaſztoru świát o=
5:
puſzcżáiąc wſtąpił: y práwie roſpácżać muſzę iſz ſię tym báwię com opuśćił/ á tego
6:
niemam ná com przyſzedł.
Zákonnik z posłuſzeńſtwa ſwieckiemi rzecżami zábáwiony/ wiele ſobie v Bogá wysługuie.
Ná to mu S. Anzelmus powiedział: wielka ieſt ro=
7:
zność báwić ſię świeckimi rzecżámi z chući y z miłośći ku nim/ á báwić ſię imi z ſa=
8:
mego poſłuſzeńſtwá dla Bogá y kośćiołá y ſług Chryſtuſowych. Táki ieſli co wná=
9:
bożeńſtwie opuśći/ z cnoty poſłuzeńſtwa wſzytko ſię mu v Páná Bogá nágrodzi
10:
á nie tylko zábáwienim świeckim nic nie tráći: ále teſz wiele nábywa wyſługi v Bo
11:
gá. Tákiemi ſię przy ſtole rozmowámi báwił. A iako był bárzo w iedzeniu pow=
12:
śćiągliwy: więcey z iadł mowiąc/ á niebacżąc ſię (bośmy mu my bliſko śiedząc
13:
chleb podmiátáli) gdy ſię powieśćią báwił. ále gdy milcżał á cżytánia ſłuchał/ le=
14:
dwie cżego przy obiedzie ſkoſztował/ á innych iedzących cżekał. á kogo widział/ iſz
15:
ſię dla niego z iedzeniem kwápi/ ábo co ieść opuſzcża: milo prośił y vpominał/ áby
16:
wolnie y do woley iadł. á kogo ochotnie iedzącego widział: rad náń pátrzy/łá tro
17:
chę podnioswſzy ręki/ mowił: Bożeć day ná zdrowie.
Ludzkość wielká.
przed ſpráwámi świeckiemi y
18:
ſwary ábo ſądy/ vćiekał gdzie mogł. á gdy przy nich być muśiał/ odpáwował ie
19:
wedle przyſtoyney ſprawiedliwośći y prawdy. wſzákże gdy co było ſwárliwego á
20:
nieſpokoynego: práwie omglewał od teſknośći/ żeſmy go wynośić muśieli/ á o P.
21:
Bogu y rzecżach świętych co znim gadaiąc/ ſerceſmy mu y dobre myśl wrácáli.
Przy ſwarach omglewał.

22:
Pytáliſmy go cżemu by ták ná tákich świeckich rzecżach teſknił? powiádał: iam
23:
dawno żądze rzecży świeckich z ſercá wyrzućił: á iako w nich brodzić y dotykáć ſię
24:
ich bez teſknośći mogę? prawdę wam powiem/ á nie ſkłámam: ile kroć báwić ſię
25:
iemi muſzę/ ták ſię przeſtráſzę y ſtrwożę/ iako dziećię gdy mu lárwę ſzpetną y twarz
26:
ſproſną vkażą. ták ſię wnich kocham iáko dziećię gdy go mátká bije/ á od pierśi
27:
gorzko pomázánych odſadza.
O ſerce prawie duchowne.
Przetoſz domowe ſpráwy wſzytki Báldwinowi
28:
mnichowi zlecał/ áby ſzły ták iáko mu ſie zdáło. Wielkie zdrády y ſzkody od ſwych
29:
że chleboieccow náprzodku ćierpiał. o ktorych gdy go przeſtrzegano/ mowił: wo=
30:
lę być oſzukány/ niſzli o kim zle trzymáć/ poki ſię złość iego niepokaże. Grzechu ſię
31:
namnieyſzego bárzo ſtrzegł/ y mawiał to.
Ná ſkwapliwość á złe o ludziach rozumienie.Pátrz iáko ſię grzechu ſtrzegł.
By mi z iedney ſtrony przeſtrách y brzyt
32:
kość ktorą mam przećiw grzechu/ á zdrugiey ſtrony piekło poſtáwiono: rychley
33:
bych piekłá/ niſzli grzechu prágnął. y onę rzecż/ ktorey ſię podobno drudzy dziwo=
34:
wáć będą/ w vśćiech miewał/ mowiąc: wolał bych cżyſtem od grzechu w piekle
35:
być: á niſzli ſktorym grzechem w niebie: ácż obiedwie rzecży ſą niepodobne. Nápá
36:
dły go záś wielkie trudnośći z krolem: y prośił ſię do Rzymu S. Anzelmus/ áby
37:
zá wolą krolewſką iácháć tám mogł. Pozwolić mu tego nigdy niechćiał: a tym
38:
cżáſem imioná kośćielne pſowáć dopuśćił. Nákoniec wſzedwſzy do krolá powie
39:
dział: do Rzymu iádę: chcećieli odemnie wziąć moie błogoſłáwieńſtwo/ oto ie wam
40:
ofiáruię/ ieſli im niegárdzićie. Król wzgárdzić nieśmiał y pożegnawſzy krolá od
41:
iáchał. A poſtánowiwſzy kápłáńſkie y kośćielne rzecży: gdy miał v portu w okręt
42:
wśiádáć/ krol przyſłał/ y puſzcżáć go nie kazał: poki by wſzytkiego iego ſtátku y
43:
máiętnośći iáko iakiego cżłeká podeyrzánego y przychodnia nieoglądano.
Zelżywość ktorá go od krola podkałá/ y pobranie maiętności kośćielney.
Y cżpe
44:
rowano przed wiela ludzmi wſzytkę máiętność y rzecży iego/ z wielkim pohánbie=
45:
nim cżći Prymáſa Angliey. A gdy nic cżego ſię domniemał krol/ náleziono nie ieſt:
46:
iácháć mu wolnie dopuſzcżono. Skoro wyiáchał/ krol dobrá wſzytki iego konfiſz=
47:
kował y pobrał: á cokolwiek ná Arcybiſkupſtwie poſtánowił y ſkazał: to wſzytko
48:
zepſował y názad obroćił. W iáką kośćioł S. wpádł nędzę y vćiſk/ trudno ſię wy=
49:
mowić ma. Przyiáchawſzy do Rzymu z wielką cżćią był od Papieżá Vrbáná wto=
50:
rego przyięty: y przed wſzytkimi Prelaty vſty nawyżſzego páſterza wyſławiony był
51:
cżego ſię on bárzo wſtydził.
Barſkie koncilium o ziednocżeniu Grekow z kośćiołem.
Rychło potym wziął go z ſobą ná Koncilium do Ba=
52:
ru gdzie ſię byli Grekowie z iácháli o iednośći kośćielney z Papieżem rádząc. Tám
53:
Greki mocnie y mądrze przepárł: vkázuiąc to/ cżego oni przeli: iſz Duch S. pocho=
54:
dzi y od Syná: o cżym potym y kśięgi nápiſał. Wroćił ſię z Papieżem do Rzymu y
55:
drugie Koncylium Rzymſkie (gdzie zákazano áby żáden Pan świecki/ inueſtytur
56:
duchownym ſwego páńſtwá niedawał) odprawił: z wielką ſławą świątobliwośći

strona: 336

1:
ſwey y wſzytkich.
Proroctwo o śmierći krola Anglielſkiego.
Potym gdy Krol Angielſki Wilhelmus/ w ſpráwie S. Anzel=
2:
ma/ przewłoki proſił/ á Papieſz mu iey nie bronił: iáchał do Lugdunu S. Anzel=
3:
mus/ y tám odpráwy cżekał. Tám ſię iáwnie iego świątobliwość cudy niemałe=
4:
mi nád choremi/ oſławiłá: ták iſz odrobin chlebá z ſtołu iego chorzy proſząc/ wiárę
5:
tę mieli: iſz ich koſztuiąc/ przyść ku zdrowiu mogli. A drudzy Mſzey tylko iego ſłu=
6:
cháiąc/ wedle wiáry ſwey wſzytko otrzymawáli. Nim cżás náznácżony ſpráwie
7:
iego od Pápieżá przyſzedł: Papieſz Vrbanus vmárł. y tráfiło ſię gdy do Kluniáká
8:
przyiáchał/ Opát mu tego mieyſcá powiedział: przeſzłey nocy/ powiáda/ Wil=
9:
helm Krol Angielſki na ſąd Boży wezwány/ obżáłowány y oſądzony ieſt. Po=
10:
tym nierychło/ ono ſię proroctwo prawdziwe być pokazáło: iſz iádąc włowy/ nie
11:
wiedzieć ſkąd przeſtrzelony/ y zábity był Krol. Gdy tę nowinę vſłyſzał/ áſz ku po=
12:
dziwieniu płákał/ mowiąc: iabym był wolał ná ćiele vmrzeć/ á iego śmierć wtá=
13:
kim ſtanie záſtąpić.
Wrocony ná Arcybiſkupſtwo.
Náſtąpił brát iego Henryk ná kroleſtwo/ ktory záraz ze
14:
wſzytkiemi pány y Duchowieńſtwem przyzwał/ y wdzięcżnie przyiął do Angliey
15:
S. Anzelmá. Ale wnet ſkoro ſię dowiedział/ iſz ná Rzymſkim Concylium poſtá
16:
nowiono: żeby pánowie świeccy/ Inueſtytury ſwym beneficyentom y Biſkupom
17:
nie dawáli/ á ktorzyby ie od nich śmieli bráć/ áby záraz y z Pány wyklęći byli:
18:
barzo ſię tym obruſzył y vprośił ś. Anzelmá/ ábj wtym do Papieżá Páſchaliſa iáchał.
19:
On ſię zdrogi nie wymowił: ále ſię oświadcżał/ iſz nic przećiw kośćielney wolno
20:
śći ſpráwowáć w Rzymie od Krolá niemogł. Iáchał do Rzymu S. Anzelmus
21:
y znim Krol ſwe poſły poſłał/ pyſzno do Papieża wſkázuiąc: iſz/ by miał kroleſtwo
22:
tráćić/ tedy tego w ſwym páńſtwie nie dopuśći/ aby miał Inueſtytury tráćić. Pa=
23:
pieſz poſłowi powiedział: By miał y zdrowie ſwe zgubić Krol twoy/ tedy mu te=
24:
go Páſchalis Papieſz niedopuśći.
Papieſka odpowiedz krolowi Angielſkiemu.
Stym S. Anzelmus do Lugdunu znowu iá=
25:
chał: á Kroł Henryk dowiedziawſzy ſię co Papieſz rzekł: Arcybiſkupſtwo Kántu
26:
áryiſkie opánował/ y S. Anzelmowi wſzytko pobrał/ wrácáć mu ſię do Angliey
27:
nie kázał.
Drugie wygnánie.
Lecż potym Pan Bog wzruſzył ſerce Henrykowi/ iſz ſam ſię do Nor=
28:
mániey przewiozwſzy/ S. Anzelmá w Beku klaſztorze będącego/ náwiedził: y zá
29:
włożenim ſię wto Papieſkim/ wſzytko znim y z Papieżem vſpokoił/ y wroćił
30:
wſzytko S. Anzelmowi y nágrodził/ y Papieſkiey woli doſyć vcżynił. Zwielką rá=
31:
dością ſtanow wſzytkich wroćił ſię do Angliey/ ná ſtolicę ſwoię Anzelmus S. á
32:
Krol bárzo był vweſelony/ iſz pokoy z świętym Anzelmem vcżynił: y wnádzieię mo
33:
dlitew iego/ mężnie bitwę z brátem ſwym Robertem/ ktory nań był powſtał z in
34:
nemi pány/ ſtocżył: y brátá poimał/ y wſzytkę Normánią opánował. Powo=
35:
dzenie wſzytko/ onemu pokoiowi vcżynionemu z S. Anzelmem/ y poſłuſzeńſtwu
36:
ſtolicy Rzymſkiey/ káżdy przycżytał. Trzećiego roku po wtorym wroceniu
37:
ſwym do Angliey/ bárzo chorzeć pocżął/ á nigdy iednák Mſzey nie opuśćił: ledwie
38:
iey pięć dni przed śmierćią nie ſłuchał. Gdyſmy widzieli iſz żyw być nie może/ od
39:
Kwietną niedzielę rzekł mu ieden znas: Przewielebny Oycże/ ták iko ſię nam
40:
zda/ poydzieſz/ á z Pánem Bogiem będzieſz Wielkąnoc święćił. Odpowiedział:
41:
ieſli wola iego/ y moiá teſz ieſt. Wſkazał do niego Krol Henryk/ áby mu y do=
42:
mowi iego/ iáko ſynom ſwym w Bogu/ niſzliby vmárł/ przez Biſkupá Ro=
43:
feńſkiego/ błogosławieńſtwo poſłał. Vcżynił to rad: á myſmy go z łoſzká zięli y
44:
ná ziemi ná włośiennicy y popiele położyli: Y ták miedzy owcámi ſwemi wkoło ob
45:
tocżony/ w Bogu záſnął w wielką śrzode. Roku Páńſkiego 1109. 13. lat ná
46:
Arcybiſkupſtwie będąc. z cżego Bogu w Troycy iedynemu chwałá ná wieki
47:
wiekom Amen.
W popiele j ná włoſienincy vmarł.

48:
Náuká S. Anzelma kácerſtwom dziśieyſzym przećiwná.
49:
NIe tylko żywotá świątobliwośćią: ále teſz y piſmem á náuką kośćioł Boży S. Anzel=
50:
mus ozdobił/ y nie ieſt poślednieyſze iego zacne piſanie/ miedzy innemi Doktormi
51:
ktorzy przed lát bliſko ſzęśćiąſet żyli: ktorzy tęſz náukę od ſtárſzych kośćiołá Bożego
52:
Doktorow wziętą/ prowádzili: y nieuſtáiącą nigdy/ nam w iednośći páſterzá iednego
53:
y kośćiołá Rzymſkiego będącym podáli.
54:
1. Ná wyznániu Bogá w Troycy iedynego/ wſzytko iáko y inni Kátholikowie/ piſanie y ná
55:
ukę ſwoię funduie: á zwłaſzcżá lib. Monologiae cáp. 56.
O Troycy. S.
o dwu


strona: 337

1:
2. O dwu náturách w Chryſtuſie Pánie náſzym/ Boſkiey y ludzkiey ſzeroko náucża/ y o
2:
przedwiecżnośći y Boſtwie Syná Bożego Lib. de Incarnátione.
2. O boſtwie Chryſtuſowym.

3:
3. O pochodzeniu Ducha S. y od Syná ták iáko od Oyca/ nápiſał iedne kśięgi przećiw nowym
4:
Grekom: ktore teſz y ná ziáchániu w Barze/ iáko ſię w żywoćie iego wſpomniáło/ mocnie prze
5:
parł/ y vpor ich bezrozumny vkázał. Wtych kśięgach ſzeroce/ błąd Grecki w tey mierze od=
6:
krywa.
3. O pochodzeniu Duchá ś. y od Syná.

7:
4. O chrzćie dziátek lib. de Peccato originali cap. 27. 28. doſyć znácżnie náucża/ y indziey.
4. O Chrzćie dziatek.

8:
5. Ciáło prawdziwe Páná náſzego w Sákrámęnćie ćwierdzi być temi słowy: in epiſt. 1.
9:
ád Corint. cap. 11. Iedzćie: to co rozdáię/ mowi Chryſtus/ ieſt ćiáło moie. Smysłom zwie=
10:
rzchnym chlebem ſię być zda: ále zmyſłámi wnętrznemi poznayćie: iſz to ieſt ćiáło moie/ nie
11:
inne/ iedno to wiſtnośći (nie w figurze) ktore ná odkupienie wáſze/ ná śmierć y vkrzyżowánie
12:
wydáne będzie. Y w kśięgach de Sacrámento corporis Chriti mowi: Nád wſzyćiek ro=
13:
zum świeckiey Pilozophiey/ odmienia ſię iſtność chlebowa/ w iſtność inſzą: y gwoli tey tá=
14:
iemnicy/ niektore oſoby chlebá/ ktore ná chlebie były/ nieodmienne/ zoſtáią.
5. O prawdziwym ćiele Bożym w Sákrámenćie.Odmiennie iſtnośći chlebá/ pod oſobámi ktore zoſtáią.

15:
6. O Mſzey y ofierze ták mowi. in Epiſt. 1. ad Corint. cap. 11. Wy kápłani/ to cżyń=
16:
ćie/ to ieſt/ z chlebá ćiáło moie przez słowá táiemne poświącayćie ná pámiątkę śmierći mey/
17:
ábyśćie ią rozmyśláli/ gdy tę ofiárę ofiárowáć będziećie. Tákże iáko wziął chleb/ y vcżynił
18:
zniego żywe y prawe ćiáło ſwoie: wziął teſz kielich/ y vcżynił z winá krew ſwoię.
6. O Mſzy y o ofierze. z Chlebá vcżynił ćiáło ſwę.

19:
O przáſnym chlebie/ iſz go kośćioł Rzymſki w ſakrámenćie słuſznie z zpodánia Apoſztol=
20:
ſkiego vżywa: á iſz Grekowie niektorzy złe w tym kościołowi przymawiáią: nápiſał liſt ieden
21:
vcżony/ ad Valerámnum Nuuerburgenſem.
7. O práſnym chlebie

22:
8. O ſpowiedzi do vchá kápłáńſkiego in Enarrátione Euangeliorum in Luc. 17. Ták mo
23:
wi o onych trędowátych: Gdy ſzli/ ocżyśćieni ſą. Acż Pan przez Proroká mowi: iſz złość nie=
24:
zbożnego niezáwadzi mu: ktorego ſię dniá náwroći od złośći ſwey: wſzákże od kápłaná ſzukáć
25:
ma rozgrzeſzenia. y indziey.
8. O Spowiedzi.

26:
9. Támże in Luc 17. o onym/ ktory ocżyścionym ſię widząc/ wroćił ſię do Páná Iezuſa zdzięká
27:
mi mowi: Pokornie leżącemu w pokućie zá grzechy odpuſzcżone: roſkázuią mu/ áby wſtał cży
28:
nić dobrze: á chodził/ to ieſt/ żeby ſię przysługował y poſtępował wdobrych vcżynkach/ ktore
29:
mu mowią: wiárá twoiá ćiebie zbáwiłá: bo wierzył iſz trzebá było dziękowáć iemu/ iáko Bo=
30:
gu ktory go ocżyśćił/ y onym dziełem Bogiem ſię być pokazał: y miał wiárę ktorá w miłośći
31:
robi/ á nie rozumiał ták iáko inni/ áby było doſyć ná wierze bez vcżynkow.
9. Niedoſyc ná wierze bez vcżynkow.

32:
10. O wolnośći woley náſzey/ á iſz iey przeyrzenie Boże mocy nie cżyni/ áni łáſká Boſka
33:
nápiſał iedney kśięgi/ de Libero arbitrio.
10. Wolność woley náſzey.

34:
11. O cżyiſcu ták mowi ná ony słowá: Mátt. 12. Grzech przećiw Duchowi świętemu nie
35:
będzie odpuſzcżony/ áni ná tym świećie/ áni ná przyſzłym: Tym ſię piſmem/ powiáda/ vćwier
36:
dza/ iſz Cżyiſcowy ogień ieſt. Bo mowi Grzegorz S. z tąd ſię rozumie/ iſz ſię niektore grzechy
37:
ná onym przyſzłym świećie odpuſzcżáią: bo co ſię o iednym grzechu mowi/ iſz tám odpuſtu
38:
nie ma: toſz ſię o innych rozumieć może/ iſz ſię tám odpuſzcżáią. y niżey: wſzákże wiedzieć ſię
39:
má/ iſz y zmáłych grzechow ten tám ocżyśćion nie będzie/ ktory tu ſobie dobremi vcżynkámi
40:
áby tam odpuſzcżenie miał nie zásłuży.
11. O Cżyiſcu.

41:
12. O wzywániu świętych/ ták ſię Pannie Bogárodzicy S. Anzelmus modli lib. de Excel=
42:
lentia glorioſisſimae virginis cap. 12. Proſiem ćię goſpodze/ przez tę łáſkę ktorą ćię dobry
43:
y wſzechmocny Bog wyniosł/ y wſzyćkić z ſobą rzecży podobne chćiał mieć/ ábyś nam v niego
44:
vprośiłá y ziednáłá/ áby zupełność łáſki ktorąś ſobie wnas wysłużyłá/ ták dzielną byłá/ żebys=
45:
my kiedy vcżeśnicy wiecżney odpłáty zoſtáli. y niżey: krom wątpienia przełáſkáwy Syn twoy
46:
Pan náſz Iezus Chryſtus do tego co ty chceſz bárzo ſkłonny będzie/ y vprośić ſię tobie da. y
47:
niżey: od pocżątku łudzkiey napráwy/ káżdegoś ktory ſię do twey obrony vćiekł/ wſpomogłá.
48:
Tobie ſię polecamy/ ſtárayſię ábyſmy nie záginęli.
12. O wzywániu y przycżynie świętych.

49:
13. O Pietrze S. ták mowi in Matt 16. Piotrá vcżynił Chryſtus kśiążęćiem wſzyt=
50:
kich Apoſztołow: áby kośćioł miał iednego nacelnieyſzego Chryſtuſowego námieſtniká/ do
51:
ktoregoby ſię cżłonki kościelne zbieráły/ gdyby ſię im rozerwáć tráfiło. Bo gdyby wiele głow
52:
było wkośćiele/ przerwałby ſię węzeł iednośći/ wrozmáitym odſzcżepieńſtwie.
13. O Zwierzchnośći Piotrá ś.

53:
14. O zwierzchnośći kośćiołá Rzymſkiego ták náucża in Epiſtol. ad Roman. cap. 1.
54:
Dziękuię Pánu Bogu (mowi Paweł S.) zá wſzytki wierne: ále naprzod zá was wſzytkich/ bo
55:
wy pierwſzy ieſteśćie. Bo Rzymſki kośćioł ma przodkowánie nád wſzytkimi kośćioły.
14. O Zwierzchnośći Kościołá Rzymſkiego.

56:
15. Kácerſtwo ták opiſuie in Epiſt. ad Titum cap. 3. Heretyctwo z Grecká od wy=
57:
bieránia nazwáne ieſt/ bo wnim káżdy ſobie to obiera/ co mu ſię lepſzego być zda. Heretik
58:
przeto ten ieſt: ktory powſzechnego kośćiołá nauki odſtąpiwſzy/ błąd ſobie fáłſzywey uáuki
59:
obrał/ zá ktorym w oſobnośći idzie. y niżey: Heretykowie/ mowi/ ſami ná ſię ſkazń cżynią
60:
gdy ſami chcąc z kośćiołá wychodzą: bo wyiśćie z kościołá/ ieſt właſnego ſumnienia potępienie.
15. Heretyctwo co ieſt y kto Heretyk.

61:
16. Rożność Heretyctwá y odſzcżepieńſtwá tá ieſt/ práwi/ ná tymże mieyſcu: iſz Heretyc=
62:
two ma fáłszywą náukę: á odſzcżepieńſtwo dla niezgody Biſkupiey/ od kośćiołá ſię dzieli:
63:
wſzákże niemáſz żadnego odſzcżepieńſtwá/ ktoregoby ſobie Heretyctwá nie vprzędło/ áby słu
64:
ſzne być ſwoie od kośćiołá odſtąpienie pokazáło.
16. Heretyk cżym rozny od odſzcżepieńcow.

65:
17. O slubach ktore ſię Pánu Bogu ábo wżakonie/ ábo iáko inácżey cżynią/ pokázuię pię=
66:
knym podobieńſtwem/ ktorę miáſto obroku położę: Iſz ten co po ślubie zgrzeſzy/ mnieyſze ka
67:
ránie odnośi gdy pokutuie/ niſzli ten co bez ślubu. Libro de ſimilitudinibus cap. 82.
17. O Slubach.Obrok Duchowny.
Dwá
68:
byli słudzy w Páná iednego/ ieden rzekł: Pánie wiernie służyć tobie mam wolą/ ále przyſię=
69:
gáćći nie będę: bo ieſlibych przećiw tobie po przyſiędze zgrzeſzył: bárzieyby mię karał. będęć
70:
służył iáko będę mogł nawierniey: á ieſli wyſtąpię/ kárz mię ták iáko tego ktoryć zá wierność

strona: 338

1:
nie przyrzekał A drugi sługá rzekł: Pánie wiernieć służyć chcę/ y ná toć przyſięgam/ y o=
2:
biecuię tobie wierne poddańſtwo záwżdy cżynić: á ieſlimi ſię tráfi zgrzeſzyć/ kárz mię iáko nie=
3:
wolniká ſwego/ tobie iuſz oddánego. Obádwá potym iednákim grzechem przećiw Pánu
4:
zgrzeſzyli. Záwołał Pan pierwſzego mowiąc mu/ cżemuś to vcżynił? A on ſię ták ſpráwował:
5:
Pánie znam iżem zgrzeſzył/ ále pomni iżemći nie obiecował áni przyſięgał. A Pan mu záraz
6:
rzekł: izaliś mi dla tego przyſięgáć niechćiał/ ábyś wolniey mię zdrádzáć mogł? á ia teſz ták
7:
ćię iáko obcego ſądzić będę.
Mniey P. Bog karze tego/ ktory ślub złamie á pokutuie/ niſzli tego ktory slubu cżynić niechćiał.
Záwołał onego drugiego/ y mowi mu: Czemuś przyſięgę ſwoię
8:
złamał: tyś mnie wiernieyſzy być miał? A on powiedział: Takći ieſt Pánie/ zgrzeſzyłem: ále
9:
gdy widziſz pokáiánie moie: izali mię bárziey káráć maſz/ przeto iżemći wiernym być przed
10:
grzechem ślubował: niſzli tego ktory tobie ślubowáć zá ſwoię wierność y teraz zgrzeſzywſzy
11:
niechce? Iam ſię dla tego ślubem tobie oddał/ áby mię nie karał gdybych zgrzeſzył/ iáko obce=
12:
go: ále iáko ſwego właſnego/ ná poprawę moię. To słyſząc Pan rzekł: prawdę mowiſz/ ſka=
13:
rzęćię iáko ſwego. Tákći ſię dzieie/ iſz więtſzą Pan Bog łáſkę cżyni profeſſowánemu zakonni=
14:
kowi/ gdy zgrzeſzywſzy pokutuie/ á niſzłi temu ktory profeſſyey y śłubow cżynić niechćiał/ y
15:
więtſzą niſzli świeckiemu/ tákimże grzechem grzeſzącemu. Ale ieſli nie pokutuie/ bárziey go
16:
niſzli świeckiego y tego/ ktory ślubow nie cżynił káráć będzie.
Zły zwycżay grzeſznemu dobrze cżynić nie da.

17:
Wiele na tákich pięknych á duchownych rzeczy w tych kxiąſzkách/ de ſimilitudinibus: w kto=
18:
tych innych wiele Doktrowo przechodzi. Támże to ieſt/ co teſz zá obrok położyć chcę. Cap. 189.
19:
iſz będąc iuſz Arcybiſkupem/ vyrzał á ono dziećię z ptaſzkiem igra/ nićią go zá nogę vwią=
20:
zawſzy: co ptaſzę wzlećieć chce/ to go pácholę do ſiebie potárgnie: y kazał mu nić onę przerwáć.
21:
chłopię płákáło/ ále ptak wolny vlećiał. Ták/ powiáda/ cżłek w grzechu leżąc/ vwiązány ieſt
22:
do cżártá zá nogę: gdy chce co dobrego cżynić/ cżárt przez zły zwycżáy ktory wziął w grzechu/
23:
niedopuśći/ á do ſiebie go tárga: aſz zá wielką pilnośćią y łáſką Bożą/ nić onę/ to ieſt/ zły zwy=
24:
cżay przerwáć y przełomić/ y gwałt ſobie vcżynić potrzebá: toſz dopiero wolnie w pokućie do
25:
brze cżynić grzeſzny może.
26:
Zywot y męczęńſtwo S. Theodory dziewice y Dy=
27:
dymá żołnierzá/ piſány od S. Ambrożego lib. 2. de wirgi
28:
nitate. żyłá około roku Páńſkiego 300.
Dziewiętnaſty dzień Kwietniá.

29:
BYłá iedná pánienká w Anthyochiey/ wiárą w Chryſtuſá Pa
30:
ná náſzego nápełnioná/ ktora z miłośći ku Pánu ſwemu/ cżyſtość pánień=
31:
ſką ſwoię iemu oddáłá/ á świátem á roſkoſzámi gardząc/ od ludzkich ſię

strona: 341

1:
ocżu/ zwłaſzcżá męſzcżyzny kryłá. A iſz byłá ná ćiele teſz iako y ná duſzy piękną: o
2:
niey ſłyſząc pogáńſtwo cżęſto ią widzieć pragnęli.
Ocżu ludzkich pánny chronić ſię máią.
Lecż pánná bárzo ſię tego ſtrze=
3:
gła/ áby iey nikt niewidział. Aſz z gniewu wiedząc iſz ieſt Chrześćiánką/ wydáli ią
4:
Sędziemv/ ktory ná on cżás/ bo ná śmierć/ ábo ná ſłuſzbę dyabelſką Chrześćian ſzu
5:
kał. Vćiekáć panna nieśmiałá/ áby o vtrátę pánieńſtwá miedzy niecżyſtymi nie=
6:
przyſzłá. kśmierći ſię racżey gotowáć/ á więcey ſobie vtrátę cżyſtośći/ niſzli zdrowia
7:
ważyć woláłá. Gdy tedy przywiedzioná ieſt przed Sędziego: zbieżeli ſię oni niecży=
8:
śći/ ktorzy ią widzieć dawno chćieli á niemogli: áby ſię tylko widzenim vrody iey
9:
ćieſzyli. Spytaná o wiárę Chrześćiáńſką/ wyznawáłá ſtátecżnie/ iſz Chryſtuſową
10:
ieſt ſłużebnicą/ y obcemi Bogámi y ſłużbą báłwochwálſką gárdzi. Spjtaná też/ cże mv
11:
by zá mąſz nie ſzłá? Oblubieńcą ſię być Chryſtuſową/ ktoremu oddáłá ſwoię cży=
12:
ſtość/ powiedziáłá. Widząc Sędzia iſz w wierze ſtátecżna/ w vtráćie cżyſtośći bo=
13:
iázliwa/ ná męki gotowa/ ná weyrzenie męſkie wſtydliwa: nálaſł ná nię táką rá
14:
dę/ áby iey pierwey dla záchowánia cżyſtośći Bogá y wiárę S. odiął: á potym y
15:
dziewictwo iey ſtráćił. Zádał iey dwie nieznośne rzecży: ábo ofiárę cżyń/ powiáda
16:
Bogom: ábo do domu nierządnego ná ſtrádanie nievcżćiwe dziewiſtwá twego poy
17:
dzieſz. Myśląc pánienká iſz oboiá rzecż trudna/ á obudwu koron/ męcżeńſkiey y
18:
pánieńſkiey mieć niemogłá: woláłá przy Pánu Bogu/ niſzli przy ćieleſney cżyſtośći
19:
zoſtać: mowiąc ſobie: á co po mey cżyſtośći ieſli Páná Bogá odſtąpię/ á grzechem
20:
ták ſzkárádem báłwochwalſtwá/ pomázáne ſerce moie będzie? lepiey cżyſtą duſzę/ ni
21:
ſzli cżyſte ćiáło záchowáć.
Woláłá przy zbáwieniu nizli przj ćieleſney cżyſtośći zoſtáć.
Wſzák y Iudyt wdowá ku podobániu wſzetecżne mv oku/ v=
22:
bieráłá ſię: ále iſz to dobrym ſercem/ dla Páná Bogá cżyniłá: grzechu niemiáłá y do
23:
brze ſię iey powiodło. Bo záchowuiąc Bogu wiárę/ y przycżyſtośći ſię zoſtáłá/ y oy=
24:
cżyznę ſwoię wybáwiłá. á co wiedzieć ieſli ia tey łáſki przed Bogiem nienaydę: mo
25:
że mię gdy mu wiáry dochowam/ á iego ſię imienia niezáprzę/ przy cżyſtośći zoſtá=
26:
wić. Płakáłá tedy á milcżáłá/ á mowić tego niechćiałá: wolę panieńſtwo tráćić: á=
27:
le w tym tylko ſłyſzeć ſię dáłá: Niechcę Chryſtuſa Bogá mego odſtąpić.
Wiedzioná do nierządnego domu.
Y wie=
28:
dzioná ieſt ná ludzki pośmiech y ſromotę do domu niecżyſtośći. á iednák gdziekol=
29:
wiek święta pánienká byłá/ kośćiołem Bożym zoſtáwała: á mieyſce ſzkarade wá=
30:
dzić cnoćie iey niemogło. Zbieżeli ſię ludzie wſzetecżni/ iáko iáſtrząbowie około go=
31:
łębicżki: vprzedzić chćiał ieden drugiego: á pánienká iákoby do kośćiołá iákiego przy
32:
ſzłá/ w niebo ręce podnioswſzy wołáłá: Iezu ktoryś lwią náturę/ dziewicy twey v=
33:
ſkromił (ná S. Teklę wſpominá) y Zuzánná zá twoią pomocą nád pługáwymi cu
34:
dzołożniki gorę otrzymáłá: niedopuſzcżay zmázáć kośćiołá twego/ tobie ſamemu
35:
poświęconego: złodzieie táiemne odpędzićieś ode mnie racżył: odpądz y ty naśilni=
36:
ki iáwne: áby ſławiąc imię twoie/ ia ktoram tu ná plugáſtwo ieſt oddaná/ nieſká=
37:
żoną ſtąd wyniść mogłá.
Modlitwá o obronę cżyſtośći.
Ledwie modlitwę ſkońcżyłá/ á owo ſię do niey żołnierz
38:
ſtráſzliwy/ ktoremv wſzyſcy vſtąpić muśieli/ wdárł. przelęknie ſię pánná á przedśię w ła=
39:
ſce Bożey niezwątpi/ myśląc: podomno mię zábić przyſzedł. A on iey rzecże: Nie=
40:
boy ſię śioſtro miłá/ ná obronem twoię przyſzedł: záchowaáć/ nietráćić chcę cżyſtość
41:
twoię: zmowwá ſię ták iáko by ty wyſzłá/ á ia męcżennikiem Chryſtuſowym zoſtáć
42:
mogł.
Iáko dziwnie Pan Bog cżyſtośći broni.
Wezmi ſzáty moie/ á day mi ſwoię: zátáić ſię w tym vbierze y dziewictwá twe
43:
go obronić możeſz. twoiá ſzatá mnie prawdziwym żołnierzem/ á moiá ćiebie dzie=
44:
wicą vcżyni. Wychodząc záſłoń twarz wedle zwycżáiu. bo ſtąd wychodzący ludzie/
45:
wżdy ſię wſtydzą/ á żaden ćię niepozna. Y ſpełniło ſię piſmo: wilk z owcą páść ſię
46:
poſpołu będą. oto wilk/ oto owiecżká/ ták zgodnie y do ofiáry Chryſtuſowey oboie
47:
ſpoſobnie idą.
Eſa. 11.
Chwaląc zá táką opátrzność Páná Bogá/ ktory ſobie dufaiących
48:
nieomyla/ vcżyniłá ták S. Theodorá: vbráłá ſię iáko zołnierz y twarz záſłoniw=
49:
ſzy vſzłá/ iáko ptak z śieći chytrych łowcow. Y rzecż ſię ſtáłá nieſłychána/ zdomu
50:
nierządnego z dziewictwem nieſkáżonym pánná wyſzłá: ále pánna y oblubieńcá
51:
Chryſtuſowá. Skoro pánienká minęłá/ wſzedł ná ono mieyſce drugi wſzetecżnik
52:
niewſtydliwy: y obacżywſzy żołnierzá/ przelękł ſię y záwołał: co ſię dzieie? z pánny ſię
53:
ſtał mąſz?
Zdomu nierządnego dziewice y męcżeńnicy.
Słyſzałem iſz Chryſtus z wody vcżynił wino/ pewnie y teraz z niewiáſty
54:
vcżynił mężá. vćiekaymy poki y znas niewiaſt niepocżyni. y záwoła ná drugie to=
55:
wárzyſze ſproſności: vćiekayćie vćiekayćie. Rozgłośi ſię rzecż oná dziwna po mie
56:
ście. y poſłał vrząd y ták nálaſł. A dowiedziawſzy ſię iáko ſię rzecż oná działá: ſka

strona: 342

1:
zano żołnierzá ná śmierć. Ták zdomu nierządnego nie tylko dziewice ále y mę=
2:
cżennicy pochodzili. Powiádáią iſz tám gdzie tego żołnierzá (Didymus mu było
3:
imię) śćinać miáno/ bieżáłá oná S. Theodorá: y ſwárzyłá ſię znim o męcżeńſką ko
4:
ronę/ mowiąc: Cżyſtośćiś ty mey obronił: álem ia ćiebie o záſtąpienie śmierći nie
5:
prośiłá/ y nie było tey zmowy miedzy nami.
Swar o męcżeńſtwo.
iam poimáná/ iam ſądzoná/ vſtąp
6:
mi á idz wolno/ doſyć żeś moie dziewictwo wyzwolił/ niechcę ábyś mię od śmier
7:
ci wyzwalał: mam ſamá ten dług cżym zápłáćić. niechcę twey śmierći winną być.
8:
ćiáło moie niecżyſtości ſłużyć niemoże: ále męcżeńſtwu może. niewydzieraymi do=
9:
brodzieyſtwá tego: á ieſli mi zayrzyſz męcżeńſtwá: niech ia pierwey pod miecż idę
10:
potym ty zoſtáć męcżennikiem Chryſtuſowym możeſz. bo tobie cżyſtości wziąć nie=
11:
mogą/ á mnie mogą. niech niepokaláná do Chryſtuſa oblubieńca idę. A on zdru=
12:
giey ſtrony mowił: pozoſtań śioſtro moiá/ iáko ćię raz Chryſtus wyzwolił/ ták y
13:
záwżdy nie pomázáną záchowáć ćię może: mnie ná śmierć ſkazano: niech grzechy
14:
moie tym Chryſtuſowym świádectwem obmyię. Krotko mowiąc/ oboie ná
15:
śmierć ſędzia on ſkazał. Pierwey pánienká ſzyię pod miecż śćiągnęłá: potym y Dy
16:
dimus towárzyſtwá wiernego pomogł: zárazem do wiecżney chwały przez tákąſz
17:
śmierć wſtąpili/ do Páná Bogá náſzego Iezusa/ ktory kroluie ná wieki wiekom
18:
Amen.
19:
Zywot Pátryárchy Iákobá/ wyięty z piſmá S.
20:
Genne. 25. 27. 28. etc.
Dwudzieſty pierwſzj dzień Kwietnia.

21:
IAkob ſyn Izáákow młodſzy brat bliznięcy Ezaego: zmłodo=
22:
śći proſtym ſię być pokázował/ páſterſtwem ſię báwiąc/ y pod namiotki
23:
mieſzkáiąc: ale proſtotá iego miáłá złącżoną mądrość. bo iednego cżaſu
24:
gdy ſtárſzy brát iego zprácowany z polá przyſzedł/ vyrzał v niego pięknie vwárzo=
25:
ną ſzocewicę/ y wzruſzony łákomſtwem/ prośił iey pilnie v niego. A on mu od=
26:
mawiał mowiąc: tyś brát ſtárſzy/ możeſz ſobie vcżynić to kiedy chceſz ábo roſkázáć:
27:
ále ieśli mi ſpuśćić y przedáć chceſz práwo twey pierworodnośći/ damći tę potrá=
28:
wę. A Ezau nierozmyślnie á zmáłym vważánim dobrodzieyſtwá tego Bożego/
29:
ktorym vcżcżony był/ powiedział: á co mi po práwie pierworodnym/ gdy ia teraz
30:
głodem vmieram?
Kupił práwo pierworodnośći v brátá.
Co zá głod był ſynowi ſtárſzemu/ w oycowſkim y práwie do=
31:
ſtátecżnym domu: iedno iſz go łákoć ſzcżera/ á niepowśćiągliwość vwiodłá: iáko
32:
dziećię iákie głupie/ zá iábłko wieś przedał: ſłuſzną kazń ſwego łákomſtwá odno=
33:
ſząc.
Hebr. 12.
A Iakob chćiał áby mu ono poprzyśiągł/ iſz mu pierworodność przedał. y
34:
zprzyſięgi ſię/ głupi Ezau/ niewymowił: przedał/ przyſiągł/ ziadł y naprzednieyſzy
35:
ſkarb doſtoynośći kápłáńſkiey/ y dziedzictwo obietnic Bożych o Meſyaſzu/ y zwie=
36:
rżchność nád bráćią vtráćił. nizacż ſobie tego niemáiąc/á brzuch ſwoy nád tákie
37:
zacnośći y wielkie vrzędy Boſkie y doſtoieńſtwá/ przekłádáiąc. Przetoſz Iakob
38:
zá błogoſłáwieńſtwem oycá Izááká/ y zá przyiáznią y rádą mátki/ ktora go wię=
39:
cey niſzli ſtárſzego miłowáłá: ty przywileie pierworodnośći w oſobie Ezaego
40:
wziął/ y ſłuſznie ſię Ezaem w tey mierze bez kłamſtwá zwał. Wziął Pan Bog
41:
od niewdzięcżnego dáry ſwe/ á dał ie temu proſtemu/ pokornemu ktory ie ſobie
42:
lepiey ważyć vmiał. Záłował potym tego Ezau/ ále iáko mowi Páweł S. wypłá
43:
káć ſobie tego niemogł/ poniewaſz tym wzgárdził/ y ták to lekce ſobie ważył/ á zá
44:
nędzną potráwę z ſzcżerey niepowśćiągliwośći y nie poſtu/ przedáć y vtráćić śmiał.
Hebr. 12.Niepoſzcżenie y niepowściągliwość gęby iáko ſzkodę cżyni.
Y poruſzony nieſłuſznym gniewem ná brátá/ ktoremu iuſz wty przywileie oćiec
45:
przez błogoſłáwieńſtwo dzierżáwę dał (iáko ſię wżywoćie Izááká powiedziáło) zá=
46:
bić chćiał Iákobá y mowił: przyidzieć śmierć oycá mego: ſkoro vmrze/ zámor=
47:
duię brátá mego.
48:
Ale Iákobá proſtego á świętego ſługi ſwego/ bronił Pan Bog:
49:
bo mátká Rebeká widząc/ iſz ſię Ezau brát nań wzwaśnił/ rádziłá o zdrowiu iego/
50:
mowiąc: przegraża ſię brát ná smierć twoię/ ſłuchay ſynu rády mey: wyślę ćię
51:
do Wuia twego/ brátá mego: tám przemięſzkaſz/ áſz ten gniew vćichnie/ á tego
52:
zápomni coś mu vcżynił. Bo ſię boię ábych obudwu ſynu nie ſtráćiłá. On iáko
53:
poſłuſzny/ zezwolił ná mądrą rádę mátki ſwey: á oná ſzłá do mężá/ y do tego go
54:
przywiodłá. A Izáák przyzwawſzy Iakobá: roſkazał mu/ aby z tey ziemie w
55:
ktorey mieſzkáli/ żony niebrał: ále idz/ powiádá/ do Mezopotániey Syrſkiey/ y
56:
tám znarodu ſwego żonę ſobie wezmieſz.
Posłuſzeńſtwo ku rodzicom.
Wcżym Iakob powolność ſwoię ku mi=
57:
łym rodzicom y poſłuſzeńſtwo pokazał/ y nád wolą y rádę oycá ſwego/ żony nie=
58:
brał. Nier tak Ezau/ ktory ſię iuſz był nád wolą rodzicow ożenił/ y wtym ſię im
59:
był vprzykrzył: przetoſz ſię przy błogosłáwieńſtwie oycowſkim niezoſtał. Sląć
60:
tedy Iakobá do oney ſtrony/ z ktorey był Abráhám dziad iego wyſzedł/ błogoſłá=
61:
wił mu drugi raz/ iuſz iáko pierworodnemu/ dziedzictwo one wielkie obietnic
62:
Bożych o Meſyaſzu nań wlewaiąc a mowiąc: Bog wſzechmogący niechayći bło
63:
goſłáwi/ ábyś vroſł y rozmnożył ſię ná tłumy ludow.
Błogosłáwieńſtwo wtore.
dayći błogoſłáwieńſtwo
64:
Abráhámowe/ y plemieniu twemu po tobie/ ábyś otrzymał ziemię pielgrzymowá=
65:
nia twego/ ktorą obiecał dziádowi twemu. Z tym wyſzedł wdrogę Iakob w wiel
66:
kim vboſtwie/ niemáiąc iedno kiy wręku/ á trochę rzecży ſtráwnych: choćiaſz był
67:
ták bogátego oycá ſyn. Przeto go ták wypráwili: áby ſię z młodośći náucżył nę=
68:
dze ćierpieć: y wyſługować ſobie pożywienie/ pracą ſwoią vmiał.
Wyrabiać chlebá bogáći oycowie vcżyli ſynow ſwoich.
Wdrodze tey
69:
gdy po ześciu ſłońcá/ ná iednym mieyſcu Bethel názwánym/ odpocżywáć miał:
70:
wziął kámień/ y włożył pod głowę ſwoię/ y ſpał ná mieyſcu onym/ ná ták twár=
71:
dym y vbogim łożu: miáſto poduſzki kámień/ á niebo miáſto pierzyny máiąc. Ale
72:
Pan Bog ktoremu ſię vboſtwo y powściągliwy á nie roſkoſzny żywot podoba/ tey
73:
nocy vkazał mu ſię przez ſen: poćwierdzaiąc tego błogoſłáwieńſtwá/ ktore nań
wlał c=


strona: 347

1:
wlał Oćiec Y widział drábinę od ziemie áſz do niebá/ po ktorey Aniołowie/ ie=
2:
dni zchodzilil/ drudzy wſchodzili/ á v wierzchu iey podpierał ſię Pan Bog/ y mo=
3:
wił do niego: Iam ieſt Pan Bog Abráhámá Oycá twego/ y Bog Izáákow ziemię
4:
tę ná ktorey ſpiſz/ dam potomſtwu twemu/ y będzie plemię twoie iáko proch ziem=
5:
ſki/ rozmnożon będzieſz ná wſchod y zachod/ y południe/ y pułnocy: á wtobie bło=
6:
goſłáwione będą wſzytkie narody ziemie/ y będę ſtrożem twoim/ gdzie ſię iedno
7:
obroćiſz/ y przywrocę ćię do tey ziemie: á nie przeſtánę áſz to wſzytko wypełnię co
8:
mowię. Ocućiwſzy ſię/ dziwował ſię tákiemu widzeniu Iakob: y záſtráſzony
9:
rzekł: Záprawdę Pan Bog ieſt prawdziwie/ ná mieyſcu tym. O iáko to ſtrá=
10:
ſzliwe mieyſce/ nie ieſt inacżey/ iedno iſz tu ieſt dom Bozy/ y tu ſą niebieſkie wro=
11:
tá. Zgadzáią ſię Doktorowie/ iſz to mieyſce było/ ná ktorym potym Pan Bog
12:
kośćioł Sálomonowi zbudowáć kazał: w ktory Pan Bog widomie wſtapił/ y
13:
tám ſwe mięſzkánie vkazał/ y do modlitew ludziom/ wrotá niebieſkie wnim po=
14:
ſtawił.
Widzenie Iákobowe.3. Reg. 8.Kośćioł wrotá niebieſkie.
Ono tedy mieyſce/ żeby było znácżne/ á nie ſtráćił go Iakob/ dobrze ie
15:
ſobie náznácżył/ kámień on ná ktorym leżał ſtáwiąc/ iáko zá znák/ á oleiem go
16:
iuſz iáko kápłan pomázał y poświęćił. y tám naprzod vcżynił ſlub Pánu Bogu
17:
ná wdzięcżność zá ono dobrodzieyſtwo y obietnicę/ mowiąc: Iesli Pan Bog bę=
18:
dzie zemną y ſtrzec mię będzie wtey drodze/ ná ktorą idę: á ieśli mi da chleb ku po
19:
żywániu/ y ſuknią ku odzieniu/ á wrocę ſię ſzcżeſzliwie w dom Oycá mego: będzie
20:
mi P. Bogiem moim/ á kámień ten ktorym ná znák poſtáwił/ domęm Bożym
21:
zwány będzie. y ze wſzytkiego co mi daſz Pánie/ ofiáruięć dzieśięćiny to ieſt/ będę
22:
pilniey ſłużyć Bogu memu: á nátym mieyſcu ołtarz ábo kośćioł poſtáwię/ y
23:
dzieſiątą cżęść máiętnośći moiej/ ná cżeść iemu/ y ſług iego potrzebj/ ofiáruię.
Slub Bogu vcżynił Iakob.
Nie pro
24:
ſił o bogáctwo/ iedno o chleb á ſuknią: á máiąc iuſz obietnicę Bożą/ ktorey v=
25:
wierzył przez ono widzenie: przedſie áby mu ſię ziśćiłá/ dobremi ſię vcżynkámi do
26:
tego przycżyniáć chćiał. Iáko teſz y kśiążę Apoſtolſkie rádzi/ ábyſmy przez dobre v=
27:
cżynki/ pewnieyſze ſobie náſze powołanie y wybránie cżynili.
2. Petr. 1.
Y widziſz iáko ná do=
28:
bre/ proſtemu przedśięwzięćiu ſwemu nie dufa: ále ſię ślubem wiąże/ áby to co vmy
29:
ślił pewniey y pilniey zá ślubem wypełnił: Bo y my tegoſmy v ludzi pewnieyſzy
30:
cżego nam zapiſem ábo przyśięgą podpieráią. Zá prowádzenim tedy Boſkim przy
31:
ſzedł w dom Labáná wuiá ſwego: y tám mu wiernie przez lat dwádzieśćiá ſłużył
32:
ſtrzegąc owiec y bydłá iego: ták iſz zá iego pilnośćią vroſłá wielka máiętność Lá=
33:
bánowi. A iſz wierney iego ſłuſzby Lában nienágradzał: P. Bog mu ſam wielce
34:
nágrodził: y vbogáćił go wbydle/ w ſługi/ y w ſłużebnice/ wielbłądy y oſły/ y inne
35:
doſtátki: y ktemu rozmnożył go wdziatkách iſz po dwudzieſtu lat/ dwánaśćie
36:
mu ſynow dał P. Bog/ á iednę corkę. Y zroſkazánia Bożego/ wracáł ſię ztą wſzyt=
37:
ką máiętnośćią y domowniki ſwemi/ do domu oycá ſwego Izááká.
Wierną słuſzbę ludziom cżynioną Bog ſam nágradza
Ale iſz Bog
38:
náwiedza ſwe/ y doświadcża ich przygodami rozmáitemi/ nigdy z krzyżá ten
39:
święty y doległośći nie wyprzągł: a iedna nędzá po drugiey záwżdy nań biłá.
Iakob z krzyżá nigdy nie wyprzągł.
Na=
40:
przod wtym iego wracániu/ Wuy iego Laban gonił go iáko zbiegá/ y pewnieby
41:
mu był co złego wyrządził: ále Pan Bog ktory bronił Iakobá/ záſtráſzył przez
42:
ſen Lábaná: roſkázuiąc mu/ áby y przykrego ſłowá nie mowił Iakobowi. y roz
43:
ſtał ſię znim w pokoiu y miłośći. Potym wielka nań trwogá pádła/ iſz miał iść
44:
przez ziemię brátá ſwego Ezaego/ ktory ſię nań/ iáko ſię rzekło/ gniewał: y bo=
45:
iąc ſię go/ poſłał przed ſobą do niego poſły: łáſki y przyiázni bráterſkiey proſząc.
46:
A on wſkazał przez teſz poſły/ iſz ia iadę przećiw brátu memu/ ze cżterzyſtá mę=
47:
żmi. Gdy to vſłyſzał Iákob/ bárzo ſię przelękł/ y rozdzielił ſwoy lud y dobytek ná
48:
dwá hufce. myślac ſobie: ieſli iednę cżęść pobije wżdy druga zoſtánie. A modlił ſię
49:
pilnie Pánu Bogu/ mowiąc: Boże oycow moich Abráhámá y Izááká/ ktoryś po
50:
wiedział: wroć ſię do ziemie w ktoreieś ſię rodził/ á ia tobie dobrze vcżynię:
Modlitwá w przeſtráchu.
nie ieſt
51:
ćiem godzien miłośierdzia twego/ y vizſcżenia obietnic ktoreś mi ſpełnił ſłudze twe
52:
mu: bom ſię przez ten Iordan z ſamym kijem przepráwił/ á teraz ſię zdwiemá huf=
53:
cy wracam: wyrwi mię z ręki brátá mego Ezaego/ boć ſię go bárzo boię: áby
54:
mátki y zdziećmi niepobił. tyś obiecał dobrodzieiem moim być/ iſz plemię moie iáko
55:
piaſek morſki rozmnożone być miáło/ á prze wielkość niezlicżoną. Ták modli=
56:
twą y pokorą do obietnic Boſkich ſobie pomagał: nie tylko im dufáiąc/ ále teſz pra
cą ſwoie


strona: 348

1:
cą ſwoię do nich przjkładáiąc: j brał ſię zá śrzodki do te go co Bog obiecał wiodącemi.
2:
bo poſłał vpominki brátu ſwemu łáſki iego ſzukaiąc/ y bárzo mu ſię korząc.
Pracey trzebá y ſtáránia ná otrzymánie tego co Bog obiecał.
Gdy te=
3:
dy przepráwił ſwoie domoſtwo przez rzekę Iordan: ſam zoſtał z tej ſtrony. á owo
4:
ná podpárćie nádzieie/ y pośiłek iego przećiw oney boiázni: wnocy máſz ieden
5:
biedził ſię znim aſz do świtania: á gdy Iákobá przemoc niemogł/ dotknął ſię żyły
6:
biodry iego/ iſz mu vſłchłá: y mowił: puść mię oto iuſz świtá. á Iákob poznawſzy iſz
7:
było coś Boſkiego/ rzekł: nie puſzcżę aſz mi błogoſłáwić będzieſz: á on ſpyta: iáko
8:
ćię zową? rzekł: Iákob. powiedział mu: iuſz nie Iákobem ále Izráelem zwan bę=
9:
dzieſz: bo ieśliś Bogu duży był/ dáleko więcey nád ludzmi gorę mieć będzieſz.
Biedzenie Iakobá z Aniołem.
A Iá=
10:
kob ſpytał: powiedz mi iáko ćię teſz zową? á on rzecże: cżemu ſię pytaſz imienia me=
11:
go/ ktore dziwne ieſt? Y błogoſłáwił mu ná onym mieyſcu. Toć było iego myśli
12:
ſtrwożoney y boiázliwey nápráwienie/ iſz zá onym widzenim/ dał mu znáć P. B.
13:
iſz iego modlitwá nieiáko P. Bogá zwyćiężáłá ktorego gdy máią święći ná wo=
14:
lą ſwoię/ nic ſię od ludzi bać niemogą.
Modlitwá świętych Pána Bogá zwyćięża.
Przetoſz záśpiewał iuſz onę weſołą pieśń Iá
15:
kob. Widziałem/ powiáda/ Páná twarzą wtwarz/ y zbáwioná ieſt duſzá moiá.
16:
To ieſt: iużem ſię ſtał ná wſzytkim dobrey myśli/ y żadney ſię niebeśpiecżnośći od
17:
brátá nieboię. Y ták ſię ſtáło: pięknie go brát y zwielką cżćią przyiął/ y w pokoiu
18:
ſię y miłośći bráterſkiey z ſobą rozſtáli. Lecż kłopoty iego drugie nieuſtawáły. Ná
19:
ſtąpił drugi w rodzeniu ſyná Beniáminá: vmárłá mu młoda oná vmiłowána
20:
Ráchel żoná iego/ dla ktorey lat cżternaśćie ſłużył. A gdy przyſzedł do ziemie oney
21:
obiecáney: położył ſię przy mieśćie Sychem. Y kupił ſobie zá ſto owiec/ cżęść roley:
22:
ná ktorey namioty rozbił. gdzie poſtáwił ołtarz Pánu Bogu/ y wzywał ná nim
23:
przemożnego Bogá Izráelowego. Od kośćiołá y chwały Bożey ći święći po=
24:
cżynáli/ gdziekolwiek ſię choćia námáły cżáſ ſadzili. Tám corka iego Dyná
25:
zdwornośći niepotrzebney/ ſzłá do miáſtá poznáć ſię zniewiáſtámi oney ſtrony: y
26:
gdy ią iáko byłá piękna/ ſyn kśiążęćiá onego/ ktorego miáſto było/ vyrzał: rozmiło=
27:
wał ſię iey y porwał ią/ y mocą/ ſwowolnośći ſwey doſyć vcżynił.
Gen. 34.Dyná corká Iákobowá zeſromoconá.
Lecż vbłagał ry
28:
chło Dynę/ y prośił oycá/ áby ią za żonę mieć mogł. Oćiec iáchał ſam do Iákobá
29:
proſząc áby corkę ſwoię dał ſynowi iego zá żonę. Ale Iákob gdy ſię ná ſyny dał/ ſy
30:
nowie iego bárzo o śioſtrę rozgniewáni/ iſz ſię ták ſproſna rzecż ſtáła nád śioſtrą
31:
ich/ ná zdrádzie zmowili ſię z onym kśiążęćiem: iſz inacżey śioſtry niedamy/ iedno
32:
aſz ſię wſzjſcy z ludem wáſzym płći męſkiey obrzeżećie/ y náſz zakon trzymáć będziećie.
33:
Przeſtáli ná tym: y gdy ſię porzezáli/ dniá trzeciego ktorego nawiętſzy bol wránie
34:
ieſt/ Symeon y Lewi bráćia Dyny/ wziąwſzy miecże wpádli w miáſto z wielką smiá
35:
łośćią/ y pomordowáli wſzytki męże/ y kśiążę y ſyna iego zábili/ y sioſtrę ſwoię
36:
Dynę wzięli. A potym inni bráćia vderzyli ná miáſto y wybráli wſzytko/ żony y
37:
dzieći wniewolą pędząc/ y bydło y rzecży wſzytki ich poimáiąc á woiuiąc: ná pom=
38:
ſtę zelżenia pánieńſkiey cżyſtośći.
O zgwałconą cżyſtość iednęy Panny Krol z ſynem/ y miáſto wxſzytko zginęło.
Ták Pan Bog chćiał tym przykłádem niewſtyd
39:
y wſzetecżność ludzką vkáráć: dopuſzcżáiąc ná ſprośniki táką plagę/ á zoſtawuiąc
40:
w domu tych/ ktorzy Bogá znáią táką ochidę grzechu tego. Lecż tá rzecż bárzo Iá
41:
kobá ſtroſkáłá: y przyzwawzy Symeoná y Lewiego gromił ie/ mowiąc: ſtrwoży=
42:
liście mię y obrzydzili obywátelom ziemie tey: nas máły ieſt pocżet/ oni ſię ſkupiw
43:
ſzy pobiją nas/ y wygłádzona z domem moim będę. A oni powiedzieli: yzali iáko
44:
nierządnice vżywać mieli śioſtry náſzey? Tedy ſię Iákob w więtſze nabożeńſtwo
45:
w onym ſtráchu y modlitwy vdał: y zá przeſtrogą Boſką ruſzył ſię z onego miey=
46:
ſcá/ tám gdzie mu ſię Pan Bog napierwey w Bethel vkazał: áby tám oſobliwe
47:
nabożeńſtwo y ofiáry Bogu vcżynił. Y przypráwował wſzyćiek dom ſwoy ná onę
48:
nabożną drogę/ y zwoławſzy wſzytkich/ kazał im znieść Bogi obce: to ieſt báłwany
49:
ſrebrne ábo złote/ ktore były v pogáńſtwá w onym zburzeniu miáſtá pobráli/ y zá=
50:
kopał ie pod iednym drzewem: áby iednemu práwemu Bogu ſłużyć á innymi
51:
fałſzywymi y cżynionymi gárdzić vmieli. y kazał im iáko w święto ſzaty odświę=
52:
tne wziąć y ták ſię ruſzyli od Sychem.
Pan Bog poſtrách puśćił ná pogáńſtwo/ broniąc ſwych wiernych.
A Pan Bog puśćił ſtrach ſwoy ná ony miá
53:
ſtá okolicżne/ iſz ich gonić á mśćić ſię onego zburzenia Sychemſkiego nieśmieli.
54:
Ták Pan Bog y z oney wielkiey przygody wybáwił Iákobá y dom iego/ gdy ony
55:
takie śłuby y nabożeńſtwá cżynił. Y przyiáchawſzy do Bethel/ ołtarz tám wedle slu
56:
bu ſwego záłożył y ofiarę cżynił: y od Páná Bogá wznowienim obietnic y łáſki vćie

strona: 349

1:
ſzony zoſtał. Lecż ieſzcże niekoniec nędzy iego. teraz z corki ſwey poćiechy niemiał
2:
á potym z ſynmi ćięſzkośći niemáłe vżył.
Kłopoty domowe Iakobá świętego.
Bo naprzod ſtárſzy ſyn iego Ruben/ wiel=
3:
kiego ſię grzechu dopuśćił przećiw oycu/ krzywdę cżyniąc cżći iego y łożowi iego.
4:
Zcżego iáki miał ſmutek nędzny oćiec/ dobrze znáć z tego iáko P. Bogá miłował:
5:
bo ſię o krzywdę iego ktorą widział w domu ſwym/ wielce gniewał: żáłuiąc teſz du=
6:
ſze ſyná ſwego ſtárſzego. A co więcey/ ná ſyná tego ktorego nabarziey miłował
7:
(przeto iſz go w ſtárośći miał) to ieſt ná Iozephá/ ták ſię wzwaśnili ini bráćia/ iſz go
8:
w niewolą przedáli/ y onę ſmutną nowinę do niego przynieſli: gdy ſzátę Iozepho=
9:
wę we krwi kozley zmacżawſzy/ powiedzieli: zwierz go ſrogi ziadł w polu. O iáko
10:
ſtárzec w płáćż wielki wpadł: rozdárł ſzáty ná ſobie/ y oblokł ſię we włośiennicę:
11:
żáłował y płákał ſyná ſwego. A gdy go inni ſynowie wſzyſcy w kupie ćieſzyć chćieli:
12:
niechćiał od nich poćiechy przyiąć/ ále mowił: iuſz ták płácżąc poydę do ſyná mego
13:
do otchłáni.
Smutek wielki dla Iozephá.
Nákoniec/ náwiedził go Pan Bog wielkim głodem y nieurodzáiem:
14:
iſz chlebá niemáiąc/ muśiał aſz do Egiptu po chleb ſłáć. Gdzie iáko go P. Bog po=
15:
ćieſzył/ wżywoćie Iozephowym przecżytaz. In ſummá: nietylko go P. Bog od gło
16:
du oſobliwą opátrznośćią ſwoią bronił: ále mu dał onego namilſzego ſyná Ioze=
17:
phá żywego y wſzytkiemu Egiptu roſkázuiącego/ oglądać. y ná iego ręku w wiel=
18:
kiey poćieſze y ſławie żywotá dokonáć. Bo Iozeph áby w ony złe látá głodem nie=
19:
vmárł dom iego: wziął oycá z wſzytkim domowſtwem do Egiptu/ y oſadził ie ná zie
20:
mi co nalepſzey/ y dał im wſzytkiego doſtátek. Wprowádził teſz y oycá onego ſtá
21:
rego do krola Pháraoná: y pytał go krol/ wieleby lat miał? powiedział: ſto trzy=
22:
dzieśći lat ieſt pielgrzymowánia mego: trochá dni y to złych: á ieſzcże nieprzyſzły do
23:
dni oycow moich. y błogoſłáwiwſzy krolá wyſzedł. Przemieſzkał w wielkim poko=
24:
iu y poćieſze śiedmnaśćie lat w Egipćie. A gdy miał ſkonáć/ przyzwawſzy Ioze=
25:
phá/ chćiał áby mu przyśiągł: iſz go grześć w Egipćie niemiał/ iedno wziemi oney
26:
obiecáney/ przy oycu y dziádu iego.
O pogrzeb iáko ſię ſtarał y o mieyſce.Hebr. 11.
Co gdy przyśiągł Iozeph/ pokłonił ſię wierz=
27:
chowi láſki Iozephowey. to ieſt/ temu ktory nas ná drzewie odkupić miał/ przyſzłe
28:
mu Meſyaſzowi. Potym chćiał widzieć dwu ſynow iego/ Ephráimá y Mánáſſe=
29:
go: ktore cáłuiąc y obłápiáiąc/ chwalił Páná Bogá y mowił do Iozephá: nie tjlko
30:
mi ćiebie/ ále y potomſtwo twoie oglądáć dał Pan Bog. A Iozeph ziąwſzy ſyny
31:
złoná iego/ pokłonił ſię Pánu Bogu aſz do ziemie.
Ręce ná krzyſz/ w Krzyżu błogosłáwieńſtwo.
A Iákob przełożywſzy ręce ná
32:
krzyſz/ dawał błogoſłáwieńſtwo dwiemá ſynom iego/ młodſzego nád ſtárſzego prze=
33:
kładáiąc/ á w krzyżu nádzieie ich vkázuiąc. Potym wielkie y táiemne proroctwá
34:
zoſtáwuiąc/ káżdemu ſynowi z oſobná oznaymił/ co ſię znimi dziać ná potym miá=
35:
ło. Y ták im błogoſłáwiąc/ y onych náucżáiąc y roſkazánie dáiąc/ áby żyli w boiá
36:
zni Bożey/ á cżekali obiecánego Krolá znarodu ſwego/ włożył nogi ná łoſzko y v=
37:
márł/ przygárniony do ludu ſwego. Zył lat ſto cżterdzieśći y śiedm. Egipt go płá=
38:
kał/ to ieſt w żáłobie po nim chodził dni cżterdzieśći: y zwielką pompą y woyſkiem
39:
był wieziony do ziemie oney obiecáney: położony w iáſkini przy oycu y dziádu ſwym
40:
w Mámbre. Wielki Pátryárchá/ wſzytkich cnot doſkonáłośćią/ świát wſzyćiek
41:
y kośćioł Boży buduiący. Zktorego náśládowánia/ daj nam Boże v tákiey łaſce
42:
Bożey y ćierpliwośći y poćieſze duchowney żyć y wytrwáć do końcá: przez Páná ná=
43:
ſzego Iezuſa/ ktory z Oycem y z Duchem S. iedyny Bog kroluie ná wieki Amen.
44:
Zywot S. Woyćiechá ArcybiskupáGnieznieńſkię
45:
go/ Męcżenniká ſławnego/ ſtárádawna od iego rowieńni=
46:
ká Mnichá Benedyktyná/ bárzo vcżenie nápiſany/ y z Kroynik
47:
Polſkich wybrány. Zyl około roku Páńſkiego. 950.
Dwudzieſty trzeći dzień Kwietniá.

48:
SLawá y świátłość wielkich narodow/ Cżeſkiego/ Polſkie=
49:
ſkiego/ Węgierſkiego/ przenachwálebneyſzy mąſz/ Kápłán/ y mę=
50:
cżennik Chryſtuſow Woyćiech: to ieſt/ woyſko ćieſząc: znarodu one=
51:
go/ od ſławy názwánego Słowieńſkiego/ z Cżechow idący/ zacne
52:
y z Krolmi krwią ſpoione rodzice miał: ktorych on chwałę y ſtan wielki świecki/ świętym y dziwnym żywotem ſwoim duchownym okraśił/ y wſłáwił. Będąc
53:
niemowlęćiem záchorzał/ y żáłość niemáłą rodzicom vcżynił: ktorzy prágnie=
54:
nim zdrowia iego śćiśnieni/ poćiechy ſwey docżeſney w nim odſtąpili/ á Pánu
55:
Bogu ná ſłuſzbę go poślubili: woląć rácżey żywym go miedzy ſługámi kościelnemi
56:
widzieć: niſz ná ſmętną śmierć iego pátrzyć.
57:
Y nieśli go nápoły vmárłego do
58:
ołtarzá przecżyſtey Mátki Bożey Máryey: proſząc áby oná ná ſłuſzbę Synowi
59:
ſwemu nowego á málucżkiego ſługę przykazáłá: á zdrowie mu do tego ziednáłá.
60:
Niemięſzkáiąc dziećiątko ozdrowiało: Anielſka y náſzá Ceſarzowa/ świętą przy=
61:
czyną ſwoią y cudem onym/ náznácżyłá ſługę wielkiego/ Pánu Bogu. Skoro
62:
trochę podroſł/ oddáli go rodzicy kápłanom y z ſługą/ ktory go z dziećińſtwá pilno=
63:
wał. Ale gdy ſługá on prze nieſtátek ſwoy/ od pácholęćiá vćiekł: Woyćiech
64:
teſz S. po nim teſkniąc do oycá pobieżał. niewdzięcżnie go Oćiec przyiał/ y iáko
65:
zbiegá rozgámi vbił/ y do zkoły oddał: á Pan Bog rozum Woyćiechowi otwa=
66:
rzáiąc/ y bacżenia záraz z náuką przymnażáć mu pocżął. Widzac dowćipne
67:
dziecię rodzicy: dáli go Arćybiſkupowi Maydeburſkiemu ná wychowánie/ ná
68:
imię Albertuſowi/ v ktorego ták był wdzięcżny/ iſz mu ſwe imię przy bierzmowá
69:
niu dał: Y przeto dwoie imię miał/ y z chrztu Woyćiech/ y zbierzmowánia A=
70:
dálbertus. Dziewięć lat ná náuce ſtrawiwſzy: z ſtał ſię zniego vcżony człek w ká
71:
żdey náuce/ iſz mało ſobie rownych towárzyſzow wtey mierze miał. Y wroćił ſię
72:
po ſkońcżonych náukach/ do domu oycá ſwego/ gdzie go młodość y krew buyna
73:
vwiodłá.
Záchwianie iego do świátá.
Bo gdy z pracey ſzkolney wyprzągł/ á prożnowánia ſobie dopuścił
74:
zá świátem ſię/ y iego prożnościámi vdał: ná Páná Bogá máło wſpomnieć: ro=
75:
ſkoſzy marney koſztowáć: z rowienniki bieśiad vżywáć: y inne pochlebſtwá á zwo=
76:
dzenia świátá tego przyimowáć/ pocżął. Nie długo wtákim ſtánie niepráwey
77:
drogi trfał: Pan Bog vpominał go śmierćią/ pierwſzego Biſkupá Práſkiego
78:
Drytmará: do ktorey ſię był tráfił: ktory iſz vmieráiąc/ ſtráſzliwie wołáł/ że go
79:
cżarni cżárći do piekłá wlekli: wielki mu gwozdz w ſerce wbił/ iſz o popráwie ży=
80:
wota ſwego y drogách Bożych/ ktoremi pierwey chodził/ ſtátecżnie myſlił/ y nie
81:
mieſzkáiąc/ vkroćił obycżáie ſwoie/ y wklobę ie bogoboynośći wpráwił. Rychle

strona: 353

1:
potym ná Práſkie Biſkupſtwo/ iáko ſwoię krew y zacnego/ vcżonego/ á cnot pełnego
2:
człeká Cżechowie po Drjtmarze obráli. Po ktorym obierániu Klerycy/ ktorzy cżár
3:
tá z ćiáłá ludzkiego wyganiáli/ ták wołáiącego ſłyſzeli: biádá mnie/ iuſz ſię tu zoſtać nie
4:
mogę/ bo dziś obran ieſt Biſkup ſługá Chryſtuſow/ ktorego ſię bać muſzę. Co ſłyſzał
5:
Williko kápłan mądry y bogoboyny/ y to przed Opátem w Káſſynie we Włoſzech
6:
powiedział.
Obrány ná Biſkupſtwo Práſkie.
Obrány będąc/ iáchał ná poświęcenie do Arcybiſkupá Mogunckie=
7:
go/ y przy Ceſarzu Ottonie wtorym/ ná doſtoyność Biſzkupią poświęcony.
8:
Wroćiwſzy ſię ná Biſkupſtwo/ dochody kościelne ná cżterzy cżęści rozdzielił: ie
9:
dnę ná Kápłany y Kleryki ſwe: drugą ná vbogie: trzećią ná popráwę kośćiołow
10:
y wykupno niewolnikow: cżwartą/ ná ſwoie wyżywienie. Wiodł żywot świą
11:
tobliwy: bogáctwy gárdził: złoto ſobie zá błoto miał: y roſkoſzy do piekłá prowá=
12:
dzące o ziemię vderzył. to iedno iego prágnienie y ſtáránie było: aby o Chryſtuſie
13:
myśłąc/ nic ſobie innego nie ſmákował/ nicżegoſz innego nie ſzukał.
Cnoty S. Woyćiechá.
poſty gęſtymi
14:
y wielkimi trapił cżłonki ſwoie: á modlitwá/ byłá mu chlebem powſzednim
15:
wktorey ſię vſtáwicżnie zá ſwe y ludzkie grzechy/ Pánu Bogu ſkruſzonym ſercem
16:
korzył. wſzytką ſię śiłą ſtárał/ iákoby był złe namiętnośći ſwe y chuć/ y pokuſy
17:
świeckie y ćieleſne/ z ſercá ſwego wykorzenił. Znał ſię teſz ná zaſtrzałách Szá=
18:
táńſkich/ y vmiał znim woynę wieść/ á korzyśći cnot Swiętych/ z pokus iego
19:
doſtáwáć. tyle mu policżkow dawał/ ile kroć ábo iáwne poduſzcżenia iego zwy=
20:
ćiężał: ábo táiemnym/ mądrze zábieżeć vmiał. Serce wolne od myśli świeckich
21:
chowáiąc/ ná ſkrzydłách ie rozmyślania nabożnego wniebo podnoſił. y iáke vcżył
22:
ták żył/ iſz mu nikt rzec niemogł: Przyiaćielu/ zlecż ſam pierwey ſiebie. wtym tyl
23:
ko nieſzcżeſliwy był/ iſz cżuyność około owiec ſwych wielką máiąc/ máło im poma
24:
gał: bo ná złą á zepſowáną rolą tráfił.
Niekárność owiec iego.
Ludzie nieukaráni/ wzbytki wielkie y ro
25:
ſpuſtność ćieleſną ſię wdawáli: bráć wiele żon/ y powinną krew mázáć/ y niewol
26:
niki Chrześćiáńſkie/ y dzieći ſwe Zydom przedáwáć śmieli. świętá gwałćić/ po=
27:
ſtow nie chowáć/ nikogoſz nieſłucháć/ to ich obycżáie były. Klerykowie teſz y
28:
ſtan duchowny/ naprzod ſię był ſkáził/ żenić ſie iáwnie niewſtydáli/ kárność ko=
29:
ścielną zmiátáli/ Biſkupá ſobie nic nieważyli/ y świeckie przećiw niemu á mo=
30:
żnieyſze Pány pobudzáli. Lecżył wrzody ony: vpominánim/ karánim/ przykła
31:
dem: ále iáko ſzaleni/ z ran tych ták ſzkodliwych/ przywijánia y máśći drogie zdzie
32:
ráli: pracey było doſyć/ á pożytku nic: vpominánie gęſte/ ále zprzećiwienie więt=
33:
ſze. Co miał cżynić święty Biſkup? z ieziorá niepołownego/ śieći ziął: á boiąc ſię
34:
áby przy złych rybach/ á głębokiey wodzie/ y ſam nie vtonáł: myślić o ſobie teſz po=
35:
cżął.
Poſzedł z Biſkupſtwá.
Y poſtánowił vdać ſię ná pielgrzymowánie/ do grobu Bożego do Hieruzá=
36:
lem: pierwey chcąc mięſkanie Apoſtolſkie/ święte miáſto Rzymſkie náwiedzić.
37:
Ceſarzowá żoná Ottoná wtorego (ktory iuſz był/ zle żyiąc/ y Chrześćijáńſtwu
38:
ſwym pánowánim ſzkodząc/ niedobrze/ y zmáłą nadzieią zbáwienia vmárł) gdy
39:
ſię o drodze iego dowiedziáłá: wielkie iáłmużny zá duſzę mężá ſwego cżyniąc/ iemu
40:
teſz wiele ſrebrá dáłá: ktore on nazaiutrz vbogim rozdawſzy/ w vboſtwie piel=
41:
grzymſkim/ do Rzymu ſię vdał/ y znabożeńtwá/ mieyſce ono ſławne S. Benedy=
42:
ktá Káſſyum náwiedzáiąc: zwierzył ſię myśli ſwoich oycom onym/ dla cżego
43:
z Biſkupſtwa wyſzedł/ y gdzie ſię vdawał.
Ceſarzowa zá duſzę mężá ſwego iáłmużny cżyniłá.
A oni odrádzáć mu onę drogę pocżęli
44:
mowiąc: ſtoy ná mieyſcu/ á dobrze żyi/ á owoc cnot świętych/ y ſkarb ſobie zbie=
45:
ray/ nie w Hieruzálem żyć/ iáko mowi S. Hieronim: ále w Hieruzálem dobrym
46:
być/ chwálebno ieſt. Ná te ſłowá rozmyślać ſię pocżął: á oſtre oko ná dobrą rá=
47:
dę máiąc/ rychło przyzwolił/ áby ſię doſkonáłośći żywotá Chrześciáńſkiego chwy
48:
ćił/ á Chryſtuſowey Philozphiey vcżniem ieſzcże zoſtał.
Mnichem zoſtał ś. Woyćiech y Niluſowi ſię Grecżyninowi porucżył.
Y tám máiąc doſkoná=
49:
łych cnot miſtrzá Niluſa/ Grecżyná/ do iego nog vpadł: podáiąc ſię w poſłu=
50:
ſzeńſtwo iego. Nie odrzućił go Nilus. lecż mu ták porádził: iam Grecżyn/ mnieyſząć
51:
pomoc prze nieumieiętność ięzjká dáć mogę: idz do Rzymu do Láćińnikow/ á Opá
52:
towi Leonowi powiedz/ iżem ćię iáko nowego żołnierzá Chrjſtuſowego do niego odeſłał.
53:
Tak vcżynił S. Woyćiech: w Rzymie v S. Bonifacyuſzá/ w zakonny ſię vbior o=
54:
blokł/ y pod poſłuſzeńſtwem ſtárſzego/ ochotnie ſię do zámiłowánia boſkiego
55:
wżywoćie onym zápalał: káżdemu namnieyſzemu ſłużył tym ochotniey/ im
56:
mu co wzgárdzeńſzego porucżono:
Záchowánie iego w zakonie.
wzgárdy ſię ſamego ſiebie á pokory pilnie vcżąc
z ſtał


strona: 354

1:
Stał ſię iáko málucżkim iuſz w lećiech doſkonáły: miedzy máłymi bráty kuchnią v=
2:
miáta: miſki y nacżynie vmywa: wodę nośi: wſzytkiey ſię domowey ſłuſzby w ſtár=
3:
ſzego domága. Myśl káżdą ſwoię y co komukolwiek cżárt do ſerca przynioſł
4:
ſtárſzemu oznáymił. A wtym iednák mądrze ſię o trudnościách piſmá S. pytał: y
5:
o ſpoſobách y náturách cnot y wyſtępkow/ rad rozmow/ y náuki ſłuchał. Y ták co
6:
dáley lepiey poſtępuiąc záłożył w ſobie oſnowánie pokory/ ná ktorey inne cnoty
7:
ſzcżeśliwie poſtáwił/ y zſtał ſie domem y budowániem Bożym. modlitwom/ cży
8:
tániu/ y bogomyślnośći tym lepiey ſłużył/ im więtſzą ná to cżáſu y mieyſcá wol=
9:
ność od świátá vłácniony nálaſł. Szemrániá z uſt iego nikt nieſłyſzał: á ná fuka=
10:
nie ſtárſzego ćierpliwośći y niſkiey pokory náſtáwiał. weſoło káżde poſłuſzeńſtwo
11:
ku máłym y wielkim wypełniał. bo to ieſt pierwſza cnotá ludziom wzgorę niebu
12:
idącym. Przez pięć lat tám będac: wſzytkim ſię wdzięcżnośćią obycżáiow ſwych w
13:
miłość podał: wiele ich w cnotách doſkonáłośći przechodząc. ieſli ktory zazdrośćią
14:
z ięty oko nań nieżycżliwe obroćił/ vmiał go rychło pokorą vbłágáć y viąć.
Poſłuſzeńſtwo pierwſza cnotá.Zazdrośći iáko zábieżeć vmiał.
Ták
15:
idąc z cnoty w cnotę/ ſtał ſię pięknym mieſzkániem y kośćiołem Chryſtuſowym.
16:
Wtym wſteſknią ſię Cżechowie y Práżánie bez ſwego Biſkupá: y wypráwili dwu
17:
poń/ Páppatá y Chryſtyaná mnichá wymownego: ktorzy wziąwſzy liſt od Arcy=
18:
biſkupá Mogunckiego/ do Papieżá iácháli/ proſząc: aby Biſkupá ich poſłał do
19:
ſpráwowánia owiec/ wſzeláką popráwę ludu y poſłuſzeńſtwo páſterzowi ſwemu o=
20:
biecuiąc. Acż tá perłá miłá byłá Papieżowi y nie rad zniey Rzym z vbożył: wſzák=
21:
że dla ludzkiego zbáwienia/ Woyćiechowi wroćić ſię ná Biſkupſtwo kazał.
Wroćić mu ſię Papieſz ná Biſkupſtwo Práſkie kazał.
toſz mu
22:
y Opát iego porucżył. On poſłuſzeńſtwem wolą ſwoię przełomiwſzy: wroćił ſię z o=
23:
nymi poſły. Lecż ſkoro w iedno miáſto Cżeſkie wſzedł: vyrzał iſz przekupuią w=
24:
dzień S. y fráſowáć ſię pocżął/ mowiąc: tákąśćie popráwę obiecáli? Báwiąc ſię
25:
tedy dobry páſterz głodnego onego ludu odchowánim/ y żadney pracey nieżáłuiąc
26:
y owſzem więcey cżyniąc niſzli pierwey/ máło co pomagáło. Trwał przedſie y ćier=
27:
piał: vpomináć/ káráć/ nieprzeſtawał: aſz mu táka rzecż zwątpić o ich popráwie
28:
kazáłá. Zgrzeſzyłá iedná zacna biała głowá z krewkowśći niewieśćiey/ małżon=
29:
kowi wiáry niechowáiąc/ y iáwnie w grzech wpadáiąc. dowiedziawſzy ſię o niey
30:
mąſz ná gárdło ią poimáć chćiał: á oná do kośćiołá vćiekłá. Niekazáł iey wydá=
31:
wáć Woyćiech S. zá przywileymi kościelnymi/ poniewaſz ſię do ołtarzá y pokuty
32:
S. obroćiłá/ żeby tylko od śmierći y nagłego gniewu mężá ſwego wolną byłá. A=
33:
le on zmowiwſzy ſię z innymi y ludzi wiele możnych názbierawſzy: kośćioł mocą o=
34:
tworzyli: práwo y Máieſtat kośćielny zwalcżyli: y wziąwſzy niewiáſtę záraz roz=
35:
śiekáli. Obruſzyłá tá rzecż bárzo S. Woyćiechá: á gdy co dzień więtſzych grze=
36:
chow przycżyniáli/ á zá ſtáre niepokutowáli: vmyślił ich drugi raz odbieżeć: y po=
37:
wiedział ſwemu wiernemu towárzyſzowi Páppatowi: ábo maſz zemną iść/ ábo
38:
mie więcey nievyrzyſz. Y puśćił ſię do Węgier/ gdzie mu ſię nieiáka drogá do ſzcże
39:
pienia Chrześćiáńſkiey wiary otworzyłá.
Drugi raz od Práżan poſzedł do Węgier.
Bo kśiążę Węgierſkie Geyſſa y z żoną
40:
przychylnjm ſię wierze S. pokazował: y ſyná ſwego Stephaná/ do chrztu abo iáko
41:
drudzy piſzą do bierzmowánia ś. Woyćiechowi ofiárował. Tám nieco znáiomośći
42:
Bożey/ przez rok y dáley znimi mieſzkáiąc/ w ſercá ony pogáńſkie wśiawſzy/ y Chry
43:
ſtuſa im opowiedziawſzy: gdy do zupełnego fundowánia tám wiáry ieſzcże pogo=
44:
dy niewidział: znowu ſię do Rzymu do klaſztoru ſwego do Benediktynow wro=
45:
ćił. Dopiero ná onych miłych obrokách bogomyślnośći/ y świętych rozmow y
46:
przykłádow cnot doſkonáłych/ w Greckich y łáćińſkich oſobách ochłodzony: prá
47:
wie tam duſzę ſwoię y ray ziemſki nálaſł. Był y zá żywotá cudy Boſkiemi obdá=
48:
rzony. Raz nioſąc w gliniánym nacżyniu do poſługi bráterſkiey wino/ pot=
49:
knąwzy ſię powalił: ſłyſzeli wſzyſcy iſz ſię gárniec zgruchotał: ále oglądawſzy/ cáły
50:
á nienáruſzony vyrzeli/ y cudo ono Boſkie poználi.
Cudy w sławiony.
Corkę iednemu ná ocży cho=
51:
rzeiącą/ kłádzienim ręku zleczył. Drugi z choroby żadnego chlebá ieść niemogł:
52:
Woyćiech S. przeżegnány chleb/ gdy iemu podał: wnetże ſtrácona chuć do chle=
53:
bá/ choremu ſię wroćiłá. Aſteriſius kleryk iego/ zgniewem y łáiániem od niego iść
54:
precż chćiał: ále ſkoro wyiachał/ ták błądził w drodze iſz ſię do S. Woyćiecha wro
55:
ćić muśiał. Wmiłościerdziu był ſercá ná ludzką nędzą nieuhámowánego: iáłmu
56:
żną y cżym mogł nikogoſz nieopuśćił. Raz wdowá vboga gdy gdzieś był przed miá

strona: 355

1:
ſto wyiáchał/ záwołáłá nań ſukniey proſząc: powiedział: iutro przyidzieſz/ tu nic z
2:
ſobą niemam.
Obácż słowá złotę y przykład iáłmużny.
A rozmyśliwſzy ſię/ záwołáć iey kazał/ mowiąc: á kto wie będeli do
3:
iutrá żyw? niech iey dziś dobrze vcżynię/ áby ia ſądu y Bogá/ á oná ſzkody niećier
4:
piáłá. y wziąwſzy ſuknie z śiebie dał iey: vkázuiąc przykłádem/ ábyśmy z dobrymi
5:
vcżynkámi niemieſzkáli: poniewaſz niewiemy co iutro nas potka. Gdy Otto trze
6:
ći Ceſarz w Rzymie/ od Papieżá koronowány był: Arcybiſkup Moguńſki piſał z=
7:
nowu do Papieżá: áby do owieć Biſkupá S. Woyćiechá z Rzymu wygnał. Dłu
8:
go ſię wymawiał o pożytku ſwych owiec wątpiąc/ á o ſwe ſię roſtárgnienie boiąc:
9:
wſzákże iſz nádzieię miał/ że go męcżeńſka koroná potkáć miáłá: dla tey ſamey o=
10:
chotnie ſię záſie wroćił. Wyiáchał z Ceſarzem/ y puśćił ſię przez Fráncyą/ chcąc
11:
śwętych ćiáłá náwiedzić/ w Turonie S. Marćiná/ w Paryżu S. Dyoniziuſzá Areo=
12:
págity/ w Florku y indziey gdziekolwiek wiedział o ktorym świętym/ á ná o=
13:
ney drodze mogł temu doſyć vcżynić/ wſzytkich pokornie náwiedzał: przycżyn ich
14:
S. zá ſobą proſząc.
Swiętych groby wrácáiąc ſię ná Biſkupſtwo náwiedzał.

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:
Gdy przy Ceſarzu kilá dni był/ ták był wiecżnym vniego cżłe
29:
kiem/ iſz mu y ſypiáć wſwym pokoiu kazał. Gdy cżás vpátrzył/ dworzan iego v=
30:
pomináć niezániechał/ áby się w świećie niekocháli: á zá krotką poćiechę wiecżne=
31:
go weſela nie tráćili. Przybliżáiąc ſię do Cżech: niechćiał proſto ná ſwe Biſkupſtwo
32:
iácháć/ ále ſię vdał do Polſki do kśiążęćiá Polſkiego Boleſłáwa Chábrego: ktory napier
33:
wey koroną krolewſką Polſkę ozdobił/ ktory go iuſz przed tym znáł y wielce miło=
34:
wáł.
Vdał ſię do Polſki do Krolá Bolesłáwá.
Przyięty ieſt zwielką cżćią od Boleſłáwá iáko cżłek święty. y ſtámtąd wyſłał
35:
do Práżán y do Cżech poſły ſwe/ ieſli by go zá Biſkupá y Páſterzá ſwego znáć y przy
36:
iąć y popráwić ſię chćieli. A oni iſz byli wnieiakiey woynie/ cżterzech bráćiey rodzo=
37:
nych S. Woyćiechá zábili/ y tego ſię boiąc áby ſię niemśćił krwie bráćiey ſwoiey: y
38:
w złych obycżáiach á ſtárych grzechách leżąc: wskazáli do niego: aby ſię do nich nie
39:
vkazował: iſz tego żadną miárą widzieć áni mieć zá páſterzá chćieli/ ktory ich iuſz kil
40:
ká kroć odbiegał. á ná przycżynj/ dla ktorych to vcżjnił niepámiętáli. Z onej odpo=
41:
wiedzi był weſoły S. Woyćiech/ iſz go Pan Bog ſam z onego węzłá rozwiązał.
Práżánie im w zgardzili.
Do
42:
piero y Arcybiſkupowi Mogunckiemu y Papieżowi piſał y ſpráwę dał: iáko go pro
43:
żno do tych ludzi vpornych y nieukaránych trudzili: ktorzy go nákoniec znáć zá
44:
páſterzá y przjiąć niechcą.
Ná Arcybiſupſtwo Gnieznieńſkie dány.
A Boleſław kśiążę Polſkie Papieża prośił/ áby mu go
45:
za Arcybiſkupá do Gniezná dał: wten cżás gdy ſtolicá po Roberćie pierwſzym Ar=
46:
cybiſkupie ośieroćiáłá. Tám wtym iáko głownym mieśćie/ iáko páſterz nawyżſzy
47:
wſzey Polſki/ Polaki nowe Chrześćiány w wierze S. pośilił: zbáwienną im drogę
48:
vkázuiąc/ y oycem ich w Bogu tu ná ziemi y w niebie Pátronem zoſtáiąc. ktorjch y
49:
pieśni oney/ Bogárodzicá/ náucżył. Potym słyſząc iſz w Pruśiech byli ſrodzy Po=
50:
ganie y możni: ktorzy krolom Polſkim wielkie y trudne woyny zádawali: ludzkie=
51:
go zbáwienia y chwały Chryſtuſowey rozmnożenia pragnąc: Boleſłáwá prośił/
52:
áby go do Prus wodą ná náwerocenie Pogáńſtwá do wiáry Chrytſuſowey/ wyprá=
53:
wił.
Bogárodzice pieśni náucżył Polakow.
Acż mu żal było bárzo z ziemie ſwey ták drogi ſkarb wypuśćić: wſzákże ba
54:
cżąc ták wielką y pilną około duſz ludzkich poſługę/ vcżynił to: wypráwił go wo=
55:
dą/ dobrze ſzkuty opátrzywſzy.
Do Prus ſię puścił.
Dwu z ſobą towárzjſzow wziął kápłanow Woyćiech
56:
S. Gaudencyuſza y drugiego/ ná tę drogę iuż z tym vmyſłem iádąc/ iſz ábo ony po
57:
háńce náwroćić/ ábo wżdy mężną y ktorey dawno prágnął śmierć/ zá Chryſtuſa
58:
podiąć miał. O nienáſycone miłośći Bożey ſerce/ małoliś iuſz był prac dla Chry
59:
ſtuſa podiął? kto ćię z Polſki wygánia? yzali niewdzięcżność iáka ábo niekárność
60:
owiec twoich? Nic tákiego: iedno vprzeymą miłość ku Chryſtuſowi/ ktorąś chćiał
61:
ná poſzukániu duſz ludzkich/ y ná ſwey krwi rozlániu pokázáć. Wyśiadł Woy=
62:
ćiech S. z towárzyſzmi náden wyſep ktory wiſłá w Pruśiech cżyni. y tám ſię mo
63:
dląc gdy ſobie ſzcżeſliwego weśćia ná poſługę Páńſką proiśili: Pryſzacy ie niektorzy
64:
wypátrzyli/ y ćicho ſię do nich przewiozwſzy/ vyrzeli ludzie dziwne/ niewidáne w
65:
odzieniu mniſkim ále iáko owiecżki pokorne. y vmyślili ie poimáć. Tedy ieden znich
66:
nagorſzy ćicho ſchodząc ná S. Woyćiechá/ ktory w ten cżás Pſałterz máiąc/ dro=
67:
gę ſwoię Pánu Bogu polecał/ okrutnie go wioſłem z tyłu miedzy łopátki vderzył.
68:
Padł o ziemię S. Woyćiech/ á oni wołáli: co tu cżynićie? vćiekayćie ſtąd pozábija=
69:
my was y pomęcżemy prętko.
Zbity ś. Woyćiech od Pruſow
A S. Wojćiech on wielki bol ćierpiąc/ dziękował P.
70:
Bogu w ſercu ſwjm/ mowiąc: bych dobrze więcey w tey tu ziemi niezyſkał/ wy nátem

strona: 356

1:
iednym wielkim vpominku rány tey/ y ćierpienia dla Páná megpo Iezuſa vkrzy=
2:
żowánego/ przeſtánę. Lecż pocżekay mężu S. vcżći ćię Pan Bog więtſzymi łáſki
3:
ſwey w męcżeńſtwie dáry. Wyniść przeſie z oney Pruſkiey ziemie niechćiał: ále
4:
ſzedł do iednego miáſtá gdzie był z iazd ludzi wielki do przekupná. obſtąpili ie lu=
5:
dzie oni ſrodzy/ pytáiąc: coście zacż/ co chcećie? A S. Woyćiech powiedział: i=
6:
dziem z Polſki/ nioſąc wam zbáwienie wáſze: ſługám ieſt Bogá żywego/ co ſtworzył
7:
niebo y ziemię y wſzytko co ieſt ná nich. poznayćie Páná Bogá iednego á wybáwi=
8:
ćie duſze wáſze z mocy piekielney y cżártowſkiey: wierzćie w Iezuſa/ ktory świát
9:
odkupił/ á chrzćićie ſię ná grzechow wáſzych odpuſzcżenie.
Kazánie ś. Woyćiechá
Tákie y inne Wánieli=
10:
ey S. ſłowá/ gdy chodząc po wśiách y miaſtách rozśiewał: Pruſzacy ſię śmiali/ á
11:
ſłucháć niechcąc/ kazáli im z ziemie wyniść: roſkázuiąc pod vtrátą gárdłá y máię
12:
tnośći/ áby ich nikt do goſpody nieprzyimował. Szli wzgárdzeni z miáſtá wpole
13:
ſię vdáiąc.
Wygnani z miáſtá po polu ſę tułáli.
Myślił y mowił S. Woyćiech: podomno ſię tym vbiorem náſzym brzy=
14:
dzą/ ábo by odmienić nam ty mniſkie ſzáty/ á wziąć kleryckie: zápuścim iuſz bro=
15:
dy: á tym cżáſem idzmuy do Litwy/ potym ſię tu z lepſzym ſzcżeśćiem wroćiem: ábo
16:
tu gdzie wyrabiaymy chlebá/ v iákiego wieśniaká: wżdyć abo co ich zbáwieniu po=
17:
możem/ ábo wżdy męcżeńſką koronę naydziem.
Chćiał do Litwy.
Y puſzcżáiąc ſię ku Litwie w polu
18:
Mſzą S. odſłużywſzy/ á trochę ſię chlebem pośiliwſzy/ w drogę ſwoię ſzli. á gdy cżás
19:
nocny ná odpocżnienie przychodził: położyli ſię w polu y ſpali/ Pánu Bogu dro=
20:
gę y zdrowie ſwoie polecáiąc. A gdy názáiutrz ſłuſzbę S. ráno w polu cżynili: pru
21:
ſzacy z podpuſzcżenia naiwyżſzego ich kápłaná/ ktorego Krywe zwali: żáłowáli iſz S.
22:
Woyćiechá zdrowo puśćili: y goniąc z gniewem nálezli ie niedaleko miáſtá Ro=
23:
mowe názwánego/ ná oneyże ſłuſzbie Bożey. Tám wnet porwawſzy S. Woyćie=
24:
chá/ śiedm włocżeń wnim vtopili: y rozśiekawſzy ná drzewie záwieśili.
Mecżeńſtwo świętego Woyćiechá
Ták ten wiel
25:
ki S. oddał ofiárę ſwoię Bogu ſwemu á męcżeńſkiey korony ktorey długo w rozla
26:
niu krwie ſwey dla Chryſuſtuſa Bogá ſwego prágnął/ vcżeśnikiem ſię ſtał. Dwá
27:
iego towárzyſze poimáni ſą od onych okrutnikow/ á ćiáło trzy dni ták leżąć rozśie
28:
káne/ ſtraſz od iednego Orłá miáło: áſz ſię ieden zmiłował/ y ono pogrzebł. Gdy
29:
ſię tego dowiedziáł Boleſław kśiążę Polſkie/ bárzo wielką żáłośćią zięty: poſłał
30:
zacne poſły do prus o ćiáło ich S. Woyćiecha żądáiąc. A oni widząc iſz ſię ták pil
31:
nie o nim krol pyta y ſtára: chlubili ſię z tego/ mowiąc: Bogáſmy Polſkiego zá=
32:
bili y niedamy go inacżey aſz nam ták wiele złotá przywieść krol każe/ iáko ćiáło
33:
ſamo záważy. Nieżałowáł ſię ná ták wielką vtrátę/ Pan on pobożny: wiedząc iá=
34:
ko go P. Bog w wielkich á ſławnnych zwyźćięſtwách zá przycżyną tego S. ſzcżeśćił:
35:
nád wſzytki ſkárby nadrożey ſobie cżłonki/ w ktorych Duch S. przemięſzkiwał y pa
36:
łac Boſkiego przebywánia pocżytáiąc: zebrał wielką kupę ſrebra/ y poſłał do Prus.
37:
Ale Pan Bog nabożeńſtwo y chęć pobożną Boleſáwowę/ cudem wielkim vcżćił y
38:
ſwego męcżenniká záſługę w ſławił. bo ćiáło ono ták ſię lekkie ná wagaſtáło/ iſz
39:
bárzo máło ſrebrá wzięło. Z iáką cżćią y rádośćią/ tryumphem y pokorą on krol z
40:
kápłáńſtwem y ludem ſwym ćiało ono pierwey do Trżemeſzná/ potym do Gniezná
41:
prowádził: bácżeniu twe mu polecam c żytelniku. gdzie cudámi wielkimi ſłynie po dziś
42:
dzień/ y korony Polſkiey ktorą on wynioſł/ wiełkim obrońcą y pátronem zoſtáie:
43:
przed ſędzią y Bogiem náſzym Iezuſem: ktorego z Oycem y z Duchem S. moc/ ſla=
44:
wá/ y roſkázowánie ná wieki Amen.
45:
O cnotách y ſzcześćiu tego Boleſłáwá Chabrego y koronie
46:
otrymániu zá przycżyną S. Woyćiechá/ y o náuce tego S.
47:
w Bogárodzicy zámknioney.
Obrok Duchowny

48:
IM więcey Pánowie y Krolowie świeccy P. Bogu pokorni byli: tym ſrozſzy y hárd=
49:
ſzy nieprzyiaćielom ſwoim zoſtawali. im ſzerzey wchwałę Bożą rozmnażáli/ tym ſze=
50:
rzey y dáley páńſtwa ich Pan Bog rozmnażał. im więcey kápłany ábo racżey Chry=
51:
ſtuſa wnich cżćili: y kośćioły nádawáli: y ná wzor Dawida krola miłowáli cżeść do=
52:
mow Bożych: tym ie więcey cżćił y wynośił Pan Bog y páńſtwá ich wſzelkim dobrym bogá=
53:
ćił.
Krolowie y páńſtwá ich cżym ſtoią
Piſzą Kroyniki náſze/ iáko to był gorący Chábry w nabożeńſtwie y rozmnożeniu wiáry
54:
S. Kátholickiey z Rzymu od ſtolice Apoſtolſkiey zá oycá iego wziętey: kośćiołow wiele fun=
55:
dowa kláſztorow nábudował: dla drzewá krzyżá S. klaſztor ná łyſey gorze poſtáwił: o ża

strona: 357

1:
dną ſię rzecż pilniey nieſtárał/ iáko o rozſzerzenie wiáry Chryſtuſowey á wykorzenienie báł=
2:
wochwálſtwa z onjch nowo nawroconych ludzi ſwoich. O żadną ſię rzecż bárziej niegniewał iáko
3:
o wzgárdę rzecży Bogu y wierze służących. Zadnego wyſtępku ſrodzey niekarał/ iáko krzy=
4:
wdy kośćielne y duchowieńſtwá: gdy ſię kto śmiał ná kapłany y duchowne dobrá tárgáć. W=
5:
ſzytki kościoły od ćiężarow poſpolitych woiennych y podatkowych wyzwolił: y wiecżną wolno
6:
śćią darował. ſam obieżdżáiąc powiáty doglądał: ieſli by ſię ieſzcże gdzie co pogáńſtwá y
7:
zabobonow ich záwadzało. Cżćił wielce kápłany ták iſz żadnemu nigdy ſtać przed ſobą nie=
8:
dopuśćił: ále ſiedzieć/ gdy ſam śiedział/ kazał. A S. Woyćiecha męcżenniká Bożego y páſte=
9:
rzá ſwego ták vcżćił: iſz po dziś dzień to znácżno/ w Gnieznie y w Gnieznieńſkim kośćiele: kto=
10:
rego ſobie zá oſobnego Pátroná y obrońcę wniebie kroleſtwá ſwego obrał. Ná cżym iáko ſię
11:
nieomylił/ á iáko go Pan Bog niezlicżonymi práwie zwyćięſtwy wsławił/ y páńſtwá iego roz
12:
ſzerzył: miło bárżo cżytáć y słucháć. Na wſchod słońcá poſtáwił granice y żelázne słupy v
13:
Niepru: ná zachod v rzeki Sale w Sáſkiey ziemi: na pułnocyu słupy iednákieſz granicżąc pań=
14:
ſtwo ſwe v rzeki Oſſy/ sławnie y zwyćięſką ręką záſadził. Zwoiował Ruſkie wielkie y ſzerokie
15:
y z ktorymi Ceſarze Cárogroccy mieli ćięſzkie woyny/ páńſtwá ony bogáte y zacne: ſkroćił y
16:
zhołodowasł Pruſy: ſtárł Niemce z Sáſy: podbił pod ſię Cżechy/ Moráwce/ Káſzuby/ Pomo=
17:
rzány. więcey bitew wygrał niſzli drugi o nich cżytał.
Gránice Polſkie iáko rozſzerzył Chabry.
rząd wielki: domá ſpráwiedliwość y
18:
wielką v poddánych miłość záchował: á lud ſwoy wsłáwę y cnotę wpráwił. Nákoniec pátrz
19:
co mu S. Woyćiech ktorego ták żywego iáko vmárłego á w nim Chryſtuſa vcżćił/ z iednał. Ce=
20:
ſarz Otto trzeći/ máiąc w znáiomośći y miłośći Woyćiechá S. gdy ſię o iego męcżeńſtwie do=
21:
wiedział: w potrzebie ſwey áby go Pán Bog przez iego przycżynę wysłuchał: ślubował Bogu
22:
náwiedzić grob męcżenniká S. y śiedm mil iść pieſzmi nogami do niego.
Slub Ceſarzá Ottoná y pielgrzymowánie y pieſze śćie do grobu ś. Woyćie.
O cżym Bolesław
23:
więdząc/ z wielką go cżćią przyiął iáko gośćiá ſwego w Poznániu: y ſuknem śiedm mil drogę z
24:
Poznániá do Gniezná vsławſzy/ ſam znim ſzedł pieſzo/ áſz ná mieyſce: gdzie Ceſarz z pokorą krzy
25:
żem leżąc przed grobem/ nabożeńſtwo ſwoie y śluby odpráwował. A Bolesław vmiał ták wiel
26:
kiego gościá cżęſtowáć: wſzytkę mu hoyność/ ludzkość/ vkłádność/ w doſtátku/ w vpominkách
27:
bogátych y dárách pokazał. Widząc Ceſarz ſpráwę y mądrość mężność y doſtátek Bolesłá
28:
wá y ludu iego rycerſkiego ſpráwą Bożą á modlitwą ś. Woyćiechá/ ktorego ták Bolesław cżćił/
29:
Ceſarz wzruſzony: ná tym mieyſcu ná ktorym on męcżenniká zacnym y drogim grobem vcżćił
30:
koroną krolewſką od tego Ceſarza vcżcżony y koronowány ieſt: w tymże kośćiele przez vcżniá S.
31:
Woyćiechá Gaudencyuſzá/ ktory był ná iego mieyſce náſtąpił. y wziął mieyſce y na potomki ſwe
32:
miedzy krolmi Chrześćiáńſkimi wolnymi/ á żadney mocy niepodległymi. y od niego sławá
33:
Polſka ſzerzyć ſię y wznośić/ y koroná Polſka rość w wſzytko dobre zá rozſzerzenim kátholickiey
34:
wiáry pocżęłá. y zá takiemiſz poſtępki/ za nabożeńſtwem y pokorą ku Bogu y świętym iego/ in=
35:
nych krolow rad y rycerſtwá ich/ trwáła y trwa tá korona.
Koroná Polſzcże daná
ále Bog wie iako długo. bo iuſz po
36:
wielkiey cżęści ná ſyny Heretyckie y Bogá ſię nieboiące: á roſkoſz tylko y pieniądze miluiące :
37:
áá we cżci ſię Bożey y sławie oycżyzny niekocháiące: wyrodki nieſzcżeſne przyſzłá.
38:
Iáką wiarę S. Woyćiech w Polſzcże xszcżepił: dochwánie iey ſtátecżne y podánie od miłych á
39:
cnych przodkow náſzjch pokázuie: zwłáſzcżá w pieśni oney ktorą Bogárodzicą zową. ktorey Woj
40:
ćiech ś. Polakow náucżył. ktora iſz ma w krotkośći mądre/ práwowierne kátholickie wyznánie:
41:
áby iey ſtárożytność wty złe cżáſy naśmiewcow y wſzem dobnjm od przodkow podánim gardzą=
42:
cjch heretjkow/ niezginęła: słowo ią od słowá zwykłádem/ dla ſtáropolſzcżyzny trudnej/ położe /
Wyznánie wiáry

43:
Bogárodzicá S. Woyćiechá pieśń Polakom podána.
44:
BOgárodzicá dziewicá/ Bogiem ſłáwioná Marya: v twego ſyná hoſpodyná/
45:
mátko zwoloná Márya/ z iśći nam/ ſpuśći nam (kárieeleyſon) twego ſyná
46:
Krzćićielá zbożny cżás vſłyſz głoſy: napełni myśli cżłowiecże: ſłyſz modli=
47:
twę/ ienżećię prośimy. to dáć rácży prośimy day naświećie zbożny pobyt/
48:
po żywoćie Rayſki przebyt/ kirieeleiſon.
49:
To ieſt. Ty ktoraś nam porodziłá Bogá y cżłowieká/ Páná/ náſzego mátko zwoley Bożey
50:
obráná: ziśći nam w przycżynie twey obietnice Boże/ ſpuſzcżáiąc nam cżás łáſki/ á podáiąc nam
51:
ſyná twego: ktory nas ſam w chrzćie S. z grzechow náſzych obmył/ ktorego prośimy w przy=
52:
cżyunie twey/ áby nam dał tu ná świećie pobożne żyćie/ á po śmierći/ rayſkie mieſzkanie.
53:
Národził ſię nas dla ſyn Boży/ w to wierzy cżłowiecże zbożny/ iſz przez trud (to ieſt
54:
mękę ſwą) Bog ſwoy lud/ odiął dyabłu z ſtrażey. Przydał nam zdrowia wie=
55:
cżnego: ſtároſtę ſkował piekielnego: smierć podiął/ wſpomionął/ cżłowieká pier=
56:
wſzego. ieſzcże trudy ćierpiał bezmiernie/ ieſzcże był nieprzyśpi zá wierne/ áliſz
57:
ſam Bog zmarwtychwſtał.
58:
To ieſt nieſkońcżonego zbáwienia náſzego/ aſz w samuym zwyćięſtwie y zmartwychwſtániu ſwo=
59:
im: gdy piał iako cżłek: ále wbudził śię od śmierći iáko Bog. y nás teſz y żywot náſz z ſobą
60:
wſkrześił.
61:
Adámie ty Boży kmiećiu/ ty śiedziſz v Bogá w wiecu/ domieść nas ſwe dzieći/ gdzie
62:
kroluią Anieli: tám rádość/ tám miłość/ tám widzenie tworcá Anielſkie bez koń=
63:
cá. tu ſię nam z iáwiło dyable potępienie.
W wiecu: to ieſt w rádzie y ztąd zowiem wiecá. In concilio iuſtorum Pſalmo 110.

64:
Ni ſrebrem ni złotem nás z piekłá odkupił/ ſwą mocą záſtąpił. Ciebie dla cżło=
65:
wiecże dał Bog przekłoć ſobie/ bok ręce nodze obie/ krew święta ſzłá z boku ná zbá=

strona: 358

1:
wienie tobie. Wierzże w to cżłowiecże/ iſz Iezu Chryſt práwy/ ćierpiał za nas rá
2:
ny ſwą świętą krew przelał/ zá nas Chrześćiany.
3:
Iuſz nam cżás godziná grzechow ſię káiáći/ Bogu chwałę dáći/ że wſzemi śiłámi
4:
Bogá miłowaći. Márya dziewicá/ prośi ſyná ſwego/ krolá niebieſkiego/ áby nas v=
5:
chował ode wſzego złego. Wſzyſcy święći prośćie nas grzeſznych wſpomoſzćie: bys
6:
my zwámi przebyli: Iezu Chryſtá chwalili. Tegoſz nas domieśći/ Iezu Chryſte
7:
miły/ byſmy z tobą byli gdzie ſię nam raduią/ iuſz niebieſkie śiły.
8:
Amen Amen Amen/ Amen Amen Amen/ Amen táko Bog day/ byſmy poſzli
9:
wſzyſcy w ray: gdzie kroluią Anieli.
10:
Wtey pieśni pokázuie ſię naprzod práwa á ſzczera wiárá kátholicka/ wſzytki kácerſtwa
11:
głownieyſze potępiáiąca: á top w tym iednym słowku y tytule Pánny przenaświętſzey/ Bogáro
12:
dzicá.
1. Wyznánie Kátholickiey wiáry.
Bo wſzytki kácerſtwa wiárę S. pſuiące: ábo biją ná cżłowiecżeńſtwo práwe Chryſtu
13:
ſowe: ábo ná boſtwo/ vwłocżąc mu ktorey nátury z tych dwu: żeby nie był/ abo práwy cżłek/ á=
14:
bo práwy ſzcżery Bog. Lecż gdy wyznawamuy/ iſz z Pánny národził ſię y práwy cżłek/ iáko z
15:
cżłeká: y práwy Bog ten ktory ſię przedwiecżnie z Oycá iako Bog z Bogá rodzi/ wſzytki fałſze
16:
kácerſkie potępiamy: á fundament wiáry práwowierney ſnuiem/ ná Panie y Bogu náſzym
17:
Iezu Chryście/ oboię práwą náturę máiącym.
18:
2. Tu ſię teſz w tey pieśni pokázuie/ przycżyná przyśćia Chryſtuſowego y w ćielenia iego ná
19:
świát/ to ieſt/ grzech pierworodny przodkow náſzych Iadámá y Iawy: w ktorych wſzyſcy byli
20:
ſmy potępieni y dáni w moc Dyabelſką: ták iſz nam tákiego odkupićielá było potrzebá. ná cżym
21:
teſz záwisły wszytki práwie ártykuły wiáry náſzey.
2. Przycżyná przyścia Chryſtuſowego.3. Wiárá y nádzieiá Wmęce Chryſtuſowey.

22:
3. ieſt teſz vćieſzne wyznánie/ iſz nieieſteſmy ſrebrem áni złotem odkupieni: iedno krwią
23:
y rány y smierćią P. y B. náſzego Iezuſa: y żádney inney rzecży niedufa/niedufamy. iedno tey wysłudze iego
4. Srzodek do pożytku męki Páńſkiey.

24:
4. Ieſt teſz náuká iáko ſobie pożytek z męki Chryſtuſowey przywieść mamy. bo zá pokutą
25:
á miłośćią práwą ku Bogu w pełnieniu woley y przykazánia iego z cáłego ſercá. gdy nawyż
26:
ſze dobrodzieyſtwo Boſkie w náſzym ták drogim odkupieniu/ niedoſtaie wſpominámy mowiem z Apoſtołem: iuſz nam
27:
cżás godziná grzechow ſię káiáći/ pokutę cżyniąc zá grzechy náſze Bogu/ chwałę dáći/ w miło=
28:
śći y w pełnieniu woley S. iego. Bo ty ſą dwie części práwey pokuty.
29:
5. Vkázuie ſię teſz nadzieiá náſzá/ cżego ſię zá takiemi poſtępki ſpodziewáć mamy po śmier=
30:
ćoi/ gdy mowiem: gdzie kroluią Anieli/ tám rádość/ tám miłość/ tam widzenie tworcá Anielſkie
31:
bez końca tám nam oná prawa wolność gdy dyabłá y iego moc potępiem.
5. Nádzieiá

32:
6. Ieſt y ſummá wſzytkiego cżego od Páná Bogá prośić mamy w onych słowiech pięknych
33:
á krotkich. Day nam Pánie tu ná świećie zbożny pobyt/ á po żywoćie rayſki przebyt. to ieſt
34:
abyſmy tu pobożnie wedle woley twey żyli/ á po śmierći wiecżnie z tobą przebywáli.
6. O co prośić Páná Bogá.

35:
7. Ieſt tu y pokorne świętych do przycżyny wżywánie/ bez ktorego kośćioł Bozy nieidzie
36:
przed máieſtat Boſki/ iedno z tymi przyiaćiołmi Bożjmi/ y zletániámi. A to wſzjtko przez Chry
37:
ſtá P. wcżjm mu ieſt więtſza cżeść/ gdj ná pokłon iego / wſzjtki święte y Aniołj budziem: ábj nam
38:
cżći iego w prośbie známi pomogli.
Prycżyna S.
A obácż iſz na świętych nieprzeſtáiem w tey pieśni: áni im
39:
cżći Boſkiey przypiſuiem/ áni ie Bogámi zowiemy: ále zá towárzyſze ie mamy/ lepſze y zá=
40:
służeńſze á niſzli my ieſteſmy. Znimi do Chryſtuſa idziem y mowiem Chryſte zmiłuy ſię/ Pánie
41:
zmiłuy ſię. A choćiaſz mowiem Pánnie cżyſtey: ziśći nám/ zpuśći nam/ ále kogoſz? twe go ſyná ktory
42:
nas ſam odkupił/ nádáł/ j zbáwił: á ćiebie nam dał zá mátkę y przez ręce twe/ dał nam ſam śiebie
43:
y z ſobą zbożnj cżás: to ieſt/ cżás łáſki y odpuszcżenia grzechow. Iegoſz prośimy przez twoię przy
44:
cżynę day ná świecie eć. Widziſz iſz do Chryſtuſa y przez Chryſtuſa z przycżyną świętych Bo
45:
żych á z pokorną modlitwą idziem.
46:
Mądre tedy to ieſt w tey pieśni wſzytkiey wiáry w krotce wyznánie: vtwreirdzenie ná=
47:
dzieiey y náuká pokuty/ trzezwa y roſtropna modlitwá/ nábożne á proſte do Bogá ſerce. z=
48:
tym ſercem ſzli przodkowie náſzy/ to śpiewáiąc á wyznawaiąc ná oſtre pogáńſkie żeláza y wło
49:
cżnie. ták ochotnie iáko święći Boży ná męcżeńſtwo. Ztą pieśnią/ ábo rácżey wiárą y ſumnie
50:
niem dobrym/ w woyſzcże ſwey kápłány máiąc/ y od nich błogosłáwieńſtwo y rozgrzeſzenie
51:
biorąc: huffy nieprzyiáćielſkie dáleko lidzbą y mocą nierowne/ ſtárli y śiłę ich rozſypáli: pán
52:
ſtwo z koroną rozmnożyli. z tego co wygráli/ kośćioł Boży y chwałę iego ſzcżepili: cnotę y po=
53:
bożność rozmnażáli: sławę kroleſtwá tego wynieśli: páńſtwo rozſzyrzyli: wiecżną pámięć/ á
54:
potomkom przykład zoſtawili ktorego iáko náśladuią/ niech ſię ſami ſądzą. á ieſli nabożeńſtwa
55:
wiáry y cnoty przodkow ich pochybili wnich: zguby docżeśney y wiecżney (ktorey vchoway Bo
56:
że) cżekáć máią.

strona: 361

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:

40:

41:

42:
Zywot Márká S. Ewanieliſty/ piſány od świętęgo
43:
Hieronyma in Catalogo/ Euzebiuſzá/ lib. 2. Hiſt. Ec.
44:
cles. cap. 13. ec. Methápraſtá/ y innych.
Dwudzieſty piąty dzień Kwietnia.

45:
GDy Symon on cżárnokśiężnik/ obłudnośćią Szatáńſką lu=
46:
dzie zwodzący/ od Piotrá S. iáko fałſzerz vkazány/ odkryte ludziom
47:
zdrady ſwoie widząc/ z ziemie Zydowſkiey z ſromotą vćiekáć muśiał: v=
48:
dał ſię do Rzymu/ y tám Bogiem ſię cżyniąc y ſynem Bożym/ do tego
49:
Rzymiány przywiodł/ iſz mu ſłup iáko Bogu ſtáwili y ofiáry cżynili.
Słowá Euzebiuſzá w hiſto. kościel. lib. 2. cap. 13.
Piotr S. napierwſzy w Rzymie Chryſtuſow káznodzieiá
Ale krádzio
50:
ne Boſtwo/ niemogło ſię długo táić. bo P. nacżelnieyſzego miedzy Apoſtoły/ y wiel
51:
kośćią wiáry y záſługą cnoty nawiętſzego/ kśiążę nád pierwſzymi Piotrá do Rzy=
52:
mu/ iáko przećiw poſpolitey narodu ludzkiego zgubie/ poſłáć racżył/ iáko Het=
53:
máná woyſká ſwego: ktory napierwſzy w Rzymie/ klucżmi Ewánieliey ſwoiey w=

strona: 362

1:
rotá kroleſtwá niebieſkiego otworzył/ y z támtąd ćiemnośći y wodza ich Symoná
2:
cżárnokśiężniká wypędziwſzy: wdzięcżną świátłośćią ſercá ludzkie oświećił: y ku
3:
poznániu y miłowániu Bogá iednego y ſyná iego iezuſa Chryſtuſa zápalił. Kwi=
4:
tnęło w Rzymie ſłuchánie ſłowá Bożego z vſt Piotrá S. y vgaśić ſię kazanim ie=
5:
go Rzymiánie niemogli. Miał z ſobą towárzyſzá Piotr święty ná tey drodze y/
6:
wtey pracy Márká S. ktorego dziś zacny dzień obchodziem/ ſyná Maryey z na=
7:
rodu Aaronowego kápłáńſkiego. Ten po w niebo wſtąpieniu Páná náſzego/ ſtał ſię
8:
wiernym Piotrá S. vcżniem/ y on go ręką ſwoią ochrzćił. y przetoſz go w liśćie
9:
ſwym zowie ſynem ſwoim/ y w dom iego mátki/ gdy zwięzienia w Hieruzálem od
10:
Aniolá wywiedziony był gdzie wiele było w zebrániu Chrześćián/ naprzod wnocy
11:
przyſzedł.
1. Petr. 5Actor. 12.
A przypátruiąc ſię Márek S. táiemnicom wiáry Chrześćiáńſkiey y głę=
12:
boko ie cżerpáiąc: á widząc iáko ono kápłáńſtwo nowego zakonu: ktory Apoſtoło=
13:
wie ſpráwowáli/ dáleko więtſzego máiſtatu pełne było niſzli ono figurowáne ſtá=
14:
re/ á iáko wielkiey doſkonáłośći w cnotách y żywoćie/ ktory w Apoſtolech widział
15:
potrzebowáło: boiąc ſię áby go kiedy Apoſtoł S. Piotrt kápłanem niepoświęćił: v=
16:
ćiął ſobie pálec wielki: nádzieię znim ná ták ſtráſzliwy y wielki vrząd wstępowánia
17:
vćináiąc. Ale ták wiele mogło przeyrzenie Boſkie/ ktore ſię z iego wiárą zgadzáło:
18:
iſz y táką pokorą tráćić tego niemogł/ co miał z rodzáiu.
Pálec ſobie vćiąłHieronymus in praefátione in Marcum.Iſidorus de pátribus noui Teſtamenti.S. AntoninusTit. 6. cap. 16.par. 1.
Bo potym iáko ſię powie
19:
Biſkupem był Alexándryiſkim: y Piotr S. ten pálec ktory on z oſobney gorąco
20:
śći ſercá a z táiemnego obiawieniá odćiął: cudownie mu przywroćił. wktorego ſię
21:
cnotách y miłośći iego ku Bogu kocháiąc: miał go zá towárzyſzá/ iáko ſię rzekło/
22:
chodzenia ſwego y rozśiewánia Ewánieliey po świećie. A gdy do Rzymu przyſzli/
23:
á Piotr S. wiele Rzymian śiećiami dziwnego kazánia ſwego vłowił: Rzymiánie v=
24:
śilnie prośili S. Márká: áby im to ſpiſał iężykiem ich/ iáko drudzy mienią Láćin=
25:
ſkim/ co Piotr S. o Chryſtuśie Bogu náſzym zwiáſtował: áby to záwżdy lepiey po=
26:
mnieć y w ſercu nośić mogli. Dał ſie w tym vżyć Márek S. napiſał tę Ewánie=
27:
lią/ ktorą wedle Marká zowiemy. Ktorą gdy vkazał Piotrowi S. pochwalił
28:
wſzytko/ y z ſwego vrzędu y zwierchnośći cżytáć ią y przyimować po wſzytkim ko
29:
śćiołách kazał. y kocháł ſię w onym ták gorącym nabożeńſtwie Rzymianow: kto=
30:
rzy do tego Márká S. prośbą ſwoią przywiedli. Zoſtwáwiwſzy ten ſkarb w Rzy
31:
mie/ á ſam go teſz z ſobą wziąwſzy/ do Egiptu poſłány od Piotrá S. ná rozśiewá=
32:
nie Ewánieliey pobieżał. gdzie naprzod Alexándryey/ Pentápolu/ Libiey/ Már=
33:
máryce/ y innym ſproſnośći żyćia y báłwochwálſtwu oddánym narodom/ świá=
34:
tłość Ewanieliey wnioſł: y wiele duſz ludzkich pozyſkował. ktore ná iákich oby=
35:
cżiách ſtánowił/ á co im záwychowánie dał/ y iáko ich żyć w Chrześćiany práwy=
36:
mi być náucżył: to ſzeroce Philo życ zacnj y wymowcá wielki (ktory o tymże cżáśie
37:
żył y z Piotrem S. dobrą znáimość w Rzymie miał) w kśięgách o Rozmyśła
38:
niu wypiſał:
39:
mowiąc o tych ludziách/ ktorzy z podánia y ćwicżenia Márká ś.
40:
w Alexandryey y okolicy iey/ y w innych tám tych kráinách mieſzkáli. z ktorego ty
41:
ſłowá wybieram.
Ná prośbę Rzymian Ewánielią piſał S. Márek: ktorą Piotr S. z vrzędu ſwego kośćiołowi podał y pochwalił.
Libro de Contemplatione.Slowá Philoná o Chrześćianach pod S. Márkiem
Naprzod powiáda/ ći wſzyſcy dobrą docżeśne pomiátáią/ y nic
42:
ſwego ná ziemi mieć niechcą. Ná káżdym mieyſcu gdzie mieſzkáią/ máią domy
43:
ná modlitwę poświęcone: w ktorych vcżćiwie y z cżyſtością táiemnice ſwe ſprá=
44:
wuią. nic tám wnich świeckiego niepocżynáiąc/ iedno cżytánia Prorockiego tám
45:
ſłucháią á pieśniámi wedle ſwey náuki chwalą Páná Bogá. Niektorzy znich zmiá
46:
ſtá wychodzą: á wſzytki świeckie zábáwy pomiátáiąc/ ná rolách y ogrodách y pu=
47:
ſtyniách ludzi ſię roznego żyćia ſtrzegąc/ mieſzkáią. wiedząc iſz towarzyſtwo nie=
48:
rowne do wyſokich y trudnych cnot przeſzkadza. Powśćiągliwość (to ieſt vkárá=
49:
nie ćiáłá/ y oderwánie go od wſzytkiey roſkoſzy) máią zá fundáment: ná ktorym
50:
inne cnoty buduią.
Fundáment cnot powśćiągliwość od roſkoſzy. Poſty.
Zaden znich przed wiecżorem áni ie/ áni pije: á drudzy aſz dniá
51:
cżwartego iedzą: drudzy w wykłádách y rozumieniu piſmá vcżeńſzy/ tym ſię pokár=
52:
mem rozmyślánia w piśmie vgáśić niemogą/ ták iſz aſz do dniá ſzoſtego ná po=
53:
karm niewſpomnią. Winá wobec wſzyſcy nie piją/ y mięſa nieiedzą áni tego co ſię
54:
rucha. do chlebá zwodą/ ſol á Izop to ich przyſmák. Są zmini y niewiáſty do tákie=
55:
goſz ćwicżenia przyucżone: miedzy ktorymi wiele ſię ich iuſz wdziewictwie zſtárzá=
56:
ło: cáłość cżyſtego ćiáłá niezprzymuſzenia/ ále znabożeńſtwá záchowuiąc/ y mą=
57:
drośći oney vżywáiąc:
Dziewictwo
nie tylko ſercem/ ále y ćiáłem ſię poświęcaią. pocżytaiąc ſo

strona: 363

1:
bie zá rzecż nieprzyſtoyną/ áby roſkoſzy ſłużyć miáło nacżynie ná przyimowánie
2:
mądrośći zgotowáne: á żeby to rodzić miáło wedle ćiáłá/ ktore naśienia ſłowá Bo
3:
ſkiego y niepokálánego á niesmiertelnego łożá prágną: z ktorego rodzą nigdy
4:
nieumieráiące potomſtwo. Piſmá świętego wykład bierząc od ſtárſzych ſwoich
5:
y ſzukáią wnim duchownego rozumienia y táiemnic zákrytych. ták trzymáiąc iſz
6:
literá y zwierzchne piſmo ieſt iáko ćiáło: á zatáione iego rozumienie ieſt iáko du=
7:
ſzá niewidoma.
Wykład piſmá od ſtárſzych y duchowne iego táiemnice.Iutrznia Wielki poſt.Niedzielá.
Ráno wſtáią ná chwałę boſką modlitwę y ſpiewánia y ſłuchánia
8:
ſłow Bożych: oſobno mężowie/ á niewiáſty oſobno. á drugdy przez śiedm niedziel
9:
pilniey ſię poſtámi przypráwuią. Siodmy dzień v nich bárzo święty ieſt: do kto=
10:
rego y do inych świąt gdy ſię przypráwuią/ ná ziemi legáią. Kápłani y Dyáko=
11:
ni ſłuſzbę Boſką ſpráwuią/ á nad wſzytkimi iedná ieſt nawyżſza ſtolicá Biſkupia.
Biſkup y kápłani.

12:
To piſze ten Philo o vcżniách y wychowáńcách S. Márká Ewánieliſty/ y o świę=
13:
tych zwycżáiach kośćiołá Bożego w onych pierwiaſtkách Duchá ś. y podánia chw
14:
lebnych Apoſtołow: ktore po dziś dzień w kośćiele po dziś dzień w kośćiele Bożym (iáko mowi Euzebiuſz)
15:
trwáią. Gdy táka kośćiołá Bożego ſpráwá y tá wielkiey doſkonáłośći cnot Chrze
16:
ściáńſkich ſzkołá kwitnęłá/ á co dzień ſię ſzerzyłá/ y wiele duſz z mocy ſzátáńſkiey
17:
wychodziło. á pogáńſkie ćiemnośći tym więcey niſzcżáły/ y Bogowie ich w po=
18:
śmiechu y wzgárdzie zoſtawali: wielki ſię y ſzalony gniew pogáńſtwá ná Márká
19:
S. wzniećił. Bo wiedzieli iſz on cudá niesłycháne y ludziom niepodobne/ nád cho=
20:
rymi y vmárłymi cżyniąc/ wiele ludzi do náuki ſwey á wiáry Chryſtuſowey przy=
21:
ćiągnął. Zmawiáli ſię tedy nań cżęſto/ á Márek S. vchodził im z Alexándryey
22:
do Pentápolu y tám przemieſzkiwał. Lecż gdy iuſz o cżáſie ſwym w ktorym miał
23:
Bogá vwielbić/ wiedział: poſtánowiwſzy kośćielne vrzędniki y porządek ich/ y ná
24:
mieyſcu ſwym Anianá ſtáwiąc/ y inne kápłany y dyakony/ ktorym ſkarb náuki
25:
niebieſkiey/ y około duſz ludzkich ſtaránie porucżył ſtánowiąc: ſam beśpiecżnie w
26:
Alexándryey ná tym mieyſcu gdzie ſię Chrześćiánie ſchodzili/ Wołownią názwá=
27:
nym/ przemieſzkiwał. Tám gdy ofiárę Mſzey S. cżynił: pogáńſtwo w kośćioł w
28:
pádło y mocą porwawſzy S. Márká związáli y ná ſzyię powroz włożywſzy/ ćiągnę=
29:
li go po ziemi/ błoćie/ y kámieniu/ wołáiąc: ćiągniem wołu do Wołowniey. pá=
30:
dáło mięſo z członkow S. Ewánieliſty y wſzytko ćiáło ſrodze zránione y vſromocco
31:
ne zoſtáwáło/ a krew iego drogę onę polewáłá.
Męcżeńſtwo S. Márká.
wſzákże wtym chwalił Iezuſa/ o=
32:
no Apoſtolſkie ſłowo mowiąc: Chwałá tobie Zbawićielu moy/ iżem ſię ſtał godnym
33:
ćierpieć co dla imienia twego. Ták ſtrápionego y nápoły żywego do ćiemney wie=
34:
że wſadzili/ rádząc ſię iáką go śmierćią zgubić mieli. nocy tey nietylko Anielſkie
35:
ktorzy go ćieſzyli y bliſką pracom iego zápłatę opowiádáli: ále teſz ſzamego Páná
36:
Aniołow widzenie miał. Vkazał mu ſię P. Iezus/ w tey poſtáwie iáko zmiłymi
37:
vcżniámi tu ná ziemi żył/ y rzekł mu ony ſłowá: Pokoy tobie Márku Ewánieliſto
38:
moy. á on bez mierną rádośćią ochłodzony/ kłániaiąc ſię y pádáiąc wołał: witay
39:
Pánie Iezu Chryſte iedyna poćiecho y ocżekiwánie moie.
Vkazał mu ſię Pan Iezus.
Názáiutrz poſtánowiło
40:
pogáńſtwo/ áby go tákimże włocżenim iáko pierwey do końca vmorzyli. Y wło=
41:
żywſzy powroz ná ſzyię/ włocżyli go ták długo po oſtrych kámieniách y mieyſcách
42:
przykrych/ wołáiąc onyſz ſłowá: wlecżmy wołu do Wołowniey: áſz w tym S. Bo=
43:
ży Duchá Chryſtuſowi w ręce wypuśćił. Ciáło iego palić chćieli/ ále P. Bog o=
44:
gień wiátrem niezwykłym rozproſzył/ á Chrześciánie ie ze cżćią pogrzebli. ktore po
45:
tym do Wenecyey do ziemi Włoſkiey iáko wielki á nieoſzácowány ſkarb przenie=
46:
śione ieſt.
S. Márká ćiáło przenieśione do Wenecyey roku P. 467.
y tám odpocżywáiąc cudy wielkimi ſłynie. Cierpiał zá pánowánia Ne=
47:
ronowego kilká lat przed męcżeńſtwem Piotrá S. á zá krolowánia náſzego P. Ie
48:
zuſa zbáwićielá świata: ktoremu z Oycem y z Duchem S. ſławá nieuſtáiąca ná
49:
wieki Amen.
Obrok Duchowny.Pierwſze kazánie Ewánieliey niſzli piſanie

50:
OBácż iáko Ewánielia y náuká o práwdzie Chryſtuſa Páná náſzego/ nie piſmem ſię żá=
51:
dnym ludziom podawáłá: ále vſty y kazánim ſię Apoſtolſkim po świećie wſzytkim ſze=
52:
rzyłá: y świát ią pierwey bez piſmá przyiął/ iáko tu słyſzyſz iſz iuſz byli Rzymiánie ná
53:
kazánie Piotrowe bez piſmá vwierzyli: toſz dopiero piſmá od Márká śź. żądáli. Sam
54:
Pan náſz nic ná piśmie niezoſtáwił: iedno Duchem ś. ná ſercách Apoſtolſkich zakon ſwoy nápi=
55:
ſał: y posłał ie/ nie z Biblią y piſmem ále z Duchem S. y ogniſtymi ięzyki: y niemowił im pi=
56:
śćie/ ále kąſzćie to cośćie odemnie ſłyſzeli/ y cośćie odemnie ſłyſzeli/ y cośćie widzieli. Y długo kośćioł S. był bez pi=

strona: 364

1:
ſmá ſtárego áſz do Moyzeſzá przez lat trzytyſiące bliſko/ á bez nowego cżás niektory. y wiele na
2:
rodow y ięzykow bez piſmá wiárę miáły y máią/ żadnego piſmá niecżytáiąc. Y teraz gdy by
3:
wſzytko piſmo popalone/ y zgubiono: yzáli by teſz kościoł zginął/ y wiárá á prawdá z piſmem
4:
vpádłá? Nikakiey ále by trwáła wſercu wiernych Ewánielia/ y z vſt by kościelnych y kápłáń
5:
ſkich podánim iednemu od drugiego przychodząca/niewychodziłá.
Euſeb. lib. 1. de Demonſtrát. Euan. cap. 8.
Mowim ná ty co wſzyt
6:
ko do piſmá (z ktorego zle rozumiánego swe błędy pokryć chcą) vkázuią: iákoby kośćioł bez
7:
piſmá być niemogł/ ábo ſwoię wiárę ná pápierze y wcżernidle chował?
8:
2. Rozumiey iáko y Ewánielia S. Márká y S. Lukaſzá (ktore máią wiele rzeczy tych kto=
9:
re ſię v Máttheuſzá y Ianá S. náleść niemogą/ y ſą ták ważne iáko tych dwu z podánia ieſt y
10:
z trádycyey iáko mowiem. Bo Márek S. y Lukaſz S. ſami áni widzieli Páná náſzego/ o kto
11:
rym piſzą: ani słucháli: słowá z vſt iego: ále tylko ie z podánia y powieśći mieli. Acż wiem iſz
12:
Duchem S. nátchnieni piſali: ále oſobliwie Lukaſz S. wyznawá iſz to piſze cżego ſam niewi=
13:
dział áni słyſzáł z vſt Chryſtuſowych: ále to co od innych miał: to ieſt od Apoſtołow.
Ewánielia ś. Márká y Lukaſza z podánia ieſt y trádicyey.
Iáko te=
14:
dy Ewánielią Márká y Lukaſzá z podánia y trádycyey ma kośćioł: ták innych rzecży wiele zte
15:
goſz podánia w ſkárbie ſwoim zachowuie: ktore ćiſz Apoſtołowie podáli/ á w Ewánieliey wypi=
16:
ſane nie ſą/ iedno ſię wzwycżáiu kośćiołá Bożego po wſzytkim świećie/ náyduią.
Tertuliánus de Coroná militis.Báſilius Lib. de Spiritu ſancto cap. 27.

17:
3. Ktemu iáko tu piſánie Ewánieliey S. Márká nigdy by było nieważne áni przyięte: gdy
18:
by go był Piotr S. niepochwalił á niepotwierdził/ y ſwą zwiwerzchnośćią kościołowi niepo=
19:
dáł: ták y inne piſmá S. ktore kánonem álbo kánonickie zowiem/ kośćielnym ſię rozſądkiem
20:
áby ludzie przyimowáli vtwierdziły: y ten ſię od kościołá dał ná nie rozſądek/ iſz święte ſą á Du
21:
chem Bożym piſane/ á przyimowánia wſzelákiego y wiáry godne. Bo iáko mowi Lukaſz S.
22:
wiele ich piſać ſię kuśiło y piſało Ewánielią Chryſtuſowę: y wychodziłá ná świát Ewánielia
23:
Nikodemowá y Bárthłomieiá S. y dzieie Apoſtołá Páwłá: á nicżym innym odrzucone nie ſą
24:
iedno rozſądkiem kośćielnym: iáko y te cżterzy/ nicżym innym przyięte nie ſą/ iedno iſz ie ko=
25:
śćioł Duchem S. piſane być oſądził.
Kośćioł ſądzi ktore ſą kśięgi święte á ktore nie.
Przetoſz Auguſztyn S. śmie mowić á bárzo dobrze: y E=
26:
wánieliey bych/ powiáda/ niewierzył/ by mię kościelny rozſądek y vkazánie do tego niewiodło.
27:
Nie iſz by słowo Boże podległo rozſądkowi kośćielnemu (Boże tego nie day mowić/ bo Pan
28:
ſędziego nie ma á ſam ſobie świádkiem ieſt) ále ktore ieſt słowo Boże á ktore nie ieſt: ktore
29:
z ludzi piſmo ieſt/ á ktore z Bogá: ktore iego rozumienie dobre/ á ktore fałſzywe: to podle=
30:
gło rozſądkowi kościelnemu y żywey Ewánieliey: to ieſt vrzędnikom kośćielnym/ á zwłaſzcżá
31:
Piotrowi náwyżſzemu tłumácżowi y wyznawcy y opoce wiáry: ktorą vbłogosłáwił Chryſtus
32:
áby nigdy ſię záchwiać niemogłá. Iáko krolewſkim ſynem być/ to nie ieſt w mocy poddánych
33:
áby krolewſkim ſynem zrodzáiu vcżyniłi/ kto nie ieſt: ále rozeznáć/ iſz ten á nie ten ieſt ſy=
34:
nem krolewſkim: to v poddánych w ręku/ prawdę świadcżyć á fałſz potępiić. Tak słowo Boże
35:
vcżynić/ to nie ieſt w mocy kościelney/ ále oſądzić y vkázáć/ iſz to á nie inne ieſt słowo Boże
36:
to ieſt właſny rozſądek kościelny. A ták miły bráćie ieſli kościoł ták wielką moc ma (ktorą w
37:
nim znáć muśiſz ieſli rozum maſz) iſz o ſamym piśmie S. ſądzi/ á wtym mu wiarę dáieſz y iego
38:
rozſądek cżćiſz gdy piſmá S. vżywaſz: dáleko więcey w innych mu ártykułách y náukách mniey
39:
ſzych wiárę dáćieś winień/ y krom wywodow z piſmá. zá to máiąc: iſz iáko wtym ktore ieſt S.
40:
piſmo á ktore nie ieſt/ niebłądzi: ták y w iney náuce wiernym ieſt/ á kłámáć oblubieńcá Chry
41:
ſtuſá y podporá prawdy/ iáko Apoſtoł mowi/ nieumie: chceſzli ábyś nie był miedzy pogá
42:
ny pocżytány. Bo kto kościołá niesłucha/ rzecżą ſamą pogáninem ieſt. bo iuſz Ewánieliey kto
43:
rą kościoł podał/ wiáry tym ſamym vwłocży. Co dziś bárzo dobrze znáć po Heretykách/ kto=
44:
rzy kośćiołá niesłucháiąc: Ewánielią y piſmá wiele odmiátáią/ á oślep do pogáńſtwá y zá=
45:
przenia ſię Bogá w Troycy iedynego/ idą.
1. Timot. 3. Mátt. 18.


strona: 367

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:

40:

41:

42:

43:

44:

45:

46:

47:

48:

49:

50:

51:

52:

53:

54:

55:

56:

57:
Męcżeńſtwo Ermigildá Krolá Wiſygotow w Miſz
58:
paniey kroluiących/ piſane przez S. Grzegorza Papieżá lib.
59:
3. Dialogorum cap. 31./ żył około roku Páńſkiego 590.
Dwudzieſty siodmy dzień Kwietnia.
Iákoſmy


strona: 368

1:
LAkoſmy od wiela ich ktorzy z Hiſzpaniey przychodzą ſpráwę
2:
wzięli: niedawno krol Ermigildus ſyn Liwigildá krolá Wiſſygotow
3:
przez nawielebnieyſzego mężá Leándrá Biſkupá Hiſzpáleńſkiego od Herety
4:
twá Arryáńſkiego do wiáry powſzechney náwrocony ieſt. Tego/ oćiec
5:
iego Arryánin/ dáry/ namową/ pogroſkámi/ zwieść chćiał: áby ſię do onego ká=
6:
cerſtwá wroćił. Gdy on bárzo ſtátecznie oycu odmawiał tego/ iſz nigdy niemogł
7:
wiáry prawdziwey/ ktorą mu P. Bog raz dał poznáć/ odſtąpić: oćiec rozgniewa=
8:
ny/ kroleſtwo mu odiął/ y wſzytko pobrał. Iednák y tym ſtátecznośći iego przeło
9:
mić niemogąc: do więzienia go ćiáſnego/ y zá ręce y nogi związánego/ poſadził.
Kroleſtwo y żywot dla wiáry Kátholickiey vtráćił.

10:
Ermigildus młodzieniec/ gárdząc świeckim kroleſtwem: chętliwie niebieſkiego
11:
ſzukáł: á ná włośiennicách w wieży śiedząc/ o pośilenie ſercá ſwego/ Bogá wſzech=
12:
mogącego prośił. á tym więcey ſławą tego miiáiącego świátá gárdził: im więcey
13:
bacżył związány/ iáko tego zá nic mieć niemiał/ co mu zginąć y być odięte mogło.
14:
Przyſzło święto Wielkonocne: poſłał do ſyná niewierny oćiec Biſkupá Arryań=
15:
ſkiego/ áby z iego ręki świętokrayſkiego ſakramentu vcżeśnictwo wziął: á tym
16:
ku łáſce oycowſkiey przyść mogł.
Od Heretyká bráć świątośći niechćiał
Lecż Młodzieniec Bogu oddány/ Biſkupá Arry
17:
ańſkiego gdy do niego przyſzedł/ wedle potrzeby zgromił: y ſłowy tákiemi/ iákie zá=
18:
ſłużył/ z fukał. bo ácżkolwiek był z wierzchu związány ále ná ſwym wielkim ſercu
19:
był wolny y beśpiecżny. gdy on Heretyk krolowi ſpráwę dał: iáko był od ſyná ie
20:
go odpráwiony/ zápobudką heretyckiego ięzyká: rozgniewał ſię ſrodze oćiec/ y w=
21:
net ſługi poſłał/ áby onego ſtátecżnego Bożego wyznawcę/ támże w więzieniu zá
22:
bili. Spráwili zli ſłudzy wolą okrutnego Pana. bo ſkoro weſzli: śiekierę w mozgu
23:
iego vtopili y żywot mu odięli: á to mu tylko odiąć y wnim zábić mogli: cżym ſam
24:
zábity gardził. A ná pokazanie práwey iego chwały/ ktorey zá onym męcżeń=
25:
ſtwem doſtał: niebieſkie ſię cudá ziáwiły. Wnocy ſłycháne było śpiewánie przedzi=
26:
wne pſalmow/ przy ćiele krolá onego y męcżenniká: ktory więcey przeto krolem
27:
zwan być ma/ iſz ieſt męcżeńnikiem.
Spiewánie Anielſkie przy męcżeńniku.
A drudzy mowią: iſz w nocy przytymże ćiele
28:
pochodnie iáſne zápalone widziano. y przetoſz ćiáło one wierni wielce ważyć pocżę
29:
li. A oćiec niewierny ſynoboycá/ żáłowáć onego co vcżynił/ pocżął: á wſzákże
30:
nie náotrzymánie zbáwienia ſwego/ vcżynku ſię onego przelęknął. bo poznał iſz
31:
Kátholicka wiárá ieſt prawdziwa: ále do niey boiáznią ſwego ludu odſtráſzony
32:
przyść godzien nie był. Ktory gdy vmierał á bliſko ſkonánia był: Leándrá onegoſz
33:
Biſkupá/ ktorego przed tym barzo przenáśládował/ przyzwał do śiebie: zálecał
34:
mu ſyná ſwego Kycháredá wtymże kácerſtwie będącego: áby go do tego ſwym ná
35:
pominániu przywiodł/ do cżego y brátá iego vmárłego/ to ieſt/ do Kátholickiey
36:
wiáry. y to zalecenie odpráwiwſzy/ vmárł. A ſyn iego Rycháredus nie ſzedł zá nie=
37:
wiernym oycem: ále brátá męcżenniká náśláduiąc/ Arryáńſką złość porzućił: y
38:
wſzyćiek lud ſwoy Wiſſygoty do wiáry S. przywiodł: ták iſz żadnemu w krole=
39:
ſtwie ſwoim woyny ſłużyć niedopuśćił/ ktory by nieprzyiaćielem Bożym przez ká=
40:
cerſką niepráwość być śmiał. A niedziw iſz brát męcżennikow/ ſtał ſię káznodzieią
41:
prawdy: poniewáſz bráteſrska mu záſługá pomágáłá/ iſz ták wiele do łáſki w=
42:
ſzechmogącego Bogá przywiodł.
Zasługi świętych vmárłych pomagáią żywym
Y wtey mierze przypátrzyć ſię nam trzebá/ iſz by
43:
ſię to było nieſtáło/ gdy by był krol Ermigildus zá prawdę Bożą nie vmárł. Bo
44:
nápiſane ieſt: ieſli ziárno pſzenicżne padwſzy ná ziemię nieobumrze/ tylko ſamo zo
45:
ſtáie: á ieſli obumrze/ wielki przynośi pożytek.
Krew męcżeńſká płodna ieſt.
Y to widziem ná cżłonkách co ſię
46:
ná głowie działo. bo w narodzie Wiſſygotow ieden vmárł/ ábj ich wiele ożyło. á gdy
47:
iedno ziárno wierne/ dla zátrzymánia wiary/ pádło: wiele duſz iáko ná hoynym żni
48:
wie powſtáło: ná cżeść żywemu Bogu/ przez iezuſa Chryſtuſa Páná náſzego/
49:
ktoremu z Duchem S. chwał ná wieki Amen.
Obrok Duchowny.

50:
DZiwne ſądy Boże/ ſpráwiedliwe/ táiemne/ y ſtráſzliwe/ wiele Heretykow vmieráiąc
51:
znáią/ wołáią/ potępiáią błędy ſwe (y práwie wſzyſcy ſą tácy ná świádectwie ſum=
52:
nienia ſwego) iednák ku práwemu náwroceniu przyść wiele ich niemoże: iáko tu o
53:
tym teſz S. Grzegorz piſze. Powiem czego świádom y przed Bogiem niekłámam
54:
Roku 1575. był tu ieden Włoch w Wilnie/ ná imię Klaudynus: ktory robić pomagał około
55:
Cyboryum ołtarzá wielkiego Wileńſkiego v S. Ianá: y mniemáliſmy długo áby był Kátholik.
56:
ten zábił drugiego Włochá mulárzá/ y ſiedział ná gárdło. Chodziliſmy do niego vpomináiąc

strona: 369

1:
go do opátrzenia dobrego duſze y do pokuty: tám odkrył dopiero bezbozność ſwoię/ iſz ledwie co o
2:
P. Bogu wierzył: páćierzá nigdy niemowił: o kościoł zaden áni Kátholicki áni Heretycki nie
3:
dbał. Gdyſmy go cżęſto przywodzili do wiáry S. mowił to nákoniec: Oycże/ bárzo was rad
4:
widzę/ y gdy zemną mowićie w tey trwodze cżuiępoćiechę duſzá moiá. wiem iſz v was ieſt pra
5:
wdá: ále ſkłonić ſercá niemogę/ ábych miał w wierze wáſzey vmrzeć. Mowiło ſię iemu: gdy wi=
6:
dziſz iſz przy nas prawdá/ cżemu ſię iey nie imieſz/ pozyſkuiąc zbáwienie ſwe? gotow ćię Bog
7:
przyiąć y kośćioł. On ná to nic niemowił/ iedno tyſz słowá widzę iſz ták má być/ ále niemogę.
8:
y ſpytałem go: gdzieſz ſię chceſz obroćić? do Luteryanow powiáda. y ták przyzwawſzy Mini=
9:
ſtrá Sáſkiego/ zginął ná duſzy y ná ćiele. Ná to mowię/ iſz wiernym Kátholikiem zoſtáć: nie w
10:
ſamey ieſt mocy ludzkiey/ á iſz to ſą niebácżne słowá ktore mowią Heretykowie: wywiedz mi
11:
to á to: á ia Kátholikiem zoſtánę. Nie tylko wywody/ ále y cudá zákámieniáłośći Heretyckiey nie
12:
pomogą. rozum ich łácno przekonáć: ále woley y vporu nieprzełomiſz. trzebá wielkiey pomo=
13:
cy Boſkiey. á Pán Bog ácż záwżdy gotow ieſt do woley náſzey gdy my chcemj/ á iego pierwey nád
14:
chnienim: wſzákże ieſt ten cżás y ten punkt wpoſtępkách cżłeká grzeſznego/ iſz go opuſzcża: á cho=
15:
ćiaſz on widzi błąd ſwoy/ wſzákże iſz opuſzcżony ieſt od Bogá/ wyniść zniego iuſz nie może: co zo=
16:
wią zátwárdziáłość y zákámiałość.
Opuſzcżony grzeſznik od P. Bogá powſtáć niemoże.
Przeto ſię przelęknąć ma Heretyk y ten ktory w grzechu
17:
leży/ á dziś poki ten cżás przeklęćia figowego drzewá/ áby ná wieki nierodziło/ nieprzyſzedł.
18:
porwáć ſię ma z grzechu ſwego: poki Pan miłośierny śćiąga rękę ſwoię. bo potym zá niewdzię
19:
cżnośćią/ ſpráwiedliwie tego odſtępuie/ ktory ták długim y gęſtym vpominánim y nátchnie=
20:
nim iego wzgárdził.
Mátt. 21.


strona: 370

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:

40:

41:

42:

43:

44:

45:

46:

47:
Zywot y Męcżeńſtwo S. piotrá z Werony. Do=
48:
minikana/piſane od Lentyná Pátryárchy Hierozolimſkie=
49:
go/ tegoſz cżáſu żyiacego/ y od S. Antoniná. Par. 3. Tit. 23.
50:
cap. 6. Zył około roku Páńſkiego 1240.
Dwudzieſty dziewiąty dzień Kwietnia.

51:
PIotr święty/ nowy Męcżennik/ ſławá ziemie Włoſkiey/ y
52:
okraſa zakonu S. Doniniká: burzyciel Heretycki: y obrońcá wiáry
53:
Kátholickiey: vrodził ſię w Weronie z rodzicow Kácerſkich Mánichey
54:
ſkich/ kośćiołá Bożego przenáśládownikow: roża z ćiernia/ złoto z bło

strona: 371

1:
tá/ błotem ſię onym zárazić y pomázáć nie mogło. Ciáſto z dżieże zakwáſzoney
2:
(ktoby ſię ſpodziewał?) cudownie przáſne y ſłodkie/ z młodośći ieſzcże záſtawáło.
3:
Bo iáko z przyrodzenia/ cżłek ſię ná wężowe/ á owcá naá wilcże vyrzenie zedrgnie:
4:
ták ten od Páná Bogá z młodośći náucżony/ ná oycowſkie iády duſzne/ dobrze
5:
był przeſtrzeżony: á zdrygáć ſię ná nie y vchodzić ich vmiał.
Z młodośći oycowſkim ſie kácerſtwem brzydził.
Skoro ſię wſzkole/ ie=
6:
ſzcże lat śiedmi niedoſzedwſzy/ Kredá ábo wyznánia wiáry/ Wierzę w Bogá Oycá
7:
wſzechmogącego/ ſtworzycielá niebá y ziemie ećr. náucżył: od tego cżáſu/ áni na=
8:
mowá miękka/ áni oſtra: áni świeże rozgi niepomogły: áby on domowy iad/ kto
9:
rym go krew iego zárażáłá/ przypuśćić w ſerce chciał. Stryi iego gdy z ſzkoły má=
10:
luczkim przyſzedł/ pytał go cżego ſię w ſzkole náucżył? odpowiedział: Wierzę w Bo
11:
gá Oycá wſzechmogącego ſtworzyćielá nieba y ziemie rć. A on mu wywodził (bo
12:
był Mánicheycżyk wymowny y Miniſter á ſkaſzcá duſz ludzkich piekielny) iſz dya=
13:
beł ſtworzył niebo/ ziemię/ y ty rzecży widome. A dziecie ſłucháć go niechćiáło/ mo
14:
wiąc: ták iá wierzę iákom ſię w ſzkole náucżył/ á inacżey nigdy niebędę. Poznał on
15:
zwodzcá y duſzny rozboynik/ iſz ono dziecię nieládá ſtátek w ſwych málucżkich le=
16:
ćiech pokazáło: y prośił iego oycá/ pilnie go ná to námawiáiąc: aby go do ſzkoły Ká
17:
tholickiey nieſłał/ powiádáiąc: iſz to dziećię ieſli náukę mieć będzie/ á do nierządni=
18:
ce ſię oney (kośćioł Rzymſki ták zowiąc) vda: wielkim będzie kośćiołá Bożego (to
19:
ieſt zborzyſzcżá Heretyckiego) przenáśládownikiem.
Stryiowi Heretykowi iáko odpowiedział. Sżkołá kátholicka ś. Piotrowi pomogłá.
Lecż P. Bog ták chćiáł/ iſz
20:
brátá ſwego do tego przywieść niemogł/ áby go z ſzkoły Kátholickiey wyiął. ſpo=
21:
dziewał ſię oćiec S. Piotrá: iſz to cżego ſię w Kátrholickiey ſzkole nápić mogł: zá lá
22:
ty zniego przez iákiego chytrego á iádowitego Heretyka wykorzenić miał po
23:
wyucżeniu Grámátyki/ poſłány był do Bononiey na nauki więtſze. gdzie ácż nie=
24:
miał Heretyckich ná ſię śiatek: wſzakże z innymi ktore w młodośći nawięcey cżárt
25:
zámiáta/ miał co czynić: á zwłaſzcżá około záchowánia cżyſtośći/ gdzie przycży=
26:
ny ſą y powod. A widząc iſz bárzo ieſt trudna powśćiągliwość: vmyślił/ iáko Io=
27:
zeph/ nierządnicy ćiągnącey ſię do grzechu płaſzcż zoſtáwić/ á obnáżony przy du=
28:
ſzy zdrowey w ćiele niezmázánym/ zoſtáć. Przetoſz wſtąpił w zakon S. Dominiká/
29:
świátu zoſtáwuiąc wſzytko/ co oń obiecuie y do cżego płochą nádzieię dáie: chcąc
30:
mocnym plotem/ ábo racżey murem ogrod duſze ſwey/ w ktorym cnoty święte
31:
ſzcżepił/ ogrodzić.
Wſtapił do zakonu ś. Dominika.
Zácżym iáko to ſkutek pokazał/ wielkim káznodzieią/ y bu=
32:
rzyćielem Heretykow y grzecow wſzelákich przenáśládowcą zoſtał. W zakonie
33:
od pocżątku wſtapienia aſz do śmierci funduiąc ſię ná pokorze y vboſtwie/ práwy
34:
náśladownik S. Dominiká/ iáko y on Chryſtuſa/ poſtepował z cnoty w cnotę.
35:
poſtem ſię ták był ná pierwſzym wſtępie zmorzył/ iſz chcąc nieprzyiaćiela gubić: ſą=
36:
siádá/ to ieſt właſne zdrowie/ obráził. Bo zwyſuſzenia ćiáłá/ były ſię w nim kur=
37:
cżyć/ y zęby mu ták bárzo ściskáć ſię pocżęły/ iſz y do napoiu ich otworzyć niemogł.
Poſtem zdrowia náruſzył.

38:
Lecż Pan Bog onych złotych y lekarſkiego ięzyká/ ktory wiele ran ludzkich
39:
vzdrowić miał/ zamknąć niechćiał. Rychło vzdrowiony/ ácż nie ták wiele pośćił
40:
ále wtymże dobrjm ſercu záwżdj zoſtawał/ y zwycżáiu do poſtu nie mienił. Strzegł
41:
ſię dziwnie grzechu: ták iſz iego ſpowiednicy potym powiádáli/ iſz żadney smier=
42:
telney zmázy naleść wnim nigdy niemogli.
Cnoty iego
Cżytánie y rozmyślánie duchowne ie=
43:
go było vſtáwicżne ćwicżenie w zakonie Bożym. Záchował ná wſzytkim obycżá=
44:
ie święte/ wpoſłuſzeńſtwie ochotę/ w ćierpieniu ſtátecżność/ w miłośći vcżjnność/ w=
45:
pokorze przećiw wſzytkim powolność/ y niſkie káżdemu wſługowánie: tákl iſz znáć bjło
46:
męcżeńniká przyſzłego święte wżjwoćie poſtępki. Cżęſto w klaſztorze niemocjnm ocho
47:
tą nabożną ſłużył: odzwiernym być y podłe poſługi odpráwowáć: y do trudnych
48:
rzecży w poſłuſzeńſtwie pracą ſwoię ofiárowáć/ to iego byłá poćiechá. A pilnuiąc po=
49:
ſług domowych z Martą/ nieomieſzkał bogomyślnośći z Mágdáleną. śiedząc v
50:
nog Pańſkich we dnie y wnocy z Pánem rozmawiał: nigdy bez Ewánieliey ábo
51:
iákich kśiążek nabożeńſtwá/ y duchownych do cnot S. pobudek/ nieśiedział/ á=
52:
ni ſtoiał. Cżyſtośći ćieleſney ktorą do smierći záchował wielkim był przyiaćie=
53:
lem y ſtrożem. w ktorey go posilaiąc Pan Bog/ niebieſkiey mu poćiechy y towárzy
54:
ſtwo panienek świętych/ ktore w niebie z Chryſtuſem kroluią dziewic onych/ kto
55:
rym ſię on w modlitwie zálecał/ poſyłáć mu racżył. bo niektorzy klaſztorni bráćia
56:
ſtoiąc v iego celle y rozmowę ſłyſząc iáko by białych głow: rozumieli iſz ku złym ſpo

strona: 372

1:
ſobom niewiáſty w komorce ſwey miał: y odnieśli go do ſtárſzego. ktory go w
2:
kápitule o to karał. á Piotr S. dla pokory z iákiemi pánienkámi rozmawiał nie=
3:
powiádáiąc: nieprzał ſię tego iſz białegłowy miał w komorce: ále nie tákie iákie brá
4:
ćia rozumieli: á padwſzy pokuty prośił. Przeor widząc iſz to z proſtoty vcżynić
5:
mogł/ á podcżćiwe dla świętey iákiey przycżyny niewiáſty w prowádził: co ſię ie=
6:
dnak niegodziło żadną miárą/ dla wzgorſzenia bliźnich y nieſławny zakonney: zá
7:
pokutę wygnał go do klaſztoru w Márchiey Ieſieni názwánego. Przyiął to pokor
8:
nie. lecż iednego cżáſu modlącemu ſię żáłość wielka przypádła/ iſz ono wygnánie
9:
niewinnie ćierpiał/ y mowił do Chryſtuſá vkrzyżowánego przed obrázem crucifi=
10:
xá: Panie cżemuś mię ták ſądzić dopuśćił? y cożem ia winien y vſłyſzał głos: á ia
11:
co winien/ iſz mię takiego widziſz? Tym ſłowem dziwnie ochłodzony zrozumiał/
12:
iſz w tákich rzecżách dar Boży ieſt wielki niewinnie co ćierpieć/ á obraz Chryſtus
13:
ſowey ćierpliwośći ná ſobie nośić. Miał teſz wielką chuć od Páná Bogá do ducho
14:
wnych y Boſkich rzecży: mowić o nich/ cżytáć/ ſłucháć/ zrozumieć ie/ to iego by
15:
łá potráwá y ochłodá: zwłaſzcżá iſz miał ſerce do dobrego naśienie ſprawne/ ro=
16:
rzum pochopny/ pámięć lipka ktora mogłá/ á ięzyk
17:
wymowny y wdzięcżny. Y ták ſerce iego ſtawáło ſię iáko ſkrzyniá zakonu Boże=
18:
go y zchowánie piſmá S. To co ſłużyło ku zburzeniu kácerſtwá y obáleniu błę=
19:
dow ich/ pomniąc ná zdrády ięzyká ich/ to mu ſię w myśl bárzo wpijáło: y świę=
20:
tym ſię ná ty błędy gniewem zawżdy zápalał. ſkąd był ták oſtry ná Heretyki/ ták
21:
śmiáły/ iſz nie tylko wywody ich fałſzywe w kazániu y rozmowie: ále y żelázo ich ná
22:
ſwym ćiele ſtępił.
Gniew S. ná Heretyki y prágnienie męcżeńſtwá
O co y Páná Bogá z młodośći prośił/ áby o wiárę S. krwie ſwey
23:
náſtáwić á kielich męki iego pić mogł. Poſtáwiony ná ſtolicy káznodzieyſkiey iáko
24:
trąbá Gedeonowá zábrzmiáł/ y ná głos iego wſzytká práwie ziemiá Włoſká vſzy
25:
podnioſłá. błogoſłáwił go/ kto go ſłuchał. á kto ná ſpráwy żywotá iego pátrzał: o=
26:
brone wiáry/ pſowanie kácerſtwá/ podzwignienie krzyżá Chryſuſowego/ káżdy
27:
mu przycżytáć muśiał.
Kazánie iego
Wielki lud ná kazaniu ſwym miewał: ták iſz dla ćiſzby ká
28:
zálnicę zá nim nośić/ á tám ią ſtáwiáć gdzieby vćiśniony niebył muśiano. zcżego
29:
wielki roſł pożytek w cuſzách ludzkich: wiele ſię Heretykow náwracáło/ niezgo=
30:
dnych iednáło/ grzeſznych vpámiętywáło/ ſłuchánim zbáwienney náuki iego: kto=
31:
ra iáko deſzdż ſuchą ziemię ſercá ludzkie do rodzenia dobrych vcżynkow odwilżáłá/
32:
y zá błogoſłáwieńſtwem tego ktory wzroſt dáie/ cnotámi wielkimi vbogacáłá.
33:
W cżym on pokorę záchowáć vmiał/ nic ſobie nieprzypiſuiąc. Y ná cudách/ kto=
34:
remi Pan Bog w nim pokázował/ nieſchodziło. W Medyolánie v drzwi S. Eu=
35:
ſteryuſzá/ po kazániu y po Mſzy/ niememu młodzieńcowi pálec w vſtá puśćił/ ten
36:
w ktorym ſię ćiáło Boże poświęca: y vzdrowił niemotę iego. ná co wiele ludzi pá
37:
trząc Bogá ſłodko chwalili. Drugi raz w Medyloanie gdy iednego kácermi=
38:
ſtrzá przy wielu Biſkupách y ludzi przekonywał/ á długo gadánie trwáło/ á było
39:
ſłońce y vpalenie wielkie ná ſłuchácże: z iádu y teſkliwośći gdy ſię wywichłáć z pra
40:
wdy/ ktorą go mądrze obtocżył/ Heretyk niemogł: zawołał wielkim głoſem: o Pie
41:
trze przewrotny/ wſzak ćie ma lud ten głupi zá świętego.
Diſputácya z Heretykiem.
ieſli ták ieſt/ proś Bogá
42:
áby to teraz od tákiego vpalenia obronił/ á iakim gęſtym y chłodnym obłokiem ſłoń
43:
ce zápuśćił. A S. Piotr powiedział: ieſli ſię obiecuieſz náwroćić/ y to P. Bog ná
44:
prośbę ludu ſwego vcżyni. Tą odpowiedzią ſtrwożyli ſię Kátholikowie/ iſz ſię do
45:
cudow odzywa/ tám gdzie inne wywody były/ y Heretyká przekonáli: boiąc ſię że
46:
mu tego P. Bog niepozwoli/ á żeby w wierze S. zelżywość nie byłá.
Heretyk cudá prágnął á náwroćić ſię ná nie niechćiał
Z drugiey
47:
ſtrony rádzi temu byli Heretycy/ iſz ſię poháńbienia ſpodziewáli ná práwowierne
48:
y rádzili ſamemu Miniſtrowi/ áby obiecał náwrocenie. Ale ſługá dyábelſki wie=
49:
dział co zá moc ieſt prawdy kościelney y ſług iey: niesmiał tego obiecáć. A ś. Piotr
50:
ná modlitwę vpawdwſzy/ ziednał obłok v Paná Bogá: ktory wnet iáko piękne drze
51:
wo wſzytko ono zebránie pokrył.
Cudo S. Piotrá
Chwalili Bogá Kátholicy á Heretykowie hań=
52:
bę odnoſząc z vporem dyabelſkiem odchodzili. Drugi raz przywiedli nań Heretyko
53:
wie lud niemáły/ y iednego żwáwego y tubálnego głoſu Miniſtra: ktory miáſto
54:
ſłuſzney dyſputácyey: wołánim y ſzemránim ludu/ zatłumić chćiał ſłowá praw
55:
dy: A S. Piotr widząc ono kłamliwego wrzeſzcżenie/ á iſz mieyſca odpo=
56:
rom iego niedáwali: prośił P. Bogá/ áby ſam rádzał iákoby iego práwdá y ſłu=

strona: 373

1:
dzy iey poſromoceni nie byli: y wnetże on żwáwy y ſłowny Heretyk/ iáko pień nie=
2:
mem zoſtał.
Heretyká P. Bog niemotą záráził.
Pocżnie dopiero S. Piotr dogániać fałſzu iego: y wołał nań: mow
3:
odpowiaday: ále iáko kámień ſłup iáki ſtoiał/ nic mowić niemogąc. Zwiel=
4:
kim wſtydem poſzli fałſzerze/ ſłow Boſkich nieprzyiaćiele: a lud ſię Boży weſelił
5:
ze wſzytkich onych cudownych poſtępkow káznodzieie ſwego. Henrykus ſyn nieiá=
6:
kiego Gaufrydá de Lomello/ máiąc wrzod w gárdle/ dotykánim ſię kápice S. Pio=
7:
trá zlecżył: przy cżym był Biſkup Plácentynſki. Zá co dziękując ociec/ prośił áby o=
8:
nę kápicę/ ktora iuſz była zdárta/ v niego zoſtáwił/ a nową mu wnetże ſpráwić dał.
9:
Nieutráćił ná kapicy oney. Bo ná żołądek ſam y brzuch potym bárzo boleiąc/ á
10:
bliſko śmierći będąc/ gdy ią ná pierśi ſwe włożył/ robaká o dwu głowách koſmátego wracanim wyrzucił y ozdrowiał.
11:
Drugi raz młodzieniec ieden/ kazánim iego
12:
ſkruſzony ſpowiedał ſię przed nim y wyznał grzech ſwoy: iſz mátkę ſwoię nogą v=
13:
derzył. on go ſtráſzliwie y z płác oto karał/ wielkość grzechu młodzieńcowi v=
14:
kazuiąc.
Kápicá ś. Piotra niemocy lecżyłá.Robák koſmáty o dwu głowach wżołątku.
y przydał: godna by tá nogá vćięćia: ale táką á táką pokutę cżynić będzieſz.
15:
A on młody rozrzewniony/ y máiąc święty/ ále nieobycżáynj gniew ná grzech ſwoy
16:
z zápálcżywośći duchá/ ſzedwſzy do domu onę nogę ſobie vćiął. á wrzeſzcżąc wbo
17:
leśći/ gdy mátká y inni w domu nád nim płakáli/ y przycżyny tákiego głupſtwá
18:
pytáli: powiedział/ iſz on káznodzieiá Piotr táką mi pokutę dał. Pobudziłá tá po=
19:
wieść gniew ludzki ná S. Piotrá: iſz ták nieprzyſtoyne y okrutne pokuty dawał:
20:
y żáłowáli nań przyiaćiele przed ſtárſzym. on ſię ſpráwował/ á nákoniec Bogu y
21:
niewinnośći ſwey dufaiąc/ przynieść młodzieńcá y z oną odćiętą nogą kazał. kto=
22:
rą po gorącey do Páná Bogá moflitwie/ przykładáiąc do cżłonká przy ktorym by=
23:
łá/ cudownie wnetże mocą Boſką vzdrowił y ſpoił: ták iſz cżłek on zdrowo do domu
24:
poſzedł chwaląc Páná Bogá. a Piotrá S. wſławiłá ſię tym świątobliwość.
Nogę odćiętą vzdrowił.
Tá=
25:
kich wiele rzecży P. Bog przezeń cżynić racżył/ vwielbiáiąc S. ſwego. Gdy iuſz ka=
26:
cerſtwo moc bráło: Papieſz Innocentius cżwarty po wielu Włoſkich ſtronách In
27:
quiſitory vcżynił/ ludzie mądre y vcżone: ktorzy by one párſzywe owce przepie=
28:
ráli prawdą y lecżyli. A w Medyolanie gdzie byli możni/ ludni/ y chytrzy á wymo=
29:
wni Heretycy: poſtáwił tego S. Piotrá: Wiedząc iſz od młodośći z Heretyki zroſł:
30:
iáy tych liſzek wiedział: zábieżeć wſzytkim ich mátáckim z piſmá wywodom v=
31:
miał: á ktemu odſtráſzyć ſię żadney ich pogroſce y fukániu niedał. y był w tey mie=
32:
rze żołnierz dobrze vtárty.
Vcżyniony ...................... od Papieżá.
On polecáiąc ſię Pánu Bogu/ y widzenie iedno prze=
33:
naświętſzey Pánny bárzo poćieſzne máiąc: cżęſto ie ná gadánie wyzywał/ iáko lew z
34:
iáki/ y wielkiemu ſię ich pocżtu ſtáwiąc/ a mowiąc.
Heretycy idą z piſmem.Do ognia wabił; zá ſoboą Heretyki.
Nákłádzćie piſmá co chcećie/ ia
35:
z iednym działem ná was poydę/ to ieſt z Páwłem S. Cżęſto ie do ogniá powa=
36:
biał mowiąc: o tę prawdę ktorey iá vcżę/ nánieććie ogień/ poydę ia ochotnie weń:
37:
iedno niechay idą zá mną Miniſtrowie wáſzy. Lecz tá Heretycka ſłomá z ſwemi
38:
plewámi fałſzowánego piſmá/ y zdrzewiánym budowániem nátáctwá ſwego/ v=
39:
cżynić tego nigdy niechćiáłá. Taką iego w Bogu śmiáłośćią y cżuynymi poſtępki
40:
gdy zemldeli Heretycy/ rzućili ſię do iney rády: poſtánowili/ iáko wilcy iádowi
41:
ći pſa owiec Bożych (ktory ie od ſtádá Chryſtuſowego mężnie odganiał) vkąſać/
42:
y krew iego miecżem rozlać. Obiáwił Pan Bog ráde ich S. ſwemu/ y mawiał
43:
iáwnie: iſz od ręki niewiernych z tego świátá z iść miał: prágnąc tegoſz ſercá y ſo=
44:
bie tey korony życżąc. Y opowiał że miał być w Medyolanie pogrzebion. Z=
45:
wili Iudaſzá Heretykowie: náięli zdraycę Heretyká/ áby go zábił: dáli pienią=
46:
dze krew kupuiąc.
Prorocki duch.
y gdy ná cżás náznácżony ſpráwy ſwey z Heretyki do medyo=
47:
lánu z ſwwego klaſztoru z Kumánu/ gdzie był Przeorem/ z iednym brátem Domini=
48:
kiem iáchał: ſługá dyabelſki Heretyk on przenáięty/ zá 40 funtow ſrebrá/ ná o=
49:
nę owiecżkę ćichą/ á broni niemáiącą vderzył: y w głowę mi kilká ran śmier=
50:
telnych zadał. Gdy drugi brát wołáć ná ludzie o pomoc/ pocżął: y onego tákże
51:
zránił y ná ziemi pobił. Piotr S. konáiąc/ wyznawał wiárę mowiąc: Wierzę w
52:
Bogá rć. a duchá Pánu Bogu polecał: á gdy ieſzcże ſię trząſł/ wroćiwſzy ſię do
53:
niego mężoboycá on/ ná obie go ſtronie przebił. y ták zárazem Ducha wypuśćił/
54:
wielki y ſławny Chryſtuſow męcżeńnik/
Zábity od Heretykow.
roku P. tyśiącnego/ dwuſetnego/ pięć
55:
dzieśiątego wtorego/ w ſobotę przewodną. Brát teſz on zrániony trzećiego dniá
56:
vmárł. wnet ſię w Medyolanie dowiedział lud wierny y wſzyſcy z miáſtá máli y

strona: 374

1:
wielcy vpadali/ ták iſz ſię puſte miáſto być zdáło: y prze tłumy ludzi wyprowádzić
2:
tego dnia ćiáłá iego do miaſta dom klaſztoru niemożono. zoſtáć w kościele S. Sim
3:
plicyaná ná noc muśiało. Gdzie niewiáſtá iedná Iákobá názwána/ wdługiey
4:
niemocy ſwey pomocy od żadnego lekárzá niemáiąc (bo iey z głowy od wrzodu
5:
kośći wyłáziły) przyſtápiłá do ćiáła S. z wiárą: y wziąwſzy r ękę iego/ krzyſz nią ná
6:
ſwey głowie vcżyniłá y wnet ozdrowiałá. Y innymi cudámi niemáłymi ktore
7:
teſz ſą w kánonizácyey iego dotknione/ po śmierći słynął. ćierpiał lat máiąc bli=
8:
ſko pięćdzieśiąt z ktorych 30. w zakonie ſtrawił. Niedoſzedł rok po iego męcżeń=
9:
ſtwie gdy od Papieżá tegoſz/ ktory go ná náwracanie Heretykow do powátu Me
10:
dyolańſkiego poſłał w peruzu kánonizowany ieſt/ ktorego ſię ia grzeſzny z tobą
11:
cżytelniku modlitwie pokornie polecáiąc á prágnąc cnot iego y vcżeſnictwá
12:
krzyżá iego: chwałę Bogá náwyſokośći/ ze wſzytkimi Anioły y wiernemi kośćio=
13:
łá iego/ po wſzytkim świećie ná wiek wiekom: przez Páná naſzego iezuſa Chry=
14:
ſtuſa/ ktoremu z Oycem y z Duchem S. nieprzyſtáiąca cżeść ná wiek wiekom A.
Obrok Duchowny.

15:
SMierćią tęgo przesławne męcżeńniká Chryſtuſowego/ iáko piſze ś. Antoninus/ wię
16:
cey niſzli za iego żywotá/ Heretykow twárdość ſerca ſwego ſkruſzyło/ gdy widzieli
17:
iáko oney náuki/ ktorą przećiw fáłſzom ich ſtáwił/ cżyſtym y świętym żywotem mężną
18:
śmierćią/ y hoynym krwie rozlanim/ dla prawdy Chryſtuſowey poćwierdził. Wie=
19:
dział iſz ſie ná śmierć iego przypráwili: áá iednák ſam iáko owcá ziednym towárzyſzem/ bez bro
20:
ni y przyiaćioł z iedną kapicą á Biblią/ ná ich oſtre żelázo ſzedł.
Párt. 33. Titt. 23. cáp. 6. Po smierći iego więcey ſię Heretykow záwroćiło.Krew męcżeńſka płodna.
Nákoniec śmierćią tą iego
21:
drogą/ wſzytko ſię z fundamentow kacerſtwo w Medyoláńſkim páńſtwie/ y we Włoſkiey ziemi
22:
po innych mieyſcách wykorzeniło. ták płodna y rodzáyna ieſt krew świętych/ ktorzy zá praw=
23:
dę kátholicką/ vmieráią: iſz więtſzy śmierćią w duſzách ludzkich pożytek/ to ziárno pádnące w
24:
ziemię cżyni: nieprzecż inego: iedno iſz krew męcżeńſka ná ziemię wylaná/ z ziemie iako A=
25:
blowá/ lepiey do Bogá y głośniey woła/ áby duſze tych ktorzy ie pozabijáli/ nie ginęły: bo mę=
26:
cżeńnicy Boży/ gdyſz ná wzor Páná ſwego Iezuſa/ zá nieprzyiaćiele ſwoie/ zá żywotá y przy
27:
śmierći proſzą: dáleko to lepiey/ zwiętſzey miłośći/ y pożtecżniey/ po smierći cżynią. Po zá
28:
bićiu tego świętego Piotrá z Heretykow/ nie tylko kátholikámi/ ále zakonnikámi wiele ich
29:
zoſtáło: ktorzy byli ſrodzy/ kácerſtwu onemu nieprzyiaćiele: y do tego cżáſu wtym świętym
30:
zakonie Dominikanow/ ieſt dar ten oſobny/ od tego męcżeńniká/ iáko náśienie koſztowne zá=
31:
puſzcżony: iſz ſą miedzy nimi gorący y mężni kácerſtwa woiownicy: y z nich ſą poſpolićie Inqui=
32:
ſitorowie/ prauitanis haereticae.
Zakon S. Dominiká ma oſobny dar przećiw Heretykom
Ták krew męcżeńſka vmie/ y dziś mi przecż innego kácer=
33:
ſtwá/ zwłaſzcżá tu w Polſzcże/ trfaią: iedno iſz tych niemáſz ieſzcże ktorzyby od Heretykow po=
34:
legli/ á krew rozlali/ dla prawdy Chryſtuſowey: tey przy ktorey kośćioł Rzymſki ſtoi. O by
35:
na mię to ſzcżeśćie pádło/ ktoregom nie godzien: To mi cżyni zła myśl/ w vpámiętániu tych lu=
36:
dzi záwiedzionych/ iſz krwie náſzey/ ktorzy nánie wołamy/ ieſzcże nie rozlali. Grzechu ich nie
37:
prágniem/ ále dobrego ſwego/ y rychleyſzego powſtánia ich/ wielce w Bogu prágniem. Zá
38:
twoią do Chryſtuſa przycżyną/ Pietrze błogoſłáwiony/ vproś mi to ſzcżeście/ ná náwroce=
39:
nie duſz kácerſkich/ y tákie cnoty/ ktortemiś ſię do tego świętego boiu przypráwował.
40:
2. nie rozumiey áby Mánicheyſkie kácerſtwo/ ktore ná ten cżás kwitnęło/ ták długo iá
41:
ko ie Mánes Perſyáninb wynálazł (ktory żył około roku Pańſkiego 270. áſz do tego roku
42:
ktory był 1240. to ieſt: przez tyſiąc lat y kilká) trfáło: bo nigdy kácerſtwo tákiego ſtátku nie=
43:
ma: ále iáko wodá z dżdżu mętna/ y plugáſtwa z miáſt/ z vlic/ y gor/ nioſąca byſtro wſtáie:
44:
ále wnet mijá/ aſz ſię záſie ná drugi deſzdż z wilgotnośći zbierze: Ták kácerſtwo wchodzi ſro=
45:
go y byſtro (bo cżárt gdy kuśi/ ieſt iako Lew: ále gdy mu ſię ſprzećiwiſz/ ſtáie ſię iako muchá)
46:
ále rychło vſtáie/ y pámięć niezbożnych prętko ſię wśmierdnie.
Kácerſkie náuki iako z deſzdżu woda.
A zwłaſzczá tám gdzie mu ſię
47:
ſprzećiwiáią/ á Inquiſitorowie ſą/ á karzą ty duſz rozboyniki/ nád wſzytkie ćieleſne rozboyni=
48:
ki ſzkodliwſze. Przetoſz Hiſzpáńſka/ y Włoſka ziemiá/ od tego Luterſkiego kąkolu/ do tąd cży
49:
ſta ieſt: bo wcżás nieſpiąc ſtarſzy/ poki ſię z pſzenicą niezplotł/ cżyśćić go vmieli y vmieią.
Kácerſtwo gdzie mu ſię ſprzećiwiáią nie trwa

50:
Wſzákże poniknąwſzy do piekła kácerſtwo/ gdy znowu złośći ſię ludzkie rozkrzewią: záſie pow=
51:
ſtáie/ y zpiekłá głowę wynośi/. Iáko ná ten cżás tęn błąd był ſproſny powſtał: iſz ćwierdzili:
52:
zwoydccy/ iákoby dyabeł ſtworzył niebo y ziemię y wſzytkie widome rzecży: á Bog tylko niewi
53:
dome. To błąd był ſtáropotępiony w Máneſie/ y przeto ie Manicheuſzámi zwano: Toſz ſię
54:
y dziś dzieie: niemáſz żádnego kácerſtwá od Lutrá pocżąwſzy/ ktoreby iuſz dawno potępione
55:
nie było: od ktorego iuſz ludzie/ iáko od złego powietrza vćiekali.
Luterſka ſektá ſtare Heretyctwá wznowiłá.
Przetoſz ná puſtyni Chry=
56:
ſtuſa/ y w oſobnych komorkách/ ktore ſami ſobie pobudowáli/ vkázuią: to ieſt/ wſtárych puſt=
57:
kach/ od ktorych ludzie dawno poućiekáli/ y iemi ſię iáko zarázą ſwoią zbrzydzili/ y dawno ie
58:
w oycách świętych/ y w koncyliách/ y wdekretach/ przeklęli. Tácy w ſwoich tylko oſobnych
59:
głowkách y komorkach/ wiárę o Chryſtuſie vkazuią: á zpoſpolitego wſzytkich wiekow páłacu
60:
to ieſt wielkiey śieni y domu kośćiołá Bożego/ po wſzytkim świećie/ y po wſzytki cżáſy rozſze
61:
rzonego/ wywodzić ludzie wierne zdrádliwie vśiłuią.

strona: 383

1:
Mieśiąc May
2:
Maius
3:
Zywot S. Philippá Apoſtołá/ z piſmá święte=
4:
tego wybrány/ y v Iſydorá/ Methapráſtá
5:
y innych położony.
Pierwſzy dzień Maia

6:
GDy ſyn Boży ſłowo z Oycem wiecżne/ cżáſu niemaiace
7:
chćiał ſię ták ſtáć iákop my cżłowiekiem/ na nápráwę ludzkiego przyro=
8:
dzenia/ obcuiąc tu z ludzmi ná ziemi/ á zoſtáwuiąc nam náukę żywotá
9:
wiecżnego: obierał teſz y ty/ przez ktoreby iáko poſłańce y porucżniki
10:
ſwoie/ nas potomnych cżáſow rodzone ſłowo prawdy/ żywot wiecżny dáiące/ do
11:
chodziło. ktorzy iego ſię ſpráwom y żywotowi w táiemnicom przypátruiąc/ wſko=
12:
le iego Boſkiey ćwicżeni/ ono co ſami poználi/ świátu wſzytkiemu ná zbáwienie
13:
podáć mieli. Miedzy inymi tedy vcżniámi Pan Iezus zbáwićiel świátá/ chodząc
14:
po powiećie Gállieyſkim: á będąc w mieśćie Bethſaydzie (z ktorego teſz był Piotr ś.
15:
y Iendrzey/
16:
ktorzy iuſz byli do Páná Iezuſa przyſtáli) vyrzawſzy S. Philippá/ zá
17:
wołał go y kazał mu ſię náśládowáć.
Ioán. 1.
A on głos Boſki vcżuł w ſercu y w vſzu y nie=
18:
umiał ſię wymowić: y nic niemieſzkáiąc porzućiwſzy zabáwy świátá proznego/ po
19:
ćiechy y nádzieie iego: chwyćił ſię vboſtwá y náśládowánia żywotá Iezuſowego:
20:
iemu ſię zá vczniá y ſługę powolnego oddáiąc: á wierząc iſz on był obiecány od Bo=
21:
gá y v Moyzeſzá/ y v Prorokow opiſany Meſyaſz/ krol Izráelſki y zbáwićiel świátá.
Záwołány náśládowáł P. Iezuſa.

22:
Weſeląc się tedy Philip S. z ſkárbu nálezionego/ vżyć go tylko ſam niechćiał: ále
23:
wnet nálazwſzy Náthánelá towárzyſzá ſwego/ z wielką mu rádością powiedział:
24:
oznáymuięć/ práwi/ nowinę: ktorey oycowie náſzy cżekáli y świát wſzyſtek potrze=
25:
bował: iuſz náſtał obiecány Meſyaſz/ o ktorym piſał Moyzeſz y Prorocy: y iużech=
26:
my go poználi y nálezli: ten ieſt Iezus ſyn Iozephá z Nazáreth. Skuśił iuſz był
27:
Philip ſłodkośći y prawdy Páná náſzego: o ktorey ták śmiele mowił y drugim ią
28:
zálecał. Co gdy Náthánáel ſłyſzał/ nieſpodziewáiąc áby z ták podłego rodzáiu
29:
y zták niſkiego ſtanu y miáſtá/ miał być Meſyáſz krol Izráelſki/ rzekł do Philippá:
30:
Izali co dobrego może być z Názáreth? A Philip niemowiąc wiele/ rádził mu áby=
31:
go tylko oglądał: myśląc ſobie/ iz ſkoroby go vyrzał/ á ſłowa iego zbáwienne ſły
32:
ſzał: iſz miał toſz poznáć co y on. y ták ſię ſtáło. Gdy go prowádził do Páná Ie=
33:
zuſa/ ſkoro go vyrzał/ zbáwićieł świátá/ rzekł do vcżniow ſwoich: ono prawdziwy
34:
Izráelitá (iákoby dziś rzekł prawdziwy Chrześćiánin) w ktorym zdrády niemáſz.
Ioán. 1.

35:
poznał iego dobre ſerce bádácż myśli ludzkich: ktoremu nic zákryto być niemoże.
36:
Ná ty ſlowá zdziwił ſię Náthánáel/ y zdumiały rzekł do Páná: zkąd ty mnie znaſz/
37:
wſzákeś mię nigdy niewidział/ áni ia ćiebie?
Táiemnośći ſercá Chryſtus wiedziáł iáko práwy Bog.
A Pan mu powiedział: ieſzcże niſzli
38:
cię Philip do mnie przyzwał/ gdyś śiedział pod drzewem figowym/ widziałem ćię.
39:
coiś Boſkiego około Meſyaſzá/ w ktorego cżekániu wſzytka byłá ochłoda y nádzie=
40:
iá wiernych ſług Bożych/ czytał y myślił w ten cżás pod drzewem śiedząc Náthá
41:
náel. y dał mu tám Pan Bog ná onę godzinę wielką ſkruchę y płákánie y ſłod=
42:
kość ſerdecżną w rzecżách niebieſkich/ iákiey nigdy zá żywotá ſwego niemiał. iſz
43:
w plákániu wielkim/ prágnął y prośił o Meſyaſzá y viſzcżenie ſzcżeśliwych onych
44:
cżáſow/ ktorych przyść miał/ y zbáwić świát wſzyſtek. y ták Iezus iáko Bog prá
45:
wy/ w ten cżás go widział okiem Boſkim ſwoim/ tákie iemu ſerce dáiąc. Ná o=
46:
ny ſłowá ieſzcże ſię bárziey zdumiał Náthánáel/ y pomniąc co zá godzinę miał
47:
pod onym drzewem/ y iákie myśli y ſkruchę: vważył v śiebie/ iſz onych myśli iego
48:
wiedzieć nikt niemogł. iedno Bog ſam/ ktory ie ſam dáć mogł. y wnet ſię rzućił
49:
do Boſkiego pokłonu y wyznánia nátury Boſkiey w Pánu Iezuśie/ y zawolał mo

strona: 384

1:
wiąc: Miſtrzu tyś ieſt Syn Bozy/ tyś ieſt krol Izráelſki.
Náthánáel wyznał náturę Boſką w P. Iezuśie.
O dziwne á nád
2:
rozum ludzki wyznánie: Synem Bożym/ to ieſt Bogiem/ znátury iuz smiáł te=
3:
go przyznáć/ krory myśli iego wiedział/ á táki mu dar ſercá ſkruſzonego dawał.
4:
O iáko dziękował Philippowi świętemu/ iſz go przywiodł do rzeki wody żywey/ do
5:
ochłody duſzney y práwego ráiu/ w ktorym wſzytki poćiechy ſwoie niebieſkie ná=
6:
leść mogł. kochał ſię teſz z iego Philip Sl. iſz ludzie zákryty on ſkarb w pokorze y
7:
w poniżeniu cżłowieczym poznawáli: z tym ſię więcey rozmiłował Páná ſwego
8:
iezuſa. Wſzákże gdy ieſzcże iáko y inni vczniowie/ ná cżłowiecżeńſtwo iego y
9:
ſpráwy wnim ludzkiego przyrodzenia pátrząc: doſkonáłey wiáry o Boſkiey wſze=
10:
chmocnośći iego niemiał: nápráwiony był y wyćwicżony oną pokuſą/ ktorego
11:
Pan Iezus potkał.
Ioan. 6.
Bo gdy ſię ná puſte mieyſcá vdał Pan Iezus/ zá morze Tybe=
12:
ryádſkie/ lud wielki przez pięć tyśięcy/ ſzukáiąc poćiechy y pomocy w chorobach:
13:
wypráwił ſię zá nim máło co myśląc o potrzebách ćieleſnych. Máiąc tedy wolą
14:
Pán Iezus nákármić/ nie tylko duſze/ ále y ćiála ich/ á iuſz wiedząc obycżay/ kto
15:
rym to vcżynić miał: ſpytał świętego Philippá mowiąc: Zkąd wezmiem chlebá á=
16:
byſmy nákarmili lud ten? wiedziałći Pan Iezus y ſerce Philippowe/ y to co
17:
odpowiedzieć miał/ wſzákże áby ſię ſam Philip poznał/ y ieſzcże ſię niezupęłney wiá
18:
ry ſwoieiy záwſtydził/ o to go pytał. On nie pomyślił ná wſzechmocność Boſką iego
19:
áni rzekł ták: możeſz ty wſzytko iedno chćiey/ rádzić ſię tobie y pytáć nikogoſz nie
20:
trzebá: ále ná to tylko pomniąc/ iſz był człowiekiem/ do ludzkich ſię pośrzodkow y
21:
pomocy/ to ieſt/ do pieniędzy potrzeba/ á
22:
myſmy vbodzy/ y dwieśćie złotych máłoby ná ten lud/ y muſiałby káżdy po troſce
23:
mieć/ żádenby ſię nie náiadł. á by dobrze pieniądze były/ tedy nie máſz gdzie kupić.
24:
Zápomniał był Philip błogoſłáwiony/ iákiego przemożnego Páná miał: o kto=
25:
rym ácż wierzył iſz był práwy Bog Syn Boży/ ále cżłowiecżeńſtwo widome/ ćmi=
26:
ło ieſzcże ocży iego y wiárę.
Philippá ś. wiáry doznawał Pan Iezus.
TedyPan Iezus on wielki cud cżyniąc/ á pięćiorgiem
27:
chlebá pięc tyſięcy ludzi nákarmić chcąc: błogoſłáwił chleb/ y łamiąc rękámi ſwe=
28:
mi Boſkiemi/ podawał Apoſtołom áby lud cżeſtowáli. Widział Philip iſz z ręku
29:
Páńſkich iáko z piecá ábo z piżárniey nieprzebráney/ wychodziło ták wiele chlebá y
30:
ryb ták wiele/ iſz przebráć ſię nie mogło. dawáli/ á końcá rzece oney ćiekącey nie
31:
było/ poty aſz ſię wſzyſcy doſtátecżnie náſyćili. O iáko ſię wſtydził ſłowá ſwego y
32:
máłey wiáry ſwoiey. O iáko z innemi wyſłáwiał Boſką moc/ miſtrzá y Páná ſwe=
33:
go. Przetoſz potym był oſtrożnieyſzy/ y zſtał ſię godnym/ iſz był między przedniey
34:
ſze vcżnie od Páná pocżytány/ y miedzy dwunáśćiu wybrány nád ine. ktory iáko
35:
był wdzięcżny y towárzyſki Pánu Iezuſowi/ máiąc v niego beśpiecżność
36:
nád inne/ potym znáć/ iſz cżáſu iednego gdy ná dzień Wielkonocny wiele ſię
37:
ziácháło ludzi pogáńſkich do Hieruzálem/ ſłyſząc o dziwnych ſpráwach Páná Iezu=
38:
ſowych/ y wſkrzezeniu Lázarzá/ prágnęli widzieć oſobę iego prześlicżną/ iáko
39:
Proroká ták wielkiego y cudownego: á niemáiąc prze lud/ ktory ſię záwżdy za Pá
40:
nem Iezuſem ćiſnął/ przyſtępu ták łacnego/ zwłaſzcżá iſz byli pogánie: vdáli ſię do
41:
świętego Philippá/ proſząc go/ áby im to ziednał v miſtrzá ſwego/ żebi ſię znim po
42:
znáć mogli.
Ioan. 12, Pogánie chćieli widzieć P. Iezuſa.
znáć iſz byli iácyś zacni Rzymiánie/ Duchem teſz iuſz Bożym wzruſze=
43:
ni. Tedy Philip weſpoł z S. Iędrzeiem oznaymił ono ich prágnienie P. Iezu
44:
ſowi: y vſłyſzał dziwną náukę y proroctwo Páná náſzego o narodách/ iſz poznáć
45:
go y weń wierzyć niemieli/ áſz po śmierći/ gdy ony ſłowá rzekł: ieśli ziárno pſze=
46:
nicżne/ padwſzy ná ziemię nie obumrze/ ſamo trfa: á gdy obumiera/ wielki poży=
47:
tek przynośi: iákoby chćiał rzec: smierć moiá wzbudzi ſercá pogáńſkie/ y dopiero
48:
pożytek przyścia y náuki/ y męki moiey/ pádnie ná nie/ iſz mię poznáią. Tákiemi
49:
y innemi táiemnicámi wſzkole Chryſtuſowey wyćwicżony/ y co dzień ſię więcey
50:
Boſkich náuk vcżąc przy żegnániu páńſkim y onym długim kazániu y náuce po
51:
wiecżerzy oſtátniey ſpytáć miał páná o onę trudną bárzo táiemnicę Troyce S:
52:
z ktorego pytánia/ wielka kośćiołowi Bożemu náuká/ przećiw kácerſtwom Ar=
53:
ryáńſkim/ y Boſtwu Páńſkiemu vwłocżącym niezbożnikom/ vroſłá. Bo gdy Pan
54:
ćieſząc vcżnie miłe ſwoie záſmucone/ dla męki y śmerći ktorą miał podiąć: opowiá=
55:
dał im o Oycu ſwym/ iſz do niego przez śmierć idzie/ áby im tám mieyſce zgoto=
56:
wał: Philip S. ſpytáć śmiał: Pánie náſz/ vkáſz nam tego Oycá á nátym doſyć

strona: 385

1:
mieć będziem. Pan Iezus náucżáiąc go/ y niedoſkonáłośći ieſzcże wiáry iego po=
2:
práwuiąc/ rzekł: Tákem długo zwámi ieſt/ á ieſzcże mię nieznáćie? Philippie/ kto
3:
mnie widzi/ widzi y Oycá: á iákoſz ty mowiſz/ vkaſz nam Oycá? niewierzyſz iżem ia
4:
ieſt w Oycu/ á Oćiec wemnie? O ſzcżeśliwe pytánie/ ktore nam ták iáſne táiem=
5:
nice Troycey Swiętey ſkárby otworzyło; iſz ták odkryćie Syn Boży/ nád ine
6:
wſzytkie mieyſca powiedział: iſz on ieden ieſt Bog z Oycem: iſz kto weń wierzy
7:
w Oycá wierzy: kto go widzi/ Oycá widzi. á iſz roznośći żadney w Boſtwie miedzy
8:
nimi niemáſz: w perſonach tylko rozność ieſt/ iſz inny Syn á Oćiec inny: ále Bog
9:
ieden z Oycem/ y z Duchem S. w boſtwie. Po zmartwy wſtániu Syná Bożego
10:
Philip święty z innemi Apoſtoły patrzył ná Páná ſwego zmartwywſtánie/ y
11:
Wniebowſtąpienie/ y przyiął Duchá S. y zoſtał świádkiem wielkim prawdy iego
12:
po wſzytkim świećie. A gdy Apoſtołowie roznośić mieli Ewánielią y zbáwienie
13:
świátu wſzytkiemu: Philippowi świętemu doſtáłá ſię Azya y ziemiá Tátárſka. w
14:
ktorey on pilnie wſzcżepił wiárę świętą/ práwie wſzytkę kráinę do Chryſtuſa przy=
15:
wodząc przez cudá y wielkie dobrodzieyſtwá/ nád choremi y vłomnemi.
Do Azyey Tátárſkiey ziemie záſzedłW Phrygiey wiárę ſzcżepił.
Gdzie
16:
długo wiárę ich y kościoły ſtánowiąc/ przemięſzkał: y przećiwne nieprzyiaćiele ſwe
17:
pokorą/ vkłádnośćią miękcżąc ſercá ich/ Chryſtuſowi ná ofiárę wdzięcżną pozyſkał.
18:
Nákoniec puśćił ſię do Phrygiey/ gdzie w mieśćie Hierápolim názwánym/ wiárę
19:
tákże S. fundował/ y ołtarze dyabelſkie pſuiąc/ ołtarze ſtáwił Chryſtuſowi prá
20:
wemu Bogu. Tám pogáńſtwo mieli Smoká iákiegoś: ktorego karmili y zá
21:
Bogá mieli. Nad tą beſtyą ktora ludzie zárażáłá y zábijáłá: pokazał moc Chry=
22:
ſtuſowę Philip S. y wiele ludzi pozyſkał do wiáry przeſławney. Tráfił ſię teſz był
23:
do tegoſz miáſtá ná on cżás Bárthłomiey S. y potężnie mu rozmnáżáć Chryſtuſo=
24:
wego imieniá pomagał/ y ták roſłá wiárá/ y zbáwienie ſię ludzkie ſzerzyło/ mądrym
25:
kazánim/ y cudownemi poſtępki ich. Lecż cżárt pobudził pogáńſtwo/ iſz obudwu
26:
Apoſtołow do vrzędu poimáli/ y wſadziwſzy do więzienia rozmáićie dręcżyli. Ná
27:
koniec puściwſzy wolno Bárthłomieiá: świętefgo Philippá ná krzyſz wbili. Gdy
28:
mizernie ná krzyżu wiśiał/ trzęſienie ziemie wielkie ná miáſto ono przyſzło/ y po=
29:
gáńſtwo bárzo przeſráſzyło. y iedni wołáli áby był z krzyżá zięty/ y iuſz máło tego
30:
nie vcżynili. Ale prośił Páná iezuſa Philip/ áby mu dał twarzy ſwey za wyśćim
31:
z ćiáłá oglądánie: modlił ſię y zá mężoboyce ſwe/ áby im Pan iezus odpuścił grzech
32:
ich/ á káráć ich onym trzęſienim ziemie nie racżył.
Modlitwá zá nieprzyiaćiele.
A wtym drudzy z gniewu ná
33:
wiſzącego ná drzewie onym/ kámieńmi vderzyli/ y do końcá go zábili. Pátrzyłá
34:
ná smierć iego ſioſtrá tego Máryámná/ pánieńſtwo od młodośći chowáiąca.
35:
Pogrzebiony ieſt támże od chrześćian: gdzie teſz y potym dwie corce iego pánnie/ áſz
36:
do smierći/ iedná z iedney ſtrony/ á druga z drugiey/ położone ſą. Ztámtąd po=
37:
tym do Rzymu ćiáło iego przenieſione w kośćiele świętych Apoſtołow/ weſpołek
38:
z Iakubem/ ktorego teſz dziś święćim/ odpocżywam. gdzie cudy wielkimi ſławny
39:
ieſt ná cżeść Bogá vkrzyżowánego zá nas: ktorego z Oycem y z Duchem S. ro=
40:
wna ieſt chwałá ná ziemi y ná niebie/ ná wieki wiekom Amen.

strona: 388

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:
Zywot S. Athánazyuſzá Biſkupá Alexándryiskie=
12:
go Doktorá kościelnego/ piſany od kościelnych Hiſtorykow
13:
Ewzebiuſza/ Sokrtáteſa/ Zozomená/ Theodoretá y innych: á o
14:
ſobiwie od Symeoná Metháphráſtá. żył około roku
15:
Pańſkiego 340.
Wtory dzień Maia.

16:
Zywot dziwnie przykłádny y cnot wſzelákich okwity S. A=
17:
thánázyuſzá: pobudzić wſzelkie ſtany do dobrego w Bogu żywotá może:
18:
tych zwłaſzcżá/ ktorzy ku Bogu miłośćią zápaleni/ ſkárby duchowny=
19:
mi vbogácić duſzę ſwoię prágną. Oycżyzná iego byłá Alexándrya Egi=
20:
ptu wſzytkiego głowá: rodzicy pobożni Chrześćiáńſcy/ wiela ludzi w cżnotách.
21:
przechodzący/ okrom ſyná tego/ ktory ie daleko dobry z dobrych przeſzedł. Wy
22:
roswſzy z dziećińſtwá/ wielkie znáki dał po ſobie/ iáko ſkłonny był do nábożeń=
23:
ſtwa/ y od Bogá ná ſtan duchowny obrány. Bo igráiąc nád morzem z dziećmi
24:
rowienniki ſwymi/ to co w kośćiele widziáł/ obycżaiem dziećinym naśládlowáć chćiał.
W igrzyſku dziećinnym obrány zá Biſkupá.

25:
Obráli go chlopiętá Biſupem/ á on ie kápłanmi y dyakonmi cżynił: kto=
26:
rzy do niego ine dzieći Pogáńſkie ieſzcże nie chrzcżone przywodzili: á on ie w mo=
27:
rzu chrzćił. Cżemu ſię z przygody Alexánder Biſkup Alexándryiſkimi z dáleká/ y z
28:
tákiego mieyſcá/ gdzie go widzieć ony dzieći nie mołuy/ przypátrował. kochał ſię
29:
z tego poki widział/ iſz táiemnicom kościelnym gránie ich nie ſzkodziło: ále gdy
30:
widział a ono ie Biſkup ich wodą polewa/ y coś nad nimi mowi: poimáć one dzie=
31:
ći y przywieść ie do ſiebie kazał. y po długim pytániu gdy vſłyſzał/ iſz Athánázyuſz
32:
leiąc wodę/ mowił ſłowá kośćiełne: Ia ćiebie chrzcżę w imię Oycá/ y Syná/ y Du=
33:
chá S. chrzćić ich znowu nieśmiał: ále ie tylko oleiem świętym pomázowal: dokłá
34:
dáiąc innych taiemnic y obrządkow kościelnych. Od tego cżáſu/ widząc w Athá
35:
názym oſobne dary Boże/ zalećił go rodzicom/ áby go pilnie iáko ſzcżep iáki młody
36:
á wielkiey w owocach nádzieie/ wychowywáli: á iemu go/ ſkoroby doroſł oddali.
Zozomeus lib. 2. cáp. 17.Chrzćić nieśmiáł znowu dzieći/ od dziećięćiá Athánázego chrzczonych.

37:
Vcżynili tálk rodzicy/ podroſłego y wnáukách świeckich przyćwicżonego/ do Ale
38:
xándrá iáko Anná Sámuelá/ przywiedli y oddáli: ktorego Biſkup prętko Kle
39:
rykiem vcżynił/ w ktorym ſtanie iáko od młodośći ná wzor mężnego żołnierzá/
40:
z Heretyki niezbożnemi walcżył/ y co od nich vćierpiał: trudno wſzytko wypo=
41:
wiedzieć á niektorych rzecży zámilcżeć ſię nie godzi.
1. Reg. 1.
Potępiony Arryuſz/ ktory
42:
Boſtwo Syná Bożego bluznił: gdy przez Zbor Niceńſki/ trzyſtá y ośmnaśćie oy=
43:
cow/ ná głowie ſtárty/ ogon iáko chytry wąſz przez ſwe vcżnie/ podnośić pocżął:
44:
będac ná wygnániu/ przez złe ludzie/ v wielkiego Konſtántyná ſobie ziednał/ á
45:
by od wywołánia wolny był. Bo Konſtantyn nie rozumieiąc zdrády Heretyckiey:
46:
dałſię niktorym Arryáńſkim złym Biſkupom/ zwłaſzcżá Euzebiuzowi Nykome
47:
dyiſkiemu/ wtym vwodzić.
Zdrády Heretyckie
iſz náuki rozncy Arryuſz/ od
48:
innych nic wnośił: iedno znienawiśći y zazdrośći/ nieprzyiazń v Biſkupow ćier=
49:
piał: á iſz wnáuce tylko o ſłowá miedzy nimi ſzło. Ceſarz święty á proſty/ nieka=
50:
zał ſię im o ſłowá ſwárzyć/ a znabożeńſtwá nieroſtropnego/ áby ſię kośćioły nie
51:
rozrywáły: Arryuſzowi do Alexándryey ná ſwe kápłáńſkie mieyſce wroćić ſię do=
52:
zwolił.
Konſtántyn wielki iáko był od Arryanow zdrádzony.
Boláłá tá rzecż: Kátholiki/ á zwłaſzcżá tego Athanázego: ktorty iuſz bę
53:
dąc Arcydyákonem/ piorkiem y ięzykiem ſzcżwał wilká onego/ przy Biſupie ſwym
54:
Alexándrze/ z ktorym teſz poſpołu piſali do Konſtáántego: aby ták łácno wiáry He=
55:
retykom nie dawał oycow ná zborze Niceńſkim/ y gránie od

strona: 389

1:
onych vſypanych nieprzeſtępował Lecż Konſtantyn zgodę tám dobrym ſercem
2:
miłuiąc/ gdzie nigdy z Heretykiem byc nie mogłá: nic ná ono piſanie ich nie vcży=
3:
nił. Wtym Alesander Biſkup vmarł/ a po iego śmierći: lud wſzyćiek Athánázy=
4:
uſz na ſtolic ę Biſkupię iednoſtáynie obrał: Ná ktorey iako wiele od Arryanow
5:
vćierpiał: w rozmaitych á iádowitych przenáśládowániách potwarzách/ dla Ká
6:
tholickiey prawdy: teraz ſię iuſz pokaże/ y záraz ſię chytrość/ zdrádá/ kłámſtwo
7:
y niezbożność Heretycka/ ktorą oni ſwego fałſzu/ wnáuce miáſto cudow podpie=
8:
ráią/ odkryie. Skoro ná Biſkupſtwo podwyſzſzony był: ćicho ſię náprzodku zá=
9:
chował Arryuſz: ktorego y zá liſtem Ceſarſkim/ iáko przeklętego/ od oycow Ni
10:
ceńſkich/ Heretyká przyiąć w vcżeſnictwo kośćielne Athánázyuſz niechćiał/ y wie
11:
le przećiw iemu mowił. Ale ćicho ſię zniebożeni (Euzebiuſzem Nykomedyi=
12:
ſkim/ Wálenſem v Vrſacyuſem Biſkupy) ktorzy byli przy vſzu/ Konſtántyna
13:
Ceſárzá porozumiewáiąc: ſtáráli ſię ze wszelką vśilnośćią/ áby z ſtolice Biſkupiey
14:
Athánázego zrzućili.
Potwarzy Heretyckie.
Y zmowili ſię ná potwarzy ſproſne y kłąmliwe/ ktore do
15:
Ceſarzá máiąc z ſobą obecnego Arryuſzá/ przynieśli: mieniąc iáko liſtámi Ceſar=
16:
ſkimi gárdził/ y nie ieſt wiernym Pánu ſwemu: zboża z Alexándryey do
17:
Cárogrodu poſyłáć zákázuie: y w Márcoćie przez ſwego poſłáńcá ołtarz zburzył/
18:
y kielichy połamał: ſtawiąc przed Ceſarzem świádki ná to pewne y nápráwione.
Konſtántyn Wielki obacżył potwarzy Heretyckie.

19:
Konſtantyn ácż widział oſoby zacne y wiáry godne/ iednák wiedząc o onym ży=
20:
woćie Athánázego: zkwápić ſię ni nacż niechćiał/ iedno w Tyrze ziácháć ſię Biſku
21:
pom/ y ſądzić tę rzecż kazał: polecáiąc im/ áby támże Arryuſz był doznan/ ieśli
22:
ieſt dobra y práwa náuká iego/ z Oycy ſię innemi y kośćioły zgadzáiące: co ieśliby
23:
ſię nienalázło/ áby był karan. Nim ten ſąd doſzedł przyſzły do Biſkupow liſty
24:
Ceſarſkie dáiacy znáć o niewinnośći Athanázego/ y gániące żáłobniki iego/ iſz
25:
rzecży płonne mienić nań śmieli. Lecż oni Biſkupi/ ktorych głową bili Arrya=
26:
nowie/ nic ſię ná Páná Bogá/ na prawdę/ y ná Ceſarzá nie oglądáiąc: Atháná=
27:
zego ktory iuſz był ſpráwiwſzy ſię/ y niewinność ſwoię pokazáwſzy/ z Tyru wyiá=
28:
chał/ potępili: y z ſtolice Biſkupiey złożyli. Konſtántyn widząc ślepotę ich/ y
29:
nieſpráwiedliwość: ná Biſupſtwo ſwe Athanázemu iácháć kazał/ á onych Bi=
30:
ſkupow do ſiebie przyzwał/ chcąc ſam ſprawę od nich wziąć/ cżemu niewinnego
31:
cżłeká potępić śmieli: chcąc teſz áby Arryuſzá burzliwego cżłeká z ſobą przywiezli.
Potępiony od Arryanow.

32:
Oni ſię boiąc/ áby ſię ſwych fałſzywych poſtępkow niewſtydzili/ nie iácháli wſzyſcy:
33:
iedno Euzebiuſzá onego chytrego z Vrſacyuſem/ y Wálentem/ y z innemi poſłáli
34:
do Ceſarzá/ máiąc Arryuſzá w towárzyſtwie/ zdrádliwi Heretykowie. Gdzie v=
35:
ſtawicżnie nowe potwarzy ná Athánázego przywodząc/ przywiedli do tego Bo=
36:
goboynego Páná/ iſz Athánázemu ná wygnanie do Fráncyey iść kazał.
Wygnány Athánázyuſz do Fráncyey.
Tak
37:
zły zdrádliwy ięzyk wiele v świętęgo a proſtego Páná przemogł: ktory ácż wtym
38:
nie praw/ iſz vchá dawał chytrym złym ludziom: wſzákże nieprawdę ich około
39:
náuki/ nicżym ſię nie pomazał/ y nie przecż innego to vcżynił/ iedno iżby kościoł
40:
Boży vſpokoił./ widząc iáko wiele Biſkupow na Atházanego wzburzonych było:
41:
mniemáiąc áby tym kośćioły ſię vſpokoić mogły: nic nie wiedząc o chytrośći y ka=
42:
cerſtwach ich bkuznierſkich/ iſz oni Athánázyuſzá/ tylko dla tego zbywáli/ żeby iad
43:
ſwoy kácerſki y Arryáńſki/ rozśiáć beśpiecżnie mogli.
Socrates lib. 1. cap. 35.
Cżego im żadną miárą
44:
Athanázyuſz nie dopuśćił: y przetoſz nic o náukce z Ceſarzem nie mowili/ iedno ine
45:
potwarzy ná Athánázego przynościli/ chytrze złość ſwoię kácerſką pokrywáiąc.
46:
Po wygnániu Athánázego/ wroćił ſię Arryuſz do Alexandryey/ y iáwnię bluznier=
47:
ſtwá ſwoie/ ná Boſtwo Syná Bożego/ cżyniąc go ſtworzenim ſzcżerym ſzerzyć po
48:
cżął: ták iſz lud Kátholicki bárzo ſtrwożony/ y po ſwym Biſkupſtwie/ Errata: Biſkupie żáłoſny/ v=
49:
ćiekł ſię do Ceſarzá.
Socrates lib. q. cap. 37. 38.
Dopiero złość Arryuſzowę Konſtantyn poznał: y przyzwał
50:
go do ſiebie do Cárogrodu: á ſam go iuſz doznáć chcąc/ pytał: ieśliby na Zborze
51:
Niceńſkim y to co ná nim poſtánowionego ieſt/ przeſtawał/ á podpiſać wſzyt=
52:
ko chćiał. On nic nie mięſzkáiąc podpiſał. prágnął Konſtántyn áby y poprzy=
53:
ſiągł to co podpiſał: á on y to vcżynił: ále z táką chytrośćią.
Pátrz ná złośliwą zdraę Arryuſzowę.
Miał ſwe náuki
54:
piſmo zá pazuchą przy ſobie/ y przyſięgał iſz ták trzyma iáko nápiſał: rozumieiąc/
55:
ták iáko ſam pod pachą v mnie ſtoi: y ták znowu oſzukał Ceſarzá/ iſz go Alexán=
56:
drowi Biſkupowi Cárogrockiemu przyiąć w poſpolitowánie kośćielne kązał.

strona: 390

1:
Ale wiedząc Alexánder/ iſz był blkuzniercá chytry: pierwey ſobie znim cżas złożył
2:
ná gádánie: chcąc vkázáć iſz ieſt Heretyk/ á niegodzy towárzyſtá świętych/ á
3:
iſz Ceſarzá oſzukał/ a niebędąc bárzo ſię biegłoś=
4:
ći w náuce przewrotney onego Heretyká: vdał ſię ná modlitwę y poſty/ ták ſię
5:
modląc Pánu Bogu. Ieſli/ Pánie Boże prawdy/ Arryuſz dobrą náukę ma: pro=
6:
ſzę niechay tego dniá nie cżekam gadánia znim/ wezmi mię do ſiebie: á ieśli on ieſt
7:
fáłſzerz iáko wiem: nie żyw go Boże moy/ áby tey godziny nie docżekał.
Dyſputácya Alęxándra Carogrockiego z Arryuſzem
Wyſłu
8:
chał go Pan Bog: ſzedł iuſz ná on cżás y mieyſce dyſputácyey náznácżone Arry=
9:
uſz/ z wielką y pyſzną hordą dworzan/ ſwych náśládownikow: á idąc przez rynek
10:
Konſtantego: pádłá nań wielka boiazń/ z ktorey mu przyſzłá potrzebá przyro=
11:
dzona. pytał ſię o táiemnym mieyſcu: ktore gdy mu był wſtronę rynku vkazá=
12:
ne: tám wſzedwſzy/ z gnoiem ſwym zaá/ kiſzki/ wątrobę/ y wſzytki wnę
13:
trznośći wyrzućił/ y zdechł bezbożnik ná mieyſcu onym.
Smierć nagła Arryuſzowá y ſtráſzliwá.
Cżekał go Alexánder w
14:
kośćiele długo/ áſz gdy powiedziano o smierći iego ták nagłey y ſproſney: dzięko=
15:
wał Pánu Bogu z Kátholikámi/ iſz ten co z gęby ſwey bluznierſtwá wypuſzcżał:
16:
przez członki wſtydliwe/ trzewá ſwe z Iudaſzem wyrzućił: á prawdá ſię kościołá
17:
Bożego/ tákim cudownym iego karánim pośiliłá. Konſtántyn tákże chwalił
18:
Páná Bogá iſz Zbor święty Niceńſki/ tym cudem poćwierdzony/ od Bogá zo=
19:
ſtał. á rychło potym/ máiąc lat 65. trzydzieſtego roku pánowánia ſwego/ v
20:
márł: zoſtáwuiąc trzech ſynow ná páńſtwe Konſtántyná Konſtáncyuſza/ y
21:
Konſtántá.
Smierć Konſtántyná Wielkiego.
Vmiaráiąc vcżynił teſtament: ná ktorym/ páńſtwem ſwym/ trzech
22:
ſynow podzielił/ y zwierzył ſię go iednemu kápłanowi/ Arryáńſkim kácerſtwem
23:
ćicho zárażonemu/ áby go wręce ſynom podał. On przeklęty zmowiwſzy ſię z in=
24:
nemi Heretyki: nie vkazał teſtámentu/ aſz gdy ſtárſzy ſyn Konſtánciuſz przyia=
25:
chał: y vpátrzywſzy cżás/ chyra liſzká/ vkázánim onego teſtámentu/ to ná=
26:
nim wytárgować chciáłá: aby go zá tę poſługę tym dárował áby Arryáńſkiey ná=
27:
uki náśládowcą y obrońcą zoſtał. V tak pomáłu práwie wszyćiek dwor iego zá=
28:
razili/ y ſamego tego Konſtántyná/ toieſt/ ſtárſzego ſyná wielkiego Konſtánty=
29:
ná zwiedli: wſzákże ſię rychło vpámiętał/ wſpomniawſzy na złe poſtępki/ y ſro=
30:
gą śmierć Arryuſzowe. y wnet wyzwolił zwygnániá Athánázego/ y poſłał go z
31:
ſwemi liſty ná Biſkupſtwo iego/ do Alexándryey obmawiáiąc wtym y oycá ſwe=
32:
go/ iſz Athánázego tylko był dla beśpiecżeńſtwá zdrowia iego tám záſłał widząc
33:
iáko wiele miał nieprzyiaćioł. y miał wolę/ by byłá prętká śmierć nie záſzła/ przy
34:
zwáć go rychło ná iego ſtolicę.
Syn Konſtantynow Athanázego wyzwolił.
Przeto cżego oćiec moy/ powiáda/ nie wykonał:
35:
ia iáko naſtępnik ná páńſtwo/ y ſyn iego/ wykonywam. Przywrocony ná Bi=
36:
ſkupſtwo/ y z rádośćią od práwowiernych przyięty nie długo pokoy miał. Ar=
37:
ryani zá powodem onego Euzebiuſzá Nykomedyiſkiego y innychb Biſkupow Here=
38:
tykow/ krzycżeli nań/ y burzyli wſzyćiek lud: iſz niecżekaiąc wyroku Synodálſkie=
39:
go/ będąc pierwey od Biſkupow potępiony/ śmiał ſię ná Biſkupſtwo wroćić.
Potwarzy nowe na Athánázego od Heretykow.

40:
Ale gdy ich wtym nikt nieſłuchał (bo nie był to Synod/ ná ktorym go byli potę=
41:
pili/ ále zborzyſzcże złośliwych) inne potwarzy nań dwie włożyli: iſz niewiaſtę ie=
42:
dbę będąc v niey gościem/ kmyśli ſwey plugáwey zniewolił: á iſz ſwemu Klery=
43:
kowi Arſeniuſzowi/ rękę na cżynienie Cżárnokſięſtwá/ vćiął: y ná podpárćie pra=
44:
wdy/ ręki gdzieś ludzkiey doſtawſzy/ vkázowáli ią tym/ ktorzy widzieć chćieli.
45:
Tego ſłucháiąc Ceſarz ſąd o nim Biſkupom w Tyrze vcżynić kazał: y ſwego tám
46:
wiernego poſłał. Iachał Athánázyuſz ná on ſąd/ Bogá tylko y prawdę zá ſobą
47:
maiąc.
Arſeniusz kleryk ś. Athánázego.
Arſeniuſz ten/ ktory ſię miánuie/ będąc cżytelnikiem v S. Athánázego
48:
y złocżyńſtwo wielkie popełniwſzy/ vćiekł był od niego/ y rozumieiąc Arrayami/ iſz ſię
49:
bać karánia/ á wroćić ſię nigdy do Athánázego Páná ſwego niemiał: śmieli tę po
50:
twarz nań kłaść. Ale Arſeniuſz o tym ſłyſząc vżaliwſzy ſię krzywdy dobrodzieá
51:
ſwego: táiemnie do Tyru/ chcąc go ocżyśćić/ przybieżał. ktorego zátáiwſzy v ſiebie
52:
wdomu Athánázyuſz/ iuſz od Páná Bogá pomoc máiąc/ dniá ſądowego cżekał:
53:
Gdy tedy ſąd záſiadł/ á niewiáſtá nápráwiona od Heretykow powſtáłá/ płácżąc
54:
y nárzekáiąc ná świętego Athánazego/ ktorego nigdy niewidziáłá/ áni znáłá: z
55:
podánia duchá świętego/ wyſtąpił towárzyſz S. Athánazego/ Tymotheuſz: y rzekł
56:
śmiele do oney niewiáſty: Yzalim ia niewiáſto tę tobie zełżywość vcżynił?
Dziwne wybáwienie z potwarzy.
izalim

strona: 391

1:
ia kiedy v ćiebie gośćiem był? A oná mniemáiąc áby to był Athánazyuſz/ krzy
2:
knie: Tyś vcżynił: wdomeś moy przyſzedł iáko gość/ á vcżyniłeś iáko zdráycá
3:
proſzę o ſráwiewdliwość wielebni oycowie. To ſłyſząc/ żałobá ona w śmiech ſię
4:
Kátholikom/ á w wielkie poſromocenie Heretykom obroćiłá: y odkrył ſię fałſz w
5:
ocżach wſzytkich/ ná wielką hańbę Arryanom: y wſzyſcy ſię zdziwiwſzy/ ták nie=
6:
wſtydliwey potwarzy/ wolnego od onego grzechu Athánázyuſzá vcżynili: a ie=
7:
dnák Arryanowie/ o drugą ſię potwarz kuśili: vkazáli rękę/ mieniąc iſz to ieſt rę=
8:
ka Arſeniuſzowá/ ktorą ten zły cżłek ná ſwe Cżárnokśięſtwá/ Klerykowi ſemu
9:
odćiął. Y gdy tę rzecż ſzerzyli: ſpytał Athánázyuſz/ ieſliby tu kto był/ coby
10:
znał Arſeniuſzá? oznáwáli ſię wiele: á zátym Arſeniuſz wyſtąpił/ y okazał obie rę
11:
ce zdrowe. Dopiero wſzyſcy ſię fałſzow onych záwſtydziwſzy/ ſpuśćiwſzy ocży/ z ſą
12:
du ſię rozbieżeli: A lud ktory ſię iuſz był Arryáńſkim heretyctwem zepſował
13:
gwoli onym fałſzywym ſędziom/ ktore ták záwſtydzone widzieli/ obſtąpili S. A=
14:
tháánázego/ y ſproſne mu ſłowá zádáiąc/ á ony wywody iego Cżárnokśięſtwu przy
15:
cżytáiąc/ máło go nie roztárgáli/ by go był z ręku ich nieiáki Archelaus/ zacny
16:
Pan niewybáwił: ktory námowił Athánázego/ áby ſię ſkrył á vćiekał/ tám gdzie
17:
by go naleść niemożono. Vćiekł tedy Athánazyuſz á ſędziowie oni nieſpráwiewdli=
18:
wi/ drugiego ſię dniá zſzedwſzy: potępili świętego/ iáko mężoboycę y cudzołożnika.
19:
A Ceſarz zá onym ich oſządzenim/ złą ſpráwę máiąc: po wſzytkim go páńſtwie ſzu=
20:
káć ná gárdło kazał: wiele obiecuiąc/ ktorzyby głowe iego ściętą przynieśli. ſześć
21:
lat w cyſternie ſuchey śiedział S. Athánázyuſz/ wielkiey męce vżywáiąc. á gdy ſię
22:
iuſz uego zátaienie pomáłu odkrywáło: tego dniá gdy go iuſz porwáć miano/ vſzedł
23:
do Rzymu/ y do Iuliuſzá Papieża przybieżał.
Drugi raz potępiony y wygnány.
Sześć lat ſię w cżyſternie ſuchcy krył.
Tym cżáſem Konſtántynus vmárł
24:
á Konſtáncius brát iego ná wſchodnie páńſtwo náſtąpił: á záchodne y Rzym
25:
Konſtáns ſpráwował. Euzebiuſz z Arryanmi innemi/ námowił: ná to Ceſarzá/
26:
z ktorego miáłá wielką obronę tákże Athánázego cho
27:
ćiaſz nie przytomnego/ potępił. A chcąc rzecży ſwe lepiey Arryani ſtánowić: Eu=
28:
zebiuſz/ Theoginus/ Theodorus/ y inni Heretykowie/ nápiſali liſt żáłobny do
29:
Papieżá Iuliuſzá/ wielkie potwarzy kłádąc ná Athánazego: y proſząc go/ áby ich
30:
potępienie nád nim potwierdził.
In Epiſt. Orient.Concil/. Tom. 1.Papieſz pozywał Biſkupy wſchodne.
Trip. lib. 4. ca. 6.Zozemnus lib. 3. cap. 8.
Iuliuſz znáiąc chytrośći ich/ poznał oboię ſtro
31:
nę do Rzymu ná ſąd ſwoy: áby przed nim ſpráwiedliwość ſwoię pokazáli: Stá
32:
nął Athánázyuſz: ále potwárcy iego/ iáko piſze Theodetus/ nie ſtánęli.
Zá Papieſkimi liſty był wrocony ná ſtolicę ſwoię.
Y prze=
33:
toſz Papieſz Athánázego ná Biſkupſtwo przywroćił/ y z ſwemi go liſtámi do Alexán
34:
dryey poſłał. Ale nie długo znowu/ gdy go ná gárdło ſzukáli/ Ceſarſkie woyſká
35:
nápráwiwſzy: vćiekáć do Rzymu muſiał: gdzie teſz y Páweł Cárogrocki Biſkup
36:
práwowierny/ od Arryanow wypędzony/ towárzyſtwá w onym wygnániu Athá
37:
názemu z innemi Kátholiki w Rzymie pomagał. Konſtáns Ceſarz/ zachod=
38:
nych páńſtw Kátholik/ bacżąc vćiśnienie wielkie kośćiołow od Arryanow: pi=
39:
ſał brátu Konſtancyuſzowi Heretykowi onemu/ áby kośćioły wroćił práwowier=
40:
nym: á Athánázego y Páwłá/ zá liſtámi Papieſkimi/ iáko niewinnie wygnáne
41:
ná ich ſtolice puśćił: grożąc mu nákoniec podnieſienim woyny/ o niewiność ich
42:
y prawdę Kátholicką/ ieśliby tego vcżynić niechćiał. Przelękł ſię onych pogro=
43:
zek Konſtancyuſz/ y z wielką cżćią Athánázemu Biſkupſtwo y Páwłowi przywro
44:
ćił: á rozmáwiáiąc z Athánázyuſzem/ y wiedząc wielkich cnot y náuki cżłeká: cżćić
45:
go nápotym y ważyć v ſiebie począł.
Wroconyu záſie ná Biſkupſtwo trzeći raz.
Iuſz po trzy kroś wyrzucony/ trzeći raz ſię
46:
ná ſwoię ſtolicę przywroćił Athánázyuſz/ y zwielką poćiechą Kátholikow/ vrząd
47:
ſwoy ſpráwował: gdy pokoiu ſię iuſz ſpodziewáiąc/ nowa ſię nań od tychże nie=
48:
przyiaćioł Heretykow/ woyná y niepogodá wzburzyłá. Bo gdy Konſtáns Ce=
49:
ſarz zachodny vmárł: znowu ſerce wzięli Arryani/ y w Alexándryey y po wſzyt=
50:
kim Egipćie kośćioły Boże przenáśládowáli/ zá dopuſzcżenim Konſtancyuſza Ce
51:
ſarzá Heretyká: Bo przyſzedł do Alexándryey nieiáki Grzegorz/ na mieyſce A=
52:
thánazego od Arryanow dány/ y z woyſkiem kápłany więzał: drugie zábijał:
53:
Biſkupy po Egipcie wyganiał: pánienki zakonne/ do Arryánſkiey wiáry przymu
54:
ſzał: y drugie w ogień miotał: lud poſpolity śiec rozgáni y bić kiymi/ áſz do śmier=
55:
ći drugie kazał.
Pánienki zakonne.
A iſz Konſtánſowi Errata: Konſtáncyuſzowi zachodne ſię páńſtwá po bráćie były doſtáły/
56:
śmiał y tám Arryáńſkie powietrze/ ſwą władzą zánośić. Y kazał vcży=

strona: 392

1:
nić Synod w Medyolanie/ áby Athánázyuſzá Biſkupi zachodni potępili. Lecż
2:
drudzy nato zezwolić y z vtrátą zdrowia nie chćieli: wiedząc iſz potępienie Atháná
3:
zego/ potępienie było wiáry wſzytkiey kośćielney: ktorey on ták mocnie bronił.
4:
Roſkazał zátym poimáć Athánazego: á on z przeſtrogi y náuki Boſkiey/ vćiekł o
5:
pułnocy/ żadnemu człeku nie powiádáiąc nie/ do iedney Panienki/ ná on cżás lat
6:
dwádzieściá máiacey bárzo vrodziwey: przy ktorey męzcżyzná/ bez podeyrzenia
7:
iáwnego/ mięſzkáć niemogłá/ oznáymuiąc iey ſwoię niebeśpiecżność: á iſz dla te=
8:
go ſię do niey vdał/ áby ſię go tám nikt nieſpodział.
Vćiekł do Pánienki iedney y támſię krył ſześć lat.
Oná go zátáiłá przez ſześć
9:
lat/ áſz do śmierći onego Ceſarzá niezbożnego Konſtánſa: Errata: Konſtancyuſzá. ſłużąc mu pilnie wka=
10:
żdey poſłudze y naliſzſzey: dodáiąc mu teſz kśiąg do cżytánia/ y ná wſzjtkim go ćieſzac
11:
iáko drugiego Heliaſzá wodwá oná: zá ſzcżeście ſobie od Bogá táką poſługę pocżyta=
12:
iąc. Ták żaden żywy człek o Athánázem niewiedział okrom onej pánny. A kośćioł
13:
Boży nigdy więtſzey kleſki niemiał/ iáko zá tego złego Páná. Rzadki był Kátho=
14:
lik: drudzy imieniem tylko Kátholickim ſię pokrywáli/ á Arryáńſkim ſię towá=
15:
rzyſtwem: mázáli/ pochlebuiąc Pánom y Ceſarzowi. W ten cżás y Liberyus Rzym
16:
ſki Papieſz o wiárę ś. iednoiſtośći Synowſkiey z Oycem ná wygnánie wypędzony
17:
był.
Liberiuſz Papieſz o wiárę wypędzony od Arryanow.
Gdy tedy Konſtáns Errata: Konſtáncyuſz niezbożny Apoplexyą vmárł: rozumieiąc Athaná=
18:
zyuſz iſz cżáſy ſpokoynieyſze Pan Bog dáć miał: wyſzedł z oney ćiemnice/ y podzie=
19:
nnego mieſzkánia od Pánny/ y vkazał ſię z prętká ludziom w kośćiele. Wielkie
20:
zdumienie pádło ná wſzytki: á práwowierni rádośćią ſię vgáśić niemogli/ iſz ſwe=
21:
go páſterzá oglądáli. Pytáli go niektorzy cżemu wżdy o ſobie komu z ſwych kápła
22:
now niepowiedział? rzekł: dla tego/ áby káżdy przymuſzony od Ceſárzá bespiecż=
23:
nie przyśiąc mogł/ iſz o mnie niewiedział. Ták w tym nietylko ſobie/ ále y du=
24:
ſzom ludzkim rádził: áby dla niego nikt przykrośći niećierpiał. Po Konſtánśie Errata: Konſtáncyuſzu
25:
záſie/ gdy kośćioł ſię pokoiu ſpodziewał: máło niewiętſzy niepokoy náſtąpił. W=
26:
ſzedł ná páńſtwo on Iulianus odſtępcá wiáry Chryſtuſowey/ y ſpogániawſzy á báł=
27:
wánom ſię y dyabłom kłániáiąc: chytro Chrześćiańſką prawdę y wyznánie ieu gu
28:
bił/ y do chwały báłwáńſkiey przymuſzał.
Iuliáná Apoſtáty przenáśladowánie
A widząc iáko mu do tego cnotá Athá=
29:
názyuſzowá przeſzkadzáłá: poimáć go kazał. Obtocżyli kośćioł żołnierze: ale go
30:
Bog wyzwolił/ iſz ſię miedzy ludzmi vtáił y wyſzedł. á vćiekáiąc po wodzie gdy po=
31:
gonią zá ſobą miał: tych co go zábić mieli/ obroćić do nich łodkę im w ocży kazał.
32:
Y ſtał ſię cud Blizeuſzow: w ręku go mieli á niepoználi/ y pytáli go ieśli tám niemi
33:
nął Athánázyuſzá? á on rzekł: przed wámi iáchał/ gońćie go. Y ták vſzedł ręku ich/ y
34:
krył ſię áſz do smierći Iuliánowey.
Cudowne záślepienie na wybawienie świętego.
Iouinianus Ceſarz
Po ktorym náſtał ná páńſtwo Iowinianus:
35:
ktorego gdy żołnierze ná Ceſarſtwo Rzymſkie podnośili/ mowił im: iam ieſt
36:
Chrześćiánin: pánem wáſzym/ iżeśćie poháńcy/ być niemogę. á rycerſtwo wſzytko
37:
krzyknęło: y myſmy ſą Chrześciánie od tey godziny: prośim niegárdz námi. y ka
38:
zał chrzćić żołnierze ſwe. Lecż tylko śiedm mieśięcy będąc/ vſtąpił złemu Walen
39:
ſowi Arryáninowi: ktory tákże ná Kátholiki przenáśládowanie wzburzył/ á ku=
40:
ſząc ſię o Athánázego/ tákże z iego ręku od Bogá wybáwiony był/y w grobie oy=
41:
cá ſwego zámknąwſzy ſię cżterzy mieśiące miedzy kośćiámi vwárłych mieſzkał.
W grobie oycá ſwego krył ſię miedzy kośćiámi
W
42:
onym przenáśládowániu gdy iuſz Alexándryiſki lud bárzo ſobie teſknił/ á do odſtą
43:
pienia Ceſarzá ſię chylił: boiąc ſię rozruchu Walens/ wroćił im Athánázego: y ka
44:
zał mu ſwoię ſtolicę záśieść: nie dla Bogá to cżyniąc/ iedno zboiázni. Ták iuſz w=
45:
ſtárośći ſwey trochę odpocżynienia máiąc/ ſtáry żołnierz Chryſtuſow w pokoiu iá
46:
kimkolwiek/ ten wielki obrońcá wiáry/ ſłup kośćielny/ wzor ćierpliwośći/ y po=
47:
kory/ niedobyty mur wyznániá Kátholickiego: ſzcżeśliwie ná ſwym łoſzku/ mie=
48:
dzy owcámi ſwymi/ tey nędze świátá tego ſkońcżył. Wrozmáitych onych przy=
49:
godách y potopách/ y w woynách ná Kátholiki/ ſpráwował Biſkupſtwo cżter=
50:
dzieśći y ſześć lat. Zá co odpłáty doſtał wiekuiſtey y wieńcá ćierpliwośći ſwey ni=
51:
gdy niezwiędłego/ od krolá páſterzow Páná náſzego Iezuſa/ ktorego ieſt páńſtwo
52:
y moc z Oycem y z Duchem S. ná wieki Amen.
53:
Náuka Athánázego S. dziśieyſzym kácerſtwom przećiwna.
We wſzyt=


strona: 393

1:
WE wſzytkich kśięgách ſwoich piſmách náuki wielkiey/ ktorymi kośćioł okrasił y ká
2:
cerſtwá woiował/ mocnym ieſt wyznawcą y obrońcą wiáry Troyce S. y Boſtwá
3:
Chryſtuſa Páná náſzego/ y dwu prawdziwych nátur wnim/ y iednoſtotnośći iego
4:
z Oycem á zwłáſzcżá w ſwym wyznániu/ ktore zowią Simbolum Athánázii: Qui=
5:
cunque vult ſaluus eſſe. re.
1. O Troycy S. y iednoiſtośći Syná z Oycem.

6:
2. O pochodzeniu Duchá S. y od Syná ná wielu mieyſc náucża lib. de Vnitate
7:
fidei ad Theoph. ták mowi: z mocy Oycá y Syná pochodzi Duch S. moc ſamę Bostwá máią=
8:
cy.
2. O pochodzeniu Duchá ś. y od Syná Ioan: 16.
Et in Epiſt. ad Serápionem: Chryſtus Duchá S. z ſwey iſtnośći Bogá z Bogá z śiebie i=
9:
ſtotnie będącego/ Apoſtołem y oblubieńcy ſwey kośćiołowi pokazał/ mowiąc: z mego wezmie/
10:
to ieſt z iſtnośći mey/ y ieſt Duch S. iednoiſtotny Synowi od ktorego wſzytko ma/ co ma. y on
11:
mnie vwielbi: to ieſt/ ná ſobie Boſtwem ktore odemnie ma/ mnie sawnego Bogá być pokażę.
12:
Et in orátione de Concilio Niceno: Duch S. cokolwiek ma/ od słowá Bożego ma. eć:
13:
3. O ofierze S. ktorą Mſzą zowiem/ przywodzi iego słowá Dámáſcenus in ſermone quod
14:
qui in fide hinc nigrarunt ſacris operátionibus/ et viuorum beneficijs multum iuuentu: iſz
15:
y vmárłym pożytecżna ieſt/ iáko teſz y inne dobre vcżynki y iáłmużny.
3. O ofiere iſz y vmárłym pożytecżną ieſt.

16:
O znáku krzyżá S. in vitá S. Antonij/ tákie słowá S. Antoniego kłádzie: możećieli
17:
(mowił S. Antoni do Duchow złych) á ieśli wam od Páná dana moc ieſt: oto mię maćie ziedz=
18:
ćie mię wam pozwolonego: á ieśli niemożećie/ cżemu ſię o mnie prozno kuśićie? znák krzyżá S.
19:
y wiárá w Pánie náſzym ieſt nam nieżwyćiężonym murem. y drugi raz. znacżćie ſię/ y domy wá
20:
ſze krzyżem/ á wnet ſię cżárt rozſypie: bo ſię oni tego zwyćięſtwá boią/ ná ktorym odkupićiel
21:
moc ich ſkruſzył.
4. O znáku krzyżá. S.

22:
5. Pánnę przecżyſtą słáwiąc y wynoſząc y przycżyny iey ſzukáiąc/ mowi in Ewánielio de
23:
S. noſtra Deipara. Gdyſz ten krolem ieſt/ ktory ſię z dziewice národził/ y ten ieſt Pánem y
24:
Bogiem/ y mátká teſz ktora go porodziłá: krolową y pánią y Bogárodzicą właśnie y praw=
25:
dziwie ſię zowie. Tá nowa Iewá mátką żywotá názwáná ieſt/ y rozmáitośćią ieſt przybrá=
26:
na ná pierwiaſtki żywotá niesmiertelnego wſzytkich żywiących. Onęſz po wiele kroś y zew=
27:
ſząd błogosłáwioną zowiem.
5. O przycżynie S. y slawie Mátki Bożey.
Do ćiebie wołamy/ wſpomni n nas náświętſza Pánno/ ktoraś
28:
y po porodzeniu Pánną zoſtáłá: zdrowaś łáſki pełná/ Pan ztobą: błogosłáwioną ćię sławią
29:
wſzytkie chory Anielſkie/ y ziemſkie kośćielne. błogosłáwionáś miedzy niewiáſtámi: y błogo=
30:
słáwiony owoc żywotá twego. przycżyń ſię zá námi goſpodze y Páni y Krolowa y Mátko.
31:
6. O kościách S. przywodzą słowá iego wſchodni Biſkupi ná Siodmym Zborze/ Actione
32:
tartia/ w ſwym liśćie ták mowiąc: iákoby wielki Doktor ktory imię ma od nieśmiertelnośći
33:
(to ieſt Athánáziuſz) powiádá: kośći męcżeńnikow/ niemocy oddaláią: chore lecżą: slepym
34:
wzrok dáią: trędowáte ocżyśćiáią: pokuſy y ſmutki głádzą: á to przez Chryſtuſa ktory wnich
35:
mięſzka/ bo dobrze Dawid spiewa: Dziwny Pan w świętych ſwoich.
6. O kościách S.

36:
7. O obráziech mowi Sermone quárto contra Arrianos. kto ſię kłánia krolewſkiemu o=
37:
brázowi/ w nim ſię kłánia ſamemu krolowi: bo obraz nic nie ieſt/ iedno krolewſkie wyráżenie
38:
y oſobá.
7. O obráziech
Tenże święty nápiſał kśiąſzki o obrázie Chryſtuſowym/ od żydow w Syryey wmie=
39:
śćie Deryćie vkrzyżowánym: z ktorego krew płynęłá/ y żydow onych choroby lecżyłá/ iſz zá tym
40:
cudem/ zoſtáli wſzyſcy wiernemi chrześćiany. O cżym ſię ná oſobnym mieyſcu/ tá hiſtorya
41:
przywiedzie.
O obrázie vkrzyżowánym od żydow.

42:
O pośćie ćieleſnym. Libro de Virginitate ſiue de Meditátione: kochaymy ſię/ práwi
43:
bárzo w pośćie: bo wielka ieſt obroná z poſtu/ z modlitwy/ y iáłmużny: ktora od śmierći cżłe
44:
ka wybawia/ á iáko dla pokármu y niepoſłuſzeńſtwá Iádam ieſt z ráiu wyrzucony: ták záſie
45:
przez poſt y poſłuſzeńſtwo/ wroćić ſię kto chce/ do niego może. W tey cnoćie/ Pánno okraſy y
46:
przybránia twego ſzukay/ ábyś ſię niebieſkiemu oblubieńcu podobááłá. y niżey: Ieśliby kto
47:
przystąpił á mowiłći: niepość cżęſto/ ábyś nie zemdlał: niewierz mu áni go słuchay/ bo tych
48:
dyabeł ná ćię nápráwia.
S. O pośćie. Iadam z ráiu dla pokármu y niepoſłuſzeńſtwa wyrzucon.Dan. 1.
Pámiętay co nápiſano: iſz gdy Dániel y troie dziatek poimáne były
49:
od krolá Bábilonſkiego Nábuchodonozorá rć. przypomina/ iáko ony dziatki mięſa nieiedząc
50:
piekneyiſze były y ſytnieyſze/ niſzli ine co krolewſkie potráwy iádły/ y wino piły. Y nowi dá
51:
ley: widziſz co ſpráwuie poſt: niemocy lecży ſluxy wyſuſza: dyabły odpędza: złe myśli odga=
52:
nia: duſzę pięknieyſzą ſerce cżyſtſze y ćiáło zdrowszę cżyni. y niżey: Poſt Anielſka ieſt potrá=
53:
wá/ y kto go vżywa Anielſkiego ſtanu ieſt.
54:
9. O Modlitwie y cżáſach do niey ták mowi/ w tychże kśięgach de Virginitate: rozmy=
55:
ślay Pánno w piśmię świętym: miey pſałterz/ y Pſalmow ſię náucż. Wſchodzące ſłońce
56:
niechay naydzie kśięgi wręku twoich. po trzećiey godzinie przy Mſzy będzieſz: bo tey godziny
57:
poſtáwione ieſt drzewo krzyżá: á ſzoſtey godziny/ odpráwiſz modlitwy z pſálmy/ y z płącżem
58:
y pokorą: bo tey godziny záwiſnął Syn Boży ná krzyżu. záſie o dziewiątey godzinie/ na śpie=
59:
wániu y wychwalániu będzieſz zę łzámi y ſpowiedzią grzechow twoich/ Bogu ſię poniżyſz: bo
60:
tey godziny Pan ná krzyżu wiſząc/ Duchá wypuśćił.
9. O modlitwie/ Tertij/ Sexćie Nomie.

61:
10. O chowániu cżyſtośći táák mowi/ wtych kśięgach de Virginitate: Ieśli te ktore świá
62:
tu służą/ opuśćiwſzy oycá y mátkę/ z śmiertelnym ſię cżłekiem złącżáią: dáleko więćey panien
63:
ká powśćiągliwa/ opuśćić ma wſzytkie rzecży świeckie/ á z ſamym ſię Pánem z ſpoić. Od
64:
tego cżáſu ktoregoś Bogu poſtánowiłá wcżyſtośći żyć/ ćiáło twe poświęcone ieſt y z ſtáło ſię
65:
kośćiołem Bożym. y ná końcu: Wielka ieſt/ práwi/ cnotá powśćiągliwość/ wielka sławá
66:
cżyſtośći/ wielkie ieſt wychwalenie dziewictwá.
10. O chowániu cżyſtośći.
O dziewictwo ſkárbie nieprzebrány: o dzie=
67:
wictwo/ więću nigdy nie zwiędły: o dziewictwo kośćiele Boży y mieſzkánie Duchá S. o
68:
dziewictwo droga perło/ poſpolitym nięznáioma/ y ktorey niewiele ich náyduie: o wſtrzy=
69:
miwáłośći/ przyiaćiołko Boża od świętych wychwalona.
11. O włądzey y przodkowániu Biſkupá Rzymſkiego

70:
O władzey y mocy/ y zwierzchnośći Biſkupá Rzymſkiego ták mowi: in Epiſtolá orien=
71:
tálium/ ad Woelicem Papam/ Conciliorum Tomo 1. Vćiekamy ſię do ſtolice wáſzey iáko do
mátki


strona: 394

1:
matki/ chcąc ſię pierśiámi iey kármić. y niżey: Práwo kośćielne każe/ áby wſpráwach wiel=
2:
kich nic ſię bez Biſkupá Rzymſkiego nie ſtánowiło y niżey: Dla tego was y przodki wáſze A=
3:
poſtolſkie męże/ Pan Bog ná wyſokim zamku poſtáwił/ y wſzytki wam kośćioły zlećił: ábyś=
4:
ćie nam pomocni byli y nas broniąc/ iáko ći ktorym ſądy wſzytkich Biſkupow zlecone ſą/ od
5:
nieprzyiaćioł nas náſzych wybáwili (to mowi o Arryanach/ ktorzy wten cżás Biſkupy Kátho=
6:
lickie/ do odſtąpienia práwey wiáry o Synu Bożym niewolili) bo wiemy iſz ná wielkim Syno=
7:
dzie Niceńſkim/ 318. Biſkupow poſtánowiono: áby okrom zezwolenia Rzymſkiego Biſkupá
8:
ſynod/ y zaden Biſkup/ potępion byc nie mogł.
ſądy Biſkupow zlecone Papieżowi.
Acżkolwiek ty y im potrzebne rzecży/ Here=
9:
tykowie/ ktorzy nas ściſkáią/ y wiáre zniſzcżyć chcą/ áby nas rychley vłowić mogli/ popalili/ y
10:
nam wydárli. y nizey : Tyś ieſt Kacermiſtrzow gubićiel/ Kśiążę/ Doktor/ y głowá práwo=
11:
wierney náuki/ y wiáry niepokaláney.
12:
12. O Heretykach ták mowi Crátione ſecundá contrá Arriános: Nigdy lud wierny od
13:
żadnego Biſkupá názwány nie był/ y od żadnego Apoſtołá y sługi zbáwićielá náſzego/ imie=
14:
niáśmy nie wzięli: ále od Chryſtuſa ſąchmy y zowiem ſię Chrześćiány: ále oni ktorzy wiáry
15:
ſwey pocżątek z inąd biorą: ſłuſznie przodkow ſwych/ z ktorych idą/ imię noſzą/ y przeto idąc
16:
od Chryſtuſá/ y od niego ſię zowiąc: wyrzućiliſmy Márcyoná/ y ći ktorzy go wyrzućili
17:
przy Chrześćiáńſkim ſię tytule zoſtali: á drudzy ktorzy ſię zá Márcyonem puścili: iuſz mie Chrze
18:
śćiánie/ ále Márcyoniſte názwáni ſą.
12. I Heretykách.
Y ták ſię dzieie/ iſz inni ſą Valentyniáni/ inni Bázyli=
19:
dyani/ sam Mánicheycżycy/ Kátáfrygowie/ Nowácyani. Tymże ſpoſobem gdy Alexánder
20:
(Biſkup Alexándryiſki) Arryuſza wyrzućił: ći co przy Alexándrze zoſtáli/ Chrześćiánie ſą:
21:
á oni co zá Arryuſzem poſzli/ nie zbáwićielá náſzego Alexándrowi y iego owcom zoſtáwuiąc
22:
Arryanámi zwáć ſię pocżęli. y niżey: Y ták ieſt/ iſz ći ktorzy ſię kośćiołá puſzcżáią/ á do ká=
23:
cerſtwá przyſtáią: imię Chryſtuſowe pomiátáć/ á Arryáńſkie bráć ná ſię muſzą: iáko ći kto=
24:
rzy iuſz wiáry Chryſtuſowey niemáią. To S. Athánazyuſz. Toſz ſię teraz mowić prawdzi=
25:
wie może: ći ktorzy przy Papieżu/ to ieſt/ namieſtniku Chryſtuſowym (bo Papieſz imię ieſt
26:
vrzędu Apoſtolſkiego Piotrá S.) zoſtáli/ Chrześćiánie ſą ſtárſzy y práwi/ y ták ſię zowią: á
27:
ći ktorzy do Iutrá/ Zwinglá/ Kálwiná/ przyſtáli: iuſz nie chrześćiánie/ bo Chryſtuſowey wiá
28:
ry odſtąpili/ ále ſię rácżey od tych ktore ſobie nád Chryſtuſa przełożyli/ zowią: to ieſt/ Lu=
29:
teráni/ Zwingliani/ Káluiniſte rć.
30:
13. O świeckich vrzędach y pánach/ iſz ſię niesłuſznie wſtánowione rzecży duchownych wdá
31:
ią/ ták mowi: in Epiſtolá ad ſolitáriam vitam agentes naſponſum Hoſj Cordubenſis ad
32:
Conſtántinum Imperátorem. Przeſtáń proſzę ćię Ceſarzu/ á pomni żeś ieſt śmiertelnym:
33:
boy ſię dniá ſądnego/ á záchoway ſię cżyſtym ná on dzień/ ábyś ſię wkośćielne rzecży nie wda=
34:
wał/ á nam w tey mierze nie roſkázował: ále ſię vcżył rácżey od nas/ bo tobie Pán Bog Ce=
35:
ſarſtwo/ á nam kośćioły zlećił. á iáko ten ktory tárga Ceſarſtwo twoie/ Boſkiemu ſię poſtá=
36:
nowieniu ſprzećiwiá: ták ſię ty ſtrzeſz grzechu wielkiego/ ábyś ſię w rzecży duchownym słu
37:
żące/ niewdawał. y niżey: Ieśli ták oſądzili Biſkupi/ á coſz Ceſarzowi do tego? á ieśli Ce=
38:
ſarz ták oſądził/ áá coſz po Biſupách á kto to na świećie kiedy słychał? ázaſz kiedy rozſądek
39:
kośćiełny moc brał od Ceſarzow? y niżey: Cięſzkię y názbyt ćieſzkie rzecży/ y tákowe kto=
40:
re temu służą/ ktory ná ſię obraz bierze Antychryſtá. bo kto tego nie widzi/ iſz gdy ſię cżyni
41:
kſiązećiem Biſkupem/ y ſtárſzym nád rozſądkámi kośćielnymi: słuſznie wpadł w onę brzyd=
42:
kość ſpuſtoſzenia/ od Dánielá przepowiedziáną.
13. O Pánách świeckich/ iſz ſię w rzecży duchowne w dáwáć niemogą.Swieckim duchowne rzecży ſtánowić ieſt wzor Antychryſtá.


strona: 396

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:
O nálezieniu drzewá Krzyżá S./ na ktorym wiśiáło
22:
odkupienie náſze/ hiſtorya: wziętá z Zozomená lib. 2. cáp. 1.
23:
z ktorym ſię zgadza Sokrates lib. 1. cap. 13. Theodoritus lib. 1.
24:
cáp 18 Ruphinus lib. 10. cap. 7. ct. 8. Eccleſiáſticae hiſto=
25:
riae. dziáło ſię to około roku Páńſkiego 320.
Trzeći dzień Maiá.

26:
PO dokonániu Hercylium Niceńſkiego/ Ceſárz Konſtántyn
27:
wielki/ pierwſzy/ y iáwny miedzy Ceſarzmi Rzymſkimi Chrześciánin/
28:
wielce ſię rádował/ iſz ſię zgoda y iedność kośćiołom Bożym/ po potę=
29:
pieniu Arryuſzá/ wroćiłá: y náá cżeść vkrzyżowánego Bogá/ ktorego
30:
ſławę wſzytką śiłą ſwoią ſzyrzy iemu páńſtwo ſwe oddáiąc: y zá obiáwienie y po=
31:
znánie imieniá iego wielkiego dziękuiąc: miedzy innemi kośćioły/ ktore po wſzyt=
32:
kim świećie budowáć kazał/ y ſam ie teſz hoyną ręką y prętką robotą budował:
33:
vmyślił w Hieruzálem ná tym mieyſcu/ ná ktorym zbawićiel świátá dla nas
34:
śmierć podiął/ kośćioł ozdobny y wſpániáły poſtáwić. Tym teſz cżáſem mátce ie=
35:
go Helenie/ podał Pan Bog do ſerca táką chuć: áby widzieć mogła to drzewo y
36:
krzyſz ten/ ná ktorym cżártowſką moc zni=
37:
ſzcżył/ á ludzki narod ożywił.
Helená prágnie widzieć drzewo krzyża S.
Pomniáłá y ná onę powieść/ y cudowne zwyćię=
38:
ſtwo Syná ſwego Konſtántyná wielkiego: ktore miał nád Mázencyuſzem Ty=
39:
ránnem w Rzymie. bo gdy ſię do boiu przećiw iemu przypráwował Konſtántyn:
40:
myśląc w nocy w obozie/ iakoby nieprzyiaćielá możnego pokonáć mogł: vyrzał
41:
ná powietrzu krzyſz iáſny iáko ſłońce/ á przy nim napis táki: Wtym znáku zwyćię
42:
żyſz. y wziął to ſobie zá pewną wieść ſzcżeśćia ſwego: y kazał do wſzytkich chorą=
43:
gwi krzyże przypráwowáć/ y ſam głowę ſwoię znákiem onym ozdobił y opátrzył.
Konſtantyn na powietrzu krzyſz.

44:
co teſz y iego mężni vcżynili. Y ſtárł ná ćiáſnym mieyſcu/ to ieſt na mośćie Nil
45:
wiáńſkim w Rzymie Maxencyuſzá: y iáko Pharaoná w Tybrze go vtopił y z krzy
46:
żem do Rrzymu ná Tryumphie ſławnie wiáchał. To wiedząc Helená/ tymſię
47:
więcey do ſzukániua drzewá onego pobudzáłá. á máiąc ieſzcże ná to obiáwienie Bo=
48:
ſkie: wypráwiłá ſię do Hieruzálem/ y ná one mieyſcá święte przyiácháłá. ale chcąc
49:
ſzukáć drzewá onego/ trudność wielką bacżyłá/ bo y mieyſcá gdzie był Páńſki
50:
grob/ znáć nie było. pogáńſtwo bowiem przenáśládownicy wiáry/ ná więtſzą zel=
51:
żywość y zgubę imieniá Chryſtuſowego: mieyſce ono grobu Bozego zámiotáli: y
52:
wáły pokryli: y gory ná nim vſypáli/ y murem/ obto=
53:
cżyli: nákoniec/ ná wiecżne zápomnienie Chryſtuſa Bogá Chrześćiáńſkiego

strona: 397

1:
tám gdzie on śmierć żywotem poráził/ y ludzki narod ożywił: ſproſny kośćioł y
2:
brzydki báłwan Wenuſa zbudowáli: áby ták Chrześćiánie miáſto Chryſtuſa
3:
Wenuſowi ſię ná mieyſcu onym kłániáli: y z cżáſem pátrząc ná Wenuſa/ o Chry=
4:
ſtuśie zápomnieli. y trwáłá tá brzydkość/ przez lat ſto y ośmdzieſiąt/ y máło do te=
5:
go nie przyſzło/ iſz iuſz o onym mieyſcu Chrześćiánie wiedzieć niemogli.
Pogánie grob Chryſtuſow zágubić chćieli/ y báłwan Wenuſa ná tym mieyſcu poſtáwili.
ktorych
6:
gdy pilnie pytáłá Helená/ ledwie ſię ieden Iudáſz nieiáki nálázł/ ktory z podánia
7:
oycow ſwoich/ o mieyſcu onym gdzie był pogrzebion Chryſtuſ wiedział. y to z
8:
wielkimi pogroſkámi. Zydowie Iudę onego wydáli Helenie S. y mowiłá mu
9:
Helená: śmierć przed ſobą maſz: obieray ſobie żywot ábo śmierć/ ieślimi grobu
10:
y krzyżá Chryſtuſowego nie vkażeſz. A on iſz teſz tylko od przodkow ſwych po=
11:
wieść miał/ zboiáznią prośił Páná Bogá/ áby mu to mieyſce obiáwił. Y máiąc
12:
nocne ziáwienie od Páná Bogá/ y vkazánie gory oney: gdy oznaymił S. Helenie
13:
áby tu á tu ſzukáłá: wnet onę gorę gdzie był Wenuſow kościoł/ rozkopáć/ á koś=
14:
ćioł Wenuſa zburzyć/ y báłwan on ſproſny ſkruſzyć Helená kazáłá. y zdáru Bo=
15:
ſkiego nalázłá ſię iáſkinia oná/ wktorey Chryſtus żywot naſz położony był/ y z kto
16:
rey zmartwywſtáł. y przy niey nálázły ſię trzy krzyże/ y tablicá ná ktorey był na
17:
pis po Zydowſku/ Grecku/ y po Lácinie/ Iezus Názáreńſki/ Krol Zydowſki.
18:
Wielką rádośćią wſzyſcy á zwłaſzcżá Helená święta zięta/ chwáliłá Pána Bogá
19:
ktory myśli prágnące chwały iego/ nápełnia: y dáie żądze miłuiących ſię. lecż im
20:
ieſzcże niedoſkonáło weſele/ mysl roztárgnioná cżyniłá. Bo miedzy trzemi krzyſz=
21:
mi/ rozeznáć nie mogli Páńſkiego: wiedzac iſz z dwiemá łotry vkrzyżowany był.
Nálázłá drzewo krzyżá S. Helená:

22:
Y ná to im Pan Bog dobrą rádę/ ááby ſkończyło ſię weſele ſzukáiących cżći iego.
23:
Mákáryuſz Biſkub Hierozolimſki/ wiedząc o chorey y iuſz vmieráiącey/ iedney
24:
niewieśćie: tę wiárę miał: iſz ſkoroby ſię práwego krzyżá Chryſtuſowego/ krwią
25:
Boſką poświęconego dotknęłá/ ozdrowieć miáłá. y nieſiono wſzytki trzy krzyże
26:
wdom chorey niewiáſty: ná pierwſzy nic ſię nie odmieniło ná zdrowiu iey: ná wto
27:
ry tákże/ y iusz occży záwieráiąc vmieráłá: ále ſkoro on krzyſz práwy Chryſtuſow
28:
ćiáłá ſię iey dotknął: wnetże ocży otworzyłá/ wſtáłá/ y záraz zdrowie doſkonáłe od
29:
nioſłá.
Cudo krzyża S.
Wielki głos chwalących vkrzyżowánego Bogá powſtał/ ták iſz długo
30:
Chrześćiánie prze rádość vćichnąć nie mogli. Cżcżąc tedy y wielce ważąc ono
31:
dziwne drzewo Helená: kośćioł wielkim á Ceſarſkim nakłádem/ ná mieyſcu gro=
32:
bu Páńſkiego zbudowawſzy: iednę krzyżá cżęść opráwioną złotem/ wnim poſtá=
33:
wić kázáłá: á drugą do Rzymu y z trzemi gwozdzmi/ ktoremi było przenaświęt=
34:
ſze ćiáło Bogá náſzego przebite/ nioſłá: gdzie teſz kośćioł Konſtántyn dla onego
35:
świętego drzewá/ ktory po dziś dzień kośćioł krzyżá świętego w Hieruzálem zo
36:
wią/ zbudował. Wziemi świętey Helená/ y ná onym mieyſcu gdzie ſię Chryſtus
37:
národził we żłobie w Bethleem/ drugi tákże kośćioł poſtáwiłá: gdzie teſz pogáń=
38:
ſtwo báłwan Adonidá miáło/ ná wzgárdę Chrześćiáńſtwu: Ták ſię zdrzewem
39:
onym wielce cżeść Chryſtuſowá wzgłośiłá po wſzem świećie: y tym więcey pogáń=
40:
ſtwá do vkrzyżowánego Bogá przyſtawáło/ á Konſtántym práwem poſpolitym
41:
zákazał: áby żaden vrząd śmierćią krzyżową złocżyńcow więcey nie tráćił: gdy
42:
ten iuſz ſławny zoſtał/ ktory zá złocżyńce táką śmierć podiął.
W Bethleem drugi kośćioł zbudowáłá.
Gozdzie teſz one
43:
Konſtantyn ták vcżćił: iednym głowę ſwoię okraśił y obronił/ do przełbice go
44:
ſwoiey przybijáiąc: á drugi ná wędzidło koniá ſwego/ ná ktorym śiadał/ przy=
45:
práwił/. Y ſpełniło ſię proroctwo mowiące (Záchá. 14) To co ná wędzidle
46:
końſkim ieſt/ święte Bogu názwáne będzie. Ták Konſtantyn z mátką ſwą ko=
47:
chánie wſzytko ſwe w Pánie vkrzyżowánym/ y nádzieię w męce iego pokłádáiąc:
48:
y do tego wſzytki poddáne wiodł/ áby znim Chryſtuſowi cżołem bili/ á kłáániááli
49:
ſię Bogu w Troycy iedynemu: ktorego ieſt kroleſtwo y moc/ ná wieki wiekom
50:
Amen.
51:
Słowá złote Ambrożego S. Biſkupá Me
52:
dyolánu o dziśieyſzym święćie. wyięte ex crati=
53:
one de obitu Theodosij.
Błogoſłá=


strona: 398

1:
BLogoſławionyś Konſtántynie z takiey matki (Heleny) kto
2:
ra ſynowi pánuiącemu Boſkiey obrony ſzukáłá (to ieſt krzyżá) zá ktorą
3:
by w boiu beśpiecżny/ á w przygodach bez boiazni zoſtawáł. Wielka
4:
niewiáſtá/ ktorą bogátſzy podárek Ceſarzowi nálázłá niſzli ten ktory
5:
ſamá od Ceſarzá wziąć mogłá. ſtáraiąc ſię mátká o ſyná/ ktory wſzytkiemu świá=
6:
tu Rzymſkiemu roſkázował: pokwápiłáá ſię do Hieruzálem/ y wybádáłá mieyſce męki
7:
Páńſkiey Powiádáią iſz byłá iedne go gośćinnego goſpodarzá corká tá Helená/ kto=
8:
rą oćiec Konſtántyná poznawſzy/ miał zá żonę. dobra ſtáiennicżkáá/ ktorą ták pil
9:
nie żłobu Páńſkiego ſzukáłá: ktorą Pan Bog z gnoiu ná krolewſtwo podnioſł/
10:
ten ktory wedle piſmá vbogiego z prochu wynośi/ y nędzniká z gnoiu wydzwi=
11:
ga/ y ſádzi go z pánuiącymi rowno. Przyiácháłá Helená ná mieyſcá święte/ dał
12:
iey to Duch Boży w ſerce/ áby krzyżá ſzukáłá: przyſtąpiłá do gory Golgoty y mo=
13:
wiłá: oto mieyſce bitwy: á gdzieſz ieſt zwyćięſtwo? Iam w kroleſtwie/ á krzyſz Páń=
14:
ſki w popiele: iam w páłácách á zwyćięſtwo Chryſtuſowe w śmiećiách. á iáko
15:
ſię odkupioną być wyznam/ gdy mego odkupienia niewidzę? Widzę coś chćiał
16:
cżynić ſzátánie: chćiałeś miecż ktorymeś śćięty ieſt zákryć y zákopáć. Lecż Izáák
17:
zámiotáną ſtudnią wybrał/ aby ſię wodá w niey nietáiłá: odmiecćie rozwáliny
18:
niech ſię żywot vkaże: podayćie miecż ktorym Goliaſzowá głowá vćięta ieſt: od=
19:
krwi ſię ziemie/ á záświeć ſię żywoćie.
Gene. 26
Krzyſz S. miecż Goliaſzow
A coś ſpráwił cżarcie/ kryiąc to drzewo? to tyl
20:
ko abyś im drugi raz bity był. Zwyćiężyłá ćię Márya/ ktora zwyćięſcę vrodziłá:
21:
ktora bez vtraty cżyſtośći tego powiłá: ktory vkrzyżowány ćiebie pokonał/ á v=
22:
márły ćiebie zwoiował: y teraz dziś zwyćiężony zoſtánieſz/ á niewiáſtá odkryie zdra
23:
dy twoie. Oná iáko prześwięta Pánná nośiłá: á ią krzyżá iego ſzukáć y nośić go
24:
będę: oná vkazáła národzonego/ á ia vkażę zmartwychwſtáłego: oná ſpráwiłá
25:
iſz Bog miedzy ludzmi widziány był: á ia chorągiew iego/ ná lekárſtwo
26:
grzeſznym z podziemia wynioſę. y niżey: Nálázłá tedy drzewo y zapis pokłoni=
27:
łá ſię krolowi/ nie drzewu: bo to ieſt błąd pogáńſki/ y prożność niezbożnych: po=
28:
kłoniłá ſię temu: ktory ná drzewie wiśiał znapiſem/ iáko drzewny robacżek/ od=
29:
puſzcżáiąc grzech mordercom ſwoim. Ochotna niewiáſtá/ pokwapiłá ſię ku doty
30:
kániu lekárſtwá nieśmietelnośći: boiáłá ſię po táiemnicy zbáwienia ludzkiego
31:
deptáć. Nálázłá y gozdzie/ ktorymi Pan przyzkowany był. z iednego wędzidło v=
32:
cżynione: drugi náá koronę Ceſarſką włożony ieſt. ieden ná ozdobę/ drugi ná na=
33:
bożeńſtwo. vcżcżona ieſt Márya áby iewę wyzwoliłá: vcżcżona ieſt Helená áby
34:
Ceſarzá okráśiła. y poſłálá Konſtánynowi koronę drogiemi kámieńmi ozdobio=
35:
ną ktore do żeláza przykroione/ nadroſzſza krzyżá odkupienia náſzego perłá/ ſpoiłá
36:
poſłałá y wędzidło. oboygá dáru vżywał Konſtántyn/ y wiáre krolom potom=
37:
komſwoim podał.
Zách. 14.Krzyſz ná głowáchkrolewſkich cżemu.Pſal. 20.
Przetoſz pocżątek wiernych Ceſarzow święty ieſt/ y to świę=
38:
te co ná wodzi. bo z tego wiárá: áby przenáśládowánie vſtąpiło/ á nabożeńſtwo
39:
náſtąpiło. Mądra Helená/ ktora ná głowy krolewſkie krzyſz wſtáwiłá/ áby krzy
40:
żowi Chryſtuſowemu/ ná krolách pokłon był. y niżey: Niech ten máią dar Chry=
41:
ſtuſow krolewie/ áby náá wzor Chryſtuſow mowić ſię o nich mogło: położyłeś ko=
42:
ronę z drogiego kámieniá ná głowę iego. z tegoſz kośćioł ſię chlubi á Zydowin ſię
43:
wſtydzi/ y ſam ſobie háńby ſwey przycżyną zoſtáie: náśmiewáiąc ſię z Chryſtuſa
44:
krolem go być wyznał: krolem go Zydowſkim názywáiąc/ świętokaryſtwo ſwe iſz
45:
niewierzył/ pokazał. Otośmy/ powiádáią: zábili Iezuſa/ áby Chrześćiánie/ y
46:
po śmierći wſtawáli/ y vmrli krolowáli. Tegoſmy vkrzyżowáli/ ktoremu ſię kro=
47:
lowie kłániáią/ á my ſię iemu nie kłániámy. y niżey: Więtſza teraz życżliwośćzelżywość naſzá
48:
(mowić mogą Zydowie) iſz temu ktoregoſmy zábili/ ſłużą krolowie/ hołduią mocár
49:
ſtwá/ y żelazo nog iego/ ceſarze wtákiey cżći máią: krolowie mu ſię kłaniáią/ á
50:
Photynianowie (Heretycy Boſtwá ſię iego przą: gozdz krzyżá iego Ceſarze ná ko
51:
ronách noſzą/ á Arryánowie/ mocy iemu vtłocżą.
52:
Słowá S. Ephremá/ o świętym y ożywiaiacym Krzyżu.
My


strona: 399

1:
MY Chrześćiánie od Zydow y poháńcow rozni bądzmy/ odrzwi y podwoie naſze/ dro=
2:
gim y ożywiáiącym krzyżem/ koronuymy/ mowiąc z Apoſtołem Páwłem: nieday
3:
Boże chlubić ſię iedno z krzyżá Páná náſzego Iezu Chryſtá: kłádzmy ná drzwiách/ ná
4:
cżołách/ ná vſtách ná pierśiach/ ná wſzytkich cżlonkach ożywiáiące známię.
Obrok Duchowny. Chrześćiánie znákiem krzyżá S. od pogáńſtwá rożni.Moc znáku krzyżá świętego. Gal. 6.

5:
vzbroymy ſię niezwyćiężoną. Chrześćiáńſką zbroią: bo krzyſz ieſt zwyćięzcá śmierći nádzięiá
6:
wiernych/ świátłość świáta/klucż Rayſki/ burzyćiel kácerſtwá/ zakonnicża pomoc/ vmocnie
7:
nie wiáry/ zbáwienna ſtraſz/ y sławá wiecżna práwowiernych ná wieki. Ztą zbroią we
8:
dnie y wnocy/ y ná káżdą godzinę/ y ná káżdym mieyſcu chodzić maſz: nic przez niey nie cżyń/ y
9:
ſpiąc/ y chodząc/ y cżytáiąc/ y robiąc/ y iedząc/ y pijąc/ y żegluiąc/ w ten ſię páncerz vbieray
10:
y wſzytki cżłonki twe zbáwiennym známieniem ozdabiay y ogradzay: á złe nieprzyſtąpi do ćie=
11:
bie. Bo widząc ten znák/ przećiwne mocy ſzátáńſkie/ záſtráſzone zboiáznią vćiekáią. Krzyſz
12:
Chryſtuſow prawdziwie świát poświęćił: odpędził ćiemnośći: przywiodł świátłość. ten wy=
13:
rzućił błędy y drogę vkażał : a ten od wſchodu Słońcá do zachodu/ od pułnocy do południá/ ze=
14:
brał narody/ y w iednym kościele/ w iedney wierze/ pod iedną głową w miłośći ſpoił: ten
15:
ieſt práwowiernych mur niedobyty.
Krzyżá iáko ćięſzko vżywáć.
Ieden kośćioł iedná wiárá iedná głowá
A ktore vſtá ktore wárgi/ ktory ięzyk wysłowić może
16:
przyſtoynie chorągiew y herb wiecżnego Ceſarzá náſzego Chryſtuſá? krzyſz ná mieyſcu Kál=
17:
wáryey oſádzony wnetże żywotá naſzego ſzcżeśliwie vrodził.
18:
Tym przenádroſzſzym drzewem Chryſtus Bog náſz nienáſycony brzuch piekielny przebił á ſze
19:
roką gębę dyabelſką zátkał: vyrzawſzy krzyſz zedrgnęłá ſię śmierć/ y wſzytki więznie ktore od
20:
pierwſzego cżłeká áſz do tego cżáſu w nocy ſwey miáłá/ wypuśćiłá.
Noc krzyżá S. Słowá złotá godne.
Zbroią krzyżá świętego
21:
przepáſani Apoſtołowie/ wſzytkę moc nieprzyiacielſką podeptáli. krzyżem świetym iáko káfta
22:
nem przyzbroieni żołnierze Chryſtuſowi/ błogosłáwieni męcżeńnicy/ wſzytki chytrośći y okru=
23:
ćieńſtwá Tyránnow przemogli. Krzyſz noſząc święći zakonnicy pożegnawſzy świát/ z wielkim
24:
weſelim y ochotą wpuſtyniach/ po gorach/ wiáſkiniach/ y wdziurach ziemnych/ mięſzkánie ſo=
25:
bie obieráli. O niewymowna y nieogárniona dobroći przełáſkáwego Bogá náſzego: ktory
26:
ták wielkie y ták drogie dáry ludzkiemu rodzáiowi w chorągwi krzyżá zoſtáwił.
Krzyſz S. ná dzień ſądny naprzod ſię vkaże.
Ten krzyſz
27:
święty/ ná ſkończeniu świátá/ gdy ſię wtore przyśćie Zbáwićielá náſzego obiáśni/ napierwey
28:
ſię ná niebie vkaże/ z wielką sławą y niezlicżonym woyſkiem wielkośći Aniołow: y záſtráſzy
29:
nieprzyiaćiele Boże/ á wierne oświeći/ vweſeli/ y przyśćie im niebieſkiego Ceſarzá opowie.

strona: 402

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:
Męcżeńſtwo S. Floryáná/ piſane od ſtárych piſa=
26:
rzow męcżeńſkich/ powtorzone od Vincenciuſa in ſpeculo
27:
Hiſtoriarum/ y w legendách y Kronikách Polſkich:
28:
Cierzpiał około roku Páńſkiego 280.
Tegoſz dniá cżwartego Máia.

29:
ZA cżáſu Dyoklecyaná y Náxyminá Ceſarzow/ w onym wiel
30:
kim przenáśládowániu Chrześćián y ſzukániu/ ábo ná gárdło/ álbo ná
31:
bryzdkie dyabelſkie ofiáry: gdy ſię Chrześćianie kryli po leśiech y gorách
32:
y mieyſcách puſtych/ á moc pogáńſkich zadnego kątá nieopuśćiłá/ w kto=
33:
rymby ſię zátáić mogli: W Noryku Rypinſkim w mieśćie Laureáku/ ſtátorſtá A=
34:
cuilinus/ poimał cżterdzieśći żołnierzow Chrześćian: ktore długimi y wielkimi
35:
mękámi y więzienim do báłwochwálſtwa przymuſzał. O tych ſłyſząc S. Floryan
36:
będąc onych żołnierzow ſtárſzym y Rotmiſtrzem/ zayrząc im zazdrośćią S. ſzcże=
37:
ścia onego: prágnął być vcżeśnikiem korony ich. Y wyieżdzáiąc z miáſtá Tecyey
38:
w ktorym mieſzkał/ á żegnáiąc ſię z towárzyſzmi ſwymi/ rzekł: Idę do Laureaku
39:
dla Chryſtuſa mego męki podeymowáć y krew rozlać. Y záraz w drodze potknął
40:
ſwoie towárzyſze żołnierze/ ná iednym mośćie: y ſpytał ich: gdzie y po co idziećie?
41:
Izáli niewieſz/ rzekli/ Ceſarſkiego roſkazánia/ ktorym ſtárośćie náſzemu każe/ á=
42:
by Chrześćián do ofiáry Bogom przymuszáno: ábo ie mękámi rozmáitemi tráco=
43:
no przetoſz poſłánichmy ſą od Stároſty/ ſzukáć tákich ludzi.
Dobrowolnie za Chryſtuſa ſam ćierpieć pragnął.
A Floryan S. rzekł
44:
záraz: nie trzebá wam dáleko iezdzić y wiele ſzukáć: oto mię maćie/ iam ieſt Chrze=
45:
śćiánin. y poimáli go wnetże/ y wiedli do ſtaroſty mowiąc: nietrzebá inych ſzu=
46:
káć. owo Floryan ſtárſzy náſz Chrześćiáninem ſię być mieni. Zdziwił ſię ſtároſtá y
47:
rzekł: co to o tobie ſłyſzę/ tákli ieſt? á on odpowiedział: záprawdę ták ieſt. Rze=
48:
cże ſtároſtá: ofiááruy Bogom. Odpowie święty Floryan: tego nigdy nie vcży=
49:
nię/ cżyń ty co chceſz y coć kazano. Tedy go kazał ſrodze kiymi bić. a S. Floryan
50:
modlił ſię Pánu Bogu mowiąc: Boże tyś nádzieiá moiá/ zaprzeć ſię ćiebie twor=
51:
cę y odkupićiela nie mogę: twoy ieſtem żołnierz/ niech mię broni ręká twoiá:
Modlitwá S. Floryáná w mękách
day
52:
mi mocne ſerce ku wyćierpieniu męki tey/ a policż mię miedzy wierne ſługi twoie:
53:
ktorzy przedemną wyználi imię twe/ y podptáli dyabłá y nacżynia iego. To
słyſząc


strona: 403

1:
ſłyſząc Aquilinus śmiał ſię zniego á mowił: ofiaruy Bogom. á S. Floryan odpo=
2:
wiedział: mnimaſz ábych iá dopiro w Chryſtuſa vwierzyl? dawnym ieſt ſługá ie=
3:
go/ áácż wſtanie rycerſkim: przetoſz cżárt mieć mocy náde mną nie może: ty nád
4:
ćiáłem mym moc maſz/ ále duſze ſię dotknąć nie możeſz/ ktorą ſam Bog ſpráwuie.
5:
ſłucháć ćiebie we wſzytkim co żołnierſtwu náleży gotow ieſtem: ále ná to mię ni=
6:
gdy nie zniewoliſz/ ábych ſię dyabłom kłániać miał. A ſtároſtá ieſzcże co więcey
7:
męcżyć kazał/ y mowił mu Floryan: wſzyſtek gniew twoy y śiłę pokaſz ná mym
8:
ćiele/ iednák nic ná mnie nie przewiedzieſz: nápal tu ieſzcże ogień/ á ia w imię Pá=
9:
ná náſzego Iezuſa Chryſtuſa/ wnidę weń śmiele á ofiar dyabłom cżynić nie będę.
10:
kazał go potym y żelázámi oſtremi tárgać/ y grzbiet iego rány/ ſrogiemi z orány
11:
był: ále męcżeńnik zweſołą twarzą ono ćierpiał/ á Chryſtuſa nieprzeſtał chwalić.
12:
Widząc wielką ſtátecżność u ſerce nieodmienne: zdał go ná śmierć/ y vtopić w rze
13:
ce Aniau ábo Eweſu roſkazał.
Vtopić go kazano.
Szedł męcżeńnik z weſołą twarzą iako do łázniey
14:
ráduiąc ſię znádzieiey ſwey y odpłáty/ ktorą wnetże wziąć miał. y gdy ná mieyſce o=
15:
no przyſzli: wielki kámień v ſzyie iego vwiązáli. á on ich prośił: aby mu mało cżáſu
16:
do modlitwy vżycżyli. Na ktorey duchá ſwego polecáiąc Chryſtuſowi/ gdy nie=
17:
co záchwycony w duchu mięſzkał: żaden mu z ſług onych modlitwy przerwáć nie
18:
śmiał. áſz ſię ieden zuchwálec obrał: ktory innym przygániáiąc/ iſz mu ták dłu=
19:
go cżekáli/ ſam go zmoſtu zepchnął. ále wnet vcżuł rękę Boſką zuchwálcá on: bo
20:
wnet ocży mu ſię przepukły y wyćiekły.
Pomſtá nád zuchwálcem ktory go zepchnął z moſtu
A rzeká bezrozumna/ rozumnym przy=
21:
gániáiąc/ ćiáło męcżeńniká świętego iuſz vmárłe/ ná ieden kámień wynioſłá:
22:
przy ktorym go orzeł pilnie ſtrzegł/ y od zwierzu bronił. Vkazał ſię potym Flo=
23:
ryan święty we ſnie/ iedney vcżćiwey żenie Wáleryey: polecáiąc iey/ áby na pew=
24:
ne mieyſce ćiáło ono záwiozłá/ y pogrzebłá. Oná to chcąc cżynić/ á boiąc ſię po=
25:
gáńſtwá/ táiemnie ná woz ćiało włożywſzy: chroſtem ie przykryłá: dáiąc znáć in
26:
nym/ iákoby chroſt ná grodzenie płotu wiozłá. A iſz drogá była nie bliſſka do
27:
tego mieyſcá/ ktore iey było vkazáne: w gorącu wielkim/ dobytki oney niewieśćie
28:
pod ćiáłem świętego Floryaná vſtáły/ y poſtąpić dáley niemogły. oná wiedząc
29:
iáki ſkárb wiozłá/ prośiłá Páná Bogá przez świętego męcżeńniká ktorego ćiáło
30:
miáłá: áby iey dał onę poſługę dobrze odpráwić/ á wſpomogł ią w dobytki iey. Te
31:
dy wnet vyrzáła przed ſobą krynicę piękney wody: ktorey gdy ſię nápiły bydlętá/
32:
wnetże śiłę wzięły/ y pośpieſzną iey drogę vcżyniły/ y pogrzebłá święte ćiáło
33:
wielkiego męcżeńnika Floryáná. Ná mieyſcu onym dobrodzieyſtwá Boſkie/ w
34:
cudownych pomocách wſławili Floryáná S. y wſławion w nim Bog kroluiący
35:
ná wieki/ przez Iezuſa Chryſtuſa Páná náſzego Amen.
Obrok Duchowny.

36:
O Przenieſieniu ćiáłá iego do Polſki/ do Krakowá/ rzecż
37:
wybrána ...... Polſkich.
38:
KAzimierz ſyn Bolesłáwá krzywouſtego/ ná páńſtwie polſkim ſiedząc/ á pokoiu od Pá
39:
ná Bogá nieco máiąc: gdy o dobrym poſtánowieniu rzećzypoſpolitey y obronie páń=
40:
ſtwá ſwego myślił: wiedząc iſz prozno miáſtá ſtrzeże/ gdy ſam Pan Bog nie ſtrzeże:
41:
wielką nádzieię máiąc w miłoſierdziu Bożym/ ktore zwykł w przycżynie świętych
42:
ſwoich/ ktorzy krew dla niego rozlali/ cżynić: wypráwił do Rzymu do Papieżá Lucyuſzá trze=
43:
ćiego/ posły ſwoie: proſząc go pilnie/ áby mu ktorego męcżeńniká kośći święte do Polſki po=
44:
słał: ktoregoby ſobie zá mury z nawyſzſzą obronę páńſtwá ſwego mieć mogł.
Obroná miaſt y kroleſtw/ świętych ćiáłá y kośći.
Ná táką nabo=
45:
żną prośbę ſkłonić ſię dał Papieſz/ y przez Egidiuſzá Biſkupá Nutyńſkiego/ poſłał kośći święte
46:
go Floryáná męcżeńniká do Polſki/ roku Pańſkiego 1163. zwielką cżćią y rádośćią ludu wſzyt
47:
kiego/ z nabożnymi ná ſiedm mil proceſyámi duchowieńſtwá. przyiął tákiego gośćiá Kázi
48:
mierz/ ſam pieſzo idąc zá onym drogim ſkárbem. ktory naprzod náá Klepárzu poſtáwiony był.
49:
hgdzie Kázimierz kośćioł wielki poſtáwił/ y wiecżnemi dochody służbę wnik Boſką opátrzył
50:
y Kánoniki fundował. y tám rámię iego zoſtáwiwſzy: oſtátek świętych kośći/ ná Krákowſki za=
51:
mek przenieśione ſą/ y tám w grobie známienitym/ z wielką powagą położone/ odpowcżywáią:
52:
gdzie cudy słynie ná cżeść Bogu iednemu/ przez Iezuſa Chryſtuſa: ktory z Oycem y Duchem
53:
świętym tenże Bog ieden roſkázuie ná wieki Amen.
O męcżeń


strona: 407

1:
O Męcżeńſtwie Ianá S. Ewánieliſty/ w Rzymie
2:
z powieśći ſtárego Doktorá Tertuliáná/ lib. de praeſcripti=
3:
one Hereticorum: y świętego Hieronymá lib. contrá
4:
Iounianum krotka rzecż.
Szoſty dzień Maiá

5:
IAko gdy miáſtá mocnego dobywáią//........ y lud ſtrá=
6:
cony dla ſzturmu: ktory ná pewną śmierć idzie/ ćiáły ſwymi wáły/ zá=
7:
miátuie/ y krwią ſwoią a rány trudząc nieprzyiaćielá/ innym zá ſobą
8:
towárzyſzem dobry przyſtęp do miaſtá y zwyćięſtwo w ſwey śmierći go=
9:
tuie: ták Pan Bog chcąc miáſto ſzatáńſkie báłwochwálſtwo y ślepotę pogańſką
10:
zburzyć/ y zamki te przez kazánie Ewánielliey y świátłość prawdy zwoiowáć: po=
11:
ſłał naprzod viec męczeńſki (iáko mowi Apoſtoł) ſtrácony y ná smierć oddány.
12:
ktorymi przez trzyſtá lat áſz do Konſtántyná Wielkiego/ głebokie pogáńſkie śle=
13:
poty záſypował/ y ćiáły ich/ moſt ſpowiednikim y innym iezdnym po nich vcży=
14:
nił. Ták ich wiele do tych ſzturmow poſłał/ iſz świat wſzyćiek pogańſki ná ich zá=
15:
bijániu oſtre ſwoie żelázá ſtępił: y śiły ſwe ná ich krwie rozlaniu ták oſłábił/ iſz po
16:
dáć ręce/ á dáć ſię w moc Chryſtuſow muśiał.
Cżemu męcżeńnicy naprzod posłáni w kośćioł Boży. 1. Kor. 4
Lecż Pan Bog nie ták vcżynił iá=
17:
ko świeccy krolowie cżynią: do ſzturmu co podleyſzy lud puſzcżáią: á Chryſtuſ Het=
18:
man náſz co nacelnieyſzy y mocnieyſzy y nazacnieyſzy/ y w ktorym ſię nawięcey
19:
kochał lud/ ná te potrzebę ſtráſzliwą przypuśćił. Iáko chorążowie tey piecho
20:
ty bbyli wielcy Apoſtołowie/ y oni ſſynowie pierworodni/ one Duchá S. pier=
21:
wiaſtki/ cudotworcy/ y ſłupy wſzytkiego kośćiołá/ nápierwey v tego ſzturmu po=
22:
legły.
Apoſztołowie iáko chorążowie nád pieſzymi naprzod vſzturmu polegli.
po nich oni męcżeńnicy przednimi/ ktorzy w wzgárdzie świátá y właſnego
23:
zdrowia ſwego/ dáiąc ie za ſwgo krolá (nie ná proſtą/ lekką/ y krotką śmierć/ á=
24:
le ná długie á nieznośne męcżeńſtwo y konánie/ ktore ſię wielom świerćiáám ro=
25:
wnáło) miłość nieoſzácowáną ku Bogu y ku nam: ktorym ppokoy y zwyćięſtwo
26:
gotowáli/ pokazáć chćieli. Ták mocne fundamenta we krwi/ ták drogiey ludzi
27:
przezacnych ſług Chryſtuſowych/ kośćiołá Bożego zaſadzone ſą. ná tych/ wyſoko
28:
poſzło budowánie nigdy nieobálone prawdy Kátholickiey. A im droſzſza to krew
29:
była/ tym zá nią pewnieyſze zwyćięſtwo náſtępowáło/ przez Pána náſzego Iezuſa:
30:
ktory im przez krew y śmierć ſwoię one śiłę dawał. bo ini podleyſzy tym ochotniey
31:
zá ták zacnymi hetmány idąc/ zwyćięſtwo nam przyśpiali. Bez wątpienia wſzy
32:
ſcy Apoſtołowie męcżeńſką śmierćią ná wzor Paná ſwego zeſzli. O iednym Ia=
33:
nie ś. Ewánieliśćie pewna ieſt Hiſtorya/ iſz doſtárzały/ przyrodzoną śmierćią ſam
34:
w grob wſtępuiąc/ vmárł. Wſzákże korony męcżeńſkiey nieſtráćiły/ z ſwymi to=
35:
warzyſmi rowno w tey mierze pocżytány ieſt: iſz w Rzymie ná męcżeńſtwo dány
36:
y ná śmierć dla Chryſtuſa ſkazány był/ y w ogień wielki wrzucony dla prawdy ie=
37:
go ćierpiáł/ tym ſpoſobem.
Ian S. w Rzymie ná śmierć od Domicyáná ſkazány był.
W trzećim przenáśládowániu iáko w trzećim ſztur
38:
mie (bo pierwſzy był w Ieruzálem iáko nowi Optátus Mileuitanus lib. 3. od
39:
Pháryżeuſzow y Herodá: w ktorym ſzcżepan S. y Iákub Apoſtoł polegli. Wto=
40:
ry zá Neroná w ktorym kśiązę Apoſtolſkie Piotr/ y doktor národow Páweł
41:
S. żywot polożyli zá cżáſu Domicyáná/ gdy Chrześćian ná śmierć ſzukano:
42:
napierwſzy byli Biſkupi y ſtarſzy Chrześćiáńſtwá ná ktore ſię lud pogáńſki Errata: ná ktore ſię iad Pogáńſkiwię=
43:
cey iáko ná fundowniki kośćielne rozśćiągał. Iuſz było po męce Páńſkiey bli=
44:
ſko lat pięćdzieśiąt y kilká/ zá Ceſarzá Domicyaná/ á ieſzcże Ia S. iáko ze wſzyt=
45:
kich Apoſtołow namłodſzy żyw: y pátrzył ná zburzenie Hieruzálem/ y kroleſtwá
46:
Zydowſkiego wedle prorotctwa Páńſkiegp vpadek: y ſpráwował kośćioły w Azy=
47:
ey: gdy Domicyan zábijáć Chrześćiány y przednieyſze do Rzymu zwiążáne/ poſyłać
48:
roſkazał. Poimáány ieſt w Ephezie Ian ś. Ewánieliſtá/ y ćiáſno związány z wiel
49:
kim vtrzudzenim przyprowádzony ieſt do Rzymu. gdzie Chrześciány od Piot=
50:
trá S. y Páwłá wyćwicżone poſyłáiąc/ á zbáwienną im teſz náukę iáko ſkarb
51:
bogáty zoſtáwuiąc/ bárzo vweſelił/ iſz pátrzyli ná onę Anielſką twarz/ iuſz ſzedzi
52:
wą onegovcżniá ktorego miłował Pan iezus/ y ktory ná iego pierśiách odpo=
53:
cżywał. Ná ten cżás Klemens Rżymiánin rodu Senatorſkiego zacnego vcżeń
54:
Piotrá S. kośćioł Boży ſpráwował: ktory z wielką cżćią ile w onym vćiſku y/

strona: 408

1:
przenáśládowániu być mogło/ przyiął tákiego gośćiá/ Zbiegáli ſię go iego więzienia/
2:
w ktorym byl poſadzon/ Chrześćiánie/ á iáko pſzcżoły z onego vlá táiemnic Bożych/
3:
miod ſłodkiey náuki bráli/ y z oney ſię ſkrzynie w ktorą był P. Iezus ſwoię wyſoką
4:
o Boſtwie ſwjm náukę zchował/ bogáćili.
Ioan. 5.
Potjm Domicjan przjwieść przedſie kazał
5:
Ianá ś. y gdy iego wyznánie zrozumiał/ y kázánie o Bogu náſzym iezuſie vſłyſzał:
6:
gárdząc tym a każąc mu ſwym Bogom ofiáry cżynić: vſłyſzał z cżyſtego onego pánień
7:
ſkiego ſercá mężny głos: Niegodzi ſię w tym ćiebie ſłucháć Ceſarzu: bogowie ći o ktore
8:
ſię záſtáwiaſz/ dyabli ſą/ ſami mizerni y potepieni/ á ieden ieſt Bog tworcá nieba y
9:
ziemie/ y Syn iego Chryſtus Iezus/ rodzony od wieku bez pocżątku. ktory w ży=
10:
woćie dziewice przecżyſtey ćiáło náſze ná ſię wziął/ y w nim ſpráwił zbáwienie
11:
świátá wſzytkiego/ dáiąc im wolność od nieprzyiaćioł duſznych y żywot bez koń=
12:
cá po tym docżeśnym.
Trućizną morzony Ian święty.
Niechćiał dáley ſłucháć on Tyran: ále przynieść okrutne
13:
go iádu y trućizny kazał/ áby ią pił Ian S. á karánie wziął zá niepoſłuſzeńſtwo.
14:
Wypił ochotnie Ian S. ony napoie śmierći: ále nie tylko śmierći/ lecż y boleśći
15:
nieucżuł.
Marc. vltimo.
O dziwna mocy Boſka/ y viſzcżenie obietnice oney: ieśli/ powiáda/ no
16:
śmierć przynoſzącego wypiją/ ſzkodzić im niebędzie/ Pátrzył długo Ceſarz ry=
17:
chłoli ſię powáli y vmrze/ ále docżekáć ſię niemogł. á iednak nieppoznał mocy Bo
18:
ſkiey/ y nieſkłonił ſercá do prawdy: lecż w vpone zoſtáiąc/ ſkazał Ianá S. ná
19:
inną śmierć: áby w ogniu ſpalony y w kośćieł oleiu wrzącego wrzucony był.
Skazány ná inną śmierć.
Wie
20:
dziono Apoſtołá do bramy ktorą Láćinſką zowią w Rzymie: y tám ogień wielki
21:
vcżyniono y ná dwu ſłupiech koćieł wyſoki oleiu pełen záwieśiwſzy: gdy iuſz wrzeć
22:
á kręćić ſię oley pocżął: wrzucono weń ćiáło ono ktore w cżyſtośći wiecżney żyło/
23:
y zmázy nieznáło. Wrzał oley á ogień ſię wyſoko podnośił/ y prze płomień wi=
24:
dáć niebyło Ianá S. aſz gdy rozumieli że iuſz vduſzony zoſtał vgáśić ogień kaza=
25:
no/ á owo vyrzą Apoſtołá w kotle zdrowego/ a chwalącego Páná Bogá/ á żadney
26:
ſzkody ná cżłonkách niemáiącego.
Smáżony w oleiu ſzkody zádney nieodnioſł.
Zdziwili ſię wſzyſcy y wiele pogáńſtwá záwo=
27:
łáło: wielki Bog Chrześćiáńſki. A Ceſarz gdy ſię o tym dowiedział: wolał mor=
28:
dowánia zániecháć/ á niſzli ſię więcey o cżłeká onego/ iáko mniemiał nieśmiertelne
29:
go kuśić: á ſławę więtſzą y poćiechę Chrześćiánom cżynić. Tedy go wygnáć ná
30:
wyſep Páthmos roſkazał. gdzie one widzenia miał y obiáwienia ktore wypiſał.
In Apoccalipſis

31:
Y był tám aſz do śmierći Domicyaná. po ktorym wſtąpiwſzy Nerwá y Tráiá=
32:
nus/ ſądy y poſtępki iego iáko okrutne y nieſpráwiedliwe potępili. y zátym teſz
33:
y Ian S. wolnym zoſtał/ y wroćił ſię do Ephezu. To męcżeńſtwo dziśieyſze=
34:
go dnia kośćioł święći: z ktorego ſię pokázuie iako ieſt ſzcżeśliwy kośćioł
35:
Rzymſki/ o ktorym ſtáry doktor Tertulianus ták mowi: O ſzcżeśliwy kościele
36:
Rzymſki/ w ktory Apoſtołowie wſzytkę ze krwią ſwoią náukę wlali: gdzie Piotr do
37:
męki Páſńſkiey przyrownány (bo táákże vkrzyżowány ieſt iáko P. Iezus/ ácż pro
38:
śił áby ná rozność od Páná głową na doł ná krzyżu záwieſzony był) gdzie Páweł
39:
ześćiem Iáná Chrzćićielá (to ieſt śćiętą śmierćią) koronowámny ieſt.
Lib. de praeſcriptione Haereticum. Piękne słowá Tertuliana.
Gdzie Ian
40:
Apoſtoł gdy wrzucony w ogień/ y w wrzącym oleiu pogrążony był/ á żadney ſzko
41:
dy nieodnioſł/ ná wyſep wygnány ieſt. To ſą ſłowá iego. W tym ſię wielkie zá=
42:
práwdę błgoſłáwieńſtwo Boſkie nad tym kośćiołem Rzymſkim pokázuie: iſz od
43:
tych trzech wielkich y pierwſzych Apoſtołow ſzcżepiony/ y náuką ich wyćwicżony/
44:
y męcżeńſtwem okraſzony ieſt: Y inni Apoſtłowie/ wielkie ieſt podobieńſtwo/ iſz
45:
Rzym náwiedzili. Bo y Iákub ś. Zebedeuſzow ſyn/ gdy do Hiſzpániey zábiegał/ nie
46:
minął pewnie Rzymián/ ktorych ſię wiárá po wſzytkim świećie ſłáwiłá/ áby im
47:
błogoſłáwieńſtwá y ſkárbow náuki ſwey vdzielić niemiał.
Sżcżeśćie Kośćiołá Rzymſkiego.Rom. 1.Lib. 1 Recognitionum.Rzym wiele ma Apoſtołow.
Y Bárnábás vcżeń Chry
48:
ſtuſow w Rzymie teſz naśienie ſłowá Bożego rozśniewał/ iáko nápiſał Klemens.
49:
A ktorzy zá żywotá Apoſtolowie w Rzymie być niemogli: po śmierći ſię iáko ná
50:
pośiłek kościołowi onemu pokwápili. Tám dziś Iákub ſpráwiedliwy odpocży=
51:
wa: tam Philip znim poſpołu leży: tám Bárthłomiey S. ná wyſpie Tybru ko=
52:
śćiom ſwoim dnia ſądnego cżekáć każe: tám Iendrzey S. głową ſwoią przy Pię=
53:
trze S. iáko bráćie rodzonym/ położony ieſt: tam Máćiey Apoſtoł v iáſłek Páń=
54:
ſkich w kośćiele Máryey Máioris/ miáſta ſtrzeże.
Mury miáſtá Rzymſkiego.
Szcżeśliwe práwie miáſto kto=
55:
re w rozwálinách y rumie obálonego świeckiego pánowánia/ leżąc/ á inney obro=
56:
ny niemáiąc: tákiemi murámi obtocżone/ ſzyrzey ſwoię duchowną władzą/ ni=
57:
ſzli kiedy páńſtwo Rzymſkie/ rośćiąga: á ſkázy ſię/ ná opoce wiáry śiedząc/ y v=

strona: 409

1:
padku nieboi. Práwie do tego miáſtá tákiemi dziáłmi wiáry oſadzonego/ kácer=
2:
ſtwo przyſtąpić/ iáko mowił S. Cypryan/ niemoże. ſtrzeſz go krolu błogoſławio=
3:
ny Iezu Chryſte aſz do końcá: ná zátrzymánie iednośći wiáry/ y ná związek miło=
4:
śći Chrześćiáńſkiey/ zá przycżyną świętego tego Apoſtołá Ianá náucżyćielá mi=
5:
łośći y iednośći: ktory z Oycem y z Duchem S. kroluieſz ná wieki. Amen.
Antoninus


strona: 411

1:
Zywot S. Antoniná Arcybiſkupá Floręckiego/ piſa
2:
ny od Wincentego Máynárdá Dominikana: żył około roku
3:
Páńſkiego 1400.
Siodmy dzień Maiá.

4:
ANtoninus álbo Antoniuſz (bo prze mały wzroſt ćiáłá ſwe=
5:
go Antoniuns był názwány) oycżyznę miał ſławną/ y miedzy pierwſzy=
6:
mi we Włoſzech miáſty/ Floręncyą: rodzice vcżćiwe Mikołáiá y Tho=
7:
máſyą/. Młodziuchny w kośćiele rad cżęſto y długo ná modlitwie/ aż
8:
ku podziwieniu ludu poſpolitego/ przebywał: kazánia rad ſłuchał/ y dziećin=
9:
nych ſię igrziſk/ ſtátek nád látá záchowuiąc wiárował.
Prośił ſię do zakonu S. Dominiká.
Maiąc lat piętnaśćie/
10:
prośił ſię do zakonu S. Dominiká. lecż Stárſzy widząc młodość iego/ y ſzcżure/ chu=
11:
do á ſubtelne ćiáłá iego wiązánie/ rozumiał iſz ćiężarow zakonney powinnośći z=
12:
nieść niemogł. á gdy go pytał o náukę: obacżył w nim oſtry rozum/ á iſz ſię w
13:
cżytániu dokretu/ to ieſt praw kośćielnych kochał. Y rzekł mu/ gdy práwá kośćiel
14:
ne y wſzyćiek dekret przebieżyſz/ á dobrze ſię go nápijeſz: tedy ćię przyimę ſynu. á teſz
15:
niewiem ieśli przez mięſa/ żyć będzieſz mogł: bo my nigdy mięſa nieiadámy. Mło=
16:
dzieniec odſzedwſzy/ cáły rok ſię w dekrećie we dnie y wnocy ćwicżył: á śiedząc v
17:
ſtołu zrodzicámi/ táiemnie pod ſtoł ſzcżeniętom y kotkom/ mięſo miotał: iuſz ſię do
18:
żyćia onego ſpoſobiąc. Wrok ſię wroćił do onegoſz ſtárſzego/ proſząc áby przyięty
19:
był. y gdy go doznawał w nauce praw kośćielnychL nic ſpytáć niemogł/ ná co by
20:
mu z pámięći wſzytko mowiąc/ niedoſyć vcżynił.
Pámięć wielka.
Dziwuiąc ſię pámięći wielkiey y
21:
chući ku zakonnemu żyćiu: przyiął go y oblokł ſtárſzy on. Prętko ſię w zakonne
22:
żyćie y cnoty doſkonáłe w práwił: vboſtwo miłuiąc/ á poſłuſzeńſtwo/ mátkę cnot
23:
wſzytkich/ ze wſzeláką powolnośćią y chućią/ cżyniąc: im dáley tym więcey ſobie
24:
ſkárbow duchownych przymnażał.
Przyięty do zakonu S. Dominiká.
Wcżyſtośći ćieleſney ták ſię kochał/ iſz ie=
25:
ſzcże młodziuchnym v rodzicow będąc/ w kośćiele S. Micháłá ták pilnie o nię pro
26:
śił/ iſz mu ſię zdáło/ że tego dáru pewien był od Páná Bogá. iakoſz ſię niepokalá=
27:
nym aſz do śmierći pokazał. á iednák rozmow ſię z białą płćią/ pilnie ſtrzegł/ o=
28:
krom duchowney iákiey potrzeby álbo ſpowiedzi.
Cżyſtośći ćieleſney dar ſobie zmłodu vprośił. Proznowánie nieprzyiaćiel.
Pierwſzy do śpiewánia y náiu=
29:
trznią/ nieſpánim ſię y robotą w náuce y piſaniu trudził: żadnego nieprzyiaćie=
30:
lá bárdziey ſię nieſtrzegł/ iáko proznowánia. modlitwá/ náuká/ y piſanie/ iego wſzyt
31:
ká byłá zábáwá. y nápiſał wiele kśiąg kośćiołowi bárzo pożytecżnych/ á zwłaſzcżá
32:
Hiſtorye/ w ktorych nawięcey żywoty świętych ſławi/ y innych wielce vcżonych.
Nápiſał Hiſtorye żywoto świętych.

33:
W cżym ieſt więtſzy dziw/ iſz niemaiąc nigdy náucżycielá po lat ſzeſnaśćie/ w kto=
34:
rych trochę tylko Dialektiki ſłuchał/ ſam przez ſię wſzytkiego ſię náucżył/ y ták
35:
wiele piſmá vcżonego zoſtáwił: iſz ná ſamo cżytánie/ tego co nápiſał/ cáły żywot ie=
36:
go máły ſię być zda. á zwłaſzcżá iſz nigdy niemogł zdrowia mocnego/ á przełożeń=
37:
ſtwem klaſztorow vſtáwicżnym zabáwiony był. W ktorych náápráwuiąc diſcypli=
38:
nę y porządki oſłábionych obycżáiow y żyćia zakonnego/ wielką pracą podiął.
Spoſob żyćia iego y cnoty.

39:
pieſzo nawięcey do klaſztorow/ drogi dálekie y ćięſzkie odpráwował. podeſzły w le=
40:
ćiech y z chorzáły ná ośiełku ſię wlokł/ zimná y vpalenia ćierpiąc. Reguły doſko=
41:
nále bárzo chował/ y chowáć ſobie porucżone/ przyzwycżáiał. Włośiennice no=
42:
śił/ y pás drugdy żelázny ná gołym ćiele. Loże iego było deſzcżki á naroſkośniey
43:
ſza pośćiel/ wor ſłomiány. powroſkámi cżęſte diſcypliny cżynił: w kuchenney y
44:
podłey domowey bráterſkiey poſłudze/ gárki y miſki pomywáiąc/ kochał ſię y prze
45:
łożonym iuſz będąc. Wielką miłośćią ku bráćiey zápolony był: co znáiąc bráćia
46:
prętko ſię vpominánim iego budowáli. ku pomocy teſz bliznich vżytecżną á nieſprá
47:
cowáną pracą podeymował. W mądrey rádzie (iakoſz był bárzo porządny porádny w
48:
ſłuchániu ſpowiedzi y w kazániu. W miłośierfdziu nád nędzą ludzką był teſz niepo
49:
máłu gorący. Raz w drodze idąc z drugiem brátem: potkał dziewkę v wody bár=
50:
zo nárzekáiącą y płácżącą. pytał iey coś ſię dzieie? powie: rąbekem mátce piorąc
51:
zdárłá/ boię ſię gniewu iey/ y vćiekáć gdzie mię ocży nioſą muſzę. On ią ćieſzył y
52:
prośił ááby ſzłá do mátki: lecż iey námowić niemogł/ y żałuiąc iey/ iáko mial ſerce do
53:
miłośierdzia miękkie/ á boiąc ſię áby gdzie wzłe ręce niewpádłá á cżyſtośći ſwey
54:
nieſtráćiłá: prośił Páná Bogá ſamego o pomoc.
Cudo S. Benediktowi rowne fol. 249.
y wziąwſzy on rąbek/ gdy imie=
55:
nia Iezuſowego nád nim wzywał/ á krzyżem S. żegnał: wnet ſię ták ſpuśćiła nić

strona: 412

1:
do nići iákoby nigdy rozdarty niebył. Tákim cudem Pan Bog vcżćił miłośier=
2:
dzie iego nád bliżnim. Eugeniuſz cżwarty Papieſz o tákich cnotách iego y náu=
3:
ce ſłyſząc: nád ine ktorzy ſię ná Arcybiſkupſtwo Floręnckie wmagáli: tego ſamego
4:
przełożył/ y Arcybiſkupem go vcżynił. Vćiekał y długo ſię krył S. Antoninus
5:
od tákiey doſtoynośći: y piſał do Papieżá/ proſząc z wielką pokorą/ áby tego nie=
6:
cżynił.
Arcybiſkuptwo mu dane.
á gdy wyprośić nic niemogł: poſłuſzeńſtwo cżyniąc/ woley ſię Boſkiey y
7:
Papieſkiey nieprzećiwił: miłość teſz ku Pánu Iezuſowi/ w ſpráwowániu owiec
8:
iego chcąc pokázáć. Przyiął go lud wſzyćiek w Floręncyey z wielkim nabożeńſtwem:
9:
wſzędzie iáko Papieżowi przyklękáiąc/ á przeżegnánie od niego biorąc. Ná Bi=
10:
ſkupſtwie nic nieodmienił: ále teſz żyćia świątobliwośći przycżynił. á boiąc ſię ná
11:
przod doſtátku/ y wnim iákiego podnieśienia: więcey náád ſześći ſług/ y to bárzo
12:
vcżćiwych á iáko zakonnikow/ niechował. śrebrá żadnego v ſtołu nieużywał: ko
13:
ni/ pſow/ niechował. iednegoſz mułá máłego w domu miał/ y to dárownego/ ná
14:
wieliego tylko potrzeby/ ſtárośći ſwey y chorob vżywáiąc. Dochody wſzytki/ opá
15:
trzywſzy ſwe máte potrzeby/ ná vbogie obiecał/ mowiąc: niegodzi ſię vbogich
16:
chlebá/ z ſzkápáámi y ſługámi niepotrzebnymi trawić. Iedzenie iego było mierne y
17:
niewydworne: nigdy ſſię co miał ieść niepytał: co nágotowano/ iadł.
Skromne żyćie ná Arcybiſkupſtwie/ á ſzafunek dochodow kościelnych.
Zakon=
18:
ny żywot y reguły ile mogło być/ pilnie w onym ſtanie chował/ y odzienia nieodmie
19:
niał. Iutrznie z kapłany y Kánoniki ſwymi śpiewał/ y drugdy ie wnocy budził/
20:
ſam ſygnuiąc y dzwoniąc. Mſzey ſam mieć żadnego dniá/ aſz z potrzeby/ nieopu=
21:
śćił. Láſkáwym ſię y rozmownym káżdemu ſtáwił/pięknie káżdego odprawuiąc:
22:
gniewem ſię y oſzkodę náá cżeladź nigdy niewzruſzył/ áby co vyrzeć miał gniewliwe
23:
go. Nád poſpolite modlenie godzin kápłáńſkich/ Pánny Máryey godzin śiedm
24:
pſálmow y zá vmárłe przydawał/ y rzadko to kiedy z potrzeby opuśćił. W rozmá
25:
itych trwogách y nieſzcżeśćiu y ſpráwach záwzdy ſpokoyną myśl záchowáć vmiał
26:
ták iſz żadna przygodá y zábáwá świecka wybić mu pokoiu iego y weſela ſerde=
27:
cżnego niemogłá.
Pokoy ſerdecżny w świeckich zábáwách záchowáć iáko ſię ma.
Raz gdy iego Sekretarz nárzekał ná zábáwy y trudnośći świec
28:
kie/ ktore ná Biſkupſtwie być muſzą. iſz cżłek nigdy ſam ſwey wolnośći vżyć niemo
29:
że: ále záwżdy ludzkim niewolnikiem być muśi. On mu powiedział: ſynu mily
30:
być niemoże ábychmy wtákich fráſunkách y trudnościách świeckich ſpokoyni być
31:
ná myśli mogli: ieśli ſobie iednego w ſercu kąćiká niezoſtáwiem: do ktorego by ża
32:
dne trudnośći y zábáwy świeckie przebić ſię niemogły. Do tego kąćika odprá=
33:
wiwſzy ludzkie rzecży: iáko do pokoiu nawdzięcżnieyſzego y komorki namilſzey v=
34:
ćiekáć: á iáko mowi Páweł S. od zwierzchnego człeká do wnętrznego bieżąc v=
35:
ćieſzyć ſię tám y wſzytkiego zápomnieć mamy.
Kąćik ieden w ſercu
Iednák w ták wyſokiey Bogo=
36:
myślnośći/ ná ktorą ſię gdy cżás miał podnośił/ y zámykał: żadnego vrzędu na
37:
mnieyſzego Biſkupowi należącego/ nieopuśćił. ſam Plebany wieſkie nawiedzał:
38:
klaſztorow páńieńſkich obecnie doglądał: duchowne święćił: kośćioły/ ołtarze/
39:
ornaty/ nacżynia/ poświęcał. zá co nie tylko iednego pieniąſzká/ ále y kwiat=
40:
kow niebrał.
Zá święćenie y kwiatkow niebrał.
Z duchownych/ wiele złych obycżáiow pomáłu y łáſkáwie wykorzenił.
41:
Lichw wiele/ iáko Floręncya ma wiele kupco/ z miáſtá wyſzcżwał. Wſławił go
42:
Pan Bog y cudy niemáłymi zá żywotá. Nad Plebanem iednym bárzo chorym
43:
cżytáiąc Ewánielią niektorą/ wnetże go zlecżył. Drugi pleban we wśi Kornika
44:
rya názwáney/ wiedząc iſz Biſkupá ſwego mieć v śiebie miał: fráſuiąc ſię iákoby
45:
go vcżćić mogł/ wſadzawcżynie (w ktorey tylko trochę drobiozgu miewał) wiel=
46:
kie y nigdy tám niewidane ryby nálazł. Niepłodney iedney/ domu zacnego Kaſti
47:
lionow w Florencyey/ błogoſłáwieńſtwo rodzáiu v Páná Bogá vprośił.
Cudá iego.
Dziećię z=
48:
cżárowáne/ ktore z kolepki cżart wynosił/ y od pierśi mámki odrywał y miotał
49:
chuſtecżką ſwoią zlecżył y cżártá poháńbił. od dzieći ledwego balwierzá Piotrá/
50:
ktore cżárt po kątách nośił/ y wielkie w domu niepokoie cżynił/ nápiſawſzy kárt=
51:
kę w ktorey cżártá záklinał/ onego nieprzyiaćielá odegnał. Dziećiątko iedno v=
52:
márłe do żywotá iednemu vmárłe do żywotáá idenemu oycu z domu Filikáryow: ktory tylko tego iedynáká miał
53:
przywroćił. y ine niemáłe dobrodzieyſtwá nád przemnożenie ludzkie cudownie P.
54:
Bog przezeń cżynił.
Bráctwo ná zbieránie iáłmużny tym co ſię żebráć wſtydzą.
Bráctwo álbo Collegium S. Márciná vſtáwił: w ktorym
55:
chćiał mieć dwánáśćie cnych y bogoboynych mężow/ ktorzyby iáłmużny po mie=
56:
śćie prośili/ ná ty/ ktorzy ſię żebráć/ zwłaſzcżá zdomow zacnych/ wſtydzą: má=

strona: 413

iąc wielki ná ſię niedoſtátek/ z ktorego do złych ſię rzecży puſzcżáią/ y corki ſwe dru
1:
gdy ná niecżyſty zyſk wydaią goſpodárze.
2:
To miłoſierdzie bárzo miedzy ludzmi po=
3:
trzebne/ wielki potym pochop wzięło/ ták iſz zniego o ſześćſet domow goſpodár=
4:
ſkich pomoc miewa. Sam święty Antoniunus ná tákie y inne iáłmuzny/ gdy
5:
mu pieniędzy y dochodow Biſkupich nie zſtáło: ſzáty/ boty/ ſpekuły ſwoie/ y ná=
6:
cżynia domowe/ dawał. Cżáſu powietrza zmiáſtá nigdy nie wyieżdżał/ ále owcom
7:
ſwoim ſłużył y ſłużyć aſz do gárdłá chćiał. raz idąc przez vlicę w Florencyey
8:
vyrzał ná iednym domku vbogim Aniołá: y dziwuiąc ſie coby to był zá do wſzed
9:
wſzy/ nálazł tám vbożuchną wdowę ze trzemi corkámi pánnámi/ wſzytki odárte
10:
y boſe/ ále pilnie robiące około kądziele y przędziw ná chleb y wyżywienie. Oba
11:
cżywſzy wielkie ich vboſtwo/ á dowiedziawſzy ſię od ſąśiad o dobrym záchowániu
12:
ich żywił ie hoynymi iáłmużnámi: ktorych one pochwili ná proznowánie y ſtro=
13:
ienie ſię/ vżywáć pocżęły.
Aniołowie z iákiemi pánnámi mieſzkáią á z iákiemi cżárći.
Idąc tedy drugi raz onąſz drogą/ vyrzał ná onymże
14:
domku cżárty ſproſne/ y domyślał ſię że ony białe głowy w grzech iáki vpádły. zá
15:
wołá ſąśiad ich/ dowie ſię iſz robić przeſtáły/ á doſtátecżnieyſzy on żywot/ zá przy
16:
cżynę ſobie proznowánia y świeckich ſtroiow y myśli wzięły. gromił ie bárzo/ y wi
17:
dzenie im ono opowiedział/ od cżártá ich przeſtrzegáiąc/ á do Anielſkiego towá=
18:
rzyſtwá wżywoćie y roboćie pierwſzey wzywáiąc. Viąć im tedy obroku kazał/ á
19:
iednák vboſtwá ich wſpomagać nieopuſzcżał. Dwu ślepych żebrakow v kośćio=
20:
łá z wiáſtowánia Bogárodzice śiedzących: ieden dobry cżłek wyſłuchał/ iſz ſię ieden
21:
przed drugim chlubił mowiąc: ia mam záſzytych dwieśćie/ á drugi rzekł: ia mam
22:
trzyſtá cżerwonych złotych w ſukni. Poimał ie y prowadził do S. Antoniná: kto
23:
ry ie iáko złodzieie vbogich práwych/ zfukał/ y pieniądze im pobráć/ nieco im zo=
24:
ſtáwiwſzy/ y rozdáć vbogim kazał.
Zebracy iáłmużnę chowáiąc/ ſą zlodzieie.
Ieden mu iábłek pięknych dárowáć przynioſł/
25:
ſpodziewáiąc ſię zá nie pieniędzy iákich od niego. on tylko rzekł: Bog ći záſyłáć. od
26:
chodząc tedy on cżłek ſzemrał mowiąc: iam ſię od ćiebie ſpodziewał/cżegoiáko vbogi
27:
cżłek/ chcąc ſię wſpomoc/ á ty mnie ſłowá dáieſz? To ſłyſząc Antoninus/ kazał
28:
ſobie ſzale przynieść/ y ná iednę włożył iego iábłká á ná drugą ſwoie ſłowá nápiſáne
29:
ná kártce/ Bogći zápłáć: y ſkoro podnioſł/ kártká oná wſzytki iábłká przeważyłá.
Słowo/ Bog zápłać/ pátrz iáko ieſt ważne

30:
Widząc to on cżłek zlękł ſię: á Biſkup mu rzekł: widziſz iſz to ſłowá lepſze y wa=
31:
żnieyſze niſzli twoie iábłká. idzże á vmiey z tego ſłowá pożytek ſobie vcżynić: mo=
32:
cen ieſt Pan Bog ćiebie wſpomoc/ gdy ćierpliwym będzieſz. O ſpráwiedliwość y
33:
o kośćielną wolność wielkim ſię a nieuſtráſzonym ſercem záſtáwiał.
O żelżywość kápłáńſką iáko ſię záſtáwiał
Vrząd świec=
34:
ki/ wnocy poimał dwu kápłánu ná grzechu: y niemogąc ich káráć/ tą ich zelży=
35:
wośćią ſkarał/ iſz ie we dnie ztrąbámi do Biſkupáá áby ie ſam karał/ prowádzono.
36:
ták ſię oto święty poruſzył: iſz ſzedwszy do rády ich/ wſzytki wyklął/ y do Rzymu im
37:
po rozgrzeſzenie iść kazał/ iſz táką zelżywość ſtanowi duchownemu vcżynili/ mo=
38:
gąc ie inacżey do vrzędu duchownego poſyłáć. muśieli do Rzymu. Papieſz poku
39:
tę ich zlećił S. Antoninowi/ ktory v drzwi kościelnych z powrozámi náá ſzyi ſtać
40:
im kazał: y bijąc ie rozgą po plecách (iáko ieſt obycżay) od klątwy rozgrzeſzył.
41:
Drugi ráz Florencżykowie poſłá Papieſkiego zátrzymáli/ y w więzieniu prze nieiá=
42:
kie przycżyny/ mieli. S. Antoninus/ wnetże ie zaklął/ y wyniść im z kośćiołá/ y
43:
Mſzey przeſtáć kazał: nákoniec/ ſzedwſzy do rády ich/ więtſzemi im klątwámi
44:
ieśliby ſię nie vpámiętááli/ groził. ieden mu rzekł: nieprzeſtánieſzli ſzcżekáć kśięże
45:
z okná ćię tego zrzućiem. A on ná to powiedział: nie ieſtem ták święty/ ábych ſię
46:
męcżeńſkiey korony godnym ſtał/ á ieśli mi Biſkupſtwo ná ktorem poniewolnie
47:
wſzedł/ wezmą: rad temu będę. niezámkniona mi komorká w klaſztorze/ do kto=
48:
rey ieſzcże klucżyk noſzę: y vkażał klucżyk.
Ná pogroſki zábićiá/ iáko odpowiedział.
To byłá ſłowna iego krzywdá: Po=
49:
wiem więtſzą/ krwáwą. Kapłan ieden Cyárdus wſzetęcżny y zły/ o zbrodnie ſwo
50:
ie przedeń pozwány/ wziąwſzy miecż pod rewerendę/ á ſtoiąc iáko przed ſędzim
51:
vpátrzywſzy cżás/ ćiął nám/ chcąc mu głowę aſz do zębow przećiąć. S. Antoni=
52:
nus ſię vchylił/ ráná wſtołku zoſtáłá/ y on iáko zápalony/ y w iádzie onym ślepy
53:
mniemał áby Biſkupá zábił/ y ſkrył ſię do iedney niewiáſty: ktorey gdy oznaymił
54:
ſwoię złość/ oná brzydząc ſię niecnotą iego/ włeb go ſtolcem vderzyła/ y zdomu
55:
wypędzyłá.
Kápłan go ieden zábić chćiał
A on do Feſſule w zakon świętego Fráńciſzká vćiekł/ y kápicę wzią=
56:
wſzy/ vyść karania chćiał. Swięty Antoninus/ nie tylko o żadney pomśćie iego

strona: 414

1:
nie myślił: ále y Páná Bogá chwalił/ iſz go oná zbrodnia do kápice wegnáłá/ á iſz
2:
lepiey żyć pocżął. klątwy o rzecży świeckie y podłe nie dawał. ktorey gdy raz od
3:
niego ieden o máłą ſzkodę ná drugiego/ prośił: dáć mu iey niechćiał żadną miárą.
Iákim ſię ſtáwił nieprzyiaćielowi.

4:
A on gdy to ſobie zá wzgárdę pocżytał: kazał ſobie bochen chlebá pięknego białe=
5:
go przynieść święty Biſkup. y wyrzekwſzy ſłowa klątwy ná chleb na chleb/ wnetże ſię chleb
6:
on zſtał cżarny iáko wągl y ſpalony: y vkazał onemu cżłeku: widziſz/ powiáda/ iá=
7:
ki to chleb/ á ktoby go ieść mogł? dáleko ſię duſzá ſzpetnieyſzą y brzydſzą przed Bo=
8:
giem y Anioły iego/ po klątwie kośćielney ſtáie:
Pátrz na dziwny cud iáko ſię ná klątwy ſkwápiáć nietrzebá
Idzże/ á blizniemu tego dla
9:
świeckiey vtráty nie życż. y obroćiwſzy ſię do chlebá rzekł: oto ćię iuſz z klątwy wy=
10:
puſzcżam/ y wnet ſię chleb on ſtał ták pięknym iáko pierwey. Z kośćiołá nie=
11:
wiaſty z niewſtydem á wſzetecżnie przybráne/ y młodzieńcy ná nie pátrzące/ iáko
12:
pſy iákie ſam wygániał/ y śiećiámi dyabelſkimi ie názywał. koſtery y iednym poy=
13:
rzenim ſtráſzył. a gdy gdy ſzkodliwe/ iáwnie ná iednym mieyſcu zacni y wielcy ludzie
14:
mieli: ſam tám ſzedł/ y ſtoły/ kárty/ koſtki/ pieniądze/ poprzewracał y roſypał
15:
y koſtery rozegnał.
Koſtery iáko rozganiał.
Ieden zacny młodzieniec Dárdanus/ ſłowy ſię nań oto ſpro
16:
ſnemi puſzcżáiący/ wkrotce pomſtę Bożą vznał: iſz ten ięzyk ktorym łáiáł świę=
17:
temu/ ſtrácił: y gárdłową niemocą vmárł. Ianá Kániná Doktorá lekárſkie=
18:
go/ Nigromántyká/ Heretyká/ Bogárodzicę bluzniącego/ ſpalić dał. Mikołay
19:
piąty Papieſz/ gdy ieſzcże był żyw/ mowił: ták ten godny kánonizácyey będzie/ iá=
20:
ko święty Bernárdyn. gdy mu ieden pochlebcá mowił: vcżynią ćię Kárdynałem.
21:
powiedział mu: bráćie/ o grobie mnie myślić nie o Kárdynálſtwie potrzebá.
Haeretyká y Nigromántyká ſpalił.
Bę=
22:
dąc lat trzynaśćie ná Arcybiſkupſtwie/ ná ktore był wpiąćidzieśiąt y ſiedmi lećiech
23:
wſtąpił. Gdy iuſz vmierał/ wziąwſzy wſzytki Sákramentá kośćielne/ spiewáć
24:
około łoſzká Wigilie kazáł. Gdy uſz Laudes śpiewáli/ krzy
25:
knął. Deus in adiutorium meum intende. Boże przyśpiey ná pomoc moię.
Słowá iego przy śmierći.
Y
26:
pochwiłce rzekł. Seruire Deo/ regnare eſt: Służyć Bogu/ ieſt krolowáć znim:
27:
pewnie zapłátę przed ſobą widząc to mowił. Y potym zawołał/ Sancta et im=
28:
maculata virginitas. O święte á niepokaláne dziewictwo/ mátki Bożey wzy
29:
wáiąc/ á cżyſtośći koronę bacżąc. Gdy bráćia potym pſałterz zácżęli/ vſłyſzał
30:
w konániu ſłowá ony/ y wzniozwſzy ręce/ rzekł po nich. Oculi mei ſemper ad Domi
31:
num/ quoniam ipſe euellet de laqueo pedes meos. to ieſt: Ocży moie záwżdy ku Pá
32:
nu: bo on z śidłá wyzwoli nogi moie. A gdy iuſz oſtátny pſalm śpiewano Laudate
33:
dominum de coelis (w ktorym ſię on zá żywotá barzo kochał) z tymi ſłowy práwie
34:
iuſz vmiráł: powtarzáiąc Laudate dominum de coelis. Wyſławiayćie Paná znie=
35:
bá. y nákoniec obraz męki Pańſkiey cáłuiąc/ duchá Chryſtuſowi oddał/ roku Pań=
36:
ſkiego 1459. Pius wtory Papieſz/ iádąc na Synod do Mántui/ ná iego ſię po=
37:
grzeb tráfił. Máiętność pozoſtałá po nim/ na cżtery cżerwone złote ſzácowáná
38:
byłá/ z ſzátámi y wſzytkim domwſtwem/ okrom iedney łyſzki ſrebrney/ ták iſz go
39:
niebyło cżym pogrześć.
Máiętność iego po śmierći zoſtáłá.
Lecż Papieſz kazał wielce vcżćiwy pogrzeb vcżynić/ y ſam
40:
ćiáło prowádził. Po śmierći cudy wielkimi ſławny zoſtał/ kánonizowány od Há=
41:
dryaná ſzoſtego/ w 74. lećiech po śmierći/ to ieſt/ Koku Páńſkiego 1523. Ná
42:
cżeść niewyſłowionemu y nieogárnionemu Bogu/ ktory w Troycy ſtráſzliwy y łá
43:
ſkáwy kroluie ná wieki wiekom Amen.

strona: 422

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:
Ziáwienie S. Micháłá Archániołá/ wyięte
11:
z Brewiarzá Rzymſkiego.
Tegoſz dniá oſmego Máiá.

12:
ISż ſię święty Michał Archánioł/ ludziom cżęſto vkázował: z
13:
piſmá świętego/ y z podánia świętych Bożych iáwno ieſt. Y przetoſz pá=
14:
mięć tego ná wielu mieyſc ſłynie/ á iego/ iáko niegdy ſtáry/ wludzie Zydow
15:
ſkim zbor: ták dziś kośćioł Boży/ miedzy Chrześciány zá Pátroná ſobie má y waży.
16:
A zá cżáſu Gellyázyſuſzá pierwſzego Papieżá w Apulliey/ pod gorą Gárganem/ gdzie
17:
Sypontyncżycy mięſzkáią/ tákie ſię zſtáło ziáwienie świętego Michałá Archániołá.
Około roku Páńſkiego 492.

18:
Cżáſu iednego/ gdy páſterze oney ſtrony/ zgubionego wołu długo ſzukáli: w ied=
19:
neygo iáſkini gory oney Gárgánu záwięzłego nálezli. gdzie wniść niemogąc/ gdy
20:
ieden znich z łuku ſtrzelił: ſtrzáłá ſię názad obroćiłáá/ y ſtrzelcá zrániłá. y przelęk=
21:
wſzy ſię wſzyſcy/ á innym to oznáymuiąc/ żaden w onę iáſkinią wniść nieśmiał.
22:
Tedy Syponcżykowie Biſkupá ſię ſwego o tym rádzili/ á Biſkup vſtáwił poſt przez
23:
trzy dni y modlitwy/ proſząc áby im ſam Pan Bog/ coby to było oznaymił. Po
24:
trzech dniách święty Michał Archánioł/ vpomniał Biſkupá/ oznáymuiąc mu
25:
iſz mieyſce ono w obronie iego ieſt: á onym znákiem to chćiał mieć/ áby mieyſce o
26:
no na chwałę Bożą/ y ná pámiątkę iego/ y Aniołow wſzytkich obrocono było.
27:
Tedy Biſkup ze wſzytkimi obywátelmi/ ſzedł do oney iáſkini/ y obacżywſzy iſz ſkáłá
28:
oná/ iáko kośćioł iáki wykowána byłá: ſłuſzbę tám Bożą cżynić pocżęli/ y mieyſce
29:
ono wielkimi cudy wſławione ieſt. Rychło potym Bonifacyuſz wtory Papieſz w
30:
Rzymie/ ná nawiętſzym rynku/ kośćioł imieniem świętego Micháła poświęćił
31:
29. dniá/ mieſiącá Wrześniá: gdzie pámiątkę wſzytkich Aniołow kośćioł obcho=
32:
dzi. Lecż dziſieyſzy dzień ziáwieniem świętego Micháłá poświęcony ieſt ná cżeść
33:
Bogu kroluiącemu ná wieki Amen.

strona: 428

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:
Męćżeńſtwo S. Gordyaná/ Senatora y na=
29:
mieſtnika Ceſarſkiego y wſpominánie Epimáchiuſza z A=
30:
lexándryey/ wyięte z kśiąg męcżeńſkich ſtárádáwnych:
31:
żył około roku Páńſkiego 356.
Dzieśiaty dzień Máiá.

32:
ZA cżáſu Iulianá niezbożnego Ceſarzá/ wiele poimáno Chrze
33:
śćian y w więzieniu dręcżono: miedzy ktorymi był Iánuáriuſz kápłan
34:
w lećiech iuſz ſtáry: ktorego Iulianus kazał namieśnikowi ſwemu Gor
35:
dyanuſzowi ſądzić. ktorego ſtáwiwſzy przed ſobą/ pytał Gordyanus:
36:
ſkądęś ieſt ty zacny kráſowmowco? áá on rzekł: ieſtem z Anthyochiey Chrześćiánin/
37:
z Chrześćian vrodzony. Rzecże Namieſtnik: niemow wiele/ áni nas ſłowy oſzu=
38:
káć chćiey/ zgołá ſobie obieray: ábo ofiáruy Bogom nieśmieretelnym/ á będzieſz
39:
w wielkiey przyiázni v niezwyćiężonego Páná náſzego Iulianá: ábo więc ná męki
40:
ktorymi złocżyńce karzą/ potępiony będzieſz. Odpowiedział Iánuáryuſz: ieśli to
41:
vcżyniſz/ ia ſam tego prágnę/ ábych ſię ſtał ofiárą Bogu memu: y cokolwiek od
42:
ćiebie vćierpię/ ſłuſznie mi to pomoże zá grzechy moie/ nie zá ſpráwiedliwość moię.
43:
Rzecże Gordyanus: okupże ſię z tych grzechow/ zá ktoreś iáko ſam znaſz kara=
44:
nie záſłużył: ofiáruy/ á wolen będzieſz. á kápłan odpowiedział: iam wimię Páná
45:
mego Iezuſa Chryſtuſa iuſz odkupion ieſt/ y zbáwion będę/ y wielem inych przez
46:
chrzeſt do tego zbawienia y grzechow odpuſzcżenia przywiodł: ktorzy o ſobie y do=
47:
brem ſwym mądrze rádzić chćieli.
Męcżeńnicy grzechy ſwe w męcżęńſtwie obmywali.
y ty/ byś miał rozum/ z práwego byś ſercá tego prá
48:
gnął: ábyś nálaſł odpocżynienie duſzey twey/ po tym nędznym y odmiennym świe
49:
ćie: żebyś w męki piekielne bez końcá niewpadł/ á do żywotá wiecżnego przyść mogł.
50:
To ſłowo pádło w ſerce Gordyanowi: y zániechawſzy ſądu/ kazał S. Iánuáryu
51:
ſzá w dom ſwoy prowádzić y tám mu więzienie náznácżył. y przyzwawſzy go do śie
52:
bie wnocy/ powiedział iſz ſię znim námowić/ á z rozmowy iego vćieſzyć ſię chćiał. Y rzekł mu záraz S. kápłan: Synu/ nietráć cżáſu twego: żáłuy z ſercá/ á cżyń po=
53:
kutę/ iżeś ták wiele ćiał S. Bozych pomordował: ochrzći ſię tym rychley/ abyś
54:
doſtąpić mogł odpocżnienia wiecżnego: á vchronić ſię piekielnego á nigdy nieugá
55:
ſzonego ogniá. Rzecże Gordyanus: mamli tego pewien być/ iſz wolny będę od
56:
wiecżnych mąk/ ieśli ſłowem twoim vwierzę y vcżynię co każeſz?
57:
Odpowiedział
58:
S. Ia tobie obiecuię ná imię Páná mego Iezus Chryſtuſa/ ieśli z cáłego ſercá vwie

strona: 429

1:
rzyſz á o chrzćiſz ſię/ wszytki złocżyńſtwa y grzechy twoie złożyſz/ y odpuſzcżoneć bę=
2:
dą: ták iſz ty ofiárą ſię ſtánieſz Pánu náſzemu Iezuſowi. Rzekł Gordiuſz: náucż
3:
że mię iako wierzyć mam. Odpowie kápłan: wyznay imię Oycá y Syná y Du=
4:
chá S. iedno Boſtwo/ á cżyniąc pokutę/ poznay grzechy twoie.
Sędzia Gordyan krwie rozlewcá vwierzył w Páná Iezuſa. Zoná Gordianá vwierzyłá.
Tedy Gordya=
5:
nus płácżąc/ poſzedł do żony ſwey Máryny/ y powiedział iey to/ co mu Iánuary=
6:
uſz rádził. á oná wziąwszy go zá rękę/ teyże godziny ſzłá znim do Ianuáryuſzá: y v=
7:
pádli oboie do nog iego/ proſząc/ áby ie ochrzćił: á wołáiąc/ iſz ſą wielkie grzechy
8:
naſze/ vcżyń ták ſługo Boży/ ábychmy byli wolni od grzechow náſzych. Odpo=
9:
wiedział im kápłan: patrzćie tego ábyśćie cáłym ſercem vwierzyli/ á nic po=
10:
kryćie niecżynili: bo wiem iżeśćie ſą w wielkiey cżći v Ceſarzá. Odpowie Máryná:
11:
ieden tylko Iowiſzow báłwan mamy wſchowániu: ktory nam od Ceſarzá dány
12:
ieſt/ dla ktorego święći Boży męcżeni byli: niewiem co znim czynić: opowiádam
13:
przed tobą Pánem náſzym/ áby to nam do doſtąpienia żywotá/ gdy yi ſpalem/ po=
14:
magáło. y wnet prowádziłá świętego do komory ſwey/ y on mu báłwan vkazáłá:
15:
ktory wziąwſzy kápłan/ ſpalił go y wrzućił do wychodu/ y potym zwielkim weſe=
16:
lim náucżył ich wiary y ochrzćił oboie/ Gordyaná y Marynę żonę iego/ y cżeladz
17:
ich płći oboiey 53.
Báłwan Iowiſzow ſpalił Iánuáryu ſzkápłan
Po dwu niedzielách/ poſłał Iulianus Ceſarz do Gordyaná
18:
Woyſkiego/ Klemencyusza: roſkazuiąąc áby Iánuáryuſzá kápłáná/ ieśli ofiar Io=
19:
wiſzowi cżynić niechce/ ná rynku Trááianowym/ kiymi bić kazał. á Gordyánus od=
20:
powiedział: O Klemencyanie/ byś poznał iákim ieſt Pánem Iezus Chryſtus
21:
nieboiałbyś ſię żadnych poſtráchow y gniewow ludzi śmiertelnych/ á żywotby
22:
wiecżny oglądał/ na ktory ia iuſz pátrzę/ iáko mi zgotowány ieſt. á temu kápła=
23:
nowi świętemu/ ia nie tylko krzywdy żadney cżynić nie będę: ale tego rácżey cżćić
24:
wielce będę: bom y cáłowáć nog iego godzien nie ieſt gdyżem przezeń zbawienia
25:
doſtał. To ſłyſząc Klemencyanus/ wroćił ſię do Ceſarzá wołáiąc/ iſz Gordya=
26:
ná Cżárownik on Iánuáryſz zwiodł y żonę iego/ y popalili Bogi náſze.
Zoná Gordyaná zá niewolnicę dla wiáry S. záprzedaná.
Tedy
27:
niezbożny Iulian/ potępić kazał ná śmierć Iánuáryuſzá/ á ná Godryanowe miey
28:
ſce dał Klemencyana: ktory z roſkazánia Ceſarſkigo Gordyaná poſadził do
29:
więzienia/ á żonę iego kmiećiom v wod Siwiáńſkich ná roboty grube/ zá nie=
30:
wolnicę záprzedał. Y zaśiadwſzy ſąd Klemencyanus/ przyzwał świętego Gor=
31:
dyaná/ y mowił mu: tákli śmieſz gárdzić roſkazánim Páná twego/ krory ćię tá=
32:
kiemi vrzędy vcżćił? y gárdząc a pſuiąc Bogi przećiw Rzecżypoſpolitey cżyniſz?
33:
Odpowiedział święty Gordyanus: y owſzem dla pożytku Rzeczypoſpolitey to cży=
34:
nię/ y by byli inni Bogowie y báłwánowie wáſzy w mocy mey/ wſzytkibych po=
35:
tłukł y popſował. Izáli ſię nie lepiey kłániáć temu co ſtworzył wſzytko/ Iezuſowi
36:
Synowi Bożemu/ niſzli rzecom cżynionym? Rzecże Klemencyanus: ofiáruy/ boć
37:
głowę vćiąć każę. Odpowiedział święty Gordyanus: niedocżekaſz tego nędzniku
38:
ná wiecżne ćiemnośći z pánem twym potępiony. Tedy rozgniewány Klemency=
39:
an/ bić go ołowiánemi kulámi kazał: y gdy go bito/ wołał Gordyanus: dzięku
40:
ię tobie Pánie iezu Chryſte. Co ſłyſząc Klemencyan/ vćiąć mu głowę/ y ćiáło
41:
pſom wyrzućić/ y przez pięć dni go niegrześć roſkazał.
Gordyanus bićie ćierpi y rozśiekánie cżłonkow dla Chryſtuſa.
lecż pśi koło niego wyiąc
42:
dotknąć ſię go nie śmieli/ ále go rácżey ſtrzegli: potym wnocy Chrześćiánie przy=
43:
ſzedwſzy/ milę ie od Rzymu pogrzebli/ ná drodze Láćińſkiey: tám gdzie teſz y Epi=
44:
máchus męcżeńnik z Alexáándryey przenieſiony/ ktory długo więzniem dla Chry=
45:
ſtuſa/ y nákoniec w ogniu ſpalony był/ położony ieſt.
Pśi dotknąć ſię ćiáłá męcżeńnika nieśmieli.Epimáchuſa męcżeńnika ćiáło do Rzymu przynieśione.
Ná ktorym mieyſcu wiel=
46:
kie dobrodzieyſtwá Pan Bog cudownie ludziom pokázuie/ ná cżeść wiekuiſtą od=
47:
kupićielá náſzego Iezuſa/ ktorego rozſkázowánie ná wieki wiekom Amen.

strona: 435

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:
Zywot S. S. Nereyuſzá y Achilleuſzá/ bráćiey mę=
34:
cżeńnikow/ z Greckiego na Láćińſki przełożony/ y z ſtárych
35:
kśiąg męcżeńſkich wyięty/ żyli około roku Pańſkiego 80. Zy=
36:
wot S. Pánkrácyuſzá/ ieſt niżey 15. dniá Máiá.
Dwánaſty dzień Máiá

37:
GDy Piotr S. w Rzymie kazanie Ewánieliey rozſiewał mie
38:
dzy innemi Senatorſkiemi y zacnemi niewiáſtámi/ vwierzyłá teſz w Ie
39:
zuſa Chryſtuſa Plántyllá/ ćiotká Klemenſa S. Papieżá/ á máiąc cor=
40:
kę ſwoię Lomicillę/ y dwu rzezańcow/ ktore w dziećińſtwie kupione wy
41:
chowáłá/ to ieſt/ Nereuſzá y Achilleuſzá: záraz ſie z ſobą do chrztu Piotrá S. przy=
42:
wiodłá y ochrzćiłá: ktorzy iſz byli cnemi Chrześćiány/ y wiernemi ſługámi Páná
43:
náſzego Iezuſa: oddáłá ie Plántyllá corce ſwey Domicilli zá komorne ſługi.
Od Piotrá S. ochrcżeni
Ci
44:
Domicilli do wſzelákiey pobożnośći Chrześćiáńſkiego żyćia/ bárzo pomagáli/ przy
45:
kłádem y vpominánim: máiąc od niey łáſkę/ y wolne vcho iey. á gdy zmowioná zá
46:
Aurelianá/ Syná Senatorſkiego/ głowę ſwoię ſtroiłá/ y ná vbiorach cżás tráći=
47:
łá: chwaląc iey dziewictwo/ y nád małżeńſki ie ſtan przekłádáiąc/ námowili ią do
48:
tego/ iſz cżyſtość Chryſtuſowi chowáć/ á oblubieńcá onego ták zacnego porzućić v=
49:
myśliłá. Y niemięſzkáiąc bieżeli do Klemenſa Papieżá/ brátá wiecżnego Domi
50:
cille/ to iemu oznáymuiąc/ áby ią wtym poćwierdził/ á poślubione dziewictwo iey
51:
dánim zasłony poświęćił. Powiedział S. Klemens: iuſz cżaſ y memu y wáſze=
52:
mu ná ſtan męcżeńſki powołániu przychodzi: ale ieſt roſkazánie Páńſkie: ábyſmy
53:
ſię nieballi tych co zábijáią ćiáło/ iedno tego/ co y duſze wiecżnie zatráćić może.
Klemens S. Domicillę Chryſtuſowi zá oblubieńcę poświęćił.
Y
54:
ſzedwſzy poświęćił Pańieńſtwo Domicille Chryſtuſowi/ iemu ią zá oblubieńcę od=
55:
dáiąc. Cżego gdy ſię dowiedział Aurelianus/ po długich prośbách y pokuſach/
56:
nákoniec ziednał v Ceſarzá Domicyaná/ áby z ziemie Domicilláá wywołána/ á ná
57:
wyſep Poncyáńſki wygnáná byłá.
Furiuſz y Pryſkuſz vcżniowie Simoná cżárnokśiężniká.
Iacháli z Pánią ſwoią Nereuſz y Achilleuſz/ wſzy
58:
tkoprzy niey ćierpieć chcąc. Tám mięſzkáiąc/ nálezli dwu vcżniow/ Symoná
59:
Cżárnokſiężniká/ Furyuſzá y Pryſzká/ támże dla cżárow y złocżyńſtwá wygnáne

strona: 436

1:
ktorzy ſwemi cżáry y kuglarſtwy/ iuſz byli ktemu obywátele wyſpu onego przywie
2:
dli/iſz Symoná mieli zá Syná Bożego: á iſz Piotr Apoſtoł dáremnie mu nieſprzy
3:
iał. Co ſłyſząc Nereus y Achilleus/ mocnie ſię im ſprzećiwiáli/ oznáymuiąc imię y
4:
moc Páná náſzego iezuſá/ y cudá Apoſtołá iego Piotrá. nákoniec ſpytáli ludzi o=
5:
nych/ ieśliby ználi Márcellá ſyná Stároſty Rzymſkiego? Odpowiedzieli: á kto
6:
go niezna? Rzeką święći: zdaćieli ſię ná iego świádectwo? odpowiedzieli: byli=
7:
byſmy ſzaleni/ bychmy tákiemu człeku wiáry dáć mieli. My nápiſzem/ rzekli świę
8:
ći/ do niego liſt y przecżytamy go wam wſzytkim/ á ſwego wiernego poſłá poślićie
9:
z nim/ áby wam odpis od niego przynioſł: ktory potym tákże iáwnie czytány przed
10:
wſzytkimi będzie.
Márcellus zacny Rzymiánin vcżeń Piotrá świętego.
Przyzwolili ná to wyſepnicy oni: y nápiſał Nereus y Cheileu
11:
liſt do Márcellá/ proſząc/ áby dał świádectwo/ iákim był Piotr Apoſtoł/ á iákim
12:
Symon Magus: bo teſz Márcellus pierwey był vczniem Symonowym y ſpraw
13:
iego był dobrze świádom. Ztym liſtem poſłáli do Rzymu/ y táki odpis przy=
14:
nieśli. Márcellus ſługá Chryſtuſow/ świętym wyznawcom/ Nereuſzowi y A=
15:
chilleuſzowi. Przecżytawſzy liſt wáſz/ vweſeliłem ſię z ſtátecżnośći wáſzey około wiá=
16:
ry/ y zmęſtwá wáſzey ćierpliwośći przy prawdzie. á iſz wam zádáią/ iákoby Sy=
17:
mon był cżłek dobry á niewinny:
O Pietrze S. iáko z Symonem w Rzymie wálcżył
powiem wam cżęść żyćia iego/ z ktorey ſię oſtát=
18:
ká domyślićie. Iam ſię był w iego náukę vdał: ále gdym obaczył/ iſz ieſt cżłek zło=
19:
śliwy/ dzieći mordercá/ cżárownik y ſwowolnik: opuśćiłem go/ y przyſtałem do
20:
Páná mego Piotrá Apoſtołá: ktorego gdy Symon zwał Cżarownikiem/ y lud
21:
Rzymſki nań burzył: tám przez to mieyſce gdzie ták Symon o Pietrze zle mowił/
22:
tráfiło ſię iſz nieſiono vmárłego ſyná wdowy iedney. co vyrzawſzy Piotr S. záwo=
23:
łał ná lud: weźmicie tego vmárłego/ ktory go znas ku żywotu przywroći/ tego
24:
náukę chwálić y zá prawdziwą mieć będziećie. y zezwolił ná to lud. á Symon rzekł:
25:
ieśli go ia wſkrzeſzę/ zábijećieli Piotrá? záwołáli iſz go żywo ſpalem. Y wnet Sy=
26:
mon zmawiáiąc ſię z cżárty vcżynił to/ iſz głową ruſzył on vmárły. co vyrzawſzy lu
27:
dzie/ grozilli śmierćią Piotrowi.
Gadánie Piotrá S. z Symonem.
á Piotr S. proſząc o milcżenie rzekł: ieśli żyw ieſt
28:
niechay wſtánie/ mowi/ chodzi: poki tego nie vyrzyćie/ rozumieyćie iſz was Sy=
29:
mon zdradza. Tedy Symon długo chodząc około trupá/ nic vcżynić nie mogł/
30:
aſz nákoniec vćiec chćiał. lecż go lud mocą zátrzymał. A Piotr S. w niebo ręce po=
31:
dnioſwſzy/ modlił ſię mowiąc: Pánie Iezu Chryſte/ tyś nam rzekł: w imię moie/
32:
vmárłe wſkrzeſzayćie: proſzą ożyw tego cżłeká/ áby ten lud poznał/ iżeś ty ieſt Bog
33:
á nád ćię inſzego niemáſz/ ktory z Oycem y z Duchem S. kroluieſz y żyieſz ná wieki A=
34:
men. Zátym wnet ſię porwał młodzieniec: y padwſzy do nog Piotrowych wołał:
35:
widziałem Pána Iezuſá/ á on roſkazał Aniołom/ áby ná prośbę twoię wroćili
36:
mię ośieroćiáłey mátce moiey.
Piotr S. wſkrześił vmárłego.
Tedy lud wſzyćiek záwołał: ieden ieſt Bog ktore=
37:
go Piotr opowiáda. á Symon vcżyniwſzy ſobie pśią głowę/ vćiekał: ále lud go
38:
przedſię vchwyćił/ y ſpalić chćiał: by był Piotr S. dopuśćił. bo im mowił: Naucży
39:
ćiel náſz nie kazał/ złym zá złe oddáwáć: niech idzie wolnie gdzie chce. y puśćić go
40:
kazał. á on do mnie Márcellá przyſzedł/ mniemáiąc ábych o tym nie wiedział co
41:
ſię z ſtáło. y poſtáwił v drzwi mego domu pſa wielkiego ná łáńcuchu mowiąc: o=
42:
bacżę ieśli tędy Piotr przyidzie iáko zwykł chodzić do ćiebie. á po godzinie idąc do
43:
mnie Piotr/ á pſa onego ſrogiego bácżąc: krzyſz święty wcżynił/ y odwiązáł pſa onego / y
44:
poſłał go do Symeoná/ y powiedzieć mu ty ſłowá kazał: przeſtań przez dyabły
45:
zwodzić ten lud/ zá ktory Chryſtus krew rozlał. co ia ſłyſząc y widząc/ wybiegłem
46:
przećiw Piotrowi/ ze cżćią go przyimuiąc wdom moy/ á Symonám z onym pſem
47:
wygnał.
Symon pſa wielkiego to ieſt cżártá ná łáńcuchu miał.
bo pies on/ nikomu innemu ſzkody nie cżynił/ iedno onego ſamego Sy=
48:
moná porwał/ y o ziemię vderzył: á Piotr pſu roſkázował imieniem Chryſtuſo=
49:
wym/ áby ćiáłá iego nie ruſzył. á on ćiáło zoſtáwuiąc/ ſzáty na nim ták poſzár
50:
pał/ iſz iednego cżłonká pokrytego/ ná nim nie było.
Pies on Symoná vdrápał.
Tedy lud nań wołáiąc/ z o=
51:
nym pſem go z miáſtá za mury wypędzili. tey ſromoty wytrwać niemogąc Sjmon
52:
cały ſię rok krył: áſz go potym Neronowi Ceſarzowi złośliwemu/ złośliwego zále=
53:
ćili/ y wziął go ſobie zá przyiaćielá/ zły ieſzcże gorſzego.
Symon od Neroná przyzwány.
Y vkazał ſię Pan Piotro=
54:
wi Apoſtołowi mowiąc: Symon y Nero/ pełni ichá niecżyſtego/ zleć myślą:
55:
le ſię nieboy/ iam tobą ieſt/ y damći zá towárzyſzá Páwłá Apoſtołá/ ktory
56:
w miáſto wnidzie.
Páweł S. do Rzymu wyſzedł.
á po ſiedmi mieſiącách/ obádwá znim walcżyć będziećie/ y po=

strona: 437

1:
konawſzy go/ á wtrąćiwſzy do piekłá/ ſami do mnie zwygráną rzecżą poydziećie.
2:
Y przyſzedł Paweł S. názáiutrz do Rzymu: Iáko ſię z tym Symonem potykáli
3:
tegośćie iuſz ſami ná to pátrząc dobrze świádomi: ia to prożno powiádáć mam
4:
zwłaſzcżá iſz Linus S. do wſchodnych kośćiołow/ po Grecku męki ich wſzyćiek po
5:
rządek wypiſał. Poty ieſt liſt Márcellá zacnego/ ſyna ſtároſty Rzymſkiego. Ten
6:
list/ niſzli ieſt do wyſpu przynieśion: tym cżáſem poſłał do Nereuſzá y Achilleuſzá
7:
on Aurelian/ proſząc ich pilnie/ áby Pomicellę iego oblubienicę námáwiáli/ y rá=
8:
dzili iey/ żeby ná iego máłżeńſtwie przeſtałá/ y poſłał im dáry y vpominki bogáte.
9:
Ale oni gárdząc onemi dáry/ tym więcey Domicillę vmacniáli/ áby wiárę chowá
10:
łá nieśmiertelnemu oblubieńcowi. Zá co ſrodze bárzo poimáne bić kazano/ y zmę
11:
cżone poſłano do Tárácyny/ do Sycyliey/ y oddano ie Monniuſzowi Rufowi ſtá
12:
rośćie/ ktory ie kátownię ćięſzką y ogniem przymuſzał/ áby Bogom ofiárę cżyni=
13:
li. á oni odpowiádáli: iáko my ktorzychmy od świętego Piotrá pochrzcżeni ſą/ dya
14:
błom ſię kłániáć mamy? y ták ná śmierć ie kazano y pośćinano.
15:
Cżym do koro
16:
ny męcżeńſkiey ſzcżeśliwie w ſtátku ſwym przyſzli. Ciáłá ich Auſpicyus vcżeń ich/
17:
y teyże Domicylle ochmiſtrz/ wodą do Rzymu poſłał/ y pogrzebione ſą we wśi tey=
18:
że Domicylle/ wedla grobu Petronelle corki S. Piotrá/ á duſze ich wniebie krolu=
19:
ią/ przez krolá náád krolmi Paná náſzego Iezuſa/ ktoremu chwałá ná wieki wie=
20:
kom. Amen.

strona: 440

1:
Zywot S. Bonifacyuſzá męcżeńnika/ wypiſany od
2:
Metháphráſta/ żył około roku Pańſkiego 280.
Cżternaſty dzień Máiá

3:
BYłá w Rzymie niewiáſtá vrodą/ bogáctwy/ zácnośćią/ mie=
4:
dzy pierwſzymi Senatorſkimi niepoślednia/ ná imię Aglais. Tá wol
5:
nie ſobie żyiąc/ á pobudki do roſkoſzy/ doſtátek y páńſtwo y dochody wiel
6:
kie máiąc/ z ſprawcą domu ſwego Bonifacuſzem/ krewkośćią ludzką
7:
vwiedzioná/ żądzey ſwey niecżyſtey ſłużyłá. Bo ſławiąc święte Boże/ grzechow
8:
teſz ich wypowiádywáć niezániechamy: dáiąc znáć iſz nie wſzyſcy z młodośći do=
9:
brymi byli/ á ſkáżone tákże iáko y my przyrodzenie máiąc/ z pokuty y popráwy tá=
10:
kiemi vrośli/ iákie ie dziś widziem y ſławiem. ábyſmy teſz y my nie tym roſpácżáli
11:
iſz grzeſzym: ále tym ſię do prętkiego powſtánia pobudzili/ iſz y po grzechách świę=
12:
tymi zoſtáć możem. y coś ieſt miłego w powieśći/ y ſerce vweſela/ gdy ze złego nád
13:
nádzieię/ dobry ſię y święty/ á co więcey y męcżeńnik ſtáie. Iáko ten to Bonifa=
14:
cyuſz/ ktory ácż ſię ćieleſnośći zwyćiężyć dawał/ iednák był iáłmużnik wielki y w=
15:
innych cnotách y dobrych vcżynkách oſobliwie ſię kochał/ á dobrą wolą ku powſtá
16:
niu/ y lepſzemu żywotu zawżdy w ſercu nośił/ y o to do Páná Bogá wzdychał/ áby
17:
kiedy z tego śidłá ſzátáńſkiego/ á pánem ſwey swoli nád ćiáłem ſwym zoſtáć mogł.
18:
Przyſłał Pan Bog dobry cżas/ y niewzgárdził duſzą iego: ále grzech iego piękną
19:
męcżeńſką krwią obmyć iemu dał/ y tą krolewſką ſzárłatną ſzátą okraśił duſzę ie=
20:
go/ z tákiego do tey wielkiey korony przyſtępu.
Grzechy świętych cżemu ſię powiádá/ią
Puśćił Pan Bog myśl táką do
21:
ſercá oney iego pániey Aglais/ áby ná on cżás gdy ieſzcże dla Chryſtuſa zábijano y
22:
męcżono Chrześćiány/ ćiáło ktorego męcżeńnika y kośći iego święte w domu ſwym
23:
mieć/ y cżeść im przyſtoyną vcżynić y zá obrońcę y pátroná ſobie tákiego w niebie
24:
obráć mogłá/ ktory krew dla Páná y Bogá ſwego w hoyney miłośći ku niemu ro=
25:
zlał.
Nabożeńſtwo ku kośćiom świętym/ przycżyną do powſtánia z grzechow.
Ztą myslą zięłá ią wielka żáłość záá grzech/ gdy myśliłá: iáko święte ćiáło
26:
u kośći w dom niecżyſtey białey głowy wniść máią? yzali iáko ſproſney chronić ſię
27:
nie będą? Y záraz żywot odmieniłá/ y gorzką żáłośćią opłákiwáłá ſwowolność
28:
ſwoię/ w ktorey zbááwićielá ſwego obrażáłá. Y przyzwawſzy do śiebie Bonifacy=
29:
uſzá rzekłá mu: wieſz brááćie miły iákimeśwá grzechem Stworzyćiela niebá y ziemie
30:
y zbáwićielá náſzego Iezuſa obráziłá: zá ktory cżekáć muśiem ſrogiego ſądu y ka=
31:
ránia iego: znádzieią łáſki tego ktory y grzeſzne przyimuie/ w pokućie y żáłośći
32:
przepraſzáć go pocżynaymy. Iam od iednego pobożnego cżłeká ſłyſzáłá/ iſz ktoby
33:
miał ćiáło y kośći tych/ ktorzy dla Chryſtuſa vmieráli/ á vcżćił by ie wedle mo=
34:
żnośći/ iſz wielki ſkarb y pomoc ku zbawieniu náyduie/ á w domu iego grzech pá=
35:
nowáć niemoże. Przeto ćię proſzę iedz zá morze/ gdzie ſłyſzę ieſzcże okrutnicy świę
36:
te Boże przenáśláduią: á wiernie ſię o to poſtaray/ ábyśmi ćiáło ktorego męcżeń
37:
niká Chryſtuſowego przywioſł. Słyſząc to Bonifacyuſz/ wielką w ſercu rádość
38:
vcżuł. bo teſz y ſam ſię iuſz był grzechem ſwoim zbrzydził/ y wnet ſię do tego ocho=
39:
tym pokazał. Dáłá mu tedy pieniędzy wiele y na kupienie ſkárbu onego (bo v
40:
pogáńſtwá ztrudnośćią y zá wielkimi dáry ciał męcżeńnikow Chrześćiánie doſtá=
41:
wáli) y ná iáłmużny. nábrał z ſobą y oleykow drogich y prześćieradł y innych ku
42:
cżći y pogrzebu świętym potrzebnych doſtátkow. wziął y ſług Pániey ſwey z ſobą
43:
niemáło. A żegnáiąc Pánią ſwoię/ Duchem S. rzekł Bonifacyuſz. Zycżę ſobie te=
44:
go/ áby moie ćiáło dla Chryſtuſa zábite/ tobie przywiezione było. A oná mnie=
45:
máiąc áby to z żártu mowił: vpomináłá go áby ſię pocżćiwie á bez grzechu zacho=
46:
wał. bo tym/ powiáda/ ſłużyć będzieſz/ ná ktorechmy prze grzechy náſze y pátrzyć
47:
niegodni/ Ná tey drodze Bonifacyuſz/ iáko w ſercu wielką ſkruchę y żáłość/ ták
48:
teſz y ná wierzchu ſrogi wieść w pokućie żywot pocżął. Iuſz mięſa nieiadł y winá
49:
nie pił/ poſty wielkie cżyniąc/ áá o zbáwieniu ſwym myśląc/ płácżem polewał ſwe
50:
iágody.
Pokutá S. Bonifacyuſzá
Męki wielkie
T przyiáchał do Cylicyey/ do miáſtá Tárſu/ gdzie zá Máxymináá Ceſarzá ná
51:
Chrześćiány okrutnego/ niektore ieſzcże męcżono y zábijano Chrześćiány. y zoſtá=
52:
wiwſzy w goſpodzie towarzyſze ſwoie/ ledwie ſię z prochu otrząſnąwſzy/ bieżał tám
53:
gdzie mordowano ſługi Chryſtuſowe. y miedzy wielkośćią ludzi/ ktorzy ſię dziwo=
54:
wáli/ vrzał rozmaite á nieznośne męki wyznawcow Chryſtuſowych. Ieden wi
55:
śiał zá nogi/ á podeſpod ogień nániecony ćierpiał: drugi na cżterzech palách ro=

strona: 441

1:
zbity/ drugi piłą przetárty/ drugi rozśiekány leżał: drugim ocży kłoto/ ręce od=
2:
ćinano/ nogi vtrącano/ drugi iáko pień bez ręku y nog zoſtawał: drugiemu pál
3:
wbity aſz do ſzyie vſtámi wychodził: drugiemu kośći podruzgotáne były. A w w=
4:
ſzytkich iednáka ćierpliwość y duſzne ſię weſele pokázowáło: iſz nad naturę łaſką
5:
Bożą wſpomożeni/ zwyćiężyć ſię mękom niedáli/ ále vmieráli ochotnie/ dla te=
6:
go ktory vmárł dla nich/ Bogá náſzego. To widząc Bonifacyuſz/ wielce ich ćier
7:
pliwośćią zápalony/ wyſtąpił/ y obłápiáć męcżeńniki ktorych było dwádzieśćia
8:
y nad nimi płákáć/ y znimi Chryſtuſa wyznawááć/ y do nog ich vpádáć pocżął. bło
9:
goſłáwił ſzcżeśćie ich y wołał: Wielki ieſt Bog náſz Chrześćiáńſki/ zálecał ſię y mo
10:
dlitwie onych ćierpiących mowiąc: Chryſtuſowi świádkowie/ vprośćie mi vcże=
11:
śnictwo korony wáſzey.
Bonifacyuſz poiman
To widząć Sędzia á bacżąc poſtronnego gościá/ przy=
12:
wieść go do śiebie/ y pytáć go począł co by był zacz. On ſię śmiele Bonifacyuſzem
13:
z Rzymu y Chrześćiáninem powiedział. Wnet mu ofiáry Bogom y wolą Ceſar=
14:
ſką cżynić kazał. A on rzekł: Chrześciánin ieſtem/ tego nieucżynię/ cżyń ze mną co
15:
chceſz. Tedy go porwano y ćiągniono ná kátowniey/ y mięſo iego tárgano áſz do
16:
kośći/ ktore było iuſz widáć.
Męcżony
A on iáákoby boleśći niecżuł/ ná ony drugie męcżeń=
17:
niki ocży obracał/ á znich wzor ćierpliwośći brał/ á do Chryſtuſa wołał. Gdy
18:
bacżył Sędzia niedobyty ſtatek iego y ćierpliwość mocną bárzo: do iney ſię męki
19:
vćiekł. kazał mu zá páznokćie ćienkie trzaſki zabijáć. O iáko y wſpomnieć táką bo
20:
leść nieznośno ieſt.
Trzaſki zá paznokćie zábijano.
A gdy y wtym ćierpliwym ſię pokazał/ lać mu roſpuſzcżony
21:
ołow w vſta kazano. Ná co gdy ſię wszyćiek lud pátrzący wezdrgnął/ á ná ono o=
22:
krućieńſtwo pátrzyć niemogł: krzyknął/ iſz ieſt wielki Bog Chrześćiáńſki/ á ná
23:
Sędziego záwołał/ áby więcey oney nieludzkośći nieużywał: ták iſz wſtáć z ſądu
24:
Stároſtá muśiał. A wtym ſię wiele pogáńſtwá/ ćierpliwośćią świętego męcżeńniká wzruſzone/ od báłwochwálſtwá do Chryſtuſa Boga żywego náwroćiło. Lecż
25:
Sędzia zátwárdziáły/ znowu ſię názáiutrz pokuśił y wymęcżyć ieſzcże co/ á oſłábić
26:
ſtátek iego chćiał.
27:
koćieł ſmoły wrzącey pełny nágotowano/ weń wrzucono Boni
28:
facyuſzá. w ktorym iáko ony troie dziatek w Babiloniey śpiewał świádek Chry=
29:
ſtuſow/ chwaląc Páná ſwego/ á ſzkody żadney nieodnioſł. O mocy twoiá Chryſte
30:
ktorą vwielbiaſz z wielbiących ćiebie. Widząc prozne okrućieńſtwá ſwe Sędzia/ ſka
31:
zał go nie ná śmierć/ ále iáko ná ſzcżeśliwy żywot (iákoſz ták w prawdzie było) A w
32:
ręku kátowſkich w niebo ręce podniozwſzy mowił: Zápomni Boże moy grzechow
33:
moich/ á miedzy te ktorzy krew dla ćiebie rozlali/ policż duſzę moię: á ludu twego
34:
krwią drogą twoią odkupionego/ broń od złośći y grzechow pogańſkich. boś ty
35:
ieſt błogoſłáwiony ná wieki.
Smierć S. Bonifacyuſzá
550 Pgáninow náwroconych. Ták mowiąc ſzyię śćiągnął y koniec zbáwienny ná=
36:
laſł/ y wieniec wziął ćierpliwośći nieśmiertelney. Około pięćſet y pięćdzieśiąt po=
37:
gáninow ná iego woynę pátrząc y koniec/ Chryſtuſa zámiłowáli y miedzy wier=
38:
ne pocżytáni ſą. Towárzyſzy iego/ niewidząc długo Bonifacyuſzá przez on dzień
39:
y noc/ zle o nim rozumieć y mowić pocżęli: pewnie ná nierządzie ieſt y bieśiady pil=
40:
nuie. A gdy widzieli iſz ſię y kwiecżoru názáiutrz niewraca/ ſzukáć go pilnie po=
41:
cżęli/ y ledwie ſię dowiedzieli: iſz wczorá gość ieden Chrześćiánin táki á táki/ mie=
42:
dzy innymi okrutnie dla wiáry zábity ieſt. Y ſzedwſzy ná ono mieyſce gdzie ćiáłá
43:
męcżeńnikow leżáły/ poználi ćiáło (głowę do niego przyłożywſzy) towárzyſzá ſwe=
44:
go. Zá ktore dáć pięć ſet złotych muśieli/ y obwinione w drogie płotná/ y pomá=
45:
záne oleyki inych męcżeńſkich ćiał zániechywáiąc/ á tego ſwego máiąc/ wiezli do
46:
pániey ſwoiey Aglais. ktora zrozumiawſzy dar Boży/ á proroctwo ono Bonifacy
47:
uſzá wſpomniawſzy: z kápłany y innymi nabożnymi Chrześciány dáleko przed
48:
Rzym wychodząc/ z wielką cżćią w dom ſwoy ćiáło iuſz nie ſługi/ ále iáko Páná
49:
ſwego (ktorego ſię obronie y modlitwie zálecáłá) przyięłá. Y potym drogi y na=
50:
kłádny kośćioł ná dochowánie ćiáłá y kośći iego/ w Rzymie zbudowałá. gdzie P.
51:
Bog wiele dobrodzieyſtwá ludziom cżyni.
Kośćioł S. Bonifacyuſzá w Rzymie
A ſámá Aglais máiętność ſwoię wiel
52:
ką na vbogie rozpraſzáiąc/ w pokućie práwey y świętym żywoćie przez lat piętna=
53:
śćie trwáłá w tákiey świąrtobliwośći/ iſz y cżárty z ćiał ludzkich wyganiáłá. Táka
54:
tych ludzi byłá odmiáná z żywotáá ſromotnego na lepſzy/ iſz ieden męcżeńſtwem y
55:
śmierćią/ pokutę ſwoię zápięcżetował: á drugą/ długą w ſurowośći żywotá pra=
56:
cą męcżąc cżłonki ſwe/ y vmarzáiąc złe chući ſwoie/ dobrym/ świętym dokoná=

strona: 442

1:
nim pozyſkáłá zbáwienie ſwoie. Przez Iezuſá Chryſtuſa Páná náſzego/ ktoremu
2:
z Oycem y z Duchem S. rowna cżęść y chwałá ná wieki wiekom Amen.
3:
NA obrzydzenie grzechu niecżyſtego/ piſze Ioánnes Klimakus Gradu 15.
Obrok Duchowny.
Mąſz ie=
4:
den bárzo vcżony/ zádał mi ſtráſzliwe pytánie mowiąc: á ktory ieſt grzech nawiętſzy
5:
ze wſzytkich/ záprzenie Chryſtuſa y mężoboyſtwo wyiąwſzy? Odpowiedziałem/ kácer
6:
ſtwo. On mi rzekł: cżemuſz kośćioł Heretyki gdy z ſercá błędy ſwe porzucáią/ y prze=
7:
klną y zárzeką ſię kácerſtwá/ przyimuie/ y do vżywánia ś/. táiemnic iáko godne przypuſzcża. á
8:
cudzołożniká y niecżyſtego / gdy ſię po vpadku ſpowiáda y grzechu przeſtánie przyimuiąc/ przez kil
9:
ká lat z podania Apoſtolſkiego do niepokalánych táiemnic nieprzypuſzcżą. Ná tom ſię wątpie
10:
nie zdumiał/ y ták v mnie to pod wątpieniem zoſtáło. To Klimakus mowi.
Iáko Apoſtołowie niecżyſtość karáli.
Co ſię ná to przy
11:
wodzi: ábyſmy o brzydkośći grzechu tego ktory ſobie lekce drudzy ważą/ więcey rozumieli/
12:
ktory ták ſrodze ſtáry kośćioł karał/ y ktory Bonifacyuſz męcżeńſką krwią/ we krwi báránká
13:
obmywał. Nie iſz by niecżyſtość więtſzy grzech był niſzli kácerſtwo: bo w kácerſtwie zwłá=
14:
ſzcżá w tym kto ine zwodzi/ ieſzt y mężoboyſtwo duſzne/ y táiemne Chryſtuſa záprzenie/ w od=
15:
ſtąpieniu wiáry iego/ y ſproſna Apoſtázya/ y krom wątpienia więtſzy grzech/ y nádewszytkimi
16:
naſzkodlliwſzy ieſt Heretyctwo. Ale iſz do niecżyſtośći śliżſza ieſſt drogá/ y prędzey ſię cżłowiek
17:
doniey wroćić moze : przeto doznáć pierwey chce kośćioł powściągliwośći pokutuiącego/ toſz
18:
go dopiero do vżywánia ćiáłá Bożego przypuſzcża. Oby ſię to dziś chowáło/ ále ſię bárzo kár
19:
ność kośćielna rozpuśćiłá.
20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:
Męcżeńſtwo S. Antoniny dziewie/ y Alexándrá
32:
męcżeńnikow/ piſane od Symeona Mephráſta.
33:
Zył około roku Páńſkiego 200.
Szeſnaſty dzień Maia.

34:
ZA przenáśládowania Chrześćiáńſkiego/ gdy wiele krwie v=
35:
cżniow y vcżeńnic Chryſtuſowjch mordercj y Tjránnowie przelewáli: mie
36:
dzy inymi/ ſtáwiona ieſt Feſtuſowi Stárośćie/ Antoniná pánienká. Tá
37:
vcżćiwy y wielce nabożny/ cnotámi wſzytkimi/ á zwłaſzcżá vmartwienim
38:
ćiáłá y chęći świeckich/ ozdobiony żywot wiodłáá. y ták ſię z młodośći przypráwo=
39:
wáłá/ iákoby vćierpieć wſzytko dla Chryſtuſa y ſłuſzby iego/ y zetrzeć cżártu gło=
40:
wę mogłá. Sędzia naprzod chytro a łágodnie Pánnę chćiał z Bogiem rozłącżyć
41:
á námowić ią do pokłonu pogáńſkim báłwánom/ mowiąc: Antonino vcżyń coć
42:
ku dobremu twemu rádzę/ á ia ciebie w cżyſtośći przy ſłuſzbie Dyány Boginiey zo=
43:
ſtáwie/ y nádam ćię cżćią wſzelką/ y w domu mym będzieſz miáłáá wſzytko roſkázo=
44:
wánie. A ona długo milcżąc/ ledwie potym rzekłá: co mi ty prozne y nietrwáłe
45:
dobrá obiecuieſz: rychelybych ia ćiebie y lepiey vbogáćiłá/ byś chćiał vwierzyć w
46:
Páná mego Iezuſa. Rzecże Feſtus: niedayćie tego Bogowie/ ábych ia miał wie=
47:
rzyć w vkrzyżowánego. A oná odpowie: prawdá iſz vkrzyżowány ieſt/ ále vmarw
48:
ſzy zá nas/ gdy chćiał/ moc ſwoię Boſką w zmartwychwſtániu pokazał: y śiedzi
49:
dziś kroluiąc na prawicy Oycowſkiey wniebie. á iáko ty w nieme dyabły wierzyſz
50:
y im ſię kłániaſz? izali to nie ieſt ſproſność wielka/ y głupſtwo? Tedy ią w gę=
51:
bę kazał o to/ iſz Bogi iego Dyabły názwáłá. y pogroził iey mowiąc: ieśłi nie vſłu
52:
chaſz/ z męcżoną dam ćię do nierządnego domu/ y potym ćię ſpalić każę/ ále roz=
53:
myśl ſię vrodziwa Pánno do trzech dni/ á odmień vporne ſerce. Y kazał ią w wię=
54:
zieniu mieć/ polecáiąc przełożonemu nád więzniámi/ áby nic złego nie ćierpiáłá:

strona: 444

1:
á żeby ią námawiał ſłowy pięknemi/ przeſtrzegáiąc go/ iſz Chrześciánie bárzo ſą
2:
trudni do zániechánia przedſięwzięćia ſwego. cżynił ták on Cechmiſtrz. lecż oná
3:
milcżáłá/ á ſłowá żadnego ſłyſzeć od niey niemogł: w ſercu ſię tylko z iego prożnych
4:
ſłow śmiáłá/ á w mocy ſię Chryſtuſowey/ y Duchá iego pośiláłá.
Státecżność Chrześćiáńſka.Milcżenie pánieńſkie
á będąc ná mo=
5:
dlitwie dniá trzećiego/ vderzył wielki grom/ ták iſz ſię wſzytki drzwi w więzie=
6:
niu otworzyły: á do iey ſercá Chryſtus mowił: nie boy ſię Antonino/ iam z tobą
7:
ieſt/ pośił ſię chlebem y wodą/ á zwyćiężyſz tego okrutniká. A oná mowiłá/ Amen/
8:
ſtań ſię ták. y ziadwſzy chlebá y wody ſię nápiwſzy/ záſnęłá: á ſkoro dzień/ poſłał
9:
po nię Stároſtá/ y pytał/ ieśli ſię na dobre ſwe námyśliłá/ áby wolą Ceſarſką cży=
10:
niąc/ przy cżyſtośći y zdrowiu zoſtáłá. A oná ſię rozśmiáłá y ſpytał Sędzia: cże=
11:
mu ſię rozśmiáłá? rzekłá: powiem przycżynę: widziáłám iako tá twoiá ſtolicá
12:
na ktorey ſiedziſz/ vpáść ma: á ty do piekłá ſtrącony/ y pogrążony być maſz/ y po
13:
znaſz iákieś miał ty Bogi/ ktorzy ćię nigdy nie wſpomogą/ ále rácżey ſami ćię ná
14:
vcżeśnictwo wiecżnych mąk powściągną. Rozgniewány tym Feſtus/ rzekł: nie tyl
15:
ko Bogi me/ ále y mnie/ ták beźpiecżnie lży: wiedzćie ią do nierządney goſpody/ á
16:
tám ćiáło iey niech ſłuży wſzetecżnośći ludzi młodych. y prowádzono ią/ y zámknio
17:
no w komorce iedney.
Dána do domu nierządnego
Iáko do Bogá ſwego wzdychałá/ iáko owiecżká oná ná we=
18:
śćie ſię wilkow bałá/ rozmyślániu cżytelniká porucżam. Pan Bog ktory dzi=
19:
wne ma obmyślánie o ſługách ſwoich: ſpráwił ſerce iednego zołnierzá / ná imię A=
20:
lexándrá: iſz do Feſtuſa przyſzedł proſząc/ áby mu ſię godziło iść do Antoniey: á ni=
21:
ſzliby ná nierząd daná byłá/ áby ią námáwiáć do vpámiętánia mogł: ieśli mi ſię
22:
poſzcżeśći/ powiáda/ dobrze: á ieśli nie/ vcżyniſz znią co chceſz. Y przyzwo=
23:
li Sędzia. Zlękłá ſię Pánná ná weśćie iego: y mniemáłá áby iey cżyſtośći/ nieprzy
24:
iáćielem przyſzedł. Ale on iey rzekł: nieboy ſię Pánienko świętá/ ſługo Bogá prá=
25:
wego / ktory mię do ćiebie poſłał/ ábjch o zdrowiu y cżyſtośći twoiey rádził.
Pan Bog obronił pánieńſkiey cżyſtośći.
Zyymi pręt
26:
ko ſzáty ſwoie/ á wezmi ty moie/ á vćiekay ná obronę cżyſtośći twey. Y wnet ták
27:
vcżyniłá/ y pokryłá ſię płáſzcżem iego: ták iſz iey nikt poznać nie mogł. Y idąc mi=
28:
mo Sędziego / ręką kinęłá mowiąc/ iákoby w oſobie Alexáándrá/ cżyń co chceſz. A
29:
Sędzia rozumieiąc/ iſz iey nie námowił Alexánder: rzekł do młodzi y żołnierzow:
30:
idzćie/ á cżyńćie z tą Antoniną wolą wáſzę/ á potym ią do mnie przywiedzćie/ żebych
31:
ią ſkarał. Weſzli zołnierze ále nálezli Alexándra/ y zdziwiwſzy ſię/ á pytáiąc
32:
gdzie ieſt oná Pánna: wiedli go do Stároſty mowiąc: Panny niemáſz/ áleſmy tego
33:
ſamego nálezli. Tedy z wielkim gniewem pytáiąc o onę Antoninę gdzieby ſię po=
34:
dziáłá/ mowił: nic nie wątpię zły cżłecże/ y zdrayco moy/ iżeś roſkoſz znią zpłodził
35:
y zmowiłeś ſię znią/ áby twoą żoną byłá. ále ſię oſzukaſz/ wnetći tę zdrádę zápłá
36:
cę. Y kazał go záwieśić/ y bicżmi śiec/ á pytáć go. Gdzie ieſt oná Lotyni/ ło=
37:
trze powiedz?
Alexánder zmęcżony o obronę cżyſtośći pánieńſkiey.
A on milcżąc/ tylko ocży w niebo podnioſł: y rzekł nákoniec: cżemu
38:
mię cżłeká niewinnego ták kátuiećie? y złożyć go roſkazał á wſadzić/ mowiąc: á=
39:
by ſię ſtárał w pewbym cżáſie/ iákoby ſię białagłowá oná nálázła. A piątego dniá
40:
wezwał go y pytał: gdzie tá niewiáſtá/ z ktorąś był w komorze? Odpowie: nie=
41:
wiem. A tym cżáſem przybiegła Antoniná święta/ y ſtánęłá przed Stároſtą. O
42:
wielkie ſerce tey Pánienky/ bałá ſię áby dla niey Alexánder nie zginął/ y ná wybá
43:
wienie iego/ dobre dobrym oddáiąc/ przyſzłá. Zadziwił ſię Stároſta gdy mu
44:
rzekłá: ieśli mnie ſzukaſz/ owo mię maſz/ chcę pohańbić moc twoię.
Antoniná ſámá przyſzłá do Sędziego.
Y wnet ią zá
45:
wieśić/ á bić kazał ſrodze/ y długo pytáiąc: powiedz ieśliſz dziewicą/ cżyli ſkáżoną
46:
od Alexándrá? á ona milcżáłá. aſz gdy ią zięto/ á o toſz pytano/ powiedziáłá: Bog
47:
moy z miłośierdzia ſwego/ záchował mię do tego cżáſu cáłą/ y niepokaláną. A Sę
48:
dzia rzekł: ofiáruyże Bogom gdyś ieſt w dziewictwie/ y z tym to Alexandrem.
49:
A oni oboie rzekli: nigdy tákich mąk nie wynaydzieſz Okrutniku/ ktoremiby nas
50:
do ták ſproſnego grzechu przywieść mogł.
Obćięte obiemá ręce
Zátym kazał obiemá ręce obćiąć/ á
51:
oni ochotnie ręce oddáli/ y dla Páná Iezuſa Chryſtuſá ie vtráćili/ mowiąc: krwie
52:
rozlewco/ tobie o nic nie pomoże/ ábyś miał co ſwego ná nas przewieść/ á pręt=
53:
ko do piekłá ztrącon będzieſz. nas to nic nie boli coś vcżynił. Tedy ie znowu záwie=
54:
śić/ y pochodniámi boki ich pálić á bić/ y potym głeboki doł wykopáć/ y w nim wiel
55:
ki ogień vcżynić kazał. A święći mowili. Cżyńćie co kazano: my dla odpłáty
56:
wiecżney/ y zámiłowánia Chryſtuſowego/ rádzi to docżeśnie śćierpiem: lecż ty Fe
ſte ná


strona: 445

1:
ſte/ ná wiecżny ogień poydzieſz/ iſſz ſługi Boże ták śmieſz mordowáć.
Wrzuceni w ogień
Y wrzucono
2:
oboie w on doł/ y ogień bárzo wielki/ pierwey ćiáłá ich ſmołą námázawſzy/ á dru
3:
gą do ogniá na nie miotáli. y gdy tám gorzeli/ y Duchá Pánu Bogu oddáli/ zá=
4:
miotáć on doł ziemią y kámieniámi kazał/ áby/ powiáda/ niewiaſtki Chrześćiáń=
5:
ſkie/ kośći ich y popiołu/ nie zbieráł. A Feſtus wroćiwſzy ſię do domu/ záraz zá=
6:
chorzał/ á męcżony od cżártá/ dniá ſiodmego vmarł. y ziśćiłá ſię pogroſká świę=
7:
tych/ y ſąd Boſki nád nimi. Vmęcżeni trzećiego dniá Máiá w ſobotę/ zá páno=
8:
wánia Páná náſzego Iezuſa/ ktoremu chwałá y cżeść ná wieki Amen.
Obrok Duchowny.

9:
DZiwnym ieſt Pan Bog y pilnym ſtrożem dziewictwá/ ktore iemu poślubione ieſt y od
10:
dáne/ bo iſz na Pánnę niemáſz nic słábſzego/ á ten ſkarb Boſki/ wydrzeć ſię iey mo
11:
że: tedy dawał Pan Bog słábym Pánienkom/ wielki dowćip/ y dziwną cudowną po
12:
moc/ ná obronę pánieńſtwá. Powiem to co położył Lipomanus/ Tomo tertio Vi=
13:
tarum. Byłá iedná zacnie vrdzoná y bárzo piękna Pánná/ Chryſtuſowá oblubienicá w Ko
14:
ryńćie/ ktorą pogánie/ iáko bluznierkę Bogow ich/ do ſędziego odnieśli: wnet ſię ſędzia śli=
15:
cżnośćią iey/ w ſzaloną y nieucżćiwą myśl vwichłał. Ale gdy żadnym obycżáiem Pánny/ do ni
16:
cżegoſz niepocżćiwego przywieść niemogł/ dał ią do domu nierządnego: y roſkazał goſpoda=
17:
rzowi/ áby co dzień do niego/ zyſk zniey pewny przynośił. on bacżąc iſzby ſwym płácić on o=
18:
ſzácowány dochod muſiał: żadnemu iey nie bronił. A Pánnie dowćip dziwny y pomoc Boſką
19:
ná obronę dziwiſtwá/ oblubieńcy iey miłośnik cżyſtośći Chryſtus dáć racżył. iſz ſię wyprośić
20:
knie káżdemu y wypłákáć vmiáłá/ mowiąc: wam zarázliwą niemóc / proszęćię daymi wyzdro=
21:
wieć.
Dowćip dziwny y pomoc Boſka ná obronę dziewictwá
Y ták święta Pánná káżdego zbywáłá: á modląc ſię y wołáiąc do Bogá/ nálázłá tákie=
22:
wybáwienie. Wzruſzył tákże Pan Bog iednego vcżćiwego młodzieńcá ſerce/ iſz ſzedwſzy do go
23:
ſpodárzá/ á dawſzy pieniądze/ zdrowie ſwoie zá iey cżyſtość ofiárował. Bo wſzedwſzy do
24:
niey/ wſzáty ią ſwoie vbrał/ y táiemnie wypuśćił/ á ſam zoſtał. Cżego ſię ſędzia dowiedzia=
25:
wſzy/ ná śmierć młodzieńcá potepił / y beſtyom dał pożrzeć. Y ták cżárt poháńbiony zoſtał/ y
26:
wzáchowáney Bogu cżyſtośći/ y w dwoiákiey tego młodzieńcá koronie. bo y o Chryſtuſa/ y dla
27:
záchowania cżyſtośći iemu oddáney/ żywot połczył docżeſny/ á nábył wiecżnego.
28:
Zywot S. Epiphániuſzá/ Biſkupá miáſtá Kon=
29:
ſtáncyey/ abo Sálamini/ w Cyprze/ y Doktora kościelne=
30:
go/ piſany od Ianá vcżniá iego/ położony v Metháphráſtá:
31:
żył około roku Páńſkiego 400.
Osmnaſty dzień Maia.

32:
BYł Epiphániuſz rodzáiem Zyd z Fenicyey bliſku Eteropolá
33:
ſyn vbogiego wieśniaká Zydá/ w dziećinſtwie z mátką y śioſtrą/ śmier=
34:
ćią oycowſką ośieroćiáły. Mátká iego wdowá/ niemáiąc ſię cżym z=
35:
dziećmi żywić/ ouſz podroſłego tego to Epiphániuſza poſłáłá do miáſtá
36:
zrzebcá ieſzcże nieobieżdzonego y ſzalonego przedawać. ktorego gdy ſłucháiąc mát=
37:
ki/ wiodł ná przedánie: potkał do Zyd ieden ktory koniá onego kupić chćiał. á zro=
38:
zumiawſzy iſz ieſt Zydowſkiego narodu pacholę ono/ rzekł mu: Synu/ iednegoſmy
39:
Bogá ktory ieſt ſpráwiedliwy/ niegodzi ſię áby ieden drugiego oſzukáć miał/ żeby=
40:
ſmy Bogá náſzego niegniewáli/ á ieden drugiego nieprzeklinał. Ty ſłowá vſłyſza
41:
wſzy Ephiphániuſz rzekł: nieprzedam tobie koniá: bo ieſt ſzalony ięſzcże á nieu
42:
noszony: Mátká moiá wdowá/ dla wielkiey nędze y głodu ktory ćierpim/ przeda=
43:
wáć mi go kázáłá: ále gdy ſłyſzę od ćiebie/ iſz zle drugiemu życżyć ſzkody: boię ſię Pá=
44:
ná Bogá/ áby mię ná twoie przeklęctwo nieſkarał.
Spráwiedliwość młodzieńcá Epiphániuſzá.
To ſłyſząc on ſtáry Zyd/ dzi=
45:
wowáł ſię dobroći młodzieńcá onego / y dał mu trzy groſze mowiąc: Synu kup zá to
46:
chlebá Mátce twey: á ieśli ten koń będzie lepſzy/ choway go w domu ſwym: ále ieśli ták
47:
że zły będzie/ wypądz go precż/ áby kogo niezábił. Nim doiáchał do wśi/ potkał
48:
go Chrześćiánin Kleobiuſz/ y chćiał koniá onego kupić: ále go on przedáć niech=
49:
ćiał. á gdy go vżywał/ áby mu go zá ſłuſzne pieniądze życżył/ w tym miotáć ſię y ſká
50:
káć koń pocżął/ ták iſz Epiphániuſzá zrzućił/ y ſłukł go bárzo/ że wſtać niemogł z
51:
ziemie.
Kleobiuſz Chrześciánin cudowny.
A Kleobiuſz przyſtąpiwſzy á krzyżem S. ſłucżone mieyſcá żegnáiąc/ vzdro=
52:
wił młodzieńcá: y wołáiąc ná konia onego rzekł: roſkázuięć w imię Páná náſzego
53:
Iezuſa vkrzyżowánego ábyś ſtánął/ á dáley z mieyſcá tego niewſtawał. y wnetże

strona: 452

1:
koń padł y zdechł. Bárzo ſię zdziwił on młodzieniec/ y pytał mowiąc: á co to ieſt
2:
zá Iezus vkrzyżowány/ y co zá imię iego ták mocne? powiedział mu: ten ieſt kto=
3:
rego Zydowie vkrzyżowáli. á on nieśmieiąć ſię oznáymić żeby Zydem był/ poſzedł w
4:
drogę ſwoię/ iuſz w ſercu Iezuſa vkrzyżowánego noſząc. Powiedział Mátce wſzyt
5:
ko co ſię zſtáło. á oná widząc iſz ſię z roley pożywić nie mogli: kazáłá ſynowi do miá
6:
ſtá/ áby ſię rzemieſłá vcżył: á onę y śioſtrę ſwoię żywić mogł. chćiał ták vcżynić E=
7:
piphániuſz/ á tym cżáſem Pan Bog iednego Zydá Tryphoná/ bogátego y vćżonego
8:
zmiáſtá Eleuteropolu/ ktory teſz wteyże wśi miałl imienie/ obroćił ſerce ná pacho=
9:
lę ono Epiphániuſzá/ y prośił o nie mátki/ obiecuiąc ią y corkę iey żywić.
Opátrzność Boſká nád vboſtwem Epiphániuſzá y mátką iego.
Matká to
10:
zrádośćią vczyniłá/ á Tryphon pocżął bárzo miłowáć onego młodzieńcá/ prze cne
11:
záchowánie iego: zań dáć chćiáł. wſzákże w krotkim cżá=
12:
ſie oná iego corká vmárłá: zácżym Epiphniáuſzá wziął ſobie zá ſyná y dziedzicá má
13:
iętnośći ſwey wielkiey. y był od niego w piśmie wyćwicżony. Potym ſam Tryphon
14:
prętko vmárł/ vmárłá teſz y mátká Epiphánuſzowá: ták iſz ſam tylko z ſioſtrą zo
15:
ſtał. Iednego cżáſu/ gdj iáchał do ſwego imienia/ po Trjphonie nań ſpádłego / w onej wśi
16:
wktorey ſię rodził: potkał Lucyaná mnichá zacnego y vcżonego/ ktory kśięgi
17:
przepiſował/ y tym ſię żywił/ dáiąc zyſk vbogim: ná ktorego wołał ieden nędzny o
18:
iáłmużnę. á on niemáiąc mu co dáć/ zwlokl z ſiebie płaſzcż/ y włożył nań/ mowiąc:
19:
idz do miáſtá/ przeday ſobie tę ſuknią/ á głodem nieumieray.
Iáłmużną y milośierdziem Chrześćiáńſkim wzruſzył ſię Epiphániuſz do wiáry.
To widząc Epi=
20:
phániuſz/ vyrzał teſz záraz/ iſz ſzátá biała zniebá zſtąpiłá ná Lucyaná y ogárnęłá
21:
ćiáło iego: y wnet z ſiadwszy zkoniá/ padł przed nim/ mowiąc: proſzę coś zacż/ á
22:
iákiegoś nabożeńſtwá? Gdy mu powiedział/ żem ieſt Chrześćianin: prágnął
23:
wnetże być Chrześćiáninem: y prośił Lucyaná: áby go do tego przywiodł/ y niedo
24:
ieżdżáiąc do imienia/ wroćił ſię do miáſtá/ prowádząc wdom ſwoy Lucyana/ y v=
25:
kazał mu doſtátek y bogáctwo ſwoie: pytáiąc go coby ſtym cżynić kazał: chcąc zo=
26:
ſtáć nie tylko Chrześćiáninem/ ále teſz y mnichem.
Mnichem być prágnął.
Tedy mu rzekł Lucyanus:
27:
Niemożeſz mnichem być przy tákiey máiętnośći: wyday śioſtrę zá mąſz: a coć zo=
28:
ſtánie/ rozday vbogim. á on rzekł: pierwey mię/ Oycże/ vcżyń Chrześćiáninem.
29:
A Lucyanus dołożywſzy ſię Biſkupá ſwego/ od niego poſłány/ wroćił ſie wdom E=
30:
piphániuſzá/ y tám go y ſioſtrę iego/ wiary świętey náucżył/ y do Chrztu świętego
31:
wkośćioł/ przed Biſkupá przywiodł/ y ſam mu kmotrem był. Gdy ſię zſtał táiem=
32:
nic Boſkich y z ſioſtrą vcżeśnikiem: wroćiwſzy ſię do domu/ śioſtrę dał do klaſzto=
33:
ru/ á wſzytkę máiętność na vbogie rozproſzył: tylko ſobie ná kupienie kśiąg świę=
34:
tych/ cżterdzieśći złotych zoſtáwił.
Rozdał wielką máiętność vbogim
y ſzedł do klaſztoru Lucyaná onego oycá ſwego
35:
w Bogu: w ktorym Lucyanus mial dzieſięć mnichow/ pilnych y oſobnych piſa=
36:
rzow/ około kśiąg zakonu Bożego. miedzy nimi był Hiláryon/ wlećiech młody/ á=
37:
le w wielkich cnotách doſkonáłośći/ doſtały: temu dał Lucyanus ku ćwicżeniu
38:
Epiphániuſza: ktory ná wzor iego naśláduiąc go wewſzytkim/ prętko ſię w ſłuſz=
39:
bie Bożey wyſokiemi cnotámi wſzelákiey pobożnośći y wſtrzymáwałośći vbogáćił:
40:
w náuce teſz piſmá świętego/ dobrze vcżonym zoſtáiąc. Nákoniec/ wielką świąto=
41:
bliwość iego/ y cżyſtość ſercá/ cudy niemáłymi/ pokázowáć Pan Bog pocżął. Ie=
42:
dnego cżáſu/ gośćie ſię tráfili do ich klaſztoru/ y gorącem ſrogim z drogi prágnąc
43:
wody prośili ná ochłodę. ále ſię wodá/ po ktorą było o kilá mil chodzić/ nienáydo=
44:
wáłá: wino tylko mieli. tedy Epiphániuſz/ vżaliwſzy ſię gośći onych ztrudzonych
45:
z wielkiey wiáry w Bogu/ dotykáiąc ſſię nacżynia/ w ktorym było wino/ rzekł:
46:
wierzćie bráćia moi/ iſz ten ktory z wody wino vcżynił/ teraz teſz z winá wodę v=
47:
cżynić może. y wnet ſię ták zſtáło.
Wodá zwiná dla gośći cudownie vcżynioná.
Zdziwili ſię temu bárzo wſzyſcy: y gdy wiele o
48:
świątobliwośći Epiphániuſzowey trzymáć pocżęli/ on tego znośić niemogł/ ále
49:
ná inne puſte á gorſze mieyſce/ kryiąc ſię/ poſzedł. Na ktorym mięſzkáiącego nále=
50:
zli/ cżterdzieśći Sárácenow. y ieden znich náſroſzſzy iednooki/ miecżá dobywáiąc
51:
zábić go chćiał. Lecż P. Bog dziwnie go obronił. otworzył y vzdrowił/ oko żołnie
52:
rzowi onemu.
Cudo dziwne. Sárácenowie chćieli go mieć zá Bogá.
Co gdy obacżył: wnet miecż porzućił/ y vkázuiąc innym zdrowe o=
53:
ko/ cud Boſki grubi oni ludzie znáiąc/ porwáli z ſobą mężá świętego/ mowiąc:
54:
Tyś ieſt Bogiem náſzym/ podz známi/ á obroń nas od mocy nieprzyiaćioł náſzych.
55:
á Epiphániuſz ſzedł znimi/ y náucżał ich poznania iedynego y práwego Bogá: á bę
56:
dąc znimi/ niedopuśćił im nic pobożnego y okrutnego pocżynáć: ták iſz przy nim zá=

strona: 453

1:
chowáć ſię ſprááwiedliwie y przyſtoynie muſieli. oni widząc/ iſz przy nim vżyć ſwey
2:
woley niemogli/ vpadáiąc do nog iego/ prośili go/ áby ſzedł od nich ná mieyſce
3:
ſwoie/ ná ktorym mu mięſzkánie zbudowawſzy ſwą ręką/ poſzli od niego. A on
4:
ich vpominał/ mowiąc: nie będzie was Bog ſzcżeścił: ná tym świećie/ ieśli ták złj bę=
5:
dziećie żywot wieść.
Ian z Sárácenow vcżeń S. Epiphániuſzá co ten żywot piſał.
Ieden ſię tylko znich Ian/ ten ćo żywot ten wypiſał/ przy=
6:
nim zoſtał. ktory ochrzczony y náucżony/ nie rozdzielnym był iego/ áſz do śmier=
7:
ći ſwey/ towárzyſzem. Gdy raz z iednego młodzieńcá cżártá wygnał: groził mu
8:
on niecżyſty Duch/ iſz go miał do perſyey zágnáć. gdzie wſtąpiwſzy w Krolewſką
9:
corkę/ wołał: iſz nie wynidę/ áliſz tu Epiphániuſz przyprowádzon będzie. Poſłał
10:
poń poſły ſwe Krol: ktorzy go zá pierwſzym rázem náleść niemogąc/ aſz drugi raz
11:
z trudnośćią go ná puſtyniey Spánidryon názwáney nálazwſzy/ do Krolá go przy
12:
wiedli. y żegnáiąć trzy kroć krzyżem świętym Pánnę onę/ cżártá od niey odegnał.
Perſki Krol pońśłał.
Zegnániem krzyżá S. cżártá wygnał

13:
vcżćił go wielce Krol/ y ſkárbow mu wiele dawał: ále on mowił: my tym wſzytkim
14:
gardzim/ ábyſmy ſię przy prawdzie zoſtać mogli: Chryſtus nas to opuſzcżáć ná
15:
ucżył. Wezmi to ſobie/ ty co dła złotá duſzę tráćiſz/ á ná vbogie im nie ſzáfuieſz. Ia ćiebie náucżam: á ty náuki mey nie przyimuieſz: bądz iedno ſpráwiedliwym/
16:
poſmákuiąć náuká moiá/ przyimieſz ią/ y wniey ſię vkochaſz. ále myśl twoiá do
17:
świátá y brzuchá przywiązaná ieſt. Y ták nic w Krolu z ſtrony wiáry nieſpráwi=
18:
wſzy/ poſzedł: o to go tylko vpominał/ áby z Ceſarzmi Rzymſkimi w pokoiu żył/
19:
mowiąc: kto znim walcży/ z vkrzyżowánym walcży/ y zle zginie.
20:
Wroćił ſię z
21:
Ianem towárzyſzem/ do onego domu Wpánidryon/ od Sárácenow zbudowá=
22:
nego. y tám v Páná Bogá ziednał wodę/ w onym ſuchym á bezwodnym mieyſcu.
23:
y ogrod ſieiąc/ gdy mu iego roboty beſtye pſowáły: mowił z beſtyámi/ iáko z ludz
24:
mi:
Z beſtyámi rozmawiał.
niecżyńciemi/ powiáda/ przykrośći: iam cżłek grzeſzny/ y nędzny/ ná tom
25:
mieyſce przyſzedł/ płákáć záá wielkość złośći moich/ áza mi ie Bog moy odpuśći.
26:
ten ktory mi dał ty iárzynki náá pożywienie: y ten wam roſkázuie/ ábyśćie roboty
27:
mey nie pſowáli. Tymi ſłowy/ nigdy nápotym beſtye żadney ſzkody mu nie cżyni=
28:
ły. Ták ſię wſłáwił Epihpniániuſz v ludzi: y názbieráło ſię do niego vcżniow/ około
29:
piąćidzieſiąt. Miedzy nimi był Káliſtus/ ſyn ſtároſty Rzymſkiego Aecyuſzá. kto=
30:
ry máiąc w ſobie duchá niecżyſtego/ ktory go bárzo trapił: nocy iedney/ tákie miał
31:
przez ſen widzenie. ſłyſzał głos táki: Káliſte/ wypędzę od ćiebie duchá złego. á Ká
32:
liſty rzekł: á ktoś ty ieſt Pánie? á on rzekł: iam ieſt Epiphániuſz z Fenicyey y Pá=
33:
leſtyni/ á mieſzkam w Spándryu: ieśli odpędzę od ćiebie duchá złego/ maſz przyść
34:
do mnie/ y mięſzkáć zemną. y rzekł Kálliſtus: bárzo rad przyidę do ćiebie/ iedno ták
35:
vcżyń.
Kááliſtus ſyn Stároſty Rzymſkiego/ dziwne miał widzenie y wybáwienie.
A on rzekł: ſpełni ſłowo twoie bo ſię do ćiebie/ ieśli nie vcżyniſz ták/ nie=
36:
przyiaćiel wroći. Y ocknąwſzy ſię Káliſtus/ oycu wſzytko widzenie powiedział
37:
y wolny zoſtał. áá po trzech mieſiącách/ oćiec go zwielkimi ſkárby wypráwił do Epi
38:
phániuſzá/ y nálazwſzy go/ znim mięſzkał/ żywot on Anielſki wiodąc. Philozoph
39:
ieden vcżony z Edyſſy przyſzedł do niego/ chcąc znim gádáć. wywodził mu świę=
40:
ty Epiphániuſz/ prawdę wiáry Chrześciáńſkiey z piſma świętego/ ále on więcey
41:
kśięgom ſwym dufał/ á iednák od niego odniść niechćiał/ pátząc ná święty ży=
42:
wot iego. y cáły rok znim przemięſzkiwáiąc/ á cżęſto dyſputuiąc/ nákoniec cudem
43:
ſię iednym ktory widziáł/ w wyganiániu cżártá z iednego młodzieńcá/ vpomniał:
44:
y w vkrzyżowánego Iezuſa vwierzył/ iáko w Bogá práwego/ y odeſłał go do Hilá=
45:
ryoná/ ktory był kápłanem/ áby mu Chrzest święty dał.
Náwrocenie Philozophá.
Máiąc iuſz od ludzi kto
46:
rzy przychodzili do niego/ niepokoy: vćiekł do Egiptu Epiphániusz: y przyſzedwszy
47:
do iednego klaſztoru v Leondopolá/ nálazł tám Hieráxá nieiakiego/ ktory náu=
48:
cżał/ iſz to ćiáło w ktorym żyiem/ zmartwychwſtáć nie ma/ ále inne nam Pan Bog
49:
ſtworzy. ſłyſząc Epiphániuſz/ rzekł: zámkni vſtá/ á nie bluzni nádziei náſzey. y wnet
50:
Teraz on oniemiał/ iſz ſłowá przemowić niemogł. á Epiphániuſz onym ktore zwo
51:
dził/ z piſmá świętego/ o prawym tegoſz ćiáłá zmartwychwſtániu wywod vcżynił. ná
52:
ktory wnetże/ widząc y cud on/ przeſtáli. nákoniec rzekł do Ieráxá: iuſſz prawdę
53:
znay/ á náucż ſię práwey wiáry. á on dopiero przemowił/ y odwołał błąd ſwoy/
54:
żáłuiąc vpadku y omylnośći ſwoiey.
Heretyká niemym vcżynił.
Był teſz w Egipćie Philozoph ieden bárzo v=
55:
cżony/ imieniem Eudemon. ten gadał ſię z świętym Epiphániuſzem/ á ſpor długi
56:
máiąc/ gdy vyrzał ſyná iego ná iedno oko ślepego/ rzekł: cżemu o ſyná tego nie=

strona: 454

1:
dbaſz áby oko drugie miał? a on rzecże: máłoli tákich ná świećie. Odpowie świę
2:
ty máła tobie z tego poćiechá/ day go ſam/ á ia go w imię Iezuſa vkrzyżowáne=
3:
go zlecżę. y żegnáiąc trzy kroć oko/ wnetże ná nie młodzieniec on przeyrzał. co wi=
4:
dząc Philozoph/ vwierzył w Iezuſa Bogá práwego/ y odeſłał go do Biſkupá.
Oko przywroćił krzyżem S. y Philozphá náwroćił.

5:
Tjm ſię wſławił po Egipćie Epiphániuſz/ y vcżjnić go duchowni Biſkupem chćie=
6:
li: o cżym on dowiedziawſzy ſię/ vćiekł. Lecż gdy do Cypru przypłynął/ á w Kon=
7:
ſtáncyey áálbo Sáláminie Bikſupſtwo wákowáło: z obiáwienia Bożego/ ná ryn=
8:
ku duchowni/ gdj iágody winne iáko żebrak kupował/ porwáli/ poświęćili/ y ná
9:
ſtolicj Biſkupiey poſtáwili.
Ná Biſkupſtwo porwány.O kośćielne pieniądze ktorymi więzniá wykupił ma trudność.
Ná pocżątku ſwego Biſkupſtwá/ gdj nálaſł w ciemnicy
10:
iednego więzniá Rzjmiániná Eugnomoná/ o dług ſto złotjch ſiedzącego: á niemogł
11:
vżyć pożycżálniká iego/ áby go w więzieniu nie chował: wziął pieniądze kośćielne/ y
12:
wykupił więzniá. Co widząc Kárynus Dyakon/ ktory Biſkupem być prágnął/ zbu
13:
rzył ná S. Epiphániuſzá wſzytko duchowieńſtwo/ iſz mu ták mowić śmieli: Przyſze
14:
dłeś tu nági żebrak poſtronnj cżlek / á iuż dobrá kośćielne rozpraſzaſz? abo pieniądze
15:
wroć/ ábo idz tám zkądeś ieſt. Bjł w wielkim fraſunku Biſkup: á tjm cżaſem Bog
16:
o nim myślił: bo przyiáchał do niego on Rzymiánin/ y ſwe wſzytko poprzedawſzy
17:
pieniądze mu dał/ á ſam do śmierći przy nim zoſtał. Ale y ty pieniądze vbogim Epi
18:
phániuſz rozdał: aſz gdy mu ine z iáłmużny P. Bog poſłał: oddał ię Kárynowi. A
19:
Kárynus zeznawſzy duchowieńſtwá/ chlubił ſię z poſługi ſwey/ y oddawał im pie=
20:
niądze/ mowiąc: ledwiem ie ná nim wyſwárzył. Lecż duchowni obacżywſzy ſię/
21:
brzydzili ſię poſtępkiem iego/ y wroćić ie Biſkupowi kazáli.
Kárynus Dyakon iego przenáśládownik
Wiele inych rzecży v=
22:
ćierpiał od tego Karyna: á iednák wżadnym znim poſtępku krzywdy ſwoiey niepo=
23:
mniał. aſz iednego dniá miał wſzytki ſwe duchowne ná obiedzie. y przy ſtole gdy
24:
Bikſup piſmo święte wykładał: przylećiał kruk do okná kracżąc. tedy Kárynus
25:
śmieiąc ſię znáuki Biſkupiey/ pytał: gadayćie co ten mowi? á Epiphániuſz nic ná
26:
iego niewcżeśne słowá niebacżąc/ rzecż ſwoię o rzecżach duchownych prowádził.
27:
á on drugi raz y trzeći raz wołał: kto mi powie co ten kruk mowi: dam mu wſzy
28:
tko co mam. á był Bogáty kśiądz.
Proroctwo iego o śmierći y máiętnośći Kárynuſowey.
Tedy rzekł S. Epiphániuſz: to mowi/ iſz ty Dy=
29:
akonem dłużey niebędzieſz. á ſkoro po dziękowániu v ſtołu/ Kárynus záchorzał
30:
y doyść o ſwey mocy do domu nie mogł: y wnet rzecż zámknąwſzy/ názáiutrz ſko=
31:
nał. á żoná iego będąc barzo dobrą niewiáſtą/ á potomká niemáiąc/ wſzytkę má=
32:
iętność mężá ſwego/ do Epiphániuſzá przynioſłá: ktorą on ná vbogie rozdawſzy
33:
ſamę nád mniſzkami Dyakoniſſą vcżynił: y rękę iey ktorą miáłá záráżoną vzdro=
34:
wił. Potym wielkiey cżci był v wſzytkiego Duchowieńſtwá. Miał ten obycżay
35:
iſz nie ſzedł do ſłuſzby Bożey/ y Mſzey/ áſzby miał iaki znák od Páná Bogá y widze=
36:
nie.
Toſz nápiſał S. Dioniſiuſz Areopágitá o S. Kárpie.
y miał ná to nieiákie modlitwy/ y gdy ſię raz do ołtarzá gotował: á onego wi
37:
dzenia niemiał/ płákał gorzko: a obroćiwſzy ſię ná ſtronę/ vyrzał Dyakoná kto=
38:
ry ogankę trzymał/ trędowátego y ſzkarádnego: y wziąwſzy od niego ogankę/ po=
39:
dał ią innemu/ á iemu łáſkáwie rzekł: idz Synu/ á nieprzyimuy dziś Boſkich tá=
40:
iemnic. zátym gdy odſzedł/ á modlić ſię pocżął/ miał zwykłe widzenie.
Dyakon niecżyſty v ołtarzá z właſną żoną.
y ſkończyw=
41:
ſzy Mſzey/ przyzwał onego Dyakoná/ áby mu powiedział ſumnienie ſwoie. y przy
42:
znał ſię/ iſz tey nocy/ vznał żonę ſwoię. Zátym zezwał wſzytkiego duchowień=
43:
ſtwá/ y mowił im. Synowie moi/ ktorych Pan Bog do ſłuſzby ołtarzá ſwego po
44:
wołał: boſo chodzićie po tey ziemi/ á cżcićie tego świętego/ ktory wkośćiele brzmi/
45:
y náucżá/ mowiąc: máiąc żony/ mieyćie ie iáko niemáiący. y od tego cżáſu/ niepo
46:
świącał ná ſtan duchowny/ żonátych: ale te tylko/ ktorzy żon nie mieli/ ábo zá=
47:
konny żywot wiedli/ ábo wdowce/ męze doświadcżone. y był kośćioł iego/ iáko
48:
piękná oblubieńcá/ onemi kapłany ozdobioná.
Exod. 2.1. Cor. 7.Zonátych ná ſtan duchowny nie poświącał.
Ráz Dráko nieiáki/ bogáty człek
49:
záá zlecżenie ſyná/ ofiárowaał mu pięć tyſięcy złotych. á on bráć ich niechcąc/ mowił:
50:
Synu/ ia ná vbogiey ſukniey/ y proſtym chlebie á wodzie/ przeſtáię: ćiężaru mnie
51:
tego nie trzebá. ále ieśli chceſz/ day to ná kośćielne budowánie. Tym ſię więcey
52:
cnoćie iego dziwuiąc/ on Drako/ y z żoną/ y z ſynem/ Chrześćiáninem zoſtał bo
53:
był niewierny.
Pátrz iákiey mądrośći vżył ná ſkąpego Biſkupá
Powiedziano mu/ iſz Ian Biſkup Hierozolimſki/ ktory mu był
54:
w klaſztorze v Hiláryoná towarzyſzem/ z ſtał ſię ná Biſkupſtwie ſkąpy/ łákomy y
55:
ná vbogie nielutośćiwy: iáchał do niego/ y po weſołym przywitániu w kilku dni
56:
prośił go Epiphániuſz/ mowiąc: mam mieć gośćie ſwe z Cypru/ niech poznáią żeś
náá nie


strona: 455

1:
ná mie láſkaw pożycżmi ſrebrá doſtátek/ ábych ie mogł práwie po páńſku ćzeſto=
2:
wáć/ á tobie wſzytkę ſławę przypiſać. Ian nie mięſzkáiąc/ kazał wiele ſrebrnego
3:
nacżynia/ do goſpody iego nánośić/ á święty Epiphániuſz/ ieſzcże więcey prośił/ á=
4:
by ſłuſzbę ozdobną poſtáwić mogł: ták iż wſzytko práwie ſrebro wydał/ co go iedno
5:
miał / iſz go było około tyśiąc y pięć ſet grzywien. Gdy iuſz wſzutko było znieſione
6:
przyzwał iednego złotniká gośćiá z Rzymu Aſteryuſzá/ y przedał mu ono ſrebro
7:
á nocą y wednie/ rozdał pieniądze vbogim. Po kilku dni/ vpominał ſię ſrebrá Bi
8:
ſkup/ á on go odwłoczył odedniá do dniá/ mowiąc: mam ieſzcże mieć gośćie/ pocże
9:
kay/ będzieſz miał ſwe. aſz nákoniec rozgniewány/ ſſrodze mu łáiał/ y wſadzić go
10:
chćiał/ y dwie godzinie go iáko w więzieniu trzymał/ lżąc go á ſromocąc: ták iſz
11:
wiele ludzi ſłyſzáło. y gdy go iáko więzniá ſzárpał y bić chćiał: święty Epiphániuſz
12:
plunął w ocży iego/ y wnetże ślepym zoſtał. Co bacżąc Biſkup/ vpadł do nog
13:
iego/ proſząc/ áby mu tylko wzrok przywroćił/ á iuſz o wſzytko ſrebro nic dbááć nie=
14:
chcąc. A on mu kazał cáłowáć drzewo krzyżá świętego/ y gdy kładł nan ręce/ o=
15:
tworzyło ſię práwe oko iego. proſił go o drugie: ále rzekł: nie moiá to rzecż/ Bog
16:
zámknął/ Bog otworzył y ták ſkroćił y náucżył onego łákomcá/ iſz potym ſię we
17:
wſzytkim dobrze záchował.
Záślepił łákomcá y iedno mu oko vprośił.
Wiele ieſt inych dziwnych á świętych poſtępkow ie=
18:
go/ ktoreby długo wylicżáć. Gdy ſię iuſz bárzo z ſtárzał: przyzwan ieſt od Ceſa=
19:
rzowey Eudoxyey/ y Theophilá Alexándryiſkiego Pátryárchy/ do Cárogrodu
20:
przećiwko świętemu Chryzoſtomowi: ktorego fáłſzywie v niego obwinili/ iáko=
21:
by Heretykiem był/ á błędow y kśiąg Orygeneſowych/ potępić niechćiał: żeby go
22:
potępił/ á z innemi Biſkupy/ z ſtolice Cárogrockiey złożył.
Nieſnaſki z S. Ianem Chryzoſtomem.
On náprzodku o zdrá
23:
dzie Theophilá/ y o złośći Ceſarzowey/ ktora ná kazánie świętego Chryzoſtomá
24:
popráwić złego żywotá ſwego niechćiáłá/ niewiedząc w omylnośći y złey ſpráwy
25:
nieprzyiazń nieiáką świetemu Chryzoſtomowi pokazał. ále gdy rzecż lepiey poy=
26:
mowáć pocżął: rzekł Ceſarzowey: Corko/ ſłuchay mię oycá twego/ ieśli ná Chry=
27:
zoſtomá kácerſtwá iákiego dowiodą/ vcżynie/ co każeſz: ále ieśli o ſwoię krzywdę
28:
wyrzućić go z kośćiołá chceſz: ná to Epiphániuſz nigdy niezezwoli.
Złość Eudoxyey Ceſarzowey.
A oná mowiłá:
29:
ieśli tego nie vcżyniſz oycże święty/ áby był Ian wygnány: ia kośćioły báłwo=
30:
chwálſkie otworzę/ y wierze Chrześćiáńſkiey szkodę cżynić będę. á Epiphániuſz ná
31:
to niedbáiąc/ ták ią żegnał: ia przy tym ſądzie być niechcę. y odiáchał.
Niezezwolił ná potępienie S. Chryzoſtomá.
á ludzie
32:
mniemáli/ áby ná to potępienie/ ktorym go po iego odiezdzie/ on Theopihilus z
33:
inemi złośći ſwey vcżeśniki/ gwoli Ceſarzowey y ſobie/ potępił/ Epiphániuſz ze=
34:
zwolił. y przetoſz y święty Chryzoſtom wtym mniemániu będąc/ tákie mu ſłowá
35:
nápiſał: Mądry Epipháni/ zezwoliłeś ná moie wygnánie: przeto wiedz/ iſz żywo
36:
do ſwego Biſkupſtwá niedoiedzieſz. á on mu odpiſał. Zołnierzu Chryſtuſow/
37:
ćierp/ á wygray: ále ná mieyſce/ ná ktore ćię wypędzą/ nie doiedzieſz. Oboiá ſię
38:
rzecż/ iáko práwe obudwu proroctwo/ ſpełniłá.
Proroctwo S. Chryzoſtomá y Epiphánuſzá.
Bo y święty Chryzoſtom/ niſzli ná
39:
to mieyſce gdzie był wygnány doiáchał/ oddał Duchá Pánu Bogu: á Epiphániuſz
40:
ſkoro wſiadł w okręt/ do Cypru płynąc/ w okręćie niedoiáchawſzy/ vmárł. Przed
41:
śmierćią/ vpominał Kápłany ktore przy ſobie miał/ mowiąc: Synowie/ ſłu=
42:
chayćie grzeſznego Epiphániuſzá: pięniedzy/ nigdy nie prágnićie/ á będą wam przy=
43:
dáne. Zadnego człeká wnienawiśći nie mieyćie: á Bog miłowáć was będzie. brá
44:
ćiey ſwey nie obmawiayćie/ á ſzátáńſká zazdrość/ niech wam nie pánuie. kácer=
45:
ſtwy ſię wſzytkimi brzydzćie: á kśięgi moie Pánáryą názwáwne/ o nich cżytayćie.
Teſtáment iego.

46:
Tymi ie ſłowy żegnáiąc/ kazał káádzenie cżynić/ mowiąc: modlćie ſię ſynowie. y
47:
to zmawiaiąc/ Duchá wypuśćił. Zył lat ſto y piętnaśćie. ſześdzieſiąt lat máiąc
48:
Biſkupem zoſtał: á ná Biſkupſtwie był lat pięćdzieſiąt y pięć. y piſmem ſwym bár=
49:
zo mądrym/ przećiw kácerſtwom kośćioł Boży ozdobił/ zwłaſzcżá Pánáryum.
50:
y Ankoratum názwáne.
Zył lat 115. ná Biſkupſtwie 55.
Po śmierći iego/ ieden z onych żeglarzow/ chćiał wi=
51:
dzieć/ ieśli obrzezány był. ſkoro ſuknią ná nim podnoſić pocżął/ on vmárły nogą/
52:
ták bárzo w twarz iego vderzył/ iſz dáleko odſtrzelić/ á záraz ſkonááć muśiał. towá
53:
rzyſzy iego żáłuiąc go/ gdy vmárłego v nog ćiáłá świętego położyli/ ná dotknie=
54:
nie ſamo/ duſzá ſię weń wroćiłá. y wiele inych cudow y po śmierći/ przezeń Pan
55:
Bog cżynił/ ná chwałę ſwoię wiekuiſtą Amen.
Swięte y po śmierći cżćić potrzebá.


strona: 456

1:
Náuká S. Epiphániuſzá/ kácerſtwom dziſieyſzym przećiwna.
2:
Ten ták święty zacny y wielki Doktor/ niech da świádectwo o prawdzie y náuce kośćio
3:
łá świętego powſzechnego/ Rzymſkiego/ Apoſtolſkiego.
4:
1. O troycy świętey/ y práwym Boſtwie Páná náſzego Iezuſa/ káżda niemal kár
5:
tá iego świadcży. Nápiſał kśięgi wielkie przećiw kácerſtwom rozmáitym/ ktore á=
6:
bo práwemu Boſtwu/ ábo práwemu człowiecżweńſtwu Páná náſzego vwłocżyły/ ábo ktory ár=
7:
tykuł wiáry świętey pſowały. y ledwe ſie dziś ktore kácerſtwo wznowiło/ ktoregoby tám iuſz
8:
niepotępił/ y fáłſzow iego nie odkrył.
1. O Troycey S.

9:
2. Iſz Duch S. pochodzi y od Syná/ in libro Ancoratus náucża: Rzecże kto/ powiáda/ tedyć
10:
dwá ſą ſynowie. Ale iáko będzie iednorodny? A ty coś ieſt/ ktory przećiw Bogu dowodow
11:
ſzukáć chceſz: gdyſz on Syná zowie tego/ ktory zniego ieſt/ á Duchá S. ktory od obudwu ieſt/ co
12:
ſię tylko wiárą poymuie/ á świętym iáſno ieſt/ y iáſność dáie. Y niżey. Duch S. ſam ſię zowie
13:
od Oycá/ y od Syná/ Duchem prawdy/ Duchem Bożym/ Duchem Chryſtuſowym.
2. Duch S. pochodzi y od Syná.

14:
3. O obecnośći práwey ciáłá Chryſtuſowego w ſakrámenćie ták mowi: in Ancorato: Wi
15:
dziem co Zbáwićiel w rękę wziął/ iáko ma Ewánielią/ iſz wſtał n wiecżerzy/ y wziął to: á
16:
gdy dzięki cżynił/ rzekł: To moie ieſt (ćiáło) to á to. Y widziem iſz nierowne ieſt/ áni podo=
17:
bne/ áno obrázowi ćiáłá iego/ áni niewidomemu Boſtwu/ áni cżłonkom. Bo to ieſt okrągłey
18:
formy/ y nie vcżułe z ſtrony mocy: á iednák przez łáſkę náucżyć chćiał: To moie ieſt (ćiáło) to
19:
á to: á nikt wiáry vwlec mowie iego nie śmie. bo kto niewierzy/ iſz ieſt toſz prawdziwe/ iáko
20:
on rzekł/ od łáſki odpada/ y od zbáwienia. To ſą słowá iego. ktore/ by Zwingliánin vważył
21:
á wiárę dał świętym Oycom/ przelękłby ſię. ále trudno Doktorom świętym wierzyć máią
22:
gdy ſamemu Bogu niewierzą.
3. Prawdziwe ćiáło Chryſtuſowe w ſakrámenćie. kto niewierzy co Chryſtus mowi. To ieſt ćiało moie/ tráći zbáwienie.

23:
4. Iſz wprzáſnym chlebie/ Mſzą y ofiárę przenaświętſzego Sákrámentu/ kośćioł święty za=
24:
chodny y wſchodny ſpráwował/ świadcży Háereſi 30. contrá Ebioneos/ tymoi słowy: Táiem=
25:
nicę ábo Sákráment ſwoy ſprawuią/ náśláduiąc S. kośćiołá Bożego od roku do roku w prza=
26:
ſnym/ to ieſt/ nie w kwáśnym chlebie. To słowá ie go. O by to Ruś wiedziáłá/ iáko ie Grekowie
27:
młodzi zwodzą/ mowiąc/ iſz od Apoſtołow to podánie mieli/ áby w kwáśnym ſłuſzbę Bożą
28:
ſpráwowáli. Oto ſię z tego ſtáreg Grecżyná/ y zacnego Doktorá pokázuie/ iſz kośćioł wſzy=
29:
ćiek/ y święći kápłani kośćiołá Bożego/ w przáſnym chlebie/ iáko y Chryſtus/ ćiáło Boże po=
30:
świącali. Ale wſwym błędzie práwie zkwáśnieli/ vpomnieć ſię nie dádzą.
4. Przáſnego chlebá kośćioł w Sákrámenćie vżywał.

31:
5. O modlitwie zá vmárłe ták náucżá. Haereſi ſeptuágeſimá quintá. Iſz imioná vmar=
32:
łych miánuią ſię/ nic náád to pożytecżnieyſzego y dziwnieyszego być niemoże. bo wierzą żywi o=
33:
becni/ iſz ći ktorzy zeſzli żyią/ á nieobroćili ſię wniwecż/ ále ſą y żyią v Bogá. á iáko náucża
34:
pobożne kazánie (kośćielne) modlący ſię zá bráćią/ máią nádzieię/ iáko ći ktorzy ſą w pielgrzy=
35:
mowániu. á modlitwy ich zá nie ſą im pożytecżne/ choćiaſz wſzytkich grzechow nie oddaláią.
5. Modlitwy zá vmárłe

36:
6. O Trádycyách ábo podániu náuki kościelney/ krom piſmá mowi: Haereſ: ſexageſima pri
37:
ma. Potrzebá podánia vżywáć/ bo niemożem wſzytkiego z piſmá dowodzić. Przetoć iedne
38:
rzecży Apoſtołowie S. podáli ná piśmie/ á drugie słownie/ iáko mowi Apoſtoł/ ták iákom
39:
wam podał. y indziey. Ták náucżam/ y tákem wam podał. Et Haereſi ſeptuageſima quinta. A
40:
kto tego lepiey świádom? tenli zwiedziony cżłek (Aerius) ktory ieſzcże żyw/ cżyli ći świádko=
41:
wie/ ktorzy byli przed námi? My mamy podánia w kośćiele/ iáko teſz oycowie náſzy od oy=
42:
cow wzięli y naucżyli ſię/ iáko kośćioł wziętą od oycow wiárę/ do tego cżáſu y podánia ich trzy
43:
má.
6. Náuká kośćielna krom piſmá. Podánie kośćielne od przodkow.

44:
7. O mocy kośćielney támże Haereſi ſeptuageſima quina: kośćioł/ powiádá/ to cżyni po
45:
trzebnie z podánia od oycow wziętego. á ktoſz może ſkázić práwo mátki ſwey y poſtánowienie
46:
oycá ſwego? iáko mowi Sálomon: Słuchay ſynu roſkazánia oycá twego/ á nieodmiátay prá=
47:
wá mátki twey. tym vkázuiąc/ iſz oćiec/ to ieſt Pan Bog/ y iedyny Syn iego y Duch S. náu=
48:
cżył nas y w piśmie y krom piſmá.
7. Práwo kośćielne.Pro. 1.
á mátká náſzá kośćioł/ ma ſwe práwá w ſobie poſtáánowione/
49:
ktore nie ſą odmienne y przeſtąpić ich á pſowáć niemożem: gdyſz ták w kośćiele poſtánowio
50:
no ieſt/ á wſzytko bárzo dobrze y dziwnie ſię dzieie.
Poſtánowienie kośćielne dobre

51:
8. Iſz kośćiele Bożym inſza ieſt Biſkupia moc/ á inſza kápłáńſka/ náucża: Haerſi ſeptuage
52:
ſima quintá contra Aerium: Mowić to/ iſz Biſkup á kápłan rowni ſą ſobie/ á iáko to rzecż podo
53:
bná? gdyſz ſtan Biſkupi rodzićielem ieſt/ y rodzi oyce kośćiołowi: á kápłáńſki ſtan rodzić oy=
54:
cow niemoże/ iedno prze chrzeſt ſyny rodzi/ á nie oyce áni doktory. To ſą iego słowá. Ná
55:
ktore co ći rzeką/ ktorzy krom rodzáiu Biskupiego/ to ieſt/ krom poświęcenia y poſyłánia oy=
56:
ce mieć/ chcą? bez ktorych iáko vrodzeni być ná ſyny Boże mogą?
8. Biſkupie moc rozna od kápłańſkiey.Biſkupi náucżyćiele poświęcenim rodzą.

57:
9. O cżyſtośći kápłáńſkiey/ á iſz żon mieć niemáią/ ták náucża: Haereſi quinquágeſimá nona
58:
contra Catharos: Po przyśćiu Chryſtuſowym/ nieprzyimuie záprawdę świętá náuká kośćiel=
59:
na (ná kápłáńſtwo) tych ktorzy po vmarłey żenie drugą bierzą/ dla przezacney cżći y doſtoyno=
60:
śći kápłáńſkiey. y to záprawdę ś. kośćioł Boży wſzcżerośći záchowuie. y ktemu y tego nieprzyimiuie
61:
ktory máiąc pierwſzą żonę/ służj znią máłżeńſtwu: áłe tjlko tego ktory ſię ábo od pierwſzey (żjwey)
62:
powśćiąga/ ábo we wdowſtwie mieſzká/ ták Djakon iáko kápłan/ Biſkup y poddjakon.
9. Kápłáni żon mieć niemáią.
tám zwła
63:
ſzcżáá gdzie ſzcżerze/ práwa kośćielne chowáią. Ale mi rzecżeſz: Ná niektorych mieyſcách/ służą
64:
małżeńſtwu/ rodzą dzieći Kápłani/ Dyakonowie/ y Poddyakonowie.
O by to popi Ruſcy cżytáli co ten Grek ná nie mowi.
lecż to nie ieſt wedle ka=
65:
nonu (to ieſt/ práwnie) ále wedle myśli ludzkich/ ktorzy zá cząſem oſłabieli/ y dla wielośći/ gdy
66:
ſię iakſze do ſłuſzby kośćielney nie náymowáli.
Lepiey kśiężey bez żon.
Bo co ieſt przyſtoynieyſze go / to záwżdy kośćioł
67:
Duchem Bożym dobrze ſpráwiony/ ſtánowi áby ſłuſzbá Boża bez rozwerwánia odpráwowa=
68:
ná byłá/ y duchownym ſię potrzebom w dobrym ſumnieniu zábiegáło. Mowię iſz to przyſtoy=
69:
niey dla nagłych y prętkich potrzeb y posług/ áby Kápłan y Dyakon y Biſkup Bogu był od=
70:
dan. Bo ieśli ludowi poſpolitemu roſkázuie S. Apoſtoł mowiąc: áby dla modlitwy do cżáſu

strona: 457

1:
ſię (od żon) powśćiągáli: dáleko więcey kápłanowi to roſkázuie/ áby rozerwány nie był ná
2:
ſprawowánie wedle Bogá kápłáńſtwá/ ktore ſię duchownymi potrzebámi y zwycżáymi odprá=
3:
wuie. Y ná drugim mieyſcu: in Compendiaria vera doctrina fidei Apoſtolicae et Catholicae
4:
Eccleſiae: Nawyſzſza tych ieſt głowá kápłáńſtwo święte/ ná ktorym ſą poſpolićie ći/ ktorzy w=
5:
dziewictwie żyią: á ieśli nie wdziewictwie/ tedy w żywoćie zakonnym: á ieśli y tych niezſtánie
6:
tedy ći ktorzy ſię od właſnych żon powśćiągáią/ ábo po pierwſzym máłżeńſtwie wdowſtwo cho
7:
wáią. Bo ten ktory wtorą zonę miał niemoże być ná kápłáńſtwo przyięty.
Ná kápłańſtwo ábo dziewice/ ábo zakonnicy/ ábo powśćiągliwi. Wtorą żonę máiąc niemoże być kápłanem.

8:
10. O chowániu cżyſtośći y záślubieniu iey tak náucża: Haereſi ſexageſima prima: Podá=
9:
li Apoſtołowie S. Boży/ iſz grzech ieſt po poſtánowionym dziewictwie/ do máłżeńſtwá ſię o=
10:
bracáć. y nápiſał Apoſtoł: Ieśli dziewicá poydzie zá mąſz/ nie zgrzeſzy: á iákoſz ſię to ztym zga
11:
dza? O tey mowi ktora nie ieſt poświęconá Bogu. y niżey: Ieśli/ wedle Apoſtołá/ tá ktora
12:
świátá ſkoſztowawſzy wdową byłá/ y Bogu ſię poświęćiłá/ á potym ſię do małżeńſtwá obroći
13:
ſąd ma y potępienie/ iſz wiáry pierwſzey niezſtrzymáłáá: dáleko więcey tá potępiona będzie/
14:
ktorá świátá nieſkoſztowawſzy/ w pańieńſtwie ieſt Bogu oddaná/ gdy by za mąſz ſzłá/ á Chry=
15:
ſtuſowi zcudzołożyłá/ y więtſzey wiary niedochowáłá. Iſz Ian S. y Iákub y Páweł Apoſtoło=
16:
wie żyli w dziewictwie/ wyznawa Haereſi quinquágeſima octaua.
10. Dziewictwo y poślubienie iego.1. Cor. 7Páweł S. niemiał żony/ y Ian/ y Iákub Apoſtoł.

17:
11. O pośćiech ták náucża: Háereſi ſeptuaeſima quinta. mowi Aerius: Nietrzebá po=
18:
ſtow ſtánowić/ bo to ieſt po Zydowſku iárzmo kłáść ná kogo / poniewaſz ſpráwiedliwemu práwá
19:
niepoſtáwiono: będęli chćiał pośćić/ obierzę ſobie dzień ktory chcę/ y zwolnośći pośćić będę. y
20:
rádniejſzy w niedzielę poſzcżą/ á wśrzodę y wpiątek iedzą. á gdy v nas przed Wielkąnocą/ ſą ná
21:
ziemi ſypiáią/ czyſtośći/ vdręcżenia/ ſuchoty/ vigilie/ poſty/ y ine duſzom zbáwienne vtru=
22:
dzeniá: oni rániuchno iędzą mięſo/ wino piją/ żyły nátykáią/ śmieią ſię/ y żárty z nás cżynią er.
23:
Właśnie obycżáie tych náſzych miąśnikow Heretyckich wyráził.
11. O pośćiech.Słowá iáko dziśieyſzych Heretykow.

24:
12. O mocy y zwierzchnośći Rzymſkiego Biſkupá świadcży: Haereſi ſexageſimá octaua:
25:
Vrſacius powiádá/ y Valens z ſwymi żałobnicámi/ iácháli do błogoſłáwionego Iuliuſzá Bi
26:
ſkupá Rzymſkiego/ áby ſię przed nim o błędy ſwoie y wyſtępki ſpráwowali/ iſz potwárzy kłádli
27:
ná Papieżá Athánázyuſzá.
12. Moc Biſkupá Rzymſkiego

28:
13. Iſz Piotr S. był y vcżył w Rzymie/ świadcży: Haereſi quadrágeſima ſecunda/ mowiąc:
29:
Tym ſię Márcyon potepia/ iſz ſię po ták wiele lat wyrwał/ iuſz po cżáśiech Rzymſkiego Biſku=
30:
pá Anicetá/ ktory był dziewiąty po śmierći Piotrá y páwłá Apoſtolow.
13. Piotr S. był w Rzymie.

31:
14. O mocy známieniá krzyżá S. powiáda vćieſzną Hiſtoryą o Iozephie Zydzie náwroco
32:
nym Haereſi trigeſima: ktorą ſam od niego iuſz bárzo ſtárego z vſt słyſzał.
14. O mocy znáku krzyżá S.
Był w mieśćie
33:
Tyberadzie ziemie świętey/ ieden Pátrjárchá Zjdowſki imieniem Ellel/ ktory táiemnie w Chry
34:
ſtuſa wierzył y Ewánielią świętą cżytał: á vmieráiąc/ Biſkupáá Chrześciáńſkiego w rzecży
35:
iáko lekárzá dla niemocy przyzwał/ y táiemnie chrzeſt wziął/ á kśięgi Ewánieliey ktore cży=
36:
tał/ w ſkárbnicy zápiecżętowawſzy vmárł. Iozeph ten będąc v tego Pátryárchy pierwſzym
37:
przyiaćielem/ wypátrzył máłą dziurecżką/ y widział iſz ſię ochrzćił/ y bryłę wielką złotá Biſku
38:
powi dał/ mowiąc: ofiaruy zá mię: bo piſano ieſt: iſz kápłani Bozy / co zwięzuią y rozwięzuią ná
39:
ziemi/ to Bog zwięzuie y rozwięzuie wniebie. Iozephá onego ten Pátryárchá zoſtáwił opie=
40:
kunem ſynowi ſwemu/ ktory myśląc coby tám wtey ſkárbnicy zápiecżętował/ ważył ſię otwo=
41:
rzyć/ y nienálazł ſkárbow żadnych/ iedno nád wſzeláki ſkarb nadroſzſze kśięgi Ianá świętego
42:
Ewánielią/ ná Zydowſki ięzyk przełożoną/ y dzieie Apoſtolſkie/ y Ewánielią Máttheuſzá S.
43:
Y cżytáiąc Iozeph kśięgi ony/ y táki przykłád Pátryárchy máiąc/ pobudzał ſie teſz iuſz do wiá
44:
ry Chrześćiáńſkiey. Ale ieſzcże twarde do tego ſerce miał. Potym gdy ſyn on/ iemu porucżo=
45:
ny podrosł/ z złym towárzyſtwem nieſtátkow pátrząc/ iedney Chrześćiáńſkiey pániey/ do ſwey
46:
plugáwey myśli vżyć chćiał. Oná ſię krzyżem świętym żegnáiąc/ dáry żadnymi y namowy/ przy
47:
wieść ſię do tego nie dáłá. y vćiekł ſię cżárownikow Zydow/ y cżynili rozmáite dyabłow wzy=
48:
wánia/ y zabobonoy báłwochwálſkie/ ále iſz niewiáſtá známię Chryſtuſowo/ y wiárę miałá/ cżá
49:
ty iey żadne zwyćiężyć niemogły.
Cżáry znák krzyżá S. odpędzáią.
O cżym gdy ſię Iozeph dowiedział/ iuſz trzećią miał do
50:
wiáry świętey pobudkę/ iſz czáry żadne nic ſpráwić niemogły/ gdzie było imię Chryſtuſowe/ y
51:
znáák krzyża świętego: wſzákże ieſzcże zátwárdziáły był. Aſz potym przez ſen vkazał mu ſię
52:
Chryſtus y mowił: Iam ieſt iezus/ ktorego przodkowie twoi vkrzyżowáli/ wierz wmię.
53:
Lecż on ieſzcże niechćiał/ y ſkarał go Chryſtus wielką niemocą/ wktorey mu ſię tákże vkazał
54:
drugi raz/ y zdrowie obiecał. A on obiecawſzy weń wierzyć/ ſkoro ozdrowiał/ vcżynić tego
55:
niechćiał. wpadł drugi raz wniemoc/ y tákże mu ſię Chryſtus vkazał/ mowiąc: ná vpewnie=
56:
nie tego coć káże żąday iákiego cudá chceſz/ á vwierz vmię: On ſię ocknąwſzy/ przywieść do
57:
ſiebie kazał iednego ſzalonego y opętánego/ krory był wmieśćie wſzem znáiomy/ y zámkną=
58:
wſzy drzwi/ wodę wziął/ y krzyżem ią świętym przeżegnawſzy/ pokropił onego ſzalonego mo=
59:
wiąc: w imię Iezuſa Názáreńſkiego/ wynidz od niego dyable/ áby on zdrow byl. y ták ſię zſtá
60:
ło/ wyſzedł cżárt/ y był zdrow cżłek on.
Wodá żegnána dyabły wygánia.
Dowiedzieli ſię tego Zydowie y mowili: Nálazł y
61:
przeczytał Iozeph imię Boże nápiſane w ſkárbnicy/ ktorą odpiecżętował/ y przeto cudá cżyni.
62:
Práwdę mowili/ ále inacżey to rozumieli. Potym iácháwszy do Cylicey/ miał ſię wolą o=
63:
chrzćić/ ále Zydowie dowiedziawſzy ſię/ wſadzili go y bili. Lecż Biſkup go z ręku ich wyzwolił.
64:
Poimáli go záſie Zydowie/ y wrzekę go Cydnum wrzućili. á rozumieiąc iuſz vtonął/ poſzli. ále
65:
Pan Bog cudownie go záchował/ ták iſz do chrztu świętego przyſzedł. y Konſtántyn Ceſarz
66:
wielki/ vcżynił go Hrábią/ y dawał mu wielkie dáry/ z tego ſię ráduiąc/ iſz miał ták dziwne ná
67:
wrocenie.
Wodá święcona y znák krzyżá S. iáką moc ma.
Ale on niocż nie prośił/ iedno żeby mu było wolno/ kośćioły Chrześćiáńſkie budo=
68:
wáć miedzy Zydy/ tám gdzie ich niebyło. y buduiąc w Tyberyádzie kośćioł/ gdy palono má=
69:
teryą: Zydowie cżáry ſwemi/ y dyabelſką posługą/ ogień zcżárowáli/ iſz ſię nicżegoſz iąć w
70:
cegielniey niechćiał. Co widząc Iozeph/ kazał ſobie przed wſzytkimi Zydy/ ktorzy ſię tám byli

strona: 458

1:
zeſzli wody przynieść/ ná ktorą kładąc krzyſz święty/ y cżyniąc ij ná wodzie/ mowił: w imię Ie=
2:
zuſá Názáreńſkiego/ ktorego oycowie moi/ y tych co tu ſtoią/ vkrzyżowáli/ niech będzie moc
3:
w tey wodzie/ ná potępienie Cżárnoksięſtwá/ y cżárow/ ktore tu ſą. y kropiąc piec oną wodą/
4:
wſzytko złe odpędził. To ſą słowá świętego Epiphániuſzá: z ktorych zrozumiey/ iáko Pan Bog
5:
dziwne ma ſkárby miłośierdzia ſwego náád grzeſznemi/ á iáka ieſt moc wody święconey/ y zná=
6:
ku krzyą świętego.
7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:
Zywot S. Bernárdyná z Senny/ Zakonu świę=
29:
tego Fránćiſzka/ piſany od iego rownieńniká/ y w kánonizá=
30:
cyey iego/ od Papieżá Mikołáiá piątego dotkniony. żył
31:
około roku Pańſkiego 1400.
Dwudzieſty dzień Máiá.

32:
W Słąwnym mieśćie Włoſkim Sennie/ był ieden pobożny
33:
człek/ z domu Albizeſkow n imię Tollus/ ktory w bliſkim mieśćie Se=
34:
neńſkiey Rzecżypoſpolitey w Máſſanie/ wziąwſzy zá żonę Nwerę nieiáką
35:
w obycżáiach cnot Chrześćiáńſkich ſobie rowną/ vcżćiwy żywot wiodł.
36:
Oſobliwe oboie mieli wielkie nabożeńſtwo/ ku przecżyſtey Dziewicy mátce Bożej. y
37:
prágnąc áby ie Pan bog płodem męſkim/ z ktoregoby iemu cżeść roſłá/ obdárzyć
38:
racżył: powili ſyná Bernárdyná/ w dzień ſamy národzenia tey dziewice Máry=
39:
ey/ ktorey wierni ſłudzy byli/ tego roku ktorego/ oná wielka Kátárzyná z Sen=
40:
ny/ z ćiáłá do oblubieńcá ſwego wyſzłá.
Nabożeńſtwo ku przecżyſtey dziewicy.
Młoda mátká/ młodego Syná we trzech
41:
lećiech ſwą śmierćią oſieroćiáłá/ y w drugich trzech oćiec/ zchodzący z świátá tego
42:
ſieroctwá ſynacżkowi/ Bogu go y Pánnie przechwálebney oddáiąc/ przycżynił.
43:
Po śmierći Mátki ſwey Bernardyn/ wychowanie miał v ćiotki ſwey Dyany/ żo=
44:
ny Bogá miłuiącey y nabożney: ktora mu święte wychowánie dawałá/ á ku Pá=
45:
nu Bogu y Mátce Pána náſzego/ wielkie w dziećięćiu nabożeńſtwo ſzcżepiłá przez
46:
pięć lat. ſpráwił Pan Bog Duchem ſwym młode ſerce Bernárdyná/ iſz ſię rzecży
47:
Boſkich ochotnie chwytał: do nauki ſpoſobny/ y prętki ku poięćiu/ y pámięći ſię
48:
ſtáwił/ y rowienniki ſwoie przechodził. A oſobliwie ſię w pácholęćiu onym/ miłość
49:
ku vbogim/ y wielka do iáłmużny ſkłonność pokázowáłá. z chućią nioſł/ dawał
50:
vpraſzał/ pomoc y żywność niedoſtátecżnym.
Skłonność do iáłmużny zmłodośći iſz ſam wolał nieieść a vbogiemu dáć.
A cżáſu iednego / gdy wdomu chlebá było
51:
máło/ tráfił ſię vbogi/ ktoremu ćiotká iego chlebáá odmawiáłá. A on ſię porwa=
52:
wſzy/ prośił iey/ áby mu on chleb dáłá/ obiecuiąc iey/ iſz dniá onego/ obiádu y wie

strona: 459

1:
cżerzey ieść niemiał: wolę ſam/ práwi/ głod ćierpieć/ áby go vbogi nie ćierpiał.
2:
Co bacżąc nabożna żoná/ wielce ſię wtym kocháłá/ y chleb dáć roſkázáłá. Pobudzá=
3:
łá go y do poſtow/ oná mátká wychowánia iego: ktorych ácż one mlodziuchne lá=
4:
tá nieznośiły: wſzákże poſtáánowił ſobie Bernárdyn/ ſobotę kożdą Bogu pośćić/
5:
ná pámiątkę przecżyſtey Mátki/ y poki był świeckim/ nigdy poſtu onego nieopuś=
6:
ćił. Gdy miał lat trzynáśćie/ wzięli go przyiaćiele oycá iego do Senny y Krzy=
7:
ſztow Albizeſko z żoną ſwoią/ vcżćiwą y nabożną niewiáſtą Piją/ ſynowſkie mu y
8:
Chrześćiáńſkie wychowáánie dáli. Wnáuce brał prętki pochob pod onym ſławnym
9:
miſtrzem Ianem Spoletanie: wnabożeńſtwie y wſzelákiey vcżciwośći/ obycżáiow
10:
ieſzcże więtſzy/ y Bogu y ludziom bárzo miły zoſtáiąc.
Ołtarze w młodośći ſobie ſtáwił/ y kazánie powiádał.
Ołtarze ſobie w lećiech onych
11:
budował/ uy ochędoſtwy iákie mieć mogł/ zdobił. z kazánia ſię wracáiąc/ kazánie
12:
dziećiom cżynił/ y pomniał co ſłuchał/ pięknie káznodziei/ y wrzecżách/ y w wy=
13:
mowie náśláduiąc: ták iſz káżdy/ duchownym mu być/ y wielkim káznodzieią tu=
14:
ſzył. W młodzieńſtwie ſwym/ nád inne cnoty/ nawięcey vcżćiwość á wielki w=
15:
ſtyd/ y wziętey od mátki cżyſtośći kwiát/ wnim kwitnął. áni w ſłowie/ ááni w ki=
16:
nieniu/ áni w znáku/ áni w żadnym poſtępku/ nikt po nim nigdy nic niewſtydli=
17:
wego poznááć niemogł.
Wſtyd wielki młodzieńſki.
A gdy co ſzkarádego vſłyſzał/ wnet ſię iáko naucżćiwſza
18:
pánna zápłonął/ iakoby policżek iáki odnioſł/ y z tąd ſię wſtydzili iego towázyſze
19:
przy nim co nie vcżciwego wyrzec. á gdy o czym nieprzyſtoynym mowić pocżęli/ á
20:
onego idącego obacżyli: wnet przeſtrzegał ieden drugiego/ mowiąc: cyt/ cyt/ ono
21:
Bernádyn idzie. Był młodzieniec kwitnącey y piekney vrody/ á práwie z ocżu ie
22:
go/ iáko mowią/ cnotá pátrzyłá. Ieden ſąſiad iego nie podły/ iednym ſłowem
23:
nieucżciwym wkráść ſię weń chćiał: ták ſię obruſzył nań święty młodzieniec/ iſz go
24:
pięśćią w ſzyię przy inych ludziách zacnych vderzył/ ták bárzo/ iſz drudzy ſłyſzeli
25:
y porwáć ſię od niego / y bieżeć precż/ z ſromotą muſiał.
Vderzył niewſtydliwego/ y drugiego káámieńmi z towárzyſzmi ſwymi wypłoſzył.
Ná drugiego iákiegoś nágo=
26:
tował ſię z towárzyſzmi/ kámienia názbierawſzy/ y gdy go nálazł Bernárdyn/ pię
27:
knie go ná mieyſce gdzie pácholętá długo z kámieńmi zſtały/ wyprowádziwſzy: krzy
28:
knął ná towárzyſze/ áby biły iáko łotrá/ ogniá godnego. Co gdy vcżyniły/ ſproſnik
29:
on vćiekáć y wſtydzić ſię muſiał. Iuſz miał v ludzi/ wielkie o ſwych cnotách rozu=
30:
mienie. Acż wſzytkim ſię ſtáwił wdzięcznym/ weſołym/ vcżynnym: ále nawięcey
31:
wſtátecżnym/ á Duchownym ſię towárzyſtwie kochał/ zwłaſzcżá w máłych ieſzcże
32:
ſzkołách będąc: z ktorych wyſzedwſzy/ práwá ſię duchownego trzy látá vcżył. a gdy
33:
piſmá świętego ſkuśił/ iuſz mu żadna inna náukáá ſmákowáć niemogłá. Miał
34:
powinną ſwoię święty Bernárdyn/ zakońnicżkę trzećiey reguły świętego Frán=
35:
ćiſzká/ rodu zacnego/ imieniem Tobią wdowę/ niewiáſtę ſtátecżną/ y wielką ſługę
36:
Bożą: ktora vſtáwicżnie w vtrudzeniu ćieleſnym/ w poſſtach/ niewyſpániu/ y
37:
twárdym legániu ćiáło trudziłá/ y wſzpitalu delá ſkalá/ poſługą ſwoią/ przycho
38:
dne y chore niewiaſty opátrowáła. Ztą święty Bernárdyn/ inych ſię rozmow
39:
zbiałemi głowámi pilnie ſtrzegąc/ rad rozmawiał/ y z iey ſię rozmow ku miłośći
40:
Páná Bogá pobudzał/ iuſz máiąc lat ſiedmnaśćie. y miłował ią iáko mátkę/ á o=
41:
ná iego/ iáko ſyná. Trafiło mu ſię cżáſu iednego wyrzec przed nią: poydę do mey
42:
vlubioney/ y napięknieyſzey miłey. oná ſobie ty ſłowá pierwey zá żárt pocżytáć po=
43:
cżęłá: ále gdy to y drugi raz wyrzekł: náwiedzę moię prześlicżną panienkę. ſpytáłá
44:
go coby to byłá zacż? On rzekł: mam zámiłowáną piękną Pánnę przed bramą
45:
Kámelią/ nigdy vſnąć niemogę/ áſzbych ią náwiedził y oglądał. dáley nic nie po=
46:
wiedział. á onáá wiedząc/ iáko ſię on młodzieniec kochá w ſłuſzbie Bożey/ pośći
47:
Mſzey co dzień ſlucha: wſzátach ſwoich nie rozbieráiąc ſię legá: modlitwy pilnuie:
48:
nieśmiáłá o nim mieć złego podeyrzánia.
Nabożeńſtwo ku przecżyſtey Pánnie.
Zdrugiey ſtrony/ widząc iáko młody y
49:
vrodziwy/ á iákie ſą śieći ſzátáńſkie/ y krewkość przyrodzenia ludzkiego/ y ſkłon=
50:
ność do złego: bałá ſię/ áby mu ſerce do iákiey białey głowy/ nie przyſtało. y boiąc
51:
ſię/ áby y duſzá iego/ nie byłá vśidloná/ y ſamá pracey ſwey wnim/ około iego wy=
52:
chowánia y náuki/ nie tráćiłá: zátaiłá ſię w domu iednym/ v bramy oney Káme
53:
liey/ pilnuiąc nań gdzieby ſię obroćił. y vyrzy go gdy iuſz ludzie vćichli kwiecżoru/
54:
á on przed obrázem Pánny cżyſtey/ ktory był ná bramie oney/ bárzo miſternie y
55:
wdzięcżnie wymálowány/ poklęknął/ y modlitwy nabożnie odpráwiwſzy do do=
56:
mu poſzedł. Co y drugi raz vcżyniłá/ y potym drugie/ áby tego pilnowáli/ náprá=

strona: 460

1:
wiłá. y nic innego nigdy doznáć po nim niemogłá. Tedy go pilnie potym pytáć
2:
pocżęłá/ wiedząc co ſię dzieie/ aby iey powiedział/ co to zá namilſza ieſt iego/ ktorą
3:
przed nią wſpominał. A on iey iuſz táić nie mogąc/ rozmiłowałem ſię/ powiáda/ prze
4:
cżyſtey Dziewice Mátki Bożey/ y wiey po Bogu Synie iey/ wſzytkęm nádzieię mo
5:
ię położył. á iſz iey tu ná ziemi widzieć niemogę/ poſtánowiłem ſobie iey gwoli/ co
6:
dzień obraz iey/ ktorymi ſię wtym mieśćie napięknieyſzy zda/ náwiedzáć/ y pokor=
7:
nie ſię iey świętey obronie/ przed nim polecáć.
Obraz Pánny przecżyſtey iáko cżćił.
A Tobia z płácżem rzekłá: Zapra=
8:
wdę ſynu miły/ zádałeśmi był nieco trwogi/ ácż trudnom o tobie co złego rozu=
9:
mieć mogłá: iednák świádoma będąc śideł dyabelſkich/ obawiáłám ſię pokuſy iá
10:
kiey. Dobrześ ſobie obrał/ błogoſłáwione dziećię: wtey ſię proſzę kochay/ y vſłu=
11:
guy iey vprzeymym ſercem. boć ta ieſt zbáwienia náſzego pewna pomoc/ y nieo=
12:
mylna nádzieiá/ nikt ſię ná tey Mátce miłoſierdzia nigdy nieomylił: ztą dobrze
13:
ſwą młodość opátrzyſz/ y święte myśli ſwe vćwierdziſz. Miał y nápotym oſobne
14:
nabożeńſtwo ku temu obrázowi/ y nieodmienną chuć y miłość ku przecżyſtey Bo
15:
garodzicy/ od młodośći/ áſz do śmierći. Gdy o niey potym kazániá ná iey świętá
16:
miewał/ nygdy ſię więcey y zápálcżywiey/ ná rzecży Boſkie niewynośił. Iam
17:
(powiáda ſam ten co nápiſał) ſłyſzał te ſłowá w Sennie ná kázániu iego:
Wdzień národzenia Pánny cżyſtey iakie dáry Boże odnośił ś. Bernardyn
Ia brát
18:
Bernádynus/ byłem záwżdy nabożny błgoſłáwioney Dziewicy: vrodziłem ſię
19:
wiey dzień: tegoſz dniá ochrzcżony ieſtem: tegoſz dniá oblokłem ſzáty zakonne: te
20:
goſz dniá záślubilem ſię Bogu: tegoſz dniá pierwſząm miał Mſzą: tegoſz dnia vm=
21:
rzeć prágnę. ieſt w Sennie bráctwo iedno/ świeckich ludzi/ ktore zowią brác=
22:
two dobrze żyiących Pánny Máryey ſzpitalá/ de la ſkalá: do ktorego nieprzypuſz=
23:
cżáią/ iedno ludzie dobrey ſłáwy/ á ſtátecżne. ktore długo było iáko ogrod y winni
24:
cá/ wiele ludzi pobożnych y świętych/ ſtanu świeckiego: y zniego ſię rozmnożyli/
25:
inne świeckie bráctwá/ dobrze żyiących/ po wſzytkiey Włoſkiey ziemi/ y z niego
26:
wyſzło/ niemało ludzi świętych: iáko Ian Kolumbinus/ pierwſzy fundator Iezu
27:
átow/ y towárzyſz iego/ Wincencyus/ y fundator zakonu Gory oliwney/ świę=
28:
ty Petronius/ y ini.
Bráctwo Pánny Máryej w Sennie.
Ci máią w opiece ſwey ſzpital pielgrzymow/ de lá ſkalá/ y ſłużą
29:
im cżáſow ſeych ſami/ y ſługi chowáią/ y wiele dobrych vcżynkow/ y chwále=
30:
bnych świętych zwycżáiow ſwych/ w nabożeńſtwie y w iáłmużnách/ y karániu ćie
31:
leſnym/ máią. Do tego bráctwáá prośił ſię Bernárdyn/ y ochotnie ieſt przyięt.
32:
bo widzieli iakie było zachowánie młodzieńcá onego. Cżynił doſyć powinnośći
33:
bráctwá onego nád inne/ y ná tym ieſzcże nieprzeſtáiąc/ przycżyniał ſobie bicżowá=
34:
nia/ poſtow: włośiennicą teſz y pokrzywámi/ ſkromił młode ćiáło ſwoie.
Przyiął bráctwo P. Máryey.
Obycżáie iego.
Przez
35:
wiele lat ná łożu nie ſypiał/ iedno ná ławie nie rozebrány. Iadł potrawy poſpo=
36:
lite/ ále ſkromnie bárzo: w dobrych potráwach zbytku/ á w podłych oſobliwośći
37:
ſię ſtrzegł. Był człek weſoły/ wymowny/ wdzięcżny/ pokorny/ káżdemu vgadzá=
38:
iący/ fráſunkom/ leniſtwu/ y proznowániu/ był nieprzyiaćielem: w ſpráwach
39:
dzielny/ y wręcżnych robotách miſterny/ gniewáć ſię z ſercá nie vmiał/ wmiłośći
40:
bliżniego był gorący/ miłoſierny/ mądry/ y opátrzny ná wſzytko. Tám gdzie
41:
on był/ iuſz tám ſmutek/ y zła myśl/ zoſtáć niemogłá. á nádewſzyſtko/ cżyſtość
42:
y wſtyd wielki/ wnim przebijał: w ſłowiech y w poſtępkach wſzytkich/ iákoby
43:
nie z ćiáłá/ ále z kámieniá vcżyniony był. Szááty iego były ſtudenckie/ á vcżćiwe.
44:
Roku Páńſkiego 1400. ktorego było láto święte ábo miłośćiwe/ wiele pielgrzy
45:
mow przez cáły rok idąc do Rzymu/ y wracáiąc ſię/ chorych zoſſtawáło/ y do Sen
46:
ny do onego ſzpitalá Bractwá Pánny Máryey/ de la ſkalá/ wiele ſie ich obracá=
47:
ło: ták iſz ſię miedzy nie/ powietrze rzućiło. vmieráło ich co dzień w onym ſzpitalu
48:
po dwánaśćie/ á potym y po dwudzieſtu: iednák przeto bráćia Bráctwá onego/
49:
ſłużyć im ſwą ręką drudzy nie przeſtáli. y vmárło ich ná tey poſłudze braćiey 22.
50:
męſzcżyzny: niewiaſt ktore niewiáſtom ſłużyły/ ośmnaśćie: Kápłanow dziewięć:
51:
Klerykow pięć: áptekárzow ktorzy lekárſtwáá chorym dawáli/ ſiedm: á cżeládzi do
52:
poſługi/ ſześdzieſiąt poległo.
Zápowietrzonym w ſzpitalu bráctwo Pánny Máryey służyło.
Iednák ſtárſzy Bráctwá onego/ Ioánnes Fáudáro=
53:
nus/ chorych pielgrzymow/ żadną miárą/ ácż ſtárośćią obćiążony/ nieopuſzcżał/
54:
áby ſwego wcżáſu mieć nie mieli. á gdy prze wielki ſmrod/ y pewne niebeśpiecżeń=
55:
ſtwo/ cżeládzi do poſługi. y zá wielkie pieniądze doſtáć niemogli: prośił Páná Bo
56:
gá/ y przecżyſtey Dziewice o piekálnicżki ich/ áby mu ſług poſłáłá/ dla chorych.

strona: 461

1:
Tedy Pan Bog wzbudził świętego Bernárdyná/ iuſz lat dwádzieśćia maiącego:
2:
ktory widząc wielką y nagłą potrzebę do poſługi chorych onych/ dla Páná Bogá
3:
ofiárował ſię ná wſzytkę pracą/ y záraz na śmierć/ zdrowia dla poſługi tych/ w
4:
ktorych Chryſtuſa widział/ nie żáłuiąc. y opátrzywſzy ſię ſpowiedzią/ y ćiáłem
5:
Chryſtuſowym: ſłużył onym chorym/ ále gdy widział iz ſług było máło/ á ſtać ſię
6:
doſyć niemogło potrzebom niemocnych: námowił kſobie nábożnych y vcżćiwych
7:
młodzieńcow/ mowiąc im: Wiećie towárzyſzy moi/ iſz kto vbogim ſłuży/ Chryſtu=
8:
ſowi ſłuży/ á ieśli ná tey poſłudze zdrowie ſtráći/ nád to cżłowiek Chrześćiáńſki
9:
niema mieć więtſzey rzecży/ ktoreyby prágnął/ á ktorąby mu Chryſtus lepiey ná
10:
grodzić y zápłáćić mogł. wſzák teſz ten świát nędzny/ y wſzytko ſię ná nim wáli/ y
11:
młodzi ludzie nágle y zniebeśpiecżeńſtwem zbáwienia y żywotá wiecżnego giną/
12:
y vmieráią.
Bernárdyn S. zápowietrzonym służy y zdrowie dla Bogá waży.
Ieśli żywi zoſtániem/ będziem to mieli iáko ſkarb przed Bogiem/ iże=
13:
ſmy zdrowie naſze dla niego ofiárowáli: á ieśli pomrzem/ nieodwłocżna y pewna
14:
zapłátá náſzá/ niewypowiedziáne ono weſele w ręku náſzych będzie.
Námowił młodzieńce ná wielkie niebeśpiecżeńſtwo do posługi záápowietrzonych
Przyzwoliły
15:
święte one ſercá młodę / á zá rádą iego/ ſpowiedawſzy ſię/ y ćiáło Boże przyiąwſzy/
16:
ſłużyli chorym pielgrzymom. A Bernárdyn był nád nimi iáko Stároſtá/ ktoremu
17:
Starſzy bráctwá/ klucże y wſzytko goſpodárſtwo zlećił. On káżdego doyrzał/ opá=
18:
trzył/ ieść cżynił/ plugáſtwá wynośił/ kápłany iednał/ grzebł/ y bez odpocżnie=
19:
nia wednie y wnocy robił/ ćieſzył/ płákał/ śpiewał przy chorych/ wedle potrze=
20:
by káżdego/ ćieſząc/ y przy nich ſiedząc noc y dzień. Ták iſz záá pomocą Bożą/ cno
21:
powietrze vćichło/ y on zniektoremi towárzyſzmi ácż nie ze wſzytkimi/ zdrowym
22:
zoſtał. Skoro wyſzedł zſzpitalá onego/ ſam teſz ćięſzko záchorzał: ále ćierpliwie
23:
znoſząc/ á chwaląc Páná Bogá/ prętko záſie ozdrowiał. Y dowiedział ſię iſz po
24:
winna iego/ wdowá Bártholomea/ iuſz lat dziewięćdzieſiąt máiąca: niewido=
25:
ma/ y ná nogi vłomna/ niemiałá do posługi ſwey nikogoſz pilnego: obiecał Pá=
26:
nu Bogu ſlużyć iey áſz do śmierći. Y cżynił temu doſyć: żadną ſię iey poſługą nie
27:
brzydząc.
Vsługuie ſtárey slepey y chromey wdowie á powinney ſwey.
Byłá to wdowá wielkich cnot/ y żyiąc długo w Regule świętego Au=
28:
guſtyná/ wielkie mniemánie miáłá o świątobliwośći ſwey. Tá cżęſtokroć náma
29:
wiáłá młodzieńcá onego świętego/ áby zakonnikiem zoſtał/ á do końca świátem
30:
o ziemię rzućił. y śiłá mnimáło/ iſz tá modllitwą ſwoią/ iáko Moniká/ świętego
31:
Auguſtyná/ pozyſkáłá tego Bernárdyná/ iſz co dzień więcey w miłośći Bożey/ gorzał.
32:
Ná poſłudze tey zákońnicżki cáły rok ſię zábáwił/ y smierći iey ſzcżeśliwey docho=
33:
wał. A potym ſam o poſtánowieniu ſwym pilnie myślić pocżął/ y iuſz do zakonu
34:
ktorego wſtąpić mial wolą/ y do niego ſię gotował/ rozmáićie ſtátku y ćierpliwo=
35:
śći ſwoiey po ſobie doświadcżáiąc. Obrał ſobie iedno táiemne mieyſce/ w ktorym
36:
tám káplicżkę zbudowawſzy/ y crucyfix poſtáwiwſzy/ długo przemieſzkał/ w wiel=
37:
kich pościech modlitwách y trudzeniu ćiáłá ſwego. Y tám obrał ſobie zakon S.
38:
Franćiſzká z tákiego widzenia: Widział pałac piękny zápalony od ogniá/ ták iſz
39:
ze wſzytkich okień płomień wypadał/ iedno tylko okno wolne było/ do ktorego ie=
40:
den w vbierze S. Fráńćiſzká przychodząc/ a chcąc z niego ná doł ſkocżyć/ nieśmiał
41:
y wracał ſię wołaiąc: Fráńćiſzku.
Widzenie ná obránie zakonu ś. Fráńćiſzká
t to cżynił po trzykroć. y zátym zgorzał wſzyćiek
42:
páłac/ tylko ſamá komorká w ktorey on co ná S. Franćiſzká wołał/ zdrowy zo=
43:
ſtał. To widzenie ták ſobie wykłádał: iſz zá pomocą Bożą a przycżyną S. Fránći=
44:
ſzká/ mogł w ogniu pokus ſzátáńſkich/ świeckich y ćieleſnych niezgorzeć. Tedy we=
45:
dle Ewánieliey y rády Chryſtuſowey/ przedawſzy wſzytkę máiętność ſwoię/ y ro=
46:
zdawſzy vbogim/ w Sennie oblecżony ieſt w vbior święty/ Anielſkiego Fráńćiſzká
47:
wſamy dzień národzenia Dziewice przecżyſtey/ máiąc lat dwádzieściá dwie. y rá=
48:
dą y náuką cżłeká zacnego y żywotá świętobliwego Ianá Tryſteryuſzá w żywoćie
49:
zakonnym cnot wielkich y doſkonáłych ſobie przycżyniał. Ktorego v ołtarzá przyi
50:
muiąc á Pánu Bogu ofiáruiąc/ ten to Tryſteriuſz tákie o nim proroctwo puśćił/
51:
táiemnie do ſwych mowiąc:
Proroctwo o S. Bernárdynie
zakon náſz dawno tákiego nieprzyiął/ z ktorego by
52:
ſię więcey pożytku cżći Boſkiey y zbawienia ludzkiego y ſławy ſwey ſpodziewáć
53:
miał. Dány ieſt potym do klaſztoru Kolumbárium iáko noicius: gdzie niegdy
54:
S. Fráńćiſzek mieſzkał. Tám dziwnymi ſię nabożeńſtwy y ćiáłá vmartwienim tru
55:
dził/ ták iſz go druzy zá odeſzłego od rozumu mieli. Ale on ná to co ludzie mowi
56:
li/ iáko głuchy y ślepy zoſtáiąc/ ſwego pátrzył: iákoby ſpráwy iego Pánu Bogu

strona: 462

1:
podobáć ſię mogły. á potym y o to niedbáiąc/ v ludzi był w wielkiey ſławie y podzi=
2:
wieniu. Byłáá w Sennie iedná niewiáſtáá/ ktora zmężem ſwym/ bráćią S. Fráńćiſz=
3:
ká dlá Páná Bogá cżciłá/ y dobrze im cżyniłá. tey cżáſu iednego cżárt wśiał w ſer=
4:
ce plugáwą pożądliwość ku świętemu Bernárdynowi: ktory gdy chlebá wedle
5:
zwycżaiu żebrał/ oná przyzwáłá go po chleb ná gorę/ y zámknęłá ſię znim w komo
6:
rze/ y otworzyłá mu plugáwe myśli ſwoie/ grożąc nákoniec/ ieśliby niezezwolił
7:
iſz záwołáć á zpotwarzyć go miáłá/ iákoby ią mocą zeſromoćić chćiał. Cżlek świę
8:
ty brzydząc ſię niecnotą oną/ ſercem krzyknął do Páná Bogá: proſząc o zbwien=
9:
ną radę/ w ták trudney rzecży. y podał mu Duch S. tákiey rády. rzekł iey: chce=
10:
ſzli to mieć po mnie/ zwlecż ty ſzáty. A oná to ochotnie vcżyniłá. Wtym on pow=
11:
roſkow ktore nośił przy ſobie/ dobywſzy/ pocżął ią bić y śiec tak dobrze/ że ią oná
12:
pokuſa ominęłá: y ſamá ſię ſwą wſzetecżnośćią brzydzić y wſtydzić śiebie pocżęłá.
13:
Y nápotym dziękuiąc/ zá cżłeká go wielce świętego miáłá.
Z niewiáſty ſkuſzoney pokuſę ćieleſnośći powroſkámi wybił.
Káznodzieiá zniego
14:
był wielki/ wymowny/ y gorący/ ták iſz ſię wſzytká Włoſka ziemiá iego dziwnie po=
15:
żytecżną nuką budowáłá. Słodkie mu to było imię Iezus w ſercu y w vśćiech/
16:
y niemogł go bez oſobnego w zruſzenia ſercá ſwego/ y drugich ſłucháiących wymo=
17:
wić.
Pátrz proroctwá S. Wincentego o tym S. Bernadjnie kártá 311.Imię Iezus iáko mu w vściech y wſercu słodkie było.
Raz w Rzymie o tym ſłodkim przemożnym imieniu Iezus/ gorące y bárzo v
18:
cżone kazánie máiąc: miał od niektorych przymowki kácerſtwá/ iſz go nierozu=
19:
mieli: ále názáiutrz P. Bog ie go ſzcżerość cudem pokazał. bo gdy w duchu zápalony
20:
to imię ſławił/ vkazáło ſię nád nim koło świetne z tymi literámi/ Iezus/ ták iáko ie
21:
on rad málowáć kazał. Były ſłowáá iego iáko płomień/ dobre ku cnotom pobudzał:
22:
grzeſzne kruſzył: niedoſkonáłe nápráwował: y wierną á mądrą prácą/ wiele duſz
23:
Pánu ná żniwie Ewánieliey pozyſkował.
Imię Iezus nád nim w świátłośći widziáne było.
Gdzie ſię obroćił ſkazanim/ iuſz miá
24:
ſto wſzytko y we dni powſzednie święćiło/ y wárſtáty proznowááły. Po kazániu ſię
25:
zámykał/ á nikogoſz do śiebie nieprzypuſzcżał. W iedzeniu ná poſpolitych z brá=
26:
ćią potrawách przeſtáiąc/ żadney oſobliwośći nieużywał: á weſołą twarz noſząc
27:
y ſkáżdym ſie vmawiáiąc/ ſwey świątobliwośći/ iákoby nic nád inne niemiał/ táił.
28:
Vcżyniony Miniſrem ziemie świętey/ to ieſt Hieruzálem/ y tám duſz miedzy po=
29:
gáńſtwem ſzukał. á ztámtąd przyzwány/ á nád klaſztory Włoſkiemi przełożony
30:
o trzyſtá ich reformował/ y do ſzcżerośći Reguły S. Fráńćiſzká chowánia przy=
31:
wiodł (od ktorego potym ći reformowáni w poſpolitey mowie/ bernárdini álbo
32:
de Obſeruantia názwani ſą) Papieſz iego pracey ná niektore trudne poſelſtwá vży
33:
wał: ktore on ſzcżeśliwie ku cżci Bożey odpráwował. Seneńſkie/ Ferarſkie/ y Vr
34:
bináckie Biſkupſtwo/ Eugeniuſz Papieſz iemu dawał/ áby ſobie ktore chćiał obie=
35:
rał. ále on wymawiał ſie pokornie proſząc/ áby wolnieyſzym był ná kazánia y ná=
36:
ukę Ewánieliey S. bo nie ſzukał cżći ſwey/ ále duſz Chrystuſową krwią odkupio=
37:
nych.
Biſkupſtwá przyiąć niechćiał/ y kazániem ſię wymawiał
Y gdy mu ſam Papieſz ná głowę Infułę kładł/ z wielką cżćią y poniżenim
38:
złożył ią z głowy/ przed nim/ dziękuiąc á mowiąc: Oycże S. cżći tey ná mię nie=
39:
kłádz/ day mi wolność ná ſzukánie duſz drogo od Bogá náſzego odkupionych. Y
40:
tym ſię ſłowem zbudowawſzy/ Papieſz go wolnym vcżynił. Każąc w Medyolánie
41:
iáko był niepochlebny/ á ludzkie grzechy śmiele karzący/ zgánił to: iſz liſtom Kśią
42:
żęcym cżeść/ ktora ſię Boſkiey rownáłá/ dawáli. O co Książę obruſzony przegra
43:
żał ſię nań iſz mu ná gárdło ſtáć chćiał/ ieśliby ſie drugi raz ták mowić ważył. A on
44:
ná drugim kazániu dobrze tego poprawił/ y pokazał/ że ſię śmierći y Książęćiá o to
45:
co miáło być ſłuſſznie zgániono/ á cżći Boſkiey ſzkodziło/ niedbał.
Smiele ná kazániu Pany karał/ á ich ſię pogrozek nie bał.
Co bacżąc Kśią=
46:
żę/ pokoy mu dáć muśiał. á chcąc ieſzcże ſtátku iego doznáć: poſłał mu kubek peł=
47:
ny złotych cżerwonych. Ale ich on wziąć niechćiał/ y odeſłał oe ná zad. Drugi raz
48:
ie poſłał/ proſząc áby to od niego przyiął/ á niegárdził. A Bernaárdyn ſłudze one=
49:
mu zá ſobą iść kazał/ y wiodł go do więzniow/ mowiąc: mnie pieniędzy nietrzebá
50:
ále oto ći bárzo potrzebuią/ obroćić ſie lepiey niemogą. Y pytáiąc o iáki kto dług
51:
śiedzi/ tyle ich wykupił/ ile pieniędzy ſtawáło/ ták iſz tylko dwá zoſſtáli. ktorzy wo=
52:
łáć ná S. Bernádyná pocżęli: Oycże/ á nas cżemu opuśćić maſz/ zmiłuy ſię teſz nád
53:
námi.
Złotá od Książęćiá bráć niechćiał. y gdzie ie obroćić kazał.O więznie ſię ſtárał.
A on im rzekł: poſtáram ſie y o was/ á ieśli nic niewyproſzę/ ſam przyidę
54:
á śiędę miáſto was. Cżego gdy ſię mieſzcżánie dowiedzieli/ y onych dwu wykupili.
55:
Y ták nie tylko ſię łákomſtwu zwyćiężyć niedał/ ále teſz pokuſy oney ku wielkiemu
56:
zbudowániu bliżnich/ á poſromoceniu cżártá vżył. Niemáłymi teſz cudy Pan

strona: 463

1:
Bog świątobliwość iego wſławił. W Rzymie idąc ná kazánie/ vſłyszał á ono
2:
chromy ieden zá nim woła: Oycże święty/ prágnę bárzo ſłucháć kazánia twego/ á=
3:
le niemogę wſtáć ani chodzić. A S. Bernardyn rzekł: wierzyſz iſz ćię Chryſtuſo=
4:
wą mocą zlecżyć mogę? On záwołał z ſercá vprzeymego: wierzę iſz ćię Bog wyſłu=
5:
cha. A on go wziąwſzy za rękę podnioſł/ y wnetże vzdrowiony był/ y ſzedł zá nim
6:
ná kazánie/ chwaląc Bogá. W Medyloanie każąc pierwſzy dzień w poſt/ w puł
7:
kazánia zámilkł/ y dáley mowić niemogł. Pytano go/ coby go tákiego nad zwycżay
8:
potkáło? powiedzieć muśiał: Widziałem duſzę Tobiey powinney moiey w nie=
9:
bo z chwałą wielką podnieśioną/ y muśiałem prze zdumienie zámilknąć.
Duch prorocki.
Potym
10:
ſię dowiedziano iſz tego dniá y tey godziny w Sennie z ćiáłem ſię rozdzieliłá: Ko=
11:
ſterze iednemu rzekł/ áby ſię vpámiętał á zá nim ſzedł do zakonu ná pokutę. On
12:
powiedział: niewytrwam wáſzego żyćia. powiedział mu: áby ſkoſztował. vcżynił
13:
ták. ale gdy nań pokuſy przyſzły trwáć niechćiał/ y wracał ſię ná zad do onegoſz
14:
błotá. Rzekł mu S. Bernárdyn: poznałeś drogę prawdy á trwáćieś niechćiał/
15:
wiedz że iſz po trzydzieſtym y wtorym roku żywotá twego/ vmrzeſz. Y ták ſię ſtá=
16:
ło. ſkoro ten cżás minął: nagle wmárł. Wiele inych cudow ieſt/ ktore ſię niepiſa=
17:
ły o tym świętym. Idąc do APuliey zkazánim/ záchorzał w Aquili mieśćie/ y był
18:
nieśion do klaſztoru zakonu ſwego/ ále niereformowánego. Ták było przeyrze=
19:
nie Boże/ áby iáko inych wiele zá żywotáá nápráwił/ y ten teſz śmierćią ſwoią od=
20:
nowił. Konáiąc mowił ony ſłowá: Oycże/ oznáymiłem imię twoie ludziom (bo
21:
tym naświętſzym imienim Iezuſ/ wiele miaſt/ wśi/ zamkow/ do żywotáá Chrze
22:
śćiáńſkiego zániedbáłego/ pobudził) weſoło á iákoby ſię śmieiąc/ duchá Chryſtu=
23:
ſowi w ręce oddał/ roku Páńſkiego 1443. dwudzieſtego dniá Máiá/ a żywo=
24:
tá ſwego ná ziemi ſześćdzieśiątego trzećiego.
Smierć iego.
Ciáło iego nieśione było do inego
25:
klaſztoru Fráńćiſzkanow przed miáſto: ále tym cżáſem ieden cżłek záwołał: co cży=
26:
nićie/ bráćia/ święty to cżłek: iám będąc głuchy/ wodą tą ktorąśćie iego
27:
ćiáło obmyli/ vmyłem ſię y ſłyſzę bárzo dobrze/ y cudo ſię ná mnie wielkie zſtáło: A
28:
oni to ſłyſząc/ wroćili ſię z ćiáłem do miáſtá/ gdzie wiele ſię potym cudow zſtáło:
29:
wiele chorych ku zdrowiu przyſzło/ y ieden vmárły młodzieniec wſkrzeſzony ieſt.
Cudá po śmierći

30:
O cżym pytáiąc ſię pilnie Ian Káápiſtránus Miniſter zakonu tego/ iáchawſzy do
31:
Aquile prośił Páná Bogá/ áby iáki znák niewątpliwey świątobliwośći iego po=
32:
kázáć mu racżył. y nálaſł świeżą krew znoſa onego ćiała świętego płynącą: kto=
33:
ra on ze cżćią wielką zbieráiąc/ poſłał do bráćiey reformowánych/ ktore obſer=
34:
uantes zowią do Proincyey Koleńſkiey. O cżym gdy Papieſz Mikołay piąty
35:
pilne y długie wypytánie cżynił/ kánonizował go roku 1451. dniá 19. Máiá
36:
náá cżeść Bogu w Troycy iedynemu: ktorego ieſt ſławá y panowánie na wieki
37:
wiekow Amen.
Obrok Duchowny.

38:
TO co ná przodku w zakonách y klaſztorách dobrze y świątobliwie ieſt ná cżeść Boſką y
39:
pomoc zbáwienia ludzkiego poſtánowiono/ prze krewkość y nieſtátek przyrodzenia
40:
ćiáłem obłożonego: być niemoże/ áby zá cżáſem nie słábiáło/ tám gdzie ná wielkiey
41:
pilnośći przełożonych ſchodzi/ a ſtraſz záſypiáiąca/ nieprzyiaćielowi duſz ludzkich w=
42:
ſtęp podáie. Regułá S. Frańćiſzká cżáſzow tych S. Bernárdyná nie co byłá słábieć/ zwła=
43:
ſzcżá około chowánia vboſtwá/ y do przeſtrzeńſzey ſię drogi chylić pocżęłá/ y pomału niſzcżeć
44:
by wniey były cnoty zakonne y Ewánielickiey doſkonáłośći mogły. Ale Pan Bog obrońcá
45:
y ſtroſz winnice ſwey/ iako po Moyżeſzu wzbudził Ezdráſzá/ ktory odnowił zakon: y po nim
46:
zaś Proroki y Kápłany/ y ine ludzie wielkie: ták y w nowym Teſtámeńćie/ wzbudza ná po=
47:
práwę y odnowienie zakonow (ktore kośćiołowi wierne y mądre robotniki rodzą/ y roty żołnie
48:
rzow Chryſtuſowych ná nieprzyiaćieláá mocne á niezwyćiężone wypuſzcżááią) ludzie z wielkimi
49:
dáry ſwymi: prze ktore Pan Bog wraca ſercá ſtárych oycow w ſyny oſpáłe/ y ducháá gorącośći
50:
ku ſłuſzbie ſwey dáie. Ták był ten S. Bernárdyn wielki sługá Boży/ ktory bráćią ſwoię od=
51:
nawiáiąc á do chowánia ſtárych Reguł/ y zacżętego od przodkow żywotá przywodząc/ wielką
52:
ſtraſz cnot zakonnych y doſkonáłośći poſtáwił. ktorego pracey w tey mierze iáko Pan Bog bło=
53:
gosłáwi po dziś dzień znáć/ ná tych klaſztorách S. Fráńćiſzká/ ktore Bernárdyny zowiemy. Z
54:
ktorych ieſt wielka cżeść kośćiołowi Bożemu: y pomoc zbááwienia ludu Kotholickiego Kto=
55:
re áby Pan Bog w lidzbie y cnotách ráády Chryſtuſowey rozmnożył y záchował/ vprzeymie te=
56:
go prágnąć y prośić mamy. Bo zakony y klaſztory ſą záſzcżycenie doſkonáłośći nowego za=
57:
konu/ cżąſtká przewyborna/ y lepsze ono bez ktorego kościoł by Boży zupełnośći ſwey niemiał/
58:
żyćie w ſpołecżnośći pierwſzych pod Apoſtoły Chrześćian/ ſzkołá nabożeńſtwá y cnot pokory
59:
Chryſtuſowey/ rodzay cżyſty sług Bożych/ kámienie drogie w koronie kośćielney/ roty mo=
60:
cnych żołnierzow/ ná nieprzyiaćiele kośćielne wyćiekáiące. Ktore gdy kwitną/ á ſwe vſtáwy
y przedſię


strona: 464

1:
y przedśięwzięćia záchowuią/ niewypowiedziáną pomoc duſzom ludzkiem cżynią.

strona: 470

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:
Zywot S. Piotráá Celeſtyná Papieżá piąto=
30:
go/ piſany od Piotrá Aliaká/ Kardynałá Kámeraceń=
31:
ſkiego. Zył około roku Páńſkiego 1270.
Dwudzieſty wrory dzień Maiá.

32:
PIotr z Abrucu Apulieey ziemie Włoſkiey/ rodzice miał á bogoboynośćią zacne.
33:
Oćiec iego Augelerus/ mátká
34:
Márya/ iáko Iákub Pátryárchá/ máiąc ſynow dwánaśćie/ boiázni ich
35:
Bożey náucżáli: á tego Piotrá oſobliwe miłuiąc/ y o nim ſobie zmłodo=
36:
śći wiele dobrego tuſząc/ do ſzkoły go ná náukę/ iną bráćią do robot obracáiąc/
37:
dáli. Wktorym owdowiáła rychło będąc mátká/ wielką poćiechę miáłá/ pom=
38:
niąc iſz gdy ſię vrodził/ iákoby go wnabożnym y zakonnym vbierze widziáłá. Sko
39:
ro miał ſześć lat/ iuſz mowił mátce: Páni mátko/ chcę ia być dobrym ſługą Bożym.
40:
Cżart go chćiał z ſzkoły wyrwáć y od nauki odwieźć przez iednego Cżárnokśiężniká
41:
y Wieſzcżká/ mowiąc: inego ſyná day do ſzkoły/ á na tym pieniędzy nietráć: bo ten
42:
oto prętko vmrze.
Cżárt z ſzkoły Piotrá wyiąć chćiał.
Ale ona widząc we ſnie mężá ſwego/ ktory iey zá to iſz go wſzko
43:
le miáłá/ dziękował: wyiąć go żadną miárą znáuki niechćiáłá. Pácholęćiem mło=
44:
dym będąc/ miewał wielkie od Páná Bogá y Anielſkie iuſz poćiechy/ gdy Pſałterz
45:
mowił/ á ná modlitwie bywał. ktorzy go y przez ſen gdy co ſobie dziećinnego po=
46:
cżął/ karáli.
Anielſka ſtraſz.
Był młodzieniec on bárzo ćichy/ proſty/ cżyſty/ mátká go do ſłuſz=
47:
by Bożey y nádzieię w Bogu przypráwowáłá/ y znim wiele rzecży y Páná Bogáá v=
48:
prſzáłá. Prágnął Piotr święty zmłodośći z świátem ſię pożegnáć/ żeby ná pu=
49:
ſtym mieyſcu mogł ſię vchronić zábaw żyćia poſpolitego/ á wolno myśli ſwe w Pá=
50:
ná Bogá ſwego obroćić y wlepić. ále przyść ktemu niemogł/ aſz gdy miał lat dwá=
51:
dzieściá.
Ná puſtynią wyniść chćiał.
y námowił z ſobą iednego rownieńniká ſwego/ mowiąc: Wynidzmy z oycży
52:
zny/ opuśćmy rodzice y świeckie nádzieie y zábáwy: nágo zá nágim Chryſtuſem
53:
podzmy/ á ſzukaymy ſobie wolnego ná puſzcży mieyſca. wſzákże pierwey Rzym ná=

strona: 471

1:
wiedzmy/ á poradzmy ſię o żyćiu náſzym. Námowił ták iednego/ ále ledwo dzień
2:
drogi znim vſzedwſzy/ opuśćił go on towárzyſz/ wracáiąc ſię názad. á Piotr iáko
3:
opoká mocna/ rzekł: ty mnie opuſzcżaſz/ a Bog mnie nieopuśći. Będąc w drodze
4:
tey/ á wiele nędze ná niey ćierpiąc/ dowiedział ſię ná iedney gorze o puſtelniku/ y
5:
kwapił ſię do niego. ále gdy miał iuſz wniść do cháłupki iego: Duch go Boży zá=
6:
trzymáł/ y oznaymił mu/ iſz on był obłudny ſługá Boży/ y wniść do niego/ á zwie=
7:
rzyć mu ſię myśli ſwoich niechćiał. á ná iney gorze/ vkazáł mu Pan Bog ieden
8:
wielki kámień/ pod ktorym ſobie iámkę máłą vcżynił/ y tam wniey ná chwále Bo
9:
żey vſtáwicżney/ á modlitwie iáko młody żołnierz Chryſtuſow/ trzy látá przeżył
10:
y dyabelſkich pokus y złośći wzupełnym záwżdy zwyćięſtwie w Chryſtuſie Bogu
11:
ſwym doznał.
Trzy latá nápuſtyni ſam ieden przeżjł
Potym do Rzymu ſzedł/ y iako był wnáuce niepośledni/ zá rádą
12:
inych/ pierwey Klerykiem/ y potym po ſtopniách kápłanem zoſtał z Rzymu
13:
wyſzedwſzy á puſtyniey ieſzcże prágnąc/ wgorze Muronis/ ſkáłę iednę wydrożoną
14:
nálazł/ ktorą ſobie ná mieſzkánie obrał.
Szedł do Rzymu y káplanem zoſtał
zniey wielki wąſz wylazwſzy/ mieyſcá mu
15:
vſtąpił y gośćia vcżćił. Wtey ſkále pięć lat przemieſzkał/ y wielkie tám ſobie dáry
16:
Boſkie y świátłość cnot doſkonáłych w Bogomyślnośći/ ziednał.
Wąſz mu ziáſkini vſtąpił.
Chodził co
17:
dzień do bliſkiego kośćiołá/ y ofiáry nieogárnionych táiemnic/ zwielkim nabo=
18:
żeńſtwem y boiaznią cżynił. A vkarzaiąc ſię im dáley tym więcey Pánu Bogu/ y cży
19:
nią ſię bárzo grzeſznym: przyſzłá mu tá myśl/ iſz był niegodnym ſpráwowáć przená
20:
świętſzey ofiary/ Mſzey przedziwney: á żeby lepiey było náſladuiąc Pawłá puſtel=
21:
niká y Antoniego/ y Benedyktá/ tak wielkiego vrzędu kápłáńſkiego zaniecháć
22:
a wpuſtyni ſię więcey kocháć.
Mſzey ś. miewáć iaką wziął náukę.
Z tey mysli niemogł ſię wypráwić/ y vmyślił iść do
23:
Rzymu/ á oto ſię rádzić. ále nocy tey po ktorey wyniść miał: vkazał mu ſię ieden
24:
Opát/ ktory go był wzákonne ſzáty oblokł/ y rádził mu/ aby Mſzey świętey ſprá=
25:
wowáć nieprzeſtawał. toſz mu iego ſpowiednik/ gdy ſſię znim o tym rozmowił
26:
cżynić kazał. Ztego wątpienia wyſzedwſzy/ wpadł wdrugie około ſamey poku=
27:
ſy ćieleſney/ y zmázánia niechćianego: ieſli ſię wten dzień godzi przenaświętſzą
28:
Mſzą mieć/ gdy cżłek ieſt tak nágábány. Rádził ſię ztym inych zakonnikow: á=
29:
le iedni zakonnikow: ále iedni ták mowili/ drudzy owák. y będąc ná myśli rozerwánym/ od ſamego Pá
30:
ná Bogá miał náukę przez ſen z tákiego podobieńſtwá. Ciáło náſze ieſt iáko ośieł
31:
á duſzá rozumna iáko Páán iego. á iſz ośieł ten/ ma vrodzone ſwe niecżyſtośći:
32:
nieprzeto duſza ktora ná nie niezezwala/ odſtąpić mu duchownych ſwoich obro=
33:
kow.
O koło ſennego zmazánia náuká.
Tą náuką wątpienia ſwoie rozpráwił/ á Mſzey świętey niezániechiwał.
34:
Przemieſzkawſzy pięć lat w oney puſzcży Murońſkiey/ prágnął ieſzcże więtſzego po=
35:
koiu y piſtniey głębſzey: y nálazwſzy w gorze Mágella ſkáłę iednę/ vmyślił wniey
36:
mieſzkáć. Iuſz miał towárzyſzow dwánaśćie/ ktorzy mu onego żywotá pomagáli
37:
y zgodnie znim/ wielce go miłuiąc y ważąc/ á żywotá iego naśladuiąc/ mieſzkáli.
38:
do ktorych ſię wiele inych przylącżyło/ ktorzy świát opuſzcżáiąc/ Piotrá zá wo=
39:
dzá ſobie y miſtrzá cnot wielkich obieráli/ y táám pobudowawſzy celle y káplice/ Pá=
40:
nu Bogu wduchu ćierpliwośći y vboſtwá ſłużyli.
Vcżniow miał niemało w gorze Mágelli.
Mieyſce ono Pan Bog dziwne=
41:
mi cudy vcżćił. w świętá ſłyſzeć było iákieś dzwony dziwney wdzięcżnośći: ná kto=
42:
rych ſłuchánie/ nie tylko ſię duſza ochładzáłá: ále y chorzy niektorzy zdrowieli.
Pátrz iákie cudo y przywiley mieyſca puſtelnicżego.
Dru
43:
gdy w káplicy oney/ ich Anielſkie śpiewánia niewymowney ſłodkośći/ niektorzy
44:
ſłyſzeli. Ná ono mieyſce/ cżęſto ſię burzyli cżárći/ chcąc ſługi Boże z támtąd wy=
45:
gnáć/ drugdy widomie zpuſzcży wychodząc/ przewroćić wſzytko budowánie chćieli:
46:
drugdy lárwámi ſproſnemi bráćią ſtráſzyli: ták iſz wſzyſcy vcżniowie iego/ iedney
47:
nocy z támtąd prze boiaźń/ máło nie vćiekli. Aliſz Piotr święty/ prożne one nie=
48:
przyiaćielſkie vśiłowánia/ na doświadcżenie ſtátku od Bogá przepuſzcżone/ roze=
49:
gnał. Był ten święty/ w modlitwie/ w śpiewániu godzin/ w pſalmach/ w poś=
50:
ćiech/ w nocnym cżućiu/ y podnoſzenim myśli do Páná Bogá nieprzerobiony. Mſzą
51:
zawżdy wświtánie zwielką ſkruchą odpráwował. y ieśli kiedy co zbywáło cżáſu
52:
piſał/ ábo kśięgi wiązał/ ábo bráterſkich ſukien opráwował. Mięſa nigdy nie iadł
53:
wino rzadko pił/ y to ták wodą przerzedzone/ iſz tylko bárwá winna ná wodzie zo=
54:
ſtawáłá.
Roboty ręcżne wiązánie kśiąg y oprawowánie ſzát bráterſkich Piotr ś. cżynił
Co dzień pośćił/ okrom niedziele: w piątek ná chlebie y wodzie przeſta=
55:
wał: cżtery kroś do roku wielkie poſty po dni cżterdzieśći cżynił. Cżaſu iednego w
56:
zápálcżywośći duchá nabożeńſtwá/ vmyślił cżterdzieśći dni poſtu w iednym dole

strona: 472

1:
ná dzieſiąći żemłach/ á ośmi cybulách odpráwić. Gdzie gdy deſzdże y zimno vde=
2:
rzyło/ ſzáty mu do ziemie przymárzły: á on iednák trwał przez dwádzieśćiá dni
3:
chwaląc Páná Bogá. aſz przy końcu onych dni cżterdzieśći/ ludzie nabożni/ kto=
4:
rzy go zwykli byli náwiedzáć/ y błogoſłáwieńſtwo od niego bráć/ tám go nálezli: y
5:
nápoły żywego/ z płacżem wywlekli y ogrzali: á pięć żemeł cáłych ieſzcże przy nim
6:
obacżyli.
Wielka ſurowość w vdręcżeniu ćiáłá y ſtátek wielki.
To było ták zbytne trudzenie/ wktorym on ſwoię wielką miłość ku Pá=
7:
nu Bogu pokázáć chćiał: wſzakże wziął nápomnienie takie od Páná Bogá: Pie=
8:
trze/nieobrażay bárzo oſłá tego/ bo ieśli go vmorzyſz/ daſz ztego lidzbę Bogu. y
9:
potym tákiey ſię ſrogośći wyſtrzegał.
Miárá w vtrudzeniu ćiáłá.
Włoſieńnicę ſkońſkich włoſow bárzo oſtrą
10:
zwęzełkámi/ ná gołym ciele/ drugdy żelázną obręcż/ drugdy łancuch/ drugdy ná
11:
włośieńnicy żelázny páncerz nośił. ná gołey ziemi ábo ná deſzcżkách/ nic nie ście=
12:
ląc legał. Tak ćięſzkie brzemię náturze krewkiey/ miłość Chryſtuſowá ſłodziłá.
13:
Rozmnożył mu Pan Bog trzodę vcżniow iego/ iſz im inych mieyſc ſzukáć mu=
14:
śiał/ y pobudował klaſztorow niemáło: wktorych żyli náśladownicy vboſtwá
15:
Chryſtuſowego.
Miłość Boża rzeczy ćięſzkie cżyni lekkie.
Przetoſz áby ſię nie rozproſzyło święte zebránie iego/ widząc iſz
16:
przez poćwierdzenia Papieſkiego/ żadny zákon mocny być niemogł: ſzedł pieſzo z
17:
dwiemá bráćią do Lugdunu/ do Papieżá Grzegorzá dzieſiątego: proſząc o poćwier
18:
dzenie żyćia onego ſług Bozych w Regule świętego Benedykta. Co z Bożey wo
19:
ley prętko ziednał/ y iuſz trzydzieśći y ſześć klaſztorow/ á wnich ſześćſet bráćiey
20:
miał/ y pierwſzą znimi kápitułe w klaſztorze Mágellis cżynił: ná ktorey do wſzyt
21:
kich cnot y záchowánia zakonnego wſłuſzbie Chryſtſowey/ y ſzukániu zbáwienia
22:
przypráwował.
Zakon iego poćwierdzony był od Papieżá/ w Regule S. Benediktá.
Wiele teſz ná on cżás ludzi świeckich/ oboiey płći z Reguły święte=
23:
go Piotrá/ dla nich oſobliwie vcżynioney/ żywotá popráwowáło: y zakonnych
24:
ſpraw iáko mogli náśláduiąc/ w vcżynkach dobrych kwitnęli. Gdy mu wiele
25:
złotá y ſrebrá/ y drogich ſzat do kościelney ſłuſzby nánieſiono: wielką cżęść/ ábo v=
26:
bogim rozdawał/ ábo do inych kośćiołow odſyłał: niechcąc áby ſię bráćiá dro=
27:
gim rzecżom/ choćiaſz wſłuſzbie Bożey/ przyzwyczáiálli.
Do drugich rzecży y w ſłuſzbie Bożey przyzwycżáiáć bráćiey niechćiał.
Acż niebył człek bárzo vcżo
28:
ny/ wſzákże proſtą á wdzięcżną mową/ y kazánim ſwym/ wiele vcżonych budował
29:
á nikt go ſłucháć y nań pátrzyć niemogł/ ktoryby ſię ku Páánu Bogu iákokolwiek
30:
niewzruſzył. Y przetoſz ludzie gdy ſię gdzie vkazał/ do niego ſię ćiſnęli/ ták iſz dla
31:
nich ná wyſokie mieyſcá wſtępowáć/ á ſwe im błogoſłáwieńſtwo dáwáć muſiał.
32:
Wſzákże on ſtrzegąc ſię ludzi/ ná táiemne y puſte mieyſcá vćiekał. á choćiaſz miał
33:
ſwe cżterzy wielkie poſty do roku/ wktorych znikim rozmowy niemiał: iednák o=
34:
krom tego bráćią pożegnawſzy/ á w dobrym ie porządku zoſtáwiwſzy/ krył ſię ná
35:
wierzch gory Mágelle/ ná tákie mieyſce/ z dwiemá tylko bráty/ ná ktore doleść prze
36:
przykrą gorę trudno kto miał. y tám káplicżkę świętego Ianá Ewánieliſty poſtá
37:
wiwſzy/ kilká lat przemieſzkał.
Poſtánowiwſzy bráćią/ ná puſtynią ſie krył.
Wſzákże gdy ſię y tám zátáić niemogł/ muſiał ná
38:
ſwe zwykłe mieyſce zniść do Muroná/ gdzie go zwielkiemi proceſyámi lud poſpo=
39:
lity/ iáko Aniołá Bożego przyiął. Tám w Muronie/ cżuiąc ſię iuſz ſtárym/ gdy
40:
ſię záknąwſzy w celle do śmierći przypráwował: dziwnym zrządzenim Boſkim
41:
ná Papieſtwo obrány ieſt. Bo gdy dwie lećie po Mikołáiu cżwartym wákowáło/
42:
w perużu ieden Kárdynał záwołał: Papieſz naſz ieſt Piotr z Muronu: wnet wſzy=
43:
ſcy po dwu letney niezgodzie/ záraz ſię z podziwienim zgodzili/ y iego obráli.
Papieżem ieſt obrány.
On
44:
gdy ſię tego dowiedział/ zbrátem iednym vćiekał/ y krył ſię iáko mogł. ále záchwy
45:
cony/ rad nierad/ náá doſtoyeńſtwo ono wſadzony ieſt: cżłek wielce pokorny/ kto
46:
ry ztegoby ſię był drogo wykupić chćiał. Z onego obránia tákiego/ kośćioł Boży
47:
y lud wſzyćiek Bozy/ niewymownie był vweſelon/ ták iſz do iego celle/ dwá Krolo
48:
wie/ Sycyliyſki y Węgierſki/ przyiáchááli: ktorzy go z Kárdynáłmi/ y zwielą inych
49:
kśiążąt y pánow/ ná Papieſtwo prowádzili.
Dwá Krolowie do iego komorki prowádzić go ná Papieſtwo przyjiácháli.
Na tey drodze/ żadną miárą ná ko=
50:
niu ſiedzić niechćiał/ iedno ná ośiełku: nie przeto/ áby oſobliwośći w tym ſzukał/
51:
ale iſz od ſwych zwycżáiow pokornych/ oderwáć ſię rychło niedał. Było ná co pá=
52:
trzyć/ gdy w tákim tłumie pánow y ludzi/ ták pokornie áſz do Aquille iáchał.
53:
Chorych wiele ktorzy do niego przyſtąpić mogli/ zdrowie odnieśli: bo wielkie miał
54:
v ludzi o ſwey świątośći rozumienie.
Ná Papieſtwo ná ośiełku iáchał.
A ieden ſyná chromego ná nogi/ nioſąc
55:
gdy ſię do Papieżá doćiſnąć niemogł/ ná iego ośiełká ſyná wſadził/ y wnet go zdro
56:
wego y ná nogach chodzącego oglądał. w Akwilli náá Papieſtwo koronowany/ Ce=

strona: 473

1:
leſtynus imię wziął. Niezápomniał pokory ná ták wielkim ſtánie/ y vcżyniwſzy
2:
dwu mnichow zakonu ſwego/ z ktoremi w żywoćie zakonnym z pocżątku żył Kár
3:
dynałami/ z ich towárzyſtwem/ ſwoie nabożeńſtwo w páłacách Papieſkich prowá
4:
dził. A po pułroku/ gdy widział iáko to vrząd trudny a wielki/ y iáka zniego
5:
licżbá PanuBogu/ porádziwſzy ſię ludzi vcżonych/ iſz mogł z dobrym ſumnienim
6:
Papieſtwo ſpuśćić: w dzień świętey Lucyey/ zebrawſzy Kárdynały/ z wielką poko:
7:
rą/ Infułę Papieſką/ pierśćień y ſzátę z ſiebie zeymuiąc/ Papieſtwo ſpuśćił/ y
8:
wnet do ich nog/ iáko im iuſz podány on pokorny Piotr przypadał.
Spuśćił Papieſtwo.
O niewy=
9:
ſłowiona á rzadka na świećie cnotá. Niemyślił ten o wynieſieniu vbogiego do=
10:
mu ſwego y przyiaćioł/ áni o cżći świeckiey/ o ktorą ludzie ták ſzyie łámią. Tego
11:
dniá ktorego Papieſtwo zdał/ po Mſzey ſwey/ chromego iednym pożegnánim
12:
ktory chodzić niemogł/ zlecżył: ná poſromocenie tych/ ktorzy mowią/ iſz nie zpo=
13:
kory/ ále znicżemnośći ſwe Papieſtwo opuśćił. V ludzi świeckich/ iáko mowi S.
14:
Ambroży/ ći zá podło á niſkie pocżytani ſą ktorzy o cżeść y o ſławę y o bogáctwá/ ży
15:
wotá tego śmiertelnego niedbaią. Acż Papieſtwo rzecż ieſt duchowna y vrząd Chry=
16:
ſtuſow: ále tá cżeść v ludzi y przodkowánie ktore znim idzie/ vwieść może/ iſz ſię w=
17:
tym podnieść kto y vkocháć y cżci prágnieniem pomázáć ſerce ſwe może.
Cżći prágnienie y ná duchownych doſtoieńſtwách ſzkodliwe.
Z wielkiey
18:
pychy pochodzi kto ſię ná nie pna/ abo ſpuśćić niegotow/ gdj rozumie iſz to zwięt
19:
ſzym pożytkiem kośćiołáá Bożego być może. Smutno ná Pápieſtwo iáchał: á gdy od
20:
niego był wolen/ zweſelſzą myślą do komorki ſwey bieżał/ niſzli drugi gdy ná Krole
21:
ſtwo w wieżdżá. Vboſtwo y zátáienie y celle nád páńſtwo y pałace y cżći wſzytkiego
22:
świátá przełożył. Lecż nawiętſzą koronę ćierpliwośći ſwey y oney celli ośiedzieć
23:
ſię pokorny ſtárzec y pokoiu żadnego mieć niemogł. Bo Papieſz Bonifacyuſz oſmy
24:
po nim obrány/ wątpiąc wtym iſz on prawdziwie Papieſtwá ſpuśćić/ choćiaſz ſam
25:
chćiał/ nie mogł: á żeby lud ktory trzymał wiele o ie go świętobliwośći/ zá Papieża go
26:
niemiał: gonić go kazał á do śiebie przywieść. Prośił pokornie poſłow Papieſkich
27:
áby mu żyć w komorce iego dopuśćili: obiecuiąc okrom bráćiey ſwey/ znikiem ro=
28:
zmow niemieć. To niepomogło/ przywieść go poniewolnie kazał.
Papieſz go Bonifacyuſz gonić y poimáć kazał. Vćiekał y krył ſię Stárzec.
S. Piotr
29:
vćiekał y krył ſię/ biegáiąc w ſtárośći ſwey po puſtych gorách y leśiech tylko z ie=
30:
dnym bratem/ hgdzie go iedno ocży nioſły/ ále ſię nigdzieſz zátáić niemogł. Iuſz
31:
ſię y zá morze puśćić chćiał/ ále go wiátry záś do iegoſz brzegu przynioſły/ y v miá=
32:
ſtá Weſtyey poimány ieſt. Krol Sycyliyſki zá roſkazánim Papieſkim z wielką
33:
cżćią do Papieżá go odſyłał. Ták ſię wiele ludzi do niego/ ktorzy go przez onę dro=
34:
gę prowádzili zbiegáło/ iſz we dnie znim iácháć niemożono. Y rádziło mu wiele o=
35:
ſob zacnych/ áby ſię Papieżem zwał: ále on ná to przyzwolić nigdy niechćiał/ y o=
36:
wſzem mowił/ y teraz bych powtore Papieſtwo ſpuścił. Przywiedziony do Papie
37:
żá/ gdy bliſko komory iego był poſadzony/ cudo iedno przezeń vcżynił Pan Bog.
Cudo.

38:
Bo Arcybiſkupá Konſentieńſkiego / ktorego kámień ták morzył/ iſz mu iuſz gotowa
39:
na pogrzeb/ modlitwą ſwoią zlecżył y práwie ożywił. Iednák ſię do komorki ſwey
40:
wyprośić od Papieżá niemogł. bo go do ćiáſnego więzienia ná zamek Fumonis
41:
dáć kazał/ ták iſz żaden do niego przyść cżłek niemogł. prośił tylko o dwu brátu
42:
ſwoich/ áby znimi ſłuſzbę Bożą y paćierze odpráwowáć mogł.
Ná więzienie ćiáſne dány
Ale oni ſobie w wię=
43:
zieniu wteſknili/ y zchorzáli będąc/ wyniść á drugie przyſłáć muśieli. bo ćiáſne by
44:
ło ono więzienie/ ták iſz tam muśiał legáć gdzie y Mſzą miał. Onę nędżę zwielką
45:
ćierpliwośćią znośił/ y mowił ſobie: komorkić ſię y celle chćiáło/ otoſz ią maſz: cżyń
46:
że coś duſzy ſwey winien. Ale rozna dáleko rzecż ieſt/ ſamemu ſobie więzienie zá=
47:
dáć/ á v drugiego więzniem poniewolnie być.
Iáká ieſt wielka rożność ſamemu ſobie więzienie zádáć/ ábo ie od drugiego ćierpieć.
Wielka ćierpliwość twoiá/ y ko=
48:
roná chwáálebny Pietrze á zwierćiádło pokory od dáwnych wiekow nieſłycháney.
49:
Dzieśiec mieśięcy w onym więzieniu trwáiąc/ wdzień świątecżny po Mſzey ſwey
50:
przyzwał ſtrażey/ ktorą nád ſobą miał/ y o bliſkim ześćiu ſwym oznaymił: iſz przed
51:
niedzielą Pánu Bogu duchá oddáć miał. y wnet záchorzawſzy iedną tylko kobier=
52:
cżyną pokryty leżąc/ oley S. dáć ſobie kazał. Y polecáiąc ſię Panu Bogu á on
53:
pſalm mowiąc: Laudate Dominum de coellis/ zciáłem ſię wſobotę roſtał: á po
54:
zapłátę długiey ćierpliwośći ſwey pobieżał.
Z wielką cżcią Papieſz go pogrześć kazał.
Papieſz Bonifacyuſz ćiáło iego zwiel
55:
ką cżćią do kośćiołá/ ktory był nowo zbudował w Ferentynie/ Biſkupom y pánom
56:
prowádzić y pogrześć roſkazał. Zołnierze ktorzy go ſtrzegli/ Papieżowi powiá=

strona: 474

1:
dáli/ iſz przed śmierćią iego od piątku aſz do godziny ześćia/ widzieli nadedrzwiá
2:
mi komorki iego/ krzyż złoty na ſamym powietrzu wiſzący. Cżym pokázáć chćiał
3:
Pan Bog: iáko dla imienia iego krzyſz od młodości aſz do ſkonánia ochotnie no=
4:
śił/ nigdy go nieſkładaiąc. Zył lat ſześćdzieśiąt/ cżłek wielki/ á wktorym ſię wſzyt
5:
ki tytuły świętych Bozych nálazły. y iáko męcżeńnik w więzieniu ſkonał:
Krzyſz złoty ná powietrzu przy śmierći iego.60 lat żył.
iáko wy
6:
znawcá wnocy y wednie/ pożytki pokuty odpráwował: iáko dziewica cżyſtość ćiá=
7:
ła ſwego záchował: iáko kápłan ofiárę przenaświętſzą ſpráwował: iáko doktor
8:
wielką lidzbę vcżniow ſwych zoſtáwił: iáko puſtelnik wiele onych Anáchoretow w=
9:
ſchodnych y Egipſkich we wſzytkie doſkonáłośći przeſzedł: wielki á niewylicżonych
10:
cnot Chrześćiáńſkiey pobożnośći y wzgárdy świátá tego Chryſtuſow náśládow=
11:
nik. ktorego ſię modlitwie/ zálecáiąc/ chwalem Iezuſa vkrzyżowanego/ przez kto=
12:
rego łáſkę wſzyſcy święći pośileni y koronowáni ſą: ktoremu z Oycem y z Duchem
13:
S. rowna cżeśc y pokłon/na wieki wiekow Amen.

strona: 477

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:
Zywot Moyżeſzá Zakonodawce/ z piſmá święte=
38:
go/ to ieſt/ z kśiąg iego wybrany. ktory teſz Philo Zyd
39:
zacny piſał. Zył po ſtworzeniu świátá około roku 1800.
Dwudzieſty cżwarty dzień Maiá.

40:
PO śmierći Iozephá w ziemi Egipſkiey/ narod Iakobá oy=
41:
cá iego / w kilká ſet lat tak ſię rozmnożył/ iſz ziemię práwie wſzytkę napeł
42:
nił. á do boiu mogło być znich mężow ſamych po ſześć kroć ſto tyśięcy.
Dręcżenie narodu Bożego w Egipćie.

43:
Tedy krolowie Egipſcy/ boiąc ſię áby kiedy z ich nieprzyiaćioły zmo=
44:
wiwſzy ſię/ wygubić Egipcyán niechćieli: naprzod podatkámi wielkimi/ po=
45:
tym robotami nieznośnymi/ dręcżyć ie y śćiſkáć/ y ku nędzy á vboſtwu/ y wiel=
46:
kiey niewoli/ przywodzić pocżęli. y z ich potu budowáli krolowie pałace y zamki.
47:
nie ku potrzebie ále ku zchwale y roſkoſzy y podziwieniu świátá wſzytkiego/ zwła
48:
ſzcżá Phiton w Rámeſſes. Cżym iednák zniſzcżyć ich y vmnieyſzyć niemogli. Bo ko go
49:
P. Bog roſzerzyć chce/ człek nieſkroći. im ie więcey dręcżono/ tym ſię ich wię=
50:
cey mnożyło. Aliſz nákoniec dzieći płći męſkiey/ zábijáć bábom Sephorze y Phui
51:
Krol roſkázał/ gdy ie przy zlężeniu bráły.
Báby ktore ſię Páná Bogá bały Pan Bog vbogáćił.
Lecż ony boiąc ſię Bogá niechciáły te
52:
go/ cżynić. o co gdy ie Krol karał/ mowiły: nietákieć ſą niewiáſty Hebreyſkie iá=
53:
ko Egipſkie: vmieią ony ſamy ſobie bábić/ á niſzli przychodziem do nich/ rodzą.

strona: 478

1:
Y przeto bábom onym Pan Bog ktorego ſię bały/ pobudował domy/ to ieſt/ po
2:
tomſtwo ich rozmnożył y vbogáćił. Tedy Krol obwołał ná lud on Boży ſrogi bár=
3:
zo á nieſłychany wyrok/ po wſzytkim kroleſtwie: áby káżdemu Egipcyáninowi
4:
wolno było od káżdego Zydowiná/ dziećię płći męſkiey ſkoroby ſię vrodziło/ zręku
5:
wydrzeć á w rzekę wrzućić/ á żeby ſami Zydowie ſynacżki ſwe pod gárdłem wyda=
6:
wáli.
Topić dzieći kazał Krol v ludu Bożego.
O iáka byłá żáłość rodzicom/ gdy po ich komorkách y piwnicách y wſzyt=
7:
kich ciemnych kątáách/ ſzukano/ y brano ſynacżki niewinne ná zgubę. Cżárt to
8:
naśienie zktorego miał ſię vrodzić Chryſtus y głowę iego zetrzeć/ wygubić chćiał.
9:
Wten cżás Amrám (ktory był ſyn Káátow/ á wnęk Lewiego/ á práwnęk Iáko=
10:
bow) z żoną ſwoią Iokábet powił ſynácżká/ bárzo pieknego. nád ktorym płácżąc/
11:
iſz wnet miał być porwány y w wodę wrzucony: ſkryli go rodzicy pilnie/ y chowá=
12:
li prze trzy mieśiące. á gdy go kryć dłużey niemogli: niechcąc go ſwą ręką zábiiáć/
13:
á boiąc ſię też áby ſami y zdomem ſwym od okrutniká/ dla przeſtąpienia przykazá
14:
nia iego niezginęli: z żáłośćią wielką vpletli zrogoża cżołnek/ y oblali go ſmołą y kli
15:
iem/ y włożjli weń zwielkim ſmutkiem ſwym pięknego ſynacżká/ y puśćili po rzece.
Moyżeſz zátáiony trzy mieśiące/ ná wodę puſzcżon.
á
16:
śioſtrę iego poſłali/ áby zdáleká pátrzyłá/ co ſię dziać z dziećięćiem będzie. Krol
17:
Pháráo miał iednę corke zá mężem niepłodną/ ktora dawno prágnęłá rodzáiu.
18:
tá wten dzień wyſzłá ná przechackę y kąpánie do rzeki z pánnámi ſwymi: y vyrza=
19:
łá miedzy gęſtą trzćiną bliſko brzegá/ do ktorego ſię były przybił on cżołnek: y przy
20:
nieść go kázáłá/ á otworzywſzy nálazłá w nim dziećiątko wielce piękne/ ták iáko=
21:
by ſię w domu krolewſkim vrodziło: y domyśliłá ſię iſz to było nebreyſkie dziećie
22:
y zá ſyná go wziąć vmyśliłá y pytáłá ſię o mámce.
Corká Krolewſka nálázłá w wodzie Moyżeſzá/ y zá ſyná go wzięłá.
A śio=
23:
ſtra dziećięćiá onego ktora zdáleká pátrzáłá/ przyſtąpiłá do Krolewny/ mowiąc:
24:
chceſzli ziednam ći Hebreyſką mámkę do niego. á Krolowa zezwoliłá/ y obiecáłáá
25:
zapłatę. y przywiodłá mátkę/ y dáłá do niey ſzynacżká ná chowánie. Bog ták
26:
ſpráwił/ aby matki ſwey mlekiem wychowány był/ á znim wiárę y boiazń Boſſką
27:
wyſſał. Gdy ſię odchowáło dziećię/ wzięłaá ie Krolewna do śiebie y ſprzyſobiłá zá
28:
ſyná iáko zá właſnego/ y dáłá mu imię Moyżeſz/ to ieſt/ Wodnik: bo go w wodzie
29:
nálazłá.
Moyżeſz mlekiem mátki ſwey wychowány zniey wiarę y boiazń Bożą wysſał. Acto 7.
Roſło dziećię im dáley tym milſze Krolewnie y Krolowi/ y wſzytkim
30:
dworzánom. bo ſię wnim wielka mądrość/ dowćip/ ſtátecżność/ y dzielność/ po=
31:
kázowáłá. A gdy do náuki ſpoſobny był/ z Egiptu wſzytkiego y z Grecyey co na=
32:
przednieyſze vcżone y Philozophy dáłá mu zá nááucżyćiele. Y iáko był dowćipny w=
33:
ſzytkiey ſię mądrośći y náuk wſzytkich Egipſkich y Greckich naucżył. Podrosłym
34:
młodzieńcem będąc/ do rzecży ſię wielkich y ſtatecżnych miał: roſkoſzy ſię ſtrzegł:
35:
cżyſtość chował: wſtatecżnych ſię ſługach kochał: y ná wielkie rzecży vrodzonym
36:
ſię być pokazował. A pytáiąc ſię o rodzáiu ſwym/ dowiedział ſię prawdy/ iſz
37:
był rodu tego ktory Bogá ma w niebie/ tworcę niebá y ziemie/ á brzydzi ſię báłwo=
38:
chwálſtwem Egipſkim/ y cżeka Meſyaſzá obiecánego przodkom ich/ Abráhámo
39:
wi/ Izáákowi/ y Iákobowi wielkim ſługom Bożym.
O rodzáiu ſwym práwdziwym dowiedział
O cżym ſię on bárzo pilnie
40:
dowiáduiąc/ á dzieie y cnoty przodkow ſwych Pátryárchow y Iozepháá w pámięć
41:
biorąc/ y proroctwom ſię ich dziwuiąc/ zápalił ſię gorąco do násládowánia przod
42:
kow ſwoich. Y náucżył ſię naprzod táiemnie wſzytkiego nabożeńſtwá od oy=
43:
cow podánego/ y ſłuſzby Bożey/ y nádzieie po śmierći/ á wzgárdy márnego y
44:
docżeśnego dobrá.
Wolał być wzgárdzony miedzy ludem Bożym/ niſzli ſynem być Krolewſkim. Hebr. 11.
Tedy młodzieniec S. poſtáwił mocnie w ſercu ſwym/ wſzytkim
45:
kroleſtwem do ktorego iáko wnęk Krolewſki/ nádzieię miał/ y ſławą wielką ro=
46:
dzaiu Krolewſkiego/ wzgárdzić: y to wſzytko porzućić/ y mátki ſię ſwey Krolew=
47:
ny záprzeć/ a do vbogiey ſię ſwey y wzgárdzoney przyznać/ z ludem ſwym nędznym
48:
y vćiśnionemi niewolniki/ przeſtawáć. O iáko wielka wiárá y miłość Apoſtolſka
49:
człeká tego. ták wiele opuśćić Páńſtwá/ roſkoſzy/ ſławy/ dla Bogá/ á iąć ſię nędze
50:
y wzgárdy/ y zá ſtan Krolewſki/ kmieći y niewolnicży/ odmienić y przyiąć.
Hebr. 11.
Pá
51:
trzył/ ten iáko mowi Apoſtoł/ ná rzecży niewidome/ iáko ná ty ktore okiem wi=
52:
dział/ y zwiętſzą ich pewnośćią nádzieie cżekał. onę ſwoię myśl/ áby był mogł wy
53:
konáć/ pátrzył do tego cżáſu.
Moyżeſz zábił Egipcyániná krzywdę cżyniącego.
A widząc vćiśnienie ludu ſwego/ iuſz doroſły będąc
54:
roſkazował gdzie mogł/ áby ſię znimi vrzędnicy ſkromniey y łáſkááwiey záchowáli.
55:
Lecż gdy więcey ſię Krolá niſz krolewſkiego wnęká bali/ á tákieſz krzywdy niewin=
56:
ney krwie iego cżynili: iednego znich naſtroſzonego Stároſtę/ widząc iſz krzywdę cży

strona: 479

1:
ni Hebreycżykowi/ gdy nikt niewidział/ ręką ſwoią zábił/ y wpiaſku ćiáło iego zá
2:
grzebł. Bacżyli iuſz dworzánie niektorzy/ iſz Egipcyánom zá ono okrućieńſtwo
3:
Moyżeſz niezprzyiał/ á ſwoy narod miłował: á iſz rozum iego y dowćip miął ſię do
4:
rzecży wielkich: y odnośili go do Krolá/ y podeyrzánym cżynili/ obawiáiąc ſię/ áby
5:
mu kroleſtwá nie wydárł. ono ſię teſz zabićie Egipcyaná/ od ſamchyże bráćiey ie=
6:
go/ Zydow niewdzięcżnych/ rozgłośiło. on widząc iſz cżás miał/ opuśćił wſzytko
7:
y pobieżał do Arábiey/ woląc z Bogiem y dobrym ſumnienim vbogim być/ niſzli
8:
miedzy báłwochwálcy/ grzechámi ſię ich y roſkoſzámi máżąc.
Vćiekł Moyżeſz z Egiptu do Arábiey.
Ná tey dorze vyrzał
9:
á ono pátſerze krzywdę cżynią nieiákim białym głowom/ á bydło ich od wody od=
10:
pędzáią: y ſam ieden oburzył ſię ná ony łotrzyki/ y obronił dziewek onych/ płći ſłá=
11:
bey/ y pomogł im pracey wnápáwániu bydłá/ nigdy ich nieznáiąc.
Obronił białych głow.
Były to cor=
12:
ki Ietráá Kápłáná Mádyáńſkiego: ktore gdy ono dobrodzieyſtwo oycu oznaymi=
13:
ły/ że ich ieden Egipcyánin obronił od mocy páſterzow: przyzwáć kazáł Moyże=
14:
ſzá ná chleb. y widząc onego cżłeká vdátnego/ y dobrego/ prośił áby w iego domu
15:
zoſtał.
Zoſtał v Ietrá Moyżeſz y wziął żonę.
Y mieſzkał v niego/ y wziął corkę iego Zephorę zá żonę/. z ktorą dał mu Pan
16:
Bog dwu ſynu Gerſama y Eliezerá. A cżáſu iednego wedle zwycżáiu ſtrony oney
17:
gdy páſł owce Swiekrá ſwego/ á puśćił ſię znimi wgłeboką puſzcżą/ páſtwiſká ſzu=
18:
káiąc: vyrzał iáko ogień zdálekáá wgłogowym krzaku/ świátłość nád ogień świe=
19:
tnieyſzą: ktorey ſię przypátruiąc/ obácżył/ iſz wpromieniu onym drzewo cáłe bez
20:
żadney odmiány zoſtawáło/ á ogień trwał wnim wielki/ á ſamo nic niezgorzáło.
Vkazał mu ſię Pan wogniu.
y
21:
zdziwił ſię bárzo/ y rzekł ſobie: Poydę á oglądam to wielkie widzenie/ cżemu ten tarn
22:
wtym ogniu zgorzeć niemoże? y gdy bliſko przychodził/ vſłyſzał głos: Nieprzyſtę
23:
puy bliſko Moyżeſzu/ mieyſce ná ktorym ſtoiſz/ święta ziemiá ieſt. Iam ieſt Bog
24:
Oycá twego/ Bog Abráhámá/ Bog Izááká/ y Bog Iakoba. A Moyżeſz to ſły=
25:
ſząc/ záſłonił twarz ſwoię/ nieśmieiąc pátrzyć ku Bogu. y rzekł mu Pan Bog:
26:
Wydziałem vdręcżenie ludu mego w Egipćie/ y vſłyſzałem narzekánie ich/ ná okru
27:
tnośći Staroſt nád robotámi/ y bacżę obćiążenie ich. przetom zſtąpił ábych ie wy
28:
báwił áá wprowádził wziemię/ mlekiem y miodem opływáiącą. á ćiebie poſłáć mam
29:
do Pharaoná/ ábyś wywiodł lud moy Izráelſki z Egiptu.
Wymawia ſię Pánu Bogu z poſelſtwá.
A Moyżeſz długo ſię wy
30:
mawiał/ mowiąc: com ia zá cżłek/ ábych tak rzecż wielką ſpráwić mogł? y wierzyć
31:
mi nie będą/ wymowy teſz do tego niemam/ teraz zwłáſzcżá/ gdyś gádáć z ſługą
32:
twym pocżął/ záiąkliwegom ſię ięzyká zſtał. Ale gdy Pan Bog ſam obiecał
33:
znim być/ y iego ięzyk ſpráwowáć/ iáko ten ktory ſtworzył niemego y głuchego. á
34:
gdy mu dał cudá wielkie wrękę iego/ zá piecżęć poſelſtwá ſwego/ wziął ná ſie on v=
35:
rząd z przydánym ſobie towárzyſzem/ zbrátem ſwym Aaronem. Y ſzedł do Egip=
36:
tu/ gdzie iuſz był on Krol ktory go przenáśládowáł/ y ini nieprzyiaćiele iego po=
37:
márli. y zwoławſzy ſyny Izráelſkie/ oznaymił im miłoſierdzie Bogáá oycow ich
38:
nád nimi/ á iſz na wyzwolenie ich z oney ćięſzkiey niewoley/ poſłány był. y podpie=
39:
rał powieśći ſwey cudy onemi.
Cudy poſelſtwá ſwego Moyżeſz podpieráł.
Rzućił laſkę ná ziemię/ y wnet ſie zniey Smok
40:
zſtawał: wziął Smoká zá ogon/ y wnet ſię laſka zniego vcżyniłá: włożył rękę wzá
41:
nádrze/ y zſtawáłá ſię trędowátą: zchował ią zá pázuchę/ y wnet cżyſtą iako pier=
42:
wey wyymował: wylewa wodę ná ziemię/ á wnetże zniey zſtawáłá ſię krew. Y vwie
43:
rzył lud wſzyćiek/ y dziękował Pánu Bogu zá pewną nádzieię odkupienia ſwego/
44:
iſz weyrzał ná płacż ich y vćiſk nieznośny. Potym ſzedł Krolá Pháráoná/ y mo
45:
wił: wſkázuie do ćiebie Pan Bog Izráelſki: wypuść lud moy/ áby mi ofiarował
46:
ná puſzcży.
Poſelſtwo Boże v Pháráoná ſpráwuie.
A Krol rzekł: á co to za Pan/ ábych go ia ſłucháć miał? nieznam go
47:
á Izráelá nie puſzcżę. Y odrpáwił ie zgniewem/ á lud dáleko ćiężey męcżyć y śći=
48:
ſkáć robotą kazał/ mowiąc: prżnuią/ á święćić ſię im chce/ y ofiáry cżynić: nie
49:
chay robią. Y przycżyniono im roboty dáleko więtſzey/ y ćięſzſzey niſzli pierwey/
50:
ták iſz prze wielką okrutność y bićie Vrzędnikow wołáli ná Moyżeſzá: miáſto wy=
51:
báwienia/ bárzieieś ná nas Krolá wzwaśnił/ a dałeś miecż ná nas w rękę iego.
Cudá cżyni przed Pháráonem.

52:
Dopiero Moyżeſz pośilony od Páná Bogá/ wſzedł z Aaronem do Pháraona/ y náá
53:
podporę poſelſtwá ſwego od Bogá: á pokazanie mocy tego ktory go poſłał/ iſz był
54:
tworca niebá y ziemie: cżynił cudá przed nim/ y groził mu od Páná Boga/ ktory
55:
ieſt Sędzią y Pánem wſzytkiego ſtworzenia/ plagámi wielkiemi y karánim/ ieśliby
56:
woley iego vcżynić niechćiał. tedy z láſki oney cżynił Smoká/ y z Smoká laſkę. co

strona: 480

1:
gdy teſz Pharaonowi Cżárownicy cżynić chćieli: ſmok Moyżeſzow pożárł ſmoki ich
2:
y twárdział tym Phárao/ á woley Boſkiey czynić niechćiał. Pierwſzą tedy plagą
3:
pokarał Pan Bog przez Moyżeſza/ nie tylko Pháraoná/ ále wxszytko kroleſtwo ie=
4:
go. Wodá wrzekach wſzytkich y nacżyniách/ w krew ſię obroćiłá/ y ták przez
5:
tydzień trwáłá. ále ná to nic niedbał Phárao.
Pierwſzą plagą wody ſię wkrew obroćiły.Wtorą żaby z wod wyſzły.
Potym kazał Moyżeſz
6:
y Aaraon żábom z wody wyniść. y ná vderzenie laſki Moyżeſzowey wyſzły zwody
7:
żáby/ y nápełniły domy/ komory/ łożá/ ſtoły/ potráwy/ gárnce/ wſzytkich ludzi
8:
w Egipćie/ od domu Krolewſkiego pocżąwſzy/ y vcżynili poſtrach y brzydkość wiel=
9:
ką. Tą ſię wtorą plagą nieco karáć pocżał Okrutnik/ y prośił áby byłá od niego
10:
oddalona/ obiecuiąc iuſz lud puśćić.
Trzećią płuſkwy
Ale ſkoro Moyżeſz żáby od nich odegnał:
11:
ſkłámał y puścić niechćiał. Po trzećie ſkarány ieſt pluſkwámi ſmrodliwymi/ kto=
12:
rych z prochu Moyżeſz nácżynił/ y puśćił ie po wſzytkim kroleſtwie ná ludzie y by=
13:
dło: ktore im wytchnąć niedáły/ iſz áni śiedzieć/ áni leżeć/ ani ſpáć niemogli/ ták
14:
ie bárzo kąſały y męcżyły. y zſtey ſię plagi wykłamał Phárááo/ obiecuiąc á nic niecży
15:
niąc. Potym pśie muchy z oſtrymi żądły przepuśćił Pan Bog/ ktore ludzie y by=
16:
dło morzyły. á przed ſie Krol obiecawſzy wolność ludowi Bożemu/ nic nieucżynił.
Cżwártą muchj pśie.

17:
Piątą plagą puśćił Moyżeſz powietrze zárazliwe ná bydło/ iſz wſzędzie po Egipćie
18:
zdycháło/ á v Izráela iedno namnieyſze niezáchorzáło.
Piątą powietrze ná bydło.
Szoſtą plagą rzućił garść
19:
popiołu Moyżeſz przed Pharáonem/ y vcżyniły ſię wrzody ćięſzkie ná mieyſcách ſkry
20:
tych po ludziách y bydle/ ták iſz ſtać przed Krolem cżarownicy niemogli
Szoſtą wrzody ná mieyſcách ſkrytych.
Siodmą
21:
plagę ſpuśćił Pan Bog na podnieśienie laſki Moyżeſzowey w niebo/ ták wielki
22:
grad z łyſkáwica mi y z ogniem/ iáki nigdy ſłychány niebył/ y pobił wſzytko co ná
23:
polu záſtał/ ludzie y bydło/ y śieyby á prace ludzkie.
Siodmą grad.
Tu iuſz rzekł Okrutnik: idzćie
24:
ofiáruyćie ále bez żon dzieći y bydłá/ męſzcżyzná tylko niech idzie. Tego gdy Moy=
25:
żeſz niechćiał/ ále ſie práwey wolnośći ze wſzytkiemi domagał: Phárao z ocżu im
26:
iść kazał.
Oſmą ſzáráńcże.
Potym w oſmey plaadze vderzył Moyżeſz laſką w ziemię/ y powſtał wiátr
27:
y przypędził wielkie woyſká iáko obłoki ſzáráńcżey/ iſz pokryły ziemię wſzytkę/ y oſtá
28:
tek zielonośći ná ziemi y drzewách ſkáziły. Ale y to niepomogło.
Dziewiątą ćiemnośći.
Dziewiątą pla=
29:
gą karał Egipt Pan Bog/ przepuſzcżaiąc náá podnieśienie laſki Moyżeszowey w
30:
niebo/ ták wielkie ćiemnośći przez trzy dni/ iſz ſię żaden cżłek z mieyſcá ruſzyć nie=
31:
śmiał/ áni iadł áni pił. á v Izrááelitow ſłońce pięknie świećiło. Iuſz tu przyzwáł
32:
okrutnik on Moyżeſzá/ y mowił: zgrzeſzyłem przećiw Bogu wáſzemu/ y przećiw
33:
wam: idzćie ofiáruyćie Bogu ſwemu/ á iuſz y dzieći pobierzćie y żony/ bydła tylko
34:
z ſobą niewyganiayćie. A Moyżeſz rzekł: to być niemoże/ bydło mámy mieć dla
35:
ofiar á Tyran záś k ſwey złośći przyſzedł/ y zgniewem rzekł do Moyżeſzá: podz mi
36:
z ocżu/ á iuſz na mię więcey pátrzyć niebędzieſz. á Moyżeſz rzekł: niech ſię ták ſtánie
37:
ábych ćię iuſz nieoglądał. ták złość oná wielka/ tákim vpominánim y karániem Bo
38:
ſkim przemoc ſię niedáłá/ y zwolney woley mowiłá: nieucżynię/ niewypuſzcżę/ Pá=
39:
ná tego nieznam/ y ták do vpadku ſię ſwego wiecżnego y docżeśnego z ktorego Pan
40:
Bog w mocy ſwey vwielbion być miał/ kwápił. Tym cżáſem nim oſtátnią plagą
41:
vderzyć weń miał Pan Bog: kazał (iáko Pan wſzytkiego tego co iedno ieſt) ludo=
42:
wi ſwemu náápożyczáć ábo racżey nábráć v Egipcyanow (áby mieli od nich nagro=
43:
de iákąkolwiek zá robotę ſwoię) ſrebrá/ złotá/ naczynia drogiego/ ſzat y to co zá=
44:
nieść mogli. y ſprawił tak ſercá wſzytkich Egipcyánow/ iſz rádzi wſzytko dawáli.
Wybráli z Egiptu ſkarby.

45:
Y nocy oney naucżył przez Moyżeſzá Pan Bog/ iáko mieli ná pámiątkę ſwego wy
46:
báwienia/ święćić onę Wielkąnoc: y iáko mieli pożywáć báránká. y gdy go poży=
47:
wáli/ á krwią iego podwoie drzwi ſwoich mázáli: nocy oney/ puśćił Pan Bog ná
48:
Egipcyány Aniołá burzyćielá/ ktory wchodząc w dom káżdego/ zábijał pierworo=
49:
dne bydlę/ á tám gdzie krew náá podwoiu vyrzał/ mijał.
Wielkánoc y pożywánie báránká.
Y
50:
zſtał ſię wpuł nocy krzyk wielki po wſzytkim Egipćie/ pocżąwſzy od Krolá aſz do na
51:
liżſzey niewiáſty/ ktora rodzi: iſz wſzyſcy záraz z Krolem/ nietylko ie wolno pu=
52:
ſzcżáć/ ále wypcháć ie y prośić pocżęli/ áby co narychley wyſzli.
Dzieśiąta plagá. Anioł burzyćiel y smierć pierworodnych y ſny ſtráſzliwe.Sap. 18.
Ták ie były one
53:
lárwy złych Aniołow y cżártow przeſtráſzyły/ y táka ie boiazń z onych ſynow vmár
54:
łych/ ktorych ćiálá leżáły/ wdomu káżdym/ y ze ſnow ſtráſzliwych ktore widzieli
55:
záwzięłá/ iſſz ledwe byli wſzyſcy żywi. Y wyćiągnęli nocy oney Izráelitowie wpu=
56:
ſzcżą y przyſzli nád morze. było ich ludu około po ſześć kroć ſto tyśięcy do boiu/ o=

strona: 481

1:
krom młodych y dzieći/ y niewiaſt y poſpolſtwá z Egiptu ludu vbogiego/ ktorego
2:
znimi wyſzło/ bez lidżby. y cżynili ofiáry wielkiemu Pánu Bogu ſwemu/ ktory ta=
3:
kiemi ie cudámi wyzwolił. Y dał im P. Bog świetny ſłup wnocy/ ktory ie prowá=
4:
dził.
Słup świetny wnocy.
Gdy iuſz wyſzli/ á kilká noclegow vcżynili: Phárao pocżął znowu żáłowáć/ iſz ie
5:
puśćił/ y gonił ie/ y zátrwożył bárzo. A nocy ktorey ná nie vderzyć miał/ záſło=
6:
nił ie Pan Bog ſłupem y obłokiem od woyſká Krolewſkiego/ iſz przyſtąpić do nich
7:
niemogł. y teyże nocy puśćił Pan Bog wiátry bárzo wielkie ná morze/ y vcżynił
8:
drogę wpuł morzá/ á po bokách poſtáwił mury zwody wyſokie/ y kazał iść ludowi
9:
miedzy one wodne ściány/ y po ſuchym dnie y głębinie niſkiey/ przeſzedł lud wſzy
10:
ćiek ſtopy niezmocżywſzy.
Morze im vſtąpiło y ſuchą drogę dáło.
O dziwna mocy Boſká ktorey wſzytko ſłuży. Widząc
11:
Pháráo iſz vchodzą/ tąż drogą/ ktora ieſzcże ſucha byłáá/ puśćił ſię za nimi. Oba=
12:
cżył Moyżeſz iſz zá nimi ćiągnie/ á iſz iuſz woyſko wſzytko iezdni y pieſzy miedzy one
13:
śćiány wodne weſzli: ściągnął rękę y kazał ſię wodom ſpuśćić ná ſwe mieyſcá/ y
14:
potopiły wſzytko woyſko/ zwozmi/ zkońmi/ y ludem/ ták iſz ieden znich nieuſzedł.
15:
O iáká byłá rádość ludu Bożego. męſzcżyzná y biełegłowy oſobno w weſelu ſpie=
16:
wáły/ mowiąc: Vwielbiony Bog náſz/ wozy iezdne y konne ich potopił: Bog śi=
17:
łá náſzá: Bog ſławá náſzá: Bog nááſz ieſt/ ſławmy go:
Vtopiony Pháráo zwoyſkiem.
Bog oycow náſzych/ v=
18:
wielbiaymy go/ wſzechmocne ieſt imię iego. Y pátrzyli ná trupy nieprzyiaćioł
19:
ſwoich potopionych/ ktore morze na brzeg wymiátáło y wielbili mocną rękę Bo
20:
ſką. Ták wybáwiony lud ſwoy Pan Bog máiąc/ chcąc oſadzić w Phenicyey y w
21:
ziemi oney Chánáreyſkiey/ y vcżynić ſobie zniego lud obrány/ gniazdo ſyna ſwe=
22:
go/ y dom Meſyáſzá przyſzłego/ w ktorym ſię zbáwienie świátu wſzytkiemu vro=
23:
dzić miáło: y chcąc ſobie chwálce y ſługi wierne znich y kroleſtwo kápłáńſkie vcżjnić:
24:
niſzli ie do ziemie wprowádził/ poſtánowić chćiał znimi zmowę y przymierze wie=
25:
cżne/ y poſtáwić ich rzecżpoſpolitą kośćielną y świecką/ dáiąc im vſtáwy y prawá
26:
wedle ktorych ſię záchować y ſłużyć Pánu y wybáwićielowi y dobrodzieiowi ſwemu
27:
mieli.
Lud wybrány opátrzył Pan Bog práwem y porządkiem
Ná to dzień im złożył pewny/ áby ſię znimi ſam rozmowił. Y kazał obwo
28:
łáć przez Moyżeſzá/ áby ſię zgotowáli przez trzy dni/ á do żon ſwych nieprzyſtępo=
29:
wali/ á wſzáty ſię ochędożone y wypráne oblekli.
Pan Bog chćiał rozmowę mieć z ludem. y iáko ſię do niey gotowáć kazał.
Gdy dzień on przyſzedł/ vkazał
30:
ſię im Pan Bog na gorze wyſokiey w ogniu ſtráſzliwym/ y w gromach y łyſkániu
31:
ták ſrogim/ iſz drzżeć wſzyſcy pocżęli. á gdy trąbę ktora ich zwoływáłá/ co dáley to o
32:
gromnieyſzą y ſtráſzliwſzą vſłyſzeli/ iuſz przelęknieni y ná poły żywi mowili do Moy
33:
żeſzá: prośiem niechay znami ten Pan ták ſtráſzliwy niemowi/ boć iuſz pewna nas
34:
śmierć potka: iuſz ty ſam znim rozmawiay/ ámy ćiebie ſłucháć będziem co iedno
35:
powieſz od Páná. tedy Pan Bog vgadzáiąc nieudolnośći ich/ kazał Moyżeſzowi
36:
ná gorę do śiebie. y ſtáwiąc go zá Vrzędniká naywyſzſzego nád ludem ſwym/ vcżynił
37:
mu kredens v wſzytkich/ puſzcżáiąc go pod obłok ktorym byłá gorá oná obtocżo=
38:
na. ná ktorey pierwey niſzli rozmowić miał z Pánem Bogiem/ á zakon od niego
39:
y poſtanowienia bráć/ pośćił dni y nocy cżterdzieśći: y dopiero zrozmowy Páń=
40:
ſkiey wziął zakon/ y náukę ná wſzytko. y od onego cżáſu rozmawiał znim P. Bog
41:
wkáżdey potrzebie/ iáko przyiaćiel zprzyiaćielem.
Lud ſię zlękł y mowić z Bogiem niechćiał
Fundáment tedy ich wſzytkiego
42:
poſtánowienia y rzecży poſpolitey kośćielney y świeckiey/ y wſzelákich cnot y do=
43:
brego rządu/ był on ták zacny y wielki wodz y vrzędnik od Bogá dány/ ktorego
44:
we wſzytkim ſłucháiąc/ y ná iego wyſokie cnoty pátrząc/ podobáć ſię Pánu ſwemu
45:
mieli.
Rozmowá Moyżeſzowá z P. BogiemPoſt Moyżeſzow.Exod. 34.
Naprzod tedy od duchownych y kośćielnych ſpraw pocżynáiąc/ ná znák ro
46:
zmowy ſwey z Pánem/ wziął im od Bogá nápiſanę dzięśięćioro przykazánie Bo=
47:
ſkie/ ná dwu táblicách kamiennych/ w ktorym ſię zámyka wſzytko záchowánie
48:
ich ku Bogu y bliżniemu.
Przymierze Boſkie zludem ſwym.
y vcżynił miedzy nimi y Pánem Bogiem przymierze/ by=
49:
dlęcą krwią/ ktora Chryſtuſowę przyſzłą znácżyłá/ zkropione: w ktorym im Bog
50:
poprzyśiągł ſam ná ſię/ iſz ich Bogiem/ obrońcą/ y dobrodzieiem miał być ná wieki/
51:
y pokoy znimi záchowáć/ gniew ſwoy od nich (dlá onego przyſzłe go Syná ſwego krwie
52:
rozlánia) odwracáiąć. A oni teſz obiecowáli nigdy inego Bogá niemieć áni innemu
53:
dufać/ áni ſię do inego vćiekáć/ y tego ſamego wolą cżynić w żywoćie tákim iáki on
54:
kazał.
Kośćioł/ kápłany y ſłuſzbę Bożą poſtánowił Moyżeſz.
Y naucżył ich Moyżeſz boiazni Bożey/ y vkazął im cnoty wſzelakiey pobo
55:
żnośći/ w ktorych ſię Bog ich kochał/ w ktorych po nich chćiał. Poſtáwił teſz im
56:
kośćioł/ kápłany/ y ſłuſzbę Bożą/ buduiąc im zmáiętnośći ich przybytek: w kto=

strona: 482

1:
rymby ſię kłániáli Pánu Bogu/ y ofiáry iemu ſamemu z máiętnośći ſwey iáko da=
2:
wcy wſzytkiego tego co mieli/ y dziedzicżnemu Pánu ſwemu cżynili. Oddzieli teſz ie=
3:
dno pokolenie y narod Aaronow/ áby zniego ſamego y ze krwie iego kápłany mieli/
4:
ná nich im nigdy nieſchodziło/ á w vrząd ſię kápłáńſki nikt ztey krwie nieidący nie=
5:
wdawał.
Leuity poſtanowił to ieſt pokolenie iedno do śłuſzby Bożey.
Tym polećił náukę y kázánie/ y oznáymienie woley Bożey/ áby z ich vſt pá
6:
trzyli/ gdyby co o roſkazániu Boſkim wiedzieć chćieli. Dał im y lewity ná vſtáwi
7:
cżną ſłuſzbę Bożą/ ktorzybj lud poſpolity/ ktory ſię vſtáwicżną ſłuſzbą Boſką báwić
8:
niemogł/ záſtępowáli. y náznácżył im żywność zmáiętnośći ludzkiey y z okupu pier
9:
worodnjch ſynow/ ktore byli winni dáć ná ſłuſzbę Bożą kośćielną vſtáwicżną. Ná
10:
ucżył ich y ſakrámentow y obrządkow y świąt kośćielnych ktorymi chwalić Páná
11:
Bogá/ á w ſłuſzbie iego cżáſow ſwjch przebywáć/ y ſzukáć zbáwienia duſz ſwoich mie
12:
li. Swiecką tákże rzecżpoſpolitą poſtánowił im/ náucżáiąc iáko ſię ſądzić/ ka=
13:
ráć/ y bronić/ nieprzyiaćiołom mieli. y iáko ſię ieden ku drugiemu záchowáć/ á łu
14:
pieſtwá/ lichwy/ nierządow y krzywdy bliżniego ſtrzec mieli.
Exod. 21. 22.
Malżeńſtwo teſz
15:
poſtánowił/ y wychowánie dziátek/ áby znich godni ſłudzj Bogu y rzecżpoſpolitey
16:
rośli. Ták wſzytko zwoley Bożey ſtánowiąc/ ſam im wielkich y niewyſłowionych
17:
cnot przykłádem był.
Przełożeńſtwá nieprágnął. Exod. 4.
Przełożeńſtwá nád ony, ludem ták wielkim nigdy nieprá=
18:
gnął: y owſzem ſamemu Pánu Bogu z pokory wielkiey wymawiáć ſię długo
19:
śmiał. y gdy go ná nie wſadził/ á dał mu ták moc wielką: cżęſtokroć złożyć ią z
20:
śiebie chćiał y mowił do Páná: cżemuś moy Pánie pokarał ſługę twego tym vrzę=
21:
dem/ cżemu mi tey łáſki niepokażeſz/ ábyś ze mnie ten ćiężar złożył?
Złożyć ie chćiał. Nume. 11.
Wcżym ſię
22:
drudzy kocháią y o co krew przelewáią/ od tego on vćiekáć chćiał/ by mu ſię było
23:
godziło woley Páná ſwego ſprzećiwić. Niechćiał ztego ták wielkiego vrzędu nigdy
24:
bogatym być: żadnych dochodow od poddánych niebrał: żadnych dárow/ iáko mo
25:
wi przed Bogiem ſwym: ty wieſz miły Pánie/ iżem ći od nich y iednego oślęćiá ni=
26:
gdy niewziął. zániechiwáiąc dworow/ drábántow/ vrzędnikow/ do poſługi ſwey:
27:
ná wſzytkim iáko ieden ſzcżegulny cżłek przeſtawał.
Z vrzędu bogátym nie był.Num. 16.
ſzáty iego y kuchnia iego/ iáá=
28:
ko iednego z poſpolitych. Synow teſz ſwych y powinnych krwią ná żadne doſto
29:
ieńſtwá niewyſadzał/ áni o to prośił/ áby ktory ſyn po nim ná przełożeńſtwo wſtą
30:
pił.
Synow ná przełożeńſtwo niewſadzał.Num. 27.
Y owſzem ſługę ſwego domowego Iozuego ſam z woley Bożey ná vrząd poſtá
31:
wił. W nabożeńſtwie y ſłuſzbie Bożey wſzytkę ſwoię ſpráwę/ rozum/ y pomoc fun
32:
dował. záwżdy ſię z Bogiem ſwym ſercem y myślą iednocżąc/ ná modlitwie w na
33:
miećie ábo kośćiele przebył: o recż ſię káżdą Páná Bogá ná modlitwie rádził/ y nic
34:
bez niego niepocżynał.
Dobra ſpráwá znabożeńſtwá ſtałá.
Lud on poddáne ſwe ktorych mu Pan Bog zwierzył/ cho=
35:
ćiaſz byli zli/ krnąbrni/ obmowcy iego nieprzyiaćiele/ ktorzy go máło kilkákroć nie
36:
ukámionowáli/ ták miłował/ iſz dla nich áby Bog im grzechy odpuśćił/ wypiſa=
37:
ny być z kśiąg Bożych chćiał/ y mowił: ábo im ten grzech odpuść/ ábo mnie wy=
38:
piſz z kśiąg w ktorycheś mię nápiſał.
Exod. 17.Num. 16.Wielka miłość ku złym poddánym. Exod. 32.
Wyſtępki ich wſzytki iáko ſwe opłakiwał/ y
39:
ćierpieć zá nie zmiłośći ku nim/ dla Bogá/ áby wnich wſławion był/ prágnął.
40:
Ták wolał ſam zginąć/ á niſzli by lud on iemu polecony/ gniew Boży ná ſobie no=
41:
śić miał. Y gdy mu mowił Pan: dam ia tobie lud lepſzy/ mocnieyſzy/ y więtſzy/
42:
y vcżynię ćię nád nimi przełożonym: á ty złe/ co ćiebie y mnie gniewaią/ wygubię:
43:
On mowił: niechcę miły Pánie/ iuſz ty złe nápráwuy á nie tráć ich/ ſam dla śiebie:
44:
wietſzya cżeść twoiá będzie/ gdy złym przepuśćiſz/ á ono nápráwiſz. twoiá to by=
45:
łá nieſławá v Egipcyan y inych/ ktorzy by ſię ze cżći twey vrągáli y mowili. nie=
46:
mogł ich wprowádzić do ziemie ktorą im obiecał/ y pobił ie ná puſzcży. O dziwney
47:
miłośći ſerce ku cżći Bożey y bliżniemv.
Wielki miłosnik cżći Boſkiey Moyżeſz.
Dla tey cżći Bożey ktorey nawiecey prágnął/
48:
áby tylko Bog wſławiony był/ vrzędu nád lepſzymi ludzmi niechćiał: ále wo=
49:
lał z onymi złemi trwáć/ y wiele ćierpieć od nich/ y lecżyć ie iáko mogł: tylko żeby
50:
Pan Bog ſromoty y przymowki v nieprzyiacioł ſwoich niemiał.
Nieprzyiaćioły miłował.
Miłował pod=
51:
dáne iáko mátká dzieći/ a choćiaſz mu zle cżynili/ on im zle życżyć nieumiał. Wſzák
52:
że gdy ich od ſpráwiedliwośći Bożey y docżeśnego karánia wyprośić niemogł/ wo
53:
lał ie ſam karáć.
Exod. 32. Karał lud docżeśną męką/ ktorey P. Bog odpuśćić niechćiał. Num. 25.
Ták vczynił: gdy vyrzał á oni w báłwochwálſtwo ſproſne wpá=
54:
dli/ y vlanego ćielcá zá Bogá chwalili/ roſkazał Leuitom od bramy do bramy/ zá=
55:
bijąć lud on bołwochwalſtwem zmázány. y poległo ich około trzydzieśći tyśięcy.
56:
Drugi raz o ſproſność ćieleſną y towárzyſtwo niecżyſte z pogáńſkimi niewiáſtámi

strona: 483

1:
Moábſkiemi (ktore ie do tego przywiodły/ iſz dyabłom ofiary cżynili y ſyny ſwe w
2:
ogniu ie paląc ofiárowáli) kazał Przełożone ktorzy ich do tego nieodwodzili/ áni
3:
karáli/ záwieśić ná ſzubienicách przećiw Słońcu/ y dobrym ktorzy niezgrze=
4:
ſzyli/ kazał ich wielką lidżbę pobić.
Przełozone ktorzy ludzi niekaráli karał.
Y Phineáſowi ſynowi Aaronowemu/ ktory
5:
Zámbrego z nierządnica Kozbą corką Kśiążęćiá Mádyáńſkiego ná ſproſnym v=
6:
cżynku miecżem przebił/ dziekował: iſz mſzcżąc ſię nád nimi zlezywośći Boſkiey
7:
gniew Boży od ludu iego odwroćił. Na odſzcżepieńce y Heretyki ktorzy rozruchy
8:
czynili/ y kápłáńſtwo ſobie przypiſowáli/ á ſtárſzych y kápłaná Bożego ſłucháć nie=
9:
chćieli/ bárzo ſię ſrogim pokazał. Bluzniercy oni/ cżynili ſię ták dobrymi iáko y
10:
Aaron y z pychy y hárdośći/ ſekty y rozdziały w wodząc/ lud do ſwey niezbożney kupj
11:
zbierali. Tácy byli/ Dátán/ Chore y Abiron. ktorzy gdy ſię vpámietáć niechcieli/
12:
á ná iego prośbę y pokłon niſki ktorem prośił/ áby ná pokorę pámiętáli/ á wpychę
13:
ſię niepodnośili/ dbáć nic niechćieli: on ze wſzytkich ludzi ktorzy byli ná świecie
14:
náłáſkáwſzy y naćiżſzy cżłek/ przeſtrzegł lud/ ktory byli záwiedli y ná ſwą ſe=
15:
kte námowił/ áby vćiekáli od niezboznych ſektarzow/ mowiąc: oddzielćie ſię od
16:
námiotow ludzi niezboznych/ á nic ſię co ich ieſt niedotykayćie/ ábyśćie w grze=
17:
chách ich niezginęli. y roſkázał ziemi áby ſie otworzyłá/ y pożárłá ie á do piekłá ży=
18:
wo przepádli.
Ná odſzcżepieńce y heretyki był naſrożſzy Moyżeſz. Num. 16.
Nigdzieſz ſrogośći więtſzey nieuzył/ iáko nád tymi owcy wſzytkich
19:
Heretykow/ ktorzy ſię kápłanom y vrzędnikowm Bożym/ ſprzećiwią/ y rozdziały
20:
á ſekty cżynią. Y niekazał ſię nic dotykáć co ich ieſt. Bo wſzytko vnich zárázliwe/
21:
y mowá/ y kśięgi/ y piſmá/ ze wſzytkim w ogień ie piekielny poſłał.
Wſzytko v heretykow zárázliwe/ y nic ſię co ich ieſt dotykáć niekazano. Num. 12.
A nietylko ſamy
22:
ſekmiſtrze: ále y one pány/ ktorych było dwieśćie y pięćdzieśiąt przednich ludzi y
23:
pierwſzych ktorjch do rády wzywano/ ktorzj kádzuelnicę kápłáńſką brác w rękę znimi
24:
śmieli/ pozábijał P. Bog: bo ogień zniebá ná nię vderzył/ y popalił ie. ácż nie táką
25:
ſrogą śmierćią iáko oni zwodzićiele ich zginęli. Ták był Moyżeſz ná odſzcżepień=
26:
ſtwá ſrogi/ gdy tego było potrzebá. Bo ſam z nátury ſwey był człek dziwnie ćichy á
27:
bárzo miłosierny: ále gdzie krzywdę Bożą było káráć/ á ludzkiego zbáwienia y duſz
28:
ich áby ſię niezáráziły bronić: tám muśiał ná vporne y niekárne oſtrkiem przyło=
29:
żyć.
Leuit. 24. Num. 15. Bluzniercę y robiacego w świeto vkámionowáno.
Tákże y blużnierce imienia Bożego/ ktory zgniewu ſwarząc ſię z drugim
30:
przećiw Pánu Bogu mowił/ vkámionowáć: y tego ktory wdzień świety drwá
31:
zbieráć śmiał/ tákąſz śmierćią ſkáráć zporády Bożey roſkazał. Wielce był cierpli=
32:
wym á znośić vmiał ciężar ſzemránia/ obmow/ złorzecżenia/ y tárgánia ná ſię lu
33:
du onego krzcżyce twárdey.
Cierpliwy ná obmowy y cżći vwłocżenia y ſzemraniá.
Od właſnego brátá Aaroná/ y sioſtry rodzoney Má
34:
ryey/ vſzcżypki y obmowy/ o iákąś żonę Murzynkę/ ćierpiał: iſz smieli mowić: y=
35:
zali przez ſamego Moiżeſzá mowił Pan Bog? wſzák teſz y do nas tákże mowił? Co
36:
ſłyſząc Pan Bog/ rozgniewał ſię bárzo. bo Moyżeſz był náde wſzytki ludzie co ich by
37:
ło ná ziemi/ naćiſzſzy nałáſkáwſzy: y przetoſz o ſwoię krzywdę nic niemowił/ á ich
38:
ſię ięzykom nieſprzećiwił. ále Pan Bog wział ſię zá krzywde uego/ y przyzwawſzy k=
39:
ſobie aaroná y Máryey/ mowił: będzieli prorok Páńſki miedzy wámi/ w widze=
40:
niu ſię iemu vkażę/ ábo przez ſen mowić z nim bedę. Lecż ſługá moy Moyżeſz nie
41:
táki ieſt: ktory będąc nawiernieyſzym we wſzytkim domu moim/ vſty znim w vſtá
42:
mowię á nie w figurách áni pod zákryciem: ále iáwnie Páná widzi. y to mowiác P.
43:
Bog: ſkárał Máryą tradem ſzpetnym po wſzytkim ćiele. zá ktorą ſię ſamże Moy
44:
żeſz wſtáwił/ y gniew iey Boſki przeiednał y zdrowie vprośił. Acż Pan Bog po=
45:
kutę iey docżeśną/ karánie y ſromotę (gdy była przez siedm dni wyklęta y z obozu
46:
wyrzuconá) cierpieć kazał. Wielekroć nań poddáni oni iego/ dla ktorych ták wie
47:
le cierpiał/ y dobrze im czynił/ zá nim wołali: wywiodłeś nas/ zdrádziłes nas/
48:
niemáſz co ieść/ niemaſz co pić ná puſzcży. dáieſz nam tylko mánnę tę lekką po=
49:
tráwę: á gdzie mięſo? á gdzie ryby? wroćić ſię do Egiptu muśiem/ y iuſz ſobie
50:
wodzáá obierzem. á gdzie tá ziemiá opływáiąca mlekiem y miodem? otoś nas zá=
51:
wiodł zdraycá.
Num. 11.Num. 21.
A on tylko wzdychał á mowił: á zam ia was wywiodł? izali nie
52:
ſam Pan Bog tákie cudá cżyniąc mocną ręką ſwoią? izali przećiw mnie/ á nierá=
53:
cżey przećiw Bogu ieſt ſzemránie wáſze á com ia ieſt grzeſzny cżłek/ ktory to cży=
54:
nić muſzę/ co mi wáſz Pan Bog każał / iſz ſie burzyćie przećiw mnie? A obroćiwſzy
55:
ſię do Páná Bogá/ nie pomſty ná nie prośił/ ále mowił: gdzieſz ia mam wziąć mię=
56:
ſa ták wiele/ ábo ryb ná lud po ſześć kroć ſto tyśięcy? y gdzieſz iá im wody we=
57:
zmę? y ták ćierpliwośćią y pokorą ſwoią gniewu ich zbywał y vchodził/ á od Paná

strona: 484

1:
Bogá wnetże pomoc miał. bo wprágnieniu ludzi onych/ kázał mu/ áby zkámie=
2:
niá wodzie wyniść roſkazał/ y ná vderzenie laſki iego/ opoká hoyną rzekę wody
3:
puśćiłá. y mięſa bez ktorego być mogli/ tylko ná pokazánie mocy ſwey/ dał im Pan
4:
Bog bárzo wiele/ gdy iarząbki ktore do nich Pan Bog przypędził/ zbierali cáły
5:
mieſiąc/ po ziemi ie chwytáiąc: ták wiele/ iſz ich przeieść nie mogli. ále przypłáćiły
6:
rozpuſtne gęby á poſtu niemiłuiące/ y ná oney drogiey zniebá mánnie nieprzeſtáią=
7:
ce. Bo ieſzcże mięſo tkwiáło w zębách ich/ á gniew Boży pobił ie/ ták iſz mieyſce o=
8:
no názwáne było pogrzeby pożądliwośći.
Numeri 11.Wodá z opoki.
Mięſa y ptáſtwá dał im wielką moc Pan Bog. Numeri 20.Skaránie obżárſtwá.
Był Moyżeſz wpracey nieprzerobiony
9:
cáły dzień nie iedząc/ ſiedział ná ſądách/ ſwary ludzkie iednáiąc.
Pracá ná ſądách.Exod. 18.
A będąc Duchem
10:
Bożym y mądrośćią wielką iákiey żaden cżłek na świećie niemiał/ od Bogá opá=
11:
trzony: ſłuchał iednák rády Ietrá świekrá ſwego/ gdy mu porádził/ áby ná ſądy
12:
záſadził ine ludzie mądre/ á nie łákome/ y podárkami gárdzące. On ták wielki
13:
Prorok nierzekł: ty mnie tákiego ktory z Bogiem gadam vcżyć y rádzić mi chceſz?
14:
Nic tákiego/ ále iáko pokorny/ poſłuchał dobrey rády/ nic o ſobie wielkiego nie=
15:
trzymáiąc.
Pokorá w słuchániu rády.
W woynách teſz przećiw nieprzyiaćiołom mężny był y vmieiętny. Ná
16:
Amálechity ſługę ſwego poſyłáiąc Iozuego/ pobił ie podnieśienim ręku ſwoich do
17:
Bogá. poki ręce wniebo wzgorę/ iákoby ná krzyżu (figuruiąc Chryſtuſa vkrzyżo
18:
wánego) trzymał/ poty Iozue miecżem wygrawał: á gdy ie ſpuśćił/ przegrawał.
Woyny wygráne Exod. 17.

19:
Przeto áby ich nieſpuſzcżał/ dwá kámieniá pod łokćie iego Vr y Aaron podłożyli (á
20:
Zbáwićielowi ie Zydowie dwiemá gwozdzmi przybili) y ták ſtárći ná głowę nie=
21:
przyiaćiele/ polegli.
Numeri 21.
Tákże dwu Krolow wielkich Seoná Amoreyſkiego y Ogá z
22:
Bázan poraziwſzy/ ziemię ich wſzytkę opanował/ y dwiemá ią pokoleniom wdzie
23:
dzictwo podał. śiłę wſzytkę ſwoię nie w woyſku onym wielkim/ ále w Pánu Bogu
24:
y w ſłuſzbie oney około ſkrzyniey ś. y przybytku Bożego pocżytáł.
Zwyćięſtwo Moyżeſz zkąd miáł.
Przetoſz gdy ſię ru
25:
ſzyć miał oboz/ á ſkrzynię Bożą Lewitowie podnieśli/ ták w modlitwie wołał: Po
26:
wſtań Pánie á niech ſię rozproſzą nieprzyiaćiele twoi/ y niech poućiekáią od twa=
27:
rzy twey ktorzy ćię nienawidzą.
Numeri 10.Skrzynią słuſzby Bożey ſzráſzył nieprzyiaćioły.Leuit. 26. Deut. 3
Tą ſkrzynią ſłuſzby Bożey ſtráſzył wſzytki nieprzy
28:
iaćiele/ y był zwycięſcą niezwyćiężonym. Namową ſwoią y ſłodkim ięzykiem bo
29:
iazń Boſką w poddáne ſwe wmawiał/ zá ktorą im wſzytko ſzcżeśćie od Páná Bo=
30:
gá obiecował/ gdyby przeſtrzegali vſtaw iego/ á pilnowáli wſzytkich obrządkow
31:
ſłuſzby iego : cżego ieſliby niecżynili/ wſzytkim im przeklęctwem y plagámi więtſzemi ni
32:
żli Egipt ſkarány ieſt/ groził. A gdy iuſz on lud wprowádzić miał do ziemie obiecá
33:
ney/ P. Bog mu tego dopuśćić niechćiał: áby miał Iordan przeyść: przeto iſz był nie
34:
co trochę zwątpił o mocy iego/ gdy mu zkámieniá wodę wytocżyć kazał. Zá to mu
35:
táką pokutę y karánie docżeśne (z łáſki ſwey odpuśćiwſzy wiecżne) náznácżył. zkto
36:
rey ſię on długo wyprośić chćiał. ále ſługá ták miły Bogu ziednáć tego ſobie nie=
37:
mogł: ták iſz mu raz P. rzekł: przeſtańże á dáley o tym zemną niemow. O iáko ſtrá
38:
ſzliwy ieſt Pan Bog: ktory w tym tákiemu ſłudze ſwemu vżyć ſię niedał. á iákoſz my pełni
39:
grzechow drzżeć niemamy? iáko ſię z ſrogiey ręki iego wyprośiłem/ ieſlli tu poku
40:
ty iákiey y nagrody ſpráwiedliwośći iego/ ſami nád ſobą niecżynieemy? ſtáło ſię to
41:
y dla figury/ iſz iny imienim Iozua ábo Iezus do ziemie obiecáney wſzytkich wier=
42:
nych wprowádzić miał: do ziemie tey błotney vmieráiących/ ále oney gorney
43:
żywiących z Pánem Bogiem ná wieki: do ktorey ſtáry zakon y Moyżeſz wprowá=
44:
dzić niemogł: iedno ten ktorego Moyżeſz opowiadał/ y vkázował/ mowiąc: Po
45:
mnie/ wzbudzi Pan Bog twoy Proroká z narodu twego/ y zbráćiey twoiey/ ták
46:
iáko mnie: wedle tego iákoś prośił ná gorze Horeb/ gdyś z Pánem Bogiem rozma
47:
wiáć niechćiał/ boiąc ſię ábyś nie vmárł.
Deut. 18.Moyżeſz Chryſtuſa vkázował.
To ieſt ten Pan Bog ktoryć ſię ſtráſzli=
48:
wie ná gorze pokazał/ á zktorymeś gádáć prze ogromność máieſtatu iego niemogł:
49:
wezmie ná ſię náturę ludzką/ y iáko ia/ cżłowiekiem ſię zſtánie/ y rozmawiać znim
50:
beśpiecżnie będzieſz mogł/ w oſobie ćichey ludzkiey: z ktorymeś niemogł mowić w
51:
oſobie Boſkiey ſtráſzliwey y ſłow iego Boſkich/ z vſt iego ſamego ſłucháć winien
52:
będzieſz. Ten ćię náucży lepiey/ y iaśnieyći woolą Bożą oznaymi: y do cżynienia
53:
iey y pełnienia wſpomoże nieudolność twoię: y w prowádzi ćię do oycżyzny práwey/
54:
ktorąś wprozdkách twoich vtráćił/ przez ofiáry krwie ſwey właſney/ ktorą ia to=
55:
bie tymi bydlęcymi ofiárámi znácże. Do tego im vkázuiąc áby cżekáli/ á gdy przyi
56:
dzie áby weń wierzyli/ y onego pod vtrátą zbáwienia ſwego przyięli: ſkońcżył dłu

strona: 485

1:
go wiek ſwoy.
Zył ſto dwádzieśćiá lat Deut. 24.
Bo żył lat ſto y dwádzieśćiá w tákiey śile y zdrowiu/ iſz ocży iego
2:
nieztępiały/ áni ſię ruſzyły zęby iego. Ná Przełożeńſtwo wzięty był gdy/ miał lat
3:
ośmdzieśiąt/ á wnim trwał lat cżterdzieśći. Niſzli vmárł błogoſłáwił káżdemu z
4:
oſobná pokoleniu. Potym mu Pan Bog wſtąpić kazał náá wyſoką gorę Nebo:
5:
w sieni Moábſkiey/ y vkazał mu zniey wſzytkę obiecáną ziemię/ áſz do morzá w
6:
dłuſz y wſzerz/ y rzekł mu: toć ieſt ziemiá ktorąm obiecał Abráhámowi/ Izááko=
7:
wi/ y Iákobowi/ mowiąc: potomſtwu twemu dam tę ziemię: Widziałeś ią ocży
8:
má twymi/ ále do niey niewnidzieſz. y tám mu vmrzeć kazał Pan Bog/ y ſam go
9:
pogrzebł w págorku ziemi Moábſkiey przećiw Phogor. á o grobie iego żaden czło=
10:
wiek niewie aſz do tego cżaſu. Y płákał go wſzyćiek Izráel/ y wypełnił dni żáłobne
11:
nád nim. Z cżego Bogu w Troycy iedynemu cześć y chwałá ná wieki nieſkońcżo=
12:
ne. Amen.
13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:
Męcżeńſtwo y żywot S. Dympny dziewice kro=
28:
lewny z HIberniey/ piſany od Piotrá Kánonika Kámerá=
29:
ceńſkiego. żyć mogłá około roku Pańſkiego 450.
Dwudzieſty ſzoſty dzień Máiá.

30:
W Hiberniey był Krol pogáńſki báłwochwalcá nic o P. Bogu
31:
ktory niebo y ziemię ſtworzył niewiedzący/ y Chryſtuſem práwym Bo=
32:
giem/ ktory iuſz tám był w iego Kroleſtwie wſławion/ gárdzący. Ten
33:
miał zone pięknośćią ná ćiele/ ale więtſzą ná duſzy/ okráſzoną. Bo tá=
34:
iemnie Chryſtuſa chwaliłá/ y wiárą S. oświeconą będąc/ cnotámi Chrześćiáńſki=
35:
mi przed Bogiem kwitnęłá. Tá corkę miałá Dympnę/ á tákieyże ábo ieſzcże więt
36:
ſzey vrody: ktorą oná zkryćie do Chrjſtuſa/ y náuki zbáwienney y do krztu przywio
37:
dła/ przez Kapłáná ſwego y ſpowiednyká/ ktory w oney ſtronie taiemnie wiárę S.
38:
rozśiewał/ imienim Gereberná.
Dypmná świátem zmłodośći gárdziłá.
Dympná tá z młodośći nátchnioná duchem
39:
S. gárdzić márnośćią świátá/ roſkoſzámy y powágą iego pocżęłá. á ſłyſząc o Chry
40:
ſtuſie iſz z niebá zſtąpił/ á będąc Krolem Kroluiących/ y Pánem niebá y ziemie/ w
41:
vbogiem ſię domu y z vbogiey mátki národził/ y wiele nędze dlá ludzkiego zbáwienia
42:
áby ie do wiecżnego á nieodmiennego kroleſtwá przywiodł/ vćierpiał: vmyśliłá
43:
pokory iego naśládowáć/ á o krolewſki ſtan ſwoy niedbáć. Tedy táiemnie przy=
44:
zywáiąc do ſiebie Kápłaná Goreberná/ wmyślách ſię świętych pośiláłá/ y przed
45:
nim pánieńſką cżyſtość ſwoię/ Chryſtuſowi oddáła: á duſzą y ćiáłem poświącáiąc
46:
ſię iemu/ zzá oblubieńcá go ſobie wzięła/ wnim wſzytko ſwe kochánie pokłádáiąc. y
47:
tym więcey roſkoſzámi/ vbiory/ powagą/ y ienmi świeckiemi/ krolewſkiego do=
48:
mu ſkázámi/ gárdziłá: ćiáło ſwe poſtem y nieſpánim/ á długą modlitwą trudząc.
Cżyſtość Pánu Bogu oddáłá.

49:
Gdy iey mátká przez śmierć do Chryſtuſa poſzłá: Oćiec iey Krol/ żony ſobie v wſzy=
50:
tkich poddánych ſwych napięknieyſzey/ rozeſławſzy ſwe poſły/ ſzukáć kazał. Ale
51:
gdy żadney nienálezli ktora by mu ſię podobáłá/ á pięknością pierwſzey iego Krolo
52:
wey rowna byłá: rádę táką iáko pogánie ſprośni Krolowi ſłudzy ie go dali: co maſz
53:
ſzukáć dáley: oto corká twoiá barzo piękna y mátce podobna: nád nię niegdzieſz śli
54:
cżnieyſzey nienaydzieſz/ tę ſobie zá żonę wezmi.
Sproſna rádá.
Ledwie to wyrzekli/ á wnet ſię

strona: 487

1:
ſerce iego do tak ſproſney myśli y żądzey ſkłoniło: ták iſz ſię corki ſwey zápálcżywie ro
2:
zmiłował/ y otworzył iey nieucżćiwe myśli ſwoie/ proſząc á wiele obiecuiąc/ áby
3:
iego żoną być chćiáłá.
Oćiec corkę zá żonę mieć chce.
Oná ſię tym iáko zgniłym pſem brzydząc/ mowiłá: iáko
4:
możeſz nędzny oycże do ták wielkiey á nieſłycháney przećiw prawu y przyrodzeniu
5:
ſproſnośći/ przywodzić myśl ſwoię/ áby corká oycowſkie y máćierzynſkie łoże má=
6:
záć miáłá? nigdy tego nieucżynię. A on długo proſząc á ſkłonić pánieńſkiey wo=
7:
ley niemogąc/ grozbámi ia ſtráſzyć pocżął/ mowiąc: byś dobrze niechćiáłá/ tedy
8:
muśiſz. Widząc pánná iſz trudno było vyść oycowſkiey ręki/ táką rádę wzięła: v=
9:
myśliłá táiemnie vćiec/ y prośiłá oyca áby iey dał przewłoki dni cżterdźieśći: á
10:
tym cżáſem áby iey ſzáty ſpráwowáć y ochędoſtwá/ w ktorym by mu ſie lepiey podo
11:
bác mogłá/ roſkazał.
Mądrá ráda pánny.
Krol temu będąc iná bárzo rad/ ſpráwiáć wſzytko hoynie y ku
12:
weſelu ſię wszytkim gotowáć kazał. Tym cżáſem kápłaná ſwego Gereberná przy
13:
zwáłá/ á gdy mu ſię wſzytkiego zwierzyła/ on iey teſz rádził/ áby w cudzą ſtronę v=
14:
ſzłá/ á iáko nieznáioma/ wpuſtym iákim mieyſcu ſłużyłá Pánu Bogu/ ktory iey do
15:
tego tákim przenáśládowánim/ przycżyny dawa. Vpáátrzywſzy tedy cżás/ ſamo=
16:
cżwártá/ to ieſt/ wziąwſzy z ſobą ſługę iednego/ y żonę iego/ y kapłaná onego Ge=
17:
renerná/ puśćiłá ſię zá morze/ y przypłynełá do zamku Abtorffu.
Vćiekłá z oycżyzny do Flanandryey.
Gdzie miedzy ludz
18:
mi mieſzkáć niechcąc/ á puſtego y ſpokoynego mieyscá ſzukáiąc/ puśćili ſię do wśi
19:
Gelle názwáney. gdzie nálezli ieden máły kośćiołek Chrześćiáńſki S. Márciná. W
20:
ktorym kápłan on Gerebernus Mſzą S. miewał/ á bliſko niego zbudowali ſobie
21:
mieſzkánicżká/ y żyli tám ná ſłuſzbie Bożey iáko puſtelnicy/ żywot Anielſki wiodąc.
22:
Krol gdy ſię dowiedział iſz corká vćiekłá/ bárzo záfráſowány/ długo iey pierwey
23:
po gorách y láſach ſzukáiąc/ domyślił ſię iſz za morze iácháłá: y ſam iey ſzukáć vmy=
24:
ślił/ y zwielką á ozdobną wypráwą y dworem ſwym/ przypłynął do Antorffu.
Krol iey ſzukáiąc przyiáchał do Flandryey.

25:
gdzie był z cżćią niemáłą y zpodziwieniu ludu wſzytkiego przyięty. y rozeſłał po w
26:
ſzytkiey ziemi ſzukáiąc corki ſwey/ y dowiedział ſię (od tego ktory im cheb kupował
27:
y tám nośił) mieyſcá ná ktorym mieſzkáłá corká iego. Przyiáchał nieſzpodziewá=
28:
nie/ y poimał pánienkę ze wſzytkim iey towárzyſtwem. Námawiał ią pierwey ſło=
29:
wy pięknymi/ áby ſię znim wroćiłá/ obiecuiąc iey kroleſtwo: y nákoniec zá Bogi=
30:
nią chcąc ią mieć/ y kośćioł iey zbudowáć/ áby od wſzytkich ludzi byłá chwaloná.
31:
Niecżekáiąc odpowiedzi panienki/ kápłan Gerebernus rzekł Krolowi: Cżego ſię
32:
domagaſz ſproſny á niecżyſty Pánie corkę ſwoie pomázáć chceſz/ cżego náſprośniey
33:
ſzy cżłek myślić nigdy niemogł/ á ty wypełnić vcżynkiem maſz wolą?
Gerebernus kápłan śmiele Krolá karze.
Nigdy oná
34:
ná táki grzech niezezwoli/ ktora iuſz zá obubieńcę Chryſtuſowi oddaná ieſt. Zá ty
35:
mi ſłowy dworzánie iego krzyknęli/ áby śmierćią był karan Gerebernus/ ktory
36:
pánienkę zwiodł/ á z kroleſtwá ią wywieść śmiał. tedy wnetże wſzyſcy nań vde=
37:
rzyli y ſkłoli go y zámordowáli/ y głowę vćięli.
Zábity Gereberno.
Ták ten S. męcżennik dokonał:
38:
Zá ktorym prętko y oná oblubienicá Chryſtuſowá poſzła. Bo gdy ią ieſzcże pilnie na
39:
mawiał/ áby ná iego ſzkáráde myśli zezwoliłá/ grożąc iey táką śmierćią iáką wi
40:
sziáłá. Oná w Chryſtuſie poćwierdzoná śmiele rzekłá: niewinnegoś cżłeká ká=
41:
płaná Bożego zábił okrutny báłwochwálco: mnie ktora ſię twymi Bogámi brzy=
42:
dzę/ á ná niecżyſtą á kázirodſką myśl twoię nigdy niezezwoę/ tym nieodſtráſzyſz
43:
od Chryſtuſa Bogá mego y od cżyſtośći iemu ſamemu oddáney. Ták rozgnie=
44:
wany oćiec/ śćiąć ią y zábić kazał.
Sćięta od właſnego oycá.
A gdy ſię żaden ſługá ważyć tego niechćiał:
45:
boiąc ſię áby tego potym Krol nieżáłował: ſam dobywſzy miecża/ głowę corce
46:
ſwey śćiął. y ták on kwiát cżyſtośći białey liliey/ cżerwoną rożą á krwią męcżeń=
47:
ſką ozdobiony/ zapłátę y roſkoſzy nieſkázitelne v blubieńcá ſwego nalaſł. Ciáłá
48:
ony w iedney ſkále ludzie miłośierni pogrzebli. Przy ktorych gdy ſię wielkie cudá
49:
w ludzkich pomocách y lecżeniu chorob rozlmáitych działy: ſzukáć ich w ziemi du=
50:
chowni/ áby ie lepiey vcżćili/ pocżęli. y rzecż dziwna/ iſz ie nálezli pokryte w truny
51:
mármoru biáłego/ iákiego ziemiá oná wſzytká niema. y pewna rzecż ieſt/ iſz An=
52:
ielſką ręką zgotowane im były one groby. Potym mieſzcżánie z Xántu widząc
53:
tám cndá wielkie/ zmowili ſię/ áby ony ćiáłá z trunámi wykrádli.
Iáko vcżcżone ćiáłá ich.
Y gdy
54:
cżas vpátrzyli/ ná woz ie włożywſzy z ćiáłmi onymi S. vćiekáli. Ale lud ſię z Gel=
55:
le obacżył y zbroyną ręką zá nimi bieżał.
56:

57:

58:

59:

60:

61:

62:

63:

64:

65:

66:

67:

68:

69:

70:

71:

72:

73:

74:

75:

76:

77:

78:

79:

80:

81:

82:

83:

84:

85:

86:

87:

88:

89:

90:

91:

92:

93:

94:

95:

96:

97:

98:

99:

100:

101:

102:

103:

104:

105:

106:

107:

108:

109:

110:
Gdy lud zá ſobą Xáncánie obacżyli/ wi=
111:
dząc iſz z obiemá ćiáły vyść niemogli/ z iednym tylko z Gerebernem vćiekli. A

strona: 488

1:
Dympná S. ná ſwe mieyſce z wielką cżćią odwiezioná ieſt do Gelle. Gdzie gdy ią
2:
obywátele więcey vcżćić á ćiáło iey z kámieniá w ſrebro włożyć chćieli: otworzyw=
3:
ſzy on mármor/ ná pierśiách iey kámień drogi nálezli/ ná ktorym nápiſano było:
4:
imię iey DYMPNA. Tám ſię ſławi wniey Pan Bog wrozmáitych dobro=
5:
dzieyſtw ludziom nabożnym dáwániu: ktorego ieſt moc y władza ná zie=
6:
mi y ná niebie ná wieki wiekom. Amen.

strona: 489

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:

40:

41:

42:

43:
Zywot Aaroná/ naywyſzſzego Kápłaná/ wy=
44:
brány z piſmá świętego z kśiąg Moyżeſzowych.
Dwudzieſty oſmy dzień Maia.

45:
AAron z pokolenia Lewi/ brát rodzony Moyżeſzow/ trzemá
46:
laty ſtárſzy/ vrodził ſię w Egipćie/ gdy był ieſzcze Phárao gubić dzieći płći
47:
męſkiey nie roſkazał.
Aaron ſtárſzy brát Moyżeſzow.
Bratu ſwemu Moyżeſzowi w krolewſkich páła=
48:
cách wychowánemu/ wielką był pomocą: taiemnie mu o rodzicách iego
49:
prawdziwych dáiąc znáć. Záczym kroleſtwem y roſkoſzámi Egipſkiemi/ y grzecha
50:
mi ich á báłwochwálſtwem zbrzydził ſę/ á do narodu ſię ſwego v ludzi wzgárdzone
51:
go/ y do Páná Bogá oycow ſwych przyznał/ y dla niego ná nędzy oney y niewol=
52:
ſtwie przeſtawał.
Aaron wymowny. Exod. 4.
Był cżłek vrodziwy Aaron/ á wymowny/ y przetoſz gdy ſię
53:
Moyżeſz Pánu Bogu z poſelſtwá do Pháraona tym wymawiał/ iſz wymowy nie=
54:
miał: vſłyſzał ony ſłowá od Paná Bogá: Aaron brát twoy/ wiem iſz wymowny

strona: 490

1:
ieſt/ powiedz mu odemnie to co ſłyſzyſz/ á włoſz w vſtá iego ſłowá moie: á ia będę
2:
w vśćiech twych y w vśćiech iego/ á vkażę co cżynić matá. on od ćiebie mowić do
3:
ludu y vſtámi twemi będzie: á ty iemu maſz być wtym/ co ſię Bogá dotycze. Bę=
4:
dąc Aaron po bráćie Moyżeſzu/ gdy vćiekáć z Egiptu muſiał/ bárzo ſmutnym y
5:
teſkliwym: po kilkádzieſiąt lat iáko go niewidział/ vſłyſzał głos Boży do śiebie:
6:
Wynidz przećiw brátu twemu Moyżeſzowi ná puſzcżą.
Exod. 4.
On ná ten głos/ bárzo vwe
7:
ſelony poſzedł/ y wdrodze nálazł miłego brátá ták dawno niewidánego/ y cáłuiąc
8:
go/ dziękował Pánu Bogu zá zdrowie iego. A moyżeſz mu wſzytko powiedział/
9:
iáko widział Páná Bogá w ogniu/ y co mu roſkazał/ y iako oſobne poſelſtwo miał
10:
do niego/ áby mu był pomocnikiem y tłumáczem do Pháraoná/ná wyzwolenie lu
11:
du y narodu ſwego/ z ręki y niewoley iego. Cżemu on wſzytkiemu mocną wiárę
12:
dáiąc/ mężnie z brátem ſwym ſpráwował ono poſelſtwo/ nic ſię ná okrutniká y po
13:
groſzki iego nie oglądáiąc: ále w Bogu ktory ich poſłał/ wielklie y nieuſtraſzone ſer
14:
ce máiąc.
Aaron z Moyżeſzem poſelſtwo ſpráwował do Pharáoná.
Wymownym onym ięzykiem ſwym Pháraonowi y dworzánom wywo
15:
dził/ iſz Páná á ſtworzyćielá ſwego ſłucháć/ á puśćić ná iego roſkazánie lud iego był
16:
winien. ktory nie poimány/ ále dobrowolnie był przyzwány do Egiptu: á żeby po=
17:
mniał ná przodki ich/ ná Iozephá/ ktory wielkiemi dobrodzieyſtwy/ krew ſwoię/
18:
y powinne ſwe/ temu kroleſtwu zálećił.
Rzecż Aaronowá do Krola.
Bo on od głodu y pewney zguby/ wſzyćiek
19:
Egipt wybáwił/ ziemię Egipſką wſzytkę krolom kupił/ y ſkárby im wielkie zá wier
20:
ną y mądrą poſługą ſwoią zebrawſzy/ do tákiey ie ſławy y możnośći przywiodł.
21:
áby iego bráćiey krzywdy y nieſłychánego vćiśnienia nie cżynił/ á ná ſpráwiedli=
22:
wość y Bogá ktory ſądzi krole/ pámiętał: á puśćił wolno lud ten/ do ktorego prá
23:
wá żadnego niema. A gdy tákiemi ſłowy mądremi nic nieſpráwił Aaron: Moy
24:
żeſz mu dawał od Bogá moc/ áby znim ony wielkie cudá cżynił y plagi: á karánia
25:
Boſkie ná Pháraoná/ y kroleſtwo iego puſzcżał. Cżym był wielki bárzo Aaron z
26:
Moyżeſzem v wſzytkich Egipcyánow. A gdy iuſz lud on wywiedli/ y potopił Pan
27:
Bog nieprzyiaćiele ich/ y ná puſzcży dáć im miał zakon y poznánie imieniá ſwego
28:
wielkiego/ y woley ſwoiey: kazał Moyżeſzowi Pan Bog do ſiebie/ ná gorę pod o=
29:
błoki/ ktoremi byłá gorá Synái przykryta. Odchodząc Moyżeſz/ zlećił wſzytkę
30:
zwierzchność y mieyſce ſwoie Aaronowi: ktory od ſwey woley ludzi onych/ vhamo
31:
wáć y vkáráć niemogł.
Exod. 24.
Bo gdy lud on cżekáiąc Moyżeſzá/ ktory cżterdzieśći dni
32:
v Páná Bogá nágorze przebywał/ wprożnowániu iadł y pił/ y złych ſię rzecży z
33:
roſpuſtnośći domyślił/ á poſelſtwá ktore im od P. Bogá Moyżeſz przynieść miał/
34:
dłużey cżekáć niechćiał: wzburzyli ſię iáko ſzaleni/ y bieżeli do Aaroná/ ony ſłowá
35:
ſzátáńſkie mowiąc: wſtań vcżyń nam Bogi/ ktorzyby nas prowádzili: bo cżłeku
36:
onemu Moyżeſzowi/ niewiemy co ſię zſtáło.
Lud ſię wzburzył y kazał ſobie Bogi cżynić Aaronowi.
On ſię tego wzbraniał náprzodku/
37:
proſząc áby trochę pocżekáli/ áinego Bogá znáć niechćieli/ iedno tego do ktore=
38:
go poſłáli Moyżeſzá/ ktorego ná gorze w ogniu widzieli/ y ktory ná ich wybawie
39:
nie ták wielkie á nieſłycháne cudá w Egipćie cżynił. A oni iáko wilcy iádowići/
40:
zębámi nań ſkrzytáć/ y śmierćią mu grozić pocżęli. Aaron przeſtrſzony/ vczy
41:
nił co chćieli/ y kazał im znośić złoto/ y nauſznice żon ich/ y zwoławſzy rzemie=
42:
śnikow/ vlał im znich ćielcá tákiego/ iákiego widzieli w Egipćie/ ktoremu ſię báł=
43:
wochwalcy Egipcyánie kłániáli.
Aaron prze boiazń vcżynił báłwáná y ćielcá ludziom rozpuſtnym.
y wyſadził go wyſoko wpuł obozu: ktorego vy
44:
rzawſzy lud on ſwowolny/ krzyknęli: Toć ſą Bogowie naſzy/ ktorzy nas wywie=
45:
dli z ziemie Egipſkiey.
Báłwochwálſtwo Zydowſkie.
Iednego ćielcá widzieli/ á nie mowią/ to Bog: ále/ to Bo=
46:
gowie: bo kto od iednego práwego Bogá/ y wiáry iedney iedney iego odſtąpi/ wnet nie
47:
ná iednego/ ále wielu roznych Bogow y wiar tráfia. O głupſtwo y ślepotá nie
48:
wymowna: tenli wybáwić mogł/ co ſię ſam ruſzyć niemoże/ á vcżynienia y rąk
49:
ludzkich potrzebował?
Kto od iednego Bogá y wiáry odſtępuie/ nigdy do [i]edney nietráfi.
Ieſzcżeſz nád to zbudował Aaron ołtarz przed onym ćiel=
50:
cem/ y wołáć Woznemu kazał: iutro święto ieſt Páńſkie. y cżynili ofiáry báłwo=
51:
chwálſkie. y śiadwſzy lud iadł y pił/ á potym do ſkokow/ plęſow wſzetecżnych/ dy=
52:
abelſkich/ iáko to zátym idzie/ powſtał. Oznaymił Pan Bog Moyżeſzowi ná
53:
gorze on grzech ich/ y mowił: twárdey to krzcżyce lud: puść mię/ niechay gniew
54:
moy obroći ſę ná nie/ y potráći ie. á ćiebie nád wielkim ludem przełożonym vcży=
55:
nię.
Moyżeſz zá lud ſię záſtáwia v Bogá.Exod. 32.
Moyżeſz niechćiał/ ále ſię pokornie modlił Pánu ſwemu: Nie cżyń tego Pá=
56:
nie nád temi ktoreś mocną ręką ſwoią wybáwił: rzekną Egipcyánie/ niemogł ich

strona: 491

1:
wyprowádzić do ziemie ktorą obiecał przodkom ich/ Abráhámowi/ Izáakowi/ y Ia
2:
kobowi. Y vbłagał ſię Pan Bog ná prośbę iego. Gdy tedy zchodził Moyżeſz z
3:
gory/ á nioſł do ludu onego dwie tablice kámienne/ ná ktorych był Pan Bog ná=
4:
piſał pálcem ſwym dzieśięćiorgo przykazánie ſwoie/ gdy vſłyſzał wołánie ſwawolni=
5:
kow/ y vyrzał ſkoki y gry ony około ćielcá/ niechćiał ſproſnemu y pijánemu ludu
6:
ſkárbu onego piſmá Boſkiego/ y tablic oddáć: ále niegodne tákiego dobro=
7:
dzieyſtwá widząc/ tablice o ziemię vderzył/ y potłukł pod gorą. á bieżawſzy ſam
8:
ieden miedzy nie/ wielkim mężnym ſercem/ ſam ręką ſwoią onego ćielcá obálił/ y
9:
ſtłukł go/ y ſkruſzył/ y ſpalił/ y proch wwodę wrzućił/ y onę wodę ludowi grzeſzne=
10:
mu/ pić kazał/ ná więtſzą háńbę y záwſtydzenie ich.
Pijánemu ludu tablic y zakonu oddáć Moyżeſz niechćiał.Męſtwo Moyżeſzowe.
Przelękł ſię záraz lud y vſtrá
11:
ſzył/ y ſtali ſię iáko owce poſłuſzni/ y cżynił znimi Moyżeſz co chćiał. A naprzod
12:
Aaroná brátá ſwego karał/ mowiąc: wielkiś grzech ná ten lud przywiodł. iákoć
13:
żal nie było duſz tych/ ktore ták ſrogo obráziły Páná Bogá: dáiąc mu znáć/ iſz pier
14:
wey żywot dáć miał y zdrowie/ niſzli ná on ſproſny grzech ich zezwolić.
Aaroná karał Moyżeſz o vcżeśnictwo grzechu.
Spráwo
15:
wał ſię Aaron/ mowięc: niegnieway ſię Pánie moy/ ſam wieſz/ iſz to lud do złęgo
16:
ſkłonny. przyniewolili mię/ y zábić mię chćieli. nie zchućim to vcżynił. Tá wy=
17:
mowká ácż máło ważyła: bo Aaron miał rácżey wſzytko wyćierpieć/ niſzli tákiego
18:
grzechu ſwowolnym pomágáć: wſzákże pokáiánie iego y pokorá/ y żáłość wielka
19:
z płácżem/ iednáłá mu łáſkę zá przycżyną Moyżeſzową/ ktory ieſzce nieproſzony
20:
zań ſię y zá iego grzech/ przed Bogiem wſtáwiał/ y odpuſzcżenie ziednał.
Pokutá AaronowáOdpuſzcżonj grzech Aaronow.
Máią
21:
y święći ſwoie vłomnośći y vpadki/ z ktorych powſtáiąc/ pokornieyſzemi ſię przed
22:
Bogiem zſtawáią. Ták mu doſkonále ten grzech/ przed Moyżeſzá/ ábo rácżey
23:
przez Chryſtuſa Syná Bożego (ktorego Moyżeſz známionował) odpuſzcżony był:
24:
iſz go Pan Bog/ nic niepomniąc ná przeſzły wyſtępek iego/ naywyſzſzym kápłanem
25:
Moyżeſzowi vcżynić y poświęćić/ y pomázáć kazał: y rodzáiowi/ y ſynom z iego
26:
krwi idącym/ dał ten wielki vrząd wiecżnie: áby nikt iny nań wniść/ y ſpráwo=
27:
wáć go niemogł/ iedno z Herbu (iáko mowiem) y pokolenia iego/ idący.
Kápłáńſtwo dáne Aaronowi y potomſtwu iego.Eccl. 45.Aaron nośił grzechy ludzkie.Exod. 28.
Iego ze
28:
wſzytkich żywiących/ iáko mowi piſmo/ obrał: áby on ofiáry cżynił/ y kádzenia/
29:
ná wdzięcżną wonność Bogu zá lud. Iemu kazał Pan Bog nośić grzechy ludz=
30:
kie: to ieſt/ ſtáráć ſię modłą y ofiárą ſwoią/ áby im ie odpuśćił Pan Bog. Iemu
31:
dał moc wnáuce y vſtáwach ſwoich/ áby náucżał wſzytkiego Izráelá woley Bo=
32:
żey/ y oświecáł rozumy ich zbáwienną y duchowną świátłośćią.
Dzieśięćiny y pierwiaſtki dáne kápłanomVbiorem drogiem ozdobić Pan Bog kápłáńſtwo kazał.
Iemu dał dzie=
33:
śięćiny y pierwiaſtki v wſzytkiego ludu/ ná żywność domu iego. Iego y vrząd Ká
34:
płáńſki/ onym ták dziwnym y drogim vbiorem vcżcić roſkazał/ y kámieńmi dro=
35:
gimi/ y robotą miſterną/ ku ozdobnośći oſoby y vrzędu iego. nád on vbior/ nigdy
36:
droſzſzy/ y pięknieyſzy/ niebył widziány/ na ktory ſię ludzie znośili/ złoto/ ſrebro/
37:
kámienie drogie/ y ine koſztowne rzecży dáiąc. Ná co y białe głowy ochędoſtwá
38:
głow ſwoich/ y ſubtylne roboty przędze ſwoiey/ ſkłádáły: woląc tym Páná Bogá
39:
cżćić/ niſzli śmiertelne ćiáłá ſwoie zdobić. Z tego wſzytkiego vrobić kazał Moyżeſz
40:
Infułę z złotą blachą/ ná ktorey było ſtráſzliwe imię Bogá zaſtępow wyryte/ z dro=
41:
giemi kámieńmi przeplatáną. Suknią świętą ze złotá Hiácyntu y Purpury v=
42:
dziáną y vſzytą/ v ktorey na dole złote iábłká/ y dzwonki wiśiáły. y Nárámnicę z
43:
złotemi łáncuchámi dwiemá/ y drogiemi kámieńmi (na ktorych wyrzezáne były
44:
imioná dwánaśćie pokolenia Iákobowego) ozdobiona. y Napierśnik z tablicą
45:
drogą/ w ktorey było dwánaśćie roznych farb/ y okraſy kámieni/ wielkiego ko=
46:
ſztu bárzo/ to ieſt/ Sádyk/ Thopázyus/ Sżmáradg/ Kárbunkulus/ Sżáfir/
47:
Iáſpis/ Liguryk/ Achát/ Ametyſt/ Chryzolit/ Onichin/ y Beryl.
Exod. 35.Vbior kápłaná nawyſzſzego.Dwádzieśćiá kámieni roznych w napierśniku Aaronowym.
Y ine niewypo=
48:
wiedziáne koſzty y ozdobnośći/ z ktoremi do ołtarzá chodził/ ná cżynienie wdzięcż=
49:
nych ofiar/ ná vbłagánie Bogá zá grzechj ludzkie. Kazał P. Bog y ná pierśi Aaro
50:
nowe włożyć náukę y prawdę: ábj z iego vſt y wykłádu/ lud náuki/ prawdy/ y rozſąd
51:
ku w rzecżách Boſkich pátrzył.
Náuká y prawdá ná pierśiách kápláńſkich.Exod. 28.Exod. 30.Leuit. 8.
Do tego vbioru kazał P. Bog Moyżeſzowi vcżynić
52:
zmirry/ cynámonu/ ztrćiny wonney/ z káſyey y z oliwy/ oleiek drogi/ y pomázáć im
53:
Aaroná y ſyny iego ná kápłáńſtwo. Y ták przybránego y poświęconego poſtáwił przed
54:
ludem wſzytkim/ y wprowádził do zbáwiennego onego przybytku Bożego nowo poſtá
55:
wionego.
Ná pierwſze ofiáry Aaronowe ogień z niebá zſtąpił.
y cżynił naprzod Aaron ony pierwſze ofiáry od Bogá roſkazáne/ wbydle/y
56:
rozlaniu krwie/ ktory ogniem ná cżyſtą y wdzięcżną wonność Bogu ſpalić miał.

strona: 492

1:
Y gdy zgotowáne były ofiáry/ á lud cżekał y kłániał ſię P. Bogu: zſtąpił ná nię o=
2:
gień zniebá widomy: ná znák ſłuſzby ich oney iſz ſię P. Bogu podobáłá/ y ſpálił á po
3:
żarł ofiáry zgotowáne. Co widząc lud chwalił Páná Bogá/ padał ná twarzy ſwo=
4:
ie.
Leuit. 9.
Ten ogień ktory im zniebá przyſzedł/ chowáć Pan Bog kazał/ á kápłanom
5:
go ſynom Aaronowym ſtrzec/ y do niego drew dodawáć/ áby nigdy niezgáſł. y
6:
im inne wſzytki Bogu ofiáry palić roſkazał.
Leuit. 6.Ogień vſtáwicżny od kápłanow chowány.Leuit. 10.
Ná co gdy ſynowie Aaronowi Ná=
7:
dab y Abiu bacżenia niemieli/ á nioſąc kádzielnicę przed ołtarz/ z inąd obcego o=
8:
gniá nábráli/ y nań kádzidłá ku ofierze wonney náłożyli: wolą wtym Bożą prze=
9:
ſtąpili.
Synowie Aaronowi zábići od P.B.
Tedy tuſz przed ołtarzem puśćił Pan Bog ogień z niebá/ y pozábijał y ſpa=
10:
lił one ſyny iego. Cżym ſię wielce lud wſzytek záſtráſzył/ y o ſrogośći Boſkiey y ſtrá
11:
ſzliwym máieſtáćie tego/ ktory ſwym wybránym kápłanom nieprzepuſzcża
12:
myślić pocżęli.
Karánie Pan Bog od kápłanow pocżyna.Leuit. 10.
A Moyżeſz potym karániu dał im táką náukę: To ieſt/ powiáda/
13:
co rzekł Pan Bog: vcżcżony będę wtych ktorzy bliſko mnie ſą/ á lud wſzyćiek wiel
14:
bić mię będzie. To ieſt gniew ſwoy Pan Bog pierwey ná przeſtępne kápłany/ kto=
15:
rzy ſię wedle iego woley niezáchowuią obroći: á pátrząc ná ich karánie lud/ bać ſię
16:
Páná Bogá y wielbić go w popráwie żywotá ſwego będzie. Y przetoż Moyżeſz A=
17:
aroná y ſyny iego drugie Eleázárá y Ithámárá przeſtrzegł/ áby ſię oſtrożnie y z=
18:
boiáznią około ſłuſzby Boſkiey záchowáli: á nád tymi ktorzy zá złość ſwoie pokárá=
19:
ni ſą/ áby żadnych znákow płácżu y żáłoby niepokázowali/ áni ná ich pogrzeb z
20:
przybytku wychodzili. á ktemu/ żeby winá y żadney rzecży piáney niepili/ wten cżás
21:
gdy do ſtráſzliwey ſłuſzby Bożey w przybytek idą: áby ták karáni nie byli. á żeby zá
22:
tákim trzezwim y ſkromnym żyćiem rozſądek/ y vznánie te=
23:
go co ieſt święte/ a co ieſt grzeſzne:
Pićia winá zákázował Pan Bog kápłanom y wielką trzezwość roſkázował.
co ieſt cżyſte/ á co zmázáne: żeby ták náucżali
24:
ſyny Izráelſkie/ y wſzytko im práwo Boże ktore dał Pan Bog przez Moyżeſzá o=
25:
znaymiáli. Ták wyſoki/ poważny/ y wielki vrząd kápłáńſki dány Aaronowi/ ná=
26:
lazł niektore zazdrośćiwe/ pyſzne/ y nieſpokoyne ludzie/ ktorzy ſię wzburzyli y ine
27:
pobudzili: to ieſt Lewity ſługi kápłáńſkie/ iáki był Chore/ Datán/ Abiron: kto=
28:
rzy mowić ony Heretyckie ſłowá śmieli: Myſmy tákże dobrzi iako y aaron/ ofia=
29:
rowáć teſz Bogu kádzenie wolno nam ieſt: bo lud wſzytek święty ieſt/ y wnich ieſt
30:
Pan Bog. y tymi ſłowy wiele przednieyſzych panow/ to ieſt 250. przyćiągnęli: iſz
31:
kápłáńſtwu vwłocżyć Aaronowemu/ y w nie ſię wdawáć/ y ſobie ie przypiſowáć
32:
śmieli.
Heretyckie burzenie ná kápłaná naywyſzſzego.Nnm. 16.Kápłáńſtwo ſobie przypiſowáć iáki grzech ieſt.
Ná tákie rozerwánie gdy go ſłowy pięknymi vſpokoić Moyżeſz niemogł/
33:
nálaſł táką rádę. kazał im názáiutrz kádzielnicę nágotowáć/ y znimi wniść przed
34:
ołtarz Boży. Aaronowi też ná tenże cżás z ſwoią kádzielnicą ſtánąć roſkazał. A gdj
35:
byli przed ołtarzem oni odſzcżepieńcy y z ſwymi kádzielnicámi/ y kłádli ná nię ká=
36:
dzidłá: pokarał Pan Bog niezbożność ich/ iſz ſię ziemiá pod nimi zápádłá/ y żywo
37:
do piekłá przepuśćiłá onych trzech: á náśládownikow ich 250. mężow/ ktorzy zna
38:
mowy odſzcżepieńcow onych burzliwych/ w vrząd ſię kápłáńſki wdawáć á kádze=
39:
nie nieść ná ołtarz śmieli/ ogień ſpadwſzy zniebá popalił.
Srogie káráuie nád odſzcżepieńcámi kápłaná Bożego niesłucháiącymi.Obcy y zrodzáiu kápłáńſkiego nieidący do ołtarza nie przyſtąpił.
Tedy ná wiecżną pámiąt
40:
kę karániá niepoſłuſzeńſtwá/ y ná poćwierdzenie kápłáńſtwá Aaronowego/ kazał
41:
kádzielnicę onych odſzcżepieńcow/ ná bláchy zlać/ y ná ołtarz przybić: żeby nikt
42:
obcy á znarodu Aaronowego nieidący przyſtąpić do ołtarza y ofiáry á kádzenia
43:
cżynić nieśmiał: áby ták iáko Chore y Zbor iego niezginął. Niemogł ſię ieſzcże prze=
44:
klęty on ogień odſzcżepieńſki vgáśić: názáiutrz lud wſzyćiek burzyć ſię ná Moyżeſzá
45:
y Aaroná pocżął/ mowiąc: iużeśćie lud Boży wybili (niewiedzieli nieſzcżeśni iſz ie
46:
złość ich á ſłuſzna zá nie kazń Páńſka biłá) y gdy ſię/ im dáley tym więcey żarzyli/
47:
Moyżeſz y Aaron vćiekli/ do przjbytku Páńſkiego: wktorj ſkoro weſzli/ obłok ie ogár
48:
nął: y obronił P. B. ſług ſwoich/ y mowił P. B. do Moyżeſzá: wynidzćie wy od ludu
49:
tego / oto ie wnetże zágubię. á oni padli ná ziemię proſząc/ ábj to ludowi ſwemv odpuśćił
50:
Ale P. B. ſpuśćił ogień zniebá/ j palić á trácić onj burzliew ludzie pocżął.
Num. 16.Proſzą Bogá zá nieprzyiaćiele.
Co cżuiąc
51:
Mojżeſz/ záwołał ná Aaroná: wezmi rychło kádzielnicę/ á idz prętko nábierz ogniá z
52:
ołtarzá y vcżyń kádzenie a modl ſię zá ten lud: boć iuſz gniew Boży ná nie wypadł/ y
53:
tráći ie ſrodze.
Modlitwá kapłáńſka miedzy żywymi y vmárłymi/ iáko ważna.
vcżynił ták. y ſtánął Aáron miedzj żywymi y miedzj vmárłymi y mo
54:
dłj cżjnił ofiáruiąc wonnośći. y on ogień gniewu Bożego y plagę ćiałem ſwjm pohá
55:
mował/ iſz ſię oń iáko o mur opárłá/ a dáley nieſzerzyłá. O dziwna ofiáro na żywe y
56:
vmárłe/ ktoraś onę krzyżową y kośćielną dziśieyſzą práwą figurowáłá/ iáko wiel

strona: 493

1:
ka moc twoiá. Iednák cżternaśćie tyśięcy ludzi y śiedm ſet w gniewie Boſkim po
2:
bići ſą. Nawiętſze ieſzcże vprzywileiowánie kápłáńſtwá Aaronowe go / áby ſię nikt w
3:
nie ná wieki wdawáć niesmiał: kazał Mojżeſz z káżdego pokolenia pierwſzemv Pánu lá
4:
ſkę ſuchą z napiſem imienia ſwego do przybytku ofiárowáć/ mowiąc: cżyiá laſká
5:
przez noc zákwitnie/ ten ieſt ktorego Pan Bog ná kápłáńſtwo obrał. byłá teſz mie
6:
dzy nimi Aaronowá.
Num. 17.
Názáiutrz ine wſzytki zoſtáły/ tákie iákiemi dáne ſą/ á ſamá
7:
laſká Aaronowa zákwitnęłá/ y kwiát był ná niey y owoc migdałowy. Tę rozgę
8:
chowáć w ſkrzyni kazał P. Bog/ ná pámiątkę odſtępnych y niepoſłuſznych: áby v=
9:
ſtáły ná kápłany ſzemránia y zazdrośći ich. Ták Pán Bog vćwierdził kápłáńſtwo
10:
Aaronowe y potomſtwá iego.
Rozgá Aaronowá zákwitnęłá ná podpárćie iego kápłáńſtwá.
A gdy Pan Bog iego niedowiárſtwo ono przy ſká=
11:
le w ktore był z Moyżeſzem vpadł/ wątpiąc w mocy Boſkiey/ ieśli mogł dáć zká=
12:
mieniá wodę/ docżeśnie pokáráć miał (włáſce ſwey gniew od niego ſwoy oddala=
13:
iąc) iſz wniść niemiał do ziemie obiecáney: kazał Moyżeſzowi áby w ocżách ludu
14:
wſzytkiego wprowádził Aaroná y ſyná iego Eleázárá ná gorę Hor.
Num. 20.Karánie docżeśne Aaronowe.Smierć AaronowáNum. 20.
Tám Aaroná
15:
zſzát kápłáńſkich zwlokł Moyżeſz y oblokł wnie ſyná iego Eleázárá. co ſkoro vcży=
16:
nił/ położył ſię y vmárł Aaron/ ná wierzchu gory oney. A lud ſię dowiedziawſzy/
17:
trzydzieśći go dni płákał. Zył lat 123. Z cżego Bogu wſzechmogącemu chwałá
18:
nie vſtawáiąca na wieki Amen.
Obrok Duchowny.

19:
BAcżyłeś iáko wielki máieſtat był kápłáńſtwá onego ćieniu y figur zakonu
20:
Moyżeſzowego: coſz rozumieſz ieśli nie ſwięty ieſt zakonu nowego: iáko mowi Apoſtoł/
21:
iſz kápłáńſtwo nie ieſt ſkáżone ále przenieśione. á ieśli kámienny on zakon był w tákiey sławie:
22:
dáleko więtſzy ieſt duchowny y ná ſercu piſany.
Hebr. 7.1. Cor. 3.Kápłáńſtwo zakonu nowego doſkonálſze.Rodzenie kápłanow w nowym zakonie.1. Tim. 4.2. Tim. 1.2. Párál. 26.
Wtym ćię tylko przeſtrzegę/ wierny cżytelni
23:
ku: ábyś zrozumiał iáko Pan Bog w lepſzym porządku zoſtáwił nowy zakon niſzli ſtáry. bo ie=
24:
śli by rząd v nas był słábſzy á gorſzy: á coſz by zá zyſk był/ ná tey odmiánie nowego zakonu zá
25:
ſtáry? lepiey ſię było przy ſtárym zoſtáć. Lecż nie ták ieſt/ ále iáko tám kápłanem y ſzáfarzem
26:
duchownym ſkárbow nikt być niemogł/ iedno ze krwie kápłáńſkiey idący: ták v nas wnowym
27:
kto zrodzáiu ręki kłádzienia y z Apoſtolſkiey liniey (bo niegodziło ſię rodzáiem ćieleſnym wza=
28:
konie duchownym Apoſtołom y potomkom ich báwić) y z ſucceſyey á wſtępowánia ich iednego
29:
po drugim nie idzie: żadnego práwá do náuki y wykłádu zakonu Bożego/ y do kápłáńſtwá ſprá
30:
wowánia ſákramentow mieć niemoże. Iáko tám nikt ofiar cżynić y przyſtąpić do onego ſtrá
31:
ſzliwego ołtarzá niemogł/ iedno ze krwie Aaroná moc bierzący: ták tu nikt ſpráwowáć ſakrá
32:
mentow náſzych niemoże/ iedno od náſzego Aaroná Chryſtuſa ſynow iego Apoſtołow S. y do
33:
potomkow ich z poświęcenia y rąk kłádzenia idący. Właſna rzecż ieſt Heretykom ná to ſię po
34:
rządne kápłáńſtwo miotáć/ y wnie ſię do ktorego práwá żádnego niemáią/ wtrącáć. O by ſię
35:
karáli ći dziśieyſzy odſzcżepieńcy y Heretykowie/ Chorem/ Dátánem/ y Abironem/ ná ty dzie=
36:
więc rzecży pátrząc/ ktore z nimi ſpolne máią.
Dziewięć ſpołecżnośći dziśieyſzych Heretykow z Chorem/ Datánem/ y Abironem.
1. Oni od iednośći y kápłáńſkiego posłuſzeń=
37:
ſtwá odſtąpili: toſz y dziśieyſzy Heretycy vcżynili/ tárgáiąc ſię od naywyſzſzego kapłaná y Po=
38:
tomká Piotrá S. pod ktorym ſię vrodzili y S. chrzeſt przyięli. 2. Oni do śiebie pierwey/ Pro
39:
ceres Synagogae/ to ieſt/ przednie pány y rádę poćiągnęli: ták y dziśieyſzy odſtępcy od Pánow
40:
pocżęli. 3. Oni mowili/ káżdy wierny ták dobry ieſt iáko kápłan/ wſzytkośmy kápłani: toſz mo=
41:
wią y teraz dzieći tych kácerzow. 4. Oni ludziom pochlebuiąc ſwey v nich sławy y podwyſzſze=
42:
nia nád kápłaná ſię naywyſzſzego podnoſząc/ ſzukáli: ták y dziśieyſzy ſwey woley wſzytkiey lu=
43:
dziom pochlebnie dopuſzcżáiąc/ sławę ſwoię y dobremienie łowią. 5. Oni potwárzáli Moyżeſze
44:
ſzą/ powiádáiąc: ocży nam chceſz łupić: ták y dziśieyſzy niezlicżone potwarzy ná Papieżá y du=
45:
chowne kłádą. 6. Oni ſekty czynili rozrywáiąc lud Boży: toſz y ći cżynią/ ná ták wiele rozdzia
46:
łow y kup niezbożnych/ Chrześćiány tárgáiąc. 7. Oni wtak wielkim vporze zoſtali/ iſz ſię cudo
47:
tworcę Moyżeſzá bać zápomnieli/ áni ſię y przy śmierći vpomnieli: takiſz vpor niektorzy dzi=
48:
ſieyſzy máią. 8. Ná onych dał znáć Moyżeſz nową y niesłycháną śmierćią/ iſz ſzkodliwſzego ko
49:
śćiołowi y rzecżypoſpolitey grzechu niemáſz iáko kácerſtwo. Ná náſzych/ iſz ták ieſt/ dozna=
50:
wamy po vpadku ták wiela kroleſtw/ y tákiey zárázie ludzkich duſz: w ktorey iuſz do pogáńſtwá
51:
ludzie wiodą. 9. Oni iáko by nievmieráiąc żywe do piekłá poſzli: ták kácerſtwo/ ácż długo ſię
52:
w piekle ſkryie: ále záſię zpiekłá iákoby żywe wychodzi. bo ty wſzytkie ktore Luter wzbudził
53:
od ſtárych oycow náſzych potępione ſą y do piekłá posłáne. Przeto vmiey ſię dla Bogá Chrze
54:
śćiánienie wiárowáć tych sług piekielnych y odſtępcow/ áby ćie znimi ziemiá niepożárłá/ y
55:
piekłáć głębokiego ná przepáść nieotworzyłá.

strona: 496

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:
Zywot S. Bonifácyuſzá Biskupá Serentyń=
18:
ſkiego/ piſany od świętego Grzegorza Papieżá. Lib. 1.
19:
Diálog. Cap. 9. Zył około roku Páńſkiego. 510.
Trzydzieſty dzień Maiá

20:
POwiem/ mowi święty Grzegorz/ o świętych oycach w Tu=
21:
ſciey powiećie/ Włoſkiey ziemie: áby ſię pokazáło co zá ludzi byli/ y iáko
22:
znáiomośći Bogá wſzechmogącego bliſcy. Bonifácyuſz ieſzcże niedoro=
23:
ſłym/ przy mátce mieſzkáiąc/ gdy z domu wychodził cżęſtokroć ſię do do=
24:
mu bez ſukniey/ y drugdy bez koſzule wrácał. bo ſkoro vbogiego náydował/ onego
25:
odziewał/ á ſam ſiebie obnażał: ále ſię ſam ták wzapłátę Bożą przybierał.
Wmłodośći ſuknie ſwoie y koſzule vbogim dawał.
Mát
26:
ká iego karáłá go o to cżęſto/ mowiąc: Nie ieſt rzecż ſłuſzna/ ábyś ty ſam vbogim
27:
będąc/ vbogim odzienie ſwoie rozdawał. y cżáſu iednego/ mátká iego wſzedwſzy
28:
do gumná/ obacżyłá iſz żywność ich ná cáły rok zgotowáną/ to ieſt/ máło nie wſzy=
29:
tkę pſzenicę/ ſyn iey vbogim rozdał. y gdy nárzekáiąc/ ſamá ſię bić y policżkowáć
30:
pocżęłá/ iſz iey chleb/ ktorym ſamá ſiebie/ y dom ſwoy żywić miáłá/ zginął: trá=
31:
fił ſię do tego młodzieniec Boży Bonifácyuſz/ y ćieſzył ią ſłowy iako mogł. ále gdy
32:
ſię vćieſzyć niedáłá/ prosił iey/ áby zkomory wyſzłá/ w ktorey iuſz máło co pſzenice
33:
zoſtáwáło/ á młodzieniec vdał ſię na modlitwę do Páná Bogá/ y ſkońcżywſzy/ ſzedł
34:
po mátkę/ proſząc/ áby ſię do gumná wroćiłá.
Pſzenicę vbogim rozdał.
Y ſkoro weſzli/ nálezli pełno pſzeni=
35:
ce/ y więcey niſzli iey pierwey było. Obacżywſzy cud on mátká/ nabożeńſtwem
36:
wzruſzona/ do Syná rzekłá: Dawayże iuſz ſynu miły/ bo widzę iſz prętko/ o co pro
37:
śiſz/ v Páná Bogá wziąć y oddáć możeſz.
Pſzenicę Pan Bog mátce iego wroćił.
Chowáłá teſz kokoſzy mátká iego/ wkto=
38:
rych cżyniłá iey ſzkodę liśica/ vkradáiąc po iedney. y czáſu iednego/ gdy ſtał we
39:
drzwiách Bonifacyuſz/ vyrzał ſam ná oko/ á ono beſtya przybieży/ y kokoſz por=
40:
wała. A on żáłuiąc ſzkody mátki ſwey: wnetże do kośćiołá wſzedwſzy/ y ná modli
41:
twie vpadwſzy/ vſkarżał ſię przed Pánem Bogiem mowiąc: Podobaſzći ſię to/ Pá
42:
nie moy/ iſz ia pracey y chowánia mátkie mey pożywáć niemogę? oto ta liśicá poży
43:
wienia náſze pożera. Y wſtawſzy z modlitwy/ gdy wyſzedł z kośćiołá/ vyrzał onęſz
44:
liſzkę/ á oná kokoſz ktorą byłá porwáłá/ wgębie/ nieśie. y puśćiwſzy ią/ ſamá przed
45:
ocżymá iego/ ná ziemii padwſzy/ zdechłá.
Cudo drugie.
Dziwna rzecż ſię zda/ iſz Pan Bog y ták
46:
wpodłych rzecżách/ wyſłychawa modlitwy ſobie vfáiących. To ſię dzieie/ z wiel
47:
kiey ſtworzyćielá náſzego opátrznośći: ábyſmy máłe od iego bierząc/ więtſzych ſię
48:
łácniey ſpodziewáli.
Náuká Grzegorzá świętego.
Pan Bog máłe rzecży dáie/ ábyſmy ſię więtſzjch ſpodzieáli.Biſkupem zoſtał.
Wyſłuchány ieſt w rzecżách błáhich/ święty młodzieniec y pro
49:
ſty/ áby ſię ná mnieyſzych náucżył/ co ſobie o Pánu ſwym obiecowáć miał/ gdyby
50:
o wielkie prośił. Ten Bonifácyuſz potym/ w mieśćie ktore Ferentys zowią/ Bi
51:
ſkupi vrząd trzymał/ y obycżáymi iy wypełniał. O wielu iego cudach/ powiáda
52:
Gaudencyuſz Kápłan/ ktory ieſzcże żyw ieſt: ktory ſię ná iego poſłudze zchował:
53:
y tym prawdziwſzą ſpráwę o tym dáć może: poniewaſz ſam ná to pátrzył. Tego

strona: 497

1:
kośćiłá Ferentſkiego vboſtwo (ktore dobrym ſercem bywa ſtrożem pokory) ćię=
2:
ſzkie było: bo Biſkup ná wyżywienie/ niemiał iedno iednę wińnicę: ktorą roku ie
3:
dnego/ ták bárzo grad zwoiował/ iſz ledwie na niey trochę/ y máłych co gron zo
4:
ſtáło.
Biſkupſtwo vbogie.
Do ktorey gdy przyſzedł/ ten przewielebny mąſz Bonifacyuſz/ vyrzawſzy
5:
ſzkodę onę wielką/ dzięki Panu Bogu wſzechmogącemu cżynił/ iſz w vboſtwie/
6:
ieſzcże vboſzſzym zoſtawał.
Wińnicę grad zbił z ktorey był wſzyćiek dochod Biſkupi.
A gdy cżás przychodził/ ktorego ſię doſtáwáć iágody
7:
miáły wedle zwycżáiu/ poſtáwił nád wińnicą ſtraż/ á pilnie ſtrzec wſzytkiego
8:
roſkazał. A iednego dniá wnękowi ſwemu Konſtáncyuſzowi Kápłanowi ro=
9:
ſkazał/ áby becżki wſzytki ná wino/ wedle zwycżáiu/ ileby ich iedno domá było/
10:
zgotował/ y opráwić ie á ſmołą pozálewáć dał. To ſłyſząc on Kápłan/ bárzo ſię dzi
11:
wił/ iſz rzecży ktore ná głupiego poſzły/ á becżki gotowáć/ winá niemaiąc/ ro=
12:
ſkázował. iednák ſpytáć nie śmieiąc/ vſłuchał co mu kazano/ y zgotował wſzytki
13:
nacżynia one/ wedle zwycżáiu. Tedy mąſz Boży ſzedwſzy do wińnice/ groná po=
14:
zbierał/ y wdeptálnią wrzućił. á kazawſzy wſzytkim wyniść/ pácholęćiu ktore ſamo
15:
przy ſobie zoſtáwił/ deptáć ono trochę iagod kazał. Y gdy trochę winá poćiekło/
16:
ſam málucżkie nacżynie poſtáwił/ y nábrawſzy winá/ potroſze go wkáżdą becżkę/
17:
ile winá zſtawáło/ wlewał. ktorego ledwie było w onych nacżyniach znáć. Zá=
18:
tym wołáć Konſtáncyuſzá kazał/ chcąc áby vbodzy iuſz (wedle zwycżáiu/ gdzie wi
19:
no nowe depcą) po wino przyſzli. A tym cżáſem puśći ſię z deptálniey więcey wi=
20:
ná: ták długo/ áſz wſzytkich vbogich nacżynia nápełnione ſą.
Wino ſię rozmnożyło gdy ie vbogim dáwáć pocżął.
Ktorem gdy oba=
21:
cżył Biſkup/ iſz ſię z ſtáło doſyć: zniść pácholęćiu kazał/ y piwnice zámknąwſzy y zá
22:
piecżętowawſzy/ poſzedł do kośćiołá. A trzećiego dniá przyzwawſzy onego kapła
23:
ná/ y modlitwę vcżyniwſzy/ otworzyli piwnicę: y nálezli nacżynia/ w ktore był
24:
potroſze winá wlał/ pełne: y iuſz zpływáło/ y wierzchemnby było wſzytkę ziemię po=
25:
lało/ by był ieſzcże Biſkup przyść omieſzkáł. Tedy ſrodze Rápłanowi zákazał/ á=
26:
by nikomu poki on żyw/ cudá onego niepowiádał: boiąc ſię áby prze ono co ſię zſtá
27:
ło/ ludzką ſię chwałą wewnątrz nie ſkáził/ gdyby zwierzchu wielki v ludzi był. A
28:
to náśláduiąc przykłádu miſtrzá ſwego/ ktory wiodąc nas do pokory/ ſam o ſo=
29:
bie vcżniom zákázował/ mowiąc: áby to co widzieli/ nikomu niepowiádáli/ áſzby
30:
Syn cżłowiecży zmartwy wſtał.
Mátt. 17.
Y tu ſię godzi przy ták vćieſznym mieyſcu ſpy=
31:
táć: co to ieſt/ iſz Pan dáiąc wzrok dwiemá ślepym/ zákazał im aby nikomu nie=
32:
powiádáli: á oni iadnák odſzedwſzy/ po wſzytkiey ziemi Páná rozſłáwili? Izali
33:
iednorodny Syn Boży/ Oycu y świętemu Duchowi ſpołwiecżny tego chćiał/ co=
34:
ſię zſtáć niemogło: áby ten cud/ o ktorym chćiał áby było milcżano/ zátáić ſię nie=
35:
mogł? Ná to/ tá ieſt odpowiedz.
Matt. 9.
Náuká Grzegorzá S. o táieniu y sławieniu dobrych vcżynkow.
Zbáwićiel náſz wſzytko co wćiele śmiertelnym
36:
cżynił/ nam nárzykład podał: ábyſmy wedle przemożenia náſzego/ ſpraw iego
37:
náśladwáli/ á ná tey drodze żywotá tego / nogi náſzey nieobrázili. bo cżyniąc cudo/
38:
chćiał aby było zámilcżáne. á przedſie niemogło być zátáione. áby wybráni iego/
39:
náuki y przykłádow náśláduiący/ w wielkich rzecżách ktore cżynią/ z ſtrony ſwey/
40:
nieprágnęli/ áby o tym kto wiedział. á ieśli ſię co dla pożytku ludzkiego rozſławi/
41:
áby to nád ich ſię wolą działo. żeby y wielka ich pokorá/ gdy zátáienia o ſpráwach
42:
ſwych prágną/ pokazáć ſię mogłá: y przedſie pożytek ludziom/ gdy ſię to co oni
43:
chcą/ táić nie może/ nieginął. A ták niechćiał nic Pan tákiego/ coby ſię zſtać
44:
niemogło: ále z przykłádu y z náuki ſwey vkazał cżłonkom ſwoim/ cżego prágnąć
45:
máią/ á co ſię teſz znimi nád ich wolą dzieie. Ale ieſzcże inych rzecży o tym Biſku=
46:
pie Bonifacyuśie/ ktoregoſmy wſpomnieli/ dokonaymy. Drugiego cżáſu/ gdy
47:
było święto męcżeńniká Prokula: mąſz zacny Fortunatus/ ktory tám mieſzkał/
48:
prośił pilnie Bonifacyuſzá/ áby potym/ iákoby Mſzą v grobu męcżeńniká odprá
49:
wił/ w dom ſię iego ná dánie błogoſłáiweńſtwá ſkłonił. Wymowić ſię nie mogł
50:
z tego/ co Fortunatus vprzeymym ſercem y zmiłośći prośił. Odpráwiwſzy Mſzą
51:
ſzedł do domu iego/ á owo niſzli żegnáć ſtoł/ á chwałę cżynić Bogu pocżął: cżłek ie=
52:
den/ ktory z błazeńſtw pożywienia ſzukał/ przededrzwiámi zmáłpą ſtanął/ y zá=
53:
grał.
Skaránie tego co w święto błażeńſtwá ſtroił/ á kápłaná nieucżcił.
Vſłyſzawſzy gránie mąſz święty/ rozgniewał ſię y rzekł: Ach mię/ nędznik
54:
ten vmárły ieſt: iam ieść do ſtołu przyſzedł/ y ieſzcżem vſt moich ná chwałę Bożą
55:
nieotworzył/ á on z tą małpą przyſzedwſzy/ gráć pocżął. Y przydał: idzćie dayćie
56:
mu ieść y pić/ a wiedzćie iſz vmárły ieſt. A on nieſzcżeſny cżłek/ wziąwſzy chleb y

strona: 498

1:
wino/ ſkoro chćiał ze drzwi wyniść/ kámień wielki z domu ſpadł/ y wierzch mu gło
2:
wy rozbił/ ták iſz nápoły żywego z ziemie podnieſiono: y dnia trzećiego/ tak iáko
3:
mąſz Boży rzekł/ vmárł.
Iáko święte sługi Boże cżcić trzebá.
Wtey mierze vważyć ſię ma/ iáko zboiáznią cżcić męże
4:
święte mamy/ poniewaſz ſą iáko kośćiołem Bożym. y gdy ſię do gniewu cżłek świę
5:
ty przywodzi/ ten ſam ktory wtjm kośćiele mieſzka/ rozgnieánj ieſt. Przeto tjm ſię
6:
więcey gniewu ludzi ſpráwiedliwych bać potrzebá/ im iáśniey wiemy/ iſz ten w ſer
7:
cách ich ieſt obecny/ ktory ná cżynienie pomſty iáką on chce/ ſłáby nie ieſt. Drugie go
8:
cżáſu/ tenże Konſtántynus/ wnęk iego / koniá ſwego zá dwánaśćie złotych przedawſzy/
9:
pieniądze do ſkrzynki zchował/ á ſam ná zábawy ſwoie poſzedł. Tráfili ſię do Biſku
10:
pá vbodzy/ ktorzy vpornie prośili/ áby im co Biſkup dał/ ná vćieſzenie niedoſtát=
11:
ku ich. Ale mąſz Boży/ gdy nic niemiał coby mogł dáć/ fráſował ſię o to/ gdyby
12:
vbodzy nic niewziąwſzy/ odniść od niego mieli. Y przyſzło mu wnet ná pámięć/ iſz
13:
Konſtáncyuſz/ koniá ná ktorym ſiádał/ przedał: á pieniądze do ſkrzynki zchował.
14:
Tedy przyſtąpił do ſkrzynki/ y pobożnym gwałcenim/ zamek złamawſzy/ pienią=
15:
dze wybrał/ y onym vbogim iáko rozumiał/ rozdał.
Pieniądze kápłaná ſwego z ſkrzynki dla vbogich wybrał.
Gdy wroćiwſzy ſię Kon=
16:
ſtáncyuſz/ ſkrzynkę ſtłucżoną/ y pieniądze wybrane vyrzał: wołáć głoſem wielkim
17:
pocżął: wſzyſcy wdomu tym żyią/ ia tylko żyć niemogę. Ná głos iego/ domowni
18:
cy ſię zbieżeli: y ſam Biſkup przyſzedł. y gdy go chćiał pięknemi ſłowy vbłágać/ on
19:
ſwárliwie wołał: wſzyſcy z tobą żyią/ ia tylko żyć niemogę: wroć mi moie pie
20:
niądze. Tym wołánim wzruſzony Biſkup/ pobiezał do kośćiołá Pánny Máryey
21:
dziewice/ y ſtoiąc/ á ręce śćiągnąwſzy prośił/ áby mu dáłá to/ cżymby on gniew
22:
kápłáńſki vgásić mogł. á weyrzawſzy ná ſuknią/ miedzy rámiony rośćiągnioną/
23:
wnetże wniey nálazł dwánaśćie złotych ták ſię łſnących/ iákoby ie dziś z ogniá vla
24:
ne wyiął.
Pieniądze ná iáłmużnę wydáne od Páná Bogá wrocone ſą.
Y wnet ie onemu gniewliwemu Kápłanowi rzućił/ mowiąc: owo two
25:
ie pieniądze ktorycheś ſzukał. ále wiedz o tym/ iſz po moiey śmierći/ dla łákom=
26:
ſtwá twego/ obrány Biſkupem nie będzieſz. Z tey ſię prawdy pokazáło/ iſz pienią=
27:
dze ony/ Kápłan ná doſtąpienie Biſkupſtwá gotował. ále ſłowo mężá Bożego
28:
ſtać ſię muśiało. ná vrzedzie kápłáńſkiem/ żywotá dokonał.
Duch prorocki.
Pod innym cżáſem
29:
dwá Gottowie do niego gośćmi zſtąpili/ do Ráwenny ſię prętko kwápiąc. on im
30:
dał máły bukłacżek winá/ tylko ná obiad: ale ono wino długo pili/ y zſtawáło im
31:
go/ áſz do Ráwenny przyiácháli.
Rozmnożenie trochy winá.
y w Ráwennie przez niektory cżás/ co dzień ie pi=
32:
iąc/ ſkońcżyć go niemogli/ áſz ſię záſie do świętego Bonifacyuſza wrocili/ y winá
33:
ieſzcże onego przynieśli/ powiádáiąc: iſz ie co dzień pijem/ á ono ſę nie ták mnoży/
34:
iáko rodzi w tym bukłaſzku. Niedawno teſz z teyże ſtrony ieden ſtary Kie=
35:
ryk przyſzedł/ y tego co teſz o tymże powiáda/ zámilcżeć ſię nie godzi. Bo powiá=
36:
da dniá iednego/ wſzedł do ogrodu/ y nálazł wielką rzecż robáctwá ná iárzynach
37:
ták iſz wſzytki ogrodne pożytki pſowáły/ y obroćiwſzy ſię/ do onych robakow rzekł: poklinam was w imię Páná naſzego Iezuſa Chryſtuſa/ ábyśćie z tąd wyſzli/ á tych
38:
iárzyn nie pſowáli/ áni iedli. Wnetże robáctwo ono/ ná to ſłowo Boże wyſzło/ y
39:
nigdy ſię do ogrodu nie wroćiło. Ták Pán Bog vwielbiał święte ſowie/ cżyniąc
40:
wolą tych/ ktorzy ſię go boią: áby ſam był w nich ſławny ná wieki wiekom Amen.

strona: 500

1:
Mieśiąc Cżerwiec
2:
Iulius.
3:
Zywot Iozuego ſyná Nun/ ktory lud Boży
4:
wprowádził do ziemie obiecáney wybrány
5:
z kśiąg Moyżeſzowych/ z kśiąg iego.
Pierwſzy dzień Cżerwca.

6:
IOzue zpokolenia Ephráim/ ſługá był y napierwſzy ſpráwcá
7:
y Hetman Moyżeſzow: rzecży/ ſpraw/ y poſtępkow iego nawięcey nád
8:
ine świádomy. był wielki cżłek/ y pełny Duchá Bożego/ y wiáry/ y cno=
9:
támi wſzelákimi ozdobiony: ktory y mądrośći Boſkiey z oney ſkrzynie/
10:
to ieſt/ z Moyżeſzá/ wiele wycżerzpał/ y żywotá iego świętego/ vprzeymy był ná=
11:
śládowcá.
Exod. 17.
Iego na pierwſzą woynę przećiw Amálechitom wypráwił Moyżeſz:
12:
ná ktorey on ręką y miecżem/ á Moyżeſz modlitwą y krzyżem/ to ieſt/ ręku ná
13:
krzyſz podnieśienim walcząc/ ſtárli moc nieprzyiaćielſką: śiłą onego ktory ták zá
14:
nas rozpięty ná drzewie być miał.
Moyżeſz podnieśienim ręku ná krzyſz zwyćięſtwo Iozuemu iednał.Num. 15.
Ten Iozue był miedzy onemi dwánaśćią ſzpie=
15:
gierzmi/ ktorzy naprzod ziemię obiecáną z roſkazánia Moyżeſzowego oglądáli/
16:
iáká ieſt/ co zá ludzie/ co zá obroná/ co zá żyzność y vrodzáie ma. A gdy ini towá=
17:
rzyſze iego wroćiwſzy ſię/ złą myśl ludziom vcżynili/ mowiąc: Obrzymowie ſą wtey
18:
ziemi ktorą nam obiecał Bog/ ludzie walecżni/ pożyć ſię nam niedádzą: miáſtá
19:
máią murámi obtocżone áż do niebá/ ziemiá nieſzcżeśliwa pożeráiąca obywátele
20:
ſwoie. y przywiedli oną fałſzywą ſpráwą lud Boży do tego/ iſz roſpacżywſzy w nie=
21:
odmiennych y prawdziwych obietnicách Boſkich/ wrocić ſię do Egiptu z wielką
22:
krzywdą cżci Boſkiey y zgubą ſwoią chćieli.
Lud ſię wrocić chćiał do Egiptu.
Tedy Iozue ſam ſię z iednym Kále=
23:
bem zaſtáwił przećiw onym towárzyſzom boiázliwym/ y mowił do ludu śmiele:
24:
Ziemiá ktoręſmy widzieli/ ktorą nam Pan Bog obiecał/ bárzo ieſt dobra y okwi=
25:
ta: zá pomocą Páńſką/ wprowádzeni do niey będziem/ ieſt opływáiąca mlekiem
26:
y miodem. niechćieyćie ſię ſprzećiwić Pánu Bogu/ y rozpácżáć wmocy y prawdzie
27:
iego/ nieboyćie ſię ludzi tám tych/ iáko chleb ták ie poiemy: niemáią dobrey ſpra=
28:
wy miedzy ſobą/ á znami ieſt Pan Bog/ ktory nas ſpráwuie y rządzi. To były ſło
29:
wá wielkiey wiáry w Bogu/ y nadzieiey pełne tego mężnego Iozuego.
Wiárá y nádzieiá Iozuego.
Ná ktore
30:
gdy lud dbáć niechćiał/ tym ieſt ſkaran/ iſz żaden znich ktorzy widzieli cudá Boſkie
31:
w Egipćie/ iáko ie Pan Bog wielką mocą wjwiodł/ nie wſzedł do obiecáney ziemie/
32:
śćierwy ich ná puſzcży ſą pogrzebione: á dziećiom ich ziśćił Pan Bog obietnice ſwo
33:
ie. okrom tego Iozuego y Kálebá/ ktorzy weſzli do ziemie oney: iſz vprzeymie Pá=
34:
nu Bogu wierzyli/ á od prawdy y mocy iego/ żadną ſię trudnośćią odrazić niedá=
35:
li. A wiedząc Moyżeſz/ iſz y ſam do ziemie oney wniść/ y ludu Bożego wprowá=
36:
dzić nie miał (bo ziemiá oná znácżyłá pokoy wiecżny/ y oycżyznę náſzę wniebie/ do
37:
ktorey nas zakon y Moyżeſz w prowádzić niemogł/ iedno ten Iezus ktorego Io=
38:
zue znacżył y imię ná ſobie nośił) chcąc niewdzięcżnym onym y po śmierći dobrze
39:
cżynić y miłość im oycowſką pokázáć: cżaſu iednego vmawiał ſię ták Moyżeſz z P.
40:
Bogiem: Gdyżeś mię tym pokarał/ myły Pánie/ iſz oglądáć oney ziemie niemogę:
41:
proſzę ćiebie Páná wſzytkiego ſtworzenia/ opátrz ten lud przełożonym y wodzem/
42:
ktoryby chodził y wchodził przed nimi/ y prowádził ie: aby niebył lud Boży iáko
43:
owce przez páſterzá.
Hebr. 4.Num. 27.
Ná to mu Pan Bog rzekł wezmi Iozuego Syná Nun/ mę
44:
żá w ktorym ieſt Duch Boży/ y włoſz rękę twoie nań: y poſtáwiſz go przed Eleázá=
45:
rem kápłanem/ y przed wſzytkim ludem/ y náucżyſz go przed wſzytkiemi iáko ſię
46:
ſpráwowáć ma/ y daſz mu cżęść chwały twey: áby mu wſzyćiek Zbor ſynow Izrá
47:
elſkich poſłuſzny był. y gdy co cżynić będzie miał/ niech zań Eleázár kápłan po=
48:
rádzi ſię Páná. y ná kápłáńſkie ſłowo Iozue y lud wſzyćiek znim wychodzić będzie

strona: 501

1:
y wchodzić.
Kápłaná kazał ſłucháć P. Bog przełożonym.
Y ták vcżynił Moyżeſz: poſtáwił po ſobie tego potomká/ zdáiąc mu
2:
poſłuſzeńſtwo ludu wſzytkiego/ á żeby teſz on ſam kápłanowi poſłuſzen był. cży=
3:
niąc ták iáko go z porády y woley Bożey naucży. Gdy tedy Moyżeſz zebran ieſt do
4:
oycow ſwoich: Iozue świádom dobrze będąc co Moyżeſz ná onym vrzędzie y prze=
5:
łożeńſtwie vćierpiał/ y iáko niegdy ná nim nárzekał: bał ſię wſtąpić ná ták ćieſz=
6:
ką y trudną zwierzchność. y drzżąc ná ony wielkie ćiężary/ ktore przełożony no=
7:
śić muśi/ pośilony był od P.B. tymi ſłowy: Iákom był z Moyżeſzem/ ktory wſzyt
8:
ki trudnośći około ſpráwowánia ludu tego wytrwał y zwyćiężył: ták teſz będę y z=
9:
tobą. nieopuſzcżę ćię y niezoſtáwię wtych trudnośćiach. pośilayże ſię/ á bądz mę=
10:
żem mocnym: ty maſz dzielić ziemię/ ktorąm oycom twoim obiecał/ á poki żyw bę
11:
dzieſz/ nikt ſię wam ſprzećiwić nie będzie mogł: iedno záchoway się ták iáko ćię náu=
12:
cżył Moyżeſz: y zakon pełniąc nieuwodz ſię áni wlewo áni wpráwo/ abyś zrozu=
13:
miał ſpráwy ſwe. kśięgi zakonu Bożego/ niech zuſt twoich niewychodzą: rozmy=
14:
ślay wnich we dni y wnocy/ ábyś wſzytkiego co ieſt piſano przeſtrzegał. y ták pro
15:
śćić drogi twoie/ y rozumieć ſprawy twe bedzieſz iákie ſą.
Przełożonym być wielki ieſt ćiężar y pośiłku Boſkiego potrzebuie.Przełożeni zakonu Bożego ſtrzec/ y vſtáwy Boſkie/ wykonywáć winni.
Nieboyże ſię/ ia tobie to
16:
roſkázuię: nieboy ſię/ Pan z tobą Bog twoy we wſzytkim co iedno pocżnieſz. O
17:
iáko poćieſzne ſłowá. O by to wſzyſcy przełożeni zrozumieli/ iáko ieſt trudna y ćięſz
18:
ka rzecż ná vrzędzie Chrześćiáńſkim śiedzieć: żeby ſię go wżdy bać/ á náń ſię niew=
19:
dzieráć vmieli. á gdy ná nim Pan Bog poſadzi/ żeby dobrą myśl y powodzenie w=
20:
tym położyli/ gdy wedle zakonu Bożego y náuki kápłáńſkiey/ lud ſwoy w pobo=
21:
żnośći ſpráwuią. Wten cżás gdy Páná Bogá ktory im pánowánie podáie ſłuchá
22:
ią/ v nieprzyiaćioł zwyćięſtwo/ á vpoddánych poſłuſzeńſtwo máią. bo gdy oni
23:
Bogá ſię boią á woley iego ſłuchaią/ y zákon iego pełnią: káżdy ſię ich teſz nieprzy=
24:
iaćiel bać/ y niżſzy y poddáni ſłucháć ich muſzą. ále gdy ſię oni Bogá nieboią/ á nawyż
25:
ſzego ſwego Krolá nád Krolmi nieſłucháią: niedziw ieſt iſz ſię im tákiemi ludzie/
26:
iákiemi ſię oni Pánu Bogu ſtáwią.
Gdy ſię Krolowie boią Páná Bogá/ muſzą ſię ich bać nieprzyiaćiele ich.
Gdy posłuſzni ſami Bogu poddáne teſz posłuſzne mieć muſzą.
Ták pośilony Iozue naprzod wypráwił ſzpiegi
27:
do ziemie nieprzyiaćielſkiey/ ktorzy przechowáni v Rááb nierządnice w Hierychu/
28:
pierwſzym mieśćie ziemie Chánáneyſkiey/ dáli mu ſpráwę/ iſz lud on był ſtrwożo=
29:
ny y vpadłego ſercá: ſłyſząc co ſię zſtáło Egiptowi y Pháráonowi/ iáko Pan Bog
30:
dla nich oſuſzył morze/ á iáko dwu Krolow Seoná y Ogá ná oney ſtronie Iorda=
31:
ná wygubili.
Cżytay o tym w żywoćie Rááb nierządnice.
Tedy Iozue ćiągnąć iuſz w ziemię ludziom kazał. á iſz rzeká wielka
32:
Iordan przeſzkadzáłá: prosił Pána Bogá/ áby on ſam mocy ſwey vżył/ á náucżył
33:
go iáko on lud ktorego było do bitwy po ſześć ktoć ſto tysięcy/ á dzieci y niewiaſt
34:
bez lidżby/ przepráwić miał. Pan Bog ktory ſię być znim obiecał/ vcżynił mu dzi=
35:
wny moſt ábo przechod. Kazał Leuitom ſkrzynię onę ſłuſzby Bożey nieść/ y ſtá=
36:
nąć znią ná brzegu rzeki. Skoro Lewitowie nogi mácżać pocżęli/ wnet wrzece wo
37:
dá płynąca wzgorę wſtępowáć iáko wielka gorá/ ktorą było zdálekich miaſt wi=
38:
dáć/ pocżęłá: a tá co byłá ná dole/ zbiegłá. y vkazáłá ſię goła/ ſucha/ ziemiá. y poka=
39:
zał Pan Bog przedziwną moc ſwoię. y przeſzli wſzyſcy ſuchą nogą rzekę onę.
Iordan ſię wſpák obroćił dla ludu Bożego.
A
40:
wodá ſię zgory pomáłu ſpuśćił/ y nápełniłá rowy y brzegi ſwoie iáko pierwey.
41:
O dziwna mocy Boſka/ ktorey ieſt wſzytko ſtworzenie powolne/ y mieni náturę
42:
ſwoię gdy on káże. O niewypowiedziána opátrznośći Boſka nád tjmi/ ktorzy mu v
43:
ſługuią. Iáka y moc byłá ſkrzynie oney/ poki ſtałá ná dnie rzeki Iordaná: poty wo=
44:
dy zálać iey nieśmiáły. O cżym gdy krolowie ziemie oney/ ktorą ośieść á ony wy=
45:
gubić mieli/ ſpráwę wzięli: bárzo ſię przelękli. A Iozue lud on przepráwiony/ do
46:
woyny przypráwuiąc: od zakonu Bożego y nabożeńſtwá pocżął. wſzytki obrzezáć
47:
(bo oni co ſię ná puſzcży przez lat cżterdzieśći rodzili/ nieobrzezáni byl) wedle prá
48:
wá Bożego roſkazał: áby to co ſię Bogu niepodobáło/ oddáliwſzy od ſiebie/ po=
49:
moc Boſką ná nieprzyiaćiele ſwe/ mieć od niego mogli. Bo trudno zwalcżyć nie=
50:
przyiaćielá/ gdy z Bogá niemamy przyiaćielá. Sam ſię teſz Iozue ná modlitwie
51:
Pánu Bogu korząc/ gdy wyſzedł w polá Hierychá miáſtá/ przeglądáiąc mieyſce
52:
do oblężenia: vkazał mu ſię mąſz/ ſtoiący przećiw niemu zgołym miecżem. á Io=
53:
zue mniemáiąc by był iáki cżłek/ mężnym ſercem puśćił ſię do niego y pytał: Ieſteś
54:
náſz/ cżyliś nieprzyiáćielſki?
Widział Aniołá.
A on mu rzekł: nieieſtem nieprzyiaćiel/ alem ieſt kśią
55:
żę woyſká Páńſkiego/ y tum przyſzedł. Był to/ iáko Doktorowie mowią/ Mi=
56:
chał święty/ ſtroſz nawyſzſzy y obrońcá kośćielny/ dány ná pomoc im/ y opánowá

strona: 502

1:
nie ziemie oney/ á Iozue pokłonił ſię áſz do ziemie/ mowiąc: coſz Pan moy roſkázuie
2:
ſłudze ſwemu? Odpowie: Zeymi boty z nog twoich/ bo mieyſce ná ktorym ſtoiſz
3:
święte ieſt: to ieſt/ dánę ná mieſzkánie ludu Bożego poświęconego/ z ktorego ſię
4:
iuſz báłwochwálſtwo y mieſzkánie Dyabelſkie wykorzenić ma. y ták vcżynił Iozue
5:
y tám z pokorą chwaląc imię Boſkie/ był bárzo poćieſzon/ iſz widział/ że Pan Bog
6:
poſłał ſwego Aniołá/ ktory miał woyſko iego prowádzić. Ná ten cżás iuſz/ ſkoro
7:
ſkuśił lud Boży pożytkow y rodzáiow ziemie: mánná im oná vſtáłá/ y dáley iey ni=
8:
gdy nie mieli. Napierwſze pogranicżne miáſto w ziemi oney było Hierycho/ do=
9:
brze obronne y obmurowáne: ktorego dobywáć chcąc/ cżego ręką niemogli to
10:
ſłuſzbą Boſką y nabożeńſtwem/ á cżcżenim oney Arki ábo Skrzynie Páńſkiey ſprá
11:
wili.
Hierycho proceſyámy z ſkrzynią Bożą dobyte.
Bo ná każdy dzień raz obchodząc znią/ y cżyniąc piękną/ cichą/ y nabożną
12:
proceſsyą/ z kápłany w kośćielne vbiory vbránemi/ obchodząc ony mury przez ſześć
13:
dni: śiodmego dniá oznaymił Iozue/ iſz wziąć miáſto mieli. y vcżynił obwołány
14:
wyrok áby korzyść miáſtá onego / iáko pierwſza z ręki Boſkiey/ wſzytká ſzłá ná Páná
15:
Bogá: á nikt zniey pożytku ſobie nie cżynił/ áby ſię ná wſzyćiek oboz grzech nieo=
16:
bálił. Złoto/ ſrebro/ miedz/ żelázo/ wſzytko ſię do ſkárbu Páńſkiego kośćielnego
17:
obroćić ma: á nikogoſz żywić/ powiáda/ niebędzie.
Pierwſza korzyść z woyny/ Boſka.
Rááb nierządnicá żywá
18:
być ma y ztemi ktorzy ſię znią wdomu iey zámkną. Gdy tedy śiodmego dniá z
19:
ſkrzynią oną obchodzili mury: kazał Iozue kápłanom wrąby kośćielne vderzyć/
20:
y trąbić/ á ludziom wſzytkim okrzyk vcżynić y wołáć. y wnet mury wſzytki záraz
21:
(O dziwna mocy Boſka) około miáſtá vpádły/ y ſzedł káżdy wmiáſto wolnie tym
22:
mieyſcem przećiw ktoremu ſtał.
Obálone mury Hierychá.
Y wybili wſzytko/ od mężá do niewiáſty/ od dzie
23:
ći do ſtárych/ y do bydłá: y wypalili miaſto ze wſzytkim co tám było: okrom złotá/
24:
ſrebrá/ miedzi/ y żelázá/ ktore ná kośćioł abo przybytek Páńſki poświęćili. Y prze
25:
klął Iozue miáſto ono. Tedy poználi iſz Pan Bog był z Iozuem y ſłáwa iego ro=
26:
zeſzła ſię po wſzytkiey ziemi. Lecż ſynowie Izráelſcy przeſtąpili roſkazánie/ y v=
27:
krádli to/ co ſpálono być ábo Bogu ofiárowáne miáło: á ieden ſię táki Achán
28:
ſyn Chármi z pokolenia Iudá nalaſł. y rozgniewał ſię Pan Bog ná wſzytki/ ták iſz
29:
ſię im wnet woyná nieſzcżeściłá. bo od miáſtá Hay ktore wziąć chćieli odgromie=
30:
ni ſą/ y vćiekáiąc/ trzydzieśći ſześć cżłeká miedzy ſobą ſtráćili.
Achán świętokraycá ná wſzytko woyſko gniew Boży obálił.
Tedy ſię lud wſzyćiek
31:
Boży przelękł. A Iozue rozdzieráiąc ſzáty ſwe/ padł ná twarz przed ſkrzynią Bo=
32:
żą z inemi ſtárſzemi: y poſypowali głowy ſwe prochem. y modlił ſię Iozue mo=
33:
wiąc: Pánie/ cżemuś nas przez Iordan przeprowádził/ oto nas iuſz zgłádzą z zie=
34:
mie/ á twoiego imieniá cżeść y ſławá gdzie będzie? Y vſłyſzał głos Boży: wſtań
35:
nie leſz twarzą ná ziemi/ oto lud zgrzeſzył y przeſtąpił przykazánie moie. vkradli/
36:
ſkłámáli/ y zchowáli pod ziemię rzecż zákazáną. niebędzie ſię mogł lud vkázáć nie=
37:
przyiaćiołom ſwoim/ y owſzem vćiekáć przed nimi będzie/ poki pomázány ieſt/ á
38:
klątwę ná ſobie noſzą/ á poki niezgubićie tego ktory grzech ten vcżynił/ poty zwá=
39:
mi nie będę: wſtańże á poświęć lud/ á powiedz im to/ iſz klątwá y przeklęctwo ieſt
40:
miedzy nimi.
Grzechy w woyſce przećiw Bogu do zwyćięſtwá przeſzkadzáią.
Tedy Iozue dopytał ſię o Achanie/ y rzekł mu: Synu miły/ day
41:
cżeść Pánu Bogu Izráelſkiemu/ á ſpowiáday ſię/ á powiedz coś vcżynił/ nic nie
42:
tay przedemną. A on rzekł: zgrzeſzyłem ia Pánu Bogu/ ták á tákem vcżynił: wi
43:
dziáłem płaſzcż piękny ſzárłatny/ y ſrebrá dwieśćie funtow/ y laſkę złotą piętdzie=
44:
ſiąt funtow/ y pożądałem tego/ y vkradwſzy zágrzebłem wziemi: tám á tám to
45:
naydziećie. Tedy wziął Iozue nie tylko ono to co vkradł/ ále ſyny y corki iego/ woły/
46:
oſły/ y namiot/ y wſzytko nacżynie iego/ y vkámionowáć go ludu wſzytkiemu/ á
47:
to co iego było/ ogniem zgubić rozkazał. y mowił Iozue: zfráſowałeś nas/ niechże
48:
ćię teſz dziś Bog zfráſuie.
Swiętokraycá vkámionowány.
Potym Iozue wnocy záſadził lud ieden z tyłu táiemnie
49:
v miáſtá onego Háy/ v ktorego byli poráżeni: á ſam z drugiey ſtrony iáwnie przy=
50:
cćiągnął. Y wytocżył ſię Krol miáſtá onego przećiw im zwoyſkiem ſwoim. A Io=
51:
zue vſtępowáć/ y iákoby vćiekáć kazał.
Háy miáſto wzięte w dwanaśćie tyśięcy ludu zgnięło.
A gdy ie zá ſobą dáleko od miáſtá odwiodł:
52:
oni z tyłu przybiegli y wzięli miáſto/ y zápaliwſzy ie wtył nieprzyiaćielom vderzyli.
53:
A Iozue obroćił ſwe co wrzecży vćiekáli/ y potkáć ſie kazał. Gdy tedy z obu ſtron
54:
mieli co cżyśćić: wſzyſcy zbići ſą/ miáſto ſpalone/ y Krol żywo piomány ieſt. A Io
55:
zue wzniozwſzy tarcżą ſwoię/ nieſpuſzcżał ręki/ áſz wſzyſcy zábići ſą/ y zginęło ich dwá
56:
naśćie tyśięcy. Po tey bitwie wygráney/ poſtawił Iozue ołtarz ná gorze Hebál/

strona: 503

1:
wedle roſkazánia Moyżeſzowego: y ofiáry ná nim cżyniąc/ gdy około ſkrzynie lud
2:
wſzyćiek ſtał/ przed kápłany miedzy gorą Hebal/ y miedzy gorą Gáryzyum/ błogo=
3:
ſłáwił ludziom Iozue/ y cżytał im zakon/ y obietnice Bożego błogoſłáwieńſtwá/
4:
ieśli będą dobrzy. y przegroſzki przeklęctwá/ ieśli będą zli/ á woley Boſkiey niepo=
5:
wolni. Y gdy ſłucháli wſzyſcy z niewiáſtámi/ y dziatkámi: poſtáwił im iáko kazał
6:
Moyżeſz/ błogoſłáwieńſtwá ná gorze Hebal/ á przeklęctwo ná gorze Gáryzym: á=
7:
by ſię iednego bali/ á drugiego chwyćili: bierząc iuſz dzierżáwę obiecáney ziemie ná
8:
ſłuſzbę Bożą/ y cżynienie woley iego.
Błogosłáwieńſtwo y przeklęctwo.
Słyſząc o zwyćięſtwie onym krolowie Chá=
9:
náneyſcy/ zbieráli ſię wkupę zwoyſki ſwemi/ chcąc ſię bronić. ále Gábáońcżycy chy
10:
tro o zdrowiu ſwym ſobie porádzili.
Ziemię im dawał áby wniey Bogu służyli á cżyn[ili] wolą iego.
Bo wypráwili poſły do Iozuego w złych ſu=
11:
kniách/ wzdártych botách/ y z ſuchym chlebem/ pokoiu proſząc. Iozue im powie=
12:
dział: ieśliſzćie tu bliſcy á obywátele tey ziemie/ mam od Bogá dáney: pokoiu z=
13:
wámi cżynić niemożem: bo wſzytká nam dána ieſt od Páná Bogá náſzego.
Gábáoncżycy oſzukáli Iozuego iſz ſię nierádził P. Bogá.
A oni
14:
mowili/ żeſmy ſą zdálekiey ſtrony/ otoſmy iuſz ná drodze zdárli ſzáty y boty/ pátrz=
15:
ćie iako ſuchy chleb mamy/ y twárdy/ ktoryſmy świezy zdomu wzięli. y nierádząc
16:
ſię Páná Bogá/ vwierzył im Iozue/ y Starſzy ludu/ y poprzyśięgli im pokoy. A ná
17:
záiutrz ćiągnąc/ dowiedzieli ſię/ iſz Gábáon bliſkie im iuſz było miáſto. Przyzwał
18:
poſłow onych Iozue/ mowiąc: cżemuśćie nas oſzukáli? A oni rzekli: ſzło nam o
19:
gárdłá náſze. bo wiemy iſz wam Pan Bog zwyćięſtwo wſzędzie da/ ták iáko dał nád
20:
inemi w Egipćie/ y zá Iordanem. Tedy im Iozue y lud przyſięgli łámáć niechcąc.
21:
gárdłem ich dárowáli: ále ie y potomſtwo ich/ ná poſługę kośćielną Iozue oddał;
22:
áby drwá rąbáli/ y wodę ná ſłuſzbę Boża nośili. ná cżym oni rádzi przeſtáli.
Przyśięgę choćia oſzukáni trzymáli.
Sły
23:
ſząc Krolowie Chánáneyſcy/ iſz ſię Gábáonite poddáli Iozuemv : zebráli ſię ná nie/ y
24:
dobywać ich oblegwſzy ie/ chćieli. y przyćiągnęło pięć Krolow pod miáſto Gábáon.
Drugie wielkie zwyćięſtwo nád piąćią Krolmi.Deżdż kámienny ná nieprzyiaciele ludu Bożego.Iozue 18.

25:
Nieomieſzkał im ná pomoc Iozue/ nocą ćiągnąc/ vderzył ná one woyſká niezli=
26:
cżone/ y rozgromił wſzytki/ y poraził ie Pán Bog kleſką wielką. á gdy vćiekli/
27:
Pan Bog puśćił ná nie deſzdż zwielkiego kámieniá: ták iſz ich więcey poległo od
28:
kámieniá niſzli od miecżá. á iſz ieſzcże gonić bjło á gubić ie potrzebá/ á dzień ſię kroćił:
29:
rzekł Ioue: Słońce nieruſzay ſię y Mieśiącu ſtoy. y ſtánęło Słońce y Mieśiąc
30:
aſz ſię lud pomśćił nád nieprzyiaćielmi ſwoimi. y ſtánęło Słońce w puł niebá/ á do
31:
zachodu ſię niepokwápiło przed ieden dzień. gdy Pan Bog vſłuchał głoſu ludzkie=
32:
go/ á walcżył zá Izráelem.
Słońce ſtánęło ná roſkazánie Iozuego.
Máło ich co do miaſt obronnych vćiekło/ á pięć Kro
33:
low zátáili ſię w iedney iáſkini/ z ktorey wywlecżone Iozue pogubił. y miaſt wiele
34:
wzięli/ y tráćili wſzytkie obywátele/ á ieden z woyſká Izráelſkiego niezginął.
35:
Cżwartą bitwę zwiodł z drugiemi Krolmi ktorzy ſię tákże ſkupili mocną ręką y z
36:
wielkiemi woyſki/ przećiw ludu Bożemu v wody Meron. y poráził ich wielką lidż
37:
bę/ y koniom ich żyły podrzeżał/ á wozy ich popalił.
Cżwarta bitwá wygránaIozue 11.
In ſumma/ wſzytkę ziemię po
38:
śiadł miecżem/ á wytráćił lud wniey mieſzkáiący: bo ták byli zátwárdzonego ſer=
39:
cá/ iſz pokoiu prośić niechćieli/ żadnego miłosierdzia godni niebyli. Co Pan Bog
40:
vcżynił zá grzechy ich/ iſz wieżdzby/ cżáry/ burty/ ſtroili: y dziatki ſwe dyabłom ofiáro
41:
wali/ y krew ich rozrewali/ y wſzetecżnie w ćieleſnośći żyli/ nie
42:
ſłucháiąc Páná/ áni ſłużąc temu ktory ie ſtworzył/ y ktory vcżynił niebo y ziemie/
43:
j zakon im ná ſercu przyrodzony nápiſał. Dłu go ich cżekał P.B. á ná zgubę ſię ich nie
44:
zkwápił: aſz ſię ſkońcżjły y doſtały grzechj ich nieznośne.
Dla iákich grzechow Pan Bog śiedm narodow wytráćił.Deut. 18.Genes. 15.
Y dał P.B. pokoj Iozue mv
45:
y ludowi ſwemu wokolicy od wſzytkich narodow: y żadem ſię im nieprzyiaćiel ſprze
46:
ćiwić niesmiał: ále wſzyſcy pod moc ich podbići ſą: ták iſz iednego ſłowa niebyło
47:
ktoregoby mu Pan Bog nieſpełnił. wſzytko im co obiecał/ rzecżą ſamą viśćił.
Iozu. 21.

48:
A dawſzy dzielnicę ziemie káżdemu pokoleniu: one ktorzy iuſz byli wzięli cżęśći ſwe
49:
z oney ſtrony Iordaná/ to ieſt Rubonity y Gádyty y połowicę Menásſytow/ pu=
50:
śćił do domu. bo ći zoſtáwiwſzy żony/ dzieći/ y bydło/ ſzli na onę woynę za Ior=
51:
dan z bráćią ſwoią. y roſpuſzcżaiąc ich/ mowił: Wroććie ſię do ziemie dzierżáy wá
52:
ſzey/ ktorą wam dał Moyżeſz ſługá Boży zá Iordanem: iedno ſtrzeſzćie a vcżyn=
53:
kiem wypełniayćie zakon Boży/ á miłuyćie Páná Bogá wáſzego á chowayćie ro=
54:
ſkazanie iego we wſzytkich ſpráwách wáſzych. ſtoyćie przy nim á ſłuſzćie mu z cáłego
55:
ſercá y z cáłey duſze wáſzey. y błogoſławiac im puśćił ie. y wyſzli z wielką korzyśćią
56:
złotá ſrebrá/ miedzi/ żelázá/ y ſzat rozmáitych.
Roſpuśćił lud zárzecżny z vpominánim do słuſzby Bożey.
Idąc/ ná pámiątkę woyny o=

strona: 504

1:
ney zbudowáli nád Iordanem bárzo wielki ołtarz. Cżego gdy ſię dowiedzieli brá=
2:
ćia ich ſynowie Izráelſcy: ziáchawſzy ſię wſzyſcy do Silo w kupę/ áby ná nie iáko
3:
ná nieprzyiaćiele iácháli. wſzákże ich pierwey przez poſły przeſtrzegli: śląc do nich
4:
Phineaſſa ſyná Eleázárá kápłaná/ y dzieśięć pánow znim/ ywſkázuiąc im ty ſłowá:
5:
Co to záprzeſtępſtwo wáſze? Cżemuśćie opuśćili Páná Bogá/ á zbudowáliśćie ſo=
6:
bie ołtarz świętokrayſki/ dzieląc ſię od ſłuſzby iego? Wyśćie dziś z grzeſzyli prze=
7:
ćiw Pánu/ á iutro ná wſzyćiek ſię lud Izráelſki gniew iego oburzy?
Iáko ſię rozerwánia w wierze y kácerſtwá bali y karáć ie wnet chćieli.
Ieśli ziemiá
8:
ſię wam wáſzá niepodoba/ przenieśćie ſię do ziemie náſzey: wktorey ieſt przyby=
9:
tek Páńſki/ á mieſzkayćie miezdy námi: tylko żebyśćie ſię od Bogá y od náſzey
10:
ſpołecżnośći niedzielili/ buduiąc ſobie iny ołtarz nád ołtarz Páńſki. On A=
11:
chan ſam przeſtąpił przykazánie Boże/ á ná wſzytkich ſię gniew iego obálił. á
12:
to on ſam ieden cżłek był: Boże by był ſam ieden zginął. Ták ſię byli o to
13:
bárzo záfráſowáli/ iſz mniemieli/ áby ſobie inego Kośćiołá y inego ołtarzá y iney
14:
wiáry/ á zátym y inego Bogá ſzukáli/ á od nich ſię iáko Heretycy dzielić chćieli.
15:
y zrozumieli gdy by ich byli ſami o to niekaráli/ że ich wſzytkich ſamych Pan Bog
16:
káráć miał/ o rozerwánie iednośći świętey: ktora ſię nawiecey Pánu Bogu podo=
17:
ba/ y ktora ſię iedną wiárą/ iedną náuką/ y idenym nawyſzſzym kápłanem/ ie=
18:
dnym ołtarzem wiąże y trzyma. O by dziś w to pilnie y zboiáznią weyrzeli Páno=
19:
wie/ y ći ktoryk kośćioł y rzecż poſpolita zleconá ieſt/ iáko ćierpiąc rozerwánie tá
20:
kie/ y niekrocąc go gdy mogą: ſami karáni będą y zgubę ſwoię z tákich niezgod ro
21:
zerwánia y wiela wiar y ołtárzow/ vcżuią.
Iedność nawięcey ſię Pánn Bogu podoba/ y cżym ſię trzyma.
Lecż ſię im ony troie pokolenia dobrze
22:
ſpráwiło: iſz ołtarz on nie ná ofiáry żadne/ ále ná ſamę pámiątkę potomkom v=
23:
cżynili/ mowiąc: Nieday Boże ábyśmy inego ołtarzá ſzukáć mieli/ okrom Páń=
24:
ſkiego ktory ieſt zbudowány w przybytku iego. To było wſzytko mądrośćią y o=
25:
ſtrożnośćią Iozuego vſpokoiono: áby zgoda y miłość y wiárá iedná trwáłá. A iuż
26:
bárzo ſtar będąc y bliſki śmierći: zwołał do śiebie lud wſzyćiek do Sychem/ y bo=
27:
iąc ſię áby po iego śmierći P. Boga ſwego/ ktory ie wywiodł z Egiptu niezápom=
28:
nieli: chćiał ie teſtámentem ſwym vćwierdzić/ obwięzáć/ y przyśięgą á przymierze
29:
vmocnić.
Teſtáment Iozuego y vpominánie do ludu.
Y pierwey doznawáiąc ſtátku ich/ mowił: Oto wam ſpełnił Pan Bog
30:
wſzytko co obiecał: dáł wam ziemię gotową ná ktorąśćie nierobili: dał wam miá
31:
ſtá y domy/ ktorycheście niebudowáli: dał wam wińnice y oliwniki korycheśćie
32:
nieſzcżepili: boyćieſz ſię y cżćićie Páná á ſłuſzćie mu cáłym ſercem y prawdziwym:
33:
y wyrzuććie Bogi ktorym ſłużyli przodkowie wáſzy w Mezopotániey y w Egipćie
34:
a ſłuſzćie Pánu ſwemu. á ieśli to ſię wam zle być zda/ ábyśćie ſłużyli Pánu: oto dziś
35:
ſobie obierayćie/ to co ſię wam podoba/ komu ſłużyć macie: Bogomli/ Pánuli: á ia
36:
y dom moy ſłużyć Pánu będę. A lud wſzyćiek krzyknął: nieday Boże ábyſmy opu=
37:
śćić Páná mieli.
Dał im ná wolą wolną/ ábo Bogu práwemu ábo fałſzywemu służyć.
Pan Bog náſz/ ták wiele nam dobrodzieyſtwá vcżynił/ ták wiele
38:
cudow nam ſwoich ná náſzę obronę pokazał: iemu ſłużyć będziem. bo on ſam ieſt
39:
Bog náſz. A Iozue rzekł: rozmyślayćie ſię dobrze. niemożećie wy temu Pánu ſłu
40:
żyć: bo Pan ieſt święty/ mocny/ y zarzliwy o cżeść ſowię: nieprzepuśći złośćiom
41:
wáſzym. á ieśli go opuśćićie á obrocićie ſię do cudzych bogow: obroći ſię y pokarze
42:
was y pogubi/ choćiaſz wam pierwey dobrze cżynił. A oni znowu krzyknęli: nie=
43:
będzie to tak iáko mowiſz: ále Pánu ſłużyć będziem. Gdy ie tedy ták kuśił/ oświad
44:
cżyć chćiał on ich ſtátek y obietnice/ y vcżynił przymierze/ y przyśięgą mocnie ie
45:
związał/ áby ſię nieſkłániáli do inych Bogow/ y náucżył ich iáko ſię záchowáć y ſą=
46:
dzić mieli.
Przyśięgą lud obwiązał/ áby przy Bogu ſwym ſtali.
Y położył/ ná znák przymierza ich z Bgiem wielki kámień pod dębem:
47:
áby ſię kiedy niezáprzeli y nieſkłámáli P. Bogu ſwemu. y odpráwił ie do domu/
48:
á ſam teſz potym poſzedł do oycow ſwoich y vmárł. Zył Iozue ſto dzieśięć lat: po=
49:
chowáli go ná dzierzżáwie iego Thánnatharę. Y ſłużył lud Izráelſki Pánu Bogu
50:
po wſzytki cżáſy żywotá Iozuego/ y ſtárcow ktorzy widzieli ſpráwy Bo=
51:
ſkie/ ktore cżynił z ludem ſwym: bo długo żywi byli. kośći teſz
52:
Iozephowe ktore byli z Egiptu wynieśli/ pochowáli
53:
w Sychem. zá krolowánia Boga w Troycy
54:
iedynego: ktoremu cżeść bez końca
55:
na wieki wiekom
56:
Amen.

strona: 507

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:
Zywot S. Dunſtaná Arcybiskupá Kántuáryy
12:
ſkiego/ piſany od Vſberna Mnichá tegoſz kośćiołá:
13:
żył około roku Páńſkiego 960.
Trzeći dzień Cżerwca.

14:
DVnſtanus z oycá Herſtaná zacnego w Angłiey domu/ ie=
15:
ſzcże wżywoćie mátki ſwey Chinedryty/ od Páná Bogá ná oſobną świą
16:
tobliwość żywotá/ y oświecenie wiela ludzi/ obrány był. Bo gdy mát
17:
ká iego iuſz bliſko porodzenia będąc/ wdzień Gromnic ábo Ocżyśćienia
18:
Bogárodzice/ w kośćiele teyże Pánny Máryey/ w Gláſzkoniey z onym ludem Bo
19:
żym Panu Bogu zá on świátu wſzytkiemu zbáwienny płod dziękowáłá/ á ſwoy mu
20:
teſz grzeſzny polecáłá: wſzytki świece záráz cudownie v wſzytkich ludzi pogáſły. ná
21:
co gdy ſię wſzyſcy ludzie zeyrzeli y zdziwili: vkazał ſę ná świecy Chinedryty/ noey
22:
ogień z ktorego potym wſzyſcy świece ſwoie zápalili.
Cudo w dzień Gromnic:
To tak wykłádáli/ iáko ſię
23:
to potym ſkutkiem pokazáło/ iſz ſyná powić miáłá/ ktory wielką świecą w kośćie
24:
le Bożym/ ku pomocy zbáwienia ludzkiego być miał. Rodzicy/ ſkoro k rozumu
25:
przyſzedł/ wtymże kośćiele Pánny cżyſtey Gláſzkoniey/ Pánu Bogu go ofiarowá=
26:
li. gdzie Mąſz ieden nieznáiomy/ wziąwſzy ono dziećię zá rękę/ wodził ie po kośćiele/
27:
mowiąc: pobudiue y rozſzerzy kośćioł ten/ ná pozyſkánie wiela ludzi: ktorzy ábo
28:
ſię zmłodu Bogu oddádzą/ ábo doſtali z grzechow powſtáną.
Zoſtáwiony zmłodośći przy kośćiele.
Cżemu ſię dziwuiąc
29:
rodzicy/ dziećię ono przy kośćiele/ y przy ſzkole oney zoſtáwili/ iuſz go do domu nie
30:
bierząc. prętko ſię ná nim ono Proroctwo iśćiło. Młodziuchnym będąc/ oſobli=
31:
wą ſkłonność ku ſłuſzbie Bożey/ modlitwie/ y nabożeńſtwu/ w pokorze y poſłu=
32:
ſzeńſtwie wſzytkim pokázował. á ſkoro trochę podroſł/ zá vpominánim rodzicow/
33:
Klerykiem zoſtał: świece w kośćiele zápalał: wodę y wino do Mſzey gotował:
34:
cżytał/ śpiewał/ dzienney y nocne godziny/ igrzyſk ſię y zábaw młodzieńſkich wiá=
35:
rował. á gdy go do tego pobudzáli/ wimawiał ſię mowiąc: trzebá ná iutro przey=
36:
rzeć co ſię wkośćiele cżytáć y śpiewáć ma.
Klerykiem zoſtał.
Nawiętſze iego kochánie było wcżytá=
37:
niu y rozmyślániu piſmá świętego/ á żeby z Bogiem záwſze ſię iednocżył/ y o nim
38:
nigdy myślić nie przeſtał. y tym grzechow ſię wiárował/ á Pánu Bogu więcey y
39:
wſzytkim ludziom miły zoſtawał. Dla lepſzego ćwicżenia/ zá wolą rodzicow ſwo=
40:
ich/ vdał ſię do ſtryiá ſwego Athelmá/ Arcybiſkupa Kántuáryyſkiego. v ktorego
41:
ſię wrzecży duchowne wpráwował/ y był od niego Krolowi Ethelſtanowi zále=
42:
con/ przy ktorego ſię dworze nico báwił.
Báwił ſię nieco przy dworze.
Dl vwiárowánia proznowánia kto
43:
re grzechy mnoży/ miał teſz wiele ręcżnych rzemioſł: pięknie piſał/ y málował/ ná
44:
drzewie/ ſrebrze/ y złoćie/ y żelezie ryſował/ ták dobrze/ iſz było ku podziwieniu.
45:
Muzykę teſz dobrze vmiał/ y ná niektorych inſtrumenćiech/ ku rozmnożeniu na=
46:
bożeńſtwá/ y wdzięcżnieyſzemu rozmyślániu rzecży niebieſkich/ grawał. á ku
47:
wſzytkim będąc ludzki/ rozmowny/ vcżynny/ v wſzytkich wielką przyiazń miał.
Zábáwy roboty ręcżney.

48:
Lecż nie zeſzło y ná zazdrośćiwych obmowach/ ktorzy go v dworu/ y vſamego / Kro
49:
lá/ iáko zá cżárowniká/ iſz tak wiele vmiał/ odnośili: y ták ſerce Krolewſkie/ y wie
50:
la ludzi dworſkich/ ku niemu wzwaśnili/ iſz vchodzić muśiał. y iáchał do powin=
51:
nego ſwego Elphegá Vwetáńſkiego Biſkupá.
Muzykę vmiał.Dwor mu ſię zle powiodł.
Ná tey drodze nieprzyiaćiele iego
52:
oni/ dworſcy ludzie/ záſtąpiwſzy mu/ ſrodze go zbili/ y wbłoto wtłukli/ y pewnie=
53:
by go byli zábili/ gdyby go był ſam Pan Bog nieobronił. Bo z prętká/ pſow ſię

strona: 508

1:
ſrogich z bliſkiey wśi kupá zebráłá/ y ták obſkocżyli/ kąſaiąc nieprzyiaćiele iego/ iſz
2:
vćiekáć/ á świętego Dunátaná wbłoćie odbieżeć muśieli: ktorego potym ze wśi o=
3:
ney ludzie wywlekli y opátrzyli.
Pśi go obronili od nieprzyiaćioł.
Dziękował zá to náwiedzenie Pánu Bogu/ o pom
4:
śćie żadney niemyślił. á przyſzedwſzy do Biſkupá Elphegoá/ vſłyſzał rádę Chry=
5:
ſtuſowę: w ktorey go námawiał/ áby wſzytko opuśćiwſzy co świát ma y obiecuie/
6:
zakonnikiem zoſtał. Ná co ſię on náprzodku oćiągał/ máiąc ieſzcże wolą nieiáką
7:
do ożenienia (ácż ſłyſząc święte ſłowá Biſkupá onego/ zmyśli iuſz małżeńſtwo wy
8:
puſzcżał) y popędził go Pan Bog do dobrego. przepuśćił nań niemoc y febrę wiel=
9:
ką w ktorey on cżuiąc rękę Bożą/ światá ſię zárzekł/ y Mnichem być Pánu Bo=
10:
gu ślubował. y przychodząc kſobie nárzekał ná ſię/ iſz go do ták rzecży zbáwieniu
11:
pomocney/ rychley gorącżká ćieleſna przywiodłá: niſzli on ogień miłośći/ ktory
12:
przyſzedł Chryſtus ná ziemi zápáláć.
Namowá ludzka y ręká Boſka/ iáko go do wzgardy świátá y zakonnego ſtanu przywiodłá.
Y przyzwawſzy Biſkupá: oznaymił mu wo=
13:
lą ſwoię: proſząc áby mu zá złe niemiał/ iſz nie záraz ná iego świętą rádę myśli ſkło
14:
nił. zcżego Elphegus był bárzo poćieſzony. zoſtał tedy bez omieſzkánia Mnichem/
15:
wſzytko dla Páná Iezuſa opuſzcżáiąc/ á w vboſtwie y cżyſtośći/ y vmartwieniu
16:
ćiáłá y żądzey świeckiey/ wſzytki ſwe ſkárby y ćwicżenia pokłádáiąc. y zoſtał potym
17:
po ſtopniách duchowieńſtwá/ Kápłanem. A po długim w ſłuſzbie Bożey przeby=
18:
ćiu/ ſzedł do onego kośćiołá Pánny Máryey/ wktorym świátłość przyiął w Glá=
19:
ſzkoniey/ y przy nim málucżką ſobie cháłupkę zbudował/ iedno okienko vcżyniw=
20:
ſzy. w ktorey ſię modlił/ cżytał/ y ręcżną robotę odpráwował/ y ludziom rádą du
21:
chowną/ y reką kto go ieno prośił o iákiey roboty odpráwę/ ſłużył.
Kápłanem zoſtał.W Gláſzkoniey cháłupkę ſobie zbudował.
Raz cżárt
22:
w oſobie ludzkiey coś do niego przynioſł odpráwiáć: on porzućiwſzy iną robotę/ o=
23:
nę opráwowáć pocżął. y obácży á ono z onego mężá/ raz niewiáſtá/ drugi raz dzie
24:
ćię: poznał cżártá. y milcżąc rozpalił kleſzcże gorąco/ y wyrwawſzy ie z ogniá/ v=
25:
chwyćił iemi cżártá zá nos/ y śćiſkał y trzymał: á cżárt wrzeſzcżał y wydzierał ſię. y
26:
wydárwſzy ſię/ biegał po mieśćie wołáiąc: On zły cżłek łyſy/ miáſto iáłmużny/ nos
27:
mi vpalił. Ludzie mu powiedzieli ono oſławienie: ále im S. Dunſtanus oznay=
28:
mił cżártowſką zdrádę.
Zábáwy iego.Cżártá iáko odpráwił.
W oney komorce/ wielce ludzkiemu zbáwieniu pomocny
29:
był/ y śiłá ſię do niego ludzi/ ktorzy świát opuśćić chćięli/ zbiegáło. Iedná Páni
30:
Elſyngá/ krolewſka mámká/ imienie wſzytko ſwoie y ruchome rzeczy/ do iego ſzá
31:
funku zápiſałá. z ktorego on/ y z tego co nań po rodzicách bogátych ſpádło/ imio=
32:
ná wielkie klaſztorowi onego mieyſcá w Gláſzkoniey/ ktory budowáć miał/ oddał:
33:
á inych dálſzych pięć klaſztorow/ z właſney máiętnośći fundował.
Pięć klaſztorow z właſney máiętnośći ſwey fundował.
Roſłá iego
34:
świątobliwość ſławá v wſzytkich: tak dálece/ iſz Krol Angielſki Edmundus z=
35:
wielką cżćią ſobie poń poſłał/ y prośił áby iemu w ſpráwowániu kroleſtwá y poddá
36:
nych/ pomocnym był.
Kroleſtwo rádą ſwoią ſpráwował.
Vżyć ſię dał Mąſz święty/ dla cżći Bożey rozſzerzenia y po=
37:
mocy zbáwienia ludzkiego. y nic Krol bez iego rády áni ſądził/ áni cżynił/ áni dawał.
38:
y wſzytko ſzło zwielką ſławą Krolewſką/ y cżćią Boſką/ y pomnożenim zbáwienia
39:
ludzkiego/ y dobrem rzecżypoſpolitey. Bodłá ta rzecż bárzo cżártá/ iſz grzechow
40:
v dworu vbywáło: y nápráwił nań obmowcę kłamliwe do vchá Krolewſkiego / ták
41:
bárzo/ iſz go z dworu z zelżywośćią wygnáć śmiał. á cżáſu iednego/ będąc krol Ed
42:
mundus włowiech: bieżał zá ieleniem ná ſkáłę/ ná ktorey ieleń nádbieżawſzy/
43:
przykre y głębokie do ſpádnienia mieyſce/ ſpadł y rozbił ſię ná máłe cżęśći: pśi ſię
44:
tákże pozábijáli: á koń pod Krolem rozbieżány/ ná onoſz mieyſce przybiegał/ á v
45:
trzymáć ſię nie dał.
Wygnány od Krolá Edmunda.
Obacżył Krol bliſką á pewną śmierć/ wſpomniał w ſercu
46:
P. Bogá/ y iáką krzywdę vcżynił świętemu Dunſtanowi: y wnet ślubował w ſer
47:
cu przed Bogiem wſzytko iemu nágrodzić. y wnet koń iákoby go wrył/ tuſz nád
48:
mieyſcem przepáśći ſtánął.
Krol ſię przygodą vpámiętął o S. Dunſtáná.Padł Krol do nog S. Dunſtáná.
Podziękował Krol Pánu Bogu/ á do domu przyiácha
49:
wſzy/ oznaymił to rádzie ſwey/ y zwielką cżćią przyzwał do ſibie świętego Dun=
50:
ſtana/ y padwſzy do nog iego/ przeprośił go. á ná znák wiecżney przyiázni znim/ da
51:
rował mu Glaſzkonią/ y wśi okolicżne/ y imiona bogáte/ áby tám wedle ſwego
52:
zdánia klaſztory y Mnichi ſwe fundował.
Krol ná kláſztory wiele mu imion nádał.Ná Biſkupſtwá z [k]laſztorow ludzie brano.
Podziękował Mąſz święty/ y znowu
53:
on kośćioł Panny Máryey/ przy ktorym ſię vrodził/ y był wychowány/ ſzeroko po
54:
budował/ y táki klaſztor záłożył/ z tákim dobrym ćwicżenim y fundámentem cnot
55:
duchownych/ y w ták wielkiey lidżbie ludzi bogomyślnych: iſz zniego ná Biſkup=
56:
ſtwá wſzytkiey Angliey ludzie przez długi cżás brano. ták iſz z iego ſzkoły wiará S.

strona: 509

1:
y cnoty Chrześćiáńſkie po wſzytkiey Angliey zákwitnęły. y ſpełniło ſię proroctwo
2:
wmłodośći iego vcżynione.
Pełniło ſię proroctwo w młodośći iego vcżynione.
Wtym klaſztorze ſam był długo Opátem/ á iednák Kro
3:
lowie/ rádą iego kroleſtwo ſpráwowáli/ y on przy ich dworze/ pilnuiąc pobożno=
4:
śći/ ſpraw/ y poſtępkow Chrześćiáńſkich/ przemieſzkiwał. Miewał wielkie od cżár
5:
tow nágrawánia/ ták iſz mu ſię widomie vkázowáli/ grozlili/ modlitwy y dobre v=
6:
cżynki przeſzkadzáli.
Cżártowſkie nágrawánia.Iáko bił cżártá kiiem.
Raz vkazał mu ſię ná modlitwie/ iáko wielki á ſrogi niedz=
7:
wiedz/ páſzcżękę nań rozdzieráiąc. A on kiy ktory nośił/ porwał/ y vderzył go y go
8:
nił: bijąc ták długo/ áſz mu ſię kiy ná trzy cżęśći ſpádał. A gdy cżárt wzniknął/
9:
rzekł: przydzże drugi raz/ naydzie ná ćię Dunſtanus lepſzy kiy y mięſzſzy/ ktory ſię
10:
nie ták rychło ſpáda. y doſtawſzy kijá mocnego/ ná wierzchu weń wpráwił w ſre=
11:
bro kość/ ábo ząb świętego Iędrzeiá/ y onym kijem płoſzał dyabły/ gdy mu nie=
12:
pokoie cżynili. Gdy náſtał ná kroleſtwo Edwinus młody á vporny/ y rády do=
13:
brey nieſłucháiący/ odiácháł od woru Dunſtanus/ y przyiáhchał záſie ná dzień iego
14:
koronácyey.
Edwinus Krol lekki:
Po ktorey gdy v ſtołu z Krolem/ Biſkupi/ Opáći/ y Pánowie świec
15:
cy śiedzieli: Krol z zaſtola wkoronie prętko od Pánow wyſkocżył: y ſzedwſzy ná po
16:
koy z iedną pánią/ ácż rodu zacnego/ ále do wſzetecżeńſtwá popędliwą/ y z corką
17:
iey śiedział. Cżym ſię Pánowie obruſzywſzy/ prośili Odoná Arcybiſkupá Kántá=
18:
ryyſkiego/ áby po Krolá poſłał/ żeby go do Pánow przywiedziono/ y by dobrze nie=
19:
chćiał/ przyćiągniono. Ná tákie poſelſtwo/ káżdy ſię wymawiał: áſz Arcy=
20:
biſkup roſkazał świętemu Dunſtanowi/ áby ſzedł po Krolá/ á przywiodł go. On
21:
z poſłuſzeńſtwá/ iſz nawyſzſzy kápłan kazał/ ſzedł ná ppkoy iego/ y nálazwſzy miedzy
22:
mátką y corką ſiedzącego: zgromił onę niewſtydliwą niewiáſtę/ y brzydził ſię wſze
23:
tecżnośćią iey. á Krolowi poſzeptał/ áby ſzedł do ſtołu/ á Pánow ták nieodchodził.
Dunſtánus z posłuſzeńſtwá ku Arcybiſkupowi Krolá wywiodł od niewiaſt.

24:
On gdy ſię oćiągał/ święty Dunſtanus włożył nań koronę/ y zá rękę go wziąwſzy/
25:
do Panow prowſdził. Niewiáſtá oná roziádła/ grozić mu y lżyć go ięzykiem ſwo
26:
im pocżęłá. y doſyć temu wkrotce vcżyniłá/ bo przywiodłá do tego Krolá młodego/
27:
iſz klaſztor iego w Gláſzkoniey náiácháć/ y wſzytko wybráć/ y Mnichy rozpędzić/ y
28:
ſamego z ziemie wywołáć kazał. y gdy vieżdżał Dunſtanus/ wſzetecżnica zá nim
29:
poſłáłá/ áby iey głowę iego przynieśiono: ále z opátrznośći Boſkiey/ iuſz był w o=
30:
kręt wsiadł/ y ná morze ſię puśćił. y przypłynąwſzy do Flándryey/ w Gándáwie
31:
iáko wygnány/ mieſzkał.
Wygnány S. Dunſtanus Do Flándryey.
Tám iednego cżáſu/ ná modlitwie miał tákie widzenie.
32:
śpiewał wedle zwycżáiu nieſzpor z bráćią w Gláſzkoniey. y gdy przyſzło do Antypho
33:
ny na Mágnificát do onych ſłow: Cżemuśćie obmawiáli ſłowá prawdy. y to wy=
34:
śpiewáwſzy/ wſzyſcy zámilkli niedośpiewywáiąc onego: Quae cepiſtis/ explete: wy
35:
konayćie to cośćie pocżęli: á święty Dunſtanus ſkinął ná nie áby dośpiewáli: ále
36:
żaden niemogł vſt otworzyć. y vſłyſzał głos: Nigdy to nie będzie/ áby mieli wy=
37:
konáć myśli ſwe nieprzyiaćiele twoi/ á ćiebie od tego klaſztoru oddálić:
Widzenie.
wtym kſo
38:
bie przyſzedł: á wkrotce vſłyſzał/ iſz ſię brát krolewſki Elgárdus ná brátá Edwiná
39:
z pány/ ktorzy iego nieſpráwiedliwym pánowánim ſobie wteſknili/ wzburzył: y ie
40:
go z kroleſtwá wygnał. á oná iego páni ſzkárádzie rozśiekáná y zábita ieſt.
Edwinus Krol ſam wygnány z kroleſtwá/ y niewiáſtá oná ſkarána ieſt.
Ten
41:
Edgárdus w pobożnym pánowániu ſwym/ wybáwił zwygnánia ś. Dunſtaná y w
42:
ſzytko mu przywroćił. á Edwinus z ſmutku prętko vmárł/ y cáłe á ſpokoyne kro=
43:
leſtwo brátu zoſtáwił. Potym ś. Dunſtánus ná Biſkupſtwo Wirgoniyſkie y záś ná
44:
Longoniyſkie/ ná oſtátek ná Arcybiſkupſtwo Kántuáryjſkie/ dla ktorego po Pálliuſz
45:
ſam do Rzymv iáhcał/ nie ták zchući ſwey iáko z prośby y potrzeby kośćielney wzięty
46:
był.
Arcybiſkupem zoſtał.
Ná tym ſtanie będąc/ niewyſłowiony pożytek w duſzách ludzkich cżynił. do=
47:
bre poćwierdzáiąc/ á złe karząc/ y wſzytki cnoty Chrześćiáńſkie zwłaſzcżá w du=
48:
chownych ktorży byli ſwowolni/ ſzcżepiąc. Był dziwnie pilny cżłek wſpráwowá=
49:
niu duſz ludzkich/ á wrozmyślániu y modlitwie bárzo gorący/ y dar łez nabo=
50:
żnych máiący.
Widzenie y pieśń. od Aniołá słyſzáná
Raz przez ſen vyrzał/ á ono iego mátkę/ zá wielkiego Krolá wydá=
51:
ią/ y około onego małżeńſtwá śpiewáią bárzo nabożnie y weſoło. y rzecże mu ie=
52:
den: cżemu ty milcżyſz? ty by miał nawięcey śpiewáć/ by dobrze drudzy milcżeli. á
53:
on odpowie: niewiem iáko y co mam śpiewáć. y náucżył go záśpiewawſzy ony ſłow=
54:
wá: O Rex gentium dominátor omnium: propter ſedem máieſtatis tuae/ da no
55:
bis indulgentiam Rex Chriſte peccatorum/ Alleluia. O Krolu nád wſzytkimi krol
56:
mi pánuiący/ dla ſtolice máieſtatu twego/ rácż nam dáć odpuſzcżenie zgrzeſzenia

strona: 510

1:
náſzego Chryſte Krolu Alleluia. To ſobie cżęſto śpiewáiąc/ y w kośćiele śpiewáć ka
2:
żąc: niewypowiedziáne miał w ſercu rádośći niebieſkie/ y podnieśienie myśli nabo
3:
żney/ ku oney Muzyce ktorą ſłyſzał y ktorey cżekał.
Kośćioł Boży mátká.
Zá mátkę ſobie wykładał ko=
4:
śćioł Boży/ y duſze káżdej z Chryſtuſem przez ſakrámenty y dobre vcżynki/ duchow
5:
ne małżeńſtwo. Raz ſamowtor do kośćiołá S. Piotrá w ktorym Auguſtyn y wie
6:
le S. oycow leży/ o puł nocy wſtáiąc/ nim otworzono kośćioł/ vſłyſzał śpie=
7:
wánie: Gaudent in coelis animae ſanctorum ećr. y weyrzawſzy dziurą/ vyrzał á o=
8:
no świátłość wielka v ołtarzá/ á oſoby białe onę Antiphonę śpiewáią. o iáką ſię ro
9:
ſkoſzą z onego widzenia nápełnił.
Pátrz o tym kośćiele wżywoćie zá tym idącym.
Drugi raz tákże oteyże godzinie w kośćiele Pán
10:
ny Bogárodzice/ vyrzał wielki pocżet pánienek/ á miedzy nimi iednę przedziwną:
11:
y ſłyſzał śpiewánie niewymowney ſłodkośći/ z onymi ſłowy: Cantemus ſociae Do
12:
mino/ cantemus honorem: Dulcis amor Chriſti/ perſonet ore pio. Spiewaymy
13:
śioſtry Pánu cżeść śpiewaymy: ſłodkiego Chryſtá miłość rozgłaſzaymy.
14:
Iednego cżáſu Krol Edgárus/ chcąc náwiedzić zakonne pánny w Wilteńſkim kla
15:
ſztorze/ vyrzał iednę zacną panienkę/ dáną tám ná wychowánie: wpadł wmyśli
16:
ku niey y zezwolenie ſromotne: y przyzwáć iey do śiebie táiemnie kazał
Grzech Krolá Edgárdá.
Oná ſię bo
17:
iąc áby cżego niepocżćiwego Krol od niey nieżądał: włożyłá ná ſię zakonną záślu=
18:
bionych iuſz Bogu pánienek/ kápicę: áby ſię tym wymowić iáko mniſzká poświę=
19:
cona mogłá. Ale Krol ſkoro ią vyrzał/ rzekł: dawnożeś mniſką zoſtáłá? y ztárgną
20:
wſzy zniey kápicę/ nád iey wolą ſwey złey chući dośić vcżynił. Zátáić ſię ta rzecż nie
21:
mogłá/ y wiele ludzi obráziłá. O ktorey dowiedziawſzy ſię S. Dunſtánus: ſzedł
22:
do Krolá. á gdy Kril wedle zwycżáiu przećiw niemu wyſzedł á rękę mu podawał:
23:
on mu twarz zmarſcżywſzy/ ręki vmknął. o co gdy go Krol ſpytał/ cżemv by to cży=
24:
nił/ rzekł: Tyś zápomniawſzy wſtydu/ zcudzołożył/ á Bogiem wzgárdziwſzy zná=
25:
kuś cżyſtośći nieucżćił/ y dziewictwoś pánience niewinney odiął: á mnie pytaſz
26:
cżemu ręki tey/ ktorą przecżyſtą ofiárę Syná panieńſkiego Bogu Oycu ofiaruię:
27:
twym niecżyſtym rękom niedáię? vmyy pierwey przez pokutę ſplugawione ręce
28:
twoie/ á potym áby ćię z Bogiem ziednáłá/ Biſkupią rękę obeymieſz.
Krolá iáko o cudzołoſtwo karał.Ręka kápłáńſka iáka ieſt.Pokutá Krolá Edgárdá.
Ná ty ſłowá
29:
przelękł ſię Krol y ſkruſzył/ y padwſzy do nog iego/ żáłość pokázował y o pokutę pro
30:
śił. A on go z ziemie podnoſząc y łáſkáwie znim iuſz rozmawiáiąc/ gdy táką pokorę
31:
iego widział: náznácżył mu pokutę ná śiedm lat. ktprą Krol z wielką pokorą wy
32:
pełnił/ y ieſzcże iey więcey przycżynił. y ſpráwiedliwie w pobożnośći Chrześćiáńſkiey
33:
kroleſtwo ſpráwował. Ná on cżás duchowny ſtan był bárzo ſwáwolą y niecżyſto
34:
śćią ſkáżony. y ná popráwę kśiężey vprośił Dunſtanus/ aby
35:
mu po wſzytkiey Angliey wolno było Kánoniki y kápłany/ ktorzyby w cżyſtośći
36:
nieżyli/ zdoſtowieńſtwá ich y vrzędow kośćielnych ſkłádáć/ á ná ich mieyſca ludzie za=
37:
konne y mnichy ſtawić.
Roſpuſtność duchownych.
O tey mocy dowiedziawſzy ſię Biſkup Vwetańſki Atelwol
38:
dus/ máiąc ſwowolne á niekarne Kániniki/ ktorzy popráwę ſoię wſzytko do iu
39:
trá odkładáli: iednego dniá gdy w kośćiele śpiewáią zá Communią ná Mſzy: Ser
40:
uite Domino in timore et exultate ei cum tremore: apprehendite diſciplinam/
41:
ne quando iraſcatur Dominus/ et pereatis de via iuſta. to ieſt: ſłuſzćie Pánu Bo=
42:
gu w boiázni á weſelćie ſię wnim w poſtráchu: chwyććie ſię kárnośći/ áby ſię Pan
43:
nierozgniewał á wyśćie niepoginęli.
Kániniki niecżyſte iáko kápicą vkarał Biſkup.
Spiewáiąc to tedy z ſwymi Kániniki w ko=
44:
ściełe / ſkoro to odśpiewáli/ kazał milcżeć/ y rzekł: Bráćia/ przypátrzćie ſię cośćie
45:
śpiewáli/ á iuſz dáley popráwy ſwey nieodwłocżćie. Y kazał przynieść tyle kápić
46:
mniſkich (ktorych iuſz był dał ná to nárobić) ile było Kánonikow/ y położywſzy
47:
przed kążdjm kápicę rzekł: ábo wezmićie ná ſię tę diſcjplinę kápice y pokuty mniſkiej:
48:
abo z Kánonii y vrzędow kośćielnych dziś vſtąpćie. Zedrgnęli ſię wſzyſcy. obrá
49:
ło ſię ich wżdj kiláś/ ktorzy ſię zá kápicę chwyćili y ná ſię włożyli. Lecż drudzy do Ar
50:
cybiſkupá S. Dunſtáná áppelowáli.
Sąd ná Kániniki niecżyſte.
A tym cżáſem do Rrola ſię vdáli/ żáłuiąc ſię
51:
ná Biſkupá ſwego. Krol ie do ich ſądu odeſłał: wſzákże iſz byli ludzie możni y za=
52:
cni oni Kánocnicy/ y Krolá y śláchty wiele ná on ſąd zebráli. Dunſta
53:
nus wywody mądrymi y z Kanonow y zwoely Papieſkiey/ iſz ſię dobrze ſtáło: ták
54:
iſz żaden odporu dáć niemogł. ále ſię vćiekli do prośby/ chcąc ſię zápewne poprá=
55:
wić/ á lepſzy iuſz żywot wieść: cżego ieśli by iuſz nieucżynili/ áby w toſz karánie w=
56:
pádli. Tedy Arcybiſkup zwieśiwſzy głowę/ myślił co miał vcżynić/ á Páná Bogá

strona: 511

1:
ſię ſercem rádził. y ſtáło ſię wielkie milcżenie: pátrzyli wſzyſcy ná Arcybiſkupa/ iá=
2:
ką odpowiedz da: á tym cżáſem z Crucyfixu ktory ná śćienie wiśiał/ táki głos wſzy=
3:
ſcy ſłyſzeli: Nie będzie to/ dobrześćie oſądzili: ieśli odmienićie/ pobłądzićie. Ná
4:
ten głos wſzyſcy ſię przerzáśili/ á S. Dunſtan rzekł: Bog ſam oſądził/ idzćie do do
5:
mu dzieći miłe. Y ták w Wintoniey ośiedli zákońnicy/ á oni złożeni zoſtali.
Bog ſam ſędżią nád niecżyſtymi kápłany.
A po
6:
tym nierychło o teyże rzecży ſąd był wznowiony/ v Krolá ſię y S. Dunſtáná doma
7:
gáli tego/ co byli vtráćili: máiąc vcżonego y wymownego prokuratorá y ludzi wie=
8:
le zacnych przy ſobie.
Drugi raz P. Bog ſam potępił niecżyſte kleryki.
Ná to im powiedział S. Dunſtánus: Tá rzecż iuſz y od Pá=
9:
ná Bogá oſądzona ieſt. iam ſtáry/ á bliſki ieſt koniec żyćiá mego/ rádbych trochę
10:
pokoiu miał/ á wáſzych ſwarow prozen był. prácowałem pokim mogł/ teraz iuſz
11:
niemogę/ tylko Pánu Bogu ſpráwiedliwość kośćielną porucżam/ áby iey on prze
12:
ćiw wam bronił. To zmowił á cżęść ſále tey ná ktorey oni z ſwymi przyiaćielmi ſta
13:
li/ pod nimi ſię zápádłá/ y wiele ich porániłá: á druga cżęść gdzie Arcybiſkup z ſwy=
14:
mi śiedział/ cáłą zoſtáłá. Y ták z ſromotą odeſzli/ a w pokoiu kośćioł zoſtał. Y po
15:
injch Káthedrách tákże niecżjśći klerjkowie wyrzuceni ſą/ á około cżterdzieśći j ośm
16:
klaſztorow zá ſtáránim S. Dunſtáná zbudowáne ſą. y był kośćioł Boży kwitną=
17:
cy iáko cżyſta oblubieńcá/ á káżdy kto zle żył/ ná S. Dunſtáná oględać ſię y poprá=
18:
wowáć żywotá muśiał. Wdzień wſtąpienia wniebo Páná náſzego Iezu Chryſta/
19:
gdy iutrzni w kośćiele ono weſele dniá onego rozmyślał: dał mu znáć P. Bog
20:
przez poſły ſwe/ iſz go dniá onego do chwały ſwey wzywał. On prośił Páná/ áby
21:
mogł ludzie w ono ták wielkie święto vćieſzyć/ ofiárę zá nie mieć/ pożegnáć ie/ y na=
22:
ucżyć/ iáko zá Pánem w niebo iść máią: proſząc áby wſobotę przeſzłą z ćiáłem ſię ro
23:
złącżyć mogł. Y ták ſię zſtáło.
Dzień śmierći ſobie obráł y vprośił v Páná.
Lud ſię wielki zſzedł ná on dzień do kośćiołá. przy
24:
Mſzey po Ewánieliey vcżynił im ták wdzięcżne kazánie/ iákiego nigdy z vſt iego
25:
nieſłyſzeli. wſzákże o ſwey śmierći/ záſmućić ich niechcąc/ nic niepowiedział. Záſie
26:
chleb y wino w ćiáło y krew (ty ſą ſłowá właſne tego co piſał) Iezuſa Chryſtuſa
27:
niepokalánym poświącenim przemieniwſzy: wſtąpił ná kázálnicę/ y drugie kázánie
28:
wielce poćieſzne y dziwne o rzecżách niebieſkich y przyſzłym żywoćie vcżynił.
Przemienienie chlebá w ćiáło.
Y wro
29:
ćiwſzj ſię do ołtarzá/ dał Biſkupie ludziom błogoſłáwieńſtwo. á po nim záſie wſtąpił
30:
ná kázálnicę/ y o odeśćiu im ſwoim do Páná opowiedział. O iáki płácż y ſmutek ná
31:
ony owce miłe iego przypadł. ále on ie ćieſzył ſam znimi płácżąc/ a mowiąc: iſz prá=
32:
wa w Bogu miłość dzielić ſię nigdy od tych ktore miłuie/ niemoże: pomnieć ná was
33:
y tám gdzie idę/ będę.
Owce ſwe pożegnał ná kazániu.Grob ſobie náznácżył.
Po obiedzie dniá onego ſzedwſzy do kośćiołá/ grob ſobie y
34:
mieyſce náznácżył/ á zátym ſię rozchorzał: y wſobotę iáko rzekł do korony ſobie y
35:
weſela nágotowánego ćiało tu zoſtáwuiąc wſtąpił: cudy niezlicżonymi y po śmier
36:
ći ſławny. Miedzy inymi Lánfrankus on zacny y vcżony/ ktory po nim ná toſz Ar
37:
cybiſkupſtwo wſtąpił/ gdy bárzo záchorzał y iuſz ſię gotował do śmierći: modlitwie
38:
ſię S. Dunſtaná polecáiąc: á owo nád świtániem trochę záſnął/ y vyrzał piękny
39:
ludzi iezdnych pocżet: y pytá cżyy to pocżet?
Láfránkus cudownie przez S. DUnſtáná zlecżony.
Powiedziano: Dunſtáná oycá wie
40:
lebengo. y ſpyta: á ſam gdzie ieſt? rzekli: owo zá námi. y vyrzy vcżćiwego ſtárcá
41:
y pádnie chcąc mu nogi cáłowáć. á on mu nog vmykáiąc wzniknął. Wtym ſię o=
42:
cknął y vcżuł ſię wnet zdrowym. y rzekł do ſługi: gotuyćie mi do Mſzey: idę Pánu
43:
Bogu dziękowáć. Z cżego iemu chwałá ninie y ná wieki wiekom Amen.
Obrok Duchowny.

44:
GDy ná Biſkupſtwá brano męże/ wnabożeńſtwie y wnáuce wychowáne/ y wświąto=
45:
bliwośći á ſurowośći żyćia doſkonáłego doświadcżone: nie dziwuię ſię/ iſz ſię ták cżeść
46:
Boſka y dobro kośćielne/ wcnotách Chrześćiáńſkich ſzerzyło: bárziey ſię temu dziwu
47:
ię/ gdy z tych ludzi ktorzy ſię v dworu tylko wychowáli/ y ktorzy zá beneficyámi biegá
48:
ią/ y ná zgubę ſię duſz ludzkich/ przy ktorych nie mieſzkáią/ kwápią: co dobrego ná kośćioł wy=
49:
niść może/ á iáko wſzytko znimi nie zginie. Tácy ludzie ktorzy pierwey mocnie świátem wzgár
50:
dzili/ wzięći poniewolnie ná Biſkupſtwá/ wielką v Krolow z żyćiá ſwego śowiętobliwego/ powagę
51:
mieli: iſz im y ręki ſwey kápłáńſkiey vmykáć/ y oſtro ie gromić o grzechy śmieli. á Krolowie
52:
woyſki y zbroynym ludem obtocżeni/ niezbroynych Mnichow bać ſię/ y pádáć do nog ich mu=
53:
ſieli. Tę wſzytkę poważność á święty żywot (przy powſzechney wierze) Kápłanow y Biſku=
54:
pow idnał. Ták y Ambroży S. iáko w iego żywoćie przecżytaſz/ Theodozyuſzá Ceſarzá karał
55:
y iáwną mu w kośćiele pokutę zá grzechy iego iáwne/ dawał: ták iſz przed kośćiołem miedzy po
56:
kutuiącymi leżeć krzyżem muśiał. Lecż dwor wielki y bogáte intraty/ y zacność domu
57:
bez żywotáświętobliwego/ poſtráchu tákiego Krolom y inym grzeſznym ku poku=
58:
ćie y zbáwieniu nieucżynią.

strona: 516

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:

40:

41:

42:

43:

44:

45:

46:
Zywot S. Bonifacyuſzá ábo Wenfrygá Niemiec=
47:
kiego Apoſtołá y Męcżeńniká. piſany od Wilibaldá Biſku=
48:
pá Eyſteteńſkiego vcżniá iego. y potym od inych. Zył około roku P. 750.
Piąty dzień Cżerwca.

49:
GDy zá ſtáránim Grzegorzá S. Pápieża/ Angliá Chryſtu=
50:
ſowi ſię pokłoniłá/ buyną ziemią y rodzáyną zoſtaiąc/ wiele świętych y
51:
wielkich ludzi ná oświecenie ſerc ludzkich wypuśćiłá: miedzy ktorymi
52:
teſz był ten Bonifacyuſz.
Anglia ná święte ludzie rodzáyna.
Ktory zmłodu prośił ſię pilnie v oycá do kla=
53:
ſztoru. Cżego gdy mu oćiec bronił/ y od tego odradzał y odſtraſzał chuć dziecięćiá
54:
onego: do tego co Bog był wsiał w ſerce iego/ myśl w nim niegáſłá/ ále dáley ro=
55:
ſłá: aſz mu Pan Bog ták pomogł. Skarał oycá niemocą/ iſz zrozumiał przycżynę
56:
plagi ſwey: y obiecał Synowi nieprzeſzkadzáć do ſłuſzby Bożey.
Oycá Pan Bog niemocą ſkarał/ iſz ſynowi do klaſztoru przeſkadzał.
Co ozdrowiaw=
57:
ſzy z iśćił/ y ſam go do klaſztoru Adeſkánkáſtru oddał. Wyrozwſzy z pácholąt/
58:
roſł w wielkich cnotách młodzieniec/ idąc z iedney w drugą lepſzą y doſkonálſzą.
59:
Wielką miał chuć do náuki/ zwłaſzcżá piſmá S. dla ktorey prośił ſię do onego kla
60:
ſztoru y vprośił: y dobry nád ine towárzyſtwo wnáukach wziął zyſk. y zá cżáſem Ká
61:
płanem zoſtał.
Chuć do pozyſkánia bliżnich.
Wśiał mu był Pan Bog w ſerce áby oycżyznę opuśćiwſzy/ do nie=
62:
zńáiomych kráiow ſzedł/ w krorychby ſobie ábo w puſtelnicżym ſtanie/ ábo wná=
bywániu


strona: 517

1:
bywaniu Bogu duſz ludzkich/ więtſzey doſkonáłośći w ſłuſzbie Bożey y wyſługi v
2:
Páná ſwego przycżynił. Długo mu tego Stárſzy prze wielkie wnim kochánie y przy
3:
kład cnot/ ktoremi ſię wſzyſcy budowáli/ bronili: wſzákże potym dawſzy mu dwu
4:
bráćie/ y zmiłym go błogoſłáwieńſtwem y płácżem wyſłáli.
Przyſzedł do Niemiec do Fryzyey.
Y przyſzedł do Niemiec
5:
do Fryzyey zá cżáſow Rádbodá Kśiążęćiá/ ktory z Krolem Fráncuſkim á Chrześći
6:
iáńſkim walcżąc/ wiárę Chrześćiáńſką w Fryzyey/ gdzie ſię nieco zácżynáłá/ wyko=
7:
rzeniał.
O tym rádbobie cżytay kár. 229.
A widząc iſz tám ſpráwić nic niemogł: wroćił ſię do Angliey y prośił ſię
8:
ná pielgrzymſtwo nabożne do Rzymu. gdzie przyſzedwſzy z inymi towárzyſzmi od
9:
Grzegorzá wtorego Papieżá: gdy mu ſię ſpowiedziáł y liſt Biſkupá ſwego vkazał/ vcż
10:
cżony był. A widząc Papieſz iſz cżłek vcżony á w piśmie S. bárzo biegły/ á dar ma
11:
známienity do kazánia/ á iſz przy wielkich cnotách ſwoich/ miał teſz chuć do náwra
12:
cánia pogáńſtwá y ſzcżepienia ſławy Chryſtuſowey miedzy báłwochwálcy: vczy=
13:
nił go káznodzieią Chryſtuſowym po wſzytkiey ziemi NIemieckiey. daiąc mu pię=
14:
kny y ſłow Duchá S. pełny przywiley.
Papieſz go vcżynił káznodzieią y posłem Chryſtuſowym do pogánow Niemcow.Kośći świętych poćiechą w trudnośćiách.w Turingiey kápłany nápráwił.W Fryzyey wiele duſz ochrzćił.
Nádał mu teſz kośći świętych zá wielką po
15:
ciechę iego w wſzytkich trudnośćiách/ ktore dla Chryſtuſa y Ewánieliey podeymo=
16:
wáć miał. Odpráwiwſzy ſię w Rzymie/ záraz bieżał do Turyngiey/ gdzie iuſz były
17:
nieiákie pocżątki wiáry ś. ale Kápłani Chrześćiáńſcy nieprzyſtoyny żywot/ miedzy
18:
onym pogáńſtwem wiedli.tám ie pięknym vpominánim nápráwiwſzy á náucżyw=
19:
ſzy: bieżał ſam do Fryzyey/ gdzie iuſz był on Radbobus wielki nieprzyiaćiel Chrze=
20:
śćiáńſki/ vmárł. y tám wiele ludzi z báłwochwálſtwá wyrwał. Był w Tráiekćie
21:
Wilibrodus Biſkup bárzo ſtáry/ ktory prosił pilnie Bonifacyuſzá/ áby iego miey
22:
ſce záśiadł á ſtárośći iego pomocnikiem y potomkiem ná Biſkupſtwo zoſtał. ále
23:
Bonifacyuſz tym ſię nákoniec wymowił/ iſz nie ná ten vrząd od Papieża poſłány
24:
był: iedno ná kazánie S. Ewánieliey/ proſząc áby go ná tey zábáwie zániechał. y
25:
puśćiwſzy ſię do Amánáburgu/ ieſzcże więcey duſz pozyſkał: y kláſztor/ záſadziwſzy
26:
tám bráćią niektorą/ zbudował/ á ſam ſię do Háſſyey Káttorum z poſelſtwem Bo=
27:
żym/ miedzy głębſze pogáńſtwo pobieżał.
W Háſſyey wiele ludzi do wiáry przywiodł.
gdzie teſz wiele tyśięcy ludzi pochrzćiw=
28:
ſzy: wyſłał iednego do Rzymu/ dáiąc znać Papieżowi o tey łaſce ktorą przez ręce ie=
29:
go woznáymieniu imienia Chryſtuſowego y zbáwieniu ludzkim P. Bog cżynił: á
30:
pytáiąc go o niektore poſtępki kośćielne/ iákoby ſię wnich záchowáć miał.
Posłał do papieżá oznaymuiąc mu łáſkę Bożą w náwroceniu Niemcow.
Pa=
31:
pieſz to ſłyſząc/ liſty go ſwymi do śiebie przyzwał: pilnie ſzcżerośći iego náuki y wy
32:
znánia doznáwaiac. y gdy wſzytkę w nim w Duchu S. zgodę zpowſzechnią náuką
33:
nie kośćiołá ś. nálaſł: vcżynił go Biſkupem bez intraty. zá dochody mu prace one y
34:
beśpiecżeńſtwá miedzy pogáńſtwem dáiąc/ y ná ono go kazánie do niewiernych po
35:
ſyłáiąc. Ná tym święceniu dał mu Papieſz imię Bonifacyuſz/ bo pierwſze miał
36:
imię Wenfrydus.
Od Papiepżá przyzwány/ doznány/ y Biſkupem miedzy pogány vcżyniony.
Dał mu teſz liſty do wſzytkich Pánow Chrześćiáńſkich Niem=
37:
com przyległych/ y do Biſkupow y Kśiężey y do ludu wiernego/ áby mu wewſzem
38:
pomocni byli/ iákoby báłwochwálſtwo wykorzenione zoſtáło/ á Chryſtus w ſercá
39:
ludzkie przez wiárę świętą wſzcżepiony był. A do ludu wiernego piſząc/ wſpomina
40:
ták: ieśli gdzie dochody kośćiołom fundowáne będą: áby ſię ná cżterzy cżęśći dzie=
41:
liły: iedná ná żywność Biſkupowi: druga ná kleryki y kápłany iego: trzećia ná v=
42:
bogie y pielgrzymy: cżwárta ná budowánie kośćielne. Obroćił ſię naprzod Bo=
43:
nifacyuſz do Heſſyey: gdzie nálazł wiele ludzi pochrzcżonych/ á oni ſię názad do báł
44:
wochwálſtwá vdáli: z pogáńſtwem onym/ cżáry/ guſłá/ wieſzdżby/ y ine dyabel=
45:
ſkie ſpráwy cżyniąc. á przy iednym bárzo ſzerokim y wyſokim drzewie/ ktore drze=
46:
wo Iowiſzá zwáli/ ſwe zabobony ſpáwowáli.
Dobrá kośćielne ná cżtery ſię cżęśći dzielić y obracáć máią.W Háſſyey Chrześćiánie do pogáńſtwá ſię wracáli.
Ná co ſię oburzywſzy Mąſz święty
47:
zniektoremi wiernymi ono drzewo wyćináł.
Cudo ná drzewie báłwochwálſkim.Zidenego drzewá kośćiołek S. Piotrá.
Zbiegli ſię pogánie y zábić go chćięli: á
48:
le gdy oglądáć iſz dopiero trochę poćięte/ ſamo ſię ono drzewo tám y ſam chwiać
49:
pocżęło/ y ſamo cudownie vpádło: vpámiętáli ſię/ á cudo Boże vználi: y w Chryſtuſa
50:
vwierzyli. z tego drzewá vcżynił Biſkup kośćiołek świętego Piotrá. rz támtąd ſię
51:
do Turyngiey puśćił/ y widząc iſz niktorzy pánowie mdleć w wierze/ y do báłwo=
52:
chwálſtwá ſię zchyláć/ á drudzy Chrześćianie od heretykow Dortuwiná y Bertera
53:
kázić ſię pocżęli: vmiał zá pomocą Boża y náchylone podeprzeć/ y heretyki niecży=
54:
ſte/ á wćieleſnośći żyiące/ precż wyſzcżwáć.
W Turingiey wielkie posługi cżynił P. Bogu.
y ſławiło ſię dziwnie wnim v wſzyttkich
55:
ſłowo Boże: przybywáło ludu Bożego: zákłádał kośćioły/ y klaſztory. á miedzy
56:
inemi Ordorf/ imieniem świętego Micháłá/ z tákiey przycżyny. Roznoſząc Ewán
ielią


strona: 518

1:
gelia w oney ziemi/ tráfiło mu ſię w polu nocowáć nád rzeką Oráhá. Cáłą noc
2:
ono mieyſce gdzie był/ świátłość dziwna obtacżáłá/ y ſkoro dzień/ S. Michał Ar
3:
chánioł vkazáł mu ſię/ y ſłowy go do ſłuſzby Bożey zácżętey pobudził.
Widzenie S. Micháłá y zbudowánie kośćiołá y kláſztoru Ordorf.
On dzięku=
4:
iąc Pánu Bogu/ niechćiał ſię z onego mieyſcá ruſzyć/ ále tám obiad mieć vmyślił:
5:
powiedział towárzyſz/ iſz nic ieść nie mamy. á on zwielkiey wiáry rzekł: temu kto=
6:
ry ná puſzcży mánną lat cżterdzieśći wielkość ludzi karmił/ trudnoli mu nam o=
7:
brok ná ieden dzień zeſłáć?
Rybę mu pták przyniosł.
Y wtym ptak rybę/ ktorą ſię nádzień pośilić mogli/ przy
8:
nioſł. Z cżego wielce vrádowány/ mieyſce ono vcżćił/ y vprośiwſzy ie v dzierżawce/
9:
na nim klaſztor ſług Bożych/ y kośćioł ś. Micháłá z ludzkich iáłmużn fundował y
10:
zbudował. A widząc iſz żniwo wielkie/ á robotnikow máło: poſłał do Angliey/ y przy
11:
zwał więcey ludzi pobożnych y vcżonych/ á nie tylko męſzcżyzn/ ále y świętych bia=
12:
łych głow/ ktore mu wielce były pożytecżne do pozyſkánia niewiaſt pogáńſkich/ y
13:
zákłádánia klaſztorow pánieńſkich. Miedzy nimi byli przednieyſzy/ Burchárdus/
14:
Lullus/ Williboldus/ Winibáldꝯ/ Wittá/ Gregorius. á miedzy białemi głowámi/
15:
Ciotká Lullá Kunigildá/ y corká iey Bertgitá/ y Teklá/ y Liobá y Waltburgá ſio
16:
ſtrá Wiliboldá: ktore wſzytki były wpiśmie vcżone/ y mátkámi/ á kśieniámi wiela
17:
klaſztorow w niemcech/ śilną lidzbę pánienek y wdow do cżyſtośći pozjſkuiąc/ zoſtá
18:
ły.
Robotnikow z Angliey y białych głow przyzwał.
A gdy iuſz Bonifacyuſz wiele tyśięcy ludzi Pánu Bogu pozyſkał/ y kośćiołow/ y
19:
klaſztorow niemáło fundował: poſłał do Rzymu do Papieżá/ iuſz Grzegorzá trze
20:
ćiego/ o wſzytkim mu ſpráwę dáiąc/ á o niektore wątpliwośći wrzecżách y poſtęp=
21:
kách kośćielnych/ miedzy nowym pogáńſtwem/ náuki żądáiąc.
Kśienie y Mátki pierwſze kláſztorow pánieńſkich w Niemcech z Angliey.Papieżowi o náwroceniu Niemcow ſpráwę dał/ y o poſtępki kośćielne pytał.
Ktory wielce z roz=
22:
mnożenia wiáry świętey vrádowány/ ná ſtáwienie Biſkupow/ ktorzyby wiernych
23:
doyrzeli/ poſłáł mu Pálliuſz/ arcybiſkupem go cżyniąc/ y ná pytánia iego/ doſtá=
24:
tecżną náukę dáiąc.
Arcybiſkupem vcżyniony.Do Rzymu znowu iáchał.
Szedł potym do Báwárſkiey ziemie/ zá cżáſow Hubertá Kśią
25:
żęćiá/ y tám wiele dobrego ſpráwiwſzy: wroćił ſię do Thuryngiey. y z támtąd zwie
26:
lą wiernych y zludzmi zacnemi/ puśćił ſię znowu do Rzymu/ chcąc ſię ſam obec=
27:
nie około kośćielnych rzecży z Papieżem námowić/ y Apoſtolſkie groby/ y świętych
28:
męcżeńnikow vcżcić. Z wielką cżćią go Papieſz y Rzymiánie przyięli/ y wyieſzdżá
29:
iąc/ nábráł liſtow Papieſkich wiele/ do wſytkich Biſkupow/ Opátow/ y Pánow
30:
Chrześćiáńſkich w Niemcech/ ktoremi ie Papieſz do rozmożenia wiáry Chryſtu=
31:
swoey/ y trwánia wniey/ vpominał: piſząc/ áby Bonifacyuſzowey náuki y rády we
32:
wſzytki ſłucháli. Wracáiąc ſię z Rzymu/ obroćił ſię do Báwárſkiey ziemie. á wi=
33:
dząc iáko ſię wiele ludzi złych/ to Biſkupy/ to Kápłany/ cżyniło/ y lud Chrześći=
34:
áńſki y wierny zwodziło: ná cżtery cżęśći Báwárſką ziemię/ zá przyzwolenim Vty
35:
liná Kśiążęćiá rozdzielił/ y Biſkupy poſtáwił: w Sáleburgu/ w Fuſyngu/ w Re
36:
gensburgu/ y w Páſawie.
W Báwárſkiey ziemi cżterzy Biſkupſtwá poſtánowił.
In ſummá/ o ſto tyśięcy Niemcow do wiáry Chrze
37:
śćiáńſkiey ten święty cżłek pozyſkał: pracą wielką niezwyćiężony/ y chęćią do cżći
38:
Chryſtuſowey/ w duſzách krwią iego odkupionych/ nieugaſzony.
O ſto tyśięcy ludzi P. Bogu do wiáry S. pozyſkał.
Potym ſzedł do
39:
Fráncyey do Károlá Károlomaná/ nioſąc Papieſkie liſty/ á proſząc/ aby wierze
40:
Chrześćiáńſkiey ktorą w iego páńſtwie drudzy opuſzcżáli/ pomoc dał/ á ná to nic
41:
nieżáłował/ cżymby ſię ludzkie zbáwienie zátrzymáć y pomnożyć/ y cżeść Chryſtuſo
42:
wá rozſzerzyć mogłá. Zmiękcżony ſłowy iego/ vcżynił z Biſkupy wſzytkimi Sy=
43:
nod roku Páńſkiego 742. z ktorego kazał/ po wſzytkim páńſtwie ſwym/ áby
44:
wiárá święta kwitnęłá/ w chowániu wſzytkich porządków y praw kośćielnych.
Krolá Fráncuſkiego do zátrzymánia wiáry wzbudził.Synod W Fráncyey.
Ná tym Synodzie wſzytko ſpráwuiąc Bonifacyuſz/ wiele kápłanow złych w Fránc
45:
yey pokarał: Biſkupow nieporządnych wiele złożył: y grzeſznych do pokuty przy
46:
wiodł: y inych wielkich rzecży do Chrześćiáńſkiego żywotá/ y ſzcżerey wiáry y náu=
47:
ki ſłużących/ zá pomocą Károlomaná/ y brátá iego Pipiná/ oycá wielkiego Káro
48:
lá/ wykonał.
MOgunckim Arcybiſkupem vcżyniony.Dwá Heretykowie w Fráncyey.
A widząc oni pánowie/ co zá cżłek był Bonifacyuſz/ poſławſzy do
49:
Papieżá/ vcżynił go Arcybiſkupem Mogunckim/ y dozorcą wſzytkiego kośćiołá
50:
po rzeſzy Niemieckiey. W iego onym przełożeńſtwie/ wſzcżęli ſię dwá przeklęći
51:
Heretykowie/ Aldebertus y Clemens. Aldebertus/ rodzaiu był Fráncus/ y cży=
52:
nił ſię Apoſtołem/ od młodośći będąc wielki obłudnik/ y ták ludzie zwodził/ iſz zá
53:
nim/ iáko zá Prorokiem chodzili.
Sproſność Heretycka.
A on Kośćioły im ſwym imieniem pośWięcał:
54:
páznogćie ſwoie y włoſy/ zá reliquie dawał. A gdy lud przed nim/ chcąc ſię ſpowiá
55:
dáć pádał/ on mowił: nietrzebá ſię ſpowiádáć/ wiem ia waſze wſzytki grzechy/ idz=

strona: 519

1:
ćie iuſz wam ſą odpuſzcżone.
Gárdzili doktorámi kośćielnymi Heretycy.
A Clemens Szhot z rodzicow/ wſzytkimi doktormi
2:
Auguſtynem/ Hieronymem/ Grzegorzem/ gárdził/ y práwá kośćielne pomiátał.
3:
żonę zmárłego brátá/ drugiemu brátu rodzonemu bráć kazał: á iſz duſze wſzytki
4:
Pan Iezus wiernych y niewiernych/ do piekłá ſtępuiąc wyzwolił/ fałſzywie twier
5:
dził.
Brátu/ żony zmárłego brátá pozwaláli.Duſze wſzytki z piekłá wyzwolone od Chryſtuſa mienili.Heretyki więzienim káráć chćiał.
O tych dwu Heretykach piſał do Papieżá Zácháryaſzá S. Bonifácyuſz/ z płá=
6:
cżem ſię ná nie żáłuiąc/ iſz wierze świętey przeſzkadzáli/ á lud proſty zwodzili. y pro
7:
śił go/ áby piſał do Kśiążęćiá Károlomaná/ żeby ie poimać y do więzienia poſa=
8:
dzić kazał. Papieſz zebrawſzy w Rzymie ſynod/ ony iáko Heretyki/ potępił. á Bo=
9:
nifácyuſz S. ſtárał ſię/ iákoby iády ich kośćiołowi Bożemu nie ſzkodziły. Fundo=
10:
wał klaſztor Fuldę/ ktory Károlomanus/ trzy mile wkoło dzierżáwámi/ Mni=
11:
chom S. Benedyktá nádał. A ſam z przykłádow świętego Bonifacyuſzá y náu=
12:
ki/ co dzień więcey Páná Bogá miłuiąc/ y wſłuſzbie ſię iego kocháiąc: vmyślił kro
13:
leſtwo ſpuśćić/ á ſam Mnichem zoſtáć. y ták vcżynił.
Mnichem zoſtał Károlománus Krol Fráncuſki.
Pipinowi bratu/ páńſtwo
14:
zdał/ y ſam do Káſſynu do zákonu S> Benedykta poſzedł. y tám w wielkiey żywo=
15:
tá świątobliwośći y pokorze/ y wpoſłuſzeńſtwie ſtarſzego/ Kroleſtwo ſwoie niebie
16:
ſkie/ tym świeckim wzgárdziwſzy/ wyſługował. A brat iego Pipinus/ niezmniey
17:
ſzą chućią Kośćioł Boży rozmnażał: rády we wſzytkim S. Bonifacyuſzá ſłucháiąc.
18:
ktorego cnoty y zaſługi/ ku kośćiołowi Bożemu Papieſz Zácháryaſz widząc/ kro=
19:
lewſką go doſtoynośćią ozdobił/ iſz pierwſzym Krolem Fráncuſkim w Swezyonie
20:
od Bonifácyuſzá świętego pomázány/ y koronowány był.
Pipinus pierwſzy Krol Fráncuſki od Papieżá krolewſką koroną vcżcżony.
Wtym cżáśie kleryk
21:
ieden Adálgerus przy S. Bonifacyuśie będąc/ gdy vmierał/ imienie ſwoie dáro=
22:
wał ná ołtarz świętego Marćiná. Záſtáwili ſię o to dwá bráćia iego/ Aſpertus y
23:
Trutmundus/ y imioná pobráli/ y przyſzło z práwá do przyśięgi. puśćił im przyśię
24:
gę Arcybiſkup: á ſam będąc przy niey/ y widząc/ iſz nieſpráwiedliwie przyśięgli/
25:
ſpytał ich: á przyſięgliśćie? przyſięgli/ odpowiedzieli.
Ołtarz S. Marciná.
Y rzekł do Aſpertá: wielki
26:
ćię niedzwiedz zábije. á Trátmundowi rzekł: bez potomſtwa zeydzieſz. Rychło ſię
27:
nád Aſpertem proroctwo ſpełniło. powiedziano mu/ iſz niedzwiedz ná polu. On
28:
niecżekáiąc towárzyſzow/ gonić go pocżął/ ſpadł z koniá y ſzyię złomił: y pierwey
29:
ſkonał/ niſzli ſłudzy przybieżeli.
Pomſtá nád krzywoprzyśięſce o dobrá kośćielne.
A brát iego kazń Bożą widząc/ zá proroctwem
30:
S. Bonifacyuſzá/ vkorzył ſię Panu Bogu/ y imienie kośćiołowi wroćił. Wi=
31:
dząc potym S. Bonifácyuſz/ iſz iego náſienie wiáry świętey w Niemcech/ y Frán=
32:
cycye/ dobrze (z łáſki niebieſkiey roſy) kwitnie: vmyślił ſię do Phryzyey wroćić/ gdzie
33:
ſłyſzał ieſzcże o wielu pogáńſtwá/ y ſłábym poſtępku tych ktore tám był P. Bogu
34:
pozyſkał. Y zá przyzwolenim Krolá Papiná/ w wielkim duchownych y świekich
35:
Pánow ziazdzie/ miáſto ſiebie/ przyzwolenia Papieſkiego ktore iuſz był ſobie zgoto=
36:
wał/ poſtánowił ná Arcybiſkupſtwo Mogunckie Lullá towárzyſzá ſwego wpra=
37:
cách Boſkich/ y ſam go ręką ſwą poświęćił/ y wezbrał ſię do Phryzyey/ iuſz ſtáry w=
38:
lećiech: chcąc ná kazániu Ewánieliey/ y wyrywániu duſz krwią Bożą/ odku=
39:
pionych z mocy dyabelſkiey/ żywotá dokonáć. zwłaſzcżá iſz widział/ iuſz bliſki cżás
40:
ześćia ſwego.
Spuśćił Arcybiſkupſtwo y iáchał wſtárośći ná náwracánie pogáńſtwá w Phryzyey.
Vpominał Lullá/ o pilne o duſzách zleconych ſtáránie/ á prośił áby
41:
mu dał ná drogę potrzeby/ á miedzy kśięgi/ żeby włożył prześćierádło/ w ktorym=
42:
by ćiáło iego obwinione y do Fuldy klaſztoru przenieśione było: gdziebykolwiek
43:
nań Pan Bog śmierć dopuśćił.
Kápłani/ Dyakonowie/ y mniſzy S. Bonifacyuſzá ktorzy znim męcżeńſtwo podięli.
Wziął z ſobą trzech kápłanow/ Wirtrugá/ Wal
44:
tera/ y Adáltherá: y trzech Dyakonow/ Strylibáldá/ Hámutá/ Boſſa: á cżterech
45:
zakonnikow/ Wágárá/ Gundhárá/ Williherá/ Adolfa. y znimi ſię puśćił wo=
46:
dą do Phryzyey. Tám wiárę świętą rozſzerzáiąc/ y kośćioły buduiąc/ wkrotkim
47:
cżáśie/ śilną lidżbę Pánu Bogu zebrał/ mężow i niewiaſt. á chcąc podporę mieć
48:
ſtárośći ſwey/ Eobaná Kápłaná ná Biſkupſtwo Tráiekteńſkie/ poświęćił. Cżáſu
49:
iednego / ieżdząc po przeſtronney ziemi/ chcąc lud nowochrzcżony bierzmowáć/
50:
kazał poſtáwić namioty nád rzeką Bortną/ ná gránicy powiátu/ ktory Weſter=
51:
reich zową. y gdy tám ludu Chrześćáńſkiego cżekał/ nád wiecżorem dniá tego
52:
gdy ſię zeyść mieli: zmowiwſzy ſię z pogáńſtwem/ ſzli do woyny
53:
ſię y bitwy pobudzáiąć.
W Polu bierzmowánie nowym Chrześćiánom dawáć chćiał.
Poználi zdáleká/ ći co przy S. Bonifacyuśie byli/ y bro=
54:
nić ſię ſłudzy chćieli. ále S. Bonifacyuſz zákazał/ á vpomináiąc do śmierći ſwe ká=
55:
płany y duchowne wyſzſzey námienione/ mowił ták do nich ſtárzec.
Pośiłek do męcżeńſtwá.
O ſynowie/
56:
namlilſzy/ przyſzedł cżás zapłáty y nádzieie náſzey: nię lękaymyś ſię tey docżeśney

strona: 520

1:
śmierći dla Páná náſzego Iezuſa: ktory Bogiem będąc/ dla nas ią zwielkiey ku
2:
nam miłośći podiął. Dziś Páná ſwego oglądamy/ z oną zapłátą/ ktorą nam o=
3:
biecał: á my teraz miłość ku niemu/ daiąc zdrowie to krotkie dla niego/ pokaſzmy.
Męcżeńſtwo S. Bonifacyuſzá.

4:
Temi y inemi ſłowy/ gdy ſwych Bonifácyuſz vpominał: rzućili ſię oni niewierni
5:
ná nie/ y wſzytki pomordowáli. A mniemáiąc áby v nich ſkarb iáki náleść mogli:
6:
gdy ſię do ich tłomocżkow rzućili/ nic nienálezli/ iedno kśięgi: ktore zgniewu/ w=
7:
błoto y w wodę rozmiátáli. Wſzákże potym wſzytkie pozbieráli. á miedzy inemi
8:
nálázły ſię kśięgi świętey Ewánieliey/ ktore S. Bonifácyuſz/ záwżdy przy ſobie
9:
nośił/ oſtrym miecżem przećięte. bo ſię był iemi męcżeńnik/ iáko to wtákiey przy=
10:
godzie bywa/ záłożył. wktorych ten ſię cud Boſki pokázuie/ y po dziś dzień/ iſz
11:
choćia przećięte ſą/ á iednák onym ćięćim/ żadna literá nie ginie.
Ewánielią zawżdy przy ſobie nośił.
Lullus wedle
12:
teſtámentu y prośby S. Bonifacyuſzá/ ćiáło iego do Fuldy klaſztoru/ ácż z wielką
13:
trudnośćią (bo go z Tráiectu y z MOguncyey/ wydáć lud nabożny niechćiał) prze
14:
nioſł/ y pogrzebł. Zył Biſkupem lat 36. robił w kazániu miedzy pogáńſtwem lat
15:
40. ſkońcżył pracey ſwey roku Páńſkiego. 750. y wziął koronę wiernym ſłu=
16:
gom y mądrym nágotowáną. przez Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa: ktory z Oy=
17:
cem y Duchem świętym kroluie ná wieki Amen.
Obrok Duchowny.

18:
BY ſię temu Apoſtołowi ſwemv Niemcy dziśieyſzy niktorzy w kácerſtwie práwie y prze=
19:
klęctwie vtopieni przypátrzyć chćięli: iáką im wiárę y ſkąd przynioſł Bonifacyuſz:
20:
y wktorey ták żył/ y zá ktorę krew ſwoię rozlał/ y w ktorey oni bliſko ośmi ſet lat trwáli:
21:
wżdy by ſobie ták pomyślić mogli: Papieſz Grzegorz wtory y trzeći/ y Papieſz Záchá=
22:
ryaſz/ y ini ponim/ z Rzymu nam posły ſwe posłáli/ y Chryſtuſa y słowo BOże nam przynieśli/
23:
y zárzekáć ſię dyabłá y bałwochwálſtwá iego náucżyli/ y słuſzbę Bożą y wiárę ták wſzcżepili/
24:
ztymi ártykuły wſzytkimi y náuką/ ktora dziś ieſt w Papieſtwie/ to ieſt/ w kośćiele Bożym/ y
25:
ktorá nieodmiennie trwá. Luter y iego Miniſtrowie/ tegoli nam Chryſtuſa przynoſzą y o=
26:
powiádáią/ ktory báłwochwálſtwo z Niemiec wykorzenił? ktorego Pápieſz y Rzymſki kośćioł
27:
od ośmi ſet lat opowiedział y wniosł do Niemiec/ cżyli nie tego á inſzego? ieśli tegoſz á pra=
28:
wdziwego: cżemuſz on dyabelſką słuſzbę wymiátáiąc: przyſzedł ze Mſzą/ zbierzmowánim
29:
z wzywániem świętych/ z vżywánim Sákrámentu pod iedną oſobą/ zklaſztorámi y mniſzká=
30:
mi y pánieńſkiey cżyſtośći chowánim ecr. á ten Luterſki Chryſtus to wſzytko pſuie/ co iedno
31:
pierwſzy z Rzymu opowiedziány poſtánowił.
Gál. 1.Mátt. 13.
Pewnie tedy nie tegoſz Chryſtuſa opowiádáią:
32:
y przeto przeklęći ſą od Apoſtołá/ bo inſzego wnoſzą/ niſzli ktory iuſz wnieśiony ieſt. gdyſz ná
33:
pierwſzą pogáńſką rolą/ iáko ſię wyſzſzey powiedziáło/ złe fałſzywe naśienie nieidzie.
Obwiążek y przyśięgá Bonifacyuſza.
Nie=
34:
ſzcżeſzny narodzie/ tákći bárzo ten Luter niecżyſty ocży zápluſkał/ y vmiał ći Antychryſtá ktore
35:
goć wnośił w piſmo y wſkorę Chryſtuſowę przybráć/ iżeś ſię oſzukáć dał? Cżytay iáko ſię ten
36:
Bonifacyuſz od Papieżá ná ſzcżepienie wiáry do NIemiec posłány zoſtáiąc w Rzymie Biſku=
37:
pem/ kośćiołowi obwiązował: co ieſt w tymże iego żywoćie podano. Ia Bonifacyuſz z łáſki
38:
Bożey Biſkup/ obiecuię tobie błogosłáwiony Pietrze/ Kśiążę Apoſtolſkie y twemu potomkowi
39:
błogosłáwionemu Grzegorzowi Papieżowi y potomkom iego/ przez Oycá Syna y Duchá S.
40:
Troycą nierozdzielną y to prze święte ćiáło twoie: iſz iá záchowáć mam wſzelką wierność y
41:
ſzcżerość wiáry świętey powſzechney/ y wiey iednośći zá pomocą Bożą (wktorey ieſt bez wąt=
42:
pienia wſzytko zbáwienie Chrześćiáńſkie) trwáć będę: y nigdy przećiw iednośći ſpolnego y po
43:
wſzechnego kośćiołá/ ná żadną rzecż nieprzyzwolę.
Ciáło Piotrá S. W Rzymie.
ále iákom rzekł wiárę y vprzeymość moię y
44:
zgodę z ſtobą ku pożytkowi kośćiołá twego (ktoremu daná ieſt od Bogá moc rozwięzo
45:
wánia y związowánia) y potomká twego y iego potomkow pokażę. A ieśli obácżę żeby Biſkupi
46:
iácykolwiek/ nád poſtánowienie oycow świętych czynili: znimi żadney ſpołecżnośći y złącżenia
47:
mieć nie będę: chcę ſię im ſprzećiwić będęli mogł: á ieśli nieprzemogę/ wnetże wiernie Pánu
48:
memu Apoſtolſkiemu oznaymię. Ták tey iednośći y ſpołecżnośći w wierze Chryſtuſowey ko=
49:
śćioł S. ná pierwſzym wiary miedzy pogáńſtwem ſzcżepieniu/ przeſtrzegał.
Iáko iednośći wiáry S. przeſtrzega kośćioł.
Ktora ſię w Niem
50:
cech przez ośm ſet lat záchowáłá/ y w niey narod ten był y w rzecżách świeckich/ á przenieśie=
51:
nim do nich páńſtwá RZymſkiego/ vbłogosłáwion. A gdy Luterſka niewierność przyſzłá/ zgo=
52:
dę y iedność kośćiołá ná wiele cżęśći w NIemcech rozerwáłá/ y páńſtwá świeckie zgubiłá y zni
53:
ſzcżyłá.

strona: 526

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:

40:

41:

42:

43:

44:

45:

46:

47:

48:
Zywot S. Medárdá Biskupá Nowiomáński
49:
go/ y Gildárdá brátá iego bliżnięcego/ piſany od For=
50:
tunatá Kápłaná. Zył około roku Páńſkiego 510.
Siodmy dzień Cżerwcá.

51:
MEdárdus z oycá Nektárdá/ y z matki Protágiey/ z brátem
52:
ſwym Gildárdem/ iednego dniá w Fráncyey w powiećie Nouiomeń
53:
ſkim vrodzony/ y dobrze w obycżáiach y wnáuce wychowány: zmłodu
54:
towárzyſzowi ſwemu Eleuteryuſzowi Prorockim duchem przepowie=
55:
dział/ iſz Biſkupem być miał.
Duch prorocki w młodym Medárdzie.
Co ſię wypełniło/ gdy potym w Tornaku/ ná ten

strona: 527

1:
ſtan poſtáwiony był. táką łáſką młodość iego Pan Bog y niewinność okraſzał.
2:
Do iáłmużny/ niedoroſłym ieſzcże będąc/ bárzo był ſkłonny. koſzulę piękną ktorą
3:
mu mátká miłuiąc go nád inne vſzyłá/ ślepemu odátremv vyrzawſzy go/ dla Bo=
4:
gá dárował: gniewu ſię y karánia mátki o to nieboiąc.
Iáłmużnikiem był od młodośći.
Drugiego cżáſu/ ſtrze=
5:
gąc ná polu koni oycowſkich/ gdy vyrzał cżłeká iednego/ á on na ſobie śiodło/ y
6:
rząd ná koniá/ z ćięſzką pracą y pocenim nieſie: dowiedziawſzy ſię od niego/ iſz mu
7:
koń zdechł/ z wielkiego politowánia nád nim/ kazał mu iednego koniá/ z tych
8:
ktore mu były polecone/ wziąć. Długo ſię oćiągał on żołnierz/ ále go pácholę do
9:
tego námawiáło/ áby ſię nic nie bał/ chcąc go wſzędzie záſtąpić. Tę iáłmużnę ie
10:
go dwiemá cudy Pan Bog ſobie barzo miłą być vkazał: bo gdy pochwili ſługę poń
11:
oćiec ná obiad go przyzywáiąc poſłał/ á deſzdż był: widział ſługá wielkiego nád
12:
nim orłá/ á on go od dżdżu záſłánia y pokrywa.
Orzeł go od deſzdżu pokrywał.
A gdy prośił ſługi áby go wymo
13:
wił/ iſz ieść niechce: ſługá rozgłośił rzecż onę o orle/ ktorego nád nim widział:
14:
ták iſz oćiec/ y mátká z cżeládzią/ od ſtołu ſię porwawſzy/ ná to pátrzyć hccięli. y
15:
ták nálezli. ktemu gdy obacżyli/ iſz iednego koniá niedoſtáie/ pytał go oćiec/ gdzie
16:
ſię dział? on pomáłu oycu powiedział wſzytkę prawdę. ácż ſzkody żal było nieco oy=
17:
cu: ále iſz ſpráwę Boſką j rzecż onę dziwną nád dziećięćiem ſwjm widział/ zámilcżał:
18:
á za to go niekarał. A owo gdy drugi raz konie licżyć pocżęto/ wſzytki ſię nálázły.
19:
Dopiero iuſz táić miłośći ku niemu rodzice niemogąc/ á widząc iſz táiemnie wiele
20:
z domu iálmużny dawał/ rzekli mu: Synu miły/ iuſz vżyway dobrá náſzego/ iáko
21:
ſwego/ á rozday dla Bogą : ábyſmy byli vcżeśnicy łáſki tey Boſkiey/ ktorą wtobie
22:
widziemy.
Niezgodne iáko o gránice zgodził.
Wtychże młodych lećiech iego/ tráfiło mu ſię być z oycem ná gránicách
23:
o ktore ſię ſąśiedzi aſz do krwie ſwárzyli y bili. on vyrzawſzy kámień ná roli/ bieżał
24:
y ſtánął ná kámieniu/ y záwołał: owo gránicá. Ná ten głos iego/ wſzyſcy ſię v=
25:
ſpokoili/ y ná tym przeſtáli. á ná więtſze zgody oney Boſkiey á nieſpodziewáney/ po
26:
ćwierdzenie: tám gdzie ſtánął/ iego ſtopę ná kámieniu wyráżoną nálezli. po dziś
27:
dzień ieſzcże kámień ten chowáią. Dáli go rodzicy Biſkupowi Wyromán=
28:
deńſkiemu áby go ná ſłuſzbę Bożą obroćił. y wychował go iáko ſyná właſnego/ w
29:
náuce y cnoćie. Sam w boiazni Bożey/ w poſłuſzeńſtwie/ w miłośći ku bliżnym/
30:
y wielkim nád nędzą ludzką vżaleniu/ w modlitwie/ pośćiech/ cżytániu/ rozmy=
31:
ślániu dobrodzieyſtw Boſkich/ y w inem pobożnośći wſzelákiey ćwicżeniu/ y náuce
32:
piſmá świętego/ co dzień liepiey y wyſzſzey wſtępował. á po ſtopniách duchowień=
33:
ſtwá/ do kápłáńſtwá przyſzedł/ wielki y ná ten ſtan potrzebny ſkarb/ cnot świę=
34:
tych zebrawſzy.
Kápłanem zoſtał.
Zywot iego/ iáko ná Kápłáńſkim ſtanie był świętobliwy/ á v Pá=
35:
ná Bogá przyiemna ſłuſzbá iego: z wiela ſię rzecży cudownych pokázowáło. Raz
36:
mu pſzcżoły złodziey vkradł: ktore wypadwſzy z vlá/ ták ſię ná onego złodzieiá rzućiły
37:
y ták go iádowićie kąſały/ iſz ſię im obronić niemogł. áſz muſiał do S. Medárdá/
38:
grzech ſwoy znáiąc/ po záchowánie ſię zdrowia ſwego/ vćiec.
Złodziey ſkarány.
Wołu tákże drugi
39:
raz/ v ktorego był dzwonek vwiązány/ złodziey mu vkradł: y dzwonek odiąwſzy/
40:
wſłomie go głęboko zágrzebł. lecż on dzwonek ták dzwonił/ aſz nákoniec niemo=
41:
gąc dzwonienia onego zbyć/ złodzieyſtwo ſwoie ſąśiádom oznaymił. ktorzy mu
42:
rádzili áby ſzedł/ á Kápłaná przeprośił. Klotáryus Krol zwoyſkiem idąc/ do=
43:
brá Biſkupſtwá Wiromándeńſkiego połupił/ y wozy znich nápełnił. ſkarał go P.
44:
Bog/ iſz przez trzy dni/ ruſzyć ſię z onym drapieſtwem niemogli. á znáiąc grzech
45:
ſwoy/ o dobrá kośćielne: poſłał Krol do Kápłaná Medárdá/ proſząc/ áby ie roz=
46:
grzeſzył. á oni wſzytko kośćielne przywiezli y wroćili.
Lupieſtwo dobr duchownych ſkarał Pan Bog nád zołnierzmi.
Z tákich dziwnych ſpraw
47:
Bożych Kápłan święty/ nigdy ſię niepodnoſząc/ záwżdy był pokornieyſzy/ y ká=
48:
żdemu ſtárſzemu poddány y poſłuſzny. á z rownemi napodleyſzymſię być znał. był
49:
cżłek w miłośierdziu ktore znimi zdziećińſtwá vroſło nieuhámowány/ wnieſzcże=
50:
śćiu ćierpliwy/ wpowadze mądry y opátrzny/ á w modlitwie práwie vſtáwicż=
51:
ny. Potym ná Biſkupſtwo Wiromándeńſkie zwielką prośbą y płácżem ludu
52:
onego nowo do Chryſtuſa náwroconego/ ledwie ſię vżyć dał.
Ná Biſkupſtwo wproſzony.
nabożne ony ſer=
53:
cá ich to ná nim wymogły/ y ktemu poſłuſzeńſtwo ſtárſzych Biſkupow: iſz po dłu=
54:
gim w zbraniániu do przyięćia ſię tákiego vrzędu ſkłonił. Lecż co niezhcući przy=
55:
iął/ z chućią wielką ſprawował. wednie y wnocy rozmyślał w zakonie Bożym/ ka=
56:
zánim ſłodkim duſze porucone páſząc/ y od grzechow broniąc/ y przykłádem do do

strona: 528

1:
brego pobudzáiąc. á o vbogich więtſze niſzli pierwey ſtáránie miał. Ná on cżás Got
2:
towie/ Wándalowie/ Hunnowie/ mizernie Fráncuſką ziemię woiowáli: mordy
3:
wielkie y okrućieńſtwá cżynili: brzemienne rośćináli: męże pobiwſzy żony ich wnie
4:
wolą prowádzili: y iną nędzą y brzydkośćią wſzytko nápełnili: y miáſto ono Wiro
5:
mánd/ tákąſz poraſzką niſzcżyli.
Srogość y okrućieńſtwo Gottow.Przeniosł Biſkupſtwo do inego miáſtá.
Co widząc Mąſz S. beſpiecżnieyſze dla nieprzy=
6:
iaćioł mieyſce obrał/ y do niego Biſkupſtwo przenioſł: to ieſt/ do Nowiomagu/ kto
7:
ry miedzy ieziory/ gorámi/ y láſy/ nie ták łácnego nieprzyiaćiołom przyſtępu da=
8:
wał/ á ſtronę żyznieyſzą y rodzáynieyſzą miał. Tám gdy kośćioł zbudował/ y ſłuſz
9:
bę Bożą poſtánowił: drugie nań iárzmo włożone ieſt. Bo gdy vmárł Eleutery=
10:
uſz Biſkup w Tornaku/ gdzie ieſzcże wiele ſrogiego á zuchwáłego było pogáńſtwá:
11:
Chrześćiánie ktorzy tám byli z inymi przyległymi Biſkupy/ dla imienia Bożego
12:
prośili go/ y Krolá nań Rlotáryuſzá nápráwuiąc/ to ná nim wypłákáli: iſz ſię ſprá=
13:
wowáć ich kośćiołá podiął. y ze dwu kośćiołu/ ieden vcżynił/ zá náuką y roſkazánim
14:
Papieżá Hormizdy ieſzcże zá żywotá S. Remigiuſzá Arcybiſkupá Remeńſkiego.
W Tornaku od pogáńſtwá wiele vćierpiał.
O
15:
iáko tám wiele Flándry ony zuchwáłe náwracáiąc/ vćierpiał/ nikt tego wypowie
16:
dzieć niemoże. cżęſtokroć był poiman odnich/ zełżony y ná śmierć ſkazány. ále
17:
Pan Bog wybawiał y ſzcżeśćił mężną pracą iego/ y wierne o duſzách ich ſtáránie:
18:
bo w krotkim cżáśie/ wielki ich pocżet do chrztu S. przywiodł/ á ony twárde á nie
19:
użye y dzikie ſercá/ ták vſkromił/ iſz ich máło zá żywotá iego w báłwochwalſtwie
20:
zoſtáło: y o piętnaśćie lat około ich robił. Potym teſz wiele duſz Panu Bogu po
21:
zyſkawſzy/ ſwoię Panu Bogu oddawał: á wniemoc ćięſzką w padł: w ktorey/ gdy
22:
go wiele iego owiec/ iáko miłego páſterzá ſwego náwiedzáli/ żáłuiąc ośieroceniá
23:
ſwego: vpomináiąc ich do miłośći Boſkiey/ y wzgárdy świátá tego/ y záchowá=
24:
nia Kátholickiey wiáry niezániechał. Klotharyuſz Krol ſłyſząc o iego niemocy/
25:
do wzięćia ſię zręku rąk iego błogoſłáwieńſtwá pokwápił: y przy nim Mąſz S. du=
26:
chá Pánu Bogu w modlitwie oddał.
W niemocy iáko ſwe owce vpominał.Klotáryuſz Krol po błogosławieńſtwo do niego nim vmarł pobieżał.
Widziele wſzyſcy iáko by przez dwie godzinie
27:
świátłość nad ćiáłem iego niewypowiedziáną: y tym więcey iego ſię modlitwom
28:
zálecáiąc/ ćiáło wielce cżcili. Bo Krol ſam Klotáryuſz ná ſwych ie rámionách we
29:
Sweſyonie/ gdzie go wieść kazał z Biſkupy do kośćiołá wnioſł.
Swiátłość nád ćiáłem iego.Krol ſam nioſł ćiało do grobu.
Niewymowny
30:
był płácż ludu wſzytkiego nád nim: iſz go y ztrudnośćią pogrześć możono. Slepy
31:
ieden mar ſię iego dotykáiąc zlecżony/ ieſt. Y tráfiłá ſię rzecż dziwna/ ktory ſię zá=
32:
milcżeć niegodzi. Gdy przyſzli z ćiáłem ná to mieyſce gdzie Krol iemu ſam po=
33:
grzeb obrał/ y kośćioł był zbudowáć vmyślił: ćiáłá ruſzyć żadną miárą zmieyſcá
34:
niemogli.
Pátrz ná rzecż dziwną przy ćiele.
Szemrał lud ná Krolá/ iſz go z iego ſtolice y kośćiołá wynioſł. á Krol
35:
Pánu Bogu rzecż onę y dobre ſerce ſwe polecáiąc/ przyſtąpił do mar y obiecał po=
36:
łowicę imienia nieiákiego S. Medárdowi/ ná wychowánie ſług do chwały Bożey
37:
w kośćiele onym ktory zbudowáć miał. y záraz liſt dárowny nápiſać kazał/ y zá=
38:
piecżętował. Dopiero gdy ćiáło podnieść chćieli/ połowicá ſię tylko mar podnośi
39:
łá/ á połowicá niewzruſzoná ſtałá.
Opátrzenie v Krolá ziednał.
Krol wnet ſię domyślił woley Bożey/ y zdra=
40:
pawſzy pierwſzy przywiley/ całą onę wieś y imienie nowym przywileiem/ kośćioło
41:
wi darował. ták záraz wzięto ieſt y podnieśione ćiáło ſługi Bożego/ y zwielką
42:
cżćią pogrzebione ná mieyſcu kośćiołowi náznacżonym: ná ktorym pokryćie nie=
43:
drogie vcżyniono było do cżáſu. Gotuiąc Krol więle y koſztowney máteryey ná ko
44:
śćioł w niemoc wpadł: w ktorey bacżąc ſię śmiertelnym/ ſyná Sygebertá/ iako Da
45:
wid Sálámoná/ prośił y záklinał: áby iego ślub wypełnił/ á ztey máteryey ktorey
46:
nágotował kośćioł Pánu Bogu imienim S. Medárdá poſtáwił.
Syná Krol záklina áby kośćioł zbudował imienim S. Medárdá.
Co on wiernie
47:
wypełnił ſzcżodrobliwośćIą w kośćiele onym ſłuſzbę Boża opá
48:
trzył y nádał/ y godnymi kápłany oſadził. Támże y oycá położył y ſam pogrze=
49:
biony ieſt. Wielkimi cudy on grob iego ſłynął. Miedzy innymi ná poſtrách złym
50:
ſzáfárzom imion y dochodow kośćielnych to ſię powie. Onego kośćiołá y klaſzto
51:
ru S. Medárdá był Opátem ábo ſtárſzym nieiáki Wárinbergus/ ktory złym rze
52:
mieſłem przeklętey cżći zábiegánia/ doſtał Biſkupſtwá Sweſyońſkiego: y zaraz to
53:
ſobie z iednał cżłek nienáſycony/ áby ſię y przy Opáctwie S. Medárdá zoſtáć
54:
mogł.
Stráſzliwy przykład ná ty co klaſztornych y kośćielnych imion zle vżywáią.
Był łakomiec wielki/ á ofiáry y nádánia/ y v grobu położone ſrebro
55:
kradł/ y ná ſwe dworzany y przyiaćioły obracał: vbogich zápominał: przyiaćioły
56:
bogáćił: pichę ſwoię ſtroił: y myśl prożną świętokrayſkimi pieniędzmi nádymał. á

strona: 529

1:
co więcey dochody S. Medárdá biorąc/ bráćią zakonną práwie głodem morzył.
2:
Y gdy raz ze wśi S. Medárdá Mádwallis názwáney/ zboża y żywnośći przywie
3:
zione ſą: bráćia mizerni dlá potrzeby ſwey wielkiey/ wozy one ktore do dworu Bi=
4:
ſkupiego ſzły/ do klaſztoru obroćili: wiedząc iſz to z imienia klaſztorenego dobrá by=
5:
ły. Biſkup dowiedziawſzy ſię/ rozgniewány zbroyną ręką iáko ná nieprzyiaćie=
6:
le ná klaſztor przyſzedł: y ſam ſwoią ręką brátá v wrot kijem (ktory miał) pobił/ y
7:
ſrodze zránił. á drudzy ſię pewney śmierći boiąc: do grobu S. Medárdá y do wiel
8:
kiey przycżyny iego ſię vćiekli. Mimo ktorj grob idąc Biſkup on/ á vkłonić ſię chcąc:
9:
wnetże zniego trzewá wſzytkie wypádły/ y roſpukwſzy ſię ſromotnie y nagle vmárł.
10:
Bráćia niepomniąc ná ſwoię krzywdę/ tám go ze cżćią pogrzebli. Srogi przykład
11:
dobr vbogich y nádánia świętego zle vżywáiącym. Z cżego wiele ſię ich vpomnieć
12:
może á Pan Bog niech będzie wſpráwiedliwośćI ſwoiey przećiw niepokutuiącym/
13:
y w miłośierdziu przećiw tym/ ktorzy cżcą święte iego/ pochwalony y vwielbiony:
14:
przez Chryſtá Bogá náſzego ná wieki Amen.

strona: 531

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:
Mącżeńſtwo S. Prymuſa y Felicyaná brá=
39:
ćiey rodzoney/ piſane od piſarzow Męcżeńſkich Kośćiołá
40:
Rzymſkiego/ z ſtarodawná. Zyli około roku Páńſkiego 250.
Dziewiąty dzień Cżerwca.

41:
SWięći dwá bráćia Prymus y Felicyanus iſz wiernymi by=
42:
li ſługámi iednego Bogá/ á wzgárdziwćielmi pogáńſkich Bogow fałſzy=
43:
wych: odnieśieni ſą o to do kápłanow bałwochwálſkich do oncyh wiel
44:
kich krwie rozlewcow Dyoklecyaná y Máxymianá Ceſarzow: mieniąc/
45:
iſz dla nich Bogowie ich niemymiy zoſtáli/ á odpráwy w pytániu dáć niechcą: á iſz
46:
idzie o páńſtwo ich/ żeby go zá gniewem Bogow niezgubili/ y ſami niepoginęli.
47:
Byli ći dwá zacni RZymiánie/ ktore piomáć Ceſarzowie y wſadzić do więzienia ka=
48:
záli. Ale zniego Anioł ie dziwnie ták iáko Piotrá S. wywiodł/ y okowy wſzytki z=
49:
nich ziął.
Z więzienia od Aniołá wyzwoleni.
Zá co oni dziękuiąc Pánu Bogu/ á iednák dla niego chcąc krew ro=
50:
zlać/ wolni być od męcżeńſtwá niechćieli. y dáli ſię znowu poimáć y ſtánęli przed
51:
Ceſarzem ktory im ofiáry cżynić kazał. Oni rzekli: twego wtey mierze roſkazá=
52:
nia Ceſarzá zá nic ſobie niemamy. á máiąc iną ofiárę/ ſłodką wonność chwały/ kto
53:
rą ofiáruiem Bogu żywemu: ná twe vcżynki ćiemnośći/ ktoremiś zięty ieſt/ ni=

strona: 532

1:
gdy niezezwolem. Z męki ſię żadney niewymawiamy/ tylko żebyſmy ſię zoſtáli przy
2:
koronie y dobrách onych ktore Bog obiecał/ tym ktorzy dla niego pochlebſtwo
3:
świeckich dobr wzgárdzili. A co to zá głupſtwo kłániáć ſię twárzy niemey/ kto=
4:
ra ſtać przez ſię/ aſz żelázem przybita y ołowem przylana niemoże? Rozgniewáni
5:
Tyránnowie kazáli ie okrutnie rozgámi bić. ále gdy nic niepomogło/ á widzieli ie
6:
do wſzytkiego y do śmierći gotowe: odeſłáć ie kazáli do Promotá Stároſty miáſtá
7:
Numentáńſkiego: áby ie tám wedle zdania ſwego męcżył/ á do ofiar przywodził.
Bići rozgámi.

8:
y tám ie v rynku poſadzáno y długo głodem morzono.
9:
A potym wywieść ie ná ſąd kazał y mowił: Pánowie kazáli ofiáry Bogom/ kto=
10:
rych ſię boſtwo ziáwiło/ cżynić.
Głodem długo y więzienim przykrym morzeni.
Rzekli męcżeńnicy: niezow tych pány ále niezbo
11:
żnikámi/ ktorzy tákie rzecży roſkázuią/ á ſługi Chryſtuſowe morduią. y kazał ie
12:
Stároſtá rozdzielić y Prymuſa ná ſtronę odwieść. y rzekł do Felicyaná: zmiłuy
13:
ſię nád ſtárośćią twoią/ vcżyń ofiáry Iowiſzowi. .
14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:
Odpowiedział: Niech ſię zmiłu=
27:
ie nád moią ſtárośćią Chryſtus Iezus/ ktory mię do tego cżáſu w ſwey S. wierze
28:
záchował: á twoich poſtrachow lękáć mi ſię nie każe y niezmienią nigdy ſtarca me=
29:
go. Y kazał go ſtároſtá nielutościwie ołowiánymi báſałyki bić. y gdy go pod=
30:
nieśiono zbitego/ rzekł ſtároſta: Odrzuć to twárde ſerce/ á záżyy dni dobrych w
31:
roſkoſzy. Rzekł S. ośmdzieśiąt lat mam a trzydzieśćim iuſz w ſłuſzbie Chryſtuſo=
32:
wey przeżył/ iuſz Chryſtuſowi ſłużyć będę do końcá/ ktory mię zręki twey wybáwi.
33:
o roſkoſzy niedbam/ iedno o ony nigdy nieodmienne. Tedy go ſtároſtá kazał do
34:
drzewá oſtrymi gozdziámi przez ręce y nogi przybić. y mowił mu: ták długo tu
35:
wiśieć będzieſz/ aſz moię wolą vcżyniſz.
Przybity przez ręce y nogi do drzewá
A Felicyanus zwoſołą twarzą śpiewał: w
36:
tobie Pánie nádzieię mam/ á co mi cżlowiek/ vcżynić może? bać ſię go nie będę. Y
37:
wołał nań Sędzia: nieſzcżeſny nędzniku/ vpámiętay ſię á vydzieſz ieſzcże ćięſzſzego kto
38:
reć gotuią kátowánia: záprzy ſię Chryſtuſa. A on teſz wołał/ nieſzcżeſny nád ine
39:
wſzytkie nędzniku/ á iáko ſię ia Tworce niebá y ziemie záprzeć ſ ſłupom ſię twym
40:
niemym kłániáć mam? Y mowił. Dziękuięć Pánie Iezu Chryſte/ iżeś mię chćiał
41:
mieć między tymi co dla imienia twego ćierpią.
Trzy dni przybity wiśiał.
Y kazał mu ták Sędzia przez trzy
42:
dni ná onych oſtrych gozdziách wiśieć/ á nie niepodawáć/ áni ieść/ dni pięć. A on
43:
trwał ná chwale Boſkiey od niego ſamego pośilony. Y kazał go po trzech dniách
44:
odkowáć y bicżmi vbiwſzy do więzienia wſadzić. A potym przywieść Prymuſa przed
45:
ſąd ſwoy kazał/ y mowił mu: brát twoy poſłuchał Ceſarzá/ ofiárował Bogom
46:
y iuſz ieſt wielkim v Ceſarzá/ y ná dworze iego. y ty vcżyniſzli tákieſz/ teſz ćię ſzcżerośći
47:
potka.
Prymuſowe wyzánie y męki
A Prymuſ rzekł: Acżeś ſyn ſzátáńſki/ wſzákżeś dobrze rzekł/ iſz brát moy
48:
poſłuchał Ceſarzá ná niebie: wiem ia co ſię znim dzieie/ bo mi Anioł powiedział:
49:
niechćiey mię tym zwodzić/ wtrąćiłaś go w ćiemnicę/ w ktorey ſię on iáko w Ráiu
50:
kocha. Y kazał go kiymi boć y świecami boki iego palić. A on śpiewał: ogniemeś
51:
mię przecżyśćił Iezu Chryſte iáko ſrebro: ćiebie chwalę/ á tego co mi ći ſłudzy ſzá=
52:
táńſcy zádaią// niecżuię. To ſłyſząc Promotus/ do ſwych rzekł: áboć Bogowie
53:
im ſwoię moc vkazáli ábo cżáry máią iákie.
Ołow w vſtá S. Prymuſowi lane.
A Prymus záwołał: Iako śmieſz moc
54:
Boſką cżárom przycżytáć? y wznák go położyć á ołow mu w vſtá roſpuſzcżony lać
55:
y Felicyaná áby ná to okrućieńſtwo pátrzył/ przywieść do niego kazał.
Nádzieiá y miłość męcżeńnikow.
A Prymuſ
56:
pił on ołow iáko wodę. á vyrzawſzy brátá/ rzekł: otoſz moy miły brát oddzielony ode
57:
mnie nie ieſt: dyfał Bogu zá ktorego imię ćierpi: ktory nas ze wſzystkiey tey nędze
58:
wyrwie/ y vkaże nam niedocżeśne dobre mienie. poydziewá záraz ná chwałę zgo=
59:
towáną bráćie miły: á nikt nas nierozdzieli. Tedy kazał obu ná Amphiteatrum
60:
ábo plác igrzyſk wywieść: y tám ná nie dwu wielkich lwow ktorych ſię ryku wſzy
61:
tko miáſto przelękło/ wypuśćić.
Lwom y niedzwiedziom podáni
Ale beſtye do nog ſie ich kłádły. Potym niedzwie
62:
dzie wypuſzcżone/ toſz vcżynili/ á iáko báránkowie około nich chodzili. y rzekli
63:
święći: oto beſtye znáią Bogá á ty Sędzia ſtworzony na obraz Boży znáć nie=
64:
chceſz Bogá twego. Widząc to lud wſzyćiek/ záwołáli wielkim hukiem: y vwie=
65:
rzyło ich w Páná Iezuſa więcey niſzli pięć ſet goſpodarzow/ ze wſzystkimi ſwymi.
66:
Co widząc Sędzia/ żywić ich dłużey niechćiał/ ale ná śmierć ſkazane/ śćiąć kazał.
Sciętych ćiał męcżeńickich y muchy ſię dotknąć nieśmiáły.

67:
Y wyrzucono ich ćiáłá beſtyom: ále nie tylko beſtye/ ále y muchy dotknąć ſię ich nie
68:
śmiáły. á wnocy Chrześćiánie zwielką cżćią ie pogrzebli/ przez dni trzydźieśći na
69:
onym mieyſcu y Pſalmy pieiąc. Nad grobem ich potym gdy ſtáło prze
násládowánie


strona: K. 533

1:
naśladowanie/ Chrześćiánie ich imienim kośćie cżternaśćie mil od Rzymu/ zbu
2:
dowáli. ſpodziewáiąc ſię przez prżyczynę ich doſtąpić miłośierdzia Páná náſzego Ie
3:
zuſa: ktorego cżeść y chwała z Oycem y z Duchwm S. ſłynie rowná ná wieki wie=
4:
kom Amen.
Kośćioł ich imienim zbudowány

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:
Zywot S. Bárnáby Apoſtołá z piſmá S. to
34:
ieſt z Dzieiow Apoſtolſkich/ y z kazania Alexandrá Mni
35:
chá/ o świętym Bárnábie położonego v Metháphráſtá.
Iedenaſty dzień Cżerwca.

36:
BArnábáſz ktorego naprzod Iozwem zwano/ rodzáiu był A=
37:
bráhámowego z pokolenia Lewi: vrodzony w Cyprze gdzie ſię byli przod
38:
kowie iego bogáći y máiętni przenieśli. ktorzy teſz imienie y wieś vrodzáy
39:
ną y pięknym budowánim okráſzoną mieli przy Hieruzálem.
Act. 4.Vcżeń Gámálielow á towárzyſz Páwłá S. wnáuce był S. Bárnábáſz.
Zmłodo=
40:
śći tego ſyná ſwego dáli rodzicy do Hieruzálem ná náukę/ y tám iáko drudzy piſzą
41:
weſpolek z Saulem/ ktory był potym Pawłem/ Apoſtołem Páná náſzego Iezuſa
42:
Chryſtuſa v Gámálielá doktorá w piśmie zakonnym y w obycżáiách nabożeńſtwá
43:
Moyżeſzowego wyźwicżony. A ſkoro po wniebowſtąpieniu Páná náſzego/ kazá
44:
nim Apoſtołow Chryſtuſowych/ ná táką wiárę y náuki Boſkie y ná táką cnot
45:
Chryſtuſowych doſonáłość wynieśiony był: iſz piſmo S. krotkiemi go ſłowy zále=
46:
cáiąc wyſokie wnim dáry Boże y cnoty iego niewypowiedziáne zámknęło. Bo
47:
naprzod imię iemu ći Apoſtołowie ktorzy widzieli Duchem S. iáką podporą y ſłu
48:
pem kośćiołowi być miał tákie dáli Bárnábaſz/ ktore ſamiſz wykładáią: Syn poćie
49:
chy: zniego wielką poćiechę kośćiołowi obiecuiąc.
Act. 4.Genes. 5
Tákie niegdy y Noemu przy
50:
miánowániu proroctwo rodzicy dáli: ten nas/ práwi/ poćieſzy w pracách náſzych
51:
ná ziemi. co ſię iáko w Noem/ ták w Bárnábie S. hoynie ziśćiło. A gdy
52:
Pan Bog przez mękę zmartwychwſtanie y wniebowſtąpienie Syná ſwego okwi
53:
ćie Duchá ś ná ſercá ludzkie wylewáć pocżął á kośćiołá ſwego fundámenty zákładał. ná kazánie


strona: K. 535

1:
ná kazánie Piotrá S y inych Apoſtołow wielka lidżba ludzi Zydowſkich y tych kto
2:
rzy ná ſrogą śmierć Páná náſzego zezwalali vwierzyłá. Z náuki niebieſkiey ſzczepi
3:
li miedzy nie Aposſtołowie wzgárdę świátá tego/ vboſtwo dobrowolne/ miłość ſpo
4:
łecżną.
Napierwſzy Chrześćianie byli iáko dziś w klaſztorách zakonnicy/ y kośćioł ſię od mniſkiego ſtanu pocżął
Przetoſz to co dziś ſię w ſámych zakonách y klaſztorách zoſtáło/ wſzyſcy ie=
5:
dnym ſercem cżynili. niechćieli mieć żadney dzierżáwy i imienia świeckiego ná zie
6:
mi: áby pewnieyſzą mieli nadzieię wniebie. á náśládować chcąc vboſtwá Páná ná
7:
ſzego Iezuſa/ pełnili radę y ſłowá ony od Apoſtołow/ nie z piſmá (ktorego ieſzcże nie
8:
było) ale zpodánia ich wzięte: przedayćie/ mowił Pan Iezus/ co maćie/ á dayćie v=
9:
bogim: przedawáli imioná wſzytkie/ á pieniądze nieśli do nog Apoſtolſkich: chcąc
10:
áby znich vbodzy bráćia ich w Chryſtuſa wierzący/ potrzeby mieli/ á żaden znich
11:
nieżebrał: á żeby doſtátecżni przedáiący imioná bogáte/ z vbogiemi/ ktorzy niemie
12:
li co przedáć/ byli rowni: wſzyſzcy nic ná ziemi/ iedno wychowánie vbogie niemá
13:
iąc.
Act. 2.Mátt. 19.Luc. 12.Act. 4.Przedał imienie y porzućił pieniądze do nog Apoſtolſkich,
Miedzy tymi bogátymi/ był niepoślednim ten S. Bárnábáſz ktory máiąc i=
14:
mienie doſtatecżne przy Hieruzálem: przedał ie y to co Pánu Bogu obiecał/ ſam
15:
nic niemieć/ á wſzytko do nog Apoſtolſkich porzućić/ ſzcżerze y cále wypełnił. Nie
16:
ták iáko Anániaſz z ſwoią żoną Záfirą: ktory obiecawſzy Pánu Bogu vbogim być
17:
á nic niemieć/ y wſzytko co miał ná poſpolite wyżywienie bráćiey obroćić: ſkłámał
18:
á łákomſtwem znowu vwiedziony iáko świętokraycá/ to co iuſz nie iego/ ále wſzyt=
19:
kiey bráćiey było/ śmiał ſobie przywłaſzcżyć. á iáko złodzieiom właſno ieſt/ wſtydáć
20:
ſię kradzieży oney/ smiał inacżey przed Piotrem S. powiedzieć/ niſzli było przetoż
21:
ſłuſzne karánie nagłą śmierćią z żoną ſwoią z ſrogośći y klątwy vrzędniká kośćiel
22:
nego Piotrá S. odnioſł. Nie ták ten wielki Bárnábaſz/ ále ſzcżerze ſam śiebie ob
23:
náżywſzy y przy vboſtwie Chryſtuſowym zoſtawaiąc: bogáty ſobie ſkarb łáſki Bo=
24:
żey y dárow wielkich duchowych zebrał.
Anániaſz obiecawſzy wſzytki pieniądze ná kośćioł ſkłámał P. Bogiem.Act. 5.Act. 11.
Co piſmo święte wyráziło/ gdy go tymi
25:
krotkimi ſłowy záleca: był/ powiáda/ dobry mąſz/ pełny Duchá S. y wiáry. w kto
26:
rych ſłowiech wielkie ſię á doſkonáłe iego cnoty y wyſokie dáry Boże zámykáią.
27:
Ták kto świeckie dla Páná opuſzcża/ niebieſkich dobr doſtáie: tym więtſzych/ im
28:
mocniey świeckiemi y ſkázytelnymi wzgárdzi.
Zálecenie z piſmá Barnáby S.
Potym gdy on iego niegdy wſzkole
29:
Gámalielowey towárzyſz Saulus/ zabijał Szcżepana S. y kościoł Boży vciſkał/ y
30:
do inych miaſt/ iáko ſzalony wgniewie zá nimi biegał/ wiążąc/ dręcżąc/ zábijáiąc
31:
ſługi Chryſtuſowe: płákał nád nim Bárnábáſz/ y vſtáwicżnie podnośił zań cżyſte
32:
ręce do Bogá: áby ocży miłemu towárzyſzowi iego otworzył/ á tego z ktorym w=
33:
młodośći dobre zachowánie miał/ dał mu widzieć Chrześćiáninem y wyznawcą
34:
prawdy.
Prágnął náwrocenia Páwłá S.
Przyſzedł cżás łáſki Boſkiey/ iſz ſię iego modlitwá wypełniłá/ á Páweł
35:
S. w Dámáſzku nie tylko wiárę w Chryſtuſa przyiął/ ále záraz mocnym iey obroń
36:
cą przećiw niezbożnym Zydom zoſtáł/ y przed ktorymi z Dámáſzku vćiekáć muśiał.
Act. 9.

37:
Y gdy potym przyſzedł do Hieruzálem: Chrześćiánie ieſzcże niewiedząc o iego vpá=
38:
miętániu á zá vpornego á prześladowcę go máiąc/ iáko owce przed wilkiem od nie
39:
go vćiekali. wſzákże Bárnábáſz ś. bacżąc iuſz po nim odmiánę/ beśpiecżnie mu ſzedł
40:
wręce/ smierći ſię ná ktorą porywał ſługi Boże/ nieboiąc. y mowił mu: Długoſz
41:
wtym vporze będzieſz towárzyſzu moy dawny? izali niewidziſz co ſię dzieie? zábijaſz
42:
nas y wodziſz do ſądow/ á iednák ochotnie vmieramy. ná cudá Boſkie pátrzyſz
43:
á niewierzyſz? piſmo cżytaſz/ á rozumieć go niechceſz/ á náſzę niewinną krew rozle=
44:
waſz.
Bárnábaſz S. Páwłá S. vpominał y w wiodł go do Apoſtołow.
Szcżepanás onego Aniołá z inymi zábił/ ktory ták cudy Bożymi był
45:
wſławiony/ iſz iego ſię náuce żaden z Pháryzeuſzow oprzeć niemogł. Vpámiętay=
46:
ſię/ poznay Meſyaſzá dla nas vkrzyżowánego. Niedáiąc Páweł ś. domawiać/ á łez
47:
ſwych hámowáć niemogąc: vpadł do nog iego/ y zwielkim łykánim y przerywá=
48:
nim rzecży ſwey. dał mu ſpráwę o dziwnym onym náwroceniu ſwym: á iáko iuſz
49:
w Dámáſzku Chryſtuſa opowiádał y to dla niego ćierpiał co ſam drugim zádawał.
50:
O iáko wielka rádość byłá miłęgo Bárnáby: iáko ſię obłápiáiąc łzámi rámioná ie=
51:
den drugiego polewał. O ziákim go weſelem prowádził w dom ten/ gdzie Apoſtoło
52:
wie náucżáli Chrześćijány/ mowiąc: zwielką nowiną idę do was.
Rádość Apoſtolſka nád S. Páwłem.
On ktory nas
53:
zábijał y tu y indzie ná śmierć ſzukał/ owo ieſt: owo go wam ſtawię iáko ćichego
54:
báránká/ owo towárzyſz kazania náſzego/ owo nacżynie Duchá S. ráduymy ſię
55:
weſelmy ſię. Ziáką poćiechą ſłucháli oney hiſtoryey náwrocenia Páwłá S. vwa=
56:
żyć ſię y wymowić doſtátecżnie niemoże. Dziwowáli ſię ſłyſząc ták mądre wy

strona: K. 536

1:
znánie o Chryſtuśie/ y głęboką náukę z Prorokow/ ktora z vſt Páwłowych pocho
2:
dziłá. Poználi iáko go ſam Chryſtus náucżył y wlał ſkarb náuki y wiáry ſwey w=
3:
ſerce iego. A gdy Piotr S. naprzod od Páná Bogá ſpráwiony/ pocżął narodom
4:
Pogánſkim Ewánielią roznośić (Bo do onego cżáſu żaden nieśmiał Grekom
5:
to ieſt pogáńſtwu pereł Ewánieliey wieprzom/ y chlebá ſynowſkiego pſom miotáć)
6:
á Korneliuſzá zdomem wſzytkim ochrzćił: dziwoáli ſię drudzy Apoſtołowie/ iſz
7:
śmiał nieobrzezáńcom ſłowo Boże przepowiádáć. on im ſpráwe dał/ iſz to zroſka=
8:
zánia Boſkiego vcżynił: á iſz widział Duchá S. zſtępuiącego ná Pogány iáko y ná
9:
Zydy: łácno ná tym wſzyſcy przeſtáli/ iáko ſtárſzemu wiárę y poſłuſzeńſtwo dá=
10:
iąc.
Act. 11
Co Pan Bog ieſzcże więcey poświerdził. Bo gdy dlá przenáśládowánia w kto
11:
rym Szcżepan ieſt vkámionowan/ vcżniowie Chryſtuſowi okrom ſamych Apoſto
12:
łow vćiekáli/ rozbieżeli ſię daleko/ iſz drudzy do Antyochiey zabieżeli: P. Bog kto=
13:
ry y złośći nieprzyiaćioł kośćielnych ná dobre vżywa: vcżynił z vdręcżenia kośćiel=
14:
nego/ więtſzy kośćiołowi pożytek. bo oni po świećie roſproſzeni roznieśli Ewán=
15:
ielią po rozmáitych kroleſtwách: y w Antyochiey Chryſtuſa Pogáńſtwu opowiá=
16:
dáiąc/ wielką lidżbę ludzi do wiáry S. przywiedli.
Act. 8.Act. 11.Przenáśládowánie kościelne kośćioł mnoży.
O cżym ſłyſząc Apoſtołowie
17:
iáko Hetmáná á ſprawcę á wielkiego Doktorá y ſługę wiernego/ á ſzáfarzá náuki
18:
Chryſtuſowey wyſłáli z Hieruzálem do Antyochiey S. Bárnábę ktory iáko był
19:
wielkiey cżći Boſkiey y zbáwienia duſz ludzkich miłośnik/ widząc łáſkę Bożą w An
20:
tyochiey iſz ſię do wiáry w Chryſtuſa Pogánie w ták wielkiey lidżbie ćiſną: gorąco
21:
Chryſtuſowi dziękował/ á rádośćią nápełniał ſerce ſwoie.
Act. 11.Bárnábáſz poſłány od Apoſtołow do Antyochiey.
A gdy on wymowny ię=
22:
zyk ſwoy otworzył y ſzcżepy one młode deſzcżem wyſokiey náuki ſwey zgorącego ſer
23:
cá y miłośći polewał: prętko ſię podnioſły y owoc dáły. A co ieſzcże więćey/ tyle
24:
kroć więtſzy pocżet zá iego ſię kazánim náwroćił ludzi onych Pogáńſkich/ ktorzy od
25:
báłwochwálſtwá vćiekáiąc Chryſtuſowi ſię Bogu práwemu oddawali. A gdy co
26:
dzień więcey ich przybywáło: widząc iſz żniwá dość/ á żeńcow máło: wolał ich ná
27:
cżás odiść/ á zwiętſzą ſię pomocą y pożytkiem do nich wroćić. bo poſzedł ſzukáć mi
28:
łego towarzyſza ſwego Páwłá/ ktory ſię po inych ſtronách ztymże kazánim S. E=
29:
wánieliey báwił: áby go ná ono hoyne żniwo y do ſzcżeśliwey roboty do Antychi
30:
ey przywiodł. Y gdy pracey (biagáiąc po świećie á onego żołnierzá Chryſtuſowego
31:
ſzukáiąc) nieżáłował/ poſzcżeśćił Pan Bog pracey iego/ iſz go nálazł y powiedział
32:
mu o zyſkownym bárzo kupnie y o pogodzie do połowy duſznego w przednim mie=
33:
śćie Antychiochyey: áby iną nie ták pożytecżną robotę opuśćiwſzy/ znim poſzedł/ á po
34:
mogł ſzcżepienia wiáry S. miedzy onymi Pogány. Dał ſię vżyć Apoſtoł/ y ſzedw=
35:
ſzy z nim do Antyochiey/ wierną á ſpolną pomocą ták bárzo tám kośćioł Boży roz
36:
mnażał/ iſz tám naprzod imię to Chrześćijánſkie vroſło. Piſzą niektorzy iſz był S.
37:
Bárnábáſz y do Rzymu/ ſzukáiąc podobno Apoſtołá Páwłá/ záſzedł: ále tám nie=
38:
długo trwáiąc/ znácżnego pożytku nieucżyniwſzy/ wroćił ſię do wſchodnych ſtron.
S. Bárnábáſz był w Rzymie. Rzym ſię Piotrowi S. chował.

39:
Chował ſię Rzym iako pierwſze miáſto y głowá świátá wſzytkiego/ pierwſzemu A
40:
poſtołowi Piotrowi y głowie wſzytkich owiec Chryſtuſowych. Cżáſu iednego mie
41:
ſzkáiąc w Antyochiey/ gdy doktorowie y páſterze onego ludu nowo do Chryſtuſa
42:
náwroconego/ poſt cżynili/ y ſłużyli liturgią/ to ieſt/ſpráwowáli ofiárę y Mſzą
43:
przenaświętſzą: rzekł do nich Duch S. oddzielćie mi Saula y Bárnábę ná dzieło
44:
ná ktorem ie wziął. Izáli tobie Pánie niewolno im roſkázáć/ cżemu ſię ludzi ſług
45:
twych kośćielnych dokładaſz? Dla tego áby ſię nikt ſam niepoſyłał/ á ná táiem
46:
ne nátchniene Duchá S. niezmawiał/ á ſam śiebie y drugich niezwodził.
Act. 13. W Antyochiey pośćili y służyli/ to ieſt Mſzą ábo Liturgią mieli. Co ſię z Greckiego słowá pokázuie. Duch S. przez kośćielne ſtárſze poſyła ná kazánie y dla cżego
Tę tedy
47:
ſtárſzy oni kośćielni wolą Bożą znáiąc/ acż zżáłośćią/ ále odeſłáć od śiebie Páwłá y
48:
Barnábę muśieli. y nim ie wyſłáli/ pierwey cżynili poſty y długie modlitwy: áby
49:
Pan Bog poſzcżeśćił pracą poſłáńcow ſwoich/ y potym kłádąc ná nie ręce/ wyſłáli
50:
ie do Pogáńſtwá ná opowiádánie Ewánieliey. Co ná tey drodze ſpráwili/ á iáko
51:
wiele ći dwá wielcy Apoſtołowie y trąby Duchá S. Pogáńſtwá do wiáry S. obroći
52:
li y co teſz vćierpieli/ kśięgi dzieiow Apoſtolſich wypiſuią.
Act. 15. 14Kapłany ſtáwili Apoſtłowie.Act 15.
Spráwiwſzy onę pię
53:
kną robotę/ á duſz wiele w Cyprze/ w Sáláminie/ w Páfiey/ y w Pergru/ w Anty=
54:
ochiey/ ktora ieſt w Pisſydiey/ w Liſtrze/ w Ikonium/ y inych ziemiách y miáſtách
55:
pozyſkawſzy/ y Kápłány im poſtawiwſzy: wroćili ſię do Antyochiey/ y oznaymili
56:
bráćiey/ co przez nie Pan Bog ſpráwić racżył/ y iáko narodom otworzył wrotá do

strona: K. 537

1:
wiáry z tymże Páwłem Bárnábáſz święty záſtáwił ſię onym/ ktorzy zakon Moy=
2:
żeſzow chować Narodom/ y obrzezowáć ſię kazáli. A ná vſpokoienie y wykorzenie
3:
nie ſekty oney/ ſzli ſię rádzić Apoſtołow y Kápłanow do Hieruzalem. y ná drodze
4:
bráćiey ktorą nalezli/ y w Hieruzálem Apoſtołom y ſtárſzym oznáymiáli/ onęłáſkę
5:
Boſką/ wnáwroceniu ták wiela ludzi/ od báłwochwálſtwá do Chryſtuſa. A po
6:
Koncylium onym Hierozolimſim/ ná ktorym obrzezánie Apoſtołowie ſkázili: z
7:
nowu do Antyochiey z Cylicyey/ wyſłáli Apoſtołowie Bárnábę y Páwłá/ ták ie w=
8:
liśćie ſwym do Chrześćian zálecáiąc: Poſyłamy do was męże/ znamilſzemi náſze=
9:
mi Bárnábą y Páwłem/ z ludzmi ktorzy wydáli żywot ſwoy zá imię Páná náſzego
10:
Iezuſa Chryſtuſá.
Koncylium Hierozolimſkie iáko záleca Bárnábę S.
Ták wſzędzie z Páwłem świętym robił y biegał Bárnábaſz
11:
wielki robotnik Chryſtuſow/ y ſpolne znim zálecenie miał. bo ſpolna y wielka mi
12:
łość między nimi byłá/ y bez zazdrośći nic ſwego nieſzukáiąc/ wzgodzie wielkiey
13:
ſławę Chryſtuſowę rozſzerzáli.
Iáko z Páwłem S. rozſtał Bárnábáſz.Act. 15.
A iſz pożytecżniey było kośćiołowi Bożemu áby
14:
ſię z ſobą rozdzielili/ á więtſzy pożytek w duſzách ludzkich/ oſobną robotą w roznych
15:
ſtronách/ á niſzli ſpolną ná iednym mieyſcu cżynili: z tákiey ſię przycżyny z ſobą roz
16:
ſtali. Rzekł Páweł S. do Bárnáby: nawiedzmy bráćią/ á pośilmy one wſzytkie du
17:
ſze/ ktoreſmy pierwſzą drogą Pánu Chryſtuſowi pozyſkáli. Bárnábáſz święty ná to
18:
przyzwolił: ále gdy ná obieránie towárzyſtwá przyſzło: Bárnábaſz S. chćiał/ áby
19:
znimi ſzedł Ian názwány Márek: á Páweł S. bráć go z ſobą niechćiał: przto iſz
20:
był młodzieniec/ náprzodku boiáźliwy/ á pierwſzą drogę znimi wyſzedwſzy/ prze=
21:
lękł ſię Pogáńſtwá y wroćił ſię od nich do Hieruzálem. boiał ſię áby inym złego ſer=
22:
cá nie vcżynił/ á wedle piſmá/ ktore boiáźliwym domá zoſtáć każe/ prośił áby zo=
23:
ſtał w Antyochiey w pokoiu/ á znimi niechodził.
Deut. 20.Iudic. 7.
Ale Bárnabaſz/ widząc iſz one
24:
mu młodzieńcowi bárzo tego było żal/ iſz ſię złey myśli dał vſtráſzyć/ á pierwſzą dro
25:
gą opuśćił miłe towárzyſze/ á iſz obiecował popráwę prośił świętego Páwłá/ áby
26:
znimmi vcześnikiem był/ pracey y niebeśpiecżnośći dla Chryſtuſa.
Spor bez zwady zdánie rozne bez wáśni.
Lecż Páweł
27:
święty ná to ſię námowić nie dał. y zſtał ſię ſpor bez zwády/ zdánie rozne bez wa=
28:
śni ták iſz zá Boſkim zrządzenim/ áby pożytecznieyſza ich praca/ iáko ſię rzekło
29:
kośćiołowi byłá: Bárnábaſz Páwłowi ſię z tey drogi wymowił/ y indziey ſię z
30:
Márkiem obroćił/ gdzie wiedział Pan Bog/ iſz go byłá więtſza potrzebá: á Páweł
31:
S. mogł ſam tę poſługę ná ktorą ſzedł z inem ktorym towárzyſzem odpráwić. y pu
32:
śćił ſię Bárnábaſz z Márkiem do Cypru. Gdzie wielką licżbę ludzi pozyſkawſzy
33:
w Sáláminie ábo w Konſtáncyey od Zydow w ichże zborze/ gdy im o Chryſtuśie z
34:
piſmá prorockiego wywodził poimány/ y okrutnie iáko y Szcżepan święty vká=
35:
mionowány ieſt.
Vkámionowány ś. Barnábáſz.
Márek on towárzyſz iego/ ćiáło iego przed miáſtem z iáką mogł
36:
nawiętſzą vcżćiwośćią/ z inemi Chrześćiány pogrzebł/ á w tę trunę/ ták iáko był
37:
ſam roſkazał gdy mu o ſwey śmierći opowiádał/ włożył ná pierśi iego Ewanie=
38:
lią ś. Máttheuſzá/ właſną iego ręką piſaną. Ták ſię wtym kazániu z ktorym cho=
39:
dził y o ktore zdrowie położył kochał/ iż znim vmrzeć y w śmierći znim leżeć chćiał.
40:
áby y kośći iego mowiły y ſławiły Chryſtuſa/ y prawdę iego/ iáko Pſalm mowi: w
41:
ſzytki kośći moie rzekną: á kto tobie rowny ieſt Pánie?
Ewánielią S. Máttheuſzá pogrześć zſobą kazał.
Kośći słáwiły Chryſuſa. Pſal. 34.
A gdy potym w Cyprze ná
42:
Chrześćijány wielkie przyſzły przenáśladowánia/ iſz iedne podbito/ drudzy ztámtąd
43:
vćiekaáć muśieli: mieyſce ono y grob S. Bárnáby wzápomnienie przyſzedł/ á iednák
44:
zá cżáſem ná onym mieyſcu cudá Pan cżynił: chorych gdy przechodzili przez
45:
ono mieſce wiele ſię lecżyło: ták iſz Sálámine zwáli mieyſce zdrowia. y ztego ſię o=
46:
no mieyſce ſławiło. Cudá widzieli: ále przycżyny niewiedzieli. aſz Pan Bog zá cżá
47:
ſow Zenoná Ceſarzá/ około roku Páńſkiego 490. ſkarb on obiáwić racżył/ z tá=
48:
kiey przycżyny. Gdy Gnáfeus Heretyk ośiadł chytrośćią ſtolicę Antyocheńſką:
49:
Cypryyſki kośćioł pod moc ſwoię podbić chćiał. Był ná ten cżas Biſkupem Sálá
50:
miny Antonius nieiaki niebárzo vczony/ ale pobożny. ktorego gdy Gnáfeus na
51:
Synod do Cárogrodu y do Ceſarzá Zenoná pozwał: bał ſię Heretyckiey chytrośći y
52:
nieśmiał iácháć.
Iáko obiáwione ieſt ćiáło S. Bárnáby.
Páná Bogá tylko/ pilnie poſty cżyniąc/ prośił: áy mu vkazał
53:
co cżynić miał. Nocy iedney/ vkazał mu ſię Bárnábáſz S. mowiąc: ná tym á ná
54:
tym mieyſcu ćiáło moie/ y przy nim Ewánielią moią ręką piſaną naydzieſz. iedz=
55:
że do Cárogrodu/ á wolen od wſzytkich trudnośći będzieſz. Biſkup ieſzcże nieumie
56:
iąc dobrze onego widzenia rozeznáć/ prośił abu mu ię Pan Bog/ ieśli ieſt nieomyl
ne dru=


strona: K. 538.

1:
ne/ drugi raz powtorzyć racżył: y ták ſię z ſtáło. A on ſzedwſzy z proceſſyami ná o=
2:
piſane mieyſce/ nálázł grob y ćiáło ieſzcże cáłe/ y ná pierśiách Ewánielią wedle S.
3:
Mattheuſzá/ iego ręką piſaną.
Zeno Ceſarz nabożny
Gdy ſię tego Ceſarz Zeno dowiedział/ nie tylko BI
4:
ſkupá vſpokoił/ ále go bárzo vcżćił/ iż zá cżaſow iego pánowániá/ Pan Bog táki
5:
ſkárb vkazał. y prośiwſzy ſobie Ewánielią/ kościoł ná onym mieyſcu w Sálámi
6:
nie wielki y zklaſztorem zbudował/ y nádał: ná ſtáwicżną chwałę Bogá w Troy=
7:
cy jedynego: ktory kroluie ná wieki wiekom. Amen.
Obrok Duchowny.

8:
PRzycżytáią niektorzy Heretycey/ ná pokryćie roſterkow ſwoich święTemu Bárnábie y
9:
Páwłowi niezgodę/ wtym/ iſz ſię ták rozſtáli. Ná cżym ſię niepomáłu mylą: bo tám
10:
żadney niezgody niemáſz/ gdy ſię iednemu zda to/ á drugiemu owo/ á oboie dobre: ie
11:
dno ieden ie ma/ zá więtsze dobre ábo lepſze niſzli drugi.
Rozne zdáwa ná wolnych rzecżách niezgody y wiáry rozney niecżynią.
Iná rzecż gdyby zdánia były
12:
przećiwne ná rzecży/ ktora wierze y wyznániu wiáry służy. ále gdy nic zprzećiwienia niemáſz
13:
á ieden drugiego nie gániąc/ ſwe prowádzi/ ktoremu ſię lepſzym być zda/ ná rzecży wolney ná
14:
obie ſtronie: nie ieſt żadna niezgodá/ ále piękna rozlicżność/ y rozmáitość drogi/ do iednegoſz
15:
końcá wiodącey. Tákich rozlicżnośći w oblubienicy Chryſtuſowey wiele náyduiąc Heretycy
16:
ſwoie waśni/ roſterki/ y rozdzielenia pokryć/ tákim przykłádem chcą/ gdy mowią: oto w Pa
17:
pieſtwie Mniſzy iedni biali/ drudzy ſzárzy/ cżarni/ etc. iedni máią tákie reguły y ceremonie
18:
á drudzy inákſze: inacżey Sżkoliſte/ inacżey Tomiſte trzymáią.
Pſal. 44 Rozlicżność w kośćiele Bożym bez roſterku.
Mniemáią głupcy/ áby ſu=
19:
kniá/ y bárwá y rozne obrządki słuſzby Bożey/ rozną wiárę cżyniły. ábo żeby ſię Kátholicy
20:
około wiáry świętey powſzechney/ y rzecży od kościołá poſtánowionych niezgadzáli.
Zgodá Katholikow wrzecżách wierze powſzechney należących.
Nie ták
21:
ieſt: ále we wſzytkim co ſię namnieyſzego artykułu wiáry/ y wyznánia kościelnego/ y náuki do
22:
tychże/ zgodni ſą. Co ſię mniemániá o świeckich náukach y Philozophiey/ y tego co może z obu
23:
ſtron przy wierze ſtać/ y nic wyznániu wiáry S. niewádzi/ dotycże: wtym káżdy ſię trzyma
24:
ſwego vpodobánia/ bez ganienia drugiego/ y vſzcżypku wiáry. Przetoſz y Páweł S. y Bár=
25:
nábaſz/ ty zdánia rozne mieli áby kto nie rzekł/ żeby to grzech był/ wrzecżách wolnych zá ſwym
26:
iść mniemánim/ á żeby tákie w sługách Bożych rozlicżnośći náyduiąc/ nikt ſię niezgorſzył. Z=
27:
ktorych iednák kościoł ma wielką okraſę y pożytek. Bo iáko tu/ by były nie ty rozne zdánia
28:
miedzy Páwłem y Bárnábą niewſzcżęły ſię nietákby ſię było duſz wiele pozyſkáło Pánu Bogu.
29:
Ták gdyby tey rozlicżnośći nie było miedzy doktory/ nietákby ſię w rozmáite rozumienia náu=
30:
ki/ y ſzukánia ſkárbow w piśmie świętym/ y w iego wykłádániu/ Kośćioł vbogáćił.
Pożytek roznego zdánia doktorow w kościele Bożym. Mátth. 13.
A teraz
31:
gdy Auguſtyn święty ná iedno mieyſce piſmá świętego táki/ á Grzegorz S. ábo Chryzoſtom
32:
abo ktory inſzy/ inákſzy wykład dáie/ á obádwá dobre ſą y przyſtoyne/ y z powſzechnym ſię wy=
33:
znánim zgadzáiące: więtſza rozlicżność ſmákow duchowych/ ná páſtwiſká duſz wiernych roś=
34:
ćie. Bo Duch święty w doktorách Kośćielnych mowiący/ bogáty ieſt goſpodarz/ ktory z ſkár
35:
bu ſwego/ nowe y ſtáre rzecży/ ku po ćieſze wiernych Bożych/ podáie.

strona: K 542.

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:
Zywot S. Antoniego z Padwi názwánego za=
17:
konu S. Fráńciſzká/ piſány od iednego Fráńćiſzkána/ po
18:
ważnie y wiernie y wkánonizácyey iego położony: Zył około roku Páńſkiego 1200.
Trzynaſty Cżerwca.

19:
W Portugáliey ábo Luzytániey ieſt miáſto práwie ná końcu
20:
świátá ná zachod Liſyboná ábo Vlizboná/ w ktorym ſię ten S. Anto=
21:
niuſz z vcżćiwych rodzicow ſtanu rycerſkiegp z Marćiná y Máryey v=
22:
rodził. Ten z młodośći będąc do rzecży duchowych y Boſkich ſkłon=
23:
nym ſkoro wychowány w náukách podroſł: niebeśpiecżnośći ſię y vpadku młodych
24:
lat ſwoich/ y skłonnośći wrodzoney do grzechu boiąc/ á żeby ſerce iego iuſz do Pá=
25:
ná Bogá y niebieſkich chući goráiące/ vwięzić ſię y vpleść wrzecżách tych ziemſkich?
26:
ſkázytelnych y zdrádliwych niemogło: przyiął ćiáſny żywot rády Páńſkiey/ vdáiąc
27:
ſię do zakonnikow S. Auguſtyná/ tamże w Liſybonie/ od tych ktore kanoniki za
28:
konne zowiemy: miedzy ktorymi żył iáko ieden Anioł/ wpoſłuſzeńſtwie/ wpokorze/
29:
w vtrudzeniu ćiáłá ſwego/ y pilnośći wſzelákiey powołánia/ y powinnośći Reguły:
30:
náuki teſz dla pomocy zbáwienia bliznich niezániechywáiąc.
Wſtąpił do zakonu ś. Auguſtyná.
Co áby mogł lepiey
31:
cżynić/ widząc/ iſz w Liſybonie náwiedzánie przyiaćioł y znáiomych/ iego święte zá
32:
báwy przerywáło: prágnąc ná rzecży duchowne pokoiu więtſzego/ prośił ſię áby był
33:
gdzie miedzy obce y nieznáiome poſłan.
Skryć ſię od powinowátych y pokoiu lepſzego ná rzecży duchowne prágnął.
Acż miłość bráćiey oney ku niemu trudno
34:
ſię z iego poćieſzney obecnośći y przykłádow zbáwiennych/ oſieroćić miáłá: wſzák=
35:
że widząc ſtárſzy iego proſty y gorący/ do Boſkich rzecży vmyſł/ wyſłał go do Ko=
36:
imbry: gdzie doſtawſzy pożądánego pokoiu/ cżuynie y pilnie ná wſzelaką ſię doſko=
37:
nałość cnot ſług Bożych zbierał. w piśmie S. wielkie vpodobánie y ochłodę du=
38:
chá ſwego máiąc/ onym deſzcżem polewał w śianie y buynie wſzchodzące drogie y won
39:
ne ziołá pobożnośći zakonney. y ták ćicho á iákoby nic nieumieiąc/ ná głębokie ſię
40:
rozumienia piſmá s. zdobywał. Gdy w onym żywoćie dwie lećie przemieſzkał:
41:
ſerce ſię iego Bogá pełne ná przymnożenie więtſzey miłośći Boſkiey tym ſpoſobem
42:
rozgorzáło. Ná on cżás Piotr Krolewic Portugálſki/ ćiáłá S. Męcżennikow pią
43:
ći Frańćiſzkanow ná rozmnożeniu wiáry Chryſtuſowey/ miedzy Pogáńſtwem y
44:
Maurámi Máchometáńſkiemu pobitych/ z Márochiu przywiozł: y iáko przy o
45:
nych świętych ćiáłách od wielkiego niebeśpiecżeńſtwá y pewney śmierći ná morzu
46:
y ná ziemi wybáwiony był/ oznáymił: ták iſz ſię wyſługi y droga śmierć v Bogá o=
47:
nych męcżeńnikow po wſzytkiey Hiſzpániey rozgłośiłá.
Słyſząc o męcżeńnikách zakonu S. Fráńćiſzka/ dla otrzymania męcżeńſtwa zoſtał Frańćiſzkanem.
Tą ſławę wpádłá S. An
48:
toniemu wielka y vprzeyma chuć do tego/ áby kiedy mogł krew ſwoię dla Chryſtu
49:
ſa rozlać. co mu iuſz z oney buyney miłośći ku odkupićielowi/ ktory zá nas vmárł
50:
przychodziło: y ſzukáiąc do tego przyſtępu/ vmyślił wſtąpić do zakonu S. Fráńći=
51:
ſzká/ w ktorym ſię iáko w mocnym woyſku Chryſtuſowym tácy żołnierze rodzili.
52:
Nie dáleko Koimbry byli tám Fráńciszkanowie: nie ták náuką iáko tym do cżego
53:
náuká wiedzie/ to ieſt/ żywotá świątobliwośćią ſłynący: ktorzy gdy do iego klaſz=
54:
toru proſząc o iáłmużnę wedle ſwego zwycżáiu przyſzli: S. Antoni prośił ich/ áby
55:
go do zakonu ſwego przyięli tym ſoſobem/ áy go do Sárácenow ná opowiádá=

strona: K 543

1:
nie Chryſtuſa wyſłáli: żeby mogł toſz krew ſwoię dla Páná ſwego rozlać. Oni to
2:
rádzi vcżynili y cżás mu náznácżyli. á S. Antoni proſząc v ſtárſzych ſwych áby mu
3:
do ćieśnieyſzey Reguły wolno było wedle kanonow przenieść ſię/ ztrudnośćią to v=
4:
prośił: bo był od nich wielce miłowány/ iſz wnim wyſokie cnoty doſkonáłośći wi=
5:
dzieli.
Proroctwo o iego świątobliwośći.
Brát ieden wypuſzcżáiąc go/ ná poły zgniewem żártuiąc zniego/ rzekł: Idz
6:
idz/ podobno świętym zoſtánieſz. á on ſpokory iáko proroctwo rzekł: gdy vſłyſzyſz
7:
mię miedzy święte policżonego / wżdy chwalić z tego Boga będzieſz. Fráńćiſzkanowie dá
8:
li mu imię to Antoniuſz/ bo był pierwey Fernárdem zwány. Nie długo oycowie
9:
oni święte prágnienie iego wykonáli: wyſłáli go miedzy pogáńſtwo/ błogoſłá=
10:
wieńſtwem y modlitwámi opátrzonego. ále woley Bożey nie było/ dobre ſerce iego
11:
Pan Bog przyiąwſzy/ z táiemney rády ſwey/ tego iemu niedopuśćił: á ná zácho=
12:
wanie gotowych Chrześćian/ y ná napráwę zepſowánych/ nowych zániechawſzy
13:
iego obroćić chćiał.
Miedzy pogány Pan Bog mu iść kazał.
Ná tey drodze cáłą zimę ćięſzko chorzał/ á iednák płynąc mo=
14:
rzem/ pogody y wiátrow/ mieć znim nigdy żeglarze niemogli. y chcąc ſię do Hiſz=
15:
pániey wroćić/ niewiádomie y nád nádzieię/ do Sycyliey ziemie Włoſkiey wiátry
16:
go przygnáły. Tegoſz roku mieli Fráńćiſzkanowie kápitułę Generálſką w Aſſy=
17:
zu: o ktorey dowiedziawſzy ſię/ ácż ieſzcże niepráwie zdrowy/ tám ſzedł pytáiąc/ co
18:
mu iáko gośćiowi Miniſter/ to ieſt/ Generał ich naſtárſzy cżynić/ y gdzie mu ſię o=
19:
brośćić każe. Wedle zwycżáiu ſtárſzy ábo Gárdyanowie/ roziezdzáiąc ſię/ proſzą ſo
20:
bie do klaſztorow ſwoich/ z kápituły braćiey tych y owych: á o świętego Antoniego
21:
iſz ſię im zdáło coś nikcżemnego/ żaden nieprośił: áliſz go ſam Miniſter do Romá=
22:
niey dał/ y Grácyanowi nieiákiemu/ oney ſtrony nád klaſztormi ſtárſzemu/ pole/
23:
ćił. ktory widząc nabożeńſtwo iego/ rad go bárzo widział/ bo ſię zá proſte go y niego
24:
dnegomiął : y do żadney ſię nauki áni kośćielnego y klerycznego ćwicżenia nieproſząc
25:
áni tego wſpomináiąc/ Chryſtuſa tylko vkrzyżowánego prágnął: y wnim náuką y
26:
ćwicżenie ſwe kłádąc/ żądał pilnie żeby go do klaſztoru/ ná puſzcżą gory świętego
27:
Páwłá/ gdzie niektorzy bráćia iáko puſtelnicy żyią/ poſłano: vcżynił to ſtárſzy ie
28:
go.
Niebrał ſię do náuki y vrzędow kápłáńſkich.Poſłány ná puſzcżą gory S. Páwłá.
A on tám nálazwſzy ſkáłę y komorkę wniey/ wielkimi modlitwámi/ poſty
29:
y ſtrápienim ćiáłą/ y rozmyślanim ſpraw y dobrodzieyſtw Boſkich/ rozpalał ſer=
30:
ce ſwe: y ſklepy cnot y ſkárbnic duchownych rozprzeſtrzeniał/ y wnie drogiego zło
31:
tá/ pokory y wielkiey doſkonáłośći/ názbierał. Ták ſtrapiony był poſtámi y modli=
32:
twámi/ y łzámi wyſuſzony: iſz ſię idąc potacżał/ á wiátr go powiewał. Tám y po=
33:
kuſy rozmáite/ y naiázdy ſzátáńſkie/ mocnie w Chryſtuſie vmocniony ſkruſzył: y
34:
miedzy proſtemi/ mądrey proſtoty nábył. Po długim cżáſie/ kazano ſię bráćiey ziá
35:
cháć/ do Forlu ábo Forum Liuij/ ná branie święcenia kápłáńſkiego. poſłány teſz
36:
ieſt znimi Antoniuſz. ktory do Gárdyaná onego przyſzedwſzy: prośił ſię do ku=
37:
chniey garnkow vmywáć: bráćiey ſłużyć: komory vmiátáć: y ine poſługi podłę do
38:
mowe odpráwowáć: mieniąc zwielkiey pokory/ iſz ſię do inych rzeczy niezgodził.
Pokorá wielka.

39:
Ták vmiał wielki on cżłek o náukę/ ktorą iednák miał wielką/ niedbáć: á nani=
40:
żey ſamego ſiebie w ſwym ſercu pokłádáł. Ale Pan Bog świece oney iáſney niech
41:
ćiał mieć pod łáwą. tráfiło ſię tám/ iſz oycowie prośili Dominikanow ná obiad/ y
42:
wedle zwycżáiu ná kołácyey żądáli ich teſz áby łáknącą braćią/ duchownym po
43:
kármem ſłowá Bożego pośilili. Oni gdy ſię niegotowośćią wymawiáli znát=
44:
chnienia Duchá świętego/ Gárdyan onemu Antoniemu ktory w kuchni robił (o
45:
ktorym nikt áby co miał náuki/ nierozumiał) wſtąpić/ á co o Pánu Bogu powie
46:
dzieć kazał.
Pokorę poſłuſzeńſtwem mierzył.
On pokorę poſłuſzeńſtwem mierząc/ wſtąpił ná cżytelnicę. ſpodzie=
47:
wáli ſię co od niego o Regułách// paćiorkách/ y proſtym nabożeńſtwie iákim ſły=
48:
ſzeć. A on od proſtych rzecży pocżąwſzy/ ná ták ſię wyſokie wynioſł/ iſz go y vcżeni
49:
ledwie doſięgáć mogli. bo był cżłek rozumu oſtrego: pamięć miał iáko kśięgi:
50:
á ktemu wymowny/ á nádewſzytko gorącego w Bogu ſercá: z ktorego ſłowá iáko
51:
ogień wynikáły.
Okazáłá ſię wnim wielka náuká.
Zdumienie wielkie pádło ná wſzytkie słuchácże/ bo ſię nikt nie ſpo=
52:
dział/ áby ſię wnim táká náuká taić miáłá: y ſami Dominikanowie rzekli: nigdy=
53:
ſmy kazánia tákiego nieſłyſzeli.
Obrány ná káznodzieyſtwo.
O tym ſpráwiony Miniſter/ káznodzieyſki vrząd
54:
onemu ktory puſtelnicże kąty miłował/ zlećił. Nie wdárł ſię ten ná táką ſtolicę
55:
á ſwego nic nie ſzukáiąc/ z ſtrony ſwey wolałby był komorkę na puſtyni/ niſzli ká=
56:
zálnicą w kośćiele. ále miłość ku zbáwieniu ludzkiemu/ y on vrząd zpoſłuſzeńſtwá

strona: K 544.

1:
wzięty/ y pokornie ná ono iárzmo ſzyie zchylenie/ wielki pożytek kośćiołowi Boże
2:
mu y duſzom ludzkim vcżyniło.
Słowá z gorącośći ſercá Bogá miłuiącego wiele mogą gdy ſię to cżyni co ſię náuczá.
Iáko z gorącego piecá węgle ſłowy kazania ie=
3:
go/ palące grzechy ludzkie/ y ſercá twárde rozgrzewáiące wypádáły: co dobrze v=
4:
cżynkiem y wypełnienim w ſobie ſtrawił/ o tym vmiał dobrze y pożytecżnie mo=
5:
wić: á iákim ſam był takie y ine cżynił.
Smiáłość y męſtwo wkazániu.
Wielki on wgárdzićiel świáta/ ktory
6:
krew dla Chryſtuſa rozlać chćiał/ á ná cháłupce wpuſtyni przeſtáć mogł/ wkazá=
7:
niu ſwym/ żadnego ſię naywyſzſzego ſtanu nie przelękł: żadnemi ſię obietnicámi
8:
świeckiemi nie vwiodł. pánom y wielkim ſtanom/ gdzie było trzebá/ ták złośći
9:
ich y grzechy wymiátał y karał: iſz drudzy zakonni bráćia/ y ini káznodzieie/ ſa=
10:
mi ſę lękali/ ſłow iego nielękliwych ſłucháiąc: Iáko iáki Heliaſz/ z puſzcżey pełny
11:
Duchá świętego/ y zarzliwośći/ złe bez brákowánia perſon gromił/ dobre pościwer
12:
dzał/ zkáżone nápráwiał/ boiázliwe pośilał/ ſłábe vkrzepcżał: y iáko deſzcż wſzytki
13:
ziołá ożywia/ y rozmáite bárwy im daie: ták iego náuká rozne ſtany/ y obycżáie/ y
14:
ſpoſoby ludzkie polewáłá/ y wzroſt á pomnożenie z łáſki Bożey/ ktora znim robiłá
15:
dawáłá. Dowiedziawſzy ſię w Aryminie o Heretykách/ kazánia tám cżyniąc/
16:
miáſto wſzytko w wierze zátrzymał/ y Kácermiſtrzá nieiákiego Boniwillá/ z błę=
17:
du wywiodł/ iſz do śmierći ſwey w kościelnym poſłuſzeńſtwie zoſtał. W Rzymie
18:
ſłodkie y vcżone kazánia cżyniąc/ gdy pocżąwſzy od Papieżá/ áſz do inſzych wſzyt=
19:
kich ſtanow/ wſzyſcy się náſycyć iego gorącemi ſłowy niemogli: Papieſz mu oſobny
20:
tytuł dał/ mowiąc: ſkrzyniá to ieſt teſtámentu.
Skrzynią Teſtámentu názwan od Papieżá.
Bo ták w oboygu teſtámenćie
21:
z mądremi y głębokiemi wykłády był biegły: iſz ſię zdáło iáko by ná wzor Ezdraſzá
22:
wſzytko piſmo święte ná pámięći miał. Láſkáwość z ſurowośćią y kazániu ſwoim
23:
mieſzáć vmiał. y przetsz ſłuchacże miłuiąc/ bali ſię go/ y cżynili to co rádził. Wiel
24:
kiey ſię iego náuce/ y wymowie/ y vważeniu káżdego ſłowá dziwowáć káżdy mu=
25:
ſiał. á prośći gdy obycżáie dobre ſzcżepił/ á złośći wykorzeniał/ y przyczyny ich mą
26:
drze/ y łácno/ y oſtrożnie wykłádał: zdumiewáiąc ſię pożytek bráli.
Náukę wzakonie S. Frańćiſzká fundował y ſam był pierwſzym lektorem.
W zakonie
27:
ſwoim dla pozyſkánia duſz/ náuki ktore były zániedbáne/ y dla ktorych opuſzcże=
28:
nia/ zakon nieco v ludzi pilnośćią y vpominánim wzbu=
29:
dził y ſam był pierwſzym lektorem y ſtárſzym nád náuką Theologiey/ zá przyzwo=
30:
leniu świętego Fráńćiſzka. ſpráwował y bráćią chwálebnie/ Miniſtrem będąc zie
31:
mie Emiliey. Gdy był Gárdyánem w Podyum/ znał tám piſarzá iednego/ cżłe=
32:
ká świátu záleconego y niebárzo przykłádnego: yemu święty Antoniuſz/ gdziego
33:
kolwiek potkał/ niſko ſię bárzo kłániáł: ták znácżnie iſz go raz on piſarz zfukał
34:
mowiąc: bych ſię Bogá niebał/ miecżembychćię zránił/ iſz ſię ták zemnie śmieieſz.
35:
A Antoniuſz rzekł: by wola Boſka byłá/ iżbych rad ná męcżeńſtwo ſzedł: á iſz mi nie
36:
dopuśći P. Bog tobie ſię iáko męcżeńnikowi zálecam: proſzę gdy do tey korony
37:
przyydzieieſz/ niechćiey mię zápomnieć. á on to ſobie zá śmiech miał.
Duchem prorockim poznał/ iſz ieden miał być męcżeńnikiem.
Lecż rychło
38:
potym z Biſkupem Podyyſkim do Hieruzálem iáchawſzy/ gdy Biſkup ſłábo y iákoś
39:
boiazliwie Sárácenom Chryſtuſá opowiádał: on ná wzor świętego Wincentego
40:
męcżeńniká/ Duchem świętym wzruſzony/ śmielſzym ſię niſzli Biſkup pokazał: y
41:
mądrze á beśpiecżnie wywodził/ iſz Chryſtus ieſt práwy Bog/ á Máchomet dya=
42:
belſki ſyn/ y zwodzcá. A Sárácenowie go porwáli y trzy dni męcżywſzy zábili.
Cżytay o tym kártę 71.

43:
Gdy ſzedł ná śmierć/ oznaymił Fráńćiſzkanom/ iſz o iego męcżeńſtwie święty Anto=
44:
ni Duchem Prorockim wiedział. Z cżego mężowi Bożemu/ wiele v ludzi wyſokie=
45:
go o nim rozumienia y cżći przyroſło. Ná Kápitule Generálſkiey/ rok przed
46:
śmierćią świętego Fráńćiſzká/ od wſzelákiego przełożeńſtwá nád bráćią wyzwolo=
47:
ny/ wziął moc y wolność chodzenia z kazánim po świecie/ gdzieby mu ſię kolwiek
48:
podobáło.
Wyzwolony od vrzędow zakonnych.Piſánie dla kazánia porzućił.
Tę wolność máiąc/ naprzod ſię do Padwi vdał: y tam kazánia ſwo=
49:
ie dla kośćielnego pożytku ſpiſuiąc: gdy poſt przyſzedł/ á cżás zbáwienny nádcho=
50:
dził/ porzućiwſzy piſanie/ co dzień kazánia cżynił/ z wielkim pożytkiem y pracą.
51:
Bo iſz był cżłek ćieliſty/ miał niemáłe w kazániu vtrudzenie: á iednak prácował/
52:
ledwie w wiecżor do pośilenia y obiádu cżás máiąc. Nocy iedney / ná pocżątku po
53:
ſtu/ gdy záſnął (iáko ſam brátu iednemu powiádał) zá gárdło go Szátan vziął/ y
54:
dawił ták bárzo/ iſz iuſz było bliſko śmierći. áſz gdy ſię przeżegnał/ á onę himnę za
55:
cżął: O glorieſa Dominá: vćiekał Dyabeł: á on go goniąc/ świátłość iákąś wko
56:
morze ſwey/ gdy ſię wroćił nálazł.
Cżárt go vdáwić chćiał.
Słucháczow iego kośćioły Padewſkie/ obiąć

strona: K. 545.

1:
niemogły/ muśiał znimi w pole w poſt wielki wychodzić. gdzie go drugdy y o puł=
2:
nocy do mieyſcá ſię vbiegáiąc/ ludzie/ cżekáli.
Wpolu kazać muśiał dla wielkośći ludzi.
Biſkup Padewſki z ſwoią kśiężą ná
3:
przykład ludziom pokornie zá nim ná kazánie wychodził. Drugdy miedzy trzydzie
4:
śći tyśięcmi ludzi ſzemránia żadnego na iego kazániu nieuſłyſzał. Nikt kupić nic
5:
niemogł/ áſz po kazániu/ po ktorym ledwie go mężni niektorzy prowádząc/ mo
6:
gli obronić od ludu/ ktory ſię ſukniey iego dotykáć chćiał/ y vtłumić go mogł.
Nabożeńſtwo ludzkie w dotykániu ſię ſukniey iego.

7:
Niewiáſty/ gdzie ćicho mogły/ kápice iego nożycżkámi vrzynáły/ y kráyki one z=
8:
nabożeńſtwem chowáły. Niezgodych bez lidżby porownał: lichw ſię wielkie ſu=
9:
my ná iego rádę wracáło: plugaſtw wiele vstawáło: w ſłuchániu ſpowiedzi/ lu=
10:
dziom tym ktore do niey odſyłał/ wſzyſcy kápłani/ prze wielką licżbę ich zdołáć
11:
niemogli. Po śmierći iego drudzy pokutuiący powiádáli/ iſz ſię im vkázuiąc weſnie
12:
Antoni święty do pewnego ſpowiedniká iść im kazał.
Pożytek kazánia iego.
Ieden ſkruſony iego kazá=
13:
niem/ chcąc ſię iemu ſpowiádáć/ prze płácż/ nic wymowić niemogł: gdy mu kazał
14:
grzechy ná kárćie ſpiſáć/ á ſobie táiemnie podáć: nálazł kártę biáłą bez piſmá.
Pátrz iáki cud o grzechow odpuſzcżeniu. Toſz ſię cżyta w żywoćie Báżylego Wielkiego o iedney niewieśćie.
Bi
15:
cżowánie ábo dyſcypliny w proceſſyách ludzie zá niego cżynić pocżęli: y ten święty
16:
obycżay po wſzytkiey ſię Włoſkiey ziemi rozſzerzył. Heretykom báł bárzo ſrog/ w
17:
Aryminie/ w Tolośie/ w Medyolanie/ iáwnie ie y z ich ſromotą przekonywał:
18:
ták iſz go młotem Heretykow zwáli.
Młot Heretykow Antoniuſz.
Około Toloſy we Fráncyey dyſputuiąc z
19:
iednym Heretykiem/ ktory Sákráment náświętſzy bluznił/ znáć wnim nic ie=
20:
dno chleb proſty niechcąc/ gdy vſtá záwárte Heretyk w iego gadániu miał: chcąc
21:
tylko ſromoty vyść/ rzekł do S. Antoniego: podeprzy prawdy tey cudem iákim á
22:
ia iuſz vwierzę. A on rzekł/ y z tego ſię zá pomocą Bożą y vfaniem prawdy iego nie
23:
wymowię. Y ſpytał go: A co zá cudá prágnieſz? Powiedział Heretyk: Mam oſłá
24:
domá/ niedam mu trzy dni ieść: á potym ſtánę z owſem/ á ty ſtań z tym co zowieſz
25:
ćiáłem Bożym: ieśli ośieł opuśćiwſzy owies/ vcżyni iáki pokłon ábo vcżćiwość Bo
26:
gu twemu/ ia vwierzę.
Sákrámentarzá iákim cudem przekonał.
A święty przyzwolił/ y z ſzedł ſię lud wielki ná on dzień.
27:
przyſzłá teſz zá ſwym miſtrzem wielka rotá Heretykow: wynidzie z iedney káplicż=
28:
ki w ktorey miał Mſzą święty Antoni/ nioſąc ćiáło Chryſtuſowe: wynidzie teſz y
29:
Heretyk z owſem: puſzcżą oſłá onego/ do ktorego Antoni święty rzekł: Ośle
30:
mocą ſtworzyćielá twego/ ktorego ia wręku/ ácż niedoſtoyny noſzę/ roſkázuięć á=
31:
byś przyſtąpiwſzy vcżćiwość iaką możeſz vcżynił Pánu ſwemu.
Prawdá ćiáłá Bożego w Sákrámenćie.
Ledwie to ſkońcżył
32:
á owies opuśćiwſzy głony ośieł/ poſtąpił y padł ná koláná/ y vcżynił iáką mogł
33:
cżeść naświętſzemu Sakrámentowi. O iákie weſele Kátholikom. O iáka háńbá
34:
Heretykom. ſławić ſię wiárá święta pocżęłá: przeklináły ſię wſzytkie błędy/ y má
35:
táctwá Heretyckie. A on Kácermiſtrz przed wſzytkim ludem zarzekł ſię niewierno
36:
śći ſwey.
Zwingliáni głupſzy niſzli osłowie.
Raz w Rzymie pielgrzymowie obcy/ y inego ięzyká/ ná miłośćiwym
37:
lećie będący/ ſłucháiąc iego kazánia/ powiádáli iſz go każącego rozumieli. Dziećię
38:
krzywo vrodzone iednym krzyżem S. zlecżył. Káduk álbo S. Walentego niemoc
39:
dziewecżkę máiącą y chromą od cżterzech lat tymże krzyżem S. vzdrowił. W ie=
40:
dnym mieście ábo wśi w Fráncyey/ mąſz żenie ſwey/ ktora ſię ná kazánie S. Anto
41:
niego pilnie prośiłá/ iść niedopuśćił: oná ſię fráſuiąc y płácżąc wlázłá wzdorę ná ſa
42:
lę/ y pátrzyłá w tę ſtronę gdzie o nim wiedziáłá/ zgorącym prágnieniem ſłuchánia
43:
ſłow Bożych z vſt iego we dwu milách każącego. á owo Pan Bog świętą chęć iey
44:
cudownie nápełnił/ iſz go każącego ſłyſzáłá.
Gorące prágnienie słuchánia słowá Bożego cudownie Pan Bog vcżćił.
Y mężowi to v Páná B. vprośiłá/ iſz gdy
45:
ią ſzukáiąc iey tám nálazł że teſz cżáſu oboie nigdy cho=
46:
ćia dáleko ná kazánie iego nieomieſzkáli. Támże w Francyey v miáſtá Bituryki/
47:
gdy kościoły y rynki obiąć iego ſłuchácżow niemogły: kánonicy rádzili áby w po=
48:
le wyſzedł. y wyſzli z proceſſyą. W kazánie táki ſię deſzdż wielki z łyſkánim y gromy
49:
puśćił: iſz ſię chćieli wſzyſcy rozbieżeć. On rzekł: ſtoyćie/ kropkka was iedná niezmo
50:
cży. y ták ſę ſtáło. wkoło nich wſzytki mieyſcá bárzo mokre/ á tám gdzie ſłucháli
51:
ludzie/ ſuchuchne zoſtáły: iſz nikt w onym cyrklu krople deſzcżu nie vcżuł.
Słuchácżow iego deſzdż niezmoczył.
Każąc
52:
ná pogrzebie iednego lichwiarzá łakomego/ zá temę wziął: Gdzie ieſt ſkarb twoy
53:
tám y ſerce twe. Y pochwili rzekł: vmárł ten bogacż/ y w piekle pogrzebion ieſt
54:
idźćie/ á iego ſerce miedzy pieniędzmi iego naydziećie.
Łakomego ſerce miedzy pieniędzmi nálezli.
Sżli przyiáćiele pogrzebwſy
55:
ćiáło: y miedzy workámi iego nálezli ieſzcże ćiepłe ſerce iego. Raz ná iego kazaniu
56:
do Pániey iedney zacney/ ktora pilnie bárzo y znabożeńſwtem kazánia słucháłá po/

strona: 546

1:
ſeł przyydzie/ wrzecży zliſty/ y mowi: Syn twoy poimány iest y zábity od nieprzyiaćioł.
2:
A święTy Antoni onego nic nieſłysząc/ iedno widząc poſła/ rzekł: Nieboy?
3:
ſię twoy/ á ten poſeł ieſt dyabeł. Y wnet on poſeł/ ktoy ſłu
4:
chánia pilnego pożytek zepſowáć chćiał/ wzniknął.
Cżárt kazánie nowiny nośi.
W Weronie/ był wielki Ty=
5:
raz Ecelinus/ ktory wiele krwie niewinnie rozlewał/ y okrućieńſtwá wielkie iá=
6:
ko ſrogi okrutnik ſtroił: ſzedł do niego święty Antoni/ y iáwnie mu w ocży rzekł:
7:
Okrutniku y pśie ſzalony/ nád ſzyią twoią/ gniew y kazń Boża wiśi: długoſz krew
8:
ludzką rozlewáć maſz? Wſzyſcy co ná to pátrzyli/ rozumieli iſz go wnet miał kazáć
9:
śćiąć iáko był injm zwykł cżynił/ ále ſię inacżey z ſtało/ záwołał Ecelimus: Dáyćie mi
10:
powrozá: y wdziawſzy ná ſię powroz/ padł do nog iego/ żáłuiąc zlośći ſwych/ á po
11:
práwę obiecuiąc: Y ták vcżynił/ áſz do śmierći ſkromnie y w pokućie żył.
Ná Tyrráná Eceliná iáko ſię oburzył/ y iáko go odmienił.
Y inych
12:
tákich cudownych rzecży/ bez licżby nád nim pokazał Pan Bog. Był wielki cżłek
13:
wonnośćią cnot wſzytkich ozdobiony/ mądrośćią/ miłośćią/ vboſtwem/ ludzko=
14:
śćią/ porádą: á duſz ludzkich y zbawienia ich/ bez miáry prágnął: máłym ſię zchy=
15:
lał/ wielkim iednákim ſię ſtáwił/ á wſzytkich ile mogł z grzechow wywłocżył.
Do smierći ſię gotował.

16:
Wiedząc o cżáſie śmierći ſwey. (Bo będąc w Padwi/ vſzedł ná iedno oſobne mieyſce
17:
y w ſadzie w iednym/ ze dwiemá braty/ pocżyniwſzy ſobie komorki mieſzkał) chcąc
18:
proch/ ktorego ſię duſzá z obcowánia z ludzmi nábráć mogłá/ otrzeć y łzámi poku=
19:
ty opłákáć: tám ſię ná rozmyślaniu y cżytániu piſmá/ y opátrowániu przyſzłych po
20:
trzeb przypráwuiąc/ záchorzał á chory do Padwi wieziony był. W chorobie
21:
ſwoiey gdy dniá tego ktorego ſkonał/ pilno w niebo pátrzył/ pytali go bráćia/ ná=
22:
coby pátrzył? powiedział: widzę Páná mego. y vcżyniwſzy ſpowiedz a Sákrámen=
23:
tá kościelne wziąwſzy: á one himnę mowiąc: O glorioſa Dominá: etc. gdy brá
24:
ćia pſalmy pokutne mowili/ z ćieleſnego więzienia wyſzedł. roku Páńſkiego 1231.
25:
tzynáſtego dniá Cżerwcá. Tegoſz dniá po śmierći ſwey/ widziány był od Opáta w
26:
Wercellis/ z ktorym miał wielką miłość. Chorzał Opát ten na gárdło: á on wſzed
27:
wſzy do komorki iego/ rzekł: Oto kśięże Opaćie zoſtáwiwſzy ośiełká w Padwi/ do
28:
oycżyzny prętko bieżę. y gárdłá iego trochę ruſzywſzy/ wnet ie vzdrowił/ á wtym
29:
wzniknął.
Widziány po smierći od Opátá Wercelleńſkiego.
On mniemáiąc aby żywy był święty Antoni/ á gościem do klaſztoru
30:
przyſzedł: ſzukał go długo po klaſztorze: áſz ſię nierychło domyślił/ iſz tego dniá vmrzeć
31:
muſiał. Bráćia chćieli dla ludu ná kilká dni śmierći iego zátáić: ále dzieći po vli=
32:
cách rozwoływáły/ mowiąc: Vmárł nam oćiec święty/ vmárł. A iſz przy káplicy gdzie
33:
były zakonnicżki S. Fránciſzka/ vbogie pánny názwáne/ á nie w klaſztorze Pánny
34:
Máryey vmárł: cżęść miáſtá/ z onę ſtronę moſtu wezbráli ſię zbroyno/ y kilká dni
35:
y nocy ſtrzegli/ niechcąc z ſwey cżęśći miáſtá ćiáłá zá rzekę puśćić/ y ważyć ná to w=
36:
ſzytko y zdrowie zákoniec chćieli/
Wielki ſpor o iego ciáło
y długo ſię vrzędowi duchownemu y świeckiemu
37:
o to záſtáwiali: y máło do wielkiego krwie rozlánia nieprzyſzło: ledwie ie vbłaga=
38:
no/ iſz ćiáło święte ná drugą ſtronę rzeki do kościołá Pánny Máryey przepuśći=
39:
li Cżeść y pokorá ktorą ono miáſto/ ná iego pogrzebie ćiáłu onemu wyrządzáło
40:
wypowiedzieć ſię niemoże. Bo wiele dni oſobno kśięża/ oſobno vrząd świecki/ o=
41:
ſobnie preceptorowie z ſtudentámi/ oſobno ſtany z bractwá rozmáite/ boſymi no=
42:
gámi z świecámi lannymi proceſſye do grobu cżynili.
Iáko Padwiánie ćiáło y pogrzeb iego vcżćili.
Gdzie ſię teſz cudá wielkie v=
43:
vlecżeniu wielu niemoc ludzkich z iáwyły. Kánonizowány ieſt od Grzegorzá dzie
44:
wiątego w Spolećie. w dzień świątecżny roku Páńſkiego 1232. Rzecż dziwna/
45:
powiádáią/ iſz tego dniá ktorego kánonizowan w Liſybonie gdzie ſię rodził ludzie
46:
wſzyſcy niezwycżáyne y dziwne weſele zięło/ y dzwony ſamy bez żadney ręki/ ludz=
47:
kiey dzwoniły. Przyczyná ſię rychło otworzyłá. Zcżego Bogu wſzechmocnemu
48:
cżeść/ wierze S. podwyſzenie/ Heretykom poſromocenie/ dobrych vcżynkow mie
49:
dzy wiernymi rozmnożenie/ zapłátá wiecżna trwáiącym do końcá ná wiek wie=
50:
kom. Amen

strona: 552

1:
Męcżeńſtwo S. Witá/ Modeſtá/ y Kreſcencyey/
2:
wyięty zſtarych kśiąg męcżeńſkich: żyli około roku P. 280.
Piętnaſty dzień Cżerwcá.

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:
CZAſow onych w Luce mieśćie Włoſkim/ Wáleryanus
11:
Chrześćiány zroſkazánia Dyoklecyaná Ceſarzá/ gubił/ y do báłchochwál
12:
ſtwá niewolił: y dowiedziawſzy ſię o pácholęćiu iednym/ ktore dopiero
13:
miáło lat dwánaśćie/ ſynie zacnego mężá Hile/ iſz ſłużył Chryſtuſowi
14:
Bogu práwemu/ poſłał do oycá áby ſyná vpominał á od wiáry w Chryſtuſa od=
15:
wiodł/ ieśli go zdrowym widzieć chce.
Dwánaśćie lát máiąc/ ſtáwił ſię o wiárę tyránnom
Oćiec iſz nád wolą iego Chrześćiáninem zo=
16:
ſtał/ y boiąc ſię áby niezginął ſyn w ktorym ſię kochał/ pięknymi ſłowy mowił:
17:
przeſtań tego vmárłego chwalić ábyś niezginął á mnie żáłośći nieucżynił. A ſyn
18:
mu rzekł: lepiey by ſię namileyſzy oycże dowiedzieć co á iáki ten ieſt/ ktorego ze wzgár
19:
dy vmárłym zowieſz. ktory iſz ieſt Syn Bogá żywego/ y báránek ktory głádzi grze
20:
chy ludzkie: day Boże áby ty mnie ſłuſzby iego pomogł.
Cudá cżynił
Ták odpráwuiąc oycá pá
21:
cholę ono Witus/ cudá cżyniło: lecżąc ślepych wiele y chorych/ y dyabły wymiá=
22:
táiąc: ták iſz ſię więcey wiárá iego ſławiłá: iſz wyrwáć Wáleryanus niemogł/
23:
ále pozwał go do śiebie y cżynić mu ofiáry Bogom kazał. Ale Witus śmiele á
24:
nieiáko młodzi zwykli/ krzyż ś. na ſię kłádąc/ mowił: Ná dyabły nigdy niezezwolę:
25:
á rzezánym ſię Bogom niepokłonię: mam Iezus Chryſtusa Syná Bożego y Bogá
26:
práwego. A oćiec v ſądu ſtoiąc/ płákał nád nim wołáiąc: Zginęłoś nieſzcżeſne
27:
dziećię moie. A ſyn nań wołał: niezginąłem oycże miły/ gdy wgromádzie ſpráwie
28:
dliwych pocżytan będę. Tedy go kazał Sędzia bić rozgámi y pálcatámi. y bili go
29:
długo. á gdy politowánia żadnego niemieli nád młodym ſynacżkiem: Pan
30:
Bog vſuſzył ręce kátow onych iſz iemi władnąć niemogli. y Wáleryan iednę rękę
31:
vcżuł záráżoną/ y wołáć pocżął: rękem ztráćił/ rękem ztráćił. y wołáiąc zbo=
32:
leśćią ná Hilę oycá S. Witá rzekł: Widzę iſz ſyn twoy cżárownik ieſt.
Bity był ſrodze. Kátom ręce vſchły
Swięty
33:
Witus rzekł: nie cżárownik álem ieſt ſługá Chryſtuſow: ktory vmárłe ożywiał y
34:
powodzie ſuchą nogą chodził/ y twoię rękę zlecżyć może. A ſtároſtá rzekł: niech
35:
ſię ták ſtánie á niech doznam ieśliś ſługá Bogá práwego. y podnioswſzy ręce pácho
36:
lę ono/ mowiło: Dla tych ktorzy ſtoią Iezu Chryſte/ áby w ćię vwierzyli/ zlecż mu
37:
proſzę tę rękę.
Rękę ſtárośćie zlecżył
Y wnet byłá zdrowa/ ták iſz go dáley męcżyć nieśmiał: ále dáł go oy
38:
cu/ mowiąc: náucż go lepſzego rozumu/ áby Bogom ofiary cżynił. Oćiec go wzią
39:
wſzy/ rozmáite ſkázy y waby podmiatał/ ktorymi go zwieść vśiłował.
Oćiec go rozmáićie kuśi.
Iuſz muzy
40:
ki iuſz táńce/ iuſz towárzyſtwá białych głow: vſłáne łożá; obite komory pięknymi ko
41:
biercy/ bieśiádj/ dáry/ złotá/ kamienie drogie/ y ine świátá tego pochlebſtwá ná oczy
42:
mu kładł/ á prośił: áby ná iego ſtárość pámiętał. Ale młode látá/ mądrą y ſtárą
43:
rádą wznoſząc w niebo ocży/ wołáły: Pánie/ nie day mi wtych śidłách więznąć/
44:
niech cżárt ten poháńbion będzie. Raz do komory wktorey go oćiec był zámknął/
45:
dziurą iedną weyrzał: y świetne przy nim Anioły vyrzał. y záraz ślepym iáko ten
46:
co niecżyſtym okiem ná to pátrzył/ zoſtał.
Oćiec pátrząc ná świátłość S. Witá oślepł.
Rozſławiłá ſiW rzecż oná y zbieżeli ſię
47:
pogánie w dom Hile/ pytáiąc co mu ſię zſtáło? A on powiedział/ wkomorze ſyná
48:
mego vyrzałem Bogi/ ktorych były ocży iáko gwiazdy/ á twarzy iáko łyſkáwicá: y
49:
od tegom oślepł. Tedy mu rádzili áby ſię obiecał do Yowiſzowego kośćiołá. y ták
50:
vcżynił: ſzedł y prośił łáſki/ wielkie ofiary ślubuiąc.
Oćiec zlecżony od ſyná zábić go chćiał.
Ale gdy ieſzcże więtſzy bol ćier=
51:
piał/ wroćił ſię wdom ſwoy/ y padł do nog ſyná ſwego. proſząc áby ſię nád nim zmi
52:
łował. A Witus S. pytał go/ ieśli ſię Bogow ktorzy ſą dyabli zarzec chćiał. On
53:
mowił/ iſz ſię ich zárzekam: ale poznał S. młodzieniec/ iſz to obłudnie a nie z ſer=
54:
cá mowił: wſzákże iſz mu oycem był/ á dla drugich áby w Chryſtuſa vwierzyli: pro

strona: 553

1:
śił Páná Bogá y vzdrowił oycá ſwego: ktory zdrow zoſtawſzy/ myślił iákoby ſyná
2:
zábić y ſtráćić mogł. A Modeſtus zá zrządzenim Boſkim/ ten ſługá ktory go wy=
3:
chował y zmámką iego Kreſcencyą/ wziąwſzy S. Witá iácháli znim vćiekáiąc w
4:
cudze ſtrony: y przypłynęli morzem do rzeki Sileru. W oney ſtronie gdy opowiá
5:
dał Witus S. Chryſtuſa/ cudá wielkie cżynił: czárty wymiátał: y niemoczy wſzelá=
6:
kie oddalał: wiele ich do wiáry S. náwroćił. Tym cżáſem corká Ceſarzá Dyokle=
7:
cyaná opętána od nieprzyiaćielá duſznego zoſtáłá: y wołał przez nię cżárt/ aby po
8:
Witá poſłano: niechcąc zniey inácżey wynić iedno ná przyśćie iego. Tedy Ceſarz
9:
nálezionego Witá/ do śiebie przywieść kazał. Ktory gdy iego corkę zlecżył/ á cżár
10:
tá odegnał: wiedząc Dyoklecyan iáko on młodzieniec był barzo ślicżny á poyrzenia
11:
Anielſkiego (bo był łáſki Bożey pełen) pięknymi go ſłowy namawiał: áby iego Bo
12:
gi vcżćił: wiele mu obiecuiąc.
Corkę Ceſarſką zlecżył
á S. młodzieniec mowił: kroleſtwá twego y ſzat two
13:
ich y roſkoſzy mnie nietrzebá: mam ia Páná mego Iezuſa/ ktory mię wszátę nie=
14:
śmiertelnośći oblecże. Grozić potym mu pocżął mękámi y śmierćią: ále ſię ná to
15:
nic nieprzelękł/ á przy ſwoim męſkim ſtátku ſtał mocnie. Tedy go kazał z Mode
16:
ſtem ſtárjm w lećiech/ ćięſzkimi żelázmi obćiążyć y związáć. gdzie w ćiáſnjm á ſmrodli
17:
wjm więzieniu/ długo głodem morzeni byli: ále nocj iedney náwiedzenie mieli Boſkie
18:
dziwne/ y świátłość/ á ziemiá ſię trzęſłá y ſtraſz wſzytká ták przeſtráſzona bjłá/ iſz vćie
19:
káć á znáć moc Boſką muśieli.
Wſadzić go y głodem morzyć Ceſarz kazał.
Potym ie wywieść Ceſarz kazał. á widząc S. Wi
20:
tuſ iſz Modeſtus ſtáry nieco ſię lęka/ rzekł do niego: nieboyże ſię Oycże á bądz do
21:
końcá męſkiego ſercá/ boć ſię iuſz przybliżyłá koroná náſzá. Gdy w tymże ſtátku y
22:
wyznániu Chryſtuſowym widział Dyoklecyan Witá S. kazał w wielkim ogniu
23:
ołow y ſmołę roſpuścić y tám go wrzućić. Vcżyniono ták/ y wrzał w onym kotle
24:
miotáiąc ſię iáko w morzu gdy wełny biją.
Wrzucony w ołow roſpuſzcżony.
A pochwili przyſzedł Anioł y vgáśił o=
25:
gień wſzyćiek/ y ſtánął Witus weyśrzodku kotłá onego/ wołáiąc ná Ceſarzá: dzię=
26:
kuięć y ſługom twoim zá tę dobrą łáznią ktorąś mi zgotował. A lud krzyknął:
27:
wielki ieſt Bog pácholęćiá tego: y wyſzedł Witus bez żadnego obráżenia na ćiele
28:
ſwym/y mowił Ceſarzowi: Wſtydz ſię dyable z oycem twym ſzátanem: tákie cudá
29:
widziſz/ á wiáry niedáieſz Pánu memu. A Ceſarz ſię barziey gniewem zápáláiąc/
30:
lwá przywieść kazał/ ktorego ſię ſamego ryku lud przelękł/ y puſzcżono go ná S.
31:
Witá. A on krzyż S. vcżyniwſzy/ lwá ták vſkromionego vyrzał/ iſz ſię do nog po=
32:
kładł. y mowił Witus: Niezbożny Ceſarzu/ beſtye Bogá znáią tworcę ſwego:
33:
á ty rozum máiąc/ wierzyć weń niechceſz. A widząc Dyoklecyan iſz ſię ludzi wiele
34:
do wiáry w Chryſtuſa ſkłánia/ rzekł: áby Wituſa y Modeſtá y Kreſcencyą ná ká=
35:
towniey rośćiągniono/ y bito/ y żlelázmi tárgano. Co gdy ſłudzy cżynili/ wſzytki
36:
cżłonki ich rozebráli y w onym wielkim mordowániu oddáli niezwyćiężone duſze
37:
ſwe zwycięſzcy ſwemu Chryſuſowi.
Rozśiekány żelázmi.
Gdy konáli wielkie ziemie trzęśienie/ wiele
38:
kościołow báłwochwálſkich obáliło: y gromy/y błyſkáknia ták wſzytkich ludzi za=
39:
ſtráſzyły/ iſz vćiekáć Ceſarz muśiał/ wgłowę ſię bijąc á mowiąc: Nieſtety/ to mię
40:
dziecko tákl ſromotnie zwyćiężyło. Ciáłá ich Florencya zacna Páni pobrawſzy/ z=
41:
wielką cżćią pogrzebłá. zá pánowánia Páná náſzego Iezuſa/ ktory kroluie z Oy
42:
cem y z Duchem S. ná wieki wiekom/ Bog ieden. Amen.

strona: 557

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:
Zywot Báráká/ ſędziego ludu Bożego/ y De=
10:
bory Prorockiniey/ wybrany z piſmá świetego.
11:
Iudicum capite 2.3.4.5.
Siedmnaſty dzień Cżerwca.

12:
PO śmierći Iozuego/ ktory wprowádził y oſadził lud Boży w
13:
ziemi obiecáney/ y po ześćiu Stárcow ktorzy z Iozuem dziwne ony y wiel
14:
kie woyny y ſławne Boſkiey ręki zwyćięſtwá nad ludem Chanáneyſkim
15:
odnośili y cudownych ſpraw Páńſkich około ludu wybránego/ dobrze
16:
świádomi byli: potomkowie ich za roſkoſzámi ſię vdáli/ y zleniſtwá nád roſkazanie
17:
y porucenie Moyżeſzowe y Iozuego/ pokoy znieprzyiaćioły/ ztárymi obywátel=
18:
mi ziemie oney/ ktore im Pan Bog (prze niepokáiáne y báłwochwálſtwu oddáne
19:
ſercá ich) wykorzenić kazał/ vcżynili: nákoniec odſtąpiwſzy Páná Bogá ſwego do
20:
ich Bogow przyſtáli/ y cżáry znimi y pokłon báłwochwálſki ſtroili.
Po smierći Iozuego y Stárcow odſtąpili P. Bogá
Prętko zápom=
21:
nieli P. B. ſwego y wielkiego iego dobrodzieyſtwá/ ktore im nád wſzytki ine narody ná
22:
ziemi pokazował. Ale przełáſkáwy á nieſkwápliwy ná zgubę y vtrátę náſzę P. niebá
23:
y ziemie/ nieoddalił od nich wedle ich záſługo miłośierdzia ſwego: ále rozmáitymi o
24:
byczáymi nápráwował ie y przjwodził do śiebie.
Aniołá P. Bog ná vpominánie ludzi do pokuty posłał.
Naprzod poſłał do nich zniebá An
25:
iołá ſwego/ ktory ſię wpoſtáwie ludzkiey vkazał w Gálgáli: y iáſnośćią/ pięknośćią a
26:
wſpániáłą ſwoią twarzą Anielſką/ poćiągnął do śiebie lud wſzjćiek/ iſz ſię zbieżał do
27:
niego. á on chcąc áby ſię ich ieſzcże więcej ſkupiło: puśćił ſię z Gálgále ná iedno mieyſce
28:
ktore Lzanyplác zwane ieſt: j tam im tákie kazánie vcżjnił. Wſkazuie do was P. B.
29:
tj ſłowá: Yam was wjwiodł z Egiptu/ y wprowádziłem was do ziemie tey ktorąm
30:
poprzjśiągł ojcom wáſzym: chcąc im viśćić obietnice moie zwámi ná wieki: tym ſpo
31:
ſobem/ ábyśćie pokoiu niecżynili z obywátelmi tey ziemie: ále żebyśćie ſię ich bał=
32:
wochwálſtwem zbrzydziwſzy/ ołtarze ich zburzyli. á wyśćie mnie vſłucháć niech=
33:
ćieli. cżemuście to vcżynili? Otoſz wam oznáymuię kazń Bożą ieśli ſię nieupamię
34:
taćie/ iſz ztych ludzi zktorymiście przyiazń wzięli nád moię wolą/mowi Pan Bog/
35:
wielkie nieprzyiaćioły ná ſię mieć będziećie: á iusz ich niezgłádzę ani wygubię/ áby
36:
Bogowie ich byli vpadkiem wáſzym. Krotkie ſłowá ále wielce poważne/ ták bár
37:
zo wzruſzyły on lud/ iſz wſzyſcy płákáć y żáłowáć y popráwę obiecowáć pocżęli: ták
38:
znácżnie isz miejſce ono łzámi oblane y názwáne było. Y wnet porzućiwſzy báłwo
39:
chwálſtwo/ cżynili ofiáry práwemu y iednemu Pánu Bogu ſwoiemu.
Anielſkie słowá wzruſzyły lud do pokuty y płákánia.
O dziwna
40:
łáſká Boſka/ iſz y Aniołá do grzeſznych ſłáć (áby tym więcey tákiey ſię łáſkáwośći
41:
Boſkiey/ y dobroći á obmyślánia iego około nas wſtydzili/ y rychley wzruſzyli) nie
42:
omieſzkawa.
Aniołowie nas táiemnie vpomináią do dobrego.
Cżym ſię dáie znáć/ iáko taiemnie w nátchnienim ſerdecżnym/ ći oſtro
43:
żni á pilni ſtrożowie náſzy Aniołowie/ do pokury nas y powſtánia vpomináią/ y
44:
dobrodzieyſtwá Boſkie nam ludziom/ do zápomnienia duchownych/ á do rzecży
45:
świeckich ſkłonnym/ ná pámięć przywodzą. Przetoſz vpominánie ich y nátchnie=
46:
nia wnętrzne przyymuymy/ á ſtrożow wiernych duſz náſzych obrázić ſię boymy. A
47:
pátrzmy iáko nieodpogrozek y poſtráchow pocżyna nas vpámiętywáć Poſeł ten
48:
niebieſki/ ále od wylicżánia dobrodzieyſtw Boſkich: ktorych ſię iego miłość ku
49:
nam wielka pokázuie: byſmy go miłowáli/ á nie tak boiazni niewolnicżey/ iáko z
50:
ſynowſkiey miłośći do niego ſię obracáiąc/ wolą iego cżynili. Bo ochotnieyſza ieſt
51:
do dobrego y lepſze ſerce cżyni miłość/ niżli boiáźń: wſzákże y pogroſki karánia
52:
Boſkiego do niey pomagáią. bo im teſz y pogroził/ iſz ći ktorem nád wolą Bożą
53:
przepuśćili/ vpadkiem ich być mieli. Z cżego nam ieſt vpominánie: ábychmy o

strona: 558

1:
złych á niewiernych bliżnich náſzych piecżą mieli: ábo żebyſmy ich do Páná Bogá
2:
náwroćili: ábo ich dla złego przykładu y ſkázy dobrych niećierpieli. Bo gdy im zga
3:
dzamy/ á kárność potrzebną opuſzcżamy: onymiſz ſamymi Pan Bog nas karze.
Karność potrzebna nád złemi.

4:
Potym nie długo lud on pokuty przeſtał á wroćił ſię do złego: pomagali znowu
5:
Pogáńſtwu báłwochwálſtwá/ záprzeli ſię Páná Bogá/ y zápomnieli vpominánia
6:
Anielſkiego: ták iſz muśiał Pan Bog pogroſki ſwoie wypełnić/ y káráć ich w ſro=
7:
gośći ſpráwiedliwych ſądow ſwoich. Tym ktorym oni gárdłá dárowáli á náwroćić
8:
ich do Páná Bogá/ ábo nákoniec wygubić niechćieli/ dawał ie y moc y w ćięſzką
9:
niewolą ich: ták iſz im dań dáwáć y niewolnicże poſługi cżynić/ y wiele vćiſkow od
10:
nich ćierpieć muśieli. Aſz gdy im niewola y nędzá wielka doięłá: dopiero ocży ná
11:
grzech ſwoy otworzyli/ y wracáli ſię do Páná Bogá ſwego/ y prośili go pokornie
12:
wybáwienie.
Złem ktorych kárać niechćieli ſami musieli służyć.
A Pan Bog w miłośierdziu ſwym nieuchámowány/ dawał im Sę
13:
dziaki ludzie dziwnie mężne/ y wielkie Hetmány krorzy ie zniewoli oney wybáwiá
14:
li/ y nieprzyiaćioły ich pobili/ y lud wſzyćiek do Páná Bogá/ od ktorego zwyćięſtwo
15:
mieli/ y do ſłuſzby iego od báłwochwálſtwá obracáli. Lecż ſkoro Sędziak on vmie
16:
rał: záſie ſię do złego wracáli po wiele kroś. A Pan Bog znowu ie niewolą tákąſz
17:
karał/ y dawał ie wręce nieprzyiaćioł ich á obronić ſię im niemogli: wſzákże gdy
18:
do niego záwołáli/ záſie łáſkáwą twarz do nich obracał/ y vżyć ſię im dał w miło=
19:
ſierdziu ſwym/ y znowu wzbudzał im inego mężnego Sędziáká w Hetmáná. A o=
20:
ni ſkoro záſie vmárł/ ieſzcże byli gorſzy niſzli oycowie ich: y ſłucháiąc roſkazánia
21:
Páńſkiego/ inacżey wſzytko niſzli kazał cżynili/ idąc zá Bogi obcymi/ á nie opuſz=
22:
cżáiąc wymyſłow ſwoich/ y drog ćięſzkich/ ktoremi byli chodzić zwykli. A iednák
23:
Pan Bog wmiłoſierdziu ſwym/ nád nimi nie vſtał: ále ie znowu karząc/ y znowu
24:
gdy nań záwołáli/ mocną ręką ſwoią wyſwobodzał ie. Aſz nákoniec niechćiał o=
25:
nych nieprzyiaćioł ich wykorzenić/ áby ſię ná nie oglądáiąc/ wboiázni ſię Boſkiey
26:
záchowáli/ á żeby vſtáwicżne woyny z Philiſtynami máiąc/ do roſkoſzy y ſweywo
27:
ley/ y to co z tego idzie/ do zápomnienia Páná Bogá/ y kacerſtwá/ mieyſca nie=
28:
mieli. Bo gdy kto pokoiu od Páná Bogá dánego/ ná kośćielną ſłuſzbę iego/ nabo
29:
żeńſtwo/ karánie ćiáłá ſwego/ ná woynę známiętnośćiámi y ćieleſnośćią náſzą (kto
30:
ra ieſt wielki nieprzyiaćiel duſze y zbáwienia náſzego) nie vżywa: náſtępuie ſwa
31:
wola/ y ćiáło/ á roſkoſzy iego opánuią duſzę/ iſz zápominá Páná Bogá/ y vdáie ſię
32:
w prożnowámnie y w roſkoſzy: ſkąd kácerſtwo y obca wiárá/ y ini Bogowie roſtą. á
33:
potym Pan Bog karze niewolą/ y ſrogim nieprzyiaćielem docżeſnym/ á zatym ie=
34:
śli ſię nieupámiętáią wpokućie/ y zátracenim wiecżnym.
Cżemu Philiſtynow wykorzenić P. Bog z ziemie obiecáney niechćiał.Pokoiu mamy vżywáć ná woynie zćieleſnośćią náſzą y ná ſłuſzbę Bozą
Gdy ſię tedy ták zá ſwą
35:
wolą zá kácertſwy/ y tym ćo zniego idzie/ báłwochwáſtwem vdáli: napierwey
36:
ich Pan Bog dał wniewolą do Krolá Meſopotańſkiego Chuſanrátaymá. kto=
37:
ry gdy im máiętnośći y zdrowie widzierał: vpámiętáli ſię/ y wproślili Páná Bo
38:
gá/ iſz im dał zbáwićielá Othonielá. ten poráziwſzy Mezopotáncżyki ná głowę/
39:
wyſwobodził lud Boży: y żyli zá iego ſpráwą w boiázni Bożey lat cżterdzieśći.
Othoniel wybáwićiel ludu od nieprzyiaćioł.
A
40:
po śmierći iego/ wroćili się do onegoſz ſwowoleńſtwá: y ſkarał ich Pan Bog Am=
41:
monitámi/ y Amálechitámi: iſz Krol ich Eglon/ podbił ie pod ſię y zniewolił. A
42:
Pan Bog mu śiły przycżyniał ná niepoſłuſzne/ á złe poddáne ſwoie.
Pogánom P. Bog ná złę Chrześćiány siły przycżynia.
Bo im
43:
ſię grzech w wiernych Bożych więcey rozmnaża: tym ſię Pogáńſtwu więcey śiły ná
44:
kośćioł Boży przycżynia: złośći Chrześćiáńſkie dáią ná nie moc poháńcom y ſerce.
45:
Lecż gdy wnędzy oney záwołali do Bogá oycow ſwoich: niepomniał Pan Bog ná
46:
pierwſzy nieſtátek ich: dał im dziwnego mężá Aodá/ ſyná Cery/ ktory ták ná prá=
47:
wą/ iáko ná lewą rękę/ gotow był. Bo gdy przez niego Izráelcżykowie dáry Eglo=
48:
nowi Krolowi poſłáli: vcżynił ſobie miecżyk krotki/ y zákrył go ná práwym boku
49:
y okłániáiąc ſię Krolowi/ ktory był bárzo otyły y tłuſty/ oddał dáry: á potym rze=
50:
kł do niego: Mamći nieco táiemnie powiedzieć Krolu. á Krol Eglon wſzytkim
51:
wyniść kazał. ſkoro wyſzli/ rzekł: Boſkie mam poſelſtwo do ćiebie. On to ſłyſząc/ po
52:
wſtał z ſtolice ſwey krolewſkiey/ cżyniąc vcżćiwość Bogu: ktorego lud śmiał iá=
53:
ko Pháráo śćiſkáć y dręcżyć bez práwá y winnośći. przetoſz go Pan Bog zábić ka=
54:
zał. y wnet/ gdy ſię iáko tłuſty leniwo ruſzał/ dobył miecżyká Aod/ y lewą ręką v=
55:
derzył wtłuſte ſadło iego/ y vtopił wnim żelazo/ áſz do rękoieśći/ y niewyymowáł/
56:
go z brzuchá iego.
Aod zánił ná pokoiu Eglona Krola.
z Tyránná wypadły plugaſtwá y ſkonał. ále Aod zátáráſowáw

strona: 559

1:
ſzy drzwi tyłem vſzedł. Długo cżekáli pánowie iego/ á mniemaiąc áby ták długo
2:
przyrodzoną potrzebę odpráwował/ wſtydząc ſię/ dobyli drzwi/ y nálezli go zábi=
3:
tego/ y miecżyk wbrzuchu iego. Przelękli ſię nád miárę wſzyſcy: á tym cżáſem Aod
4:
zwołał lud do woyny/ y ſam przed nim idąc/ záſtąpił v Iordanu przechod: y po=
5:
ráził dziesięć tyſięcy Noábitow/ ludzi przewybornych/ y ná woynę przebránych.
6:
y ták poniżeni nieprzyiaćiele/ á lud Boży wyzwolony zoſtał.
Aod poráził woyſko Egloná.
Zachowáli ſię przez
7:
lat ośmdzieſiąt przy ſłuſzbie Bożey y w pokoiu. A gdy ſię pſowáć znowu po śmier=
8:
ći Aodá/ á kácerſtwem ſię y báłwochwálſtwem mázáć pocżęli: záſie ſię wzmogli
9:
nád nimi ini nieprzyiaćiele ich? Chánáneycżykowie: przećiw ktorym dał był im
10:
Pan Bog wtorego Sędziego Sángárá od roley: ták mężnego/ iſz ſam ręką ſwoią
11:
miecżá niemáiąc/ pługiem ſamym/ ſześć ſet mężow pobił. Ale iſz ten prętko vmárł
12:
náucżyć ludzi boiáźni Bożey y obronić ich zupełnie niemogł.
Sángar pługiem ſześć ſet mężow pobił.
Opánował ie zá grze
13:
chy ich/ Iabin Krol Chánáán z Hetmánem ſwoim Zyzárą: ták iſz przez lat dwá
14:
dzieśćiá/ wielkie im vdręcżenie ná zdrowiu y dziatkách cżynili.
Niewiáſtę Deborę wzbudził P. Bog ná wybáwienie ludu.
W
15:
ktorym ſię záſie do onego wmiłoſierdziu nieprzebránego Bogá żywego oycow ſwo
16:
ich. ktory na ich złośći y nieſtátek niepámiętał/ vdáli: y iáko bárzo łáſkáwego/ y
17:
miáry wpolitowaniu niemáiącego/ vbłagáli: iſz im poſłał zá Sędziego/ iuſz nie mę
18:
żá/ ále niewiáſtę: ná poſromocenie mężow/ ktorzy byli ták znicżemnieli/ y znie
19:
wieśćieli/ dáiąc ſię kácerſtwom y roſkoſzom vwodzić. Aby teſz ktemu pokazał Pan
20:
Bog moc ſwoię/ przez ták ſłábe nacżynie/ lud ſwoy wybawiáiąc. Tedy Deborę
21:
żonę Lápidothá obdárzył/ naprzod Pan Bog męſkim ſtátkiem y mądrośćią: ták
22:
iſz ſądy y práwá wſzytkich odpráwowáła/ y wielką cżeść y powágę v wſzytkich lu=
23:
dzi z oſobnjch cnot ſwoich miáłá.
Sądy odpráwowáłá. Prorockiego Ducha miáłá.
A nawiętſze zálecenie iei v ludzi ztąd bjło/ iż iey dał
24:
B. P. Duchá Prorockiego / w ktorym táiemne y przyſzłe rzecżj widzieć y opowiedzieć mo
25:
głá. Cżego o żadnym Sędziem nie cżytamy/ áby był Prorokiem. Iey ſłábą płeć
26:
Pan Bog tym vcżćić chćiał/ áby v ludzi powagi do zwoerzchnośći nie tráćiłá. bo
27:
ácż nieprzyſtyna rzecż/ niewieśćie zwierzchność iáką mieć nád mężámi: wſzákże
28:
Pan Bog żadnemu práwu niepodległ: zá oſobnym przywileiem/ gdy chce/ á zná=
29:
ki to iákiemi y cudy pokaże/ może y z dziećięćiá/ iáko ná Dánielu (było) y znie=
30:
wiáſty/ Sędzięgo vcżynić: dla więtſzey cżći/ y ná zálecenie mądrośći y mocy ſwoiey.
31:
Gdy tedy przez nię wybáwić lud ſwoy miał Pan Bog: dał ziáwienie y pewną wiá=
32:
domość Deborze/ o zwyćięſtwie. A niemogąc ſamá prze żeńſką y ſłábą płeć ſwo
33:
ię/ ludzi zbieráć/ y woynę wieść: poſłała do Báraká ſyná Abinoego/ męzá Bogá
34:
ſię boiącego/ oznáymuiąc mu wolą Bożą/ iſz mu kazał Pan Bog lud zbieráć/ ná
35:
gorze Thabor: á żeby miał dzieśięć tyśięcy ludzi do boiu: vpewniaiąc go o nieomyl
36:
nym zwyćięſtwie/ iſz Zyzárá v rzeki Ciſſon/ miał dány być wmoc iego/ ze wſzytkimi
37:
żołnierzami/ y wielkośćią ludu iego/ Bárak/ ácż mąſz Bogu dufaiący/ ktory y od A
38:
poſtołá miedzy święte pocżytány ieſt/ dufał y wierzył ſłowom onym: wſzákże bez
39:
niey ná woynę iácháć/ y ludu zbieráć niechćiał: rozumieiąc/ iſz przy niey iáko wiel
40:
kiey ſłudze Bożey y prorokiniey lud śmielszy y do woyny ochotnieyſzy będzie: y ry=
41:
chley ſię do obozu zbierze.
Hebr. 11.
Y wſkazał do niey: Poiedzieſzli zemną/ ia teſz ná tę
42:
woynę poiádę: inacżey nie poiádę. A oná záſie poſłáłá do niego/ mowiąc: Iáć poiá
43:
dę gdy ták chceſz: ále ty ſobie ſławę zwyćięſtwá vtráćiſz/ á przy niewieśćie zoſtánie/
44:
y wręku białęygłowy zginie Zyzárá. Co ſię potym ſpełniło/ y ná tym/ iſz go Iahel
45:
żoná Hebrowá/ iáko ieſt niżey/ zabiłá: Iácháłá tedy do niego Deborá/ do Gá=
46:
des/ y v gory Tabor/ zebráli dzieſięć tyſięcy woyſka.
Woyſko niezlicżone Zyzary
Vſłyſzał o tym Zyzárá/ y ze
47:
brał lud wielki/ po trzykroć ſto tyśięcy pieſzych/ y dzieśięć tyſięcy ieznych (iáko Io
48:
zephus dokłáda) y dziewięćſet koszyſtych wozow. Tak wielkiego woyſká nieprze=
49:
lękł ſię mężny Bárak: ále gdy mu Deborá/ ktora wtymże obozie byłá/ cżás y dzień
50:
ſtocżenia bitwy náznácżyłá/ mowiąc: Tego dniá/ podáć mu Pan Bog Zyzárę w=
51:
moc twoię: wiárą śilną w Bogu/ ktory mu zwyćięſtwo przez Deborę obiecał/ po
52:
śilony/ dał bitwę zmáłym y niezbroynym ludem ſwym. A Pan Bog ktory ſercá
53:
ludzkie w ſwych ręku ma/ przeſtráſzył Zyzárę/ y wſzytko rycerſtwo iego. Bo ſkoro
54:
vyrzeli lud Bárakow/ pádłá wnet ná nie boiazń/ iſz vćiekáć y tył podáwáć pocżęli
55:
y ſam Zyzárá vćiekáiąc/ á boiąc ſię rozbieżenia koni/ z śiadł z wozá ſwego/ y pie=
56:
ſzo vchodził.
P. Bog ſercá ludzkie w ręku máiąc przeſtráſzył nieprzyiaćiele ludu ſwego.
A Bárak gromił y bił lud on/ y práwie wszytki do vpáśći y ná gło=
57:
wę poráził. W tey pogoni Zyzára przybiegał w polu do namiotow Iáhel żony Ná=

strona: 560

1:
berá Vyneyſkiego/ z ktorym miał dobre mieſzkánie y pokoy: wyſzła przećiw iemu
2:
Iahel mowiąc: Nieboy ſię Panie moy/ wnidz do mnie/ záchowamćię y zátáię: y
3:
przykryłá go płaſzcżem. A on iako ſprácowánj w prágnieniu wielkim/ rzekł: proſzę
4:
day mi trochę wody. Oná iáko mądra áby rychley y twárdziey záſnąć mogł: podá
5:
łá mu mleká ku napoiu: ktorym ſię vgáśiwſzy/ rzekł: ſpjtali kto o mię/ niepowiádaj
6:
á mow Aſz tu niemáſz nikogoſz.
Zyzarę Iahel młekiem poiłá y zábiłá.
Y legł/ á mocnym ſnem zmorzony/ ſpał pod onjm pła
7:
ſzcżem. A Iáhel wzięłá wlewą rękę gozdz żelázny od namiotu/ á wprawą młot: y
8:
ćicho do Zyzary przyſtąpiwſzy á położywſzy gozdz ná ſkroni iego/ vderzyłá młotem y
9:
przebiłá mozg iego aſz do ziemie: y ták ſen z śmierćią ożenił Zyzará: á iáko przez nie
10:
wiáſtę pocżął: ták y przez niewiáſtę skończył woynę onę P. Bog: y zgubił moc y ná=
11:
śmiał ſię zwielkiey śiły nieprzyiaćioł ludu ſwego. Wtym przybieżał Bárak w pogo
12:
ni zá Zyzárą: á Iáhel wyſzłá przećiw iemu/ mowiąc: Wnidz ſam á vkażęć tego kogo
13:
ſzukaſz: Y wxſzedwſzy vyrzał vmárłe go Zyzarę/ á gozdz wbity wgłowę iego. Y ták po=
14:
niżeni byli nieprzyiaćiele kośćiołá Bożego/ á Pan Bog podwyſzył pokutuiący lud
15:
ſwoy/ y pokazał znim miłośierdzie y moc ſwoię.
Pieśń Debory zá zwyćięſtwo Pánu Bogu.
Potym Debora prorokini y z Bá
16:
rákiem Pſalm y pieśń/ dziękuiąć Pánu Bogu/ y zwyćięſtwo iemu ſamemy przypi=
17:
ſuiąc/ śpiewáli/ mowiąc: Wyſławiayćie Páná wſzyſcy ktorzyśćie ná tę niebeſpie=
18:
cżność ſadzili zdrowie ſwoie: ſłuchayćie Krolowie: podnieśćie vſzy Pánowie: Iam
19:
ieſt ktora wyſławiam Páná y śpiewam Bogu Izráelſkiemu. Pánie gdy ty idzieſz
20:
drzży ziemiá/ obłoki topnieią/ y gory ſię rozpływáią. Niedawno były drogi záro
21:
ſły/ á ludzie ſię kryli y chodzili drogámi niechodzonymi: vſtało było męſtwo wlu=
22:
du Bożym: aſz powſtáłá mátká w Izráelu: á Pan Bog nowe woyny zácżął: y ſkru
23:
ſzył zamki nieprzyiaćielſkie. Wſtań Deboro: wſań/ wſtań/ cżyń pieśni Pánu: wſtań
24:
Báráku á chwytay więznie twoie. z niebá Bog walcżył ná nie/ y ſtoiąc gwiazdy w
25:
porządku ſwoim/ biły ná Zyzarę: Rzeka Ciſſon nioſłá trupy ich.
Błogosłáwiná Iáhel ktora Zyzárę zábiłá.
Błogoſłáwiona
26:
miedzy niewiáſtámi Iahel/ błogoſłáwioná w namiećie ſwoim: żądáiącemu wodj
27:
mleko dáłá: á w Páńſkim kupku/ máſło mu przynioſłá. lewicą wzięłá gozdz/ á prá
28:
wicą wznioſłá młot kowálſki/ y przebiłá głowę iego. vpadł v nog iey y miotał
29:
ſię nędznik duſzę puſzcżáiący. Mátká iego z okná wyglądáiąc/ krzyczáłá: cżemu ſyn
30:
moy ták długo mieſzka: cżemu teraz lenieią nogi woznikow iego. A iedná namędr
31:
ſza z żon iego/ mowiłá ták do świekry ſwoiey: podobno teraz plony y łupy dzieli/ á
32:
napięknieyſza niewiáſtá obráná mu ieſt/ y drogie á piękne ſzáty y korzyść koſztown=
33:
nieyſzą/ nioſą przedeń. Niech ták giną nieprzyiaćiele twoi Pánie/ a ći ktorzy ćię
34:
miłuią/ iako Słońce na wſchodzie ſwym/ niech ták świetni bedą: Był pokoy lat 40.
35:
á zá żywotá Báráká y Debory żaden ſię nieprzyiaćiel/ iſz żyli w boiaźni Bożey/ o
36:
lud Boży niekuśił. Zcżego chwała Bogu w croycey iedynemu ná wieki wiekom. A.
Obrok Duchowny. Walcżyć z złymi chućiámi ſercá náſzego mamy.

37:
MY teſz iuſz oſadzeni ná ziemi obiecáney/ ná łáſce dárách Chryſtuſowych y Teſtámentu
38:
nowego/ á máiąc to cżego oni cżekali. 1. Niechćieymy ſię ztymi Philiſtynámi/ to ieſt
39:
zćieleſnością náſzą z chućiámi á pożądliwośćią ktora po chrzćie zoſtáłá w ćiele ná=
40:
ſzym/ bráćić: ále znią walcżmy/ odeymuiąc ćiáłu wolą iego/ á chući żłe podbijaymy
41:
pod rozumną wolę náſzę. bo przeto zoſtáwieniu ſą ći Philiſtynowie w ziemi ſercá náſzego: áby=
42:
śmy niezlomieli/ ále iáko wpolu záwżdy ieżeli/ bijąc ſię z pokuſami/ á wysługuiąc ſobie ná tey
43:
woynie z ćieleſnośćią náſzą/ zkłonnośćią do złego/ dáry wielkie Boże: wiedzmy żołd duchowny
44:
á w ćiele mieſzkáiąc/ iáko mowi Apoſtol nie ćieleſną woynę słuſzmy. 2. Bacżmy iáko ten Aod
45:
ná obie ręce gotowy/ y wſzcżeśću wedle Apoſtołá/ y wnieſzcżeśćiu vmieymy pokus nieprzyia=ćielſkich vchodzić/ á tego Egloná cżártá ktory nam tucżyć ćiáło każe/ zwyćiężaymy y mieymy go
46:
pod nogámi náſzymi.
2. Cor. 10.2. Cor. 6

47:
3. Znaymy gdy nas Pan Bog karze/ Turkámi/ Tátárámi/ Moſkwićiná
48:
mi Heretyki: iſz to ieſt korzyść nieſzczeſna z grzechow náſzych/ iſz nás Pan Bog ná chwále ſwey
49:
y kośćiele ſwym záſmuca/ á dáie nas w pośmiech pogáńſtwu. grzechy náſze/ mocy pogáńſtwu
50:
przycżjniáią: niezgody/ rozerwánia/ odſzcżepieńſtwá Chrześćiánſkie y niepoſłuſzeńſtwo ku Chry
51:
ſtuſowi/ ktory miłość nam ſpełną roſkázuie/ Turkowi śiły dodáią/ iſz ieſt kośćiołowi Bożemu
52:
ták ſrogi. 4. Mieymy to vfanie/ iſz Chryſtus náſz Krol niebá y ziemie/ mocen ieſt náſze nie=
53:
przyiaćiele ſkruſzyć/ byleś my iedno iemu dobrze w pobożnośći y cnotách Chrześćiánſkich służy=
54:
li. Nieupádnie nigdy kośćioł iego/ tylko ſię przecżyśćia przenáśládowánia tákim od Pogáń=
55:
ſtwá poki grzechy náſze trwaią. ále iáko ſię vkarzem y vkorzem Panu náſzemu/ naydziem nie=
56:
wycżerpaáne miłośierdzie v niego / y zginą iáko snieg od Słońcá y woyſk od ogniá/ nieprzyiaćie=
57:
le iego: á imię to ktore ieſt wzywáne nád námi Iezuſa Chryſtuſa Bogá náſzego/ vwielbione zo
58:
ſtánie ná wieki wiekom. Amen.

strona: 565

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:
Zywot S. dwu bráćiey bliżnieńcych męcżeńnikow/
36:
Gerwázyuſzá y Protázyuſzá/ piſany od Philippa: y w grobie tych ś
37:
náleziony/ á v S. Ambrożego z Medyolanu położony/ Tomo 2. mieyſcy
38:
ſkrocony. Tá cżęść ktora ieſt o S. Witaliśie y Wáleryey rodzicách tych
39:
męcżennikow/ ieſt iuſz położoná 28. dniá Kwietniá. Zyli około roku P. 80.
Dziewiętnaſty dzień Cżerwca.

40:
AMbrozyuſz ſługá Chryſtuſow braćiey wſzytkiey ziemie
41:
Włoſkiey wiecżnego w Pánie zbáwienia życzy. Piſmo S. obwinia tego
42:
ktory inym nieużycża/ co ſam dármo od Páná Bogá ma. Bo iákoby ko
43:
śćiołowi Bożemu vkradł: gdy tego co ieſt inym pożytecżno/ y co nie ná
44:
to wziął áby ſię ztym krył/ nieudziela. y przetoſz y Pſalm mowi: Spráwiedliwośći
45:
twey niezákryłem w ſercu mym/ prawdę twoię y zbáwienie twe oznaymiłem/ y
46:
niezátáyiłem miłośierdzia twego wzebraniu wielkim.
Dobrá dánego vdzieláć y Boſkich dárow táić niemamy. Pſal. 39.
á zá ten vcżynek iákoby od=
47:
płáty żądáiąc/ przydał: A ty Pánie nieoddalay odemnie miłośierdzia twego: iáko
48:
by rzekł: iákom ia drugim miłośierdzie vkazał/ ták y ty niedopuſzcżay dáleko być
49:
miłośierdziu twemu odemnie. Ale cżemu tę przedmowę cżyniem? iuſz oznaymię
50:
wam/ ktorzy dobrze o P. B. wierzyćie/ á do rádośći was ználezienia ćiał świętych
51:
wzywáć chcemy. Przeſzłęgoi cżterdzieſtodniowego poſtu/ gdy mię Pan Bog poſzcżą
52:
cych y modlących ſię vcżeſnikiem vcżynił/ będącemu mi ná modlitwie/ ſen przy
53:
padł táki/ iſz ánim ſpał cále/ ánim ſpał cále/ ánim teſz cżuł cale: y vyrzałem dwu młodźieńcow w
54:
białych ſzátách/ á oni podniowſzy ręce modłę cżynią.
Poſt cżterdzieſtodniowy wſzytkich Chrześćian.
Ono nieiákie ſpánie mowić mi
55:
znimi niedopuśćiło: á ſkorom ſię ocknał/ oni wzniknęli. y prośiłem Páná Bogá
56:
ieśli by to było nágránie ſzátáńſkie/ áby ie oddalił: á ieśli co prawdziwego/ áby to
57:
iáśniey wznowił. y ná vproſzenie tego/ przycżyniłem poſtu/ y tákże drugiey nocy o=

strona: 566

1:
pianiu kurow/ tyżem młodzieńce zemną ſię modlące widział.
Widzenie S. Ambrożego.
A trzećiey nocy/
2:
gdy iuſz ćiáło poſtem ſtrapione ſpáć niemogło: ćiſz mi śię dwá iuſz nieſpiącemu/ ále
3:
zdumiáłem vkazáli/ máiący zſobą trzećiego Páwłowi S. ktoregom twarz zná=
4:
lowánia pomniał/ podobnego: ktory ſam tylko zemną/ gdy oni dwá milcżeli/ ták
5:
mowił: ći ſą ktorzy ná moie vpominánie wzgárdzili świeckimi imiony y bogác=
6:
twy/ y ſzli zá pánem náſzym Iezu Chryſtem/ nic ziemſkiego y ćieleſnego nieprágnąc.
7:
y trwáiąc tu w Medyolanie przez lat dzieśięć ná ſluſzbie Bożey/ ktemu przyſzli/ iſz
8:
ſię zſtáli Chryſtuſowymi męcżeńnikámi: ktorych ćiáłá ná tym mieyſcu/ ná ktorym
9:
ſię modliſz dwánaśćie ſtop głęmboko w trunie naydzieſz: y podnieśieſz ie wzgorę
10:
y kościoł imienim ich zbuduieſz.
Máłowánie w kościele
Iám ſpytał o ich imioná. á on Mąſz rzekł: Nay
11:
dzieſz kśięgi w ich głowach/ w ktorych rodzay ich y konieć wypiſany ieſt. Iam te=
12:
dy zezwawſzy bliſkie wſzytki bráty y Biſkupy/ y dawſzy im o tym ſpráwę com wi=
13:
dział/ ſamem pierwey kopáć pocżął: Biſkupi mi pomogli/ y przyśliſmy do truny/ o
14:
ktorey ś. Páweł powiedział/ y nálezliſmy w niey iáko by dziś á tey godziny ſchowa
15:
ne święte/ dziwnie wdzięcżnie woniáiące: á wgłowie ich/ tyśmy kśiąſzki nálezli: w=
16:
ktorych ták to wſzytko porządnie wypiſano ieſt.
Nálezione ćiáłá tych świętych.

17:
Ia ſługá Chryſtuſow Philip/ ćiáłá tych świętych w domem moy porwał y po=
18:
grzebł. Mátká ich Wálerya/ á oćiec Witalis názwány tych dwu ſynow iednym
19:
rodzenim powili/ y iednego Protázyuſzá/ á drugiego Gerwázyuſzá názwáli.
Philip sługá Chryſtuſow piſmo w głowách ich zoſtáwił.
Oćiec
20:
ich Witalis był żołnierz Starośćin eor. Pátrz w żywoćie S. Witaliſa/ acż nie ty=
21:
mi ſłowy/ ále táſz rzecż. To tylko przydam co ſię tám niedołożyło. Bog ſobie Wi
22:
taliſa zá męcżeńniká poświęćił: á kápłan Apollinow/ ktory był tę rádę dał Pauli=
23:
nowi/ dyabłem opętány ieſt: y przez śiedm dni ná tym mieyſcu/ ná ktorym S. Wi
24:
talis záwołány/ Errata:/ záwálony był./ wyiąc wołał: Paliſz mię y trapiſz Witaliśie S. Męcżeńniku
25:
Chryſtuſow: á oſmego dniá wbieżał wrzekę y vtopił ſię.
Pomſtá Boża nad tym ktory ná S. Witaliſa śmierć rádził.
Gdy tedy Gerwázyuſz y
26:
Protázyuſz po oycu y mátce męcżeńſtwem vkoronowánych w śieroctwie zoſtáli:
27:
dom y oycżyznę ſwoię y imienie przedawſzy/ y niewolney cżeladzi wolność dáro=
28:
wawſzy: wſzytko vbogim rozdáli/ á ſami ſię w iednym domku zámknęli: y przez dzie
29:
śięć lat/ ſłużąc modlitwie/ poſtom/ y cżytániu: iedenaſtego roku náwrocenia ſwe
30:
go tym ſpoſobem do korony męcżeńſkiey przyſzli.
Przedáli máiętność/ y dzieśięc lat wzámknieniu mieſzkáli.
Czáſu onego/ Aſtázyuſz Hrábiá wy
31:
práwował ſię z Medyolanu ná woynę/ przećiw Márkománom ábo Morawcom:
32:
y záſtąpili mu kápłani báłwochwálſcy/ mowiąc: chceſzli ſię weſoło ze zwyćięſtwem
33:
do Ceſarzá wroćić: przymuś do tego Gerwázego y Protázego/ áby Bogom ofiáro=
34:
wáli: bo ſię rozgniewáli Bogowie/ iſz oni ini gárdzą/ y iuſz ná pytánie náſze odpo=
35:
wiádáć nam nic niechcą. To ſłyſząc Aſtázwuſz/ poimáć ie y przywieść przed ſię ka=
36:
zał/ y mowił do nich: Vpominam was/ ábyśćie Bogom náſzym krzywdy nie cżyni
37:
li/ á nabożnie im ofiarę oddáli/ zeby ſię powiodłá wypráwá náſzá. A Gerwázyuſz
38:
rzekł: Zwyćięſtwá od ſamego Bogá wſzechmogącego prośić mąſz/ nie od tych báł=
39:
wánow niemych/ ktore niewidzą/ nieſłyſzą/ niemowią/ nie cżuią/ y tchu nie má=
40:
ią.
Stáwieni przed Stároſtę.Gerwáziuſz zábit w męcżeńſtwie.
Tedy Aſtázyuſz kazał Gerwázego ták długo okowánemi baſałyki boć/ iſz w=
41:
tym bićiu ſkonał: á ćiáło wynieść kazawſzy/ rzekł do Protázego: Nędzniku chćiey
42:
żyw zoſtáć/ á nie ſzáley ták iáko brát twoy. Odpowiedział Protázyuſz: Niewiem
43:
kto ieſt ędznikiem/ iali co ſię ćiebie nieboię/ cżyli ty co ſię mnie boiſz. Rzekł Aſtá
44:
zyuſz: A iáko ſię ia boię ćiebie Nędzniku? Rzekł święty: Boiſz ſię mnie ábyś wcżym
45:
niebył ode mnie obráżon/ gdy ia ofiáry Bogom cżynić nie będę: bo/ by ſię mnie nie=
46:
bał/ do ofiáry by mnie nieprzymuſzał: á ia ſię ćiebie nieboiąc/ przegroſkámi twe=
47:
mi gárdzę/ y báłwány twe mam ſobie zá ieden gnoy: á tylko ſię iednemu Bogu kto
48:
ry wniebie kroluie kłániam. Tedy go bić kazał kijámi. a gdy go iuſz zbiwſzy/ z zie=
49:
mie podnieśiono/ rzekł mu Hrábiá: Nędzniku/ cżemuś ták pyſzny á niepoſłuſzny/
50:
chceſz zginąć iáko y brát? Rzekł Protázyuſz: Niemámći zá złe iſtázy/ bo widzę
51:
ślepe oczy twoie/ á niedowiárſtwo twoie/ niedopuśćić nic bacżyć co Boſkiego ieſt.
52:
y Pan moy krzyżownikom ſwym nie łáiał/ ále zá ich grzechow odpuſzcżenie modlił
53:
ſię/ to przydáiąc: Iſz niewiedzą co cżynią: y ty niewieſz co cżyniſz/ y przeto ćię żáłu=
54:
ię: cżyńże coś pocżął/ ábych dziś zmiłym brátem moim/ Zbáwićielá mego oglądał.
Meżne y mądre słowa.Protázyuſz S. ścięty.

55:
Tedy go niezbożny Aſtázyuſz śćiąć kazał. Co gdy ſię z ſtáło/ ia ſługá Chryſtuſow
56:
Philip/ nocą kryiomkiem wziąłem z ſynem mym/ćiáłá ich w dom moy. o cżym

strona: 567

1:
Bog tylko wiedział/ y wtwiem ie ſkrzyni mármurowey pogrzebł: wierząc iſz zá ich
2:
modlitwą/ doſtąpię miłoſierdzia Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa/ ktory z Oycem
3:
y z Duchem świętym żyie y kroluie ná wieki wiekom Amen.
4:
Zliſtu y z kazánia S. Ambrożego o tych dwu świętych ſło=
5:
wá wybráne/ ná náukę y obrok duchowny.
6:
W Liście do śioſtry ſwey o tych świętych ták mowi Epiſt 85. Nálezlis=
7:
my wielkiego wzroſtu mężow dwu iáko ony ſtáre látá niosły/ kośći wſzytkie cáłe
8:
krwie wiele/ lud ſię wielki przez cáłe dwá dni zchodził. y niżey: Dziękuię tobie Pánie
9:
Iezuśie/ żeś tego nam cżáſu/ tych świętych męcżeńnikow duſze oznaymił/ ktorego ko
10:
śćioł Więtſzey pomocy potrzebuie. Poznay káżdy/ iákowych ia obrońcow potrzebuię: ktorzy
11:
obronić mogą/ ſzkodzić niezwykli: tákichem ia tobie święta trzodo Boża doſtał: ktorzy w=
12:
ſzytkim dobrze/ á nikomu zle niecżynią.
Swięći po śmierći obrońce náſzy.
Tákie ia chcę mieć obrońce/ tákie żołnierze/ ktorych
13:
im ieſt więtſza/ tym ieſt przyczyná beśpiecżnieyſza. Ich pomocy y tym życzę/ ktorzy mi zayrzą
14:
niech przyydą/ á oglądáią ſtráſz moię/ iákiemi zbroynemi obtocżony ieſt ieſt: ći ná koniách y ná wo
15:
zach/ á my wymię Páná Bogá náſzego/ vwielbieni będziemy. Mowi piſmo/ iſz Helizeus w o
16:
blężeniu rzekł słudze boiázliwemu: Nieboy ſię/ więcey ich známi/ niſzli náprzećiw nam. á żeby
17:
tego doznał: prośił Pána Bogá/ áby mu ocży otworzył: y vyrzał sługá przy Proroku/ niezli
18:
cżone woyſká Aniołow.
4. Reg. 6.
My ácż ich widzieć niemożem/ ále ie cziemy: á w przeſtráchu ná=
19:
ſzym/ iákobyſmy Páná mowiącego słyſzeli: Pátrzcie iákiem wam dał męcżeńniki. Ták otwo=
20:
rzonymi ocżymá pátrzym ná chwałę Páńſką/ ktora w męce męcżeńniko przeſzła ieſt/ ále w
21:
dzielnośći y ſkutkach obecna ieſt. Wielkiegoſmy bráćia wſtydu zbyli: Mieliſmy pátrony/ á
22:
onicheśmy niewiedzieli. Toſmy wżdy nálezli/ cżymeſmy nád przodki náſze lepſzy: bo wiádo=
23:
mośći o tych świętych/ ktorey oni niemieli/ myſmy iey doſtáli.
Swięći Pátronámi náſzymi
wyięte ſą zácne kośći/ znie za=
24:
cnego grobu: vkazáły ſię niebieſkie chorągwie: krwią ſpłynął grob: vkazáłá ſię krew zwyćię=
25:
ſcow/ znáki niezmázáne/ cżłonki na ſwym mieyſcu náłezione/ y głowá od rámioná odćiętá. Te
26:
raz ſtárſzy wſpomináią/ iſz o tych męcżeńnikow imionách słycháli y cżytáli: ſtráćiło było miá=
27:
ſto męcżeńniki ſwoie/ y widzieráło cudze. Acż to ieſt dar Boży: wzákże iſz to zá me go kapłáńſtwá
28:
Pan Iezus dáć rácżył/ przedſie tey przyiazni Bożey zámilczeć nie mogę: ſam być niemogąc
29:
męcżeńnikiem/ doſtałem wam tych męcżeńnikow. Niechże ty ofiáry zwyćięſkie idą ná mieyſce/
30:
tám gdzie Chryſtus ofiarą ieſt: ále on ná ołtarzu/ ktory za wſzytki vćierpiał/ á ći przed ołta=
31:
rzem/ ktorzy męką iego odkupieni ſą.
Dar wielki kośći ś.
Iam to był mieyſce ſobie/ ná pogrzeb/ obrał (bo słuſz
32:
na rzecż ieſt/ áby tám kápłan leżał/ gdzie ofiáry zwykł cżynić) ále vſtępuie tym ofiárom boku
33:
práwego to mieyſce męcżeńnikom ſię doſtáć miáło.
Ofiára Mſzey S. Swięta świętych.
Zachowaymyſz tedy tych świętych kośći/ á
34:
do godnych ie przybytkow wnieśmy/ á dzień wſzyćiek wiernie y nabożnie święćmy. Tedy zá
35:
wołał lud/ áby ſię ná niedzielę chowánie świętych odwoloklo: ále ſię poſtánowiło/ áby názá=
36:
iutrz było święto: y miałem tákie názáiutrz kazánie etc. Idem Ambroſius Sermone 91. do
37:
S. S. Geruaſio et Protáſio. Temu świętu wáſzemu ći co zwykli zwyrzeć (Arryani) Heretycy zayrzą: á iſz świętá wáſze
38:
go w ſwych nieżycżliwych ſercách znośić niemogą/ przycżyny wáſzey rádośći nienáyduią/ y do
39:
tego ſzaleńſtwá przychodzą/ iſz ſię zasług świętych przeć śmieią/ ktorych dzielnośći y dyabli
40:
wyznawáią.
Heretycy Arryani zasług świętych przeli.

41:
Aleć to niedziw ieſt: bo tákowa ieſt niedowiárkow niewierność/ iſz znośnieyſze
42:
ieſt wyznánie dyabelſkie: bo dyabeł mowił: iezuśie Synu Bogá żywego/ cżemuś przed cżá=
43:
ſem męcżyć nas przyſzedł? á gdy to słyſzeli Zydowie/ przedſie go Synem Bożym być przeli.
Dyabelſkie wyznánie znośnieyſze niżli Heretyckie
Ták
44:
y teraz słyſzeliśćie dyabły wołáiące/ y męcżeńniki wyznawáiące/ iſz męki wytrwáć niemogą
45:
y mowią: Y cżemuſzćie przed cżáſem przyſzli/ ábyśćie nas ták bárzo męcżyli? á Arryanowie
46:
mowią: Nie ſą to męcżeńnicy/ y Dyabłá wygániáć/ y nikogoſz wyzwolić niemogą: gdyſz męki
47:
ſwe ſámi dyabli znáią/ y dobrodzieyſtwá męcżeńnikow/ w wlecżeniu ſię ślepych/ y w wyzwolo
48:
nych oc cżártá/ pokázuią. Oni mowią: Slepy nieieſt oświecony: á ſam ślepy wyznáwa/ iſz ieſt
49:
zlecżony. on mowi: Widzę pierwey niewidzący/ przeſtałem być ślepym/ y rzecżą to pokázuię: á
50:
ći przą tego dobrodzieyſtwá gdyſz ſkutku przeć niemogą.
Heretycy przeli cudow ktore ſię przy grobách y kośćiách świętych dzieią.
Znáiomy cżłowiek ieſt/ zá zdrowia
51:
ná słuſzbie poſpolitey zábáwiony/ Sewerus imienim/ á rzeznik rzemiesłem: złozył vrząd
52:
gdy wniemoc wpadł. Tych ná świádectwo bierze/ ktorych iáłmużnámi był żyw: tych ná okazá=
53:
nie ſwego náwiedzenia vżywa/ ktorzy ślepoty iego dobrzy świátkowie byli. Woła (ten śle=
54:
py) iſz ſkoro ſię dotknął końcá ſukniey/ ktorą święte kośći odziane były/ wzrok mu ſię wroćił.
55:
Ale pytam: Iáko ći niewierzą/ áby ludzie mieli być od męcżeńnikow náwiedzeni? toć ſamemu
56:
Chryſtuſowi niewierzą: bo on rzekł: Y więtſze cudá cżynić będę. Pytam ich tu: Mnieli/ czyli
57:
męcżeńnikom zayrzą? ieśli mnie/ izali ia cudá iákie cżynię? izali moią ſpráwą/ y imienim mo=
58:
im? Cżegoſzmi zayrzeć máią/ gdy to nie moie ieſt.
Heretykowie zayrząc czći męcżeńnikom/ pokázuią iż inſzey ſą wiáry niżli oni.
A ieśli świętym męcżeńnikom zayrzą: po=
59:
kázuią/ iſz męcżeńnikowie inſzey byli wiáry/ á niſzli oni. bo by oni ich cudom niezayrzeli/ gdyby
60:
tę wnich wiárę ktorey oni niemáią/ być rozumieli. wiárę onę ktora ſtárſzych podánim/ vmo=
61:
cniona ieſt/ ktorey y ſami cżárći przeć niemogą: á Arryami ſię iey záprzeli.
62:
Z tych słow świętego Ambrożego/ wierny cżytelniku/ bácżyć wiele możeſz. 1. Wysługę
63:
świętych Bożych. 2. Przycżynę ich v Páná Bogá zá námi. 3. Cżcżenie kośći ich/ y moc Bo
64:
ſką wćiáłach y prochu ich/ iſz cudá cżynić mogą. 4. niewierność Heretykow/ ktorzy iáko y
65:
dziś to cżynią/ sławy świętym zayrzą/ y nieprzyiáćiele ſię ich pokázuią innego Bogá/ y iney
66:
wiáry niſzli oni byli/ być ſię náyduią. Iáwnie dáiąc znáć/ iſz cżąſtki znimi y tu ná świećie niemá

strona: 568

1:
ią y po śmierći mieć nie bedą. 5. Widziałeś iáko málowanie w kościele Bożym ſtáre ieſt
2:
z ktorego Ambroży święty/ poznał oſobę Páwłá świętego. Coſz tu rzecże Heretyk? iáko iá=
3:
dowity wilk rzućić ſię muśi/ ná tak wielkiego á zacnego/ y świętego doktorá Ambrożego. á iá
4:
ko mowi kośćiołowi/ ták y iemu śmieley rzecże: Niewierzę mu. Niedziw iſz Ambrożemu świę/
5:
temu niewierzę: gdyſz y kośćiołowi/ to ieſt/ Duchowi świętemu/ ktory przezeń mowi/niewierzą.

strona: 569

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:
Zywot Romuáldá puſtelniká piſany od Błogosłá
40:
wionego Piotra Damianá/ żył około roku Páńſkiego 987.
41:
Tego teſz Kroniki Polſkie przy Krolu Kázimierzu
42:
Mnichu wſpomináią:
Dwudzieſty pierwszy dzień Cżerwcá

43:
Romuáldus w Ráweńnie mieśćie Włoſkim/ z zacnego kśiążęce
44:
go rodu idący/ zmłodośći zá doſtátkiem y krewkośćią lat do złego śli=
45:
ſkich/ grzechámi ſię ćieleſnemi mázał Bogá iednák y pokuty zmyśli nie
46:
ſpuſzcżał. y gdy włowy záieżdżał/ gdzie iedno mieyſce iákie táiemne á pię=
47:
kne w puſzcży widział/ mowił ſobie: O iákoby tu piſtelnicy/ ktorzy ſię przed świá=
48:
tem kryią/ ſpokoynie y weſoło nabożeńſtwo ſwe odpráwowáć mogli y ták to w
49:
ſercu iuſz znátchniemia Boſkiego ná inych miłował/ co ſam potym má ſobie vcżyn/
50:
kiem wypełnił.
Chuć táiemna do ſtanu puſtelnicżego.Pokutá Rumuáldá o mężoboyſtwo.
Oćiec iego Sergiuſz/ był wielki świátá tego ſługá: á máiąc waśni
51:
z powinnym ſwoim/ ſyná wiodł do tego/ áby ſię mśćił iego krzywdy. á gdy ſię Ro
52:
muáldus ná ſwoię krew niezkwápiał. karał go niebácżny oćiec/ y wydziedzicże=
53:
nim groził. Niedługo oboiá ſtroná zmiáſtá ſię wytocżywſzy/ bitwę zwiedli: wkto
54:
rey Sergiuſz powinnego ręką ſwą zábił. W tey bitwie Romuáldus przy oycu bę=
55:
dąc/ tákże o mężoboyſtwo pokutę przyiął/ y ſzedł do klaſztoru Kláſſeńſkiego świę
56:
tego Apollinará: kwotyrm wedle zwycżáiu krwie rozlewcow/ przez cżterdzieśći
57:
dni płákáł/ y ćiáſną á oſtrą pokutę cżynił. Tám ieden Mnich láik towarzyſtwo
58:
znim beśpiecżne wziąwſzy/ w rozmowie o Pánu Bogu y o márnośći świátá/ tego

strona: 570

1:
námawiał go/ áby świat opuścił. A on gdy ſię opierał/ rzekł mu Mnich: Ieśli
2:
vyrzyſz wtym kościele świętego męcżeńniká Apollinará na oko: izali ná mey ra
3:
dzie nieprzeſtánieſz? A on rzekł: Przeſtánę. y nocy iedney nieſpiąc znim/ tylko cáłą
4:
noc ná modlitwie w kośćiele trwáiąc/ około piania kurow vyrzą/ á ono święty
5:
Apollinarys z ołtarzá wielkiego wychodzi/ á iáſność wſzyćiek kośćioł nápełniłá: y
6:
maiąc złotą kádzielnicę/ w Biſkupim vbierze obchodził y kádził wſzytkie ołtarze: y
7:
ná onoſz mieyſce z kąd był wyſzedł/ wroćił ſię/ y wzniknął/ á świátłość oná vſtáłá.
Mnich go láik do kápice vkazánim ś. Apollinárá námowił.

8:
vpominał ſię Konwierz obietnice/ iáko długu pewnego/ áby kápicę co rychley w=
9:
ziął/ á Mnichem zoſtał: ále ieſzcże Romuáldus zezwolić niechćiał. A gdy Konwierz
10:
on mocnie dług wyćiągał/ y przykry mu był: on ieſzcże drugi raz świętego męcżeń
11:
niká widzieć chćiał/ y ták ſię z ſtáło/ Konwierz te v. P. Bogá vprośił/ y widzieli go
12:
ták iáko y pierwey. Dopiero iuſz niewáżąc ſię cżym wymowić/ gdy raz wedle zwy
13:
cżáiu/ v tegoſz wielkiego ołtárza Pánny Máryey/ nabożnie ſię modlił: puśćił mu
14:
ſię táki płácż/ y ták gorąco ſerce iego rozpalone/ miłośćią ſię Bożą z ſtáło: iſz dla Pá
15:
ná Bogá wſzytko wnetże opuśćić chćiał/ y nic niemieſzkáiąc/ do nog bráćiey onych
16:
przypadł proſząc áby go wzakon przyięli.
Przyięty do zakonu
Długo ſię oycá bali bráćia oni/ áſz gdy
17:
pomoc y rádę Arcybiſkupá/ do ktorego ſię vćiekł Romuáldus/ wzięli: przyięli go
18:
beśpiecżnie/ y oblekli. Poki żyw był/ ſtátecżnie ćwiedził/ iſz nieindziey/ iedno w
19:
kościele onym święty Apollinarys leży. Wklaſztorze onym przebył trzy látá/ chcąc
20:
doſkonáley y lepiey żyć/ niſzli oni iego bráćia: ktorzy iſz byli w zakonney powinno
21:
śći oſłábieli/ vpominał ich cżęſto/ y reguły im vkázował/ áby powołánia ſwego
22:
pilnowáli: y był im wtym przykry/ ták iſz pátrzyć nań niekárni niemogli/ mowiąc:
23:
Ten nouicyuſz vcżyć nas chce/ y ſromoći nas/ y zmowili ſię nań. á cżáſu iednego
24:
ktorego rániey wſtawał niſzli ono/ zrzućić go z okná y zábić chćieli.
Zrzućić go zokná chćieli zli mniſzy
Ale go ieden
25:
ktory w tey rádzie ich był/ przeſtrzegł/ iſz ſię ná on zwykły cżás z komorki nieukázo=
26:
wał A prágnąc mąſz święty co dzień Pánu Bogu lepiey ſłużyć/ y więtſzą pokutę
27:
cżynić: y ſłyſząc o iednym puſtelniku w páńſtwie Weneckim/ imienim Márynie:
28:
prośił ſię v ſtárſzych ná puſzcżą: co mu łacno pozwolili.
Vdał ſię ná puſzcżą do Máryuſa puſtelnika.
Był ten Márybus wiel=
29:
kiey vprzeymośći y proſtoty ku Pánu Bogu/ ſzcżery/ y cżyſty/ ále nigdy miſtrzá ná
30:
táki żywot niemáiąc/ zdobrą tyle wolą ſam ſię ná on trudny ſtan puśćił: trzy
31:
dni wtydzień nieiadł/ iedno trochę chlebá/ á garść bobow: á drugie trzy dni po
32:
trawkę iednę iadł/ y wino w trzezwiey miernośći pił. á po trzy dni cały pſałterze
33:
prześpiewał. Do tego ſzedwſzy Romuáldus/ iemu ſię wposłuſzeńſtwo y wnaukę
34:
dał. On ćwicżąc ſwego vcżniá/ cżęſto ſię znim po leśie włocżył: pod tym dzieśięć
35:
pod drugim dwádzieśćiá/ pod trzećim trzydzieśći y cżterdzieśći pſalmow znim śpie
36:
wáiąc.
Cierpliwość wielka Romualdá/ gdy go Márynus bił laſką.
A iuſz Romuáldus/ iáko ten co nieucżonym do zakonu wſzedł/ ná onym iego
37:
pſałterzu ledwie drugdy wycżytáć mogł/ y zchylaiąc ſię/ leniec á drzemáć (ácż barzo
38:
nierad) muśiał: Miſtrz iego (iáko ſam weſoło powiádał) zlaſką nád nim po pra=
39:
wey ſtronie ſtoiąc/ wgłowę go bił wlewą ſtronę/ ták cżęſto y długo/ iſz nakoniec
40:
rzekł mu Romuáldus: Miſtrzu miły/ ieśli wola twoiá/ proſzę ćię biy mię wdrugą
41:
ſtronę/ boć iuſz máło co ná lewe vcho doſłyſzę. Tym ſłowem ná iego ſię ćierpliwość
42:
zadziwił Márynus/ y potym nieroſtropną ſrogość/ w karániu vmiárkował. Te
43:
go cżáſu ná kśiążę Weneckie Witaliſzá Kándyaná wzburzyli ſię Wenetowie poddá
44:
ni iego/ y dobywáli go w iego páłacu: ná ktorym/ iſz miał wiele żolnierzow do=
45:
brze ſię im bronił y długo: áſz tę rádę náń naleźli. wedle páłacu iego/ Piotr Vrſeo
46:
lus páłác ſwoy miał: ztym ſię zmowili Wenetowie/ áby dom ſwoy ſpalić im dopu=
47:
śćił/ chcąc mu zá ieden dom wſzytkę dáć Wenecyą/ y vcżynić go kśiążęćiem abo
48:
Krolem Dálmátow. on ná to zezwolił: y gdy ſię im powiodło/ Piotrá ná páńſtwo
49:
wſadzili. ktory pochwili żáłował grzechu ſwego/ y zdrády nád Pánem ſwym/ y o
50:
zbáwieniu ſwym pilnie myśląc/ przyzwał do śiebie iednego Opátá z Fráncyey/ piel
51:
grzymá/ imieniem Gwáryná/ y onych dwu puſtelnikow/ Máryná Romuálda:
52:
ktorych ſię o zbáwieniu ſwym grzech on oznáymuiąc/ rádził.
Piotr Vrſeolus Kśiążę Weneckie iáko mnichem y puſtelnikiem zoſtał.
Dali mu zgodną rá=
53:
dę/ áby páńſtwo zle nábyte porzućił/ á ſam zakonnikiem y Mnichem zoſtał. Ná
54:
onę ták nieſpodziewáną rádę/ Piotr Duchem Bożym ſpráwiony/ mądrośći wężo
55:
wey wedle Ewángeliey násláduiąc: wćiáſną dziurą leść/ y ſkorę ſtárą z ſiebie odrzeć
56:
y ſpuśćić páńſtwo/ y żoną/ dziećmi/ y roſkoſzámi wſzytkiemi wzgárdzić vmyślił. Zá

strona: 571

1:
nic ſobie wſzytkiego świátá páńſtwá nieważył/ ná ktorym zbáwienie/ ktore żadney
2:
rowney zámiány niema/ tráćić miał. A chcąc nietylko zle nábyte/ ále y dobrze
3:
nábytego nie połowicę/ iáko Zácheuſz/ ále wſzytko dla Chryſtuſa opuśćić/ tego iáw
4:
nie cżynić/ y páńſtwá zdáwáć nieśmieiąc/ dniá iednego żonę z dziećmi do imienia
5:
ſwego właſnego wyſłał. roſkázuiąc áby tám kośćioł ochędożyć ná święto ono kto=
6:
re było przypádło kazáłá/ á ſamá tám cżekáłá. On nábrawſzy skárbow dla vbogich
7:
ile rozumiał/ zmowiwſzy ſię z ſługą iednym Ianem Grádenikiem/ y táiemnice mo=
8:
rzem z onemi trzemá mężmi świętemi wodę wyiáchał: y w Fráncyey w klaſztorze/
9:
Gwárynowym/ Mnichem z towárzyſzem ſwym Grádenikiem zoſtał.
Piotr Weneckie Kśiążę we Fráncyey mnichem y potym puſtelnikiem v S. Romuáldá zoſtał.
A Máry=
10:
nus y Romuáldus/ niedaleko od onego klaſztorá ná puſzcżą poſzli: do ktorych oni
11:
dwa/ to ieſt/ Vrſeolus y Grádenikus rok wklaſztorze wymieſzkawſzy przyſzli/ chcąc
12:
im żjwotá puſtelnickiego pomágáć. Wtym Romuáld w ſłuſbie ſię Boſkiey nád ine
13:
rozmnażaiąc y oſtrożniey we wſzytkim mieć poćżął: ták iſz Márynus widząc mą=
14:
dre poſtępki iego/ wolał v niego iuſz poddánym być/ á iego z onymi drugiemi dwiemá zá
15:
ſtárſzego znáć. Romualdus przez rok cáły nic nieiadł iedno raz ná dzień vwá
16:
rzoney tátárki: á trzy látá z Grádenikiem rolą ſpráwuiąc y zboże śieiąc rękomá ſię
17:
ſwymi y ine żywił. Kuśił ſię oń mocnie ſzátan ná myśl mu/ dobrá świeckie/ ktore o=
18:
puśćił pzywodząc/ y pokutę onę ćięſzką mu cżyniąc/ y inymi go śieciámi łowiąc. ále
19:
nic niewygrał v mocnego w Bogu żołnierzá.
Cżártowſkie pokuſy.
Cżęſtokroć ſkoro ſpáć pocżął/ ſzátán go
20:
budził/ á mniemáiąc áby iuſz świtáło/ cáłą go noc nieſpániem morzył: Cáłą pięć lat
21:
ná nogách iego wnocy legał/ y obroćić mu ſię prze wielki ćiężar niedał. y ibych mu/
22:
wiele przjkrośći cżynił: ták iſz kto do niego zakołatał/ mniemáiąc áby cżárt/ łáiał mu
23:
mowiąc: Sprośniku zniebá zrzucony/ co maſz tu ná puſzcży cżynić? pśie niećżyſty/
24:
precż/ precż ſtáry wężu/ ná ſtronę. Cżytáiąc żywoty świętych/ náucżył ſię
25:
iſz bráćiá pięć dni twárdo poſzcżąc/ wſobotę tylko á wniedzielę hoynie iedli: ták ſię
26:
záchował przez lat piętnaśćie.
Zywotow S. cżytánie.
Ale Kśiążę Piotr roſkoſzom przyucżony/ wytrwáć
27:
onych poſtow niemogł: y padwſzy do nog Romuáldá gdy mu wſtáć kazał/ powie=
28:
dział: Oycże/ wielkie ćiáło mam/ tą połowicą bochenká zá grżechy pokutuiąc
29:
pośilić ſię niemogą.
Kśiążęćiá Piotrá wielka cnotá y duch prorocki.
A on iáko miłośierny/ przycżynił mu obroku cżwartą cżęść
30:
y ták brátá pozyſkał/ á w zácżętym go żywoćie mądrze zátrzymał. Tego niegdy
31:
Piotrá ſyn iego ná puſzcży náwiedził: ktoremu duchem prorockim wiele oćiec po=
32:
wiedział/ mowiąc: Synu/ wiem iſz Książęćiem Weneckim zoſtánieſz/ y powodzić
33:
ći ſię będzie:
Vpominánie iego do ſyná
ſtárayże ſię/ ábyś kośćiołom Chryſtuſowym práwá ich záchował/ á
34:
poddáne ſpráwiedliwie/ przyiázni y nienawiśći ſię nierádząc/ ſądził: Potym Romu
35:
áldus cżytáiąc iſz S. Sylweſter ſobotę pośćić kázał/ vlżenie poſtu ná cżwrártek o=
36:
broćił/ y ták wecżwártek y wniedzielę vcżniom ſwoim iarzyny wárzone dawał. á
37:
inych dni raz iedząc/ pośćili ná ſuchym chlebie/ ábo ziárnách pod miárę przeſtáiąc.
Sobotę pościć kazał S. Sylweſter

38:
A poſtu w ktorym kto nie cáły dzień nie ie/ niedopuścił inym/ ácż to ſam cżęſto?
39:
cżynił. Lekko ſobie ważył gdy ſię kto cżego wielkiego podiął/ á wtym do końcá nie
40:
trwał. Cżućie nocne teſz vmiárkował: á nawięcey ſię ná tego fráſował/ y ſłu
41:
cháć mu Mſzey tego dnia niedopuśćił/ kto ná ſłuſzbie Bożey y ná pſálmow śpiewá
42:
niu nád świtánim drzemał/ y mowił ták: lepiey/ iesli możno/ ieden pſalm śpie=
43:
wáć z ſkruchą y z ſercá podnieśieniem/ niżli ſto zroſtárgnieniem.
Cáły dzień nic nie ieść niedopuścił vcżniom Romnáldus
A kto tego nie=
44:
miał/ niekázał roſpácżáć/ ále pilnośći przykładáć á Páná Bogá o to prośić/ á mieć
45:
dobrą wolą do tego: bo myśli ktore ſię nád wolą náſzę w kradáią/ bać ſię bárzo/ po=
46:
wiádał/ nietrzeba. Gdy ieſzcże ná gránicy Fráncuſkiey mieſzkał/ miáł iednego
47:
wieśniaká vbogiego/ ktory do niego cżeſto chodząc/ w komorce mu nápráwował
48:
co było potrzebá. temu ieden hrábiá żołnierz hárdy wziąć krowę kazał. przybieżał do
49:
Romuáldá żáłuiąc ſię przygody ſwey zwielkim płácżem.
Poſtrách ná drapiezne żołnierze
On zá ſwym dobrodzieiem
50:
poſłał prętko do Hrábie onego / proſząc pokornie aby mu krowę wroćić kazał: á on
51:
hárdzie rzekł: Skoſztuiem iey wnetże iáko tłuſte ma mięſo/ y ſkoro mięſo zniey ieść
52:
pocżął/ pierwſzym ſię przełknieniem vdawił: y ſkarány od Páná Bogá/ vmieráiąc
53:
ſtráſzliwy przykład drapieſzcom żołnierzom zoſtáwił: Drugi Hrábiá támże w
54:
Fráncyey Olibanus nieiáki/ máiąc ná ſię wielkie grzechy/ nawiedził Romuáldá ś.
55:
rádząc ſię o zbáwienie ſwoie/ y powiádáiąc iáko ná ſpowiedzi złośći y wyſtępki ſwo
56:
ie. A święty mu powiedział: Niemożeſz być zbáwion aſz świát opuśćiwſzy/ do klaſz=

strona: 572

1:
torá wſtąpiſz. A on ná tak trudnę pokutę zezwolić niechcąc/ inych Biſkupow y
2:
Opátow przyzwał/ y rádę im Romuáldá powiedział: oni toſz rzekli. Wroćił ſię do
3:
Romuáldá Hrábiá on/ y z porády á rozmowy iego/ ſzedł y wſzytko co miał rozdał
4:
y opuśćiwſzy świat/ do Káſſynu zakonu S. Benediktá ná pokutę iść vmyślił.
Hrábię Olibaná pozyſkał do klaſztoru.
W=
5:
tym przyſzłá Romuáldowi nowiná od mnichow z Ráwenny/ iſz iego oćiec Sergi=
6:
uſz/ ktory był iuſz v S. Sewerá mnichem w Ráwennie zoſtał/ wyſtąpić chce y wro
7:
ćić ſię do Egiptu świátá tego.
Oćiec Komuáldá Mnichem pokutuiąc wyſtąpić z klaſztoru chćiał.
Ná porátowánie oycá/ vmyślił do Ráwenny bie=
8:
żeć: á poſyłaiąc z Hrábią onym náwroconym wſzytkie towárzyſze ſwe Máryná
9:
y Gwáryná/ y Grádeniká ktorego oſobliwie w opiekę porucżył (bo kśiążę Piotr
10:
iuſz był sżcżeśliwie pokuty tu y żywotá tego bárzo ſtatecżnie dokonał) ſam iusz pu
11:
śćić ſię do Włoch chćiał. Gdy mu powiedziano/ iſz obywátele wśi onych w okoli=
12:
cy (dowiedziawſzy ſię iſz od nich precż iść chce) z ſmutku wielkiego zábić go máią/
13:
dla tego áby wżdy ćiáło iego święte przy ſobie ku ſwey obronie y poćieſze mieć mo=
14:
gli.
Zgłupiego nabożeńſtwá wieśniacy zábić Romuáldá chćieli.
Pátrz do iákiego ſzátáńſtwá głupie ich nabożeńſtwo przyſzło/ on ſkoro do nie=
15:
go mężoboycy oni przyſzli/ zmyślił ſzaleńſtwo/ y golić głowę/ á ieść y pić hoynie y
16:
rano pocżął. A one dzicy y głupi ludzie/ widząc iſz rozumu niema/ dáli mu pokoy.
17:
Ták ſobie mądrze pocżął iáko drugi Dawid/ y grzech ludzki oddalił/ y ſam ſię mę
18:
żnym ná śmierć pokazał.
Oycá w kłodę wſadził y przy kápiey záchował y pokuſzę od niego odpędził
Przyſzedwſzy do Ráwenny pieſzo y boſo/ gdy oycá tákie=
19:
go nálazł iáko ſłyſzáł/ á gdy mu ſłowá niepomogły/ w kłodę go wſadził zá nogi/ y
20:
gozdziámi mocnymo przybił/ y ták długo trapił ćiáło iego/ áſz kſobie przyſzedł/ y
21:
oſtátek żywotá ſwego/ w práwey pokućie ſzcżęśliwie dokonał. Dziękował bárzo
22:
oćiec ſynowi/ iſz ták ono potrzebne y święte okrućieńſtwo nád nim cżynił: y poki
23:
żyw był/ wydziękować ſię niemogł: wiedząc iſz drugdy ná ćieleſność náſzę tákiego
24:
wędzidłá y poſtráchow potrzebá. Ten Sergiuſza oćiec iego rad ſię przed iednym o=
25:
brázem Páná náſzego Zbáwićielá z płacżem modliła y gdy to cżáſu iednego cżynił
26:
vkazał mu ſię niewiem w iákiey oſobie Duch S. y táką miłośćią y zdumieniem ná
27:
pełnił ſerce iego/ iſz ſkoro wzniknął/ wypadł zkomorki y biegał po klaſztorze wo=
28:
łáiąc: Gdzie ſię dział Duch S. ktoregom dopiero widział? oni mniemáiąc iſz ſzáleie/
29:
wnetże poználi iſz prawda byłá. Bo tegoſz dnia záchorzał w krotkim cżáśie ſzcże=
30:
śliwie duchá Panu BOgu w pokućie oddał. Ták wiele mogłá modlitwá ſyná iego/
31:
zá nim.
Sżcżeśliwá śmierć oycá iego.Hárymus zábity/ męcżeńſtwem dokonał.
Gdy Hrábię Olibaná zwielkimi ſkárby/ ktore ná piąćinaśćie mułow nie=
32:
śiono/ do klaſztoru towárzyſzy oni S.Romuáldá wprowádzili/ y roſchodzić ſię od
33:
niego pocżęli: Márynus ſzedł do Apuliey/ y tám ná puſzcży mieſzkáiąc od Agore=
34:
now zabity ieſt: á Cwárynus/ iako był zwykł pielgrzymowáć/ námowił Ianá Grá
35:
deniká áby znim ſzedł do Hieruzalem. Nárzekał ſrodze ná nie Olibánus iſz go o=
36:
puſzcżáli/ á zwłaſzcżá ná Grádeniká/ mowiąc: Mnie Romuáldus do twey opieki
37:
dał/ á ty mnie teraz w moich pokuſach ná pocżątku odbiegaſz. On przedſie od=
38:
chodził/ ále ſkoro zgory zieżdżáli/ koń Gwárynow vderzył ná Grádeniká y nogę
39:
mu złamał.
Nieposłuſzeńſtwo ſkaráne. Posłuſznemu vſzytko ieſt posłuſzne.
Poznał karánie zá niepoſłuſzeńſtwo/ y iáwnie grzech ſwoy wyzna=
40:
wał/ y wroćił ſię do Káſſynu/ mowiąc: Iam rozumny będąc/ niepoſłuſzeńſtwo
41:
ſwemu ſtárſzemu Romualdowi pokazał przetom od niemey beſtyey poſłuſzeńſtwá
42:
niemiał. Tám tedy bliſku Máſſynu ná poćiechę Olibánowę/ cellę ſobie zbudował/ y
43:
przez lat máło nietrzydzieśći w wielkiey doſkonałośći cnot żywotá tego dokonał.
44:
Dziwnie cnoty ſwe y poſty táił/ ták iſz przez on cżás z Kaſſynu mnich żaden iáko on po=
45:
śćił/ niewiedział. Obmową ták ſię brzydził/ iſz ſkoro kto mowić o kim zle chćiał:
46:
wnet go z fukał/ y iáko kámienim vſtá iego zátkał. Po iego śmierći y cudá ſię nie
47:
ktore ná przycżynę iego v Páná Bogá ziáwiły.
Cnoty Grádeniká
A Romualdus dáley w ſłuſzbie Bo
48:
ſkiey poſtępuiąc/ záſzedł do Klásdu gdzie był kośćiołek ś. Marćiná: tám cellę poſtá
49:
wiwſzy gdy Kompletę mowił/ cżárći nań przypádli/ y ſrodze go przeſtraſzywſzy
50:
ná ćiele okrutnie zbili: wołał S: Miły Iezu/ miły Iezu/ cżemus mię opuśćił? y w=
51:
tym cżárći ſię rozpierzchnęli/ á wychodząc okienkiem v cellę/ cżoło iego/ z cżego aſz
52:
do śmierći bliznę miał/ zránili. ieſzcże z krwie oney ćiekła nieopłynął
53:
á wnetże ſię do wierſzá v Komplety gdzie przeſtał wroćiwſzy/ chwaląc Chryſtuſa
54:
ozdrowiał.
Zbity był od cżártow y bliznę miał ná ćiele.
Był potym ták ná cżárty mężny/ iſz gdy go iákakolwiek gábáli/ wo=
55:
łał ná nie: Choććieſz ſam/ pokaśćie moc ſwoię: á iuſz iey wam przećiw mnie naliſz=
56:
ſzemu ſłudze Bożemu niezſtáło? Potym ſzedł ná mieyſce ktore Bálneum zowią/ w=

strona: 573

1:
powieśćie Saxenatu/ y tám S. Micháłá klaſztor założył/ y bráćiey weń názbierał
2:
á ſam niedáleko w cháłupce mieſzkał. Poſłał mu tám Hugo Márgrabiá wielką
3:
ſummę pieniędzy ná budowánie klaſztoru: a iſz niepotrzebował ták wiele/ do inych
4:
kościołow/ iáłmużnę rozeſłał. Braćia oni iego o to iſz ſię przy onych pieniądzách zo
5:
ſtáć niemogli á iſz im ſwey woli dobrze bronił: zmowili ſię nań. y ſzedwſzy do cellę ie
6:
go kiymi go ſtłukli y ztámtąd wygnáli.
Słucżony od ſwych vcżniow.
Skarał ie prętko P. B. bo gdy weſele cży=
7:
nili/ iſz ſwego miſtrzá ták odpráwili/ vżywáiąc hoynie náwiecżerzy/ ſala ſię zni=
8:
mi zápádłá/ y iednym ſię ręce/ drugim nogi połamáły/ drudzy ná cżłonkách inych
9:
rozmáićie ſą pokaráni: żaden iednák nieumárł/ okrom iednego ktory wſzytkie bu=
10:
rzył. ktory w rzece Sápin tegoſz cżáſu/ ſzukáiąc bráćiey ná onę wiecżerzą miodu/
11:
zmoſtu zpadwſzy vtonął. Myślił potym mąſz ś. iuſz ſię żadnym cżłekiem niebáwić/
12:
ſwego tylko zbáwienia pilnowáć: ále wtey myśli ták był teſkliwy/ iſz by iey był nie
13:
odmienił/ rozumiał iſz zginąć y potępionym być miał.
Skaráni od Páná Bogá.
Włocżywſzy włocżył ſię ſię záś po ro=
14:
zmáitych mieyſcách. Mieſzkał y ná iednym bágniſku/ ktore zowią Orygáryum:
15:
gdzie prze ſmrod y złe powietrze ſpuchł był/ y włoſy wſzytkie ná nim opádły/ y było
16:
ćiáło iego pſtre ná nim iáko zmijá.
Stáránia o bliżnich zbyć z ſumnienia niemogł.
Mieſzkał y ná Perećie wyſpie z Gwilhelmem towa
17:
rzyſzem dwánaśćie mil od Ráwenny. Cżáſow onych Ceſarz Otto będąc w Ráwen
18:
nie y klaſztor Kláſſeńſki reformuiąc/ dał wolność mnichom/ áby ſobie ſtárſzego
19:
obráli/ kogo by chćieli.
Ceſarz Otto trzeći názwány dla wielkich cnot Mirabilia mundi/ ná łoſzku Romuáldá leżał.
Oni wſzyſcy obráli Romuáldá. Rozumieiąc Ceſarz iſz ſię
20:
ná to vżyć mąſz S. niedał: ſam do niego iáchał/ y był w iego celli ná noc: y vſtą=
21:
pił mu łoſzká ſwego w celli ſwey Romuáldus: wſzákże kocykiem ſię iego/ iſz był
22:
bárzo gruby odziać niechćiał. Miał ſobie zá wielką rzecż pobożny Ceſarz/ aby
23:
ná iedną noc/ nędze ſługi Bożego zkoſztowáć/ á od mieyſcá gdzie ćiáło iego legáło
24:
poświęćenia nieiákiego doſtáć. Prośił go áby ſzedł klaſztor ſpráwowáć: á gdy ſię
25:
wymawiał: klątwą mu wſzytkich Biſkupow y Synodu groził: y muśiał tak vcży
26:
nić. Przyiął Opáctwo Kláſſyńſkie tám gdzie był mnichem zoſtał/ y ſpráwował
27:
bráćią wedle powinnośći: nic ſię áni na zacnego rodu ludzie/ áni ná ucżone dokto=
28:
ry/ nieoglądáiąc/ wſzytkich iednáko zakonną y proſtą drogą prowádził do dobrego.
29:
Ale gdy ſię bráćiey niekarney vprzykrzył/ á ſzemránia nań powſtały/ widział
30:
teſz iſz im mało pomagał/ á ſobie śiłá tráćił: ſzedł do Arcybiſkupá y Krolá y przed
31:
nim laſkę Opáćią porzućił/ y klaſztor im puśćił.
Opátem zoſtał Kláſſynſkim ále nie długo vrząd złożył dla niekárnych.Tyburtyny z Ceſarzem poiednał.
Znáć iſz go Pan Bog ná co inſze=
32:
go obracał: bo ſkoro wyſzedł/ Tryburtyny ktore był Ceſarz o ich wyſtępek obległ/ z
33:
oblężenia wybáwił/ y z Ceſarzem poiednał. Wtenże cżás Ceſarz Otto rozgniewáł/
34:
ſię ná Kreſcenyuſzá Rzymſkiego Senátorá: ktory ná gorę Aniolá názwáną vćiek
35:
wſzy/ Pánu ſwemu/ mocnie ſię bronić chćiał. ále gdy go Ceſarſkim imieniem ná
36:
wiárę ſwą wziął/ Támmus Niemiec/ wielki kochánek Ceſarſki/ podał mu ſię wręce.
37:
ále mu nieſtrzymał słowá ták iſz z Ceſarſkiego dekretu gárdło dáć muśiał. Tego grze
38:
chu gdy ſię obá przed Romuáldem ſpowiádáli: Tummuſowi opuśćić świát/ y wziąć
39:
kápicę kazał (co on zchęćią vcżynił/ á Ceſarz mu choćia ſię wnim bárzo kochał/ na
40:
mniey do tego przeſzkodzić niechćiał) á ſamemu Ceſarzowi boſemi nogámi z Rzy=
41:
mu áſz do świętego Micháłá do Gárganu gory chodzenia náznácżył: co y wypełnił
42:
y potym w klaſztorze Klaſſeńſkim przez cáły poſt z kilką ſług mieſzkáiąc/ pośćił śpie
43:
wał ile mogł ná rogożách/ vſłáne złotem łoſzko opuśćiwſzy/ legał:
Ceſarzowi y iego rádnemu Pánu iáką pokutę dał ná ſpowiedzi.
Włośieńni=
44:
cę pod ſzatámi nośił y obiecał Romuáldowi złożywſzy Ceſarſtwo/ Mnichem zo=
45:
ſtáć.
Ceſarz Otto trzeći obiecał mnichem zoſtáć. Pátrz co ſię o tym mowi w obroku.
Wychodząc Romuáldus z Tybru/ miał z ſobą onego Támmá y Buſzłáwi=
46:
ná krolewicżá Słowięńſkiego (ábo Polſkiego) ktorego teſz był Mnichem vcżynił
47:
wroćił ſię ná puſtynią Pereum/ gdzie pierwey mieſzkał/ y żył znimi on ták dziwny
48:
żywot. Było ſię záprawdę cżemu dziwowáć/ iáko oni ludzie ták wielkie y zacne kro
49:
lewſkich y kśiążęcych ſtanow/ ktorzy wroſkoſzách pływáli: ktorzy vboſtwá nigdy
50:
nieználi: wſławie ludzkiey wzłoćie y ſrebrze y wſzelakim doſtátku brodzili: iako
51:
ſię do tákiey dla Chryſuſa nędze przyſpoſpobili?
Krolewicowie y Kśiążętá náśládowáli Romuáldá y wielkie vmartwienia cżynili. Bonifacyuſz żywot ieſt ſkrocon w obroku.
Ták wielkie miał ſzcżeśćie do nich
52:
ten święty/ boſo chodzić/ ná chlebie przeſtáwáć/ robić/ prząść/ śieći/ łyſzki/ miſki
53:
cżynić/ y być ná vſtáwicżney nędzy y vmartwieniu/ dobrzy Miſtrz ich náucżył. A
54:
oſobliwie Bonifacyuſz wſzytkie vcżnie iego w onym duchownym ćwicżeniu prze=
55:
chodził. Tám w Pereum gwoli iemu Ceſarz Otto/ zbudowáć klaſztor kazał y hoy=
56:
nie ſłuſzbę Bożą wnim nádał. Wnim bráćiey ſprawuiąc Romuáldus/ zaś mu ſię

strona: 574

1:
znimi niepowiedło: ſłucháć go niechćieli/ y widząc iſz tám pożytku nie cżynił/ iá=
2:
kiego gorącość ſercá iego ku Bogu prágnęłá: ſzedł do Ceſarzá Ottoná/ y vpomi=
3:
nał ſię obietnice/ mowiąc: obiecałeś mnichem zoſtáć/ cżás iuſz ſłowo Bogu ſpeł=
4:
nić. Ceſarz nieodmawiał: iedno drugi raz do Rzymu iácháć pierwey chćiał/ á tám
5:
páńſtwo vſpokoiwſzy á do Ráwenny ſię ſzcżeśliwie ze zwyćięſtwem wroćiwſzy/ ſpu=
6:
śćić Ceſarſtwo á do klaſztorá wſtąpić miał. A S. Romuáldus rzekł: Ieśli do
7:
Rzymu poiedzieſz/ iuſz Ráwenny nieoglądaſz. Y ták ſię zſtáło: bo wrácáiąc ſię z=
8:
Rzymu v Páternu vmárł/ wielki y Świętego żywotá y ſzcżeśliwy á bárzo zakon=
9:
nym ludziom przychylny Ceſarz: ktorego ludzie dla cnot wielkich MIrabilia
10:
mundi zwáli.
Ceſarzowi ſię vpomina obietnice/ áby mnichem zoſtał.
Potym Romuáldus do miáſtá Párentium záiáchał/ y tám ná puſzcży
11:
trzy látá zámkniony mieſzkał/ y dziwney świátłośći wrozumieniu piſmá y pſal
12:
mow/ á dáru płácżu nabożnego doſtał. Mogł płákáć o P. Bogu myśląc y mowiąc
13:
kiedy iedno chćiał. Tám teſz wiele vcżniow doſtał. Raz z iednym paćierze w ćiá=
14:
ſney celli mowiąc/ trzydzieśći kroć przez nocne paćierze/ wrzecży máotrzebę/ á ono
15:
ná otárćie łęz y vſkromienie płácżu wychodził.
Dar łez y płácżu
Náucżał potym bráćiey mniemá=
16:
iąc áby káżdy miał ten dar Boży/ mowiąc: ſtrzeſzćie ſię ábyśćie niewiele łęz wyle=
17:
wáli bo wzrok pſuią y głowę obrażáią. przenioſł ſię potym do miáſtá Kámerynu:
18:
Tám nálazwſzy mieyſce ná puſzcży/ iuſz wolnie y więcey niſzli przedtym ludzkiemu
19:
y poſpolitych duſz zbáwieniu/ zwielkim ich pożytkiem ſłużył: klaſztorow wiele o=
20:
boiey płći fundował/ y bráćią oſadził.
Płácżu ſię wielkiego wnabożeńſtwie ſtrzec kazał.
Kśiężą náucżał: bo ná on cżás świętokup
21:
ſtwo/ máło ich było ktorzy by ie ſobie zá grzech mieli/ kupuiąc y zámiány cżyniąc be
22:
neficyámi. Ale im on okázował iáko to ſzkodliwe było kácerſtwo.
Swiętokupſtwo beneficjj iáki grzech.
Poſtawił ná
23:
wielu mieyſc wiele Collegia/ Káninikow/ y Klerykow pod Pegułą/ áby pożyte=
24:
cżniey ſwym y ludzkim duſzom ſłużyli: Bárzo wiele ludzi do żywotá zakonnego po
25:
zyſkał/ iſz o nim mowili ták poſpolićie: iuſzći świát wſzyćiek w mnichy y puſtelni=
26:
ki obroći. Panowie wielcy y Kśiążętá ſyny mu ſwoie dawáli: drudzy porzućiwſzy
27:
bogáte oyce/ zdomow od niego vćiekáli/ miedzy ktorymi był ſyn Gwidoná Hrábie/
28:
ktory w młodych lećiech iuſz zakonnikiem vmieráiąc przy S. Romuáldzie/ rzekł:
29:
Oycże/ Murzynow śiłá około widzę. á on mu rzekł: Spowiáday ſię ieśli iáki grzech
30:
pomniſz. A on ſzcżeśliwy grzeſznik zboiáznią to iedno powiedział: iżem kilaś mio
31:
teł ktore mi ſtárſzy wziąć kazał/ ieſzcżem ich od niego niewziął. A Romualdus go
32:
ćieſząc y rozgrzeſzenie dáiąc/ mile go pożegnał/ y vmárł.
Szćześliwe Panięćiá iednego wzakonie ſkonánie.
Kápellan oycá iego śle=
33:
py ná ocży nád onym ćiáłem záwołał: Ieśliś wniebie/ iáko wierzę/ z iednay mi ná o=
34:
cży przeyrzenie: y ſkoro to wymowił/ ták ſię zſtáło. Słyſząc Romuáldus o Męcżeń
35:
ſtwie vcżniá ſwego Bonifacyuſzá/ ſam ſię do Węgier na ſzcżepienie wiáry zedwu=
36:
dzieſtą y cżterzmi bráćiey/ wezbrał: dla tego nawięcey/ aby krew ſwoią dla
37:
Chryſtuſa rozlać mogł: ále ná gránicy Węgierſkiey będąc/ ták záchorzał/ iſz ſię
38:
wroćić muśiał. y widział iſz woley Bożey niebyło/ y mowił: Wiele świętych prá=
39:
gnęli być męcżeńnikámi/ ále z iednáć tego ſobie v Páná Bogá nie mogli/ y iuſz prze
40:
ſtáć ták muśi iáko zámierzył komu Pan Bog: á vcżniom dał ná wolą ábo iść ábo
41:
ſię znim wroćić:
Pátrz w obroku.
Prágnął zá Chryſtuſa vmrzeć/ ále nie byłá wola Boża.
Piętnaśćie ich do Węgier ſzło/ ále iedni w niewolą pobráni: dru=
42:
dzy bići byli/ a żaden męcżeńſkiey klorony wedle proroctwaá S. nieodnioſł. Wra=
43:
cáiąc ſię/ ſyná Kśiążęćiá Niemieckiego y inych wiele znim do zakonu wpráwił.
44:
Miał oſobny dar od Páná Boga/ iſz gdy Pánowie świeccy/ grzechámi obćiążeni
45:
náń pátrzyli: bać ſię go y drzżeć muśieli: ták ie Duch ś. w iego ſercu mieſzkáiący ſtrá
46:
ſzył. Przeto ſię ich wiele kruſzyło y do P. Bogá náwracało. Cierpiał śiłá od ſwych
47:
złych vcżniow.
Dar oſobny miał iſz ſię go Pánowie wielcy bali.
Raz go ieden ná imię Romanus ták ſpotwarzył/ iſz nań grzech nie
48:
cżyſty świadcżył: vwierzyli temu drudzy vcżniowie ślepi/ o cżłeku ktory iuſz miał
49:
przez ſto lat/ ywołáli nań iáwnie: Stárcże powrozáś godzien/ ogniáś godzien. y dá
50:
li mu zá pokutę áby Mſzey mieć nieśmiał: y ſłuchał ich iáko pokorny/ y przez ſześć
51:
mieśięcy ſpráwowáć S. Táiemnic nieśmiał/ Potwarz onę ná wyſługę ćierpliwo=
52:
śći ſkromnie znoſząc.
Wielka ćierpliwość od właſnych vcżniow y pokorá.
Drugi raz gdy był w klaſztorze Amiaty: Mnich ieden wzwa
53:
śniony nań á práwie ſzáleiący/ vmyślił go wnocy zabić/ y nágotowawſzy oſtry puy
54:
nał/ znim legł/ chcąc o pułnocy ná onę dyabelſką robotę wſtáć.
Zábić go mnich ieden chćiałby y dawiony od dyabłá iego wzywánim wybawion.
Ale Pan Bog dzi
55:
wnym ſpoſobem/ obronił ſwego Romualdá: bo ná onego zdraycę cżárt nocy oney
56:
przyſzedł/ y dawił go ták ſrodze/ iſz ná Romuáldá ktorego teraz zábić chćiał/ o po=

strona: 575

1:
łnoc wołać pocżął. y ták od śmierći wybáwiony bjł. Gdy ſię ocknął porzućiwſzy żelá
2:
ze pokornie do nog Romuáldá bieżał: y on mu ſwey grzech oznajmuiąc/ záraz y zá
3:
dobrodzieyſtwo y wybáwienie od śmierći dziękował/ mowiąc: Skorom ćię záwołał
4:
tákem widział iżeś wſkok przyſzedł/ y mnieś z iego ręku wybáwił. Miał ten oby=
5:
cżay: gdy bráćia gdzie ná poſługę Boſką poſyłał że táiąc ie dawał im chleb/ ábo
6:
iábłko/ ábo cokolwiek ſwoią ręką przeżegnánego. Co gdy chorym iego vcżniowie
7:
dawáli/ ku zdrowiu przychodzili.
Cudownie iego błogosłáwiony chleb chore lecżył. Henryká Ceſarzá y ſtárych Niemcow nabożeńſtwo.
Gdy Ceſarz Henryk do Włoch przyiáchał/ z=
8:
wielką prośbą S. Romuáldá do śiebie przyzwał y zwielką go cżćią witáiąc/ ony
9:
ſłowá rzekł: O by duſzá moiá w tym ćiele byłá. A dworzánie iego Niemcy kłámá=
10:
iąc ſię mu/ z ſukniey iego nići y płátki wybieráli y vſtrzygali/ á zá reliquie do domu
11:
nieśli. Ziednał ſobie v Henryká klaſztor gory Amiaty/ dla wielkiey licżby vcżniow
12:
ſwoich. Z ktorych dwá/ Benedykt y Ian/ zá cżáſow Krolá Boleſłáwá do Polſki
13:
przyſzli: wſtárośći ſwey w Sytyey nawięcey przemieſzkiwáiąc/ drugą zniey Ni=
14:
tryą vcżynił. Wſzyſcy iego vcżniowie boſo chodzili wſzyſcy ſię wielkimi pokutámi
15:
dręcżyli: drudzy ſię zámykáli iáko iuſz w grobie vmári. Winá żaden znich niepił
16:
y niemocy/ ták iſz niemocy one ſłuſznie ſię złotym wiekiem zwáć mogły.
Był to Blesław Chábry. Pátron tych świętych 12. dniá Liſtopádá
Po wiel
17:
kich pracách y rozmnożeniu zbáwienia ludzkiego/ ſkońcżył ſzcżeśliwie tego wieku
18:
w klaſztorze in Valle de Caſtro/ ktory ſam był zbudował. Zył lat ſto y dwádzie=
19:
śćiá: dwádzieśćiá ſtráwił w świeckich zábáwkách/ trzy w kláſztorze/ dziewięćdzie
20:
śiąt y ſiedm ná puſtelnickim y zbáwieniu teſz ludzkiemu pożytecżnym żywoćie: kto
21:
tego ſię świętey modlitwie zálecáiąc/ prośim Páná Bogá áby nam z iego wielkich
22:
przykłádow/ zbáwienie dał budowánie: przez Iezuſa Chryſtuſa ſyná iego/ ktory
23:
znim wiednośći Duchá Świętego kroluie ná wieki wiekom. Amen.
Obrok Duchowny

24:
TEn ktorego Dámiánus piſarz żywotá tego zowie Busłáwinem ábo Bolesłáwinem kro
25:
lewicem Słowieńſkim/ był Kázimierz wnęk Bolesłáwá Chábrego ktory z mnichá był
26:
potym Krolem Polſkim.
Kázimierz mnich Krol/ zowie ſię tu Bolesłáwinem.
Podobno ſię od dziádá bárzo sławnego y pierwſzego Kro
27:
lá Polſkiegp zwał Bolesłáwicżem/ wedle zwycżáiu Słowakow/ z ktorych idą Polacy: y
28:
ztąd znáć iſz ie Słowaki/ y ná on cżáſz ieſzcże/ á nie Polaki zwano. Ten Romualdus iſz żył ſto
29:
dwádzieśćia lat/ niedziwuy ſię temu iſz zá Bolesłáwá Chábrego vcżnie ſwe do Polſki posłał/
30:
to ieſt/ Benediktá y Ianá (o ktorych maſz niżey) y wnęká iego Kázimierzá mnichem vcżynił:
31:
ktorego potym do Kluniaku posłał/ iáko Polſkie Kroniki świadcżą. Ten Bolesław ábo Ká=
32:
zimierz wſtępuiąc wzakon/ dárował był konia pięknego S. Romuáldowi: ktorego on dobrym
33:
zyſkiem zá osłá ná ktorym iezdził/ odmienił.
Zywot S. Bonifacyuſzá Apoſtołá Ruſkiego y męcżeńniká:
Twego ktory Niemce náwroćił. maſz iego żywot 5. dniá tegoſz Mieśiącá
34:
SLuſzna rzecż nieprzepomnieć tego Bonifacyuſzá iego vcznia od
35:
Ruśi vmęcżonego. piſze ták tenże Dámiánus o nim. Był powinny
36:
krwią Ceſarzowi (podobno temuſz Ottonowi trzećiemu) y tak ſię wnim
37:
kochał/ iſz go inácżey niezwał/ iedno duſzą ſwoią. Biegły był w náuce á zwłaſzcżá w
38:
Muzyce. Cżáſu iednego będąc w kościele S. Bonifácyuſzá męcżennika ſtárego:
39:
wielkim ſię Duchá S. wzruſzenim ták rozgorzał/ iſz gorąco prágnąć pocżął krwie
40:
ſwey dla Chryſtuſa wylania/ y mowił: Mnie teſz Bonifacyuſz imię/ cżemu tákże
41:
Páná mego miłowáć y dla niego gárdła dáć niemam? y ztąd zoſtał mnichem v S.
42:
Romualdá/ y taką ſię powśćiągliwośćią viął/ iſz tylko wniedzielę y wecżwartek
43:
iadał.
Wielkie ćiáłá vmartwienie.Cierpliwość wprzymowce y proroctwo.
Drugdy ſię po ćierzniu y pokrzywách trapił/ y ćiáło młode kroćił. á gdy mu
44:
brát ieden przygániał/ mowiąc: Hypokryto cżemu to tylko ábyś był od ludzi wi/
45:
dzian/ czyniſz? on nic nierzekł/ iedmo ono ſłowo Prorockie: Twoi ſą wyznawcy/
46:
ále moi męcżeńnicy: iáko by iuſz męcżeńſtwo ná zwyćięſtwie duchá nád ćiáłem/ za
47:
cżynał. Potym bárzo w Bogu roziuſzony do náwrocenia Pogáńſtwá/ od Papieżá
48:
błogoſłáwieńſtwo wziął/ y Arcybiſkupem Pogáńſkim poświęcony ieſt. idąc tędy z
49:
pewnymi towárzyſmi ku Polſzcże y do Kuśi gdzie o báłwochwálſtwie ſłyſzał: z Rá=
50:
wenny ſię puśćiwſzy/ drogę onę pieſzo y boſo odpráwował: ná dzień tylko pułbo=
51:
chenká chlebá iedząc/ wodę pił: a wniedzielę korzonki z ziemie miał zá hoyne vży=
52:
wanie: Godziny z paćierze po poświęceniu ſwem na Biſkupſtwo/ y kościelne poſpoli
53:
te/ y mmiſkie odpráwowował. w gorách y zimnych kráinách wśiadł ná koniá: ale mu
54:
drugdy boſe nogi do ſtrzemion ták przynmarzáli/ iſz było ćiepłey wody ná z śiadaniu
55:
potrzebá.
Wielka ćierpliwość wzimnie.Podobno był pierwey w Pruśiech.
Gdy miedzy Pogány śmiele y cżerſtwie Chryſtuſa opowiádał: niechćieli go
56:
zábijáć: boiąc ſię áby ſię iego śmierćią/ iáko y S. Woyćiechá po cudach v grobu wię

strona: 576

1:
cey ludzi do wiáry Chrześćiáńſkiey nieobroćiło. A gdy do Ruſkiego Krolá przy=
2:
ſzedł/ y ſtátecżnie tám wiárę w iednego Bogá y imię Iezuſá náſzego rozſławiał:
3:
Krol mu przyganiał/ przeto iſz boſo á wgrubych y odártych ſzátách chodził: mieniąc
4:
iſz to dla tego cżyni/ áby pieniądze y ſkárby wyłudził.
Podobno był do Kijowá záſzedł.
Co zrozumiawſzy Bonifa=
5:
cyuſz/ vbráł ſię w piękne y ozdbne Biſkupie ornaty/ y przyſzedł wnich do Krolá
6:
(ábo Kśiążęćiá) Ruſkiego: tegoſz mu Chryſtuſa Bogá prawdziwego/ áby weń v=
7:
wierzył/ zálecáiąc. á Krol mu táką odpowiedz dał: Chceſzli ábych ia twey náuce v=
8:
wierzył/ nánieć my wielki ogień/ przez ktory ty przeniść maſz: ieśli ćię ogień naruſzy/
9:
ſpalę ćię do końcá: á ieśli cáło winidzieſz/ vcżynię wſzytko co każeſz. Przyzwolił ná to
10:
Bonifacyuſz/ y w onym vbierze iáko do Mſzey/ wſzedł w ogień/ wktorym iedne=
11:
go włoſa nieutráćił/ y ná ſzátách ſwych żadney ſzkody nieodnioſł.
Cudo iſz w ogniu niezgorzał.
To Krol widząc/
12:
vpadł do nog iego/ y z ſwymi dworzány y domem ſwym vwierzył/ y ochrzcżony
13:
ieſt.
Kśiążę Ruſkie y zludem ſwym vwierzyło.
Myślił Krol ſpuśćić ſynowi kroleſtwo/ áſam przy ś. Bonifacyuśie mieſzkáć:
14:
ále pierwey chćiał bráćią ſwoię y lud ſwoy do wiáry S. náwroćić. y gdy brát ieden
15:
iego námowić ſię/ áby w Chryſtuſa vwierzył Krolowi nie dał: wniebytnośći S.
16:
Bonifacyuſzá/ zábity ieſt: ktorego śmierći/ mſzcżąc ſię trzeći brát/ poimał Bonifa=
17:
cyuſzá y śćiąć roſkazał.
Sćięći dla Chryſtuſa.
Bárzo śmierćią iego Krol rozgniewány/ porwał ſię y mśćić
18:
ſię krwie męcżeńniká Bożego chćiał: ále gdy do brátá onego przybieżał/ nálazł go
19:
y wſzytki iego żołnierze ſtoiące iáko ſłupy y zdrętwiáłe iáko drewná y znáiąc cud
20:
Boży/ zábijáć ich niechćiał: ále zporády towárzyſzow świętego Bonifacyuſzá
21:
modlitwę zá nie cżynili áby kſobie przyſzli/ á w Chryſtuſa vwierzyli.
Pomſtá Boża nád mężoboycy S. Bonifacyuſzá.
Ták ſię zstáło/
22:
vwierzyli/ y wſzyſcy ochrzcżeni ſą/ á krew męcżeńnicka táki owoc z ziemie puśćiłá.
23:
Ná cżeść iedynemu Bogu Amen.
Ruś y od Láćinſkiego kośćiołá náwroconá.

24:
Obacż cżytelniku. 1. Isz Ruſkie kráiny nie tylko od Grekow/ ále y od Rzym=
25:
ſkiego kośćiołá náwrocone ſą do wiáry przeſłąwney: á niewiem ieśli ták cudowne
26:
go y ták wielkiego męcżeńniká z Grekow máią. Znáć pewnie iſz ná pocżątku v Ru
27:
śi Rzymſkie y Láćinſkie kośćioły były: ále gdy zá Greckim ſię odſzcżepieńſtwem po
28:
tym vdáli: Láćinſką kśiężą wypędzili Grekowie/ iáko y w Wołoſzech álbo w Bul=
29:
gáryey vcżynili/ y kośćioły ná ſwoie obrządki obroćili. 2. Bądz teſz tego pewien
30:
iſz Ruś ná pocżątku práwowierną y Kátholicką wiárę/ gdy ieſzcże ná on cżás y
31:
Grekowie w poſłuſzeńſtwie kośćiołá Rzymſkiego żyli/ przyięli. Bo Heretycka y/
32:
odſzcżepieńſka/ ná pierwſzą śieybę miedzy Pogáńſtwo nie idzie. Iáko ſię potym z/
33:
Grekámi oddzielii/ cżytay o tym kto chce kśiąſzki moie. etc.

strona: 580

1:
Zywot S. Máryey z Egniey/ piſany od Iáku
2:
bá z Witryaku/ Kárdynáłá vcżonego/ ktory iey ſam był
3:
świádom/ żyłá około roku Páńſkiego 1186.
Dwudzieſty trzeći dzień Cżerwca.

4:
W Leodyyſkim Biſkupſtwie ieſt miáſtecżko Niwellá w ktorym
5:
tá świętá z śrzedniego ſtánu rodzycow vrodzona/ zmłodośći wielkie y
6:
zniebá dáne nábożeńſtwo ku P. Bogu miałá/ y świeckimi doſtatki/ vbio
7:
ri roſkoſzámi/ y latom młodym przyzwoitymi proznośćiámi gárdząc/
8:
ludzie nábożne y zákonne ták ráda z młlodu wydziáłá/ iſz gdzie ſzli zákonnicy Ciſter=
9:
cyeńſcy/ tám nie mogąc ich cżćić inácżey/ śliád nog ich ieſzcże málucżką cáłowáłá.
Zámąſz dáná

10:
Wlát cżternáśćie zámąſz ią rodzice dali. wcżym iſz ſobie wolná niebyłá/ táiemnie
11:
oſtry powroz ná ćiele gołym nośiłá: á robiąc długo w noc y potym długo páćierze
12:
mowiąc/ ſen tylko ná deſkách ſię kłądąc/ gdy to cżynić mogłá/ zdrádzáłá.
Ciáło ſwe iako powolne duchowi cżyniłá.
A wkrotc=
13:
ce ktemu mężá námowiłá/ iſz oboie záráz w kwiećie młodośći ſwey/ cżyſtość Pánu
14:
Bogu wiecżną obiecali: y wzgárdzywſzy świát/ wſzytko to co mieli/ vbogim rozdáli.
Mężá do cżyſtośći námowiłá

15:
Z cżego acż ie przyiáćiele y ludzie świátá tego ſzálonemi zwáli: iednák tym ſię niegor=
16:
ſząc/ mocnie żywot on cżyſty y vbogi prowadzili/ y wogniu mieſzkáiąc/ niegorzeli.
17:
A iſz Pan Bog tych ktorzy dlá niego świeckie y krotkie dobrá opuſzcżáią/ duchow=
18:
nymi dáry opátruie/ dał iey Pan Bog náprzod tákie ſkruſzenie ſercá/ iſz ſię zawżdy
19:
łzámi/ ná mękę Pańſką wſpomináiąc/ zálewáłá: ták bárzo/ iſz rzecż byłá nie vhámo
20:
wána.
Dar łez dziwny bez bolenia głowy y ſuchośći mozgu.
iuſz cżęſtokroć nie tylko ſzáty/ ále ziemiá ſię tám gdzie klęcżáłą polewáłá/ y
21:
práwie iáko woſk ćiáło iey z ſerdecżney rádośći y poćiechy topniáło/ A co było ná=
22:
dziwniey z onego płynieniá łez/ bolu żádnego y ſuchośći mozgu nieznáłá. Raz w=
23:
wielki tydzień wkośćiele płącżącą y klęcżącą/ ieden Kápłán cudnie vpomniał: áby
24:
ćicho ſię modliłá. A oná iáko pokorna y poſłuſzná/ wiedząc iſz by dobrze chćiáłá/ rze
25:
ki oney łez ſwoich/ y ſkruchy pohámowáć nie mogłá: wyſzłá zkośćiołá/ y prośiłá áby
26:
Pan Bog onemu Kápłánowi vkazał/ iſz nie ieſt w mocy ludzkiey/ duchá łez onych
27:
gdy go z miłośierdziá ſwego komu dáie/ kroić y ſtánowić. Tedy ná onego Kapłáná
28:
gdy Mſzą miał/ puśćił ſię wiátr duchá S. y roſtopniało ſerce ná dobrodzieyſtwá y
29:
łáſkę onę/ ktorą cżyni nám v ołtárzá/ y poćiekłj tákie wody z ocżu iego/ iſz kśięgi y kor
30:
porał polał: á długo ſię z odpráwą biedząc/ liedwie ze Mſzey wybrnął.
Kápłan co iey o płákánie przymawiał/ iáko dotkniony od P. Boga
Dopiero ſię
31:
náucżył iſz gdy Pan Bog zágra/ muśi być weſoł/ kto iego muzyki ſłuchá. A Máriá
32:
o wſzytkim wiedząc ſzłá po Mſzy do niego/ y wymáwiáłá mu áby wtym co ná ſobie
33:
doznał/ ná ine bácżność miał.
Cżeſta ſpowiedz
Ráda ſię cżęſto ſpowiádałá/ a iákom iey świadom
34:
ſumnienia ná ſpowiedzi/ nigdy ſię nic śmiertelnego niedoznáło/ á wpowſzednich
35:
liedwie kiedy go znácżnego. Przynośiłá do nas tákie grzechy/ ktorycheſmy ſobie nie=
36:
wáżyli/ á ná iey ſpowiedzi cżęſtey/ iáko leniwi teſknili. A pomniąc iſz po iedney ćię=
37:
ſzkiey niemocy/ ná pośilenie zdrowiá mięſo iádłá y wino piłá: oſtro bárzo to nágrá
38:
dzáłá. bo nákoniec odrzezywáłá niektore mięſo zćiáłá ſwego: cżego byli ſpowiedni=
39:
cy y te pánie/ ktore po śmierći iey ćiáło obmywáły świádome.
Ciáło ná ſobie rzezáłá.
Winá nigdy niepi=
40:
łá/ y mięſa nieiádłá: raz ná dzień chleb bárzo cżarny y twárdy/ iſz ięy krew z zę=
41:
bow żuiąc wyćiekáłá/ á iárzynkę drugdy y owoce zdrzew iadłá. Trzy látá raz chleb
42:
tylko á wodę piłá/ á żadney zwykłey roboty nieopuśćiłá.
Pokarm iey.
Drugdy dni iedenaśćie
43:
od wſtąpienia Bożego aſz do Swiątek/ nieiádłá nic: á głowá iey niezáboláłá/ á ták
44:
pierwſzego dniá iáko oſtátniego/ duża ná ćiele zoſtawáła: y by byłá dobrze w ten
45:
cżás ieść chćiáłá/ tedy niemogłá/ aſz ćieleſność ktora w duchu nieiáko byłá zátłu=
46:
mioná/ kſobie przyſzłá.
Poſty nád śiłę ludzką z ſamego dáru Bożego.
Drugdy długo w milcżeniu y bez wſzego pokármu/ zoſta=
47:
wáłá: iſz nic inego mowić niemogłá/ iedno to: Chcę ćiáłá Páná náſzego Iezu Chry=
48:
ſtá: ktore przyiąwſzy/ záſie wmilcżeniu byłá/ ták iáko zachwycona/ aſz gdy cżás iey
49:
przyſzedł mowiłá y iádłá. W modlitwie byłá vſtáwicżną y robiąc ſobie wytchnąć
50:
niedáłá/ y drugdy nic niemogłá mowić/ iedno o Pánu Bogu. Był kośćioł dwie
51:
mili pánny Mariey z Egniey od tego mieyſcá gdzie mieſzkáłá: tám cżęſto pieſzo zie=
52:
dną towarzyſzką chodząc/ wielkie modlitwy cżyniłá. á zwłáſzcżá ku przecżyſtey Mát
53:
ce Bożey oſobliwe y wielkie nábożeńſtwo miáłá. Raz w kośćiele vyzrzáłá wiele
54:
rąk zlożonych a iákoby ſię modlących/ y przelękłá ſię y do komorki ſwey vćiekłá: ále
55:
toſz y wkomorce widziáłá:
Duſze vmárłych wcżyſcu.
y rádząc ſię Páná ſwego/ ſpráwę wzięła/ iſz te duſze były

strona: 581

1:
vmárłych wcżjſcu o modlitwę iej proſzącjch. Ná chytrośćiách ſzátáńſkich nie tjlko ſię
2:
ſamá znáłá/ ále y ine znich wyſwobodziłá. Ná iednę pánienkę w zákonie Cyſtercień
3:
ſkim boiázliwą y máłegoſecrá wpadł ſzátán/ z ſwemi bluzenirſkimi y ſproſnemi ná P.
4:
B. y ś. iego / j Sákrámenty iego myślámi:
Myśli bluznierſkie ná Paná Bogá y ſákrámentá.
ná nię ie miecąc y nigdy znich wjtchnąć nie
5:
daiąc. Pánná iáko proſta/ á tákich pokus nieświádomá: mniemáła áby iuſz wiárę
6:
ſtráćiłá w Bogá: y przyſzłá do tákiey roſpácży/ iſz áni páćierza mowić/ áni Sákrá=
7:
mentow żadnych bráć niechćiáłá. Gdy iey nikt ztego wyiąć niemogł/ do Máryey
8:
ieſt przywiedzioná. oná iáko wtym mądra/ ták ſię długo pościłá y modliłá/ má=
9:
iąc Pánnę w komorce ſwey: iſz cżárt on odegnány był/ á Pánná náukę wziąwſzy/
10:
Sákrámentámi ſię przenaświętſzymi opátrzyłá/ y oney wſzytkiey pokuſy zbyłá.
11:
Snu ćieleſnego bárzo máło vżywáłá: rzadko ſię ná łoſzku ſwym/ ná ktorym nic nie
12:
było okrom ſłomy/ kłádłá: cżęſto w kościele y w zimná wielkie nocuiąc ná murze
13:
wſpártey głowie trochę odpocżynku dáłá/ ná chwaleniu Bogá z Anioły nocy trwá
14:
iąc: á ieśli záſnęłá/ przez ſen z Chryſtuſem rozmáwiáłá/ y wiele poćiechy y náuk
15:
bráłá.
Száty iey
Száty iey áni bjły wydworne/ áni teſz plugáwe: ſukniá iedna proſtá á płaſzcż
16:
ná niey á włośiennicá podſpod/ to iey wſzytko odzienie zimie y lećie. Ręcżney ro=
17:
boty nieomieſzkáłá y zniey ſwoy chleb iádłá. A w milcżeniu ták ſię kocháłá/ iſz raz
18:
od krzyżá S. aſz do Wielkieynocy żadnego do ludzi ſłowá nieprzemowiłá/ y tám w
19:
ten cżás odnoſząc od Páná Bogá vpominki niektore/ poznáłá iáko mu milcżenie
20:
miło/ á prozność mowy brzydka.
Milcżenie w białychgłowách zwłaſzcżá iáko ſię podoba P. Bogu.
Twarz iey weſołym werzeniem y ſtátecżną po=
21:
ſtáwą ták byłá vmiárkowána/ iſz pátrzące do nabożeńſtwá y ſkruchy nieiákiey wio
22:
dła. Gwido Prálat ieden z Kámeraku náwiedzić ią chcąc/ zdrogi dla tego ziá=
23:
chał. śmiał ſię zniego towárzyſz drugi Kánonik/ mowiąc: Muchy gonić chceſz/ nic
24:
potym/ iákobyś niewiáſty niewidział. y gdy znią rozmawiał Gwido/ towárzyſz ie go
25:
ná ſtronę poſzedł/ y z inymi ſię zábáwił. á iſz mu ſię zdáło długo cżekáć/ vpominał
26:
Gwidoná áby poſzedł: á w tym záyrzał twarzy iey/ y zdumiawſzy ſię płakáć pocżął
27:
y iuſz iść ſam niechćiał. Obacżył Gwido co ſię ztáło/ y śmiał ſię zniego/ mowiąc:
28:
Podz/ á záś niewiáſty niewidział? Potym on karał głupſtwo ſwe/ mowiąc: Nie
29:
wiedziałem/ áby twarz świętych Bożych y rozmowá ich táką moc miáłá.
Y twarz świętych do nabożeńſtwá pobudza.
Má=
30:
iąc wielkie dáry Boſkie y Duchá prorockiego/ y niektory dar lecżenia krzyżem S.
31:
wielką wtym pokorę záchowáłá/ y táić ſię ludzką/ iáko
32:
błotem iákim brzydząc. Iáko kto po zdrowych y ſmácżnych potráwách/ ieść gru
33:
bych y kmiecych niemoże: ták oná ſamego Chryſtuſa y ſławy iego krorą wniebie
34:
ſwym zgotował ſkoſztowawſzy/ ludzkiey y świeckiey grubośći prożney cżći ſkuśić
35:
niemogłá.
Sławą ludzką iáko gárdziła.
Politowanie wielkie nád grzeſzącymi y ſkuſzonymi od cżártá miáłá/ y
36:
zobiáwienia Boſkiego/ niektorych duſz niebeźpiecżeńſtwá widziáłá/ y im ſwoią mo
37:
dlitwą/ y poſty/ y vpominánim/ wiele pomagáłá. Chore teſz niektore ná ćiele cu=
38:
downie lecżyłá: przepukłe dziátki/ ręki ſwey kłádzienim/ do zdrowia przywracáłá:
39:
y iedney niewieście ſrogi wrzod ná gardle/ dotykániem ręki ſwey zlecżyłá.
Dar lecżenia.
Dwie=
40:
má Kápłanom w Niwelli Gwirykowi y Gwidonowi ná zdrowiu zeſzłym/ tákże
41:
ręki ſwey dotknieniem/ pomogłá: á to áſz práwie przymuſzona dla wſtydu ſwego y
42:
pokory cżyniłá. Bo máiąc ták wielkie dáry Boſkie w obiáwieniách y oświeceniu
43:
rozumu ſwego/ vmiáłá znáć co byłá ſamá z śiebie: záwżdy podleyſzą y nikcżemniey
44:
ſzą v śiebie zoſtáiąc. Kazánia y piſmá świętego zwielką chućią ſłucháłá y pámię=
45:
táć chćiáłá: á po kazaniu chćiáłá nogi cáłowaáć káznodzieiom: cżego gdy iey bronili
46:
cżyniłá wielkie nárzekánie y pkłákánie: á cżcżac ten vrząd duſzom potrzebny/ á ſa=
47:
ma go ſpráwować z ſtrony płći ſwey niemogąc: prośiłá Páná Bogá/ áby dał ie=
48:
dnemu Kápłanowi dar Duchá S. do kazánia/ ná iey prośbę: chcąc to mieć ſobie
49:
zá wielkie dobrodzieyſtwo od Páná Bogá ſwego/ przez ktoregoby to/ cżego iey nie
50:
wieśćia płeć niedopuśćiłá ſpráwowáć/ y duſze do zbáwienia prowádzić mogłá.
Káznodzieiom pokazániu nogi cáłowáłá. Káznodzieyſki dar iednemu vprośiłá chcąc duſze przezeń pozyſkować.
Y
51:
po długich poſtách y trudzeniu/ ziednáłá to iednemu/ iſz to wziął cżego niemiał.
52:
Zá ktorego gdy kazał/ pilnie ſię záwżdy modliłá/ y ſto kroć pozdrawiáłá Mátkę
53:
Bożą. A on práwie duchem iey/ miał wſzytki do kazánia y duſz pozyſkánia potrze
54:
by. Ták wielka w iey ſwercu miłość/ ku pozyſkániu duſz drogo kupionych/ wſzcżepio
55:
na byłá. Przy podnieśieniu ćiałá Chryſtuſowego ná Mſzy/ cżęſtokroć iey Duch
56:
święty ocży otwarzał/ iſz widziałá około wielki pocżet S. Aniołow. Táka wniey
57:
ćierpliwość y wytrwánie káżdey nędze y choroby byłá/ iſz raz cżterdzieśći dnie wiel=

strona: 582

1:
ką niemocą ſtrapiona będąc/ gdy iey pytano/ ieśliżeby ſobie nieteſkniłá: Ona rze=
2:
kłá: Iabych rádá/ áby ſię ty cżterdzieśći dni dziś pocżęły/ y mowiła: Niewidziáłám
3:
żadney niemocy/ ktoreybych ſobie dla Páná Bogá y zá grzechy me nieżycżyłá. Ták
4:
wnętrzna poćiechá y miłość Boſka/ lekką iey cżyniłá zwierzchną niemoc.
Niemocy ćieleſney dla Boga ſobie życżyłá.
Biádá
5:
nam co wchorobie niećierpliwość pokázuiem/ a w Boſkim ſię vpodobániu nieko
6:
chamy/ wielkie y niezlicżone grzechy máiąc. A co dziwniey/ gdy raz {áráliżem zárá=
7:
żona/ wołáć y bić ſię w pierśi muśiáłá: ieden cżłek ktory ią bárzo w Bogu miło=
8:
wał/ táiemnie zá nię ſię do Páná Bogá wſtáwiáł. Ona to pocżułá/ y lepiey ſię
9:
mieć pocżęłá/ y wſkazáłá do niego: Niech/ práwi/ przeſtánie zá zdrowie moie Páná
10:
prośić: bo zá iego modlitwą/ mniey ćierpiąc/ podeymuię ſzkodę.
Dżiwne słowo.
Do drugiego
11:
tákże wteyże mierze wſkázáłá/ mowiąc: Nie fráſuy ſię dla mnie/ bo twoy fraſunek
12:
boleśći mi ſerdecżney przycżynia/ iſz dla mnie to podeymuieſz. Więcey ſię o záſmu=
13:
cenie drugich/ niżli o ſwoię chorobę fráſowáłá. Acż byłá Duchem Bożym ná wſzyt
14:
ki poſtępki ſwoie opátrzona/ y miáłá ocży ſwe przed śćiem ſwoim: wſzákże ná inych
15:
duchownych rádzie przeſtawáłá: zpokory/ y poniżenia woley ſwoiey odſtępuiąc/ y
16:
nabożnie ſię inym poddáiąc.
Pokorá y posłuſzeńſtwo.
A gdy ſię iey kto wrzecżách duchownych y około ſta=
17:
nu żywotá ſwego dokładał y rádził: nie ſkwapiáiąc ſię ná odpowiedz/ ná modlitwie
18:
ſię pierwey z Pánem ſwym rozmowiwſzy/ nieomylną drogę podawáłá.
Nierádziłá dwoygá Beneficyum trzymáć
Kaz ſię
19:
iey ieden Kápłan rádził/ ieśli miał przy iednym beneficyum ná ktorym miernie
20:
przeſtáć mogł/ drugie ná prośbę ludzką trzymáć: oná trochę ſię rozmyśliwſzy/ bár
21:
zo mu to zgániłá/ mowiąc: Oſzpećiſz ſię/ á ná drugie obćiążyſz. On zrozumiawſzy z=
22:
krotkich ſłow/ iſz ztego y ſumnienie ſię chćiwością y łákomſtwem máże/ y do biegu
23:
duchownego á pomocy bliżnich przeſzkodá ſię zćiężaru y przybywánia cżyni: wnetże
24:
iedno puścił/ á ná pierwſzym przeſtał. A ći co rzeką: ktorzy bez wſtydu ile ich mo
25:
gą wytárgowáć/ wyſłużyć y wyſwárzyć/ by ich y kilkádzieśiąt dáć chćiano/ tyle ich
26:
trzymáią nic ná duſze ludzkie niepomniąc/ łákomſtwu tylko ſwemu y świeckim
27:
chućiom doſyć cżynią. Gdym pocżął kázáć (powiáda ná ſię co iey żywot piſze) bo=
28:
iąc ſię áby mi rzecży niedoſtáło/ ſłowym ſię proznymi długo báwił: y potym gdy
29:
mię kto chwalił/ radem ſłuchał/ á iednákem roſtárgnienie wielkie ná myśli miał:
30:
y tegom ſię tey S. ktora ſię zá mię modliłá/ zwierzyć wſtydził.
Káznodzieyſkie wády
Lecż oná iákoby
31:
wſzytki myśli moie wiedząc/ ony duſze mey choroby/ ſłowy ſwymy mądrymi/ we=
32:
mnie zlecżyłá/ żem kſobie przyſzedł. Wiele iey inych ludzkich myśli dla zbáwienney
33:
pomocy obiáwiał Pan Bog/ y rzecży przyſzłe y dálekie/ duchem prorockim wie
34:
dziáłá y powiádáłá dla potrzeby. Gdy ſię Chrześćiáńſcy ludzie przećiw Heretykom
35:
ná on cżás wielkim bluzniercom (krzyż ná ſię przećiw Albigenſom y zborię biorąc)
36:
gotowáli: oná dziwnie prágnęłá znimi ná tę drogę iść/ by było przyſtoyno y bez
37:
zgorſzenia.
Albigenſes Heretykowie miecżem wykorzenieni od wſzytkiego Chrześćiáńſtwá.
Smieiąc ſię niektorzy nabożni/ pytáli iey/ coby tám cżyniłá? Rzekłá:
38:
By nic inego iedno to/ iſzbych wolnymi vſty cżciłá Páná mego/ ktorego tám blu=
39:
znią/ y ktorego ſię záprzeli. Mąſz ieden/ żonę bárzo świecką máiąc/ prośił iey o
40:
modlitwę zá nią: vcżyniłá ták/ y wkrotkim cżaśie/ oná świecka niewiáſtá odmie
41:
nioná/ do wſzytkich duchownych rzecży/ powodem ſię mężowi zſtáłá/ á márno=
42:
ścią świátá tego wzgárdziłá. Gdy ſię cżás ześcia iey (o ktorym wiedziáłá/ y przed
43:
kilem lat inym oznaymiáłá) przybliżał: zá dozwolenim ſpowiedniká ſwego y mę=
44:
zá/ znátchnienia Boſkiego/ obráłá ſobie mieyſce dwie mili z támtąd gdzie mieſzká
45:
łá/ ktore zwano Egnies (od ktorego y imię ma) y tám mieſzkáć/ y śmierći cżekáć
46:
y pogrzebioną być wkościele świętego Mikołáiá chćiáłá/ y ták vcżyniłá. Tám iusz
47:
niewymowne poćiechy y rádośći ſerdecżne miáłá/ gdy głos ſłyſzáłá oblubienicá:
48:
Podz wybrána moiá/ namilſza moiá/ gołębico moiá/ koronowána będzieſz.
Wiedziáłá o cżáśie ſwey śmierći.
Iuſz
49:
cżęſte miáłá záchwycenia w duchu/ prze roſkoſz przyſzłey chwały. Raz przyſzed=
50:
wſzy kſobie/ rzekłá ſwe ſłużebnicy ábo towárzyſce: Klemencyano (ták iey było
51:
imię) ſłyſzáłám iſz poydziem in ſancta ſanctorum: O wdzięcżne ſłowo/ powiáda
52:
á co to ſancta ſanctorum? obiedwie Láćińſkiego nierozumiáły: ále Márya cżułá
53:
dobrze/ co to było/ y mowiłá: Długo mam chorowáć/ y boię ſię bárzo ábych ſię to=
54:
bie y inym nieuprzykrzyłá: á kto zemną/ ták długo wytrwą? iákoſz rok cáły bár=
55:
zo niemocą zięta byłá.
Rok cáły ćięſzko chorzałá.
Onego roku wponiedziáłki wſzytki/ niec nieiádáłá/ mieniąc:
56:
iſz wponiedziałek ná ziemię złożoná być miáłá. á od zwiáſtowániá Páńny Máryey

strona: 583

1:
aſz do narodzenia świętego Ianá Chrzćićielá poſzcżąc/ tylko iedennaśćie rázow
2:
iádłá/ y to miernie. A gdy iuſz cżás obiecány ześćia iey bliſki był/ z rádośći wiel=
3:
kiey/ cáłe trzy dni y trzy nocy/ wielkim y pięknym głoſem śpiewáłá/ y chwaliłá
4:
Páná Bogá/ wyſokie y nigdy nieſłycháne/ y od wiela ludzi nierozumiáne y zákry=
5:
te táiemnice niebieſkie/ piſmá świętego y znáuki kośćielney/ ktorą Duch S. daie
6:
przynoſząc.
Spiewánie wniemocy dziwne.
Przeor mieyſcá onego/ boiąc ſię áby ludzie iey zá ſzaloną niemieli:
7:
drzwi y kośćioł zámykał/ á ſam tylko znią á zniey ſługą przy niey śiedział: wſzákże
8:
ſię głos zátáić niemogł: ſłyſzáło ich wiele ono śpiewánie zá drzwiámi. Po pierw=
9:
ſzym dniu y nocy/ ták byłá ochrápiáłá/ iſz iuſz przemowić niemogłá: ale wnet zno=
10:
wu iákoby nic chrápienia niepoſtáło/ całe dwá dni y dwie nocy wtymże trwáłá.
11:
Nierzmyśláłá ſię/ iáko y ktorym porządkiem było ſłowá y rzecży náydowáć: ie=
12:
dno iákoby z kśiąg iákich/ onyc wyſokie ſkrytośći chwały Boſkiey/ rzecż po rzecży/ iá=
13:
ko z ſkárbnice Duchá S. wypuſzczáłá.
Taiemnice Boſkie w iey vśćiech
Máło piſano (nieſtety) tę trochę powiem
14:
co było.
Iáko wśpiewániu onym chwałę dawáłá Pánu Bogu.
Ná pierwſzym ſwoim tonie/ Láćińſkim ięzykiem pocżęłá wyſławiáć Troy
15:
cą w iednośći/ y iedność w Troycey: dziwne y niewymowne rzecży przytacżáiąc: y
16:
z pſalmow/ y piſmá świętego táiemnicę ſtárego y nowego zakonu/ ſubtylnie wy=
17:
kłádáiąc. Od Troyce świętey/ ſzłá do zcżłowiecżeńſtwá Páná Chryſtuſowego: po=
18:
tym/ do przecżyſtey Dziewice: potym do Aniołow: potym do Apoſtołow/ y do
19:
inych ſtanow świętych Bożych. Nákoniec przyiaćioły ſwe w Bogu/ ktorzy iedn=
20:
no ieſzcże byli żywi/ káżdego miánowićie wſpomináiąc/ Pánu Bogu ie zálecáłá/ á
21:
wſzytko Láćińſkimi rytmámi. Między inemi táiemnicámi mowiła: iſz Aniołowie
22:
od świátłośći przechwálebney Troyce świętey/ rozumienie máią: á zświátłośći v=
23:
wielbionego ćiáłá Chryſuſtusowego/ w pożytku zbáwiennego duſz ludzkich/ rádość
24:
bierzą: á iſz przecżyſta Dziewicá Márya/ iuſz ieſt wćiele vwielbionym wniebie: y
25:
ćiáłá świętych ktore z Chryſtuſem zmartwy wſtáły/ iuſz ſię názad wproch nieobra
26:
cáły.
O ćiele Pánny Máryey y tych co z Chryſtuſem zmartwywſtáli.
Domikany y Fráńćiſzkany rozumie/ ktore Pan Bog rychło po iey śmierći wzbudził. Z tego ſię wielce rádowałá/ iſz iuſz rychło Duch S. kościoł ſwoy obdárzyć
27:
miał/ poſyłáiąc robotniki ſwe/ ktorzy duſzom wielce pomocni/ y świát po wiel=
28:
kiey cżęśći/ do lepſzego żywotá oświećić mieli. Cwierdziłá o S. Sżcżepanie pierw
29:
ſzym męcżeńniku y śpiewáłá zowiąc go Ogrodem rożey ráyſkiey: á iſz mu Pan Bog
30:
gdy ſię przy śmierći ſwey modlił/ Páwłá świętego darował: y gdy vmárł Páweł
31:
S. zá Chryſuſa/ on duſzę iego ofiarował Pánu/ mowiąc: Pánie tyś mnie tym
32:
wielkim rádem vcżćił/ otoſz teraz ia go zlichwą y z zyſkiem oddáię.
O S. Sżcżepanie y Páwle
Y zá káznodzieię
33:
teſz ſwego/ ktorego iey był Pan Bog dał/ prośiłá pilnie áby go Pan Bog záchował/
34:
żeby teſz duſzę uego vmieráiącego/ z zyſkiem oddáć Panu ſamá mogłá: y wten cżás
35:
wſzytki iego pokuſy przeſzłe przypomináiąc/ prośiłá/ áby od nich vchowáć go ra=
36:
cżył Zácżynáiąc teſz pioſnkę Mátki Bożey Mágnigficát/ cżęſto ſłowá zniey pow=
37:
tarzáła modląc ſię zá pánienki klaſztorne w Leodyum/ y indziey. A przychodząc/
38:
do pieśni Symeonowey/ po modle zá przyiaćioły/ do niey ſię cżeſto wracáłá/ wie=
39:
le kroć powtarzáiąc: Teraz wypuść mię w pokoiu/ iſz oglądáły ocży moie etc.
Mágnificát y Nunc domittis.

40:
Gdy trzy dni ták wyśpiewáłá: kazáłá ſobie łoſzko przed ołtarzem w kościele zgoto
41:
wáć/ y záwoławſzy kápłánow y bráćiey/ iákoby kſobie przychodząc/ rzekłá: śpiewá
42:
nie minęło prze rádość ktora ma przyść: nádchodzi iuſz płácż niemocy y śmierći.
Po śpiewániu płácż y boleść śmierći.

43:
iuſz mi ieść niedayście/ á te kśiąſzki weźmićie: y oddáłá kśiąſzki/ ktorych miáłá
44:
ſwe modlitwy y śpiewániá o Pánnie przecżyſtey/ y poddáłá ſię pod karánie Pań=
45:
ſkie y boláłá ſrodze bárzo.
Wniemocy tylo ćiáłá Bożego pożywáłá/ 52. dni trwáła.
Cżęſto wtey niemocy ćiáło Páńſkie bráłá/ á żadney iney
46:
rzecży nieprzypuſzcżáłá. Y kuśiliſmy ſi raz o to/ ieśliby mogłá opłátek ábo chleb
47:
niepoświęcony/ ktory do ołtarzá noſzą/ przyiąć y ſtrawić: ále wnert poznáłá y wy=
48:
pluwáłą/ y zdrygáłá ſię. Nieiedząc áni pijąc/ piećdzieſiąt y dwá dni trwáłá: wie
49:
le proroctwá zoſtáwiłá o rzeczach przyſzłych: w cżwarty dzień przed śmierćią/ nic
50:
známi mowić niechcąc: ocży tylko podniozwſzy w niebo/ pocżęła piękną á rumian
51:
ną/ y nieiáko iáśniącą twarz mieć/ á wárgámi ruſzáć. przyſtąpiłem ſię bliſko ſłu=
52:
cháć co mowi: niemogłęm nic ſłyſzeć więcey/ iedno to: O iákoś piękny Krolu náſz
53:
Pánie: y potym smiać ſię y rękomá kláſkáć pocżęłá: á wnet kſobie przyſzedwſzy/ nie
54:
moc vcżuła/ y ſtękáłá.
Sżátáná widziáłá przy śmierći
Dzień przed śmierćią vkazał ſię iey ſzátan/ ták iſz ſię nieco
55:
lękáć/ y ná pomoc około ſtoiących/ wołáć pocżęłá: ále wnet w Pánie ſwym głowę
56:
iego ſtarwſzy/ krzyżem ſię świętym żegnáiąc/ mowiłá: precż ſzpetna ſproſnośći: y

strona: 584

1:
gdy przepadł/ á oná śpiewáłá/ Alleluia chaląc Páná Bogá: potym ſpokoyniu=
2:
chno y weſoło/ z piękną y ták zdrową twarzą/ iżem uey nigdy kránieyſzey niewi=
3:
dział/ w wigilią świętego Ianá Chrzćićielá/ Pánu ſwemu ducha oddáłá. Lu=
4:
dzie pátrząc ná vmárłą/ poćiechę wielką odnośili: bo táſz okraſa trwáłá ná niey/
5:
w ktorey vmieráłá/ Ćiáło iey ták było wyſchłe/ iſz ſamy kośći zoſtawáły. Wiele
6:
ludzi po śmierći náwiedzenie iey vcżuło y pomoc. Wyſzłá z ćiáłá roku Pańſkiego
7:
1213. żyłá trzydzieśći u ſześć lat/ y poſzłá ná lepſzy żywot: gdzie ieſt żywot bez śmier
8:
ći/ dzień bez nocy/ rádość bez ſmutku/ beźpiecżność bez boiazni/ odpocżynienie
9:
bez roboty/ y wiek bez końcá: gdzie rzeki płyną roſkoſzy wſzelákiey: przez Páná ná=
10:
ſzego Iezuſa/ ktory z świętemi ſwemi/ z Oycem w iednośći Ducha święTego pá=
11:
nuie ná wieki wiekom Amen.
Obrok

12:
PIſze Thomas Cantypratenſis wżywoćie Ludgárdy/ ktory ieſt wyszſzey: iſz ten co piſał
13:
żywot tey Máryey/ Iacobus de Vitriaco/ Biſkup Achońſki/ y Kárdynał zacny y vcżo=
14:
ny doſtał po iey śmierći pálcá iednego tey świętey/ y długo iy na ſzyi noſząc/ dáro=
15:
wał go Papieżowi Grzegorzowi dziewiątemu/ ná odpędzenie duchá bluznierſkiego
16:
ktorym ten Pápieſz był bárzo ſtrápiony. O tey pokuśie maſz náukę wyſzſzey/ w trzeći dzień
17:
Kwietnia/ kartá 293. Z cżego bácżyć możeſz/ iáko ſobie kośći świętych wielcy ludzie ważą/ y
18:
co máią zá przywileie od Bogá ná pomoc náſzę.

strona: 589

1:
Zywot świętey Romule dziewice y Mniſzki/ piſany
2:
od S. Grzegorzá Pa[pieża. Homilia 40. in Euángelia/ z
3:
vpominánim do cżcżenia vbogich y cżynienia iáłmużny: żyłá
4:
około roku Páńſkiego 560.
Dwudzieſty piąty dzień Cżerwca.

5:
ILe kroć/ námilſzy bráćia/ ludzie podłe y ná święćie wzgardzone widzićie/ by dobrze
6:
było co wnich gánić/niegardzćie iemi: bo być może/ iſz co ſię nieudolnośćią obycżáiow
7:
ich ráni/ to ſię vboſtwem ich lecży. á wy złe obycżáie ich ná wysługę ſobie obroćić/ á z
8:
grzechow ich pomnożenie pobożnośći wáſzey mieć możećie/ gdy im dáćie y chleb y náu=
9:
kę: chleb ku pośileniu/ á náukę ku vkarániu: żeby dwie potráwie od was mieli/ ktorzy tylko
10:
iedney ſzukáli: gdy y ćiáło chlebęm/ y duſzę náuką nákarmićie.
Vbogimi choćiáſz z przygáną ſą/ niegárdzić.
Vbogiego tedy zprzygáną v=
11:
pomináć mamy/ ále gárdzić im niemamy: á ieśli y bez grzechu nam wiádomego żyie/ cżćić go
12:
wielce winni ieſteſmy iáko pzycżyńcę náſzego v Bogá.
Vbodzy przycżyńcy náſzy v Bogá
Ná wiele vbogich pátrzemy/ ále iá=
13:
kiey kto ieſt zásługi/ przed Bogiem niewiemy. lepiey tedy wſzytki ſobie ważyć/ á tym ſię im
14:
więcey vkárzáć/ im mniey/ ktory znich ieſt Chryſtus poznáć. Rzecż wam bráćia powiem kto=
15:
rey dobrzey świádom/ ten co tu ieſt brat towárzyſz moy w kápłánſtwie Specioſus. Cżáſu te=
16:
go ktoregom wſzedł do klaſztoru/ byłá iedna ſtára mniſzká Redemptá imieniem/ w mieśćie tjm/
17:
v Pánny Máryey záwżdy dziewice mieſzkáiąca. Tá byłá vcżeńnicá oney Herundyny/ ktora w
18:
wielkich cnotách kwitnąca/ ná gorách Preneſtyńſkich żywot puſtelnicży wiodłá.
Romulá vczeńcicá Redempty.
Tá Redemptá
19:
miáłá teſz dwie ſwoię vcżeńnice/ iednę Romulę/ á drugą ktoreiem ia oſobę znał/ álem iey imie
20:
nia niewiedział: ktore oná iáko corki ſwe wżywoćie onym wychowáłá. Romulá iednák prze=
21:
chodziłá towárzyſzkę ſwoię w wielkich cnotách: bo byłá pánná wielkiey ćierpliwośći/ wielkiego
22:
posłuſzeńſtwá/ wmowie oſtrożna/ w milcżeniu pilna/ á wuſtáwicżney modlitwie nabożna.
Cnoty S. Romule.
A=
23:
le ći ktorzy v ludzi doſkonáłymi ſię być zdádzą/ w ocżách nawyſzſzego ſtworzyćielá/ nieco nie
24:
doſkonálſtwá máią. Iáko v rzemieśniká gdy co widzi pięknie wyryſowánego/ ten ſię na tym
25:
niezna/ chwali/ y zá dokońcżoną rzecż ma: ále ſam rzemieśnik widzi cżego ieſzcże niedoſtáie/ y
26:
tym więcey popráwia á wypráwuie.
P. Bog nas niemocą ćieleſną popráwuie
Ták Pán Bog tey Romule popráwuiąc/ wielką ná
27:
nię niemoc Paráliżową/ álbo záráżenia powietrza przepuśćił. Y długo ná łoſzku leżáłá/ prá=
28:
wie żadnym cżłonkiem niewłádnąc.
Páráliżem zárażona Romulá
Lecż karánie ono do żadney niećierpliwośći przywieść iey
29:
niemogło: bo vtrátá cżłonkow ztáłá ſię iey pomnożenim cnot: bo za tym więtſza w gorącey mo=
30:
dlitwie vrosłá/ iſz teſz nic inego cżynić niemogłá. Noc tedy iedney/ záwołáłá ná Redemptę
31:
mowiąc: Przydz ſam mátko/ przydz ſam mátko ktora gdy żdrugą vcżeńnicą ſwoią przybiegłá (ia
32:
ko to ſamy wſzytkim powiádáły/ y rozsławiło ſię to było wſzędzie/ y iam teſz o tym tegoſz cżaſu
33:
słyſzáł) y gdy w pułnocy przy iey łoſzku ſziedziały: owo znieba świátłość przyſłá/ y wſzytki ką=
34:
ty oney komorki nápełniłá/ y táka iáſność świátłośći oney błyſzcżáłá/ iſz ſercá ſtoiących wiel=
35:
ką boiaznią przeniknęłá: ták iſz wſzytko na nich ćiáło zdrętwiáło y zmilkło.
Swiátłość y Anielſkie przyśćie do Romule.
Bo ſłyſzały iákoby
36:
wielkie vfy wchodziły do komorki/ ták iſz ſię y drzwicżki kołátáły: ále widzieć (prze wielką
37:
świátłość/ ocży im ślepiącą y zdumienie ono/ á boiazń) nikogoſz niemogły. Zá oną świátłośćią
38:
(iáko powiádáły) wonność ſię niewymowna puściłá/ ták iſz im zawdzięcżney oney wonnośći
39:
słodkośćią/ ſtrách ſię vlżywał/ y zniey ſię świátłośćią przeſtráſzone pośiláły.
Wonność niebieſka
A gdy mnocy oney
40:
świátłośći wytrwáć niemogły: Romulá drzżącą Redemptę ſwoię mátkę ćieſzyłá łágodnie/ mo=
41:
wiąc: Nieboy ſię mátko/ ieſzcże teraz nieumieram: y gdy to powtárzáłá cżęſto/ nieboy ſię mát
42:
ko: światłość oná pomáłu odchodząc wzniknęłá/ ále wonia oná zoſtáłá/ y przez całe dwá dni po
43:
tym w oney komorce trwáłá.
Wonia niebieſka w komorce przez dwa dni.
Gdy cżwarty dzień przyſzedł/ wnocy záwołáłá vcżyćielki ſwey
44:
Romulá/ y prośiłá áby iey dáłá ſtráwne (to ieſt Sakráment przenaświętſzy) y przyięłá. Ieſzcże
45:
byłá od łoſzká iey zdrugą ſwoią vcżeńnicą nieodeſzłá: a owo ná vlicy przed oknem komorki o=
46:
ney/ dwá chory śpiewáiących ſtánęły: á iáko ony powiádáły/ po głośiech płći poznać ſię mogły
47:
iſz pſalmodyą zácżynáłá męſzcżyzná/ á odpowiádáły pánienki: y wtym niebieſkich duchow ob=
48:
chodzie/. gdy tákie przed komorką śpiewánie było: Romule świętey duſzá/ zćiáłá wyſzłá: kto=
49:
ra gdy wniebo byłá prowádzoná: im chory ony śpiewáiących/ wyſzſzey wſtępowáły/ tym mniey
50:
głoſy ich ſłyſzáne były: á iuſz y słyſzeć ich nic nie było.
Chory duſz zniebá po Romulę
Gdy tedy tu wćiele żyłá/ á komu ſie ią
51:
cżćić chćiáło? vboga y wzgárdzona v wſzytkich ludzi byłá: á kto ią náwiedzał? á kto o niey wie=
52:
dział wgnoiu zátáiona byłá perłá droga. gnoiem zowię/ Bráćia/ tę ſkázitelność ćiáłá tego
53:
y podłość vboſtwá/ á widzićie iáko tá perłá zgnoiu wzięta/ do Krolewſkiego pałacu y ozdobno=
54:
śći podnieśioná ieſt: iuſz teraz miedzy onemi wſpániáłemi ſąśiády iáśnieie: iuſz miedzy onemi o=
55:
gniſtemi kámieńmi wiecżney korony/ świeći.
Vpominánie do bogátych.
O wy/ ktorzy ſię bogátemi tu być ná świećie ro=
56:
zumiećie/ ábo ieſteśćie: przyrownayćie możećieli ſwoie bogáctwá/ z tey Romule ſkárbem. Wy
57:
to ná świećie trzymaćie/ cno wnet vtráćićie: á tá nic ná drodze niemáiąc/ wſzytko doſzedwſzy do
58:
domu nálázłá. Wy weſoły żywot wiedziećie/ á śmierći ſię ſmutney boićie: á tá miałá ſmutny ży
59:
wot/ ále śmierć weſołą. Wy docżeſney ludzkiey sławy y przyiázni ſzukáćie: á tá wzgárdzona
60:
zá towárzyſze chory Anielſkie nálázłá. Vcżćie ſię bráćia docżeſnemi dobry gárdzić: cżći: świec=
61:
kiey zánic niemieć: á sławę wiecżną miłowáć. Cżćićie ty ktore widzićie vbogie/ á ktore wz
62:
gárdzonemi być ná wierzchu znaćie/ wewnątrz ie zá przyiaćioły Boże mieyćie. Tym vdzielay=
63:
ćie co maćie/ áby oni vdzielali zwámi co máią. Vwáſzćie co Miſtrz narodow mowi: Tego czá
64:
ſu doſtátek wáſz/ niechay ich nędze gáśi: áby teſz ich doſtátek/ tego dołozył cżego teſz wam nie=
65:
doſtáie. Vważayćie co ſamá prawdá mowi: Coście tym namnieyſzym vcżynili/ mnieśćie vcżyni
66:
li. Cżemuześćie do dawaniá leniwi?
Iyłmużnę vbogim cżynić.
gdyſz to co leżącemu ná ziemi dáieſz: śiedzącemu wniebie ná
67:
rękę kłádzieſz. Niechże wſzechmogący Bog/ ktory przez mię do vſzu wáſzych mowi/ ſam przez
68:
ſię wſercu was ná to námowi: ktory żyie y kroluie z Oycem w iednośći Duchá świętego ná wie=
69:
ki wiekom Amen.
2. Cor. 8Mátt. 25.


strona: 592

1:

2:

3:

4:

5:

6:

7:

8:

9:

10:

11:

12:

13:

14:

15:

16:

17:

18:

19:

20:

21:

22:

23:

24:

25:

26:

27:

28:

29:

30:

31:

32:

33:

34:

35:

36:

37:

38:

39:

40:

41:

42:
Zywot Sámſoná Rzymiániná/ goście y chore
43:
opátruiącego/ piſany od Metháphraſtá/ żył około
44:
Roku Páńſkiego 535.
Dwudzieſty siodmy dzień Cżerwcá.

45:
SAmſon w Rzymie z zacnych/ y tych ktorzy ſli zliniey Ceſarſkiey/ rodzi
46:
cow wrodzony/ wnáukach świeckich bárzo wyćwicżony był: y miedzy nimi lekár
47:
ſkich ſię náucżył/ nie zpotrzeby/ áni dla zyſku iákiego (bo był cżłek bogáty) ále że=
48:
by ſię prożnowánia wiárował/ á vbogim dla Páná Bogá tym rzemiesłem służyć
49:
mogł.
Lekárſkiey ſię náuki dla wiárowaniá proznowánia uy iałmużny cżynienia náucżył.
Ten do náuk świeckich/ piſma świętego/ y táiemnic Chrześćiáńſkich/ náukę
50:
przyłącżywſzy bárzo ſię chćiwym ſercem/ iął cnot doſkonálſzych Chrześćiáńſkich/ y pomáłu w=
51:
miłośći Chryſtuſowey poſtępuiąc/ do tego wyſokiego ſtopniá przyſzedł: iſz ſkoro mu rodzicy
52:
vmárli/ á máiętność wielką zoſtáwili: hoynie ią ná vbogie obiemá rękomá/ iáko mowią/ ſzá=
53:
fował/ á ſkarb ſobie ktory vtráćić ſię nigdy nie może/ w brzuchu y w potrzebach vbogich zbie=
54:
rał. y potym do ſkromnego ſię żyćia przypráwuiąc/ sługi rozpuśćił/ y ná iednym przeſtáiąc
55:
niepokoiow ſię żywotá poſpolitego/ dla wilnieyſzego ku ſłuſzbie Bożey ſercá/ wiárował.
Máiętność vbogim rozdał.
bo

strona: 593

1:
co mu było po sługách/ gdy ſię ſam niewolnikiem Chryſtuſowym vcżynić chćiał? A żeby lepiey
2:
duſzę ſwoię we wzgárdzie świátá tego Chryſtusa náśláduiąc vbogáćił/ y więtſzemi ią cnotá=
3:
mi przybrał: ná wzor Abráhámá/ wyſzędł z oycżyzny ſwoiey/ y opuſzcżáiąc powinne y krewne
4:
vdał ſię do Cárogrodu zá cżáſow Iuſtynianá Ceſarzá/ y tám doſtawſzy ſobie domu obrał tę ſobie
5:
iáłmużnę ná pomoc zbáwieniu ſwemu/ y wysługę v Bogá: áby pielgrzymy vbogie przyymował
6:
do goſpodki ſwey/ y wſzelaką im posługę wyrządzał: tákże teſz y chore/ áby ie wdom ſwoy zbie
7:
ráiąc opátrował/ y z onego rzemiesłá ſwego lekárſkiey náuki/ lecżył. y cżynił to zwielką pil=
8:
nośćią/ y táką chućią/ iſz to miał iáko za rzecż wrodzoną: á iáko ogień z nátury pali/ ták Sám
9:
ſonowi práwie iáko wrodzone było/ miłośierdzie ono/ ku obcym/ y poſtronnym/ y chorym.
W Cárogrodzie pielgrzymy podeymował y vbogie chore lecżył.
A
10:
Pán Bog ktory błogosłáwi/ miłośći ku bliżnemu/ dla ſiebie cżynioney/ y to co cżyni kto vbo=
11:
gim/ ſobie przypiſuie: vcżćił iego prácą cudámi wielkiemi/ nad onemi choremi: iſz wſzytki kto
12:
re wziął do domu ſwego/ y choroby niezlecżone máiące/ cudownie nád przyrodzone pomocy v=
13:
zdrawiał/ á pod lekárſką oną náuką/ z pokory wielkiey ſwoiey/ moc y łáſkę onę Boſką wſobie
14:
pokrywał.
Cudámi Pan Bog vcżćił lekarſką iáłmużnę iego
Y tráfiło ſię Ceſarzowi Luſtynianowi/ ktory długi cżás ná Ceſarſtwie śiedział/ iſz
15:
nań przyſzłá chorobá ná cżłonki wſtydliwe: ktorey wſzyſcy lekárze wiele obiecuiąc y długo ná
16:
słowie trzymáiąc/ zlecżyć niemogli.
Luſtynian Ceſarz wchorobie lekárze porzućił/ á Páná Bogá wziął.
ze wſzytkiego páńſtwá Rzymſkiego/ ſzukano vmieiętnych
17:
y nasławnieyſzych ále żadne ſię nie nálazł ták ſzcżeśliwy/ áby onym wrzodom y boleśćiom zábie
18:
żeć był mogł. Rozgniewány ná lekárze y doktory Luſtynian: z ocżu im iść kazał/ á niechcąc/
19:
ſię więćey prożnemi ich obietnicámi karmić: vćiekł ſię do Páná zdrowiádawce/ y ſtworzyćielá
20:
wſzytkiego: iemu ſamemu boleśći y chorobę ſwoię polecáiąc/ y ie go o pomoc prosząc. Niewzgár
21:
dził Pan Bog modlitwą iego: widział przez ſen á ono wielki pocżet lekárzow przed nim ſtoi:
22:
á ieden zacny bárzo dworzánin/ vkázuie mu iednego znich/ y záleca/ mowiąc: Ten ćię zlecży Ce=
23:
ſarzu: temu ſwoię chorobę poleć. Wtm ſię ocknął/ y pomniał oſobę y twarz onego cżłowiek=
24:
ká vkazanego. Dziękował Pánu Bogu Ceſarz/ á iuſz ſię ná wielką nádzieię o zdrowiu zdobył.
25:
Ale gdy znowu przed ſobą wſzytkim lekárzom ſtánąć kazał/ á káżdemu ſię przypátruiąc/ oney
26:
oſoby nienálazł: znowu wpadł wteſkność/ y rozerwánie myśli.
Sen Ceſarza Iuſtynianá.
Iednák dufaiąc Pánu Bogu/
27:
ſzukáć tákiego á tákiego kazał: y nalazł ſię ieden z sług iego/ ktory Sámſoná znał/ podłęgo v
28:
ludzi: wiedział iſz z iáłmużny chore lecży/ y nań ſię znáki opiſane oſoby iego z widzenia Ceſar=
29:
ſkiego tráfiáły. O ktorym ſkoro Ceſarzowi oznaymił: wnet go przywieść kazał: y poznawſzy o=
30:
ſobę iego widziáną przez ſen: vradowány wielce/ obłápiáiąc go/ począł y mowić: Bog mi ćię
31:
przez ſen vkazał/ y przez ćię mi zdrowie dáć obiecał.
Sámſon od Bogá dány lekárzem Ceſarzowi
A on iáko pokorny/ ludzkośći ſię oney y
32:
łáſki Ceſarſkiey przećiwko sobie bárzo wſtydząc/ mowił: Nic o mnie Ceſarzu nád ludzie ine
33:
niechćiey rozumieć: y owſzem ieſtem nędzny/ y ze wſzech nagrzeſznieyſzy/ ktory ſam wielkiego
34:
lekárſtwá od Chryſtuſa potrzebuię: ale tá chuć ku mnie/ y wiárá twoiá/ znákiem ieſt y posłem
35:
łáſki tey ktorąć Chryſtus vkaże/ ktory ieſt Krol nád Krolmi/ y wſzytko co chce/ może. Tedy
36:
Sámſon lecżył onę ránę/ wrzecży przypráwámi lekárſkimi/ chcąc z pokory/ dáry ſobie z niebá
37:
dánego zátáić: ále ſamym dotykánim rąk iego/ wſzytko ſię wnetże vgoiło.
Táił dar Boży lecżenia
Rad wielce był Ce
38:
ſarz zdrowiu przyſzedł/ ále iſz ná tákiego cżłeká/ ták z Bogiem ziednocżonego
39:
tráfił/ y ofiárował mu wiele/ złotá/ y ſrebrá. A on Ceſarzowi mowił: Iam teſz miał Ceſarzu
40:
pieniądze/ y złoto/ y imienie/ ále tym dla Chryſtuſa wzárdził/ pożytecżniey mi bez tych do=
41:
ſtátkow świeckich żyć/ ábych ſię przy niebieſkich zoſtáć mogł: ále ieśli mi chceſz łáſkę pokázáć/ v=
42:
cżyń to dla Bogá y zbáwienia ſwego (bo z tego co ſię dla Bogá zſtánie/ y ia poćiechę/ y poży=
43:
tek mieć będę) zbuduy przy domku moim dom/ do ktoregobych chore/ ktorym służę/ przyymo=
44:
wáć/ y tám ie wedle przemożenia mego/ opátrowáć mogł: tym ſobie zápłátę v Bogá/ ktora
45:
nigdy niezginie ziednaſz.
Darow od Ceſarza niechce iedno żeby ſzpitali zbudował.
Przyzwolił rad bárzo Ceſarz/ á miał to ſobie zá dar od niego/ nie
46:
zá prośbę. A choćiaſz wten cżás Kośćioł Zophiey/ to ieſt/ moądrośći Boſkiey budował: iednák
47:
y on ſzpital záraz budowáć kazał/ wedle roſkázaniá Samſonowego: w ktorym/ gdy ſię ſkońcżył/
48:
on był nawyſzſzym goſpodarzem: á Ceſarz on ſzpital/ z łupow Aſſyryyſkich (ktore był Hetman
49:
iego/ zwyćięſca wielki Belliſaryuſz/ bárzo hoyne przywiozł) ozdobił: y dochody ná wſzytki po=
50:
trzeby vbogich/ y lekárze nádał.
Złupow Aſſyryey kośćioły budował.
Wtym ſzpitalu wſzytkim vsługuiąc Samſon/ długowiecż=
51:
ny iuſz będąc/ pięknie ſkońcżył/ y zápłátę wziął posług ſwoich Chryſtuſowi cżynionych/ y po=
52:
chowány ieſt/ w kościele świętego Mocyuſzá męcżeńniká: z ktorego domu/ nie tylko wedle cnot/
53:
ále y wedle krwie pochodził. Wielkimi cudy po smierći słynął/ iednáiąc ludziom śilne v Bo=
54:
gá dobrodzoieyſtwá/ oſobliwie o onym ſwoim ſzpitalu/ y po śmierći obmyślał.
Zle opátruiący vbogie zbicżowány od S. Sámſoná.
Cżáſu iednego
55:
Genezyuſz nieiáki klerik/ będąc ſtárſzym y opiekunem ſzpitalu onego/ niedbále y leniwie po=
56:
trzeby vbogich opátrował: á iedney nocy vkazał mu ſię święty Sámſon/ y ſrodze bo vbicżował/
57:
mowiąc: Cżemu chorym doſtátku niedáieſz/ á niedbále twoy vrząd ſpráwuieſz? ták było ſrogie
58:
ono bićie/ iſz rány ná ćiele/ y śiność trwáły: á co gorzey/ z przeſtrachu niemym zoſtał/ y mo
59:
wić niemogł: ledwie nápiſać mogł/ co ſię znim zſtáło. ktory potym modlitwie ſię świętgo zá=
60:
lecáiąc/ y korząc/ y poprawę obiecuiąc/ ku zdrowiu y mowie przyſzedł. Tákże y Euſtrácyuſz
61:
nieiáki/ bedąc tymże ſtárſzym opiekunem tego ſzpitalá: zle opátrował chore/ á oleiu im do=
62:
ſtátku niedawał. y ſkarał go Pan Bog/ iſz ná iedno oko chorzał. ktore gdy ſię vlecżyć niemogło/
63:
Leo nieiáki wiedząc ſpoſoby onego ſzpitalá/ ſzedł do Euſtrácyuſzá/ rzekł mu: Day potrzebę ole
64:
iu do ſzpitalá/ á oko twoie zdrowe będzie/ y ná toć ſię zápiſzę/ y dał mu táki zapis. Ia Leo v=
65:
fáiąc świętemu Samſonowi/ obiecuię tobie y ręcżę: iz jeśli daſz oleiu ná potrzebę ſzpitálną/
66:
iſz zdrow będzieſz/ á on to tobie v Páná Bogá ziedna. y ták ſię zſtáło. y inych wiele cudownych
67:
dobrodzieyſtw dzieie ſię/ przy grobie iego. Zcżego pochwalon ieſt Chryſtuſ Iezus/ koroná
68:
wſzytkich świętych: ktory z Oycem y z Duchem świętym kroluie ná wieki Amen.

strona: 595

1:
Na dzień przezacny dwu wielkich Apoſtołow/ Pio
2:
trá y Páwłá/ dnia iednegoſz y roku vmęcżonych/ wychwalenie y
3:
ſłowá S. Ianá Chryzoſtomá Pátryárchy Carogrockiego.
Dwudzieſty dziewiąty dzień Cżerwcá

4:
CO może być więtſzego nád Piotrá? co Páwłowi rownego? vcżynkiem y
5:
náuką/ ſtworzenie wſzytko przeſzli: á błotem ćiáłá tego obłożeni/ nálezli ſię nád
6:
Anioły więtſzemi. Niezſtánie słow ná wychwalenie/ tych ktorzy narod náſz ludz=
7:
ki wsławili.
Piotrá Miſtrzem Apoſtołow zowie
Zbiegáli okrąg ziemie y morzá/ wykorzeniáiąc grzechy/ á pobożność
8:
w ſerccách ludzkich/ w ktorych niewierność pánowáłá/ śieiąc. Piotr miſtrz Apoſto
9:
łow: Páweł táiemnic niebieſkich świádomiec. Piotr iáko wodz niewdzięcżnego Zydowſtwá:
10:
Páweł pobudká Pogáńſtwá. Pátrz ná wyſoką mądrość Boſką: Piotrá obrał z rybołowſtwá/
11:
á Páwła z tych co namioty robią. Y niżey: Błogosłáwioná/ práwi/ paro/ ktorey ſą zwierzo
12:
ne duſze świátá wſzytkiego. Piotr pocżątęk wiáry práwowierney/ wielki tłumácż táiemnic
13:
kościelnych/ Chrześćiánom rádzcá potrzebny/ ſkarb niebieſki/ vcżcżony Apoſtolſtwem od Pá=
14:
ná. Páweł wielki káznodzieiá prawdy/ sławá wſzytkiego swiátá: cżłowiekemeś wniebie/ á
15:
Aniołem ná ziemi. Piotr y Páweł pará wołow/ ktora ſkarb kupiecki świátu przywiozłá: iárz
16:
mo ich krzyſz/ á ćiężar/ imię zbáwićielowe. y niżey: Piotr pochodnia wſzytkiey ziemie/ bia=
17:
ły y cżyſty gołąb/ rzezwy Apoſtoł y cżłowiek pełny łáſki/ mocna opo
18:
ká wiáry/ ſtáry kościelny rozum. Błogosłáwionyś ieſt ſybu gołębice/ ktoryś wziął klucże
19:
kroleſtwá niebieſkiego od Páná. y niżey: Weſel ſię Pietrze opoko wiáry: weſel ſię Páwle
20:
chlubienie kośćielene: wyśćie dla kośćiołá/ bez lidżby nędze vćierpieli: Zydowie wámi gár=
21:
dzili: Pogánie was drápáli: Krolowie bicżowáli y lżyli: nigdyśćie nie odpocżęli/ á znáuki nie
22:
wyprzęgli.
Piotr pocżątek wiáry/ tłumácż táiemnic kośćielnych Piotr opoká wiáry
Niemogliśćie ſię pod żelázmi okowámi będąc/ ruſzyć: á świát wſzyćiek grzechem zwią
23:
zány/ przez liſtyśćie ſwe rozwięzowáli. A coſz wam zá dzięki oddáć/ zá ták wielkie prace wáſze
24:
możem? Wſpominam ná ćię Pietrze/ á zdumiewam ſię: pomnię ná ćię Páwle/ á odchodząc od=
25:
ſiebie/ łzámi ſię zálewam. Niewiem co mam mowić/ patrząc ná wáſze vćſki. O iákośćie wie=
26:
le wież poświęćili: iákośćie wiele łańcuchow ozdobili: y iákośćie kościoł kazánim ſwym vwe=
27:
ſelili: błogoſłáwione ięzyki wáſze: krwią ſkropione dla Kościołá/ cżłonki wáſze.
Swięto obu Apoſtołu záraz.
Coſz wżdy
28:
wam dziś/ gdy ieſt pámiątká prac wáſzych/ zá to wſzytko przynieśiem? Weſel ſię Pietrze/ iſz=
29:
ći dano ieſt ábyś ſkoſztował. Chćiałeś być ná wzor miſtrzá tew=
30:
go vkrzyżowány: ale nie proſto/ iedno ná doł ſpuſzcżoną głową/ iákobyś z ziemie do niebá
31:
ſzedł.
Piotr vkrzyżowány głową ná doł w Rzymie. Dobrze to rozumiey á pátrz otym wobroku przy Páwle świętym.
Błogosłáwione gozdzie/ ktore przeniknęły cżłonki twoie/ mnie bárzo pożądáne/ y kto
32:
re ſobie więcey ważę/ niſzli chwałę niebieſką. y niżey: Weſel ſię Páwle/ ktorego głowá mie=
33:
cżem ieſt vćięta. Co zá miecż gárdło twoie przećinał? gárdło nácżynia Páńſkiego/ ktoremu ſię
34:
niebo dziwuie/ y we cżći ie ma. Ktora ziemiá krew twoię przyięłá? krew twoiá zkrwáwiłá ſu=
35:
knią tego/ co ćię śćinał: ále biáłą vcżyniłá duſzę iego/ iſz wiernym zoſtał/ y dom ſwoy ktemuſz
36:
przywiodł. Niech mi ten miecż będzie zá wienieć / á gozdzie Piotrowe zá kamienie wnim dro
37:
gie/ y niech mnie w grzechu ſzpetnego zdobią. Niezſtáie nam mowy o cżći godni Apoſtołowie/
38:
y myśl nic dáć niemoże dzięki wam godnego: vbodzyſmy/ niemamy nic/ cobychmy ták wyſokim
39:
pánom przynieśli. Pożycżćie wy nam/ bośćie bárzo bogáći/ ábo rácżey dáruyćie/ gdyſz my cżym
40:
oddáć niemamy.
Piotr S. obiecał ſię po śmierći zá nas modlić.
A gdy nam mowę daćie: záwołamy: Pozdrawiam ćię paro błogosłáwiona
41:
iedná duſzo we dwu ćiáłach/ Pietrze y Páwle/ pozdrowieni zawżdy w Panie bądzćie/ á bez prze
42:
ſtanku/ zá nas ſię proſzę modlćie/ á zapełnićie to cośćie nam obiecáli: bo ieden z was ták obiecał:
43:
Podzćie zemną/ á dobrego nieprzebierzem. A drugiego To ieſt słowo: poſtáram ſię/ ábych was
44:
po ześćiu mym niezápomniał. Niezápominayćieſz zmowy známi/ á bez poyśrzodkow przy
45:
Troycey niepocżętey/ vprośćie potrzeby zbáwieniu náſzemu: w Chryſtuśie Iezuśie Pánie ná=
46:
ſzym: ktoremu służy sławá ná wieki wiekom Amen.
47:
Zywot Piotrá Kśiążęćia Apoſtolſkiego/ z pi=
48:
ſma S. y z Doktorow a Hiſtorykow kośćielnych/ ni=
49:
żey w obroku y ná brzegách miánowánych/ wybrány.
Dwudzieſty dziewiąty dzień Cżerwca.

50:
SYmon co y Piotr zpowiátu ziemie Zydowſkiey Galileycżyk/
51:
z miáſtecżká Bethſaydy/ z oycá Ianá vbogiego y niſkiego ſtanu/ rzemie=
52:
ſłęm rybołowienia pożywienia ſzukał. zacność iego byłá ſamá cnotá y
53:
proſte ſerce do Bogá: náuká iego/ śieći y robotá. Nieumiał nic iedno
54:
ſię Bogu korzyć/ á ryby łowić. Brát iego Iędrzey/ będąc vcżniem Ianá Chrzćićie=
55:
lá/ gdy odeſłány był do Chryſtuſa/ ktorego Ian vkázował: weſeląc ſię ználezione=
56:
go Meſyaſza/ ktorego Prorocy opowiádáli: życżył teſz teyże poćiechy brátu ſwemu
57:
Piotrowi: y opowiedział mu onę nowinę weſołą/ á długo od oycow S. ocżekiwá=
58:
ną/ mowiąc: Nálezliſmy Meſyaſzá.
Ioán. 1.
O iáko gorące ſerce y pilne vcho podnioſł
59:
Piotr ná ono zbáwienie zwiáſtowánie/ pytáiąc iáko y gdzie go nálezli. A on mu

strona: 596

1:
porządnie kazánie o nim y świadectwo wielkiego y v wſzytkich ludzi wziętego Ia
2:
ná Chrzćićielá oznaymił/ iáko go pálcem ſwym vkazał/ y niebo otworzone nád
3:
nim y głos Boſki ſłyſzał: á iſz go zwał Synem Bożym/ y Krolem Izráelſkim/ kto
4:
ry zniebá przyſzedł wedle Prorokow ná zbáwienie ludzkie. A Piotr tym więcey
5:
prágnął/ áby go widzieć mogł. y Iezuſa. W kto
6:
rego iáko Bog práwy ſerce pátrząc: á widząc co było w Pietrze y co zniego być
7:
miáło/ ſłowem go onym przywitał: Tyś ieſt Symon Ianow: ty zwány będzieſz
8:
Cephás/ to ieſt Piotr álbo głowá y opoká: dáiąc znáć iáko go iuſz był ná nawyſzſzy
9:
vrząd kośćielny przeyrzał.
Piotr ná pierwſzym wezwániu náznácżony ná vrząd nawyżſzy kośćielny
Ták Piotr zá onym widzenim pierwſzym ſkuśiwſzy ſer=
10:
decżney ſłodkośći Zbáwićielowey: miał go iuſz zá Páná y Miſtrzá ſwego: wſzákże
11:
ieſzcże iednę miał rękę przy świećie/ śieći ſię ſwych y rzemieſłá trzymaiąc/ á o poży=
12:
wieniu myśląc.
Mátt. 3. Luc. 4.
Aſz cżaſu drugiego/ gdy Pan Iezus zácżął kazánie ſwe/ chodząc
13:
od miáſtá do miáſtá/ gdy cżynił drogę nád morzem Gálileyſkim: vyrzał ná wodzie
14:
Piotrá/ á on zbrátem Iędrzeiem zápuſzcża śieći: y záwołał ná nie: Podzćie zá mną
15:
náucżę was ludzi łowić.
Wtore powołánie Piotrá S. w ktorym opuśćił wſzytko.
Piotr ácż ieſzcże niedobrze rozumiał ſłowá onego/ iáko y
16:
pierwſzego: ieſzcże teſz był niewidział cudow iego/ y niebacżąc żádnego máieſtatu
17:
tákiego/ iáki potym widział ná gorze Thabor: niewidząc teſz żadney zacnośći iego/
18:
ále racżey wiedząc iſz był z Názáret miaſtecżká/ mniemány ſyn vbogiego ćieśle: a ie
19:
dnák podnieśiony ná wyſoką wiárę/ ná on głos opuśćił wſzytko/ żonę/ śieći/ rze=
20:
mieſło/ y máiętność/ pożywienie/ y nádzieię do wſzytkiego co iedno świat ten o=
21:
biecowáć może: y ſtał ſię vbogim w ſercu/ y wnádziei/ y w rzecży ſamey. Ztakiego
22:
fundámentu vboſtwá/ ſzkołę Chryſtuſowę zácżynał. A niemow nikt/ żeby mało
23:
dla Chryſtuſa opuśćił. Bo ná inym mieyſcu śmiał ſię zá to zapłáty z inymi v Chry
24:
ſtuſá vpomináć. A nie mowi Pan Iezus áby máło opuśćił: ále racżey iáko by w=
25:
ſzytki kroleſtwá świátá tego dla niego zárzućił/ zapłátę mu wielką obiecuie/ mo=
26:
wiąc:
Piotr S. niemálo opuśćił. Mátt 19.
Stokrotno ná świećie to plácono tobie/ á po śmierći żywot wiecżny dányć bę
27:
dzie/ Nieládá co opuſzcża/ kto zá opuſzcżenie táką obietnicę odnośi. Záprawdę w=
28:
ſzytko opuśćił/ kto niemiał więcey co by opuſzcżáć miał: wſzytkim świátem y kro=
29:
leſtwy iego gárdzi/ kto ſobie nádzieię do wſzytkiego zárzekánim dobrowolnym odćina.
30:
Wierzę y ztákiey Páńſkiey odpowiedzi/ ktory widział iuſz ſerce iego y mam zá to: iſz w
31:
ten cżás gdy Piotrá Chryſtus záwołał/ á Piotr go miłowáć pocżął/ by mu był
32:
páńſtwo świátá wſzytkiego ná iedney ſtronie/ á vboſtwo Chryſtuſowe ná drugiey
33:
poſtawił/ żeby był páńſtwá obego ochotnie odſtąpił. á iáko przy pierwſzym
34:
poznániu Pan Iezus Piotrá názwał głową ábo opoką/ dáiąc znáć iſz zniego miał
35:
być nawyſzſzy Apoſtoł y fundáment kośćielny/ namieſtnik iego y páſterz świátá w=
36:
ſzytkiego: ták y tu przy tym wtorym wezwániu w táiemnice ná śiećiách y łowieniu
37:
ryb dał znáć Pan Iezus/ iáko wiele ludzi zágárnąć: á iſz z iego łodki nigdy niepo=
38:
grążoney Pan Iezus náucżać ludzie miał.
Przy wtorym powołániu także mu páſterſtwo nawyżſze náznácżył.Luc. 5.
Bo iáko piſze Lukaſz S. gdy v ieziorá
39:
Genezaret w polu kazanie cżynił Pan Iezus: ćiſnął ſię nań lud bárzo/ ták iſz vy=
40:
rzawſzy łodkę Piotrowę/ wſtąpił wnie/ y prośił Piotrá áby go trochę od brzegu od
41:
wiodł. y śiedząc w łodce/ náucżał lud ſłodkim á duſze ożywiaiącym ſłowem ſwo
42:
im. A ſkończywſzy kazánie rzekł do nowego vcżniá ſwego Piotra: Zápuść ná głę
43:
bią śieći ku połowu. á Piotr powiedział: Miſtrzu/ dziś cáłą noc łowiąc/ niceſmy
44:
niepoimáli: á wſzákże gdy ty każeſz/ zápuſzcżę śieći/ O iákie ochotne poſłuzeńſtwo y
45:
wiárá Piotrá tego: wnet nád nádzieię/ wziął nádzieię/ y poimał zaraz wielkość
46:
ryb/ ták iſz ſię śieći tárgáły/ znośić ich niemogąc. y muśiał ſkinąć ná towarzyſze
47:
áby mu z iną łodką pomogli/ y nápełnili obiedwie łodce/ ták iſz ſię práwie máło nie=
48:
pogrążáły. Widząc ten cud Piotr/ á ieſzcże táiemnice iſz ſię to o ludzkim połowie
49:
dawáło znáć nierozumieiąc/ vpadł do nog Iezuſzowi z przeſtráchu y zdumienia/
50:
znáiąc go iuſz zá wielkiego Proroká y P. ſwego/ mowił: Iam ná ćię Pánie pátrzyć y
51:
przy tobie być nie ieſtem godzien: idz odemnie/ bom ia wielki ieſt grzeſznik O iá=
52:
ka pokorá y wiára tego Piotrá.
Poſłuzeńſtwo y pokorá Piotrá S. Mátt. S.
Cudem onym wzruſzony iáko on Setnik/ ktorego
53:
wiára od ſamego Páná wyſławiona ieſt/ prośił áby w iego dom niechodził/ mie=
54:
niąc ſię być tego niegodnym: ták y Piotr widząc iáki to Pan był/ á iako ſię znim
55:
ludzko obchodzić y w iego łodce śiedzieć racżył: pátrząc teſz na ſię iáko był wzgárdzo
56:
nym/ niſkim/ y grzeſznym cżłekiem/ Prośił pokornie/ áby ſię ſam ták zacny przy

strona: 597

1:
nim nicżemnym nie lżył. Nierozumiał iexszcże táiemnice y przyſzłey doſtoynośći
2:
ſwey/ ktorą mu Pan Iezus wykłáda: Nieboy ſię/ powiáda/ pokazáćiem ći chćiał/
3:
iſz od tego cżaſu/ łowić tak ludzie będzieſz: ná trudnieyſze y zacnieyſze rzemieſlo/ po
4:
ſługi twey vżyię. A rzecż dziwna/ przy nimże tam byli drudzy Apoſtołowie/ iako
5:
dokłada Lukaſz S. Iędrzey/ y Ian/ y Iákub/ ná toſz od Páná powołáni: á iednák
6:
do ſamego Piotrá do łodki y śieći iego rzecż tę y táiemnic Zbawićieł przytacża.
7:
A chcąc Pan więtſzą ludzkość y łáſkę pokázáć Piotrowi/ ſzedł w vbogi dom iego
8:
(cżego ſię wielce wſtydził nowy vcżeń Piotr miły) y nálazł ſchorzáłą ná febrę mát=
9:
kę żony iego/ ktora ſłużyć y vcżynić co ieść dla Páná miáłá. A iſz na weśćie leká=
10:
rzá niebieſkiego/ vćiekáć choroby zdomu miáły: ſtánął Pan Iezus nád łoſzkiem/ y
11:
wziąwſzy ią zá rękę/ kazał precż febrze/ y wnet ozdrowiáłá/ y cżyniłá ieść w vboſtwie
12:
ſwym dla gośćia Páná y dobrodzieiá ſwego.
Mátt. 8Mar. 1.Luc. 4
O iáka rádość byłá w domu onym.
13:
Gdy iuſz tedy Piotr S. vſtáwicżnym był vcżniem y iáko domownikiem v Páná Ie
14:
zuſa/ miedzy vcżniámi ſwymi: chcąc mieć Pan Iezus dwánaśćie przednieyſzych/
15:
ktore Apoſtołámi názwał: Piotrá ná pierwſzym y nagłownieyſzym po ſobie Apo=
16:
ſtołem vcżynił: co wyrázili Ewánieliſtowie/ mowiąc: Pierwſzy Piotr á niemo=
17:
wiąc (áby kto nie rzekł/ iſz to dla lidżby cżyni) wtory Iędrzey/ trzeći Ian. Pierw=
18:
ſzym go vcżynił/ áby ſię ono wypełniło co obiecał ná pierſzwym poznániu: Głową/
19:
prawi/ zwan będzieſz. co teſz Pan y ná inych rzecżách pokázował. Bo gdy pobor
20:
ná Pánie wyćiągane/ poſłał Piotrá do morzá po pieniądze w rybie iedney ktorą
21:
vłowić miał.
Trzećie powołánie Piotrowe ná nawyżſze y pierwſze miedzy dwunaśćią mięyſce.Poboro tylko záſię iáko zá goſpodarzá á zá Piotrá iáko zá námieſtniká Pan dać roſkazał.
Y kazał ie dać poborcom/ mowiąc: Day zá mię y zá ſię. Pobor goſpo=
22:
darze płácą zá ſyny y cżeladkę: przetoſz ty dał znáć Pan/ iako mowi S. Hiero. iſz
23:
go po ſobie nád Apoſtoły y ſynmi ſwymi á cżeladką ſwoią goſpodarzem y ſtárſzym
24:
mieć chćiał.
Matt. 17.Piotr miſtrz Apoſtołow inych y ſprawcá.
Przetoſz był Piotr przy Pánie iáko tłumácż wſzytkich y ięzyk inych to
25:
warzyſow y ſprawcá: y iáko zowie Chryzoſtom S. Miſtrz wszytkich Apoſtołow/
26:
gdy o co było pytáć ábo co wiedzieć potrzebá. Ták wyſokie mieyſce y zacność ſwoię
27:
vcżćił Piotr/ y okraśił wielkimi cnotámi ſwymi.
Chryſoſt. in encomium S. S. Apoſt.Petr. et PauliWiárá Piotrá S.Mátt. 16:
A naprzod mocną y niezwyćiężo=
28:
ną wiárę o Pánie náſzym Iezuśie/ wierząc to o nim co było barzo trudno/ á poię=
29:
ćiu ludzkiemu niepodobo: iſ on był práwy Syn Boży/ to ieſt Bog z nátury: Bo
30:
gdy ſkupiwſzy vcżnie ſwe/ pytał P. Iezus/ co by onim trzymali? Piotr niemieſzká=
31:
iąc á drugich ſię nierádząc/ y owſzem wſzytkim fo tákiego wyznánia powod dáiąc
32:
znátchnienia y obiawienia Boſkiego / puścił on ſławny głos y wyznánie/ ná ktorjm
33:
kościoł wſzyćiek zbudowány ſtoi: Tyś ieſt/ powiáda/ Chrjſtus Syn Bogá żywego./
34:
Iákoby rzekł: Bog ieden z Oycem ieſteś/ Syn niecżyniony/ ále rodzony: Syn nie
35:
iney nátury od Oycá/ ále teyże y tenże Bog: nád ktorego inego niemaſz/ ktory nie
36:
bo y ziemię ſtworzył. Zá tákie wyznánie odnioſł od Páná ſwego błogoſłáwieńſtwo
37:
y wiecżne á wielkie przywileie/ iſz vcżbyniony ieſt/ fundámentem kościelnym/ klu=
38:
cżnikiem Rayſkim/ y ſędzią duſz wſzykich na ziemi w odpuſzcżaniu y zátrzymániu
39:
grzechow ich: nie tylko w oſobie ſwey ktora długo ná świećie żyć niemogłá/ ále w
40:
potomkách ſwoich aſz do końcá świátá/ poki kościoł Chryſtuſow trwa.
Przywileie Piotrá S. Mátt. 14
Ztey wiel=
41:
kiey wiáry tak od Páná vbłogoſłáwioney/ gdy Piotr widział iſz Pan wnocy ſuchą
42:
nogą po morzu głębokim y ſzerokim gdy vcżniowie iego w łodce práwie tonęli/ iá
43:
ko po ziemi mocney na ich pomoc chodził: nád ine pokazał/ co o Páńſkiey wſzech=
44:
mocnośći trzymał/ gdy tálk záwołał ná Páná: Roſkaſz mi ábych do ćiebie tákże
45:
po wodzie przyſedł. Y ná coſz ſię kwápiſz opoko wiáry? izali tego potrzebá? Potrze=
46:
bá/ powiáda/ y namniey mię bez tego Pána teſkno: cżemu ia za nim ieśli mi każe
47:
iść niemogę? iemu ziemia/ morze./ y niebo ſłuży. y ſkoro go záwołał/ á iemu oney
48:
śmiáłośći dozwolił/ y rzekł: Przydz ſam: wyſkocżył złodki Piotr ná głębinę y prze=
49:
páść morſką/ wnocy/ w wiátr/ y niepogodę. O nieoſzácżowána wielkośći wiáry.
50:
O ſerce mocne á nieuſtráſzone: myśląc ſobie: trudnoli Pánu memu zwody vcżynić zie
51:
mię? chodził po wodzie iáko po ziemi. A chcąc P. doznáć wytrwánia iego/ áby ſię?
52:
ſam poznał/ á ſobie o wytrwániu w pokuſach bez pomocy Boſkiey nie dufał/ á z
53:
tego ſię niepodnośił: puśćił nań wiatry y náwáłnośći: w ktorych zkrewkośći ludz
54:
kiey iuſz ſię bać/ á w wierze ſłábieć/ y pogrążać ſię w wodzie pocżął.
Doświadcżał go Pan Bog áby ſobie niedufał.
Lecż przyſzedw=
55:
ſzy kſobie ná Boſką rękę Chryſtuſa ſwego wzywáiąc go/ pokrzepcżył ſię w wierze/ y
56:
iako ná Bogá ſwego/ ktory tylko ſam wten cżás pomoc dáć mogł/ záwołał: Pá=

strona: 598

1:
nie rátuy/ nie day mi zginąć. A Pan Iezus prętko przybiegł y śćiągnął mu miło=
2:
śćiwą Boſką rękę ſwoię/ ktorey ſię on ochotnie chwyćił/ y był beźpiecżen/ y cho=
3:
dził znowu z Pánem ná wodzie/ wyſławiaiąc moc iego. á naukę biorąc./ áby w po=
4:
kuſach tákich/ mocna wiára iego nieuſtawáłá. Bo iny ieſt dar Boſki wytrwánie
5:
wdobrym/ y przemożenie pokus wſzytkich/ ktory mu potym zá modlitwą y wolą
6:
ſwoią Chrystus dał iáko Bog/ á z iednał iáko cżłek. áby nigdy wiárá iego nieu=
7:
ſtawáłá: nie wnim tylko/ ale w potomkach iego.
Luc: 22.Wiárá Piotrá S. vſtawać niemiałá.
O náuce Chryſtuſowey/ by mu
8:
byłá natrudnieyſza/ nigdy zwątpić Piotr áni ſię ią wzgorſzyć/ nieumiał. Bo gdy
9:
ini vcżniowie ná ony ſłowá/ ktore Pan mowił: Dam wam ćiáło moie ku iedzeniu y
10:
krew ku pićiu/ gorſzyli ſię y wiárę tráćili/ y od Páná odſtępowáli: Piotr nigdy.
Iaon. 6Trudnym ſię Kazánim Chryſtuſowym nie gorſzył około Sákrámentu ćiała Bożego.
Y
11:
owſzem gdy Pan ſpytał dwynaśćiu: Izali y wy mię przeto odſtąpiliście? Piotr nie=
12:
cżekáiąc odpowiedzi inych/ ſam rzekł: A iáko my od ćiebie odſtąpić mamy? wſzytko
13:
to co ty mowiſz wierzemy/ ácż nierozumiemy: y wiemy iſz ſłowá twoie/ ſą ſłowá ży=
14:
wotá wiecżnego/ prawdá nieomylna/ choćia v ludzi niepodobna. y ták y ine przy
15:
Chryſtuśie tá opoká zátrzymáłá. Oby ſię ná to obacżyli/ ktorzy náá ty trudne
16:
ſłowá wiárę trácąc/ od Chryſtuſa y Piotrá y kośćiołá iego vćiekáią: y odſępuiąc/ wiá
17:
rę trácą. A o twey gorącośći y wielkośći miłośći ku Pánu twemu/ co mam mowić
18:
Pietrze moy
Miłość Piotrá S. ku Panu.
Niewypowiedziana ieſt: ſam Pan twoy znáiąc ią/ pytać ćię chćiał
19:
iuſz po onym zachwianiá twym: Pietrze miłuieſzli ty mnie więcey niżli ći ini? znał
20:
to wtobie Stworzjćiel twoj/ iżeś go nád ine więcej miłował. Ztej tobie miłośći/ ácż
21:
ieſzcże duchem doſkonáłośći niewypolerowaney przychodziło/ iżeś nierad ſłyſzał o
22:
męce y krzyżu Chryſtuſa Páná twego / y gdjć to wſpomniał Pan/ wielceś ſię o to gnie=
23:
wał/ y śmiałeś ták mowić: Nigdj to ná ćię nie przjdzie Pánie/ ábjś ty ták złą śmier
24:
ćią ziść/ y to ćierpieć miał co mowiſz.
Cżemu Piotr nierad słyſzął o męce Chryſtuſowey. Mátt 16.
Nieday te go Boże: ia ná to pátrzyć nigdy nie=
25:
będę: niechćiey ſobie tego życzyć y mnie tym ſługę ſwego niefraſuy: bo y ſłyſzeć te=
26:
go nie mogę. nieuważałeś ieſzcże woley Boſkiey wtey mierze y obycżáiu naſzego
27:
odkupienia/ iſz bez krzyżá być niemogło. A iſz to z oney gorącey á ieſzcże nieprze=
28:
śianej miłośći rzekł: a przejrzeniu Boskiemu nieprzjſtawał: karánie łaſkawe záſłużył
29:
y dla nas: abysmy ták miłowáli przyiaćioły nam miłe/ iákoby miłość ona woley
30:
Bożej nieprzeſzkadzáłá.
Przyiaćioł nád wolą Bożą nie miłowáć.
Bo pewna by to byłá pokuſa ſzatáńſka/ na ktorą Pan prze
31:
ſtrzegł Piotrá/ y nas w nim/ mowiąc: Wzad ſzátánie: tego koſztuieſz co ludziom
32:
w ćieleſnośći miło/ nie tego co Bogu. Wſzákże Chryſtus widząc proſte ſerce Pio=
33:
trowe y ochotę cżerſtwey wnim ku sobie vprzeymośći/ y przetoſz miłość iego ro=
34:
ſtropną cżyniąc/ áby na krzyſz był łáſkawſzy/ á widział co zá odpłátá będzie tym
35:
co tu dla Bogá gárdło y zdrowie trácą: wprowádził go z inymi dwiemá na gorę
36:
Tabor/ y vkazał mu chwałę niebieſkiey rádośći y zápłáty/ y poćiechę z towárzy=
37:
ſtwá oycow świętych.
Matt. 17.Przemienienie Páńſkie czemu Piotrowi S. vkazane.
Ochotnie y tyle kroć zdrowie ſwoie Piotr S. zá Páná ſwe=
38:
go ofiárował/ zwłaſzcżá gdy ná mękę Pan iść miał/ mowiąc: Gotowem dla ćie=
39:
bie gárdło dáć/ y przy tobie vmrzeć. Co pokazał w Pańſkim poimániu gdy ſię ná
40:
wſzytko woyſko ſam ieden Lwim ſercem á nie vſtráſzonym rzućić śmiał/ chcąc zá
41:
Paná gárdło ſwe wáżyć. Ale iſz wielka miłość ku Zbáwićielowi ſwoiemu/ niedo=
42:
puśćiłá mu pátrzyć ná błáhe śiły y ſłábe przemożenie ſwoie/ á iſz nic ſobie bez pomo=
43:
cy Boſkiey o ſtátku ſwym y wytrwániu obiecowáć niemogł: zięty boiaznią między
44:
złym towarzyſtwem w domu nieprzyiaćioł Páná ſwego/ vpadł w on grzech vſtne=
45:
go záprzenia. w ktorym miáł ná ſię oko miłośćiwe Zbáwićielá ſwego. Bo wi=
46:
dział dobre ſerce iego/ á iſz zmiłośći ku niemu wdawał ſię wniebeśpiecżność/ y go=
47:
rętſzy będąc nád ine/ ſzedł miedzy nieprzyiaćiele Páńſkie/ ktore iuſz był ná ſię ránie=
48:
nim Máłchuſzá pobudził: áby tylko pátrzył ná Páná ſwego/ y wiedział co ſię z=
49:
nim dziać będzie/ niemogąc mu inacżey nędze oney pomágáć.
Vpadek Piotrá S. Powſtánie Piotrá świętego.
Ktory vpadek ſwoy
50:
iáko gorzkiemi łzámi opłákał/ á iáko ſię cżerſtwo zbłotá onego porwał/ y puł go=
51:
dziny wnim nieleżąc: y iako wnetże nálazł łáſkę v Páná Bogá/ ieſt ſię cżemu dzi=
52:
wowáć. Swiadcży to zmartwychwſtánie Chryſtuſowe/ w ktorym żadnemu v=
53:
cżniowi łáſki więtſzey niepokazał/ iáko iemu. Siedziałeś w iáſkini iedney ſmutny
54:
Pietrze/ przez one trzy dni y trzy nocy/ rzewno płácżący śmierći Páná twego y vpad
55:
ku ſwego.
Nawiętſzą łáſkę Piotrowi po vpadku iego Chryſtus pokazał.
á iednák w wierze nieuſtawał myśląc: wiem iſz śmierć Páná mego nie=
56:
ſtráći: ty ią zwyćiężyſz Synie Boży/ nie oná ćiebie. iedno iáko ſię ia zgrzechem mo

strona: 599

1:
im twarzy twey ſtáwię iáko ná onę namilſzą oſobę twoię/ ktoreiem ſię záprzáł
2:
pátrzyć będę? iednák ćię widzieć pragnę/ nieprzebrány wmiłośierdziu y łáſce nád
3:
grzeſznemi/ Miſtrzu y Boże moy. O kto mi tę nowinę zwiáſtuie/ iżeś zmartwy=
4:
wſtał? Oby ćię rychło niegodne oko moie oglądáło. A owo doſzedł go głos niewia=
5:
ſty Mágdáleny/ iſz Aniołowie w grobie ćwierdzą: iſz zmartwychwſtał Pan: á iſz oſo=
6:
bliwie Piotrowi to oznaymić każą. O iáko ſię/ by ze ſnu porwał/ y przybieżał do
7:
grobu/ y ſzukał/ iáko ieleń wody/ ná Páná ſwego wołáiąc: niech oglądam twarz
8:
twoię/ miſtrzu moy/ y Boże moy/ á mam znák odpuſzcżenia grzechu mego/ przy
9:
nieś mi on pożądány pokoy pierwſzy ku mnie/ nie zaſłużoney przyiazni twey.
Piotrowi ſię vkazał P. Iezus.Luc. 24.

10:
A to gdy zmawiał/ vyrzy Páná Iezuſa/ ktory mu ſię vkazał zprzełáſkáwą twarzą
11:
ſwoią ku niemu: O iáko ſię duſzá weń wroćiłá: O iáko vpadł do nog iego/ rádość
12:
niewyſłáwioną máiąc ze zwyćięſtwa śmierći iego/ á przepraſzaiąc go áby zápo=
13:
mniał złośći sługi/ y miłośniká ſwego / płákał. A Zbáwićiel ćieſząc go/ wzniknął. Zia=
14:
ką wielką rádośćią pobieżał do towárzyſzow z oną nowiną/ á kto to wypowie? o=
15:
ni co niechćieli niewiáſtom wierzyć/ Piotrowi vwierzyli: ták iſz wſzyſcy do dwu
16:
wrácáiących ſię z Zemaus mowili: Wſtał Pan prawdziwie/ y vkazał ſię Piotrowi.
17:
Przez Piotrá iako głowę y ſtárſzego/ wſzyſcy Apoſtołowie vwierzyli/ y ſami potym
18:
ná oko Páná oglądáli Acż ſię záwżdy Piotrowi vkázował po zmartwychwſtániu
19:
Pan Iezus/ kiedy y inym vcżniom: ále ſię drugi raz oſobliwie dla niego ſamego v=
20:
kazał przy inych/ gdy ryby łowili: áby mu ono ziśćił/ co mu ná wyznániu wiáry y
21:
indziey obiecał.
Przez Piotrá wſzyſcy Apoſtołowie vwierzyli zmartwywſtaniu Páńſkiemu.Mátt. 16.Ioán. 21
Puſzcżáią śieći wmorze/ á owo Pan Iezus ſtánął ná brzegu/ y
22:
woła ná nie: Dziatki/ maćieli iakie ryby do iedzenia? Powiedzą: Niemamy. á
23:
Pan rzekł: Puśćie śieći wpráwo łodki/ á wnet poimaćie. y ták ſię zſtało: Poimaili
24:
wielkość ryb/ ták iſz wyćiągnąć ich niemogli. Dopiero Ian poznał Páná
25:
y rzekł do Piotrá: Pan/ Pan. á Piotr porwawſzy ſuknią/ wyſkocżył z łodki/ y pły=
26:
nął do niego: bo byli iáko dwieśćie łokiet od ziemie.
Piot wmorze ſię puśćił
O niewymowna ochoto/ y
27:
smiáła miłośći/ co ćię odſtáſzyć do prętkiego pátrzánia/ na to coć miłowáłá mo=
28:
gło? żaden tákiey gorącośći w miłośći nie vkazał. Dla ktorey Pan chcąc go iuſz
29:
vcżynić Namieſtnikiem ſwym y páſterzem kośćiołá ſwego/ pierwey mu kazał ry=
30:
by ćiągnąć/ y wyćiągnął Piotr wielkich ryb ſto pięćdzieśiąt y trzy. A tp cudownie:
31:
bo cżego ini wſzyſcy wyćiągnąć niemogli/ to ſam Piotr przemogł. á ktemu/ iſz ſię
32:
śieć (máiąc ták wiele/ y ták wielkich ryb) niezerwáłá. To Pan wtáiemnicy vcżynił/
33:
dáiąc mu znáć iáko wielkie pány y Krole zágárnąć miał Piotr do wiáry. á iſz moc
34:
Krolow y Pánow/ śieći iego náuki y ſtolice obálić nigdy niemogłá.
Proroctwo o wielkich rybach więcey ſię ná potomkach Piotrowjch ziśćiło.
Co ſię więcey
35:
ná iego potomkach/ pocżąwſzy od Sylweſtrá ziśćiło: y teraz przez ták długi wiek
36:
iśći. Tedy Pan Iezus zaśiadł znimi/ ygdy im z ręki ſwey/ chleb y ryby podawał
37:
á oni iedli: obroćił ſię do ſamego Piotrá/ y ſpytał go: Miłuieſzli ty mnie więcey
38:
niſzli ći/ Symonie Ianow? A Piotr co miał mowić ná tákie pytánie? Táić tego
39:
ogniá ktory wnim gorzał niemogł: á wiedział iſz Bog iego ieſt ten co go pyta: y o=
40:
tworzył mu ſerce/ y vkazał ie/ proſząc áby wnie pátrzył y mowił/ nad drugie ſię
41:
nic nieprzekłádáiąc: A iáko ćię miłowáć niemam Pánie moy? ty wieſz y widziſz ſer=
42:
ce moie.
Pytanie Páńſkie ieśli go Piotr miluie
O iáko tu płácżem zálał ocży ſwoie/ ráduiąc ſię z tego/ iſz tákiego y ták
43:
nieomylnego ma świadká ſercá ſwego. Tedy mu Pan zlećił vrząd y vcżynił go
44:
przełożonym papieżem/ Oycem oycow/ Páſterzem/ Námieſtnikiem ſwoim/ mo=
45:
wiąc po trzy kroć: Páś owce/ y bárány moie. Nátym pokażeſz miłość ku mnie/
46:
gdy zábwieniu ludzkiemu ſłużyć/ á kośćioł moy/ y owce moią krwią odkupione
47:
náucżáć/ bronić/ y przywodzić ie do wiecżnego kroleſtwá będzieſz. Wielki á ża=
48:
dnemu inemu Apoſtołowi/ ktorych przy tym było wiele/ nie dány vrząd: ktory z ſo
49:
bą nieśie ono co pierwey Pan obiecał/ to ieſt/ fundáment kościelny y náuki á wy=
50:
znánia opokę/ klucznictwo Ráyſkie/ y ſąd duſz wszytkich wiernych ná źiemi/ na ro
51:
związánie y związanie ich.
Piotrowi ziſzcżone obietnice/ z ſtał ſię nawyſzſzym páſterzem.Ioán. 21.Dochod ná vrząd.
A ná ten vrząd co mu dał zá dochody? wnetże zátym v=
52:
ſłyſzał: Záprawdę powiádam: gdyś był młodſzy/ paſałeś ſię ſam/ y chodziłeś
53:
gdzieś chćiał: á gdy ſię zſtárzeieſz/ ściągnieſz ręce/ á drugi ćię paſać będzie/ y powie=
54:
dzie ćię gdzieby nie rad.
Piotr tákąſz śmierćią iáko Pan vmrzeć miał.
A to mowił Pan/ dáiąc znáć/ ktorą śmierćią Bogá v=
55:
wielbić miał/ y przeto mu zá tym rzekł: Podz zá mną/ to ieſt: táką smierćią iáko
56:
y ia/ vmrzeć maſz. A gdy iuſz Pan oſtátnie ſię wſzytkim vkazawſzy/ w niebie w=

strona: 600

1:
ſtąpił/ ieſzcże przed przyięćim Duchá świętego/ począł Piotr ſpráwowáć wielki v=
2:
rząd ſwoy/ gdy Máttjaſzá Apoſtołá mocą y powagą vrzędu ſwego/ na mieyſce Iu=
3:
daſzowe Apoſtołem poſtáwił.
Piotr Máćieia ś. Apoſtołem vcżynił Dyonis. cap. 5. lib. de Eccl. Hierar. Act. 1.
A po zeſłániu Duchá S. on pierwſze pocżął kazánie
4:
Ewánieliey świętey/ funduiąc wiárą ſwoią Kośćioł Chryſtuſow/ iáko opoką ie
5:
go. On wedle obietnice Páńſkiey/ napierwey w ſwoię śieć iednym kazánim/ zá
6:
gárnął ludzi trzy tyśiące. Pn napierwey cudy imienim Chryſtuſowym cżynio=
7:
nemi podpieráiąc kazánia ſwego/ á chromego onego/ ktory nigdy on vrodzenia
8:
ná nogach ſwych nieſtoiał zlecżywſzy/ pięć tyśięcy ludzi do Chryſtuſa nawroćił. On
9:
nawiętſze cudá/ ćieniem ſamym ćiáłá ſwego/ cżynił. On ſię naprzod v vrzędow
10:
śmiele za Chryſtuſa záſtáwił/ mowiąc: Więcej trzebá Bogá ſłucháć niżli ludzi. On
11:
napierwey dla Chryſtuſa związány y vbicżowány był.
Piotr napierwſzy fundownik wiáry kazánim y cudy cżynienim.
On mocą ſwoią iáko prze=
12:
łożony ſkarał Anániaſzá y Zaphirę żonę iego. Piotr napierwſzy był zburzyćiel He
13:
retykow/ zwłaſzcżá w Symonie Cżárnokśiężniku.Act. 3. 4.Cień Piotrow chore lecżył.Act. 5.Act. 10.Piotr napierwſzy Káznodzieiá Pogáńſki.Act. 15.
Piotr napierwſzy był kázno=
14:
dzieiá Pogáńſtwa w Korneliuśie/ y ziáwienie/ y náukę od Bogá miał/ ná kto=
15:
rey kośćioł wſzyćiek przeſtał: áby im wrotá do zbáwienia/ y ſłuchánie Ewánieliey
16:
zámknione nie było. Piotr ná koncylium nápierwſzym w Hieruzálem/ obrzezánie
17:
niepotrzebne być oſądził. Náuką ſwoią świát wszyćiek nápełnił. A fundowawſzy
18:
kośćiołow bez licżby/ ná wſchod ſłońcá/ y ná nich Biſkupy oſadziwſzy: puśćił ſię
19:
ná zachod/ y do zamku świátá wſzytkiego do Rzymu: więtſzym dáleko ſercem/ iá=
20:
ko mowi leo święty/ niſzli gdy ſię po morzu chodzić ważył. Bo Rzym ze wſzytkie=
21:
go świátá błędow y báłwochwálſtwá wśię był názbierał/ y wſzytki mędrce świá
22:
tá tego/ Philozophy wſobie miał. Z ktorymi Piotr walcżąc wielkie ręką Boſką
23:
zwyćięſtwo otrzymał/ gdy ſię náuce y cudom iego/ rozumy ludzkie vniżyć muśiałj:
24:
á gdy nie tylko z poſpolitych ále zwielkich ſtanow/ y Ceſarſkich domow/ iáko mo
25:
wi Apoſtoł Páweł (miedzy ktoremi był Klemens) do wiary przywiodł.
Leo Mágnus ſermo. de Apoſtolis.Piotr w Rzymie Kośćkioł fundował Hiero. in Cáthálogo.Euſeb. Hiſt. Ecl. Lib.2. cap. 23.
Przy=
26:
ſzedł naprzod do Rzymu zá Ceſarzá Klaudyuſzá/ y długo tám zmieſzkawſzy/ gdy
27:
ná potrzebę inych kośćiołowo/ y rozmnożenie wiáry miedzy inemi Narody/ wycho=
28:
dzić z Rrzymu muśiał: ná ſwym mieyſcu zoſtáwuiąc Liná/ y potym Kletá/ wra=
29:
cał ſię ná onę ſtolicę/ y ták bárzo Rzymſki Kościoł rozmnożył/ iſz ſię ſłáwa wiáry
30:
ich/ iáko mowi Páweł święty (tám ieſzcże v nich niebywſzy) po wſzytkim świećie
31:
rozſzerzyłá.
Rom. 1.Lib. 3. cap. 2. Ambros.
A zá cżáſu Neroná/ iáko piſze Egezypus y ini/ gdy Symon Cżárno
32:
kśiężnik/ wielkiey ſobie ſławy v Kzymian y v Neroná doſtał/ ták iſz dla iego o=
33:
błudnych ſpraw/ y cudow fałſzywych/ ktore zá cżárámi y poſługą dyabelſką cży=
34:
nił/ zá Bogá mieć go ſobie śmieli: Piotr święty ktory go był iuſz wſchodnich krái=
35:
nach przekonał/ y ludziom fałſze iego y zdrádę odkrył/ przeſtrzegał Rzymiány/ á=
36:
by wiáry zdrádliwey iego náuce nie dawáli.
Cżytáy teſz otym wyſzſzey kártę. 436.
A gdy iáwnie Symon Piotrá S. lżył
37:
przyſzło do tego/ iſz ná iednym vmárłym doznáć chćieli Rzymianie/ czyiáby náuká
38:
lepſza byłá: potym/ ktoryby go znich kżywotu przywroćić mogł. Zeſzły ſię wielkie
39:
tłumy ludzi: pocżął pierwey cżárnokśięſtwem ſwym dyabłow wzywać Symon:
40:
y do mar przyſtępuiąc/ dał widzieć/ iákoby głową ruſzał on vmárły. Iuſz lud mnie=
41:
miał áby ożył/ y krzyknął/ dáiąc Symonowi zá wygráne. Lecż Piotr S. vpro=
42:
śiwſzy milcżenie/ rzekł: Ieśli prawdziowie ożył: niech wſtánie/ chodzi/ mowi/ á
43:
niech odſtąpi od niego Symon. y gdy kazano odſtąpić Cżárnokśiężnikowi: vmár=
44:
ły leżał vmárły/ y iáko drewno y obacżyli wſzyſcy obłudność cżłeká złośliwego. y
45:
gdy iuſz vćiekáć chćiał/ á pśią ſobie głowę/ lud ſtráſząc/ cżynił: lud go mocą zatrzy=
46:
mał. A Piotr ktory był iuſz y Tábitę wſkrześił/ y wiele inych/ zdáleka poklękną=
47:
wſzy/ y ręce wniebo podniozwſzy/ ſkoro ſkońcżył modlitwę/ záwołał ná vmárłego:
48:
Młodzieńcże wſtań/ wzbudz ćię y vzdrow Pan Iezus. Wnet ſię porwał/ chodził/
49:
mowił.
Symon czárnokśiężnyk od Piotrá ś. przekonán. Act. 9.Vmárłego Piotr ś. w Rzymie wzkrześił.
Tedy lud krzyknął ſławiąc Piotrá y náukę iego/ á chcąc áby Symon zgu
50:
bion był: niedopuśćił tego Piotr/ mowiąc: Dayćie pokoy/ ma natym karánia do=
51:
ſyć/ iſz zna/ że ſą obłudne poſtępki y Cżárnokśięſtwá iego. niech żyie á zgryzienim
52:
ſwym niech pátrzj ná roſtące kroleſtwo Chryſtuſowe. y vćiekać z Rzymu prze wſtyd
53:
ſwoy muśiał Symon. Ale potym zebrał ſię ná wſzytkę moc ſwoię z dyabły/ y
54:
przyſzedł do Rzymu/ y ſtánąwſzy ná gorze Kápitolium/ zwoławſzy lud powiedział:
55:
Rozgniewány ieſtem od tych Gálileycżykow/ iuſz bronić was y miaſtá tego daley
56:
nie będą/ á do niebá ktore mi záwżdy wolne ieſt/ polecę. y zpuśćiwſzy ſię z gory/ po=

strona: 601

1:
cżął ná powietrzu latać (bo go cżárći nieśli) ludzie ſię zdumiewáli bárzo/ y mowi=
2:
li drudzy: Iſz to Boſkie dzieło/ z ćiáłem ná powietrzu látáć/ á iſz Chryſtus nic tákie
3:
go nie pokazał.
Symon cżárnokśiężnik latał.
A Piotr S. modlić ſię Bogu pocżął/ mowiąc: Pánie Iezu moy/
4:
pokaſz iego obłudnośći/ áby lud ten/ ktory wćię vwierzyć ma/ niebył zwiedziony:
5:
niech ſpádnie ná ziemię/ á nie záraz vmiera: żeby znáć mogł ſam żywy/ moc twoię/
6:
á obłudność ſwoię.
Zpadł ná ziemię Symon.
y wnetże ſpadł zwielkim trzaſkiem y ſłukł ſię bárzo/ y złamał
7:
nogi/ á ten co latał/ chodzić niemogł: á co pyſzny wniebo chćiał/ ná ziemi ſię nę=
8:
dzny nálazł. Modlitwá Piotrowá wniebo/ á iego fáłſz o ziemię. á iednák żywym zo
9:
ſtáiąc/ wieść ſię do Aryey kazał/ y tam z ſromotą iáko nędzny cżłek/ ten co ſię
10:
Bogiem czynił vmárł. Tym poruſzony Nero/ iſz tákiego przyiaćielá y obrońcę
11:
Páńſtwá ſwego ſtráćił (a drudzy mowią/ iſz dla białychgłow ſwych przednieyſzych
12:
ktore byli Apoſtołowie Piotr y Páweł do wiáry pozyſkáli/ y do cżyſtego żywotá ná
13:
mowili/ iſz więcey okrutnikowi gwoli być niechćiáły) poimać obu/ Piotrá y Páw=
14:
łá kazał. Zátaili Apoſtoły Chrześćiánie/ á Piotrowi pilnie rádzili/ áby vſtąpił.
Chryſoſt. in orátione aduerſus eos qui prohibent ne ſtant Monachi.

15:
On niechćiał/ prágnąc iuſz zá Chryſtuſa vmrzeć. ále gdy go z płácżem vżywáli/ áby
16:
kośćiołá oſobą ſwoią ták potrzebną/ ieſzcże ośierocać niechćiał: vchodził iuſz z Rzy=
17:
mu.
Aegeſippus vt ſup. Ambroſius inter Epiſt. 32. et 33.Pan ſię okazał Piotrowi vbray Rzymſkiey Ioan. 21.
Lecż v bramy vyrzał Páná Iezuſa/ y kłániáiąc ſię á vpádáiąc/ rzekł: Pánie
18:
gdzie idzieſz? A Chryſtus rzekł: idę do rzymu/ ábych drugi raz vkrzyżowány był.
19:
wtym zniknął/ á Piotr zrozumiał/ iſz to nań przymowká/ á iuſz cżás iego przy
20:
ſzedł/ o ktorym mu Pan opowiádał/ w ktorym vwielbić miał Bogá wſtá=
21:
rośći ſwey/ śmierćią ſwoią: mężnie ſię do Rzymu wroćił/ y obá z Páwłem S.
22:
poimáć ſię dáli/ y w ocżách wſzytkiego Senatu/ y przed neronem Chryſtuſa wy=
23:
znawáli/ y iego okrućieńſtwo nieſłycháne karáli. A on Piotrá ná krzyſz/ á Páwłá
24:
pod miecż ſkazał. Sżli wierni towárzyſzy/ y ná drodze Oſtyeńſkiey/ gdzie ſię mie=
25:
li roziść (Piotr wpráwo ná pagorek/ ktory dziś Promontorium ſancti Petri zo
26:
wią: á Páweł wlewo/ gdzie dziś kośćioł imienim iego wielki/ od Konſtántyná
27:
zbudowány ſtoi/ ábo gdzie trzy krynice wynikáią) pocáłowawſzy ſię/ ták poz=
28:
drawiáli: mowiłPiotr: Zegnam cię naczynie wybráne/ Doktorze świáta wſzyt=
29:
kiego. a Páweł odpowiedział: Zegnam ćię Páſterzu owiec Chryſtuſowych/ opoko
30:
Kośćiołá Bożego.
Zegnánie Piotrá z Pawłem ktorego ieſt pámiątká w Rzymie wkáplice ná tym mieyſcu zbudowáney.
Tedy ſtáry Piotr podał nogi y ręce ſwoie/ ná ſrogie gozdzie/ o
31:
iednę tylko łaſkę proſząc/ áby go głową do ziemie (chcąc wtym cżćić Páná ſwego/ á
32:
z pokory rownáć mu ſię y wtym nieśmieiąc) obrocili. Kátowie ktorzy męki przy
33:
czyniáią rádzi/ ochotnie to vcżynili.
Piotr ś. vkrzyżowány prośił áby go ná doł głową obrocono.
Tako ſkońcżył/ y wedle ſłowá Chryſtuſowe=
34:
go/ vwielbił Bogá Piotr wielki/ Kśiążę Apoſtolſkie/ Wrotny niebieſki/ Opoká
35:
kościelna/ Zátrzymánie wiáry/ undownik Kośćiołá Rzymſkiego. Strawił ná ka
36:
zániu y ſzcżepieniu wiáry/ lat trzydzieśći y pięć: dzieśieć ábo iáko drudzy mienią
37:
dwnaście ná wſchodnich/ á dwádzieśćiá y pięć/ ná zachodnich kościołách w Rzy
38:
mie. Zá iego wielką przyczyną/ day nam Iezu Chryſte vcżeśnictwo w cnotách iego
39:
y pomnożenie wiáry wmiłośći tey: ktory z Oycem y z Duchem świętym krolu=
40:
ieſz ná wieki wiekom Amen.
Obrok Duchowny

41:
NA Pierrze świętym ziśćić ſię wſzytkie obietnice Chryſtuſowe/ y przywileie iemu oſo=
42:
bno y nád ine Apoſtoły dáne/ niemogły. Bo iako on mogł być ſkałą y fundámentem ko
43:
ścielnym/ gdyſz Kościoł trwa do końca świátá/ á on iuſz vmárł? abo iákie z kácerſtwy
44:
y okrutnikámi walcży/ y one przemaga/ y burzyć ie áſz do końcá świátá będzie: gdy
45:
on iuſz w pokoiu z Chryſtuſem odpocżywa? Iáko y Piotrowá wiárá nie vſtáie/ gdyſz on iuſz wi=
46:
dzi to co wierzy? ábo iáko Piotr pośila bráćią/ gdyſz tu iuſz nas nie vcży?
Obietnice Piotrá ś więcey ſię viściły y iſzcżą á pełnią ná potomkach iego Biſkupach Rzymſkich.Luk. 22.
Pewna rzecż tedy/ iſz
47:
ſię to ziściło/ y iśći ná potomkách iego ſtolice/ to ieſt/ ná Biſkupách Rzymſkich/ y páśienie á
48:
ſpráwowánie Báránow/ to ieſt/ przełozonych/ miedzy ktoremi byli Apoſtołowie/ máiący pier
49:
wiaſtki Ducha świętego/ nie ták było potrzebne zá cżáſow Piotrá S. iáko zá cżáſow roſtącego
50:
kościołá/ y nie ták doſkonáłych przełożonych kościelnych. y łowienie ono ryb wielkich/ to ieſt/
51:
Ceſárzow y Krolow do wiáry/ więcey ſię od Sylweſtrá pocżęło/ niżli od Piotrá świętego.
52:
Mieyże zá to/ namilſzy cżytelniku/ iſz Kościoł Rzymſki/ ſtolicá Piotrá świętego/ tá ieſt ſama
53:
ná ktorey Piotrowá wiara nieuſtáie/ zá ktorą Chryſtus modlił ſię iáko człek/ á ktorą táką
54:
krzepkośćią obdárzył iáko Bog/ iſz iey żadne tyrańſtwo zburzyć/ y kacerſtwo żadne podeyść do/
55:
tego cżaſu niemogło. Tá ſámá poćwierdza braćią/ y ma od Bogá nád Biſkupy práwem Piotrá
56:
świętego przełożeńſtwo/ y ná niey ſię prawdá/ moc/ y miłośierdzie Chryſuſowe/ w tákim ſtát
57:
ku y trwáłośći iey pokázuie. Od ktorey gdy iedny Narody prze grzech ſwo ydſtępuią/ dru=
58:
gie przyſtępuią: oná záwżdy iáko płodna mátká rodzi. O iáko wiele teraz Narodow y Kro=
59:
low po Indyach wſchodnych y zachodnych/ do chrzſtu świętego vrodziłá/ y co dzień rodzi. O

strona: 602

1:
tym cżytay kśiąſzki do Ruśi o iedności kościelney przez mię piſane.
2:
Swiádkowie o byćiu Piotrá świętego w Rzymie/ y o smierći tám iego z Páwłem świętym/
3:
tákiey iáko ſię rzekło/ ći ſą zacni y wielcy Doktorowie y Hiſtorykowie kościelni: Egeſippus
4:
de bello Iudaico Lib. 3. cap. 2. Clemens Alexandrinus/ iáko święty Hieronim przywodzi
5:
in Cathalogo lib. 6. Stromatum. Irenaeus lib. 3. cap. 1. et. 2 Tertulianus de Praeſcri=
6:
ptione Haereticorum. Gaius iáko przywodzi iego świádectwo Euſebius Caeſarienſis lib. 2.
7:
cap. 15. et 25. Zepherynus Papieſz Męcżeńnik/ iáko przywodzi Methápráſtes w żywoćie
8:
Piotrá y Páwłá. Dionjſius Corinhiorum Epiſcopus/ iáko im świadcży tenże Methaphráſtes
9:
y Euzebiuſz ná tchjże mieyſcách. Cyprianus Martyr Epiſt. 3. lib. 1. Ambroſius ſerm. 66. et in
10:
ter Epiſtolam 32. et 33. Augiſtinus Epiſt. 165. et contra literas Petiiani lib. 2. cap. 51
11:
et de conſenſu Euangeliſtarum lib. 4. cap. 10. y indziey. Hieronymus in Cathalogo. Gregori
12:
us Magnus lib. 16. 6. Epiſt. 37 y ná wielu mieyſc inych: Chryſtomus in Epiſtola ad Rom.
13:
Hom. 32 et in pſalm. 48. et ſermone aduerſus eos qui prohibent ne fiant monachi/ iáko Me
14:
thaphraſtes przywodzi. Athanaſius Alexandrinus in Apologia de fugá ſua. Epiphanius Hae
15:
reſi 27. Damaſus in vita ſancti Petri. Optatus Mileuitanus lib. 2. de ſchiſmate Donaſtiſta
16:
rum. Lanctantius de vera ſapientia lib. 4. cap. 21. Prudentius im Hymno ſancti Laurentij.
17:
Leo Magnus in Natali Petri et pauli Serm. 1. Theodoretus in Pſal. 116. Dorotheus in
18:
Synopſi. Proſper in carminibus de ingratis. oroſius lib. 7. cap. 6. maximus Taurinen
19:
ſis Homilia 5.in Natali Apoſtolorum. Sulpicius Seurus lib. 2. ſacrae Hiſtoriae. iſido=
20:
rus Hiſpalenſis lib. de patribus noui Teſtamenti. Amobius lib. 2. aduerſus gentes. Gre=
21:
gorius Turoneſis lib. 1. Hiſtorianum. Arator in fine Actorum Apoſtolorum: y inych ieſt
22:
wiele/ ktorzy okrutny niewſtyd dziśieyſzych Kálwiniſtow/ ktorzy przą/ iſz Piotr święty nigdy
23:
w Rzymie niebył/ potępiáią.